Vous êtes sur la page 1sur 57

[Glicose] no sangue: Ps absortivo: 4,5 a 5,5 mM Aps refeio: 6,5 a 7,2 mM Jejum: 3,3 a 3,9 mM

Em condies normais, a meia vida da insulina no plasma de 3 a 5 minutos.

Tecidos embrionrios. Gravidez


Eritrcitos

Crebro ~120g/dia

Sistema nervoso Medula renal

Glndula mamria na lactao

Glicose
Cortx renal

Testculos

Durante o jejum prolongado a glicose contribui com menos do que 5% do total de substratos oxidados por todo o organismo

Fgado
Glicose 4,5 a 5,5 mM

Glicose: Inibe a liberao de glucagon, provavelmente atravs da ao da insulina ou do IGF-I

Glicognio

DG=-5,1 kJ/mol
Glicose 6-fosfatase

Glicose 6-fosfato
Frutose 6 fosfato

Glicoquinase

Glicose sangnea

DG=-32,9 kJ/mol

Frutose 1,6-fosfatase

Fosfofrutoquinase

DG=-8,6 kJ/mol DG=-24,5 kJ/mol Frutose 1,6 bisfosfato Gliceraldedo 3-fosfato Dihidroxiacetona fosfato

1,3-bisfosfoglicerato 3-fosfoglicerato 2-fosfoglicerato

Oxaloacetato

Fosfoenolpiruvato carboxiquinase

Fosfoenolpiruvato
Piruvato quinase
Piruvato

DG=-26,4 kJ/mol
Piruvato desidrogenase

DG =-22,6 kJ/mol
Piruvato carboxilase Piruvato

DG negativo
Acetil-CoA

Piruvato

Piruvato carboxilase

Citrato
Isocitrato

Oxaloacetato
Malato desidrogenase (mitocondrial)

Lactato

Malato desidrogenase (citoslica)

a-Cetoglutarato
Succinil-CoA

Malato Animais

Malato Fumarato
Succinato

Glicognio

Glicose 6-fosfato
Frutose 6 fosfato Frutose 1,6 bisfosfato
Gliceraldedo 3 fosfato

Glicose sangnea

Monossacardeos Dissacardeos Glicoprotenas Glicolipdeos

1,3-bisfosfoglicerato 3-fosfoglicerato 2-fosfoglicerato

Dihidroxiacetona fosfato

L-Glicerol3-fosfato

Oxaloacetato

Fosfoenolpiruvato
Piruvato Acetil-CoA

cidos graxos (cadeia par)

Glicerol

Alanina Cistena Glicina Serina Triptofano

Citrato Isocitrato

Piruvato

Piruvato
Asparagina Aspartato

Oxaloacetato

Lactato

Ciclo de Krebs
Malato Fumarato
Succinato

Glutamato

a-Cetoglutarato
Succinil-CoA Propionil-CoA

Malato

Arginina Glutamina Histidina Prolina

Fenilalanina Tirosina

Animais

Metionina Treonina Valina

cidos graxos de cadeia mpar e ramificada

Isoleucina

Triacilglicerol

Glicognio
Glicose 6-fosfatase

Glicose 6-fosfato
Frutose 6 fosfato

Glicoquinase

Glicose sangnea

Frutose 1,6-fosfatase Frutose 2,6 bisfosfato diminui e desinibe ATP Frutose 1,6

Frutose 2,6 bisfosfato Fosfofrutoquinase Frutose 2,6 bisfosfato diminui e inibe ATP

Efeito de moduladores sobre a atividade de enzimas

bisfosfato Dihidroxiacetona fosfato L-Glicerol3-fosfato

Gliceraldedo 3-fosfato

1,3-bisfosfoglicerato 3-fosfoglicerato 2-fosfoglicerato

Oxaloacetato

Fosfoenolpiruvato carboxiquinase

Fosfoenolpiruvato
Piruvato quinase
ATP Piruvato Acetil-CoA, NADH , ATP e cidos graxos. Acetil-CoA

Glicerol

Piruvato desidrogenase cidos graxos (cadeia par)

