Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Dieu Khien Dien Khi Nen PDF
Dieu Khien Dien Khi Nen PDF
4. Caáu truùc chung cuûa moät heä thoáng ñieàu khieån khí neùn
Hình 1.5-Caáu truùc chung cuûa moät heä thoáng ñieàu khieån khí neùn
4.1. Heä thoáng cung caáp nguoàn naêng löôïng khí cho toaøn boä cô caáu:
Hình 1.7 - Heä thoáng laép raùp maïng ñöôøng oáng theo kieåu voøng troøn
Hình 1.8 - Laêp raùp maïng ñöôøng oáng tröïc tieáp töø maùy neùn khí
1. Boä phaän xaû nöôùc ôû bình trích chöùa
2. Bình trích chöùa nöôùc ngöng tuï
3. Van giaûm aùp + bình chöùa nöôùc ngöng tuï
4. Boä phaän loïc: boä loïc, van ñieàu chænh aùp suaát, van tra daàu
5. Bình chöùa nöôùc ngöng tuï vaø van xaû cuoái maïng oáng daãn
Hình 1.9 - Sô ñoà laép raùp maïng ñöôøng oáng daãn khí neùn trong nhaø maùy
Moät soá thieát bò trong heä thoáng cung caáp khí neùn:
Maùy neùn khí kieåu Piston:
• Nguyeân lyù:
Khoâng khí sau khi qua boä loïc khí ñöôïc neùn ôû thaân maùy neùn khí nhôø caùc
van ñoùng vaø môû treân ñaàu Piston, sau ñoù ñöôïc ñaåy vaøo bình chöùa.
Ñeå coù theå neùn ñeán aùp suaát > 15 bar söû duïng Piston 2 caáp hoaëc nhieàu
hôn, do khoâng khí ñöôïc neùn nhieàu laàn neân phaûi coù heä thoáng laøm maùt
trung gian.
Hình 1.10 – Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa maùy neùn khí Piston 1 caáp
Maùy neùn khí kieåu caùnh gaït:
• Nguyeân lyù:
Khoâng khí ñöôïc neùn vaøo buoàng huùt, nhôø Rotor vaø Stator ñaët leäch nhau
neân khi Rotor quay khoâng khí seõ vaøo buoàng neùn sau ñoù seõ vaøo buoàng
ñaåy.
Hình 1.11 – Nguyeân lyù hoaït ñoäng maùy neùn khí kieåu caùnh gaït
Maùy neùn khí kieåu truïc vít:
• Nguyeân lyù:
Hai Rotor ñaët song song 1 Rotor coù 4 raêng vaø 1 Rotor coù 6 raõnh hoaït
ñoäng theo nguyeân lyù thay ñoåi theå tích. Theå tích thay ñoåi giöõa caùc raêng khi
truïc vít quay ñöôïc 1 voøng. Nhö vaäy seõ taïo ra quaù trình huùt (theå tích
khoaûng troáng taêng leân) vaø quaù trình neùn (theå tích khoaûng troáng nhoû laïi)
vaø cuoái cuøng laø quaù trình ñaåy.
Hình 1.13 – Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa bôm truïc vít.
Hình 1.14 – Sô ñoà heä thoáng maùy neùn khí kieåu truïc vít coù heä thoáng daàu
boâi trôn.
Maùy neùn khí kieåu Root:
• Nguyeân lyù:
Goàm 2 hoaëc 3 caùnh gaït (piston daïng soá 8), caùc piston ñoù ñöôïc quay
ñoàng boä baèng boä truyeàn ñoäng ôû ngoaøi thaân maùy, trong quaù trình quay
khoâng tieáp xuùc nhau. Nhö vaäy khaû naêng huùt cuûa maùy phuï thuoäc vaøo khe
hôû giöõa hai piston, khe hôû giöõa phaàn quay vaø thaân maùy.
Hình 1.15 – Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa maùy neùn khí kieåu ROOT.
Maùy neùn khí kieåu Turbin:
• Nguyeân lyù:
Laø nhöõng maùy neùn khí doøng lieân tuïc, ñaëc bieät coù löu löôïng lôùn, goàm hai
loaïi doïc truïc vaø höôùng taâm. Toác ñoä doøng chaûy cuûa khí raát lôùn coù theå taêng
toác baèng caùch taêng soá löôïng caùnh turbin.
Hình 1.17 – Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa bình ngöng tuï laøm laïnh baèng nöôùc.
