Borçlar Hukuku

Temel Kavramlar
Genel Bölüm
 Hukuki İşlem
• Taraf sayısına göre:
- Tek Taraflı Hukuki İşlemler:
Tek kişiye ait irade beyanı (örneğin: Önalım
Hakkı, Cayma, Temlik, vs.)
- Çok Taraflı Hukuki İşlemler:
Birden fazla kişiye ait irade beyanı (Sözleşme
ve Karar)
 Sözleşme

• Tanım: Tarafların birbirine uygun irade

açıklamalarıyla, iki ya da daha fazla kişi
arasında yapılan ve koşullarına uyulması
yasayla desteklenmiş olan hukukî işlemlere
denir.
 Sözleşmeler - Sınıflandırma
- Tipik (isimli) ve Atipik (İsimsiz) Sözleşmeler:
(Atipik (isimsiz) Sözleşmeler: Bileşik Sözleşmeler,
Karma Sözleşmeler, Kendisine özgü yapısı olan
(sui generis) sözleşmeler)

- Tek Taraflı ve İki Taraflı Sözleşmeler:

Tek Taraflı Sözleşme: Bağış
İki Taraflı Sözleşme: Ticaret

- Devamlı Borçluluklar:
Devamlı borç: Kira sözleşmesi
 Taahhüt İşlemi

Tanım: Bir şeyi yapmayı üstüne alma, üstlenme.

Örnek: Sözleşme
 Tasarruf İşlemi
• Tanım: Bir hakka doğrudan doğruya etki eden,
yani onu devreden, değiştiren veya sona
erdiren hukuki işlemdir.
• Örneğin: Sözleşmenin yerine getirilmesi.
(Sözleşmeden doğan mülkiyetin geçirilmesi ve
satış bedelinin ödenmesi, borçların yerine
getirilmesi.)
 Sözleşme Bağlamında Temel
Kavramlar
• Alacaklı/ Talep : Borç ilişkisinde borçludan bir
edimde bulunmasını isteme hakkına sahip
olan taraf.
• Borçlu/ Yükümlülük : Borç ilişkisinde alacaklı
karşısında bir edimde bulunmakla yükümlü
olan taraf.
 Sorumluluk
• Tanım: Bir borç ilişkisinde borçlunun, alacaklı
karşısında belli bir edimi yerine getirme
yükümlülüğü altına girmesidir.
 Borç
• Parça Borcu: Başka bir yerden aynısı
edinilemeyen yahut edinilse bile borç veren
tarafından, borç ilişkisine özgülenmiş bulunan
ve onun dışında bir başkasının iadesinin
mümkün olmadığı mallardan doğan borç
ilişkisini temsil etmektedir.
• Cins Borcu (Nevi/Misli Borç): Herhangi bir
mahalden birebir aynısı bulunabilen mallardan
doğan borç ilişkisini temsil etmektedir.
 Borcun Kaynakları
• Sözleşme
• Haksız Fiil
• Sebepsiz Zenginleşme
 Şarta Bağlı Borçlar
• Erteleyici Şart
• Bozucu Şart
 Sözleşme ve Haksız Fiillerden Doğan
Borçlar
• Hukuka aykırı fiil
• Zarar
• Kusur
• İlliyet bağı
 Sözleşme ve Haksız Fiillerden Doğan
Borçlar
• Hukuka aykırı fiil
- Borçlunun temerrüdü
- Alacaklının temerrüdü
 Akdi ve Haksız Fiil Sorumluluğun
Esasları
• Zarar

- Bilfiil uğranılan zarar ve yoksun kalınan kazanç

(kar kaybı)

