Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
1926-2
bgah vGJ ngR
bjhF 3
sf
bga
Fo muR 1926-2
bghU
bkh
gghs
bfhs jh.br.k
ulh g, 2008
cik
gghsUF
jh tif
neRu n
ms
1 / 8 bl
vGJ ms
11
gff
488
mil totik :
uh kUJ,
brgo uhrh
fahf
mRu Clf, Lf
iy
cU. 200 / -
btpL
Kj g giu
a Jizfl mua r_f jsf w
s bjhlJ brthF brYtU a bghJilik
f Rakahij afK 1925 M Mo jh bjhlf
bgwd.
tWF ne vuhd bfhiffSl uhZa Ra nrt
rfK mnj Mo jh bjhlfbgwJ.
Rakahij af isj jhfij, mj bra
ghLfis, vidfis, mW fJ tj a
Ljiy afd nguh rKjha khwfSF vuhf nk
bfhsgl jufis, mfhyija mua nghF
fis m fhy fzhoahf ftJ Fo muR jnHahF.
kf ethF mua Ljiyna nghJ vgh
eL rKjha Ljiyna, Rakahij jDznt midJ
LjiyF mogil vwJ Fo muR.
rKjha ngh bjhia gha, jid uia
VgLa mj Fo muR jfYs bgah vGJ
fis, ngRfis bjhFJ btL bjhl Ka
_wh bjhFng btplhF.
bgah bfhiff khwh gW, uh ntif bfhL,
bgah vGJ ngR kfl nru ntL vw mfiw
nahL, ftiynahL, bghWnghL 1980 f jfsJ _W
nfhil LKiw ehfis KGikah bryl mj bgaha
bjhlf k f gfis el id TJ
beJ nghnwh.
kd RuF ezid brhfsh g brtij
l btpnl mtfSF cik kd iwit jU
vW cznwh.
24.12.2005
fh gjJ Rakahij af
1926 M MLfhd j ulhtJ bjhFia ( Niy
Kj org tiu) ulhtJ gghf Vuhskhd a fLiufis
izJ bgah uhl fHf btLwJ. Kj g 2005
M ML org 24 M eh btlglJ.
midJ judU gnfw ghgduyhjh khehil
To nfh EiH kW mrf cikF bgah Fu
bfhLjJ j Mo jh. goj khsah nghw ghgd r
f J kfhrigia bjhl Kf jhd gifikia
T oaij foj bgah fhah Uj lfis
FiyF tf nehfij mgygLJwh. ghgd
uyhj jiytfshd U..f., tujuh#&Y ehL nghnwh fhuR
fha foUJ yaJ fhyjh. Ukz
fSF ghgd nuhjfis wff brhd bgah
fjUil mJ elj Ukzfis ghuho vGJwh.
bgah ghit bgzoikF vuhf UwJ.
jth thf sf vw iy krd br bgah
m jdJ jif kfSF kWkz brJ itjij Ro
fhLwh. rfunfhYs xU nfhYFns fh rf
uhrh ky fjjh C bghJkfns vJ kw nfhfS
F rfuhrhia lhk uoaojij Fo muR TWwJ.
fhuUJ ydhY fh lhik x, fj gu
l bgah eif bfhoUjh vgij J
bfhs KowJ. Rakahij af tikahf fh Ca
fhyfl bgah fUJfis g brwJ bjhF.
- gghs
bghUslf
1.
Kf Rnjru D i[ yhK
15
2.
23
3.
jehL fhu fo
25
4.
Rnjru jyhl
28
5.
U. rfiu U. Mah - uu
31
6.
jH
34
7.
8.
9.
82
83
84
27. j rtfyhrhiy fo
90
91
94
30. nfh
99
102
108
110
36
113
lhl RY cgnjr
43
Mjhu ntLkh?
44
116
119
122
123
125
46
51
52
13. jt kj urhukh?
54
55
57
40. thf tF cz
kJiu Kg nrbk njj
126
60
128
62
42. njrgj
130
18. j Rauh{ah
68
70
71
133
73
134
22. uhka!
77
135
23. rfhUF n#
78
136
223
225
227
148
229
150
233
235
154
239
160
240
56. njtjhd rl
167
243
247
168
250
171
255
173
259
181
266
185
189
268
195
272
200
201
274
202
278
207
279
208
280
212
96. lhik yF rl
281
70. xU rghiz
214
282
215
98. et r
286
216
73. X ntLnfh
217
218
221
140
289
290
294
130.
v. jlgh fbg
370
131.
371
132.
rlrig njj
379
306
133.
382
307
134.
$k rnuh nj thF
383
108.
309
135.
ghgdfsh tj id
384
109.
136.
110.
nrhjid fhy
385
111.
137.
gdfh mur bt
386
318
138.
fuL
391
112.
nfhaK yh njj
320
139.
jf rka
394
113.
khbf ytu
322
140.
#o fF X vrif
398
114.
ght fj ! fj !! fj !!!
323
141.
ehif bjhyhs rf
407
115.
<nuhL Kgho
326
142.
JTl tF Jntkh?
409
116.
330
143.
tFth uJt
410
117.
331
144.
bt bfhlhl sgu
415
118.
#o f fdthfns!
335
145.
ghgaij xj fahzf
419
119.
336
146.
120.
kfh#d ner
342
147.
424
121.
148.
vd bra ntL?
429
343
149.
431
122.
345
150.
433
123.
bgh rkhjhd
347
151.
435
124.
r... ma #a
349
152.
125.
ff
350
437
126.
ghgd fd gfhJ
361
153.
rjh neafSF
438
127.
fgh
366
154.
128.
439
129.
155.
ghgduyhjh kfhehL
441
156.
ghgdf jiybfhG
444
103.
5000 %gh dh
296
104.
298
105.
ahUF XL bfhLgJ
301
106.
107.
313
368
10
11
157.
450
158.
Rakahij rf jhgd
451
159.
ghga rghiz
458
160.
463
161.
J ML gR
466
162.
467
163.
470
164.
475
165.
ghgduyhjh kfhehL
jiytfSF xU zg
477
166.
tFth uJt
480
167.
ikN tFthj
483
168.
mUbrh bghU
485
12
13
Kf
RnjruD i[ yhK
bjdhL ghgdf Nia bghWiknahL
#huijah ftJ tj i[ yh gifahdJ
$kh U..fahzRju Kjah mtfis nghY lhl
tujuh#&Y ehL mtfis nghY ObuW xU btoFil
nghL lJ.
mjhtJ, khfhz rlrigf ah rlrigf Kja
tF K uf jfsJ r_f rhghf gJ eykh,
myJ Rauh{a fah rhghf gJ eykh? vW , U
bksyhdh i[a K[h rh mtf, Kj Rauh{a
fF vuhf W ah rlrig jhd bgw wF Rauh{
a f nrjij g, viyw KfkafSF
Uj ntLbkW bksyhdh khd bfhL tj fhy
mij Rauh{a fah vj fhuzkh Rauh{a fia
L y bfhSgo bksyhdhit nfL bfhoUf
nghJ kWgo Rauh{a f bksyhdh nrUg
fhuzbkd btW kh Rauh{a f rhgh F
K ufis K r_f Mjfyhkh vW gy
jid (i[ yh ) nfgjh mJ flgo vGJwJ :fhuUJ Rauh{a fbaW xW j
fhyKj mfdh njrfhtJ K r_f
fhtJ fhu[h clhF eikfis ghY
mf eik clhFbkw eif ekF js
UjJ ilahJ vW, jh mij xUnghJ Mjf
iybaW, Rauh{a f J eif yhk
UF y jiytf Rauh{a fia #df Mjf
ntLbkd T mjfhf urhu brJ tUtJ ekF
ofiy vW, xUt jkJ kdrh x bfhs
Koahj xU fia MjFgo bghJ #df SF
Fo muR - 1926 (2)
14
15
16
18
19
20
rlrigia L bttj
uf brif
rlrig xU gyD iy vW, rlrigUJ
bfhL rfhiu vts bf Tjho rfh kd bfhr
khtJ sfiy vW, Mjyh rl rigUgJ mt
khd vW, j rfh nahaijia vLJ bt
brhy nghnwh vW uujhg ngL bt tj
uf, vd brwhfbsW ghjh, kWgo rlrigF
nghf Xlfl ngh vfis rlrigF mDdh ehf
cfSF rhJ Lnwh vW XL ir vLJ bfhL
whf.
knlhL whfsh btW ghjh, uujhg ng,
L L tj rlrigF mLj Tlnf nghwhf. xU
Tl uahz goia thfhk UgjF ekJ u(?)
fSF kd tuiy. ij mJ my a xgw
jiyt(?) U. thrafh nghFgo cu bfhLJlh;
my a fhu fhaj U. v.bufrh Iafh nk
xg nghL lh; Mifah brid, ffjh, grh, m
[h Kja khfhz rl rigfSF nghu ntL. mF
ngh bra ntoa gy Kakhd ntiyf Uwd.
ehf nghfh lh mnef fha bfL nghF. nghfhk
Wlh Xlfis Vkh nkhr brjJ nghyhL.
Mjyh nghnwh vw beho rkhjhdJl rl rigF
brYwhf.
VjhtJ fLfsthtJ ehzankD naha bghW
ngD Uwjh? rlrig tf ngh bra ntoait
gy ntiyfUFkhdh, V m xW bra KoahJ vW
bt tuntL? rfhiu bf Tjho nfL
xW bra Koahj fhaij rfhUl nfhJbfhL
uujhg ng tJL Ug nghdh rfh t fis
22
23
24
jehL fhu fo
brid $kh thrafh o Toa jehL
fhu thf Tl eltoiff thu giff
btahdij egf thUfyh. Mdh m elj
afis xbthU gif xbthU jkh jj brsf
ago uRUwd.
$kh fahzRju Kjah khdkhdJ xnu moah
mofgL c thfgL nghW, mjhtJ fh
urh rlrigF afgl mngBff gljhahfthtJ
murhf akd bgwtfshfthtJ Ugnu, glij
akdij LLgo fjUil gW bfhS
go khwJ vgnj $kh Kjah khd
jJt. mgoUf Uj nunugizahf $kh ra
_ah kh khdnk bfhLtu xGiybaW,
Mdh $kh Kjah jfSF XL urhu bra
Kjah bgaiu W jhf XL bgw mtUila ja
ntoUgjh mtiu VkhW Kfjh VjhtJ rkhjhd
brhy ntLnk baW, yhlh Kjah jdF VjhtJ
mtkhd tJLnk baW fU yLthnuh vdnkh
vW gaJ, $kh Kjah ffis JilgJ ngh xU
bgh khd Uj nunugizahf khf goU
wJ. mjhtJ fhu bfhifgo gl l ntoa
mtayhlhY ahuhtJ gljhf mngBffsh
Ujh fhu bfsuijia fhf jf glfis Lthf
vd fj fLthf vd vghfgLwJ vgnjah.
$kh Kjah vj fUJl jdJ khdij nunu
jhnuh mjF ne nuhjkhf khfgL nghW.
KjyhtJ, Kjah fUJ gl, akd gj uil
Jwf ntLbkgJ. akd gjia g ngdh $kh
.. btlukzafhiu ghFkhdjh mij monahL
L lglJ. ijg $kh KjahUF nghJ xU
MnBgid yhk nghd ufaekF sfiy
25
26
27
TwKoahJ
vW thW U. uhkf broah brhdjhf vG
UwJ. u %g vGa vts uL jyhl
UF vgij kwJ, u Tiw mgona vLJ
bfhL ghngh.
Rnjru jyhl
brw j Fo mu U.o.v. uhkf broah
mtf Rauh{a fUJ yFwh vgjhf tiuUj
aij thrff fQUfyh. mij ghjl ghg
d faha Rauh{a fF nguhgJ tJ lbjd fU
Fo mu fLfij - $kh uhkf broah kW
vw jiy Rnjru xU kW vGUwJ.
m U.o.v. uhkf broahutf u %g
l TWtjhf vGUF afis ftJ ghjh Fo
muR a fLfijah, Rnjru a mnaha
jdkh vgJ ydhF. U. broah kWgo TWtjhtJ:vDila muha vJ khwiy. eh
Rauh{a f mfduhf Ujnj iy. ghgd
uyhj f vgJ #o fia FLtjhdh mj
rhghf eh njjYF f nghtjhf vtlK brhynt
iy. cnahffis VW bfhStj rgjkhf eh
vj muha bfho Unw vgJ vnyhUF
bjjnj. cnahf VWbfh S a itf
fhufhufSF (jf) nja f dUF m
uha ngjUj nghY eho xWik Vgl ntL
bkD nehfJl fhu mngBffshf f rk
njh. gZfhu khdfis thR th bfhL ehL
rl kWF jahuhyhjjh mij Mugiy
vW fhu khd brjjh jF ehf fLgl
KojJ. j wF eho ff iyik jgl
egf muhaK mofo kh tUtjh njath
f (jhf ) mofo j f iyikia gyid bra
cik bgUwhf. njathf y gugu xJ
iH kndhght bfhltf vg rnjfiy.
njathf (jhf) #&iy khj rlrig Tlfhy
To nahrid br tiu jfhy uha iyik
rgjkhf vgo elJ bfhthfbsW jbghGJ
Fo muR - 1926 (2)
28
U. rfiu U. Mah
- uu
30
31
32
33
jH
Kd fhybrw U. mnahjh gojutfsh
jH vD bga bfhl gif elhj bgW mt
fhyF d m gif Wjgl ntoajhW. wF
y fhy kbwhUtuh elhj bgwJ. mj wF Mjgh
uW W nghW. L bghGJ rha , nfhyh
jfta jhj jfrhiy itUF U. . v. uh#
ud mtfsh #&iy khj Kj btlgLbkd bj
fgLnwh. U. uh#ud mtf thf wikah
eF eilbgWbkd enwh.
Fo muR - br F - 04.07.1926
34
35
J K muha ngjfS
fyffS Vgl fhuz vd?
njr LjiyfhfbtW RjufhfbtW
goj tFghfsh (ghgdfsh) s VgL nghbjyh
J K fytufS muha ngjfS VglhkUg
iy.
Mdh kfhkh fh jiyik VgoUj
xJiHahiknghJ khu fytuK muha ngjK
yhk Ujnjhlyhk eh ma Jtiu ekJ eho Vg
ouhj J K gugu eif muha ngj ik
xWik rnfhju jik jiywJ sW.
Mdh jF y bghWgwtf, mJ rka kfka
fSF yhg rfl Ujjh mtf JfnshL xU
jhf vw c vz fwhf. mjF xU J Mjhu
iy vnw brhYnth. xJiHahik kfhkhdh mK
MuF fhynyna yhgJ a bgUghY Kot
ilJ lJ.
mnjhL JU eho fkh ghh Mf Vgl
J yhgJ a btehL kfkafsh iflgL
ngh lJ. Mfnt, kfkaf mj vz bfhnl J
fnshL fyUjhf vW brhy KoahJ. mgo Uf xJ
iHahik nghJ khu V njr J K xWik
VglJ. kw fhyf V fytunkgLwJ vW xbthU
J KK nahJ ghjh sfhk nghfhJ. goj
tf vW brhygL tFduhd ghgdU kiwnahU
nja s vw bgauhY fhu vD bgauhY brJ
tj fhafbsyh j tFgh Ra eikia nfh
m fyj kwtfS jf jf jj eyfhf ciH
gjhUjjh, kw tFghf jhf ms rkjgl
iy vW fho bfhtjfhf, m s gadh m
Fo muR - 1926 (2)
36
38
40
J f, y bj ah j fyf iy vW
brhbfhL mjF fhuz F #df gugu xWik
nahL Ugjhf brh ghrhF brJ bfhL
mtFF vts bfL brayhnkh mts brJ
tUwhf. bj ah fyf yhUgjF J K
gugu eif xWik xUfhY fhuznk my.
Kf vif Fiw Jf vif mf
Kjh Ka fhuz. mgoyhk rk vifnah
myJ nghUgij l D xU gF mfkhfnth
UUjh bjdhL J K xWik bjUF. ekJ
ghgd jf gzuh ublhU kfkaiu iyF
th mtfis bfhL Jf XL bgw J u
ffis tzf brtJ be FFk ma br
tJ K r_f eikF kj cikF nuhjkh mt
fis ngr brtJ vts fZlgL rghj tFth
uJtij ntlh vW brhy brtJkh elJ
bfhoUjh ahjh rghf. J vyh monahL j vW
eh brhyiy. MdhY rnah jngh mtutfSF
mtut kj bfhif mtut eifnkjh ujhdnk
ju ntbwhUt cgnjr ujhdky. Mjyh ekJ eho
K vif FiwthUgjhnyna mtfis vgo
ntLkhdhY cgnahJ bfhsyh vW vdhY
mj fkgyid mila nto tnj U. ciknyna ekJ
ghgdf jhf Kdh xbfhl tFth u
Jtij nghJ jfSF gy mf VgL lbjw
mAghtjh vghfnsahdh Kdh x bfhl
ghgduyhjhnyna yiu iyF th mtfis
bfhnl k urhu bra brthfnsahdh Ko J
K fyfkhuky, ghgd ghgduyhjh fytu
nfhA, ffjh Kja lfis nghY mjF fytu
elJLnkh baW ftiygLnwh. Mdh ts
mukf bragL D eilbgwhk UgjF
fhuz vd vW y fUJthf. j ufafS Nf
S D bghJ #dfSF KGJ bjajf fhy Vgl
iy. myhkY ghgdiungh y Mfis iyF
th trgLl ghgduyhj jufS KfS
D kd Jaiy; ght aij kwhf. mng
gl rka tU fhy nghJ ekJ ghgdfSl gt
fS mtfsh jiytfshdtfS mtfis if L
41
lhl RY cgnjr
Kf mua jiyl TlhJ
khz ljhjh xWik VgL
lhl RY ffjh J K fytuij g rkh
jhd bra urhu brt _W Ka afis g
brhUwh.
1.
J K UtU khz lij iwntw
ntiy brjhbyha xWik vgJ Vgl Koant
KoahJ.
2. Kf fLghlh Uf ntL.
3. Kf mua jiyl TlhJ.
vW ngUwh. ( J 5.7.26 u 4 - tJ gf 5
- tJ fy fhzgLwJ) goUf, lhl RY mgo
brhdh, go brhdh, kfkafis fhu nru brh
dh vW vGJt bghU vd? ghku kfis VkhWtjfhf
vd ntLkhdhY brayh vgJ uh#jukh ngh
lJ. xwh khzl myJ tF fLghL; uo
byhWF ciHf ntLnk myhk xU tFig mG, xU
tF Mf brYj bragL Naha ghgd
fhunrh, Rauh{a fnah njr JnuhfF kw tF
JnuhfFjh cj vgJ fiz _obfhL kf
m nruTlhJ vgJ lhl RY cgnjrjh s
lJ. Mjyh ahtJ kfkaf nghfis e nkhr
nghfhk f J bfhthf vW enwh.
Fo muR - W F - 11.07.1926
42
43
Mjhu ntLkh?
rlrig njjYF ghgd Mfbfd Rauh{a
f rhghf fhu bgauh $kh v. thrafh
fbgah WJ mngBffis g mnghijfnghJ
vG tUnwh. mtW xU rjg yhF u
blhU ghgduyhjhiu W bghJ #dfSF bgUghY
ghgduyhjh bgaiu bjgoahf brJ fil
xbthU yhF xbthU ghgd bgaiu nghL
lhf vW vGUnjh. mJ nghJ #khfnt ngh
lJ.
Ubent yhF xU ghgd bgaiu EiH
jhf. mJ $kh rhJ fzg gJY bganuahF. kJiu
yhF nghJ uL ghgdfis Wj khJ
lhf. mjhtJ, $kh KJuhkfaiu xU jhdF.
kbwhU jhdF bghGJjh bks ntbwhU ghgd
jiyia lgLwJ. mjhtJ, $ nf. M. btfluhkanuah
F. U yhF xU ghgd bga EiHJ lJ.
D kbwhU Mrh bgaU EiH nghUwJ. nry
yhF D xU jhd gh UwJ. fil fhy
$kh rfut uh#nfhghyhrhah bga EiHa nghwJ.
foj nghFtuf elJ bfhLjhUwd. jir yh
F fhahf itUj jhdF eh K vGagona,
$kh uhgf nf.v.btfluhka bga nghlh lJ.
Mdh mF D uL ghgd ril L bfhoU
whf. mjhtJ, $khf v.UZzrh Iafh, gJY
btfluhka Ma UtUnkahF.
44
45
vghj tznk!
eh vghj tznk Uths U. .fahzRju
KjahutfS fhu fha foUj j bjhlig
y bfhlh. J Koj bkha L KD bkh
aW vD brhfsh L duhnyhrid brtiy
vd Tlh.
tuJ uhdhkhit bjhU gf uRJnsh.
lhl tujuh#&Y ehLfhutfS U. KjahutfF Kdnu
y lh. mtU duhnyhrid bra KoahJ vgjhf
j ehL fhu thf TlK bghJ TlK fj
29- nj jiytUF ilFgo mij Tl
goJ fhLkhW foj mDUJ, ekJ ghgd jiyt
mij goJ fhlhkY aijna btlh kY
_oitJL duhnyhrid brkhW nfLbfhtjhf
UL khd brJ Vkhdh.
U. Kjah, U. ehLfh Ma UtU fhu fha
foW yna lhf. j jJt vd? J
nghJ tfSF njrg yhJ nghwh? Raey KisJ
ljh? myJ rfh jait ehoah? m #o f
nruth? it xF mynt my. kW vj bghUL
y bfhlhf? fhu kfhrig ghgdf br
Nia mJ, jhf jfhy fhu mf t Ugjh
ehoF vj eik bra ayhbjgij czJ, jfis
na fUahf unahJ ekJ r_fF - ( ghgduyhjh
r_fF) ghgdf MgJ iswh f vgij
fzhu fLbfhljhYnkayhJ ntwy. MdJ gna
ijakh y lhf. ekJ ghgd tf J tir
uhz gho tfSF bkh kFl Nl ghgdu
yhjhnyna y ghty, ehty Kjnahiu jiytuhFthf.
f,
46
48
ghgd giff
ekJ ehL ghgd giffS ghgd guh
gfS $kh lhl tujuh#&Y ehLfhiu U..fahz
Rju Kjah mtfis Fy FUth kJ uh# k
vW fJ to itJ GjJ thrffSF
bj. nggl Utfis W vdkh elJwh
f vW ghjh U fdthf vGaDa uhdhkh
fis rah jf gif nghlnt iy. vnfh xU _iy
xwiu mFy bghJ #df uhdhkh KG
fhafis mahjgo nghoUwJ. tf uhdhkhit
kjjhfTl fhliy. ntW VjhtJ cgrhu thijTl
vGjiy. xU tW nrhJ ghgd xU cnahfY
yhk btW uhdhkh mDUjh mij kfhkh
fhl bfhLngh j jiyt nghlh jehnl
KGL vW brh kfhkhitna uh bra brh
uhdhkh bfhLj jhnyna mtid bga jiytuh Lthf.
Jnghynt ekJ ghgd jfsJ gif gyjh
ghgduyhjhUila thit Knghif ghgL tU
whf. UjhtJ e ehL Kndwij ghgd
uyhjh Rakahijia cnjjhtJ ghgd gif
fis xJ ghgduyhj giffis Mjf K tuyh fhjh?
X! ghgduyhj kfns! f dK czuiyah? myJ
myakh! gakh! Raeykh! vGf! ghgduyhj giffis
guf! m~ eh RakahijnahL kj dhf thH KoahJ!
xbthU ehS gLifia bl GnghJ gifia gug
W vd brtJ vW nahf! gL JwFnghJ W
vd brnjh bkW idf! cfSF nuh, khd,
btf iyah vW cf kdrhia nfSf!
mWjh ehK kjdhfyh! yhjtiu $kh xjfhR
fjrh broah uhkzuyhjhUF _is iy vgJ
gjhY gJL!
Fo muR - W F - 11.07.1926
50
51
J K rnjfij xf
tah
ga bjJ nghlJ
cyif vL nfhtz fl
5. 7. 26 - nj u j jiyaf J K
xWikF xU J t fLojjhf rhka fho
wh. mjhtJ, rlrigfnyh kW bghJ jhgd
fnyh r_f rgjkhd uidf tUnghJ mjj r_f
ij nrj mfdf Kfh thng MnBjh mj
uidf bfhL tuTlhjh. j kh xU khd brJ
ljh KfSF gu VgL nghljh.
Kf Rauh{a fahnuhL ulw fyJnghf ntoaJ
jhdh.
52
53
jt kj urhukh?
vtiu ghF?
