1. Computer Case Kasa e kompjuterit 2. Motherboard 3.

Procesori

8. Hard Drive,Hard Disc,Lexuesi Ekstrem Kryesor

9. CD or DVD Writer,Lexuesi Per CD,DVD Room 10. Power Supply,Blloku I Ushqimit 11. Monitor,Monitori 12. Keyboard,Tastiera

4. Ram memory,Modulet RAM

5. Processor Cooler,Ftohesi I Procesorit 6. Graphics Card,Karta Grafike 7. Sound Card,Karta E Zerit

13. Mouse,Mausi

Nje kase kompjuteri eshte kabineti ose kutia qe mban pjesen me te madhe te komponenteve

Motherboardi eshte nje ner pjeset me thelbesore te kompjuterit dhe jo vetem. Ajo gjen perdorim dhe ne fusha te tjera si elektronika, televizione shtereo etj. Ky komponent eshte pergjegjes per percjelljen e informacionit ndermjet te gjitha komponenteve te lidhur me te. Eshte e sigurte te thone se mikroprocesori eshte zemra e kompjuterit dhe motherboardi eshte organi dhe struktura. Nje motherboard eshte i perbere prej chipseve, transistoreve, dhe qarqeve. Kush eshte motherboardi ne kompjuterin tone? Kur ta hapim kompjuterin motherboardi eshte qarku i sheshte, nje cope drejtkendore ne te cilen cdo gje lidhet me te per nje arsye ose nje tjeter. Komponente te tjere, te tille si karta video, karta PCI, dhe modulet e memories, te gjitha keto nderlidhen me ane te motherboardit. Cdo motherboard ka si pjese te brendshem ose te inkorporuar BIOS-in i cili ne thelb eshte nje program i vogel brenda nje mikroprocesori ne bord qe kontrollon se si funksionon motherboardi dhe merret me dedektimin e komponenteve te lidhur me te.Sapo te ndizni kompjuterin para se te ngrihet sistemi operativ ju jeni duke pare BIOS-in tuaj ne veprim. Pasi behet e mundur analizimi i komponenteve te kompjuterit atehere BIOS-i ben te mundur lidhjen e tyre me sistemin operativ. Motherboardi ka disa kanale komunikuese me te cilen behet e mundur shkembimi i informacioneve ndermjet paisjeve. Keto kanale quhen Buse dhe jane dy llojesh. 32 biteshe dhe 64 biteshe.

Procesori sht komponent kryesor i kompjuterit, i cili bn ekzekutimin e programeve indivifuale dhe dirigjon punn e pjesve t tjera. Quhet edhe njsia qendrore procesorike (CPU-central procesor unit), ndrsa kur ai ndodhet n nj qark t integruar, quhet mikroprocesor. Njsia qendrore (procesori)ka qen i prdorur qysh nga viti 1961(Weik 1961:238). Procesori prbhet nga tre komponent kryesor: njsia aritmetikore-logjike (ALU), ku kryhen t gjitha llogarijet logjike; njsia dirigjuese, e cila bn dekodimin, sinkronizimin, dhe ekzekuton instruksionet e programeve, dhe kujtesa punuese (RAM), e cila mundson ruajtjen e t dhnave dhe programeve me t cilat mundsohet puna e kompjuterit. T gjitha komponentt prmbajn regjistra, t cilt paraqesin hapsira t kujtess s rezervuara pr qllime t veanta. Njsia qendrore sht e ndrtuar n nj kuti t vogl t qeramiks me kmbza metalike anash. Kto kmbza kan funksionin e ndrlidhjes s ipit t procesorit me ipa t tjer n pllakn e stampuar. N brendi t kutis s qeramiks sht i vendosur vet ipi, nj pllakn nga silici me dimensione prej disa mm. n kt siprfaqe t vogl jan t vendosura disa miliona transistor t ndrlidhur n mnyr funksionale ndrmjet veti. Lloji i procesorit i cili sht i instaluar n kompjuter e prcakton shpejtsin e ekzekutimit t instruksioneve t ndryshme. N ditt e sotme, procesort mund t ekzekutojn edhe dhjetra miliona instruksione pr sekond.