Acetil-CoA diminui o Km para o CO2

Piruvato

Piruvato

Piruvato carboxilase

Citrato

Oxaloacetato
Malato desidrogenase (mitocondrial)

Isocitrato
ATP

Lactato

Malato desidrogenase (citoslica)

a-Cetoglutarato
Succinil-CoA Triacilglicerol

Malato

Malato Fumarato
Succinato

Animais

Glicognio
Glicose 6-fosfatase Glicoquinase

Glucagon fosforila por mecanismos AMPc dependentes Glicose 6-fosfato


Frutose 6 fosfato Fosfofrutoquinase
Frutose 2,6 bisfosfato

Glicose sangnea

Frutose 1,6-fosfatase

Frutose 1,6 bisfosfato Gliceraldedo 3-fosfato Dihidroxiacetona fosfato L-Glicerol3-fosfato

1,3-bisfosfoglicerato 3-fosfoglicerato 2-fosfoglicerato

Oxaloacetato

Fosfoenolpiruvato carboxiquinase

Fosfoenolpiruvato
Piruvato quinase

Glicerol

Piruvato
Piruvato desidrogenase
Acetil-CoA

b-oxidao

cidos graxos (cadeia par)

Piruvato

Piruvato

Piruvato carboxilase

Citrato

Oxaloacetato
Malato desidrogenase (mitocondrial)

Isocitrato

Carnitina aciltransferase I

Lactato

Malato desidrogenase (citoslica)

a-Cetoglutarato
Succinil-CoA

Malato Animais

Malato Fumarato
Succinato Adipcito

cidos + Glicerol graxos Triacilglicerol lipase

Triacilglicerol

Glicognio
Glicose 6-fosfatase

Glicose 6-fosfato
Frutose 6 fosfato

Glicoquinase

Glicose sangnea

Frutose 1,6-fosfatase

Fosfofrutoquinase

O glucagon, a adrenalina, o AMPc e hormnios glicocorticides induzem a sntese: aumentando a transcrio de RNAm.
L-Glicerol3-fosfato

Frutose 1,6 bisfosfato Gliceraldedo 3-fosfato Dihidroxiacetona fosfato

1,3-bisfosfoglicerato 3-fosfoglicerato 2-fosfoglicerato

Oxaloacetato

Fosfoenolpiruvato carboxiquinase

Fosfoenolpiruvato
Piruvato quinase
Piruvato

Glicerol

Piruvato desidrogenase cidos graxos (cadeia par)

Acetil-CoA

Piruvato

Piruvato

Piruvato carboxilase

Citrato

Oxaloacetato
Malato desidrogenase (mitocondrial)

Isocitrato

Lactato

Malato desidrogenase (citoslica)

a-Cetoglutarato
Succinil-CoA Triacilglicerol

Malato

Malato Fumarato
Succinato

Animais

Efeito do modulador frutose 2,6 bisfosfato sobre a atividade da fosfofrutoquinase 1 e da frutose 1,6-bisfosfatase no fgado

Existem dois caminhos para a sntese de fosfoenolpiruvato em humanos:

PEP
PEP carboxiquinase citoslica

CO2 Oxaloacetato
Malato desidrogenase citoslica
+

NADH + H NAD
+

Malato Malato

NAD

PEP
+

PEP carboxiquinase mitocondrial

CO2

Acetil - CoA Alanina

Oxaloacetato
Piruvato carboxilase

NADH + H

Oxaloacetato
Piruvato carboxilase

CO2 Mitocndria

Piruvato

Acetil - CoA Piruvato CO2

Citosol
Alanina Piruvato

Piruvato
NADH + H
+

a escolha depende do grau de oxidao do substrato

Lactato desidrogenase

Lactato

NAD

Bactrias

Plantas

25%
CO2
Fosfoenol piruvato Oxaloacetato

Frutose-6-fosfato Sacarose

Glicose-6-fosfato

75%
Oxaloacetato Outros metablitos

Mitocndria
Malato

Amido Polissacardeo

Aminocidos
Citrato

Fumarato Succinato Succinil-CoA Succinato Acetil-CoA

Dihidroxi acetona fosfato

Isocitrato

Nas sementes em germinao a gliconeognese converte gorduras e protenas em glicose.