54
$kh btlukzafhUF
xU J nahf
- uu
nfhaK yh jiytf kfhehL xW nfhaK
TlglJ thrffSF bj. mTlF $kh ..
btlukzafhUF miH foj mDggliy.
miH foj mDgglhjjF $kh mafh bghWgh
ah, myJ mafh TL mngBff vtuhtJ bghW
ghah, myJ Tlgltf bghWghah vgJ mts
Rygkh bt brhyToa aky.
jdh ekJ mafhUF xU J nahf wJ lJ.
mjhtJ jid mTlF miHfhj fhuzij bfhL
xbthU ghgdf LF ngh, ghgduyhjh vyh
jid jljhf, j fhuzfhfnt ghgdf
vyh fLghlhf ghgdfSnf j XL ( XL) nghl
ntLbkW, xU ghgddhtJ ghgduyhjhUF XL
braTlhJ vW brh xbthU ghgd XllY
ukhzK thF jjK th fLghL brJ tUwh
buW, ghgdfS Tl Tlkhf ngh mafhUF
ukhz brJ bfhLJL tUwhfbsW j fhuz
jhnyna jh TlF miHfgl y ghgdfS m
TlF tuiy vW brhygLwJ. mthW miH
foj mDggL TlF tuhJ wtf $khf
.v.rhg_ ma, nf.uhfntuuh, uhkrh mafh
Ma _tUnkahthf. tf t cyf brthF
stf; bghJ #dfshY kfgltf; bghJ #df
gyU tf brthFF fLgltf. nggl
tfns fLghlhUJ mafh nahfF fhuzkhdt
fshUghfshdh, kw ghgdf fLghL ekJ
mafh nahfF vts fhuzkhUfhJ?
Mdh ekJ mafh j fLghil nahf
ij eh kdkhu cqw tuntnwh. Vbd tfis
56
57
58
59
bjhlJ JyfhJ
UZzDF m#&dDF rghid
m#&d : M, bjahJ.
m#&d: mJ ny xahJ ngh Uwnj.
60
61
62
64
66
67
j Rauh{ah
ghgdf eatrf Mf bgh jJ
uzkh jhlt MlbgW j Rauh{ah ghgduyh
jh bfhLj jehL fhu gzij bfhL eilbgWw
bjgij gyU mt. mdlt o fdL gL
ghfisnghy ghgduyhjh gzjhnyna wJ, ghg
duyhj rjhjhufshnyna tsfgl j Rauh{ah ghg
duyhjhUnf nfL isJ tUwJ. gif ghgdu
yhjh dij nfh ghgduyhjhUl ngh J tU
tij cyfk.
68
69
Rnjru Phndhja
ghgduyhjhfSF
X ntLnfh
#&iy 16 u J kj jk jhgdf
rahf elFgo brajf rl xW awgl ntL
bkgij vnyhU xbfhthf vW vGU
wh. kja murhfjh untf TlhJ vW vG
Jtiu ghkufis Vkh tj ghgd uDF nghjh
tJ rfhuh rl xW bragl ntL vW brhY
goahd tjjF eh knwh. Mdh j jhdhf
njhw iy. $khf tujuh#&Y ehLfhU, <.bt.uhkrh
eha fU njtjhd rlij MjJ mij vF
ghgdf Nia bghJ #df mgo brj
gydhf ij xbfhshlh jfSF XLilfh
k nghFnkh vw gaK ghgd udhd Rnjruid
Jkj jhgd rahf elf xU rl mta vW
brhYgo brJ lJ. Mdh u m Hhfnt j
rlkhdJ jkf rahf eilbgWgo brtjF khu
cnjf gljhf Uf ntL vwh. mgoahdh
nghU F rl nfhf UF fYrhfis
bayh L vJL, mj jhd $khf gdfh
uh#h tuj uh#&Y ehLfhU, uhkrh ehafU cfhJ
bfhL j ghgdfis bfhL mnfK i#
brgo nfghf vW u ciknyna gagL
whdh myJ j Kfhuij brh mij xf N
brwhdh vgij thrff czthfshf.
Fo muR - Jiz jiyaf - 18.07.1926
70
71
72
73
74
uhka!
a kf xWikia FiyJ ntWikia mfjJ
vJ?
Raey bfhl uhkank.
J K fyffis isgbjJ?
Raey Tljh Mf bfhl uhkank.
76
77
rfhUF n#
rfh fF brid rlrig
D 5 bkgf mf
( bjhyhs iy)
jhj tFghfSbfW bjhyhsfSbfW rfh
ja ah uhF 12 jhdf mfgLj goU wJ.
Mdh j 12 - jhdfS mjj tFghfsh bj
bjLfglhk rfhuh afgLtjh nghlJ. j
fhf eh jfhy iyik bjhyhsf bghUL jhj gl
tFghf bghUL rdglhlhY Xlf bghUL
eh F rdgLnwh. bjhyhfSbfnwh,
jhjgltfSbfnwh njjYF mjj th bfhl
Xl bjhFyhj tiu jfhy njjiyl akd m
jid nkhrkhdjy btgJ ekJ muha. Vbd jfhy
iyik jhjgl tFghUbfW brhbfhL
$kh v.nf. Mrhah nghw xU tUzhuk j f
TL. mjF kbwhU tUzhuk jaha xU kfJ gz
bry bra TL. Mrhah rl rig tJ cfhJ
bfhL xU ghgd FHij rhL tij xU ghgduyhj
FHij ghJ lh xU khj go Ung vW brh
Yth. ghgduyhj caj #hah vngh ghJljh nyna
xU khj go lF ekJ Mrhah, xU rka jhj
tFgh vW brhygltf ghf neJlh clnd
mtfis nghlntL vWjh khd bfhL
tUth.
mJnghynt bjhyhsfSbfW njj Vglh
Kjyhfisl nkhrkhd Kjyh Tlduhd $kh
v.bufrh mafh bjhyh mngrfuhf gh. $kh
thrafh gz bry brth. rlrig ngh c
Fo muR - 1926 (2)
78
80
81
VkhJ lhf!
ekJ jbgU zg
VkhJ lhf!
82
83
84
86
88
89
Kgho Rauh{a
j rtfyhrhiy fo
- uu
j ehobfd xU rtfyhrhiy VgLJth nto
dhfshf gy jH s brJ tUwhf. s
ia xLFth nto, j fyhrhiyna VglhUf ghg
df brJtU N Kiwfis mndf mUfyh.
fil sia xLFtjF tyhJ ngh j
rtfyhrhiy VgLj ntLbkW VgLlJ. jbfd
xU fo afglyhW.
fo bgU fglJlndna afgLsbjd
TwntL. Vbd j bkh M nt E tiu
EQ
MuhJ
j
bkhna
ca
j
brbkhbadbfhL, j iHna caD bgjh X
tsJ, mjbfdnt mU bjh lh tU Uthsf Rth
ntjhrydh, e.K. ntflrh ehlh, j.nt.ckhknfRtu is,
gh.nt.khf ehaf, fh.Ruka is, K.rh. uzf
is Kjnahiu afhJ, MaF jGF cs
gjij xU J czuhj gyiu j gWila f
yiu aU whf. thW mogilny ifia
itJ afgl foah j jhF vj MfK
mf bgwhbjgnj ekJ fUJ.
Fo muR - br F - 01.08.1926
90
91
92
93
brid fkgy
fkgy vwh kj jf theh br fha
fSF ngR afSF idF vzfSF jf
gyid mtut wj wF nk nyhf fl Kiy
mDggbjW, mj mDgt nkhB euf vw
lf vW, y rkaf mjF mLj b#k vLJ
m mDgf ntL vW, kj mjF jJ
bfhs ntLkhdh ghgdfSF gz bfhLJ mtf
brhYwgo nflh jJ bfhsyh vW, ekJ ghg
df mndf Mjhuf vG itJbfhL jf iHF
mij xU tahf cgnahJ tUwhf.
Mdh, eh fkgy vgij mj bghU bfht
iy. fkgy vwh ntiy TbaW jh id nwh.
fk vwh ntiy, gy vwh mjdh ehkil u
unah#d; ij eh TbaW brhYnwh. mj Tia
nk nyhf bgWtbjgJ, mF gL bkij, fo,
ehfh, gfh, mHa bgf Kja Rfhdjkila jfjhd
xU l nkhB vW Uwjhfnth myJ f, K, nj,
gh, ky, G Kja fZlkDgfjf rhjdfnshL euf
vW xU jhdUwjhfnth UwtfS ghgd
khif fhjtfS bfhrK idf khlh f. Mdh
fkgy vgjF eh vgo bghU bfhS nwhbkwh eh
va-nga - brj ekJ vz - ngR - fha Ma
t gyfis ehnk ne j cyf nyna neUF neuh
mDgnwh vgJjh. j Koit bfhnl W
brid fkgy vw jiyaf bfhL vGj
bjhlndh.
brid ekJ ghgd kfhkh bgaiu bfhL,
njrfhf cik ahf brJ b#YF ngh fZl
gltf bgaiu bfhL, fhu vw bghkh
bgaiu bfhL Rauh{a vw khifia bfhL j
Fo muR - 1926 (2)
94
96
98
nfh
J kjdbud TwgL kf gy gy tF
gy FyKkhf vQjfa rh rhbaW sL X tFd
Ul knwh tFd nruhkY X Fydl knwh Fy
d cz - d ilahkY UJ tUwd. vtl
rhgnkh D j Ugjh whoY xnu kjd vW
T bfhL thW gy duhUJ tUwd. jifa
bfyh _yfhuz gdtuh bgU gow cPaa
fskhia. mjhtJ Nnyna C wj trffshd
ghgdf vD U wghsf VgLa UL ahr
jJtnk ahFbkD bgah thW ghgdfns vgij
mths vtU kWf khlhf.
jehonys nfhfbsyh gil j ntj
fsh rkur, xWik, ebyhGf, g Kja a vz
Jyf ntLbkd fUna nfhf Ukhf bgwjhF.
jfhf khafS mitfis foa jHurfsh Vuhskhf
lgoUwd. gr ju bga bgW sF ghg
d Tl jukh jHurf jathY gy jHf _l
eifdhY rd rdkhf nfh mrffbsW
Myafis RjgLJnth vW FJ ehsil nfh
iyna jf trgL bfhlhf.
bghGJ irt itzt nfhfbyF ghgd M
fnk klJ. eho ey fhykhf, nfh bghUshjhu a
ghgd Mfyhjgo- ghgd Zl ngh bry
brJ fzbfGJtjF Koahjgo- J kj gghyd rl vd
xU rl tJ mtf mffhuij xUthW xLW.
thW ghgdf bfhis bjhYF Jkj gghyd
rl XluhUgj bghUnl ghgd uh{aij iy ehL
jF KaW tU thrafh nfhZod mrl Tlh
bjd jf Cij th wJ cs mij mf ntL
bkw xnu bgUfUJl rlrigF bk#hoahf bry
KaW tUwd.
99
100
101
102
104
106
107
108
109
110
112
ghgd NF njhf
bridY kW gy btlfY Rauh{a f
fhu vw nja thijf bgauh ekJ ghgdf
brJ tj NfSF thu bgU njh banw
brhy ntL. brid brw 4- nj elj njjf
KothdJ ekJ ghgdfSF KW nuhjkhfnt nghdnjhL,
mFs ghku #df ghgdf Nia mJ bfh
nlh, mJ bfhnlh vW Muthu brJ lhf.
brid njjf Kakh lhl enlr Kjahiu xf
ntLbkgJjh ekJ ghgdfSF bga Mukh
UjJ. mjfhf nto $kh X. fjrh broah mtfis
oJ, mtUila uhgf glij l brJ, lhl enlr
KjahUF nuhjkh W, vtsnth bgh urhu
fis urhufis brJ, Mufzfhd %ghf
bry bra JJ filah Xlfis Vkhw Koahk
nghlJ.
Jnghynt $kh Fkhurh broah mtfis
njhfof ntLbkw vz bfhL mF $kh
uhkf is vw xUtiu W vtsnth N
urhufbsyh el gaglhk msF a njh
VgoUwJ.
lhl enlr Kjah, Fkhurh broah Ma U jiy
tfis njhfoJ lh ghgduyhjhiuna xJ
ljhFbkd idJbfhL brj guj uad gy,
ekJ ghgdfis kWgo j bfl vz
jiyLtjnf fUJtjyhk brJ lbjnw brhy yh.
ghgduyhj f bgauh w $kh Fkhurh
broahUF 614 XLfS ghgdfahd Rauh{a f
rhgh w $ uhkf is mtfSF 47 XL fSjh
ilUwJ. lhl enlr Kjah mtfSF 454 XLfS
uh gA glij l $ fjrh broahUF 194
113
114
115
njtjhd knrhjh
ghgd N, u mfght
brw j ahH Hikf njtjhd knrhjhit
g ghgd udha Rnjru gif muk
F msiyah? vw jiy y kjdkhd
thijfis vGUwJ. mJ vijg vwh tunghw
brid rlrig Tl njtjhd rl cs y rl
rgjkhd W jtWjfis UJtjfhf xU knrhjh rfhuh
bfhL tugl nghwJ. Vbd m W rl rgjkhd jtW
jfis Mjhukhf itnj njtjhd knrhjhit monahL
xgjhf brh ekJ ghgdf kfJfis, klhg
fis Vkh mtflUJ yrfzfhd bghUis
ftJ atfhufis clh ahajyf jfhy jil
cu bgW D gy klhgfis Vkh bghU gf
uajdgL tUwhf. bghGJ rfhuh bfhL tugl
nghF knrhjh iwntLkhdh kh ekJ ghgdf
klhgfis kfJfis Vkh bghU gf jfhy
jil cuf bgW jk brhJfis bfhisaof
Koahk ngh Lkhifah J gna Rnjru
knrhjhit g mf urjdkhf mukF
msiyah vW jiyafL vbd dnkh jWwh.
1. 1923- tU knrhjh rlrig mfdf
Jf gyuh vfgL Jfsyhjh cjia
bfhL iwntwglJ vW vGJwh. knrhjh rl
rig iwntWnghJ vj Jfisl vfhj
Jfns mfkhUJ iwnt Uwhf. u
mfuh JfbsW brhdh ghgdfS ghgd f
jhsF ML ghgduyhjhiujh FF nghU wJ.
ghgdfSila mnahajdij ahuhtJ bt byLJ
brhdhyhtJ mtfSF nuhjkh ahuhtJ elJ
bfhlhyhtJ mtf Jf mynghY.
Fo muR - 1926 (2)
116
118
119
120
121
ghgdfSF rahd o
122
ghgd ghgduyhjh
tF ahrij g
$kh v. M. jh muha
eh F tj Ka nehfbkyh Fs
afis ne mJ mur uF vLJ brhy
ntLbkw muha ngnynaahF. F tJ ne
afis ftwnghJ ghgd ghgduyhjh Ma
U r_fjhUFS UF tF cz vdF ewhf
bjwJ. eh vbghGJ khfhzYs jhj iy
UF tFghlnk mkhd bfhoUng. Vbdwh jhj
r_fd KDF tUtiu njr Rauh{a bgwKoahJ.
jhj r_fd KDF tuntLbkW brhtij,
gl tFd - jhj tFdfbsW wahuh
mGjgL lwtfbsW idJ bfh oUw
#df jf Kndwfhf VgL bfh oUF vj
affis tF affbsW brhynt TlhJ.
mtiwbayh nja af bknw brhy ntL. Vbd
jhjgl- gl- mGj gl r_fjh Kd F
tUwtiu nja af bkW brhbfhL ntiy
brtJ unah#dij juhJ. jhj tFd Kndwkila
Katj gadh Vfdnt KdUJ - caj tFgh
vW brhYwtfSF J ghjf Vgl neU. mj ghjf
fis njr Kndwij cnjJ VWbfhsjh
ntL. j afisbayh nja afshf jh
fUj ntL. ij czjh nja czs vj
ghgdD cf afij jLf Ktukhlh. y
ghgdfshtJ nahafshf UfTL. mgoUjh
mtfSila xjhir cfSF ilF. ghgdfS
mehtakhf ghgduyhjhfSila Kndwij fL
123
124
125
thf tF cz
kJiu Kg nrbk njj
kJiu KghoF nrbkdhf bghJ #dfshY
aif njahY njbjLfgl $kh M.v. ehLit
ekJ ghgd njtijf IJ, MW khj fhykhf mj jhd
cfhUtjyhk brJ lhf. mJ vdbtwh $kh
M.v. ehL kbwhU fdthD nrbk gjF ngho
ahf whf. $kh ehL ghgdf vLgh if FHij
ahyhk Rakahij cstuhUJlgodh mFs
ghgdf ehLF nuhjkhf xUtiu W Rauh{a f
bgauhY fhu bgauhY vtsnth Nf brJ
$kh ehLF rk XL iljjh Us L nghl
ntoa mtankgL, Us ony $kh ehL nf
MlJ. ij bghWfhj ghgdf xU ghgdiu
ahahgah milUnwhbkw ija ng nfh
LF ngh m njjiy uJbrJ, ntW njj brgo
bgW lhf. ey ntisah ghgduyhjh m
ahah gah UF goahd xU ahajy ekJ ehLF
ilj godh, mF ehL m brJ bfhlj gydh
mj ghgd ahahg cu khwgL bghJ #df
Zl ufhuK aif nj MthjjhY $kh
ehLnt nrbk ntiy ghF goahd iyik VgLlJ.
vts jh rlfSF njr khdF gaJ bfhL
afis rJ rJ ghjhY tFzf gydh
xU tFghUF kbwhU tFgh br bfLia kiwf
Koaiy. RUfkh brhYtjhdh, ekJ eho
btisfhufSF fU kjfSF VgL tF
atfhuf btisfhu ahahgflUJ bgUghY
fU kjf aha bgw Koahj iyik Uwhfnsh
mJ nghynt ghgd ghgduyhjh vw cz ng
VgL atfhu f ghgdflUJ ghgduyhjh
Fo muR - 1926 (2)
126
127
uhkaij xjtf
$khf
1. lhl tujuh#&Y ehL, mnrhf yh, nry.
2. U..fahzRuKjah, etr Ma,brid.
128
129
njrgj
njrgj gif bfhGUJ bttU thu
KKiw gghF. j MauhUF U. nfh. enlr
aiu g eh eF mnth. jirW bt tj tjf
u gif U. enlraiuna j Mauhf bfho
UjJ. mfhiy tjfu xGfhf njreyfU
vGjgl fLiufns bttjd.
Mdh bghGJ mnj U. enlraiu Mauhf
bfhl njrgj jh tU fLiuf xnu xU Fl
#h khL mnghL mkhdnjhL vG tUtJ bgJ
tUjjfjhF. btgilahf Tw njrgjD
ghgd urhu bra bjhllh vnw Tw ntL.
brid eilbgW ghgd giff brJtU
ghgd urhu nghjhbjW btehL brW iHfnghd
jH Foia bfLf, kyh eho j ner vW
yif njrgj vW U ghgd giff
njhsbjnw TwntL.
fW wbfhl Mil btshL vgJ nghy gh
gd gjdhfUgt njrgj vW bga jHfis
ghgLj KaYtij eh fofhkUf Koaiy. Mjyh
ij j kf MjgJ bfhfil vLJ jiyia
brhJ bfhtjhF.
Fo muR - br F - 08.08.1926
130
131
tFth uJt
$kh S.ra_ ma
brw thu btHik brid nfhfny klg
$ v.ra_ ma tFth uJtij g
nga filahf uhkz - uhkzuyhjh eif
F ghukhF tz elJ bfhs ntL. cnahf
a uhkzuyhjhUF ahakhfnt FiwUwJ. m
Fiwyhjgo uhkzf elJ bfhs ntoaJ mta
vW ngUwh. J f rahd thij; ehK tF
th uJt nfgjF j Fiwfisjh brhY
nwh. tFth uJt iljh jh Fiwf F;
myJ Rth ujhdj brhdgo brjhyhtJ bfhr
fyh. uL yhk $khfshd FHijia X.fjrh
broahiu, ghtyiu, #antyiu oJ tFth u
Jt ntlh vW brhy brtjhY tFth
uJt nfgtfis l brtdhY Fiw
Lkh? vW nfnwh.
Fo muR - W F - 15.08.1926
F:
UkzF $kh ehafiu mta tUgo
ntobfhoUgjh mnefkh $kh ehafU nghfyh.
Fo muR - W F - 15.08.1926
132
133
uhka bfhLik
ghgd wik
tfhs murhfjh xWik rkhjhdK vD
bgauh goj khsah mtfSF lhl _nr mtf
SF tfhsF untf Tlhbjgjhf 144 cu
nghlhf. mtiw U fdthfS ufis nghy
eljhf. mWjyhdJ nfty tF uidia cnjnj
dhf vW eh idf Vgl nghY fdthfSila
a uij eh kd ghuhondh.
mWj ng rfh eltoif vLJ bfhoU
whf vW bjJ kF mf M UfhbjW
eh rnjfglJL. mJnghynt bghGJ goj ngY
lhl _nr mtf ngY eltoif vLJ bfhs Tlh
bjW $khf r.trh ma, o. ufhrhah Kja ghg
df mur ul ngh giy bfRtjh bja tU
wJ. #dfis VkhWtjF xUw uK rfhiu VkhW
tjF kbwhUw giy bfRtJ ekJ ghgdfSF
wik vgJ jdh sfiyah?
Fo muR - W F - 15.08.1926
ah xWikia FiygJ
uhka !
ahit ntwur if bfhLjJ
uhka!
J K fyffis _LtJ
uhka!
jHiu tWikFshaJ
uhka!
ah Rauh{a miltjF jil fyhUgJ
uhka!
clwj rnfhjufshd jHf moJ bfhs
kw nk tHfhl fhuz jkhUgJ
uhkank!
jHfns! j ghHhd uhkaij ehil L XLf.
Fo muR - W F - 15.08.1926
134
135
136
137
KaofgltfSF u
erh gu
brid njjf ghgduyhj fahUF bt
Vglij g u jid U brJ bfhSif
brid bt ghgduyhj fahd #o fF bt
aybtW, #o mngrffshd fdthf mjj ngil
XlfSF brj nritdhnyna mtfSF bt ilj
bjW brhYwh. Unj ghgd fahd Ra uh{a
fah rhgh Wjgl mngrffis Xl f kf
iy vW tf eik brthf vW Xlf
idfiy vW VgLwJ. ij ghF nghJ, Inah
ght! ekJ $kh xjfhR broahiu ghgdf giHa
Fnuhjij kd itJbfhL vbjj j bfLJ
lhf - bfLJ tUwhf vgij idF nghJ bro
ah ng ms flj gjhgnkgLwJ.
$kh broah khd eZl tH broah khd
xjfhRjh bgW vW th bfhLJ lhf.
$kh broah jdJ nguhirj jdJ glij
LVkhdh vw bga th bfhLJ, glij L
lhf. nghjh FiwF brid njj $kh broah
njhwjF fhuz XlfSF broahl, jf SF
eik brth vw eifyhjjhjh XL ilf
iy vW brhlhf. $kh broah bt
bgUjh mJ broah ey FzF mybtW
Rauh{a fahl #dfSFs k vW brh
bfhSthf. $kh broah njhwjh mJ Rauh{a fF
#dfl cs btW mteif my btW
bro ahl #dfSF eifyhjjhjh vW
brh lhf. ehisF brid rlrig njj broah
mtf mnefkh njhW nghfyh. mnghJ broahiu
g vd brhYtjF jahuhUwhfnsh bjaiy.
Fo muR - 1926 (2)
138
139
ch !ch!! ch!!!
ghgdf a ju
ah eik bghUL kf rk cik
bghUL kfhkh fhah VgLjgl khz lK
gZfhu lK bfhl xJiHahikia fhu _y
eljgL tj fhy eho Raey gilj ghgdfS
My goj moikfS ju kwtfSF xWik
eif Toa tiu fLghL UJ tjJ vgij
ahU kWfkhlhf. mjF K UJ tj tF cz
fSF, tF jufSFTl gy FiwUjJ vgij
ahU kWf khlhf.
mjUj njrij, mJ Knd khz lK
gZfhu lK bt bgW kf rkJtK RjuK
milJ lh thH Koahj tFghfsha trf gh
gdfS My goj moikfS tiw vJ gyj
Nfsh Tlnt UJ Foia bfLJ njr kfis gHa
go ca jh ahrY moik th iHf nt
oa mtaY bfhLtJ L lhf. j gydh
nghJ njr vF ghjhY gHago tF czf
bgU, xbthU tFghU jf jf Rakahijiana Rj
u vgjhf bfhL, jf jf KndwF ghLgL
whf. go ghLgLtjhdJ rhJ #dfis Vkh Vfdnt
gy RjufS brsfafY brJ itJ bfhoUw
ghgdfSF jf mfhuK mf RjuK nghLnk
vw ftiy VgL, bghJkf mil rkJtF K
nghF KLfilah Uf ntoaJ. (ekJ ghgd
f ntj flikah nghlJ. jfhf MfhFs
ghgdf xW To vtsnth NfS guj ua
jdfS brJ ghwhf. cjhuzkhf tzhuk rig, J
kfhrig, rfj R, Rauh{a f, bgfh ng, ghi,
uil Mia xj Ma ts affS ghgd
Fo muR - 1926 (2)
140
Mfij iy Wj My goj xU y tW ts
f bghJkf rkJtK Rakahij bgWtij gl
tf, jhjgltf, xJfgltf Matf Ljiy
bgW KndWtij jLf, KLfil nghlnk VgL
bfhoUwhf. MdhY nghJ tu tu ghku #df
itfis czJ, ghgdf N tiy fhkY,
dtfS NaJ bttUtjhY ekJ ghgdfSF
Jtiu VgoUj ftiyia l nghJ bfhr
mfkhd ftiy VgL jF t njLwhf. jfhy ekJ
eho ghgdf Mf UF vj jhgdfSF
ghku #dfil kyhk ngh lgoah, jh xU
jhgdij clh mj _y #dfis kaf ekJ
ghgdf abjhU ju fL oUwhf.
mJ vd btwh, nja xWik rf vgjhf
xiw jhf jhfns UZoJ m ublhU uha
sgufhufl ifbaGJ th jhfS ifbaGL
D gy Raeyfhf vij ahf brajf ahf
Uf? ifbaGij thf nghwhf.
