Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Strabon - Prettanikè Et Les Îles
Strabon - Prettanikè Et Les Îles
org/pccj/7487
Tout OpenEdition
Publications
du Centre
Camille
Jullian
La Gaule selon Strabon. Du texte à l’archéologie
| Patrick Thollard
Chapitre II. La
Prettanikè et les
îles
p. 54-57
Texte intégral
La Prettaniké
Histoire
13 [IV, 5, 3] Δὶς δὲ διέβη Καῖσαρ εἰς τὴν νῆσον ὁ θεός,
ἐπανῆλθε δὲ διὰ ταχέων οὐδὲν μέγα διαπραξάμενος οὐδὲ
προελθὼν ἐπὶ πολὺ τῆς νήσου, διά τε τὰς ἐν τοῖς Κελτοῖς
γενομένας στάσεις τῶν τε βαρβάρων καὶ τῶν οἰκείων
στρατιωτῶν, καὶ διὰ τὸ πολλὰ τῶν πλοίων ἀπολέσθαι κατὰ
τὴν πανσέληνον αὔξησιν λαβουσῶν τῶν ἀμπώτεων καὶ τῶν
πλημμυρίδων. Δύο μέντοι ἢ τρεῖς νίκας ἐνίκησε τοὺς
Βρεττανούς, καίπερ δύο τάγματα μόνον περαιώσας τῆς
στρατιᾶς, καὶ ἀπήγαγεν ὅμηρά τε καὶ ἀνδράποδα καὶ τῆς
ἄλλης λείας πλῆθος.
14 Νυνὶ μέντοι τῶν δυναστῶν τινες τῶν αὐτόθι πρεσβεύσεσι
καὶ θεραπείαις κατασκευασάμενοι τὴν πρὸς Καίσαρα τὸν
Σεβαστὸν ϕιλίαν, ἀναθήματά τε ἀνέθηκαν ἐν τῷ Καπετωλίῳ
καὶ οἰκείαν σχεδόν τι παρεσκεύασαν τοῖς ̔Ρωμαίοις ὅλην
τὴν νῆσον· τέλη τε οὔπως ὑπομένουσι βαρέα τῶν τε
εἰσαγομένων εἰς τὴν Κελτικὴν ἐκεῖθεν καὶ τῶν ἐξαγομένων
ἐνθένδε (ταῦτα δ´ ἐστὶν ἐλεϕάντινα ψάλια καὶ περιαυχένια
καὶ λυγγούρια καὶ ὑαλᾶ σκεύη καὶ ἄλλος ῥῶπος τοιοῦτος),
ὥστε μηδὲν δεῖν ϕρουρᾶς τῆς νήσου· τοὐλάχιστον μὲν γὰρ
ἑνὸς τάγματος χρῄζοι ἂν καὶ ἱππικοῦ τινος, ὥστε καὶ ϕόρους
ἀπάγεσθαι παρ´ αὐτῶν, εἰς ἴσον δὲ καθίσταιτ´ ἂν τὸ
ἀνάλωμα τῇ στρατιᾷ τοῖς προσϕερομένοις χρήμασιν·
(201C) ἀνάγκη γὰρ μειοῦσθαι τὰ τέλη ϕόρων
ἐπιβαλλομένων, ἅμα δὲ καὶ κινδύνους ἀπαντᾶν τινας βίας
ἐπαγομένης.
15 [IV, 5, 3] Deux fois le divin César passa dans l’île, pour en
revenir dans les plus brefs délais, sans avoir accompli
d’action d’éclat ni avoir progressé beaucoup à l’intérieur de
l’île. La raison en est double : d’abord des révoltes avaient
éclaté chez les Keltoi à la fois chez les barbares et au sein de
Iernè
17 [IV, 5, 4] Εἰσὶ δὲ καὶ ἄλλαι περὶ τὴν Βρεττανικὴν νῆσοι
μικραί· μεγάλη δ´ ἡ Ἰ έρνη πρὸς ἄρκτον αὐτῇ
παραβεβλημένη, προμήκης μᾶλλον [ἢ] πλάτος ἔχουσα.
