Νεοελληνική Γλώσσα

Α’ Γυμνασίου
Σχ. έτος: 2017- 2018
Διδάσκουσα: Βάσσου
Μιρέλα
Λέξεις κλειδιά
 Έγκλιση

τροπικότητα
 Τί μας δείχνουν τα ρήματα;
 Δεν έρχομαι  Σκέφτομαι να κάνω
σήμερα σχολείο κοπάνα σήμερα
 Νομίζω ότι οι  Να μας έρθετε και
μαθητές μου του χρόνου
έγραψαν εξαιρετικά
 Να μην μιλάτε όλοι
στο διαγώνισμα της
μαζί!
Ιστορίας
 Να τρέχετε
 Θα ήθελα μια χάρη
καθημερινά 30
από εσάς
λεπτά
 Τα γιαπωνέζικα
 Να περάσετε ένα
κόμικς μου
υπέροχο καλοκαίρι!
αρέσουν πολύ.
 Ορισμοί
έγκλιση τροπικότητα
 Δηλώνει την Η σημασιολογική
υποκειμενική στάση λειτουργία που δείχνει
του ομιλητή σε σχέση την υποκειμενική
με αυτό που λέει το στάση του ομιλητή.
ρήμα.
+
Ορισμοί και διάκριση
έγκλιση τροπικότητα

 Αποτελείμορφική  Αποτελείσημασιολογική
κατηγορία (μορφολογία κατηγορία.
και σύνταξη)  Διακρίνεται
σε
 Δηλώνειτην επιστημική και δεοντική
υποκειμενική στάση του  Γραμματικά αποδίδεται
ομιλητή απέναντι στο με:
συμβάν που δηλώνεται  Λεξικοποίηση, (μπορεί/
στην πρόταση. πρέπει/ θα ήθελα/ ξέρω/
θεωρώ, κλπ)
 Μόριο + ρηματικό τύπο
(να/ θα/ ας έρχεσαι/
έρθεις/ ερχόσουν)
+
Σχέση Έγκλισης και Τροπικότητας

Η σχέση τους δεν είναι 1:1

 Ένας εγκλιτικός τύπος ποικίλες λειτουργίες.
 Π.χ.
Θα το έχει διαβάσει μάλλον το βιβλίο ≤ πιθανότητα/
υπόθεση/ συμπέρασμα

Ένα «είδος» τροπικότητας διαφορετικοί

εγκλιτικοί τύποι
Π.χ. Απαγόρευση: μην φεύγεις ± να μην φύγεις
Έγκλιση

βεβαιότητα/ Πραγματικό γεγονός Οριστική

Προϋποθέτει την αλήθεια ή ψεύδος της πρότασης.

Δεν έρχομαι σήμερα σχολείο

Νομίζω ότι οι μαθητές μου έγραψαν εξαιρετικά καλά στο διαγώνισμα της
Ιστορίας
Θέλω μια χάρη από εσάς
Τα ιαπωνικά κόμικς μου αρέσουν πολύ.
Άλλες λειτουργίες
• Δυνατότητα να γίνει κάτι: θα έπαιρνα αδιάβροχο μαζί μου αν ήξερα ότι θα
βρέξει.
• Πιθανότητα: δεν απαντά. Θα έχει δουλειά (= μάλλον θα δουλεύει ακόμη).
• Ευχή: ας ερχόσουν μαζί μας (μακάρι να ερχόσουν μαζί μας).
• Παράκληση: μου δίνεις την εφημερίδα;
 Οριστική έγκλιση
 Περιγράφω/ δηλώνω κάτι βέβαιο ή πραγματικό.
 Έχει άρνηση «δεν».
 Άρνηση «μην» όταν δηλώνει ευχή
 Τοποθετώ το γεγονός στη χρονική βαθμίδα.
 Η Οριστική έχει χρόνους.

Παρόν
Τελειώνω τις ασκήσεις μου.
Έχω διαβάσει 2 φορές «Τα σταφύλια της οργής».

Παρελθόν
Μετακόμισα στο Περού πριν από 9 χρόνια.
Μέχρι πέρυσι, κολυμπούσα 5 ώρες κάθε μέρα.
Δεν είχα διαβάσει σωστά και απέτυχα στο διαγώνισμα

Μέλλον
Του χρόνου θα σπουδάζω στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
Δεν θα καταλάβεις όσες φορές και να σου το εξηγήσω
Θα έχω φτάσει στο σημείο συνάντησης μας πολύ νωρίτερα από την προκαθορισμένη
ώρα
Ζητούμενο
Ενδεχόμενο
Επιθυμητό Υποτακτική
Απαγόρευση
Ευχή

