CHÆÅNG 9

CÄNG TÀÕC TÅ
KHÅÍI ÂÄÜNG TÆÌ
 KHAÏI NIÃÛM

™ Cäng tàõc tå laì khê cuû âiãûn duìng âãø âoïng,

càõt thæåìng xuyãn caïc maûch âiãûn âäüng læûc,
tæì xa, bàòng tay hay tæû âäüng.
™ Viãûc âoïng càõt cäng tàõc tå coï tiãúp âiãøm coï
thãø âæåüc thæûc hiãûn bàòng nam chám âiãûn,
thuíy læûc hay khê neïn. Thäng thæåìng ta
gàûp loaûi âoïng càõt bàòng nam chám âiãûn.
 KHAÏI NIÃÛM

™ Caïc cäng tàõc tå khäng tiãúp âiãøm, viãûc âoïng

càõt cäng tàõc tå loaûi naìy âæåüc thæûc hiãûn bàòng
caïch cho caïc xung âiãûn âãø khoïa hoàûc måí
caïc van baïn dáùn ( thyristor, triac)
™ Cäng tàõc tå coï hai vë trê : âoïng - càõt, âæåüc
chãú taûo coï säú láön âoïng càõt låïn, táön säú âoïng
càõt coï thãø tåïi 1500 láön trong mäüt giåì.
 PHÁN LOAÛI CÄNG TÀÕC TÅ

™ Phán loaûi theo nguyãn lyï truyãön âäüng :

™ Cäng tàõc tå âoïng càõt tiãúp âiãøm bàòng âiãûn tæì,
bàòng thuíy læûc, bàòng khê neïn .
™ Cäng tàõc tå khäng tiãúp âiãøm
 PHÁN LOAÛI CÄNG TÀÕC TÅ

™ Phán loaûi theo daûng doìng âiãûn âoïng càõt :

™ Cäng tàõc tå âiãûn mäüt chiãöu âãø âoïng, càõt
maûch âiãûn mäüt chiãöu, nam chám âiãûn cuía
noï laì loaûi nam chám âiãûn mäüt chiãöu.
™ Cäng tàõc tå xoay chiãöu duìng âãø âoïng, càõt

maûch âiãûn xoay chiãöu, nam chám âiãûn cuía

noï coï thãø laì nam chám âiãûn mäüt chiãöu hay
xoay chiãöu.
 CAÏC BÄÜ PHÁÛN CHÊNH

ƒ Cäng tàõc tå âiãûn tæì coï caïc bäü pháûn chênh

nhæ sau:
„ Hãû thäúng tiãúp âiãøm chênh
„ Hãû thäúng dáûp häö quang
„ Cå cáúu âiãûn tæì
„ Hãû thäúng tiãúp âiãøm phuû
CAÏC BÄÜ PHÁÛN CHÊNH
 CAÏC YÃU CÁÖU KYÎ THUÁÛT

¾ Âiãûn aïp âënh mæïc Uâm :

„ Laì âiãûn aïp cuía maûch âiãûn tæång æïng maì

tiãúp âiãøm chênh phaíi âoïng/càõt, coï caïc

cáúp: 110V, 220V, 440V mäüt chiãöu vaì
127V, 220V, 380V, 500V xoay chiãöu.
„ Cuäün huït coï thãø laìm viãûc bçnh thæåìng åí

âiãûn aïp trong giåïi haûn tæì 85% âãún

105%Uâm.
 CAÏC YÃU CÁÖU KYÎ THUÁÛT

¾ Doìng âiãûn âënh mæïc Iâm

„ Laì doìng âiãûn âi qua tiãúp âiãøm chênh trong chãú âäü

laìm viãûc giaïn âoaûn - láu daìi, nghéa laì åí chãú âäü naìy
thåìi gian cäng tàõc tå åí traûng thaïi âoïng khäng láu
quaï 8 giåì.
„ Cäng tàõc tå haû aïp coï caïc cáúp doìng thäng duûng: 10,

20, 25, 40, 60, 75, 100, 150, 250, 300, 600A).
„ Nãúu âàût cäng tàõc tå trong tuí âiãûn thç doìng âiãûn âm

phaíi láúy tháúp hån 10% vç laìm maït keïm, khi laìm viãûc
daìi haûn thç choün doìng âiãûn âënh mæïc nhoí hån næîa.
 CAÏC YÃU CÁÖU CUÍA CÄNG TÀÕC TÅ

¾ Khaí nàng càõt vaì khaí nàng âoïng

„ Laì doìng âiãûn cho pheïp âi qua tiãúp âiãøm
chênh khi càõt vaì khi âoïng maûch.
„ Vê du:û cäng tàõc tå xoay chiãöu duìng âãø âiãöu
khiãøn âäüng cå khäng âäöng bäü ba pha läöng
soïc cáön coï khaí nàng âoïng yãu cáöu doìng âiãûn
bàòng ( 3- 7)Iâm
„ Khaí nàng càõt våïi cäng tàõc tå xoay chiãöu
phaíi âaût bäüi säú khoaíng 10 láön doìng âënh mæïc
khi taíi caím.
 CAÏC YÃU CÁÖU KYÎ THUÁÛT