- Tazminat – tamamen tazmin

 Akdi ve Haksız Fiil Sorumluluğun
Esasları
• Borçlunun kusurlu sorumluluğu
- Borçlunun muhakeme yetisi
- Kasıt
- İhmal
- Hafif veya Ağır İhmal
- Kusursuz Sorumluluk
- Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluk (Borçlar Kanunu’nun 55.
maddesi – sözleşme veya 101. maddesi – istihdam edenin
sorumluluğu: İstihdam eden, zararın doğmasını engellemek için
gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumlu olmaz. (istihdam
edenin lehine delil)
- Hayvan Bulunduranların Sorumluluğu
- Yapı Malikinin Sorumluluğu
 Sözleşme Özgürlüğü
• Sözleşme yapma özgürlüğü - sözleşme yapma
zorunluluğu
• Taraf seçme özgürlüğü
• Sözleşmenin içeriğini belirleme özgürlüğü
• Sözleşmenin tipini belirleme özgürlüğü (istisna:
Şirket Hukuku ve Eşya Hukuku)
• Şekil özgürlüğü (yazılı sözleşme, nitelikli sözleşme
–vasiyetname, resmi tasdik)
• Sözleşmeyi feshetme değiştirme özgürlüğü
(sözleşmenin feshedilmesi ve değiştirilmesi)
 Sözleşmenin Kurulması
• İcap (teklif) ve kabul
- Örtülü (zımni) kabul
 İstek ve Beyannameden Vazgeçmek
• Zihni Kayıt
• Şaka Beyanı
• Muvazaa
• Hile
• Yanılgı
• Tehdit ve İkrah
 Temsilcilik
• Doğrudan ya da dolaylı temsilcilik
• Vekaletname, tam yetki
• Yetkisiz Temsil (Vekillik yetkisi olmadan vekil
olmak)
 Borç İlişkisinin Sonlandırılması
• Mahsup
• Takas
 Çeşitler
• Çekilme/ İstifa ya da temlik
• Borcun üstlenilmesi
• Lehine sözleşme ya da üçüncü kişinin aleyhine
• Teselsül
 Borçlar Hukuku
Temel Kavramlar
Özel Bölüm
 Sözleşme Özgürlüğü
• Tanım: Şahsın hukuki düzen sınırları içerisinde,
hukuksal ilişkileri serbest düzenleme hakkı.

• Sözleşme Özgürlüğün içeriği:

- İktisadi Özgürlük
- Birleşme Özgürlüğü
- Mülkiyet Güvencesi
- Sözleşme Özgürlüğü
 Yasal olarak düzenlenen Sözleşmeler
(Tipik (İsimli) Sözleşmeler)
• Temlik Sözleşmesi (mal ve hakkın devri): Alış, değişim
ve bağış.

• Devretme Sözleşmesi: Kira, hasılat kirası, ariyet ve karz.

• İş Sözleşmeleri: Görev, emlakçı sözleşmesi, acenta

anlaşması, komisyon.

• Başarı Sözleşmeleri: Üretim ve satış bağlayıcı kontrat.

 Alım Sözleşmesi
• Tanım: Para karşılığında malın (eşya veya hakkın)
takas edilmesine denir. (Menkul alımı/Arsa).
• Alacaklı ve Borçlu
• Ödemezlik Def’i: Yerine getirilmeyen sözleşmeye
itiraz etme hakkı.
• Essentialia negotii: Satılık Mal ve Satın Alma Fiyatı
(Alım sözleşmesinde bir fiyat hakkında hemfikir
olmak)
• Tarafların yerine getirmesi gereken yükümlülük:
Mal varlığının devredilmesi ve satın alma fiyatının
ödenmesi.
 Alım Sözleşmesi II
• Zarar Taşıma: Sadece nev’i ile belirlenmiş satış ve
borçludan alınması gereken para, kullanım ve
zarar durumunda sözleşmenin feshi ile alıcıya
devreder.
• Taşıma Ve Getirme Yükümlülüğü: Borçlunun veya
Alacaklının, yerleşim yeri/iş yeri şubesi ifa yeridir.
• Mal Kusurluluğu: Satılık mal üçüncü bir şahısın
yükümlülüğündeyse, hukuki eksiklik ortaya çıkar
ve alacaklının yasal konumunu engeller. Kusur;
malın durumunda veya taraflar arasındaki
anlaşmazlık olduğunda ortaya çıkar.
 Alım Sözleşmesi III
• Satın alanın talep hakları:
- Düzeltme
- Yenilik doğuran hak: (sözleşmeden dönme)
- Tasarruf yetkisi: Alacak hakkı üzerinde
tasarruf edilebilir, fiyatı düşürülebilir.
 Değişim
• Tanım: Bir eşyanın başka bir eşya ile değişimi.
 Bağış
• Tanım: Bir kimsenin başka bir kimseye kendi
malının ya tamamını, ya da bir kısmını karşılıksız
olarak vermesi bağışlamadır.