J kfhrig nghynt rfij xbthU CY jh
ghf. m tF ey ehLgtf ahtU nrJ bfh
s glkhlhfsh. J xU a jubknw brhYnth.
jehL rhgh, $khf thr rhfS thr
afhU ifbaGoUwhfsh. j uL bgahfS
tF czna yhjtf nghY! rkJtnk xU cUth
tjtf nghY! UtfS kfhkhit xJiHahikia
xjjF bfhr Fiwa KG bghWghf. goj khs
ah mtfS nrJ lh _tU KG bghW
ghfsh Lthf.
j fhkf njr eikF ghLgLwtfsh. ah
Klh jdjhY, moik jdjhY maf SF
xwfshUgjhYnk thH ntoa j uf - ah
rkJtK RjuK milj cl j ehil L Xlnth
myJ ahF ntwuriu To tunth ntoa mta
Ks j uf ah eikia ehLtjF vgo mUf
fshthf? tf vgo eKila uf vW brh
bfhs nahaij cilatf Mthf? uha - kj - tF
cz cstfns nruTlhJ vW brh xU rf
jhjh, m ah ngh nruTL? uh{aij
141
142
143
njobfhs ghwhf.
njtjhd rl
ghgd FL btah lJ.
mfhu JZunahf brtJ ehkh?
ghgdfsh?
lhl tujuh#&Y ehLfhU
M.nf.Kf broahU
jf thif iwntWthfsh?
brid J gghyd knrhjhthdJ jfhy ekJ eho
mua akhfnth bghJ eik ik vw akhfnth
fUjglhk ghgd ghgduyhjh vw akh fUj
gL tUwJ vgJ vnyhU mj a. myhkY m
knrhjhit g flgo tU ghgdfS mtfsJ
giffS ehsJ tiu mYs xU W bfLiaahtJ
bghJ #dfSF vLJ fhoatf my. Rauh{a vW
rfhUl nghuhLtbjW bgh SF brh nfgkh
jd brJ mua a Mf bgW vgo jfSF
jf djhUF cnahfK MfK rghJ bfhS
whfnsh mJnghynt j knrhjh aY ntL bknw
kdah kj nghR, bjt nghR, J kj
murhfjh FJlhf, mahakh J t nghl
nghwhf, ekJ Jkj jk brhJfis rfhuh vLJ
bfhs nghwhf kfkaUF JtfSF bfhL
f nghwhf, mtfSF go brh bfhLF g
TlF, nuhoF, KghoF cgnahf gLj
nghwhf vW, dK vjidnah jkh mnaha
jdkhdJ thdJkhd gy bgh thijfis brh ghku
#dfis Vkh m knrhjhit xJ jf iHF t
Fo muR - 1926 (2)
144
146
147
Kisnyna FWjd
brw PhW Hik khiy 4 kF brid ghgd
uyhj khzt, jf brhj gzij bfhL uhgf . buf
ehj broah foa btfnltu Ahl, brw fhg
nu njjf bt bgw ekJ lhl .enlr Kjah,U.
.o. Fkhurh broah, . bufehj broah Kjat
fSF gdfh uh#h, kjd nfhgh ehL, Mah KjatfS
F, brw njjf ekJ #o f bt bgwjfhf
Wo tHd. 90 ng UF Ahl 25 ngjh ekt.
mnjh! ghgduyhjh jUk go zhf ntLkh?
mgoUJ, mW ghgd isf ekJ jiytfis
mtkhdgLj vzbfhL, thllK, broahlK
brW j bfhlhlij jil bra brhdhf. mtf
kWJ lnt, Ahliy L vyh ghgd khztfS
jiytf tU rka btnad. Mdh khiy 8 kF
U tJ ld vW xU Ug vGsh.
brid ghgduyhj jiytf efu fhgnu
njj ghgd gykhd Nil njbjLfgl
btahdJ brid cs ghgduyhj khztfS
bfyh bga czia kia clhlJ.
mj gydhf brid ghgduyhj xU jk uthd uh
gf . bufehj broah mtfsh flgl btnl
tu Ahl vw xU L tF ghgduyhj
khztfSF k nagL, btbgw jiytfSF
jf kia kahijia fho bfhtjfhf, bt
bgw fdthfis kW cs y jiytfis jf
LF #a brJ jf kahijia bgW MtJ
nghFgo nto bfhlhf. ghgduyhjhuh flgl
mj L 90 isf tjhY m 65 isf
ghgd isfsh 25 isf kL ghgduyhj
isfshUJ nkgo 65 ghgd isfS, ghgdu
yhjh jkjhjhnd j L eh tnwh vw e
Fo muR - 1926 (2)
148
uhkaij xjtf
150
151
152
m. gHrh fl,.V.,nfhaK
F :
nfhaK yh nghL ublL njjfis g
mngrff UlUj nghY gyuh gy fLiuf
ekF uRgjfhf mDggoUwd. mtf bgU
ghY xbthW bjbjLfgltUF bjbjLfglhj
tUF U rhghiu MjjtfSF kd gLgoahf
xUtUbfhUt Jntij ituhaij clhfjf
khahf Ugjhf fhzgLtjh eh mitfis uR
fhjjfhf kf ntLnwh.
Vbd ghgdf bfhLikUJ jg ghgd
uyhjhuha eh xWiknahL cznahL J rka bra
ntoa ntiyf vtsnth Uf, vtifY ca, jh
yhj r_fjh btshsbuW, btshsuyhjtbuW,
btshs gyj vW xUtiubahUt gLjjf
khahd cz f mrghjkhdJ.
njj w UtfS ntshsfnsahthf . Utiu
MjjtfS F ntshsfS jf mjJ fa
K bghUatnuahthf. goUf, J rkaij Mjhu
khf bfhL jf Ra eyfhf ciknyna ahr
ca, jh yhj tFF ahrfUgJ ngh ngr
tUtJ eikfshd fhaky btnw fUJnth. myhkY
go bayh oJ bfhnl nghdh xbthU j
kjD xbthU tFgh jh Ko. mbghGJ mJ
ghgduyhjh Rakahijia jilgLJ. Mjyh
jgl Raeyij KL mzfis LL xJ
iHJ bghJ eyJfhd fha fLghlh uf ntL
kh nfL bfhSnwh.
(g-)
Fo muR - guhg F - 15.08.1926
153
ja brJ nk if jlhf.
eh nghuhLtJ Rakahijfhfnt
eh W cf Kiy ngrnghF akhdJ
nfty njjfis gnah, njjf ahUF xLbfhL
gJ vgij gnah ngr tuiy. njjf ah b#
jhY ah njhwhY ekF bga yhgK eZlK xW V
gL lhJ. Mjyh mijg vdF mfiwiy. vd
Fs ftiy bayh, kf bgU gFduhf vyh t
fY dhoF Kakhdtfshf cs eh jhjtf
bsW moikfbsW fUjgL RakahijaW l nwh.
mafsh yFfis ngh eljgLnwh. Mj yh
j Fiwf xa t njl ntoaJ bghGJs ekJ
Ka flik vgnjahF. mtF ekhyhdij bra
ntLbkW mjfhf f vd bra ngh fbsW
brh bjJ nghfnt F tUnw. ekJ njr
nghJ xU tFgh Raey fU fhu, nja Rauh{a
vw gy brthFs bgafis brh bfhL ekJ
r_fij mJ jf Mfij iy W bfhs
njjfis cgnahfgL bfhSwgoah m ntkh w
f VkhJ nghf TlhbjW brhy tUnw (funfh)
Fo muR - 1926 (2)
154
156
158
159
160
Fnkil!
m VkhWwtfSF twtfSF Raey
fhufSF ghgdfSFjh lUwnj ayhk
nahafSF lyhjnjhL ViHfSfDTykhd l
fS m xWTl iy. fhu Fwfis vLJ ahuhtJ
bt brhdh mtfis fhu Jnuh vW brhY
whf. rfh Fwfis ahuhtJ bt vLJ brhdh
vgo mt uh# Jnuhah Lwhndh, ghgd Fwfis
ahuhtJ bt vLJ brhdh vgo mt uhkz
Jntah Lwhndh, rhuf uLfis ahuhtJ bt
vLJ brhdh vgo mt kjJnuhah Lwhndh mJ
nghynt ekJ ghgdfS jf mETyfhf VgL
itUw fhu Fwij ahuhtJ ngdh mtid
fhu Jnuh vgnjhL khukyhk njr Jnuh vWTl
brh urhu brwhf. jfhf ntona vid
Ltjfhf ekJ ghgdf xU fo VgLUwhf.
vdJ egf $khf rfiu, Mah tfis nghL
lhf. kW $khf fahzRju Kjah, tujuh#&Y
ehLfhU tfis uo bfhL Uwhf.
uh#nfhghyhrhah ufa
1923 - elj brw rlrig njjnghJ Tl
ehD vdJ egf $khf v.uhkehj, jlgh
is, M.ida is Kja mnef xJiHahikF
nuhjkh wgL o bg fhu flisF nuhj
khf vf brhjUJ Mufzfhd %ghf bry
brJ bfhL urhuf brnjh. kWgo vidnajh
fhu foF jiytuhf $kh uhkehj mtfis
fhajahf ajhf. ehf x bfhs khnlh
vW Tl brhndh. Mdh $kh uh#nfhghyhrhah
Fo muR - 1926 (2)
162
164
ghgdf flik
afis g vLJ eh brhYtij f
myakh fUlTlhJ. vid bghUjtiuY eh
cikah cztij vdF cik vW glijnk eh
cfSF brhYnw. ghgdfis cijJl Kobk
whtJ ehil L Xol KobkwhtJ eh xU fhyK
idfnt iy. vgoahdhY kfka jt rnfhju
fis nghynt mtfS j ehonyna UfntoaJjh.
Mdh mtf eifF ghufshf njr eikFw
tfshf elJ bfhs ntL. njr mtfl
ahUF eifiy.
Rauh{akh? Rakahijah?
fhy ehD j ghgdfis e mtf
dh JbfhL #o fah cnahf ntil
fhuf vW brhdJL. #o fF vilahf ntiy
brj fhyKKL. mgoUf mtfis g eh V bgh
GJ Fiw TWnw. mtfsh vdF xU bfL VgL
liy. Mdh mtfSila mjufij TlntUJ
ghj mtfis l #o ffhuf Mu klF
nahafbsgnj vdJ muha. ghgdf jf
eikF ghgduyhjhiu xgjF eik cgnahf
gL bfhlhfbsgij, tfsh viwF ekJ
ehoF Rauh{a tuhbjgij ewh eh mJ bfh
nl. Rauh{aij l Rakahij jh nghJ vdF bgjh
UwJ. ekJ r_fF Nu vw bga miu eh
if UfTlhJ. eik moik vW itgho kf vW
ril b#j iffbsW bghUf bfhl Nu
vw bgauh miHgij vgo bghWJ bfhoUfyh.
Mjyh Rakigna ujhdkhf fUJtJ xUfhY Fw
khfhJ. kh xU tFghiu xU tFgh bfhLikgL
jhik gL lhjhuh el bfhoUgij l
kd yhUF nghJ mj njr vgo Rauh{a mila
Ko?
165
ah rkwhf ?
j jf Rakahijia bgwKoahj #df vgo
Rauh{a bgw jFilatfshthf? btisfhu f
eik ghJ cf uh{aij fns itJ bfhSf,
ehf nghnwh vW brhdh VW bfhStjF a
uha e ah jahuhUnwh? ah VW bfhtij ah
rkf jahuhUwhf ? Jf tr xgiljh
Kf rkghfsh? J K UtfS rkjh
jtf rkghfsh? J K jtf _tU
rkjhY l TlhJ, bjhlTlhJ, bjU elfTlhJ
vW bfhLikgL itUF grkf vW brhY
rnfhjuf rkghfsh? KjyhtJ Jfnyna ah VW
bfhtij ah rkf nghwhf? (gdfh mur VW bfh
tij ehD fS rkngh vw Fu) ehD fS
rkjh nghJkh? kyh mafh, ma rkgh fsh?
myJ ghgdf VWbfhtij eh rknghkh?
Mifah Jrka xWikF, eifF, RakahijF
ghLgLtij LL Rauh{aij g ngRtJ
ngnrahF.
njtjhd rl
ghgd f N bgho bghoah
jffgLwJ.
ugy njrgjf fUJ
rlnguit tunghF Ujij Rauh{a
fah vgJ
lhikF JiznghtjhF,
TlhbthGfkhF,
ulhd ngh brayhF.
fhuRF mnjLtjhF.
166
167
tunghF njj
jHfSF X jbgU zg
tunghF njjf bja j kfSF Vgo
UF f beUfoahd rjg VgLwJ. mj Ka
nehf ekJ ehL Rauh{a bgWtjbfW brh bfhs
glhY, Rauh{a vgJ Rakahij Rnair cs
r_fJFjh gagLnk myhJ m~yhjtUF Rauh{a
bkgJ guuh{abkgJ ahrkwnjahF. bjdhL
jkf bgUghY RakahijaW, RnairaW ky
D gfSF fGijfSF GfSFKs RjuK
RahdK nfhofzfhd kf cHtij ahU kWf
KoahJ. tf bghUL, njr KGtYs t nghnwh
bghUL Ljiyia cnjJ kfhkh fhaofsh MW
tUlfSF K Jtfgl xJiHah afkhdJ gntW
fhuzfsh ntUl fisagL lJ. j gydh V gl
iyikahdJ Rnair, Rakahij, RthdKkw
r_fJF, mY Kakh bjdhL jkfSF
KY mf nftykhd iy bfhL tJ LlJ.
gy Mufzfhd tUlfshf e ehL #dfbsW
brh bfhSnthnyna xU tFgh jfSila Raey
ijna cnjJ bghJ #dfilna tF ahrij
Jntij cLg jfis canjhbuW brh
bfhL jf caY thYnk fQfUJkhUJ
njrij, kjij, kw r_ffis ghHhaJl ma
njrjh e ehoilna gilbaLJ tj nghbjyh jf
eik bghUnl vfSF cs brh njrij
kjij fho bfhLJ mtflnk k Kja c
nahff bgW brthfilJ, ekJ ehlhiu mlahs
mtf X Mjkhf gagL tUwhf. jF cjhu
zkhf, Raey Tljh jf NahY jujhY
jhfns ekJ kjhrhahfshf, Fy FUfshf, gonjh
Fo muR - 1926 (2)
168
170
U. thrafh ija
Uths v. thrafh mtf njtjhd rl
ij g vGJnghJ ghgduyhj fhufhuf njtjhd
rlij Mjgjhf kdah ntLbknw yhj
fhaij brhYwh. U.thrafhUF bgh brhY
tY kWgo mij kWJ iy vW brhYtY mDg
t mfkh mj gydh vts UghL iljnghY
mij VW VW mt khd ewh kuJ nghlJ. Uths
f khsah, bIaf, bff, eukuh#&, uhkf broah,
Mu njrJ nja giff Kja ugy fdthf
vnyhlK U.thrafh brhatiwbayh btF
ijakh iybaW xnu moah brhlh. g
iff bgUghY ghgd Mf cilaitfshfnt UJ
ljh mitf tiwg xW vGjhk U. mafh
SFF MjutJ tUwd. y ghgduyhj
giffS be cu yhjjh tiw g xW
vGjhk jukh UJ ld. j gydh U. ma
fhUF bgh brhYw a tutu ija mfkh
bfhrTl khd btf ga vgJ monahL yhk ngh
nghJ njtjhd rlij ghgduyhj fhuthf
MnBwhf vW vGUwh. mgoahdh mtf
bga vd? vnghJ Mjjhf? ghgduyhj fhu
bkgfshd Uthsf M.nf. Kf broah, lhl
tujuh#&Y ehL, U..fahzRju Kjah, jlgh is,
v.uhkehj Kja gHa fdth fS, fhuRfhf ahf
brjt vyh njtjhd rlij MjFnghJ ekJ $kh
mafhUF rlij MnBf ilj fhu
bkgf ah vgij bghJ #dfSF bja gLdh
fakhUF. m~yhk tthj ngRtJ ngh
kdrhF nuhjkh bgh ngRtJ vts nkhrkhd fha
vgij czU thrffjh brhy ntL.
171
brw uL _W tUfSF K #o f
fhuf nahaKs ghgduyhjh ahU fhu iy
vW brhYnghJ mjF kWghf U.thrafh fl
fiu ngRnghJ fhu ghgduyhjh iy vW
#o fah brhtJ j vW ghgduyhjh cik
ahd jiytfsha Uthsf fahzRju Kjah, lhl
tujuh#&Y ehL nghwtfbsyh Uwhf vW brh
mtf vGJfis urffis goJfho ghku
#dfis U brjhf. Mdh nghJ mtf khWgl
muha bfhlJ ekJ U. mafh fhu ntW
ghgduyhjh Ugjhf brhy tJ lh. mJ ahiu id
J bfhL brhYwhnuh bjaiy. xU rka Uthsf
b#antY, ghty, kiy udrghg Kjah, #dhf h
KfkJ, Afh Ma tfis idJ bfhL brhY
whnuh myJ D ahiuahtJ jDila of ghfo
itJ bfhoUwhnuh bjaiy. j u ts
nghjhk m[h fhuRF jiytuhf nghwh. ghgd r
vts UwJ vgij nghjhtJ j kf
czthfsh?
Fo muR - Jiz jiyaf - 22.08.1926
jth thf sf
gGj PhdK oa mDgtK bfhl mP Uuu
Uths ..uh#nfhgh ehL mtf jh Ma jth
thf sf vD jf mR uia mD vdJ m
uhaij vGJkhW vGUjh. jth thfij g eh
u fUJ bfhltndahY ngha mkaK mtfhrK
thyhikah m~id CgoJ iu vdJ
fUid btlayhJ nghW. wF m jf Ko bgW
jf %gkh ilf bgnw. m~id mikl goJ
vkF njha y fUJfis vGj Kgnl.
a eho MSif cik aUnf ilf
ntLbkd mua UjfhufS, a kfSF
UF tF id #h ntWik bjhiya
ntLbkgjhf r_f UjfhufS nghuhLwhfnsa
bg kfS xU gFah mJ tUtij ghuhKfkhfnt ghJ
tUwd. (aif njah) UZo fjh, kf gily
la M bgfis Vw jhl gilfiy bagij
mila cyf VF. mf miky m bgUnyh
u khnyh M bgfSF Vw jh thd ahr
fhz aYnkh? aynt ayhJ. MltY r bgoY r,
Kiwna mthfS, MikilnahU mfS,
ngofS cL. thUf, gilj j M cyf rhj
Fzzkhd bgQyif jh moikgL tUj
Kiw jkKkhd brayhfhJ.
J kj M cyf jfsJ bg cyf khL
blhGF bfhLik braf gyt F eh jit
fis g kL ftf ntosJ.
cyf gij EfJ mYJ nghUF gGj
Htnd ahD, j kidah wJ gll kWkz a
KaYwh. mJ td Fj - v bghUa s
rnfhjfisna j kzF njbjLwh. M X
172
173
174
176
177
597
1 Kj 2 taJs jitf
494
2 Kj 3 taJs jitf
1,257
3 Kj 4 taJs jitf
2,837
4 Kj 5 taJs jitf
6,707
Mf bkhj
5 Kj 10 taJs jitf
Fo muR - 1926 (2)
10 Kj 15 taJs jitf
232,147
15 Kj 20 taJs jitf
396,172
20 Kj 25 taJs jitf
742,820
25 Kj 30 taJs jitf
11,63,720
Mf bkhj jitf
26,31,788
11,892
85,037
178
179
ghgd btoFL
$kh <.bt. uhkrh ehaf Fgnfhz nga
ngir g 18.8.26- Rnjru jdJ cg jiyaf
mgj grhf vw jiy $kh uhkrh ehaf
vGJ urffS tutu gjkhUwJ vW, eha
fUF u ftbkL moik Kiu nghlgLL
vW, ehaf ngRif vj fhuzyhk iw brwjF
rdgLnw vW, uhkz N tiy mfgL
bfhnl vW brhdjhf vG, j _y ehafUF
mrL gl VgL ljhf ehafiu xU uhkzD
Vkh iwfDg iy vW fhudhjh gdfh uh#h
F kahdbjW ehafUF uha cy xU Ka
jhd iljbjW mgo Uf, fhuir ftJ khJU
JnuhfbkW vGJwh. tiw ewh MuhJ ehaf
khJU Jnuhah myJ u Tljh khJU fhah vgij
ftngh.
ghgd u nahadh gafhah yhj
tdhUUjh Fgnfhz ehaf uliu k neu
nga ngir bfhrkhtJ vGUf ntL. und
ehafiu g vGJif ehaf btW Msy, uha cyf
(vj jnyh) xU Ka jhd miljt vW x
bfhSwh. mgoUf, mgoglt ngaij uR
fhk lJ vts muk vgij thrffns czu
ntL. ehaf b#YF nghdij g brhd thijf
vdbtwh j ghgdfis e Rauh{aF vW
b#YF nghdJ KlhjdbkW czUtJl gogl
tfis e b#YF nghndhnk, nghJ mj gyf
Rauh{aF cjthk ghgduhF cjtnjhL ghgdu
yhjh moik jdF uju jhF cgnahfgL
goah lnj vW tUjgLtJl fhaF ehK
Jiz nwhnk vW idJ btfglntoajhUwJ
vnw ngdh. myhkY j ghgd Mf UF
180
181
182
ghgd mfuh
- uu
184
185
ghgdUF XL nghLtJjh.
uhkz Rthr vwh vd?
fgjhd KTj Kj wJ tsJ brJ, brj wF
ghgdUF gz bfhLJ rlF brJ ghgdf jathjh
nkhBF nghfyh vW brhtJjh.
jUk z vwh vd?
jj ngRwtU vGJwtUjh.
j jf Muhilat vwh ah?
rkUj UJjh j tjJ. jGl rkUj
thijfis nrJ ngRtJjh jGF mf naha
ijia bfhLF vW brhYgtjh.
br mnahajdij
187
UUwJ vW brhYgtjh.
nja gif - nahakhd gif vwh vJ?
ghgdfSF nuhjyhk mtf br m
ukfisbayh _o itJL fhuir nghw ntL,
Rauh{a fjh nja l UwJ, mij MjJ
#o fia xfntL vW vGJtJjh.
naha bghWgw - njrg yhj gif vwh
vJ?
fhu jfhy nahaijia m UF gh gd
Nia btbyGJtJ, Rauh{a f Rjkh ghgd
f vW vGJtJkhd gifjh.
