Bible in Ashéninka Pichis, Pichis Ashéninca, Pichis Campa

KAMEETHARI AANTSI
Iaaventaitzirira
Avinkatharite
Jesucristo
Ovakerari
Antzimotavakaantsi
El Nuevo Testamento
de nuestro Seor Jesucristo
en el idioma
asheninka
(del Pichis)

El Nuevo Testamento
de nuestro Seor Jesucristo
en el idioma
asheninka
(del Pichis)
Primera edicin, 1996
Segunda edicin, 2008
Publicado por
La Liga Bblica 2008
Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar pblicamente
la obra bajo las condiciones siguientes:
Reconocimiento. Debe reconocer los crditos de la Liga
Bblica (pero no de una manera que sugiera que tiene su
apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).
No comercial. No puede utilizar esta obra para nes
comerciales.
Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar o
generar una obra derivada a partir de esta obra.
OKARATZI TZIMAYETATSIRI
Muteo Mt. 5
Marcos Mr. 61
Lucas Lc. 93
Juan Jn. 149
Jantayetakeri Hch. 192
Roma-satziite Ro. 246
1 Corinto-satziite 1 Co. 272
2 Corinto-satziite 2 Co. 299
Galacia-satziite Ga. 316
Efeso-satziite Ef. 325
Filipos-satziite Fil. 333
Colosas-satziite Col. 339
1 Tesalnica-satziite 1 Ts. 345
2 Tesalnica-satziite 2 Ts. 350
1 Timoteo 1 Ti. 353
2 Timoteo 2 Ti. 360
Tito Tit. 365
Filemn Flm. 368
Hebreo-payeeni He. 370
Santiago Stg. 391
1 Pedro 1 P. 397
2 Pedro 2 P. 404
1 Juan 1 Jn. 409
2 Juan 2 Jn. 415
3 Juan 3 Jn. 416
Judas Jud. 417
Joaakayeetakeriri Ap. 419
Tsika Ikantayeetziro aantsipayeeni 447
El Nuevo Testamento en Ashninka del Pichis del Per, 2da ed. 2008, Liga Bblica Internacional
5
Icharineyetari Jesucristo
(Lc. 3.23-38)
1
1
Jiroka ivairopayeeni ikaratzi
icharineyetari Jesucristo. Tema
iriitake icharine David-ni, ipoa eejatzi
Abraham-ni.
2
Ikanta pairani Abraham-ni,
itzimake itomi ipaitakeri Isaac. Ikanta
Isaac tzimanake itomi irirori, ipaitakeri
Jacob. Ikanta Jacob tzimanake itomi
irirori, ipaitakeri Jud. Tera aparoni
ikanta itomi Jacob, osheki ikaratake
itomipayeeni.
3
Ikuntu Jud jovuIyuntu
kaakero Tamar, ipaitakeri Fares, iriima
pashine ipaitakeri Zara. Ikanta Fares
tzimanake itomi irirori, ipaitakeri Esrom.
Ikanta Esrom tzimanake itomi irirori,
ipaitakeri Aram.
4
Ikanta Aram tzimanake
itomi irirori, ipaitakeri Aminadab. Ikanta
Aminadab tzimanake itomi irirori,
ipaitakeri Naasn. Ikanta Naasn
tzimanake itomi irirori, ipaitakeri
Salmn.
5
Ikuntu SuImn jovuIyuntukuu
kero Rahab, ipaitakeri Booz. Ikanta Booz
jovaiyantakaakero Rut, ipaitakeri Obed.
Ikanta Obed tzimanake itomi irirori,
ipaitakeri Isa.
6
Ikanta Isa tzimanake
itomi irirori, ipaitakeri David. Iriitakera
pinkatharitaintsiri. Ikanta pinkathari
David jovaiyantakaakero iina Uras,
ipaitakeri Salomn.
7
Ikanta Salomn
Roboam. Ikanta Roboam tzimanake itomi
irirori, ipaitakeri Abas. Ikanta Abas
tzimanake itomi irirori, ipaitakeri Asa.
8
Ikanta Asa tzimanake itomi irirori,
ipaitakeri Josafat. Ikanta Josafat
tzimanake itomi irirori, ipaitakeri Joram.
Ikanta Joram tzimanake itomi irirori,
ipaitakeri Uzas.
9
Ikanta Uzas tzimanake
itomi irirori, ipaitakeri Jotam. Ikanta
Jotam tzimanake itomi irirori, ipaitakeri
Acaz. Ikanta Acaz tzimanake itomi irirori,
ipaitakeri Ezequas.
10
Ikanta Ezequas
Manass. Ikanta Manass tzimanake
itomi irirori, ipaitakeri Amn. Ikanta
Amn tzimanake itomi irirori, ipaitakeri
Josas.
11
Ikanta Josas tzimanake itomi
irirori, ipaitakeri Jeconas. Irojatzi
itzimantanakari irirentzipayeeni eejatzi.
Aripaitera ipokaiyakeni ovayiriite
poaachari Babilonia, jaanakeri maaroni
inampiki.
12
Okanta ipiyeeyaani jaantaveetakariri
maaroni Babilonia-ki. Tzimai itomi
Jeconas irirori, ipaitakeri Salatiel. Ikanta
Salatiel tzimanake itomi irirori, ipaitakeri
Zorobabel.
13
Ikanta Zorobabel tzimanake
itomi irirori, ipaitakeri Abiud. Ikanta
Abiud tzimanake itomi irirori, ipaitakeri
Eliaquim. Ikanta Eliaquim tzimanake
itomi irirori, ipaitakeri Azor.
14
Ikanta
Azor tzimanake itomi irirori, ipaitakeri
Sadoc. Ikanta Sadoc tzimanake itomi
irirori, ipaitakeri Aquim. Ikanta Aquim
tzimanake itomi irirori, ipaitakeri Eliud.
15
Ikanta Eliud tzimanake itomi irirori,
KAMEETHARI AANTSI JOSANKINATAKERI
MATEO
6
ipaitakeri Eleazar. Ikanta Eleazar
tzimanake itomi irirori, ipaitakeri Matn.
Ikanta Matn tzimanake itomi irirori,
ipaitakeri Jacob.
16
Ikanta Jacob
tzimanake itomi irirori, ipaitakeri Jos.
Iriitakera oimenthoritakari Mara. Iroka
Mara iroora ovaiyantakeriri Jess,
irijatzi ipaitaitakeri eejatzi Cristo.
17
Iriitake ikaratzi icharinentayetakari.
Jetanakaro Abraham-ni irojatzi David-ni,
ikarataiyini 14. Ipoaana David-niki
irojatzi jaantaveetakariri Babilonia-ki,
ikarataiyini 14. IpIyeeyuunIfu juuntuvee
takariri Babilonia-ki, IfojutzI ItzImuntu
kari Cristo, ikarataiyini 14 eejatzi.
Itzimantakari Jesucristo
(Lc. 2.1-7)
18
Jiroka okanta itzimantakari pairani
Jesucristo. Ikanta Jos, tzimatsi iinathori
opaita Mara. Ikashiyakaro iinantyaaro.
Iro kantacha te iriaamaityaaro
intsipavaityaaro. Iro kantacha Mara
motzitake, Ikuntukuukufo TusofentsInkun
tsi.
19
Ikanta Jos, tampatzikashirera
inake irirori, ikovake irovashaanteromi
iromananekiini, te Inkove IfovuufIpefo
vaitero inkemakoitero itzimashivaitaka
eentsite.
20
Ikanta ikinkishirevaitara Jos
tsiteni, jomishimpyaakeri imaninkarite
Pava jimayira, ikantakeri: Jos, icharine
David-ni. Opaitama pikinkishiretantari
povashaantero Mara? Payero, tema
Tasorentsinkantsi kantakaarori
omotzitantakari.
21
Aririka intzimake
eentsika, pimpaiteri JESS. Iriitakera
ovavisaakotairine isheninkapayeeni
ikaariperoshirevaitake.
22
Ari okanta
omonkufutuntukufI muufonI josunkInutu
keri pairani Kamantantaneri, Ikuntuke
ranki:
23
Ari ovaiyantake tsinane kaari eerine
shirampari, intzime otomi,
Impaitaiteri Emanuel, akantziri
aaaneki aaka: Itsipatai Pava.
24
Ikanta ikakitanai Jos, jimatakero
okaratzi inintakaakeriri Pava, jaakero
iinantyaari.
25
Te irimaantamaityaaro
irojatzi itzimantakari oponkitzitanakari
otomi. Ipaitaitakeri JESS.
Ipokake iyotaneri irieeri Jess
2
1
Itzimake Jess nampitsiki Beln
saikatsiri janta Judea-ki. Tema
itzimantakarira Jess, IfI pInkuthufIven
tantatsiri Herodes. Ari jareetakari
nampitsiki Jerusaln iyotaneripayeeni
ikenapaakero ishitovapiintzi ooryaatsiri.
2
Josampitapaakeri: Tsikama isaikika
ivinkatharite Judo-payeeni ovakera
tzimaintsiri? Janta nonampiki
nopoaaka, nouukefI ImpokIfo nIyotun
takari tzimake. Iro nopokantaiyarini
noaapinkathateri.
3
Ikanta ikemavakera
pinkathari Herodes, untufo IkInkIshIfetu
naka, ari ikempitaakari eejatzi maaroni
Jerusaln-satzi.
4
Opoa ikaimakaantakeri
Hefodes muufonI Ijevufe ompefutusofen
tsitaari, eejatzi maaroni iyotzinkari,
josampitakeri: Tsika janta intzimeka
Cristo?
5
Ikantaiyanakeni irirori:
Intzime janta nampitsiki Beln saikatsiri
Judea, tema ari okantzi irosankinare
kamantantaneri, ikantake:
6
Ari osaikiri nampitsi Beln janta
Judea-ki, tekatsi thainkerone.
Ari impoeeyaari pinkatharijanori
janta. Iriitake jevatairine
Israel-mirinkaite ikaratzi nashitaari
naaka.
7
Ipoa Herodes, ikaimakaantakeri
pokuyetuIntsIfI IfIeefI ovukefu tzImuIn
tsiri, josampitakeri: TsIkupuIte pIuuke
rika impokiro piyotantakari tzimake
pinkathari?.
8
Ikamantakeri maaroni.
Opoa ikantanakeri irirori: Kameetha,
pimatero piyaate Beln-ki, pamene tsika
isaikajaantzi eentsika. Aririka piaakeri,
eejatzira pinkenapai jaka, pInkumuntu
naina. Niyaateeta eejatzi naaka,
MATEO1,2
7
*2.18: Iroka Raquel irootake iinani Jacob, iro inintaperotane. Irooma Ram nampitsi onatzi,
otzimi saikatsiri iipatsiteki Israel-mirinkaite. Jaka iroaaka iaaventatziiro Mateo okaratzi
josankinatakeri pairani kamantantaneri paitachari Jeremas iaaventziro Raquel eejatzi
Ram-satoite oaashitaiyaroni, tema athataatyaaro tsinaneete Jerusaln-satoite oaashitaiyaani
irooriite aririka irovamaitaitero ovaiyaneete.
noaapinkathatakiteri.
9
Irojatzi
jiyaatantanakari. Eejatzi iaanairi
impokiro iaakeri chapinki ipoaakanta.
Iaashitakari jaatzinkapaake, iro
jiyotantapaakarori pankotsi isaikira
eentsi.
10
Ikanta iaakerira, kimoshire
ikantaiyapaakani.
11
Areetaiyapaakani
pankotsiki, iaapaakeri eentsi eejatzi
iriniro Mara. Jotyeerovashitapaakari,
iaapinkathatapaakeri. JushItufyuukotu
paakeri jamakeneriri, ipapaakeri oro,
ipakeri kasankaayetatsiri, ipakeri eejatzi
paitachari mirra. OshekI ovInufo Ifokupu
yeeni.
12
Ikanta jimagaiyapaakeni,
jomishimpyaakeri Pava, ikantziri: Eero
pipiyashitari Herodes. Pinkenanai
pashineki avotsi piyaatantaiyaari
pinampiki.
Jovamaitake eentsi
13
Aritake piyeeyaani iyotaneripayeeni.
Japiitairo imaninkarite Pava jiaanatziri
Jos imishireki, ikantziri: Jos, pIshIyu
kayeri eentsi eejatzi iriniro, piyaate
nampitsiki Egipto. Ari pisaikeri janta
irojatzi nonkantantaiyaamiri: Pimpiyee.
Aatsikitake Herodes iroveri eentsika.
14
Ikanta ikakitanake Jos, ikamantakero
Mara, tsiteni ishiyaka Egipto-ki,
jaanakeri eentsi.
15
Ari isaikakeri janta,
irojatzi ikamantaari Herodes. Ari okanta
omonkaratantakari josankinatakeri
pairani kamantantaneri, ikantake:
Isaikavetaka notomi nampitsiki
Egipto, ari nokaimairi impiyeeta
eejatzi.
16
Ikanta Herodes, Iyotuke jumutuvItu
keri iyotaneripayeeni, te impiyashitairi.
Otyaanakari imashirenka. Jomityaantake
irovayiritepayeeni, ikantakeri: Piyaate
janta Beln-ki, paperoteri povamairi
eentsipayeeni, pinthonkanakeri maaroni
ovakera tzimaintsiri, eejatzi maaroni
IkufutzI tzImukotuIntsIfI upIte Ifosufen
tsite. Tema ari ikamantakeri chapinki
jiaantakaririranki iyotaneriite
ovakeraini impokiro.
17
Ifootuke Iuunetu
kari pairani kamantantaneri paitachari
Jeremas, ikantake:
18
Okaimaperotatzi Ram-sato
iragaiyaani.
Osheninkathorini Raquel onatzi
iraakotakariri eentsitepayeeni.
Ifo ovushIfeneentuntukufI jovumuItzI
taitakero maaroni eenchaanite.
*
19
Okanta osamanitake, kamai Herodes,
eekero isaikake Jos nampitsiki Egipto. Ari
IuunutuIfIfI ImunInkufIte Puvu ImIshIfe
kiini,
20
ikantairi: Jos, kantaira piyaatai
pinampiki, puunuIfI peentsIte pIntsIputuu
nairi iriniro. Tema kamai kovavetachari
iroverimi.
21
Ari ikantaka Jos, piyaa
inampiki Israel.
22
Iro jareevetaa Jos
inampiki, ikantaitavairi: IfI pInkuthufItuu
tsi Arquelao Judea-ki. Jimpoyaataari iririni
Herodes. Ari ikinkishiretanaa Jos, eero
ikenanai janta. Ari japiiyeetairi ikantaitziri
imishireki: Paamaiyaarira Arquelao.
Irootakera ikenantanaari Jos Galilea-ki.
23
Ikanta jiyaatake, isaikapai nampitsiki
Nazaret. Temu ufI okuntu omonkufutuntu
kufI josunkInutukefI puIfunI kumuntuntu
neri, ikantake:
Nazaret-satzi impaitaiteri.
Ikamantantakeri Juan oviinkaatantaneri
(Mr. 1.1-8; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28)
3
1
Okanta pairani janta Judea-ki, tsika
te inampiitaro, ipokake Juan
oviinkaatantaneri, ikamantantzi.
MATEO2,3
8
*3.11: Ikantakotziri Juan jaka: Osheki noaapinkathatataikeri naaka. Ikantatzi: Te arite
nayeneri i-zapato-te. Tema pairani iro jantayetapiintziri aparoni omperataari jayiniri i-zapato-te
omperatariri. Iro joshiyakaaventziri jaka Juan. Tema omaperotya Jess jimatziro irirori
janaakotantzi, tekatsi kempityaarine, te aritaajate inkempitakaantena naaka iromperatane.
2
Ikantantapaake: Povashaantairo
pikaariperoshirevaitake, tema irootaintsi
impinkathariventantai jaka Inkitesatzi.
3
Ifootuke IuunetukufI puIfunI kumuntun
taneri paitachari Isaas, ikantake:
Icheraacheraataitzi janta tsika te
inampiitaro, ikantaitzi:
Povameethataineri Pinkathari tsika
inkenapaake.
Pinkempitakaantero itampatzikaitziro
avotsi.
4
Iithaaretakari pairani Juan, jontyee
tziro ivitzi camello, jovathakitakari
meshinantsimashi. Jaaantari jovayetari
kentori, iri jimiretari iyaaki pitsi.
5
Oshekira pokashitakeriri pairani Juan,
Jerusaln-satzi ipoa Judea-satzi,
IpokushItukefI eejutzI IkufutzI numpIyetu
rori antaraaki jiaa Jordn.
6
Ikumuntuko
yetapaaka ikaariperoshirevaitake, iroora
joviinkaatantayeetakariri jiaaki Jordn.
7
Ari ipokaiyavetaka Fariseo-payeeni,
eejatzi Saduceo-payeeni, IkovI IfovIInkuu
tyaami. Ifo kuntumuItuchu IkIsuthutuvu
keri Juan, ikantakeri: Te pInkumeethu
shiretaiyeni eeroka, pikempitashitakari
maranke. Piaajaantakema eero
jovasankitagaitaimi?
8
Omaperorika
povashaantairo tsika pikantaveta pairani,
pinkameethashiretaiyeeni, pInkempI
tyaaro pankirentsi kithotatsiri.
9
Eero
pikantashirevaitashita: Aa naaka
icharine Abraham-ni, te onkovaperotya
novashaantairo nokaariperoshirevaitzi.
Pinkeme nonkante: 'Eefo pIkuntukuupefo
vuItushItu pIuujuunte eefoku Ikovupefo
tane Pava, aa kantatsi iratziritakairo
iroka mapi, Ifo ImpoyuutuIyufIne InchufI
neyetaiyaari Abraham-ni.
10
Eerorika
pikempitaro pankirentsi kithotatsiri,
IchekukuItukufo chuchu punkIfentsIponkI
tziki kaari kithotatsine, ompou IfuguItu
nakero impomeetero.
11
Aririka irovashaantanairo atziri
ikaariperoshirevetaka, ufI novIInkuutuntu
kyaari jiaa. Iro kantamaitacha,
uutsIkItuke mutzIfofI IuupInkuthufentsI
tzi, noaapinkathatzitataikari naaka, te
ufItuujute InkempItukuuntenu Ifompefu
tane onkantya naantyaaniriri i-zapato-te.
Iriitakera kempitakaantyaarone
IfovIInkuutuntutyeefImI TusofentsInkun
tsi, iroviinkaatantatyeerimi eejatzi
paampari.
* 12
Tema aririka aavatero
avankire, atekakitakero eejatzi. Atayiro
opentakeereki. Iro aake okithoki,
otekitakero kameetha, ovakoyetakero. Ari
inkempitagaiyaari eejatzi aatsikitaintsiri,
irinashiyetaiyaari atziri, IfIneshInonkuye
taiyaari inkarate kempisantanairine,
iriima ikaratzi kaari ovashaanterone
ikaariperoshireyetake, IntuguIfI puumpu
riki kaari tsivakanetatsine.
Joviinkaata Jess
(Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22)
13
Opoa ipokake Jess antaraaki jiaa
Jordn, ipoaakaro Galilea. IpokushItu
keri Juan iroviinkaateri.
14
Te Inkovuve
tya Juan iroviinkaateri Jess, Ikuntuvu
keri: Opaitama pipokashitantanari
naaka noviinkaatemi? Aa eeroka
oviinkaatenane naaka.
15
Jakanakeri
Jess: Nokovaperotatzi poviinkaatena.
Irootake ikovakaakenari Pava. Kovanake
Juan, ikantziri: AfItuke novIInkuutu
kemi.
16
Jaanakeri, joviinkaatakeri. Iro
intonkaantanaiyaarimi Jess, kempIvuI
taka ashitaryaanakityeeyaami inkite,
IuutzIIfI IpokushItupuukefI TusofentsIn
MATEO3
9
*4.5: Iro ipaitaitzi Jerusaln nampitsi tasorentsitatsiri.
kuntsI Ikenupuuke InkItekI IkempItupuu
kari shiro.
17
Ikemaitatzi inkiteki
ikantaitanake: Notomi inatziira irika
netakokitari, oshekI nokImoshIfeventu
keri.
Inkaariperoshiretakaiterimi Jess
(Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13)
4
1
IkuntukuunukufIfu Jess Tusofen
tsinkantsi, jatanake janta tsika te
inampiitaro, ari ikovavetakari kamaari
inkaariperoshiretakairimi.
2
Osheki kitaite
isaikavaitake, itzitakaro ovanarontsi,
ayimatakeri itashe. Okaratzi 40 kitaite
isaikavaitake.
3
Ikanta kamaari, IpokushI
takeri Jess inkaariperoshiretakairimi.
Ikantapaakeri: Omaperotatyaarika
Itomitami Pava, pimpeyero tanta iroka
mapi, poyaaro.
4
Jakanakeri Jess,
ikantanakeri: Tzimatsi osankinarentsi
kantatsiri:
Tera intaani onkovityiimotai tanta
oyaari, aa iroora kovaperotacha
unkempIsuntuIfo muufonI Ikuntu
yetairi Pava.
5
Ipoa kamaari jaanakeri nampitsiki
tasorentsitatsiri, isaikakaakeri jenoki
otavantoki tasorentsipanko.
* 6
Ikuntuvetu
paari: Omaperorika Itomitami Pava,
pimitaye osaavikinta. Pinkinkishiretero
josankinaitakeri pairani okantzi:
Irotyaantemiri Pava imaninkarite
aamaakoventemine.
IfI thomuuvukemIne eefo pomposun
tavaitapaaka mapiki.
7
Jakanakeri Jess: Okantzi eejatzi
josankinaitakeri pairani:
Te onkumeethute pIuuntushIvuI
tyaari Pivinkatharite Pava.
8
Japiivetakari kamaari jaanairi Jess
janta tonkaariki otzishi. Jamenakaakeri
maaroni nampitsi ipinkathariyetzira
atziriite, temu kumeethu okuntu ovuneen
kayetaka.
9
Ikantziri: Piaakero okaratzi
tzimatsiri. Aririka potyeerovashitakyaana
piaapinkathatena, ari nompakemiro
maaroni.
10
Jakanakeri Jess, Ikuntunu
keri: Piyaataveete intaina. Satans
pinatzi eeroka. Tema josankinaitake
pairani, kantatsiri:
Aaapinkathateri Avinkatharite, iri
ankempisante apaniro.
11
Irojatzira jiyaatantanaari kamaari.
Pokaiyapaakeni imaninkarite Pava,
jampitakoyetapaakeri Jess.
Jetanakari jantayetziri Jess
(Mr. 1.14-20; Lc. 4.14-15; 5.1-11; 6.17-19)
12
Ikanta Jess ikemakoventakeri Juan
jashitakoitakeri. Iroora ipiyantanaari
irirori janta Galilea-ki.
13
Tera isaikapai
Nazaret-ki, jantara ikenanai nampitsiki
Capernaum, ari isaikapairi. Tema
inkaarethapyaaki osaiki Capernaum, tsika
inampivetaro charineyetariri Zabuln-ni
ipoa Neftal-ni
14
AfI okuntu omonkufu
tantakari okaratzi iaaventakeri pairani
kamantantaneri Isaas, ikantake:
15
Osaike inampitsite Zabuln eejatzi
Neftal janta inkaarethapyaaki,
Intatsikero antaraaki jiaa Jordn,
Saikatsiri Galilea-ki, tsika ipiyotapaa
atziri kaari asheninkatane.
16
TsIku ItzImI kempItukufofI IsuIkuyetu
tyeemi otsirenikitzi, IfIItuke uuye
tairiri ootamentotsi.
Otsimankakovetakari iraampare
kuthutuyefI InkenuyetuImI sufInku
veniki.
Iro kantamaitacha, kempitaa
Ifouuku IsuIkuutyeemI okItuInku
tzi.
17
Ari jetanakarori Jess ikamantapaakeri
atziripayeeni, ikantapaakeri: Povushuun
tairo pikaariperoshirevaitake, tema
irootaintsi impinkathariventantai jaka
MATEO3,4
10
Inkitesatzi.
18
Ipou IpumpIthuchefuutu
nakero inkaare saikatsiri Galilea, irojatzi
iaantapaariri Simn, ipaitaitziri eejatzi
Pedro, itsipatari irirentzi ipaita Andrs,
ikithataiyini. Tema shimaatzinkari
jinaiyini.
19
Ikantapaakeri: Poyaatena,
onkempivaitaiyaaro iroaaka iriimi atziri
noshimaatakagaiyaami.
20
AfIfu joyuutu
nakeri, jookanakero iithamento.
21
Iro
jovaanakityaani kapicheeni, iaapaatziiri
Jacobo, itsipatakari irirentzi Juan,
isaikaiyini ipitoki jovaipatziro iithare
itsipatakari eejatzi iriri Zebedeo.
Jomiyaanakeri eejatzi irirori,
22
eeniro
jookanakeri iriri ipitoki, joyuutuIyunuke
rini Jess.
23
Ari okantaka, ithonka janiitakero
Jess Galilea, jiyotaantake maaroni
nampitsi tsika japatotapiintaita, Ikumun
tuntukefo KumeethufI NuuntsI uuventu
kotzirori impinkathariventantai Pava.
JovushInchuuyetuke muufonI muntsIyuye
tatsiri nampitsiki.
24
Ikemakotaitanakeri
Jess intaina. Ikemaiyakeni eejatzi
Siria-satzi, jamayetapaakeneri maaroni
mantsiyayetatsiri isheninka, IfovushIn
chaayeteneri. Jamakeri maaroni aayetziri
kantashivaitachari mantsiyarentsi,
katsivaitatsiri, kamanavaitatsiri,
kisoporokivaitatsiri. Jamakeri eejatzi
jaakayetziri peyari. Ari ithonkiri
jovashinchaayetavakeri Jess.
25
JoyuutuI
yakerini osheki Galilea-satzi, Decpo
lis-satzi, Jerusaln-satzi, Judea-satzi,
poaayetanainchari eejatzi intatzikero
antaraaki jiaa Jordn.
Ikinkithatzi Jess tonkaariki,
ikantakota kimoshiretaatsine
(Lc. 6.20-23)
5
1
Ikanta iaakerira Jess osheki
apatotzimentakariri, tonkaanake
otzishiki, ari isaikapaake. Pokaiyapaakeni
iriyotaane, ipiyotzimentapaakari.
2
Ari
jiyotaayetakeri, ikantziri:
3
KImoshIfefu InkuntuIyu eentushIfetu
tsiri, temu IfIItuke uguIfone ImpInkuthu
riventantai Inkitesatzi.
4
KImoshIfe InkuntuIyu IfuuneentuvuItu
chari, tema iriitake imposhenkaitaiya.
5
Kimoshire inkantaiya tsinampashireri,
tema iriitake saikaatsine kameetha
kipatsiki ishinetaantaitziri.
6
Kimoshire inkantaiya kovakovatzirori
inkameethashirete, tema aritake irieero
ikokovatziri.
7
KImoshIfe InkuntuIyu neshInonkushI
retaneri, tema iri ineshinonkayeetaiya
eejatzi irirori.
8
Kimoshire inkantaiya kiteshireri, tema
iriitake agairine Pava.
9
Kimoshire inkantaiya oitsimaryiirori
mashirenkaantsi, temu IfIItuke IntomIntu
yetaiyaari Pava.
10
Kimoshire inkantaiya inkarate
inkemaantsitakaityaari ikameethashiretzi,
temu IfIItuke uguIfone ImpInkuthufIven
tantai Inkitesatzi.
11
KImoshIfe pInkuntuIyu IfImunIntuvuI
taitemi, inkemaantsitakaityaami, eejatzi
inthaiyakoityaami, okantakaantziro
pikempisantaanara.
12
Thaamenta
pinkantayetanakyaa, tema Pava
pinayetaimine inkiteki. PInkInkIshIfetu
kotero iroka, temu ufI IkempItuuyeetuke
riri eejatzi pairani etayetakarori
Kamantantaneri.
Kempitarori tzivi
13
Pikempitakarora eerokaite tzivi.
Aririka inkonovaitero tzivi tsika
ompaitya, eefofu upuntufo InkutyokuntuI
tyaaro. Ontzimatye irimanintaitero,
irookayeetakero iraatzikashivaityaaro.
Kempitariri ootamentotsi
14
Aririka osaike nampitsi tonkaariki,
okoaatzi maaroni aririka ootya
tsirenipaite, te omana nampitsi. KItuInku
takotaneri pinayetanaatzi eeroka eejatzi,
MATEO4,5
11
eerokatakera iyotaayetanairine maaroni
atziri, eero pomanimotziri okaratzi
piyoyetanairi.
15
Ari okempitari eejatzi,
aririka oisheri ootamentotsi, te omunuko
teri kantzirinaki. Tema avakotziri jenoki
inkitainkatakotantyaari maaroni
saikatsiri pankotsiki.
16
AfI pInkempItu
naiyaari eejatzi eeroka, pisaikayetanai
kameetha iriaantayetyaamiri pisheninka
okameethatzi maaroni pantayetanairi. Iro
iriyotantaiyaari irirori iriaapinkathateri
Ashitairi Inkitesatzi.
Iaaventakero Jess Ikantakaantaitane
17
Eero pikinkishiretashita iroora
nopokantari novashaantakaayetaimiro
pikempisantziro Ikantakaantaitane, te
nonkove eejatzi novashaantakaimiro
iaaventakeri pairani Kamantantaneri.
Aa iro nopokantakari nomonkaratero
okaratzi iaaventayeetakeri pairani.
18
Omapero onthonkaiya apaata kipatsi
eejatzi inkite, iro kantamaitachari eero
othonkimaitaatsi Ikantakaantaitane,
irojatzi omonkaratantakyaari maaroni.
19
EefofIku pIkempIsuntzIfo Ikuntukuun
taitane, eerorika eejatzi piyotaayetairi
pisheninka inkempisantayetairo, eerora
panintagaaro impinkathariventantai
Inkitesatzi. IfIImu tsIku IntzIme mutuke
rone ikempisantayetairo, impoa
iriyotaantairo, iriitakera iriiperotaatsine
inkiteki.
20
PIuujuuntukemu kumeethu
shire ikantayetaka iyotzinkari eejatzi
Fariseo? Aa te. Tera irimonkarayetero
kyaaryooperoini irirori inintakaavetariri
Pava. Eerorika panaakoyetairi eeroka
pinkameethashireyetai, eerora pieero
tsika ipinkathariventantai Inkitesatzi.
Iaaventakotziro Jess kisaantsi
(Lc. 12.57-59)
21
Piyotaiyironi eeroka okaratzi
ikantayeetziriri pairani etakaantayetarori,
ikantaitziri:
Eero povantzi. Aririka povantake,
irovasankitagaitemi eeroka.
22
Iro kantamaitacha nokantzi naaka: Eero
pikishiri pisheninka, jovusunkItuItzImI
kari. Eero pikantavaitziri eejatzi: Tekatsi
piyomatsite eeroka. Jovasankitaimikari
pinkatharentsiite. Te onkameethate
eejatzi pinkisaneentavaiteri pisheninka
piitamasontzivaiteri, papeshitaarokari
pintagaiya sarinkaveniki.
23
Tema
paapiintzi pipira tasorentsipankoki,
pimpometeneri Pava, iro kantamaitacha
aririka pinkinkishiretapaakero tzimatsi
ikishimentzimiri pisheninka,
24
ari
pookanakeri pipira, piyaatashiteri
kisakemiri. Pinkantairi: Ashenink,
thame aakameethatavakagaiya. Aririka
paapatziyavakagaiya kameetha,
pimpiyeera tasorentsipankoki, irojatzi
pimpantapaiyaariri Pava pipira.
25
Aririka
intzime kishemineri, impoa iraanakemi
pinkatharentsiki, pintharovakote eeroka
avotsiki, pinkantairi: Eero pikisavaita,
thame aakameethatavakagaiya. Tema
ufIfIku IfufeetukuukyuumI pInkuthufen
tsiki, inkantaitakeri iromperatane:
Paanakeri irika. Ari iraayeetanakemiri
irashitakoitemi.
26
Eerorika pipinatashitari
okaratzi pireevetakeri, eerora piagairo
iroimishitovakaantaimi. Omaperora.
Iaaventakotziro Jess mayempitaantsi
27
Piyotaiyironi eeroka ikantayeetakeri
pairani, ikantaitzi:
Eero pimayempitzi.
28
Iro kantamaitacha nokantzi naaka:
Pineveshiretyaarorika piiiro tsinane,
matakamira, pimayempishiretakero.
29
Jiroka noshiyakaaventemiro: Iroorika
pokipero pantanta kaariperori,
povashaantairo, pinkempitakaantero
pinkithoryaatyeeromi, pookero. Tema te
pinkovero poki atsipetakagaiyaamiro
sarinkaveni, Ifo kumeethututsI pIsuIkunu
rookitai.
30
Iroorika pakopero pantanta
MATEO5
12
kaariperori, povushuuntuIfo pInkempItu
kaantero pinthatzinkatyeeromi, pookero.
Temu te pInkovefo puko utsIpetukuguI
yaamiro sarinkaveni, iro kameethatatsi
pisaikaponthokitai.
Iaaventziro Jess ookavakagaantsi
31
Ikantaitake eejatzi pairani:
Aririka irookavakaitya, ontzimatye
impayeeteri tsika osankinatakota
irookavakaantyaari.
32
Iro kantamaitacha nonkante naaka:
KuufIpefoshIfe jInuke IkufutzI ookushItu
rori itsipatari. Tema aririka aavetaiya
pashine oime, omayempitzimotakeri
etavetari oimentari. Arira ikempitakari
eejatzi agairori, mayempitake irirori.
Temaita okaariperoveta irookeromi atziri
itsipatari, ufIfIku IfIeefo omuyempItzI
moteri.
Iaaventziri Jess pairyaashivaitariri Pava
33
Piyotaiyironi eejatzi ikantaitakeriri
pairani etakaantarori:
Eero pipairyaashivaitari Pava.
Iro pinkante: Irovasankitainaata
Novinkatharite eerorika nomonkarayiro
nokantayetziri. Aririka pinkantake,
ontzimatye pimonkarayetero.
34
Iro
kantacha nokantzi naaka: Te arite
pimpairyeeri Pava, pimonkaratantyaarori
pikantayetziri. Eero pipairyiiro inkite,
tema ari isaikiri Pava janta.
35
Eero
pipairyiiro kipatsi, tema irojatzi jashitari
Pava, ari jetsiyaryaakiitapiintari. Eero
pipairyiiro Jerusaln, temu ufI IpInkuthu
riventantziri Pinkatharijanorentsi.
36
Eero
pipairyiiro piito, pinkante: Eerorika
nomonkaratziro nokantziri, InthutzInkuI
tenaroota noito. Tera eeroka materone
pishookakairo pipai, ompou pIncheen
kaishitakagairo eejatzi.
37
Eefofu pumutu
vitantzi. OmupefofIku puntefo pIkuntuye
tziri, ari pinkante: Jee, nomatero.
Eerorika pantziro, intaani pinkante: Eero
nomatziro. Tema te onkameethate
poshekyeero piaane.
Iaaventziro Jess ikaminthaitziri
kisaneentantatsiri
(Lc. 6.27-36)
38
Piyotaiyironi eeroka ikantaitakeri
pairani:
Aririka pinkithoryiiteri irooki pashine
atziri, okumeethutzI ImpIyukoven
taityaari, inkithoryiitaitemiro poki
eeroka. Aririka pinkiryaakoteri
pashine atziri, okameethatzi
ImpIyukoventuItyuufI InkIfyuuko
taitemi eejatzi eeroka.
39
Iro kantacha nokantzi naaka: Te
okumeethutzI pImpIyutyuufI kIsuneentzI
miri. AfIfIku ImpusuvofotemI kushetuvo
roki, pishinetaineri eejatzi pashinevoroki
impasatemiita.
40
Aririka inkovaite
iraapithaitemiro piithaare, pishineteneri
Ifuunukefo eejutzI pIIthuufe povevIfyuu
kotapiintantari.
41
AfIfIku IfompefuI
tyaami paanakero ovaakarontsi pookero
niyanki avotsi, paanakero ovaakarontsi
panaakairo ikantavetakamira tsika
pookero.
42
Aririka inkantaitemi:
Pimpenaro, okameethatzi pimperi.
Aririka inkantaitemi eejatzi: 'PImpuvuke
naro, ari noipiyeemi, okameethatzi
pimperi eero pithaaapithatari.
43
Piyotaiyironi eeroka ikantaitakeri
pairani:
Pineshinonkateri pisheninkajanori.
Iriima tsika itzimi kishimiri,
pinkisheri irirori.
44
Iro kantacha nokantzi naaka: 'Petuko
tyaari kisayetzimiri. Pamanakoyetairi
maaroni irineshinonkatantyaariri Pava
irirori. Eero pipiyatari kisaneentzimiri,
paakameethayetairi.
45
Irootake
ikovakaayeetakeriri itomintayetaari
Ashitairi Inkitesatzi. IfIItuke ovetsIkuke
riri ooryaatsiri, oorentakotziriri maaroni
atziri: kameethashireri, eejutzI kuufIpefo
MATEO5
13
*6.3: Pinkempitakaantero te iyotemi pampate tsika opaita antakeri pakojanori.
shireri. Iriitake ovetsikakerori eejatzi
inkane, jovaryiiniri maaroni atziri:
kameethashireri, eejatzi kaariperoshireri.
46
Intaanirika petakotashityaari ikaratzi
etakotayetamiri eeroka, piaajaantzima
ari impinataimi Pava? Aa eero, iro
jImutupIIntukefI kuufIpefoshIfefI kovuko
tziriri isheninka kireeki.
47
Intaanirika
petakoyetakyaari pisheninka, umenuu
shivaitakara?. Temu Ifo jImuyetupIIntu
keri eejatzi kaari pisheninkata irirori.
48
Kameethashirera pinkantayetanaiya
eeroka, pinkempitakotaiyaari Ashitairi
Pava, temu omupefo IkumeethushIfepefo
take irirori.
Iaaventziri Jess pashitantachari
6
1
PovushuuntuIfo pouukuyetupIIn
tzIfI utzIfI puntuyetzIfo pInkumeethu
shiretantaiyaarimi. EenIfofIku pIyuutu
tyee pantero, tekatsira impinataimiri
Ashitairi Inkitesatzi.
2
Aririka pimpashitantya, te onkumee
thate pikantantayetanake: 'NopushItun
taka naaka. Irootakera jameyetari
kamataviri, IkovIfo IfIfofI IfIuupInkuthu
yeeteri. Iro kantacha, intzimakerikami
aapinkathaterine jaka, iro iriaamatsite
irirori iriaapinkathaventaiteri.
3
Aririka
pampitakoteri eeroka ashinonkainkari,
eerora pikamantziri pitsipaminthare,
*
4
omunuuntsIInI onkuntukotyu pIpushItun
takari. Jiyotake Pava irirori, iriitake
pinataimine.
Iaaventziro Jess aaaataantsi
(Lc. 11.2-4)
5
Aririka piaaaateri Pava, te
upuntufo pInkempItukotyuufI kuntukuupe
rovaitachari. Ikatziyapiintayeta irirori
janta japatotapiintaita, ikatziya eejatzi
niyankineki nampitsi, onkuntyu IfIuun
tayetyaariri isheninka. Iro iriaamatsite
irirori iriaapinkathaventaiteri. Omupe
rora.
6
Irooma eeroka, aririka piaaaate,
pushItukotyu upunIfo pIpunkokI pInkovu
koteri Ashitairi tsipatakamiri apaniroini.
Iri iimiri apaniro, ufI IfIneshInonkutu
kyaami, iriitake eejatzi pinataimine.
7
Tema aririka piaaaate, te
upuntyuufo pupIIpIItefo okufutzI pIkuntu
keri. Ifo jumeyetufI IfIfofI kuufI ushenIn
kata aaka. Iaajaantzi japiipiitziro
ikantayetakeri ari inkemakeri Pava.
8
Paamaventya pikempitakotarikari
eeroka. Tekeramintha pinkovakoteri
Ashitairi kovityiimoyetamiri, jIyotzItutuI
karo irirori maaroni.
9
Jiroka pinkante
piaaaatapiinte eeroka:
Ashitanar, nampitarori inkiteki,
Tasorentsi pinatzi eeroka.
10
Pimpinkathariventaina naaka.
Pantakainaro jaka kipatsiki okaratzi
pinintakaanari eeroka,
Pinkempitakainari inkiteveri,
puntukuIfI IfIfofI muufonI pInIntu
kairiri.
11
Pimpapiintenaro kovityiimotanari
noyaari.
12
PImpeyukotuInufo nokuufIpefoshIfe
vaitake,
Tema nomatakero naaka eejatzi,
nopeyukotuIfI IkufutzI ovuufIpefo
shiretakenari.
13
Eero pishinetana iriaantaityaana,
InkovuIte IfuntukuItenufo kuufIpe
rori.
AfI pInkuntuItutyeefo pImpInkuthufI
ventante. Ari pinkantaitatyeero
ontzimimotemi pishintsinka,
eejatzi povaneenkaro. AfI onkun
tyaari.
14
Tema aririka pimpeyakotairi atziri
kishimiri, ari impeyakotaimi eejatzi
eeroka Ashitairi Inkitesatzi.
15
Irooma
eerorika pipeyakotairi eeroka atziri
MATEO5,6
14
*6.22: Oshiyakaaventachari okitsi kameethari, aparoni pimantaneri (kaari mashithatatsi), tsika
itzimi eerone inkemathatairo okaratzi irantakairiri Pava. Tema isaikanaatzi okitainkatzi.
*6.23: Oshiyakaaventachari eerorika apantaro oki, aparoni mashithari, tsika itzimi kaari
eerone inkemathatairo okaratzi irantakairimi Pava. Tema isaikatzi tsika otsirenikitzi.
*6.28: Iro ikantakoitzi jaka inchateyapayeeni paitachari lirio.
kishimiri, eerora ipeyakotzitaami
Ashitairi irirori.
Iaaventziro Jess tzitaantsi
16
AfIfIku pIntzIventyu pInkInkIshIfetu
koteri Pava, eero pikamantantayetzi,
pinkante: Notzitaventatyaari Pava.
PuumuIyu eefoku pIkempItufIkufI kumutu
viri. Itzitapiintaveta irirori, montyoryaa
ikantayeta ivoroki iriyotantaityaari
itziventatya. Iroora iaamatsite irirori
iriaapinkathaventaiteri. Omaperora.
17
Irooma eeroka aririka pintzitaventyaari
Pava pinkinkishiretantyaariri, pInkIvupo
rotya, ipoa pinkishitakya kameetha,
18
iro eero jiyotantaitami pitziventatya.
Apaniro iriyotemi Ashitairi Inkitesatzi,
iriitakera pinataimine.
Iaaventziro Jess inkitesato ovaakarontsi
(Lc. 12.32-34)
19
Te apantaro povaarantashivaitya
jaka kipatsiki, ovana opathayi, ari
ipiyotapaari eejatzi koshintzi.
20
Iro
kumeethututsI puntuyetunuIfo pIuuntuI
yaarori pisaikai kameetha inkiteki.
Kempitavaitaka povaarantatyeeyaami
inkiteki tsika te ompathaanetapai, tsika
te intzimapai eejatzi koshintzi.
21
TsIku
rika povaarantaka, ufI pInkInkIshIfetu
piinterori.
Iaaventziri Jess ootamentotsi
(Lc. 11.33-36)
22
Kameetharika onkantya poki,
piaantaro kameethaini, okempitaro
pinkoeetyaakotatyeemi.
* 23
Terika
apantaro poki, eero piaantaro
kameethaini, kempItuku pIntsIfenIkItuko
tatyeemi.
*
Iaaventziro Jess ashaarantaantsi
(Lc. 16.13)
24
Tekatsi materone irantavaiteneri
apite omperatantaneri. Tema aparoni
Inkovupefote IfImonkufutenefI jompefu
tariri, iriima pashine, inkisaneentanakeri.
Ari okempitzitari eejatzi: Tekatsira
materone iranteneri Pava ikovakaantziri
irirori, aririka inkinkishiretakoyeetero
eejutzI ushuufuntuuntsI InkempItukuuntu
nakero iroorikami omperatyaarine.
Iaaventziro Jess kantzimoshiretaantsi
(Lc. 12.22-31)
25
Pinkeme nonkante: Tera apantaro
onkantzimoshirevaityaami pinkante:
Opaitama noyaari, opaitama
nomiretyaari, opaitama nonkithaatyaari?
Au tzImutuItutsI pushIne unkInkIshIfetu
piintairi aaantareki, Ifo kovupefotuItu
chari, anayiro okaratzi ovayetapiintari,
okaratzi akithaayetapiintari eejatzi.
26
Thume unkInkIshIfetukotefI tsImefIpu
yeeni. Te iriyote impankitanontya
iroyaari, te irovetsike ipanko irovanontya
ivankire. Iro kantamaitacha Pava, Ipuyetu
piintakeri irovarite. Aukufu jImupefotutuI
tzi jetakotai Pava.
27
AfIfIku puukoven
tyaaro onkantzimoshirevaityaami arima
pInkuntukefo povuvIneentuvuIfo posufen
tsite?
28
Intsityaa ankinkishiretakotero
inchateyapayeeni, te aeero antavaitanete,
te ontyaanontya onkithaatyaari. Iro
kuntumuItuchu te onkuntzImoshIfevuI
tyaaro, onkante: 'OpuItumu nonkIthuu
tyaari?
* 29
Ovaneenkata kameetha, anayiri
jovaneenkaveta Salomn, pInkuthufIvetu
chari pairani.
30
IfIItukefu Puvu ovuneenku
tayetzirori. Okantaveta kapiche
MATEO6
15
*7.6: Ikantaitziri jaka: vathatsi tasorentsitatsiri ipoa mareryaayetatsiri, iro
oshiyakaaventacha Kameethari aantsi tasorentsitatsiri. Tema iaane Pava, okempitari ikaratzi
mareryaayetatsiri. Iriima otsitzi ipoa chancho, irira oshiyakaaventacha, ikarayetzi kaari
koverone inkempisantero Kameethari aantsi, osheki ikisaneentakeri kamantantzirori. Tera arite
impankiventayeetyaari, terika inkovero inkempisante.
aaavetaro ovaneenkatapaintya, iro
osamani, tekatsi apantyaarone aririka
onkamateyatanake, temu Inchekuyeetu
kero, impoa intaayetakero. Eeroma
ikempoyaaventzimi eeroka Pava? Aritake,
eero pikisoshiretzi.
31
AfItupuuke okuntzI
moshirevaitami, pikantzi: Opaitama
noyaari, opaitama nireri, opaitama
nonkithaatyaari?
32
AputzIfo okuntzImo
shirevaitari ikaratzi kaari kempisantatsine.
Irooma eerokapayeeni, jiyotakoyetzimiro
AshItuIfI InkItesutzI opuIyetufIku kovItyII
moyetamiri.
33
Iroora kovaperotachari
pinkokovatairi impinkathariventaimi,
pInkokovutuIfI eejutzI IfovumeethushIfe
taimi, IfojutzI pIuuntuIyuufofI ImpuyetuI
miro okaratzi kovityiimoyetamiri.
34
Ari okanta, eefo okuntzImoshIfevuI
tami ompaityaarika avishimotemiri
osaitekira. Tema maaroniki kitaite
pieero ompaitya avishimotemiri.
Iaaventziro Jess kantzimataantsi
(Lc. 6.37-38, 41-42)
7
1
Te apantaro ankantante: 'KuufIpefo
shire inatzi nosheninka. Aririka
ankantantake, ari irimayeetai aaka,
inkantayeetai: Kaariperoshire pinatzi
eejatzi eeroka.
2
Aririka ankantakoteri
asheninka, ari inkantakotanakai eejatzi
aaka. Ontzimatye aamaiya, aririka ontzime
antzimotantane, imaperoitaikari aaka
apaata impiyatayeetai.
3
Okempivaitakaro
aririka otyaakitaimi antaro inchapeto
okiki, kantatsima ameneri pashine
otyaakitachari kapicheeni irookiki?
4
Tema eero okanta ankanteri: Pimpoke,
nagaimiro otyaakitakemiri pokiki? Tema
otyaakitakemi eeroka antaro inchapeto.
5
Pikempitakari kamataviri. Petavakyaaro
eeroka paavairo inchato otzikaakemiri,
irojatzi pamenantanaiyaari kameetha
paantaiyaaniriri otyaakitakeri pashine.
6
Tera impayeetapiintaiteri otsitzi
vathatsi tasorentsitatsiri. Ari okempitari
eejatzi tera impayeeterimi chancho
mareryaayetatsiri, temu ufI IfoIputsItu
kero iraatzikavaitavakero. Tefu Impuyee
teri ikovayevetari, osheki inkatsimate, ari
iratsikantake.
*
Iaaventziri Jess amanaperotziriri Pava
(Lc. 11.9-13; 6.31)
7
Pinkampitante, pinkokovate eejatzi,
aritake piaakero impayeetemiro
pikovakotantziri. Pinkempitakaantero
pareetya aparoni pankotsi, pInkuntupuu
keri ashitarori: Pashitaryeenaro. Aritake
irashitaryaakemiro ipanko.
8
Aritake
impayeetairi kampitantayetatsiri. Inkarate
amemenatairone, ari iroaakaitairi. Aririka
inkantaiteri: Pashitaryeero. Aritake
irimatakero.
9
Aririka inkampitemi pitomi,
inkantemi: Apa, pimpena tanta. Arima
pimpakeri mapi?
10
Aririka inkantemi:
Pimpena shima noya. Arima pimpakeri
maranke iroyaari?
11
Iro kantacha eeroka
petakotari pitomipayeeni, kaariperoshire
pinaveta. Iriira ovatsiperotzirori Ashitairi
Inkitesatzi, jetakotari irirori maaroni
amanayetairiri.
12
Aririka pinkove
iretakotaityaami, petavakyaaro eeroka
petakotantya. Irootakera okantakotziri
Ikantakaantaitane, irojatzira ikantakeri
eejatzi pairani kamantantaneri.
Iaaventaitziro avotsimanchaki
(Lc. 13.24)
13
Aririka pinkove pinkyaavankotairi
Pava, pInkempItukuuntefo pImpumpIthu
MATEO6,7
16
tatyeeromi avotsimanchaki. Tema
tzimatsi pashine avotsisaante, kaari
pomerentsitachane inkenantaityaaro.
Osheki pampithatakerori, IfushInonkuu
yeetaiya sarinkaveniki.
14
Irooma
avotsimanchaki, te IfoshekIte kenuntyuu
rone, iriitake areetaachane Pavakinta,
inkantaitaatyeero iraagai janta.
Iaaventziri Jess thairi
(Lc. 6.43-44)
15
Pinkyaaryootaiyeni, jumutuvItzImI
kari oshiyavetariri kamantantaneri,
inkempitakotapaakyaari ikantaranki
oisha te inkatsimatanete. Ifo kuntumuItu
cha kaariperoshire inayetatziira,
ikempitakari piratsi katsimari.
16
OntzI
matyeera ankempoyeero jantayeetziri
ayotantantyaari ikameethashiretzirika.
Aiiroma uva onkithotantyaaro ovaato
kitochee? Tera. Omatziroma higo
onkithotantyaaro iroori? Te omata
eejatzi.
17
Inchato saankanatatsiri oshooki,
okithotzi kameetha. Irooma inchato
sampiyashitaintsiri, te onkithokinete.
18
Tema inchato saankanatatsiri oshooki,
te irieetero onkaariperote okithoki. Ari
okempItufI eejutzI Inchuto sumpIyushI
taintsiri, eero jieetziro onkameethate
okithoki.
19
Tema itovaitziro inchato kaari
kithotatsine, iragaitakero intagaitero.
20
Pinkempoyaakoyetairi iyotaayetaimiri.
Ikempitakarorika okithotzi inchato
saankanatatsiri oshooki, pimatero
jiyotaayetzimiri.
Jiaaventziri Jess iyotakoperotanairiri
(Lc. 13.25-27)
21
TzImuvetuchufu oshekI kuntuvetu
nari: Novinkatharite pini eeroka,
noaapinkathakitakemi. Iro kantacha
eero jieero impinkathariventairi Pava.
Intaani inkarate antayetanairori
ikovakaantziri Ashitanari Inkitesatzi.
22
Aririka nompinkatharitai apaata
napatotairi maaroni atziri. Tzimatsi
kantayetaatsine: Novinkatharite,
nopairyaakemi naaka noaaventayetzimi.
NopuIfyuukemI novuvIsuukotzIfI juukuye
tziri peyari. Nokantayetziri eejatzi
nosheninka: Iro notasonkaventantari
nopairyiiri Jess.
23
Iro kantamaitacha
nonkantanakeri naaka: Te niyotemi.
Piyaataveete jantyaatziini, omapero
pikaariperoshiretake.'"
Iaaventaitziri apite ovatzikirori ipanko
(Lc. 6.46-49)
24
Pinkeme, aririka pinkinkishiretero
maaroni nokantakemiri, ufIfIku pInkem
pisantanakero maaroni, ari okameethatzi.
Irootake piyotanetyaari. PInkempItu
kyuufI ovutzIkIfofI Ipunko oshIfuntupu
thatzi kipatsi.
25
Oparyaaveta iniroite
inkane, amaraniveta. Otampyaavetaka
shintsiini, ookantavetapaakaro pankotsi,
te aavyeero. Tema ovatzikakitya
kameetha oshirantapathatzi kipatsi.
26
Ari
okempitari eejatzi, eefofIku pIkInkIshIfe
tziro nokantayetakemiri, eerorika
pinkempisantanairo, eero piiiro
piyotanetyaaro. Pinkempitakotakyaari
ovatzikirori ipanko impanepathatzi.
27
Oparyaapaake inkane, amaranitapaake.
Opoa otampyaatapaake, ookuntupuu
karo, tyaanake pankotsi, aanakero. Te
ieetairo.
28
Irootake jiyotaayetakeriri Jess
ikaratzi apatoventakariri. IpumpoyuumIn
thaitanakeri.
29
Tera omaanta ishintsinka
jiyotaantzira, janayiri jiyotaantzi
iyotzinkariite.
Jovashinchagairi Jess
omatziri pathaarontsi
(Mr. 1.40-45; Lc. 5.12-16)
8
1
Ikuntu joIfInkuu Jess IkInkIthutu
kera tonkaari otzishiki, joyaatairi
osheki atziri.
2
Ari ipokashitakeriri
aparoni atziri omatziri pathaarontsi,
MATEO7,8
17
*8.8: Irika ijevare ovayiriite Roma-satzi, kaarira Judo, pashinesatzi atziri jinatzi. Tema pairani
aparoni Judo, te inkyaavankoteri pashinesatzi kaari isheninkata.
jotyeerovashitapaakari Jess, Ikuntupuu
keri: Pikovirika, ufI onkuntuke povushIn
chagaina.
3
Iroora jakotashitantanakariri,
jantantakari kapicheeni irako, ikantzi:
Nokovi, peshitakotai. Eshitanake
ipathaavaiveta.
4
Ipou Jess Ikuntuvetu
vaari: Eerora pikamantakotana. Apatziro
povunukefo pIyuutushItefI ompefutuso
rentsitaari, pimonkaratantyaarori
Ikantakaantane Moiss, pImpefI pushItu
kaariri Pava, IfIyotuntuItyuufI eshItuko
taimi.
Jovashinchagairi Jess irotzikatane
ijevare ovayiriite
(Lc. 7.1-10)
5
Ikanta jovaanaa Jess, areetaiyakani
nampitsiki Capernaum. Ari ipokakeri
ijevare ovayiriite Roma-satzi, irieeri
Jess,
6
ikantapaakeri: Novinkatharite,
tzimatsi notzikatane nopankoki, mupefo
kitaka imantsiyatake, kisoporokitake.
7
Jakanakeri, ikantziri: Aritake niyaatake
novashinchagairi.
8
Iro kantamaitacha
ikantanake irirori: OshekI nouupInku
thatakemi eeroka, kaaripero nonake
naaka, nIyotzI eefo okuntzI pInkyuuvun
kotena. Intaani nokovi pinkantakaanteri,
ireshitakotai. Tema aritake omatakya
pinkanteri.
* 9
Tema tzimatsi omperatanari
naaka, tzimatsi eejatzi ovayiripayeeni
nomperatari naaka. Aririka nonkanteri:
Piyaate, aritake iriyaatake. Aririka
nonkante pashine: Pimpoke, aritake
impokake. AfIfIku nonkuntefI notzIku
tane: Pantero iroka, jimatziro jantziro.
10
Ipampoyaanakeri Jess ikemakeri
ikantake irika ijevare ovayiriite.
Ikantanakeri oyaataiyirini: Iriira
matakerori irika ikempisantzi, jaka
Israel-ki te intzime aparoni asheninka
kempityaarine. Omaperora.
11
Pinkeme,
aririka impinkathariventantai Inkitesatzi,
ari intzimake osheki kaari asheninkata
poaayetachari pashineki nampitsi, tsika
intzime anintaayetaachane intsipataiyaari
Abraham-ni, Isaac-ni eejatzi Jacob-ni.
12
Iro kantamaitacha eerora itzimaperotai
asheninka saikaatsineri janta. Iriitake
IkovukuuveetukufI ImpInkuthufIventuI
rimi maaroni janta, oshekimaitaka
ipiyathataka, irootake irookantaiyaariri
otsirenikitake. Ari iriraavaitaiyaari,
iratsikaikivaitya inkemaantsitaiya.
13
Ipithokashitanaari ijevare ovayiriite,
ikantziri: Pimatairo pimpiye pipankoki.
Tema pimatakero pikempisantzi eeroka,
Ifootuke IfeshItukotuntuIyuufI potzIku
tane." AfIpuItefu juvIsukotunuke IfotzIku
tane janta ipankoki.
Jovashinchagairo Jess iriyote Pedro
(Mr. 1.29-34; Lc. 4.38-41)
14
Ikanta Jess jatake ipankoki Pedro.
Iaapaatziiro iriyote, onoryaaka, aakero
saavakirentsi.
15
Ipampitapaakero
kapicheeni akoki, eshitakotanake.
Piriintanaka, amenayetavakeneri
ompaitya ompavakeriri.
16
Okanta
osheetyaanake, jamaitapaakeneri osheki
jaakiri peyari. Jovashinchaayetairi,
ikisathatavakerira kapicheeni iveyarite.
Jovashinchaayetairi eejatzi maaroni
mantsiyayetatsiri.
17
Arira okanta
omonkaraantakari iaaventakeri pairani
kamantantaneri Isaas, ikantakeranki:
Iriira aanakerori amantsiyare,
Irijatzi aanakerori eejatzi okaratzi
akemaantsiyetari.
Oyaaterine Jess
(Lc. 9.57-62)
18
Ikuntu IuukefI Jess joshekIpefotu
paake atziri apatotzimentariri, Ikuntunu
MATEO8
18
keri iriyotaane: Thame amontyagai
intatsikero.
19
Ikantavetavaari
iyotzinkari: Iyotaantaner, nokovi
noyaatanakemi tsikarika pikenayetzi
eeroka.
20
Jakanake Jess, ikantziri:
Aparoni otsitziniro, tzimatsi imoro
imaantari, eejatzi tsimeripayeeni tzimatsi
iromayero. Iriima irika Itomi Atziri tera
otzimi ipanko imaantapiintyaari irirori.
21
Ari ikantanake aparoni iriyotaane:
Iyotaanar, nokovavetaka naaka
noyaatanakemi, iro kantamaitacha
ufIfIku nouunuIfI nIfIntufI nonkItutu
nairi, arira noyaatemiri.
22
Ipoa
ikantanakeri Jess: Poyaatena. Tema
ikaratzi kamashireyetatsiri, ari inkitatairi
irirori kaminkaripayeeni.
Joimairentziro Jess tampyaa
(Mr. 4.35-41; Lc. 8.22-25)
23
Ipoa jotetanaa Jess pitotsiki,
itsipatanaari iriyotaane.
24
Ikanta
jimontyaakotanaka, maanake Jess
pitotsiki. Iro joveraakovetaiyakani
niyankyaaki, omapokakeri iriyotaane
otampyaatapaake antaroite, otetuutu
paaka jiaa pitotsiki, otamakaatanakera
inkaare.
25
Jiyaatashiitanakeri,
jovakiryeetapaakeri Jess, ikantapaakeri:
Iyotaanar, ampiinkatye! IPovuvIsuuko
taina!
26
Ikantanakeri irirori: Opaitama
pitharovantari? Tekefumu pIkempIsuntu
perotziita? Piriintanaka, joimairentakero
tampyaa eejatzi ikempitakero
otamakaane inkaare, avisanake, muIfyuu
tanai kameetha.
27
IpumpoyuumInthuItu
nakeri Jess, iaapinkathatanakeri
iniroite, ikantavakaayeta: Ipaitama
atziritatsiri irika? Joimairentziro
tampyaa, eejatzi inkaare.
Gadara-satzi jaakiri peyari
(Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39)
28
Aritake areetaiyakani intatsikero,
aatakotaiyapaakeni nampitsiki paitachari
Gadara. Ari ishiyashitavakari apite atziri
jaakiri peyari ipoaakaro kitataariki.
Katsimaki ikantakaakari peyari, osheki
itharovakaitakari, te arite inkenayeete
janta.
29
Ikantavakeri: Jess, Itomi Pava!
Irootaintsima povasankitaina? Tsikama
nokantakemi eeroka?
30
Ari itzimi janta
osheki chancho, ishintaraavaitaiyini.
31
aavaitanake iveyarite, ikantanake:
Aririka povavisaakotairi irika naakane,
potyaantena naaka ipiyotaka chancho.
32
Jakanakeri Jess, ikantziri: Piyaate
peyari. Matanaka. Jutunuke peyufIpu
yeeni chanchoki, jaakapaakeri, iroora
ishiyantaiyanakari imperetatzi otzishi,
mitagaiyapaakani maaroni inkaareki,
aperotaka ipiinkake.
33
Ikanta iaakerira
aamaakoventariri, shiyeeyanakani.
Jatake nampitsiki, ikamantapaakeri
maaroni atziri okaratzi iaakeri.
34
Iroora
jiyaatashiitantanakariri Jess, IkuntuItu
paakeri: Te nonkovaiyeni pisaiki
nonampiki, pamene tsika pinkene.
Jovashinchagairi Jess kisoporokiri
(Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26)
9
1
Ipoa jotetanaa Jess pitotsiki,
montyaakotaa, ipiya inampiki.
2
Ari
jamaitakeneri kisoporokiri, janatakoitakeri
shitashintsiki jonoryaantapiintari. JIyoshIfe
tavakeri Jess atziri amakotakeriri,
iaanatavakeri mantsiyari, ikantavakeri:
Tharomentashire pinkantanakya notomi,
ari novashinchagaimi, tema ipeyakoitaimiro
pikaariperoshirevetaka.
3
Ikanta ikemavake
iyotzinkariite, ikantashiretanake: IthuInku
tziiri Pava irikav.
4
Jiyotake eejatzi Jess
opaita ikantashiretakeri, josampitanakeri:
OpuItumu okuufIpefotuntufI pIkuntushIfe
tziri?
5
Tema onkameethate nonkante:
Ipeyakoitaimiro pikaariperoshireveta?
Irooma pikovi nonkanteri: Pinkatziye,
paniitai?
6
Iroaakara piyoteri irika Itomi
Atziri otzimimotziri ishintsinka, ari
impeyakotairi kaariperoshirevetachari.
MATEO8,9
19
Ipithokashitanakari mantsiyari, ikantziri:
Pinkatziye, paanairo ponoryaantavetari,
piyaatai pipankoki.
7
Ari ikatziyanaka
mantsiyavetachari, jatai ipankoki.
8
Iaakeri
maaroni atziri apatotainchari, Ipumpoyuu
vakeri jiyaataira. Ikantaiyanakeni: Omupe
rotatziiri Pava, iriitakera matakerori
otzimimotantakariri ishintsinka Jess.
Jagaitanakeri Mateo
(Mr. 2.13-17; Lc. 5.27-32)
9
Ikanta jovaanaka Jess, irojatzira
iaantapaakariri paitachari Mateo,
kovakotziriri isheninka kireeki. Ikantapairi:
Poyaatena. Katziyanaka, joyaatanakeri.
10
Ipoa jaanakeri ipankoki irovakaiyaari,
itsipataanakeri iriyotaane. OshekI jutunuIn
tsiri kovakotziriri isheninka kireeki,
jIyuutuke eejutzI oshekI kuufIpefoshIfeyetu
tsiri. Ari itsipatakari Jess jovaiyakani.
11
Ikanta iaakeri Fariseo-payeeni,
ikaimakeri iriyotaane Jess, josampitakeri:
OpuItumu ItsIputuntufIfI Jess kovukotun
tatsiri kireeki, ItsIputukufI eejutzI kuufIpefo
shireyetatsiri? Te onkameethate.
12
Ikemu
vakera Jess, ikantanake irirori: Aririka
IfImuntsIyute utzIfI IpokushItzIfI uuventun
tzinkari, iriima atziri kaari mantsiyatatsi
tekatsi inkove irirori.
13
Ontzimatye
pinkinkishiretero Ikantakaantane Pava,
kantatsiri:
Te nonkovajaantairo pamayetaina
pipira pimpometainari.
Ifo nokovupefotuIfI pIneshInonkuye
taiyaari pisheninka.
Tera iro nopokantajaantakari naaka
nonkaimashireyetairi kameethashireri,
aa nopokashitatziiri kaariperoshireri
nonkaimashiretairi irovashaantairo
kaariperori.
Iaaventziro Jess itzitaita
(Mr. 2.18-22; Lc. 5.33-39)
14
Ipoa ipokaiyakeni iriyotaane Juan,
josampitapaakeri Jess, ikantziri:
Opaitama kaari itzitanta piyotaane?
Notzitapiinta naaka, ari ikempitari eejatzi
iriyotaane Fariseo-payeeni.
15
Jakanakeri
Jess, ikantanakeri: AfIfIku InkempIyee
tyaari aavakaachari, ufImu IfovushIfe
neentaitakya? Aryaajaini apaata, aririka
iragaitakeri iimentaitari, aripaitera
intzitaitya.
16
Tema aparoni paisatori
ikithaataitari, ufIfIkumI IfovuputunkuItun
tyaaro osape ovakerari, ufI osufuupefotu
nake aririka ampithatanakyaarika
ovakerari.
17
Eejatzi okempitari, te aritzi
puIsutofI meshInuntsInukI Ifovuntuyee
tyaaro eeryaatatsiri jimiretaitari. Aririka
irovantayeetakyaaro, ari isanaryaanake,
apaavaitashitakya jimireetari, eejatzi
meshinantsinaki irirori. Iri aritatsi
ovukefufI meshInuntsInukI Ifovuntuyee
tyaaro, eero japaavaitanta apiteroite.
Irishinto Jairo opoa tsinane
antzitakeriri iithaare Jess
(Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56)
18
Tekera inthonkero iriaavaite Jess,
areetapaaka aparoni jevari, IuupInkuthu
tapaakeri, ikantapaakeri: Kamake
nishinto, iro nopokantari piyaate
nopankoki pantantaiyaaro kapicheeni
pako, aagaita.
19
Ari jiyaatanake Jess,
eejatzi iriyotaane joyaatanakeri.
20
Okanta
aparoni mantsiyatatsiri tsinane, osheki
osarentsi osokaavaitaka, tzimakotake 12
osarentsi, okenashitapaakeri itaapiiki
Jess, antzitakeri kapicheeni opatziki
iithaare.
21
Tema okantashiretakitzi:
Aririka nantzitakeri iithaare, ufI neshItu
kotai.
22
Ipithokashitanakaro Jess,
ikantziro: Tharomenta pinkantanaiya
nishinto, ovushInchuguImI pIkempIsun
take." Aputhukefo eshItunuke omuntsI
yare tsinaneka.
23
Ikanta jareetapaaka
Jess ipankoki jevari, iaapaatziiri
shoviriventzirori kamaintsiri, osheki
atziri akivainkatainchari.
24
Ikantapaakeri
Jess: Pisheke, te onkume pIfuukotuIyu
MATEO9
20
karini, aa omakoryaatzi. Thainkaya
jovaitakeri Jess.
25
Ipou jomIshItovu
paakeri maaroni, kyaapaake Jess,
joirikavakotapaakero, piriintanaa
eentsika.
26
Te omanakotanakya jantakeri
Jess, ikemakoitanakeri maaroni.
Jovashinchagairi Jess apite mavityaakiri
27
Ikanta jovaanaka Jess, IputzImutunu
keri apite mavityaakiri, ikaimakotziri,
ikantzi: Icharine David-ni, pIneshInon
kataiyaana!
28
Irojatzi jareetantapaakari
pankotsiki, eejatzi mavityaakiri irirori.
Ipokashitapaakeri okarikiini, josumpItu
keri Jess, ikantziri: Pikinkishiretama
eeroka ari novavisaakotaimi? Ikantaiyini
irirori: Jee, ufItuke pImutukefo novInku
tharite.
29
Jakotanake Jess, IpumpItuu
kitakeri, ikantziri: Ovashinchagaimi
pikempisantaana.
30
Apathakero
amenanai kameetha. Ishintsithavetavaari,
ikantziri: Tefu nonkove pInkumuntuko
tena novashinchagaimi.
31
Ifo kuntumuI
tacha jiyaataira, ikamantantayetanake,
ithonka ikemakoitanakeri Jess.
Iaavaitakaitziri kisovaanteri
32
Ipoa jamaitapaakeneri Jess aparoni
atziri jaakiri peyari, kisovaante ikantaka.
33
Ari jovashinchaavakeri Jess irika
atziri, uuvuItunuI IkIsovuuntetukuuvetu
kari peyari, tema jomityaantapithatakeri
iveyarite. Maaroni ikempoyeetanakeri
Jess, ikantashiretaitanake: Tera
aaapiinte oshiyaarine irika anampiki
Israel-ki.
34
Iro kantamaitacha ikantaiyini
Fariseo-payeeni irirori: Jimatakaatziirira
ijevare peyariite jovashichaantariri
iraakane.
Sampainkatake pankirentsi
35
Ithonka jiyaayetake Jess maaroni
nampitsiki, jIyotuuntuyetuke juputotupIIn
taita. Iaaventapiintakero Kameethari
NuuntsI tsIku onkuntyu ImpInkuthufIven
tantai. Jovashinchaayetakeri maaroni,
tekutsI upufonI muntsIyufentsI pomefen
tsitzimotyaarine.
36
Iaayetzirira osheki
apatotzimentariri, untufo Jess jetukoshI
retakari, ikantake: Omupefo jushInon
kaayetaka irika atziripayeeni.
Ikempitakari oisha eerorika itzimi
aamaakoventyaarine.
37
Eekerora ikantanakitziiri iriyotaane:
Ikempitakarora irikapayeeni atziri,
osampainkatzi pankirentsi, Ifo kuntumuI
tacha te intzimaperote atziri aavatairone.
38
Pamanairi Avinkatharite irotyaanteeta
osheki jatatsineri atziriki, tema kapatacha
osheki kempisantayetaatsine.
Jiyoshiitake Jess 12 Irotyaantajanore
(Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16)
10
1
Ipoa jiyoshiitake Jess ikaratzi
12 iriyotaane, jimatanakero
irirori irovashinchaayetairi mantsiyari,
eejatzi ikaratzi jaakayetziri peyari, tema
ipasavyaakari itasonkaventantzi.
2
Jirika
ikaratzi 12 jiyoshiitakeri Jess: Etunuku
rori Simn, ipaitakeri Pedro.
Ipoaapaaka Andrs, irirentzi Pedro.
Ipoaapaaka Jacobo itomi Zebedeo
itsipatakari irirentzi Juan.
3
Ipoaapaaka
Felipe, Bartolom, Toms, Muteo kovuko
vetariri kireeki isheninka, ipoaapaaka
Jacobo itomi Alfeo, Tadeo,
4
ipoaapaaka
Simn, IpuItuItukefI eejutzI KIsukotuntu
neri. Ipoaapaaka ovekaraantapaakarori
Judas Iscariote, IfIItukefu pIthokushItun
tainchari.
Jotyaantaitakeri karataintsiri 12
(Mr. 6.7-13; Lc. 9.1-6)
5
Opou jotyuuntukefI Jess kufutuIn
tsiri 12, ikantavakeri: Eerora pikeni
janta isaikayetzi atziri kaari asheninkata
aaka, eero pikeni eejatzi inampiki
Samaria-satziite.
6
IfI petupuIntyu pIyuutu
shiteri ikaratzi icharineyetari Israel-ni,
tsIku ItzImI kempItukufIfI oIshu ItzIpInu
MATEO9,10
21
vaita.
7
Tsikarika pinkenayetake
pinkamantantayete, pinkante: Irootaintsi
impinkathariventantai Inkitesatzi.
8
Povashinchaayetairi maaroni mantsiyari,
povaaayetairi kamayevetachari,
povashinchagairi pathaavaitatsiri, eejatzi
jaakayetziri peyari. Temu neshInonku
taari pinayetake, te pie inkovakoitemiro.
Ifo pImutunuIfI eefoku pIneshInonkutun
taiya eejatzi.
9
Eerora paanake piireekite
pitharateki,
10
eero paanake eejatzi
pitharate, eero paanake apite piithaare,
pi-zapato-te, piyotzikiiro, tekatsi aparoni
paanake. Tema ikantaitzi:
Impinaiteri antavaitatsiri.
11
Aririka pareetya nampitsiki, pumenu
paake aakameethatemine, IfI pIsuIkImotu
paake, irojatzi pavisantakyaari pashineki
nampitsi.
12
Ari pareetakyaarika
pankotsiki, povethatapaakyaari ikaratzi
saikatsiri.
13
AfIfIku Ifuukumeethutuvu
kemi irirori, ari irieero isaikai kameetha
okaratzi povethatapaakari. Irooma
eerorika jaakameethatavakemi, umenuu
shitakara povethatapaakari.
14
Eerorika
jaakameethaitzimi, eefofIku IkempIsun
taitzimi eejatzi, pavisapithateri,
potekanairo piipatsikiite.
15
Tema iriitake
irimaperoiteri apaata irovasankitaiteri
irika, ari anaanakero ikantayeetairi
Sodoma-satzi ipoa Gomorra-satzi.
Omaperora.
Iriaashitakaitatyeemi apaata
16
Notyaantatziimi iroaaka. PIkempI
vaitakari jotyaantaitziri oisha tsika
ipiyota piratsi katsimari. Iro kantacha
ontzimatye pinkempitakotyari koviyantzi
maranke. OntzImutye eejutzI pInkempI
tyaari aparoni shiro te ikatsimavaitzi.
17
Paamaventya. Temu IfuukuuntuItu
tyeemI jevufIpuyeenIkI ImpusunuvuItuI
temi pankotsiki japatotapiinta.
18
Impoa
IfuuyeetunukemI IsuIkuyetzIfu pInkuthufI
janorentsi, okantakaantzirora paventaana
ari piaaventayetainari, IfojutzI Inkemun
tayetaiyaari, eejatzi pashinesatzi atziri
kaari asheninkata.
19
Aririka piaakero
iraayeetanakemi, eero pikantashirevaitzi:
Opaitama nonkantapaakeri? Tema
tzimatsi iyotashiretakaimirone ompaitya
piaanetyaari.
20
Eefofu pIyotushItunu
kufo upunIfo eefoku ompuItyu pIuune
tyaari, Tasorentsinkantsi poaachari
Ashitamiriki, iri iyotakaimirone onkarate
pinkantayetapaakeri.
21
Ari irieetake
aakaanterine irirentzi irovamaakaanteri.
Pie aakaanterine itomi. PIe ovukuunte
rine ashitariri ikisaneentanakeri.
22
Oshekira pieero inkisaneentaitemi
okuntukuuntzIfo pIpuIfyuunu pIkempIsun
taanara naaka, iro kantamaitacha aririka
pinkantaitanakityeero paventaiyaana,
aritake novavisaakoshiretaimi.
23
Aririka
inkisaneentaitanakemi aparoni
nampitsiki, pavishe pashineki nampitsi.
Tema tekera pinthonkeroota pinkenayete
maaroni nampitsiki tsika isaikayetzi
Israel-mirinkaite, irojatzi impiyantaiyaari
irika Itomi Atziri. Omaperora.
24
Tera irieete aparoni eenirora
jiyotaitziri iranaakoteri iriyotanetya tsika
itzimi iyotairiri. Te aee eejatzi aparoni
onampitaari iranaakoteri tsika itzimi
onampitariri iaapinkathaiteri.
25
Intaani
aiiro kantatsi iyotaari inkempitakotyaari
iyotairiri pairani. Ari ikempitari eejatzi
onampitaari. Tema ikisaneentayeetakena
naaka iroaaka, ikempikaantaitakena
naakami Beelzeb ivinkatharite peyari.
Eeroka ovatsipero inkisaneentaitemi
pikempisantaanara.
Niinkama aaapinkathateri?
(Lc. 12.2-9)
26
Ifo kuntumuItuchu eefofu pIpInkushI
vaiyetari irikapayeeni. Ontzimatye
onkouutukoyetuI okufutzI omunukove
tainchari, ooaarontayetairo kaari
ikemathaveeta pairani.
27
Apaniro
MATEO10
22
*10.29: Kantakotachari jaka te impinaperotya tsimeripayeeni, tema kantatsi
iramanantaitantyaari aparoni kireeki inkaraterika apite tsimeri.
niyotakaayetaimiro eeroka irokapayeeni,
te iriyotakotzimaityaaro thainkaneri
irirori, Ifo kuntumuItuchu eefoku kInkIthu
takaayetairine.
28
Eero pipinkashivaiyetari
kovatsineri irovemi, tema eero jimatziro
irirori irotyaantemi sarinkaveniki. Iriira
piaapinkathatai Pava, tema iriitake
matzirori irotyaantemi sarinkaveniki.
29
Pamene, te ImpInupefotyu tsImefIpu
yeeni, iro kantamaitacha jiyotzi Pava
aririka inkamakaante aparoni.
* 30
JIyotzI
taro Pava okaratzi tzimayetatsiri aishi.
31
Piaakero, jaamaakotari Pava
tsimeripayeeni, eerokara jimaperotataitzi
jaamaakotami. Eero pipinkashivaitari
kisaneentzimiri.
32
Aririka pinkanteri
pisheninka: Noaapinkathatairi Jess,
aritake nonkantairi Ashitanari Inkitesatzi:
Ap, iaapinkathataana irika, ushenInku
taari.
33
Irooma pinkanteririka pisheninka:
Te noaapinkathateri Jess, ari
nokempitaiyaari naaka, nonkantairi
Ashitanari: Ap, te iriaapinkathatena
irika, te asheninkataari.'"
Iaaventakota Jess
(Lc. 12.49-53; 14.26-27)
34
Tera nokovi onkompitzimotyaami.
Tema te iro aparoni nompokantyaari
nIyotuuyetuIfI utzIfI Ifuukumeethutuvu
kaiya. Aa nopokakera, kempivaitakami
numutyeemI ovuthuumentotsI puntumIn
thatavakaantyaari.
35
Tema iro nopokantakari:
Inkisaneentantyaariri atziriite jiritari,
Onkisaneentantyaarori tsinane
inirotari,
Onkisaneentantyaarori tsinane
ayirotari.
36
Iri pithokashitavakaachane atziriite
inkisaneentavakaanaiya ikaratzi
isaikavankotavakaiyani.
37
Tema iro onimotzimiri petakoyetyaari
piri, piniro, povaiyanepayeeni eejatzi. Iro
kantamaitacha aririka anaanakero
okaratzi petakotana naaka paventaana,
tera pinkyaaryoote pikempisantaana.
38
Ontzimatye pinkyaaryooventero
noaaventayetakemiri, onkantavetya
impaikakoitemi. AfIfIku povushuuntu
kero, tefu pInkyuufyooventefo pIkempI
santana.
39
Tema ikaratzi etakovaitachari
apaniro jantayetziro inevetashiyetari, ari
impeyashitakya. Iriima inkarate
kamimentenane jantanairo nokovakairiri
naaka, aritake iravisakoshiretai.
Impinayeetairi
(Mr. 9.41)
40
TzImutsIfIku ImpuItyu uuputzIyuumI
neri, naakara jaapatziyaka. Ari okempitari
eejatzi, tsIkufIku ImpuItyu uuputzIyeeyuu
nane naaka, iriira jaapatziyaka Ashitanari
itzimi otyaantakenari jaka.
41
Tzimatsirika
iyotemine kamantantaneri pinatzi, ari
opoa jaapatziyanakami, ufI pImonkufuI
yaari impinataimi Pava apaata. Ari
okempitari eejatzi, tzimatsirika
iyotakemine kameethashireri pikantanaa
pikempisantanai, ufI opou juukumeethutu
nakemi, ari pimonkaratyaari impinataimi
Pava apaata.
42
Aririka iriyoitemi
eerokatake niyotaane, Ifootuke Impuyee
tantyaamiri pimire, jiyotakero Pava,
iriitake pinatairine irika etakotakamiri.
Jotyaantziri Juan iriyotaane
(Lc. 7.18-35)
11
1
Ikufutukefo Jess jIyotuuyetu
keri 12 iriyotaane. Ovaanaka
inkamantante maaroni nampitsiki
saikayetatsiri janta.
2
Ikanta Juan oviinkaatantaneri, jushItu
koitakeri chapinki, ikemakotakeri
MATEO10,11
23
jantayetakeri Cristo, jotyaantake apite
iriyotaane irirori,
3
irosampiteri Jess,
inkanteri: Eerokatakema ipaitaitziri,
Pokatsineri? Kaaririka eeroka, TzImu
tsima pashine naamaiyaari?
4
Ikanta
jareetaiyakani, josampitapaakeri Jess.
Irootakera ikantantanakariri irirori:
Aririka piyaatai, pinkamantapairi Juan
maaroni pikemakenari eeroka, okaratzi
piaayetakeri nantayetakeri eejatzi.
5
Tema namenakaayetairi mavityaakiri,
naniitakaayetairi kisoporokiri, novushIn
chaayetairi maaroni pathaavaivetachari,
nokemakaayetairi matayempiri, novauu
yetairi kaminkari, noaaventayetaineri
KumeethufI NuuntsI ushInonkuInkufIpu
yeeni.
6
Irootake inkimoshireyetantaiyaari
inkarate kaari kisoshireventainane.
7
Ikanta ipiyeeyanaani iriyotaane Juan,
josumpItunukefI Jess IkufutzI uputotzI
mentakariri, iaaventziri Juan, ikantzi:
Ipaitama pikinkishiretari piaakeri
chapinki janta tsika te inampiitaro?
Iriima piaake aparoni kempitakarori
savoro opiyonkatonkitakaaro tampyaa
okantakaari te iminthashireta?
8
PIuu
paakerima jovaneenkataka ikithaata?
Aa tera. Tema ikaratzi ovaneenkatachari
ikithaata, isaikavankotziri irirori
pinkatharentsi.
9
Iro piyaatashitantariri
piyotaiyakenira kamantantaneri jinatzi.
Tema jimaperotatziiro irirori janaakeri
kamantantaneriite.
10
IfIItuke josunkInutu
koitakeri pairani, iaanatziri Pava Itomi,
ikantziri:
Notom, ari notyaantake etyaarone
inkamantakotemi,
Iriitake ovetsikanontemineri tsika
pinkenapaake eeroka.
11
Pinkeme nonkante naaka: Osheki atziri
tzimavetainchari, tekatsimaita anayerine
jiyotanetakari Juan. Iro kantamaitacha
inkarate ipinkathariventairi Pava inkiteki,
aparoni tsinampashiretatsiri janta,
janaakotairira irirori Juan. Omaperora.
12
Tema jetanakarora pairani Juan
ikinkithatakaayetakemi, tzimatsi osheki
atziri nevetanakarori shintsiini irieero
tsika ipinkatharitai Inkitesatzi. Iniroite
Ikovunuke IfIeefo kempIvuItuku IshIntsI
taitzi aririka irovayiritaitya. Irojatzi
ikantayeeta iroaaka.
13
Pairani tekera
intzime Juan, tzImuvetuchu Kumuntuntu
neri ipoa Ikantakaantaitane eejatzi.
14
Iriima Juan, IfIItukefu uuventukotuke
riri pairani, iriitakera Elas-tatsiri
piyaatsineri.
15
Kovirori inkemathatero,
inkempisante.
16
Nokempitakaantakemiri
naaka koshekavairentzi eentsi aririka
inkashiyavaite,
17
ikantaitziri: Thame
ashovirite amasheetantyaari. Temaita
inkove. Ikantaitziri eejatzi: Intsityaa
ampanthai ovashiretantyaari. Te
inkovero eejatzi.
18
Ari pikempitaiyakani.
Piaavetavakari Juan, itzitapaakaro
irirori irovarite, te jimiretaro kachori,
pikantaiyakerini: Jaakatziiri peyari, iro
itzivaitantari.
19
Ipoa ipokavetaka Itomi
Atziri, te intzivetyaaro irirori ovaritentsi,
jimiretaro kachori eejatzi. PIkuntuIyuke
rini: Kaariperori jinatzi irinta, nIyuvuI
rentzi, shinkiryaantzi jinatzi eejatzi.
Jaapatziyari kovakotziriri kireeki
isheninka, juuputzIyItufI eejutzI kuufIpe
roshireri. Tekatsi ompaitya, tema
aparoni iyotaneri ari iriyoyeetairi apaata
omapero jiyotaneta, ufIfIku IfIuuyeetu
kero onkarate avisayetaatsine.
Ikantamacheetziri kisoshireri nampitsiiteki
(Lc. 10.13-16)
20
Ipoa iaaventakotanakeri Jess
IkufutzI uuyevetukufofI Itusonkuventun
tayetake nampitsiiteki, iro kantamaitacha
te irovashaantero ikaariperoshiretaiyini.
Ikantanake:
21
Ikantamacheetziri
Corazn-satzi, eejatzi Betsaida-satzi.
OshekI Iuuyevetukunu notusonkuventun
tayetake, temaita inkempisantaiyeni.
Iriimi aakenane Tiro-satzi, eejatzi
MATEO11
24
*11.21: Tema irikaite Corazn-satzi ipoa Betsaida-satzi judo jinayetzi. Iriroma Tiro-satzi ipoa
Sidn-satzi pashinesatzi atziri jinayetatzi, te isheninkatari judo-payeeni.
Sidn-satzi notasonkaventantzi, aritakemi
IfovushIfetukotunukyuumI IkuufIpefoshI
reyetake, irovashaantanakeromi. Impoa
inkempisantayetaimi maaroni iriroriite.
*
22
Apuutu ufIfIku IfuuyeetuIfI kumeethu
shireyetaintsiri, eerora jimaperoitziri
irovasankitaayeetairi Tiro-satzi, eejatzi
Sidn-satzi. Ifo kuntumuItuchu Imupefo
yeetairi irovasankitaiteri Corazn-satzi,
eejatzi Betsaida-satzi, tema iaavetakana
notasonkaventantayetzi, temaita
inkempisante.
23
Eejatzi inkempiyetaiya
Capernaum-satzi, ikinkishiretaiyakani
irirori iriyaayetai inkiteki, Ifo kuntumuI
tacha osheki ikisoshiretake, iriyaayetai
ikenayetzi kaminkari. Iriimi aakeronemi
Sodoma-sutzI puIfunI okufutzI Iuuyetu
keri Capernaum-satzi, InkempIsuntuIyu
kenimi irirori, eero japerotzirimi pairani
Pava saikaiyatsinimi iroaaka.
24
Aririka
IfuuyeetuIfI upuutu kumeethushIfeyetuIn
tsiri, IfIIfu ImupefoyeetuI IfovusunkItuu
peroitairi Capernam-satzi, anaanakero
jovasankitaitakeri pairani Sodoma-satzi.
Pimpokashitaina naaka, ari pieero
nomakoryaakaayetaimi
(Lc. 10.21-22)
25
Ipoa jiaaaatanakeri Jess
Ashitariri, ikantanakeri: Ap, eeroka
pinkathariventziriri maaroni inkitesatzi,
eejatzi maaroni kipatsisatzi, osheki
nopaasoonketakemi. Tema eeroka
iyotakaayetairiri eentsi tsinampashireri,
kaari jiyoyetzi iyotaneriite.
26
Tema
irootake onimotakemiri.
27
Ipoa
ikantanakeri piyotzimentakariri: Iri
Ashitanari iyotakaakenarori maaroni.
Apanirora ikanta irirori jiyoperotana
naaka tema Itomi jovana. AfI nokempItu
kufI eejutzI nuuku upunIfofu nIyopefo
tziri. Impoa iriyoyetairi eejatzi inkarate
niyotakaayetairi naaka.
28
Aririka pieero
pimakoshirevaite, aririka pieero
ompaitya pimpakoovaityaari, pImpoku
shitaina naaka, pinkamantainaro, aritake
pieero nomakoryaakaayetaimi.
29
Eero
pimanintziro pimpakoovaiyetyaari,
naakatake omperatamiri panatero. Tema
tzimatsi nokoviri niyotaimiri, tera niyote
naaka notsimaashiretantya, tsInumpu
shire noni. AfI pIeefo nomukofyuushIfe
takagaimi.
30
Temu okufutzI nompefutun
tari naaka, tera opomerentsiperota.
Iaaventziro Jess kitaite
jimakoryaantaitari
(Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5)
12
1
Okanta aparoni kitaite
jimakoryaantaitari, ikenanake
Jess pankirentsimashiki. Tema
itasheeyaatziini iriyotaane, javiikitanake
okithoki pankirentsi iroyaari.
2
Iaakeri
Fariseo-payeeni, irootake ikantantakariri
Jess: Pameneri piyotaane. Iroka kitaite
jimakoryaantaitari onatzi, te oshInetuun
tsite iraviikivaite.
3
Ari jakanakeri Jess
ikantziri: Tema piaanatakoteri
ikantakota David-ni, aantavetariri itashe
itsipatayetakari ikarataiyini.
4
Ikyuuke
ranki tasorentsipankoki, jovukufo tusofen
tsitanta, ipayetakeri eejatzi itsipatakari.
Te oshinetaantsiveta, IntuunI jovuyetu
piintaro omperatasorentsitaari.
5
JosunkI
naitake eejatzi pairani Ikantakaantaitane,
okantzi: Eero pantavaitantaro kitaite
jimakoryaantaitari. Iro kantamaitacha
jiyaatapiintzi omperatasorentsitaari
kItuIte jImukofyuuntuIfI juntu tusofentsI
pankoki, jantavaitapiintzi. Tekatsi
kishimenterine.
6
Nokantzi naaka,
tzimatsira jaka iaapinkathaperoiteri,
iriira anayirori tasorentsipanko.
7
Iro
josankinatantaitakari pairani, kantatsiri:
MATEO11,12
25
*12.20: Oshiyakaaventachari sonkari ipoa paamparimenki tsivakimataintsiri, iriitake atziriite
ikaratzi kempisantavetachari kapicheeni, ashinonkaashireyetachari, mantsiyashireyetatsiri,
shipetashireyetatsiri, tema aritake ineshinonkayetairi Jess irikaite, eero ishinetziri
irashinonkaayetaiya, aa aavyaashire inkantakaayetaiyaari, iroshireperoyetaiya.
Te nonkovajaantairo pamayetaina
pipira pimpometainari,
Iro nokovaperotake petakoyetaiyaari
pisheninka.
Ari pinkemathateromi iroka, eero
pikantzimentzirimi irikapayeeni, tema te
inkaariperoshirete.
8
Irika Itomi Atziri
ipinkathariperotzi irirori, janayiro kitaite
jimakoryaantaitari.
Atziri kisovakori
(Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11)
9
Ipoa jovaanaka Jess, ikyaapai
eejatzi japatotapiintaita.
10
Ariya
isaikakeri janta atziri kisovakotatsiri.
Ikanta Fariseo-payeeni, josampitakeri
Jess, ikantziri: AfItutsImu povushIn
cheefI kIsovukofI kItuIte jImukofyuuntuI
tari? Iro josampitantariri onantyaari
inkantakoteri.
11
Ipoa jakanakeri irirori,
ikantziri: Tera pamenaminthatashitari
poishate aririka irotetya omoronaki
kitaite jimakoryaantaitari, petakotari,
pinoshikiri.
12
Iriira jetakoperoyeeta
atziri, janayiri oisha. Temu te onkuufIpe
roshiretakaante ankaminthaante kitaite
jimakoryaantaitari.
13
Jiaanatanakeri
atziri kisovakori, ikantziri: PInthuufyuu
vakotai. Matanaka atziri, akotsitanai,
okempitanaaro pashine irako.
14
Iro
kantamaitacha kisaiyanakani
Fariseo-payeeni. Jataiyakeni, IkInkIthu
vaitaiyakeni, ikantaiyini: Tsika
ankantakerika Jess, umpeyukuuntyuu
riri?
Josankinatakotziyeetakari pairani Jess
15
Ikanta Jess, iyotake ikovaitatzi
irovaiteri, irootake jovaantanaari. Ari
joyaatanakeriri osheki atziri, jovushIn
chagairi maaroni mantsiyari.
16
Ikuntuye
vetakari: Eerora pikamantakotana.
17
AfI omonkufutufI josunkInutukuuyeetu
keriri pairani kamantaneri Isaas-ni,
ikantzi:
18
Jirika nomperatane, IfIItuke nIyoyuu
keri.
Netakotane inatzi, IfI oImoshIfenku
nari.
Kiso iroveri Tasorentsinkantsi,
Iaaventaineri kaari asheninkata,
inkantairi kyaaryootatsiri.
19
Eero ishincheenkaventa irirori,
Eero ikemaitziri inchecheraate
iriaaventakotya,
20
Eero jovatsitaperotziro irirori
IfIsutuupefotefo sonkufI sutuuve
tainchari,
Eero joitsivakiri paamparimenki
kapichevetainchari ipaampatake,
Irojatzi inkitsirinkayeetantakyaarori
irieetairo kyaaryootatsiri.
*
21
Iriitakera iroyaakoneentairi ikaratzi
kaari asheninkata impairyagairi ivairo.
Kishimatziriri Tasorentsinkantsi
(Mr. 3.20-30; Lc. 11.14-23)
22
Ipoa jamaitakeneri Jess jaakiri
peyari, imavityaakitakaakeri, IkIsovuun
tetakaakeri eejatzi. Jovashinchaavakeri,
amenanai kameetha, kantanai eejatzi
iaavaitai.
23
Ipampoyaaminthatanakeri
maaroni atziri, ikantaiyanakeni: IfIItuu
jatakema irika charinetariri David-ni?
24
Ikanta ikemaiyakeni Fariseo, IkuntuIyu
nake irirori: IfIku utzIfI jovushInchuu
tziiri ashitariri peyari Beelzeb, irootake
jovavisaakotantariri ikaratzi jaakayetziri
peyari.
25
Iro kantamaitacha Jess
jiyotakotakeri ikinkishireyetakari,
MATEO12
26
ikantanakeri: AfIfIku IfuntumInthutuvu
kaiya atziri ipinkathariventaitziri, ari
iriaakero irovapintavakaiya. Eejatzi
okempita aririka irantaminthatavakaiya
inampiki atziri, ufI IfIuukefo IfovupIn
taavakaiya inampiki. AfIfIku IfuntumIn
thutuvukuIyu utzIfI IkufutzI IsuIkuvunko
tavakaa, ari iaakero irovapintaavakaiya
ipankoki.
26
Ari ikantari eejatzi peyari
aririka irantaminthatavaiyaami. Eeroma
IIIfo Inthonkyu ufIfIku IfovupIntuuvu
kaanakya?
27
Iriirikami kamaari Beelzeb
ovashincheenane naaka, irijatzima
kamaari ovashinchiiriri piyotaaneyetari
eefoku jovuvIsuukotuntufIfI kuukunefItu
tsiri? Aririka okanta pikamantakotatziiri
piyotaane, ari inkishimentakemiro
okaratzi pikantakeri.
28
Temu IfI Tusofen
tsInkuntsI pouuchufI PuvukI ovushIn
chaanari naaka novavisaakotantariri
jaakiri peyari. Tema irijatzi Pava
omupokukemIfI eefoku IpInkuthufIven
tantzi.
29
Aririka inkovaite inkoshiiteri
shintsitatsiri kameetha atziri, ontzimatye
iretaitavakyaari iroosoiteri, ari onkantya
eero ikisakoventantaro jashivetari aririka
irayitaiteri.
30
Temu IkufutzI kuufI uuputzI
yanari naaka, iriitake kisaneentanari.
Inkufute kuufI umpItukotenufI IfIyoyuuko
tena, japaatakotatyaana.
31
Ifo kuntumuI
tacha nokantzi naaka: KuntutsI Impeyuko
tuIfI Puvu Inkufute kuufIpefoshIfevetu
chaneri, eejatzi inkempitagairi maaroni
aavaivetarori kaariperori aantsi. Iriima
kishimatakerine Tasorentsinkantsi, eero
ipeyakoitairi.
32
Ari okempitari eejatzi:
Kantatsi impeyakotairi Pava inkarate
kantzimavetyaarine Itomi Atziri, iriima
Inkufute kIshImutukefIne TusofentsInkun
tsi, eero jieero impeyakoitairi.
33
Onkem
pivaityaaro aririka irieetero kameethari
chochoki, jiyotaitzi kameethari onatzi
ovaato inchato tsika opoaakara
chochoki. Ari okempitari eejatzi aririka
irieetero chochoki piyantatsiri, jiyotaitzi
kaaripero onatzi ovaato inchato tsika
opoaaka iroori.
34
Pikempitakari
maranke, kaariperoshire pikantaiyakani.
Tekatsi pinkenakairo piaavaitero
kameethari, te upuntyuufo pIkInkIshIfeye
tari, irootake okaariperoyetantakari
pikantayetziri.
35
Aparoni kameethashireri
ikinkishiretaro kameethari, irootake
okameethatantari jantayetziri. Iriima
kuufIpefoshIfetutsIfI te IkInkIshIfetupIIn
taro kameethari, Ifootuke okuufIpefotun
tari jantayetziri.
36
Irootake nokantantari
naaka, aritake iramenakoyeetairo apaata
okaratzi kaariperori iaaneyeetari.
37
Kameetharika okaratzi piaaneyetari,
ari iraakameethayeetaimi. Irooma terika
onkameethate, inkantayeetaimi: 'KuufIpe
roshire pinake, ontzImutye pInkemuuntsI
taiyaaro osheki.'"
Ikovaveta kaariperoshireri
intasonkaventantaite
(Lc. 11.29-32)
38
Ipou jukuIyunukenI FufIseo ItsIputu
kari iyotzinkariite ikantanakeri: Iyotuun
taner, nokovI noeemI pIntusonkuven
tante.
39
Ari jakanake Jess ikantzi:
Kaariperoshire pinaiyini eeroka, pIthuIn
kane povakeri Pava, pikovaiyini pieena
nontasonkaventante. Iro kantamaitacha
eero noaakimiro, intaani pieero
kempityaarone okaratzi avishimotakeriri
pairani Jons,
40
tsIku okuntu jInIyuntuku
riri kempitariri antari omani, tema mava
kitaite isaikake imotziki. AfI InkempI
tyuufI eejutzI IfIku ItomI AtzIfI InkItuvetu
paintya mava kitaite kipatsiki.
41
Apaata
aririka iramenakotayeetairo okaratzi
jantayeetziri, ari iriyakoventaimi
Nnive-satzi, tema ikempisantairi pairani
IfIfofI Jons jovushuuntunuIfo IkuufIpefo
shirevetaiyani. Temu IfIku suIkImotuke
miri eeroka iroaaka janayirira Jons.
42
Apaata aririka iramenakotayeetairo
okaratzi jantayeetziri, ari iyakoventaimi
MATEO12
27
*13.8: Kantakotajaantachari jaka okaratzi shookapaintsiri, aamaaka okaratzi 100 okithoki,
pashine okaratzi 60 okithoki, pashine okaratzi 30 okithoki.
tsinane pinkatharitatsiri pairani
nampitsiki Sab, tema opokashitakeri
iroori iyotaneri pinkathari Salomn,
okempisantairi. Irika saikimotakemiri
iroaaka eeroka janayiri Salomn.
Ipiyashitanta peyari
(Lc. 11.24-26)
43
OkempIvuItukufofu IsuIkushIfetun
tyaarimi peyari aparoni atziri, IpunkotsI
tetakaro iraaantare. AfIfIku Ifookuveetu
kyaari, avisakovetaa atziri isaikantakari
peyari. Jatavetaa inkenavaite tsika janta
te inampiitaro, eero jiii tsika isaike.
44
Impoaakya inkantashiretai peyari:
Nompiyee nopankoki tsika nopoaaka.
Piyaa peyari, iaapairi atziri kameetha
opishitaka iraaantare, ovaneenka
okantaka.
45
Impoa iriyaatashitakeri
maperotzirori ipeyaritzi, inkantakeri:
Thame aate nopankoki, pintsipatyaana
ampinkatharite. Iramake inkarate 7. Ari
irashinonkaaperotyaari irika atziri, eero
ikempitaa jashinonkaaveta pairani
kapicheeni. Arira pinkempitaayetaiyaari
iroaaka eerokaite.
Iaaventziro Jess iriniro ipoa irirentzi
(Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21)
46
Eeniro ikinkithatakaayetatziiri Jess
atziri apatotzimentakariri, ari
ufeetupuuku IfInIfo otsIputukufI IfIfentzI
payeeni, okatziyapaaka jakakiroki,
okaimakaantapaakeri.
47
Ikantaveetakari:
AfI ufeetu pInIfo otsIputukufI pIfentzIpu
yeeni, okovi oeemi.
48
Ari jakanake
ikantzi: OtzImIkumu pIkInkIshIfetuIyu
rini iro nonirontari, iri nirentzitari?
49
JookotunukefI IkufutzI jIyotuuyetupIIn
takeri, ikantzi: Irikapayeeni iriitakera
nokempitakaantaari nirentzi, iriitake
nokempitakaantaari eejatzi noniro.
50
Tema maaroni antanairori ikovayetziri
Ashitairi Inkitesatzi, iriitake nirentzitaari,
iriitake notsirotaari, IfIItuke nonIfon
taari.
Joshiyakaaventziri Jess pankivairentzi
(Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8)
13
1
Ipoa ishitovanai Jess
pankotsiki, jutunuI Inkuufethu
pyaaki. Ari isaikapaake.
2
IpIyotzImentu
paari eejatzi osheki atziri. Iaake othataka
pitotsi, otetapaaka, saikapaake. KutzIyee
yakani atziri irirori inkaarethapyaaki.
3
Joshiyakaaventatziiniri okaratzi
ikinkithatakaayetakeriri, ikantzi: Tzimatsi
aparoni pankivairentzi jatatsiri impankite.
4
Ikanta jookakitakero ivankire, tzimatsi
ookakitapainchari avotsiki, ipokapaake
tsimeri, jovapaakaro.
5
Tzimatsi pashine
ookakitapainchari omapiporokitzi tsika te
ontzimaperote kipatsi, ufI oshookuvetunu
kari thaankiperoini. Tefu ontontuputhutu
tye kipatsi,
6
sampiyashitanake pankirentsi
ishintsitapaake ooryaa, temu te onkyuupe
rote oparitha inthomointa.
7
Tzimatsi
pushIne ookukItupuInchufI kItocheemu
shiki, anaanakero iroori oshookanake,
kamanake pankirentsi.
8
Irooma pashine
ookakitapainchari okameepathatzi kipatsi,
saankana oshookanake, kithokitanake
maaroni. TzImuyetunuI okItho upufopu
yeeni okaratzi shookapaintsiri. Aparoni
shookapaintsiri oshekiperotanake okitho,
pashine osheki piyokineentanake, pashine
eepiyokiini okithokitanake.
* 9
Kovatsiri
inkemathatero, IfovuyempItutyu InkempI
sante.
Opaitama joshiyakaaventantarori Jess?
(Mr. 4.10-12; Lc. 8.9-10)
10
Ipoa josampitakeri iriyotaane,
ikantziri: OpuItumu poshIyukuuventun
MATEO12,13
28
*13.12: Okaratzi aaventakotachari jaka, jiroka okantakota: Kapicheenirika
pinkempisantavakero nokantakemiri, kapicheenira piyotairo. Ifoomu pInkempIsuntupefotuvuke
rika, osheki piyotavakeri, eekero niyotakaaperotanakityeemiro. *13.23: Pamenero
kantakotachari janta versculo 13.8.
tunIfIfI utzIfIpuyeenI okufutzI pIuuventu
yetziri?
11
Jakanake Jess, ikantzi:
Ishineyeetaimiro eerokaite piyotairo
tsIku Ikuntu IpInkuthufIventuntuI InkItesu
tzi, iriima irikaite te irishineyeeteneri
irirori.
12
Tsikarika itzimi otzimimotakeri,
ari ontzimimoperotairi osheki. Iriima
kaari otzimimotzi, eekero iriaatyeero
eero otzimimoperotairi.
* 13
Irootakera
noshiyakaaventantarori iroka, onkantya
iramenavetya irikaite, eero iaamaitaro.
Ari inkemavetyaaro, eefo Ikemuthutuvu
kero nokantayevetakari.
14
Iriiyetakera
iaaventake pairani Isaas-ni, ikantake:
Pinkemaiyavetakya, eeromaita
pikemathataiyavakero.
Pamenaiyavetya, eefomuItu pIuguI
yironi.
15
Tema kisoshire ikantaiyakani irikaite.
Matayempi jinaiyake.
Mavityaaki jinaiyake eejatzi.
Irootake kaari iaantaiyaroni,
Kaari ikemantaiyani,
Kaari ikinkishiretantaiyani.
Tera inkempisantaiyeeni, eero
novavisaakotairi.
16
Irooma eeroka kimoshire pinkantaiyaani,
tema piagairo, pikemayetairo eejatzi.
17
Tema iro ikovaiyavetakarini pairani
kamantantaneriite eejatzi kameethashireri,
irieeromi irirori okaratzi piaayetairi
eerokaite. Ikovavetaiyakani inkemeromi
pikemaiyakerini eeroka. Tema te
iriaatyeena, te inkemaiyenani. Omapero.
Iaaventziro Jess
joshiyakaaventziri pankivairentzi
(Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15)
18
Pinkeme noaaventemiro okaratzi
noshiyakaaventakeri pankivairentzi.
19
Tzimatsi kemirori noaaventziro
ipinkathariventantai Pava, temaita
ikemathatziro. Ikuntu Ipokuke ovuufIpe
roshiretantatsiri jovashaantakaapaakeri
ikempisantavetana. IfIItuke kempItuku
rori pankirentsi ookakitapainchari
avotsiki.
20
TzImutsI eejutzI thufomentu
ventarori noaane, ikempisantzi
thaankiini. Iri kempitakarori pankirentsi
ookakitapainchari omapiporokitzi.
21
Tera
iriyotakoperotatyeero aantsi, te IkIsushI
taro ikemaantsiventanakaro ikempisantzi,
jovashaantanakero. Ikempitakaro
punkIfentzI sumpIshItuIntsIfI tefu onkyuu
perotatye oparitha inthomointa kipatsiki.
22
Tzimatsi eejatzi kemavetarori noaane,
Ifo kuntumuItuchu InevevuItufo Inthufo
mentavaitya, oshekI eejutzI IkInkIthushI
retakotziro irovaakaro, Ifootuke Ipeyuko
tantakarori noaane, te inkempisante.
IkempItukufo punkIfentsI ookukItupuIn
chari kitocheemashiki, kuufI kIthokItu
tsine.
23
Tzimatsi pashine kemirori
noaane, ikempisantanakero. Ikyuufyoo
ventanairo. Iri oshiyakarori pankirentsi
shookapaintsiri okameepathatzi kipatsi,
oshekiperotanake okitho, pashine osheki
piyokineentanake, pashine eepiyokiini
okithokitanake.
*
Iaaventakotziri Jess pankitzirori trigo
24
Ipoa joshiyakaaventakeneri eejatzi
Jess, ikantake: Jiroka oshiyari eejatzi
ipinkathariventantai Inkitesatzi, oshiyari
aparoni atziri pankitzirori kameethakiri
trigo.
25
Okanta tsirenipaite jimagaiyini
iratziritepayeeni eejatzi irirori, pokake
kisaneentziriri jamake okitho trigo-niro,
ipankitakeneri irovaneki, ikonovakero
trigo-perori, piyanaka.
26
Ipou oshooku
MATEO13
29
*13.31: Iro ikantakoitzi jaka okitho iryaanitatsiri pankirentsi, paitachari mostaza, shookatsiri
inampiki pashine atziri.
nake trigo-perori, kithokitanake. Ari
okempitakari eejatzi trigo-nIfo IkonovuI
takerori.
27
Ikanta jiyotaitakero,
jiyaatashitakeri ashitarori, ikantaitakeri:
Kempitaka te apantyaaro okitho trigo
apankitakeri povaneki, opaitama
okonovantarori oshookake trigo-niro?
28
Ikantanake ashitarori irovane: Aa iri
pankitakerori kisaneentanari. Ikantzi
iratzirite: 'PIkovImu nIyuute nonthoku
yetairo trigo-niro?
29
Jakanake, ikantzi:
Eero, aamaashitya, ari pinthokakotakero
trigo-perori.
30
AfI okuntuvuku onkono
vyaaroota oshooke, IfojutzI osumputuntu
kyaari trigo-perori. AfIpuItefu nonkunte
miri: Pinthatzinkero trigo-niro,
pintayero. Paviikitairo trigo-perori,
povayetairo.'"
Joshiyakaaventaitziro okitho iryaanitatsiri
(Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19)
31
Ipou jupIItukefo Jess joshIyukuu
ventakeneri, ikantzi: Jiroka oshiyari
eejatzi ipinkathariventantai Inkitesatzi,
okempIvuItukufI punkItzIfofI IfyuunItu
tsiri okitho pankirentsi.
* 32
Iryaani
okantaveta okitho, iro kantamaitacha
aririka oshookanake, anayiro pashine
pankirentsi, antaro ontevayetanake ari
irimavoshiyetyaari tsimeripayeeni
ontsimankatapeshitake.
Joshiyakaaventaitziro
shineyakairori tanta
(Lc. 13.20-21)
33
Jiroka pashine joshiyakaaventakeri
Jess, ikantzi: AfIfIku IpInkuthufIventun
tai Inkitesatzi, oshiyakotaro aparoni
tsinane ovetsikirori tanta. Aakero
trigo-pane, okonovakero shineyakairori.
AfItuke ouuke oshIneye otuntunepu
thate.
Tsika okanta joshiyakaaventantarori
Jess iaaventayetakeri
(Mr. 4.33-34)
34
AfI IkuntupIIntutyu Jess joshIyukuu
ventziro okaratzi jiyotaantayetziri.
Tekatsi aparoni kaari iroshiyakaavente.
35
Ari omonkarataakari iaaventakeri
pairani kamantantaneri iaaventakotziro
ikantakeri Pava:
Noshiyakaaventatyeeneri atziri
maaroni noaaventeneriri.
Nooaarontaineri kaari jiyoveeta
pairani ovakera ovetsikantakari
kipatsi irojatzi iroaaka.
Jooaarontziro Jess
kempitarori trigo-niro
36
Ipoa jiyaatanai Jess, jookuyetu
nairi atziri apatotzimentakariri,
jatanake pankotsiki. Ari josampitakeri
iriyotaane, ikantziri: Piyotainaro
okaratzi poshiyakaaventakeri.
Opaitama oshiyakaaventachari
trigo-niro ikonovaitakerori ipankiitziro
trigo-perori?
37
Ikantzi Jess: Irika
Itomi Atziri iriitake kempitakariri
ashitarori irovane ipankiitakero
trigo-perori.
38
Iroka ovaantsitatsiri
irootake oshiyakaaventarori kipatsi
asaikantayetari. Iroka trigo-perori iri
oshIyukuuventuchu IkufutzI IpInkuthufI
ventairi Pava. Irooma trigo-niro iri
oshiyakaaventacha ikaratzi jashiyetari
Kaariperori.
39
Irika kisaneentantatsiri
pankitakerori trigo-nIfo IfI oshIyukuu
ventacha kamaari. Kempityaarone
jaavataitziro okitho trigo, oshIyukuu
venta aririka onthonkaiya apaata
kipatsi. Irikapayeeni aavayetakerori
okItho IfI oshIyukuuventuchu munInku
riite.
40
Piaakero, japatotakaantaitakero
MATEO13
30
*13.45: Iro ikantakoitzi jaka mareryaari, okarayetzi mareryaayetatsiri kempiyetarori mapi
ipaitaitziri perla, osheki inintaitziro. Iro kantamaitacha kimota okanta ovinaro.
trigo-niro, itagaitakero. Iroora
oshiyakaaventacha aririka onthonkaiya
apaata kipatsi.
41
Irika Itomi Atziri
irotyaantairi maninkariite, Ifuputotu
kaantairi kaariperoshiretatsiri, tema te
inkove inkonovaiyaari ikaratzi
kempisantayetakeriri.
42
Impoa
intaayeetairi kaariperoshireri, ari
iriraavaityaari iratsikaikivaitya
inkemaantsitaiya.
43
Iriima ikaratzi
kameethashireyetaintsiri, shipakirya
InkuntuIyu InkempItuyetuIyuufI oofyuu
tsiri. Isaikimoyetairi Ashitairi tsika
ipinkathariventantzi irirori. PovuyempI
tatya.
Iaaventziri Jess omanachari kireeki
44
Ipoa ikantake eejatzi Jess: Jiroka
pashine noshiyakaaventemiri. Tzimatsi
osheki kireeki jomanaitziri ovaantsiki.
Ikanta aparoni atziri iaakeri, te arite
iraanakeri, eejatzi jomananairi, tekatsi
inkamante, ikantashiretanake irirori:
Ontzimatye namanantero iroka kipatsi,
ari onkantya nashitantyaariri ikaratzi
tzimatsiri janta. Ipoa ipimantakero
okaratzi tzimimovetariri, jamanantakero
kipatsi. Kimoshire ikantaka, tema
jamanantakotakeri osheki kireeki. Ari
okempItufI eejutzI ufIfIku ImpInkuthufI
ventantai Inkitesatzi.
Iaaventziro Jess
mareryaari pinaperotachari
45
Ikantzi eejatzi Jess: Aririka
impinkathariventantai Inkitesatzi,
ikempitari aparoni atziri kovaintsiri
iramanante mareryaari.
* 46
Jiaake
mareryaari, osheki ikovake irayeri.
Ipoa ipiyanaa inampiki, IpImuntupuu
kero okaratzi tzimimotziriri, jumununtu
kero iroaaka mareryaari.
Iaaventziro Jess kithare
47
Ikantake eejatzi Jess: Aririka
impinkathariventantai Inkitesatzi,
ikempitari aparoni kithatatsiri. Jaake
osheki kantavaiyetachari shima.
48
Ipoa
jinoshikakotakeri othapyaaki, Ikoyuuye
takeri kameethatatsiri. Ikaratzi kaari
kameethayetatsine, jookayetakeri.
49
Ari
onkempItuIyuufI upuutu ufIfIku onthon
kaiya kipatsi. Impokake maninkariite,
irinashiyetaiyaari kameethashireri, ari
inkempitaakeriri eejatzi kaariperoshireri.
50
Impoa intaayeetairi kaariperoshireri,
ari iriraavaitaiyaari, iratsikaikivaitya
inkemaantsitaiya.
Iaaventziri Jess ovakerari
ovaakarontsi ipoa paisatori
51
Ari ikantzi Jess: PIkemuthutuke
roma okaratzi nokantayetakeri?
Ikantaiyini iriyotaane: Nokemuthutu
kero.
52
Ipoa ikantanake eejatzi Jess:
NoshIyukuuntefI upufonI ushItuunItu
chari, tzImutsIfI Ifovuukufo pInuyetu
chari. Jaapiintziro paisatori irovaakaro,
jaapiintziro eejatzi ovakerari. Aritake
inkempitaiyaari eejatzi iyotzinkariite
aririka impinkathariventairi Inkitesatzi,
IfIyotuuntuIfo okufutzI etufofI jIyotuuntuI
tziro pairani, iriyotaantairo eejatzi
ovakerataatsiri.
Ipiyaa Jess Nazaret-ki
(Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30)
53
Ikufutukefo Jess joshIyukuuventu
kero okaratzi iaaventakeri, ari
jiyaatanai.
54
Ikenanai inampiki. JIyotuun
tayetapai japatotapiintaita. Ipumpoyuu
minthatakeri ikaratzi kemayetakeriri,
ikantaiyini: Ipaitama matakaakeriri
irika jiyotanetantakari, Ipou Itusonku
MATEO13
31
*13.55: Jacobo, irijatzi ikantaitziri eejatzi Santiago.
ventantzi eejatzi?
55
Kaarima irika itomi
osheronkapiintzirori inchakota, otomitari
Mara? Kaarima irirentzipayeeni irika:
Jacobo, Jos, Simn, ipoa Judas?
*
56
Tema ari akaratziro iritsiropayeeni
anampitaro jaka, IpuItumu pInkuthufen
tsitakaakeriri?
57
Osheki ithainkaitakeri,
ikisaneentaitanakeri. IfojutzI Ikuntuntunu
kari Jess: Ari ikantatya kamantantaneri
te iriaapinkathaiteri inampikira irirori.
58
Tema osheki ithainkimavaitaitakeri
Jess inampiki, Ifootuke kuufI Itusonku
ventanta.
Ikamantakari Juan oviinkaatantaneri
(Mr. 6.14-29; Lc. 3.19-20; 9.7-9)
14
1
Ikanta pinkathari Herodes
paitachari Tetrarca, Ikemukotu
keri Jess.
2
Ikantziri iromperatane: Irika
Jess iriitakera Juan oviinkaatantaneri.
Iriitakera aagaatsi, pieeri otzimi
ishintsinka.
3
Temu IfI Hefodes uukuun
tzitakariri Juan, joosotakaantakeri,
jominkyaakeri. Iro kantakaantziro
iinavetari irirentzi Felipe paitachari
Herodas.
4
Tema ikaminaavetatyaari
Juan irika Herodes, ikantavetari: Te
arite paapithatantziro.
5
Ari ikovavetaka
irovakaanterimi, iro kantamaitacha
osheki aapinkathatakeriri Juan,
jiyotaiyini kamantantaneri inatzi.
Itharovakaanakari Herodes atziri,
ikantashiretzi: Aririka novakaantakeri,
ari inkisaneentaitakena.
6
Okanta
omonkufutuku kItuIte joImoshIfenkuve
taro itzimantari Herodes. Ipiyotaiyaka
osheki isheninka, joimoshirenkaiyirini.
Ari opokapaake ishinto Herodas,
amasheetapaake. Osheki ookimotanakari
Herodes.
7
Ikantakero: Tzimatsirika
ompaitya pinkampitenari, ufI nompuke
miro. Omapero, jiyotzi Pava eero
namatavitzimi.
8
Ipoa okantziro iniro:
Pinkanteri inthatzinkakaanteri Juan.
Iro okantantakariri: NokovI pumukotuke
naro iito Juan matzitaki.
9
AfI jovushIfe
tanakari Herodes, te inkovavetya. Iro
kantamaitacha ikemaiyakeri isheninka
ikantakerori inkaaranki.
10
Irootake
ithatzinkakaantantakariri Juan.
11
JumuI
takero iito, ipakoitakero aanakenero
iniro.
12
Ipoa ipokaiyapaakeni iriyotaane
Juan, ikitatairi. Arira jiyaataiyanake
isaiki Jess, ikamantakeri.
Jovakaari Jess 5,000 atziri
(Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14)
13
Ikanta ikemake Jess kamake Juan,
otetanaka pitotsiki iriyaatero tsika te
inampiitaro. Ifo kuntumuItuchu IkemukoI
takeri tsika iriyaate, shiyeeyanakani
ikenaitake avotsiki, joyaataitanakeri.
14
Iro
jaatakotapaakitziini Jess, iaapaatzi
osheki piyotzimentakariri. JetukoshIfetu
paakari, jovushInchuuke oshekI muntsIyu
yetatsiri.
15
Okanta osheetyaanake, ikantzi
iriyotaane Jess: Pamene, asaikatziira
tsika te inampiitaro, aritake sheetyaake
eejatzi. Pinkaratero pikinkithatzi,
iriyaataita atziri nampitsiki irovapaiya.
16
Jakanakeri, ikantziri: OpuItu IfutsIpe
tantyaarori iriyaayetai? Pimperi eeroka
irovarite.
17
Ikantanake iriyotaane:
Tekatsi nomperi naaka. Intaani otzimi
okaratzi 5 tanta ipoa apite shima.
18
Ikantzi Jess: Pamakenari jaka.
19
Ari
ikantziri maaroni atziri: Pisaikaiyeni.
Thointaiyanake atziriite. Ipoa jaakero
tanta, eejatzi shima, amenanake jenoki
inkiteki, iaaaatanake, ikantzi:
Paasoonke Ashitanar, eerokatake
pakenarori iroka noyaari. Ipoa
ipitharyaakero, ipayetakeri iriyotaane,
jovavisaitakaniri irirori atziripayeeni
apatotainchari.
20
Ari ikaratzi jovaiyakani
maaroni, kemaiyakani. Ipoa japatotairo
MATEO13,14
32
*14:25: Kantakotachari jaka: Okanta okitaitzimatake, irootake oshiyarori jametari
jantayetapiintziro ovayiriite jaamaventa tsirenipaite, onkantya eero japaatashitantaro inkakivaite
aparoni ovayiri maaroni tsireni, ontzimatye intzime cuatro ovayiri aamaventachaneri. Aparoni
etanakyaarone ovakera ontsirenitanake, pashine aririka oniyankiitzimatake tsireni, pashine
aririka oniyankiitake tsireni, overaantapaakyaaroni iri kitaitakotatsine.
tzimakaarantapaintsiri, joteyetairo
kantziriki, okaratzi 12 jaikitaachari.
21
Aamaaka ikaratzi 5,000 shirampari
ovainchari. Tzimitacha eejatzi tsinane
ipoa eentsipayeeni ovainchari.
Janiitantaro Jess inkaare
(Mr. 6.45-52; Jn. 6.15-21)
22
Ipoa ikantairi Jess iriyotaane:
Thame petaiyaaro pimontyagai
intatsikero. Ikantakeri eejatzi
piyotzimentakariri: KuntutsI pIyuutuI
yeene.
23
Iro ikenantanakari irirori
tonkaariki, iaaaateri Ashitariri. Okanta
otsirenitanake, saikake apaniroini Jess
janta.
24
Overaakotaiyaani iriyotaane
niyankyaaki, antaro otamakaane inkaare,
oipiyapiyatakotakeri tampyaa.
25
Okanta
okitaitzimatake, pokai Jess janiitantaaro
inkaare.
* 26
Te iriyotavairi, IthufovuIyunu
keni iriyotaane, ikaimaiyanakeni:
Kaakitake shiretsiv!
27
Iaanatapairi
irirori, ikantziri: Naaka pokaatsi,
tontushIfe pInkuntyu eefo pIthufovuvuI
tzi.
28
Ari ikantanake Pedro: Eerokama
Novinkatharit, pinkantakaiyaaro
naniitantyaaro naaka inkaare.
29
Ikantzi
Jess: Pimpokanake. Aniitanake Pedro
inkaareki jiyaatashitanakeri isaikakera.
30
Iro kantamaitacha ikinkishiretanakero
Pedro antaro otamakaane inkaare,
itharovanake, iro itsitsiyantanakari,
ikaimanake: Pinkathar paavaina.
31
Jakotashitanakeri Jess, jaavairi. Ipoa
ikantziri: Kapiche pikempisantakena.
Opaitama pikisoshiretantari?
32
Ikanta
jotetapaa pitotsiki, avisainkatanake
tampyaa.
33
Iniroite iaapinkathatanakeri
iriyotaane, ikantaiyanakerini: Omupefo
tatya eerokatake Itomi Pava.
Jovashinchaantake Jess Genesaret-ki
(Mr. 6.53-56)
34
Ikanta areetaiyaani intatsikero
nampitsiki Genesaret.
35
Ifo juutukotupuu
kitziini Jess, jiyotaitavakeri. IkumuntuI
takeri maaroni nampitarori janta,
jamayetapaakeri mantsiyayetatsiri.
36
Ikantaitakeri Jess: Pishineteri
mantsiyari irantzitavakemiro kapicheeni
piithaare, ireshitakoyetantaiyaari. Ari
okantamaitaka, ikaratzi antzitakeriri
kapicheeni iithaare, eshitakoyetai.
Ovaariperoshiretziriri atziri
(Mr. 7.1-23)
15
1
Ipoa ipokaiyakeni Fariseo
itsipatakari iyotzinkariite.
Ipoaayetaka nampitsiki Jerusaln.
Ikantapaakeri Jess:
2
Judo anaiyini. Iro
ametaiyari akivaakota tekera
ovanakyaata, ari okanta jiyotaayetairi
pairani acharineete. Opaitama kaari
jimatantaro piyotaane? Jovapiintaiyani
te inkivero irako.
3
Jakanake Jess,
ikantzi: Irojatzi paakoventa eerokaite
jiyotaayetairi pairani acharineete,
temaita pimatantaro jiyotaayetairi Pava.
4
Jiroka ikantziri Pava:
Piaapinkathateri ashitamiri.
Ikantake eejatzi:
OntzImutye IfovumuItefI kIshImutzI
riri ashitariri.
5
Iro kantamaitacha pikantashitapiinta
eeroka: Aritatsi ankanteri ashiyetairi:
Nokashiyakaakeri Pava maaroni
noireekite, eero okantzi nonkaminthaimi
eeroka.
6
Piyotaantashiyetakaro
jameyeetari pairani, te piyotaantero
ikovakaajaantairi Pava. Irootakera kaari
MATEO14,15
33
*15.26: Iriira joshiyakaaventzi judo-payeeni ikempitakaari eentsi. Iriima kaari judo-tatsi
joshiyakari otsitzi.
jetakotantaari asheninka ashitariri.
7
Kamataviri pinaiyini. Eefoku Iuuven
take pairani Isaas, ikantake:
8
Iaapinkathavaantevetashitana
atziripayeeni.
Iro kantacha te inkinkishiretakotena
kameetha.
9
Amenaashivaita jotyeerovayeta
iaapinkathavetana,
Tema jiyotaantashitaro jameyetari
irirori.
10
IkuImukefI Jess muufonI pIyotzImentu
kariri, ikantziri: Pinkempisantaiyeni,
pinkemathatantyaarori noaaventeri:
11
IkufutzI ovuyetufI te jovuufIpefoshIfetun
tzi, irooma okaratzi aaavaiyetziri, iroora
matzirori ovaariperoshiretantzi.
12
Ipoa
ipokashitapaakeri iriyotaane okarikiini,
ikantapaakeri: Te onimoteri
Fariseo-payeeni ikemakemi pikantake.
13
Ikantanake Jess: Ashitanari Inkitesatzi,
ari inthonkairo okaratzi kaari ipankitzi
irirori.
14
Piaashityaari, te iriyotaiyeni
irirori, joshiyakari aparoni mavityaakiri.
Ikempitakotakari eejatzi jakathatavakaa
mavityaakiri, te iriyote tsika inkene,
apiteroite imparyee omoronaki.
15
Ari
ikantzi Pedro: Pooaarontenaro okaratzi
poshiyakaaventakeneriri irikapayeeni.
16
Ikantzi Jess: Tekefumu ontzImImo
temi eeroka piyotane?
17
Tema piyote
okaratzi ovayetapiintari okenayetzi
asheetoki, impoa amishitovairo?
18
Irooma
aaavaitero kaariperori akinkishireyetari,
irootake ovaariperoshiretantatsiri.
19
Tema
ushIfekI opouuyetu kuufIpefofI kInkIshIfe
taantsi, ovantaantsi, mayempitaantsi, kaari
kinataantsi, koshitaantsi, thaiyakotaantsi,
kishimataantsi.
20
Irootakera iroka
ovaariperoshiretantatsiri. Irooma eerorika
akivaakota ankoverika oya, te ovuufIpefo
shiretantzi iroori.
Okempisantzi tsinane Canan-sato
(Mr. 7.24-30)
21
Ipoa ikenanake Jess nampitsiki
paitachari Tiro irojatzi Sidn-ki.
22
Ari
opokashitakeri janta aparoni tsinane
Canan-sato, te judo onatye iroori.
Okantapaakeri: Novinkatharite, eeroka
icharine pinkathari David-ni. Nokovi
pinkaminthagaina osheki oaashitakaro
nishinto, jaakiro peyari.
23
AfI jImuIfe
take Jess, te irakero. Ipoa ikantaiyini
iriyotaane: Pomityaantairo iyaataita,
osheki oaashirenkakai.
24
Ikantanakero
Jess: Intaani jotyaantakena Ashitanari
nonkaminthaayetairi nosheninka
Israel-mirinkaite, ikaratzi oshiyakariri
oisha ipeyayetaka.
25
Iro kantamaitacha
tsinaneka, otyeerovashitanakari Jess,
okantanakeri: Pinkathar, pInkumInthu
gaina naaka.
26
Ikantanakero irirori:
Apaata tsinane. Tema ikantaitakeranki:
Te aapithateri irovarite eentsite amperi
otsitzi iroyaaro.'"
* 27
Akanakeri iroori,
okantziri: Omapero pikantakeri
Pinkathar. Iro kantamaitacha, jovupIIntu
matsitaro otsitzi jovaryaayeetziro
ovaritentsi otapinaki.
28
Jakanairo Jess,
ikantziro: Tsinan, omupefo pIkempIsun
tai eeroka. Irootake nomatantyaarori
pikovakotakenari." Aputhukefo uvIsuko
tai ishinto.
Jovashinchaake Jess osheki atziri
29
Ipoa jovaanaka Jess ikenayetake
othapyaaki inkaare Galilea. Irojatzi
itonkaantanakari otzishiki, ufI IsuIkupuu
keri janta.
30
Ari ipokashitakeriri osheki
atziri, jamayetakeri kantavaiyetachari
imantsiyare: ethorivaitatsiri, muvItyuu
kiri, kisovaanteri, pesaponthokiri,
maaroni. Ithonkiri jovashinchaayetairi.
MATEO15
34
31
Ipampoyaaminthaitakeri Jess
jIeetukefIfu IuuvuItukuguIfI kIsovuun
teri, janiitakaayetairi kisoporokiri,
ethorivaitatsiri eejatzi, jamenakaayetairi
mavityaakiri. Ikantaiyini atziriite:
Omapero ikameethatataike Pava, iriitake
pinkathariventairiri Israel-mirinkaite.
Jovakaari Jess 4,000 atziri
(Mr. 8.1-10)
32
Ipoa Jess japatotakeri iriyotaane,
ikantakeri: Osheki netakotakari atziriite,
tema mava kitaite isaikaiyakeni jaka
ikempisantana, tekatsi irovaiya. Aririka
iriyaatashitaiya eero jovanaa, ari aakeri
itashe avotsiki.
33
Ikantaiyini iriyotaane:
Pamene, usuIkutzIIfu juku tsIku te InumpII
taro. Tsikama ayeka ovakaiyaariri?
Osheki ikarataiyini.
34
Ari josampitziri
Jess iriyotaane: Tsikama okaratzi tanta
tzimatsiri? Ikantzi iriyotaane: Tzimatsi
okaratzi 7, tzimitacha eejatzi shimaaniki.
35
Ipou IkuntuItukefI IkufutzI pIyotuIn
chari: Pisaikaiyeni.
36
Jaakero tanta
ipoa shimaaniki, ipaasoonkeventakero.
Ipoa ipetoryaakero tanta, ipayetakeri
iriyotaane, jovavisaakeneri piyotainchari
atziri.
37
Ovaiyakani maaroni, kemaiyakani.
Ipoa japatotairo tzimakaantapaintsiri,
ijaikitai okaratzi 7 kantziri.
38
Kempitaka
ikaratzi 4,000 shirampari ovainchari.
Tzimitacha eejatzi tsinanepayeeni ipoa
eentsipayeeni ovainchari.
39
Ipoa
ikantanai Jess: Ari avaiyakani, kantatsi
piyaayetai. Ari jotetanaa Jess pitotsiki,
montyaanaka iipatsiteki Magdala-satzi.
Ikovakoitziri Jess intasonkaventante
(Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56)
16
1
Ipoa ipokaiyakeni Fariseo
itsipatakari Saduceo, IkovuvetuI
yatyaani intzipishiretakairimi Jess
onantyaari iriyakoventerimi. Ikuntuvetu
paakari: Intsityaa pintasonkaventante
niyotantyaari omaperotatya opoaaro
pitasorenka inkiteki.
2
Jakanake Jess
ikantzi: Pikantapiintaiyini eeroka aririka
pieero onkityonkaityee osheetyaanai:
Osaryaamanaatye onkitaitamanai.
3
Ifoomu pIuumunuIfo menkofI onkItyon
kaityee inkiteki, pikantzi: Omparyaatye
inkane. aakero, piyotakovetaro inkite,
piyotakotziro eejatzi aririka omparyee
inkane. Ifo kuntumuItuchu te pIyotzImuI
tyaaro okaratzi piaayevetari jaka
kipatsiki.
4
Te pinkameethataiyeni eeroka,
thainka povakeri Pava, Ifootuke pIkovun
taiyarini pieena nontasonkaventante, iro
kantamaitacha eero noaakimiro. Intaani
pIeefo oshIyuufone okufutzI uvIshImotu
keriri pairani Jons. Ari jiyaatanai Jess.
Shineyakaarori itantane Fariseo
(Mr. 8.14-21)
5
Ikanta jareetaiyakani iriyotaane Jess
intatsikero, te iraanake itantane, ImuIsun
tanakero.
6
Ikantzi Jess: Paamaiyaaro
shineyakairori itantane Fariseo eejatzi
irashi Saduceo-payeeni.
7
Ipou josumpI
tavakaanaka iriyotaane, ikantavakaiyani:
Opaitama ikantantairori iroka? Irooma
ikantantairi tera amake tanta?
8
Iyotake
Jess ikantavakaari iriyotaane, ikantziri:
Tera pinkempisantaperotaiyeni eeroka,
irootake pikinkishirevaitantari, pIkuntuI
yini: Te amake tanta.
9
Tekerama
pinkemathataiyeroni? Chapinki
otzimaveta tanta okaratzi 5, Ifo kuntumuI
tacha novakaayetaka 5,000 shirampari.
PuvIItuyetuIfo eefoku tzImukuufuntupuIn
tsiri. Tsikama okaratzi kantziri
paviitairi?
10
EejutzI okempItu tzImutsIfI
ranki 7 tanta, novakaayetaka 4,000
shirampari. Tsikama okaratzi kantziri
paviitairi?
11
OpuItumu kuufI pIkemuthu
tantaro eeroka? Tera iro noaavente
jovaitari tanta. Aa nokantatziimi:
Paamaiyaaro shineyakairori itantane
Fariseo eejatzi irashi Saduceo.'"
12
Arira
ikemathataiyanakero iriyotaane, tera iro
MATEO15,16
35
iriaavente Jess shineyakairori tanta,
joshIyukuuventutzIIfo okufutzI jIyotuuntu
yetziri Fariseo eejatzi Saduceo.
Jiyotake Pedro: Cristo inatzi irika Jess
(Mr. 8.27-30; Lc. 9.18-21)
13
Ipoa ikenanake Jess janta Cesarea-ki,
irootake inampitsite Filipo. AfI josumpItu
keri iriyotaane, ikantziri: Opaitama
ikinkishiretakoitariri Itomi Atziri?
14
Jakaiyanakeni, ikantzi: Tzimatsi atziri
kantatsiri, Juan oviinkaatantaneri
piriintaacha. Ikantzi pashine, 'IfI kouutuu
tsi Elas. Ikantzi pashine iri Jeremas-ni.
Tzimatsi kantayetatsiri eejatzi, pashine
kamantantaneri pinatzi.
15
Ipoa ikantziri
iriyotaane: Eeroka. TsIkumu pIkuntuI
yini?
16
Jakanake Simn Pedro, ikantzi:
Eerokatake Cristo Itomi Pava Kaaaneri.
17
Ikantzi Jess: Omapero pikantake Simn
itomi Jons, kaari atziri iyotakaakemirori
iroka, IfI AshItunufI InkItesutzI Iyotukuuke
mirori.
18
Ari nompaitaimiri naaka Pedro,
iro mapi oshiyakaaventacha pivairo. Tema
mapi pinkempitaiyaari, ari novetsikairori
nopanko. Inkarate kempisantaatsine
apaata, iri oshiyayetyaarone pankotsi. Eero
jimatziro impeyakaashitaiyaari ikaratzi
nampitarori sarinkaveni.
19
Iri poshiyeeya
aamaventarori ashitakoro pankotsi,
kantatsi irashitaryeero, irashitero, IfuntsIfII
tero shintsiini. Ifoofu punkotsI oshIyukuu
ventacha tsika impinkathariventantai
Inkitesatzi. Tema inkarate pishineyetairi
eeroka jaka, iriitake ishineyeetzi janta
inkiteki. Iriima inkarate kaari pishineyetai
eeroka jaka, iriitake kaari ishineyeetzi janta
inkiteki.
20
Ipoa ikantanakeri Jess
maaroni iriyotaane: Apuutufu pIkumuntun
tzi, pinkante: Iriitake Cristo irika Jess.'"
Iaaventziro Jess inkame
(Mr. 8.31-9.1; Lc. 9.22-27)
21
Ipoa Jess ikamantakeri iriyotaane,
ikantziri: Irootaintsi aate nampitsiki
Jerusaln, iniroite inkemaantsitakaiyaana
janta ijevajanore omperatasorentsitaari,
Ijevufe IyotzInkufIIte ufI IfovukuuntuIte
nari. Iro kantamaitacha avisavetakya mava
kitaite ari naagai eejatzi.
22
Ipoa Pedro,
jaanakeri Jess jantyaatziini, ikantakeri:
Pinkathar, te onimotena naaka pikantziri,
te nonkove avishimotemi iroka.
23
Ari
ipithokanaka Jess, ikantanake: Piyaate
Satans. Tema te poshiretaro eeroka
ikovakaanari Pava, intaani poshiretaro
ikovapiintakeri atziriite.
24
Ikantanakeri Jess maaroni iriyotaane:
Tzimatsirika kovatsiri intsipatyaana,
irovashaantairo ikovashiyetari irantero,
onkantavetya impaikakoiterimi,
intsipatyaana.
25
Temu IkufutzI etukovuItu
chufI upunIfo juntuyetzIfo InevetushIye
tari, ari impeyashitaiya. Iriima inkarate
kumImentenunefI juntuyetunuIfo nokovu
kairiri naaka, aritake iravisakoshiretai.
26
Tema amenaavaitashita jieetziro
otzimimotantzi osheki ovaakarontsi
tzimayetatsiri jaka kipatsiki, ompoa
IfIeetefo ImpeyushItuItyuufo uuuntufen
tsi. Kantatsima impinakoventaitya eero
iaantaitaro impeyashitaitya?
27
Ari
impiye apaata irika Itomi Atziri iramairo
irovaneenkaro Ashitariri, intsipataiyaari
maninkariite, iri pinatapairone okaratzi
jantayeetakeri.
28
Kyaaryoora, tzimatsira
pikaratzi jaka, tekera pinkameeta ari
piaakeri Itomi Atziri tsika inkantya
impinkathariventante.
Ishipakiryiimotziri Jess iriyotaane
(Mr. 9.2-13; Lc. 9.28-36)
17
1
Okanta avisake okaratzi 6
kitaite, ipoa Jess jaanakeri
Pedro, Jacobo, ipoa Juan, irirentzira
Jacobo. Itonkaiyanakeni otzishiki.
2
Ari
ipashinetzimotakeri iriyotaane, IshIpukI
ryaanake iporo, joshiyanakari ooryaatsiri,
ari okempitanakari iithaare kitamaroki
okantanaka.
3
Iaatziiri Moiss-ni, ipoa
MATEO16,17
36
Elas ikinkithavaitakairi Jess.
4
Ikanta
Pedro, ikaimakotanakeri Jess, ikantzi:
Pinkathar, omapero okameethatzi
pamakena jaka. Kameetha novetsikemi
mava pankoshetantsi: aparoni pashitya
eeroka, aparoni irashitya Moiss,
irashitya aparoni Elas.
5
IuuvuImInthuI
tzi, opamankapaakeri menkori, shIpukI
rya okantapaaka. IkemutzI IuuvuItuItu
nake menkoriki, ikantaitzi: Notomi
inatziira irika netakokitakari, osheki
nokimoshireventakeri. Pinkempisantairi.
6
Ikanta ikemaiyakero iroka aantsi,
oyootaiyanakani osaaviki, iniroite
itharovaiyanake.
7
Iro kantamaitacha
Jess ipokashitapaakeri iriyotaane,
ipampitapaakeri, ikantziri: PInkutzIyuye
tanai, eero pitharovaiyini.
8
Jumenuve
taiyanaani, tekatsi iriaanai, apaniro
ikatziyaka Jess.
9
Ikanta joirinkaiyaani otzishiki,
ikovakotakeri eero ikamantantziro
iaakeri irojatzi apaata aririka iraagai.
Tema irika Itomi Atziri ari iraagai
inkamavetakyaarika.
10
Ipou josumpItun
tzi iriyotaane, ikantziri: Opaitama
ikantakotziri iyotzinkariite ikantaiyini:
Aririka impokimatake Cristo, iriira
eevatapaintsine Elas impoke?'"
11
Jakanake Jess, ikantzi: Omaperotatya
ikantziri, iriitakera eevatapaintsine Elas
impoke, irovameethashiretantapaake.
12
Pinkeme nonkante naaka: Areevetaka
Elas, Ifo kuntumuItuchu te IfIyotuIyuvu
kerini atziri, osheki jovasankitaavaitakeri.
Ari inkempitaiteri eejatzi Itomi Atziri,
osheki irovasankitaiteri.
13
AfI jIyotuIyu
nakeni iriyotaane iri jiaaventzi Juan
oviinkaatantaneri.
Jovavisaakotziri Jess
evankari jaakiri peyari
(Mr. 9.14-29; Lc. 9.37-43)
14
Ikanta jareetaiyaani ipiyotaiyani
atziri. Ari ipokashitakeriri Jess aparoni
atziri. Jotyeerovashitapaakari, ikantziri:
15
Pinkathar, petakotaiyaanari notomi
osheki ikamanavaitake, InIfoIte Ikemuun
tsivaitaka, osheki itaavaitapiintaka,
ipiinkavaitzi jiaaki.
16
Namavetakaniri
piyotaane, irovavisaakotainari. Iro
kantamaitacha te irimateri.
17
Ari
jakanake Jess, ikantanake: Tetya
pinkempisantaiyeni eeroka, pIkenushIvuI
taka. Tsikapaitema piyotaiyeni?
Pamakenari eentsi.
18
Ikisathatanakeri
peyari, jatanake. Ari jeshitakotanairi
evankari.
19
Ikanta iriyotaane Jess,
josampitairi apaniro, ikantairi:
Opaitama kaari nomatantaro naaka
novavisaakoteri?
20
Ikantzi Jess: Iro
kuufI pImutuntufI temu tekefu pInkempI
santaperote. Pinkeme nonkante: Onkuntu
vetya pinkempisantaneeronkavetya,
kantatsi pinkantero otzishi: Pishirinke.
Ari oshirinkake. Temu tekutsI kompItzI
motyaamine aririka pinkempisantaperote.
Omaperora.
21
Iro kantachari pinkoverika
povashincheeri oshiyakariri irika
evankari, ontzImutye pumunefI kyuufyoo
peroini Pava, pintziventyaari.
Japiitairo Jess iaaventziro inkame
(Mr. 9.30-32; Lc. 9.43-45)
22
Ikanta isaikaiyini Jess nampitsiki
Galilea, ari ikantakeri iriyotaane:
Irootaintsi impithokashitaityaari Itomi
Atziri.
23
Ari irovaiteriri. Iro avisavetakya
mava kitaite, aritake iraagai eejatzi.
Iniroite jovashiretaiyanakani iriyotaane
ikemakeri ikantake.
Ipinaitzirori ashi tasorentsipanko
24
Ikanta jareetaiyaani Jess nampitsiki
Capernaum, ufI IpokukefI kovukotuntu
tsiri kireeki ashi tasorentsipanko,
josampitapaakeri Pedro: IpInutupIIntzI
roma iyotaimiri ashi tasorentsipanko?
25
Ikantanake Pedro: Ipinatapiintziro.
Ikanta ipiyapaa pankotsiki, IfI thuuvuko
MATEO17
37
tavainchari Jess josampitavairi:
Opaitama pikinkishiretari eeroka
Simn? Ipaitama ikovakotapiintziri
pashinesatzi pinkathariite? Iriima
ikovakoyetzi isheninkajanori? Iriima
ikovakoyetzi areetzinkari atziri kaari
isheninkata?
26
Ari jakanake Pedro,
ikantzi: Iri ikovakoyetzi areetzinkari
atziri. Ikantzi Jess: Ari okanta. Tema
te onkovajaantya impinayetairo ikaratzi
isheninkajanoyeetari.
27
Ifo kuntumuItu
cha te nonkove inkisaneentavaitya
kovakotantatsiri kireeki. Piyaate
pinkachaate inkaareki. AfIfIku pInoshI
kake aparoni, pamenavaanteteri, ari
pieeri kireeki. PuunukenefI kovukotuntu
tsiri, pimperi. Iriitake pimpinaventyaari
eeroka eejatzi naaka.
Tsika itzimi iriiperotatsiri
(Mr. 9.33-37; Lc. 9.46-48)
18
1
Ikanta japatotaiyakani
iriyotaane Jess, josampitakeri,
ikantziri: Aririka impinkathariventantai
Inkitesatzi. Itzimikama iriiperotatsine
intsipatyaari impinkatharite?
2
Ipoa
Jess ikaimake aparoni eentsi, jovutzIyu
keri niyankineki isaikaiyakeni irirori,
3
ikantzi: Eerorika paventaanaari Pava,
poshiyakotaiyaari ikantara irika eentsi,
eerora piiiro impinkathariventantai
Inkitesatzi. Omapero.
4
Tema irika eentsi
te iriyote ishamevaite. Maaroni inkarate
oshiyakotaiyaarine, IfIItukefu IfIIpefotuu
tsine aririka impinkatharitai Inkitesatzi.
5
Inkarate pairyaanari ikempisantaana,
impoa iraakameethatanairi aparoni
oshiyaariri irika eentsi, naakatakera
jaakameethatake.
Ari irantakaantaitero kaariperori
(Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2)
6
IntzImefIku untukuukefIne kuufIpe
fofI kempItuufIfI IfIku eentsI IkempIsun
taana, kumeethuvuItukemI Inthutuyeete
neri mapi ikentsiki, iroviinkaitakeri
inthomoyaaki inkaare.
7
Omapero onkoveenkate jaka kipatsiki.
Irieete osheki antayeterone kaariperori.
Iro kantacha ari irovasankitaayetairi
inkarate antakaantakerone.
8
Iroorika
pako, iroorika piitzi pantanta kaariperori,
povashaantairo, pinkempitakaantero
pinthatzinkakityeeromi, temu Ifo kovupe
rotacha pavisakoponthokitai. Te arite
otzimaveta apite pako, apite piitzi,
impoa pieero apaata pinkantaitatyeeni
pintagaiya.
9
Iroorika poki pantanta
kaariperori, povashaantairo, pInkempItu
kaantero pinkithoryaakityeeromi, tema
iro kovaperotacha pavisakopityaakitai. Te
arite otzimaveta apite poki, impoa
pieero apaata irookaitaimi opaampatzi
sarinkaveniki.
Jiaaventaitziri oisha peyachari
(Lc. 15.3-7)
10
Paamaventya pimanintavaitzirika
oshiyanaariri irika eentsi. Temu Ikempo
yaaventari maninkariite nampiyetarori
Ashitanariki Inkitesatzi.
11
Tema iro
IpokuntukufI ItomI AtzIfI IfovuvIsuukoshI
reyetairi ikaratzi peyavetainchari.
12
Pinkeme noshiyakaaventemiro.
Tzimatsi aparoni piratachari ikaratzi 100
oisha. Impoa impeyakaantakya aparoni,
karatanai 99 iroishate. Ari irookanakeri
pashine, jutuke otzIshImushIkI Inkokovu
tairi peyeenchari.
13
Inkantya irieeri
iniroite intharomentya jagairira
peyavetainchari. Iniroite inkimoshirete,
unuunukefo IkImoshIfeventzIfI kufuvetu
chari 99 kaari peyachane.
14
Ari
ikempitari eejatzi Ashitairi Inkitesatzi, te
inkove impeyakaantavaitya aparoni
ikaratzi oshiyanaariri irika eentsi.
Tsika okanta ipeyakotantaitzi
15
Aririka pieeri pisheninka
irantzimotemiro kaariperori, pIyuutushI
MATEO17,18
38
*18.22: Ikantakoyeetziri jaka osheki onkarate papiipiitero, aririka apiitapiintakero
ampeyakotante onkarate 7, apiitairo 7, impoa apiitairo 7, irojatzi areetantakyaari onkarate 70.
*18.24: Ikaratzi 10 mil talento. Ari onkantavetya irantavaite osheki osarentsi, eero
ipinakoventa.
teri, pinkinkithavaitakairi apaniro,
poaakeri okaratzi ikenakaashitakari.
Aririka inkempisantakemi, pimatakeri,
pIkempItukuuntuufI IfIIfIkumI pIfentzIju
nori.
16
Irooma eero ikempisantzimi,
paanake pashine kempisantzinkari,
eerorika apite, IfI pInkufutefI pInkumI
nairi. Iro pimonkaraantyaarori
ikantaitziri:
Intzimerika aparoni iyakoventaari,
ontzimatyeera intzime mava atziri,
terika, apite aakotakerine
okaratzi ikenakaashitakari,
aritatsira irovasankitaayeeteri.
17
Eerorika ikempisantzi irika, pInkumun
teri japatotapiintaita maaroni. Eerorika
ikempisantashita, poshiyakaanteri kaari
pisheninkata, tema ikempitakotakari
kovakotziriri kireeki isheninka.
18
Tema
inkarate pishineyetairi eeroka jaka,
irijatzi ishineyeetziri janta inkiteki. Iriima
inkarate kaari pishineyetai eeroka jaka,
iriitake kaari ishineyeetzi janta inkiteki.
Omapero.
19
Pinkeme nonkante eejatzi:
Aririka pinkarate apite, ufIfIku oshIyuvu
kaiya pinkinkishiretane, Impou pInkovu
kotakeri Ashitairi Inkitesatzi, ufI IfImutu
kemiro.
20
Tsikarika japatoyeta apite
atziri, eerorika mava, ipairyaana
ikempisantaana, ari nosaikitari naaka
nokempiyari.
21
Ari ipokapaake Pedro, josumpItupuu
keri Jess, ikantziri: Pinkathar, aririka
ontzime irantzimotenari nosheninka,
tsikama onkarate nompeyakoteri?
Arima onkarate 7?
22
Ipoa jakanake
Jess, ikantanakeri: Tefu ufItzI pImpIyu
tantya. Tema te intaani pimpeyakoteri
onkarate 7, oshekI onkufute pupIIpII
tero.
*
Ikantakota apite atziri ireevetatsiri
23
Aririka impinkathariventantai
Inkitesatzi, iroovaitake jantziri pinkathari
ikovakoyetziri iromperatane impinatairi
jireevetziri.
24
Ikanta ikovakoyetziri
ireeveyetatsiri, ari ipokapaake aparoni
ireeveperotatsiri osheki kireeki.
*
25
Tekatsi iraye impinatairiri. Ari
ikantanake pinkathari: Paanakeri irika
shirampari, iina, itomipayeeni, eejatzi
okaratzi tzimimotziriri, pimpimanteri. Ari
onkantya naantaiyaari kireeki ikaratzi
jireevetanari.
26
Ikanta ikemavakera irika
omperataari, jotyeerovashitanakari
pinkathari, ikantanakeri: 'Eefo pIpImun
tana, poyaakotavakena kapicheeni,
aritake nompinataimi.
27
Ikanta irika
pInkuthufI jIneshInonkutunukufI Ifompe
ratane, ikantzi: Aritake, te pireevetaana.
Ipeyakotairi okaratzi jireevetziri.
28
Ikanta
jiyaatai omperataari, jotonkyotaka irirori
avotsiki ireevetziriri kapicheeni, ikaratzi
100 denario. Joirikakentsitavakeri,
ikantziri: 'PImpInutenu Ifouuku pIfeeve
tanari.
29
Ari jotyeerovashivetanakari,
ikantziri: Poyaavakena kapicheeni
aritake nompinataimi.
30
Te inkove,
jaanakeri, jominkyaakaantakeri, ikantzi:
Aririka pimpinataina pireevetana, ari
nomishitovakaantaimi.
31
Iro kantacha
jiaakeri ikarataiyini, te onimotanakeri,
jatake ikamantakeri pinkathari.
32
Ikanta
pinkathari ikaimakaantakeri, ikantziri:
Kaariperoshire pinatzi eeroka. Nopeyu
kotuImIfo eefoku pIfeevetunufI pIkumpI
takenara.
33
Ari pinkempitantemi eeroka,
pinkaminthaantayete.
34
Antaro ikisanaka
pinkathari, jominkyaakaantakeri,
ikantziri: Aririka pimpinataina eeroka,
MATEO18
39
ari nomishitovakaantaimi.
35
Iroora
irantairi eejatzi apaata Ashitanari
Inkitesatzi, eerorika pineshinonkayetaari
pisheninka.
Jiyotaantzi Jess ikantzi:
te apantyaaro pookero piina
(Mr. 10.1-12; Lc. 16.18)
19
1
Ikanta ithonkanakero Jess
jiyotaantzi Galilea-ki, jatake
ikenanakero intatsikero Jordn-ki irojatzi
Judea-ki.
2
Ipiyotzimentaitavaari.
Jovashinchaapai osheki mantsiyari janta.
3
Ari ipokashitakeriri Fariseo-payeeni,
ikovi inkompitakaiyaarimi Jess,
josampitapaakeri ikantziri: ShInetuun
tsItutsImu upufonI utzIfI Inkove IfookushI
vaityaaro iina?
4
Ari jakanakeri irirori,
ikantanakeri: Tema piaanatakotero
ovakera jovetsikantaitakari atziri. Tema
jovetsikaitakeri shirampari ipoa eejatzi
tsinane?
5
Ikantaitakeranki:
Ari irookaventairi shirampari
ashitariri, iraye iina,
Aparoni inkantanaiya ivathaki
jaavakaanara.
6
Ifootukefu eefo okuntuntu IntsIpufyee
yaaro shirampari itsipataakaakeriri Pava,
tema aparoni jinanaatzi, eero okantzi
irookavakaiya.
7
Ipoa josampitziri
ikantzi: Opaitama josankinatantari
pairani Moiss, ikantake:
Aririka irookavakaitya, ontzimatye
impayeeteri tsika osankinatakota
irookavakaantyaari?
8
Ikantzi Jess: Okantakaantziro te
pinkempisantanete, Ifootuke IshInetuntu
mirori Moiss. Iro kantamaitacha te ari
onkuntyu puIfunI ovukefu opouuntunu
kari maaroni.
9
Pinkeme nonkante naaka:
Ikaratzi ookashivaitarori iinantari
impoa iragai pashine, imayempitake.
Irooma omayempitakerika iinantaitari,
kantatsi irookaitero. Itzimirika ayirori
tsinane ookaaro, imayempitake irirori.
10
Ipoa ikantaiyini iriyotaane: Aririka
okanta, eerotya jaayeetzimi iinantaitari.
11
Ari jakanakeri Jess, ikantziri: Iriirika
Pava kovakayemirone, ufItuke pInkemu
thatakero.
12
Tzimatsi kantachari eero
okantanta iraayete iina atziri. Tema
tzimatsi atziri ari ikantzita itzimapaake
eero okantzi iraye iina. Tzimatsi pashine
jaathokitaitziri, eero okantzi iraye iina.
Tzimatsi eejatzi kovatsiri isaikashivaitya,
temu IkyuufyooventutzIIfI IfIku pInkuthu
riventantatsiri inkiteki. Kovatsiri
irimatero nokantakeri, irantero.
Itasonkaventziri Jess eentsipayeeni
(Mr. 10.13-16; Lc. 18.15-17)
13
Ipoa jamaitapaakeneri Jess
eentsipayeeni, ikantaitapaakeri: Nokovi
pamanakotenari neentsite, potzImIkupu
tziitoteri pintasonkaventeri. Ari ikantzi
iriyotaane Jess: Eero poaashirenkiri
Avinkatharite.
14
Ipoa ikantzi Jess:
Eero pikantziri, nokovi iramayeetenari
eentsipayeeni. Temu Inkufute kempItuI
yaarine irikapayeeni eentsi, iriitakera
agairone tsika impinkathariventantai
Inkitesatzi.
15
Ikuntu Jess IpumpIputzII
toyetakeri eentsipayeeni, jatanai.
Ashaarantachari evankari
(Mr. 10.17-31; Lc. 18.15-17)
16
Ikuntu upufonI evunkufI IpokushItu
keri Jess, josampitapaakeri, ikantziri:
Kameethari iyotaantaneri. Opaitama
nantairi noaantaiyaarori kantaitaachane
aaantarentsi?
17
Ari jakanake Jess,
ikantzi: Opaitama pikantantanari
kameethari? Tekatsira aparoni
kameethatatsine, apaniro ikantakaaro
Pava ikameethatzi. Pinkoverika piagairo
aaantarentsi, pimonkarayetairo
Ikantakaantaitane.
18
Ikantzi irirori:
Otzimika? Ikantzi Jess:
Eero povantzi.
Eero pimayempitzi.
MATEO18,19
40
*20.3: Iri ikantaitziri pairani ooryaatsiri 3. *20.5: Ikantaitziri pairani ooryaatsiri 6, eejatzi
ikantaitziri ooryaatsiri 9. *20.6: Ikantaitziri pairani ooryaa 11.
Eero pikoshitzi.
Eero pithaiyakotanta.
19
Piaapinkathateri ashiyetamiri.
PetukotuIyuufI pIshenInku pInkempI
takaanteri petakotapiinta eeroka.
20
Ari ikantzi evankari: Nomatakero
maaroni irokapayeeni, irojatzi netanakaro
pairani eeniro neentsitapaakeni.
Opaitama kovityaachari iroaaka?
21
Ikantzi Jess: PIkovIfIku pInkumeethu
shirete, piyaate pipankoki, pimpimantero
maaroni tzimimotzimiri, pimpayeteri
ashinonkainkari, tema inkiteki pieero
panintaayetaiya. Aririka pimatakero
pimpokanake, poyaatena.
22
Ikanta
ikemake evankari, ovashire ikanta
ipiyanaa, tema ashaarantzinkari inatzi.
23
Ipoa Jess ikantanakeri iriyotaane:
Iniroitera ompomerentsitzimotyaari
ashaarantachari impinkathariventairi
Inkitesatzi. Omapero.
24
Eekero ikantatzi:
OshekIfu ompomefentsItyu Inkyuuntyuu
rimi piratsi camello imoroki kithapi. Iro
ovatsipero ompomerentsitya inkye
ushuufuntuchufI tsIku ImpInkuthufIventun
tai Pava.
25
Ikanta ikemaiyakeni
iriyotaane, ipampoyaavakaanaka,
ikantaiyini: ImpuItyuukumu uvIsukoshIfe
taatsine?
26
Ari jamenayetanakeri Jess,
ikantzi: Eerotya jimatziro apaniro atziri,
IfIImu Puvu tekutsI pomefentsItzImotyuu
rine.
27
Ipoa jakanake Pedro, ikantanake:
Jirikayetakena nokaratzi nokovi
noyaatemi, nookayetanakero maaroni
tzimimotanari. OpuItumu ImpInuyeetuI
nari apaata?
28
Aririka ovakeratai apaata kipatsi, ari
impinkathariventantai Itomi Atziri,
inkempitaiyaari ikantaranki aparoni
pinkathari isaikantaro ovaneenkatachari
isaikamento. Ari pinkempitaiyaari eejatzi
eerokapayeeni pimpinkathariventayetairi
maaroni charinentayetyaarine Israel-ni,
ikaratzira 12 jinashiyeta. Omapero.
29
Tema
ikaratzi oyaatakenari, jookuventuyetunu
kero ipanko, irirentzi, iritsiro, ashitariri,
iina, ireentsite, iipatsite. AfItuke IfIuuye
tairo ontzimimoyetairi osheki, tema iriitake
pairyaayetanari. Irijatzi aayetairone
kantaitaachaneri aaantarentsi.
30
Tema
tzimayetatsi etayetarori iroaaka, iriira
eerone irimpoiyetai. Tzimayetatsi eejatzi
impoiyetatsiri iroaaka, iriira aayeterone
iretayetaiyaaro.
Antavaitatsiri chochokimashiki
20
1
Inkitesatzi, IfIIvuItuke Ikuntu
funkI upufonI utzIfI tzImutsIfI IchochokI
mashite. Jiyaatake okitaityaamanai
iramene antavaitatsine ivankiremashiki.
2
Ikanta jiaake kovatsiri irantavaite,
ikantakeri: Aririka petanakyaaro
pantavaite iroaaka irojatzi sheeteeni,
nompinatemi aparoni denario.
Ikantaiyini antavairentzi: Kameethatake.
Jotyaantaitakeri pankirentsimashiki.
3
Ikanta ijenokiityaapaake ooryaatsiri
eejatzi ipiyanaa ashitarori ivankiremashi
nampitsiki. JIuupuI pushIne IkutzIyee
yaani tekatsi irantavaire.
* 4
Ikantapaakeri:
'AfIfIku pIyuute puntuvuIte novunkIfemu
shiki, ari nompinaperotakemi. Ari
jiyaataiyakeni irantavaite.
5
Ari
ikempitaakero itampatzikatapaake
ooryaatsiri, eejatzi itainkanake ooryaa.
*
6
AfI IkempItukefofI eejutzI osheetyuu
nake, jiaapai atziri isaikaiyini, tekatsi
irantavaire, josampitapaakeri:
'TekutsImu puntuvuIfe pIsuIkushIvuItun
tari kitaiteriki?
* 7
Ari jakaiyanakeni,
ikantzi: Aa tekatsi antavaitakainane.
Ikantzi irirori: Piyaate eejatzi eeroka
pantavaite novankiremashiki, ari
MATEO19,20
41
*20.22: Iro ikantakotzi Jess jaka: Arima pimatakero eeroka pirero kepishaari onkarate nireri
naaka? Arima poshiyakyaana nompiinkaate naaka? *20.23: Iro ikantakotzi Jess:
Omapero, aritake pimatakero pirero nireri naaka, aritake pinkempitakyaana nompiinkaate
naaka.
nompinaperotakemi.
8
Okuntu otsIfenItu
nake, ashitarori ivankiremashi, ikantakeri
kempoyiniriri iireekite: Pinkaimeri
maaroni antavairentzi pimpinateri. Iriira
petavakya pimpinateri impoitapaintsiri
jantavaitake, irojatzi pimatantakyaariri
etakarori kapichekitaite jantavaitake.
9
Ikuntu Ipokuke ImpoItupuIntsIfI juntuvuI
tzi, kapiche jantavaitake, iro kantacha
ipinaitakeri aparoni denario.
10
Ipoa
ipokaiyakeni etakarori jantavaitake
kapichekitaite, jIuujuuntzI IfI ImpInupe
roite. Aa te, aparonimacheeni denario
ipinaitakeri eejatzi.
11
Ikanta jaavetakari
ipinaitakeriri, ikisanakeri ashitarori
irantavaire,
12
ikantanakeri: Irikapayeeni
impoitapaintsiri jantavaitzi, te IfuntuvuI
perote, iro kantacha jimonkaraakana
ikaratzi pipinatakenari, aa naaka
kemaantsiperotakariri ooryaatsiri.
13
Ari
ikantzi ashitarori ivankiremashi:
Ashenink, nopinatakemi kameetha,
tema nokantzitakami kapichekitaite
nompinatemi aparoni denario?
14
Jirika
piireekite nompinatemiri, piyaatai
pipankoki. Nuuku nIntushItuchu nompInu
teri aparoni denario impoitapaintsiri
jantavaitzi,
15
Eefomu okuntzI nompInu
teri irika nonintashitari naaka? PIkIsu
neentukotutyuunufomu nokumInthuun
tzi?
16
Tema tzimayetatsi etayetarori
iroaaka, iri eerone irimpoiyetai.
Tzimayetatsi eejatzi impoiyetatsi
iroaaka, iri eerone iretayetaiyaaro.
Japiitairo Jess iaaventziro irovamaiteri
(Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34)
17
Ikanta itonkaanake Jess iriyaatero
Jerusaln-ki, jaanakeri 12 iriyotaane
ikenakaanairi avotsiki, ari ikantakeri:
18
Aatatziira Jerusaln-ki. AfI Ifuukuun
taiteriri Itomi Atziri, irayeri ijevare
omperatasorentsitaari, intsipatakyaari
iyotzinkariite, iri iyakoventerine
irovaiteri.
19
Irootake iraantanakyaariri
atziri kaari asheninkata. AfI ImpusuvuItuI
teri. Impoa impaikakotaitakeri. Iro
avisavetakya mava kitaite, ari iraagai
eejatzi.
Ikoviri Jacobo ipoa Juan
(Mr. 10.35-45)
20
Okanta iina Zebedeo opokashitakeri
Jess, otsipatakari otomipayeeni: Jacobo
ipoa Juan. Otyeerovashitapaakari,
okantapaakeri: NokovI pInkumInthu
yena.
21
Ipoa Jess josampitanakero,
ikantziro: Opaita pikovakotanari?
Okantzi iroori: Temu IfootuIntsI pImpIn
katharentsite, nokovi intsipatyaami
notomi impinkathariventante, IsuIkImo
temi aparoni pakojanoriki, iriima pashine
isaike pampateki.
22
Ipoa ikantanake
Jess: Tetyu pIyotefo opuItu pIkovukotu
nari. Osheki nonkemaantsityaari naaka.
AfImu pumuvetukefo eefoku pInkemuun
tsitya osheki? Arima poshiyakyaana
nonkame naaka? Ari ikantaiyini:
Aritake nomatakero.
* 23
Ipoa
ikantanake Jess: Omapero, irootaintsi
pimatero onkarate nonkemaantsityaari.
Ifoomu pIntsIputyuunu umpInkuthufIven
tante pisaike aparoni nakojanoriki,
pashine nampateki, tera naaka kanterone
tsika intzime nontsipatyaari, intaani
jiyotzi Ashitanari tsikarika itzimi
ikashiyakaayetakari.
* 24
Ikuntu IkemuIyu
vakera pashine iriyotaane, ikisaitanakeri
Juan eejatzi Jacobo.
25
Ipoa japatotakeri
Jess maaroni iriyotaane, ikantziri:
MATEO20
42
Piyotaiyini eeroka tsika ikanta
ivinkatharite kaari asheninkata, osheki
jomperatanta. Ari ikempitari eejatzi
iriiperoyetatsiri iaapinkathayeetziri
irirori.
26
Irooma eerokaite, aririka
pinkove piriiperote, iri poshiyakotya
ikantara otzikataari.
27
Iroorika pinkove
pijevatakaante, iri poshiyakotya ikantara
omperataari.
28
Tera iro impokantyaari
Itomi Atziri iromperatantya, aa iro
ipokantakari iroshiyakotyaari otzikataari,
inkamimentante, iri pinakoventantatsine,
irovatsinaryaakoventairi maaroni.
Jamenakaitziri apite mavityaakiri
(Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43)
29
Ikanta javisaiyanake Jeric-ki, osheki
atziri oyaatanakeriri.
30
Ari isaikake
avotsinampiki apite mavityaakiri.
Kemake irirori, ikantaitzi: Ari
inkenapaake Jess jaka avotsiki.
Irootake ikaimantanakari, ikantzi:
Pinkathar, icharine David-ni, pIneshI
nonkataiyaana naaka!
31
OshekI IkIsuthu
veetanakari. Te irimairete, eekero
ikaimanakitzi shintsiini: Pinkathari,
icharine David-ni, pineshinonkatyaana
naaka!
32
Ari jaatzinkapaakari Jess,
ikaimakeri, ikantziri: Ipaita pikoviri
nantzimotemiri?
33
Ikantaiyini irirori:
Pinkathar, nokovi namenavaitai naaka
kameetha.
34
InIfoIte jIneshInonkushIfe
tanakari Jess irika mavityaakiri, IpumpI
takeneri irooki. Arira jamenavaitanairi
kameetha, joyaatanakeri eejatzi Jess
irirori.
Areetaa Jess Jerusaln-ki
(Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19)
21
1
Ari okarikitzimatapaake
irareetantyaari Jerusaln-ki.
Areetaiyakani Betfag-kI omontenumpI
tari otzishi Olivos. Ari jotyaantakeri Jess
apite iriyotaane,
2
ikantakeri: Piyaate
nampitsiki amontetakari, ari pieeri
onthutukotyu upufonI buffo ontsIputu
kyaari iryaani. Pinthataryaakotero,
pamakenaro.
3
TzImutsIfIku osumpItuvu
kemine, pinkanteri eeroka: Ikovatziiro
pinkathari. Aritake iroipiyeemiri.'"
4
Ari
omonkaratari josankinatakeri pairani
kamantantaneri, ikantake:
5
Pinkamantayetairi maaroni
Jerusaln-satzi:
KuukItutuIke PIvInkuthufIte IpokushI
takemi,
Tsinampashire ikantaka, Ikyuukotu
kari aparoni burro
Evonkiro onatzi burro, ovaiyane
piratsi jaakaitziri tenari.
6
Ikanta jotyaantakeri apite iriyotaane,
jimatakero okaratzi ikantakeri Jess.
7
Jamakero burro otsipatakari iryaanite.
JovunkeetukenefI munthukIntsI ImItzIku
raki inkene inkyaakoityaaro. Ipoa Jess
ikyaakotanakaro.
8
Ikanta atziripayeeni
piyotainchari janta, jomaronkashiyetakeri
imanthaki avotsiki tsika inkenanakera.
Tzimatsi pashine chekayetaintsiri inchashi
iromaronkashiteriri eejatzi.
9
Ikaratzi atziri
eevataintsiri, ikaratzi eejatzi oyaatakeriri
itaapiiki, ikaimaiyini, ikantzi:
Thame aaapinkathatairi icharine
David-ni!
Tasonkaventaari inatzi, tema
Pinkathari apaitziri otyaantakeriri!
Kaakitataike Avinkathariperotyaari!
10
Irojatzi jareetantapaakari Jess
nampitsiki Jerusaln. AfI josumpItuvu
kaanaka nampitarori, ikantaiyini:
Niinka irika?
11
Tzimatsi atziri
kantanaintsiri: IfIItuke Jess kumuntun
taneri inatzi, iri poaachari Nazaret-ki
saikatsiri janta Galilea-ki.
Jomishitoviri Jess
pimantayetatsiri tasorentsipankoki
(Mr. 11.15-19; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22)
12
Ikanta Jess, kyaapaake osaikira
tasorentsipanko. Jomishitovapaakeri
MATEO20,21
43
*21.19: Kantakotachari jaka pankirentsi, iroora ipaitaitzitari higuera.
pImuntuyetutsIfI eejutzI IkufutzI umunun
tayetatsiri. Jotatsinkayetapaakero
jovantayeetariri kireeki, ufI IkempItuu
kero eejatzi tsika jovayeetziri shiro.
13
Ikantapaakeri: Okantzi osankinarentsi,
iaavaitziri Pava, ikantzi:
Nopanko onatzi iroka, ufI Ifumunu
piintaitenari.
Ifo kuntuchu eefokuIte pumutuvItuntu
piintake jaka pipimantayetzira, pIkempI
takaantakero koshintzipanko.
14
Ipoa Jess, ipokashitapaakeri janta
tasorentsipankoki osheki mavityaakiri,
kisoporokiri, jovashinchaayetairi
maaroni.
15
Tema osheki okameethatake
jantakeri Jess. Ikuntu IuukefI evunku
riite jantakeri, ikaimaiyanake, ikantzi:
Thame aaapinkathatairi icharine
David-ni!
Iro kantamaitacha ijevarepayeeni
omperatasorentsitaari, itsipatakari
iyotzinkariite, ikisaiyanakani, tema te
onimoteri.
16
Ari josampiitanakeri Jess,
ikantaitziri: Pikemakerima ikantaiyirini
evankariite? Ari ikantzi Jess: Nokemu
keri. Tema piaanatero eeroka
osankinarentsi? kantatsiri:
Iri evankariite eejatzi eentsipayeeni
thotayetzirori itene,
PIkuntukuukufI IfIuupInkuthuye
taimi.
17
Ipoa Jess, piyanaka ikenanairo
Betania-ki. Ari jimaapairi.
Jiyakataitziro kaari kithotatsi pankirentsi
(Mr. 11.12-14, 20-26)
18
Okanta okitaitamanai eejatzi ipiyaaro
Jess nampitsiki. Ari itashaapaake
niyanki avotsi.
19
JIuupuuke uvotsInum
piki okatziya pankirentsi, jIyuutushItunu
kero, iaapaatzi te ontzime okithoki,
iyoshiita oshi. Ikantanakero: Ari pashi
povero eero otzimai pikithoki. Okanta
pankirentsi, kamashitanake.
* 20
Ikanta
iaakerora iriyotaanepayeeni, Ipumpo
yaaminthatanakero, josampitaiyanakeri:
Tsika okantaka okamashitantanakari
pankirentsi?
21
Ari jakanakeri Jess,
ikantziri: Omapero nonkantemi,
kyaaryoorika paventaiyaana, eerorika
pikisoshirevaitzi, ari pimatakero eeroka,
ari anaanakero okanta piaakero
pankirentsi. Kantatsi pinkantemi:
Oshirinke otzishi, ompiinke inkaareki.
Kantatsi omatya.
22
Tema onkarate
pinkovakoyetairiri Pava, aririka
paventaaperotanakyaari, ufItuke Impuke
miro.
Ishintsinka Jess
(Mr. 11.27-33; Lc. 20.1-8)
23
Ikanta ipiyaara Jess tasorentsipankoki,
jiyotaantapai eejatzi. Ari ipokashitapaakeriri
ijevare omperatasorentsitaari, itsipatakari
antarikonapayeeni, josampitapaakeri:
Niinkama otyaantakemiri poaakantero
pishintsinka?
24
ikantanakeri: Eejatzi naaka tzimatsi
nosampitemiri. Aririka pakakenaro, aritake
nonkantakemi ipaita otyaantakenari.
25
Tema joviinkaatantake Juan-ni,
Niinkama otyaantakeriri? Pavama?
Atzirima? Ipoa ikantavakaiyanaka:
Aririka ankantakeri Pava otyaantakeri, ari
inkantanakai: 'OpuItumu kuufI pIkempIsun
tantari?
26
Aririka ankante: 'AtzIfI otyuuntu
keri, ari inkisanakai atziripayeeni. Tema
ikantaiyini atziri kamantantaneri inatzi
Juan-ni.
27
Ari jakaiyini, ikantzi: Te
niyotero. Ari ikantanake eejatzi Jess: Ari
nokempita naaka, eero nokamantzimiro
ipaita otyaantakenari.
Iaaventaitziri apite itomintaitari
28
Ipoa josampitantake Jess, ikantzi:
Tsika okantzimotamika eerokaite
MATEO21
44
iroka? Tzimatsi aparoni atziri tzimatsiri
apite itomi. Okanta aparoni kitaite
ikantakeri itomi: Notomi, piyaate
pantavaite pankirentsimashiki.
29
Ari
jakanakeri itomi, ikantanakeri: Te
nonkove. Iro kantacha osamaniityaake,
opiyimoshiretaari itomi, jatake
irantavaite.
30
Ipoa jiyaatashitakeri
pashine itomi, ikantakeri eejatzi.
Ikantanake irirori: Ari nomatakero, Ap.
Iro kantacha te iriyaate.
31
Tsikama
itzimika apite itomi antakerori ikovakeri
ashitariri? Ari jakaiyanakeni, ikantzi:
Iri antakerori pashine jomperatakari.
Ipoa ikantzi Jess: Iriira etyaarone
iranaakotemi impinkathariventairi Pava
ikaratzi kovakoyetziriri kireeki isheninka,
eejatzi okaratzi mayempiroyetatsiri.
Omaperora.
32
Tema ipokakeranki Juan
oviinkaatantaneri, ikamantavetakami
tsIku pIkuntyu pInkumeethushIfetuntuI
yaarimi, Ifo kuntuchu te pInkempIsuntu
vakeri. Iriima ikaratzi kovakoyetziriri
kireeki isheninka, Ipou muyempIfoyetu
tsiri, okempisantavakeri. PIuuyevetuvu
kari eerokaite, iro kantacha te
povashaantero tsika pikantaiyani,
onantyaari pinkempisantavakeri.
Kaariperoshireri antavairyaantzi
(Mr. 12.1-12; Lc. 20.9-19)
33
PInkeme pushIne noshIyukuuvente
miri. Tzimatsi aparoni atziri pankitzirori
chochokimashi, jotantakotakero maaroni
othapiki, jovetsikashitakero iroveronta
ovaaki apaata, jovetsikake eejatzi
pankoshetantsi inkene iramenakoitero.
Ipoa jamenake atziri amenerone
ivankiremashi. Jatake irirori intaina.
34
Okanta okithopaitetake chochoki,
jotyaantake iromperatane iragaate.
35
Ikanta antavairyaantzi amenirori
pankirentsimashi, jiaavakerira
ipokaiyake omperataari, jaavakeri
jomposavaitavake aparoni, jovakeri
pashine, ishemyaantakari mapi pashine.
36
Ipou jotyuuntuke pushIne Ifompefu
tane, osheki ikarataiyakeni. AfI IkempItuI
tavakeri eejatzi irirori.
37
Ovekufuuntupuu
karori, jotyaantakeri itomijanori irirori,
ikantzi: Ari iaapinkathaitavakeri notomi
naaka.
38
Ikuntu IfIkupuyeenI untuvuI
ryaantzi, jiaavakerira itomi, Ikuntuvu
kaanaka: Iri ashitaiyaarone apaata iroka
pankirentsimashi. Thame averi, ayeroota
aaka.
39
Joirikavakeri, jaanakeri othapiki
pankirentsimashi, jovakeri.
40
Aririka
impokanake ashitarori ivankiremashi,
tsikatya inkanterika irikapayeeni
antavairentzi?
41
Ari jakaiyanakeni,
ikantzi: Ontzimatye irovamagaiteri
irikapayeeni kaariperori, iramenai
pushIne kumeethufI umenuIfone punkIfen
tsimashi, tsIku IntzIme otyuuntupIIntene
riri okithoki ivankire.
42
Ipoa ikantzi Jess: Temu pIuunu
tero okantziri Osankinajanorentsi:
Imanintavetakaro mapi ovetsikirori
pankotsi,
Iro kantamaitacha jovatziyeetairo
mapi pankotsinampiki, IkempItu
kuguItuufo IfoofIkumI tzInkumIn
tsi.
Iriitakera Avinkatharite Pava ovairori
onampinaki,
Ifootuke upumpoyuumInthutuntuku
riri osheki.
43
Iro nokantantari: Eero pieero eeroka
impinkathariventaimi Pava, IfI ImpInku
thariventai pashinesatzi atziri ikaratzi
oshiyaarone pankirentsi okithokitzi
ikempisantanaira.
44
Jiroka okantakota
mapi: Intzimerika paryaatsine osaiki iroori,
ari iaakero intankavaite. Iriima inkarate
anavyeeri, ari iriaakero oshemyeeri.
45
Ikanta ijevare omperatasorentsitaari
itsipatakari Fariseo-payeeni jiyotavakero
iriitake joshiyakaaventake Jess.
46
Ari
ikovaiyavetanaka iraakaantanakerimi, iro
kuntuchu oshekI IthufovukuukufI utzIfIpu
MATEO21
45
yeeni. Tema ikantashiretaiyini atziri
kamantantaneri inatzi Jess.
Joshiyakaaventaitziri aavakaachari
22
1
Ipou jupIItukefo Jess joshIyu
kaaventziro jiyotaantziri. Ikantzi:
2
AfIfIku ImpInkuthufIventuntuI InkItesu
tzi, joshiyakotakari aparoni pinkathari
oimoshirenkiriri itomi jaavaka.
3
Jotyuun
takeri iromperatane, inkamanteri inkarate
pokatsine iroimoshirenkya. Iro kantacha
irikapayeeni, te impokaiyeni.
4
Ipoa
jotyaantake pashine iromperatane,
ikantavakeri: Pinkanteri nokaimane
impoke iroya, novamaakeri vathayetatsiri
nopira, tema noimoshirenkatziri notomi
iraavakaiya.
5
Iro kantacha eekero
jiyaatatzi ipiyathataiyani. Jatayetzi
aparoni irovaneki, pashine ikenayetanake
ipimantayetzi.
6
Tzimatsi pashine
ovasankitaavakeriri omperataari, ipoa
jovakeri.
7
Ikanta ikemake pinkathari,
jotyaantake irovayirite, japerotakeri
jovakeri ovantaintsiri, itaakero
inampitsite.
8
Ipoa ikantairi pashine
iromperatane: Aritake ovetsikayetaka
ovaritentsi oimoshirenkantyaari, te arite
impokemi nokaimakaantayevetakari.
9
Piyaate avotsiki ikenapiintayeetzi,
pinkantayeteri inkarate pieeri impokeeta
oimoshirenkya.
10
Ikanta jiyaayetake
omperataari, japatotakeri ikaratzi
jiaakeri: kameethari eejatzi kaariperori.
Piyotaiyakani osheki oimoshirenkachane.
11
Ari jiyaatanake pinkathari irameneri
ikaratzi pokaintsiri. JIuutzI osutekuIn
chari aparoni te inkithaatashitapaakyaari
aavakaachari.
12
Ikantapaakeri:
Asheninka, tsika pikanta pikyaantakari
jaka te pinkithaatzimentyaari notomi?
Ari jimairetake, te irake.
13
Ipoa
pinkathari inkantakeri iromperatane:
Poosovakoteri, poosokiiteri, pookeri
otsirenikitake, ufI IfIfuuvuItyuufI IfutsIkuI
kivaitya inkemaantsivaitya.
14
Tema
oshekira inkaimaveetya, Ifo kuntumuItu
cha kapiche inkarate iriyoshiiyeetairi.
Iaaventaitziri kireeki
impinayeeteriri pinkathari
(Mr. 12.13-17; Lc. 20.20-26)
15
Ipoa ipiyeeyanakani Fariseo-payeeni.
Ikinkithavaitaiyakeni, ikantavakaiyani:
TsIku unkenukuIfoku unkompItukuun
tyaariri Jess?
16
Ipoa jotyaantakeneri
IfIyotuune IfIfofI ItsIputukufI IfuuputzIyu
neete Herodes, ikantapaakeri Jess:
Iyotaantaner, okaratzi piyotaantziri
omapero onatzi. AfIfu onkuntyu IfIyotuko
yeetantyaariri kyaaryooperoini Pava.
Tema tekatsi pintharovakaiya.
17
PInkun
tena eeroka opaita pikinkishiretari:
OkumeethutzImu umpefI kIfeekI Ikovuko
takaantane Pinkathari Csar?
18
Iro
kantacha Jess, jIyotuvukefI IkInkIshIfe
tari, ikantziri: Kamatavir. Ipaitama
piaantantanari?
19
Poaakenari kireeki
pipinatantapiintariri Pinkathari. Ari
jamaitapaakeneri aparoni kireeki
ipaitaitziri denario.
20
Ipou josumpI
tziri: Niinkama ashitarori ivairo jaka?
Niinkama irika oshiyakaantainchari?
21
Ikantaiyini: Irashi Csar. Ari ikantzi
Jess: Tema iri Csar ashitari,
pantantyaanari okaratzi ikovakayimiri,
pimpinateri. Iriima maaroni okaratzi
jashitari Pava, puntuntyuunufI IkovukuyI
miri irirori.
22
Ikanta ikemaiyavake
ikantake Jess, IpumpoyuumInthutunu
keri, jovashaantanakeri. Jataiyeeni.
Josampitakoventaitziro
iraagai kamayetatsiri
(Mr. 12.18-27; Lc. 20.27-40)
23
Ipoa ipokaiyakeni Saduceo irieeri
Jess. Iriitake Saduceo kantapiintatsiri:
Eero jaagai kamayetatsiri." JosumpItu
paakeri Jess,
24
ikantapaakeri: Iyotuuntu
neri, josankinatake pairani Moiss,
okantzi: Aririka inkame aparoni atziri,
MATEO21,22
46
eerorika jovaiyantakaanakero iina,
oshinetaantsitzi iragairo irirentzi,
irovaiyantakagairo. Ifo kuntuchu ontzImu
tye inkempitakaanteri iriirikami
ashitakyaarine irirentzi kamaintsiri.
25
Thame ankantavake: Tzimatsi 7
irentzitavakaachari. Etarori itzimi iraake
iina, tekera irovaiyantakairo iina, ikamake
jagairo pashine irirentzi.
26
AfI IkempItu
kari eejatzi apitetanaintsiri irirentzi.
Ipoaapaaka pashine mavatanaintsiri. Ari
ikempitakari maaroni ikaratzira 7.
27
Okanta osamanitake kamai eejatzi iroori
tsinane.
28
Aririkami iraaayetaimi apaata
kamayetatsiri, ItzImIku oImentupefotuI
yaari tsinaneka? Tema maaroni
ikaratakera 7 jiinantavetakaro.
29
Ipoa jakanake Jess, ikantziri:
Pikenakaashitakaro eeroka, te pIyotuko
tero Osankinajanorentsi, te piyotakotairo
eejatzi ishintsinka Pava.
30
Tema aririka
iraaayetai apaata kamayetatsiri, eero
itzimayetai aavakaayetachaneri. IfoshIyu
paiyaari imaninkarite Pava Inkitesatzi.
31
Tema piaanatakotero tsika onkantya
aririka iraaayetai kamayetatsiri? Tema
ikantake Pava, iaavaitzi:
32
Naakatake Pava iaapinkathatziri
Abraham, Isaac, eejatzi Jacob.
Ari ayotaiyini aaayetatsi irirori, tema te
onkante aparoni kaminkari iaapinkathateri
Pava, intaani jimatziro aaayetatsiri.
33
Ikuntu IkemuItukefIfu Jess Ikuntuyetu
keri, ipampoyaaminthaitanakeri, Ikuntuyee
tzi: Omapero okameethatzi jiyotaantziri.
Iaaventaitziro ikovakaaperotantziri Pava
(Mr. 12.28-34; Lc. 10.25-28)
34
Ipoa japatotaiyakani Fariseo, tema
ikemake kameetha jakakeri Saduceo
josampitakeriri.
35
Ikanta aparoni, irijatzi
iyotakoperovetarori Ikantakaantaitane,
ipokashitakeri Jess irosampiteri, tema
ikovi inkompitakaiyaarimi, ikantapaakeri:
36
Iyotaantaneri, tsikatya otzimika
Ikantakaantaitane anayirori pashine?
37
Ari
jakanake Jess, ikantzi: Pivinkatharite
inatzi Pava, ontzimatye petakoperotaiyaari,
petakoshiretaiyaari, pampithashire povairi
eejatzi.
38
Ifootukefu etufofI IkuntukuuntuI
tane ikovaperotakaantaitziri.
39
Ari oshiyaro
apitetanaintsiri: Ontzimatye petakotaiyaari
pisheninka, pInkempItukuuntuIfI pIkumIn
thairo eeroka pivatha.
40
AfIfIku pImonku
raakero iroka apitetanaintsiri, pimatakerora
maaroni josankinayetakeri Moiss-ni,
eejatzi maaroni josankinayetakeri
kamantantaneri.
Ipaitama charinentariri Cristo?
(Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44)
41
Ipoa jimatanakero irirori Jess,
josampitakeri Fariseo-payeeni itsipatari
japatoiyani.
42
Ikantziri: Ipaitama
pikinkishiretakotariri eeroka Cristo?
Ipaitama charinentariri? Ikantaiyini
Fariseo: Icharine David-ni inatzi.
43
Ipoa ikantzi Jess: Opaitama
iaavaitakaantariri pairani David-ni
Tasorentsinkantsi, okuntu joshIyukuuntu
kariri Ivinkatharite? Tema ikantakeranki:
44
Iaavaitake Pinkathari, ikantavairi
novinkatharite:
PIsuIkupuI NukojunofIkI umpInkuthu
riventante,
IfojutzI upuutu novusunkItuuntuIyuu
riri kisaneentakemiri,
Ari paatzikantaiyaariri piitzi.
45
Aa imatzitataikaro David-ni ikantziri:
Novinkatharite jinatzi. Tsikama inkene
incharinentyaari?
46
Ari imairetaiyanake
te irake. Tharovashire ikantaiyakani,
tekatsira kovanaatsine irosampitanairi.
Iaaventaitziri iyotzinkariite
ipoa Fariseo-payeeni
(Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54; 20.45-47)
23
1
Ipoa ikinkithatakaakeri Jess
ikaratzi apatotzimentakariri,
eejatzi iriyotaanepayeeni, ikantzi:
MATEO22,23
47
2
Pameneri iyotzinkariite ipoa Fariseo,
iro jaakoventa jovaakakoyetziro okaratzi
josankinayetakeri pairani Moiss-ni.
3
Okameethatzi pinkempisanteri onkarate
inkantayetemiri, iro kantamaitacha te
onkameethate poshiyakotyaari okaratzi
jantayetziri, tema te jimonkarayetziro
irirori.
4
Omapero opomerentsita okaratzi
ikovakayimiri pimayetairimi. Te IuumuI
taro impomerentsitzimentyaaro irirori
irimayetero.
5
Jantashiyetaro ikoviri
irirori onkantya iaantaityaariri. Osheki
inevetaro meshinantsimonki tsika
joteyeetzIfo OsunkInujunofentsI jontufe
kakotziro ishempaki, eejatzi itamakoki.
Osheki eejatzi jovaneenkaponkitziyetziro
iithaare irishirikake manthakintsi.
6
Iro
ikovapiintake irosatekaiteri niyanki
aririka irovaiyaani isheninka. Ari
ikempitari eejatzi aririka iriyaate
pankotsiki japatotapiintaita.
7
Ikovi
aapinkatha irovethatapiintaityaari
aririka irieeteri. IkovI eejutzI Inkuntu
yeeteri: Iyotaantaner!
8
Te okumeethu
tzi pimatero eeroka, eero pikovashita
inkantaitemi: Iyotaantaner! Tema
muufonI eefokuIte kempIvuItuku pIfentzI
tavakaatyeeya. ApufonI Ikuntu Iyotuuntu
tsiri, iriitake Cristo, tekatsi pashine.
9
Jaka kipatsiki, te onkameethate
pinkantashivaityaari pisheninka: 'IAshItu
nar! Tema aparoni ikanta Ashitamiri
Inkitesatzi.
10
Te onkameethate eejatzi
inkantayeetemi: Novinkatharit! Tema
aparoni ikanta pivinkatharite, iriitake
Cristo.
11
Inkarate kovatsiri iririiperote,
iroshiyakotyaari ikantaranki otzikataari.
12
Tsikarika itzimi kovashivaitachane
iriaapinkathayeeterimi, aritake
iriaakero intsinampashiretakaitairi.
Iriima tsika itzimi tsinampashirevaitatsiri,
iriitake eerone iriaapinkathayeetairi.
13
IIkuntumucheetzImI eefoku IyotzInku
riite ipoa Fariseo, kamataviriri pinake!
Osheki potzikakeri ikaratzi kovatsiri
impinkathariventairi Pava. Tema eero
pieero eeroka impinkathariventaimi,
teya pinkove impinkathariventairi
pashine.
14
Ikantamacheetzimi eerokaite
iyotzinkariite ipoa Fariseo, kamataviriri
pinake! Pampotakaro kamaimetzinkaro
pashitaro opanko, Ifo posumunInkuntu
fofI pumunupIIntuvetu eefo jIyotuntuI
tami. Ifo kuntumuItuchu untufo Ifovusun
kitaayeetaimi.
15
Ikantamacheetzimi
eerokaite iyotzinkariite ipoa Fariseo,
kamataviriri pinake! OshekI pIpomefen
tsiventakari atziriite kaari asheninkata
iroshiyakotai aaka a-judo-tzi, piyotaakeri
inkamatavirite irirori. Ifo InkempItuko
tantyaamiri eeroka iratsipetaiyaaro
sarinkaveni.
16
Ikantamacheetzimi eerokaite,
oshIyufIfI muvItyuukIfI jukuthutuvukuI
yani! Temu ufIfIku ImpuIfyeetefo tusofen
tsipanko, ikantayeetzi: Irovasankitaina
Pava eerorika nomonkaratziro
nokantziri.' Ifo kuntuchu pIkuntupIIntuI
yake eerokaite: Eerorika jimonkaraitziro,
tekatsi ompaitya. Irooma aririka
ImpuIfyeetefI ofo suIkutsIfI tusofentsIpun
koki, pikantapiintake: Ontzimatye
irantaitero ikantaitakeri.
17
IMusontzIshI
rer, mavityaakishirer! Ipaitama
kovaperotachari, iriima oro? Kaari, tema
iro irooperotatsi tasorentsipanko
otasorentsitakairi oro.
18
Ari okantari
eejutzI ufIfIku ImpuIfyeetefo pomepIfInI
mentotsiki, ikantayeetzi: Irovasankitaina
Pava eerorika nomonkaratziro
nokantziri.' Ifo kuntuchu pIkuntupIIntuI
yake eerokaite: Eerorika jimonkaraitziro,
tekatsi ompaitya. Irooma aririka
ImpuIfyeetefI pIfutsI ItuuyeetzIfI pomepI
rinimentotsiki, pikantapiintake:
Ontzimatye irantaitero ikantaitakeri.
19
Masontzishirer, mavityaakishirer!,
Ipaitama kovaperotachari, iriima
piratsi? Kaari, tema iro irooperotatsi
pomepirinimentotsi otasorentsitakairi
MATEO23
48
*23.23: Iro ikantaitzi jaka inchashaaniki: menta, eneldo, comino. *23.24: Kantakotachari
jaka antari piratsi, iriira ipaitatzitari camello.
itaayeetziri.
20
IkufutzI puIfyIIfofI pomepI
rinimentotsi, arira okaratzi ipairyaakero
maaroni ikaratzi itaayeetziri janta.
21
Eejatzi joshiyari ikaratzi pairyiirori
tasorentsipanko, ufIfu okufutzI IpuIfyuu
kero ikaratzi tzimantarori.
22
Ikaratzi
pairyiirori inkite, ipairyaakero maaroni
janta tsika isaikinta Pava, IkempItukuun
takaro iriimi Pava impairyaake.
23
Ikantamacheetzimi iyotzinkariite
ipoa Fariseo, kamataviri pinake!
Pinashitapiintaniri pashitakaariri Pava,
pipayetapiintziri inchashaaniki. Temaita
puntuyetefo kovupefotuchufI IkovukuyI
miri: Pinkameethashireyete, pIneshInon
kashiretante, paventaashiretaiyaari.
Irootake kovaperotachari pantayetairo,
eero povashaantamaitaro panteneri
pashinera.
* 24
Mavityaakiri, ukuthutuvu
kaachari! Pikempitakari aparoni
pankiventariri shikiryaaniki eero
jirakotantari, Ifo kuntumuItuchu jIfukotu
keri antari piratsi.
*
25
riite ipoa Fariseo, kamataviri pinake!
Pikempitakotakaro iraamentotsi eejatzi
ovamentotsi, okiteveta kameetha
jakakiroki, irooma inthomointa kipatsi
okantaka. Ari pikantayetakari eeroka
kantatsi irieetemi kameethashire
pinatzi, aa koshintzi pinake, pIkovupIIn
takero apaniro panintaavaitya.
26
IMuvI
tyaakiri Fariseo! Pinkempitakaantya
poshetapiintziro inthomointa piraamento
eejatzi povamento, onantyaari onkitetai
jakakiroki eejatzi.
27
riite ipoa Fariseo, kamataviri pinatzi!
Poshiyakaro okitamaroveta jovantaitariri
kaminkari, ovaneenka okantaka
jakakiroki. Iro kantacha inthomointa, ari
isaikake itonkiporoki kaminkari,
shityeenkatake.
28
Ari pikempitayetakari
eeroka, iaayevetakami atziri pantakero
kameethari, iro kantamaitacha
inthomointa kamatavishireri pinake,
kaariperoshiretakemi.
29
IIkuntumucheetzImI eefoku IyotzIn
kariite ipoa Fariseo, kamataviri pinake!
Opaitama povetsikapiriniyetantarori
tsika ikitayeetakeri kamantantaneri,
ipoa povaneenkayetakero inkene
inkinkishiretakoyeetapiintaiteri,
inkantaite: Kameethashire jinake irika.
30
Ipoa pikantaiyini eejatzi: Arimi
nontzImItyuumI nuuku eefotyu novumuu
yetzirimi, eero noshiyakotari nocharineni
ikaratzi ovamaakeriri kamantantaneri.
31
Eerokatake kamantakotacha apaniro,
iri poshiyakoyeta eeroka picharineni
ikaratzi ovamaayetakeriri pairani
kamantantaneri.
32
IIntsItyuu pImonkufu
tero eeroka kaariperori okaratzi
jetakaantanakari pairani picharineete!
33
Tema poshiyakari pisheninkatyaarimi
maranke! Kaariperoshire pikantaka.
TsIkumu pInkuntuIyuuku pIshIyupIthu
tuntuIyuufofI pushInonkuguIyu sufInkuve
niki?
34
Irootake notyaantantyaamiriri
kamantantaneri, iyotaneri, impoa
iyotzinkari. Iriitake povamaakaante
aparopayeeni, pimpaikakotakaanteri.
Iriima pashine, pimpasatakaantavaiteri
tsika japatotapiintaita, oshekI povusunkI
taayeteri maaroni nampitsiki.
35
Iro
pIuuntyuufofI eefoku IfovusunkItuuven
taitemiri ikaratzi kamayetaintsiri pairani,
jetanakaro kameethashireri Abel irojatzi
Zacaras itomini Berequas. Iriitake
jovamaayeetake pairani iriyaateromi
pomepirinimentotsiki ipoaanakaro
tasorentsipankoki.
36
Omapero
nokuntzImI ufI IfovusunkItuuventuItuke
miri irikapayeeni nosheninka.
MATEO23
49
Jiraaneentakotaro Jess Jerusaln
(Lc. 13.34-35)
37
Jerusaln-satz! Osheki povake
Kamantantaneri. Pishemyaayetakeri
ikaratzi jotyaantaveetakamiri. Tema
nokovavetapiintaka nonkempityaarimi
tsimeri isamoronkiitziri iriryaanite, ari
nonkanterimi naaka maaroni ikaratzi
notomintaari. Ifo kuntuchu te pInkovuI
yeni.
38
Jaka tsika pisaikapiintaiyavetaka
eero ieetai impaitya nampitaiyaarone.
39
Tema eero okantaitatya piaapiintaina
jaka, irojatzi apaata pinkantantaiyaari:
PInkuthufentsI upuItzIfI otyuuntu
keriri.
Iaaventziro Jess imporokaitero
tasorentsipanko
(Mr. 13.1-2; Lc. 21.5-6)
24
1
Ipoa ishitovanake Jess
ipoaanakaro tasorentsipankoki,
irootake iriyaatai. AfI IkuntzIfI IfIyotuu
neete: Pumenefo tsIku okuntu jovetsIku
yeetziro tasorentsipanko.
2
Jakanakeri
irirori, ikantanakeri: Maaroni piaakeri,
eerora pieero apaata tsika okanta mapi
opeviryaayeta iroaaka, iro iraperoitero
imporokayeetero. Omaperora
nokantzimi.
Irieeteri aririka onthonkimataiya
(Mr. 13.3-23; Lc. 21.7-24)
3
Ikanta itonkaanake otzishiki Olivos,
ari isaikapaake. AfI josumpItzIfI IfIyotuu
neete, ikantziri: Intsityaa pinkantena,
tsikapaitema omonkaratya pikantakeri?
Aririka pimpiyimatai, ufIpuItemu onthon
kimatantaiyaari, tsIku onkuntyu nIyotun
tyaari?
4
Ari jakanakeri Jess, Ikuntunu
keri: OntzImutye puumuventyu jumutuvI
taitzimikari.
5
Tema osheki kovatsine
iramatavitemi apaata, impairyaapaakena,
inkante: Cristo nonatzi naaka.
6
Tema ari
pinkemakoyetakero ovayiritaantsi,
paamaiya omintharovashiretzimikari.
Ontzimatye avisayete irokapayeeni, tema
tekefuutufu omonkufutyu onthonkuntuI
yaari maaroni.
7
IfuntumInthutuvukuuye
tya maaroni nampitsiki inkarate
iromityaantayeteri pinkathariyetatsiri.
Irieete mantsiyarentsi, tashetsi, onIkuye
tya kipatsi tsikarikapayeeni.
8
Irootakera
etanakyaarone inkemaantsitayeetyaaro
irokapayeeni.
9
Impoa iraakaantayetanakemi eeroka,
IfImuImuneyeetemI IfojutzI Ifovumuuntu
yeetyaamiri. OshekI InkIsuneentuyetunu
kemi atziri okantakaantziro pipairyaana
paventaanara.
10
AfI IfIeetuke utsIpetu
shitarori ikempisantavetaka, irieete
kisaneentavakaachane, irieete eejatzi
aakaantavakaachane.
11
OshekI pokupuIn
tsIne IfoshIyuvetupuukyuufImI kumuntun
taneri, iramatavitapaakeri inkarate
kempisantavakerine.
12
Irantayeperoitero
kaariperori, eero ikaminthaavakaanaa
atziri.
13
IfIImu tsIku ItzImI kyuufyootuIn
tsine, iriitakera avisakoshireyetaatsine.
14
Aririka othotyaakya inkemayeetairo
maaroni kipatsiki Kameethari aantsi
aaventakotzirori ipinkathariventantai
Pava, ufIpuItefu omonkufutuIyu onthon
kantaiyaari maaroni.
15
Ifo kuntuchu ufI pIuukefI IpuItuyee
tziri Pinkaari Aperotantaneri,' Iuuventu
keri pairani kamantantaneri Daniel,
isaikapaake tsika otasorentsitzi. (Maaroni
aanayeterone iroka, okovaperotatya
inkemathatairo.)
16
Inkufute numpItuIyuu
rone apaata jaka Judea-ki, ontzimatye
irishiyayetai tonkaari otzishiki.
17
PIsuIkI
rika jakakiroki pipanko, ari pimpoa
pishiyanake, eerora pikyaapanaatzi
paapanaate tsikarika ompaitya.
18
Povune
kirika pisaiki, pishiyanake tsika
pikantara, eero paapanaatziro piithaare.
19
Inkantamacheetero apaata onkarate
thomonteyetatsine, eejatzi onkarate
MATEO23,24
50
*24.28: Ikempitara aaapiintziri amempori jevotaiyani, ayotzi tzimatsi kamaintsiri. Ari
okempitari eejatzi aririka aaayetakero okaratzi iaaventayetakeri jaka Jess, ayotzi irootaintsi
impiyimatai. *24.32: Ikantakoitziri jaka pankirentsi higuera onatzi.
tzimayetatsine eentsite eeniro ithoyetzi!
20
Pamaneri Pava, onkantyaama aririka
pishiyayetake, eero pomonthaantaro
kyaarontsi, eero pishiyanta eejatzi
kitaiteriki jimakoryaantaitari.
21
Tema
antaro irieetero irashinonkaitya apaata.
Pairani ovakera jovetsikayeetakero
kipatsi, irojatzi iroaaka, te irieetero
oshiyaarone iroka ashinonkaantsi. Eerora
apiita irieetairo oshiyaarone.
22
Eeromi
ishintsitaitzi iroimairentaitero iroka
ashinonkaantsi, tekatsimi avisakotaatsine.
Ikamintha intzimayete jiyoshiitayeetairi,
aventaayetaariri Pava, irootakera
joimairentantaitakarori thaankiini iroka
ashinonkaantsi.
23
Aririka pinkeme
inkantaitemi: Jirika Cristo. Pashine
kantatsine: Jirinta Cristo, eerora
pikempisantziri.
24
Temu Impokuyetu
paake oshiyakotyaarine Cristo, oshIyuko
tyaarine kamantantaneri. AfI Intusonku
ventantashiyetapaakya, inkovavetya
iramatavitemi, ikaratzi jiyoshiitayetakeri
Pava.
25
Aritakera nokamantziyetakamiro.
26
Impoa inkantaitakemi: Areetaka janta
tsika te inampiitaro.' EefomuItu pIyuutu
shitziri. Inkantaite eejatzi: Ari isaiki
inthomointa pankotsiki. Eeromaita
pikempisantziri.
27
Tema aririka impiye
Itomi Atziri, iroshiyapaiyaaro
okantaranki ookatharontsi. Etanakyaaro
omporekanake ishitovapiintzi ooryaatsiri,
irojatzi tsika ikyaapiintzi.
28
Tsikarika
isaiki aparoni shitzivari, ari ipiyoventariri
amempori.
*
Impiyantaiyaari Itomi Atziri
(Mr. 13.24-37; Lc. 21.25-36; 17.25-36;
12.41-48)
29
Aririka onkaratapaake apaata
jashinonkaita antaro, ari intsivakake
ooryaa, eero joorenta kashiri eejatzi.
Impoa inthopiryaayetake inkiteki
impokiro, muufonI IkufutzI oofentuyetu
chari inkiteki inthonkya imporokayete
eejatzi.
30
Aripaite inkoaatapai Itomi
Atziri inkiteki. Antaro intharovayetanake
atziri jaka kipatsiki. Tema irieetavairo
irovaneenkaro eejatzi ishintsinka,
inkenantapaiyaaro menkori.
31
Intyootu
paake shintsiini maninkariite, Ifuputotu
puIfI IkufutzI jIyoshIItuyeetukefI numpItu
rori maaroni tsikarika jaka kipatsiki,
irojatzi tsika ochentetapaa.
32
Okempitaranki aririka piaapiintziro
eereshiyetai pankirentsi, pIyotzI Ifootuu
tsi osarentsitzimatai.
* 33
Iroora piyoteri
eerokapayeeni, aririka piaayetakero
nokantayetakemiri, okarikitzimataana.
34
Omaperora nonkante, eefofu Ikumuye
tzita irika asheninkapayeeni, irojatzi
IfIuuntuyeetukyuufofI nokumuntuyetuke
miri.
35
Eerora okantaitatyaani pieero
inkite eejatzi kipatsi irooma okaratzi
noaaneyetakari omaperoitaatyeeni
iroori.
36
Iro kantacha tekatsira iyotatsine
tsikapaite, iri ovatsipero inkiteveri
maninkariite, te jiyotzi. Tema apaniro
ikantakaaro Ashitanari jiyotziro irirori.
37
Arira oshiyaaro pairani isaikantavetari
No, ari onkantaiyaari eejatzi aririka
impiye Itomi Atziri.
38
Tema pairani
tekera areeta oonkaro, onimovaitziri
atziri, jovavaitaiyani, jiravaitaiyini,
pashine aayetatsiri iina. IfojutzI jotetuntu
nakari No pitotsiki.
39
TekutsI InkInkIshI
retakote, irojatzi omapokantakariri
oonkaro, ari japerotakari maaroni. Arira
onkempitagaiyaari aririka impiye Itomi
Atziri.
40
Tema isaike apite antavaitatsiri
irovaneki, aparoni iraayeetanai inkiteki.
MATEO24
51
Iriima pashine irookaitanairi.
41
Osaike
apite tsinane ontononkavaite, aparoni
iraayeetanai inkiteki. Irooma pashine
tsinane, irookaitanairo.
42
Paamaventaiya
eeroka, tema te piyote tsikapaite impiye
Pivinkatharite.
43
Pinkinkishiretakoteri
aparoni atziri, ufIfIkumI IfIyote Impoku
tye koshintzi tsireni, ufImI Ifuumuventu
kyaami, eero ikoshitaarantaitzirimi
ipankoki.
44
Ari onkantyaari, ontzimatye
paamaventayetaiya eejatzi eeroka. Tema
tekatsi iyotatsine tsikapaite impiye Itomi
Atziri.
45
Poshiyakotyaari aparoni otzikataari
kameethashireri, kinkishiretachari
kameetha. JookunukefI IpunkokI ompefu
tariri, ikantanakeri: Pamenenari ikaratzi
46
Kimoshirera
inkantaiya irika omperataari, aririka
impiye omperatariri, tema iriaapairi
jimonkarataakero ikantanakeriri.
47
AfItuke IfIshInetuukenefI Ifuumuuko
ventyaaniri maaroni okaratzi jashitari.
48
IfIImu upufonI kuufIpefoshIfefI ompefu
taari, ikantzi: Eero ipiyita omperatanari.
49
Impoa irovasankitaavaitakeri pashine
omperataari. Jatake inkempiyayetyaari
shinkiryaantzi.
50
Onimovaitziri irika
omperataari, iromapokashitaiyaari
irareetaiya omperatariri.
51
Irimaperoteri
irovasankitaapairi, irookapaakeri janta
tsika ikashiyakaitakari kamataviri. Ari
iriraavaityaari, iratsikaikivaitya
inkemaantsitaiya.
Iaaventaitziro 10 evankaro
25
1
Inkitesatzi, oshiyatyaaro 10
evankaro jatatsiri tsireni omonthaiyaari
aavakaachane. Auyetunuke ootumentopu
yeeni.
2
Tzimatsi okaratzi 5 evankaro
kyoshiretaintsiri, tzimatsi eejatzi okaratzi
5 evankaro kaari kyoshiretatsine.
3
Irokapayeeni 5 evunkufo kuufI kyoshIfe
tatsine aavetanakari ootamento, iro
kantacha kapiche aanake iyaaki.
4
Irooma
pashine kyoshiretaintsiri, aayetanake
iroori ootamento, aanake eejatzi osheki
iyaaki.
5
Tera impokitatyeeya thaankiini
aavakaachane, ayimatapaakero ovochoki,
magaiyanakeni.
6
Okanta niyankiite
tsireni, okematzi ikaimaitzi, ikantaitzi:
Kaakitake aavakaachaneri, pomonthuu
vakyaari!
7
Kakitaiyanakeni evankaro,
ojaikiyetanairi iyaaki ootamentopayeeni.
8
Evankaropayeeni kaari kyoshiretatsine,
okantavetanakaro kyoshiretaintsiri:
Pimpena iyaaki pootamento, irootaintsi
intsivake nootamento naaka.
9
Ari
okantanake: Eero nopimi, ufI InkovItyII
motakyaana naaka, pIyuute pumununtu
painte.
10
IyuumInthuItupuIntzI umunun
tzi, areetapaaka aavakaachaneri. Ifokupu
yeeni okaratzi aamaventainchari,
omonthaavakari, jaanakero janta tsika
iroimoshirenkaiteri. Jashitaitanakero
ashitakorontsi.
11
Okanta opiyavetapaaka
jatatsiri amanantzi, okaikaimavetapaaka,
okantapaake: Pashitaryeenaro naaka!
12
Okematzi jakaitanakero, ikantaitziro:
Tetya niyotemi. Omapero.
13
OntzImu
tyeera paamaventayetaiya eeroka. Tema
te piyote tsikapaite impiye Itomi Atziri.
Jiaaventaitziri kireeki
(Lc. 19.11-27)
14
Tema aririka impinkathariventantai
Inkitesatzi, joshiyakotatyaari aparoni
atziri kovatsiri iriyaate intaina, Ifuputotu
keri iromperatane, IpunukefI Ifuumuven
tyaaniri okaratzi jashitari.
15
Ipoa ipakeri
aparopayeeni iromperatane iireekite.
Iriima pampithashiretachari kameetha,
impanakeri ikaratzi 5 kireeki, pashine
amataachari jiyotzi impanakeri ikaratzi
apite, IfIImu pushIne ovekufuuntupuuku
rori impanakeri aparoni. Ipoa, jatake
intaina.
16
Ikanta irika ipayeetakeri 5
kireeki, jantavaitakaakeri, joshekyaakeri
jagai ikaratzi eejatzi 5.
17
AfI IkempItu
MATEO24,25
52
*25.32-33: Iri ikantakoitzi jaka oisha, iriitake piratsi ikovaperoitakeri jomisaikaitakeri
akotsijanoriki. Iriima cabra, iri piratsi imanintayeetakeri jomisaikaitakeri ampatentsiki.
kari ipayeetakeri apite, joshekyaakeri
irirori, jagai ikaratzi eejatzi apite.
18
Iriima pashine ipayeetakeri aparoni,
jaanakeri iireekite, ikitatakeri kipatsiki.
19
Okanta osamanitake piyaa ashitariri
kireeki, ikaimakaantapairi iromperatane
iriyote opaita jantantakari iireekite.
20
Ari
ipokapaake ipayeetakeri 5 kireeki,
joaakapairi pashine 5 kIfeekI joshekyuu
keri, ikantapaake: Pinkathar, 5 kireeki
pipakena pairani, jirika pashine 5
noshekyagairi.
21
Ikantzi Pinkathari:
Ariv nomperatane, kameethashireri
pinake. Kapiche kireeki pikempoyaakena,
ari pinkempoyagai pashine osheki.
Pimpoke, pintsipatyaana panintagaiya.
22
Ipoa jareetapaaka ipayeetakeri apite
kireeki, ikantapaake: Pinkathar, apite
kireeki pipakena, jirika pashine apite
noshekyagairi.
23
Ari ikantzi Pinkathari:
Ariv nomperatane, kameethashireri
pinake. Kapiche kireeki pikempoyaakena,
ari pinkempoyagai osheki pashine.
Pimpoke, pintsipatyaana panintagaiya.
24
Ipoa jareetapaaka ipayeetakeri
aparoni kireeki, ikantapaake: Pinkathar,
niyotzi naaka mashiryaantzi pini,
pampoyetanta pantavaitakaantziri
piireekite, ari okanta poshekyaantariri.
25
Iro notharovantakari, naakeri
piireekite, nokitatakeri kipatsiki. Jirika
iroaaka namaimiri.
26
Ari jakanakeri
ikantziri: Kaariperoshire pinatzi osheki
piperaneta. Piyovetaka ari nonkisakemi
eerorika poshekyaanari kireeki,
27
pIuu
vetaka eero pimatziro eeroka, pamenemi
impaitya antavaitakaimirine, ufI IfoshekI
neentakemi iroaaka, iri pimpavainarimi
nopiyaara.
28
Ipoa ikantayeetakeri
ikaratzi saikaintsiri: Paapithateri kireeki,
pimpairi pashine oshekyaakeriri 10
kireeki.
29
Tema tsikarika itzimi
otzimimotakeri, ari ontzimimotairi
osheki. Iriroma kaari otzimimotzi, eekero
IfIyuututye IfIeefo eefo otzImImopefo
tairi.
30
Paanakeri irika kaariperoshireri,
pookeri tsika otsirenikitzi. AfI IfIfuuvuI
tyaari, IfutsIkuIkIvuItyu InkemuuntsIvuI
taiya.
Iaaventaitziro iyakoventaantsi
31
AfIfIku ImpIye ItomI AtzIfI uupIn
katha irovayeetairi. Intsipataiyaari
maaroni maninkariite, inkempitaiyaari
IkuntufunkI upufonI pInkuthufI IsuIkun
taro ovaneenkatachari isaikamento.
32
Irapatotairi maaroni atziri tsikarika
irisaikai irirori. Irinashiyetaiyaari
iromisaikayetairi. Iroshiyakotyaari
aparoni atziri nashitariri ipira te
inkovakairi inkonovayetya.
33
IfomIsuI
kairi ikovaperotziri irakojanoriki, iriima
imanintayetziri irampateki iromisaikairi.
*
34
Impoa iriaavaitake Pinkathari,
iriaanateri jinashitakari irakojanoriki,
inkanteri: Pimpoke maaroni, osheki
intharomentakagaiyaami Ashitanari,
pInumpItuIyuufo tsIku IpInkuthufIventun
tzi irirori, tema ari jovetsikanontakemiri
pairani ovakera jovetsikantakarori
kipatsi.
35
Tema piaanaranki aavetana
notashe, iro kantacha pipakena novarite.
Piaana ayimatana nomire, pipakena
nirakeri. Piaakena nareeta pinampiki,
pineshinonkatakena pipankoki.
36
Piaana
nosaraakovaitzi, pipakena nokithaatari.
Piaana nomantsiyatake, pumpItukotu
kena namataakotantaari. JomInkyuukuun
taitakena, pipokashitakena piaana.
37
Impoa inkantaiyeni kameethashireri:
Pinkathar. TsIkupuIte noIImI pItushe
neentzi, nopantamiri povarite? Tsika
noiimi pimireneentzi, nopantamiri
pimire?
38
Tsikapaite noiimi,
MATEO25
53
naakameethatantamiri nopankoki? Tsika
noiimi pisaraakovaitzi, nopantamiri
piithaare?
39
Tsikapaite noiimi
pimantsiyatzi, jashitakoitzimi, nIyuutushI
takemi noiimi?
40
Ari jakanake
Pinkathari, ikantzi: 'Temu pIkumInthuu
keriranki ikaratzi aventaayetanari
noshiyakaantaari iyeki, aa naakatakera
pikaminthaake. Omapero.
41
Ipoa
IpIthokushItunukufI jInushItukufI Ifumpu
teki, ikantziri: Kaariperori, piyaate
eeroka pinkemaantsitaiyaari paampari
kaari tsivakanetaatsine, IkushIyukuItuku
riri kamaari intsipataiyaari maaroni
imaninkarite irirori.
42
Aa piaavetakana
notasheneentzi, te pimpena noyaari.
Ayimatakena nomire, te pImpenu nomIfe
tyaari.
43
Piaavetana nareeta pinampiki,
te pineshinonkatena pipankoki. PIuuve
tana nosaraakovaitzi, te pimpena
nonkithaatyaari. PIuuvetunu nomuntsI
yatzi, jominkyaakaantaitakena, te
pinkivantena.
44
Impoa jakanake
kaariperoshireri, ikantzi: Novinkatharite,
tsikapaite noaavetami pitasheneentzi,
pimireneentzi, pikivantana, pIsufuukovuI
tzi, pimantsiyatzi, jominkyeetakemi,
temaita nonkaminthaayetemi?
45
Ari
ikantzi Pinkathari: 'Tefu pIneshInonkuye
tantaiya, onkantavetakya iryaani
irinayeete, naakatakera pantzimotake.
Omapero.
46
Ifootuke IfutsIpetuntuyee
tyaarori kantaitaachaneri ashinonkaantsi.
Iriima inkarate kameethashireyetaintsine,
inkantaitaatyeero iraaayetai.
Ikamantavakaita iraakaanteri Jess
(Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53)
26
1
Ikanta ithonkanakero Jess
okaratzi iaaventayetakeri,
ikantanakeri iriyotaane:
2
Piyotaiyini
eeroka kapatapaaka apite kitaite
joImoshIfenkupIIntuItzIfo Anunkofyuun
tsi. Arira iraakaantaiteri Itomi Atziri
impaikakoiteri.
3
itsipatakari iyotzinkariite, Ipou untufIko
naite, japatotaiyakani ipankoki Caifs
ijevajanorera omperatasorentsitaari.
