Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE
EP
CE
EP
CE
EP
CE
EP
CE
EP
3. Manifestaciones
CE
EP
CE
E
CE
EP
CE
E
CE
EP
CE
E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
1. ¿Qué es la psicosis?
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
clínicas,
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
pronóstico de la esquizofrenia.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
diagnóstico,
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
2. Definición, epidemiología y etiología de esquizofrenia.
tratamiento
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
y
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
Alteración del
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
comunicarse
sentido de realidad
y
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
relacionarse
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
con
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
interfiere el contacto con la realidad.
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
Alucinaciones
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
demás está alterado a tal grado que se
la respuesta afectiva, la manera de
los
• Trastorno mental donde el pensamiento,
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
Sadock BJ, Sadock VA, Kaplan HI. Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry, Lippincott Williams & Wilkins, 2021.
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
Ideas delirantes
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
Ilusión
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
un estímulo externo real.
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
· Alteración perceptiva ante
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
aparente.
Alucinación
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
un estímulo externo
· Alteración perceptiva sin
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
sociocultural.
Idea delirante
· Creencia falsa
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E
· Fuera del contexto
EP EP EP EP EP EP EP EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
· Irreductible a la lógica
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
• Enfermedad crónica y deteriorarte.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E
pensamiento y el comportamiento.
EP EP EP EP EP EP EP EP EP
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
percepción, la emoción, la cognición, el
• Trastorno mental que incluye cambios en la
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
Stępnicki, Piotr et al. “Current Concepts and Treatments of Schizophrenia.” Molecules (Basel, Switzerland) vol.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
C C C PC PC
Edad de inicio:
CF F CF F F CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
10-25 años
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
25-35 años, >40 años
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
1%.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
Prevalencia
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP EP
🌎:
CF CF CF CF CF CF PC PC
F CF F CF CF
• Mayor incidencia en zonas urbanas, bajo
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
Sadock BJ, Sadock VA, Kaplan HI. Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry, Lippincott Williams & Wilkins, 2021.
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E Población E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
Población general
Gemelo dicigótico
Hermano no gemelo
Gemelo monocigótico
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
Un padre esquizofrénico
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
Dos padres esquizofrénicos
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
8
1
47
40
12
12
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
Prevalencia (%)
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
Sadock BJ, Sadock VA, Kaplan HI. Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry, Lippincott Williams & Wilkins, 2021.
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
Hipoactividad ↓
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
VÍA MESOCORTICAL
VÍA NIGROESTRIADA
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E
Síntomas –
EP EP EP • Afectivos EP EP EP EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
• Cognitivos
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
Síntomas ✚
• Alucinaciones
• Delirios
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
C C PC
VÍA MESOLÍMBICA
↑ Hiperactividad
CF CF CF F F CF CF F CF CF
VÍA TUBEROINFUNDIBULAR
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
Muñoz-Botello, D. 2024
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
tálamo
ventrículo
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E E E
hipocampal
EP EP EP EP EP EP EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
C C C PC PC
Asimetrías cerebrales
CF F CF F F CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
Alteraciones de la densidad
E E E
Anomalías estructurales
EP EP EP EP EP EP EP EP
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
Atrofia cortical global con predominio prefrontal
Reducción de volumen del lóbulo temporal y del
Dilatación de los ventrículos laterales y del tercer
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
Hallazgos funcionales
Patrón de «hipofrontalidad»
Hipermetabolismo temporal
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
Sadock BJ, Sadock VA, Kaplan HI. Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry, Lippincott Williams & Wilkins, 2021.
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
•
•
•
•
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
201–210.