RAM ( shkurtimi i Random-acces memory )-sht memoria kryesore e prkohshme e kompjuterit. N trsin e kompjuterit kjo memorie pasqyron trurin e vogl t njeriut n t cilin mbahen t dhnat pr nj koh t shkurt.
Pra, memoria qendrore sht vendi ku ekzekutohen t gjitha programet dhe ku vendosen t gjitha t dhnat q prdoren nga kto programe. Instruksionet e nj programi duhet t ndodhen n RAM q t mund t ekzekutohen nga procesori. Dihet q t gjitha kto informacione memorizohen n form bitesh, pasi sht m e thjesht paraqitja e ktyre informacioneve logjike n dika fizike si sht hardueri Memorizimi i t dhnave bhet me an t numrave binar 0 dhe 1. N baz t teknologjis s prdorur pr prodhimin e tyre memoriet RAM ndahen n kategori*: DRAM*: Rifreskon karikimin e kondensatorve cdo 1/1000 e sec. EDO RAM*: sht m e shpejt se DRAM, karakteristika e saj kryesore sht se sht n gjndje t drgoj t dhna edhe duke marr instruksione pr t dhnat q do t aksesohen nga programi n nj moment t dyt. VRAM*: sht nj memorie RAM e prshtatur pr kartat grafike. Ka dy porta n mnyr t till q t dhnat video mund t shkruhen ndrsa t dhnat po lexohen nga karta grafike pr tu visualizuar n ekran. SRAM*: Nuk ka nevoj (si memoria DRAM) t rifreskimit me ngarkes elektrike t kondensatorve. sht m e shpejt se DRAM por edhe m e kushtueshme. SDRAM*: sht memorje e projektuar pr t ndjekur shpejtsin e BUS-it t procesorve t shpejt. sht e prbr nga dy banko pr memorizimin e t dhnave, kjo lejon q edhe kur jemi duke lexuar t dhna t memorizuara n nj bank mund t lexojm dhe te tjetri njkohsisht. SIMM*: Chipe memorjesh t montuara n nj kart t vogl. sht nj nga memorjet e para q ka qene e prhapur te PC. DIMM*: Njsoj si SIMM, ndryshon vetm chipet e memorjes dhe numri i lidhjeve me modherboardin. ECC*: RAM q prdor bit shtes pr t gjetur gabimet e mundshme gjat transmetimit t t dhnave.

Cooleri I procesorit duhet per te eleminuar nxehtesine e prodhuar nga procesori gjate punes se tij duke e mbajtur ate gjithmone te fresket. Gjate punes procesori nxehet dhe ne qofte se cooleri na mungon kjo sjell ne keqpunimin e procesorit dhe deri ne prishjen e tij brenda pak sekondave.

Pamjet q shohim n monitor jan t prbra nga pikat e vogla q quhet piksel (ang. pixel). N rregullimin m t zakonshm t rezolucionit, nj ekran shfaq m shum se nj milion piksel, dhe kompjuteri duhet t vendos se far duhet t bj secili nga ata n mnyr q t formohet nj pamje. Pr t br kt, atij i nevojitet nj prkthyes ndonj gj me t ciln t dhnat binare t mara nga procesori do t shndrrohen n fotografin q do ta shoh shfrytzuesi. Prve n rastet kur kompjuteri ka aftsi grafike t integruara n pllakn am, ky prkthim zakonisht bhet nga karta grafike. Puna e karts grafike sht jashtzakonisht komplekse, por parimet dhe komponentt jan t leht pr tu kuptuar. N kt shkrim, do t shohim pjest kryesore t kartels grafike dhe far bjn ato. Gjithashtu do t shqyrtojm faktort q punojn s bashku pr t br nj kartel t shpejt dhe efikase. Nse e paramendojm nj kompjuter t jet nj kompani e cila ka departamentin e vet artistik. Kur njerzit n kompani do t dshironin ndonj vepr artistike, ata me gjas se do t drgonin krkesn tek departamenti artistik. Departamenti artistik vendos si do t krijohet pamja dhe pastaj do ta vendosin at n letr. Rezultati prfundimtar do t ishte ai q ideja e ndokujt do t bhej foto reale q mund t shihet. Karta grafike punon me t njjtin parim. Procesori n bashkpunim me aplikacionet tjera softuerike, drgon informatat pr pamjen tek kartela grafike. Karta grafike vendos si do t prdor pikselin n ekran pr t krijuar pamjen. Ajo pastaj drgon informatn pr monitorin prmes kabllos.