glicerol

Malato sintase

cidos graxos

cidos graxos

Glioxalato Malato
Succinato liase

Succinato

Acetil-CoA Oxaloacetato Triacilglicerol

Isocitrato Citrato

Glioxissoma

Controle da sntese de glicognio


1. Epnefrina e norepinefrina liberadas na corrente sangnea pelas glndulas adrenais em resposta ao estresse 2. Clulas musculares possuem o receptor Badrenrgico, que ligado ao sistema adenilato ciclase 3. Clulas hepticas respondem epinefrina direta e indiretamente: 4. Epnefrina promove a liberao de glucagon do pncreas

5. A ligao do glucagon no seu receptor nas clulas hepticas estimula a glicognio fosforilase e inativa a glicognio sintase

6. A fosforilase quinase inativa a glicognio sintase, e ativa a glicognio fosforilase quinase por mecanismo de fosforilao AMPc dependente 7. Epnefrina tambm se associa diretamente aos receptores a e B-adrenrgicos na superfcie das clulas hepticas.

8. A ligao aos receptores b-adrenrgicos resulta em aumento do AMPc intracelular.

7. A ligao da epnefrina aos receptores a na superfcie das clulas hepticas, estimula o aumento do Ca2+ intracelular, o que refora as respostas da clula ao AMPc.

Glucagon

Epinefrina

[Glicose] alta Transportador de glicose, GLUT2 Km ~60 mM

Insulina

Receptor de glucagon

b
AMPc

a
Aumento do Ca2+ citoslico Glicose liga glicognio fosforilase a ativa que muda para a conformao T expondo o grupo fosforil da serina 14 ao ataque da fosfoprotena fosfatase. A glicognio fosforilase assume ento a conformao b, inativa e a fosfoprotena fosfatase liberada para defosforilar outras protenas, inclusive a glicognio sintase. Ativa a fosfoprotena fosfatase 1 que remove os grupos fosforil da glicognio fosforilase a e das subunidade a e b da glicognio foforilase quinase e outras.

Protena quinase ativa

Glicognio fosforilase quinase ativa

Glicognio sintase fosforilada, inativa.

Glicognio fosforilase a fosforilada ativa. A fosfoprotena fosfatase fosforilada permanece ligada mas a serina 14 fosforilada no fica exposta

Inibidor-1 a da fosfoprotena fosfatase se liga a fosfoprotena fosfatase que se torna inativa

Degradao do gllicognio

Ligao do Ca2+ a dois domnios da subunidade d (calmodulina) expe um stio hidrofbico que se liga com alta afinidade subunidade g da fosforilase quinase. A associao da Ca2+ CAM libera um segmento peptdico C terminal que atua como pseudo substrato do stio cataltico, ativando assim a quinase.

Clulas hepticas possuem 10 vezes mais glicognio fosforilase que fosfoprotena fosfatase. A fosfatase no liberada at que mais que 90% da glicognio fosforilase esteja na forma b

Sntese do gllicognio

Sntese de glicognio, amido, sacarose e outros carbodratos


A maior parte da glicose absorvida da alimentao , em geral, transformada em lactato pelos eritrcitos. O lactato, no fgado, ento convertido em glicose-6-P. Aproximadamente 2/3 da glicose do glicognio vem da gliconeognese.
O
-O

P OO
6CH
2

6CH

2OH

6CH

2OH

H
4

HO

H OH
3

OH
H
2 1

H
ATP Mg
2+

ADP

HO

H OH
3

OH
H
2 1

H
4

HO

H OH
3

OH
H
2 1

OH

Glicoquinase ou hexoquinase

Fosfoglicomutase

HO -O

P OO

Glicose

Glicose-6-P

Glicose-1-P

A glicose-6-P convertida em glicose 1-fosfato pela fosfoglicomutase.