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE
Alucinaciones CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
Ideas delirantes
Comportamiento
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
Lenguaje desorganizado
desorganizado/ catatonia
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E E E E
• Abulia
• Alogia
• Apatía
EP EP EP EP EP EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
afectivo
• Anhedonia
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
• Retraimiento social
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E E
• Escaso autocuidado
EP EP EP EP EP EP PC EP PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
• Bloqueos del pensamiento
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
• Embotamiento/ aplanamiento
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
McCutcheon, R. A., Reis Marques, T., & Howes, O. D. (2020). Schizophrenia-An Overview. JAMA psychiatry, 77(2),
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
www.drmunozbotello.com
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
@drmunozbotello
drmunozbotello@gmail.com
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
Diagnóstico y Tratamiento de la Esquizofrenia en el Primer Nivel de Atención y de Especialidad. México. Secretaria de Salud. 2009
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
•
•
•
•
•
•
•
•
•
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
Simple
Residual
Paranoide
Catatónica
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E E E
Hebefrénica
EP EP EP EP EP EP EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
Indiferenciada
CIE 10
Otra esquizofrenia
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE
EP
CE
EP
CE
EP
Esquizofrenia sin especificación
CE
EP
CE
EP
CE
EP
CE
E
CE
EP
CE
EP
CE
EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
v Delirios
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E
v Discurso
EP EP EP EP EP EP EP EP EP EP
catatonia
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
v Alucinaciones
desorganizado
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
v Comportamiento
EXAMEN MENTAL
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
v Síntomas negativos
muy desorganizado/
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
B.
A.
C.
D.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
médica.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
2 o más sx.
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
psiquiátrico
⇣ funcionalidad
DSM 5
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E
Curso de 6 meses
EP EP EP EP EP EP EP EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
E. Descarte de enfermedad
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E E
Descarte de otro trastorno
EP EP EP EP EP EP EP PC EP EP PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE
0-1 mesCE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
• Trastorno delirante.
Trastorno psicótico breve
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F
• Trastorno esquizoafectivo. CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
1-6 meses
Trastorno
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
• Trastorno psicótico inducido por sustancias.
esquizofreniforme
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
• Trastorno depresivo mayor o TB con características psicóticas.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5), American Psychiatric Association, 2013.
>6 meses
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
Esquizofrenia
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
FASE AGUDA
CE
EP
CF
CE
EP
CF
CE
EP
CF
CE
EP
C F
💊 CE
EP
C F
CE
EP
CF
CE
E PC
F
CE
EP
CF
CE
E PC
F
CE
EP
CF
CE
E PC
F
PSICOFÁRMACOS
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
🗣
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
FASE DE MANTENIMIENTO
EP EP EP EP EP EP E EP E EP EP
PSICOSOCIALES
CF CF CF CF CF CF PC PC
F CF F CF CF
INTERVENCIONES
Marder, S. R., & Cannon, T. D. (2019). Schizophrenia. The New England journal of medicine, 381(18), 1753–1761.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
C C C PC
-SEP
CF F CF F F CF F CF CF CF
CE
EP
CE
EP
Sulpirida
CE
EP
CE
EP
CE
EP
CE
EP
CE
EP
CE
E
CE
EP
CE
EP
CE
EP
Haloperidol,
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
Eficacia Síntomas positivos
Ejemplos Levomepromazina,
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E
Efectos adversos -Hiperprolactinemia
EP EP EP EP EP EP EP EP EP
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
-Efectos anticolinérgicos
Mecanismo de acción Bloqueo de receptores D2
TÍPICOS (1ª generación)
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
>DM
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E E
>peso
EP EP EP EP EP EP EP EP
y 5-HT2
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
negativos
>dislipidemia
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
-Cardiometabólicos
Síntomas positivos y
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E
Clozapina, Risperidona,
Olanzapina, Quetiapina
EP EP EP EP EP EP EP EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
Bloqueo de receptores D2
ATÍPICOS (2ª generación)
-Agranulocitosis (Clozapina)
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
Desorganización grave
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
Catatonia
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
E E
Depresión grave
EP EP EP EP EP EP EP EP
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
•
•
•
•
•
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
Regla
CE CE CE CE CE CE de1/3 CE CE CE CE
Varón
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
Inicio precoz
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
C C C PC
Asintomáticos
CF F CF F F CF F CF CF CF
Deterioro grave
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
Déficits cognitivos severos
EP EP EP
Síntomas negativos severos EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
Síntomas moderados
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
C PC PC PC PC
Factores de mal pronóstico
CF CF CF F CF CF F F F CF F
Período prolongado de enfermedad no tratada
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
10-15%
SUICIDIO
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
Introducción a la psicopatología y la psiquiatría, 8th Edition, 20150522, p. 231
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CF
CF
CF
CF
F
PC
PC
PC
EP
EP
EP
EP
E
E
Julio Rodríguez, de 25 años, es un veterano del ejército de Estados Unidos, ahora
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
PC
PC
PC
EP
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
alumno de una universidad, que acude al servicio de urgencias con su novia y su
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
hermana.