Σκέφτομαι να κάνω κοπάνα σήμερα

Να μας έρθετε και του χρόνου
Να μην μιλάτε όλοι μαζί!
Να τρέχετε καθημερινά 30 λεπτά
Να περάσετε ένα υπέροχο καλοκαίρι!
 Υποτακτική έγκλιση
 Περιγράφω ένα γεγονός ως επιθυμητό/ αβέβαιο/ ή απαιτώ
την πραγματοποίησή του.
 Έχει άρνηση «μην» - συνήθως χωρίς το μόριο «να»
 Δεν τοποθετώ το γεγονός στη χρονική βαθμίδα.
 Έχει τρεις τύπους και δηλώνουν
 Το συνεχές ή εξακολουθητικό (Συνεχής Υποτακτική: να +
Ενεστώτας)
 Το συνοπτικό ή στιγμιαίο (Απλή Υποτακτική: να + θέμα
Αορίστου + καταλήξεις ενεστώτα)
 Το συντελεσμένο (Υποτακτική Παρακειμένου: να +
Παρακείμενος )
Άλλες Λειτουργίες
• Προτροπή: ας έρθεις αύριο καλύτερα.
• Παραχώρηση: ας παίξεις λίγο ακόμη.
• Ευχή: μακάρι να έχει πει την αλήθεια
• Απορία: τί να έγινε άραγε και δεν μιλάνε πια;
• Προσταγή: να πας αμέσως για διάβασμα.
• Απαγόρευση: μην παίξεις πολλές ώρες.
 Επιστημική Τροπικότητα

επιστημική

υπόθεση

δυνατότητα Πιθανότητα Βεβαιότητα

 • Να + υποτακτική ή αν, εάν, άμα, ας, έτσι και + Οριστική
• Να έφυγε στις 9 π.μ., τώρα θα φτάνει
υπόθεση • Αν τρως σωστά, θα χάσεις βάρος γρήγορα.

• Μπορεί, ίσως, + να +υποτακτική ή θα + οριστική

• Μπορεί να βρέξει σήμερα.
• Θα βρέξει σήμερα
δυνατότητα

• Πρέπει + να + υποτακτική ή θα + οριστική

• Πρέπει να είναι άρρωστος.
πιθανότητα • Θα έγινε γρήγορα το φαγητό

• Απλή οριστική + επιρρήματα που δηλώνουν βεβαιότητα

• Σίγουρα έφυγε νωρίς.
βεβαιότητα • Βέβαια και τελείωσα τις ασκήσεις της.
 Δεοντική Τροπικότητα

Δεοντική

Επιθυμία

Ευχή Πρόθεση Υποχρέωση

 • Θέλω, επιθυμώ + να + υποτακτική
Επιθυμία
• θέλω να φύγω

• ας, να, μακάρι να, που + απλή υποτακτική

Ευχή • Ας περάσει στο πανεπιστήμιο.

• Στοχεύω, σκοπεύω, λέω, προτίθεμαι + να + υποτακτική

Πρόθεση • Λέω να πάω στη Ζάκυνθο φέτος.

• Πρέπει, είναι ανάγκη, είμαι υποχρεωμένος + να

+υποτακτική
Υποχρέωση • Είναι ανάγκη να τηλεφωνήσω αυτήν τη στιγμή.
 βιβλιογραφία
Η παρουσίαση του υλικού βασίστηκε στο
περιεχόμενο των:
Φιλιππάκη-Warburton, Ε., Μ. Γεωργιαφέντης, Γ. Κοτζόγλου & Μ.
Λουκά. (χ.χ.). Γραμματική Ε’ & ΣΤ’ Δημοτικού. Υπουργείο
Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής
Πολιτικής. Ανάδοχος Συγγραφής: Εκδόσεις Πατάκη.
Χατζησαββίδης, Σ. & Α. Χατζησαββίδου. (χ.χ.). Γραμματική Νέας
Ελληνικής Γλώσσας Α’, Β’, Γ’ Γυμνασίου. Υπουργείο Παιδείας,
Έρευνας και Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής
Πολιτικής. Ανάδοχος Συγγραφής: Ελληνικά Γράμματα.
+
βιβλιογραφία
 Η παρουσίαση του υλικού βασίστηκε στο περιεχόμενο των:
Φιλιππάκη-Warburton, Ει. & Β. Σπυρόπουλος. (2006). Το εγκλιτικό
σύστημα της ελληνικής: Συγκριτική Θεώρηση με την τουρκική και
διδακτικές προτάσεις. Στο Σ. Μοσχονάς (επιμ.) Η Σύνταξη στη Μάθηση και
στη Διδασκαλία της Ελληνικής ως Ξένης γλώσσας. Αθήνα: Πατάκης.

Φιλιππάκη-Warburton, Ε., Μ. Γεωργιαφέντης, Γ. Κοτζόγλου & Μ. Λουκά.

(χ.χ.). Γραμματική Ε’ & ΣΤ’ Δημοτικού. Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και
Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Ανάδοχος
Συγγραφής: Εκδόσεις Πατάκη.

Χατζησαββίδης, Σ. & Α. Χατζησαββίδου. (χ.χ.). Γραμματική Νέας

Ελληνικής Γλώσσας Α’, Β’, Γ’ Γυμνασίου. Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας
και Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Ανάδοχος
Συγγραφής: Ελληνικά Γράμματα.