Thieát bò saáy khoâ baèng chaát laøm laïnh:
Khí neùn töø maùy neùn khí qua boä phaän trao ñoåi nhieät khí – khí (1), taïi ñaây
doøng khí neùn seõ ñöôïc laøm laïnh sô boä baèng doøng khí neùn ñaõ ñöôïc saáy
khoâ vaø xöû lyù töø boä phaän ngöng tuï ñi leân. Sau khi laøm laïnh sô boä, doøng khí
neùn vaøo boä phaän trao ñoåi nhieät khí – chaát laøm laïnh (2), quaù trình laøm laïnh
Hình 1.18 – Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa thieát bò saáy khoâ baèng chaát laøm
laïnh.
Boä loïc:
• Ñaùp öùng yeâu caàu veà khoâng khí söû duïng vaø hieäu quaû kinh teá cho
caùc heä thoáng ñieàu khieån ñôn giaûn.
Hình 1.20 – Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa van ñieàu chænh aùp suaát vaø kí hieäu.
Van tra daàu:
Boâi trôn laøm giaûm ma saùt, maøi moøn vaø choáng ræ seùt. Hoaït ñoäng theo
nguyeân lyù oáng Venturi.
Hình 1.22 – Nguyeân lyù hoaït ñoäng vaø kí hieäu cuûa van tra daàu.
4.2. Phaàn töû ñöa vaø xöû lyù tín hieäu
Van ñaûo chieàu
Van ñaûo chieàu coù nhieäm vuï ñieàu khieån doøng naêng löôïng baèng caùch
ñoùng, môû hay chuyeån ñoåi vò trí ñeå thay ñoåi höôùng cuûa doøng naêng löôïng.
* Nguyeân lyù hoaït ñoäng:
Hình 1.23 – Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa van ñaûo chieàu
Khi chöa coù tín hieäu taùc ñoäng vaøo cöûa (12) thì cöûa (1) bò chaën vaø cöûa (2)
noái vôùi cöûa (3). Khi coù tín hieäu taùc ñoäng vaøo cöûa (12), ví duï baèng doøng
khí neùn, noøng van dòch chuyeån qua phaûi, cöûa (1) thoâng vôùi cöûa (2) vaø cöûa
(3) bò chaën. Khi thoâi khoâng taùc ñoäng doøng khí neùn vaøo cöûa (3) döôùi taùc
ñoäng cuûa loø xo noøng van trôû veà beân traùi laø vò trí ban ñaàu.
* Kyù hieäu van ñaûo chieàu:
a 0 b a b
Vò trí “khoâng” ñöôïc kí hieäu laø vò trí maø khi chöa coù tín hieäu ngoaøi taùc ñoäng
vaøo. Vôùi van 3 vò trí thì vò trí giöõa kí hieäu “0” laø vò trí “khoâng”. Ñoái vôùi van 2
vò trí thì vò trí “khoâng” coù theå laø “a” hoaëc “b”, thoâng thöôøng laø “b”.
Tröôøng hôïp cöûa xaû khí coù vaø khoâng coù moái noái cho oáng daãn ñöôïc bieåu
dieãn nhö hình.
a b
Kí hieäu cöûa xaû khí
Beân trong oâ vuoâng cuûa moãi vò trí laø caùc ñöôøng thaúng coù hình muõi teân,
bieåu dieãn höôùng chuyeån ñoäng cuûa doøng qua van. Tröôøng hôïp doøng bò
chaën ñöôïc bieåu dieãn baèng daáu gaïch ngang.
Hình 1.30 – Van ñaûo chieàu 4/2 taùc ñoäng baèng baøn ñaïp
• Van ñaûo chieàu 5/2:
- Chòu taùc ñoäng cô – ñaàu doø.
- 5 cöûa A, B, P, R, S.
- 2 vò trí 0 vaø 1.
- Ôû vò trí 0 coång xaû S ñoùng, coång nguoàn P noái coång laøm vieäc B, coång
laøm vieäc noái coång xaû R.
- Ôû vò trí 1 coång laøm vieäc B noái coång xaû S, coång nguoàn P noái coång
laøm vieäc A, coång xaû R ñoùng.
- Chòu taùc ñoäng cô qua vò trí 1, thoâi taùc ñoäng cô trôû veà vò trí 0.
Hình 1.31 – Van ñaûo chieàu 5/2 taùc ñoäng baèng ñaàu doø
Hình 1.32 – Van ñaûo chieàu 5/2 taùc ñoäng baèng doøng khí neùn
• Van ñaûo chieàu 4/2:
- Chòu taùc ñoäng tröïc tieáp baèng nam chaâm ñieän.