F
CF
CF
PC
PC
PC
PC
PC
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
F
PC
PC
EP
EP
EP
EP
E
En la exploración se aprecia a un joven alto, delgado, parcial aliño y con gafas. Se
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
F
PC
PC
PC
PC
PC
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
CF
PC
PC
PC
expresa con suavidad y tiene aumentada la latencia del habla. El afecto está
EP
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
PC
PC
PC
PC
PC
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
aplanado excepto al hablar de sus síntomas, momento en el que presenta ansiedad.
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
El Sr. Rodríguez, explicó que había acudido a urgencias por indicación de su
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
F
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
C
hermana. Dijo que le vendría bien un “chequeo general”, porque llevaba varios días
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
F
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
con “migrañas” y “alucinaciones de naturaleza espiritual” desde hace 3 meses. El
F
CF
CF
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
dolor de cabeza consistía en sensaciones “agudas y punzantes” bilaterales en
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
CF
distintas partes de la cabeza y un “zumbido” en la línea media del cerebro que
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
empeoraba cuando pensaba en sus vicios.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
hecho”.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
desconocidos comentando sus pecados del pasado.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
mis padres y a las chicas”. Negó tener culpabilidad, ansiedad o
Irak, pero se había unido a una iglesia evangélica 4 meses antes por
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
sudores.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
unirse a la iglesia.
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP
poder terminar algún trabajo académico. EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
C PC PC PC PC
hacía 3 años, que consumio cocaína sin que pasará nada.
CF CF CF F CF CF F F F CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
Había fumado cannabis hasta 2 veces al mes durante años, pero lo había dejado
del todo al unirse a la iglesia. Negó el consumo de otras drogas excepto una vez,
los días desde hacía varios años, hasta que “lo dejo” 4 meses antes, después de
Dormía bien excepto algunas noches en las que solo dormía unas horas para
Seguía bebiendo “1 o 2 cervezas” cada 2 semanas, pero después se sentía
El Sr. Rodríguez creía que sus migrañas y su culpabilidad podían deberse a la
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CF
CF
CF
CF
F
PC
PC
PC
EP
EP
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
Dijo que no tenía síntomas depresivos, maníacos o psicóticos ni ideación violenta. Negó
PC
PC
PC
EP
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
síntomas del trastorno de estrés postraumático.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
Como factores estresantes, lo agobiaban sus responsabilidades como ir a la facultad y
PC
PC
PC
PC
PC
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
F
PC
PC
atender sus actividades eclesiásticas. Al inicio del año académico había sacado siempre
EP
EP
EP
EP
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
F
PC
PC
PC
PC
PC
EP
EP
E
E
sobresalientes y ahora ha bajado su rendimiennto de manera importante.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
CF
PC
PC
PC
EP
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
PC
PC
PC
PC
PC
La novia y la hermana del paciente fueron entrevistadas por separado. Coincidían que se
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
había vuelto retraído y callado, sin embargo, siempre fue de pocos amigos y nunca había
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
sido religioso.
CF
CF
F
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
La hermana creía que la iglesia le había “lavado el cerebro”.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
F
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
C
C
La novia, quien había asistido a varios servicios con el paciente, refirió que varios
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
miembros de la congregación comentaron haberse sentido culpables por sus
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
comportamientos previos, pero nunca habían presentado alucinaciones, por lo que se
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
CF
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
preocupaban por él.
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
normal.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
sangre, la alcoholemia y la toxicología urinaria.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
neurológico, resultó normal, al igual que el sistemático de
La exploración física del paciente, junto con el examen
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
Julio Rodríguez, de 25 años, es un veterano del ejército de Estados Unidos, ahora alumno de una universidad, que acude al servicio de urgencias con su novia y su
CF
CF
CF
CF
F
PC
PC
PC
hermana.
