Kung ebidensiya o datos ang sagot mo

ay tama ka. Sa pagbibigay patunay sa

isang bagay ay mahalagang
masundan ito ng ebidensiya o
datos. May iba pang mga pahayag na
ginagamit sa pagbibigay-patunay.

Halina't basahin ang mga ito sa Isaisip

Natin.
 ISAISIP NATIN

Mga Pahayag sa Pagbibigay

ng mga Patunay
 May mga pahayag na ginagamit sa
pagpapatunay ng katotohanan ng
isang bagay. Makatutulong ang mga
pahayag na ito upang tayo ay
makapagpatunay at ang ating
paliwanag ay maging katanggap-
tanggap o kapani-paniwala sa mga
tagapakinig.
Karaniwang ang mga pahayag na ito
ay dinurugtungan na rin ng datos o
ebidensiya na lalo pang
makapagpapatunay sa katotohanan
ng inilalahad.

Naririto ang ilang pahayag na

ginagamit sa pagbibigay ng patunay:
May dokumentaryong ebidensiya- ang mga ebidensiyang
magpapatunay na maaaring nakasulat, nakalarawan, o
naka-video.

Kapani-paniwala- ipinakikita ng salitang ito na ang mga

ebidensiya, patunay, at kalakip na datos ay kapani-
paniwala at maaaring makapagpatunay.

Taglay ang matibay na kongklusyon- isang katunayang

pinalalakas ng,ebidensiya, pruweba, o impormasyong
totoo ang kongklusyon.

Nagpapahiwatig- hindi direktang makikita, maririnig, o

mahihipo ang ebidensiya subalit sa pamamagitan ng
pahiwatig ay masasalamin ang katotohanan.
Nagpapakita- salitang nagsasaad na ang isang bagay na
pinatutunayan ay totoo o tunay.

Nagpapatunay/katunayan- salitang nagsasabi o

nagsasaad ng pananalig o paniniwala sa ipinahahayag.

Pinatutunayan ng mga detalye- makikita mula sa mga

detalye ang patunay sa isang pahayag. Mahalagang
masuri ang mga detalye para makita ang katotohanan sa
pahayag.
lsulat sa kahon ang P kung ang pahayag ay
nagbibigay ng patunay at DP kung hindi ito
nagsasaad ng patunay.

1. Ang mahigit labing-anim na milyong boto para kay

Pangulong Duterte ay patunay na nakatawag-pansin sa
maraming mamamayang Filipino ang kanyang
pangakong pagbabago.

2. Umaasa ang marami na may magbabago nga sa kani-

kanilang buhay.
3. Unti-unting nabibigyang-pansin ang mga
personalidad mula sa Mindanao at bilang patunay
rito, ang tatlong matataas na ‘personalidad sa
pamahalaan (pangulo, senate president, at
speaker of the hduse) ay pawang mga taga-
Mindanao.

4. Ang Department of Agriculture ay maglalaan ng

30 bilyong pisong badyet para makamit ng bansa
ang pagkakaroon ng sapat na bigas o pagkain sa
loob ng dalawang taon.
5. Huwag lang sana tayong salantain ng malalakas
na bagyo.

6. Pinatutnayan ngmga dokumentaryong

ebidensiya na ang Pilipinas ay bansang
pinakalantad sa mga bagyo dahil sa kinalalagyan
nito at sa mahigit 7 libong islang lantad sa hangin at
ulang dala ng mga bagyo.

7. Katuhayan, sa bawat taon ay may 8 hanggang 9 na

bagyo ang pumapaspk sa ating PAR o Philippine Area of
Responsibility.
8. Maging handa tayo sa pagdating ng mga
mapaminsalang bagyo.

9. Pinatunayan ng ginawang pag-audit sa mga operasyon

ng minahan sa bansa na may ilang minahang sumisira sa
kapaligiran kaya naman ang apat sa mga minahang ito ay
ipinasara ng DENR 0 Department of Environment and
Natural Resources.

