გაკვეთილის თემა: მარილები

კლასი: IX
 გაკვეთილის მიზანი:

მარილების შედგენილობის,
ნომენკლატურის, მიღების,
თვისებების და პრაქტიკული
გამოყენების გაცნობა.
კვლევის, ანალიზისა და
შემოქმედებითი აზროვნების უნარის
განვითარება.
მარილიები რთულ
ეწოდება... ნივთიერებებს,რომე
ლთა
შედგენილობაში
შედის მჟავურ
ნაშთთან
დაკავშირებული
მეტალის ატომები
 მეტალის ატომის ნაცვლად
მარილი შეიძლება შეიცავდეს
ამონიუმის იონს (NH4)+

• NH4Cl - ამონიუმის ქლორიდი

• NH4NO3 - ამონიუმის ნიტრატი
• (NH4 )2SO4 -ამონიუმის სულფატი
 მარილების კლასიფიკაცია შედგენილობის
მიხედვით

კომპლექს
ური
მარილი

ორმაგი
მჟავა მარილი
მარილი
ფუძე შერეული
მარილი მარილი
საშუალო ანუ სრული მარილები

NaNO3
CuSO4 Na2S

CaCO3

FeCl2 KCl
 მჟავა მარილები

KHSO4
NaHSO4 NaH2PO4

Ca(HCO3)2

Na2HPO4 Na2HPO3
 Cu(OH)Cl
ფუძე მარილი

ორმაგი მარილი KNaSO4

შერეული მარილი
CaOCl2

კომპლექსური მარილი K3 [Fe(CN)6]

 ნომენკლატურა

უჟანგბადო მჟავას მარილები

-,,იდი”

Na2S AlBr3

KI

NaCl NaF
ჟანგბადიანი მჟავას მარილები
,,იტი” ,,ატი”

Na2SO3 Na2SO4

K3PO3 K3PO4

KNO2 KNO3
 მჟავას შესაბამისი მარილების
ლათინური სახელწოდებები
მჟავა მარილი

HCl ქლორიდები
H2S სულფიდები
H2S03 სულფიტები
H2SO4 სულფატები
HNO2 ნიტრიტები
HNO3 ნიტრატები
H3PO3 ფოსფიტები
H3PO4 ფოსფატები
H2CO3 კარბონატები
 თუ მეტალი ცვლად ვალენტიანია

Fe2(SO4)3 FeSO4

რკინა(III)-ის სულფატი რკინა(II)-ის სულფატი

Cu2S CuS

სპილენძ(I)-ის სულფიდი სპილენძ(II)-ის სულფიდი

 ხსნადობა

კარგად ხსნადი მცირედხსნადი

(კალიუმის, ნატრიუმის, (იხ.ხსნადობის ცხრილი)
აზოტმჟავას ყველა
მარილი)

პრაქტიკულად უხსნადი
(იხ.ხსნადობის ცხრილი)
 ქიმიური თვისებები
1) მეტალებთან
 მეტალი, რომელიც აძევებს უნდა იყოს
უფრო აქტიური ვიდრე მარილის
შედგენილობაში შემავალი მეტალი!
 მეტალი არ უნდა ურთიერთქმედებდეს
წყალთან!
 მარილი უნდა იყოს წყალში ხსნადი!
Fe + CuSO4 →

Cu + Hg(NO3)2→

Mg + CuSO4→

AI + CuCl2→
მარილების ურთიერთქმედება ტუტეებთან და
მჟავებთან
1) ტუტეებთან (იხ.ტუტეები)
CuSO4 + KOH→
FeCl3 + NaOH→
K3PO4+ Ca(OH)2→
2) მჟავებთან (იხ.მჟავები)
AgNO3 + HCl →
Na2SiO3 + HCl →
CaCO3 + HCl →
NaCl + H2SO4 →
მარილების ურთიერთქმედება ერთმანეთთან
მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მიღებული მარილებიდან ერთ-ერთი
უხსნადია!

NaCl + AgNO3→

Na2SO4 + BaCl2→

CaCl2 + K3PO4 →
 წყალში უხსნადი მარილები
გახურებით იშლება
CaCO3 →

MgCO3 →

Fe2(SO4)3 →

Ca3(PO4)2 →
კრისტალჰიდრატები KAl(SO4)2

Na2CO3 X 10H2O-

Na2SO4 X 10H2O

CaSO4 X 2H2O
CuSO4 X 5H2O

MgSO4 X 7H2O
 მარილების მიღება
ნივთიერება არამეტალი მჟავაოქსიდი მჟავა მარილი

- + +
მეტალი +

+ + -
ფუძეოქსიდი

ფუძე(ტუტე) + + +

- + +
მარილი
ვიმუშაოთ დაფაზე
პრაქტიკული გამოყენება
 საშინაო დავალება

• პარაგრაფი 10.
• დასაწერად გვ. 68-ის 1,2.

დამატებითი სავარჯიშოები
შეასრულეთ შემდეგი გარდაქმნები:
CaCO3 → CO2 → H2CO3 → CaCO3 → Ca(HCO3)2
P → P2O5 → H3PO4 → NaH2PO4 → NaHPO4 → Na3PO4
S → SO2 → H2SO3 → H2SO4 → Al2(SO4) 3
გმადლობთ ყურადღებისთვის