- 4 cöûa A, B, P, R.
- 2 vò trí 0 vaø 1.
- Ôû vò trí 0 coång nguoàn P noái coång laøm vieäc B, coång laøm vieäc A noái
coång xaû R.
- Ôû vò trí 1 coång nguoàn P noái coång laøm vieäc A, coång laøm vieäc B noái
coång xaû R.
- Chòu taùc ñoäng nam chaâm qua vò trí 1, thoâi taùc ñoäng cô trôû veà vò trí 0.
Hình 1.33 – Van ñaûo chieàu 4/2 taùc ñoâng tröïc tieáp baèng nam chaâm
• Van ñaûo chieàu 3/2:
- Taùc ñoäng baèng nam chaâm ñieän qua van phuï trôï.
- 3 cöûa P, A vaø R.
- 2 vò trí 0 vaø 1.
- Ôû vò trí 0 coång A noái vôùi cöûa xaû R, coång nguoàn P ñoùng.
- Ôû vò trí 1 coång nguoàn P noái coång laøm vieäc A, coång xaû A ñoùng.
- Chòu taùc ñoäng nam chaâm qua vò trí 1, thoâi taùc ñoäng cô trôû veà vò trí 0.
• Van ñaûo chieàu xung 4/2 taùc ñoäng baèng nam chaâm ñieän qua van
phuï trôï:
• Van ñaûo chieàu xung 5/2 taùc ñoäng baêng nam chaâm ñieän qua van
phuï trôï:
Van chaén
Laø loaïi van chæ cho löu löôïng khí neùn ñi qua moät chieàu. Goàm caùc loaïi:
Van moät chieàu, van logic OR, van logic AND, van xaû khí nhanh.
Van moät chieàu:
Coù taùc duïng chæ cho löu löôïng khí neùn ñi qua moät chieàu, chieàu ngöôïc laïi
bò chaën. Nguyeân lyù hoaït ñoäng vaø kyù hieäu: doøng khí neùn ñi töø A qua B nhôø
aùp suaát lôùn hôn löïc ñaåy loø xo, chieàu töø B qua A bò chaën.
Hình 1.44 – Van tieát löu coù tieát dieän khoâng ñoåi
- Van tieát löu coù tieát dieän thay ñoåi ñieàu chænh ñöôïc löu löôïng doøng
qua van.
Hình 1.45 – Van tieát löu coù tieát dieän thay ñoåi
- Van tieát löu laép tröïc tieáp treân cöûa S vaø cöûa R cuûa van ñaûo chieàu, ñeå
ñieàu chænh vaän toác ôû ñöôøng ra cuûa cô caáu chaáp haønh (piston). Khí
Hình 1.46 – Van tieát löu: a. Khoâng coù moái noái ren; b. coù moái noái ren
Hình 1.46 – Van tieát löu moät chieàu ñieàu chænh baèng tay
Van tieát löu moät chieàu ñieàu khieån baèng cöû chaën:
Vaän toác xilanh trong quaù trình chuyeån ñoäng coù nhöõng vaän toác khaùc nhau
taïi caùc haønh trình khaùc nhau.
Hình 1.47 – Van tieát löu moät chieàu ñieàu chænh baèng cöû chaën
Van an toaøn:
Van an toaøn coù nhieäm vuï giöõ aùp suaát lôùn nhaát maø heä thoáng coù theå taûi.
Khi aùp suaát lôùn hôn aùp suaát cho pheùp cuûa heä thoáng thì aùp suaát doøng khí
seõ thaéng löïc loø xo, doøng khí neùn theo cöûa R ra ngoaøi khoâng khí.
Hình 1.52 – Van aùp suaát ñieàu chænh töø xa qua taùc ñoäng giaùn tieáp qua van
traøn
Boä chuyeån ñoåi xung:
Coù nhieäm vuï chuyeån ñoåi tín hieäu lieân tuïc (löu löôïng doøng khí neùn) thaønh
nhöõng tín hieäu rôøi raïc – xung chuyeån maïch ngaén (löu löôïng doøng khí
ñöôïc ñoùng môû theo xung taùc ñoäng).