10. Ang pagkasira ng kapaligiran dahil sa epekto ng maling

pagmimina ay tinututulan ng ating saligang batas.
Katunayan, may tinatawag na Writ of Kalikasan na
nagsasaad ng ating karapatan para sa malusog na
kapaligiran.
ARALIN 2

Natalo Rin si Pilandok

‘’Maging mapanuri sa karakter ng isang tao
Upang maiwasang mabiktima ng mga tuso at
manloloko.’’
 MAHALAGANG TANONG
Ano-ano ang mga dapat gawin ng isang tao
upang makaiwas maging biktima ng mga tuso
at manloloko?
 Salisi

ATM Scam
 Laglag
Barya

Text Scam
Budol-budol
a. Ginagawa ng tao o hayop para guminhawa ang
pakiramdam lalo kapag mainit.
b. Nagiging asal ng tao na nagpapakitang ayaw na sa
isang relasyon
c. Naramdaman ng tao kapag malamig
d. Taong medaling makadama ng lamig
e. Tumutukoy sa uri ng panahon o klimang nararanasan

1. Lamigin si Joanna kaya lagi siyang nagdadala ng jacket.

2. Malamig sa Baguio kaya maraming tao ang naaakit
magbakasyon doon.
3. Nagpapalamig ang hayop kaya nakababad ito sa ilog.
4. Hindi na madalas kasama ni Mena ang kanyang matalik
na kaibigang nanlalamig sa kanilang samahan.
5. Nilalamig su Tony kaya binalot niya ang sarili ng kumot.
B. Nakikilala ang kasing kahulugan ng salita mula sa iba
pang salita sa pangungusap.

Tukuyin at bilugan ang kasingkahulugan ng salitang

nakasalungguhit mula sa iba pang salita sa pangungusap.

1. Isang baboy-ramo ang nakatago sa malalabay na

sanga kaya’t hindi ito nakita dahil sa malalagong
dahong tumakip ditto.

2. ‘’Ang matikas na baboy-ramong tulad mo ay

nababagay lamang kumain ng isang matipunong tao,’’
ang pambobola ni Pilandok sa baboy-ramo.

3. Sinagpang ng buwaya ang kanyang paa subalit hindi

siya nagpahalatang nasaktan kahit pa sinunggaban
siya nito.
4. Mabuti nalang nakalundag si Pilandok palayo dahil hindi
naman nakatalon ang mabigat at malaking buwaya.

5. Ipinagbunyi ng mga hayop ang pagkapanalo ng isang

munting hayop laban kay Pilandok subalit lalo nilang
ipinagdiwang ang narinig na pagbabago nan ni Pilandok.
A. Sagutin ang sumusunod a
mga tanong.

1. Ano ang pinakaangkop na

paglalarawan para kay
Pilandok, matalino nga ba o
mapanlinlang? Patunayan sa
pamamagitan ng mga ginawa
niya sa binasang pabula.
2. Sa paanong paraan nakilala si Pilandok
ang baboy-ramo? Sa iyong palagay,
nararapat nga kaya ang ginawa niyang
panlilinlang sa baboy-ramo? Kung ikaw si
Pilandok, ano ang gagawin mo para
makaligtas ka na maging hapunan ng
baboy-ramo nang hindi mo ito
kailangang ipahamak?
3. Bakit kaya galit na galit ang buwaya
kay Pilandok? At bakit naman galit din
si Pilandok sa buwaya? Sa paanong
paraan muling naisahan ni Pilandok
ang buwaya?

4. Sa paanong paraan napagtanto ni

Pilandok ang kanyang pagkakamali?
Sino ang nakatulong sa kanya upang
maimulat siya sa kanyang
pagkakamali?
5. Kung ikaw ay tulad ni Pilandok
na mahilig manlinlang o manloko
ng iyong kapwa, ano ang
kailangang baguhin mo upang
hindi dumating ang araw na
pagsisisihan mo ang mga
kasamaang ginagawa mo?
6. Sa iyong palagay, ano kaya
ang mangyayri kay Pilandok
kung magpapatuloy pa rin siya
sa pagiging mapanlinlang?
Magbigayng patunay batay sa
mga nababasa o napapanood
mongnangyayari sa mga taong
nanloloko o nanlilinlang sa
kanilang kapwa.
KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
NG PABULA
Ang pahula ay nagmula sa salitang
Griyegong muzos na ang ibig sabihin ay
myth o ”mito." Nagsimula ito sa tradisyong
pasalita at nagpasalin-salin sa iba't ibang
henerasyon hanggang sa kolektahin ng
mga pantas at sa huli ay binigyan ng ilang
pagbabago ng mga tagapagkuwento
nang naaayon sa kultura o kapaligirang
kanilang ginagalawan. Ang ilan sa mga
naunang kilalang koleksiyon o kalipunan ng
pabula ay nagmula sa mga kaugalian ng
mga bansa sa Silangan.
Ang iba pang koleksiyon ay nagmula naman sa
mga Griyego at Romano kung saan
masasalamin sa mga paksa nito ang mga
elementong panrelihiyon.