EP
EP
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
PC
PC
PC
En la exploración se aprecia a un joven alto, delgado, parcial aliño y con gafas. Se expresa con suavidad y tiene aumentada la latencia del habla. El afecto está
EP
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
aplanado excepto al hablar de sus síntomas, momento en el que presenta ansiedad.
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
El Sr. Rodríguez, explicó que había acudido a urgencias por indicación de su hermana. Dijo que le vendría bien un “chequeo general”, porque llevaba varios días con
EP
EP
EP
EP
EP
EP
“migrañas” y “alucinaciones de naturaleza espiritual” desde hace 3 meses. El dolor de cabeza consistía en sensaciones “agudas y punzantes” bilaterales en distintas
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
PC
PC
PC
PC
PC
partes de la cabeza y un “zumbido” en la línea media del cerebro que empeoraba cuando pensaba en sus vicios.
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
F
PC
PC
Describió a sus vicios como: “el alcohol, los cigarrillos, no respetar a mis padres y a las chicas”. Negó tener culpabilidad, ansiedad o inquietud con respecto a sus
EP
EP
EP
EP
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
F
deberes militares al estar de servicio en Irak, pero se había unido a una iglesia evangélica 4 meses antes por sentirse “carcomido por la culpa” a causa de “todo lo que
PC
PC
PC
PC
PC
EP
EP
E
E
he hecho”.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
CF
PC
PC
PC
EP
EP
EP
E
E
3 meses antes comenzó a ”oír voces que trataban de hacerme sentir culpable” casi todos los días. La última alucinación auditiva la había tenido el día anterior.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
PC
PC
PC
PC
PC
Durante esos meses había observado a desconocidos comentando sus pecados del pasado.
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
El Sr. Rodríguez creía que sus migrañas y su culpabilidad podían deberse a la abstinencia alcohólica. Había estado bebiendo 3 o 4 latas de cerveza casi todos los días
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
desde hacía varios años, hasta que “lo dejo” 4 meses antes, después de unirse a la iglesia. Seguía bebiendo “1 o 2 cervezas” cada 2 semanas, pero después se sentía
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
culpable. Dijo no tener síntomas de abstinencia alcohólica como temblor y sudores. Había fumado cannabis hasta 2 veces al mes durante años, pero lo había dejado
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
F
C
C
del todo al unirse a la iglesia. Negó el consumo de otras drogas excepto una vez, hacía 3 años, que tomó cocaína sin que pasará nada.
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
Dormía bien excepto algunas noches en las que solo dormía unas horas para poder terminar algún trabajo académico.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
F
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
Dijo que no tenía síntomas depresivos, maníacos o psicóticos ni ideación violenta. Negó síntomas del trastorno de estrés postraumático.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
Como factores estresantes, lo agobiaban sus responsabilidades como ir a la facultad y atender sus actividades eclesiásticas. Al inicio del año académico había sacado
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
C
C
siempre sobresalientes y ahora ha bajado su rendimiennto de manera importante.
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
La novia y la hermana del paciente fueron entrevistadas por separado. Coincidían que se había vuelto retraído y callado, cuando antes era una persona divertida y
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
extrovertida y nunca había sido religioso. La hermana creía que la iglesia le había “lavado el cerebro”. La novia, quien había asistido a varios servicios con el paciente,
F
CF
CF
CF
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
refirió que varios miembros de la congregación comentaron haberse sentido culpables por sus comportamientos previos, pero nunca habían presentado alucinaciones,
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
por lo que se preocupaban por él.
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
La exploración física del paciente, junto con el examen neurológico, resultó normal, al igual que el sistemático de sangre, la alcoholemia y la toxicología urinaria.
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
Se le realizó una tomografía de cráneo que también resultó normal.
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
• Trastorno esquizofreniforme, provisional
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
Comenzó
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
con
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
crisis
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
de
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
pánico
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
ansiedad y abuso de marihuana y alcohol.