¾ Táön säú thao taïc

„ Säú láön âoïng càõt trong thåìi gian mäüt giåì bë
haûn chãú båíi sæû phaït noïng cuía tiãúp âiãøm
chênh do häö quang.
„ Coï caïc cáúp: 30, 100, 120, 150, 300, 600,
1.200 âãún 1.500 láön trãn mäüt giåì, tuìy chãú âäü
cäng taïc cuía maïy saín xuáút maì choün cäng
tàõc tå coï táön säú thao taïc khaïc nhau.
 CAÏC YÃU CÁÖU KYÎ THUÁÛT
¾ Tênh äøn âënh læûc âiãûn âäüng
„ Cho pheïp doìng låïn nháút qua tiãúp âiãøm chênh maì
læûc âiãûn âäüng gáy ra khäng laìm taïch råìi tiãúp
âiãøm. Quy âënh doìng thæí læûc âiãûn âäüng gáúp 10
láön doìng âënh mæïc.
¾ Tênh äøn âënh nhiãût
„ Cäng tàõc tå coï tênh äøn âënh nhiãût tæïc laì khi coï
doìng ngàõn maûch chaûy qua trong khoaíng thåìi
gian cho pheïp thç caïc tiãúp âiãøm khäng bë noïng
chaíy hoàûc bë haìn dênh.
 CÄNG TÀÕC TÅ KIÃØU ÂIÃÛN TÆÌ

fât
c flx
Fe

LX
K

a b c 1 2

Hçnh III.1.1 : Nguyãn lyï cáúu taûo cuía cäng tàõc tå

CÄNG TÀÕC TÅ KIÃØU ÂIÃÛN TÆÌ
CÄNG TÀÕC TÅ KIÃØU ÂIÃÛN TÆÌ
KHÅÍI ÂÄÜNG TÆÌ
 KHAÏI NIÃÛM

™ Khåíi âäüng laì khê cuû âiãûn duìng âãø âiãöu

khiãøn tæì xa viãûc âoïng, càõt, âaío chiãöu quay
vaì baío vãû quaï taíi âäüng cå âiãûn xoay chiãöu
ba pha räto läöng soïc.
™ Cáúu taûo cuía khåíi âäüng tæì gäöm cäng tàõc tå
âiãûn xoay chiãöu vaì råle nhiãût , làõp trong
cuìng mäüt häüp.
 KHAÏI NIÃÛM

™ Khåíi âäüng tæì coï mäüt cäng tàõc tå goüi laì khåíi
âäüng tæì âån, thæåìng duìng âãø âiãöu khiãøn
âoïng, càõt âäüng cå âiãûn.
™ Khåíi âäüng tæì coï 2 cäng tàõc tå goüi laì khåíi
âäüng tæì keïp, duìng âãø khåíi âäüng, âiãöu khiãøn
âaío chiãöu quay âäüng cå âiãûn
™ Muäún khåíi âäüng tæì baío vãû âæåüc ngàõn maûch
phaíi màõc thãm cáöu chaíy
 CAÏC YÃU CÁÖU KYÎ THUÁÛT

Âäüng cå khäng âäöng bäü ba pha laìm viãûc liãn

tuûc hay khäng nhåì chuí yãúu vaìo âäü laìm viãûc
tin cáûy cuía khåíi âäüng tæì.
Khåíi âäüng tæì muäún laìm viãûc tin cáûy cáön thoía
maîn caïc yãu cáöu ké thuáût sau :
„ Tiãúp âiãøm chëu âæåüc âäü maìi moìn cao.

„ Khaí nàng âoïng càõt cao.

„ Thao taïc âoïng càõt phaíi dæït khoaït.

 CAÏC YÃU CÁÖU KYÎ THUÁÛT

„ Tiãu thuû cäng suáút êt nháút.

„ Baío vãû tin cáûy âäüng cå âiãûn khoíi quaï taíi
láu daìi.
„ Thoía maîn caïc âiãöu kiãûn khåíi âäüng âäüng
cå khäng âäöng bäü rotor läöng soïc coï hãû säú
doìng khåíi âäüng tæì bàòng tæì 5 âãún 7 láön
doìng âiãûn âënh mæïc.
KHÅÍI ÂÄÜNG TÆÌ
KHÅÍI ÂÄÜNG TÆÌ
 MẠCH ỨNG DỤNG KHÅÍI ÂÄÜNG TÆÌ
A B C

CC

ON
OFF
K1 K2 K3 7 8 10 9
CD
RN
K0
RN

ÂC