Sntese de glicognio, amido, sacarose e outros carbodratos


Glicognio amido sacarose
Estoque

Fgado

Glicose Via das pentoses Ribose 5-fosfato Via glicoltica

Hepatcitos
Piruvato
6CH
2OH

Grnulos de glicognio

Cadeia de glicognio (n glicose)


6CH
2OH

6CH

2OH

H
4

HO

H OH
3

OH
H
2 1

H
4

H OH
3

OH
H
2 1

O O O

O O

O O

HO

O
O

O O

O O

O O

HO

H
4

HO

H OH
3

OH
H
2

O HN
O

CH3
H

6CH 5

2OH

6CH

2OH

6CH

2OH

HO
-O

P
O

P
O

O-

N Uracil
H H H OH

CH2 O

Glicognio sintase

HO

H OH
3

OH
H
2 1

H
4

H OH
3

OH
H
2 1

H
4

H OH
3

OH
H
2 1

HO

HO

HO

Cadeia de glicognio (n + 1 glicose)

H HO

+
UDP

UDP-glicose

Formao do nucleotdeo de aucar


6CH
2OH

O HN CH3 N

H
4

HO

H OH
3

OH
H
2 1

O-

OO

O P O-

-O

P O P
O O

HO
-O

O CH2 O

P OO
UDP-glicose pirofosforilase

H H OH

UTP

H HO

UTP ou ATP

Glicose-1-P
O-O

O6CH
2OH

P O P OO O
H
4

Pirofosfato (PPi) Pirofosfatase

HO

H OH
3

OH
H
2 1

O HN
O O P O

CH3 N Uracil

O
-O

P O

OCH2 O

O2
-O

P OH
O

H H HO

H H OH

2 Fosfato (Pi)

UDP-glicose

O substrato para a sntese de amido nos vegetais e para a sntese de glicognio nas bactrias a ADP-glicose
NH2
6

N
O-O

N
H
4

CH2OH

NH2 N
OO H

OO

OO H

HO

H OH H
2

OH
1

N N N

P O P O P O CH2 O
O H HO H H OH

HO -O

OO

P O P O CH2 O
H HO H H OH

ATP

ADP-glicose

O substrato para a sntese de glicognio em animais a UDPglicose


6CH
2OH

H
4

O HN
O-O

HO

H OH
3

OH
H
2 1

O HN
O

CH3 N

CH3
N Uracil

HO
-O

OO

O P O-

P O P
O O

P
O

P
O

OCH2 O

O CH2 O

H H H

H H OH

UTP

H HO

H
OH

HO

UDP-glicose

Glicogenina
A glicogenina inicia a sntese do glicognio. Na primeira etapa da sntese de glicognio uma tirosina glicosiltransferase liga um resduo de glicose ao grupo OH da Tyr 194 da protena glicogenina.

A glicogenina aumenta por autocatlise a cadeia de glicano em at sete resduos adicionais doados pela UDP-glicose, formando uma primer de glicognio.

A glicognio sintase trasfere resduos de glicose do UDP-glicose para

a OH do C4 em uma das extremidade no redutoras do glicognio ao


primer de glicognio formando ligaes glicosdicas a 1-4
6CH
2OH

Cadeia de glicognio (n glicose)


6CH
2OH

6CH

2OH

H
4

HO

H OH
3

OH
H
2

H
4

H OH
3

OH
H
2

HO

O
Extremidade redutora

HO

H
4

HO

H OH
3

OH
H
2 1

O HN
O O P O OCH2 O

CH3
H

6CH 5

2OH

6CH

2OH

6CH

2OH

HO
-O

P O

N Uracil
H H H OH

Glicognio sintase
Carbono 4, extremidade no redutora

HO

H OH
3

OH
H
2 1

H
4

H OH
3

OH
H
2 1

H
4

H OH
3

OH
H
2 1

HO

HO

HO

Cadeia de glicognio (n + 1 glicose)

H HO

+
UDP

UDP-glicose

A amilo (1,4 1,6 )- transglicosilase (enzima ramificadora) transfere um segmento de 7 resduos da extremidade de uma cadeia para um grupo OH do C6 de um resduo de glicose na mesma cadeia ou em outra cadeia de glicognio