Doøng khí neùn ñi töø P qua A ñoàng thôøi doøng khí neùn cuõng qua loã nhoû cuûa
piston (noøng van) ñaåy noøng van töø töø qua traùi cho ñeán khi cöûa P vaø cöûa A
bò chaën. Thôøi gian bò chaën khoaûng 1 giaây, taïi vò trí naøy cöûa A thoâng vôùi
cöûa xaû R. Khi doøng khí neùn ôû P khoâng coøn, doøng khí neùn phía sau noøng
van seõ ñöôïc thoaùt ra vaø döôùi taùc ñoäng cuûa löïc loø xo ñaåy noøng van trôû veà
vò trí ban ñaàu.
Hình 1.61 – ÖÙng duïng caûm bieán baèng tia reõ nhaùnh ñieàu khieån vò trí cuoái
haønh trình
Caûm bieán baèng tia phaûn hoài:
Nguyeân taéc hoaït ñoäng vaø kí hieäu:
Khi doøng khí neùn P ñi qua khoâng coù löïc caûn, tín hieäu phaûn hoài X=0, khi
coù vaät caûn tín hieäu phaûn hoài X=1. Ñaëc ñieåm cuûa caûm bieán baèng tia phaûn
hoài laø khi vaät caûn dòch chuyeån theo höôùng doïc truïc caûm bieán (khoaûng
caùch a) hoaëc theo höôùng vuoâng goùc truc caûm bieán (khoaûng caùch s) thì tín
hieäu nhaän ñöôïc laø X=1.
Hình 1.63 – ÖÙng duïng caûm bieán kieåm tra kích thöôùc chi tieát
a. Sô ñoà maïch
b. Sô ñoà vaän haønh
Hình 1.64 – ÖÙng duïng caûm bieán theo doõi vò trí chính xaùc meùp baêng taûi
daây chuyeàn
Hình 1.68 – Sô ñoà keát caáu phaàn töû khueách ñaïi tín hieäu baèng caûm bieán
baèng tia qua khe hôû
Sô ñoà keát caáu phaàn töû khueách ñaïi baèng maøng qua caûm bieán baèng tia reõ
nhaùnh.
Hình 1.69 – Sô ñoà keát caáu phaàn töû khueách ñaïi baèng maøng cuûa caûm bieán
baèng tia qua khe hôû
Hình 1.70 – Phaàn töû chuyeån ñoåi tín hieäu khí neùn – ñieän (rôle aùp suaát)
Hình 1.71 – Phaàn töû chuyeån ñoái tín hieäu khí neùn – ñieän (tieáp ñieåm chuyeån
maïch)
Hình 1.72 – Phaàn töû chuyeån ñoåi tín hieäu khí neùn – ñieän keát hôïp phaàn töû
khueách ñaïi
Phaàn töû chuyeån ñoåi tín hieäu ñieän-khí neùn:
Nguyeân taéc chuyeån ñoåi tín hieäu ñieän – khí neùn laø nam chaâm ñieän. Doøng
ñieän vaøo cuoän daây (1), loõi töø (2) seõ dòch chuyeån veà beân traùi laøm cöûa laøm
vieäc A noái cöûa nguoàn P.
Hình 1.73 – Nguyeân lyù taùc ñoäng cuûa nam chaâm ñieän
Xilanh maøng:
Nguyeân lyù hoaït ñoäng töông töï xilanh taùc duïng ñôn nhöng haønh trình daøi
hôn
Hình 1.75 – Xilanh taùc ñoäng 2 chieàu khoâng coù giaûm chaán
Hình 1.76 – Xilanh taùc ñoäng hai chieàu coù giaûm chaán cuoái haønh trình
Hình 1.79 – Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô caùnh gaït
3. Caùc phöông phaùp thieát keá vaø veõ maïch ñieàu khieån cho cô
caáu
Trong kyõ thuaät ñieàu khieån, caùc hoaït ñoäng cuûa caùc cô caáu trong heä thoáng
ñieàu khieån töï ñoäng ñeàu xuaát phaùt töø caùc phöông trình chuyeån ñoäng ñöôïc
xaây döïng treân nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng. Caùc phöông trình naøy laø
haøm tích hôïp nhöõng giaù trò cuûa tín hieäu vaøo vaø tín hieäu ra vaø ñöôïc vieát
döôùi daïng caùc bieán soá cuûa ñaïi soá Bool.
Quaù trình ñònh nghóa tín hieäu vaøo ra ñaày ñuû, tuaân thuû nguyeân lyù hoaït ñoäng
cuûa heä thoáng ñeå xaây döïng ñöôïc caùc haøm toái öu, töùc giaûm thieåu ñöôïc toái
ña caùc phaàn töû logic trong thieát keá laø moät nhieäm vuï quan troïng trong kyõ
thuaät ñieàu khieån.