Fo muR - ciuahl - 29.08.1926
188
189
190
_isyhjtf vW j t Mf fLglt
fbsW v Rygkh Vkh jhdbgW ghgduyh
jhiu xJlyh vw ija ng ffz fo
bfhoUwhf. jF $khf v. thrafh, o..
btluhk rhah, ..uhkrh ma nghw ugy
ghgdf vyh c csth UJ bfhL ntiybrJ
tUwhf. bjdhL #jhuf bjhFF xU ghgdmY btF rhjhuz grhf ghgd FLgij nrjt #jhuf bfLtdhnyna iHf ntoatuhs xU
t - #jhuf vnyhU Klhf yhjtf
vW brh bfhoUgt - #jhf xWikahfnth
nkikahfnth tfhu yffSF khfyhknyh
thtjhUjh jfSF tUgoyhk go lf
ntoatuhd t Tlij nrjt - #fS #
ikdfS j tY, Tlh xGfY eljhjh jf
r_fjh bgUghY fhynBg brayh vw iy cs
tFig nrjt - m vts bga f, , xGf,
gugiu fa cs #jhuuhdhY, ghgduyhjh vw
fhuzjh Nu nt kf vW, xU mnaha
dhUjhY kW vts Tlh xGf fhudhUjhYTl
uhkz, cajt vW brhbfhSgtuhf Uw
xUt eehL gH bgUFo kfshd #jh TlF
uahf K tUwh vwh ghgd f ija
ij Jit eh vdbtW brhYtJ? J nfty jh
tyhUgjhY jDila t bjh khif #
FLgf jdF moikah fLgL lwJ vw mf
ghtjhY ts Kakhd jhd nahaijia
mf JJlhbunw brhy ntL.
tf vwh #jhuf gagL fhybkyh kiy
na nghlJ vgij t TlF nahaij
nghlJ vgij jhf ngh tfS juffis it
njh thrgo fhJ bfhoUnjh f fhufis njo
of ntoa iyik tJ lbjgij t kwJ
lh nghY. t vjfhf #jh bjhFF wh? #
jh eik tUF vd mDjhg cL? # FLg
bgUikia fLghil fhghw tUF vd nah
aij cL? mj FLgf xahkY mj brhJf
fhghw glhkUgij fhghw tUF vj j
191
192
194
195
196
198
199
Fo muR - br F - 29.08.1926
Fo muR - 1926 (2)
200
201
yhyh Rauh{a f
xJiHahikia, kfhkh fhia xgjbf W
ekJ jehL ghgdf gy Nf brJ ga glhk
nghdJ fL, filahf tfJ uU njhu aUkhd
$kh jh mtfis oJ mtUF glh nf
brtjh Vkh mtiu zuh mtiu bfhL jf
va vzij KoJ bfhlhf. mJ rka
jfSbfW xU fUgjh mjF bghJ #df
Vkhwjf tz grh, yhg Rauh{a f vW bgaU
L xU bgh khakhid Uojhf. bga skhUgjhf
gy gfhr brant mij Rauh{a f vW RU
bfhlhf. f cgia, tsia kdt
kh mJ j fhnyna f Toa r yhj y jiyt
f vnghfS nja gif vgJfS, mbghkhid
vf ryhjtfsh, rka tUnghJ ehK xU fiy
nghlyh vw vzij kd itJbfhL
bt Rauh{a fia Mjgtf nghynt eoJ jf
iyia fhgh tjhf. j gydh bghkhid vf
ahuhtJ bt stJ vwhny gagl ntoaJ uha
cyf cUF Ja ntoaJ f mta
khUJljh btFy Tl bt sg Koahk ngh
lJ. j iyikahdJ ekJ ghgdfSF ghku #d fis
tJ gjf bgw jf Mfij iyW bfhs
mJfis cgnahJ bfhs btF mETykh nghlJ.
ij fL ublhUt mua cyfijna JwJ jf
brhjF Vgl Toa gy JgfSF fZlfSF
JJ mua cy fLfjid l yh k nghdhY
cik bjhLF raF nahaij Uwjh
iyah vgij xU if ghnj Unth vW w
ghgdf NF, juF, gF, k
urhuF T bfhLJ Mfis L l, itJ vGj
brj bfhLikfSbfyh gaJ Xlhk Kf bfhLj
Fo muR - 1926 (2)
202
jiytf
Kjyhtjhf, J bgaUF khu go nkhyh neU
vw xU ka khfhz ghgduh vGjglJ vW bt
bjtjhUjhY cik mJ j ehL ghgd
xUtuh vG, goj nguh btgLj goUf ntL
vnw vQnwh. vgo vwh ftd nghwtfSF
VjhtJ cgrhu gunkh zgnkh bfhLjh mjF g
ftdnuh myJ ftd nguhnyh bfhLfglhY mij jah
brtJ yhfh fhajjh. mJ ngh ij vGat yhfh
fha jaha $kh v.bufrh mafhuhfjh Uf
ntL. mJ vgoUj nghY ghgdf muha
F ahuhtJ khWglh mtf btisfhu M,
Raeyfhu, bghik, jJt czuhjt, Jnuh vW
brhLwhf. yhyh mtf nahaijia U
ghgdf nahaijia idJ ghjh ah njr
gjf, ah Ra#h gjf, ah Raey gjf vgJ sfhk
nghfhJ. ka khfhz ghgduhd goj mtf ghku
#dfis Vkh khj 10,20 Mu %gh bfhis
moJbfhL uh#nghf mDgJ bfhL njrgjuh
Uj fhy yhyh bryglJ, ma ehLf
rhghLFTl tyhk lhodJ tUfzfh
b# tjij cyf mahjh? j j ehL
ghgduhd mafhf t b#YF nghdh; mt
Fo muR - 1926 (2)
204
fa
mj bfhiffS jiytfS go UjhY mj
fa vgo UwJ vW ghngh.
fil akha rlrigia L btnaa bt
nawij g nahngh.
rlrig cgnahfkwbjW btnaa njr bghJ
eik mtaij g mnghijfnghJ tU a
fis mDrJ nghtJ nghfhkUgJ foah kh
wgo elJ bfhtbjW khjhf. Jkj gghyd
knrhjh a foia nfshk fo nguh cu
nghL Rauh{a fah knrhjhit vf ntLbkW
brhlhf.
wF mj jiyt mij MjJ mj cu rlgo
bryjfJ vW, fo rh mtaiybaW brh
dh. Rauh{a f Ka bkguhd jehL fhu fo
fhaj Rauh{a fah rlrigF ngh knrhjhit
vjh fia L yFtjh brhdt, mtU
gifF Vnjh vGL yfhkny Uwh. fo bkg
xUt fo rh yhk Rauh{a fah rlrigF
nghdij foJ 2 thij brh L fo bkguhf
jh UJ tUwh. ts bghwhk mj jiyt kWgo
K vGa jF nuhjkh Jkj jk knrhjh f aK
ky bghJ aKky jgl a. mtutf Zl
go elfyh vwh. mgoahdh rlrigia L bt
tjjF vd mUj? fLghLF vd mUj? fo
ajjF vd mUj? fo bkg uLtjF vd
mUj? fhaj yFtjh brhd thFWF vd
mUj? J khukh, tF urhu vw bgaiu itJ
bfhL giff Rjuij Lf ah rlrig
rfh bfhL tj knrhjhit vfhk Rauh{a fah
ffLghL vw bgaiu brh bfhL mij iw ntw
mETykhUjjF vd mUj?
205
ah kwhf
fa goUjhY mij ah kwhf vW
ghngh. Rauh{a fbaw bgaiu #dfSF jyh l
vW brhY thijF khW bgauh cgnahwhf.
Fgnfhz vw thijF vgo N, nkhr vw thij
mfuh Uwnjh mJ ngh Rauh{a fbawh
ghgd jyhl vw fUJl rhjhuz kfilna
gHf UJ tUwJ. rfhuhUF Rauh{a f vwh
btF gfhrkh lJ. mj _y y jiyt fSF
bjhlfSF cs nahaij FiwjJ. ghgd xUt
ju ntW ahlY J rka mfF kiy.
mnjhLkhukyhk mfF Mjutjt fSF
bflng VgLlJ. xJiHF k brthF
VglJ. ghgd iHf nto ts nkhr khdJ
ulhdJkhd xU f bgaiu brh Rauh{a F
ghLgLtjh ghku #dfis Vkh Mf bgw idj
gy bghJ #dfSF ghg d nahaij btahf J xU
rjgkhf Vglnjhlyhk kfhkh brj ntiy bfL,
rfhl bghJ #dfSF eif, xJiHf ntoa
mtaK VgL ngh lJ. bfhr fhyF
ghgd N iyUF khdh jfhy kfSF
Ugjh brhygL W W cik f vgJ Tl rfhlnk
xgilf ntotUbknw gagLnwh. Mjyh bghJkf
fia isahLfhtJ Mjfhk tu nghF njj
F njho ijf ntL vgij Phgf_Lnwh.
Fo muR - fLiu - 05.09.1926
Kisnyna btU
ghgd jf FHijfis W uha Kj bfhnl
eik jhj #hah vW idFgo gH tUwhf.
mjhtJ, jf FHijfis mO!mO!! mt J glhjo; mt
NuO; mt J gL ilna! ngh ghthilia eidJ
FJ Lth vW bg FHijfSF, mnl Nuf
nkbyyh gL mtfis bjh^L tJilna! ngh! ngh!
ngh FNL th vW, gTlUJ LF nghd
l ghthilia mJ it, Jil mJ it vW
brh el mJfSF xU it brh fwhf.
mj FHijf VjhtJ Vdkh gTlF nghdjfhf
Jil mJ itf brhYwh vW nflh, vdo
mF ngh Nu FofnshL beU cfhJ mtfis
vyh bjhLL F tJ oF fyhkh? vwhf.
UJ mj FHijfSF Kis Unj uhkz
uyhjhl mUtU, mtf bjhl Tlhj #h vw cz
VgL LwJ. j bfhLikfisbayh ekJ
bgatf mnjjh ghgd vgJ mkfytJ
btW, mtid fhgnj rFd jil, mjhtJ bfl rFd
vW, eh nghF fhaf mt fQF bjjh Tl
mtiw bfL Jjh thH ghgh vw vzK m
itJ mts jhikah fU mDgt ekJ isfS
F fW bfhLJ tjhf. Mdh, eh mtiwbayh kwJ
mjF ne nwhjkh ghgd vG itjij xbfhL
ehK ek FHij fSF ma nk gLlhnj, mkh nk
gL lhnj, mtf cajtf vW brhYtJl ehK
eik jhjtf vnw idJ bfhSnwh. Mjyh
ekJ FHijfSF gTl goUnj ij xUghlkh
itJ itf cikfis g brh bfhLJ mtf
cajtf vw vzij khw jFj VghL brJ
tjhjh ekJ RakahijiaahtJ mila Ko.
Fo muR - fLiu - 05.09.1926
206
207
lhik ghgdU
Kg rl
$kh ua Uj knrhjh
thu eilbgw brid rlrigF $kh ua
mtf Kg rlF xU Uj knrhjh mDUjh.
mjhtJ bghJ bjUit vtnuD cgnahf Koahk jL
gtUF 100 %gh tiu mguhj fyh vW xU it
m nrf ntL vW mDUjh. mJ nunu gizF
tUnghJ y ghgdf jf #h go mij bfhy
rl rgjkhd MnBgizfis vG lh f. jhf
ghgd rjahf vW brh bfhtjh bgUik gL
y ghgduyhjhU ufa tUzhuk jfS mjF
clijahUJ j rig mij iwntwhk
brJlhf. bghJ bjUit bghJkf cgnahfgL
bfhtij jLjtfSF mguhj nghlyh vwh mij
MnBgjF ekJ eho #df UF nghJ, m
nggltfis rlrig F bjbjLfToa igafhu
Xlf ekJ eho k UF nghJ, btisfhuiu
ghJ ehf Rauh{aF jahuh nlh. vfl
uh{aij xJL f ngh Lf vW brhtJ
vts kljd vgij thrffjh czu ntL.
kh #df _y tU Rauh{a bghJ kfSF
cgnahfgLkh vgij bghJ kfns czu ntL. $kh
ua mtfS v.. uh#h mtfS btisfhu murhf
Ug gydhfjh rlrigF nghf, jf rnfhjuf
sha 7 nfho ngfSF bjU elF cikia nff
rjg iljJ. ghgdf fhuR, mJ nfhU
Rauh{aK xU rka ekF ilJ LtjhUjh $kh
f uaD uh#h nfhW bjU elF gha tf
SF ilFkh btgij xbthUtU jhdkh nahJ
Fo muR - 1926 (2)
208
210
211
dh ghgd fkgy
fld Tl
dh uhkzf bgUghY nyhfkha yf vwiH
fgL fL tzhuahd $kh yf #hia nrjtf.
kfhkh fhuRF Ka fhuRf nghija fhuir
nghynt ghgd fhurhUjjhY nghija jiytf
$khf goj neU, goj rnuh, v.thrafh,
v. bufrh mafh, v.nf. Mrhah, ra_ nghw
ghgdf a njr jiytfshUgJ nghynt mnghJ
$khf yf, khsah Kja ghgdfns jiyt fshU
jhf. nghJ tf ghgd giffshY urhujhY
gl itJ Fl jFjtfshUj nghY, rKjha a
Y rkJt aY $kh yf ekJ $kh v.nf.
MrhahUF xU go Kdh Ugt. mng glt
gif cyfY, urhu cyfY, mua cyf Y
nuZlkh s brthnfhL thj Cuha dh efu
ghgdh f vts tsUF, vts Fo
bfhoUF vgJ eh brhyhkny sF. m gydh
m cs ghgd uyhjh lglhjhiu ngh fUj
gLtJl j FHh KjbfhL ghgdUF jj ah
VgL tjJ, ghgduyhjh ghgd nuhjiu bfhnl
itf rlFf elj ntL vw rlUwJ khd
bfhLikf elj brsfa nkgoUjJ. Mdh #o f
Vgl gydh mla ghgduyhjh jf
Rakahijia czu Mujhf. MuJ mtf kndh
ght vJtiu brwJ vW bja ntLkhdh brw tU
ka khfhz elj ghgduyhjh kfhehL muhrd
$kh ghnj mtf brhbghit mF elj U
isahlfis ftjh bjatU. mjhtJ, bfhl if
foUj yf glij vLJ vJ, $kh yfiu g
muhrd ngR nghJ mtiu fojJ, uhkzfis
monahL xjh myJ Rauh{a tuhJ vW brhdJ, y
Fo muR - 1926 (2)
212
xU rghiz
fUgz ::-vd Rgzh! j ghgd khu
d igafSbfyh fahz brJ Lwhfns.
mbjd rf?
Rgz ::-X! J cdF bjahjh? tfSF ir
th iHgJjhnd ntiy. Mjyh eKila bga
tf fahzkhdtDF xU mzh, fahzkhfhjtDF
fhyzh bfhLw tHf. Mjyh d igaDF d
bgQF xU mzh ilfLbkW fahz brJ
Lwhf.
214
215
X ntLnfh
216
217
ghgduyhj uKff
RW uahz
tUl W eilbgwnghF ah rlrig,
brid rlrig Kja njjfSF TLkhdtiu ekJ
ghgdf ghgduyhjhiu mG, ghgd Mia
iyehl gy tfY brJ tU Nf ekJ eho
mahjh Ughf vW eh idfiy. MdhY
ghgduyhjh y Raeyfhufis tW tsf ntW
tifyhjtfis Mjkhf bfhL ghku kfis Vkhw
ekJ ghgd brJ tU jufis fL eh gaglhk
Uf Koaiy. cjhuzkhf, j eho ah rlrig
njjYF brid rlrig njjYF fhu ngiu
brhbfhL Rauh{a bgWtj bfW Wj goUF
Mrhfis ftF nghJ ghku #df ij e j
MrhfSF XL bfhLJ rlrigfSF mD lh
fogh ghgd MF t VgLLbkg rnjf
iy. vgoba brid Kj Ubent tiu Y
WjgoUF fdthf rnwwFiwa vnyhUnk ghgd
MfJF ghLgLgtfS, ghgd MfF rkjgL
gtfSkhfnt fhzgLwhf. j iyik Rj uj
XlKstU Rakahij cilatUkhd ghgd uyhjh ij
vgo rUf Ko? vgJ ekF sf iy. nfhit,
U, jir, kJiu, Ubent, bj dhfhL, brid Kja
yhf xbthWF xWF Fiwahj ghgdiu W
Uwhf. mjhtJ $khf nfhitF .. btl
ukzafh, UF M. nrJud ka, jirF nf. v.
btluhka, bjdhfhLF thrafh, kJiuF
KJUZza, UbentF rhJ fzg gJY, kJuhRF
kiyah Kja fdthfis aUwhf. j
fdthf brw ehF IJ tU fhuRfhf vd
brjhf? vj ahf <Lgltf? khz l
Fo muR - 1926 (2)
218
220
njj goid
thu brid elj Kg njjf ghgd
fF uL jhdfS, ghgduyhj fF xU jhd
K, uL fF bghJthd f vw Rnair f vgh
UF xU jhdK ilUwJ. bghJgl TWnghJ
#o fF brw khj njj #a iljJ ngh uz
#a ilfiy vnw brhy ntL. uz #a
bgwhjjF fhuz #o fah msF d eifna
myhk ghgd f rhkaK brthF mynt
my. mk nfh tho #a bgw Rnair f vW
brh bfhltuha lhl Mthj ehlh, jh ghgdu
yhjh faha #o fia nrjt vW ghgd f
aha Rauh{a fia nrjt my btW jidna
#o f mngBfuh WJgo vtsnth u nfL
bfhL #o fah ftahk xnu fF Utiu
WaJ ngh elJ bfhlJ xU rF vnw brhYnth.
myhkY $kh Mthj ehlh xU rka VjhtJ xU a
#o f muha khWglhY vj jY
ghgd f nrunth mtf ifisah Ufnth
xUfhY cl glkhlh vgJ cW . Mjyh lhl ehlh
bt vjY ghgd fF mDTy iybanw
brhYnth. f, Mg o ghgd fF nghoah
uL egfis WaJ #o fah nahrid
Fiwbtnw brhYnth. ghgdUF vuhf 200 ngUF nk
XLbrJ mJ ghfkh jjh 138 XLf khu il
fgl ghgd f MrhF bt ilf lnkgL
lJ. Jnghjh ah rlrigF brw njj uL
ghgduyhjh wjh $kh v.nf. MrhahUF Rygkh
btilf lnkglJ. J bjUJ kh brj
jhY ghgd f Mia rahdgo mj tho Xl
fSF vLJ brhyhjjhY ghgd jfSF bt vW
brh bfhs lnkgL lJ. Utnf tho
$kh ra_ rhfSF bt Vgl ekF
221
222
itgho fij
brid xU bghJ Tl $kh <.bt.uhkrh
ehaf ghgd nfhU Rauh{a tJlh ghgduyhj
$fis ghgd jfSF itghofshf Uf ntL vW
rl brJ Lthf vW brhdjhf, mJ ghgdu
yhjh r_fnf mtkhdkh ljhf $kh thr
afh xU Tl f lh. ij ghJ mtuJ
ublhU ghgduyhj ZafS ghL gho jf
r_fF mtkhd VgL ljhf T khuoJ bfhlh
f. tf ciknyna ehaf brhdjfhf khuoJ
bfhlhfsh? myJ mafh cfhf khuoJ bfh
lhfsh? vgij ftngh. ghgduyhjh $fis
ghgdf itghofshf Uf rl brJ Lthf vW
brhd vd j. jF Kdnk mj rl mK
Uwij tf mJ Wjh ij ehaf brhy
nfltf ngh ghrhF brwhf. J cyf ghgd
f ghgd uyhj JfSF vd bga bfhLUwhf.
Jth Ujh uhkz, Ba, ita, Nu, grk
vw IJ tFjh nru ntL. ffnyh Ba
U itaU iy vwhf. XlfY uhkz
Nu vWjh vGJwhf. Mjyh UgJ uhkz,
Nu, grk Ma _W tFghf. ghgd ju
kwtf jfis uhkz vW brh bfhs KoahJ.
mafh Zaf jfis grkf vW brh bfhs
khlhf. Mfnt tf Nu vgij kWf KoahJ. Nu
vwh ah? J kjF tUzhukF Mjhu khd
kDjk rhu vlh maha 415, 417 -tJ Rnyhf f
Nu vwh njtoah kf vW, itgho kf vW
vGUgnjhL tf trKs bghUfis gyh fhukhf
ghgd vLJ bfhsyh vW, ekJ rj fis
fLgLJgo vG itUwhf. J V? ekJ eho y
ghf khu mK iy vwh ghgd nfhU
Rauh{a yhjjhjh vw bghU bfhnl mW
223
jiyt gj bgW
t
e eho njjf gjf bgWj, gl bgWj,
rfh cnahf bgWj Kja gy fhaf bgUghY
Kfhny _Q rK fa FiwthY bgh urhujhY
bjhyhYnk ilfgL tUwJ vgij ra beila
vtU kWf khlhf. Mdh fhu u bl vw
jhd bfhr fhykh mgoyhk j gl kf
Rj uF lgL tjJ. cjhuzkhf, jF Mfis L
urhu g gz bry brJ, bgh thFjj brJ
Jtiu ahU mj jhdij milj iy. ekJ ghgd
MfF fhu tj gydh nghJ jF kw
njjfis nghynt nahaijf VgL nghlJ.
Vbd kw njjfis glfis cnahff
is bgw ekJ ghgdf vbdd Kiwf ifahL mj
nahaijia bfLJ thwhfnsh, mJnghynt Y
untJ lhf. $kh v. thrafhUF fhu
ubl ntiy ilgjF xbthU khfhzF x
bthU brid ghgd ngh urhu bra MfhFs
fhu fof ujhdkhstf ahuhtJ gz fhR
thf ToatfshUjh mtfis U brJ, gj
MirstfshUjh mitfis g bgh thF jj
brJ XLf bgw urhu brjjh ciknyna mf
XL bgwtU D bgw UjtUkhd lhl mrh
mtf tiw mnj j ubl cnahf v
nghwtfSF yhaiy; bjyh bga kjf
vwtfSF ntoa gj vW gfhrkh brh y
bfhlh.
mLjgo mf XL ilf bgw Uj #dh kZU
A vD bgahU j urhu uf kdyh
224
225
n#ZluD njrgjD
226
227
( cikiungh )
F :
ghgdhf ekJ RakahijF KG vf vW
bjUJ tfis miHJ bfhL ekJ $kh Kj
ahU M.nf.Kf broahU C Cuh J gh
gdfSF ilF fyoia rh moia J itj
njhL tfis ehF Trhk jiytf vW brh ghku
#dfSF mKf brJ xU kneu uL kneu
bjhil a brj urffisna xU mFy xziu
mFy mJ bgh SFkh uRJL mF ngRt
jnf l ilfhj $kh ra_ nghwtfis bgUj
funfhilna ngdh vW _W fy ehF fy vGJ
wtf j ehL aK ghgdf mukK bjahj
bfhS njr ngaij xU ghgd gif nghliy
vW brhtJ njsh foglt bjd t Fnj vW
brhtJ ngh UwJ. bfhG j kf j
ghgd giffis MjgJ ekF Mrakh UwJ.
(g-)
Fo muR - guhg F - 05.09.1926
228
230
232
234
235
236
$kh thrafh
rkJt Phd
238
239
nrit ghuhLjY
fdthfns!
eh cf miHF tnjndbaha urf bra
tuiy. Kjahiu g y thijf brhYgo m
uhrd flislh. eh mtiu kFgo nfL bfhS
nw. $kh Kjah vdJ eg; mtiu g eh f
ngRtJ vdF xGfy; $kh Kjah mtfS ij
bghWfkhlh. myhkY J rka mt njj ntiy
Uwh. eh VjhtJ bghGJ mtiu g ngRtjhU
jhY mij bghJ #dfnsh myJ mt nghw mngBffnsh
KjahUF XL th bfhLf eh mtiu ftjh
idf TL. ju $kh Kjah mtfS kh
Mlguij tuntig U RghtKilatuy
vgJ vDila mDgt. Mdh vd brth ght. j
fhy rlrig njjYF gtfSF j kh Ml
guK tunt sgufSnk ujhd nahajhrkh
nghljh, tU rlrig njjYF gjh, j
ntij nghL bfhs ntoajhW. bghJ #dfS
jhf bjbjLF fdthfl jifa sguf
isjh vghwhfns myhk cikahd bghJ ey
F njitahd nahaijia vghgiy. j gydhf
bghJ ey eikia eho ciHgtf gjfSF tu Koah
k nghd bjhW, tjhY mtfis mJ bjbjLgjF
XlfSF Phdyhk nghdJ xW Ma j uL
FzfSjh ngha Uj gydh Vgl njj
f jJtkh nghlJ. j gydhfnt mj jhdf
S bghJ eyF nahaij mwjhf ngh ld. cjhuz
khf, vts bghJ ey CafshUjhY vts Raey
kwtfshUjhY vts bga ahfF jahuhUg
tfshdhY jfhy rlrigF f Koahjtfshfnt
Uwhf.
myhkY jF ne nuhjkh vts Rafha
Fo muR - 1926 (2)
240
242
244
246
248
249
250
252
254
256
258
nfhaK yh
rlrig njj iyik
nfhaK yh rlrig njjYF Vgl 3 jh
dfSF Jtiu IJ fdthf whf. mtf:$kh .v.udrghg Kjah, .. bta
fl, o.v. uhkf broah, .. btlukzafh,
glfhu ntzhilah fl Ma IJ fdthf.
tfS $khf btlukzafh, uhkf broah,
bta fl Ma _tU jF K uL jlit
6 tU rlrigUJ mgjia bgUikia mD
gJ tjtf. tf Jtiu vd brjhf vgij
g ekF mf ftiyiy. Vbd rlrig mua
rgjkh xU fhaK bra KoahJ vgJ ekJ jhikahd
J cWahdJkhd muha. Mdh mj _y jf jf
r_f RakahijF VjhtJ ciHf mij cgnahf gL
bfhsyh vgnjhL mgj xU bfsutK mjJ Ks
jhd vnw jh brhy ntL. j iy j giHa
bkgf jf jf r_f eikF VjhtJ ciHJ tU
whfsh vgJ bfsut mjij mila { yhnyna
tfnsjh ujukhd nahaijila tfsh? myJ ntW
ahU iyah? vgJ nahf jfd. $kh Iafhutf
TLkhdtiu jdJ r_fkhd ghgd r_f KndwF,
MfF F ciHJ tjnjhL, ghgduyhj r_f
KndwF, mf bfhifF, m r_fjh cnahf
Kjad bgWtj F vts KLfil nghl ntLnkh
mts nghL tjt. cjhuzkhf, njtjhd rl a
Y tFth u Jt aY vilah UJ
tjnjhL ghgd uyhj kfl jdF ntoa fhaf
brJbfhL, gy fofl yh nghoY bkg jhdK
bgW bfhL murhf Uthf ghgduyhjh Mfij
xJ ghgd Mfij iyWj vtsnth N
259
260
262
264
265
jehL jiytf
fhu kAheho $kh thrafhUF ey
isahtjF jehL jiytf vW brhygL
$khf U..fahzRju Kjah mtfS lhl tuj
uh#&Y ehL mtfS ngho nghL bfhL Ujhf vW
eh mnghJ vGUnjh. wF vgonah eho ey
fhy gydh UtfS $kh thrafhiu j
jyhk, mt jiyik tF jehL fhu foY
jhf UgJ ray vW fU Vnjh rhif brh bfhL
btna tJ lhf. U fdthfS ijakh bt
tj fhuz kWgo jf ahU $kh mafhUl ngh
nrJ bfhL xUtiu xUt fho bfhLf idf khlhf
vw gugu eifjh mafh sth if,
mua nahaij ijakh btl l bfhLjJ
vgij eh brhy njitiy. mjF cjhuz, $kh
Kjah mtf jdJ gif cikyh eho mua
ff tsgJ ehil F Jtjhf Ko vW
jfhy filnah vW brhygLnth rh ntWikfis
s Lt fQ fUJkhU whf vW
vGUgnj nghJkhdJ . j bghU vd? ekJ eho
mua ff vgJ fhu Kja f fjh. Jfis
tsgJ ehil gLF Jbkwh fhuir tsu
lh ehL ehrkil vgJjhnd bghU. Mjyh fhuir
xf ntoaJ $kh fahzRju Kjah nghwt f
flik vg rnjfiy. jfhy f ilnah #h
ntWikia tsJwhf vwh jfhy f vgJ My
vgij mij gojtf vgJ ekJ eho bgU ghY
ghgdfjh vgij xUtU MnBf khlh f.
dK vtsnth sfkh jfhy mua iyikia
g ghgd Nia g vG ng tj $kh
Kjah mtfSF nghJ $kh thrafh $khf
uhkrh ehafiu Mah it b# itf ntLbkW
Fo muR - 1926 (2)
266
267
268
270
ij g xU J ftiyglhk tW iHignah
ngh jiy ik gjianah jhBaijnah nehfkhf
bfhL elJ tUtjh cik ma Koahk nghwJ.
ghgd gif fis e VkhJ ngh jf r_fF F
bto bfhsh UFkhW ghgdUF mtuJ ZafS
F XL brahUFkhW vrnwh.