O HO O

O O

O O

O O

O O

O O

O O

O O

O
O

O O

O O Primer de glicognio

O HO O HO O O O O O O O O O O

O O O O

O O O O

O O O O

O O O O

O O O O

O O O Primer de glicognio

Sntese de amido
ADP-glicose pirofosforilase 3-fosfoglicerato PPi Pi

A sntese de amido ocorre nos cloroplastos como um dos produtos estveis da fotossntese: essa sntese tambm ocorre nos amiloplastos das partes no coloridas dos vegetais como sementes, razes e tuberosidades.

Amido sintase

Os cloroplastos contm uma enzima ramificadora similar quela envolvida na sntese do gicognio

Sntese de sacarose
Cloroplasto

Gliceraldedo 3-P + dihidroxiacetona fosfato

Sacarose 6-fosfato sintase

Frutose 1,6-bisfosfato Citosol


Sacarose 6-fosfato fosfatase

Frutose 6-fosfato

Glicose 6-fosfato

Sntese de lactose

Tecido no lactantes

Glndula mamria no perodo da lactao. A sntese da lactoalbumina desencadeada por modificaes hormonais aps o parto, promovendo a sntese da lactose para a produo de leite.

Sntese do glicuronato e da vitamina C


UDP-glicose desidrogenase
A glicose oxidada no carbono 6 para formar UDP-glicuronato

Precursor dos resduos glicuronato dos polissacardeos cidos como o hialuronato e condroitin sulfato
Sntese de vitamina C

Ausente em humanos, cobaias, macacos e em alguns peixes

Inssero de resduos de glicuronato em glicosaminoglicanos tais como o hialuronato e o condroitin sulfato

Glicuronidao de drogas e toxinas

Papel do UDP-glicuronato na detoxificao


O UDP-glicuronato o doador de glicuronosil empregado por uma famlia de enzimas dtoxificantes que agem sobre vrias drogas no polares, toxinas ambientais e carcinognios

Fotossntese

Fixao de CO2

Plantas

Bactrias

Amido Sacarose Glicose-6-fosfato

Fosfoenol piruvato

Oxaloacetato Malato

Frutose 6-fosfato

Frutose 1,6bisfosfato

Malato

Dihidroxi acetona fosfato


Oxaloacetato Aspartato

Fumarato

Ribulose 1,5bisfosfato

Gliceraldedo 3-fosfato 1,3-bisfosfo glicerato 3-fosfoglicerato glicerol

Succinato Citrato Succinato

CO2

AcetilCoA cidos graxos

Malato sintase

Glioxalato Malato
Succinato liase

cidos graxos

Succinato

Acetil- Oxaloacetato CoA

Isocitrato Citrato

Glicognio Glicose Glicose-1-P


ATP ADP

Pi

Glicose-6-P

Frutose-6-P
Frutose-2,6bisfosfato AMP

Pi

ATP ADP

Frutose-2,6bisfosfato

Frutose-1,6-bisfosfato Dihidroxiacetona-P
NAD
+

Gliceraldedo 3-P
NAD
+

NADH

NADH

1,3bifosfoglicerato
ADP ADP ATP ATP

Via gliconeognica

3-fosfoglicerato 2-fosfoglicerato Fosfoenolpiruvato


CO2 GDP GTP

Via glicoltica

ADP

Oxaloacetato Malato Malato

NADH + NAD

ATP

NAD

Acetil CoA Alanina Alanina

Oxaloacetato
ADP CO2

NADH

Piruvato Piruvato

ATP

[Glicose]

Aumento da captao pelo pncreas

Aumento do fluxo atravs da gliclise e do ciclo do cido ctrico

Aumento da gerao de ATP

Aumento da concentrao de ATP

Inibio dos canais de potssio sensveis ao ATP

Despolarizao das membranas das clulas b

Aumento do influxo de clcio via canais de Ca sensivis a voltagem

Estmulo da exocitose de insulina

Vous aimerez peut-être aussi