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
C PC
recurrentes,
CF CF F CF CF CF CF CF CF F
comenzó a beber alcohol y a fumar marihuana a diario.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
palpitaciones,
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
diaforesis
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
anhedonia, falta de energía y aislamiento social a los 15 años y por ese tiempo
Jorge es un varón de raza blanca de 25 años de edad, soltero y en desempleado,
Con lo que los síntomas depresivos cedieron en unas semanas por lo que dejó la
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
desmotivado.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
C PC
ocurrido por lo que temía por su vida.
CF CF CF F CF CF CF F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
convencido de que había asesinado gente cuando tenía 6 años.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
que vivía en casa y hacía algunos trabajos informales en el vecindario.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
A los 20 años de edad, presentó un episodio psicótico en el que estaba
No fue a la universidad como había sido esperado por sus padres, sino
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
ingresaran a un hospital psiquiátrico.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
C PC
ellas caracterizadas por depresión mayor.
CF CF F CF CF CF CF CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
C PC PC PC PC
tratamiento con antipsicóticos y antidepresivos.
CF CF CF F CF CF F F F CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP EP
calidad, falta de apetito y poca capacidad de concentración.
CF CF CF CF CF CF PC PC
F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
En las próximas semanas, la culpa lo carcomía y pensaba en matarse
cortándose las venas de las muñecas, lo que ocasionó que lo
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
Ambas
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
C C C PC PC
recaídas
CF F CF F F CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
produjeron
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
adecuadas dosis de antipsicóticos y antidepresivos.
C PC PC PC PC
clozapina y no había tenido delirios ni alucinaciones.
CF CF CF F CF CF F F F CF F
aparentemente
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
C C C PC PC
era niño, seguidos de depresión grave durante 1 mes más.
CF CF F F F CF CF F CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP EP
mientras
CF CF CF CF CF CF PC PC
F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
tomaba
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
que se inició a los 15 años de edad.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
seguía teniendo episodios psicóticos hasta los 22 años.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
fines de semana, en ocasiones llegaba a perder la consciencia.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
dejó por completo la marihuana y ha permanecido sobrio por 2 años.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
Después del debut de la psicosis, redujo el consumo de marihuana y
alcohol, pasando por 2 periodos de abstinencia de varios meses, y aún así
porros de marihuana casi diariamente y había bebido masivamente los
Antes de la aparición de la psicosis, a los 20 años, había fumado varios
En los antecedentes de Jorge, destaca el abuso de marihuana y alcohol,
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
Jorge es un varón de raza blanca de 25 años de edad, soltero y en desempleado, que había acudido con psiquiatra durante varios años para controlar su psicosis, ansiedad y abuso de
CF
CF
CF
CF
F
PC
PC
PC
EP
EP
EP
EP
E
E
marihuana y alcohol.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
PC
PC
PC
EP
EP
EP
E
E
Después de una niñez normal, Jorge comenzó a presentar bajo ánimo, anhedonia, falta de energía y aislamiento social a los 15 años y por ese tiempo comenzó a beber alcohol y a
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
fumar marihuana a diario. Comenzó con crisis de pánico recurrentes, palpitaciones, diaforesis y pensamientos de que iba a morir.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
Cuando la depresión y el pánico alcanzaron el máximo, recibió en dos ocasiones sertralina a 100mg/día y psicoterapia. Con lo que los síntomas depresivos cedieron en unas semanas
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
PC
PC
PC
PC
PC
por lo que dejó la sertralina a los pocos meses. Entre los episodios de depresión intensa se le veía triste, irritable y desmotivado. No fue a la universidad como había sido esperado por
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
sus padres, sino que vivía en casa y hacía algunos trabajos informales en el vecindario.