Fo muR - Jiz jiyaf - 26.09.1926
271
brid thfns
vd bra nghf ?
-uu
272
273
274
276
277
uhangil njj
ghgdf rl Phd
278
lhik yF rl
F : j rl braglJ g eh F
fbgJnwhkhdhY ghgd tfS ghgd gfS
rl brjt fUJgo gydf rkghfsh? mt
fsJ rl PhdK ghZa PhdK rlij cUl it
Uf rkFkh vW nfnwh?
(g-)
Fo muR - guhg F - 03.10.1926
280
281
nja mif
nkgo jiyaf bfhl mifbahW brid
jehL fhahyaUJ ekF mDgglij ntW
l uRfgoUwJ. ij mDrJ $kh lhl
tujuh#&Y ehLfh mtfsh xU mroj miH fhL
yUF mDggoUwJ. mtiHF ahtU nghf
ntLbknw nto bfhSnwh . $kh <.bt. uhkrh
ehaf jhahUF J rka fodkhd fhayh thUw goah
9- njF brid nghf mtUF rfakhUFnkh U
fhnjh vgJ rnjfkhD mJ g ekJ muhaij
bjf flikgoUnwh. nja mif FU F
xU aij ehK gykh Mjnwh. mjhtJ, Rauh{a
f uhkzuyhjhUF nuhjkh fLghlhf urhu brJ
tUwJ. khahd iyikia D tsu L bfhnl
nghdh uhkzuyhjhUF bfLj tU vg jhF. j
muhaij eh uL tUF Kd jhfnt bfhL
nsh. Mjyh jehL lhl ehLfh mtfS nghJ
ij btgilah tWj K tjjF ghgduyhj
kf mtfSF e brYj flikgoUgJl jfhf
$kh lhl ehL mtf vLJ bfhS vj KaF
Mjutf ntoaJ j kf flik vnw brhYnth.
Mdh fhu vD a lhl ehL mtf m
uhaij eh Mjf KoahjjF F tUJnwh. Rauh{
a vD nja cz lhl ehL mtfSF eh
nkgltuy btwh Y Fiwjtuy vgij bjJ
bfhStnjhL Ra uh{aij l kf Rakahijna wjbj
gJ, mJnt kf wik vgJ ekJ muha.
myhkY fhu vw aY m cs bfhifia
cnjJ jh mjl kf g brYjntLnk myhk
fhu vw bgaUnf g brYj ntL vW brhY
tij eh x bfhs KoahjjF kf ntLnwh.
cjhuzkhf, uhkz vgt kfjft vwh uhkz
Fo muR - 1926 (2)
282
284
285
etr
jiyig fll etrF FomuRF Vjh
tJ ngh fGnkh vd gy rflgl, gy rnjh gl,
gy ntoif ghfyh vW idf l bfhLFnkh
vW idnwh. MdhY mkhahf vghgtf
fogh Vkhwkila TL. f, brw Fo muR j
$kh v.thrafhiu $kh Kjahutf bjhyhs
rfF miHJ mtiu mKfgL itjij g vG
Unjh. mij fL mtuJ etr Fomuir U
wJ. Mdh mjfhf eh w bfhsiy. bjhyhsU
bfnw mtjjt vd bjhyhs ekig, gW
jiy bgJ bgw $kh Kjahutf thfh $kh
mafh bjhyhs a Fj uij cst vW,
fhu muhrd urf bjhyhsiu g Tw
ntL vW, $kh mafh rlrig bjhyhsUF
Vw Ujf bra ntL bkW nfLbfhlh j
njj fhy jf XLfis nahF a
yhfL, njjYF cj br ayhfL bjhyhs
f kdghik vdthF vgJjh ekJ ftiyna xa
etr brhYwgo urhu fythJ y F $kh
Kjahiu Fo muR ta <fiy vgij cW TW nwh.
Mdh xU rnjf; XLf UF bjhyhs rnfh jufl
njjYF F $kh mafhiu miHJ ngh, mafh
bjhyhsUF ciHjt, mt dK ciHf ntL,
bjhyhsUF rlrig dJ bra ntL vW
nfLbfhlh (24.9.26 Rnjru fhf) J btgil
ahd urhuky vW x bfhStjhdhY kiwKfkhd
urhu vwhtJ vz, j rjg l bfhLFkh
bfhLfhjh vgij bghJ kfns brhyL!
286
287
ah Vf jiytuhd
$kh v. thrafh
Kothd ya
2.
3.
288
289
cikahd ght
ght vgJ tUbfhUKiw tJ, bgUthahd
J FLgfSF rnjhij Mdjij bfhLJ
jf FHij Fof, kf, kUkf KjyhdtfnshL f
F xU bga goifahF. mgoifaW ViHahdhY
gzfhudhdhY TfhudhdhY KjyhahdhY goif
ia mDgg ahryhk jf jf rF
jFjgo ehd brtJ, J tufis mtJ, gyfhu
fis cgJ Ka bfhifahF. bfhiff vj
jJtfis bfhL VgLjglJ vg vts m
uha ngjf Uj nghY, bghJth kf rnjhF a
tufisna ma ntLbkUgjhdh ViH bjhyh
sUF xU Ljiy VgL tjbjgJ muha ngjyh
k xbfhsgl a. jfhy mDgtnyh rnjhK
f gyjkhUjhY, bgUghY nkgo ghtahdJ
ViH bjhyhsfSF bgU Jnuhfij brt jnf
tUtjhf nghtjhf VgL lJ. j Jnuhf F
gzfhufS cnahfjfSnkjh bgUghY Mjut
gtfshUwhf. fhuzbkdbtwh gL nriyfS,
gL JglhfS, rif nriyfS, rif Jg lhfS,
kYfS, ryhfS tfjh thFwhf. mnjhL
tfis ghJ tfis ngh eof ntLbk w y
jfSF jFyhUjhY, fZlgL tiwna thf
MirgLwhf. Tfhufshf ViHfshf cst
fSF j KjyhfS gzfhufSkhUgtf J
th bfhLF KiwY btehLfUJ tj Jf
isna th bfhLf brwhf. ah fhuzfsh
ght tUwJ vwh bgUghY ViH fhufSF, if
berfhufSF bgaJnuhfK bfhLik tungh wJ
vWjh mr ntoajhf UJ tUwJ. kfhkh fh
rfhjkhdJ ght goifia njrF ViH kf
SF cikahd rnjhij eikia bfhLf
Fo muR - 1926 (2)
290
<.bt.uh
Fo muR - fLiu - 10.10.1926
292
293
294
295
5000 %gh dh
jehL rhghf a rlrigF brw jlit xUt
ju vnyhU Iafh ghgdfshfnt whf. j
jlit mnjkh vnyhU Iafh ghgdfshfnt
whf. ghgduyhjh rhgh a rlrigF brid
efu bjhFF F $kh rfiu broahUF nuhjkh
$kh v.thrafh wh. vgoahtJ $kh rfiu
broahiu njhfoJjh btbgw MirgL gz
bfhLJ Mfis nrJ bgh urhu brwh. jfhf
jid bga ah vW brhy brhYwh; jdF XL
bfhLjh u Rauh{a tUbkW brhy brhYwh.
Mdh xUtuhtJ Jtiu Iafh vd ahf brjh vW
brhyiy. xUtuhtJ Jtiu Iafh Rauh{a l
dJ vW brhyiy. Iafh ahfbkyh t c
nahf khj gjhu Ugjhu rghJ gz nrJ
tUtnjhL, fh MrhfSF bfhr T bfhLJ ghgdu
yhjh fia ghgduyhjh jiytfis Lgo
brhYtJ, Tlf fyf bra brtJ, gz bfhLJ
urhu brJ fhu jiyt gj bgwJkhdit ju ntW
vd vd ahff brUwh vW brhYw tfSF
5000 %gh dh.
296
297
bt eknj
rlrig njj
ghgduyhjh fF bt cW
brid khfhz rlrig KjaitfSF khj ehyh
nj mngBff akd bragL lJ. mngB ff
ggy ff bgaiu brh bfhL akd bgW
UjhY mtf bgUghY ghgd f, ghgduyhjh
f vD uL ffSFshfnt IagoUwhf.
Mdh y U ffis g ya yhk jf Raey
bkhiwna ujhdkh fU U fyh. mjhtJ, ghgd
uyhjhf ah ah Rauh{a f nguh WjgoU
whfnsh mtf bgUghnyh Raeyij cnjnj
mf bgaiu brh bfhL Uwhf. cjhuzkhf,
Rauh{a f UF ghgd uyhjhuha $khf
Kijah Kjah, Jsuh nghw gyiu brhyyh. tf
Kj #o f UJ kdjhgJl ydtf.
nghJ Rauh{a f bgaiu brh bfhSwhf.
jF fhuz Jrka ghgd jayhk rlrigF tu
KoahJ vw gaK, v f UJ uodh #o
fah gaJ bfhL VjhtJ cnahf bfhLf khlhfsh
vw juK jh. ghgdfS vgoahtJ ahiu
bfhlhtJ #o fia xJ lntL vw bfhif
ilatfshUgjh mF ah ril nghL bfhL
tUwtfshdhY, mtiu uz FgJl tuntwhf.
kW gy jhf Jrka Rauh{a f bgaiu brh
bfhlh ghgd cj brJ rlrigF bjbjLf
brJ Lthf; wF vgo ntLkhdhY Ulyh
vw vz ngnyna mj f bgaiu jfhy
rhahf brhbfhL Uwhfns myhk cik
ahd f gW vW brhynt KoahJ. kW gyUF vj
f bgaiu brh bfhtjF ijayhjtfsh
Fo muR - 1926 (2)
298
ahUF XL bfhLgJ
- uu
300
301
302
uh#& : jh brhny.
Rju : brhYtbjd, bghGJ UF iyikia
ghjh mua RjuF ftiygLt ahbjhU unahrd
K iy vW khdkh lJ.
r_f rkJtK,Rakahij mila ntLkhdh
#o fdhjh Ko. njtjhd rl, tFth
cik Kja af mfah bfhif vd vgJ
sfkh nghlJ. itfis el itf ntLkhdh
rlrigF bry ntoaJ, gy cnahffis VW
bfhs ntoaJ, rfhnuhL xJiHf ntoaJ f
mtakhdjhF. fhafis #o f fa khf x
bfhSwJ. .Mjyh XL brtjhUjh #o
fFjh XL bra ntL. xJiHahik fhuuhUjh
ahUF XL bra ntoaiy. j uL khfij
ju ntW khfiy vW vdF njhWwJ.
uh#&: cdF khu njhWtJ vgJ vd? rh
fSF nahafSF Jjh njhW. Mjyh mJnt r.
Rju: vy eh l beU tUwJ. ij ghku
#df mgo ghgdf VkhWj Gfhj goF
brantoaJ ekJ flik. Mjyh eh mj ntiyia VW
bfhSnw. vdF cu bfhL. ekfhu.
uh#& : r, nghL th. ch ! ch!! #huij!
Fo muR - ciuahl - 10.10.1926
304
305
jehoUJ
kbwhU a jiyt
brj br
( khj btpL )
Fo muR - br sf - 10.10.1926
306
307
%. 3-0-0
btehL
%. 3-8-0
308
bjdhL #jhufSF
xU ntLnfh
brid khfhz tl kaghf # bjhFahd ,
brfgL, brid, flig, f, gyh, mdj Ma
yhf #jhuf uahf brid rlrigF
tunghF njjYF fd gdfh uh#h mtfSF nghoahf
brid iAnfh t $kh myho UZzrh Ia
vw xU ghgd, #jh vw nguh w a
vnyhU mjnj. Rkh xU khjF Kdjhfnt eh ij
g vGUnjh. $kh myho UZzrh Ia rl
rigF F nehfbkyh vtifyhtJ gdfh uh#hit
rlrigUJ JuL ghgd Mfij rl rig
iy Wj ntL vw vznk. Mjyh ghgd uyhj
#jhf XLfns 100F 75 nguhf UJ gdfh uh#h
nuhfshd ublhU #jhuf Mjuit $kh
myho Ia t cnahf gydh moik bfhl y
#jhufSila cjia, kW fl mtij
gLbfhoUF y #jhufSila iyik ia
Mjuth bfhL f JUwh. Mdh _j
#jhufis mjhtJ #DF # nuhjK, #jhu
fSF nfhf tfhuK, #jhufSF flD Ma
fZlf # jhufSF khunk myhk kW
ehoYs bgUFo kfSF clhtjnf fhuz jfsh
Ugtf eehL ghgdU bgUghY ghgd t
fSnkahthf vgJ # r_f mahjjy. m
eeho ekJ ghgduyhj r_fjhUF kh ahd fyf
ij tfhuij mehta bryit VgL itJ
mj _y mtfis gy jY jfSF moik gL
itJjh thH nto Uwhfns myhk ntW khf
mtfSF iybagJ cyfkj a. mgo Uf
e eho gH bgUFo kfS uh#trdUkhd #jh
bjhFF xU ghgd mngBfuhf f neU wbjwh
309
310
311
Fo muR thrffSF
X cikahd Kd
nrhjid fhy
ms thrffns!
Jrka ekJ Fo muR thuh thu 4000 uf tiu
ngh bfhoUjhY, rlrig njj j mLj thu Kj
bfhnl Rkh 1000 myJ 1500 uf ObuW FiwJ Rkh
2500 uf nghyjh nghf neL. Vbd, rlrig
njj bghUL ekJ ghgd brJtU bgh urhuij
btgLj nto Fo muRF Kgzkhf rjh tjhY
tuhlhY Jtiu mD bfhnl tnjh. jdh
bgUj eZlK neoUF bkW brhy njitiy.
Mjyh y ghjhuUF khu ... _y mD ghf
Unwh. njj Koj cl ..UatfSF rjh
ghjhufSF, K gzkDghjtfSF giff
mDgglkhlh. f, njj Koj d ekJ Fo muR
muaiyna Kakh fUjhk kf Rakahijia
bfLF ghgaF Mjhukhd ntj, rhu, U,
fhr, uhz vW brhygl Ma rkjkhd fY,
brafYKs jufis, uLfis, gBghjfis
, tridfis bjsbja sFtnjhL mf
Ys afis ekJ ghgdf jf Raeyfhf vgo
kiw J, U, j ahahdgL T, eik Vkh
tUwhf vgij Kiwna btLjiyna ujhd kh
fU jf VghL brJnsh. Mjyh rjh ghst f
rjh bjhifia mD kwtf J rjhjhufshf
nrJ Fo muir MjJ mLj khj MugUnj
thJ tu ntLbkd eh kdt eakh nfL
bfhSnwh.
- <.bt.uhkrh
Fo muR - m - 17.10.1926
Fo muR - 1926 (2)
312
314
316
317
318
319
nfhaK yh njj
nfhaK yh rhghf brid rlrigF
ghgduyhj mngBff _W ngU ghgd mngBf
xUtU Mf ehF mngBff whf. ehF fdth
fS bgaUF khu jj fia nrjjhf brh
bfhlhY jJt ghgduyhj fF _W ngU, gh
gd fF xUtUkh Uwhf vnw brhy ntL.
cjhuzkhf, $kh mafh njtjhd knrhjhit, tF
th uJtij vgdhY, $kh broah Kjyh
dtf uil kdtkh MjgdhY bjJ
bfhsyh. eh jF K gy jlitf vG tjJ nghynt
rlrigf _y FokfSF vj mua eik bra
Koant KoahJ vgij bghGJ brhYnwh. Mdh
ntshs Fokf eho cs kw vyh kfisl caj
jik cilatfshUjhY ghgd Mf t
fhu Kjaitfsh Fo bfLtij itf rlFfsh
jhjgL moikfshtUJ jf cgnahfgL
bfhsyh vW brhYnth. Mdh gy fhaf brU
gjh $kh btlukzafh nghw gy ghgdf
giff _yK sguf _yK giwaogbjyh
Foahd kfis Vkhw br btW nkhrona ju ntiy.
mJnghynt mij ghJ ghgduyhj mngBffS
Foahdtfis Vkhw ghgdfis g bgh sgu
bra nto VgLwJ. cik $kh btlukz
afh nghwtf btgL UF ntiyf ufa
fis mjh mJ $kh mafhuh eljjh? myJ $kh
f o.v.uhkf broah, .v. udrghg Kjah
nghwtf uajdjh eljjh vgJ ewh sF.
$kh mafh sgu brJ bfht mf Mir cs
tuhf mijg uah jid vts nftykhf
ngdhY mij bfhrK ya brahk vgoahtJ rl
rigF nghdh nghJ vw ftiy cstUkhdjh vts
u Foahdtfis Vfyhnkh mts u sgugL
Fo muR - 1926 (2)
320
321
khbf ytu
gh t
fj! fj!! fj! ! !
- uu
rlrig
XL xWF
1 Kj %.5
Kg XLfSF
thu XL xWF
%. 5 Kj %.15tiu
nrbkfSF
%.150
it nrbkfSF
%.250
20 XL 30 XLs bjhFf
XL xWF
%.150 Kj %. 250 tiu
*nghMrf a nfnghUF khu bjf gL.
g#h nehf dK Jif caU ngh UwJ.
Fo muR - br F - 17.10.1926
322
324
325
<nuhL Kgho
ehsJ mnlhg 19 - nj Rnjru $kh
<.bt.uhkrh ehafUF xU kW vD jiyaf
<nuhL nrbk $kh $thr KjahutfSila foj
uRfgoUwJ. m $kh ehaf, $kh $thr
Kjahutfis g vGUjjF g mD uRu
brgo nfL bfhljhf $kh ehaf mgo bra
iybaW $kh Kjah vGUwh. mJ cikF
nuhjkhdJ. $kh Kjah Fo muRF vGa kW
$kh ehafUF jdF giHa nuhjUgjhf FL
y af vGUjh.
mnuhj jikia bghWjtiu tffhk W
L mt kWj aF khu mtUila kWig
mtF rkhjhdij Kiwna btl khnj $kh
Kjah bghbaW kWj _W Ka afis mgona
vLbjG mtF rkhjhd jf MjhuJlD nj
ifbaGJ KjaJfSlD vGL tiw $kh
Kjah kWwhuhbtW F vG mj g tj cl
kW Kjah kWig btLtjhf vGU njh,
mjF cL, iy vw uobyhU aij vGjh k
$kh ehaf ng Fw brhbfhL uid mga
bfhl fUJ ekF sfiy. MdnghY u
mij uRUgij g eh f Uail nwh.
Vbd j _y FomuR gifnah myJ ehafnuh
cik ngRwhfsh? myJ $kh Kjahiu g
ntLbknw g TWwhfsh? vgJ btahf kW bkhU
rjg ilj jyth vw rnjhjh. u
uRj $kh Kjah utf kW Kghf _W
afis bfhoUwJ. mitahtd:1.
326
328
329
330
332
#o f fdthfns!
f cikah ghgduyhjh
334
335
336
2.
3.
4.
337
338
339
340
341
tF Jntf ah?
kfh#d ner
342
343
344
346
bgh rkhjhd
$kh thrafh kzo $kh Kjahiu
g xW ngriy, xW ngriy vW mafh
giffS mtl T thF giffS sgu
gLa tzkhfnt Uwd. mafh brhdjhf itJ
bfhlhY ahUF xW KG nghfiy. bjhyhfis
VkhW a $kh mafhUF $kh fahzRu
Kjah ja nto tJ ljh T bfhLJ kWwh.
Mdh ey $kh ehLfhiu bjdhL yfU kh
lh, Kjah khrdh lh, Mah ehafU bt
gilah fhuRF nuhjkh ngh lhf; tfis
fhuir L btah fhuir RjgLJ ntiyiana
tU bra nghnw vW brhdnjhL Tl Uj
xUt Kjah Tlth kh lh vW nfljF VG zJ
ngh nflh bj bkW brhdhnu; Jf mnghnj
gy giff Ujnj mJfis V kWfiy? myhkY
mnghJ jh, lhl ehLit g ngriy kwtfis
gjh ngnd vW brhdnjhL, lhl ehLF foj
Tl vGdh. it f cikah iyah? mgoUf
nghJ Kjahiu g xW ngriy vgij ts
sgu gLj ntoa mtabkd? Kjah trUF
thyh fsha bjh yhs rnfhjufis Vkh mtfsJ
XLfis $kh Kjah _y bgWtjfyhk ntW fhuz
bkd? XL j kWeh $kh KjahU D mtiu
l bgatfS fhuir L xjhyyhk $kh ma
fh fha elfhJ vgJ $kh KjahUF bjah lh
Y bjU nghwtfSbfyh bj. $kh Kjahnuh,
ehLfhnuh, ehafnuh, Mahnth, rfiunah D ah ngh
lhY mafhUF vj Fiw tJ lhJ vgJ
ekF ewh bj. tfSF gyhf $khf ghty,
fjrh broah, Frh Kjah, mzhkiy is,
udrghg Kjah, khKJ is, h kfkJ, mfh,
347
r... ma #a
brid Rauh{a f nguh eilbgW tj fh
jdfS nghrh myaK, r...uhkrh ma mtf
ahit L fgny ml ljJ. nghJ mt
thUJ ahF tu fg fhyo itj cl giHa
go Mugkh lJ. fhf Tlf fbya, nkhlh
lafis f, gytjkh jhf MuJ lhf.
mt bridF tJ nrjJ fhjdfS, nghir g
gakw jik filbjU Y _ khfoY f
Mugkh lJ. J vFngh Fnkh bjaiy. K
thiH nk glhY thiH Fjh nfL, thiH K nk
glhY thiHFjh nfL vgJ ngh fhjd eljhY
ghgduyhjhUF jh cgut. mij mlf uajd
glhY ghgduyh jhUFjh cgut vw iy
ekJ ghgdf eik itJ bfhL jf N ujij
XLwhf.
Fo muR - W F - 24.10.1926
348
349
ff
kw ffS
ja brJ C gof, cf
egfis gof brhYf.
mLj thu eilbgwnghF rlrig njj bgU
ghf uL ff bgafns mogLwd. mt bga
fS xW #o f, kbwhW Rauh{a f. it ju
Rnairfhu vW y brh bfhtJ cL.
Rnair f
Mdh m RnairfhufSF bkahfthtJ, bgh ahf
thtJ, ntfhtJ xU jhgdnkh bfhifnah yhkY
Rnair vwh rlrig njbjLfgl wF jZl
ngh jh elJ bfhtij ju ntW vj afF
bfhifF fLgltf my vgnj mj fUJ. myh
kY, mtf (Rnairfhu vgtf) xUtUbfhUt
fL gltf my vgJ, FiwjJ uL nguhtJ nrJ
xU muha bfhltf vW brhYtjF nghJ khd
xWik yhjtf. mbga bfhltf bgUghY
#o f, Rauh{a f vw uL fF ey is
fshf elf ntLbkw vzK njr vj fF
brthF UwJ vw cW yhik J rka vj
f bgauhtJ brh bfhlh jfSF xUrka XL
ilfhk nghFnkh vw gaKstfnsahthf. Mjyh
gogl tf xU rka bt bgwh mnef kh
ghgdf vyh ghgd fahd Rauh{a f yhtJ
myJ mf bfhifF mETykhfthtJ Ugh
fnsbaha vj jY #o fF mETykhf Uf
khlhf. mYs ghgduyhjhU mJ nghynt xU rka
btbgwh cnahf gj Kja af #o
fahUl z bfhltf ju kwgo cs ghgd
Fo muR - 1926 (2)
350
Rauh{a f
vgoba kfhkh nfhU Rauh{a miltnjh mjF
jF Mtnjh ekJ ghgdfshd Rauh{a fah xU nghJ
rkf KoahJ. Vbd kfhkh Rauh{a #h ca
jh iy. My go Mf UfhJ. jfhy kh
ahd nfhLf uh. khahd nfhLfSF rjh
ntiyUFgoahd kJghd xJ, f u ff
tfhuf KjaitfS clhf lUfhJ. fj lf
<nldh, ekJ njrJ brtij bfhis bfhL nghfjf
murhf ekJ eho tYbgUf KoahJ. itfbsyh
xJ nghFkhdh btisfhuf xU rka ekJ eho
Uf KojhY Konk myhk fogh ekJ eho
ghgdf thHnt KoahJ.
lhik
vjdhbywh, #h ca jh xtjh ghgdfSF
r_f a vj MfK nahaij yhjnjhL
ekJ eho jfhyKs bjU irfhufSF, ehnlho
ir fhufSF cs kahijjh Uf Ko. Mjyh
#h ca jhit xf ghgd fhuR ghgd Rauh{a
f rkf khlh.
My go
My go xjh ghgdfSF cnahf
thif bfhrK ilahJ. mjgo ghgdfSF mETy
khdbjd fUna fhu _ykhfnt tsJ tugLwJ.
vdnt, My xj mnw ghgd cnahf MfK
xJ nghtnjhL J brtjyhk kbwj cnahf
F mtf mUffshf khlhf. Mjyh, My g
Tlij xf, ghgd fhu, ghgd Rauh{a f
xUehS rkfhJ.
jfhy nfhLf
nfhLf xjh ghgd mfhuF MfF
Fo muR - 1926 (2)
352
kJyF
nfhLf UjhY mjF rjh ntiy bfhLfjf
kJghd xJ lh fyff VgLkh? f u ff
VgLkh? kJghd fil nghL gyiff xjh mj
nyna t nghL gyiffS vLgL nghF vgJ c
nahf ms FiwJ L vgJ cyf x bfhsg
lJjh. Mjyh ghgd fhunrh ghgd Rauh{a f nah
kJyif fdY x bfhshJ.
fj
ekJ ehL brt nfho nfhoah btehLF
bfhis ngh, ekJ ViH kfis bjh go nghL
itgj fhjhukhd ma J, au J Kjait xa
jf fj l iwntdh bfhis bfhS ma murh
fjh Mf F iybgwnt bgwhJ. ma murhf yh
lh ghgd Mf iyUf Koant KoahJ. Mjyh
fj lij ghgd fhunrh ghgd Rauh{a fnah
xbfhs Koant KoahJ.
#o f
mJnghynt ghgd nfhUgoahd Rauh{a VgL tij
ghgduyhj kf faha #o f xU ehS
rkfhJ. Vbd ghgd nfhU Rauh{abkyh K
brhd kfhkh Rauh{a bfhifia monahL xJ Ltj
yhk ghgdf iHf jFj kh gy cnahffS gj
fS rghgJl ghgd Mf iyUjjf l
fisna itJ bfhoUgJ myhk ghgduyh jh
LjiyF RakahijF nuhjkhf KLfil nghLt
ijna bfhifahf itUgjh ghgduyhj kf
faha #o f ij xUehS mDkfhJ vW
brhndh. MdhY ghgduyhjh f Vgl dh
353
#o fah Vgl gy
#o f vW xU f Vgouho iAnfh
##&f iwa d IJ ##&f mjhtJ $khf fd
. UZz ``lhj tFig nrjt, njtjh j t,
btLRguh Mu njrJ nfhkY broah tFig
nrjt, khjt eha kiyahs eha tF, Rju broah
jehL nfhkY tF Ma IJ ghgduyhj fdthf
iAnfh ##&fshf Kokh?
Io f yhj fhy
$kh rfu eha mtfis mtuJ rhkaij bk
rfhu iAnfh ##& gjF ghR brj fhy ekJ
ghgdf xW To NuDF iAnfh ##& gj bfhLJ
lh jhf mtiu untvW Tlnto UF
bkW, mj ##& mfhujh gy ghgduyhjhiu K
fsh Lthf vW, wF mj Kfis jhf
v#khnd, r_fnk vW Tl nto tUnk vW, tf
brthfh gy ghgduyhj tf njh jf bjhY
F ngho nghl tJ Lthf vW fU fhy brw fd
thfsha ghZa Iafh, f ufafh Kja ghgd
f ftdiu ne ghJ, ikF j bfhLJ, r.rfu
ehaUF ilf ntoa cnahfij btF fhy jil
gL itUjik cyfkj ufa. ekF j ufaij
xU ghgd fhu jiytjh KjKj brhdh.
tFth cik
#o f yhlh brid murhf thf rig
khj 5000, 6000 %gh rgs thfjf thf rig bkguhf
fd myh, fd kfkJ ckh Ma uL kfkaf
tu Kokh? brid rl rigF khj 2000 %. rgs thfjf
xU jt jiytuhf tuKokh? $khf Rguha buoah,
uhkuha fh, nf.. buo ehL, ghnuh, tPhd is Kja
ghgduyhjhf kfshf tuKokh? $khf v.. uh#h,
kUjis, M. ua, FUrh Kja (grk vW ghgd
fsh brhygl) fdthf rlrig bkguhf tUf
Fo muR - 1926 (2)
354
rfh cnahf
bghGJ murhf cnahf UF ts
vif cs ghgduyhj fbylf, ##&f, r ##&
f, Kf, oo fbylf, jhjhf, nknuLf,
NuLf, blo NuLf, r bglf, r
bglf, cagj f, lhlf Ma mfhu
K brthFKs cnahff ghgduyhjhUF
ilUFkh?
jy jhgd
dK yh nghL jhfhnghL bkgf, u
blLf, Kg nrbkf, fyf, bg nk
nuLf, a nrbkf, ublLf Matf
ts ghgduyhjhf tUf Kokh? #o fna
yhUFkhdh.
mua jiytf
mua rffyhtJ $khf lhl tujuh#&Y ehL,
fahzRu Kjah, jlgh is, fhuntY broah,
ghty, Frh Kjah, mzhkiy is, btL UZ
z is, uhkrh ehaf, rfiu broah, kiy udrghg
Kjah, KDrh fl, mfh rha, h kfkJ rha,
khKJ is Kja vjidnah fdthf jiytfshf
bjhlfshf tUf Kokh? KobkW brhYth
fshdh #o f yhjnghJ IijJ tU b#YF
nghd cikahd njrgjfshd $kh t.c.jguis
Kja fdthf cikahd njr Jnuhfshd gy ghgd
f _il , mtfis Rthfns vW TL
bfhL, mtf thiy oJ jh khu thG goahd
355
xJiHah kdghik
Mdh Jfdh kfSF vd yhg? njrF vd
yhg? vW y nffyh. j nf xJiHah kdghik
bfhltf nffjfJjh. Mdh eh itfis mtfS
F brhyiy. j jhdfSF cnahfF k
bfhLF ghgduyhj kfSnf brhYnwh. xJiHahjh
UF xW brhYnwh. #o f yhUjh j
gj mfhuK Mufzfhd rgsK ghgdUF
nghUFkh? ghgduyhjhfSF ilUFkh? 10 tU
fhykh #o f VgL vts fZl, eZl, N,
zhthf JnuhfK, nfhlh fhf bfhLik Ma
Kjait kJ mj flikia bra lhJ jLJ Jtiu
mjdh VgoUF eikf itfshdh bfhLikfS
NfS yhUjh vts eikf clh UF?
356
fhu
fhu Vgl fhy Kj bfhL ehsJ tiu (kfhkh
fhurha 2, 3 tU fhu nghf) fhu _y kf
milj eik vd? fhu VgLtjF Kdh a kf
murhfjhUF brY tj tial nghJ _W gF
tf mfkh brYJwhf. mjhtJ fhuRF K
murhfF kf brYa t 50 nfho %ghial FiwjJ
nghJ fhu gydhf Ujf gydhf murh
fF kf brYj nto Vgl t 150 nfho %ghia l
mfkhdJ. fhuRF Kdh ekJ kf FoJ bfhoUj
fS rhuhaij l fhuR mj gydh Vgl U
jF dh xWF 10 gF Fo mfkhlJ. mjhtJ
fhuRF Kdh rfhUF f, rhuha Kja gid
ilj %gh 2 nfho. fhuRF mj gydh Vgl U
jfSF dh rfhUF f, rhuha Kja gid
ilF %gh 20 nfho. fhuRF Kdh ekJ eho
VgoUj nfhLfSF cnahffSF, fhuRF
dh Vgl cnahffSF fzF ghjh xWF
ehF IJ M lJ. mjhtJ, fhuRF K xU yhF
2 K nfhLf UUjh fhuRF U jF
8,10 K nfhLfsh ld. xU yh F 2 cj
fbylf Ujh nghJ 5, 6 cj fbyl fshf ca
MlJ. fhuRF K Uj rgsijl xWF
uL _W gF j caJ lJ. fhuRF Kdh ekJ
ehL bjhyhfSF Uj bjhf 8 - xU gF Tl
357
vj j
vj j fhudhY mJ bgbwLj U jf
dhY kf mETykilUwhf vW ahuhtJ brhy
Ko? mahik gydhf khia gydhf ekF
gy eikf VgoUgjh brhY fhaf vyh
njr bfLF kf juF Mjhu khUwnj
myhk C ghjh fLfs eik Vgliy.
358
kW
fhuRF KdhY Mnya ehLF tUtjF
KdhY murfshf, #jhufshf, ghisafhufshf
, ghugakh bgUFo kfshf thJ tjtf
fhu gydh gl tFghfshf, gfh Ggt
fshf, Tfshf, T Tl ilfhk bt ehLfSF
tW iHf bgL isfis TobfhL Fonghfkhd
iyikF tUwhf.
Mjyh
Mjyh ghgduyhj kfns fhu vD kha tiy
ghgdfsh ghgduyhjh r_f Jtiu mj
J mGj glJ nghjhk jhJ ghgdfsh
gL mJ nghfhk jfhJ bfhs ntoaJ cf
xbthUtUila flikahF. J tiu VkhJ tU
gij bfhrkhtJ ftJ ghgduyhjh iyik fhu RF
K vgoUjJ fhuRF vgoUwJ, e ehL
ghgd iyik fhuRF K vgoUjJ fhuRF
359
Koiu
ehsJ etg 8 tu nghF rlrig njjf
XL nghl ZlUjh cf kdij cWgL bfhL
ghgduyhjhUnf XL nghLtbjW Ko brJ fogh
ghgdUnfh mtuh WjgoUF fhuR Rauh{a f
vW brhY MfSnfh XL nghLtiy vW ra
brJbfhL cf djhfis eg fis kh
brgo o ghgduyhj faha Rakahij fF
bt bfhLJ ghgduyhjh Rakahijia fhf
uhnwh.
Fo muR - fLiu - 31.10.1926
Fo muR - 1926 (2)
360
ghgd fd gfhJ
tunghF njj ghgdf bt njh
$khf gdfh uh#h, V.uhkrh Kjah Ma Utf
btia njhia bghWUgjhfnt ekJ ghgd f
vnyhU xW nrJ fd fL bfhL yBfzfhd
%ghfis rt uajdij jfhfnt brytJ tUt
njhL grjufis brJ tUwhf. myhkY, kw
lfY jf f Mfns bt bgWtjfhf Xl fis
VkhW bghUL gdfh uh#h njj njhWlh buW,
$kh myho UZzrh ma btbgWlh buW,
kW gy lf ghgd fna btbgWbk W,
Mjyh myho mtfns mLj jlitF Kj kahf
afgl nghwhbuW bgh fLf foL grh
f ghgd, fh Xl ghgd, t Fkhjh ghgd,
grhuf ghgd Kj bfhL vyh ghgdfS iz
urhu brJ tUwhf. Mdh j iz urhu
fSbfyh ghgduyhj Xlf khLthf vW
idgJ fdthfnt Ko.
jfhy brid khfhzij bghWjtiu njj
Kof brw njj mjhtJ brw _W tU fhyK
ghgduyhjh fF vts gyUjnjh mijl mf
khfnt Fljf gyUFbknw brhyjFj khnf
bt ilFbknw brhyyh. cjhuzkhf, Mu khfhz
vts FiwjhY brw tUij l Rkh 10 jhd
fSF Fiwahkny #o fF KY mf khd egf
bt bgWthf vw cW VgL lJ.
jehoY Mu ehil ngh mts mfkhd
egf KY mfkh btbgWtJ rnjfnkahdhY,
FiwjJ 3, 4 egfshtJ mfkhf bt bgWt MnBgiz
iy. cjhuzkhf, nfhaK yh brw njj
Rauh{a fF _W bkgf mETykh bt bgwhf.
tUnkh $kh .. btlukzafh xUtjh
361
362
364
365
fgh
kiyahsij nrj ghyfhL fgh nuhLf <Ht,
a rnfhjuf elfTlhJ vw cgut UJ tUtJ,
m untf gy tU fhykh gy KaJ tUtJ
thrf mUfyh. ij cnjJ brid rlrig,
bghJ bjUf ahU elfyh vW xU khd iw
ntaJ PhgfUfyh. mkhd mKYF tUtj
yhk ntiyUjhjh nghfyh vW rl bkg ah
ahd brjJ PhgfUfyh. Mdh, brw tUTl
jhjgl fdthfS gy bry KaJ mtfSF 144
cu nghl brjJ PhgfUfyh. kW y rkaf
y brW mtf ng eltoif eljgL nfhL
f rhu izah Ljiy MdJ PhgfUfyh. kbwhU
rka Ma rkh vw Kiw xUt brw bghGJ mtiu
jLJ cgutgLajfhf y ghgdf ng elt oif
elj gL jofglJ PhgfUfyh. nghJ khj
fgh unjhrtkhd goah kWgo <Htf vF
untJl nghwhfnsh vgjhf idJ kiyahs
ghgdf bghGUnj ntoa Nf brJ tUt
jh bjwJ.
fahz rjo
jh fLtij kwJ lhf
rlrig njjf kf mgjkhd Cf
Ugjh ghtF fjiu kwJ Lthfnsh vd rnjf
ntoUwJ. ghgduyhj kfis bghWjtiu ghgd
uyhjh fdh VgL eikfisl, g klF uju
khd eikf, fjdh bgUghikahd ghgduyhj r_f
kha ViH rnfhj rnfhjufSF VgL vgij kwthf.
ViHfSF f thfhk vd Rjunkh, Rauh{ankh bgwh
Y mJ cikahd Rauh{akhfhJ. ghgduyhj rnfhjuf
xbthUtU Raeyij cnjJ myhk cikah
ghgduyhjhUF ciHgtfshUjh, fj _ykhfjh
btahF. fjiu kfhj ghgduyhjh f b#gJ,
ghgduyhjhiu mGj wgl fhu Rauh{a f
b#gJ xWjh. Mjyh fahz rjo jh fLtij
kwjJ ngh njj jll fjiu kwJ lhf.
Fo muR - W F - 31.10.1926
366
367
fhjdij mlf
rfh cu
368
369
v. jlgh fbg
jlgh fbg ahghu jyij g xU
sgu mLj g uRUnwh. bghJ #df bt
UJ rhkh jUg gy ngUF Ml mD VkhJ
Lwhf. fZl tahtjfhfnt njrgj $kh v.
jlgh is mtf brid xU ah ghu fbg
VgL el tUwh. fbgF ahU eifah
vts gzF ntLkhdhY Ml mDgyh. mJl
vts bjhif Kgzkhf mDg yh vW ijakh
ghR brnwh.
Fo muR - br m - 07.11.1926
rnfhjufns!
rlrig ghgduyhjh
iwa a, tU rlrig njjY ghgdu yhjh
flik vgij jhf JL sgu _y m Uf.
xJiHahik eh bjhL brJ bfhoUj fhy, j
njj, ghgduyhjh vw uL thij fis eh
bgJ mehtakh fU tjnjhL bghJ kf ilY
uoY ftiy brYjhf vW urhu brJ tjt.
Mdh kfhkh xJiHahik fhu kiwJ lnt,
it uL nghJ ya bgwjfit ahld.
kfhkh fhu Uj bfhiff rl rigia gZfhu
bra ntoajh UjjhY, ghgd - ghgduyhjh vw
ahryhk kf xW nrJ bjhL bra, mjdh
VgL gy vyh r_fjhUF rkJtK, rk cik il
fjfjhf UjjhY mt U thijfSF
lyhUjJ.
ghgdf
njr kf rkJtij rk cikia miltij
x bfhs Koahj ekJ ehL ghgdfS, rlrigia
gZfgjdh cnahfK MfK bgw Koahnj vd
gaj ghgdUnkjh xJiHahik lij monahL fhu
UJ vLJl Ka brjtf.
eh Kdnkna brhnd
KaF nuhjkh jeho eh vts u
uajdgnl vgJ xJiHahik l kiwglh
njr kf xWik FiyJ tF zFfS tF
Fo muR - 1926 (2)
370
371
ehnd K m ng
cik fhunrh kw vj rhjdnkh njr kfSF
Rakahijia Ljiyia mgjhdh kbwnyhiu
l ehnd fhu Kd ng. ehisF fh
unrh kbwj rhjdnkh vyh kf KndwF rkJ
tF mETykh Vglh vj MgJ tUtjhdhY
ehnd m Kd ng.
mf thf khnl
mJnghynt bghJkf RakahijF, cikF,
LjiyF Mgjhd af vW vijahtJ eh fUdh
mij monahL mf bfhrK thf khnl. vj
gnah, mgnah, Mgnjh tUtjhdhY mtiw bfhr
Fo muR - 1926 (2)
372
eh brj bjhL
eh bghJ th ciHf Muj wF bfhifia
vdh Toatiu mDrJ tUnw. cjhuzkhf, nAh
% snghJ <nuho elj bfho jfuh ehnd Kd
UjJ, v o bfho fodJ, #o f Mu
j fhy mJ njr Jnuhfkhd f vW ekJ ghgdf
brj urhu VkhJ ngh mjF vuhf brid khfhz
rf VgLJtjfhf Tod Kj Tl F vDila KG
Mjuit bfhLgjhf thfJ 1000 %gh j thfJ
mDaJ, m TlF K d UJ kfhehLf
Kjait elaJ cg muhr dhgahUjJ wF
nAh % s cs y uL f btahdJ mij
xgjbfW ned mnrh nar vgjhf brid
xU nja rig jhj fhy mY KdUJ
mrigF jehL fhajah UjJ kW mjF wF
KD nja rgjkhd vyh afY (kdtkh)
vj fZlij bghUgL jhk Ca brjij
f ne ghUf. mgo gl xUt W V jfhy
fhuR ghgduyhj kfSF MgJ vW brhy tU
nw vgij rW nahf. fhurh tU bgUikianah
Rauh{aijnah mila vdF Zlyhjjhyh? myJ
Rauh{aF nuhjkhUjh murhfjhl VjhtJ gl
gj myJ vdJ kfSF cnahf Kjait bgwyh
bkwh? vdF vnggl glK ilfhJ; cnahf
K ilfhJ; vdF is FofS iy. kwgo #o
fahuh VjhtJ tdF Mjhunkh myJ fut
cnahffnsh milayh vW idnw vwhnyh eh
vyh cnahffS ghJ uhdhkh bfhLJL xJ
iHahikF tjt. Mdu nkonu xwiu tU
uhdhkh bfhLj t. jhfhnghL bkg uL tU
uhdhkh bfhLjt. yh nghL bkg 2 tU uh
dhkh bfhLjt. K g nrbk gj xwiu tU
uhdhkh bfhLjt. Mfnt vj cnahf eh ghf
Mir bfhs ntL? Mir bfhlh #o f jayh
k ilfhjh vgij fns eLiyikUJ nahJ
ghUf. vdJ jhfh njtjhd fo ubllhf khu
Unw. Mdh J Rkh 15 tUF nkgL ghJ
373
374
375
aK Rauh{aK ( a )
cikahf ghgdUF bfhLgJ akhdh
ghgdUF bfhLj FLgf vyh W miu fF
Mtyh gwf fhuz vd? cik fhuR Rauh{a
kFkhdh ehL kfSF t, mahik, tfhu
yffS, moik ngho, juK, bjh Fiw
ehSF eh VWtJ ngh tsUtjF fhuz vd?
cjhuzkhf, jrh kfhuh#h brj jkK mtf mj yh
ghgd FLgfSF l khaK, fod rufS,
m rhL ghgdf vifia ghjh kfhkh
fhFTl tW ntF. mgo bfhLj jrh kfhuh#h
uh#hf W UFlij fhnzh. nruD, nrhHD,
ghoaD brj jUkK, foa nfhY, btoa MWfS,
l khafS W ghfyh ehis ghfyh; mt
f murhfbknf? rj vnf? D vf FLgY
brj jkK rkhuhjid bfhrbkW brhy KoahJ.