4
Ari
ikamantavakaiyakani, ikantayetake:
Thume umutuvItefI Jess uyefI ovukuun
teri.
5
Iro kantacha eerora amaimanetziri
kitaite joimoshirenkaita, IkIsukoventufI
kari atziripayeeni.
Isaitantaitari Jess kasankaari
(Mr. 14.3-9; Jn. 12.1-8)
6
Ikanta ikenanai Jess Betania-ki,
ipankoki Simn pathaavaivetachari.
7
Ari
areetapaaka tsinane amakotake
kasankaari, kameetha okantaka onaki
jovetsikaitziro mapi paitachari alabastro,
osheki ovinaro. Osaitantapaakari iitoinaki
Jess isaikakera jovaiyani.
8
Ikisaiyanaka
iriyotaane jiaakero, ikantaiyanake:
Opaitama apaavaitantarori?
9
Aririkami
ompimantya, iragaitemi osheki kireeki
impayeterimi ashinonkainkari.
10
JIyotu
kotakeri Jess, ikantziri: Opaitama
pikisantarori iroka tsinane? Kameetha
okanta noaakero naaka antakeri.
11
Arira
inkantaitatyeeyaani ashinonkainkari
pieeri pintsipatyaari, irooma naaka eero
piiiro onkantaityaani pintsipatyaana.
12
Tema eevatatzi osaitantanaro kasankaari
omotaitaro apaata aririka inkitaitakena.
13
Aririka inkamantantayeetairo
Kameethari aantsi, inkinkithatakoitairo
iroka tsinane, ufI onkuntyu IfoshIfetuntuI
tyaarori antakeri. Omapero.
Ikinkishirya Judas iraakaanteri Jess
(Mr. 14.10-11; Lc. 22.3-6)
14
Ikanta Judas Iscariote karavetariri 12
iriyotaane Jess, jiyaatashitakeri ijevare
omperatasorentsitaari.
15
Ikantapaakeri:
IpuItumu pImpenufI ufIfIku numuke
miri? Ari joaakaitanakeri ikaratzi 30
ipeviryaaka kireeki.
16
AfIpuItefu jumeme
natanakero Judas tsikapaite iraakaanteri.
MATEO25,26
54
Overaantarori jovakaanaari iriyotaane
(Mr. 14.12-25; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30;
1 Co. 11.23-26)
17
Afeetupuuku etufofI kItuIte jovuntu
piintaitarori tantaponka, pokaiyapaakeni
iriyotaane Jess, josampitziri: Tsika
onkotsitakaanteka oyaari kitaiteriki
Anankoryaantsi?
18
Ari ikantanakeri:
Piyaate nampitsiki. Ari pomonthaiyaari
aparoni shirampari, pinkanteri: Ikantzi
iyotaanari: Monkaratapaaka, nokovi
niyaate pipankoki noimoshirenkero
kitaite Anankoryaantsi, nontsipatyaari
niyotaanepayeeni." '"
19
Ari jimatakero
iriyotaane okaratzi ikantakeriri Jess.
Jonkotsitakaantake iroyaari kitaiteriki
Anankoryaantsiki.
20
Aritake sheetyaanake jareetapaaka
Jess, suIkupuuke IfovuIyuunI ItsIputupuu
kari iriyotaane ikarataiyakeni 12.
21
Ikanta jovaiyani, ikantanake Jess:
Pinkeme nonkante, pikarataiyini eeroka
jaka, tzImutsIfu upufonI pIthokushItyuu
nane. Omaperora.
22
OvushIfe IkuntuIyu
nakani. Aparonipayeeni josampitanakeri:
Naakama pinkathari?
23
Ipoa
jakanakeri, ikantzi: Tsikarika itzimi
ayootakenari, IfIItukefu pIthokushItyuu
nane.
24
Kyaaryoora impeyakotya irika
Itomi Atziri, temu Ifootuke josunkInutuko
yeetakeriri pairani. Ikantamacheetziri
pithokashityaarine! Eeromi itzimaajatzi
irirori.
25
Ari iaavaitanake Judas
pithokashityaarine, ikantzi: Naakama
iyotaanari? Ikantzi Jess: Irootake
pikantakeri.
26
Eenirora jovaiyani jaakero Jess
tanta, ipaasoonkeventakero, Ipetofyuu
kero, ipayetakeri iriyotaane, ikantziri:
Jiroka, poyaaro, novatha onatzi.
27
Ipoa jaakotakero imiretaitari,
ipaasoonkeventakero, ipakotakeri
iriyotaane, ikantziri: Piraiyeni maaroni,
28
tema niraane onatzi iroka, irootake
oouufontupefotefone untzImotuvukuI
yaari, iro shitovaatatsine onkantya
irariperoyeetantaiyaariri kaariperoshireri.
29
Pinkeme nonkante, eerora niritaaro
Ifoku IfojutzI upuutu ufIfIku ImpInkuthufI
ventantai Ashitanari, ari apiitairori
eejatzi.
Iaaventakero Jess irookaventante Pedro
(Mr. 14.26-31; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38)
30
Ikuntu Ithonkunukefo jumumpuuko
tari Pava, jataiyanake tonkaariki otzishi
Olivos.
31
Ipoa Jess ikantziri iriyotaane:
Irootaintsi pookaventaiyena iroaaka
tsireni. Tema josankinaitake pairani
kantatsiri:
Noveri aamaakoventariri oisha, ari
inthonkya iroivaraayetanakya
ipira.
32
Iro kantacha aririka naagai,
Galilea-kira noyaapaimi.
33
Ari jakanake
Pedro, ikantzi: AfItuImu Ifookuventu
kemi pashinepayeeni, eero nomatziro
naaka.
34
Ikantzi Jess: Pinkeme
nonkantemi, iroaaka tsireni tekera
irieeta tyoopi, mavasatzi pinkantake: Te
noiiri Jess. Omaperora.
35
Ari ikantzi
Pedro: Eero nookaventzimi, kempitaka
ari ankarate ankame. Ari ikantaiyakeni
eejatzi maaroni iriyotaane.
Jamani Jess Getseman-ki
(Mr. 14.32-42; Lc. 22.39-46)
36
Ikanta Jess itsipatakari iriyotaane,
areetaiyakani Getseman-ki, Ikuntupuu
keri: Ari pisaikavake jaka, nIyuuneentu
vake naaka janta, namane.
37
Intaani
jaanakeri Pedro itsipataanakeri
apiteranki itomi Zebedeo. AfI jIfuushIfe
takotapaakari iniroite Jess.
38
Ikantziri:
Ovamaimatatyaana novashirenka. Ari
pisaikaiyavakeni eeroka jaka, thame
ankakempite.
39
Ovaaneentanaka
kapicheeni irirori. Otyeerovapaaka,
amanapaake. Ikantzi: Ashitanar,
MATEO26
55
*26.53: Iro ikantaitzi jaka osheki maninkariite, 12 legion ikaratzi.
pishinetanarika eeroka, pIntsIpufyuuko
ventena onkarate nonkemaantsityaari. Iro
kantacha eero pimatanaro okaratzi
nokovavetakari naaka, iro pimate
okaratzi pikovakaakenari.
40
Ipoa
ipiyashitapaakari iriyotaane, iaapaatziiri
imagaiyini. Ikantapaakeri Pedro: Tema
pInkIsushItyuufo pIvochokI pIntsIpu
tyaana ankakempite?
41
Pinkakite,
pamane, otzimikari pikenakaashitane.
Tema te pinkisashivainetya eeroka,
oshekI Inuvetu kumeethututsIfI pIkovuve
tari panterimi.
42
Eejatzi ipiyanaa Jess,
amanapai, ikantzi: Ashitanari, eerorika
pitsiparyaakoventana onkarate
nonkemaantsityaari, pimateroma opaita
pikovakaakenari eeroka.
43
Ikanta
ipiyapaa, eejatzi jiaapairi jimagaiyini,
tema iniroite okantaka ivochoki.
44
IpIyu
pithatanaari, mavatake ipiyaka jamani.
Irojatzi japiitapai ikantayetakeri
inkaaranki.
45
Ipoa ipiyashitapaakari
iriyotaane, ikantapaakeri: Irojatzima
pimagaiyini? Monkaratapaakara
iraakaantaitantyaariri Itomi Atziri,
iragaitanakeri janta kaariperoshireriki
atziri.
46
Pintzinaye, thame aatai. OkufIkI
tzimatapaake pithokashityaanane.
Jagaitakeri Jess
(Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11)
47
Iaavaiminthaitzi Jess, areetapaaka
Judas ikaravetapiintari. OshekI ItsIputu
paakari, jamayetake irovathaamento,
ipasamento. Irotyaantane inatzi
ijevajanore omperatasorentsitaari, ipoa
irashi antarikonaite.
48
Tema Judas
pithokashitaneri, ikantzitakari inkaaranki
iramane: TsIkufIku IntzIme nonIntuupo
rotapaake, iriitake, poirikeri.
49
Ikanta
jareetapaakara Judas, jontsitokapaakari
okarikiini Jess, ikantapaakeri: Iyotuu
nari." InIntuupofotupuukefI jovethutupuu
kari.
50
Ipoa josampitantzi Jess, ikantzi:
Ashenink, Ipaitama pipokashitziri?
Ari joirikaitapaakeri Jess, IfuuntuItunu
kyaariri janta iramenakoiteri.
51
Ikanta
aparoni tsipatakariri okarikiini Jess,
inoshikanakero iyotsirote, itotzitakeri
IyempItu IfotzIkutune Ijevufe ompefutuso
rentsitaari.
52
Ari ikantanake Jess:
Povairo piyotsirote, ipiyeetamikari.
Tema ikaratzi ovesantatsiri, jovesaitziri
irirori.
53
Tema piyotzi kantatsimi
namaneri Ashitanari, aritakemi
iromityaantakena osheki maninkariite
kisakoventyaanari.
* 54
Iro kantamaitacha
ari onkantyaari omonkaraantyaari
okaratzi josankinatakoyeetakenari
pairani.
55
Ipou Jess IpIthokushItunu
kari ikaratzi pokashitakeriri, ikantziri:
Naakama koshintzi pamashitantanari
povathaamento, pipasamento? Tema
nokantaitatya piaapiintana niyotaantzi
tasorentsipankoki, kaarima paantana?
56
Ari onkantyaari, Ifootuke omonkufutun
tyaari okaratzi josankinayetakeri pairani
kamantantaneri. Aripaite ishiyayetanaka
iriyotaane, jookaventaitanakeri Jess
apaniro.
Japatoventaitari Jess
(Mr. 14.53-65; Lc. 22.54,63-71;
Jn. 18.12-14,19-24)
57
Ikanta jagaitanakerira Jess ipankoki
Caifs, ijevajanore omperatasorentsitaari,
ari japatotaiyakani maaroni iyotzinkariite
itsipatakari antarikonapayeeni.
58
NoshI
kacha ineetsiini Pedro joyaatakoventakeri
Jess, irojatzi jareetantapaakari ipankoki
ijevajanore omperatasorentsitaari. Iro
inkyaantapaakyaarimi pankotsiki
itsipayetapaakari kempoyaaventaneri,
ikovi Pedro inkemakoventeri tsika
inkantaiteri Jess.
59
Ikuntu Ijevufepu
yeeni omperatasorentsitaari itsipatakari
MATEO26
56
ikaratzi apatotainchari, jamenavetaiyaka
impaitya thaiyakotyaarine Jess
onantyaari irovakaanteri.
60
Te IfIuumuI
tya, okantavetaka ipokayevetaka osheki
kovatsiri inthaiyakotyaarimi. Ipoa
ikatziyanaka apite thaiyakotanakariri,
61
ikantanake: Nokemiri naaka chapinki
iaavaitzi ikantzi: Ari nomporokakero
tasorentsipanko, iro avisavetakya mava
kitaite, nonthonkairo novetsikairo.'"
62
AfI IkutzIyunuku Ijevujunofe ompefutu
sorentsitaari, ikantanakeri Jess:
Opaitama kaari pakanta? Tema
pinkemeri okaratzi ikantakotakemiri?
63
Irojatzi jimairetake, te irake. Ari
ishintsithatanakeri, ikantziri: PImpuI
ryeeri Kaaaneri Pava, onkantya
niyoperotantyaari kyaaryoorika onkarate
pinkantenari. Eerokama Cristo Itomi
Pava?
64
Ari jakanake Jess, ikantzi:
Irootake pikantakeri. Iroaaka pieeri
Itomi Atziri intsipataiyaari irakojanoriki
Pava impinkatharitai. Impoa pieeri
impiye inkenapai menkoriki.
65
Ikanta
ikemavakera jevajanori, isaperyaanakero
iithaare ikisanakara, ikantanake:
aakero, ipairyaashitakari Pava.
TekutsIfu pushIne unkovefI InkuntukoI
teri. Pikemaiyakeni eeroka okaratzi
ithainkakeri Pava.
66
IpuItumu pIkuntuI
yirini eeroka? Ari jakaiyanakeni,
ikantaiyini: Tzimake ikenakaashitane!
Ontzimatye inkame!
67
Ipou Ichoontu
porovaitaitanakeri. Tzimatsi pashine
kaposaporovaitanakeriri. Tzimatsi eejatzi
pasaporovaitanakeriri.
68
JosumpItzImuI
taitari ikantaitziri: Cristo, tema
kamantantaneri pinatzi, intsityaa
pinkantena ipaita pasavaitzimiri?
Ikantzi Pedro: Te noiiri naaka Jess
(Mr. 14.66-72; Lc. 22.55-62;
Jn. 18.15-18,25-27)
69
Ari isaikake Pedro jakakiroki, iro
oaantapaakariri otzikataaro, okuntupuu
keri: Tema eeroka itsipataranki Jess
irika Galilea-satzi?
70
Iro kantacha osheki
aakeriri Pedro jotekanakero, ikantanake:
Tetya, te niyoteri ipaita pikantanari.
71
Ari ishitovaneentanake Pedro
jakakiroki. Ari oaapairi pashine
otzikataaro, okantapaakeri itsipayetakari:
Irijatzi irika itsipataranki Jess
Nazaret-satzi.
72
Ari japiitanakero Pedro
jotekanakero, ikantanake: Apaniro
jiyotzi Pava, te niyoteri naaka irika
shirampari pikantanari.
73
Tekera
osamanite, japiitakeri ikaratzi itsipatakari
ikantziri: Eerokatake itsipatapiintari
Jess, tema Galilea-satzi pini, iriivaitake
ikantziro jiaavaitzi.
74
Ikantanakeri:
Tev, te niyoteri irika shirampari
pikantanari. Jiyotzi Pava nothaiyarika,
irovasankitainaata. Aripaite iaanake
tyoopi.
75
Ari ikinkishiretanairo Pedro
ikantakeriranki Jess: Tekera irieeta
tyoopi, mavasatzi poteke, pinkante: Te
noeeri Jess.'" ShItovunuke Pedfo,
iniroite jiraavaitanaka.
Jagaitanakeri Jess Pilato-ki
(Mr. 15.1; Lc. 23.1-2; Jn. 18.28-32)
27
1
Okanta okitaityaamanai,
apatotaiyamanaka jevariite
itsipayetakari antarikonapayeeni,
ikamantavakaiyakani iroveri Jess.
2
Ipoa joosotaitanakeri Jess, juguItunu
keri isaikira Poncio Pilato, jevariperori
inatzi irika.
Ikamantakari Judas
3
Ikanta Judas aakaantaneri, jiyotanake
irovamaakaantashityaari Jess. Iniroite
ikinkishiretanaka, jatake iroipiyeeneri 30
kireeki ijevare omperatasorentsitaari,
ipoa antarikonaite,
4
ikantapairi: Jirika
piireekite. Te onkameethate okaratzi
nantakeri. TekutsI Ifunte Jess nuukuun
tashitakari. Ikantaiyanakeni irirori:
Intaanityaami, piyotziro eeroka.
5
Ari
MATEO26,27
57
jupIshoonkunukefI kIfeekI juntu tusofen
tsipankoki, ishiyaperotanakitya
ipiyanaka, irojatzi ishirikantapaakari.
6
Ikanta ijevare omperatasorentsitaari,
jagairi kireeki, ikantaiyini: Te
oshinetaantsite ankempoyagairi kireeki,
temu IfIItuke upInutukefIfI IfovukuuntuI
tantyaariri.
7
Ari josampitavakaiyani:
Tsika ankanterika aaka irika kireeki?
Ipoa ikantaiyini: Thume umununtun
tyaaro pitzitharipatha kipatsi, tsika
inkitayeeteri aririka inkamayete kaari
asheninkata.
8
Irojatzi iroaaka
ipaitayeetziro iroka kipatsi: IfuuntsIpu
tha.
9
Ari okanta omonkaratantakari
josankinatakeri pairani kamantaneri
Jeremas, ikantake:
Jagaitakeri 30 ipevirya kireeki,
OkufutzI IkovuIyukefI IchufInepu
yeeni Israel impinateri,
10
IfI jumununtuyeetuntukufofI pItzIthu
ripatha,
Irootake ikovakaakenari Pinkathari
namanantero.
Pilato josampitziri Jess
(Mr. 15.2-5; Lc. 23.3-5; Jn. 18.33-38)
11
AfItuke ufeetuku Jess IsuIkI jevufIpe
rori, josampitavakeri, ikantziri:
Eerokama ivinkatharite
Judo-payeeni? Ari jakanake Jess,
ikantzi: Irootake pikantakeri.
12
Ikanta
Ijevufe ompefutusofentsItuufI ItsIpuyetu
kari antarikonaite, oshekI Ikuntukovetu
paakariri Jess. Te jakimaita irirori.
13
Ipoa ikantzi Pilato: Tema pinkeme
okaratzi ikantakoyeetzimiri?
14
Eeniro
jimairetake, te irake. IpumpoyuumInthu
tanakeri Pilato irika Jess.
Jiyakoventaitziri Jess
(Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38-19.16)
15
Tzimatsi jametapiintari jevariperori:
MuufonI osufentsI ufIfIku IfoImoshIfen
kaiyaani judo-payeeni, jomIshItovukuun
tzi aparoni isheninka jaakaantaitziri
tsikarika intzime inkovaiyakeri.
16
TzImu
tsiya aparoni judo jaakaantaitziri ipaita
Barrabs, ikemakoitane inatzi irika
jantakerora koveenkatatsiri.
17
Ikanta
japatotaiyakani atziriite, josampitantake
Pilato, ikantzi: Niinkama pikoviri
nomishitovakaanteri? Iriima Barrabs?
Iriima pikovi Jess ikantaitziri Cristo?
18
Jiyotake Pilato ikisaneentashiitari
Jess, irootake jaakaantaitantakariri.
19
Tema inkaaranki, okantakaantakeri
iina, okantake: Eero pimaimanevaitziri
eeroka kameethashireri. Osheki
jomishimpyaakaantakena tsireni
omintharovashiryaakena.
20
Iro kantacha
Ijevufefu ompefutusofentsItuufI ItsIputu
kari antarikonapayeeni, jotsimaakeri
atziriite, inkantaiyeni: Iro kameethatatsi
iromishitovaiteri Barrabs, iriima Jess
irovaiteri.
21
Ipoa japiitanakero
jevariperori josampitantzi: Niinkama
pikoviri nomishitovakaantairi? Ari
ikantaiyini maaroni: Iri Barrabs!
22
Ari
ikantzi Pilato: Tsikama nonkanterika
Jess ipaitaitziri Cristo? Jakaiyini atziri:
Pimpaikakotakaanteri!
23
Ari ikantzi
jevariperori: Tzimatsima kaariperori
jantakeri?" Eekefo IshIntsItutzI IkuImuI
yini atziriite, ikantzi: IPImpuIkukotu
kaanteri!
24
AfI jIyotunuke PIIuto jumenuushIvuI
taka josampitantzi, temu oshekI IkutsImu
shireyetake atziripayeeni. IkuImukuun
take jiaa, IeetukefI muufonI IkIvuukotu
naka, ikantanake: Tera naaka kovatsine
novakaanteri irika kameethashireri.
Pikovaiyakerika, eeroka iyotaiyeroneri.
25
Ari ikantaiyanakeni iriroriite:
Nokovaiyini, naakatake irookantaitya
ompaityaarika avisaintsiri eejatzi
novaiyanepayeeni.
26
Ipou jomIshItovu
kaantaitakeri Barrabs. Iriima Jess
ipasatakaantaitanakeri, jiyakoventakeri
impaikakoiteri.
MATEO27
58
*27.29: Tema irooyetake jameyetapiintari pinkathariite jamathaiyetaro poreryaayetatsiri,
joirikayetapiintziro eejatzi irakoperoriki ashirokaraki. *27.34: Irootakera joitaitziriri atziri
eero ikemaantsivaitanta aririka irovasankitagaiteri. *27.39: Iro jametaiyarini judo-payeeni
jotekainata aririka inthainkashiretante. Iro oshiyarori ametaiyarini aakapayeeni, aririka ookoteri
atziri anthainkashireteri: Piaakero! Pikemakero! *27.45: Iro ikantayeetziri pairani:
joveraanaka ooryaa 6, ari omapokapaakari otsitenitanake irojatzi joveraanaka ooryaa 9.
27
Ikanta ovayiriite, ikyaakaanakeri
Jess ipankoki Pilato ipaitaitziro
Pretorio. Ari japatoventakariri maaroni
ovayiri.
28
Isapokaitakeri Jess, IkIthuutuI
takeri kithaarentsi jonkeromaitatsiri
oshIyufofI IkIthuuyetupIIntufI pInkuthufI
yetatsiri.
29
Ipoa jamathaitaitakeri
kitocheetapo iitoki, joirikakaitakeri
irakoperoriki savorokaraki. Ipoa
jotyeefovushIItunukufI Jess IthuInkImu
vaitaitziri, ikantaiyini: IPuukumeethutu
vakeri ivinkatharite judo-payeeni!
*
30
Osheki ichoontaporovaitakeri,
jomposainavaitantari savorokaraki.
31
Ikuntu jeshItukefo IshIfontzImentuvuItu
kari. Isapokaineri ikithaatakeriri
inkaaranki, ikithaataineri iithaare,
jaanakeri impaikakoteri.
Ipaikakoitziri Jess irojatzi ikamantakari
(Mr. 15.21-41; Lc. 23.26-49; Jn. 19.17-30)
32
Ikanta jiyaataiyanakeni, jomonthuItu
kari Simn poaachari Cirene, IshIntsIven
tuItukefI Ifunutunukefo ImpuIkukotuntuI
tyaariri Jess.
33
Irojatzi jareetantakari
tonkaariki opaita Glgota (akantziro aaka:
Atziriitoni.)
34
Ari ipakoveetakari Jess
imire ikonovaitakero iyepitentsi, ikanta
ithovetavakaro kapiche, temaita irirero.
*
35
Ipoa ipaikakotaitakeri. Ikanta
ovayiriite jaakero ikithaayetari Jess,
itsiparyaavakaayetakaro, IkempItukuuntu
kero jiaaretaita iro iriyotantyaari intzime
ayerone. AfI omonkufutukufI Iuuventu
keri pairani kamantantaneri, ikantake:
Iaareventayeetakaro noithaare,
Ipavakaayeetakaro.
36
Ari isaikaventaiyirini, jaamaakoventari.
37
Ipoa josankinaitake kantakaantakerori
ipaikakoitantakariri, okantzi: IRIKA
JESS, IRIITAKE IVINKATHARITE
JUDO-PAYEENI. Jontarekakoitakeneri
jeokiini ipatziitoki.
38
Ari itsipataitakeri
ipaikakoitziri apite koshintzi, IkutzIyuko
taka aparoni irakojanoriki, pashine
irampateki.
39
Ithainkimayetakeri ikaratzi
avisayetatsiri janta, jotekainata,
*
40
ikantaitziri: Aa eeroka porokirori
tasorentsipanko, iro avisake mava kitaite
povetsikairo eejatzi. Eerokami Itomi Pava
OpuItumu kuufI puyIItuntu IpuIkukoItu
kemi? Povavisaakotaiya.
41
Irojatzi
IkuntukefI eejutzI Ijevufe ompefutusofen
tsitaari itsipayetakari iyotzinkariite,
Fariseo-payeeni, ipoa antarikonaite,
ikantaiyini:
42
Jovavisaakotziri pashine,
kaarima imatantaro irovavisaakotya
irirori, iriromi ivinkatharite
Israel-mirinkaite? AfImI IfovuvIsuukotu
kya ipaikakoitakeri, ufItuke unkempIsun
takerimi?
43
Javentaavetakari Pava,
intsityaa aeeri omaperorika jetakotari
ari irovavisaakotairi. Tema ikantapiintzi:
Naaka Itomi Pava.'"
44
Jimatzitakaro
koshintzipayeeni itsipatakari ipaikakota,
ithainkavaitakeri.
45
Ikuntu ItumputzIkutupuuke oofyuu
tsiri, omapokashitapaaka otsirenitanake,
irojatzi sheeteeni ithaperotanakara
ooryaa.
* 46
Ari ikaimanake Jess
shintsiini, ikantanake: El! El! Lama
sabactani? (Iro ikantaitziri aaaneki
aaka: Pav! Pav! Opaitama
pookaventantakanari?)
47
Ikanta ikaratzi
saikaventakeriri, ikemavetavakari
ikaimanake, ikantaiyini: Pinkemeri,
ikaimatziiri Elas.
48
Ipoa ishiyapainta
aparoni, jomitsiyaatapaintzi manthakintsi
MATEO27
59
kepishaariki, junkovIItukenefI suvofopun
keki, jovuunkukotukenefI IfutsImIyuutuvu
keromi.
49
Ikantaiyini pashine: Auuvu
keriita ari impokake Elas irovayiitairi.
50
Ipoa japiitanakero ikaimanai
shintsiini, peyakotanaka.
51
Okanta janta tasorentsipankoki,
saperyaanake niyanki tontamaitatsiri
ithatashiitzirori, apikota okantanaka,
opoaanaka jenoki irojatzi osaaviki.
Iniroite onikanaka tankayetanake mapi.
52
Ithonka iporokakoyetanake kaminkari,
osheki kameethashireri kamayetaintsiri,
aaayetanai.
53
Tema jaagairanki Jess,
ikaratzi aaayetanaatsiri ishitovanairo
omoroki jiyaayetai iriroriite nampitsiki
tasorentsitatsiri, joaakayetantaa.
54
Ikanta ijevare ovayiriite itsipayetakari
pashine ikaratzi ikatziyaventakari Jess,
jiaakero onikaro, jiaakero okaratzi
avisayetaintsiri, iniroite itharovanake,
ikantanake: Omaperovetyaama
Itomintari Pava irika?
55
Tzimatsi eejatzi janta tsinanepayeeni
amenakotakeriri, irootake poeenchari
Galilea-ki oyaatziri Jess, osheki
ampitakoyetakeri.
56
Jiroka okarataiyini:
Mara Magdalena, Mara iriniro Jacobo
ipoa Jos, ari osaikake eejatzi iriniro
itomipayeeni Zebedeo.
Ikitaitakeri Jess
(Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42)
57
Ikanta osheetyaanake, ari ipokakeri
aparoni ashaarantachari poaachari
Arimatea, ipaita Jos. IfIjutzI jIyotuupIIn
takeri Jess.
58
Jiyaatashitakeri Pilato,
ikantapaakeri: Pishinetenari nonkitatairi
Jess. Ikanta Pilato ikantakaantake
iraanairi inkitatairi.
59
Ikanta Jos
iponatantakari Jess kiteri manthakintsi.
60
JovukotukefI ovukefunutuke jImofontu
shiitziri kaminkaripayeeni shirantaaki,
joipinaakaantake iniroite mapi, joshepI
takotantakari. Piyanaka Jos.
61
Okanta
Mara Magdalena, ipoa pashine Mara,
osaikaventapaintziri tsika ikitaitakeri.
Aamaakoventavetariri tsika ikitaitakeri
62
Okuntu uvIsunuke jovetsIkuventupIIn
taitaro kitaite jimakoryaantaitari, ari
jiyaatake ijevare omperatasorentsitaari
itsipatakari Fariseo-payeeni janta
ipankoki Pilato,
63
ikantapaakeri:
Pinkathar, chapinki eeniro jaaaveta
amatavitantaneri, nokemiri ikantzi:
Aririka nonkamavetakya, Ifo muvutu
paintsine kitaite, aritake naagai.
64
Nokovi potyaante aamaakoventyaarine
irojatzi omonkaratantakyaari mava
kitaite. Aamaashitya iriyaatake tsireni
iriyotaanepayeeni, iragaateri. Impoa
inkantaiya: Aagai Jess! Aririka
irimatakero, ufI ovutsIpefotukyu Ifumutu
vitante.
65
Ari ikantanake Pilato: Jirika
ovayiriite, paanakeri, pinkanteri
iraamaventyaari tsikarika okanta pikoviri
eeroka.
66
Ari jiyaataiyanakeni, jovItsIne
kakoyetapaakeri omoroki. AfI IsuIkuven
taiyirini.
Jaaantaari Jess
(Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10)
28
1
Okanta avisanake kitaite
jimakoryaantaitari, aritake
kitaitamanake etapiintarori kitaite. Ari
IyuutumunuI Mufu MugduIenu otsIputu
nakaro pashine Mara amenairo tsika
ikitaitakeri Jess.
2
Ari onikanakari
shintsiini kipatsi, tema jayiitapaakitzi
InkItevefI munInkufIIte jotunumpyuupuu
kero mapi jashitantaveetarori omoro,
isaikantapaakaro.
3
Shipakirya
Ikuntupuuku IkempItupuukufo ookuthu
rontsi. Kitamaaniki okantaka iithaare
kempivaitaka sharaka.
4
Ikanta ovayiriite
aamaakoventavetariri, iaavakerira,
antaro itharovaiyanakeni, kempIvuItu
naka inkamanakityeemi.
5
Ipoa irika
maninkariite, Ikuntunukefo tsInunepu
MATEO27,28
60
yeeni: Eero pitharovaiyini eeroka.
NIyotuke IfI pIpokushItzI Jess IpuIkuko
veetakari.
6
Te aeeri jaka, aagai. Tema
ari ikantzitakaranki. Pimpoke, pamenero
tsika jovaveetakari Avinkatharite.
7
Pimpiyanake, pInkumuntuyetefI IfIyotuu
nepayeeni, pinkanteri: Aagai Jess,
piyaatai Galilea-ki, ari piaayetairiri.
Aritake nokamantakemi.
8
Okanta
opIyunuku pumpoyuushIfe okuntuyetu
naka. Ifo kuntuchu InIfoIte okImoshIfetu
nake, oshiyashitanakari iriyotaane
onkamantayeteri. Oshiyaminthaita iyaate
onkamantante,
9
ari joaakakarori Jess,
jovethatavakaro. Iyaatashitanakeri
okarikiini, otyeerovashitapaakari,
avithanokiitapaakeri.
10
Ipoa ikantziro
Jess: Eero pitharovi, pIyuute pInkumun
tayetairi nirentziyetaari, iriyaataita
Galilea-ki, ari iriaayetainari.
Ikantayetziri ovayiri
11
Okanta opiyeeyanaka tsinane
onkamantante, jatanake eejatzi ovayiriite
nampitsiki, ikamantapaakeri ijevare
ompefutusofentsItuufI okufutzI uvIsuIn
tsiri.
12
Ari japatoiyanakani antarikonaite,
ikantavakaiyani: Tsika ankantyaaka
omanakotantyaariri? Ikaimaitakeri
ovayiri, ikantziri: JIfIku oshekI nompInu
temiri,
13
pinkantayeteri atziriite:
Niyankiite tsireni, nomaanake. Aamaa
ari ipokaiyakeni iriyotaane, jaanairi.
14
Aririka inkemake jevari, naakatake
kuntukoventemIne eefo jovusunkItuun
tami.
15
Ari jimatakero ovayiriite, jaakeri
ipinaitakeriri, jantakero okaratzi
ikantaitakeriri. Irootakera jantetaari
maaroni judo-payeeni iroka, irojatzi
iroaaka.
Jotyaantziri Jess iriyotaane
(Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23)
16
Ikanta 11 iriyotaane Jess, jutuIyu
keni Galilea-kI osuIkIfu otzIshI IkuntukefI
ranki Jess ari irieeriri.
17
Ikanta
jiaavairira, jotyeerovashitavaari. Iro
kuntuchu tzImuyetutsI kIsoshIfeventuvuI
riri.
18
Ikanta jokarikitapaakari Jess,
ikantapairi: Iriaapinkathaperoyeetaina
inkiteki eejatzi kipatsiki.
19
Irootake
nonkantantyaamiri: Piyaatero maaroni
nampitsi, pinkempisantakaayetairi
atziripayeeni, pothotyeero maaroni.
Aririka inkempisantayetai, povIInkuuye
tairi, pimpairyeeri Ashitairi, Itomi, ipoa
Tasorentsinkantsi.
20
Piyotaayetairi
atziripayeeni irimayetairo okaratzi
nokamantayetakemiri. AfIfu nontsIputu
piintatyeeyaami naaka, kiso novemi
irojatzi apaata onthonkantaiyaari
kipatsi. Ari nonkantyaari.
MATEO28
61
Ikamantantakeri Juan oviinkaatantaneri
(Mt. 3.1-12; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28)
1
1
Jiroka okanta opoaantanakari
Kameethari aantsi aaventakotziriri
Itomi Pava, paitachari Jesucristo.
2
Pairani tzimatsi kamantantaneri ipaita
Isaas. Josankinatakotakeri Pava
iaanatziri Itomi, ikantziri:
inkamantakotemi,
Iriitake ovetsikanontemine.
3
Incheraacheraaventapaakemi tsika te
inampiitaro, inkantantapaake:
Povameethataineri Avinkatharite
tsika inkenapaake,
avotsi.
4
Ari okantamaitaka, monkarataka
iaaventayeetakeri. Kinkithatake
pairani Juan tsika te inampiitaro,
iaaventapaakero oviinkaataantsi,
ikantantapaake: Poviinkaatzimentyaari
Avinkatharite, povushuuntuIfo kuufIpe
rori, ufItuke ImpeyukoyetuImIfo pIkuufI
peroshirevetaka.
5
OshekIfu pokushItu
keriri Juan, Judea-satziite ipoa
Jerusaln-satziite. Ikumuntukoyetupuu
kero ikaariperoshiretzi, irootake
joviinkaayeetantakariri jiaaki Jordn.
6
Iithaaretari Juan, jontyeetziro ivitzi
camello. JovuthukItufI meshInuntsImu
shi. Jaaantari jovayetari kentori,
jimiretari iyaaki pitsi.
7
Jiroka ikantake
Juan ikinkithatzi: AutsIkItuke mupefo
tzirori iaapinkatharentsitzi, nouupIn
kathatzitataikari naaka. Te aritaajate
inkempitakaantyaana iromperatane
onkantya noiyotashitantyaariri
no-zapato-ryeeri.
8
IfIItukefu kempItu
kaantyaarone iroviinkaatantatyeerimi
Tasorentsinkantsi. Naakamacheeni
intaani noviinkaatantamatsitaro jiaa.
Joviinkaata Jess
(Mt. 3.13-17; Lc. 3.21-22)
9
Ikanta ipokake Jess ipoaakaro
nampitsiki Nazaret saikatsiri Galilea.
Joviinkaatavakeri Juan antaraaki jiaa
Jordn.
10
Iro intonkaantanakyaarimi
Jess, kempIvuItuku ushItufyuunukItyee
yaami inkite, IuuvukefI josuuvIInkushItu
paakari Tasorentsinkantsi ikenapaake
jenoki joshiyapaakari shiro.
11
Ikemaitatzi
jenoki ikantaitanake:
Oshekira nokimoshireventakemi
Notomi, eefokutuke netukopefo
tane.
(Mt. 4.1-11; Lc. 4.1-13)
12
IkuntukuunukufIfu Jess TusofentsIn
kantsi, jatake tsika te inampiitaro.
13
Ari
IkovuvetukufI Sutuns InkuufIpefoshIfetu
kairimi. Tema osheki kitaite isaikake
janta itzimayetzira koveenkari piratsi,
okaratzi 40 kitaite. Iro ipokantapaakari
maninkariite jampitakotakeri.
KAMEETHARI AANTSI JOSANKINATAKERI
MARCOS
62
(Mt. 4.12-17; Lc. 4.14-15)
14
Ipoa ikenanake Jess Galilea-ki
inkamantantero Kameethari aantsi
aaventakotziriri tsika ikanta Pava
ipinkathariventantai. Aritakera
jashitakoitakeri Juan irirori.
15
Ikuntuntu
paake Jess, ikamantantzi: Monkarataka
IfIeetuntyuufIfI Puvu ImpInkuthufIven
tantai, pinkempisantairo Kameethari
aantsi. PovushuuntuyetuIfo pIkuufIpefo
shirevaitzi.
Jaantaitanakariri 4 shimaatzinkari
(Mt. 4.18-22; Lc. 5.1-11)
16
Okanta pashine kitaite ikenanake
Jess inkaarethapyaaki Galilea, Iuupuu
tziiri paitachari Simn itsipatakari
irirentzi Andrs ikithataiyini. Tema
shimaatzinkari inaiyini.
17
Ikantapaakeri:
Poyaatena, onkempitaiyaaro iroaaka
iriimi atziri noshimaatakagaiyaami.
18
Aripaitera joyaatanakeri, jookanakero
iithamento.
19
Iro jovaavetanaka
kapicheeni, iaapaatziiri itomipayeeni
Zebedeo paitachari Jacobo itsipatakari
irirentzi Juan, IsuIkuIyInI IpItokI jovuIpu
tziro iithare.
20
Jaanakeri eejatzi. Eeniro
isaikanake iriri itsipayetanaari iratzirite.
Atziri jaakiri peyari
(Lc. 4.31-37)
21
Aritake areetaiyakani Jess
nampitsiki Capernaum. Okanta aparoni
kitaite jimakoryaantaitari, jIyotuuntu
paake japatotapiintaita.
22
Tera omaanta
ishintsinka jiyotaantzira, janaanakeri
iyotzinkariite, InIfoIte IpumpoyuumIn
thaitanakeri.
23
Ariya isaikakeri janta
atziri jaakiri peyari, kaimanake irirori,
24
ikantzi: Jess, Nazaret-satzi, niyotzimi
naaka, eerokatake itasorentsite Pava. Iro
pipokantari jaka paperotaiyenani.
25
Ikantanakeri Jess: Pimairete peyari!
Piyaate!
26
Ikaimanake shintsiini atziri,
jompetatakaavaitanakari iveyarite,
jookanakerira.
27
Ikantavakaanaka
atziriite: Piaataiteri irika, ikitsirinkiri
jovavisaakotziri jaakiri peyari." Ipumpo
yaaperoitanakeri.
28
Ikemakoitanakeri
thaankiini Jess maaroni janta Galilea-ki.
Jovashinchagairo Jess iriyote Pedro
(Mt. 8.14-15; Lc. 4.38-39)
29
Ikuntu IshItovunuIfu Jess juputotu
piintaita, jaanakeri Juan ipoa Jacobo,
ikenaiyanakeni ipankoki Simn,
isaikitara eejatzi Andrs irirentzi Simn.
30
Iro jareetapaakityaani, ikantaitavakeri:
Okatsirinkavaitatzi iriyote Simn.
31
Eekero ipithokashitaro, jukuthuvukotu
kero, jomisaikakero. Eshitanake
okatsirinkavaiveta. Piriintanaka
umenuyetuvukenefI ompuItyu ompuvuke
riri.
Jovashinchaayetziri Jess mantsiyari
(Mt. 8.16-17; Lc. 4.40-41)
32
Okanta osheetyaanake, jumuItupuuke
neri Jess osheki mantsiyari, jumuItuke
neri eejatzi osheki jaakiri peyari.
33
IpIyo
tzimentaitapaakari pankotsiki.
34
Jovashinchaayetairi maaroni. Tera
ishinete aparoni peyari iriaavaite
jovushInchuuyetzIfIfu IkufutzI juukuye
tziri. Tema jiyotzi peyari irirori tsika
ipaita Jess.
Jiyotaantzi Jess maaroni Galilea-ki
(Lc. 4.42-44)
35
Okanta okitaitzimatake, ununenku
naka Jess iaauutzI tsIku te InumpII
taro.
36
Ikanta Simn itsipatakari ikaratzi
joyaataiyirini, ikokovatairi.
37
Ikanta
iaapairi, ikantapairi: Iyotaanari,
ikokovaitatziimi.
38
Jakanakeri irirori
ikantzi: Thame aate, tefu Ifo nompokun
tyaari nosaike jaka, ontzImutye nIyotuun
tayete eejatzi pashineki nampitsi.
39
Ari
MARCOS1
63
okantamaitaka, ithonka Jess janiitakero
Galilea, jiyotaantake maaroni nampitsi
tsika japatotapiintaita, jovashinchaayetai
osheki jaakayevetari peyari.
Jovashinchaayeetziri omatziri pathaarontsi
(Mt. 8.1-4; Lc. 5.12-16)
40
Ipoa ipokake omatziri pathaarontsi,
jotyeerovashitapaakari Jess, Ikuntupuu
keri: Pikovirika, ufI onkuntuke povushIn
chagaina.
41
Jamenanakeri Jess,
jetakoshiretanakari. Jantantakari
kapicheeni irako, ikantziri: Nokovi,
peshitakotai!
42
EshItukotunuke Iputhuu
vaivetaka.
43
Ikantavetavaari jiyaataira
inampiki,
44
ikantziri: Eefofu pIkumuntu
kotana. AputzIfo povunukefo pIyuutushI
teri omperatasorentsitaari, pImonkufu
tairo ikantakaantakeri pairani Moiss-ni,
paanake pinkitevathatantaiyaari, iroora
iriyoyeetantaityaari eshitakotaimi.
45
Iro
kantamaitacha pathaavaivetachari,
ikamantantanake nampitsiki tsika okanta
jeshitakotantaari. Iro kaari aritantanaa
isaikanai Jess nampitsiki. Jatake tsika te
inampiitaro, ari isaikakeri. Arimaitaka
ipokashitziriri osheki atziri.
(Mt. 9.1-8; Lc. 5.17-26)
2
1
Avisake tsika okaratzi kitaite,
eejatzi ipiyaa Jess nampitsiki
Capernaum. Ikemayetavai atziriite,
ikantaitzi: Areetaa Jess.
2
IpIyotzImen
tavaari eejatzi, te irantetapaakyaaro
pankotsi. Jiyotaayetapairi maaroni.
3
Tzimatsiya 4 atziri pokashitakeriri Jess
janatakotakeri kisoporokitatsiri.
4
Te
onkante irieeri, jotzikaakeri atziriite
piyotainchari. Ataitanake jenoki
pankotsiki, joveyantakero ikatziyakara
Jess, jovaniiryaakotakeri mantsiyari.
5
Ikanta Jess, jIyotukotuvukefI Ifuventuu
shiretaneete, iaanatavakeri mantsiyari,
ikantziri: Notom, ipeyakoitaimiro
pikaariperoshirevetaka.
6
Kemavakeya
iyotzinkariite, ikantashiretaiyanake
irirori:
7
Ithainkakeri Pava irika. Tema
tekatsi kanterone impeyakotantero
kaariperori, apaniro ikanta irirori Pava
ipeyakotantziro.
8
Iyotake Jess
ikinkishiretakari, ari josampitziri,
ikantziri: OpuItumu pIkInkIshIfevuItu
shitantari?
9
Tema onkameethatzimotemi
nonkanteri kisoporokiri: Ipeyakoitaimiro
piyaariperoshirenka? Irooma pikovi
nonkanteri: Pinkatziye, paanairo
ponoryaamento, piyaatai?
10
Iroaaka
pieeri Itomi Atziri tzimatsi ishintsinka,
ipeyakotziri kaariperoshireriite.
Ipithokashitanakari kisoporokiri,
ikantanakeri:
11
Pinkatziye! Paanairo
ponoryaamento. Piyaatai.
12
Katziyanaka
mantsiyari, jaanairo jonoryaantavetari,
shitovanake. Maaroni atziri iaavakeri.
Ipampoyaaminthatanakeri iaayetakerira.
Itharomentaventanakari Pava, Ikuntuye
tanake: Omapero okameethatake iroka.
Tera aaapiinte oshiyaarone.
Jaantanakariri Jess paitachari Lev
(Mt. 9.9-13; Lc. 5.27-32)
13
Ipou jupIItupuIfo Jess jIyotuuyetu
pairi atziri inkaarethapyaaki. AfI IpIyotzI
mentaitavaari eejatzi.
14
Ikuntu Ithonkunu
kero jiyotaantzi, avisanake. Irojatzi
iaantapaakariri itomi Alfeo paitachari
Lev, isaiki irirori ikovakoyetziri kireeki
isheninkapayeeni. Ikantapaakeri:
Poyaatena! Katziyanaka, joyuutunu
keri.
15
Ipoa Lev irirori, jaanakeri Jess
irovakaiyaari ipankoki. Ari jiyaatzitakari
eejatzi iriyotaane, ikempiyapaakari
kovakoyetziriri isheninka kireeki, ipoa
kaariperoshireriite. Osheki piyotaincha
jovaiyani.
16
Ikanta Fariseo-payeeni
itsipatakari iyotzinkariite, josampitakeri
iriyotaane Jess, ikantziri: Opaitama
IkempIyuntufIfI IyotuImIfI kuufIpefoshIfe
riite, ikempiyakari eejatzi kovakotziriri
MARCOS1,2
64
isheninka?
17
Ari jakanake Jess,
ikantanakeri: Aririka irimantsiyate atziri
ipokashitziri aaventantzinkari, iriima
atziri kaari mantsiyatatsine tekatsi inkove
irirori. Tera iro nopokajaantantakari
nuuku nonkuImushIfeyetuIfI kumeethushI
reriite, uu nopokushItuutzIIfI kuufIpefo
shireriite nonkaimashireyetairi.
Iaaventziro Jess itzitaita
(Mt. 9.14-17; Lc. 5.33-39)
18
Tzimatsira pokashitakeriri Jess,
josampitapaakeri ikantziri: ItzItupIIntu
karo iriyotaane Juan irovarite, ari
ikempitari iriyotaane Fariseo-payeeni.
Opaitama kaari itzitantaro piyotaane
eeroka?
19
Jakanakeri Jess, ikantziri:
Aririka inkempiyeetyaari aavakaachari,
Arima irovashireneentaitakya?
Kempitaka eero, aa kimoshirera
inkantaitya irovaitya.
20
Irooma apaata,
aririka iragaitakeri iimentaitari,
aripaitera intziventavaitaityaari.
21
Aparoni paisatori ikithaataitari,
aririkami irovapatankaitantyaaro
ovakeramairi osape, ufIfu osupefyuupefo
tunuke umpIthutunukyuufIku ovukefu
mairi.
22
Iroora aritatsi irovayeetero
ovakerari imireyeetari, ovakerariki
meshinantsinaki. Ifoomu IfovuntushIItu
kyaaro paisatonakiki, ufI osunufyuukotu
nake, apiteroite apaatashivaitakya.
jimakoryaantaitari
(Mt. 12.1-8; Lc. 6.1-5)
23
Okuntu upufonI kItuIte Imukofyuun
taitari, Ikenunuke Jess punkIfentsImu
shiki. Ari javiikitanakeri iriyotaane
okithoki pankirentsi.
24
Te onimoteri
Fariseo-payeeni, josampitakeri Jess,
ikantanakeri: Opaitama javiikitantarori
piyotaane? Temu IfIyote te oshInetuun
tsite kitaiteriki jimakoryaantaitari?
25
Jakanake Jess ikantzi: Tema
piaanatakoteri ikantakota David-ni
itsipayetakari ikarataiyini aantavetakariri
itashe?
26
Ikyaake tasorentsipankoki
ijevavetari Abiatar-ni, jovukufo tusofen
tsitanta, ipakeri eejatzi itsipayetakari.
Tera oshinetaantsiveta, IntuunI jovupIIn
tavetaro Omperatasorentsitaari.
27
Eekero ikantanakitzi Jess: Tema iriira
utzIfIIte kuntukuuntukefofI jovetsIkuntuI
takarori kitaite jimakoryaantaitari. Tera
Ifo kItuIte jImukofyuuntuItufI kuntukuun
terone jovetsikayeetantakariri atziriite.
28
Irika Itomi Atziri ipinkathariperotzi
irirori, janayiro iroka kitaite.
Atziri kisovakori
(Mt. 12.9-14; Lc. 6.6-11)
3
1
Ipoa ikyaapai eejatzi Jess
japatotapiintaita. Ari isaikake atziri
kisovakori.
2
Ikovaitatziira irieeteri
irovashinchaayetairi mantsiyari kitaite
jimakoryaantaitari. Aamaane jovaitakeri,
onantyaari inkantakoiteri.
3
Ipoa Jess
ikaimakeri mantsiyari, ikantziri:
Pimpoke, posatekya niyanki.
4
JosumpI
takeri piyotzimentakariri: Otzimikama
shinetaantsitatsiri anteri kitaite
jimakoryaantaitari? Tema arite
aneshinonkatante, irooma aritatsi
avamaante? Tema aritzi antero
kameethari, Ifoomu ufItutsI unkuufIpefo
vaite? Tekatsira akatsine.
5
Ipumpoyuu
nakeri Jess piyotzimentakariri,
ovatsimashiretanakeri jiaayetakerira te
irineshinonkayetante, ikantanakeri
mantsiyari: Pinthaaryaavakotai!
Matanaka, akotsitanai kameetha atziri.
6
Ikanta Fariseo-payeeni, jutuke IkInkIthu
vaitakairi aapatziyariri Herodes iramene
tsika inkantero irovamaakaantantyaariri
Jess.
Ipiyotaita inkaarethapyaaki
7
Ipoa ishitovanai Jess, ikenanai
inkaarethapyaaki itsipatanaari iriyotaane.
MARCOS2,3
65
Joyaareki jovanakeri Galilea-satzi,
Judea-satzi,
8
Jerusaln-satzi, Idumea-satzi,
maaroni nampiyetarori intatsikero
antaraaki jiaa Jordn. Ikemakotakeri
eejatzi Tiro-satzi, Sidn-satzi, ikantaitzi:
Osheki itasonkaventantake Jess, jantake
osheki kaari iaapiintaitzi." PokuIyunu
keni iriroriite irieeri.
9
Irootake Jess
ikantantanakariri iriyotaane irameneneri
pitotsi, eero janavyeetantari.
10
Jimatakero
Jess, jovashinchaayetake osheki. OtutsIn
kapirinikitavakaaka mantsiyari ikovira
irantantavakyaari kapicheeni irako.
11
Ipokayetzira jaakayetziri peyari,
jotyeerovashitari Jess, ikaimimaita
shintsiini, ikantzi: Eeroka Itomi Pava,
niyotzimi naaka!
12
Onkantya eero
jiyotzitantaitari Jess, ikisathayetakeri.
Jiyoshiitake Jess 12 Irotyaantajanoriite
(Mt. 10.1-4; Lc. 6.12-16)
13
Ipoa itonkaanake Jess otzishiki.
Arira ikaimakaantapaakeri ikaratzi
ookimotakariri. Jataiyakeni ikaratzi
ikaimakaantakeri.
14
AfIpuItefu jIyoshII
take 12 intsipatapiintyaari, iriitake
irotyaanteri inkinkithatakaantayete.
15
Ipasavyaakari irovashinchaayetairi
irirori mantsiyari, ikaratzi jaakayetziri
peyari.
16
Jirika ikaratzi jiyoshiitakeri:
Simn, ipaitakeri Pedro.
17
Ipoaapaaka
Jacobo itomi Zebedeo itsipataakeri Juan,
irijatzi irirentzi Jacobo. Ipaitakeri
Boanerges, (akantziri aaaneki aaka:
Otomi ookatharontsi.)
18
Ipoaapaaka
eejatzi Andrs, Felipe, Bartolom, Mateo,
Toms, Jacobo itomi Alfeo, Tadeo, eejatzi
Simn ipaitakeri Kisakotantaneri,
19
ipoaapaaka Judas Iscariote, tsika
intzime pithokashityaarine.
Kishimatziriri Tasorentsinkantsi
(Mt. 12.22-32; Lc. 11.14-23)
20
Ipoa ipokaiyeeni Jess pankotsiki.
Ari ipiyotzimentavaari osheki atziriite, te
onkante iriyaatapainte irovaiya Jess.
21
Tzimatsi kantayetaintsiri: ShInkIven
taka Jess." Ifo IpokuntuvetukufI IshenIn
kathoriite, iraanairimi.
22
AfeetuIyupuu
kani eejatzi iyotzinkariite ipoaayetaka
Jerusaln, ikantapaake irirori: Irika
atziri jovashinchaatziiri ashitariri peyari
paitachari Beelzeb,' Ifootuke jovushIn
chaayetantariri ikaratzi jaakayetziri
peyari.
23
Ikanta ikemakera Jess,
japatotaiyakerini, joshiyakaaventatziiniri
okaratzi ikantayetakeriri, ikantziri:
Tzimatsima peyari kaminaavakaachari
eero jaakantanta?
24
AfIfIku IfuntumInthu
tuvukuIyu utzIfI tsIku IpInkuthufIventuI
tziri aparoniki nampitsi, jIIIfo jovupIn
taavaka.
25
Aririka irantaminthatavakaiya
eejatzi atziri isaikavankotavakaiyani, ari
iriaakero irovapintaavakaiya.
26
Ari
IkuntufI eejutzI peyufI ufIfIku IfuntumIn
thatavakaiyaami, ufI IfovupIntuuvukuu
kya, eero iiiro ishintsite, ari
inthonkyaari.
27
ApufonI utzIfI uupefotu
chari kameetha, tekatsira materine
inkyaashiteri ipankoki irayiteri
jashiyetari irirori. Irooma aririka
iroosoitakeri, aritake irimaitakeri.
28
Pinkeme nonkante: kuntutsI Impeyu
kotuIfI Puvu Inkufute kuufIpefoshIfevuItu
tsine, onkuntuvetukyu InkuntzImuvuIvetu
kyaari.
29
IfIImu Inkufute kuntzImuvuItu
kerine Tasorentsinkantsi, irashira
irovaatyeero, eerova ipeyakoitairi.
30
Iroora ikantantakari Jess, tema
ikantayeetatziiri: Kamaari inatzi.
Iriniro Jess ipoa irirentzipayeeni
(Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21)
31
Ariya areetapaakari iriniro Jess
otsipatakari irirentzipayeeni, okuImu
kaantapaakeri, okatziyapaaka jakakiroki.
32
IkuntuvetukufI IkufutzI uputoventuku
riri: Ari opokiri piniro otsipatakari
pirentzipayeeni, okovi oeemi.
33
Ikuntu
nake Jess: NIInkumu pIkInkIshIfetuI
MARCOS3
66
*4.8: Kantakotajaantachari jaka okaratzi shookapaintsiri, aamaaka okaratzi 30 okithoki,
pashine okaratzi 60 okithoki, pashine okaratzi 100 okithoki.
yarini eeroka iro nonirontari, IfI nIfentzI
tari?
34
AfI jumenuyetunukefI uputoven
takariri, ikantzi: Irikaite, iriiyetakera
nokempitakaantaari nirentzi, irijatzi
nokempitakaantaari noniro.
35
Ikaratzi
antanairori ikovayetziri Pava, iriitakera
nirentzitari, irojatzi notsirontaari, irojatzi
nonirontari.
Joshiyakaaventziri Jess pankivairentzi
(Mt. 13.1-23; Lc. 8.4-15)
4
1
Ipoa ipiyanaa eejatzi Jess
inkaarethapyaaki, jiyotaantapai.
Ipiyotzimentaitavaari. Otetanaka
pitotsiki, saikakotake niyankyaaki
kapicheeni, katziyeeyakani atziriite
othapyaaki ikempisantziri.
2
Maaroni
jiyotaayetziriri, joshiyakaaventatziiniri,
ikantzi:
3
TzImutsI upufonI punkIvuIfen
tzi, jatatsiri impankite.
4
Ikuntu jookukItu
kero ivankire, tzimatsi ookakitapainchari
avotsiki. Ipoa ipokaiyapaakeni tsimeri,
jovapaakaro.
5
TzImutsI pushIne ookukItu
painchari tsika omapiporokitzi te
ontzimaperote kipatsi. Thaankiperoini
oshookavetanaka. Tefu ontontuputhupe
rotatye kipatsi,
6
sampishitanake
pankirentsi jooryaapaakera ooryaa. Tema
te onkyaaperote oparitha inthomointa.
7
Tzimatsiya pashine ookakitapainchari
okitocheemashitzi, anaanakero iroori
oshookanake. Te onkithokite.
8
TzImu
tsIyu pushIne ookukItupuInchufI okumee
thavanetzi kipatsi, suunkunu oshooku
paake, kithokitanake maaroni. TzImuye
tai okitho aparopayeeni okaratzi
shookaintsiri. Aparoni shookapaintsiri,
eepiyokiini okithokitanake, pashine
osheki piyokineentanaintsiri, pashine
oshekiperotanaintsiri okitho.
* 9
Eekero
ikantanakitzi Jess: KovutsIfI Inkemu
thatero, irovayempitatya inkempisante.
10
Aritake jataiyeeni maaroni atziri,
intaani isaikake Jess itsipayetakari
oyaayetapiintakeriri, ipoa 12 iriyotaane.
Ari josampitaiyakeri Jess, ikantziri:
Tsikama okantakotaka okaratzi
poshiyakaaventakeri inkaaranki?
11
Jakanakeri Jess, ikantzi: Iroaakara
nonkamantemiro kaari piyovetaiyani,
aritake piyotairo tsika ikanta Pava
ipinkathariventantzi. IfIImu pushInepu
yeeni, eero nokamantzitari irirori, intaani
noshiyakaaventayeteneri,
12
ari onkantya
eero iaantaro ikemayevetari. Onkuntu
vetakya inkempisante, eefo Ikemuthu
tziro, ufI onkuntyu eefo IpushIneshIfetun
taa, tema eero ipeyakoitairi irirori.
13
Ipoa Jess josampitziri, ikantziri:
Temu pIyotuvukefo noshIyukuuventu
keri? Aririka noshiyakaaventakemiro
pashine, tsIkutyu pInkuntyu pIyotuntyuu
rori?
14
Tema irika atziri ookakitakerori
ivankire, iriira oshiyakaaventacha
kamantantzirori iaane Pava.
15
Tzimatsi
kemavetarori aantsi, ipokapaake
Satans, imaisantakaapaakeri. IfIIyetu
kera oshiyakaaventziri ookakitapainchari
avotsiki.
16
Tzimatsi kemavetarori aantsi,
ikempisantaveta thaankiini. JoshIyukove
takaro ookakitapainchari omapiporokitzi,
oshookavetanaka thaankiini.
17
Tera
iriyotakoperotatyeero aantsi, te
inkisashityaaro ikemaantsiventanakaro
ikempisantanairo aantsi, jovushuuntunu
kero. JoshIyukufofu punkIfentsI sumpIshI
tanaintsiri, tera onkyaaperotatye oparitha
inthomointa kipatsiki.
18
Tzimatsi pashine
kemavetarori aantsi, oshiyakaaventakeri
ookakitapainchari kitocheemashiki.
19
Okantakaantziro jamatavivaita apaniro,
ikinkishiryaakotaro irashaarantya, iro
ikovaperotake ontzimimotairi maaroni.
Anaanakero aantsi ikemavetavakari,
MARCOS3,4
67
*4.20: Pamenero kantakotachari janta versculo 4.8. *4.24: Okaratzi aaventakotachari jaka,
jiroka okantakota: Kapicheenirika pinkempisantavakero nokantakemiri, kapicheeni piyotairo.
Irooma pinkempisantaperotavakerika, osheki piyotavakeri, eekero niyotakaaperotanakityeemiro.
*4.25: Jiroka okantakotziri okaratzi iaaventaitziri jaka: Ikaratzi iyotavakerone niyotaakeriri,
eekero niyotakaaperotanakityeeri. Iriima kaari kempisantavakerone niyotaavetakariri,
irimaperotya eero jiyotairo. *4.31: Iro ikantakoitzi jaka okitho iryaanitatsiri pankirentsi
paitachari mostaza, shookatsiri inampiki pashine atziri.
joshIyukufo punkIfentsI kuufI kIthotu
tsine.
20
Tzimatsiya kemavakerori aantsi,
oshiyakaaventakeri ookakitapainchari
okameethavanetzi kipatsi. IkempIsuntu
nai, joshIyukotukufo upufonI shookupuIn
tsiri, tzImunuIntsIfI eepIyokIInI okIthokI
tanake, pushIne oshekI pIyokIneentunuIn
tsiri, pashine oshekiperotanaintsiri
okitho.
*
Onkoaatakoyetai omanakoyevetainchari
(Lc. 8.16-18)
21
Ipoa ikantake eejatzi: Ankoverika
ootyaari ootamento, ufImu untutukotu
keri kovitzinaki? Avakotzirima
otapinaki? Tera. Aa iro akovi onkoee
tye maaroni inkene amenavaite.
22
Ari
onkantyaari eejatzi, ontzimatye onkouu
takoyetai omanakoyevetainchari,
ooaarontairo kaari ikemathaveeta
pairani.
23
Kovirori inkemathatairo,
inkempisante.
24
Ikantanakeri eejatzi:
Paamaiyaarora okaratzi pikemakeri.
Otzimikari pantzimotantane, jImupefo
yeetaimikari apaata eeroka.
* 25
Tsikarika
itzimi otzimimotakeri, ufI ontzImImotzII
tairi. Iriima kaari otzimimotzi, eekerora
IfIyuututye IfIeefo eefo ontzImImopefo
yetairi.
*
Joshiyakaaventziro Jess
oshooki pankirentsi
26
Tzimatsira oshiyari ipinkathariventantai
Pava. Oshiyatyaarira aparoni shirampari
pankitzirori pankirentsi,
27
imayira
tsireni, inkakitamanai. Temaita iriyotero
tsika okanta oshookantanakari ivankire.
28
Apanirora oshookavaitzi, etanakyaaro
oshitovanake iryaani oshi, impoa
ompovainkaryaanake, tzimanake osheki
okithoki.
29
Onkantya osampatake,
monkufupuItetupuuku IfuuvutuntuItyuu
rori.
okitho inchato iryaanitatsiri
(Mt. 13.31-32; Lc. 13.18-19)
30
Ikantanake eejatzi Jess: Opaitama
oshiyari eejatzi ipinkathariventantai
Pava? OpuItumu noshIyukuuventemI
rori?
31
OshIyutyuufofu ufIfIku umpunkI
tero iryaanitatsiri okitho pankirentsi.
Okantaveta iryaani onaveta,
* 32
aririka
ampankitakero, oshookanake, unuunu
kero pashine pankirentsi, untufo onkuntu
yetya oteva, ari irimavoshiyetyaari
tsimeri otsimankatapeshitake.
Opaitama joshiyakaaventantarori
Jess iaaventayetziri?
(Mt. 13.34-35)
33
AfI IkuntupIIntutyu Jess joshIyukuu
ventuyetzInIfI utzIfI okufutzI jIyotuuyetzI
riri. Kapicheenirika inkemathayetakero
atziriite, kapicheenira iriyotaayeteri.
Oshekirika inkemathayetakero atziriite,
oshekira iriyotaayeteri.
34
Tekatsi aparoni
okufutzI IkumuntuntzIfI kuufI joshIyukuu
ventzi. Iriima iriyotaane, Ikemuthutukuu
keri maaroni otzimi jiyotaantayetakeri.
(Mt. 8.23-27; Lc. 8.22-25)
35
Okanta osheetyaanake, ikantanairi
iriyotaane: Thume umontyuguI IntutsIke
MARCOS4
68
ronta.
36
Aritake jatanai maaroni
piyotzimentakariri. Tema aritake isaikake
irirori pitotsiki montyaakotaiyanaani.
TzImutsIyu oyuutunukefIfI Ikenukoyetu
nake pashineki pitotsi.
37
AfI omupoku
paakari iniroite tampyaa, otumukuutu
nake antaro, otetaatapaaka jiaa
pitotsiki, irootzimatake intsitsiyakote.
38
Jovakiryagaitanakeri jimayira opoopaki
pitotsi, jotziitotaka, ikantaitziri: IIyotuu
nar! Antsitsiyakotaty!
39
Piriintanaka
Jess, iaanatanakero tampyaa,
ikantziro: Aritapaake pitampyaatake!
Ikantzitanakaro inkaare eejatzi: IPImuI
ryaate! Avisanake tampyaa, muIfyuutu
nai inkaare.
40
Ikantziri iriyotaane:
Opaitama pitharovantanakari?
Tekerama paventaari Pava?
41
Osheki
iaapinkathatanakeri, ikantavakaiyani
itharonkakiini: Ipaitatyaakama irika
joimairentantarori tampyaa, joImuIfen
tziro eejatzi inkaare?
(Mt. 8.28-34; Lc. 8.26-39)
5
1
Areetapaaka Jess intatsikero
inkaare, inampiki Gadara-satzi.
2
Iro
jaatakotapaakitziini, ishiyashitavakari
jaakiri peyari ipoaakaro kitataariki,
3
ari
isaikavaitziri irirori. Te iraavyeeteri
joosoveetantari ashirotha.
4
Itzimpeshiro
joosoveetantari iitziki eejatzi irakoki.
Tekatsira kitsirinkerine.
5
AfI IkuntuItu
tyaani maaroni kitaite eejatzi tsireni,
ikenayetzi otzishiki, kitataariki,
ikaimavaitzi, Itotukuuyetufo mupIshetu
payeeni.
6
Ikanta iaavakerira ipokake
Jess, ishiyashitavakari, jotyeefovushItu
paakari.
7
Ikaimapaake shintsiini, ikantzi:
Jess, Itomi Pavaperotatsiri, tera
nonkove povashinonkaina! Tsikama
pinkantaajatenaka?
8
Temu IkIsupuukI
tziiri Jess, ikantapaakeri: Piyaate
peyari!
9
Ipoa josampitanakeri:
Tsikama pipaitaka? Ari jakanake
peyari, ikantzi: Nopaita Oshekyaantzi,
tema osheki nokarataiyini.
10
Eekero
ikantanakitzi peyari: Te nonkove
pomityaantena pashineki nampitsi.
11
Ari
ipiyotaka tyonkaarikiini osheki chancho
ishintaraiyini.
12
Ikantaiyini peyari:
Pomityaantena janta chanchoki.
13
Ari
ikantzi Jess: Pimatero. Arira
ishiyeeyanakani chancho imperetatzi
otzishi, mitagaiyapaakani inkaareki, ari
ithonka ipiinkake. Aamaaka ikaraveta
2,000 chancho.
14
Itharovaiyanakeni aamaakoventariri,
shiyeeyanakani ikamantantapaake
nampitsiki, ikamantakeri eejatzi maaroni
saikayetatsiri irovaneki. Pokaiyanakeni
iramenero avisaintsiri.
15
IpokushIItunu
keri Jess, ieetapaatziiri jaakavetari
peyari. Isaikake, ikithaataa, kameetha
ikantanaa. IthufovukuupuukufI Iuupuu
keri.
16
Ikaratzi aakeriri inkaaranki
ikamantavakeri pokayetaintsiri, ikantzi:
Piaakeri irika, IfIItuke Jess ovuvIsuu
kotairiri. Joviinkakaantake eejatzi osheki
chancho.
17
Ikantaitanakeri Jess:
Piyaatai, te nonkove pisaikimotena.
18
Ipoa jotetana Jess pitotsiki. Ikuntuve
tavaari jovavisaakotairi: Nokovi
noyaatanakemi.
19
Jakanake Jess,
ikantzi: Eero poyaatana, piyaatai
pisheninkaki. Pinkantapairi: 'JIneshInon
kataana Pinkathari.'"
20
Jimatakero
jaakavetari peyari, jatai inampiki
paitachari Decpolis, ikamantapairi
maaroni atziri, ikantapairi: JovuvIsuuko
taana Jess. Ipampoyaaminthaitanakeri
ikemaitzirira ikantayetapairi.
(Mt. 9.18-26; Lc. 8.40-56)
21
Ikanta ipiya Jess ipoagaaro
intatsikero. Ipiyotzimentavaari osheki
atziri inkaarethapyaaki.
22
AfI jufeetupuu
kaya jevatatsiri japatopiintaita ipaita
MARCOS4,5
69
*5.41: Irootake iaavaitakeri Jess, tema arameo onatzi jiaanetari irirori. *6.3: Jacobo,
irijatzira ikantaitzitari eejatzi Santiago.
Jairo. Jiaapaakeri Jess, jotyeefovushI
tapaakari,
23
ikantapaakeri: Onkamatyee
nishinto. Nokovi piyaate pantantaiyaaro
kapicheeni pako, eshitakotaita.
24
Ari
jiyaatanake Jess, iro kantamaitacha
joyaatanakeri osheki atziri, junuvyIImutu
nakeri.
25
Okuntu upufonI tsInune osokuuvuItu
chari, tzimakotake 12 osufentsI omuntsI
yavaitake,
26
osheki jaaventaveetakaro,
aperotakero tzimimovetarori opinaventa.
Amenaashivaitaka, eekero iyaatatzi
omantsiyatzi.
27
Okemuke IfoofI Iuuven
taitziri Jess, ikantaitzi: OvushInchuun
taneri inatzi Jess. Osatekantanakari
atziri okenashitanakeri itaapiiki,
antzitapaakeri kapicheeni iithaare.
28
Tema okantashiretanakitzi iroori:
Aririka nantzitakeri iithaare, ufI neshItu
kotai.
29
Apathakero eshitanake
osokaavaiveta.
30
Jiyotzitanaka Jess
tzimatsi ovashinchaashitakari ishintsinka,
josampitanakeri oyaayetakeriri, ikantziri:
Niinkama antzitakenarori noithaare?
31
Jakanakeri iriyotaane, ikantzi: Tema
pieeri janavyiimatakemi atziri? Eekero
pikantatzi: Niinka antzitakenarori
noithaare?'"
32
Eekero jamemenatanakitzi
Jess, irieeri antzitakeriri iithaare.
33
Okanta tsinaneka oaapinkathatanakeri
Jess, okavaitanaka. Temu Ifo jovushIn
chagai. Iyaatashitanakeri, otyeefovushItu
paakari, okamantakotapaaka.
34
Ikuntunu
kero irirori: Tsinan, ovashinchagaimi
paventaane. Kantatsi piyaatai, kimoshire
pinkantanaiya, aritake eshitakotaimi.
35
Tekera inthonkero Jess iaanatziro,
areetaiyapaakani poeenchari ipankoki
Jairo. Ikantapaakeri: Kamakera pishinto.
Eefofu pouushIfenkushIvuItufI Iyotuuntu
neri
36
Ikanta ikemavakera Jess
ikantaitapaakeri, ikantanakeri Jairo:
Eero povashireta, paventaiyaana naaka.
37
Tekatsi ishinete iroyaatanakeri. Intaani
jaanakeri Pedro, Jacobo, Juan. Iriitake
Juan irirentzi Jacobo.
38
Ikanta jiyaatake,
areetaka ipankoki Jairo. Iaapaatziiri
jakivaamashitaka atziriite, jIfuukotuIyu
roni.
39
Kyaapaake Jess, ikantapaakeri:
Opaitama piraantaiyarini? Te onkame,
omakoryaatzi.
40
ThuInkushIfe jovuveetu
nakari Jess. Jomishitovapaakeri
maaroni. Intaani isaikanake ashitarori,
eejatzi iriyotaane. Ikyaashitanakero
jonoryeetakerora eentsi.
41
JoIfIkuvukotu
paakero, iaanatzimaitaro, ikantziro:
Talita cumi! (akantziri aaka: Eentsi,
pimpiriinte.)
* 42
Piriintanaa eentsika,
aniitanai. Tema tzimake 12 osarentsite,
irootake aniivaitantanaari. Ipumpoyuu
minthatanakeri ikaratzi aakerori.
43
Ikantzi Jess: Pimperoota ovarite.
Ipoa ikantanakeri eejatzi: Tera
nonkove pinkamantayeteri atziriite.
Ipiyaa Jess Nazaret
(Mt. 13.53-58; Lc. 4.16-30)
6
1
Ikanta Jess ipiya inampiki, ari
joyaatairi maaroni iriyotaane.
2
Okuntu upufonI kItuIte jImukofyuuntuI
tari, jiyotaantake Jess japatotapiintaita.
Ipampoyaaminthataitakeri. Ikantayeetzi
ikemaitzirira: Tsikatya jaakerori
jiyotanetantakari? Niinkama matakairiri
kaari iaapiintaitzi?
3
Tema iriitake
aaapiintzi josheronkayetziro inchakota?
Tema iri otomi Mara? Tema aiiri
Jacobo, Jos, Judas ipoa Simn, iriitake
irirentzipayeeni? Arira akarayetziro
iritsiro anampitaro jaka? Ari opoa te
inkempisantaiteri Jess.
* 4
Ifo Ikuntuntu
nakari: AfI jushI jovutzIIfo kumuntuntu
neri, te iriaapinkathaiteri isaikayetzira
isheninka.
5
Irootakera kaari okantanta
MARCOS5,6
70
Jess iroaakantero ishintsinka janta. Te
iroshekiperote mantsiyari jovashinchaake
jantantanakari kapicheeni irako.
6
Antaro
jovushIfetukotukufI IkufutzI kIsoshIfevuI
tatsiri, kaari kovatsine inkempisantai.
Iroora ikenantanakari jiyotaantayetzi
pashineki nampitsi tzimayetatsiri janta.
Jotyaantaitziri iyotaari
(Mt. 10.5-15; Lc. 9.1-6)
7
Ipoa Jess japatotakeri 12 iriyotaane.
IpusuvyuukufI IshIntsInku InkItsIfInkun
tyaariri irirori peyari. Jotyaantakeri,
intsipatavakaayetanakya inkarate apite.
8
Ikantavakeri: Eerora paanake pitharate,
povarite, eejatzi piireekite, intaani
paanake pikotzi.
9
Eero okantzi paanake
eejatzi pashine piithaare. Aparoni
pinkyaantanakya pi-zapato-te.
10
IkuntzI
tavakari eejatzi: Pareetakyaarika
aparoni pankotsi, arira pimaapiintatye,
irojatzi pavisantakyaari pashineki
nampitsi.
11
Eerorika jaakameethaitzimi,
eerorika ikempisantaitzimi eejatzi,
pavisapithateri. Potekanairo piipatsikiite,
iro iriyotantyaari te inkempisanteri Pava.
Iriira irimaperoitai irovasankitaiteri
apaata, anaanakero inkantayeetairi
Omaperora.
12
Ikanta jiyaayetakera
iriyotaane Jess ikamantayetairi atziri
irovashaantairo ikaariperoshireyetzi.
13
Jovavisaakoyetake jaakiri peyari,
jovashinchaayetai eejatzi osheki
mantsiyari jotziritantari yeenkantsi.
(Mt. 14.1-12; Lc. 9.7-9)
14
Areetakotakari pinkathari Herodes
okaratzi Jess jantayetziri. Tema
ikantayeetake: AuguIfu Juun ovIInkuu
tantaneri. Pieeri otzimi ishintsinka.
15
Pashine kantayetatsiri: Elas inatzi.
Ikantayeetzi eejatzi: Aamaa iriitake
pashine kamantantaneri.
16
Ikanta
ikemakera Herodes ikantayeetakeri,
ikantanake irirori: Iriitakera aagaatsi
Juan nothatzinkakaantakeri.
17
Opouun
tzitakari Herodes jashitakotakaantziri
Juan, okantakaantziro Herodas, IInuntu
vetari Felipe irirentzi Herodes. Irootake
jiinantaariya Herodes irirori.
18
Tema
ikaminaantavetatya Juan, ikantavetakari
Herodes: Te onkameethate piinantyaaro
iina pirentzi.
19
Iro opoaantari
okisaneentziri Herodas, okovake
ovamaakaanterimi.
20
Ifootuke jushItuko
tzitakaantantakariri Herodes. Iro
kuntumuItuchu Hefodes InIfoIte jIuupIn
kathatakeri Juan, jiyotzi kameethashireri
ini, itasorentsitakaane Pava jinatzi. Tera
inkove irovaiteri. Tema maaroni
ikaminaavetariri, okompitzimoshiretakari
Herodes. AfI jeshIventuvetufo IkempIsun
tziri.
21
Opoa aparoni kitaite, joImoshI
renkavetaro Herodes itzimantakari
pairani. IpokuIyukenI IkufutzI IpInkuthu
rentsitzi, ipokake ijevare ovayiriite
Roma-satzi, ipokake jevayetatsiri
Galilea-ki. Ovaiyakani.
22
Opoa
okyaapaake ishinto Herodas jovaiyanira,
amasheetapaake, ookimotapaakari
Herodes amasheetane, ari ikempitakari
itsipatakari jovaiyani. Ikantanakero
Herodes: Ari nompakemi opaitarika
pinkampitenari.
23
Eero namatavitzimi,
jiyotzi Pava kyaaryoo nokantzi. Iroorika
pinkovemi okaratzi nopinkathariventziri,
arityaami onkantake nompemi
kashetani.
24
Iyaatashitanakero iniro,
okantapaakero: OpuItumu nonkumpIte
riri? Okantanake iroori: Pinkampiteri
iito Juan oviinkaataneri.
25
Piyapaaka
evankaro, okantapaakeri: Nokovi
pimpenaro iito Juan, povakenaro
matzitaki.
26
Jovashiretanaka antaro
pinkatharika. Tema maaroni ikemaitakeri
inkaaranki, ikantakerori evankaro, tekatsi
inkenakaanairo, ontzimatye impero
okovakotakeriri.
27
Jotyaantake ovayiri
MARCOS6
71
iramakeneri iito Juan.
28
Jatanake ovayiri
jashitakoyeetzirira Juan, IthutzInkupuu
keri, jamakotakero iito matzitaki.
Ipaitakero evankaroka, aanakenero iniro.
29
Ikanta ikemaiyakeni iriyotaane Juan-ni.
Pokaiyakeni, ikitatairi.
Jovakaari Jess 5,000 shirampari
(Mt. 14.13-21; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14)
30
Aritake areeyetaa irotyaantane,
apatotapaa maaroni isaikira Jess,
ikamantapairi okaratzi jantayetakeri.
31
Eekero ipokaminthatatzi atziri,
piyayetacha pashine. Te onkantapainte
iriyaataiyeeni Jess irovaiya. Irootake
ikantantanakariri Jess iriyotaane:
Thame aate tsika te inampiitaro,
amakoryaavakeeta kapicheeni.
32
OtetuI
yanakani pitotsiki, jataiyini.
33
Iro
kantamaitacha, osheki amenakotavakeriri
jiyaatanake, jiyotavakeri. Shiyeeyanakani
ikenaiyake avotsiki, ipoaanakaro
nampitsiiteki. Iri etaiyakaroni jareeta,
apatotaiyapaakani.
34
Ikanta jareetapaaka
Jess, jiaapaatziiri ipiyotaiyakani.
Jetakoshiryaapaakari. Temu IkempItukI
tyuufI oIshu eefofIku ItzImI uumuukoven
tyaarine. Jiyotaayetapairi eejatzi.
35
Aritake sheetyaanake, IpokushItupuu
keri iriyotaane, ikantapaakeri: Iyotuu
nar, usuIkutzIIfu juku tsIku te InumpII
taro.
36
Pinkaratero piyotaantzi,
iriyaataita atziripayeeni nampitsiki
iramanante iroyaari.
37
Ari ikantake
Jess: Pimperi eeroka iroyaari.
Ikantziya: Pikovatziima niyaate
namanantakite novakayaariri? Oshekira
ovinaro, eero janteta kireeki aamaaka
200 denario ompinatyaari, novukuuntyuu
riri maaroni.
38
Ikantzi Jess: Tsika
okaratzika tanta jamanontakari atziriite?
Piyaate pamenakitero." Ikuntu jumenukI
tziro, ikantziri: Tzimatsi 5 tanta, ipoa
apite shima.
39
Ikantzi Jess: PomIsuI
keri maaroni atziri onatsiryaapankaatake
kataroshimashi, pinashiyetyaarira
pomisaikayeteri.
40
Ari jimatakeri.
Tzimatsi nashiyetainchari isaikayetake
aamaaka ikaratzi 100 atziri, jimataka
eejatzi pashine aamaaka ikaratzi 50
atziri. Ari ikantayetakeriri, jomisaikakeri
maaroni.
41
Ipoa Jess, jaakotanakero 5
tanta okonovakarira apite shima,
amenanake inkiteki, ipaasoonketanake.
Ipetoryaakero tanta, ipakeri iriyotaane,
jovavisaakeneri irirori atziripayeeni. Ari
ikempitaakeriri eejatzi shima, juntetuu
kari maaroni.
42
Maaroni jovaiyakani,
kemaneentaiyakani.
43
Ijaikiyeetai 12
kantziri okaratzi jovakaantakari.
44
Aamaaka ikaratzi 5,000 shirampari
ovainchari.
(Mt. 14.22-27; Jn. 6.15-21)
45
Ari ikantanairi Jess iriyotaane:
Thamera, petaiyaaro pimontyagai
nampitsiki Betsaida. Ikantanakeri
piyotzimentakariri: Kantatsira piyaayetai
pipankoki.
46
Ikanta jiyaatanaira maaroni
atziri, tonkaanake Jess otzishiki
iriaaaate.
47
Aritake tsirenitanake,
overaakotaiyaani iriyotaane niyankyaaki
inkaare jimontyaakotaiyani. Apaniro
isaikake Jess otzishiki,
48
jamenakotakeri
iriyotaane, shIntsI IkomutuIyInI oIpIyupI
yatakotakerira tampyaa. Okuntu okItuItzI
matake, jiyaatashitairi, janiitantaaro
inkaare, ikenashitapairi itaapiiki, iro
iravisanakerimi.
49
Ikanta jieeyavairi,
joshiyakaantzi shiretsi inatzi, kuImuIyunu
keni,
50
temu muufonI otsInkushIfyuunu
keri iaakerira. Ipoa ikantapaakeri
Jess: Naakatake pokaatsi, eero
pitharovi, tontashire pinkantaiyaani.
51
Otetapaa pitotsiki, avisainkatanake
tampyaa. Ipampoyaaminthataiyakerini.
52
Tema tekeraata inkemathatero
joshekyaantakarori Jess tanta, iro
okantakaantziro ikisoshirevaitaiyini.
MARCOS6
72
Jovashinchaantzi Jess Genesaret-ki
(Mt. 14.34-36)
53
Irojatzi jareetantaiyapaakari inampiki
Genesaret-satzi.
54
Ifo juutukoIyupuukI
tziini, jiyoitavakeri Jess.
55
Ikumuntuvu
kaanaka maaroni nampitarori janta,
jumukoyeetukefI muntsIyufI Inufyuumen
toki. Tsikarikara isaiki Jess, ufI jumuko
yeetziniriri.
56
Omataka ikenayetzira
iryaaniki nampitsi, nampitsiki antaro,
eejatzi ovaantsiki, jovakoyeetziniri
mantsiyari avotsiki, ikantayeetziri:
Pishineteri irantzitavakemiro piithaare
kapicheeni." Temu muufonI untzItuyetu
keriri iithaare eshitakoyetai.
Ovaariperoshiretziriri atziri
(Mt. 15.1-20)
7
1
Ipou IpokuIyuke FufIseo ItsIputu
kari iyotzinkari, ipoaayetaka
Jerusaln-ki. Japatoventapaakari Jess.
2
Tema iaapaakitziiri iriyotaane te
irantero jametapiintaitari ikivaakota
jovaiyanira. Ikishimatapaakeri.
3
Tema
okaratzi jantapiintziri Fariseo-payeeni,
eerorika ikivaakota, eero jovaa. Irootake
jametapiintakari pairani icharineete:
Aririka inkove iroya, ontzImutye InkIvuu
kotavakya, inkitevathatantyaari.
4
Aririka
irareetaiya jamanantavaitzi, tekera
irovapaiyaata, inkivaakoperotapaiya.
Tera aparoni onkantya jameyetari,
ikivayetzitaro eejatzi iriraamento, iyovite,
ironkotsimento, imaamento, maaroni.
5
Irootake josampitantakariri Jess,
ikantziri: Opaitama ipeyakotantakarori
piyotaane jiyotaayetairi pairani
acharineete? Noaapaakeri jovaiyani, te
inkivaakotya.
6
Kamataviri pinaiyini. Eefoku Iuuven
take pairani Isaas-ni, Ikuntuke josunkInu
tzi:
Iaapinkathavaantevetashitana
atziripayeeni.
Iro kantacha te inkinkishiretakotena
kameetha.
7
Amenaashivaita jotyeerovayeta
iaapinkathavetana,
Tema jiyotaantashivaitaro jameyetari
irirori.
8
Pipeyakotakaro eeroka Ikantakaantane
Pava, pantashiyetakaro jametayetari
atziriite. Pikivayetziro piyovite,
piraamento. OshekIfu okufutzI puntushI
yetakari.
9
Ikantziri eejatzi: Ifoofu puntuyepefo
take pameyetari, pithainkanakero
Ikantakaantane Pava.
10
OkuntzI IfosunkI
nare Moiss-ni:
Piaapinkathateri ashitamiri.
Okantzi eejatzi:
OntzImutye IfovumuItefI kIshImuvuI
terine ashitariri.
11
Ifo kuntumuItuchu eefoku pIkuntupIIn
tzi: Ankashiyakairirika Pava aireekite,
ontzimatye amperi. Onkantavetakya
aeeri irashinonkaavaitya ashitairi.
12
Ari
pikantakari eeroka, piyotaashiyetakari
atziripayeeni inthainkantavaite, te
irineshinonkayetairi ashitariri.
13
Intaani
pantashiyetakaro jameyetari pairani
picharine, irootake pithainkantakarori
iaane Pava. Arira pikantapiintatya
pantayetziro kempitakarori iroka.
14
Opoa ikaimakeri Jess maaroni
apatotainchari, ikantziri: PInkempIsun
taiyeni, onkantya pinkemathatantyaarori
nonkanteri.
15
Maaroni jovayeetari, te
ovaariperoshiretante. Irooma okaratzi
amishitovayetziri poaachari
inthomointa, Ifootukefu ovuufIpefoshIfe
tantatsiri.
16
Povayempitatyaaro iroka.
17
Ikanta jiyaataiyeeni atziri, kyaapai
Jess pankotsiki. Ari josampitakeri
iriyotaane, ikantziri: Opaitama
poshiyakaaventakeri?
18
Jakanake Jess,
ikantzi: Tema pinkemathatavakero
eejatzi eeroka? Tema piyote eeroka te
ovuufIpefoshIfetuntzI okufutzI jovuyee
MARCOS6,7
73
*7.27: Iriira joshiyakaaventayeetzi judo-payeeni, ikempitari eenchaaniki. Iriima kaari
judo-tatsine ikempitari otsitzi.
tari?
19
Tekatsira onkantero ashire,
intaani okeniro asheetoki, irojatzi
oshitovantanaiyaari. Iro jiyotaantakeri
Jess, tema te onkaariperote okaratzi
jovayeetari.
20
Ipoa ikantanake eejatzi:
Irooma aririka ankinkishiretya antakairi
asheninka kaariperori, irootakera
ovaariperoshiretantatsiri.
21
Tema
inthomointa ashireki opoaayeta,
okempitatya: kuufIpefofI kInkIshIfetuun
tsi, kaari kinataantsi, mayempitaantsi,
ovantaantsi,
22
koshitaantsi, mushIthu
taantsi, kaariperoshiretaantsi, umutuvI
taantsi, mayempiryookitaantsi, sumuko
neentaantsi, kishimataantsi, usuguuven
taantsi, masontzishiretaantsi.
23
Tema
okaratzi ikinkishiretapiintaka atziri
kaariperori onatzi, irootake iaantarori
ovaariperoshirevaitziri. Tema
inthomointa ishireki opoaayetaka
irokapayeeni.
Aventaari Pava Sirofenicia-sato
(Mt. 15.21-28)
24
Opoaashitaka ikenanake Jess
nampitsiki paitachari Tiro, irojatzi janta
Sidn-ki. Ari isaikapaake aparoni
pankotsi, te Inkovuvetyu InkemukoIte
rimi. Ifo kuntuchu te onkunte Ifomunuko
tya.
25
Tema janta tzimatsi aparoni
tsinane, jaakiri peyari oshinto. Okemuko
tavakeri iroori Jess, iyaatashitanakeri,
otyeerovashitapaakari.
26
Kaari judo
iroka tsinane, opoaatya iroori pashineki
nampitsi opaita Sirofenicia. Okuntupuu
keri: Jess, povashinchagainaro
nishinto, jaakatziiro peyari.
27
Ikuntunu
kero irirori: Apaata tsinane. Tema
ikantaitakeranki: Te aapithateri irovarite
eentsi amperi otsitzi iroyaaro, apaniro
jovufo IfIfofI IfojutzI InkemutzIItuntu
kyaari.
* 28
Ipoa akanake tsinane,
okantziri: Omaperotatya pinkathar. Ari
IkutzIyupIIntufI otsItzI IfIfofI juntyuu
tziini, jovuyetufo ovufItentsI jookukuuntu
yetziri eenchaaniki.
29
Ikantzi Jess: Ari
okanta, omaperotatya pikantakeri.
Kantatsi piyaatai, ari piaapairo pishinto,
eshitakotai iroori.
30
Okanta iyaatai
tsinane opankoki, oaapairo ishinto
onoryaaka omaamentoki, eshitakotai.
Jovashinchagairi Jess omatayempivetari
31
Ipou jovuunuu Jess IsuIkuvetupuu
kara nampitsiki Tiro, ikenanairo Sidn-ki,
Decpolis-ki irojatzi jareetantaari
Galilea-ki.
32
Ari jamaitakeneri aparoni
atziri matayempiri, kisovaanteri inatzi
eejatzi. Ikantaitapaakeri: Jess,
pantantavakyaari kapicheeni pako.
33
Ipoa Jess jaanakeri jantyaatziini,
josaantantakari irakoimpeki iyempitaki,
jotziritantakari ichoore ineneki.
34
Amenanake inkiteki, jovineenkatanaka,
ikantziri: Efata! (akantziri aaaneki
aaka: ovitaryagaiyaata.)
35
Apathakero
ivitaryaanaka iyempita, te InkIsovuunte
tanai eejatzi, kantanai iaavaitzi.
36
Ikantavetakari Jess: Eefofu pIkumun
takotana. Iro kantacha ipiyathatakari,
ikamantakeri maaroni atziri.
37
Ipumpo
yaaminthaitanakeri Jess, ikantayeetzi:
Opaitama okameethatantari jantziri
irika? Ikemakagairi matayempitari,
iaavaitakagairi eejatzi kisovaanteri.
(Mt. 15.32-39)
8
1
Ikanta japatotaiyanira osheki atziri,
thonkapaaka irovarite. Ikaimakeri
Jess iriyotaane ikantziri:
2
Antaro
netakoshiretakari atziripayeeni. Tema
mavatake kitaite itsipatakana jaka,
tekatsitapaake irovaiyaari.
3
Aririka
MARCOS7,8
74
notyaantairi, ari aakeri itashe avotsiki,
tema tzimayetatsi poaachari intaina.
4
Jakanake iriyotaane, ikantziri:
Tsikama ayeka ovakaiyaariri jaka tsika
te inampiitaro?
5
Josampitziri Jess:
Tsikama okaratzi tanta tzimatsiri?
Ikantaiyini irirori: Tzimatsi 7.
6
Ipoa
jomisaikakaantakeri Jess maaroni atziri
kipatsiki. Jaakero 7 tanta, Ipuusoonke
ventakero, ipetoryaakero, ipakeri
iriyotaane jovavisaakeneri atziripayeeni
irirori.
7
Tzimitacha eejatzi tsikarika
ikaratzi shimaaniki. Ipaasoonkeventakeri
eejatzi, ipayeetakeri atziripayeeni.
8
Ovaiyakani maaroni, kematziitaiyakani.
Ijaikitai okaratzi tzimakaantapaintsiri 7
kantziri.
9
Maaroni ovainchari aamaaka
ikaratzi 4,000 shirampari. AfI jomItyuun
tayetairiri.
10
Ipoa jotetanaa Jess
pitotsiki itsipatanaari iriyotaane,
montyaakotanaa intatsikeronta opaitara
Dalmanuta.
Ikovakoyeetziri Jess intasonkaventante
(Mt. 16.1-4; Lc. 12.54-56)
11
Ipoa ipokaiyapaakeni Fariseo,
iaanaminthatapaakeri Jess, ikovi
irieero intasonkaventante, Ifo IfIyotun
taityaari omaperotatya opoa itasorenka
inkiteki, tema iaantatyaari.
12
JovIneen
katanaka Jess, ikantzi: Opaitama
ikovantari irieena nontasonkaventante
irikapayeeni? Eero noaakimaitari.
Omaperora.
13
Piyanaka Jess, montyuu
kotanaa.
Shineyakairori itantane Fariseo
(Mt. 16.5-12)
14
Ari ipeyakotanakaro iriyotaane
iraanontanakyaami tanta, intaani
jaamatsitanake aparoni janta ipitoki.
15
Ari ikantzi Jess: Ontzimatye
paamaventyaaro shineyakairori itantane
Fariseo eejatzi irashi Herodes.
16
Ari
iaanatavakaiyani iriyotaane, Ikuntuvu
kaa: Kaarima amantaka tanta.
17
Ikanta
Jess jiyotake ikantavakaari iriyotaane,
ikantzi: Ipaitama pikantavakaamentari:
Kaari amantaka tanta? Tema pikemi?
Kisoshire pikantaka.
18
Tzimavetacha poki
te piaante, tzimavetacha piyempita te
pinkeme. Tema pinkinkishiryeero
noshekyaantakarori tanta?
19
Tema 5
tanta tzimavetacha, iro kantamaitacha
jovaiyakani 5,000 shirampari.
PIyoyuguIfo okufutzI tzImukuuntupuIn
tsiri. TsIkumu okufutzI kuntzIfI juIkItuu
chari? Ikantaiyini: 12 kantziri.
20
Eejatzi nokempitaakero, karavetachari
7 tanta, jovaiyakani 4,000 shirampari.
Piyoyagairo tzimakaantapaintsiri. Tsika
okaratzi kantziri pijaikitairi? Ikantaiyini:
7 kantziri.
21
Ari ikantziri: Tekerama
pinkemathateroota?
Jovashincheetziri mavityaakiri
22
Areetaka Jess nampitsiki Betsaida.
Jamaitakeneri mavityaakiri, IkuntuItupuu
keri: Pantantanakyaari kapicheeni
pako.
23
Ipoa Jess, jukuthuvukotunu
keri. Jaanakeri othapiki nampitsi.
Ichoontaakitakeri, jantantakari
kapicheeni irako. Josampitzimaitari:
Kantatsi pamene?.
24
Ari jamenanake,
ikantzi: Amenavetaana, noaavetaari
atziri janiitaiyini, iro kantamaitacha te
inkoaaperote, joshiyakaro inchato.
25
Ipoa japiitakeri ipampitaakitziri,
iaantaari jamenakagairi eejatzi. Ari
jeshitakotanake, koaatanai jameni
intaina, iaanairo maaroni.
26
Jotyuun
tairi, ikantavairi: Eerora pikenanai
nampitsiki, te nonkove pInkumuntuko
tena.
Jiyotake Pedro: Cristo inatzi irika Jess
(Mt. 16.13-20; Lc. 9.18-21)
27
Ipoa jovaanaka Jess, itsipatanaari
iriyotaane, iriyaatero maaroni nampitsi
saikatsiri Cesarea-ki inampitsiteki Filipo.
MARCOS8
75
Okanta niyanki avotsi josampitakeri
iriyotaane, ikantziri: Ipaitama
ikinkishiretakotanari atziripayeeni?
28
Ari jakaiyanakeni: Ikantayeetzi
Juan-ni oviinkaatantaneri pinatzi,
ikantayeetzi eejatzi Elas pinatzi.
Tzimatsi kantayetatsiri eejatzi pashine,
kamantantaneri piriintaacha.
29
Ipoa
josampitanakeri irirori, ikantziri:
Opaita pikinkishiretari eeroka? Ari
jakanake Pedro: Cristo pinatzi!.
30
Ikantzi Jess: Eefofu pIkumuntuko
tana.
(Mt. 16.21-28; Lc. 9.22-27)
31
Ari jetanakaro Jess ikamantziri
iriyotaane onkarate avishimoterine, tema
iri apaniro paitaincha Itomi Atziri.
Ikantziri: OshekIfu noeefo nouushItu
koventyaami. Osheki inkisaneentena
pinkatharipayeeni, eejatzi ijevarepayeeni
omperatasorentsitaari, eejatzi ikaratzi
iyotzinkariite. Irovamaakaantena. Iro
avisavetakya mava kitaite, aagaana.
32
Ari ikantakeriri, te iromanero. Ipoa
Pedro, jaanakeri Jess jantyaatziini,
ikovavetaka inkaminairimi.
33
IpIthokupI
thatanakari, jamenanakeri iriyotaane,
ikisathatanakeri Pedro, ikantziri:
Piyaate Satans! Tera poshiretaro
eeroka ikovakaantziri Pava, intaani
poshiretaro ikovayetziri atziriite.
34
Ipou IkuImukefI Jess pIyotzImentuku
riri, ikaimakeri eejatzi iriyotaane,
ikantakeri: Tzimatsirika kovatsiri
IntsIputyuunu IfovushuuntuIfo IkovushIye
tari irantero. Onkuntuvetyu ImpuIkukoIte
rimi, intsipatyaana.
35
IkufutzI etukovuItu
tari, ari impeyashitakya. Iriima inkarate
kamimentenane, okantakaantziro
ikempisantziro Kameethari aantsi,
aritake iravisakoshiretai.
36
AmenuuvuItu
shitara ieetziro otzimimotantzi osheki
ovaakarontsi tzimayetatsiri jaka kipatsi,
impoa irieetairo impeyaashiitaiyaaro
aaantarentsi.
37
KuntutsImu ImpInuko
ventuItyu eefo IuuntuItufo ImpeyushItuI
tya?
38
Temu IkufutzI pushIkIventukotu
nufI nuuku IuuventuInu kuufIpefoshIfe
riki atziri, ari nonkantzitaiyaari naaka
eejatzi nompashikiventairi apaata aririka
nompiye namairo irovaneenkaro
Ashitanari nontsipataiyaari maninkariite,
tema naaka Itomi Atziri.
9
1
Kyaaryoora, tzimayetatsi pikaratzi
jaka, tekeraata pinkameeta, ari piaakero
IshIntsInku Puvu tsIku Ikuntu IpInkuthufI
ventantzi.
Ishipakiryiimotakeri Jess iriyotaane
(Mt. 17.1-13; Lc. 9.28-36)
2
Okanta avisanake 6 kitaite. Tonkuu
nake Jess otzishiki, jaanakeri Pedro,
Juan, ipoa Jacobo. AfI IshIpukIfyIImotu
keriri.
3
Kitamaro okantanaka iithaare,
tekutsI unkempItukuuntyu okItumufotunu
kera.
4
Iaatziri Elas itsipatapaakari
Moiss, ikinkithavaitakaapaakeri Jess.
5
Iaavaitashitanaka Pedro, ikantanakeri
Jess: Iyotaanar, omapero okameethatzi
pamaiyakena jaka. Kumeethu novetsIkuI
yemine mava pankoshetantsi: aparoni
pashitya eeroka, aparoni irashitya
Moiss, irashitya aparoni Elas.
6
Tema
itharovaiyanakitziini, Ifootuke IuuvuItu
shivaitantanakari.
7
Ipoa opokapaake
menkori otsimankakotapaakeri. Ikematzi
ikantaitzi: Notomi inatzira irika
netakokitari, pinkempisanteri.
8
Ipoa
jamenaperovetaiyanaani, tekatsi
iriaanai, intaani Jess.
9
Ikanta joirinkaiyaanira otzishiki,
ikovakotakeri eero ikamantantziro
iaakeri irojatzi apaata aririka iraagai.
Tema irika Itomi Atziri ari iraagai
inkamavetakyaara.
10
Irootake eero
ikamantakotantari, iro kantacha osheki
MARCOS8,9
76
josampitavakaiyakani irirori tsika opaita
ikantakotziri Jess, ufI IfuuguI Inkumu
vetakya.
11
Ipoa josampitaiyakeri,
ikantziri: Opaitaka ikantakotziri
iyotzinkariite iriira eevatapaintsine Elas
impoke?
12
Ari jakanake Jess, ikantziri:
Omaperotatya, iriitakera eevatapaintsine
Elas impoke, irovatampatzikatantapaake.
TsIkumu okuntzIku josunkInutukoyeetu
kena pairani? Tema okantzi: Irika Itomi
Atziri, osheki inthainkavaitaiteri.
13
Pinkeme, aritakera pokake Elas.
Osheki imaimaneetavakeri, Imonkufutu
kero okaratzi josankinatakoyeetakeriri.
Jovavisaakotziri Jess eentsi jaakiri peyari
(Mt. 17.14-21; Lc. 9.37-43)
14
Ikanta jareetaa Jess jookanakeri
iriyotaane, IuupuutzIIfI IpIyotzImentu
kufI oshekI utzIfI ItsIputukufI IyotzInku
riite iaanaminthatziri.
15
Ikuntu IuuvuI
rira ipokai Jess, ipampoyaavairi,
ishiyanaka irovethatavaiyaari.
16
JosumpI
tapaakeri Jess, ikantzi: Ipaitama
piaanatzimentziriri?.
17
Akanake
aparoni, ikantanake: Iyotaanar,
namatziimiri notomi jaakiri peyari, te
onkantai iaavaitai.
18
ImpokushItupuIfI
rika, osheki jomposakaavaitari kipatsiki.
Ishimorepaantevaitakaari, jatsikaikivaita,
ikisotakairi. Nokantavetakari piyotaane
irovavisaakotainari, te irimateri.
19
Jakanake Jess, ikantanake: Tetya
pinkempisantaiyeni eeroka. TsIkupuI
tema piyote? Pamakeri jaka eentsi.
20
Jamaitapaakeneri. Ikanta peyari
iaapaakerira Jess, jompetatakaanakari
shintsiini eentsika, tyaanake, ipinaavaita
kipatsiki, ishimorepaantevaitanake.
21
Josampitanakeri Jess iriri eentsi,
ikantziri: Tsikapaitema jetantanakari
peentsite? Ikantzi: Ari ikantzita
ovakera jeentsitapaake.
22
ItuukuuvuIvetu
kari paampariki, ipiinkavaitzi eejatzi
jiaaki, ikovi irovamayerimi. KuntutsI
rika pineshinonkatyaana, pimatero.
23
Ikantziri Jess: OpuItumu pIkuntuntu
rori Kantatsirika?' AfIfIku pInkempI
santanai, aritake omatakya maaroni.
24
Ipoa ikaimanake shintsiini iriri eentsi,
ikantanake: Kempisantavetachana,
terika nokempisantaperotzi, pInkempI
santakaaperotaina eeroka.
25
Eekerora
iaatzi Jess ipokaiyapaakeni atziri,
ikisathatanakeri peyari, ikantanakeri:
Pintainaryeeyaari eentsi, eerora
pipiyashitaari eejatzi.
26
Ikaimanake
shintsiini peyari. Ikamanatakaanakeri
eentsika. Osheki kantanaintsiri: Kamake
eentsika.
27
Ipoa jakathavakotanakeri
Jess, jovatziyakeri. Aaanai.
28
Ikanta
ikyaapaakera Jess pankotsi, ufI josumpI
takeriri iriyotaane apaniroini, ikantziri:
Ipaitaka kaari nomatantari naaka
novavisaakoteri?
29
Ikantzi Jess:
Imaperotatya ishintsitzi irika peyari,
okovitya aakoventyaaro amane, untzIven
tyaari eejatzi.
Japiitairo Jess ikamantakota
inkamimotante
(Mt. 17.22-23; Lc. 9.43-45)
30
Ipoa jovaanaa Jess, ikenayetanai
Galilea-ki. Tera inkove inkemakoteri
atziriite.
31
Tema jiyotaayetatziiri
iriyotaane, ikantayetziri: Irootaintsira
iraakaantaiteri Itomi Atziri, irovaiteri.
Avisavetakya, mava kitaite, aritake
iraagai eejatzi.
32
Iro kantamaitachari te
IfIyotuIyuvukefonI okufutzI Ikumuntuvetu
riri. Tekatsi kovatsine irosampiteri.
Tsika itzimi iriiperotatsiri
(Mt. 18.1-5; Lc. 9.46-48)
33
Areetaiyaani Capernaum-ki. Ikanta
isaikaiyapainira pankotsi, josampitakeri
Jess, ikantziri: OpuItuku pIkuntuvu
kaari inkaaranki avotsiki?
34
Ari
imairetaiyakeni irirori. Temu Ikuntuvu
kaamentatyaaro inkaaranki avotsiki
MARCOS9
77
tsikarika itzimi iriiperotatsiri.
35
SuIku
nake Jess, japatotakeri 12 iriyotane,
ikantziri: Aririka pinkove piriiperote,
poshiyakotyaari ikanta otzikataari, te
ipinkathariventantzi irirori.
36
Jamake
aparoni eentsi isaikaiyakenira, Ithomuu
keri, ikantzi:
37
Inkarate pairyiirori
novairo ikempisantaana, impoa
iraakameethatairi aparoni kempitariri
irika eentsi, naakara jaakameethatake.
Ari okempitari eejatzi, ufIfIku puukumee
thatakena naaka, kempiperovaitaka iri
paapatziyanaa itzimi otyaantakenari
jaka.
Ari akaratziri kaari kisaneentairi
(Lc. 9.49-50)
38
Ari ikantanake Juan: Iyotaanar,
noaake chapinki aparoni atziri
pairyiirori pivairo, jovavisaakotzimaitari
jaakiri peyari. Tera aeeri ankarateri
jaka, novashaantakaakeri.
39
Ikantzi
Jess: Eero povashaantakairimi. Tema
ikaratzi tasonkaventantatsiri ipairyiirora
novairo, eefofu IkIshImutuunu osumunII
tyaake.
40
Tema ari akaratziri itzimi kaari
kisaneentaine.
41
AfIfIku InkumInthuguI
temi impairyeetero novairo, inkantaite:
Nompakoteri jiaa jashitaari Cristo.
Iriira impinaitairi apaata. Omaperora.
Eero pantakaantziro kaariperori
(Mt. 18.6-9; Lc. 17.1-2)
42
Tsikarika itzimi antakaakerine
kaariperori aparoni eentsi aventaanari,
oshiyakariri irika jaka, ufI IfovusunkItuu
yeetairi. Ifo kumeethututsImI Inthuyeete
neri mapi ikentsiki, iroviinkaitakeri
inkaareki.
43
IfoofIku puko puntupIIntun
tyaami kaariperori, povashaantero
onkantya pavisakotantaiyaari, pInkempI
takaantero pinthatzinkatyeeromi pako.
Irojatzi piyaaponthokitantaiyaari inkiteki.
Tema te apantyaaro otzimaveta apite
puko ompou pIuguIfoyu upuutu IfookuI
tuImI sufInkuvenIkI tsIku pInkuntuItu
tyeeni pintagaiya,
44
tsika janta te
inkaamanetapai chovitsi, tsika te
intsivakanetapai paampari.
45
Iroorika
piitzi pantapiintantyaami kaariperori,
povushuuntefo onkuntyu puvIsukotuntuI
yaari, pInkempItukuuntefo pInthutzInku
tyeeromi piitzi. IfojutzI pIyuuponthokI
tantaiyaari inkiteki. Tema te apantyaaro
otzImuvetu upIte pIItzI ompou pIuguI
roya apaata irookaitaimi sarinkaveniki
tsika pinkantaitatyeeni pintagaiya,
46
tsika
te janta inkaamanetapai chovitsi, tsika te
intsivakanetapai paampari eejatzi.
47
Iroorika poki pantapiintantyaami
kaariperori, povashaantero onkantya
pavisakotantaiyaari, pinkempitakaantero
pinkithoryaatyeeromi poki. Irojatzi
piyaapityaakitantaiyaari inkiteki. Tema
te apantyaaro otzimaveta apite poki
ompoa piagairoya apaata irookaitaimi
sarinkaveniki tsika pinkantaitatyeeni
pintagaiya,
48
tsika te janta inkaamanetai
chovitsi, tsika te intsivakanetai paampari
eejatzi.
49
Temu puumpufIkIfu IfIuuntu
yeetyaami maaroni, InkempItukuuntuIte
miro eejatzi okanta katyori.
50
Kameetha
okanta tzivi okatyotzi, ufIfIku InkonovuI
tero tsika ompaitya, eero apantaaro
inkatyokantaityaaro. AfI pInkuntunuI
yuufI eefoku ontzImutye pInkempItukotuI
yaaro tziviperori, paapatziyavakaiya,
tema te apantaro pintzimaventavakaiya.
Jiyotaantzi Jess ikantzi: te
apantyaaro pookero piina
(Mt. 19.1-12; Lc. 16.18)
10
1
Ikanta jovaanaa Jess iriyaatero
Judea, ikenanakero intatsikero
Jordn. Japatotzimentavaari osheki
atziri. Jetapaaro jiyotaayetapairi
ikempitapiintzirora.
2
Ari ipokakeri Fariseo, josampitapaakeri
Jess ikovi inkompitakaiyaarimi, Ikuntupuu
keri: Shinetaantsitatsima aparoni atziri
MARCOS9,10
78
irookero iina?
3
Jakanake Jess, Ikuntunu
keri: Opaitama ikantakaantziri
Moiss-ni?
4
Ikantaiyini irirori: IshInetu
kaantziro Moiss-ni ookero aina aririka
impayeetairo tsika osankinatakota
ookavakaantsi.
5
ikantanakeri: OkuntukuuntzIfo te pInkem
pisantanete, irootake ishinetantakamirori
iroka.
6
Tema pairani etantanakari
jovetsikantzi Pava, jovetsikakeri shirampari,
jovetsikitakaro eejatzi tsinane.
7
Iro
jookantariri shirampari ashitariri, onkantya
iraantyaari iina,
8
aparoni ikantanaa
jaavakaanaara. Tefu upIte utzIfI Inkufutu
nai, aparo jinanaatzi.
9
Irootakera eero
okantanta intsiparyeeyaaro shirampari
itsipataakaakariri Pava.
10
Ikanta isaikaiyini pankotsiki, josumpI
tairi iriyotaane okaratzi ikantakeri,
11
Ikuntu
nake Jess: Tsikarika itzimi ookerone iina,
aririka iragai pashine tsinane, jImuyempI
ventakero etavetarori.
12
Ari okempita
tsinane aririka ookeri oime, agairika pashine
shirampari, omayempitake eejatzi.
(Mt. 19.13-15; Lc. 18.15-17)
13
Ari jamaitakeneri Jess eentsipayeeni,
ikovaitzi irantantavakyaari kapicheeni irako.
Ikanta iriyotaane Jess ikisathatavakeri
amayetziriri eentsi.
14
Te onimotanakeri
Jess iaakerira, ikantziri: Pishineteri
eentsipayeeni impokashitenaata. Eero
pithaaana. Maaroni kempitaiyaarine irirori,
iriitake agairone ipinkathariventantzi Pava.
15
Omapero, eerorika iaapinkathaitziri Pava
inkempitakoityaari ikantara eentsipayeeni,
eerora ieetairo ipinkatharitai.
16
Ithomuu
vakeri eentsipayeeni, jotzImIkuputzIItoyetu
keri, itasonkaventayetakerira.
Evankari ashaarantachari
(Mt. 19.16-30; Lc. 18.18-30)
17
Iro iravisantanaiyaarimi Jess,
ishiyashitakari aparoni evankari,
jotyeerovashitapaakari, josampitapaakeri:
Kameethari Iyotaantaner, opaita
nantairi noaantaiyaarori aaantarentsi
kantaitaachaneri?
18
Ari jakanakeri
Jess, ikantziri: OpuItumu pIkuntuntu
nari: Kameethari pinatzi? Apanirora
ikantakaaro Pava ikameethatzi, tekatsi
pashine.
19
Aritakema piyotakotakero
Ikantakaantaitziri: Eero povantzi, eero
pimayempitzi, eero pikoshitzi, eero
pithaiyakotanta, eero pamatavitantzi,
piaapinkathateri ashitamiri.
20
Jakanake irirori, ikantzi: Iyotuuntu
ner, nothotyaakero maaroni irojatzi
netunukufo puIfunI eenIfo neentsItupuu
keeni.
21
Ipoa Jess jamenanakeri,
jetakotanakari, ikantziri: Tzimatsi
aparoni kovityaapainchari kaari pantzi.
Piyaataate pipankoki, pimpimantero
maaroni pashitari, pimpashiyetyaari
ashinonkaachari. Tema ari piagairo
panintagaiya inkiteki. Pimpokera,
poyaatena.
22
Ikanta ikemavakera,
okantzimoneentanakari. Ovashire ikanta
ipiyanaa, tema ashaarantzinkari inatzi.
23
Ipoa Jess, jamenanake maaroni
inampinaki, ikantziri iriyotaane: Osheki
opomerentsita iriyaatai ashaarantzinkari
ipinkathariventantzi Pava!
24
JIyokItzIItu
nake iriyotaane ikemakerira ikantakeri.
Ipoa japiitanakero ikantzi: Notomiite.
Osheki ompomerentsitzimotyaari iriyaatai
tsika ipinkathariventantzi Pava aventaarori
irashaakaro!
25
Tema eero okantzi inkye
piratsi camello imoroki kithapi, iro
ovutsIpefo opomefentsItu Inkye ushuufun
tzinkari tsika ipinkatharitzi Pava.
26
Eekero
jiyokitziitanakitzi iriyotaane, IkuntushIfeye
tanake: TsIkumu ImpuItyuuku uvIsukoshI
retaatsine?
27
Jamenanakeri Jess,
ikantziri: Eerora imatziro apaniro atziri,
iriitakera Pava matakayerine. Tema tekatsi
pomerentsitzimotyaarine irirori.
28
Ipoa
ikantanake Pedro: Jirikatakena maaroni
nokarataiyakeni, nookayetanakero okaratzi
MARCOS10
79
*10.38: Iro ikantakotzi Jess jaka: Arima pimatakero eeroka pirero kepishaari onkarate nireri
naaka? Arima pinkempitakyaana iroviinkaataitena naaka? *10.39: Iro ikantakotzi Jess:
Omapero, aritake pimatakero pirero nireri naaka, aritake pinkempitakyaana iroviinkaataitena
naaka.
tzimimoyetanari, noyaataiyakemi.
29
Jakanake Jess, ikantanakeri: Omupefo
tatya, tzimatsirika kempisantanairori
Kameethari aantsi, kamantakoyetanairori
eejatzi, ari okanta jookayetantanakarori
inampi, irirentzi, iritsiro, ashitariri, iina,
ireentsite, irovane,
30
iriitake agairone
impairi Pava osheki. Osheki onkarate
pankotsi, irirentzi, iritsiro, ashitariri,
ireentsite, irovane. Onkantavetakya osheki
inkisaneentavaitaiteri, tema eero osamani
onkuntyu IfIeefo uuuntufentsI kuntuItuu
chaneri.
31
Tema tzimayetatsi etayetarori
iroaaka, iri eerone irimpoiyetai. TzImuye
tatsi eejatzi impoiyetatsi iroaaka, iri
eerone iretayetaiyaaro.
Japiitairo ikamantakota
Jess irovamagaiteri
(Mt. 20.17-19; Lc. 18.31-34)
32
Ikanta itonkaiyini ipampithatziro avotsi
jiyaatziro Jerusaln-ki. Iriitake eevatatsi
Jess janiitaiyinira. IpumpoyuumInthutuIyu
kerini iriyotaane, tharovashire ikantaiyani
joyaatziri. Ipoa japiitakero Jess japatotziri
12 iriyotaane, inkamanteri onkarate
avishimoterine, ikantakeri:
33
Aatatziira
Jerusaln-ki. Arira iraayeeteri Itomi Atziri
iraakaanteri ijevare omperatasorentsitaari
intsipatakyaari iyotzinkariite, iriyakoventeri
irovaiteri, impoa iraayeetanakeri atziriki
kaari asheninkata,
34
IfIshIfontzImentuvuItuI
tyaari, impasavaitaiteri, inchoontavaitaiteri,
irovaitakeri. Iro avisavetakya mava kitaite,
ari iraagai eejatzi.
Ikoviri Jacobo itsipatari Juan
(Mt. 20.20-28)
35
Ikanta Jacobo itsipatakari Juan,
itomipayeeni Zebedeo, jontsitokapaakari
okarikiini Jess, ikantakeri: Iyotaantaneri,
nokovi pantainaro nonkampitemiri.
36
Josampitanakeri irirori: Ipaitama
pikoviri nantemiri?
37
Ikantaiyini: Tema
irootaintsi pimpinkathariventante,
pIshInetenu nosuIkunumpItemI pukojuno
fIkI nontsIputyuumI umpInkuthufIven
tante.
38
Ikantanakeri Jess: Tera piyotero
opaita pikampitanari. OshekI nonkemuun
tsityaari naaka. Arima pamavetakero
eeroka pinkemaantsitya osheki? Arima
pinkempitakyaana nonkame naaka?
*
39
Ikantaiyini irirori: Aritake nomatakero.
Ikantzi Jess: Omapero, irootaintsira
pimatero onkarate nonkemaantsityaari,
*
40
irooma pisaikanampitena nakojanoriki
pintsipatyaana ampinkathariventante, eero
okantzi naaka noshinetaimiro, irashira
tsika itzimi ikashiyakaayeetzitakari.
41
Ikanta ikemaiyakera pashine iriyotaane,
ikisanakeri Jacobo eejatzi Juan.
42
Ipoa
japatotanairi eejatzi, ikantziri: Piyotaiyini
eeroka tsika ikanta pinkathariyetatsiri jaka,
jomperanatanta. Ari ikempitari eejatzi
iriiperoyetatsiri iaapinkathayeetziri irirori.
43
Irooma eerokaite, aririka pinkove
piriiperote, iri pinkempitakotya ikantara
otzikataari.
44
IfoofIku pInkove pIjevutu
kaante, iri pinkempitakotya ikantara
omperataari.
45
Tera iro impokantyaari
Itomi Atziri iromperatantya, aa iro
ipokantakari inkempitakotyaari otzikataari
irojatzi inkamimentantakyaari, iri
pinakoventantatsine, IfovutsInufyuukoven
tairi maaroni.
Jamenakagaitairi kameetha Bartimeo
(Mt. 20.29-34; Lc. 18.35-43)
46
Ikanta jareetaka Jess nampitsiki
Jeric. Ipoa jovaanaa itsipatanaari
MARCOS10
80
*11.13: Kantakotachari jaka pankirentsi, irojatzira ipaiyeetzitari higuera.
IfIyotuune eejutzI IkufutzI uputotzImentu
kariri. Okanta avotsinampikira, Iuupuu
keri atziri paitachari Bartimeo, itomi
Timeo, ikovakoyetantzi impashiyeetyaari.
47
Ikanta ikemake irirori, iriitake Jess
poaachari Nazaret, ikaimakotavakeri,
ikantziri: Jess, icharinentari David-ni,
pineshinonkataina!
48
Ikisathaveetanakari
irimairetantyaari, eekero ikaimanakitzi
shintsiini: Icharinentari David-ni,
pineshinonkataina!
49
Katziyapaaka
Jess, ikantzi: Pinkaimenari. Ari
ikaimaitakeri ikantaitziri: Pinkatziye,
ikaimatziimi, thaamenta pinkantanakya.
50
Jookanakero iveviryaakoro, kutzIyu
naka, ishiyashitapaakari Jess.
51
JosumpI
tavakeri, ikantziri: OpuItumu pIkovuko
tanari? Tsika nonkantaimika? Jakanake
irirori, ikantzi: Iyotaantaner, nokovi
namenavaitai kameetha.
52
Ikantanake
Jess: Kantatsi piyaatai, ovushInchu
gaimi paventaanara." Aputhukefo jumenu
nai kameetha, joyaatanakeri Jess.
(Mt. 21.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19)
11
1
Irootzimatake irareetya Jess
Jerusaln, joveraaka osaiki
nampitsi Betfag ipoa Betania, omonte
nampitakaro otzishi Olivos. AfI jotyuuntu
keri apite iriyotaane,
2
ikantakeri: Piyaate
nampitsiki amontetakari. Arira
piaapaake aparoni evonkiri burro
inthatakotya, tekera ikyaakoitariita.
Pinthataryaakoteri, pamakenari.
3
Aririka
ikantaitavakemi: Pinkanterika
pithataryaakotantariri burro?' PInkuntu
nakeri eeroka: Ikovatziiri Pinkathari. Ari
iroipiyeemiri eejatzi.'"
4
Jataiyakeni,
iaapaakeri ithatakotaka evonkiri burro
pankotsinampiki. Ithataryaakotapaakeri.
5
Tzimatsiya atziri aavakeriri, IkuImuko
takeri: PInkuntefIku pIthutufyuukotuntu
riri burro?
6
Ikantanakeri irirori okaratzi
ikantavakeriri Jess. Ishineetakeneri
iraanakeri burro.
7
Jamaitakeneri Jess.
Jovaitakeneri manthakintsi imitzikaraki
burro, ikyaakotanakari Jess.
8
Tzimatsi
omaronkashitakeriri manthakintsi,
pushIne chekunuIntsI InchushI Ifomufon
kero eejatzi onkantya ovaneenkatantyaari
tsika ikenanakera.
9
Atziripayeeni
eevataintsiri, ikaratzi oyaatakeriri
itaapiiki eejatzi, ikaimaiyini, ikantaiyini:
Kaakitataike aaapinkatharev!
Pinkathari apaitziri otyaantakeriri.
10
Aakameethatairi impoyaatyaarine
acharine David-ni.
IKuukItutuIke AvInkuthufItepefo
tyaari!
11
Areetapaaka Jess Jerusaln-ki,
kyaapaake tasorentsipankoki, jumenuye
tapaakero maaroni. Tema aritakera
sheetyaanake, piyanaka Betania-ki
itsipatanaari 12 iriyotaane.
Jiyakatziro Jess
pankirentsi kaari kithotatsi
(Mt. 21.18-19)
12
Okanta okitaitamanai, piyaa Jess
ipoagaaro Betania, itashaapaake niyanki
avotsi.
13
Jamenake jant iaake okatziya
pankirentsi, ovaneenka okanta oshi.
Jiyaatashitanakero, iramene tzimatsirika
okitho. Tekatsimaita, iyoshiita oshi, tema
tekera onkithopaitetai.
* 14
Jiyakatanakero
pankirentsi, ikantzi: Ari pashi
povaatyeero eero pikithotai." IkemuIyu
kerini maaroni iriyotaane.
Jomishitoviri Jess
pimantayetatsiri tasorentsipankoki
(Mt. 21.12-17; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22)
15
Ikanta jareetaiyapaani Jerusaln-ki.
Kyuupuuke Jess osuIkIfu tusofentsI
MARCOS10,11
81
panko, jomIshItovupuukefI pImuntuyetu
tsiri eejatzi ikaratzi amanantayetatsiri.
Jotatsinkayetapaakero jovayeetziri
kireeki, ari ikempitaakero eejatzi tsika
jovayeetziri shiro.
16
Tera ishinetanai
aparoni iravisakayero irovaakaro osaikira
tasorentsipanko.
17
Ipoa jiyotaantanake,
ikantzi: Pairani josankinaitakero,
kantatsiri: Nopanko onatzi iroka, ari
iramanapiintenari poaayetachari
maaroni nampitsi. Iro kantamaitacha
eerokapayeeni pamatavitantapiintake
janta pipimantayetzira, pIkempItukuuntu
kero koshintzipanko.
18
Ikuntu IkemuIyu
keni iyotzinkariite, itsipatakari ijevare
omperatasorentsitaari, jamenaiyakero
tsika inkenakairo irovamaakaanteri. Iro
kantamaitacha itharovakaayetakari Jess,
tema osheki pampoyaakeriri iiirira
kameetha okanta jiyotaantayetziri.
19
Tema aritakera sheetyaake, piyanaa
Jess.
Sampishitanake pankirentsi jiyakatakeri
(Mt. 21.19-22)
20
Ikanta ikenamanai osaiki pankirentsi,
iaatziro sampishitanake, kamanake
maaroni oparitha.
21
Ikinkishiryaanairo
Pedro jiyakatakero chapinki Jess.
Ikantziri: Iyotaanar, pamenero
pankirentsi piyakatanakeri, sumpIshItu
nake.
22
Jakanake Jess, ikantzi: Puven
taiyaari eeroka Pava.
23
Tema aririkami
pinkovakoterimi Pava iroshirinkeromi
otzishi irookero inkaareki, eerorika
pikisoshiryaavaitanake, IfI puventuunu
kya, aritake irimatakemiro. Omaperora.
24
Iroora nokantantamirori iroka, tema
aririka pamaneri Pava pinkampiteri tsika
ompaitya, paventaanakyaaririka, aritake
irimatakemiro pikovakotziriri.
25
Aririka
pamaneri Pava, pimpeyakotairo kaari
onimotemine jantzimotaitzimiri eeroka,
onuntyuufI AshItuIfI InkItesutzI Impeyu
kotaimi eeroka pikenakaashitakari.
26
EefofIku pIpeyukotuIfo juntzImotuItzI
miri eeroka kaari onimotemine, arira
inkempityaari eejatzi Ashitairi Inkitesatzi,
eero ipeyakotzitaami eeroka pantakero
kaariperori.
Ishintsinka Jess
(Mt. 21.23-27; Lc. 20.1-8)
27
Ikanta jareetaiyapaani Jerusaln-ki,
aniivaitapai Jess tasorentsipankoki.
IpokushItupuukefI Ijevufe ompefutusofen
tsitaari, itsipatakari iyotzinkariite,
ipokake eejatzi antarikonaite.
28
JosumpI
tapaakeri, ikantziri: Niinkama
otyaantakemiri poaakantero
pishintsinka?
29
Ari jakanake Jess,
ikantanakeri: Tzimatsi eejatzi naaka
nosampitemiri, aririka pakakena ari
nonkumuntukemIfo nIInku otyuuntuke
nari.
30
Tema joviinkaatantake Juan-ni,
Niinkama otyaantakeriri? Pavama?
Atzirima?. Pakaiyenitya.
31
Ipoa
ikantavakaanaka: Aririka ankantakeri
Pava otyaantziri, ari inkantanakai:
Opaitakaya kaari pikempisantantari?
32
Aririka ankante: atziri otyaantakeri,
ari inkisanakai atziripayeeni. Tema
ikantaiyini atziriite, omaperora
kamantantaneri inatzi Juan-ni.
33
Ari
jakaiyanakeni, ikantaiyini: Te niyotero.
Ikantzitanaka eejatzi Jess: Ari
nokempita naaka, eero nokantzimiro
niinka otyaantakenari.
Kaariperoshireri antavairentzi
(Mt. 21.33-46; Lc. 20.9-19)
12
1
AfI jetunuufo Jess joshIyukuu
ventzIfo okufutzI jIyotuuntuye
tziri, ikantzi: Ipankitake aparoni
shirampari chochokimashi, jotuntukotu
kero, jovetsikanontakero iroveronta
apaata ovaaki, jovetsIkuke punkoshetun
tsI Inkene IfumenukoItefo punkIfentsImu
shi. Ipou jumenuke umenefone IvunkIfe
mashi, jatake irirori intaina.
2
Okanta
MARCOS11,12
82
irakapaitetake ivankire, jotyaantavetaa
iromperatane iragaatemi okithoki.
3
Ikanta iaavakeri antavairentzi,
jaavakeri ipasavaitavakeri, joipiyeeri
tekatsi iraanai.
4
Jotyaantzitaveta eejatzi
pashine iromperatane. ItsItokuInuvuItu
keri, ikaviyavaitakeri, joipiyakeri.
5
Jotyaantake eejatzi pashine, jovaitakeri.
Osheki ikaratzi jotyaantavetaka, tzImuye
tatsi ipasavaitakeri, jovuItukefI pushIne
payeeni.
6
Aparoni ikantapaaka itomi
irirori, jetakokiperotari, jotyaantakeri,
ikantashiretzi: Irikarika notomi naaka ari
iaapinkathaitakeri.
7
Iro kantamaitacha
irikapayeeni amenirori pankirentsimashi,
ikantavakaa: Jirikataa ashitaiyaarone
apaata pankirentsimashi. Thame
ovamayeri, ayeroota aaka.
8
Jaavakeri,
jovakeri. Jookakeri othapikitapaaka
pankirentsimashi.
9
Ipaitama iranteri
ashitarori pankirentsimashi? Tema ari
impokanake irirori, IfovukefI uumuventu
vetarori ivankiremashi, iramenanai
pashine?
10
Temu pIuunutefo osunkInu
rentsi? Kantatsiri:
pankotsi.
tsi.
11
Iriitakera Avinkatharite Pava ovairori
onampinaki.
Ifootukefu upumpoyuumInthutuntuku
riri.
12
AfI IkovuvetuIyunukunI Ifuukuuntunu
kerimi Jesus, jiyotavakero iriitake
iaaventakotziri. Te onkante, tema
IthufovukuuyetutyuufI utzIfI pIyotzImentu
kariri. Jovashaantanakeri, jiyaapithatairi.
Kameethama impinayeeteri pinkathari
(Mt. 22.15-22; Lc. 20.20-26)
13
Ipou jotyuuntuItuke FufIseo ItsIputu
kari ikaratzi aapatziyayetariri Herodes,
ikovaiyaveta inkompitakaiyaarimi Jess.
14
Ikanta jareetaiyakani, ikantapaakeri:
Iyotaantaner, okaratzi piaanetari
eeroka iroopero onatzi, kaarira
inintakaantashitari atziri. Piyotaantziro
eeroka kyaaryooperoini inintakaantziri
Pava. Okameethatzima amperi kireeki
ikovakotakaantane Pinkathari Csar?
15
Jiyotakotakeri Jess, IkovutzI Ifumutu
viterimi ikaratzi osampitakeriri,
ikantanakeri: IpuItumu pIuuntuntu
nari? Pamakenari kireeki, numenuvuke
riita.
16
Jamaitapaakeneri. Ikantzi Jess:
Ipaitama ashitarori iroshiyakaaro jaka?
Ipaitama ashitarori ivairo? Ikantaiyini
irirori: Irashi Csar.
17
Ikantanake Jess:
Tema iri Csar ashitari, pantantyaaniri
okaratzi ikovakayimiri pimpinateri.
Irooma maaroni okaratzi jashitari Pava,
pantantyaaniri ikovakaayetzimiri irirori.
IyokItzII IkuntuIyunukunI Ipumpoyuunu
keri Jess.
Josampitakoventaitziro aririka
iraagai kamayetaintsiri
(Mt. 22.23-33; Lc. 20.27-40)
18
Jess. Iriitake Saduceo kantayetatsiri
eero jaagai kamayetaintsiri. JosumpItu
paakeri:
19
Iyotaantaner, josankinatake
pairani Moiss-ni, kantatsiri:
Aririka inkame aparoni shirampari,
irookaventanairo iina. Eerorika
jovaiyantakairo, okameethatzi
iinantaiyaaro irirentzi. Aririka
ovaiyantai tsinane, kempivaitanaa
iriirikami ashityaarine oime
kamaintsiri.
20
Thame ankantavake: Tzimatsi 7
shirampari, irirentzi jinaiyatziini. Etarori
itzimi jaavetaka iina, tekera osamanite,
kamake, te irovaiyantakaanakero iina.
21
Ipoa jaavetaaro pashine irirentzi
apitetatsiri itzimi. Ari ikempitakari
irirori, kamake, te irovaiyantakairo.
MARCOS12
83
Ipoaavetapaaka mavatatsiri itzimi,
eejatzi ikempitakari irirori.
22
Ari
ikantakari maaroni ikarataiyinira 7
irirentzi. TekutsI upufonI ovuIyuntukuI
rone. Okanta osamanitake kamai eejatzi
iroori tsinane.
23
Aririkami iraaayetaimi
apaata ikamayevetakara, itzimikama
oimentaperotari tsinaneka? Tema
maaroni ikaratzira 7 jiinantavetakaro.
24
Jakanakeri Jess, ikantziri: OpuI
tumu kuufI pIkemuthutuntufo osunkInufen
tsi? Opaitama kaari piyotakotantaaro
ishintsinka Pava?
25
Temu ufIfIku Ifuuuye
tai apaata kamayetaintsiri, eero itzimapai
aavakaayetachaneri. Inkempitapaiyaari
maninkariite saikayetatsiri inkiteki.
26
Ifoomu okuntukotu IfuuuyetuI kumuye
taintsiri, tema piaanatero irosankinare
Moiss-nI tsIku Ikuntu Puvu Iuunutuntuku
riri otaara kitocheemaishi? Ikantakeri:
Moiss, Naaka Pava, IuupInkuthu
tziri Abraham, Isaac, eejatzi Jacob.
27
Ari ayotziri, aaayetatsi irirori, tema te
imatziro kaminkari iriaapinkathateri
Pava, intaani aaayetatsiri. aakero?
Pikenakaashitakaro eeroka.
Iaaventakoitziro ikovakaaperotairi Pava
(Mt. 22.34-40)
28
Ari ipokapaake aparoni iyotzinkari,
ikemapaakeri iaanatavakaa. Iyotapaake
kameetha Jess jiyotaakeri Saduceo,
josampitapaakeri irirori: Otzimikama
etarori okovaperota Ikantakaantaitane?
29
Jakanake Jess, ikantzi: Jiroka
kovaperotachari, okantzi:
Pinkeme Israel-mirinkaite, irika
Avinkatharite Pava, Pinkathari
apaniro ikanta irirori.
30
Petakoperotaiyaari, petukoshIfetuI
yaari, petakoshintsitaiyaari,
pampithashire povairi eejatzi.
Ifoofu kovupefotuchufI IkuntukuuntuI
tane.
31
Ari okempitaro apitetanaintsiri,
okantzi:
Petakotaiyaari pisheninka, pInkempI
takaantairi pikaminthairo pivatha
eeroka.
Tekatsira pashine Ikantakaantaitane
anayirori irokapayeeni.
32
Ikantanake
iyotzinkariite: Kameethatake, Iyotuuntu
ner, omaperotatya pikantakeri: Aparoni
inatzi Pava tekatsi pashine.
33
Osheki
okameethatake etakoperotaiyaari, etukoshI
retaiyaari, etakoshintsitaiyaari, pumpIthu
shire ovanairi. Eejatzi ankempitavakaanaiya
aaka, etakotavakagaiya. Ifoofu Ikovukuupe
rotairi Pava, anayiro ipometayeetziniri,
maaroni jashitakaayeetariri Pava.
34
Ikanta
Jess, iaakeri kameetha okaratzi
ikantakeri, ikantanakeri: Irootaintsimi
pieero piaapinkathatairi Pava, onantyaari
impinkathariventaimi irirori. Tekatsira
kovanaatsine irosampitanairi Jess.
Ipaita charinentariri Cristo?
(Mt. 22.41-46; Lc. 20.41-44)
35
Ipou jIyotuuntuke Jess tusofentsIpun
koki, ikantzi: Opaitama pikinkishiretari
eeroka, aririka pinkemeri iyotzinkariite,
ikantzi irirori: Irika Cristo-tatsine icharinera
irinatye David-ni?
36
Tema Tasorentsinkantsi
aavaitakaakeri pairani David-ni, ikantake:
novinkatharite:
Pisaikapai nakojanoriki, umpInkuthu
riventante,
riri kisaneentayetakemiri, ari
pimakoryaakiitantaiyaariri.
37
Aa ikantzitaita David-ni irirori:
Novinkatharite inatzi Cristo. Tsikama
inkene incharinentyaari? Ikanta maaroni
atziri piyotainchari, onimoyetakeri
ikemiri ikantayetziri Jess.
Iaaventakoitziri iyotzinkariite
(Mt. 23.1-36; Lc. 11.37-54; 20.45-47)
38
Ipoa ikantake eejatzi Jess:
Paamaiyaari iyotzinkariite. Osheki
MARCOS12
84
inevetaro irovaneenkatziitya, Ishumetu
kaayetero iithaarethanthanaa. Ikovi
aapinkatha irovethatapiintaityaari
irieeteririka.
39
Aririka iriyaate
pankotsiki japatotapiintaita, IkovupIIn
tziro irosatekakya niyankineki. Ari
ikempitari aririka irovaiyaani isheninka,
ikovapiintzi irosatekya.
40
Jampoyetaro
eejatzi kamaimetzinkaro jashiyetaro
opanko. Iro josamaninkayetantarori
jamanayetapiintzi eero jiyotantaitari. Iro
kuntumuItuchu untufofu IfovusunkItuu
yeetairi.
Ashinonkainkaro tsinane
(Lc. 21.1-4)
41
Ikanta Jess isaikimotapaakero
jovayeetapiintziri kireeki, jumenumInthu
tziri oteyetziriri iireekite. Ipokaiyakeni
ashaarantzinkari iroteperoyete irirori
iireekite.
42
Ipoa opokapaake tsinane
kamaimetzinkaro, ashinonkainkaro
onatzi, otetupuuke IfoofI upImentyukI
teeni kireeki, tekatsi antetachane
iramanantaitantyaari.
43
Ikantanakeri
Jess iriyotaane: Anaantake iroka
tsinane, unuukefI IkufutzI oteyevetuIn
chari. Omaperora.
44
Tema ikaratzi
oteyevetainchari osheki, jotetashitakari
tzimakaantatsiri iireekite. Irooma iroka
ashinonkainkaro, apintziryaakeri
otetakeri oireekite amanantantyaarimi
okovayetziri.
Iaaventakotziro Jess
omporoke tasorentsipanko
(Mt. 24.1-2; Lc. 21.5-6)
13
1
Ikuntu IshItovunuI Jess tusofen
tsipankoki, ikantzi aparoni
iriyotaane: Iyotaanar, pamenerotya
mapi jovetsikantayeetarori, antaro
onayetzi, ovaneenkavaitaka pankotsi.
2
Ikantzi Jess: Maaroni pankotsi okaratzi
piiirika, irootaintsira imporokaitero,
eero iagaitairo peviryaayetachari mapi.
(Mt. 24.3-28; Lc. 21.7-24; 17.22-24)
3
Ipoa itonkaanake otzishiki Olivos,
jimontetapaakaro tasorentsipanko. Ari
isaikapaake Jess. Ikanta Pedro, Juan,
Jacobo ipoa Andrs, josampitakeri
jantyaatziini, ikantziri:
4
Pinkamantena:
Tsikapaitema omatya pikantakeri?
Aririka omonkaratzimatakya, tsika
onkantyaaka niyotantyaari?
5
Ari
jakanake Jess ikantzi: Paamaventya
jamataviitzimikari.
6
Tema osheki
kovatsine iramatavitemi apaata,
impairyaapaakena, inkante: Cristo
nonatzi naaka.
7
Ari pinkemakotakero
ovayiritaantsi, puumuIyu omInthufovushI
retzimikari, temu ontzImutye omonkufu
yetya irokapayeeni, tekefu omonkufu
tyaata onthonkantaiyaari maaroni.
8
Irantaminthatavakaayetya maaroni
nampitsiki inkarate iromityaantayeteri
pinkathariyetatsiri. Irieetero osheki
onikayetya, irieetero eejatzi osheki
intashaaneentayeete. Irootakera
etanakyaarone inkemaantsiyeetyaaro
irokapayeeni.
9
Ontzimatyeera paamaayetya. Tema
iraakaantaitatyeemi jevaripayeeniki
ImpusunuvuItuItemI punkotsIkI puputotu
piinta. Impou IfuuyeetunukemI IsuIkuye
tzIfu pInkuthufIjunofentsI okuntukuuntzI
rora paventaana, ari piaaventayetainari
janta.
10
Iro kovaperotacha iretyaaro
atziripayeeni inkemakotairo Kameethari
aantsi maaroni nampitsiki.
11
Aririka
iraayeetanakemi, eero pikantashiretzi:
Opaitama nonkanteriri?' Temu Tusofen
tsinkantsi iyotakaimirone opaita
pinkanteri, tefu eefoku uuvuItushItu
chane.
12
Ari irieetake aakaanterine
irirentzi irovamaakaanteri. PIe uukuun
terine itomi. Pie ovamaakaanterine
ashitariri ikisaneentanakeri.
13
Oshekira
pIeefo InkIsuneentuItemI okuntukuun
MARCOS12,13
85
*13.28: Kantakotachari jaka pankirentsi, irojatzira ikantayeetziri higuera, iro shookatsiri
pashineki nampitsi.
tziro pipairyaana pikempisantaanara
naaka, iro kantamaitacha aririka
pinkantaitanakityeero paventaiyaana,
aritake novavisaakotaimi.
14
Aririka piaakeri ipaitayeetziri
Pinkaari Aperotantaneri isaikapaake
tsika te inintakaitziri, Inkufute numpItuI
yaarone apaata jaka Judea-ki, ontzImu
tyeera ishiyayetai tonkaari otzishiki.
Temu Ifo IuuventukefI puIfunI kumuntu
neri Daniel-ni. (Maaroni aanayetairone
iroka, okovaperota inkemathatairo.)
15
Pisaikirika jakakiroki pipanko, ari
pimpoa pishiyanake, eefofu pIkyuupu
naatzi paapanaate tsika ompaitya.
16
Povanekirika pisaike, eefo puupunuu
tziro piithaare.
17
Inkantamacheetero
apaata onkarate thomonteyetatsine,
eejatzi onkarate tzimayetatsine eentsite
eeniro ithotzi!
18
Pamaneri Pava,
onkantya aririka pishiyayetake, eero
omonthaantami kyaarontsi.
19
Tema
antaro irieetero irashinonkaitya apaata.
Pairani ovakera jovetsikayeetakero
kipatsi, irojatzi iroaaka, tera irieetero
kempityaarone iroka ashinonkaantsi.
Eefo upIItu IfIeetuIfo eejutzI kempItyuu
rone.
20
Eeromi ishintsitake Avinkatharite
joimairentziro ashinonkaantsi, tekatsi
avisakotaatsinemi. IkumInthu IntzImuye
tai jiyoshiiyetairi irirori, uventuuyetuIyuu
rine, irootakera joimairentantakarori
ashinonkaantsi.
21
Aririka pinkeme
inkantaitemi: Jirika Cristo. Pashine
kantemine: Jirinta Cristo, eerora
pikempisantziri.
22
Temu Impokuyetu
paake kempitakotyaarine Cristo, kempItu
kotyaarine kamantantaneri. AfI Intuson
kaventantashiyetapaakya, inkovavetya
iramatavitemi ikaratzi jiyoshiitairi Pava.
23
Paamaventayetyaara eeroka, aritakera
nokamantzitayetakamiro.
(Mt. 24.29-35, 42-44; Lc. 21.25-36)
24
Apaata, aririka onkaratapaake
jashinonkaita antaro, ari intsivakake
ooryaa, eero joorentaa kashiri,
25
InthopI
ryaayete impokiro inkiteki, maaroni
oorentayetachari inkiteki imporokayete
eejatzi.
26
Aripaitera impokai Itomi Atziri
inkenantapaiyaaro menkori, irieetavairo
ishintsinka eejatzi irovaneenkaro.
27
Impoa irotyaantakeri maninkariite,
irapatotairi ikaratzi jiyoshiitaitakeri
nampiyetarori maaroni tsikarika jaka
kipatsiki, irojatzi tsika ochentetapaa.
28
Arira okempitaro piaapiintziro
eereshiyetai pankirentsi, piyotzi
osarentsipaitetzimatai.
* 29
Iroora piyoteri
eerokapayeeni, aririka piaayetakero
nokamantayetakemiri, okarikitzimataana.
30
Eefofu IkumuyetzItu IfIku ushenInkupu
yeeni, irojatzi iriaantayeetakyaarori
nokamantayetakemiri. Omapero.
31
Eerora okantaitaatyaani pieero inkite
eejatzi kipatsi, irooma noaaneyetakari
omaperoitaatyeeroni iroori.
32
Tema apaniro ikantakaaro Ashitairi
jiyotziro tsikapaite omonkarayetya. Tera
jiyotziro Itomi, IfI ovutsIpefo munInku
riite saikatsiri inkiteki.
33
Paamaiya,
aamaventa pinkantya, pamane. Tera
piyote tsikapaite omonkaratantyaari.
34
Okempitatyaaro aririka iriyaate
shirampari intaina. Irookanakero ipanko,
inkantayetanakeri maaroni iromperatane
opaitarika iranteneriri. EejutzI InkempI
taakeri kempoyaaventarori pankotsi,
inkantanakeri: Paamaventaiyaana.
35
Paamaiya eeroka, tema te piyote
tsikapaite impiye ashitarori ipanko,
tsireniiteeni, niyankiitepaite, IfIuupuIte
takerika tyoopi, onkitaitamanairika,
MARCOS13
86
36
onkantyaama aririka iromapokairo
impiye, eero iaapaimi pimaye.
37
Okufu
tzi nokantayetzimiri eeroka, irootakera
nokantayetzitariri eejatzi maaroni:
Paamaiya.
Ikamantavakaita iraakaanteri Jess
(Mt. 26.1-5; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53)
14
1
Ari kapatapaaka apite kitaite
joimoshirenkapiintaitziro
Anankoryaantsi, jovantapiintaitarori
eejatzi tantaponka. Ari ikamantavakaari
ijevare omperatasorentsitaari itsipatakari
iyotzinkariite, ikantavakaiyani: Thame
amataviteri Jess ayeri, ovakaanteri.
2
Iro
kantacha eerora amaimanetziri kitaite
joimoshirenkaita, ikisakoventarikari
atziriite.
(Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8)
3
Ikanta ikenanai Jess Betania-ki,
ipankoki Simn pathaavaivetachari. Ari
isaikake jovaiyani. Areetapaaka tsinane
amakotake kasankaari. Iyoshiita ovaa
inchateya paitachari nardo, osheki
ovinaro, kameetha okantaka onaki
jovetsikaitziro mapi opaita alabastro.
Osataakotakero opatziki, osaitantakari
ipatziitoki Jess.
4
Kisanaka ikaratzi
aakerori, ikantavakaanaka: Opaitama
aparatantarori kasankaari?
5
Aririkami
ompimantya, iragaitemi osheki kireeki
inkaratemi 300 denufIo umpushItyuufI
rimi ashinonkainkari. Ikisanakero
tsinaneka.
6
Ari ikantzi Jess: PIuushI
tyaaro, Opaitama pikisantarori?
Kameetha okanta noaakero naaka
antakeri.
7
AfI InkuntuItutyeenI ushInon
kainkari pieeri pintsipatyaari, pInkove
rika petakotyaari, ari pimpashitakyaari.
Irooma naaka, eerora okantaitatyaani
pieena pintsipatyaana.
8
Iroka tsinane
antatziiro aavyiiri iroori, eevatake
osaitantanaro kasankaari omotaitatyaaro
aririka inkitaitakena.
9
AfIfIku Inkumun
tantayeetairo Kameethari aantsi,
inkinkithatakoitairo tsinaneka, ari
onkantya iroshiretantaityaarori antakeri
iroori. Omaperora.
Ikinkishirya Judas iraakaanteri Jess
(Mt. 26.14-16; Lc. 22.3-6)
10
Ikanta Judas Iscariote, jIyuutushItu
keri ijevare omperatasorentsitaari
impimanteri Jess. Iriivetaka karavetariri
12 iriyotaane.
11
Antufofu IkImoshIfetuI
yanakeni jevari, ishinetaakeri imperi
kireeki. Jamemenatanakero Judas
tsikapaite iraakaanteri Jess.
(Mt. 26.17-29; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30;
1 Co. 11.23-26)
12
Afeetupuuku etufofI kItuIte jovuntu
piintaitarori tantaponka, jovumuupIIntuI
tzI eejutzI jovuItufI kItuItefIkI Anunko
ryaantsi. Josampitakeri iriyotaane Jess,
ikantziri: Iyotaanar, TsIkumu onkotsI
takaanteka aaka?
13
Ari ikantanakeri
apite iriyotaane: Piyaate nampitsiki. Ari
pomonthaiyaari shirampari jaakotziro
ijiaate kovityaaniki. PoyuutzIshItunu
keri,
14
tsikarika inkyaapai, pinkanteri
ashitarori ipanko: Ikovi iriyote
iyotaanari tsika janta irovakaiyaari
iriyotaane.
15
Ari iroaakanakemiro
jenoki ipanko, antaro okantaka
jovetsikaitakero maaroni inkene
irovaitya. Ari ponkotsitakaanteri oyaari.
16
Jatake iriyotaane areetaka nampitsiki.
Jiaakero okaratzi ikantakeriri, ari
jonkotsitakaantakeri iroyaari.
17
Okanta osheetyaanake areetapaaka
Jess, itsipatapaakari eejatzi 12 iriyotaane.
18
Ikanta jovaiyanira, ikantzi Jess: PIkufu
takera payootana, tzimatsira aparoni
pithokashityaanane. Omaperora.
19
Ovashire ikantaiyanakani. JosumpItuyetu
nakeri, ikantziri: Nuukumu pIthokushI
MARCOS13,14
87
tyaamine? Pashine osampitziri:
Naakama?
20
Ikantzi Jess: Iriitake
aparoni pikaratakera payootakena.
21
Kyaaryoora impeyakotya Itomi Atziri,
tema irootake josankinatakoyeetakeriri
pairani. Ikantaitake: Ikantamacheetziri
aakaanterine! Eero itzimaajaitzimi irirori.'"
22
Eenirora jovaiyani, jaakero Jess
tanta. Ipaasoonkeventakero, Ipetofyuu
Poyaaro, novatha onatzi.
23
Ipoa
jaakotakero imiretaitari, Ipuusoonkeven
takero, ipakotakeri iriyotaane, jirayetake
maaroni.
24
Ikantziri: Niraanera onatzi,
iro shitovatsine iravisakoshiretantaiyaari
osheki. Irootake oaakantaperoterone
antzimotavakaiyaari.
25
Eerora niritaaro,
IfojutzI upuutu tsIku ImpInkuthufIventun
tai Pava, ari napiitairori. Omaperora.
Iaaventziro Jess irookaventante Pedro
(Mt. 26.30-35; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38)
26
Ikanta jamampaakotanakari Pava,
jataiyanaini tonkaariki otzishi Olivos.
27
Ikantzi Jess: IfootuIntsIfu pookuven
taiyenane tsireni. Tema josankinaitake
pairani kantatsiri:
Noveri aamaakoventariri oisha, ari
inthonkya iroivaraayetanakya ipira.
28
Iro kantacha, aririka naagai,
Galilea-kira noyaapaimi.
29
Ipoa ikantzi
Pedro: Aritaima irookaventakemi
pashinepayeeni, eero nomatziro naaka.
30
Ikantzi Jess: Iroaaka tsirenika,
tekeraata irapiitero irie tyoopi, muvusu
tzi pinkantake: Te noiiri Jess.' Omupe
rora.
31
Eekero ishintsitatzi Pedro,
ikantzi: Eero nookaventzimiitsi,
kempitaka ari ankarate ankame. Ari
ikantaiyakeni eejatzi maaroni.
(Mt. 26.36-46; Lc. 22.39-46)
32
Ikanta jareetaiyakani Getseman-ki,
ikantapaakeri iriyotaane: AfI pIsuIku
vake jaka, noaaaatavake.
33
Iri
itsipatanaka Pedro, Jacobo ipoa Juan.
Antaro jiraashiretakotapaaka.
34
Ikantziri:
Ovamaimatatyaanara novashirenka. Ari
pisaikaiyavakeni eeroka, pinkayempite.
35
Jovaaneentanaka kapicheeni irirori.
Otyeerovapaaka kipatsiki, jamanapaake,
onkantya eero ikemaantsitantaromi
avishimoterine.
36
Ikantziri: Ashitanar,
tekatsi pomerentsitzimotemine eeroka.
Nokovaveta pintsiparyaakoventenami
onkarate nonkemaantsityaari. Iro
kantacha eero pimatanaro okaratzi
nokovavetakari naaka, iro pimate opaita
pikovakaakenari eeroka.
37
Ipoa
ipiyapaaka, iaapaatziiri imagaiyini.
Ikantapaakeri Pedro: Simn, Opaita
pimaantari? Tema pinkisashityaaro
pivochoki?.
38
Pinkayempite, pamane,
otzimikari pikenakaashitane. Tema te
pinkisashivainetya, osheki inaveta
kameethatatsiri pikovavetari panterimi.
39
Eejatzi ipiyanaa, amanapai. Irojatzi
japiitapai ikantayetakeri inkaaranki.
40
Ikanta ipiyapaa, eejatzi iaapairi
jimagaiyini, tema antaro okantaka
ivochoki. Ikaanivaitzi iriyotaane, te
iriyote tsika inkante.
41
Ifo muvutunuIn
tsiri ipiyapaaka, ikantapaakeri:
Irojatzima pimagaiyini? Monkufutupuu
kara iraakaantaitantyaariri Itomi Atziri,
iragaiteri janta kaariperoshireki atziri.
42
Pintzinaye, thame aatai. OkufIkItzImu
tapaakera pithokashityaanane.
Jagaitakeri Jess
(Mt. 26.47-56; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11)
43
Iaavaiminthaitzi Jess, areetapaaka
Judas ikaravetapiintari. OshekI ItsIputu
paakari, jamayetake irovathaamento,
ipasamento. Ifotyuuntune InutzI pInkuthu
riite apatoventariri Jess: Ijevufe ompefu
tasorentsitaari, iyotzinkariite, ipoa
antarikonaite.
44
Tema Judas, pIthokushI
tantachari, ikantzitakari inkaaranki
MARCOS14
88
iramanevo: TsIku IntzIme nonIntuupofo
tapaake, iriitake, poosoteri, paanakeri.
45
Ikanta jareetapaaka, jontsitokapaakari
okarikiini Jess, ikantapaakeri: Iyotuu
nar." InIntuupofotupuukefI jovethutupuu
kari.
46
Joirikaitapaakeri Jess, joosoItu
paakeri.
47
Ikanta aparoni tsipatakariri
okarikiini Jess, inoshikanakero
iyotsirote, ItotzItukefI IyempItu IfotzIku
tane ijevare omperatasorentsitaari.
48
Ipoa ikantzi Jess: Naakama
koshintzi, pumushItuntunufI povuthuu
mento, pipasamento?
49
Temu nokuntuItu
tyu pIuupIIntunu nIyotuuntzI tusofentsI
pankoki Kaarima paantana janta? Ari
onkantya, Ifo omonkufutuntyuufI josunkI
natakoitakenari pairani.
50
ShIyeeyunu
kani iriyotaane, jookaventaitanakeri
apaniro.
Evankari shiyanainchari
51
TzImutsIyu evunkufI oyuutukoventu
nakeriri Jess. Ikithaavetaka. Iro
kantamaitacha joirikaveetakarira irirori,
52
jookanakero iithaare ithaaanakara,
ishiyamerekitashitanaka.
(Mt. 26.57-68; Lc. 22.54-55, 63-71;
Jn. 18.12-14, 19-24)
53
Ipou juguItunukefI Jess Ijevujuno
reki omperatasorentsitaari. AfI juputotuI
yukunI muufonI Ijevufe ompefutusofentsI
taari, itsipatakari antarikonaite,
ipoaapaaka iyotzinkariite.
54
Ikanta
Pedro noshikaka irirori ipoki ineetsiini,
joyaatakoventakeri Jess, irojatzi
jareetantapaaka osaikira ipanko
ijevajanore omperatasorentsitaari. Ari
IkutzIyupuukufI ItsIputupuukufI Ifompefu
tanepayeeni, jakitsitaiyani paampariki.
55
Ikuntu IjevufepuyeenI ompefutusofen
tsItuufI ItsIputukufI IkufutzI uputotuIn
chari, jumenuvetuku ImpuItyu thuIyuko
tyaarine Jess onantyaari irovakaanteri.
56
TzImuvetuku oshekI thuIyukovetupuuku
riri, te omonkaratavakaamaita okaratzi
ikantayevetakari pashinepayeeni.
57
Opoa ikatziyanaka aparopayeeni,
ithaiyakotanakari Jess, ikantzi:
58
Noke
miri naaka chapinki irika, ikantzi: Ari
nomporokakero tasorentsipanko, IfovetsI
kane atziri, iro avisavetakya mava kitaite
nonthonkya novetsikaineri naaka
pashine, kaari ipomerentsita atziri
irovetsikairo.'"
59
Tera, onashiyetaka
okaratzi ikantayetakeri pashine.
60
Ipoa
IkutzIyunuku IjevujunofIte ompefutuso
rentsitaari, josampitanakeri Jess,
ikantziri: Opaitama kaari pakanta?
Temu pInkeme okufutzI IkuntukoItzI
miri?
61
Irojatzi jimairetake, te irake.
Japiitziri josampitziri: Eerokama Cristo,
Itomi Tasorentsitakaaneri?
62
Jakanake
Jess, ikantzi: Naakatake. Irootaintsi
pieeri Itomi Atziri intsipataiyaari
irakojanoriki Pava impinkatharite.
Impoa pieeri eejatzi impiye inkenapai
menkoriki.
63
Ikanta ikemakera
jevajanori, juunukefo IIthuufe Isupefyuu
kero ikisanakara, ikantzi: Tzimatsima
pashine ankoveri inkamantakoiteri?
64
Pikemaiyakeri maaroni ithainkakeri
Pava. Tsikama pikantaiyinika eeroka?
Ikantzi maaroni: ITzImutuIke Ikenukuu
shitane! Ontzimatye inkame!
65
Tzimatsi
aparopayeeni choontavorotanakeriri.
Tzimatsi pashine otzimikaporotakeriri,
ipoa ikaposavaitziri, ikantzimaitari:
Intsityaa piyote kamantantaner?
Imatzitakaro eejatzi iromperatane
jevajanori, ipasavorovaitakeri.
Ikantzi Pedro: Te noiiri naaka Jess
(Mt. 26.69-75; Lc. 22.55-62;
Jn. 18.15-18, 25-27)
66
Isaikakera Pedro irirori jakakiroki,
shitovapaake tsinane irotzikatane
ijevajanore omperatasorentsitaari.
67
Oaapaakeri Pedro jakitsita paampariki,
MARCOS14
89
okantziri: Tema eeroka itsipataranki
Jess irika Nazaret-satzi?
68
Jotekanakero
Pedro, ikantanake: Tetya, te niyote ipaita
pikantanari. Shitovanake kapicheeni.
Irojatzi iaantanakari tyoopi.
69
Okanta
osamaniityaake, oagairi eejatzi, okumun
takeri ikaratzi akitsitachari, okantziri:
Irijatziitara irika.
70
Japiitanakero Pedro
jotekiro. Tekera osamanite, japiitanakero
ikaratzi saikaintsiri josampitziri, ikantziri:
Eerokatake itsipata Jess, tema
Galilea-satzi pinatzi, iriivaitake ikantziro
iaavaitzi.
71
Ikantzi: Te niyoteri
pikantanari. Jiyotzi Pava omapero
nokantzi, nothaiyarika, IfovusunkItuI
naata.
72
Ari japiitanakero iaanake
tyoopi, kantanaka apite japiitakero.
Ikinkishiryaanakero Pedro ikantakeriri
Jess: Tekera apitetanake irie tyoopi,
mavasatzi poteke, pinkante: Te noeeri
Jess.'" Ifuunuku IkInkIshIfyuunukefofu.
(Mt. 27.1-2, 11-14; Lc. 23.1-5; Jn. 18.28-38)
15
1
Okanta okitaimanai, juputotuIyu
munuu muufonI uupInkuthufen
tsi: Ijevufe ompefutusofentsItuufI ItsIputu
kari antarikonaite, ipoa iyotzinkariite,
osheki iaaventakeri Jess. Ipoa
joosoitanakeri, jagaitanakeri isaikira
Pilato.
2
Josampitavakeri Pilato, ikantziri:
Eeroka ivinkatharite judo-payeeni?
Jakanake Jess, ikantzi: Irootake
pikantakeri.
3
Ikuntu Ijevufe ompefutuso
rentsitaari, ikisaneentanakeri, IthuIyuko
vaitanakari.
4
JupIItunukefI PIIuto josumpI
tziri: Tekatsima pinkanteri eeroka?
Temu pInkeme okufutzI IkuntukoyeetzI
miri?
5
Te irake Jess. IpumpoyuumInthu
tanakeri Pilato irika Jess.
(Mt. 27.15-31; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38-19.16)
6
Tzimatsi jantapiintziri Pilato: Maaroni
osarentsi aririka iroimoshirenkaiyaani
judo-payeeni, jomishitovakaantzi
aparoni isheninka jaakaantaitziri,
tsikarika intzimerika inkovakeri.
7
TzImu
tsi aparoni paitachari Barrabs, itzimi
jashitakoitziri itsipayetakari ikaraiyini
jovantake, jovayiritari ivinkatharite.
8
Ikanta ipokaiyapaakeni atziri, Ikovuko
tapaakeri Pilato irantero jametapiintari.
9
Jakanake Pilato, ikantzi: Iriima pikovi
nomishitovakaanteri ipaitaitziri
Ivinkatharite judo-payeeni?'"
10
Jiyotzi
Pilato, IkIsutyu Ijevufe ompefutusofentsI
taari jaakaantantakariri Jess.
11
Iro
kuntumuItuchu Ijevufefu ompefutusofen
tsitaari, jotsimaakeri atziriite inkante:
Iro kameethatatsi iromishitovaiteri
Barrabs.
12
JupIItunukefI PIIuto josumpI
tziri: Irika ipaitaitziri Ivinkatharite
judo, Tsikama nonkanterika?
13
Ikantzi ikaimaiyini atziri: IPImpuIku
kotakaanteriv!
14
Ikantzi Pilato:
Tzimatsima kaariperori jantakeri?
Eekero ishintsitatzi ikaimaiyini ikantzi:
Pimpaikakotakaanteriv!
15
Ikovanake
Pilato iranteneri ikovakeri atziripayeeni,
jomishitovakaantakeri Barrabs. Iri
ipasatakaantanake Jess, jagaitanakeri
impaikakoiteri.
16
Ikanta ovayiriite ikyaakaanakeri
Jess ipankokira Pilato, ipaitaitziro
Pretorio. Ari japatotakaantaitakeriri
maaroni ovayiri.
17
Ikithaatapaakeri
kithaarentsi jonkeromaiperotatsiri
kempItufofI IkIthuuyetupIIntufI pInkuthu
riyetatsiri. Ipoa jamathaitakaitakari
kitocheetapo.
18
Iroora jantantarori iroka,
tema ithainkimavaitatziiri. IkuImukotzI
maitari, ikantzi: Jirikataa ivinkatharite
judo-payeeni!
19
Ipou jomposuInuvuI
tantakari savoro. Ichoontaporovaitakeri.
JotyeefovushItzImuItufI IfIuupInkuthute
rimi ikantzi.
20
AfI jeshItukefo IshIfontzI
mentavaitakari. IsupokuInefI IkIthuutuke
riri inkaaranki, ikithaatairi iithaare.
Jaanakeri impaikakoteri.
MARCOS14,15
90
*15.23: Iroka kepishaari opaita mirra. Iro joitaitziriri atziri, ijempavathatantyaari, eero
ikemaantsivaitanta aririka irovasankitagaiteri. *15.25: Iro ikantayeetziri pairani: joveraaka
ooryaa 3. *15.29: Iro jametaiyarini judo-payeeni jotekainata, aririka inthainkashiryaante. Iro
kempitarori ametaiyarini aakapayeeni, aririka ookote atziri anthainkashireteri, ankante:
Piaakero! Pikemakero! *15.33: Iro ikantayeetziri pairani: joveraanaka ooryaa 6, ari
omapokapaakari otsirenitanake irojatzi joveraanaka ooryaa 9.
Ipaikakoitziri Cristo irojatzi ikamantakari
(Mt. 27.32-56; Lc. 23.26-49; Jn. 19.17-30)
21
Ikanta Simn, poaachari Cirene, iriri
Alejandro ipoa Rufo, jomonthaitakari
jareeta irirori nampitsiki, IshIntsIventuI
tukefI Ifunutunukefo ImpuIkukotuntuI
tyaariri Jess.
22
Jagaitanakeri tonkaariki
opaita Glgota (akantziri aaka: AtzIfII
toni.)
23
IpukoItupuukefI ImIfe IkonovuI
takero kepishaari, te irirero.
* 24
Ipoa
ipaikakotaitakeri. Ikanta ovayiriite
itsiparyaavakaakaro ikithaayetari Jess,
ikempitakaantakero iaaretaita iro
iriyotantyaari intzime ayerone.
25
Aritake
jenokiityaapaake ooryaatsiri, IpuIkukotuI
takerira Jess.
* 26
Josankinaitake
kantakaantakerori ipaikakoitantakariri,
okantzi: IVINKATHARITE
JUDO-PAYEENI.
27
Ari itsipataitakeri
ipaikakoitziri apite koshintzi, IkutzIyuko
taka aparoni irakojanoriki, pashine
irampateki.
28
Ari omonkaratakari
osankinatainchari pairani, okantzi:
Itsipataitakeri kaariperoshiretatsiri.
29
IthuInkImuvuIyetukefI IkufutzI uvIsuye
tatsiri janta, jotekainata, ikantziri: Aa
eeroka porokirori tasorentsipanko, iro
avisake mava kitaite povetsikairo
eejatzi.
* 30
Ipaitama kaari payiitanta
ipaikakotaitakemi povavisaakotaiya?
31
Irojatzi ikantakeri eejatzi ijevare
omperatasorentsitaari itsipatakari
iyotzinkariite, jovashiyaventari,
ikantavakaiyani: Jovavisaakotziri
pashine, KuufImu Imutuntufo IfovuvI
saakotya irirori?.
32
Intsityaa irayiite
Cristo-vetachari ipaitaitziri Ivinkatharite
Israel-mirinkaite, omatantyaari
ankempisanteri! Jimatzitakaro eejatzi
itsipatakari ipaikakota, IthuInkImuvuItu
keri.
33
irojatzi sheeteeni ithaperotanakara
ooryaa.
* 34
Ari ikaimanake Jess
shintsiini, ikantanake: Eloi! Eloi!
Lama sabactani? (Iro ikantaitziri
aaaneki aaka: Pava, Pava, ipaitama
pookaventantakanari?)
35
Ikanta
irikapayeeni saikaventakeriri Jess,
ikemavetavakari ikaimanake.
Ikantanake: Pinkemeri, ikaimatziiri
Elas.
36
Ishiyapainta aparoni, jomItsI
yaatapaintzi manthakintsi kepishaariki,
jankoviitakeneri savoropankeki,
jovaankakotakeneri iratsimiyaatero,
ikantzi: Aaavakeriita ari impokake
Elas irovayiitairi.
37
Ipoa japiitanakero
ikaimanai shintsiini, tera iraneenkatanai.
38
Okanta janta tasorentsipankoki,
saperyaanake niyanki tontamaitatsiri
ithatashiitzirori, opoaanaka jenoki
irojatzi osaaviki, apikota okantanaka.
39
Ikuntu Ijevufe ovuyIfIIte kutzIyuventu
kariri eejatzi Jess, iaakerira
ikaimanake shintsiini ikamantanakari,
ikantanake irirori: Omaperovetatyaama
Itomintari Pava irika.
40
TzImutsI eejutzI tsInune umenuIyeen
tsini jantyaatziini. Jiroka okaraiyini:
Mara Magdalena, Salom, Mara iriniro
iyaapitsi Jacobo ipoa Jos.
41
Ifokupu
yeeni tsinane irootake tsipatakariri
pairani Jess Galilea-ki, oshekI umpItuko
yetakeriri. Otsipatakaro eejatzi pashine
tsinanepayeeni oyaatapaakeriri Jess
ipokakera Jerusaln-ki.
MARCOS15
91
Ikitaitakeri Jess
(Mt. 27.57-61; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42)
42
Aritake sheetyaanake. Irootake
kitaite jamenarontapiintaita iroyaari
osaitekira, kitaite imakoryaantaitari.
43
Ikanta Jos poaachari nampitsiki
Arimatea, ikaratapiintziri japatota
jevariite, irijatzi oyaaventariri Pava
impinkathariventantai. Te intharove
jiyaatashitanakeri Pilato, ikantapaakeri:
Pishinetenari nonkitatairi Jess.
44
Tema jomapokapaakeri Pilato, te
iriyovetya kamakera Jess. IkuImukuun
takeri ijevare ovayiriite, josampitakeri
omaperorika ikamake Jess.
45
Ikumun
taitakerira Pilato, ishinetaineri Jos
iraanairi.
46
Jamanantashitakeri
kithaarentsi jentamaitatsiri. Ikentuko
ryaakotairi, japonatakeri. Jovakotakeri
jimorontashiitziri kaminkaripayeeni
shirantaaki, joipinakaantake mapi,
joshepitakotantakari.
47
Okanta Mara
Magdalena otsipatakaro Mara irinirora
Jos, amenaiyakeni iroori tsika
jovaitakeri.
Jaaantaari Jess
(Mt. 28.1-10; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10)
16
1
AvIsunuke kItuIte jImukofyuun
taitari. Mara Magdalena, otsIpu
takaro pashine Mara irinirora Jacobo,
opoa Salom, amanantaiyakeni
kasankaari, iyaate otziritantaiyaarimi
Jess-ni.
2
Okanta okitaitamanai
domingo, ananenkamanaka iyaate
omoroki jovaveetakarira Jess. Aritake
shItovImutupuuke oofyuutsIfI ufeetzImu
tapaakara janta.
3
Okantavakaiyani:
Impaityaaka otamikerone mapi
jashitakotantaitakariri?
4
Ifo umenuve
tapaaka, oaatzi otamikaka mapi, tema
antaro mapi oni.
5
Kyaapaake omoroki
jovaveetakarira. Oaashitapaaka
aparoni evankari isaikake akojanoriki,
okitamaanikitake iithaare. OthufovuIyu
nakeni.
6
Ipoa ikantanakero irirori:
Eero pitharovi. Iriima pipokashiveta
Jess Nazaret-satzi, ipaikakotaitakeri
chapinki. Aagaira, te isaike jaka.
Pamenero jovaveetakari.
7
Pimpiyanake,
pinkamantayetairi iriyotaane, pInkun
tairi eejatzi Pedro arira iriyaatai Jess
Galilea-ki, ari piaayetairiri. Aritake
ikamantzitakami.
8
Oshiyapithatanakaro
omorona, ompevaitanaka. Tekatsi
pashine atziri onkamantanake, tema
otharovanakitzi.
Joaakaaro Mara Magdalena
(Jn. 20.11-18)
9
Aritake aagai Jess kapichekitaite
domingo, iro jetanaa joaakaaro Mara
Magdalena jovashinchagairi pairani
jaakavetaro karatatsiri 7 peyari.
10
Irojatzi
iyaatashitantanakariri iroori ikaratzi
itsipatakari pairani Jess, oaapaatziiri
jiraavaitaiyani, okamantapaakeri
oagairi.
11
Ikanta ikemavetaiyavakaro
oagairi Jess jaagai, te InkempIsuntuI
yeroni.
Joaakaari Jess apite iriyotaane
(Lc. 24.13-35)
12
Ikanta Jess, joaakaari apite
iriyotaane jiyaataiyini avotsiki, IpushIne
vorotapai kapicheeni.
13
AfI IpIyeeyunu
kani irirori, ikamantavetapaakari
ikarataiyini. Ari ikempitaitakeriri eejatzi,
te inkempisantaiteri.
Jotyaantziri Jess iriyotaane
(Mt. 28.16-20; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23)
14
Ikanta jovavaiminthaitaiyani 11
iriyotaane, ari joaakakariri Jess,
ikaminaathatapaakeri, iaakerira
kisoshire ikantayetaka, te inkempisanteri
ikaratzi aayetairiri jaagai.
15
Ikuntu
pairi: Piyaate pothotyeero maaroni
kipatsi. Piaaventaineri atziripayeeni
MARCOS15,16
92
Kameethari aantsi.
16
Tsikarika intzime
kempisantavakerone, ovIInkuutunuu
chane, iriitakera avisakoshiretaatsine.
Iriima kaari kempisantavakerone,
irovasankitaitaatyeeri.
17
JIfoku Inkuntu
yetanakya inkarate kempisantanaatsine:
irovashinchaayetairi jaakayetziri peyari
impairyeena naaka. Iriaavaitayetairo
kantashivaiyetachari aantsi.
18
Aririka
iroirikavetyaari maranke, aririka
iriravetyaaro piyantatsiri, tekatsi
onkanteri, eero ikami. Ari onkantake
irovashinchaayetairi mantsiyaripayeeni
eejatzi.
Jovajenokaa Jess inkiteki
(Lc. 24.50-53)
19
Ithonkunukefo AvInkuthufIte Ikumun
tayetakeri, irojatzi jovajenokantaari
inkiteki, ItsIputupuufI Puvu IpInkuthufI
ventantapai. IsuIkImotupuIfI Ifukojuno
riki.
20
Ikanta jiyaataiyanakeni iriyotaane,
ikamantantake maaroni nampitsiiteki.
Avinkatharite matakaayetakeriri,
jantakaayetakeri kaari iaapiintayeetzi,
ufI onkuntyu IfIyotuntuItyuufI omupefotu
tya ikamantantayeetziri. Ari
onkantyaari.
MARCOS16
93
Jovethaitari Telo
1
1
OshekI kovuvetuInchu IfosunkInute
romi okaratzi avishimoyetakairi.
2
Ikovaitake irothotyeetero okaratzi
jiyotaayetakairi aayetajaantakerori
ovakeraini tsika itzimi kamantakairori
aantsika.
3
Ari nokempitakari eejatzi
naaka Telo. Tema namampaakaro
ineetsiini tsika okanta opoaantanakari,
irootake nosankinatantaamirori eeroka
okaratzi avisayetaintsiri.
4
Ari onkantya
piyotakotantyaarori kyaaryooperoini
okaratzi jiyotaavetaitakamiri.
Iaaventaitziro itzimantakari Juan
5
Pairani, ipinkatharitantari Herodes
janta Judea-ki, ari isaikiri aparoni
omperatasorentsitaari ipaita Zacaras,
icharine Abas-ni jini. Irooma iina opaita
Elisabet, irisaro Aarn-ni onatzi eejatzi
iroori.
6
Kameethashire ikantaiyani
apiteroite iaapinkathatziri Pava.
Jimonkarayiniri okaratzi ikovakairiri,
tekatsi aparoni inkenakaashitapaintya.
7
Iro kantacha te intzime irovaiyane, tema
maanirothaki onatzi Elisabet. JuntufIko
natashitaiyakani.
8
Okanta aparoni kitaite,
ari omonkarataa jantapiintantarori
Zacaras jomperatasorentsitaaritantari.
9
Temu Ifo jumetuIyupIIntufI ompefutuso
rentsitaari, ikempitakaantakero
iaaretaita, ari ieetakero iri Zacaras
kyaatsine tasorentsipankoki intayeneri
Pava kasankainkari.
10
Piyotaiyachani
atziri jakakiroki jamanaiyini, itagaitzirora
kasankainkari.
11
Arira joaakakariri
Zacaras imaninkarite Avinkatharite,
ikatziyimotapaakari irakoperoriki
itayirora kasankainkari.
12
Iniroite
itharovanake, oshekI IpumpoyuumInthu
tavakeri iaavakerira.
13
Ipou IuuvuItu
nake maninkari, ikantzi: Zacaras, eero
pitharovi. Tema ikemaitakemiro
pamanane. Ari piaakero piina Elisabet,
ovaiyante. Iri pimpaiteri Juan.
14
Aririka
intzimakerika pitomi, oshekI pInkImoshI
reventeri, ari inkempitakyaari eejatzi
atziripayeeni.
15
Temu IfIIpefofI Inkuntu
kaiyaari Pava. Eerora pimiretakaari
kachoyetatsiri ishinkiitari. Tema
inampitzitantatyaari Tasorentsinkantsi
tekeramintha intzimeeta.
16
InkInkIshIfe
takaayetaiyaari Israel-mirinkaite
inkempisantairi Avinkatharite Pava.
17
Iriitake eevatapaakerine Avinkatharite.
Inkantakaakyaarira ishintsinkani Elas,
ari iraapaatziyashiretakaayetaiyaari
ashitaaniriite maaroni irovaiyaneete. Ari
IntsImufyuushIfetukuuyetuIfI kutsImushI
reri, ufI onkuntyu IfovetsIkushIfetuntuI
tyaari inkempisantaiteri Avinkatharite.
18
Jakanakeri Zacaras maninkari,
ikantziri: Ari! Tsikama onkantya
niyotantyaarori iroka? Tema antarikona
nonake naaka, eejatzi okempitakari noina
iroori.
19
Ikantzi maninkari: Naakatake
Gabriel, poaachari Pavaki. Jotyuuntu
kena nonkamantemiro Kameethari
aantsi.
20
Iro kantamaitacha,
KAMEETHARI AANTSI JOSANKINATAKERI LUCAS
94
okantakaantziro pithainkaaanetakena,
kisovaante pinkantya iroaaka, irojatzi
omonkufutuntukyuufI okufutzI nokuntuke
miri.
21
Saikaiyatsinira pashine
jakakiroki joyaaventaiyarini Zacaras,
ipoa ikantavakaiyani: Ipaitama
josumunItuntufI Zucufus tusofentsIpun
koki?
22
Ikanta ishitovavetapaara
Zacaras, te onkante iriaavaitapai,
jookojookovaitashitapaa. AfIfu jIyotuItu
nukefI tzImutsI IuukefI tusofentsIpun
koki. JushIfu jovunukefo IkIsovuuntetu
nake.
23
Irojatzi jimonkaraantaarori
kitaite jantavaitzi tasorentsipankoki, jatai
ipankoki irirori.
24
Okanta Elisabet iinara Zacaras,
motzitake. Iniroite opampithashiretaka,
te oshitovai opankoki ikaratzi 5 kashiri
omairentaka, okantashirevaitzi:
25
Ifoo
take jinintakaakenari Pinkathari naaka,
ufI onkuntyu eefo ImunIntushIfetuntuI
tana.
Iaaventaitziro intzimantyaari Jess
26
Okanta, aritake avisanake 6 kashiri,
jotyaantairi Pava maninkari Gabriel
nampitsi paitachari Nazaret saikatsiri
Galilea-ki,
27
irieero aparoni evankaro
kaari iyoterine shirampari, paitachari
Mara, tema irootake iinantyaaro
evankari paitachari Jos, icharineni
David.
28
Ikanta ikyaapaakera maninkari
osaikira Mara, ikantapaakero: INove
thatami Mara, itsipatatyaami eeroka
Avinkatharite. Panaakoyetakero pashine
tsinaneyetatsiri ineshinonkaperotami
Pava!
29
Okanta oaavakerira maninkari,
opampoyaaminthatavakeri, okInkIshIfetu
kotzIfo IkuntupuukefofI jovethutupuu
karo.
30
Ipoa ikantziro maninkari:
Mara, eero pitharovi, tema
iyaminthaane Pava pinatzi.
31
Ari
piaakero pimotzite, intzime peentsite.
Iri pimpaiteri JESS.
32
Iriitake materone
iririiperote, impaitayeeteri Itomi
Jenokisatzi. Tema Pava Avinkatharite,
IfIItuke pInkuthufItukuIfIne IkempItuuke
fIfu puIfunI IchufInenI DuvId IpInkuthufI
takaakeri.
33
IfIjutzIfu pInkuthufIventuI
rine ikaratzi icharinentayetakari
Jacob-ni, ufI InkuntuItutyeefonI ImpInku
thariventantai irirori.
34
AfI osumpItunu
keri Mara, okantziri: Tsikama inkene
nomotzite, tera noe shirampari?
35
Jakanakero maninkari, ikantziro: Irira
kantakaiyaarone Tasorentsinkantsi. Tema
impamankantatyeeyaamiro ishintsinka
Jenokisatzi, oshIyupuukyuufomI opumun
kantzi aamparentsi. Ifootuke ImpuItun
tyaari povaiyane Tasorentsi Itomi Pava.
36
AfI okempItukufI eejutzI pIshenInku
thori Elisabet, ipaitaveetari maanirothaki,
okantavetaka antarokonavetaka iroori,
motzitai. Tzimakotake 6 kashiri.
37
Tema
tekatsi kompitzimotyaarine Pava.
38
Opoa okantanake Mara: Naakatake
iromperatane Pinkathari, irantenaro
okaratzi pikantakenari." IfojutzI IpIyuntu
naari maninkari.
Iyaatake Mara areetaro Elisabet
39
Ipoa pashine kitaite, shintsiini
iyaatanake Mara, jatake tonkaariki Judea-ki
osaikira aparoni nampitsi,
40
irojatzi
areetantakari ipankoki Zacaras, ovethutu
paakaro Elisabet.
41
Okanta okemavakero
Elisabet ovethatapaakarora Mara, Ishevutu
naka omotzitakeri. Temu IkuntukuunukI
tyaaro Elisabet Tasorentsinkantsi,
42
ouuvuI
tanake shintsiini iroori, okantanake:
Eefokutukefu unuyIfofI pushIne tsInuneye
tatsiri itasonkaventaitakemira. AfI InkempI
tyaari eejatzi povaiyane.
43
Ipaitama
pIpokushItuntunufI IfInIfontyuufI NovInku
tharite?
44
Temu nokemuvukemIfu povethu
tapaakana, ishevatanaka nomotzitakeri
naaka, ikimoshiretanake.
45
Kimoshirera
pInkuntuIyu eejutzI eefoku pIkempIsuntu
kera, tema aritake omonkarataiya okaratzi
ikovakaakemiri Avinkatharite.
IUCAS1
95
46
Opoa okantanake Mara:
Iniroite noveshiryaaventaiyaari
Novinkatharite,
47
Kimoshire nonkantaventyaari Pava
tsIku ItzImI ovuvIsuukoshIfetuI
nane.
48
Tema iaakero iromperatane
ashinonkaavaitaka,
Aripaitera inkantayeetai: Iniroite
itasonkaventaitakero.
49
Tema iniroite jantzimotakenari
matzirori otzimi ishintsinka.
Tasorentsi onatzi ivairo!
50
AfI InkuntuItutyeeyuunI IneshInonku
yetuIfI Inkufute InchufInentuyee
tyaari apaata,
TsIkufIku IntzIme uupInkuthuyetuI
rine.
51
Iro ishintsinka imatantayetakari.
Japerotzitairi ipampithashirevetari
iranterimi kantakaaperovaitachari.
52
Ikaratzi pinkatharivetachari,
ikantakaantakero Pava eero
jiyaatakaantaro impinkatharite,
IfI Iuupefotukuuyetu IkufutzI tsInum
pashiryaavetachari.
53
Jashaarantakaayetari ikaratzi
tashaaneentavetachari,
Iriroma ikaratzi ashaarantavetachari
jaapithayetairi tzimimovetariri
jomishitovakerira.
54
Jineshinonkatairi Israel-mirinkaite,
tema iromperatane inayetake.
Te impeyakotyaari ikaminthaayetziri,
55
Tema iro ikantayeetakeriri pairani
acharineyetakari,
Jetanari Abraham-ni irojatzi inkarate
incharinentayetaiyaari.
56
Ari osaikimovaitapaintziro Mara iroka
Elisabet ikaratzi mava kashiri, irojatzi
opiyantaari opankoki iroori.
Itzimantakari Juan oviinkaatantaneri
57
Ikuntu omonkufuuku ontzImuunItun
tyaari Elisabet, tzimake otomi.
58
Ari
IpokuIyukenI oshenInkupuyeenI IkImoshI
reventaiyironi, tema jiyotaiyakeni
iniroite jineshinonkatakaro Pava.
59
Aritake maakotapaake 8 kitaite
eentsika, juguItunukefI IntomeshItuunII
teri, ari ikovaveetaka impaitaiterimi
Zacaras, tema ivairora onatzi iriri.
60
Irojatzi okantantanakari iriniro: Eero
ipaita Zacaras, impaitya Juan.
61
Ari
ikantaitanakero: Opaitakaya? Tema
tekatsi pisheninka paitachaneri Juan.
62
Ipoa jookotaitakeneri ashitariri
josampiitziri, tsika inintzi impaiteri.
63
Jookotuke Zucufus Inchukotu IfumuIte
neri, ari josankinatakeri, okantzi: Juan
impaitya. Ipampoyaaminthatanakeri
ikaratzi osampitakeriri.
64
JomupokushItu
naa iaavaitanai Zacaras. Iniroite
iaapinkathatanakeri Pava, Ipuusoonketu
nakeri.
65
Paraanka ikantaiyanakani
isheninkapayeeni Zacaras. Tema ithonka
ikemaitakero tonkaariki Judea-ki okaratzi
avisaintsiri.
66
Pampithashire ikantaiyaka
ikaratzi kemakoventakeriri, ikantaiyini:
Tsikama impaityaaka apaata irika?
Temu kempoyuuventu jovukefI AvInku
tharite irika eentsika.
Ikamantantakeri Zacaras
67
Ikanta Zacaras, ashitakariri eentsika,
ikantakaanakari Tasorentsinkantsi,
ikamantantanake, ikantzi:
68
Kameetha inake Avinkatharite Pava,
ivavanetari Israel-mirinkaite,
Ipokake irovatsinaryaakoyetai.
69
JotyuuntukuIfI mutzIfofI jovuvIsuuko
shiretantzi,
Iriitake icharinentakari David-ni,
iromperatane.
70
Iro iaavaitakaayetakeriri pairani
tasorentsitatsiri kamantantaneri.
71
IfI ovuvIsuukoyetuguInefI ItzImuve
tara kisaneentayevetairi.
72
Tema jineshinonkataari ikaratzi
acharineyetakari,
IUCAS1
96
Eero ipeyakotaro tasorentsitatsiri
irantzimotavakaiyaari.
73
Irootake iroka ishinetaakeriri pairani
acharineni Abraham,
Onkarate irantzimotairi.
74
Intsiparyaakoventai itzimayevetara
kisaneentayetairi,
TekutsI unthufovukuIyu unkempIsun
tairi.
75
Kiteshire ankantayetaiya. Kumeethu
shire ankantzimentaiyaari maaroni
kitaiteriki.
76
Irooma eeroka notomi, ImpuItuyee
temi iyamantanerite Jenokisatzi.
Tema eerokatake eevaterine
Pinkathari, povetsikanonteri tsika
inkenayetanake.
77
Eefoku kumuntuIfIne ushenInkupu
yeeni, iro iriyotantyaari iriitake
ovavisaakotantaneri.
IfI peyuukotuIfIne IkuufIpefoshIfevuI
vetaka.
78
Temu InIfoIte okuntuku jIneshInonku
tai Pava,
Jotyaantakairi poaachari inkiteki
ikempitakotapaakaro okantaranki
ovakera okitaityaamanai.
79
IkItuInkutukotuIfI IkufutzI suIkuyetu
tsiri otsirenikitzira. IkItuInkutuko
tuIfI eejutzI IkufutzI otsImunkuko
vetakari iraampare iyotakaantatsiri
iriyaayetaatye sarinkaveniki.
Iri oaakantairone tsika ikantaita
isaikaitzi kameetha.
80
Kameethara ikimotatzi eentsika,
aaperoshire ikanta. Ari inevetaro
isaikavaitzi janta tsika te inampiitaro,
irojatzi omonkaratantakari iroaakyaari
Israel-mirinkaite.
Itzimantakari Jess
(Mt. 1.18-25)
2
1
Ipoa Pinkathari Csar Augusto,
ikantakaantake irosankinatakotya
maaroni atziri.
2
Aripaite omapokaka
irosankinatakoyeetya ijevatakaantantari
Cirenio janta Siria-ki.
3
Maaroni atziri
jiyaataiyakeni irosankinatakoyetya
inampiki tsika ipoaayeta pairani
icharine.
4
Irojatzi itonkaantanakari Jos
irirori, ipoaanaka Nazaret saikatsiri
janta Galilea, iriyaatero nampitsiki tsika
itzimake pairani Pinkathari David, opaita
Beln saikatsiri janta Judea. Tema irika
Jos icharine ini David-ni.
5
AfI IfosunkI
natakotyaari irirori intsipatyaaro
iinathori Mara, tsika otzimi ikashiyakari
irayero. Iro kantamaitacha aritake
motzitake iroori.
6
Ikanta jareetaiyakara
Beln-ki, irootaintsi ontzimaanite Mara.
7
Ari itzimakeri etanakarori otomi.
Oponatakeri, onoryaakeri irovamentoki
piratsi, tema te oaapaake tsika
omaapaake.
Maninkariite ipoa aamaventariri oisha
8
Okanta jantyaatziini nampitsi, tzimatsi
kukIventzIfIfI tsIfenI IfoIshute juumuven
tari.
9
Ari joaakakari imaninkarite
Avinkatharite. Ikitainkatakotantapaakari
irovaneenkaro Avinkatharite, iniroite
itharovaiyanakeni.
10
Iaanatapaakeri,
ikantziri: Eero pitharovashivaita. Tema
namatziimi Kameethari aantsi, iro
oimoshirenkairine maaroni atziri.
11
TzImu
taikera iroaaka ovavisaakotantaneri, janta
inampikira pairani pinkathari David-ni,
iriitake Cristo Avinkatharite.
12
Jiroka
piyotantyaariri: Ari piaakeri imponaiteri
eenchaaniki ironoryeetakeri irovamentoki
piratsi.
13
Ieetatzi ikoaatapaake osheki
inkiteveri itsipatapaakari maninkari,
jamampaaventapaakari Pava, ikantaiyini:
14
Iro aritataitatsi otzimimotziri
irovaneenkaro Pava nampitarori
ojenokitajaantzira inkite!
IIsuIkuyetuI kumeethu IyumInthuune
payeeni jaka kipatsiki!
15
Ikanta ipiyeeyanaani maninkariite
inkiteki, ikantavakaanaka aamaventariri
IUCAS1,2
97
iroishate: Thame aate Beln-ki, umenukI
tero opaita avisaintsiri. Ari aeerori
ikamantakaantakairi Avinkatharite.
16
Shiyeeyanakani, IfojutzI jIuuntupuuku
rori Mara otsipatakari Jos, onoryaakeri
eenchaanikite irovamentoki piratsi.
17
Ikanta jiaapaakeri, Ikumuntuntupuu
kero okaratzi ikantakeriri inkaaranki
maninkari.
18
Ipampoyaaminthataitakeri
aamaventariri oisha ikemaitzirira
ikinkithavaitzi.
19
Irooma Mara, antaro
opampithashiretakotaro iroori okaratzi
ikantaitapaakerori.
20
Ipoa ipiyeeyanaani
aamaventakotariri oisha, tharomenta
ikanta jamampaaventanaari Pava, tema
iaayetakero okaratzi ikamantaitakeriri
inkaaranki.
Jagaitanakeri Jess tasorentsipankoki
21
Ari maakotapaake 8 kItuIte eenchuu
niki, jagaitanakeri intomeshitaaniiteri.
Irojatzi ipaiyeetantakariri JESS tema ari
ipaitzitakari maninkari tekeramintha
omotziteriita Mara.
22
Okanta jimonkarataakero kitaite
joImuIfentuIyunI onuntyuufI InkItevuthu
yetai, tema iro ikantakaantakeri
Moiss-ni. Ari jagaitanakeri Jess
Jerusaln-kI IfushItukuItyuufI AvInkuthu
riteki.
23
Iro irimonkaraantyaarori
Osankinarentsijanori ikantakaantziri
Avinkatharite, kantatsiri:
Iriirika shirampari omapokane
tsinane,
Irashitakaayeetyaari Pinkathari,
itasorentsite irinatye.
24
Irimatantyaarori irimonkarayero
ikantakaantane Pinkathari, ontzimatye
impometaineri Pava:
Apite tookitzi, eerorika apite iryaani
shiro.
25
Tzimatsiya janta Jerusaln-ki aparoni
shirampari ipaita Simen. TumputzIku
shire ini irika shirampari, uupInkuthutu
sorentsitaneri ini, temu IfI InumpIshIfe
tantakari Tasorentsinkantsi. Iriitake
oyaaventarori imposhenkayeetaiyaari
Israel-mirinkaite.
26
Jiyoshiretakaakeri
Simen Tasorentsinkantsi, eero ikamita
IfIfofI IfojutzI IfIuuntukyuufIfI IsuIputzII
totane Avinkatharite.
27
Ikantakaakari
Tasorentsinkantsi, pokuke tusofentsIpun
koki. Ipoa ashitariri Jess jaanakeri
tasorentsipankoki irimonkaraantyaarori
ikantakaantaitane,
28
ithomaavakeri
Simen irika eenchaaniki, Ipuusoonketu
nakeri Pava, ikantzi:
29
Monkaraaka Pinkathari okaratzi
pishinetaakenari,
Pishinetaina iroaaka nonkame, tema
pomperatane povakena.
30
Tema noagairi ovavisaakotantaneri,
31
IfIItuke potyuuntukefI ovuvIsuukotuI
rine atziripayeeni,
32
Iri kitainkatakoyetairine atziri kaari
asheninkata,
IfI kuntukuIyuufone IfIuupInkuthu
yeetantyaariri Israel-mirinkaite.
33
Ipampoyaaminthatanakeri ashitariri,
ikemakoventziri iaantsikoventaitziri
Jess.
34
Ikuntu SImen Itusonkuventuke
rira, ikantanakero iriniro Jess: Irika
eenchuunIkI IfI kuntukuIyuufone Impeyu
shitantaiyaari osheki asheninka
Israel-mirinkaite, kempivaitaka
imparyaatyeemi, iri kantakaiyaarone
eejatzi iravisaakoshiretantaiyaari osheki,
kempIvuItuku IntzInuguutyeemI Ipufyuu
vetaka. Tema osheki inkantaite: Kaari
irooperori aantsi iaaneyetakari.
35
Temu IfIku eenchuunIkI IfIIfu ouukun
terone okaratzi impampithashiretaityaari.
(Ifo kuntumuItuchu InIfoIte povushIfetu
nukyu eefoku kempIvuItukumI Ifovuthuu
yeetatyeemi.)
36
Ari osaiki eejatzi aparoni tsinane
paitachari Ana, kamantantanero oni
iroori, IfIshInto FunueI IchufInentuyetunu
kari Aser. Antarokonatake iroori.
AyItuvetuku oIme ovukefu omuInufotu
IUCAS2
98
paake, 7 osarentsi otsipavetakari oime.
37
Kamaimetzinkaro onatzi, tzimake
okaratzi 84 osarentsite. Ari ashi ovatziiro
osaiki tasorentsipankoki, aakoventaro
kitaite eejatzi tsireni amani, otzIventu
karo eejatzi.
38
Ari opokapaakeri iroka
tsinane, opaasoonketapaakeri Pava.
Ipoa oaaventanakeri eenchaaniki,
irojatzi ikemantaiyakarini ikaratzi
oyaakoventarori irovatsinaryaakoyeetairi
Jerusaln-satzi.
Ipiyantaari Nazaret-ki
39
Aritakera imonkaraakero okaratzi
ikantakaantayetziri Pinkathari, piyaa
Galilea-ki osaikira inampi Nazaret.
40
Thufomentu Ikuntu IkImotutzI eenchuu
niki, eekero jiyaatatzi ishintsitzi,
iyotaneri jinatzi. Aamaventa jovakeri
Pava.
Isaiki Jess tasorentsipankoki
41
Ari ikantapiintatya osarentsiki
ashitariri Jess jiyaatzi Jerusaln-ki
joimoshirenkiro Anankoryaantsi.
42
Ikanta
Jess aritake tzimanake 12 irosarentsite,
jataiyakeni Jerusaln-kI temu Ifo jumetuI
yapiintari iroimoshirenkya.
43
Aritake
karatake joimoshirenkaiyani, piyeeyaani
ashitariri, iro kantamaitacha irojatzi
isaikanakeya Jess irirori janta Jerusaln,
te iriyote ashitariri.
44
Iaajaantake
eevatake Jess ikempiyayetanaari
ikarataiyini. Aniitake aparoni kitaite, ari
ikovavetaari, josumpIvetukufI IshenInku
payeeni ikaratzira jiyaataiyini.
45
Tera
ieeri, ipiyaa Jerusaln-ki inkokovatairi.
46
Mava kitaite jiaantaariri isaiki
tasorentsipankoki, IkInkIthuvuItukuuye
tziri iyotakotzirori Ikantakaantaitane,
josatekaitakeri niyanki, josumpImInthu
tziri.
47
Ipampoyaaminthataitakeri
ieetakerira omapero jiyotaneta,
jukuyetukefo kumeethu okufutzI josumpI
yetakeriri.
48
Ikanta jiaapairira ashitariri,
ipampoyaaminthatapaakeri, okuntupuu
keri iriniro: Notom, tsIkumu pInkunte
naka? OshekI nokokovutukemI notsIpu
tari piri, InIfoIte pomInthufovuneentu
kena.
49
Ipoa jakanake irirori,
ikantanake: OpuItumu pIkokovutuntu
nari? Tema piyote iro kovaperotacha
nanteneri ikovakaanari Ashitanari?
50
Iro
kantacha te inkemathatero ashitariri
okaratzi ikantakeri.
51
Jaanairi, jataiyeeni
Nazaret-ki. Jantzirora maaroni okaratzi
jomperatariri iriri. Iro kantacha
pampithashire ovakotakeri iriniro.
52
Eekefo Ithufomentutyu Jess IkImotu
tzi, iyotane ikanta. Kempoyaaventa joviri
Pava. AfI IkempItuukefIfI eejutzI utzIfIpu
yeeni iyaminthaane joviri.
Ikamantantziri Juan oviinkaatantaneri
(Mt. 3.1-12; Mr. 1.1-8; Jn. 1.19-28)
3
1
Aritake monkarataka 15 osarentsi
ipinkathariventantzi Tiberio Csar.
Ari ijevatziri Poncio Pilato irirori janta
Judea-ki. Iriima Herodes ijevatzi irirori
Galilea-ki. Iriima Felipe irirentzi Herodes,
ijevatzi irirori Iturea-ki eejatzi
Traconite-ki. Ipoa Lisanias, ijevatzi
irirori Abilinia-ki.
2
IfIImu Ans ItsIputu
kufI CuIfs IjevutzIfI IfIfofI ompefutuso
rentsitaari. Aripaite iaanashiretakeri
Pava itomi Zacaras paitachari Juan janta
tsika te inampiitaro.
3
IfojutzI Ikenuyetun
tanakari Juan intatsikero Jordn,
iaaventziro oviinkaataantsi, ikantzi:
Poviinkaatzimentaiyaari Avinkatharite,
povashaantairo pantayetziro kaariperori,
ufI ImpeyukoyeetuImIfo pIkuufIpefoshIfe
vetaka.
4
Tema iro josankinatakeri
pairani Isaas kamantantaneri, ikantake:
Inkamantantaite apaata janta tsika te
inampiitaro, inkantaite:
Povameethataineri Pinkathari tsika
inkenapaake,
avotsi.
IUCAS2,3
99
5
OnkumeethuputhuyetuI otenkunuuye
tzi,
Ovinteniyetai otzishi.
Tampatzika onaatye avotsi okaratzi
tzipivetachari,
Omameripanka onkantayetaiya.
6
Ari irieero maaroni atziri tsika
ikanta Pava jovavisaakotantzi.
7
Ikantayetavakeri atziri pokayetaintsiri
iroviinkaatya: Te pInkumeethushIfetuI
yeni eeroka, pikempitashitakari maranke.
Piaajaantake eero jovasankitagaitaimi?
8
Omaperorika povashaantairo tsika
pikantaveta pairani, pInkumeethushIfeye
tai, pInkempItyuufo punkIfentsI kIthotu
tsiri. Eero pikantashirevaitashita: Aa
naaka icharineni Abraham, te onkovupe
fotyu novushuuntuIfo nokuufIpefoshIfe
vaitzi. Pinkeme nonkante: AfI Inkovuke
rikami Pava, kantatsi iratziritakairo iroka
mapi, Ifo ImpoyuutuIyuufIne InchufInen
tayetakari Abraham-ni.
9
Pankirentsi kaari
kithotatsi, IponkItzIfyeetzIfo Impomeyee
tero. Ari inkempiyeetaimi eeroka
eerorika pikameethashiretai.
10
Ikanta atziripayeeni josampitanakeri,
ikantziri: Opaitama nantairi?
11
Ari
jakanakeri, ikantzi: Tzimatsirika apite
piithaare, pimperi aparoni kaari
otzimimotzi. Tzimatsirika povarite, ari
pinkempitakero eejatzi.
12
Ipoa
ipokaiyakeni kovakotziriri kireeki
isheninka ikovi iroviinkaatya, Ikuntupuu
keri: Pinkathari, opaitama nantairi
naaka?
13
Ikantakeri: Eero panaakairo
IkuntuItukemIfI onkufute pInkovukotun
teri.
14
Ikanta ovayiriite Roma-satzi,
josampitakeri eejatzi, ikantziri: Naaka,
ipaitama nantairi? Jakanakeri, ikantzi:
Eero pasaryiimatanta, eefo pIthuIyuko
tuntu eejutzI onkuntyu puupIthutuntyuu
riri atziri tsikarika ompaitya. PInkImoshI
reventeri ikaratzi ipinaitzimiri eeroka.
15
Osheki atziri aamaventakariri
Juan, ikantashiretaiyini: Kaarima
irika Cristo?
16
Ari ikantanakeri Juan
maaroni atziri: Naaka intaani
noviinkaatantaro jiaa. Ifo kuntumuItu
cha, uutsIkItuke mupefotzIfofI IuupIn
katharentsitzi, nouupInkuthutzItutuI
kari naaka. Te ufItuujute InkempItu
kaantena naaka iromperatane
onkantya no-zapato-ryaantyaariri.
Iriitakera kempitakaantyaarone
IfovIInkuutuntutyeefImI TusofentsIn
kantsi, iroviinkaatantatyeerimi eejatzi
paampari.
17
Tema aririka aviikitero
avankire, otekakitziro, ipoa atayiro
opentakeereki. Iro aake okithoki,
otekitakero, ovakoyetakero. Ari
inkempitagaiyaari Avinkatharite
eejatzi, irinashiyetaiyaari atziri.
Ineshinonkayetaiyaari inkarate
kempisantanairine, iriima kaari
ovashaanterone ikaariperoshirevaitzi,
IntuguIfI puumpufIkI kuufI tsIvukunetu
tsine.
18
Osheki ikaminaantake Juan
IuuventzInIfI utzIfIpuyeenI Kumee
thari aantsi.
19
Ari ikempitaakeriri
eejatzi Herodes pinkatharitatsiri,
ikaminaathavetakari, jaakerora
Herodas iinantavetari Felipe irirentzi.
Tema tzimatsi eejatzi osheki pashine
kaaripero jantayetakeri.
20
Iroora
ovatsiperotakerori jantakeri Herodes
jashitakotakaantakeri Juan.
Joviinkaata Jess
(Mt. 3.13-17; Mr. 1.9-11)
21
Ikanta joviinkaayetzirira Juan
osheki atziri, ari joviinkaatakari Jess
irirori. Jamanaminthaitzi Jess,
kempivaitaka ashitaryaanakityeeyaami
inkite,
22
ieetatzi ipokashitakeri
Tasorentsinkantsi ikenapaake jenoki
ikempitapaakari shiro. Ikemaitatzi
inkiteki ikantaitanake: Eerokatakera
Notomi netakoperotane. Osheki
nokimoshireventakemi.
IUCAS3
100
Icharineyetari Jess
(Mt. 1.1-17)
23
Ikuntu Jess jetuntunukufofI juntuye
takeri, ari tzimake 33 irosarentsite.
Ikantayeetzi iri tomintakari Jos.
Tomintanakariri Jos ipaita El,
24
tomIn
tanakariri El ipaita Matat, tomIntunuku
riri Matat ipaita Lev, tomintanakariri
Lev ipaita Melqui, tomintanakariri
Melqui ipaita Jana, tomintanakariri Jana
ipaita Jos,
25
tomintanakariri Jos ipaita
Matatas, tomintanakariri Matatas ipaita
Ams, tomintanakariri Ams ipaita
Nahum, tomintanakariri Nahum ipaita
Esli, tomintanakariri Esli ipaita Nagai,
26
tomintanakariri Nagai ipaita Maat,
tomintanakariri Maat ipaita Matatas,
tomintanakariri Matatas ipaita Semei,
tomintanakariri Semei ipaita Jos,
tomintanakariri Jos ipaita Jud,
27
tomintanakariri Jud ipaita Joana,
tomintanakariri Joana ipaita Resa,
tomintanakariri Resa ipaita Zorobabel,
tomintanakariri Zorobabel ipaita Salatiel,
tomintanakariri Salatiel ipaita Neri,
28
tomintanakariri Neri ipaita Melqui,
tomintanakariri Melqui ipaita Adi,
tomintanakariri Adi ipaita Cosam,
tomintanakariri Cosam ipaita Elmodam,
tomintanakariri Elmodam ipaita Er,
29
tomintanakariri Er ipaita Josu,
tomintanakariri Josu ipaita Eliezer,
tomintanakariri Eliezer ipaita Jorim,
tomintanakariri Jorim ipaita Matat,
30
tomintanakariri Matat ipaita Lev,
tomintanakariri Lev ipaita Simen,
tomintanakariri Simen ipaita Jud,
tomintanakariri Jud ipaita Jos,
tomintanakariri Jos ipaita Jonn,
tomintanakariri Jonn ipaita Eliaquim,
31
tomintanakariri Eliaquim ipaita Melea,
tomintanakariri Melea ipaita Mainn,
tomintanakariri Mainn ipaita Matata,
tomintanakariri Matata ipaita Natn,
32
tomintanakariri Natn ipaita David,
tomintanakariri David ipaita Isa,
tomintanakariri Isa ipaita Obed, tomIntu
nakariri Obed ipaita Booz, tomIntunuku
riri Booz ipaita Salmn, tomintanakariri
Salmn ipaita Naasn,
33
tomintanakariri
Naasn ipaita Aminadab, tomintanakariri
Aminadab ipaita Aram, tomintanakariri
Aram ipaita Esron, tomintanakariri Esron
ipaita Fares, tomintanakariri Fares ipaita
Jud,
34
tomintanakariri Jud ipaita
Jacob, tomintanakariri Jacob ipaita Isaac,
tomintanakariri Isaac ipaita Abraham,
tomintanakariri Abraham ipaita Tar,
tomintanakariri Tar ipaita Nacor,
35
tomintanakariri Nacor ipaita Serug,
tomintanakariri Serug ipaita Ragau,
tomintanakariri Ragau ipaita Peleg,
tomintanakariri Peleg ipaita Heber,
tomintanakariri Heber ipaita Sala,
36
tomintanakariri Sala ipaita Cainn,
tomintanakariri Cainn ipaita Arfaxad,
tomintanakariri Arfaxad ipaita Sem,
tomintanakariri Sem ipaita No, tomIntu
nakariri No ipaita Lamec,
37
tomIntunu
kariri Lamec ipaita Matusaln, tomIntu
nakariri Matusaln ipaita Enoc, tomIntu
nakariri Enoc ipaita Jared, tomIntunuku
riri Jared ipaita Mahalaleel, tomIntunuku
riri Mahalaleel ipaita Cainn,
38
tomIntu
nakariri Cainn ipaita Ens, tomIntunuku
riri Ens ipaita Set, tomintanakariri Set
ipaita Adn, tomintanakariri Adn
iriitake Pava.
(Mt. 4.1-11; Mr. 1.12-13)
4
1
Ikanta ipiyaa Jess ipoaagaro Jordn,
isaikashiretantakari Tasorentsinkantsi.
Ikantakaanakari Tasorentsinkantsi, jatake
2
Ari isaikakeri okaratzi
40 kitaite, irojatzi ikovavetantakari kamaari
inkaariperoshiretakairimi. Tema tekatsi
irovaiya janta, ayimatakeri itashe.
3
Pokake
kamaari, ikantavetapaakari: Omupefotu
IUCAS3,4
101
tyaarika Itomintami Pava, pimpeyero tanta
iroka mapi, poyaaro.
4
ikantanakeri: Tzimatsi osankinarentsi
kantatsiri:
Tera apatziro okovityiimotari atziri
iroyaaro tanta, Ifoofu kovupefotu
cha ankempisantairo maaroni
ikantairi Pava.
5
Ipoa kamaari jaanakeri Jess tonkaariki
otzishi, jookotapaintziniri maaroni nampitsi
ipinkathariyetzira atziriite.
6
Ikantziri: Ari
nonkantakaakyaaro iriaapinkathayetaimi
maaroni piaayetakeri, ari nompakemiro
eejatzi irovaneenkaro. Tema irootake
jashitakaayeetakanari naaka maaroni, ari
onkantake nomperi itzimirika nokoviri.
7
Aririka potyeerovake piaapinkathatena,
maaroni ikaratzi piaakeri, eeroka
ashitanaiyaarine.
8
ikantziri: Tzimatsi osankinarentsi,
kantatsiri:
Aaapinkathateri Avinkatharite Pava,
iri ankempisante apaniro.
9
Ipoa kamaari jaanakeri nampitsiki
Jerusaln, isaikaakeri jenoki otavantoki
tasorentsipanko, ikantapairi: Omupefo
rika Itomintami Pava, pimitaye
osaavikinta kipatsiki.
10
Tema tzimatsi
osankinarentsi, kantatsiri:
Irotyaantemiri Pava imaninkarite
aamaventyaamine,
11
Iri thomaavakemine,
Eero pomposantavaitapaaka mapiki.
12
Ari jakanakeri Jess, ikantziri: Aritake
ikantaitake pairani:
Te onkumeethute pIuuntushIvuI
tyaari Pivinkatharite Pava.
13
Ikuntu kumuufI tefu InkItsIfInkushI
tyaari Jess inkaariperoshiretakairi,
jintainaryaapaintari.
(Mt. 4.12-17; Mr. 1.14-15)
14
Ikanta ipiyaa Jess Galilea-ki,
otyaakari ishintsinka Tasorentsinkantsi.
Ithonka ikemakoyeetanakeri maaroni.
15
Jiyotaantayetake maaroni tsika
japatotapiintaita. Thufomentu Ikuntuven
takari maaroni.
Ipiyaa Jess Nazaret
(Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6)
16
Ikanta Jess piyaa inampiki Nazaret
tsika jantaritake. Okanta aparoni kitaite
jimakoryaantaitari, jutuke Jess juputotu
piintaita, tema iro jametapiintakari
irirori. Ari ikatziyanakari iriaanatero
osankinarentsi.
17
IpuyeetukefI IfosunkI
nare kamantantaneri Isaas-ni. Ikanta
japinairyaakero osankinarentsi, iaatziiro
josankinaitakero, kantatsiri:
18
Isaikantana naaka Itasorenka
Avinkatharite,
Tema iri saipatziitotakenari onantari
noaaventaineri ashinonkainkari
Kameethari aantsi.
IfIjutzI otyuuntukenufI novuvIsuuko
yetuIfI okuntzImoneentushIfevuIye
tari.
Nonkamantayetairi jaakaantayeetziri
tsIku InkuntuIyu IntsIpufyuukoven
tayeetairi.
Impou numenukuuyetuIfI muvItyuu
kiri,
Nosaikakaashivaitaiyaari ikaratzi
jotzikayeetari.
19
Noaaventayetairo tsikapaite
iraakameethatantai Avinkatharite.
20
Ipou jupInuItunuIfo Jess osunkInufen
tsi, ipanairi kinkithatakaantapiintatsiri,
saikanake. Irojatzi ipampoyaakeri
maaroni atziri ikaratzi saikaintsiri
japatotapiintaita.
21
Ari jetanakaro
ikantayetanakeri: OmonkufuImoyetu
kami iroaaka iroka osankinarentsi
okaratzi pikemakeri.
22
IpumpoyuumIn
thaitanakeri Jess, tema kameetha
okanta iaaventayetziri. OshekI uuven
takoyetanakeriri kameethaini. Ikuntuyee
tzi eejatzi: Kaarima irika itomi Jos?
IUCAS4
102
23
Irojatzi ikantantanakariri: Kempitaka
ari pinkantakena: 'IntsItyuu uuventuntzIn
kari paaventya eeroka. Tema osheki
nokemakoventakemi pantayetakeri
Capernaum, intsityaa pantapairo eejatzi
jaka pinampiki.'"
24
Eekero ikantanakitzi
Jess: Omaperotatyaara nonkantemiri,
ari jashi jovatziiro kamantantaneri te
iriaapinkathaiteri inampiki tsika
isaikayetzi isheninka.
25
Temu omupefo
tya iroka, pairani eeniro isaikavetani
Elas, te omparyaagairanki inkane
okaratzi mava osarentsi ipoa 6 kashiri
janta Israel-ki, iniroite itasheneentaitake.
Osheki kamaimetzinkaro tzimavetachari
janta,
26
iro kantamaitacha, te Ifotyuun
taiteri Elas-ni iriyaatashitero aparoni
kamaimetzinkaro, IntuunI jotyuuntuItu
keri nampitsiki Sarepta saikatsiri
Sidn-ki, osaikiranki aparoni tsinane
kamaimetzinkaro kaari isheninkata.
27
Ari
okempitakari eejatzi eeniro isaikaveta
kamantantaneri Eliseo, tzImuvetuchu
ranki Israel-ki osheki mantsiyari
pathaavaitatsiri. Iro kantamaitachari te
irotyaantaiteri Eliseo irovashinchagai
aparoni, intaani jotyaantaitakeri Naamn
kaari isheninkata poaachari nampitsiki
Siria, jovashinchagairi.
28
Ikanta
ikemaiyakera ikaratzi saikaintsiri
japatotapiintaita, iniroite ikisaiyanakani.
29
Ikatziyeeyanakani, jagaitanakeri Jess
overaathapita nampitsi, ikenakaitanakeri
tsika osaiki impereta irotziryeeterimi.
30
Iro kantamaitacha Jess, IshIyupIthutu
nakari josatekantanakari niyanki, jatai.
Atziri jaakiri peyari
(Mr. 1.21-28)
31
Ikanta Jess oirinkanaa nampitsiki
Capernaum saikatsiri Galilea. JIyotuuntu
yetapai kitaiteriki jimakoryaantaitari.
32
Temu te omuuntu IshIntsInku jIyotuun
tzira, ipampoyaaminthaitakeri.
33
Okanta
janta tsika japatotapiintaita, ari
isaikakeri aparoni atziri jaakiri peyari,
kaimanake shintsiini irirori,
34
ikantzi:
Piaashityaana Jess Nazaret-satzi,
niyotzimi naaka eerokatake itasorentsite
Pava. Ifo pIpokuntufI juku pupefotuIye
nani.
35
Ikisathatanakeri Jess, Ikuntunu
keri: Pimairete peyari, piyaatai!
Tyaanake atziri jintainaryaanakari
iveyarite, temaita irovaaperovaitanakeri.
36
Ipampoyaaminthataitanakeri maaroni,
ikantavakaiyani: Ipaitatyaakama irika?
Joitsinampairi jomishiyiri peyari
iaashincheenkatziri.
37
Ari ithonka
ikemakoyeetanakeri Jess maaroni
nampitsiki okaratzi saikatsiri janta.
Jess jovashinchagairo iriyote Pedro
(Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31)
38
Ipou IshItovunuke Jess juputotupIIn
taita, kyaapaake ipankoki Simn. Okanta
iroori iriyote Simn, omatakero iniroite
saavakitaantsi. Ikantaitavakeri Jess
irovashinchaapairo.
39
Joyootashitanakaro
onoryaakara, kempIvuItuku IfIuushIn
cheenkatatyeeromi saavakitaantsi. EshItuko
tanake osaavakiveta, pIfIIntunuku umenuye
tavakeneri ompaitya ompavakeriri.
Jovashinchaayetziri Jess mantsiyaripayeeni
(Mt. 8.16-17; Mr. 1.31-34)
40
Okanta osheetyaanake, jumuItupuuke
neri Jess osheki atziri kantashivaiyetachari
imantsiyare. Ikanta iaavakerira Jess,
intaani ipampitantavakari kapicheeni irako,
eshitakoyetanai.
41
Osheki jomishitovitake
eejatzi iveyarite, iniroite ikaimayetzi peyari,
ikantzi: Itomi Pava pinatzi!" Ifo kuntumuI
tacha Jess, ikisathayetakeri peyari, te
ishineteri iriaavaite, tema jiyotzi irirori
peyari iriitake Cristo.
Jiyotaantzi Jess maaroni Galilea-ki
(Mr. 1.35-39)
42
Okanta okitaityaamanake, ununenku
nake Jess apaniroini ikenanake tsika te
IUCAS4
103
inampiitaro. Osheki amemenatairiri
tsikarika ikenake. Ikanta jieetairi tsika
isaiki, te ishineeteri iriyaatai.
43
Irojatzi
ikantantanakari Jess: Ontzimatye
inkemaitero eejatzi pashineki nampitsi
Kameethari aantsi aaventakotziri
ipinkathariventantai Pava. Tema irootake
nopokantakari naaka jaka.
44
Eekerora
jIyuutukuunukItzIIfo Jess IkInkIthutu
nake pankotsiiteki japatotapiintaita
okaratzi saikatsiri Galilea-ki.
Kaari ieetapiintzi shimaataantsi
(Mt. 4.18-22; Mr. 1.16-20)
5
1
Okanta aparoni kitaite, isaiki Jess
inkaarethapyaaki Genesaret. JutsInu
kImutukefI utzIfI IkufutzI pIyotzImentuku
riri ikempisantziro iaane Pava.
2
Ari
jiaake Jess apite pitotsi ovaataka
oparaiteki. Tekatsi otetantyaarone, tema
ikivaiyatziironi ishimaamento.
3
Otetapaaka Jess pitotsiki. Tema iriira
ashitaro Simn iroka pitotsi, ikantakeri
irotyaantero kapicheeni niyankyaaki. Ari
isaikantanakaro Jess pitotsi, jetanaaro
jiyotaayetanairi atziri.
4
Ikuntu Ithonkunu
kero jiyotaantzi, ikantzi: Simn,
paanakero pipito niyankyaaki inkaare, ari
pishimaatyaari.
5
Ari jakanake Simn,
ikantzi: Ari noshimaavaiveta
tsirenipaite, tekatsi naye. Eerokara
kantanari, aritake nomatakero.
6
JImutu
kero ishimaata, jaake osheki shima, iro
onthatyiimatemi ishimaamento.
7
IkuImu
vakotairi ikaratapiintziri ishimaata
irampitakotairi. Ikanta jiyaatashitanakeri,
ikenakotaiyakeni pashineki pitotsi,
ijaikitakero apiteroite, iroovetainchami
intsitsiyakotaiyeni.
8
Ikanta jiaakero
Simn Pedro avisaintsiri, jotyeefovushItu
nakari Jess, ikantanakeri: PIntuInufyee
yaana pinkathar, kaariperoshireri
nonatzi naaka.
9
Temu InIfoIte Ithufovu
nake Simn jiaakera jaake osheki shima.
Ari ikempitakari eejatzi maaroni
itsipataiyarini.