• Taraflar: Bağışı veren ve bağışı alan

• Bağış sözü (yazılı şekilde olmayan)

• Belirli şart ve koşullar ile bağışlama

 Kira
• Tanım: Bir konutun, bir mülkün veya taşıt gibi
herhangi bir şeyin belli bir bedel karşılığında, bir
süre için sahibi tarafından başkasına verilmesi.

• Taraflar: Kiraya veren ve kiracı

• Kiralanan malın bakımı ve kiranın ödenmesi

• Tapuya şerh
 Hasılat Kirası
• Tanım: Kullanılabilir bir malın veya
kullanılabilir bir hakkın (örneğin avcılık ve
balıkçılık hakları) kullanımı ile hukuki hakkının
maddi devri.
• Taraflar: Kiralayan ve kiracı
 Ödünç

• Ariyet ve Karz’a bölünür.

• Ariyet: Kullanılacak olan bir malın bedelsiz
devri.
• Taraflar: Borç veren ve borç alan
• Karz: Para veya diğer misli malın devredilmesi
ve sözleşmeye bağlı olarak bu malların aynı
nitelik ve miktarda geri iadesi zorunluluğu.
• Taraflar: Borç veren ve borç alan
 Eser Sözleşmesi
• Tanım: Eser sözleşmesi ile yüklenici (örneğin
Müteahhit) maddi (bir evin inşası veya bir
mobilyanın imalatı) veya manevi (konser
gösterisi) bir iş üretmek ile yükümlü oluyor; iş
sahibi de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi
üstleniyor.
• Taraflar: Yüklenici ve İş sahibi
 Buyruk / Vekalet
• Tanım: Bir işin yasal veya gerçek yollarla
yerine getirilmek üzere bir başkasının
üstelenmesi.
• Taraflar: Vekalet veren ve vekalet alan.
• Buyruk / Tam Vekaletname: Buyruk iç
ilişkilerle, tam vekaletname ise dış ilişkileri
kapsamaktadır.
• üretim ve satışı bağlayıcı kontratın
yapılmasına dair sözleşme: Eylemin neticesi
 Diğer Sözleşmeler
• Tellallık Sözleşmesi: Vekalet verenin tellalı
• Acenta Sözleşmesi: Vekalet verenin acentasına
dair hesap işlemlerinin bulunur.
• Komisyon/Kurul: Komisyoncuya vekalet verenin
aracılığı ile, komisyoncuya vekalet verenin adına
yapılan hesapları bulundurur.
• Havale
• Kefalet: Bir kişinin alacaklısına karşı, o kimsenin
borcunun yerine getirilmesini sağlamak/
yükümlülüğünü altına girmek.
 Karma Sözleşmeler
• Finansal Kiralama: Finansal kiralayan ve
finansal kiralama yapan arasında.
• Faktoring: müşterinin alacaklarının
devredilmesi veya satılması.
• Franchising: Franchising veren ile alan
arasında satış lisansı ile satış şekli.
• Münhasır Dağıtım Anlaşması: Dağıtımcı ile
müşteri arasında.
 Kaynak
• http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Bor%C3%A7la
r%20Hukuku.pdf
• http://www.lernender.ch/files/LAP/Zusammenfassungen/Rechtskunde/Thema-
Obligationenrecht-Felician-Abderhaldne-30.04.02.pdf

• http://www.erdem-erdem.com/articles/borclar-kanunu-hukumleri-uyarinca-
sorumsuzluk-anlasmalari/

• http://www.turkhukuksitesi.com/makale_922.htm

• Online Sözlük:
- Beluka.de
- Linguee.de
- Tureng.com
- Duden
- TDK

Kemal Gözler'in ''Hukukun Temel Kavramları'' adlı kitabı