Nje bllok ushqimi (power supply unit PSU) konverton energjine kryesore ne rryme te ulet te pershtatur per pjeset e brendshme te kompjuterit.Disa kane butona manuale per te zgjedhur vet se sa volt e duam rrymen ne kompjuter. Blloqet ushqimit moderne e konvertojne dhe e pershtatin vete rrymen elektrike me kompjuterin. Rryma qe kalon ne motherboard nga blloku ushqimit eshte 5V ne modalitetin standby.Nese fillojme te punojme apo te hapim dicka ajo rritet

Lexuesi ose shkruesi per CD apo DVD (CD or DVD writer) eshte nje pajisje e e cila perdoret per leximin ose per shkrimin e CD apo DVD.Nje CD apo DVD writer mund te funksionoje me lazer ose me vale elektromagnetike. Per regjistrimin e te dhenave ne CD apo DVD perdoren programe te posacme qe bejne te mundur kete gje permes ketyre pajisjeve.

Perpara se te fillojme te ndertojme kompjuterin tone te ri , mbledhim cdo gje qe na nevojitet ne nje vend. Vendosni dicka mbi tavolinen tuaj per te eleminuar demtimet e siperfaqes se tavolines gjithashtu dhe te pajisjeve tona.

Veshtrojme per disa minuta kasen e kompjuterit,motherboardin,dhe pjeset e tjera.Mundohemi te mendojme se cili eshte rendi me i mire per te ndertuar kompjuterin tone. Ajo cfare duam te tregojme eshte qe te instalojme nje component ne menyre qe te bejme nje instalim tjeter pas tij. Gjithsesi pjesa e pare qe instalohet ne kompjuter eshte motherboardi.

Instalimi I motherboardit ne kompjuter zakonisht eshteshume I lehte.Vendosim motherboardin paralelisht me vendin e vidave te kases dhe me hapesirat e paneleve qe nxjerrim jashte kases dhe e fiksojme me vidat perkatese.Nuk duhet ti shtrengojme shume vidat sepse mund te thyejme motherboardin dhe do te behet i padobishem.Per kete perdorim nje kacavide normale dhe jo elektrike.

Mikroprocesori eshte njekohesisht pjesa me delicate dhe me e shtrenjte e nje kimpjuteri.Dhe per kete kerkon nje kujdes te vecante.Duhet ta mbajme procesorin ne cepa dhe nuk duhet kurre te prekim konduktoret me gishta.
Procesoret jane ekstreminsht te ndjeshem nga ngarkimet statike dhe shokut fizik.Nje ngarkim static qe eshte teper I vogel qe njeriu as nuk e ndjen mund te shkaterroje totalisht nje processor.Gjithashtu procesoret mund te demtohen nga mbajtja keq e tij

Procesoret kane dy cepa pa gjilpera.Kjo eshte per te evituar qe procesori mund te instalohet ne menyren e gabuar.Te gjithe procesoret kane nje sistem per te ndaluar vendosjen e gabuar por ata nuk jane te gjithe njesoj.Disa here duhet te shohim gjilperat.Pavaresisht kases duhet gjithmone qe te shofim gjilperat me kujdes perpara vendosjes se procesorit. Procesoret modern kane nje shkrim ZIF (Zero Insertion Force) forca qe duhet ushtruar per ta vendosur duhet te jete zero.Nuk duhet te perdorim kurre force me te madhe se nje shtytje te lehte me nje gisht.