10
Jimatzitanakaro Jacobo
eejatzi Juan, itomipayeeni Zebedeo, tema
iri itsipatakari Simn. Iro kantamaitacha
Jess ikantanakeri Simn: Eefo pIthufo
vashivaita, onkempitaiyaaro iroaaka
iriimi atziri noshimaatakagaiyaami.
11
Ikanta jaatakotaiyapaini, jookuventunu
kero maaroni, joyaataiyanakeri Jess.
omatziri pathaarontsi
(Mt. 8.1-4; Mr. 1.40-45)
12
Okanta pashine kitaite jareetaka
Jess aparoni nampitsi, ari ipokakeri
omatziri pathaarontsi. Ikuntu jIuupuu
keri Jess, jotyeerovashitapaakari,
ikantapaakeri: Pinkathar, pikovirika ari
onkantake povashinchagaina.
13
Ipoa
jakotanake Jess, jantantakari kapicheeni
irako, ikantziri: Nokovi, peshitakotai.
Eshitanake ipathaaveta.
14
Ari ikantziri:
Tera nonkove pinkamantakotena.
Apatziro povanakero piyaatashiteri
omperatasorentsitaari, pimonkarayero
josankinatakeri Moiss-ni, paanake
pinkitevathatantaiyaari, onkantya
iriyotantaityaari eshitakotaimi.
15
Iro
kantamaitacha ikemakoyeetanakeri
intaina Jess. OshekI utzIfI pIyotzImentu
kariri ikempisantziri. Ikovaiyini
IfovushInchuuyetuInefI eejutzI ImuntsIyu
repayeeni.
16
Ifo kuntuchu Jess joshItuu
piintaka irirori tsika te inampitaitaro, ari
jamaniri.
(Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12)
17
Okanta pashine kitaite jiyotaantzi
Jess, ufI IsuIkuIyukenI FufIseo ItsIpuyetu
kari iyotzinkariite, poaayetachari
nampitsiki Galilea, Judea, eejatzi
Jerusaln-ki. Tema otyaakarira Jess
ishintsinka Avinkatharite, kantatsi
irovashinchaayeteri mantsiyari.
18
Ipoa
jareetaiyapaakani atziri janatakotakeri
IUCAS4,5
104
*5.35: Iriitakera Jess oshiyakaaventachari jaka. Iriitakera kempitakariri jaavakaayeta atziri.
Kantakotachari eejatzi jaka, aririka iraayeetakeri iimentaitari, irijatzira kantakotacha aririka
irovamaayetakeri, osheki irovashirevaitanakya iriyotaanepayeeni.
shitashintsiki aparoni kisoporokiri.
Ikovavetaiyakani inkyaakaapaakerimi
pankotsiki, ironoryaakoterimi isaikakera
Jess.
19
Tera onkantatye inkyaakayeri,
tema osheki atziri piyotaincha.
Jataitakaanakeri jenoki pankotsiki,
imorontakero pankotsi, jovayiitakotakeri
muntsIyufI josutekuntunukufI pIyotzImen
takariri Jess.
20
Ikuntu Jess jIyoshIfetuI
yavakeri osheki javentaakari, Iuunutuvu
keri mantsiyari, ikantziri: Ashenink,
IpeyukoyeetuImIfo pIkuufIpefoshIfeve
taka.
21
Ikanta ikemavake iyotzinkariite
itsipayetakari Fariseo, IkuntushIfetuIyunu
keni: Ithainkatziiri Pava irikav. Tema
tekatsi kanterone impeyakotantero
kaariperori, apaniro ikantakaaro Pava.
22
Ifo kuntumuItuchu Jess jIyoshIfetuko
takeri, ari josampitziri: Opaitama
pikinkishirevaitashitantari?
23
Tema
okameethatzi nonkante: 'IpeyuukoItuI
miro pikaariperoshirevetaka? Irooma
pikovi nonkanteri: Pinkatziye, piyaatai.
24
Iroaaka piyoteri Itomi Atziri
otzimimotziri ishintsinka, ufI Impeyuko
tairi kaariperoshirevetachari." IpIthoku
shitanakari mantsiyari, ikantziri:
Pinkatziye, paanairo pishitashi,
piyaatai.
25
Piriintanaka kisoporokiri,
jaanairo ishitashi jonoryaantavetari.
Jieetavairi jiyaatai ipankoki, kimoshire
ikantaventanakari Pava.
26
Maaroni
atziripayeeni ipampoyaaminthatanakeri,
ikimoshireventanakeri iriroriite Pava.
Itharonkakiini ikantaiyini: Tera
aaapiintero kempityaarone iroka.
Jaantaitanakariri Lev
(Mt. 9.9-13; Mr. 2.13-17)
27
Ikanta ishitovanaira Jess, Iuupuu
kefI puItuchufI Iev IsuIkI IfIfofI Ikovuko
tziri kireeki isheninka, ikantapaakeri:
Poyaatena.
28
Katziyanaka Lev,
jookanakero maaroni, joyaatanakeri.
29
Ipoaashitaka Lev, jaanakeri Jess
iroimoshirenkya ipankoki itsipataanakeri
iriyotaane. Ari jiyaatakeri eejatzi osheki
kovakotziriri kireeki isheninka, osheki
jatayetaintsiri pashine. AfI IkufutuIyuke
rini jovaiyani.
30
Ikuntu FufIseo ItsIputu
kari iyotzinkariite, iaanaminthatakeri
iriyotaane Jess, ikantziri: Opaitama
pIkempIyuntufIfI povuIyunI kuufIpefoshI
reri ipoa kovakotziri kireeki isheninka?
31
Ipoa jakanake Jess irirori, Ikuntunu
keri: Aririka irimantsiyate atziri,
ipokashitziri aaventantzinkari, iriima
atziri kaari mantsiyatatsi tekatsi inkove
irirori.
32
Tefu Ifo nompokuntujuuntu
kyaari naaka nonkaimashireyetairi
kameethashireri, aa nopokashitziri
kaariperoshireri nonkaimashiretairi
irovashaantairo kaariperori.
Iaaventziro Jess itziventaita
(Mt. 9.14-17; Mr. 2.18-22)
33
Ipoa josampiitakeri Jess, IkuntuI
tziri: Opaitama kaari itziventanta
piyotaane? Iriima irashi Juan, ipoa irashi
Fariseo-payeeni, oshekI ItzIventupIIntuI
yani irirori, jamanaiyini eejatzi. Noiiri
piyotaane eeroka, te intziventanetya,
ovavaiyetacha, iravaitatsi imire.
34
Ari
jakanake Jess, ikantzi: AfIfIku InkempI
yeetyaari aavakaachari, ufImu IfovushIfe
neentaitakya?
35
Aryaajaini apaata, aririka
iragaitakeri iimentaitari, aripaitera
intziventaitya.
* 36
Ipou joshIyukuuventu
nakeneri Jess, ikantziri: Aparoni
paisatori ikithaataitari, ufIfIkumI Ifovupu
tankaitantyaaro osape ovakerari, ari
omaperotanakya osaperyaanake aririka
IUCAS5
105
ampithatanakya ovakerari. Tefu ufIpefotu
kuIfo puIsutofI IkIthuutuItufI Ifovuputun
kaitantyaaromi ovakerari.
37
Te jaritzi
eejutzI puIsutofI meshInuntsInukI Ifovuntu
yeetyaaro eeryaatatsiri jimiretaitari.
Aririka irovantayeetakyaaro, ari
isanaryaanake, upuuvuItushItukyu ImIfetuI
tari, eejatzi inkempitakya meshinantsinaki
irirori.
38
IfI ufItutsI ovukefufI meshInuntsI
naki irovantayeetyaaro eeryaari
jimireetari. Iro eero japaavaitanta
apiteroite.
39
Ikaratzi ametarori jimiretaro
poitatsiri, eerora jametaaro imiretaiyaaro
eeryaari. Inkantapiinte: Iro kameethatatsi
amiretyaaro poiri.'"
imakoryaantaitari
(Mt. 12.1-8; Mr. 2.23-28)
6
1
Okuntu upufonI kItuIte Imukofyuun
taitari, Ikenuke Jess punkIfentsImu
shiki. Ikuntu IfIyotuunepuyeenI juvIIkItu
nake okithoki, jamirokakitzimaitaro
inkene iroyaaro.
2
Te onimoteri
Fariseo-payeeni, josampitakeri ikantziri:
Ipaitama paviikitantarori? Tema piyote
tefu oshInetuuntsIte kItuItefIkI Imukofyuun
taitari?
3
Ari jakanake Jess, ikantanake:
Tema piaanatakoteri eeroka
ikantaranki pairani David-ni itsipayetakari
ikarataiyini aantavetakari itashe?
4
Ikyaake
tasorentsipankoki, jaakero tasorentsitanta,
jovakaro irirori, ipayetakeri eejatzi ikaratzi
itsipayetakari. Tema te oshinetaantsiveta
irovaityaaro, intaani jovapiintayetaro
omperatasorentsitaari.
5
Ipoa ikantake
eejatzi: IfIku ItomI AtzIfI IpInkuthufIpefo
tzi irirori, janayiro iroka kitaite.
Atziri kisovakori
(Mt. 12.9-14; Mr. 3.1-6)
6
Okuntu pushIne kItuIte ImukofyuuntuI
tari, ikyaake Jess japatotapiintaita,
jiyotaantapai eejatzi. Ari isaikakeri atziri
kisovakotatsiri irakoperoriki.
7
Ikanta
iyotzinkariite itsipayetakari Fariseo,
aamaane jovakeri Jess irieeri aririka
irovashincheeri mantsiyari kitaite
imakoryaantaitari, onuntyuufI Inkuntuko
teri.
8
Iro kantamaitacha Jess, jiyotake
irirori opaita ipampithashireyetakari.
Ikaimakeri atziri kisovakori, ikantziri:
Pimpoke, posatekya niyanki. Pokapaake
kisovakori, katziyapaaka.
9
Ipoa ikantzi
Jess: Tzimatsi nosampitaiyemiri:
Otzimikama shinetaantsitatsiri anteri
kitaite jimakoryaantaitari? Tema arite
aneshinonkatante, irooma aritatsi
ovamaante? Eeroma aritzi antero
kameethari, Ifoomu ufItutsI unkuufIpefo
vaite?
10
IpumpoyuunukefI pIyotzImentu
kariri, ipoa iaanatanakeri mantsiyari,
ikantziri: Pinthaaryaavakotai. Matanaka,
akotsitanai kameetha.
11
Iro kantamaitacha
irikapayeeni, iniroite ikisaiyanakani.
Ikinkithavaitaiyakeni tsika inkanteri Jess.
Jiyoshiitake Jess 12 Irotyaantajanore
(Mt. 10.1-4; Mr. 3.13-19)
12
Ipoa itonkaanake otzishiki iramaneri
Pava. Ari jaakoventakaro maaroni tsireni
jamani.
13
Okanta okitaitamanai,
japatotakeri maaroni iriyotaane. Ari
jiyoyaakeri ikaratzi 12, IfIItuke IpuIyetu
keri Otyaantajanoriite.
14
Jirika ikaratzi
jiyoyaakeri: Simn, iri ipaitakeri Pedro.
Ipoaapaaka Andrs irirentzira Simn.
Ipoaapaaka Jacobo itsipataakeri Juan,
Felipe, Bartolom,
15
Mateo, Toms,
Jacobo itomi Alfeo. Ipoaapaaka Simn
ipaitaitziri kisakotantaneri,
16
Ipouu
paaka Judas irirentzi Jacobo.
Ipoaapaaka eejatzi Judas Iscariote, tsika
itzimi pithokashityaarine apaata.
Ikinkithatakairi Jess osheki atziri
(Mt. 4.23-25)
17
Ipoa joirinkaiyaani Jess itsipataari
iriyotaane. Ari isaikaiyapaakeni
ovintenipathatzi. OshekI utzIfI pIyotzI
IUCAS5,6
106
mentapaakariri, Judea-satzi,
Jerusaln-satzi, Tiro-satzi eejatzi
Sidn-satzi. Ipokaiyakeni irikapayeeni
inkemero iaaventziri Jess, IkovuIyu
tziini eejatzi irovashinchaayetairi
imantsiyaritepayeeni.
18
Tema ikaratzi
jaakayetziri peyari, jovashinchaayetairi.
19
Ikovaiyanake atziri irantantavakyaari
kapicheeni irako, tema otzimimotziri
Jess ishintsinka, jovashinchaayetziri
maaroni.
Iaaventaitziri kimoshiretatsine
eejatzi ashinonkaachari
(Mt. 5.1-12)
20
Ipoa Jess ipampoyaanakeri
iriyotaane, ikantziri: Kimoshirera
pinkantaiya ashinonkainkari, tema
eefokutuke uguIfone ImpInkuthufIven
tantai Pava.
21
Kimoshirera pinkantaiya piaavetaro
iroaaka pitashaaneentavaitzi, tema
irootaintsi pieero pinkemaneentaiya.
Kimoshirera pinkantaiya piaayevetaro
piraaneentavaita iroaaka, temu IfootuIn
tsi pieero pishirontavaitaiya.
22
KImoshIfefu pInkuntuIyu onkuntuve
tukyu pIuuyevetufo Ifouuku InkIsuneen
tayeetemi, irookimaitemi, InkuvIyuvuItuI
temi, irimanintavaitaitemi, okuntukuun
tziro poshiretaari Itomi Atziri.
23
Thufo
menta pinkantayetaiya, pInkImoshIfeye
tai, tema Pava pinayetaimine inkiteki.
PInkInkIshIfetukotyuufo tsIku Ikuntuyee
tukefI puIfunI etuyetukufofI kumuntuntu
neri, irootakera avishimotzimiri eejatzi
eeroka iroaaka.
24
Inkantamacheeteri ashaarantzinkari!
Tema aritake jiaayetakero iroaaka
janintaavaiyetaka.
25
Inkantamacheeteri ikaratzi iirori
iroaaka ikemaneentayeta! Tema ari
irieero apaata irirori intashaaneentai.
Inkantamacheeteri ikaratzi aayetzirori
iroaaka ishirontavaita! Ari irieero
apaata inkemaantsivaitaiya, ari
iriraavaitaiyaari eejatzi.
26
IInkuntumucheetefI IkufutzI jusuguu
ventaitari iroaaka! Temu ufI IkempItuu
veetakari pairani kempitakovetariri
kamantantaneriite.
Petakotyaari kisaneentayetzimiri
(Mt. 5.38-48; 7.12)
27
Iro kantamaitacha pinkeme nokantzi
naaka: PetukotuIyuufI IkufutzI kIsuneentu
yetzimiri, paakameethayetairi.
28
Eero
pipiyatari kishimavaitzimiri. Pumunuko
yetairi thaiyakovetamiri.
29
Aririka
impasaitemi kashetavoroki, pishinetyaari
irapiteroryaavorotemi impasatemi.
Aririka inkovaite iragaitero piithaare
posaavantapiintari, pishineteneri
iraanakero pikithaatakari eejatzi.
30
Aririka inkantayeetemi: Pimpena,
okameethatzi pimpimantanete. Aririka
irayitayeetemiro pashitari, okameethatzi
eero pikiaaneventziro.
31
Pikovirika
iretakoyeetyaami, petavakyaaro eeroka
petakotantya.
32
Iriirika petakotashitakya ikaratzi
etakotayetamiri eeroka, Kumeethutu
kema iroka? Aa te, temu Ifo jImutupIIn
takeri kaariperoshireri.
33
Iriirika
paakameethatashitakya ikaratzi
uukumeethutzImIfI eefoku Kumeethutu
kema iroka? Aa te, temu Ifo jImutupIIn
takeri kaariperoshireri.
34
Aririka
inkantaitemi: Pimpavakenaro, ari
noipiyeemi, impoa pimpavakeri tema
piyotzi ari irimataimi eeroka apaata.
Kameethatakema iroka?. Aa te, tema
iro imatapiintziri kaariperoshireri.
35
Petakoyetaiyaari eeroka kisayetzimiri,
eero pipiyatari. Pimpimantanete aririka
inkamitayeetemi, eero poyaaventa
irimayetaimi eeroka. InIfoIte ImpInuyee
taimi, itomintaamira Jenokisatzi.
Omaperora jetakoyetakari irirori
maaroni kaariperoshireripayeeni.
IUCAS6
107
36
Ikempitara Ashitairi jetakotanta, ari
pinkempitanaiyaari eeroka.
Iaaventziro Jess kantzimataantsi
(Mt. 7.1-5)
37
Eero pikantzimatantzi, jImuItuImI
kari eeroka apaata. Eero piyakoventantzi,
jimaitzimikari eeroka apaata. Aririka
pimpeyakotante, ari irimayeetaimi
eeroka apaata.
38
Pimpimantanetai, tema
ari irimayeetaimi eeroka apaata,
iranaakaayeetaimiro eeroka okaratzi
pipimantakeri. Tzimatsirika pantakeri, ari
inkempitayeetaimi apaata eeroka.
39
Ipoa joshiyakaaventanakeneri Jess,
ikantzi: Kantatsima irakathatavakaiya
mavityaakiri? Tema ari imparyaake
apiteroite omoronaki?
40
Tera irieete
aparoni eenirora jiyotaitziri iranaakoteri
tsika itzimi iyotairiri. Irooma apaata
ufIfIku IfIyotuupefoItukefI ufI InkempItuI
yaari iyotairiri pairani.
41
Opaitama
pikovantari pameneneriri pashine
otyaakitziriri irookiki? Petavakyaaro
eeroka paavairo antaro inchapeto
otyaakitakemiri.
42
Tema eero okantzi
pinkanteri pisheninka: Pimpoke,
nayemiro otyaakitakemiri pokiki. Aa
tzimataitatsi pokiki eeroka antaro
inchapeto otyaakitakemiri. Kamatavir!
PetuvuIyuufo puuvuIfo eefoku otyuukItu
kemiri pokiki, inkene pameneneriri
pisheninka otyaakitainchari kapicheeni
irookiki.
Ari jiyoitzirori onkithotanakerika
(Mt. 7.15-20)
43
Aparoni inchato saankanatatsiri
oshooki, te irieetero onkaariperote
okithoki. Ifoomu Inchuto sumpIyushItu
tsiri, te kameetha irieetero onkithokite.
44
Tema okaratzi kameethayetatsiri
chochoki, tera onkameethavaitashitya
apaniro, aa iro kantakaarori ovaato
okameethatzira iroori. Aiiroma aparoni
higo onkithotantyaaro ovaato kitochee?
Kantatsima aparoni uva okithotantaro
kitochee eejatzi?
45
Arira ikempiyetanaari
kameethashireri ikinkishiretapiintaro
kameethari, irootake okameethatantari
jantayetziri. Iriima kaariperoshireri te
ikinkishiretapiintaro kameethari, irootake
okaariperotantari jantayetziri. Tema
okaratzi ipampithashireyetari, irootake
jiaaneyetakari eejatzi.
Iaaventaitziri apite ovatzikirori ipanko
(Mt. 7.24-29)
46
Opaitama ikantantayeetantanari:
Pinkathar, pinkathar? Temaita
irantaitenaro okaratzi nokantayetziri.
47
Tzimayetatsi matanairori okaratzi
nokantayetziri. Jiroka ikempitayetanaari:
48
Ikempitakari aparoni atziri ovetsikatsiri
ipanko, IkIyushItukefo ItzInkumI oshIfun
tapathatzi kipatsi, jovatzikakero. Ipoa
opokake iniroite amarani, ookuntupuu
karo shintsiini pankotsi, te eevokero.
Tema jovatzikaitakitziiro kameethaini
oshirantapathatzira.
49
Iriima ikaratzi
peyakotarori nokantayetziriri, kaari
antanairone. Ikempitakari aparoni atziri
ovetsikavetachari ipanko, temaita
inkiyashitero inthomointa. Okanta
opokake iniroite amarani, ookuntupuu
karo shintsiini, tyaanake. Te irieetairo.
inampire ijevare ovayiriite
(Mt. 8.5-13)
7
1
Aritake ithonkanakero Jess
ikinkithatakayiri atziripayeeni, jatai
nampitsiki Capernaum.
2
Ikuntu ImuntsI
yatake iretakoperotane inampire ijevare
ovayiriite Roma-satzi, irootaintsi
inkamemi.
3
Ari ikemakoventakeriri Jess,
jotyaantake irantarikonate judo-payeeni,
inkaimeri Jess, irovashinchagairiita
inampire.
4
Ikanta jiyaatashitakeri Jess,
ikantapaakeri: Okovupefotu pumpItuko
IUCAS6,7
108
*7.6: Irika ijevare ovayiri kaarira judo, pashinesatzi atziri jinatzi. Tema pairani aparoni judo,
te inkyaavankoteri kaari isheninkata.
teri ijevare ovayiriite,
5
temu juukumee
thatapiintakena, jovetsikaiyakena
pankotsi tsika napatotapiinta.
6
Ikanta
Jess, joyaatanakeri. Ifo Ifufeetuntyuu
rimi ipankoki, jomonthuukufI IshenInku
thori ijevare ovayiri, iriitake pashine
jotyaantakeri, ikantapaakeri irirori:
Jess, ikantakaantzimi jevari, ikantzi:
Kaariperori nonatzi naaka, eero
pikyaavankotana.
* 7
Irootake kaari
niyaatashitantami noeemi naaka.
IntuunI nokovIfo pIuune pInkuntukuun
tavakeri nonampire, aritake ireshitakotai.
8
Tema tzimatsi omperatanari naaka,
tzimatsi eejatzi ovayiri nomperatari
naaka. Aririka nonkanteri: Piyaate,
aritake iriyaatake. Aririka nonkante
pashine: Pimpoke, aritake impokake.
Aririka nonkanteri nonampire: Pantero
iroka, imatziro jantziro.'"
9
Ikemuvuke
rira Jess, ipampoyaanakeri, Ikuntunu
keri itsipatakari: Iriitake matakerori
irika ikempisantzi, tera intzime jaka
Israel-kI upufonI ushenInku kempItyuu
rine irika. Omaperora.
10
Ikanta
ipiyeeyani pankotsiki jotyaantaitakeri,
iaapaatziiri nampirentsi, eshitakotai
imantsiyaveta.
Jovaagairi Jess eentsite
kamaimetzinkaro
11
Ipoa ikenanake Jess aparoni
nampitsi paitachari Nan, iri itsipayetaka
iriyotaane. Osheki eejatzi atziripayeeni.
12
Iro jareetzimataka nampitsiki,
jomonthaakotantaka jagaitziri aparoni
kaminkari inkitaiteri, apintzi inatzi
otomIntufI upufonI tsInune kumuImetzIn
karo. Osheki atziri oyaatakerori iroka
tsinane.
13
Ikanta Jess iaavakerora
tsinane, iniroite jetakoshiretanakaro.
Ikantziro: Aritapaake piraavaitaka.
14
Ipokapaake okarikiini, ipampitapaakero
jovantaitakariri. Katziyeeyapaakani
anatakotziriri. Ikantzi Jess: Evankar,
eeroka noaanatzi, pimpiriintai.
15
Piriintana kamavetainchari aavaitanai.
Jakathatanairi Jess irojatzi iriniroki.
16
Iniroite itharovaiyanake ikaratzi
aakeriri. Ikimoshireventaiyanakari Pava,
ikantaiyanake: Pokataike iriiperori
kamantantaneri. Ipoa ikantaiyini
eejatzi: PokutuIke Puvu IfI neshInonku
yetaine aaka.
17
Ithonkufu Ikemukoyeetu
nakero jantakeri Jess maaroni Judea-ki,
eejatzi pashineki nampitsi okaratzi
saikanampiyetatsiri.
Jotyaantakeri Juan iriyotaane
(Mt. 11.2-19)
18
Ikanta Juan ikemake irirori okaratzi
avisaintsiri, IkumuntukefI IfIyotuunepu
yeeni. Ari ikoyaake apite iriyotaane,
19
jotyaantakeri irosampiteri Jess,
inkanteri: Eerokama ipaitaitziri
Pokatsineri? Kaaririka eeroka, TzImu
tsima pashine naamayaari?
20
Ikanta
ipokaiyakeni, jiaapaakeri Jess,
ikantapaakeri: Jotyaantakena Juan
oviinkaatantaneri nosampitemi:
Eerokama ipaitaitzi Pokatsineri?
Kaaririka eeroka, Tzimatsima pashine
naamayaari?
21
Temu eekefo jovushIn
chaayetatzi Jess kantavaiyetachari
imantsiyare, ikaratzi jaakayetziri peyari,
jokiryaakaayetai osheki mavityaakiri
eejatzi.
22
Irojatzi ikantantanakariri
pokaintsiri: Aririka piyaatai, pInkumun
tupuIfI Juun muufonI okufutzI pIuuyetu
keri eeroka nantakeri, okufutzI pIkemuke
nari eejatzi. Tema namenakaayetairi
mavityaakiri, nunIItukuuyetuIfI kIsopofo
kiri, nokemakaayetairi ashitakempitari,
novushInchuuyetuIfI omutzIfI puthuufon
IUCAS7
109
*7.37: Iro ikantakoitzi jaka mapinaki, ipaitaitziri pashineki nampitsi alabastro.
tsi, novaaayetairi kaminkari, nouuven
tayetaineri ashinonkainkari Kameethari
aantsi.
23
Ifootuke InkImoshIfetuntuI
yuufI Inkufute kuufI kIsoshIfeventuI
nane.
24
Ikanta ipiyeeyanaani irotyaantane
Juan, josampitanakeri Jess ikaratzi
apatotzimentakariri, iaaventziri Juan,
ikantziri: IpuItumu pIpumpIthushIfetu
kotariri piaakeri chapinki janta tsika te
inampiitaro? Iriima piaake aparoni
kempitarori savoro opiyonkatonkitakaaro
tumpyuu okuntukuuntzIfo te ImInthushI
reta?
25
Piaakerima irovaneenkatakya
ikithaataka? Tema maaroni ikaratzi
anintaavaitachari, ovaneenkatziitachari
ikithaata, isaikavankotziri pinkatharentsi.
26
Au Ifo pIyuutushItuntukufIfI pIyotuIyu
keni kamantantaneri jinatzi. Tema
jimaperotatziiro irirori janaakeri
kamantantaneripayeeni.
27
Iriitakera
josankinatakoyeetake pairani, iaanatziri
Pava itomi, ikantzi:
inkamantakotemi,
Iriitake ovetsikanontemine tsika
pinkenapaake eeroka.
28
Nokantzi naaka: Atziriite ikaratzi
tzimayevetainchari, tekatsira aparoni
kamantantaneri anayerine jiyotanetakari
Juan. Iro kantamaitacha inkarate
impinkathariventairi Pava inkiteki,
aparoni tsinampashiretaatsiri janta,
janaakotajaantairira irirori Juan.
29
Ikuntu utzIfIIte ItsIputukufI kovukoyetzI
riri isheninka kireeki, jiyotanairo
tampatzikashire ini Pava, jovIInkuuyetu
keri Juan.
30
Irima Fariseo-payeeni
itsipatakari iyotzinkariite te irishinetya
iroviinkaayeteri Juan, ari japaatzirori
okaratzi irantzimotanteri Pava.
31
Ipoa ikantzi Pinkathari Jess:
Ipaitama nonkempitakaanteriri irikaite?
32
Nonkempitakaanteri ovashaantavairentzi
eentsi aririka iroshiyakaantavaite ikaratzi
jeentsitaiyini, inkantavakaiyaani: Thame
ashovirite amasheetantyaari. Eeromaita
ikovi. Impoa inkantavetya eejatzi:
'IntsItyuu umumpuuvuItyu ovushIfetun
tyaari. Eero ikovimaita eejatzi.
33
Iroora
jimayetakeri irikaite. Jiaayevetakari
Juan, itziventapaakaro irirori ovaritentsi,
te jimiretaro kachori, iro kantamaitacha
ikantakotaiyakerini: Jaakatziiri peyari.
34
Ipoa ipokake Itomi Atziri, te IntzIventu
vetyaaro irirori ovaritentsi, jimiretaro
kachori. Ikantakotaiyakeri: Kaariperori
inatzi, niyavairentzi jini, shinkiryaantzi,
jaapatziyari kovakotziriri kireeki
isheninka, juuputzIyufI eejutzI kuufIpefo
shireri.
35
Tekatsi ompaitzimaitya, tema
aparoni iyotaneri ari iriyoyeetairi apaata
omapero jiyotanetari, ufIfIku IfIuujuuntu
yeetairo onkarate avisayetatsine.
Jareetari Jess aparoni
Fariseo paitachari Simn
36
Ikanta aparoni Fariseo jaanakeri Jess
irovakaiyaari. Areetaiyaka ipankoki,
thointapaake Jess jovapiintaita.
37
Okanta aparoni kaariperoshireri tsinane
nampitarori janta, okemakoventakeri
Jess ipokake ipankoki Fariseo
irovaiyaani, jatake iroori aakotanake
kasankaari ovantaro onaki jovetsikaitziro
mapinaki.
* 38
Okatziyimotapaakari
iityeempekiki Jess, irayimotapaakari.
Othaatanakara oyaaki okiki ashetakeri
iitziki, oshetantamaitari oishi. Ipoa
onintaakiivaitakeri, osaitantanakari
kasankaari.
39
Ikanta irika Fariseo
amakeriri Jess, iaakeri, IkuntushIfetu
nake: Irimaperotatyeeromi irika
inkamantantanerite, ari iriyotakeromi
tsIku okuntuvuItu Ifoku tsInune pumpItu
keriri, tema kaariperoshireri onatzi.
IUCAS7
110
40
Ipoa Jess ikantanakeri Fariseo:
Simn, tzimatsi nokoviri nonkantemi.
Ari ikantzi: Intsityaa pinkantenaro
iyotaantaner.
41
Ipoa ikantzi: Aparoni
atziri, ipakeri iireekite pashine apite
atziri. Aparoni ipake 500 denario, iriroma
pashine ipakeri 50 denario.
42
Okanta
osamanitake, te onkante irika apite atziri
iroipiyeeri kireeki, IpeyuukoItuIfI IfIfeeve
tane apiteroite. Intsityaa pinkantena,
Itzimikama etakoperotantachane?
43
Ikantzi Simn: Nokantzi naaka iri
etukopefotuntuchu utzIfI IpeyukopefoItu
keri irireevetane. Ari ikantzi Jess: Ari
pimatakero pikantakeri.
44
Jamenanakero
Jess osaikake tsinane, ikantziri Simn:
Piaakero antakeri iroka tsinane?
Nokyaavankotakemi eeroka, temaita
pimpena jiaa nonkivakiitapaakyari.
Iroorima iroka tsinane, okIvukIItuntuku
naro oyaaki shitovanaintsiri okiki, ipoa
oshetantakanaro oishi.
45
Te pInIntuvofo
tavakena povethatavakyaana eeroka,
IfoofImu Ifoku tsInune oshekI onIntuukII
takena.
46
Te pisaipatziitotantyaanari
eeroka yeenkantsi piaapinkathatena,
irooma iroka tsinane, osaitantakanaro
kasankaari noitziki.
47
OshekI okuufIpefo
shirevetaka iroka tsinane, ImpeyukoItuI
nero tema osheki etakotantaka. Iriroma
tsika itzimi ipeyakoitziri kapicheeni,
kapicheeni jetakotanta.
48
Ipoa
ikantanakero tsinane: Ipeyakoitaimiro
okaratzi pikaariperoshirevetaka.
49
Ikantaiyanakeni ikaratzi itsipataiyarini:
Ipaitatyaakama irika irimatantyaarori
kaariperori impeyakotantero?
50
Eekero
Jess ikantanakitziiro tsinane: Piyaatai
kameetha, tema iro pavisakoshiretantaari
pikempisantanai.
Tsinane ampitakoyetakeriri Jess
8
1
Ikanta Jess itsipayetakari 12
iriyotaane, japerotakero nampitsi
ikinkithatake, iaaventakeri Pava tsika
ikanta ipinkathariventantai.
2
AfI ItsIputu
kufo eejutzI tsInuneete okufutzI jovushIn
chagairi jaakavetaro peyari, eejatzi
okaratzi mantsiyayevetachari. Jiroka
okaratzi oyaatakeriri: Mara ipaiyeetziri
eejatzi Magdalena jaakavetari ikaratzi 7
peyari,
3
opoaapaaka Juana iina Chuza
iromperatane Herodes, opoaapaaka
Susana. AfI Ikufutukefo eejutzI pushInepu
yeeni tsinane okaratzi papiintakeriri
kireeki Jess.
Joshiyakaaventziri Jess pankivairyaantzi
(Mt. 13.1-15, 18-23; Mr. 4.1-20)
4
Ipoa ipiyotzimentapaakari Jess
osheki atziri poaayetachari pashineki
nampitsi. Joshiyakaaventatziiniri okaratzi
jiyotaayetziriri, ikantziri:
5
Tzimatsi
upufonI punkIvuIfentzI jututsIfI ImpunkI
vaite. Ikanta jookakitakero ivankire,
tzimatsi ookakitapainchari avotsiki,
ithonka jaatzikakitakero, Ipou IpokuIyu
paakeni tsimeri, jovapaakaro.
6
Tzimatsi
pushIne ookukItupuInchufI omupIpofokI
tzi kipatsi. Okanta oshookavetanaka
pankirentsi, sampiyashitanake, tema te
irenkapathatatye kameethaini kipatsi.
7
Tzimatsi pashine ookakitapainchari
okitocheemashitzi. Okuntu oshookuvetu
naka, kumunuke unuunukefo kItocheemu
shi.
8
Tzimatsi pashine ookakitapainchari
okameethavanetzi kipatsi, saankana
okanta oshookapaake, kithokitanake.
Aparopayeeni shookapaintsiri kameetha
tzimayetai 100 okithoki. Ipoa
ikantanake Jess: KovIfofI Inkemuthu
tero, irovayempitatya inkempisante.
9
Ikanta iriyotaane Jess josampitakeri
opaita oshiyakaaventachari okaratzi
jiyotaantakeri.
10
Jakanakeri Jess,
ikantziri: Eerokaite nonkamante kaari
piyovetaiyani, ontzimatye piyotairo tsika
ikanta Pava ipinkathariventantai. Iriima
pashinepayeeni, eero nokamantziri
irirori, intaani noshiyakaaventeneri. Ari
IUCAS7,8
111
*8.18: Okaratzi aaventakotachari jaka, jiroka okantakota: Kapicheenirika pikempisantavakero
nokantakemiri, kapicheeni piyotairo. Irooma pinkempisantaperotavakerika, osheki piyotavakeri,
eekero niyotakaaperotanakityeemiro.
onkantya iramenavetya irikaite, eero
iaatzimaitaro. Ari inkemayevetyaaro,
eefo Ikemuthutuvukefo nokuntuyevetu
kari.
11
Jiroka oshiyakaaventachari: Iroka
okithoki ipankiitakeri, iaanera Pava
oshiyakaaventacha.
12
OkufutzI ookukItu
painchari avotsiki, oshiyakaaventari
kemavetarori aantsi, ipokapaake
kamaari imaisantakaapaakeri, tema te
ikempisantzi, eero javisakoshiretai.
13
Ari
okempItu ookukItupuInchufI omupIpofo
kitzi, oshiyakaaventari kemavetarori
aantsi thaankiperoini ikempisantzi. Tera
iriyotakoperotatyeero aantsi, jovushuun
tanakero ikempisantzi. Te ikisashitaro
irantakaiteri kaariperori, ikempivaitakaro
pankirentsi kaari kyaaperotatsine
oparitha inthomointa kipatsiki.
14
Ari
okempItu ookukItupuInchufI okItochee
mashitzi, oshiyakaaventari kemavetarori
aantsi. OkuntukuuntzIfo okuntzImoshIfe
vaitari, ikinkishiretakotaro irashaarantya,
inevevaitaro inthaamentavaitya. Iro
anaanakero aantsi ikemavetakari,
IkempItukufo punkIfentsI kuufI kIthotu
tsine.
15
Irooma okitho ookakitapainchari
okameethavanetzi kipatsi, oshIyukuuven
tziri kempisantanairori aantsi,
kameethashire ikantana, joshIyukotu
naaro pankirentsi saankana ishookanake,
osheki okithotanake.
Onkoaatakoyetai omanakoyevetainchari
(Mr. 4.21-25)
16
Ipoa ikantake eejatzi: Ankoverika
ootyaari ootamento, ufImu untutukotu
keri kovitzinaki? Amanakotzirima
otapinaki? Aa te. Ovakotziri jenoki
inkene inkoeenkatakote akarataiyini.
17
Ari onkempityaari eejatzi, ontzimatye
onkoaatakoyetai omanakoyevetainchari,
ooaarontairo kaari ikemathaveeta
pairani.
18
Paamaventyaaro okaratzi
pikemakeri. TsIkufIku ItzImI otzImImotu
keri, ari ontzimimoperotairi osheki.
Iriima kaari otzimimotzi, eekefo IfIyuutu
tye irieero eero otzimimoperotairi.
*
Iriniro Jess ipoa irirentzipayeeni
(Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35)
19
Okanta opokashitakeri iriniro Jess
otsipatakari irirentzipayeeni oeeri.
Temaita onkante oeeri jotzikaakero
atziri piyotzimentakariri.
20
Ipoa
ikantaitakeri: AfI opokI pInIfo otsIputu
kari pirentzipayeeni, okovi oeemi.
21
Ikantanake irirori: IkufutzI kemunuI
rori iaane Pava ipoa jantanairo
okaratzi ikovayiriri, iriitake nirentzitari,
iro nonirontari.
(Mt. 8.23-27; Mr. 4.35-41)
22
Ipoa jotetanaa Jess pitotsiki
itsipatanaari iriyotaane, ikantanairi:
Thame amontye intatsikeronta.
Jataiyake.
23
Ikanta jimontyaakotaiyani,
maanake Jess. Ari omapokapaakari
iniroite tampyaa, kimota otamakaatanake
inkaare, otetaatapaaka jiaa pitotsiki,
iroovetaincha intsitsiyakote.
24
Ari
jovakiryeetanakeri Jess, ikantaitziri:
Iyotaanar! Antsitsiyakotatye!
Piriintanaka, iaanatanakero tampyaa,
ikantziro: Aritapaake pitampyaatake!
Ipoa ikantziro inkaare eejatzi: IPImuI
ryaate! Avisanake tampyaa, muIfyuutu
nai.
25
Ipoa ipithokashitari iriyotaane,
ikantziri: Tsikama okenake
paventaane?" InIfoIte IuupInkuthutunu
keri, IkuntuvukuIyunI IfIyotuune Ithufon
kakiini: Ipaitatyaakama irika
IUCAS8
112
joimairentantarori tampyaa, joImuIfen
tziro eejatzi inkaare?
(Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20)
26
Ikanta imontyaanakarora Jess
intatsikeroki inkaare Galilea, areetaka
inampiki Gadara-satzi.
27
Ifo juutukotu
paakitziini, ishiyashitavakari jaakiri
peyari. Pairanitake jaakiri peyari te
inkithaataiya, te jametaiya isaikai
pankotsiki, ufI IsuIkuvuItzI kItutuufImu
shiki.
28
Ikanta iaavakeri jareetapaaka
Jess, ishiyapaaka, jotyeefovushItupuu
kari. Kaimanake shintsiini, ikantzi:
Jess, Itomi Pavaperotatsiri! Tsikama
pinkantajaantenaka? Tera nonkove
povashinonkaina.
29
(Temu IkIsuthuvetu
vakityaari peyarika irovashaantairiita
shirampari. PuIfunItuke InumpIshIfetuntu
kari. Osheki joosoveetantari ashirotha,
ithatyiiro. Ishishiyavaita otzishimashiki
ikantakaari peyari.)
30
Ipoa Jess
josampitakeri peyari, ikantziri:
Tsikama pipaitaka? Jakanake peyari,
ikantzi: Nopaita Oshekyaantzi.'" Temu
osheki ikarataiyini.
31
Eekefo IkuntunukI
tzi peyari: Tera nonkove paperotaiyena.
32
Ari ipiyotaiyani osheki chancho
ishintaraiyini. Ikantaiyini peyari: PomIn
tyaantena janta chanchoki. Ipoa ikantzi
Jess: Pimatero.
33
Ikanta Oshekyaantzi,
ikyaantashiretapaakari chanchopayeeni.
Irojatzi ishiyantanakari tsika imperetatzi
otzishi, mitagaiyapaakani, ari ithonka
ipiinkake inkaareki.
34
Itharovaiyanakeni aamaakoventariri
chanchopayeeni, shIyeeyunukunI Ikumun
tantapaake nampitsiki, ikamantakeri
eejatzi maaroni saikayetatsiri irovaneki.
35
Pokaiyapaakeni atziri iramenero
okaratzi avisaintsiri. Ipou jIyuutushIItu
nakeri Jess. Ieetapaatziiri jaakavetari
peyari isaikake itsipatakari, ikithaataka,
kameetha ikantanaa. InIfoIte IthufovuItu
nake.
36
Ikaratzi aakerori inkaaranki
avisaintsiri, IkumuntuvukefI pokuyetuIn
tsiri, ikantzi: Pieeri jaakavetari peyari,
iriitakera Jess ovavisaakotairiri.
37
Ikanta maaroni Gadara-satzi, IkuntuIyu
keri Jess: Piyaatai, te nonkove
pisaikimotena. Iro ikantantari, tema
iniroite itharovakaanakari. Ipoa
jotetanaa Jess pitotsiki, jatai.
38
Ari
ikantavetavaari jovavisaakotairi: Nokovi
noyaatanakemi. Jakanakeri Jess,
ikantanakeri:
39
Eero poyaatana, piyaatai
pisheninkaki pinkamantapairi, pinkanteri:
Jovavisaakotaana Pava.'" AfIyu
jimatakero shirampari, jutuI Ikumuntuntu
pairo okaratzi jovavisaakotairi Jess.
(Mt. 9.18-26; Mr. 5.21-43)
40
Ikanta ipiyaara Jess, tharomenta
ipiyotzimentavaari atziri, tema iri
joyaakoneentakeri.
41
Tzimatsi aparoni
shirampari ipaita Jairo, iriitake
jevatakaantatsiri tsika japatotapiintaita.
Ari iaapaakeri Jess, jotyeefovushItu
paakari, ikantapaakeri: Nokovi piyaate
nopankoki.
42
Tema okamimatatzi
irapintote irishinto. Ari tzimake 12
osarentsite. Ikuntu joyuutzIfIfu utzIfIpu
yeeni irika Jess, jatsinakimatanakeri.
43
Okuntu upufonI tsInune kemuuntsIvuItu
chari osokaata iraane, tzimakotake 12
osarentsi oaashivaitaka, aperotakero
tzimimovetarori opimantziro opinatantari
aaventantzinkari, tekatsimaita kanterone
iraaventero.
44
Okenashitapaakeri itaapiiki
Jess, antzitakeri kapicheeni opatziki
iithaare. Apathakero eshitanake osokaavaita
iraane.
45
Ipoa josampitantanake Jess,
ikantzi: Niinkama antzitakenarori
noithaare? Tekatsi kamantatsine ipaita
antzitakeriri. Ipoa Pedro itsipatakari
ikarataiyini, ikantzi: Iyotanar, tema pieeri
jatsinakimatakemi osheki atziri, eekero
IUCAS8
113
pikantatzi: Ninkama antzitanarori
noithaare?'"
46
Eekero ishintsitanakitzi Jess
ikantzi: Tzimatsi antzitakenarori noithaare.
Tema nokemavakero noshintsinka tzimatsi
ovashinchaashitakari.
47
Okanta oaakerora
iroka tsinaneka te omanakota okaratzi
antakeri, iniroite otharovanake, opokushItu
paakeri Jess, otyeerovashitapaakari,
maaroni ikemaitakero okamantakota,
IkemuItukefo eejutzI tsIku okuntu omupoku
naka eshitakotai osokaavaita.
48
Ikuntunu
kero Jess irirori: Tsinan, Ifo ovuvIsuuko
taimi paventaane. Kantatsi piyaatai,
kimoshire pinkantanaiya.
49
Tekeramintha inkaratero Jess
iaanatziro tsinane, ufeetupuuku poeen
chufI IpunkokI jevutukuuntutsIfI juputotu
piintaita, ikantapaakeri: Kamakera
pishinto, aritapaake poaashirenkiri
iyotaantaneri.
50
Ikanta ikemakeri Jess
areetapainchari, ikantanake irirori: Eero
pitharovashivaita. Paventaiyaana, aritake
eshitakotai.
51
Ikanta jareetaiyapaaka
pankotsiki, tekatsi ishinete inkyaapaake,
intaani Pedro, Jacobo, Juan, ashitarori
irishinto ipoa iniro.
52
OshekI IfuukotuI
yaroni kamaintsiri. Ikantapaake Jess:
Eero piragaiyani, te onkame eentsika,
omakoryaatzi.
53
ThuInkushIfe jovuveetu
kari Jess, tema omapero jieetakero
okamake eentsika.
54
Ikanta Jess
joirikavakotapaakero, iaanatzimaitaro
shintsiini ikantziro: Tsinan,
pimpiriinte!
55
Piyashinenkatapaaka
eentsika, piriintanaa. Ari ikantzi Jess:
Pimperora oyaari.
56
IpumpoyuumInthu
tanakeri ashitarori eentsika. Eekero
ikantanakitzi Jess: Tera nonkove
pinkamantantero okaratzi piaakeri.
Jotyaantaitziri 12 iyotaari
(Mt. 10.5-15; Mr. 6.7-13)
9
1
Ipoa Jess japatotakeri 12
iriyotaane ipasavyaakari ishintsinka
onkantya inkitsirinkantyaariri peyari
eejatzi mantsiyarentsi.
2
Jotyaantakeri
inkamantantero tsika ikanta Pava
ipinkathariventantai, IfovushInchuuye
tairi mantsiyayetatsiri eejatzi.
3
Ikuntuvu
keri: Eerora paanake tsika ompaitya,
eero paanake pikotzi, pitharate, povarite,
piireekite, eero okantzi paanake eejatzi
apite piithaare.
4
Aririka pareetakya
aparoniki pankotsi, arira pimatapiintatye
irojatzi pavisantakyaari.
5
Eerorika
jaakameethaitzimi janta, pavisapithateri,
potekanairo piipatsikiite, Ifo IfIyotun
tyaari te inkempisante.
6
Ikuntu jIyuutuI
yakeni iriyotaane, Ithonku Ikumuntuntu
kero nampitsiki Kameethari aantsi,
osheki mantsiyari jovashinchaayetake.
(Mt. 14.1-12; Mr. 6.14-29)
7
Ikanta pinkathari Herodes ipaitaitziri
eejatzi Tetrarca ikemakoventakeri Jess
okaratzi jantayetziri, okuntzImoshIfetunu
kari, tema tzimatsi kantatsiri: Aagaira
Juan oviinkaatantaneri.
8
Pashine
kantatsiri: Elas inatzi. Ikantayetzi
eejatzi: Aama pashine kamantantaneri
piriintaacha.
9
Irojatzi ikantantanakari
Herodes: Aa nothatzinkakaantakeri
Juan-ni. TsIkumu ItzImI nokemukoven
tziri iroaaka? Osheki ikovake
irieerimi Jess.
Jovaiyani 5,000 shirampari
(Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-34; Jn. 6.1-14)
10
Ikanta ipiyayetaara otyaantaari,
ikamantapairi okaratzi jantayetakeri.
Ipoa japatotavairi maaroni, jaanakeri
nampitsiki ipaitaitziro Betsaida.
11
Iro
kantacha iyotaiyake atziri tsika ikenake
joyaatanakeri. Ikanta Jess jaavakeri
kameetha, ikamantakeri tsika ikanta Pava
impinkathariventantai, jovushInchuuyetu
keri mantsiyayetatsiri.
12
Aritake
sheetyaanake, ipokashitapaakeri Jess 12
iriyotaane, ikantapaakeri: Potyaantairi
IUCAS8,9
114
atziripayeeni, iramene tsika irimaye,
tsika iroyaa eejatzi, tema asaikatzi jaka
13
Jakanake Jess,
ikantanakeri: Pimperi eeroka iroyaari.
Ari ikantaiyini: Tekatsi nomperiri,
intaani otzimi 5 tanta ipoa apite shima.
Pikovima niyaate namanantakiteneri
iroyaari maaroni atziri?
14
Aamaaka
ikarataiyini 5,000 shIfumpufI uputotuIn
chari. Ipoa Jess ikantziri iriyotaane:
Papatoyeteri inkarate 50 utzIfI pomIsuI
kayeteri, ari pinkempitakeriri maaroni.
15
Ari ikantakero, jomisaikakeri maaroni
atziri.
16
Jaakero Jess 5 tanta ipoa apite
shima, jamenanake inkiteki, Ipuusoonke
ventakero ovaritentsi, Ipou Ipetofyuu
kero ipakeri iriyotaane impayeteri
maaroni atziri apatotainchari.
17
JovuIyu
kani maaroni, kemaneentaiyakani
shintsiini. Jiyoyeetai 12 kantziri okaratzi
tzimakaantapaintsiri.
Jiyotake Pedro: Cristo inatzi Jess
(Mt. 16.13-20; Mr. 8.27-30)
18
Ikanta isaiki Jess jiaaaatzi
itsipatari iriyotaane. Ari josampitakeriri
ikantziri: IpuItumu IpumpIthushIfetuko
tanari atziripayeeni?
19
AfI jukuIyunu
keni: Ikantayeetzi Juan-nI ovIInkuutu
neri pinatzi, ikantayeetzi eejatzi Elas-ni
pinatzi. Tzimatsi kantatsiri eejatzi: Iri
pushIne pIfIIntuuchu etufofI kumuntuntu
neri.'"
20
Ipoa ikantzi Jess: Tsikama
pikantaiyinika eeroka? Ari jakanake
Pedro, ikantzi: Eerokatake Cristo
poaachari Pavaki.
(Mt. 16.21-28; Mr. 8.31-9.1)
21
Ari ikantanakeri Jess iriyotaane:
Eerora pikamantakotana.
22
Eekero
ikantanakitzi: OshekIfu InkemuuntsItu
kaityaari irika Itomi Atziri, omapero
inkisaneentena ijevarite antarikona,
ijevare omperatasorentsitaari, eejatzi
ikaratzi iyotzinkariite. AfI Ifovumuukuun
takena. Iro kantacha avisavetakya mava
kitaite, ari naagai.
23
Ipoa ikantanakeri maaroni: TzImu
tsirika kovatsiri intsipatyaana,
irovashaantero ikovashivaiyetari iranteri,
onkantavetakya impaikakoventaiterimi
joshiretaana, intsipatapiintyaana
kitaiteriki.
24
Temu IkufutzI etukovuItu
tari, ari impeyaashitakya. Iriima inkarate
kamimentenane okantakaantziro
ikempisantana, aritake iravisakoshiretai.
25
Amenashivaitara ontzimimotantemi
osheki ovaakarontsi jaka kipatsiki,
impoa irieetairo impeyaashitaiya,
apanirora japerovaitaita.
26
Tema inkarate
pashiventakotenari naaka, eejatzi
okaratzi noaaneyetakari, ari irimatapairi
eejatzi Itomi Atziri impashiventakotairi
upuutu ufIfIku ImpIye IfumuIfo Ifovuneen
karo, irashi Ashitariri, irashi eejatzi
maninkariite tasorentsitatsiri.
27
Ipoa
ikantanake eejatzi Jess: Kyaaryoora,
tzimatsi pikaratake jaka, tekera
inkameeta ari iriaanairo tsika inkantya
Pava impinkathariventante.
Ishipakiryiimotziri Jess iriyotaane
(Mt. 17.1-8; Mr. 9.2-8)
28
Okanta avisake 8 kitaite, tonkaanake
Jess otzishiki iriaaaate, ufI ItsIputunu
kari Pedro, Jacobo ipoa Juan.
29
Ikanta
jiaaaatzira, ari ipashinevorotanake Jess,
kItumufo okuntunuku IIthuufe oshIpukIfyuu
nake.
30
Ieetatzi apite katziyapainchari
itsipatapaakari Jess, Moiss inatzi
itsipatakari Elas.
31
Ari ikatziyeeyapaakani
otapotakari irovaneenkaro, iaaventziro
tsika inkantya Jess impeyakaityaari
Jerusaln-ki.
32
Ayimatakerira ivochokini
Pedro eejatzi ikaratzi itsipatakari. Okanta
avishimotanakeri ivochoki, iaatziiro
irovaneenkaro Jess itsipatakarira apite
koaatapaintsiri.
33
Iro ipiyimatanaka
IUCAS9
115
apiteka tsipatapaintariri Jess, ikantzi
Pedro: Iyotaanari, kameethavaitake asaike
jaka! AfI novetsIkemIfI muvu punkoshetun
tsi, aparoni pashi eeroka, irashitya aparoni
Moiss, irashitakya aparoni Elas.
Iaavaitashitanaka Pedro, te iriyote opaita
ikantziri.
34
Iaavaiminthaitzi Pedro,
opamankapaakeri menkori, itharovanake.
35
Ikematzi iaavaitaitanake menkoriki
ikantaitzi: Notomi netakokitane inatzi
irika, iri pinkempisante.
36
Okaratapaakera
aantsi iaavaitaitakeri, ieetatzi apaniro
ikantanaa Jess ikatziya. Tefu Inkumuntun
tzityaaro iriyotaane tsika ikanta iaakeri,
iromanane jovakero.
Jovashinchiiri Jess eentsi jaakiri peyari
(Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29)
37
Okanta okitaitamanai, oirinkaiyaani
Jess ipoagaaro tonkaariki otzishiki,
osheki pokapaintsiri iromonthaavaiyaari.
38
Ari josatekaka aparoni shirampari,
kaimanake shintsiini ikantzi: Jess,
nokovi pamenenari napintzite notomi!
39
Jaakatziiri peyari, oshekI IkuImukuuvuI
tziri, IshImofepuuntetukuIfI IkumunuvuI
tzi, jomposakaavaitari, te irovashaanteri
kapicheeni.
40
Nokantavetakari piyotaane
irovavisaakotainari, te inkanteri.
41
Jakanake Jess ikantanake: Tetya
pinkemanete eeroka. Tsikama onkarate
nosaikimotanaimi, noeefo nonkIsushI
tyaami? Pamakeri pitomi jaka.
42
Ikanta
jamaitapaakeri eentsi, IshInkIventukuunu
kari peyari, tyaanake osaaviki, iniroite
jompetavaitanaka. Ipou Jess IkIsuthu
takeri peyari, eshitakotanai eentsika,
jaanairi ashitariri.
43
IpumpoyuumInthutu
nakeri atziri iaakerora ishintsinka Pava.
inkamimotante
(Mt. 17.22-23; Mr. 9.30-32)
Ipoa japiitakero Jess ikantziri
iriyotaane:
44
Povayempitatyaaro eeroka
iroka aantsi, eero pipeyakotaro. Tema
irika Itomi Atziri impithokashiitatyeeri
iraakaantaiteri.
45
Iro kantamaitacha te
InkemuthutuIyefonI okufutzI Ikuntuvetu
riri, tema jomanapithaitatziiri eero
ikemathatantaro. Iro itharovantaiyarini
tekutsI osumpItefIne opuItu Iuuventuko
tziri.
Tsika itzimi iriiperotatsine
(Mt. 18.1-5; Mr. 9.33-37)
46
Ikuntu IfIyotuune Jess Ikuntuvukuu
mentakaro niinkarika iriiperotatsine.
47
Iro kantamaitacha Jess jiyoshiretakeri
ipampithashiretari. Jaake aparoni eentsi,
jomisaikakeri tsika isaikaiyini.
48
Ipoa
ikantzi: Ikaratzi aapatziyariri kempitariri
irika eentsi okantakaantziro ipairyiiro
novairo, kempivaitakara naakami
iraapatziye. Ari okempitari eejatzi,
aririka iraapatziyena naaka, kempIvuIpe
rotanaka iri iraapatziyake tsika itzimi
otyaantakenari jaka. Ikaratzi kaari
iriiperotatsine iroaaka jaka, iriira
iriiperotaatsine apaata.
Ari akaratziri kaari kisaneentairi
(Mr. 9.38-40)
49
Ipoa ikantanake Juan: Iyotaanar,
noaake chapinki aparoni atziri
pairyiirori pivairo, jovashinchaakeri
jaakiri peyari. Tera aeeri ankarateri
jaka, novashaantakaakeri.
50
Ari
ikantanake Jess: Eefo povushuuntukuI
rimi, temu ufI ukufutzIfI kuufI kIsuneen
tairi.
Ikisathataitziri Jacobo ipoa Juan
51
Aritake monkaratzimatapaaka
irovajenokantaiyaari Jess, tontashire
ikantanaka iriyaate Jerusaln-ki.
52
Jotyuun
take impaitya amenaronterine janta
Samaria-ki.
53
Ifo kuntumuItuchu te InkovuI
yeni Samaria-satzi inkenimoteri, tema
jiyotaiyini iriyaatatye Jerusaln-ki.
54
Ipoa
IUCAS9
116
Jacobo itsipatakari Juan, ikantanakeri
Jess: Pinkathari, thame ankaimakaante
paampari inkiteki, ikempitaakero pairani
Elas, iraperotyaata intaiya maaroni.
55
Ari
ipithokashitanakari Jess, ikisathatanakeri,
ikantziri: Tetya pinkameethashirete
eeroka.
56
Tera iro ipokantakari Itomi Atziri
jaka impeyashivaitaiya atziri, ontzimatye
irovavisaakoyetairi." IfojutzI Ikenuntunu
kari pashineki nampitsi.
Kovavetachari iroyaaterimi Jess
(Mt. 8.18-22)
57
Ikanta jiyaatanaira Jess, Ikuntuveetu
vaari avotsiki: Pinkathar, nokovi
noyaatemi tsikarika pinkenayete eeroka.
58
Jakanakeri Jess ikantziri: Aparoni
otsitziniro tzimatsi imoro tsika imaapiintzi,
eejatzi ikempitari tsimeri tzimatsi
iromayero. Iriima irika Itomi Atziri tera
ontzime ipanko irimaantapiintyaari.
59
Ipoa Jess ikantanakeri pashine:
Poyaatena eeroka. Ari ikantzi irirori:
Pinkathar, nokovavetaka noyaatanakemi,
iro kantamaitacha nokovi noaanakero
nonkitateri nirintari, ari noyaatemiri.
60
Ikantanakeri Jess: Poyaatena,
pishineteri ikaratzi kamashireyetatsiri
inkitatairi irirori kamayetatsiri. Ontzimatye
piaaventantairo eeroka tsika inkantya Pava
impinkathariventantai.
61
Ari ikantanake
pashine: Pinkathar, nokovi naaka
noyaatemi, iro kantamaitacha pishinetena
novethatapanaatyaari nosheninka
nonampiki.
62
Apatziro pamenapiintziro pikiyashitziro
pivankire, tekatsi pamenayetanai pashine.
Ari ikempitari kaari ovashaantairone
jantayetapiintziri, tera apantapero inkantya
ieero impinkathariventairi Pava.
Jotyaantaitakeri ikaratzi 70
10
1
Ipoa Jess jiyoyaake pashine
ikaratzi 70, upItepuyeenI jotyuun
takeri, ireevateri nampitsiki tsika
inkenanakera irirori.
2
Ikantayetziri:
Ikempitakaro atziripayeeni pankirentsi
osampainkatzi, Ifo kuntuchu te IntzImupe
rote impaitya aavatairone. Piaaaateri
eeroka Pinkathari irotyaanteeta jatatsineri
atziriki, temu kuputuchu oshekI kempIsun
tayetaatsine.
3
Notyaantaiyatyeemine,
nonkempitakaantemi jotyaantaitziri oisha
tsika ipiyota piratsi katsimari.
4
Eerora
paanake pitharate, piireekite,
pi-zapato-te. Eero povethatari impoa
pinkinkithavaitakairi inkarate piaanakeri
avotsiki posamanitzikari.
5
Aririka
pareetayetakya pankotsi, povethutupuu
kyaari saikatsiri. Pinkantapaakeri:
Inkamintha pisaikavaite kameetha
pipankoki.
6
Tzimatsirika impaitya
aakameethatakemine, aritake iaakero
isaikake kameetha. Irooma eerorika
jaakameethataitzimi, amenaashita
povethatapaakari.
7
AputzIfo pImuupIIntu
tye pankotsiki tsika pareetaka, eero
pamemenatzi pashine pankotsi. Ari
poyaari, pirero onkarate impayeetemiri.
Tema aparoni antavaitatsiri ipinayeetziri.
8
Aririka iraakameethataitemi aparoniki
nampitsi, poyuufofu onkufute Impuyeete
miri janta.
9
Povashinchaayeteri janta
mantsiyari, pinkanteri: Irootaintsi
impinkathariventantai Pava.
10
Irooma
pareevetakya aparoni nampitsi, eerorika
jaakameethaitzimi, pavisapithateri,
pinkantanake:
11
'AfI notekunuIfo noIputsI
kiite jaka, Ifo pIyotuntyuufI te pIkempI
santzi. Iro kantamaitacha ontzimatye
piyote irootaintsira impinkathariventantai
Pava.
12
Temu IfImupefoItuIfI IfovusunkI
taiteri apaata, anaanakero inkantayeetairi
Sodoma-satzi. Omaperora.
Ikantamacheetziri kisoshireri nampitsiiteki
(Mt. 11.20-24)
13
Ikantamacheetziri Corazn-satzi,
eejatzi Betsaida-satzi. Iaayevetakaro
notasonkaventantayetake, temaita
IUCAS9,10
117
*10.13: Tema ikaratzi Corazn-satzi ipoa Betsaida-satzi judo inayetzi. Iriroma Tiro-satzi ipoa
Sidn-satzi pashinesatzi atziri inayetzi te isheninkatari judo-payeeni.
inkempisantaiyeni. Iriimi aakenanemi
Tiro-satzi eejatzi Sidn-satzi, aritakemi
IfovushIfetukotukyuumI IkuufIpefoshIfe
yetzi, irovashaantakeromi. Impoa
inkempisantaimi maaroni iriroriite.
*
14
AfIfIku IfuuyeetuIfI upuutu kumeethu
shireri, eefo ImupefoItzIfI IfovusunkItuu
yeetairi Tiro-satzi eejatzi Sidn-satzi.
Iriima Corazn-satzi, eejatzi
Betsaida-satzi, IfI ImupefoyeetuI Ifovusun
kitaayeetairi.
15
Eejatzi inkempitagaiya
Capernaum-satzi, ipampithashiretaiyani
irirori iriyaayetai inkiteki, Ifo kuntumuI
tacha kaminkarimashiki inkenayetai.
16
Tzimatsirika kempisantemine,
naakatake ikempisantake. Itzimirika
manintashiretakemine, nuukufu ImunIntu
shiretake. ItzImIfIku munIntushIfetuke
nari naaka, jimanintakeri tsika itzimi
otyaantakenari jaka.
Ipiyayetaa jotyaantaitakeri karatatsiri 70
17
KImoshIfe IpIyeeyuunI jotyuuntuItu
keri 70, ikantayetapai: Pinkathar,
nopairyiirora pivairo, jantakero peyari
nokantayetziri.
18
Ikantzi Jess: Nouu
keri Satans jovaryeetakeri inkiteki
ikempitavaitakaro ookatharontsi.
19
Tema
naaka pakemiro shintsinkantsi, ari
onkantake posatekantyaari maranke
eejatzi kitoniropayeeni. AfI poItsInum
paakeri peyari kisaneentzimiri,
tekatsimaita avishimotemine.
20
Eerora
pikimoshireventashitaro jantakero peyari
pikantakeriri. Iroora pinkimoshirevente
josankinayetairo pivairo inkiteki.
Ikimoshiretzi Jess
(Mt. 11.25-27; 13.16-17)
21
Irojatzi ikimoshiretantanakari Jess,
ikantanake: Ashitanar, eerokatake
pinkathariventziriri inkiteveri, eejatzi
kipatsisatzi, iniroite nopaasoonketakemi.
Tema eerokatake iyotakaayetairiri
tsInumpushIfefI kuufI jIyoyetzI Iyotune
riite jaka. Ari okantamaita Ashitanari,
irootake onimotakemiri eeroka.
22
Ikantzi Jess: IfI AshItunufI pusuvyuu
kenarori maaroni. Apaniro ikanta irirori
jiyoperotana naaka tema itomi jovana.
Ari nokempitzitakari eejatzi naaka
apanirora niyoperotziri. Impoa inkarate
niyotakaayetairi naaka ari iriyoyetairi
Pava.
23
Ipoa Jess japatotakeri iriyotaane,
jaanakeri jantyaatziini, ikantakeri:
KImoshIfefu IfInuutye Inkufute uuyetuI
rone okaratzi piaayetairi eeroka.
24
Temu tzImuvetuchu oshekI kumuntuntu
neri, eejutzI pInkuthufIIte kovuvetuIn
chari irieeromi okaratzi piaakeri
eeroka, iro kantacha te onkante irieero,
te inkemayetairo eejatzi.
Aakameethataneri Samaria-satzi
25
Ari isaikakeri iyotaantzirori
Ikantakaantaitane, Ikovuke InkompItukuI
yaari Jess, ikantake irirori: Iyotaanar,
opaitama nanteri naaka onkantya
nouuntuIyuufofI kuntuItuchufI uuuntu
rentsi?
26
Ikantanake Jess: Ipaitama
okantziri Ikantakaantaitane? Tsikama
okantzi piyotakotziro eeroka?
27
Ari
jakanake irirori, ikantzi: PetukoshIfetuI
yaari Avinkatharite Pava, petukopefotuI
yaari, petakoshintsityaari, pampithashire
povairi. Ari okempitari eejatzi: OntzImu
tye etakotavakaiya maaroni, akempitara
akaminthayiro avatha, ari ankempitanairi
asheninka.
28
Ipoa ikantzi Jess:
Omapero pikantakeri. Pantero iroka,
aritake pavisakoshiretai.
29
Iro kantamaitacha irika, ikovajaantzi
irotzikaaventanakya, josampitziri Jess:
IUCAS10
118
Niinkama nonkempitakaanteri
nosheninka?
30
Ipoa ikantanake Jess:
Tzimatsira asheninka poaachari
Jerusaln-ki ikovi iriyaatero nampitsiki
Jeric. Okanta niyanki avotsi, jomonthuu
kari koshintzi, itsitokavaitakeri, jookunu
keri avotsinampiki ikamimatake.
31
Ikanta
pokake omperatasorentsitaari, Iuuvetu
paakari jonoryaaka, javisapithatanakeri.
32
Ari ikempitakari eejatzi
Lev-mirinkaite, iaavetapaakari
jonoryaa, javisapithatanakeri.
33
Ipoa
ipokake aparoni Samaria-satzi, jIuupuu
keri jonorya, jineshinonkatapaakari
irirori.
34
Jaaventapaakeri jotziritantakari
yeenkantsi, ipoa ikyaakotakaanakari
imoraneki, jaanakeri nampitsiki. Iriitake
aamaventakariri.
35
Okanta pashine
kitaite, jaake apite denario, IpInukoventu
nakeri, ikantanake: Paamaventyaanari
irika, aritake nompinatapaimi eejatzi
aririka nompiyake.'"
36
Ari ikantzi Jess:
Mava ikaratzi noaaventakeri aakeriri
ikoshiitziri. TsIkutyu ItzImI kempItu
kaantakariri isheninka?
37
Jakanake
iyotakotzirori Ikantakaantaitane, ikantzi:
Iriira matapaakeriri neshinonkatakariri.
Ipoa ikantzi Jess: Piyaatai, irojatzira
pimateri eeroka.
Jareetaro Jess opankoki
Marta opoa Mara
38
Ikanta javisanake Jess areetaka
pashineki nampitsi. Ari osaikiri tsinane
paitachari Marta, iro isaikimotapaake
opankoki.
39
Iroka tsinane tzimatsi irento
opaita Mara. Iroora tsipatavakariri
okufIkIInI Jess okempIsuntzIfI IkInkIthu
vaitzi.
40
Iro kantamaitacha Marta osheki
okantzimotakaro amemenavaitzi
ompaitya ompavakeriri Jess. Irojatzi
opokashitantakariri, okantapaakeri:
Pinkathar, ovapintaakena nirento.
Pinkantenaro ampitakotavakena?
41
Ikantzi Jess: Marta, opaitama
okantzimoshiretantamiri onkarate
pantayeteri?
42
Pinkeme nonkantemi:
Aparoni okanta kovaperotachari, irootake
okoyaakeri Mara tema tekatsi kanterone
iraapithatairo.
Iaaventziro Jess aaaataantsi
(Mt. 6.9-15; 7.7-11)
11
1
Ipoa Jess jiyaatake
iriaaaate. Ikanta aparoni
iriyotaane, ikantakeri: Pinkathar,
piyotainaro iaaaataitzi, ikempitairo
Juan-ni jiyotaantziro aaaataantsi.
2
Ari
ikantzi Jess: Jiroka pinkante piaauu
tapiinte eeroka:
Ashitanar, inkitesatzi,
Tasorentsi pinatzi eeroka.
Pimpinkathariventaina naaka.
Pantakanairo jaka kipatsiki okaratzi
pinintakaanari eeroka.
Pinkempitakainari saikatsiri inkiteki,
juntuyetzIfo okufutzI pInIntukuI
riri.
3
Pimpapiintenaro kovityiimotanari
noyaari.
4
PImpeyukotuInufo nokuufIpefoshIfe
vaitake,
Tema nomatakero naaka eejatzi,
nopeyukotuIfI IkufutzI ovuufIpefo
shiretakenari.
Eero pishinetaana iriaantaityaana,
InkovuIte IfuntukuItenufo kuufIpe
rori.
5
Ipoa ikantanakeri eejatzi: Aririka
intzime aparoni pitsipaminthare,
impokake niyankiite, inkantemi:
Pimpavakena mava tanta,
6
tema tzimatsi
areetachari nopankoki, tekatsi tzimatsine
nompavakeriri.
7
Impou pInkuntuve
tyaari: 'Eefo pouushIfenkunu nomuukuu
tziiri neentsitepayeeni, ufItuke nushItu
nairo nopanko eejatzi, irootake eero
okantanta nompemi.
8
Kempivaitaka eero
pikovaveta pimperi onkantavetya iriimi
pitsipaminthare. Iro kantacha eekerora
IUCAS10,11
119
ishintsitatzi ikampitzimi, ufI peshIventu
nakero pintzinaye, pimpavakeri okaratzi
ikoviri.
9
Ikantziya Jess: PInkumpI
tante, pinkokovate eejatzi, aritake
piaakero impayeetemiro pikoviri.
Pinkempitakaantero pareetya aparoni
pankotsi, pishintsiventapaakeri,
pinkanteri: Pashitaryeenaro. Aritake
irashitaryeetakemiro.
10
AfIfu Impuyee
tairi kampitantayetatsiri. Inkarate
amemenaterone ari iroaakaitairi.
Aritake irashitaryeetaineri inkarate
shintsishintsitatsiri inkaime.
11
Tema
aririka inkampitemi pitomi, inkantemi:
Ap, pimpena tanta. Arima pimpakeri
mapi? Aririka inkantemi: Pimpena shima
noya. Arima pimpakeri maranke
iroyaari?
12
Aririka inkantemi: Pimpena
kithokintsi. Arima pimpakeri kitoniro?
13
Tema piyotzi petakotari pitomipayeeni
eeroka, kaariperori pinaveta. Iriira
maperotzirori Ashitairi saikatsiri inkiteki,
jetukotufI IfIfofI IkufutzI umunuyetupIIn
tziriri, InumpIshIfetukuuyetufI Tusofen
tsinkantsi.
Maimanetavakaachari pankotsiki
(Mt. 12.22-30; Mr. 3.20-27)
14
Ipoa Jess jovavisaakotakeri aparoni
kisovaanteri jaakiri peyari. Ikanta
jovashinchagairira, uuvuItunuI kIsovuun
tevetachari. InIfoIte IpumpoyuumInthuItu
nakeri Jess.
15
TzImutsI kuntuyetunuIn
tsiri: Ipasavyaatyaari irika ashitariri
peyari, ipaitaitziri Beelzeb, irootake
jimatantarori jovavisaakotziri ikaratzi
jaakayetziri peyari.
16
Tzimatsiya
pushIne kovutsIfI Ieefo Intusonkuven
tante Jess, iro iriyotantaityaari
omaperotatya opoa itasorenka inkiteki,
tema iaantaitatyaari.
17
Ikanta Jess
jiyotake okaratzi ipampithashiretari
atziriite, ikantanake: AfIfIku IfuntumIn
thatavakaiya atziri ipinkathariventaitziri
nampitsi, jiiiro jovapintaavaka. Aririka
irantaminthatavakaiya eejatzi atziri
isaikavankotavakaiyani, ari iriaakero
irovapintaavakaiya.
18
Ari ikantari eejatzi
peyari aririka irantaminthatavakaiyaami,
ari irovapintaavakaakya eero iiiro
ishintsite, ari inthonkyaari. Opaitama
pikantantari iri ovashinchaanari
Beelzeb?
19
Iriirikami kamaari Beelzeb
ovashincheenane, irijatzima kamaari
ovashinchiiriri piyotaaneyetari eeroka
jovavisaakotantariri jaakayetziri? Aririka
okanta, pikamantakotziiri piyotaane, ari
inkishimentakemiro okaratzi pikantakeri.
20
Tema iriitake Pava kantakaarori
novashinchaayetantariri jaakiri peyari,
tema jomapokakemi Pava eeroka
ipinkathariventantzi.
21
Aparoni atziri
aaperori kameetha, tekatsira materine
inkyaashiteri ipankoki irayiteri okaratzi
jashitari.
22
Irooma impokashitakeri
pashine atziri anayiriri ishintsitzi,
iraapithatakeri javentaavetari, IfuupIthu
takeri jashitari, irantetaakyaaro.
23
Tema
ikaratzi kaari aapatziyanari naaka,
iriitake kisaneentanari. Inkarate kaari
ampitakotenari iriyoyaakotena, jupuutu
kotatyaana.
Ipiyashitanta peyari
(Mt. 12.43-45)
24
OkempIvuItuku IfInumpIshIfetun
tyaarimi peyari aparoni atziri, IpunkotsI
tetakaro iraaantare. AfIfIku Ifookuveetu
kyaari, avisakoveta atziri isaikantari
peyari. Jatake inkenavaite tsika te
inampitaitaro, eero jii tsika isaike.
Impoa inkante peyari: Nompiye
nopankoki tsika nopoaaka.
25
Piyaa
peyari, iriaapairi atziri kameetha
opishitaka iraaantare, ovaneenka
okantaka.
26
Impou peyufI IfIyuutushItu
keri maperotzirori ipeyaritzi, Inkuntupuu
keri: Thame aate nopankoki, pIntsIpu
tyaana ampinkatharite. Iramake inkarate
7. Arira irashinonkaaperotyaari atziri,
IUCAS11
120
*11.34: Oshiyakaaventachari oki kameethari, aparoni pimantaneri (kaari mashithatatsi), iri
eerone inkemathatairo okaratzi irantakairiri Pava, tema isaikanaatzi okitainkatzi.
Oshiyakaaventachari eerorika apantaro oki, aparoni mashithari, tsika itzimi kaari eerone
inkemathatairo okaratzi irantakairiri Pava, tema isaikatzi tsika otsirenikitzi.
eero ikempitaa jashinonkaavetara pairani
kapicheeni ikanta.
Maperoterone inkimoshiretai
27
Tekera inkaratero iaavaitzi Jess,
okuImunuke upufonI tsInune osutekuIn
chari ipiyotaka atziri, okantzi: Thufo
menta onatye tsinane ovaiyantakemiri,
antarintakaakemi othotaimi.
28
Ipoa
jakanakero Jess, ikantzi: Iriira
tharomentaperotaachane inkarate
matairone inkempisantairo iaane Pava.
Ikovaiyini kaariperoshireri
intasonkaventante Jess
(Mt. 12.38-42)
29
Ikanta ipiyotapaaka osheki atziri,
ikantanake Jess: Opaitama ikovantari
IfIeenu kuufIpefoshIfefI nontusonkuven
tante? Eero noaakimaitari, intaani irieero
kempitarori iaakeri pairani Jons.
30
Tema
ikantara pairani Jons jieeyakeri
Nnive-satzi, ari inkemitaiyaari eejatzi Itomi
Atziri irieeri irikaite.
31
Apaata aririka
iramenakoyeetairo okaratzi jantayeetziri,
ari iyakoventaimi tsinane pinkatharitatsiri
pairani nampitsiki Sab, temu opokushItu
keri iroori iyotaneri paitachari Salomn,
okempisantairi. Irika saikimotakemiri
iroaaka eeroka, janayiri Salomn.
32
Eejatzi
okempitari ari iriyakoventaimi apaata
Nnive-satzi, tema ikempisantaiyakerini
irirori pairani Jons, jovashaantanakero
jametayevetari. Irika saikimotakemiri
iroaaka eeroka jaka, janayirira Jons.
Iaaventziri Jess ootamentotsi
(Mt. 6.22-23)
33
Tema ankoverika ootyaari
ootamento, arima ovakotakeri
otapinaki? Aa avakotziri jenoki inkene
onkoeenkate maaroni.
34
Kameetharika
poki, piaantaro kameethaini, okempI
taro pinkoeetyaakotatyeemi. Terika
apantaro poki, eero piaantaro
kameethaini, kempItuku pIntsIfenIkItuko
tatyeemi.
* 35
Puumuventupefotyu poItsIvu
kirikari ootamentotsi saikantakamiri.
36
OmupefotufIku IsuIkuntukumI ootumen
totsi, terika pantanairo kaariperori,
aritake pooaakantairo irooperori
kameethari, pinkempitanaiyaari aparoni
ootamentotsi joorentantzi.
Iaaventakota iyotaantzirori
Ikantakaantaitane
(Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 20.45-47)
37
Ikanta ikaratapaakero ikinkithatake
Jess, ipokashitapaakeri aparoni Fariseo
iriyaatakairi ipankoki iroya. Ikanta
jareetaka Jess pankotsiki, saikapaake
jovapiintaita.
38
OshekI okompItzImotu
kufI FufIseo jIuukefI Jess te IfImonkufu
tero jametapiintari, inkivaakotapaakya
irovantyaari.
39
Iro kantamaitacha Jess,
ikantanake: Pikempitakotakaro
piraamento eejatzi povamento okiteveta
kameetha jakakiroki, irooma inthomointa,
kipatsi okantaka. Ari pikempiyetakari
eeroka kantatsi irieetemi kameethashire
pinatzi, aa koshintzi kaariperoshireri
pinatzi.
40
Masontz. Tema tzimatsi
ovetsikakemiri pivathaki koaayetatsiri,
kaarima ovetsikashiretakemiri eejatzi
inthomointa paaantareki?
41
Okovupefo
tutyu pImpushItuntuIyuufo tzImImoshIfe
tzimiri inthomointa paaantareki, ari
onkantya pinkiteperoshiretantaiyaari.
42
Ikantamacheetzimi Fariseo! PushItu
kaapiintari Pava inchashimpoki. Iro
IUCAS11
121
*11.42: Iro ikantaitziri jaka inchashimpoki: Menta, ruda, maaroni okaratzi ivankireetari.
Irootake kempitarori pinitsi.
kantacha te panteneri ikoviri: Ontzimatye
pinkameethashiretai, petakoshiretaiyaari
eejatzi. Tema iro kovaperovetachari
pantayeteromi iroka, eefo povushuuntu
maitaro pashinera.
* 43
Ikantamacheetzimi
Fariseo! Osheki pikovapiintziro
posatekya niyankineki japatotapiintaita,
ari pikempitaitaro eejatzi pikovi
aapinkatha irovethatapiintaityaami
aririka irieetemi.
44
Ikantamacheetzimi
iyotzinkariite ipoa Fariseo, kamataviriri
pinatzi! Pikempitashitakaro kaari jiyoitzi
ari ikitayeetziri kaminkari, te iriyoyete
atziri jaatzikakotatziiri kaminkari.
45
Ari jakanake aparoni iyotaantzirori
Ikantakaantaitane, ikantanakeri Jess:
Iyotaantaner, pikemakaakenaro eejatzi
naakaite okaratzi pikantakeri.
46
Jakanake Jess, ikantzi: IIkuntumu
cheetzimi eejatzi eeroka iyotaantzirori
Ikantakaantane! OpuItumu pIuutenutu
kaantariri atziriite? Te pIuuntumuI
tyaaro eeroka pinkematenatyaaro.
47
Ikantamacheetzimi eeroka, opaitama
povetsIkupIfInIyetuntufofI ovuneenkutu
chari tsika ikitayeetakeri etayetakarori
kamantantaneri!. IfIItujuuntuke jovumuu
yetakeri pairani pivaisatziite.
48
Tema
eerokatake ovetsikashiyetakeri tsika
inkitayeeteri, ufI okouutzIfI pukukotu
tziiri okaratzi jantayetakeri pivaisatziite.
49
Tema iyotane jinake Pava, ikantake:
Ari notyaantake kamantantaneri
intsipayetakyaari otyaantaari. Apufopu
yeeni irimaimaneete, irovayeetake
pashine.
50
AfI onkuntyu IfovusunkItuun
taityaarimi eeroka, okantakaantziro
povamaayetakeri kamantantaneri
etajaantanakarori pairani.
51
Eeroka
pinataityaarone iroaaka okantakaantziro
jovamaakaantaitakeri pairani, jetanakaro
Abel-ni irojatzi Zacaras-ki tsika itzimi
jovumuItukefI IpIyuvetunuufo tusofentsI
pankoki ipometziniri Pava.
52
IIkuntumu
cheetzImI IyotuuntzIfofI IkuntukuuntuI
tane! Te pImutuujutefo eefoku pIyotune
tya, arira pikenakaakerori eeroka kaari
ikemathatantaro pashinepayeeni.
53
Ikuntu Jess Ithonkukefo Ikuntuyetu
keri. AfI jetunukufo FufIseo ItsIpuyetupuu
kari iyotzinkariite, japatoventaari Jess
ikovake inkompitakaiyaari onkantya
inkemantyaariri ompaitya inkanteri.
54
Ishintsithavaitakeri, ikovi iaavaitakairi
uuntsI kuufIpefofI onkuntyu Inkumuntu
kotantyaariri.
Shineyakairori itantane Fariseo
12
1
Ipoa ipiyotzimentaitapaakari
Jess, anavyaapirinikitaka
ikantaka atziriite. Irojatzi ikantantanakari
iriyotaane: Ontzimatye paamaventyaaro
shineyakaarori itantane Fariseo, Ifumutu
vimento onatzi.
2
Tema ontzimatye
onkouutukoyetuI okufutzI omunukoyeve
tainchari, ouufontuIyu kuufI Ikemuthu
veeta pairani.
3
OkufutzI pomunukuuve
tari, ari onkoaatakotai. Okaratzi
piaavaitziri apaniro pipankoki, ari
inkemakoyeetairo iriaaventaitero
shintsiini.
Intzimekama aaapinkathateri?
(Mt. 10.26-31)
4
Ikantzi Jess: Ashenink, eero
pipinkashivaitari materone irovemi, tema
ari overaapaakari jaavyiiri irirori.
5
Jirika
tsika intzime pimpinkeri: Iriitakera
pimpinke Pava matzirori jovamaantzi,
impoa irotyaantemi sarinkaveniki.
Intaani iri piaapinkathatai apaniro.
6
Temu te ImpInupefovetyu tsImefIpu
yeeni, iro kantamaitacha jiyotzi Pava
aririka inkamakaante, tekatsi iramaakiite
IUCAS11,12
122
*12.6: Kantakotachari jaka te impinaperotya tsimeri, irojatzira kantakotachari
jamanantamatsitantaitari apite kireeki inkarate 5 tsimeri.
aparoni.
* 7
Jiyotzitaro Pava okaratzi
tzimayetatsiri aishi. Tema piaakero
jaamakotari tsimeripayeeni, eerokara
imaperotzirori jaamakotami, eero
pipinkantashivaita.
Inkarate aaventakotainane atziriite
8
Intzimerika kanterine isheninka:
Jashitaana Jess. Eejatzi inkempitaiya
Itomi Atziri inkantairi imaninkarite Pava:
Nashitaari irika.
9
Iriima tsika intzime
kantairine isheninka: Te jashitana Jess.
Ari inkempiitairi irirori, inkantaiteri
imaninkarite Pava: Te nashitaiyaari
irika.
10
TsIkufIku IntzIme kuntzImutuke
rine Itomi Atziri, kantatsi impeyakoitairi.
IfIImu IntzIme kuntzImutukefIne Tusofen
tsinkantsi, eerora jiiiro impeyakoitairi.
11
Aririka iraayeetemi japatotapiintaita
isaikayetzi pinkatharentsi, eefo okuntzI
moshirevaitashitami, pinkante:
Opaitama nonkanteriri?
12
Tema
Tasorentsinkantsi iyotakaimirone
opaitarika piaavaiteri janta.
Iaaventakoitziri masontzitatsiri
ashaarantzinkari
13
Ipou IuuvuItzI upufonI pIyotzImen
takariri, ikantzi: Iyotaanari, pInkunte
nari nirentzi impainaata kashetani
jookanairi ashitanari.
14
Ikantzi Jess:
Ashenink, tera naaka amenakoyetzirori
tzimaventavakaantsi nonkantantyaariri
pirentzi.
15
Eekero ikantanakitzi Jess:
Puumuventyu pIneveyetufo ushuukufon
tsi. Tera iro ovaaayetemine.
16
Ipoa
joshiyakaaventanakeneri, ikantzi:
Tzimatsi aparoni ashaarantzinkari
kithotaintsiri osheki ivankivaire
irovaneki.
17
Ipampithashirevaitaka,
ikantzi: 'TsIkutyu novefoku oshekItuIn
tsiri novankire?
18
Ipou IkuntushIfetu
nake: Jiroka nanteri. Notantoryeero
novantapiintari novankire. Impoa
novetsikakaante iniroite, ari noverori
okaratzi novankiretari, eejatzi
nashaakaro.
19
Ari onimotenari, tema
osheki novanontakari. Osheki osarentsi
nomakoryaavaite, novatziivaitya,
niravaite nomire, noimoshirenkavaitya.
20
Iro kantamaitachari, ikantzi Pava:
Masontz, Ifouuku tsIfenI IfuushInenkuI
taimi, tera piyote impaitya agairone
okaratzi pashitari.
21
Arira ikantakotari
oshekyaavaitashitarori irashaakaro, te
joshekyaamaityaaro okaratzi jashitari
Pava.
Iaaventziro Jess kantzimoshiretaantsi
(Mt. 6.25-34)
22
Ipoa ikantanairi iriyotaane:
Pinkeme nonkante: Tera onkameethate
onkantzimoshirevaityaami, pinkante:
Impaitya noyaari, ImpuItyu nomIfe
tyaari, impaitya nonkithatyaari?
23
Tema
tzImutsI pushIne umpumpIthushIfetukotu
piinteri aaantareki, iro kovaperotacha
anayiro okaratzi ovayetapiintari, okaratzi
akithaayetapiintari eejatzi.
24
PImpumpI
thashiretakoteri tsimeri. Te iriyote
impankitanontya iroyaari, te irovetsike
ipanko irovanontya ivankire. Iro
kantamaitacha Pava, ipayetapiintakeri
irovarite. Aakara jimaperotzi jetakotai
Pava.
25
AfIfIku puukoventyuufo onkuntzI
moshirevaityaami, ufImu pInkuntukuu
kyaaro povavineentavairo posarentsite
kapicheeni?
26
Tera onkantatye
povavineentero kapicheeni, opaitama
okantzimoshiretantamiri?
27
PImpumpI
thashiretakotero inchateya, te aeero
antavainete, te ontyuunontyu onkIthuu
tyaari. Ifo kuntumuItuchu te onkuntzImo
shirevaityaaro, onkante: Opaita
IUCAS12
123
nonkithaatyaari? Aa ovaneenkata
kameetha, anayiri jovaneenkaveta
Salomn pinkatharivetachari pairani.
28
Iriitakera Pava ovaneenkatzirori,
okantavetaka kapiche aaavetaro
ovaneenkatapainta, iro osamani, tekatsi
apantyaarone aririka onkamateyatanake,
tema inchekayeetakero, Impou Intuuyee
takero. Eefoku IfImupefote Inkempoyuu
ventemi Pava, aritake, eefo pIkIsoshIfe
vaitzi.
29
AfItupuuke okuntzImoshIfevuItu
kami eeroka, pikantzi: Opaita noyaari,
opaita nireri?
30
AputzIfofu okuntzImoshI
revaitari ikaratzi kaari kempisantatsi.
Irooma eeroka, jiyotakoyetzimiro
Ashitairi opaitarika kovityiimoyetamiri.
31
Iro kovaperotacha pinkokovatairi
impinkatharishireventaimi, impoa
piaayetairo impayetaimiro okaratzi
kovityiimoyetamiri.
Iaaventziro Jess inkitesato ovaararontsi
(Mt. 6.19-21)
32
Eerokaite kempitakariri nopira, eero
pitharovashitaiyani, tema iriitake Pava
kovaintsiri impinkathariventaimi.
33
Pimpimantayetero tzimimotzimiri,
pimpashitantyaaro. Iro kameethatatsi
pantayetairo iroka piaantaiyaarori
pisaikai kameetha inkiteki. KempItuvuI
taka povaarantatyeeyaami inkiteki tsika
te ompathaanetapai, tsika te intzimapai
koshintzi.
34
Temu tsIku juntu povuufun
taka, ari pimpampithashiretapiinterori
eejatzi.
Omperataari aamaventachari
35
Povathakitanakero piithaare.
Poisayeteri pootamento.
36
PInkempI
tyaari omperataari oyaaventariri
irareetaiya ivinkatharite joimoshirenka,
Inkene IfuntuvuInefI thuunkIInI Ifompefu
tapaiyaariri.
37
Kimoshirera inkantaiya
aparoni omperataari itzimi iaapairi
ivinkatharite aamaventa ikantaka.
Omaperora nonkante, ufItuke IfomIsuI
kairi jovapiintaita iriitake oyiitainerine
irovarite.
38
Kimoshirera inkantayetya,
intzime irieetapairi aamaventa ikanta,
onkantavetya te iriyote tsikapaite
irareetya, nIyunkIIte tefIku onkItuItzImu
take.
39
Pinkemero iroka. Aririkami
IfIyote upufonI ushItuunItuchufI Impoku
tye koshiterine, ari iraamaventakyaami,
eero ikoshitaarantaitzirimi.
40
Iro piyoteri
eerokaite, ontzimatye paamaventayetya.
Tema te piyote tsikapaite impiyantaiyaari
Itomi Atziri.
Kaariperori omperataari
(Mt. 24.45-51)
41
Ari ikantanake Pedro: Pinkathar.
AfImu nokufutzIfI muufonI utzIfI poshIyu
kaaventakena?
42
Ikantzi Jess: PInkem
pItukotyuufI upufonI otzIkutuufI kumeethu
shireri itzimi pampithashiretachari
kameetha. JookunukefI IpunkokI ompefu
tariri, ikantanakeri: Pamenenari ikaratzi
43
Kimoshirera
inkantya irika omperataari, aririka impiye
ivinkatharite iaapairi jimonkaraakero
ikantanakeriri.
44
Aritake ishinetaakeneri
iraamaakoventyaaniri okaratzi jashitari.
45
Irooma inkantashiretakemi omperataari:
Eero ipiyita novinkatharite. Impoa
irantavaitakeri ikaratzi jomperaitari
eejutzI InkempItuukefo tsInune jompefuI
tari. Jatake irovatziivaitya, ishinkivaitya.
46
Onimovaitziri irika omperataari,
IfomupokushItuIyuufI IfufeetuIyu ompefu
tariri. Irimaperoteri irovasankitaapairi,
irookapairi janta tsika ikashiyakaitakari
kisoshireri.
47
Tema irika omperataari
jiyovetakaro okaratzi inintakaavetariri
ivinkatharite, temaita iraamaventaiyaari
impiye. Irootake impasaperoitantyaariri.
48
Iriima itzimi kaari iyotakoterone
okaratzi inintakairiri, eero ipasaperoitairi.
Temu IkufutzI IshInetuuyeetzIfI Ifuntupefo
yeteromi ikovaitziri, oshekI IfompefuI
IUCAS12
124
tyaari. IntzImefIku oshekI juventuuyeetu
kari, osheki inkovakoyeeteriri irirori.
Iaaventakota Jess
(Mt. 10.34-36)
49
Tema iro nopokantari novasankitairi
kaariperoshireri, okempivaitakaro iriimi
paampari namakemi kipatsiki. Osheki
nokovutuIkemI etutuItyu IfovusunkItuu
yeete, aperotaiyaami kaariperori.
50
Iro
kantacha ontzimatye netanakyaaro naaka
nonkemaantsitanakya, IfojutzI nomonku
raantakyaarori.
51
Piaajaantake iro
nopokantari iaamatsiyeetairo atziri isaike
kameetha. Aa nopokakera, namatziiro
antaminthatavakaantsi.
52
Iroaaka
irieetero irantaminthatavakaiya atziri
isaikavankotavakaiyani, apite atziri
irantaminthateri pashine atziri karatatsiri
mava.
53
ApufonI evunkufI ufI ImpIthoku
shitakyaari iriri, impiyatzityaari eejatzi
iriri inkisaneenteri itomi. OmpIthokushI
tyaaro tsinane iniro, ompiyatzityaaro
eejatzi iniro. Ompithokashityaaro tsinane
ayirontari, ompiyatzityaaro eejatzi ayiro.
Tema piyotero kantainchari?
(Mt. 16.1-4; Mr. 8.11-13)
54
Ipou Jess IkuntzIfI utzIfI pIyotzI
mentakariri: Tema aririka pieero
menkori ikyaapiintzi ooryaatsiri, pIkuntu
piintzi: Omparyaatye inkane. Omata
pikantakeri.
55
Tema aririka pinkemero
tampyaa ompoeeya katonko, pIkuntu
piintzi: Osaryaatye kameetha iroka
kitaite. Omata okaratzi pikantziri.
56
Kamatavir! Piyovetaro eeroka tsika
okanta piaayetapiintziro inkite, eejatzi
kipatsi. Opaitama kaari piyotakotantaro
okaratzi kantachari iroaaka?
Paapatziyaari kisaneentzimiri
(Mt. 5.25-26)
57
Opaitama kaari pamenantaro
eeroka okaratzi kameethatatsiri?
58
Aririka intzime kishemineri, impoa
iraanakemi pinkatharentsiki, pInthufovu
kote eeroka avotsiki, pinkanteri: Eero
pikisavaita, thume uukumeethutuvuku
gaiya. Tema aririka irareetakaakyaami
pinkatharentsiki, InkuntuItukefI uumuven
taneri: Paanakeri irika.' IfojutzI IfuuntuI
tanakyaamiri irashitakoitemi.
59
Tema
eerorika pipinatashitari okaratzi
pireevere, eefofu pIuguIfo IfoImIshItovu
kaantaimi. Omaperora.
Eerorika povashaantairo pameyetari, ari
pimpeyaashitaiya
13
1
Ari ipokaiyakeni kamantziriri
Jess, temu PIIuto jovumuukuun
take Galilea-sutzI juntu IpometujuuntuItu
piintziniri Pava piratsi.
2
Ikantanake
Jess: Piaajaantzima eerokaite iro
jantantaitakarori iroka tsika ikantaitakeri
jovamaitakeri, temu junuutzIIfI IkuufIpe
roshiretzi pashine Galilea-satzi?
3
Nokun
tzi naaka: Te ari onkantya. Eerorika
povashaantziro pameyetari eeroka, ari
pinkempitakotaiyaari irirori.
4
Ari
ikempitakari karatatsiri 18 kamaintsiri
atsinakakeri pankotsi janta Silo,
piaajaantzima iri maperotzirori
ikaariperoshiretzi janayiri pashine
Jerusaln-satzi?
5
Nokantzi naaka: Tera
ari onkantya. Temu eefofIku povushuun
tziro pameyetari, ufI pInkempItukotuI
yaari.
pankirentsi kaari kithotatsine
6
Ipoa Jess joshiyakaaventanakero,
ikantzi: Otzimi aparoni atziri ivankire
irovaneki. Aparoni kitaite jiyaatake
iramenero tzimakerika okitho, temaita
iriaapaake.
7
IkuntukefI uumukoventunI
riri: Tzimake mava osarentsi nopokaveta
nameniro novankire onkithote, temaita
noe. Pinchekero, amenaashivaita
okatziya jaka.
8
Ari jakanakeri irirori,
IUCAS12,13
125
*13.15: Iri ipirayetari janta: buey ipoa asno. *13.19: Iro ikantakoitzi jaka okitho
iryaanitatsiri pankirentsi paitachari mostaza, iro shookatsi inampiki pashine atziri.
ikantzi: Eero novinkatharite, aaavairo
iroka osarentsi eerorika okithotzi,
nonkithatashitavakero oponkitziki
notyaakitavairo onkithotantyaari.
9
Aririka onkithotai, kameetha onatzi.
Irooma eerorika, ufIpuItefu pIntovukuun
tero.'"
Jovavisaakotziro Jess aparoni tsinane
kitaite imakoryaantaitari
10
Ikanta jiyotaantzi Jess kitaite
jImukofyuuntuItufI juntu juputotupIIn
taita,
11
ari osaikiya aparoni tsinane
tzimakotaintsiri 18 osarentsi jaakaitziro.
Tsinkamitzitake, te onkante onkatziye
kameetha.
12
Ikanta iaapaakero Jess,
ikaimapaakero, ikantziro: Tsinan,
eshitakotaimi pimantsiyaveta.
13
JuntzI
takero kapicheeni otsinkamitzitake.
Tampatzikatanai kameetha. Osheki
otharomentaventanakari Pava.
14
Iro
kantamaitacha te onimoteri jevatatsiri
japatotapiintaita, iniroite ikisanaka,
iaakeri jovashinchaantake Jess kitaite
jimakoryaantaitari. Ikantanakeri atziriite:
Tzimatsi 6 kitaite jantavaitantaitari, ari
pimpokeri inkene irovashinchagaitemi.
Te onkumeethute kItuIte jImukofyuuntuI
tari.
15
Irojatzi jakantanakari Jess,
ikantzi: Kamatavir! Kitaiteriki
jImukofyuuntuItufI pIthutufyuukotupIIn
tziri pipira pashitakoyetziri pirakairi
imire.
* 16
Tema iroka tsinane asheninka
onatzi, iro isarontari Abraham-ni
tzimakotake 18 osufentsI IuushItukuu
karo peyari. Tema onkameethate
ovushIncheefo kItuIte jImukofyuuntuI
tari?
17
Ikantanakera Jess, iniroite
ipashiventanaka ikaratzi kisaneentziriri.
Ifo kuntumuItuchu kImoshIfe IkuntuIyunu
kani atziri ikaratzi aakerori jantakeri
Jess.
Joshiyakaaventaitziro okitho
inchato iryaanitatsiri
(Mt. 13.31-32; Mr. 4.30-32)
18
Ipoa ikantanake Jess: Opaitama
oshiyari ipinkathariventantai Pava?
Ipaitama noshiyakaaventemirori?
19
Aa
oshiyaatyaaro aririka impankiitero okitho
iryaanitatsiri pankirentsi. Tema tzimatsi
aparoni atziri pankitakerori irovaneki,
anaanakero pashine pankirentsi, antaro
otevayetanake, ari imavoshiyetari tsimeri
otsimankatapeshitake.
*
Joshiyakaaventaitziro shineyakairori tanta
(Mt. 13.33)
20
Ipoa japiitakero ikantzi Jess:
Ipaitama noshiyakaaventemirori
ipinkathariventantai Pava?
21
Aa
okempitatyaaro shineyakaarori tanta.
Aparoni tsinane, aakero kapicheeni,
okonovakero tantapatha, tekera
osamanite, shineyanake maaroni.
Iaaventaitziro iryaanityenkakiini
ikyaapiintaitzi
(Mt. 7.13-14, 21-23)
22
Ithonka ikenayetake Jess nampitsiki
jiyotaantayetzi. Irojatzi ikenantanakari
Jerusaln-ki.
23
Ari josampitaitakeriri,
ikantaitziri: Pinkathar, kapichema
avisakotaatsine? Ipoa ikantzi Jess:
24
OntzImutye pIuushIntsItyu pInkempI
tukuuntyuufo pInkyuuguutyeemI IfyuunI
tyenkakiini ikyaatapiintaitzi. Tema
osheki kovavetachane inkyaantaiyaaro,
eeromaita imatziro.
25
AfIfIku IfushItunu
kero ipanko ashitarori, irojatzirika
pisaikake jakakiroki, pinkantavetya:
Pinkathar, pashitaryeenaro. Impoa
irakanake irirori, inkante: Te niyotemi
tsika pipoa eeroka.
26
Impou pInkuntu
IUCAS13
126
*14.5: Iri ipirayeetari janta: buey ipoa asno.
vetanakya eeroka: Tema piyotena
akaratziranki avaiyani, akaratziranki
iravaitaiyini? Piyotaantapiintake
nonampiki.
27
Inkante irirori: Omapero,
te niyotemi tsika pipoa. Piyaataveete
pankiventarori kaariperori.
28
Arira
piraavaityaari, patsikaikivaitya, aririka
piaayetairi Abraham, Isaac, Jacob
intsipataiyaari ikaratzi kamantantaneriite
isaike ipinkathariventantai Pava. Irooma
eeroka jakakiroki pisaikai.
29
Tema
inkarate avisakoshiretaatsine impouuye
taiya tsikarika overaapaa kipatsi,
isaikayetai irayooyetairi Pava tsika
ipinkathariventantai.
30
Tema tzimatsi
etayetarori iroaaka, iriira eerone
irimpoiyetai. Tzimayetatsi eejatzi
impoiyetatsiri iroaaka, IfIIfu uuyetuI
rone iretayetaiyaaro.
Jiraaneentakotaro Jess Jerusaln
(Mt. 23.37-39)
31
Ari jareeyetapaaka Fariseo,
ikantapaakeri Jess: Piyaatai, kuukItuIn
tsi Herodes ikovi irovemi.
32
Ikantzi
Jess: Piyaate, pimpiyanake, pinkanteri
kempitakariri sagari, novashinchaayetziri
jaakiri kamaari, novashinchaayetziri
mantsiyari. Intaani okapatapaaka mava
kitaite nonkaratantyaarori nantziri.
33
Iro
kantamaitacha, eekero niyaatatye irojatzi
mavatapaintsine kitaite, tema iro aritatsi
irovayeeteri maaroni kamantantaneriite
Jerusaln-ki.
34
Jerusaln-satziite! Osheki
povake kamantantaneriite. PItsItokuyetu
keri ikaratzi jotyaantaveetakamiri. Tema
nokovavetapiintaka nonkempityaarimi
tsimeri isamoronkiitziri iriryaanite. Ari
nonkuntefImI nuuku IkufutzI notomIn
taari. Iro kantamaitacha te pinkovaiyeni.
35
Iroka pinampi tsika pisaikapiintayeveta,
eero ieetai impaitya nampitaiyaarone.
Pinkeme nonkante: Eerora piiitaana,
irojatzi apaata pinkantantaiyaari:
Tasonkaventaari inatzi, temu PInkuthu
rentsi apaitziri otyaantakeriri.'"
Jess jovashinchagairi eeniyavaitatsiri
14
1
jimakoryaantaitari, ikenake Jess
ipankoki ijevare Fariseo iroya. Osheki
kempoyaakeriri ompaitya iranteri.
2
Ariya
isaikakeri janta aparoni mantsiyari
eeniyavaitatsiri.
3
Ipou Jess josumpItu
keri iyotaantayetzirori Ikantakaantaitane
itsipataakeri Fariseo, ikantziri: Kitaite
jimakoryaantaitari onatzi iroaaka,
tema oshinetaantsite ovashinchaante?
4
Te irakaiyeni, irojatzi imairetaiyakeni.
Jaakeri Jess mantsiyari, jovushInchu
gairi, jotyaantairi.
5
Ipithokashitanakari
irikapayeeni, ikantziri: Aririka irotetya
pipira omoroki kitaite jimakoryaantaitari,
tema ari pinoshikairi thaankiperoini?
*
6
Tema tekatsi inkante irakanakeri.
Oimoshirenkachari aavakaantsiki
7
Ari isaiki Jess ipampoyiiri inkarate
ayooterine ijevare Fariseo, tharovako
ikantaiyani ikovi irosatekayetya
intsipatantyaari jevari iroya. Ipoa Jess
joshiyakaaventanakeneri, ikantanake:
8
AfIfIku InkuImuyeetemI poImoshIfen
kya aavakaantsiki, eerora pikovashita
posasatekatya pinkove pintsipatyaari
jevari, tema tzimatsi pashine pokatsine
anaakotzimiri jiriiperotziri irirori.
9
AfIfIku Ifufeetupuukyu kuImukuuntzI
miri, inkantapaakemi: Eero posasatekata
eeroka, piyaate pisaike jantyaatziini.
Iniroitera pimpashiventanakya.
10
Aa iro
kameethatatsi aririka piyaate eero
posasatekavaita, pIsuIkupuuke juntyuu
tziini. Impoa impokake kaimakemiri,
inkantemi: Asheninka, pimpoke
posatekya eeroka janta. Aripaitera
IUCAS13,14
127
*14.19: Iri kantakotachari jaka nopirapayeeni, karatatsiri 5 buey.
iriaapinkathayeetemi.
11
Tsikarika itzimi
kovushIvuItuchune IfIuupInkuthuyeete
rimi, ufItuke IfIuukefo IntsInumpushIfe
takaitairi. IfIImu tsIku ItzImI tsInumpushI
revaitatsiri, IfIItuke eefone IuupInku
thayeetairi.
12
Ipoa ipithokashitanakari Jess
aanakeriri irovakaiyaari, ikantziri:
Aririka pinkaime atziri povakaiyaari,
eero pikaimashitari pisheninkajanotari
eeroka, pirentzi, Ipou IkufutzI ushuufun
tachari, temu ufI onkuntuke ImpIyutuI
yaami eeroka irovakaiyaami.
13
Aririka
poimoshirenkya, iri pinkaimayete
ashinonkainkari, mavityaakiri, pesupon
thoyetatsiri.
14
AfI pIeefo pInkImoshIfe
tai, tema irikapayeeni, eero okantzi
impiyataiyami apaata iroimoshirenkya.
Iro kantamaitacha ari impinayeetaimi
puntukefI ufIfIku IfuuuyetuI kumeethu
shireri.
Joshiyakaaventaitziro iniroite jovaita
15
Ikanta ikemavakera aparoni ikaratzi
isaiki jovaiyani, ikantanake: Kimoshirera
Inkuntyu Inkufute ovuuchune ImpInkuthu
ritanakerika Pava.
16
Ipoa ikantzi Jess:
Tzimatsi aparoni atziri, jovetsikakaante
iniroite oimoshirenkaantsi, ari
irovaiyaani. Ithonku IkuImukefI IkufutuI
yini.
17
Ikanta omonkaratapaaka
irovantyaari jotyaantakeri iromperatane
inkamanteri ikaratzi ikaimakaantakeri,
tema irootaintsi irovaiyaani.
18
Tera
Inkove ImpokuIyenI IkufutzI IkuImukuun
taveetakari. Jetanakaro aparoni, ikantzi:
Eero okantzi niyaate, niyaatatye
namenero ovaantsi namanantakeri.
Irootake eero okantanta niyaate.
19
Ikantake pashine: 'NIyuututye nouun
tyaari namanantakeri nopirapayeeni,
irootake eero okantanta niyaate.
* 20
Ari
ikantake pashine eejatzi: Eero okantzi
niyaate, tema ovakera naavakaaka.
21
Ipoa ipiya omperataari, ikamantapairi
ivinkatharite kantainchari. Iniroite
otsimaanakari, IkuntunukefI Ifompefu
tane: Piyaate, paniitero tsika overaa
nampitsi, pamakeri ashinonkainkari,
mavityaakiri, pesaponthoriite inkarate
pieeri janta.
22
AfI jImutukefo Ifompefu
tane. Ipoa ikantairi ivinkatharite:
Nomatakero okaratzi pikantakenari. Iro
kantamaitacha eeniro okaankitzi
pankotsi.
23
Ipoa ikantziri iromperatane:
Pinthonkero paniitero avotsi, piyaayete
tsikarika, pishintsiventeri inkarate pieeri
janta, impokeeta ojaikityaata nopanko.
24
Pinkeme nonkante: OshekIfu netuvetu
kari nokaimakaantziri, eeromaita
IuujutzIfo Ifoyu kupIcheenI novetsIku
kaantakeri ovaritentsi.'"
Pomerentsitachari
ankempitakotyaari Cristo
25
Osheki ikaratzi oyaatakeriri Jess.
Ipoa ipithokashitanakari, ikantziri:
26
Aa iro onimotzimiri petakoyetari piri,
piniro, piina, pitomi, pirentzi, pitsiro,
petakota eejatzi apaniro eeroka. Iro
kantacha aririka anaanakero okaratzi
petakotyaanami naaka paventaana, tera
pinkyaaryoote pinkempisantena.
27
OntzI
mutye pInkyuufyooventefo nouuventu
yetakemiri, onkuntuvetukyu ImpuIkukoI
temi. Aririka povashaantakero, eerora
nokempitakaantami eeroka niyotaane.
28
ApufonI kovutsIfI IfovetsIke punkotsI
penthakii, Ifetuvukyuufo ImpumpIthushI
retya tzimatsirika irimatantyaarori
irovetsikero.
29
AfI onkuntyu Inthonkun
tyaarori iretanakyaaro irovetsikero, tema
ufIfIku Ifookuventukefo ufI IshIfontuven
takyaari inkarate eerine.
30
Inkantaiyeni:
Piaamatsiteri irika, te iraavyeero,
jookashitaro.
31
Ari ikempitari eejatzi,
IUCAS14
128
*15.8: Ikantakoitziri jaka kireeki, irijatzira ipaitayeetziri dracma, kireeki inatzi jashiyetari
Grecia-satzi. Iriitake ipinatantaitariri antavaitatsiri aparoni kitaite.
aparoni pinkathari tzimatsiri 10,000
irovayirite, iriminthatya irovayirityaari
pashine pinkathari tzimatsiri 20,000
irovayirite. Ontzimatyeera iretavakyaaro
impampithashiretavakya, aririka
iroitsinampaakeri.
32
Iaakerorika eero
joitsinampairi, eenirora joveraa intaina
pushIne pInkuthufI pokutsIfI IfovuyIfI
tyaari, irotyaantake kanterine: Tsikama
ankantyaaka eero ovayiritavakaanta?
33
Ari okempitari eejatzi ontzimatye
petavakyaaro pimpampithashiretavakya
eerokaite, tema eerorika povashaantziro
petakoyetaro okaratzi pashiyetari, eerora
nokempitakaantaami niyotaane.
Kempitarori tzivi kaari katyotaatsine
(Mt. 5.13; Mr. 9.50)
34
Temu kumeethu okuntu tzIvI okutyo
tzi. Iro kantacha aririka inkonovaitero
tsika ompaitya, eefo upuntuufo Inkutyo
kantaityaaro.
35
Tekatsi apantaiyaarone
tzivi, eefo ufItuujutzI eejutzI IsuIponkItzI
tantaityaaro pankirentsi, ontzimatye
irookaitero. Kovirori inkemathatero
iroka, irovayempitatya inkempisante.
Jiaaventaitziri oisha peyavetachari
(Mt. 18.10-14)
15
1
Osheki kovakotziriri kireeki
isheninka itsipatakari atziri
kaariperoshireri, ikempisantzi jiyotaantzi
Jess.
2
Ikanta Fariseo itsipatakari
iyotzinkariite, iaaventanakeri Jess,
ikantzi: Pameneri irika, ikempiyakari
atziri kaariperoshireri, ItsIputufI jovupIIn
taiyani.
3
Ipoa Jess joshiyakaaventanakeneri,
ikantanake:
4
Tzimatsi piratachari
ikaratzi 100 iroishate. Okanta aparoni
kitaite, ipeyaka aparoni iroishate,
jookanakeri pashine 99 oisha tsika te
inampiitaro, jutuke IkokovutuIfI peyeen
chari. Tema pimatziro eeroka iroka?
5
Ikanta iaapairi iroishate, kimoshire
ikanta janatapairi.
6
Tema jareetara
ipankoki, japatotapairi isheninka,
ikantapairi: Pimpoke pintsipatyaana
aimoshirenkya, tema noagairi noishate
peyavetainchari.'"
7
Eekero ikantatzi
Jess: Arira onkempitagaiya inkiteki,
iniroite inkimoshireventaiteri aparoni
atziri ovashaantairori ikaariperoshireveta.
Iranaanakeri 99 kameethashiretaiyatsiri.
Joshiyakaaventaitziri kireeki
peyavetachari
8
Ipoa ikantzi: Aparoni tsinane
tzimatsi 10 oireekite. Okanta aparoni
kitaite ipeyapithatakaro aparoni
oireekite, ovaampatake ootamento,
opIshItukefo muufonI opunko okokovu
tairi oireekite.
* 9
Okanta oagairi,
okaimakeri osheninka, okantakeri:
Pimpoke, pIntsIputyuunu noImoshIfen
kya, temu nouguIfI noIfeekIte peyuve
tainchari.'"
10
Eekero ikantatzi Jess:
Arira inkempitagaiya imaninkarite Pava
iniroitera inkimoshireyetai iaakerika
upufonI utzIfI jovushuuntuIfo IkuufIpefo
shirevaitzi.
Iaaventaitziri tomitsi aparavaitatsiri
11
Aparoni atziri tzimatsi apite itomi.
12
Ikanta iyaapitsi itomi, ikantakeri iriri:
Ap, pImpenufo okufutzI pushItukuIyuu
nari. Ari ikantakero, itsiparyaakeneri
itomi okaratzi irashitakaiyaariri apaata
aparopayeeni.
13
Tekera osamanite, jatake
iyaapitsi itomi intaina pashineki
nampitsi. Ari japaravaitashitakari
iireekite.
14
Ikuntu jupefotukefI jupufutu
keri maaroni, ieetake iniroite tashetsi
IUCAS14,15
129
*15.29: Ikantakoitzi jaka piratsi, iriitakera cabra.
janta nampitsiki. Ari ikovityaanaka
ikaratzi japaratashivaitakari.
15
Ipoa
jiyaatashitakeri nampitarori janta ikovi
antavairentsi, jotyuuntuItukefI Ifuumuven
tyaari chancho.
16
Iniroite itashaake,
ikovake irayooteri chancho, tema tekatsi
perine iroyaari.
17
Ipou IkuntushIfetu
nake evankari: Osheki janintaavaita
jovatziita antavaitatsiri ipankoki
ashitanari, IpuItumu nushInonkuuntuvuI
tantari naaka jaka notasheneentzi?
18
Ontzimatye niyaatai ashitanariki,
nonkantapairi: Ap, tzimatsi kaariperori
nantzimotakemiri, eejatzi nokempitaakeri
Inkitesatzi.
19
Te ufIte pInkempItukuun
taina pitomi, IntuunI nokovI pInkempItu
kaantenari ikaratzi antavaitzimiri.
20
Ari
ipoa ikatziyanaka, pokai ashitariki.
Ikanta ashitariri, amenavookitatsi irirori
iaavairi ipokai, ishiyashitavaari,
javithanotavairi, inintaaporotavairi.
21
Ikantapaake itomi: Ap, tzimatsi
kaariperori nantzimotakemiri, eejatzi
nokempitaakeri Inkitesatzi. Te arite
pinkempitakaantaina pitomi.
22
Iro
kantamaitacha ashitariri, ikantakeri
iromperatane: Pamake irooperori
kithaarentsi, pinkithaatavairi notomi.
Poveneri irakoki mareryaatatsiri,
pinkyaantakaiyaari eejatzi zapato.
23
Impoa pamenake evonkiri vaca
kameetha ivathate, povamayeri. Nokovi
aimoshirenkya.
24
Tema irika notomi
kamavetaka, iro kantamaitacha aagai
iroaaka. Pairani ipeyaka, ieetairi
iroaaka.' AfI jetunukufo joImoshIfenkuI
yani.
25
Ikanta irantarite irirentzi saikatsi
jantavaitzi ovaantsiki. Pokai pankotsiki,
ikemapaatziiri joimoshirenkaiyani.
26
Josampitapaake aparoni iromperatane
opaita ikimoshiretantaitari.
27
Ari
ikantanakeri: Areeta pirentzi, irootake
jovamaakaatantakari piri evonkiri vaca,
tema kameetha jareeta pirentzi tekatsi
avishimoterine.
28
Ari ikisapaaka, te
inkove inkyaapai pankotsiki. Ipoa
jiyaatashitakeri iriri, oshekI IpunkIventu
kari intsipatantyaariri joimoshirenka.
29
Irojatzi ikantantanakariri iriri: 'PIuuve
tana naaka osamani nosaikimotzimi,
tekatsi nantzimotemi. Tetyu pImpujuu
tena aparoni piratsi noimoshirenkya.
*
30
Iro kantamaitacha ipokaira iyeka
thonkItukemIfIfI pIIfeekIte IpIfo muyem
piro, iriiya povamainiri vathatatsiri
poimoshirenkavairi.
31
Ari jakanake iriri,
ikantziri: Notom, ari pashi poviro
pisaikimotakena eeroka, maaroni
okaratzi nashitari, eerokara ashitaro
maaroni.
32
Irootake ankimoshiretantyaari
iroaaka, tema irika pirentzi, kumuve
taka, iro kantacha aagai iroaaka.
Ipeyavetaka jieetairi iroaaka.'"
Joshiyakaaventaitziri kaariperori
omperataari
16
1
Ipoa Jess ikantakeri eejatzi
iriyotaane: Tzimatsi aparoni
atziri ashaarantachari. Itzimi irirori
iromperatanepayeeni. Okanta aparoni
kitaite tzimatsi pokaintsiri, ikantaitakeri
ashaarantachari: 'IfIku Ijevufe pompefu
tane, japaratakemiro pashaakaro.
2
Ikanta irika ashaarantaneri ikaimakeri
iromperatane, josampitakeri: Opaitama
pantakeri? Nokemake ikantaitana.
NokovI pouukenufo okufutzI puntuvuItu
kenari. Tema ari okaratapaake pijevatziri
nomperatanepayeeni.
3
AfI IkuntushIfetu
nake irika omperataari: Tsikatya
nonkantyaaka iroaaka? IfomIshItovu
tyeena omperatanari. Te onkante
nompankivaite, aririka nonkampitante
impashityaana, osheki nompashiventya.
4
Ipoa ikantashiretzi: Niyotake ompaitya
IUCAS15,16
130
*16.19: Iro ikantakoitziri jaka ovaneenka, kithaarentsi jonkeromaitatsiri. Osheki ovinaro
iroka. Intaani ikithaayetaro ashaarantachari.
nanteri iraakameethatantaityaanari
pankotsiki aririka iromishitovaitakena.
5
Japatotakeri ikaratzi ireevetziriri
ivinkatharite, ikantakeri etakarori:
'TsIkumu IkufutzI pIfeevetzIfI novInku
tharite?
6
Ikantzi irirori: Nireevetziri
ikaratzi 100 Inchutonuu jovuItzI yeenkun
tsi. Ipoa ikantziri: Jiroka pireevere,
thaanki posankinate, intaani inkaratai 50
inchatonaa pireeveteri.
7
Ipou josumpI
takeri pashine ikantziri: Eeroka tsikama
ikaratzi pireevetzi? Ikantzi: Nireevetzi
okaratzi 100 ipiyotakoyeetziro trigo.
Ipoa ikantziri eejatzi: Jiroka pireevere,
posankinate, intaani onkaratai 80
ipiyotakoyeetziro.
8
Ikanta irika
pinkathari, joaakantakeri iromperatane
tema iaakeri omatatziiri jiyotzi tsika
inkenakairo kantainchari. AfIfu Ikuntuye
tari atziripayeeni iroaaka, imatatya
jIyotzI tsIku IkenukuIfo Ifuukumeethuye
tantyaariri isheninka, janayiri tsika
ikanta kempisantzinkariite.
9
Irojatzi
ikantantanakari Jess: Ontzimatye
pIyote puukumeethutuntyuufo pushuufun
tayetari iroaaka onkantavetya te
apantaperotaro, iroora onantaiyaari
iraakameethayeetaimi apaata eeroka
janta inkiteki.
10
Itzimirika kyaaryootaintsiri
kapicheeni, IfIItuke kyuufyoopefotuu
tsine. Itzimirika kaariperoshiretatsiri
kapicheeni, iriitake maperotairone
inkaariperotai.
11
TefIku pInkyuufyooven
tero ashaakarontsi kaari apantaperotaro
jaka, tekutsIfu umeentyuumIne Ifoopefo
riki.
12
Terika pinkyaaryooventero
ashinentsi, tekatsira pemineri pashityaari
eeroka.
13
Tekatsira aparoni omperataari
materone irantavaitene apite pinkathari.
Tema aparoni inkovaperote jomperatari,
iriima pashine inkisaneentakeri. Ari
okempitari eejatzi, tekatsira materone
inkempisanteri Pava, ufIfIku ImpumpIthu
shiretakotero ashaakarontsi, kempIvuI
taka omperanatatyeeyaarimi.
14
Ari ikaratzi ikemaiyakeni Fariseo,
tema irijatzi nevetarori ashaakarontsi,
ishirontzimentakari Jess ikemiri
ikantayetakeri.
15
Ipoa ikantanakeri:
Piyotzi potzikaaventaiyani eeroka eero
jiyotantami atziri, iro kantamaitacha
jIyotzImIfo Puvu okufutzI pIpumpIthushI
reyetari. Temu okufutzI IfoopefotzIImove
tariri atziri, ipinkimatziro Pava.
Ikantakaantaitane ipoa
ipinkathariventantai Pava
16
Tema pairani iaaventayeetakero
Ikantakaantaitane ipoa irosankinare
kamantantaneriite. Ipoa ikinkithatake
Juan. Ikematziiro iroaaka atziriite
Kameethari aantsi tsika ikanta
ipinkathariventai Pava. Iniroite ikovi
irieero okempitaro ishintsitaitzi aririka
irovayiritaitya.
17
Te opomerentsita
aperotaiya apaata kipatsi eejatzi inkite,
iro kantamaitacha eero aperotzimaitaatsi
Ikantakaantaitane.
Jiyotaantzi Jess ikantzi:
te apantyaaro pookero piina
18
Itzimirika ookerone iina, aririka
iragai pashine tsinane, jImuyempIventu
kero etavetarori. Ari ikempitari eejatzi
agairone tsinane jookiri oime, ImuyempI
take irirori.
Ashaarantachari ipoa Lzaro
19
TzImutsI upufonI utzIfI ushuufuntu
chari, tsika itzimi ovaneenkatachari
ikithaatapiinta. Jaakoventaro kitaiteriki
joimoshirenka ovaneenka jovatziivaita.
*
20
TzImItuchu eejutzI upufonI ushInonkuu
IUCAS16
131
*17.6: Iro ikantakoitzi jaka okitho iryaani pankirentsi, paitachari mostaza, iro shookatsiri
inampiki pashine atziri. Iro ikantakoitzi jaka iniroite inchato, paitachari sicmoro, irojatzi
shookatsiri pashineki inampi atziri.
vaitachari ipaita Lzaro, Ithonku Iputhuu
vaitake irika. Ari jonoryaapiinta jakakiro
ipankoki ashaarantaneri.
21
Iriitake
kovatsiri iriyoyeero jovaryaayetziro
irovanaro ashaarantachari. Pokatsi otsitzi
ithotziri ivathaaroki.
22
Ikanta apaata
kamake ashinonkainkari, jaanakeri
imaninkarite Pava, jatake isaikira
Abraham. Ipoa kamitaka eejatzi
ashaarantachari, ikitaitakeri.
23
Ikanta
janta sarinkaveniki, oshekI IkemuuntsI
vaitaka irika ashaarantavetachari.
Jamenakotakeri intaina jiaatziiri
Abraham itsipatakari Lzaro.
24
Ari
ikaimanake irirori, ikantzi: Charin,
Abraham, pineshinonkatena. Potyaanteri
Lzaro iramaajatakena kapicheeni jiaa
nomiretavakyaari, temu ItushIneentu
tyaana shintsiini paampari.
25
Ikantanake
Abraham: Nocharin, poshiretyaaro
pashaakaro pairani, eejatzi ikempita
Lzaro joshiretaro iaashivaitakari. Iro
kantamaitachari kimoshire ikanta irirori
jaka, irooma eeroka ontzimatye
pinkemaantsivaitaiya.
26
Tekatsi pinkene
pimpoke, tzimatsi iniroite impereta
otzikairi, eefo okuntzI eejutzI nIyuutushI
temi eeroka.
27
Eekero ikantaveta irirori:
Pinkeme nokantzimi charin, potyaante
jatatsineri isaiki ashitanari.
28
Tzimatsi
janta ikaratzi 5 nirentzi, pinkamanteri
eero ipokanta irirori jaka, oshekI jIuushI
taitaro.
29
Ari ikantzi Abraham: Tzimatsi
Ikantakaantakeri Moiss, tzimatsi eejatzi
ikantayetakeri kamantantaneri, iro
inkempisanteri.
30
Ipoa ikantzi eejatzi:
Eerotyaami, Charin, Abraham.
TzImutsIfIku upufonI kumutsIfI kumuntuI
rine aaatsiri atziri, ari irovashaantairo
kaariperori jameyetari.
31
Eekero
ikantanakitzi Abraham: Tema te
inkempisantero ikantayevetari Moiss
eejatzi ikantayetakeri kamantantaneri,
eefotyu IkempIsuntuujutzIfI Inkumuntuve
tyaari aparoni kaminkari.'"
Eero pantakaantziro kaariperori
17
1
Ipoa Jess ikantanakeri
iriyotaane: Ari intzimapiintatye
antakaanterone kaariperori. Inkuntumu
cheeteri irika.
2
TsIkufIku ItzImI untukuuke
fIne kuufIpefofI upufonI eentsI uventuu
nari, ari irovasankitaayeetairi. Iro
kameethatatsimi inthayeeteneri mapi
ikentsiki, iroviinkaitakeri inkaareki, ari
onkantya eero ikaariperotakaantantami.
3
Ontzimatye pampaventya eeroka. Tema
intzimerika aparoni antzimotemine
kaariperori, pinkaminairi. Aririka
irovashaantanairo jantayevetakari,
pimpeyakotero jantzimovetakamiri.
4
Ari
okempitari eejatzi. Tzimatsirika atziri
osheki irantzimotapiintakemi, okempItuu
jatatyaama onkarate 7 irapiipiitero
aparoniki kitaite, ontzImutyeefu pupIIpII
tefI pImpeyukotefI ufIfIku ImpokushItu
piintakemi inkovakotemi pimpeyakotairi.
Paventaaperotakaina
5
Ikanta Otyaantajanoriite, ikantanakeri
Jess: Nokovi poshiretakaaperotyaana.
6
Ipoa ikantzi Avinkatharite: Onkuntu
vetakya eero iniroitetzi poshiretaana,
onkempItyuufo okItho IfyuunI punkIfen
tsi, aritake pimatakero iniroite inchato
katziyeenchari, pinkantero: Pishirinke,
piyaate pinkatziye janta inkaareki.
Nonkante, arira omatakya.
*
Irantayeteri omperataari
7
Aririka intzime pomperatane, piaavairi
irareetaiya joshevavaitzi povaneki,
IUCAS16,17
132
juumuukoventufI pIpIfu ufImu pInkuntu
vairi: Payootapaina?
8
Aa eero, intaani
pinkantavairi: Ponkotsitapai ovaritentsi.
Povathakitya inkene poyiitena, irojatzi
novantakyaari, nirake nomire eejatzi.
Impoa pimpoite eeroka povaiya.
9
Arima
pimpaasoonketakeri okaratzi iranteri
pomperatane? Aa eero.
10
AfIfu pInkempI
tyaari eejatzi eeroka, ufIfIku pImonkufutuu
kero okaratzi inintakaimiri Pava, ompoa
pinkante: 'Eefo usuguuventuvuItu jompefu
yeetai, tema intaani amonkaraamatsitero
okaratzi ikovakaayeetakairi antero.'"
Jovashinchagaitziri 10 pathaavaitatsiri
11
Ipoa javisanake Jess iriyaatero
Jerusaln-ki, ikenanakero Samaria-ki
ipoaanakaro Galilea.
12
Ikanta jareetapaaka
aparoniki nampitsi, ari jomonthaavakari 10
shirampari pathaavaitatsiri, intaina
ikatziyeeyapaaka.
13
Ikaimaiyini, ikantzi:
Iyotaantaner Jess, pineshinonkataina
naaka!
14
Ari jamenanakeri irirori,
jiaatziiri ikatziyeeyani, ikantziri: PIyuutu
shItefI ompefutusofentsItuufI Ifumenuvuke
miro pivathaaro. Ikanta jiyaataiyanakera,
omapokashitaka opeyanaka ivathaaro,
eshitakoyetanai.
15
Ikanta aparoni iaakerora
jeshitakotai ipathaavaitzi, tharomentaka
ipiyaa irirori, ikimoshireventanakeri iniroite
Pava.
16
Jotyeerovashitapaakari iitziki Jess,
ipaasoonketapaakeri. Irika piyaachari
Samaria-satzira inatzi.
17
Ipoa ikantzi Jess:
Tema 10 ikaratzi eshitakotaatsi, tsikama
ikenakeka pashine?
18
Tekatsira nosheninka
piyaatsine inkimoshireventairi Pava
impaasoonketeri, intaani ipiya pashinesatzi
atziri.
19
AfI IkuntunukefI Jess puthuuvuI
vetachari: Pintzinaanai, piyaatai. Iro
ovashinchagaimi poshiretana.
Etantanakyaarori impinkathariventantaite
(Mt. 24.23-28, 36-41)
20
Ipoa Fariseo josampitakeri Jess,
ikantziri: Tsikapaite etantanakyaarori
impinkathariventantai Pava. Ari
jakanake irirori: Omapokashitaiyaara
impinkathariventantai Pava.
21
Eero
ikantaitzi: Jiroka jaka. Jironta janta.
Tema aritake pinkatharishireventantai
Pava.
22
Ipoa ipithokashitanakari
iriyotaane, ikantziri: Ari pinkovavetaiya
apaata pieerimi kapicheeni irika Itomi
Atziri, eero okantzimaita.
23
Ari
pinkemake inkantaite: Jirika jaka.
Pashine kantatsine: Jirinta janta. Eerora
piyaatashitziri, eero poyaatziri eejatzi.
24
Aririka impiye Itomi Atziri, InkempItu
paiyaaro oporeki ookatharontsi,
ompoaanakya tsika overaa kipatsi
irojatzi tsika janta othapitapaa.
25
Aa
etavakya iriaavakero inkemaantsitya
iniroite, irimanintavaiteri irikaite atziriite
tzimayetatsiri iroaaka.
26
Temu onkempI
tyaaro tsika okanta pairani eeniro
isaikaveta No. Ari onkempitzitaiya
eejatzi aririka impokimatai Itomi Atziri.
27
Onimotziri atziri jovavaiyeta, jIfuvuItuI
yini, jaavakaayeta eejatzi. Irojatzi
ikyaantanakari No irirori pitotsiki
jovetsikakeri. Okanta oonkanaka
kipatsiki, aperotakeri maaroni atziri
ipiinkake.
28
Ari onkempityaaro eeniro
isaikaveta pairani Lot. Onimotziri atziri
jovaiyani, jiravaitaiyini, jiyomparitaiyani,
ipankivaitaiyini, jovetsikaiyini ipanko
eejatzi.
29
Ifo kuntumuItuchu omonkufutu
paaka kitaite ishitovantanakari Lot
nampitsiki Sodoma, jomapokashitaka
iparyaapaake iririite paampari, ari
japerotakari maaroni atziri itaga.
30
AfItu
kera onkempitagaiyaari eejatzi aririka
impiye Itomi Atziri.
31
Tzimatsirika
saikatsiri jakakiroki ipanko, arira
impoaanakya irishiye, eefofu Ikyuupu
naatzi iraapanaate tsika ompaitya.
Itzimirika saikatsine irovaneki, irishiye
tsika ikantara, eero ipiyapanaata.
32
Pinkinkishiretakotero okaratzi
avishimotakerori iina pairani Lot.
IUCAS17
133
*17.37: Ikempitara aaapiintziri amempori jevotaiyani, ayotzi tzimatsi kamaintsiri. Ari
okempitari eejatzi aririka aaayetakero okaratzi iaaventayetakeri jaka Jess, ayotzira
irootaintsi impiyimatai. *18.13: Kantakotachari jaka okatsitzimoshiryaanakeri, iroora
kantakotajaantachari jomposashipaneetanakitya irika atziri. Tema irootake jametayetari
judo-payeeni aririka onkatsitzimoshireteri tsikarika ompaitya. Onashitara okaratzi ametari
aakapayeeni aririka amposashipaneetya, tema asagaaventavaitatya.
33
Ikaratzi etakovaitachari apaniro
jantayetziro inevetashiyetari, ari
impeyaashitakya. Iriima inkarate
kamimentenane jantanairo nokovakairiri
naaka, aritake iravisakoshiretai.
34
Eekero ikantatzi Jess: Tzimatsi
tsipatavakaachane irimaye. Aparonira
iraayeetai inkiteki, iriima pashine
irookayeetanairi.
35
Tzimatsi apite tsinane
tsipatavakaachane otononkavaitzi.
Aparoni iraayeetai inkiteki, irooma
pashine irookayeetanairo.
36
Irisaike apite
atziri irovaneki. Aparoni iraayeetai
inkiteki, iriima pashine irookaitanairi.
37
Ipoa josampitanakeri ikantzi: TsIku
tya janta Pinkathar? Ikantzi Jess:
Tsikarika osaikai ivatha kaminkari, ari
impiyoventyaarira tziso.
*
Iaaventaitziro kamaimetzinkaro ipoa
kaariperori pinkathari
18
1
Ipoa joshiyakaaventanakero
Jess onkuntyu Ifumunuyeetun
tyaarimi kitaiteriki, eefo jovushuuntuyee
tantaro.
2
Ikantzi: Tzimatsi aparoni
nampitsi, ari isaikiri kaariperori
pinkathari, te iriaapinkathateri irirori
Pava, iri ovatsipero te iriaapinkathateri
atziri.
3
Ari osaikitari eejatzi aparoni
tsinane kamaimetzinkaro. Opokashitakeri
kaariperori pinkathari, okantziri: Nokovi
pinkaimenari kisaneentanari, povetsIkuI
naro avishimotanari.
4
Teya inkovavetya
pinkatharika. Ipoa ikantashiretake: Te
noaapinkathateri Pava, eejutzI nokempI
tairi atziri.
5
Ifo kuntuchu Ifoku kumuIme
tzinkaro, ontzimatye nantenero
kameethari okoviri. Nosamarokari aririka
oaashirenkena ompipiyatashitena.'"
6
Ikantzi Jess: PIuukefo IkuntushIfetu
keri kaariperori pinkathari.
7
IfI mupefo
tzirori Pava irirori, eero ishenkaatsi
irantaineri kameethari ikoyaayetairi,
tsika itzimi aakoventanaarori jamanairi
kitaiteriki.
8
Eerora ishenkaita irantantaityaarori
kameethari. Iro kantacha aririka
impiyapaake Itomi Atziri, eekeroma
iriaapaatye aventaapiintyaarine
kipatsiki?
Joshiyakaaventaitziri Fariseo ipoa
kovakotziri kireeki isheninka
9
Tzimayetatsi pampithashiretachari
kameethashire inatzi. Ipou ImunIntushI
revaitziri pashine atziri. Irootake Jess
joshiyakaaventantanakariri, ikantzi:
10
TzImutsI upIte utzIfI jIyuutuke tusofen
tsipankoki iramane. Fariseo inatzi
aparoni, iriima pashine iri kovakotziriri
kireeki isheninka.
11
Ikanta ikatziyapaaka
Fariseo jamani, ikantzi: Pava, iniroite
nopaasoonketzimi, tema te nokempitari
naaka pashine atziri, koshintzi ini,
kaariperoshire ikanta, mayempiri ini, ari
ikempitakari irika kovakotziriri kireeki
isheninka.
12
Apitesatzi notzitapiintaro
novufIte uvIsuyetzIfu kItuIte jImukofyuun
taitari, nookapiintzi kireeki ikaratzi
ipinaitanari.
13
Ipoa irirori kovakotziriri
kireeki isheninka, IkutzIyupuuku juntyuu
tziini, oyootapaaka jamani te iramene
jenoki. Tema okatsitzimoshiryaanakeri,
ikantzi: Pava, pinkaminthayena naaka,
kaariperoshire nonatzi.'"
* 14
Ikantzi Jess:
Iriitake jaakameethayeetairi irika,
kameethashire ikanta jiyaatai ipankoki,
te inkempityaari pashine. Tema tsikarika
IUCAS17,18
134
itzimi iriiperovaitatsiri iroaaka, ari
intsinampashiretakaitairi. Iriima tsika
itzimi tsinampashirevaitatsiri iroaaka,
ari irieero iririiperotakaitairi.
(Mt. 19.13-15; Mr. 10.13-16)
15
Ipoa jamayeetapaakeneri Jess
eenchaaniki, ikovaitzi irantantavakyaari
kapicheeni irako. Ifo kuntuchu IfIyotuu
nera Jess, ikisathatavakeri amayetziriri
eentsi.
16
Irojatzi ikantantanakari Jess:
Pishineteri eenchaaniki impokashitena.
Eero pithaaana. Tema inkarate
kempitaiyaarine irirori, iriitakera
aagairone ipinkathariventantai Pava.
17
Omaperora, eerorika iaapinkathaitziri
Pava inkempitakoityaari ikantara
eentsipayeeni, eefo IeetuIfo IpInkuthufI
tai.
Evankari ashaarantachari
(Mt. 19.16-30; Mr. 10.17-31)
18
Ikuntu upufonI pInkuthufI josumpItu
keri Jess, ikantziri: Kameethari
Iyotaantaner, opuItumu nuntefI nouun
tuIyuufofI kuntuItuuchunefI uuuntufen
tsi?
19
Ipoa jakanake Jess, ikantzi:
Opaitaka pikantantanari: kameethari
pini? Apanirora ikantakaaro Pava
ikameethatzi, tekatsi pashine.
20
PIyotuko
takeroma Ikantakaantaitane, kantatsiri:
Eero povantzi, eero pimayempitzi, eero
pikoshitzi, eero pithaiyakotanta, eero
pamatavitantzi, piaapinkathateri
ashitamiri.
21
Ari jakanake evankari,
ikantzi: Iyotaantaner, nothotyaakero
maaroni irojatzi netanakaro pairani
eeniro neentsitapaakeni.
22
Ikanta
ikemakerira, ikantzi Jess: Tzimatsi
aparoni kovityaapainchari kaari pante.
Pimpimantero okaratzi pashitari,
pimpashiyetyaari ashinonkaachari. Tema
ari piagairo panintagaiya inkiteki.
Impoa pimpokanake, poyaatena.
23
Ikanta ikemavakera, ovashire
ikantanaka, tema ashaarantaperoneri
jinatzi.
24
Tema iaakerira Jess iniroite
jovashiretanaka, ikantanake: Omapero
opomerentsita iriyaatai ashaarantzinkari
tsika impinkatharitai Pava!
25
Tema eero
okantzi inkye piratsi camello imoroki
kithapi, iro ovatsipero ompomerentsitya
Inkye ushuufuntzInkufI tsIku IpInkuthufI
tai Pava.
26
Ikantayetanake ikaratzi
kemakeriri ikantake Jess: ImpuItyuu
kama avisakoshiretaatsine?
27
Ipoa
ikantzi Jess: Tzimatsi opaiyeta
pomerentsitzimoyetariri atziri, iriima
Pava te opomerentsitzimotari.
28
Ari
ikantanake Pedro: JIfIku nokufutuIyu
keni naaka, nookayetanakero okaratzi
tzimimoyetanari, noyaataiyakemi.
29
Ikantanake Jess: Omaperora,
tzImutsIfIku kovunuIfofI ImpInkuthufIven
tairi Pava, Ifootuke jookuventuntunuku
rori ipanko, ashitariri, irirentzi, iina,
ipoa irovaiyaneete,
30
tema osheki
impayetairiri Pava irika, ari anaanakero
okaratzi jookaventanakeri. AfI InkempItu
gairiri eejatzi apaata aririka irieero
kantaitaachaneri aaantarentsi.
irovamagaiteri
(Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34)
31
Ipoa Jess japatotairi karatatsiri 12
iriyotaane, ikantziri: Aatatyeera
iroaaka Jerusaln-ki. AfI omonkufu
tyaari onkarate avishimoterine Itomi
Atziri, temu Ifootuke josunkInutukoyetu
keriri pairani kamantantaneri.
32
Arira
iraakaantaiteri, irayeri atziri kaari
asheninkata. InIfoIte IshIfontzImentuvuI
taityaari, inkemaantsitakaityaari, impoa
inchoontaporovaitaiteri.
33
Aririka
onkaratake impasavaitaiteri, ufI Ifovumu
gaiteri. Iro avisavetakya mava kitaite, ari
iraagai eejatzi.
34
Iro kantamaitacha, te
inkemathatero irikapayeeni ikaratzi
IUCAS18
135
*19.4: Kantakotachari jaka inchato, irootake ipaitaitziri pashineki nampitsi sicmoro.
*19.13: Ikantakoitziri jaka kireeki, iri ipaitayeetziri pairani mina. Iaantaityaari iraayeeteri
aparoni mina, ontzimatye irantaventaiteri inkarate mava kashiri.
kemavetainchari, tema te inkovaite
inkemathatakagaiteri.
Jamenakagaitairi Jeric-satzi
(Mt. 20.29-34; Mr. 10.46-52)
35
Ikanta Jess areetzimataka
nampitsiki Jeric. Ari isaikiya aparoni
mavityaakiri avotsinampiki ikampitantzi
impashiityaari.
36
Ikemake mavityaakiri,
josampitakeri avisayetatsiri atziri,
ikantziri: Ipaita pokatsiri?
37
IkuntuItu
nakeri: Ipokatzi Jess, ipaitaitziri
Nazaret-satzi.
38
Irojatzi ikaimantanakari,
ikantzi: Jess, icharinentari David-ni,
pineshinonkataina naaka!
39
Osheki
ikisathaveetanakari irimairetantyaari.
Eekero ikaimanakitzi shintsiini, ikantzi:
Icharinentari David-ni, pIneshInonku
taina naaka!
40
Ari ikatziyapaaka Jess,
ikantzi: Pamakenari jaka. Ikanta
jamaitapaakeneri, josampitavakeri.
41
Ikantziri: TsIkumu pIkovI nonkun
taimi? Jakanake mavityaakiri, ikantzi:
Nokovi nokiryagai, Pinkathar.
42
Ikantzi Jess: Kantatsi pokiryagai, iro
ovashinchagaimi paventaana.
43
Omupo
kashitanaka jamenanai, joyaatanakeri
Jess, kimoshire ikantaventanakari Pava.
Ikanta atziriite iaakero okaratzi
jantakeri Jess, jimatanakero iriroriite
itharomentaventanakari Pava.
Jess ipoa Zaqueo
19
1
Ikanta jareetapaakara Jess
Jeric, janiitapaakero nampitsiki.
2
Ikanta aparoni shirampari ijevare
kovakotziriri kireeki isheninka ipaita
Zaqueo. Ashaarantzinkari inatzi.
3
Ikovaperotake irirori irieeri Jess. Iro
kantacha te onkante tema osheki atziri
otzikaakeriri, ikaraporoityokitziini
eejatzi.
4
Ipoa jeevatanake Zaqueo,
ataitapaake inchatoki inkene ieeri Jess,
tema ari inkenapaakeri.
* 5
Ikanta
jareetapaaka jataitakera, jamenapaake
jenoki, iaapaakeri, ikantziri: Zaqueo,
payiitanake thaankiini, temu ufI noshIfe
taro nomayimotemi pipankoki.
6
Thuun
kiperoini jayiitanake Zaqueo. Kimoshire
jaanakeri ipankoki.
7
Ikanta jieetakeri,
aavaitanake atziriite ikantzi:
Opaitama ikyaavankotantariri Jess
aparoni kaariperoshiretatsiri?
8
Ipoa
ikantake Zaqueo: Pinkathar, ari
nompakeri ashinonkainkari kashetani
nashaakaro. TzImutsIfIku IpuItu numutu
vitakeri nokoshitziri, ari noipiyeeneri
onkarate 4 nayitakeriri.
9
Ikantanake
Jess: Ifouuku pIeefo puvIsukoshIfe
tai. Temu pImutunuIfo pIkempItukotu
naari Abraham-mirinkaitejanori.
10
Tema
Ifo IpokuntukufI ItomI AtzIfI Ikokovuye
tuIfI IkufutzI peyuushIvetuInchufI IfovuvI
saakoshireyetairi.
Joshiyakaaventaitziri 10 kireeki
11
Irojatzi ikempisantaiyakeni atziri
iaaventakeri Jess. Ipou joshIyukuuven
tanakeneri, tema iaajaantake atziriite
koaaroini impinkathariventantai Pava,
temu jIuukefo IfootuIntsI IfufeetzImutuI
yaani Jerusaln-ki.
12
Ikantanake: Tzimatsi
aparoni jevari jiyaatake pashineki nampitsi,
impinkatharitakaiteri, impoa impiye.
13
Japatotanakeri 10 iromperatane,
ipanakeri 10 kireeki, ikantayetanakeri:
Pantavaitakairi kireeki nopayetakemiri,
irojatzi nompiyantapaakyaari.
* 14
Iro
kuntuchufI tzImutsI kuufI kovefIne ImpInku
thariventante. Jotyaantaitake kantatsineri:
Te nonkovaiyeni impinkatharite.
15
Ikanta
ipiya, aritake impinkatharitakaitakeri.
IUCAS18,19
136
Japatotapairi iromperatane ipayetanakeri
kireeki, IkovI IfIeefI tsIku Ikuntu juntuvuI
takaakeri iireekite.
16
Jetapaakaro ipokake
aparoni, ikantapaake: Pinkathar,
noshekyaakeri piireekite, nagai pashine
ikaratzi 10.
17
Ikantanake irirori: 'Kumee
thatake nomperatane, kupIche pIkyuufyoo
take, aritake piaakero pijevaventero
onkarate 10 nampitsi.
18
Ari ipokapaake
pashine iromperatane, ikantapaake:
Pinkathar, noshekyaakeri piireekite, nagai
pashine ikaratzi 5.
19
Eejatzi ikantanakeri
irirori: Ari pinkempityaari eeroka, ari
piaake pijevavente onkarate 5 nampitsi.
20
Ipokapaake pashine, ikantapaake:
Pinkathar, jirika piireekite kameetha
noponatakemiri.
21
Temu InIfoIte nothufo
vakaami omaperotatziimi pimashirenkata,
te piaakotya poshekyaantariri piireekite.
22
Ikantanake irirori: 'KuufIpefofI nompefu
tane pinatzi. Eeroka apeshityaarone
okaratzi pikantakenari. Piyoveta ovanaa
nomashirenkata, te noaakonetya
noshekyaantariri noireekite.
23
Piaaveta
eero pimatziro eeroka, pamenemi impaitya
antavaitakaimirine noireekite, ufI IfoshekI
neentakemi iroaaka, iri pimpavainarimi
nopiyaara.
24
AfI IkuntzIfI utzIfI pIyotuIn
chari: Payiteri kireeki, pImpefI oshekyuu
keriri ikaratzi 10.
25
Ikantaiyanake atziri:
Pinkathar, opaitama impantaityaariri,
tema tzimake irirori 10 kireeki pipakeriri
inkaaranki?
26
Eekero ikantatzi ashitariri
iireekite: Tsikarika itzimi otzimimotakeri,
ari ontzimimotairi osheki. Iriroma kaari
otzimimotzi, eekero iriyaatatye irieero
eero otzimimoperoyetairi.
27
Ikantake
eejatzi: Pamakeri ikaratzi kisaneentanari
kaari kovatsine nompinkathariventeri,
noeeri pinthatzinkenari.'"
(Mt. 21.1-11; Mr. 11. 1-11; Jn. 12.12-19)
28
Ithonkanakero ikantakeri Jess,
eevatanake jiyaatziro Jerusaln-ki.
29
Ikanta jareetzimataka nampitsiki
Betfuge Ipou BetunIu omontenumpItu
karo otzishi Olivos. Ari jotyaantakeri
Jess apite iriyotaane.
30
Ikantakeri:
Piyaate nampitsiki amontetakari. Ari
pieeri evonkiri burro inthatakotya,
tekera ikyaakoitariita. Pintharyaakoteri,
pamakenari jaka.
31
AfIfIku IfosumpIItuvu
kemi: 'PInkuntefIku pIthutufyuukotuntu
riri burro? Pinkantanakeri eeroka:
Ikovatziiri Pinkathari.'"
32
Jataiyanakeni
jotyaantaitakeri, jiaakero okaratzi
ikantaitakeriri.
33
Ithataryaakotapaakeri
burro. Josampitakeri ashitariri, ikantziri:
Pinkanterika pithataryaakotantariri?
34
Ikantanake irirori: Ikovatziiri
Pinkathari.
35
Irojatzi jamantakaniriri.
Jovanketakeneri manthakintsi
imitzikaaki, ikyaakotakaitakari Jess.
36
Ikanta janiitakaanakerira Jess burro,
jomaronkashiitanakeri manthakintsi
avotsiki tsika inkenanakera.
37
Ikanta
jiyotaapiintakeri Jess, oirinkimataka
otzishi Olivos, IkuImuIyInI Ithufomentu
ventanakari Pava, temu IuuyetupIIntu
kero itasonkaventantake Jess.
38
IkuntuI
yini:
Kaakitataike avinkatharite! Tusonku
ventaari inatzi, tema Pinkathari
apaitziri otyaantakeriri.
IIsuIkukuuyetuIfI kumeethu numpItu
rori inkiteki!
Iro aritataitatsi otzimimotziri
irovaneenkaro Pava nampitarori
ojenokitajaantzira inkite!
39
Ikanta Fariseo saikayetaintsiri eejatzi
janta, ikantakeri Jess: Iyotaantaner,
pinkisathateri piyotaane.
40
Jakanake
Jess, ikantzi: Aririka noimairentakeri
ikaratzi kaimayetaintsiri, kempitaka ari
onkantakemi mapi onkaimanake iroori.
41
Ipoa jareetzimatapaakara Jess
Jerusaln-ki, jIfuukotupuukufo Iuupuuke
rora.
42
Ikantzi: IOshekI ufItemI pInkemu
thataajatavakeromi iroaaka iroora
IUCAS19
137
kitaite piaantaiyaarori pisaike
kameetha! Iro kantamaitacha eero
okuntzI temu muvItyuukI IkuntukuItu
kami.
43
Tema irootaintsi impoke
kisaneentzimiri, IfovetsIkuyetushItupuu
kemi iraperotantyaamiri. Inthonka
intapotapaakemi overaa potanto, eero
pieero tsika pinkene pishiye.
44
Ari
imporokakoitakemi, irashiryeetyaari
maaroni. Eero ieetairo mapipayeeni
okaratzi oveviryaayetachari iroaaka,
okantakaantziro te piyotavakeri itzimi
pokashitakemiri.
Jomishitoviri Jess pimantayetatsiri
tasorentsipankoki
(Mt. 21.12-17; Mr. 11.15-19; Jn. 2.13-22)
45
Ipou Ikyuupuuke Jess tusofentsI
pankoki, jomIshItovupuukefI pImuntuye
tatsiri eejatzi ikaratzi amanantayetatsiri.
46
Ikantayetziri: Pairani josankinaitakero
kantatsiri: Nopanko onatzi iroka, ari
iramanapiintaitenari.' Ifo kuntumuItu
chari eeroka pamatavitantapiintake janta
pipimantayetzira, pikempitakaantakero
koshintzipanko.
47
Arira ikantapaakitya
Jess jIyotuuntzI kItuItefIkI tusofentsIpun
koki. Ifo kuntuchu Ijevufe ompefutusofen
tsitaneri, itsipatakari iyotzinkariite ipoa
antarikonaite, jamemenatakero tsika
inkenakairo irovakaanteri.
48
Te onkuntu
maitya irie tsika inkenakairo, tema
ovayempita ikantaiyakani atziriite
ikempisantziri Jess.
Ishintsinka Jess
(Mt. 21.23-27; Mr. 11.27-33)
20
1
Ikanta Jess jiyotaayetakeri
atziri tasorentsipankoki, Iuuven
tziniri Kameethari aantsi. Irojatzi
IpokuntupuukufI Ijevufe ompefutusofen
tsitaari, itsipatakari iyotzinkariite,
ipokake antarikonaite eejatzi.
2
JosumpI
tapaakeri Jess, ikantziri: Pinkantena,
ipaitama otyaantakemiri poaakantero
pishintsinka?
3
Ipoa jakanake Jess,
ikantziri: Tzimatsi eejatzi nosampitemiri
naaka, ontzimatye pakena.
4
Tema
joviinkaatantake Juan-ni, ipaitama
otyaantakeriri? Pavama? Iriima
otyaantakeri atziri?
5
AfI IkuntuvukuIyu
nakani irirori: Aririka ankantakeri Pava
otyaantakeriri, ari inkantanakai:
Opaitama kaari pikempisantantari?
6
Irooma ankanteri: Aaajaantzi atziri
otyaantakeriri, ari ishemyeetakai. Tema
muufonI utzIfIIte IkuntuIyInI kumuntuntu
neri inatzi Juan-ni.
7
IfojutzI IkuntuntuI
yakani: Te niyote ipaita otyaantakeriri.
8
Ari ikantzitanakari Jess irirori: Eejatzi
naaka, eero nokamantzimiro ipaita
otyaantakenari.
Kaariperoshireri antavairentzi
(Mt. 21.33-34; Mr. 12.1-11)
9
Ipoa Jess joshiyakaaventanakeneri
atziriite, ikantzi: Tzimatsi aparoni
pankitzirori chochokimashi. Ipoa
jumenuke ImpuItyu umenefone IvunkIfe
mashi, jatake irirori intaina osheki
ipeyaka.
10
Ipoaashitaka jotyaantai
iromperatane iragaatemi okitho ivankire.
Ikanta iaavakeri antavairentzi, IpusuvuI
tavakeri, joipiyeeri tekatsi iraanai.
11
Jotyaantake pashine. Ari ikempitaakeri,
ikisavaitavakeri, itsitokavaitakeri,
joipiyeeri eejatzi tekatsi iraanai.
12
Ipoa
jotyuuntuke muvutunuIntsIfI Ifompefu
tane. Ari ikempitaitakeriri eejatzi,
jantavaitavakeri, joipiyakeri.
13
Ikantzi
ashitarori ivankiremashi: Tsikatya
nonkantyaaka? Iriirika notyaantake
netakotane notomi naaka, ufI IuupInku
thatakeri.
14
Ikanta antavairentzi
iaavakeri itomi ipokake, IkuntuvukuI
yani: Jirika ipokake ashitaiyaarone
apaata pankirentsimashi. Thame
avamayeri, ayeroota aaka.
15
Jaavakeri,
juunukefI othupIkItupuufu punkIfentsImu
shi, jovakeri. Opaitama iranteri
IUCAS19,20
138
ashitarori pankirentsimashi?
16
Tema
impokanake irirori, irovakeri maaroni
aamaventarori irovane, iramenai pashine
atziri. Ikanta irikaite ikaratzi kemakerori
ikantakeri Jess, ikantaiyanake: IOnku
mintha eero omata!
17
Ipoa Jess
ikempoyaanakeri atziriite, ikantanakeri:
Opaitama okantziri osankinatainchari?
Imanintavetakaro mapi irikaite
ovetsikirori pankotsi.
tsi.
18
Jiroka okantakota mapi: Intzimerika
paryaatsine osaiki iroori, ari iriaakero
intankavaite. Iriima inkarate anavyeeri,
ari iriaakero oshemyeeri.
Iaaventakota kireeki
impayeeteriri pinkathari
(Mt. 21.45-46; 22.15-22; Mr. 12.12-17)
19
AfI Ikovuvetuku Ijevufe ompefutuso
rentsitaari itsipatakari iyotzinkariite
iraakaanterimi Jess, tema jiyotake
iriitake iaaventakotzi. Temaita onkante,
osheki itharovakaayetakari atziri
piyotainchari.
20
Ipoa jotyaantaitake
amamenavairentzi, inkempitapaakyaari
atziri kameethashireri, ikovaiyaveta
inkompitakaiyaarimi Jess, Inthuvetuko
tzimaityaari pinkathariki.
21
Ikanta
jareetaiyaka, ikantapaakeri Jess:
Iyotaantaner, okaratzi piaanetari
eeroka irooperori onatzi, kaarira
inintakaantashitari atziri. Piyotaantziro
eeroka kyaaryooperoini inintakaantziri
Pava.
22
Okameethatzima amperi kireeki
ikovakotakaantane Pinkathari Csar?
23
Iro kantamaitacha Jess jiyotavake
IkovutzI IfumutuvItefI IkufutzI osumpItu
keriri, ikantanakeri irirori: Opaitama
piaantantanari?
24
Intsityaa poaakenari
kireeki. Ipaitama ashitarori iporo
oshiyakaantainchari? Ipaitama
ashitarori ivairo eejatzi? Ikantaiyini:
Irashi Csar.
25
Tema iri Csar ashitari, pantantyaaniri
okaratzi ikovakayimiri. Irooma okaratzi
jashitari Pava, puntuntyuunIfI Ikovukuu
yetzimiri irirori.
26
Te inkitsirinkeri
inkompitakaiyaari, IntuunI Ipumpoyuunu
keri ikemakerira ikantake, tekatsi
inkantanake.
Josampitakoventaitziro aririka
iraagai kamayetatsiri
(Mt. 22.23-33; Mr. 12.18-27)
27
Jess. Iriitake Saduceo kantayetatsiri
eero jaagai kamayetaintsiri. JosumpItu
paakeri Jess,
28
ikantapaakeri: Iyotuu
nar, josankinatake pairani Moiss-ni,
kantatsiri: Aririka inkame aparoni
shirampari, irookaventanairo iina.
Eerorika jovaiyantakairo, okameethatzi
iragairo irirentzi iinantaiyaaro irirori.
Aririka ovaiyantai tsinane, kempivaitaka
iriirikami ashityaarine oime kamaintsiri.
29
Thame oshiyakaaventavakero: Tzimatsi
7 shirampari, irirentzi jinaiyatzi. Etarori
itzimi jaavetaka iina, tekera osamanite,
kamake, te irovaiyantakaanakero iina.
30
Ipoa jaavetaaro pashine irirentzi
apitetatsiri itzimi. Ari ikempitakari
irirori, kamake, te irovaiyantakairo.
31
Ipoaavetapaaka mavatanaintsiri
itzimi, eejatzi ikempitaka irirori. Ari
ikantakari maaroni ikarataiyakenira 7
irirentzi. TekutsI upufonI ovuIyuntukuI
rone tsinane.
32
Okanta osamanitake
kamai eejatzi iroori.
33
Aririkami
iraaayetaimi apaata ikamayetakera,
tsikama itzimi oimentaperotari
tsinaneka? Tema ari ikaratzi 7 jIInuntuve
takaro.
34
Ari jakanakeri Jess, ikantanakeri:
IntuunIfu juuyetzI IInu utzIfIIte uuuye
tziri iroaaka jaka, jaakaavakaayetaro
iina eejatzi.
35
IfIImu Inkufute kItsIfInkuI
IUCAS20
139
rone iraaayetai apaata ikamavetakara,
eero jaayetaitsi iina, eefo juukuuvukuuye
taatsi iina eejatzi.
36
Tema eero iaapairo
inkaamanetapai janta, inkempitapaiyaari
maninkariite, temu ItomI Puvu jInuyetuu
tzi jaaayetaira.
37
Irooma ikantakota
iraaayetai kamayetaintsiri, tema
piaanatero irosankinare Moiss-ni tsika
ikanta Pava iaanatantakariri otaara
kitocheemaishi? Ikantakeri:
Moiss, Naaka Pava, IuupInkuthu
tziri Abraham, Isaac, eejatzi Jacob.
38
Ari ayotziri, aaayetatsira irirori, tema
te imatziro kaminkari iriaapinkathateri
Pava, intaani aaayetatsiri. aakero?
Tema ikaratzi kamayevetachari, irojatzi
jaiimotziri Pava.
39
Ari ikantanake
aparoni iyotzinkari: Iyotaantaner, ari
pimatajaantakero.
40
TekutsIfu kovunuu
tsineri irosampitanairi.
Ipaita charinentariri Cristo?
(Mt. 22.41-46; Mr. 12.35-37)
41
Ipoa Jess josampitantake, ikantzi:
Opaitama ikantantaitari, irika
Cristo-tatsine icharine irinatye David-ni?
42
Aa iri David-ni osankinatakero
kantatsiri:
Novinkatharite, ikantziri:
riventante,
43
riri ikaratzi kisaneentayetakemiri,
Ari paatzikairiri pinkempitakaantairi
pimakoryaakiimento.
44
aakero, ikantzitaita David-ni irirori:
Novinkatharite inatzi Cristo. Tsikama
inkene incharinentyaari?
Iaaventakoitziri iyotzinkariite
(Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54)
45
Maaroni atziriite ikemaiyakeri Jess
ikantakeri iriyotaane:
46
Paamaiyaari
iyotzinkariite. Osheki inevetaro
irovaneenkatziitya, ishametakaayetero
iithaarethanthanaa. Ikovi aapinkatha
irovethatapiintaityaari aririka irieeteri.
AfIfIku IfIyuute punkotsIkI juputotupIIn
taita, IkovupIIntzIfo Ifosutekyu nIyunkI
neki. Ari ikempitari aririka irovaiyaani
isheninka, ikovapiintzi irosatekya.
47
Jampoyetaro eejatzi kamaimetzinkaro
jaapithayetziro opanko. Ifo josumunIn
kantayetarori jamanayetapiintzi eero
jiyotantaitari. Iro kantamaitacha osheki
irovasankitaayeetairi.
Ashinonkainkaro tsinane
(Mr. 12.41-44)
21
1
Ari jamenaminthatziri Jess
irika ashaarantzinkari joteyetziri
iireekite janta joteyetapiintzirira.
2
Ipoa
opokapaake tsinane kamaimetzinkaro
ashinonkainkaro oni, otetapaake iroori
apimentyakiteeni kireeki.
3
Ikantzi Jess:
Omapero anaantake iroka tsinane,
anaakeri ikaratzi oteyevetainchari.
4
Tema
IkufutzI oteyevetuInchufI oshekI IkushIyu
kaavetariri Pava, jotetashitakari
tzimakaantatsiri iireekite. Irooma iroka
kamaimetzinkaro, apintziryaakeri
otetakeri oireekite amanantantyaarimi
ovarite.
Iaaventziro Jess omporoke
tasorentsipanko
(Mt. 24.1-2; Mr. 13.1-2)
5
Tzimatsi kantayetaintsiri: Kameetha
InutzI mupI jovetsIkuntuyeetufofI tusofen
tsipanko, ovaneenka okanta. Ipoa
ikantanake Jess:
6
Okaratzi piiiri
ovetsikayetainchari, IfootuIntsIfu Ifupefo
yeetero imporokaitero, eero iagaitairo
peviryaayetachari mapi.
(Mt. 24.3-28; Mr. 13.3-23)
7
Ipoa josampitaitanakeri, ikantaitziri:
Iyotaanar, tsikapaitema omatya
IUCAS20,21
140
*21.29: Iro ikantaitziri jaka piaayetapiintziro inchatopayeeni, pankirentsi higuera shookatsiri
pashineki nampitsi.
pikantakeri? AfIfIku omonkufutzImutu
kya, tsIku onkuntyuuku IfIyotuntuI
tyaari?
8
Ari jakanake Jess ikantzi:
Paamaventya jamataviitzimikari. Tema
osheki kovatsine iramatavitemi apaata,
impairyaapaakero novairo, inkante:
Irootaintsira omonkaratzimatya,
Naakatake Cristo. Eerora poyaatziri.
9
Ari
pinkemakotakero ovayiritaantsi,
maimanetavakaantsi, puumuIyu omupokI
mikari, tema ontzimatye omonkarayetya
iroka, iro kantacha eekero iyaatatye.
10
Irantaminthatavakaanakya maaroni
nampitsiki inkarate iromityaantayeteri
pinkathariyetatsiri.
11
Irieetero osheki
onikayetya kipatsi, intashaaneentayeete,
irimantsiyayeete. Irieete eejatzi osheki
intharovakaayeetyaari, irieete inkiteki
kaari ieetapiintzi.
12
Ifoofu etuyetunukyuu
rone iraakaantavaitanakemi atziri, ImuImu
nevaitanakemi. Impou ImpusutukuuntuvuI
taitemi japatotapiintaita, IfushItukotukuuntu
vaitemi. Iraayetanakemi isaikayetzi
pinkatharentsijanori okantakaantziro
pipairyaana pikempisantaana.
13
Iroora
omuyetuntyuufI Ifoku onkuntyu pIuuven
tantyaanari janta.
14
Ontzimatyeera
paventaiyaana naaka, eefo pIpomefentsIven
tashivaitaro ompaitya pinkantapaakeriri.
15
Tema naaka iyotakaimirone, ari onkantya
eero piaantaro impiyatyaami onkarate
pinkanteriri.
16
Arira piaake iraakaantemi
ashitamiri, iraakaantemi pirentzi, Ifuukuun
temi pisheninkathori eejatzi. Tzimayetatsira
irovamaakaantaite.
17
Osheki pieero
inkisaneentaitemi okantakaantziro
pipairyaana pikempisantaana.
18
Iro
kantamaitacha eero opeyakaantaajata
aparoni piishi.
19
Aririka pamavetero, iroora
piaantayetaiyaarori pavisakoshireyetai.
20
Aririka piaake intapotapaakero
ovayiriite Jerusaln, ufI pIyote monkufutu
paaka iraperoitantyaarori.
21
Inkarate
nampitaiyaarone apaata Judea-ki, ontzImu
tyeera ishiyayetai otzishiki. Inkarate
saikatsine tsika inampitaitaro, ari
impoeeya irishiyanake. Inkarate
saikatsineri irovaneki, eero ipiyapanaata
ipankoki.
22
Tema ipiyakoventaitatyaari
irikaite, ari omonkaratayetyaari okaratzi
josankinayeetakeri pairani.
23
IInkuntumu
cheetefo upuutu onkufute thomonteyetu
tsine, eejatzi onkarate tzimayetatsine
eentsite eeniro ithotayetzi! Tema antaro
onkantya irashinonkaayeetya aririka
irovasankitaayeetairi.
24
Iraperoyeetairimi
Jerusaln-satzi. Iromperatane irovayetairi
atziri poaayetachari pashineki nampitsi.
Iri oipatsitakerori nampitsi Jerusaln-ki
kaari asheninkata, IfojutzI omonkufutuntuI
yaari okaratzi ikovakaakeriri Pava irikaite.
(Mt. 24.29-35, 42-44; Mr. 13.24-37)
25
Ari irieetake apaata kaari ieetapiintzi
inkiteki, impashineyetai ooryaatsiri, kashiri,
eejatzi impokiro. Ari onkempityaari
kipatsiki, iniroite irashinonkaayetaiya
atziriite, eero jiyotai ompaitya irantayetairi
onkantakaantero oyameninka otamakaane
inkaare.
26
Ari ovamaimatakeri itharonka
atziriite impampithashiretakotero onkarate
avisatsineri jaka kipatsiki. AfI IfImutzItu
kyaaro eejatzi inkiteveri otzimimoyetziri
ishintsinka, osheki inkakantayetanakya.
27
Aripaitera impokai Itomi Atziri, inkenapai
menkoriki, irieetavairo ishintsinka, eejatzi
irovaneenkaro.
28
Aririka piaayetakero
etanakyaaro kantayetachane, ovenokutu
muko pInkuntyu temu IfootuutsI IntsIpufyuu
koventayeetemi.
29
Ipoa joshiyakaaventanakeneri, ikantzi:
Pimpampithashiretakotero tsika okanta
piaayetapiintziro inchatopayeeni.
*
IUCAS21
141
30
Aririka piaakero eereshiyetai, piyotzi
irootaatsi osarentsitzimatai.
31
Iroora
piyoteri eerokaite, aririka piaayetakero
nokamantayetakemiri, IfootuutsI ImpInku
thariventantai Pava.
32
Omapero nonkante,
eefofu IkumuyetzItu IfIku ushenInkupu
yeeni, irojatzi iriaantayeetakyaarori
nokamantayetakemiri.
33
Eefo okuntuItu
tyaani pieero inkite eejatzi kipatsi, irooma
noaaneyetakari omaperoitaatyeeni iroori.
34
Aamaventa pinkantayetaiya
eerokaite, eero otyaami piyaariperonka,
ayimavaitemi eejatzi pishinkitya,
onkantzimovaiyetyaami. Nuu jomupokuI
tzimikari.
35
Inkempiitapaakyaaro aparoni
ivirentsi. AfI IfIvItuIyuufI IkufutzI suIkuye
tatsiri kipatsiki.
36
Paamaiya, aakoventa
pinkantya pamane, pinkante: 'Pookuuko
ventenu eefo nokemuuntsItuntufo uuven
tayetainchari. Povetsikashiretakaiyaana
nomonthaantavaiyaariri Itomi Atziri.'"
37
Tema kitaite jiyotaantzi Jess
tasorentsipankoki. Irooma tsiteni, jiyaatzi
otzishiki Olivos, ari jimayiri.
38
Anunenku
yetaka osheki atziri ikempisantziri Jess
jiyotaantzira tasorentsipankoki.
Ikamantavakaita iraakaantaiteri Jess
(Mt. 26.1-5, 14-15; Mr. 14.1-2, 10-11;
Jn. 11.45-53)
22
1
Irootaatsi iroimoshirenkaitero
jovantapiintaitarori tantaponka
ipaitaitziro kitaite Anankoryaantsi.
2
Ari
IkumuntuvukuufI Ijevufe ompefutusofen
tsitaari itsipatakari iyotzinkariite,
ikantavakaiyani: Thame avamaakaanteri
Jess. Iro kantamaitacha iniroite
itharovakaayetakari atziriite.
3
Ikanta Judas ipaitaitziri eejatzi
Iscariote ikaravetapiintari 12 iriyotaane
Jess, ikamaarishiretakaanakeri Satans.
4
JIyuutushItukefI Ijevufe ompefutusofen
tsitaari, eejatzi ijevare aamaventarori
tasorentsipanko, ikinkithavaitakaakeri
tsikapaite iraakaanteri Jess.
5
Iniroitera
ikimoshiretaiyanakeni jevari, Ikumuntu
vakaiyaka imperi kireeki.
6
Aripaite
jamemenatanakero Judas tsikapaite
iraakaanteri, eero jiyotzimaita atziriite.
(Mt. 26.17-29; Mr. 14.12-25; Jn. 13.21-30;
1 Co. 11.23-26)
7
Ari omonkaratapaakari kitaite
jovantapiintaitarori tantaponka,
jovamaapiintaitziri eejatzi oisha jovaitari
kitaiteriki Anankoryaantsi.
8
Ipoa Jess
jotyaantakeri Pedro itsipatanakari Juan,
ikantakeri: Piyaate ponkotsitakaante
oyaari kitaite Anankoryaantsiki.
9
Ikantaiyini irirori: Tsika janta
pikovika nonkotsitakaante?
10
Ikantzi
Jess: Aririka pareetzimatakya
nampitsiki, ari pomonthaakya shirampari
aakotzirori iriaate kovityaaniki.
Poyaatzishitanakeri irojatzi pankotsiki
tsika inkyaapaake.
11
Tsikarika
inkyaapaake, pinkanteri ashitarori
ipanko: Ikovi iriyote iyotaanari tsika
janta irovakaiyaari iriyotaane, IfoImoshI
renkero kitaite Anankoryaantsi.
12
Ari
iroaakanakemiro jenoki ipanko, antaro
okantaka jovetsikaitakero inkene
irovaitya. Arira ponkotsitakaanteri
janta.
13
Jataiyake iriyotaane, jiaakero
okaratzi ikantakeriri, ufI jonkotsItukuun
takeri iroyaari.
14
Okanta omonkarataka irovantyaari,
saikapaake Jess itsipatakari iriyotaane.
15
Ipoa ikantakeri: Tema irootaintsi
noeero inkemaantsitakaitena, iniroite
nokimoshiretzi ovaiyani iroaaka kitaite
Anankoryaantsiki.
16
Tema eerora
novitaaro iroka, IfojutzI upuutu omonku
ratantaiyaari impinkathariventantai Pava,
aripaite napiitapairori.
17
Ipou juukotu
kero imiretaitari, ipaasoonkeventakero,
ipakotakeri iriyotaane, ikantakeri: Pirero
iroka, pantetaiyaaro pikarataiyini.
18
Tema eero niritaaro naaka, irojatzi
IUCAS21,22
142
*22.31: Ikantakoitziri jaka intsikaatatyeemimi, ari ikempitaitzirori trigo-pane itsikaataitziro.
Tema intsikaataitakero, iyoshiitanakya oshiteki kaari apantyaarone. Irootake
joshiyakaaventaitantariri iriyotaaneete ikempitakotaro itsikaataitziro trigo-pane. Tema ari
irieeteri tera irimatero inkameethashirete.
upuutu ufIfIku omonkufutuIyu ImpInku
thariventantai Pava.
19
Ipoa jaanakero
tanta, ipaasoonkeventakero, Ipetofyuu
Poyaaro, novatha onatzi, tema iro
kamimentemine. Ifootukefu pInkInkIshI
retapiintantyaanari.
20
Ari ithonkakero
jovaiyani, jaakotakero imiretaitari,
ikantzi: Niraane onatzi, Ifootuke shItovu
tsine onkantya iravisakotantaiyaari
osheki atziri. Irootakera oaakantairone
ovakerari antzimotavakaiyaari.
21
Omapero nokantzi: Pikarataiyakeni
payootana, tzImutsIfu upufonI pIthokushI
tenane iraakaantena.
22
Tema omapero
impeyaakotya Itomi Atziri, ufI mutzImuI
taka ikovaitakeri pairani. Iro kantacha.
Inkantamacheeteri aakaanterine!
23
Ipoa iaanatavakaiyanakani
iriyotaane, ikantzi: Itzimikama
materone?
Tsika itzimi iriiperotatsine
24
Ipoa iaanatavakaiyakani
iriyotaane, ikantzi: Tsikama itzimi
iriiperotatsine apaata?
25
Ipoa
ikantanake Jess: Piyotaiyini eeroka
tsika ikanta pinkatharitatsiri jaka,
jomperatanta. Tema iriipero jinayetzira
IpushItuntuyetu Ikosheku Ifompefutun
tyaari.
26
Eerora pimatziro eerokaite
aririka piriiperoyete iroaaka, aa
pInkempItukotyuufI IyuupItsI jovuIyuntuI
tziri. Aririka pijevatakaante, pInkempItu
kotyaari otzikataari.
27
Tsikama itzimi
iriiperotatsiri? Temu IfIItuke IfIIpefotu
tsiri kempitariri oyaaventachari
irantavaitaiteneri? Irooma naaka
nonkempitakaantya pantavaitakaanemi
povena.
28
Iro kantamaitacha, eefokuIte tsIputu
piintakanari, noaayetzirora okaratzi
pomerentsitzimoyetanari.
29
Irootake
noshInetuntemIfofI pImpInkuthufIven
tante, ikempitaakenarora Ashitanari
naaka ishinetaakenaro.
30
Ari pieero
ankarate avaiya, iravaitai janta tsika
nompinkatharitai. Ari pinkempitaiyaari
ikantara aparoni pinkathari isaikantaro
ovaneenkatachari isaikamento, pImpInku
thufIventuyetuIfI muufonI InchufInentuye
tyaari Israel, karatatsiri 12 jinashiyeta.
(Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Jn. 13.36-38)
31
Ipoa Jess ikantanakeri iriyotaane:
Simn, ikampitantakemi Satans
iriaantashireyetyaami, InkempItukuun
temi intsikaatatyeemimi.
* 32
Ifo kuntumuI
tacha osheki namanakoventakemi eero
povashaantantaro pikempisantanairi.
Tema aririka pimpiyashiretapaake,
eerokatake aavyaashiretakaapaakerine
pisheninka.
33
Ari jakanake ikantanake:
Aa ayimatakena Pinkathar ankarate
irashitakoitai, aritake ankarate eejatzi
irovamagaitai.
34
Ipoa japiitanakero
Jess ikantziri: Pedro, nonkantemi,
iroaaka tsirenika, tekeraata irie tyoopi,
mavasatzitake papiitero pinkantake: Te
noiiri Jess.'"
Tharato ipoa osataamentotsi
35
Ipoa Jess josampitanakeri ikaratzi
iriyotaane, ikantziri: Chapinkiranki
notyaantakemi tera paanake pitharate,
tera paanake pi-zapato-te. Tzimatsima
kovityiimotakamiri? Ikantaiyini irirori:
Tekatsitya.
36
Ipoa ikantziri eejatzi:
Aritatsira iroaaka payero pitharate.
IUCAS22
143
*22.41: Kantakotachari jaka jovaaneentanaka, tema jovaanakara kapiche Jess, te osamani
iriyaate, okempivaitakaro overaa osanthatziranki aririkami irapishoonkaitero mapi.
IfIImu Inkufute kuufI tzImutsIne Ifosutuu
mento, impimantero iithaare, Ifumunun
tantyaari.
37
Tema omapero omonkaratya
okaratzi josankinatakoitakenari pairani,
kantatsiri:
Ari itsipataitakeri kaariperoshireri.
Eero okantashita iroka, ontzimatye
omonkaratya.
38
Ikaimaiyanakeni
iriyotaane: Pinkathar, tzimatsi jaka
apite osataamentotsi. Ikantzi Jess:
Aritapaake.
(Mt. 26.36-46; Mr. 14.32-42)
39
Ipoa ikenanai Jess otzishiki Olivos
ikempitapiintzirora, ari itsipatari
iriyotaaneete.
40
Ikanta jareetaiyakani
janta, ikantapaakeri iriyotaane:
PumunuIyenI eefoku juku Inkempoyuu
ventuItuntyuumIfI otzImIkufI Inkenukuu
shitakaityaamiri.
41
Ari jovaaneentanaka
irirori. Otyeerovapaaka kipatsiki,
amanapaake.
* 42
Ikantzi jamani: AshItu
nar, iroorika pikovakaanari, puuvyuukuI
naro pintsiparyaakoventenarimi onkarate
nonkemaantsityaari. Iro kantamaitacha,
eerora pantanaro nokovavetari naaka,
aa iro panteri okaratzi pikovakaakenari
eeroka.
43
Ari jomapokapaaka maninkari
poaachari inkiteki, IshIntsIshIfetukuu
paakeri.
44
Temu InIfoItefu okuntzImoshI
reneentanakari, jamanaperotanake. Iro
oshItovuntunukufI IfumusuvItune okempI
vaitanakaro iriraane thaatanainchane
ovitenkapaaka kipatsiki.
45
Ikanta
jamanake, piyapaaka, iaapaatziiri
iriyotaane jimagaiyini okantakaaro
jovashiretaiyani.
46
Ikantapaakeri:
Opaitama pimaantari? Pinkakitaiyeni,
pumune eefoku InkempoyuuventuItun
tyuumIfI otzImIkufI InkenukuushItukuI
tyaamiri.
Jagaitakeri Jess
(Mt. 26.47-56; Mr. 43-50; Jn. 18.2-11)
47
Iaavaiminthaitzi Jess, iaashitakari
pokaiyeentsiri. Iri eevatapaintsiri Judas
ikaravetapiintari 12 iriyotaane. JontsIto
kapaakari Jess inthovoroteri.
48
Ipoa
Jess ikantavakeri: Judas, Arima
pIpIthokushItufIfI ItomI AtzIfI pIthopofo
tapaakeri?
49
Ikanta iaavakero ikaratzi
itsipatakari Jess, ikantanakeri:
Pinkathar, thame ampiyatantyaari
osataamento.
50
Akotanake, itotzitakeri
irakojanori iyempita irotzikatane
ijevajanore omperatasorentsitaari.
51
Ari
ikantzi Jess: Aritapaake, eefo pImuImu
netziri. Ipampitzitairi iyempita,
eshitakotanai itoveetakari.
52
Ipoa Jess
ikantanakeri ikaratzi pokashitakeriri,
ijevare omperatasorentsitaari, uumuko
ventarori tasorentsipanko, antarikonaite,
ikantziri: Nuukumu koshIntzI pumushI
tantanari posataamento, ipoa
pipasamento?
53
Tema piaavetapiintana
tasorentsipankoki niyotaantzi? Kaarima
paantana janta? Aritake onkantya, tema
aripaitera jimatakaimiro iroaaka
tsireniveri kaari pimatzi pairani.
Ikantzi Pedro: Te noiiri Jess
(Mt. 26.57-58, 69-75; Mr. 14.53-54, 66-72;
Jn. 18. 12-18, 25-27)
54
Ikanta joosoitanakeri Jess, juguItu
nukefI IsuIkIfu Ijevujunofe ompefutuso
rentsitaari. Impoitatsi Pedro irirori
joyaatakoventziri intainaini Jess.
55
Ipoa jovaampataitake paampari
pankotsinampiki, jakitsitaiyani. Ari
isaikitapaaka eejatzi Pedro jakitsita.
56
Okanta aparoni tsinane omperataaro,
oaapaakeri Pedro isaiki jakitsita.
Opampoyaapaakeri, ari okantzi: Tema
IUCAS22
144
irijatzi irika itsipatapiintakari Jess?
57
Iro kantamaitacha Pedro, ikantanake
irirori: Te noeeri.
58
Okuntu osumunII
tyaake, ikenapai pashine, ikantapairi
Pedro: Tema eejatzi eeroka ari
pikaratziri Jess? Ikantanai Pedro: Tera
naaka.
59
Iro osamani eejatzi, tzimatsi
pashine kantapaakeriri Pedro: Omupefo
tya eerokatake tsipatariri Jess chapinki,
tema Galilea-satzi pinatzi.
60
Ipoa
ikantanai Pedro: Te nIyotefI pIkuntu
nari. Aripaite iaanake tyoopi.
61
Ari
ipithokapainta Jess, jamenapaintziri
Pedro. Irojatzi ipampithashiretantanakari
Pedro ikantakeriranki: Tekera irie
tyoopi, mavasatzi pinkante: Te noiiri
Jess.'"
62
Shitovanake jakakiroki, iniroite
jiraavaitanaka.
Ipasavaitaitziri Jess
(Mt. 26.67-68; Mr. 14.65)
63
Ikuntu IfIkuIte IkufutzI uumuventuko
tariri Jess, ishirontaventavaitakari,
ipoa ipasavaitziri.
64
JotzImIkupofotu
keri, jomposaporomaitari, ikantziri:
Tema kamantantaneri pinatzi, intsityaa
piyote ipaita omposaporotakemiri?
65
Tzimatsi osheki opaita ikantavaitziriri
kaariperori aantsi.
(Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Jn. 18.19-24)
66
Ikanta okitaitamanake, uputotuIyu
kani ijevajanore omperatasorentsitaari
itsipatakari antarikonaite, ipoa
iyotzinkariite. Ari jamaitakeriri Jess,
josampiitakeri, ikantaitziri:
67
PInkun
tena, Eerokatakema Cristo? Ari ikantzi
irirori: Aririka nonkantakemi, eero
pikempisantana.
68
Aririka nosampitemi,
tema eero pakana, eero papakaana
eejatzi.
69
Ifo kuntumuItuchu etunukyuu
rora iroaaka, ari irieero Itomi Atziri
isaike irakojanoriki Pava iroaakantairo
ishintsinka.
70
Ipoa ikantaiyanake
ikaratzi apatoventakariri: Eefokutu
kema Itomi Pava? Ari ikantzi Jess:
Eerokatake kantatsi naakatake.
71
Irojatzi ikantantaiyanakari: Ipaitama
ankoveri iroaaka? Aukutuke kemuIyuke
rini ikantakeri.
(Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Jn. 18.28-38)
23
1
Ipoa ikatziyeeyanaani ikaratzi
apatotainchari, jaanakeri Jess
Pilato-ki.
2
Ikantapaakeri Pilato: Irika
atziri osheki jovaariperotakero nampitsi,
ikaminaakeri atziriite eero ipantaari
kireeki pinkathari Csar, ikantake eejatzi
Cristo inatzi iri pinkatharitatsi.
3
Ipoa
Pilato, josampitanakeri irirori, ikantziri:
Eerokama ivinkatharite
Judo-payeeni? Ari jakanakeri ikantzi:
Irootake pikantakeri.
4
Ikantziri Pilato
omperatasorentsitaari, eejatzi maaroni
atziriite: Tekatsitya noe ompaitya
inkenakaashityaari irika.
5
Ifo kuntumuI
tuchu utzIfIpuyeenI eenIfo IshIntsItunukI
tzi ikantzi: Osheki ikaminaantake irika
irimaimanetante atziriite nampitsiki,
jetanakaro Galilea-ki irojatzi iroaaka
jaka Judea-ki.
Jovavisaitakeri Jess janta Herodes-ki
6
Ikuntu Ikemuvuke PIIuto IkumInuun
take Galilea-ki, josampitakoventanakeri
Jess irirorika Galilea-satzi.
7
Ikematzi
ikantaitzi iriitake. Jovavisaakeri
Herodes-ki ipokira irirori jareeta
Jerusaln-ki.
8
Ikanta Herodes iaavakeri
Jess, iniroite ikimoshiretanake, tema
osheki ikovavetapiintaka irieeri, osheki
ikemakoventakeri eejatzi okaratzi
jantayetakeri, ikovaperotake irieeri
irirori intasonkaventante.
9
Osheki
josampitavakeriri. Iro kantamaitacha
Jess te irakeri.
10
Ari isaikitakari ijevare
omperatasorentsitaari itsipatakari
iyotantaneriite, osheki ikantakovetakariri.
IUCAS22,23
145
11
Ikanta Herodes itsipatakari irovayirite
irirori, imanintashiretanakeri, IkuvIyuvuI
tanakeri. Ikithaatantakari irooperori
kithaarentsi, joipiyeeri isaikira Pilato.
12
Aripaite jaakameethatanakeri Herodes
irika Pilato, tema pairani osheki
ikisaneentavakaavetaka.
(Mt. 27.15-26; Mr. 15.6-15; Jn. 18.38-19.16)
13
Ipoa Pilato japatotakeri ijevare
omperatasorentsitaari itsipataakeri
ikaratzi jevatakaantatsiri nampitsiki,
eejatzi maaroni atziriite.
14
Ikantakeri:
Aa pamavetakanari irika atziri
ovaariperoteronemi nampitsi, nosusumpI
vetakari, te noeero onkaariperote
okaratzi jantakeri ikantakoyeetziriri.
15
Ari ikempitaka eejatzi Herodes, tema
notyaantavetakaniri irirori. Tekatsitya
irante irika atziri inkene ovakaanteri.
16
Intaani nompasatakaantakeri naaka,
napakagairi.
17
Irooya jametapiintari
Pilato joimishitovakaantzi aparoni
uukuuntuufI kItuItefIkI IfoImoshIfenkuI
tya.
18
Iro kantamaitacha ikantaiyanakeni
atziriite: Te nonkoveri irika! Iri
poimishitovakaante Barrabs!
19
Irika
Buffubs IfI jushItukoItzIfI okuntukuun
tziro jovantake jimaimanetakeri
pinkatharitatsiri nampitsiki.
20
Ipoa
japiivetaka Pilato tema ikovavetatya
irirori iroipakaakaanterimi Jess.
21
Iro
kuntuchu jupIItunukefo utzIfIIte IkuImuI
yini: Pimpaikakotakaanteri, pImpuIku
kotakaanteri!
22
Ifo muvusutzI jupIIvetu
karo Pilato josampitantzi: Opaitama
kaariperori jantakeri irika? Tekatsitya
ompaitya irante, eefo okuntzI ovukuuntu
shityaari. IntuunI nompusutukuuntushI
tyaari, iriyaataita.
23
Eekero ishintsitatzi
atziriite ikaimaiyini, ikovi impaikakoiteri
Jess. Iro japiipiitaiyini ikaimaiyini
eejatzi ijevare omperatasorentsitaari, ari
omatakari.
24
Irojatzi jantantakarori Pilato
okaratzi ikovakeri.
25
JomIshItovukuuntu
keri ovantzinkari maimanetziriri
jevatakaantantatsiri nampitsiki, tema iri
ikovaiyakerini atziriite. Ishinetakeneri
inkantavaiteri Jess ikovakaari iriroriite.
Ipaikakoitakeri Jess
(Mt. 27.32-56; Mr. 15.21-41; Jn. 19.17-30)
26
Ikanta jagaitanakeri Jess, jomonthu
gaitakari paitachari Simn poaachari
Cirene, ari jareeta irirori ipoagaaro
irovaneki, IshIntsIventuItukefI Ifunutunu
kero impaikakoitantyaariri Jess.
27
Osheki atziri oyaatakoventanakeriri
Jess. Tzimatsi tsinane iraakotanakariri.
28
Ari jamenapaintziro Jess okaratzi
tsinane iraakotakariri, ikantziro: Jefusu
ln-sato, eero piraakovaitashitana naaka,
aa piraakotaiya eeroka, eejutzI povuIyu
neete.
29
Temu IfootuutsI pIeefo Inkuntu
yeetai: Kimoshire onatye tsinane kaari
ovaiyantatsi, othotaavaitantashitakari.
30
Impoa inkaimayeetai, inkantaite:
Pintarankashitena otzishi, pInkItute
naata.
31
Tema piaakero tsika
ikantaitakero inchato aiinkaro, aa iro
irovatsiperoite kaminkaro.
32
AfI juguItunuke eejutzI upIte kuufIpe
roshireri itsipataitanakeri Jess irovaiteri.
33
Ikanta jareetakaitapaakari ipaitaitziro
atziriitoni, ari ipaikakoitakeriri. JovutzI
kakoitake aparoni kaariperoshireri
irampateki, iriima pashine irakojanoriki.
34
Ari ikantzi Jess: Ashitanar, te iriyote
opaita jantziri kemaantsitakaakanari,
pimpeyaakoteri. Ipoa jagaitakero
iithaare Jess itsiparyaavakaakaro,
ikempitakaantakero jiaaretaita.
35
Irojatzi jamenaiyakeni atziriite.
Jimatzitakaro jevatakaantatsiri
nampitsiki, itsinampaimatakeri Jess,
ikantzi: Jovavisaakotziri pashine,
kaarima imatantaro irovavisaakotya
irirori? Aa iriimi Cristo iriyoshiitane
IUCAS23
146
*23.44: Iro ikantaitziri pairani: joveraanaka ooryaa 6, ari omapokapaaka otsirenitanake irojatzi
joveraanaka ooryaa 9. *23.48: Kantakotachari jaka okatsitzimoneentanakeri, iroora
kantakotajaantachari jomposashipaneetanakitya irika atziri. Tema irootake jametayetari
judo-payeeni aririka onkatsitzimoshireteri tsikarika ompaitya. Onashitara okaratzi ametari
aakapayeeni aririka amposashipaneetya, tema asagaaventavaitatya.
Pava, ari irimatakero.
36
AfI jImutzItu
karo eejatzi ovayiriite, ithainkakeri Jess,
ipoa jamakotakeneri kepishaari.
37
Ikantapaakeri: IntsItyuu povuvIsuuko
tya, omaperorika eeroka ivinkatharite
Judo-payeeni.
38
Tzimatsi osankinarentsi
ikentakoitakeri jeokiini ipatziitoki,
iaaneki Judo, iaaneki Roma-satzi,
iaaneki eejatzi Grecia-satzi, okantzi:
IVINKATHARITE JUDO-PAYEENI.
39
AfI ImutzItukufo eejutzI IuunumInthu
tziri aparoni kaariperoshireri itsipatakari
ipaikakota, ikantziri: Eerokatakerika
Cristo, povavisaakotya, Impou povuvIsuu
kotzityaana naaka eejatzi.
40
Irojatzi
jakantanakari pashine kaariperoshireri,
ikisathatanakeri aanatakeriri Jess,
ikantziri: Pimatzitaroma eeroka te
piaapinkathateri Pava, arira akaratakeri
jovasankitaayetai.
41
Tema tzimatsi antakeri
aaka aaantakarori jovasankitaayeetai.
Iriima irika jovasankitaashiitakari, tekatsi
kaariperori irante.
42
Ipoa jamenanakeri
Jess, ikantziri: Pinkathar, eerora
pipeyakotana naaka apaata aririka pimpiye
pimpinkathariventantai.
43
Jakanake Jess,
ikantzi: Omaperora nonkantemi, aritakera
pintsipatapaiyaana iroaaka eeroka janta
tsika ikimoshireetapai.
44
irojatzi sheeteeni ithaperotanaka ooryaa.
*
45
Ari itsivakanakeri ooryaatsiri. Okanta
janta tasorentsipankoki, saperyaanake
niyanki tontamaitatsiri ithatashiitzirori.
46
Irojatzi ikaimantanakari Jess
shintsiini, ikantzi: Ashitanar, puuvuke
naro noshire. Ari ikantanake, kamanake.
47
Ikuntu Ijevufe ovuyIfI kutzIyumentuku
riri iaakero okaratzi avisaintsiri, iniroite
itharomentaventanakari Pava,
ikantanake: Omupefotyuumu Ikumeethu
shiretzi irika shirampari.
48
Eejatzi
ikaratzi aayetakerori avisaintsiri,
okatsitzimoneentanakeri jiyaayetai.
*
49
Iriima ikaratzi aapiintakeriri, eejatzi
tsinanepayeeni, tsIputukufIfI Ipouuntu
kari Galilea-ki, intaina ikatziyeeyakani
jamenakotakeri opaita avisaintsiri.
Ikitaitakeri Jess
(Mt. 27. 57-61; Mr. 15.42-47; Jn. 19.38-42)
50
Ikanta Jos poaachari nampitsiki
Arimatea saikatsiri Judea, kameethashire
inatzi irika, iriitake itsipatapiintari
japatota jevariite judo,
51
temaita
onimoteri okaratzi ikantavaitaitakeriri
Jess, tema osheki joyaaventakari irirori
Pava impinkathariventantai.
52
JIyuutushI
takeri Pilato, ikantapaakeri: PIshInete
nari Jess, nonkitatairi.
53
Ipoa
ikentakoryaakotairi, japonatantakari
manthakintsi, ikitatakeri ikiyeetziro
imperetanaki, tsIku otzImI kuufI IkItutun
taita kaminkari.
54
Tema irootake kitaite
jamenarontapiintaita iroyaari osaitekira
kitaite jimakoryaantaitari.
55
Okanta
tsinanepayeeni tsipatakariri ipoaantakari
Jess Galilea-ki, oyaatakoventanakeri,
oaakero tsika ikanta jonoryeetapaintziri
ikitaitakerira.
56
Okanta opiyeeyapaakani
ovetsikayetakeneri kasankaari. Omuko
ryeeyakeni, temu Ifo kItuIte Ikuntukuun
taitziri imakoryaantaityaaro.
Jaaantaari Jess
(Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Jn. 20.1-10)
24
1
Okanta okitaitamanai domingo,
ananenkamanaka tsinane iyaate
imperetamoroki tsika jominkyaakoitakeri
IUCAS23,24
147
*24.13: Iro ikantakoitziri jaka 11 kilmetro, ikantaitziro pairani 60 estadio.
Jess, aanakero kasankaari ovetsikakeri
chapinki. AfI okufutukefo eejutzI pushIne
payeeni tsinane.
2
Okuntu umenuvetu
paaka, oaatzi otamikanaka mapi
jashitantaitakarori omorona.
3
Kyaapaake
inthomoi, te ouupuIfI tsIku jovukoveetu
karira.
4
Osheki otharovanake. OuushI
taka ikatziyimotapaakaro apite evankari,
shipakiryaa okantaka iithaare.
5
Tema
otharovanakitziira, otyeerovashitanakari.
Ari ikantziro: IpuItumu pumemenutun
tariri aaagatsiri jaka kaminkarimoroki?
6
Tera isaiki jaka, aritake aagai.
Pinkinkishiretero okaratzi ikantakeri
isaikantavetari Galilea-ki.
7
Ikantziranki:
Irootaintsira iraakaantaiteri Itomi Atziri,
impaikakoteri kaariperoshireri atziri.
Avisavetakya mava kitaite, aritake
iraagai eejatzi.'"
8
AfI okInkIshIfetuIyu
nakero iroori okaratzi ikantakeriranki
Jess.
9
Opiyapithatanakaro omorona,
okamantapaakeri 11 iriyotaane Jess
eejatzi pashinepayeeni.
10
Jiroka okaratzi
tsinane: Mara Magdala-sato, Juana,
Mufu IfInIfo Jucobo Ipou pushInepu
yeeni tsinane, irootake kamantapaakeriri
otyaantajanoriite.
11
Iro kantamaitacha
ikaratzira okamantavetapaakari, te
inkempisantero, Iuujuuntuke okuntushI
vaita irokaite tsinane.
12
Ikanta Pedro,
jatanake omoronaki irirori, IshIyupefotu
nakitya. Jamenavetapaaka inthomointa
omoronaki, jiaapaatziiro onoryaaka
manthakintsi japonataitantakariri.
Ipampoyaapaakero jiaapaakeri, piyaa
pankotsiki.
Avotsi jatachari Emas-ki
(Mr. 16.12-13)
13
Tekera osamanite, janiitaiyini apite
iriyotaane Jess iriyaatero nampitsiki
paitachari Emas. Te osamaniperote
osaiki Jerusaln okaratzi 11 kilmetro.
*
14
Iro iaaventaiyini janiitzira okaratzi
avisaintsiri.
15
Ikinkithavaiminthaitzi
janiitaiyinira, pokapaake Jess irirori
itsipatapaakari janiitzira.
16
Ifo kuntumuI
tacha irika iriyotaane, kempitavaitaka
irotzimikaitatyeerimi irookiki, eero
jiyotantavaari.
17
Ikantapaakeri:
Opaitama piaaventziri paniitaiyinira?
Opaitama povashireneentantari?
18
Ari
jakanake aparoni ipaitaitziri Cleofas,
ikantanake: Eerokama apintzi kaari
iyotakoterone okaratzi avisaintsiri
Jerusaln-ki?
19
Ikantzi: Opaitama
avisaintsiri? Ari ikantaiyini iriyotaane:
Iri Jess ipaitaitziri Nazaret-satzi, tsika
itzimi jotyaantakeri Pava, Inkumuntuntu
nerite, iri jiyotavake atziriite. Tema
okaratzi jantayetakeri, okufutzI Ikuntuye
takeri eejatzi, ari joaakantzirori
ishintsinka.
20
Ifo kuntumuItuchu juukuun
takeri ijevare omperatasorentsitaari
itsipatakari pinkathariite, jovakaantakeri
janta ipaikakoitakeri.
21
Au nouujuuntu
vetaka naakaite iri ookaventairine
maaroni asheninka. Ifootukefu muvutu
tsiri iroaaka kitaite jovantaitakariri.
22
TzImuyetutsIyu tsInune nokufutupIIn
tziri omapokashitakanari, ununenkumu
naka iyaatamanai omoronaki.
23
Tera
oaapairi jovakoveetakari Jess, opiyaa
okamantapai: Noaake maninkari,
ikantakena: Aagai Jess.
24
Ari
jiyaataiyanake nokarataiyini janta
omoronaki, Iuupuukefo okufutzI okuntuI
yakerini tsinane, te iaamaitapaari
Jess.
25
Ari jakanakeri irirori, Ikuntunu
keri: Tetya piyotanetya eerokaite,
osheki pithainkashiretakero okaratzi
ikamantantayetakeri kamantantaneriite!
26
Aa iro kovaperotacha avishimoteri
Cristo irokapayeeni, impoa irisaikai
irovaneenkaroki.
27
Arira jetanakaro
joouufontzInIfI okufutzI osunkInuyetuIn
IUCAS24
148
chari tsika jiaaventakoitziri Cristo.
Ipoaanakaro irosankinareki Moiss
japerotakeneri okaratzi josankinayetakeri
maaroni kamantantaneriite.
28
Areetaiyakani nampitsiki tsika
joshiretaro. Ari ikovi Jess iravisanakemi
irirori kempivaitaka iriyaatatyeemi
intaina.
29
Ikantaiyirini irika apite: Eero
pavishi, ari pisaikanake. Tema
tsireniityaake. Irojatzi isaikantanakari
Jess pankotsiki isaikapaakera.
30
Ipouu
shitaka isaikaiyini irovaiyaani, jaakero
Jess tanta, ipaasoonkeventakero,
ipetoryaakero, ipayetakeri.
31
Aripaitera
jiyotakaayeetanairi iriitakera Jess. Iro
kantamaitacha Jess ipeyashitanaka, te
iaavairi tsika ikenake.
32
IkuntuvukuI
yani: Tema tharomentashire pikanta
ikinkithavaitakairanki avotsiki, jIuuven
tairora osankinarentsi eejatzi?
33
Tera
isaikanake, piyanaka Jerusaln-ki.
Iaapaatziiri ikaratakeri 11 iriyotaane
japatotaiyani, ItsIpuyetukufI IkufutupIIn
taiyini.
34
Ikantaiyini: Omaperora jaagai
Avinkatharite. Tema joaakaari Simn.
35
Ipoa ikamantantapaakero irirori
okaratzi avishimotakeriri avotsiki, tsika
okuntu jIyotuntuufIfI Ipuusoonkeventu
pairo tanta.
Jess joaakari iriyotaane
(Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Jn. 20.19-23)
36
Ikinkithavaiminthaitzi iriyotaane,
osatekapaaka Jess, jovethatapaakari
ikantziri: Pisaikaita kameetha.
37
Iniroite itharovaiyanakeni, Iuujuun
take iri shiretsi aanatziriri.
38
Ipoa
ikantanakeri eejatzi: Opaitama
pitharovantari? OpuItumu pIkIsoshIfe
ventantanari?
39
Pamenenaro nako,
eejatzi noitzi, naakatake. Pimpampitena,
pokityaana. Tema aparoni shiretsi te
ontzime ivatha, te ontzime eejatzi
itonki. Irooma naaka tzimatsi.
40
Ikuntu
kerira, joaakimaitari irako eejatzi iitzi.
41
Okantakaakari itharomentanaka te
impampithashiretya aa iriivetaka
Jess. Eekero josampitanakitziiri,
ikantziri: Tsimatsima oyaari?
42
Ari
ipaitakeri tzimakaantatsiri shima
itsipataitakeneri iyaaki pitsi.
43
Juuvu
keri Jess, jiaakeri ikaratzi iriyotaane
jovakari.
44
Ari ikantzi: Ifootukefu nokuntzItuku
miri eeniro notsipayetami. Ontzimatye
omonkufuyetyu okufutzI josunkInutukoye
takenari Moiss-ni, kamantantaneriite,
ipoa salmos.
45
Ikemathatakaakeri Jess
okaratzi osankinatakoyetainchari.
46
Ikantziri: Irootake josankinayeetakeri.
Ontzimatye inkemaantsitakaityaari
Cristo, iro avisavetakya mava kitaite
aritake iraagai.
47
Ontzimatyeera
iriaaventaitero novairo maaroni
kipatsiki, ari iretaitanakyaaro
Jerusaln-ki. AfI onkuntyu Ifovushuuntun
taityaarori kaariperori jantayeetziri,
impeyakoyeetairi eejatzi.
48
Eerokatake
aayeterone iroka.
49
Ari piaakero
notyaantemiro okaratzi ishinetaakemiri
Ashitanari. Arira pisaikaiyavakeni jaka
Jerusaln-ki, IfojutzI IshIntsItukuuntu
kyaamiri poaachaneri inkiteki.
Jovajenokaitakaanakari Jess inkiteki
(Mr. 16.19-20)
50
Ipoa Jess jaanakeri iriyotaaneete
janta Betania-ki. Ari itzinaavakotanaka,
itasonkaventanairi.
51
Ikuntu Itusonkuven
takeri, jomupokushItu jovujenokuItukuu
nakari inkiteki.
52
Ikuntu IuupInkuthuIyu
nakeri iriyotaane. Piyeeyaani
Jerusaln-ki, InIfoIte IkImoshIfetuIyu
nake.
53
AfI IkuntuItunukItyu Ithumentu
ventanaari Pava janta tasorentsipankoki.
Ari onkantyaari.
IUCAS24
149
Jatziritake ipaitayeetziri aantsi
1
1
Ovukefu etuntunukufI jovetsIkuntu
yeetzi pairani, aritake tzimake
ipaitayeetziri aantsi. Ari itsipatari
Pava. Tema Pava jinatzi irirori.
2
Iriitake
ikaratakeri pairani Pava ovakera
etantanakari.
3
IfIItuke ovetsIkujuuntuke
rori maaroni tzimayetatsiri. Tekatsira
aparoni okaratzi tzimayetatsiri kaari
irovetsikajaante irirori.
4
IkempItukovuItu
kari kitainkari ikitainkatakotairira
atziriite onkantya inkauunetukuuntuye
taiyaariri.
5
IkempItukotupuukufI kItuInku
takotantatsiri otsirenikitzi. Temaita
InkItsIfInkefI IfoItsIvukuvukefI kempItu
kotakarori tsirenikiri.
6
Pairani jotyaantake Pava aparoni
shirampari, ipaita Juan.
7
IfIItuke uuven
tukotupuukefIfI IpuItuyeetzIfI KItuIn
kari," ufI onkuntyu InkempIsuntuyeetun
tyaarori maaroni iriyotaanteri.
8
Irika
Juan kaarira ipaitayeetziri Kitainkari.
Aa iriitake pokaintsiri iriaaventakoteri.
9
Tema aritake pokataike jaka kipatsiki
maperotzirori ikempitakotari kitainkari,
iriitakera kitainkatakotairiri atziriite.
10
Isaikapaintzi kipatsiki. Tema iriitake
ovetsikakero kipatsi. Iro kantamaitacha
te iriyotavakeri atziriite.
11
IsuIkImovetu
paintari isheninkamirinkaite. Iro
kantacha te iraakameethatavakeri.
12
IfIImu IkufutzI uukumeethututuItuvuke
riri, pairyaapiintanairiri ikempisantairi,
iriiyetakera ishinetake Pava itomiyetaari.
13
Itomi jovajaantayetairi Pava. Temaita
oshiyaro itomitantapiintayeta atziriite,
inevetankakiini, ikovi irovaiyantavaite.
Au IfI Puvu kovushItuInchufI IntomItun
tya.
14
Irika ipaitayeetziri aantsi,
jatziritake, isaikimoyetapaintai.
Kaminthaatziitantaneri inatzi. Kyaaryoori
onatzi iaanetari. (NuukuIte uujuuntu
kero itasorenka, ari okempitajaantakaro
itasorenka irapintzite itomi Ashitariri.)
15
Iriitake icheraaventapaakeranki Juan,
ikantapaake: Jirika noaaventakeri
pairani, nokantake: 'AutsIkItuke Impoyuu
tapaakyaanane, janaakovaitakena naaka,
tema iri etataikaro pairani tekeramintha
nontzime naaka.'"
16
Temu kumeethutzII
vaitake irirori, irootake aaantayetaarori
maaroiteni ikaminthaatziiyetapiintai.
17
Pairani, iriira Moiss-nI josunkInutukuu
veetakari Ikantakaantaitane. Iriima
JesucfIsto IfIItujuuntukefu neshInonkuye
tairi, irijatzi aavaiyetapaintzirori
kyaaryoori.
18
Tekatsira materone irieeri
Pava. Iriima irapintzite itomi Ashitairi,
itzimi saikimotajaantziriri, iriitakera
kamantairi aakaite ayotantaari tsika
ikanta irirori.
Ikamantantakeri Juan oviinkaataneri
(Mt. 3.11-12; Mr. 1.7-8; Lc. 3.15-17)
19
Ikanta judo-payeeni nampitarori
Jerusaln-ki, jotyuuntuke ompefutusofen
tsitaariite itsipataakeri Lev-mirinkaite,
iriyaate irosampiteri Juan, inkantapaakeri:
KAMEETHARI AANTSI JOSANKINATAKERI JUAN
150
*1.39: Kantakotachari jaka sheetyaake, irootake oshiyarori ikantaitziri pairani joveraaka
ooryaatsiri 10. *1.42: Ikantaitziri Cefas iaaneki arameo, irootake Mapi.
Niinkama eeroka?
20
Te iromanakotya
Juan, ikamantantake, ikantzi: Te naaka
Cristo.
21
Ipoa japiitaitziri josampiitziri,
ikantaitziri: Tsikama pipaitatyaaka?
Eerokama Elas-ni? Ikantzi Juan: Tera
naaka." Eekefo IshIntsItuItutzI josumpII
tziri: Eerokama Kamantantaneri
noyaakoneentari? Ikantzi: Te.
22
Ari
ikantaitziri: Niinkama eeroka?
Pinkamantena, inkene nonkamantapairi
naaka otyaantanari. IntsItyuu pInkumuntu
kotya.
23
Japiitanakero Juan, ikantzi:
Naakatakera cheraacheraatapaintsine
tsika te inampiitaro, inkantante: 'Povumee
thataineri Avinkatharite tsika inkenapaake,
pinkempitakaantero itampatzikaitziro
avotsi. Irootajaantake iaaventzitakari
pairani kamantantaneri Isaas-ni.
24
Ikanta irika irotyaantaneete
Fariseo-payeeni,
25
eekefo josumpItunukI
tziiri, ikantziri: Te Cristo pinatye eeroka,
te eeroka Elas, te Kamantaneri pinatye
eejatzi. Opaitama poviinkaatantantari?
26
Ari ikantzi Juan: IntuunI novIInkuutun
tamatsitaro naaka jiaa. Iro kantamaitacha
tzimatsi aparoni jaka pikarataiyakeri, kaari
piyotaiyeni,
27
IfIItukefu Impoyuutupuu
kyaanane. Te ufItuujute nuuku InkempItu
kaantyaana iromperatane onkantya
no-zapato-ryaantyaariri.
28
Maaroni iroka,
iro avisaintsiri pairani janta ipaitayeetziro
Betbara, intatsikeronta jiaa Jordn tsika
joviinkaatantziranki Juan.
Iroishate Pava
29
Okanta okitaitamanai jiaavairi Juan
ikenapai Jess, ikantzi: Jirika iroishate
Pava, iriira peyakotzirori iyaariperonka
atziriite.
30
Iriitake noaaventzitaka
nokantake: Aatsikitake shirampari
impoyaatyaanane, janaakovaitakena
naaka, tema iri etataikaro pairani
tekeramintha nontzime naaka.
31
Te
niyovetari naaka. Aa iro nopokantakari
noviinkaatante, onkantya iriyotantyaariri
Israel-mirinkaite.
32
Jiroka ikantanake
eejatzi Juan: NouutuIkefI TusofentsIn
kantsi ikenapaake jenoki ikempitakari
shiro. Jookantapaakari.
33
Tera niyovetari
naaka. Iro kantacha irika otyaantakenari
noviinkaatante, ikantakena: Aririka
piaake intzime iroshaaviinkatashitakeri
Tasorentsinkantsi irookantapaakyaari
iitoki, iriitakera kempitakaantyaarone
iroviinkantantyaarimi Tasorentsinkantsi.
34
Naakajaantake aakeri, Ifo nouuven
takotantariri tema Itomi Pava jinatzi.
Etanakarori jiyotaanetari Jess
35
Okanta okitaitamanai ari isaiki Juan
itsipatakari apite iriyotaane.
36
Ikanta
jiaavairi Jess ikenapai, ikantzi Juan:
Jirinta iroishate Pava.
37
Ikemavakera
apiteka iriyotaane Juan, joyaatanakeri
Jess.
38
Ari ipithokanaka Jess,
jiaatziiri joyaataiyakeri, ari ikantziri:
Tsikama piyaateka? Ikantaiyini
irirori: Rab (Iro ikantayeetziri
Iyotaaner), tsika pinampitaroka?
39
Ikantzi Jess: Pimpoke pieero.
Ikanta joyaataiyanakeri, jiaakero tsika
jinampitaro. Ari jimayimotapaintziri
tema aritake sheetyaake.
* 40
Irika
kemakeriri Juan, oyaatanakeriri Jess,
iriitake Andrs irirentzi Simn Pedro.
41
Ikanta Andrs, uputzIfo jIyuutushItunu
keri irirentzi, irika Simn, ikantapaakeri:
Noaataikeri Mesas (iro ikantaitziri
eejatzi, Cristo.)
42
Ipoa Andrs
jaanakeri Simn isaikira Jess. Ikanta
Jess jiaavakeri irirentzi Andrs,
ikantavakeri: Eeroka Simn, itomi
Jons. Iroaaka pimpaitaiya Cefas.'"
(Iro ikantaitziri eejatzi, Pedro.)
*
JUAN1
151
*1.48: Paitachari jaka pankirentsitapeshi, irootake ikantayeetziri higuera.
*1.51: Oshiyakaaventachari jaka ashitaryeeya inkite, tema aritake onkantake iriaayeetairi
inkiteveri, kaari kantavetachari irieetapiintaiteri. *2.3: Kantakotachari jaka jimiretaitari,
irootake vino. *2.6: Kantakotachari jaka 50 litro pashine 60 litro jiaa, irojatzi oshiyarori
ikantaitziri pairani 2 cntaro pashine 3 cntaro.
Ikaimaitakeri Felipe ipoa Natanael
43
Okanta okitaitamanai, jatake Jess
Galilea-ki. Ari jiaakeriri Felipe,
ikantapaakeri: Poyaatena.
44
Irika
Felipe, Betsaida-satzi jinatzi, irojatzi
inampi Andrs eejatzi Pedro.
45
Ikanta
Felipe, jiyaatashitanakeri Natanael,
ikantapaakeri: NouutuIkefI josunkInutu
kotakeri Moiss-nI juntu IkuntukuuntuItu
neki, itzimi josankinatakotzitakari eejatzi
kamantantaneriite. Iriitake itomi Jos,
Nazaret-satzi.
46
Ari ikantzi Natanael:
Tzimatsima kameethashireri janta
Nazaret-ki? Ikantzi Felipe: Pimpoke,
pieeri.
47
Ikanta Jess jiaavakeri
ipokake Natanael, ikantanake: KuukItu
taike irika Israel-mirinkajanori, tera
inthaiyanetya.
48
Ari ikantzi Natanael:
TsIkumu juntu pIuunuku pIyotuntu
nari? Ikantzi Jess: Noaakemitya
tekeramintha inkaimemi Felipe pisaiki
pankirentsitapeshiki.
* 49
Ikantanake
Natanael: Rab, Eerokatake Itomi Pava,
eerokatake Ivinkatharite
Israel-mirinkaite!
50
Ikantzi Jess: Iro
pIkempIsuntuntumutsItunukufI nokuntu
kemI 'nouukemI pIsuIkI punkIfentsItupe
shiki. Iro kantacha, arimaitaka piaake
pashine anayerone iroka.
51
Eekero
ikantanakitzi Jess: Ari piaakero
ashitaryeeya inkite. Ari impipiyataiyeni
maninkariite iraniiryaashiteri Itomi
Atziri.
*
Aavakaantsi Can-ki
2
1
Okanta mavatapaintsiri kitaite ari
jaavakaitakari nampitsiki paitachari
Can, saikatsiri Galilea-ki. Ari osaikakeri
eejatzi iriniro Jess janta.
2
Ari
IkuImukuuntuItukefI eejutzI Jess ItsIputu
nakari iriyotaanepayeeni.
3
Ikanta
joimoshirenkaiyani, thuutupuuku jImIfetuI
yarini. Ipoa iriniro Jess, okantakeri
otomi: Thaatapaaka imire.
* 4
Ikantzi
irirori: Tsinan, OpuItumu pIkuntuntu
nari naaka? Au tekefu omonkufupuIte
tyaata noaakantantya.
5
Okantanakeri
iroori ikaratzi pakotantatsiri: Panterora
onkarate inkantemiri notomi.
6
Ari
othointaka janta 6 kovitzi mapinatatsiri,
iro jovantapiintari judo-payeeni jiaa
ikivayetantari inkitevathatantyaari. Iroka
kovitzi, tzimayetatzi antetachari 50 litro
jiaa, pashine 60 litro.
* 7
Ikantanakeri
Jess ikaratzi pakotantatsiri: Pijaikite
jiaa maaroni kovitzi. Ijaikiperoyetakero
kovitzi.
8
Ipoa ikantzi Jess: Pinkitanake
iroaaka kapicheeni, paanakeneri
amenakaantzirori oimoshirenkaantsi. Ari
ikantaiyakero.
9
Ikuntu IfIku umenukuuntzI
rori oimoshirenkaantsi ikemaantavakaro
kupIcheenI jImIfeetufI otzImI peyunuIn
chari ojiaaveta, te IfIyote tsIku okenuko
tapaake irooperori jimireetari. Intaani
jiyotaiyini pakotantatsiri, tema iriiyetake
jaikitakerori jiaa. Ipoa irika
amenakaantzirori oimoshirenkaantsi,
ikaimakeri aavakaachari,
10
ikantziri: Iro
jumeyetufI utzIfIIte jetupIIntufo Ipukotun
tziro irooperori jimireetari, aririka
inkematziitaiyakyaani oimoshirenkachari,
ari impakotantayeetero jentaakyaari.
Irooma eeroka povapithaantakaro
irooperori jimireetari irojatzi iroaaka.
11
Iroka jantakeri Jess nampitsiki Can
saikatsiri Galilea-ki, iro etanakarori
itasonkaventantzi ari joaakantzirori
ishintsinka. Ari ikempisantaperotanakeri
iriyotaanepayeeni.
JUAN1,2
152
*2.14: Kantakotachari jaka ipirapayeeni iriitake buey ipoa oisha. *2.14: Ikaratzi
pokayetatsiri Jerusaln-ki, jamayetzi iireekite ipoaakaayetari inampiiteki irirori. Iro okovantari
iriyomparityaari iireekiteki Jerusaln-ki, onkantya iramanantantyaari piratsipayeeni
impometeneriri Pava.
12
Ikanta okaratapaake iroka, jatanake
Capernaum, itsipatanakaro iriniro,
irirentzipayeeni, eejutzI IfIyotuunepu
yeeni. Te osamani isaikapainte janta.
Jomishitoviri Jess pimantayetatsiri
tasorentsipankoki
(Mt. 21.12-13; Mr. 11.15-18; Lc. 19.45-46)
13
OkufIkItzImutuI joImoshIfenkupIIn
tantarori judo-payeeni Anankoryaantsi.
Jatake Jess Jerusaln-ki.
14
JIuupuu
keri tasorentsipankoki iyomparitariri
ipirapayeeni, ipoa ishironepayeeni. Ari
isaikayetakeri eejatzi iyomparitariri
kireeki.
*
* 15
Ikanta jiaapaakeri,
jampithatake Jess ipasamento, jomIshI
tovakeri maaroni iyomparitachari
tasorentsipankoki, ari itsipataakeri
ipirapayeeni. Josokitakeri iireekite
ikaratzi iyomparitariri kireeki, jotutsIn
kitakeri isaikamentopayeeni.