Tuøy theo möùc ñoä ñôn giaûn hay phöùc taïp cuûa hoaït ñoäng heä thoáng ta coù
theå coù ít hay nhieàu phöông trình ñieàu khieån.
LYÙ THUYEÁT ÑAÏI SOÁ BOOLE
Pheùp bieán ñoåi ñôn giaûn
Hoaùn vò:
Keát hôïp:
Phaân phoái:
Haáp thuï:
Buø:
De Morgan
Bieåu ñoà traïng thaùi bieåu dieãn caùc traïng thaùi hoaït ñoäng cuûa caùc phaàn töû
trong heä thoáng, moái lieân heä giöõa caùc phaàn töû vaø trình töï chuyeån maïch
cuûa caùc phaàn töû. Do ñoù noù ñöôïc xem nhö laø cô sôû theå hieän nguyeân lyù
hoaït ñoäng cuûa moät heä thoáng.
Truïc tung cuûa bieåu ñoà traïng thaùi laø bieåu dieãn traïng thaùi ( haønh trình
chuyeån ñoäng, aùp suaát, goùc quay,…). Truïc hoaønh bieåu dieãn caùc böôùc thöïc
hieän hoaëc laø thôøi gian haønh trình. Haønh trình laøm vieäc ñöôïc chia thaønh
nhieàu böôùc. Söï thay ñoåi traïng thaùi caùc böôùc ñöôïc bieåu dieãn baèng caùc
ñöôøng neùt ñaäm. Söï lieân keát caùc tín hieäu ñöôïc theå hieän baèng caùc neùt nhoû
vaø chieàu taùc ñoäng ñöôïc bieåu dieãn baèng muõi teân.
Ví duï maùy neùm boùng
Böôùc 0-1
Taïi vò trí khôûi ñaàu cuûa böôùc 0 – 1, khi ñoàng thôøi S0 bò taùc ñoäng vaø nuùt Sp
ñöôïc nhaán thì thöïc hieän böôùc 0 –1, töùc laø A+ thöïc hieän. Vaø noù vaãn thöïc
hieän sau khi ta thaû nuùt nhaán ñieàu naøy phaûi nhôù traïng thaùi cuûa A+.
Phöông trình vieát nhö sau:
Böôùc 1-2
- Taïi vò trí 1, tín hieäu S1 taùc ñoäng keát thuùc böôùc 0-1 vaø thöïc hieän böôùc
1-2, cuõng laø A+ nhöng vaän toác v1. Khi thöïc hieän 1-2 thì S1 seõ thoâi
taùc ñoäng, vaãn thöïc hieän A+ töùc laø phaûi nhôù traïng thaùi naøy.
- Phöông trình vieát nhö sau:
Böôùc 2-3
- Khi piston gaëp S2 thì keát thuùc böôùc 1-2 vaø thöïc hieän böôùc giaät luøi 2-3 (A-
) vaø keát thuùc taïi S0. Khi thöïc hieän böôùc 2-3 thì S2 thoâi taùc ñoäng nhöng A-
vaãn hoaït ñoäng, töùc phaûi coù nhôù traïng thaùi cuûa noù.
- Phöông trình ñöôïc vieát nhö sau:
Ví duï
Moät thanh haøn nhieät ñieän ñöôïc eùp vaøo moät troáng troøn xoay ñöôïc laøm maùt
baèng xy lanh khí neùn taùc ñoäng keùp (1A) vaø haøn taám plastic thaønh caùc
oáng, hình 7.21. Haønh trình duoãi ra ñöôïc kích baèng moät nuùt nhaán 1S1.
Haønh trình duoãi vôùi aùp suaát laø 4 bar vaø khi 1S4 ñöôïc taùc ñoäng thì baét ñaàu
eùp cho tôùi aùp suaát eùp taêng ñeán 8 bar thì piston giaät veà. Gaëp 1S3 thì piston
döøng laïi, sau 2 giaây thì chu kyø eùp môùi laïi baét ñeàu. Trong maïch söû duïng
van 5/2/2 coil.
Xaây döïng maïch ñieàu khieån cuûa cô caáu haøn nhieät ñieän.
Giaûi:
• Bieåu ñoà traïng thaùi ñöôïc moâ taû hình sau: