PRZEKADNIE ZBATE

Piotr GENDARZ
Wydzia Mechaniczny Technologiczny
Katedra Automatyzacji Procesw Technologicznych
i Zintegrowanych Systemw Wytwarzania
1. Podstawowe pojcia
Przekadnia rodek techniczny transformacji momentu
obrotowego z waka wejciowego na waek
wyjciowy,
q
=
o
i
N
N
o o i i
M M e = q e
1 < q
q
=
e
e
=
i
o
o
i
M
M
u
gdzie:
,
Konstrukcj przekadni zbatej, tak jak konstrukcj kadego wytworu, naley
rozpatrywa pod wzgldem racji istnienia wytworu i zasad konstrukcji.
Ze wzgldu na energetyczne znaczenie przekadni zbatych wielkie znaczenie
teoretyczne ma pierwsza zasada konstrukcji, zasada optymalnego stanu obcienia.
W tym zakresie na szczeglne wyrnienie zasuguje:
stan obcienia zazbienia,
stan obcienia w caym ukadzie przekadni,
sprawno przekadni jako kryterium.
2. Rodzaje przekadni
Przekadnie: N=135 [kW], u=4.3
a przekadnia pasowa z pasem paskim,
b - przekadnia paskowo klinowa,
c przekadnia acuchowa,
d przekadnia zbata.
2.1 Przekadnie - podzia ze wzgldu na rodzaj zazbie
Przekadnie o zazbieniu:
zewntrznym,
wewntrznym.
2.2. Przekadnie podzia ze wzgldu na lini zba
Typy przekadni:
koo zbate z zbatk,
przekadnia zbata z zbami prostymi,
przekadnia zbata z zbami skonymi,
przekadnia zbata z zbami daszkowymi,
2.2. Przekadnie podzia ze wzgldu na lini zba
przekadnia zbata z zbami daszkowymi,
2.2. Przekadnie podzia ze wzgldu na lini zba
(c.d.)
przekadnia zbata stokowa z zbami prostymi,
przekadnia zbata stokowa z zbami skonymi,
przekadnia zbata stokowa z zbami ukowymi,
przekadnia zbata z zbami rubowymi,
przekadnia limakowa.
Zarys zba: cykloidalny i
ewolwentowy.
3. Podstawowe cechy konstrukcyjne koa zbatego
t z D O
p
= H =
+
m z
t z
D
p
=
H

=
m h
g
=
m . h
s
= 2 1
3.1. Zarysy ewolwentowe k
o=20
4. Korekcja k zbatych
Polega na odsuniciu narzdzia obrbczego (korekcja dodatnia
X=x m; x>0) lub dosuniciu narzdzia obrbczego
(korekcja ujemna X=x m; x<0) od pooenia zerowego.

Stosowana:
dla maej liczby zbw ( ; dla o=20 z
g
=17) w celu
uniknicia w trakcie wytwarzania podcicia stopy zba,
o
=
2
2
sin
z
g
dla poprawienia wasnoci wytrzymaociowych zba
(jego pogrubienie poprzez korekcj dodatni),
dostosowania odlegoci midzy koami zbatymi do odlegoci
znormalizowanej.
4.1. Skutki korekcji
1 2 3 4 5 6
z 12 50
x 0 0.82 -0.5 0 -1 1.2
zaostrzenie gowy zba,
podcicie stopy zba.
Ujemne skutki korekcji
5. Weryfikacja wytrzymaociowa k zbatych, ze
wzgldu na:
zamanie zba
5.1. Weryfikacja wytrzymaociowa ze wzgldu
na zamanie zba
b m
q P
) )
g
m
(
m
e
(
b m
P
b g
e P
W
M
o
p
o
p
o
x
g

= = o
2
2
6
6
gdzie: q wskanik stereomechaniczny zba.
5.2. Weryfikacja wytrzymaociowa ze wzgldu
na pitting i zatarcie
naciski powierzchniowe (zjawisko pittingu),
Wskanik naciskw (wg Niemanna):
u
u
y y
b d
P
k
C
p
o
C
1
1
+

=
|
gdzie: y
C
liczba punktu biegunowego (dla o=20,y
C
=3.11)
y
|
- liczby wpywu kta nachylenia linii zba,

zatarcie wsppracujcych zbw (zrnicowa twardoci
zbw o 40HB).
5.2. Weryfikacja wytrzymaociowa MES
5.5. Przekadnia falowa
W przekadniach falowych, zwanych take przekadniami z
podatnym wiecem, przekazywanie ruchu odbywa si
wskutek przemieszczania si fali odksztacenia jednego z
czonw przekadni, wykonanego jako element elastyczny
(podatny). Najprostsza przekadnia falowa skada si z
trzech zasadniczych czonw: sztywnej tulei,
odksztacanego wieca podatnego oraz generatora,
wywoujcego odksztacanie wieca.