16
Ikuntu
keri Jess iyomparitariri ishirone:
Paanairi pipira! ITe ufIte pInkempItu
kuuntefo Ipunko AshItunufI Iyompufen
tsipanko!
17
Ari ikinkithashiretanakero
iriyotaane okaratzi josankinayeetakeri,
kantatsiri:
Iniroite nonkisakotyaaro pipanko.
18
Ikanta judo-payeeni ikantanakeri
Jess: Intsityaa poaakena iroaaka
pIntusonkuventunte onkuntyu nouun
tyaamiri omapero otzimi pishintsinka
pimatantakarori iroka.
19
Ikantzi Jess:
Pimporokero iroka tasorentsipanko, ari
avisavetakya mava kitaite, ufI nontzInu
gairo eejatzi.
20
Ikantaiyini
judo-payeeni: Aa okaratzi 46 osarentsi
jantavaitaitzi jovetsikayeetantakarori
iroka tasorentsipanko, Impou pIntzInu
gairoya eeroka onkarate mava kitaite?
21
Iroka tasorentsipanko jiaaventakeri
Jess, iro ikantakotzi ivatha irirori.
22
Ikanta itzinagaaranki Jess, IkInkIthu
shiretanairo iriyotaaneete iroka otzimi
jiaaventzitakari. Ifootuke IkempIsuntu
perotantanakarori Osankinajanorentsi,
eejatzi okaratzi ikantayetakeri Jess.
Maaroiteni jiyoshiretzi Jess
23
Eenirora isaiki Jess Jerusaln-ki
joimoshirenkaitziro Anankoryaantsi,
osheki kempisantanakeriri jiaayetakeri
itasonkaventantake.
24
Iro kantacha Jess,
te iraventaashiretyaari irikaite, tema
jiyoshiretziri maaroiteni.
25
Te onkovu
jaantya Jess inkamantayeeteri tsika
ikantashireyeta atziriite, uu jIyoshIfetu
yetziri irirori.
Jess ipoa Nicodemo
3
1
Tzimatsi aparoni Fariseo ipaita
Nicodemo, iriiperori Judo jinatzi.
2
Ikanta irika jatake tsireni irieeri Jess.
Ikantapaakeri: Rab, niyotaiyini iri Pava
otyaantakemi piyotaayetena, tema tekatsi
kuntefone Ifuntefo okufutzI pouukuntu
keri eeroka, eerorika itsipashiretari
Pava.
3
Ari jakanake Jess, ikantziri:
Intsityaa pinkempisantavakena.
Itzimirika kaari apiitairone intzimai,
eerora jieero impinkathariventantai
Pava. Omaperora.
4
Ikantzi Nicodemo:
Kantatsima irapiitairo intzimai aparoni
shirampari antarikitaintsiri? Arima
onkantake inkyagai eejatzi othomonteki
iriniro, inkene irapiitairo intzimai?
5
Ari
jakanake Jess, ikantziri: Itzimirika
kaari tzimaatantaiyaarone jiaa,
kuufIfIku IntzImushIfetukuuyete Tusofen
tsinkantsi, eefofu jIeefo tsIku IpInkuthu
JUAN2,3
153
*3.5: Okaratzi aaventakotachari jaka intzimaatantaiyaaro jiaa, tzimatsi
oshiyakaaventayetachari: (1) Tzimatsi kantatsiri iri aaventakotacha ikaratzi oviinkaatanaachari
jovashaantanairo kaariperori. (2) Tzimatsi kantatsiri iro aaventakotacha itzimaare eenchaaniki.
(3) Tzimatsi kantayetatsiri iri aaventakotacha Tasorentsinkantsi, tema aaakotapiintakeri
Tasorentsinkantsi joshiyakaaventayeetziri jiaa. *3.13: Tzimatsi osankinarentsi kantatsiri
Itomi Atziri saikatsiri inkiteki.
riventantai Pava.
* 6
IkufutzI jovuIyuntuye
tziri atziriite, atziri jinatzi. Iriima ikaratzi
tzimantaariri Tasorentsinkantsi, tusofen
tsishire ikantanaa.
7
Eefo okompItzImo
tami nokantakemi: 'OntzImutye pupIIye
tairo pintzimayetai.
8
Okempitara
tampyeenka otasonkantapiintzi tsika
okovakaaro. Pikemavetaro oyameninka,
temaita piyote tsikarika okenapaake,
tsikarika iyaatziro. Ari ikempiyetari
eejatzi ikaratzi intzimashiretakaayetairi
Tasorentsinkantsi.
9
Japiitanakero
Nicodemo josampitziri: Tsikama
okantakotaka iroka?
10
Ikantzi Jess:
Eeroka, iyotaapiintziriri
Israel-mirinkaite, tema piyote tsika
okantakota iroka?
11
Noaaventaiyimiro
okaratzi niyotakoyetziri. NouuventuIyI
miro okaratzi nokitapiintajaantari. Iro
kantamaitacha te pinkempisantaiyeni
eerokaite nokantayetzimiri. Omaperora.
12
Tera pinkempisantena noaaventzimiro
osavisato, Ifo ovutsIpefo eefo pIkempI
santana aririka noaaventemiro
inkitesato.
13
Tekatsira aparoni jataintsine
inkiteki, IntuunI ItzImI upufonI poeen
chari inkiteki. Iriira aaaventzi, Itomi
Atziri.
* 14
Tema pairani Moiss-ni
jovatzikakotakeri maranke tsika te
inampiitaro, ari inkempitayeeteriri eejatzi
Itomi Atziri, ontzImutye IfovutzIkukoyee
teri irirori,
15
onantyaari inkaaaneyetai
inkarate kempisantairine.
Jetakotaari Pava maaroite osavisatzi
16
Tema jetakoperokitaari Pava
osavisatzi, ishinetakeri irapintzite Itomi
inkamimenteri, Ifo eefo Ikuumuneyetun
taa inkarate kempisantairine, aa
inkaaaneyetai.
17
Tema Pava te iro
irotyaantantyaariri Itomi jaka kipatsiki
iriyakoventayetairi osavisatzi, aa
irovavisaakoshireyetaatyeeri.
18
Ikaratzi
kempisantairine Itomi Pava, eero
jiyakoventayeetziri. Iriima itzimi kaari
kempisantayetaatsine, aritakera
iriyakoventayeetairi, okantakaantziro te
inkempisantairi irapintzite Itomi Pava.
19
Maaroni kaari kempisantatsine,
aritakera iriyakoventayeetakeri, tema
jantapiintatziiro kaariperori. Tema
jareevetapaintaranki kipatsiki ipaiyeetziri
Kitainkari, iro ikovaperotajaantanake
tsirenikiri, jimanintavakeri Kitainkari.
20
Maaroni antayetzirori kaariperori
ikisaneentatziiri ipaiyeetziri Kitainkari.
IkoImentuvuItu onkuntyu eefo jIyotukoye
tantaro jantayetziro kaariperori.
21
Iriima
itzimi matapiintanairori kyaaryoori,
javentaatziitari Kitainkari, onkantya
IfIeetuntyuufIfI juntuvuIventupIIntunuu
tziiri Pava.
Iraapatziyaminthare iimentaitari
22
Ikanta okaratapaake iroka, jatanai
Jess Judea-ki itsipatayetanaari
iriyotaane, ari ikaratakeri joviinkaatantzi.
23
Matzitacha eejatzi Juan joviinkaatantzi
irirori Enn-ki, tsika okarikitapai Salim,
tema janta ari otzimaperotziri jiaa.
Ikaratzi jatayetaintsiri janta, jovIInkuu
yeetavakeri.
24
Temu tekefu Ifuukuuntu
yeeteriita Juan irashitakoiteri.
25
Ikanta tsika ikaratzi iriyotaane Juan
jiaanaminthatake aparoni Judo tsika
onkantya inkitevathayeetantyaari.
26
Ipoa jiyaataiyakeni isaiki Juan,
ikantapaakeri: Rab, irintaranki
JUAN3
154
*4.6: Ikantayeetziri jaka ooryaa tampatzika, iroojatzi ikantaitziri pairani joveraaka ooryaa
6.
tsipatakamiri intatsikero jiaa Jordn,
tsika itzimi piaaventakotakenari,
joviinkaatantatzi iroaaka irirori, osheki
atziriite pokashitziriri.
27
Ari jakanake
Juan, ikantzi: Tsikara ikanta piaakeri
irika, tera ompoaashivaitya, aa iri Pava
iriiperotakaakeri.
28
Eerokayetake
kemajaantakena nokantakeranki: Te
naaka Cristo, uu IntuunI jotyuuntuItu
kenu neevutupuukefI IfIfofI nouuventu
koteri.
29
Thame noshiyakaaventemiro:
aparoni aavakaantsiki, iri aapiintziro
tsinane itzimi iimentaitari. Iriima
itsipaminthare, eero jiaaperovaita
irirori, intaani inkimoshiretanake
inkemakeririka iaavaitanake jimetsi. Ari
nokempitzitakari naaka iroaaka, te
niriiperovaite, iro kantamaitacha, antaro
nokimoshiretake.
30
Eekerora iriyaatatye
iririiperote irika, irooma naaka ari
nompairaniityaakoteri.
Itzimi poeenchari jenoki
31
Itzimi poeenchari jenoki janayiri
maaroiteni. Iriima nampitarori kipatsiki,
osavisatzi jinatzi, jiaaventashitapiintaro
osavisato. Iriima poeenchari inkiteki
janayiri maaroiteni,
32
jiaaventakotziro
okaratzi jiiiri, okaratzi ikemiri. Iro
kantamaitacha eero ikempisantaitziro
okaratzi jiaaventziri.
33
Iro kantacha
inkarate kempisantanairine, ufI IfImutu
nakya irirori iaaventanakeri Pava
kyaaryoori jinatzi.
34
Itzimi jotyaantakeri
Pava, iaane Pava jiaaventzi. Tema
Puvu jothotyIIfo InumpIshIfetukuuntun
taro Itasorenka.
35
Irika Ashitairi
jetakotari Itomi, ipinkathariventakaakeri
maaroiteni tzimayetatsiri.
36
Itzimirika kempisantanairine Itomi,
ari inkaaanete. IfIImu kuufI kempIsun
tairine Itomi, eero ikaaanetai irirori,
intaani irapeshitaiyaaro irovasankitagairi
Pava.
Jess ipoa Samaria-sato
4
1
Ikanta Fariseo-payeeni ikemaiyake,
ikantaitzi: Tzimake osheki
iriyotaane Jess, joviinkaatake osheki
atziriite, janaanakeri Juan. Jiyotake
irirori Jess okaratzi ikemaiyakerini
Fariseo.
2
(KuufImucheenI Jess ovIInkuu
tantatsine, aa iriyotaaneete inatzi.)
3
Irootake Jess ishitovantanakari
Judea-ki, ipiyaaro Galilea-ki.
4
Ari
eentathakitziri inkenanairo iipatsiteki
Samaria-satzi.
5
Irojatzi jareetantakari
aparoni nampitsi saikatsiri Samaria-ki
opaita Sicar, iro tsipanampitarori iipatsite
pairani Jacob-ni ipanairiri itomi, Jos.
6
Ari osaikiri jiaa iiyakotane Jacob-ni.
Tema jimakokitakera Jess janiitake,
isaikimotapaakero jiaa, joveraaka
ooryaa tampatzika.
*
7
Ari opokake aparoni Samaria-sato
onkaye jiaa. Ikantziro Jess: Pimpena
jiaa niravake.
8
Tema jiyaataiyatziini
iriyotaane nampitsiki iramanante
ovaritentsi.
9
Maaroni Judo-peroriite te
jaapatziyari kameethaini
Samaria-satziite. Ari akanakeri tsinane
okantanakeri: Tsika pinkenakairoka
eeroka, Judo pinatzi, ipoa pikampitana
naaka Samaria-sato nompemi jiaa?
10
Ari jakanakero Jess, ikantziro: Arimi
piyote opaita ipantziri Pava, ari
piyoterimi kampitakemiri jiaa, eerokara
kampitenanemi naaka. AfItuke nompuke
miro jiaa aaakaantatsiri.
11
Okuntu
nake tsinane: Pinkathar, tekachaajatake
pinkitantyaari jiaa, inthomoi okantaka
omoro, tsikatya payeroka pimpenari
jiaa aaakaantatsiri?
12
Iri acharineete
Jacob-ni panairori pairani iroka jiaa,
JUAN3,4
155
irootake jimiretajaantakari irirori, irojatzi
jimireyetaka itomipayeeni, jImIfeyetu
karo eejatzi ipiraite. Panayirima
eeroka?
13
Jakanakero Jess, Ikuntunu
kero: Maaroni miretarori iroka jiaa,
eero opeya imiretzi.
14
Iriima itzimi
miretakyaarone jiaa nomperiri naaka,
eerora jimirenetai. Tema jiaatatsiri
nopuntzIfI nuuku ufI oshItovuushIfetuntuI
yuufI onkempIvuItyuufo oshItovuutuntu
tyeeyaarimi jiaa aaakaantatsiri.
15
Okantzi tsinane: Pinkathar,
pimpenaro naaka iroka jiaatatsiri, eero
napiitantaaro nomiretai, eefo nopIpIyu
vaitanta jaka nonkaye jiaa.
16
Ari ikantziro Jess: Piyaate,
pinkaimeri piime, impoa pimpiyake
jaka.
17
Okantzi tsinane: Tekatsi
noime. Ikantziro Jess: Kameetha
pikantake, te intzime piime,
18
tema
tzimavetaka pairani ikaratzi 5 piime.
Iriima itzimi pitsipatari iroaaka, kaarira
piime. Omaperora okaratzi pikantake.
19
Okemavakera ikantakero, okantanake
tsinane: Pinkathar, niyotanakemi naaka
kamantantaneri pinatzi.
20
Pairani
nocharineete Samaria-sutzIIte jIuupInku
thatapiintakeri Pava jaka, otzishikira. Iro
kantamaitacha eerokaite Judo-perori
pikantaiyini janta Jerusaln-ki, ari
aaapinkathatapiintairiri.
21
Ikuntunu
kero Jess: Pinkempisantavake tsinane,
irootaintsira piaapinkathayetairi
eerokaite Ashitairi, eero okovajaanta
pimpoke jaka otzishiki, eero okovajaanta
piyaate eejatzi Jerusaln-ki.
22
Omupefo
vetatya, te piyotaiyerini eerokaite ipaita
piaapinkathatapiintziri. Irooma naakaite
niyotziri itzimi noaapinkathatziri. Tema
irika intzime ovavisaakotantatsine, judo
irinatye.
23
Iro kantacha, irootzimataintsi.
IfIItuke Ifouukufu uupInkuthutujuuntzI
fIfI AshItuIfI ItzImI uupInkuthushIfetutuI
tziriri. Tema iriiyetake ikoviri Ashitairi
aapinkathayetairine.
24
Pava iriijatzi
Tasorentsinkantsi, kaari koaatatsine.
Inkarate aapinkathayetairine, ontzImu
tye iaapinkathashiretairi, te onkovujuun
taiya irantayetairo koaayetatsiri.
25
Okantzi tsinane: Niyotzi naaka, ari
impokakeri Mesas, ipaiyeetziri Cristo.
Aririka irareetakya irirori, ufI Inkumuntu
paakairo maaroni tsika okantakota.
26
Ikantzi Jess: Naakatake, itzimi
aanatajaantakemi.
27
Ari jareetaiyapaani iriyotaane.
Ipampoyaaminthatapaakeri jiaapaakeri
ikinkithavaitakairo tsinane. Ifo kuntumuI
tacha tekatsi osampitapaakerine opaita
okoviri tsinane, tsikarika opaita
ikinkithavaitakairori.
28
Ari ookanakero
tsinane oyovitenaki, jatake nampitsiki,
okantapaakeri atziriite:
29
Pimpokaiyeni
pIeefI upufonI shIfumpufI ItzImI Iyotuke
narori maaroni nantayetakeri pairani.
Kaarima ikantaka Cristo?
30
Ikanta
ishitovaiyanakeni atziriite nampitsiki,
pokaiyanakeni isaikakera Jess.
31
Ari ipankiventaiyarini iriyotaane,
ikantziri: Rab, poya!
32
Ikantzi Jess:
Tzimatsi opaita novari naaka, te
pieeyeroni eeroka.
33
AfI josumpItuvu
kaayetanaka iriyotaane: Tzimatsima
ipaita amakeneriri irovarite?
34
Iro
kantacha Jess, ikantanake: Iro
nokempitakaantari novarite naaka
nantero ikoviri itzimi otyaantakenari,
ontzImutye nonthonkefo eejutzI untuvuI
rentsi ipakenari.
35
JIfoku pIkuntupIIntuI
yini eeroka: Kapatapaaka 4 kashiri
osampatantyaari pankirentsi. Iro
kantacha naaka nonkantemi pamene
pankirentsimashiki, ufItuke sumpuInku
take ontzimatye aavatya.
36
Inkarate
antavaitatsine iraavatero pankirentsi ari
impinayeetairi. Okaratzi pankirentsi
IfuuvuyeetuIfI IfIIyetukefu oshIyukuuven
tacha inkarate kaaanetatsineri. Iroora
InkImoshIfetuntuIyuufI ItzImI punkItuke
rori intsipataiyaari itzimi aavatairori.
JUAN4
156
*4.52: Kantakotachari jaka itainkanake ooryaa, irootake ikantayeetziri pairani hora 7.
37
Temu omupefotutyu Ifoku joshIyukuu
ventaitakeri, ikantaitzi: Tzimatsi aparoni
itzimi pankitakerori, tzimatsi pashine
intzime aavatairone.
38
Notyaantakemi
naaka piyaate eerokaite paavayetairo
kaari pipomerentsiventa pantavaiventero.
Temu tzImuyetutsI pushIne punkIventuku
rori jantavaiventakero. Eerokayetake
anintagaarori irantavaitane irikaite.
39
Tema osheki Samaria-satzi saikatsiri
nampitsiki kempisantavakeriri Jess
okantakaantziro tsinane okantantapaake:
Jiyotakenarori maaroni nantayetakeri
pairani.
40
Ikanta Samaria-satziite,
jareetaiyapaakani ipankinatapaakari
Jess isaikimotanakeri inampiki. Ari
jimatakero Jess, apite kitaite isaikanake,
41
osheki pashine kempisantanaintsi
ikemajaantakerira iriroriite okaratzi
ikantayetziri Jess.
42
AfI Ikuntuyeetunu
kero tsinane: Kempisantayetaana naaka
iroaaka, tefu Ifo IntuunI nonkempIsun
tantaiyaari okaratzi pikamantapaakena,
aa naaka kemajaantairi okaratzi
ikantayetziri. Niyotaiyeerini eejatzi
omupefotutyu IfIItuke ovuvIsuukoshIfe
tantaatsine jaka kipatsiki, iriitake Cristo.
Jovashinchagairi Jess itomi aparoni jevari
43
Ikanta omonkarataka apite kitaite
isaikapaake Jess Samaria-ki, avisanake
iriyaatero Galilea-ki.
44
Tema iri Jess
kantajaantaintsi: ApufonI kumuntuntu
nefI te IfIuupInkuthuyeetefI InumpIjuno
riki.
45
Ikanta jareetaa Galilea-ki, osheki
jaakameethayeetavairi janta, tema ari
ikaratake jiyaataiyake Jerusaln
joimoshirenkiro Anankoryaantsi,
jiaakero maaroni jantayetakeri Jess
janta.
46
Ari jareetaari Jess janta Can-ki
saikatsiri Galilea-ki, tsika ipeyakero jiaa
okempivaitanakaro jimireetari. Tzimatsi
janta aparoni iriiperori jevari, muntsIyu
taintsiri itomi janta Capernaum-ki.
47
Ikanta irika jevari ikemakotakeri Jess
ari jareeta Galilea-ki ipoagaaro
Judea-ki, jiyaatashitanakeri irieeri.
Ipankinatapaakari, iriyaate ipankoki,
irovashinchagairi itomi, irootaintsi
inkamake.
48
Opaitama kaari pikempisantantana
eerokaite? Pikovajaantziya noaakemiro
kaari piaapiintzi pairani, pikovajaantzi
notasonkaventantavake.
49
Iro kantacha
jevari ikantanakeri: Pinkathar,
thameeta iroaaka, tekera ikamanakeeta
notomi.
50
Ipoa ikantzi Jess: Pimpiye
pipankoki. Eshitakotai pitomi.
Ikempisantanake shirampari okaratzi
ikantakeriri Jess, piyanaka.
51
IpIyumIn
thaita ipankoki, jomonthuukufI Ifompefu
taneete, ikantavairi: Eshitakotai
pitomi!
52
Josampitanakeri irirori tsika
joveraa ooryaa jamataakoneentantanaari
itomi, ikantaiyini iromperatane:
Chapinki, itainkanakera ooryaatsiri, ari
avisanakeri ikatsirinkavaitzi.
* 53
Ari
ikinkishiretanakero ashitariri aritake
joveraakari ooryaatsiri chapinki
ikantakeri Jess: Eshitakotai pitomi.
Iroora ikempisantantanakari irirori, ari
okempItunukufI eejutzI muufonI IshenIn
kamirinkaite irirori ikempisantanakeri
Jess.
54
Irootakera apitetaintsiri
joaakantziro Jess itasonkaventantzi
jareetaara Galilea-ki ipoagaaro
Judea-ki.
Kisoporokiri Betesda-satzi
5
1
Okanta okarayetapaake iroka,
joImoshIfenkuIyuunI Judo Jefusu
ln-ki. Ari jiyaatzitakari eejatzi Jess.
2
Janta Jerusaln-ki, ufI osuIkIfI jovuun
kanaayeetziro jiaa ipaitayeetziri
iaaneki hebreo Betesda. Tzimatsi
JUAN4,5
157
okaratzi 5 opankoshetaaniki. Ari
otsipanampitaro osaiki ashitakorontsi
ipaitayeetziri Oisha.
3
Ari ipiyotakari
osheki mantsiyari, mavityaakiri,
kisoporokiri, ethofIvuItutsIfI jonofyuuye
taka kipatsiki joyaaventaro oshevaate
jiaa.
4
Tema ikantayeetzi: Inatzi
ipokapiintzi maninkariite ishevaatakairo
jiaa, intzimerika etanakyaarone
impiinkaatantakyaaro jiaa oshevaatara,
aritake ireshitakotanai jimantsiyavaitzi.
5
Tzimatsi janta mantsiyarimashiki
aparoni tzimakotaintsiri 38 osarentsi
imantsiyavaitake.
6
Ikuntu Jess jIuupuu
keri jonoryaaka, jiyotapaake osamani
okantaka jimantsiyavaitake irika,
josampitapaakeri, ikantziri: Pikovima
peshitakotai?
7
Ari jakanake mantsiyari:
Pinkathar, te IntzIme ImpuItyu ovIInke
nari aririka oshevaapaitetya jiaa. Tema
nokovavetapiintara nompiinkaatemi
naaka, aritake janaakotakena pashine
ipiinkaatake irirori.
8
Ari ikantzi Jess:
Pintzinaye, paanairo ponoryaamento,
piyaatai.
9
Apathakero jeshitakotanai
irika, jaanairo ironoryaamento, aniitanai.
Iro kantacha, temu kItuIte jImukofyuun
taitari onatzi,
10
ikantakeri judo-payeeni
irika shirampari eshitakotaatsiri: Kitaite
jimakoryaantaitari onatzi iroaaka, te
oshInetuuntsIte puunuIfo ponofyuu
mento.
11
Jakanake irika shirampari,
ikantzi: Irinta itzimi ovashinchagaanari,
ikantakena: Paanairo ponoryaamento,
piyaatai.'"
12
Ari ikantaiyanakeni Judo:
Niinka kantakemiri: Paanairo
ponoryaamento, piyaatai?'"
13
Iro
kantacha irika shirampari te iriyoteri
niinka ovashinchagairiri, tema te
iriaavairi Jess tsika ikenanake,
ipiyotaiyakanira atziriite janta.
14
Ipoa
Jess jIuguIfI shIfumpufI juntu tusofen
tsipankoki, ari ikantziri: Pinkeme,
aritake eshitakotaimi iroaaka, eerora
papiitairo pantairo kaariperori, ari
onkuntyu eefo uvIshImotuntumI koveen
kaperotatsiri.
15
Ikanta irika shirampari
jatanake, ikamantakeri judo-payeeni
iriitakera Jess itzimi ovashinchagairiri.
16
Iro opoaantari ikovi judo-payeeni
iroveri Jess, tema jovashinchaantake
kitaite jimakoryaantaitari.
17
Iro
kantamaitacha, ikantanake Jess: Ari
ikantaitatyaani jantavaitzi Ashitanari, ari
nokempitzitari eejatzi naaka nantavaitzi.
18
Irootakera, ikovaperotantanakari
judo-payeeni iroveri Jess, tema te
intaani jantavaitantakaro kitaite
jimakoryaantaitari, aa joshiyakotakari
Pava, ikantakera Jess iriitake Pava
jiritajaantari irirori.
Ishintsinka Itomintari Pava
19
Ipoa Jess jakanakeri, ikantzi: Irika
Itomitari Pava tekatsi irantashivaitya
irirori ikovakaanekiini. Intaani jantziro
okaratzi jiaakotziriri Ashitariri. Maaroni
okaratzi jantziri Ashitariri, irojatzi
jantziri Itomi. Omapero.
20
Tema
jetakotari Ashitariri irika Itomitari,
joaakiri maaroni jantayetziri irirori.
Eekero iroaakatyeeri tsikarika
opaiyetari iniroitetatsiri, irootake
pimpampoyaaminthataiyerine eerokaite.
21
Tema ikempitara Ashitariri jovauuye
tziri kaminkari, ikaaanetakairi, ari
ikempitari eejatzi Itomitari, Ifuuukuuye
teri inkoveri irirori.
22
Tefu IfIyukoventun
tatsine Ashitariri, aa iri Itomi ishinetake
iriyakoventantai,
23
ari onkantya
maaroiteni iriaapinkathayetantyaariri
Itomi ikempitaayeetzirira Ashitariri.
Itzimi kaari aapinkathatairine Itomitari,
tera jiaapinkathatzitari Ashitariri, itzimi
otyaantakeriri.
24
Itzimirika ovayempitatairone
nokantayetziri, impoa inkempisantanairi
itzimi otyaantakenari, aritake inkauune
shireyetai. Eero jovasankitaavaitaitziri,
tema karatapaake ikaamanevaitzi,
JUAN5
158
kaaane ikantayetaa. Omapero.
25
IfootzI
mataintsira omonkaratya, Ifouukutujuun
take, inkemapaitetairo kamashireriite
iaane Itomi Pava. Inkarate kemavairone,
aritake iraaashireyetai. Omapero.
26
Temu IkempItufu AshItufIfI juuukuun
tajaantzi, iro ishinetaakeriri eejatzi Itomi
iraaakaante irirori,
27
ishinetakeri eejatzi
iriyakoventantai, tema iriitake Itomi
Atziri.
28
Eero pipampoyaaminthatashitaro
iroka. Tema irootzimataintsi omonkaratya
inkemayetantaiyaarori kaminkariite
iaane,
29
ari impiriintayetanake tsika
ikitayetaka. Ikaratzi antayetakerori
kameethari, ari inkaaaneyetai. Iriima
ikaratzi antayetapiintakerori kaariperori,
iraaayevetaiya irovasankitaayeetairi.
aayetajaantakeriri Cristo
30
Tefu nuntushIvuItufo nuuku nokovu
shitari, iri Ashitanari shinetanarori
namenakotemi. OkufutzI nokuntukoventun
tziri tampatzika okantaka, tema te
nantashivaityaaro nokovakaari naaka, aa
iro ikoviri Ashitanari otyaantakenari.
31
Naakami kinkithatakovaitashitachane
apaniro, tekutsIfu upuntyuufone nokInkI
thatakovaivetaka.
32
Iro kantamaitacha
tzimataitatsi pashine kinkithatakotanari,
niyotzi irootake kyaaryooperotatsiri
okaratzi ikinkithatakotakenari irirori.
33
Omaperovetatya iaaventakena Juan
potyaantantakariranki irosampitakiteri.
Tema okaratzi ikinkithatakotavakenari
omaperotatya.
34
Iro kantacha tera iro
noaaventamatsite iroaaka okaratzi
IkInkIthutukotunufI upufonI utzIfI kempItu
kariri Juan. Aa iro noaaventataitzi
matzirori ovavisaakoshiretaimi.
35
Tema
Juan ikempivetakari aparoni ootamentotsi
itzimi kitainkatapaintsiri. Ifo pIkovupuIn
tziri eerokaite panintaavakyaaro
ikempitari kitainkari.
36
Iro kantacha
tzimatsi kinkithatakotanari naaka,
anayiriri Juan. Okaratzi nantziri naaka,
irootake ikantanari Ashitanari nantero,
iroora oaakantzirori iriira Ashitanari
otyaantakenari.
37
Ari ikempitakari
Ashitanari, itzimi otyaantakenari,
ikinkithatakotakena irirori, temaita
pinkempisantero iaane. Te pIuuvofotu
neteri.
38
Te onkyaantaajatyaami iaane,
tema te pinkempisanteri irotyaantane.
39
Amatsinka pikantaveta piaanatziro
Osankinajanorentsi, temu ufI poyuuko
neentarori piaayetairo pinkaaaneyetai.
Iro kantamaitacha, aa naakavetaka
okinkithatakotzi Osankinajanorentsi,
40
temaita pinkovayetaiyeni eeroka
paventaayetyaana onkantya pinkauune
tantaiyaari.
41
Te nonkokovatashityaaro
naaka intharomentavaityaana atziriite.
42
Aa niyotzitaiyami tsika pikantaiyani
eeroka, niyotzitami eejatzi te petakotari
Pava.
43
Naakatake jovake Ashitanari
nompoke nopairyagairo ivairo. Temaita
paakameethataiyenani eerokaite. Irooma
ufIfIku Impoke pushIne puIfyuushIvuItupuu
kyaarone ivairojanori irirori, iriiya
paakameethataiyerine.
44
Tsikama
pinkene pinkempisantaiyeni, eerokara
tharomentashivaitavakaacha, teya
pinkokovatero iri tharomentaventaiya
Pavajanori?
45
Eerora pikinkishirevaitashita
naakara thavetakotemine Ashitanariki.
Intzime thavetakotajaantaimine iriitake
Moiss-ni, itzimi paventaapiintayetaari
eerokaite.
46
Temu ufImI pInkempIsuntu
jaantakerimi Moiss-ni, ufItukemI pInkem
pisantavakenami naaka, tema naakatake
josankinatakotake Moiss-ni.
47
Irooma te
pinkempisantero okaratzi josankinatakeri,
tsikama pinkene pinkempisantero
onkarate nonkantayetemiri naaka?
(Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17)
6
1
Ikanta okaratapaake iroka,
montyaanaka Jess intatsikero
inkaare saikatsiri Galilea-ki, irojatzi
JUAN5,6
159
*6.9: Ikantaitzi jaka iroka tanta, iro jovetsikayeetake cebada. *6.19: Kantakotachari jaka
santhatake jimontyaakotaiyani, irojatzi ikantaitziri 5 terika 6 kilmetro, ikantaitziri eejatzi
pairani 25 terika 30 estadio.
ipaiyeetziri Tiberias.
2
Osheki atziri
oyaatakeriri, tema jiaayetakitziiri
itasonkaventantake jovashinchaayetairi
mantsiyariite.
3
Ipoa itonkaanake Jess
otzishiki, ari isaikapaake itsipayetakari
iriyotaane.
4
Irootake areetzimataiya
kitaite Anankoryaantsi, ufIpuIte joImoshI
renkapiintari judo-payeeni.
5
Ikanta
jamenapaake Jess, jiaatzi osheki atziri
oyaatakeriri, ikantakeri Felipe:
Tsikama amananteka ovaritentsi
ovakayaariri maaroni irika atziri?
6
Aa
josampitashitari Felipe iriaantyaariri
tsika inkante, tema jiyotajaantake Jess
opaita iranteri.
7
Ari jakanake Felipe,
ikantanake: Eerotya jantetaajata 200
denario amanantemi ovaritentsi, aa
eepIchokIInI IfovumutsItukyu upufopu
yeeni irikaite.
8
Ipoa ikantanake
Andrs, iriitake pashine iriyotaane,
irirentzira Simn Pedro, ikantzi:
9
Jirika
jaka aparoni eentsi amaintsiri 5 tanta,
apite shima. Iro kantacha, arima
irantetakyaari osheki atziri?
* 10
Ari
ikantzi Jess: Pinkanteri maaroni
isaikayete. Okataroshimashitatzi janta,
ari isaikaiyakeni. Ikarataiyini 5,000
shirampariite.
11
Ari jaakotanakero Jess
tanta, ipoa ikaratakero ipaasoonketakeri
Pava, ItsIpufyeetukenefI IkufutzI suIkumu
shitaintsiri. Ari ikempitaakeriri shima,
ipayeetakeri maaroiteni kovatsiri.
12
Ikanta ikemaiyapaakani maaroni,
ikantairi Jess iriyotaane: Paayetairo
opetoki okaratzi tzimakaantapaintsiri,
eero apaavaitanta.
13
Jiyoyaayetairo
iriyotaaneete, ijaikitai 12 kantziri opetoki
tzimakaantapaintsiri karavetachari 5
tanta.
14
Irikaite atziri, jiaakerora
itasonkaventakero Jess ovaritentsi,
ikantaiyanakeni: Omaperotaajatatya,
iriitakera irika Kamantantaneri itzimi
ishinetaitakeri impoke jaka kipatsiki.
15
Ifo kuntuchu Jess jIyotuke IshIntsI
ventuItutyeefI IfuuyeetunukefI ImpInku
thariventeri atziriite, eejatzi itonkaanai
otzishiki, inkene isaikavaite apaniro.
(Mt. 14.22-27; Mr. 6.45-52)
16
Ikanta osheetyaanake, oirinkaiyaani
inkaareki iriyotaane Jess,
17
otetaiyapaani
pitotsiki, montyaakotaiyaani iriyaatairo
Capernaum-ki. Aritake tsireniperotanake,
tekera impiyeeta irirori Jess.
18
Ari
otampyaatapaake, iniroite otamakaatanake
inkaare.
19
AfItuke sunthutuke jImontyuuko
taiyani, jiaatziiri Jess ipokashitairi
janiitantaaro inkaare. Antufo IthufovuIyu
nakeni iriyotaane.
* 20
Ikantapai Jess:
Naakatake, eero pitharovaiyini!
21
Kimoshire ikantaiyani jotetavairi
pitotsiki, tekera osamanite, uutukotuIyupuu
keni ikovirora irareetya.
Osheki atziriite amemenatakeriri Jess
22
Okanta okitaitamanai, IfojutzI IsuIkuIyu
keni atziriite intatsikero, jiyotaiyakeni iro
apinto pitotsi jimontyaantanaa iyotaariite,
te inkaratanairi Jess.
23
AfI ufeetukotuntu
paaka pashine pitotsi poaayetachari
Tiberias-ki, aataiyapaakeni tsika okarikitzi
jovuIyukunI tuntu chupInkI Ipuusoonkeven
takeri Avinkatharite.
24
Ikanta jieeyake te
isaike Jess, eejatzi iriyotaaneete, otetuIyu
nakani atziriite pitotsiki, jatake
Capernaum-ki inkokovatairi.
Ipaiyeetziri Jess
ovaritentsi aaakaantaneri
25
Ikanta jareetaiyapaakani intatsikero,
jiaapairi Jess, josampitapaakeri: Rab,
JUAN6
160
*6.31-58: Jaka tsika oaaventakota ovaritentsi, irootake ikantayeetziri pairani tanta. Ari
okempitari eejatzi, jiaaventakoyeetzirora pairani tanta, iroora jiaaventakoyeetzi maaroni
ovaritentsi. Iroovaitake akantapiintaiyini aakaite: Poya kaniri, tera intaani aaaventero kaniri,
aa tzimataitatsi eejatzi vathatsi oyaari.
tsikapaitema pipokake eeroka jaka?
26
Ikantanakeri Jess: Irootakera
pikokovatantanari eerokaite tema
pIkemuneentuIyukunI chupInkI povuIyu
kani, aa tera iro pikokovatantanari
pikemathatanakero notasonkaventantake.
Omapero.
27
Te ufIte pIuushIntsIventushI
vaitaro ovaritentsi thonkanetachari, aa
iro piaashintsiventya ovaritentsi
enitatsiri, ontzime kaaanetakaimine.
Iroora ovaritentsi ipantziri Itomi Atziri,
tema Pava, Ashitariri, IfIItuke jookotu
keri.
28
Ipoa josampiitanakeri, IkuntuI
tziri: Tsikama nonkantayetyaaka
noaashintsiventantaiyaarori ikoviri
Pava?
29
Jakanake Jess: Ikoviri Pava
pantayetairi, ontzImutye pInkempIsun
tairi irika itzimi jotyaantakeri.
30
Ipoa
josampiitanakeri eejatzi: Intsityaa
pIntusonkuventunte onuntyuufI nonkem
pisantemi? Opaitama pantayetakeri?
31
Pairani acharineete jovayetakaro janta
tsika te inampiitaro ipaiyeetziri man,
irootake okantziri Osankinarentsi:
Pava pakeri iroyaaro ovaritentsi
paryeentsiri inkiteki.
*
32
Jakanake Jess, ikantzi: Okaratzi
ovaritentsiperotatsiri poeenchari
inkiteki, kaarira Moiss-ni panterone.
Aa iri Ashitanari payetemirone. Omupe
rora.
33
Tema irika ovaritentsi ipantziri
Pava, iriitakera poeenchari inkiteki, iri
kaaanetakaayetairine osavisatziite.
34
Ari ikantayeetanakeri: Pinkathar,
pimpapiintenaro iroka ovaritentsi.
35
Ikantzi Jess: Nuukutukefu ovufIten
tsi kaaanetakaantaneri. Inkarate
oshentashiretainaneri naaka, eero
itashaavaitai. Inkufute kempIsuntunuI
nane naaka, eero jimirevaitai.
36
Tema
aritake nokantaiyakemi, temuItu pInkem
pIsuntuIyenu okuntuvetuku pIuuvetu
kana.
37
Ikaratzi joshentashiretakaakanari
Ashitanari, IfIIyetukefu oshentushIfepefo
tainane, eerora nomanintavakeri naaka.
38
Tema te iro nompokantakyaari jaka
nopouuku InkItekI nuntuyetefo nokovu
shivaitari naaka, aa iro nantapiinte
ikoviri Ashitanari, itzimi otyaantakenari.
39
JIfoku IkovIfI AshItunufI otyuuntuke
nari, eero nopeyakaantaajatzi aparoni
ikaratzi joshentashiretakaayetaanari, aa
ontzImutye novIfIIntuyetuIfI ovefuuntu
paakyaarone kitaite.
40
Tema ikovi
Ashitanari eejatzi, maaroni itzimi
amenairine Itomi Pava, inkarate
kempisantairine, aritake inkauunetukuu
yetairi. Naakatajaantakera oviriintairine
omonkaratapaakyaarika kitaite.
41
Irootakera ipoaantanakari
judo-payeeni ikishimavaitanakeri Jess,
tema ikemakera ikantake: Naakatake
ovaritentsi poeenchari inkiteki.
42
Ari
ikantavakaiyanakani: Kaarima irika
Jess, itomi Jos? Niyotaiyirini naaka
ashitariri. Opaitama ikantantari:
Nopoaatya inkiteki?'"
43
Ikantanake
Jess: Aritapaake pikishimavaitakena.
44
Tekatsira oshentashirevaitashityaanane
naaka, eerorika jamashiretairi Ashitanari
itzimi otyaantakenari. Naakatake
oviriintajaantairine omonkaratapaakyaari
kitaite.
45
IfosunkInufekI kumuntuntune
riite, ikantake:
Iriitajaantake Pava iyotagairine
maaroiteni.
Maaroni itzimi kemairiri Ashitanari,
itzimi iyotairiri irirori, joshentashiretaana
naaka.
46
Tera nonkantatye tzimatsira
aavorotakerine Ashitanari, aa apaniro
JUAN6
161
jiaavorotataitziri poeenchari Pavaki.
47
Itzimirika kempisantainane naaka,
aritake inkaaanetai. Omapero.
48
Nuuku
takera ovaritentsi aaakaantaneri.
49
Jovavetakaro picharineete man janta
tsika te inampiitaro, kamayetzimaitaka.
50
Iriima oshiyakarori ovaritentsi
noaaventziri naaka ipoaatya inkiteki.
Intzimerika ovaiyaarine irika, eero
ikaamanetai.
51
Naakatakera kaaaneri
ovaritentsi poeenchari inkiteki. IntzIme
rika ovakyaarone iroka ovaritentsi, ari
inkaaanetai. Iroka ovaritentsi nopantziri
naaka, novathajanora onatzi. Iriira
noshinetakoventa osavisatziite inkauu
neyetantaiyaari.
52
Ari ikantavakaiyani judo: Tsikama
inkenakairoka irika irovakaantairori
ivatha?
53
Ikantanake Jess: Eerorika
povaro eerokaite ivatha Itomi Atziri,
eerorika piriro iriraane, eerora pikauu
neyetai. Omapero.
54
ItzImIfIku ovukyuu
rone novatha, itzimi irakerone niraane,
ari inkaaaneyetai. Nuukutuke ovIfIIntu
jaantairine omonkaratapaakyaarika
kitaite.
55
Temu Ifoku novuthu ovufItentsI
perori onatzi, Ifoku nIfuune Ifo jImIfepe
roitari.
56
Intzimerika ovakyaarone
novatha, intzime eejatzi irakerone
niraane, itsipashiretaatyaana naaka,
eejatzi naaka notsipashiretaari irirori.
57
Tema Ashitanari, itzimi otyaantakenari,
kaaaneri jinatzi, iriitake aaakaanari
naaka. Ari okempitari eejatzi, intzimerika
ovaiyaanari naaka, IfIItuke nuuukuuye
tairi.
58
NokInkIthutukotutzIIfofu ovufIten
tsi poeenchari inkiteki. Iroka ovaritentsi
te oshiyaro man otzimi jovayetakari
pairani picharineete eeroka, okuntuve
taka jovayevetakaro, ikamayetake. Iriima
inkarate ovakyaarine irika oshiyarori
ovaritentsi, ari inkaaanetai.
59
Ifooyetu
kera jiyotaantakeri Jess ipiyotaiyakani
janta japatotapiintaita saikatsiri
Capernaum-ki.
Iaaventayeetziro kaaanetaantsi
60
Ikuntu Ikemuyeetukefo Ifoku Iyotuun
tsi, irikaite ikaratzi oyaatziriri Jess,
ikantaiyanakeni: Iroka ikantayetakeri
Jess pomerentsiitaka akantyaarori.
Ipaitama kempisantamatsiterine?
61
Ikanta Jess, jIyotuke okufutzI IkIshImu
vaitaiyiri, josampitanakeri: Tema
onimotemi iroka?
62
Opaitama avisatsine,
aririka pieeri Itomi Atziri irovajenokaiya
tsika ipoaaka pairani?
63
Okaratzi
noaaventakoyetakemiri, Ifoofu kuntuko
tacha okaratzi aaashiretakaantatsiri,
kaarira avathajanori noaaventakote,
tekatsi ompaiperotajaantya avatha. Aa
iro noaaventzi aventaashirenkantsi kaari
koaanetatsi, kaaanetakaantatsiri.
64
Iro
kantacha eenirotatsi tsika pikaratzi
eerokaite kaari kempisantatsine. Tema
jIyotzItutuIku Jess ItzImI kuufI kempIsun
tatsine, tsika itzimi pithokashityaarine.
65
Eekero ikantanakitzi Jess: Iroora
nokantzitantakamiri: 'tekutsIfu oshentu
shirevaitashityaanane naaka: eerorika
ishineshiretaanari Ashitanari.'"
66
Aripaitera, jieetake osheki
pIyupIthutunukefI Jess oyuuvetupIIntu
kariri.
67
Ipoa Jess josampitanakeri 12
iriyotaane: Pikovima eejatzi eerokaite
piyaatayetai?
68
Ari jakanake Simn
Pedro: Pinkathar, Intzimekama
niyaatashiteri? Au eefokutuke uuventu
jaantakerori kaaanetaantsi.
69
Aritake
nokempisantaiyakemi naakaite. NIyotuI
yini eerokatake Cristo, Itomi Pava
Kaaaneri.
70
KuufImu nuuku IyoyuukemIfI pIkufutu
kera 12? Iro kantamaitacha, tzimatsi
aparoni pikaratakera kamaari jinatzi.
71
Jiaavaitakerora iroka Jess, jIuuven
tatziiri Judas, Itomi Simn Iscariote.
Tema iriitake Judas pithokashityaarine,
iriivetaka aparoni karatapiintakeriri 12
iriyotaane.
JUAN6
162
Irirentzipayeeni Jess te
inkempisantaiyerine
7
1
Ikanta okaratapaake irokapayeeni,
jareetantavaita Jess janta
Galilea-ki. Te inkove isaikanai Judea-ki,
tema janta ikokovatatziiri judo-payeeni
iroveri.
2
Iro kantacha monkaratzimataa
kitaite ikimoshireventapiintziro
judo-puyeenI IpuIyeetzIfI punkoshetun
tsi.
3
Ithainkitanakari, irirentzi irirori
okarikiini, ikantanakeri: Eefo pomunu
tziita jaka, piyaate Judea-kI IfIuuntyuu
miri janta piyotaaneete onkarate
pantayeteri.
4
Tema ikaratzi kovatsiri
irasagaamentaityaari, te jomunukuutzII
taro jantayetziri. Pimatzirora eeroka
pantayetziro opaiyetari, poaakantero
tsika ipiyotaiyani atziriite.
5
Tetya
InkempIsuntuujutefI eejutzI IfIfentzIpu
yeeni.
6
Ari ikantanake Jess: Aa tekera
omonkarapaitetyaata noaakantantya
naaka, irooma eerokaite aritzimovaitzimi
maaroni kitaiteri.
7
Te inkisaneentemi
eerokaite osavisatziite. Irooma naaka
osheki ikisaneentana, tema koaaro
nokantziro naaka, okaratzi jantayetziri
kaariperori onatzi.
8
Piyaataiyeni eeroka
joimoshirenkaita, eero niyaatzita naaka,
tema tekera omonkarapaitetyaata
noaakantantya.
9
Ikantakeri iroka,
irojatzi isaikanake Galilea-ki.
Joimoshirenkiro Jess ipaiyeetziri
pankoshetantsi
10
Iro kantacha aritake jataiyake
irirentzipayeeni, jatanake eejatzi Jess
joimoshirenkaita te iroaakantajaantya,
aa iromananekiini ikantaka.
11
Ikokovu
takeri judo-puyeenI juntu joImoshIfen
kaita, ikantaiyini: TsIkumu IsuIkuuju
tzika shirampari?
12
Osheki atziriite
aaventakeriri Jess. TzImutsI kuntuyetu
tsiri: Kameethari inatzi shirampari.
Tzimatsi pashine kantatsiri: Te Inkumee
thate, aa jamatavitakeri atziriite.
13
Iro
kantamaitacha, omunuuntsIkIInI jIuuven
tayetziri Jess, temu Ithufovukuuyetu
tyaari judo-payeeni.
14
Okuntu onIyunkItuke joImoshIfen
kaita, kyaapaake Jess tasorentsipankoki,
jiyotaantapai.
15
Pampoyaavaka
ikantaiyanakani judo, ikantaiyini:
Tsikama jiyotanetantari irika, te
Inkyuupefovetuujutyu tsIku jIyotuuntuyee
tzi?
16
Ari jakanake Jess, ikantzi:
Okaratzi niyotaantziri tera naaka
iyotashityaarone, aa iri iyotakaanaro
otyaantakenari.
17
Inkufute kovupefotu
jaantanairone ikoviri Pava, ari iriyotairo
IfI Puvu IyotukuunufofI okufutzI nIyotuun
tziri, tema te naaka iyotashivaityaarone.
18
Temu IkufutzI IyotuuntzIfofI jIyotushI
vaitari, IkokovututzI IfIuupInkuthuyeetu
shityaari. Iriima itzimi kovakovatzirori
iaapinkathayeetairi otyaantakeriri, iriira
aavaitzirori kyaaryoori. Tefu IntzIpIshI
revainete irirori.
19
Temu josunkInuvetu
kami pairani Moiss-nI IkuntukuuntuI
tane? Iro kantacha, te pImonkufutuIye
rone. Opaitama pasaryaantanari naaka
povena iroaaka eeroka?
20
Ari
ikantaiyanakeni atziriite: Kamaar!
Ipaitama asaryaamiri irovemi?
21
Ikantzi Jess: Maaroni eerokaite
osheki pipampoyaakero piaajatakena
nantakeri kitaiteki jimakoryaantaitari.
22
Iro kantamaitacha, ikantakaantake
Moiss-ni pintomeshitaanitapiintante.
(Okantavetaka kaari Moiss-ni
poaakaantyaarone iroka, aa iri
pouukuntunukufo uvuIsutzIIte tekefumIn
tha intzime Moiss-ni.) Iro opoaantari
pitomeshitaanitapiintantzi eerokaite,
okantavetaka kitaite jimakoryaantaitari.
23
Piaakero, pimonkaraantyaarori
eerokaite Ikantakaantane Moiss-ni
pitomeshitaanitapiintantake kitaite
jimakoryaantaitari. Ipaitama
pIkIsuneentuntunufI nuuku novushInchu
JUAN7
163
gairi ivathaki maaroni aparoni atziri
kitaite jimakoryaantaitari?
24
Puumuven
tya ovapyiimotashitamikari aririka
piyakoventante. Aa tampatzikashirepero
pinkantya pamenayetakotante.
Iriitakema irika Cristo?
25
Tzimayetatsi Jerusaln-satzi, osumpI
tantanaintsiri, ikantzi: Kaarima irika
ikokovataitzi irovaiteri?
26
Jirinta
isaikake, muufonI jIeetzIfI IkInkIthuvuI
tzi. Tekatsitya akotashiterine. JIyotu
tziima jevariite omaperotatya Cristo
jinatzi irika shirampari?
27
Iro kantacha
irika, ayotaiyirini tsika ipoaaro. Irooma
apaata aririka impokake maperotzirori
ipaita Cristo, tekatsira iyotatsine tsika
ipoaaro.
28
Ikanta ikemake Jess,
isaikakera jiyotaantzi tasorentsipankoki,
shincheenka ikantanake: Arima,
piyotaiyana eerokaite tsika nopoaaro!
Ifo kuntuchu tefu nuuku nIntukuushItyuu
rone nompoke, aa irotyaantane nonatzi
itzimi javentaaperoyeetari. Tsika itzimi
kaari piyotaajataiyini eerokaite.
29
Niyotziri naaka tema ari nokaratziri,
iriitake otyaantakenari.
30
AfI Ikovuvetu
naka iraakaantayeetanakerimi, iro
kantacha tekatsi akotashiterine, tema
tekera omonkarapaiteta.
31
Osheki
kempisantanakeriri Jess, ikantaiyini:
Kaaririkami irika Cristo intzime
pokatsine, eefotyuumI Itusonkuventuntu
yetaajatzimi irika shirampari, aakero.
Jotyaantake Fariseo oirikerine Jess
32
Ikanta Fariseo-payeeni ikemakero
ikantayetakeri atziriite jiaaventziri
Jess, juuputzIyunukufI Ijevufe ompefutu
sorentsitaari, jotyuuntuke kempoyuuven
tarori tasorentsipanko iroirikakiteri.
33
Ari
ikantzi Jess: Kapichepaitetapaake
nosaikimoyetanaimi eerokaite, impoa
niyaatai isaikira otyaantakenari.
34
Osheki
pinkokovavetaiyaana eerokaite, iro
kantacha eero piagaana, tema eero
pitsipatana tsika nosaikapai naaka.
35
Ari
josampitavakaanaka judo-payeeni:
Tsikama iriyaamatsiteka irika eero
aaantari? Iriyaatatyeema pashineki
numpItsI joIvufuuyetuku ushenInkupu
yeeni judo, inkene iriyotaayetairi kaari
asheninkata?
36
Opaitama ikantakotziri:
Pinkokovavetaiyaana, eeromaita
piagaana, tema eero pitsipatana tsika
nosaikapai naaka?'"
Jiaa kaaanetakaantatsiri
37
Ovekaraantapaakarori kitaite ari
joimoshirenkaperoyeetari. AfIfu IkutzIyu
nakari Jess, shIntsIInI Ikuntu jIuuvuItu
nake, ikantzi: ItzImIfIku mIfeneentuvuI
tatsineri, iroshentashiretaiyaana naaka,
imirevaitaiya.
38
Temu okuntzI OsunkInu
janorentsi:
Inkarate kempisantainane naaka,
onkempIvuItyuufo oshIyuushIfetun
tyaarimi jiaa kaaanetakaantatsiri.
39
Iriira joshiyakaaventzi Jess jaka
Inkufute kempIsuntuIfIne ufI InumpIshIfe
tantaiyaari Tasorentsinkantsi. Okuntuve
taka tekeramintha irotyaantayeeteriita
Tasorentsinkantsi, tema Jess tekeraata
irovajenokashitaiyaaro irovaneenkaro.
Itzimporokanake atziriite
40
Tzimayetatsi atziri kemakeriri Jess
ikantakeri, ikantaiyanake: Omaperotatya
irika shirampari kamantantaneri jinatzi.
41
Tzimatsi pashine kantanaintsiri: Cristo
jinatzi irika. Iro kantacha tzimatsi
pashine kantatsiri: Kaari, tema Cristo
eero ipoaaro Galilea-ki.
42
Tema okantzi
Osankinajanorentsi:
Icharine irinatye pinkathari David-ni
intzime Cristo-tatsineri, impoee
yaaro Beln-ki, inampikira pairani
David-ni.
43
Ari itzimporokanakeri atziriite
iaanatavakaamentanakarira Jess.
JUAN7
164
44
Tzimayetatsi kovavetanainchari
iraakaanterimi, tekutsImuItu ukotushIte
rine.
Tera irieetaajate kempityaarine
irika iaavaitzi
45
Ikuntu kempoyuuventufofI tusofentsI
panko jataiyeeni isaikira Fariseo-payeeni
ItsIpuyetukufI Ijevufe ompefutusofentsI
taari, ari josampitavairiri, ikantziri:
Opaitama kaari pamantakari?
46
Ari
ikantaiyini irirori: Tera irieetaajate
kempityaarine irika iaavaitzi!
47
Ikantaiyanake Fariseo: PImutzItuku
fomu eefokuIte pIshInetuku IfumutuvI
temi?
48
Tzimatsima aparoni ajevarite
kempisantakeriri irika shirampari?
Tzimatsima eejatzi naakaite Fariseo
kempisantakeriri?
49
IntuunIfu IkempIsun
tamatsitziri atziriite kaari iyotakoterone
Ikantakaantaitane, ovasankitaarira
irinayete.
50
Ikanta Nicodemo,
Fariseo-tatsiri itzimiranki pokaintsiri
irieeri Jess, ikantanake:
51
Okantzi
Ikantakaantaitane, te oshinetaantsite
iyakoventeri atziri terika ankemajaanteri
aakaite inkene ayotero opaita jantakeri.
52
Ari ikantaiyanake irirori: Eefokutu
kema eejatzi Galilea-satzi? PIuunupefo
tero Osankinajanorentsi, ari piaakero
tekatsira kamantantaneri poaachane
Galilea-ki.
Tsinane mayempiro
53
Ipoa jiyaataiyeeni ipankopayeeniki.
8
1
Iro kantacha Jess tonkaanake
irirori otzishiki Olivos.
2
Ikanta
okitaitamanai, ipiyaa tasorentsipankoki.
Osheki atziri piyotzimentavaari, saikapai
Jess jiyotaapairi atziriite.
3
Ikanta
iyotzinkariite itsipayetakari
Fariseo-payeeni jamakeneri aparoni
tsinane jomonthagaitakari omayempitzi.
JovutzIyupuukefo nIyunkInekI IpIyotuI
yani.
4
Ikantapaakeri Jess: Iyotuuntu
neri, Ifoku tsInune jomonthuukotujuuntuI
takaro omayempivaitzi.
5
Ikantakaantake
pairani Moiss-ni intsitokaitero,
kantachari tsinane. Tsikatya pikantzika
eeroka?
6
Iro josampitantariri irikaite
ikovi inkompitakaityaari, ontzimantyaari
ompaitya inkantakoteriri. Iro kantacha
Jess oyootanaka josankinavaitantaro
irako kipatsiki.
7
Eekefofu josumpIyeetu
tziiri, ari ikatziyanaka joyootakara,
ikantanakeri: TefIku pInkuufIpefoshIfe
taiyeni pikarataiyakenira eerokaite,
petakaantyaaro pintsitokantyaaro mapi
iroka tsinaneka.
8
Eejatzi joyootanaa,
japiitanairo josankinavaitzi kipatsiki.
9
Ikanta ikemaiyavakero kantachari, ari
ipiyayetanaa, ikinkishiretakoyetanakero
tsikara ikantayeta iriroriite. Iriira
etatainakaro ipiyanaka antarikonaite.
Ikanta isaikanake Jess apiteroini
itsipatakaro tsinane jamayeetakeri,
10
ikatziyanaa joyootaka, ari josampitziro
ikantziro: Tsinan, TsIkumu IkenuIyu
keni? TekutsImu IyuutukuIfone IfIyuko
ventemi?
11
Akanakeri iroori okantziri:
Tekatsitya, Novinkatharite. Ikantzi
Jess: EejutzI nuuku eefo nIyukoven
tzimi. Piyaatai iroaaka, eerora papiitairo
pinkaariperoshirevaitai.
Jess kitainkatakotziri osavisatzi
12
Ipoa japiitanakero Jess jiyotairi
atziriite, ikantziri: Nuukutuke kItuInkutu
kotziri osavisatziite. ItzImIfIku oshentu
shiretaiyaanane naaka, ufItuke nonkItuIn
kashiretakotairi, onkempivaityaaro te
inkenavaitai otsirenikitzi.
13
Ari
ikantaiyanakeni Fariseo-payeeni:
PovukoventuvuItushItuku pIkInkIthutuko
vaita apaniro, tekatsira apantyaarone
okaratzi pikinkithatakovaivetaka.
14
Ari
jakanake Jess: Apantaro okaratzi
nokinkithatziri naaka, okantavetaka
noaaventakovaivetaka apaniro. Tema
niyotzi tsika nopoaakaro, tsika janta
JUAN7,8
165
niyaatai. Iro kantamaitacha eerokaite, te
piyotaiyeroni.
15
Iro pametashitapiintakari
eerokaite poshiyakotari atziriite
jiyakoventantzi. Irooma naaka tekatsi
niyakovente.
16
Ifoomu ufIfIku nIyukoven
tante naaka, okaratzi nokantayetziri
omaperotatya, tema te apaniro
niyakoventante, aa ari nokaratziri
Ashitanari itzimi otyaantakenari.
17
Jiroka
okantzi Ikantakaantaitane ipayeetakemiri
eerokaite:
Aririka oshiyavakaa inkantayeteri
apite kamantakotantatsine, omupe
rotatya okaratzi ikinkithatziri.
18
Naakatajaantakera kamantakotaincha.
Eejatzi Ashitanari otyaantakenari irijatzi
pashine kamantakotanari. Apitera
nokaratzi nokamantakotaka.
19
Ari
josampitanakeri: Tsikama isaikiri
Ashitamiri? Ikantzi Jess: Eerokaite te
piyotaiyenani naaka, eejutzI pIkempItuI
riri Ashitanari. Arimi piyotaiyenami
naaka, ari piyotakerimi eejatzi
Ashitanari.
20
Arira ikinkithayetakero
Jess jiyotaantzira tasorentsipankoki,
janta tsika jovayeetapiintziri kireeki
jashitakaayeetariri Pava. Ifo kuntumuItu
cha tekatsira aakaanterine, tema tekera
omonkarapaiteta.
Tsika janta niyaatai naaka,
eero pareeyetaa eerokaite
21
Ipoa japiitanakero Jess ikantzi:
Aririka niyaatai, oshekI pInkokovuye
taina eerokaite, iro kantamaitacha ari
pinkamakoyetairo piyaariperonka. Tema
tsika janta niyaatai naaka, eefo pufeeye
taa eerokaite.
22
Ari ikantaiyanake
judo-payeeni: Ishinevaitatyaama irika.
Irootya ikantantari eero areeta aakaite
tsika iriyaate irirori?
23
Ikantanake Jess:
Osavisatzi pinayetzi eeroka, irooma
naaka jenokisatzi nonatzi. AfI pInumpI
taro eerokaite kipatsiki, irooma naaka
inkiteki nonampitaro.
24
Irootake
nokantantamiri: Ari pinkamakoyetairo
piyaariperonka. Temu eefofIku pIkempI
santairo nokamantakovetakara niinkarika
naaka, Ifootukefu pInkumukotuntuIyuu
rori piyaariperonka.'"
25
Ipou josumpItu
nakeri: Niinkama eeroka? Ari
jakanake Jess: AfItuke nokumuntzItu
kami ovakeraini.
26
Tzimatsi osheki
nonkantemiri, ari niyakoventakemi
eejatzi. Tema okaratzi iaavaitziri
otyaantakenari kyaaryoori onatzi.
Okaratzi nokamantayetzimiri eerokaite
osavisatziite, irootake ikamantajaantanari
irirori.
27
Ifo kuntuchu IfIkuIte kemuke
riri Jess, te InkemuthutuvukefI jIuuven
tatziiri Ashitairi.
28
Ifootuke Ikuntuntunu
kari Jess: AfIfIku pImpuIkukotukuuntu
keri Itomi Atziri, aripaitera piyote
naakatake. Tefu nuuku untushIvuItyuu
rone nokovakaari. Intaani niyotaantziro
okaratzi jiyotaanari Ashitanari.
29
Tema
itzimi otyaantakenari ari itsipashiretana
naaka. Te irookaventena Ashitanari, tema
nantapiintziniri okaratzi ookimotariri.
30
Ikanta iaaventayetakerora Jess iroka,
osheki kempisantanakeriri.
Iro kyaaryoori
isaikakaashivaitanaiyaamine
31
Ipoa Jess ikantanakeri
judo-puyeenI IkufutzI kempIsuntunuke
riri: Aririka poisokerotanakyaaro
noaane, eefokutuke kyuufyoofI nIyotuu
neete.
32
Aritake piyotairo kyaaryoori, iro
saikakaashivaitanaiyaamine.
33
JukuIyu
nakeni irikaite: Icharineete Abraham-ni
nonayetzi naakaite. Te intzime impaitya
omperavaityaanane. OpuItumu pIkuntun
tanari eeroka: Ari pisaikashivaitanaiya?
34
Ikantzi Jess: Ikaratzi antapiintzirori
kaariperori, kempIvuItuku ompefututyee
yaarimi. Omaperora.
35
ApufonI ompefu
taari kapichera isheninkavaitayeetyaari,
IfIImu upufonI ItomIItufI InkuntuItutyee
JUAN8
166
*8.41: Ikantakoitziri jaka thainkatasorentsivaitaneri, irijatzira ikantayeetziri mayempiriite.
Tema joshiyakaaventapiintakeri pairani judo-payeeni, te inkinatanetyaari Pava, jantayetzirora
kaariperori.
yaani isheninkamirinkayeetari.
36
Tema
aririka isaikakaashivaitanaiyaami
Itomiitari, arira pisaikashitziivaitaiya.
37
Niyotaiyimi icharineete Abraham-ni
pinatzi. Iro kantamaitacha pikovaiyakeni
povena, temu te ookImotumI nouuneye
tari.
38
Iroora noaaventayetzi naaka
okaratzi joaakanari Ashitanari. Irooma
eefokuIte puntuyetushItufo pIkemukotuI
rira ashitamiri eeroka.
Iriira ashitariri kamaari
39
Ari jakaiyanakeni iriroriite: Aa iri
Abraham-ni ipaiyeetziri Ashitanari,
iriitake novaisatziite! Ipoa ikantzi
Jess: Eerokami charinetyaarinemi
Abraham-ni, ari pantakeromi okaratzi
jantayetakeri irirori.
40
Iro kantacha,
okantavetaka noaaventaperotakemiro
okaratzi jiyotakaakenari Pava, pIkovuIyu
keni eerokaite povena. IIfo kuufI IfImutu
nete pairani Abraham-ni!
41
Irojatzi
pantapiintaiyakeri okaratzi jantakeri
pairani pivaisatziite. Ari ikantaiyanakeni
iriroriite: Tera naakaite irovaiyantane
thainkatasorentsivaitaneri. Apaniro
ikanta Ashitanari, iriitake Pava!
* 42
Ari
jakanakeri Jess: Omaperomi iri Pava
ashityaamine, ari petakotakyaanami,
tema Pavaki nopoaakaro naaka, jIfIkutu
kena. Tera naaka pokavaitashitachane
nonintakaanekiini, uu IfI Puvu otyuuntu
kenari.
43
OpuItumu kuufI pIkemuthutun
tana eerokaite? Iroora kantakaantzirori
tera pinkovaiyeni pinkempisantero
noaane.
44
Iriitake ashitakamiri kamaari,
pantapiintakeneri okaratzi ikoviri. Tema
ari jashi jovakero kamaari ovakera
etantanakarori, jovamaashiretantzi.
Thairi jinatzi, te iriaavaitero kyaaryoori.
Aririka inkove iramatavitante, jIuuvuI
tziro thaiyaantsi. Iririite thairi jinatzi.
45
Irooma naaka noaavaitziro kyaaryoori
aantsi, temaita pinkempisantaiyena
eerokaite.
46
Tzimatsima jaka aparoni
pikarataiyake iyoperotajaantziro
ikantzira: Kaariperoshireri jinatzi Jess?
Tema kyaaryoori onatzi okaratzi
nouuvuItzIfI opuItumu kuufI pIkempI
santantana?
47
Itzimirika jashitari Pava,
ikempisantziro iaane Pava. Irooma
eerokaite tera jashitaami Pava, te
pinkove pinkempisantaiyeni.
Itzimitaika Cristo
48
Ikanta judo-payeeni ikantanakeri
Jess: Omatatya nokantaiyakemi
Samaria-satzi pinatzi, tema kamaari
pinatzi.
49
Ari jakanake Jess: Te
nonkamaarite, noaapinkathatziri naaka
Ashitanari. Irooma eerokaite, te pIuupIn
kathataiyenani.
50
KuufIfu nuuku kovushI
tachane piaapinkathayetena, aa
tzImutsI pushIne kovutsIfI IfIuupInkuthu
yeetena, iriitakera iyakoventantaatsine.
51
Itzimirika kempisantairone noaane,
eerora ikaamaneyetai. Omaperora.
52
Ari
ikantaiyanake judo-payeeni: Ari
niyoperotaiyini omapero pikamaaritzi.
Tema kamake Abraham-ni, ufI IkempItu
kari kamantantaneriite, kamayetake
maaroiteni. Ipoa pikantziya eeroka:
Itzimirika kempisantairone noaane,
eero ikaamaneyetai.
53
Panayirima
eeroka nocharineni Abraham? Kamake
irirori, ufI IkempIyetukufI kumuntuntune
riite eejatzi. Tsikama pimpaimatsityaaka
eeroka?
54
Jakanake Jess: Naakami
kovashitachane iriaapinkathayeetenami,
tekatsi apantyaarone. Iro kantacha itzimi
aapinkathatakaantanari, iriitake
Ashitanari. IfIjutzI pIkuntupIIntuvetuIyu
JUAN8
167
*8.58: Ipairyaapiintakara Jess ikantzi: Naakatzitaka, ari oshiyakaro jiaavaitake Pava
pairani, jiaanatantakariri Moiss-ni. Tema pairani Moiss-ni josampitakeriranki Pava, ikantziri:
Tsikama pipaitaka. Ari jakanake: Naakatzitaka. Iro jiyotantaiyarini Judo-payeeni
jiaavaitake Jess, ikovatzi irimonkaraiyaari Pava. *9.7: Iroka paitachari Silo, irojatzi
ipaitayeetziri: Otyaantaari.
rini eerokaite Novavane.
55
Ifo kuntumuI
tacha eerokaite te piyotaiyerine. Irooma
naaka noiiri. Aririkami nonkante te
noiiri,' thuIfI nonuke nokempItukotu
miro eerokaite. Iro kantacha omapero
noiiri. Nokempisantziro iaane.
56
Pairani Abraham-ni, pIchufIneyetunu
kari eerokaite, ikimoshiretake irieerora
nompokapaitete. Aritake jiaamaitakana,
iniroite ikimoshiretake.
57
Ipoa
judo-payeeni ikantanakeri Jess:
Tekeramintha ontzime eeroka 50
posarentsite. Ipoa pikantzi piiiri
Abraham-ni?
58
Ari jakanake Jess:
Tekeramintha intzimeeta Abraham-ni.
Naakatzitaka. Omaperora.
* 59
Ikanta
irikaite jaayevetanaka mapi ikovi
impicheerimi. Iro kantamaitacha Jess,
jomanapithatanakari. Shitovanake
tasorentsipankoki.
Jovashincheeri Jess
mavityaakitatsiri itzimapaake
9
1
Ikanta ikenayetzira Jess, jiaake
aparoni mavityaakitatsiri, jashi
jovatziiro ovakera itzimapaake.
2
Ikanta
iriyotaane josampitakeri, ikantziri: Rab,
Ipaitama imavityaakitantari itzimake
irika shirampari? Ifoomu kuntukuuntu
rori iyaariperonka ashitariri? Irojatzima
kantakaantarori iyaariperonka irirori?
3
Ari jakanake Jess, ikantzi: Te iro
kantakaanterone iyaariperonka irirori, te
onkantakaantero iyaariperonka ashitariri
eejatzi. Iro okantantari iroka, onkantya
iriaantayeetyaarori iroaakantayeetero
ishintsinka Pava.
4
Eenirora okitaitetzi,
ontzimatye antero irantavaire itzimi
otyaantakenari. Temu ufIfIku ontsIfenItu
nake, tekatsira kanterone irantavaite.
5
Eenirora nosaiki naaka jaka kipatsiki,
naakatake kitainkatakotziri osavisatzi.
6
Ikaratakero iaavaitake Jess, Ichoontu
nake kipatsiki, jamirokake kapicheeni
kipatsipitha irakoki, jotziritaakitakeri
mavityaakirika.
7
Ipoa jiaanatziri
ikantziri: Piyaate pinkivaakitya janta
ovaankanaata paitachari Silo. Ari
ikenanake mavityaakiri, ikivaakitapaaka.
Ikanta ipiyapaaka, kantanai jameni
kameetha.
* 8
Ikanta isheninkapayeeni,
ikaratzi aayetapiintziriri ikampitantzi
impashiyeetyaari, josampitavakaayeta,
ikantzi: Kaarima irika saikapiintatsiri
ikovakotantzi impashiyeetyaari?
9
TzImu
yetatsi kantatsiri: Iriitake. Pashine
kantayetatsi: Aa kaari, iriivaivetaka.
Iro kantamaitacha, ikantzi irirori:
Naakatake.
10
Ipoa josampitanakeri:
Tsikama pikantairoka pamenantaari
kameetha iroaaka?
11
Ari ikantanake
irirori: Irinta shirampari paitachari
Jess, iriitake matakenarori, tzimatsi
jotziritakenari nokiki, ipoa ikantakena:
Piyaate ovaankanaata Silo. Ari
pinkivaakityaari. Ikanta niyaatanake, ari
nokivaakitapaaka, kantanai namene.
12
Ipoa josampitanakeri: Tsikama
iroaaka irika shirampari? Ari ikantzi
irirori: Te niyote.
Fariseo-payeeni josampitziri
mavityaakiri eshitakotaatsiri
13
Ipou juuyeetunukefI muvItyuukIvetu
chari isaikayetzi Fariseo-payeeni.
14
Tema
kitaite jimakoryaantaitari onatzi,
jotziritaakipaitetantakariri Jess
mavityaakivetachari, iro jamenantaari
kameetha.
15
Ari josampitakeri
Fariseo-puyeenI tsIku okuntu jumenun
JUAN8,9
168
taari kameetha. Ikantanake irirori:
Jotziritantakanaro nokiki kapiche
kipatsi, ipoa nokivaakitaka. Amenaana
iroaaka kameetha.
16
Ari ikantayetzi
Fariseo: Itzimi antakero iroka kaarira
irashi Pava, tema te iriaapinkathatero
kitaite jimakoryaantaitari. Iro kantacha
ikantaiyini pashine: Kaariperoshireri
irinatyeemi, eero jantaajatziromi iroka?
Tefu juuputzIyuvukuumentufo IkuntuIyu
kerini Fariseo-payeeni.
17
Ari japiitakeri
josampitziri mavityaakivetachari:
Ipaitama pikinkishiretari eeroka,
itzimikama amenakagaimiri kameetha?
Ikantzi irirori: Kamantantaneri jinatzi.
18
Kantaira iroaaka jamenavaitai
kameetha, te inkempisante judo-payeeni
mavityaakipero jinaveta. Irojatzi
ikaimantakariri ashitariri,
19
josumpItuvu
keri, ikantziri: Iriima pitomi irika?
PInkuntenutyu ufI Ikuntutyu ImuvItyuukI
tzi ovakera itzimapaake Tsikama
okantaka jamenantaari iroaaka
kameetha?
20
Ikantanake ashitariri:
Niyotaiyini iriitake novaiyane, ari
ikantatya imavityaakitzi ovakera
itzimapaake.
21
Iro kantacha te niyote
tsika okanta jamenantaari kameetha
iroaaka, te niyote eejatzi ipaita
amenakagairiri kameetha. Posampiteri
irirori, antari jinake, IfIItuke kumunte
mine.
22
Iro ikantantari ashitariri tema
itharovatzi, ikantaiyakera judo-payeeni:
Intzimerika kantaintsineri Cristo inatzi
irika Jess, eerora noshineyetairi
inkyagai apatotapiintaiyani.
23
Irootake
ikantantakari ashitariri: Posampiteri
irirori, antari jinake notomi.
24
Japiitakero judo-payeeni ikaimairi
mavityaakivetachari, ikantziri: PIuupIn
kathateri Pava, pInkumuntenu kyuufyoo
peroini, eero piaapinkathavaitashitari
irika shirampari kaariperoshireri jinatzi.
25
Ari ikantanake irirori: Te niyote naaka
kaariperoshireri jinatzi. Intaani niyotzi
naaka mavityaakiri nonaveta. Iro
kantacha amenaana kameetha.
26
JupIItu
keri josampitziri: TsIkutyu Ikuntuke
mika? OpuItu juntukefI jumenukuuntuu
miri?
27
Ari jakanairi: AfItuke nokuntu
kemi, iro kantacha te pinkempisante.
Opaitama pikovantari napiitemiro?
Pikovatziima pinkempisantaiyerini
eerokaite?
28
AfI jetunukufI IkuvIyuvuItu
nakeri, ikantaiyini: Pinkempisanteri
eeroka irika shirampari, irooma naakaite
nonkempisantero Ikantakaantane
Moiss-ni.
29
NIyotuIyInI nuukuIte jIuunu
takeri Pava pairani Moiss-ni. Iriima
irika, tekatsi iyoterine tsika ipoaakari.
30
Ari jakanake shirampari, ikantzi:
Tsikama okantatyaaka iroka! Aa
jamenakagaana naaka kameethaini, teya
piyotataiteri eerokaite tsika ipoaakari.
31
Ayotaiyini maaroni te ikemiri Pava
kaariperoshireri. Intaani ikemiro iaauu
tane itzimi aapinkathatziriri, ikaratzi
antanairori ikovakayiriri.
32
Tekatsira
unkemukoventupIInte tzImutsI umenuku
gairine mavityaakitatsiri itzimapaake.
33
Eeromi ipoaakaro irika shirampari
janta Pavakinta, eerotya jimataajatziromi
iroka.
34
Ari ikantanakeri: PIyuufIpe
ronka pitzimakaake eeroka. Pikovima
piyotaayetaina naaka iroaaka?
Jomishitovakaantaitakeri.
Mavityaakishireri
35
Iyotuke Jess jomIshItovukuuntuItu
keri mavityaakivetachari. Ikanta jiagairi
apaata, josampitairi: Pikempisantzirima
eeroka Itomi Atziri?
36
Ari ikantzi irirori:
Pinkathar, pinkantena tsika itzimi,
inkene nonkempisanteri.
37
Ikantzi Jess:
Aritake piaakeri, naakatake itzimi
pikinkithavaitakaake.
38
Ikanta irika
shirampari jotyeerovashitanakari Jess
iaapinkathatanakerira, ikantziri:
Nokempisantzimi Pinkathar.
39
Ipoa
ikantzi Jess: Nopokake naaka jaka
JUAN9
169
kipatsiki namenakoyetantai, ari onkantya
iramenayetantaiyaari mavityaakiri.
Iriima ikaratzi amenavetachari,
mavityaaki inkantaiya.
40
Tzimayetatsi
Fariseo tsipatakari Jess, ikemakerira
ikantakeri, josampitanakeri: PIkempItu
kuuntutyuunufImu nuukuIte muvItyuu
kiri?
41
Ikantanake Jess: Omaperomi
pinkempityaari mavityaakishireri
eerokaite, tekatsira iyakoventemirone
piyaariperoshirenka. Irooma pikantaiyini
te pikempitari mavityaakishireri,
IfootutuIkefu pIuuntuIyuufofI IfIyuko
ventantaityaamiro pipiyathatakana.
Joshiyakaaventaitziro oishatanto
10
1
Ipoa ikantanake Jess:
Itzimirika kaari kyaatsine
omorojanoki oishatanto, IfutuItushItu
kyuufIku onumpInutuntokI Inkyuuntu
kyaari, koshintzi jinatzi, kaariperori jini.
Omaperora.
2
Iriima itzimi kyaatsiri
omorojanoki, IfIItukefu uumuventupIIntu
riri oisha.
3
Iriirika ashitaryaajaanterone
aamaventarori ashitakorontsi, impoa
inkye aamaventariri oisha, ImpuIfyuuye
tapaakeri oisha inkaimayetapairi, ari
iriyovaantetavairi oisha. IfI omIshItovu
jaanterine jaamaventapiintari iroishate.
4
Aririka iromishitovakeri jakakiroki
maaroni, iri eevaterine aamaakoventariri,
IfoyuutzImuItyuufI oIshu temu jIyovuunte
tziri iri aamaventariri.
5
Iro kantacha tera
joyaatziri kaari jiaapiintzi, aa osheki
ishiyapithatari, tema te iriyovaanteteri.
6
Ari ikantake Jess joshiyakaaventziniri,
iro kantacha te inkemathataiyerini
irikaite opaita ikantziri.
Ikempitari Jess kameethari
aamaakoventantaneri
7
Ipoa japiitanakero Jess ikantziri:
Naakatajaantakera oshiyarori omorojano
oishatanto. Omaperora.
8
IkufutzI kuufIpe
roriite etakarori ipokake tekeramintha
nompoke naaka, joshiyashitakari
koshintzi. Ifootuke kuufI IkempIsuntuntuI
yarini oisha.
9
Naakatajaantake oshiyarori
omorojano. Intzimerika kyagaatsine
noshiyakarora omorojano, aritake
iravisakoshiretai. Ari iroshiyakotaiyaari
oisha ipipiyata ikyaapiintzi, IshItovupIIn
tzi eejatzi. Te onkovityiimotyaari
irovarite.
10
Iriima koshintzi intaani ipoki
inkoshite, irovante, iraperotante. Irooma
nuuku nopokuke nuuukuushIfetzIIyetun
tai.
11
Naakatake oshiyari kameethari
aamakoventariri oisha. Tema aparoni
kameethari aamakoventariri oisha,
ishineventari iroishate.
12
Tema aparoni
impinayeeteri jaamaventari oishanentsi,
aririka iriaavakeri ovaminthatariri
piratsi, jookaventziri, ari onkantya
IfovukuuntuyeetuntyuufI pIfutsI IshIyunu
kara aamaventariri, oIvufuu Inkuntuyetu
nakya pashine piratsi.
13
Iro ishiyantari
aamaventashitariri, tema intaani
ikovashita impinayeeteri. Tera iri oisha
inkovaperote iraamaakoventyaari.
14
Naakatake oshiyari kameethari
aamakoventariri oisha. Niyoyetziri
noishate. Jiyotayetana eejatzi irirori.
15
Ikempitara jiyoperotana naaka
Ashitanari, ari nokempitzitari eejatzi
naaka niyoperotzitari irirori. NoshIneven
tari naaka noishate.
16
Eeniroyetatsi
eejatzi pashine noishate kaari saikatsine
jaka. Ontzimatye namayetairi irirori jaka.
Aritake inkempisantayetaina irirori.
Aparoni inkantya ipiyotaiyaani. Aparoni
inkantaiya aamaakoventaiyaarine.
17
Jetakotana naaka Ashitanari tema
noshinetero naaantare inkene naagai
eejatzi.
18
Tekatsira shintsiventenane, aa
naakatake shinetashitacha. Otzimimotana
noshintsinka noshinetantari, Ifo nuuun
taiyaari eejatzi. Tema irootake ikovakeri
Ashitanari nantero.
19
Ikanta ikemaiyavakeroni
judo-payeeni iroka aantsi, jupIItunu
JUAN9,10
170
kero te iraapatziyavakaanaiya.
20
Tzimatsi
osheki kantayetanaintsiri: Opaitama
pikempisantantariri? Ikamaaritatzi, iro
ishinkiventantakari.
21
Iro kantacha
pashine kantatsi: Tekatsira kamaari
materone iriaavaitero iroka aantsi.
Kantatsima kamaari iramenakagairi
mavityaakivetachari?
Ikisaneentanakeri judo-payeeni irika Jess
22
Aritake kyaarontsipaitetai. Okanta
janta Jerusaln-ki, joimoshirenkaitatziiro
tasorentsipanko.
23
Ari isaikitakari Jess
tasorentsipankoki, junIIvuItzI uvIsutupe
shitzira ipaitayeetziro Irashi Salomn.
24
Ipoa judo-puyeenI IpIyotzImentupuu
keri, josampitakeri: Tsikapaitema
onkarate pinkisoshiretakaayetena?
Eerokarika Cristo, IntsItyuu poouufontu
taitenaro.
25
Jakanake Jess ikantzi:
Aritake nokamantaiyakemi, temaita
pinkempisantena. OkufutzI omutukuuye
takenari ishintsinka Ashitanari,
ooaarontaperovaitakero kameethaini.
26
Ifo kuntuchu eefokuIte te pInkempIsun
taiyeni, tema te pinkempitakaantayetya
eerokami noishate.
27
IkufuyetzI kempItu
kaantaachari noishate jiyovaantetana,
niyotzitari eejatzi naaka. Joyaayetana
iriroriite.
28
Nuukutuke kuuunetukuuye
tairine. Eero ipeyavaita, tekutsI uupIthute
narine.
29
Ikaratzi jashitakaakanari
Ashitanari, tekatsira aapithatenarine,
temu IfI mutzIfofI jIfIfIItetzI unuukopefo
tantatsiri maaroni.
30
Temu ItsIpushIfetu
nara Ashitanari, kempivaitaka aparonimi
nonkantya.
31
Ikanta judo-payeeni jaavetanaa mapi
ikovi intsitokerimi,
32
iro kantacha Jess,
ikantanakeri: Iro ishintsinka Ashitanari
untukuuyetukenufofI oshekI kumeethuye
tatsiri okaratzi piaakoyetakenari
eerokaite. TsIkumu otzImIku pIntsItoku
ventenari?
33
Ari ikantaiyanakeni judo:
Te iro ompoaantyaari nonkove
nontsitokaventemiro kameethari okaratzi
pantayetakeri, aa iro nontsitokaventemi
pithainkatasorentsitakeri Pava. Tekatsi
pimpaimatsitya eeroka, atziri pinatzi, iro
kuntzImuItuchu pIkempItukuuntushIvuI
taka Pavami pinatye.
34
Ikantzi Jess:
Jiroka osankinata Ikantakaantaitane,
Naaka kantatsi: Pavaite pinaiyini
eerokaite.
35
Ayotaiyironi Osankinajanorentsi, eero
okantzi atekaaanetero. Iriitajaantake
Pava paitakeri atziriite Pavaite itzimi
jiyotakaayetakeri iaane.
36
Ipaitama
pikishimatantanari eerokaite pikantaiyini
nothainkatasorentsitake nokantakera
naaka Itomi Pava? Aa naakatataike
jookotake, jotyaantakena nompoke
kipatsiki.
37
Eeromi nantziro naaka
okaratzi jantziri Ashitanari, eerora
pikempisantaiyini.
38
Iro kantacha
aritakera nantakero. Onkantavetya eero
pikempisantana naaka, iro pinkempisante
okaratzi notasonkaventantayetake, iro
pIyopefotujuuntuntyuufI ufI notsIpushIfe
tari Ashitanari, itsipashiretana eejatzi
irirori.
39
Ari ikovavetaiyani eejatzi
iraakaanterimi, iro kantacha Jess
ishiyapithatanakari.
40
Piyanaa Jess katonkokero jiaa
Jordn. Ari isaikapai janta, tsika
joviinkaatantziranki Juan-ni.
41
Osheki
atziri jatashitakeriri jiiiri Jess. IkuntuI
yini: Okantavetaka Juan-nI te Intusonku
ventantayete irirori, iro kantacha
okaratzi ikinkithatakotakeriri irika
shirampari kyaaryoori onatzi.
42
Oshekira kempisantanakeriri Jess
janta.
Ikamantakari Lzaro
11
1
Tzimatsi aparoni mantsiyari
shirampari paitachari Lzaro,
Betania-satzi jinatzi, ufI juntu onumpItu
rori Mara ipoa Marta irento.
2
(Iroka
Mara, iritsirora Lzaro, irootakeranki
JUAN10,11
171
*11.9-10: Oshiyakaaventachari jaka 12 hora, iraaantare onatzi Jess, iro kempitakarori
aparoni kitaite. Tema jiaavaitakerora Jess iroka, jiyotzi tekera omonkarapaiteta
irovamaantaityaariri. Jiroka ikantakeri: Pinkinkishiretakotero opaita avisatsiri aririka aniite
kitaipaite. Tema aririka aniite kitaipaite, kameetha okoaatzi, eero antzivavaita, aiiro eejatzi
tsika ankene eero amenaashivaita tsikarika aate. Irooma aniiterika tsirenipaite, osheki
antzivatya, amenaashitya tsikarika aate. Irootake aatantyaari iroaaka tsika jinintakairo Pava,
eero amenaashivaite aate. Eerorika aatzi tsikarika ikovakairo Pava, aritake amenaashivaitakya
tsika aate. Tema iriitake Pava oshiyarori iroaaka kitainkari, tsikarika aate, eero amenashivaita.
*11.16: Ikantakoyeetziri jaka Tsipari, irijatzira ipaiyeetziri pairani Ddimo.
*11.18: Kantakotachari jaka te intainaperote, iro oshiyarori ikantayeetziri iroaaka 3
kilmetro, irojatzi ikantayeetziri pairani 15 estadio.
suItuntukufI kusunkuufI IItzIkI AvInkuthu
rite ipoa oshetantanaari oishi.)
3
Okanta
apiteka iritsiro Lzaro, okantakaantakeri
Jess: Pinkathar, jimantsiyatatzi
paapatziyane.
4
Ikanta ikemavakera
Jess, ikantzi: Iroka mantsiyarentsi eero
ovamaantzi, aa ari irieeterori
ishintsinka Pava, ari irieeterori eejatzi
ishintsinka Itomi Pava.
5
Okantavetaka Jess osheki jetakotaro
Marta, eejatzi irento, ipoa Lzaro,
6
Ikemuvetukufu IkuntuItukefI jImuntsIyu
tatzi, eekero jovavisaanaatzi apite kitaite
isaikavaitanai.
7
Ipoaashitaka ikantanairi
iriyotaane: Thame ampiye Judea-ki.
8
Ari ikantaiyanakeri iriyotaane: Rab,
irovakera ikovaiyini janta judo-payeeni
irovemi. Eejatzima pikovi pimpiyanai
janta?
9
Ikantzi Jess: Tema omapero
osamanitzi aparoni kitaite ikaratzi 12
hora? Itzimirika aniitatsiri kitaipaiteki, te
jantzivavaita, tema jiaakeri kitainkari
jaka kipatsiki.
* 10
Iriima itzimi aniitatsiri
tsirenipaiteki, jantzivavaita, tema
ikovityaatya janta kitainkari.
11
Eekero
ikantanakitzi Jess: Makoryaakera
aapatziyane Lzaro, iro kantacha
ontzimatye niyaate noviriintairi.
12
Ari
ikantaiyanake iriyotaane: Pinkathari,
kempitaka iro ireshitakotai, tema
imakoryaatzi.
13
OkufutzI Jess Ikuntuve
tariri iriyotaane imakoryaatziira Lzaro,
IuujuuntuIyInI IfIyotuune Ifo jIuuventu
kotzi Jess makoryaantsi.
14
Ipoa
jooaarontanakeneri, ikantziri:
Kamakera Lzaro.
15
Ovunu nokImoshIfe
take te nosaike janta, temu Ifo pInkempI
santaperotantyaari, thame aate ameneri.
16
Ikanta Toms ipaitayeetziri Tsipari,
ikantanakeri ikarataiyini jiyotaanetari:
Thametya oyaatanakeri, aaamatsite
eerorika jovamaayeetai aaka.
*
Iri Jess, oviriintantaneri, aaakaantaneri
17
Ikanta jareetzimatapaaka Jess,
ikemapaake tzimakotake Lzaro 4 kitaite
ikitayeetantakariri.
18
Tera intainaperote
Betania osaikira Jerusaln,
* 19
iro
jiyaatashitantakarori judo-payeeni iroka
Marta ipoa Mara, onkuntyu Imposhen
kaatyaarori ikamakera iyaariri.
20
Okanta
iyotakera Marta iro irareetzimatya Jess,
jatanake omonthaavakyaari. Iro
saikanaintsi Mara pankotsiki.
21
Okuntu
vakeri Jess iroka Marta: Pinkathar,
arimi pisaikemi eeroka jaka, eeromi
ikamimi noyaariri.
22
Iro kantacha niyotzi
naaka aririka pinkampiteri Pava
ompaitya irantemiri, ufItuke IfImutuke
miro.
23
Ari jakanakero Jess: Aritake
iraagai piyaariri.
24
Okantzi Marta:
Niyotzi aritake impiriintai apaata
ovefuuntupuukyuufone kItuIte ImpIfIIn
tantayetaiyaari ikaratzi kamayetatsiri.
25
Ipoa Jess ikantanakero: Naakatake
oviriintantatsiri, nuukutuke ovuuuntu
neri. Itzimirika kempisantainane naaka,
onkantavetakya inkame, ari iraagai.
JUAN11
172
26
Ikaratzi aaayetatsiri iroaaka, intzime
kempisantainane, eero ikaamaneyetai.
Pikempisantziroma iroka?
27
Ari okantzi
iroori: Ari Pinkathari, nokempisantzimi
naaka eerokatake Cristo Itomi Pava,
itzimi ishinetaitakeri impoke jaka
kipatsiki.
Jiraapaaka Jess ikitayeerira Lzaro
28
Ikaratakero Jess ikantayetakero
iroka, jatanake Marta okaimiro irento
Mara, okamantathatapaakero, okantziro:
Areetapaaka iyotaantaneri, ikaimimi.
29
Okanta okemavake Mara, katziyanaka,
jatanake oeeri Jess.
30
Tekeratsita
irareetya Jess nampitsiki, irojatzi
isaikake omonthaavakarira Marta.
31
Ikanta jieetakero Mara okatziyanaka
ipoa oshiyanaka, irikaite judo ikaratzi
tsipatakarori opankoki, iposhenkaro,
joyuutuIyunukefo jIuujuuntuke IfuuvuItu
tyeeya kitataariki.
32
Okanta areetapaaka
Mara isaikake Jess, otyeefovushItupuu
kari okantziri: Pinkathar, arimi
pisaikemi eeroka jaka, eeromi ikamimi
noyaariri.
33
Ikanta Jess, jiaakero
Mara irayimotapaakari, ufI IkempItupuu
kari eejatzi judo-puyeenI oyuutupuuke
rori, iniroite jovashiretanaka, okutsItzI
moshiretanakeri,
34
josampitanakero:
Tsikama janta pikitatakerika? Ari
ikantaitanakeri: Pimpoke Pinkathar,
pieeri.
35
Ari jiraapaakari irirori Jess.
36
Ipoa ikantaiyanakeni judo: IPume
neri iniroite jetakotataikari!
37
Iro
kantacha tzimatsi pashine kantanaintsiri:
IfIIvetuku IfIku umenukuIfIfI muvItyuu
kiri, kaarima jamenanta tsika
inkenakairo eero ikamantami Lzaro?
Ipiriintaa Lzaro
38
ApIItunukefI Jess okutsItzImoshIfetu
nakeri, jiyaatashitanakeri okarikiini
kitataari. Omorona onatzi, iro mapi
joshepitayeetantakari.
39
Ikantanake
Jess: Potanampyeero mapika. Ari
okantanake Marta iritsiro kamaintsiri:
Pinkathar, kempitaka aritake jenkaake,
tema tzimake 4 kitaite ikamantakari.
40
Ari jakanake Jess: Temu nokuntu
kemi, pinkempisantenarika, ari piaakero
ishintsinka Pava?
41
Jotanampyeetakero
mapi. Ipoa jamenanake Jess inkiteki,
ikantanake: Ashitanari, nopuusoonke
tzimi eeroka, tema pikemana.
42
Niyotzi
ari pinkantapiintya pikemana. Irootake
nokantantari inkemantyaari irikaite atziri
saikaintsiri jaka, onkuntyu InkempIsun
tantyaari eerokatake otyaantakenari.
43
Ikanta okaratapaake iaavaitakero
iroka, ikaimanake: Lzaro, pishitove!
44
Shitovapai kaminkari, joosotakaro
manthakintsi irako eejatzi iitziki, irojatzi
juponupofotukufo junkovIItuyeetuntuvu
kariri. Ari ikantzi Jess: Poosofyuuko
teri, iriyaataita.
Ikamantavakaita irovakaantaiteri Jess
(Mt. 26.1-5; Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2)
45
Irootakera ikempisantantanakari
osheki judo-payeeni ikaratzi jataintsiri
itsipataro Mara, ikaratzi aakerori
okaratzi jantakeri Jess.
46
Iro kantacha
tzimayetatsi jatashitanakeriri
Fariseo-payeeni. Ikamantapaakeri
okaratzi jantakeri Jess.
47
Ikanta
Fariseo-payeeni itsipatakari ijevare
omperatasorentsitaari, japatotaiyakeri
jevariite, ikantaiyini: Tsikama
ankantyaarika? Irika shirampari osheki
itasonkaventantake.
48
AfIfIku uuushI
minthatakyaari, ari inkempisantaiteri
maaroiteni. Impou Impokuke Ijevufepu
yeeni Roma-satzi, imporokakaantakero
tasorentsipanko, iraperotakaantakero
anampitsite.
49
Iro kantacha, aparoni
ikarataiyini, paitachari Caifs, iriitake
ijevajanore omperatasorentsitaari,
ikantanake irirori: Te piyotaiyeni
eeroka.
50
Iroora aritatsi ashinete aparoni
JUAN11
173
*12.3: Iroka kasankaari aaventachari jaka, iro jovetsikayeetzi inchateya paitachari nardo.
Okaratzi otenatzi aparoni libra, irojatzi ikantayeetairi iroaaka 300 gramo. *12.5: Kuntukotu
chari jaka osheki kireeki, irijatzira ikantayeetziri pairani 300 denario. Iri ipinayeetziriri
antavairyaantzi, aririka imonkaratzimatakero aparoni osarentsi irantavaitake. *12.7: Tzimatsi
jameyeetari pairani. Aririka inkamakaantayeete, isaitantari kasankaari, inkene inkitataiteri.
atziri inkamimentayetai, ari onkantya
eero japeroyeetantai anampiki.
51
Iro
kantacha Caifs, IfIItukefu ompefutuso
rentsijanori, iaavaitakaakeri Pava.
Okantavetaka te iriyovetyaaro, iriira
Jess jiaaventajaantake inkamimenteri
isheninkapayeeni.
52
Tera intaani
inkamimenteri isheninkapayeeni, aa
ontzimatye inkamimenteri maaroiteni
itomiite Pava oivaraayetainchari,
onkantya irovithaakaantaiyaariri inkarate
irashitaiyaari.
53
Aripaitera ikovaiyakeni
ijevare judo-payeeni irovamairi Jess.
54
Irootake Jess kaari ikovantanaa
inkempiyayetanaiyaari judo-payeeni.
Aa shitovanake isaikakera Judea, jatake
tsika te inampiitaro osaiki nampitsi
paitachari Efran. Ari isaikakaapairiri
iriyotaane.
55
Irootaintsira iroimoshirenkapaitetairo
judo-payeeni Anankoryaantsi, osheki
atziri jatatsiri Jerusaln-kI IfovetsIkushI
reyetya.
56
Ari ikokovayeetakeri Jess,
josumpItuvukuIyunI juntu tusofentsIpun
koki: Tsikama pikantaiyini eeroka?
AfImu Impokuke IfIfofI joImoshIfen
kaita?
57
Ikanta Fariseo-puyeenI ItsIpuye
takari omperatasorentsijanoriite, Ikuntun
tayetake: Intzimerika iyotaintsine tsika
isaiki Jess, inkamante, naakaanteriita.
(Mt. 26.6-13; Mr. 14.3-9)
12
1
Aritake kapatapaaka 6 kitaite
IfoImoshIfenkuntyuufofI Anunko
ryaantsi, jatake Jess Betania-ki,
inampiki Lzaro itzimi joviriintairiranki.
2
Ari joimoshirenkaitakeriri Jess. Iro
Marta oyiitantatsi. Ari isaikitakari eejatzi
Lzaro itsipatakari Jess jovaiyani.
3
Amakotapaake Mara kasankaari. Osheki
ovinaroni iroka. Osaitantapaakari iitziki
Jess. Ipoa oshetantanaari oishi.
Kasankainka okantanaka maaroni
pankotsiki.
* 4
Ikanta Judas Iscariote,
iriyotaane Jess itzimi pithokashityaarine
apaata, ikantanake:
5
Opaitama kaari
ipimantayeetantaro iroka kasankaari? Ari
aantakyaami osheki kireeki, iri
uneshInonkuyetuntyuufIfImI ushInonkuIn
kari.
* 6
Iro kantacha Judas tera iro
InkuntuntyuufI jetukotutyuufI ushInonkuu
riite, aa koshintzi jinatzi. Iriitake
jovayeetake inkempoyeeri kireeki, iro
kantacha ikoshitapiintziri kapicheeni.
7
Ari ikantanake Jess: PIuushImInthu
tyaaro, uu Ifoovetuku okushIyukuuku
nari, inkitayeetakenara.
* 8
Iriima
ashinonkainkariite ari inkantaitatyeeni
isaikimotemi, irooma naaka eero
nokantaitatyaani nosaikimotemi.
Ikamantavakaita irovaiteri Lzaro
9
Osheki Judo-payeeni iyotaintsi ari
isaiki Jess janta Betania-ki. JIyuutuIyu
keni janta, tera intaani irameneri Jess
aa eejatzi Lzaro, ItzImIfunkI jovIfIIn
tairi Jess.
10
Ifo kuntuchu ompefutuso
rentsijanoriite ikamantavakaayeta eejatzi
iroveri Lzaro.
11
Tema iriitake Lzaro
kuntukuuntukefofI kuufI juuputzIyuyee
tantanaari judo-puyeenI IkempIsuntuItu
nakerira Jess.
(Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40)
12
Osheki atziri jataintsiri Jerusaln-ki
iroimoshirenkero Anankoryaantsi.
Okanta okitaitamanai, ikemaiyakeni ari
impokeri Jess nampitsiki.
13
Ipoa
JUAN11,12
174
*12.24: Kantakotachari jaka okitho, trigo onatzi.
ichekaiyanake oshiyarori kompiropena.
Jataiyanake iromonthaavakyaari,
ikaimaiyini ikantzi:
Kaakitataike aaapinkathare!
Tasonkaventaari jinatzi, tema
pinkathari apaitziri otyaantakeriri.
Iriitake Avinkathariperotetaiyaari
aakaite Israel-mirinkaite!
14
Ari jiaapaake Jess evonkiri burro,
ikyaakotanakari, temu okumuntukotzItu
kari Osankinajanorentsi, ikantaitake:
15
Sion-satoit, eero pitharovaiyini,
Pokataike Pivinkatharite,
Ikyaakotakari evonkiri burro.
16
Ovakeraini, te inkemathataiyeroni
iriyotaane iroka. Ifo kuntuchu jovujenoku
shitaaroranki irovaneenkaro Jess,
aripaitera ikinkishiretanaka iriitakera
Jess josankinatakoyeetzi.
17
Atziriite
IkufutzI tsIputukufIfunkI Jess jovIfIIn
tairi Lzaro, ikinkithatakoyetakero
okaratzi jiaakeri.
18
Irootakera, jIyuutun
tayetanakari atziriite jomonthaavakari
Jess, temu IkemukotukefI jovIfIIntun
take.
19
Iriima Fariseo-puyeenI Ikuntuvu
kaiyani iriroriite: Piaakero, kempitaka
eero akitsirinkiri. Pameneri, Ifo IfIyuutu
shiteri maaroiteni.
Ikokovatziri Jess griego-thatatsiri
20
Tzimayetatsi griego-thututsIfI konovu
kufIfI utzIfIIte jutuIntsIfI joImoshIfenkuI
yani.
21
Ipokashitapaakeri
griego-thatatsiri irika Felipe,
Betsaida-satzi, nampitsi saikatsiri
Galilea-ki. Ikantapaakeri: Pinkathar,
nokovi noeeri Jess.
22
Ari jiyaatanake
Felipe, ikamantapaakeri Andrs.
Apiteroite jiyaataiyanake, ikamantakeri
Jess.
23
Ari ikantanake Jess: Monkufu
puItetupuukufu IfovujenokushItuntuIyuu
rori irovaneenkaro Itomi Atziri.
24
Aparoni okitho kaari sampiikitatsine
impankiitero, ari ashi ovamatsitero
onkantya apakithoroini. Irooma aririka
osampiikitapainte ikitakiitakero, ari
irieetakero onkithokiperotai. Omapero.
*
25
ItzImIfIku etukotushIvuItuchufI juntuye
tziro inevetashiyetari, ari impeyashitaiya.
IfIImu ItzImI munIntunukefone juntushI
vaiyetari jaka kipatsiki, Ikumuventunuu
tziirora inkaaaneyetai.
26
Tzimatsirika
kovutsIfI nonkempItukuuntefI notzIku
tane, inkempitakotyaanaro naaka.
Tsikarika nosaikai naaka, ari isaikitaiya
eejatzi irirori notzikatane. Itzimirika
nokempitakaari notzikatane naaka, iriira
AshItunufI kuntukuIyuufone IfIuupInku
thayeetantyaariri apaata.
Ikamantakota Jess irovamaiteri
27
Iniroite okatsitzimoshiretakena
iroaaka! Tsikama nonkanteka?
Nonkantema: Ashitanari, povutsInufyuu
koshiretaina?' IAu Ifootukefu nopokun
takari, nomonkaratairo!
28
Ashitanar,
poaakantero povaneenkaro." Ikemuyee
tatzi aavaitanaintsiri inkiteki, ikantaitzi:
Aritake noaakantakero, iroaaka
napiitero.
29
Atziriite piyotainchari
ikaratzi kemavakerori, ikantaiyanakeni:
Ookatharontsi onatzi. Iro kantacha
ikantayetzi pashine: Aparoni maninkari
aanatakeriri.
30
Tera intaani naaka iaanayete, aa
eerokaite jiaavaitzimentaitake.
31
IfootzI
mututuIkefu IfIeetefI IfovusunkItuuyee
teri okantakaantziro iyaariperonka
osavisatziite, iroitsinampaayeetairi
eejatzi pinkathariventashivaitantainchari.
32
Ifo kuntuchu ufIfIku IfovutzIkukoItu
kena jaka kipatsiki, ufItuke nonkuImushI
retanairi maaroiteni.
33
AfI joouufontzI
rori Jess tsika onkantya aririka
irovamaayeetakeri.
34
Ari jakaiyanakeni
atziriite: Ayotaiyini okantziri
JUAN12
175
Ikantakaantaitane: Kaaaneri inatzi
Cristo. Opaitama pikantantari eeroka
ontzimatye irovatzikakotaiteri Itomi
Atziri? Niinkama Itomi Atziri?
35
Ikantzi
Jess: Eenirotatsira isaikimotanaimi
ipaiyeetziri Kitainkari, iro kantacha
intaanira isaikanai kapicheeni. PInkempI
takaantero paniitatyeemi okitainkatzi, ari
onkuntyu eefo omupokuntumI kempItu
rori tsireniri. Tema ikaratzi aniitatsiri
otsirenikitzi, te irieero tsika ikeni.
36
Pinkempisantairi ipaiyeetziri
Kitainkari eenirora isaikimoyetzimi,
pinkempitakotyaari irirori.
Te ikempisantaiyini judo-payeeni
Ithonkanakero iaavaitanakero iroka,
shitovanake Jess. Te joaakantanaa.
37
Okuntuvetuku Jess oshekI Itusonku
ventantavetaka inampiitekira irikaite, te
inkempisantaiyeni.
38
Ontzimatye
omonkufutyu josunkInutukefI kumuntun
taneri Isaas-ni, kantatsiri:
Pinkathar, NIInkumu kempIsunte
rone aaane?
Niinkama joaakayeetakeri
ishintsinka Pinkathari?
39
Jiroka pashine josankinatakeri Isaas-ni,
irootake kaari ikempisantantayeeta,
ikantakeranki:
40
Iri Pava mavityaakitakaakeriri,
Imasontzitakaayetakeri,
Ari onkantya eero jokichaatanta
Eero ikemathavainetanta.
Ari onkantya eero ipiyashitantaana
naaka,
Novavisaakotantaiyaariri.
41
Iro iaavaitantakarori iroka Isaas-ni
temu jIuumumpyuukItyuufo Ifovuneen
karo Jess, Ifootuke IkInkIthutukotuntu
kariri.
42
Iro kantacha, osheki
judo-payeeni kempisantanairiri Jess,
ari jimatzitanakaro iriiperoriite. Iro
kantacha te irooaarontero, tema
itharovakaayetatyaari Fariseo-payeeni,
eefofu IshIneyetuIfI InkyuuyetuI juputotu
piintaiyani.
43
Ari okantamaitaka. Iriira
ikovaperotajaantanakeri Fariseo-payeeni
iraapatziyaminthatyaari, iriima Pava,
tera.
Jess iyakoventairine atziriite
44
Ari iaavaitanake shintsiini Jess,
ikantanake: Itzimirika kempisantainane
naaka, tera apaniro ikempisantana, aa
ikempisantzitakari otyaantakenari.
45
Ikaratzi okitaanari naaka, okempIvuItu
karo iriimi irokitakyaami otyaantakenari.
46
Irootake nopokantakari naaka, nonkem
pitaiyaari Kitainkari, ari onkantya
nonkitainkatakotantaiyaariri osavisatzi.
Eero isaikayetai otsirenikitzi inkarate
kempisantainane.
47
Tema te iro
nompokantyaari naaka jaka kipatsiki
novasankitaante, aa iro nopokantakari
novavisaakotante. Iro kantacha ikaratzi
kemayevetarori noaane, temaita
inkempisante, kuufIfu nuuku ovusunkItu
yerine.
48
Itzimirika manintakenari, kaari
kempisantairone noaane, tzimakera
impaitya ovasankitayerine. KempIvuItu
kara iroka aantsipayeeni okaratzi
noaavaiyetakeri atzirimi onatye, iroora
ovasankitaantaatsine apaata, IpIyuthu
vaantetaitakanara.
49
Tema naaka te
noaavaitashivaitya nonintakaanekiini.
Ashitanari, itzimi otyaantakenari, iriitake
kantakenarori okaratzi nokantayetakeri,
okaratzi niyotaantayetakeri.
50
Niyotzi
naaka okaratzi ikantakaantziri Ashitanari
iro kaaanetakaantatsiri. Ari okantari,
okaratzi nokantayetakeri naaka,
nothotyuutzIIfofu okufutzI Ikuntujuuntu
kenari Ashitanari.
Jess ikivakiitziri iriyotaaneete
13
1
Ari kapatapaaka aparoni kitaite
iroimoshirenkantayeetyaarori
Anankoryaantsi. JIyotuke Jess monkufu
paitetapaaka irookaventantyaarori
JUAN12,13
176
*13.5-17: Iro jameyetari judo-payeeni ikivakiiyetapiinta inkyaayetapiintantyaari ipankoki.
Iroka antavairentsi, intaanira jantapiintziro aparoni onampitaari. Tema aparoni iriiperori atziri,
eero okantzi inkivakiiyetante. Irootake kaari okameethatzimotantari ikivakiiyetakeriranki Jess
iriyotaane. Iro jantantakarori iroka Jess, onkantya iriyotaantyaariri iriyotaane, onkantavetya
jevarimi irinatye aparoni atziri, ontzimatye iraapatziyaari pashine, inkempitakotyaari ikantara
aparoni onampitaari, tsinampashire inkantya. *13.19: Ipairyaapiintakara Jess ikantzi
Naakatzitaka, ari oshiyakaro jiaavaitake Pava pairani. Pamenero eejatzi Jn. 8.58.
kipatsika iro iriyaatai intsipatapaiyaari
Ashitariri. Iniroite jetakoyetakari ikaratzi
kempisantakeriri, ari ikantapiintatya
jetukotufI IfojutzI ovekufuuntuntupuuku
rori.
2
Ikanta isaikaiyini jovaiyani,
aritakera kamaaritanake Judas Iscariote,
itomi Simn, itzimi pithokashityaarine
Jess.
3
Jiyotake Jess tema ipoaatyaaro
irirori Pavaki, aritake impiye janta.
Iriitake shintsitakaaperotakeriri
Ashitariri.
4
Ari ikatziyanaka isaikakera
jovaiyani, isapokanakero iveviryaakoro,
jovathakitanakaro aparoni manthakintsi.
5
Ipou juuke jIuu Isukefo kIvuukomen
toki. Ikivakiiyetakeri iriyotaane, ipoa
joshekIIyetuntuufI munthukIntsI jovuthu
kitakari.
* 6
Iro inkivakiitantyaaririmi
Simn Pedro, ikantanake irirori:
Pinkathar, eerokama kivakiitenane
naaka?
7
Ari ikantzi Jess: Te pInkemu
thatero iroaaka okaratzi nantziri, iro
kantacha apaata, ari pinkemathatairo.
8
Ikantanake Pedro: IEefo noshInetumuI
tumI poshIyuufI onumpItuufI pInkIvukII
tena! Jakanake Jess: Eerorika
nokivakiitzimi, tera paapatziyana.
9
Ikantzi Simn Pedro: Pinkathar,
eerotya pikivakiitashitana, aa pinkivena
maaroni nakoki eejatzi noitoki!
10
Iro
kantacha Jess, jakanairi: Ikaratzi
ovukefu kuutuInchufI IntuunI onkovujuun
tya iroaaka inkivakiiyetya, tema ari
kitetake maaroni. Aritake kitetaiyakemi
eerokaite, okantavetaka te maaroite
pinkiteshiretaiyeni.
11
Tema jiyotakeri
Jess itzimi pithokashityaarine, irootake
ikantantakari: Te muufoIte pInkIteshIfe
taiyeni.
12
AfItukefu Ithonkukefo IkIvukIIyetu
keri, IkIthuutunuufo Jess IfovevIfyuu
koro, saikanai eejatzi tsika jovaiyani,
ari ikantzi: Pikemathatakeroma
eerokaite okaratzi nantakeri?
13
PIkun
tapiintaiyana eerokaite Iyotaanar,
Pinkathar. Omatatya pikantantanari
eerokaite, tema naakatake.
14
Naakara
Iyotaaneri, naakara Jevari. Iro
kantacha, noshiyakotakari onampitaari
eejatzi nokivakiiyetakemi, ufI pInkem
pItuyetyuufI eefokuIte pInkIvukIItuvu
kaayetya.
15
Naakatake oaakakemirori,
onkantya pinkempitakotantyaanarori
eerokaite tsika nokantakemi naaka.
16
Tera iaapinkathayeetziri aparoni
onampitaari iranaakoteri itzimi
onampitariri. Tekatsi eejatzi aparoni
otyuuntuufI unuukotefIfI ItzImI otyuun
takeriri. Omaperora.
17
Aririka
pinkemathatanairo iroka impoa
pantanairo, aritake pinkimoshiretai.
18
Jiroka nonkantemiri, iro kantacha,
tera maaroiteni noaaventaiyemi.
Niyotziri naaka ikaratzi niyoshiiyetairi.
AfImuItuku omonkufutyuufI OsunkInu
janorentsi, kantatsiri:
Tzimatsi ayootakenari, iriitakera
pithokashityaanane.
19
Aririka omonkaratakya iroka, iroora
pInkempIsuntupefotuntyuunufI 'Nuuku
tzitaka. Irootakera neevatantamirori
nokamantzimiro.
* 20
Intzimerika
aapatziyaarine notyaantane,
naakajaantake jaapatziyaka eejatzi.
Itzimirika aapatziyakyaanari naaka, iri
juuputzIyujuuntuku ItzImI otyuuntuke
nari.
JUAN13
177
*13.27: Kantakotachari jaka aripaitera ikamaaritanake, tera iro kantakaanterone jovavakaro
Judas tanta, okanta ikamaaritantanakari, aa iriitajaantake kantakaashitakarori
ikamaaritantanakari.
Ikamantzi Jess iri
pithokashityaarine Judas
(Mt. 26.20-25; Mr. 14.17-21; Lc. 22.21-23)
21
Ari ithonkanakero iaavaitakero
iroka, iniroite okatsitzimoshiretanakeri
Jess. Eekero jooaarontanakitziiro
iaaventakeri, ikantzi: Pikarataiyakeni
eefokuIte juku tzImutsI upufonI pIthoku
shityaanane. Omaperora.
22
AfI Ipumpo
yaavakaanaka iriyotaane, te iriyote tsika
itzimi iaaventzi.
23
Ikanta aparoni
iriyotaane, iretakoperotane Jess, itzimi
saikimotakeriri okarikiini jovaiyani,
24
jIuukefI SImn Pedfo jIuunuchefu
tziri, ikantziri: Posampiteri niinka
jiaaventziri.
25
Ikanta irirori, jontsItoku
nakari okarikiini, josampitakeri:
Pinkathar, Niinkama?
26
Ari jakanake
Jess: Pieena nashete kapicheeni tanta,
intzimerika nompake, iriitakera.
Jashetake kapicheeni tanta, ipakeri Judas
Iscariote, itomi Simn.
27
Ikanta
jovavakaro Judas tanta. Aripaitera
ikamaaritanake. Ari ikantziri Jess:
Puntefootufu thuunkIInI pIkInkIshIfetu
piintakari.
* 28
Iro kantacha ikaratzira
jovaiyani tekatsira kemathatavakerone
opaita ikantantariri.
29
Tema Judas
iriitakera kempoyiiriri kireeki, Iuujuun
taiyini ikantatziiri Jess iriyaateeta
Ifumununte tsIku ompuItyu IfoImoshIfen
kaiyaarini, iaajaantake eejatzi
Ifumununtutye ImpuyetefIfI ushInonkuIn
kariite.
30
Aritakera jovavakaro Judas
tanta, jatanake. Aritake tsirenitanake.
Ovakerari Ikantakaantaitane
31
Aritakera jatanake Judas, ikantzi
Jess: Monkarapaitetapaakara
IfovujenokushItuntuIyuufofI Ifovuneen
karo Itomi Atziri. Iro ompoaantyaari
eejatzi irieetairo irovaneenkaro Pava.
32
Tema ari okantari, iriitajaantakera Pava
oaakanterone irieetantyaarori
irovaneenkaro. Iroaakatajaantakera
irantero.
33
Notomiite, kapichetapaakera
nosaikimoyetanaimi. OshekI pInkokovu
vetaiyaana eerokaite, iro kantacha eero
piagaana, Irojatzi nokantzitakariri
asheninkapayeeni judo, IfojutzI nupIItzI
tyaamiri nonkantemiro eerokaite, tema
eero pitsipatana tsika nosaikapai naaka.
34
Jiroka ovakerari nokantakaantane.
Ontzimatyeera petakotavakaayetaiya.
Nokempitara naaka netakoyetami, ari
pinkempitanaiyaari eerokaite, petukotu
vakaayetaiya.
35
AfIfIku petukotuvukuu
naiya eerokaite, ufI IfIyoyeetuImI muufoI
teni eerokayetake niyotaane.
(Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Lc. 22.31-34)
36
Ikanta Simn Pedro josampitanakeri
Jess: Pinkathar, tsikama piyaateka?
Ari jakanake Jess, ikantzi: Tsika janta
niyaate naaka, eero okantzi poyaatena
eerokaite iroaaka, irooma apaata ari
onkantake poyaatena.
37
Ikantanake
Pedro: Pinkathar, opaitama eero
okantanta noyaatemi iroaaka? Aritake
noshineventakyaami!
38
Jakanakeri
Jess, ikantziri: Omupefomu pIshIne
ventyaana? Aa tekeramintha irieeta
tyoopi, mavasatzi pinkante: Te niyoteri
Jess. Omapero.
Iri Jess oshiyarori avotsi
jareetantaitari Ashitairiki
14
1
Eero povashirevaitaiyani.
Paventaiyaari Pava, puventuI
yaana eejatzi naaka.
2
Janta ipankoki
JUAN13,14
178
AshItunufI tzImutsI oshekI tsIku unumpI
tapaiyaaro. Eeromi otzimi, eefo nokuntu
vaitzimi niyaatai novetsikayetapaimi
tsika pinampitapaiyaaro.
3
Aririka
niyaatai, aririka novetsikayetaimi tsika
pisaikai, ufI nompIyushItuImI nuuyetuu
temi, onkantya pintsipatantaiyaanari
eerokaite tsikarika nosaikajaantai naaka.
4
PIyotuIyIfonI eefokuIte uvotsI jIyuutun
taitari tsika nosaikai.
5
Ari ikantanake
Toms: Pinkathari, te niyotaiyeni tsika
piyaate. TsIkumu nonkuntyuuku nIyotun
tyaarori avotsi?
6
Jakanake Jess,
ikantzi: Naakara Avotsi, Kyaaryoori,
Aaantarentsi.' IntuunIfu ImpumpIthu
vookitayeetaina naaka, ari irareeyeetaiya
janta Ashitanariki.
7
AfImI pIyopefotuIye
nanemi, ari piyotairimi eejatzi Ashitanari.
Aa aritake piyotzitataikari iroaaka,
iriitake piaapiintakeri.
8
Ikantanake Felipe: Pinkathari,
intsityaa poaakenari Ashitamiri, tekatsi
pashine nonkove.
9
Felipe, ari osamanitake notsipayetakami
eerokaite, tekerama piyotena? Ikaratzi
aakenari naaka, jiaakeri Ashitanari.
Opaitama pikantantari?
10
Tema
pinkempisantena ari nokaratziri
Ashitanari, ari ikaratana irirori? Okaratzi
nokantayetziri, tefu nuuku nIntukuushI
vaityaarone noaaventemiro. Aa iri
Ashitanari tsipashiretanari, iriitake
antakaajaantanaro irantavaitane.
11
Pinkempisantena ari nokaratziri
Ashitanari, ari ikaratana irirori. OkompI
tzimotamirika iroka, Ifootyu pInkempI
santaajate notasonkaventantayetake.
12
Inkarate kempisantainane naaka, ari
intasonkaventantayetai eejatzi. Aritake
irimaperotanakero intasonkaventante,
anaanakero okaratzi jiaakoyeetakenari,
temu nIyuutzImutuI nuuku nontsIputupuI
yaari Ashitanari. Omaperora.
13
Maaroni
pairyagainane naaka inkovakoyetaina
iaaaatana, aritake nomatakeneri. Ari
onkantya intharomentayeetantyaariri
Ashitanari, okuntukuuntzIfo jImutzImo
tantakeri Itomi.
14
Ompaityaarika
pinkovakoyetainari pimpairyagaina
naaka, aritake nomatakemiro.
Ishinetaantaitziri Tasorentsinkantsi
15
Aririka petakoyetaiyaana, aritake
pinkempisantairo nokantakaantane.
16
Ari
nonkampitairi Ashitanari irotyaantemi
pashine Ookaakoventaneri,
17
TusofentsI
janori irinatye, IfIItuke tsIpushIfetupIIn
taiyaamine. Iriima osavisatziite eero
isaikimotziri, tema te onkante irieeri te
iriyoteri eejatzi. Irooma eerokaite
piyotaiyirini, tema isaikimotakemi, iriira
nampishiretantaiyaamine.
18
Eerora pikempitakotari miritzi
jookaventayeetziri, ari nompiyashitaimi.
19
Irootaintsira, eero jiaayetaana
osavisatziite. Iro kantacha eerokaite ari
piaayetaina, kaaaneri pinkantayetaiya
tema kaaaneri nonatzi naaka.
20
AfIpuI
tera piyoyetai notsipashiretari Ashitanari,
eejatzi eerokaite pitsipashiretana, ari
nokempitari naaka notsipashiretami
eerokaite.
21
Inkufute kempIsuntuvuunteye
tainane, joaakantziro kyaaryooperoini
jetakotana. Irootake iretakotantaiyaariri
Ashitanari, eejutzI nuuku ufI netukotuI
yaari, ari noaakayetaiyaari.
22
Ikanta
Judas (kaarira Iscariote) josampitanakeri:
Pinkathar, OpuItumu pouukuntuIyuu
nari naakaite, eeroya poaakayetaari
pashineete?
23
Jakanake Jess: Ikaratzi
etakotanari naaka, ikempisantavaantetana.
Irootake iretakotantaiyaari Ashitanari. Ari
nokufutuIfI AshItunufI nontsIpushIfeyetuI
yaari irikaite.
24
IfIImu kuufI etukotyuu
nane, ipiyathavaantetakana. Tera naaka
IyotushIvuItyuufone okufutzI nokuntuyetu
kemiri, aa Ashitanari otyaantakenari iri
iyotakaayetakenarori.
25
NokumuntutzIImIfo muufonI Ifokupu
yeeni eenirora nosaikimoyetzimi.
JUAN14
179
26
Iriima Tasorentsinkantsi, Ookuukoven
taneri, irotyaantemiri Ashitanari intzime
impoyaatyaananeri, IfIIfu Iyotukuupuuke
mirone maaroni, ImpumpIthushIfetukuu
yetaimiro okaratzi nokantayetakemiri.
27
Kameethara pisaikayetai. Tera iro
noaaventashitya tsika okanta
isaikakaantzi osavisatziite. Aa naaka
matzirori onkantya pisaikantaiyaari
kameethaperoini. Eefo povushIfevuItu
shita, eero pitharovavaitashita eejatzi.
28
Aritake pikemayetakena nokantake: Iro
niyaatai, impoa nompiye ari ankaratai
asaikayetai.' AfImI petukopefoyetyuu
nami, eefomI povushIfevuItumI nookuye
tanaimira, uu ufItukemI pInkImoshIfe
ventakenami piyotakera niyaatatye
Ashitanariki, anaataikenari iroaaka
natziritapaintzira.
29
NokumuntzItutyuu
mirora iroka, onkuntyu pInkInkIshIfetun
tyaari apaata, omonkufupuItetupuukyuu
rika.
30
Eefofu nonkInkIthuvuItzItukuuye
tyaami, temu uutsIkItuke pInkuthufIven
tantashivetachari kipatsiki. Okantavetaka
te ipinkathariventana naaka.
31
Aritake
onkantyaari, onkantya iriyotantyaari
osavisatziite netakotari naaka Ashitanari,
nantziniri okaratzi ikantanari irirori.
Pinkatziyeeyeni. Thame aate.
Ikempitaro Jess
oponkitzithapero pankirentsi
15
1
Eekero ikantanakitzi Jess:
Nuukufu kempItufofI oponkItzI
thaperori pankirentsi. Iriima Ashitanari
iri kempitakariri itzimi pankitzirori.
2
Eerorika okithotzi nochevatha,
ichekathatziro ashitarori. Irooma otzimi
kithotatsiri, jovameethachevatziro,
jovuunkIItyuukotzIfo Inkene onkIthope
rote.
3
Kempivaitaka iroaaka aritake
kaankiityaakoyetakemi eerokaite,
okuntukuukumI uuntsIpuyeenI nokumun
tayetakemiri.
4
Aparoni ochevatha
pankirentsi otzimi chevoryaathataintsiri
eero okithotai, uu ontzImutye oshookun
tyaaro oponkitzitha. Ari okempitari
eejatzi eerorika poisokerotana, eerora
okantzi pantayetairo kameethari.
5
Nuuku
take kempitakarori oponkitzitha
pankirentsi, Ifoomu eefokuIte pIkempItu
karo nochevatha pinayetatzi. Ikaratzi
oIsokefotunufI nuuku ufI nokempItzItuku
riri irirori, kempivaitaka oshekimi
inkithoperotai. EefofIku pItsIpushIfeye
taana, tekatsira pantayetai.
6
Ikaratzi
kaari oisokerotyaanari naaka, ari
nookaventayetairi. AfI InkempItuyetuI
yaaro okamachevathatzi pankirentsi,
jaayetziro intagaitero.
7
Oisokerorika
povayetaina, pinkyaaryooventanairorika
okaratzi niyotaayetakemiri, pInkovuko
tairi Ashitanari opaiyetarika pikoviri,
aritake irimatakemiro.
8
Aririka
pimatanairo joshiyakaaventayeetakero
kithokiperotatsiri pankirentsi, aritake
iriyoyeetaimi omapero niyotaaneyetaami.
Iroora iriaapinkathayeetantyaariri
Ashitanari.
9
Iniroite netakoyetakami,
noshiyakari Ashitanari jetakotana naaka.
Panintaavaityaarora netakoyetaami.
10
Eekerorika pinkempisantanakityeero
nokantakaantane, ari panintaavaitaiyaaro
netakotanka, nokempitairora naaka
nokempisantavaantetziri Ashitanari
nanintaavaitaro iretakonka.
11
Iro
nokamantantamirori iroka inkene
ankarataiyeni ankimoshirete, irootake
pinkimoshiretziitantaiyaari eeroka.
12
Jiroka nokantakaantane: Ontzimatye
petakotavakaayetaiya nokempitairora
naaka netakoyetaami eerokaite.
13
TsIku
rika itzimi shineventariri inkamimenteri
iraapatziyane, joaakantatziirora
jetakotziitanta.
14
NuuputzIyune pInuyetu
tzi eerokaite aririka pantanairo okaratzi
nokantzimiri.
15
AfItupuuke nokempItu
kaantami onampitaari, tema aparoni
onumpItuufI te IfIyote okufutzI juntuye
tziri onampitariri. Au nokempItukuun
JUAN14,15
180
taami naapatziyane, temu nokumuntuI
miro maaroni ikantanari Ashitanari.
16
Tera eerokaite iyoshiitakenaneri, aa
naaka iyoshiitayetaimi eerokaite.
Naakatake otyaantayetemine piyaayete
tsikarika, pinkempitakotaiyaaro
pankirentsi kithoperotatsiri, ufI pInkuntu
piintanakityeeya. AfI onkuntyu IfImuye
tantaiyaamirori Ashitanari ompaityaarika
pinkovakotenari pimpairyaayetainarika.
17
Jirokatake nokantakaantzimiri:
Ontzimatye petakotavakaayetaiya.
Inkisaneentayetanakemi osavisatziite
18
AfIfIku pIuuyetukefo InkIsuneentu
yetanakemi osavisatziite, pInkInkIshIfe
tefo ufI IkuntuItukenu nuuku IkIsuneentu
vaitaitakena.
19
EekefomI poshIyuuko
tyaari osavisatziite, ufI Ifetukoyetukyuu
mimi, IkempItuvukuufu IfIfofI jetukotuvu
kaiyani. Iro kantacha niyoshiitayetaimira
naaka, pikempiyayetari osavisatziite,
irootake ikisaneentantamiri. KempIvuI
tuku Ifouuku kuufImI eefoku osuvIsu
tziite.
20
PInkInkIshIfetefo nokuntzItuku
miri: Tera iaapinkathayeetziri aparoni
onumpItuufI IfunuukotefI ItzImI onumpI
tariri. Ari inkempitayeetemiri eerokaite
inkovayeete irovaitemi, InkempItuyeete
nara naaka. Ari okempitari eejatzi
ikaratzi kempisantavaantetakenari naaka,
aritake inkempisantayetaimi eerokaite.
21
Iro inkovayeetantyaari irovayeetemi,
naakatake irovimentaitemi, okuntukuun
tzIfo tefu IfIyotuInu IfI Puvu otyuuntuke
nari.
22
Eefo otzImuujutzImI IkenukuushI
tane, eerorikami nopokimi niyotaayetairi.
Iro kantacha iroaaka eerora okantai
irookaakoventaiyaro iyaariperonka.
23
Ikaratzi kisaneentakenari naaka,
ikisaneentzitakari eejatzi Ashitanari.
24
Eero otzimaajatzimi ikenakaashitane,
eeromi notasonkaventzimoyetakeri
okuntu jIuuyeetuntukufo kuufI jIuupIIn
taitzi. Okantavetaka jiaayetakero
irokapayeeni, eekero ikisaneentatyaana,
ikisaneentzitakari eejatzi Ashitanari.
25
Ari okantzimaita, tema ontzimatye
omonkaratya osankinarentsi, kantatsiri:
Ikisaneentashivaitaitakana.
26
Iro kantacha aririka impokake
Ookaakoventaneri, Tasorentsiperotatsiri,
intzime notyaantapaimiri nontsipatyaari
Ashitanari, IfIItukefu IyotuushIfetukotun
tapaakenane naaka.
27
Impou pInkInkI
thatakoyetaina eerokaite, tema ari
pItsIpuyetzItukunu ovukefuInI etuntunuku
rori.
16
1
Iro nokantayetantamirori
irokapayeeni, eefo povushuuntun
taro paventaashiretyaana.
2
AfI pIuuyetu
kero eero ishineyeetaimi pinkyagai tsika
japatotapiintaita. Ari piaayetakero
eejatzi irovayeetemi, iriaajaantayeete
jantatziiniri Pava kameethari.
3
Iro
irimatantyaarori iroka, tema te iriyoteri
Ashitanari, te iriyotena eejatzi naaka.
4
Aririka omonkaratakya iroka, iroora
pimpampithashiretakotantyaarori
nokantayetakemiri. Ifootukefu neevutun
tamirori nokamantzimiro.
Jantakaantziri Tasorentsinkantsi
Tera nonkamantzityaamiro ovakeraini
iroka, tema irojatzi notsipayetami.
5
Iro
kuntuchu Ifouuku jutuunu nontsIputupuI
yaari itzimi otyaantakenari. Iro kantacha
tekachaajaini osampitakoventerone
tsikara niyaatai,
6
IntuunI povushIfetuI
yani pikemakenara nokantakemiro
irokapayeeni.
7
Iro kantacha pinkeme
nonkantemiro kyaaryoori. Iroora
kameethatzimotzimiri eerokaite niyaatai.
Tema eerorika niyaatai, eerora ipoki
puItuchufI 'OokuukoventunefI' IntsIpushI
retapiintayetaiyaami. Irooma aririka
niyaatai, nuukutujuuntuke otyuuntupuI
rine.
8
AfIfIku Impokupuuke TusofentsIn
kantsi, iriira ooaarontapaakeneriri
ikinkishirevaishitari osavisatziite, tema
JUAN15,16
181
ikenakaashivaitakaro ikinkishiretakotaro
tsika okantakota kaariperonkantsi, tsika
okantakota kameethashirenkantsi, tsika
okantakota iyakoventaantsi.
9
Ari
iriyotakaayetairi iroora kaariperonkantsi
eerorika ikempisantayeetana naaka.
10
Ari
IfIyotukuuyetuIfI Ifoofu kumeethushIfen
kantsi, nomutzIfofu nuuku novumeethu
shiretantzi, temu nIyuutuIfIku AshItunu
riki eero jokiyetaana.
11
AfI IfIyotukuuye
tairi itzimi jiyakoventayetakeri, iriitakera
irika pinkathariventashivaitakariri
osavisatziite.
12
EenIfotutsI oshekI onkufute nonkunte
miri, iro kantacha iroaaka kempitaka
aritake anaanakemi nokantayetakemiri.
13
Aririka impokake Tasorentsijanori,
iriitake iyotakaapaakemirone maaroni
kyaaryoori. Temu eefo IuuvuItushIvuI
taro ikovakaashitari irirori, uu Inkumun
tantayetero ikemakeri. AfI IfIyotukuguI
miro onkarate avisayetatsine apaata.
14
Iri
kemayetajaantainane noaavaitero,
impoa irovaakayetaimiro eerokaite, ari
onkantya iriyotantayeetaiyaarori
novaneenkaro.
15
Temu okufutzI jIyotune
tari Ashitanari, irojatzi niyotanetari
naaka. Irootake nokantantakari: Iri
kemayetajaantainane noaavaitero,
impoa irovaakayetaimiro eerokaite.'"
Onkantavetya povashiretya, aritake
pinkimoshireyetai
16
Kapichetapaake eero piaayetaana,
iro osamanivetakya ari pieena eejatzi.
Tema niyaataatye naaka Ashitanariki.
17
Ikanta iriyotaane josampitavakaanaka:
Opaitama ikantakotziri? Ikantayetakai
kapichetapaake eero aaayetairi, iro
osamanivetakya ari aagairi eejatzi, tema
iriyaataatye Ashitaririki.
18
Opaitama
ikantakotziri kapichetapaake? Te
ankemathatero opaita iaaventziri.
19
Ari
jiyotake Jess ikovaiyatziini irosampiteri,
ikantanakeri: Nokantaiyakemi: 'KupIche
tapaake, eero piaayetaana, Ifo osumunI
vetakya ari pieena eejatzi. Irootakema
iroka posampitavakaamentari?
20
Ari
piaayetairo piraavaitaiya, ovashiretziita
pinkantayetaiya, piaaminthaterira
osavisatziite ikimoshiretaiyini. Onkuntu
vetya povashiretziitaiyaani, aritakera
pieero pinkimoshireyete. Omapero.
21
Aririka ontzimaanitzimate aparoni
tsinane, okemaantsivaita. Iro kantacha
aririka intzimake ovaiyane, ompeyukotu
nukefo okemuuntsIvuItuku uu okImoshI
reventanakitziiri eenchaanikite.
22
Ari
onkempityaari eejatzi, ontzimatye
povashireneentavaitya eerokaite
iroaaka. Iro kantacha aririka
piaavaina, osheki pinkimoshiretanai,
tekatsi ovashiretakaiyaamine.
23
Apaata
tekatsira posampitainari naaka. Tema iri
AshItunufI mutuyetuImIfone ompuItyuu
fIku pInkovukotenufI pImpuIfyuuyetuInu
rika.
24
Tema pamanapiintayetzirira
Ashitanari pikovakoyetziri opaiyetarika,
pikampiminthavaitashitakari. Irooma
iroaaka aririka pinkovakoyetairi,
ontzimatye pimpairyaapiintaina naaka.
Arira pinkantya pinkovakotapiintairi,
aritake irimatakemiro, Ifootuke pInkImo
shiretziitantaiyaari.
Noitsinampaakero naaka osavisato
25
Noshiyakaaventatziimiro maaroni
irokapayeeni noaaventakemiri. Iro
kantacha irootaintsi omonkaratya eero
noshiyakaaventayetaimiro, aa
koaaroini noaaventaimiri Ashitairi.
26
Apaata, ari piaayetairo eerokaite
pimpairyagaina pinkovakoyetairirika
Ashitanari. Tefu nuuku kumpItukoventuI
mine.
27
Tema iriitajaantake Ashitairi
etakoyetaami eerokaite. Ifo jetukoyetun
taamiri, tema eerokaite petakoyetaana
naaka, tema pikempisantaiyakena ari
nopoaakari naaka Pavaki.
28
NoshItovu
nake Ashitairiki okanta nopokantanakari
JUAN16
182
jaka kipatsiki. Iroaaka nookaventanairo
kipatsi iro nompiye Ashitairiki.
29
Ipoa ikantaiyanakeni iriyotaane:
Iroaakara koaatanake piaavaitziri, te
poshiyakaaventavaitero.
30
Nouuyetu
kemi iroaaka piyotziro maaroni
tsikarika opaiyeta, te onkovajaantya
intzime impaitya osampitemine, aa
piyotziro opaiyetarika ikinkishireyeetari.
Irootakera nokempisantantari omapero
pipoaaka Pavaki.
31
Ari jakanake Jess,
ikantzi: Arima, kempisantayetaimima
iroaaka?
32
Monkarapaitetzimatapaaka.
Iroaakara, piaayetero aparopayeeni
eerokaite poivaraiya pinkenayete
tsikarika, ari pookaventanakena
apaniroini. Iro kantacha temaita nosaike
apaniro, aa Ashitanari tsipatanari.
33
Nokamantayetzimiro maaroni iroka
onkantya piaantyaarori kameetha
pisaike pintsipatyaana naaka. Jaka
osaviki, osheki piaayetero eerokaite
piaashivaityaaro. Iro kantacha,
pishintsishireyete. Temu noItsInumpuutuI
kero naaka osavisato.
Jess jamanakotziri iriyotaane
17
1
Ikuntu Ithonkukefo Ikuntuyetu
kero irokapayeeni, amenanake
Jess inkiteki, ikantanake: Ashitanari,
monkarapaitetapaaka. Poaakantayetairo
iroaaka irovaneenkaro pitomi, ari
onkantya iroaakantantyaarori pitomi
eejatzi povaneenkaro eeroka.
2
Eerokatake
ovukefIfI okuntu IpInkuthufIventuntuku
riri maaroiteni atziri, ari onkantya
inkaaaneyetakaantyaariri ikaratzi
pashitakaakariri.
3
Aririka iriyoyeetaimi
apaniro Pipavaperotzi eeroka, IfIyoyee
tairi Jesucristo itzimi potyaantakeri, arira
inkaaanetakaayetairi.
4
Nouukuntuke
miro povaneenkaro jaka kipatsiki,
nothotyaakemirora pikantakenari
nantero.
5
Pishinetena nontsipataiyaami
iroaaka, Ashitanar, ari ankarate
aaayetairo avaneenkaro akempitara
pairani tekeramintha ovetsikero kipatsi.
6
Irikaite piyoshiitairi pashitakaanari,
niyotaayetairi niinkarika eeroka.
Eerokatake ashitzitakariri, Ipou pushItu
kaayetanaari naaka. NokempIsuntukuuye
taimiri piaane.
7
Ikinkishireyeta
iroaaka, okaratzi niyotanetari naaka,
eerokatake iyotakaayetanarori.
8
NIyotuu
yetairi okaratzi piyotakaayetaanari,
ikempisantayetanakero irikaite. IpumpI
thashiretanaa kyaaryoo nokaratzimi
eeroka, ikempisantayetanai eerokatake
otyaantakenari.
9
Nuukutuke kumpItuko
ventziri irikaite. Tefu IfI nonkumpItuko
vente nampitashivaitarori kipatsiki, aa
nokumpItukoventutzIIfI ItzImI pushItukuu
nari.
10
Maaroni nashitari naaka irijatzi
pashitari eeroka. Ikaratzi pashitari eeroka
irijatzi nashitari naaka. Tema iriiyetake
oaakantayetairori novaneenkaro.
11
Eero
nosaikanai jaka osaviki, niyaataira naaka
nonkaratapaimi eeroka, irooma irikaite
eekero irisaikanaatye. Ashitanar
Tasorentsi, pinkempoyaaventeri onkantya
impairyaapiintantyaamiri, ari onkantya
irovithaavakaantaperotyaari eejatzi,
akempitavakara aaka.
12
EenIfofu notsIpu
yetari jaka osaviki, naamaakoventayetari,
nokempoyuuventuyetzIfI okuntu IpuIfyuu
piintantamiri. Eefofu ItzImuyetuI peyushI
vaitaachaneri, apatziro inkantakaiyaaro
ipaiyeetziri Otomi peyashivaitaantsi,
tema ari onkantya omonkaratantyaari
oaaventakeri Osankinajanorentsi.
13
Iroaaka niyaatai pisaikinta eeroka.
Irootake nokantantayetarori irokapayeeni
eenirora nosaiki jaka osaviki, onkantya
InkempItuntyuunufI nuuku InkImoshIfe
taiyeni kameethaini irikaite.
14
NIyotuuye
takeri piaane, iro kantacha osheki
ikisaneentaitanakeri, temu te IkempItu
naari osavisatziite, nokempitara naaka te
osavisatzi nonatye.
15
Te nonkovakotemi
paayetairi isaikira jaka osaviki, intaani
JUAN16,17
183
pInkempoyuuventuyetuIfI IkuufIpefotukuI
tzirikari.
16
NokempItufu nuuku te osuvIsu
tzi nonatye, eejutzI IfIkuIte te IfoshIyunuI
yaari osavisatziite.
17
PIntusofentsIshIfetu
kairi iraakoventantyaarori kyaaryoori.
Tema kyaaryoori onatzi piaanetari
eeroka.
18
PIkempItuukenu nuuku potyuun
takena nosaikimoyeteri osavisatziite, ari
nonkempItzItyuufIfI nuuku notyuuntuye
teri irisaikimoyeteri.
19
Okovaperotatya
Ifouuku nontusofentsIshIfetuI noshIne
ventaiyaarira irikaite, ari onkantya
intasorentsishireperotantaiyaari eejatzi
irirori.
20
Tera intaani nonkampitakoventeri
irikaite, aa nokampitakoventzitari
eejatzi inkarate kempisantainane aririka
inkinkithatakaayetairi irikaite.
21
Numu
nakoventziri maaroni irikaite onkantya
irovithaavakaantaiyaari, aparoni
inkantaiya irovithaanaiyami eeroka.
Ashitanar, ukempItufu uuku ovIthuuvu
kaiyani, ari inkempiyetaiyaari eejatzi
irovithaavakaaperotaiya, onkantya
inkempisantantaiyaari osavisatziite
eerokatake otyaantakenari.
22
Iroka
novaneenkaro, okufutzI pouukuyetuke
nari, IfojutzI nomutuIfI nuuku nouukuye
tairi iriroriite. AfIfu onkuntyu IfovIthuu
vakaantaperotyaari, akempitavakaara
aaka.
23
Tema pitsipashiretana eeroka, ari
nonkempitzitakyaari eejatzi naaka
nontsipashiretaiyaari iriroriite, ari
onkantya irovithaavakaantaperotyaari.
Iro inkinkishiretantayetyaari osavisatziite
eerokatake otyaantakena, iniroite
petakoyetakari pikempitaakenara naaka
iniroite petakotakana.
24
Ashitanar,
eerokatake ashitakaayetakanariri irikaite,
nokovi intsipayetaiyaana tsika janta
nosaikai naaka, onkuntyu IfIuuntuIyuu
rori novaneenkaro. Eefokutuke ovuneen
katakaakanari, tema petakotzitaitakana
tekeramintha ovetsikyaata kipatsi.
25
Ashitanar tampatzikashireri, te
iriyotaiyemine osavisatziite. Iro kantacha
naaka niyotzimi, eejatzi ikempiyetaka
irikaite jiyotzi eerokatake otyaantakenari.
26
Niyotaayetairi niinkama eeroka,
eekerora niyaatakaatyeero niyotairi, tema
nontsipashiretaiyaari, netakoyetaiyaari
pikempitaakenara naaka petakotakana.
Jagaitakeri Jess
(Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53)
18
1
AfItuke Ithonkunukefo Ikuntuye
takero iroka, shitovanake Jess
itsipatanaari iriyotaane iriyaatero
intatsikeronta ovaryeenkaari ipaiyeetziro
Cedrn. Ari otzimiri pankirentsimashi,
tsIku juntu IsuIkupuuke Jess ItsIpuyetu
kari iriyotaane.
2
Jiiitaro eejatzi irika
Judas itzimi pithokashitantachane, tema
ari isaikaapiintziriri Jess iriyotaane
janta.
3
AfI jufeetupuuku Judus ItsIputu
paakari ovayiriite, ikonovakari
kempoyaaventaneri jotyaantakeri ijevare
omperatasorentsitaari, irotyaantane
eejatzi Fariseo-payeeni. JoIfIkuyetupuu
kero irovantamento, jamake eejatzi
irootamento.
4
Iro kantacha Jess
jiyotzitakaro maaroni avishimoterine,
ishitovashitanakeri, josampitavakeri:
Ipaitama pikokovatziri?
5
Ikantaiyini
irikaite: Nokokovatatziiri Jess
Nazaret-satzi. Ari ikantzi Jess: Nuuku
take." IfIku Judus ItzImI pIthokushItuku
riri, ari ikaratakeri irikaite.
6
JIuuvuItu
nakera Jess, ipiyaponthotaiyanakani
itaapiiki, tyeeyanakeni.
7
Japiitanakeri
Jess, josampitziri: IpuItumu pIkokovu
tziri? Japiitaiyanakero irirori, ikantzi:
Nokokovatatziiri Jess Nazaret-satzi.
8
Ari japiitanakeri Jess, ikantziri:
Aritake nokantakemi naakatake.
Naakarika pikokovataiyini, potyaantairi
irikaite notsipayetakari, iriyaayetaita.
9
Ari omonkaratari ikantzitajaantakari
Jess: Ashitanar, IkufutzI pushItukuuku
nari, eero ipeyakaantavaita aparoni.
JUAN17,18
184
*18.11: Jiroka ikantakotakeri jaka Jess: Iri Ashitanari shinetakenarori nomiretyaaro
kepishaari. Tema iro oshiyakaaventacha aririka inkemaantsivaitaitya, okempivaitaro
jimireyeetaro kepishaari.
10
Ikanta Simn Pedro, otzimimotziri
irirori irosataamento, jinoshikanakero,
itotzitakeri iyempitaperonampi aparoni
paitachari Malco, InumpIfefu ompefutu
sorentsijanori.
11
Ipoa Jess, Ikuntunu
keri Pedro: Povairo posataamento. Aa
IfI AshItunufI shInetukenufI nonkemuun
tsivaityaaro iroka, eeroma okantzi
nomonkarayeneri?
*
Jaayeetanakeri Jess
omperatasorentsijanoriki
(Mt. 26.57-58; Mr. 14.53-54; Lc. 22.54)
12
Ikanta ovayiriite itsipatakari ijevare,
eejatzi ijevare kempoyaaventaneri
irotyaantane judo-payeeni, joirikanakeri
Jess, joosotanakeri.
13
Ari jetapaintaro
ikenakaanakeri ipankoki Ans. Tema
IfIItuke IfIkonkIfI CuIfs ItzImI ompefutu
sorentsijanotatsiri.
14
Irika Caifs
iriitajaantakera kantakeriranki
judo-payeeni: Iroora aritatsi ashinete
aparoni atziri inkamimentayetai.
Pedro ikyaake iniyankiirentsite Ans
(Mt. 26.69-70; Mr. 14.66-68; Lc. 22.55-57)
15
Ikanta Simn Pedro itsipatakari
pashine iriyotaane Jess, joyuutukoventu
keri Jess. Irika pashine iyotaari,
IuupIIntune jInutzI ompefutusofentsIju
nori, Ifootuke IkyuuntupuukufI joyuutuko
ventakeri Jess.
16
Iriima Pedro ari
ikatziyapaakari jantakironta otantontsiki.
Irootake irika iyotaari iaatapiintane
omperatasorentsijanori, IkInkIthuvuItu
kuuntukufofI uumuventufofI ushItukofon
tsi, iro ominkyaantakariri eejatzi Pedro.
17
Okanta aamaventarori ashitakorontsi,
osampitakeri Pedro: Kaarima eeroka
aparoni iriyotaane irika shirampari? Ari
jakanake Pedro, ikantzi: Tera naaka.
18
Tema okatsinkaityaatziira, irikaite
onumpItuufI ItsIpuyetukufI kempoyuuven
taneri jovaampataiyakeni paampari. Ari
isaiki jakitsitaiyani. Ari itsipataiyakarini
eejatzi Pedro irikaite, jakitsitaiyarini
paampari.
Ans josampitziri Jess
(Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Lc. 22.66-71)
19
Ikanta omperatasorentsijanori
jetanakari Jess josampitakoventziniri
iriyotaanepayeeni, ipoa okaratzi
jiyotaantayetakeri.
20
Ari ikantanake
Jess: Nokinkithatakaapiintakeri
maaroiteni atziriite. Niyotaantapiintake
juputotupIIntuItu eejutzI juntu tusofentsI
pankoki, tsika japatotapiintaiyani
maaroni judo-payeeni. Tetyu nomunukuI
yaaro okaratzi nokinkithayetziri.
21
OpuI
tama posampitantanari naaka? PosumpI
tayeteri ikaratzi kemayetakenari.
IfIIyetuke IyotzIfofI okufutzI nokuntuyetu
keriri.
22
Ikantakerora Jess iroka,
upufonI kempoyuuventunefI Ipusuvofotu
nakeri, ikantziri: Arima pinkanteri
pakeri omperatasorentsijanori?
23
Jakanakeri Jess, ikantanakeri: TzImu
tsirika kaariperori noaavaitakeri,
pinkantenaro tsika otzimi. Aa okaratzi
noaavaitakeri kameetha onatzi.
Opaitama pipasavorotantanari?
24
Ikanta Ans jotyaantakeri janta
Caifs-kI ItzImI ompefutusofentsIjunotu
tsiri, joosotaka.
Ikantzi Pedro: Te noeeri naaka Jess
(Mt. 26.71-75; Mr. 14.69-72; Lc. 22.58-62)
25
Irojatziya ikatziyaka Pedro
jakitsivaita paampariki. AfI josumpIItuke
riri: Kaarima eeroka aparoni iriyotaane
irika shirampari? Ari jotekanakero
JUAN18
185
*19.2: Tema irootake jameyetapiintaiyarini pinkathariite jamathaiyetaro poreryaayetatsiri,
ikithaayetaro eejatzi kithaarentsi jonkeromaitatsiri.
Pedro, ikantanake: Tera naaka.
26
Ikanta osamaniityaake josampitairi
eejutzI upufonI InumpIfe ompefutusofen
tsijanori, iriitakera isheninkathori
itotzitakeri inkaaranki Pedro iyempita,
ikantziri: Kaarima eeroka noaake
itsipatami janta pankirentsimashiki?
27
Ari japiitanakero Pedro jotekauunetun
tzi, aripaitera jiaanake tyoopi.
Jaayeetanakeri Jess Pilato-ki
(Mt. 27.1-2, 11-31; Mr. 15.1-20;
Lc. 23.1-5, 13-25)
28
Tema aritake kitaitzimatake, jomIshI
tovaitanairi Jess ipankokira Caifs,
jaayeetanakeri isaikinta Pilato ijevarite
Roma-satzi. Te inkyeeyapaakeni judo
ipankoki Pilato, temu ufIfIku Inkyuuvun
kotukefI IpIyuthutukufo IkuntukuuntuI
tane ikitevathatantaitari, eerora okantzi
iroimoshirenkero kitaite Anankoryaantsi.
29
Irootake ishitovantapaakari Pilato,
ikinkithavaitakairi, ikantziri: OpuItu
kama jantakeri irika shirampari?
30
Ikantaiyini irirori: EefomI IkuufIpefo
tzimi irika, eerotya namirimi jaka.
31
Ari
ikantzi Pilato: Paanairi eerokaite,
povasankitairi tsika okantzira
ikantakaantaitzimiri. Ikantaiyanakeni
judo-payeeni: Au te pIshInetupIIntuI
yena noveri nosheninkaite.
32
Ari
omonkaratakari ikantzitajaantakari Jess
tsika onkantya irovamaayeeteri.
33
Ipoa ipiyanaka Pilato ikyaapaintzi
inthomoi ipankoki, ikaimapaakeri Jess,
josampitakeri: Eerokatakema
Ivinkatharite judo-payeeni?
34
Ari
ikantzi Jess: Piyotashitaroma iroka
posampitanari? Kempitaka tzimatsi ipaita
kantakemiri niinkarika naaka.
35
Jakanake Pilato: Naakama judo?
Aa iri pisheninkaite amakemiri jaka
ItsIpuyetukufI Ijevufe ompefutusofentsI
taari. Ipaitama pantakeri?
36
Ari ikantzi
Jess: Te nompinkathariventante naaka
jaka osaaviki. Ari onkantyaami,
aritakemi piaakemi osheki novayirite
kisakoventyaanari, eero jaakaantantana
judo-payeeni. Iro kantacha tera ari
nompinkathariventante jaka.
37
JupIItu
nakeri Pilato josampitanakeri: Arima,
eerokatake Pinkathari? Ari ikantzi Jess:
Eerokatake kantaintsiri. Irootake
notzimantakari, irootake nopokantakari
jaka kipatsiki noaaventairo kyaaryoori.
Tema ikarayetzi kamaitanaarori
kyaaryoori, ikempisantavaanteyetana.
38
Ari ikantzi Pilato: Irojatzitaveetacha,
kyaaryoori. Ikantanakerira, shitovanake
ipiyotaiyakani judo-payeeni, ikantapairi:
Tetyu noeefo ompuItyu InkenukuushI
tyaari irika shirampari.
39
Poimoshirenkapaitetapiintziro
Anankoryaantsi, pametapiintaiyaroni
nomishitove aparoni jaakaantaitziri.
Nomishitovakaantairima ipaiyeetziri
Pivinkatharite?'"
40
Ari ikaimaiyanakeni
maaroiteni, ikantaiyini: IEefo pomIshIto
viri irika! Iri pomishitove Barrabs!
Irooma irika Barrabs, koshintzi jinatzi.
19
1
Ikanta Pilato ipasatakaantakeri
Jess.
2
Ikuntu ovuyIfIIte jumpItu
tapotake kitochee ikempitakaantakero
amathairentsi, jamathaitakaakari Jess.
Ipoa ikithaatantakari jonkeromaitatsiri
kithaarentsi.
* 3
Ipou IpIyotzImentupuu
kari, ishirontzimentavaitari ikantaiyirini:
Jirikataa Ivinkatharite judo-payeeni!
Ipasavorotzimaitari.
4
Eejatzi ishitovapai
Pilato, ikantapairi judo-payeeni:
Pameneri, jirika nomishitovakeri
onkantya piyotantyaari te noe ompaitya
inkenakaashityaari irika.
5
AfI IshItovu
kaapaakero Jess jamathaitayeetantakari
JUAN18,19
186
kitocheetapo iitoki, ikithaayeetantakari
eejatzi jonkeromaitatsiri kithaarentsi.
Ikantzi Pilato: Jirika shiramparika!
6
Ikuntu jIuuvukefIfu Ijevufe ompefutuso
rentsitaari ipoa kempoyaaventaneriite,
ikaimaiyanakeni, ikantaiyini: IPImpuIku
kotakaanteri! Pimpaikakotakaanteri!
Ipoa ikantzi Pilato: Jirika paanakeri
eerokaite pimpaikakoteri, tema naaka te
noe ompaitya inkenakaashityaari irika.
7
Jakaiyanakeni judo-payeeni: Tzimatsi
naakaite Ikantakaantaitanari, ontzimatye
irovamagaiteri irika, temu IkempItukuun
tashivaitaka Itomi Pava.
8
Ikemavakera
Pilato ikantaiyakeni ikempitakaanta
Itomi Pava jinatzi, osheki itharovanake.
9
Eejatzi ipiyanaa inthomointa ipankoki,
josampitapaakeri Jess: Tsikama
pipoaajaantaka eeroka? Iro kantacha
Jess te irakeri.
10
Ikantzi Pilato:
Eeroma pakana? Tema piyote
pinkathariperori nonatzi naaka, ari
onkantake nompaikakotakaantemi, ari
onkuntuke eejutzI nomIshItovukuun
taimi?
11
Ipoa jakanake Jess, ikantzi:
Eeromi ishinetakemiromi Jenokisatzi,
eefotyu pIpInkuthufIventupefotuujutu
nami. Irootakera nokantantari naaka,
iriitake maperotainchari ikaariperotake
itzimi amakenari jaka, anaanakero
piyaariperonka eeroka.
12
Aripaite ikokovavetanaka Pilato
iromishitovakaantairimi Jess, iro
kantacha eekero ikaimakotaiyatziirini
judo-payeeni ikantaiyirini: Aririka
pomishitovakaantairi irika, tefu puuputzI
yari pivinkathajanorite Csar! Tema
itzimirika kempitakyaarine irika,
ikempitakaantashivaitaka pinkatharimi
irinatye, ikisaneentatziiri Csar!
13
Ikanta
ikemavakera Pilato, jamakaantakeri
Jess, jagaitanakeri ipiyotzimentaitakari,
jomIsuIkupuukefI tsIku jumenukoyeetu
piintziri iyakoventaari, ipaiyeetziro
Mapipankaa, iro ipaiyeetziri eejatzi
iaaneki hebreo Gabata.
14
Ikanta
jovetsikaventapaitetarora Anankoryaantsi
iroimoshirenkayeetantyaarori, ari
tampatzikatapaake ooryaatsiri. Ikantziri
Pilato irikapayeeni judo: Jirika
Pivinkatharite!
15
Iro kantacha irikaite
ikaimaiyini, ikantzi: Inkame! Inkame!
Pimpaikakotakaanteri! Ari ikantzi
Pilato: KuntutsImu nompuIkukotukuun
teri pivinkatharite? Ari jakaiyanakeni
ijevare omperatasorentsitaari, ikantaiyini:
Intaanira Csar novinkathariteta,
tekatsi pashine!
16
Ikanta Pilato,
joipiyeeri Jess iraanairi judo-payeeni
impaikakoteri. Ari jaanakeriri.
Ipaikakoyeetakeri Jess irojatzi
ikamantakari
(Mt. 27.32-50; Mr. 15.21-37; Lc. 23.26-49)
17
Ikanta Jess irijatzi anatanakero
inchakota impaikakotantyaari, iriyaate
ipaiyeetziro Atziriitoni," IfojutzI IpuIyee
tziri iaaneki hebreo Glgota.
18
Ari
ipaikakoyeetakeriri, itsipataitakeri apite
atziri, upufonI jovutzIkukoItuke Ifukope
roriki, jovutzIkukoItukefI pushIne Ifumpu
teki.
19
Ikuntu PIIuto jontufekukotukuun
take ipaikakoyeetakeri Jess aparoni
osankinarentsi, kantatsiri: JESS
NAZARET-SATZI, IVINKATHARITE
JUDO-PAYEENI.
20
Osheki judo-payeeni
aanatakerori iroka osankinarentsi, tema
te intainaperote osaiki nampitsi, tsika
ipaikakoyeetakeri Jess. Temu josunkInu
yeetakero iroka osankinarentsi iaaneki
hebreo, iaaneki griego, iaaneki
Roma-satzi.
21
Irootakera ikantantakariri
PIIuto IfIkuIte Ijevufe ompefutusofentsI
taariite, ikantziri: Eero posankinatziro:
Ivinkatharite judo-payeeni. Aa
onkantatyeemi posankinatakaante:
Kempitakaantashivaitachari ivinkatharite
judo-payeeni.'"
22
Iro kantacha Pilato,
ikantanakeri: Okaratzi nosankinatakeri,
aritake ashi ovatyeero osankinataka.
JUAN19
187
*19.29: Kantakotachari jaka inchateva, irojatzi ikantayeetziri pairani isopo.
*19.39: Iroka kasankaari, ikonovayeetakerori mirra, ovaaki inchashi ipaiyeetziri loe. Osheki
otenanka okaratzi 100 libra, irojatzi ikantayeetairi iroaaka 30 kilo.
23
Ipou ovuyIfIIte ufItukefu IpuIkukotu
keri Jess, jayitanakeri imanthaki,
itotakero 4-kotate ipavakaayetakaro
aparopayeeni. Ipoa jayitakeri eejatzi
iithaare, tera ovavikotatya, aparoni okanta
jontyeetziro irojatzi osaviki.
24
Ari
ikantavakaiyani ovayiriite: Eefo uthutyuu
vaitziro iroka, intaani aaareventyaaro, ari
aeero intzime ayerone." AfIfu omonkufu
tari Osankinajanorentsi, kantatsiri:
Ipavakaayeetakaro nomanthaki.
Iaareventayeetakaro noithaare.
Irootakera jimataiyakerini ovayiriite.
25
Okanta janta ipaikakoyeetakerira Jess
ari osaikitakari iriniro otsipatakaro
irirento, Mara iinara Cleofas, ipoa
Mara Magdalena.
26
Ikanta Jess
jiaakero iriniro, otsipatakari okatziyaka
iriyotaane itzimi jetakoperotari, Ikuntunu
kero iriniro: Tsinan, iriitakera
pintomintaiyaari irika.
27
Ipou Ikuntunu
keri iriyotaane: Ifootukefu pInIfontuI
yaari iroka." AfIpuItefu osuIkuvunkotunu
keri irika iyotaari.
28
Okanta avisayetakera maaroni iroka,
iyotake Jess aritake jimonkaratakero,
ikaimanake: Nomirev!" AfI omonkufu
tufI ouuventukotukefIfI OsunkInujuno
rentsi.
29
Ari othointakotakari kepishaari
janta chomoki. Jaayeetanake inchateva,
jankoviitaitake atsimiyaaterone
kepishaari, jovuunkukoItukenefI Ipuunte
kira Jess.
* 30
Jatsimiyaavakero Jess
iroka kepishaari, ipoa ikantanake:
Othotyaapaaka maaroni." AfI Ithumen
kotanaka, jatashinenkatanake.
Josataamerekitaitakeri Jess
31
AfI monkufupuItetupuuku jovetsIkuven
tapiintaitaro kitaite jimakoryaantaitari.
Irootake kaari ikovantaiyani judo-payeeni
inkatziyakote ipaikakoyeetakeri kitaiteriki
jimakoryaantaitari, tema iroka kitaite iro
jiaapinkathaperoyeetziri. Irootake
IkovukotuntukufIfI PIIuto InkufuupofItu
kaanteri paikakotaari inkamantanakyaari
thaankiini, irovatzikaryaakoyetairiita
eejatzi.
32
Ikanta jiyaataiyanakeni
ovayiriite, ikaraaporitapaakeri aparoni
ikaratakeri Jess ipaikakoitziri, ipoa
jimatakeri pashine.
33
AfI IpIthokushIvetu
nakari Jess, jiaatzi aritake kamake.
Irootake kaari ikaraaporitantaitari irirori.
34
Iro kantacha, upufonI ovuyIfI josutuume
rekitantanakari irosataamento, ari
iyovanakeri iriraane okonovakaro jiaa.
35
Itzimi kinkithatzirori iroka, iriitakera
aajaantakerori. Omaperotaajatatyaara
IkumuntzImIfI ufI onkuntyu pInkempIsun
tantayetyaari eejatzi eerokaite.
36
Tema iro
avisantayetakari irokapayeeni onkantya
omonkaratantyaari okantzitakari
Osankinajanorentsi:
Eerora ikaraavaitaitziniri aparoni
itonki irirori.
37
Okantzitaka eejatzi Osankinajanorentsi:
AfI IfumenukoyeetukefI Ifosutuumefe
kitaiteri.
Ikitaitakeri Jess
(Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56)
38
Ikanta okaratapaake iroka, Jos
Arimatea-satzi, ikampitairi Pilato, ikantziri:
Pishinetenari naanairi Jess. Irika Jos
irijatzi kempisantakeriri Jess, Ifomunune
kiini ikempisantzi itharovakaarira
judo-payeeni. Ikuntu PIIuto IshInetuuke
neri. Jatake Jos, jaanairi.
39
Ari
ipokitapaakari eejatzi Nicodemo, itzimi
jatashitakeriranki Jess tsireni, jumukotu
paake ikonovaataitziro kasankaari, osheki
otenanka iroka.
* 40
Ipoa Jos itsipatakari
JUAN19
188
Nicodemo jaanairi Jess, iponatantakari
manthakintsi jashetantakaro kasankaari.
Iro jametaiyarini judo-puyeenI IkItutupIIn
tziri iyaminkarite.
41
Juntu tsIku IpuIkuko
yeetakeri Jess, ufI otzImIfI punkIfentsImu
shi, ari janta osaikiri ovakerari omorona
tsika ikitaitziri kaminkari, tekefu InkItuyee
tantyaaro.
42
Ari jovayeetakeriri Jess,
tema okaarikiini osaikira iroka omorona,
tema irootzimatapaake kitaite
jimakoryaantapiintaiyarini judo-payeeni.
Jaaantaari Jess
(Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12)
20
1
Okanta avisanakera kitaite
jimakoryaantaitari, eenirora
otsireeenkatzi, ananenkanaka Mara
MugduIenu Iyuute omofonukI jovuyeetu
kerira Jess. OuupuutzIIfo otunum
pyaaka mapi jashiyeetantakarori
omorona.
2
Ipoa opiyanaka iroori
oshiyaperotanakitya iyaatashiteri Simn
Pedro itsipatakari pashine iyotaari,
iretakoperotane Jess, okantapaakeri:
Jagaitakeri Avinkatharite, te ayote
tsikarika jovayeetairi!
3
Ikanta Simn
Pedro itsipatakari pashine iriyotaane
Jess, jatanake kitataariki.
4
Ishiyanakitya
jiyaataiyanake apiteroite. Iro kantacha
pashine ishiyaperotanakitya jookanakeri
Pedro, iri etapaakaro jareetaka
kitataariki.
5
JInetupItupuuke omofonu
kira, jiaapaakitziiro onoryaamaitaka
iponayeetantakariri, temaita inkyaapaake
inthomoi.
6
Ari jareetapaakari Simn
Pedro, ikyaapaake inthomointa, jIuupuu
kero eejatzi irirori onoryaamaitaka
iponayeetantakariri.
7
Jiiitapaakaro
manthakintsi jankoviiyeetantavakariri
iitoki, inashita jovayeetanakero te
ontsipatyaaro iponayeetantakariri,
kameetha jotzipiyeetanairo.
8
Ipoa
ikyaapaake eejatzi pashine iyotaari itzimi
etapaakarori jareetaka kitataariki.
Jiaapaakero okaratzi kantainchari, ari
opoa ikempisantaperotanake.
9
Tekefu
muItu Inkemuthutefo okuntzIfI OsunkInu
janorentsi, aritake iraagai Jess.
10
Ipoa ipiyeeyaani ipankoki irika apite
iyotaari.
Joaakaaro Jess Mara Magdalena
(Mr. 16.9-11)
11
Ari osaiki Mara opatzimoroki
iraavaita. Okanta iraavaitaka, ufI onetupI
tzi inthomointa omoronaki,
12
oaatziiri
apite maninkari okitamarokitake iithaare,
isaikaiyakeni tsika jonoryaaveetakari
Jess. Aparoni isaikake jiitoveetakari,
isaikake pashine jiitziveetakari.
13
Ikanta
maninkariite, josampitakero ikantziro:
Tsinan, opaitama piraantari?
Akanakeri iroori, okantzi: Tema
jaayeetakenari Novinkatharite, te niyote
tsika janta jovayeetakeri.
14
Ifo okuntukI
tziini, ari opithokanaka, oaatziiri Jess,
iro kantamaitacha te iyotavairi iriitakera.
15
Ari josampitanakero Jess, ikantziro:
Ipaitama piraantari tsinan? Ipaitama
pikokovatziri? Oaajaantzi iroori iri
uunutzIfofI uumuventufofI punkIfentsI
mashi, okantanakeri: Pinkathar,
eerokarika aakeri, pinkamantena tsika
janta povakeri, niyaateeta naaka
namenairi.
16
Ari jiaanatanakero Jess,
ikantziro: Mara! Ari amenanakeri
iroori, okantzi: Raboni! (iro
IkuntuItzIfI IuunekI hebfeo Iyotuu
neri.)
17
Ikantziro Jess: Eero poirikana,
tema tekera niyaataita nontsipatapaiyaari
Ashitanari. Iro kantacha piyaate
pinkamantenari iyekiite, iroora niyaatai
nonkaratapairi Ashitanari tsika itzimi
Ashitzitamiri eejatzi eerokaite. Iri
Novavanetari naaka, IfIjutzI PIvuvunetzI
tari eerokaite.
18
Okanta iyaatanake
Mara Magdalena, okamantapaakeri
maaroni iyotaari oeeri Avinkatharite,
okamantapaakeri eejatzi okaratzi
ikantakerori.
JUAN19,20
189
Joaakaari Jess iriyotaaneete
(Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49)
19
Okanta otsirenitanake avisanakera
jimakoryaantaitari kitaite, apatotaiyakani
iyotaari jashitakotaiyakani shintsiini
itharovakaarira judo-payeeni. Ari
ikyaapaakeri Jess, ikatziyimotapaakari,
jovethatapaari ikantapairi: Pisaikayetai
kameetha eerokaite!
20
AfI jovethutupuu
karira, joaakapaakeri irako, eejatzi
imereki. Ikimoshireyetaiyanake irikaite
jiaavairira Avinkatharite.
21
Ipoa
japiitanakero Jess, ikantziri: IPIsuIku
yetai kameetha eerokaite! IkempItuuke
nara jotyaantakena naaka Ashitanari, ari
nonkempitzityaamiri eejatzi eerokaite
notyaantayetatyeemi.
22
Ari itasonkiri
iyotaariite, ikantziri: IsuIkushIfetuntyuu
miita Tasorentsinkantsi.
23
Inkarate
pimpeyakoyetairi eeroka jaka, aritakera
ipeyakoyeetairi janta. Iriima kaari
pimpeyakoyetai eeroka jaka, tefu Impeyu
koyeetairi eejatzi.
Iisoshirenkatane Toms
24
Ikanta Toms ikaratapiintziri 12
iyotaari, itzimi ipaiyeetziri Tsipari, te
isaike irirori jareetantapaakari Jess.
*
25
Ipou pushInepuyeenI IyotuufI Ikumun
tairi, ikantziri: Noeeri Avinkatharite.
Iro kantacha Toms jakanakeri, ikantziri:
EefofIku noeefI nuuku tsIku IpuIkuvuko
yeetakeri, eerorika nokyaantavakotari
irakoki, eerorika nokyaantamerekitari
eejatzi, eero nokempisantzi.
26
Okanta avisanake 8 kitaite, japiitairo
iyotaari japatotaiyani. Arira isaikitakari
eejatzi Toms irirori. Jashitaiyakeroni
shintsiini ashitakorontsi, iro kantacha
Jess kyaapaake, ikatziyimotapaari,
jovethatapaari ikantapairi: Kameetha
pisaikaiyeni eerokaite!
27
Ipoa
ikantapaakeri Toms: Jiroka nako,
pinkyaantavakotyaana, pInkyuuntumefe
kityaana eejatzi. Eero pikisoshirevaitzi,
Pinkempisante!
28
Ari ikaimanake
Toms, ikantanake: Novinkatharite,
Novavane!
29
Ikantzi Jess: Aa iro
pikempisantantamatsitanakari piaakena.
Kimoshirera irinayetai inkarate
kempIsuntuutsIne kuufI uuyetuujute
nane!
Opaita josankinayeetantarori iroka
30
OshekI jupIIpIItukefo Jess Itusonku
ventzimotakeri iriyotaaneete, te
osankinatakoyetya jaka.
31
Iroomaitaka
osankinayetantakari irokapayeeni
onkantya pinkempisantantayetyaari, irika
Jess iriitake Cristo, Itomi Pava. Aririka
pImpuIfyuupIIntunuIfI pInkempIsuntu
nairi, aritake inkaaanetakaayetaimi.
Joaakari Jess 7 Iriyotaane
21
1
japiitakero Jess joaakari
iriyotaane, InkuufethupyuukI IpuItuyee
tziri Tiberias. Jiroka okantaka.
2
Ari
itsipatavakaiyani isaiki Simn Pedro,
Toms, ipaitayeetziri eejatzi Tsipari,
Natanael, poaachari Can-ki saikatsiri
Galilea-ki, itomipayeeni Zebedeo, ipoa
apite pashine iyotaari.
* 3
Ipoaashita
ikantzi Simn Pedro: Niyaatatye
noshimaatya. Ikantaiyini pashine: Ari
ankarataiyanakemi. Jataiyanakeni,
otetaiyapaakani pitotsiki. Iro kantacha,
tekatsimaita iraye ishimaavetaiyakani
tsireni.
4
Okanta okitaitzimatake, katziyapaaka
Jess oparaiteki inkaare. Iro kantacha
iriyotaaneete te iriyotavairi iriitakera.
5
Ikaimakotapaakeri, ikantziri: Evunku
JUAN20,21
190
*21.8: Kantakotachari niyankyaakiini, okaratzi osanthatzi 200 akonaki, irojatzi
ikantayeetairi iroaaka 100 metro.
riite, Tekatsima pagaiyeni?" AfI jukuIyu
nakeni iriroriite: Tetaav!
6
Ikantzi
Jess: Poviinkero pakoperoriki
piithamento, ari paake." AfI jImutuIyuke
roni ikantaitakeriri. Tema jaakera osheki
shima, tera iraavyagairo irinoshikairo
iithamento.
7
Ikuntu IyotuufI Ifetukopefo
tane Jess, ikantanakeri Pedro:
Iriitakera Avinkatharite irinta!
Ikemavakera Simn Pedro, ikithaatanaka,
ookaatanaka inkaareki.
8
IfIImu pushIne
payeeni iyotaari pitotsiki ikenakoyetanai
jinoshikaatakotairi ishimane, irojatzi
jaatakotantapaari oparaiteki. Tema
isaikakotakitziira niyankyaakiini.
*
9
Ikanta jayiitaiyapaakeni, jiaapaakitzi
joisaka paampari, ari itashitakari shima,
itsipataitakeri tanta.
10
Ari ikantzi Jess:
Pamake shima ovakera paakeri.
11
Ikanta Simn Pedro, joosoryaakotakeri
ishimane, jinoshikakotakeri irojatzi
oparaiteki. Antaripayeeni ikantayeta
shima, ikaratzi 153. Temaita ontzimpeshe
iithamento.
12
Ari ikantzi Jess: Thame
oya." TekutsIfu upufonI IyotuufI osumpI
terine niinkarika, tema jiyoperotaiyakeri
iriitake Avinkatharite.
13
Jaapaakero
Jess tanta, ipayetakeri aparopayeeni, ari
ikempitaakeri eejatzi shima.
14
Irootakera
muvutunuIntsIfI jouukufI Jess IfIyotuu
neete jaagaira.
Paamakoventaiyaanari noishate
15
Ithonkanakero jovaiyani, josumpItu
nakeri Jess irika Simn Pedro, ikantziri:
Simn, itomi Jons, Petakoperotanama
eeroka? Ikantzi Pedro: Piyotzi eeroka
Pinkathari, naapatziyami. Ikantzi Jess:
PuumukoventyuunufIfu nokempItukuun
taari noishate.
16
Japiitakeri josampitziri:
Simn, itomi Jons, petakotanama?
Ikantzi Pedro: PIyotzI eefoku nuuputzI
yami. Ikantzi Jess: PuumukoventupIIn
tyaanari nokempitakaantaari noishate.
17
Iro mavatanaintsiri josampitziri,
ikantziri: Simn, itomi Jons, puuputzI
yanama? Ari jovashiretanaka Pedro,
tema mavasatzi josampiminthatakeri, ari
jakanakeri: Pinkathar, eerokatake
iyotziro maaroni, pIyotzI eefoku nuuputzI
yami. Ikantzi Jess: Puumukoventyuu
nari nokempitakaantaari noishate.
18
Tema eenirora pevankariperovetani,
pikithaatapiintayeta ikeni piyaatayetzi
tsika pinintakaaro. Irooma aririka
pantarikonatapaake, IntuunI povuunkuvu
kotaiya, pashine kithaataimine, Ifuuyee
taimi tsika te pikovavetaro piyaate.
Omaperora.
19
Ikantantakarori Jess
iroka, ikovatzi inkemathayeetero tsika
Inkuntyu InkumuI upuutu Pedfo IuupIn
kathatairira Pava. Ipoa ikantanakeri
eejatzi: Poyaatena!
Iyotaari iretakoperotane
20
Ikanta ipithokanaka Pedro, jiaatziiri
joyaatakeri iyotaari iretakoperotane
Jess, irijatzi apitetzitakariri Jess
jovaiyaniranki, itzimi osampitakeriri,
ikantziriranki: Pinkathar, itzimikama
pithokashityaamine?
21
Arira jiaavakeri
Pedro irika impoitapaintsiri, josumpItunu
keri Jess: Pinkathar, irikasa, ipaitama
avishimoterine?
22
Ikantzi Jess: Arimi
nonkovemi aritake onkantake irae irika,
irojatzi nompiyantakyaari apaata, tera
onkovajaantya piyotero iroka? PoshIfe
tyaana eeroka.
23
Okanta apaata ithonka
oivaraakotanaka iroka ikantakeri Jess,
ikemayetakero maaroni iyekiite,
iaajaantayetanake eero ikamita irika
iyotaari. Iro kantacha, tera inkantatye:
Ari nokovi . . . aa ikantatzi: Arimi
nonkovemi, aritakemi onkantake irae
JUAN21
191
irika, irojatzi nompiyantapaakyaari, tera
onkovajaantya piyotero iroka?
24
Nuukutujuuntukefu uuventukotuIn
chari nokantakera irika iyotaari, tema
naaka osankinatajaantakerori iroka
osankinarentsi. Ifootukefu uyopefotun
taari omaperotatya iroka.
25
Tera noaaventero maaroni
jantayetakeri Jess, tema osheki
onatzi. Arimi osankinatakoyetyaami
maaroni, kempIvuItuku ufImI unuunu
kero maaroni kipatsi ompiyotya
osankinarentsipayeeni. Ari
onkantyaari.
JUAN21
192
Ishinetakaantaitziri Tasorentsinkantsi
1
1
Telo, puIfunI ovukefu netuntunu
karori notyaantzimiro nosankinare,
ufI nouuventukemIfo muufonI juntuyetu
keri Jess, noaaventakemiro eejatzi
okaratzi jetanakari jiyotaantziri,
2
irojatzi
omonkaratantapaakari jovajenokaa
inkiteki. Tekera irovajenokaiyaata,
jiyoshiitakeri Irotyaantajanorite,
ikantakaakarira Tasorentsinkantsi,
jiyotakaakeri ompaitya irantayeteri.
3
Ikanta ikamavetakara, jieetavairi
koaaroini, ari jiyotaiyini iriyotaane
aagai. Okaratzi 40 kItuIte jouukupunuu
tari iriyotaane, jiyotaapanaatziri tsika
ikanta ipinkathariventantzi Pava.
4
Eenirora itsipayetari Irotyaantajanorite,
ikantzitakari irojatzitara isaikayetavake
Jerusaln-ki, ikantakeri: AfIfu poyuuven
tavakyaaro omonkaratya okaratzi
ishinetaakemiri Ashitanari, tsika otzimi
noaaventzitakamiri.
5
Tema omapero
Juan joviinkaatantakaro jiaa, iro
kuntuchu eefo osumunItzImuItu pIuuye
tuntyuufIfI TusofentsInkuntsI IfInumpIshI
fetuntyuumI kempIvuItukumI IfovIInkuu
yeetantyaamirimi.
Jovajenokantaari Jess
6
Ikanta irikaite tsipatakariri Jess,
josampitakeri, ikantziri: Pinkathar,
Irootaintsima pintsiparyaakoventairi
nosheninkapayeeni Israel-mirinkaite?
7
Ari jakanakeri Jess, ikantziri: Te
onkovajaantya piyotero eerokaite
tsikapaite, apaniro jiyotzi Ashitanari
tsikapaiterika, iriitajaantake otzimimotzi
ishintsinka irantantyaarori.
8
Iro kantacha
aririka impokake Tasorentsinkantsi
irinampishireyetantyaami eerokaite,
iriitake aavyaashiretakaimine, impoa
piyaayetanake piaaventaina naaka,
Jerusaln-ki, maaroni janta Judea-ki
ipoa Samaria-ki, irojatzi intaina tsika
overaapaa kipatsi.
9
Ithonkufu IuuvuItu
kero iroka, jamenaminthaitziri
iriyotaane, jovajenokayeetairi Jess,
irojatzi ipeyantapaakari menkoriki, tera
irieetanairi.
10
Jamenaminthaitzi tsika
ikanta Jess jovajenoka inkitekinta, apite
shIfumpufI kutzIyImotupuukufI okItumu
raanikitake iithaare,
11
ikantapaakeri:
Galilea-satzi, Opaitama pipampoyiiri
inkiteki? Piaakeri tsika ikanta Jess
jovajenokaa jiyaatai, ufIfu Inkuntujuun
taiya eejatzi apaata aririka impiye.
Jiyoyeetake pashine
impoyaatyaarine Judas
12
Ikanta ipiyeeyaani iyotaari janta
Jerusaln-kI Ipouguufo otzIshIkI IpuIyee
tziri Olivos, te intainatajaante,
oshinetaantsitzi iraniitayeete kitaiteriki
jimakoryaantaitari.
13
Ikanta jareetaiyaani
nampitsiki, ataitaiyapaini jenokinta
pankotsi tsika jimaapiintaiyini. Jirika
ikarataiyini: Pedro, Jacobo, Juan, Andrs,
Felipe, Toms, Bartolom, Mateo, Jacobo
itomi Alfeo, SImn IpuIyeetzIfI KIsukotu
JANTAYETAKERI OTYAANTAJANORIITE
193
*1.15: Ikantayeetziri jaka kempisantzinkariite, irijatzi ipaiyeetzirira iyekiite.
*2.1: Kantakotachari jaka Aavataantsi, irojatzi ikantayeetzitari Pentecosts.
neri, ipoaapaaka Judas irirentzi
Jacobo.
14
MuufonI IfIkuIte ufI IkuntuItu
piintatya japatotaiyani jiaaaataiyini
itsipayetakari irirentzi Jess, itsipataro
Mara irinirora, ipoa pashinepayeeni
tsinaneete.
15
Ikuntu juputotuIyunIfu kempIsuntzIn
kariite, ikarataiyini 120 atziriite. Ari
jiaavaitanakeri Pedro, ikantanake:
*
16
Iyekiite, monkufutuku okufutzI josunkI
natakaakeriri Tasorentsinkantsi pairani
David-ni, jiaaventakeri Judas itzimi
jevatapaintsiri jaakaantziri Jess.
17
Irika
Judas iri atsipatapiintakari, ufI ukufuve
tari antavaireki.
18
Iro kantacha jaakeri
kireeki ipinaveetakariri iyaariperonka,
jamanantantaka aparoni kipatsi. Ari
iparyaakeri janta Judas, jovatziitotanaka,
ithonka itankavaitapaake, ookupofenthu
keerekivaitapaaka isheeto.
19
Ikanta
ikemaiyakeni Jerusaln-satzi, ipaitakero
kipatsika Iraantsipatha, ikantziro
iaaneki irikaite Acldama.
20
Tema
osankinarentsiki Salmo-ki, ikantaitake:
Kaankithaantevetya onkantya ipanko,
Tekatsi nampitantaiyaarone.
Ikantaitake eejatzi:
Intzime pashine impoyaataiyaarine
irantavaireki.
21
Tzimatsira jaka shirampariite itzimi
tsipatapiintakairi eenirora itsipavetai
Avinkatharite Jess,
22
ItzImI ukufutzItu
kari ovakera joviinkaataka Jess irojatzi
jovajenokantaari inkiteki. Okovatya
amenai aparoni ankaratairi itzimi
iitakariri eejatzi Jess jaagaira.
23
Ipoa jookoitake apite: Jos, IpuIyee
tziri Barsabs, irijatzi ipaiyeetzitari Justo,
ipoaapaaka Matas.
24
Ari jiaauutuko
ventanakeri, ikantzi: Pinkathar, eeroka
iyoshiretziriri maaroiteni, jirika apite
nookotakeri, poaakenari aparoni tsika
itzimi pikoyaakeri eeroka,
25
iriitake
nonkufutuIfI notyuuntujunofItzI nuntuvuI
taimi, irimpoyaataiyaari Judas-nI opeyuu
shitakaakarira iyaariperonka irirori.
Tema Judas, jatake irirori tsika
iriyaatera.
26
Ipoa ikempitakaantakaro
irikaite jiaaretaita, jiaatzi iriitake
Matas. Iriitakera karatanairiri irikaite 11
Otyaantajanoriite.
Ipokantakari Tasorentsinkantsi
2
1
Okuntu omonkufutuu joImoshIfen
kaitziro kitaiteri Aavataantsi.
Japatotaiyaani maaroni iriyotaane Jess.
*
2
Ari omapokashitataitakari iniroite
poimpatapaintsiri oshiyavetapaakaro
antaro tampyaa, okenapaake jenoki
inkiteki, ookantapaakaro pankotsi tsika
japatotaiyakani.
3
IuushItutuIku puumpu
shithakeerekitapaintsiri, jookantapaakari
aparopayeeni ikaratzi apatotainchari.
4
Maaroitenira inampishiretantapaakari
Tasorentsinkantsi. AfI jetunukufo IuuvuI
yetanakero pashinetatsiri aantsi,
IfIItukefu TusofentsInkuntsI uuvuItukuu
nakeriri.
5
Okanta janta Jerusaln-ki, ufI IsuIkuye
tziri Judo-payeeni poaayetachari
intaina pashineki nampitsi. Iriiyetakera
aapinkathatasorentsitaneriite.
6
Ikanta
ikemaitakero poimpatapaintsiri, IpokuIyu
paakeni osheki atziri, te iriyotavakero
opaita kantachari, tema ikemathatakero
upufopuyeenI uuntsI okufutzI jIuuvuI
yeetziri, irootake iaane.
7
Ipumpoyuuvu
kaanaka, ikantavakaiyani: Tema
Galilea-sutzI InutzI IkufutzI uuvuIyetuke
rori pashineyetatsiri aantsi?
8
Tsikama
ikantakeroka akemantariri jiaavaitziro
aaanepayeeni aaka?
9
Temu ukufuyetu
keri jaka Parto-satzi, Medo-satzi,
Elam-satzi, Mesopotamia-satzi,
JANTAYETAKERI1,2
194
*2.15: Kantakotachari jaka ijenokiityaapaake ooryaa, irootake ikantaitziri pairani ooryaa 3.
Okaratzi jametari judo-payeeni irirori, te ishinkineta ovakera onkitaityaamanake.
Judea-satzi, Capadocia-satzi, Ponto-satzi,
Asia-satzi,
10
Frigia-satzi, Panlia-satzi,
Egipto-satzi, ipoa Africa-sutzI okufIkItu
paira Cirene. Tema akaratakeri eejatzi
poaayetachari Roma, Judo-tatsiri ipoa
kaari Judo-vetacha pairani.
11
Eejatzi
Creta-satzi, ipoa Arabia-satzi. Ari
akaratakeri maaroni irirori akemayetakeri
iaavaitantayetakaro aaanepayeeni,
IkInkIthutukotzIfI Puvu Itusonkuventun
tzi.
12
IpumpoyuuvukuIyunukunI utzIfIpu
yeeni, te iriyote opaita jiiiri. Ikuntuvu
kaiyani: Opaitama iroka?
13
Iro
kuntuchu tzImutsI eejutzI utzIfI thuInkun
taneri, ikantayetzi irirori: Aa
ishinkitaiyatyaani irikaite!
Etanakarori ikinkithatanakeri Pedro
14
Ipoa ikatziyanaka Pedro irirori,
itsipatakarira 11 Otyaantajanoriite,
iaavaitanake shintsiini, ikantzi:
Ashenink! Jerusaln-satziite! PInkem
pisantavakena onkantya piyotantyaari.
15
Piaajaantakema eerokaite ishinkitatya
irikapayeeni. Tera, temu ovukefu IjenokII
tyaapaake ooryaa.
* 16
Aa omonkaratatya
okufutzI josunkInutukefI puIfunI kumuntu
neri, Joel-ni, ikantake:
17
Ikantzi Pava:
TzImutsI uvIsutsIne ovekufuuntupuu
kyaarone kitaite.
AfI notyuuntukenefI utzIfIIte Notuso
fenku okempIvuItukufo IfIsukope
rotaitatyeenerimi.
AfI InkInkIthutukoyetunuInu ItomIpu
yeeni eejatzi irishintopayeeni.
Ari iriaavyayetakya evankariite,
AfI ImIshIyetuke untufIkonuyetuIn
tsiri.
18
Ari nonkempitaakeri evankaripayeeni
jotzikayeetari, eejutzI evunkufopu
yeeni.
Notyaantaineri Notasorenka apaata,
ari inkinkithayetai.
19
Ari irieetake inkiteki kaari
iriaapiintaite.
Irieetero kipatsikika iraantsi,
paampari, antaro kachaareenka.
20
Ompoa irieeteri ooryaatsiri
intsivakimate,
IfIeetefI eejutzI kushIfI InkempI
tyaaro iraantsi,
Irootaatsira omonkarataiya kitaite
impokantaiyaari Pinkathari.
Tema antaro irovaneenkaro
onkantaiya.
21
Inkarate pairyaanairine Pinkathari,
javentaayetaari, iriiyetakera
avisakoshiretaatsine.
22
Shirampariite! Israel-mirinkaite!
Pinkemaiyeni nonkante. Pieeyakerini
eeroka, irikaranki Jess Nazaret-satzi,
iriitakera jotyaantakemiri Pava. Itusonku
ventayetakemi, joaakayetakemiro
okaratzi kaari piaayevetaiyani pairani.
23
Iro kantamaitacha, jumuyeetupuukemIfI
ranki irika, povamaakaantakeri eerokaite
ipaikakotantakariri kaariperoshireriite, ari
omonkaratakari onkarate avishimoterine,
tema irootake ikinkishiretzitakari Pava.
24
Ikuntu jovIfIIntuIfIfunkI Puvu Ikumuve
takara, tefu IfIshInetunuIfI InkemuuntsI
vaitaiya. Temu te uuvyuujutefI kuumune
taantsi.
25
Tema iri josankinatakotakeri
eejatzi pairani David-ni, ikantake:
Noaapiintziri Novinkatharite
itsipatana.
Tema isaikatzira irirori nakoperoriki,
tekatsira impaitya kitsirinkenane.
26
Irootake nokimoshiretantari,
KumenIvuunte nokuntu nothufomen
tari.
Iriitakera noyaakoperotaiyaari,
naventagaiyaarira.
JANTAYETAKERI2
195
*2.30: Tzimatsi osankinarentsi pairyiiriri Cristo isaikimotairi Pava tsika ipinkathariventantzi
irirori. *2.42: Kantakotachari jaka ipetoryiirori tanta, iroora jantayetanairi
kempisantzinkariite aririka inkinkishiretakoteri Jesucristo ikamimotantake. Ari ikantziro
jayootavakaiyani, ipetoryiiro tanta, jovaiyani, jiraiyini eejatzi imire. Tema jimatakotaatziiri
Jess tsika ikantanairo joveraantanaaro jovakaanaari iriyotaanepayeeni. Irootakera
jiaaventapiintaitakeri, ikantaitzi Pimpetoryeero tanta.
27
Tema eero pookaventanaro noshire
sufInkuvenIkI ufIfIku nonkumuvetu
kya.
Eero pishinetziro eejatzi novatha
ompathaye, pitasorentsite
nonatziira.
28
Piyotaakenaro tsika nonkantya
naaashiretai.
Osheki poimoshirenkaina aririka
nontsipataiyaami.
29
Iyekiite, ayotaiyini aaka tera iri
acharineete David-ni aaventachane jaka,
aa kamataike pairani irirori, ikitaitakeri,
irojatzi isaiki iroaaka.
30
Tema
Kamantantaneri jinake irirori, jIyotutuI
take pairani tzimatsi ishinetakeneriri
Pava, ari impinkatharitakairi aparoni
incharinentyaari.
* 31
Temu okempIvuItu
karo iriaakityeeromi David-ni, jIuuven
takero iraagai Cristo, IkInkIthutukotu
keri eero isaiki irika sarinkaveniki, eero
opathayi eejatzi ivatha.
32
Iriitakera
jovaagairi Pava irika Jess. Omupefotu
tya, maaroni noeeyavairini naaka.
33
Aritake ovajenokaa, isaikimotapairi
IfukojunofIkI Puvu IpInkuthufIventuntu
pai. AfI omonkufutufI okufutzI IshInetzI
takariri pairani Ashitariri, aritake
irotyaantakeneri Tasorentsinkantsi
okempIvuItukufo IfIsukopefotuItutyeene
rimi. Irootajaantakera piaayetakeri
iroaaka.
34
Tema kaarira David-ni
ovajenokaachane inkiteki, aa iriitataike
aavaitakerori pairani iroka, ikantake:
Novinkatharite: PIsuIkupuI nukoju
noriki ampinkathariventante.
35
riri kisaneentakemiri, ufI puutzIkuI
fIfI pInkempItukuuntuIfI pImuko
ryaakiitamento.
36
Ashenink! Ifo kumeethututsI uyotuIye
fonI Ifoku muufonI uukuIte IchufIneye
taira Israel-ni. IfIku Jess ItzImI pIpuIku
kotakaantakeri eerokaite, IfI IpInkuthufI
takaakeri Pava, irijatziita Cristo.
37
Ikanta ikemaiyavakera ikaratzi
apatotainchari, untufo oImefuushIfetunu
keri, josampitanakeri Pedro, eejatzi
pashinepayeeni otyaantajanori, IkuntuItu
nakeri: Iyekiite, tsikatya nonkantaiyaaka
naaka?
38
Ari jakanakeri Pedro: PImpIyu
shireyetai, poviinkaatzimentaiyaari
Jesucristo, pimpairyaayetanairi. Iro
iriyotantaityaari impeyakotaimiro Pava
pikaariperovetaka, ufI InumpIshIfetuntuI
yaami Tasorentsinkantsi.
39
Irootake
ishinetaitakemiri eejatzi eeroka, irojatzi
ishinetzitaitakariri pitomipayeeni, ipoa
ikaratzi nampiyetarori intaina. Tema
maaroni ikaimashireyeetairi iriitakera
ishinetziyeetakaniri eejatzi irirori.
40
Osheki okaratzi iaaventakeneriri Pedro,
ishintsithatantakari eejatzi, ikantayetakeri:
Povavisaakoshiretya! Pintainaryeeyaari
irika atziriite kenashivaiyetainchari!
41
Irojatzi ikempisantantanakari osheki
atziri oviinkaayetanaka, aamaaka ikaratzi
3,000 atziri kempisantanaatsiri.
42
Oisokero
jovanakero okaratzi jiyotaayetakeriri
Otyaantajanori, kumeethu juuputzIyuvu
kaana. Ari ipetoryaapiintaiyironi tanta,
jaakoventanakaro eejatzi jiaaaataiyini.
*
Iraaantare etayetanakarori
ikempisantzinkaritzi
43
Ipumpoyuunukefo jIuukefo Itusonku
ventantayetake Otyaantajanori, juntuye
JANTAYETAKERI2
196
*3.1: Kantakotachari jaka sheetyaake, irootake ikantaitziri pairani ooryaa 9.
takero kaari iaayeetapiintzi.
44
Osheki
juuputzIyuvukuunuku IkufutzI kempIsun
tanaatsiri, jantetaavakaanaro okaratzi
tzimimoyetziriri.
45
Ipimantayetziro
tzimimoyetziriri. Jayira kireeki
itsiparyaayetziniri pashinepayeeni
kempIsuntunuutsIfI IkufutzI ushInonkuu
yetachari.
46
Ari ikantaitanaatya
kItuItefIkI juuputzIyuvukuunu juputotuIyu
nira tasorentsipankoki. Te Ifovushuuntu
nakero ikaimavakaiyani ipankoki
irovaiyaani, ari ipetoryiirori tanta.
Kimoshire ikanta ikempiyavakaiyani,
itsinampashireyetanaira.
47
Ithufomentu
piintanakari Pava. Iroora onimoyetakeriri
utzIfIIte jIuuyetukefo tsIkufu Ikuntuyetu
naa. Arira okantaitanaatya kitaiteriki
joshekyuunuIfI AvInkuthufIte kempIsun
tzInkufIIte Inkufute uvIsukoshIfeyetuu
tsine.
Jovashinchagaitziri kisoporokiri
3
1
Okanta pashine kitaite, aritake
sheetyaake jiaaaatapiintaitantari.
Ari itonkaanakeri Pedro itsipatanakari
Juan, iriyaatero tasorentsipankoki.
* 2
Ari
jomonthaakotantaka jamaitziri aparoni
shirampari kisoporokitatsiri. Ari
ikantzitatya ovakera itzimapaake.
Maaroni kitaite jamaitapiintziri
omorokira tasorentsipanko ipaiyeetziro
Ovaneenkaanto. Ari isaikapiintziri
onkantya impashiyetantyaariri kireeki
ikampiyetzirira ikaratzi kyaayetatsiri.
3
Ikuntu IfIku jIuuvukefI Pedfo ItsIputu
kari Juan, iro inkyaantapaakyaarimi
tasorentsipankoki, ikampitavakeri
impashitanakyaari kireeki.
4
AfI Ipumpo
yaanakeri. Ikantziri: Pamenena!
5
Ikempisantatzi shiramparika, Iuujuun
take impatyeeri tsika ompaitya.
6
Iro
kantacha Pedro, ikantanakeri: Te
intzime noireekite, te intzime eejatzi oro,
iro kantacha tzimatsi nantzimotemiri.
Pintzinaye! Paniitai! Nompairyeemiri
Jesucristo Nazaret-satzi, iriitakera
antemirone.
7
Jakotashitanakeri, jukuthu
takeri, jovatziyakeri. Omapokashitanaka
ishintsitanai iitziki eejatzi ishoonkitziki.
8
Ari jimitaanaka ikatziyanakara,
aniitanake. Ari itsipatanakari irikaite
ikyaapaake tasorentsipankoki, unIInIIvuI
tanai, mitaamitaavaitanaa, Ithufomentu
naari Pava.
9
Ithonkara jieetakeri
janiitanaira, IkemukefI eejutzI Ithufomen
tanaara.
10
Ipampoyaatziitaitanakeri
jiaakerora avisaintsiri, te InkompIyeetu
vakyaari irika shirampari, iriitake
kampitantapiintatsiri impashiyeetyaari
janta omorokira tasorentsipanko, IpuIyee
tziri Ovaneenkaanto.
Ikinkithatakaantzi Pedro
ikyaapiintaitzi tasorentsipankoki
11
Ikanta kisoporokivetachari, te
irookane jovanakeri Pedro itsipatakari
Juan. Ipampoyaatziitanakeri atziriite,
thaankiperoini ipiyotzimentapaakari
avisatapeshitakera tasorentsipankoki
ipaiyeetziro Irashi Salomn.
12
Ikanta
jiaavakeri Pedro, ikantavakeri:
Shirampariite! Israel-mirinkaite!
Opaitama pipampoyaaminthatantanari
naaka? Eerora pikinkishiretashivaita
naakara ashitaro noshintsinka, naakara
tasorentsi nomatantariri naniitakagairi
irika.
13
Aa Ivavane Abraham-ni,
Isaac-ni, Jacob-ni, ivavanetanakari eejatzi
acharineete, iriitakera matakerori iroka,
ari onkantya iriaapinkathayeetantyaariri
Itomi Jess, tsika itzimi paakaantakeri
eerokaite janta jevariiteki. Ikovavetaka
Pilato irirori iromishitovakaantairimi, te
pikovimaita eerokaite.
14
Iriitakemira
pomishitovakaantaimi Tasorentsitatsiri,
matzirori itampatzikashiretzi, aa intaani
JANTAYETAKERI2,3
197
pomishitovantashitaari ovantzinkari.
15
Ari okanta eerokaite povamaantakariri
ovaaashiretaneri. Iro kantacha Pava
jovaagairi. Noeeyakerini naakaite
jaagai.
16
Okaratzi ovashinchagairiri
irika shirampari piaapiintziri eerokaite,
Ifoofu mutukuukefIfI juventuushIfetu
naaro nopairyaakenerira Jess.
Irootakera piaantaiyakariri iroaaka
jeshitakotai kyaaryooperoini.
17
Iyekiite,
niyotzi naaka, tera piyoperotero okaratzi
pantayetakeri, ari ikempitakari eejatzi
pijevarepayeeni.
18
Iro kantacha Pava, ari
ikenakairori jimonkarairo okaratzi
ikinkithatakaayetakeriri maaroni
kamantaneriite, ikantake: Aritake
inkemaantsitakaitakyaari Cristo apaata.
19
Irootakera, pimpiyashitantaiyaariri
eerokaite Pava, povashaantayetairo
piyaariperonka, onkempivaitakyaaromi
IfoshetukotuutyeefomI IfIfofI pIkuufIpefo
vetaka. AfI pIuguIfo IntsIpushIfetuI
yaami Avinkatharite, IfovutsInufyuukoye
taimira.
20
Aritake irotyaantairi Pava
eejatzi Jesucristo, tema ishinetzitakamiro
pairani aritake impiye.
21
Onkantavetakya
iroaaka, ontzimatye isaike Jesucristo
inkiteki irojatzi irinintapaitetantakyaari
Pava irovakeratakagairo maaroni
okempiyevetara pairani. Tema iro
ikinkithatakaayetakeriri Tasorentsishireri
kamantantaneriite.
22
Ifootukefu jIuuven
takeri pairani Moiss-ni, ikantake:
Ari irotyaantake apaata Pava pashine
Kamantaneri, ufI IfoshIyukotupuu
kyaanaro naaka jotyaantakenara.
Asheninka irinatye. Maaroni
inkamantayetapaakairi, ontzimatye
ankempisantero.
23
Tema maaroni kaari kempisanterine
irika kamantantaneri, ufI Ifupefo
yeetakeri, eefo jIeefI IshenInkupu
yeeni.
24
Ari ikempitzitakari eejatzi Samuel-ni,
iaaventakotakero okaratzi aaayetakeri
iroaaka, irojatzira iaaventayetakeri
eejutzI muufonI pushInepuyeenI Kumuntu
neriite.
25
Eerokayetakera eerone
okaratzi ishinetantakeri Pava otzimi
ikinkithatakoyetakeri kamantantaneriite.
Eerokayetakera eerone eejatzi okaratzi
jantzimotavakaakari pairani Pava
itsipatakari acharineete. Tema Pava
ikantakeri Abraham-ni:
Iriira picharine tasonkaventairine
maaroni sheninkatavakaachari
tsikarikapayeeni janta kipatsikinta.
26
Ikanta jovaagairi Pava itomi, ari
jetakari jotyaantakemiri eerokaiteki,
onkantya intasonkaventantyaamiri, ari
onkuntyu muufonI eefokuIte povushuun
tantaiyaarori piyaariperonka.
Pedro ipoa Juan jaayetanakeri jevariiteki
4
1
Eenirotatsi Pedro itsipatakari Juan
ikinkithatakaayetziri atziriite,
areetaiyapaakani omperatasorentsitaari,
itsipatapaakari ijevare aamaventarori
tasorentsipanko, ipoa Saduceo-payeeni.
2
Ikisaiyatyaani, tema Pedro ipoa Juan
jiyotaatziri atziripayeeni, ikantayetziri:
Omapero iraaayetai kamavetachari,
iriitakera Jess oaakantapaintzirori.
3
Joirikaiyapaakeri, jashitakotakaantakeri
irojatzi onkitaitamanai, tema aritake
sheetyaake.
4
Iro kantacha osheki ikaratzi
kemayetavakerori kinkitharentsi,
ikempisantayetanake. Jiroka ikaratzi
tzimanaintsiri kempisantzinkariite,
ikarataiyini 5,000 shirampariite.
5
Okanta okitaitamanai, japatotaiyakani
Jerusaln-ki maaroni ijevarite
judo-payeeni, antarikonaite, ipoa
iyotzinkariite.
6
Ari isaikakeri eejatzi Ans
omperatasorentsijanori, Caifs, Juan,
Alejandro, Ipouupuuku IshenInkumIfIn
kaite omperatasorentsijanoriite.
7
IkuImu
takaantakeri iramayeetakeri Pedro ipoa
Juan. Josatekaitavakeri niyanki
japatoiyakani, josampitakeri: Niinkama
JANTAYETAKERI3,4
198
*4.11: Pamenero Mt. 21.42; Ef. 2.20; 1 P. 2.6-8.
shintsitakaimiri okanta pimatantakarori
iroka? Niinkama pipairyaakeri?
8
Ipoa
jakanake Pedro, ikantakaatziitakarira
Tasorentsinkantsi, ikantanake: PInkuthu
riite, Antarikonaite.
9
IfIImu pIuutsIko
ventuIyunufI muntsIyufI novushInchu
gairi? Pikovatziima piyotaiyeni tsika
ikanta jeshitakotantaari?
10
Ari
nonkamantaiyakemiro, onkantya
iriyotantyaari maaroiteni
Israel-mirinkaite. Irika shirampari
atsipataiyakari jaka, iriira Jesucristo
ovashinchaakeriri, ipaiyeetziri
Nazaret-satzi. Iriitakera nopairyaakeri,
irijatzira pipaikakotakaantakeri eerokaite.
Iro kantamaitacha jovaagairi Pava.
11
Irika Jess iri oshiyakarori mapi
pimanintakerira eerokaite, pIkempItuko
vaitakari ovetsikirori pankotsi. Iro
kantacha jovatziyeetairo pankotsinampiki
ikempitaaro iroorikami tzinkamintsi.
*
12
Tera intzime pashine kempityaarine
Jess jovavisaakotantzi. Tekatsi
ampairyagai jaka osaviki kipatsi, apaniro
ikantakaaro Jess.
13
Ipampoyaitanakeri Pedro, eejatzi
Juan, ikantaiyanakeni piyotzimentakariri:
Pieeri irika, te IfIyotuupIIntupefovee
tyaari, iro kantamaitacha aapinkatha
aane jovayeetziri. Iriima iyotaakeriri
Jess itsipatakari pairani?
14
Irojatzi
itsipatakari Pedro ipoa Juan irika atziri
jovashinchagairi. Tera ontzime ompaitya
inkantakotanakeriri.
15
Ipou jomIshItovu
kaantairi japatotaiyanira, ufI IsuIkuIyunu
keni irirori iaanatavakaiyani.
16
Ikantzi:
Tsikama ankanterika irikaite
shirampari? Maaroiteni Jerusaln-satzi
jiyotaiyakeni itasonkaventantake. Eero
amatairo omanakoteri.
17
Thame
asaryiimatashityaari, ari onkantya eero
jiyaatakaantaro iriaaventeri Jesucristo,
impairyaapiintairi.
18
Ipoa ikaimairi
eejatzi. Ikantaiyakeri: Aritapaakera
piaaventakeri Jess, eero papiitairo
piyotaantakoyetairi, pimpairyaayetairi.
19
Iro kantacha jakanakeri Pedro ipoa
Juan, ikantanakeri: Aritatsima
nompiyathatyaari Pava, onkantya
nonkempisantantyaamiri eerokaite?
Intsityaa pinkantena.
20
Eerora okantzi
novashaantairo noaaventayetero
okaratzi noaajaantakeri, nokemujuuntu
keri eejatzi.
21
Ikuntu jusufyIImuvuIvetu
karira jevariite, japakagairi. Tema
maaroni atziriite itharomentanakari Pava
jiaayetakero avisayetaintsiri, tera
ontzImutye ompuItyu IfovusunkItuumen
teriri.
22
IfIku shIfumpufI ItzImI jovushIn
chaayeetairi, anaaneentanakero 40
tzimatsiri irosarentsite.
Jamanaiyini kempisantzinkariite
iraventaashireperotantyaari
eero itharovantaiyani
23
Ikanta Pedro ipoa Juan, aritakera
japakagaitairi, jatake japatotaiyani
ikarataiyini, ikamantakeri okaratzi
ikantakeriri ijevare omperatasorentsitaari
ipoa antarikonaite.
24
Aritakera
ikemaiyakeroni, maaroiteni jiaauutuI
yanakeri Pava, ikantziri: PInkuthufIju
nori, eerokatake ovetsikakero inkite,
kipatsi, inkaare, Ipou okufutzI tzImuntu
yetarori.
25
Eerokatake kinkithatakaakeri
pairani pinampire David-ni, ikantake:
Ipaitama ikiaaneventaiyirini
atziriite?
Ipaitama ikinkishirevaitashitantakari?
26
AputotuIyukunI pInkuthufIventuntu
tsiri jaka kipatsiki,
Ipiyotayetaka jevariite,
Irimaimanetantyaariri Pinkathari,
eejatzi iriyoshiitaneka Cristo.
27
Arimaitaka jimatakero Herodes ipoa
PoncIo PIIuto juputotuIyukunI numpItsI
JANTAYETAKERI4
199
*5.7: Kantakotachari jaka tekera osamanite, iroora ikantayeetzitari eejatzi 3 horas.
kika, eejatzi Israel-mIfInkuIte IpIyotuIyu
kani itsipatakari pashinesatzi atziriite,
imaimanetakeri Jess, pitasorentsite
Pitomi, piyoshiitane.
28
Ari okantaka,
jImutukefo IfIkuIte okufutzI pIkInkIshIfe
takari tsika onkantya.
29
Iroaaka,
Pinkathari, pumenefo eefoku jusufyIImu
takana, pishinetainaro pinampiyetaanara
eefo nothufovuvuItuntu nonkumuntun
tairo piaane.
30
Iroora pishintsinka
povushInchuuntuyetuntyuufIfI muntsIyu
yetatsiri. Ifoofu pIntusonkuventukuuntu
kyaanariri nompairyeeri Tasorentsi
Pitomi Jess.
31
Ikanta ikaratakerora
jiaaaataiyakeni, ontziaanaka janta
tsika japatotaiyakani. IkuntukuuntzIItunu
karira Tasorentsinkantsi iaaventanakero
iaane Pava, tekatsi intharovakaanakya.
Maaroni tzimimoyetziriri
ari ikaratzi jashitaiyaroni
32
Oshekitanakera kempisantanaatsiri.
Aparoni okantanaa ipampithashiretanaari.
Te imashitavakaiyaaro opaitarika,
Ipuyetuvukuufo okufutzI kovItyIImoyetu
riri.
33
Irikaite Otyaantajanori eekero
jiyaatatzi ikinkithatakotziro tsika okanta
jaaantaari Pinkathari Jess. Iniroitera
ikaminthaayetakeri Pava maaroiteni.
34
Te
IntzImuvuIte upufonI kovItyuuneentuvuItu
tsine, tema itzimirika tzimatsine iipatsite,
ipanko, ipimantayetziro. Iraakeri kireeki,
35
impakeri Otyaantajanori, iriitake
untetuufIfI muufoIte juuntuyetufI upufopu
yeeni opaita ikoviri.
36
Iroora jimatakeri
aparoni Lev-mirinkaite ipaiyeetziri Jos,
Chipre-satzi jinatzi, IfI IpuItukefI Otyuun
tajanoriite irirori, Bernab. (OshIyukuu
ventachari iroka vairontsi Bernab: Itomi
poshenkantaneri.)
37
Irika shirampari
tzimatsi iipatsite, ipoa ipimantakero.
Jaanakeri ovinaro iipatsite, ipapaakeri
Otyaantajanoriite.
Ananas opoa Sara
5
1
Iro kantacha tzimatsi pashine atziri
ipaita Ananas, itsipatakaro iina
opaita Sara, ipimantakero irirori
iipatsite.
2
Irika shirampari jaapatziyakaro
iina, jomanakaarantake ovinaro iipatsite.
Jamakeriya tzimakaarantapaintsiri,
ipapaakeri Otyaantajanoriite.
3
Ikuntuvu
keri Pedro: Ananas, IpuItumu pIshIne
tantakariri Satans inthaiyakaiyaami, iro
pIkovuntufI pumutuvItefI TusofentsInkun
tsi, pomanakaarantantakari ovinaro
piipatsite?
4
Kaarima eeroka
ashivetyaarone kipatsika? Kaarima
eeroka ashityaarine ovinaro? Opaitama
pikinkishiretzitantakarori pantero iroka?
Tera iri atziriite pamatavite, aa iriira
Pava pikovavetaka pamataviterimi.
5
Ikanta ikemavakera Ananas, tyaanake,
kamanake. Iniroitera itharovaiyanakeni
ikaratzi kemayetaintsiri.
6
Ipoaanaka
evankariite, iponatapaakeri, jaanakeri,
ikitatakeri.
7
Tekera osamanite, ari okyaapaake iina
Ananas, te iyote iroori opaita
avisaintsiri.
* 8
Josampitavakero Pedro,
ikantziro: Pinkantena, Arima ikaratzi
ovinaro? Akanake iroori: Jee, ari
ikaratzi.
9
Ikantziro Pedro: Opaitama
paapatziyavakaantakari pikovi
piaantyaari Itasorenka Pinkathari?
Jirika ipiyeeyakani aanakeriri piime
ikitatziri, iroaaka irayitanakyaami
eejatzi eeroka.
10
Apathakerora
okantanaka Sara otyaanake ikatziyakara
Pedro, kamanake. Ikanta ikyeeyapaakeni
evankariite, jiaapaatziiro kamake.
Jaanakero, itsipatagairo oime ikitatakara
irirori.
11
Ikanta jieetakero avisaintsiri,
InIfoIte IthufovuIyunukenI kempIsuntzIn
kariite, eejatzi ikempitayetanakari
ikaratzi kemakoyetakerori avisaintsiri.
JANTAYETAKERI4,5
200
Osheki itasonkaventantayeetake
12
Eekefo jIyuutukuunukItzIIfo Otyuuntu
janoriite japatotapiintaiyanakani janta
avisatapeshitakera tasorentsipanko
ipaiyeetziro Irashi Salomn. Eekero
ItusonkuventuntuyetunukItzI utzIfImu
shiki.
13
Ipinkanera jovayetanakeri
pashineete, te InkovuyetunuI IntsIputunuI
yaari. Iro kantamaitachari tzimataitatsira
osheki tharomentaperoventanakariri.
14
Eekero ipokanakitzi shirampariite
eejatzi tsinaneete, oshekitanake ikaratzi
kempisantanairiri Pinkathari.
15
Jumuko
yetupuukefI utzIfI ImuntsIyufIte jonofyuu
koyetapaakeri ishitashiki tsika
inkenapaake Pedro. Ikantayetzi: Inkenu
paakerika Pedro jaka, ufIfIku IntsImun
kantanakyaari kapicheeni iraampare,
aritake ireshitakotai.
16
AfI IkempIyetu
paakari atziriite poaayetainchari
nampitsiki saikanampitzirori Jerusaln,
jamayetake osheki mantsiyariite eejatzi
osheki jaakayetziri peyari, jovushInchuu
yetavakeri maaroiteni.
Ikisaneentaitanakeri Pedro ipoa Juan
17
Ikanta omperatasorentsijanori,
itsipatakari ikaratzi aapatziyakariri,
irikaite Saduceo-payeeni, IkIsuneentuIyu
nakani.
18
Jaakaantakeri Otyaantajanoriite,
jashitakotakaantakeri.
19
Iro kantacha
otsirenivetanakara, pokake imaninkarite
Pinkathari, jashitaryaakotairi, jomIshIto
vayetairi, ikantavairi:
20
PIyuute tusofen
tsipankoki, piaaventaineri atziriite tsika
okantakota ovakerari aaantarentsi.
21
Okanta kapichekitaite, areetaiyapaakani
tasorentsipankoki, jetupuukufo IkInkIthutu
kaantapaake. Tetya iriyotaajataiyeni
irirori omperatasorentsijanori, uputotuIyu
chani itsipayetakari iraapatziyane, eejatzi
maaroni irantarikonaite Israel-mirinkaite.
Ipou jotyuuntuke IfumuyeetukefI Otyuun
tajanoriite jashitakoveetakarira.
22
Ikuntu jIyuutushIvetunukufI IfushItu
kotane, te iriaapairi. Piyapaaka,
23
ikantapaakeri: Tera aagairi. Irojatzi
okanta noaavetapaakaro ashita
kameethaini, irojatzi ikatziyayeveta
aamaventariri. Ifo kuntuchu nushItufyuu
kovetapaakari, te noaapairi.
24
Ikanta
ikemavakera omperatasorentsijanori,
Ipou Ijevufe uumuventufofI tusofentsI
panko, Ipou Ijevufe ompefutusofentsI
taari, josumpItuvukuIyunukunI ompuItyuu
rika avisatsineri.
25
Ariya jareetapaakari
itzimi kamantapaakeriri: Irikaite
pashitakotakaantavetakari eerokaite,
isaikaiyini janta tasorentsipankoki
ikinkithatakaayetziri atzirite.
26
Irojatzi
jIyuutuntunukufI Ijevufe uumuventune
riite, jaanake osheki iratzirite, jamairi
eejatzi. Iro kantacha te irakotashivaiteri.
Tema intharovakaayetyaari atziriite
intsitokantyaari mapi.
27
Ikanta jareetakaapaakari, jovuvIsuu
paakeri tsika japatotaiyakani jevariite.
Ikuntu ompefutusofentsIjunofI josumpItu
vakeri,
28
ikantziri: Tema pikemi
nokantzi chapinki: 'AfItupuuke pIuuven
takeri Jess? Eekero piyotaatziri
maaroni Jerusaln-satzi. Pikantakotakena
eejatzi naaka, pikantzi: 'IfI ovumuukuun
takeriri Jess.'"
29
Ari jakanake Pedro
ipoa pashineete Otyaantajanoriite,
ikantanake: IfIIfu Puvu nonkempIsuntu
perote, eerora nokempisantashivaitari
atziri.
30
Temu omupefo povumuukuuntu
keri eeroka Jess, pipaikakotakaantakeri.
Iro kantacha jovauguIfI Puvu ItzImujuun
tzi ikempisantakeri pairani acharineni.
31
Jovajenokairi Pava, jomisaikairi
irakojanoriki, ItsIputuufI IpInkuthufIven
tantzi. Iriira ovavisaakotagaineri eejatzi.
Ikovake ampiyashireyetashitairi maaroni
aakaite Israel-mirinkaite, ari onkantya
ImpeyukotuntuIfofI ukuufIpefoshIfeyeve
taka.
32
Nuukufu uukefo okufutzI juntuye
takeri Jess, ontzimatye noaaventero.
JANTAYETAKERI5
201
IfIjutzIfu TusofentsInkuntsI mutukuInu
rone, tema iriitakera jotyaantakenari
Pava inampishireyetantaiyaana naakaite
nokempisantairira.
33
Ikanta ikemaiyakeni, antaro
ikisanaka, ikovanake iroverimi.
34
Iro
kantacha ari ikatziyanaka aparoni janta,
paitachari Gamaliel. Fariseo inatzi irirori,
IfIjutzIfu IyotuuntzIfofI IkuntukuuntuI
tane. aapinkatha joviri maaroni atziri.
Ikantanake: Ashenink, intsityaa
amishitovavakeri kapicheeni irikaite.
35
Ipoa ikantzi: Shirampariite!
Israel-mirinkaite! ontzImutye pInkInkI
shiretavakya kameetha tsikarika
pinkanteri irika shirampariite.