F, i#, nghL ehkK d xU IjhW jiyKiwF
vf rjah brah lhY jhFgo mts
brUwhf. vd MRJ? khfngh ikFngh
goJL tj 22 ta Js xnu igaD kW xnu bgQ
Banuhfjh K _W khj ahr wJnghdhf.
ghgdfSF ngh, ng, yL, ny, nrah ghahrJl
rkhuhjid brJ v jhah jfgdh L fo bfhL
Mufzfhd viy fis jhfns vLJ vthf. ntW
ahuhtJ vLjh mj a mtfS F
gFnghLkh. mts mGj jiknahL a
rghjhf. vd gy flhf? M tsjjh? rj
tsjjh? brt tsjjh? uL jiffSF cs xnu
bgQF 10 ta bry fahz brjhf. mJ rah 60
tJ eh jh mWjJ. mjF kWgo vf Fy yhj
tHfgo kWthfK brJ itnj. kWgo 15-tJ ta
jh mWJlJ. vd gha iljJ. ij vyh
brhdh mtut jiyF ah vd brthf vW
brhLthf. mtut jiygo elF fha fhf
j MfSF rkhuhjid brtJ ru nfh fLtJ
kha LtJ fjhd ffhjhd jhd brtJ
Fo muR - 1926 (2)
376
Rauh{a
mJnghynt Rauh{a vD nguh bghJ #dfis
Vkh tU xUKiw nja Tl vW gy ghgdf
KajuhUJ To nkil V jfis sgu brJ
bfhL bghJ #df nguh rfh nfhLfis cnah
ffis mfgLbfhL jhfS jf kf kU
kf mz j Rwjh Ma tf 1000, 2000, 5000, 10,000
%gh rgsKs cnahffis bgWbfhL mJ fSfhf
rfhUF VgL bryfhf kWgo kf jiy nyna jhf
Koahj mft nghL nahff t fSF
bfhLjjF gyhf e ehoUJ nfhofzfhd br t
ma ehoF ma ehL rhkhf eh thFtj _y
bfhis mofgL eh RakahijaW ghguh Lnwh.
fhuir tsu lh
dK, fhu tsu tsu ghgd mfhuK mt
fSF cnahfK mnahfF VwJ njrJF
JnuhfkhdJkhd go #dfSF mf t btis
fhuUF mfkhd MfK eho xWik Fiw Jnt
fS xUtiubahUt VkhwY moikF nghonghlY
Ma bfhLikf mfgLnk myhk, vyhjY
ehoF xU fLfshthtJ eik iy.
fhuRF wF
mjhtJ, fhu VgLtjF Kdh ekJ rfhuh
tU 1-F elUJ tN brj t 50 nfho %gh
Fshfnt UjJ. fhu Vgl wF xWF _wh 150
377
378
rlrig njj
mLJ tunghF rlrig njj urhufis g
Jnt fil jlitahf UF. Vbd mLj f Hik
njj elf nghwJ. njj urhu MufgL gy khj
fshdgoah ts eh vGjhj af xW W
jhf vGj nghtiy. RUfkhf brhyntL khdh
njjf vgJ xU bga NjhlF rkhdkhdjh lJ.
njj wFwtfnsh vbt tf ghku kfis
Vkh bt bgwyh vg fUjhUwhfns xa
njj bt bgWtj _y bghJ #dfSF vgo
ciHfyh vgij g ftiyna iy. njj bt bgw
ntoatfSF bgh, VkhwY, jufS, N
fS, gzbryjh nahahjhrfsh nghlnj ju
gnuhgfhu, ra, itf bfhrK nahaij mwjh
nghld. XlfS Mlguij sgu ij
jfsJ Raeyijnk Uwhfns xa naha jik
ianah eho nBkijnah Fyhkhdijnah bfhr K
ftgiy. kh njjfshY mngBffshY, Xl
fshY njrnfh kfSnfh Fynfh vd eik Vgl
nghwJ vgJ eknf sfiy. eehL njj
nghJ UF ff vyh uhkz uhkz uyhjh vw
unl fjh. ghgdfSF cs nehfK
nahaij vd vW ghnghkhdh ghgd f njr,
Rauh{a, ahf, kfhkh, rfhiu vj Ma thijfis
brh bfhL ghgduyhjhiu njr Jnuhf, rfh
moikf, tFthf vW brh bfhL bghJ kfis
Vkh jhf Mf bgwntL vw xnu nehfij ju
ntbwhWiy. it vnyh UF btgilah bjj
ank myhk kiw thditay. jfhf tf ifahS
tfnsh bgh urhu brtJ, v ng g RkJtJ, T
bfhLJ Mfis itJ vfis ita brtJ, fh
jdf brt J, gz bfhLJ XL thFtJ Maitfns
Kakhdit. ghgduyhjh nehfnkh Mufzfhd
379
380
381
Rauh{a f ghgd f
vgjF cjhuz
fhu jiyaha
$k rnuh nj thF
#o fia eh tuntnw
382
383
Rauh{a fF njrYs
brthF
brwlbkyh Wik
ghgdfsh tj id
kiyahs Fothu knrhjhit xJ lhf.
njtjhd knrhjhit xgJjh gh. ghgdfS
fhtJ mtfsh Wjgl MfSfhtJ rlrigF XL
bfhLfshdh ekJ f mnjh f jh.
kiyahs Fothu knrhjh rlrig iwntw bfhL
tj fhy ghgd rl bkguhd r. .. uhkrh Iautf
MztnjhL uo rlij ftdiu bfhL uhff
brJ mKYF tuhk brJ Lnt vW u TaJ
thrff mUfyh. nghJ mt brhdJ nghynt
rlrig bgUghiknahuh iwntd rlij Vnjh
y beho rhFfSl ftd u uhfJ lh . ekJ
eho btisfhu mfhu tf M, ghgd Mf tf
M vd uL bfhLikahd Mf eh ghrhz
G UgJ ngh fhyjs ntoatfshU nwh.
eKila nkikfS KndwfS btis fhuUnfh
ghgdUnfh jfsJ MfF fLfs il r
brtjhUjhY bfhrK ja jhra yhk monahL
eR Lwhf. murhfjh vj f b#Fnjh mj
fia jh Mjghfnsayhk aha ra vgit
fis bfhrK ftf khlhf. Mjyh mLj rlrig
ghgduyhjh f bt bgwhk ngh ghgd btbgw
VgLkhdh gh UF njtjhd knrhjhit fogh
xJ Lthf. ij cnjjhtJ ghgdfS
fhtJ mtfsh Wjgl MfSfhtJ rlrigF XL
bfhLfshdh ekJ f mnjh fjh.
Fo muR - br F - 07.11.1926
384
385
gdfh mur bt
fdthfns!
ghgduyhjh f jiytuhd fd gdfh mur
btfhf Tl To eh bfhlhl ntLbkgJ mt
s mtakhdjy vgJ vdJ muha. Mdh ekJ
KndwF vfshstf ekJ gdfh mur btF
jilahf brj NfS, KafS, mukkhd brif
fS bghJkf czia gykhf s LlJ.
mJkhu myhk gdfh jh, ghgdu yhjh fF
rh k vgjhf, kW nkilf ngR nrhkhf
gdfhiy bto ijjhlbjW bfh itjh
lbjW gykh Yrjdkhf ng tjjhY Rauh{a
f jiytf vW brhYgtf yU mtiu g
F <djdkh ng tjjhY ghgduyhj bgUth
kfSF gdfh murl xUj m Vgl l bfhLjJ.
mjfhf bfhlhl ntoajhW. cjhuzkhf, ehD $kh
v.uhkehj mtfS kJiu shghu u to
Ujgona y fdthfnshL ng bfhoUif vf
miwF mLj miw Uj xU ghgd jiyt kbwhU
ghgd jiytnuhL ng bfhoUif mtbdhU
Klh, mnaha; mtid mlf nu jft; mt xjh
mj jhdF fjh jFjt vW khahf D
mnef mg thijfsh Fofhu btfhu ngRtJ ngh
ngdh. mj kJiu jiytUF J ofhk jdJ mUtU
ig Tl fhodh. D vjidnah Jngh eljd.
ts bgafsh tr nfltU xJ nghdh; brJ
nghdh; F ijfgL nghdh vW brhygl tUkhd
xUt cnuhoUwh, iHJ lh vw br ia
nflh rnjhglhk Uf Kokh? J xUwU jhY
njj aY ekJ RakahijF vfshd ghgd
gdfhiy njhfoJ lh jf Mf ujukh iy
Fo muR - 1926 (2)
386
388
390
f uL
ghgd giff
ffL #hy ij
brid rlrigF njbjLfgoUF mf
dfis g f bjGJtj _y ghgd fF
mfkhd Mf bjbjLfgoUgjh bghJ #dfis ,
rfhiu VkhWtjfhf Rnjru, J, Rauh{ah
Kja ghgd giff brJtU f fL #hy ij
f fzF tHF iy. Jfis e Vnjh y ghku #df
VkhJ nghfTLnk ju ahiu VkhWtjfhf ghgd
giff {#hy ijf brwdnth mtf, mjhtJ
rfhU ghgduyhj rlrig mfdfS xUfhyK
Vkhw nghtiy vgJ cW. Kjyhtjhf xU aij
rnjhnjhL bjJ bfhSnwh. mjhtJ, ekJ ehL
ghgd jfis ju jfsJ moikfis ju ntW
xUtiu l mQfbthlhj kh Rauh{a f
vgjhf xiw VgL bfhL mnef ghgduyhj mua
ghhof Mjuit iy bfhLJ th mjdh nyna
ghgd Mfij iy Wlyh vgjhf fU bgh
mkfs brJ tj Rauh{a f vw fhW j njj
jiy fhlhk xJ nghlJ vgJ mij ekJ
ghgdfns thdh brh bfhsTl btfgL go M
lbjgJ cWahlJ. vgoba kw khfhzfis
g njj afis vGJwnghJ khu Rauh{a f,
Rnair f vW vGJwhfns ju ekJ khfhzij g
vGJ nghJ Rauh{a f vgij L L fhu f,
Rnair f, #o f vW vGJwh f. njj Mug
fhy mngrffis bghU vLj fhy fhu
fahf Wjgl mngrff vjid ng? mtf
fhu bfhifgo gjidf ifba GJ nghL, fhu
gjidgo Mu Mu %gh j ogh fo wtf
391
392
393
jf rka
rlrig njj Ko
xW KG nghliy
rlrig njjf KothdJ jeho eh
vghjjF J khwh VgL UwJ. MdnghY
xW Mragljfiy. ghku kfSF nghJkhd m
clhFgo brtjF K mtf tr XL vD
Mjij bfhLj wF mJ mtfisna bfLJ bfhs
cgnahf gLjglh mjfhf ahU Xlfis Fw brhy
KoahJ. vD Jtiu bttUF njj Ko fgo
ghgduyhjh gagljf kh xW VgL liy.
bghJthf eh rlrig _y mua rgjkhd xU fhaij
brJ bfhs KoahJ vW mnef jlitf vG ng
tUgJ thrffSF ewh bj. ghgduyhjh r_f
rgjkhf ghgduyhjh RakahijF ghgduyhjh
br KaF ghgdf rlrig _y ilW
clhfhk Uf brayh vw xnu vzJl khu
rlrig eif cstfis d bfhiffhufSF
XL bra ntLbkW nfL bfh nlhnk ju D
Rauh{ankh Rakahijnah rlrig ilJL vgj
fy. vj jY brw njj Koitl njj Ko
mfkhd ghgdfis rlrigF bjbjLJ mDl
iy. ulhtJ ghgduyhjh Rakahij ayhtJ
tFth cik bgW a yhtJ mfkhd vf rl
rigF bjbjLfgL lhf vW brh LtjF
iy. cnahf Mir fhuzkhf Raey _ykhf
gy ghgduyhjh jhf bjbjLfgLtjF ghgdf
cjia ehona u ntoajhW. Vbd Xlfnsh ghku
#df; bkhj 100-F 75 ngUF nkyhfnt XLik
dbjwahj mghf; m gy XLfis RaeyF
gz iyF f ntoa mtaKilatf. it
Fo muR - 1926 (2)
394
396
397
#o fF X vrif
rka r Tl
rlrig njj Kofis fL gy gyjkhf
mfia jh ngr vGj MuJ lhf. cyf
thrid dbjnw mahJ rkaJF jfgo kjfSF
jfgo rf ng tW tsgtf j rka bga
nkjhfisngh mfF Phndhgnjr bra tJ lh
f. Tljh fhuRbfW jf Raey fUjhk xU
fhbjhoj Cas cj brUf khlhf;; myJ
#o f _y vjkhd eikkhtJ mil ahkY
UUf khlhf. myhkY beUfo Vgl fhy
RtWnk idahf, rkaF jFjgo, jfsJ
RaeyF Mjhukhf mtnghJ elJ, ng, vG
fhyfJ tj tf nghJ tF thjjh #o
fF njh vW nja thjjh fhu fF bt
VglJ vW Mjyh tF thjij L L nja
thj nrUf vW ghgd kGgo ngRwhf.
#o fahf b#J lhf vW ghgd gif
f fy nghL vG UFkhdh mnghJ j rka r
f vd vGJthf ngRthf vgij nahJ ghjh
jF khwhf fhu njr eikia kwJ xU tFghUila
mETyF trgL bfhsglJ; fhudh Rauh{a
f tF r slJ; mjdh #o fF bt
VglJ; Mjyh fhufhu tFfSF Mjhukhd
bfhiffis L njr fha untf nt L vW
vGJthf. mJ nghynt nghJ ntjhj ngR nkjhf
ng, vG tUwhf. ij g Mragl
iy. cyf cstiu go xU Tl UJ jh tU.
MiknahL thH Koahj iyikia miljt f jfS
nfh xUj bfhif mwtf. XLw kho thiy oJ
KWFthfns ju Xlhj khil XLf Kaynt khlhf.
Fo muR - 1926 (2)
398
400
itfSF gaglTlhJ
Tlfis eh fz itf ntoa mtank
iy. Jfis kfhkY j vfSF risfhkY
Ufjf iyik vbghGJ ghgduyhjh fF tU
Fo muR - 1926 (2)
402
VkhJ nghfTlhJ
Mfnt, j iyikUJ Ljiyah Kngh fila
ntLkh? ntlhkh? jF vd t vgij bghGJ
tF Jnt njhwJ vW jW vj nkjhahtJ
Jtiu brhdhuh? myJ brJ fhodhuh? xWyhk
vijnah jdnf ahk Tl nfhjh nghL bfhL
UJ L nghJ ghgdf if caj jhf fd fL
bfhL tF thj njhwJ, tF Jnt njhwJ vW
brhYw thijfis ghgdu yhjh nfL VkhJ
nghfTlhJ. eh Rakahijia nfhU tJ mjfhd ekJ
bfhiffS briffS tF thj khdhY r, tF
JntkhdhY r, ehfkhdhY r, uh# JnuhfkhdhY r
ntj JnuhfkhdhY r eufahtjhdh Y r, ekJ nfhif
if TL tiu ciHf ntoanja yhk mt vd brhY
wh? t vd brhYwh? rl vd brhYwJ?
vgitfis ftfnt TlhJ vW vrnwh.
ekJ vz ey vzkh? bfl vzkh? ekJ
RakahijF rkJtF ghLgLnwhkh? myJ ahl
yhtJ JntdhyhtJ Jnuhf bra ntL vw
vzdhyhtJ kwtfSila ahakhd Rjuij L
bfhs ntLbkwhtJ ghLgLnwhkh vgjhd it fis
khujh eh ewh ftdkh eLiyUJ J xU
KoF tu ntLnk myhk kwgo nahgJ ekJ btF
ilwhF.
404
ekJ flik
ghku kfil itfis rahdgo urhu bra
ghgdf N urhufsh ekJ ghku kf VkhwhU
f jFj urhuf bra ntL. a vts
bfts mrhrkhUnwhnkh mtsfts ekJ fh
a FjfgL nghF vgij mG TWnwh. kwgo
mua akh murhfnjhL xJiHahik brtjhfnth
murhf eilbgwhk KLfil nghLtjhfnth ghgd f
brhYtij monahL uL vnw brhnth. Mifah
mitfis ehK brhy ntoaiy. itfis g kfhkh
fh elJtjh brhdh khu ftfyhnk xa Raey
Tljh, ghku kfis VkhWtjbfnw fhu bga itJ
br uLfSF VkhW urhufSF ehK gbfLJ
bfhs ntoa mtank iy. TLkhd tiu muLf
405
406
ehif bjhyhs rf
ehif bja unt bjhyhsUF unt
mfhfSF ehifia L bghkiyF bjhyhs Fonghf
ntoa akh Vgl W jfuhW J ljhf bjJ
rnjhkilnwh. MdhY kaj dh bjhyhsUF
vj yhgK rfaK VgoUgjh brhy bfhrK
liy. bjhyhsfSF btF fhykhf UF Rjufis
unt mfhf L bfhtjh brhd kaj
tJ L bfhtJ raybtW brh ldh
bjhyhsUF yhg vd? jfuhW untfhuf K
nahridnk brj bfofhujdkhd junk myhk
ntwy. Vbd btF fhykh L thr fSl thJ tj
bjhyhsfis CiuL ntW CUF thUf vW
Tlh ahUF tu ZlUfhJ vgij czJ jfhf
VjhtJ mfgoahd Rjuf nfghf vW vna K
#huijl Vfdnt Uw Rjuij L
bfhnth vW brhdh kajF tUw tf
mnghJ mf RjuK ntlh; Uw Rjuf is
L bfhs ntlh vW igr brJ Lthf vW
brjJnt ju ntiy. MdnghY bjhyhsf
faKl x bfhlJ f ghuhljfnj. MdhY
bjhyhsf fL ghLl UJ jfsJ ukkhd eik
fis uJtfis bgU bfhs ntoaJ f
mtakhdjhF. ekJ khfhz cs bjhyhs r
ffbyyh ehif bjhyhs rfnk Toatiu cikahd
rfbknw brhyyh. mJ kw brid Kja rffis
ngh jiytf eyF tW iHF Mj
khuhk jf fhnyna f jFj nahaijia mil
Ugij g F ghuhLnwh. mjF jiytuhf
bjhyhsf jfSF xUtiuna bjbjLJ bfhlJ
mrf KnghFF ekJ khfhz mJnt Mf
bgw rfkhf nghw bjgjF mFahF.
407
JTl tF Jntkh?
Ubent yh bjfhYs xU t nfh
rkUj ntj ghuhaz brj wF j njthu ghuha
zK brj wF vnyhUF urhj bfhLf ntL
vgjhf nfh mfhf VghL brjhfsh. mF ntj ghuha
z brJ tj ghgdf njthu ghuhaz brj wF
urhj thFtJ jf caF Fiw njodjhf MFbkW
idJ fyf brJ bfhoUwhf vW br
tUwij ntW l uRUnwh. nfh njth
u gof ntLbkW brhdhTl mJ ekJ ghgdfSF
tF Jntkh gLwjhUjh wF vF nghjh
iHwJ.
njthu gofhjdh nkhB bfLngh lJ vg
jhf eh gagliy. kfl m brtijjh fl g
vW idnwhnk myhk ntj ghuhazK njthu ghuha
zKjh fl g vW eh idgiy. MdhY j
bkh vwh j ghgdfSF ts Mu tUth
nd vgJjh ekJ ftiyna ju ntiy. ekJ bjdhL
uahz xU rka mF nghf neoD neU.
Fo muR - br sf - 21.11.1926
408
409
tFth uJt
tFth uJt vgJ a kf ghgd
ju kbwyh tFghfshY btF fhykhf mjhtJ a u
Jt vw thij viwF Vglnjh mJ Kj murh
fjhiu nfL tugL xU nfhif.
nfhif Vgl fhyKj ehL ghgdf Fgh jehL ghgdf gy tfY jufY
NfY mJ <nlwhk Ugjfhf btF ghLgL tU
whf. vd ghLgL mua affshd fhuR murh
fK mij xbfhL mJ xU ms mK tu VghL
brjh lJ. cjhuzkhf, ahYs a kf
kfkafSF jid jhdfbsW, afSF
jid jhdfbsW, jtfSF jid jhdf
bsW, kfkauyhjhUF jid jhdfbsW,
kfkauyhjh ghgduyhjhUF jid jhdfbs
W, ghgd ghgduyhjh MatfSF bghJ jid
jhdfbsW fgL 6, 7 tU fhykh mjhtJ _W
njjyh mK tjh lJ. mJ nghynt fhuY
jtfSF jid jhdbkW kfkafSF
jid jhdbkW ghgdfSF ghgduyhjhUF
nrJ bkhj jid jhdbkW lhj tFgh vW
brhygl xLfgltfSF jid jhdbkW
xJfgL mJ Rkh 5, 6 tU fhykh mK UJ
tUwJ vgJ vnyhU mj ank. nghJ m
ghgd ghgduyhjh vw a tFUF Kiw
fha unahrdglhjjh xWikF KndwF
ilwh Ugjh mij bjgLl ntL
vgnj nghJ tFth uJt vW brht
bghUns myhk jhf xW VghL branth myJ fL
ofnth ahU nfhuiy. bfhiffis murhfjhU
Rkh 85 tUfSF Kdhnyna x bfhL 1840 - tU
125 tJ nlo Ml tukhf brhUwhf.
Fo muR - 1926 (2)
410
412
414
bt bfhlhl sgu
bt bfhlhl vD nguh ekJ ghgdf
jfsJ ghgd urhufis kWnjjfSF Tl nrJ
bghGUnj elj MuJ lhf. ahnuh btF ng
f tfis cnahf VWbfhSgo k rig fis
mikFgo nfLbfhlJ nghy thfhsfSF
jhf bfhLj thif iwntw nto k gjfis
kWgJ nghy nt nghLwhf. ij ghku #dfS
e M! M!! ekJ ghgdf vd, Rauh{a ffhuf
vd, fhuRfhuf vd! Ma $khf $thrafh,
ra_, V.ufrh mafh Kjatf vts ehz a
fhuf k cnahfij Tl ntlhbkW brh
lhf vW tfis ghuhLt VkhJ nghdhY
nghthf. bghGJ #jtf ah? ghgdfsh? Rauh{a
fahuh? fhuRfhufsh? ah vW jf MjhuJl g
brhy ah jahuhUwhf? f vgjF vd bghU?
RnjruD Jkhd ghgd giff fy fo vG
lh mJnt Ko vW mjkh? fahf u F Js
fzFgo fhuRfhuf vnghf 47 ng fhu
bkgf vjid ng? vJ Kj tf fhufhuf?
viwa d ifbaG J nghL nrjhf? fhu vj
bfhiffis gdhf? uD J fiz _o
bfhlh cyfnk fiz _o bfhljhf mUjkh? $kh
ra_ Kj vj uhkzuhtJ jfis fhuRfhu vW
brhy mtfSF nahaij Uwjh? ra_ j 5
tU fhy viwfhtJ xU eh fhu bfhifgo
eljjhf brhy Kokh? viwfhtJ xU eh rfh
Fwfis g rfhiu foJ ngajhfnth, rfh c
ufis kWjjhfnth, rfh jait vghuhjjhfnth Uj jhf
brhy Kokh? myJ rfhUJ VjhtJ xU c nahf
ilgjhUJ ntlh vW brhdjhf ahuhtJ brhy
Kokh? myJ iwa dkhtJ ekJ rfhuh bfhL fgl
415
416
ghgaij xj fahzf
nry mLj jhjgo vD uhk ga ehL
tFig nrj Lf _W fahzf btF kirah
eljd. m_W fahzfSF ghgd nuhjf
yhk ghgduyhjhiu bfhnl KTj brf
glJ. itf xU fahz LfhuUF khu Mug
eh V ij Kj Kjyhf bra ntL, kW ahuhtJ
brj wF eh brayh vw vz kdJFshf U
UwJ. mjnfwh ngh mt xU ghgd nuhjiu
jUJ lh. Mdh kw uL fahz LfhuU
ijakh bra Muj wF <nuhoUJ fahzF
tUj $khfshd m.nfhj ehaf, bt. KJ ehaf, uh.
Jiurh ehaf, bt. vy ehaf, v.vy ehaf, nf. uhkrh
ehaf, <.bt. uhkrh ehaf Kja D gy fdthf
brhd wF jh jUj ghgd nuhjUF Vnjh gz
bfhLjD L mtU ghgduyhjhiu bfhnl jdJ
L KTj ij el bfhlh.
Mfnt, j _W fahzfS vj rlFF
ghgd rgjyhkny J iwntW. mnjhL mF t
Uj kw gJ ufS jf jf L Rgh Rgfhafis
ghgduyhjhiu bfhnl brJ bfhtJ vD
muhaij bjJ bfhlhf.
j tFgh ghgaij fahz brj bfsut
nry jhjgonf iljnjhL kwtfSF t fhod
bgUik mtfSF iljij g eh F k
milnwh. mnjhL jF Kakh W ntiy brj
$khf vy ehaf, nf. uhkrh ehaf Kja fdth
fis ghuhLnwh
Fo muR - br F - 21.11.1926
418
419
420
422
423
424
426
428
vd brantL?
brid khfhz thfF a kf akd
khlJ. mjhtJ, $khf lhl P. Rguha, A. ufehj
Kjah, R.N. Mnuharh Kjah Ma _W fdthf
akd bgWlhf. tfS Kiwna xUt #jh.
xUt ukPhd rfjh. xUt rfh bg cnah
fj.
MdnghY tf jfSF vW ahbjhU j
bfhif, afK yhjtfshifah jjahf rka
ngh mtfSF njhago thfij el bfhL
nghthf vnwjh eh idf ntL. mnjhL kf
_tU ghgduyhjhfjh vW brhtjhUjhY jf
jf fhnyna fjFj bghJ#d Mjunth, f gynkh,
bfhif gynkh yhjtf. Mjyh ekJ Kndw
vfshd ghgdf jayhk miu K cthH
Koahjtf. Mdjh k akd ghgdfSF mD
Tynk ju ghgduyhjhfSF xW mDTy iy
banw brhyntL. njrF kfsh eiknah ik
nah VglTL vW xUbghGJ eh vaJ TaJ
iy. Mjyh njr KndwF tflUJ eh xW
vghfiy. f, #o f vd bra nghwJ.
mLj njj tiu mjhtJ D _W tU fhyF
k gj fhykh ljF Jf bfhlhl nghwjh myJ
cUgoahd VjhtJ xU urhuij brJ gh gd Mfij
mJ ghgduyhj kf Rakahijia fhghw
nghwjh vgJ jh ekJ ftiy. cik k gj ngh
ljh ghgduyhjh KndwF xW jil VgL
liy. jfhy k gjah ghgduyh jhUF mfkhd
bfL VgL Ltjh itJbfhlhY mJ vdthUf
TL. ghgduyhjhUF rfh cnahf yhk
braTL. rfh cnahff UF ghgd uyhjh
429
430
432
rfuehuhaz nfhYF
fTR ao
Ubent yhYs rfunfhbyD rfu
ehuhaz nfhyhdJ myh cs Ka nfhfS
xW. mnfhYF Vuhskhd brhJf tUgo cL.
nyhfFU vW rfuhrhah Rthf vW brhygl
khjf FUthdt khj mUF tJ m nfh
iy jdF jdJ gthuF #hifahf itJ bfhlh.
mnjhlyhk Rthf U fTR m nfhYF
shfnt flgL Rth f U kyK nfhnyna
rkfgL lJ. mnfh ouo fdthf ghgd
uyhjh mfkh (bk#hoah) UJ ij MnBf
ijaiy. Vbdwh m mfhf vyh Fo Rthf
FHhfshfnt Uwd. mnjhL khuyhk Rthf
rfuehuhaz Rthia Uf ghgjhUjhY, U
aoia jha U ghjJlndjh _yjhdF ngh
Uf ghjUdhuh. mnjhL khukyhk Rthf
nfhYF EiH nghJ U nkdh U gbfhl
nfhyJlndna brwhuh. khnfh kh lhdh Rth
nfh Rth ntlhkh? mJjh ekJ nyhf FU rfuhrhah
, Rthf nghY. Rthf j itg tfis, bjt
jikia fl Ubent beiya g Rth nfh
gjfS, jk fjhfS Fiwj gB beiyag
nfhYF Rthf U fTrhtJ fl glhk Uf
ntLbkW fU yBfzfhd JL s guf nghL
jkfjhfSF nehOR L rah uf brtjh ga
KW Mghl brJ Rthf U fTir U
nfhYF flhkUf jf VghL brJ lhf. J
ju, beiyag Rth nfhYF Kdh rfuhrha
Rthf tUifia KL nghlgl my fhu gjf
nghl mDkj gydh mZl crt nghJ
beiyag Rth vGjUSif gj rg tjl
433
nfhit yh rlrig
njj Ko
434
435
kj a rfhiu untf
brahj ghgdf
njthu ghuhazF jil cu
( r )
ekJ ghgdf bjfh nfh RthlD, njthu
JlD xJiHahik gZfhuK bra nejJ nghynt
rfu nfhY bra neLlh, jf tUgoF
MgJ tJLnk vd gaJ rfu nfh oo K
nfho ah{a bjhLJ jfSF urhj bfhLfhjjF
K njthu gofTlhJ vW (r) jil cu th
lhfsh. nfh mfhf mij m bra uajd
gL bfhoUwhfsh. Jkj rgjkhd a
rfhuh _ykh ekJ Jf gz fhRF tu bry
nfgJTl J kj rfhiu untf Llhf
vW khkhy f L ekJ ghgdf njthu ghuhaz
brtij Wj rfhl nghUgJ, Jf myhjtf
Tl xU rka jF vGJgoahf brtJ, Jkj
rfhiu EiHa ljy nghY! V? ghgd nfhLF
nghdh kjg; ghgduyhjh fzF nflh kjJnuhf
nghY!
