Raunarske mree 1

1. deo UVOD
Predava:
doc. dr Slavko Gajin, slavko.gajin@rcub.bg.ac.rs
Asistenti:
Draen Drakovi, drazen.draskovic@etf.bg.ac.rs
Stefan Tubi, stefan.tubic@gmail.com
Autori:
Doc. dr Pavle Vuleti, prof. dr Zoran Jovanovi, doc. dr Slavko Gajin
http://elearning.rcub.bg.ac.rs
2015. god
ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

Raunarske mree - Uvod

Stari koncept raunarskih centara:
veliki centralni raunar Main-Frame
veliki broj terminal (tekstualnih)
komunikacija terminala sa centralnim raunarom
modemske veze po obinim telefonskim kablovima
(parica dva provodnika)
male brzine (9.6 kbps kilo-bita u sekundi)
prenos samo tekstualnog ulaza i izlaza asinhroni i sinhroni
to nisu raunarske mree !

Potreba za razmenom podataka izmeu

raunara - raunarske komunikacije
ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

ta su raunarske mree ?
Skup komunikacionih veza (linkova) za povezivanje
ureaja koji mogu da meusobno komuniciraju (Keiser)
Entitet koji povezuje odreen broj ureaja i obezbeuje
nain prenosa podataka izmeu njih (Stallings)

Osnovne komponente:
Komunikacioni ureaji:
ruteri, svievi, habovi, modemi, ripitere, mrene barijere (firewall)

Komunikacione veze:
razliite vrste fizikog medijuma, razliite brzine i osobine

Funkcionalna logika:
protokoli, servisi, konfiguracije
ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

Komunikacione veze
Bakarni provodnici
UTP Unshielded Twisted Pairs neoklopljene upredene parice
telefonske parice u lokalnoj petlji xDSL, ISDN, Modemi,
digitalni prenosni sistemi E1

Optika vlakna
monomodna i multimodna jedna ili vie tasnih duina (DWDM,
CWDM)

Mikrotalasi
usmerene i neusmerene veze GPS, GPRS, Tetra, WLAN,
Bluetooth, ...

Infracrvena komunikacija
infracrveni portovi, free space optika

Komunikacioni sateliti
ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

Parametri

Brzina prenosa bandwidth, speed, capacity, throughput

bps bits per second, biti u sekundi
kbps Kilo-bits per second (103)
Mbps Mega-bits per second (106)
Gbps Giga-bits per second (109)
Tbps Tera-bits per second (1012)
dekadni multiplikatori (SI standard)

Kanjenje - delay
vreme propagacije u jednom smeru, milisekunde - ms

RTT round trip time

vreme propagacije u oba smera
(od trenutka slanja paketa do prijema odgovora)

BER - Bit Error Rate u koliko prenetih bitova se javlja statistika greka
(10-8, 10-9...)

Gubitak paketa - packet loss (%)

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

Klasina podela geografska

podela
LAN Local Area Network
mali prostor, velike brzine (Mbps - Gbps)
privatne instalacije
kancelarija, spratovi, zgrada, kampus
Layer 2 ureaji (L2) - svievi, habovi

WAN Wide Area Network

veliki prostor, manje brzine (kbps Mbps)
regioni, drave
iznajmljeni telekomunikacioni servisi
Layer 3 ureaji (L3) ruteri

MAN Metropolitan Area Network gradske mree

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

Novi trendovi
LAN Local Area Network

velike brzine (100 Mbps, 1Gbps, 10Gbps)

L2 i L3 svievi
fiziki i logiki segmenti unutar poslovnih mrea
poveana rastojanja primenom optikih kablova preko 100km

WAN Wide Area Network

gradovi, regioni, drave

iznajmljeni telekomunikacioni servisi (npr. 2, 34, 155 Mbps)
L3 ureaji ruteri, L3 svievi
i male i velike brzine (Mbps, Gbps, 10Gbps)

Tehnoloka podela mrea:

L2 svievi, FrameRelay, MPLS, ATM, SDH
L3 IP, IPX
ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

Umreavanje

Povezivanje razliitih LAN i WAN mrea u jedinstvenu mreu

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

Adresiranje
Adresa
podatak koji jedinstveno identifikuje objekat na mrei
pridruene portovima (interfejsima) ureaja

Vrste mrenih adresa

Adrese na L2 nivou
(npr. MAC adrese Ethernet adrese)
Adrese na L3 sloju
(npr. IP adrese)

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

Arhitektura raunarskih mrea

Ideja - na nekom nivou apstrakcije
odvojiti logiku rada od tehnologije prenosa
obezbediti da protokoli ili aplikacije direktno komuniciraju sa
kraja na kraj

Nivoi apstrakciji slojevi

slojevita arhitektura mrea

Analogija sa apstrakcijama kod objektnog programiranja

skrivanje implementacije

Protokol - usaglaen nain komunikacije putem poruka

izmeu uesnika
definisana pravila slanja i primanja poruka, formati poruka,
stanja uesnika u protokolu itd.