36
PInkInkI
shiretakoteri paitachari Teudas,
ikantakaaperovaitaka irirori. Japatotake
pairani 400 atziri. Iro kantamaitachari
jovamacheetakeri Teudas, ithonka
ItzImpofokuyetunuke muufonI tsIpuyeve
takariri, ari ipeyari.
37
Eejatzi okempitaka
pairani josankinatakotantari maaroni
atziri, itzimaveta pashine paitachari
Judas, Galilea-satzi inatzi. Japatotake
atziri. Iro kantacha jovamaitakeri eejatzi
irirori. Ipoa itzimporokayetanake
maaroni tsipayevetakariri, ari ipeyari.
38
Pinkeme nonkantemi naaka: Eero
pimaimanetziri irika, pIuushImInthutu
vakyaari. Iriirika antashivaitaro
inintakaanekiini, ari impeyashitaiya
apaniro, inkempitayetyaari apiteroka
noaaventakotakeri.
39
Iro kantamaitacha,
iriirika Pava matakaayetziriri okaratzi
jantayetziri, eerora pimatziri eerokaite
poitsinampayeri. Puumuventyu pImuImu
netzirikari Pava.
40
OnImotunukefIfu muufonI kemuIn
tsiri. Ikaimairi eejatzi Otyaantajanori,
ipasatakaantakeri, ikantakeri:
Aritapaake piaaventakotziri Jess.
Irojatzi japakaantaariri.
41
Ipou IshItovuI
yunuInI OtyuuntujunofI juputoventuItu
kari. Tharomenta ikantaiyanakani,
ikantaiyini: PIuutuItefo IkempItukuun
tuyeetuIfI upuntupefoyetuchufI jovusunkI
taaventaitakairira Jess, apairyiiri.
42
Ari
ikantapiintanaatya jiyotaantzi maaroni
kitaite, IkInkIthutukuuntzI tusofentsIpun
koki, ikantzi: Cristo inatziira irikaranki
Jess. Arira ikempitaayetakerori eejatzi
janta pankotsipayeeniki.
Jiyoyeetake 7 ampitakotaneri
6
1
Ikanta joshekiperotanakera
iriyotaane, aavaiyetanake
griego-thatatsiri, ikantzi: Pameneri
jantapiintayetakeri hebreo-thatatsiri,
IpupIIntuyetzIfofu ovufItentsI kumuIme
tzinkaro, jumuukIyetzIfo kuufI IshenInku
tajaantayeta iriroriite.
2
Ipoaashitaka
12 Otyaantajanoriite, japatotakeri
maaroni iriyotaane, ikantakeri: Tera
arite nookero noaaventanairi Pava
naaka, nompapiintayetantyaamiri
poyaari.
3
Iyekiite ontzimatye pamene
jaka akarataiyini, inkarate 7 atziri,
iriitakera amenakaantapiinterone iroka.
Pinkoye kameethashiretzimotakemiri,
iyotanetachari, inampishiretziitantari
Tasorentsinkantsi.
4
Ari onkantya
naakoventantyaarori naakaite noaauu
yete, nonkinkithatakaante, nIyotuuntu
yete eejatzi.
5
Ikuntu muufonI uputotuIn
chari, onImotunukefI okufutzI Ikuntuke
riri. Ari ikoyeetakeriri Esteban, uventuu
riri kameetha Pava, InumpIshIfetzIItuntu
kari Tasorentsinkantsi. Ikoyeetakeri
eejatzi Felipe, Prcoro, Nicanor, Timn,
Parmenas, ipoaapaaka Nicols
Antioqua-satzi, tsIku ItzImI kempItuko
taariri judo-payeeni, tema irika kaari
isheninka judo pairani.
6
Ipou juuyeetu
nakeri irika 7 juntu IsuIkukefu Otyuuntu
janori, ari jiaaaatakotavakeri,
ItusonkuventuyetukefI jotzImIkuputzIIto
yetantakari irako.
7
Eekerora oivaraanakitya iaane Pava.
Eekero joshekiperotanakitzi eejatzi
JANTAYETAKERI5,6
202
iriyotaane janta Jerusaln-ki. Ari
jimatzitanakaro ikempisantayetanake
osheki omperatasorentsitaariite. Juukuun
tantaitakariri Esteban
8
Ikuntu Estebun oshekI Itusonkuventun
tayetake janta atzirimashiki, tema Pava
neshinonkatakariri, ipakeri ishintsinka.
9
Iro kantamaitacha, tzimayetatsi judo
ikaratzi apatotapiintachari itzimi
paitachari Jotzikaveetari. Iriiyetake
poaayetainchari Cirene-ki, Alejandra-ki,
Cilicia-ki ipoa Asia-ki. AfI IuunumIn
thatanakeri Esteban.
10
Iro kantamaitacha
te inkitsirinkeri, tema omapero Esteban
jiyotanetakaakari Tasorentsinkantsi.
11
Ifootukefu IkuntuntukufIfI Ifomunune
kiini isheninka: NokovI pInthuIyuko
tyaari Esteban. Pinkante: Nokemakeri
Esteban ithainkimavaitziri Moiss-ni, ari
ikempitakeriri Pava eejatzi.'"
12
Iroora
ovatsimaaperotanakeriri atziriite
ikisaneentanakeri Esteban, ufI IkempItu
nakari antarikonaite, eejutzI IyotzInku
riite. Jaakaantaitakeri, jaayeetanakeri
japatotaiyani jevariite.
13
AfIfu jumuItu
paakeri thaiyakotakariri Esteban,
ikantapaake: Irika shirampari osheki
ithainkakero tasorentsipanko, IthuInku
kero Ikantakaantaitane eejatzi.
14
Noke
makeri ikantake: Ari imporokakero
tasorentsipanko Jess ipaiyeetziri
Nazaret-satzi, ipoa irovashiaayetairo
ameyetari aakaite jiyotaayetairi
Moiss-ni.'"
15
Ikuntu jevufIIte uputotuIn
chari, ipampoyaanakeri Esteban,
iaatziiri iporoki ikempitanakari
maninkari.
Joipiyanakeneri aantsi
Esteban irojatzi jovayeetantakariri
7
1
Ikanta omperatasorentsijanori
josampitakeri Esteban, ikantziri:
Omaperoma ikantakoitzimiri?
2
Ari
jakanake irirori, ikantzi: Iyekiite!
Ashitaanitachari! Pinkeme nonkantemi.
Pairani isaikavetantakari acharine
Abraham-ni janta Mesopotamia-ki,
joaakakari ovaneenkatachari Pava,
tekefumInthufu IfIyuutunukeetu IfInumpI
tyaaro Harn-ki.
3
Ikantakeri: Pookanairo
pinampitsite, pookunuIfI pIshenInkumI
rinkaite, piyaate pashineki kipatsi
noaakemiri naaka.
4
Ikanta Abraham-ni,
jookanairo inampitsite paitachari Caldea.
Irojatzi ipokantaari inampitaaro
Harn-ki. Ikanta ikamaira iriri, irojatzi
jotyaantantakariri Pava jaka, tsika
anampitaro iroaaka aakapayeeni.
5
Iro
kantamaitacha, tefu IfushItukuupefo
tyaari, tekachaajaini irashitakaiyaari
kapicheeni. Ishinetzimaitakaniri imperi
apaata, aririka inkamake. Iriira
ushItuIyuufone Inkufute chufInetuIyuu
rine. Ifootukefu IkuntukefIfI okuntuve
taka Abraham-ni tekeramintha intzime
irovaiyane.
6
Iro kantacha ikantakeri
eejatzi: Irieero pincharineyetyaari
irinampityaaro iipatsiteki pashine atziri.
Onkarate 400 osufentsI InkemuuntsIvuI
tya iromperavaitaityaari janta.
7
Impoa
novusunkItuukefI nuuku Inkufute ompefu
vaitakyaarine. Iriima pincharineyetyaari
namairi maaroni jaka nampitsiki, ari
irantavaitainari naaka.
8
Ipoa ikantakeri
Pava eejatzi pairani Abraham-ni:
Ontzimatye pintomeshitaanitya, tema
tzimatsi antzimotavakaiyaari.
Jimatakero pairani Abraham-ni. Eejatzi
ikempitaakeriri itomi irirori, Ifo jImuuko
tapaakitziini 8 kitaite, ItomeshItuunItu
keri. AfI IkempItuukefofI Isuuc ItzImuke
ranki Jacob-ni. Ari ikempitaakeriri eejatzi
Jacob-ni 12 itomipayeeni, itzimi
acharineyetanakari aakaite.
9
Ikanta
irikaite, itzimi acharineyetaari aakaite,
ikisaneentakeri irirentzi Jos, IpImuntu
keri. Ari okanta jareetantakari inampiki
Egipto-satzi. Iro kantacha, ufIfu ItsIputu
piintakari Pava,
10
jovavisaakotairi
okaratzi ikemaantsivaivetaka. Ipakeri
JANTAYETAKERI6,7
203
*7.12: Kantakotachari jaka ovaritentsi, irootakera ikantayeetziri eejatzi trigo.
iyotanetaantsi, Ifootuke juukumeethutun
takariri ivinkatharite Egipto-satzi
paitachari Faran. IfojutzI IpInkuthufI
ventantakariri irirori maaroni
Egipto-satzi, eejutzI muufonI IshenInku
mirinkaite irirori Faran.
11
Ipoa
areetaka antaro tashetsi janta. Osheki
ikovityaaneentaiyakeni Egipto-satzi. Ari
okempitakari eejatzi janta inampiki
Canan-satzi. Te irieero pairani
acharineni ompaitya irovayetaiyaari.
12
Ari ikemakeri Jacob eenirotatsi
ovaritentsi janta Egipto-ki. Jotyaantakeri
itomiite iramanantakite.
* 13
Ikanta
japiitakero jiyaataiyini, ari jiyotakagaari
Jos irirentzipayeeni. Ari okanta
jIyotuntukufI Fufun tsIku ItzImI IshenIn
kamirinkaitetari Jos.
14
Ipoa Jos,
ikaimakaantairi iriri Jacob, eejatzi
maaroni isheninka, aamaaka ikaratzi 75
atziri jataintsiri Egipto-ki.
15
Ari okanta
jareetantakari Jacob Egipto-ki. Ari
ikamairi irirori janta. Ari ikempitakari
eejatzi ikaratzi acharineyetanakari.
16
Ipoaashitaka jaatonkiyeetanairi
Siquem-ki, jotyeetairi janta, otzimi
pairani Abraham-ni jamanantakeneriri
itomipayeeni Hamor.
17
Okanta omonkaratzimataka okaratzi
ikantakeriri pairani Pava acharine
Abraham-ni. Tzimanakera osheki
ireentsite asheninkapayeeni janta
Egipto-ki,
18
irojatzi itzimantakari pashine
pinkathari janta Egipto-ki, kuufI Iyotuko
terine Jos.
19
Ikanta irika pinkathari,
osheki jamatavitakeri asheninka, jovushI
nonkaavaitakeri. Ishintsiventakeri
irookaventeri ireenchaanikite, onkantya
inkamantyaari, eero joshekitanta.
20
Aripaitera itzimakeri Moiss irirori.
Iriitakera irika eentsi ookimotakariri
Pava. IkufutzI muvu kushIfI jomunuvetu
kari ipankoki ashitariri.
21
Okanta
omonkufupuItetupuuku Ifookuventuntyuu
riri inkamemi, oaakeri irishinto Faran,
aakeri, opiraanitaari okempitakaantakeri
iriirikami ovaiyane iroori.
22
Ari
ikantakari Moiss-ni jiyotantakarori
okaratzi jiyotanetari Egipto-satzi.
Iriiperori shirampari jinake, irooperori
okantayetaka jantayetakeri.
23
Ikanta otzimakera 40 irosarentsite
Moiss-ni, Ikovuke IfufeetyuufI IshenInku
payeeni, Israel-mirinkaite.
24
Iro kantacha
iaapaake aparoni Egipto-sutzI jovusunkI
tairi aparoni isheninka. IkIsukoventupuu
kari Moiss isheninka, jovakeri
Egipto-satzi.
25
Iaajaantake Moiss-ni ari
ikinkishiretaiyakeni isheninkapayeeni,
IfIItukefu jotyuuntukefI Puvu IntsIpufyuu
koventayetairi. Iro kantamaitacha irikaite
te iriyotakotaiyeri.
26
Okuntu okItuItumu
nai, iaake jantavakaiyani isheninka. Ari
ikovavetaka Moiss irookakairimi,
ikantavetapaakari: 'Eefo povushInonkuu
vakaiyani pantavaka, pIshenInku povuvu
kaiyani.
27
Ipoaanaka irika antziriri
isheninka, jotatsinkavakeri Moiss.
Ikantziri: Niinkama kantakemiri
iroaaka eerokara novinkatharite?
Pikovatziima eeroka piyakoventena?
28
PIkovutzIImu povenu nuuku pIkempI
taakeri chapinki povantakariri
Egipto-satzi?
29
Ikanta ikemavakera
Moiss ikantakeriri isheninka, ari
ishiyanaka. Jatake iipatsiteki
Madin-satzi. Ari isaikakeri janta
nampitsinentsiki, irojatzi itzimantakari
apite itomi.
30
Okanta avisake okaratzi 40 osarentsi.
Janta tsika te inampiitaro, okaakitapaira
otzishi paitachari Sina, ari joaakakariri
aparoni imaninkarite Pava, Ipuumputu
kairo kitocheemaishi.
31
IpumpoyuumIn
thatanakero Moiss iaakeri. Ikovajaantzi
iramenero okarikiini, ari ikemakeriri
JANTAYETAKERI7
204
Pinkathari iaanatziri, ikantziri:
32
Pava
nonatzi naaka, nuukutuke IuupInkuthu
take picharine, Abraham, Isaac, eejatzi
Jacob. Ari itharovanakeri Moiss,
okavaitanaka, tera inkove iramenanairo.
33
Ipoa ikantanakeri eejatzi:
Pi-zapato-ryeeya, temu pIkutzIyuntu
tyuufo Ifouuku kIputsI notusofentsIpu
thatakaakeri.
34
Noaakeri janta Egipto-ki
nokoyaakeri pisheninkapayeeni, osheki
jashinonkaavaitaka. Nokemakeri
jatekashirevaitaiyakani. Irootake
nopokantakari nontsiparyaakoventaimi.
Eerokatake notyaante janta Egipto-ki
pantero.
35
Tema pairani imanintaveetakari
Moiss-ni, ikantaitakeri: Niinkama
kuntukemIfI Ifouuku eefokufu novInku
tharite? Iriitajaantakera jotyaantakeri
Pava iroaaka impinkathariventairi
isheninkapayeeni, IfI IntsIpufyuukoven
tairi eejatzi. Iriitakera matakairine
ImunInkufIte Puvu IuukefI Ipuumputu
kairo kitocheemaishi.
36
Irijatzira
Moiss-nI omIshItovuIfIfI puIfunI ushenIn
kapayeeni Egipto-ki, oshekI Itusonkuven
tantzi janta. Arira ikempitaakerori eejatzi
janta inkaareki ipaiyeetziri Kityonkaari,
eejatzi okempitaka isaikavaivetantakari
okaratzi 40 osarentsi tsika te inampiitaro.
37
Irijatzira Moiss-ni kantakeriri pairani
asheninkapayeeni: Ari irotyaantake
apaata Pava pashine Kamantaneri, ari
IfoshIyukotupuukyuunufo nuuku jotyuun
takenara. Asheninka irinatye.
38
Irijatzira
Moiss-nI uputotukefIfI puIfunI ushenIn
kapayeeni janta tsika te inampiitaro,
ikinkithavaitakaakeri maninkari janta
otzishiki Sina, ItsIpuyetukufI ushenInku
payeeni. IfIItuke uujuuntukefo ovuuuntu
neri aantsi, irojatzi jovavisaantakairori
aakaite.
39
Iro kantacha te inkove
acharineete inkempisanteri Moiss-ni,
osheki ipiyathatakari. Iro ikovaiyakeni
impiyeemi inampiki Egipto-satzi.
40
Irootake ikantantakariri Aarn-ni:
Iriivetaka Moiss tsiparyaakoventaanari
Egipto-ki. Iro kantacha te ayote opaita
avishimotakeriri kaari ipokanta jiyaatzira
chapinki otzishiki Sina. Povetsikena
novavanetaiyaari.
41
AfI jovetsIkuItuke
neri kempitavetyaarine evonkiri vaca.
Ikovaiyakeni inkempitakaanteri Pava.
JovumuukenefI IpIfupuyeenI IfoImoshI
renkantyaariri ivavane. Au IfIIvetuIyuku
nira ovetsikakeri.
42
Irootakera, jIntuInu
ryaantanakariri Pava irikaite, IshInetunu
kefI IfIuupInkuthutushItyuufI oofentuye
tachari inkiteki, temu IfIItuke josunkInu
takotzitakari kamantantaneriite,
ikantake:
Israel-mirinkaite! Naakama
pIuupInkuthutuntuku pIpIfupu
yeeni pipometapiintzirira?
Tema iro pantapiintakeri okaratzi 40
osufentsI juntu tsIku te jInumpII
taro.
43
Au IfI MoIoc pIuupInkuthutushItu
piintakari, pIkekenutukuupIIntu
kero ipankoshetaitzirira.
AfIfu pIkempItupIIntukefIfI jIvuvune
tashiitari kempitariri impokiro
ipaiyeetziri Renfn,
PIuupInkuthutushIvuItukufI povetsI
kayetane eerokaite.
Irootakera noshinetantyaamiri
iraayeetemi intaina panaanakero
Babilonia.
44
Isaikavaitantakari pairani acharineete
tsika te inampiitaro, otzImImotzIfI tusofen
tsithaante. Ari jovakoyetzirori irosankinare
Moiss-ni. Iroka tasorentsithaante,
irootajaantakera jovetsikakaantakeri
Moiss-ni tsikara okantajaanta joaakakeri
Pava.
45
Irootakera iroka jaajaapiintakeri
pairani acharineete, irojatzi jareetantakari
kipatsiki tsika ontzime irashitaiyaari.
Iroora jamayetairi ijevatantakariri Josu,
joitsinampaantakariri ashivetarori
iipatsite, ikantakaarira Pava. Arira
JANTAYETAKERI7
205
IkuntuItutzIIfo joIsokefotukufo tusofentsI
thaante, irojatzi itzimantakari pairani
David-ni.
46
Ikanta pinkathari David, osheki
jaakameethatakeri Pava, ikantake irirori:
Tema eeroka Pava iaapinkathatake
pairani Jacob-ni, pishinetena naaka
novetsIkemI upufonI punkotsI pIsuIkun
tyaari.
47
IfIImuItuku SuIomn ovetsIkuke
neriri tasorentsipanko.
48
Ifo kuntumuItu
cha Pava, Jenokisatzi te inampitantaro
pankotsi irovetsikane atziri. Iroora
iaaventakeri kamantantaneri, ikantake:
49
Jiroka ikantakeri Pava:
Irootakera inkite nothointantari
nopinkathariventantzi.
Ifoomu kIputsI Ifoofu nomukofyuukII
tantapiintari.
Tsikama onkarateri pankotsi
irovetsikayeetenari?
Eerora nantetaro nomakoryaantyaaro.
50
Kaarima naaka ovetsikayetakero
maaroni tzimayetatsiri?
51
Eekero ikantatzi Esteban: Iro kantacha
eerokaite, ufI pInkuntupIIntuutyu pIkIsoshI
retzi, tera pinkempisantanete, pIkempItu
kufI pushInesutzI utzIfI kuufI ushenInku
yeta. Pashi povapiintakero pipiyathatakari
Tasorentsinkantsi pikempitakoyetaari
picharineete.
52
Tzimaajatatsima aparoni
kumuntuntunefI kuufI InkemuuntsItukuu
vaitya pairani picharineete? Jovumuuyetu
keri ikaratzi kinkithataintsiri, ikantake:
'AutsIkItukefu ItzImI mutzIfofI ItumputzIku
tzi. Aritakera pokake iroaaka matzirori,
iriitake pipithokashitaiyakari eerokaite,
povakeri.
53
Tema eerokaite iyotayevetaaro
IkuntukuuntuItune okufutzI jIyotuuyevetu
kairi maninkari, iro kantacha osheki
pipiyathataka.
54
Ikuntu IkemuIyuvukefu uputotuIn
chari, antaro ikisanakeri Esteban,
jatsikaikitashitanakari.
55
Iriima Esteban
InumpIshIfetzIItuntukufIfu TusofentsIn
kantsi, jamenanake inkiteki, iaakero
irovaneenkaro Pava, iaakeri eejatzi
Jess ikatziyaka irakojanoki Pava.
56
Ipoa ikantanake: Pamene!
Noaakero inkite ashitaryaanaka,
noaakeri Itomi Atziri ikatziyaka
irakojanoki Pava.
57
AfI joshepIyempItu
nakari irikaite. Ikaimaiyanakeni
shintsiini, ishiyashitapaakari Esteban.
Joirikapaakeri.
58
Ipoa jaayeetanakeri
othapitapaa nampitsi. Ari jetapaakari
itsitokantari mapi, isapokaiyanakero
iithaare, jookanakeneri aparoni evankari
paitachari Saulo, ikantakeri: Pumenuvu
kenaro noithaare, nontsitokavakeriita.
59
Ikanta itsitokaitzirira Esteban, iaauu
tanakeri irirori Pava, ikantziri: NovInku
tharite Jess, jatashinenkatakenara
noaapaimi.
60
Ari jotziverokanakari,
iaavaitanake shintsiini, ikantanake:
Novinkatharite, eerora poipiyiniri iroka
kaariperonkantsi." Ikufutukefofu IuuvuI
takero iroka, makoryaanake.
Ipatzimaminthatziri Saulo
kempisantzinkariite
8
1
Ikanta Saulo jamenakotakeri
Esteban itsitokaitziri, ikantanake
irirori: Ariv, kamake Esteban.
AfIpuItefu etunukufo IputzImumInthutuI
tziri kempisantzinkariite janta
Jerusaln-ki. Ifootukefu IshIyuyetuntunu
kari maaroiteni Judea-ki, ikenayetanake
eejatzi nampitsiki Samaria. Eeniromaita
isaikanake Otyaantajanori iriroriite.
2
Ikanta aapinkathatasorentsitaneriite
ikitatakeri Esteban, InIfoItefu jIfuukovuI
takari.
3
Iriima Saulo ikovavetaka irirori
iraperoterimi kempisantanaatsiri. JIyuutu
piintashiyetakeri ipankoki, jInoshIkuye
tziri shirampari, tsinane, maaroni.
Jominkyaakaantayetakeri.
Ikinkithayeetziro Kameethari aantsi
nampitsiki Samaria
4
Ifo kuntuchu muufonI shIyuyetunuIn
chari, jatayetanake pashineki nampitsi.
JANTAYETAKERI7,8
206
Ikinkithatakoyetakero Kameethari
aantsi janta.
5
Ikanta Felipe, iriitakera
aparoni shiyanainchari eejatzi, areetaka
nampitsi Samaria-ki. IkInkIthutukotupuu
keri Cristo.
6
Ari japatotaiyanakani
maaroni atziripayeeni, jovayempitatakaro
ikinkithatziri Felipe, tema iaayetakero
itasonkaventantapaake eejatzi.
7
JovushIn
chaayetai osheki atziri jaakavetari peyari.
Antaro ikaimayetzi peyari ishiyayetara.
Eejatzi okempitakari, osheki atziri
kisoporokivetachari, kuufI kumeethuvetu
chane iitzi, jovashinchaayetairi maaroni.
8
Irootake ikimoshiretantakari maaroni
nampitarori janta nampitsiki.
9
Iro kantacha tzimatsi janta paitachari
Simn. Sheripiyari inavetaka pairani.
Jamatavitake osheki atziri nampitachari
Samaria-ki. Osheki ikantakaaperovaitaka.
10
Iaapinkathatzivetakari atziriite,
jevariite, maaroni, ikantayetzi: Thame
ankempisanteri, tema irika Simn
imatakero iaavyatari Pava.
11
IkempI
santaitziri Simn maaroni ikantayetziri.
OshekIfu osufentsI IpumpoyuumInthutuI
takeri isheripiyarinkakiini.
12
Iro kantacha
jareetapaakara Felipe, ikinkithatapaakero
Jesucristo, aaventakotziri eejatzi Pava
tsika inkantaiya impinkathariventantai.
Joviinkaayetanaka shirampariite, eejatzi
tsinanepayeeni.
13
Ari jimatzitanakaro
eejatzi Simn irirori, ikempisantavetanaa,
oviinkaavetaka eejatzi. Te irookane
itsipatanakari Felipe, IuukefIfu Itusonku
ventantayetzi. Ipampoyaaminthatanakeri.
14
Ikanta Otyaantajanoriite saikatsiri
Jerusaln-ki, ikemakotakeri Samaria-satzi
ikempisantayetairo iaane Pava.
Irootakera jotyaantantakariri Pedro ipoa
Juan.
15
Ikanta jareetaiyakara Samaria-ki,
jiaauutukotupuukefI kempIsuntzInku
riite, onkantya irinampishiretantaiyaariri
iriroriite Tasorentsinkantsi.
16
Tema
intaani joviinkaayeetakeri ipairyeetakeri
Avinkatharite Jess. Tekeramintha
InumpIshIfetuntyuufI IfIfofIIte Tusofen
tsinkantsi.
17
Ikanta Pedro ipoa Juan,
jotzimikapatziitoyetantakari irako
aparopayeeni. AfIfu InumpIshIfeyetuntu
nakari Tasorentsinkantsi.
18
Jiaakerira
Simn jantakeri Otyaantajanori, ikaratzi
jotzimikapatziitotantakari irako atziri,
inampishiretantaari Tasorentsinkantsi,
ipinavetanakari irirori Otyaantajanori,
19
ikantanakeri: Jirika kireeki, pimpena
eejatzi naaka pishintsinka, nonkempItun
tyaamiri eeroka, onkuntyu nonumpIshIfe
takaantyaariri Tasorentsinkantsi
nosheninka, notzimikapatziitotantyaarira
nako.
20
Ari jakanakeri Pedro, ikantziri:
Arira pinkarataveetairi piireekite
pimpeyashitaiya! Piaajaantakema ari
pumununtuntukyuufo pIIfeekIte IpushItun
tari Pava?
21
Eerora pimataajatziro
pinkempitakotyaanaro naaka, tema
jiaakemi Pava te pintampatzikashirete.
22
Povashaantairo piyaariperonka,
pinkovakotairi Pava, aaamatsite ari
impeyakotaimiro pikinkishirevetakari.
23
Niyotakemi naaka, oshekI pIkIsushIfe
vaitaka. AfIfu pIkuntupIIntutyu pIkuufIpe
roshirevaitzi.
24
Ipoa jakanake Simn,
ikantanake: Pamanakotaina eeroka
Pinkathariki, onkuntyu eefo uvIshImotun
tana okaratzi pikantakenari.
25
Ikanta Pedro ipoa Juan, ikaratakero
ikinkithatakotakeri Pava. Ipou Ikenuye
tanake pashine nampitsiki okaratzi
saikatsiri janta Samaria-ki, IkInkIthutu
kero janta Kameethari aantsi. Arira
ipiyeeyaani Jerusaln-ki.
Felipe ipoa Etiopa-satzi
26
Ikanta imaninkarite Pava, Iuunutu
keri Felipe, ikantziri: Piyaate nampitsiki
paitachari Gaza, iro pimpampithatanake
avotsi poaachari Jerusaln-ki irojatzi
janta. Tema iroka avotsi irootake
kenachari tsika te inampiitaro.
27
Jatake
JANTAYETAKERI8
207
*8.27: Kantakotachari jaka Iriiperori inatzi, Totaanikiri inatzi. Tema iro jametaiyarini pairani
ikaratzi saikavankoyetziriri pinkathari, itotaanikiyeetziri, onkantya eero jovaiyantakaantantayeta
ipankoki pinkathari.
Felipe. Okanta niyanki avotsi, jomonthuu
kari Etiopa-satzi. Iriiperori inatzi.
Iriitake kempoyiiri kireeki janta
Etiopa-ki tsika opinkathariventantzi
tsinane paitachari Candace. Ipouguu
tyaaro irirori Jerusaln-kI IuupInkuthu
tziri Pava.
* 28
Iroora iriyaatairo irirori
inampiki, isaikantakaro ishiyakomento,
jIuunuvuItzIfo IfosunkInufe Kumuntuntu
neri Isaas-ni.
29
Iaanashiretanakeri
Tasorentsinkantsi irika Felipe, ikantziri:
Piyaate, pokufIkItyuufI shIyukotuIn
chari.
30
Ikanta ipokashitapaakeri Felipe,
ikematziiri Etiopa-satzi iaanatziro
irosankinare Isaas-ni. Ari ikantziri:
Pikemathatziro piaanatziri?
31
Ari
ikantzi Etiopa-satzi: Tsika inkene
nonkemathatero, tera intzime impaitya
iyotainarone? Pimpoke eeroka, pIntsIpu
tyaana.
32
Jirokara Osankinarentsi
iaanatziri:
Ikempitakaayeetakari jaayeetziri
oisha irovayeeteri.
Ikempitakari oisha te inkaimavaite
irameeyeeteri,
Ari ikempitakari eejatzi irirori, maire
ikantaka.
33
Tsinampashirera ikantakaayeetakari,
te ontumputzIkute okufutzI Ikuntu
koveetakariri.
Ari jovamaayeetakeri, temaita
intzime irovaiyanepayeeni irirori.
34
Ikanta irika iriiperori Etiopa-satzi,
josampitanakeri Felipe: Pinkantena.
Niinkama iaaventziri Kamantantaneri?
Iriijatzima aaventacha? Pashinema
iaaventzi?
35
Ari jetanakaro Felipe
ikinkithatakaanakeneri irosankinareki
Isaas-ni, iaaventanakeneri Kameethari
aantsi aaventakotziriri Jess.
36
Okanta
osamaniityaake, ikenimotapaakero jiaa,
ikantzi Etiopa-satzi: Jiroka jiaa.
Eeroma okantzi noviinkatya naaka?
37
Jakanakeri Felipe, ikantziri: PIkempI
santaperotanairika, ari onkantake.
Ikantzi Etiopa-satzi: Nokempisantzi,
iriitake Jesucristo Itomi Pava.
38
Ari
jovatziyakaantapaakero ishiyakomento
Etiopa-satzi. Ayiitanake apiteroite,
jatanake jiaaki. Ari joviinkaatakari.
39
Ikanta itonkaanai jiaaki, jaanairi
Felipe Tasorentsinkantsi. Irika iriiperori
Etiopa-satzi, tera iriaanairi tsika
ikenanake. Iro kantacha irika atziri
kimoshire ikanta jiyaatai irirori.
40
Iriima
Felipe jiaashitaaro irirori isaikapai
Azoto-ki. Ipoa javisayetanake pashineki
nampitsi ikamantantayetziro Kameethari
aantsi, irojatzi jareetantaari Cesarea-ki.
Pashineshiretai Saulo
(Hch. 22.6-16; 26.12-18)
9
1
Ikanta irirori Saulo, te Ifovushuun
tero jasaryiimayetari irovamayeri
iriyotaane Pinkathari. Ifootuke jIyuutushI
tantakari omperatasorentsijanori Judo,
2
ikantakeri: PosunkInutenefI ompefutu
sorentsitaari saikatsiri nampitsiki
Damasco, pinkanteri: Pishineteri Saulo
iraayeteri karatanairiri ipaiyeetziri
Avotsi. Inkyaayete japatoyeetapiinta,
iroosoyeteri shirampari eejatzi tsinane,
iramakeri jaka Jerusaln-ki.'"
3
Iro
jareetzimataka nampitsiki Damasco, ari
jomapokakeri morekanaintsiri inkiteki,
joorentapaaka ikatziyakara Saulo.
4
Tyaanake Saulo. Ikematzi aantsi
inkiteki, ikantaitzi: Saulo! Saulo!
Opaitama pipatzimaminthatantanari?
5
Jakanake Saulo, ikantzi: Niinkama
eeroka Pinkathari? Ari ikantaitanakeri:
Nuukutukefu Jess ItzImI pIputzImumIn
JANTAYETAKERI8,9
208
thatakeri. Eefokutukefu ovusunkItuuvuItu
cha apaniro, okempIvuItukufo pImputzI
minthatatyeeyaaromi thoyempithovari.
6
Ikanta Saulo, okuvuItunuku Ithufovunu
kera, ikantanake: Pinkathari, ipaita
pikoviri nantairi naaka. Ari ikantanakeri
Avinkatharite: Pintzinaye, piyaate
nampitsiki. Arira inkamantayeetemiro
ompaitya panteri.
7
Osheki itharovanake
ikaratzi oyaatakeriri Saulo, tema
ikemavakero eejatzi irirori aantsi, te
iriaamaityaari aavaitatsiri.
8
Ipoa
ikatziyavetanaa Saulo. Ikovaveta
irokiryaanai, te onkante iramenanai.
Ifootukefu jukuthutuntunuufIfI ItsIpuyetu
kari, jaanakeri nampitsiki Damasco.
9
Ari
isaikeri janta okaratzi mava kitaite, te
onkante iramenavaitai, te irovaiya, te
irirai eejatzi imire.
10
Okanta janta Damasco, ari isaiki
aparoni iyotaari ipaita Ananas. Iriitake
iaanatakeri Avinkatharite imishireki,
ikantziri: Ananas! Ari jakanakeri
irirori: Ipaita, Pinkathari? Jaka nosaiki.
11
Ikantziri: Piyaate janta avotsiki
ipaiyeetziri Tampatzikari. Ari osaiki
ipanko paitachari Judas, ufI posumpItuko
venteri aparoni shirampari ipaita Saulo, iri
poaachari nampitsiki Tarso. Ari isaikiri
irirori iaaaatzi.
12
Nomishitakaakeri
irirori. Jiaakemi pikyaashitapaakeri,
potzimikapatziitotantakari pako, irojatzi
jamenavaitantanaari.
13
Ikuntu Ikemuvu
kera Ananas, ikantanake: Pinkathari,
osheki nokemi iaaventayeetziri irika
shirampari, koveenka okanta jantayetakeri
Jerusaln-kI jovusunkItuuyetzIfI pItusofen
tsitakaane.
14
Iro ipokantari iroaaka
jaka, temu jotyuuntutzIIfI ompefutusofen
tsIjunofI IfuuyeetefI puIfyIImIfI juventuu
naami.
15
Ikantzi Pinkathari: Piyaate.
Temu IfIku shIfumpufI IfIItuke nokoyuu
keri naaka iaaventaina maaroni
nampitsiki. Inkinkithatakairi
Israel-mirinkaite isheninkatari irirori,
eejutzI pushInesutzI utzIfI kuufI IshenIn
kata, eejatzi ivinkatharite.
16
AfI nouuku
kefI eejutzI tsIku onkufute InkemuuntsI
ventyaana naaka.
17
Ipoa jiyaatake
Ananas pankotsiki isaikake Saulo.
Kyaapaake, jotzimikapatziitotantapaakari
irako. Ikantziri: Iyeki, jotyaantakena
Avinkatharite Jess, tsika itzimi
oaakakamiri avotsiki pikenapaakeranki.
Ifo jotyuuntuntunufI onkuntyu pokIfyuun
taiyaari, onkantya inampishiretantyaamiri
eejatzi Tasorentsinkantsi.
18
Arira
oparyaanake irookiki kempitavetariri
shimapentaki, amenanai kameetha. Ipoa
ikatziyanaka, jatanake iroviinkaataiteri.
19
Arira jovavaitanaa, IfojutzI IshIntsItun
taari kameetha. KupIchefu IsuIkImovuItu
paintziri kempisantzinkariite nampitarori
Damasco.
Ikinkithatzi Saulo Damasco-ki
20
AfIfu jetunukufo SuuIo IkInkIthutu
kaantanake japatotapiintayeta
judo-payeeni, ikantzi: Iriitakera Itomi
Pava paitachari Jess.
21
IpumpoyuumIn
thatanakeri ikaratzi kemiriri, ikantavaka:
Tema iriitake irika kisaneentziri
Jerusaln-ki ikaratzi pairyiiriri Jess?
Tema irijatzi pokaintsiri jaka irayeri
kempIsuntzInkufI juntu ompefutusofentsI
janoriki?
22
Iro kantacha Saulo eekero
ishintsitatzi ikinkithatakaantzi tekatsi
intharovakaiya. Te IfIyote opuItu Inkuntu
yeteri judo-payeeni nampitarori
Damasco-ki, ikemirira Saulo ikantzi:
Irikaranki Jess Cristo inatzi.
Saulo ishiyapithatari Judo-payeeni
23
Okanta avisanake osheki kitaite,
ikantavakaaka Judo-payeeni: Thame overi
Saulo.
24
Tema kitaiteriki eejatzi tsireniriki
joyaaventakari ishitovapiintaitzira
nampitsiki, inkene iroveri. Iro kantacha
Saulo jiyotake ikovatzi irovamairi.
25
Ikanta
kempisantzinkariite, jotetakeri antaroki
JANTAYETAKERI9
209
kantziri, jovaniiryaakotakeri tsirenipaite
jakakiroki janta jotantoyeetziro nampitsi.
Ari okanta ishiyantakari Saulo.
Areetaa Saulo Jerusaln-ki
26
Ikanta jareetaa Saulo Jerusaln-ki,
ikovavetaka intsipatapaiyaarimi
iriyotaane Pinkathari. Iro kantacha osheki
itharovakaakari, IuujuuntzI te IkempIsun
taperotai irirori.
27
Iro kantacha tzimatsi
kempisantzinkari paitachari Bernab,
jaapatziyanakari Saulo, jutuke Ifouukun
tairi ipiyotara Otyaantajanori. Ikuntupuu
keri: Irika Saulo iagairi Avinkatharite
janta avotsiki jatachari Damasco-ki, ari
ikinkithavaitakaakeri. Ari jetanakaro
SuuIo juntu numpItsIkI Dumusco Iuuven
tanairi ivairo Jess. TekutsI Inthufovukuu
nakya.
28
AfI IkuntukufI SuuIo IsuIkuntu
paari Jerusaln-ki, itsipayetapaari irikaite
Otyaantajanori.
29
Iaaventakeri ivairo
Jess Pinkathari, tekatsi intharovakaiya.
Arira ikinkithatakaayetziri judo-payeeni
Griego-thatatsiri. Iro kantacha ikovake
iroveri irikapayeeni.
30
Ikuntu jIyotuIyu
keni kempisantzinkariite, jaanakeri Saulo
janta Cesarea-ki. Ipoa jotyaantairi
Tarso-ki.
31
Ikanta kempisantzinkariite, numpIye
tarori Judea-ki, Galilea-ki ipoa
Samaria-ki, kumeethu Ikuntu IsuIkuvuItuI
yini, eekero jantakishireperotanakitzi,
aapinkatha jovapiintanakeri Pinkathari,
jookakoventakerira Tasorentsinkantsi.
Eekerora jiyaatatzi joshekiperotanake.
Jovashinchagaitairi Eneas
32
Ikanta jareetantayetaka Pedro
nampitsiite, irojatzi jareetantaka Lida-ki
inampiyetarora itasorentsishiretakaitairi.
33
Ari jiaapaakeriri paitachari Eneas,
kisoporokiri inatzi, tzimakotake 8
osarentsi jonoryaavaitaka.
34
JIuunutu
paakeri, ikantziri: Eneas, IfovushInchu
gaimi Jesucristo. Pinkatziye, paanairo
ponoryaamento! Arira ikatziyanakari
Eneas.
35
Ikaratzi nampitarori Lida-ki
eejatzi Sarn-ki, jIuuyetuIfIfu IkutzIyu
vaita Eneas, Ifoofu IkempIsuntuntunuku
riri Avinkatharite.
Aaantaari Dorcas
36
Okanta nampitsiki Jope, tzimatsi
aparoni iyotaaro opaita Tabita, iaaneki
griego ikantaitziro Dorcas. Iroka tsinane
okaminthaantapiintake, oneshInonkutun
tapiintake.
37
Ipoa aparoni kitaite,
omantsiyatake Dorcas, kamake. Juuyeetu
kero, ikaataitakero, jonoryeetapaintziro
jenoki opankoki.
38
Okanta janta Jope-ki
te intainaperote osaiki nampitsi Lida,
tsikara jareetaka Pedro. Ikuntu IkemuIyu
keni iyotaariite ari isaikiri Pedro janta,
jotyuuntuke upIte shIfumpufI Inkumuntu
kiteri: Pimpokanake thaankiperoini
Jope-ki.
39
Jatanake Pedro. Ikanta
jareetapaaka janta, jaayeetanakeri jenoki
tsika jonoryeetakero. Otapotapaakeri
maaroiteni kamaimetzinkaro, IfuguIyu
paakani, oaakayetapaakeri kithaarentsi
oshirikapiintane Dorcas.
40
Ipoa Pedro
jomishitovakero maaroiteni, ufI jotyeefo
vanaka, aaaatanake. Ipou IpIthokushI
tanaaro kaminkaro, ikantzi: Tabita,
pintzinaye! Ari okiryaanai iroori,
oaatziiri Pedro, thointanaa.
41
Jukuthuvu
kotakero irirori, jovatziyakero. Ipoa
ikaimayetakero kamaimetzinkaroite
eejatzi ikaratzi itasorentsitakaitane,
jiaayetairo aagai.
42
Ikuntu Ikemukoyee
takero nampitsiki Jope, oshekI kempIsun
tanakeriri Pinkathari.
43
Oshekira kitaite
isaikavaitanake Pedro nampitsikika, iri
isaikimotake shirampari paitachari Simn
Meshinantsipakori.
Pedro ipoa Cornelio
10
1
Tzimatsi Cesarea-ki aparoni
shirampari paitachari Cornelio,
iriitake ijevarite ovayiriite Roma-satzi
JANTAYETAKERI9,10
210
*10.3: Kantakotachari jaka itainkaperotanake ooryaa, irootake ikantaitziri pairani ooryaa 9.
ipaiyeetziri Italia-satziite.
2
Irika
shIfumpufI uupInkuthutusofentsIvuItu
neri jinatzi, ufI IkufumIfInkutzIfI IshenIn
kaite iaapinkathatziri Pava. Ipapiintziri
ashinonkainkari osheki iireekite
okantavetaka te isheninkatari. Jiaauu
tapiintakeri Pava irirori.
3
Okanta aparoni
kitaite, aritake sheetyaake, tuInkupefo
take ooryaa, ari jomapokakeriri
imaninkarite Pava ikyaashitapaakeri
isaikakera irirori, iaavakeri koaaroini,
ikantapaakeri: Cornelio!
* 4
Ipumpoyuu
minthatavakeri Cornelio, itharonkakiini
josampitanakeri, ikantziri: Pinkathari,
ipaitama pikovakotanari? Ikantanakeri
maninkari: Ikemakemiro Pava piaauu
tane, jIuukemI pIneshInonkuyetuntupIIn
taka.
5
Potyaante potzikatane nampitsiki
Jope onkantya iramantyaariri Simn,
ipaiyeetziri eejatzi Pedro.
6
AfI jImuyImo
tziriri pashine Simn, Meshinantsipakori
saikathapyaatzirori inkaare. Iriira
kamantemineri opaita pantairi.
7
Ikanta
ishitovanai maninkari, ikaimake Cornelio
apite inampire. Ikaimake eejatzi aparoni
ovayiri, iraventaane joviri, uupInkuthu
tasorentsivaitaneri jinayetatzi irirori.
8
Ikamantakeri okaratzi ikantaitakeriri.
Jotyaantakeri Jope-ki.
9
Okanta okitaitamanai, joveraaka
tampatzika ooryaa, IfootuIntsI IfufeetzI
mataiyaani Jope-ki jotyaantakeri. Ari
jataitanake irirori Pedro iriaaaate
jenoki pankotsipankaki.
10
IkemumInthu
takero itashe, ikovake iroya, iro kantacha
ovakera jonkotsiyeetzi iroyaari, ari
jiaavyatakari.
11
JIuukefo ushItufyuu
naka inkite, jovuyIIyeetukefo kempIvetu
rori antaro manthakintsimaanka,
ithatoyeetakero opatziki.
12
Okanta janta
manthakintsimaankaki tzimatsi osheki
kantashivaiyetachari piratsi, ipoa
ikaratzi kamathayetatsiri kipatsiki,
ipoaapaaka tsimeripayeeni.
13
Ipouu
shita ikemake aanatakeriri, ikantziri:
Pedro, pintzinaye, povumuyefI IfIkupu
yeeni, poyaari.
14
Ari jakanake Pedro:
Eero Pinkathari. Te novapiintari naaka
irikapayeeni ipinkayeetziri.
15
JupIIyeetu
nakeri Pedro iaanaitziri, ikantziri:
Temu IfIkupuyeenI IkufutzI IshInetuun
tairi Pava, eerora pipaitashivaitari eeroka
Ipinkayeetziri.'"
16
Mavasatzi apiitaka
iroka. Ipoaashitaka jaayeetanairo
manthakintsimaanka inkiteki.
17
Antaro okantzimoshirevaitanakari
Pedro, ipampithashirevaita opaita
oshiyakaaventachari okaratzi jiaakeri.
Arira jareetaiyapaakani irotyaantane
Cornelio, josasampiventakotapaakero
ipanko Simn.
18
Jareetapaakara
pankotsiki, IkuImuIyupuukItzIInI josumpI
tantapaake, ikantzi: Ari jimayiri jaka
Simn, ipaiyeetzi eejatzi Pedro?
19
Ipampithashiretakominthaitaro Pedro
jiaakeri, jIuunushIfetukefI TusofentsIn
kantsi, ikantziri: Pamene, areetapaakara
mava shirampari amemenatzimiri.
20
Pinkatziye, payiite. Eefofu pIkIsoshIfe
vaitzi, pintsipatyaari, tema naakatake
otyaantakeriri.
21
Arira jayiitapaake
Pedro, ikantapaakeri shirampariite:
Naakatake pikokovatzi. Ipaitama
pipokantari?
22
Ikantaiyanakeni irirori:
Nopoki jotyaantana Cornelio, ijevare
ovayiriite. Tampatzikashireri jinatzi,
aapinkathatasorentsivaitaneri jini, iri
IfuukumeethutupIIntune pIshenInkupu
yeeni judo. Temu chupInkI IpokushItu
keri imaninkarite Pava, ikantakeri:
Pinkaimakaanteri Pedro, onkantya
impokantyaari pipankoki, ari pinkemero
onkarate inkamantemiri.'"
23
Ikanta Pedro
ikyaakaanakeri pankotsiki, ufI jImuguIyu
paakeni. Okanta okitaitamanake, jatake
Pedro joyaataiyanakeri pokashitakeriri,
JANTAYETAKERI10
211
*10.30: Kantakotachari jaka itainkakera, irootakera ikantayeetziri pairani ooryaa 9.
arira itsipatanakari eejatzi Jope-satzi,
iyekiite inatzi.
24
Okanta pashine kitaite areetaiyakani
Cesarea-ki. Arira joyaaventakari Cornelio
itsipayetakari isheninkamirinkaite, eejatzi
IfuuputzIyumInthutune IkufutzI IkuImuye
takeri irirori.
25
Jareetapaakara Pedro
pankotsiki, ishitovashitanakeri Cornelio,
jotyeerovashitavakari, IfIuupInkuthutu
vakerimi.
26
Ifo kuntuchu Pedfo jovutzIyu
keri, ikantziri: Pinkatziye, atziri nonatzi
eejatzi naaka, arira nokempitami eeroka.
27
Ikanta jiaanatzirira Cornelio,
ikyaakaapaakeri, jiaapaakitzi osheki
atziri apatotainchari.
28
Ikantanake Pedro:
Piyotaiyini eeroka, naakaite
judo-puyeenI te IshInetuItunu nonkempI
yaami eerokaite kaari nosheninkata, te
aritaajate nonkyaavankotemi. Iro
kantacha ovakeraini jiyotaakena naaka
Pava, te arite nonkantayetemi:
Novinkane pinatzi.
29
Irootakera kaari
noshenkuuntunuku nopokunuke pIkuImu
kaantakena. Iroaaka nokovi niyote
opaita pikaimakaantantanari.
30
Ikantanake Cornelio: Chapinki,
aritake tzimake 4 kitaite, ufI Ikufutujuun
take iroaaka ooryaatsiri, itainkakera.
NosuIkI nuuku juku nopunkokI notzIventu
vaita, noaaaatzi osheetyaakera, ari
ikoaatzimotakena aparoni shirampari,
shipakiryaa okantapaaka iithaare.
*
31
Ikantapaakena: Cornelio, ikemakemi
Pava piaaaatziri, ikinkishiretakero
pineshinonkatantapiintake.
32
Potyaante
nampitsiki Jope amerine Simn, IpuIyee
tziri eejatzi Pedro. Ari jimayimotziriri
pashine Simn, meshinantsipakori
nampitarori inkaarethapyaaki.
33
Ari
notyaantakeri thaankipaiteeni irieetemi,
pImutukefo eefoku pIpokunuke thuunkI
paiteeni. Jirikayetakena iroaaka
ipiyotakaakana Pava. IntsItyuu pInkunte
nufo okufutzI IkuntukemIfI AvInkuthu
rite.
34
Ipoa ikantanake Pedro: Arira
niyotataitziri iroaaka omaperotatya
Pava te iramaakitaneteri atziri,
35
aa
jaakameethayetziri aapinkathatanairiri,
tampatzikashiretatsiri, okantavetaka
tsikarika inampiyetaro, kuufI noshenInku
veta.
36
Temu Ifoku NuuntsI uuventuko
tziriri Jesucristo, okaratzi jatakotaintsiri
nosheninkaki Israel-mirinkaite, iriitakera
Puvu kuntukuufofI nokInkIthutukotuntuu
riri irika. Temu IfIItuke pInkuthufIventuI
neri maaroiteni, IfIItukefu suIkukuuyetuI
neri eejatzi kameetha.
37
PIyopefotuIyI
roni eerokaite okaratzi avisaintsiri
noipatsiteki. Tema pikemakoventakero
jiaaventakeroranki Juan-ni okantakota
oviinkaataantsi. Irojatzi opoaantanakari
Galilea-ki,
38
jieetakeri Jess
Nazaret-satzi. Iriira Pava ipakeri
ishintsinka eejatzi Itasorenka. Ipoa
Ikekenuyetunuke IfIfofI jIneshInonkutun
tayeta, jovuvIsukoyetuke oshekI juukuye
tziri peyari. Iroora jimatantakarori iroka
tema Pava tsipatakari.
39
Naakayetake
aayetajaantakeri maaroni jantayetakeri
Jess janta Judea-ki ipoa Jerusaln-ki.
Ipoaashitaka jovamaitakeri, IpuIkuko
yeetakerira.
40
Ifo kuntuchu omonkufutu
kara mava kitaite jovaagairi Pava,
ikantakaakarora irirori noaayetairi
naakaite.
41
Tera iroaakapanaatyaari
maaroiteni atziri, intaani naakaite,
ikaratzi jiyoshiiyetakeri pairani Pava
iriaayetairi. Aritakera jaagai, notsIpu
tavaari novaiyani eejatzi niravaitaiyini.
42
IfIItukefu otyuuntuIyukenufI nonkumun
tayetairi atziriite, nonkantairi: Iriira
Jess jovakeri Pava iriyakoventairine
maaroni aaayetatsiri, ipoa ikaratzi
kamayetaintsiri eejatzi.
43
Irijatzira Jess
jIuuventukotzItukufI puIfunI Kumuntun
JANTAYETAKERI10
212
*10.45: Irikaite oyaatakeriri Pedro, irijatzira ipaiyeetzitari Totameshitaaniri.
*11.2: Kantakotachari jaka judo, irijatzira ipaiyeetzitari Totameshitaaniri.
*11.3: Kantakotachari jaka kaari asheninkata, irijatziitara ipaiyeetziri kaari
totameshitaaniri.
taneriite, ikantake: 'Inkufute kempIsuntuI
rine irika impairyaayetairira, aritake
impeyakotaineri iyaariperonka.'"
44
Jiaavaiminthaitzi Pedro, arira
InumpIshIfetuntupuukufI TusofentsInkun
tsI muufoItenI kempIsuntukefIfI IkInkIthu
tzi.
45
Ipampoyaaminthataiyakerini
ikaratzi oyaatakeriri Pedro, jiaakerora
InumpIshIfeyetuntupuukufI TusofentsIn
kantsi kaari isheninkata, okempIvuItu
karo irisakoperotaitatyeenerimi,
*
46
ikemaiyakeri jiaavaiyetantanakaro
pashineyetatsiri aantsi, Ithufomentunu
kari Pava.
47
Ipoaa ikantanake Pedro:
Kantatsima ompetapithatyaari
iroviinkayetya irikaite atziri, kempIyetu
nakairi aakaite inampishiretantayetaari
Tasorentsinkantsi?
48
Ari jotyaantake
iroviinkaayeeteri irikaite impairyeeteri
Jesucristo. Ipoaashitaka irikaite
ikantanakeri Pedro: PIsuIkImovuItunu
kena.
Ikamantapairiri Pedro
kempisantzinkariite Jerusaln-ki
11
1
Ipoa ikemaiyakeni pashine
Otyaantajanoriite ipoa iyekiite
nampitarori Judea-ki, ikantaitzi: Ikemu
yetairora Iaane Pava kaari asheninkata,
ikempisantayetai irirori.
2
Iro kantacha
jareevetaara irirori Pedro Jerusaln-ki,
jIuunumInthutuvuIfI judo kempIsuntu
yetaatsiri.
* 3
Ikantavairi: Opaitama
pareetantariri kaari asheninkata,
payooyetakeri eejatzi?
* 4
AfI Ikumuntu
nukefI Pedfo tsIku okuntujuuntu opouun
takari. Ikantanakeri:
5
Nosaiki naaka
nampitsiki Jope, noaaaaminthatzira,
ari noaavyatakari. Nouuke kempItuve
tarori iniroite manthakintsimaanka,
ithatoyeetakero opatziki, jovunIIfyeetu
kero okenapaakero inkiteki irojatzi tsika
nosaikakera naaka.
6
AfI numenupefotu
nakero, noaake osheki katsimari piratsi,
noaake ikaratzi kamathayetatsiri
kipatsiki, ipoa tsimeripayeeni.
7
Ipoa
nokemake aanatakenari, ikantana:
Pedro, pintzinaye, povumuIfI IfIkupu
yeeni, poyaari.
8
Ari nakanake: Eero
Pinkathar, temu te numonkotuujutupIIn
teri naaka irikapayeeni ipinkayeetziri.
9
Japiiyeetanakena iaanaitana, IkuntuI
tana: Tema irikapayeeni ikaratzi
ishinetaantairi Pava, eefofu pIpuItushIvuI
tari eeroka Ipinkayeetziri.
10
Mavasatzi
apiitaka iroka. IpouushItuku juuyeetu
nairo inkiteki okaratzi noaakeri.
11
Arira
jareetaiyapaakani mava shirampari
kokovatanari, jotyaantaitakeri
ipoaakaro Cesarea-ki.
12
JIuunushIfetu
nakena Tasorentsinkantsi, ikantakena:
Poyaatanakeri irikaite, eefofu pIkIsoshI
revaitanake. Irootakera nomatakeri.
Jirikara 6 iyekiite notsipatanakari. Iriira
nokaratakeri nokyaavankotakeri aparoni
shirampari kaari asheninkata.
13
Ikumun
tavakena, ikantana: Chapinki, noaake
maninkari ikatziyapaaka jaka nopankoki,
ikantakena: Potyaante jatatsineri
nampitsiki Jope onkantya iramantyaariri
Simn, ipaiyeetziri eejatzi Pedro.
14
Iriitakera kamantemirone tsika
pinkantya pavisakoshiretantaiyaari,
pInkufutuIfI muufoItenI pIshenInkumIfIn
kaite.
15
Ikuntu nokInkIthuvuItukuupuu
keri, arira omapokashitatainakari
InumpIshIfetuntupuukufI TusofentsInkun
tsi iriroriite, IfoovuItukefunkI InumpIshI
retantakairi aakaite ovakeraini.
16
Arira
nokinkishiretanakero ikantakeriranki
JANTAYETAKERI10,11
213
Avinkatharite: 'Omupefo Juun jovIInkuu
tantaro jiaa, Ifo kuntuchu ufI pIuuyetu
kero eerokaite irinampishiretantyaami
Tasorentsinkantsi kempivaitakami
iroviinkaayeetantyaamirimi.
17
Tema
iriitajaantakera Pava neshinonkatakariri
eejatzi iriroriite ikempitaayetaira aakaite
akempisantayetairira Pinkathari
Jesucristo. NIInkumu nuuku nonkovun
tyaari nomaimaneteri Pava?
18
Ikanta
ikemaiyavakera iyekiite nampitarori
Jerusaln-ki, tekatsi inkantaiyanakeni.
Itharomentaiyanakarini Pava, IkuntuIyu
nakeni: Arira okantari! IIneshInonku
tairi Pava kaari asheninkata! Kantatsira
IfIfofIIte IfovushuuntuIfo eejutzI IyuufIpe
ronka, onkuntyu IfuuushIfeyetuntuI
yaari!
Kempisantaatsiri Antioqua-ki
19
Aritakera jovamayitzitaitakari
Esteban, jetuItuntunukufofI IputzImumIn
thayeetziri kempisantzinkariite. Iroora
opoaantanakari ishiyayetzitanaka
tsikarika ikaratzi kempisantzinkariite
janta Fenicia-ki, Chipre-ki ipoa
Antioqua-ki. Ari ikinkithatakaayetakeriri
judo-payeeni tsika okantakota
Kameethari aantsi, temuItu InkInkIthu
takairi kaari isheninkata.
20
Ifo kuntumuI
tachari, ari jareetaiyakani Antioqua-ki,
kempisantaatsiri poaachari Chipre-ki
ipoa Cirene-ki. IkInkIthutukuuyetupuu
keri eejatzi kaari isheninkata, jIuuventu
keneri Kameethari aantsi tsika
ikantakota Jess, Avinkatharitera.
21
Okantakaatziitakarira ishintsinka
Avinkatharite irikaite, jovushuuntukuu
kefI pushInesutzI utzIfI jumetushIvuIyeve
takari. Oshekira kempisantanairiri
Avinkatharite.
22
Ikuntu kempIsuntuyetuu
tsiri Jerusaln-ki, ikemakotaiyakerini,
jotyaantakeri Bernab janta Antioqua-ki.
23
Jareetakara Bernab, iaapaakeri tsika
ikanta Pava ineshinonkayetakari irikaite,
iniroite ikimoshiretapaake. IkumInuuyetu
puukefI muufoItenI ufI onkuntyu IfoIsoke
roshireyetantyaari Avinkatharite.
24
Tema
irika Bernab neshinonkataneri jinatzi,
javentaashiretziitari Avinkatharite,
inampishiretziitantari Tasorentsinkantsi.
Irootakera joshekiperotantanakari
kempisantanairiri Avinkatharite.
25
Ipoaaka Bernab, jatake Tarso-ki
irieeri Saulo.
26
Ikanta iaapairi, jamairi
Antioqua-ki. Ari isaikimovaitakeri
iriyotaaneete aparoni osarentsi,
jiyotaayetake osheki atziri. Arira
etanakaro janta Antioqua-ki ipaiyeetziri
Cristo-veriite.
27
Okanta aparoni kitaite, jareetaiyakani
Antioqua-ki kamantantaneriite
ipoaanakaro Jerusaln-ki.
28
IpouushI
taka, aparoni kamantantaneri paitachari
Agabo, ikatziyanaka japatotaiyani,
ikantanake: Arira irieetake iniroite
tashetsi maaroni nampitsiki. Iriira
Tasorentsinkantsi aanashiretakeriri
jiyotantakarori. Ifootukefu monkufutuIn
chari pairani ipinkathariventantakari
Claudio.
29
Ifootukefu IkInkIshIfetuntuIyu
kari Antioqua-satzi irineshinonkatyaari
Judea-satzi irotyaanteneri iyekiite
okaratzi iraavyaayeteri.
30
Iroora
jimataiyakerini, ipairyeetakeri Bernab
itsipatakari Saulo iri amenakaanterone.
Jotyaantakeneri antarikonaite janta
Judea-ki.
Jovamaitantakariri Jacobo,
ipoa jashitakoitakeri Pedro
12
1
Ikanta pinkathari Herodes
ipatzimaminthatake tsikarika
ikaratzi kempisantzinkari.
2
Ikuntukuun
take inthatzinkaiteri Jacobo, irirentzira
Juan.
3
Ikanta jiaakerora Herodes
kameetha onimoyetakeri judo-payeeni,
joirikakaantakeri eejatzi Pedro. Arira
avisayetakeri iroka joimoshirenkayeeta
jovantayeetapiintairori tantaponka.
JANTAYETAKERI11,12
214
4
Aritakera joirikakaantakeri Pedro,
jashitakotakaantakeri. Jovayetake
ikaratzi 16 ovuyIfIIte uumuventupIIntuye
tyaarine. Ikinkishirevetaka Herodes
IfouukuntefImI utzIfIItekI onkufutuke
fIku joImoshIfenkuItufo kItuIte Anunko
ryaantsi.
5
Jashitakominthaitziri Pedro,
aaaataiyatsini kempisantzinkariite
japatoventakarira Pava.
Jomishitovaitairi Pedro
6
Okanta omonkaratzimatapaaka
iraantyaariri Herodes irika Pedro
iroaakanteri atziriiteki. Jimayira Pedro
tsireni josatekakeri apite ovayiri,
joosoyeetantakari apite ashirotha.
SuIkuIyutsInI pushIne ovuyIfIIte IkyuupIIn
tayeetzi jaamaakoventari.
7
AfI jomupoku
shItukufI Ipokuke ImunInkufIte AvInku
tharite, kitaisaante ikantakaapaakaro.
Jotzinkamerekitapaakeri Pedro,
jovakiryaakeri, ikantziri: IPIntzInuu
nake! Oparyaashivaitanaka ashirotha
joosoyeetantakariri irakoki.
8
Japiitakeri
maninkari, ikantziri: Pinkithaatya,
pi-zapato-tya. Ari ikantakero Pedro.
Eekero ikantatzi maninkari: PInkyuun
tyaaro piveviryaakoro, poyaatena.
9
Shitovanake Pedro joyaatanakeri
maninkari. Tera iriyote omaperorika
okaratzi jantziri maninkari. Au okempI
tzimovaitakari iriaavyatatyeeyaami.
10
Iro kantacha javisanake aparoni
aamaventariri, ipoa javisanakeri
pashine. Iro irishitovimate, jufeetupuu
karo ashirotatsiri ashitakorontsi,
ashitaryaashivaitanaka apaniro. ShItovuI
yanake. Ikanta janiitakera, Ifo Ituponeen
tanaka, ari jookanairi maninkari apaniro.
11
Arira ikinkishiretanakari Pedro,
ikantanake: Arira niyotziri iroaaka
omaperotatya jotyaantakeri Pinkathari
imaninkarite, intsiparyaakoventakena
Herodes-ki, itsiparyaakoventakena eejatzi
tsika inkantavaitenami judo-payeeni.
12
Ikanta jiyotanakerora Pedro iroka,
jatanake opankoki Mara, irinirora Juan,
ipaiyeetziri eejatzi Marcos, tsika janta
japatotaita iaaaataitzi.
13
Kaimapaake
ikyaapiintaitzi. Okanta aparoni evankaro
paitachari Rode, jatanake ameneri
niinkarika.
14
Ari iyovaantetavairi Pedro
jinatzi, iniroitera okimoshiretanake, te
ushItufyuujutunukenefI Inkyuuntupuu
kyaari, opiyatainaka inthomointa
okamantantzi, okantapaake: Pedro
inatziira kaimatsiri.
15
AfI Ikuntuyeetuvu
kero: Te pishinkiventatya! Iro
kantacha eekero oshintsitatzi iroori,
okantzi: Omaperotatya. Ikantaiyini
irirori: Aama imaninkarite jinatzi,
kaarira Pedro.
16
Eekero ishintsitatzi
Pedro ikaimi. Ikanta jashitaryaakeneri,
iaatziiri Pedro inatzi, IkItukItzIItuIyunu
keni.
17
Ari jovaankanakero irako Pedro,
onkantya imairetantaiyaarini. IpouushI
taka ikinkithatakotanakero tsika
Ikuntukefo AvInkuthufIte jomIshItovun
taariri. Eekero ikantanakitzi Pedro:
Pinkamanterira iroka Jacobo eejatzi
pashine iyekiite. Ari ishitovanai,
jatanake pashineki nampitsi.
18
Okanta okitaitamanake, osheki
okuntzImoshIfetuIyufInI uumuventuvetu
kariri, tema te iriyotaiyeni tsika ikenake
Pedro.
19
Ikantakaantake Herodes
inkokovayeetairi, iro kantacha tera
irieetairi. Ifootukefu jookoyeetuntunuku
riri aamaventavetakariri, jovumuukuun
taitakeri. Ikanta avisake iroka, shitovai
Herodes Judea-ki, jutuke IfInumpItupuIn
tyaaro Cesarea-ki.
Ikamantakari Herodes
20
AfIfu IkuntzItutyu Hefodes ImuImune
minthavaitakeri nampitarori Tiro-ki
eejatzi Sidn-ki. Ikuntu IkInkIshIfetuIyu
kunI ImuImunemInthutune Ifuukumeethu
yetairi, temu ufItuke jIyompufItupIIntuI
yani. Jotyaantaiyake jatashiyeterine
JANTAYETAKERI12
215
*13.1: Irika Herodes, iriitakera pinkathariventantatsiri pairani Galilea-ki.
Herodes iraapatziyeeyaari. Ikanta
saikavankotziriri Herodes, Ifuventuupefo
tane, paitachari Blasto, juukumeethuyetu
vakeri pokashitakeriri. Ikantakoventakeri
Herodes-kI tsIkupuIte InkInkIthuvuItu
kaantyaariri.
21
Monkaratapaaka kitaite
IkuImukuuntukefI Hefodes InkInkIthuvuI
takairi. Ari ikyaantanakaro ovaneenkaro
iithaare ikinkithavaitakaantapiintantari,
thoIntupuuku IsuIkumentokI juputoIyu
kani, ikinkithavaitanake.
22
AfI IkuImuko
taiyirini atziriite, ikantzi: Irinta
aavaitaintsiri, Pava jinatzi, kaarira
atziri!
23
Tetya onkantzimovaitaajatyaari
Herodes ikempitakaantaitakari Pava
itharomentaitakari. Ifootukefu omupoku
shItuntunukufI jomuntsIyuukefI ImunInku
rite Avinkatharite, kenivaitanake,
kamake.
24
Iro kantacha, eekefo IyuutukotunukI
tzi iaanera Avinkatharite, eekero
joshekiperotanakitzi kempisantzinkariite.
25
Ikuntu Befnube Ipou SuuIo jImonku
ratakero jantakero jotyaantantaitakariri
Jerusaln-ki, piyeeyaani Antioqua-ki, ari
itsipataari Juan ipaiyeetziri eejatzi
Marcos.
Jetanakaro ikinkithatakaantzi
Bernab ipoa Saulo
13
1
Tzimayetatsi kamantantaneriite
janta Antioqua-kI juputotupIIn
taiyanira kempisantzinkariite, tzImuyetu
tsi eejatzi iyotaantaneriite. Jirika
ikarataiyini: Bernab, Simn ipaiyeetziri
eejatzi Kisaakiri, Lucio poaachari
Cirene-ki, Manan ikaratakeri pairani
Herodes joimonkaiyakani, ipoaapaaka
Saulo.
* 2
Okanta japatoventaiyarinira
Avinkatharite, itziventaiyarini, jIuunu
shiretakeri Tasorentsinkantsi, ikantakeri:
PImpuIfyeenufI Befnube pIntsIputuuke
nufI SuuIo onkuntyu nuntuvuItukuuntyuu
riri.
3
Ikanta ithonkatakero jiaauutuI
yakani, itziventaiyani, jotzImIkuputzIIto
yetantakari irako irikaite, jotyuuntuIyuke
rini.
Ikinkithataiyini Otyaantajanori Chipre-ki
4
Ikanta irotyaantanera Tasorentsinkantsi,
jataiyanakeni Seleucia-ki, ufI jotetuIyunu
kani iriyaatero Chipre-ki.
5
AutukoIyupuu
keni Salamina-ki. Jetupuukufo Ikumuntun
tapaakero iaane Pava japatotapiintaiyani
judo-payeeni. Arira jiyaatzitanakari eejatzi
irirori Juan irampitakovaiteri.
6
JuuthukI
ryaanakero othampishi, IfojutzI jufeetuntu
kari Pafos-ki. Ari jiaakeri aparoni
sheripiyari judo, thairi kamantantaneri
jinatzi, ipaita Barjess.
7
Irika sheripiyari
iraapatziyane inatzi janta pinkathari Sergio
Paulo. Iyotaneri inatzi irika pinkathari,
ikaimakaantakeri Bernab ipoa Saulo,
tema ikovatzi inkemero iaane Pava.
8
Iro
kantacha sheripiyarika paitachari iaaneki
griego Elimas, ikovavetaka irotzikatzikateri
pinkathari eero ikempisantanta.
9
Ikanta
Saulo, ipaiyeetziri eejatzi Pablo, Ipumpo
yaanakeri irika, ikantakaatziitakarira
Tasorentsinkantsi,
10
ikantanakeri: Thair!
Kaariperori pinatzi. Itomi kamaari pinatzi.
Pimanintakero kameethari. Eeroma
povashaantaajatairo potzitzikayetziro
okufutzI tumputzIkutzImotzIfIfI NovInku
tharite?
11
Iroaaka irovasankitaataveetemi,
osamani pinkantya pimavityaakite.
Apathakerora ikantanaka, te IfokIchuutu
nai. Ikokovavaitzi akathavakotairine.
12
Ikanta jiaakerora pinkathari avisaintsiri,
ikempisantanake. IpumpoyuumInthutunu
kero iaaventayeetzirira Avinkatharite.
Areetaka Pablo ipoa Bernab
Antioqua-ki saikatsiri Pisidia-ki
13
Ikanta ishitovanaira Pablo janta
Pafos-ki itsipayetakari ikarataiyini
JANTAYETAKERI12,13
216
otetanaka iriyaatero Perge-ki saikatsiri
janta Panlia-ki. Iro kantacha Juan, te
iroyaatanairi, piyanaka irirori
Jerusaln-ki.
14
Ikanta jareetaka Perge-ki
avisanake pashineki nampitsi Antioqua
saikatsiri janta Pisidia-ki. Ikanta janta,
ikyeeyakeni japatotapiinta judo-payeeni
kitaiteki jimakoryaantaitari, thoIntuIyu
paakani.
15
Aritakera ithonkaitakero
IuunuyeetzIfo IfosunkInufe Kumuntuntu
neriite, Ikantakaantaitane eejatzi,
Ikuntuke jevutukuuntutsIfI juputotupIIn
taita: Iyekiite, kempitaka tzimatsi
pInkuntefI Ifouuku onkuntyu Inthufo
mentantayetyaari atziriite.
16
Ipoa
ikatziyanaka Pablo, jakovakotanake
onkantya irimairetantayeetyaari,
ikantanake: Shirampariite!
Israel-mirinkaite! Maaroni eerokaite
ikaratzi aapinkathatairiri Pava!
17
Iriitakera Pava iyoshiitakeriri pairani
avaisatziite, Israel-mirinkaite. Iriitakera
oshekyaakeriri. Ipoa joaakantakero
ishintsinka itsiparyaakoventairira
Egipto-ki.
18
Ipoa ipiyathavaitakari Pava
janta tsika te inampiitaro okaratzi 40
osarentsi. Ifo kuntuchu Puvu jumuvetu
kero ipiyathayetakari.
19
Ipoa japerotake
Pava ikaratzi 7 isheninkamirinkatavakaa
janta Canan-ki, Ifootukefu IIputsItetu
kaayetaariri avaisatziite.
20
Maaroni iroka
noaaventakemiri avisakera 450
osarentsi okaratzi osamanitake. Ipoa
ipairyaakeneri jevariite amenakoyeterine,
irojatzi jovekaraantantapaakarori
Samuel-ni, kamantantaneri.
21
Iro
kantamaitacha ikovavetaka aparoni
ivinkathariteperotyaari. Irootakera Pava
ipairyaantakaniriri Sal-ni, itomi Cis,
isheninkamirinka Benjamn. Iriira
pinkathariventakeriri okaratzi 40
osarentsi.
22
Ifo kuntuchu Puvu jovInku
tharyaakeri Sal-ni, jimpoyaatantaari
David-ni. Tema iri David-nI jIuuventuke
ranki Pava, ikantzi:
Noaakeri David itomi Isa, onImotu
kena,
Iriitake materone irantero nokoviri
naaka.
23
Ikanta itzimakera Jess, IchufInemIfIn
katakari David-ni. Iriitakera ishinetakeri
Pava irotyaanteri irovavisaakoyetai
aakaite Israel-mirinkaite.
24
Tekeratsitara
impokeeta Jess, ikinkithakotzitakari
Juan-ni, ikantake: 'OntzImutye pImpIyu
shireyetai, poviinkaatzimentaiyaari Pava.
25
Ikanta Juan-ni jimonkaratzimatakero
irantavaitane, ikantanake: 'PIuujuuntu
kema naakatake irika? Tera naaka. Aa
aatsikitakera noaapinkathaperotzitari
naaka, te aritaajate inkempitakaantyaana
iromperatane onkantya
no-zapato-ryaantyaariri.
26
Iyekiite! Abraham-mirinkaite!
IMuufonI eefokuIte IkufutzI uupInkuthu
tairiri Pava! Aukutujuuntukefu jotyuuntu
yeetukuI Ifoku NuuntsI uvIsuukoyetuntuI
yaari.
27
Tema ikaratzi nampiyetarori
Jerusaln-ki ipoa ijevarepayeeni, tera
iriyotaiyavakerini Jess, uu jIyukoven
taiyakeri. AfIfu okuntu kuufI jIyotuntuuju
tavakaro imonkaratakaatyaarora okaratzi
josankinatakoyetakeri kamantantaneriite,
okuntuvetu jupIIpIItzIIvetukufo Iuunutu
piintziro japatotapiintaiyanira kitaiteriki
jimakoryaantaitari.
28
Ipou Ikovukotu
keri Pilato irovakaanteri Jess, okuntuve
taka tekatsi inkenakaashitapaintya irirori.
29
Ikanta ithonkakero jantayetakero
okufutzI jImonkufutukuuyetukufI josunkI
natakoyeetakeriri pairani, jovutzIkufyuu
kotakeri ipaikakotakeri, ikitatakeri.
30
Iro
kantacha Pava joviriintairi.
31
Arira
jetanakaro Jess joaakapanaatari
IkufutzI tsIputukufIfI puIfunI Ipouuntu
kari Galilea-ki irojatzi Jerusaln-ki.
OshekIfu okufutzI kItuIte jouukupunuu
tari. Iriitajaantakera aaventayetairiri
iroaaka tsikarikapayeeni isaikayetzi
atziri.
32
Irijatziitara noaaventzitamiri
JANTAYETAKERI13
217
*13.33: Kantakotachari jaka Salmos, irojatzira ikantayeetzitari apitetanaintsiri. Tema
panthaantsi onayetatzi ikantayeetziri Salmos. Oshekira onatzi, iroora apitetanaintsiri
josankinayeetakero pairani iroka.
iroaaka eerokaite, noaaventzimirora
Kameethari aantsi tsika okantakota
ishinetakeneriri Pava avaisatziite.
33
Arira
jImonkufutukefo Puvu okufutzI IshInetu
keneriri, tema joviriintairira Jess
joaakayetairi aakaite, tema icharineete
anaiyatziini. Ifootukefu osunkInutukotu
chari Salmo-ki, okantzi:
Notomi novimi eeroka.
Naakatake pirintana iroaaka.
*
34
Aritakera iaaventzitakari Pava
iroviriintairi Jess, eero oshitzivaitanta
ivatha. Ikantake iaavaitake:
Ari nomonkaratakeneri David-ni
okaratzi noshinetaajaantakeneriri.
35
Pashineki Salmo okoaatakoperotzi
iroka, okantzi:
Eerora pishinetziri oshitzivaite ivatha
pitasorentsite.
36
Omaperora, kaarira David-nI ouuven
takote jaka, tema jaaavaitakaapaintziri
Pava irika David-ni, ipoa imakoryaake,
itsipataari ivaisatziite ikitayetaa, arira
oshitzitairi ivatha.
37
Irooma ivatha irika
joviriintairi Pava, tera irieero
oshitzivaite ivatha irirori.
38
Iyekiite,
ontzimatyeera piyotayetai eerokaite,
iriira noaaventzi Jess, tema iri
matairori ipeyakotaimiro piyaariperonka.
39
Eekerorika paakoventatyeeyaaro
Ikantakaantane Moiss-ni, eerora
ipeyakotaitzimiro piyaariperonka. Irooma
aririka pinkempisantanairi Jess, ari
impeyakotaimiro irirori.
40
PuumuventuI
yaani eerokaite, pupeshItufokufI josunkI
natakotakeri kamantantaneriite,
ikantake:
41
Pinkemaiyeni manintzirori
kyaaryoori,
Ari pinkitakitziitapainte, irojatzi
pimpeyantakyaari.
Tema ontzimavetakya apaata
ompaitya nantzimotaimiri,
Eeromaita pikempisantziro, IntzImu
vetakya ooaarontemirone.
42
Ikanta ishitovimatanaira Pablo
japatotapiintaita, ikovakotaiyakerini
kaari isheninkata, ikantziri: Pimpiyeera
pashineki kitaite jimakoryaantaitari,
papiitero pinkinkithatakainaro iroka
aantsi.
43
Ikanta jiyaataiyeenira
judo-payeeni eejatzi kaari isheninkata
japatotaiyani, tzimatsira osheki
oyaatanakeriri Pablo ipoa Bernab. Ari
IkumInuuthuyetukefI onkuntyu IfoIsokefo
tantyaarori ikaminthaayetairira Pava.
44
Okanta areetapaa pashine kitaite
jimakoryaantapiintaitari, ipiyotaiyakani
osheki atziri inkempisantero iaane Pava.
45
Iro kantacha jiaakerira judo-payeeni
ipiyotaiyapaakani atziriite, IkIsushIfetuI
yanakani, jetunukufo ImuImunevuItunu
keri Pablo, ithainkimavaitanakeri.
46
Tera
intharovanake Pablo itsipatakari Bernab,
ikantakeri irirori: Iro arivetachari
netavakyaami nonkamantayetemiromi
eerokaite iaane Pava, tema judo
pinayetzi. Irooma pimanintaiyakerora,
eero pieero iraaashiretakaayeetaimi.
Irootakera nonkinkithatakaantyaariri
iroaaka kaari asheninkata.
47
Tema ari
okanta jotyaantakena Novinkatharite,
ikantakena:
Eefoku nopuIfyuuke pInkItuInkutuko
yetairi kaari pisheninkata,
Ari onkantya piaaventantaiyaaniriri
avisakotaantsi.
Pothotyeero maaroni kipatsi.
48
Ikuntu IkemuIyuvukefu kuufI IshenIn
kaveta, ikimoshiretaiyanakeni, IkuntuIyu
nakeni: Osheki okameethatataitzi iaane
Pinkathari." Temu Ithonku IkempIsuntuI
JANTAYETAKERI13
218
*14.13: Kantakotachari jaka ipirapayeeni, iriira toro-payeeni.
yeenI IkufutzI jIyoshIIyeetukefI IfuuushI
reyetai.
49
Ithonku IkInkIthutukoyeetunu
kefo Iuune AvInkuthufIte numpItsIpuyee
niki.
50
Iro kantacha judo-payeeni,
ikinkithavaitakaake iriiperoriite
jevatakaantatsiri nampitsiki, tsinaneete
aapinkathataaro, tsipatapiintavetakari
judo-payeeni japatotaiyani, jImInthutu
kaakari impatzimaminthateri Pablo ipoa
Bernab, jomishitovairi inampitsitekira.
51
Ikanta Pablo itsipatakari Bernab
jotekunuIfo IIputsIkIIte onkuntyu IfIyotun
tayeetyaari te inkempisantaiteri Pava
janta. Ari jiyaataiyanake pashineki
nampitsi Iconio-ki.
52
Iro kantacha
kimoshire ikantaiyakani iriyotaaneete,
InumpIshIfetzIItuntunukufI TusofentsIn
kantsi.
Jiyaatake Pablo itsipatakari
Bernab Iconio-ki
14
1
Ikanta Pablo itsipatakari
Bernab, IkyeeyukenI juputotu
piintaiyani judo janta Iconio-ki.
Ikinkithatakaapaakeri, ufI IkempIsuntuI
yanake osheki judo-payeeni ipoa kaari
isheninkata.
2
Iro kantamaitacha, tzImuye
tatsi kisoshireri judo, ikaminaakeri kaari
IshenInkutu IfImuImunetefI kempIsuntu
kaantapaintsiri.
3
Irootakera, IsuIkuntu
paakari osamani janta. Eekefo jIuuven
tunukItzIfI AvInkuthufIte te InthufovuI
yeni. Itasonkaventakaayetakeri, ari
okanta jiyoyeetantari omaperotatya
IuuventzIfo IyumInthuunku AvInkuthu
rite.
4
Ifo kuntuchu jImuImunetuvukuu
naka ikaratzi nampitarori janta. Tzimatsi
aapatziyanakariri judo-payeeni, tzimatsi
pashinepayeeni aapatziyanakariri
Otyaantajanoriite.
5
Ipoaashitaka
judo-payeeni itsipayetakari kaari
isheninkata, ikinkithavaitakaakeri
jevariite irovasankitaavaiteri impoa
intsitokakaantantyaari mapi.
6
Iro
kantacha iriroriite, jiyotake okaratzi
irantaiteri, shiyaka ikenaiyake Listra-ki
ipoa Derbe-ki, Ifo numpItsIIte suIkuyetu
tsiri janta Licaonia-ki. Ipou jIyuuyetu
nake eejatzi pashineki nampitsi okaratzi
tzimayetatsiri janta.
7
AfI IkInkIthuyetu
kero eejatzi Kameethari aantsi janta.
Itsitokaveetakari Pablo Listra-ki
8
Okanta janta Listra-ki tzimatsi aparoni
shirampari kisoporokiri, te iraniivaitanete,
tema ari ikantatya ovakera itzimapaake.
Ari ithointaka irika shirampari,
9
IkempI
santziri Pablo. Ipoaashitaka Pablo
ipampoyaanakeri shiramparika, jiyotakeri
osheki javentaashiretziivaitaka, kantatsi
irovashinchagairi.
10
Iaanatanakeri
shintsiini, ikantanakeri: Pinkatziye,
pintampatzikatero piitzi! Apathakerora
jimitaanaka shiramparika katziyanaka,
aniitanai.
11
Ikanta ieetakero jantakeri
Pablo, ikaimaiyanakeni atziriite iaaneki
Licaonia-satzi, ikantaiyini: IJunIIfyIImo
yetakai pava joshiyakari atziriv!
12
Ikempitakaanakari Bernab iriimi
ivavane paitachari Jpiter, iriima Pablo
ikempitakaanakari iriimi ivavane
paitachari Mercurio, tema iriitakera
aavaitatsi.
13
Ikanta iromperatasorentsite
Jpiter, saikatsiri itasorentsipankote tsika
ikyaapiintaitziro nampitsiki, jamake
ipirapayeeni, inchateyapayeeni. ItsIpuye
tukufI utzIfIIte IkovuvetuIyunI IfIuupInku
thateri Otyaantajanoriite, irovamayeneri
ipiraite, impometeneri.
* 14
Iro kantacha
Bernab itsipatakari Pablo jiyotake irirori
ikoviri irantaiyeri, isaperyaanakero
iithaare, josatekantanakari atziriite,
ikaimanake,
15
ikantzi: Opaitama
pantantyaarori iroka? Atziri nonayetatzi
naaka, ari nokempitami eerokaite.
Ifootukefu nopokuntukufI nonkumuntuye
JANTAYETAKERI13,14
219
tuImI povushuuntuyetuIfo pumetushItu
piintakari. Au ontzImutye pInkempIsun
tairi Pava Kaaanetatsiri, ovetsikakerori
inkite, kipatsi, inkaare, eejatzi maaroite
tzimayetantarori.
16
IfIjutzIfu shIneyetuke
fIfI puIfunI pIvuIsutzIIte juntupIIntuyetun
takarori inevetashiyetari iriroriite.
17
Iro
kuntumuItuchu tefu IfomunupIthupefo
tyaari onkantya eero jiyotantaajata
aaatsira irirori. Temu IfI Puvu neshInon
katapiintakairi aakaite, jovaryiiro inkane,
okithoyetantari avankirepayeeni, iri
payetairori maaroni ovayetari, ari okanta
akimoshireyetantari.
18
Okantavetaka
ikantayevetakari atziriite iroka, osheki
opomerentsitaka irovashaantakaantyaariri
IfovumuyenefI IpIfupuyeenI Impomete
neri.
19
Ariya jareetaiyapaakani judo
poeenchari Antioqua-ki eejatzi
Iconio-ki. Ikaminaayetapaakeri atziriite.
Irootake itsitokantavetakariri Pablo.
JInoshIkunukefI jookukefI numpItsIthu
piki, iaajaantake aritake jovamaakeri.
20
Ipou IfIyotuuneete PubIo juputoventu
paakari, ari ipiriintanaari eejatzi ipiyanaa
nampitsiki. Ikanta okitaitamanake jatake
Derbe-ki itsipatanaari Bernab.
21
Ikanta
ikamantantapaakero Kameethari aantsi
janta Derbe-ki, ikempisantakaake osheki
atziri. Ipoaashitaka ipiyaaro Listra-ki,
Iconio-ki irojatzi Antioqua-ki.
22
Ari
ikinkithatakaayetanairi iriyotaaneete,
IkumInuuyetunuIfI onkuntyu IfoIsokefoye
tantyaariri javentaashireyetanakari,
ikantayetziri: Ontzimatyeera aeero
osheki ankemaantsivaityaari onkantya
unkyuuntuIyuufI tsIku IpInkuthufIventun
tai Pava.
23
Jiyoyaanake tsikarika
ikaratzi antarikonaite jevaterine
kempIsuntzInkufIIte tsIkufIku juputotu
piintaiyani. Ipoa jiaaaatakoventakeri,
itziventayetakari, ikantapiintake: NovIn
katharite, paamakoventaiyaari irikaite
aventaayetanaamiri.
Piyaa janta Antioqua-ki saikatsiri Siria-ki
24
Ipoa ikenapairo Pablo janta
Pisidia-ki, irojatzi Panlia-ki.
25
IkInkIthu
takaantanake janta Perge-ki, ipoa
javisanake irojatzi janta Atalia-ki.
26
Arira
jotetanaa irojatzi Antioqua-ki, tsika
janta jiyoyeetakeriranki iriyaatantyaari
Inkumuntuntefo okuntukotu IkumInthuun
tai Pava. Irootakera jimonkaratakeri
iroaaka jantayetakero.
27
Ikanta jareetaa
Antioqua-ki, juputoyetupuIfI kempIsun
tzinkariite, ikamantapairi okaratzi
jantakaayetakeriri Pava, tsika ikanta
Avinkatharite javentaashiretakaayetaari
kaari isheninkata.
28
Ari isaikapairi Pablo
itsipatakari Bernab itsipayetapaari
iriyotaaneete.
Japatoyeeta Jerusaln-ki
15
1
Ipoa jareeyetaka Antioqua-ki,
tsikarika ikaratzi shirampariite
ipoaayetakaro Judea-ki, jIyotuuntuyetu
paake, ikantantapaake: Iyekiite, eerorika
pimonkarayetziro Ikantakaantane
Moiss-ni, pintomeshitaanitaiya, eerora
pavisakoshireyetai.
2
Ikanta Pablo
ItsIputukufI Befnube oshekI IuunumIn
thatakeri irikaite areetapainchari.
Ifootukefu IkovuyeetuntukufI IfotyuuntuI
teri Pablo, Befnube Ipou pushInepu
yeeni, iriyaate Jerusaln-ki irieeri
Otyaantajanoriite ipoa antarikonaite,
inkinkithavaitakotero kantainchari.
3
Ipoa jotyaantakeri ikenanake Fenicia-ki
irojatzi Samaria-ki, ikamantantayetanake
tsika ikantayetaa ikempisantayetai kaari
isheninkata. Ikimoshiretaiyanakeni
iyekiite ikemavakera.
4
Ipou jufeetuIyu
kani Jerusaln-ki. Kameethara jaavakeri
kempisantzinkariite, Otyaantajanoriite
ipoa antarikonaite. Ikamantapaakeri
iriroriite jantakaayetakeriri Pava.
5
Iro
kantacha tsikarika ikaratzi
Fariseo-payeeni kempisantaatsiri,
JANTAYETAKERI14,15
220
ikatziyanaka iriroriite, ikantanake:
Ikaratzi kempisantayetaatsiri kaari
asheninkata, okovupefotutyu Imonkufuye
tairo Ikantakaantane Moiss-ni, Intome
shitaanitaiya.
6
Arira japatoiyakani Otyaantajanoriite
ItsIpuyetukufI untufIkonuIte IfIuunutuko
tero tsika okantakota iroka.
7
Ikanta
osamanitake jiaanatavakaaventakaro,
ikatziyanaka Pedro, ikantanake: Iyekiite,
pinkinkishiretaiyeroni eerokaite tzimatsi
jantzimotayetakairi Pava pairani.
Jotyuuntukenu nuuku nokInkIthutukuuye
tuIfI KumeethufI NuuntsI kuufI ushenIn
kata, ari okanta ikempisantantayetaari
iriroriite.
8
Tema Pava jiyotake tsika
ikanta ishireki, ari joaakayetairori ikovi
irirori inampishiretantayetaiyaari
Tasorentsinkantsi kaari asheninkata
ikempitaayetakairanki aakaite.
9
Tema
juukumeethutuIfI Puvu IfIkuIte IkempItu
kaira eejatzi aakaite, joitentashireyetairi
javentaashiretaarira.
10
Aritatsima
piaantavaityaari iroaaka Pava?
Opaitama piaatenatakaantavaityaariri
ayotaane? Tema pishintsiventavaitakeri
irimonkarayero kaari aavyaajatzi aakaite,
kaari iraavyaajate eejatzi avaisatziite.
11
Ifootukefu IyumInthuunku AvInkuthu
rite Jess ovavisaakoshireyetairi aakaite.
Arira inkempitziyetaiyaari eejatzi
iriroriite.
12
Ari jimairetaiyanakeni maaroiteni,
ikempisantanakeri Bernab ipoa Pablo
IkInkIthutukotzIfo okufutzI juntukuuyetu
keriri Pava janta pashinesatziki atziriite,
itasonkaventakaayetakeri.
13
Ikanta
ithonkakero ikamantantake, ikantanake
Jacobo: Iyekiite, pinkempisantavakena:
14
Ikamantakairo Simn tsika ikanta Pava
jetuntunukufofI jIyoyuuyetuke pushInesu
tzi atziriite, onkuntyu InkempIsuntuntuI
yaariri, impairyaayetairi.
15
Arira
omonkufutufI Ifouuku josunkInutukotu
keri pairani kamantantaneriite, ikantake:
16
Aririka onkaratapaake iroka, ari
nompiye.
NovutzIyeefo Ipunko DuvId tyuguIn
tsiri.
Nompinkatharitakairi incharinetyaari
ari inkempitaiyaari tsika ikanta
irirori nopinkatharitakaakeri.
17
Ari onkantya inkokovatantyaanari
pashinesatzi atziri, inkantayetaina:
Novinkatharite,
Ari onkantya nashiyetantaiyaariri
kaari pisheninkata, ImpuIfyuuye
tainara.
18
AfIfu Ikuntuke jIuuvuItuke AvInku
tharite, ouukuntzIfofI IkInkIshIfe
tzItukufI ovukefuInI etuntunuku
rori.
19
Irootakera nonkantantyaari naaka, eero
aritzi aaakaayetyaari kaari asheninkata
ikaratzi kempisantayetairiri Pava.
20
Intaani otyaanteneri osankinarentsi
ashintsiventeri eero jovayetantari
vuthutsI jushItukuItufIfI IvuvunetushIyee
tari, eero jimayempivaiyetanta, eero
jovakoyetantaro iriraane piratsipayeeni.
21
Tema irooyetake iroka irosankinareni
Moiss iaaventakoyetapiintaitziri
tsikarikapayeeni japatotapiintayetara
judo kitaiteriki jimakoryaantaitari.
Irootake jetanakari pairani. Irootakera
irovashaantantyaarori irokapayeeni eero
IkuntzImoshIfetukuuntufI ushenInkupu
yeeni.
22
Ikanta Otyaantajanoriite ipoa
antarikonaite, ItsIpuyetukufI kempIsuntzIn
kariite, jiyoyaake irotyaanteri Antioqua-ki
intsipatyaari Pablo ipoa Bernab. Jirika
ikaratzi jiyoyaakeri: Judas itzimi
ipaiyeetziri eejatzi Barsabs, ipoa Silas.
Iriiyetakera jevatakaayetakeriri iyekiite
janta.
23
IfIIyetukefu uunukefone osunkInu
rentsi. Jiroka okantzi osankinata: Iyekiite,
naakaite Otyaantajanoriite, antarikonaite.
NovethutuIyumI eefokuIte kuufI noshenIn
kamirinkata nampiyetarori Antioqua-ki,
JANTAYETAKERI15
221
Siria, ipoa Cilicia-ki.
24
Niyotaiyake
tzimatsi poaayetanainchari jaka, iri
oaashirenkakemiri janta, IkovI pImonku
rayetairo Ikantakaantaitane, pIntomeshI
taanitaiya. Kaarira notyaantane naakaite.
25
Irootakera nokinkithavaitantakari jaka,
ari niyoyaake tsika ikaratzi akarataiyirini,
onkantya iriyaatantyaari irieemi
intsipatanakyaari etakokitane Pablo ipoa
Bernab.
26
Iriiyetakera apeshiventakariri
Avinkatharite Jesucristo.
27
JIfIku notyuun
takemiri iroaaka: Judas ipoa Silas.
Iriitake kinkithavaitakaapaakemineri janta
inkamantapaakemiro maaroni iroka.
28
Tera arite noaakaavaityaami eerokaite,
temu Ifo kumeethutzImotukefIfI Tusofen
tsinkantsi, eejatzi naakaite. Aa intaani
pimayetanairo okaratzi kovajaantachari.
Jirokara:
29
Eerora povayetari vathatsi
jashitakaitariri ivavanetashiyeetari. Eero
povakoyetaro iriraane piratsi. Eero
pimayempivaitzi. AfIfIku pImonkufuyetu
nakero iroka, kameethatake. Ari okaratzi.
30
Ikanta jotyaantaitakeri, jatake
Antioqua-ki. Ari japatotapaakeri
kempisantzinkariite, IpupuukefI osunkInu
rentsi.
31
Ikanta jiaanatavakero,
ikimoshiretziitaiyanakeni.
32
Tema
kamantanerira jinayetzi Judas ipoa
Silas, itharomentakaapaakari iyekiite
iroisokerotyaari Pava, IkInkIthuvuItukuu
paakerira.
33
Okanta osamanitakera
isaikimovaitakeri kameetha, jotyaantairi
tsika ipoaakaro pairani.
34
Iro kantacha
Silas okameethatzimotakeri irirori
irisaikanake.
35
Eejatzi Pablo itsipatakari
Bernab irojatzi isaikanake iriroriite
Antioqua-ki, ikarayetakeri osheki
pashinepayeeni, eekefofu jIyotuuntunukI
tzi, ikamantantziro iaane Avinkatharite.
Pablo itsiparyaari Bernab,
japiitakero jiyaatzi ikinkithatzi
36
Ikanta osamanitake, ikantairi Pablo
irika Bernab: Thame apiitero areetyaari
InumpIItekI IyekIIte tsIku ukumuntuntu
kero iaane Avinkatharite. Amenairi
tsika ikantayeta.
37
Ari ikovavetaka
Bernab iraanakerimi Juan, ipaiyeetzitari
eejatzi Marcos.
38
Iro kantacha te
onimoteri Pablo iraanairi, tema Marcos
jookaventakeri janta Panlia-ki, te
Ifothotyeefo IntsIputyuufI tsIku Ikenuye
take ikinkithatakaantzi.
39
Arira
iaanaminthatavakaiyakani. Aripaitera
itsiparyaavakaanakari. Jaanakeri Bernab
irika Marcos, otetanaka ikenanake
Chipre-ki.
40
Iriima Pablo, jiyoyaakeri
Silas. Ipoa jiaaaatakotavakeri iyekiite,
ikantaiyini: Novinkatharite, naventaami
eeroka, aritake pinkaminthaakeri irika.
Ari jiyaataiyanakeni.
41
Ikanta ikenanake
Siria-ki, ipoa Cilicia-ki, ImInthushIfetu
kuuyetukufI IkufutzI kempIsuntuyetuu
tsiri.
Timoteo itsipatari Pablo ipoa Silas
16
1
Ikanta jareetaka Pablo janta
Derbe-ki itsipatakari Silas irojatzi
jareetantakari Listra-ki. Arira jiaake
aparoni iriyotaane Avinkatharite ipaita
Timoteo, otomi judo kempisantatsiri,
griego-thari jirintari.
2
Ikanta irika Timoteo
kumeethu IuuventuIyIfInI kempIsuntzIn
kariite nampitarori Listra-ki eejatzi
Iconio-ki.
3
Ari ikovakeri Pablo inkarateri
Timoteo. Ifo kuntuchu jetuvukufI ItomeshI
taanitakeri onkantya eero ikisavaitanta
judo-payeeni nampitarori janta, tema
jiyotaiyini maaroiteni griego-thari jinatzi
jirintari Timoteo.
4
Ikanta ikenayetanakera
nampitsiiteki, ikamantayetanakeri
kempisantzinkariite imonkarayetairo
josankinatakeriranki Otyaantajanoriite
itsipatakari antarikonaite janta
Jerusaln-ki.
5
AfI okuntu Ikyuufyooyetun
tunukufI kempIsuntzInkufIIte juventuuyetu
naka, eekero jiyaatanakitzi kitaiteriki
joshekiperotanake. Jomishimpyaakeri
Pablo aparoni Macedonia-satzi.
JANTAYETAKERI15,16
222
6
Ikanta Pablo joshinampitanakero
Frigia ipoa Galacia, tema te ishinetairi
Tasorentsinkantsi inkinkithatakaante
janta Asia-ki.
7
Irojatzira jareetantakari
Misia-ki. Ari ikinkishirevetakari
iriyaatero Bitinia-ki, iro kantacha te
ishinetairi Itasorenka Jess.
8
Avisanake
janta Misia-ki, oirinkaiyapaakani
nampitsiki Troas.
9
AfIfu juntu jImIshIvuI
takeri Pablo tsireniki, jimishitake aparoni
Macedonia-satzi, ikantziri: Pareetyaana
nonampiki, pinkaminthaayetaina
naakaite.
10
Ikanta jimishivaitakera
Pablo, ufIfu novetsIkuIyunukunI nIyuutuI
yeni Macedonia-ki, tema niyotanake
iriira Pava kaimashireyetakenari janta
noaaventero Kameethari aantsi.
Jashitakoyeetakeri Filipos-ki
11
Ari notetaiyanakani Troas-ki, apatziro
novanakero niyaatziro Samotracia-ki.
Okuntu okItuItumunuke IfojutzI nuutuko
tantapaakari nampitsiki Nepolis.
12
Ipoa
navisanake irojatzi Filipos-ki, InumpIyetu
rora poaayetainchari Roma-ki,
otzinkami nampitsi onatzi janta
Macedonia-ki. Ari nosaikavaitapaakeri
janta.
13
jimakoryaantapiintari judo-payeeni,
niyaatake jiaathapyaaki, temu nokInkI
shiretaiyakani ari iaaaatapiintaiyani.
Ari noaapaakeri tsinane apatotaiyakani,
nothointaiyapaakani noaaventziniro
Kameethari aantsi.
14
Okanta aparoni
tsinane apatotainchari opaita Lidia,
opoaaro iroori nampitsiki Tiatira. Opoki
IyompufIvuItu munthukIntsI jonkefomuI
yetatsiri. Tema oaapinkathatapiintakeri
Pava iroka tsinane, okemaminthatakeri
ikinkithatzi Pablo, jImInthushIfetukuunu
karo Avinkatharite.
15
Oviinkataka,
otsipatakari ikaratzi saikavankotzirori.
Ipoaashitaka okantaiyanakena: PIyotzI
rika eerokaite nokyaaryooventairi
Avinkatharite, pimpokaiyemi pimaye
nopankoki. Ari nomataiyakeroni, tema
irootake shintsiventakenari.
16
Ipoaashitaka aparoni kitaite,
niyaataiyini noaaaate, nomonthaaka
aparoni evankaro otzikataaro. JuukushIfe
tzirora peyari, jiyotakaayetziro opaitarika
avishimoterine atziri. Irootakera
ipinayeetantari osheki onampitarori.
17
Iroka evankaro etanakaro oyaatanakeri
Pablo, oyaataiyanakena eejatzi naakaite,
okantzi okaimi: Irika shirampariite
inampire jinatzi Pava Jenokisatzi,
iriitakera kamantemirone eerokaite
pavisakoshiretantaiyaari!
18
Ari
okantapiintatya iroka kitaiteriki, irojatzi
ovatsimashiretantakariri Pablo, IpIthoku
shitanakaro, jiaanatanakeri peyari
aakashiretakerori, ikantziri: PIyuupIthu
tairo evankaroka, IfI JesucfIsto mutukuI
mirone nopairyaakerira. Apathakero
ikantanaka peyari jiyaapithatairo.
19
Ikanta jiaakero omperatarori,
jiyotanake eerora jaantaaro osheki
kireeki. Joirikakeri Pablo itsipataakeri
Silas, jaanakeri jevariiteki, irojatzi janta
ipiyotzimentapiintantayeeta.
20
Ikuntupuu
keri amenakotaneriite: Irikaite judo
jinatzi. Ichapishiryaayetakeri atziriite
jaka anampiki,
21
jiyotaayetakeri kaari
ashineyetzi irantayeetero, temu ushenIn
kamirinkaite inayetatzi Roma-satzi.
22
Arira ipithokashitaitanakariri Pablo
ipoa Silas, ikantake amenakotaneriite:
Pisapokayeteri, pimpasavaiteri.
23
Aritakera ipasavaitakeri osheki,
jashitakotakaantakeri. Ikantanake:
Paamaakoventaperotatyeeyaarira.
24
Ikemukefu uumuukoventunefI IkuntuItu
keri, jominkyaaperotakeri inthomointa,
javikiitantakari inchakota.
25
Okanta niyankiite tsireni, jiaaaatzi
ipoa ipanthagaiyini Pablo itsipatakari
Silas, kemaiyatsini pashine ashitakotaari.
26
Omapokashitanaka onikanaka, eevoku
paakero jashitakoitakeri. Apathakero
JANTAYETAKERI16
223
ashitaryaayetanaka ashitakorontsi,
javitaryaakovaishitanaka ashitakotaari
ithatakoveetantakari ashirotha.
27
Ipoa
ikakitanake aamaakoventaneri,
jIuutzIIfo ushItufyuuku jushItukoveetu
kari, ari jinoshikanakero irovathaamento
ikovi irosataiya, jIuujuuntuke shIyuye
taka ashitakotaariite.
28
Iro kantacha
Pablo ikaimitakotanakeri, ikantziri:
Eero povashinonkaavaitashita, eenIfotu
tsi nosaikaiyini maaroiteni jaka!
29
Ipoaashitaka irika aamaakotaneri
ikaimatakaantake ootamentotsi, IshIyupe
rotanakitya ikyaapaake, okavaitanaka
itharovanakera, jotyeerovashitapaakari
Pablo ipoa Silas.
30
Ipou jomIshItovunu
keri, josampitakeri, ikantziri: Pinkathari,
IpuItumu nuntefI nuuku nuvIsukoshIfe
tantaiyaari?
31
Ikantanakeri irirori:
Pinkempisantairi Pinkathari Jess,
aritake pavisakoshiretai eeroka eejatzi
ikaratzi saikavankotzimiri.
32
JIuuventu
nakeneri tsika ikantakota Avinkatharite
eejatzi ikaratzi saikavankotakeriri.
33
Ipoaanaka eeniro niyankiite tsireni
irika aamaakotantaneri ikivanakeneri
jaavyaavaitakerira ipasayeetakeri. Ipoa
joviinkaayetaka irika itsipayetakari
isheninkamirinkatari.
34
Ari jaanakeri
ipankoki, ipapaakeri irovarite. KImoshI
rera ikantanaka irika ikempisantairira
Puvu ItsIpuyetuufI IkufutzI suIkuvunkotu
keriri.
35
Okanta okitaitamanake, irikaite
amenakotaneriite ikantakaantakeri
aamaakotantaneri, ikantake: PomIshIto
vakaantairi irikaite.
36
Ipou uumuuko
tantaneri, ikantakeri Pablo: Ikuntukuun
tukenu umenukotunefIIte nomIshItovuye
taimi. Kantatsi iroaaka piyaatayetai
kameetha.
37
Iro kantacha Pablo
ikantanake irirori: IfosunkInutukotujuun
tanera Roma-satzi nonatzi naaka, iro
kuntuchu IpusuvuItukenu juntu IpIyotzI
mentapiintaitanta, te iramenavakero
tzimatsirika nokenakaashitane. JushItuko
takaantakena. Iroaakama ikovi
iromanakaiyaana iromishitovayetaina?
Te nonkovero! PInkuntefI Impokujuuntu
nake irirori iromishitovayetaina.
38
Ikanta irika aamaakotantaneri, Ikumun
takeri amenakotaneriite. Ikemavakera
irosankinatakotane inatzi Roma-satzi,
iniroitera itharovaiyanakeni.
39
Jatanake
amenakotaneriite, ikantapaakeri Pablo
ipoa Silas: PImpeyukotuInu novusunkI
taakaantavaitakemi." AfI jomIshItovu
kaantairi, ikantavairi: Piyaataityaami.
40
Ari jiyaataiyeeni opankoki Lidia.
IkInkIthutukuuyetunuIfI kempIsuntzInku
riite, itharomentashiretakaayetanaari,
jataiyeeni.
Imaimanetaitantake Tesalnica-ki
17
1
Ikanta jareetantayetara Pablo
ipoa Silas ikenayetanake
Anfpolis-ki, Apolonia-kI IfojutzI jufeetun
takari Tesalnica-ki, ari otzimiri janta
japatotapiintaiyani judo-payeeni.
2
Tema
iro jametapiintakari Pablo aririka
irareetya pashineki nampitsi, ikyaapiintzi
tsikarika japatotapiinta judo-payeeni,
ikinkithatzi. Irootakera jimatapaakeri
iroaaka. Ipoa japiitairo pashineki
kitaite jimakoryaantaitari, japiitairo
eejatzi. Ari iaanaminthatapiintakeriri
judo.
3
JookoyetutzIInIfIfu OsunkInujuno
rentsiki tsika iaaventakota Cristo
inkamimotante, impoaashitakya
iraagai eejatzi. Ikantayetziri: Irika
Jess noaaventakemiri, iriitakera
Cristo.
4
Arira ikempisantanakeri tsika
ikaratzi judo, ikempiyanakari Pablo
ipoa Silas. Ikempisantaiyanake eejatzi
osheki griego-thututsIfI uupInkuthutuso
rentsitaneri, ari okempitzitakari eejatzi
aapinkathataaro tsinaneete.
5
Iro
kantacha judo-puyeenI kuufI kempIsuntu
tsine, te onimoshiretanakeri. Japatotake
kaariperoshireriite. Jotyaantakeri
JANTAYETAKERI16,17
224
*17.16: Iroka nampitsi Atenas otzinkami onatzi nampitsi, ari inampitarori osheki iyotaneriite
Griego-thayetatsiri. *17.18: Ipaiyeetziri jaka iyotaneriite, iriiyetakera kempisantayetzirori
okaratzi jiyotaantayetziri paitachari Epicuro, ikantzi: Iro kovaperotachari ankimoshirevaite.
Tzimatsi eejatzi pashine ipaiyeetziri jaka iyotaneriite, ipaita Stoa-satziite. Ikempisantaiyironi
iriroriite okaratzi jiyotaantakeri pairani paitachari Zenn, ikantake: Ontzimatye
aaakoperotanetya. Iroora ipaiyetantari Stoa-satziite, tema japatotapiintaiyani janta
ipaiyetziro iaaneki iriroriite Stoa, ovaankiityaantsi onatzi, pothoporoki ikantayetziro.
irimaimanetante nampitsiki. JImuImune
vankotakeri eejatzi Jasn, ikokovatziri
Pablo ipoa Silas.
6
Tera iriaashityaari
janta, jInoshIkunukefI Jusn ItsIputuuye
tanakeri pashine kempisantzinkariite,
jaanakeri isaikira jevatakaantzirori
nampitsi, ikantaiyapaakeni: Tzimatsira
shirampariite ochapishiryaantaintsiri
nampitsiite, pokake iroaaka jaka.
7
Jirika
Jasn omisaikavakeriri ipankoki!
IthuInkuyetukefofu IfIkuIte Ikuntukuun
tane pinkatharitatsiri Roma-ki, IkuntuIyu
keni: Tzimatsi pashine pinkathari, ipaita
Jess.'"
8
Ikanta ikemayeetavakero iroka,
te onimotaiyanakeri atziriite eejatzi
jevariite.
9
Ikovakoyeetakerira Jasn
ImpInuventyu ItsIpuyetukufI pushInepu
yeeni, ufI onkuntyu Ifupukuuntuyeetu
paintyaariri.
Jatake Pablo ipoa Silas Berea-ki
10
Ikanta kempisantzinkariite, jotyuun
tairi tsirenipaite Pablo ipoa Silas,
iriyaatai Berea-ki. Ikanta jareetaiyakani
janta, jataiyakeni japatotapiintaiyani
judo.
11
Irikaite judo, nethaantaneri
jinayetaiyini te inkempityaari
Tesalnica-satzi, kumeethufu IkempIsun
tavakero aantsi. Jaakoventanakaro
kItuItefIkI jIuunutunukefo OsunkInujuno
rentsi iriaantyaarori omaperotatyaarika
ikamantayeetziriri.
12
Osheki
judo-payeeni kempisantanaintsiri, ari
ikempitzitakari eejatzi griego-thatatsiri
aapinkathataari, eejatzi tsinaneete.
13
Iro
kantacha judo-payeeni nampitarori
Tesalnica-ki, IkemukotukefI IkInkIthutu
kaantatzi Pablo janta Berea-ki, pokuIyu
nakeni, imaimaneminthavaitapaakeri
atziriite.
14
Ifo kuntuchu kempIsuntzInku
riite apathakerora jaanakeri Pablo
inkaarethapyaaki. Iriima Silas ipoa
Timoteo ari isaikanake irirori.
15
Ipoa
juvIsukuItunukefI PubIo IfojutzI jufeetun
takari Atenas-ki. Ikanta ipiyeeyaani
Berea-ki, ikantapairi Silas ipoa Timoteo:
Ikaimakaantaimi Pablo, piyaatai
thaankiperoini.
Isaiki Pablo Atenas-ki
16
Ikanta Pablo joyaaventari Atenas-ki
Silas ipoa Timoteo, oshekI ouushIfen
kakeri irirori iaayetziri Atenas-satzi
iaapinkathatziri oshiyakaantsipayeeni.
*
17
Irootakera ikinkithavaitakaantakariri
judo-payeeni, eejatzi pashinepayeeni
aapinkathatasorentsitaneri janta
japatotapiintaiyani. OshekIfu IkInkIthu
vaitakaapiintake eejatzi kitaiteriki
tsikarika ipiyotapiintaiyani atziriite janta
nampitsiki.
18
Iaanaminthayetziri eejatzi
iyotaneriite janta nampitsiki. Tzimatsi
kantayetatsiri: IpuItumutsItu jIuuven
tziri irika kiaaneri? Ikantaiyini pashine:
Kempitaka jiaaventatzi pashinetatsiri
pava. Iro ikantayetantakari tema Pablo
ikamantantatziiro Kameethari aantsi
tsika ikantakota Jess, ipoa jaaantaari
eejatzi.
* 19
Ipoa jomiyaanakeri otzishiki
paitachari Arepago," tsIku juputotupIIn
taiyani. Josampitakeri: Intsityaa
pIuuventenufo ovukefututsIfI pIyotuun
tziri jaka nonampiki.
20
Temu pIuuventu
kenaro eeroka kaari nokemapiintaiyini.
NokovuIyInI nIyote opuItu kuntukotu
chari.
21
(Tema okaratzi itzimaventziri
JANTAYETAKERI17
225
Atenas-satziite ipoa areetzinkariite
janta, IkempIsuntuyetzIfo ovukefuyetu
tsiri aantsi, irovaakimaityaaro.)
22
IkutzIyunuku PubIo IpIyotzImentuItu
kari, ikantanake: Atenas-satziite,
noaakemi naaka, tzimatsi osheki
pivavaneyetari, pIuupInkuthutupIIntuye
takeri.
23
Nokenayetzira pinampiki,
noaayetakero pipomepirinimento.
Tzimatsi aparoni josankinataka, okantzi:
PAVA KAARI JIYOYEETZI. Irijatzitara
noaaventakotzimiri naaka.
24
Iriira
ovetsikakerori kipatsi ipoa maaroiteni
ikaratzi tzimantayetarori, iriijatzi
Pinkathariventzirori inkite eejatzi kipatsi.
Te IsuIkuntufo tusofentsIpunko IfovetsI
kane atziriite.
25
Te inkovityeero irirori
irovetsikayeeteneri tsikarika ompaitya.
Tema iriitake aaakaayetairi maaroni
aakaite, irijatzi ovineenkatakaayetairi,
ipayetairo maaroni tsikarika opaiyetarika.
26
Iriitake ovetsikakeriri etarori
shirampari, joshekyaakeri, joivaraakeri
irinampitantyaaro maaroni kipatsiki.
Ipampithashiretzitaka tsikarika onkarate
osumunIte IfInumpIyetyuufo tsIkufIkupu
yeeni.
27
Iroora jantantayetakarori iroka,
onkantya inkokovayeetantaiyaariri.
Kempivaitakami impapampivaitatyeemi
ikokovayeetzirira. Ari iriaayetairi. Tema
te intaina isaiki Pava ari itsipayetai
maaroni aakaite.
28
Temu IfI uuukuuye
tairi iroaaka, ishevatakaayetai, iri
tzimakaayetairi. Irojatzira ikantayetzitari
pisheninkaite eeroka, kinkitharyaantzi,
ikantake: Jashiyetai Pava.
29
Tema
jashiyetai Pava, te ufIte unkInkIshIfetuko
vaityaari ari ikempitari oshiyakaantsi
irovetsikane atziriite, jovetsikayetzirira
oro, kireeki, mapi.
30
Tema pairani osheki
jumuvetukefo Puvu okufutzI juntushIvuI
takari imasontzinkakiini. Iro kantacha
Ifouuku IkuntuyetuIfI muufonI tsIkufIku
payeeni inampiyeetaro, ikantairi:
'PovushuuntuIfo kuufIpefofI pumetushIye
tari.
31
Tema Pava aritakera jiyoshiitake
aparoni shirampari, IfIItukefu Ifotyuun
tuIfI IfumenukoyetuIfo okufutzI untuyetu
keri. Aritakera jiyotajaantakero irirori
Pava tsikapaiterika irimatairo. Tema
jouukuntukefI shIfumpufIku jovIfIIntuI
rira ikamavetaka.
32
Ikanta ikemavakera iaaventakeri
kaminkari ipiriintaa, IshIfontuventuIyunu
kari. TzImumuItuchu pushIne kuntunuke
riri: Ari apiitero apaata nonkememi
piaaventero iroka.
33
Jiyaapithatanairi
Pablo.
34
Iro kantacha joyaatanakeri
tsikarika ikaratzi, kempisantayetai irirori.
Jirika ikaratziri kempisantaatsiri
Dionisio, irijatzira aparoni karavetariri
ipiyotapiinta Arepago-ki. Ipoaapaaka
aparoni tsinane paitachari Dmaris,
tzimayetatsi pashine.
Areetaka Pablo Corinto-ki
18
1
ishitovanake Pablo janta
Atenas-ki, jatake Corinto-ki.
2
Arira
iaakeri aparoni judo paitachari Aquila,
Ponto-satzi jinatzi irika. Irovakera
jareetaka Aquila itsipatakaro iina Priscila
ipoaakaro Italia-ki, tema pinkathari
Claudio ikantakaantake janta Roma-ki
irishitovayete maaroni judo-payeeni.
Jatake Pablo jareetari Aquila.
3
Ari
isaikapaake Pablo intsipatyaari. Tema
okaratzi jantavaitapiintakeri irika,
IshIfIkuyetzIfo tontumuItutsIfI munthukIn
tsi, impankoyeetyaaro. Irojatzira
jantavaitzitari pairani Pablo irirori.
4
Arira ikantapiintatya Pablo jiyaatzi
juputotupIIntuItu kItuItefIkI jImukofyuun
taitari, ikinkithatakaantayetake onkantya
inkitsirinkantyaariri judo-payeeni
inkempisantakaayetairi, eejatzi
griego-thatatsiri.
5
Ikuntu SIIus Ipou TImoteo ufeetuIyu
paakani ipoagaaro Macedonia-ki. Arira
juukoventunukufo PubIo IkInkIthutukuun
JANTAYETAKERI17,18
226
*18.11: Kantakotachari jaka anaaneentanakero aparoni osarentsi, irojatzira ikantayeetziri
aparoni osarentsi ipoa 6 kashiri.
tanake. Ikantayetakeri judo-payeeni:
Irika Jess, Cristo jinatzi.
6
Iro kantacha
te onimoteri judo-payeeni, IkIsuneentu
naka, ikaviyavaitanakeri. Ari jotekanairo
IIthuufe PubIo onkuntyu IfIyotuyeetun
tyaari te inkempisantaiyerine, Ikuntunu
keri: Eerokayetakera kantashityaarone
pimpeyashitantaiyaari, tera naaka
kantashityaarone. Ifouuku nompIthoku
shityaari kaari asheninkata.
7
ShItovu
nake japatotapiintaita. Jatake ipankoki
aparoni shirampari paitachari Justo,
aapinkathatasorentsitaneri jinatzi.
IsuIkunumpItzIfo IfIfofI juputotupIIntuI
yani judo-payeeni.
8
Ikanta Crispo,
jevatatsiri japatotapiinta judo,
ikempisantanakeri Avinkatharite, ari
IkempItuukefofI eejutzI IkufutzI suIkuvun
kotziriri. Eejatzi ikempitaanakari osheki
Corinto-satzi, ikemayetakerora aantsi,
kempisantayetanake, joviinkaayeetakeri.
9
Ikanta Pablo, jomIshImpyuukefI AvInku
tharite tsirenipaite, ikantakeri: Eero
pitharovi. Piyaatakairo pinkamantantero
aantsi jaka, eero pimairetzi.
10
Tema
ari notsipatami naaka, eefofu jovutsInuu
vaitaitzimi jaka, tema tzimatsi osheki
nashiyetaari naaka jaka nampitsiki.
11
Iroora isaikantanakari Pablo Corinto-ki,
anaaneentanakero aparoni osarentsi.
Jiyotaayetantziro iaane Pava.
*
12
Okanta ijevatantari Galin janta
Acaya-ki, jetanakaro judo-payeeni
imaimanetanakeri Pablo. Ipoa jaanakeri
janta jevariki.
13
Ikantapaakeri: Irika
shirampari ikenakaashitakarora
jiyotaayetziri atziriite iaapinkathatairi
Pava, IpIyuthutukufo Ikuntukuuntuyee
tairi.
14
Iro iriaavaitanakemi Pablo,
ikantanake Galin jiaanatanakeri
judo-payeeni: Iroorika piaaventzi
ikenakaashitakari irika shirampari,
jovantake, aritake nonkemakemi
pinkantayetenari.
15
Aa kempitaka
pikantavakaamentashitaro okaratzi
piaavaiminthatashitari, okaratzi
pipairyaaminthavaitashitari, okaratzi
pipaitashivaitari: Ikantakaantaitanari.
Piyotaiyeroni eerokaite tsika pinkantero,
te nomeraaventavaitaro naaka.
16
Jomishitovavetaiyakarini.
17
Ikanta
griego-thatatsiri, joirikanakeri paitachari
Sstenes, iri jevatzitachari japatotapiinta
judo. Ipasavaitanakeri. Ifo kuntumuItu
chari Galin, te irimatzivaityaaro irirori.
18
Oshekira kitaite isaikavaitanai Pablo
janta Corinto-ki. Ipou jIyuutuI ItsIputu
naaro Priscila ipoa Aquila, iriyaatairo
Siria-ki. Ikanta janta Cencrea-ki, tekera
irotetanaiyaata, jameetanakero iishi, ari
IfImonkufuyefofI okufutzI IshInetuntu
keri.
19
Ikanta jareetaka Efeso-ki, jatake
Pablo japatotapiintaita, ufI IkInkIthutu
kaayetapaakeriri judo-payeeni. Ari
jookanairiri Aquila ipoa Priscila.
20
Ikovakovetavaari judo-payeeni
osamani irisaikanake, iro kantacha Pablo
te inkove.
21
IkuntunuIfI jIyuutzImutu
naira: Ontzimatye nareetaiya
Jerusaln-ki joimoshirenkaitara. Iriirika
Pava kovatsine, ufI nompIye nouuyetuu
temi. Ipoaashitaka jotetana Pablo,
jatai.
Piyaa Pablo Antioqua-ki
ipoa ipiyanaaro ikinkithatzi
22
Ikanta jareeta Cesarea-ki, avisapai
Jerusaln-ki irovethayetapaiyaari
kempisantzinkariite. Ipoa javisanai
Antioqua-ki.
23
Ikanta osamanitake,
jupIItuIfo eejutzI jufeetuntuyetu upufopu
yeeni nampitsi tzimatsiri janta Galacia-ki
ipoa Frigia-ki, iminthashiretakaayetari
iriyotaane.
JANTAYETAKERI18
227
Ikinkithatzi Apolos janta Efeso-ki
24
Okanta janta Efeso-ki, areetaka
aparoni judo paitachari Apolos,
Alejandra-satzi jinatzi. Kameetha
ikinkithatzi, jiyotakotajaantziro
Osankinajanorentsi.
25
TzImutsIfu uuven
tzitakaniriri Juan-ni oviinkaatantaneri,
iaaventziyeetakaniri eejatzi okaratzi
ikamantantakeri Juan-ni ikantakotara
Jess. Arira overaa jiyotakotziro irirori.
Iro kantacha, kumeethu Ikuntu joouufon
tavetaro iaaventzirira Jess.
26
Ari
IkInkIthutukuuntupuuke ApoIos juputotu
piintaita. Ikanta okemakeri Priscila ipoa
Aquila, jaanakeri Apolos, jiyotaakeri
tsika ikantakotajaantaka Jess.
27
Ikovake
Apolos iravishe Acaya-ki. Ari ipavakeriri
kempisantzinkariite Efeso-satzi aparoni
osunkInufentsI Ifuukumeethutuntuvukyuu
riri Acaya-satzi. Ikanta jareetaka
Acaya-ki, osheki itharomentakaapaakari
kempIsuntzInkufIIte IkufutzI IkumInthuu
yetairi Pava.
28
Imatatziiri Apolos
ikitsirinkayetakeri judo-payeeni,
joaakayetziri Osankinajanorentsiki
iaaventakoitziri Cristo, ari okanta
jiyotakotantanakariri Jess, iriitakera
Cristo.
Areetaa Pablo Efeso-ki
19
1
Ikanta Apolos isaikira
Corinto-ki, anonkanake Pablo
otzishimashi, areetaka Efeso-ki.
Iaapaake kempisantavetaachari.
2
Josampitapaakeri: InumpIshIfetuntu
kamima Tasorentsinkantsi ovakera
ikempisantakaayeetakemi? Ari
ikantaiyanakeni iriroriite: Tetya.
Opaitama kantakotachari iroka?
Ipaitama ikantaitziri Tasorentsinkantsi?
3
Ari ikantzi Pablo: Niinkama
povIInkuutzImentukufI pIkempIsuntuve
taara? Ikantaiyini iriroriite: Iro
noviinkaatzimenta okaratzi jiyotaantakeri
Juan-ni.
4
Ipoa Pablo jiyotaanakeri,
ikantayetziri: Joviinkaatantzira Juan-ni,
oshIyukuuventumutsItyuufu jovushuuntu
yeetairo kaariperori. Iro kantamaitacha
ikantzitakara Juan-ni: Pinkempisantairi
aatsikitaintsiri, IfIIfu Impoyuutupuukyuu
naneri.' IfIItukefu JesucfIsto Iuuventuko
takeri jaka.
5
Ikanta ikemaiyavakera
irikaite, jovIInkuutzImentunukufI AvInku
tharite Jess, ipairyaayeetaineri irirori.
6
Ipoa Pablo jotzimikapatziitoyetantakari
irako, ari inampishireyetantanakari
eejatzi iriroriite Tasorentsinkantsi.
Jiaavaiyetantanakarori pashineyetatsiri
aantsi. Ikamantantayetanakero aantsi
jiyotakaayetanairiri Pava.
7
Ikarataiyini
12.
8
Ipou juvIsuke PubIo juputotupIIntuI
yani judo, arira ikinkithatakaantapaakeri
ikaratzi mava kashiri. TekutsI Inthufovu
kaiya, ikovi iriyotakaayetairi atziriite
tsika ikanta Pava ipinkathariventantai.
9
Iro kantacha tzimatsi tsika ikaratzi
kisoshirevaitatsiri, te Inkove InkempIsun
taiyeni, ikishimavaitakeri karatanairiri
ipaiyeetziri Avotsi. Ikanta Pablo,
jintainaryaanakari irikaite. JomIyuunu
kefI IfIyotuuneete IpufuuvutekI IpuIyee
tziri Tiranno. Ari jiyotapiintakeri
maaroni kitaite.
10
AfI IkuntupIIntunukI
tziiro, tzimakotake apite osarentsi.
IkemukoyetuIfofu Iuune Puvu numpIye
tarori Asia-ki, judo-payeeni,
griego-thatatsiri, maaroni.
11
Oshekira itasonkaventantayetake
Pablo janta ikantakaakarira Pava.
12
MututuItuchufu eejutzI ovushInchuuntu
nake imanthakiyetari Pablo. Aririka
iraayeetero tsikarikapayeeni, IfotzIfIyee
tantantakyaari mantsiyari, aritake
ireshitakotai. Aritake onkantake eejatzi
ireshitakoyetai jaakashireyetziri peyari.
13
Ikuntu tsIkufIku IkufutzI judo kenuke
navaitatsiri janta jovashinchaayetziri
jaakashireyetziri peyari, ikovavetaiyaka
JANTAYETAKERI18,19
228
iriroriite irovashinchaante impairyeeri
Jess. Ikantavetari peyariite jiaanatziri:
Piyaapithateri, tema nompairyeemiri
Jess, jiaaventakotziri Pablo!
14
Ifootu
kera jimavetaiyakarini 7 itomiite aparoni
judo paitachari Esceva, jevavetariri
omperatasorentsitaneriite janta.
15
Iro
kantacha jakakeri peyariite, ikantakeri:
Noiiri Jess, niyotakotziri Pablo.
Irooma eerokaite, te niyotakotemi.
16
Ikuntu juukushIfetzIfI peyufI joIfIkunu
keri irikaite, InIfoItefu IuushIntsItunu
kari joitsinampaakeri maaroiteni,
jomishiyeeri ipanko isapokamerekitakeri,
antaro jovatsinaavaitakeri ivathaki.
17
Ikemaiyakeni nampitarori Efeso-ki,
judo-payeeni ipoa griego-thatatsiri,
maaroni. Osheki itharovaiyanakeni. Arira
okanta iaapinkathatantayeetanakariri
Avinkatharite Jess.
18
AfI Ipokuyetunu
kefI eejutzI oshekI kempIsuntuyetuutsI
neri, Ithuvetukoyetupuukefo IyuufIpe
ronka.
19
Jumuyetupuukefo shefIpIyufIve
tachari tsika jiaanatakotapiintziro,
itaayetapaakero. Ikanta jamenayeetakero
tsikarika okaratzi opinatari itaayeetakeri,
areetaka ikaratzi: 50,000 ikitho kireeki.
20
Eekerora ikemakoperoyeetanakitziiri
Avinkatharite.
21
Okanta okaratapaake irokapayeeni,
jiminthataka Pablo irareetantya
Macedonia-ki ipoa Acaya-ki. Impoa
iravisanake irojatzi Jerusaln-ki.
Ikantzitaka eejatzi: Aririka niyaatake
Jerusaln-ki impoa niyaatake Roma-ki.
22
Ipoa jotyaantake Macedonia-ki apite
ampitakotapiintakeriri, Timoteo ipoa
Erasto, eenirotatsi isaikanake irirori
Asia-ki.
Imaimanetantaitzi Efeso-ki
23
Okanta janta Efeso-ki iniroitera
ikantavakaamentaitakari karatanairiri
ipaiyeetziri Avotsi.
24
IfIIfu pouukuun
takarori paitachari Demetrio, kireepakori.
Tzimayetatsi eejatzi kempitakariri irirori
jovetsikayetziro iryaani oshiyakaantaro
otasorentsipankote ivavanetashiitari
ipaiyeetziri Diana. Iriira jaantayetari
osheki kireeki.
25
Japatotaiyakani maaroni
kireepakoriite. Ikantake Demetrio:
Shirampariite! Tema iro aaantaiyani
aakaite iroka antavaire.
26
Iro kantacha,
aritake pikemakotaiyakeri ipaiyeetziri
Pablo, ikitsirinkake osheki atziriite,
ikantayetziri: Irovetsikane atziriite tera
impavate. Tera intaani ikantakero
anampitsiteki Efeso, aa jimatzitataikaro
maaroni jaka Asia-ki.
27
Tera intaani
onkuntzImoshIfeyetuI eefo jumununtupe
royeetanairi ovetsikane, Ifoofu kuntzImo
shireperotairi, arira ompeyakotakya
ikemakoyeetziro iniroite avavane Diana
maaroni jaka Asia-ki, ufIfu Ifovushuuntu
yeetunukefo IpokuyeetzI otusofentsIpun
koteki.
28
Ikanta ikemaiyakeni, untufo IkIsuIyu
nakani, ikaimaiyanakeni: Iniroite onatzi
Diana avavanetari jaka Efeso-ki!
29
Eekero jakivaaminthavaitashitanakitya
irikaite. Ipoaashitaka joirikaiyanakeri
Gayo ipoa Aristarco, jaanakeri tsika
japatotaiyapiinta atziriite. IfIku juuyeetu
nakeri iriiyetakera itsipatapiintari Pablo
jareetantayeta, Macedonia-satzi jinaiyini.
30
Ikovavetaka Pablo inkyaapaakemi
irirori, temaita ishineteri iriyotaaneete.
31
Ari ikempitzitakari eejatzi tsikarika
ikaratzi jevariite iraapatziyane Pablo,
ikantakaantakeri: Eerora pimatzitaro
eeroka janta.
32
Ikuntu juntu juputotuIyu
kani, eekero ichecheraataiyatziini, tera
oshIyuvukuu okufutzI IchefuuvetuIyuku
rini. Temu IfIkuIte utzIfIIte te IfIyopefo
taiyeni opaita japatoventaiyarini,
ikaikaimavaitashitaiyani.
33
Iro kantacha
tsikarika ikaratzi judo, iaakeri
AIejundfo josutekuku juntu IpIyotuIyu
kani, ishintsiventanakeri iriaaventeri.
Ikuntu AIejundfo jukotunuke IfImuIfetun
JANTAYETAKERI19
229
*19.34: Kantakotachari jaka osamani ikantaka ikaimi, apite okanta hora osamanitake.
*20.7: Kantakotachari jaka japatotantapiintaitari, irojatzira ikantayeetzitari etapiintarori
kitaite pashineki domingo. *20.7,11: Kantakotachari jaka impetoryeerori tanta, iroora
jantayetanairi kempisantzinkariite aririka inkinkishiretakoteri Jesucristo ikamimotantake. Ari
ikantziro jayootavakaiyani, ipetoryiiro tanta, jovaiyani, jiraiyini eejatzi imire. Tema
jimatakotaatziiri Jess tsika ikantanairo joveraantanaaro jovakaanaari iriyotaanepayeeni.
Irootakera iaaventapiintaitakeri, ikantaitzi impetoryeetero tanta. *20.9: Kantakotachari
jaka paryaanake osaaviki, irootakera ikantakoitziri aparoni pankotsi, mava okanta oveviryaa
jovetsikayeetziro. Arira ipoaakari iparyaake evankarika irojatzi osaaviki.
tayeetavakyaari, IkInkIthuvuItukuuvetu
kari.
34
Iro kantacha jiyotaiyakeni atziriite
judo jinatzi irika Alejandro, eekero
japiitanakitziiro ikaimaiyini, osamani
ikantaka ikaimi, ikantaiyini: Iniroite
onatzi Diana avavanetari jaka Efeso-ki!
*
35
Ipoa ikatziyanaka osankinaryaantzi,
joimairentakeri, ikantakeri: Efeso-satz,
jiyotaitzi maaroni, uukuItefu kempoyuu
ventarori otasorentsipankote avavane
Diana, eejatzi oshiyakaane poeenchari
inkiteki.
36
Ifootukefu pInkInkIshIfetuntu
vakyaari kameetha, eefo pImuImunemIn
thatantashivaita.
37
Tema irikaite
shirampari pamayetakeri, te IfovuufIpefo
tero tasorentsipanko, te InkIshImumInthu
tero eejatzi avavane.
38
Ikovirika
iriyakoventante Demetrio itsipayetakari
ikarayetziri, iraanakera ajevariki
iramenakoteneri, iri ovetsikayeterine
okaratzi kantzimoshiretariri.
39
Irooma
okovatyaarika ayotakotero maaroni
aakaite, kempitaka kantatsi apatoteri
maaroni jevariite, iramenakotantyaarori.
40
Okaratzi avisayetaintsiri iroaaka,
kempItukufu ufItuke IfovusunkItuuventuI
takairo amaimanetantake. Eerora otzimi
ompuItyu unkuntefI umpIyukoventun
tyaari.
41
Ikuntu Ithonkukefofu IuuvuI
yetakero iroka, jotyaantayetairi atziriite.
Jiyaatzi Pablo Macedonia-ki
ipoa Grecia-ki
20
1
Ikuntu othonkukufu jukIvuumIn
thataita, juputotukefI PubIo Iyotuu
neete ikaminaayetanairi. Ipoaashitaka
jovethayetanaari, jatake Macedonia-ki.
2
Ari
jareetayetanaari maaroni nampitsi tsika
isaikayetzi iyekiite, ikaminaayetanairi.
Irojatzira jareetantakari Grecia-ki.
3
Ari
isaikavaitapaakeri ikaratzi mava kashiri. Iro
irotetanaiyaami iriyaatantyaari Siria-ki, ari
ikemakeri irovamaatyeemi judo-payeeni
irareetakyaarika janta. Ifootukefu IpIyuntu
naari Macedonia-ki.
4
Ari itsipatanaari
Spater Berea-satzi inatzi irirori itomi Pirro.
Ipoaapaaka Aristarco, ipoaapaaka
Segundo, Tesalnica-satzi inatzi.
Ipoaapaaka Gayo, Derbe-satzi inatzi.
Ipoaapaaka Timoteo, eejatzi Tquico ipoa
Trmo, Asia-satzi inayetatzi irika.
5
Ari
jeevataiyanakeni irikaite iyekiite, joyuuven
tapaakena naaka Troas-ki notsipatakari
Pablo.
6
Okuntu uvIsunukefu kItuIte jovupIIn
tayeetantarori tantaponka, ari notetanaari
Filipos-ki. Avisakera 5 kitaite, nouuyetu
pairi iriroriite janta Troas-ki, ufI nosuIkuIyu
paakeni okaratzi 7 kitaite.
Jareetantaka Pablo Troas-ki
7
Okuntu ufeetupuu kItuIte juputotuntupIIn
taitari, ari napatotaiyakani nompetoryeero
tanta, ikinkithatakaantayetakeri Pablo.
Tema navisatyeera onkitaitamanake, eekero
jIyuutukuunukItzIIfo IkInkIthutzI nIyunkIIte
takotakena.
*
* 8
Ari napatotaiyani jenoki
pankotsi, osheki ootamentotsi joisayeetake.
9
Ikanta aparoni evankari paitachari Eutico
ithointaka opatzimoroki pankotsi. Tema
osamanitakera ikinkithatake Pablo,
ayimatakerira ivochokini evankarika,
paryaanake osaaviki, kamapaake.
* 10
Ipoa
JANTAYETAKERI19,20
230
*20.16: Kantakotachari jaka Aavataantsi, irojatzi ikantayeetzitari Pentecosts.
jayiitapaake Pablo, joyootashitapaakari
evankari, javithanotapaakeri. Ikantanake:
Eero pitharovaiyini, aagai.
11
Ipoa
ipiyanaa Pablo jenoki, ipetoryaapaakero
tanta, ovaiyakani. Eekero ikinkithatanakitzi,
irojatzi okitaitantanakari. Ipou nuvIsuIyu
nakeni.
12
Iriima evankarika, jaayeetanairi
jaagaira. Ifootukefu thufomentushIfepefo
takaanakariri.
Javisanake Troas-ki irojatzi Mileto-ki
13
Ari neevataiyanakeni naakaite,
notetaiyanakani irojatzi Aso-ki, ari
nokinkishiretakari naanairi Pablo, tema
ikovakitziira irirori inkenanake kipatsiki.
14
Ikanta noaapairira Pablo janta Aso-ki,
ari jotetanaari, jataiyakena Mitilene-ki.
15
Ipoa navisaiyakeni janta, nokItuItuko
tapaake janta Quo-ki, Ipou numuutuko
tanai aparoni kitaite areetakana
Samos-ki, ari naatakotapaintzi janta
Trogilio-ki. Ipoa navisanake pashine
kitaite, areetaiyakana Mileto-ki.
16
Ari
okanta navisantanakarori Efeso te
naatakotapainte, tema Pablo te inkove
iriyaatapainte janta, onkantya eero
josamaniperovaitanta Asia-ki. Ikovatzi
irareetzitaiya Jerusaln-ki, tekera
iroimoshirenkaitanakero kitaiteri
Aavataantsi.
*
Inkinkithatakairi Pablo
irantarikonaite Efeso-satzi
17
Ikanta nareetakara Mileto-ki, IkuImu
kaantapaakeri Pablo irantarikonaite
kempisantzinkariite Efeso-satzi.
18
Ikanta
ipokaiyakeni, ikantavakeri: Piyotaiyini
eefokuIte tsIku nokuntu nosuIkImotuIyu
kemi ovakera nareetantakari Asia-ki.
19
Ari nokantapiintatya nantavaitziniri
Avinkatharite, tsinampashire nokanta,
osheki niraavaitaka noaayetakero
ikovavetaiyakani judo-puyeenI IfImuImu
nevaitena.
20
Ifo kuntuchu te novushuuntu
nakero nokinkithatakaayetzimiro
onkarate panintaavaityaari, nIyotuuyetu
piintakemi pipankoiteki, eejatzi tsikarika
ipiyotapiintaiyani atziriite.
21
NokInkIthu
takaayetakeri nosheninkapayeeni judo
ipoa griego-thatatsiri, nokantayetziri:
Pimpiyashiyetairi Pava, paventagaiyaari
22
Iroaaka
niyaatatyeera Jerusaln-ki, TusofentsIn
kantsi minthashiretakaanari, te
nIyotzImuItyu ompuItyuufIku uvIshImote
nari janta.
23
Iro kantacha tsikarika
niyaatayetzi, jIyoshIfetukuunu Tusofen
tsinkantsi, ikantashiretana: Oshekira
pIuushIvuItuyetyuufo IfushItukovuItuI
temi.
24
Iro kantamaitacha naaka,
tekatsira ompaitzimotaajatyaana onkarate
nonkemaantsivaityaari, te nonkumInthuu
tziitanakya. Ifo kovupefotuchu nonkImo
shireventero nonkempitakaantanakero
irootaintsimi nomatakero noyiishitantzi
nareetya janta tsika overaa noshiye. Tema
irootaintsi nothotyeero ikantakenari
Avinkatharite Jess nonkamantantairo
Kameethari aantsi okantakota
ikaminthaayetaira Pava.
25
NokInkIthutu
kaayetakemi eejatzi eerokaite tsika
okantakota ipinkathariventantai Pava.
Eeromaita papiitairo piaayetaina.
26
Irootake nokovantari nonkantayetemi
iroaaka tera naaka kantakaashityaarone
intzimayetantaiyaari peyashitaachaneri,
27
tema noaaventakemiro maaroni
ikinkishiretzitakari Pava iranteri, tekatsi
aparoni nomanimotemi.
28
PInkempoyuu
yetaiya, ari pinkempitakaayetaiyaariri
eejatzi piyotapiintayetachari janta tsikara
jovayetakeri Tasorentsinkantsi. PInkempI
taiyaari aamakoventaneri onkantya
paamaventantyaariri kempisantayetairiri
Avinkatharite, temu IfIItuke IkuputhuInku
tzimentairi ipinaventayetairira.
29
Niyotzi
JANTAYETAKERI20
231
naaka aririka niyaatai ari impokapaake
pashineete, inkempitapaakyaari katsimari
piratsi, Inkovupuuke IfupefotefI kempIsun
tzinkariite.
30
AfIfu IntzInuunuke pIkufutuI
yakeni eerokaite iramatavitanakeri
kempisantzinkariite, Ifovushuuntukuunu
keri ikempisantavetari.
31
PInkInkIshIfe
tero eerokaite, muvufu osufentsI nosuIkI
movaitapaintzimi, te novashaantapaintero
nokaminaayetzimira maaroiteni, nIfuuko
vaitataikami.
32
Naventaari naaka Pava
iroaaka iyekiite, IfIItuke uumuventyuu
mine, iriitake kaminthayemiri tema
irootake ikantayetakairi. AfI Ithufomentu
shiretakaayetaiyaami, ufItuke IfIuukuu
yetaimiro okaratzi ishineyetakeriri
maaroni itasorentsitakaane.
33
Te noeero
naaka nonevetakotantyaari, kireeki, oro,
eejatzi ikithaayeetari.
34
Piyotaiyini
eerokaite, nuukutujuuntuke untuvuIven
tuInchu okuntu nuuntufI kovItyIImoyetu
nari, ari nokempitzitakaakariri eejatzi
ikaratzi tsipayetakanari.
35
AfIfu nokenu
kairori niyotaantakamirori tsika
ankantero antavaiperotapiintai,
uneshInonkuyetuntyuufIfI kovItyuuneentu
vaitatsiri. Ari nokinkishiretakaimirori
iaaventapaintziri Avinkatharite Jess,
ikantake: Kimoshireperoventaari inatzi
neshinonkataneri, tefu ufI InkuntujuuntuI
teri ipashitaitari.'"
36
Ikanta ithonkanakero Pablo
ikantakero iroka, jotyeerovanaka
jiaauutukuunukefI muufoItenI pIyotuIn
chari.
37
Maaroite jiragaiyakani,
javithanotavakaayetaka, ufI jovethutu
vaari Pablo iriyaataira.
38
Ovashire
ikantaiyanakani, tema ikantakerira
eerora jiagairi. Ipoa joyaataiyanakeri
irojatzi jotetantanaari Pablo.
Jiyaatantaari Pablo Jerusaln-ki
21
1
Ikanta nookanairi iyekiite,
otetaiyanaana, tampatzika
novanakero niyaatake Cos-ki, okItuItumu
nake areetakana janta Roda-ki, ipoa
navisanake irojatzi Ptara-ki.
2
Ari
noaapaakeri janta antaro pitotsi jatatsiri
Fenicia-ki, ari notetaiyanakani.
3
Ikanta
namaatakotzira, namenakotanakero
nampateki othampishi Chipre, nokenuko
tanake naakaite nakoperoiniki irojatzi
Siria-ki. Tema tzimatsira ovaakarontsi
irookayeetanakeri janta Tiro-ki, ari
naatakotaiyapaake.
4
Noaapaatziiri
kempisantzinkariite, ufI nosuIkImovuItu
nakeri okaratzi 7 kitaite. Ikantavakeri
Pablo: Eerora piyaatzi janta
Jerusaln-ki. Iro ikantantakari, tema
jIyoshIfetukuuyetukItzIIfI TusofentsInkun
tsi.
5
Iro kantacha avisanakera 7 kitaite,
iro navishimatantanakyaarimi. Ari
joyaataiyakenani maaroiteni iyekiite,
itsipayetakaro iinaite, eejatzi ireentsite.
Irojatzi othapikitapaa nampitsi, ari
notyeerovaiyapaakani janta impanekiite,
noaaaataiyakeni.
6
Ipou novethutuvu
kaayetanaa, otetanaana naakaite,
piyeeyanaani iriroriite ipankoiteki.
7
Ipoa namaatakotanai irojatzi
Tolemaida-ki, ari novethayetapaari
iyekiite, upufonI kItuIte nosuIkImovuItu
nakeri iriroriite.
8
Okanta okitaitamanake
avisakotanakena, areetakana Cesarea-ki.
Ipoa nokenanake ipankoki Felipe
kinkithatakaaneri, ari nosaikapaakeri.
IfIku FeIIpe IfIItukefu upufonI kufututsI
ranki 7 ipairyeetakeri irampitakoyeteri
otyaantajanoriite.
9
Tzimatsi Felipe 4
evankaro irishinto, kamantantanero
onayetatzi.
10
Aritake oshekitake kitaite
nosaikapaake janta, ari jareetakari
aparoni kamantantaneri ipoaakaro
Judea-ki, ipaita Agabo.
11
Ikuntu Iuuyetu
paakena naakaite jaapaakeri irovathakiro
Pablo, joosotakari irakoki eejatzi iitziki
ipoa iaavaitanake, ikantzi: Arira
InkuntyuufI ushItukufIfI IfIku ovuthukI
rontsi iroosoteri judo-payeeni janta
Jerusaln-ki, impoa iraakaantakeri janta
JANTAYETAKERI20,21
232
kaari asheninkata. Ifootukefu jIyotukuu
kenari naaka Tasorentsinkantsi.
12
Ikanta
nokemaiyavakeroni iroka, nokukuntuve
tanakari Pablo: Eerora piyaatzi janta
Jerusaln-ki. Arira ikantzitavetakariri
eejatzi Cesarea-satziite.
13
Iro kantacha
ikantanake irirori: OpuItumu pIfuuntuI
yarini, ovana povashiretakaakana? Aa
minthatakana naaka. Aririka onkantya
Ifoosoyeetenu IfojutzI nonkumImentun
tyaariri Avinkatharite Jess janta
Jerusaln-ki, omavaityaata.
14
Tera
nonkitsirinkatyeeri, IntuunI nokuntunu
keri: Omatyaata ikoviri Avinkatharite.
15
Ikanta okaratapaake iroka, ovetsIkuI
yanaana, jataiyakena Jerusaln-ki.
16
Ari
joyaataiyanakena tsika ikaratzi
Cesarea-satzi iyotaariite inatzi. Iriitakera
aayetanakenari ipankoki aparoni
shirampari Chipre-satzi paitachari
Mnasn, pairanitake jiyotaaritzi irika,
iriitakera nomayimotaiyerini.
Joirikayeetakeri Pablo tasorentsipankoki
17
Ikanta nareetaiyapaakani
Jerusaln-ki, kimoshire ikantaiyani
iyekiite iaavakena.
18
Okuntu okItuItumu
nake, jaayetanakena Pablo nareetyaari
Jacobo, ufI IsuIkItukufI eejutzI muufoI
temi antarikonaite.
19
Jovethatapaakari
Pablo, ipoa ikamantapaakeri maaroni
opaiyeta jantakaayetakeriri Pava janta
inampiiteki pashinesatzi atziriite.
20
Ikanta ikemaiyavakeni, Ithufomentunu
kari Pava. Ipoaashitaka ikantaitanakeri
Pablo: Iyek, ompero joshekitake jaka
asheninka judo-puyeenI kempIsuntuyetu
naintsiri eejatzi, eenIfomuItu IshIntsIven
tuyetzIfI kempIsuntzInkufIIte IfImonkufu
yetero Ikantakaantane Moiss-ni.
21
IkemukoventukemI eefoku pIyotuuyetu
keri asheninka nampiyetarori pashineki
nampitsi, pinkantayeterimi: 'Te onkovu
jaantya pinkempisantero Ikantakaantane
Moiss-ni, te onkovujuuntyu pIntomeshI
taaniyetairi pitomiite, te onkovajaantaiya
eejatzi antayetairo okaratzi ameyetari
pairani.
22
Tsikama ankantyaaka? Arira
iriyoyetake iroaaka asheninka,
areetaami jaka.
23
Iro kameethatatsi
pantero iroka: TzImuyetutsIfu ukufutuIyu
keni jaka, ikaratzi 4 shirampari intzime
monkaraterone ishinetaantziri.
24
PIntsI
patanakyaari irikaite, pantero onkarate
kitevathatakagaimineri. Eerokara
pInukoventefIne Inkufute Impometuye
teri, aririka irameetaitakeneri iishi. Ari
onkantya iriyoyeetantyaari thaiyaantsi
onatzi okaratzi ikantakoyeetakemiri
eeroka, aa pimatzitataitaro eeroka
pimonkarayiro Ikantakaantaitane.
25
Irooma naakaite, nIyotuIyInI Ikenukuu
shItukufo ushenInkupuyeenI shIntsIshIn
tsItushIvuIvetuchufI IfImonkufutukuunte
romi Ikantakaantaitane. Tema ikaratzi
kaari asheninkayeta kempisantayetaatsiri,
aritakera notyaantakeneri pairani
osunkInufentsI okufutzI nopumpIthushIfe
taiyakarini jaka, nokantakeri: Eerora
povayetari vathatsi ipometaitziniriri
ivavanetashiyeetari. Eero povakoyetaro
iriraane piratsi. Eero pimayempivaitzi.
Intaanimacheenira irantayetairo iroka.
26
Ipoa Pablo jaanakeri 4 shirampari.
Okanta okitaitamanake itsipayetakari
inkitevathayetakaitairi, Ikyuuke tusofen
tsipankoki inkamantante tsika onkarate
kItuIte onthonkuntyuufI IshInetukuuntu
keri, iaaventakotakero tsikapaiterika
IfumuyetuntyuufIfI upufopuyeenI IfushItu
kaiyaariri Pava.
27
Ikanta omonkaratzimatapaaka 7
kitaite, tsIkufIku IkufutzI judo pouuyetu
chari Asia-ki, iaakeri Pablo janta
tasorentsipankoki. Japatotake atziriite,
impokashiteri Pablo iroirikeri,
28
IkuImuI
yini, ikantzi: Shirampariite!
Israel-mirinkaite! Pampitakotena!
IfIItukefu IfIku shIfumpufI kenukenuyetu
tsiri tsikarikapayeeni jiyotaayetziri
JANTAYETAKERI21
233
utzIfIIte pIthokushItufIfI ushenInkupu
yeeni, pithokashitarori Ikantakaantane
Moiss-ni, pithokashitarori eejatzi iroka
tasorentsipanko. Iro ovatsiperotainchari,
ikyaakaakeri iroaaka kaari asheninkata
janta tasorentsipankoki, IthuInkutusofen
tsivaitakero.
29
Iro ikantantarori iroka
tema iaakitziiri Pablo janta Jerusaln-ki
itsipatakari Trmo poaachari Efeso-ki,
iaajaantaiyakeni ikyaakaakitziiri
tasorentsipankoki.
30
Apatotaiyapaakani
osheki atziriite, shiyeeyapaakani,
joirikapaakeri Pablo, jinoshikanakeri
jomIshItovukefI jukukIfokI tusofentsIpun
koki, jashitaitanakero.
31
Iroovetaincha
iroverimi, ari ikamantaitakeri ijevare
ovayiriite poaachari Roma-ki, IkuntuItu
keri: Jimaimanetavakaatyaara janta.
32
Ikuntu jevufIku juputotunukefI IfovuyI
rite, ishiyeeyanakani ipiyotaiyakani
atziri. Ikanta ieeyavakerini ipokakera,
jovashaantanakeri ipasavaitziri Pablo.
33
Joirikaitapaakeri Pablo, ikantanakeri
irovayirite: Poosotantyaari apite
ashirotha. Ipoa josampitanakeri
atziriite: Niinka irika, opaita
jantakeri?
34
TzImuyetutsI chefuuchefuu
tanaintsiri, temaita oshiyavakaa okaratzi
icheraavetaiyakarini. Tera onkante
iriyotero irika jevari opaita avisatsiri.
Jotyaantakeri irovayirite iraanakeri Pablo
janta jimaapiintaiyini.
35
Ikuntu joIfInku
kaaveetarira Pablo, eekero ishintsitatzi
atziriite ikovi impasavaiteri, irootakera
janatantatainakariri ovayiriite inkene
irotzikaaventeri.
36
Tema maaroiteni
joyaatakoventaitakeri, ikaimaiyini:
Povamayeriv!
Iaaventakotari Pablo
37
Irootzimatake irominkyeeteri
jimaapiintzi ovayiriite, josampitanakeri
Pablo jevarika, ikantziri: Kantatsima
nonkinkithavaitakaimi kapicheeni? Ari
ikantanake jevari: Tsika piyotziroka
noaane!
38
Tetya Egipto-satzi pinatzi
eeroka poaakaantakarori chapinkipaite
maimanetaantsi, kenapaintsiri tsika te
jinampiitaro, jamake 4,000 ovayiriite.
39
Ikantzi Pablo: Judo nonatzi naaka,
nopoaaro Tarso-ki saikatsiri janta
Cilicia-ki. Otzinkami onatzi nonampi,
nokovI pIshInetenu eefoku nokInkIthuvuI
takairi nosheninka.
40
Ishinetakeri.
Katziyanaka Pablo pavitsiki, ItzInuuvuko
tunuku IfImuIfetuntuvukyuufI IshenInku
payeeni. Ari jimairetaiyanakeni.
Kinkithavaitanake hebreo-ki iaanekira
iriroriite, ikantanakeri:
22
1
Iyekiite, Ashitaanir, pinkeme
noaaventakotyaari.
2
Ikanta ikemaiyavakeri hebreo-ki
iaanekira iriroriite, ufI jImuIfepefotuIyu
nake. Eekero ikantanakitzi Pablo:
3
Judo nonatzi naaka. Notzimake
Tarso-ki saikatsiri janta Cilicia-ki, iro
kantacha jaka Jerusaln-ki nokimotatake,
iriyotaane nonatzi Gamaliel, nIyopefokI
tziro ikantakaantane avaisatziite.
NokovupIIntuvetuku nuuku noshIfepefo
tyaari Pava, pikempiyetara eerokaite
iroaaka.
4
PuIfunI noputzImumInthuvuI
takeri tsipatanaariri ipaiyeetziri Avotsi
novamaayeteri. Osheki nonoshikayetake
shirampari, tsinane, maaroni, nushItuko
takaantayetakeri.
5
Iuuyetukenu nuntuye
tukefo Ifoku muufoIte Ijevufe ompefutu
sorentsitaari eejatzi antarikonaite.
Iriiyetake payetakenari osankinarentsi
ipakaantziri asheninka judo janta
Damasco-ki. Ipoa niyaatake janta
nokokovayetziri irikaite, namayeteri jaka
Jerusaln-ki irovasankitaayeeteri.
Ikamantakota Pablo ikempisantantaari
(Hch. 9.1-19; 26.12-18)
6
Ikanta naniitzi avotsiki, IfootzImu
take nareetya Damasco, joveraaka
tampatzika ooryaatsiri, ufI jomupokuke
nari morekanaintsiri inkiteki, joofentuko
JANTAYETAKERI21,22
234
*22.23: Ikantaitzi eejatzi, jookavanetzitaka kipatsi tsika ipiyotaiyakani, tema ikisaiyatyaani.
tapaakena nokatziyakara,
7
ufI notyuunu
keri kipatsiki. Nokematzi aanatanari,
ikantana: Saulo! Saulo! Opaitama
pipatzimaminthatantanari?
8
NosumpItu
nakeri naaka: Niinkama eeroka
Pinkathar? Ari jakaitanakena: 'Nuukutu
kera Jess Nazaret-sutzI ItzImI pIputzImu
minthavaitakeri.
9
IkufutzI tsIputuIyuku
nari ieeyakeri oorentapainchari, iniroite
itharovaiyanakeni, temuItu InkemuthutuI
yeroni iriroriite iaanataitakenara.
10
Ipoa nosampitanakeri, nokantziri:
Pinkathar. Ipaitama pikoviri nantairi
naaka? Ari ikantanakena Pinkathari:
Pintzinaye, piyaate nampitsiki Damasco.
Arira inkamantayeetemiro ompaitya
pantayeteri.
11
Tema mavityaaki
jovanakena oorentakenari, jukuthushItu
naana notsipayetakari irojatzi
Damasco-ki.
12
Ari isaikeri janta aparoni shirampari
ipaita Ananas, uupInkuthutusofentsItu
neri jinatzi, jimonkarayetziro
Ikantakaantane Moiss-ni. aapinkatha
joviri maaroiteni judo nampitayetarori
Damasco-ki.
13
Pokake Ananas irieena.
Ikanta jareetapaaka, ikantapaakena:
Iyeki Saulo, pokiryagai. Apathakero
nokantanaka nokiryaanai, umenuvuItu
naana.
14
Eekero ikantanakityaana
Ananas: Eerokara iriyoyaane Ivavane
avaisatziite. Jiyoyaakemi onkantya
piyotantaiyaarori ikovakaimiri irirori,
ari piaakeriri Cristo tampatzikatatsiri,
ari pikemaaanetakeriri eejatzi.
15
Eerokatake kamantakotairine maaroni
atziriki. Piaaventayetairo okaratzi
piaakeri, okaratzi pikemakeri.
16
Ifouu
katake, tekatsi poyaaventanake.
Pintzinaye, poviinkatya, pimpairyagairi
Avinkatharite pinkovakotairi onkantya
ImpeyukotuntuIyuumIfofI pIyuufIpe
ronka.'"
Ikamantantziro Pablo jotyaantaitziri
inkinkithatakayeri pashinesatzi atziri
17
Ikanta nopiyapaaka Jerusaln-ki,
niyaatake tasorentsipankoki noaaaate,
ari noaavyavaitakari janta.
18
Noaakeri
Avinkatharite, ikantakena: 'PIshIntsItu
nake, pishitove Jerusaln-ki, tema eero
ikempisantayeetzimi piaaventena jaka.
19
Ari nokantanakeri naaka: Pinkathar,
jiyotaiyini maaroiteni niyaatapiintake
tsika japatotapiintaita, nomInkyuukuuntu
yetakeri ikaratzi kempisantayetzimiri
eeroka, osheki nopasatakaantavaitakeri.
20
Tema jovamaayetakeriranki pinampire
Esteban, aaventakotzimiri eeroka, ari
nokaratzitakari eejatzi naaka janta,
naapatziyakotakari ovamaakeriri,
nuumuventukunIfI eejutzI IIthuufepu
yeeni.
21
Iro kantacha ikantanakena Pava:
Piyaate, tema naakatake otyaantemine
intaina isaikayetzira kaari pisheninkata.'"
Isaikimotakeri Pablo ijevarite ovayiriite
22
Ikanta ikemavakerora atziriite iroka,
japiitaiyanairo ikaimaiyini ikantzi:
Irika shirampari te arite irae!
Pashiryeeyaari!
23
Eekerora ishintsitatzi
ikaimaiyini, jotekakotaiyani iithaareki.
*
24
Ikanta jevari, ikantakeri irovayirite:
Paanakeri inthomointa irika, umpusuvuI
tavakeri onkantya inkamantantairori
opuItu IuuvuItukefI okuntu jovutsImuun
takariri isheninkapayeeni.
25
Aritakera
joosotayeetakeri impasavaitantaityaariri,
josampitanakeri Pablo pashine jevari,
ikantziri: Irosankinatakotane Roma-satzi
nonatzi naaka. Shinetaantsitatsima
impasavaitaitena, tekefuutufu Ifumenuko
yeetuvukenufo opuItu nokenukuushItu
kari?
26
Ikanta ikemavakera irika,
ipiyashitanaari ijevajanore irirori,
ikantapairi: Novinkatharite, PIyotu
JANTAYETAKERI22
235
*23.3: Kantakotachari jaka kamataviriri, iriiyetakero omperatasorentsitaneriite, kempitarori
okitamaroveta jovantaitariri kaminkari. Pamenero Mt. 23.27.
kema opaita antakeri? Iriitakera irika,
irosankinatakotane Avinkatharijanorite
saikatsiri Roma-ki.
27
Ikuntu Ikemuvu
kera, ipokashitapaakeri Pablo, josumpItu
paakeri: Omupefotutyuumu posunkInu
takojanota eeroka? Ari jakanake Pablo,
ikantzi: Jee.
28
Ikantzi jevari: Oshekira
nopinakoventakari naaka onkantya
nosankinatakotantyaari. Ikantzi Pablo:
Tetya naaka, josunkInutukotzItuItuku
nara ovakera notzimapaake.
29
IkemuIyu
vakera ikantake, apathakero ikantanaka
joosoryaakotanakeri. Itharovakaanakaro
jevari, joosotukuuntukefIfu osunkInutuko
tachari Roma-ki.
Jaayetanairi Pablo japatoyetapiintaiyani
ijevare judo-payeeni
30
Okanta okitaitamanake, ikovi
IfIyotujuunte jevufI opuItu jImuImunemIn
thatantariri judo-payeeni irika Pablo.
JuputotukuuntukefI Ijevufe ompefutuso
rentsitaari, ipoa ijevajanore
judo-payeeni. Jomishitovakaantakeri
Pablo, jomIsuIkukefI tsIkufu juputotuI
yani.
23
1
Jamenaminthatapaakeri Pablo
jevajanoriite apatotainchari,
ipoa ikantanakeri: Iyekiite, nuumuuko
ventapiintaka naaka eero otzimanta
nantzimoteriri Pava.
2
Ikanta Ananas,
omperatasorentsijanori, Ipusuvuuntetu
kaantakeri Pablo.
3
Iro kantacha Pablo,
ikantanakeri: Kamatavir, Pavara
pasatemine eeroka! Saikavetakami jaka
pamenakotantyaanaro Ikantakaantaitane,
Temu pIpIyuthutufo pIpusutukuuntuke
nara?
* 4
Ikanta apatotainchari, Ikuntunu
keri Pablo: AfImu pInkuntefI pInkuvI
yeri iromperatasorentsijanore Pava?
5
Ikantzi Pablo: Iyekiite, te niyoveta
naaka omperatasorentsijanori jinatzi,
tema okantzi Osankinajanorentsiki: Eero
pikaviyiri jevatakaantatsiri.'"
6
Jiyotzi Pablo tsikarika ikaratzi
jevajanoriite apatotainchari, Saduceo
jinayetatzi iriima pashinepayeeni Fariseo
jinatzi, ikantanake: Iyekiite, Fariseo
nonatzi naaka, eejutzI noshenInkumIfIn
kaite. Iroora jiyakoventantaitanari
iroaaka tema nokempisantaatziiro
iraaayetai kamayetatsiri.
7
Ikantakera
Pablo, ari iaanaminthatavakaanakari
Fariseo-payeeni ipoa Saduceo-payeeni.
8
Tema ikantapiintaiyini Saduceo-payeeni:
Eero jaaayetai kamayetatsiri, te
intzimanete maninkariite, te intzimanete
eejatzi shiretsi. Iriima Fariseo-payeeni,
ikempisantayetzi irirori omaperoyetatya
irokapayeeni.
9
Ari ichecheraataiyini
maaroiteni. Ikanta iyotzinkariite Fariseo,
ikatziyayetanaka, ikantanake: Irika
shirampari te ontzime ikenakaashitane.
KempItukufu munInkufIItsI uunushIfetu
keriri, aamaashityarika shiretsi.
10
EenIfofu IshIntsItuyetutzI IchechefuutuI
yini, itharovanake ijevare ovayiriite ari
irovatsinaavaitaitakeri Pablo,
IkuImukuuntuke IfovuyIfIte IfomIshItovuI
riita janta, iraanairi jimaapiintaiyini.
11
Okanta otsirenitanai, joaakagaari
eejatzi Avinkatharite, ikantairi: Pablo,
eero pitharovi, arira piaaventakena
janta Roma-ki pikempitaakerora jaka
Jerusaln-ki.
Ikinkithashireeta irovaiteri Pablo
12
Okanta okitaitamanake, IkInkIthutu
vakaiyakani tsikarika ikaratzi judo,
ikantavakaiyani: Thume umushekuven
taiyerine Pablo irojatzi ovantakyaariri.
13
Anaanakero 40 IkufutuIyInIfu shIfumpu
riite kantaintsiri.
14
Ipou jIyuutushItunu
keri ijevare omperatasorentsitaari, eejatzi
JANTAYETAKERI22,23
236
antarikonaite, ikantaiyakerini: NokuntuI
yakeni nomashekaventaiyerine Pablo
irojatzi novantakyaariri.
15
Intsityaa
pintsipatavakaiyaani eerokaite pikaratzi
papatotapiintaiyani, pinkampitairi ijevare
ovayiriite, pinkantairi: Pamainari Pablo
onkitaitamanake namenakoperotaineri
ikenakaashitakari. Impoa naakaite
aamaventa nonkantaiyakya novavakeri
tekera irareetapaakyaata jaka.
16
Kemake itzineri Pablo, jatanake
ImuupIIntuIyInI ovuyIfIIte Inkumuntupuu
keri.
17
Ipoa Pablo ikaimake aparoni
ovayiri, ikantakeri: Paanakeri irika
evankari janta pijevariteki, tzimatsi opaita
inkamanteriri.
18
Ikanta ovayirika
jaanakeri ijevariteki, ikantapaakeri:
Jevar, ikovakotakena Pablo namakemiri
irika evankari, tzImutsI IkovIfI Inkumunte
miri.
19
Ipoa jevarika, jaanakeri
evankarika jantyaatziini, josampitakeri:
Opaita pinkamantenari?
20
Ikantanake
evankari: Ikinkithashiretaiyakani
judo-puyeenI InkovukotemI onkItuItumu
nuI puunuIfI PubIo juntu juputotupIIntuI
yani jevajanoriite, iramenakoperotero
ikenakaashitane.
21
Eerora pikempisantziri,
tema omanaiyakani 40 shirampariite.
Ikantaiyake: Thame amashekaventaiyerine
Pablo irojatzi ovantakyaariri. Aritakera
ovetsikaiyakani iroaaka, joyaaventaiyani
tsika pinkante eeroka.
22
Ipoa jevarika
jotyaantairi evankari, ikantavairi: Eerora
pikamantantziro iroka.
Jovavisaitakeri Pablo
janta pinkathariki Flix
23
Ikanta jevarika ikaimake apite
pashine ijevarite ovayiriite, ikantakeri:
Papatote 200 povayirite, pintsipataakeri
70 ovayiriite kyaakotachaneri moraki,
eejatzi pashine 200 uutsInefI Ifovuthuu
mento. Paanakeri tsirenipaite Cesarea-ki.
24
Impou povetsIkuke mofu Inkyuukotu
nakyaari Pablo, pinkempoyaaventerira
kameetha. Paanakeri pinkathariki Flix.
25
Ari josankinatakerori irotyaanteneriri
pinkathari, okantzi:
26
IfosunkInufe CIuudIo IIsIus jotyuun
tziniri pinkathari Flix: OshekI novethu
tami.
27
IfIku shIfumpufIku notyuuntuke
miri, joirikakaantavetakari judo-payeeni
jaka, iroovetainchami iroverimi. Ikanta
nIyotuke IfosunkInutukotune ujevujuno
rite Roma-ki jinatzi, naanake novayirite,
nookaventakeri.
28
Nokovatziira niyote
opuItu IkenukuushItukufI IfIku jImuImune
tantaitariri, naanakeri japatotapiintaiyani
ijevajanorite,
29
nouutzI ImuImuneventu
shiitari Ikantakaantaitane jashiyetari
iriroriite. TekutsI ompuItyu IfovuntuItyuu
riri, te arite eejatzi irashitakovaitaiteri.
30
Tema nokemakera ikovaiyatziini
judo-payeeni iroveri, irootakera
notyaantantakamiriri iroaaka eeroka.
NokuntzItukufI eejutzI IfIkuIte muImune
vaitziriri inkamantemiro eeroka opaita
itzimaventantariri irika.
31
Jimonkaratakero ovayiriite. Jaanakeri
tsirenipaite Pablo janta Antpatris-ki.
32
Okanta okitaitamanake, piyeeyaani
ovayiriite aniitashitanainchari. Iriima
ikaratzi kyaakotanainchari eekero
joyaatanakitziiri Pablo.
33
Ikuntu jufeetukuu
kari Cesarea-ki, ipapaakeri osankinarentsi
pinkatharika, ipoa ikantapaakeri:
Pinkathar, jirikara Pablo.
34
Arira
ithonkakero pinkathari iaanatavakero
osankinarentsi, josampitanakeri Pablo,
ikantziri: Tsika pipoaaka? Ikantzi
Pablo: Nopoaaro Cilicia-ki.
35
Ikantanake:
AfI nonkemukemI upuutu ufIfIku Ifufeetu
paakya ikaratzi maimanetzimiri. Ipoa
ikantakaantake iraayeetanakeri ipankoki
Herodes, ari iraamaventayeetyaariri.
Iaaventakotari Pablo janta Flix
24
1
Okanta avisanake 5 kitaite,
areetapaaka Cesarea-ki, Ananas
omperatasorentsijanori itsipayetakari
JANTAYETAKERI23,24
237
antarikonaite ipoa iyakoventaneri ipaita
Trtulo. Javisashitapaakeri pinkathari
irimaimanetakaanteri Pablo.
2
Ikanta
jamayeetapaakeri Pablo, aavaitanake
Trtulo, ikantanakeri Flix: Paasoonke
eeroka, pinkathari, noeeyironi kameetha
nosaiki, paasoonke piyotaneta osheki
pantakeneri kameethatatsiri nosheninka.
3
Okufutukefu Ifoku nouupInkuthupefoju
norite Flix, oshekIfu IpuusoonketupIIn
taiyakemi maaroiteni nosheninka.
4
Iro
kantacha eero osamanitanta, nokovatzi
pinkempisantavakena kapicheeni
nonkantemiri.
5
Noaakeri naaka, irika
shirampari ovaariperotaneri jinatzi.
Ithonka ikekenayetake nampitsiki, tera
intaani imaimanetakeri nosheninka
nokaratzi no-judo-tzi, irijatzira
jevutukuunuIfIfI IkufutzI puItushIvuItu
chari Oshiretanaariri Nazaret-satzi.
6
Ikovake eejatzi irovaariperoteromi
notasorentsipankote, Ifootuke noIfIku
kaantakariri, nokovuIyuvetuku numenu
kotantyaarimi Ikantakaantaitanari
naakaite.
7
Iro kantacha, ipokapaake
jevari Lisias, jaapithatanakeri, jovutsInuu
vaitanakena.
8
Ikantanakena: Ontzimatye
pIyuutuIyenI juntu pInkuthufIkI IfovetsI
kemiro kantainchari.' IntsItyu posumpItu
jaanteri eeroka ayotantyaarori
kyuufyoofI okuntu nomuImunemInthutun
takariri.
9
Irojatzira ikantzitaiyarini eejatzi
judo-payeeni ikaratzi pokaintsiri.
10
Ari itzinaavakotanaka pinkathari
onkantya iriaavaitantyaari Pablo. Ipoa
ikantanake Pablo: OshekI nokImoshIfe
ventakemi eerokatakera kemenane
noaaventakotyaara, tema niyotzi
eerokatake ovetsikapiintakeneriri
nosheninkapayeeni imaimanetavakaa.
11
Kantatsi posampitakoventero eeroka,
ovakera nareetaa naaka Jerusaln-ki
okaratzi 12 kitaite, nokovuvetu nouupIn
kathatapairimi Pava.
12
Tefu nouunumIn
thatantavaite, te nomuImunetefI utzIfIpu
yeeni tasorentsipankoki, eejutzI nokempItu
kari jantapayeeni nampitsiki, tekatsira
nomaimaneyete japatotapiintaita.
13
Irikaite
kamantakotakenari iroaaka jaka, eerora
ieetziro omaperotatyaara ikantakotanari.
14
Ari okantavetakari, notsipataari naaka
ikaratzi ipaiyeetziri Avotsi. Irootakera
IkuntuyetukefI Ifouuku IfIkuIte Iyukoventu
neri nokempisantashivaitane onatzi. Aa
ari nokenakairori naaka noaapinkathatziri
Pava ikempisantziri pairani novaisatziite.
Nokempisantziro Ikantakaantane, eejatzi
irosankinarepayeeni Kamantaneriite.
15
Ari
noshiyayetari iriroriite, joyaaventari Pava
irovaaayetairi kamayetaintsiri, tera
intaani iraaayetai kameethashireri aa
irimatzitaiyaaro kaariperoshireri.
16
Irootake nokovantapiintakari eero otzimi
ompaitya nantzimoteriri Pava, eejatzi
atziriite irirori.
17
Avisakera osheki osarentsi
nokekenavaitake, nopiyaa nonampiki
namai nompashitapaiyaariri nosheninka
kovityaavaitatsiri, nokovavetapaa eejatzi
nompometapainerimi Pava.
18
Irootakera
nantziri tasorentsipankoki, aritake
numeetukefo noIshI onkuntyu nonkItevu
thatantaiyaari, tetya osheki nonkarataiyeni,
tekatsitya nomaimanevaite janta.
Aripaitera iaayetapaakenari tsikarika
ikaratzi judo poeenchari Asia-ki.
19
IfIIyetukemI pokutsIne juku InkInkIthutu
kotena opaitarika iaakotakenari.
20
Tera
impokaiyatyeeni irirori. Jirikatzimaitaka
pokaintsiri jaka apatoventzitakanari,
intsityaa inkantemiita tzimatsirika
IuukotujuuntukenufI juntu nokenukuushI
tzitakari.
21
Aama iro ikantakotanari
nokantaiyakeri japatoventantanari,
chapinkipaite, nokantakeri: Iroora
jiyakoventantaitanari iroaaka tema
nokempIsuntuutzIfo IfuuuyetuI kumuyetu
tsiri.'"
22
Temu pInkuthufI FeIIx jIyotukopefo
tzitarira ipaiyeetziri Avotsiveri,
JANTAYETAKERI24
238
*25.6: Kantakotachari jaka tera osamaniperote, irojatzira ikantakoyeetzitari 8 terika 10 kitaite
isaikavaitapaintzi.
irootakera jovashaantantanakarori,
ikantanakeri: Aririka impokake jevari
Lisias, ari inkamantaperotapaakenaro
iroka.
23
Ipoa ikantakeri ijevare
ovayiriite: Eekefofu puumuventutyee
yaari Pablo, pishinetzimaityaari
IfufeetyuufI IfuuputzIyune Impuntuvu
kyaariri kovityiimotariri.
24
Okanta pashine kitaite, aritakera
piyaara Flix, itsipatakaro iina Drusila,
judo onatzi iroori. Ikuntu IkuImukuuntu
pairi Pablo inkemavakeri iriaaventeneri
tsika okantakota javentaashiretantaariri
Jesucristo.
25
Iro kantacha Pablo
jetunukufo IuuventunukenefI tumputzI
kashiretaantsi, aakoshiretaantsi,
irovasankitaantayeetai apaata. Ari
itharovanakeri Flix, ikantanakeri:
Aritapaake, piyaatai! Ari napiitairo
nonkuImukuuntuImI upuutu nosuIkushI
vaityaarika.
26
Tema joyaaventavetatya
Flix impinaterimi Pablo, onkantya
irovashaantakaantantaiyaariri. Irootake
japiipiitantavetakariri ikaimakaantziri
inkinkithavaitakairi.
27
Avisakera okaratzi
apite osarentsi. Ari okaratapaakeri
ipinkatharitzi Flix. IkovutzIIfu IfuuputzI
yapiintyaari judo-payeeni, jushItukotu
kaantanakeri Pablo. AfIfu jImpoyuutupuu
riri pashine pinkathari paitachari Porcio
Festo.
Ikovake Pablo iriitajaantake
amenakoterine Csar
25
1
Aritake ipairyeetakeri Festo
impinkathariventante. Iro
avisanake mava kitaite jatake
Jerusaln-ki ipoaanakaro Cesarea-ki.
2
itsipayetakari iriiperoriite judo-payeeni,
ikamantakotavakeri Pablo.
3
Ikovukotu
keri irotyaantairi Pablo Jerusaln-ki.
IkInkIshIfetuIyukunI IfIfofIIte Ifovukuun
teri niyankithakineki avotsi.
4
Ari
ikantanake Festo: AfItuke jushItukoyee
takeri Pablo janta Cesarea-ki, IfootzImu
take niyaatai janta.
5
IntsItyuu IfoyuutuI
yanakenani pijevarite, tzimatsirika
ikenakaashitane irika shirampari, ari
piyakoventeriri janta.
6
Tera osamaniperote isaikavaitapainte
Festo janta Jerusaln-ki, piyaa Cesarea-ki.
Okanta okitaitamanake, ithointapaa
isaikamentoki ipinkathariventantzira,
ikaimakaantakeri Pablo.
* 7
Ikanta
ikyaapaake Pablo, ari ipokaiyapaakeni
judo-payeeni poaayetainchari
Jerusaln-ki, ikantakovaitapaakeri osheki
kaariperori, okuntuvetu te IfIuuyeve
tyaaro omaperotatyaarika okaratzi
ikantakoyetziriri.
8
IfIImu PubIo uuventu
kotanaka irirori, ikantake: Tekatsi
kaariperori nantake naaka, te nompIyu
thatyaaro Ikantakaantaitakeneriri
nosheninkapayeeni, te novaariperotero
tasorentsipanko, te nonkaviyavaiteri
eejatzi Csar ijevajanorera Roma-satzi.
9
Iro kantacha pinkathari Festo ikovatziira
iraapatziyapiintyaari judo-payeeni,
josampitanakeri Pablo: Pikovi piyaate
Jerusaln-ki, namenakotantyaamiri
janta?
10
Ikantanake Pablo: Iroora
tampatzikatatsi nosaike naaka jaka
pamenakotena, tema eerokatake jovake
Csar ijevajanore Roma-satzi. Aritake
piyotaiyakeni tekatsi kaariperori
nantzimoyeteriri nosheninkapayeeni
judo.
11
OntzImutyeefIkumI nokenukuu
shiperotane, ufItutsImI Ifovumuuyeete
nami. Ifoomu tekutsIfu nonkenukuushItu
kya, te aritzi potyaantena janta. Nokovu
tziira iriitajaantake pinkathari Csar
amenakotenane.
12
Ipou Festo IkInkIthu
vaitakaakeri ikarataiyini ipinkatharitzi.
JANTAYETAKERI24,25
239
*25.13: Irika Agripa, ipaitaitziri eejatzi Herodes.
Ari ikantanakeri: PIkovutzIIfu Ifumenu
kotemi Csar, arira piyaateri janta.
Jaayeetanakeri Pablo pinkathariki Agripa
13
Ipoa pinkathari Agripa itsipatakaro
iina Berenice pokaiyakeni Cesarea-ki,
irovethatyaari Festo.
* 14
Ikuntu IsuIkuvuI
tapaintzira janta, ikinkithavaitakaakeri
Festo ikantakotara Pablo, ikantakeri:
Tzimatsi jaka aparoni shirampari
jookunuIfI pInkuthufI FeIIx jushItukoyee
takeri.
15
Tema niyaatakera chapinkipaite
Jerusaln-ki, osheki ikantakovaitavakeriri
Ijevufe ompefutusofentsItuufIIte ItsIpuye
takari antarikonaite, ikovakotakena
novakaanteri.
16
Ari nokantanakeri naaka:
Jiroka nametaiyarini naakaite
Roma-satzi: Ontzimatye irapatotaiyaani
ikaratzi maimanetavakaachari, onkantya
iriaaventakotantyaari iyakoventaari.
Omaperorika otzimi ikenakaashitane,
aritake onkantake irovayeeteri.
17
Ifootu
kera nomatakeri ipokaiyakera iriroriite,
te noshenkaapaake, jutukenu nosuIku
mentoki, nokuImukuuntukefI shIfumpu
rika.
18
Iro kantamaitacha okaratzi
IkuntuyevetupuukufI Iyukoventuvetuku
riri, te noeero onkantaperotya okaratzi
nokinkishiretakovetakariri.
19
Intaani
IuuventushIyetukufo IkempIsuntushIvuI
yetari, iaaventakeri eejatzi ipaiyeetziri
Jess jovamaayeetakeri, iriitakeya
ikantziri Pablo eeniro jai.
20
Temaita
niyotero naaka tsika nonkantero iroka,
nosampitakeri Pablo ikovirika iriyaate
Jerusaln-kI onkuntyu Ifumenukoyeetun
tyaariri janta.
21
Iriima Pablo ikovake
iriitajaantake amenakoterine Csar
Augusto avinkatharijanorite Roma-ki.
Ifootukefu nokuntuntukufI IfushItukoyee
tavakeri irojatzi notyaantantakyaariri.
22
Ipoa Agripa, ikantanakeri Festo:
Nokovira nonkemeri naaka irika
shirampari. Ari ikantzi Festo: Aritake
pinkemajaantakeri onkitaitamanake.
23
Okanta okitaitamanake, ikyaake janta
Agripa itsipatakaro Berenice ovaneenka
ikantayetaka. Itsipayetakari eejatzi ijevare
ovayiriite, Ipou IfIIpefofIIte utzIfI suIkuye
tatsiri janta. Ikantakaantake Festo
iramayeeteri Pablo.
24
Ari iaavaitanakeri
Festo, ikantzi: Pinkathari Agripa,
aapinkathataariite ikaratzi apatotainchari
jaka, jirikatake irika shirampari. Osheki
jiyakoventavaitakeri judo-payeeni janta
Jerusaln-ki eejatzi jaka Cesarea-ki.
IchechefuutupIIntuIyInI IkovI Ifovumuuyee
teri.
25
Noaamaitakaro naaka tekatsi
InkenukuushItyu IfIku Ifovumuuyeetuntyuu
riri. Iro kantamaitachari, iriitajaantakera
kovaintsiri iramenakoteri Augusto, iroora
okovantataitakari notyaanteri janta.
26
Iro
kantacha tera noaatye naaka ompaitya
nosankinateneriri pinkatharijanori tsika
ikantakota irika, Ifootuke numukuuntuntu
kariri pieeyerine eerokaite, eefokutujuun
takera pinkathari Agripa namakeneri,
onkuntyu ufIfIku pInkufutefo posumpImIn
thateri, tzimataikera nosankinateri.
27
Tema te onkameethatzimotena naaka
notyaante aparoni ashitakotaari, eerorika
otzimajaantzi tsika osankinatakotya
okaratzi ikenakaashitakari.
Iaaventakota Pablo Agripa-ki
26
1
Ipoa Agripa ikantanakeri
Pablo: Kantatsi piaavaite
eeroka. Ari itzinaavakotanaka Pablo,
aavaitanake, ikantzi:
2
Pinkathar
Agripa, ovanaa nokimoshiretake
nonkinkithavaitakaimi iroaaka, nokovi
nouuventefo okufutzI IkuntukovuIyetu
kenari judo-payeeni.
3
Temu pIyopefo
tzIfo eefoku okufutzI jumeyetufI ushenIn
kapayeeni judo. Irootakera nokovantari
pinkempisantavakena nonkantemiri.
JANTAYETAKERI25,26
240
Iraaantare Pablo tekera
inkempisantanakeeta
4
Jiyotaiyinira nosheninkapayeeni
judo tsIku nokuntu eenIfo nevunkufItu
paake, nosaikimoyetantakariri janta
Jerusaln-ki,
5
naakatapiintakera
monkaravaitaneri Fariseo, te nompIyu
thanetyaaro Ikantakaantaitane. Inkovuye
terikami, kantatsira inkinkithatakotena.
6
Irootajaantakera nosaikantari iroaaka
jaka, tema noaaventakitziiro okaratzi
ishinetakeneriri Pava pairani avaisatziite,
tsika otzimi oyaakoneentaiyakarini
aakaite.
7
Pinkathar Agripa, irojatzira
noyaakoneentzitakari naaka, irootake
IkuntukoyetukenufI Ifouuku ushenInku
payeeni. Irojatzira joyaakoneentzitakari
muufonI ushenInkuIte ItzImI IchufIneye
taari 12 itomiiteni Israel-ni. Irootake
iaashintsiventashivaitapiintayetakari
juntuvuItuInefI Puvu onkuntyu IfIuuntu
yetaiyaarori.
8
OpuItumu kuufI pIkempI
santantayeta eerokaite jovaiirira Pava
kamavetainchari?
Ipatzimaminthavetakari Pablo
kempisantzinkariite
9
Nomatzitavetakarora naaka pairani
noaashintsivaitashitaka, nokInkIshIfe
vaivetaka nantayetemi osheki tsika
ompuItyu onkuntyu nomuImunetuntyuu
riri ikaratzi pairyaanairiri Jess
Nazaret-satzi.
10
Irootakera nantakeri
Jerusaln-ki. Ishinetakenaro ijevare
omperatasorentsitaari, oshekI nushItuko
takaantakeri irikaite itasorentsitakaitairi.
Ikanta noaayetziri jovamaayeetziri
onimotana.
11
TzImutsI oshekI novusunkI
tuuyevetukufI onkuntyu Ifovushuuntun
tyaarori ikempisantzi. AfI nokuntupIIntu
yetakeriri tsika japatotapiintaita. Osheki
nokisaneentakitakeri irikaite, noputzImu
minthavaitakeri, ari nomatzitakari
saikayetatsiri pashineki nampitsi.
Japiitziro Pablo ikinkithatakota
ikempisantantaari
(Hch. 9.1-19; 22.6-16)
12
Iroora niyaatantakari nampitsiki
Damasco, jotyaantakenara ijevare
omperatasorentsitaariite.
13
Iro kantacha
niyankithakineki avotsi, joveraaka
tumputzIku oofyuutsIfI nouuke oofentu
nainchari inkiteki, junuunukefI IshIpukI
ryaane ooryaa, joorentakotapaakena
nokatziyaka naaka, eejatzi ikaratzi
tsipatakanari.
14
Notyeeyanakeni
maaroiteni kipatsiki. Nokematzi
iaanayeetanakena noaaneki
hebreo-thatatsiri, ikantana: Saulo!
Saulo! OpuItumu pIputzImumInthutuntu
nari? Eerokatakera ovasankitaavaitacha
apaniro, okempIvuItukufo pImputzImIn
thatatyeeyaaromi thoyempithovari.
15
Ipoa nakanakeri naaka: Niinkama
eeroka Pinkathari? Ari jakanakena
Novinkatharite: Naakatakera Jess, itzimi
pipatzimaminthatakeri.
16
Pintzinaye!
Ifoofu nouukuntumIfI Ifouuku puntuvuI
tantanakyaanari. AfI onkuntyu pInkInkI
thatantanakyaarori okaratzi piaakeri
iroaaka, onkarate pieeri eejatzi apaata
nantakaimiri.
17
Aritakera pieero
nontsiparyaakoventaimi pisheninkaki,
eejatzira janta kaari pisheninkata tsika
notyaantemira iroaaka.
18
OnkempIvuI
taiyaaro pokiryaakaayetairimi. Aritapaake
ikenashivaitaka tsirenikiriki, uu IfunIIye
tai kitainkariki. AfItupuuke IpInkuthufI
ventakeri Satans, uu IfI Puvu pInkuthu
riventairine. AfI onkuntyu nompeyukotun
taiyaariri iyaariperonka, notusofentsItu
kaayetairi aventaashiretaiyaanari naaka.
Tema irootake ishinetayeetakeneriri.'"
Te impiyathavaitanakya Pablo
joaakayeetakerira
19
Pinkathar Agripa, tefu nopIyuthutu
naka joaakayeetakenarora inkiteki,
JANTAYETAKERI26
241
20
aa netanakaro nokinkithatakaanakeri
Damasco-satzi, Jerusaln-satzi, ipoa
maaroiteni nampiyetarori Judea-ki
eejatzi ikaratzi kaari asheninkata,
nokantayetziri: Pimpiyashiyetairi Pava,
puntuyetuIfo ouukuntefone povushuun
tairo piyaariperonka.
21
Irootakera
kantakaantzirori, joirikakaantavetakanari
nosheninkapayeeni tasorentsipankoki,
ikovavetaiyakani irovena.
22
Iro kantacha
jIneshInonkutukunu Puvu eekefo nIyuutu
kaatziiro noaaventziri iroaaka.
Noaaventaineri maaroiteni, iriiperorite
ipoa kaari iriiperoyetatsine. Okaratzira
nokinkithatapiintake, tera notekapaintero
okaratzi josankinayetakeri Moiss-ni,
ipoa Kamantaneriite. Temu josunkInutu
koyetakero onkarate avisayetatsineri,
ikantayetakeranki:
23
Ontzimatye inkame
Cristo, Ifo kuntuchu ufIfIku Inkumuvetu
kya iri etakaantyaarone iraagai eejatzi.
Ari onkantya iriaaventantayeetyaaniriri
avisakotaantsi asheninkapayeeni, ipoa
iriaaventayeetaineri eejatzi kaari
asheninkata.
Ikovi Pablo inkempisantakairi Agripa
24
Ikantayetakerora Pablo iroka, IkuImu
nake Festo: Pablo, pishinkiventatya!
OkuntukuumI puukoventukufo pIuunu
vaitzi.
25
Ari jakanakeri Pablo:
Pinkathar Festo. Te noshinkiventya,
okaratzi nokantayetakeri omaperotatya.
26
Jiyotakoperotzirori pinkathari Agripa
iroka, irootake nokantantayetakarori
irokapayeeni. Niyotzi naaka jiyotakotziro
maaroni, tera omanakoyetya iroka.
27
Pinkathar Agripa, temu pInkempIsun
tero okaratzi josankinayetzitakari
Kamantaneriite? NIyotzI nuuku pIkempI
santziro.
28
Ari jakanakeri Agripa:
Piaamatsitakema pikantakena
kapicheeni ari pinkempisantakaakena,
nokempitantaiyaariri Cristo-veriite?'"
29
Ikantzi Pablo: Okantavetaka
kapicheeni nokantakemiri, terika,
oshekirika nokantakemiri, onkamintha iri
Pava kantakaiyaarone, tera intaani
eeroka pinkathar, aa eejatzi maaroiteni
pikaratzi pikemaiyakenani iroaaka,
pinkempitakotaiyaanaro nokantakara
naaka, onkuntuvetyu eefo joosoyeetuntu
miro ashirothaka.
30
Ipoa ikatziyanaka pinkathari Agripa
itsipatakaro Berenice, eejutzI IkempItunu
kari pashine pinkathari Festo,
Ipouunuku muufoItenI IkufutzI thoIntuIn
chari,
31
jataiyanakeni jantyaatziini
ikinkithavaitakotziro iroka. Ikuntuntuvu
kaiyani: Eeromi jashitakovaitaajatzirimi
irika shirampari, tekatsi inkenakaashitya
onkantya irovamaayeetantyaariri.
32
Ipoa Agripa ikantanakeri Festo:
Aritakemi apakagairimi irika shirampari,
eefomI IkovujuuntukemI IfIfofI Ifumenu
koteri Csar avinkatharijanorite
Roma-ki.
Jotyaantaitakeri Pablo Roma-ki
27
1
Ikanta ikovaiyakeni irotyaanteri
Pablo janta Italia-ki, IntsIputuItu
keri pashinepayeeni ashitakotaari, arira
niyaatzitanakyaari eejatzi naaka.
Jovayeetakeri paitachari Julio jevatziriri
irovayiriite pinkatharijanori Augusto,
iriitakera aanakerine.
2
AfIfu notetukotu
nakari Adramitio-satzi niyaatero Asia-ki.
Nokaratanakeri Aristarco Tesalnica-satzi
saikatsiri Macedonia-ki.
3
Okuntu okItuItu
manake areetakana Sidn-ki, ufI jufIpefo
tapaakari Julio irika Pablo, ishinetakeri
irareetapaintyaari iraapatziyanepayeeni
impantavakyaariri kovityiimotariri.
4
Ipoa navisanakera Sidn-ki, ari
omonthaakotakanari tampyaa, te onkante
namaatakote, iro nokenakotantanakari
othampishiki Chipre.
5
NuuthukIfyuunu
kero inkaare irojatzi janta Cilicia-ki ipoa
Panlia-ki. Ari nareetakari Mira-ki,
nampitsi saikatsiri janta Licia-ki.
6
Ari
JANTAYETAKERI26,27
242
*27.9: Kantakotachari jaka kyaarontsitzimatapai, irojatzira ikantakoyeetziri
ikaratapiintakero itzivaitaiyani.
jieetapaake pashine notetantanaiyaari
poaachari Alejandra-ki iyaatero
Italia-ki, ari jotetaiyakenari jevari.
7
OshekI kItuIte numutsInkukotu numuutu
kotzi. Osheki nopomerentsivaitaka
nareetantakari Gnido-ki. Eenirora
omonthaakotatyaana tampyaa, nomon
tyaakotanaka Salmn-ki, noshInumpItu
nakero othampishi Creta.
8
Osheki
opomerentsitaka namaatakotzi, irojatzi
nareetantakari nampitsi ikantaitziro
Avochaaki okarikitapai nampitsi Lasea.
9
Avisake osheki kitaite namaatakotake,
aritake kyaarontsitzimatapai, koveenkutu
nake namaatakote. Ifootuke Ikuntuntunu
kari Pablo:
* 10
Pinkempisantaiyavakena,
kempItuku ukoveenkutukotutzI umuutu
kote, ufItuke umpeyukefo umuutukomen
totsi, eejatzira povaakaropayeeni, aritake
ankamakaarantayetake eejatzi.
11
Iro
kuntuchu Ijevufe ovuyIfIIte te InkempI
santeri Pablo, iri ikempisantake ashitarori
amaatakomentotsi ipoa antakotzirori.
12
Tera onkameethatatye irovavisairo
kyaarontsi tsika jaatakovetaka, IkovuIyu
keni iriyaaneentaiyeni Fenice-ki
saikitachari janta Creta-ki, ari onkantya
eero oaashirenkantari tampyaa
kenayetatsiri kirinka eejatzi katonko.
AfIfu IkovuIyukenI IfovuvIsuIfo kyuufon
tsi.
Itampyaatakotzi inkaareki
13
Ikinkishiretaiyani ari onkantake
iramaatakote tema ovakera etapaakaro
otampyaatzi kapicheeni. AfI numuutuko
taiyanakeni othapyaaki Creta.
14
Iro
osamanitake kapicheeni antarotapaake
tampyaa, ipaitapiintaiyirini iriroriite
Euroclidn," ookuntupuukufo umuutuko
mentotsi,
15
onoshikakotanakena. Te irie
tsika inkantanairo iramaatakomento,
ishinetakero onoshikakotena tampyaa.
16
Osheki nopomerentsitakaro pitotsi
thatainchari amaatakomentotsiki.
Nokenakotanakera othampishi paitachari
Clauda te ontampyaaperote janta.
17
Ari
noteyetukefofI pItotsIku juntu umuutuko
mentotsiki. Tema itharovakaatyaaro
notzitakotya impanemashiki eentatzira
inkaare ipaiyeetziro Sirte," joosoyeetu
kero onampinaki amaatakomentotsi eero
okotaanta. IshInetunukefo onoshIkukovuI
tena tampyaa.
18
Ikanta okitaitamanake,
eekero oshintsitatzi otampyaatzi, ari
jetanakaro joviinkakaantanake
irovaakaro.
19
Okanta pashine kitaite,
joviinkayetanakero eejatzi okaratzi
ashitajaantari amaatakomentotsi.
20
OshekI kItuIte uvIsuIntsIfI te nouuye
tairi ooryaa eejatzi impokiro. Iniroitera
notampyaatakote te niyotaiyeni aririka
navisakoyetai.
21
Tema avisakera osheki kitaite te
novaiyaani, ikantanake Pablo: PInkem
pisantavakena, okameethaveta arimi
pinkempisantakenami irojatzi asaikakemi
Creta-ki. Eeromi aaayetziro okaratzi
ovaariperoyetakairi.
22
Iro kantamaitacha
iroaaka, eero okantzimoneentami, tema
eero pikamakaantavaitzi aparoni,
onkuntuvetukyu ompeyu Ifoku umuutuko
mentotsi.
23
Inkaaranki tsireni, noaake
maninkari, irotyaantane Pava Ashitanari,
nantavaitziniri,
24
ikantakena: Pablo, eero
pitharovi, tema ontzimatye pareetya
irieemi Csar pinkatharijanori Roma-ki.
IfIneshInonkutemI Puvu eefoku puvIsuko
takaantayetaiyaariri pikaratakerira jaka
amaatakomentotsiki.
25
Ari ikantakenari.
Ifootukefu pInthufomentushIfetuntuye
tyaari, tema naventaashiretakari naaka
Pava, niyotake aritake omatataikya
okaratzi ikamantakenari maninkari.
26
Iro
JANTAYETAKERI27
243
*27.28: Kantakotachari jaka te osaankanaaperote, irojatzira ikantayeetziri pairani 20
ashempavako, ikantaitziro iroaaka 36 metro. Kantakotachari eejatzi kapicheeni
osaankanaatapai, irojatzira ikantayeetziri pairani 15 ashempavako, ikantaitziro iroaaka 27
metro. *27.34: Kantakotachari jaka tekatsi kamakaantatsine aparoni, iroora oshiyarori
ikantaitzi eejatzi eero opeyakaantavaita aparoni kishitsi. *27.40: Kantakotachari jaka
itzinaakoyetanairo inirote manthakintsi, irootakera ookantari tampyaa inkene irishiyakoyete
otetantayetarori amaatakomentotsi.
kantacha ontzimatye omposakotya
aparoniki othampishi.
27
Okanta aparoni tsireni, aritake
avisanake 14 kitaite, areetakana
inkaareki Adritico onoshikakovaitakena
tampyaa. Niyankiityaake tsireni, ari
IkuImuIyunukenI untukotzIfofI uumutuko
mentotsi ikinkishiretaiyani iro nareetaiya
kipatsiki.
28
Ari jimonkarataiyakero tsika
overaa osaankanaatzi, iaatziiro te
osaankanaaperote, ipoa japiitakero
eejatzi, IuutzI kupIcheenI osuunkunuutu
pai.
* 29
Itharovaiyini nomposakotya,
joviinkake 4 uyeentefone umuutukomen
totsi opoopaki, ari iaaaataiyanakeni
onkitaitetantyaari thaankiperoini.
30
Iro
kuntuchu IkufutzI untukotzIfofI IkInkIshI
retaiyakani irishiye, Ifotetuntunukyuu
romi pitotsi thatayetainchari, jumumenu
tanakaro iroviinkaiyeroni ayeenterone
othovaki amaatakomentotsi.
31
Iro
kantacha Pablo ikamantakeri jevari,
ipoa irovayirite, ikantakeri: Aririka
irishiyayetake irikaite, eefofu puvIsukoye
tai eerokaite.
32
Ari itotakotanakerori
ovayiriite pitotsi, jovamaatakero.
33
Irootaintsi onkitaitzimate, Ikuntun
take Pablo: Aritake avisake 14 kitaite
oyaaventa ompaitya avisatsine, te
povayetaiya eerokaite.
34
Okovaperotatya
Ifouuku poyu onkuntyu puuuntuye
tyaari, tema tekatsi kamakaantatsine
aparoni.
* 35
Ikantakera Pablo, juyImotu
keri tanta, ipaasoonketakeri Pava.
Ipetoryaakero, ovanaka.
36
Ipoa
jiminthataiyanakani maaroni, ovuIyunu
kani eejatzi.
37
Jiroka nokarataiyini
notetaiyani 276 atziri.
38
Aritakera
ithonkakero jovaiyakani, jovIInkukoyetu
nake ovaritentsi onthomakaneentantyaari
tenari.
Otsitsiyake
39
Okanta okitaitamanake, irikaite
antakotzirori, okompitzimotapaakari
kipatsika, iaapaake eejatzi oparaite. Ari
ikovaiyanakeni iraatakotaiyeni janta.
40
Itotakoyetanakero oosotantari
aayeentzirori amaatakomentotsi,
jookanakero, itzinaakoyetanairo iniroite
manthakintsi, jovetsikaiyanairo iyomaro
impoopatantyaari inkene iraatakote
oparaiteki.
* 41
Ifo kuntuchu uyeentukotuI
yapaakani othovaki eentaatzi inkaare, te
onkantanai noshevatakotanai. TunkutuI
nake opoopaki ookantaperotapaakarora
otamakaane inkaare.
42
AfI IkovuIyunu
kenI ovuyIfIIte IfovunukefImI ushItuko
taariite, eero jamaayetanta irishiyayete.
43
Iro kantacha ijevare ovayiriite,
ikovatziira irovavisaakoteri Pablo, te
irishineteri irovamaayeeteri, intaani
ikantayetanakeri: Ikaratzi iyotziro
jamaatzi, iramaateeta kipatsiki.
44
Iriima pashinepayeeni irontarekayetya
inchakotaki inkene iramaayete. Arira
okantari navisakotantaari maaroite.
Isaikake Pablo othapishiki paitachari Malta
28
1
Ikanta navisakoyetaira
maaroiteni, ari niyotaiyake iroka
othampishi opaita Malta.
2
AfI juukumee
thaiyavakena maaroiteni nampiyetarori
janta. Tema oparyaatzi inkane,
katsinkaite okantaka, jovaampatake
paampari, ari ikaimaiyakena.
3
Ari
JANTAYETAKERI27,28
244
*28.4: Irootake ikantakeri, tema iaajaantzi atziriite iri Pava otyaantakeneriri maranke,
irovasankitairi. *28.11: Ipaitaitziri jaka Tsipantsi, iriiyetakera apite itomipayeeni
ivavanetashivaitaitari paitachari Jpiter, Cstor ipoa Plux.
jiyaatanake eejatzi Pablo iraye irirori
tsitsi, iro ipiyavetapaaka irovapairo
itsima, shitovanake maranke, jatsikakeri
irakoki.
4
Ikanta iaayetakeri nampitarori
janta jovikantapaakari, IkuntuvukuIyunu
kani: Irika shirampari ovantzinkari
jinatzi, okantavetaka javisakovetaka
impiinkemi, temaita ishinetaiteri
iraee.
* 5
Ifo kuntuchu PubIo jotekunu
keri maranke paampariki. Tekatsi
avishimoterine.
6
Joyaaventaiyani
ireeniyakairi irojatzi inkamantanakyaari.
Ikanta osamanitakera iaayetakeri tekatsi
avishimoterine, ikantayetanai: Pava
jinatziira irika shirampari.
7
Tzimatsiya janta jevari nampitarori
othampishiki paitachari Publio.
Otzimimotziri okarikiini irovane.
Jaakameethayetakena maaroiteni
jaanakena janta. Muvufu kItuIte nosuIkI
movaitakeri.
8
Ariya nokemakotakeri iriri
Publio ikatsirinkavaitatzi, ishaavaitatya.
Ikyaashitanakeri Pablo. Ikanta iaauutu
koventakeri, jantantakari kapicheeni
irako, apathakero ikantanaka, shIntsItu
nai.
9
Jantakerora iroka, pokayetanake
muufonI muntsIyufIIte IkufutzI numpItu
rori janta othampishiki, jovushInchuuye
takeri.
10
Ari ipashiyetanakairi osheki
tsikarika opaiyetarika. Ikanta notetanaara
niyaatantaiyaari, Ipuyetuvuunu nuuyetu
nairi.
Areetaka Pablo Roma-ki
11
Ikanta nosaikakera mava kashiri janta
othampishiki, ari notetanaari pashineki
amaatakomentotsiki, otzImI ovuvIsuuke
rori eejatzi janta kyaarontsi. Opoaaro
eejatzi iroka amaatakomentotsi janta
Alejandra-ki. Jovetsikayeetakero
othovaki iroshiyakaantaro Tsipantsi
ivavanetashivaitaitari.
* 12
AfI nufeetuIyu
kani janta Siracusa-ki, mava kitaite
nosaikanake janta.
13
Ipoa navisanake
janta irojatzi nareetantakari Regio-ki.
Ikanta okitaitamanake, okamintha
otasonkakotakena tampyaa kenatsiri
katonko, irojatzi nareetantakari
Puteoli-ki pashine kitaite.
14
Ari
noaapaake tsikarika ikaratzi iyekiite,
ikantavakena nosaikavaitanake. Iroora
nosaikimovaitantanakariri onkarate 7
kitaite. Arira nopoaanaari irojatzi
nareetantyaari Roma-ki.
15
Ikanta
ikemakotaiyakena iyekiite nampitarori
Roma-ki, jomonthaavakana avotsiki
IpuIyeetzIfo ApIo" tsIku jIyompufIvuItuI
tapiinta. Okanta janta ipaiyeetziro
Mavapankori, ari joyaaventakanari
pashine. Ikanta Pablo iaayetapaakerira
iyekiite, ipaasoonketanakeri Pava,
tharomentashire ikantanaka.
16
Arira
nareetapaaka Roma-ki. Ikanta ijevare
ovuyIfIIte jovuvIsuupuukenefI ushItuko
taariite pashine jevari. Iriima Pablo
ishinetakeri isaikavaitapaake tsikarika
ikoviro, upufonI ovuyIfI uumuventukotu
riri.
Ikinkithatakaantzi Pablo janta Roma-ki
17
Ikanta avisanakera mava kitaite
nareetapaakara, japatotapaakeri Pablo
iriiperoriite judo-payeeni nampitarori
Roma-ki. Ikantakeri: Iyekiite, puIfunI
tuke juukuuntuvuItukenu ushenInkupu
yeeni janta Jerusaln-ki, Ipou jovuvIsuu
kaantakena ijevareki Roma-satziite.
Irootake jantayetakeri, okantavetaka
tekatsi nantzimoyevetyaariri, te
nomaimanevetyaaro okaratzi jameyetari
pairani avaisatziite.
18
JosumpIsumpIvetu
kari ijevariite Roma-satzi janta, tera
JANTAYETAKERI28
245
iriaashitya nonkenakaashityaari
onkantya irovamaantantyaanari, Ikovuve
taka irapakaakaantainami.
19
Iro kantacha
asheninkapayeeni judo te inkovaiyeni,
ontzimatye nonkovakoteri iriitajaantake
amenakotenaneri Csar, okantavetaka
tekutsI nIyukoventuyete nuuku ushenInku
payeeni.
20
Irootakera napatotantamiri
iroaaka eerokaite nonkamantayetemiro.
NouuventukotupIIntuIfIfu ItzImI oyuuko
neentayetari maaroiteni Israel-mirinkaite,
Ifootukefu pIuuntukunufI juku joosoye
tantanaro ashirotha.
21
AfI IkuntuIyunu
keni iriroriite: Tera noe naakaite
irosankinatakotaitemi poaachaneri
Judea-ki. Tekatsi nonkemakotemiri
eejatzi jareeyetara asheninkapayeeni
jaka.
22
Intaani nokemakoventakeri
IuuventukoyeetukefI kempIsuntushIvuI
taachari. Nokovaiyini nonkememi tsika
pikantzi eeroka.
23
Ikinkishiretaiyakani irapatotya
pashine kitaite. AfIfu juputoventuIyuku
rini osheki atziri jimaapiintzira Pablo.
Iaaventakeneri tsika ikanta Pava
ipinkathariventantai, joaakayetakeri
tsika josankinatakoyeetzitakari Jess,
jetanakaro irosankinareki Moiss-ni
IfojutzI IfosunkInuyetunekI Kumuntune
riite. Temu jetunukufofu okItuItyuumu
nake irojatzira sheeteeni.
24
Tzimatsira
tsika ikaratzi kempisantavakeriri, iriima
pashinepayeeni temacheeni.
25
Tera
iraapatziyavakaatyeeyaani, aparopayeeni
jiyaatayetanai. Joveraantavaari Pablo
ikantavairi: Jirokara ikantzitaitakariri
pairani pivaisatziite, iaavaitakaakeri
Tasorentsinkantsi Kamantaneri Isaas-ni,
ikantakeri:
26
Piyaate, pinkanteri irika atziriite:
Pinkemaiyavetakya, eeromaita
pikemathataiyavakero.
Pamenaiyavetya, eefomuItu pIuguI
yironi.
27
Tema kisoshire ikantaiyakani
irikaite.
Matayempi jinaiyake.
Mavityaaki jinaiyake eejatzi.
Irootake kaari iaantaiyaroni.
Kaari ikemantaiyani,
Kaari ipampithashiretantaiyani,
Tera inkempisantaiyeni, eefo novuvI
saakotairi.
28
Piyotaiyeroni eerokaite iroka, aritakera
IfovuvIsuukoyetuIfI Puvu kuufI ushenIn
kata. Aritake inkempisantayetai
iriroriite.
29
Ikantakerora Pablo iroka
aantsi, jataiyanakeni judo-payeeni,
osheki iaanaminthatavakaanaka.
30
Arira isaikapairi Pablo okaratzi apite
osarentsi. AfI juukumeethuyetupIIntuke
riri ikaratzi areetayetariri.
31
AfI Iuuven
tapiintakerori ipinkathariventantai Pava,
jIyotuuntupIIntukotuIfI eejutzI AvInkuthu
rite Jesucristo. TekutsIfu ouushIfenku
vaiterine.
JANTAYETAKERI28
246
Ovethataantsi
1
1
Naaka Pablo osankinatzimirori,
iromperatane Jesucristo nonatzi,
tema iriitake kaimashiretakenari
notyaantajanorite, irijatzi pairyaakena
nonkamantantero Kameethari aantsi
aaventakotziriri Pava.
2
Iroka
KumeethufI NuuntsI Ifoofu IshInetuuntu
keri Pava, otzimi jiaaventakeri pairani
kamantantaneriite Osankinatasorentsiki,
3
tsika ikantakota Itomi, Avinkatharite
Jesucristo, itzimi kempitapaakari
eenchaaniki itzimakera icharinetavakari
David-ni.
4
Ikanta jaagairanki, aripaitera
joaakantakari Itomi Pava jinatzi
otzimimotziri ishintsinka, tusofentsIshI
reri jinatzi.
5
Ikamintha Cristo okanta
ikaminthaantaanari Pava. IfI puIfyuuke
nari notyaantajanoritai, nonkumuntuye
tairi pashinesatzi atziri kaari asheninkata,
inkempisantayetaita iriroriite.
6
Eejatzira
eerokaite Roma-satzi ari akaratzitaka
ikaimashiretai Jesucristo.
7
IkuImushIfeye
taimi pintasorentsishiretai pikaratzi
pinampitaro Roma-ki. Iretakotane Pava
pinayetzi. OnkumInthu IneshInonkuvuI
taimi Ashitairi Pava, eejutzI InkempItu
yemi Avinkatharite Jesucristo, pIuuye
tero kameetha pisaikayete.
Ikovi Pablo irareetyaari Roma-satziite
8
Jiroka netavakyaari nonkante:
Nopaasoonketziri Pava, okantakaantziro
okaratzi jantziri Jesucristo. Nopuusoonke
takoventzimi eerokaite, tema ithonka
ikemakoyeetakemi tsikarikapayeeni tsika
pikantayetanaa pikempisantayetai.
9
Ari
nokantapiintanaatya noaauutukoven
tzimi. Iriira Pava iyotatsi, itzimi
nantavaishintsitaineri noaaventanairo
KumeethufI NuuntsI tsIku jIuuventuko
tara Itomi.
10
Aririka noaaaateri,
nokovakotziri ishinetainaata niyaate
pisaikaiyini eerokaite, iroorika
inkovakaakenari naaka.
11
Temu nokovu
tziitataike noaayetemi. Nokovi
nonkaminthaashireyetemi onkantya
paavyaashireyetantyaari.
12
Ari onkantya
nontharomentakaantyaamiri eeroka,
piaakenarika naaka tsika nokanta
naventaashiretari Cristo. AfI pInthufo
mentakaiyaanari naaka, noaakemiri
eejutzI eefokuIte tsIku pIkuntu puventuu
shiretari.
13
Iyekiite, nokovi piyotaiyeni iro
nokInkIshIfetupIIntuku nIyuute pIsuIkuI
yInI eefokuIte onkuntyu nouuntuyetyuu
miri povapyaayetaiya, nokempitaakerira
pashinesatziite atziri. Iro kantacha,
osheki otzitzikapiintakenari.
14
Iro
kantacha ontzimatye niyaatashiyetairi
Griego-thataintsiri, kaari
griego-thatatsine, iyovaiyetanaatsiri,
eejatzi kaari iyovaiyetatsine.
15
Ifootu
kera, nokovantari noaaventairo eejatzi
Kameethari aantsi janta pinampiyetaro
eerokaite Roma-satziite.
IROSANKINARE PABLO JOTYAANTZINIRI
ROMA-SATZIITE
247
Itasorenka Pava ovavisaakotantatsi
16
Tema te nompashiventakonetyaaro
naaka noaaventero Kameethari aantsi.
Tema iro oshiyajaantakarori iroomi
itasorenka Pava, Ifo ovuvIsuukoshIfeye
tairine maaroni kempisantayetaatsine.
Nokempitaakerora naakaite
no-judo-yetzi, naakatake etanakaro
nokempisantanake, Ipou jImpoIyetu
paake griego-thataintsiri.
17
Tema iro
Kameethari aantsi kamantakotziriri
Pava tsika ikanta itampatzikashiretakairi
atziriite. Arira ikantakaanta irirori
iraventaashireyeetanakyaaririka. Tema
irootake josankinayeetantakarori,
kantatsiri:
TumputzIkushIfe IfInuutyee uventuu
shireri, ufI IfIeefo IfuuuntuI
yaaro.
Kaariperoshireriite inatzi atziriite
18
IfIImu utzIfIIte kuufI tumputzIkushIfe
yetatsine, thainkatasorentsitatsiri,
ikisaneentaperotaitakeri Pava, jouukun
tataikero iyatsimanka janta inkiteki.
Tema irikaite kaariperoshiretapiintatsiri,
kempitavaitaka irotzikayetatyeeromi
kyaaryoori eero jiyotakoyeetantarori.
19
Tema jiyotakovetari iriroriite Pava. Iri
Pava kantakaarori jiyotakovetantakariri.
20
Tema ovakera jetanakaro Pava
jovetsikakero kipatsi, ari iriyotemi
atziriite tzimatsi Pava, jiaayetakerora
irovetsikane. AfI onkuntyu InkInkIshIfe
tantyaarimi otzimimotziri Pava
ishintsinka, kaaaneri jinatzi irirori.
Tekatsira otekaaanetachane iroaaka,
inkantayevetaiya: Tera niyotero.
21
Aa
jiyotakovetaiyarini Pava, temaita
iaapinkathatapiintairi, te Impuusoonke
tapiintairi eejatzi. IntuunI IpumpIthushIfe
tukotupIIntushIvuItunukufo kuufIpefotu
tsiri, irojatzi kaari ikinkishiretantanaa
kameetha.
22
Ikantayevetaiyani:
Iyotaneri nonatzi, iro kantacha aa
masontzishireri jinayetanai.
23
Iro
opouuntufI jovushuuntzIfo IuupInkuthu
vetari Pava, itzimi kaaanetatsiri. Ari
jetayetanakaro iaapinkathayetziro
ovetsikaantsi iroshiyakaaro atziri, tsimeri,
piratsi, eejatzi ikaratzi kamathayetatsiri
kipatsiki.
24
Irootakera ishinetantakariri Pava
irikaite ayimaneenteri iyaariperonka.
Irootake jantantapiintakarori okaratzi
impashiventaventyaarimi.
25
Jovashaantaminthatashitana-karo
ikempisantavaantetziri Pava otzimi
kyaaryootatsiri, IntuunI IkempIsuntuyetu
nakero thaiyaantsi. JIuupInkuthuyetunu
kero jovetsikayeetziri, oshiyavaitakaro
iroomi omperatyaarinemi. Temaita
IuupInkuthutunuIfI Puvu ItzImI ovetsIku
yetakerori maaroiteni iroka, tsika itzimi
aaapinkathatapiintziri aakaite. Ari
onkantyaari.
26
Irootakera ishinetantakariri Pava
irikaite ayimaneenteri inevetashivaitane.
Irootake jantapiintantakarori okaratzi
impashiventaventyaarimi. Ari etanakarori
tsIkufIku okufutzI tsInuneete opuuntushI
vaitantayeta.
27
Ari ikempiyetanakari
eejatzi tsikarika ikaratzi shirampariite,
ipaantashivaitantanaka, Ifo InevekIpefo
yetuku ImpuuntuvukuIyu IshIfumpufInku
kiini, juntuyetunukefo ImpushIventuven
tyaarimi. IfIjutzImuItuku ovusunkItuuvuI
tuInchu okuntukuuntzIfo IkenukuushIvuI
takari.
28
Iro opoaantari ishinetayetziri Pava
IfIkuIte uyImuneentuvuIyetefI IyuufIpe
ronka, iroora jantantayetakarori kaari
aritatsine. Temu te InkInkIshIfetukotu
piintanairi Pava.
29
Ifo juntupIIntuyetu
nake kaari tampatzikatatsine, ImuyempI
vaitzi, ipaantavaitanta, jInevepefokIvuI
yetari kireeki, juntuyetzIfo kumuufoyetu
tsiri, jinevetantakovaita, jovuntuvuIye
take, jimaimanetavakaavaiyeta, jumutuvI
ROMA-SATZIITE1
248
tantavaiyetzi, ikaviyantavaiyetzi,
30
IkIshI
matantavaitzi, ithaiyakotavakaavaita,
ikisaneentavaitziri Pava, IkuvIyuvofotun
tavaitzi, ikantakaaperovaita, jIuupefo
vaiyeta, jIyotushIvuIyetufo kuufIpefotu
tsiri, ipiyathavaiyetari ashitariri,
31
imasontzishirevaiyetake, te IfImonkufu
vainetzi, te irinethaantaneyete, te
irariperotantayete, te IfIneshInonkutuntu
yete.
32
Jiyovetaiyaroni irikaite okaratzi
ikantakaantakeri Pava, ikantake:
IkufutzI mutuyetukefone Ifoku Inkumu
yetai. Iro kantacha, eekefo juntupIIntu
yetanakitziiro, joiminthatakaayetakari
pashineete irimayetero.
Tampatzika jinatzi Pava aririka
iriyakoventante
2
1
Kempitaka pikantashirevaitaiyini
eeroka, OntzImutye IfovusunkItuu
yeeteri irikaite ikaariperotake. Eero
pikantavaitziro iroka. Tema aririka
piyakoventavaiteri pashine atziri,
eerokatakera iyakoventashivaitaincha.
Tema pantapiintero eeroka kaariperori?
2
Iro kantacha ayotaiyini tampatzikashire
jinatzi Pava aririka iriyakoventante. Iri
ovusunkItuuyetzIfI IkufutzI mutuyetuke
rori iroka.
3
Eerokaite patzirinkakiini,
pikantapiintaiyinira, Ontzimatye
IfovusunkItuuyeetefI IfIkuIte IkuufIpefo
take," PIuujuuntukemu eefo jovusunkI
tagaimi eeroka Pava?
4
PImunIntutzII
rima irika neshinonkatziitakamiri, itzimi
oyaakoneentamiri, ItzImI umutsInkuven
tamiri eejatzi? Tema piyotakotero iroora
jamatsinkaventantakamiri onkantya
IfovushuuntukuuntyuumIfofI pIyuufIpe
ronka?
5
Eeromi pikovi povashaantairo
piyaariperonka, ufIfu pIeefo pupeshItuI
yaaro iyatsimanka Pava. Tema apaata,
aririka iroaakantapaitetairo
iyatsimanka, iramenakoyetairorika
maaroiteni, tampatzikara inkantya
irovasankitaantayetai.
6
OnkempIvuI
tyaaro impinayetairimi maaroiteni
okaratzi jantayeetakeri.
7
Iri Pava
uuukuuyetuIfIne IkufutzI kumuItunuku
rori kameethari, Ifootukefu jIuumum
pyaantakarori irovaneenkaro, jIuumum
pyaaro iaapinkathayeetairi, jIuumum
pyaaro inkantaitatyeeni iraaanetai.
8
Iro
kantacha, katsimakira inkantaiya Pava
IfovusunkItuuyetuIfI IkufutzI kumuItupIIn
tanakarori inevetashivaitari, itzimi
piyathavaitakariri, imanintavaitakero
kyaaryootatsiri.
9
Inkemaantsivaitaiya,
IfovushIfetzIItuIyu muufoItenI kumuItu
piintakarori kaariperori. IfIIfu etunukyuu
rone irieero nosheninkapayeeni judo,
impoa irimpoiyetapaake
griego-thatatsiri.
10
IfIImu kumuItupIIntu
karori kameethari, ufI Ifovuneenkuye
taiya, iriaapinkathayeetairi, kameetha
isaikayetai. Iriira etanakyaarone irieero
nosheninkapayeeni judo, impoa
irimpoiyetapaake griego-thatatsiri.
11
Tema tekatsi atziri iramaakinete Pava.
12
Maaroiteni kaari kemakoterone
Ikantakaantaitane, ufI ompeyukuushItuI
yaari iyaariperonka, temu eefo jumenuko
yeetairi jimonkarataakerorika
Ikantakaantaitane. Iriima ikaratzi
kemakovetakarori, ari iramenakoyeetairi
jimonkarataakerorika.
13
Tema ikaratzi
kemukovetuujutukufofI IkuntukuuntuI
tane, kuufIfu IfIku tumputzIkushIfetzImo
terine Pava, uu IfI tumputzIkushIfetzI
motakeriri itzimi monkarayetakerori.
14
Irikaite kaari nosheninkayeta, kaari
kemakovetyaarone Ikantakaantane
Moiss-ni, kaari aayevetyaarone tsika
osankinata, Ifo kuntuchu jImonkufumIn
thavaitashitakarori tsikarika okaratzi.
Okempivaitakarora ontzimatyeemi
pushIne IkuntukuuntuItune IfushItuIyuu
rimi iriroriite.
15
Okempivaitakarora iroka
IkuntukuuntuItune osunkInushIfetuntu
kyaarimi, tema jiyotayetziro ompaitya
irantayeeteri. Aririka irimonkaratairo,
ROMA-SATZIITE1,2
249
kimoshire inkantya. EefofIku jImonkufu
yetziro, okempivaitakaro apaniromi
iriyakoventavaitakya, tema jiyotakero
ikaariperovaitake.
16
Irootajaantakera
irantayetairi apaata aririka inkantairi
Pava irika Jesucristo: Pamenakoyetairo
maaroiteni jantayetakeri iromananekiini
atziriite." Ifootukefu nokuntukotupIIntu
keri noaaventzirora Kameethari aantsi.
Judo-payeeni ipoa Ikantakaantaitane
17
Iroaaka nonkantayetemi eerokaite
judo nosheninkayetane. Kempitaka
pikantaiyake eerokaite: Niyotakotziro
Ikantakaantaitane. Niyotziri Pava.
18
Niyotziro okaratzi ikoviri. Niyotziro
tampatzikatatsiri, tema jiyotaayetakenaro
Ikantakaantaitane.
19
Ari onkantake
niyotayeri kaari iyoterone, kempitainchari
irimavityaakitatyeemi, nonkempItukuun
tefo nonkItuInkutukotutyeefImI suIkuyetu
tsiri otsirenikitzi.
20
Ari niyotaayetairi
masontzishireri. Kantatsi niyotairi kaari
iyovaitatsine, kempivaitariri eenchaaniki.
Temu otzImImotunu nuuku IkuntukuuntuI
tane. Ifootuke mutzIfofI Iyotunepefotu
kaanta.
21
AfIfIkumI okuntuku pIuuvuI
take piyotaayeteri pashine, PIyomutsItu
kema eeroka? Tema pikantapiintzi eeroka:
Eero pikoshitzi. Tema pinkoshinete
eeroka?
22
Pikantapiintzi: Eefo pImuyem
pitzi. Tema pimayempinete eeroka?
Pikantapiintzi: Eero piaapinkathatziri
oshiyakaantsi." Temu pInkoshItusofentsI
tanete eeroka?
23
Pikantakaaperovaitaka
eeroka piyotakotziro Ikantakaantaitane.
Tema pipiyathataro eeroka, ari okanta
pithainkantakariri Pava?
24
Tema ari
okanta josankinayeetakero, kantatsiri:
Eerokaite kantakaantakerori, iro
IthuInkutusofentsItuntukufI pushIne
sutzI utzIfIIte IpuIfyuumInthuvuItu
shitakari Pava.
25
IkufutzI monkufuyetzIfofI Ikuntukuun
taitane, arivetacha itomeshitaanitaka,
tema irootake oshiyakaaventzirori
jashiyetari Pava. Iro kantacha terika
irothotyeero irimonkarayetero maaroni
Ikantakaantaitane, amenaashivaitakara
itomeshitaanita.
26
Iriima pashinesatzi
kaari asheninkata, kuufI tomeshItuunItu
chane, ufIfIku IfImonkufumInthutushItu
kyaaro Ikantakaantaitane, iriitakera
kempiperotanaiyaarinemi tomeshitaaniri,
tema jashiperotatyaari Pava.
27
Impoa
IfIku kuufI tomeshItuunIfI monkufumIn
thatashitakarori Ikantakaantaitane, iriira
amenakotaimineri apaata kyaaryoorika
pimonkarayiro okaratzi piyotakotziri,
pipiyathatakarorika, iri iyakoventemine,
irovasankitagaitemi, okantavetaka
tomeshitaaniri pinavetaka eeroka.
28
Tsikara akantayeta koaaroini
avathaki, tera iro kantakaantajaanterone
ipaitantayeetairi Judo. Ari okempitari
atominthavaitashitapiintaka avathaki,
tefu Ifo kuntukuuntujuuntefone upuIyetun
takari tomeshitaari.
29
Aa opoaantari
a-judo-yetzi iroora kantakaantzirori
tsikara akantashireyeta. Ari okempitzitari
eejatzi aaantakarori atomeshitaka,
Ifoofu kuntukuuntujuuntukefofI ushIfetu
kari. Tefu Ifo umonkufumInthuvuItushI
tantyaarori osankinatachari, onkantya
InthufomentuventuntuIfI ushenInkupu
yeeni, aa ashiretakarira Pava, ari
intharomentaventayetai irirori.
3
1
Kempitaka pinkantake eerokaite:
Tekatsima apantaine aakaite
a-judo-tzi? OpuItumu utomeshItuufItun
tari?
2
Nokantzi naaka: Oshekira apantairi
aakaite. Jiroka etanakarori, iriira
avaisatziite etakarori jiaanatakeri Pava.
3
Tema tzimatsi tsika ikaratzi avaisatziite
te iroisokeroyetyaari Pava, Irooma
ompoaantyaari Pava irovashaantero
joisokeroyetanta?
4
Te ari onkantya. Aa
okantavetaka ithaiyanevetaka maaroiteni
atziriite, Pava irirori te inthaiyanetya. Ari
okantzi josankinayeetakeri, kantatsiri:
ROMA-SATZIITE2,3
250
Ari pikantatya eeroka, tampatzika
aaneri pinatzi,
Eerokami iramenakoyeetaimi, ari
panaakotantakemi.
5
Temu untupIIntuyetzIfofu kuufIpefon
kantsi, oaakantziro tampatzikashire
jinatzi Pava. KempIvuItuku ufI unkuntu
kemi: Iroora noyaariperoshirenka
ouukuntzIfofI ovunu Ikumeethupefotu
taike Pava, OpuItumu IfovusunkItuumen
tantyaanarori okaratzi oaakantzirori
ikameethaperotataitzira irirori? Kaarira
tampatzikashireri. (Arira okanta
akinkishirevaitari aakaite atzirinkakiini.)
6
Tera ari onkantzimaitya. Kaarimi
tampatzikashireri Pava, eefotyu jumenu
kovaiyetairimi osavisatziite, IfovusunkI
taavaitairi.
7
Kempitaka akantzi:
Opaitama irovasankitaantyaanari Pava
nothaiyaka, tema nothaiyapiintakara iro
kuntukuuntukufofI jIuupInkuthuyeetun
tari Pava tera ithaiyaneta irirori?
8
KempI
taka akantake eejatzi: IThume unkuufIpe
rote! tema iro oaakanterone kameethari.
(Irojatzira jiyakoventaitakenari naaka
noaaventakero kempitakarori iroka,
omaperotatya.) Iro kantamaitacha
irootake aritatsi irovasankitaayeeteri
ikaratzi aavaitzirori iroka.
Tekatsira tampatzikashireri
9
Irooma kantakotacha jaka,
a-judo-yetzira aakaite te apantaperotai,
eefo okuntzI unuukoyetefI pushInesu
tziite? Ari okantari, tema aritake
nokantzitaka maaroiteni akarataiyakeni,
kempivaitakami ompeyakaashivaitakaimi
ayaariperonka, okantavetaka a-judo-tzi
eejatzi kaari judo-tatsine.
10
Tema aritake
osankinakotaka, kantatsiri:
Tekatsira tampatzikashireri, te
intzimaajate aparoni.
11
Te intzime kemathavaitaneri.
Tekatsira kovakovatairine iriyotairi
Pava.
12
Ithonka ipiyashiretaiyakani, tekatsi
apantyaarine.
Te intzime impaitya matapiintairone
kameethashireri.
Te intzimaajate aparoni.
13
Kaariperoaanevaitake, okempIvuItu
karo ithano iroomi omorona tsika
ikitayeetziri kaminkari.
Amenenetaka ithaiya,
Kepiyavaantevaitake joshiyakari
ikanta maranke.
14
Tema ikishimavaitantapiintake,
ikaviyantayetzi.
15
Amekiitaka jiyaayetzi irovamaante,
ikovi inkapathainkatakaante.
16
Ipampithavokitapiintakero tsika
ikenayeetzi japerotantaitzi, ikovi
inkemaantsitakaantavaite.
17
Te impampithavookitapiintairo
jutuchufI tsIku IsuIkuyeetuI kumee
tha.
18
Te iaapinkathaakitairi Pava.
19
Ayotzimaita iriyakoventairi Pava
maaroiteni pankiventavaitakarori
irimonkarayeteromi Ikantakaantaitane.
Eero okantai irotekaaanetaiya inkante:
Tetya namaakivaitero.
20
Tema te
IntzIme ImpuItyu mutukefone IfImonkufu
yero Ikantakaantaitane, ari onkantya
inkantantyaariri Pava: Tampatzikashire
nonatzi. Aa aririka ayotakoperotanairo
Ikantakaantaitane, arira ayoperotziri
ovana akaariperokitake.
Pava ovatampatzikashiretairi,
aririka aventaashiretanaiyaari
21
Iro kantamaitacha, ovakera iroaaka,
jouukuIfo Puvu tsIku okuntu untumputzI
kashiretantaiyaari. Te oshiyaro pairani,
upunkIventushIvuItukufofu IkuntukuuntuI
tune onkuntyu untumputzIkushIfetuntuI
yaarimi. Irootakera josankinatakoyetakeri
kamantantaneriite, IfojutzIfu josunkInutu
kotajaantaitakeri Ikantakaantaitaneki.
22
Iriira Pava ovatampatzikashiretaineri,
ROMA-SATZIITE3
251
aririka aventaashiretanaiyaari Jesucristo,
ankempisantanairi irirori. Iroaaka tera
anashiyetaiya tsikara ikantayeta
pashineete,
23
uu muufoItenI ukuufIpefo
shiretake. Irootakera eero aritanta
aaayetairo irovaneenkaro Pava.
24
Iro
kantamaitacha, Pava, jovutumputzIkushI
reyetai, jineshinonkatziitantara irirori
jotyuuntuIfI CfIsto Jess IpInuventuye
taira aakaite.
25
Ifootuke jotyuuntuntuku
riri Pava inkapathainkatzimentai Cristo
jovamaitakeri, ufI onkuntyu IfotsImu
fyuuntuIyuufIfI Puvu uventuushIfetuIyuu
ririka Cristo. Iro jimatantakarori Pava
iroka, IfIuuntuyeetyuufIfI ufI IkuntuItu
tyaani itampatzikashiretzi irirori. Pairani
Puvu oshekI IkIsushIvetukufo IyuufIpe
ronka atziriite, amaaki ikantapiintakero.
26
Irooma iroaaka, okempivaitaaro
iroshepithatakairomi ayaariperonka,
jovatampatzikashireyetai. Ari okanta
itampatzikashiretantari irirori, ari
okuntzItufI eejutzI ItumputzIkushIfetu
kaantariri ikaratzi aventaashiretanaariri
Jess.
27
TzImutsImu Ifouuku unkuntukuupe
roventaiyaari? Tekatsira. Opaitakama?
Irooma kantakaantzirori tera intzime
impaitya monkaratajaanterone
Ikantakaantaitane? Kaarira, aa iro
kantakaantzirori aventaashirenka.
28
Eerora okantzi inkantakaaperovaitya
tampatzikashireri, temu tefu InkItsIfIn
kefo IpunkInuventuvuIvetukufo IfImonku
rayeteromi Ikantakaantaitane. Aa
intaani jimatataikero javentaashiretaarira
Cristo.
29
Intaanima aakaite a-judo-yetzi
jantzimoyetairo Pava? Tera. Aa ari
akaratairi kaari asheninkayeta, juntzImo
yetairo maaroiteni.
30
Tema Pava aparoni
ikanta, tsika ikantajaantayetaira aakaite
jovatampatzikashireyetaira, arira
InkempItuuyetuIfIfu eejutzI kuufI tomeshI
taaritachane.
31
Nomanintatziiroma
nuuku IkuntukuuntuItune nouuventukotu
kerora aventaashirenkantsi? Tera ari
onkantya! Aa apantaro iroka.
Joshiyakaaventantzi Abraham
4
1
Thame ankinkishiretakotavakeri
charinetanakairi Abraham-ni.
TsIkumu IkuntuItukefIfI IfIfofI ItumputzI
kashiretantaari?
2
Iroomi ipankiventane
Abraham-ni tampatzikashiretakairinemi,
aritakemi inkantakaaperovaitakyaami
irirori. EefomuItu Ikuntukuupefoventuu
rimi Pava.
3
JIfoku okuntzIfI OsunkInuju
norentsi:
Javentaanakarira Pava irika
Abraham, Ifootukefu IkempItu
kaantaariri itampatzikashiretane.
4
Thame oshiyakaaventavakero: Aririkami
irantavaite aparoni atziri, ipinayeetziri.
Tera jineshinonkatashiyeetakari, aa
ipinayeetatziiri jireevetayeetakeri
jantavaitake.
5
Iriima kaari antavaitatsine,
impoa irieero impinatashiyeetyaari,
jineshinonkayeetatyaari irika. Arira
IkuntzItuufI utzIfI thuInkutusofentsIvuItu
tsiri pairani, javentaashiretaarira Pava,
aritake irieero irovatampatzikashiretairi.
AfI jIneshInonkutuufIfI juventuushIfetuu
rira, te ImpunkIventuvuItuIyuufo jImutun
taarori.
6
Eejatzi David-nI jIuuventzItu
karo inkimoshiretakaayetairi Pava
itampatzikashiretane, inkarate kaari
aayeterone iriaashintsivaiventyaaro,
ikantake:
7
Kimoshirera inkantaiya atziri itzimi
ipeyakoyeetairi ikaariperovetaka,
OkempIvuItuufo Ifomunukoyeetuu
tyeenerimi iyaariperonka.
8
Kimoshirera inkantaiya atziri, itzimi
IpeyukopefotuInefI Puvu IyuufIpe
ronka.
9
Irikaite intzime kimoshireyetaatsine,
Intaanima aakaite akaratzi ipaiyeetai
tomeshitaari? Kempitaka tera, aa ari
joshIyuyetuI eejutzI uukuIte kuufI tomeshI
tachane. Pinkinkishiretero akantakeri:
ROMA-SATZIITE3,4
252
Javentaanakara Abraham, irootakera
IkempItukuuntuItuufIfI tumputzIku
shiretaneri.
10
Tsikapaitema ikempitakaantaari Pava
irika Abraham-ni itampatzikashiretane?
AfIpuItemu jImutukefo ItomeshItuufItu
kara? Tera! Aa tekeramintha.
11
Iroora
jimpoyaavaita Abraham-nI ItomeshItuufI
taa. Tema iroka tomeshitaaritaantsi
ufIfIku ompIfomutsItunuke Ifo jIyoyeetun
tari javentaayeetari Pava. Iro kantacha
Abraham-ni javentaitzitavaitakari Pava,
aritake jovatampatzikashiretzitataikari
tekeramintha intomeshitaarite. Arira
ikantaka Abraham-ni jetantakarori
itampatzikashiretakaitziri. Irootake
ikempitakaantaitakariri iriitakemi
chufInentyuufIfImI muufoItenI tumputzI
kashireriite, te onkovajaantaiya
intomeshitaarite.
12
Omaperovetatya
aakaite ipaiyeetai tomeshitaari
aakatake icharineperotane Abraham-ni,
akaratziri eejatzi atomeshitaaritai. Iro
kantacha tera iro ankempitajaantantyaari
ikantara irirori itomeshitaarita, aa
aventaashiretanaarira Pava, IkempItuuke
rora irirori Abraham-ni, juventuushIfetzI
takari tekeramintha intomeshitaarite.
Iro aventaashirenka aaantaiyaarori
ishineyetakairi
13
Tema ishinepaitetakeneri Pava irika
Abraham-ni itsipataakerira inkarate
charinentyaarine, ishinetzitataikaniri
tekefumInthu osunkInutyu IkuntukuuntuI
tane. IntuunIfu juventuushIfemutsItunu
kara Abraham-ni.
14
Tema inkarate
aayetairone ishinetane Pava, kaarira
irikaite pankiventaventashivaitarori
irimonkarayero Ikantakaantaitane. Arimi
onkantyaami, amenaashivaityaami
aventaashiretari Pava, tekutsIfu upuntyuu
rone ishinetaakairi.
15
Itzimirika
pankiventavaitarori irimonkatero
Ikantakaantaitane, intaani irieero
irovatsimayeri Pava tera inkitsirinkero.
Temu eefomI otzImukemI IkuntukuuntuI
tane, eefo otzImImI eejutzI IkenukuushII
tane.
16
Irootakera, itzimi aayetairone
ishinetane Pava, iriiyetakera ikaratzi
uventuushIfeyetuufIfI jIneshInonkutzII
tanta irirori. Ari onkantya maaroiteni
icharineyetaari iriaayetairo, tera intaani
aaayetairo aakaite judo, ItzImI Ipuyetu
jaantaitakeri Ikantakaantaitane, aa
muufoItenI Inkufute uventuushIfetuIyuu
rine Pava, oshiyakotaariri Abraham-ni.
Ari oshiyavaitaaro incharineyetaimi
Abraham-ni maaroni aakaite.
17
Ifootu
kera josankinayeetantakarori, kantatsiri:
AfItuke noshekyuuguImIfI chufInen
tyaamine, eero okantaajatai
isheninkamirinkatavakagaiya.
Iroora iroka ishinetane Pava. Irootake
javentaashiretantanakariri Abraham-ni.
Omaperotatya irimonkaratairo Pava
iroka, temu kuntutsI IfIfofI Ifuuukuuye
tairi kamayetatsiri, IfIjutzI ovetsIkuyetu
kerori kaari tzimayevetachane pairani.
18
Jirokatake ikantakeriri Abraham-ni:
AfItuke noshekyuuguImIfI chufInetyuu
mine. Iroora ikempisantantakari
Abraham-ni, okantavetaka osheki
opomefentsItzImovetukufI InkempIsun
tantyaariri.
19
Tera irovashaantapaintero
kapiche javentaashiretanakara. Eekero
ipampithashiretakotapiintanakityaaro
iroka, ikantzi: TsIkumu onkuntuuju
tyaaka iroka? Aa tzimataike naaka 100
nosarentsite. Irootzimatake nonkamake.
Iroka notsipa, Sara, te ovaiyantanete.
20
Ari okantavetaka ikinkishirevaitakaro
iroka, te inkisoshireventero okaratzi
ishinetakeriri Pava, te okuntzImoneentu
vaityaari javentaashiretakarira. Aa
eekefo jImupefotunukItzIIfo juventuushI
retziitanakari, ari ikantapiintanakitziiro
itharomentapiintanakari.
21
JIyopefovuI
take Abraham-ni ari irimatakero Pava
ROMA-SATZIITE4
253
okaratzi ishinetakeneriri.
22
Irootakera
ikempitakaantaariri itampatzikashiretane.
23
Iroora josankinatakaantantakarori Pava
tsika okantakota iroka. Tefu IfosunkInu
minthatakaantashityaaro onkantya
aaapinkathatantyaariri Abraham-ni.
24
Aa iro josankinatakaantantakarori
onkuntyu uyoyetuntuIyuufI InkempItu
kaantai itampatzikashiretane eejatzi
aakaite, aririka aventaashiretanaiyaari
itzimi ovaagairiri Avinkatharite
Jesucristo ikamavetaka.
25
Tema iri Cristo
itzimi kamimentayetairi aakaite,
okantakaantziro akaariperovaitake.
Irijatzira Cristo aagaatsi okanta
itampatzikashiretakaantayetairi.
Opoaantari itampatzikashiretakaitai
5
1
Jiroka okantakari. Ifoofu uventuu
shirenka tampatzikashiretakaayetairi.
Irootakera ariperotantaariri Pava.
Iriitakera Jesucristo matakaayetairori
iroka.
2
Tema aventaashireyetaarira
Jesucristo, jiyotakaayetairo iroaaka
iyaminthaane Pava anayetai. Kimoshirera
akantayetaa aaayetairora apaata
irovaneenkaro Pava.
3
Iro kantamaitacha
tera intaani ankimoshirevente iroka, aa
ankimoshireventzityaaro eejatzi
avishimoyetaineri. Tema ayotaiyini
aririka aaayetero ankemaantsivaitya,
iroora ompoaantyaari ankamaitanetya.
4
Aririka ankamaitapiintanetanakya, ari
aaayetakero aavyaashireyetanete.
Aririka aavyaashirevaitapiintanakitye, ari
aaayetairo aventaaperotanaiyaari
oyaakoneentane.
5
Eefofu jumenuukuushI
vaitai oyaakoneentane. Tema aritake
aaataikero okaratzi jetakoperotakai
Pava, jotyuuntukuIfI Itusofenku okempI
vaitakaro irisakoperotaitatyeenerimi.
6
Okanta ikovapaitetakera Pava,
aripaitera ikamimentajaantayetakai
Cristo, okuntuvetuku uthuInkutusofentsI
vaivetaka, tera aavyaavaitanete.
7
Tekatsira matapiintaajaterone
inkamimenteri pashine atziri. Okuntuve
taka kantatsi aee kamimenterine
aparoni atziri kameethashireri.
8
Iro
kuntuchu okuntuvetuku uukuIte kuufIpefo
shireri anayevetaka, ikamimentakai
Cristo. Osheki jetakotziiyetakai Pava,
jotyaantakeri Cristo inkamimentayetai.
9
JotyuuntukefI CfIsto InkuputhuInkutzI
mentuI onkuntyu IntumputzIkushIfetu
kaantayetairi. Arira jimatataikero iroka
eenirora akaariperoshirevaitaiyini,
AfItutsImu Ifouuku unthufovukuuvuI
tyuufI IfupefoyetuI ufItukefu jovutumpu
tzikashireyetaira?
10
Temu eenIfopuIte
ranki akisaneentavaitziri Pava, jotyuuntu
kairi Itomi inkamimentayetai, ari okanta
ariperotantaariri. Ari okanta eejatzi
ayoperotantaari aritake avisakoshireyetai,
tema jaaamentai Cristo.
11
Ari
okantakari, ikimoshiretziitakaayetai
Pava, tema iri Avinkatharite Jesucristo
ariperotakaayetairiri.
Adn ipoa Cristo
12
Pairani aparonimacheeni shirampari
etakaantanakarori ikaariperotake. Iro
ovasankitagaantsi jiaakeri, Ikuumuneye
tai. Irojatzira antetanainchari maaroiteni
icharineeteki, IkuufIpefoyetunuke muufoI
teni osavisatziite, ikaamaneyetanake.
13
Iroora avisaintsiri tekeramintha
irosankinayeetero Ikantakaantaitane.
Tema irikaite aaayetaintsiri pairani
tekeramintha irosankinatayeetero
Ikantakaantaitane, onashitya onkarate
iriyakoventayeetairi. Iriima irikaite
impoiyeetatsiri itzimayetai ikaratzi
piyathatakarori Ikantakaantaitane
onashiyetaira eejatzi iriyakoventayeetairi.
14
Iro kantacha ikamakitzi Adn, IkumIye
taka eejatzi charinetajaantanakariri
irirori okantavetaka onashiyetaka
iyaariperonka. Iroora jatakotanaintsiri
irojatzi itzimapaitetantakari Moiss-ni.
ROMA-SATZIITE4,5
254
Iriira Adn oshiyakaaventakariri pashine
shirampari pokaintsiri osamanitakera,
15
iriitakera Jesucristo irika. Jiroka okanta
joshiyakaaventaitakeri: Atzirimacheeni
jinake Adn, ikaariperovaitake, iriitake
kantakaantakerori ikamayetantakari
osheki atziriite. Eejatzi ikempitzitakari
Jesucristo, atziri jinake irirori, IkumImen
tantake, IfI kuntukuuntukefofI juuushIfe
yetantaari osheki pashine atziriite,
Ikuntukuuntukefo Puvu jIneshInonkutun
tzi.
16
Iro kantacha Pava jinashivaitakaro
jineshinonkatantaka irirori, te IfoshIyu
kotyuufI etukuuntunukufofI IkuufIpefovuI
take. Tema iyaariperonka aparonitatsiri
atziri, Ifoofu kuntukuuntukefofI jovusun
kitaayeetantaari osheki atziriite. Irooma
IneshInonku Puvu Ifoofu kuntukuuntuke
rori jovatampatzikashireyeetantaari
oshekitatsiri ikaariperovaivetaka.
17
Tema
ikaariperopaitetakeranki Adn, kempIvuI
tunukumI utzIfItunukItyeemI Kuumune
taantsi iro otzikavaitakyaarimi atziriite.
Irooma jineshinonkayetantaara
Jesucristo, okempIvuItunukufo utzIfItunu
kityeemi Aaantarentsi," Ifo onumpIye
tanaiyaarimi tampatzikashireyetaatsiri.
18
JIfoku okufutzI noshIyukuuventuko
tziri: Aparoni shirampari kaariperotaintsi,
IfI kuntukuuntukefofI jovusunkItuuyeetun
takari osheki atziriite. Ipoa aparoni
pashine kameethashireri shirampari, iri
kuntukuuntukefofI IfuvIsukoshIfeyetuntuI
yaari osheki atziriite, iraaashireyetaira.
19
Aparoni atziri piyathari, IfI kuntukuun
takerori ikaariperoshiretantanakari
osheki atziriite. Ipoa aparoni atziri
kempisantaneri, iri kantakaantakerori
itampatzikashireyetantaari osheki
atziriite.
20
Ifoofu opouuntufI josunkInu
takaantaitziro Ikantakaantaitane, ari
onkantya iriyotantayetaiyaari atziriite
kaariperori jinayetatzi. Okantavetaka
iniroite ipiyathayevetaka, iniroitejanora
jineshinonkataari Pava.
21
Pairani
kempIvuItuku utzIfItukItyeemI KuufIpe
ronkaantsi, iro onampiyetakyaarimi
atziriite, irojatzi ovamaantayetakariri. Iro
kuntuchu Ifouuku kempIvuItuku utzIfItu
kityeemi Neshinonkataantsi, iro
pinkathariventayetantaachanemi. Tema
aritake jineshinonkayetai Avinkatharite
Jesucristo, itampatzikashiretakaayetaira
onkantya ankantaitantyaarori aaayetai.
Ikamapithayeetakero kaariperonkantsi
6
1
Aritatsima ankante: Thame
ankaariperotapiintayetai onkantya
ineshinonkaperotantairi Pava?
2
Tera ari
onkantya! Aa okempivaitanaatyaaro
ankamapithatakityeeromi aakaite
ayaariperonka. Kantatsima aparoni
kaminkari iriyaatakairo inkaariperote
iyaamanenkakiini?
3
Aamaashitya
eefokuIte pIpeyukotukufo ovIInkuutzI
mentayetakarira Cristo Jess, ukempItu
kovuItunukItyuufI tsIku Ikuntu jovumuu
yeetakeri irirori.
4
Ifoofu oshIyukuuventu
cha ankamakityeemi atzirinkakiini
tsikara akantaveta pairani. Ikitayeetakai.
Ipoaashitaka apiriintaa eejatzi, ukempI
takotaari Cristo. Tema irovaneenkaro
Pava oviriintairiri Cristo, ari okanta
IkempItukuuntuyetuIfI uukuIte ovukefu
rimi atziri aaayetaatsinemi.
5
Tema oshiyakotaarira irirori, kempItu
vaitakami ankamayetakityeemi, aritake
eejatzi ampiriintayetai ikempitaakerora
irirori.
6
Kempivaitaka atzirinkakiini
tsikara akantayetara pairani, arimi
IntsIputuItukuIfImI CfIsto ImpuIkukoyee
taimi. Ari okanta akamapithatantakarori
akaariperovaivetaka. Irootakera kaari
oshIyuyetuntuufI onumpIyetune KuufIpe
ronkantsi.
7
Tema aparoni kaminkari
tekatsira irantayetai ompaityaarika
iyaamanenkakiini, te inkaariperotai.
8
Tema aritakera atsipayetaari Cristo
jovamaayeetai, aventaashire akantayetaa
antsipayetaiyaari jaaashireyetaira
ROMA-SATZIITE5,6
255
eejatzi.
9
Tema ayotaiyeeni eero japiitairo
Cristo inkamimentantai. Aparosatzi
okanta ikamake, aagai. Okempivaitaaro
iroaaka te onampivaitaiyaarimi irirori
Kaamanetaantsi.
10
Aparosatzira
okuntuku IkumImentukefI IfIfofI kuufIpe
roshireriite. Ifoomu Ifouuku juuumen
tairi Pava.
11
AfI pInkempItujuuntuyetuI
yaari eerokaite, pinkempitakaantaiya
pInkumupIthuyetukItyeefomI pIyuufIpe
ronka, iri Cristo Jess kantakaantakerori
iroaaka paaamentantaariri Pava.
12
Irootake, eefo pIshInetuntu ompeyu
kaashivaityaami piyaariperonka. Aa
poitsinampayero pinevetane.
13
Tema
ufItuke kempItuvuItukumI pInkumukI
tyeemi, piriintaami eejatzi, pInkempItu
kaantero aritakemi jatakemi Pavaki,
pinkantapairimi: Jiroka novatha,
nantantapiintaarori kameethatatsiri.
Aritapaake pikempitakaantavaitakaro
pivatha iro pikaariperovaitantapiintakari.
14
AfItupuuke pIkempItukuuntufo KuufIpe
ronkantsi atziritakityeemi, irootake
omperavaityaamine. Tera paiimotairo
eeroka Ikantakaantaitane, aa iroora
paiimoyetai neshinonkataantsi.
Onampiyetaari tampatzikashiretaantsi
15
Aritatsima ankantayete iroaaka:
Thame ankaariperoshireyete, onkantya
eero aiimotantaaro Ikantakaantaitane,
uu Ifo uIImotuyetuI neshInonkutuun
tsi? Tera ari onkantya!
16
Tema piyotzi
aririka ironampitaityaami, ontzimatye
pinkempisantapiinteri onampitamiri?
Pinkempitakaanteromi atziritakityeemi
piyaariperonka, Ifo onumpIvuItukyuu
mine, aritake pinkamashiretai. Irooma
pInkempItukuuntunuIfo IfI Puvu pInkem
pisantapiintai, ufItuke pIntumputzIkushI
retai.
17
Tema pairani, pIkempItukuuntu
vetakaro iroomi Piyaariperonka
onampiyetyaamine. Irooma iroaaka
poisokerotaaro pikempisantanairo
okaratzi jiyotaayetzitataikamiri.
18
Ifouuku te onumpItuumI PIyuufIpe
ronka, aa Tampatzikashirenkantsi
omperataamiri.
19
NoshIyukuuventutzIImI
fofu tsIku okuntu uyotukopefotupIIntuIyI
roni aakaite aririka ironampiyeetai, ari
onkantya ankemathatantyaarori okaratzi
kompitzimovaitairi aakaite. Tema pairani
pIkempItukuuntuvuItukufo utzIfItukI
tyeemI KumuufoyetutsIfI" Ifo onumpIvuI
yetakyaanemi, ari okempitavetakamiri
eejatzi Piyathataantsi, tema osheki
pipiyathatapiintaka. Iro kantamaitacha
iroaaka iroora onampiyetaiyaamine
Tampatzikashiretaantsi, tema ari
onkuntyu pIuuntuIyuufofI pIntusofentsI
shireyetai.
20
Eeniroranki okempivaitaro iroomi
onampityaaminemi Kamaarotatsiri, ari
pisaikaminthavaitashitari, tekatsi
shintsiventemine pintampatzikashirete.
21
Iro kantacha piyotai iroaaka tekatsi
apantyaarone iroka. Aa iro aritatsi
pimpashiventakotairo iroaaka tsika
pikantavetara pairani. Piyotai eejatzi
itzimirika antayetzirori irokapayeeni
aritake inkamashireyetai.
22
Ifo kuntumuItu
cha tera onkempitakaantaimi eerokami
onampitane Piyaariperonka. Aa iri Pava
onampitaamiri. Ifootuke upuntupefotzImo
taamiri. Tema aritake pimatairo
pintasorentsishireyetai, ufIfu pInkuntuItuu
tyeero paaanetai.
23
Ifoku Kuumunetuun
tsI" okempIvuItukufo IfoomI ImpInuyeetun
tyaaririmi itzimi antavaitapiintakenerori
kaariperotatsiri, kempitavaitaka iriimi
onampitane. Irooma Kaaanetaantsi
okempivaitakaro iroomi ineshinonkatane
Puvu ImpushIyetuIyuufImI IkufutzI tsIpushI
reyetaariri Jesucristo, Avinkatharite.
Joshiyakaaventayeetziro aavakaantsi
7
1
Iyekiite, eerokaite noaanayetzi
pIkufutzI pIyotukoyetzIfo Ikuntu
kaantaitane. Tema piyotaiyeroni aririka
ROMA-SATZIITE6,7
256
inkame aparoni atziri, IkumupIthutuke
rora Ikantakaantaitane?
2
Ikempivaitakaro
aparoni tsinane tzimatsiri oime. Eenirora
jaiimotziro oime, ontzImutye ontsIputu
piintyaari. Ifoomu ufIfIku InkumupIthutu
kero, aripaitera osaikashivaitaiya
3
Irooma ari oeeri pashine shirampari
eenirora jaiimotziro oime, omuyempI
take. Irooma inkamakerika, arira
osaikashivaitaari, kantatsi oimentaiya
pashine, eerora ikempitakaantayeetaro
mayempiro.
4
Iyekiite, okaratzi oshiyakaaventachari
jaka kempivaitakara atziritakityeemi
Ikantakaantaitane," IfoomI pIImentuve
takyaarimi pairani. Ifo kuntuchu pIkumu
pithatakerora iroka, pikaratairira Cristo
jovamaayeetakeriranki. OkempIvuItuu
rora iroaaka pisaikashivaitaiyaami
piimentayetaarira pashine, itzimiranki
jaaakaayeetairi. Iroora aritantaari
eerokaite pantavaitaineri Pava iroaaka.
5
TekefumInthufu ueefo oshIyukuuven
tainchari Kaamanetaantsi, osheki
apiyathatapiintakaro Ikantakaantaitane,
amatapiintakero kamaarotatsiri.
Irootakera ovamaashiretaineri.
6
Irooma
Ifouuku okempIvuItuufofu unkumupIthu
takityeeromi, asaikashivaiyetaa. Auuye
tairira iroaaka ovakerari, iriitakera
Tasorentsinkantsi, tsIku ItzImI kuntukuun
taarori antavaitantaaniriri Pava. Te
okempitaiyaaro pairani, upunkIventuvuI
tufo umonkufuyefo puIsutofI josunkInu
yeetakeri.
Kaariperonkantsi saikashiretantanari
7
Aritatsima ankante: Tekatsira
apantyaarone Ikantakaantaitane? Tera!
Aa irootataike iyotakagaanarori
nokaariperotapiintzi. Tema jiroka
Ikantakaantaitane, kantatsiri:
Eero pineveshirevaineta.
Iro kantacha, eeromi niyotakotairomi
iroka, eefotyu nIyotuujutuImI tzImutuItu
tsIfu nokenukuushItukufI noneveshIfevuI
tapiintara.
8
Irooma niyotakotairora iroka
Ikantakaantaitane, te onkuntuI numuve
vainetai, osheki nonevevaitapiintaka.
Eeromi niyotakotairomi iroka
ikantakaantaitane, eefotyuumI okuufIpe
rovaitzimi nantayetziri.
9
Pairani te
niyotavetya kaariperori onatzi aririka
noneveshiryaavaitya nokinkishiretaneki.
Nosaikashivaitapiinta, tekutsI shIntsIven
tenane. Irooma niyotakotairora
Ikantakaantaitane, arira niyotanake
nokaariperovaitaneta. Niyotanai eejatzi
aritake nonkamashiretai.
10
Irootakera
ovumuushIfetuunufI Ifoku IkuntukuuntuI
tane. Ifo opouuntujuuntuvetufI josunkI
nayeetziro iroka Ikantakaantaitane,
irootake kantakaanteronemi inkauune
tantayeetyaarimi.
11
NokempItukuuntuvuI
tuufo nuuku utzIfItunukItyeemI noyuufI
peronka, iroomi ampovaityaananemi
netanakarora niyotakotanakero
Ikantakaantaitane. Amatavivaitakena,
irojatzi ovamaantakanari.
12
Ifo kuntumuI
tachari iroka Ikantakaantaitane tasorentsi
onatzi, tampatzikari onatzi, kameethari.
13
Irootakema ovameethanka,
kantakaarori nonkamantaiyaari? Tera ari
onkantya! Kaarira Ikantakaantaitane
ovamayenaneri, uu Ifoofu noyuufIpe
ronka ovamayenari. IntuunIfu Iyotukuu
matsitakenaro noyaariperonka iroka
Ikantakaantaitane.
14
Ayotaiyini iroora
ushIfe ouuventukotzIfI IkuntukuuntuI
tane. Iro kantamaitacha, kempItuvuItu
kara impimantayeetakityeeromi avatha
iromperanavaitaityaaro, IfoomI KuufIpe
fonkuntsI" kempItuIyuufonemI onumpItu
neri.
15
Iroora kaari niyotanta opaita
nokaariperoshiretantari. Tera naaka
kovaminthavaitashitachane. OtsImuushI
revaitana.
16
Tera onimovaitaajatenara
okaratzi nomatapiintakeri, ari niyotziri
nuuku kumeethufI onutzI IkuntukuuntuI
tane.
17
Irootake okempivaitantakarori
ROMA-SATZIITE7
257
tera naaka antashivaityaarone, aa
Kaariperonkantsi onatzi tsika otzimi
atzirintantakanari, Ifootuke shIntsIventu
nari nomatantarori.
18
Okantavetaka
nokovi nanteromi kameethari, te
nomatero. OkempIvuItukufo Ifootujuuntu
kemi novatha kaari kameethatatsine.
19
Te nonkitsirinkero nomatero
kameethari nokovavetakari. Irooya
nomutupIIntuke kuufIpefofI kuufI noneve
tari.
20
Irootakera okempivaitantakari
atziritakityeemi Kaariperonkantsi tsika
otzimi atzirintantakanari, irootake
antakaapiintakenarori kaariperori.
21
Iroora shintsiventapiintakenari
nonkaariperoshirevaite, okantavetaka
naaka kovavetajaantacha nantemi
kameethari.
22
Aa noshirekira, nokuntu
shiretzi: Omaperora Ikantakaantane
Pava.
23
Irooma jaka novathara
koaaroini, okempIvuItukufo ouushIntsI
vaitatyeeyaaromi noshire. OkempIvuItu
kufomI eejutzI Ifoku novuthu ushItukotu
kaantatyeeromi noshire, ufI oshIntsIven
tavaiteromi onkaariperoshirevaite.
24
Ikantamacheetana! Niinkama
matairone iromishitovakaantairo noshire
ominkyaakaantavaitakero novatha?
25
Iriitakera Avinkatharite Jesucristo
itzimi matairone. Nopaasoonketairi Pava
itzimi otyaantakeriri jimatantaarori.
Ifoofu noshIfe nothotyuuntufofI nokempI
santziro Ikantakaantane Pava. Irooma
novuthu kouufoInI Ifoofu nomutuntu
pIIntuntufI okuntukuuntune KuufIpefon
kantsi.
Ikinkishiretakotapiintaitari
Tasorentsinkantsi
8
1
Aritakera atsipashireyetaari Cristo
Jess, eefofu ueefo IfovusunkItuu
yeetai.
2
Temu te uIImotuIfo Ikuntukuun
taitane okaratzi aaventakotzirori
kaariperonkantsi, tsIku otzImI kuntukuun
tzirori akamashiretantari. Au uIImotuu
tziiro iroaaka pashine ikantakaantaitane
okufutzI uuventukotzIfofI uuushIfeye
taira atsipashireyetaari Cristo Jess.
3
TekutsIfu kItsIfInkefone IntumputzIku
shIfete IpunkIventuvuIvetukufo IfImonku
rayero Ikantakaantaitane, tema maaroni
aakaite atzirinkakiini otzimimoyetai
avatha kaari aavyaavaitatsine. Iriima
Puvu IfIIfu kItsIfInkuIfofI ItumputzIkushI
retakaayetairi atziriite, jotyuuntupuItetu
kerira Itomijanori iratziritzimotante,
otzimimovetakari eejatzi irirori ivatha
okempitara avatha aaka. Iriitakera
jovasankitaamentake iyaariperonka
maaroni atziriite.
4
Ifootukefu uuvyuuntu
yetuufofI Ifouuku utumputzIkushIfepefo
yetai, temu Ifoojunotukefu IkuntukuuntuI
takeri. Irootakera amayetapiintai
iroaaka okaratzi jimatakaayetairi
Tasorentsinkantsi. Tefu umupIIntushIvuI
tanaiyaaro okaratzi anevetashivaitari
aakaite.
5
IkufutzI kInkIshIfetukovuItushI
tarori irantayetero inevetashivaitari,
okempivaitakarora atziritakityeemi
Nevetaantsi," IfoomI ompefuvuItyuufI
nemi. IfIImu IkufutzI kInkIshIfetukovuItu
pIIntukufofI InkempIsuntefI TusofentsIn
kantsi, iriiyetakera ijevatakeri.
6
Ikaratzi
kinkishiretakovaitashitarori irantayetero
inevetashivaitari, eerora ishenkaa
iriaantyaarori inkamashireyete. Iriima
itzimi kinkishiretakotapiintanakariri
Tasorentsinkantsi, kameetha iraaayetai.
7
Ikaratzi kinkishiretakovaitashitarori
irantayetero inevetashivaitari, eerora
Ishenku IfIuuntuyetyuufofI InkIsuneen
teri Pava, tema eero ikempisantairo
okaratzi ikantakaantziri Pava, eero
jaavyaajatziro inkempisantairi.
8
Ikaratzi
mutukefofI Ifoku eefofu okuntzI IfInImo
takairi Pava.
9
Irooma eerokaite te pimayetairo iroka,
aa iro pikinkishiretakotapiintaka
okaratzi ikovakayimiri Tasorentsinkantsi,
tema iri saikashiretantakamiri. Ikaratzi
ROMA-SATZIITE7,8
258
kaari iyotairine Itasorenka Cristo,
temacheeni jashitaari Cristo.
10
Okuntuve
taka pikaamanevathavetaka, okuntukuun
tziro piyaariperonka, ufItukefu IsuIkushI
retantaamira Cristo, aaashiretaimi,
okuntukuuntukefofu jovutumputzIkushIfe
taimi.
11
Aritakera isaikashiretantakami
Tasorentsinkantsi, IfIjutzItukefu uuuvu
thatakagaimineri eejatzi, tema aritake
ikempitagairiri Cristo Jess, jovauuvu
thatairi.
12
Ari okantari iyekiite, te arite
untupIIntushIyetyuufo okufutzI unevetu
shivaitari.
13
Temu IfoofIku puntupIIntu
keri, aritake pinkamashireyetai. Irooma
aririka pinkinkishiretakotapiintanairo
okaratzi ikovakaimiri Tasorentsinkantsi,
okempivaitanakaro atziritanakityeemi
Pinevenka, iroomi povamaakemi,
aritakera paaashiretai.
14
Ikaratzi
antanairori ikoviri Tasorentsinkantsi,
aritake intomiyetaiyaari Pava.
15
Tema
irika Tasorentsinkantsi jotyaantakeri
Pava, eero jookaventaimi onkantya eero
papiitantaaro pinkempitakotaiyaari
nampirentsi itharovavaitzi. Aa iri
kantakaanterone onantyaari
intomityaami Pava. Ifootuke ufIpefotun
taiyaariri Pava, ankantairi: Ap,
Ashitanar.
16
Iriira Tasorentsinkantsi
iyotakaajaantairori aakaitera itomi Pava.
17
Tema itomira Pava anayetai, arira
atsipataari Cristo ashiyetaaro maaroni
jashitari irirori. Tema atsipatakarira
Cristo akemaantsivaitaka, ufIfu untsIpu
taiyaari eejatzi janta tsika otzimapai
irovaneenkaro.
18
Nokinkishireta naaka kapiche onatzi
akemaantsivaita iroaaka, tekatsi
ompaitamaitya iroka aririka aaagairo
apaata irovaneenkaro.
19
MuufonI IfovetsI
kune Puvu joyuuneentutuIke IfuputopuIte
tairi itomiite Pava.
20
JumenuushIvuIye
taka iroaaka irovetsikane, te iraavyeero
okaratzi ikovayevetari, tema Pava
kantakaarori okantantapaintari. Iro
kantacha irikaite oyaaventacha
21
IfIuu
yetairo irovaneenkaro, ufIfIku IsuIkushI
vaiyetaiya itomiyetaarira Pava. Arira
onkufutupuuke okempIvuItukufo utzIfItu
nakityeemi Shitzitaantsi, iroomi
onampitantachanemi.
22
Kempitaka
iroaaka maaroni jovetsikayeetakeri
jatekavaitaiyatyaani, ikempivaitakaro
tsinane ontzimaanite.
23
Eejatzi aakaite,
okuntuvetuku uuuvetukufI TusofentsIn
kantsi itsipashireyetai, kempivaitaka
eeniromi atekavaitaiyenimi akovi
avisakote eero akemaantsivaitanta,
ukokovuyetzIfo tsIkupuIte IntomIpefoye
tai Pava.
24
Iroora oyaakoneentane
kuntukuuntzIfofI uvIsukoshIfeyetuntuI
yaari, okantavetaka tekera aaayetero
iroka. Arimi aaayetakeromi, Eekeroma
oyaakoneentatyeero?
25
Arira okantari
oyaakoneentane, ontzImutye umutsInku
shirenetya, oyaakotero okaratzi kaari
aiiri.
26
Tema tera aavyaashiretanete,
Tasorentsinkantsi neshinonkayetaine.
Tema te ayoyete tsika ankantya
amanayete. Ifo kuntuchu IfIIfu Tusofen
tsinkantsi amanakoventaine, okempIvuI
takaro iratekimentatyeemi.
27
Ikemuthu
tzirira Pava irika Tasorentsinkantsi
jamanakoventaira. Temu IfIItuke Iyotuko
perotziriri Pava opaita ikovakayiriri
ikaratzi itasorentsitakaitairi.
Aritake ankitsirinkayetakero maaroni
28
Ayotzi eejatzi tsikarika ompaiyetya
avishimoyetaineri, ufItuke Inkuntukuu
kyaaro Pava onkameethatzimoyetai.
Tema iro ikaimashireyetzitantairi
onkantya anteneri ikovakaakairi.
29
Ikufu
tzI jIyotzItukufI Puvu ufItuke InkempIsun
tairi, iriiyetakera inkempitakaantayetairi
itomijanori. Irootakera irika Itomira, iri
kempitanakarori ireevatane itomitari, ari
jimpoiyetapaakeri pashine osheki
ROMA-SATZIITE8
259
*8.36: Ikantakoyeetziri jaka piratsi, iriira kantakotachari oisha.
iyekiite.
30
Irikaite ikaratzi itomiyetaari
Pava, iriiyetakera ikaimashireyetairi,
jovatampatzikashireyetairi, ari onkantya
iriaantayetaiyaarori irovaneenkaro.
31
Tsikama ankantakoteroka iroaaka
iroka? Aritakera jinethaatziiyetakaira
Pava, arima intzimajaantai impaitya
kitsirinkaineri?
32
Tema Pava te inthauu
neentakyaari itomijanori, uu IshInetutuI
kefI IfovuyeetefI okuntu IkumImentuntu
kairi aakaite. Aritakera jantzimoyetakairo
Pava iroka, eeroma jantzimoyetai
tsikarika ompaiyetyaari kovityiimotaine?
33
AfItukefu uuuyetuIfo jovutumputzIku
shiretai, arima intzimajaantake impaitya
iyakoventavaitaineri, iriitajaantakera
Pava iyoshiitayetakairi?
34
Iriitake
Jesucristo kamimentayetairi, ipiriintaa
eejatzi, isaikai iroaaka irakojanoriki
Pava itsipataari ipinkathariventantzi,
iriitake kantakoventayetairi aakaite.
Aritakera okanta, arima intzimai
impaitya ovasankitaavaitaineri?
35
Tzimatsima impaitya materone
intsiparyaakairi Cristo, onkantya
irovashaantantyaarori jetakoyetai?
Okuntuvetuku uuuyetzIfo opomefentsI
tzimovaivetakai, eekero jiyaatatzi
jetakoyetai. Ari inkempitayerori eejatzi
ufIfIku ontzImImoyetuI ovushInonkuuvuI
yevetaineri, inkovaite irimaimanevaitaite,
antasheneentavaite, unkovItyuuneentu
vaite ankithaatyaari, unkoveenkutuko
vaite, irapathakeroryeetai.
36
Ari okanta
osankinatakotaka, kantatsiri:
AfI okuntuItutyuunI jovumuukuuntu
yeetana naventaajatamira eeroka.
Ikempitakaantayeetakenari piratsi
jovamaayeetziri.
*
37
Okantavetaka aaayetero irokapayeeni,
aritake ankitsirinkayetakero maaroni
iroka, tema Pava jetakoyetai, aritake
imatakaakairo ankitsirinkero.
38
Jiroka
naventaakari naaka: Onkantavetakya
aaayevetakyaaro tsikarika ompaiyetya:
kaamanetaantsi, aaantarentsi, munInku
riite, pinkathariite, avishimotantatsiri
iroaaka, avishimotantatsineri apaata,
tzimatsiri ishintsinka,
39
jenokisato,
osavisato, tsIkufIku opuIyetufI jovetsIku
yeetziri, tekatsira aparoni impaitya
ovashaantakairine Pava onkantya eero
uuuntuufo IfetukoyetuI okuntukuuntu
kero jantzimoyetakairi Avinkatharite
Jesucristo.
Jiyoshiitaitakeri Israel-mirinkaite
9
1
Jiyotziro Cristo kyaaryoori onatzi
nonkantemiri. Temu IfIItuke Tusofen
tsInkuntsI ItzImI pInkuthufIventushIfetu
nari, iri iyotakaanari te nothaiyavaita,
nonkantemiro iroka:
2
NovushIfepefovuI
ventatyaari nosheninkapayeeni judo
kaari kempisantatsine, oshekI okutsItzI
moshiretakena.
3
Osheki nonkovataikemi
IfuvIsukoshIfeyetuImI noshenInkumIfIn
kaite, aritakera nonkovataikemi
nonkumuventuIfImI onkuntyu IfuvIsuko
tantaiyaari. Aritake onkantaajatakemi
eejatzi nonkove irovashaantainami Cristo,
arimi niyotakemi iroora kantakaanteromi
IfuvIsukoshIfeyetuntuIyuufI noshenInku
mirinkaite,
4
icharineyetari Israel-ni.
Tema iriiyetake itomivetakari Pava
irikaite, jouukuyevetukufI Ifovuneen
karo, tzimatsi irantzimotavakaiyaari,
josankinayevetakaniri Ikantakaantaitane,
janintaavaivetaka itharomentapiintakari,
tzimatsi ishinetayetakeneriri.
5
Iriiyetake
isheninkamirinkaitetakari avaisatziite.
Irijatzi isheninkamirinkaitetakari Cristo,
itzimi Pavatatsiri anaayetziriri maaroni,
ari inkantaityaani intharomentaityaari.
Ari okantari.
6
Okuntuvetuku IfIkuIte te InkempIsun
taiyerine, aritatsima ankante eero
ROMA-SATZIITE8,9
260
omonkarata ishinetantakeri Pava? Tera
ari onkantya! Temu Inkufute ImpuIyee
tairi iroaaka Israel-mirinkaite,
pashinesatziitera irinatye, kaarira
icharinejanoriite Israel-ni.
7
AfI okempI
taaro avishimotakeriri Abraham-ni. Te
inkempitakaantaiteri isheninkamirinkaite
apitetatsiri irovaiyane, aa intaani
aparoni. Iriitakera jiaaventayeetziri
jaka, ikantaitake:
Iri Isaac irovaiyanejanori.
8
AfI IkempItzItukufI Puvu te InkempItu
kaantairi iriimi itomijanori maaroiteni
jovaiyantakaantakeri Abraham-ni,
IntuunI ItomItukuufI ItzImI IshInetukene
riri incharinemirinkaitetyaari.
9
Jiroka
okaratzi ishinetakeneriri, ikantakeri:
PushInekI osufentsI onkempIpuItetuI
yaaro iroaaka, arira napiitero
nonkivantaimi, intzimakera otomi
Sara.
10
Ari okempitakari avishimotakerori
Rebeca, itsipaanitakaantakarori
acharineni Isaac.
11
Tekera intzimayete
irikaite, tekeramintha irantayete
kameethari eejatzi kaariperori, aritake
tzimake ikovakeri Pava ompaitya iranteri.
Ari omonkaratari onkarate irantayeteri.
Tera iri kovashivaityaarone irantero, aa
Pava kantakaarori jantayetantarori
opaita, ikaimashireyetairira.
12
Jiroka
ikantaitakerori Rebeca:
Iri iyaapitsi omperatyaarine
irantarite.
13
Jiroka josankinayeetakeri eejatzi:
Netakotakari naaka Jacob, iriima
Esa nokisaneentakeri.
14
Irooma ankantantyaari: Te
intampatzikashirete Pava, aparoni
jetakotashita, IfIImu pushIne IkIsuneentu
shitakari? Tera ari onkantya!
15
Tema
Pava ikantakeri Moiss-ni:
ItzImIfIku nokovIfI noneshInonku
tyaari, ufItuke noneshInonkutu
kyaari.
Itzimirika nokoviri nonkaminthayeri,
aritake nonkaminthaakeri.
16
aakero, kuufIfu utzIfIIte kovushIvuI
tyaarone irantayetero opaiyetarika, aa
iri Pava kantakaarori jantayetantarori
opaiyetarika ikaratzi ikaminthaayetairi
irirori.
17
Ari ikantayeetakeriri eejatzi
Faran, jiroka josankinatakoyeetakeriri,
ikantakeri:
Ifootujuuntukefu nopInkuthufItukuun
tukumIfI onkuntyu IfIuuntuyee
tyaarori noshintsinka onkarate
natsipetakaiyaamiri eeroka. Ifootu
kera iriaaventayeetantaityaanari
muufonI kIputsI ImpuIfyuuyee
taina.
18
Ari ikantari Pava, ikaminthayiri
itzimirika ikoviri irirori. IfIjutzI kuntukuu
rori okanta ikisoshireyetantari itzimirika
ikoviri irirori.
19
Kempitaka ari pinkantayetaina:
Opaitama jovasankitaantariri Pava
ikaariperotakaayetziri, eefomu okuntuuju
tai irovashiagairo irika ikovakaakeri
Pava irantero?
20
Iro kantacha, nonkun
temi naaka: Tekatsira piyomatsite eeroka
patzirinkakiini onkantya pinkantantyaari.
Tera piaapinkathateri Pava. Intsityaa
pinkinkishiretakoteri ovetsikayetzirori
kovitzi. Kantatsima oaanateri iyovite,
onkanteri: Te upuntuujutyuunu povetsIku
kena?
21
Tema arite irovetsike aparoni
ovaneenkatachane, impoa irovetsikake
pashine eero apantaperotaro iroori? Aa
aritatsi, tema iriitake ashitarori iyovite.
22
Ari ikempitzitari eejatzi Pava irirori,
jovetsIkuyetukefI IkufutzI oshIyuyetuku
rori kovitzi. Tzimatsi tsikarika ikaratzi
jovetsIkujuuntukefI IfIuuyetuIfo IfutsIpe
taiyaaro iyatsimanka, iratsipetaiyaaro
ishintsinka iraperotantaiyaari. Iro
kantamaitacha Pava, umuvefu Ikuntuven
tapaintakari irikaite.
23
JovetsIkuyetuntu
kariri Pava irikaite kaari apantari,
onkantya irimonkatziyantaiyaariri
ROMA-SATZIITE9
261
pashine irovetsikane itzimi ikovakeri
irirori inkaminthaayetairi, ItzImI jIyoshII
tayetzitakari pairani iriaayetairo
irovaneenkaro.
24
Aakayetakera itzimi
jiyoshiiyetataikeri ikaimashireyetaira.
Tera intaani aakaite a-judo-tzi, arira
akaratayetairi pashinesatziite kaari
asheninkata.
25
Ifootukefu jIuuvuItukuu
keriri Pava pairani Oseas-ni, ikantake:
Irika atziri kaari nosheninkaveta,
nonkempitakaantairi, Noshe
ninka.
Ikaratzi kaari netakoyeveta pairani,
nonkempitakaantairi, Netuko
tane.
26
Irooma janta, tsika ikantayeevetaka,
Te pisheninkatyaana eerokaite,
Arira ikantayeetai, ItomIIte pInuye
tzi Pava, Kaaaneri.
27
Jirokara ikantzitakari Isaas-ni
jiaaventayetziri incharineyetyaari
Israel-ni:
Onkantavetakya osheki irinake
incharinetyaari, InkempIvuIvetu
kyuufo oshekItzI Impune jIuuthu
pyaaki,
EepIyokIInIfu Inkufute uvIsukoyetuu
tsine.
28
Tema iromapokairi Pinkathari
maaroni kipatsisatziite, tampatzika
Inkuntyu IfovusunkItuukuuntuye
tairi.
29
Ikantake eejatzi Isaas-ni:
EefomI IkyuufyooyetukemI uvuIsu
tziite, ikaratzi ikempoyaaventakari
pinkathariventatziitaneri,
AfIfu uuuyetuIfomI okufutzI jIuutuI
keri pairani Sodoma-satzi, ipoa
Gomorra-satzi.
Jovatampatzikashireyeetairi
javentaamatsitantaitaara
30
Irooma ankantantyaari: Te Inkoko
vavetaajatyaaro irika kaari asheninkata,
Ifo kuntuchu jImutzImuItuufo jovutumpu
tzikashireyeetairi javentaamatsitantaara
iriroriite?
31
Ifoomu uukuIte IchufInejuno
yetari Israel-ni, te ankitsirinkaajatero
aaayetero, okuntuvetuku upunkIventuve
takaro Ikantakaantaitane.
32
Opaitama
kaari ikitsirinkantaro? Iroora kaari
IkItsIfInkuntufo temu IkInkIshIfetukovuI
tatyaaro ipankiventashivaitakari irirori.
Te inkinkishiretakotaajatero ikovakayiriri
Pava itzimi javentaashiretari. OkempIvuI
takaro irantzivavaitakityaami mapiki.
33
AfI oshIyuvuItukufo okufutzI josunkInu
yeetzitakari, kantatsiri:
Novakero mapi ikovaperoitane janta
otzishiki Sion. Ovaryaantzi iroka
mapi aririka irantzivayeetakyaaro.
Inkarate aventaashiretaiyaarine
kempitakarori mapi, eerora
jamenaashivaitaa apaata.
10
1
Iyekiite, nokoviri naaka
IfuvIsukoshIfeyetuI noshenInkupu
yeeni Israel-mirinkaite. Irootake
namanantariri Pava.
2
Niyoperotzi naaka
itharomentaventashivaitatyaari Pava
irikaite, juntushIvuItufo te Inkemuthupe
rotzimaityaaro.
3
Tema te iriyotaiyeni
ikovatzi Pava irovatampatzikashiretairi,
te inkempisantero, aa ikokovatashitaro
IntumputzIkushIfetuntyuufo IpunkIventu
shivaitari apaniro.
4
Tema iroaaka Cristo
jothotyaakero irirori okantakota
Ikantakaantaitane, IfIItukefu tumputzIku
shIfetukuIfIfI IkufutzI uventuushIfeyetu
naariri.
5
Jiroka okaratzi josankinavetakari
Moiss-ni okantakota jimonkarayeevetaro
IkuntukuuntuItune IntumputzIkushIfeyee
tantyaarimi, ikantake:
Inkaraterika monkaratairone, iriitake
eerone iraaashireyetai.
6
Tera omonkatziyaaro okantakota
uventuushIfenkuntsI otzImI ovutumputzI
kashiretantatsiri. Temu te onkovupefotu
jaantya ipankiventashivaitaitya
irimonkarayeetero tsikarika ompaitya.
ROMA-SATZIITE9,10
262
KuntutsImu IfIkuIte punkIventushIvuItu
chari iriyaate inkiteki ishintsiventairi
Cristo irovavisaakoshiretante?
7
Kuntu
tsima iriyaate irikaite sarinkaveniki
iroviriintairi Cristo ikamavetapaintara?
8
Aa jiroka ikantayeetake:
Aritake piyoshiretakero aantsi,
aritake piyothatakero eejatzi.
Okaratzi kantakotachari jaka aantsi,
irootakera noaaventapiintakemiri
aventaashiretaarira Cristo. Jiroka okanta:
9
Aririka piaanethataiyaaro pinkante,
Novinkatharite inatzi Jess, aririka
paventaashiretanakyaari Pava iri
oviriintairi ikamavetakara, aritakera
pavisakoshiretai.
10
Tema aritakera
paventaashiretaari iro kantakaantakerori
irovatampatzikashireyetantairi. Aritakera
aaanethataaro iroka, Ifoofu kuntukuun
terone irovavisaakoshireyetantairi.
11
Tema ari okantzi Osankinajanorentsi:
Inkarate aventaashiretaiyaarine,
eerora jamenaashivaitaa.
12
Onkantavetakya aakarika judo,
aakarika griego-thatatsiri, iriitakera Cristo
Avinkathariteta maaroiteni. Intzimerika
uuuutuIfIne ufItuke IneshInonkupefotu
keri.
13
Tema jiroka ikantaitake:
Intzimerika aaaatairine Pinkathari,
impairyaagairi, ufItuke IfuvIsuko
tai.
14
Kantatsima iaaaayeetairi Pava tera
javentaashireyeetari? Kantatsima
iraventaashireyeetyaari Pava, tefu Inkemu
kotaiteri? Kantatsima inkemakotaiteri,
tera intzime kinkithatakaantatsine?
15
Kantatsima inkinkithatakotaiteri, tera
intzime otyaantantatsine? Irootake
josankinayeetantakarori, kantatsiri:
Oshekira inkameethatziitataitera
amerone kameethari aantsi
isaikantaitari kameetha!
16
Iro kantamaitacha, tera maaroiteni
inkempisantaitero Kameethari aantsi.
Irootake ikantantakari Isaas-ni:
Pinkathar, kempItuku te InkempIsun
taitero nokinkithatziri.
17
Okovajaantatyaara iretaitavakyaaro
inkemayeetavakero iaane Pava
onantyaari iraventaashireyeetantyaari.
18
Nokantzi naaka, Aritakema
ikemayeetakero? Aritakera, tema jiroka
josankinayeetakeri kantatsiri:
Jiaaventayeetakero nampitsiiteki,
Ikemuyeetukefo tsIkufIku IsuIkuyee
take jaka kipatsikika.
19
Napiitero nonkante, Irikaite
icharineyetakari Israel-ni, Ikemuthupefo
takeroma? Aa iriira Moiss-nI ouufon
takerori irosankinareki, ikantake:
AfI nonkuntukuukyuufo pIsumuneen
tyaari pashinesatzi atziriite kaari
sheninkatavakaachaneri.
Osheki pinkisashireteri ikaratzi
pipaiyetziri masontzishireriite.
20
Irojatzi ikantakeri Isaas-ni irirori:
JIuuyetuunu kuufyuujuInI kovukovu
tenane.
Noaakayetaari kaari amemenatenane.
21
Iro kantacha jiroka jiaaventakeri
Isaas-ni ikantakota Israel-mirinkaite,
ikantake:
Novaankavakotapiintashivetakari, iro
kuntumuItuchufI te InkempIsuntuI
yenani, piyathari jinaiyakeni.
Tzimayetatsi Israel-mirinkaite
kitsirinkakerori
11
1
Nokantatziima jimanintziri
Pava irika Israel-mirinkaite
jashiyetari? Tera ari nonkante! Tema
naakatzitaka karatziriri Israel-mirinkaite,
icharine Abraham-ni nonatzi, icharine
nonatzi eejatzi Benjamn-ni.
2
Tema te
jimanintana Pava, IfIItuke IyoshIItuke
nari. PInkInkIshIfetefo OsunkInujunofen
tsi, tsika jiaaventakota Elas-ni jiaauu
takoventziri isheninkapayeeni, ikantake:
3
Pinkathar, jovamaayeetakeri
kamantaneriite,
ROMA-SATZIITE10,11
263
Ipofokuyeetukefo pomepIfInImento
tsi.
Naakatake kapatapainchari, IkovuItu
tzi eejatzi irovamaayeetena naaka.
4
Jiroka ikantzi Pava jakanakeri:
Tera eeroka kapatapainchane. Aa
nokempoyaaventataikeri pashine
ikaratzi 7,000 shirampariite
ItzImuyetzI kuufI otyeefovushItyuu
rine iriaapinkathateri Baal.
5
Arira okantakari iroaaka, tzimataitatsi
kupIcheenI noshenInku ItzImI jIyoshIItu
keri Pava irineshinonkatyaari.
6
Tera iro
kantakaanterone ipankiventashivaitane
okanta jineshinonkayetantaariri Pava,
aa Pava neshinonkatashitaariri. Arira
okantakotari neshinonkataantsi.
7
Ari okantari, tera inkitsirinkero
maaroiteni Israel-mirinkaite okaratzi
ikovavetaiyarini. Ifo kuntuchu tzImuyetu
tsi kitsirinkakerori, ari ikempiyetakari
itzimi jiyoshiiyetakeri Pava. Iriima
pashineete ikisoshiretakaayetakeri Pava.
8
Irootakera josankinayeetantakarori
iroka, kantatsiri:
IfI Puvu kuntukuufofI jeempushIfe
yeetantari.
TzImuvetuchu IfookI temuItu IfIuun
tayete.
Tzimavetacha iyempita temaita
inkemayete.
Irojatzi ikantzimaitaro iroaaka.
9
Jiroka josankinatakotakeri eejatzi
David-ni, ikantake:
Onkamintha iraayeetataiteri tsika
joreyeetakeri!
Onkamintha irantzivatataitya!
IOnkumInthu IfovusunkItuuyeetutuI
teri!
10
Onkamintha irimavityaakitataite!
Onkamintha intsinkamitziyetataite!
Iravisakoshireyetai pashinesatzi atziri
11
Temu IkuntuI OnkumInthu IfuntzIvu
tavakaayetya nosheninkapayeeni,
Ifoomu oshIyukuuventuchufI Ifupefoyee
tairi? Kaarira! Ifoofu oshIyukuuventu
chari ikenakaashiyetapaintarira, IfovuvI
saakominthatairira Pava pashinesatzi
atziriite, iroora jimatantataikarori Pava
Ifoku onkuntyu IfIuutyuufIfI noshenInku
payeeni irikaite, Ifo InkovuntupefotuIyu
rini iriroriite iravisakoyetai.
12
Tema
IkenushIvuIyetukufu Ifoofu kuntukuuntu
kefofI jIneshInonkuyeetuntuufIfI pushIne
satzi atziri nampitarori maaroni kipatsi.
Iroora kameethaperotataitaatsine aririka
irapiiyeetairo ineshinonkayeetairi apaata
nosheninkapayeeni.
13
Iroaaka nonkantemi eerokaite kaari
nosheninkayeta. Naakatake jovayeetake
notyuuntujunofIte nonkInkIthutukuuye
tuImI eefokuIte pIkufutzI kuufI noshenIn
kata pipashinesatzitzi. Shirethara
nonkantaventapiintanakyaaro nantavaire.
14
Ifoofu nokokovututuItzIfIfu Isumuneen
tayetaiyaami nosheninkapayeeni, ari
onkantya iravisakoshireyetantaiyaari
tsikarika ikaratzi irirori.
15
Temu jImunIn
taiyakerira irirori Pava, Ifoofu opouun
tataikari jariperoyetaari Pava maaroni
osavisatzi. Irooma apaata aririka
IfufIpefoshIfeyetuIyuufI Puvu noshenInku
payeeni, onkempIvuItyuufofu ImpIfIIntuu
tyeemi ikamayevetaka.
16
Intsityaa
noshiyakaaventavakemiro: Tema okanta
aparoni pathatsi, arira okantzitari eejatzi
opitha. Jirokara oshiyakaaventachari:
Temu IfIIyevetuku etuyetukufofI novuIsu
tziite itasorentsishiretake, ufIfu InkempI
tuyetuIyuufI upuutu Inkufute InchufInetuI
yaari. Inkempitaiyaaro eejatzi tsikarika
okanta inchaparitha, arira okantzitari
eejatzi oteva.
17
Jiroka oshiyakaaventari iroaaka
inchaparitha, iriiyetakera novaisatziite
etayetakarori pairani. Oshiyakaaventachari
oteva, iriiyetakera nosheninkapayeeni judo
tzimayetaatsiri iroaaka. Temu kempIvuI
taka inchekayeetakeromi iroka oteva,
ROMA-SATZIITE11
264
*11.17,22: aaventakotachari jaka pankirentsi ashitarori oparitha, ashitarori oteva, irootakera
ikantayeetzitari Olivos.
onkantya oshookatevatantyaari pashine
oteva jontsirekayeetakeri, kameetha
onkantya oshooke okantakaarora oparitha.
IkufutzI oshIyukuuventzIfI otevu jontufeku
yeetakeri, iriiyetakera atziriite kaari
nosheninkata.
* 18
Irootakera eero aritanta
pasagaaventashivaitaiya. Pinkinkishiretero,
eerokatakera oteva inchato, eerokatake
aaakaayetzi oparitha.
19
Kempitaka ari
pakakemi eerokaite, pinkantaiyeni: Aa
Ichekuyeetukefo otevu okuntu noshookute
vatantaari naaka.
20
Ari okantavetari, iro
kantamaitachari pinkinkishiretero
kempivaitaka iriimi nosheninkapayeeni
judo InchekutevuyeetukemI okuntukuun
tziro tera inkempisante. Irooma eerokaite
kaari nosheninkata, eefokuyetuke Impoyuu
tupuukufIfI okuntukuuntzIfo puventuushIfe
taa. Tera arite piriiperovaitashitya, aa
piaapinkathateri Pava.
21
Tema Pava iri
chekakerori etayetarori oteva, puumuven
tyara jimataimikari eejatzi eerokaite.
22
Ari
piiiro katsima jinatzi Pava, iro kantacha
neshinonkataneri jinatzi eejatzi. Ikaratzi
antzivashireyetainchari jiaayetakero
ovana ikatsimatzi Pava. Irooma eerokaite,
ari piaapiintatyeero irineshinonkayetemi
eekerorika poisokerotatyeeri Pava. Irooma
eerorika poisokerotari, ufI InkempItukuun
takemi oteva ichekayeetakeri.
23
Ikaratzi
ichekatevayeetakeri pairani, aritake
irontsirekayeetairi eejatzi, aririka
irovashaantairo ithainkavaitziri Pava. Tema
Pava kantatsi irimatero.
24
Eerokaitera
kempitakarori oteva pankirentsiniro
jontarekayeetakeri pankirentsiperoriki.
OshekIfu ufIpefotutuIte IfoofIku IfontsIfeku
yeetai otevaperori oponkitzijanoriki iroori.
Impiyashiretakaitairi Israel-mirinkaite
25
Iyekiite, nokovi piyotero kaari
ikemathayeetzi pairani onkarate iranteri
Pava. Eero pikinkishirevaitashita
aritakera piyotakero maaroni. Auuyetu
kero iroaaka irikaite nosheninka
Israel-mirinkaite, tzImutsIfu kIsoshIfetu
kaayetakeriri. Iro kantacha, onupuIntu
tziira iroka irojatzi irimonkaratantakyaari
inkarate avisakoshireyetaatsineri kaari
nosheninkata.
26
Impoa, IfuvIsukoshIfe
yetai eejatzi Israel-mirinkaite. Arira
okanta josankinatakoyeetakeri, kantatsiri:
Arira impoeeya Sion-kI tsIpufyuuko
ventaneri,
IfIIfu kuntukuIyufone Ifovushuuntun
tyuufofI IchufIneete Jucob IthuIn
katasorentsivaitzi.
27
Ari onkantya othotyaantyaari
okaratzi antzimotavakaantsi,
Nuukutukefu upefotuIfonefI IyuufIpe
ronka.
28
Tema irikaite nosheninka judo
jimanintakero Kameethari aantsi,
ikempitakaantari iroaaka Pava iri
iisaneentane, ufI okuntu IneshInonkuye
tantaamiri Pava eerokaite. Iro kantacha
Puvu jIyoshIItzItukItyuufI noshenInkupu
yeeni, eekefofu IfIyuututye Ifetukoye
tyaari, ari onkantya iriaantyaarori tsika
okanta ishinetakeneriri etayetanakarori
novaisatziite.
29
Temu ufIfIku InkuImushI
retante Pava, jineshinonkayetantzi.
Eerora jovashaantziro.
30
PIpIyuthuyetzItu
karira pairani eerokaite Pava.
Ipouunuku noshenInkupuyeenI IpIyuthu
tanakari, iroora opoaantataikari
jineshinonkayetaami eerokaite.
31
Irikaite
piyathavaivetachari iroaaka, aritake
iriaayetairo apaata ineshinonkayeetairi
ikempitaayeetzimira eerokaite iroaaka.
32
Arira okantakari, joaakantakero Pava
maaroitenira apiyathavaiyetaka, arira
ikenakaakerori joaakantantaarori ovana
jineshinonkayetataikai maaroiteni.
ROMA-SATZIITE11
265
*12.4: Okempitatya okitsi irootake jamenayeetantari, irooma kempitantsi irootake
ikemayeetantari, irooma paantentsi irootake jovayeetantari, irooma akotsi irootake
joirikayeetantari, irooma kitzitsi irootake janiiyeetantari.
33
Ovana nopampoyaataikeri Pava
jiyotanetziitataika, ikemathatziro
maaroni. Tekatsira iyoperoterone
irantayeteri irirori, tsIkufIku Inkuntuye
tero.
34
Jiroka josankinatakoyeetakeriri,
ikantaitake:
Tzimatsima iyotzirori ikinkishiretari
Pinkathari?
Tzimatsima impaitya materone
inkaminayeri?
35
TzImutsImu ImpuItyu omupokuke
rine impanakerimi irirori, aa
IfIItutuIkefu etukufofI Ipuyetuntu
taike?
36
Iriitakera Pava kantakaantarori
otzimayetantari tsikarika opaiyetari,
iriitakera poaakaantayetarori, iriitake
ashitarori. Arira irashi irovaitaatyeeroni
iaapinkathayeetairi. Ari onkantyaari.
Onkarate irantayeteri kempisantzinkariite
12
1
Iyekiite, ufItukefu jIneshInonku
takami Pava, nokovakotzimi
pishineventaiyaari eeroka, pInkempItuI
yuufImI Ikuntufu pIfutsI IpometuyeetzInI
riri. Tera poshiyakotajaantyaari piratsi,
uu puuupIIntuyetuI eefokuIte pIntuso
rentsishireyetai, irootakera onimotziriri
Pava. Tema arira okantataitara ikoviri
Pava aaapinkathayetairi.
2
Eefo pIkempI
takovaitashitari osavisatziite. Aa iri
Pava pishinete irovakerashiretakaimi. Ari
onkuntyu pIyotuntuIyuufofI IkovukuyI
miri, kameethatzimotziriri, onimotziriri,
othotyaanetachari okameethatzi.
3
Iriira Pava neshinonkataanari naaka
okanta niyotaayetantaamiri, irootakera
nokantantamiri: Eefo pIkempItukuuntu
shivaita eerokatake iriiperori. Aa
pinkinkishiretakotya kameetha eeroka.
AfI onkuntyu pImutuntyuufofI IkovukuyI
mIfI Puvu eekefo pIyuututye puventuunu
kyaari.
4
Pinkinkishiretakotero tsika
akantayetara avathaki. Tema tsikara
akantavathayetara, Ifoofu untukuuyetuI
rori opaiyetarika.
* 5
Aakayetakera
joshIyukuuventuyeetzI uventuushIfetuu
rira Cristo. Akempivaiyetaa aakami
ivatha Cristo. Okuntuvetuku unushItuIyu
vetaka aparopayeeni, iro kantacha
aparoni akantaa, kempIvuItuku ovIthuu
vakaayetaatyaami.
6
Maaroni aakaite
ItusonkuventuyeetukuI onkuntyu umonku
ratantyaarori antayetairi. Tzimatsirika
aparoni kamantantaneritanaatsiri,
irantayetero ikovakairiri Pava, eekerora
iraventaaperotanakityeeyaari.
7
TzImutsI
rika aparoni ampitakotantanaatsiri,
irimonkarayero irirori. Tzimatsirika
aparoni iyotaanetantanaatsiri, IfImonku
rayero irirori.
8
Tzimatsirika aparoni
minthatanetakaantachari, irimonkarayero
irirori. TzImutsIfIku upufonI pushItuntu
netachari, ipantaperotai osheki. TzImutsI
rika aparoni jevatakaantanaatsiri,
irishirethaventyaaro irantavaire.
TzImutsIfIku upufonI neshInonkutuntu
naatsiri, kImoshIfefu Inkuntyu Imonkufu
yetairo.
9
Ontzimatye petakotantaiya kameetha,
eero pamamenavaita. Samaneenta
povairo kaariperori, irooma kameethari
kiso povanairo.
10
Pinkamaityaaro
petakoyetantya, pinkempitakaantero
petakotyaarimi pirentzi okarikiini.
Piaapinkathayeteri pashine.
11
Shiretha
pinkantayetya, eefo pIpefuvuItu puntuvuI
taineri Avinkatharite.
12
Kimoshire
pinkantya poyaakoneenteri Cristo.
Amavevaitane pinkantayetya aririka
piaayetero pomerentsitzimotyaamine.
Piaaaatapiintai.
13
Ontzimatye
ROMA-SATZIITE11,12
266
*12.20: Kantakotachari jaka oshekira impashiventanakya iroora oshiyarori ikantaitzi eejatzi
povaampateneri iitoki osheki paampari.
pimpashiyetaiyaari okovityiimovaitari
itasorentsitakaitairi. PoImuuntupIIntuye
tai pipankoki.
14
Pamanakoyetairi ovatsinaavaitzimiri
onkantya irineshinonkayeetantaiyaariri
irirori. Eero pipiyatari.
15
Pintsipatyaari
pInkImoshIfete IkufutzI kImoshIfevuItu
tsiri. Pintsipatyaari piraavaitya ikaratzi
iraavaitachari.
16
AuputzIyu pInkuntuvu
kaayetaiya. Eero pimanintantavaitzi, aa
ontzImutye pIntsIpuyetyuufI kovItyuuvuI
tatsiri. Eero pikempitakaantashivaita
iyotaneri pinatzi.
17
Tzimatsirika aparoni
ovaariperovaitemiri, eero pipiyatari.
Pouukuntefo eefoku tumputzIkutzImote
rine atziriite.
18
PInkyuufyooventupIIn
tairo pisaikayetantaiyaari kameethaini.
19
Netakotan, eero pipiyakoventashivaita
eeroka, aa pashitakaiyaari Pava iri
piyakoventyaamineri. Tema jiroka
josankinayeetakeri, ikantaitake:
Ikantzi Avinkatharite:
Naakatakera ovasankitaantatsine,
Naakatakera piyakoventantachaneri.
20
Aririka intasheneente piisaneentane,
pimperi irovarite. Aririka irimireneente,
pimperi imire. Aririka pimatayetanairo
iroka, oshekira impashiventanakya irika
iriaakerorika pantakeri.
* 21
Puumuven
tyuufu oItsInumpuImIkufI kuufIpefonkun
tsi. Aa iro aritatsi pimatapiintanairo
kumeethufI onkuntyu pInkItsIfInkuntyuu
rori kaariperori.
13
1
OntzImutye pInkempIsuntuye
tuIfI eefokuIte pInkuthufIventzI
miri pinampiki. Tefu ImpInkuthufentsI
vaitashitya irirori, aa Pava kantakaarori
okanta ipinkatharentsitantari.
2
IntzIme
fIku upufonI kovutsInefI IfImuImunevuI
teri pinkatharentsi, okempivaitakarora
iriimi Pava imaimanevaitake, irootakera
irovasankitaantaityaariri.
3
Ikaratzi
antayetzirori kameethari, tekatsira
ompaitya intharovakaantavaityaariri
pinkatharentsi. Iriima antayetzirori
kaariperori, iriira tharovakaavaityaarine.
Ari okantari, pantzirorika eeroka
kameethari, eefo pIthufovukuuvuItushI
tari pinkatharentsi, aa iriitajaantake
tharomentaiyaamine.
4
Tema iri Pava
kantakaarori ipinkathariventantari
IfIkuIte onkuntyu Inkempoyuuventuntyuu
miri. Aririka pantero eeroka kaariperori,
ontzimatye pintharove, temu te umenuu
shivaita otzimimoyetziri irosataamento.
Tema iriitakera Pava kantakaarori
ipinkathariyetantari irikaite, irijatzira
Puvu kuntukuIyuufone IfovusunkItuukuun
tyaariri kaariperoshireriite.
5
Irootake
pinkempisantantyaariri irikaite. Iro
kantacha tera intaani pintharovakaiyaari
jimashirenkata. Au IfootutuIke tumputzI
katatsiri pimayetairo iroka.
6
Irootakera
pimpinatantyaariri ikovakoyetzimiri
jevaventzimiri pinampiki, Ifo Ifuuun
tyaari irirori, tema jimonkaratatziiro
ikoviri Pava.
7
Ontzimatye pimpinayetairi
maaroiteni pinkatharijanorentsi, eejatzi
ikaratzi kempoyaaventantatsiri nampitsi.
Ontzimatye pinkempisantayeteri,
aapinkatha poveri.
8
Eefo pIuushIntsIventuvuItufo pIfeeve
tante, aa piaashintsiventaiyaaro
petakotavakaayetaiya. Tema itzimirika
etakotantachari, imonkaratatziiro
Ikantakaantaitane.
9
JIfoku josunkInuyee
takeri Ikantakaantaitane, kantatsiri:
Eero pimayempitzi. Eero povantzi.
Eero pikoshitzi. Eefo pIthuIyuko
tanta. Eero pineveshirevaitaneta.
Tzimayetatsira eejatzi osheki pashine
ikantakaantaitakeri. Iro kantamaitachari
jIfokufu IfoopefotujuuntutsIfI Ikuntukuun
taitakeri, kantatsiri:
ROMA-SATZIITE12,13
267
PetukotuIyuufI pIshenInku pInkempI
takaantyaari petakotapiinta
eerokara.
10
Opoaantari irooperotajaantzi iroka
ikantakaantaitane, irootakera apatotzirori
maaroni ikantakaantayeetakeri. Tema
itzimirika etakotaariri isheninka, tera
irovaariperovaitairi.
11
Ontzimatyeera amatapiintairo iroka,
tema irootaatsi avisakoshireyetai.
OkempIvuItukufofu Ifouuku umuuyetu
tyeemi, iro kantacha ontzimatye
ankakiyetai.
12
Temu IfootuIntsI onthon
kaiya tsirenikiri, iro onkitainkatai.
Irootake ovashaantantyaarori antayetziro
kaariperori, okaratzi jantapiintayeetziri
tsireniriki. Au Ifo ufItutsI unkempItu
kaantairo ankithaatakotatyeeyaaromi
ampiyakoventantyaari,
13
onkantya
antayetantyaarori kameethari okaratzi
jantayetapiintaitziri okitainkatzi. Ari
onkantya eero aniyavaitanta, eero
ashinkivaitanta, eero amayempivaitanta,
eero antantayetaro kamaaroyetatsiri, eero
amaimanevaitavakaanta, eefo usumuvu
kaantavaita.
14
PoshIyukotuIyuufI AvInku
tharite Jesucristo, pinkempitakaanteri
iriimi pinkithaatakotaiya. Eefo puntushI
vaitaro okaratzi pinevetashivaitari.
Eentashiretaneri
14
1
Ontzimatye paakameethayetairi
eentashireyetatsiri. Eefofu pumu
menuvuItufo Ifoku onkuntyu pIuunumIn
thatashivaitantyaariri.
2
Okempitatya,
tzImuyetutsI kempIsuntzInkufI kInkIshIfe
tachari kantatsi irovayetyaaro tsikarika
opaiyetarika. Iro kantacha tzimatsi
pashine eentashireri, intaani jovayetaro
pankirentsi.
3
Irika kempisantzinkari
ovayetarori tsikarika opaiyetarika, eero
ImunIntuvuItzIfI pushIne kuufI ovuyetyuu
rone. Ari inkempitzityaari kaari
ovayetyaarone eero imanintziri pashine
ovayetarori, tema Pava te irimaninteri
irirori.
4
Kantatsima inkisathayeeteri
nampirentsinentsi? Eerora, tema iri
kisathatajaanterine itzimi onampitariri,
irijatzi tharomentyaarine. Ari okantari,
tema Pava iri onampiyetariri maaroiteni
ovayetarori tsikarika opaiyetarika, irijatzi
tharomentyaarine.
5
Jiroka oshiyarori, tzimayetatsi
kempisantzinkari omairentantarori
kitaite. Tzimayetatsi pashine kaari
ompashinetzimoteri kitaite. Ontzimatye
inkinkishiretakoyetaiya maaroni, te arite
irotzitzikayeteri pashine opaitarika
ikinkishiretari.
6
Itzimi aapinkathatzirori
aparoni kitaite, iriitajaantakera
Avinkatharite iaapinkathatzi. Ari
okempitzitari eejatzi, ItzImIfIku ovuyetu
rori maaroni tsikarika opaiyetarika, iri
AvInkuthufIte IuupInkuthutzI jovuyetun
tarori, tema ipaasoonketapiintatziiri. Ari
IkempItufI ItzImI pInkuyetzIfofI ovufIten
tsi, iri Avinkatharite iaapinkathatzitaka
ipaasoonketapiintzirira.
7
Tefu uuumIn
thavaitashitya aakaite, tefu unkumumIn
thavaitashitya eejatzi.
8
Eenirora
aaayetzi, iriitakera Avinkatharite
aiimoyetairi. Aririka ankamake,
IfIItukefu eejutzI AvInkuthufIte unkumI
mote. Arira okantari, IfIItuke AvInkuthu
rite ashitapiintairi eenirora aaayetzi, ari
okempItzItufI eejutzI ufIfIku unkumuye
take.
9
Tema irootake itzimajaantakari
Cristo, ikamimotantake, ari okanta
jashitapiintantairi eenirora aaayetzi,
aririka ankamayetake eejatzi.
10
Opaitama pikishimatantariri
pisheninka? Opaitama pimanintantariri
eeroka? Aa iriira Cristo intzime
amenakoyetantaatsine maaroni apaata.
11
Tema iro josankinatakoyeetakeri,
kantatsiri:
Jiroka ikantakeri Avinkatharite:
Maaroitenira irotyeerovayeetai
iaapinkathayeetaina. Omupe
rora.
ROMA-SATZIITE13,14
268
Aritakera intharomentayetairi
maaroiteni Pava.
12
Aripaitera ankinkithatakotaiyaari
maaroiteni aakaite janta Pavaki.
13
Irootake ovashaantantyaarori
akishimatavakaayeta. Aa ontzimatye
ankantashireyete: Eefo nokuntzImoneen
takaavaitari pashine nirentzitari,
notzikashirevaitzirikari.
14
Niyotzi naaka
tera inthaaapithatantyaaro Pava
ovayetyaaro opaiyetarika. Iro kantacha,
tzimatsirika kinkishirevaitachane aritatsi
impinkavaitayeete, IfImutefo ImpInku
vaite irirori.
15
Aririka poaakyaari
pashine kempisantzinkari povayetyaaro
otzimi ipinkiri irirori, tefu petukoshIfe
tyaari. AfItutsImu pInkuntzImoneentu
kaiyaari pashine okantakaantziro
povamatsitaro ovaritentsi? Pikovatziima
povaariperoshiretairi irika? Irijatzira
irika kempisantaneri, ikamimentakeri
Cristo eejatzi.
16
Arira okantari, te arite
pouukuuyetefI povuyetufI pIkInkIshIfe
tari eeroka kameethari onatzi, impoa
inkantayetemi: Juntukefo IfIku kuufIpe
rori.
17
AukuIte ukufuyetzI IpInkuthufI
ventayetai Pava, te Ifo kovupefotujuuntu
chane okaratzi avayetari, okaratzi
amireyetari eejatzi. Au Ifo kovupefotu
taitachari antampatzikashireyetai,
asaikayetai kameetha, ankimoshireyetai,
temu IfIItuke kuntukuuntukefofI Tusofen
tsinkantsi.
18
Itzimirika matanairori iroka
jantavaitaineri Cristo, ufItuke IfInImotu
kaakeri Pava, ari inkempitayeriri eejatzi
atziriite ari iraakameethatakeri.
19
Ari
okantari, ontzimatye pantapiintayetairo
kantakaantzirori isaikantayeetari
kameetha, kuntukuuntefone Inthufomen
tashiretavakaantayeetyaari.
20
Aririka
pInkokovuvuIte povuyetyuufo opuIyetu
rika, paamaventya paparatzirokari
okaratzi jimonkaratakeneriri Pava
pashineete kempisantzinkari. Tema te
onthaaantsitya ovayetari. Iro kantacha
itzimirika ovayetarori opaiyetarika
impoa inkantzimoneentakaakyaari
pashine, jantakero kaariperori irika.
21
Tefu upuntyuufo pInkuntzImoneentu
kaavaityaari pirentzitari," okuntukuun
tziro povayetari vathatsi, pimireyetaro
kachori, pantayetziro opaiyetarika.
22
Ifoofu upuntupefotufofI pIyotukoshIfe
tairi eeroka, IntuunIfu Puvu IyotukotuImI
rone iroka. IntzImefIku kuufI eentushIfe
ventavaitairone iroka, aritakera
irimatairo inkimoshireyetai.
23
Iro
kantacha itzimirika eentashirevaitatsine,
aririka irovakyaaro opaiyetarika, ari
onkempItzImotuIyuufI juntukefo kuufIpe
rori. Tema tera irantairo okaratzi
jiyotakoshirevetaari, kaariperora onake
iroka.
15
1
Aakaite kempisantzinkari
aavyaashireriite, ontzimatye
untsInumpushIfetzImoyetuIfI eentushIfe
yetatsiri, tera intaani antayetero okaratzi
onimoyetairi aakaite.
2
Ontzimatye
antayetairo okaratzi onimoyeterine
asheninka, onkufute mInthushIfetukuIyuu
rine irantayetairo kameethari.
3
Ifootu
kera jantakeri Cristo, te inkovakovatero
otzimi onimoterine apaniro irirori. Tema
josankinayeetakero, kantatsiri:
Ikaratzi kaviyavaitemiri eeroka,
irijatzira kaviyitakanari naaka.
4
Tema maaroite osankinatakotainchari
pairani, kempitakarori iroka, josunkInu
yeetakero iriyotaayeetairo. Ari okanta
iroka Osankinajanorentsi, Ifo kuntukuu
rori aaantarori atsinampashirevaitzi, iro
thufomentushIfetukuIfI oyuukoneentun
tari.
5
Iriitajaantake Pava kantakaarori
aaantarori atsinampashirevaitzi, irijatzi
tharomentashiretakaineri. Osheki
nokovakotapiintakeri inkantakaiyaaro
onkantya paakameethatavakaantyaari,
maaroiteni pinkempitakotaiyaari ikantara
Cristo Jess.
6
Onkempivaityaaro arimi
pintsipatavakaiya maaroiteni eerokaite
ROMA-SATZIITE14,15
269
*15.8: Iri ikantakoyetzi jaka judo-payeeni itzimi ipaiyeetzi tomeshitaari.
pimpanthaaventeri Pava, itzimi ashitariri
Ikinkithayeetaineri Kameethari aantsi
kaari judo-tatsine
7
Tema osheki jaakameethayetai Cristo
aakaite, eejatzi pinkempitaiya eerokaite,
paakameethayetairi pashine atziri, tema
ufI onkuntyu IfIuupInkuthuyeetuntyuu
riri Pava.
8
Irootake nokantapiintakeri:
IfI CfIsto jotyuuntuItukefI IfuntuvuIven
teri nosheninkapayeeni judo. Iro
jImutuntukufofI Ifoku onkuntyu IfIuun
tayeetyaaro omaperotatya okaratzi
ishinetakeriri Pava pairani avaisatziite.
*
9
Irojatzira jantakeneriri ikaratzi kaari
nosheninkata, ufI okuntu jIuupInkuthu
yetantaariri iriroriite, jIneshInonkuye
tairi Pava. Jiroka josankinayeetakeri,
kantatsiri:
Notharomentaventaimi janta
isaikayetzi kaari nosheninka.
NompuIfyuuyetuImI nompunthuuven
taimira.
10
Jiroka ikantzitaitakari eejatzi:
Pashinesatziite, pintharomentaina
eerokaite pintsipayetaiyaari
jashiyetaari Pava.
11
Pashinesatziite, pintharomentaiyaari
Avinkatharite.
IMuufoItenI utzIfIIte pInthufomentuI
yaari!
12
Ipoa ikantake eejatzi Isaas-ni:
Ari intzimake incharinentyaari Isa.
IfIItuke pInkuthufIventuIfIne pushIne
satzi atziriite.
Iriitakera iroyaakoneentairi kaari
asheninkata.
13
Iri Pava tharomentakaiyaamine, iri
kumeethu suIkukuuyetemIne pIkempIsun
tairira! Tema iri kantakaiyaarone
oyaakoneentantyaariri. IIfI TusofentsIn
kantsi kantakaiyaamirone onkantya
poyaakoperotantyaariri!
14
Iyekiite. Niyotzi naaka omapero
pineshinonkayetavaka eerokaite, Iyotune
perori pinayetzi, pImutukefo pIyotuuvu
kaayetaka.
15
Iro kantacha, nosunkInutzI
miro iroka noshintsithatzimiro onkantya
eero pipeyakotantaro. Temu IkumInthuu
yeperotaimira Pava,
16
jotyaantaana
noaaventaineri Jesucristo ikaratzi kaari
nosheninkayeta. Nokinkithatainerira
Pava, okempIvuItuufo nuukumI ompefutu
sorentsitaari. Iriima kaari nosheninkata,
iriiyetakera kempivaitakarorimi
jashitakaayeetariri Pava, namayetainerira
Pava iroora ookimotaariri. Iriitakera
TusofentsInkuntsI mutefone Ifovutumpu
tzikashireyetairi.
17
Okaratzi jantakaanari
Cristo Jess, kuntuvetuchufu nonkuntu
kaaperoventyaaromi naaka, nouuven
tero okaratzi nantavaitaineri Pava.
18
Iro
kantamaitacha, intaani noaaventairo
okaratzi jimatakaayetakenari irirori
Cristo. Tema noaayetakeri kaari
nosheninkata ikempisantayetairo okaratzi
noaaventayetakeneriri, okaratzi
nantavaitzimotakeri.
19
IfI TusofentsIn
kantsi pakenarori shintsinkantsi okanta
notasonkaventantakari, Ifo nomuyetuntu
karori kaari iaapiintayeetzi pairani. Ari
okanta nomatantakarori nokinkithatairo
Cristo netanakaro Jerusaln-ki, ipoa
nokenayetanake irojatzi Ilrico-ki.
20
Ari
okanta nokovantakari noaaventero
KumeethufI NuuntsI juntu tsIku te Inkemu
koyeetero ivairo Cristo. Tera intaani
nonkove nIyuutefo tsIku juntu jImuyeetu
kero ikinkithatakaantaitzi.
21
Tema jiroka
josankinayeetakeri, ikantaitake:
Ari irieeri nampiyetarori janta tsika
te iriaaventaiteri irika.
ROMA-SATZIITE15
270
Ikaratzi kaari kemakoyeterine, ari
inkemathatakotairi.
Ikovake Pablo iriyaatero Roma-ki
22
Irootake kaari okantanta niyaate
pisaikaiyini eerokaite, okantavetaka
osheki nokovapiintavetaka.
23
Iro
kantacha iroaaka aritake nomatakero,
tema tekatsi nantayetanairi jaka
nampitsiiteki, aritake oshekitake
osufentsI nokovupIIntuvetufu nufeetyuu
mimi.
24
Aririka niyaaminthatakeri
Espaa-ki, ufIfu nokovIfI nufeetunukyuu
miri pinampiki. AfIfIku nosuIkImovuItu
nakemi janta, nokovi pampitakotena
potyaantena Espaa-ki.
25
Iro kantacha,
netapaintyaaro niyaate Jerusaln-ki
numpItukoyetefI juntu ItusofentsItukuI
taire.
26
Tema irikaite Macedonia-satzi,
ipoa Acaya-satzi, jotyaantaiyakena
IfIfofIIte kIfeekI onkuntyu nompuntyuu
riri kempisantzinkariite ashinonkainkari
nampiyetarori janta Jerusaln-ki.
27
IfIIye
tukefu kovushIyetuInchu ImpushItuntuye
tya, tekatsira shintsiventerine. OkempI
vuItukufo IfIkuIte ImpInukoventutyee
yaami ikempisantakaakeri irika kaari
isheninkata.
28
Aririka nomonkaratakero
nompayetakeri Jerusaln-satzi ikaratzi
jotyaantayeetakeneriri, aripaitera
navisanakeri pinampiyetarora eerokaite
niyaatera janta Espaa-ki.
29
Niyotzi iri
Cristo tasonkaventatziitaineri aririka
nareetakyaami janta.
30
Iyekiite, nokovakotzimi piaauutu
koyetapiintena eerokaite, pInkempItuko
tyaanaro tsika nokantapiintziro naaka.
Iro nokovakotzimiri, nIyotzIfu pIuupIn
kathatziri eerokaite Avinkatharite
Jesucristo, iri Tasorentsinkantsi
kantakaamirori petakotantakanari.
31
Pamanakotena eero jaakaantantana
thainkashireri nampiyetarori Judea-ki.
Pumunukoyetenu onkuntyu Ifuuvukoyee
tuntyuunufofI kumeethuInI Ipukuuntuyee
tziriri itasorentsitakaitane Jerusaln-satzi,
iro onimoyetantyaariri iriroriite.
32
Ari
onkantya nonkimoshiretantyaari
niyaatera pisaikaiyini eerokaite, irirorika
Pava kovakaakenarone. AfIfu nomuko
ryiimovaitaiyemine eerokaite.
33
IOnku
mintha iri Pava tsipashiretyaamine, iri
kameetha saikakaayetemine! Ari
onkantyaari.
Jovethayeetari atziriite
16
1
Iroora Febe aanakerone iroka
osankinarentsi. Ifo nokempItu
kaantaa iroomi notsiro. OshekI untuvuI
take iroori japatotapiintayeetaka janta
Cencrea-ki.
2
Paakameethatavakero iroori,
irootake jashitaari eejatzi Avinkatharite,
aritzi paakameethatero pikempitapiintziri
puukumeethutzIfI pushIne ItusofentsItu
kaitairi. Pampitakoyetero ompaityaarika
onkovityaayete. Temu oshekI umpItuko
yetake iroori. Ari okempitakenari naaka
eejatzi osheki ampitakoyetakena.
3
Povethatyaanaro Priscila ipoa Aquila.
Irooyetake tsipayetakanari nantavaitziniri
Cristo Jess,
4
irootake shineventakanari
ovavisaakotakena. OshekI nopuusoonke
takero irokaite, ari ikempitaayetakero
pashinesatzi kaari nosheninkayeta
ikaratzi apatoyetapiintachari pashineki
nampitsi.
5
Povethatyaanari eejatzi
ikaratzi apatoyetapiintachari opankoki.
Povethatyaanari eejatzi netakotane
Epeneto, temu IfI etunukufofI nokempI
santakairi Cristo janta Acaya-ki.
6
Povethatyaanaro Mara, otzImI untuvuI
ventakemiri osheki eerokaite.
7
Povethu
tyaanari Andrnico, ipoa Junias
nosheninkapayeeni jinatzi, IfI tsIpuyetu
kanari jashitakoyeetana. Iriiyetake
etakaro ikempisantzitaka tekeramintha
naaka, irijatzi jiaapinkathayetakeri
otyaantajanoriite.
8
Povethatyaanari
netakotane Amplias, itzimi jashitaari
Avinkatharite.
9
Povethatyaanari Urbano,
ROMA-SATZIITE15,16
271
itzimi karatapiintakenari nantavaitziniri
Cristo Jess. Povethatyaanari netakotane
Estaquis.
10
Povethatyaanari Apeles,
itzimi jaakameethatakeri Cristo. Povethu
tyuunufI muufoItenI ItzImI suIkuvunkotzI
riri Aristbulo.
11
Povethatyaanari
nosheninka Herodin. Povethatyaanari
saikavankotziriri Narciso, ikaratzi
inampishiretantaari Avinkatharite.
12
Povethatyaanaro Trifena, opoa
Trifosa. Ifootuke tsIputukunufI nuntuvuI
tziniri Avinkatharite. Povethatyaanaro
netakotane Prsida. Irojatzi notsipatakari
nantavaitziniri Avinkatharite.
13
Povethu
tyaanari Rufo, ItzImI jIyoshIItuIfI AvInku
tharite. Povethatyaanaro eejatzi iriniro,
otzimi nokempitakaantari naaka iroomi
noniro.
14
Povethatyaanari Asncrito,
Flegonte, Hermas, Patrobas, Hermes,
ipoa ikaratapiintayetziri iriroriite, itzimi
apaiyetziri iyekiite.
15
Povethatyaanari
Fillogo, Julia, Nereo ipoa iritsiro,
Olimpas, ipoa maaroiteni ikaratzi
tsIpuyetufIfI IfIfofIIte upuIyetzIfI Itusofen
tsitakaitane.
16
Etakora pinkantya
povethatavakaanaiya. Jovethayetami
eefokuIte muufoItenI ItzImI uputoventu
piintakariri Cristo jaka.
17
Iyekiite, jiroka nokovakotzimiri:
PuumuventyuufI uunumInthutuvukuu
chari itzimi otzitzikamentavakaarori
jiyotaayeetakemiri pairani. Eerora
pikempiyayetari eerokaite.
18
Aa
okempivaitakaro atziritanakityeemi
Inevevaitashitane," Ifo ompefutunu
kyaarinemi. Tema kaarira Avinkatharite
Jesucristo omperayetanaiyaarine.
Iriiyetakera nintathayetashitariri
eentashireriite jamatavivaitzirira.
19
Nokemake naakaite kameetha
pikantaiyani eerokaite, te pIpIyuthu
vaita, irootake oimoshirenkakenari.
Nokovi naaka pinkameethashireperote,
onkempIvuItyuufomI te pIyoyetuujute
romi okantakota kaariperori.
20
Iriira
Pava saikakaayetaimineri kameetha,
IfootuIntsIfu InkuntukuIyuufo pInkItsIfIn
kantyaariri Satans, onkempivaityaaro
povichoryaatyeerimi paatzikakeri.
IOnkumInthu IneshInonkutuImI AvInku
tharite Jesucristo!
21
Jovethatami Timoteo, ItzImI tsIputu
nari nantavaitzi, eejutzI noshenInkupu
yeeni Lucio, Jasn, ipoa Sospater.
22
Nuukutukefu TefcIo ItzImI osunkInu
yetziniriri Pablo. Naakatake eejatzi
ovethatami, naaka jashitayeta eejatzi
Avinkatharite.
23
Jovethatami Gayo. Arira nosaikiri
iroaaka ipankoki. Jovethayetami eejatzi
ikaratzi nampiyetarori jaka. Jovethatami
Erasto, itzimi oviriri kireeki ashitari
nampitsi. Jovethatami eejatzi Cuarto,
itzimi apaiyetairi iyeki.
24
Onkamintha ineshinonkayetaimi
maaroiteni Avinkatharite Jesucristo! Ari
onkantyaari.
Ovekaraantaro tharomentaantsi
25
Thame antharomentaiyaari iroaaka
matzirori inkempoyaaventayetakemi,
ufI onkuntyu pInkyuufyooventupIIntun
tyaarori Kameethari aantsi okaratzi
aaventakotziriri Jesucristo, tsika
otzimi kaari ikemathatapiintayeevetaka
pairani.
26
Iro kantacha, jouukuyeetun
taa iroaaka jiyotaantayeetakera
maaroiteni nampitsiki, onkantya
inkempisantayeetantyaari eejatzi janta.
Ifootujuuntukefu josunkInutukuuyetuke
riri kamantantaneriite irika Pava,
Kaaaneri.
27
Thame antharomentaiyaari
apanirotatsiri Pava, Iyotaneri. Tema
iriira Jesucristo kantakaiyaarone
unkuntuItuntyuufofI unthufomentuI
yaari. Ari onkantyaari!
ROMA-SATZIITE16
272
Ovethataantsi
1
1
Naakara Pablo otyaantzimirori iroka
osankinarentsi. Irotyaantajanore
Jesucristo nonatzi, tema iri Pava
kovakaakenarori, ikaimashiretakena. Ari
notsipatakari Sstenes nosankinatzimiro.
Iriitake nokempitakaantairi iyeki.
2
Eerokara nosankinayetzini pikaratzi
papatoventaari Pava janta Corinto-ki,
pikaratzi jovatampatzikashireyetaimi
Cristo Jess. Iriira kaimashireyetaimi
pitasorentsishireyetantaari, pikempitaari
pashineete nampiyetarori tsikarika janta,
pairyaapiintayetairiri Avinkatharite
Jesucristo, temu IfIjutzI PInkuthufIven
tairi eejatzi irirori.
3
Onkamintha
ineshinonkayetaimi Ashitairi Pava,
kameetha isaikakaayetaimi, ufI InkempI
tzityaamiri eejatzi Avinkatharite
Jesucristo.
Ipaasoonketakaitziri Pablo
itasonkaventantaitzi
4
Nopaasoonketapiintzirira naaka Pava,
tema iniroite ikaminthaayetaimi,
itsipashiretakagaamiri Cristo.
5
Irijatzi
kantakaarori piaaventapiintantaariri,
okanta piyotakoperotantaariri eejatzi.
6
Irootakera poisokeroyetantarori okaratzi
netakari noaaventakemiri Cristo.
7
Pikantakara poyaaventari impiye
Avinkatharite Jesucristo, tekutsI kovItyII
motemine itasonkaventzimira onkantya
pantavaitantyaaniriri irirori.
8
Iriira
kuntukuIyuufone pInkyuufyooventuntyuu
riri irojatzi impiyantakyaari, ari onkantya
eefo otzImuntu ompuItyu IfIyukoventupuI
miri irirori.
9
Oisokero jovimi Pava,
iriitake kaimashireyetaimi okanta
paapatziyantaariri Itomi, Avinkatharitera
Jesucristo.
Itsiparyaatyaamaranki irirori Cristo?
10
Iyekiite, noshIntsIthutemI nompuI
ryeeri Avinkatharite Jesucristo. Nokovu
kotzimi paapatziyavakaayetaiya,
onkempivaityaaro aparonimi
onkantyaami pikinkishiretaneete, eero
pIkuntuvukuumentuvuItufo ompuIyetyuu
rika.
11
Temu nokemukefI IshenInkumIfIn
kuIte CIoe Ikuntupuukenu te puuputzIyu
vakaa kameetha.
12
Tzimatsi pitsipayetari
janta kantatsiri: Nokempisantziri naaka
Pablo. Pashine kantayetatsi: Iri
nokempisantzi naaka Apolos. Pashine
kantatsi: Iri nokempisantzi naaka
Pedro." TzImutsI pushIne kuntuyetunuIn
tsiri: Nokempisantziri naaka Cristo.
13
Itsiparyaatyaamaranki irirori Cristo?
Naakatakema paikakotzimentakamiri?
Tema poviinkaayetakaranki eerokaite,
Naakama ipairyeetake, inkantaite:
Poviinkatzimentaari Pablo?
14
Iroora
nopaasoonketantariri Pava okamintha te
naaka oviinkaayetemine. Intaani
noviinkaamatsitakeriranki Crispo,
itsipatakari Gayo.
15
Iroora eero itzimanta
JETAKARI JOSANKINATZINIRI PABLO
CORINTO-SATZIITE
273
janta kantashivaitachaneri iroaaka:
Noviinkatzimentakari Pablo.
16
Jaa!
Irijatzira noviinkaatzitakariranki
Estfanas, notsIputuukefI IshenInkumIfIn
kaite. Tera nonkinkishiretero tzimatsirika
pashine noviinkaatakeri janta.
17
Tera iro
IfotyuuntuntyuunufI CfIsto novIInkuu
tante, uu jotyuuntukenu nonkumuntun
tairo Kameethari aantsi. Tefu nonkem
pItukotupuukyuufI IyotunefI nouuventu
yetzirora. Temu te nonkove umenuushI
vuItyuufo IfoopefotutuItzIfu IpuIkukoyee
takeri Cristo.
Iri Cristo, ishintsinka Pava,
iriyotane eejatzi
18
Tema aririka ankinkithatakaavetyaari
kaari oshiretachane tsika ikanta
ipaikakoitakeri Cristo, ikempitakaantai
masontzishireri anatyeemi. Irooma
aakaite avisakoshiretaari anai, ayoyetai
omaperotatya joaakantakero ishintsinka.
19
Tema josankinatakoyeetzitakari kaari
oshiretachane, ikantaitake:
Naapithateri iriyotane ikaratzi
iyotanevetachari.
Nompeyapithateri ikinkishiretane
ikaratzi kinkishiryaavetachari.
20
Tsikama inkantaiyaarika iyotaneri?
Tsikama inkantaiyaarika iyotzinkari
IkufutzI IyotuuntushIvuItufofI IfoopefotzI
motziriri iroaaka iriroriite? Aa Pava
jImusontyuuyetuIfI Ifouuku IfIku osuvIsu
tziite, ikaratzi iyotanevetachari pairani.
21
Tema irikaite iyotanevaitashitachari,
tera irimatanetero iriyotairi Pava. Irooma
Pava matanetzirori jiyotaneta, onImotu
keri irirori jovavisaakoshireyetairi
ikaratzi kempisantaaanetairiri,
okuntuvetuku ItzImuyetzI okempItzImove
takari masontzishirenkantsi onatzi
iaaneka Pava.
22
Aririka irieero
noshenInkupuyeenI judo Intusonkuven
tantayeete, Ifoofu InkempIsuntuntuye
tyaari iriroriite. Iriima griego-thatatsiri,
aririka inkemayeteri ikempitakaantari
iriroriite iyotaneri inatzi, iriitakera
inkempisantayeteri.
23
Irooma naaka,
nokinkithatakotanairi Cristo tsikara
ikanta ipaikakotzimentantaka. Irootake
okompItzImotuntukufIfI noshenInkupu
yeeni. Iriima griego-thututsIfI IkempItu
kaantakena nomasontzishirevaitatyeemi.
24
Iro kantamaitachari aakaite, ayotaiyini
joaakantairo Cristo Itasorenka Pava,
eejatzi iriyotane. Irojatzi jiyoyetairi
maaroni ikaimashireyetairi Pava,
onkantavetakya Judo-rika inatzi,
kaaririka Judo, maaroni.
25
Tema Pava
janayiri jiyotanevaitashitari atziriite,
okuntuvetuku IfIku utzIfIIte okempItzImo
vetukufI musontzInkuntsI onutzI Ikuntuye
takeri Pava. Tema Pava janayiri atziriite
otzimimotziri ishintsinka, okantavetaka
irika atziriite okempitzimotakari te
aavyaantanete okaratzi ikantavetakari
Pava.
26
Iyekiite, ontzImutye pIkInkIshIfyuuko
tavakero tsikarika pikantaiyani eeroka
pairani tekera inkaimashiretaitemiita.
Tefu IntzImupefote IyotunefI pIkufutuI
yini, te intzimaperote pijevarite, te
IntzImupefote IfIIpefofI pInkuthufIventzI
miri.
27
Iro kantacha Pava jiyoshiiyetairi
ikempitakaantavetakari atziriite masontzi
jinatzi, ufI onkuntyu IfovushIventuuntuI
yaariri apaata iyotanevaitashitaneri.
JIyoshIItuyetuIfI eejutzI IkempItukuuntu
yeevetakari kaari aavyaavaitaneri, ari
onkantya irovashiventaantaiyaariri
apaata iriiperoriite.
28
AfIfu Ikenukuuke
fofI Puvu jIyoshIIyetuntuufIfI ImunIntu
mInthutune utzIfIIte kuufI IfIIpefotzImo
yeterine. Arira okanta opoaantaari
iroaaka ineveyeetaaro okaratzi
imanintaveetakari.
29
Ari ikenakairori
Puvu eefo ItzImuntu ImpuItyu usuguuven
tavaitachaneri.
30
IfIIfu Puvu tsIpushIfetu
kagaamiri Cristo Jess, tsika itzimi
jotyuuntuIfI IfIfofI IfIyotunetukuuyetuI
1 CORINTO-SATZIITE1
274
yaami, irovatampatzikashireyetaimi,
irovameethashireyetaimi. IfI pInukoven
taimi pisaikashivaiyetantaari.
31
Ifootu
kera josankinatziyeetantakarori pairani,
kantatsiri:
Temu tekutsI upuntyuufone Ifusuguu
ventashivaitaitya apaniro. Iroora
upuntupefotufofI usuguuventuI
yaaro jantayetziri Avinkatharite.
Iaaventayeetairi Cristo ipaikakoyeetakeri
2
1
Iyekiite, niyaapaitetakeranki naaka
nareetami noaaventantyaamiriri
Pava, tera nonkempitakotapaakyaari
iyotanevaitashitaneri, te nonIntuthuvuItu
shitapaakyaami.
2
Au IntuunI nokovukItu
tainakero noaaventapiintanaimiri
Jesucristo, ipaikakoyeetakeri.
3
Te
noeefo onImotenu kumeethu nosuIkImo
yetakemi, aa tharovashire nokantaka.
4
Ari okanta te okitsirinkantaperotantami
noaaneyetakari, te oshiyaro iaane
iyotanevaitashitaneri. Iro kantacha
okaratzi noaaneyetakari, omatakero
oaakantakeri Tasorentsinkantsi,
oaakantakero ishintsinka.
5
Arira
okantakari, iroora ishintsinka Pava
ikempisantakaantakamiri, kaarira
iriyotane atziriite matakayemirone.
Itasorenkara Pava oaakantayetzirori
6
Iro kantamaitacha, ufIfIku unkInkIthu
takaayeteri antakishiretaneri, arira
aritziri aaaventakoteneri iyotanetaantsi.
Iro kantacha iroka iyotanetaantsi, tera
oshiyaro okaratzi jiyotanevaitashitari
osavisatzi, okaratzi jiyotanevaitashitari
pinkathariyevetachari iroaaka. Tema
eero ikantaitatyaani irikaite.
7
Aa iroka
iyotanetaantsi noaaventziri naaka, tera
iriyotakoperoyeetero pairani. OkempIvuI
takaro iromanayeetatyeeromi. Irootakera
ikovitataikari Pava, ari onkantya
uuuyetuntuIyuufofI upuutu Ifovuneen
karo.
8
Irikaite pinkathariyevetachari
iroaaka, tekutsIfu upufonI Iyotukopefo
terone iroka iyotanetaantsi. Arimi
iriyotakeromi, eefomI IpuIkukotukuuntzI
miri Avinkatharite, otzImImopefotutuI
tziri irovaneenkaro.
9
Iro kantamaitachari,
iroora josankinatakoyeetzitakari pairani,
ikantaitake:
Okaratzi ishinetakeneriri Pava
etakoyetaariri irirori,
Anaaperotataitziro jokitapiintaitari,
ikemapiintaitziri,
Anaaperotataitziro okaratzi
aaamampyaavetakari.
10
Irooma aakaite, jotyaantakairi
Itusofenku Puvu onkuntyu IfIyotukuuntuI
rori. Arira ikantari Tasorentsinkantsi,
jiyotakaaperotakagairi Pava.
11
Tema
tekutsI mutefone IfIyotenefI IkInkIshIfe
tane pashine atziri, apaniro jiyotziro
ishireki irirori. Ari ikempitari eejatzi
Pava, tekatsi iyoteneriri ikinkishiretane,
aa apaniro jiyotziro irirori ishireki. Irika
Tasorentsinkantsitatsiri, ishirera Pava
jinatzi.
12
Ifootukefu omutuntufI jInumpI
shiretakairi Pava Itasorenka ashireki,
onkantya ayoperoyetantaiyaarori okaratzi
IshIneyetukuIfI uukuIte ukempIsuntuye
tairi. Irootakera kaari kantaajatatsine
iroka iriyotairo osavisatziite,
13
ikaratzi
IyotuuntupIIntukefofI jIyotushImInthuvuI
tari irirori. Aa okaratzi aaaventakeri
aakaite irootakera jiyotakaayetairi
Tasorentsinkantsi. Ifootukefu ukInkIthutu
kaayetairiri antakishiretaneri tsika
okantakotajaanta ashireka.
14
IfIImu IkufutzI kuufI untukIshIfetu
tsine, te inkempisantero iriroriite
jiyotakaantavetakari Tasorentsinkantsi,
uu okempItzImovuItukufI musontzIshI
renkantsi. Te onkantaajate iriyotakotairo
irirori, tema te inampishiretantari
Tasorentsinkantsi iyotakaantayetyaariri.
15
Irooma aakaite antakishiretaneri,
aritake amayetairo ayotajaantairo
maaroni tsikarika opaiyeta. Aritake
1 CORINTO-SATZIITE1,2
275
okantari, okuntuvetuku te Inkemuthupefo
yetai osavisatziite tsika akantayetanaa
aakaite.
16
Ifootukefu josunkInutukotzIyee
takari jaka, kantatsiri:
TzImutsImu ImpuItyu IyotukopefotuI
rine ikinkishiretane Avinkatharite?
Tzimatsima impaitya materine
iriyotairi? Irooma aakaite, jIyotu
kaayeetairora tsika okantakota
ikinkishiretane Cristo.
Antavaitanaineriri Pava
3
1
Iyekiite, tetya nomataajatero
nonkInkIthutukuuyetemI nokempItu
yirira nokinkithatakairi antakishiretaneri.
Aa kempivaitakami ovakerami
petanakyaaro paventagaiyaari Cristo.
KempIvuItukumI eenIfomI peenchuunI
kite,
2
eeniromi ithotaayeetzimi, tekera
ImpuyeetemIfo tutsInuuyetutsIfI ovufIten
tsi. Tema te onkante pinkemathayetairo
okaratzi niyotaavetakamiri, eeniro
pikantayeta irojatzi iroaaka.
3
Tekefuu
tara pantakishiretanete. Okaratzira
pIuunumInthutuvuuyetu pIkIsukoneentu
vaita. KuufImu Ifoku jImutuyetupIIntu
keri osavisatziite?
4
Tema tzimayetatsi
janta, kantatsiri: Nokempisantziri naaka
Pablo. Pashine kantayetatsi: Iri
nokempisantzi naaka Apolos. Kaarima
Ifoku kempItukufofI IuunumInthutuvu
kaayeta osavisatziite?
5
Niinkama naaka? Niinkama Apolos?
Naakamatsitake apiteroite iromperatane
Pava, jotyuuntukenu nonkInkIthutukuuye
tuImI onkuntyu pInkempIsuntuntuyetuI
yaari eerokaite.
6
Temu nuuku joshIyukuu
ventayeetake itzimi pankitaintsiri. Iriima
Apolos iri joshiyakaaventayeetakeri
itzimi oyaatapaakenari ithamaitakotziro
nopankitakeri. Iriima Pava iriitakera
matajaantzirori jantakitakaayetziro
pankirentsi.
7
Te iririiperotajaante
pankitakerori, ufI IkempItufI thumuItuko
takerori. Aa iriira iriiperotajaantatsiri
Pava, irantakishiretakaayetaimi.
8
KempI
vaitaka intzimerikami irantavaitakaitane.
Irotyaantaitakeri impankivaite, Ifotyuun
taitake pashine inthamaitakotero. Intaani
ImpInumutsIyeetuIfI okufutzI juntuvuImu
tsitake, iroipiyeetairi inampiki, tema te
inkovaperotajaantya iriroriite.
9
Arira
nokantaiyani naakaite, kempitavaitaka
naakami antavaitziniriri Pava. Irooma
eerokaite, pikempivaitakaro eerokami
pankirentsimashi. Pikempivaitakaro
eejatzi eerokaite, eerokami pankotsi.
10
Naaka kempivaitakariri iyotzirori
jovetsikiro. Naakara etakaantanakaro
novetsikakero pankotsika, iriira Pava
neshInonkutukunufI okuntu netuntunuku
rori novetsikiro. Ipoa ipokapaake
pashine thonkaterone irovetsikero. Iro
kuntuchu ontzImutye IfumutsInkuven
tyaaro inthonkantyaarori kameetha.
11
Iriitakera Jesucristo oshiyaventakarori
etupIIntufofI juuyeetzIfI jovetsIkuyeetun
taro pankotsi. Eerora okantzi ontzime
irimpoyaayeetantyaariri.
12
Aririka
irovayeetakero etapiintarori, kantatsira
iroaaka inthonkayeetairo pankotsika.
Irovetsikayeetantyaaro oro, kireeki,
mapipayeeni poreryaayetatsiri. Ari
onkantake eejatzi irovetsikayeetantyaaro
inchakota, tsipanapayeeni.
13
Iro
kantacha, ufIfIku ontuIyu punkotsIyetu
tsiri, arira irieetero opaitarika
jovetsikantayeetakarori pankotsiyetatsiri.
14
Okempitatya, IfoofIku IfovetsIkuyeetun
takya mapipayeeni, eerora aperoyeta
ontaayetya, omapero okisotanetake
okaratzi jovetsikayeetantakari. Oshekira
ipinaperoyeetakeri ovetsikakerori
pankotsika. Arira inkempitayeetairiri
eejatzi joshiyakaaventayeetakeri
ovetsikiro pankotsi, impinaperoyeetairi
eejatzi.
15
Irooma, tzImutsIfIku ovetsIkun
takarori pankotsi kaari shenkaatsine
ontaayetya, kapichera ipinayeetairi irika.
AfIfu InkempItuyeetuIfIfI eejutzI joshIyu
276
*3.22: Ipaitaitziri jaka Pedro, irijatzira ipaiyeetziri Cefas.
kaaventayeetakeri ovetsikakerori iroka
pankotsi, kupIchefu InkuntuIyu IfuvIsuko
shiretantaiyaari, iroshiyakovaitaiyaari
avisakotatsiri intaavetyaami.
16
Tema piyotaiyeroni eerokaite,
eerokayetakera oshiyakaaventari
pankotsika? Tema kempivaitakami
eerokami intasorentsipankotetyaami
Pava, eerokatake inampishiretantaka
Tasorentsinkantsi.
17
Aririka intzime
ovaariperominthateriri oshiyakaaventari
itasorentsipankote Pava, ufIfu IfovuufIpe
rotairi Pava irirori, tema tasorentsi onatzi
ipanko. AfIfu okuntu joshIyukuuventuyee
tzimi eejatzi eerokaite.
18
Paamaiya jamataviitzimikari.
Kempitaka tzimayetatsi janta kantatsiri:
Iyotaneri nonatzi. Aa iro arivetachari
irikaite inkinkishiretakoperotairomi
okaratzi kempitzimovetakariri osavisatzi
masontzishirenkantsi onatzi. Tema iroka,
Ifootuke kuntukuIyuufone IfIyotunetuntuI
yaari.
19
Tema Pava te apantzimotyaari
okaratzi ikempitakaantashitapiintakari
osavisatziite iyotanetaantsi onatzi.
Irootakera josankinatakotziyeetakari
pairani, ikantaitake:
Tema iri Pava oirikayetakeriri
iyotanevaitashitachari, IfIyotushI
nenkakiini.
20
Josankinatziyeetaka eejatzi kantatsiri:
JIyotzItukufo Puvu IkInkIshIfetushI
vaiyetakari iyotanevaitashitaneri.
21
Irootakera, eero jasagaaventavaitantaro
atziriite okaratzi jiyomatsivetari iriroriite.
Irooma eerokaite, aritake onkantake
piyotakoyetairo maaroni:
22
Okaratzi
niyotaayetakemiri naaka, jIyotuuyetuke
miri Apolos, jiyotaayetakemiri Pedro,
okantakota kipatsisato, aaantarentsi,
kaamanetaantsi, avisayetatsiri iroaaka,
avisayetatsineri apaata. Aritake
onkantake piyotakoyetairo eerokaite
maaroni iroka, kempivaitaka eerokami
ashityaaronemi maaroni,
* 23
tema
eerokaite jashitayetaa Cristo, iriima
Cristo jashitari irirori Pava.
Irantavaire otyaantajanoriite
4
1
Arira okantari, ontzImutye InkempI
takaantayeetaina iromperatane
Cristo, naakaite jovake niyotaantayetairo
kaari jiyotakoveeta pairani.
2
Iro kantacha
itzimirika jovayeetake irantayetairo
ompaityaarika, ontzimatye irika
inkyaaryooventairo irimatantaiyaarori
kameethaini.
3
NIyotzI nuuku pImonkutzI
yantatyaanari nokarataiyinira. Tekatsi
ompuItzImotyuunu pIkovIfIku pumenuko
tenaro nantakerorika kameethaini.
Tekatsi ompaitzimotaajatyaana
InkovefIku Ifumenukoyetenufo jevuyetu
tsiri nampitsiki. Temu te nonkInkIshIfetu
kotupIIntuujutyuufo nuuku nomonkutzIyu
yetyaari nokarataiyirini.
4
Aririkami
namenakotya naaka, kempitakatya te
ontzimimotaajatena nokenakaashitane.
Ifo kuntuchu tefu nuuku umenukovuItu
chane, aa iriitakera Avinkatharite
amenakojanotainaneri tzimatsirika.
5
Irootakera eero pimatantaro eerokaite
pimonkatziyayetairi impaityaarika. Aa
iri Avinkatharite amenakoyetairine
maaroiteni impiyapaitetapaakerika.
Iriitakera oaakantapairone okaratzi
antayetakeri omanaantsikiini. Ari
iroaakantapairo eejatzi okaratzi
akinkishirevetari antayeterimi. Arira
InkuntuIyuufI AvInkuthufIte thufomentuI
neri apaata.
6
Okaratzi noaaventakemiri jaka,
noshIyukuuventutyuufu nuuku notsIputu
kari Apolos. Iroora nokantantamirori
onkuntyu poIsokefotuntyuufofI OsunkInu
janorentsi, temu Ifootuke IkuntuItupIIntu
keri: Eefo povunuutzIItzIfo osunkInutuIn
277
*4.15: Kantakotachari jaka osheki, ikaratzi 10,000.
chari. Aritaima povashaantairo iroaaka
okaratzi pimonkatziyavakaapiintakana,
pusuguuventupIIntuyetukunu pInkuntuI
yeni, Iriira irika anayiriri pashine.
7
Pikantayetakera Piaajaantakema
eeroka panaakoyetairi pashineete?
Piyotashitakaroma apaniro okaratzi
kaari jiyotaayeetzimi? Opaitakama
pasagaaventantari pinkempitakaantavaita
apanirora piyotanetashitaa?
8
Pasagaaventavaitaiyakani eerokaite
pikempitakoyetakari pinkathariite,
ashaarantaneriite, IkufutzI uushIfyuuneen
tavaitziri irovarite. Kempitavaitakami te
niyotaayetemimi naakaite. OnkumInthuu
jutyuumI pImpInkuthufIpefoventuntuye
temi, ari onkantya nonkaratantyaamiri
naaka tsika pipinkathariventantzi.
9
Tema
nuukuIte OtyuuntujunofIIte tefu nonkem
pitaajatyaari pinkathariite, te nIfIIpefo
taiyeni. Aa okempivaitakaro iroaaka
irovamaakaantakenami Pava, maaroiteni
jumenukoventuyeetukenu tsIku IkuntuItu
kena jovamaayeetana, jamenakoyetakena
atziriite eejatzi ikempitayetakari
maninkariite.
10
Ikinkishiretakoyeetakena
tekutsI upuntyuunune nokInkIthutukotzI
rira Cristo. Ifoomu eefokuIte pIkInkIshIfe
tukoyetu IyotunefI pInuyetutzI pIkInkIthu
takoyetairira irirori. Irooma naakaite
IkInkIshIfetukoyeetukenu te nuuvyuushI
reperovainete. Irooma eerokaite
IkInkIshIfetukoyeetukemI uuvyuushIfevuI
taneri pinatzi. OshekI IuupInkuthuyeetu
kemi eerokaite, irooma naakaite,
temacheeni.
11
Eekerora niyaatatzi
noaashivaitakaro, irojatzi nokantziro
iroaaka, notasheneentavaitzi, nomIfe
neentavaitzi, thonkaneeronkatakotakana,
jovatsinaavaitaitana, te ontzimimotena
nopanko,
12
osheki nantavaitake,
naakajaantake antavaiventacha.
Itzimirika impaitya kisaneentavaitanari,
noneshinonkayetari naakaite. Aririka
irovatsinaavaitakena, umuve nokuntuI
yani.
13
Aririka inkaviyavaitaitena,
nokokovuyetzIfo nontsImufyuukuuye
tyaari. Ikempitakaantayetakena tekatsimi
apantyaanane kaarashimi nonayetatye.
Eeniro ikantayeetana irojatzi iroaaka.
14
Tera iro nosankinatantarori iroka
nokovi novashikyaayetemi, uu nokovu
tzi nonkaminaayetemi, nokempitakotari
ashitaaniri ikaminayiri iretakotane itomi.
15
KempItuku tzImuvetuku oshekI kovuve
tainchari iriyotayemimi eerokaite, iro
kantacha te niyote tzimavetakarika
kovavetainchane iraakameethatemi
iroshiyaari ashitamiri. Irootakera
noshiyakaaventakeri naaka, kempIvuI
taka iriimi Jesucristo matakaakenarone
noshiyakotyaari ashitamiri, nokInkIthutu
kaapaakemiroranki Kameethari aantsi.
*
16
Irootakera nosankinatantamirori iroka:
Pinkempitakotaiyaanaro naaka.
17
Ifootu
kera notyaantantakamiriri iroaaka
Timoteo, tsika itzimi nokempitakaantziri
eejatzi iriimi netakotane notomi, iriitake
kyaaryooventakeri Avinkatharite.
Iriitakera kinkishiretakaapaimirone tsika
ikantakaakana Cristo, tsika nokanta
niyotaayetairi kempisantzinkariite
tsikarikapayeeni isaikayetzi.
18
TzImuyetu
tsI pIkufutuIyIfInI juntu uupefovuItu
chari, ikovaiyini pinkempisanteri irirori.
IuujuuntzI eefofu nupIItuIfo nufeetuI
yaami.
19
Iro kantacha thaankipaitera
nompiyitapaakya, IfIIfIku Puvu kovuIntsI
neri. Ari onkantya noaantyaarori
omaperorika jaavyaashirevaitanetzi
ikaratzi aaperovaitainchari janta.
Aamaashitya iaavaiminthavaitashitaka.
20
Tema ikaratzi ipinkathariperoventairi
Pava, IfIItukefu ouukuntefone juuvyuu
shirevaitanetzi. Tefu IfIuuvuImInthuvuI
tashitya.
21
Arima onimotakemi
1 CORINTO-SATZIITE4
278
nareetyaami novasankitaavaitapaakemi?
Au Ifo pInkovutuIke noneshInonkuyetu
paakemi, eefo noshIntsIventuvuItupuu
kemi.
Jiyakoventayeetziri antayetzirori
kamaaroyetatsiri
5
1
Tema nokemake tzimatsi janta
aparoni pikaratziri, jImuyempIvuItu
piintake. Jimatataikero jantajaantakerori
kaariperokitatsiri kaari ikemakoyeetzi
kempityaarone irantayetero kaari
kempisantatsine. Tema ipaantavaitaro
irinirothori, iinatari iriri.
2
Opaitama
piaaperovaiyetantari itzimataitzira
pikaratziri janta matakerori iroka? Tetya
povashiretakovaityaari piaakeri
jantakero. Au Ifo ufIvetuchu pomIshIto
vakaanterimi irika shirampari.
3
Okantavetaka te nosaikimotemi
pinampiki, Ifo kuntuchu nokInkIshIfetuko
tapiintakami kempivaitaka arimi
ankaratemi asaike janta. Irootakera
pinkempitakaantantyaarori iroaaka arimi
ankarate janta, niyakoventakeri irika
shiramparika.
4
Ontzimatyeera
papatotaiya, pimpairyeeri Avinkatharite
Jess, pinkempitakaanteromi aririkami
nonkaratajaantemimi janta. Pimaterora
Ifouuku okufutzI IkuntukemIfI AvInkuthu
rite,
5
pomishitoveri shiramparika,
irovasankitaavaiteriita Satans. AumuushI
tya aritake onkantai iravisakoshiretai
apaata impiyeerika Avinkatharite Jess.
6
Tera apantaro pasagaaventavaitya.
Tema piyotero okaratzi ikantayeetakeri:
Kapicheeni onavetaka shineyakairori
tanta, iro kantacha oshineyakairo
maaroni tantapatha?
7
PInkempItukuun
tuIfo eefoku posokutyeefomI shIneyupu
thatakairori tanta, posheyetairo
kameetha. Irootakera pimayeteri,
pomIshItovefI mutupIIntukefofI kumuufo
yetatsiri, ari onkantya eero jantetaantaro.
Aa ontzimatye pinkempitaiyaaro tanta
kaari shineyatsine, jovapiintaitari
joImoshIfenkuItzIfofu kItuIte Anunko
ryaantsi. Tema ikamimentayetakai
Cristo joshiyakaaventari oisha jovayeetari
joimoshirenkayeetzirora Anankoryaantsi.
8
Iroora amayetantaiyaarori okaratzi
joshiyakaaventayeetakeri. Ontzimatyeera
ovashaantayetairo kamaaroyetatsiri,
kaariperoyetatsiri, oshiyakaaventakari
shineyakairori tanta. Aa ontzimatye
ankameethashiretai, aaavaiyetairo
kyaaryootatsiri, oshiyakaaventakari tanta
kaari shineyatsine.
9
Aritake nosankinatzitakami pairani,
nokantakemi: Eefofu puuputzIyumInthu
tufI IkufutzI mutupIIntukefofI kumuufoye
tatsiri.
10
Nokantayetakemirora iroka, tera
IfI nonkuntukote IkufutzI kuufI kempIsun
tayetatsine, untuyetzIfofI kumuufoyetu
tsiri, kisakovaitaneri, amatavitaneri,
aapinkathatashivaitariri oshiyakaarontsi.
Iriimi nonkantakoyetemi, eefotyu okuntuu
jataimi pisaikayetaimi kipatsikika.
11
Iriira
nokuntukotzI IkufutzI puItushImInthuvuItu
chari Iyekiite." IfIIyetukefu eefo puuputzI
yaminthayetaari, iriirika matapiintakerone
kamaaroyetatsiri, kisakovaitaneri, IuupIn
kathatashivaitakari oshiyakaarontsi,
ikaviyantavaitake, ishinkivaitapiinta,
jamatavitantapiintake. Tera aritaajate
payootayetairi irikaite.
12
Temu te Ifovuye
tai aakaite iyakoventayetairi ikaratzi kaari
kempisantayetaatsine. Aa iroora aritatsi
iyakoventayetairi kempisantayetatsiri
akaratapiintairi, IfuntuyetefofIku kuufIpe
rotatsiri.
13
Irootakera pookantyaariri irika
shIfumpufI mutupIIntukefofI Ifoku kuufIpe
rori. Irooma Pava iriira amenakoyetairine
ikaratzi kaari kempisantayetatsine.
Te arite iramenakotairo
amaimanetavakaane kaari kempisantatsine
6
1
Aririka pimaimanetavakaiya
pikaratzi pikempisantzinkaritzi janta,
te arite piyaate iramenakotemiro
1 CORINTO-SATZIITE46
279
jevayetatsiri nampitsiki, kuufI kempIsun
tzinkaritatsine. Au Ifo ufItutsI pIyuutu
shItuvukuIyu pIkufutuIyInI ItusofentsIshI
retakaitaimi.
2
Tema piyotaiyeni
eerokayetake amenakoyetairine apaata
maaroni osavisatziite? Eeroma pimatziro
povetsikayetero pomerentsitzimoyetamiri
kapicheeni eerokaite?
3
Tema aakatataike
amenakoyetairine eejatzi maninkariite.
Eeroma okantzi amenakotantero
okaratzi aaakotantayetziri iroaaka?
4
OpuItumu pIshInetuntufIfI Ifumenuko
yetaimi atziriite kaari pikaratapiintziri
papatoventyaari Pava?
5
Au ontzImu
tyeemi pimpashiventakotyaaro iroka.
Tekatsima iyotaneri pikarataiyini,
ovetsikemironeri?
6
Au jIfoku pIkuntu
piintaiyaka, piyaatashiyetakeri jevari
kaari kempisantatsine, pikovakotakeri
irovetsikayetemiro pimaimanetavakaa,
okantavetaka pikantavakaiyavetaa
iyekiite.
7
Iroora oaakantzirori eenirotatsi
pikenashivaiyeta, piyakoventavaitakeri
pikarataiyini janta. Opaitama kaari
pamavetantaajataro inkaviyavaitaitemi,
iramatavivaitaitemi?
8
Ifoofu pImuyete
rimi iroka. Aa eerokatajaantaiyakenira
kantzimoneentavakaacha, pumutuvItuvu
kuIyukunI okuntuvetuku pIkuntuvukuIyu
veta iyekiite.
9
Tema piyotaiyeni, eerora iaayetairo
apaata impinkathariventairi Pava ikaratzi
kaariperoyetatsiri? Paamaventaiyaara,
otzimikari pikenakaashitane. Arira
ikantayetari ikaratzi antapiintayetzirori
kamaaroyetatsiri, aapinkathayetakeriri
oshiyakaarontsi, mayempiriite, puuntuvu
kaayetachari ishiramparinkakiini,
10
koshintzipayeeni, kisakovaitaneri,
shinkiryaantzi, kaviyantaneri, umutuvItu
neri. Eefofu IuuyetuIfo ImpInkuthufIven
tairi Pava irikaite.
11
Pairani, ufI pIkuntu
yevetakari tsikarika pikaratzi eerokaite.
Irooma iroaaka okempivaitakaro
inkivayeetaimi, ItusofentsIshIfetukuI
taimi, jovatampatzikashireyeetaimi, tema
pipairyaapiintairi Avinkatharite
Jesucristo. Iriitakera Tasorentsinkantsi
kantakaayetaamiri.
Piaapinkathatantaiyaari Pava, tsikarika
opaiyeta pantayetairi
12
Tzimatsi kantayetatsiri: IshIneyeetu
naro nantayetero tsikarika ompaiyetya.
Iro kantacha tera apantaro maaroni
irantayeetero. Aritake okantaveta,
ishineyeetairo antayetero tsikarika
ompaiyetya. Ifo kuntuchu tefu unkovutuI
tero atzirintantayetai ompaiyetyaarika
ishineyeetairi.
13
Tzimatsi kantayetatsiri
eejatzi: Iroora otzimantari ovaritentsi
onimoneentatziitantairi amotziki. Iroora
otzimantari amotzi, unkemutzIItuntyuu
rori ovaritentsi. Ari okantavetari, iro
kantacha Pava irapiteroryaayetairo iroka,
iraperotairo. Ifootukefu eefo pIkuntuvuI
tashitanta eeroka: Iroora otzimantari
avatha aaathatavakaantyaari. Tera ari
onkantyaari. Aa iro otzimantari avatha
aaapinkathatantaiyaari Avinkatharite.
Ifoofu ItzImuntufI AvInkuthufIte unImotu
kaantayetaiyaari avathaka.
14
Tema Pava,
eero japerotajaantairo avathaka, aa ari
iroviriintayetai, iroaakantayetairo
ishintsinka, ankempitaiyaari tsikara
Ikuntuu IpIfIIntuufunkI IfIfofI AvInkuthu
rite.
15
Tema piyotaiyeni iri Cristo
ashiyetaaro pivathaka? Kantatsima
aapithayetairi jashiyetaari irirori,
ushInevuItuIfo uvuthu umuyempIvuItun
tyaaro? Tera ari onkantya!
16
Tema
piyotaiyeni ikaratzi mayempivaitatsiri,
kempitavaitanaka irovithaanakyaaromi
iroka, aparoni ikantanaa ivathaki? Iro
okantziri josankinayeetakeri:
Aparonira inkantayetaiya ivathaki
jaavakaanaara.
17
IfIImu ItzImI kufutunuIfIfI AvInkuthu
rite, jovithaashiretanaatyaarira, kempItu
1 CORINTO-SATZIITE6
280
vaitaka aparoni ikantakaanaari.
18
OntzI
mutye pIshIshIyupIthutefo uuthutuuntsI
tatsiri. Okarayetzira kantashivaiyetachari
kaariperori jantayeetziri, kaarira atziri
ovashinonkaajaantachaneri irirori, aa
pashinera atziri jovashinonkaavaitakeri.
Ifoomu Ifo Ifuntuke uuthutuuntsIyetu
tsiri, iriira ovashinonkaavaitajaantaincha
apaniro ivathaki.
19
Tema piyotaiyeni
iroora pivatha oshiyakarori pankotsi
isaikantari Tasorentsinkantsi? Iriira Pava
omperayetamiri. Tefu eefoku uuushIvuI
tachane apaniro,
20
aa iri Pava
pinakoventaperotaimiri onantaari
jashiyetaami. Ifootukefu pIuupInkuthu
tantaiyaariri Pava, tsikarika opaiyeta
pantayetairi, okaratzi pikinkishiretari
eejatzi.
Imaimanetavakaiya aavakaachari
7
1
Iroaaka nakemiro okaratzi
posampitanari posankinareki: Iroora
arivetacha eero jiinanta aparoni
shirampari.
2
Iro kantacha, ontzimatye
piinantayetaiya, pimayempitzikari. Ari
onkempitayetaiyaari eejatzi tsinaneete,
ontzimatye oimentayetaiya.
3
Arira
aritziri piaavakaayetapiintaiya
paavakaayetara.
4
Okaratzi jiinataitari,
tera apaniro ashitaaro ovatha, aa irijatzi
ashitaaro oimetari. Ari okempitari eejatzi,
ikaratzi jiimetaitari, tera apaniro
jashitaaro ivatha, aa irojatzi ashitaaro
iinatakari.
5
Irootakera, te aritanta
poshItuuventyuufo pIuuvukuupIIntuye
taiya paavakaayetara. Iro kantacha,
kantatsiya pinkinkithavaitakaavakaiya
onkantya pintziventapaitetantyaarori
piaaaatane. Impoa petanaiyaaro
piaavakaayetanaiya, ari onkantya eero
jampotantami Satans, tefu pIuukotune
tajaantyaara eerokaite.
6
Irooyetakera
iroka noshinetantziri, iro kantacha tera
noshIntsIventuntutye muufoItenI Imonku
rayetairo irokapayeeni.
7
Au nonkovutuu
vetya naaka maaroiteni shirampariite
inkempitakotaiyaanaromi tsika nokanta
naaka. Iro kantacha eerora omata iroka.
Temu Puvu jInushItukufo Itusonkuventu
yetakai maaroni aakaite. Ari ikanta Pava
itasonkaventantakari tsikarika ikaratzi
kaari otzimayetanta itsipatari, iriima
pashinepayeeni ontzimayete itsipatari.
8
Ikaratzi kaari aavakaachaneriita,
nokantziri: Iro aritatsi pisaikashivaitaiya
eero otzimi pitsipatari, nokempitara
naaka. Irojatzira nokantayetzitariri
ikaratzi kamayetatsiri itsipari.
9
Irooma
terika pimatero piaakotanetya, ontzImu
tye pintsipatayetaiya. Tema iro aritatsi
pintsipataiya, ari onkantya eero
piaantaro ayimavaitemi.
10
Okaratzi jiinataitakari, aavakainchari,
nokantziro: Te arite pookavakaayetaiya.
Tera naaka kanterone iroka, aa
iriitakera Avinkatharite.
11
Aririka
pookavakaiya, Ifo ufItutsI pIsuIkushIvuI
tya apaniro eero pitsipataa. Irooma
eerorika, kantatsi pimpiyashitairi
piimejanori. Eerokaite jiimetaitari, te
arite pookayetero piinatakari.
12
Nokantayetziri pashineete: Iyekiite,
tzImutsIfIku pIInutufI kuufI kempIsuntu
tsine, ontzimatye poisokerotyaaro,
aapatziyakotakamirorika iroori. Ari
nokantziri naaka, iro kantacha tera iri
Avinkatharite shintsiventajaantemirone.
13
Ari okempitzitari, aparoni tsinane
oimetariri kaari kempisantatsine,
ontzimatye oisokerotyaari irirori,
jaapatziyakotakarorika.
14
Tema
okantavetaka te inkempisantzinkarite
oime, itasorentsishiretakaitairi irirori,
iroora kantakaantakerori iinaka. Ari
ikempitzitari, aparoni shirampari
kempisantaneri, iinantarori kaari
kempisantatsine, ItusofentsIshIfetukuI
tairo iroori, iriira kantakaantakerori
oimeka. Irooma aririka irookavakaakya,
kempitakara eero javisakoshireyetai
281
irovaiyane. Irooma itsipatavakaara,
intasorentsishiretakaayetairi eejatzi
irovaiyane.
15
Iro kantamaitacha,
inkoverika irookavakaiya, kaari
kempisantatsine, kantatsi irimatero.
Tekatsimaita shintsiventerine eero
jookavakaa, akantayetairi Iyekiite,
eejatzi akantayetairi Chookiite," uuyetzI
riri kaari kempisantatsine. Irooma
kantatsirika aapatziyavakaiya
kameethaini, iroora ikoviri Pava.
16
Eeroka jiinataitakari, tera piyotero,
kempitaka eerokatakera kantakaanterone
iravisakoshiretantaiyaari piime. Eeroka
jiimetaitakari, tera piyotero, kempitaka
eefokutukefu kuntukuuntefone uvIsuko
shiretantaiyaari piina.
17
Ari okantari. Tsikara akantayeta
asaikayetzi, eerora athavaavaitaro
ovashieero tsika akantapiinta. Iroora
ikovakairi Avinkatharite, tema ari
akantayetzitari ikaimashireyetantairi
Pava. Irootake nokantantapiintakeri
naaka irantayeetero nareetayetarira
kempIsuntzInkufIIte tsIkufIku juputotuI
yani.
18
Thame oshiyakaaventavakero,
upufonI shIfumpufI ItzImI totumeshItuIn
chari, irashi irovatyeerora tsika ikantaka.
Terika intomeshitaanitya jetantanakarori
ikempisantantaari, tekatsi ompaitya
intomeshitaanitantaiyaari iroaaka.
19
TekutsIfu ompuItyu uukufIku totumeshI
taaniri, terika antomeshitaanitya. Iro
kovajanotachari antayetairo ikantairi
Pava amayetairo.
20
AfIfu unkuntuyetuI
yaari maaroiteni, eerora athavaavaitaro
ovashieero tsikarika akantayeta ovakera
ikaimashireyetantairi Pava.
21
AfI okempI
tari eejatzi. Eerokarika omperanataari
ikaimashireyetantakamiri Pava, eero
okantzimoshirevaitami. Irooma aririka
irothataakaapaintyaaro omperatamiri
pishitovai, pimatero.
22
Ikarayetzi
omperavaitaari ikaimashireyetairi
Avinkatharite, ontzimatye inkinkishiretya
isaikakaashivaitaarira. Ikarayetzi kaari
jomperanayeetari ikaimashiretantaariri,
okempIvuItuufofu Ifouuku Ifompefutu
nemi irinaatye Cristo.
23
Tema Pava
pinakoventaperotaimi onantari
jashiyetaami, Ifo ufItutsI eefo pIkempItu
kotaari iroaaka omperanataari, IshIntsI
ventuvuItuItzIfI IfImonkufutefo Ikovukuu
shitariri pashine atziri.
24
Iyekiite,
ontzImutye muufoItenI eefofu uthuvuuvuI
tufo tsIkufu ukuntuyetufu IkuImushIfetun
tairi Pava okanta atsipashireyetantaariri.
25
Ifouuku nukuyetefI IkufutzI osumpI
takoventzirori evankaroite. Tera ontzime
ikantakaantairi Avinkatharite okantakota
iroka, iro kantacha nonkantemi naaka
okaratzi nokinkishiretakotarori. Iriira
Avinkatharite neshinonkataanari okanta
paventaayetantaanari naaka.
26
Jiroka
okaratzi nokinkishiretakotarori: Tema
asaikimopaiteyetatziirora iroaaka tsika
jashinonkaavaiyetaita, iro aritatsi pashi
povayetairo tsika pikantayetara
pisaikayetzira iroaaka.
27
Thame
oshiyakaaventavakero, otzimirika eeroka
piina, te aritzi pintsiparyeeyaaro. Terika
ontzime piina, eefo pIkokovutzI pIntsIpu
tya.
28
Irooma aririka pintsipatakya, tera
pantero kaariperori. Ari okempitzitari
aririka ontsipatya evankaro otzimi
ikampitantaitakeri aantyaariri
shirampari, tera antero kaariperori. Iro
kantacha ikaratzi aavakaayetachari,
ufItuke IfIuuyetuke pomefentsItzImo
tyaarine. Intaanira nokantashitami naaka
onkuntyu eefo pIuuntuyetufo pomefen
tsitzimovaiyetyaamiri eerokaite.
29
Iyekiite, kempItuku IfootuIntsI omonku
rapaitetya. Ari etanakyaaro iroaaka,
ikaratzi tzimayetatsiri iinaite, ontzimatye
InkempItukuuntuIfo tefIkumI ontzImu
yete.
30
Ikarayetzi iraavaiyetachari,
ontzimatye inkempitakaantairo tekatsi
ompaitya iriraavaitantyaari. Ikaratzi
kimoshirevaiyetatsiri, ontzimatye
1 CORINTO-SATZIITE7
282
*7.36-38: Kantakotachari jaka ashitarori irevankarote, irijatzira kantakotachari
kampitantakerori iinantyaaro evankaroka.
inkempitakaantayetairo tekatsi ompaitya
inkimoshirevaitantyaari. Ikarayetzi
amanantayetatsiri opaiyetarika, ontzImu
tye inkempitakaantairo te iriimi
ashiyetyaarone.
31
ItzImIfIku otzImImoye
tziri opaiyetarika jaka, ontzimatye
inkempitakaantairo, te upuntupefotujuun
tyaaro. Temu IfootzImutuke ompeyushI
vaiyetaiya okaratzi tzimayetatsiri
kipatsiki, okaratzi antapiintayevetakari.
32
Irootakera nokovakoyetaimiri
eerokaite eero pikinkishiretakovaitantaro
maaroni iroka. IkufutzI kuufI tsIpuyetu
chane, inkamaityaaro irantanairo ikoviri
Avinkatharite, tsIku onkuntyu IfInImotu
kaantyaariri.
33
IfIImu IkufutzI uuvukuIn
chari, ontzimatye irinimotakaayetairo
itsipatari, ontzImutye InkInkIshIfetukotu
piintairo tzimayetatsiri jaka kipatsiki.
34
aakero, upItefu onkuntyu IfoshIfetuko
tapiintaiyaari. Ari okempitzitari eejatzi
tsinane kaari tsipatachane, eejatzi
evankaro, kantatsi onkamaityaaro ikoviri
Avinkatharite, tsikarika opaiyetari
untuyetzIfI eejutzI okufutzI okInkIshIfeye
tari. Irooma okaratzi tsipayetainchari,
ontzimatye onimotakairi oime, onkInkI
shiretakotairo eejatzi tzimayetatsiri jaka
kipatsiki.
35
Tera noshintsiventatyeemi
nokantantayetamirori iroka. Aa iro
aritatsi nonkantayetemiro onkantya
nomInthutukuuntuyetyuumIfI puntuye
tairo onkarate kameethatzimotemine, ari
onkantya pinkamaiperotantaiyaariri
Avinkatharite.
36
TzImutsIfIku ushItyuufone Ifevunku
rote antarokitaintsiri, iriaakerorika
aritatsi ontsipatya, kantatsi omatero, te
onkaariperote. Aavakaavaitya.
* 37
Iriima
ashitarori evankaro, kaari kovatsine
ontsipatya, kameethatake eejatzi okaratzi
jantakeri, tema iro ikovakeri iranteri
irirori.
38
Ari okantari. Aririka aavakaakya
irevankarote, jantakero kameethari irika.
Irooma eerorika itsipatakaaro, juntujuun
takerora kameethatajaantatsiri.
39
Aparoni iinataitari, okovaperotatya
ontsipatapiintyaari oime eenirora
aavakaa. Irooma aririka inkamimotakero,
osaikashivaitaara iroori, kantatsi agai
pashine oime, iro kantacha ontzimatye
inkempisantzinkarite eejatzi irirori.
40
Iro
kantacha tzimatsi nokinkishiretari naaka,
arira onkimoshireperoteri iroka
osaikashivaitaiya, eerorika agai pashine.
KempItukufu Itusofenku Puvu uuvuItu
kaanarori iroka.
Ovaritentsi jashitakaitariri oshiyakaarontsi
8
1
Ifouuku nukuyetefI osumpItukoven
tzirori ovaritentsi jashitakaayeetariri
oshiyakaarontsi. Tzimatsi opaiyeta
ayotakotayetzirori irokapayeeni, kaari
jiyotayetzi pashine kempisantzinkariite,
arira onkantakemi asagaaventzimotyaari.
Eerora amatziro iroka, aa iro aritatsi
etakoyetaiyaari irikaite, ankokovayetairo
antharomentashiretakaantyaariri.
2
Arira
okuntu ItzImuyetuntufI usuguuventuvuItu
chari, kantatsiri: Naaka iyoperotaneri.
Iro kantacha tekeraatara iriyotanetya
ikaratzi kantayetatsiri.
3
Iriima Pava
jiyoyetziri irirori ikaratzi etakotaariri.
4
NukuvukefI Ifouuku osumpItukoven
tzirori ovaritentsi jashitakaayeetariri
oshiyakaarontsi. Tema ayotaiyini aakaite
ipaitarika ikantayeetziri oshiyakaarontsi,
te ontzimimotaajateri iraaantare. Tera
intzimayete pashine pavatatsine, aa
apatziro ikanta Pavajanori.
5
Niyotzi
tzImuyetutsI juku kIputsIkI oshIyukuufon
tsi ivavanetashiitakari, eejatzi ikaratzi
tzImuyetutsIfI InkItekI IvuvunetushIvuItuI
takari. IfIIyetukefu IpuItushIvuItupIIntu
283
*9.5: Ikantayeetziri jaka Cefas, iriitakera Pedro. *9.7: Kantakotachari jaka ipira, iriira
cabra-payeeni, tsika itzimi jirayeetapiintziri ichochone.
kari, ikantaitzi: pava, pashine ikantaitzi
novinkatharite.
6
Irooma aakaite,
aparoni ikanta apaitziri Pava. Iriitake
ashitairi, itzimi ovetsikayetakero maaroni.
Iriira kantakaarori atzimayetantari. Ari
okempitari eejatzi, aparonira apaitziri
Novinkatharite. Iriitakera Jesucristo,
itzimi jovetsikakaayeetakeri maaroni.
Iriira kantakaarori okanta aaantayetaari.
7
Iro kantacha tzimatsi osheki kaari
iyotakoterone iroka. Ifootuke ItzImuyetun
tari ametapiintakarori jashitakaari
ovaritentsi oshiyakaarontsi, IfovImuItyuu
roya ovaritentsika. Irikaite atziriite,
ikaratzi matapiintavetakarori, okuntuve
taa ikempisantayetai, eentashirera
ikantayetaka iroaaka. AfIfIku IfovuyetuI
yaaro ovaritentsika onkempitzimotyaari
jantakero kaariperori.
8
Iro kantacha tera
Ifo ovuyetufI mutukuIfone Ifuukumeethu
tantairi Pava. Temu ontzImefIku ovufIten
tsi apinkapiintane, te antero kaariperori.
Aririka antzivaivetakyaaromi iroka, tera
ovameethashiretai eejatzi.
9
Iro kantacha
ontzimatye paamaventayetya, potzIkushI
revaitzirikari eentashireriite, pInkuntu
yete: Nosaikashivaita naaka, kantatsi
novayetyaari ipaiyetarika.
10
PInkInkIshI
retakotero opaita avisatsineri irokityaami
irikaite eentashiretaneri. Okempitatya
IfIeemI povuvuItyu juntu jushItukuuyee
tari ovaritentsi oshiyakaarontsi. Okuntu
vetaka pikantapiintayevetaka eerokaite:
Niyotzi naaka, te ontzImujuunte Ifuuun
tare irika oshiyakaarontsi," uumuushI
tyaara kantatsi irimatanakero iroyaari
irirori.
11
Arira onkantya irika eentashireri,
IfuntuntunukyuufofI IfIfofI kuufIpefotzI
motziriri. Eefokutukefu kuntukuushItu
kyaarone. Tema pipaitayevetaari
Iyekiite? Tema ikamimentayetairi
irirori Cristo?
12
Arira pikenakaakerori
eeroka okanta pikaariperotakaantakariri
irikaite. Povatsiperotakerira, peentushIfe
perotakaakeri. Au pIkuufIpefotzImomuI
takari eejatzi eeroka Cristo.
13
Irootakera
eeromi novantapiintataitaarimi naaka
vathatsi, ufI onkuntyu eefo noItzIpInuushI
retantari ikaratzi nopaiyetairi Iyekiite.
Irimonkarayeeteneriri Otyaantajanoriite
9
1
Eefomu okuntzI nuuku nosuIkushI
vaitya? KuufImu nuuku Otyuuntuju
nori aajaantakeriri Jess, Avinkatharite?
KuufImu nuuku kempIsuntukuujuuntuImI
riri Avinkatharite?
2
KempItuku tzImuyetu
tsi pashine kaari iyotenane naakara
Otyaantajanori. Irooma eerokaite
piyotaiyini, temu eefokuyetuke IkempIsun
tukuuyetuI AvInkuthufIte nokInkIthutuko
yetaimirira, iroora oaakantzirori
naakatakera Otyaantajanori.
3
JIfoku nonkuntefIfI IkufutzI uuventu
vaitanari:
4
Tema aritzi intziyeetena
naakaite?
5
Eeroma aritzi naaka ontzime
notsipatari, kempisantatsiri eejatzi?
Aririka ontzime, eefomu ufItzI nontsIpu
tanakyaaro janta pisaikaiyini eerokaite?
Ifoofu jImutupIIntukefI pushIne Otyuuntu
janoriite, iro jimatapiintzitari ikaratzi
jirentzitari Avinkatharite, eejatzi Cefas.
*
6
PIyotuIyInI eefokuIte eekefo nuntuvuItu
tzi naaka, onkuntyu nuuntyuufI nuuun
tyaari, irojatzi jantziri Bernab.
Intaanima nokantakaayetakaro naakaite
te ishineyeetenaro novashaantero
nantavaire nonkinkithatakaantyaari?
7
Pinkinkishiretakoteri tsika ikanta ovayiri
tzimatsiri ijevare. Aritatsima impinateri
ijevare impantyaariri irovarite? Ari
ikempitzitari pankivaitatsiri, Eeroma
aritzi irovaiyaaro ivankire? Eejatzi
ikempitzitari piravaitachari, eeroma
aritzi iranintaiyaari ipira?
*
284
8
Pikinkishiretama eerokaite okaratzi
nokuntuyetukemIfI Ifoofu jumetushImutsI
taiyarini atziriite? Aa irojatzira
ouuventukotzItutuItukufI IkuntukuuntuI
tane.
9
Tema josankinatzitakaranki
Moiss-ni, kantatsiri:
Aririka pantavaitakairi aparoni
piratsi, te arite intasheneentavaite.
Pikinkishiretama intaanira piratsi
joshiretakotaka Pava ikantantakari?
10
Tera! Au uukuyetutuIke joshIyukuu
ventaitakeri. IfojutzIfu joshIyukuuventzI
tayeetakairi ikantaitake:
Tzimatsirika pankivaitaneri, tzImutsI
rika otekakivaitaneri, Ifo jImutun
tufofI Ifoku onkuntyu IfovuntuIyuu
rori.
11
Ari okempitzitari, tema naakaite
aventaashiretakaayetaamiri, Eeroma
aritzi pimpayetaina naaantyaari?
12
Ifoofu puntupIIntukenefIfI pushInepu
yeeni janta. Eefomu ufItzI pImututuIte
naro naakaite? Iro kantacha, tera
noshintsiventapiintemi nonkantemiro
iroka. Aa amave nokantaiyakero. Tema
te nonkovaiyeni nomanonkemi eerokaite
petanakarora pikempisantairora
KumeethufI NuuntsI nouuventuyetuImI
rira Cristo.
13
Tema piyotaiyeni jovapiintaro
omperatasorentsitaari tzimakaantatsiri
okufutzI jushItukuItufofI tusofentsIpun
koki? Tema piyotaiyeni ikaratzi piratsi
jushItukuItufIfI Puvu pomepIfInImento
tsiki, oshinetaantsitzi irovayetyaari
omperatasorentsitaari?
14
AfIfu okempItzI
tari eejatzi okaratzi ikantakaantanari
Avinkatharite nokinkithayetairora
Kameethari aantsi, ontzimatye
impinayeetaina nantantyaarori.
15
Tera noshintsiventemi pairani
nosaikimotantakamiri pimayetenaro.
Tera noshintsiventemi eejatzi iroaaka
okaratzi nosankinatantamiri. Aa iro
nokovataike nonkamemi naaka, tekera
intzimanakeeta impaitya kantatsineri:
Tefu kyuufyoo onutye okufutzI jusuguu
ventavaitakari Pablo.
16
Tefu nusuguu
ventuvuItyuufo nuuku nokInkIthutukuuye
taimiro Kameethari aantsi. Aa
kempIvuItukufu IfIIfu Puvu shIntsIventu
nari nantairo, okantavetaka te naaka
minthatashivaityaarone. Eerorika
nomatairo iroka. Ikantamacheetana
naaka!
17
Naakami kovashivaitakyaarone
nomatero, ari nonkokovatakeromi
impinayeetena. Aa Pava ovataikenari
nomayetairo iroka.
18
Arira okantaka,
tekatsira ompaitya noyaaventantyaari
pimpinayetaina eerokaite. Temu nokempI
takaantaro iroomi impinayeetenarimi
okaratzi noeero nokimoshiretai. Tema
iroora nokimoshiretantaari iroaaka tera
nonkovukotuImIfo okufutzI nokInkIthutu
kaayetaimiro Kameethari aantsi.
19
Arira
nokenakairo nosaikashivaitantaari, tekatsi
impaitya shintsiventavaitenari ipinatanara.
Ifo kuntuchu nuukutujuuntuke kempItu
kaantacha onampitaari. Tema ari onkantya
navisakoshiretakaantaiyaari osheki atziri.
20
AfIfu nokuntzItufo eejutzI nontsIputyuufI
rika nosheninkapayeeni judo, nomutzItu
rora okaratzi jameyetari iriroriite, ari
onkantya iravisakoshireyetantaiyaari.
Irojatzira nomatzitari nonkempiyaari
pankiventarori Ikantakaantaitane,
nomonkaratziro naaka eejatzi, okuntuve
taka niyovetaka tekatsi shintsiventenane
nompankiventyaaro, tema ari onkantya
iravisakoshireyetantaiyaari.
21
AfI okuntzI
tari, ufIfIku nonkufutefI kuufI kemukotuu
jaterone Ikantakaantaitane, nokempItuko
tari iriroriite, ufI onkuntyu IfuvIsukoshIfe
yetantaiyaari. Ifo kuntuchu tefu nompIyu
thatajaantyaari Pava, tema ontzimatye
nomonkarayero ikantanari Cristo nantero.
22
Ari okempitzitari, aririka nonkarateri
eentashirevaitaneri, nokempitakotari
jantayetziri iriroriite, ari onkantya
1 CORINTO-SATZIITE9
285
*10.2: Iroora jimayetakeri kempitakarori oviinkaataantsi iroaaka, tema aririka
iroviinkaatayeetya, joaakantairo tzimatsi javentaashiretanaari. *10.7: Okaratzi
ikantakoyeetziri jaka itharomentashivaita, iro jantakeri pairani ivaisatziite judo-payeeni
jovetsikake oshiyakaarontsi kempivaitariri iryaani vaca, iri joimoshirenkaventaiyarini,
iaapinkathavaitziri irika oshiyakaarontsi. Pamenero eejatzi Tsika Ikantayeetziro
aantsipayeeni tsika okantakota Ikantakaantaitane. *10.8: Pamenero eejatzi Tsika
Ikantayeetziro aantsipayeeni tsika okantakota Balaam.
iravisakoshireyetantaiyaari. AfI nokempI
tayetziriri maaroiteni nashiyetachari
atziriite, ufI onkuntyu IfuvIsukoshIfeyetun
taiyaari tsikarika inkarate iriroriite.
23
Iro
nomayetantaro maaroni iroka onkantya
nonkinkithatakaantantyaarori Kameethari
aantsi, ufI onkuntyu nonkufuyetuntuI
yaari eejatzi naaka, Itusonkuventuyeetuu
nara.
24
Tema pinkinkishiretero tsika ikanta
monkatziyavakaachari ishiyeeyani
onkantya irieetantyaariri intzime
etyaarone irareetya? Aparonira inkantya
etyaarone irareetya, IfIItukefu ImpInu
yeeteri. Arira pinkempitayetaiyaari
eerokaite.
25
Ikaratzi aantapiintakarori
onkantya irimonkatziyavakaantyaari,
ontzimatyeera inkempoyaavainetya,
iriaashivaityaaro intzitayetyaro
okaratzi ineveyetari. Ifoofu jImutuntuye
tufofI Ifoku onkuntyu ImpInuyeetuntyuu
riri, IfumuthuIyeetuntuItyuufI shIvIthu
tapo. Iro kantamaitacha sampiyanetatsi
iroka. Irooma aakaite, okaratzi
oshiyakaaventachari impinayeetairi,
eerora othonkaneta.
26
Irootakera
noshiyakaaventantapiintarori naaka
okempivaitaro noshiyatyeemi, te
nontempaavaitya. Nokempitakaantaro
noaashintsivaityaaromi nonkaposante,
te nonkaposashivaityaaro tampyeenka.
27
OkufutzI nouushIvuItukufo notzIven
tavaitaka, nokempitakaantavaitakero
novatha nomperatatyeeyaaromi.
Irootakera nomatantakarori, ari
onkuntyu eefo IkempItukuuntyeetuntuu
nari joyiishitayeetziri, eefo umenuushI
vaitanta nokinkithatakaantapiintakera.
Ikaminaaventaitziro okaratzi
iaapinkathatashiyeetari
10
1
Iyekiite, eero apeyakotaro tsika
okanta iaayetakeri avaisatziite. Iro
ipampithatake aparoni menkori janta tsika
te inampiitaro. Jimontyaayetakaro inkaare,
joviryaataitapaintakeneri.
2
AfIfu jouukun
takero javentaashiretakari Moiss-ni,
ipampithatakero menkori, jimontyaakaro
inkaare.
* 3
Jovaiyakaroni eejatzi avaisatziite
okaratzi itasonkaventayeetakeri.
4
JImIfetuI
yakaroni jiaa itasonkaventayeetakeri
oshitovaatzimotakeri shirantaaki. Tema
iriitajaantakera Cristo tsipashireyetakariri,
iri oaakakeriri jiaa shirantaaki. Aa iri
Cristo kempivaitakarori iroka shirantaa.
5
Iro kantacha, tzimatsi osheki iriroriite
kaari irinimote Pava, Ifootukefu Ikumukuun
tantayetakariri tsika te inampiitaro.
6
Okaratzi avisaintsiri, tzimatsira
oshiyakaaventakairi, ari onkantya eero
akempitantari iriroriite, aneveyetyaaro
antero kaariperori.
7
Iroora eero aritanta
aakaite ankempiyaari pashineete
IthufomentuvuItu IuupInkuthutushIvuI
tari oshiyakaarontsi. Tema irootake
jimayetakeri avaisatziite pairani, jiroka
ikinkithatakoyeetakeriri:
Ithointaiyakani atziri, jovavaitaiyani,
jiravaitaiyini.
AfI IkutzIyeeyunukunI Ithufomentu
shivaitaiyanakani.
*
8
Ari okempitari eejatzi, te arite antayetero
kamaarotatsiri. Irojatzi jantayetakeri
avaisatziite, irootakera iaantayetakarori
ikamakaantake aparoni kitaite 23,000
atziri.
* 9
Ari okempitzitakari eejatzi te aritzi
286
*10.9: Pamenero eejatzi Tsika Ikantayeetziro aantsipayeeni tsika okantakota Moiss.
*10.10: Pamenero eejatzi Tsika Ikantayeetziro aantsipayeeni tsika okantakota Cor.
ovatsimayeri Pava. Irojatzi jimayetakeri
pairani iriroriite, Ifootukefu jutsIkuyetuntu
kariri maranke.
* 10
Ari okempitzitari eejatzi
te aritzi ankiaanevaite. Irojatzira
jimayetzitakari. Iroora iaantayetakarori
japerotakeri ipaiyeetziri Aperotantaneri.
*
11
Maaroni irokapayeeni avisayetaintsiri,
irootakera joshiyakaaventayeetakairi,
josunkInutukoyeetukefo onkuntyu IfIyotuu
yetantairori iroaaka aakaite, tema
asaikapaitetantatyaaro othonkimataara
kipatsi.
12
Paamaventayetaiya eerokaite.
Eero pikantayetzi, Eerora nomatataitziro
naaka iroka," omupokushItukufI pImutunu
kero eejatzi eeroka.
13
Ifo kuntuchu pIuuke
rorika pinevetashirevaityaaro, pInkInkIshI
retero tera apaniro pikantaka eeroka, aa
jimatataikero ikitsirinkayetakero pashine
atziriite. Kinataneri jinatzi Pava, eero
IshInetzImI IfIfofI IfIneveshIfepefotukuItyuu
miro kaari pinkitsirinke. Aririka piaakero
pinevetashirevaitya, iriitajaantakera Pava
ouukemIfone tsIku pInkuntyu pInkItsIfIn
kantyaarori, onkempivaitanakyaaro
pishiyapithatatyeeromi.
14
Netakotaneete, Ifootukefu pInkempI
tukuuntuntyuufofI pIshIyupIthututyee
romi, piaayeteririka pashineete
iroimoshirenkero iaapinkathavaitziri
oshiyakaarontsi.
15
Iroaaka tzimatsi
nonkantayetemiri, nonkempItukuuntu
tyeemI IyotunefI pInutyeemI nonkuntemI
rora. Pinkinkishiretakoyeterora.
16
Tema
apatotapiintaiyanira iravaitaiyini,
akinkithashiretakotziro iaauuventukefI
ranki Cristo, ImIfetuIyukufInI IfIyotuu
neete, Kaarima iroka ovithaavakaantsi,
apatoyetaara oimoshirenkiri Cristo
ikapathainkatzimentakai? Aririka
ampetoryeero tanta, Kaarima iroka
ovithaavakaantsi, oimoshirenkirora
ivatha Cristo, akinkishiretakotziro
ikamimentayetakai?
17
Ari okanta, aririka
ovayetakyaaro, intzimayevetakya osheki
akarataiyini apatotaiyani, maaroni
ovaiyaroni tanta jovetsikayeetakeri
apapatharoini. Ari akantayetaari aakaite,
akempitayetaaro apapathatatsiri.
18
Ari
ikempitayetari eejatzi nosheninkapayeeni
Israel-mirinkaite, jovithaavakaayeta
eejatzi iriroriite, itaayetairo jashitakaariri
Pava janta pomepirinimentotsiki.
19
Irootakera kempitataikarori okaratzi
jantapiintayetakeri pashinesatzi atziriite
ipometayetziniri ivavanevaitashitari.
PIuujuuntukemu nokuntutzIIfu uuune
tatsira ikaratzi ivavanevaitashitakari?
20
Tera! Ifo kuntzImuItuchu tzImutuItu
tsira peyari amamenavaitachari, iri
ikempitakaantakeri ivavane, iriitake
jashitakaantapiintayetakari irovarite.
Aa kaarira Pava irashitakaayetya
irovarite. Ifootukefu kuufI nokovukuuye
tzimiri eerokaite pinkempiyayetyaari
povuyetuIyuufo okufutzI jushItukuuvuItu
shitariri peyariite, povithagaarikari
iriroriite.
21
Tera aritzi pimiretyaaro
otzImI umIfetupIIntufI ukInkIshIfetuko
tziri Avinkatharite, pimatakerorika
pImIfetupIIntukufo okufutzI jushItukuu
yeetariri peyari. Ari okempitzitari, tera
aritzi poyaaro otzimi ovapiintari
akinkishiretakotziri Avinkatharite,
pimatakerorika povapiintakaro okaratzi
jashitakaayeetariri peyari.
22
Akovu
tziima ovatsimayeri Avinkatharite?
Anayirima otzimira irirori ishintsinka?
Arima notzikashirevaitantake
iaapinkathashireyeetairi Pava?
23
Jiroka ikantayeetzi: Ishineyeetanaro
nantayetero tsikarika ompaiyetya. Iro
kantacha tera apantaro maaroni
irantayeetero. Aritake okantavetaka,
287
*11.3: Kantakotachari jaka ijevaritari, irojatzira kantakotachari iitoitari. Tema iroovaitake
okaratzi saikantairi aitoki otzimi kinkishiretakairi, akovantayetari antayetero akovayetziri,
kempitavaitaka iroomi aito jevatainemi antayetero opaiyetarika. Kantatsira ankante: Aitotari
Cristo. Irojatzi kempitakarori aririka ankante: Ijevatai Cristo. *11.4: Kantakotachari jaka
ovinkatharyaakero aito. Tera ayotakoperotajaantero opaita kantakotachari aito. Tema
tzimayetatsi kantayetatsiri iri Cristo oshiyakaaventari aito. Tzimatsi pashine kantayetatsiri
iroora kantakotachari aitojanori. Tema aririka ampashikainatya aaaaate,
akempitakotakarora tsinane. Ovinkatharyaayetakera pashinepayeeni.
ishineyeetairo antayetero tsikarika
ompaiyetya. Iro kantacha tzimayetatsira
opuItu untuyetzIfI kuufI mInthutukuIyuu
rine pashinepayeeni irantayetairo
kameethari.
24
Tefu ufItzI IntuunI unkInkI
shiretakovaityaaro akovayetziri aakaite,
aa iro aritatsi aaashintsiventaiyaaro
kameethatzimoterine pashinepayeeni.
25
Aririka pamanantzimate vathatsi, eero
posampitakoventavaitziri, pinkante:
Ipoaatyaama irika vathatsi janta
ipomeyeetziniri oshiyakaantsi? Aa
pamananteri, poyaari.
26
Temu IfI AvInku
tharite, ashitari ikaratzi tzimayetatsiri
kipatsiki.
27
Ari okempitzitari, aririka
InkuImemI puyootefI kuufI kempIsuntu
tsine, payooteri pikovirika. Eefo posumpI
takoventavaitziri pinkante: Ipouu
tyuumu IfIku vuthutsI juntu IpomeyeetzI
niri oshiyakaantsi? Aa poyaari.
28
Irooma tzimatsirika kamantemineri,
inkantemi: Irika vathatsi ipoaatya janta
ipomeyeetziniri oshiyakaantsi, eerora
povari. Iroora pimatantakarori iroka
pikinkishiretakotanakari kantakemiri,
pikinkishiretanaka eejatzi kantatsi
irovaariperoshiretante.
29
Temu nokuntu
kemira kantatsi irovaariperoshiretante,
te iro nonkantakote irovaariperoshiretemi
eeroka, aa iri nokantakotzi itzimi
kamantakemiri, kuntutsIfu IfovuufIpefo
shireteri irirori. KempItuku ufI posumpItu
nakena naaka, pinkante: Opaitama
nontzItuntuvuItyuufIfI nuuku IntuunImu
cheeni ikinkishiretakotana pashineka
atziri?
30
Tema nopaasoonkeventziri Pava
noaayetziro novari, opaitama
nonkinkishiretakotantyaarori onkarate
inkishimaitenari?
31
Jiroka nakemiro: AfIfIku povuvuIye
tya, pinkinkishiretakoterora, pInkuntushI
rete: Tzimatsirika aayetenaneri
novavaitya, arima notzikashirevaitakeri
irika iaapinkathashiretairi Pava? Arira
pinkempitzityaarori pimirevaitya, eejatzi
pantayetairo tsikarika opaiyetarika.
32
Ontzimatye paamaventaiya eero
poitzipinashiretantari Judo-yetatsiri,
kaari judo-yetatsine, IkufutzI pIkufutu
piintziri papatoventari Pava, maaroni.
33
Irootakera nantziri naaka, nopunkIven
taro nonimotakaantayetyaari maaroni
atziriite okaratzi nantayetziri. Tera
intaani nantero kameethatzimotanari
naaka, uu Ifo nuntzI onkufute kumeethu
tzimoterine pashinepayeeni, ari onkantya
iravisakoshiretantaiyaari.
11
1
Pinkempitakotaiyaanaro naaka.
Iroora nomatziri naaka, nokempI
takotari Cristo.
Ovashikainaro tsinaneete
2
Notharomentaiyami iroaaka, tema
pikamaitakaro okaratzi nametakaakamiri,
okaratzi niyotaakemiri.
3
Iro kantacha,
jiroka nokoviri piyotero: Iriira Cristo
ijevaritari shirampariite. IfIImu shIfumpu
riite iriira ojevaritari tsinaneete. Iriima
Pava iriira ijevaritari Cristo.
* 4
Okaratzi
ametapiintakari ashiramparitzika, te
apashikainata aririka aaaaate, aririka
ankinkithatakaante. AfIfIkumI umpushI
kainatzimotantakyaami, ovInkuthufyuu
kero aito.
* 5
Irooma tsinaneete kaari
288
pashikainatachane oaaaatayetzira,
okinkithatakaantayetzi, ovInkuthufyuun
takera. OkempItukovuItukufo tsInunepu
yeeni ameetzirori oishi.
6
Aparoni tsinane
kaari kovatsine ompashikainatya,
ameeperotataiterotya oishi. Tema
maaroni jiyotayeetzi pashiventaantsira
onatzi, ontzimatyeera ompashikainatya.
7
IfIImu shIfumpufIIte eefo IpushIkuInu
vaita irirori, tema ikempitakoyetari Pava,
iriira Pava ovaneenkatakaariri. Irooma
tsinane, IfI shIfumpufI ovuneenkutukuu
rori.
8
Temu puIfunI ovukefu jovetsIkuntu
karori Pava etanakarori tsinane, iroora
juuke Ivuthu shIfumpufI jovetsIkuntuku
rori. Irooma ovakera jovetsikantakariri
Pava etanakarori shirampari, tera iro
iraake ovatha tsinane.
9
AfI okempItzItu
kari, ovakera Pava jovetsikantarori
tsinane iriira jovetsikajaantakeneri
shirampari, tema tekatsi intsipavaitya.
Iriima shirampari, tera iro irovetsikaitene
tsinane.
10
Ifootukefu ompushIkuInutun
tyuufI tsInune onkuntyu ouukuntuntyuu
rori tzimatsira oaapinkathatane iroori,
ari onkantya onimotakaantyaariri eejatzi
maninkariite.
11
Te ontzimashitya tsinane,
te intzimashitya shirampari, aa
apiteroite jashitari Avinkatharite,
ikovityaavakaa apitero.
12
Temu etunuku
fofI tsInune Ivuthu shIfumpufI jovetsIku
yeetake. Iro kantacha eejatzi, ikaratzi
shiramparitaatsiri iroaaka, iro tsinane
ovaiyantayetairiri. Tema apiteroka iriira
Pava kantakaarori itzimayetantari.
13
Ipaitama pikinkishiretakotarori
iroaaka okaratzi nokantayetakemiri?
Aritatsima tsinanepayeeni oaaaateri
Pava eero opashikainata?
14
Aakaite
ashiramparitzika iroaaka, tera ametaro
osanthaayetero aishi, ufItuke umpushI
ventakya.
15
Irooma tsinaneete, irootake
ovaneenkatakaarori. Kempivaitaka
IfoomI oIshI oshIyunukyuufone ovushIkuI
naro.
16
Tzimatsirika janta kovatsiri
inkisakoshiretyaaro, jiroka nonkanteriri:
Irootajaantakera nametapiintakari naaka
niyotaantziro. Irojatzi ikantapiintayetziri
apatoventariri Pava tsikarikapayeeni
janta.
Amenaashivaitara joimoshirenkaitziro
irayootane Avinkatharite
17
Iro kantamaitacha, tzimatsira pashine
nonkantakotemiri, eefofu nothufomentu
kotamiro. Tema te onkameethatzimotena
pantapiintakeri papatotaiyani. Onkufu
temi kameethatzimotemine, IfojutzItutuI
kera jovasankitaaventaitakemiri.
18
Tema
nokemuke Ikumuntuyeetukenu pInushIye
tavakaaka janta papatotapiintaiyani. Iro
nonkempisanterimi,
19
temu Ifo uvIsupIIn
tatsineri iroka. Kempitaka tzimayetatsi
kovashivaitachaneri inkantakotaiteri
Iriira iriiperori irika.
20
AfIfu okempItu
pIIntufI puputotuIyunI eefokuIte puyootu
vakaiyani, umenuushIvuItufu poImoshI
fenkIfo upuIyetzIfI Ifuyootune AvInku
tharite.
21
Temu povupIIntukufo thuunkI
peroini pashitari. Tasheneenta ikantayeta
pashinepayeeni. Tzimatsi pashine
shinkivaiyetachari.
22
Arima
onkantyaari? Tekatsima pipankopayeeni
tsika povapiintayetyaaro pashitari, tsika
piravaitapiinte? Pimanintatziirima
IkufutzI uputotupIIntuchufI IuupInkuthu
yetzirira Pava? Pithainkavaitatziirima
kovityaavaitatsiri? Pikinkishiretama ari
nontharomentakyaamiro? Eerora.
Opoaantanakari irayootane Avinkatharite
(Mt. 26.26-29; Mr. 14.22-25; Lc. 22.14-20)
23
Okaratzi niyotaakemiri pairani
okantakota opoaantanakari Irayootane
Avinkatharite, iriitakera Avinkatharite
iyotaakenarori. Jirokatakera: Okuntu
ranki tsireni tekera impithokashitaityaari
Avinkatharite Jess, jaakero tanta,
24
ipaasoonkeventakero, ipetoryaakero,
ipoa ikantake: Poyaaro, novatha onatzi,
289
tema iro kamimentemine. Irootakera
pinkinkishiretantapiintyaanari.
25
Ari
ikempitaakero eejatzi ikaratakero
jovaiyani, jaakotakero imiretaitari,
ikantzi: Niraane onatzi, irootakera
shItovuututsIne onkuntyu IfuvIsukoshIfe
tantaiyaari osheki atziri. Irootakera
pimatapiintairi aririka pimiretyaaro,
aririka pinkinkishiretakotapiintena.
26
Arira povapiintaiyaaro, pImIfetupIIntuI
yaaro eeroka, ufI onkuntyu pIyotukuuntuI
yuufIfI utzIfIIte IkumImentuyetuI AvInku
tharite. Irootakera pimatapiintayetairi
irojatzi impiyantaiyaari Avinkatharite.
Ovaminthavaitashitakyaarone
irayootane Avinkatharite
27
TzImutsIfIku ovumInthuvuItushItu
kyaarone, iraminthavaitashitakyaarone,
kempIvuItukufu IfIItujuuntukemI AvInku
tharite inthainkavathatake, ithainkakero
eejatzi iriraane.
28
Aa iro aritatsi, tekera
oyaaro, tekera irero, ontzimatyeera
unkInkIshIfetukotuvukyu kumeethushIfe
takairika.
29
TzImutsIfIku ovushIvuItukyuu
rone, irashivaitakyaarone kaari
pumpIthushIfetukopefotefone oshIyukuu
ventachari ivatha," ufIfu IfovusunkItuItu
keri.
30
Ifootukefu ItzImuntuyetufI shIpetu
vaitatsiri, mantsiyavaitatsiri, tzimayetatsi
makoryaayetaintsiri.
31
Ifoomu ukInkIshI
reperotanakarika tekera ovanakyaaro,
eerora aaajaantziro irovasankitai Pava.
32
Ifo kuntuchu ufIfIku IfovusunkItuuvuItu
kai, IuuntukuuvuItutyeefofu InkempItu
kaantatye aakatakemi itomijanori. Ari
onkantya eero jovasankitaaperotantai
apaata, ikempitakaantayetairi tsikara
inkantayetairi osavisatziite.
33
Iyekiite, irootakera okovantari
poyaakotavakaayetaiya eerokaite, eero
posasatekavaita aririka papatotaiyaani
payootavakaiyani.
34
Pitashaatziirika,
povunukyu pIpunkokI tekefu pIyuutunu
keeta, ari onkantya eero iaakaantaitami
papatotakya. Aririka nareetakya
nonkivantemi, ari nothotyaakemiro
niyotaayetemiro irokapayeeni.
Tasonkaventashiretaantsi
12
1
Iroaaka nonkantemiro tsika
okuntukotu tusonkuventushIfe
taantsi. Iyekiite, te nonkove onkompItzI
motyaami.
2
Piyotaiyini eeroka, pairani
tekera pinkempisantayetanake, tzImupIIn
tatsi pikenakaashitane, ImInthushIfetu
kaapiintashiitami piyaatashiteri
oshiyakaarontsi kaari aavaitaajatatsine.
3
Irootakera nonkamantantyaamirori
iroka: IntzImefIku juntu kInkIthutukuuntu
tsine, inkantapaake Kamaariv Jess!
kaarira Itasorenka Pava aavaitakairine
irika. Irooma aririka inkante, AvInkuthu
rite inatzi Jess, iriira Tasorentsinkantsi
aavaitakairiri.
4
Aparoni inatzi Tasorentsinkantsi, iro
kuntuchu tzImutsI oshekI tsIku Ikenuku
yiro itasonkaventayetakai onkantya
amatantyaarori.
5
ApufonI InutzI AvInku
tharite, iro kantacha tzimatsi osheki tsika
ankenakayero antavaitaineri irirori.
6
Aparoni ikanta Pava, iro kantacha
tzImutsI oshekI tsIku okuntu opouuntu
kari jimatakaayetairo opaiyetarika.
7
Maaroni aakaite, tzimayetatsi opaiyeta
jimatakaayetairi Tasorentsinkantsi ari
onkantya aminthatakaantayetaiyaariri
pashine kempisantzinkariite irantayetairo
irirori kameethari. Arira ikenakairori
irirori Tasorentsinkantsi joaakanta,
jimatakaayetairora opaiyetarika.
8
Thame
oshiyakaaventavakero, tzimayetatsi
itzimi itasonkaventake Tasorentsinkantsi
ari okanta jiyotanetantari. Tzimatsi
pushIne ItzImI Itusonkuventuke Tusofen
tsInkuntsI ufI okuntu IkInkIthutukotuntu
rori okaratzi ipampithashiretanaari.
9
TzImutsI pushIne ItzImI Itusonkuventu
jaantake Tasorentsinkantsi ari okanta
javentaashiretziitantaari. Tzimatsi
290
pushIne ItzImI Itusonkuventuke Tusofen
tsInkuntsI ufI okuntu ItekutsItukuuntun
tari.
10
TzImutsI pushIne ItzImI jImutukuu
keri irirori intasonkaventante, pashine
ItzImI jImutukuukefI IfIfofI Inkumuntuntu
nerite, pashine itzimi jimatakaakeri
irapiitakotairo okaratzi ikamantantakeri
kamantantaneri, onkuntyu IfIuuntyuu
fofI IfIIfIku TusofentsInkuntsI mutukuu
keri inkamantantero. Tzimatsi pashine
itzimi jimatakaake iriaavaiyetero
pashineyetatsiri aantsi, tzimatsi pashine
itzimi jimatakaake irovaakaaanetairo
okaratzi iaaventayeetakeri.
11
Maaroni
iroka irootakera itasonkaventantayetakeri
Tasorentsinkantsi, jimatakaantakero
tsikarika opaiyetarika. Aparoni ikanta
Tasorentsinkantsi. Iriitajaantake
matzirori itasonkaventayetakai aakaite,
jimatakaayetairo okaratzi ikoviri irirori.
12
AfIfu okuntufI ovIthuuvukuuntuye
taari, joshiyakaantayeetairo aakami
ivatha Cristo. Temu tsIkufu ukuntuvuthu
yetara, irootakera matakaayetairori
opaiyetarika. Arira akempitzitayetaari
eejatzi aakaite, onashiyeta amayetairo
opaiyetarika.
13
Tema aparoni ikanta
TusofentsInkuntsI ItzImI ovIInkuutukuuye
tairi, ari okanta ovithaavakaantaari,
onkantavetakya aakarika judo-payeeni,
griego-thatatsiri, omperataari, suIkushI
vaitaari, maaroni. Okempivaitaaro
maaroni antsipatavakagaiya aakaite
ufupIIntuyetuIfo jIuu uuukuushIfetuntu
tsiri, oshIyukuuventukefI TusofentsInkun
tsi.
14
Pinkinkishiretakotero tsika okanta
avatha. Aparoni akanta avathaki, iro
kantacha tzimatsi osheki onashiyeta
opaiyetarika amayeteri.
15
Kantatsima
oaavaite aitzi, oaanatero ako,
onkantero: Te nirooperote naaka, te
nonkempityaami eeroka pimatziro
poirikayetziro opaiyetarika? Tema
irooperote eejatzi aitzika?
16
Kantatsima
oaavaite oyempita, oaanatero oki,
onkantero: Te nirooperote naaka, te
nonkempityaami eeroka piaayetziro
opaiyetarika? Tema irooperote eejatzi
ayempita?
17
Iroomi iyoshiitachanemi oki
avathaki, arima onkantakemi ankeme?
Iroomi iyoshiitachanemi ayempita,
arima onkantakemi ankemantyaaromi
osankaane?
18
Ari okantari avatha. Tema
iriira Pava matakerori jovetsikakero,
tsikara okantajaanta ikovake irovetsikero,
ari onkantya onashiyetantyaari
ompaityaarika omayeteri.
19
Arimi
oshiyavakaiyaami maaroni tsikara
okantayetara avatha, eefotyu uvuthutu
romi.
20
Arira okantari aparoni onatzi
avatha, iro kantacha tzimatsi osheki
onushIyetu opuIyetufIku umutuntuyetyuu
rori.
21
Kantatsima oaavaite oki,
oaanatero ako, onkantero: Naaka
kovaperotajaantacha, irooma eeroka,
tera? Kantatsima oaavaite aito,
onkempItukotyuufo okufutzI ouuvuItu
keri aitzi?
22
Eerora omatziro! Aa
okaratzi tzimatsiri avathaki kaari
kempitzimotainemi iroopero onatye,
irootakera kovaperotajaantachari.
23
Iroora akithaatantapiintari, omanayiro
avathapayeeni, akempitakaantaro
aapinkatharentsi onayetatzi janta.
Okaratzi omanakoyetziri avathaki,
akempitakaantaro irooperokimi onayetzi.
24
Ifoomu okufutzI kuufI omunuyetupIIn
tziri avathaki otzimi iaayeetapiintziri,
tefu ontzIme tsIkufIku ompuItyu untuyete
nerori iroori. Ari ikempitzitari Pava
jovetsikakerora avatha, ontzimatyeera
anethaayetairo kempitzimovetakairi kaari
kovaperotajaantachane.
25
Eerora okantzi
ampitharyeero okaratzi avathatari. Aa
iro aritatsi, anethaatziitairo maaroni
avathatari.
26
Aririka ovatsinaavaitya
kapicheeni avathaki, kempivaitakara
ovatsinaakyaami maaroiteniki avatha.
Aririka ovaneenkavaitya kapicheeni
291
avathaki, kImoshIfefu unkuntyu muufoIte
niki avatha.
27
Arira akantayetaari aakaite akaratzi
aventaashireyetaari Cristo, kempItuvuI
taka aakaite ivathami anayetaimi Cristo.
28
Jirokara tsika ikantakaayetaari Pava
ikaratzi kempisantayeetaatsiri: Etanakaro,
tzimatsi Otyaantajanori. Apitetanaintsiri,
tzimatsi kamantantaneriite. MuvutunuIn
tsiri, tzimatsi iyotaantaneriite.
Ipouupuuku ItzImuyetunuke tusonkuven
tantaneri, tekatsitakaantaneri, umpItuko
taneri, jevatakaantaneri, aavaiyetzirori
pashineyetatsiri aantsi.
29
Maaronima
Otyaantajanoritzi? MuufonImu ukumun
tantaneritzi? MuufonImu uyotuuntunefI
tzi? MuufonImu utusonkuventuntunefI
tzi?
30
MuufonImu utekutsItukuuntunefI
tzi? MuufonImu uuuvuIyetzIfo pushIne
yetatsiri aantsi? Maaronima
ovaakaaanetanetzi?
31
Aa iro aritatsi,
pinkovatziiyete intasonkaventayeetaimi
pImuyetuntyuufofI kovupefotujuuntu
chari. Iro kantamaitacha, tzimatsira
opaita otzimi anayirori iroka. Aritake
nonkamantemiro iroaaka.
Iroora kovaperotajaantachari etakotanka
13
1
Thame ankantashitavakya
kantatsi noaavaitero naaka
pashineyetatsiri aantsi iaavaiyetziri
pashine atziri, nomatzitakyaaromi
okaratzi iaavaitziri maninkariite. Tema
kameethavaivetaka iroka? Iro kantacha
tefIku nomutefo netukotuntyu nuntuntu
rori iroka, nokumenImInthuvuItushItu
kara.
2
Ari okempitzitari eejatzi, thame
ankantashitavakya kamantantaneri
nonatzi naaka, niyotakotziro okaratzi
kaari jiyotakoveeta pairani, nuventuutzII
tari Pava ari onkantakemi iroshirinkenaro
otzishi irovatziyeero tsikarika janta.
Tema kameethavaivetaka iroka? Iro
kuntuchu tefIku netukotuntyu nuntuntu
rori iroka, tekatsimacheeni nomonkaraye.
3
Eejatzi okempitari, thume unkuntushItu
vakya arimi nompashitantyaaro maaroni
tzimimotanari onkantya ontzimantyaari
iroyaari kovityaavaitatsiri. AnkuntushItu
vukyu oshekI nutsIpeventukufI ImpuItyuu
rika, notaaventavaikari. Tema
kameethavaivetaka iroka? Iro kantacha
terika netakotantya nomatantarori iroka,
tekatsira nanintagaiya.
4
Itzimira etakotantachari, tsinampari
jinatzi, kaminthaantaneri, te InkIsukovuI
tanetya, te irasagaavainetya, te Iuupefo
vainetya.
5
Itzimira etakotantachari te
inkaariperovaantenete, te inthauuvuIne
tya, te inkisanetya, te IfovupIthuuntutzII
tyaaro inkisaneentante.
6
Itzimira
etakotantachari te inkimoshireventero
jantakerorika kaariperori, aa iro
ikimoshireventzi irirori iriyotakoyeetairo
kyaaryoori.
7
Itzimira etakotantachari
amavevaitapiintaneri inatzi, IkempIsuntu
piintanetzi, tzimatsi iroyaakotapiintane,
joisokerotapiintaneta.
8
Eero othonkaneta etakotanka. Irooma
pashinepayeeni aritake onthonkanetaiya,
okempitatya, Ifoku kumuntuntunefItuun
tsi, iaavaiyeetantaitaro pashinetatsiri
aantsi, jiyotayeetairo opaiyetarika.
9
Tema tekera jiyotayeetziro maaroni,
tekera ikamantantayeetziro okantakoyeta
maaroni tzimayetatsiri.
10
Irooma aririka
onkaratapaake otzimi monkaratachane,
eerora akovanairo maaroni onkarate
peyayetaachane.
11
IfoovuItuke ukempIye
tara atziritzika. Eenirorika eenchaanitzi,
akempitayetari eenchaani, tsika ikantziro
iaavaitzi, tsika ikantziro ikinkishireyeta,
tsika okanta ipampithashiryaari. Irooma
aririka antaritapaake, eefo ukempItukotu
naari tsika ikantayetara irirori.
12
Kantatsi
oshiyakaantero eejatzi tsika akantara
amenaatyaaro ashirota. Eero akoaatzi
kameethaperoini, eero ayotajaantzi tsika
akantavaita. Ifoomu upuutu ufI uyotuko
peroyetairi tsika ikanta Pava, ari
292
ankempitaiyaari irirori jiyoyetaira
aakaite.
13
Jirokara karatatsiri mava
kantaitapiintaachane osaike, eerora
othonkanetaa: aventaashirenka, oyuuko
ventanka, etakotanka. Ifoofu kovupefotu
jaantachari iroka etakotanka.
Iriaavaitayeetantyaaro
pashinetatsiri aantsi
14
1
Pinkyaaryooventero onkantya
petakoyetantantyaari. PInkokovu
pefomuItuIyuufo eejutzI Intusonkuventu
yeetaimi onkantya pimayetantyaarori
tsikarika opaiyetarika. Okempitataityaaro
iroka pinkamantantaneritai.
2
Aririka
uputotuIyuunI unkufutefI kempIsuntzInku
riite, tzimatsirika intasonkaventayeetake
iriaavaitantanakyaaro pashinethatatsiri
aantsi, eero akemathatziri, eero ayotziro
opaita ikantziri. Tera iro iaavaitantari
irika ankemathatantyaariri aakaite, aa
iriira Pava kemathaterine.
3
Irooma
intzimerika intasonkaventayeetakeri
inkamantante, iriira kinkithatakaineri
maaroni aakaite, onkuntyu IfovetsIkushI
retakaantayetairi, Inthufomentukuuntuye
tairi, imposhenkashiretantairi.
4
Ikaratzi
aavaitzirori pashinethatatsiri aantsi,
apanirora itharomentashirevaita. Iriima
kamantantaneritaintsiri, IfIIfu thufomen
tushIfetukuuyetufIfI muufoItenI kempIsun
tzinkariite ikaratzi apatoyetachari.
5
Osheki onimovetyaana maaronirika
eerokaite pimatero piaavaitantyaaromi
pashinethatatsiri aantsi. Iroora
onimoperotataitenari maaronimi
eefokuIte pImutefomI pInkumuntuntune
rite. Irootakera anayirori pashine. Iro
kuntuchu tzImutsIfIku mutefone Ifovuuku
kouunetefI uuvuItzIfofI pushInethutu
tsiri aantsi, IfIItukefu thufomentukuuye
tyaarine kempisantzinkariite ikaratzi
apatoyetachari.
6
Iyekiite, thame ankantashitavakya,
niyaatake nareetami janta, intaani
noaavaitantapaakaro pashinethatatsiri
aantsi. NothufomentushIfetukuuke
mima? Thame ankantashitavakya eejatzi
niyaatake janta, nokinkithatakotakemiro
ikemathatakagaanari Pava, nopumpIthu
shiretakaami, nokamantayetaimiro,
niyotaayetaimiro eejatzi. Ifoofu opouun
tatainakari pitharomentashiretanaa.
7
Intsityaa noshiyakaaventavakemiro
eejatzi, okempItukufo ufIfIku ushovIfI
vaite, aririka ampiyompivaite. Eerorika
anashitaro oyameninka, irojatzi apiipiite,
tekatsira iyoterone opaitarika akoviri
ampanthayeri.
8
Ari okempitari eejatzi
aririka antyoote. Eerorika okameeenku
tziri kameetha, tekatsira iyotatsine
akaimatziiri ovayiritya.
9
AfI pInkempItu
yetyaari eejatzi eerokaite. Eerorika
piaavaithatantaro inkemathayeeteri,
piaavaiminthavaitashitakara.
10
KempI
tuku juku kIputsIkIfu oshekI nushIyetu
chari aantsi iaavaitayeetziri. TzImuye
tatsira osheki opaiyetarika ikantayeetziri
iaavaitayeetzi.
11
TzImutsIfIku uunutun
tanarori pashinethatatsiri aantsi kaari
nokemathatziri, nokempitakaantari
pashinesatzi inatzi, ari ikempitzitanari
eejatzi irirori. Tefu noshenInkumIfInku
tari kameethaini.
12
Niyotzi naaka,
pIkovupefotuIyukefonI eefokuIte Intuson
kaventayeetemi janta. Iro kantacha
ontzimatyeera pinkokovaperoyetairo
pintharomentashiretakaayetaiyaari
maaroiteni apatotapiintayetachari janta.
13
TzImutsIfIku uuvuItzIfofI pushInethu
tatsiri aantsi, ontzImutyeefu Inkovuko
tairi Pava onkantya irimatakaantaiyaariri
irovaakakoaanetairo iaavaiyetziri.
14
Aririka noaaaatantyaaro naaka
pushInethututsIfI uuntsI kuufI nokemu
thatziri noaavaitziro, kempitaka
notharomentaventashitakaro, okuntuve
taka te nonkemathatero okaratzi
noaaaatziri.
15
Au Ifo kumeethututuItu
tsi noaauutuntyuufo uuntsI nokemu
293
*14.19: Ikantakotakeri jaka Pablo noaavaitemi kapicheeni, iroora oshiyarori inkante
nokovataike noaavaite 5 aanchaaniki okaratzi inkemathaiteri, te nonkovaajatero noaavaite
10,000 aantsi kaari inkemathataitenari.
thatziri, onkarate tharomentakaiyaanari
eejatzi. Arira nonkanterori eejatzi
nompanthaaventeririka Pava.
16
Thame
ankantashitavakya, tzimatsi piyotainchari
japatotaiyani, ari petanakaro eeroka
pipaasoonketziri Pava, iro kantacha
apaniro eeroka pitharomentavaitaka,
IfIImu pIkufutuIyIfInI te Intusonkuventu
yeetefI InkemuthutuntyuufofI pIuuvuIye
takeri. Arima iranintaavaitakyaaro
irirori pinkantayetakeri? Te IfIyotuujutzI
tya eejatzi kameetharika inkantaiyeni
Ari onkantyaari!
17
Arivetaka
pipaasoonketake eeroka. IfIImu pushIne
puyeenI juntu temucheenI povetsIkushIfe
takaayetyaari.
18
OshekI nopuusoonketu
piintakeri naaka Pava iaaaatakaanaro
pashinethatatsiri aantsi, kempivaitakami
nanaakemi pimatapiintzirora eerokaite.
19
Irooma aririka nonkarateri napatotya
pashinepayeeni kempisantzinkariite te
nomatero. IfootyuumI nonkovupefotutuI
temi naaka noaavaitemi kapicheeni
onkantya inkemathatantyaanari, tetyaami
nonkovaajatero noaavaiperotataite kaari
inkemathataitenari. Irootakera nomatairi
okanta niyotaantantaari kameethaini.
*
20
Iyekiite, eefo poshIyufI IpumpIthushI
reta eenchaani, aa iro aritatsi poshiyaari
ipampithashireta antari. Arivetakara
pinkempitakotyaari eenchaani
okuntukotu eefo puntuntuyetufo kuufIpe
rori.
21
PInkInkIshIfetukotefo Ikuntukuun
taitane osankinatakotachari, kantatsiri:
Jirokara ikantakeri Avinkatharite:
Tzimatsi nokoviri nonkanteriri irika
atziriite,
Inkarate notyaanteri, pashinesatzi
IfInutye uuvuIyetzIfofI pushIne
thatatsiri aantsi, IfIIfu kumuntuI
yeroneri irika.
Iro kantacha eero ikempisantavakeri.
22
Jirokara oshiyakaaventachari. Arira
mutuku ItusonkuventuyeetukuI uuuvuI
tantyaaro pashinetatsiri aantsi, iroora
joaakayeetziriri kaari kempisantatsine.
Ifoofu omutuntukufI Itusonkuventuyeetu
kai onkantya ankamantantantyaari,
Ifoofu jouukuyeetuIfI uukuIte ukempIsun
tzinkariyetzi.
23
Akantashitavakya, ari
papatotaiyaani maaroiteni eeroka,
maaroiteni piaauutuntyuufo pushIne
thatatsiri aantsi. Impoa inkyaapaake
kaari kempisantatsine, kuufI Itusonkuven
tayeetzi. Eeroma ikantapaake: IIshInkI
ventatya irika!?
24
IntsItyuu unkuntushI
tavakya papatotaiyani eerokaite janta
pikamantantzi. Impoa inkyaapaake
kaari itasonkaventayeetzi, kaari
kempisantatsine. Arira pooaaronteneri
eerokaite ikinkishirevaitashitari irirori,
iroora inkinkishiretakotantanaiyaari,
25
iro ompoaantyaari inkamantantairo
okaratzi ikinkishirevaitashitakari
iromananeki, impoa irotyeerovanake
iaapinkathatanairi Pava, inkante:
Omaperotatya itsipashiretami Pava
eerokaite jaka.
26
Iyekiite, jIfokufu onkufute puntuye
tairi aririka papatotapiintaiyaani.
Kantayetatsi impanthaayeetairo Salmo,
iriyotaantayeetai, kamantakoyetairone
okaratzi ikemathatakagairiri Pava,
iriaavaitakaayetairi pashinethayetatsiri
aantsi, intzimayetai ovaakakouunetuI
rone. Tema maaroni otzimi pantayetairi
ontzimatye povetsikashiretakaantaiyaari
pashinepayeeni.
27
Tzimatsirika
aavaitantarori pashinethatatsiri aantsi,
eerora itzimaperotajaantzi osheki,
intaanira inkantya apite, terika inkarate
mava. Eerora okantzi irakivaavakaiyaani
294
*15.5: Ikantaitziri Cefas, irootakera pashine ivairo Pedro. *15.7: Ikantaitziri Jacobo,
irootakera pashine ivairo Santiago, irirentzira Jess.
irikaite, uu Ifoyuuventyu IfImutuntyuu
rori pashini. Ontzimatyeera intzime
impaitya ovaakakoaaneterine.
28
TekutsI
rika ovaakakoaaneterine, ontzimatye
irimairete tsika papatotaiyakani. Intaani
iriaaaashireteri Pava, ari onkarate.
29
Oshinetaantsitzi inkamantante apite,
terika mava. Iriima pashinepayeeni
ontzimatye impampithashiretakotero
kameetharika okaratzi ikamantantziri.
30
Ifoomu IntzImefIku Inkemuthutukuu
nairi Pava, eenirorika ikamantantzira
pashine, aritatsi imairetavake onkantya
inkamantantantyaarori pashineka.
31
Tema te arite iriaavaitaiyeni
apiteroka, aa iretavakyaaro aparoni
impoa pashine. AfI onkuntyu IfIyotuntuI
yaari maaroni, thufomentushIfe Inkuntu
yetaiya.
32
ItzImIfIku mutukefofI Ikumun
tantajanotanai, iriitakera matakerone
iriaakotanetya inkamantante.
33
Aririka
irakivaamashitaitya kaari Pava
kantakaanterone. Aa iriira Pava
santzikoityaakaantatsiri.
Iroaaka nonkamantemiro pashine
okufutzI jumetupIIntuufI IkufutzI Itusofen
tsIshIfetukuItuIfI IfuputotuIyuunI tsIkufIku
payeeni:
34
Maire okantapiintaiyani
tsinaneete, te oshinetaantsite oaavaiyete.
Aa iro aritatsi onkempisantayete, tema
iro okantakaantziri Ikantakaantaitane.
35
Tzimatsirika ompaitya onkoveri iyotero,
osampiteri oime janta opankoki. Te aritzi
oaavaite tsinane aririka irapatoyeetya.
36
Pikinkishiretaiyanima eerokaitera
omupokukuuntukefofI pIkInkIthutukuun
tziro iaane Pava? Eeroma onimotzimi
pimayetapiintairo okaratzi jimayetziri
pushIne kempIsuntzInkufIIte tsIkufIkupu
yeeni?
37
Tzimatsirika janta kantatsiri Naaka
kamantantaneri, naaka antakishire
nokanta, ontzimatyeera iriyotemi irika
IfIIfu AvInkuthufIte kuntukuufofI nosunkI
natantamirori iroka.
38
TefIku InkempI
santayete irika, eefotyu pIkempIsuntutuI
tziri eejatzi irirori.
39
Iyekiite, ontzImu
tyeefu pInkokovupefotuIfo IfImutukuItuI
miro pinkamantantayetai. Eeromaita
pImupefotzIfo potzItzIkuyetuIfI uuvuIye
tzirori pashinethatatsiri aantsi.
40
Irooma
pimayetairora irokapayeeni, aakotanera
pinkantaventyaaro, santzikoiteeni
pinkantya.
Iraaantayetaiyaari kamayetatsiri
15
1
Iyekiite, nokovi iroaaka
nonkinkishiretakaimiro tsika
okantakoveta Kameethari aantsi
okaratzi noaaventakemiri, poIsokefotu
naarira pikempisantai.
2
Irojatzira
ovavisaakoshiretaimineri, eekerorika
poIsokefotunukItyeeyuufo nouuventuye
takemiri. AmenuushIvuItukumu pIkempI
santayetanai?
3
Jirokara kovaperoyetachari, iroora
ikamantaitakenari naaka, ipoaaka
nokamantakemiro eejatzi eerokaite:
Ikamimentakaira Cristo okantakaantziro
akaariperovaitake, jimatajaantakero
jImonkufutukuukufo okufutzI Iuuventu
kotzitataikariri Osankinajanorentsiki.
4
Ipoaashitaka ikitataitakeri, Ifo uvIsuve
taka mava kitaite, joviriintaitairi.
Irojatzira iaaventakotziyeetakari
Osankinajanorentsiki.
5
Ipoa joaakaari
Cefas, joaakaari eejatzi maaroiteni 12
iriyotaane.
* 6
Ipoaaka joaakapanaatari
eejatzi osheki apaiyetairi iroaaka
Iyekiite, 500 ikarataiyini. Eenirotatsi
jaaayetzi osheki irikaite, arimaitaka
makoryaayetake tsikarika ikaratzi.
7
Ipoa
joaakaari Jacobo, ipoa joaakaari
eejatzi maaroiteni Otyaantajanori.
*
295
8
Naaka overaantapaakaro joaakaana
eejatzi, kempIvuItuku nuukumI ImpoIvuI
tziitatsinemi nontzimake.
9
Temu nuukuve
taka Otyaantajanori, janaayetanara
maaroite pashine. Tetyu upuntuujutyuu
romi nompaitya Otyaantajanori, tema
novasankitaavaitakeri kempisantanairiri
Pava, apatoventanaariri tsikarikapayeeni.
10
Iro kantamaitacha, tefu umenuuvuItushI
tya jineshinonkatziitaana Pava, tema
IfIItuke kuntukuukufofI Notyuuntujunotun
taari iroaaka. NuukumuItukufu untuvuI
pefotuutsIfI Ifouuku nunuyIfI pushInepu
yeeni, irootajaantakera kantakaantzirori
nantashivaivetakari pairani. Tera naaka
matashityaarone apaniroini irokapayeeni,
uu Puvufu neshInonkutuunufI nomutun
taarori.
11
Ifootukefu nosunkInutuntukumI
rori okaratzi nokinkithatapiintakeri,
irojatzira ikinkithatapiintakeri eejatzi
pashine Otyaantajanoriite. Irootakera
pikempisantayetairi eerokaite.
12
Aritakera nokinkithayetaimiro
joviriintayeetairira Cristo, jovumuuveetu
karira, Opaitama pikantantari: Eerora
aaajaantayetai ankamakerika?
13
PIkInkIshIfetutyuumu te IfovIfIIntu
jaantayeetairi Cristo?
14
Aririka
onkantyaami, namenaashivaitakara
nokinkithatake, pamenaashivaitakara
eerokaite pikempisantaiyakeni.
15
Tema
kempIvuItukufu nothuIyukumI nouuven
takotapiintakeri Pava, nonkuntuntupIIntu
yetake: Pava oviriintairi Cristo, ari
inkempitayetairi eejatzi aakaite.
16
Arimi
onkantyaami, eefo IpIfIIntuyetuu kumuye
taintsiri, tera ipiriintzita eejatzi Cristo
irirori.
17
Terikami iroviriintayeetairi
Cristo, pamenaashivaivetakara eerokaite
pikempisantayetai. Eekefofu pInkuufIpe
foyetutyeemIfu tekutsIfu peyukotuImI
nemi.
18
Aritakemira peyaperovaitakami
eejatzi ikaratzi makoryaayetaintsiri,
amenaashivaivetakara javentaanaarira
Cristo.
19
Inkantamacheetaimi aakaite!
Amenaashivaitakamira aventaanakari
Cristo, amenaashivaitakamira okaratzi
oyaakoneentavetaari, uuumInthuvuItu
shitakara kapicheeni iroaaka. MupefokI
tziivaitakaimi.
20
Iro kantacha te ari onkantya.
JovIfIIntuyeetuIfIItsI CfIsto Ikumuvetu
kara. Iriitakera matakerori jetakaantaro
jaagai tsikara inkantayetaiya apaata
ikaratzi makoryaayetaintsiri.
21
Jiroka
okantakota iroka: Pairani, okaratzi
juntukefI upufonI utzIfI Ifo pouukuuntu
karori akaamaneyetzi maaroiteni. Iro
kantacha iriira eejatzi aparoni atziri
poaakaantaarori ampiriintayetai
maaroiteni akamayevetaka.
22
Tema iro
akaamaneyetantaari maaroiteni
okantakaantziro asheninkamirinkaitetari
Adn-ni. Iro kantacha ari aaayetai
muufoItenI okuntukuuntzIfo ushenInkushI
retaari iroaaka Cristo.
23
Jirokara tsika
okantakota iroka: Iri Cristo etaarori
ipiriintaa. Impoa impiyeerika apaata, ari
iroviriintayetapairi ikaratzi jashiyetaari
irirori.
24
Ompoaashitakya onthonkaiya
maaroni, iraperotairi Cristo ikaratzi
pinkathariventashivaitachari, ikaratzi
otzimimovaitashitari ishintsinka. Iriira
Cristo matakagairone aakaite onkantya
irashitantairi Pava, mutzIfofI IpInkuthufI
janoritzi.
25
Tema jetzineeronkatatyaaro
iroaaka Cristo ipinkathariventantzi,
irojatzi apaata omonkaratantapaakyaari
inkitsirinkajaantairi iisaneentayetane,
iraatzikantaiyaari iitzi.
26
Ovekufuuntu
paakyaarone iisaneentane inkitsirinkairi
irootakera Kaamanetaantsi," InkempItu
kaantairo atzirimi onatye iraperotairo.
27
Tema aritake iaaventakotziyeetakari
Cristo, ikantaitake:
Itzimi matakerori ikitsirinkairi
maaroiteni, jImutukefI juutzIkun
taari iitzi.
Ifo kuntumuItuchu IkufutzI Ikuntukoyee
tziri jaka maaroiteni," tefu Inkuntuyeetu
296
*15.37: Kantakotachari jaka pankirentsi, iroora trigo, okarayetzi oshiyayetarori.
tye irijatzira Pava inkitsirinkayetairi, aa
IfI Puvu kuntukuguIyuufone IfImuyetun
tyaarori maaroni.
28
AfIfIku ImpInkuthufI
ventairo Itomi maaroni, iriira Pava
pinkathariventairine eejatzi irirori, tema
ufI IkenukuIfofI IfIfofI Puvu ImpInkuthufI
ventantaiyaarori maaroni tzimayetatsiri.
29
Eerorikami jaaayetaimi ikaratzi
kamayetaintsiri, opuItumu jovIInkuutzI
mentantayeetariri kamaintsiri?
30
Eejatzi
okempitzitari, eefofIkumI IpIfIIntuyee
taami, opuItumu uuuntupIIntuyetuku
rori aakaite ipatzimaminthavaitayeetai?
31
Iyekiite, Pithainkatyaanama?
Kaarima naaka tharomentaventaamiri
nokempisantakaayetaimiri Avinkatharite
Jesucristo? Aa omaperotataitatyaara
iroka, okantaitatyaani kitaiteriki
ikovayeetzi irovamaitena.
32
AfI okempI
tzitakari eejatzi jaka nosaikira Efeso-ki,
imaimanevaitakena katsimavaiyetatsiri.
Eerorikami apiriintayetaami, nonkufutu
taiterityaami iriroriite, nonkuntuvuItushI
takyaami:
Thame anintaavaitavakya, avavaitya,
aravaite, oimoshirenkavaitya.
Aamaashiminthatya iro ankame.
33
Irootakera paamaventantyaarori iroka
otzimikari pikenakaashitane. Eerora
pitsipaminthatari kaariperori, pImutzIfo
kari eeroka.
34
Pimpampithashiretaiya
kameethaini. Eero pitzipinavaitashita.
Kempitaka tzimayetatsi tsikarika
pikaratzi eerokaite te piyotakotaajateri
Pava. Pashiventaantsiitake!
35
Kempitakara tzimayetatsi janta
kantashiretatsine: Tsikama inkantyaaka
impiriintai tonkitsiporoki? Tsikama
onkantaajatya irieetairo ivatha?
36
Masontz! Kantatsi oshiyakaantero
okantaranki okitho pankirentsi. Aparoni
okitho sampiikitatsineri, ikitakiyeetziri,
arira oshookai.
37
Ifoku okItho pIpunkItu
piintziri apakithoroini okantaveta, iro
kantacha oshookanakerika iroka pashine
onkantavaitanakya. Temu te pImpunkItu
piintero oshookimatakera pankirentsi.
*
38
Aa iri Pava shookakaayetzirori
otzimayetantari ovatha okaratzi ikoviri
irirori. Iriitakera nashitakaayetarori
ishookakaayetziro, okaratzi tzimayetatsiri
pashineyetatsiri pankirentsi.
39
Maaroiteni
akaratzi otzimayetzi avatha, tera ari
oshiyavakaiyani. Thume oshIyukuuntuvu
kero, aakaite atziritzi anashiyeta
avathaki, onashiyeta ivatha piratsiite,
tsimeriite, eejatzi shimapayeeni.
40
Eejatzi
ikempiyeta inkiteveri te iroshiyayetai
akantayetara aakaite osaviveri.
Otzimimotziri inkiteveri irovaneenkaro,
te okempitaro ovaneenkaro aakaite.
41
Tema onashita eejatzi irovaneenkaro
ooryaa, irovaneenkaro kashiri, eejatzi
irashi impokiropayeeni. Tzimayetatsi
tsIku IkufutzI ImpokIfo kuufI kempItuye
tyaarine pashine.
42
Arira ankantayetaiyaara aakaite
ampiriintayetairika. Temu IkItutupIIntu
yeetziro iroaaka avatha, ari oshitzitziri,
iro kantacha aririka iroviriintayeetairo,
pushIne onkuntuyetunuIyu eefo oshItzIvuI
tai.
43
Aririka inkitayeetero avatha
manintaaro onatzi, iro kantacha ari
IfovIfIIntuyeetuIfo onkuntyu ovuneenkuye
tantaiyaari. Te aavyaavaitanete iroaaka
avatha, iro kantacha ari iroviriintayeetairo
ontzimantaiyaari oshintsinka.
44
Okaratzi
ikitayeetziri avatha tzimavetachara oshire.
Iro kantacha aririka iroviriintayeetairo
avatha, arira ontzimayetai atasorenka. Ari
ikantayetari maaroni aaayetziri iroaaka
otzimi ishire, iroora ayotantayetari
tzimatsi eejatzi pashine avatha tzimaatsine
otasorenka.
45
AfI okuntu josunkInutuko
yeetakeri etanakarori shirampari, Adn,
ikantaitzi:
297
*16.2: Kantakotachari jaka papatotapiintaiyaani, irojatzira ikantayeetzitari etapiintarori
kitaite pashineki domingo.
Iro etanakarori jaaanake, ipoa
otzimanake ishire.
IfIImu IfIku oyuutupuukefIne kempItupuu
kyaarine, otzimimotziri irirori itasorenka,
iriitakera aaashiretakaantatsine.
46
Arira
akantayetari. Te otzimimovetai
atasorenka ovakeraini. Aa iro etanakaro
otzimavetaka ashire, Impou ontzImuye
tai atasorenka.
47
Tema irika etanakarori
shirampari, kipatsira jaayeetake,
jovetsikapithayeetakeri. Iriima
apitetanaintsiri shirampari, inkitekira
ipoaakaro irirori.
48
TsIkufu Ikuntujuun
tara jovetsikayeetakeri kipatsipitha irika
etakarori, iriira akempiyetakari aakaite.
Iriima ikaratzi inkiteveriite, iriira
kempitakariri irika poeenchari inkiteki.
49
Arira ankantayetaiyaari eejatzi aakaite.
Tema oshiyayevetakari atzimayetake
irika jovetsikapithayeetakeri kipatsi,
aritakera oshiyayetaiyaari eejatzi irika
poeenchari inkiteki.
50
Iyekiite, jiroka
okantakota okaratzi nokantakeri: Eero
okuntzI IsuIkuyetuI tsIku IpInkuthufIven
tantzi Pava ikaratzi tzimayetatsiri ivatha,
iriraane, shitzitaatsine ivatha. Aa
iriiyetakera saikayetaatsine janta inkarate
kaari shitziyetaatsine ivatha.
51
Pinkeme, nonkamantemiro kaari
jiyotakoyeetzi pairani. Jirokara: Arira
impashinetakaayeetai maaroni aakaite.
Ifo kuntuchu eefofu uuuyetzIfo muufoI
teni aakaite amakoryaayete.
52
Apaata
ovekaraantapaakyaarone kitaite,
omapokashitaiyaara intyooyeetai.
Apathakero onkantapaintya iroovaitake
amachookapainte. AfIfu IfovIfIIntuyee
tairi kamayetaintsiri, onkuntyu Ifuuuntu
yetuntuIyuufofI vuthutsI kuufI shItzItune
taatsine. Irooma maaroiteni aakaite
aaayetatsiri impashinetakaayeetai.
53
OkufutzI uvuthutufI Ifouuku shItzItune
tatsiri, impashinetakaayeetairo eero
oshitzivaitantaa. AkufuyetzI ukuumune
vuItunetzI Ifouuku ufI ImpushInetukuu
yeetai, kaaaneri ankantayetaiya.
54
Aririka omonkarapaitetaiya iroka, arira
omonkufutuIyuufI okufutzI joshIyukuu
ventaitakero Kaamanetaantsi," okempI
takotari atziri, ikantaitake:
Irika ipaiyeetakeri Kitsirinkaneri,
jupefotuIfo IpuItuyeetzIfI Kuumu
netaantsi.
55
Kaamanetaants! Kantatsima
pinkitsirinkantai eeroka iroaaka?
Kaamanetaants! Eenirotatsima
iroaaka pithoyene?
56
Okaratzi oshiyakaaventachari jaka
othoyene, irootakera kaariperonkantsi.
Irootakera Ikantakaantaitane iyotakairi
tzimataitatsira akenakaashitane.
57
Iro
kantacha nopaasoonketziri Pava, tema iri
mutukuguIfofI uukuIte oItsInumpuuntuu
rori, jotyuuntuIfIfu JesucfIsto IkItsIfInkun
taarori Kaamanetaantsi.
58
Iyekiite, ontzImutyeefu pInkyuufyoo
tapiintayetai, pantavaitapiintaineri
Avinkatharite. Tema aritake piyotayetai
te pamenaavaitashitya, iriitakera
Avinkatharite matakaimirori.
Kireeki jotyaantaitziniriri
itasorentsitakaitairi
16
1
Iroaaka nosankinatakoteri
apiyotziri kireeki otyaanteneriri
ikaratzi itasorentsitakaitairi. Nonkuntuye
taimiro okaratzi nokantayetakeriri
Galacia-satzi.
2
AfIfIku puputotupIIntuI
yaani, ontzimatyeera pookayete kapiche
eerokaite tzimimotzimiri. Ari onkantya
eero nopankiventantapaakaro naaka,
nareetapaakyaamirika janta.
* 3
Aririka
nareetakyaami kantatsira pimpairyee
aanakerine kireeki janta Jerusaln-ki
298
*16.8: Kantakotachari jaka Aavataantsi, irojatzira ikantayeetzitari Pentecosts.
intsipataanakero nosankinarepayeeni.
4
Arira nonkaratanakeri naaka niyaate
janta, aaamatsitavake ari nonkantakero.
Ikinkishiretari iranteri Pablo
5
Eerora nareetzitami, aa netapaintyaaro
niyaate Macedonia-ki, Impou nImpoItupuu
kero janta pinampiki.
6
Aririka
nareetakyaami, aamaashitya osamani
nosaikimotanakemi, kempItuku ufI nonkyuu
rontsitakoteri. ImpouushItukyu potyuun
taina tsikarika nokoviro niyaatai.
7
Tera
nonkovero naaka kapicheeni onkantya
nonkivantapaintemi. Aa nokovatzi
osamani nosaikimovaitapaintemi, iriirika
Avinkatharite shinetainarone.
8
Irojatziitara
nosaikavake jaka Efeso-ki, IfojutzI ufeetuntu
kya kitaite joimoshirenkayeetziro
Aavataantsi.
* 9
Iroora nomatantyaarori
iroka eenirotatsi iroaaka jaka osheki
nantavaitavaineri Avinkatharite, kameetha
okanta noaakero. Tzimake osheki
maimaneminthatakenari.
10
Aririka irareetakyaami Timoteo,
paakameethatavakeri, tema irijatzi
antavaitaineriri Avinkatharite, ari joshiyana
naaka.
11
Te ufIte IntzImuyete juntu munIntu
vaiterine. Iro aritatsi paapatziyavakyaari,
irojatzi iravisantakyaari impiyeera naakaki.
Temu oyuuventu novukefI Impoke IntsIpuye
takyaari pashinepayeeni iyekiite.
12
Iriima Iyeki Apolos, nokantakeri
IntsIpuyetunukyuufI IkufutzI notyuuntuI
miri eerokaite. Iro kantacha te inkove
iriyaate irirori. Aaamatsitavake ari
irimatakero apaata.
Ovekaraantarori ovethataantsi
13
Paamaventaiyaani eerokaite, poIsoke
rotyaaro pikempisantanakeri, shirampari
pinkantanakya, pishintsishireyete.
14
Etakotane pinkantavakaayetaiya,
pantzimotavakaiyaarika tsikarika
ompaiyetya.
15
Iyekiite, piyotaiyirini eerokaite
saikavankotziriri Estfanas, iriiyetake
etanakarori ikempisantayetanake
pinampiki Acaya. Ikamaiyetanaaro
IfIfofIIte juntuvuIventunuIfI ItusofentsI
takaitairi.
16
Noshintsithatemi eerokaite
pinkempisantairi iriroriite, ufI pInkem
pitzityaariri eejatzi kempitakariri
ikaratakeri jantavaitaiyini, kumuItunuu
rori.
17
Osheki nokimoshiretake
noaakero jareetakana Estfanas,
itsipatapaakari Fortunato, eejatzi
Acaico. Iriitakera ovakoventapaakemiri
eerokaite tera onkante pareetaiyaani
jaka,
18
potapishiretantyaanari. IfIIyetu
kera otapishireyetapaamiri eejatzi
eerokaite janta. PIuupInkuthuyetu
vairi.
19
JovethuyetumIfu uputoventupIIntuku
riri Pava jaka Asia-ki. Jovethatzitami
eejatzi Aquila opoa Priscila. Arira
ikempitzitakamiri eejatzi ikaratzi
apatoventapiintakariri Pava ipankoki.
20
Jovethatzitami eejatzi pashine iyekiite.
Etukofu pInkuntyu povethutuvukuuyetu
naiya.
21
Irooma iroka, Ifoofu nosunkInutujuun
tzimiri nakoki naaka, novethatami.
Naakatakera Pablo.
22
IfovusunkItuuveetu
puIyuufI kuufI etukotuIyuufIne AvInkuthu
rite. Impiyitzitataityaata thaankiperoini
Avinkatharite.
23
IOnkumInthu IneshInon
kayetaimi Avinkatharite Jesucristo!
24
Netakotami maaroiteni eerokaite, iriira
Cristo Jess matakainarone. Arira
onkantyaari.
299
Ovethataantsi
1
1
Naakara Pablo osankinatzimirori
iroka, Irotyaantajanore Jesucristo
nonatzi, irootake ikovakaakenari Pava.
AfIfu nokufutzIfI IyekI TImoteo nosunkI
natzimiro. Eerokayetakera nosankinatzini
pikaratzi papatoventaari Pava janta
nampitsiki Corinto, IfIjutzIfu nosunkInu
yetziniri ikaratzi itasorentsitakaitairi
janta kipatsiki Acaya.
2
Onkamintha
ineshinonkayetaimi Ashitairi Pava,
kameetha isaikakaayetaimi, ufI InkempI
tzityaamiri eejatzi Avinkatharite
Jesucristo.
Ikemaantsiyetakari Pablo
3
Thame antharomentaiyaari Pava,
jirintari Avinkatharite Jesucristo.
Iriitakera Ashitairi, neshinonkataneri.
Iriitake Pava, poshenkantaneri inatzi.
4
AfIfIku ontzIme pomefentsItzImovuItuI
neri, iriira Pava poshenkaineri, iroora
amatantyaarori aaka amposhenkayetyaari
pashinepayeeni opomerentsitzimoyetari.
Irojatzira amateri aakaite okaratzi
jantzimotakairi Pava.
5
Irojatzira
matachaneri, aririka aaayetero
unkemuuntsIpefotzIIvuItyu IkempItupuIn
tzirora Cristo, arira aiitakyaaro eejatzi
imposhenkaperotziitayeetai.
6
Aritakera
okantakari, Ifootukefu nokemuuntsIvuI
tantakari naaka, iro niyotantyaarori tsika
nonkantya nomposhenkayetyaami
eerokaite, ufI onkuntyu puvIsukoshIfeye
tantaiyaari. Ifootukefu Iposhenkuntuyee
takanari eejatzi naaka, ari onkantya
niyotantyaarori tsika nonkantero
nomposhenkayetaiyaami eerokaite
ufIfIku pIuuyetuIfo okufutzI nokemuun
tsivaitakari naaka.
7
Ifoofu nIyotujuuntun
takari aritake imposhenkayeetaiyaami
eerokaite ikempitayeetakenara naaka,
aririka pimatanairo pinkemaantsivaitya
nokempitaakerora naaka.
8
Iyekiite, nokovi piyotaiyero okaratzi
nouukefI nuuku pomefentsItzImoyetuku
nari nosaikantapaintari Asia-ki. Osheki
jovatsinaavaitaitakena noaajaantake ari
nonkamakemi.
9
Nokinkishiretakotaro
iroaaka, iroora ishinetantakanarori Pava
noaakero nokamimavetaka, onkantya
niyotajaantantyaari naventaashiretaiyaari
Pava, te ufImutsIte nuventuutzIItushIvuI
tya naaka.
10
Iro kantacha Pava jimatakero
jovavisaakotaana nonkamemi, eekero
iriyaatakaatyeero. Aventaashire novakeri
eekerora inkempoyaaventatyeena apaata.
11
Eejatzira pinkempiyetanaiyaari
eerokaite pinkarataina naaka, piaauu
tairi Pava inkempoyaaventantyaanari. Ari
onkantya impaasoonketziiyetantaiyaariri
Pava inkarate kemakoyetainaneri
jimatakero Pava ikempoyaaventaana.
Opoaantari Pablo irareetya Corinto-satzi
12
NIyotzIfu nuuku notumputzIkutzImo
tantake tsikarika nosaikimoyetantake.
APITETANAINTSIRI JOSANKINATZINIRI PABLO
CORINTO-SATZIITE
300
Iriira Pava iyotatsi tekatsi namatavite,
tekutsI ompuItyu nompushIventukovuI
tyaari. Tsikara nokantaka niyotaayetakemi
eerokaite, te noaaventapaintero
IkempItukuuntuvetufI osuvIsutzI Iyotune
taantsi onatzi, uu IntuunI nouuventupIIn
takero tsika ikanta Pava ikaminthaantzi.
13
Tema okaratzi nosankinayetakemiri
tekatsira nomanapithatemi, onkarate
pomerentsivaitachaneri inkemathayeetero.
Okamintha pinkemathatapiintairo okaratzi
nosankinayetzimiri.
14
Kempitaka aritake
pikemathayetakena kapicheeni, kantake
pinkimoshireventaina apaata impiyeerika
Avinkatharite Jess. AfI nonkempItzI
tyaari eejatzi naaka, kImoshIfe nonkuntu
ventaiyaami eerokaite apaata.
15
Irootakera nominthatantakarori
napiitairo nonkivantemi janta, onkantya
pinkimoshiretziitantyaari nareetaiyaamira.
16
AfI nokovuvetukufI nonkIvuntunuke
mimi niyaatantyaarimi Macedonia-ki,
Impou nupIItunuIfomI eejutzI nompIyeefI
kami. AfI onkuntyuumI pumpItukotuntu
vaiyaanarimi potyaantaina Judea-ki.
17
Iro
kuntuchu noIpIthokukefo nokInkIshIfeve
takari nanterimi. Piaajaantakema
eerokaite osheki namatavitapiintakemi?
Pikinkishiretama noaavaitashivaitaka
nonintakaaneki, nokantapiintake Ari!
Nonkivantakemi? Piaajaantzima
niyotataavetakaro eerora nomatziro
nonkivantemi?
18
Tema Pava kaari
thaiyanetacha, jIyotzI IfIfofI te nothuIyu
vaita naaka nokantzira Ari!
19
Ari
ikempitzitari eejatzi Itomi, Jesucristo,
tsIku ItzImI netupuukufI nouuventukotu
paakemiri notsipatantakariri Silvano
ipoa Timoteo. Tema Jesucristo te
inkantanete irirori Ari! iriyotakerika
eero jantziro ompaityaarika. Tema
okufutzI juntupIIntukefI JesucfIsto okempI
vaitakaro iriimi Pava kantapiintaintsine
Ari!
20
IfIIfu JesucfIsto Iyotukuujuuntu
yetairi ari omonkarataiya okaratzi
ishinetantakeri Pava. Ifootukefu unkuntun
tayetaiyaari aakaite aventaashireyetaarira
Ariv!" Ifootukefu IfIuupInkuthuyeetun
taiyaariri Pava.
21
Okempivaitakarora iri
Pava ovithaakaayetakairiri Cristo, irijatzi
saipatziitoyetaineri,
22
okempivaitakaro
impothoyetatyeemi jashiyetaira. Tema
aiirora jotyaantakairi Tasorentsinkantsi
inampishiretantai, ari ayotziri omapero
Pava irothotyeero okaratzi ishinetakairi.
23
Omaperotatyaara, jiyotzi Pava te
namatavitemi nokantzimira iroaaka:
Kantakaantzirori kaari nokivantantami
Corinto-ki, ufI onkuntyu eefo nokIsuvuI
tantapaakami.
24
Tera nonkantatye
nuukufu ompefutumIfI onkuntyu pInkem
pisantayetantyaanari. Tema oisokero
pIkuntuventunukufo okufutzI pIkempIsun
tanairi. Ifo kuntuchu kuntutsIfu nonkumI
nuuyetuImI puntuyetuntuIyuufofI oImoshI
renkayetaimineri.
2
1
Jirokara nokinkishiretakari: Eerora
napiitairo nonkivantaimi, iroorika
ovashiretakaavaityaamine nokivantzimi.
2
Aririkami novashiretakaavaityaami
janta, nIInkumu thufomentushIfetukuI
yaanane naaka?
3
Ifootukefu notyuuntun
takamiri pairani nosankinare, te nonkove
nIyuutushItemI onkuntyu povushIfetu
kaantavaityaanari. Au eefokuvetuIyu
kani tharomentashiretakainane. Irootake
nokantashirevetantakari: Eerora
niyaatzita, nonkemukotuvuIfIItu tzImutsI
rika tharomentashiretakaiyaanane. Ari
onkuntyu nonkImoshIfetukuuntuvuItyuu
riri eejatzi iriroriite.
4
NotyuuntukemIfo
ranki nosankinare, novashirevaitatyaara
nosankinatakemiro. Tefu Ifo notyuuntun
tukumIfofI onkuntyu nonkuntzImoneentu
kaantyamiri. Aa nokovavetatya piyote
osheki netakoperotataikami.
Ipeyakotziri Pablo kantzimoneentakaaneri
5
Nokovi iroaaka noaaventeri irinta
shirampari ovashiretakaavaitakanari.
301
Tefu nuuku InkuntzImoneentukuuvuItu
kya, aa kempitaka maaroni eerokaite
ikantzimoneentakaayetakami. (Nokuntun
tarori kempitaka, tema te nonkove
novanaatziivaitero.)
6
Tema tzimatsi
osheki pikarataiyakeni eerokaite, aritake
povasankitaavaitakeri. Iro kantacha
iroaaka aritapaake povasankitaakeri.
7
Pimpeyakotairi iroaaka, pImposhenkuI
yaari, ayimavaitzirikari irovashirenka.
8
Nokovakotaiyimi pinkantairi irika
shirampari: Netakotaami.
9
Pairani,
nosankinatakemiranki nokantakemi:
Povasankitayeri. Noaantzitatyaamira
nouuntyuumIfI omupefofIku pIkempIsun
tana.
10
Iro kantacha iroaaka ikovi Cristo
pimpeyakotairi irika shirampari.
Irootakera nantairi naaka tema irootake
kameethatzimotaimineri maaroiteni
eeroka. Itzimirika pimpeyakoyetairi
iroaaka eerokaite, ufItuke nompeyuko
tantai eejatzi naaka.
11
Irootakera
antayetairi onkantya eero ikitsirinkantai
Satans. Tema ayotaiyironi okaratzi
ikoviri iranteri irirori Satans.
Kantzimoshirevaitakariri Pablo Troas-ki
12
Chapinkipaite, areetakana naaka
numpItsIkI Tfous nIyuutuntukufI nokInkI
thatakaantziro Kameethari aantsi tsika
ikantakota Cristo. Arira noaataikero
nokempIsuntukuuntutuIke Ikuntukuuntu
kerora Avinkatharite.
13
Iro kantacha te
onimotajaantena janta, tema te
noaapaakeri iyeki Tito. Irootakera
navisantanakari jaka Macedonia-ki.
Iriira Cristo oitsinampaakaantaneri
14
Iro kantacha, onkantavetya tsikarika
ankenayete, kantatsi ampaasoonketairi
Pava. Temu okempIvuItukufo oyuumpoIfI
taatyeerimi Cristo, ipiyaara irirori
nampitsiki joitsinampaantakera
jovayirita. Oshiyakoyetatyaaro eejatzi
oivarainkata kasankari maaroni
nampitsiki. Arira ankantayetyaari aaka
uutuyete tsIkufIkupuyeenI unkumuntuye
tairi atziri tsika ikantakota Cristo.
15
Akempivaitakaro kasankari itayiri
Cristo irinimotakaantyaariri Pava. Iroka
kasankainkari kantatsi inkemainkayetairo
inkarate avisakoshireyetaatsine, eejatzi
inkarate peyashivaitaachane.
16
Tema
tzimayetatsira, okempitzimovaitari iroka
kasankainkari ovamaantanero onatzi.
IfIImu pushInepuyeenI okempItzImovuI
tari kasankainkari iro ovaaashiretairine.
NIInkumu ufItutuItutsIfI IfoshIyukuuven
tayeetairi iroka kasankainkari?
17
Kaarira
irikaite kinkithatashivaitarori iaane
Pava ikovi iraantashivaityaaro kireeki.
Aa iriiyetataikera irika maperotanairori
ikinkitharyaantzitzi. Ifootukefu nomutu
nairi naaka eejatzi. IfI Puvu otyuuntuke
nari nonkinkithatakaante, nantavaitaineri
Cristo, IfIIfu Puvu pumpoyuunufI nuntuye
tzirora.
Antavaiventzirori ovakerari
antzimotavakaantsi
3
1
PIkInkIshIfetumu nusuguuventuvuI
tatya naaka? Noshiyakotatyaarima
amayetzimirori irosankinare, ikantzi:
Paakameethatavakena?" NoshIyukotu
tyaarima kovirori posankinateneri iroka
osankinarentsi, iraayetzimaityaaro tsika
ikenayetzi?
2
Au eefokuIte kempIvuItu
juuntukufofI osunkInufentsI juukumeethu
tantaitari, Ifoofu josunkInushIfeyetuntuI
takanari naaka. Temu ufIfIku IfIuuye
taimi atziriite tsika pikantayetanaa
iroaaka, arira iriyotayetairo okaratzi
nantzimotayetakemiri, okempIvuItunu
karo iriaanayetatyeeromi okaratzi
josankinatakoyeetakenari.
3
Arira aiirori
eefokutuke oshIyuvuItukufofI osunkInu
rentsi josankinatajaantakeri Cristo. Iro
kantacha tera noaaventatyeero
osankinarentsi koaatatsiri, kempitarori
aririka irosankinayeetero mapikota, aa
302
nouuventutzIIfo IpushIneshIfetukuuyetuI
mira Itasorenka Pava Kaaaneri.
4
Noaaventantarori iroka, tema iriira
CfIsto kuntukuukufofI uventuushIfeyetun
taariri Pava.
5
Tefu uuku uuvyuushItyuu
rone apaniro, uu IfI Puvu mutukuuyetuI
rori.
6
Iriitakera Pava matakaakenarori
nouuventuIfo ovukefufI untzImotuvu
kaantsi. Ifoku ovukefufI untzImotuvu
kaantsi kaarimacheenira osankinarentsi
kempItyuufone puIsutofI untzImotuvu
kaantsi kaamanetakaantatsiri. Aa iriira
kantakotachari Tasorentsinkantsi
aaashiretakaantatsiri.
7
Pairani josankinatantaitakarori
Ikantakaantaitane mapikotaki, okouutu
paintzi irovaneenkaro Pava, ipoa
opeyanaka. Ikanta iaakerora Moiss-ni,
shipakiryaaporo ikantanaka, te onkuntuu
jate iramenavorotairi Israel-mirinkaite.
Iro kantamaitachari iroka Osankinarentsi
osheki okaamanetakaantake, okuntuve
taka otzimimotziro ovaneenkaro.
8
Irooma
okaratzi jimayetairi Tasorentsinkantsi
iroaaka, Ifoofu ovuneenkupefotutuItu
chari.
9
Tema ovaneenka okantavetaka
okaratzi ovasankitaakaantaintsiri, iroora
maperokitataiterone ovaneenkatya
tampatzikashiretakaantatsiri.
10
Iroka
ovuneenkupefotuuchufI Ifouuku unuutzII
tataitzirora tzimavetachari pairani
ovaneenkaro.
11
Aritakera karatataipaake
ovaneenkavetapainchari. Irooma
ovaneenkaperotaachaneri iroora
kantaitaachaneri iroaaka.
12
Temu tzImutuIkefu Ifouuku mInthu
shiretakagaiyaanari, tontushIfefu nonkun
tanaiya nonkinkithatakaantai.
13
Te
nonkempitavetyaari Moiss-nI IpushIku
vorotaka eero iaantari Israel-mirinkaite
opeyara ishipakiryaavorovetaka.
14
Tema
kisoshire inaiyakeni pairani
Israel-mirinkaite, irojatzi ikantayetari
iroaaka ikaratzi icharineyetaari. Tema
aririka inkemero iriaanayeetero
paisatori antzimotavakaantsi, eerora
IkemuthutzIfo kempIvuItuku ImpushIkuI
tatyeenerimi ikinkishiretane, intaanira
Cristo matairone inkemathatakaayetairi
kempIvuItuku ImpushIkufyuukotuutyee
romi ikinkishiretane.
15
Eeniropaitetatsi
iroaaka, ufIfIku Inkemefo IfIuunuyee
tero Ikantakaantane Moiss-ni, pushIku
shire ikantayetaka.
16
Irooma intzimerika
piyashiretashitairine Avinkatharite,
aritake impashiryaakoshiretaiya.
17
Ikantakoyeetziri jaka Avinkatharite
irijatzira Tasorentsinkantsi, itzimi
saikashivaitakaantaachari.
18
Irooma
aakaite aventaashiretaarira Cristo,
oshiyayetanaarira Avinkatharite. Tema
okempItuvuItuufo Ifouuku umenuutyee
rimi Avinkatharite joorentamatsitakara
ashirotaki. Tema amenavorotakoyetzirira
ashirotaki iroaaka, tera akempitari
Moiss-ni ipashikavorovaitaka pairani
irirori. Ifoomu upuutu ufIfIku uuupefotu
jaantairo irovaneenkaro, aripaitera
ankempitagaiyaari irirori. Iriitakera
matakairone irika Avinkatharite,
Tasorentsinkantsi.
4
1
Iriira Pava neshinonkataanari
okanta nantavaitantaaniriri irirori.
Ifootukefu kuufI okuntzImoneentuvuItun
tana.
2
NovushuuntuIfo ovushIventuuvuIte
nanemi, temacheeni nomanakaavaityaaro
nIyotuunte onkuntyu numutuvItuntun
tyaari, temacheeni nonthaiyakovaityaaro
iaane Pava. Au okufutzI nouuventu
nairi kyaaryoori onatzi, ari okanta
IuuntufofI Puvu kumeethu okuntzImoye
tuufI utzIfI okufutzI nokInkIthutukuuntu
yetai.
3
Tzimatsirika kaari kemathaterone
tsika okantakota Kameethari aantsi
nokinkithatziri, tefu nuuku omunupIthu
vaiterine, aa tzimatsi kantakaarori kaari
ikemathatantaro okempivaitakaromi
ImpushIkupIthutuItutyeefImI IkInkIshIfe
tane, iriitakera peyashivaitaachaneri.
4
OkempIvuItukufo ImuvItyuukItukuItu
303
tyeerimi irikaite kisoshireri. Iriira
kamaari ipaiyeetziri ivavane osavisatzi,
mavityaakitakaakeriri, ari okanta kaari
ikemathatantaro Kameethari aantsi.
Kempivaitaka te iriaayetairomi
kitainkari oshiyakaaventachari
irovaneenkaro Cristo, oshiyajaantakariri
Pava.
5
IfIItukefu JesucfIsto nouuventu
kotairi, nokantzira: Avinkatharite
jinatzi. Tera naaka aaventavaitachane.
Intaanimacheeni naaka jovakena Jess
pomperavaitaiyaana eerokaite.
6
Tema
ikantake Pava: Onkitainkatai
tsirenikiri." Ifootukefu oshIyukuuventu
cha ikitainkashiretaana naaka, ari okanta
nonkItuItukotuntuIyuufIfI eejutzI pushIne
payeeni niyotakaayetairira Pava,
onkempitzimotantaiyaariri iriroriite
iriagaatyeeromi irovaneenkaro Pava
oshipakiryaake iporoki Cristo.
Aventaashire ankantayetaiya
7
Okempivaitakaro impaityaami
ovupIthuuntuvuItyuufonemI pInupefotu
chari kovitziki. Iriira oshiyakaaventachari
jaka Pava ipasavyaayetairo itasorenka
avathaki, Ifoofu uvuthu oshIyukuuventu
kari kovitzi. Iro jimatantarori onkantya
IfIeetuntyuufofI IfIItuke otzImImopefo
tziri itasorenka, temacheeni ontzimimotai
aakaite.
8
Tema nokemaantsivaiveta,
temaita novashireneentavaitya. Nothufo
kyaavaiveta, temaita ayimavaineentena.
9
Ipatzimaminthavaitaitakena, temaita
irookaventayeetena. JovutsInuuvuItuItu
kena, temaita impeyakaashiityaana.
10
Oshekira jovamayimavetaitakana
ikempitataitakeriranki Jess, arira
iriaayeetairori iraaantare Jess.
11
Jiroka kantakotachari, osheki
nouupIIntuvetukufo nonkumImutzImo
venteromi nokinkithatakotakeri Jess, ari
onkantya iriaayetakenarika atziri,
iriyoyetai tsika ikanta Jess jai irirori.
12
Iroora nokamimatantakari naaka,
onkantya paaashiretantayetaiyaari
eerokaite.
13
Iroora nomatakeri naaka okaratzi
josankinatajaantakotaiyeetakari pairani,
kantatsiri:
Nokempisantanai naaka, irootake
noaavaitantari.
Irootakera nomatanairi naaka, nokempI
santanai, irootake noaavaitantari.
14
Tema niyotzi naaka joviriintairi Pava
irika Avinkatharite Jess, aritake
iroviriintaina eejatzi naaka, IntsIputuku
gaiyaanari Jess, ari pintsipayetaiyaana
eejatzi eerokaite.
15
Nomatantarori
nokInkIthutuyetuI ufI onkuntyu punIntuu
vaitantaiyaari eerokaite. Tema eekerorika
poshekiperotanakitye eerokaite
ineshinonkayetaari Pava, ufI IfoshekIpe
rotai paasoonkeyetapiintairine, IuupIn
kathatairira.
16
Ifootukefu kuufI okuntzImoneentuvuI
tantana naaka, okuntuvetuku jovumuyI
mavaitaitakena. Aa tharomentashire
nokantapiintanaa.
17
OkufutzI nokemuun
tsivaitaka iroaaka kapicheeni onatzi,
eero okantaitatyaani. Ifootukefu nouun
tuIyuufofI upuutu InIfoIte ovuneenkutu
chari kaari thonkatanetaachaneri. Iro
unuguIfone okufutzI nokemuuntsIvuIvetu
kari, eefofu okuntuujutuI nomonkutzIyun
taiyaaro ompaityaarika.
18
Tema
noaamampyaatyaaro naaka kaari
iaayeetzi iroaaka, eefomuItu othonku
tanetaa iroka. Te onkovaperotajaantaiya
okaratzi koaayetatsiri iroaaka kaari
kisotanetatsine.
5
1
Onkuntuvetyu IfovuufIpefoyeetzI
tairo apanko jaka kipatsiki, iro
kantacha ayotzi tzimatsi pashine apanko
kaari thonkanetaachane janta inkiteki,
tema iri Pava ovetsikakero, kaarira atziri
ovetsikerone.
2
Ari okempitzitari eejatzi
avatha iroaaka, oshekI okemuuntsItukuu
vaitakai. Akovataike ontzimimotai
pashine avatha aaantaiyaari inkiteki.
304
3
Tema aritake onkantyaari, okaratzi
ashireka iroaaka ari ontzimai ovakerari
avatha apaata.
4
Eenirora aaantayetaro
avathaka iroaaka, utekuvuItu ukemuun
tsivaitara. Ifo kuntumuItuchu tefu unkovu
jaantataitero ampeyashivaitaiya. Aa
ukovutuItutzIIfu ontzImImoyetuI pushIne
tatsineri avatha, akovairo kantaitachaneri
aaantarentsi impoyaataiyaarone iroka
aaantare kaari kisotanetatsine.
5
Iriitakera Pava matakaayetairone tsika
ankantayetaiya. Temu uIIfofu jotyuuntu
kairi Tasorentsinkantsi inampishiretantai,
ari ayotziri omapero imonkaratairo Pava
okaratzi ishinetakairi.
6
Irootakera shintsishiretakairi. Tema
ayotaiyini eekerotatsira aaayetzi
iroaaka avathaki, tekefuutufu untsIputu
jaantyaariita Avinkatharite.
7
Aventuu
shire oviri eeniroka aiika, okantavetaka
te aaavetyaari.
8
Aritake nokantake,
shintsishire akantaka, akovayetake
ookaventayetero avathaka, untsIputuntuI
yaariri Avinkatharite.
9
Akovapiintakero
antayetero okaratzi onimotziriri irirori,
etanakyaaro iroaaka, ufI onkempItzItuI
yaari apaata aririka antsipatajaantaiyaari.
10
Temu muufoIte uukuIte ufI unkutzIyImo
yetairi apaata irirori, aririka irisaikai
iramenakoyetairi maaroiteni, IfIuuntuI
yaariri ikaratzi antayetakerori kaariperori
eenirora jaaaveta, IfIItukefu IfovusunkI
taayetairi. Iramenakoyetairi eejatzi
ikaratzi antayetakerori kameethari,
iriitakera inkempitakaantayetairi
impinayetaatyeerimi.
Amatakaayetairi pashine
irariperotaiyaari Pava
11
Nokinkithatakaantapiintzira naaka,
arira nokenakairori iriaantayeetyaarori
omapero noaapinkathatairi Pava.
Jiyotziro irirori, onkumInthu pIyotuIye
roni eejatzi eerokaite.
12
PIkInkIshIfe
tumu nusuguuventuvuItutyu nupIIpIItuntu
rori? Tera ari onkantya. Aa nokovatzi
piyote tsika nokantataitari naaka, ari
onkantya piyotantyaarori eeroka tsika
pinkanteri pakayeteri kameethaini
ikaratzi asagaaventavaitachari janta,
kantavaitashitachari: Kameethari
nonatzi naaka, temaita inkovaajataiyeni
inkameethashiretaiyeni.
13
NokempItzI
motatyaamirima shinkiventavaitachari
nokantantayetamiri? Tekatsira ompaitya,
aa nokamaiperoventanaatyaari Pava.
Irooma nokempitzimotamirika atziri
tekatsitatsiri, nokovutzIIfu nunIntuushIfe
takaayetyaami nokantayetantamiri.
14
Okaratzira nantayetziri, iroora
nantantayetarori jetakotaanara Cristo.
Tema ikamimentayetaira maaroiteni
aaka, okempivaitanakaro maaroitenimi
aakaite ankamayetakemi eejatzi.
15
JIfokufu opouuntufI IkumImentuntu
kairi maaroiteni ipoa jaagai eejatzi,
onkantya antapiintayetantaiyaarori
ikoviri irirori, eero antashivaitaro
okaratzi anevetashivaitari aakaite.
16
Irootakera, eero okantzimovaitantari
aparoni atziri tsika ikanta ieetziri
ivathaki. Au omupefovetutyu otzImImotu
kefI Ivuthu eejutzI CfIsto IsuIkImotuntu
paintairi. Ifo kuntuchu te uuuyetzImuI
tyaaro iroaaka.
17
Ifootukefu nokuntuntu
miri, ikaratzi ovithaashiretanaariri
iroaaka Cristo, ovukefushIfefu IkuntutuI
tanaa, te inkempitanaiya tsika ikantavetara
pairani, uu othotyuu muufonI ovukefutzI
motanairi.
18
IfIItukefu Puvu mutukuuntzI
rori maaroni iroka. IfIjutzIfu kuntukuuku
rori okanta ariperotantaariri irirori
okantakaantakero jantzimoyetairi Cristo.
Ikantayetai iroaaka irojatzira antayetairi
aakaite, umutukuuyetuIfI eejutzI pushInepu
yeeni irariperoyetaiyaari Pava.
19
Ifootu
jaantakera jotyaantantakariri Pava jaka
kipatsiki irika Cristo, onkuntyu IfufIpefo
tantaiyaariri osavisatziite, eefo jovusunkI
taaventantaari iyaariperonka. Irojatzira
2 CORINTO-SATZIITE5
305
*6.15: Jiroka pashine ivairo kamaari ikantayeetziri Belial.
jotyuuntuyetuntukunufI nuukuIte nonkInkI
thatakaayetairi atziriite irariperoyetaiyaari
Pava.
20
Iroora nomatanairi naaka, jotyuun
taitakena noaaventairi Cristo. OkempIvuI
tukufo IfIItujuuntukemI Puvu upIIpIItukuu
piintakenarori, nokantzi: Pariperotaiyaari
Pava. Irootake ikovairi Cristo.
21
Tera
irantanetero Cristo kaariperori. Iro
kantacha Pava ikemaantsitakaavaitakari
okempIvuItukufo IfuntutyeefomI kuufIpe
rori. Arira inkenakaakerori Cristo,
jovatampatzikashireyetantairi, IkempItu
kaayetai ikantara irirori.
6
1
Nuukutukefu kufutuImIfI untuvuItuI
neri Pava, noshintsithatzimi eero
pImunIntuvuItzIfo okufutzI IkumInthu
gaimi Pava, amenaashivaitakari.
2
Tema
jiroka ikantakeri irirori:
Niyotakera kameetha omatya,
ufIpuItefu nokemukemIfo pIkovu
kotanari.
Omonkarapaitetapaakara Kitaite
Avisakotaantsi," noneshInonkutu
kami.
Iroora apiipaitetaachari iroaaka, iroka
Kitaite Avisakotaantsi.
3
Tera nonkovero
intzime impaitya notzitzikavaiteri
iravisakoshiretai, ari onkantya eero
ithainkimavaitaitantanaro nantavaitane.
4
Aa nokovatzi noaakantairo kameetha
inampitane Pava nonatzi, oisokero
nonkantanetya, aririka avishimotena
tsikarika ompaitayetya: InkemuuntsItu
kaaveetyaana, ImpomefentsItukuuvee
tyaana, irovasankitaaveetyaana,
5
Impusu
taveetyaana, irashitakovaiveetyaana,
irovatsinaavaiveetyaana, nuntuvuIpefokI
vetakya, uyImuvuIvetukyuunu novocho
kini, ayimavaivetakyaana notashe,
6
kiteshire nonkantaiya, Iyotune nonkun
taiya, aakameetha nonkantantai,
nethaantane nonkantantai, nampishire
irovaina Tasorentsinkantsi, etakoperotane
nonkantantai,
7
nonkantapiintairo
kyaaryoori, intasonkaventakaantaina
Pava, nuntupIIntuIfo tumputzIkushIfetu
kainane nonkempitakaantanakero
novayirityaami, notzikaaventaka ipoa
nopiyakoventa.
8
Onkuntuvetukyu InthuIn
kimavaitaitena, ompou uupInkuthutuu
ririka nonatye. Onkuntuvetukyu InkuvIyu
veetakyaana, ompou Inthufomentuyee
tyaana. Onkuntuvetyu nonkuntupIIntuve
tyaaro kyaaryoori, ipaitapiintayeetakena
thairi.
9
Onkantavetakya eero
itzimaveta kaari aayetenaneri naaka,
tzimamaitacha pashine iyoperoyetanari.
Nonkamimavetakya, eeniromaita nai.
Irovasankitaaveetakyaana, tekeramaita
jovamaayeetana.
10
OvushIfe nonkuntuve
takya, eekefomuItutyu nonthufomentu
tyeeya. Nonkovityaaneentavaivetakya
naaka, Ifo kuntuchu nunIntuukuuyetuI
yaari pashinepayeeni. TekutsI tzImImo
vaivetyaanane naaka, iro kantamaitacha
nanintayetaaro kovaperotajaantachari.
11
Corinto-satziite, nokuntupefotutzIImI
rora irokapayeeni, tekutsIfu nomunImovuI
temiri.
12
TekefuutufIku uventuushIfetuvu
kaiyaata, eerokaitera kantashitarori, tera
naaka.
13
Intsityaa paakameethataina
naaka nonkempitaimira eeroka, tekatsi
nomanimovaitemi. (Nokantzimirora iroka,
kempitavaitakara eentsimi noaanate.)
Oshiyayetaaro itasorentsipankote
Pava Kaaaneri
14
Eero povithaajaantanaari kaari
kempisantatsine. Kantatsima aparoni
kameethashireri iraapatziyaari irantavaite
aparoni kaariperoshireri? Kantatsima
eejatzi ontsirenite tsika janta okitainkatzi?
15
Kantatsima Cristo irakakoteneri ikoviri
kamaari? Kantatsima kempisantzinkari
intsipatyaari kaari kempisantatsine
irashityaaro tsikarika ompaitya?
* 16
Kuntu
306
tsImu unkempItukuuntefo ItusofentsIpun
kote Pava tsika janta iaapinkathataitziri
oshiyakaarontsi? Tema aakaite akaratzi
ukempIsuntzInkufIyetuI ukempItuyetuu
tyaaro aakami tasorentsipanko tsika
inampitaro Pava Kaaaneri. Tema jiroka
ikantake Pava:
Ari nonampishireyetantaiyaari,
nonkaratairi naniiyetai.
Naakatake inkempitakaantai Ivavane,
Iriiyetake nashitaiyaari Naaka.
17
Iroora ikantantari eejatzi Avinkatharite:
Pintainaryaapithatyaari pashinesatzi
atziri, eero pikaraminthatziri
irikaite.
Eefo puntupIIntunetuIfo nopInkukuI
miri.
Arira naapatziyeeyaami,
18
Arira pinkempitakaantaina naakami
piri,
NonkempItukuuntuImI nuuku eefoku
yetakemi notomiite, eefokuyetu
kemi nishintoite.
Arira ikantziri Avinkatharite, ShIntsIkIpe
rotatsiri.
7
1
Netakotan, tema aritakera
ishinetakairora Pava, ontzimatyeera
ankiteshiretai, ovashaantairo maaroni
kaariperori, okaratzi antayetziri, okaratzi
apampithashireyetari eejatzi. Aa
ontzImutye ouukuntuIfo uuupInkuthu
tziri Pava, itasorentsishiretakaira.
Ikimoshiretake Pablo jovashaantairo
Corinto-satzi kaariperori
2
Paakameethataina naaka. Tera
nonkantzimoneentakaavaityaami
eerokaite, te novaariperotakaantavaitemi,
te nampovaitami eejatzi.
3
Tera iro
nokuntuntufofI Ifoku nothuvetukotu
tziimi. Au nupIItuvuImIfo nokuntzItuku
miri: Netakoperotataitami. Irootakera
nonkantapiintemiri eeniroka akarataiyini
aiika iroaaka, ari nonkempitzityaarori
eejatzi ankaratairika ankamavetakya.
4
Osheki naventaashireyetakami
eerokaite. Nasagaaventayetakami. Aririka
nompampithashiretakoyetyaami, pIthufo
mentashiretakaana, kimoshire nokanta,
okuntuvetuku oshekI ImuImunevetuItu
kana jaka.
5
Tema nareetakara Macedonia-ki te
onkante nomakoryaapaake tema osheki
pomerentsitzimotakanari. Tzimayetatsi
aanaminthavaitashitakanari, irootake
kantzimoshirevaitakanari.
6
Iro kantacha
Puvu IposhenkupIIntufI IkufutzI okuntzI
moneentavaiyetari, ufIfu IkempItzItuku
nari naaka, jareetakaapaakarira Tito
nosaikira.
7
OshekIfu nothufomentushIfe
tanaka noaavakeri. Ifoofu nothufomen
tushIfepefotuntunukufI Ikumuntupuuke
nara tsika pikantaiyani eerokaite. Tema
ikantapaakena: Jaakameethatavakena
Corinto-satziite, ikovaiyakeni irieemi,
osheki okatsitzimoshiretakeri okaratzi
jantzimotakemiri, IfInIfoIte jetukoye
taami. Arira ikantapaanari, iroora
oimoshirenkaperotakenari.
8
Pairani,
nosankinatzitantakamiri, nouujuuntuve
taka osheki ovashiretakaavaityaami
okaratzi nokantayetakemiri. Aritakera
notyaantataikemiroranki, nokuntushIfe
vaitanake: Eefotyu notyuuntuujutzInI
rimi. Iro kantamaitacha niyotzi iroaaka
kapichera povashirevaivetapainta
eerokaite.
9
Ifootukefu nokImoshIfeven
tantarori iroaaka notyaantakemirora.
Tera nonkantatye iro nokimoshireventziri
novashiretakaavaitakami. Aa iroora
nokImoshIfeventuIfI povushuuntuyetuI
rora kaariperori. Arira pikenakaakero
eerokaite pinimotakaantaariri Pava
poitsinampaayetakero povashiretane,
tera novaariperovaitajaantemi naaka.
10
Tema aririka irovashiretakaantya Pava,
ikovatziira irovashaantakaantayetairo
kaariperori, onkuntyu IfuvIsukoshIfeyee
tantaiyaari. Ifootukefu eefo okuntzImo
shirevaitantai iroka. Irooma aririka
307
irovashiretakaantashivaitya osavisatziite,
arira iriaayeetakero inkamashireyeete.
11
Temu okufutzI opouuntukufI jovushIfe
takaavaitakami Pava, irootakera
pumpIthushIfetukuunuumIfI kumeethupe
roini, pikisakoventanaana, ovutsImuunu
kemi, tharovashire pikantanaka,
petakoperotanaana, povasankitaakeri
kantakaantzirori. Ari pikenakaakerori
pouukuntuntukufofI kIteshIfe pIkuntuye
tanaa.
12
Jiroka opoaantajaantzitakari
nosankinatantakamirori pairani, iro
iriyotakaantaiyaamiri Pava tsika
pinkantya piaashintsiventayetaiyaana
naaka. Tefu Ifo nosunkInumutsItuntyuu
fofI IfovusunkItuuntuItyuufI kuntukuushI
takarori, temucheenI nonkIsukoventun
tyaarori jampovaitaitakari.
13
Iroora notharomentashiretantanakari.
Osheki okimoshiretakaakena eejatzi
nokemavakera paakameethatavakeri Tito,
povuvIsuukenefI okuntzImoshIfevuIvetu
kari irirori.
14
Temu ufItuke nokumuntzItu
kari naaka Tito tsika pikantaiyani
eerokaite, nokantakeri: Kameethara
jinaiyatziini Corinto-satziite. Tera
povashiventaantyaanaro okaratzi
pantayetakeri, tema omaperotatya
okaratzi nokantzitakariri Tito. Arira
okempitziyetakari eejatzi okaratzi
nokantzimiri eeroka.
15
JetukotzIIyetuu
mira Tito iroaaka, ufIfIku InkInkIshIfetu
koyetyaami tsika pikantaiyakani
paakameethatavakeri, pIkempIsuntuvu
keri, piaapinkathatavakeri.
16
Iniroitera
nokimoshiretzitaka eejatzi naaka
kantatsira naventaashireperoyetaiyaami
iroaaka.
Kireeki impashiyetyaariri
itasorentsitakaitane
8
1
Iyekiite, nokovi piyotakotaiyerini
ikaratzi apatoventaariri Pava jaka
Macedonia-ki, ikaminthaayetairi.
2
Okantaveta iaayevetakaro osheki
pomerentsitzimovaitariri, kimoshirera
ikantaiyani. Okuntuvetuku IkovItyuuneen
tavaivetaka, oshekI kIfeekI IpushItuntuye
takari.
3
IkovukuunekIInIfu IfIfofI juntuye
takero iroka, ipantayetake okaratzi
jaavyaayetziri, janaantake ipashitanta.
4
Ikantakena naaka: Thume umpushIye
tyuufI kIfeekI pushIne kempIsuntzInku
riite, ikaratzi kovityaaneentavaitatsiri.
5
Imaperovaitakero okaratzi jantakeri
unuuvuItunukefo nokInkIshIfetukovetuku
riri. IfI juukoventujuuntunuku AvInkuthu
rite, ari ikempitaakenari eejatzi naakaite.
Tema irootake ikovakaakeriri Pava.
6
Irootakera noshintsithatantakariri Tito
ImpIyunuI onkuntyu IfImInthushIfetu
kaantyaamiri pimatayetairo eejatzi
eerokaite. Iriitakera karatapaakemiri
janta petantanakarori pipashitantayetaka.
7
Eerokaitera anaantayetanaatsiri
pantayetanakero osheki opaiyetarika.
Kameetha pikempisantayetanai,
kameetha pikinkithatakaantayetanai,
kameetha piyotayetanai, tharomenta
pikantayeta, iniroite petakotakana.
NokovI Ifouuku punuuyetunte pImpushI
tantayetaiya.
8
Eefofu noshIntsIventzImI pImuyetun
tyaarori. Intaani noaaventakoyetemiri
tsika ikantayetaka jaka iminthatayetaa
irineshinonkatantya. Ari okantzimaitari
eejatzi onkameethavaitemi poaakantairo
petakotziitantayeta.
9
Kameethavaitake
pImuyetuIfomI juntupuIntzIfI AvInkuthu
rite Jesucristo, jIneshInonkutzIItuntu
painta. Otzimimotataavetari irirori
pairani maaroni, ikempitavaitakari
ashaarantakitaneri, iro kantacha
ikempitakotapaintari kovityaaneentaneri.
Iroora jimatantakarori iroka onkantya
punIntuuvuItuntuIyuufI onkempIvuItyuu
romi pashaarantaiyaami inkiteki.
10
Jirokara okaratzi nokinkishiretari
naaka: Iroora aritatsi pothotyeero
okaratzi petanakari. EefokuIte etuyetunu
308
*9.2: Ipaitayeetziri jaka Acaya, iroora kipatsi tsika janta osaiki nampitsi Corinto.
kufo uvIsunuIntsIfI osufentsI pIkInkIshIfe
taka pimpashitantayetya. Pimatakero
petanakaro.
11
Intsityaa pothotyeero.
PInkempItukuuntuIfo ovukefu pIthufo
mentaiyanakaniranki petantanakarori.
Intsityaa pothotyaantyaaro okaratzi
tzimimotzimiri.
12
Tera inkovakotajaantai
Pava anaakairo ampashitantyaaro
okaratzi tzimimotakairi. IntuunI umpushI
tantaiyaaro okaratzi aavyiiri. Aritake
onimotakeri Pava.
13
Tefu nonkovukotu
tyeemI pImpushItuntyu IfunIntuuvuItun
tyaari pipashitakari, ariya okanta
pikovityaavaitantakari eerokaite
okantakaantziro pipashitantaka.
14
Aa
iro aritatsi, pImpushItyuufI okovItyIImo
vaitari iroaaka otzimimoyetzimira
eeroka, impouushItukyu ImpushItuI
yuumI eefoku upuutu ufIfIku onkovItyII
movaityaami. AfIfu onkuntyu pImonkufu
tavakaantyaari.
15
Okempivaitakaro
okaratzi josankinatakotzitaitakari,
kantatsiri:
Itzimi aaperotaintsiri, te ontzImu
kaantavaite.
Iriima againtsiri kapicheeni, te
onkovityiimovaityaari.
16
Nopaasoonketziri Pava, tema iriitake
kantakaakarori okanta jetakotantamiri
Tito, ufI IkempItukunu nuuku netukotu
mira.
17
Tema nokantakeri: Tito,
pimpiyanai Corinto-ki." Au mInthutzItu
vaitaka. Iro iriyaate iroaaka.
18
NontsIpu
taimiri Tito pashine iyeki. Kameetha
kinkitharyaantzi inatzi. aapinkatha
jovayetziri pashine kempisantzinkariite
tsikarikapayeeni, ikemayetakerira
iaaventakotairo Kameethari aantsi.
19
IfIjutzIfu IyoshIItukefIfI juku kempIsun
tzinkariite, jovakeri intsipatanakyaana
apaata naanakeneri kireeki pashine
kempisantzinkariite kovityaavaitatsiri.
Irootakera oaakanterone omaperotatya
etakoyetakari, iroora ompoaantyaari
iaapinkathayetairi Pava.
20
Ari onkantya
eero iaaventakovaitaitantana tsika
nonkantya nontsiparyaayeteri kireeki
ipashitziitantayeetari.
21
Tema nokovatzi
onkameethatzimoteri atziri nantayeteri,
ari onkempitzimotyaariri eejatzi Pava.
22
Notyaanteri eejatzi pashine iyeki
intsipayetanakyaari. IfIItuke nokItupIIntu
kari, iminthakitakaro irampitakotante.
NouuventukotukenefI tsIku pIkuntuIyu
kani eerokaite, Ifoofu ImInthupefotuntu
nakari irampitakoyetemi, temu Ifuventuu
perotane jovayetanakemi.
23
Irika Tito,
notsipaminthare inatzi, IfI nokufutupIIn
takeri nantavaiventakemi. Iriima pashine
apiteka iyeki itzimi intsipatanakyaari,
irotyaantane inatzi kempisantzinkariite
saikayetatsiri jaka, iaapinkathaperotziri
Cristo.
24
OntzImutyeefu puukumeethutu
vakeri aririka irareetakya janta. Iro
iriyotantyaari iyekiite kempisantatsiri
juku omupefotutyuufu okufutzI nouuven
takemi eerokaite jaka.
9
1
Niyotzi naaka te onkovajaantya
nosankinatakotemiri piireekite
inkarate potyaanteneriri pashinesatzi
itasorentsitakaitairi.
2
Tema niyotake
ayimatapiintakemi eerokaite pantero.
Aritake noaaventakotakemi jaka
Macedonia-satziki, nokantayetakeri:
Ikovitzitataikara Acaya-sutzI ImpushItun
tayetya chapinki avisanaintsiri osarentsi.
Noaaventakotakemira eerokaite
nominthatakaayetanakari eejatzi
iriroriite.
* 3
Iro kantamaitacha, iroora
notyaantzitantyaamiriri iyekiite onkantya
inkamantzitantyaamiri, IfI etupuukyuu
rone iriyoyaayeteri kireeki. Tema te
nonkove amenaashivaitya okaratzi
noaaventakemiri eerokaite jaka.
4
Tema
nokovatzi thaankiini nonkivantanakemi
navisanakerika janta. Kempitakara ari
309
iroyaatanakena tsika inkarate
Macedonia-satzi. Aririka noaapaakero
tekeramintha piyoyaayete kireeki, osheki
nompashiventavaitya, tema aritake
noaaventakotzitakami jaka. AfI pInkem
pItzItukyuufI eejutzI eefokuIte pImpushI
ventavaitya.
5
Ifootukefu notyuuntzItun
tyaamiriri irika iyekiite, IfI etupuukyuu
rone irareetyaami janta tekeramintha
niyaateeta naaka. IfIIyetuke Iyoyuukotu
puukemIfIne kIfeekI IkufutzI pIshInetuntu
keri eerokaite. Ovetsika pinkantakeri
maaroni kireeki aririka nareetapaakya.
AfI onkuntyu eefo noshIntsIventuntuvuI
tapaakami pantayetero.
6
Intaanira pinkinkishiretero iroka:
Ikaratzi pankitatsiri kapiche, eepIcho
kiini jaavatzi.
Iriima ikaratzi pankiperotaintsiri,
osheki iraavateri.
7
MuufonI eefokuIte ontzImutye pImpushI
tantayetaiya okaratzi pikoviri. Eero
pishintsiventantavaitzi impashitantaitya
osheki terika inkovaite, ari onkantya eero
okutsItzImoshIfevuItuntufI IpushItuntu
kara. Temu upufonI utzIfI kImoshIfeven
tatziitzirori okaratzi ipashitantari,
iriiyetakera jetakotari Pava.
8
Iriira Pava
oshekyuupefotuImIfone okufutzI kovItyII
movaitamiri. Aritakera ontzimakaantake
onkarate pimpashitantavaitaiyaari
kameethaperoini eeroka.
9
OkempIvuItu
kufo okufutzI uuventuchufI OsunkInuju
norentsiki, kantatsiri:
Okaratzi tzimimotziriri Pava,
irootakera jantetaaniriri ikaratzi
kovityaaneentavaitatsiri.
Tema tampatzikashire inatzi irirori,
arira inkantaitatyeeyaani.
10
Iriira Pava kithokitakairori okaratzi
pankiyetachari, irijatzi shookakairori, ari
okanta jaavayeetantarori okaratzi
jovayeetari. Arira inkempitayetaimiri
eejutzI eefokuIte ImpuyetuImIfo kovItyII
motamiri, ufI onkuntyu ontzImImotuntuI
yuumIfI pImpushIyetuIyuufIfI pushInepu
yeeni, tampatzikashire pinkantya.
11
Irootakera impantaperotantyaamiri
Pava onkantya pimpashitantapiintyaari.
Ari onkantya impaasoonketantyaariri
Pava, IkufutzI uuyetzIfofI upushItuntuye
tari.
12
Ari okantari, okufutzI pIpushItuntu
yetufI tefu IntuunI pIneshInonkutuntyuu
riri kovityaavaitatsiri, aa iro ompouun
tyaari impaasoonkeperoyetairi Pava.
13
AfIfIku IfIuuyetukefo okufutzI pIpushI
yetakariri, ari pikempitziyetakari eejatzi
pashinepayeeni, oshekIfu IfIuupInkuthu
tanakeri Pava. Tema iriaayetero tera
intaani piaavaitashiyeta, pikantzi:
Nokempisantairi Cristo oaaventakotairi
Kameethari aantsi. Aa iriaayetero
eejatzi pantayetziro oaakantzirori
omapero pikempisantayetanai.
14
Iroora
ompouuntunukyuufI IfetukotzIIyetunuI
yaami, iriaaaatakoventanaimi,
okantakaaro ikaminthagaimira Pava.
15
Ari ankempitzitanaiyaari eejatzi aakaite
ampaasoonketanairi Pava, tema
ineshinonkatataikai aaka, Ifo mupefokItu
taitzirori okameethatzi, eero okantzi
othotyeero aaaventero.
Iaaventakotziro Pablo
okaratzi jantayetziri
10
1
Naakatakera Pablo, tzimatsira
nokovakotzimiri. Tsinampashire
nonkantya eero notsimaavaitami, nonkem
pitakotyaari Cristo. Tema niyotzi
tzimatsira ikantakoyeetakena: Irika Pablo
tsinampashireri jinatzi isaikimotapiintai,
irooma isaikira intaina katsima ikanta.
2
Nokovakotzimi, eerora piyaatakairo
povatsimaavaitena. Ari onkantya eero
niyakoventavaitantapaakami aririka
nareetapaakyaami. Tema niyotataike arira
nonkuntuyetupuukefI IkufutzI suIkImoyetu
kemiri janta kantayetaintsiri: Tekatsi
impaimatsitya Pablo, ari ikempitayetari
pashine atziriite te ontzimimoteri
310
ishintsinka.
3
Omaperovetatya ari
nokempitari pashine atziriite, iro kantacha
irika itzimi nomaimanetziri, tefu onkempI
tyaaro nomaimanetziri atziri.
4
Tema
aririka nomaimanetante naaka, tera
noirikayetero omanamentotsi okaratzi
jomanatantapiintayetari atziriite, aa
itasorenka Pava nomaimanetanta naaka.
Arira okanta noitsinampaayetantariri
IkufutzI IshIntsItukuuyevetukufI noIsuneen
tane.
5
Arira okanta nokitsirinkantaariri
naakaite maimanevaitaneri, nokItsIfInku
yetuIfI usuguuventuvuItunefI otzItzIkutun
tatsiri kaari jiyotakoyeetantari Pava.
NokempItukuuntuufo eejutzI noIfIkuutyee
romi nokinkishiretashivaiyetari, noshIntsI
ventaatyeeyaami nonkempisantairi Cristo.
6
AfIfIku nonkemukoventuImI pIpIyushI
taari eerokaite pikempisantaperotairi
eejatzi, ufIpuItefu novetsIkyu novusunkItu
yeri inkarate piyathayetachaneri.
7
Paamaiyaara jovapyiimovaitamikari.
Tema tzimayetatsi pikarataiyirini
kantayetatsiri: Jashitana naaka Cristo.
Ikinkishiretaiyama te jashitzitana eejatzi
naaka? Iroorika ikinkishireyetakari,
ikenakaashitakarora, tema naaka
jashiperotataika Cristo.
8
Aamaashitya ari
pinkantayetanake eerokaite: Jetanakaro
iroaaka Pablo jasagaaventavaitaro
okaratzi iaaventayetziri. Tera
nompushIventukotyuufo okufutzI Inkuntu
yeeteri, tema iriitake Avinkatharite
ovakenari niyotaantayetai, tera irovena
novaariperotantavaite.
9
Irootakera kaari
nokovanta onkempitzimotyaami okaratzi
nosankinatakemiri, nokovatziira
nomintharovavaitemi.
10
Aamashitya
tzimayetatsi kantayetatsiri: Tema
jotyaantapiintairora Pablo irosankinare,
osheki ishintsithatapiintakai, Iuuventu
piintayetakairo pomerentsitzimotairi
antayetero. Iro kantacha isaikimoyetaira
jaka, kempivaitaka te irishintsitanete.
Ikantara ikinkithayetake manintaari
jinake.
11
Jiroka nakayeteri ikaratzi
kantayetatsiri, nokantziri: Tsikara
nokanta nosankinayetakemi, arira
nokuntzItukufI eejutzI nosuIkImoyetu
kemi.
12
Tera nonkarateri naaka
pikaratziri pisaikaiyini janta, usuguuventu
vaitachari. Te iriyotaajataiyeni irirori.
TzImutsI tsIku IkufutzI monkufutupIIntuvu
kaavaitachari, Iuujuuntuke junuuvukuun
tuyetufo okufutzI kumeethutzImovuItushI
yetariri iriroriite.
13
Irooma naaka tera
nasagaaventashivaityaaro nomonkaratero
kameethatzimovaitashitanari naaka,
intaanira noaaventairo nomonkaratakero
ikantakenari Pava irirori nanteneri.
Jirokara ikovakeri nanteneri, ontzimatye
noverairo nantavaiteneri janta tsika
pisaikaiyini eerokaite.
14
Irootakera
noaashintsitakoventantamiri iroaaka
eerokaite, tera nanaakaatyeero okaratzi
ikantakenari Pava. Tema naakatataike
etakarori noaaventakemiro Kameethari
aantsi tsika ikantakota Cristo.
15
Ifootu
kera kaari nokempitantari ikaratzi
asagaaventashivaitarori imonkaratane,
aa tzimataavetacha pashine itzimi
etatainakarori jimonkaratakero. Iro
kantacha iroaaka, eekefofIku puntukIshI
revaitanakitye, eefofu nopunkIventuvuItu
naami eerokaite,
16
kantatsi niyaatayete
pushInekI numpItsI nonkInkIthutukuun
tairo Kameethari aantsi. Iroora
nomateri, eerora nokenanake tsikarika
jetayetakaro ikinkithatakaantzi pashine
atziri, nusuguuventuvuItufokufI Imonkufu
tane pashine.
17
Tekatsira apantyaarone
irasagaaventashivaitaitya apaniro. Iroora
apantaperotarori asagaaventaiyaaro
jantayetziri Avinkatharite.
18
Tema tekatsi
ompaimatsitya asagaaventavaitya apaniro
antharomentavaitya. Ifoofu kovupefotu
chari intharomentatziiyetai Avinkatharite.
11
1
Nokovi eekero pamavetatyeero
okaratzi nosankinatzimiri jaka,
onkantavetakya onkempitzimotyaami
311
jantziri aparoni masontzi. Nokovi eekero
piyaatatye piaanayetero.
2
Oshekira
naamaakotakami eerokaite, iriira Pava
kantakaakanarori. Tema naakatake
etakaro nokinkithatakaakemi okanta
jashitayetantaamiri Cristo. NokempItu
kaantavaitaami eerokatakemi nishinto,
tzImutsImI nokushIyukuukumIfI pIntsIpu
tyaari, aamaakoki novapiintanaimi eero
pIkuufIpefovuItuntu IfojutzI puuvukuuntu
perotakyaari. Iriira oshiyakaaventachari
Cristo, itzimi kempitakariri iriimi
paayetairimi apaata.
3
Temu nothufovu
kuutyuumI IntzIme ImpuItyu umutuvIte
mine, inkempitakotakyaari maranke
amatavitakeroriranki Eva. Aritake
iroitzipinatakemi, irovashaantakaimiro
paventagaari Cristo, pikinatanaarira.
4
Kempitaka eerokaite, te pIshenkuushI
tyuufo pukuyetefI pushIne uuventukote
mirine Jess, ufI pukukefI onkuntuvetu
kya irinashitapaakyaaro okaratzi
noaaventakotakemiri naaka Jess,
okaratzi noaaventakemiro Kameethari
aantsi, okaratzi noaaventakemiri
Tasorentsinkantsi.
5
Pikinkishiretama
eefokuIte junuukoyetunu nuuku jotyuuntu
janoritzi irikaite?
6
Aamaashitya te
nonkinkithate kameethaini naaka, iro
kantacha iyotane nokanta. Irootake
piaakoyetapiintakenari.
7
Nokenukuu
shitakaroma tera nonkovakotemi kireeki,
nokinkithatakaayetakemirora Kameethari
aantsi aaventakotziriri Pava? Aa
tsInumpushIfefu nokuntuku nuntuvuIven
takemi niyotaantayetakamirori, te
nonkovakovaite. AfIfu okuntu IkempItu
kaantayeetaamiri iroaaka iriiperori
pinayetzi.
8
Okuntu nokInkIthutukuupuu
kemiranki, IfIIfu pushInesutzI kempIsun
tzInkufIIte puyetukenufI kIfeekI nuuun
tari. OkempIvuItukufo nonkoshItutyee
fImI IfIfofIIte okuntu nuntuvuIventuntuku
miri eerokaite.
9
EenIfofunkI nosuIkImo
taiyimi, osheki nokovityaaneentavaitake.
TemuItu noe pImpenu ompuItyu nuuun
tyaari. Ikamintha jareetaiyaka iyekiite
Macedonia-satzi, iriira payetapaakenari.
Ari okantakari kaari noaantaro
pimpayetena kireeki eerokaite. Arira
nonkantapiintatyeero eero nokampitzimi.
10
Iniroitera nokimoshireventakero tera
nonkovakoyetemi, ufIfu nonkuntupIIntu
nakityeero maaroni nampitsiiteki
okaratzi saikatsiri Acaya-ki. Jiyotziro
Cristo kyaaryoora nokantake.
11
PIuu
jaantzima eerokaite iro nokantantarori
iroka tera netakotami? Jiyotzira Pava
netakotami.
12
Eekerora niyaatakaatyeero onkantya
IfIkuIte kInkIthutukuunefI pusuguuventu
vaitakari eerokaiteki, eero ikantanta: Ari
nokempitakari Pablo.
13
IfIkuIte kInkIthu
takaaneri kaarira Otyaantajanori,
amatavitaneri jinayetatzi, apanirora
ikempitakaantashivaitaka iriirikami
irotyaantajanore Cristo.
14
Tekatsi
ompaitya iromapokakaantairori iroka.
Temu jImutzItufo eejutzI Sutuns joshIyu
kotari ishipakiryi maninkari onkantya
iramatavitantatyaari.
15
Iroora eero
jomupokuntuvuItuI IkufutzI untuvuIyetzI
niriri Satans, irojatzira jimatzitari irirori.
Inkempitakaantavaitya jantavaitatzi
onkuntyu InkumeethushIfetukuuntuIyuu
riri atziriite. AfImuItuku IfovusunkItuu
ventayeetairi okaratzi jantayetziri.
Ikemaantsivaitaka Pablo
Jotyaantajanoriitzirira
16
Intsityaa napiitavakero nonkantemi,
onkamintha eero nokempitzimotamiri
masontzi. Ifoomu nokempItzImotukumIfI
rika, pishinetavakena nasagaaventavakya
kapicheeni.
17
Okaratzi noaavaitziri
iroaaka, tera onkempitajaantyaaro tsika
onkuntyuumI IfIuuvuItefImI AvInkuthu
rite. Aa nokempitakotatyaari aparoni
masontzi jasagaaventashivaita.
18
Arira
ikantapiintayetakari pashine atziriite, ari
312
*11.24: Oaaventakota irosankinareki Moiss-ni, kantatsira irovasankitaite aparoni atziri aririka
irovaariperotakeri pashine. Ontzimatye iraayeteri tsika japatotapiintayeeta, onkantya
impasavaitantayeetyaariri. Eerorika okaariperotzi okaratzi ikenakaashitakari, eerora
ipasaperoitziri. Irooma omaperorika okaariperotake okaratzi ikenakaashitakari, ontzimatye
irovasankitaaperoiteri. Iro kantacha tera oshinetaantsite iranaakaayeetero onkarate 40
impasavaitaiteri. Irootakera jametaitakari pairani impasataite onkarate 39 itzimirika
kaariperovaiperotaintsiri, ari onkantya eero ipiyathatantaro Ikantakaantaitane, aririka
iranaakaakero onkaratemi 40. Irootakera ipaiyetairi irikaite Kovityaapaaka aparoni
omonkaratantyaari 40. Okaratzi aaventakotainchari jaka, arira ikantaitakeri Pablo,
ipasavaitaitakeri irirori. *11.29: Okantzira jaka mantsiyataintsine, kempitakara tzimatsi
kinkishiretakotarori iriira ikantakoyeetzi aparoni shipetashirevaitatsiri javentaarira Cristo.
nonkantyaari naaka eejatzi.
19
PIkempItu
kaantavaitara eerokaite iyotaneri
pinayetatzi, opaitama pikovantaiyarini
pinkempisantayetairi masontzi?
20
Ifootu
jaantakera pantayetakeri eerokaite,
pIkempIsuntupIIntukefI IkufutzI kempItu
kaantavaitakamiri irotzikatane, uupIthu
vaiyetzimirori tzimimotzimiri, umpovuI
yetakamiri, asagaaventavaitachari,
pasavorovaiyetzimiri eejatzi.
21
PIuu
jaantzima te naavyaavaitanete naaka
nomatantyaarori kempitakarori?
Kantatsima nompashiventakotyaaro tera
nomatataitero? Eerora. Iro kantacha
aritake nantataitake kempityaarone
okaratzi jantavetaiyakarini iriroriite,
nasagaaventavaitya, onkantavetakya
nonkempivetakyaari masontzi.
22
IfoofIku jusuguuventuvuItuku IuuvuI
tziro noaane Hebreo-thatatsiri, eejatzira
naaka. Iroorika jasagaaventavaitaka
isheninkamirinkaitetari Israel-ni,
eejatzira naaka. IfoofIku jusuguuventuvuI
taka icharinemirinkaitetari Abraham-ni,
eejatzira naaka.
23
IfoofIku jusuguuventu
vaitaka jantavaiyetaineri Cristo, eejatzira
naaka. (Omupefotuujututyu nokempItu
kari naaka iaavaitzi masontzi.) Iro
kantacha nasagaaventaro nanaakovaitairi
irikaite nantavaitzi, nanaakovaitairi
eejutzI nouupIIntukefo jushItukovuItuItu
kena, ipasavaitaitakena, jovumuyImuvuI
taitakana.
24
Noaakero okaratzi 5
jupIItunu IpusuvuItunu noshenInkupu
yeeni janta japatotapiintaita.
* 25
Muvusu
tzira okaratzi jomposavaitaitakena.
Aparosatzi ipicheetakena. Mavasatzi
nopitamenkakotaka. Aparoni tsireni
nosaikakovaitake niyankyaaki inkaare,
ari nokitaitakotakeri.
26
OshekI nokIvun
tantayetake. Nokenuyetuke okoveenkuye
tzi jiaa. Nokenimoyetakeri ipiyota
koshintziite. Ikovuyetuke noshenInkupu
yeeni irovaariperovaitenami, eejatzi
ikempitakari kaari nosheninkata.
Nokoveenkatakovaitake nampitsiiteki
eejatzi janta tsika te inampiitaro.
Nokoveenkatakotake inkaareki. Osheki
nopomerentsivaitakari paitashivaitachari
iyeki, kaarimaita.
27
OshekI nuntuvuI
take, ayimavaivetakana nomakone.
Ayimavaitakena novochoki, notashe,
nomire, noyatsinkare. Tasheneenta
nokantapiintaka. NomuuvuItuke tsIkufIku
payeeni.
28
TzImutsI oshekI uvIshImoyetu
kenari. Iroora kantzimoperotakanari
IfIsuIkuyetuI kumeethu IkufutzI kempIsun
tayetaatsiri tsikarikapayeeni.
29
TzImutsI
rika mantsiyataintsine, nokempItukuun
taro naakami mantsiyataintsine.
Tzimatsirika inkaariperotakaitakeri,
oshekira nonkisakoventavaityaari.
*
30
Arira okantakari nasagaaventavaita
naaka, noaaventakotakerora tsika
nokantaka kaari naavyaavaitanetanta.
31
Itzimi iyotatsiri te namatavitante,
iriitakera Pava, Ashitariri Avinkatharite
Jesucristo. IThufomentu IfovupIIntuyee
313
*12.2: Kantakotachari jaka ojenokitajaantzi inkite, iroojatzira ikantayeetzitari
mavatanaintsiri inkite. Ari ikantayetapiintziri judo-payeeni iaaventziro. Ikantaiyini:
Etanakarori inkite, ari osaikayetziri menkori. Apitetanaintsiri inkite, ari isaikayetziri kashiri,
ooryaa, impokiropayeeni, maaroni. Irooma mavatanaintsiri ojenokitajaantzira inkite, arira
inampitarori Pava.
tairi!
32
Tema pairani nosaikantapaintari
Damasco-ki, ikempoyaaventakaantakero
ijevatakaane Aretas maaroni nampitsi,
eero noshitovanta, ufI onkuntyu Ifuukuun
tantyaanarimi.
33
Iro kantacha jotetakena
kantziriki nokarataiyirini, jovunIIfyuuko
takena jantakironta nampitsi, ari okanta
noshiyantaari.
Kempivaitakarori ovathaantemi kitochee
12
1
Tera aritzi nasagaaventavaitya.
Ifo kuntuchu eekefofu nouuven
tatyeero noaavyatakari, okaratzi
joaakakenari Avinkatharite.
2
NIyotuko
tziri irika shirampari jashitaari Cristo.
Tzimakotake 14 osarentsi irika
shirampari jaayeetairi inkiteki, jIyuupefo
tatzi ojenokitajaantzi inkite. Kempitaka
jiyaashinenkatatzi, te niyoperotzimaitya.
Terika, jiyaatatziira koaaroini ivathaki,
te niyoperotero.
* 3
Iriira Pava iyotatsiri
jiyaashinenkatatziirika, jiyaatatziirika
koaaroini ivathaki. IntsItyuu netupunuu
tyaaro noaaventakoteri irika shirampari.
4
Jaayeetairira janta ikimoshireetapai. Ari
ikemayetairori tsikarika opaiyetari kaari
kantaajatatsine iriaaventakoyeetero.
5
Arivetaka irasagaaventyaaromi irika
shirampari okaratzi iaakeri. Iro
kantacha eero nasagaaventavaita. Intaani
noaaventakotakero tsika nokantaka
kaari naavyaavaitanta.
6
AfImI nusuguu
ventakyaaromi okaratzi noaayetakero,
eeromi nomasontzishirevaitzimi. Aa
aritakemi noaavaiyetakeromi
kyaaryoori. Iro kantacha tera nonkove
irasagaaventashivaitapiintaityaana.
Intaani iaapinkathaventaitenaro
okaratzi nantayetakeri, okufutzI Ikemuko
yeetakenari.
7
Okaratzi noaavyatakari
ovaneenka okantaka, jiyotake Pava
aritakemi nasagaaventavaitakyaami.
Ifootuke IshInetuntukunufofI nonkemuun
tsIvuItyu onkuntyu eefo nusuguuventuntu
vaita. Okaratzi nokemaantsivaitapiintaka
okempivaitakaro ovathaavaitatyeenami
kitochee. Iriitakera kamaari kantakaarori
okanta ikemaantsivaitakaantaitakanari.
8
MuvusutzIfu nokovukotukefI AvInkuthu
fIte IntsIpufyuukoventuInu IkemuuntsItu
kaapiintaitana.
9
Ikantakena irirori:
Tema aritake nokaminthaavaitakemi,
tekatsira kovityiimovaityaamine. Aa
kantataitatsira noaakantaperotairo
noshIntsInku utzIfIkI kuufI uuvyuuvuItutsI
neri. Ikanta nokemavakerora, kimoshire
nokantanaka, nominthatanakaro
noaaventayetairo tera naavyaavaitanete,
temu ufI onkuntyu uuvyuuvuItukuuntuI
yaanari ishintsinka Cristo.
10
Irootake
nokImoshIfetuntukufI nuuku okuntuve
taka te naavyaavaitanevetya, IkuvIyuvuI
taitana, nokemaantsivaitaka, jovutsInuu
vaitaitana, opomerentsitzimovaitana,
osheki noaayetakeri nantavaitziniri
Cristo. NIyopuItetuIfofu te nuuvyuuvuItu
nete apaniro, arira noaataitzirori
jImutukuutyuunufo nuuvyuuvuIshIfetune
tai.
11
Kempitaka masontzi nonake
noiirora nasagaaventavaitaka.
EefokumuItuku kuntukuufofI nomutuntu
karori. Ifo ufIvetuchu pIuuventuyetuI
nami kameethaini. Okantavetaka te
niriiperote naaka, te IfunuukotzImuI
tyaana irikaite paitashivaitachari
Iriiperori Otyaantajanori.
12
Tema
nosaikimovaitakemiranki eerokaite,
nouukukemIfo omupefo nuuku Notyuun
tajanoritzi. OshekI numutsInkuvuIventu
314
kami. Osheki notasonkaventantake, te
piaapiintaiyeroni, Ifootuke pIkempoyuu
minthatantakarori.
13
Opaitama
pIkInkIshIfevuItuntufI Ifouuku nomunIn
tavaitatziimi? Tema naakameethatemi
nokempItuIfIfu pushIne kempIsuntzInku
riite? Irooma kantakaantarori tera noe
ompaitya pimpashityaanari? Tzimatsirika
nokenakaashitakari, pimpeyakotenaro.
Iaaventziro Pablo
mavatanaintsine inkivantante
14
Nokinkishiretaka iroaaka napiitairo
niyaatashitemi, iroora mavatanaintsine
nonkivantemi. Eerora nayiri inkarate
pimpinatenari. Kaarira piireekite nonkove
nashityaari, uu eefokututuIke nokovupe
rotake nashityaami. Aritatsima aparoni
eenchaaniki impinakoventero ikovityiiri
ashitariri? Tera, aa iri ashitaaniri
pinakoventziri ireentsite.
15
Irootake
nomateri naaka, onkempivaitaiyaaro
naakami pirintari. Aritake nomatakero
noshInetukoventyuumI onkuntyu puvIsuko
shiretantyaari. Iniroite netakotakami.
Opaitama kaari petakotantana naaka?
16
Kempitaka tzimayetatsi eerokaite
kantatsiri: KempItuku PubIo te Inkovuko
yetai aakaite, ovana jiyotzi, ari ikenakairo
jamatavivaitakai.
17
Piaajaantakema
jamatavivaitakemi eejatzi ikaratzi
notyaantayetakemiri?
18
Notyaantakemiri
Tito, eejatzi pashine iyeki. JumutuvItuke
mima Tito? Temu noshIyushIfetuvukuI
yani maaroiteni naaka, nuukumeethuyetuI
mira eerokaite?
19
Piaajaantakema
eefokuIte Ifo nokuntuntuvuItukufI nokovu
shitara notzikaaventatya? Tera ari
onkantya, netakotaneete. Aa iri Cristo
aavaitakaana, onkuntyu novetsIkushIfetu
kaantyaamiri. Iriira Pava iyotatsi.
20
Okun
tzimovaitatyaanara naaka aeeyerone
unkuntuneentuvukuuvuItyu ufIfIku nufeetu
paakyaami. Okantzimovaitatyaanara
eejutzI nouupuukemI pIntzImuventuvu
kaavaitya, pinkisavakaavaitya, pInkIsu
neentavakaavaitya, eefo puuputzIyuvukuu
vaita, pinkishimatavakaavaitya, pInkuntu
kaaperovaitya, pimaimanetavakaavaitya.
21
OkuntzImovuItutyuunufu nompushIven
takovaityaami Pavaki. Aamaashitya ari
nonkantaneentakovaitapaakyaami
pantayetakerorika kaariperori, te
povushuuntefo puntuyetzIfo kumuufoyetu
tsiri, pimayempitavaitzi, pIuuthutushIvuI
tantapiinta eejatzi.
13
1
Irootakera mavatatsine
nonkivantemi. AfIfu numenuko
tantapaakyaamiro, ikantajaantaitakeri:
Intzimerika aparoni iyakoventaari,
ontzimatyeera intzime mava atziri,
terika, apite aakotakerine
okaratzi ikenakaashitakari,
aritatsira irovasankitaayeeteri.
2
Arira nonkantapaakeri novasankitayeri
ikaratzi antzitakarori kaariperori janta
pisaikinta, arira nonkempitzitapaakyaari
eejatzi pashinepayeeni antayetanairori
iroaaka. Temu ufItuke nokumuntzItuku
miro napiitantakaroriranki nokivantzimi.
Irojatzira nosankinatakotzimiri iroaaka.
3
Aamashitya pikantaiyatziini eerokaite:
Kaarira Cristo otyaanterine Pablo
inkinkithatakaante, kempitaka Pablo
kaarira iriiperojanori. Paamaventyaara,
irika Cristo, kuufIfu utzIfI suIkImotuntumu
tsitapaintatsineri, uu otzImImopefotutuI
tziri ishintsinka irirori, kuntutsIfu IfIuukuu
yetemiro tsikarika opaiyetari.
4
Ari
okantavetaka, kempIvuIvetuku te Ifuuvyuu
vaitanete irika ipaikakoyeetantakariri. Iro
kantamaitacha aaakagairira Ishintsinka
Pava. Arira nokempitzitakari eejatzi naaka,
tera naavyaavaitanete, iro kantacha
irijatzira Pava shintsitakagaanari, kantatsira
noaakaayetaimiro tsikarika opaiyetari.
5
Eerora pikinkishiretakovaitashitana
tera niriiperojanorite naaka, aa
pinkinkishiretakotavakya. IfIIpefojuno
rima pikantaka eeroka pikempisantai?
315
Tema piyotaiyeni inampishiretantami
Cristo? Aritake okantari, terika, uumushI
tya te piriiperojanote eeroka.
6
NIyopefo
tataitzira, aririka piaavakena janta,
eerora pikempitakaantavakena, te
niriiperotzi naaka.
7
Nokovakotziri Pava,
ufI onkuntyu eefo nouukotuntupuuku
miro pikenakaashitane. Tera iro
nokuntuntumIfofI Ifoku nonkovushIvuItu
puukyu nonkempItukotupuukyufI IfIIpefo
janori. Au nokovupefotutuItutzI puntuye
tairo okaratzi tampatzikatatsiri. Irootake
nokovakeri, onkuntuvetyu otzIkuuvuke
nami, eero noaakantamiro noshintsinka
novasankitaapaakemi, Ifoofu nIyotukuun
taperotyaamiri naakatake iriiperojanori.
8
Tefu nonkovefo nuuku nouukuntushI
vaityaaro noshintsinka, iro ovatsipero
aririka nonkovemi namatavitantemi.
Intaanira nokovi noaakantataitero
onkantya iriyotakoyeetantyaarori
kyaaryoori.
9
AfItukefu nonthufomentu
kyu ufIfIku nouukemI puuvyuuvuIshIfetu
nai, onkuntuvetukyu eekefo InkempItu
kaantaitatyeenami naaka kaari
aavyaavaitaneri. Iroora noaauutukotu
piintakeri, onkantya piaantyaarori
eefokuIte pothotyeefo puuvyuuvuIshIfepe
rotanete.
10
Irootakera notyaantantamirori
osankinarentsi, tera nosaikimoyetatyeemi
eerokaite janta, ari onkantya eero
notsimaavaitantapaakami apaata. Tema
iri Avinkatharite ovakenari onkantya
novetsikashiretakaantantyaari, tera
irovena novaariperoshirevaitante.
11
Iyekiite, jiroka ovekaraantarori
nonkantemi: Pinkimoshiretaiyeni.
Pothotyaayetairo paavyaashirevaiyetai.
Pintharomentashireyetai. PuuputzIyuvukuu
yetaiya. Kameetha pisaikayetai. Iriira Pava
nampishireyetantyaamine, etakotantaneri
jinatzi, iri kameetha saikakaantatsiri!
12
Etakora pinkantya povethatavakaanaiya
janta.
13
JovethutzItumI eejutzI ItusofentsI
takaitairi nampitarori jaka.
14
Onkamintha
ineshinonkavaitaimi Avinkatharite
Jesucristo! IOnkumInthu IfetukovuItuI
yaami Pava! Onkamintha inkantakaiyaaro
TusofentsInkuntsI puuputzIyuvukuuntuI
yaari! Ari onkantyaari.
316
Ovethataantsi
1
1
Naakatake Pablo otyaantzimirori
iroka osankinarentsi. Otyaantajanori
nonatzi naaka. Kaarira atziripayeeni
otyaantenane, uu JesucfIsto otyuuntuke
nufI ItsIputukufI AshItuIfI Puvu ovIfIIntuI
ririranki ikamavetaka.
2
Arira nokaratziri
maaroni iyekiite kempisantanaatsiri jaka
nosankinatzimiro iroka. Eerokaite
notyaantzini pikaratzi pikempisantai
janta Galacia-ki.
3
OnkumInthu IneshInon
kayetaiyaami Ashitairi Pava, kameetha
isaikakaayetaimi, ari inkempitzityaamiri
eejatzi Avinkatharite Jesucristo.
4
Tema
Ifo IkovukefI AshItuIfI Puvu IfIshInetuko
ventai Cristo, ikamimentayetakai
akaariperoshireyevetaka, ari onkantya
eefo ukempItukotuntuufI IkufutzI kuufIpe
rovaitatsiri iroaaka, okempivaitakaromi
intsiparyaakoventaatyeemi.
5
Onkamintha
iaapinkathatapiintayeetairi Pava. Ari
onkantaitatyeeyaani.
Tekatsi pashine Kameethari aantsi
ovavisaakoshiretantatsine
6
Pomapokantakanaro pikatzimataka
povushuuntunukefo pIkempIsuntuyevetu
nakari Pava. Temu IfIItuke IyoshIIyeve
taami, iniroite jetakoyetami irootake
jotyaantantakamiriri Cristo. Opaitama
pikempisantashitantakarori pashine kaari
kempityaarone Kameethari aantsi?.
7
Tema kyaaryoo nonkante naaka,
tekutsIfu pushIne uuntsI ovuvIsuukoshI
retantatsineri. Kempitaka tzimatsi
ovashaantakaakemirori, IkovutzI IfoItzIpI
naashiretemi, irootake jovashiuuntuyetu
karori tsika okanta iaaventakoyeetziri
Cristo.
8
Aririkami novashiaayetaimiromi
naaka okaratzi nokamantziyetakamiri
pairani, irovasankitaitenaata. AfI okempI
tari eejatzi, aririkami impokaajatemi
maninkariite poaachane inkiteki,
iriaaventapaakero pashine aantsi kaari
kempityaarone nokamantzitakamiri
pairani, irovasankitayeeteriita irirori.
9
Aritake nokantzitakami pairani, irootake
napiitemiri iroaaka nonkante: TzImutsI
rika ovashiuukefone nokInkIthutukotu
paakeriri Cristo pairani, IfovusunkItuutu
veeteriita.
10
Irooma nokokovatzi iroaaka
ookimoyetashityaarine atziriite? Aa te,
nokokovatatziiro ookimoyetariri Pava.
IfoofIkumI nonkokovutemI ookImoyetu
shityaarine atziriite, tera iromperatane
nonatye Jesucristo.
Irantavaire Pablo
11
Pinkeme iyekiite, okufutzI nokumun
takemiri Kameethari aantsi, kaarira
atziri iyotakayenarori.
12
Aa iri Jesucristo
iyotaakenarori maaroni, tema kaari atziri
ashityaarone.
13
Pikemakotaiyakena tsika
nokuntuvetu puIfunI eenIfo nomonkufuye
vetaro jameyetari nosheninkapayeeni
Judo. Pikemakotaiyakena eejatzi osheki
GALACIA-SATZIITE
317
*1.19: Jacobo, irijatzi ikantaitziri eejatzi Santiago.
nokIsuneentuyevetukufI kempIsuntuyetu
nairiri Pava, novasankitaakaantavetaka
osheki, nokovaveta novashaantakairimi
ikempisantayetanai.
14
Temu nomupefove
tanakityaaro naaka nomonkarayevetakaro
jameyetari pairani nosheninkapayeeni,
tekatsira nokarayevetakari anaakotenane
nokantavetakara.
15
Iro kantamaitacha
pairani tekeramintha nontzimaajateeta
naaka, jiyoshiitzitakana Pava. Iniroitera
jetukotzItukunu Ifootuke jovuvIsuukoshIfe
tantaanari.
16
Joaakaanari Itomi,
niyotakotairi. Ikovake noaaventaineri
kaari judo-tatsine tsika okantakota
javisakoshiretantaitari. Tekatsira atziri
nosampitanake nonkanteri: Opaitama
nanteri?
17
Te noshiyashiyetapaintari
nouupuIntefI etuyetukufofI jotyuuntuju
noritzi janta Jerusaln-ki. Aa apatziro
novanakero niyaatanake Arabia-ki, ipoa
nopiyapaaka irojatzi Damasco-ki.
18
Okanta avisakeranki mava osarentsi,
ari niyaatashitakeriri Pedro noeeri isaiki
irirori Jerusaln-ki, IntuunI nosuIkImovuI
tapaintziri okaratzi 15 kitaite.
19
Iro
kantacha tera noaapaake pashine
otyaantajanori, intaani noaapaakeri
Jacobo irirentzi Avinkatharite.
* 20
Omupe
rotatya okaratzi nosankinatzimiri, te
namatavitzimi, jiyotzi irirori Pava.
21
Ipoa niyaatake nampitsiki Siria eejatzi
janta Cilicia-ki.
22
Tekera iriaayetenaata
Judea-satzi ikaratzi kempisantayetanairiri
Cristo,
23
intaani ikemakoyetashitakana
ikantaitzi: Irikaranki maimanetairi
pairani ikisaneentai, kovavetachari
iraperotai, ikinkithatakotairo irirori tsika
ikantaita ikempisantaitzi.
24
Irootakera
iaapinkathayetantakariri iroaaka Pava
ikemakoyetakena.
2
1
Okanta avisakeranki 14 osarentsi,
ari niyaatairi eejatzi Jerusaln
notsipatanakari Bernab ipoa Tito.
2
Iro
nIyuutuntukufI temu Puvu oImInthushI
ryaakenari. Okanta nareetakaranki janta,
niyoshiitapaakeri napatotapaakeri
jevayetziriri kempisantzinkari, nokumun
tapaakeri okaratzi nokinkithatakaayetairi
kaari nosheninkata Kameethari aantsi.
Iro napatotantapaakariri onkantya eero
amenaashivaitanta okaratzi nantayetakeri.
3
Te noeero irishintsiventaitavakeri
notsIputukufI TIto IfImutuIfo IntomeshI
taanitya, okantaveta griego-thari jinatzi
irirori, kaari nosheninka.
4
Tema ari
josatekashivaitakari kashaavaitatsiri
inkempisantemi, iriiyetake kovayevetacha
intomeshitaaniyetakaantya. Te onImoye
tefI IfIfofI IsuIkushIvuItuIyu kempIsuntuye
tatsiri, onkempIvuItyuufomI IntsIpufyuu
koventayetaatyeeri Jesucristo. Iro
ikovaperotaiyini inkempitakotaityaari
ikantaranki aparoni omperataari.
5
Iro
kuntuchu te noshInetukuuntefo InkempItu
koyetyaari, Ifo nokovupefotuke IfIyotuko
tefo KumeethufI NuuntsI uvIsukoshIfetun
taiyaari.
6
Ikuntu nokInkIthuvuItukuupuu
kefI jevufI IuupInkuthuyetzIfI kempIsun
tanaatsiri, onimotanakeri, tekatsi pashine
aantsi inkantanakeri. (Kempitaka
nokenashineentaka nokantake jevari
iaapinkathataitziri jinatzi, aa tekatsi
atziri iramaakite Pava.)
7
Iro kaari
otzimanta inkantavakenari, tema
jiyotanake omaperotatya jotyaantakena
Pava noaaventaineri Kameethari aantsi
kaari totameshitaanitachane. IkempItuu
kerira Pedro jotyaantakeri irirori
InkInkIthutukuuyetuIfI nokufutzI notome
shitaaniyeta.
8
Tema iriitakera Pava
otyuuntukefIfI Pedfo InkInkIthutukuuye
tairi totameshitaanitaari. IfIjutzI otyuuntu
kenari naaka nonkinkithatakaayetairi
kaari nosheninkata.
9
Ikanta Jacobo,
Pedro ipoa Juan, etayetakarori ijevatziri
kempisantzinkari, jiyotanake iri Pava
GALACIA-SATZIITE1,2
318
*2.9: Pedro, irijatzi ikantzitaitari eejatzi Cefas.
etakotaanari, iri shinetaakenarori
nantayetakeri. AfIpuItefu juukumeethutu
nakena, ari ikempitaavakeri eejatzi
Bernab, ufI onkuntyu nIyuutukuuntyuu
rori nonkinkithatakaayetairi kaari
nosheninkata. Ari inkempitanakyaari
irirori inkinkithatakaayetairi ikaratzi
totameshitaanitachari.
* 10
Ipou Ikuntunu
kena: Aririka piyaayetake tsikarika,
ontzImutye petukoyetuIyuufI ushInonkuIn
kariite." AfItuke nomutzItuIkufo netukoye
takari, irootake nantapiintayetakeri.
Ikisathaitziri Pedro Antioqua-ki
11
Ikanta jiyaatakeranki Pedro
Antioqua-ki, tzimatsi ikenakaashitakari
irirori, ari nokisathatakeriri.
12
Tema ovakera
jiyaatakeranki Antioqua-ki, jImuvetupuu
karo kameethari, jayootapaakerira kaari
isheninkata. Ifo kuntuchu jufeetuIyukunI
ranki irotyaantane Jacobo, ari otzimanakeri
ikenashitane Pedro, jovashaantanakero
jayoovetari kaari isheninkata. Iniroite
itharovakaari areeyetapainchari ameyetarori
itomeshitaanita.
13
Imatziyetanakaro pashine
judo-payeeni kempisantavetainchari, ari
ikempitzitanakariri eejatzi Bernab irirori,
jimatakotanakeri irikaite.
14
Ikanta
noaakeri Pedro te irimonkarayero
kyaaryoori Kameethari aantsi, ari
napatotakeri ikaratzi kempisantayetatsiri,
ieeyakena maaroni nokantakeri Pedro:
Judo pinatzi eeroka, povashaantairo
ameyetari pairani, pikempitakotari kaari
asheninkata. OpuItumu pIshIntsIventuntu
riri atziriite kaari judo-tutsIne IfoshIyuko
tairo akempiyeta aaka?
15
Omaperovetatya,
a-judo-tzi aakaite, te ankempitakovetyaari
kaari asheninkata ikantaitapiintavetari
kaariperoshireri.
16
Iro kantacha, ayotzi
Ifouuku tekutsIfu mutefone IntumputzIku
shIfete ImonkufuvetyuufomI IkuntukuuntuI
tane, aa apaniro jimatziro Jesucristo
jovatampatzikashiretakai aventaashiretaari.
Irootake aventaantaariri aaka, untumputzI
kashiretaita. Temu te omutefo ovutumputzI
kashiretante Ikantakaantaitane.
17
Intsityaa
nonkantavake: Aririka ankokovatanakero
irovatampatzikashireyetai Jesucristo, ari
okanta ovashaantantanaarori akokovavetaro
amonkarayeromi Ikantakaantaitane. Impoa
intzime kantatsine: Kaariperoshiretakemi
povashaantairo Ikantakaantaitane. Omupe
roma ikaariperoshiretakaakai Jesucristo?
Aa tera.
18
Iroora amenaashivaitachari
ashintsiventavakaiya, ankante: Thame
umonkufuuyetuIfo muufonI IkuntukuuntuI
tane. Iro kempivaitakarori naperoteromi
nomporokero tsikarika opaita kaari
ovetsikachane kameetha, impoa eejatzi
nupIItuIfomI novetsIkuIfo tsIku okuntujuun
tara pairani.
19
Tema okempivaitakarora
nonkamapithatakityeeromi naaka
Ikantakaantaitane, ari okaratapaake
nopankiventaro nomonkaraayetairo. Intaani
noiiro naagai nantayetaineri okaratzi
ikovakaanari Pava.
20
NokempItukuuntunu
kero nontsipatanaatyeeyaarimi Cristo
ikemaantsitakaitakariranki ipaikakotaitakeri.
Tema nokempitanaatyaari ikantaranki
kaminkari, tekatsi irantanai, okaratzi
nuntuyetunuIfI tefu nuuku nIntukuushItyuu
rone, Cristo antakaanarori. Naventaanaari
Itomi Pava, tema iniroite jetakotaana,
ikamimentaana.
21
Te nonkove napaatero
ikaminthagaanara Pava. Irootake kaari
nokantanta: Ontzimatye amonkarayetero
IkuntukuuntuItune uuuntyuufofI ovuvIsuu
koshireyetai. Tema aririkami nonkantemi,
amenaashityaami ikamimentayetakai Cristo.
Inampishiretantai Tasorentsinkantsi
aventaashiretyaaririka Cristo
3
1
Iyekiite nampiyetarori Galacia-ki,
tsikama okenakeka piyotane?
Ipaitama amatavitakemiri? Pairani
GALACIA-SATZIITE2,3
319
osheki nokinkithatakaakemiro tsika
ikantaitakeri Jesucristo ipaikakotaitakeri.
2
Intaani nokovi nosampitemi tsika ikanta
InumpIshIfetuntukumIfIfunkI TusofentsIn
kantsi. Irooma inampishiretantakamiri
pimonkarayetziro Ikantakaantaitane?
Aa tera. Iro kantakaantakerori
paventaashireyetanaarira Cristo.
3
PIpeyukotukufomu ovutumputzIkushIfe
takemiranki Tasorentsinkantsi? Irooma
pIpumpIthushIfyuufI pIuushIntsIvuItushI
tyu upunIfo pIvuthukI Ifoofu othotyeemI
neri ovatampatzikashiretemi?
4
Amenuu
shItyuumu okufutzI pIkemuuntsIventukufI
ranki? Kempitaka te amenaashivaitya.
5
Temu Puvu otyuuntukemIfIfI Tusofen
tsinkantsi, itasonkaventayetakemi,
pIuuyetukefo opuIyetu kuufI pIuupIIntu
yeveta. Irooma piaantayetakarori
okantakaantziro pimonkaraayetziro
Ikantakaantaitane? Aa tera. Iro
piaantayetakarori paventaanaarira
Jesucristo.
Jantzimotavakaari Pava itsipatari Abraham
6
Tema pairani Abraham-nI juventuunu
karira Pava, irootake ikempitakaantaariri
itampatzikashiretane.
7
Iro piyotaiyeerine
eeroka, Inkufute uventuushIfeyetuuchu
neri, IfIItukefu mutukefofI IkempItuko
taari Abraham-ni.
8
JIfoku OsunkInujuno
rentsi iaavaitakeri Pava pairani
iaanatziri Abraham-ni, temu jIyotzItu
taika aritake irovatampatzikashireyetairi
pashinesatzi atziriite kaari judo-tatsine
aririka iraventaashireyetaiyaari.
Ikantakeranki:
Tasonkaventaari pinatzi eeroka
paventaashiretaana, ufI nonkempI
tukuuyetuIyuufIfI eejutzI pushInesu
tzi atziriite.
9
Ari ikantamaitakari Pava tasonkaventa
jovayetairi aventaashireyetzinkari,
ikempitaakaantaari tsika ikantakeri
pairani Abraham-ni javentaashiretakarira.
10
Temu IkufutzI uventuufofI IpunkIven
tufo IfImonkufuuyetuIfomI IkuntukuuntuI
tane, tera onkantatye irothotyeero
irimonkarayetero, ufI IfushInonkuuye
taiya. Tema josankinaitake pairani
kantatsiri:
Ari irashinonkaayetaiya inkarate
kuufI othotyeefone IfImonkufuuye
tuIfo josunkInuItukefo Ikuntukuun
taitane.
11
Ari okantamaita, tema tekatsi materone
IntumputzIkushIfetzImotefI Puvu Imonku
raayetairomi Ikantakaantaitane. Irootake
ikantantaitari osankinarentsiki:
TumputzIkushIfe IfInuutye uventuu
yaaro.
12
Irooma Ikantakaantaitane te ari
onkantya, tema josankinaitake kantatsiri:
Inkaraterika monkaratairone, iriitake
eeroneri iraaashireyetai.
13
Iro kantamaitacha ikamintha
ItsIpufyuukoventuI CfIsto IfovusunkItuu
ventaiteromi Ikantakaantaitane, aa iri
jashitakaitaka apaniro jovasankitaitakeri.
(Iriitake okantakotakeri osankinarentsi,
ikantaitakeranki:
Ovasankitaari jinatzi ithataitziri
inchakotaki.)
14
Iro jimatantakarori iroka Jesucristo,
tema irootake ishinetaitakeneriri pairani
Abraham-ni. Ari okanta iaantayetaarori
kaari judo-tatsi itasonkaventayeetairi,
ItsIpushIfeyetuI muufonI TusofentsInkun
tsi aventaashireyetaarira.
15
Pinkeme iyekiite noaaventemiro
okaratzi ameyetari aaka. Ontzimerika
ompaitya antzimotavakaiyaari, osunkInu
takotziro iro iriyotantaityaari tzimatsi
ashinetaineriri asheninka. Aririka
osankinatakotakya, tekatsira materone
irovashiuguIfo okufutzI osunkInutuIn
chari.
16
Ari ikempitaakerori pairani Pava,
tzimatsi ishinetaakeneriri Abraham-ni
imperiri intsipataakeri incharinetyaari.
GALACIA-SATZIITE3
320
Piaakero iyekiite, tera iriaaventakoiteri
jaka inkarate incharinentayetanakyaari
Abraham-ni, intaani iaaventakota
aparoni incharinetyaari, iriitakera Cristo.
17
aakero, iriitake jetaka Pava pairani
Abraham-ni ishinetaakeneri, ikantakeri:
Abraham, tzImutsI untzImotuvukuI
yaari. Ipoa avisakeranki okaratzi 430
osarentsi, ari jimpoitairi Moiss-ni
josankinayetairo Ikantakaantziri Pava.
Ifo kuntumuItuchu okufutzI josunkInuye
takeri Moiss-ni, tera ovashieero
okaratzi ishinetzitakariri Pava pairani
Abraham-ni irirori.
18
Tema iroorikami
kovaperotachane amonkaraayetairomi
IkuntukuuntuItune uuuntyuufofI Impuye
tairi Pava, amenaashityaamira okaratzi
ishinetzitakaniriri pairani Abraham-ni.
Temu puIfunI te otzImItuvetu Ikuntukuun
taitane irimonkarayerimi Abraham-ni,
intaani javentaashiretakari Pava, irootake
IshInetuuntukunIfIfI IfovuvIsuukoshIfe
tairi.
Ipaitama otzimantari ikantakaantaitziri
19
IpuItumu otzImuntukufI Ikuntukuun
taitane? Iro otzimantakari oaakantero
ipiyathanka atziriite, IfojutzI Ifufeetuntu
kyaari incharinetyaari Abraham-ni
ishinetaitakeneriri pairani. Iri jotyaantake
Pava maninkariite irosankinatakairi
Moiss-ni Ikantakaantaitane. Iriira Moiss
kantakoventakeriri atziriite.
20
Tema
osheki ikaratake kantakoventantaneri.
Iriima Pava aparoni ikanta irirori.
21
Ovashiaakeroma Ikantakaantaitane
okaratzi ishinetaakeneriri Pava pairani
Abraham-ni? Aa te ovashieero.
Iroorikami ovavisaakoshiretantatsinemi
Ikantakaantaitane, ufItukemI omutuke
romi ontsiparyaakoventayetaimi
onantyaari antampatzikashireyetai
aririka amonkaraayetanairo.
22
Iro
kantacha, oouufontukuIfo osunkInufen
tsi omapero akaariperoshirevetaka.
Ontzimatye aventaashiretaiyaari
Jesucristo, aaantaiyaarori ishinetakairi
pairani Pava.
23
Temu puIfunI tekefu uventuushIfetu
naiyaata, kempivaitaka ashitakotatyeemi
Ikantakaantaitane, oyaaventa akanta
omonkaratya aventaashiretantyaari, te
aaavetaro asaikashivaitya antayetairo
anintakaanekiini aaka.
24
Tema pairani
iyotaane ovayetai Ikantakaantaitane,
okempitakaantakai jiyotaitziri aparoni
eentsi iriyotantyaarori ompaitya iranteri.
Ifootuke IyotukuIfofI eejutzI uventuushIfe
tantaariri Cristo, ufI okuntu ovutumputzI
kashireyetantairi aventaashiretaarira.
25
AfItukefu uyoyetuIfo uventuushIfeye
taari, te onkovanaiya iyotaayetai
Ikantakaantaitane impaitya antayetairi.
26
Tema aventaashirera povayetanairi
Cristo, itomi jovayetanaimi Pava.
27
Pikaratzira poviinkaatzimentaari Cristo,
pikempitakaantanaatyaaro iriimi
pinkithaatakotaiya.
28
Tema pikaratzira
paventaashiretanaari Jesucristo, tekatsi
iramaakitanairi irirori, okantaveta:
aakarika judo, terika a-judo-te, aakarika
omperataari, terika omperataariite,
aakarika shirampari, iroorika kooya,
tema tekatsi ompaiyetya iroka, ovIthuu
vakaa ikantakaayetai maaroni.
29
Tema
aventaashire povayetanairi Cristo,
kempIvuItujuuntunuku eefokumI InchufI
nentayetyaami Abraham-ni, eerokatake
eerone okaratzi ishinetaitakeneriri
pairani irirori.
4
1
Pinkeme nonkante eejatzi. IkempI
takoitakari aparoni eenchaaniki
jushItukuufI IfIfI Ifovuukufo InkushIyukuI
yaari apaata irantaritake. Okantavetaka
iriivetaka ashitakaro irovaakaro, eenirora
jeentsitzi, ikempitakotari ikantara
aparoni otzikataari,
2
tema tzimatsi
kempoyiiniriri irovaakaro jashitakaariri
iriri. Apaata aririka irantaritake, omonku
rataakya ikantakeri ashitariri, aripaite
GALACIA-SATZIITE3,4
321
impaitairi jashitakaitariri pairani.
3
Ari
akantayevetakari aakaite pairani,
akempitakotakari ikantaranki aparoni
eentsi, akempivetakari eejatzi aparoni
otzikataari, amonkaratashivaitakaro
jameyeetapiintari jaka osaaviki.
4
Iro
kantacha jinintapaitetapaakera Pava,
jotyaantakeri Itomi, itzimantapaakaro
aparoni tsinane, ontzImutye IfImonkufu
tupuIntefo eejutzI IfIfofI IkuntukuuntuI
tane.
5
Iro jotyaantantaitakariri onkantya
IsuIkushIvuItuntuIyuufI monkufuuyevetu
rori Ikantakaantaitane. Iro aaantaarori
itomintayetai Pava.
6
Tema itomi
pinayetaatzi Pava, jotyaantakemiri
TusofentsInkuntsI IfInumpIshIfetun
tyaami. Iriitake aavaitakaayetairi aririka
amanayete, akantzi: Ap, Ashitanar!
7
aakero te pikempitakotaari ikantaranki
otzikataari, itomi jovayetaimi Pava. Tema
itomintaami, ikovake piaayetairo
okaratzi ikashiyakaakemiri.
Ampankiventyaarorika Ikantakaantaitane
akempitanaatyaari pimantaari
8
Tema pairani te piyovetari Pava,
IntuunI pIvuvunetushIyetukufo IfovetsIku
nepayeeni atziri, Ifootuke ompefuyetuku
miri. Temaita ompavavetya iroka.
9
Irooma iroaaka piyotairi eeroka
Pavaperotatsiri. Ankantakotero, aa
iriitake Pava iyotzimiri eeroka, juukumee
thataimi. Opaitama pikovantari
papiitairo pikantavetara pairani? Tera
apantyaaro. PIkovutzIImu pInkempItuko
taiyaari pimantaari?
10
Temu poImuIfentu
piintantakaro kitaitepayeeni, kushIfIpu
yeeni, eejatzi osarentsipayeeni.
11
Te
pinimotakaayetenaro iroaaka.
Kempitaka amenaashiyetaka okaratzi
niyotaayevetakamiri.
12
Iyekiite, pinkeme nonkantemiri:
Ontzimatye pinkempitaiyaana naaka,
tema novashaantairo nokantaveta
pairani, nokempItukotuumIfo pIkuntuI
yani eerokaite pairani. Te pImunIntushI
retavakena
13
nomantsiyavaivetatya,
nosaikimotakemi, ufI okuntu netuntupuu
karori noaaventzimiro Kameethari
aantsi.
14
Aa te pimanintashiretavakena
piaavakenara nomantsiyavaitake,
pinkempitakaantakena naakami
imaninkarite Pava, puukumeethutuIyu
kena. Pikempitakaantakena eejatzi
iriirikami paakameethatakemi Jesucristo.
15
Pairani ovakera piaavakena iniroite
pikimoshireventavakena. KempIvuItu
kami aritake pantakenaromi aririkami
nonkantemimi: Iyekiite, pInkIthofyee
naro poki pimpenaro. Iro pantantyaarori
iroka tema iniroite petakotakana.
TsIkumu opuItu kuufI pIkImoshIfeventun
taana iroaaka?
16
Piaajaantakema
nokIsuneentutzIImI okufutzI nouuven
tziro kyaaryoori?
17
Iyekiite, ikaratzi
kovayetatsiri intzipinashireyetakaiyaami,
IkovuyetutzIIfu IfIfofI pImpumpIthushIfe
takoteri kameethashire jinayetzi. Tera
inkameethashireyete, aa ikovayetatzi
pinthainkashireyetaina naaka, iro
paakameethayetantyaariri irirori.
18
Kameethara iyekiite onkantaityeeyaani
paakameethatapiintena, te onkovajaantya
nosaikimotemi.
19
Notomiite, iniroitera
okutsItzImotunu nopumpIthushIfetukoye
tami, kempivaitaka okatsitakotzi tsinane.
Eenirora onkatsitzimotatyeena irojatzi
pimonkaratantakyaarori jinintakaakemiri
Cristo.
20
Tsika nonkantaajatyaaka
nosaikimotantyaamiri iroaaka janta
onkantya nonkinkithavaitakaantyaamiri
kameetha. Tema te niyote opaita
avishimotakemiri.
Oshiyakaaventantzi Sara ipoa Agar
21
Nokovi irakena ikaratzi kovayetatsiri
imonkaraayetairo Ikantakaantaitane.
Tema inkemakotero tsika okantakota?
22
Jiroka okantakota: Pairani itzimake
apite itomi Abraham-ni. Etakarori itomi,
GALACIA-SATZIITE4
322
iro ovaiyantakeri irotzikatane, iriima
pashine itomi, iro ovaiyantakeri
iinaperori, kaari jotzikata.
23
Tema
inintakaanekiini Abraham-nI jovuIyuntu
kaakero irotzikatane, Ifootukefu tusonku
cha jovaiyantapiintaitziri eentsiite. Iriima
ovaiyantakeri iinaperori, jinashitakara
irirori, tema iriitake ishinetakenerori
Pava.
24
TzImutsI IpuItu oshIyukuuventu
keri iroka apite tsinane, tema apite
okaratzi antzimotavakaantsi. Tsinaneka
paitachari Agar otzikataaro, irootake
kempIyetukufIfI IkufutzI punkIventuyetu
rori irimonkarayeromi Ikantakaantaitane
josankinatakaantakeri pairani Pava
otzishiki Sina.
25
Iroka otzishi Sina
saikatsiri Arabia-ki, ari ipaitaitzirori
eejatzi Agar. Ikaratzi otomiyetari Agar,
IkempItukotufo tsIku okuntu jotzIkutuI
taro iroori. Iriitakera oshiyakaaventari
Jerusaln-satzi pankiventashivaitarori
Ikantakaantaitane.
26
Irooma pashine
tsinane iinaperotari Abraham-ni kaari
jotzikaitari, iroora oshiyakaaventakeriri
anintaayetaachaneri pashineki nampitsi
paitachari eejatzi Jerusaln saikatsiri
inkiteki.
27
Iro josankinatakoyeetakerori
pairani ikantaitake:
Okantavetaka te povaiyante, muunI
rothaki pinavetaka, Ifo kuntumuI
tuchu InIfoIte pIeefo pInkImoshI
retai.
Te piaavetaro pinkemaantsitya
povaiyante, pintharomentaventya.
Tema osheki tzimaatsine povaiyane
okantavetaka jimanintaveetakami,
ari panaakotairo tzimavetachari
oime.
28
Iyekiite, ari akempitaari Isaac otomira
iinaperori Abraham-ni, tema tzimatsi
ikashiyakaitakairi eejatzi aakaite.
29
Ikempitaranki otomi tsinane
otzikataaro tzimaintsiri inintakaanekiini
Abraham-ni, iniroite ikisaneentakeri
otomIfu IInupefofI tzImuIntsIfI InIntukuu
nekiini Tasorentsinkantsi. Irootakera
tasonkachari eejatzi iroaaka.
30
Iro
kantamaitacha Opaitama ikantaitakeriri
Abraham-ni osankinarentsiki? Tema
ikantaitake:
OntzImutye pomIshItovefo potzIku
tane, iyaataita, aanairiita otomi.
Temu IfI otomI pIInupefofI ushItuI
yaarone okaratzi tzimimotzimiri.
31
Ari okantamaita iyekiite, tefu otomIntu
yetai otzikataaro, aa akempitayeetaari
otomi kaari otzikataaro.
Pinkyaaryooventairo pieero
pisaikashivaitaa
5
1
Temu IfIItuke CfIsto tsIpufyuukoven
tairi, irootake aaantayetaarori
asaikavaiyetashitaa. OntzImutye unkyuu
ryooventayetairo, tema te arite apiitairo
ankempitakoyetaiyaari ikantaranki
otzikataari.
2
Pinkeme nonkanteri.
Naakatakera Pablo kamantzimirori iroka
aantsi. Aririka pinkove pimonkarayero
intomeshitaaniitemi, amenaashivaitakara
pikempisantanairi Cristo.
3
Nokovi
napiitero nonkanteri ikarayetzi kovatsiri
intomeshitaaniitya, ontzimatyeera
IfothotyeefomI muufonI IkuntukuuntuI
tane.
4
Tema ikaratzi kovanaatsiri
irimonkarayeromi Ikantakaantaitane
onkuntyu IfovutumputzIkushIfeyeetun
tyaarimi, itsiparyaapithaitakenerira
Cristo, te irieero neshinonkaantsi.
5
Irooma aakaite, Ikuntukuukufo Tusofen
tsinkantsi akempisantairi Cristo, oyuuko
ventashire oviri irovatampatzikashiretai.
6
Tzimayetatsi tomeshitaanitachari, iriima
pashine te jimatziro irirori. Te onkovu
naiya iroka jashiyetaira Cristo. Iro
kovaperotacha ankempisantaperotanairi
ari onkantya etakoyetavakaantanaiyaari.
7
PuIfunI kumeethu pIkuntu pIkempIsuntu
yetanake. IpuItumu ovushuuntukuukemI
rori kyaaryoori?
8
Tefu IfI ovushuuntuku
yemIfone etujuuntunukumIfI jIyoshIIyeve
GALACIA-SATZIITE4,5
323
takami.
9
Tema ikantaitzi: Kapicheeni
onaveta shineyakaarori tanta, aritake
omatakero oshineyakairo maaroni
tantapatha.
10
Naventaakari naaka
Avinkatharite, IfI pumpIthushIfetukuI
mIne eefo poshIfetuntufo pushIneyetu
tsiri. Iro kantamaitacha, ufI IfovusunkItuI
takeri kovatsiri intzipinashireyetakaimi,
onkantavetakya tsikarika intzime.
11
Iyekiite, te noshintsiventemiitsi
pintomeshitaaniyetya. Arimi nonkantya,
Arima inkisaneentzimentaitakenaromi
noaaventziro ipaikakotaitakeri Cristo?
12
Iro kantamaitacha, IkufutzI kovuyetu
tsiri intzipinashireyetakaimi, nokovataike
naaka iri pithokashitataitachanemi
intotaanitya.
13
Pinkeme nonkante iyekiite. JIyoshII
tayeetaimi okanta piaantayetaaro
pisaikashivaiyetaa. Iro kantamaitacha, te
ufIte puntuyetuIfo okufutzI pInIntukuushI
yetari eeroka. Aa iro kameethatatsi
petakotavakaayetaiya.
14
Osheki inaveta
uuntsI josunkInuyeetukefI Ikuntukuuntu
neki, iro kantamaitachari, aparoni okanta
kovaperotachari ayotairi, okantzi:
Petakotaiyaari pisheninka, pInkempI
takaantairi petakotaro pivatha
eeroka.
15
Irooma aririka povatsimaavakaayetya,
impoa pinkisavakaayetya eejatzi, arira
piaakero pimpeyashiretavakaiya.
Jinevetashiyeetari, ipoa ikovakaantziri
Tasorentsinkantsi
16
Pinkeme nonkanteri: Aririka
puntupIIntuyetuIfo IkovukuImIfI Tusofen
tsinkantsi, arira pieero povashaantairo
pinevetashiyetari.
17
Tema tzimatsi
pinevetashiyetari eeroka, tzimatsi eejatzi
ikovakaimiri Tasorentsinkantsi. Tera
oshiyavakaa iroka, aa onashiyeta. Ari
okuntu eefo puntupIIntuntufo pInevetushI
yetari.
18
Tema iriirika Tasorentsinkantsi
antakaanaimirone jinintakaayetzimiri,
tera paiimotairo Ikantakaantaitane.
19
Tera jomaanta antapiintayetzirori
inevetashiyetari, jiroka ikantayeta: Te
ikinayetaro itsipatari, imayempivaitzi,
ipaantavakaavaita, uuthutushIvuItuntu
neri jinatzi,
20
jumunuyetzIfI jovetsIkuyee
tari, isheryaayeta, ikisaneentavakaavaita,
iaanaminthatavakaiyani, te Ifuventuuvu
kaiya, ikatsimatavakaa, ImuImunetuvu
kaa, te jariperotavakaa, te juuputzIyuvu
kaa,
21
ikisaneentakotavakaaro
jashiyetari, jovavakaa, ishinkivaiyeta,
inevekitakaro iroimoshirenkavaitya
irantantyaarori kaariperori, jantayetziro
tsikarika opaiyetari. Tema irootake
noshintsithatakemiri pairani eero
pantantayetaro iroka. Tema aririka
pantayetakero, eefo pIeefo ImpInkuthu
riventaimi Pava.
22
Irooma okaratzi
jantakaantziri Tasorentsinkantsi, aiiro
etakotantya, tharomenta ankantya,
kameetha asaikanai, eero athaavakovaita,
kaminthaa ovante, aakameetha
ankantante, oshiretanaiya kameetha,
23
tsinampashire ankantya, eefo unevevuI
tashitaro opaiyetari. Tera onthauupIthu
tairo Ikantakaantaitziri amayetairo
irokapayeeni.
24
Iro kantacha, ikaratzi
ovashaantairori kaariperori jashiyetaarira
Cristo, kempIvuItuku ImpuIkukotuutyee
romi okaratzi inevetapiintashitari
irantashiyetyaarimi irirori.
25
Temu InumpIshIfetuntuIfu Tusofen
tsinkantsi, ontzimatye amayetapiintairo
okaratzi ikovakaayetairi.
26
Te onkumee
thate asagaaventavaitya, te onkameethate
ankantzimoneentakaavaityaari asheninka,
te onkumeethute eejutzI unkIsuneentuko
vaiteri jashiyetari pashine.
6
1
Iyekiite, aririka pie tzimatsine
ikenakaashitane, tema antakishire
pikantaka eeroka, pinkaminayeri.
Paamaventya pikishirikari, otzimikari
pikenakaashitane eeroka.
2
PumpItukotu
vakaayetanaiya, pinkempitakaantero
GALACIA-SATZIITE5,6
324
povatsinaryaakotavakaatyeeyaami
janayeetziro tenari. Tema ari onkantya
pimonkaraantyaarori pantayetanairo
ikovakayimiri Cristo.
3
Tzimatsirika
pampithashirevaitachari, inkante:
Iriipero nonatzi naaka. Apaniro
jumutuvIvuItuku temu tekutsI ImpuItumu
tsitya irirori.
4
Au umpumpIthushIfetuko
tya maaroni, Inkene unkImoshIfeventu
vaitya. Eero akantashirevaitashita:
Nanaakeri irinta.
5
Tema maaroiteni
otzimayetzi amayeteri.
6
Ikaratzi ikinkithatakaapiintaitziri
iaane Pava, okameethatzi impinayeeteri
iyotayimiri, temu tzImutsI kovItyIImoye
tariri irirori.
7
Tekatsira materone iramataviteri Pava.
Ikaratzi kovayevetachari iramataviterimi,
apaniro jamatavivaitaka. OkempIvuItu
karo opaitarika impankiiterimi, aririka
onkithotanake eero opashinetzi okitho
IfojutzI InkoyeetuI tsIku okuntu IpunkIItu
keri.
8
AfI IkempItufI IkufutzI untupIIntu
kerori inevetashiyetari, kempitavaitaka
iraavataatyeeromi ovasankitagaantsi.
IfIImu IkufutzI untuyetunuIfofI Ikovukuun
tziri Tasorentsinkantsi, kempitavaita iri
aavataironemi kaaanetaantsi.
9
OntzImu
tye aamaventya eero aperaventantaro
antayetairo kameethayetatsiri. Eekero
uutukuunukItyeefo eefo okuntzImoneentu
vaitai, iro aaantaiyaarori kempivetarori
jaavataitakeri.
10
Ifootuke okovupefotun
tari aneshinonkayetaiyaari maaroni,
aakara kyaaryooperotavakaachane
akaratzi akempisantayetaira.
Itharomentaro Pablo
ipaikakotzimentakari Cristo
11
Iyekiite, nuukufu osunkInutujuuntzI
mirori nakoki iroka, antaropayeeni
nokantayetakemiro.
12
Tema ikaratzi
shIntsIventukemIfI pIntomeshItuunIye
tya, inintakaashivaitaro irirori, iro
irinimotakaantashityaariri ikarataiyini.
AfI onkuntyu eefo ImuImuneventuItun
tari iriaaventeri Cristo ipaikakoitakeri.
13
Temu IkufutzI totumeshItuunItuIn
chari, tetya irimonkaragaajatero
Ikantakaantaitane. Iro kantacha
IshIntsIventuIyukemI eefoku pIntome
shitaanitaiyaani, ufI onkuntyu Ifusuguu
ventantyaari aririka irimatakaakemiro
ishintsiventzimiri.
14
Irooma naaka te
nonkove nasagaaventavaitya, aa iro
nokovataike nontharomentaiyaaro
ipaikakotaitakeri Avinkatharite
Jesucristo. Temu IpuIkukotzImentuku
nara naaka Cristo, okempivaitanaaromi
onkamapithatatyeenami osavisato, ari
nokempitzimotakaro eejatzi naaka
nokamapithatakero osavisato.
15
Teku
tsira ompaitzimotanaiyaari Cristo
aakarika tomeshitaanitaari, terika
antomeshitaanitya. Au Ifo kovupefotu
naachari ikempitakaantayeetai
ovakerami irovetsikayeetai.
16
Inkarate
kempisantayetairone nokantayetakeri,
ari irisaikayetai kameetha, kamintha
irovayeetairi. Arira inkantayetaiyaari
ikaratzi jashiperoyetaari Pava iroaaka,
ikempitaavetakari pairani
Israel-mirinkaite.
17
Ari okaratapaake iyekiite, te nonkove
irimaimanevaitaitena. Tema oshekitake
jovirontzimentaitakenari naaka
Avinkatharite Jess.
Overaantarori ovethataantsi
18
Iyekiite, onkumInthu IneshInonkuye
taiyaami Avinkatharite Jesucristo. Arira
onkantyaari.
GALACIA-SATZIITE6
325
Ovethataantsi
1
1
Naaka Pablo, irotyaantajanore
Jesucristo nonatzi, Ifootuke Ikovukuu
kenari Pava. Eerokaite nosankinayetzini
pikaratzi jashiyetaami Pava, pikinatanaari
eejatzi Jesucristo paventaanaari janta
Efeso-ki.
2
OnkumInthu IneshInonkutuI
yaami Ashitairi Pava, kameetha
isaikakaayetaimi, ari inkempitzityaamiri
Itasonkashireventantzi Cristo
3
Thame antharomentaiyaari Pava, tsika
itzimi jiritari Avinkatharite Jesucristo, iri
tasonkashireventairi jotyaantakairi Cristo
ipoaakaro inkitekinta.
4
IfI IyoshIIyetu
kairi pairani tekeramintha irovetsikeroota
kipatsi, jiyotzitaka ari irashiyetai Itomi,
kiteshire ankantzimotaiyaari, IntusofentsI
shiretakaayetaira.
5
Iniroite jetakoyetakai.
Ari okanta jotyaantantakairiri Jesucristo,
iro opoaantari itomintayetai, tema
IkovItutuIkufo IfIfofI puIfunI IfIneshInon
kayetai.
6
Ifootuke unthufomentuntupIIn
taiyaariri Pava, temu InIfoIte IkumInthuu
yetai, jaapatziyayetai, iro opoaantari
jotyaantakairi iretakoperotane.
7
Tema
iniroitera jetakoyetai, ipinakoventayetai
ikapathainkatzimentakairanki Itomi. Ari
okanta ipeyakotantairori antayevetakaro
kaariperori.
8
Ari ikenakaataikerori Pava,
tema iyotaneri jinatzi, irooperori
ipampithashiretane irirori.
9
JIyotukuuyee
tairo okaratzi ipampithashiretzitakari
irirori, tekatsi iyovetyaarone onkarate
irantairi.
10
Temu okufutzI IpumpIthushIfe
tzitakari, ufI onthotyuukyu omonkufuye
taiya. Aririka impiyee Cristo, ari inkarate
ImpInkuthufIventupuIfI muufonI tzImuye
tatsiri inkiteki, eejatzi kipatsiki.
11
Ipampithashiretzitakaro okaratzi
jiyotakaayetairi iroaaka. Irootake
jiyoshiiyetantairi, temu IkushIyukuItzItu
kairi irotyaantaineri Itomi. Tema okaratzi
jantayetakeri, iro ipampithashiretzitakari
irirori.
12
Irootake imayetantakarori iroka
Pava, onkantya nontharomentantyaariri
nokarataiyini netayetakaro naventaakari
Cristo.
13
Ari pikempitayetakari eejatzi
eerokaite, omapoka pikemakotavakeri
Cristo, iaaventaitapaakero Kameethari
aantsi, pikempisantanake. Tema
ikashiyakaitakamiri pairani irotyaantemiri
Tasorentsinkantsi, iri iyotakaimirone
jashiyetaatyaami, ari inkantaitaatyeeroni
irinampishiretantyaami.
14
Tema aiirora te
jookaventai Tasorentsinkantsi, ari ayotziri
omapero Pava irothotyeero okaratzi
ishinetakairi. Ari onkantatyeeyaara irojatzi
intsiparyaakoventantaitaiyaariri ikaratzi
ipinakoventairi irirori jashiyetaari.
Irootake intharomentaventantaityaariri.
Iyoshiretakaantzirori ipoa
ooaarontzirori
15
Tema nokemakotakemi tsika pikanta
pikempisantanairi Avinkatharite Jess,
EFESO-SATZIITE
326
tsika pikanta petakoyetanaari ikaratzi
itasorentsitakaitairi,
16
te novashaantero
nopaasoonketakoventzimi, noaauutu
kotapiintzimira.
17
Noaaaatziri Ivavane
Avinkatharite Jesucristo, ItzImI ushIyetu
rori ovaneenkarontsi. Ifo nokovukotuntu
riri iriyoshiretakaimi, iroouufontupefo
taimiro tsika ikantakota irirori,
18
Impum
pIthushIfetukuImI onkuntyu pIyotukotun
tyuufofI joyuukoneentufI IkuImushIfeyee
tairi, piyotakotantyaarori eejatzi
ovaneenkatataika iroaakayetairiri Pava
jashiyetaari,
19
piyotakotantyaarori
eejatzi iniroite ishintsinka tekatsi
kempityaarine. Osheki onkantakaayetai
ishintsinka akaratzi akempisantayetairi.
Tema irojatzi ishintsinka
20
jovIfIIntuntuu
riri pairani Cristo ikamavetakara, jaanairi
inkiteki, jomisaikavairi irakojanoriki.
21
Ari ikaratairi Pava ipinkathariventairi
maaroni pinkathariyevetachari. Tera
intaani impinkathariventairi ikaratzi
tzimayetatsiri iroaaka, ari ikaratzi
impinkathariventairi tzimayetaatsineri
apaata. Omapero janaakotantake, tema
pinkathariperori jinatzi.
22
Tema irijatzi
Cristo jimatakairi Pava ijevatairo
maaroni, ikempitakovaitakari aatzikiriri
iisaneentane. IfIjutzI CfIsto IkempItu
kaanta Pava iriimi iriitoyetaiyaami
ikaratzi kempisantaatsiri.
23
Iriima
ikaratzi kempisantayetaatsiri, IkempIvuI
taka ivathami irinaatyeemi Cristo,
inampishireyetantaari. Jothotyiiro eejatzi
CfIsto IsuIkuyetuke tsIkufIku juntupu
yeeni.
Jetakotai Pava iro avisakoshireyetantaari
2
1
Iriitakera Pava ovaaayetaimi
eerokaite, tema pairani kempivaitaka
ovumuuyetutyeemImI pIyuufIpefoshIfe
tane,
2
iro pantayetapiintakeri tsika ikanta
piaayetziri osavisatziite, puntushIyetu
karo ikantakaantziri ovashinchiirori
tampyeenka, IfIjutzI kuntukuufofI joshekI
tantari piyathariite.
3
Ari akantavetakari
pairani maaroni aakaite, antapiintakero
anintakaashiyetari, anevetashiyetari
eejatzi, Ifootuke upumpIthushIfetupIIntu
kari. Ari akempitakoyevetakari inkarate
irovasankitaayetairi.
4
Iro kantamaitacha
Pava neshinonkatantaneri, jetakoyetai
iniroite,
5
jaaakaayetai ovamaimavetakai
kaariperori, jovaagairiranki Cristo.
(Tema iniroite ikaminthagaimi Pava,
irootake jovavisaakoshiretantaamiri
eejatzi eeroka.)
6
Tema jovaagairira
Cristo, ari ikempitaayetairi eejatzi
aakaite. IfI kuntukuufofI utsIpushIfetun
taariri Cristo Jess inkiteki.
7
Ifo juntuye
tantakarori maaroni irokapayeeni
IfIyoyeetuntuItyuufI InIfoIte IkumInthuun
take, jotyuuntukuIfI CfIsto Jess IfovuvI
saakoshireyetai.
8
Ifootukefu pIuuntuu
rori pavisakoshireyetai poshireyetaari.
Aa iri Pava, itzimi kempitakaantaarori
impashitaiyaamiro avisakoshiretaantsi,
9
tefu eefoku mutefone povuvIsuukoshIfe
tya apaniro. AfI onkuntyu eefo pusuguu
ventashivaitanta.
10
Temu Ifo jovetsIkuye
tantakairi ankempisantairi Cristo Jess
antayetapiintaineri kameethayetatsiri,
irootake ikovakaayetakairi pairani
antayeteneri.
Ariperotairi Cristo ipaikakoitakeri
11
Tema maaroni eerokaite te
pi-judo-tzi, IpuIyetzImI noshenInkupu
yeeni Kaari tomeshitaaniri. Iriima
IfIfofIIte IpuItuvukuuyetu TomeshItuu
niri. Tekatsi ompaitzimaitya, tema
jantashiyetakaro koaanetatsiri avathaki.
12
Pimpampithashiretakotya pairani
tekera pinkempisanteriita Cristo, te
pinkempiyavetyaari Israel-mirinkaite,
pinashitaiyakani. Te piyotakovetaro
irantzimotavakaityaari, te pIyotukove
tyaaro eejatzi ikashiyakaayeetairi.
Okantavetaka pisaiki kipatsiki, te
piyotakoteri Pava, tekatsi poyaakoneente.
EFESO-SATZIITE1,2
327
13
Irooma iroaaka pikempisantairi Cristo
Jess, paapatziyaatyaari Pava. Okuntuve
taka intaina povavetakari pairani, iro
kantacha ikapathainkatzimentakemiranki
Cristo, aripaitera paapatziyaari Pava.
14
Ari okanta ikantakaakaro Cristo
asaikantaari kameetha. IfIItuke kuntukuu
kari judo isheninkatantaariri kaari
judo-tatsine, jaakameethatavakaa. Tema
pairani iniroite ikisaneentavakaayetaka.
Ifoomu Ifouuku kempIvuItuku Ifotunto
ryaatyeeromi tantotsi nashiyevetakariri.
15
Kantakaantakerori opoaantari
ikisaneentavakaa iniroite, temu noshenIn
kapayeeni osheki ikisaneentapiintakeri
kaari monkarayerone Ikantakaantaitane.
Iro kantacha ikemaantsivaitakaroranki
ivathaki Cristo, ipeyapithatairi
kantakaantzirori ikisaneentavakaa, ari
opoaanaa jaakameethatavakaayetanaa,
okempivaitanakaro aparonimi atziri
ikantanaa iroaaka.
16
Temu IkumImentu
kairanki Cristo ipaikakotaitakeri, ari
okaratapaake akisaneentavakaapiintaka,
ukempItukuuntunukefo ovumuukItyee
romi. Tema aparoni akantanaa avathaki
ariperoyetaarira Pava.
17
Ifo IkuntzItuntuI
takari:
Ipokake, IkumuntuyetuImIfo Kumee
thufI NuuntsI onkuntyu pIsuIkuntuI
yaari kameetha, tema intaina
pisaikayetake. AfI IkempItuuyetu
keriri eejatzi saikayetatsiri
okarikiini.
18
Temu IfI CfIsto kuntukuukufofI uuuntu
yetaarori akarayetairi aventaari Pava,
tema apintzi inatzi Tasorentsinkantsi
matakairori.
19
Te piyotakovetari pairani
Pava, te pisheninkavetari eejatzi. Iro
kantamaitacha pikempitayetaari iroaaka
ikaratzi kempisantayetziriri, te pImpushI
netzimotairi, tema pisheninkayetaatyaari
Pava.
20
Pikempivaiyetanaaro eerokami
mapipanko irovetsikaitakemi. Iriima
kumuntuntunefIIte Ipou otyuuntujuno
riite, kempiyetakyaaronemi otziterone.
Iriima Cristo iri kempitakyaaronemi mapi
jovuyeetukefI onumpInukI otzIpunkotzI
rori.
21
Temu okufutzI jovetsIkuntuyeetu
karori mapipanko, kumeethu ovevIfIkuvu
kaayeta irojatzi ovetsikantakyaari
itasorentsipankote Avinkatharite.
22
Ari
pikempiyetanaari eerokaite, pIkempIvuI
takaro okaratzi ovevirikayetainchari, ari
irinampishiretantaiyaami Pava.
Inkinkithatakairi Pablo kaari judo-tatsine
3
1
Irootake opoaantari, naaka Pablo,
temu jushItukoyeetukenu nouuven
taimiri Jesucristo eerokaite kaari
nosheninkata,
2
piyotaiyini iri Pava
pairyaakena nonkinkithatakaayetaimi,
tema iniroite ikaminthaakemi.
3
Tema
aritake nosankinatakemiro kapicheeni
tsika okanta jiaamampyaatakaitaanaro
kaari jiyotakoveeta pairani.
4
Aririka
piaanatakero, ari piyotairo okaratzi
naaka niyotakotairiri Cristo kaari
jiyotakoveeta pairani.
5
Tema pairani
tekatsi atziri iyotakovetajaantyaarone
iranteri Pava. Iro kantamaitacha,
jiyotakaana Tasorentsinkantsi nokaratzi
notyuuntujunofItzI eejutzI kumuntuntune
riite.
6
Jiroka kaari jiyotakoveeta: Aa
iravisakoshiretzitajaantaiya kaari
nosheninkaveta aririka inkamantayeetairi
Kameethari aantsi tsika ikantakota
Cristo Jess. Ari iriaakaayetairi
ishinetaayeetakeneriri Judo, tema
isheninkayetavakaa.
7
Ifootuke nomutun
taarori iroaaka nokinkithayetairo,
iriitake Pava tasonkaventashiretanari
nantantarori, temu oshekI IkumInthu
gaana, otzimimotzirira ishintsinka irirori.
8
Aa naaka iranaakotane maaroni
itasorentsitakairi Pava. Iro kantamaitacha
ikaminthagaana naaka, ishinetaakena
noaaventaineri Kameethari aantsi
kaari judo-tatsine, iro iriyoyetantaiyaari
iniroite itasonkaventayetairi Cristo.
EFESO-SATZIITE2,3
328
9
Ishinetaakenaro nooaarontaineri
okaratzi omanakovetaka pairani iranteri
Pava. Tema irijatzi ovetsikayetakerori
maaroni aaayetairi iroaaka.
10
Iroora
jantantakarori maaroni iroka, onkantya
IfIyotuntyuufI InkItevefIIte pInkuthufIye
tatsiri, iyotaneri ikanta Pava, aririka
iriaayetai akaratzi akempisantairi.
11
Tema iro ipampithashiretapiintakari
iranteri, irootake jotyaantantakariri
Avinkatharite Cristo Jesus.
12
Tema
aventaari iroaaka Cristo, aritake
iraakameethatai Pava, eefo uthufovushI
retakaashivaitari.
13
Ifootuke nokuntuntu
miri: aa okantzimoneentamikari
okaratzi noaashitakoventayetakami.
Aa iro onimoshiretakaayetemine
eerokaite.
Iniroite etakotaantsi kaari
irothotyeete iyotakoitero
14
Ifootuke opouuntufI notyeefovushI
tari Ashitariri Avinkatharite Jesucristo,
15
tema iriira irintayeta Pava, IkempItu
kaantayetai aakayetai isheninka. Okuntu
veta aakarika inkitesatzi, aakarika
kipatsisatzi.
16
Nokovakotapiintakeri
Ashitairi, otzImImotzIfI ovuneenkuyetu
chari, iniroite intasonkaventayetemi,
iraavyaashiretakaiyaami Itasorenka.
17
Nokovakotapiintakeri eejatzi Cristo
irinampishiretantyaami, temu puventuu
yetanaari eerokaite. Pinkempitakotyaaro
pankirentsi parithatatsiri kameethaini,
iro paapaikantanakya iretakonka.
18
Iroora inkemathaperotantaiyaarori
ikaratzi itasorentsitakaitairi, okempIvuI
takaro iniroite onatyeemi iretakonka
Cristo, santha onkaratemi, jenoki
onkantyaami, inthomoi onatyeemi.
19
Irootake namanakotapiintantamiri
pinkemathaperotairo iniroitera jetakotai
Cristo, anayiro maaroni jiyotakoveetari,
iro piaantaiyaarori jothotyiimi Pava
isaikashireperotantaami.
20
Thame antharomentaiyaari Pava,
tzimatsiri ishintsinka, IfIItuke uukuuye
tairone osheki anaanakero okaratzi
akampitayetziriri. Eero athotyiiro
ampampithashiretakotero ishintsinka
aririka aaayetero irantzimoshiretairi.
21
Thame antharomentaiyaaro okaratzi
jantakaakeriri Cristo Jess, eejatzi
okaratzi jantzimotziriri aventaayetaariri.
AfI InkempItuIyuufI Inkufute unchufIne
yetaiyaari ari inkantaitaatyeeni eejatzi
intharomentaiyaari irirori. Ari
onkantyaari.
Ovithaa ikantakaayetai Tasorentsinkantsi
4
1
Arira okantayetakari, tema
jushItukoyeetukenu eejutzI nouuven
tziri Avinkatharite. Ifootukefu nonkun
tantyaamiri: PuntupIIntuInefI Ikovukuuye
taimiri, tema iyaimashiretane pinayetatzi.
2
Tsinampashire pinkantaiya, uukumee
thashire pikantantai. Eefo pIsumuvukuu
vaiyeta. Au ontzImutye petukotuvukuu
yetaiya.
3
PIuushIntsIyetuIyuufo pIyuutu
kairo pisaiki kameetha, temu IfI Tusofen
tsinkantsi ovithaavakaayetaamiri.
4
Okempivaitakaro aparovatha akantanaa,
tema aparoni ikanta Tasorentsinkantsi.
Ari okempitari eejatzi aparonira okanta
IkushIyukuuyetuImIfI Puvu poyuukoneen
tairi.
5
Aparoni ikanta Avinkatharite,
aparoni ikanta akempisantairi, aparoni
ikanta aviinkaatzimentaari.
6
Aparoni
ikanta Pava, iriitake Ashiyetairi maaroni.
Iri pinkathariventayetairi maaroni,
jothotyiiro inampishireyetanta maaroni.
7
Iro kantacha, onushIyetukufu jImutukuu
yetairi Cristo itasonkaventayetakai.
OkempIvuItukufo ompuItyuumI ImpushI
yetakairimi.
8
Ifootuke josunkInutukoyee
takeri pairani kantatsiri:
Ovajenokaa, jeevuyetuIfI joItsInum
paakeri ovayirivetakariri.
Tema okaratzi jaapithatantakeri,
ipashiyetaari irovayirite.
EFESO-SATZIITE3,4
329
9
Opaitama ikantantaitari: Ovajenokaa?
Iroora ikantantaitari, tema ipokitapainta
osaaviki jaka kipatsiki.
10
Tema itzimi
osaviinkainchari kipatsiki, IfIjutzI ovujeno
kaachari janaaperotanakero inkite, iro
jothotyaantaarori isaikantaaro maaroni
tsikarikapayeeni
11
IfIIfu tusonkuventuntu
yetuutsIfI okuntu OtyuuntujunofIyeetun
taari tsikarika akarayetzi. Tzimatsi
pashine kamantantaneritatsiri. Tzimatsi
pashine kinkithatakaantayetanairori
aantsi javisakoshiretantaitari. TzImuyetu
tsi eejatzi pashine jevayetanairiri
kempisantzinkari, tzimayetatsi eejatzi
iyotaantaneriite.
12
Ari ikantayetaari
maaroni irikaite, IfIIyetukefu Iyotukuuye
tairine inkarate oshireyetaachari tsika
inkantya irantavaitaineri Cristo, inkene
irovetsikashiretakaayetaiyaari, InkempI
tantyaarorimi ivatha Cristo jinatzi.
13
Irojatzi aaantaiyaarori ayoperotakotairi
Itomi Pava, onkempItyuufomI uvIthuuvu
kaatyeeyaami akempisantayetaira. Iroora
umutuntyuufofI uutukuyefo oshIyukotuI
yaari Cristo, antakishiretanaatye.
14
Aritapaake akempitakari ikantaranki
eentsi, ovanaa ipashineyetzi eekerora
jiyaatatzi joimonka. Temu ufI IkempIye
tari kaari shenkaatsine iramataviyeeteri,
iriyotaiterika kaari tampatzikatatsine.
Iriiyetake kempitakarori arapanayetakairi
tampyaa, okenayetzi tsikarikapayeeni.
15
Au Ifo uuuventuyetuI kyuufyoopefotu
tsiri onkantakaakai etakoyetantaa.
Ontzimatye antakishireyetai, unkempItuI
yaari tsika ikanta Cristo irirori. Tema iri
Cristo kempitanaiyaaronemi aito,
16
irooma maaroni aakaite akempitaro
iroorikami ivatha. ApufonI utzIfI oImonku
chari ivathaki kameetha ovithaavakaayeta
jovavitonkiyeta, tema kameetha ikanta
itekatsitzi ivathaki. Ari ankantayetaiyaari
aakaite jivathayetaira Cristo, untuvuItuI
neri kameetha irirori, umpItukotuvukuuye
tanaiya, etakotavakaanaiya eejatzi.
Ovakerari aaantare
ikantakaayetaaro Cristo
17
Pinkeme nonkantemiro okaratzi
jiyotakaakenari Avinkatharite:
AfItupuuke pIkempItukoyetukufI osuvIsu
tziite, tema amenaashiyetaka jantayetziro
irirori okaratzi ipampithashireyetari,
18
okempitaavaitakaro ipampithashiretane
tsirenikiri. Kisoshire ikantayetaka, te
inkovaiyeni iriyotakotairi Pava, te
IfIeefo IfunIntuIyuufo InIntukuuvetuku
riri.
19
Te impashiventaiya, Ifo uyImutu
keri imayempinka, iyaariperoshirenka
jametapiintaka, eejatzi imashithanka.
20
Irooma eerokaite, piyotakotairira
Cristo, tera arite pantayetairo iroka.
21
Tema omaperorika pikempisantairi,
piyotanairo kyaaryoori onatzi okaratzi
jiyotaantapaintziri irirori.
22
Tsikarika
pikantayeveta pikaariperotzi pairani,
ontzimatye povashaantayetairo, tema
amatavitakemi okaratzi pinevevaiyetari
eeroka.
23
Au ontzImutye pInkempItu
kuuntuIfo ovukefutuutyeemI pIpumpIthu
shiryaane.
24
OntzImutye povukefushIfe
yetai, iro jovetsikantakamiri Pava pairani
pinkempitaiyaari irirori, tumputzIkushIfe
pero pinaatye, tasorentsishireperori
pinkantya.
25
Tera onkameethate pamataviyetanairi
pisheninkapayeeni, iro kameethatatsi
piaaneyetaiyaaro kyaaryooyetatsiri.
Temu okempItunuutyuufo ovIthuuvukuu
tyeeyaami.
26
Eejatzi okempitari, aririka
pinkisha, pInkyuufyoote pIkuufIpefoshIfe
tzikari. Ontzimatye piaashintsityaaro
povuvIsuuntyuufofI thuunkIInI pImushI
renka, eero pimaakotziro irojatzi pashine
kitaite,
27
pishinetairikari Kamaari
irantakaimiro kaariperori.
28
Koshintzirika
pinatzi, povashaantairo, ontzimatye
pantavaitai. Pinkemaantsiventyaaro
pantavaiventero pikovayetziri, onkantya
piaantyaarori ontzimimoyetemi, iro
EFESO-SATZIITE4
330
onuntyuufI pImpushIyetyuufI ushInonkuu
yetachari.
29
Eejatzi okempitari, tera
onkameethate piaavaitashiyetyaaro
kaariperori aantsi. Au Ifo pIuuvuItu
piinte kameethari aantsi, onkantya
povetsIkushIfetukuuntyuufIfI kemuyetzI
miri.
30
EefofIku puntuyetunuIfo kumeethu
yetatsiri, ari irovashiretakotakyaami
Tasorentsinkantsi poaachari Pavaki.
Tema iriitake kempoyaaventapiintakemiri
irojatzi apaata pavisakoshiretantaiyaari.
31
Povashaantero iroaaka pikisashiretaka,
aritapaaka pikisapiintaka, pIuukutsImu
tantzi, piaanaminthatantayetzi,
pikishimatantzi. OntzImutye povushuun
tairo pantayetakero kaariperoyetatsiri.
32
Aa ontzimatye pinkameethashiretai,
pineshinonkatavakaayetaiya. Ontzimatye
pImpeyukoyetuIfI IkufutzI ovuufIpefoshIfe
takemiri, IkempItuguImIfu Puvu Ipeyuko
taimi irirori ikamimotaimira Cristo.
Tsika inkantaiya jashitaari kitainkari
5
1
Tema iretakoyetane pinatzi Pava
itomiyetaamira, ontzImutye pInkem
pitakotaiyaari ikempitara irirori.
2
Etakoshire pinkantante, pInkempItuko
tyaari Cristo jetakoyetakai, IshIneventu
kai impaikakoiteri. Ifootukefu kempItuku
rori okasankainkatzi ipometayeetziniriri
Pava, osheki ookimotakari.
3
Tema itasorentsitakaimi Pava
eerokaite, tefu onkumeethute pImuyempI
yete, omapero okoveenkatzi. Te aritaajate
piaaventayetairo. Ari okempiyetari
pashine kaariperoyetatsiri, eejatzi
okempItu ufIfIku pIneveyetyuufo ushuuku
rontsi.
4
Te ufIte pIuuvuIyetefo kuufIpe
rori, pintsinampaantayete, tekatsi
apantyaarone irokapayeeni. Aa iro
aritatsi pimpaasoonketairi Pava.
5
Ari
piyotaiyake eeroka eero jagaitairi ikaratzi
muyempIvuIyetutsIfI tsIku IpInkuthufIven
tantai Cristo itsipatari Pava. AfI InkempI
tyuufI eejutzI IkufutzI kuufIpefoshIfeyetu
tsiri, ikaratzi neveyetarori ashaakarontsi
ikempitakaantaro ivavanemi onatye.
6
Tzimatsi kaminaayetemine inkove
iramataviyetemi, ufI onkuntyu IfoItzIpI
naashiretantyaamiri. AfIfu IfovusunkItuu
yetairi Pava inkarate piyathatachane.
7
Te
aritaajate eejatzi pintsipaminthatyaari
irikaite.
8
Temu puIfunI tekefu pInkempI
santeriita Avinkatharite, kempivaitaka
pisaikatyeemi otsirenikitzi, puntuyetupIIn
takero kaariperori. Iro kantacha
jashiyetaami Pava, kempIvuItuu pIsuIkuu
tyeemi okitainkatzi. Ifootuke pIsuIkuntuI
yaari kameetha pinkempitakaantanakero
isaikaitzi okitainkatzi.
9
Temu InumpIshI
retantaami Tasorentsinkantsi, ufI pIuuye
tairo pinkaminthaantai, pIntumputzIkushI
retai, piaavaitapiintairo kyaaryoori.
10
Ontzimatye pantapiintayetanairo
ookimotyaarine Avinkatharite.
11
Eero
pItsIpumInthutufI kempItukufIfI suIkuyetu
tsiri otsirenikitzi. Aa pinkaminaathateri,
tema te onkameethate jantayetziri,
amenaavaitaantsi onatzi.
12
Tema iniroite
ovashikyaantzi aririkami aaaventero
okaratzi jantayetziri iromananekiini.
13
Iro
kantacha aririka pinkaminaathatakeri,
kempIvuItuku pootutyeenefImI IyuufIpe
ronka. AfItukefu ImpumpIthushIfeyetu
naiya, Inkovunukefo IfIfofI Inkumeethu
shireyetai, temu okempItutyuufo IfIsuIku
naatyeemi okitainkatzi.
14
Irootake
josankinayeetantakari pairani, ikantaitzi:
Aritake pimaake, pinkakite,
Pintzinagai pikempiyayetakari
kaminkari,
Iri ootaimine Cristo.
15
Aamaventa pinkantaventaiyaaro
onkarate pantayeteri, eefo poshIyukoye
tari masontzishireri, uu IfI pInkempItu
kotya ikantayeta iyotaneri.
16
Eero
pisaikavaitashita, tema tzimatsi osheki
kaariperoshireriite iroaaka.
17
Eero
pimasontzishirevaitzi, aa pinkokovatero
pInkemuthutuIfo IkovukuImIfI AvInkuthu
EFESO-SATZIITE4,5
331
rite.
18
Eero pishinkivaita, tema osheki
okoveenkatzi. Aa iro kovaperotacha
isaikashiretantaiyaami Tasorentsinkantsi.
19
Piaaventavakaanaiyaaro Salmos,
pumumpuuyetyuufo onkufute IfIyoshIfetu
kaimine Tasorentsinkantsi, tharomenta
pinkantaventyaari Avinkatharite.
20
Paasoonke povapiintairi Ashitairi Pava
piaayetziro maaroni tsikarika opaiyeta,
pimpairyaanairi Avinkatharite Jesucristo.
Piaapinkathatavakaayetaiya
21
OntzImutye pIuupInkuthutuvukuuye
taiya, tema aapinkatha povayetairi Pava.
22
Iinantaitari, piaapinkathatairi piimeete,
pinkempitakaanteri piaapinkathatziri
Avinkatharite.
23
Tema ikaratzi iimentaitari
ijevatziro iina, ikempitakari Cristo
ijevatziri kempisantzinkariite. Tema Cristo
ikempitakaantari kempisantzinkariite
iriimi ivatha, iriimi Cristo iitotanaiyaami
iriroriite. Irijatzi ovavisaakoshireyetairine.
24
Tema maaroni kempisantzinkariite
aapinkatha jovairi Cristo, ufI onkempIye
tyaari tsinaneete oaapinkathatapiintairi
oimeete.
25
Iimentaitari, petakoyetyaaro
piinaite, pinkempitakotyaari Cristo
jetakoyetakari kempisantzinkariite,
IfIItujuuntuke shIneventukufI InkumImentu
yetairi.
26
Iro jantantakarori iroka onkantya
intasorentsitakaantairi. Ari omatanaari
aririka iroviinkaataitya, ikantapiintzi:
Nokempisantairo Iaane.
27
Tema
IkovutzI CfIsto tusofentsIshIfe Inkuntuye
taiya ikaratzi kempisantairiri, kempItujuun
takami te inkaariperoshiretemi kapicheeni.
Joshiyakotari Cristo ikantaranki aatsine
iina, te inkove irieero iinantyaari
ontsimetsivaite, ompitsiporokivaite, aa
ovaneenka onkantya.
28
Iro irantayetairi
iimentaitari, iretakotyaaro iinaite.
Inkempitakaantero jetakotaro ivatha
irirori, ari inkempitanairori eejatzi iinaite
iretakotyaaro.
29
Tema te irieete aparoni
kemaantsitakaavaityaarone ivatha, aa
etakotziita ikanta. Ari ikempitagairiri
eejatzi Cristo ikaratzi kempisantayetairiri.
30
Ikempitakaantayetaari iriirikami
imeshina, iriirikami itonki, iriirikami
maaroni ivathaki.
31
Tema ikantaitzi:
Ari irookaventairi shirampari
ashitariri, iraye iina, aparoni
inkantaiya ivathaki jaavakaanara.
32
OshekI okompIvetuku puIfunI Inkemuthu
yeetero iroka. Au IfIIfu CfIsto oshIyukuu
ventacha jaka, Ipou eejutzI kempIsuntuye
tairiri.
33
Ari okantari, ontzImutye petukoye
taiyaaro piinaite, pikempitaara petakota
eeroka. Ari onkempiyetanaiyaari eejatzi
iinantaitari, oaapinkathayetairi oime.
6
1
Eentsiite, pikempisantairi
ashitamiri, temu Ifootuke kumeethu
tatsiri ikovakaimiri Avinkatharite.
2
Osheki ikantakaantakeri pairani Pava.
Iro kantacha ari osatekakari aparoni
Ikantakaantane otzimi etanakarori
oaaventziro ishinetairi Pava, ikantake:
Piaapinkathatairi ashitamiri,
3
AfItuke pIuukefo osumunI pumenu
vaite jaka kipatsiki.
4
Irooma eerokaite ashitaaniri, te arite
pinkisakaavaitashityaari povaiyane, aa
iro aritatsi pintampatzikayeteri, pInkumI
nayeri tsika okanta ikoviro Avinkatharite.
5
Omperataari, pinkempisanteri
eerokaite onkarate iromperatyaamiri
omperatamiri. Eero pamatavivaitziri.
aapinkatha poveri, pinkempitakaanteri
piaapinkathatziri Cristo.
6
Eefo povuko
ventashivaita pantavaiteneri aririka
iramenemi, iro pinimotakaantyaariri. Aa
pashi povero pantavaitapiinteneri, tema
iromperatane jovanaimi Cristo, pantero
ikoviri Pava.
7
Shiretha pinkantaventyaaro
jomperayetamiri, pinkempitakaantero
IfIItujuuntukemI AvInkuthufIte puntuvuI
tene, kaarira atziri.
8
Tema ayotaiyakeni,
iri Avinkatharite pinayetaine okaratzi
antayetakero kameethari, onkantavetakya
aakarika omperataari, tefIku jompefuyee
EFESO-SATZIITE5,6
332
tai.
9
AfI pInkempItyuufI otzIkutuntune
riite, ontzimatye paakameethayeteri
potzikatane, eero pasaryiimavaitari. Tema
jomperatari Inkitesatzi pomperatane, ari
ikempitzitamiri eejatzi eeroka, jompefu
tami, tekatsira iramaakinete irirori.
Ipiyaventashiretantari kempisantanaatsiri
10
Iyekiite, piaashintsishiretya, tema iri
Avinkatharite otapishiretantyaamirone
ishintsinka.
11
Pinkempitakaantero
pinkithaatakotatyeeyaaromi jashitari
Pava ipiyakoventantaitari. Ifo pIuuntyuu
rori pimpiyatyaari kamaari.
12
Tema kaari
atziriite koaaroini antaminthayetaine,
iriira antaminthatairi kaari koaayetatsi.
Iriiyetake pinkatharitashiventavaitachari,
tzimavetachari ishintsinka, tsireniveri
jinayetzi omperaminthatariri osavisatzi,
irijatzi antashivaitakarori kaariperori
inkiteki.
13
Ikempitara aparoni ovayiri
javentaaro iithaare ashirotatsiri, ari
pInkempItunuIyuufI eefoku puventuuyetu
naiyaari Pava. AfItuke pIuukefo pImpIyu
koventya. Temu ufIfIku pIuushIntsIshIfe
perotanakya, tekatsira eevokashiretemine.
14
Pinkyaaryooyetai, pinkempitakotyaari
tsika ikanta jovetsikaanta ovayiriite.
Temu Ifo jetupIIntu IfoosothukIyetunu
kyaaro iithaare eero ipakoovaitanta. Ari
pinkempitapiintanaiyaari eerokaite,
pimpampithashiretakoyetanairo
kyaaryoori, ufI onkuntyu eefo pIpukooshI
revaitanta. Ikithaatapiintaro ovayiriite
ashirotaki ichopineeki, Inkene otzIkuuven
teri. Ari pinkempitanaiyaari eerokaite
tampatzikashire pinkantayetanaiya, tema
iro otzikaaventashireyetemine.
15
Ikyuun
tapiintari ovayiriite i-zapato-te, inkene
iriyaayete tsikarika. AfI pInkempIyetunuI
yuufI eefokuIte uumuventu pInkuntupIIn
tuIyu Inkene pIyuuyete tsIkufIku pIuuven
tairo Kameethari aantsi isaikantaitari
kameetha.
16
Javentaatapiintaro ovayiriite
irotzikaaventamento joirikayetziri eero
okentantari paampakiiyetaintsiri chekopi.
Ari pinkempiyetanaiyaari eerokaite
paventaaperotanaiyaari Pava inkene
potzIkuuventushIfetunuIyu pImpIyutun
tyaari kamaari.
17
Javentaatapiintaro
ovayiriite ashironaki jamathaitari. Ari
pInkempIyetunuIyuufI eefokuIte puventuu
yetanaiya irovavisaakoshiretaimi Pava.
Ipiyakoventantapiintaro irovathaamento
ovayiriite. Ari pinkempiyetanaiyaari
eerokaite pimpiyakoventantyaaro Iaane
Puvu ImpumpIthushIfetukuImIfI Tusofen
tsinkantsi.
18
Piaaaatapiintayetai, tema
Itusofenku Puvu pumpIthushIfetukuIyuu
mine pinkovakoteriri. Kyaaryoora
pInkuntuyetunuIyu Inkene pumunukoyetu
piintanairi maaroni itasorentsitakaitairi.
19
Impoa pamanakoyetakena naaka,
IuupefotukuuntyuunufI Puvu nIyotun
tyaari noaaventanairo Kameethari
aantsi kaari jiyotakoveeta pairani.
20
Tema iro aritatsi noaaperoventyaaro
nonkinkithatakaante. Irootakera
jominkyaaventaitakenari. Iro kantacha
eekefo nIyuutukuutyeefo nonkInkIthutu
kaante.
21
Aririka irareetapaakya Tquico janta
pisaikaiyini, iriitakera kamantapaakemine
tsikarika nokantaka, tsikarika opaita
nantayetakeri jaka. Tema irika Tquico iyeki
inatzi, netakoperotakari. Iri kyaaryootaintsi
jampitakotakena nokinkithatakaantake.
22
Iro notyaantantyaariri, onkuntyu pIyotun
tyaari tsika nokanta nosaikaiyini jaka. Ari
onkantya pintharomentashiretantyaari.
23
Ari okantzimaita iyekiite. OnkumIn
tha isaikakaayetaimi kameetha Ashitairi
Pava, ufI InkempItuyemIfI eejutzI AvInku
tharite Jesucristo. AfI onkuntyu petukotu
vakaantanaiyaari, aventaashire povanairi.
24
IOnkumInthu IneshInonkutuImI AvInku
tharite Jesucristo, pikaratakera
petakotziiyetaari! Ari onkantyaari.
EFESO-SATZIITE6
333
Ovethataantsi
1
1
Naakara Pablo otyaantzimirori iroka
osankinarentsi, ari notsipatakari
Timoteo nosankinatzimiro. Temu Ifompe
ratane Jesucristo nonayetzi. Eeroka
nosankinayetzini janta Filipos-ki
pikaratzi itasorentsishireyetakaimi Cristo
Jess. Irijatzira nosankinatzini ikaratzi
jevayetzimiri pinkempisantayetai.
2
Onkamintha ineshinonkavaitaimi
Ashitairi Pava, kumeethu IsuIkukuuye
taimi. Ari inkempitayemiri eejatzi
Iaaaatakoyetziri Pablo
kempisantaneriite
3
AfIfIku nonkInkIshIfetukotupIIn
tyaami, osheki nopaasoonketziri Pava.
4
Kimoshire nokantapiintaka aririka
noaaaatakoyetemi,
5
temu ufI ukufutuI
yakeni aaaventziro Kameethari aantsi.
Irojatzi pikantanakero pairani ovakera
pikemavakena nokamantapaakemiro
aantsi, te povashaantanakero irojatzi
iroaaka.
6
Niyotajaantzi naaka, osheki
okumeethututuIke okufutzI puventuushIfe
yetaari Pava, temu IfIItuke kumeethushI
retakaimine irojatzi impiyantakyaari
Jesucristo.
7
Tema kameetha okanta
nonkinkishiretakotapiintyaami, netukoye
tane pinatzi. Okuntuvetuku jomInkyeetu
kena naaka, ufI ukufutzI jIneshInonkuye
tai Pava. AfI okuntufI eejutzI juuyeetunu
kenara pinkatharentsiki, temu nouuven
takero janta Kameethari aantsi.
8
Iriira
iyotatsi Pava osheki nokovityaataikemi
noaayetemi. Iroora iretakonka
Jesucristo kantakaarori.
9
Numunukotu
piintakemi petakoperotziitantantyaari,
iyotane pinkantya, pinkemathatairo
maaroni,
10
onantyaari pantapiintayetairo
kameethari. AfI onkuntyu pInkIteshIfe
tuntyuufI eefo otzImuntu InthuvetukotuI
temiri apaata impiyakerika Cristo.
11
Ikamintha jovatampatzikashiretaimi
Jesucristo okanta pantayetantaarori
kameethari. Ifoofu IfIuupInkuthuyeetun
tyaariri Pava, InthufomentupIIntuntuI
tyaariri.
Naaantaari Cristo
12
Iyekiite, nokovi piyotakotero
avishimotakenari. Tera othataashivaitya
avishimotena irokapayeeni, aa iro
oivaraantyaari Kameethari aantsi
javisakoyeetantari.
13
Ari matamaitaka,
tema ikaratzi saikavankotziriri
pinkathari, ovuyIfIIte ItzImI kempoyuu
ventanari, jiyotaiyeeni maaroiteni
jominkyaaventashiitanari Cristo.
14
Tema
jIeetukenu IyekIIte jomInkyuuventuItu
nari Cristo, te intharovaiyanake, eekero
ikinkithayetanakitzi, juventuupefoyetunu
kari Avinkatharite.
15
TzImutsIfu tsIku IkufutzI juku kushuu
vaitatsiri iaaventziri Cristo, osheki
ikovake iranaina iriaapinkathayeeteri
FILIPOS-SATZIITE
334
onkantya inkisaneentantaityaanari naaka.
Ifo kuntuchu tzImutsI pushIne etukotu
jaantanari, kumeethupefoInI IkInkIthuye
tanake irirori.
16
IfIkuIte IkufutzI kIsuneen
takenari, te ishineteri atziripayeeni
inkempisantena, upunIfo IkovI InkempI
santaiteri onkantya iranaantyaanari
naaka, irootake ikashaavaitantari
iaaventakotziri Cristo. Ikovatzi irikaite
inkemaantsitakaaperoyeetyaana
jominkyeetakena.
17
Iriima ikaratzi
etakotajaantakanari, jiyotaiyini irirori
Pava kantakaarori jominkyeetantakanari
onkantya noaaventantyaarori janta
Kameethari aantsi.
18
TekutsI ompuItu
maitya itzimi kisaneentanari, Ifo kovupe
rotacha irijatzi Cristo iaaventakoyetzi.
Irootake oimoshirenkakenari. Ari
omaperotya nonkimoshirete,
19
temu nIyotzI IfootzImutuke IfomIshI
tovayeetaina. OkuntukuuntzIfo pumunu
koyetapiintakena, jIneshInonkutupIIntu
kena Itasorenka Jesucristo.
20
Ifo nokovu
perotziri iroaaka noaaventairi
Jesucristo, tekatsi nontharovakaiya. Te
nonkove irovashiventaayeetaina apaata.
Aririka irovayeetakena, irooma eerorika,
ari nonkantaitatyeeya nantayetero
kameethari, Ifootuke IfIuupInkuthuyee
tapiintantyaariri Cristo.
21
Tema iri Cristo
naaantaari naaka. Irooma aririka
irovayeetakena kameethatake eejatzi.
22
IfojutzIfIku nue eekefo nIyuutukuu
tyeefo nuntunefI AvInkuthufIte Ikovukuu
yetanari. Te niyotzimaitya iroaaka
ontzime niyoyeeri.
23
Apiteroite nokoviro.
Kameethavaitake irovayeetena niyaataita
nontsipatapaiyaari Cristo. Iroora
kameethaperotzimotakenari.
24
Iro
kantacha onkovaperotya eejatzi nae, ari
onkantya nosaikimotantyaamiri
eerokaite.
25
Niyotake eero nokamita,
osamani nosaikimoyetanaimi eerokaite,
ari onkantya nontharomentakaantyaamiri
paventaanaiyaari Cristo.
26
Tema aririka
nareetapaiyaami eerokaite, osheki
pinkimoshireventavaina, piyotanake iri
kantakaarori Jesucristo omatantari.
27
Jiroka pinkantayetanaiyaari:
Pantapiintanairo kameethari ookimotariri
Cristo. Irootake pantapiintanairi, tema
aririka niyaatake nareetyaami, kameetha
noaapaakemi pisaikaiyeni. Irooma
eerorika nomatziro nareetyaami, nokovi
nonkemukotemI kumeethu puuputzIyuvu
kaayeta, piaashintsishireventanairo
Kameethari aantsi akempisantanairi.
28
Eefo pIthufovukuuvuIshItufI kIsuneen
tzimiri. Temu IfIkuIte ufI ImpumpIthushI
retakaiyaari Pava iraperoyeetaatyeeri. Ari
inkempitzityaamiri eejatzi eerokaite
pikempisantairi, iriyotakaayetaimi
omapero pavisakoshireyetai.
29
Tema te
IntuunI IkovukuukemIfo CfIsto pInkempI
santairi, uu ontzImutye pIuushItukoven
taiyaari eejatzi.
30
Arira akarataiyakeni
iroaaka aaashitakoventakari. Tema
pIeeyukenu puIfunI oshekI nouushItu
koventakari janta. Irojatzi nokantziro
iroaaka pikemakoventana osheki
noaashitakoventakari jaka.
Itsinampashirenka ipoa
iririiperonka Cristo
2
1
Tema ari iposhenkaami Cristo, tema
jetakotakami, temu IsuIkushIfetuntu
kami Itasorenka, temu pIyotuIfo pIneshI
nonkatavakaiyani,
2
ontzImutye puuputzI
yavakaayetaiya, petakotavakaayetaiya,
onkempivaityaaro aparonimi onkantaiya
pikinkishiretaneete. Ifootukefu oImoshI
renkanari.
3
Aririka ontzime ompaitya
pantayeteri, eero pikisavakaamentaro,
tsinampashire pinkantya, eefo pusuguu
ventavaitaro. Te apantaro pinkantante:
Naaka kameethaperotatsi, te apantyaari
irinta. Aa iro aritatsi pinkante: Iri
kameethaperotataitatsi irinta, junuukovuI
tana naaka.
4
Te IntuunI ufIte pInkumIn
thaatziitya eeroka, aa ontzimatye
FILIPOS-SATZIITE1,2
335
pinkaminthaayetairi eejatzi pashineete.
5
Poshiyakotyaari tsika ikantapainta
Jesucristo,
6
Pavaperori jinake irirori,
temaita ishintsishintsite iroisokerotyaaro
ikempitarira Pava.
7
Au jovushuuntunu
kero ipinkatharitzi, joshiyakotanakari
otzikataari, itzimake, IkempItukotupuu
kari ikantayeta atziriite.
8
IkempItupuuku
rira atziriite, te impinkatharitanai
ikempivetara. Aa shiretha ikantapainta
irojatzi ikamantakari ipaikakoitakeri.
9
Ifootuke opouuntufI Puvu jIfIIpefotzII
takairi Cristo, ipinkathariventaperotzi,
janaanakeri ikaratzi jovetsikayeetakeri.
10
IkovI Puvu muufoIte IfIuupInkuthupe
royetaiteri Jess, onkantavetya tsikarika
janta irinampiyeetyaaro, inkiteki,
kipatsikinta, eejatzi otapinaki kipatsi.
11
Maaroite inkantayeetai: PInkuthufIpe
rori jinatzi Jesucristo. AfIpuItefu IuupIn
kathayeetairi Pava Ashitairi.
Ikempitari ootamentotsi
kempisantzinkariite
12
Ari onkantamaityaari netakotane
iyekiite. Temu puIfunI nosuIkImotukemI
riranki janta, oshekI pIkempIsuntupIIntu
kena. Ari pinkempitanairori eejatzi
nosaikira intaina, pantapiintairo okaratzi
nonkantemiri. Pinkamaiventanaiyaari
Pava jovavisaakoshireyetaimi, uupInku
thu puntenefI okufutzI Ikovukuuyetuke
miri.
13
Temu Puvu IfIItuke kovushIfetu
kaantatsiri, okanta pantapiintantarori
kameethari. IfIjutzIfu Puvu untukuuyete
mirone.
14
Pantaineri Pava maaroni kameethari,
eero pikisavakaamentaro,
15
ari onkantya
eero itzimanta impaitya iyakoventemine.
Tema itomi Pava pinayetatzi, povushuun
tero kaariperori, kumeethu pIsuIkImoye
tairi kenashivaitainchari. PInkempItuko
tyaari kitainkatakairori tsireni.
16
Pinkyaaryooventanairo pikemakotakero
aantsi, iro paaashiretantaiyaari.
Aririka pinkyaaryooventakero, antarora
nontharomentemi impiyakerika Cristo,
temu te nutsIpetushIvuItyuufo nouuven
takemiro iaane Pava.
17
Onkantavetya
IfovumuuventuItenufo nokempIsuntukuu
yetakemi, osheki nonkimoshirete, ari
pinkempiyetanakyaari eerokaite,
pinkimoshireventaiyena. Aririka
irovamaitakena, oshiyakaro naaantare
japarayeetziro jimireyeetari isaitaitziri
piratsi ipomeyeetziniriri Pava.
18
Irootake
pinkimoshireventantyaanari eejatzi
eerokaite iroaaka.
Timoteo ipoa Epafrodito
19
Iriirika kovaintsine Avinkatharite
Jess, ufI pIuukefo thuunkIInI notyuun
temiri Timoteo. Tema aririka impiyake,
inkamantapaina tsika pikanta pisaikaiyini
janta, ufI onkuntyu nonkImoshIfetun
tyaari.
20
Tema te intzime oshiyaananeri
naaka ikempitakara Timoteo, osheki
ikovake ineshinonkataiyemine.
21
TzImu
yevetacha pashine, intaani joshireyetaro
iriroriite opaiyetarika ikoviri, te IfoshIfe
takotyaaro ikovakaantziri Cristo Jess.
22
Iro kantacha, piyotaiyini eeroka
kameetha ikanta isaikimotakena Timoteo,
iri kyaaryootaintsi itsipatakana
noaaventziro Kameethari aantsi.
Osheki jampitakotakena, kempivaitaka
iriimi notomi.
23
Iriitakera nokovakeri
notyaantemiri janta, aririka niyotake
tsika inkantaitena.
24
Aama novakeri
Avinkatharite thaankira inkantakaiyaaro,
naakara jatashitajaantemiri janta.
25
Iriira netavakya notyaantaimiri iyeki
Epafrodito, itzimi potyaantakenari
pairani. Osheki ineshinonkatapaakena.
Jimaperotatziirora ikempisantanake
irirori, iriitake tsipatapiintakanari
nokinkithatakaantzi.
26
Irika Epafrodito,
osheki ipampithashiretakoyetakami,
iniroite ikovake iriaapaimi, tema
jIyotuke pIkemukotuIyukefInI jImuntsIyu
FILIPOS-SATZIITE2
336
vaitake.
27
Ari ikantavetaka jimantsiyatzi,
iroovetaincha inkamemi. Iro kantacha
jineshinonkatakari Pava, jovushInchu
gairi. Tera apaniro jineshinonkatakari
irirori, aa jimatzitataikana eejatzi naaka,
te InkovukuInufo nomupefotyu novushIfe
tziitakotyaari aririka inkamimotakena.
28
Ifootuke notyuuntuntuumIfIfI thuunkI
peroini janta, ufI onkuntyu pInkImoshIfe
tziitantyaari aririka piaavairi, ari
onkantya eero novashiretziitanta naaka
eejatzi.
29
KImoshIfefu pInkuntuventuvuI
yaari, tema pirentzitavakaanaatya
pikempisantairi Avinkatharite. PIuupIn
kathatapiintayetairi ikaratzi oshiyariri
irirori.
30
Tema ikamavetaka irirori
ikamaitanakaro jantayetziro ikovakairiri
Cristo. IshInetukoventunukufo jumpItuko
takena, te inkaminthaatziivaitya irirori,
okempIvuItukufo eefokumI umpItukote
nami jaka.
Kovaperotajaantachari
3
1
Ari okantamaitari iyekiite,
tharomenta pinkantaventaiyaari
Avinkatharite. Tema eero nosamaro
nuuku nupIIpIItemIfo okufutzI nosunkInu
takemiri pairani. Iro kameethatatsi
onkantya piyoperotantyaari.
2
OntzImutye puumuIyuufI munIntune
riite kempitakariri otsitzi, kuufIpefoshIfe
riite, kovatsiri intomeshitaanitakaiyaami.
3
Tema tomeshitaaniperori anayetai
aakaite, InumpIshIfeyetuntuIfu Tusofen
tsinkantsi, jiyotakaayetairo tsika ankantya
aaapinkathayetairi Pava. Eefo uventuu
shirevaitashitaro aaayetziri avathaki,
aa iro antharomentaventya jashiyetaira
Cristo Jess.
4
AfI onkuntemI ovuvIsuuko
shiretaimi aaayetziri avathaki, nomuvuI
takeromi naaka nanaakotantemi.
5
Tema
pairani ovakera notzimapaakeranki,
okaratzi 8 kitaite nomaakotapaake, ari
itomeshitaanitakenari. Naakatake
Israel-mirinkaite, icharinetanakari
Benjamn-ni, Judo-perori nonatzi,
noaavaitzirora kameethaini iaane
nosheninkaite, nomonkarayiro okaratzi
Ikantakaantaitane, tema Fariseo nonaveta.
6
Noaajaantake nokempisantaperotatziiri
Pava, irootake nokisaneentantakariri
kempisantanairiri Jesucristo. Tema
nothotyaavetanakityaaro nomonkarayiro
Ikantakaantaitane, te namaakitapainte
aparoni.
7
Iro kantacha maaroni iroka,
okaratzi nasagaaventavaitakari pairani,
tekutsI upuntuIyuufone Ifouuku nIyotuko
tairira Cristo.
8
Omaperotatya, tekatsi
apantaajatyaarone iroka niyoperotairira
Cristo. Novashaantanairo maaroni,
nokempitakaantanakero jookapiintaitziro
kaarashi. Ifo nokovujuuntunuIfI nIyopefo
tairi Avinkatharite Cristo Jess tema
irootake kameethaperotatsiri.
9
Iriitakera
tsipashiretaanari iroaaka. Te nopunkI
ventunuufo nomonkufuyefo Ikuntukuun
taitane, tema te ovatampatzikashiretena.
Irooma naventaanaarira iroaaka Cristo,
IfIItujuuntukefu Puvu ovutumputzIkushIfe
taanari.
10
Iroora nokovaperotanairi
niyoperotairi Cristo, tema iriitake
ashitaarori ishintsinka ipiriintaara
ikamavetaka. AfI onkuntyu nonkempItu
kotuntyuufIfI tsIku Ikuntu IkemuuntsItuko
ventantaka, tsIku Ikuntu eejutzI IkumImo
tantake,
11
irootake iroviriintantaiyaanari
naaka aririka nonkamavetakya.
12
Tekeraatara nothotyaataitero
nokantayetakemiri, tekeramintha
noeero nonkameethashireperote. Iro
kuntuchu eekefo nIyuututye nonkokovu
tero irojatzi nothotyaaperotantakyaarori,
tema niyotzi iri etapaintarori Cristo Jess
jovavisaakoshiretaana.
13
Iyekiite, tera
nonkantatye naaka: Nomatataikero
nothotyaakero nonkameethashireperote.
Aa jiroka nokantanaa: Maisanta
novanairo nantayetakeri pairani te
noshiretakotaaro, IntuunI nopumpIthushI
retakotaro onkarate noaayetairi apaata,
FILIPOS-SATZIITE2,3
337
*3.14: Kantakotachari jaka noyiishitantyaari, ikantaranki aparoni atziri oyiishitantatsiri ishiya
tsika ipiyota amenaminthatziriri, ipayeetziri ovinaro joyiishitantake.
14
ari onkantya noyiishitantantyaari,
irojatzi noaantaiyaarori apaata
impinayetairi Pava ikaimashireyetaira
intsipashiretai Cristo Jess.
* 15
Ifokupu
yeeni nokantayetakemiri, ontzimatye
oshiretakotyaaro maaroiteni akaratzi
antakishireyetaira. TefIku poshIfetuko
tyaaro, Puvu ouukemIfone pInkempItu
kotantaiyaanari.
16
Iro kantacha, ontzImu
tye unkyuufyooventuIfo untuyetuntyuu
rori okaratzi ayotakotajaantakeri.
17
Iyekiite, ontzimatye pinkempitaiyaana
naaka. Ontzimatye eejatzi pamenayetairi
pashine aririka joshiyakotaanaro naaka
tsika nokanta piaayetakena.
18
Tema
ufItukefunkI nupIIpIItukemIfo nouuven
tzimiro, irojatzi napiitemiri iroaaka
nirayimankakiini nonkantemi: Tzimatsi
osheki saikimotakemiri janta itzimi
kisaneentziriri ikaratzi aaventakotzirori
tsika okanta ipaikakoyeetakeri Cristo.
19
IfootuIntsIfu IfIuuyetefo Ifupefoyee
tairi. Itharomentashivaitakaro okaratzi
jovayetari ikempitakaantakero iroomi
ivavanetyaami. OshekI Ikuntukuupefoven
takaro okaratzi jantayetakeri, te ImpushI
ventakotyaaro. Ifo IpumpIthushIfetukovuI
tashitapiintaka osavisato.
20
Irooma
aakaite, Ifo ukovupefotunuI unumpItuI
yaaro isaikinta Pava. Oyaaneenta akanta
impiye Ovavisaakotantaneri Avinkatharite
Jesucristo,
21
tsIku ItzImI pushIneyetukuu
paineri avathaki akaamanevaitzi, ari
ankempitakotaiyaari tsika ikanta irirori
otzimi irovaneenkaro. AfItuke IfImutu
pairo, otzImImotzIfI IshIntsInku IpInkuthu
riventantarori maaroni opaiyetarika.
Pinkimoshireventapiintairi Avinkatharite
4
1
Iyekiite, nokovataike naaka
poisokerotanaiyaari eerokaite
Avinkatharite. Tema netakotane
pinayetatzi, osheki nokovake
noaapaimi. Eefokuyetuke oImoshIfenku
nari, eerokatake kantakaanterone
impinataitantyaanari apaata, onkempI
vaityaaromi namathaire pinatyeemi.
2
Nonkantemiro Evodia eejatzi Sntique:
OntzImutye ufIpefotuvukuguIyu uventuu
shiretaarira Avinkatharite.
3
Nonkantemi
eejatzi eeroka notsipaminthare, pInkumI
nuIfo Ifoku upIteku tsInune ufIpefotuvu
kaantaiyaari. Tema ari okaratakenaranki
natsipeventaro Kameethari aantsi
noaaventziro, ari otsipatakari Clemente
Ipou pushInepuyeenI IkufutzI tsIpuyetu
kanari pairani. Tema maaroni irikaite,
osankinatakoyetaka iraaashireyetai
apaata.
4
Kimoshirera pinkantaventapiintaiyaari
Avinkatharite. Napiitavakemiro:
Pinkimoshiretapiintaiyeni!
5
Ontzimatye
iriyoyetaimi maaroiteni neshinonkataneri
pinayetai. Tema aritake piyimataka
Avinkatharite.
6
Eefo okuntzImoshIfevuI
tami, aa piaaaatapiintairi Pava
pinkovakoyeteri kovityiimotamiri.
Pimpaasoonketapiintairi eejatzi.
7
Ari
onkuntyu pIuuntyuufofI IsuIkukuuye
taimi kameetha Pava, kameethapero
onatziira iroka, anayiro okaratzi
akinkishireyetari aakaite. Tema iroka,
saikaantsi kameetha, Ifo InImoshIfetukuI
mine, eero okantzimoshirevaitantami
tema itsipashiretaatyaami Cristo Jess.
Poshiretapiintaiyaaro kameethari
8
Jiroka nonkantemiri iyekiite. PoshIfe
tapiintaiyaaro kyaaryoori, uupInkuthun
kantsi, tampatzikashirenkantsi,
kiteshirenkantsi, onimotankantsi,
ookimotankantsi, kameethashirenkantsi,
tharomentankantsi.
9
Pantanairo okaratzi
piyoyetakeri, okaratzi nokamantakemiri.
FILIPOS-SATZIITE3,4
338
PIuuntuyetyuufo okufutzI nIyotuuyetuke
miri, okufutzI kumeethufI pIuukotuke
nari naaka nantayetakeri. Aririka
pantayetanairo iroka, ari inimovaitakemi
isaikakaimi Pava.
Ipashitantari Filipos-satzi irashi Pablo
10
InIfoIte IkImoshIfetukuukenu AvInku
tharite, nouukefo pupIItuIfo pIneshInon
kataana. Niyotzi naaka te pimaisantana,
aa iro kantakaantzirori te ontzime tsika
pinkenakairo pineshinonkatantyaanari.
11
Tera iro nonkantantyaari, noaatziiro
nokovityaaneentavaitzi. Aa nametakaro
nokimoshirevaitzi onkantavetakya tekatsi
tzimimotenane.
12
Niyotakero tsika
okuntuvuItu ufIfIku unkovItyuuneentu
vaite, aririka ontzimimoyetai osheki.
Nothotyaakero nametakaro maaroni,
aririka novatziitya, ufIfIku nontushuu
neentavaite. Numetukufo ufIfIku ontzImI
motena osheki, nametaro eejatzi
nouushIvuItufo tekutsIfIku tzImImote
nane.
13
Ari onkantake nonkitsirinkero
maaroni opaiyetakarika, tema iri Cristo
aavyaashiretakaanarori iroaaka.
14
Iro kantacha, osheki okameethatake
okaratzi pipashitakanari, temu pIyotuIyu
kenI tzImutsI oshekI pomefentsItzImotu
kanari.
15
Pairani nokenantanakari
Macedonia-ki, netantanakarori
noaaventziro Kameethari aantsi,
tekatsira neshinonkatyaanane, intaani
eerokaite Filipos-satziite, pIpukuuntuke
nari pipashitanari.
16
Ari pikempitaakero
eejatzi nosaikantakari Tesalnica-ki,
pupIIpIItukefo pIpukuuntukenu pIpushItu
nari, IfI nuuntukufI okufutzI kovItyIImo
tapiintakenari.
17
Tefu IntuunI noshIfe
tyaaro naaka pimpashitapiintyaanaro
kovityiimotanari, nokovutzIIfu puntuye
tanairo eerokaite kameethari, inkene
impashiitaiyaami apaata eeroka.
18
AfItuke nuukefo muufonI pIpukuuntuke
nari, ipapaakenaro Epafrodito, oshekItzI
motapaakena tekatsi kovityiimotenane.
Okaratzi pantakeri osheki ookimotakari
Pava, okempitzimovaitakari aparoni
kasankainkari. Okempivaitakaro eejatzi
ookimotari aririka impomeyeeteneri
piratsi.
19
Iriira Pava payetemine
onkarate kovityiimoyetyaamine eeroka,
tema otzimimotziitziri irovaneenkaro
Cristo Jess.
20
Ankantaityaanira
aaapinkathatairi Ashitairi Pava! Ari
onkantyaari.
21
PovethutyuunufI juntu ItusofentsItu
kaane Cristo Jess. Jovethayetzitami
iyekiite ikaratzi tsipatakanari naaka jaka.
22
JovethuyetzItumI eejutzI ItusofentsItu
kaitane jaka, iri ovethatajaantamiri
ikaratzi saikavankotziriri Pinkathari
Csar.
23
Onkamintha ineshinonkatziitaimi
Avinkatharite Jesucristo. Ari
onkantyaari.
FILIPOS-SATZIITE4
339
Ovethataantsi
1
1
Naaka Pablo otyaantzimiro iroka
osankinarentsi. Temu Ifotyuuntuju
nore Jesucristo nonatzi, irootake
ikovakeri Pava. Iri notsipata iyeki
Timoteo nosankinatzimiro.
2
Eeroka
nosunkInuyetzInI pIkufutzI ItusofentsItu
kaitaimi janta Colosas-ki, tema eerokaite
IyekIIte oIsokefotunukufI CfIsto pIkempI
santanairi. OkumInthu IneshInonkutuI
yaami Ashitairi Pava, kameetha
isaikakaayeetaimi, ari inkempitzityaamiri
Jamani Pablo onkantya
iriyotanetantyaari kempisantzinkariite
3
Ari nokantapiintatya noaaaatziri
Pava Ashitariri Avinkatharite Jesucristo,
nokantziri: Paasoonke Pava.
4
Irootake
nopaasoonketantariri, temu nokemuko
ventukemI tsIku pIkuntu puventuushIfetu
naari Jesucristo, etakotane pikantanairi
itasorentsitakaane,
5
okantakaakami
pikempisantanairo kyaaryoori
Kameethari aantsi, piyotanairo tzimatsi
poyaakoneentari inkitekinta.
6
Okaratzi
pikemakeri eerokaite, jatakotake maaroni
nampitsiiteki. Ikempisantayetanai eejatzi
pashinesatzi atziriite. Ikempitakami
eerokaite ovakera pikemavakero aantsi,
pIkemuthutunukefo omupefo IkumInthuu
yetaimi Pava.
7
Tema iriitake iyeki
Epafras iyotaakemirori pairani janta.
Netakotanera jinatzi Epafras, IfI oIsokefo
takariri Cristo jantavaitziniri.
8
Irijatzira
kamantapaakenari osheki petakoyetanta
ikantakaakami tasorenkantsi.
9
Tema ovakera nokemakoventavakemi
tsika pikantana, ari nokantapiintanakitya
numunukoyetzImI onkuntyu pInkemuthu
tantyaarori ikoviri Pava. Iyotaneshire
pinkantayetaiya.
10
Namanakotzimi eejatzi
pantapiintantyaarori ookimotariri
Avinkatharite, tema irootake ikoviri
pantaineri, iroora piyaatakaantyaarori
piyoperotanairi Pava.
11
Namanakotzimi
onkantya otapishiretantyaamiri
ishintsinka. Iro kyaaryooventakaimine
irovaneenkaro, intsinampashireventakaimi
eejatzi.
12
AfI onkuntyu pInthufomentun
tyaari pimpaasoonkeyetairi Ashitairi.
Tema iriitake kantakaarori okanta
aaantaarori jashiyetai, unIntuupIIntuI
yaaro okaratzi ikashiyakaayetakairi
ikitainkatakotairi itasorentsitakaane.
13
Tema pairani kempivaitaka asaikatyeemi
otsirenikitzi. Ifo kuntuchu jovuvIsuukoshI
retai Pava, ipinkathariventayetai iroaaka
iretakotane Itomi,
14
ItzImI kuputhuInkutzI
mentakairi. OkempIvuItukufo ImpInuko
ventatyeemi itsiparyaakoventayetaira, ari
okanta ipeyakotantairori ayaariperonka.
Ikamimentaira Cristo ari
jariperoyetairi Pava
15
Tera inkoaanete Pava, iro kantacha
joaakantapainta iponkitzitajaantanakari
COLOSAS-SATZIITE
340
Itomi, tzImItuchufI tekefumInthu IfovetsI
kayeetero tzimayetatsiri iroaaka.
16
Iriira
Itomi ovetsikakaantakero tzimayetatsiri
inkiteki eejatzi kipatsiki. Jovetsikake
okiyetari, ipoa kaari koaayetatsine.
Jovetsikayetakeri maaroni maninkariite
pinkathariventzirori tsikarika opaiyeta.
Iriitakera jovetsikakaayeetake maaroni
onkantya irashitantyaarori irirori.
17
Iri
etajaantanakaro Cristo itzimi pairani.
Irijatzi kantakaarori iroaaka kaari
onushIyetuntuu okufutzI jovetsIkuyetu
keri.
18
Irijatzi Cristo akempitakaanta
iriimi aitotyaami akempisantzinkaritaira.
Irooma aakaite ivatha anayetaimi.
Iriitake etakaantaarori ipiriintaa
ikamavetaka. Ifootuke IfetupIIntuItun
tyaariri iaapinkathayeetairi iroaaka.
19
Temu IfIItukefu ItomI Ikovupefotujuun
take Ashitairi irinampishireperotantyaari
ipavatzira irirori.
20
IfIItuke kumImotuye
tairi, kuputhuInku IkuntupuIntu IpuIkuko
yeetakeri. Aripaitera jariperoyetai,
onkantavetakya tsika asaike kipatsiki,
terika, inkiteki.
21
Pairani kisaneenta poviri Pava, te
poshiretakotyaaro ikovakaayetzimiri, iro
pantapiintashitaka kaariperori. Iro
kantacha Pava, jariperoyetaimi.
22
Tema
atziriperori jinapaintzi Jesucristo, iro
aritantakari ikamimoyetakai maaroni.
Iriitake aayetaine Pavakinta, inkantapairi:
Jirikatake, notasorentsitakaane, kIteshIfe
pero ikantayetaa, tekutsIfu kuntukovuItuI
rine.
23
Arira onkantyaari, ufIfIku poIsoke
rotanakyaaro paventaashiretyaari. Tema
pairani ovakera pikemavakero Kameethari
aantsi, pIyotunuke tzImutsI poyuuko
neentari. Ithonka ikemakoyeetanakeri
maaroni nampitsiiteki. Irojatzira, naaka
Pablo, ikinkithatakaayeetakenari eejatzi.
Jiyotaayetziri Pablo pashinesatzi atziri
24
Iniroite nokimoshiretzi iroaaka
noiiro nokemaantsitakoventami. Tema
nomonkaratatziiro ikemaantsitakaitakari
Cristo. Iriira nokemaantsitakoventa
kempisantzinkariite, ItzImI kempItunuu
rori iroorikami ivatha Jesucristo.
25
Iro
nantavaire naaka nomonkarayetairo,
tema iri Pava kantakenari: PIuuventuI
neri atziriite noaane, ontzimatye
pothotyeero maaroni.
26
TekutsI Iyotuuju
tatsine pairani opaita iranteri Pava,
irojatzi okantzimaita iroaaka. Iro
kuntuchu uukuIte IpuIyeetuIfu Itusofen
tsitakaane, jiyotakaayetairo.
27
Tema iro
ikovakeri Pava ayoyetairo. Jiroka
jiyotakairi: Ineshinonkayetaimi eerokaite
te nosheninkavetami, itsipashiretaami
Cristo. Iro poyaakoneentantaarori
pieero irovaneenkaro.
28
Irootakera
noaaventantaariri naaka Cristo.
Nokantayetziri atziriite: Aritapaake
pikaariperoshirevaitake. Niyotaayetairi
kameethaperoini, okempivaitakaro
naayetaatyeerimi Pavakinta, nonkantairi
Pava: Jirika kempisantairiri Cristo,
iriiyetake othotyaakerori.
29
Irootake
noaashintsiventakotantariri iroaaka.
Temu IshIntsInku CfIsto uuvyuushIfetu
kaakenarori nantayetantakarori maaroni.
2
1
Tema nokovatzi piyoyetai iniroite
noaashintsiventakami, eejatzi
Laodicea-satzi ikaratzi kempisantairiri
Cristo, noaashintsiventakari. Ari
nokempitaakeri maaroiteni kaari
aavorotaajatenane.
2
Ifo nouushIntsI
ventuntumIfI onkuntyu pInthufomentushI
retantyaari, petakotavakaantyaari,
piyotaneperokitantyaari, pInkemuthutun
tyaarori irantayetairi Ashitairi Pava tera
jiyotakoveetari pairani Cristo.
3
Tema
IfIItuke CfIsto kuntukuufofI Inkemuthutu
kaantairo kaari jiyotakoveetari, okempI
vaitakaro aparoni ashaararontsi otzimi
jomanayeevetari.
4
Nokamantzitamiro
iroaaka iroka, eefo pIuuntufo Ifumutu
viyeetemi.
5
Okantaveta te nosaikimotemi
pinampiki, Ifo kuntuchu nompumpIthu
COLOSAS-SATZIITE1,2
341
*2.17: Tema aparoni aamparentsi te onkoaavaitashitya. Aririka aeero, ayotzi tzimatsi
ashitarori iraampare. Ari okempitari eejatzi okaratzi imonkarayeetakeri pairani, aamparera
onayetake okaratzi jantzimoyetairi Cristo.
shiretakotapiintakemi kempivaitaka ari
ankaratajaantemi asaike janta pinampiki.
Ifo nokImoshIfepefotuntukufI nokemuko
ventakemi aripero pikantavakaanaa,
oisokero povanairi Cristo paventaanaari.
6
Temu tsIku pIkuntu pIkempIsuntunu
keri pairani Avinkatharite Jesucristo,
eekero piyaatatye pintsipashiretyaari.
7
Oisokero povaperotanakeri petanakari
pikempisantziri, pinkempitakotyaari
parithatatsiri kameethaini, pInkempItuko
tyaaro eejatzi pankotsi jovetsikayeetziro,
tema irootake jiyotakaayeetakemiri.
Pimpaasoonketapiintairi Pava.
Isaikaperoshiretantaami Cristo
8
Pinkyaaryoote, tzimatsira kovatsiri
iramatavitemi, paamaventya. JImonku
raakaashitamirokari okaratzi jiyoyetziri,
jiyotaayetziriri pairani ivaisatziite, iro
jameyeetapiintari jaka kipatsiki. Tema
kaari irashi Cristo.
9
Tema Pava, iri
othotyaaperotzirori inampivathatantari
Jesucristo.
10
Irijatzi othotyaaperotziro
inampishiretantakami eerokaite, tema
paventaashiretanaari Pava. PInkuthufIpe
rori jinatzi irirori, janayiri ikaratzi
pinkathariyevetachari.
11
Temu puventuu
shiretanaarira Pava, kempivaitanaa
pintomeshitaanitatyeeyaami. Tera
koaaro pintomeshitaanitya, iroora
oshIyukuuventuchu jovushuuntukuuyetuI
miro Jesucristo piyaariperoshirenka,
jovaaashireyetaimi eejatzi. OkempIvuI
tanakaro intomeshitaanitatyeemimi.
12
Tema poviinkaayetakara pairani,
pikempitatyaarira Cristo Jess tsika
ikanta ikamavetapainta irirori. IfoovuItu
nake arimi pinkaratakerimi pinkitatya,
ikitaveetakari irirori. Ipoa paagai,
jaagaira irirori. Tema paventaanaari
iroaaka Pava tsika itzimi ashitaro
ishintsinka ovaagaimiri.
13
Pairani
eerokaite, kempIvuItuku pInkumuyetu
tyeemi okantakaantziro piyaariperonka.
Iro kantacha Pava jineshinonkataami,
okantavetaka te pintomeshitaaniyetya.
Tema jovaagairi Cristo, ufI IkempIyetuI
miri eeroka jovauushIfetuImI Ipeyukoye
taimiro piyaariperonka.
14
Tema pairani
osheki ikovaveta nosheninkapayeeni
irimonkarayeteromi Ikantakaantaitane,
temaita irimonkarayero. Irootake
irovasankitaantavetyaarimi Pava. Tema
kempIvuItuku Puvu IfosunkInutukotutyee
romi ayaariperonka. Ikuntu IpuIkukoyetu
kerira Jesucristo, ufI ushIfyuukufI josunkI
natakovetakai Pava, kempivaitaka arimi
intsipatanakyaaromi ipaikakoyeetakerira
Cristo.
15
Aripaitera joitsinampaayetakeri
pinkathariventashivetachari, tera
ontzimimotanairi ishintsinka irirori. Te
irantero iromananekiini irokapayeeni,
joaakantaperotakero onkantya
iriyotakoyeetantyaarori.
16
Te arite pinkantakotavakaiyaaro
ovaritentsi, eejatzi jimireyeetari. Te arite
eejutzI pInkuntukotuvukuIyuufo joImoshI
renkayetari nosheninka, okempitatya
osarentsi, ovakeracheeri kashiri, kitaite
jimakoryaantaitari.
17
Tema maaroni
ImonkufuyetzIfI puIfunI noshenInkupu
yeeni, iroovaitake okanta aamparentsi.
Kantakotachari jaka iriitakera Cristo.
*
18
PuumuventyuufI kovuyetutsIne Iuuven
tayetemi, ikovatzi poshiyakoyetaiyaari
tsika ikantayetara iriroriite. Irootake
ikantantayetamiri: Thume untsInumpu
shireyetai, onkuntyu uuupInkuthuyetun
tyaariri maninkariite. Iro kantacha
temaita iaavoroteri maninkariite,
IntuunI juukoventufo IpumpIthushIfetuko
COLOSAS-SATZIITE2
342
*2.19: Jiroka oshiyakaaventachari jaka: Te iriyotaajate iriira Cristo jevayetairi aaka,
ikempivaitakaro iriimi aito. Irooma aakaite akempitakaro iroorikami ivatha. Tema aririka
antharomentya ankimotate avathaki, maaronira avatha otharomenta okimotayetzi, kameetha
okanta ovithaavakaayeta, irojatzi antarivathayetantakyaari. Irootakera aito jevatakaantatsiri
okanta otharomentantari okimotayetzi kameetha avatha. Ari ikempitzitari eejatzi Cristo, iriira
jevayetanairiri kempisantzinkariite, irojatzi irantarishireperotantakyaari kameethaperoini.
vaitaro inevetashiyetari irirori, kuntukuu
pero ikantaventayetaro.
19
Te IfovIthuuju
tyaari irikaite itzimi aitotanaari aakaite.
Irika aitotaari, iriitake tharomentakaarori
okimotayetzi avatha, IfojutzI ovIthuuvu
kaantayetari. Temu Puvu kuntukuuku
rori.
*
20
Aparoni kaminkari tekatsi irante,
eefo okuntzI IfImonkufuyetefo ItzItuyee
tari. Arira pikempiyetanaari eerokaite
pitsipashiretanaari Cristo, kempItujuun
taka pinkamatyeemi. Te onkovajaantya
pimonkarayetairo okaratzi itziyeetari.
Opaitama pamenaashivaitantari
pantayetziro ikantayetziri atziriite?
21
Ikantzimi: Eero povayetaro iroka, eero
pantayetziro iroka, eero poirikayetziro
iroka.
22
Aa jiyotaashivaiyeetakamiro
Ikantakaantaitane. Tema aririka oyaaro
tsika ompaitya, eerora aiiro tsika
onkantai, ari othonkari.
23
Tema aririka
antziventavaitya, uuujuuntzI ushInonkuu
ventatyaari Pava akempisantanairi.
Temaita, amenaashivaita iroka, tema te
ovushuuntukuuntefo unevetushIvuItupIIn
tari.
3
1
Aritake aagai Cristo, IsuIkImotu
pairi Pava irakojanoriki, ufI Ikufutu
pairi ipinkathariventantzi. AfI pIkuntuye
tanaari eerokaite pitsipashiretaari Cristo,
avisakoshireyetaimi. Pinkovapiintairo
jashitari irirori.
2
Eefo pIpumpIthushIfetu
koyetaaro osavisato, uu Ifo pImpumpI
thashiretakoyete inkitesato.
3
KempIvuI
taka iroaaka pinkamayetatyeerikami,
temu pIsuIkImoshIfetuIfI Puvu pItsIpushI
retaari Cristo, okantavetaka iroka kaari
koaaroini.
4
Iro kantacha, aririka
impiyake Cristo, aripaitera irovaaayetai
maaroite, ovaneenkaki ankantaiya
antsipatapaiyaari.
Te apantyaaro apiiyetairo
antayevetakari pairani
5
Te upuntyuufo pupIItuIfo puntuyevetu
kari pairani. Pinkempitaiyaari kaminkari,
te irantayetairo kaariperori. Te arite
pimayempitanai, pinkaariperoshireyete,
pinkamaaroshireyete, pineveshirevaitya,
pinevevaityaari kireeki. Tema aririka
pinevevaitakyaari, ufItuke pIvuvunetunu
kyaari.
6
Irootakera jantapiintayetakeri
atziriite, iro irovasankitaaventairiri
apaata Pava.
7
Ari pikantayevetakari
eejatzi pairani eerokaite, pamekivetakaro.
8
Iro kantacha, ontzImutye povushuuntu
yetairo eejatzi irokapayeeni, okempItu
tya: Pikisavakaavaita, pIuukutsImutuvu
kaavaita, pikemaantsitavakaavaita,
pikantzimatavakaavaita, pIkuvIyuvukuu
vaita,
9
pamatavivaitantzi eejatzi. Tema
ufItuke povushuuntuyetuIfo tsIku pIkuntu
yevetara pairani.
10
Kameethashire
pikantayetaa iroaaka, tema iri Pava
ovameethashiretaimi, pinkempitaiyaari
ikantara irirori, temu IfIItuke ovetsIkuke
miri pairani. Ifootuke pIyopefotuntuIyuu
riri iroaaka.
11
Ithonka inampishiretantai
Cristo maaroiteni, ikempitatya: Griego,
Judo, totameshitaari, kaaririka
totameshitaari, pashinesatzitatsiri,
sheninkatantaneri, kaari iyovaitaneri,
pimantaari, maaroni.
12
Ineshinonkatane Pava pinayetzi,
irootake jiyoshiitantayetaamiri
onantyaari irashiperotaiyaami. Ikovi
iroaaka pintasorentsishireperoyetai.
Pineshinonkayetantya, pinethaantanete,
COLOSAS-SATZIITE2,3
343
tsinampashire pinkantya, eefo pIsumuvuI
tanta.
13
Amave pinkantavakaayetanaiya,
pimpeyakoteri ovaariperoshirevaitzimiri.
Tema aritake ipeyakotaimiro eeroka
Cristo piyaariperonka. Irootake
pimatanairi eejatzi eeroka.
14
Iroora
kovujuuntuchufI Ifouuku petukotuvukuu
yetanaiya, onujuuntuntyuufI pufIpefotu
vakaanaiya.
15
Tema aparoni akantanaa
akempiyetaaro aakami ivatha Cristo, iro
aaantyaarori kameetha asaikayetanai,
ariperotavakaanaiya. Ontzimatye
ampaasoonkeyetairi Pava.
16
PoshIfetu
piintanaiyaaro pikemakoyetakeriri Cristo.
Jiroka piyotanetantyaari onkantya
piyotaavakaantaperotyaari: Ontzimatye
pamampaayetanaiyaaro onkarate
iriyotakaayetemiri Tasorentsinkantsi,
pimpanthaayetairo Salmo, pImpuusoon
ketairi Pava. AfI onkuntyu pInthufomen
tashiretavakaantyaari.
17
AfI pInkempI
tyaari ontzimerika pantayeteri, ompaitya
piaavaiteri, pImpuIfyuupIIntuIfI AvInku
tharite Jesucristo, pimpaasoonketeri
Ashitairi Pava.
Antayetairi akempisantayetai
18
Iinantaitari, piaapinkathatairi
piimeete, tema iro pantayetanairi
pikempisantairi Avinkatharite.
19
IImen
taitari, petakoyetaiyaaro piinaite, eero
piaakatsimavaitaro.
20
Itomiitari,
pinkempisantairi ashitamiri, tema
irootake ookimotariri Avinkatharite.
21
Ashitaaniri, te ufIte pInkIsukuuvuItushI
tyaari povaiyane, ari onkantya eero
okantzimoneentavaitantari.
22
Ompefu
taari, pInkempIsuntefI okufutzI Inkunte
miri omperatamiri jaka kipatsiki. Eero
povakoventashivaita pantavaite aririka
IfumenemI onkuntyu pInImotukuuntyuu
riri, aa kameetha pantavaitapiintaineri,
tema piaapinkathataatziiri eeroka Pava.
23
AfI pInkempItuIfofI muufonI puntuyetu
nairi kameetha pishirethaventyaaro.
PInkempItukuuntunukefo IfIImI ompefu
tyaamine Avinkatharite Jesucristo,
kaarira atziri omperataajatyaamine.
24
Aritake piyotaiyakeni eerokaite,
Avinkatharite pinayetaimiri apaata. Tema
iri Cristo omperatapiintayetaamiri
iroaaka.
25
IfIImu IkufutzI untuyetupIIntu
nairori kaariperori, irovasankitaayeetairi
irirori. Tema Pava, tekatsi iramaakinete
irirori.
4
1
Otzikatantaneriite, paakameethateri
potzikataneete, tumputzIku pInkuntu
ventyaari. Pinkinkishiretero, tzimatsira
eeroka inkiteki ipaita Omperatamiri.
2
Piaaaatapiintayete, aamaventashire
pinkantya piaaaate pimpaasoonkete.
3
Piaaaatakotzityaana naaka, onkantya
IshInetuntuyeetyuunufofI nouuventuko
tanairo kaari jiyotakoveeta pairani. Tema
irootake jominkyaaventaitakenari.
4
Piaauutukotenu onkuntyu nomutun
tyaarori noaaventero kameethaperoini,
iro inkemathayeetantyaarori.
5
Ontzimatyeera pisaikayete kameetha
pisaikimoyetzirira kaari kempisantatsine.
Piyotayeri, eero pikempiyavaitashitari.
6
Kameetha ookimoyetyaari onkarate
piaaventeneriri, poshInI onkuntzImo
tyaari. Ontzimatye piyotayete tsika
pInkunte pukuyetefI ufIfIku IfosumpIye
temi.
7
Aririka irareetakya iyeki Tquico
pinampiki, iriitake kamantapaakemine
tsika nokanta nosaikaiyini jaka. Tema
irika iyeki, iriitake ampitakoperotakenari
jaka nantavaitziniri Avinkatharite.
8
Iro
notyaantantyaariri irieemi tsika
pikantaiyani eerokaite janta, Inkumunte
miro tsika nokantaiyani jaka. Ari
onkuntyu pIuuntyuufofI pInthufomentu
shiretaiyeni.
9
Ari notyaantemiri eejatzi
iyeki Onsimo intsipatanakyaari Tquico.
Tema irika Onsimo iriitake poeenchari
COLOSAS-SATZIITE3,4
344
*4.11: Ikantakotziri Pablo jaka nosheninka, iriiyetakera ipaitayeetziri tomeshitaaniri, tema
aritake ipaitayeetziriri judo-payeeni.
pairani pinampiki. Kyaaryoo
javentaanakari irirori Avinkatharite,
netakotziitane jinatzi. Apitera inkarate
kumuntupuukemInefI okufutzI nuntuyetu
keri jaka.
10
AfIfu ItsIputukunu AfIstufco jushItuko
yeetana jaka. Jovethatzitaiyami eejatzi
irirori. Jovethatami eejatzi Marcos
itomithori Bernab. Tema irika Marcos,
iriitake noaaventakemiri pairani
nokantakemi: Aririka irareetakya
pinampiki, paakameethatavakeri.
11
Jovethataiyami Jess, ipaitaitziri
eejatzi Justo. Iriitaiyakenira karatakenari
noaaventakotziro tsika okanta
ipinkathariventantai Pava. Osheki
joimoshirenkana iriroriite, tema tekatsi
pashine nosheninka kempityaarine
itsipatakana irikaite.
* 12
Jovethatami
eejatzi Epafras, IfIItuke pushIne poeen
chari pairani pinampiki. IfIjutzI Ifompefu
tana Cristo. Osheki iaauutukotupIIntu
kemi, onkuntyu pInkyuufyooshIfeyetun
tyaari, piyotakotantyaarori pantanairo
kyaaryooperoini ikoviri Avinkatharite.
13
Naakajaantake aakeri Epafras osheki
ipampithashiretakoyetakami. Ari
ikempitzitakariri eejatzi Laodicea-satzi,
eejatzi Hierpolis-satziite.
14
Jovethatami
eejatzi Lucas aaventantaneri. Irijatzi
netakotane. Jovethatzitami eejatzi
Demas.
15
Nokovi naaka povethatyaanari
maaroni kempisantzinkariite janta
Laodicea-ki. Povethatyaanaro Ninfas,
eejatzi pinkempitaakeri maaroni
kempIsuntzInkufIIte IkufutzI uputoyetu
piintachari opankoki.
16
Piaanateneri
nosankinare ikaratzi kempisantzinkariite
janta pisaikinta. Impoa potyaantakeneri
Laodicea-sutzI IfIuunutenefI kempIsuntu
yetatsiri janta. Ari pinkempityaari eejatzi
eerokaite, pIuunutefo nosunkInutukene
riri iriroriite.
17
JIfokufu uuntsI pInkunte
riri Arquipo: PuntuvuItuInefI AvInkuthu
rite tsika okantajaantara ikantakemiri,
pimonkarayeneri.
18
Naaka Pablo, jIfokufu nosunkInutu
jaantzimiri nakoki novethatamira. Eero
pipeyakotana jominkyeetakena,
piaaaatakotapiintaina. Onkaminthara
ineshinonkayetaiyaami Pava. Ari
onkantya.
COLOSAS-SATZIITE4
345
Ovethataantsi
1
1
Naaka Pablo osankinatzimirori
iroka notsipatari Silvano ipoa
Timoteo. Notyaantzimiro janta
Tesalnica-ki pashiite pikarataiyini
jashiyetaami Pava eejatzi Avinkatharite
Jesucristo. OnkumInthu IneshInonku
taimi, isaikakaayetai kameetha eejatzi.
Ikempitakoitari Tesalnica-satzi
2
Aririka noaaaatakoyetemi, iniroite
nopaasoonketziri Pava.
3
OshekI nopumpI
thashiretakotapiintakemi okaratzi
pantayetanairi poshiretanaara, okaratzi
jieetzimi petakoyetanta, ipoa okaratzi
paakoventanaaro eejatzi poyaaventaari
4
Tema
niyotaiyini iyekiite, jetakoyetaami Pava
irijatzi iyoshiiyetaimi.
5
Piyotaiyini
eerokaite te noaaventashityaamiro
KumeethufI NuuntsI nosuIkImotuntuku
miri, uu TusofentsInkuntsI ovushInchuu
shiretakenari, niyotantari kyaaryoori
onatzi okaratzi nokamantayetzimiri.
Pieeyakena eejatzi tsika nokanta
nosaikimoyetakemi, oshekI nokovupIIn
take nonkaminthaayetemi.
6
Okantaveta
osheki piaashitakaro, iro kantamaitacha
pikempisantayetanai, temu TusofentsIn
kantsi oimoshirenkakemiri. Irojatzi
pimatantanaarori okaratzi nantakeri
nuuku eejutzI okufutzI juntukefI AvInku
tharite.
7
Ari okanta ikempitantanaamiri
IkufutzI kempIsuntuyetunuutsIfI numpIye
tarori Macedonia-ki eejatzi Acaya-ki.
8
Te
iri aparoni kemakoventaimine tsika
pikantana pikempisantairi Pava, aa
IkemukoyeetukemI eejutzI tsIkufIkupu
yeeni. Temu nokovuvetuku nonkumunte
rimi tsika pikanta pikempisantayetai
eeroka,
9
iri etavakanaro ikamantavakena
nuuku tsIku pIkuntuyetuku puukumeethu
takena, tsIku pIkuntu povushuuntuyetu
nairi pivavanevetari, iro pikovanake
panteneri ikoviri Kaaaneri Pava
Kyaaryoori.
10
Ikamantakenaro eejatzi
tsika pikanta eeroka poyaaventari Jess
impiye inkenapairo inkiteki, tema iri
Pava ashitari jovaagairi ikamavetaka.
Iriitake materone irovavisaakoshiretai
ufIfIku omonkufupuItetuIyu IfovusunkI
taantayeetai.
Jantayetakeri Pablo Tesalnica-ki
2
1
Iyekiite, piyotaiyini eeroka te
amenaashita okaratzi niyaatake
nareetami.
2
Pairani tekera niyaateeta
pisaikaiyini eeroka, oshekI IkIsuneentuItu
kena Filipos-ki, jovasankitaavaitaitakena
eejatzi. Iro kantamaitacha iri Pava
shIntsIshIfetukuukenufI nouuventuntuku
mirori Kameethari aantsi, okantavetaka
ikisaneentaitana.
3
Temu te nokenukuushI
taro okaratzi noaaneyetakari, te nonkuu
riperoshirete noaaventantamirori, te
nonkove namatavitante.
4
Aa Pava
aantashiretakanari naaka, IfI otyuuntu
JETAKARI JOSANKINATZINIRI PABLO
TESALNICA-SATZIITE
346
kenari noaaventaimiro Kameethari
aantsi, Ifootuke kuufI nouuventuntu
paakamiro okaratzi ookimoyetariri atziri,
intaani noaaventakero ookimotariri
Pava, tema iriitake iyotashiretantatsiri.
5
Temu pIyotuIyInI eefoku te nonIntuthu
tantyaamiro okaratzi noaaventakemiri,
iro noaantyaari naye osheki kireeki. Iri
iyotatsi Pava.
6
Tera iro nonkovaajate
piaapinkathatashityaana. Okantavetaka
naakatake irotyaantajanore Cristo,
ontzimatyeemi iriaapinkathayeetaina.
7
Iro kantamaitacha noyaminthaane
novakemi nokempitakaro aparoni
InIfoItufI ufIfIku uumuventyuufI eenchuu
nikite.
8
Te intaani noaaventakemiro
Kameethari aantsi, aa iniroite
netakoyetakami, Ifootuke nouushIntsItu
koventantakamiri.
9
Tema pikinkithashiretaiyironi eeroka
netantanakarori noaaventzimiro iaane
Pava, shintsiini nantavaitake, kitaite
eejatzi tsireni. AfI okuntu te pIuuntuIyu
roni eeroka pintziyena.
10
Piyotaiyini
eeroka tsika nokanta nosaikimotakemi
eejatzi ikempitaka Pava jiyotzi irirori,
tema kameethashire nokantaka, kiteshire
nokuntuku tekutsI ImpuItyu kuntukote
nari.
11
PIyotzI eejutzI oshekI nokumIn
thaayetaimi, nokempItukotuufI ushItuunI
tachari ikaminairi irovaiyane, Iposhen
kari, ishintsithatziri.