Sot procesoret e shpejte leshojne nje nxehtesi te madhe.Pa nje cooler nje processor do te digjej brenda pak sekondave.Coolerat e papershtatshem mund te rezultojne ne gabime,problem me punimin e kompjuterit dhe pergjysmon jetegjatesine e procesorit.Procesoret kane nje liste me coolerat e aprovuar per ate lloj procesori.Ndoshta nuk jane me te mire se te tjeret por duke mos perdorur nje cooler te aprovuar mund te cojme ne problem me Cooleri eshte I pozicionuar siper procesorit dhe kompjuterin tone. eshte I fiksuar nga vida ose kapse plastike vendosen neper vendet e tyre ne motherboard. Nuk duhet te harrojme te vendosim slotin I cili zakonisht futet ne nje konektor me tre gjilpera ne motherboard.Kjo ben te mundur qe motherboardi te kontrolloje shpejtesine e coolerit ne baze te punes qe eshte duke bere procesori.

Ashtu si procesori modulet RAM jane jashtezakonisht te ndjeshem ndaj ngarkimeve statike dhe duhet te mbahet me shume kujdes.Nuk duhen prekur kurre konduktoret metalike dhe duhet te kapet vetem ne cepat e tij. Perpara se te instalojme modulet RAM kontrollojme qe te sigurohemi se RAM qe kemi marre te jete tipi dhe te kete shpejtesine e duhur.Pjesa me e madhe e kompjuterave sot perdorin tipat e moduleve DDR-II ose DDR-III.

Modulet RAM kane disa ndarje te vogla te cilat vendosen ne menyre te rregullt ne slotet perkatese. Perpara se te vendosim RAM sigurohemi qe hapesirat qe k ate jene ne te njejtin vend me ate te sloteve.Ne qofte se kemi me shume ose me pak ndarje atehere kemi marre RAM-in e gabuar per motherboardin tone. Sapo jemi te sigurte qe kemi RAM-in e duhur thjesht e fusim dhe e shtyjme drejt poshte ne slotin perkates derisa fiksuesit e RAM te mberthehen dhe te bejne nje zhurem te vogel si tip kercitjeje.

Ne qofte se jemi duke perdorur SDRAM ose nje DDR-SDRAM atehere nuk ka rendesi se cafre sloti duhet te perdorim.Por disa motheboarde kerkojne te fillojme me slotin e pare dhe te vazhdojme ti mbushim me radhe. Ne qofte se jemi duke perdorur nje DDR RAM me dy pllaka gjithsesi duhet te vendosim secilen pllake ne slotin e pare te cdo grupimi te sloteve te RAM.Modulet qe do te perdorim duhet te jene saktesisht te te njejtit tip dhe shpejtesi.

Ne varesi nga motherboardi qe kemi vendos mund te kemi nevoje qe te instalojme karta te tjera si psh karta video,audio ose e internetit.Instalimi I tyre behet njesoj si RAM-I por ne slotet e tyre te posacme dhe pjesa e cila na ben te mundur lidhjen me monitorin apo pjeset e tjera del jashte kompjuterit ne menyre qe ne mund te vendosim kabujt per te bere lidhjen.Motherboarded e rinj nuk kane nevoje per karta te tilla sepse I kane te instaluara dhe te integruara ne board.Nese kemi kartat te integruara dhe dhe nuk kemi ne plan ti perdorim ato sepse duam ti instalojme nje tjeter atehere duhet ti caktivizojme ato ne BIOS

Kasa qe ne po perdorim ka nje kafaz te cmontueshem.Si fillim kafazi hiqet.Ne kete menyre ne zmangim cdo demtim te mundshem qe ne mund te bejme po te punojme ne hapesira te ngushta.Instalojme hard diskun HDD.Rifiksojme perseri kafazin ne kase.

Lidhja e te gjithe komponenteve me motherboardin realizohet me ane te ideve te cilat kane dhe vendet apo slotet e tyre te posacme ne motherboard per tu vendos.Duhet te kemi gjithmone kujdes ne vendosjen e tyre sepse mund te prishim ndonje nga gjilperat qe futen ne to.Nepermjet tyre behet dhe kalimi I informacionit nga nje destinacion ne nje tjeter apo dhenia e komandave per punen qe duhet te kryeje kompjuteri