Protokolom komuniciraju upareni slojevi krajnjih

uesnika
ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

10

OSI referentni model

ISO OSI - International Standardization Organization
Open Systems Interconnection
7

Aplikacioni sloj (Application Layer)

Prezentacioni sloj (Presentation Layer)

Sloj sesije (Session Layer)

Transportni sloj (Transport Layer)

Mreni sloj (Network Layer)

Sloj veze podataka (Data Link Layer)

Fiziki sloj (Physical Layer)

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

Gornji
slojevi

Donji
slojevi

11

Komunikacija slojeva
preko svia L2

preko rutera L3

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

12

Razliiti modeli i protokoli

Preovladala TCP/IP familija protokola
TCP Transmission Control Protocol
IP Internet Protocol

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

13

Aplikacioni sloj
L7 - Aplikacioni sloj (Application Layer)
Interfejs izmeu mree i aplikativnog softvera (npr. HTTP, telnet,
email...)

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

14

Sloj prezentacije i sesije

L6 - Prezentacioni sloj (Presentation Layer)
sloj za predstavljane i konverziju podataka
formatiranje, enkripcija, kompresija
JPEG, ASCII, EBCDIC, MPEG, ASN.1

L5 - Sloj sesije (Session Layer)

uspostavlja, kontrola i raskidanje sesije izmeu aplikacija
sa-kraja-na-kraj
definie redoslede akcija i sinhronizaciju
SQL, RPC (Remote Procedure Call), NetBIOS

U TCP/IP modelu integrisani u Aplikacioni sloj

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

15

L4 - Transportni sloj
Prihvata podatke sa vieg sloja i prosleuje
niim
Komunikacioni servis sa-kraja-na-kraj
Garantuje redosled paketa

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

16

Mreni sloj L3
Adresiranje - jedinstveno na celoj mrei
Rutiranje - prosleivanje poruka od izvorita do odredita
Povezivanje razliitih vrsta slojeva veze i fizikih
medijuma
Fragmentacija paketa

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

17

Sloj veze - L2
Pristup fizikom medijumu u okviru jednog segmenta
Adresiranje ako je medijum deljen (vie od dva
uesnika)
Detekcija greaka u prenosu
Moe da postoji mehanizam potvrde
Ethernet, PPP, Frame Relay

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

18

Fiziki sloj L1

Nain prenosa bita

Nivoi napona, talasne duine
Konektori, utinice, kablovi
Uspostava i raskid konekcije
Osobine implusa, modulacija

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

19

Primeri protokola i standarda po

slojevima

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

20

Prenos poruka po vertikali

Prenos poruka izmeu slojeva jednog
ureaja (po vertikali)
Sa vieg na nii sloj
Enkapsulacija
Multipleksiranje

Sa nieg na vii sloj

Dekapsulacija
Demultipleksiranje

Oznaavanjem protokola vieg sloja u

protokolu nieg
ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

21

Prenos poruka po vertikali

OSI model:
PDU Protocol Data Unit
Header zaglavlje poruke
Trailer trag (potpis) poruke

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

22

Prenos poruka po vertikali

TCP/IP model:
L4 poruka (message)
L3 paket (datagram)
L2 okvir (frame)

ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

23

Predmet kursa
Protokoli i tehnologije pojedinanih slojeva
TCP/IP modela
L1,L2
UTP, FO
LAN Ethernet, svievi, VLAN, STP
WAN PPP, Frame Relay

L3 IP - Internet protokol (IPv4, IPv6)

adresiranje, podmree
principi i protokoli rutiranje

L4 TCP, UDP
protokoli i mehanizmi transporta

L7 Aplikativni sloj
primeri pojedinih aplikacija (DNS)
ETF, Katedra za raunarsku tehniku i informatiku

24