Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
Мэдээллийн Технологийн
хэрэглээ - I
Мэдээллийн онол
Тооллын систем
Хэрэглээний математик
https://www.khanacademy.org/computing/computer-
science/informationtheory
https://unicode-table.com/en/
“Халуун элгэн
нутаг” дууны үг
txt форматаар
ойролцоогоор
4 кило байт.
Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
12
Мэдээлэл хэмжих нэгж
5х7 харьцаатай,
300dpi нягтралтай
фото зураг
ойролцоогоор 1
мега байт.
Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
13
Мэдээлэл хэмжих нэгж
Йотта байт?
https://en.wikipedia.org/wiki/Yottabyte
1 1 1 1 1 1 1 1
Octal 0 1 2 3 4 5 6 7
0 1 2 3 4 5 6 7
Decim 1 1 1 1 1 1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
al 0 1 2 3 4 5
Hexad
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
ecimal Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
25
Тооллын Систем Хөрвүүлэх
NR=(dn…d0.d-1…d-m)R=dn*Rn+dn-1*Rn-1+...+d2*R2+
+d1*R1+d0*R0+d-1*R-1+d-2*R-2+…+d-m*R-m
Энэ аргыг бусад тооллын системийн тоог аравтын тооллын систем
рүү хөрвүүлэхэд хэрэглэдэг. Учир нь энэ аргын үед ашиглагдаж
байгаа цифрүүд нь зорьж буй тооллын системийнх байдаг.
Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
26
Тооллын Систем Хөрвүүлэх
Жишээ нь:
25810=
2*102+5*101+8*100=
200+50+8=25810;
10102=
Виртуал Технологийн Тэнхим,
1*23+0*2Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
2+1*21+0*20=
www.emust.edu.mn
27
Тооллын Систем Хөрвүүлэх
Хуваалтын аргыг ашиглан R суурьтай дурын бүхэл N тоог B суурь
руу хөрвүүлэхдээ доорх байдлаар хуваана. Хуваалтын алхам бүрт
үлдэх di ууд нь NR тооны эквивалент B суурьтай NB тоог илэрхийлэх
цифрүүд юм.
NR/BR=H1 үлдэгдэл d0
H1/BR=H2 үлдэгдэл d1…
…Hn/BR= 0 үлдэгдэл dn
Хуваалтын аргыг аравтын тооллын системийн бүхэл тоог бусад
тооллын систем рүү хөрвүүлэхэд хэрэглэдэг. Учир нь энэ аргын үед
ашиглагдаж байгаа цифрүүд нь эх тооллын системийнх байдаг.
Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
28
Тооллын Систем Хөрвүүлэх
Үржвэрийн аргыг ашиглан R суурьтай дурын бутархай F тоог B
суурь руу хөрвүүлэхдээ доорх байдлаар үржүүлнэ. Үржвэрийн
алхам бүрт гарах i ууд нь FR бутархай тооны эквивалент B суурьтай
FB бутархай тоог илэрхийлэх цифрүүд юм.
FR*BR=i1.f1
f1*BR=i2.f2…
…fn*BR=in.fn f-ийг тэг болтол үржүүлнэ.
Жишээ нь:
10.310 –ийг хоёрт руу хөрвүүлье
Бүхэл
10/2=5 ; үлдэгдэл 0
5/2=2 ; үлдэгдэл 1
2/2=1 ; үлдэгдэл 0
1/2=0 ; үлдэгдэл 1
1010.0(1001)
Бутархай
0.3*2=0.6 ; 0 бүхэл
Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
0.6*2=1.2 ; 1 бүхэл
www.emust.edu.mn
30
Тооллын Систем Хөрвүүлэх
Жишээ нь:
10.310 –ийг хөрвүүлье
Наймт
10.310=1010.0100112
1 010 . 010 011
1 2 . 2 3
10.310=12.238
Арван
Виртуал Технологийн Тэнхим, зургаатИНСТИТУТ
Е-НЭЭЛТТЭЙ
www.emust.edu.mn 10.310=1010.0100112 32
Тооллын Систем Хөрвүүлэх
?
Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
54