Περὶ ἧς οὐδὲν ἔχομεν λέγειν σαϕὲς πλὴν ὅτι ἀγριώτεροι τῶν
Βρεττανῶν ὑπάρχουσιν οἱ κατοικοῦντες αὐτήν,
ἀνθρωποϕάγοι τε ὄντες καὶ πολυϕάγοι, τούς τε πατέρας
τελευτήσαντας κατεσθίειν ἐν καλῷ τιθέμενοι καὶ ϕανερῶς
μίσγεσθαι ταῖς τε ἄλλαις γυναιξὶ καὶ μητράσι καὶ ἀδελϕαῖς.
Καὶ ταῦτα δ´ οὕτω λέγομεν ὡς οὐκ ἔχοντες ἀξιοπίστους
Thoulé
19 [IV, 5, 5] Περὶ δὲ τῆς Θούλης ἔτι μᾶλλον ἀσαϕὴς ἡ ἱστορία
διὰ τὸν ἐκτοπισμόν· ταύτην γὰρ τῶν ὀνομαζομένων
ἀρκτικωτάτην τιθέασιν. ῝Α δ´ εἴρηκε Πυθέας περί τε
ταύτης καὶ τῶν ἄλλων τῶν ταύτῃ τόπων ὅτι μὲν πέπλασται,
ϕανερὸν ἐκ τῶν γνωριζομένων χωρίων· κατέψευσται γὰρ
αὐτῶν τὰ πλεῖστα, ὥσπερ καὶ πρότερον εἴρηται, ὥστε δῆλός
ἐστιν ἐψευσμένος μᾶλλον περὶ τῶν ἐκτετοπισμένων. Πρὸς
μέντοι τὰ οὐράνια καὶ τὴν μαθηματικὴν θεωρίαν ἱκανῶς #
δόξει κεχρῆσθαι τοῖς πράγμασι # [...] τοῖς τῇ κατεψυγμένῃ
ζώνῃ πλησιάζουσι τὸ τῶν καρπῶν εἶναι τῶν ἡμέρων καὶ
ζῴων τῶν μὲν ἀϕορίαν παντελῆ τῶν δὲ σπάνιν, κέγχρῳ δὲ
καὶ ἀγρίοις λαχάνοις καὶ καρποῖς καὶ ῥίζαις τρέϕεσθαι· παρ´
οἷς δὲ σῖτος καὶ μέλι γίγνεται, καὶ τὸ πόμα ἐντεῦθεν ἔχειν·
τὸν δὲ σῖτον, ἐπειδὴ τοὺς ἡλίους οὐκ ἔχουσι καθαρούς, ἐν
οἴκοις μεγάλοις κόπτουσι, συγκομισθέντων δεῦρο τῶν
σταχύων· αἱ γὰρ ἅλως ἄχρηστοι γίνονται διὰ τὸ ἀνήλιον καὶ
τοὺς ὄμβρους.
20 [IV, 5, 5] En ce qui concerne Thoulè [Thulé],
l’information est encore plus incertaine à cause de son
éloignement. En effet, de toutes les contrées qui portent un
nom, c’est elle qu’on donne comme la plus septentrionale.
Quant à ce que Pythéas a rapporté à son propos aussi bien
que sur les autres endroits de cette région, ce ne sont
qu’inventions, comme on voit à travers ce qu’il dit sur les
régions que nous connaissons. En effet, pour la plupart de
celles-ci, ses informations sont fausses, comme il a été
précédemment indiqué, si bien que, de toute évidence,
l’erreur doit augmenter pour les lieux qui s’écartent du
monde habité. Accordons-lui toutefois qu’en fonction des
phénomènes célestes et de la science mathématique, il
pourrait avoir correctement interprété la réalité, lorsqu’il
donne les renseignements suivants sur ceux qui avoisinent
la zone glaciale : pour les plantes cultivées et les animaux
domestiques, les premières manquent totalement, les
seconds sont rares et c’est de millet et en outre de légumes,
de fruits et de racines qu’on se nourrit ; ceux qui ont du blé
et du miel font aussi leur boisson à partir de ces produits ;
enfin, pour le blé, faute de clairs soleils, ils utilisent de
grands bâtiments pour le battre après y avoir entassé les
épis : en effet, les aires à ciel ouvert sont inutilisables en
raison du manque de soleil et à cause des pluies.
Notes
1. Le texte présente une lacune : la restitution proposée par
Fr. Lasserre, ἀλλ΄ ὀλίγον « peu important », est tout à fait acceptable.