Sa pagdaan ng panahon ay isinilang ang

pabula ni Aesop na gumamit ng mga hayop na
nagsasalitang parang mga tao bilang mga
pangunahing tauhan. Si Aesop na isang Griyego
at nabuhay noong panahong 620 hanggang
560 BC ay itinuturing na ama ng mga sinaunang
pabula (ancient fables).
Si Aesop na sinasabi ring isinilang na kuba ay
lumaking isang alipin subalit pinagkalooban
ng kalayaan ng kanyang amo at hinayaang
maglakbay at makilahok sa mga kilusang
pambayan at makisalamuha sa mga tao (Sa
panahong iyon, ang mga alipin ay walang
karapatang lumabas at makisalamuha sa
iba maliban na lamang kung may pahintulot
ang kanilang amo.) Dito lumabas at nakilala
ang kanyang taglay na talino at galing sa
pagsulat at pagkukuwento.
Tinatayang siya ay nakasulat ng mahigit 200
pabula sa kanyang buong buhay. Marami
pang ibang manunulat ang sumunod na
sumulat ng pabula at nakilaia rin dahil sa
kanilang mga likha. Kabilang sa mga ito sina
Babrius, isang manunulat ng koleksiyon ng mga
pabulang nasusulat sa wikang Griyego;
Phaedrus na kinikilalang kauna-unahang
nagsalin sa Latin ng mga pabulang hango sa
mga pabula ni Aesop; gayundin sina Romulus,
Socrates, Phalacrus, at Planudes.
Kabilang din sa mga nagpalaganap
ng pabula sa kani-kanilang
kapanahunan sina Odon ng Cheriton
noong 1200, Marie de France noong
1300, Jean La Fontaine noong 1600,
GE. Lessing noong 1700, at Ambrose
Bierce noong 1800.
Ang mga pabula ay lumaganap na rin sa
iba’t ibang bansa kabilang ang ating
bansa. Naging laganap ito maging nang
bago pa dumating ang mga
mananakop. Nagamit din ng ating mga
ninuno ang mga kuwento at aral na
taglay ng mga pabula sa pagtuturo ng
kagandahang-asal at mabuting
pamumuhay sa mga tao lalong-lalo na sa
kabataan.
Sa mga tauhang hayop ng mga pabula
masasalamin ang mga katangiang taglay
ng mga tao tulad ng pagiging malupit,
makasarili, mayabang, tuso, madaya, at
iba pa
Itinuturo rin ng mga pabula ang tama,
mabuti, makatarungan, at makataong
pag-uugali at pakikitungo sa kapwa. Ang
mga pabula ay lumaganap dahil sa
magagandang aral sa buhay na ibinibigay
nito.
Taliwas sa iniisip ng marami, ang pabula
ay hindi maituturing na "pambata
lamang” sapagkat ang mga ito’y
nangangailangan ng pagunawa sa mga
katangian ng mga tauhang hayop at
pag-uugnay ng mga ito sa kahawig na
katangian ng mga tao upang maging
epektibo ang paghahambing. Mahalaga
ring makilatis ang mga aral o
mahahalagang kaisipang taglay ng mga
ito.
 Pangwika

Mga Ekspresyong
Naghahayag ng
Posibilidad
Sa ating pakikipag-usap at maging sa
pagsusulat, madalas ay
nagpapahayag tayo ng posibilidad.
Posibilidad ang tawag sa mga
pahayag na maaaring magkatotoo
subalit hindi na matiyak o masigurado o
may pag-aagam-agam pa tayo. May
mga salita o ekspresyong ginagamit sa
ganitong pagpapahayag tulad ng:
baka puwede kaya
ang…

maaari siguro
marahil sa palagay ko
may posibilidad tila
bang…

posible kayang…
Dahil posibilidad ang inilalahad
sa mga ekspresyong ito, ang
inaasahang sagot ay maaaring
positibo o negatibo depende
sa kung maaari nga bang
magkatotoo ang bagay na
inihahayag o itinatanong.
Usapan 1
Lianne: Posible kayang magkaroon ng snow sa
Pilipinas?
Dona: Hindi possible ‘yan kasi kabilang ang bansa
natin sa may klimang tropikal kaya dalawang uri
ng klima lang ang nararanasan natin, ang tag-
ulan at ang tag-araw.

Usapan 2
Ding: Posible kayang umulan mamayang hapon?
Patrick: Malamang uulan nga mamaya.
Makulimlim kasi ang himpapawid.
PAGSASAGAWA
NG PANANALIKSIK
TUNGKOL SA
PABULA
Kung ikaw ay sasabihang manaliksik tungkol
sa isang paksa, alam mo ba kung saan-saan
makakukuha ng mga impormasyon o datos
para maisagawa 1to? Mahalagang malaman
ng isang mag-aaral kung ano-ano o kung
saan-saan makakukuha ang datos para
maging komprehensibo at sistematiko ang
gagawing pananaliksik.
Mababasa sa ibaba ang iba’t ibang
mapagkukunan ng impormasyon o datos.
Kilalanin ang bawat isa.
1. Ang Internet
Sa panahong ito kung saan laganap at
napakabilis na ng modernisasyon sa
teknolohiya, napakadali nang kumalap o
kumuha ng impormasyon sa tulong ng
Internet. Sa isang click lang sa mga search
engine tulad ng Google ay aabot ng
daang Iibong resulta na lalabas sa loob
lang ng kalahating Segundo.
Subalit kailangang maging mapanuri at
matalino rin ang taong nananaliksik upang
matukoy kung mapagkakatiwalaan at
tumpak ba ang mga impormasyong
kanyang nakakalap. Makatutulong kung ang
mga web site na may domain extension na
.edu (education), org (organization), info
(information), gov (government) ang
panggagalingan ng impormasyon dahil
maaaring mas beripikado ang nilalaman ng
mga ito kasya iba.
Dapat ding tandaan ng nananaliksik
na hindi niya basta puwedeng
kopyahin at angkinin ang mga
impormasyong makukuha sa mga web
site dahil ito’y paglabag sa intellectual
property rights at copyright ng mga ito.
Mahalagang banggitin o bigyang-
pagkilala ang pinagmulan ng mga
impormasyon.
2. Ang mga Aklat o Libro
Maging sa panahon ng mabilis na pag-
unlad ng teknolohiya, ang mga nakalimbag na
aklat at maging ang mga e-book ay mabisa pa
ring mapagkukunan ng impormasyon. Kasama
na rito ang iba't ibang sanggunian tulad ng
encyclopedia, almanac,atlas, at diksiyonaryo.
Mahalaga lang na tingnan ang petsa ng
pagkakalimbag o pagkakasulat sapagkat kapag
masyado nang luma ang aklat ay maaaring may
mga mas bago nang impormasyong hindi na
taglay ng mga ito.
 3. Mga Artikulo sa Magasin at Diyaryo
Sa mga magasin at diyaryo man ay marami
ring artikulo o tekstong maaaring pagmulan ng
kinakailangang impormasyon.
4. Mga Video mula sa Youtube, mga
Dokumentaryo, at Iba pang Palabas Pantelebisyon
Ang mga impormasyon ay hindi lang nagmumula
sa mga nababasang pinagkukunan kundi gayundin
sa mga napapanood na video, dokumentarvo, at.
iba pang palabas pantelebisyon
5.Mga Panayam, Seminar, at Workshop

Ang ilang napapanahong

impormasyon ay maaari ding magmula
o makuha sa mga panayam, seminar,
at workshop kung saan ang mga
tagapagsalita o tagapanayam ay mga
eksperto sa paksang kanilang ibinibigay
para sa mga tagapakinig.