CF
CF
CF
CF
F
PC
PC
EP
EP
EP
EP
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
F
A los 20 años de edad, presentó un episodio psicótico en el que estaba convencido de que había asesinado gente cuando tenía 6 años. No recordaba quiénes eran esas personas, ni
PC
PC
PC
PC
PC
EP
EP
E
E
las circunstancias, pero estaba seguro de que había ocurrido, además escuchaba voces que lo acusaban de ser un asesino. Y pensaba que otros lo iban a castigar por lo ocurrido por lo
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
CF
PC
PC
PC
EP
EP
EP
que temía por su vida.En las próximas semanas, la culpa lo carcomía y pensaba en matarse cortándose las venas de las muñecas, lo que ocasionó que lo ingresaran a un hospital
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
psiquiátrico. Al ingreso, se encontraba ansioso, pero un par de días después se encontró muy deprimido, con anhedonia prominente, sueño de mala calidad, falta de apetito y poca
PC
PC
PC
PC
PC
EP
EP
E
E
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
capacidad de concentración.
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
Los síntomas psicóticos y depresivos remitieron en 4 semanas con tratamiento con antipsicóticos y antidepresivos. Siendo la duración del episodio psicótico de 7 semanas, con 4 de
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
ellas caracterizadas por depresión mayor.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
F
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
Para antes de los 22 años de edad, ya se había ingresado 2 veces más por el mismo patrón sintomático, que comenzaron con varias semanas de delirios y alucinaciones, en relación de
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
C
haber asesinado a alguien cuando era niño, seguidos de depresión grave durante 1 mes más. Ambas recaídas se produjeron aparentemente mientras tomaba adecuadas dosis de
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
antipsicóticos y antidepresivos.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
F
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
Durante los 3 años previos a la actual evaluación, Jorge había tomado clozapina y no había tenido delirios ni alucinaciones. También había estado tomando su medicación antidepresiva
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
junto con psicoterapia, pero la disforia, la irritabilidad y la falta de motivación no se resolvieron del todo.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
C
C
EP
EP
EP
EP
EP
EP
En los antecedentes de Jorge, destaca el abuso de marihuana y alcohol, que se inició a los 15 años de edad.
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
Antes de la aparición de la psicosis, a los 20 años, había fumado varios porros de marihuana casi diariamente y había bebido masivamente los fines de semana, en ocasiones llegaba a
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
F
CF
CF
CF
C
perder la consciencia.
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
Después del debut de la psicosis, redujo el consumo de marihuana y alcohol, pasando por 2 periodos de abstinencia de varios meses, y aún así seguía teniendo episodios psicóticos
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
hasta los 22 años.
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CF
CF
CF
CF
CF
CF
CF
Empezó a ir a grupos de Alcohólicos Anónimos y Narcóticos Anónimos, dejó por completo la marihuana y ha permanecido sobrio por 2 años.
EP
EP
EP
EP
EP
EP
EP
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
• Trastorno esquizoafectivo, tipo depresivo
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
• Trastorno por consumo de alcohol, en remisión
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
• Trastorno por consumo de marihuana, en remisión
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
cognitivos y afectivos.
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
esquizofrenia. La teoría de la diátesis-estrés es de las más aceptadas.
4. En el tratamiento se combina el uso de fármacos y terapia psicológica
5. Los antipsicóticos atípicos son los medicamentos de primera elección.
3. La dopamina es el neurotransmisor más relacionado con la
2. La esquizofrenia llega a afectar al 1% de la población mundial, sin
1. La esquizofrenia es un trastorno mental grave, de curso crónico y
deteriorante. Se manifiesta por síntomas positivos, negativos,
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F
Muñoz-Botello, D. 2022
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP EP
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP E
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
@drmunozbotello
www.drmunozbotello.com
drmunozbotello@gmail.com
EP EP EP EP EP EP E EP E EP E
CF CF CF C F C F CF PC
F CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF C F CF C F C F CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP EP
CF CF CF C F CF CF CF PC
F CF CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP EP EP E
CF CF C F CF CF CF CF CF CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E E E EP E
CF CF CF C F CF CF PC
F
PC
F
PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP E
CF CF C F C F C F CF CF PC
F CF PC
F
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP E PC EP E PC EP EP
CF CF CF CF CF CF F CF F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E EP EP
CF CF CF C F C F CF CF PC
F CF CF
CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE CE
EP EP EP EP EP EP EP E PC EP EP E PC
CF CF CF CF CF CF CF F CF CF F