Fo muR - br sf - 05.12.1926
436
437
tF thj xjjh?
myJ KY mf gy bgwjh?
rjh neafSF
ekJ Fo muR gif rtu ilgiy baW Wfzfhd rjhjhuf Fiw T mofo vG bfhnl
tUwhf. ehf ahbjhU jil jhkjK ukkh g
iffis mD bfhLjh tUnwh. neaf TW Fiw
fSF cw fhuzf ekF sfiy.
jia TJ mjj jghyhRf ngh khlfSF
Fiw TW neaf vG nfL vkF mjh nky
fhfSF bjJ jf VghLf bra aY vgij j
_y bjJ bfhnwh.
- guhg Fo muR - m - 05.12.1926
mJ ghgdl Uwjh?
myJ ghgduyhjhl Uwjh?
thL elj rlrig njj _y id fiz
_o bfhlh cyfnk fiz _o bfhS vW idJ
ngRtJ ngh ekJ ghgdf tF thj xjJ vW f
bfhL nturhu brwhf. Mdh njj tF
thjij Mjhukhf itJ bfhnl neilahf, kiwKf
khf, Nahf eilbgW tUwJ vgij bghJ #d
f makhlhf vW idJ bfhoUwhf . mjhtJ,
ah rlrigF brid efu bjhFF xU jhd cL.
mj xU jhdF _W jlit ghgdfns bt
bgUwhf. kw 23 yhfSF 9 jhdf cL. j
10 jhdfSF 8 ghgd; m 6 mafh. mjhtJ $khf
1.thrafh, 2. v.nf. M rhah, 3. Jiurh mafh, 4.
v.ufrh mafh, 5. nr afh, 6. nf.. ufrh mafh,
7. n#. ifahgjY, 8. o. ufhr gJY Ma 8 ghgdfS 2
ghgduyhjh mjhtJ $kh M.nf. Kf broahU
kbwhU Mu njrjh mt ghgduh myth vgJ Tl
bjaiy.
$kh Kf broah mtfSTl ghgdfSF
moikahyhUjh mj jhdK kbwhU mafhUF
nghUF vgnj cW. J tF thjK, tF rYif,
tF urhuK yhk bghJ neh eljjh? mgo ahdh
brid khfhzkha j 24 yhfY a rlrigF
nahaijs ghgduyhjh $kh thr afhiu
jiyt vW urhu brj $kh M.nf Kf broahiu
ju ntW M ilahjh? j 8 ghgd ma fhfis ju
njrhkhdK njrg cstf iyah? j 8 ghgd
438
439
ghgduyhjh kfhehL
brw thu Fo muR jiyaf vd bra
ntL vgij g vG Unjh. mJnghynt #o
f jiytf khj fil thu kJiu xU ghgd
uyhjh kfhehL Tl nghtjhf mJ rnjhkilnwh.
TLt fhu kfhehLf vw bgauh ghgdf Tl
To bghJ kfis Vkh jf tFgh jy jhgdfY
rlrigfY jhd bgw Nf brtJ nghy , rfh
cnahf bgw juf brtJ nghy yhk ehoF,
wghf ghgduyhjhUF cikahd eikf VgL
goahf, ghgduyhjh Rakahij fhghwgL goahf ,
Vw bfhiffis itJ mjfhd lfis tFJ fha
elj KayntLbkgij bjJ bfhS nwh.
440
441
bfhiffshtd
a kf Rakahijia Rauh{aijkila
Ka rhjdkhd fjiu xbthUtU aikahj rhjd
kh bfhs ntoanjhL fjiu mtJ Ka flik
f xwh bfhs ntL.
lhikia monahL xgnjhL kf w
ca jh iy vw jJtij fuz Rah
x bfhs ntL.
442
443
fhbghnu
brid fhbghnu fyf vw bga itJ
bfhL fhbghnu elJ FW jdF msnt
iy. FHij ghJfh MgF brW, mF mth
g jiy iy vgij mJ mFs kUJt
bgfl mlhoah elJ bfhlJ, mUtUf jFj
nff nfL mbgfismtkhdgLaJ ts
brJL D mjaw bgfis ntiyia L f
ntLbkW bfhLik brjij ghw nghJ $kh nfhg
444
$kh grh is
bghJ #df gzfh Mia kWwhfbsW fo
Ltjfhf bghJ #df nguh jfnyna y fhfis L
oF Tl brJ m oFf jhfns ngh UJ
bfhL uaid ngh jidna jiytbuW brhy ntL
bkW $thrafhUF n# vW brhYgo flha
gLdJ, mgo brhy kWj $kh grh vw
thgiu oJ nghfis L fLikah mof brjJ,
mt jh brjhY rbaW thrafhUF n#! brhyhk
mogL b#du MgF bfhLnghf gl J, j
kfhehL vw bgauh nfhfny Ah eljgl Iafh
TlF brUj $kh jlgh is mt fis
moJ cijJ mtkhdgL lh jehoYs kw
ghgduyhj thgfS gaJ ghgdf mnah a
jdij bt byLJ brhyhkUf brJlyh bkw
vz ng mtiu ghgdf Tfis L cgu
jij ghF nghJ Rjkhd ghgduyhjh uj XlKs
vj kjDila ujK bfhfhk UfhJ.
$kh jlgh is
$kh jlgh is MfL 23 nyna 4 mzh
rjh bfhLJ fhu bkguhf nrJ 15 223 beg uJ th
445
btahf N
Mjyh $kh isia btahf v $kh
ufrh mafhuh ghty vw xU ghgduyhjhiu V
lglJ. mt Kjyhtjhf rlgo $kh is cns
tjhuh? myJ rl nuhjkh tjhuh? vgij ftg jfhf
u liu gnrhjh; m 61 -tJ beg u ahf
g bragL flzK tu itfgoUjJ. m nk
xW bra Koahk $kh ra_ rh fis nahrid
nflh. $kh ra_ rhf xU brjh.
mbjdbtwh $kh jlgh isF u Lbgw
u ronf bfhLj jir fhu fo fhajahd
$kh btlUZzis vw xU ghgduyhjhiu
oJ mik il vgoahtJ uJ brJ $kh
jlgh is obfil bky Vkh th bfhL
obfoyhk tjh vw bgaiu itJ btyDl
njhJ brh bfhLjh. Mdh $kh btlUZzis
$kh jlgh is obf il bgw gy tf
KaW Koahjjh $khf ra _, ufrh mafh,
thrafh Kjatf ntW t $kh isia
btahf nahrid bra ntoa jh lJ.
Fo muR - 1926 (2)
446
kWeh rgt
j iy miwa kfheho a KoJ l jh
kfhehL fiyfgL lJ. $kh isatf mnj
obfil bfhL kWeh kfhehoF brUwh. obf
gnrhjff, $kh is obfil gnrhJ kW ehS
cns oUwhf. mgo Uf kWgo Kj yhtjhf xU
ghgd thyoa $kh is gf ngh mtiu
bt nghFgo brhy brjhf. is kWjh.
obfil L bfhS nehfJl blnf obfil
fhL go nflhf . $kh is ko itJ bfhL
kwtfis gnrhjh ehD fhLnt vwh. wF
mtiu nkil J cfhu TlhJ vW brhdhf. is
myakhUfnt $khf ra_, ufrh mafh,
thrafh Matf $kh FHij vw xU ghgd
uyhjhiu TL $kh isia btahf flis
lhf. mt gy ghgd bjhlfis miHJ tJ $kh
isia f brhdh. bjhlf monahL fnt $kh
is nk sa iy rignahfis ghJ
JbfhL ngr Mujh. j rka $kh v.nf.
Mrhah j ifjoah Fdh. clnd kw ghgd fS
s tiu btahFgo rj nghoU whf. ts
ngiu cj j L kWgo bfhr Knd cfhJ
bfhlh. j rka $kh ra_ ma vGJ
mtDF F ntiyiy; bt oJ jSf
vW, $kh thrafh vGJ vid itj tDF F
vd ntiy, bt jSf; Koah lh t blnf
mybtW brh L vW $kh V.uf rh mafhUF
cu nghl, $kh V.ufrh mafh vGJ $kh
jlgh is fhu bkgU my blnfL my
vW sgu (ons ) bra, Tl Uj ghgdf
mtDF ($kh isF) $kh vW brhy TlhJ vW
f filahf jfsh $kh is ia btnaw
Koahk nghdjh $kh v. ufrh mafh vGJ nH
GJ ir k gliy vgJ ngh $kh
jlgh is k nfL bfhlh vW brh
jf Fit fhgh bfhlhf. d muh rd ij
ftJ $kh isia gf miHJ gu fis
447
448
449
Rakahij rf jhgd
bjfh ghgdf
xJiHahik gZfhuK
fjtil
rnfhjufns!
450
452
454
455
4.
enkhL mtf ngR nghJ mtfsJiy
fh R bfhthf. (Vbdwh ghgdf ky, #y
fF nghJ mtfsJ ru mRjkh Lwgoah mRj
gl ru jUgJ njh. Mjyh fh R
bfhL UJ njf gRjkhd njh nghL
bfhthf. mJ nghynt Nudha eKl ngRnghJ
mtfsJ nuf mRjgL nghwjh.)
5.
eh mtfSl ngR nghJ th bgh bfhs
nt L. ( Vbdwh thUJ tU fhW mtf J gL
Lkh.)
kh Mufzfhd cjhuzfis fhzyh.
iy ekJ Kndw vf eik tF Jnt
fhuf vnwh ehff vnwh brhYthfns vd gaJ ekJ
thjhukhd cikfis ma bra ntoa flikf UJ
bfhrK th bfhs TlhJ. mua af ekJ
jfhy nahaij vd vgij ftJ ghUf. ghgd
f cnahf rghgjfhf VgL bfhl afij
mtf nja af vgjhf bgaiu itJ bfhL e
nguhny ekJ ehoF ekJ tFF nflhd fhafis
brJ murhf jhUF mETy brJ bfhLJ 1000, 2000, 5000,
7000 %ghf rgsKs cnahf fis rghJ
bfhL nfhLf vW gTlf vW murhf
F jfSF mETykhd jhdfis murhfF
csthUJ VghL brJ bfhL m _y kh iHJ
Fo muR - 1926 (2)
456
457
ghga rghiz
- uu
k:
Vlh nrh ! ek jiytfshd $khf
thrafh, ra_ , bufrh mafh , thr rh,
trh ma, C.P. ma kWKs uhknzhjkf vyh
j vy vtsnth ghLgL klhgf kfJf
gzij yrfzfhf bry brJ b#J nlh, b#J
nlh vW jgil mojhfns, fil ghwnghJ
giHago _W Nuf jhnd kfsh lhf.
vd ekF yhg. $khf ra_, bufrh mafh.
M.K Mrhah, btl ukzafh tfbsyh kfsh
tUthf vwyth eh vnyhU vtsnth ghLgnlh.
fzF, kafhu, fh fil, grhf, nuhj, t
Fkhjh, t, K, #{, thf rig vyh ghLgL
giHago Nu uh#hfjhnd MlJ.
nr: k! vd bga KlhshUwhna. ekF
vts bga bt bjkh? j gzfh uh#hit xrnk
mJ xnw nghJnk.
k: gzfh vd mts nkhrkhd Mrhah?
nr : ml gank! ek Tlnf j M bga
vkdhf tyth 6 tUkh tJ cfhJ bfhL uhkzh
th ujukh kiz nghljf kh vtsnth ntiy
brJ Nufis bayh if lh. na ewh
ftJ gh. gzfh kahdwF, Nuf vtdhtJ
uhkzid flh Rth vwhdh? FLwhdh? uhkz
vw kahij itJ ngRwhdh? ij idjh tW
vwnj.
k: brhtJ j. dK uhkhuf vts
Fo muR - 1926 (2)
458
460
462
463
464
465
J ML gR
1927 - #dt- Fo muR u
vif 5000 ijahtJ jhol ntlhkh?
mgoahdh xbthUtU K_W J
rjhjhufis nrJbfhLf:mgoyhk Fomunr! FzFnw! mrh
unk! cik mtjhunk! Rakahij Nand!
..................vW f ghLt xU gyDiy.
fha fhLf.
Fo muR - ntLnfh - 19.12.1926
466
467
468
469
470
fhu)
2.
rfh rfjh ntiyia ghuho fhu
fhu fj fl nfh xU khd. (jfhf jfSF xU
lK iy; urhuK iy. ngUFkhu khd
nghljhf bghJ #dfis Vkhw bra junk xa
fha VjhtJ Uwjh.)
3.
lhikia xf fhuRF ghR brtjhf
xU khd. (j ehL fhu foF xU ntiy
iy; xU urhuK iy; fhuY lhik xa
ntL vgjhf xU khd Vglyh. lhik xa
t clh? VjhtJ lnkh urhunkh bra lUwjh?
Mjyh J ghku #dfis Vf brj N.)
4.
mjkh Ys khiskhfis g xU
khd. (J gHa fhyJ fhugo xU zg. ju
kfkafis VkhWtjbfW VgLd vGJ khd.
jF fhu foF lnkh tnah ilahJ.)
5.
jy jhgdfis fhu ifgw ntL.
(jF khu fhu urhu, fhu gz bry vyh
cL. vgo vwh fhu ifgw ntLtjF bry
urhuK brayh. J ghgduyhjh bgU thah jy
Fo muR - 1926 (2)
472
474
Rauh{a f ghgd
gujh jik
brid nahaijia mJ nghf btl
fUJ ah tjhY mtfis ekJ ghgdf vgoahtJ
ka Fyh nghL jf Rthd brJ bfhS juK
brsfaK ektfl iy vgij vnyhU mj
a. njtjhd rl rkjkh ah thf rig bkg
$kh v. M. jh F tj bghGJ mtUF ghgdf
brj UJ, bgfis bfhL Ml ghl fnrf
brjJ, klhg kfJfis To mKf brJ itj J,
mj UJF xJiHahj ghgd vgtf KL fil
ghgd vgtf, uz Rnair ghgd vgtf S,
murhf cnahfj btisfhuf Matf murhf
rkjkhd fahL fhaf fyJ bfhs TlhJ vw
ghgdfS, fh Fyh nja bfho oJ U
rlij Jiyf ntL vW brh gh gdU,
murhfF Fyhkyhj ghgdfS, kwtfis e
bghU, Fyh, rfh, #h vW brhY ghgd fS,
brW ewh W FoJ fahl fyUjJ vnyhU
F bjj ank. mJ nghynt khjY ah thf
rig UJ r mby[hj kobk vw xU Jiu kf
btisfhu tjjF mnj $kh ufhrhah bfhLj
UF xJiHahik, KLfil, rfh rkj UJ
gZfhu, uz Rnair Ma gy ghgdf jJt
jiytUkhd $khf v.thrafh, v. ufrh mafh
Kjatf ngh cL, FoJ, fJ ulnjhL xwh
cfhJ gl oJ bfhlhf vwh j mjbkd?
xU C xU uhz urah xU jth $ udij
itghf itJ bfhoUjh. xU eh mt uhz urf
br nghJ jth rkj TlhJ vW, mJ UtUF
ghtbkW, nk nyhf beU fha U iz fo
475
ghgduyhjh kfhehL
jiytfSF xU zg
brid khfhz wghf j eho Rkh 10 tU
fSF Kghf ghgduyhjh rf VglJ mij VgLj
$kh lhl eha mtf Kjikahf, r.ahfuha bro
ah cjahf UJ mij cyd x bfhSgo brJ,
jfsJ bfhiffis iy WaJ cyfkj a.
Mdh iwa d e bgUghikahd kf
mf bgaiu brh bfhsnt btfgLwhf.
fhuzbkd? jeho f bfhiffis urhu
bra gzyhUjjh? gif yhUjjh? cnahf K,
mfhuK yhkUjjh? vyhUJ f Mth nd?
vf N juK vW brhyyh. $khf ehaU
broahU cs fhyY btf Ujtf jhnd?
bghGJ khu tf N gghnd? xUrka ekF
shfnt vf VgLlhf vW brhyyh.
mgoahdh nkyhtJ ekFshf vf Vglh
kUf nghJ vd bra nghnwh? nkyhtJ v
f NUJ jtjF vd bra nghnwh? kfhehL
To fiyjh nghJkh? KjyhtJ, eKila ya vd
vgij ghku #df mgo brUnwhkh? ghku
#df mDjhgij bgw eh VjhtJ t brnjhkh? ftiy
ahtJ bfhnlhkh? kf cikahd njit vd vg
yhtJ eh muha ngjyhk Unwhkh? ekJ eho
lkhtJ, ekJ kflkhtJ mkhd cstf vg jF
el VjhtJ xU milahsUwjh? cnahff bg
nwh; glf bgnwh; gjf bgnwh. jdh ekJ kf
SF mogilahd eik vd brnjh? ghgd Mf
tsuhk Uf itfis cgnahJ bfhnlh vw tiu
tiw bgwJ r. ghku #df _l eifilatuh,
476
477
478
479
tFth uJt
tFth uJt vwh ekJ ghgdf xnu
Tryhf njr nghRJ, xWik FiyjJ, tF thj f
bflJ vW xnu Tryhf vyh ghgdfS xwh
TghL nghLtJl T bfhLJ ektfis oJ
mgona fj brhtJ eh vnyhU mj ank.
tFth uJtij V ghgdf vwhf
vgjF fhuz $kh .uh#nfhghyhrhah bfhr ehisF
K bgh kh ntil vW etrF vGa xU ahr
jid mahkny fholh. mjhtJ, tFth
uJt vgJ ghgdfis f ehLF bjhL
bra ntoaiybaW xJ itgjhF. gyhu
tUfshf ehLF bjhL brJ tj xU #hdiu
ts Ryg (tFth uJt _y ) xJ
l KoahJ. m g wik bfhltf ehoF
ntL vW brhUwh. cs kw mrfis
g nghJ ftfhlhY tFth uJt
ghgdUFjh bfL vgjhf mtnu btoUF nghJ
kw ghgdf MnBgjF fhuz ntLkh? mJ
khukyhk ghgdf jfSF bfL vW bt
gilah brh bfhs nahaij ijaK yhjjh
njrF bfL vW btisfhuf brhdhf; b#kh
af brhdhf; #ghaf brhdhf; JUaf
brhdhf vW rkhjhdK, MjhuK brhYwhf.
go brhtjhdJ gTlJ FHijf, gTl nghf
ULjd brJ L kWeh nghFnghJ cghaha neW
V gTlF tuiy vW nflh vdF neW tW
t rh vwJ, tW t vwh vd vW nflh
mbjdnkh vf mkh brhdhf rh vwJ, ngh U
wJ. tFth uJt bfL, bfL, vwh ahUF
bfL? ghgdUF bfL. jfhf mtf kwtfis
xUtUbfhUt cij nghL bfhSgo, itJ bfhS
go, jfis tJ milfy Fgo brJ tUwhf,
Fo muR - 1926 (2)
480
482
ikN tF thj
ikN murhf ghgduyhjh a bfhr
ftfgL murhf cnahf tFth uJt
ftfgL tUwJ. ij xf mF gy ghgdf
uajdgL rl _ykh tFth uJtij jLf
khdf bfhL tjtzkhUwhf. tFth u
Jt ntlh vgjF mFs ghgdf brhY
fhuz vyh wikia ghJ cnahf bfhLf nt Lnk
myhk tF fzF ghJ bfhLf TlhJ v whf.
mgoahdh cyf ghgdfis ju wik rhf ntW
tF iy vgnj tfSila muha kh UwJ.
j mfght viwF ghgdflUJ xwnjh mW
jh ah ghgdfS thHyh vW brhy flik
goUnwh. myhk UtU xJ thtbjgJ Koahj
fhuz vnw brhYnth.
f, vj cnahf ghgduyhjhiul ghgd f
wikrhf vW brh bfhs Ko? Jrka brid
khfhz vj cnahf ghgdUF ghgd uyhjhU
F wik ahr fL ofgoUwJ? myJ xGf
yhtJ fayhtJ ghgduyhjh vj j ghgd
fis l mfkhf Fw brhy Toatfsh Uwhf?
fhu vw ghgd cnahf rghF af Mu
F K ekJ eho 100 -F 90 ng ghgd uyhjhfshfnt
cnahff mkUjhf. fhu Vgl wFjh
ghgd Vfnghfkh ts mfkhd c nahff cg
bra mila nejJ . mjF K wikia g ngnr
yhkUjJ. xl tj lh C lh MdJ ngh
ghgduyhjhUF wik iy vW brhyTl ekJ ghg
dfSF ija tJlJ. myh kY ghgdf ekJ
ehoF tUK eho uha ghunk ghgduyhjhl
Ujij ekJ ghgdf ewh mth f. mj uh#hfl
j ghgdf ir th clj F dK Mjhu
483
484
mUbrh bghU
mrhrkh
mNia
mPhd
mg
mga
mka
mUikfhu
MFiu
Mjg
rf
il
Jiz
uFj
uBhgjd
<d
cgruiz
ciskhij
fzf^u
fha
fhayh
fhyf
FR FJ
Fyh
Fgnfhz ntiy
485
bghUgLjhk
mtW, bghwhik
mahik
f
milfy
bghGJ, ca fhy
bfhFntshs r_f kz
Hhit iwntW mnj
r_fij rhj xUt
rikaTl
l, gWnfhL
ne fj
vil
ts
<LgLj
kuhru au fh
iy, iy
tunt
fLikahd neh, c
brF fLikahf
fhkntifst
fhr, cleyFiw
fhynghF,
nriy K koia GJ
moik
N brj, nkhro brj
rfj R
rukhf
rkhuhjid
rfh
ryh
RA
uhj
yhj
RWu
Nrid
jj
jjhf
jJF
jgz
jtfgl
jhuja
jhah
UghL
ik
f UZo
Juhrhu
jf
i(d)z
njhkf
eil Kj
eJ
Z^u
grhfnf
gfh
- kj khnahiu L J
fshF rlF
- fghf, iwthf
- ghgdUF cztj
- if uhod ( gJ )
- bka J
- fUij
- wnjhF br rlF
- fj
- Rwif
- F
- <if, bfhil
- flgo nth
- ghrYF
- njtfSF KtfSF
uUF fl
- jhkj, jilgl
- Vw jh
- xUFo wj cik
gfh
- tir brh
- ik
- bjhiy nehF ghit
- xGf nfL, bahGf
- fhk bta, bfhonah
- g, f
- Tljh
- elYs ML
- mJ
- bfhLik
- nuhj bjhYnf
- Tiu bjhflgL bt
UF M fiw
Gf ngh fhiw R
X mik
486
gobwhGf
grhuf
gnuhgfhu
gwgwF
gBghjf
ghg
ghuhaz
grhuf
ghah
ghho
ghr()hz
uaB
ujhj
[hlhk
sthif
kj
lh
#f
rhjdkhf
khJU Jnuh
khJU fh
487
fhk
Vtbwh, rika bjh
wF br cj
f iuj
xU jiy rhghf
bghU, yhjt,
behojt
Kiwgo XJj
rikafhu, Vtfhu
kid
rka tnyh
eR
fh, fhas
mj
t t cikahfhk
Ug, iH, m
jF
w
tlhu Mahs
yilikahsf
jukhf
jhF ulf brnth
jhJ fhKWnth
488