12
AfI nokempItuuye
takemiri eeroka, inkene pantayetaineri
ikovakaayetzimiri Pava, tema iriitake
iyoshiiyetaimi, ari pieero pisaikai
IpInkuthufIventuntuI otzImIfu Ifovuneen
karo.
13
Irootake niyaatakaantarori
nopaasoonketanairi Pava. Tema pairani
ovukefu pIkemuvukenu nokumuntupuuke
miro aantsi, piyotanake kaari iaane
atziri, irootake kyaaryoori iaane Pava.
Tema pikempisantanakero, untukuuyetuI
miro okaratzi ikovakaimiri.
14
Ari
pikempitakotanaari eerokaite ikaratzi
kempisantanairiri Jesucristo janta
Judea-ki, temu InIfoIte jovusunkItuuyetu
keri judo isheninka. AfI IkempItuItuku
mIfI pIshenInku eefoku jovusunkItuuyetu
kemi.
15
Temu IfIItuke judo ovumuukefI
ranki Jess, irijatzi ovamaayetakeriri
pairani kamantantaneri. Iriitake
omIshItovuyetukenufI eejutzI nuukupu
yeeni. InIfoIte IkIsuneentukefI utzIfIpu
yeeni. Irootake kaari onimotziri Pava.
16
Tema te inkovaiyeni noaaventaineri
aantsi kaari judo-tatsine, onkantya
iravisakoshireyetantaiyaari iriroriite. Ari
okanta ikaariperoshiretaiyantakarini
irikaite judo, ari iaamaitaiyaaro
irovasankitaayetairi Pava apaata.
Isaikantakari Pablo intaina
17
Iyekiite, osamani okantavetaka
asaikimotavakaaka intaina, osheki
nopampithashiretakotapiintaiyakemi. Iro
kantamaitacha osheki nokovake iroaaka
apiitairo aaavakaayetaiya.
18
AfI nokovu
vetaka nareetyaami, iri kantacha Satans
osheki jotzikaakena.
19
Iro kantamaitacha
apaata aririka impiye Avinkatharite
Jesucristo, eefokutuke poshenkushIfetuI
yanane noaantyaarori nonkimoshiretai.
Tema eerokaite kantakaakarori
impinataitantyaanari naaka.
20
EefokutuI
yakeni kantakaiyaarone noaantyaarori
nonkuntukuupefotuIyu upuutu nonkImo
shiretai.
3
1
Iro nopampithashiretakariranki
nosaike naaka Atenas-ki,
2
iri
notyaantemiri Timoteo pisaikaiyini
eeroka. Tema irika Timoteo iyeki jinatzi,
osheki jantayetakeneriri Pava. Ari
nokaratakeri noaashintsitakaro
noaaventziro Kameethari aantsi
ikantakota Cristo. Temu ufIfIku Ifufeetu
kya pisaikaiyini eeroka, IfI otzIshIfetu
paakemine, imposhenkashiretapaiyaami
piyaatakaantyaarori pinkempisante.
3
Tera nonkovatye onkantzimoneentyaami
1 TESALNICA-SATZIITE2,3
347
aririka irovasankitaayetakemi, tema
aritake onkantyaari, Ifo uvIshImoyetuI
neri.
4
Irootake nokantayetzitakamiri
nosaikimotantamiri, iro piaayetakeri
okaratzi avishimoyetakemiri.
5
Iro
kantamaitacha te onkante namavetapairo
naaka, nokovake niyote eekerorika
pikempisantaiyini. Noaajaantake
tzImutsI IpuItu kovuIntsIfI InkuufIpefoshI
retakaimi, ari amenaashivaityaami
okaratzi nokamantayevetakamiri pairani.
6
Iro kantacha jiyaatake Timoteo
jareetami, piyaa nosaiki naaka. Ari
Ikumuntupuunu eekefo pIyuututzI pIkempI
santaiyini, etakotane pikantavakaiyakani.
Ikumuntukenu eejutzI oshekI pInkInkIshIfe
tapiintaiyaana, pikovi pieena, ari
nokempitzitakari naaka nokovi noeemi
eeroka.
7
Iyekiite, okantavetaka osheki
noiiro jaka jovasankitaavaitaitana,
tharomentashire nokanta, tema niyotzi
eekefo pIyuutukuunukItzIIfo pIkempIsuntuI
yanakeni eeroka.
8
Tema niyotake eekero
pIyuututzI pIkyuufyooventuIfI AvInkuthu
rite, kameetha onimotana nosaiki.
9
Iniroite
nopaasoonketakeri Pava, temu eefokutuI
yukenI mutukefofI pIkImoshIfepefotu
kaana.
10
Eekero naakoventatyaaro namani
kitaite eejatzi tsireni, onkuntyu nouun
tyaarori napiitero nareetyaami, ari
novatampatzikatemiro tzimatsirika
pikenakaashitakari pikempisantanai.
11
Iri nokovakotzi Ashitairi, Pava, ipoa
Avinkatharite Jess, tumputzIku novunu
kero niyaate pisaikaiyini eeroka.
12
Noko
vakotziri eejatzi iri kantakaiyaarone
piaantyaarori petakotavakaiyaani, ari
pinkempitanairiri pashinesatzi atziri. Iro
nokovi pinkempitakotyaanaro naaka
tsika nokanta netakotaami eeroka.
13
Iro
iriaantyaamiri Ashitairi, Pava, kiteshire
pikantayetanaa, eero itzimi impaitya
kantakotemine apaata aririka impiye
Avinkatharite Jess, intsipataiyaari
ikaratzi kameethashireri.
Okaratzi onimotziriri Pava
4
1
Ari okantari iyekiite. IfI kuntukuI
yaarone Avinkatharite Jess,
nonkantantyaamirori iroka, shintsitha
nonkantemiro. Pairani niyotaakemiro
pantayetairo okaratzi onimotziriri Pava.
Ari pimatzimaitakaro. Iro kantacha
nokovi eekero piyaatakaatyeero irojatzi
pothotyaantaperotakyaarori.
2
Aritake
piyotaiyakeni eeroka, IfIItuke AvInkuthu
rite Jess matakaakenarori naaka
okaratzi niyotaayetakemiri.
3
Jiroka
okufutzI IkovIfI Puvu onkuntyu Ifovumee
thashiretantyaamiri: eero pimayempitzi.
4
Ontzimatye piyoyetai pinkinatantya,
Inkene IuupInkuthuyeetuImI pIntumpu
tzikashireyetaira.
5
Eero piaaposhinitaro
mayempitaantsi. Iro jimatapiintayetakeri
ikaratzi kaari kempisantayetairine Pava.
6
PuumuventuyetuIyu pIkuntzImoneentu
kaantarikari irokapayeeni aparoni iyeki
kempisantanaatsiri. Temu nokumuntuke
miro, ari irovasankitaakeri Pava inkarate
antakerone iroka.
7
Te inkove Pava
ankempitakotyaari mayempiri, iro
ikovake irovameethashireyetai.
8
Terika
pinkempisante, tera naaka pinthainkake,
aa iri Pava pithainkake. Tema iri Pava
otyaantakemiri Tasorentsinkantsi.
9
Iro noaaventemi iroaaka okantakota
etakotaantsi. Onkantavetya te onkovya
napiitaimiro eerokaite. Tema pimatakero
petakotavakaayeta,
10
pimatanakeri
petakoyetanaari iyekiite ikaratzi
nampiyetarori maaroni piipatsiteki
Macedonia-ki. Iro kantacha ontzimatye
pIyuutukuIfo IfojutzI pothotyuuntupefotu
kyaarori.
11
Ifo pInkokovuyete pIsuIkuye
tai kameetha. Kaari imaimanetantaitzi,
pantero okaratzi pantavaireyetari eeroka.
Tema iro niyotaayetakemiri pairani.
12
Ari
onkantya iriaantyaamiri ikaratzi kaari
kempisantayetatsine, tampatzikashire
pikantayeta, tekatsi kovityiimotyaamine.
348
Impiyeerika Avinkatharite
13
Iyekiite, nokovi noaaventemiri tsika
InkuntuIyu upuutu IkufutzI kumuyetuIn
tsiri kempisantzinkari, iro piyotantyaari
eeroka. Iro eero pikempitakotantari kaari
kempisantatsine, iniroite jiraaneenta
jovashirevaita.
14
Tema ayotaiyini aaka
ikamavetaka Jess, iro kantamaitacha
eejatzi jaagai. Ari inkempitaayetairiri
Puvu upuutu IkufutzI kempIsuntuyetuIn
tsiri, ari irovaaayetairi aririka impiye
Jess.
15
Jiroka okaratzi jiyotakairi
Avinkatharite: Apaata aririka impiye, iri
etanaiyaarone iriaavairi ikaratzi
kamayetaintsiri, aakaite impoivaitatsine
aaayetzira.
16
Ari inkemaitavairo
inkaimapaake ijevare maninkariite,
intyootakaantapaake Pava. Impoa
ikaratzi kamayevetainchari, iri etyaarone
intzinaanake,
17
ampoaapaakya aakaite
kaari kamayetatsine, ufI unkempIyunuI
yuufI uvujenokushItuvuIyuufI AvInkuthu
rite, amonthaavaiyaari menkoriki. Ari
unkuntuItyeenI untsIputuIyuufI AvInkuthu
rite.
18
Ifootuke Ifoku uuntsI pImposhen
kantavakaiyaari.
5
1
Iro kantamaitacha iroaaka iyekiite,
te onkovajaantya nonkamantemiro
tsikapaite avisantayetyaari irokapayeeni.
2
Ari piyotaiyakeni eeroka, te jiyotaitziro
tsikapaite, tema omapokashitaiya,
onkempitaiyaaro aririka irimapokaite
inkoshitaite tsireni.
3
Intzimayevetya
kantatsineri: Iroaaka asaikai kameetha,
onimo pinkantya. Iro kantacha arira
iromapokayeetairi iraperoyeetairi
maaroni. Onkempitaiyaaro aparoni
tsinane okemaantsivaita ontzimaanite,
tekatsi inkenakaitero avisashitantyaari
onkarate pokatsine.
4
Iro kantamaitacha
te ari pinkantayetyaari eeroka iyekiite,
eero jomapokaitzimi, ikempitaantziranki
aparoni koshintzi.
5
Tema piyotakoyetairo
eeroka, te pInkempItyuufI unIIyetupIIntu
shitachari tsireniriki, Inkene eefo Ieetun
tari. Au IfI pIkempItukoyetu unIIyetu
piintatsiri kitaite, okoaatzimoyetairi.
6
Ari okempitari, te ufIte unkempItuko
tyaari ikanta maashitachari tsireni, aa
aamaventa ankantayetya, ankempityaari
kyoshireri.
7
Tema tsireni jimaapiintaitzi,
ari ishinkitaitari eejatzi.
8
Ifo kuntumuItu
cha aaka ayoperotaiyini, IfI ukempItuye
taari ikaratzi aniitapiintayetatsiri kitaite.
Ontzimatye avetsikaantya, unkempIsuntu
yetai, etakotantya. Ankempitakotyaari
jovetsikaanta ovayiri, ikithaataro
ashirotatsiri iithaare. Ankempitakotyaari
eejatzi javentaaro ashironakitatsiri
jamathaitaro, ari ankempityaari aaka
aventaanaiyaaro avisakoshireyetai.
9
Tera
iro inkoveri Pava irovasankitaayetai, aa
ikovake avisakoshireyetai akempisantairi
10
Iriitake
kamimentakairi. Tekatsi ompaitya
ankamavetya, aririka aaayetai, aritake
aaayetairo asaikimoyetairi apaata
aririka impiye.
11
OntzImutye pImposhen
kashiretavakaantyaaro iroka, ovetsIku
shire inkantayeetya.
Ishintsithatziri Pablo kempisantanaatsiri
12
Iyekiite, piaapinkathayetairi ikaratzi
iyotaayetaimiri, ari pinkempitayeriri
ikaratzi jevayetzimiri pikempisantairi
Avinkatharite. Temu oshekI IuushIntsItu
koventayetakami.
13
Petakoyetaiyaari
piiirora okaratzi jantzimoyetakemiri.
Ontzimatye pisaikayetanai kameetha.
14
Pishintsithayetairi perantziite. Ari
pinkempitairi kaari aaperoshireri,
pimposhenkayetaiyaari, potzishireyetairi
kuufI uuvyuushIfevuItutsInefI IkempIsun
tzi. Eero pisamavaitari irikapayeeni.
15
Te
arite pimpiyatantya, iro pinkovapiinteri
eeroka paakameethatavakaiya, ari
pInkempItuyefIfI IkufutzI kuufI pIshenIn
kata.
16
Pinkimoshiretapiintaiyeeni.
17
Eero povashaantziro piaaaatayete.
349
18
Ontzimerika avishimotemine, pImpuu
soonketeri Pava. Tema irootake ikoviri
irirori antayetairi akempisantairi
Jesucristo.
19
Eefo pomunonkIfo IfuntukuI
miri Tasorentsinkantsi.
20
Te aritzi
pimanintayetero ikamantantayeetziri.
21
Ifo kuntumuItuchu ontzImutye pumenu
vakero kameethaini okaratakera. Impoa
pinkyaaryooventanairo onkarate
kameethashiretakaimine.
22
Okaratzi
ipampithashiretari pashine atziri
kaaripero onatzi, eero pantayetziro
eejatzi eerokaite.
23
NokovukotzIfI Puvu eekefo IfIyuutu
kaatyeero irovameethashireyetaimi, tema
iriitake kantakaarori asaikantayetyaari
kameetha. NokovukotzIfI Ifuumuukoven
tyaami maaroni, pivathaki, eejatzi
pishireki. Ari onkantya eero otzimanta
ompaitya ikantakoyeetaimiri apaata
aririka impiye Avinkatharite Jesucristo.
24
Tema kyaaryooshireperora jinatzi
irirori, aritake irimatakairo.
25
Iyekiite, pamanakoyetapiintaina
naaka.
26
Povethatyaanari maaroni
kempisantanaatsiri janta.
27
Nokovi
piaanateneri eejatzi iroka nosankinare,
tema iro ikoviri Avinkatharite.
28
Onku
mintha ineshinonkayetaimi Avinkatharite
Jesucristo janta. Ari onkantyaari.
1 TESALNICA-SATZIITE5
350
Ovethataantsi
1
1
Naaka Pablo osankinatzimirori
iroka notsipatari Silvano ipoa
Timoteo. Notyaantzimiro janta
Tesalnica-ki pashiite pikarataiyini
jashiyetaami Pava eejatzi Avinkatharite
Jesucristo.
2
OnkumInthu IneshInonku
taimi Ashitairi Pava, irisaikakaayetaimi
kameetha. Ari inkempitaimiri eejatzi
Iramenakotairi apaata Pava
kaariperoshireri impiyeerika Cristo
3
Iyekiite, okovupefotutyu nompuusoon
ketakotapiintaimi Ashitairi Pava, tema
eekefo pIyuutukuunukItzIIfo pIkempIsun
tayetanake. Eekefofu pIyuutukuunukI
tziiro eejatzi petakoyetavakaanaka.
4
Irootake noshiretapiintantamiri aririka
napatotaiyaani notsipayetari pashine
iyekiite, nokantaiyini: Eekero
jiyaatakaatziiro ikempisantaiyini
Tesalnica-satzi, okantavetaka iniroite
IkemuuntsIvuItuIyunI jovusunkItuuye
tziri.
5
Arira ooaarontari tampatzika ikanta
Pava jamenakotantzi. Okempivaitakaro
irovetsikaantatyeeyaami Pava inkene
impinkathariventemi. Ifootuke pIkemuun
tsiventantayetakarori iroaaka.
6
Iro
tumputzIkututsIfI eejutzI InkemuuntsIyetu
kuIyuufI Puvu IkufutzI kemuuntsIyetukuu
kamiri eeroka.
7
Irooma maaroni aakaite,
akaratzi akemaantsineentayetakaro,
otampatzikatzi impinayeetai apaata
aririka impiye Avinkatharite Jess,
inkenapai inkiteki intsipayetaiyaari
maninkariite tzimatsiri ishintsinka,
8
InkenuntupuukyuufI Ipuumpupofenthuu
tzi paampari. Ari irovasankitaayeetairi
kaari iyotairine Pava, kuufI kempIsuntuI
fone KumeethufI NuuntsI tsIku Iuuventu
kota Avinkatharite Jesucristo.
9
Iriitake
atsipetaiyaarone iraperoyeetairi, ari
inkantaitaatyeeni impeyashitaiya, eero
ieero ishintsinka Avinkatharite.
10
Tema
apaata aririka impiye, IuupInkuthutu
vairi kameethashireyetaintsiri, Ipumpo
yaaminthatavairi. Ari pinkempitakyaari
eejatzi eeroka, tema pikempisantairo
nokamantakemiri.
11
Ifootuke numunuko
yetapiintantamiri eerokaite. Nokovuko
tziri pimonkaraayetantyaariri tsika
inkantayetya ikaratzi jiyoshiiyetairi.
Nokovakotziri iraavyaashiretakaayetemi
pimayetantyaarori kameethayetatsiri
pikempisantaira.
12
Ifo ImpuIfyeetuntyuu
fIfI AvInkuthufIte JesucfIsto pIuupInku
thatakaantairira, Impou IfIuupInkuthu
takaantanaimi irirori. Iriira Pava
neshInonkuyetuIne uuku eejutzI AvInku
tharite Jesucristo.
Iriaayetairi ovaariperoshiretantaneri
2
1
Iyekiite, noaaventemiro okantakota
antsipataiyaari Pinkathari Jesucristo,
aririka impiye apaata.
2
Te nonkove
APITETANAINTSIRI JOSANKINATZINIRI PABLO
TESALNICA-SATZIITE
351
pinkinkishiretashivaitya piaajaante
aritake piyaa Avinkatharite. Kempitaka iro
pipampithashiretaiyakarini piaajaantzi iro
noaaventakemiri, piaajaantzi iro
nosunkInutzImIfI jIyotukuukenufI Tusofen
tsinkantsi.
3
Aa te ari onkantya, aa
jamatavitzimikari. Tema aririka impiye
apaata, etanakyaaro irimaimaneeteri Pava,
Impou IfIuuyeete ovuufIpefoshIfetuntu
neri irieete eejatzi ipaiyeetziri Otomi
peyashivaitaantsi.
4
Kisaneentantaneri
irinatye, Inkove Ifunuuntupuuke InkempItu
kaityaari iriaapinkathayeeteri Pava janta
tasorentsipankoki. Impoa inkante: Pava
nonatzi naaka.
5
AfItuke nokumuntuyetuke
miro iroka nosaikimotantapaintamiri.
6
Piyotaiyini eeroka ipaita otzikaakeriri
kuufI IkouutzItuntu ovuufIpefoshIfetuntu
neri, intaani inkoaate apaata aririka
omonkarapaitetapaakyaarika.
7
Aritake
untuvuItuke IfomununekIInI ovuufIpefoshI
retantaneri. Iro kantamaitacha tzimatsi
aparoni otzikaapiintakeriri, irojatzi apaata
iroaakantantakyaariri,
8
aripaite irieeteri
ovaariperoshiretantaneri. Tema aririka
impiye Avinkatharite, ishintsinka
iraperotantaiyaariri irovamaapairi, intaani
intasonkakeri.
9
Irika koaatatsine apaata,
inkempitakotapaakyaari Satans. Ari
ontzimake ishintsinka, oshekI IfumutuvI
tante aririka intasonkaventantayete.
10
TzImutsI munIntuyetukefofI InkempIsun
tairomi kyaaryoori aantsi, iroovetaka
iravisakoshiretantaiyaarimi. Iriiyetakera
peyashitaachaneri iramatavitakeriri
ovaariperotantaneri.
11
IfIItuke kuntukuIyuu
rone apaata Pava inkempisantantaityaariri
ovaariperotantaneri.
12
Ifootuke IfovusunkI
tuuyetuntyuufIfI Inkufute thuInkuvuItutsI
neri, tema osheki itharomentakaro
jantayeetakero kaariperori.
Jiyoshiiyeetakeri avisakoshiretaatsine
13
Iyekiite iretakotane Avinkatharite,
eekero niyaatatzi naaka noaauutukoye
tapiintaimi nopaasoonketzirira Pava.
Temu puIfunI tekefumInthu IfovetsIkuI
temi, ufItuke jIyoshIItukemI puvIsukoshI
retai, irootake pikempisantantaarori
kyaaryoori, Ifootuke jovutusofentsIshIfe
tantaamiri Tasorentsinkantsi.
14
Iriitake
otyuuntukenufI nuuku nouuventuntuku
mirori Kameethari aantsi, inkene
pIeefo upuutu eefokuIte IuupInkuthu
yeetuImI InkempIItuIfIfu IfIfofI AvInku
tharite Jesucristo.
15
Ari okanta iyekiite,
ontzimatye pinkyaaryooventairo okaratzi
niyotaakemiri nosaikimotantapaintamiri.
Ari pinkempitairori eejatzi okaratzi
nosankinatzimiri.
16
OnkumInthu IfetukoyetuI AvInkuthu
rite Jesucristo, eejatzi Ashitairi Pava. Iri
poshenkayetapiintairi, IfIjutzI kumInthuu
yetairi ishinetaantairori okaratzi
kameethayetatsiri.
17
OnkumInthu Inthufo
mentashiretakaapiintyaami, IfI kyuufyoo
shiretakaimine eejatzi, Ifo pIyuutukuun
tyaarori piaaventayetanakero
kameethari iro pantayetanairi eejatzi.
Iriaapinkathayeetero iaane Pava
3
1
Iyekiite, pamanakoyetapiintaina
naaka niyaatakaantyaarori
noaaventeri Avinkatharite, ari onkantya
iaapinkathatantaiyaariri pashinesatzi
atziriite, inkempitaiyaami eeroka.
2
PumunuyetupIIntuI eefo jovusunkItuun
tana kaariperoshireri, tema te maaroni
inkempitayetai aaka akempisantayetzi.
3
Iro kantamaitacha kyaaryoori inatzi
Avinkatharite, ufI IfuuvyuushIfetukuuye
taimi, iri kempoyaaventemine eero
ikitsirinkantami ovaariperoshiretantaneri.
4
Iri Avinkatharite iyotakaakenari ari
pIyuutukuutyeefo puntuyetunuIfo nIyotuu
yetakemiri, tema pikovaiyakeni pantero.
5
NokovukotzIfI AvInkuthufIte ImpumpI
thashireperotakaimiro tsika okanta
jetakotami Pava. Inkyaaryooshiretakaimi
pinkempitakotantyaariri Cristo.
352
Ontzimatye antavaiyetai
6
Iyekiite, tzimatsi ikoviri Avinkatharite
Jesucristo nonkantemiri: Te arite
puuputzIyuufI upufonI pefuvuItupIIntu
chari kempisantzinkari. Tera jimatziro
okaratzi niyotaakemiriranki.
7
Aa
ontzimatye inkempitaiyaanami naaka,
temu te nompefuvuItyu nosuIkImotuntu
paintamiri.
8
Tekatsi nonkampitemiri
pimpashityaana novarite, uu nopInutzI
miro maaroni pipayetanari. Nantavaitake
shintsiini, kitaite eejatzi tsireni. Ari
okanta te piaantaiyaroni eeroka
pintziyena.
9
Aa tampatzika inaveta
pimpayetenami novarite, intaani
nuntuvuItuke shIntsIInI onkuntyu pumenu
yetantyaanari, Ifo pInkempItukotuntyuu
narori tsika nokantaka naaka.
10
Tema iro
nokuntupIIntukemIfI nosuIkImotuntupuIn
tamiri janta, nokantzi: Inkarate kaari
antavaitatsine, eero jovaatsi eejatzi.
11
Ari nokemake ikantaitzi tzimatsi
pikarataiyini janta perayetachari, te
inkove irantavaite, IntuunI ImuImunetun
tayetzi.
12
Tzimatsi eejatzi ikovakaanari
Avinkatharite Jesucristo nonkantayeteriri
irikaite: Eero pimaimanetantzi,
santzikoiteeni pantaventero povayetari.
13
Iyekiite, ari pashi povero pantapiintairo
eeroka kameethayetatsiri.
14
Tzimatsirika kaari kempisanterone
iroka nosankinatakemiri, eefo puuputzI
yanaari, Ifo IfIuuntyuufofI ImpushIven
tayetya.
15
Iro kantamaitacha eero
pikisaneentziri, pinkaminaayetairi
pinkempitakaantyaari pirentzi.
Overaantarori tasonkaventaantsi
16
Temu IfI Puvu kuntukuufofI usuIkuntu
yetyaari kameetha, nokovatziri iri
InImotukuImIfone pIsuIkuIyenI okuntuve
tuku pIuuyetefo onkufute uvIshImoyete
miri. Nokovakotziri intsipatyaami.
17
Jiroka nosankinatajaantzimiri nakoki:
Tema naaka Pablo ovethatamiri. Irootake
numetupIIntufI ufIfIku notyuunte nosunkI
nare.
18
Onkamintha irineshinonkayetaimi
maaroni Avinkatharite Jesucristo janta.
Ari onkantyaari.
2 TESALNICA-SATZIITE3
353
Ovethataantsi
1
1
Naakatakera Pablo osankinatzimiro
iroka. Irotyaantajanore Jesucristo
nonatzi, tema irootake ikantakaantziri
ovavisaakotairi Pava itsipatari Jesucristo
oyaakoneentane.
2
Eeroka nosankinatzini
Timoteo, nokempitakaantaami notomi
novimi akempisantanaira. Onkamintha
ineshinonkataimi Ashitairi Pava eejatzi
Avinkatharite Cristo Jess, onkamintha
iretakotyaami, pieero pisaike kameetha.
Ikenakaashiitari jiyotaantaitzi
3
Pairani niyaatantakari Macedonia-ki,
noshintsithatanakemi pisaike Efeso-ki, ari
onkantya piyotaantyaariri saikayetatsiri
janta, IfovushuuntuIfo IkenukuushIyetu
karo jiyotaantzi.
4
Jiaaventashiyetaro
kinkitharentsi, jiaaventashiyetaro
eejatzi tsika ikantayeta pairani
ivaisatziite. Te oouufontefo Ifokupu
yeeni okaratzi jantakeri Pava onkantya
ankempisantantaiyaariri, aa iro
kuntukuuntukefofI jIuunumInthutuvu
kaantari atziripayeeni.
5
Aryaajaini aaka
aririka ayotaante, aaaventziro tsika
ikantaita jetakotavakaita. Tema aririka
ankiteshiretanai, ufIfIku umpumpIthushI
retanairo tampatzikatatsiri, aririka
ankempisantaperotanai, arira amatzirori
etakoyetanta.
6
Ari itzipinayetakari
irikapayeeni, amenaashivaitaka okaratzi
iaaventayetziri.
7
Ikovashivaitaka
iriyotaantero Ikantakaantaitane. Okuntu
vetaka ishintsithatantzi jiyotaantayetzi,
iro kantamaitacha te ikemathatzitaro
irirori okaratzi iaaventziri.
8
Irooma aakaite ayotzi omapero
okameethatake Ikantakaantaitane, iro
kuntumuItuchu ontzImutye unkemuthu
tero opaita otzimantari iroka.
9
Tema te
IfI IfosunkInuyeetene IkufutzI kumeethu
shireyetaintsiri, uu Ifo IfovusunkItuuyee
tantyaariri: maimanetzinkariite, pIyuthu
riite, kaariperoshireriite, tsImuInkutzInku
riite, thainkantaneriite, munIntushIfetun
taneriite, ovamaayetziriri ashitariri,
ovantzinkariite,
10
mayempiriite, untumIn
thatavakaachari ishiramparinkakiini,
noshikantaneriite, thairiite, kamataviriite,
ikaratzi otzitzikayetzirori ayotaantari
kameethari.
11
Tema onashita iroori
KumeethufI NuuntsI IpumpoyuumInthu
yeetziri, irootake ikantakenari Pava
Tasorentsitatsiri nonkamantantairo.
Irantavaire Pablo
12
Iriitakera Avinkatharite Jesucristo
ovashinchaakenari. Ifo nopuusoonketun
tariri, temu jIyotzI ufItuke kyuufyootu
kena, jotyaantakena nantavaiteneri.
13
Okuntuvetuku puIfunI oshekI nopuIfyuu
shivaivetakari, noisaneentane noviri,
novasankitaapiintakeri jashiyetaari, iro
kantamaitacha jetakotaana irirori. Tema
te niyovetaro okaratzi nantakeri, tekera
nonkempisantanakeeta.
14
Iro kantacha
IfIku AvInkuthufIte InIfoIte jetukopefotu
kana, ufI opouunukufI nokempIsuntu
JETAKARI PABLO JOSANKINATZINIRI TIMOTEO
354
nairi Jesucristo, osheki netakotanaari.
15
Jiroka nonkanteri kyaaryoori onatzi,
ontzimatye inkempisantaitero: Ipokake
JesucfIsto juku kIputsIkI IfovuvIsuukoye
tairi kaariperoshireriite. Tema naaka
unuuyevetukufI muufonI nokuufIpefoshI
revetaka.
16
Ifo opouuntufI jIneshInonku
taana Jesucristo, te isamaneentyaana
okantavetaka naaka maperovetakarori
nokaariperotzi. Tema tsika ikantaana
naaka, arira inkantayetaiyaari pashine
inkarate kempisantayetairine, ari
inkantaitaatyeero iraaaneyetai.
17
NokovI ufI InkuntuItuutyeefo IfIuupIn
kathaperoyeetairi kantaitaachaneri
Impinkatharite, Kaaaneri, Kaari
koaanetatsine. Ari onkantyaari.
18
Notom, Timoteo, tzimatsi nokoviri
nonkamantemi. Ari onkempityaaro
okaratzi ikinkithatakotaitakemiri pairani.
Ifo nonkumuntuntyuumIfofI pInthufomen
tushIfetuntyuufI pIyuutukuIfo pIuushIn
tsiperotya kameetha,
19
eekefo pIyuutu
kaanakityeero pinkempisantanake,
eekero pimpampithashiretanakityeero
tampatzikatatsiri. Tema tzimayetatsi
ovashaantakerori. Okuntuvetu IkempIsun
tayeveta, IkempIvuItukufo ImpItumenku
kotakityeeyaami.
20
Ari ikempitakari
Himeneo eejatzi Alejandro. Iriitake
noshinetakeri irovashinonkaayetairi
Satans, ari onkantya iriyotantyaari eero
ipairyaashivaitantari Pava.
Iaaventakoyeetziro aaaataantsi
2
1
JIfoku netuvukyuufI noshIntsIthute
miri: Ontzimatye piaaaatanete,
pinkovakoventante, pinkantakoventante,
pimpaasoonkeventairi maaroni.
2
Pamanakoyetairi pinkathariite. Pumunu
kotuIfI eejutzI muufonI jevufIIte pIsuIku
yetantyaari kameetha, uupInkuthutuso
rentsi pinkantya, tampatzikashire
pinkantya eejatzi.
3
Ifootuke kumeethutu
tsiri maaroni iroka. Irootake ikoviri Pava
ovavisaakoshiretairi.
4
Tema ikovatzi
Pava maaroni iravisakoshireyeetai, ikovi
eejatzi iriyotakoyeetairo kyaaryoori
aantsi.
5
Jiroka kyaaryoori aantsi:
Aparoni ikanta Pava. Aparoni ikanta
kantakoventziriri atziri janta Pavaki.
Iriitakera Cristo Jess.
6
Iriitake
pInukoventukuIfI muufonI IkumImentu
kai, ItsIpufyuukoventuyetuI jInIntupuItetu
paakera Pava.
7
Ifootuke IpuIfyuuntuku
nari naaka notyaantajanorite, iri
otyaantakenari nonkinkithatakaayetairi
atziri kaari asheninkayeta, niyotaayetairi
inkempisantayetairo kyaaryoori aantsi.
Tema omaperotatya.
8
Tsikarika irapatoyeetapiintya,
nokoviri shirampariite iriaauutuneye
taiya, tzInuuvuko Inkuntyu IkempItupIIn
tara. Ifo kuntumuItuchu kIteshIfe Inkuntu
yetya, eero ikisavaita, eefo IuunumIn
thatavakaavaita.
9
Ari onkempitanaiyaari
tsInuneete eefo ouuvenuvuItu onkIthuu
tyaaro ovaneenkatachari, aparavaiteri
kireeki amanantayeteri othatane
mareryaayetatsiri, oaavenavaityaaro
ovaneenkatero oishi.
10
Au Ifo umeyetuI
yaari antayetapiintairo kameethayetatsiri.
Tema irootake kameethatatsiri
antayetziri tsinane kantapiintatsiri:
Naaka, aapinkathatasorentsi nonatzi.
11
Aririka iriyotaantaite, ovayempita
onkantayetya tsinane, onkempisantante.
12
Te noshinetakaantero iyotaantayete
tsinane, te noshinetakaantero ojevateri
shirampariite eejatzi. IntuunI ovuyempItu
yetya.
13
Tema iri Adn jetaitaka pairani
jovetsikayeetakeri, iro impoitapaintsiri
Eva.
14
Kaari Adn iramataviitakeranki,
aa iro tsinane jamataviperoitake irojatzi
antantakarori kaariperori.
15
Iro
kantamaitacha, tsinaneete, tema irootake
ovaiyantaatsiri, ufI onkuntuke uvIsukoshI
reyetai eekerorika iyaatakaanakityeero
onkempisante, etakotantya, kyuufyoope
roini onkameethashireyete.
1 TIMOTEO1,2
355
Tsika inkantayetya jevariite
3
1
Kyaaryoo onatzi nonkantemiri:
Tzimatsirika kovatsine ijevateri
kempisantzinkariite, ari okameethatzi
okaratzi ikoviri iranteri.
2
Ikaratzi
jevuyetutsInefI ontzImutye Inkumeethu
shirete, eero itzimayetzi impaitya
aaventavaiterine, inkinayetyaaro iina,
kempoyaavaitane inkantya, Ifuntuyetu
piintero kameethari, IfIuupInkuthutu
kaantya, iroimaayetantanete ipankoki,
iyotaantane inkantayetya.
3
Eero
ishinkitapiinta, eero ikisapiinta, aa
etakotaneri inkantya, tsinampashire irine,
eero inevetapiintashitari kireeki.
4
Iriyote
ijevayetairi ikaratzi saikavankotziriri,
aapinkatha inkantante irovaiyane, eero
ipiyathavaita.
5
Tema aparoni atziri kaari
iyoterone ijevatakaante ipankoki,
kantatsima ijevaventeri ikaratzi
kempisantanairiri Pava?
6
AfI IkempItzI
tari ovakeratatsiri ikempisantzi, eero
okantzi ijevatakaante. Tema aririka
irimatero ijevate, ufI InkuntukuupefovuI
tanakya, ari inkempitakotakyaari
okaratzi avishimotakeriri pairani
kamaari.
7
Ikaratzi kaari kempisantatsine
okovaperota iaapinkathatairi jevariite.
Tema eerorika iaapinkathatakaanta
jevari, ufI IfIuukefo IfIuuventuvuItuI
teri, irojatzi iramatavitantakyaariri
kamaari.
Tsika inkantayetya ampitakotziriri
8
Ikaratzi ampitakotziriri jevatziriri
kempisantzinkariite, ontzimatye
iriaapinkathatakaantya, aventaane
irovayeeteri eejatzi, eefo IshInkItupIIntu
yeta, eero inevetapiintashitari kireeki
iraapithatanteri iroshekyaayeteri.
9
Okovaperota iriyotakoyetairo okaratzi
akempisantairi, kaari jiyotakoveeta
pairani.
10
Onantyaari aparoni atziri
irampitakoteri jevariite, ontzimatye
iriaantaitavakyaari kantatsiri irimatero,
aririka iriaantaitakyaari kantatsi
iriyaatakairo.
11
Ari onkempitayetyaari
eejutzI tsInune ontzImutye ouupInkuthu
takaantya, eero oaaventakotantashiyeta,
kempoyaavaitane onkantya, onkyuufyoo
ventayetanairo maaroni.
12
Inkarate
ampitakotantatsineri inkinayetyaaro iina,
ijevatakairi kameethaperoini irovaiyane
eejatzi saikavankotziriri.
13
Aririka
irimatanairo, aapinkatha irovaiteri, ari
IfIyotuIfo IfuventuushIfetyu IfIuuven
tairo tsika okanta ikempisantantaariri
Cristo Jess.
Omapero okameethatake akempisantziri
14
NokovutuIke nIyuutemI shIntsIpuI
teeni noeemi. Iro kantacha
netavakyaaro nosankinatemiro iroka,
15
aamaashitya eerorika niyaatzita,
nonkamantzityaamiro tsika ikantaita
isaikaitzi jashiyetaira Pava. Tema
akaratzi jashiyetai Kaaaneri Pava,
ukempItunuufo okuntufunkI tzInkumIntsI
pero, uukutuke otzInkumItunuu IkInkIthu
yeetziro kyaaryoori aantsi.
16
Omapero
okyaaryootzi okaratzi akempisantairi,
tera jiyotakoveetaro pairani tsika
ikantaita jiaapinkathatasorentsitaitzi.
Jiroka akempisantziri:
Jatziritzimotantake Pava,
Iri oaakantakeriri Tasorentsinkantsi
iriiperori inatzi.
Iri maninkariite amenayetakeriri,
IfI IkInkIthutukoyeetuIfI pushInesu
tziki atziri.
Iri ikempisantaitziri jaka kipatsiki,
Iri ovajenokaachari irovaneenkaroki.
Iaaventaitziri ookaventerone
ikempisantaveta
4
1
Iro kantamaitacha, jirokara
ikantairi Tasorentsinkantsi, ikantzi:
Apaata, ari irieetake ookaventerone
ikempisantavetari, iro inkovanake
1 TIMOTEO3,4
356
inkempisantayetero iaane kamaari,
jamatavitantzira.
2
IfIyotuuvuItushItun
tyaaro kamataviri kaari irooperotatsiri,
eero ikemairo irovashireneentakotyaro
jantayetzirira, eempashire ikantaka.
InkempItukyuufo okuntufunkI ompIfotu
kai itagaita eempavathatakaantzi eero
akemairo katsiri.
3
Eero ishinetakaantziro
iraavakaayeetya, intzitakaantero okaratzi
jovayeetari. Tera arite iroka. Tema
aakaite akaratzi akempisantayetairi Pava,
ayotairo kyaaryoori, jovetsikayetakainero
ovaritentsi. Ishinetaakairo irirori
ovayetaiyaaro irokapayeeni, umpuusoon
keyetairi.
4
Temu okufutzI jovetsIkuyetu
keri Pava, kameetha onayetatzi. Tekatsi
ompaitya apaavaitantyaarori, aa
ontzImutye umpuusoonkeyetuIfI uuuye
tziro okaratzi ipayetakairi.
5
Tema aririka
amatakero okantziri iaane Pava
aaaaatakoyetairo okaratzi ipayetairi,
ari intasonkaventakero.
Antavaitanaineriri kameetha Jesucristo
6
Iroorika piyotaantake iroka, pImutu
naatziiro pantavaitaineri kameetha
Jesucristo. Pimonkaratanaatziiro okaratzi
pikempisantanairi, pimatanaatziiro
okaratzi jiyotaayeetakemiri.
7
Povushuun
tayetairo kinkitharentsipayeeni kaari
irooperotatsine, Ifootuke umetupIIntushI
vetakari antarokonaite okinkithayetziro
iroka. Au ontzImutye pIuushIntsIshIfe
tunuIyu pIuuntyuufofI pIuupInkuthutu
sorentsitai.
8
Tema okameethatzimovetai
eejatzi aaayetziro aaashintsiyetya
koaaroini avathaki, uu Ifo kumeethupe
rotataitatsi aaashintsishireyetanaiya
aaantyaarori ankiteshireperoyetai. Tera
iro antantayetarori iroka onkantya
anintaavaiyetantyaari iroaaka eenirora
aaayetzi, aa, eejatzi aeero apaata
anintaavaitaiya aririka aagai.
9
Kyaaryoora onatzi iroka aantsi,
ontzImutye muufonI unkempIsuntuye
tairo.
10
Irootakera aaantayetarori
aaashintsitayeta, shintsiini antavaiyetzi,
tema oyaakoneentane oviri Pava tsika
itzimi kaaanetatsiri. KuntutsI IfovuvIsuu
koshiretairi maaroni atziriite, iriitakera
irovavisaakoshireyetai inkarate
kempisantairine.
11
Irootake iroka piyotaantayetairi,
aashintsi pinkantantero.
12
Te nonkove
inthainkimavaitaitemi pevankaritzira.
Aa ontzimatye poaakantero tsika
pikantanaa pikempisantai, ari onkantya
inkempitakotantaityaamiri. Ontzimatye
puumuukoventyuufo okufutzI pIuuvuIye
tziri, eejatzi okaratzi pantayeteri.
Etakotane pinkantante, kyaaryooshire
pine, kiteshire pinkantanaiya.
13
ShIntsI
tha piaanatapiintayetaineri atziriite
Osankinajanorentsi, pInkInkIthutupIIn
tairo, piyotaantapiintairo, irojatzi
piaantakyaarori nareetyaami janta.
14
Pimpampithashiretero iaaventakemi
pairani jevariite, ufI okuntu Itusonkuven
tantakamiri jotzimikapatziitoyetantamiro
irako. Nuu pupuutzIfokufI Itusonkuven
taimi Pava pimatantaarori iroka.
15
aashintsi pinkantaventanaiyaaro,
onkantya iriaantaityaamiri eekero
piyaatakaanakitziiro pimatanakero.
16
Paamaventayetaiya eeroka tsika
pikantayetanaa, pImpumpIthushIfetuko
tyuufo kumeethu onkufute pIyotuuntuye
tairi, onkarate pantayeteri eejatzi. Aririka
pimatakero pinkyaaryooyeventairo,
aritake pieero pavisakoshiretai, eejatzi
InkempItuyetuIyuufI IkufutzI pIyotuupIIn
takeri.
Anteneriri pashinepayeeni
5
1
Te arite pinkisathayeteri
antarikona, kameetha piaanayeteri.
Ifo ufItutsI puukumeethuyetefI pInkempI
takaanteri iriirikami piri. AfI pInkempI
tairi evankariite, paakameethateri
pinkempitakaanteri iriirikami pirentzi.
1 TIMOTEO4,5
357
2
Ontzimatye paakameethayetero
antarokonayetatsiri, pinkempitakaantero
iroorikami piniro eeroka. AfI pInkempI
tairori evankaropayeeni, puukumeethuye
tero, eero poshiretaro pimaimanevaitero
pinkempitakaantero iroorikami pitsiro.
3
Paakameethayetero kamaimetzinkaro
tsIku otzImI mupefotzIfofI okovItyuutu
vaitzi.
4
Irooma aparoni kamaimetzinkaro,
tzimayetatsiri eentsite, osaripayeeni,
iriitake amenerone irampitakoyetero,
ontzImutye ImpIyutuIyuufo Ifuumuuko
ventaiyaaro okempitaakerira pairani
iroori jantaritantakari irirori. Irootakera
ikoviri Pava antayetairi.
5
Irooma aparoni
kamaimetzinkaro matzirori osaikavaitzi
apaniro, aventaiyaari iroori Pava,
onkantaitatyeeni aakoventyaaro
oaaaate onkovakoyetairi.
6
Irooma
ontharomentashivaitanakyaarika
onintakaanekiini irokapayeeni, tera ae
kameethaperoini, kempitavaitaka
onkamakityeemi.
7
Pishintsithatero
omayetantyaarori nokantakeri, ari
onkuntyu eefo otzImuntu IfIuuventuko
yeeterori.
8
Tzimayetatsi kaari amenerone
isheninkayetari. Iriira ovatsiperotakerori
kaari amenairone ovaiyantakeriri.
Ikempivaitana irovashaantakityeeromi
ikempisantzi. Iri maperokitanakerori
junuunukefI Ikuntu kuufI kempIsuntu
tsine.
9
JIfoku kovuchufI IfosunkInutukoyee
tantyaarori aparoni kamaimetzinkaro
antavaitaineri Cristo: Ontzime onkarate
60 osarentsite, kinata ovapiintakeri
otsipatari,
10
kameethashire okanta
ikemakoyeetziro, aamaakoventa okantziri
ovaiyane, oimaantzi opankoki, uukumee
thatapiintakeri kempisantzinkari,
kumInthuune ovupIIntzIfI ushInonkuIn
kari, omatapiintakerori okaratzi
kameethayetatsiri.
11
Ifoomu kumuIme
tzinkaro kaari antarokonatatsine, eero
josankinatakoitziro. Eerora okantaperota
antavaitaineri Cristo, tema eeniro onkove
aye otsipatari.
12
Aririkami omatakero
ontsipatya, arimi inkantakovaitaitakero,
temu te omonkufuyefo okufutzI okuntuve
takari anterimi.
13
AfItukemI ompefutunu
kyaaro eejatzi, onkenuyete punkotsIpu
yeeniki, onkinkithavaitakotantayete, aka
akavaitashitane onkantya.
14
Irootake
nokovantari aayetai otsipatari aparoni
kumuImetzInkufo kuufI untufokonutu
tsine, ovaiyantayete, osaikeeta opankoki
antavaite. Ari onkantya eero itzimanta
impaitya kishimavaiterone.
15
Tema
tzimayetatsi matakerori, antavaishitakaro
ikoviri Satans.
16
IkufutzI kempIsuntzIn
kufI IIfofI IshenInku okumuImetzInkufo
tzi, ontzimatye irampitakoyetero. Ari
onkantya eero iaantaro ikaratzi
ikempisantaiyini, iriaashintsityaaro
irampitakotero. Intaani irampitakoyetero
matzirori oiiro okovityaavaitzi.
17
Ontzimatye impinayeetairi
jevatakaantatsiri iaapinkathayeetziri. Iri
Impupefoyeete kInkIthutukuuntupIIntu
tsiri, eejatzi ikaratzi iyotaantapiintatsiri.
18
Temu Ifootuke kempItufofI okuntuko
tziri Osankinajanorentsi:
Aririka pantavaitakairi aparoni
piratsi, te ufIte Intushuuneentu
vaite.
Jiroka okantziri eejatzi:
Aparoni antavaitatsiri ipinayeetziri.
19
Apanirorika ikanta atziri kantakotziriri
aparoni jevari, eero pikempisantziri.
Irooma inkaraterika apite, eerorika
inkarate mava tsika itzimi aakotakerine
jantakero kaariperori, ari okameethatzi
inkempisantaiteri.
20
EekefofIku IfuntuItu
tyeero kaariperori, payeri tsika ipiyotaita
pinkisathateri, ufI onkuntyu Inthufovun
taityaari, eero jimatantayeetaro.
21
Noshintsithatzimi pantero iroka. Tema
aririka pimatanairo, eero piiiro
pamaakitante jiyotzi Pava nokantzimiro.
Jiyotzitaro eejatzi Jesucristo, jiyotzitaka
1 TIMOTEO5
358
eejutzI munInkufIIte IkufutzI jIyoshIItu
keri.
22
Te ufIte puthuvuIyuufo potzImIku
patziitotantyaaro pako ijevatantaityaari.
Tema aririka iriyotayeeteri jantakero
kaariperori, kempivaitakara eerokami
kantakaashitakyaarone. Aa ontzimatye
pinkiteshiretai eeroka.
23
Te arite intaani pirapiintero jiaa, iro
aritatsi pirero kapicheeni kachori, ari
piaakero peshitakote pimantsiyavaiveta.
24
Tzimatsi atziri, tekefumInthu IfIyuko
ventaiteriita jantakero kaariperori,
maaroni ikemakoyeetakeri. Tzimatsi
pushIne eejutzI kuufI jIyotukoItzI juntzIfo
rika kaariperori, intaani inkemakoyeeteri
apaata.
25
Ari okempitari eejatzi, tera
iromanakotapiintero atziri irantayetero
kameethari. Irooma aririka irantero
kaariperori, ari inkovapiintavetya
iromanakotya, iro kantamaitacha ari
inkemakoyeetakeri.
6
1
Ikaratzi jotzikayeetari ontzimatye
iaapinkathatairi itzimi omperatariri.
Iro nokantantari, ari onkantya eero
itzimanta impaitya aaventavaitaine,
akantakaantzirikari Pava.
2
Aparoni
otzIkutuufI IIfofI jompefutufI kempIsun
tatsiri, te arite inkantashirevaite: Eero
pikempitakaantana otzikataari, tema
iyeki novanaimi. Aa okovaperota irika
otzIkutuufI IfuntuvuIpefotenefI kyuufyoo
peroini, iretakotane iroveri, tema
kempisantzinkari inatzi. Ontzimatye
piyotaantairo iroka, pishintsithatantairo.
Kiteshiretakaantatsiri ipoa onimotaantsi
3
AfIfIku Impoke nushItyuufone InkInkI
thatakaante, kaari kempityaarone
okaratzi iaaneyetakari Avinkatharite
Jesucristo, irinashitapaakyaaro eejatzi
IfIuuventefo uupInkuthutusofentsItuntu
tsiri,
4
kantakaaperovaineri inatziira,
tekatsira iriyote. Intaani ikovi irirori
aaanatzimentavakaavaityaaro aantsi.
Iro ompoaantyaari asamavakaavaitya,
amaimanetavakaavaitya, unkuvIyuvukuu
vaiyetya, ankantakotavakaavaiyetya,
5
ankisaneentavakaatziiyetya. Iroora
jimayetapiintakeri kaariperoshireri kaari
iyotakotaajaterone kyaaryoori aantsi.
Ipampithashireta iraantyaaro kireeki
jumumenuvuItufo IuupInkuthutusofentsI
tanaira. Te arite paapatziyari eerokaite.
6
Aritake okantamaita, kimotara
ImpInuventuyeetuIfo upuutu uuupInku
thatasorentsitzira. Iro kantacha onkantya
aaantyaarori impinayeetai, ontzimatye
onimoyetai aiiri okaratzi tzimimoyetairi.
7
Tema pairani ovakera atzimapaake te
amapaake tzimimotaine. Ari okantari
eejatzi aririka ankamai, onkarate
tzimimotaine eero okantzi aanairo.
8
Tema otzimapiintzirika oyaari,
otzimapiintzirika ankithaatyaari,
aritapaake.
9
Iriima inkarate kovayeterone
irashaarantya, okuImushIfyIIfI InkuufIpe
roshirete. Ikempitakovaitakari
shirikachari ivirentsiki, ufIfIku Ifuntuye
tunukefo IkovukuushIyetufI ovuufIpefo
tantatsiri, irootake peyakaashitantachari.
10
AfIfIku IfIneveetupIIntyu Ifushuufuntu
yeetya, okempIvuItukufo Ifo ompufIthutu
nakyaami kaariperoyetatsiri. Tzimatsi
matakerori ineveyetaro irashaarantya,
jovashaantanakero ikempisantzi, okempI
vuItukufo IfIImI kemuuntsItukuuvuItuchu
nemi jovathaavaitaka apaniroini.
Pinkempitakaantero
povayiriventatyeeromi pikempisantanai
11
Irooma eeroka, jashitaami Pava,
povashaantairo irokapayeeni, pInkempI
takaantero pishiyapithatatyeeromi. Aa
Ifo pInkokovutupIIntunuI pIntumputzIku
shirete, kaminthaa pinkantante, pInkem
pisantairi Pava, etakotane pinatye, eero
pisamaneentanta, tsinampa pinkantya.
12
Eekero pinkempisantanaatye, pInkem
pItukuuntunukefo povuyIfIventunuutyee
romi kameethayetatsiri. PInkempItukuun
1 TIMOTEO5,6
359
tunukefo eejutzI pIuushIntsIventutyee
yaaromi irojatzi paantakyaarori
kantaitaachane aaakagaimi. Iro
IkovukuuyeetukemI pIeefo uuuntufen
tsi, ari okanta ikemayetantaamiri
atziriite, pikantzi: Nokempisantai.
13
Tzimatsi noshintsithatemiri. Tema Pava
ItzImI uuukuuyetzIfofI okufutzI tzImuye
tatsiri, jiyotzi nokantzimiri. Jiyotzita
eejatzi Avinkatharite Jesucristo, itzimi
kantapiintakerori kyaaryootatsiri, irojatzi
ikantapaakeriranki jagaitanakeri Poncio
Pilato. JIfoku onkufute noshIntsIthute
miri:
14
Eefo pIpIyuthutufo IkuntukuuntuI
tziri, eero povashiaavaitziro, itzimikari
aaventakovaitashityaamine. PIyuutukuu
nairo eeroka irojatzi impiyantaiyaari
Avinkatharite Jesucristo,
15
aririka
irinintapaitetake Pava. Tema apaniro
Pava intasorentsitai, upunIfo Ijevutukuun
tairo maaroni tzimayetatsiri, apaniro
ImpInkuthufIventuIfI IkufutzI pInkuthufI
ventavetachari, ari iaapinkathatairi
eejatzi iaapinkathayeevetari iroaaka.
16
Iriitake ashitarori kantaitaachari
aaantarentsi, ufI IsuIkutzI tsIku oshIpukI
ryaaneperotzi, Ifootuke kuufI jufeejuno
tantaitari. Tekatsi atziri matakerone
irieeri, eero imatayeetzirootsi eejatzi.
Omapero iaapinkathaitziri. AfI InkuntuI
taatyeeroni impinkathariventantai. Ari
onkantyaari.
17
OntzImutye pIyotuuyetuIfI ushuufuntu
yetachari iroaaka, eefo Ikuntukuupefo
vaitanta. Eefo juventuushIvuItufo Ifushuu
karo, temu eefo okuntuItutyuunI onkIsotzI
moteri. Au ontzImutye IfuventuuyetuI
yaari Pava, IfIItuke mutzIfofI Ithufomen
tajanotakaantanta.
18
Piyotaantairo
irantayeetairo kameethari. Ikempitara
upufonI ushuufuntunefI otzImImopefotzII
tziri irovaakaro, ari pinkempitanaiyaari
eerokaite ontzimimoperotziitaimi
pantane, iro pinkempitakaantanairomi
iroorikami povaakaro. Piyotaantairo
irineshinonkayeetantya, ayimateri
impashitantayetaiya.
19
Iroorika irimatanai
iroka, okempIvuItuku IfovupIthuuntyuu
romi irashaakaro inkashiyakaiyaari
apaata. Ari inkantaitatyeero irieero
irisaikai kameetha.
Overaantapaakarori ikantziriri
Pablo irika Timoteo
20
Timoteo, pinkyaaryooventero
pIyotuuntuIfo okufutzI jIneshInonkuyeetu
kemiri. PovushuuntuIfo okufutzI Iuuven
tashiyeetaro kaariperori. Povashaantero
IuunutzImentuvukuItufo IkempItukuuntu
veetari irooperori onatzi jiyotaneetari.
21
Tema tzimayetatsi matayetakerori,
ikenashivaiyetanaka, kempivaitaka
intzipinatatyeemi. OnkumInthu IfIneshI
nonkayeetemi. Ari onkantyaari.
1 TIMOTEO6
360
Ovethataantsi
1
1
Naakatakera Pablo osankinatzimiro
iroka. Irotyaantajanore Jesucristo
nonatzi, tema iri Pava kovakaakenarori
noaaventairo ishinetayetakairo,
iraaakaayetai Cristo Jess.
2
Eeroka
nosankinatzini Timoteo, ItzImI nokempI
takaanta netakotane notomi. Onkamintha
ineshinonkataimi Ashitairi Pava eejatzi
Avinkatharite Jesucristo, onkamintha
Piaaventairi Cristo
3
Ari nokantapiintatya tsireni eejatzi
kitaite namanakoyetzimi, nopaasoonketziri
Pava, itzimi nantavaitaineri, nomatakotairi
IkempIyetuku nochufIneete tumputzIkushI
reri.
4
AfIfIku noshIfetyuufo pIfuuvuItuku
ranki, osheki nokovataike napiitairo
noeemi, onantyaari nonkimoshirete.
5
Osheki nopampithashiretakotami tsika
okanta poshireperotantanakari. Tema iro
etanakaro pisaro Loida, ipoaanaka piniro
Eunice. Niyotzi eejatzi ari pikempitanakari
eeroka.
6
Ifootuke nupIItuntumIfI nonkun
temi: PupIItuIfo povukefutuIfo Itusonku
ventukemIfI Puvu notzImIkuputzIItotuntu
kamiroranki nako, pinkempitakaantairo
joisaitziri paampari intsivakimate.
7
Tema
Pava te intharovashiretakaante. Intaani
ishintsishiretakaantzi, jetakoshiretakaanta,
jiaakoshiretakaanta.
8
Irootake eero pipashiventakaantaro
piaaventeri Avinkatharite, ufI pInkempI
tainari naaka, eero pipashiventakaana
jashitakoventaitanari Pava. Aa iriitake
shintsishiretakaimine, pInkempItukotun
tyaanari naaka, nokemaantsitakoventaro
Kameethari aantsi.
9
IfIjutzI ovuvIsuuko
shireyetairi Pava, iri iyoshiitayetai
atasorentsishiretantaari. Tera apaniro aaka
matashityaarone, aa iri kovaintsi
irantero. Ari ikantaitatyaani pairani Pava
ikovapiintake irineshinonkayetai Cristo
Jess.
10
Irootake jimatakeri iroaaka,
ikoaatakeranki Ovavisaakotantaneri,
Cristo Jess. IfIItuke mutukefofI joItsInum
pairo kaamanetaantsi, jookapaintairo
Kameethari aantsi, iro ayotantaari ari
onkantaitatyeeni iraaakaayetai.
11
Irootake ipairyaantakanari naaka
Otyaantajanori, IfI otyuuntukenu nonkInkI
thatakaante, ipoa niyotaayetairi eejatzi
kaari nosheninkata.
12
Irootake iroaaka
noaashivaitantarori, iro kantacha temaita
nopashiventa. Tema niyotzi naaka itzimi
noshiretaari, niyoperotzita otzimimotziri
IshIntsInku onkuntyu eefo jovushuuntukuu
naro ikovakaakenari nantaineri irojatzi
apaata kitaiteriki impiyeerika.
13
Ari
pinkempitanaiyaari eeroka, pImutukote
nufo tsIku okuntu pIkemukenu nokInkIthu
yetake, piyaatakairo poshiretya. Etakotane
povante, tema iro irantapiintanairi
jashiyetaari Cristo Jess.
14
Tema
inampishiretantakami Tasorentsinkantsi,
iri kyaaryooshiretakaimine eero
povashaantantaro kyaaryoori otzimi
ikovakaakemiri piyotaantero.
JAPIITAIRO PABLO JOSANKINATZINIRI TIMOTEO
361
15
Pikemayetake eeroka tsika okanta
jookaventavaitanakena Asia-satzi.
Jirikatake: Figelo ipoa Hermgenes.
16
Iro kantacha Onesforo, oshekI Iposhen
kapiintakana irirori, te ImpushIventukotu
nakena joosoveetakana. Iniroite nokovi
IneshInonkutuIfI Puvu IkufutzI suIkupun
kotziriri.
17
Tema iri kovakovatapaakena
jareetakara Roma-ki, IfojutzI jIuuntupuu
kanari.
18
IfIIfu AvInkuthufIte neshInonku
taiyaarine apaata kitaiteriki impiyeerika.
Tema piyotaiyakeni eejatzi eeroka,
osheki jampitakotakena Onesforo
nosaikantakari Efeso-ki.
Pinkempitakaantya eerokami
irovayirite Jesucristo
2
1
Notom, tema iri neshinonkataami
Cristo Jess, ontzImutye pIntontushI
retai.
2
Tema pikemakena tsika okanta
niyotaantake atziriiteki. Ontzimatye
piyoshiitayete iroaaka tsika inkarate
kyaaryooshireri intzime matanairone
iriyotaanairi eejatzi pashine.
3
Aamaventa
pinkantya piaashitakoventanaiyaari
Jesucristo. Pinkempitakaantya eerokami
irovayirite.
4
Tema aparoni ovayiritachari
te ieetziri irantanairo antavairentsi
jantayeetapiintaitziri kitaiteriki. Aa
ontzimatye iretapaintyaaro ikantakeriri
ijevarite.
5
KuntutsI eejutzI pInkempItuko
tyuufI upufonI IpInuyeetzIfI junuukotun
take ishiyeeyani. Tema iniroite
iriaashintsityaaro. Iro kantacha
IfImutuntyuufofI Ifunuukotunte ontzImu
tye Ifuntefo tsIku okuntu jumetupIIntuI
yari. Irooma inkovakemi inthaiyavaitya
inkene iranaakotantemi, eefofu IpInuyee
tziri.
6
Kantatsi eejatzi pinkempitakotyaari
ikanta aparoni pankivairentzi. Tema
iriitake etapiintaro jovayetaro okitho
ivankire.
7
OntzImutye pImpumpIthushIfe
takotero nokantayetakemiri. Tema
IfIItuke AvInkuthufIte kemuthutukuupefo
temirone maaroni.
8
Pimpampithashiretakoteri Jesucristo
itzimi icharinetakari David-ni. Tema
aagai irirori ikamavetaka. Irootakera
iroka Kameethari aantsi otzimi
noaaventairi.
9
Ifootuke nokemuuntsItu
koventari iroaaka, okanta noaantarori
joosovaitaitana jashitakoyeetana,
IkempItukuuntuItukenu nuukumI ovuntzIn
kari. Irooma iaane Pava eerora
imataitziro iroosoyeetakero.
10
Iro
namaveyetantakarori maaroni iroka,
okantakaantziro netakotari ikaratzi
jIyoshIIyetuIfI CfIsto Jess ItzImI IfovuvI
suukoshIfetuIfI uuntuyetuIfone kuntuItu
chari aaantarentsi, tema ovaneenka
onkantya.
11
JIfoku omupefo Ikuntuyee
tziri:
Aririka ankamakoyetakeri Cristo, ari
ankempiyeeyaari iraaakaayetai.
12
Aririka amavevainetake, ari
ankaratairi ampinkathariventante.
Irooma aririka ankantayete: Te
noeeri. Ari inkempitaayetairi
eejatzi aakaite.
13
Iro kantacha terika aaayevetaro
ankamaiventyaarimi, irooma
irirori ikamaiventayetai. Tema ari
jashi jovatziiro irirori, te ImpushI
netanete.
Pinkempityaari antavairyaantzi
jaakameethaitziri
14
Piyotaantairo iroka. PIshIntsIthutun
tero ikovakaantaperotziri Pava: Eero
IuunutzImentuvukuushItuItufo uuntsIye
tatsiri kaari irooperotatsine. Aa kantatsi
onkantzimoneentakaiyaari inkarate
kemerone.
15
Ontzimatye piaashintsitya
povatampatzikatanairo aantsi
kyaaryoori, Inkene IfuukumeethuventuI
miro Pava. Pinkempitakotyaari
ikantaranki aparoni antavairyaantzi kaari
tzImutsIne ompuItyu ImpushIventuko
tyaari.
16
PovushuuntuIfo eefoku jIuune
tashiyeetari kaariperori. Arira opoaari
2 TIMOTEO1,2
362
ithainkatasorentsitantayeetzi.
17
OkempI
takotaro okantaranki ovavathatanta
ampathaavaite. Irootake avishimotakeriri
Himeneo ipoa Fileto.
18
IkenukuushIvuI
tanakaro irirori jiyotaantziro kyaaryoori,
ikantake: Tera kyaaryoori aaayetai
aririka ankamayetake, uu uuuyetzItutuI
karo joshiyakaaventaitziro aagaantsi.'"
Tema okaratzi jiyotaantavetakari
jovashaantakaakeri tsika ikaratzi
joshireveyetanaa.
19
Iro kantacha,
okempivaitakaro Pava irovatzikatyeemi
irooperori itzinkami, ari irovetsikakemi
ipanko. Ipoa jontarekakotake apite
osankinatachari kantatsiri: Jiyoyetziri
Avinkatharite ikaratzi jashiyetari.
Impoa: Inkarate pairyaagairine Cristo,
ontzImutye IfovushuuntuIfo kuufIpefotu
tsiri.
20
Iro kantacha janta iniroiteki ipanko,
kempIvuItuku tzImuyetutsImI ovuneenku
tachari kovitzipayeeni, shipakiryaa
okantayeta kaminthaa jovayetziro.
TzImuyetutsI eejutzI kovItzI jovetsIkuyee
tziro inchato, eejatzi kipatsinaki, kaari
ikaminthaaperoitzi.
21
AfIfIku unkIteshIfe
yetanai, ari ankempiyetaiyaaro kovitzi
ikaminthairo ashitarori, ikovapiintzi
irovantayetyaaro. Tasorentsishire
inkantakaanai Pava, aamaventa ankantya
antayetaineri kameethayetatsiri.
22
Intaina
povayetairo inevetashivaitari evankariite,
pInkempItukuuntefo pIshIyupIthututyee
romi. Aa iro pinevetapiintanakya
pinkameethashireyetai, oshiretane
pinkantya, etakotane povante, kameetha
pisaikakaantayete, pinkempiyayetaiyaari
kIteshIfefI ItzImI puIfyuuyetuIfIfI AvInku
tharite.
23
Ontzimatye povashaantayetairo
piaaneyetaro kaari apantyaarone, tema
iro opoaantari ikisavakaantayeetari.
24
Irooma aakaite jomperatayetai Pava te
arite amatero aaanaminthatavakaiya.
Aa ontzimatye aneshinonkashiretante,
ayimaneenta ayotaantai, tsinampashire
ankantya,
25
shipetashire ankantya
ankaminaayeteri kisaneentairi, aama ari
impiyashiretakairi Pava, ufI IfIyotuko
tairo kyaaryoori.
26
AfI onkuntyu InkempI
takotantyaariri amathaatari ivirentsi,
tema kamaari otzikatakari, IshIntsIven
tziri irantayeteneri ikovakaashiyetari
irirori.
Tsika inkantayeetya isaikayeetai apaata
overaantapaakyaarone kitaite
3
1
Ontzimatye piyote, apaata
ovekaraantapaakyaarone kitaite
iniroite ompomerentsitzimoyetai.
2
Jiroka
inkantayetya atziriite: ApunIfo InkumIn
thaatziitavaitya, impiyotashivaityaari
iireekite, inkantakaaperovaitya, eero
iaapinkathatantzi, inkaviyantavaite,
piyatha inkanteri ashitariri, eero jiyotziro
impaasoonketante, thuInkutusofentsItu
neri irinayete,
3
eero jetakonetanta, eero
ikovanetzi impeyakotante, thaiyakotane
inkantya, eefo jomuuntukuufo InevetushI
tari, ovatsinaantaneri irine, osheki
inkisaneentero kameethayetatsiri,
4
pithokashitaneri irinayete, eefo jIuuko
neta, asagaaventavaitane irine, iro
irineveperotya ikovashiyetari anaanakero
ikovakaavetariri Pava,
5
ufI InkempIvuItu
kyaarimi aapinkathatasorentsitaneri,
aa ithainki otzimimotziri Pava
ishintsinka. Eerora pikempiyayetari
eeroka.
6
Ari jimatakero irikaite
isaikavankotantzi, jamataviyetakero
tsinaneete jentashireri, IpumpIthushIfetu
kaayetaro iniroite okaariperoshiretake,
ontzimatye aventaiyaari irikaite, irojatzi
ompoaantyaari ayimavaitanakero
oneveshirevaitari iroori.
7
Irootake
onkokovatapiintantyaariri iyoperotero,
iro kantamaitacha te iyoperotakomaitaro
okaratzi irooperotatsiri.
8
Iro jimatakeri
pairani Janes itsipatakari Jambres, te
onimoteri jantakeri Moiss, ari
IkempItuufI IfIku utzIfIIte umutuvItuntu
2 TIMOTEO2,3
363
*3.8: Ikinkishiretakoitziri Janes ipoa Jambres sheripiyari inaiyini, Egipto-satzi jinatzi. Tema
pairani Moiss itsiparyaakoventantaariri Israel-mirinkaite, irika sheripiyariite ikempitakotari
Moiss, jiraantsitakairo jiaa, ikoaatakaayetake eejatzi osheki mashero.
neri, te onImoshIfetzIfI okufutzI Ifoopefo
tatsiri. Kaariperoshireri jinayetzi,
jumenuushIvuItuku okufutzI IkempIsuntu
yevetari.
* 9
Eeromaita jimatziro, ari
iriyoyeetairi amenaashivaita okaratzi
jantziri, ari inkempitakotakyaari ovakera
aaaventakeri.
10
Irooma eeroka, pinkempityaana
naaka, okaratzi niyotaantziri, tsika
nokenakairo, opaita nokoviri, opaita
noshiretari, namatsinkaventanta,
etakotane novantzi, kinataneri nonake,
11
ovatsinaari nonake, IkemuuntsItukuu
vaitaitakena, okempitatya okaratzi
avishimotakenari Antioqua-ki, Iconio-ki,
ipoa Listra-ki. Temu oshekI IkemuuntsI
takaaveetakana, Ifo kuntuchu AvInkuthu
rite itsiparyaakoventapiintakena.
12
Ari
onkantyaari, irovatsinaayeetairi maaroni
jashiyetaari Cristo Jess kovanaatsiri
iriaapinkathatasorentsitanete.
13
Iriima
kaariperori atziriite amatavitantaneri
eekero irimaperotatyeeya, IfushImInthu
tyaaro iramatavitantapiinte, IfImuyeetzI
tyaari irirori iramatavitaiteri.
14
Iro
kantacha eeroka, kiso povero okaratzi
piyotakeri, tsika otzimi paventaanaari.
Tema piyotzi ipaita iyotaakemirori.
15
Tema petanakaro eeniro peentsitanake
pIyotukotuIfo TusofentsItutsIfI OsunkInu
rentsi. Ari opoaari piyotai aritake
pavisakoshiretai aririka paventagaiyaari
Cristo Jess.
16
Temu muufonI OsunkInuju
norentsi, IfIIfu Puvu tusonkushIfyuuntuke
rori josankinayeetantakarori. Iro
jiyotaayeetantari, Ifo IshIntsIthuyeetun
tari inkaminaantaite, Ifo jovutumputzIku
yeetantari, iro jiaantayeetantari inkene
inkameethashireyeete.
17
Ari irieerori
IkufutzI jushItuufI Puvu IfIyopefoshIfe
tairo irantayetairo maaroni kameethari.
Piaaventairo aantsi
4
1
Jiroka okaratzi noshintsithatemiri
pantero. Jiyotzi Pava nokantzimiri,
jiyotzitaro eejatzi Avinkatharite
Jesucristo, intzime iyakoventairine
maaroni aaayetatsiri, ipoa ikaratzi
kamayetaintsiri eejatzi. Temu IfootzImu
take inkoaatai ipinkatharitapai.
2
Pinkeme nonkantemi: Okovutyu povetsI
kya inkene piaaventairo iaane, tera
IntuunI pIuuventuIfo ufIfIku onkumee
thatzimotemi, aa ontzimatye pimatero
eejatzi aririka pinkovenkatakote. Aririka
piyotaante, ontzImutye povutumputzIku
tante, shintsitha pinkaminaante,
piaashintsithatante, iro kantacha aa
pitharokyaaventapiintzirokari aririka
pimayetanairo iroka.
3
Tema apaata, eero
ikovaitai inkempisantaitero tampatzikari
okaratzi piyotaantayetziri iroaaka, aa
ImpIyotupuukyu pushIne IntzIme Iyotuye
rine, ufI IfumenuushIvuItyuufI Inkuntu
yete: Ari, kameethatake irantayeetero
inevetashiyeetari.
4
Iroora ompouun
tyaari impiyashiyeetero inkempisantairo
ikinkithatashiyeetari, irovashaantanakero
ikempisantziro irooperotatsiri.
5
Irooma
eeroka, aakotane pinkantya, pumuveye
tanairo avishimotemine poivaraayetziro
Kameethari aantsi, ontzimatyeera
pimonkarayero maaroni onkarate
pantanaineri Avinkatharite.
6
Tema naaka, kempitaka irootaintsi
nompeyakotya, ari nonkempitakotyaaro
isakoitapiintziro imireetari aririka
impomeeteneri Pava, aritakera
sakotzimataka imireetari.
7
Kyaaryooshire
nokantapiintaka, okempivaitakaro
nomatakero iniroite nomankiyapiintakya.
OkempIvuItukufo eejutzI ufItuke nomutu
2 TIMOTEO3,4
364
kero noyiishitantzi nareetya janta tsika
overaa noshiye.
8
Ifootukefu okempItuntu
karori iri Avinkatharite ovayetakerone
amathairentsi impayeetairi inkarate
tampatzikashireri. Temu TumputzIkushI
rera jini irirori Avinkatharite, iri
IyotuntupuutsIne omupefofIku Ikumeethu
shireetzi, aripaitera impainaro nashi
naaka. Tera apaniro naaka, ufI InkempI
taayetairi eejatzi inkarate kaari
samaneentachane joyaakoneentari
impiye.
Apaniro ikantaitziri Timoteo
9
Nokovaperotataike pinkokovatero
tsika pinkantya pimpokantakyaari
nosaikira naaka.
10
Temu jookuventunu
kena Demas, aa okaimashiretairi irirori
osavisato. Jatake janta Tesalnica-ki.
Iriima Crescente ikenakero Galacia-ki. Ari
ikempitakari Tito ikenake Dalmacia-ki.
11
Intaani Lucas iri apaniro saikanaintsi
itsipatana jaka. Irootake nokovantari
pimpoke eeroka pintsipatakyaari Marcos,
ufItuke IfImutukefo IfIfofI IfumpItuko
tena.
12
Tema notyaantakeri Tquico janta
Efeso-ki.
13
Aririka pimpokanake eeroka,
pumuInufo novevIfyuukofo nookunukefI
ranki Troas-ki osaiki ipankoki Carpo.
Nokovi pamainaro eejatzi maaroni
nosankinayetane saikatsiri janta.
14
Irikaranki Alejandro, ashiropakori
itzimi oaashirenkapiintakenari,
irovasankitagaatyeerira Avinkatharite.
15
Irijatzira paamaventyaari eeroka, tema
te onimoteri okaratzi noaaventayetakeri
osheki ikishimentakenaro.
16
Tema
ovakera jaayeetakenaranki naaka isaiki
pinkatharentsi nonkamantakotero
okaratzi ikantakoyeetakenari, tekatsira
aparoni tsipatanakyaanane, ithonka
ishiyapithatanakana. Iro kantacha, te
nonevetufo nuuku IfovusunkItuumentuI
teri iroka.
17
Aa itsipashiretakana
Novinkatharite, IfIItuke uupefoshIfetu
kaakenari. Ifo nomutuntukufofI nokInkI
thatakairi maaroni, ufI okuntu Ikemuthu
tantakanari eejatzi kaari asheninkata.
Irootakera kaari japishoonkayeetantana
kashekarimoroki iroyaana.
18
Iriitake
Avinkatharite kempoyaaventakenari
kaari jovashinonkaitantana, eekero
IfIyuutukuutyeefo IfojutzI nufeetuntuI
yaari ipinkathariventantzi Inkitesatzi.
AfIfu IfushI IfovuItutyeefo IfIfofI IuupIn
kathayeetairi. Ari onkantyaari.
Ovekaraantapaakarori itasonkaventantaitzi
ipoa ovethataantsi
19
Nokovi povethatyaanari Prisca ipoa
Aquila, ari pinkempitaakeri Onesforo,
eejatzi ikaratzi saikavankoyetziriri.
20
Iriima Erasto, ari isaikapaake irirori
Corinto-ki. Ipoa Trmo, nuuku ookunu
keriri Mileto-ki, imantsiyavaitapaakitzi.
21
OntzImutye pInthufokyuute pufeetun
tyuufI nosuIkI nuuku tekefu okyuufontsI
tanaikari. Maaroni akantayetairi jaka
iyekiite, jovethataiyami. Jirika ikaratzi
ovethatamiri: Eubulo, Pudente, Lino,
ipoa Claudia.
22
Nokovake irinampishiretantyaami
Avinkatharite Jesucristo, ineshinonka
irovayetaimi. Ari onkantyaari.
2 TIMOTEO4
365
Ovethataantsi
1
1
Nuukutuke PubIo ItzImI otyuuntzI
miro iroka, iromperatane Pava
nonatzi. Naaka Irotyaantajanore
Jesucristo onkantya iroshiretantaiyaari
ikaratzi jiyoshiiyetairi Pava, inkene
IfIyotuIfo IfoopefotutsIfI IfIuupInkuthu
tasorentsitairo.
2
Ari iriyoyetairi iriroriite
inkantaitaatyeero iraaayetai. Irootake
ikashiyakaantakeri pairani Pava
tekeramintha irovetsikero kipatsi. Tera
iramatavitantanete Pava.
3
Okanta
jinintapaitetakera, joaakantaka Pava
Ovavisaakotantaneri. Iriitakera
kantakaantakerori iaaventayeetairo
iaane. Jimatakena naaka eejatzi,
jotyaantakena nonkinkithatakaante.
4
Eerokara Tito notyaantzini nosankinare.
Nokempitakaantakami kyaaryoomi
notomintaami, atsipatavakaara ashiretaa.
Onkamintha ineshinonkataimi Ashitairi
Pava eejatzi Avinkatharite Jesucristo,
Ovavisaakotaneri, onkamintha
Irantayeteri antarikonaite ipoa jevariite
5
Iroora nookantanakamiri Creta-ki
pintampatzikayetante, pInkoye untufIko
naite jevaterine oshiretachari, iro
nokovakaakemiri.
6
Inkufute jevuyetutsI
neri ontzimatye inkameethashirete, eero
ItzImI ImpuItyu uuventukovuItushItyuu
rine, kinatane irovero iina, oshiretane
inkantya irovaiyaneete itzimikari
kantakovaiterine piyathari jini,
aathavaitaneri jinatzi.
7
Tema iri Pava
jantavaitziniri aparoni jevatziriri
oshiretaneriite, ontzimatye iraamaventya
itzimikari kantakoterine kantakaaperori
ini, kishinkari ini, shinkiryaantzi ini,
antantzinkari, oshekyiiriri iireekite
jaapithatantziri.
8
Aa ontzimatye
iroimaantanete ipankoki, IfuntupIIntuye
tero kameethari, kumeethu ImpumpIthu
shiryeeya, tampatzikashire inkantya,
tasorentsishireri, iriaakotanetya,
9
kyaaryooshire inkantya iroshiretyaaro
aantsi otzimi jiyotaayeetakeriri, inkene
irimatanairo irirori iriyotaantero
kyaaryooperori, Inkene eejutzI ImonkutzI
yaari kaari iyotaanterone tampatzikari.
10
Temu oshekI kovutsIfI IuunutzImentun
tashivaityaaro, iaavaitashivaita,
jamatavitantzi. Iri antayetakerori iroka,
paitashivaitachari Totameshitaaniri.
11
OntzImutye poshekuIfI eefoku jIyotuun
tayetzi, tema osheki ikompitakaaka
atziriite ikaratzi isaikavankotaiyini.
JIyotuuntushItufo IfIkuIte kuufI Ifoopefo
tatsiri, intaani ikovashitaiyakani
iraantyaaro kireeki.
12
Tema tzimatsiranki
aparoni Creta-sutzI kumuntuntunefItuIn
tsiri, ikantakeranki: Maaroni Creta-satzi,
thairi nonayetzi, kaariperori, perantziite
niyavairentzi.
13
Omapero iroka
ikantakeri. Irootake pinkisathatantyaariri
eeroka shintsiini, Inkene InkempIsuntuI
tero tampatzikari,
14
ari onkantya
IfovushuuntuntyuufofI IkempIsuntupIIn
IROSANKINARE PABLO JOTYAANTZINIRI TITO
366
tziro ikinkithatashiyetari judo-payeeni,
tema ishintsithatantake irikaite
irovashaantaitero kyaaryoori.
15
Irootake
akantapiintziri: Aparoni kiteshiretaintsiri,
tekatsira impaitya ovaariperoshireterine
onkantavetakya eerorika ipinkavaitzi.
Iriima aparoni thainkashireri, itzimi
kaariperoshiretatsiri, tekatsira impaitya
kiteshiretakairine onkantavetakya
impinkavaivetya. Temu ufItuke ovuufIpe
roshirevaitaka.
16
JIuujuuntzI jIyotuko
tairi Pava. Iro kantacha, okufutzI juntuye
tziri, iro oaakantzirori te iriyotakotairi,
aa Pava osheki ipinkimatataikeri irika.
Tema ipiyathatapiintakari eejatzi irika,
tekachaajaini aparoni kameethari
iranteneri.
Jiyotaantayeetziro Kameethari aantsi
2
1
Irooma eeroka, okovutyu pIyotuun
tairo okaratzi tampatzikatatsiri,
jiroka okantakota:
2
Kempoyaavaitane
inkantaiya antarikonaite, IfIuupInkuthu
takaantya, impampithashiretakotero
kameethaini irantayeteri, irothotyeero
inkempisantai, iretakotantai, InkIsushIvuI
netaiya.
3
Ari onkempitayetyaari eejatzi
tsinane antarokonaite, ouupInkuthutuso
rentsitantai, eefo ouuventukotuntushI
vaita, eero oshinkitapiintayeta. Aa
ontzimatye iyotaantayetairo okaratzi
kameethayetatsiri,
4
Inkene omInthushIfe
tukuuyetyuufo evunkufoIte uukumeethu
yeteri oime, eejatzi onkempitairi
ovaiyaneete,
5
ompumpIthushIfetuko
tyaaro kameethaini antayeteri, kiteshire
onkantya, antavairyaanto, aapinkatha
overi oimeete. Aririka omayetanairo
iroka, eerora ithainkavaitaitziro iaane
Pava.
6
Ari inkempiyetanaiyaari eejatzi
evankariite, ontzImutye ImpumpIthushIfe
takoyetaiyaaro kameethaini irantayeteri.
7
Irooma eeroka, pimpampithashiretya
piyotaantairo tampatzikari, iro
pIuuntyuufofI IfIuupInkuthuventuIte
miro pantayetakeri, ufI IfImutukoyeetu
naimiro.
8
Ari onkantya eero itzimanta
kishimatzimentemirone pikantayetziri,
aa pashiventa inkantya ikaratzi
pumpIthushIfeveyetuchufI Inkuntukoyetu
shityaami.
9
OntzImutye pIshIntsIthuye
tairi omperataari eero ipiyathavaitari
omperatariri, uu Inkokovute Ifuukumee
thaperotairi, eero iaanaminthatziri
aririka iromperatyaari,
10
eefo IkoshIneen
tzi kapicheeni, aa ontzimatye
Ifouukuntefo kumeethututsI IfumeentuI
tyaari. Irootakera irieetantyaarori ovana
okameethaperotataitzi jiyotaantaitziro
iaane Ovavisaakotairi Pava.
11
Tema Pava joaakayetairo osheki
ikaminthaayetai, iriitake materone
iravisakoshireyetaimi maaroni atziriite.
12
IfIItuke IyotukuuyetuIfo ovushuuntun
taarori athainkatasorentsitantzi, eejatzi
okaratzi anevetashiyetari. Au kempoyuu
vaitane ankantya iroaaka, tumputzIku
shire anaatye, uuupInkuthutusofentsItun
tai,
13
amenavooki ovairi oyaakoneentane.
Tema irootaatsi inkoaatai Jesucristo,
iriitake amairone irovaneenkaro
Ovavisaakotairi, Pava.
14
Iriitakera
Jesucristo shinetashitainchari apaniro
irovamaiteri. Temu IkovutzI ImpInuven
tairo okaratzi akaariperoshireyetake. Iro
ikovairi inkiteshiretakaayeetai,
onantyaari irashiyetai irirori,
ayimaneenta ankantya antayetairo
kameethari.
15
Irooyetakera iroka, piyotaantayetairi.
Pishintsithatantero. Ifo pInkIsuthutun
tyaari. Eefokutuke jovuItuke pImonkufu
takaantero iroka, ontzImutye Ifuntuyee
tero onkarate pinkantanteri.
Ineshinonka ovameethashiretairi
3
1
OntzImutye pImpumpIthushIfetu
kaapiinteri janta kempisantzinkariite
IuupInkuthuyetuIfI pInkuthufIventuntu
tsiri pinampiki, eejatzi inkempitaiteri
TITO13
367
jevariite. Eero ipiyathanetanta.
AyImuneentu Inkuntuyetyu Ifuntuyetu
nairo kameethari.
2
Eero ikishimatanairi
pashine, eero iaanaminthatantashivaita.
Aa etakotantaneri inkantya, tsInumpu
shire irine eejatzi.
3
Pairani tzimatsi
akantayeveta aakaite, umusontzIshIfevuI
tzi, apiyathavaiyeta, tzipinashire
anayetake, untuyetzIfo unevetupIIntushI
tari, eejatzi okaratzi anintakaashiyetari,
ovaariperotapiintakeri pashine asheninka,
anevetakoyetantaro opaiyetarika,
amanintashiretantzi, ukIsuneentuvukuu
yeta.
4
Iro kantacha omatakaranki
jineshinonkayetai Ovavisaakotairi Pava,
jetakoyetaari maaroni atziriite,
5
arira
jovavisaakoshireyetairi. Iro kantacha
tzimatsira opaita jantantakarori, tera
aakajaantake antashityaarone apaniro
akameethashireyetai. Au jIneshInonku
shimatsitakai irirori. Ikempitakaantakero
iri kivayetainemi, kempivaitaka
ovukefumI IntzImukuuyetuI TusofentsIn
kantsi.
6
Tema okaratzi jantzimoyetairi
Ovavisaakotairi Jesucristo, iriitakera
Pava kantakaarori, jotyaantakairi
Tasorentsinkantsi intsipashiretziiyetai
okempivaitakaro irisakoperotziitakairimi.
7
Ifo juntuntukufo Ifoku Inkene uuuye
tero ikashiyakaayetakairi, ufI uuumum
pyuufofI Ifouuku ufItuke unkuntuItuu
tyeeni aaayetai. Aritake okanta,
irootake ikempitakaantairi iroaaka
kameethashire anatzi, temu neshInonku
tantaneri jinatzi irirori.
8
Omaperora onatzi iroka okaratzi
nokantakemiri. Irootake nokovantari
piyotaayetairi ikaratzi aventaanaariri
Puvu pIyotukotunuIfofu eefoku okovupe
rotatya iroka, Inkene IfuntupIIntuyetu
nairo kameethayetatsiri. Omapero
okameethatake iroka, oshekI IfunIntuu
yeetyaaro.
9
Ifoomu ufIfIku IfIuunutzI
mentavakaashiityaaro tsika ikantakota
itzimantayetakari pairani etakaantarori,
eefo pImutzItufo eefoku posusutekuvuI
tya, tekatsi ompaitya, amenaantsi
onatzi. Ari pinkempityaari eejatzi
aririka iriaanatzimentavakaityaaro
tsika okantakota Ikantakaantaitane.
10
Intzimerika ovashieefone IfIyotuun
tero kyaaryoori aantsi okaratzi
niyotaantakeri pairani, iro ompouun
tyuufI jovushuuntukuIfI oshIfevetunuIn
chari, pinkaminaathateri. Eekerorika
iriyaatakaatyeero, pupIItefI pInkumInu
yeri. Eekerorika iriyaatakaatyeero eero
pishinetaineri iriyotaantai.
11
Tema
jiyotaitakeri irika ipiyaatya, IkuufIpefo
shirevaitaatzi. ApunIfo jIyukoventu
vaita.
Apaniro ikantaitziri Tito
12
Notyaantatyeemiri Artemas. Eerorika
notyaantzimiri irirori, aamaaka iri
notyaantemi Tquico. Aririka irareetakya
pisaiki eeroka, nokovira pimpoke eeroka
pomonthaiyaana Nicpolis-ki. Ari
nokoviri naaka nonkyaarontsitakoteri
janta.
13
Iriima Zenas iyotakoperotzirori
ikantakaantaitziri, ipoa Apolos, aririka
impokimatanake iriroriite, pimpavakeri
paavyiiri eeroka, inkashiyakaiyaari
impokanakerika.
14
Tema maaroni
aakaite, eero asaikashivaitanta, ontzImu
tye uukumeethuyetuIfI kovItyuuneentuvuI
yetatsiri.
Overaantarori ovethataantsi ipoa
tasonkaventaantsi
15
Maaroni jovethatami tsipayetakanari
jaka. NokovI eejutzI nuuku povethutyuu
nari oshiretayetachari janta ikaratzi
etakotanari. IOnkumInthu IneshInonku
yeetaimi maaroni eerokaite janta! Ari
onkantyaari.
TITO3
368
*10: Iroka vairontsi Onsimo iaaneki iriroriite okempivaitaro akantziri aaka: Apantari.
Ovethataantsi
1
Naaka Pablo osankinatzimiro iroka.
Tema jashitakoventaitakenari naaka
Jesucristo jaka. Iriira notsipataka iyeki
Timoteo nosankinatzimiro iroka.
Eerokatake notyaantzini, Filemn,
netakotane novimi, eefoku umpItukotu
piintanari.
2
Iro nosankinatzini Apia
otzimi nokempitakaantaari chooki,
ipoa nosankinatziniri eejatzi Arquipo
itzimi tsipayetakairi aaashintsiyeta.
Irijatzi nosankinatzini kempisantzinkariite
ikaratzi apatotapiintachari pipankoki.
3
Onkamintha ineshinonkayetaimi
Ashitairi Pava, eejatzi Avinkatharite
Jesucristo, kameetha irisaikakaayetaimi.
Iretakonka ipoa iroshirenka Filemn
4
Aririka noaaaatakoyetemi, iniroite
nopaasoonketziri Pava.
5
Temu nokemu
kotakemi etakotane povantzi, kinatane
poviri Avinkatharite Jess, ufI pIkempI
tairi eejatzi ikaratzi jashiyetaari irirori.
6
Iro namanakotantami inkene eerokaite
pikaratzi paapatziyavakaayetanaa
poshireyetaa, pinkemathaperotanairo
kameetha okaratzi jantakaashiretaimiri
Cristo Jess pikempisantairi.
7
Iyek,
etuko povupIIntunuIfI eefoku oshIfeyetu
naachari, irootake iaantakarori iriroriite
itharomentashireperoyeta. Irojatzira
oimoshirenkaanari eejatzi naaka,
tharomenta nokanta.
Pablo ikantakoventziri Onsimo
8
Niyotzi iroaaka, nuuku IpuIfyuuve
taka Cristo nomonkaratakaimiromi
onkarate pantairi.
9
Iro kantacha, intaani
nonkovakotashityaami kapicheeni, tema
niyotake tsika pikanta petakotanta. Pablo
nonatzi naaka, antarikonatakena,
jashitakoventaitakenari naaka Jesucristo.
10
JIfIku OnesImo nonkovuke puukumee
thataajatairi. IfIItuke nokempItukuuntu
keri naaka iriimi notomi, tema naakatake
oshiretakaakari Cristo jashitakoitana.
*
11
Tema tekatsi apantavetyaarine irika,
irooma iroaaka ari irapantzimotaiyaami
eeroka, ari inkempitzimotyaanari naaka
eejatzi.
12
Tema eejatzira notyaantaimiri
Onsimo, itzimi netakoneentari.
13
Osheki
nokovavetaka intsipatyaanami naaka. Ari
onkantakemi irimpoyaatyaami eeroka
IfumpItukoyetenu juku jushItukoyeetu
kenu okuntukuuntzIfo nokInkIthutuko
tziro Kameethari aantsi.
14
Aa iro
aritatsi, tekeraatara nonkeme pinkantena
eeroka opaita pikoviri, te nonkove naaka
noshintsiventemi pantero iroka, iro
nokovake eerokatajaantake kantatsine
opaita pikoviri panteri.
15
AumushItyu Ifootujuuntuke omutuntu
kufI IshInetuItzIfI IfIku OnesImo IshIyupI
thatantakamiri pairani, ari onkantya
inkempisantantyaariri Cristo irojatzi
ImpIyuntuIyuufI IntsIputupIIntuntuIyuu
miri iroaaka.
16
Iro kantacha iroaaka,
IROSANKINARE PABLO JOTYAANTZINIRI FILEMN
369
*20: Kantakotachari jaka paakameethatairi Onsimo, ikantatzi: Nokovataike
papantzimotaiyaana eeroka. Tema iaaneki iriroriite ivairo onatzi Onsimo iroka: Apantaari.
tera intaani pinkempitakaantairi
pomperatane pikempivetarira pairani,
aa pinkempitakaantairi iriimi pirentzi
petakoperotane. AfI nokempItukuuntuku
riri eejatzi naaka. Au eefokufu mupefo
tutuItefone petukopefonetyuufI pompefu
tarira koaaroini, IfIjutzI jompefutune
taari eejatzi Avinkatharite.
17
Tema
pikempitakaantana eeroka, naaka
pitsipatane, ari pinkempitairiri eejatzi
irirori paakameethateri, pInkempItukuun
teri naakami paakameethatzi.
18
TzImutsI
rika opaita kaari irinimotakaimi,
tzimatsirika opaita jireevetzimiri,
pInkempItukuuntefo nuukumI IfeevetemI
nemi.
19
Naaka, PubIo ItzImI osunkInutu
jaantzirori iroaaka iroka. Omaperotatya,
aritake nompinataimiro jireevetzimiri.
Aaajaantake eerokatake ireeveperotana
naaka novavisaakoshiretakaantaimira
20
Ari okanta iyek. Nokovataike iroaaka
inkantakaanaiyaami Avinkatharite
paakameethatairi Onsimo, tema
irootake otsinkaneentashiretenari.
* 21
Iro
nosankinatantamirori iroka niyotzira
aritake pimatakenaro, tema aritake
pimatakero ari panaakaanakero okaratzi
nokovakotakemiri.
22
Nokovataike eejatzi,
paamaventyaana niyaatashitemi pisaiki
eeroka, ari nomayimotapaakemiri.
IfoofIku pInkumpItuntukefI pumunuko
tena, ari ishinetakero Pava omatya.
Ovekaraantakaro jovethatantaitzi ipoa
itasonkaventantaitzi
23
Ari jovethatami Epafras, itzimi
notsipatakari jaka jashitakoventaitanari
Cristo Jess.
24
Ari jovethatamiri eejatzi
Marcos, Aristarco, Demas ipoa Lucas,
iriitake notsipatapiintakari jaka.
25
IOnku
mintha ineshinonkataimi Avinkatharite
Jesucristo! Ari onkantyaari.
FILEMN
370
Pava jotyaantakeri Itomi iaaventairi
1
1
Pairani, InkovefIku Puvu IfIyotuku
yeri acharineete ompaityaarika, iri
kamantantaneri amerone aantsi. Osheki
japiipiitakero Pava, tzImutsI jImutukuuye
takeriri kamantantaneriite.
2
Iro kantacha
ovakera iroaaka, jotyaantakairi Itomi
irirori iaaventairi. Tema iriitake Itomi
jovetsikakaake pairani iroka kipatsi,
IfIItuke jushItukuuyetu okufutzI jovetsIku
yetakeri.
3
Iri Itomi ikempitakaantakari
iriimi irovaneenkatane, shipakiryaa
ikanta. Ari ikempivaitari irirori tsika
ikanta Ashitariri. Tema shintsinkantsi
onatzi iaanetakari, Ifo kuufI onushIye
tanta okaratzi jovetsikayetakeri jaka
kipatsiki. AfItukefunkI jImonkufuupuIn
tziro omatantyaari inkiteshiretakaantai,
jiyaatai inkiteki, saikapai irakojanoriki
AshItufIfI ItsIputupuufI IpInkuthufIventun
tzi.
4
Ari opoaanakari janaakoyetziri
imaninkarite Pava, InIfoIte jIfIIpefotukuI
tairi irirori.
Iri Itomi anaakoyetairiri maninkariite
5
Tema Pava kantavairi:
Notomi novimi eeroka.
Naakatake pirintana iroaaka.
Ikantavairi eejatzi:
Naakatake pirintaa.
Eerokatake notomintaa.
Tema Pava tekatsira aparoni maninkari
inkanteri kempityaarone iroka.
6
Apaata
aririka irapiitairo irotyaantairi jaka
kipatsiki iponkitzitanakari itomiitari,
inkantayeete:
InthufomentuIyuufI muufonI ImunIn
karite Pava.
7
Tzimatsi eejatzi iaaventakoitziri jaka
maninkariite, jiroka ikantaitzi:
Iriitake matakairi imaninkarite
inkempitakotyaaro tampyeenka.
Iriitake matakairi irotyaantaneete
inkempitakotyaarimi paampari.
8
Irooma aririka iriaaventakoteri Itomi
irirori, jiroka ikantzi:
Pava, eefoku kuntuItuuchune pImpIn
kathariventantai.
AfI pInkempItukotuIyuufI pInkuthu
riite otzimimotziri irinchakiire
inantari ipinkathariventantzi. Iro
kantacha aa eeroka matairone
pintampatzikashiretai aririka
pimpinkathariventantai.
9
Eeroka kovirori kameethari, irooma
kaariperori ovana ovatsimaimi.
Irootake isaipatziitotantaamiri Pava,
pimpinkatharitantaiyaari. Iriitake
pivavane matakemirori.
IsuItuntuumIfo yeenkuntsI ufI pIkImo
shiretairi tema panaakoyetairi
pikaratapiintavetari.
10
Jiroka pashine iaaventakoyeetziri
Itomi, ikantaitake:
Pinkathar, ovakera etantanakari
pairani eerokatake ovetsikakero
kipatsi.
Eerokatake ovetsikajaantakero
inkite.
JOSANKINAYEETZINIRI HEBREO-PAYEENI
371
11
Iroka okaratzi povetsikakeri, aritake
aperotaiya apaata, irooma eeroka
ari pinkantaitaatyeeni.
Ari onkempitakoyetaiyaaro okaratzi
povetsikane aparoni paisatomairi
kithaarentsi.
12
Tema aririka ompaisatomaitake
piithaare, pankoviimaitziro,
pamenai pashine ovakerari
pinkithaataiyaari.
Arira pinkempitagairori apaata
eeroka povetsikane kipatsi ipoa
inkite.
Irooma eeroka ari pinkantaitatyeeni
eero pipashinevaitai.
Eero paperotaatsi.
13
Iaaventakoyeetakeri eejatzi, ikantaitzi:
riventante, IfojutzI upuutu novusun
kItuuntukyuufIfI kIsuneentuyetuke
miri, aripaite paatzikantaiyaari
piitzi.
Temu tekutsI munInkufI InkempItukuun
teri Pava inkanteri iroka.
14
Tema
maaroni maninkariite, IntuunI jotyuuntu
yeetziri irirori irampitakoyetairi atziriite
intzime avisakoshireyetaatsine.
Iniroite ovavisaakoshiretaantsi
2
1
Ontzimatye ankempisantero
okaratzi jiyotaayetakairi, onkantya
eero ovashaantantaro.
2
Te ufItzI unushItu
kuuyetuIyuufo otzImI jotyuuntuntuItuku
riri pairani maninkariite inkamantantero.
Tema maaroni kaari ovayempitatyaarone
inkempisantairo, jovasankitaayeetakeri
ipiyathatakaro.
3
Aakara irimaperoyeete
irovasankitagaite, eefofIku ovuyempItu
yetaaro iaaventakoyeetziro iniroite
avisaakoshiretaantsi, otzimi jetapaintari
Avinkatharite Jess iaaventapaintziro.
Tema irootake ikamantayetairi aakaite
ikaratzi kemayetajaantakerori.
4
Iriitajaantake Pava iyotakaayetakairori
omupefotutyu okufutzI Ikumuntuyeetu
kairi, temu jImutukuuntukefo Itusonku
ventantayeetzi, joaakakaantakero kaari
ieetapiintzi, TusofentsInkuntsI untukuun
takero iroka, ari omatajaantakari ikoviri
Pava.
Itzimi matakerori jovavisaakoshiretantzi
5
Tera iri maninkariite irimatakayeri
Puvu ImpInkuthufIventuIfo tsIku usuIkuye
tai apaata, otzimi noaaventakemiri.
6
Aaajaantake atziriite irinatye intzime
matairone. Tema ikantaitakeranki:
IfIIpefomu utzIfIIte pIpumpIthushIfe
takotantariri?
OpuItumu pIkovuntufI pIneshInonku
yetairi?
7
Aa kapichera jiiiro iroaaka
atziriite te iranaakotante, iri
maninkariite anaakoneentakeri.
Iro kantacha, irootaatsi pamathaitairi
inkene iaapinkatharentsitai,
otzimimotairi irovaneenkaro.
IfI unuukoyetuIfone muufonI povetsI
kane.
8
Pinkempitakagaiyaari ikantaranki
aatzikiriri iisaneentane, Ifompefu
yetaiyaari maaroni.
Arira inkantakayetaiyaari Pava atziriite,
temu tekutsI upufonI kuufI unuukotuntuu
tsine. Iro kantacha, tekera iriaayetero
iroaaka atziriite iroka.
9
Iro kantacha,
tzimatsi aparoni atziri jotyaantaitakeri,
irijatzi aapaintzirori kapicheeni te
iranaakotante, aa iri anaakotakeriri
maninkariite. Iriitakera noaaventzi
Jess. Temu IfIItuke uukefo IkemuuntsI
taka irojatzi ikamantakari, ipoa
jumuthuItuItukefI ufI okuntu jIuupInku
thayeetantaariri, otzimimotairi
irovaneenkaro. Ifootukefu IkumImentun
takairi maaroni, temu InIfoIte IneshInon
kayetai Pava.
10
Ovana otampatzikatataike tsika
ikenakaakero Pava ishinetakeri Jess
inkemaantsivaitya, ari jothotyaakaakeriri
HEBREO-PAYEENI1,2
372
*3.3: Iriira Moiss kempitarori pankotsi, tema irijatzi isheninkamirinkaite judo-payeeni
ipaitayeetziri Inampivanko Pava.
onkarate iranteri. Tema Irika, itzimi
ashiyetariri maaroni, ItzImI kuntukuun
tziri itzimayetantari maaroni, IfIjutzItu
jaantake kemaantsitakoventaari inkene
irovavisaakoshireyetairi, ari onkantya
intsipatantaiyaariri maaroni itomiitari
janta irovaneenkaroki.
11
Jiroka
okantakotajaanta, ikempitakaantai Jess
irirentzi, tema ari akaratziri irintari Pava.
Jirintari irirori itasorentsishiretakaantzi,
IfIntufI eejutzI uukuIte ItusofentsIshIfetu
kaayetaira Jess.
12
Iro ikantantakari
pairani:
NouuventukotuImI eefoku IsuIkuye
tzi nirentziyetaari,
Tsikarika japatotapiintayeta, ari
nonthufomentuImI nompunthuguI
yeni.
13
Ikantake eejatzi:
Naventaane novairi Pava.
Ipoa eejatzi ikantzi:
Jirika Naaka, notsipayetaari itomiite
Puvu IkufutzI Ikempoyuukuuyetuu
nari.
14
Akantajaantayetakara aakaite
atziritzi, otzimi avatha, otzimi iraane, ari
ikantakari eejatzi Jess irirori, iro
okantantakari ikami. AfIpuIte joItsInum
paakeriri kamaari. Temu otzImImovetu
tyuufI kumuufI IshIntsInku jImuImunetun
tariri kaamaneriite.
15
Ari ikenakaakerori
CfIsto ItsIpufyuukoventuntuIfI uthufovu
kaayetaro kaamanetaantsi, kempItuvuItu
nukumI utzIfItunukItyeemI kuumunetuun
tsi iroorikami otzikayetanakaimi.
16
Omaperotatya, tera iri maninkariite
ImpokushItuke CfIsto IfIneshInonkuye
tairi. Aakara ipokashitake, IchufIneye
taira Abraham-ni.
17
Ifootuke jutzIfItu
juuntuntuufI IkempItuyetuI uuku jIfentzI
yetaira, ari okanta jimonkaraantaarori
IfIfofI IkovupIIntuvetukufI IfImonkufuye
romi pairani omperatasorentsijanori.
Ovana ineshinonkatantataike irirori,
ikyaaryootake imonkaraantakarori, iri
kuntukuuntuufofI okuntu Puvu Ipeyuko
tantaarori akaariperoshirevetaka.
18
Tema
jatziritakera Jess ikemaantsitakaitakari,
ari ineveshiretakaavaiveetakari. Irootake
imatantarori jineshinonkatai iroaaka
akaratzi ineveshiretakaavaitaitaro
kaariperori.
Iri Jess anaakotziriri Moiss
3
1
Iyekiite itasorentsishiretakaitane,
nonkuntuIyemInI pIkufutzI IkuImushI
retaimi Inkitesatzi: PImpumpIthushIfetu
kotaiyaari Cristo Jess, IfIItuke kempItu
kariri aparoni otyaantaari, irijatzi
kempItukufIfI upufonI ompefutusofentsI
janori.
2
Ikantaranki aparoni otyaantaari
ikyaaryooventziro okaratzi ikantziriri
otyaantziriri. Ari ikantakari eejatzi Jess.
Ikempitakotakari Moiss-ni, Ikyuufyoo
ventakeneri isheninkapayeeni jashiyetari
Pava, itzimi ipaiyeetakeri Inampivanko
Pava.
3
Iro kantacha Jess iriira
matzirori jiriiperotzi janaakotziri
Moiss-ni, tema iriitake ovetsikakeriri
pairani. Iroovaitake ikantayeetapiintzi:
Piaapinkathatero nopanko. Tema
kaarira pankotsi inkantakoperoyeete
iriaapinkathaitero, uu IfI IuupInkuthu
tzi ashitarori ipanko. Tema itzimira
ovetsikirori pankotsi iriira iriiperotatsiri.
*
4
Tema iri ashitarori pankotsika itzimi
ovetsikakerori, iroovaitake ikempitaakero
pairani Pava jovetsikantayetakarori
maaroni.
5
Ikantaitake:
MoIses kyuufyooventukefIfI IshenIn
kupuyeenI IpuIyeetzIfI InumpI
vanko Pava.
Iro kantacha ikempitakomatsitakari
irirori aparoni omperataari, Iuuventuye
HEBREO-PAYEENI2,3
373
*4.1-11: Iroka imakoryaamento, tzimayetatsi oshiyakaaventachari jaka. Tema pairani,
jimakoryaaventakerora, Pava jovetsikakeri kipatsi, ikempitakaantakero imakoryaamento iroka
7-tapaintsiri kitaite jimakoryaantakari. Ikanta osamanitakeranki, ishitovayetzi Judo-payeeni
janta Egipto-ki, 40 osarentsi ikekenavaiyetake, irojatzi jareetantakari kipatsiki otzimi
ishinetakeneriri Pava. Irojatzira iroka kipatsi ipaiyeetakeri imakoryaamento. Jirokara
oshiyakaaventachari iroaaka kempitarori Imakoryaamento kempisantzinkariite, tema tzimatsi
kantatsiri: Iro inkite imakoryaamento kempisantzinkariite. Tzimatsi pashine kantatsiri: Iro
imakoryaamento iroka aventaashiretaneri irovavisaakoshiretante Pava, tema te onkovajaantya
iriaashintsivaitya onkantya iravisakoshiretantaiyaari.
tairo onkarate avisatsineri.
6
Iriroma
Cristo, iriitajaantake tomintariri
ashitarori pankotsi, iriitake jevatairi
ikaratzi ikempitakaantaitaari pankotsi.
Aritakera ankaratairi aakaite irikaite
ipaiyeetakeri Inampivanko Pava aririka
ankyaaryooventairi, kisorika ovanairi
irojatzi ovekaraantapaakyaarone kitaite.
Imakoryaamento jashiyetaari Pava
7
Jiroka ikantakeri Tasorentsinkantsi:
Pinkemairi iroaaka Pava iaavaitzi,
ikantzi:
8
Eero pikisoshirevaitzi.
Pikempitarikari pithokashitakanari
pairani jiaantayeetakana tsika te
inampiitaro.
9
Arira ikovakaavetakana pivaisatziite
novasankitaayeterimi, IuuntushI
retakana naaka,
Okantavetaka iaavetaiyakaro
noneshinonkataiyakerini okaratzi
40 osarentsi.
10
Irootake nokisantanakari,
Nokantake: Ari ikantapiintatya
itzipinashirevaita,
Te IfunIItuntupIIntuIyuufo nokovukuI
riri.
11
Noyatsimanekiini nokantanake:
Eefofu nufeetukuuyetuufI nomuko
ryaamentoki.
12
Iyekiite, aa povashaantzirikari Pava,
Kaaanetatsiri. Eefo pIkuufIpefoshIfevuI
tzi, eero pithainkashirevaitzi.
13
Iro
aritatsi pominthashiretavakaapiintya
poshireyetaiya. Petataityaaroota iroaaka
onkuntyu eefo jumutuvIItuntumI puntuye
tairo kaariperori, irojatzi piaantyaarori
pinkisoshirevaite.
14
AfIfIku oIsokefotzII
tanaiyaari Cristo, IfojutzI ovefuuntupuu
kyaarone kitaite, aritake aeero amatero
intsipaminthayetai.
15
Ifootuke IkuntuntuI
tari:
Pinkemairi iroaaka iaavaitzi Pava,
ikantzi:
Pikempitarikari pithokashitakanari
pairani.
16
ItzImIkumu mutukefofI IpIthokushItu
kari, ikemataavetakaro iaane Pava?
Kaarima irikaite ijevatakeri Moiss-ni
ipoaakaakari Egipto-ki?
17
Itzimikama
ikisapiintayetakeri Pava okaratzi 40
osarentsi? Kaarima antapiintakerori
kaariperori, itzimi aperotainchari janta
tsika te inampiitaro?
18
Itzimikama
iaaventaitake inkantaitake:
ryaamentoki?
Kaarima ikantayeetake piyathariite?
19
Ari aiirori kantakaantzirori kaari
jareetakaayeetantaari, tema iro
kantakaantakerori te inkempisantaiyeni.
4
1
Eenirora otzimi ishinetayetakairi
uukuIte kempIvuItukufofI Ifufeetu
kaayetaimi imakoryaamentoki. Irootake
piaapinkathatantaiyaariri, otzimikari
ompaitya otzikaavakemiri, iro eero
pareetantaa.
* 2
Tema akemayetairo
aakaite Kameethari aantsi, ufI ukempI
yetaari ikantara avaisatziite pairani. Iro
kantapainchari irikaite, te IfunIntuumuI
HEBREO-PAYEENI3,4
374
tyaaro ikemakoyevetavakari, tema te
IfuventuushIfetunukyuufo Ikemuyevetu
kari.
3
Irooma aakaite aventaayetakari,
ufItuke IfufeetukuuyetuI Imukofyuumen
toki. JIfoku Iuuventukefo Imukofyuu
mento, ikantake:
Noyatsimanekiini nokantanake:
ryaamentoki.
Aa ithonkatakero pairani Pava
irantavaitane ovakera jovetsikantakarori
kipatsi.
4
Temu tzImutsI tsIku ouuventu
kota 7-tapaintsiri kitaite, ikantaitzi:
Iroka 7-tapaintsiri kitaite, ufI Ikufutu
paakero irantavaire Pava, Imuko
ryaake.
5
Ifoku mukofyuuntsI IfojutzIfu Iuuventu
koitziri, ikantaitzi:
ryaamentoki.
6
Ari okantari. Irootake intzimantyaari tsika
inkarate makoryaashireyetaatsine. Iriroma
pashineete etayetakarori, te irareetayetya,
tema te inkempisante ikinkithaveetaniri
Kameethari aantsi.
7
Okanta avisanake
pairani osheki osarentsi, japiitairo Pava
iaaventai pashine imakoryaamento,
ipaitairo iroaaka." Ifootukefu josunkInu
takotairi David-ni, ikantakeranki:
PInkemuIfI Ifouuku" Puvu IuuvuI
tzi, ikantzi:
8
Aririkami irimatakeromi Josu
imakoryaaperotakaayetairimi pairani
avaisatziite, eerotya japiitairomi Pava
iaaventaimi pashine imakoryaamento.
9
AfIfu uyotzIfI eenIfotutsI oshIyukuuventu
chari imakoryaamentoperotaiyaari
jashiyetaari Pava.
10
Ifoofu joshIyukuuven
takeri pairani Pava jimakoryaaventakero
irantavaitane ithonkakero. Tema ari
InkempIyetuIyuufI mukofyuushIfeyetuu
tsine ari onthonkaiyaari irantavaitane.
11
Ontzimatyeera ankyaaryooventairo
areetantaiyaari amakoryaashireyetai,
akempiyetaarikari piyathayetainchari
pairani.
12
Tema iaane Pava, ovuuun
tane onatzi, shintsiaane okanta.
Okempitakara aparoni osataamentotsite
thoyempiperotatsiri apimitzikarateki, te
oshenkaakanta ontoshenotonkiyetante
irojatzi inthomoi iipathantsiki. Iroora
mupefotzIfofI Iuune Puvu kempItuvuI
taka ontoshiretatyeemi, irootake
Iyotukuuntefone ImpumpIthushIfeyee
tyaari, inkovashireyeeteri eejatzi.
13
Tema
ikaratzi jovetsikayetakeri Pava tekatsira
aparoni materone iromanapithatyaari
eero iaantaari. Au Puvu ufI IfIyotuko
tairo maaroni antayetakeri, iriitakera
amenakoyetairone.
Iri Jess anaakotziri
omperatasorentsijanori
14
Irika Jess, Itomi Pava, iriitake
anaaperotakerori inkite. IfIItuke unkempI
takaantya omperatasorentsijanori.
Ifootuke oIsokefotuntyuufIfI uventuushI
retaari ikemayeetai akantake: NokempI
santairi Jess.
15
Temu Jess IkempItuu
rira omperatasorentsijanori, irootake
jineshinonkayetantairi ontzimerika
pomerentsitzimoyetaineri. Tema pairani
irirori, tzimavetaka ikovashirevetakari,
ari ikempitakotakai aaayetziro
avishimoyetairi aakaite. Iro kantachari,
tera inkaariperotaajatapainte kapicheeni.
16
Irootake aventaantyaariri aaaaatairi
Jess kempivaitaka aatashiretaatyeerimi
tsika impinkatharitai. Tema aritake
ineshinonkayetai, ari inkaminthaayetai
aririka ankovityaashirevaite.
5
1
Tema Pava ovakeri pairani atziri
ImpuIfyeetefI ompefutusofentsIju
nori. Iriitake kantakoventayetairine
atziriite kaariperoshireyetatsiri. Iri
pomeyetairone jashitakaitariri Pava.
2
Temu utzIfI jInuke IfIku ompefutusofen
tsitaari, otzImImotzIfI opuItu pomefentsI
tzimoyetariri. Irootake jiyotantarori
HEBREO-PAYEENI4,5
375
*5.7: Jiroka ikantakeri Jess, jiaaaatakeri Pava, ikantzi: Ashitanar, pishinetanarika,
pintsiparyaakoventena onkarate nonkemaantsityaari. Iro kantacha eerora pimatanaro okaratzi
nokovavetakari naaka, iro pimate okaratzi pikovakaakenari eeroka. Jirokara ikenakaakero Pava
ikempisantakeri Jess ikovakotakeriri, jamavetakaakeri ikemaantsiyetakari, ishinetakeri
inkamimotante jovaagairi eejatzi.
jumutsInkuventufI tzIpInushIfevuIyetu
chari atziriite ikaratzi pokashitziriri,
masontzishireyetatsiri eejatzi.
3
JImutzI
taro irirori ipomeventa okaratzi
jushItukuufIfI Puvu Inkene Impeyukote
neri ikaariperoshirevaitzi, jantziro
ikempitapiintziniri atziriite.
4
TekutsI
muItu ompefutusofentsItuufI puIfyuushItu
chane apaniro, aa Pava ovayetziriri,
ikempitaakeri jovakeri pairani Aarn-ni.
5
Ari ikantakari eejatzi Cristo, te iri
puIfyuushItuchune upunIfo IkempItuko
taari omperatasorentsitaari onantari
intharomentaventaityaari. Aa Ashitariri
matakerori, ikantziri:
Notomi novimi eeroka,
Naakatake pirintanaa iroaaka.
6
Ipoa ikantake eejatzi:
Eefoku kuntuItuuchune pompefutuso
rentsitaarite,
Ari pinkempityaari ikantaranki
Melquisedec.
7
Tema pairani jatziritapaintzi Cristo,
jiraaneentaka jiaaaatakeri Pava,
ikaikaimatake shintsiini jamaniri. Aa
Pava, otzimimotziri ishintsinka, ari
onkantakemi irovavisaakoteri eero
jovamaantayeetari. Tema Cristo
aapinkathatasorentsitaneri jinake,
ikempisantakeri Pava ikovakotakeriri.
*
8
Okantavetaka Cristo iriivetaka Itomi
Pava, ikemaantsitapainta, tema ari
jiaakero tsika okanta ikempisantaitzi.
9
Ikanta jimonkaratakaayeetakeri iranteri,
arira omatakari jovavisaakoshiretairi
inkarate kempisantairine, ufI InkuntuItu
tyeero iravisakotai.
10
Ari okantakari,
Pava omperatasorentsitakaariri, ari
okempItukufo tsIku okuntu jompefutuso
rentsitakaakari pairani Melquisedec.
Ikamantantaitziro aririka
ovashaantero aventaashiretari
11
TzImutsI oshekI nokovuvetufI nIyotuI
miri tsika ikantakota irika. Iro kantacha
ovana opomerentsita nomatemiro, tema
kisoshire pikantayetaka, osamani
onkantya pinkemathatantyaarori.
12
Tema
ari osamanitakera, noaajaantakemi
eerokatake iyotaantayetanaatsinemi. Iro
kantacha eeniro okova intzime impaitya
iyotaayetemine eerokaite, irojatzi
IfupIItuyetuImI etuyetufofI jIyotuuntuI
tziro iaane Pava. Okempivaitakaro tsika
ikantaitziri aparoni ithotaayetziri, tekera
onkunte ImpuyeetefI tutsInuufI ovunufon
tsi.
13
Ari pikantari eerokaite, IfIIvuIye
take eenchaaniki ithotaayetziri, tema
tekera piaantapiintayetyaaroota otzimi
kameethashiretakaantatsiri.
14
Iriima
ItzImI ovuyetukufofI tutsInuufI ovufIten
tsi, IfIIvuIyetuke IkufutzI uuntupIIntuye
takarori, te opomerentsitzimotari
iriyotero otzimi kameethatatsiri, otzimi
kaariperotatsiri.
6
1
Ontzimatye niyaatakaanakero
niyotaaperotemiro pashine tsika
ikantakota Cristo. Tefu ufIte nupIIpIIte
miro okaratzi piyotziyetakari eerokaite,
okempitatya okantakota iroka:
Jovashaantayeetairo kaariperori
kaamaneshiretakaantatsiri. JuventuushI
reyeetanaari Pava.
2
Jiyotaayeetakemiro
eejatzi oviinkaataantsi, eejutzI otzImIku
patziitotaantsi, eejatzi iraaakaayeetairi
kamayetatsiri, Impou IfovusunkItuuyee
tairi kaariperoshireri.
3
Irootakera
aatakaantyaarori pashinetatsiri, InkumIn
tha iri kovatsine Pava.
4
Onkamintha eero
amenaashivaita pikemathayevetavakari,
HEBREO-PAYEENI5,6
376
*6.18: Tema tzimatsi apite kantakotachari jaka kaari inkantayeete impashinetakaayeetairo.
Jiroka etarori: Pava te ithaiyaneta, aritake omonkarataakya okaratzi ishinetaantakeri. Jiroka
apitetanaintsiri: Tekatsi pashinetakagairone ipairyaaka apaniro ivairoki Pava, tema tekatsi
anaakoterine irirori. *6.19: Iro iaaventakoyeetzi tontamaitatsiri jotantayeetantarori
tasorentsipanko, iro ipaitayeetzi tasorentsisaante onatzi janta. IntuunI Inkye ompefutusofentsItu
neri, tera iraakoventyaaro inkyaapiinte. Iro ikantayeetzi ari janta joaakanta Pava. Irootakera
oshiyakaaventarori inkite tsika janta aeeri Pava apaata.
itasonkaventayeevetakami, InumpIshIfe
vetantakami Tasorentsinkantsi,
5
pIuuye
vetakaro okameethatzimotzimi iaane
Pava, piaayevetakaro eejatzi ishintsinka
onkarate irooaarontayetairi apaata.
6
Tema ikaratzi aayevetakarori iroka,
ipoa jovashaantairo, eefofu Imutuuju
tuIfo ImpIyushIfetuI IfookuventuntuIyuu
rori iyaariperonka. Kempivaitakami
IfIIyetukemI upIItuIfonemI ImpuIkukotu
kaantairimi Itomi Pava, kempitavaitaka
iriimi thainkimavaitairinemi eejatzi
ipiyotaiyani atziriite.
7
Okantaranki
aparoni ovaantsi irenkapathatziri inkane,
aririka impankiitantyaaro, iroorika
shookuyetuIntsInefI punkIfentsI pInufon
tsitachari, iriira Pava tasonkaventakeriri
pankitakerori.
8
Irooma iro iyoshiitachane
oshookake kitochee, ipoa tovarishi,
tekatsira apantyaarone, katsimashire
inkantya pankitakerori, intaayeetairo
apaata.
9
Irooma eerokaite, netakoyetan,
niyotajaantzi eerora pikempitakotaro
noshiyakaaventakeri, tema niyotaiyini
naaka pantanairo kameethari ovakera
jovavisaakoshireyeetaimi.
10
Tema Pava
tampatzikashire inatzi, eefo IpeyukotuI
miro pantayetakeri eerokaite, petukoyetu
naari ikaratzi pairyaayetairiri Irirori,
eekerora piyaatakaatziiro petakoyetari.
11
Irootakera nokovakoyetaimiri, ari
pinkantapiintatyeeya poaakantairo
pinkyaaryooshireyetai, IfojutzI omonku
fuyetuntuIyuufI okufutzI poyuukoshIfetuI
yarini.
12
Iro eero piperashiretante
eerokaite, uu Ifo ufItutsI pInkempItuko
yetyuufI IkufutzI jutukuIfofI IkempIsuntu
nai, ikaratzi kamaitanaarori. Tema
iriitake aayetairone ishinetaantaitakeri.
13
Temu puIfunI ovukefu Puvu IshInetuu
keneri Abraham-ni, tekatsira aparoni
anaakoterine Pava intzime impairyaakero
ivairo, iri iyoterone eejatzi omaperotatya
irimonkaravainete. Aa iri pairyaachari
apaniro ivairoki Pava,
14
ikantakeri
Abraham:
Omapero nontasonkaventemi Naaka,
Omapero noshekyeemiri Naaka
pincharinentyaari.
15
Tera irathavaavainetatyeeya
Abraham-ni, amatsinka joyaaventaka,
jiaakero ishinetaitakeneriri.
16
Tema
aririka inkovapiinte atziriite iriyote
omaperorika omatya ishinetaantziri,
IpuIfyIIfo IvuIfo upufonI ItzImI unuukotzI
riri, ufI IfIyoyeete omupefo IfImonkufu
vainete.
17
Ari okempivaivetakaro
okaratzi jantakeri Pava, ipairyaaka irirori
omatantyaari ishinetaantakeri. Tekatsi
kanterone impashinetakairo okaratzi
ipampithashiretakari iranteri.
18
Ari
okanta otzimantanakari apite kaari
ikantayeetai impashinetakaayeetairo. Iro
omatantari ayotai te ithaiyaneta Pava,
irootake poshenkashireperotairi aakaite
aventaashireyetaari Irirori, ayotzi ari
omonkarataiya oyaakoneentari.
* 19
Iro
oyaakoneentanka joshiyakaaventaitziri
juku okempItufo upufonI tenufI uyeentuu
tziirori iniroite pitotsi eero amaatanta.
Ari okempitari oyaakoneentanka,
ayeentaperoshire ovayetai. Irootake
kantakaarori ankempitakotantyaariri
ItzImI kyuutsIfI juntu tsIku jotuntotuItun
taro tontamaitatsiri.
* 20
AfI uuumum
HEBREO-PAYEENI6
377
*7.1: Iroka vairontsi Salem irootake ipaitaitziri nampitsi Jerusaln pairani tekera inampitaro
Judo-payeeni janta. *7.2,4-6: Jiroka kantakotachari ipakeriri Abraham-ni pairani
Melquisedec. Aririka iraapithatante jovayirita Abraham-ni onkarate 10, aparoni
irashitakaakyaari Melquisedec. Ari ikantakerori maaroni jaapithatantakeri, ontzimerika 10,
aparoni irashitakaakyaari Melquisedec.
pyaarori aakaite kantatsi ankyaayetai
janta kempitakarori iroka, aririka
oyuumpoIfItunuIfI Jess ItzImI joshIyu
kaaventaitakeri kyagaintsiri janta. Tema
iri Jess joshiyakaaventake pairani
Melquisedec. IfIItuke Jess ompefutuso
rentsijanori iroaaka, ufI InkuntuItuu
tyeeni irirori.
Iromperatasorentsinka Melquisedec
7
1
Tema Melquisedec, IfI pInkuthufI
ventantaintsi Salem-ki, Ifompefutuso
rentsite inake Jenokisatzi Pava. Iriitake
aavairiranki ipiyaaro Abraham-ni
japerotakeri pashine pinkathariite
jovayiritari, itasonkaventavairi.
* 2
Irijatzi
ipakeranki Abraham-ni ovaakarontsi
okaratzi jaapithatantakeri jovayirita.
Tema Melquisedec, tzImutsI oshIyukuu
ventachari ivairo. Jiroka etarori
oshiyakaaventa: PInkuthufI kumeethu
shireri." JIfoku upItetuIntsIfI oshIyukuu
venta ivairo ipinkathariventantzi
Salem-ki: Pinkathari saikakaantatsiri
kameetha.
* 3
Te iriyoyeetero ivairo
ashitariri, te iriyoyeete eejatzi itzimi
icharineyetanakari. Kempitavaitaka te
ontzimemi tsika ipoaantanakari, tsika
ithonkaka eejatzi, ikempitakotakari Itomi
Pava, ufI IkuntuItutzIIfo IfIfofI jompefutu
sorentsitaaritzi.
4
AfI uIIfofI IfIIpefofI Inuke MeIquIse
dec. Tema Abraham-ni, ItzImI uchufIne
yetanakari aakaite, iri ipake pairani
okaratzi jaapithatziriri pinkathariite
jovayiritakari.
5
Iroora kempitakarori
okaratzi jantapiintayetakeri pairani
Lev-mirinkaite. Ipayeetziri aparoni
tzimimotziriri isheninka ontzimerika 10,
temu Ifo oshInetuuntzIfI IkuntukuuntuI
tane irantayeteri omperatasorentsitaari.
Iro jametaiyarini, tema irimirinkaite
inatzi icharineyetari Abraham-ni.
6
Iriima
Melquisedec kaari asheninkata
a-judo-yetzira aaka, kaari ayotaajatzi
ipaita charinetariri. Iro kantacha,
Abraham-ni, ItzImI IshInetuupefoyeetuke
neri pairani, iriitajaantakera pakeri
Melquisedec aparoni karatatsiri 10
jaapithatantakeri jovayirita. Ipoa
Melquisedec itasonkaventajaantanakeri
Abraham-ni.
7
Omupefotutyu IkuntupIIntu
yeetzi: Itzimirika tasonkaventantatsiri,
janayiri itzimi itasonkaventaitziri.
8
Itzimirika ipayeetziri aparoni opaitarika
karatatsiri 10 jaka kipatsiki, atziri
jinayetzi, kaamaneri. Iriima Melquisedec,
kempivaitakami kaaaneri irinakemi
irirori.
9
Irojatzi jantakeri Lev-mirinkaite,
ikaratzi ipashitapiintayeetaari. Aa
kempIvuItuku IfIItukemI pInukoventuntu
tsinemi, tema irootake jantakeri
ivaisatzite Abraham-ni,
10
etanakaro
IpInukoventuntuke puIfunI IpushItukufI
ranki Melquisedec jomonthaantavaariri
jovayirita. Temu tekefumInthu IntzImuu
jate Lev-ni, aritake jantzitakaro
Abraham-ni iroka.
11
Pairani, IkufutzI ompefutusofentsI
taari, icharineete Aarn-ni inatzi,
ikantayeetziri Lev-mirinkaite. Ari
okanta Ikantakaantaitakeri. Iro kantacha
irikaite omperatasorentsitaari, te IfImutu
jaantero irovameethashiretante. Arimi
irimatakero, eefotyu josunkInutukoyee
taimi pashine omperatasorentsitaari
kempitaariri Melquisedec, kuufI chufIne
tariri Aarn-ni.
12
Omaperora itzimai
pashine omperatasorentsitaari kaari
icharineta Aarn. Irootake ovashiuuntuI
HEBREO-PAYEENI6,7
378
yaari Ikantakaantaitane, onantyaari
intzimai pashine omperatasorentsitaari.
13
Temu IfIku IuuventuItukefI kempItuu
riri Melquisedec, kaarira icharineete
Lev-ni, pashinemirinkaite inatzi, kaari
tzimaajatatsine aparoni isheninka intzime
iromperatasorentsitaityaari.
14
Irika
kempitakariri Melquisedec, iriira
Avinkatharite Jesucristo, ItzImI IchufIne
takari Jud. Tema pairani irosankinareki
Moiss-ni, te oshInetuuntsIte Ifompefutu
sorentsitaarite charinetariri Jud.
15
Ari okoaaperotziri ontzimatye impoke
pushIne ompefutusofentsItuufI kempItyuu
rine Melquisedec,
16
te IfompefutusofentsI
vetya inkempityaari oaaventziri
Ikantakaantaitane itzimi icharinematsitari
Lev-ni. Aa iri kempityaarine aparoni
tzimatsiri ishintsinka, kaari kaamanetatsine.
17
Tema iri jiaaventayeetake, ikantaitzi:
rentsitai,
Melquisedec.
18
Ari okanta, temu okufutzI Ikuntukuuntu
veetakari, otzimi irovashaantaite, tera
omatero ovameethashiretante, eeniro
kovityaachari.
19
Tema tekatsi aparoni
ovameethashirete Ikantakaantaitane. Iro
kantacha otzimaira pashine impoyaataarori,
Ifootukefu mutukuuyetuIfone okuukIshIfetuI
yaari Pava, tema iro oyaakoneenteri.
20
Irootakera ishinetaakairi iroka Pava,
tema iriitakeranki pairyeencha apaniro
ivairo iriyoyeetantyaari omapero
omonkaratya.
21
IfIfomu pushIne ompefu
tasorentsitaintsiri, tera impairyaajatya
Pava jovayetantakariri irikaite. Aa, iri
ipairyaaventaka pashine, ikantakeri:
Iri Pinkathari pairyaamentakami, te
joipithokanetziro iaane.
rentsitai,
Melquisedec.
22
Ari okanta, iriitakera iroaaka Jess
IyotukuuyeetuIfofI omupefo omonkufu
taiya okaratzi jantzimotavakaitakari,
Ifootuke unuukotukefofI pushIne etuvetu
nakarori pairani jantzimotavakaitakari.
23
Temu Ikufuvetuku puIfunI ompefutu
sorentsivetainchari, osheki tzimaintsiri
impoyaayetakariri iriroriite. Tema
ikamapiintayetake irikaite, te onkante
iriyaatakairo irantayeterimi, aa
ontzImutye IntzIme pushIne Impoyuutyuu
rine.
24
Iriima Jess, kaaaneri jini irirori,
iri kantaitaachane iromperatasorentsite.
25
Ari okanta, IfIIfu Jess ovuvIsuukoshIfe
tapiintairine okaakishiretaiyaarine Pava,
inkantakoventapiintairi.
26
IfIItujuuntuke Ifouuku ompefutuso
rentsitaari akovityaaperovetakari. Jiroka
ikantari irirori: Itasorentsishiretzi,
ikameethashiretzi, ikiteshiretzi, te
isaikimoyetairi kaariperoshireri, junuupe
rotairo inkite.
27
IfIku Jess te InkempI
tyaari omperatasorentsijanovetainchari
pairani. Tema aririka impomeyeteneri
atziriite jashitakaayetariri Pava, jetaro
IfIfofI IkovukotzIfI Puvu Impeyukotuvu
keri ikaariperoshiretzi. Iriima Jess
jothotyaakero maaroni, jimonkaratakero
IshInetukufunkI upunIfo InkempItuko
tyaari ipomeyeetziniriri Pava.
28
Ikaratzi
omperatasorentsitakaayetakari
Ikantakaantaitane, atziri inayetzi,
shipetashireri, ikaamaneyetzi. Iriima
Itomijanori Pava pokaintsiri avisakeranki
osheki osarentsi, IfIIfu jompefutusofentsI
takaakeri Pava ipairyaakaranki ivairoki.
Iri monkaratajaantakerori kameethaini,
arira onkantaitaatyeeni.
Iri Jess kantakoventantaatsi
ovakeratantaari antzimotavakaantsi
8
1
JIfoku Ifouuku otzInkumIpefotu
jaantari ikantayeetakeri: IfIItujuuntu
kera Cristo omperatasorentsiventairi, iri
saikaatsiri irakojanoriki Pinkathariperori,
HEBREO-PAYEENI7,8
379
itsipataari ipinkathariventantai inkiteki.
2
Okempivaitaaro ari irantavaitemi
tasorentsithaanteki, iro kantacha, tera ari
irantavaimatsite tasorentsithaanteki
otzimi jovetsikakeri pairani atziriite, aa
inkiteki jantavaitai, tsika otzimi
jovetsikakaantairi Pava.
3
Tema ikaratzi
omperatasorentsitaintsiri pairani, tzimatsi
jashitakaariri Pava, ipometayetziniri. Ari
ikempitakari eejatzi Jesucristo, tzimatsi
opaita jashitakaariri Pava.
4
Iro kantacha,
te onkantavetya iromperatasorentsitemi
Jesucristo, isaikantavetapaintari kipatsiki,
te oshinetakaantero Ikantakaantaitane,
tema te isheninkamirinkaitetari Lev-ni.
5
Tema irikaite omperatasorentsitaari
oshiyakaarontsi inamatsiyetake, aa
tzimatsi iaamampyeetakari tsika
onkantaiya kyaaryooperoini janta
inkiteki. Irootake ikantayeetakeriri
pairani Moiss, tsIku Inkuntyu IfovetsI
kero tasorentsithaante, ikantayeetakeri:
Pinkempitakaantero povetsikero,
tsika okanta piaamampyaakaro
otzishiki.
6
AfI IkuntuufI Jess ompefutusofentsI
taari jinatzi, junuukotuIfI jompefutusofen
tsitaitaari atziri. Tema Pava jovakeratai
pashine antzimotavakaantsi, IfI IshInetu
gaine iroaaka Cristo ikantakoventayetai,
irootakera anaakotairori okaratzi
ishinetantavetakari pairani, Ifo unuuko
tairori etakarori antzimotavakaantsi.
7
Tema tzimatsi kovityeenchari etakarori
untzImotuvukuuntsI kuufI Imonkufuye
take, irootake okovantakari ontzime
pashine ovakerari, impoyaataiyaarone.
8
Jiroka otzimi kovityeenchari, tema
ikantaitakeranki:
Ikantzi Avinkatharite:
Pamenero onkarate avisatsineri
apaata,
AfI nupIItuIfo ontzIme nuntzImotuI
riri icharinepayeeni Israel-ni,
icharinepayeeni Jud-ni.
9
AfIfIku novukefutuIfo untzImotuvu
kaantsi, eefo okempItuufo nuntzI
movetakariri ivaisatziite.
Tema pairani nokempitakaantaari
nakathataatyeerimi,
NuukumI eevutuIfInemI nomIshIto
vantaariri Egipto-ki.
Tera imonkaraamaitaro iriroriite
okaratzi nantzimotavakaiyaari,
Iro opoaantari novashaantziro
nokempoyaaventziri.
Arira ikantake jiaavaitake
Pinkathari.
10
Japiitakero iaavaitake eejatzi,
ikantzi:
Jiroka ovakerari antzimotavakaantsi
irieeri apaata Israel-mirinkaite:
Ari niyoshiretakaayetairi kameethari
onkarate irantayetairi.
OnkempIvuItyuufo nosunkInushIfetuu
tyeenerimi nokantakaantane,
Naakatake inkempitakaantai Ivavane,
Iriiyetake nashitaiyaari Naaka.
11
Te onkovujuuntuIyu IfIyotuuvukuuvuI
taiya,
Intaani ikantayetairi isheninka:
Piyoshireperotairi Avinkatharite.
Tema maaroni iriyoyeetaina.
Ari iriyoyetaina iriiperoriite irojatzi
ashinonkaaneriite, maaroni.
12
OshekI noneshInonkutuIfI IkuufIpefo
shireyetake,
Ari nompeyakotaineri.
13
Temu IpuIyeetukefofu AntzImotuvu
kaantsi ovakerari, ari jiyotakoyeetzirori
iroka etavetakarori, kempivaitake
paisatorimi onatzi. Tema okaratzi
paisatotaintsiri, jookayeetziro.
9
1
Okuntu Ifoku etukufofI untzImotuvu
kaantsi, iro ikantakaantakeri Pava
iriyotayeetantyaari tsika inkantaitya
iaapinkathayeetairi. Ari oaaventari
tusofentsIthuunte tsIku juntu IuupInku
thayeetairi.
2
Iroka tasorentsithaante,
upIte okuntu jInushIyeetukufo jotuntuI
HEBREO-PAYEENI8,9
380
*9.4: Ikantakoyeetziri jaka poreryaari, iriitakera oro. *9.12-13,19: Jiaaventaitziri jaka
ikantaitzi piratsi, iri iaaventayeetzi cabra-payeeni ipoa vaca.
tziro. Janta antarosaantetzi tsika
ikyaapiintaitzi, ari jovayeetakeri
ootamentotsi, menkochaaniki, ipoa
tasorentsitanta. Ari ipaiyeetzirori
tasorentsisaante.
3
Irooma inthomointa,
tsika ithatashiitakero tontamairi, IfyuunI
naki okanta. AfI IpuItuyeetzIfofI tusofen
tsisaanteperori.
4
AfI osuIkIfI ItuuntupIIn
taitarori kasankainkari, ari osaikiri
eejatzi tasorentsinaki. Ifo jovetsIkuyee
tanta poreryaari iroka. Ari ovakotari
inthomointa eepiyokiini man jovetsika
akitashiitakero poreryaari. AfI jovuyee
tziro ikotzi Aarn-ni shookaintsiri
pairani, ari osaikitari eejatzi mapikota
tsika osankinataka antzimotavakaantsi.
*
5
Okanta jeokiini tasorentsinaki, ari
jovayeetake jovetsikaitziri iroshiyakaaro
maninkariite, iriitake otsimankantakaro
ishivanki otatari tasorentsinaki. Iro
ipaiyeetziri Ineshinonkamento. Iro
kuntuchu eefo nIyuutukuIfo nouuvente
miro tsika okantayeta aparopayeeni.
6
Aritake jovetsikayeetakero maaroni
iroka. OshekI juntupIIntukefI ompefutuso
fentsItuufI juntu untufokI tusofentsI
saante, ari jantayetzirori inkene
iriaapinkathatasorentsite.
7
Irooma
Iyuupefotunuke InthomoIntu tusofentsI
saanteperoriki, intaani ishinetaitziri inkye
omperatasorentsijanori. Aparosatzira
ikyaapiintzi osarentsiki. Aririka inkyaake
janta, Ifuunuke IfIfu pIfutsI IntsIkIfIsun
tyaaro ipaitayeetziro Ineshinonkamento
Pava." AfI onkuntyu IfIneshInonkutun
tyaariri Pava, eero jovasankitaaventantari
iyaariperoshirenka. Ari ikempitaayetziriri
eejatzi atziriite kaariperoshireyetatsiri.
8
Ari okanta, tzimatsi jiyotakaayetairi
Tasorentsinkantsi, jiroka okanta: Pairani
otzimantavetari tasorentsithaante, te
onkante inkyaayete atziriite janta
otasorentsisaanteperotzi.
9
Jiroka
okantakota: Aririka impayeeteri Pava
jashitakaitariri, aririka impomeyeeteneri,
tefu Ifo mutukuujuuntefIne IuupInkuthu
shIfetuIfI Puvu Inkene IntumputzIkuye
tairo ipampithashiretari.
10
Aa intaani
intzitaiyaaro ovaritentsi, jimireyeetari,
inkivayetapiintaiya eejatzi. Iro
ikantakaantaitakeri otzimi koaayetatsiri
irantayeetero, irootake irantayeete
irojatzi irovakeratakaantaiyaarori Pava
antzimotavakaantsi.
11
Ari mataka ikoaatai Cristo, iriitake
kempItuufIfI Ifouuku ompefutusofentsI
taari. Iro kantacha, tefu Inkyuujute tusofen
tsisaanteperoriki otzimi jovetsikayetakeri
atziriite, aa jimatakero inkyaake irirori
InkItekI tsIku IntuunI uuumumpyuuyetu
karo iroaaka, otzimi anaakoperotantatsiri.
12
Temu CfIsto te InkempItyuufI ompefutu
sofentsItuufI utzIfItutsIfI ItzImI kyuumutsI
tapiintatsiri tasorentsisaanteperoriki
iraanake iriraane piratsi. Aa iriitajaantake
shInetuInchu IfovumuguItefI IfIsukotupuIn
tero iriraane, inkene iriaayetairo maaroni
ari inkantaitaatyeeni iravisakoshireyetai.
*
13
Oshiyakaaventziro aririka ookimotyaari
Pava iriraane piratsi, eejatzi isamampote,
kempivaitaka iro kitevathatakairine atziri
itzimi antakerori ipinkayeetziri.
14
Irooma
iriraane Cristo, iro maperotakerori
okantakaakaro pikiteshiretantayetaari.
Tema ikempitara irirori tekatsi ompaitya
inkenakaashityaari, IfIjutzItu shInetuIn
chari irovaiteri, IkuntukuukufI TusofentsIn
kantsi. IfIItuke oshepIthutuImIfofI kuufIpe
rori pipampithashiretane, temu puntuyetu
kero kaamanetakaantatsiri. Au ontzImu
tye pantayetairo okaratzi ikovakaimiri
Pava, Kaaaneri.
15
Iriitakera Cristo itzimi jotyaantakeri
Pava inkantakoventairi atziriite, ari okanta
HEBREO-PAYEENI9
381
*9.19: Kantakotachari jaka inchashiteva, irootakera ipaiyeetziri eejatzi isopo.
jovakeratakaantaarori antzimotavakaantsi.
Temu okuntukotu ovukefufI untzImotuvu
kaantsi, ontzimatye inkame aparoni, iro
iravisakotantaiyaari piyathatakarori
paisatori antzimotavakaantsi. Ari
irieetairo ishineyetakairo pairani ankauu
netai. Iroka antzimotavakaantsi,
iroovaitake aparoni osankinarentsi tsika
oaaventayeta okaratzi jashiyeetari,
ouuventuyetzIfI eejutzI IntzIme ushIyetuI
yaarone aririka inkamaminthatake
ashitaaniri.
16
Iro kaari jiyoperoyeetanta
IntzIme uuyetefone okufutzI jushItukuuyee
tantari, intaani jiyoyeetzi aririka inkamake
ashitaaniri.
17
Eenirora jai ashitaaniri, eero
IpItuItufI ItzImI IshInetuItukenefI IfushItuI
yaaro. Intaani impayeetairi aririka
inkamake.
18
Ari okempitari, jetujuuntuyee
tantanakarori paisatori antzimotavakaantsi,
tzimatsi ipaita kamaintsiri, iriraanera
jetantayeetanakari.
19
Tema pairani
ithonkakero Moiss iaanatakeneri atziriite
Ikantakaantane, jaake iriraane piratsi,
itentaakero jiaa, jaake inchashiteva,
jankoviitake kityonkamaitatsiri, ItsIkIfIsun
takaro osankinatainchari, ufI IkempItuuke
riri eejatzi atziriite.
* 20
Ikantakeri:
Ifoku IfuuntsI Ifo oouufontupefote
rone antzimotavakaiyaari, irootake
ikantakaantakeri Pava.
21
Itsikirisantakaro eejatzi iraantsi janta
tasorentsithaanteki, ari ikempitaakerori
okaratzi saikatsiri inthomointa.
22
Ari
okanta, tema kempivaitaka aririkami
intsikirisantaityaaro iriraane piratsi,
imonkaratanairo Ikantakaantaitziri,
kempivaitaka iroomi oitevathatantatsine.
Tema eerorika otzimi iraantsi, eero
ipeyakotantairo Pava kaariperori.
Iri Cristo matakerori jovavisaakoshiretantzi
23
Irootake ikamimentantari piratsi
ipomeyeetziniri Pava kempivaitaka
inkitevathatakaantatyeemi. Irootake
kempitakarori okaratzi avisaintsiri
inkiteki, jotyuuntukefI Puvu InkumImen
tante Cristo, inkiteshiretakaantayetairi.
Iro anaakotakerori ikamimentantzi
piratsi.
24
Temu te Inkye CfIsto tusofentsI
saanteperoriki irovetsikamatsitane
atziriite. Au IfootutuIke oshIyukuuventu
cha inkiteki tsika ikenai Cristo, Inkuntu
koventayetai isaikira Pava.
25
Tema te
japiipiitapaintziro Cristo ikamimotantzi.
AfI opushInetzIfI juntzIfI ompefutusofen
tsitaari itzimi kyaavetapiintachari
upufosutzI osufentsIkI tusofentsIsuuntepe
roriki. Te iri ashitaajatyaarone iriraa
isakotayeetziri.
26
AfImI IfoshIyumutsI
tyuufImI CfIsto IkufutzI ompefutusofentsI
taari, oshekI IfupIIpIItefomI InkumImen
tante. AfImI Ifetunukyuufo InkemuuntsI
ventantyaami ovakera ovetsikantakari
kipatsi. Au upufosutzI IkumImentuntu
paintzi. AfI IkuntuItunuutzIIfo joItsInum
paakero kaariperori.
27
Iroovaitake
ikantaitziri: Maaroni atziri aparosatzi
okanta ikami, Impou Puvu umenukotuI
rone ishire.
28
Iro jantakeri Cristo,
upufosutzI Ikumuke IkemuuntsIventuko
tari osheki kaariperoshireri. Iro kantacha
eejatzi inkoaatapai apaata irirori,
eerova ikemaantsitakaitavaari, aa
IfovuvIsuukotuIfI IkufutzI oyuukoneentu
keriri.
10
1
Iroora Ikantakaantaitane
oshiyakarori aamparentsi. Tema
okuntufu upufonI uumpufentsI te ontzImu
nete ovatha, intaani jiyotayeetzi
tzimatsira ipaita ashitaro iraampare. Ari
okantari eejatzi Ikantakaantaitane,
IyotuukuI tzImutsI upuutu kumeethutuu
tsine. Ikantakaantaitake ontzimatye
impometapiintayetaineri Pava maaroni
osarentsiki, Ifo kuntuchu tefu ovumeethu
peroshiretziri atziriite antayetakerori.
HEBREO-PAYEENI9,10
382
2
AfImI omupefotyu ovumeethupefoshIfe
tante, ikaratzi antayetakero arimi
irovashaantakeromi, tema aritakemi
oiteshiretakeri, eefo IyuutzImI onkutsItzI
moshIfevuItefImI juntuyetukefo kuufIpe
rori.
3
Aa te ari onkantya, Ifo juntupIIn
takeri avisayetzira osarentsipayeeni,
ipometapiintayetziniri Pava, IpumpIthu
shiretakotaro iyaariperoshirenka.
4
Tema
jovamaayetapiintziri piratsiite
ikapathainkatakaitziri, tera omatero
ompeyakoperotero iyaariperonka atziri.
5
Irooma ipokakeranki Cristo jaka
kipatsiki, ikantakeri Pava:
Te pinkovamatsitairo iramayeetaimi
piratsi jashitakaayeetamiri, Ipome
yeetzimiri.
Aa naakatake potyaantake natzirite,
nonkempItukotyuufI IpomeyeetzI
miri.
6
Tefu IntuunI onImotemI Ipometuyee
tzimiri piratsi okantakaantziro
iyaariperoshirenka irikaite.
7
Nonkante Naaka:
Pav, nopokake naaka nantairo
okaratzi pikovakaakenari eeroka,
Tema aritake josankinatakoyeetakena
pairani onkarate nanteri.
8
Pinkinkishiretero kantatsiri jaka:
Te pinkovamatsitairo iramayeetaimi
piratsi jashitakaayeetamiri,
impomeyeetaimiri. Te onimotemi
ImpomeventemIfo IyuufIpefoshI
renka.
Iro kantacha, kaarima ikantakaantaitziri
iroka?
9
Intsityaa pinkinkishiretero
pashine kantatsiri:
Nopokake naaka nantairo okaratzi
pikovakaakenari eeroka,
Iroka apiitainchari ikantaitakeri, Impoyuu
taro etanakarori pairani.
10
Aa ikovake
Pava onkempityaaro ivatha Cristo okaratzi
ipomeyeetziniriri, ufI okuntu IkumImen
tantapaintariri maaroni atziriite. Arira
opoa jovameethashireyetai aakaite.
11
Pairani, muufonI ompefutusofentsI
taari jaminiri Pava jashitakaariri, jupIIpII
tziro kitaiteriki ipometziniri piratsi.
TemuItu IfImutefo Ifovushuuntupefotu
kaantero kaariperori.
12
Irooma Cristo,
aparosatzi ishinetaka irovamaaventaiteri
iyaariperonka atziriite, ipoa isaikai
IfukojunofIkI Puvu ItsIputuufI IpInkuthufI
ventantzi,
13
ari isaiki joyaaventa irojatzi
iroitsinampaantaperotaiyaariri, IkempItu
kaantairi imakoryaakiimento.
14
Ifootu
kefu juntuntukufofI upufosutzI IkumImen
tantakero iyaariperonka atziriite, ari
IkuntuItuutyuunI jovumeethushIfepefoye
tairi.
15
Ari ikempitakari Tasorentsinkantsi
jiyotakaakai omaperotatya. Tema iri
etakaro josankinatakaantake:
16
Ikantake jiaavaitake Pinkathari,
ikantzi:
Jiroka ovakerari antzimotavakaantsi
irieetairi apaata:
Ari niyoshiretakaayetairi kameethari
onkarate irantayeeteri
OnkempIvuItyuufo nosunkInushIfetuu
tyeenerimi nokantakaantane.
17
Eekero ikantatzi:
Ari nompeyakotaineri ipiyathataka,
jantayetakero kaariperori.
18
Tema aritake ipeyakotantairo Pava
ikaariperoshireyeetzi, te ariperotai
impomeyeetaineri iroaaka.
19
Irootake iyekiite, tema kapathainka
ikantaka Jesucristo jovamaantaitakariri,
aventaashire antsipashiretaiyaari Pava,
onkempIvuItyuufo unkyuutyeemI tusofen
tsisaanteperoriki.
20
Tema jatziritakera
Cristo, irootake okantantaari ankyaayetai
inkiteki, Ifo oshIyukuuventuchufI unkyuu
tyeemi ithatayeetakero tontamaitatsiri
tasorentsisaanteperoriki. Aakara
omapokayetaarori iroka kaari jimayeetzi
pairani, irootake kaaanetakaantaatsiri.
21
Ikempitaari iroaaka Cristo iriimi
omperatasorentsijanoventaineri akaratzi
jashiyetaira Pava.
22
Ari okanta.
HEBREO-PAYEENI10
383
KyuufyoopefoInI unkuntuIyu untsIpushI
retaiyaari Pava, mapero ankantya
oshiretaiyaari. Kiteshire ikantakaayetai,
eefo upumpIthushIfetukoyetuufo kuufIpe
rori. Au unkempItukuuntyu InkIvuntu
tyeeromi jiaa kiteshaari.
23
Kiso
ovanakero aventaashiretaari, Ikemuyee
takai akantake: Noyaakoneentane inatzi
Cristo. Tema tsika itzimi shinetakairori,
kiso jovakai irirori.
24
Ontzimatye
ampampithashiretakotairo tsika
onkantya aminthashiretakaantyaariri
pashine iretakotantya, irantayetairo
kameethari.
25
Eero ovashaantziro
apatotapiintya, tema tzimayetatsi
ovashaantayetakerori. Aa ontzimatye
aminthashiretakaiyaari akarataiyini.
Eekero aatatye antanairo ayotaira aritake
impiye Cristo.
Ikamantayeetariri antzirori
inintakaanekiini kaariperori
26
Temu ufItuke uyotuIfo kyuufyootu
tsiri, ufIfIku othutuunukyuufo ovushuun
tanakero, impoa aatakairo antayetero
kaariperori, tera impeyakoitairo
ayaariperonka.
27
Aa ikamantayeetatyee
antharovashirete irovasankitayeetai,
tema Pava iraperotairi intaayetairi
ikaratzi kisaneentakeri.
28
Pairani,
intzimerika piyathatakyaarone
Ikantakaantane Moiss, te IneshInonkuI
tari, aa jovamaayeetziri inkaraterika
mava kantakoterine. AfI Ifovumuuyeetu
keri eejatzi inkarataajaterika apite
kantakoterine.
29
Tema omaperota
IfovusunkItuItefI ItzImIfIku munIntuke
rori jantzimotajaantakairi Itomi Pava?
Temu okempIvuItukufo juutzIkushIvuItuI
taro kaari apantaro, IfImunIntushIvuItu
kyuufomI IkuputhuInkutuke IkumImen
tantake. Ari ithainkashiretakerori
jantzimotantziri Pava ishinetaavetaniri
intasorentsishiretakairi. Ikaviyavaitakeri
Tasorentsinkantsi neshinonkataneri.
30
Ifoomu uukuIte uyotzIfI ItzImI kuntuIn
tsiri:
Naakatake ovasankitaantatsine,
Naaka piyakoventantachaneri.
Iroora ikantakeri Pinkathari.
Ikantaitzi eejatzi:
Jovasankitaayetziri Pinkathari
ikaratzi jashitaari irirori.
31
IKempItutuIku InIfoItemI InthufovushIfe
yeetakemi jiyotayeetai iriitajaantakemi
ovasankitaayetantaatsine Kaaaneri Pava!
32
Pimpampithashiretakotya. Tema
eerokayetake pairani kempisantanaintsiri,
kempivaitaka pinkitainkatakotaatyeemi.
Ipou pIuukefo IkemuuntsItukuuyeetu
kami.
33
PIuuyetukefo eejutzI IkIsuyee
tzimi, jovatsinaayetzimi tsika
ipiyotayeeta. Piposhenkayetakari
avishimoyetziri okaratzi piaakeri
eeroka.
34
Piposhenkayetakari ikaratzi
jashitakoyeetakeri, piaayetakero eejatzi
jaapithayeetakemiro tzimimoyetzimiri.
Iro kantacha, eekefo pIyuututzI pImInthu
shiretanaka, tema piyotaiyini onkarate
pieeri apaata, osheki okameethaperotzi,
te othonkaneta.
35
Irootake eero
povushuuntuntufo okufutzI puventuu
naari, tema iniroite impinayeetaimi
apaata.
36
Amuve pInkuntyu puntuyetu
nairo ikovakaayetzimiri Pava, ari
onkuntyu pIuuntuIyuufofI IshInetuuke
miri.
37
Tema ikantzi Pava:
Eefo Ishenkuu IfufeetuntyuufI okuukI
tzimataintsiri,
Eero osamani inkantya.
38
TumputzIkushIfe IfInuutye uventuu
yaaro.
Irooma aririka impiyashiretai, eerora
jinimotakaanaro.
39
Irooma aakaite, te akempitari ikaratzi
piyashiretachari, itzimi iraperoyeetairi.
Aa oshireyetaara aakaite, ari aeero
aaashireyetai.
HEBREO-PAYEENI10
384
Aventaashirenkantsi
11
1
JIfoku okuntukotu uventuushI
renkantsi. Okempitatya aririka
inkantashireete: Aritake omatakya
nokovaperotane." JIyomumpyuupefotu
jaantake aritake omatakya ikoviri,
onkantavetakya tekera irieero.
2
Iro
IfuventuushIfenku uvuIsutzIIte kuntukuu
rori okanta Pava iaaventantakariri
kameethaini.
3
Iro aventaashirenkantsi
kantakaarori amatantarori akemathatairo
tsika okantajaantaka jovetsikantakarori
Pava kipatsi. Intaani jiaavaitake,
matanaka ovetsika. Ari opoaanakari
ovetsikanaka iaayeetairi iroaaka kaari
koaataajatatsiri pairani.
4
Iro iraventaashirenka Abel kantakaari
ipometantakaniri Pava jashitakaariri,
unuukotunukefo IfushI Cun jushItukuuve
tariri Pava. Iro ookimotakari ipometakeri
Abel. Ari ikantake Pava: Kameethashire
inatzi Abel. Okantavetaka ikamake Abel,
eenIfo ukemukotupIIntzIfI kempIvuItu
jaantaka irojatzi iriaavaitemi irirori,
tema iro kantakaarori ikempisantake.
5
Iro iraventaashirenka Enoc kantakaari
jaantaitaariri, te irieero inkame. Te
irieetairi, tema inkiteki jagairi Pava.
Pairani eeniro isaiki kipatsiki, ikantakeri
Pava: Eefokufu InImotukuupefotuke
nari.
6
Tema aparoni kaari materone
ontzime iraventaashirenka, te onimoteri
Pava. Au ufIfIku Inkovuyeete IfIyopefoI
tairi Pava, ontzimatye inkempisantai,
omapero tzimatsi Pava. Ontzimatye
inkempisantai ari irimatakaayetairi Pava
inkarate kovaperotaatsine iriyotairi.
7
Iro
iraventaashirenka No kantakaari
jovetsikantakarori iniroite pitotsi inkene
irovavisaakoteri isheninkamirinkaite.
Kyaaryoo iaapinkathatasorentsitanetake
irirori. Tema iri Pava kamantakeri
onkarate avisatsine, kaari ieetaajatzi
pairani. Iroora opoaantari jieetakero
iro apantaperotaro irovasankitaayeetairi
osavisatziite. AfIfu jovumeethushIfetuke
riri Pava, temu Ifootuke IshInetuuyetuke
neriri kempisantaneriite.
8
Iro iraventaashirenka Abraham
kantakaarori ikempisantantakariri Pava
ikantakeriranki irishitove inampiki
iriyaatero pashine nampitsi otzimi
ishinetaakeneriri. Iro jantakeri Abraham,
jatake okantavetaka te irieero tsika
iriyaatenta.
9
Iro iraventaashirenka
Abraham kantakaarori jimatantakarori
jinampitaro pashine kipatsi tsika te
itzimapai isheninka irirori. Ari isaikakeri
ipankoshetatari meshinantsimai. Ari
ikempitaakari Isaac, Jacob, tema irijatzi
ishinetaayeetakeneri eejatzi.
10
Iro
jimatantakarori Abraham inampitakaro,
tema jiyotzi ari inkaaanetai inkiteki.
Kempivaitaka iri aamampyaakarori
aparoni nampitsi otzimajaantzi
jovetsikairi Pava, tsIku IfInumpIpefotuI
yaaro apaata.
11
Aa omatzitaikaro iroori
Sara, ovuIyuntuI okuntukuufo uventuushI
renka. Aritake antarokonavetaka,
karavetapaaka ovaiyantantyaari. Iro
kantacha, omatairo ovaiyantai, tema
aventaashiretanakari Pava aritake
imonkaratakenero ishinetaakenerori.
12
Ari okanta. Oimera Sara, itzimi
ayimavetakari irantarikonanka, jovuIyun
takairo iina, irojatzi joshekitantaari
icharineyetari, ikempitaari joshekitzi
impokiro, ikempitaaro impane oshekitzi
janta jiaathapyaaki. Omupefo joshekIpe
rotai, tekatsi materone iriyoyeetai tsika
ikaratzi joshekitzi.
13
Maaroni irikaite (Abraham, Isaac,
Jacob, Sara), Ikumukoyetukefo Ifuventuu
shirenka, te iriaajatero okaratzi
ishinetaayeetakeriri. IntuunI jIuumum
pyaayetanakaro. Intaina okantaka inkite
ikovashiretakeri inampitaiyaaro. Irootake
ikantayetantari: Asaikaminthatashitara
kipatsiki, kaari anampi, ukempItukovuItu
HEBREO-PAYEENI11
385
kufI upufonI kuufI tzImutsIne IshenInku
mirinkaite.
14
Tema jiaavaitaitakero
kantainchari aantsi, ari ayoperotziri
omapero ikokovaitzi pashine nampitsi
tsika inampiperotajaantaiyaaro
kameethaini.
15
Iroomi iriaaventayete
impiyamatsiyetaimi inampiiteki
ipoaayetakaro pairani, ufItyu IfImutuke
romi impiyayetai.
16
Aa tzimatsi pashine
ikovaperotakeri otzimi anaakoperotzirori,
jantara inkiteki ikoviro. Irootajaantakera
jovetsikakeneriri Pava irashiite irikaite,
tema Pava te ipashiventakotari
ikantapiintakeri Novavan.
17
Iro iraventaashirenka Abraham
kantakaakarori impometantyaanerimi
Pava irapintzite itomi Isaac, tema Pava
iaantatyaaro iraventaashirenka
Abraham. IfoovetuInchumI IfupIntzIfyee
rimi irovaiyantane,
18
okantavetaka
ikantakeri Pava:
Iri Isaac piaantaiyaari intzimai
osheki pincharinetyaari.
19
Tema Abraham javentaashiretakari
Pava jiyotzi ari irovaagairi kamatsiri.
Irootake Pava joipiyantaaniriri Isaac,
tema iri oshiyakaaventakero iraaayeetai.
20
Ifo IfuventuushIfenku Isuuc kuntukuu
rori itasonkaventantakariri Jacob ipoa
Esa, Ifo oshIyukuuventuchu uvIsuyetutsI
neri apaata.
21
Iro iraventaashirenka
Jucob kuntukuukufofI Itusonkuventuntu
kariri apiteroite itomi Jos. Irojatzi
iraventaashirenka Jacob-ni kantakaarori
IthufomentuntukufI Puvu IkotzIpofokItun
takari ikamimatake.
22
Ifo IfuventuushI
renka Jos kantakaari ikantantanakari
ikamimatake, ikantzi: AfIfIku IfIshItovu
yetai Egipto-kI ushenInku ItzImI IchufIne
yetari Israel, IfumenuI tsIku InumpItuI
yaaro. Ikantake eejatzi: Ontzimatyeera
iraayeetanairo apaata notonkiporoki.
23
Iro iraventaashirenka ashitariri
Moiss kantakaari jomanantakariri
ireenchaanite ovakera itzimapaake,
irojatzi itzimakotantakari mava kashiri.
Tema kameethaini ikantaka eenchaaniki.
Ari jiaakaarori ashitariri Moiss okaratzi
ikantakaantakeri pinkathari, irovayeeteri
muufonI eenchuunIkI Inkufute shIfumpu
ritatsine.
24
Iro iraventaashirenka Moiss
kantakaari kaari ikovanta incharinetyaari
pinkathari Faran, okantavetaka iro
oimotantakeri irishinto pinkathari.
25
Aa
iro ikovake inkempiyaari atziriite
jashitari Pava, ufI ItsIputukufI IshenInku
payeeni jovasankitaavaitaitziri, te
inkovaajatero iranintaavaityaaro
kapicheeni inevetashiyetari irirori.
26
Tema jiyotake Moiss okovaperota
irovinkatharyaaventaiteri Cristo, iro
anayirori ontzimimotairimi irashaakaro
Egipto-satzi. Aa iro jiaamampyaakari
impinayeetairiri apaata.
27
Ifo Ifuventuu
shirenka Moiss kantakaari ishiyantakari
Egipto-ki. Tera iro ishitovantaajatyaari
itharovakaari pinkathari inkisaneenteri,
aa ikyaaryooventatziiro onkarate
irantakairiri Pava, okempivaitakaro
IfIuuvofotutyeefImI Puvu kuufI kouune
tatsine.
28
Iro iraventaashirenka Moiss
kuntukuufofI jImonkufuyIfo Ikuntukuun
taitakero anankoryaantsi, ItsIkIfIsuntu
karo iraantsi eero jovamaantari
maninkari aperotaneri iponkitzitari
irovaiyaneete.
29
Iro aventaashirenkantsi kantakaarori
jimontyeetantakarori Inkaare
Kityonkaari, junIItuIyukenI okIsoputhutu
kera. Irooma jimavetapaakaro
Egipto-satzi, piinkaiyakeni.
30
Ifo uventuu
shirenkantsi kantakaarori jimatantakarori
jinkijinkitakero Jeric okaratzi 7 kitaite,
IfojutzI jIuuntuyeetukufofI opofokuthupI
take nampitsi.
31
Iro aventaashirenka
Ruhub kuntukuufofI uukumeethutuntuku
riri ovayiriite amenarontachari, ari
okanta te otsipatantari piyathariite
japeroitakeri. Okantavetaka iroka Rahab
mayempiro onavetaka.
HEBREO-PAYEENI11
386
*11.37: Ikantakoyeetziri jaka meshinantsimai, iroora imeshina oisha ipoa cabra.
32
Nonkinkithatakoterima pashine?
Eerora nothotyaakotziri. Jirika ikaratzi:
Geden, Barac, Sansn, Jeft, David,
Samuel, ipoa kamantantaneriite.
33
Iro
IfuventuushIfenku IfIkuIte kuntukuuye
taari okanta: ItzImuntufI oItsInumpuuye
tairiri pinkathariite, pushIne tumputzIku
shireyetaatsiri, pashine aayetairori
ishinetaitakeneri, pashine jookaveetakari
imoronaki kashekari te jatsikiri,
34
pashine jookaveetaka paampariki te
itaga, pushIne jumuthuutuItuku IfovuthuI
terimi, pashine ishintsitakaitai, pashine
aaperotaacha jovayirita, pashine
jomishiyayetake ovayiriite poaachari
pashine nampitsi.
35
Tzimatsi tsinane
uuyetuIfIfI oshenInkumIfInkuIte juuuye
tai ikamaveta. Iro kantacha tzimatsi
pushIne kumImuyetuIntsIfI jomposuvuItuI
takeri, te Ifovushuuntunukefo Ifuventuu
shirenka irapakaantaityaarimi. Aa
oyaaneenta ikanta iraaaperoyetai
apaata, eero okempitaaro aaavetara
iroaaka.
36
TzImutsI ItzImI IthuInkuvuI
taitziri ipoa ipasavaitaitakeri, pashine
joosoyeetakeri ipoa jashitakoyeetakeri.
37
Tzimatsi ipicheetakeri, pashine
itankaitakeri, pashine josataayeetakeri.
Tzimatsi pashine anii aniivaitatsiri
IntuunI IkIthuumutsItukufI meshInuntsI
mai, pashine kovityaaperovaitane
ikantaka, pushIne oshekI Ikokovuyeetu
keri, pashine ikemaantsitakaitakari.
*
38
Pashine ikenavaiyetake tsika te
inampiitaro ipoa otzishimashiki,
pashine inampiyetakaro omoronaki. Tera
aritaajate ankempitakaanteri irikaite
osavisatziite. Au IfIItuke upuntupefotu
chari.
39
Iro iraventaashirenka irikaite
kuntukuufofI okuntu Puvu Iuuventuntuu
riri kameethaini, okantaveta tekera
iriaayetairo ishinetaayetakeriri.
40
Tema
iaamampyaakaro Pava otzimi anayirori:
Ikovakaakairo aakaite antsipayetaiyaari
irikaite, inkameethashiretakaayetai
maaroni.
Kempoya ovanairi Jess
12
1
Irootakera, uuushIntsIyetun
tyaari eejatzi aakaite, unkempItu
kaantero oyiishitantatyeemi, okempIvuItu
karo eejatzi impiyotatyeeyaami irikaite
IfumenuyetuImI mutuyetukefofI juventuu
shirenetaka, intzime amatakoyetairi
aakaite. Amatantyaarori ashiye shintsiini,
ookanairo aithaare amatsinkakairi ashiye.
Iro oshiyakaaventachari aithaare aririka
ookaventairo akaariperoshirevaitzi. Ari
aeerori aakoventyaaro ashiyapiintai.
2
Ikempitara shiyachari ikamaitaro
jameniro tsika irareetya, ufI unkempItu
naiyaari aakaite, kempoya ovanairi Jess
itzimi etakarori javentaashiretakaayetakai.
IfIItuke monkufutukuIfone eejutzI uventuu
shiretane. Iriitake ankempitakotaiya, tema
jiaamampyaakaro irirori iranintaiyaari.
Ifootuke jumuvetuntukufofI IpuIkukoveetu
kari, aritzimotakeri ipashiventakaitakari
ikamavetapainta. Ari saikai iroaaka
irakojanoriki Pava ipinkathariventantai.
3
Aririka ankinkishiretakoteri Jess
ikanta jamavetakero ikisaneentavaitakeri
kaariperoshireri, Ifo thufomentushIfetu
kaine eejatzi aakaite amavetero, eero
okantzimoneentashivaitai.
4
Aritake
pIuushIntsIyetukufI eefokuIte kuufIpe
rori, iro kantacha tekera pieero
inkapathainkatakaimi.
5
Aumuu pIpeyuu
kotaaro ishintsithatantamiro Pava
osankinarentsi, ikempitakaantami
eerokami itomiite, ikantzimi:
Notom! Eero pimanintziro aririka
irovasankitaimi Pivinkatharite.
Eero okantzimoneentavaitami aririka
ishintsithatemi.
HEBREO-PAYEENI11,12
387
6
Tema iri iretakotajaantane Pinkathari
jiaantakaapiintari,
Maaroni ikempitakaantaari itomi,
jovasankitairi.
7
Onkufute uvIshImoyetemIfI pInkempItu
kuuntefo AvInkuthufIte uuntukuushIfetu
mirori. Tema ikempitakaantaami Pava
eeroka itomi. Tema jovasankitaapiintziri
itomi ikaratzi ashitaaniyetachari?
8
Ontzimatye irovasankitaayetai maaroni.
Terika pieero eeroka, kempitaka tekera
itomiperotami Pava, uu otomI muyem
piro pinatzi.
9
Okempitara eejatzi,
tzimatsi koaaneri ashitairi ovasankitairi,
aaapinkathatziri irirori. Eeroma
amaperotzirori aaapinkathatairi
Ashitairi kaari koaaneri, onantyaari
aaashireyetai?
10
Tema ikaratzi ashitairi
koaaneri kapiche jovasankitaayeyetai,
tsika okantzimotari irirori. Iriima Pava
jovasankitaayetai irirori onkantya
inkameethashiretakaantairi, ari
onkantake eejatzi intasorentsishiretakai
ikempitara irirori.
11
Te onimoshireyetai
irovasankitaaminthaitai, aa osheki
onkantzimoneentashirevaitai. Iro
kantacha apaata, IkufutzI kuufI munInte
rone jovasankitaayetziri, ufIfIku Inkumee
thashireyetai, ari ieero isaikai
kameethaini.
Aparatakerori ineshinonka Pava
12
Irootakera piaashintsitantyaari
pinkempityaari aantapiintakarori ishiya,
IuushIntsItu Ishevutu IshIpetushempuve
taka, ufI IkempItuIfofI eejutzI IshIpetuye
retovetaka, iaashintsita.
13
PInkempItu
yetaiyaari eerokaite shiyapiintachari
tsika okameevokitzi kaari aayeterone
inkithoke ishipetakiitake. Aa ontzimatye
intekatsikiite.
14
Aukumeethu pInkuntuvu
kaiya, pIuushIntsItyu pIntusofentsIshI
rete. Tema eerorika pimatayetairo iroka,
eerora pieeri Aaapinkathatane.
15
Paamaventyaari inkarate aparatakerone
jineshinonkayetai Pava. Paamaventyaari
oitzipinaashiretaneri, joitzipinairikari
ikaratzi kempisantayetatsiri.
16
Puumuven
tyaari mayempitatsiri. Paamaventyaari
thainkatasorentsitaneri kempityaarine
pairani Esa, ikovajaantzi irovavakya
aparosatzi, ufI IpImuntukefofI IkushIyu
kaitariri iriira iponkitzitarora itzimi.
17
Tema piyotzi eerokaite aritake
jimatakero Esa kantachari, osheki
Ikovuvetuu IfIeefomI Intusonkuventuyee
teri, iniroite jiraakotakaro. Iro kantacha
te iriaamaitaiyaaro tsika inkenakagairo
irovashiaantaiyaarori ikenakaashitakari.
18
Tema te pikempitari eerokaite
aakerori pairani Ikantakaantaitane.
Jiyaataiyake irirori otzishiki tsika otzimi
koaanetatsiri. Osheki otaantzi, tsireniki
okantaka, ooreenkatake, iniroite
otampyaatake.
19
Ikemakero ityootaitzi.
Ikemake eejatzi iniroite iaavaitaitzi, ari
itharovaiyanake, osheki jamanaiyavetaka
eero ikemantaro kantachari.
20
Tema
osheki itharovakaitakaro okaratzi
ikantakaantayeetakeri, ikantaitzi:
Eero pikenayetzi jaka otzishiki. Te
aritaajate pinkenakaayeteri
kapicheeni pipirayetari janta.
Aririka inkenayeetake kapicheeni
janta, ontzimatye intsitokayeeteri,
ontzimaye irovathaatyeeteri.
21
Omaperoitaka okoveenkatzi ikantzi
Moiss:
Iniroite notharovake, okavaitakana.
22
Te pikempitari eerokaite ikaratzi
aakerori, aa eerokaite oshiyakariri
ikaratzi jataintsi otzishiki paitachari Sion,
saikatsiri nampitsiki Jerusaln-ki. Iroora
oshiyakaaventachari piyaayetai inkiteki
tsika isaiki Pava Kaaaneri. Tema ari
pintsipataiyaari eerokaite ipiyotapaa
maninkariite.
23
Pintsipataiyaari ikaratzi
piyotachari janta javentaashiretaari
Iponkitzitane Pava, tema iriiyetake
osankinatakotainchari irisaikayetai
HEBREO-PAYEENI12
388
*12.24: Pairani itsitokantakariri Can irirentzi Abel, ikantake Pava: Kempivaitaka
onkaimatyeemi iriraane Abel ikokovatzi inkisaventayeetyaari. Ari opoaari ikantayeetzi
kempivaitaka oaavaitatyeemi iraantsi. Irooma oaavaitzi iraane Cristo, tera inkove
inkisaventaityaari, aa okovi ompeyakotantero kaariperori.
inkiteki. Pintsipatajaantaiyaari Pava,
intzime amenakoyetairine maaroni.
PIntsIputuIyuufI IshIfeete kempIsuntzInku
fIIte ItzImI jothotyeetukefI IkumeethushI
retakaitairi iroaaka.
24
Pintsipataiyaari
eerokaite Jess, ItzImI pouukuuntunuu
rori ovakerari antzimotavakaantsi, itzimi
kapathainkataintsiri ikamimentayetakai.
Temu Ifoku IfIfuune Jess kempIvuItu
kami oaavaitatyeemi, anaanakero
oaaventakeri pairani iriraane Abel.
*
25
Paamaiya paparatzirikari Pava aririka
iriaanashiretemi. Tema pairani ikaratzi
kemavetakariri Pava jiaavaitzi jaka
kipatsiki, jovasankitaakeri jimanintakero
okaratzi ikantziriri. Aakara irimaperote
irovasankitaayetai, aririka ampiyashiretake
ukemuyevetukufI jIuuneshIfetukuI InkItesu
tzi.
26
Pairani aririka iriaavaite Pava,
jontziaakaaro kipatsi. Irooma iroaaka,
tzimatsi okaratzi ishinetaakairi, ikantzi:
Ari napiitairo nontziaakairo, tera
intaani kipatsi, aa ari omatzitaiya
inkite eejatzi.
27
Tzimatsi opaita oshiyakaaventachari
ikantziri: Ari napiitairo. Iroora
oshiyakaaventacha aririka irotekairo
okaratzi jovetsikayetakeri, iraperotairo
irovetsikane kaari enitanetatsine, intaani
osaikayetai enitatsiri.
28
Irooma aakaite,
impinkathariventayetai janta tsika
enitanetapai. Ifootuke umpuusoonketun
tyaariri Pava, aapinkatha ovairi, untuvuI
taineri.
29
Tema Pava, IfIItuke kempItuku
riri aparoni paampari pometantaneri.
Irantanairi kempisantatsiri
13
1
OntzImutye petukotupIIntunuI
yaari Iyekiite.
2
Eero
povashaantziro poimaayeteri pipankoki
areeyetachari pinampiki. Temu ItzImuye
tzi antakerori, tekatsi kamanterine, iriira
maninkariite joimaake ipankoki.
3
Eero
pipeyakotaro paamaventaiyaari pikaratzi
pIkempIsuntuyetuI ItzImI jushItukoyee
tziri. Pinkempitakaantero aririkami
pinkarateri irashitakoyeetemi. Ari
pInkempItuIfIfI IkufutzI jovutsInuuvuItuI
tzi, paamaventaiyaari, tema piyotzi
eeroka tsika okantavaita aririka
inkemaantsitakaayetai.
4
Pinkinataiyaari
pitsipa, eero japitevaitami pashine. Tema
jovasankitairi Pava itzimi mayempitatsiri.
5
Eero pinevetapiintashitari poshekyeeri
kireeki. OnImotemI pIIIfo tzImImotu
jaantakemiri. Temu IfI Puvu puyetemI
rone kovityiimotamiri, jiroka ikantake:
Eero nookaventataitzimi.
Eero novapintaimi.
6
Irootake aventaashiretantyaariri aakaite,
ankantayetai:
Iri Novinkatharite kaminthainari.
Tekatsi nontharovakaiya.
Tzimatsima inkantaina atziri?
7
Pinkinkishiretakoteri jevatakaimiri
pikempisantayetai, ItzImI uuventupIIn
tzimirori iaane Pava. PInkInkIshIfetuko
teri tsika ikantayeta isaiki, opaita
jimonkaraayetakeri iriroriite. PInkempI
tukotuIyuufI tsIku Ikuntukefo juventuushI
reyetaka.
8
Irojatzi ikanta iroaaka
Jesucristo, tsika ikantapainta, ari
inkantaitaatyeeni irirori.
9
Eefo pIshIne
tairi iramataviyetemi iyotaantzirori kaari
tampatzikatatsine, kaari ikemapiintaitzi.
Temu IfIItuke Puvu tumputzIkushIfetukuu
yetairi, jineshinonkayetaira. Kaarira
tumputzIkushIfetukuuntutsIne umpInku
vaitero jovayeetari. Tema tzimatsi
matayevetakarori iroka, temuItu ovumee
HEBREO-PAYEENI12,13
389
*13.10: Kantakotachari jaka antavaitatsiri tasorentsithaanteki, iriiyetakera
omperatasorentsitaari. Itzimi ishineyeetake irovapiintyaari tzimakaarantatsiri piratsi,
tzimakaarantatsiri okitho pankirentsi okaratzi jamayetziri atziriite irashitakaiyaari Pava. Irooma
pomepirinimentotsi, ari intaapiintayeeteneri Pava okaratzi jashitakaayeetariri, ari
ikovakotapiintziriri impeyakotaineri iyaariperonka. Iro kantacha ipaikakoyeetakeriranki Cristo,
irojatzi ikamantakari okanta ipeyakoperotantaarori irirori kaariperori, iroora
impoyaatapaakarori okaratzi itaapiintayeetakero jashitakaitariri Pava janta pomepirinimentoki.
Tema iroka inchakota tsika ikamake Cristo ipaikakoyeetakeri, iro kempitanaarori iroomi
ovakerari pomepirinimentotsi. Tera aritanai irika omperatasorentsitaari iroyaari itzimi
kamaintsiri janta. Ari okantari eejatzi, ikaratzi pankiventarori irimonkarayeteromi
ikantakaantaitane, ikantakaantaitane, ikaratzi pinkavaitzirori ovaritentsi, ikokovavetaro
impeyakoyeetaineri iyaariperonka, eerora jieero irirori iranintagaiyaaro okaratzi
ikamimentantakera Cristo.
thashireteri.
10
OkempIvuItukufo ontzImI
moyetaimi ovakerari pomepirinimentotsi.
Itzimi jovamaitakeri janta, kumImentu
kairi aakaite. Te ufItuujute IfovuyetuI
yaari antavaitatsiri tasorentsithaanteki.
*
11
Temu juyIfofunkI ompefutusofentsIju
nofI IfIfuune pIfutsI InthomoI tusofentsI
thaanteki onkantya ipeyakoyeetantyaariri
iyaariperonka, jaayetziro ivathara piratsi
othupItupuufu numpItsI ufI Impomeyete
rori.
12
Ari okempitakari eejatzi, jovumuu
yeetakeri Jess othapiki nampitsi, ari
IkemuuntsItukoventuntufI IkuputhuInku
take jovameethashireyetantairi.
13
OntzI
matye ankempitakaantero aakaite
ashitovatyeemi nampitsiki aatatyee tsika
isaiki Jess, manintaari irovayeetai
ikempitaitakeri pairani irirori.
14
Tema
jaka tsika asaikayetzi iroaaka eero
okantaitatyaani. Ifootuke uuumum
pyaantarori tsika anampitaiyaaro apaata.
15
Irootakera, antharomentantyaariri,
ampairyeero ivairo irirori. Iroora
impoyaataarori okitho pankirentsi
jashitakaayetakariri pairani.
16
Ari
okempitari eejatzi, eero povashaantziro
kameethari, pImpuvukuIyu tzImImotzI
miri. Irojatzi kempitakarori ookimotariri
pairani Pava ipometayeetziniri.
17
Eero
pIpIyuthutufI jevuyetzIfIfI kempIsuntu
naatsiri, iriitake aamaventashireyetamiri.
Iri kamantairine apaata Pava opaita
uvIshImoyetukefIfI juumuventukoshIfeye
takami. Kameetharika onkantya
inkinkithateri, kimoshire inkantayetaiya
iriroriite, eejatzi pinkempitaiyaari
eerokaite. Ifoomu ovushIfefIku onkuntu
kaiyaari inkinkithateri, eejatzira
onkempitzimotaiyaami eerokaite apaata,
eero apantzimotaami.
18
Pamanakotapiintaina onkantya
iriaantayeetyaanari tampatzikashire
nonatzi. Kempitaka iro nomatakeri.
19
PumunukotupIIntuInu eejutzI nIyuutushI
tantyaamiri thaankiini eerokaite.
Overaantarori ovethataantsi ipoa
tasonkaventaantsi
20
Noaaaatziri Pava, tema iriitake
kameetha saikakaayetemine, iriitake
ovaagairiranki Avinkatharite Jesucristo
ikamavetaka. Iri Pava kempitakaantakari
iriiperori aamakoventariri oisha. Osheki
ikapathainkatake jovakeratakaantaarori
antzimotavakaantsi kantaitaachari
iroaaka.
21
NumunukoventukemI IfovetsIku
shiretantyaamiri pimayetairo kameethari
ikovakaimiri. Pamaneri eejatzi eeroka
pimatantyaarori okaratzi onimotziriri, tema
ayotzi iriitajaantake Jesucristo matakairone.
Arira inkantaitatyeeni iaapinkathayeetairi
irirori. Ari onkantyaari.
22
Iyekiite, eefo pIsumufo pInkempIsun
tero okaratzi nosankinatakemiri, tema te
HEBREO-PAYEENI13
390
oshekiperote.
23
Nokovi piyote eejatzi
jomishitovayeetairi iyeki Timoteo.
Aririka irareetapaiya jaka, iriitake
nontsipatanakyaari niyaatashitemi
noeemi.
24
Povethatyaanari ikaratzi
jevatzimiri janta, eejatzi pashine
itasorentsitakaitairi. Ari ikempitari
Italia-satziite jovethayetami.
25
IOnkumIn
tha irineshinonkayeetaimi maaroni
eerokaite janta! Ari onkantyaari.
HEBREO-PAYEENI13
391
*1.1: Ikantaitziri jaka, jashiyetaari Pava, iriiyetake kempiyetariri 12 pashineyetatsiri
icharineyetari Israel-ni.
Ovethataantsi
1
1
Naakatake Santiago osankinatzirori
iroka, iromperatane jovana Pava
eejatzi Avinkatharite Jesucristo. Novethu
tufI IkufutzI jushIyetuufI Puvu oIvufuuye
tainchari pashineki nampitsi.
*
Pavaki opoa iyotanetaantsi
2
Iyekiite, kimoshire pinkantya aririka
piaayetero avishimoyetemine.
3
Ontzimatye piyoyete iaantaitatyaami
kyaaryoorika pikempisantzi. Irootakera
piaantyaarori pinkyaaryooshireyetanai.
4
Piyaatakairo pamaveyetanairo iroka,
aritake piaayetakero pantakishireyete
irojatzi pothotyaantakyaarori.
5
Terika piyotero pamavevainete,
pinkovakoteri Pava, IfIItuke IyotukuImI
rone tsika pinkantya. Temu te InkIsuthu
neteri ikaratzi kampitayetziriri. Aa ari
iriyotakaaperoyetakeri, te iriyote irirori
inthaaavainetya.
6
Aririka pinkampiteri
Pava, eero pikantashirevaitashita: Ari
Inkemuujutukenu Puvu okufutzI nokumpI
tziriri? Tema ikaratzi kisoshirevaitatsiri
ikempitaro okantaranki inkaare kaari
mairyaatatsine aririka ontasonkaatero
tampyaa.
7
Puumuventyu pIkempItukotufI
kari kisoshireri, tema te iriaayetero
irirori ikampivetariri Avinkatharite.
8
Tema tzimatsi ipampithashirevetari
iranterimi impoa osaitekira tzimatsi
pashine inkoveri iranteri, te aparoni
onkantya ipampithashiretari.
9
OntzImutye InkImoshIfeyetuI ushInon
kainkariite kempisantanaatsiri, tema ari
impinkatharitakaayetairi apaata Pava.
10
AfI InkempItyuufI eejutzI ushuufuntzIn
kariite, ontzimatye inkimoshireyete
onthonkaiya okaratzi tzimimovetariri.
Tema inkempitakotaiyaaro inchatyaki
oparyaateyatzi.
11
Aririka iroorye
shintsiini ooryaatsiri okamateyatzi
inchatyaki, eefo IeetuIfo ovuneenkuteyu
tane. Ari inkempitaiyaari eejatzi
ashaarantzinkariite eero iaakoyeetairi
jovaneenkatantaro irovaakaro.
Tharomentashire ankantya
iaantashireyeetairika
12
Aririka aaavetyaaro onkarate
avishimoyetaineri, eekefofIku uutukuunu
kityeero ankyaaryooshiretanake, unkImo
shirete, tema tzimatsi irantzimotairi Pava
amavetakerora, ikantakeranki: Maaroni
etakotaanari naaka, ari inkantaitatyeeni
nuuukuuyetuIfI upuutu InkempItukuun
tairo namathaitaatyeerimi.
13
Aririka
ompokImotuI unkovushIfetefo kuufIpe
rori, kaarira Pava kantakaiyaarone. Tema
Pava, te inevetaro irirori. Kantatsima
ishinetairo aaka? Tema eero.
14
Aa
aakatake nevetapiintarori kaariperori,
Ifootuke upumpIthushIfetupIIntukotuntu
rori.
15
Tema opokimotaira akovashiretzi
IROSANKINARE SANTIAGO
392
antero, uukoventunukufo umpumpIthushI
retakotero, irojatzi aaantakyaarori
amatero kaariperori. Irootakera
ankemaantsivetantaiyaarimi apaata
ankamai.
16
Iyekiite netakotane, paamaiya
otzimikari pikenakaashitane.
17
Tema
okaratzi jantzimoyetairi Pava kameetha
okanta, irootake irantapiintatyeeri. Tema te
impashinetanete irirori, te inkempityaari
irovetsikane shipakiryaayetatsiri, aiiri
irishitovamanai impoa aeeri inkyaanai
sheeteeni.
18
Temu Ikovuke IfIfofI IfIyotukuu
yetairo kyaaryooperotatsiri iaane, irootake
etayetantyaarori aaka ankempisanteri, ari
inkempitayetaiyaari pashine irovetsikane
inkarate kempisantairine apaata.
Tsika inkantanaiya
kempisantanairine Pava
19
Irootake nokantantari iyekiite:
Ovayempita pinkantayetya, eero
pothataanta aririka inkinkithavaitaite,
eero ayimavaitashitami pimashirenka.
20
Aririka ayimavaitai amashirenka,
eerora amatziniri ikovakaayetairi Pava.
21
Okovaperotatya ookayetairo okaratzi
ovaariperoshiretakairi, tsinampashire
ankantya ankempisantanairo aantsi,
irootake matairone ovavisaakoshireyetai.
22
Iro kantacha ontzimatye amayetairo
okaratzi akemayetakeri, terika amatziro
ankempisantero, upunIfo uuku umutuvI
vaitaka.
23
Itzimirika kemavetarori iro
kuntumuItuchu te IfImutefo InkempIsun
tero okaratzi ikemavetakari, ikempitakari
amenavorotachari amenaarontsiki.
24
Intaani jiaavorotapainta, Ifo osumunII
tyaake ipeyakotanaaro tsika okanta
iaavetakaro iporo.
25
Tzimatsi pashine
amenavorotachari, kaari peyakotyaarone
iporo tsika okanta iaakero. AfI unkempI
tanaiyaari aaka, pampithashire ovanairo
aantsi, eero apeyakotaro. Tema irootake
matzirori otsiparyaakoventantzi.
Kimoshire ankantaventaiyaaro onkarate
antayetairi.
26
Tzimatsi aavetarori jimatakero
ikempisantanai. Iro kantamaitacha te
iraavaantetya, jamenaashivaitakara
ikempisantzi, apaniro jamatavivaita.
27
Jiroka irooperori ookimotariri Ashitairi
Pava aririka ankempisantanai: EtukoyetuI
yaari miritziite, ari ankempitaayetairori
kamaimetzinkaroite. OntzImutye unkIteshI
reyetai, eero akempitakotari ikantayetara
saikashivaitachari jaka kipatsiki.
Iaaventaitziro manintaantsi
2
1
Iyekiite tema pikempisantairi
AvInkuthufIte JesucfIsto IuupInku
thaperoitziri, eero pamaakitavaka.
2
Thame ashiyakaantavakero: Aririka pie
papatotapiinta ovaneenkatachari
ikithaata, mareryaa ikanta jovayetziri
irakoki, impoa pie inkyaapaake pashine
ovapatankaporoki ikantaka.
3
Iri
paakameethatake ovaneenkatainchari
posatekakeri niyanki papatotaiyani,
iriima ovapatankaporokitachari, pInkuntu
keri: Ari pinkatziyavake eeroka tekatsi
pisaike, pikovirika pisaike osaaviki.
4
Aririka pikantakari pimatakerora
pamaakitantzi, temu upufonI puukumee
thatake, pimanintashiretakeri pashine.
5
Pinkeme nonkante iyekiite. IkoyuuyetuI
rira Pava ashinonkainkariite, IkempIsuntu
kaaperoyetairi. Tema ikantzitaitaka Pava,
ikantake: Ari nompinkathariventairi
maaroni etakotyaanane naaka.
6
Iro
kantamaitacha eerokaite, pImunIntushIfe
vaitakeri ashinonkainkari. Pipeyakotakari
ikisaneentapiintzimi ashaarantayetachari
ikovi irovasankitaakaantavaitemi.
7
Iri
kyaaryootapiintatsi ithainkashiretziro
ivairo pikempisantanairi.
8
Pimatakerora kameethari omaperorika
pinkempisantanairo irooperori
Ikantakaantaitziri, tema josankinaitake
pairani, kantatsiri:
SANTIAGO1,2
393
Petakotyaari pisheninka, pInkempItu
kaanteri petakota pivathaki eeroka.
9
Irooma, eenirorika pamaakitavaka,
tzimakera pikenakaashitane, ufI Ifovusun
kitaaventaitakemiro irooperori
ikantakaantaitakeri pairani.
10
Intzimerika
kantatsine: Nokempisantziro naaka
maaroni ikantakaantaitziri. Iro
kuntumuItuchu tzImutsIfIku kovItyuupuIn
chane aparoni kaari inkempisantake,
tzimakera ikenakaashitane.
11
Tema
ikantaitzi pairani:
Eero pimayempitzi.
Eero povantzi.
Te imayempiveeta, iro kantamaitacha
eenirorika jovantaitzi, tzImutsI Ikenukuu
shiitakari.
12
Aa iro kameethatatsi
antayetairo irooperori ikantakaantaitziri,
antayetairo aaavaiyetziri eejatzi
okaratzi antayetziri. Ari onkantya eero
jovusunkItuItuntu upuutu ItsIpufyuukoven
tayeetaira
13
Tema eerorika etakoyetanta,
ari irovasankitaaperoyeetai. Irootake
kovaperotacha etakoyetantya eero
jovasankitaayeetantai.
Eerorika antziro kameethayetatsiri,
amenaashivaita aventaavetanaari Pava
14
Iyekiite, tefIku umutunuIfo kumeethu
yetatsiri, amenaashivaitara akantzi:
Naventaari Pava." Tefu Ifo ovuvIsuuko
shiretantatsine aventaavetari.
15
PIyotzI
rika eeroka okovityiimovaitakari aparoni
iyeki iithaare, tashaaneenta ikantaka,
16
ompoa pinkanteri: Pimatero pavishe
iyek, kithaatziita pinkantanakya,
kameetha povatziitapaiya eejatzi. Terika
pimpavakeri kovityiimotariri, Petukotu
karima? Aa te.
17
Ari okempitari eejatzi
aventaavetaari Pava. Terika antayetero
kameethari, amenaashivaitaka.
18
Arira okempita intzimerika kantatsine:
Naventaari Pava. Pashine, ikantzi:
Nantziro kameethayetatsiri. Eerorika
pantanairo eeroka kameethari, kantatsima
poaakantero paventaanaari? Naakarika, ari
noaakakemiro naventaanaari, nantanairo
kameethayetatsiri.
19
Pikantavetapiinta
eeroka: Niyotziri naaka Pava apaniro
ikanta. Omaperovetatya. Iro kantamaitacha
jimatziyetaro peyariite jiyotziro iroka,
itharovakaitari Pava.
20
Kaari imasontzitaitzi,
ontzimatye ayotayetai aaka: terika
antayetairo kameethayetatsiri, umenuushI
vaita aventaavetaari Pava.
21
AmpumpIthu
shiretakoteri pairani Abraham-ni. IshInetu
keri itomi Isaac impometenerimi Pava.
Irootake ikantantakari Pava:
Osheki naakameethatemi Abraham.
22
Ari aiirori, tera aparoni ikantake:
Naventaari Pava. Tema jantakeneri
okaratzi ikantziriri. AfI okuntu joouufon
tantakarori omapero javentaaperotakari
Pava.
23
AfI omonkufutuku josunkInuItu
keri pairani, okantzi:
Javentaanakarira Pava irika
Abraham, Ifootukefu IkempItu
kaantaariri itampatzikashiretane.
Irootake ikantantayeetakariri eejatzi
pairani Abraham-ni:
Iraapatziyane inatzi Pava irika.
24
aakero. Tefu upunIfo otumputzIkuushI
retakaantzi akantzi: Naventaanaari Pava.
Ontzimatye ankempisantanairi eejatzi.
25
Ari okempitakari eejatzi pairani tsinane
paitachari Rahab, mayempivetachari.
Okempisantakitziiri iroori Pava, omununtu
kariri opankoki ovayiri, opoa otyaantairi
inkenantanaiyaaro pashine avotsi eero
jovantaitavakari. Temu Ifootuke juukumee
thatantakarori Pava okempisantanairira.
26
Eerorika otzimanai ashire, peyukotunu
kai. Ari okempitzitari eejatzi, eerorika
antayetziro kameethayetatsiri, umenuushI
vaita aventaavetanaari Pava.
Aavaantetaantsi
3
1
Iyekiite, eero akovashivaita
ayotaantayete, ontzImutye umuye
tairo okaratzi aaaventayetziri. Apaata,
SANTIAGO2,3
394
ari inkantayetapai Pava: Pimatakeroma
eeroka okaratzi piyotaantziri?
2
Maaroni
otzimayetzi akenakaashiyetari. Irooma
tzimatsirika aavaantetachari kaari
kantzimoneentakaiyaarine isheninka,
iriitake kameethashiretaintsiri, ari
onkantake iraamaakoventanaiya eero
jantantanaaro kaariperori.
3
Joosopon
thoitziri mora, ari itzimpatakoitziriri,
irootake inkenantayetyaari tsika
inintakaitziri. IfyuunI onuvetuku ItzImpu
takoitantariri, iro kantacha omatziri
okemakairi, okantavetaka antari inatzi
mora.
4
Pimpampithashiretakotero antaro
pitotsi. Aririka ontampyaatakote
niyankyaaki inkaare, ayiro tampyaa
tsikarika onintakaaro. Iro kantacha
tzimatsi oyomaraaniki, okitsirinkiro
okenukuIfo tsIkufIku InIntzIfo komutzI
rori.
5
Ari okempitakari eejatzi paantentsi,
te antaroveta, Ifo uuuvuItuntuyetupIIn
tari. Okempitakari paampari, iryaani
inaveta ovakera imorekanake, iro
kuntuchu ufItuke onkuntuke Impuumputu
kairo antaroite antami.
6
Ari okantari eejatzi paantentsi
okempitakotari paampari, aririka
aaavaitake kapicheeni, untufo uvuufIpe
roshirevaitaka, kantatsi eejatzi aeero
onkuntuItutyeeyuunI ovuufIpefoshIfe
tante. Tema sarinkaveniri iyotairori
uuuvuItuyetuntyuufofI ovuufIpefoshIfe
tantatsiri.
7
Pinkeme. KuntutsI ImpIfuI
tyaari piratsiyetatsiri, tsimeriyetatsiri,
marankepayeeni, iaaveripayeeni,
maaroni. Ameyetacha irikapayeeni
impiraitakyaaririka.
8
Iro kantamaitacha
tekatsi atziri kanterone iraavaantetya,
inkempitakaantero ipiraitari piratsi.
Okempitaro ipaante aparoni piyantatsiri,
ovamaantanero onatzi.
9
Iro apaante
akantantapiintariri Pava: Ashitanar,
kameetha pinatzi. Irojatzi apaante
akantzimatantari asheninka, ikaratzi
kempishiretayetariri Pava.
10
Aparo
onaveta apaante, iro kantacha ari
aaavaitantaro kameethari, eejatzi
kaariperori. Iyekiite, te ufIte unkonovuye
tero aaaneyetari.
11
PInkeme noshIyukuu
ventemiro. Tsikarika oshitovaatzi jiaa,
kiteshaarika okanta, eero aiiro
onkepishaate.
12
Iyekiite, Kantatsima
aparoni pankirentsi uva onkithotero
higo? Ari okempitzitari jiaa iroori,
aririka ompotyaate, eero aiiro
onkiteshaate.
Inkiteki opoa iyotanetaantsi
13
Ayotanetanaarika, upumpIthushIfetu
naarika, etakotantya, tsinampashire
ankantya onkantakaakai ayotanetanaari.
14
Ifoomu ueefofIku unkIsuneentushIfe
vaitante, te arite ashamevaite. Athaiya
akantzi: Iyotaneri nonatzi.
15
Aririka
amayetakero iroka, tefu IfI Puvu IyotukuI
rone. Iro ipampithashiretakaantziri
kamaari.
16
AfI okuntu ufIfIku unkIsushIfe
tantavaite, eefo umutzIfo uukumeethutu
vakaiya, kuufIpefoshIfe unkuntupIIntuye
tya.
17
Ifo kuntuchu IfIIfIku Puvu kovukuI
rone ayotanetaiya, ari onkantake
ankameethashiretanai, eefo ukIsushIfevuI
tanaa, etakotantaneri anatye, eero
apiyathatanaa, neshinonka ankantante,
ovameethatero antavaiyeteri, kyaaryoo
ankantanaiya, eero akamataviritanai
eejatzi.
18
Aririka ankantapiintanakya
aakameethashiretavakaanaiya, ari aeero
apaata irovameethashireperoyeetai.
Onkempityaaro ipankivaitaitzi, ari aeero
apaata aavayetairo okitho.
Aapatziyarori osavisato
4
1
OpuItumu opouuntufI ovuyIfItuun
tsi? Opaitama ikisaneentavakaantari
atziriite? Kaarima kantakaantzirori
ineveshireyetaro ikovityaaneentziri?
2
Inevekitakaro tsikarika opaiyeta, temaita
ontzimimoyeteri. Ikisaneentakovetakari
jashitari pashine, te ontzimimoteri.
SANTIAGO3,4
395
Jovantayevetaka, jovayiritantavetaka, te
iaamaitaro ontzimimoteri ikovayevetari,
tera inkampitatyeeri Pava.
3
Imavetakaro
ikampitziri Pava ikovayetziri, te
ipamaitari. IkumpItukoventushItu Ifuntuye
tantyaarori ookimoyetariri irirori.
4
IkempI
tashitakaro kaari kinatari oime, oaake
pashine, iro okisaneentantanakariri oime.
Ari ikempitakari maaroni kovayetzirori
iraapatziyaaro osavisato, IkIsuneentunutzII
rira Pava.
5
AmenuushItumu josunkInuItu
keri pairani, kantatsiri: Jotyaantakeri
Puvu TusofentsInkuntsI neshInonkuyetuI
neri, iriitake aamaakoventaine eero
antantayetaro kaariperori?
6
Jetakotai
Pava, iro okantantari osankinarentsi:
OshekI IfovusunkItuIfI Puvu uupefo
vaitaneri, iriima tsinampashireri
osheki iretakoyetaiyaari irirori.
7
Irootake nokantantari naaka: PutsIpetu
koventaiyaaro ikovakaimiri Pava.
Pimpiyatyaari kamaari, aritake piaakero
irovashaantemi.
8
Pampithashire
povanairi eeroka Pava, eero jookane
jovanakemi irirori. Kaariperoshire
pinaveta, povashaantayetairo. Terika
pinkyaaryooventairi, pinkiteshireventairi.
9
Pinkinkishiretakotairo pantayevetakari,
pikimoshireventashitakaro kaariperori.
Ontzimatye povashiretakotaiyaaro
okaratzi pikimoshireventashitakari
pairani.
10
TsInumpushIfe pInkuntuventu
naiyaari Avinkatharite, tema iriitake
aapinkathatakaantaimineri apaata.
Kantakotavakaantsi
11
Iyekiite, te upuntufo unkuntukotuvu
kaavaitya. Aririka pinkantakoteri
pashine, pIthuInkutzIIfofu IkuntukuuntuI
tane.
12
ApunIfo Ikuntu osunkInutukuuntu
kerori pairani Ikantakaantaitziri, iriitake
matzirori jovavisaakoshiretantzi, irii
matzirori eejatzi jovasankitaantzi
sarinkaveniki. Tekatsi ampaitya aaka
onantyaari ankantakoyeteri pashine.
Te ikantakaaperoventaitaro anteri apaata
13
Tzimayetatsi kantashivaitachari:
Nokovi niyaate osaitekira nampitsiki,
aparoni osarentsi nosaikavaite janta,
nompimantayete opaitarika, naye osheki
okaratzi nokovayetziri.
14
Iro kantacha te
iriyomaitya ompaitya avishimoteneri
osaitekira. Okempitakaro aaantare
menkoryeenka. Te oshenkaanete, kapiche
onkantapaintya, ompoa ompeyanaiya,
eero aaavairo.
15
Jiroka inkantayetemi:
Irirorika Pava penaroneri naaantare,
ari nantakero ishinetainari irirori.
16
Iro
kuntuchu juventuushIvuItukufo Iuupefo
vaitaka apaniro. Amenaantsi onatzi, te
apantyaaro.
17
Aririka ayovetyaaro
ovameethashiretantatsiri, iro kantacha te
amatero, tzimanake akenakaashitane,
kaariperoshiretakai.
Iaaventaitziri ashaarantaneri
ovashinonkaantatsiri
5
1
Pinkeme ashaarantaneriite. PIfuuko
neentayetaiya eeroka, iroora pieero
pashinonkaavaitaiya.
2
Ari ompathaayetai
maaroni povaakaro. Omperekimaitayetai
piithaareyetari.
3
Inthonkya impovayetai
piireekite, mareryaaveyetachari maaroni.
Ari iriyotaitemiri pipiyotashitakari, tema
iriitake taakagaiyaamine apaata. Ifootu
kema pipiyotantakariri?
4
Jiyotakemi
Pava te petakotanta, Ifootuke IfovusunkI
taantyaamiri. Te pimpinayeteri patzirite,
pipiyotashitakaro povaakaro. IkIshImutu
kemira patzirite, ikemake Pava, tema
ipinkathariventatziitanetzi irirori.
5
Apaniro panintaavaitaka, te pImpumpI
thashiretakoteri pashine, intaani
pikimoshireventakero povaakaro.
PIkempItukufI upufonI pIfutsI jovuthuntuI
tziri, aririka inkyeetake kameetha,
ikantake ashitariri: Thame ayaari nopira,
vathatake kameetha. Ari inkempityaari
Pava irirori, inkantai: Osheki irovaakaro
SANTIAGO4,5
396
irika, monkufutupuuku novusunkItuun
tyaariri.
6
Povashinonkaayetake osheki
kameethashireri, IfojutzI Ikumuntuyetu
kari, tetyu pIuuvetyuufo ImpIyukoven
tya.
Amavevaine pinkantya, pamanayetai
7
Iyekiite, amavevaine pinkantya
poyaaventyaari impokai Avinkatharite.
Pinkempityaari pankivairentzi,
amavevaine ikanta joyaaventaro inkane
omparyaakote ivankire iriaantyaarori
onkithote.
8
Ari pinkempityaari eeroka,
amavevaine pinkantya poyaaventya,
oisokero povanakeri, tema eero osamani
onkantya impokantaiyaari Avinkatharite.
9
Irootake, iyekiite, kaari aritanta
pinkantakoteri pashine. Tema pokimatai
kantayetapaimineri eeroka: Pantakero
kaariperori.
10
Pinkinkishiretakoteri
kamantantaneri pairani. Puvu omItyuun
takeriri iaaventantayetairi. Iro kantacha
osheki iaashitayetakaro irirori
umuvevuIne Ikuntu joyuuventufI AvInku
tharite. Ari pinkempitayetaiyaari eejatzi
eeroka.
11
OshekI InkImoshIfetuI utsIpetu
rori ikemaantsivaita. Inkempitakotaiyaari
Job-ni, amavevaine ikantaka joyaaventari
Avinkatharite, ikemaantsitakoventakari.
Tema ineshinonkatari Pava? Ayotzi ari
ikantaitatyaani jineshinonkatanta Pava.
12
Iro kantamaitacha iyekiite, ontzIme
rika piaaventakoyeteri, eefo pIpuIfyuu
shivaitaro inkite eejatzi kipatsi. Omupefo
rika pantero pikantziri, pinkante: Ari!
Irooma eerorika pantziro, pinkante:
Eero! aa jovasankitaitzimikari.
13
PIIIfofIku onkuntzImoshIfevuI
tyaami, pamaneri Pava. Irooma
pikimoshirevaitzirika, pimpanthaaventeri
Pava.
14
Pimantsiyavaitzirika, pInkumun
teri irantarikonate kempisantzinkari,
iramanakotemi, Impou IfotzIfItuntyuu
mIfI yeenkuntsI ImpuIfyuukefI AvInkuthu
rite.
15
Tema aririka iramanakotantake
kempisantanaatsiri kyaaryooperoini,
ufItuke IfovushInchuguIfI Puvu muntsIyu
vetachari. Iroorika kantakaantzirori
ikaariperoshirevaitzi imantsiyatantakari,
ari impeyakotaineri eejatzi.
16
PIkuntzImo
neentashiretakaaririka pisheninka,
pinkantairi: Pimpeyakotaina. Pamanairi
Pava eejatzi, pinkanteri: Ashitanari,
povashinchaayetairi mantsiyayetatsiri.
Temu ufIfIku Ifumunukotunte kumeethu
shireri, jantayetzinirira ikovakoyetziriri.
17
Atziri inake eejatzi pairani Elas,
ikempitayetai akantayeta aaka avathaki.
Iro kantamaitacha ikempisantakeri
kameethaini Pava. Ikovakotakeri Pava
eero oparyaanta inkane. Mataka, tema
avisaneentanake mava osarentsi te
omparyaagai.
18
Opou jupIItuIfo Ikovuko
tairi, irojatzi oparyaantaari inkane.
Shookayetanai pankirentsi.
19
Iyekiite, aririka pinkempisantakagairi
IkufutzI ovushuuntuvetuufofI IkempIsun
tziri Pava,
20
povuvIsuukotuIfIfu IkuufIpe
roshirevetaka. Jatavetaa sarinkaveniki
aririka inkamaimi. Omupefofu IkuufIpe
roshirevetaka, iro kantamaitacha
ikempisantaira eejatzi, impeyakotaineri
Pava maaroni, eefo IpumpIthushIfetuko
taaro.
SANTIAGO5
397
*1.1: Kantakotachari pikaratzi te isheninkayeetami tsika pisaikayetzi tzimatsi kantayetatsiri
iriira ikantakoyeetziri kempisantzinkariite nampitzimoyetariri osavisatziite kaari jashitaari
Pava.
Ovethataantsi
1
1
Naakatake Pedro osankinatzimirori
iroka. Eerokaite nosankinatzini
pikaratzi te isheninkayeetami tsika
pisaikayetzi, tema oivaraa pikantayetaka
pinampitaro Ponto-ki, Galacia-ki,
Capadocia-ki, Asia-ki ipoa Bitinia-ki.
*
2
JIyotzItuku Puvu puIfunI ufI IfIyoshIIye
tuImI onkuntyu IfovumeethushIfetuntuI
yaamiri. Ari pinkempisantairi Jesucristo
ItzImI kuputhuInkutuIntsIfI IkumImentu
kemi. Onkamintha ineshinonkayetaimi,
irisaikagaimi kameetha!
Aaashiretakaantzi oyaakoneentari
3
Antharomentairi Pava, iri Jirintari
Avinkatharite Jesucristo, temu IneshInon
kaperoyetai okempivaitaaro ovakerami
antzimayetaimi. Aaashiretakaayetai
oyaakoneentari, tema aagairanki
Jesucristo ikamavetaka.
4
Ifo ukovujuun
tairi otzimi ishinetaayeetakairi, ari
onkantaitatyeeni aeero, eero othonkaa.
Irojatzi ikashiyakaayeetakamiri eerokaite
inkiteki.
5
Ifo IshIntsInku Puvu Ikempoyuu
ventantaami eerokaite. Iriitakera
kantakaarori pinkempisantantyaariri
onkantya irovavisaakoshiretantaiyaamiri
apaata.
6
Irootake pikimoshiretantakari,
okuntuvetuku pIuuyetukefo pIkemuuntsI
vetapainta, iaantashireyeetanakami.
7
Ikempitakaantaitakemiri ikantayeetziri
oro, itaayeetziri iriaantaityaariri
kameetharika inatzi. Okantavetaka irika
oro eero ikantaitatyaani irieeteri, ari
iraperotaiya. Iro kantacha, aririka
impiyapaake Jesucristo, ari irieetemiri
kyaaryoorika pikempisantakeri. Arira
intharomentaiteriri Cristo, aapinkatha
irovayeetairi, osheki iriaaventayeetairo
irovaneenkaro.
8
Petakoperotane povairi
Cristo okantavetaka te pieeri. PIkempI
santairi, kimoshire pikantaventakari,
okantaveta te piaajaanteri iroaaka.
9
Tema pikempisantayetaira, ufI pIuuye
tairo irovavisaakoshireyetaimi.
10
IkumuntukoyetukemI puIfunI kumun
tantaneriite aritake ineshinonkayeetaimi,
ari pieero irovavisaakoshireyeetaimi.
Jamatsinkaventakaro, oshekI josumpItu
koventayetakero,
11
ikovajaantake
iriyotemi itzimi ovavisaakotantatsine,
tsikapaite inkoaate. Tema iriitake
Itasorenka Cristo thavetakaayetakeriri,
oshekira inkemaantsitakaaveetyaari Cristo
impoa irieero irovaneenkaro.
12
TzImu
tsi iyotakaakeriri kamantantaneriite, tera
iri aajaantayeterone, aa eerokaite.
Tema pikemayetairo iroaaka Kameethari
aantsi. JotyuuntuItukefI TusofentsInkun
tsI Ipouukufo InkItekI IkInkIthutukuuntu
kamirori. IfojutzIfu IkovuIyukefI munInku
riite ikovitaiyavetakari inkemathatairo.
JETAKARI IROSANKINARE PEDRO
398
Tasorentsishire ankantaventaiyaari Pava
13
Aumuventufu onkuntyu pIkInkIshIfe
tane, pInkempItyuufI ItzImI oosothukItu
rori iithaare. Kumeethu pImpumpIthushI
ryeeya. Oyuuventu pInkuntyu IfIneshInon
katapaiyaami Jesucristo aririka
impiyapaake.
14
Pinkempityaari shirethari
eentsi. Eefo puntushIvuItufo pInevetushI
yetari, okantakaami pimasontzinka.
15
Aa iri pinkempitakotaiya Tasorentsi
itzimi kaimashiretakemiri. Iriitakera
tasorentsishiretakaimine maaroni
pantairi.
16
Tema osankinataka kantatsiri:
Pintasorentsishirete, tema naakatake
Tasorentsi.
17
Tema pikantapiintziri Ap irika kaari
amaakitantatsine amenakoyetairone
apaata okaratzi jantayetakeri atziriite,
ontzimatyeera pinkempisantapiinteri
eenirora pisaiki jaka kipatsiki.
18
Tema
piyotzi kaarira kireeki, kaarira oro
ipinakoventantayeetakamiri, puvIsukoshI
retantaari pisaikavaivetaka jaraperoiteeni
pikempitakotari picharineete. Tema
tekatsi apantaperotyaarine oro eejatzi
kireeki, ari inthonkaiya.
19
Aa iroora
IfIfuune CfIsto IpInukoventuntuyeetuku
miri, ikempitakotakari oisha kaari
tzimatsine iyaariperonka, tekutsI Inkuntu
vaitya ivathaki.
20
Tekeraminthara
irovetsikaajatero Pava kipatsi jiyotzitaka
opaita iranteri Cristo. Iro kantacha
ovakera pieero iroaaka, ipokake,
irovavisaakoshiretaimi.
21
Okaratzi
jantakeri Cristo, iro opoaantari
paventaashiretaari Pava. Tema iri Pava
ovaagairiri, jIeetuntufofI Ifovuneen
karo. Oyaakoneenta povairi iroaaka
Pava paventaashiretaarira.
22
Tema shiretha pikantaventaaro
kyaaryoori, kiteshire pikantayetaa,
petukotupIIntuyetuufI muufonI pIpuIye
tziri iyekiite iroaaka.
23
Temu okempI
vuItukufo pupIItuutyeefomI pIntzImuye
taimi iroaaka. Iro kantacha itzimi
pirintaari, kaarira atziri kaamaneri, aa
kaaaneri inatzi irirori. Okanta
apiitantaari itzimakaayetaimi, iroora
iaane, otzimi kaaanetatsiri eejatzi.
24
Tema:
Avatha okempivaitaro tovari.
Tzimavetacha ovaneenkaro, okempI
vaitaro tovari otzimi oteyaki.
Iro kantacha okamashitzi tovari
Ipoa oparyaateyatzi.
25
Iro kantacha iaane Avinkatharite
okantaitatyaani.
Irootajaantakera iroka aantsi otzimi
ikamantayeetakemiri eeroka.
2
1
Irootakera povashaantantyaarori
pikaariperotzi, eero pithaiya, eero
pikamataviritzi, eero pinevevaineta, eero
pikishimatantzi.
2
Pinkempityaari eentsi
ovakera tzimatsiri ikovi inthote. Ari
pinkantayetanaiyaari eerokaite,
pinkovairo tasorentsitatsiri ontzime
antarikishiretakaimine, onkantya
pavisakoshiretantaiyaari apaata,
3
tema
pIuukefo IkumInthuuyetuImI AvInkuthu
rite.
Mapitatsiri kaaaneri
4
Pinkempisanteri eerokaite itzimi
kempitakarori mapi, iro kantacha
kaaaneri inatzi irirori. Osheki atziriite
manintakerori mapika, iro kantacha Pava
ikempitakaantaro ikovaperoitane mapi,
osheki ovinaro.
5
Ari pikantzitaari eejatzi
eerokaite pikempitaaro mapi, tsika otzimi
jaayeetakeri irovetsikayeetantyaaro
pankotsi, okuntuvetuku te pInkempItu
jaantyaaro mapi, tema aaatsimi eeroka.
PInkempIyetuIyuufI eejutzI ompefutuso
rentsitaari itzimi saikantaiyaarone iroka
pankotsi, pInkempItukuuntefo pImpome
shireyetaatyeeromi ookimotariri Pava,
okantakaantziro okaratzi jantayetairi
Jesucristo.
6
Temu Ifo okuntzIfI OsunkInu
janorentsi:
1 PEDRO1,2
399
Novatziiro mapi ikovaperoitane janta
otzishiki Sion. Irootake otziterone
pankotsinampi. Osheki ovinaro iroka.
Inkarate aventaashiretaiyaarine
kempitakarori mapi, eerora
jamenaashivaita apaata.
7
Eerokaite pikaratzi pikempisantai,
panintayeetaaro mapika tzimatsiri osheki
ovinaro. Iriima kaari kempisantatsine, te
irieero iriroriite, iri okantakotakeri.
Osankinajanorentsi:
pankotsi,
Ifo kuntuchu jovuyeetuIfo punkotsI
nampinaki ikempitakaitaaro
iroorikami tzinkamintsi.
8
Ovaryaantzi mapi, ufIfIku IfuntzIvuI
tyaaro.
Temu okempIvuItufo Impufyuuntutyee
yaaromi mapi ikaratzi piyathayetakarori
aantsi. Iriiyetakera jiyoshiiyetakeri Pava
irovasankitaayetairi.
Isheninkayetaari Pava
9
Irooma eerokaite, jiroka pikantayetaari:
IshenInkumIfInkuItetuumI jIyoshIIye
taimira,
Jomperatasorentsitaami Pinkathari,
Tasorentsishireri pinaatzi,
Jashiyetaami Pava.
Ari pikantayetaari onantyaari piaaventairo
kumeethuInI tsIku okuntu IkuImushIfeye
taimi pisaikavetakara otsirenikitzi,
kempivaitaa iroaaka pisaikaatyeemi tsika
ikitainkatakairo irirori.
10
Pairani eerokaite
te pisheninkatavakaaveta, irooma iroaaka
pimatairo tema isheninkataami Pava.
PuIfunI eefokuIte te pItsIpuvetufI IneshInon
katane Pava, irooma iroaaka pieero
jineshinonkayetaimi.
Iromperatane anayetai Pava
11
Netakotaneete, pikempitakaantziro
eerokaite eeromi pisheninkatanaari
osavisatzi. Ifootuke noshIntsIthutuntyuu
miri povashaantairo pinevetashitaro
osavisato. Tema iro kempitakarori
IfokupuyeenI IfoomI muImuneshIfeyete
minemi.
12
Onkarate pantayeteri,
kameetha onimoyetairi atziriite. Aamaa
tzimatsi kishimavaivetamiri iroaaka, iro
kantacha aririka iriaapiintanakero
pantanairo kameethari, ufI ImpumpIthu
shiretanaiya, intharomentanairi Pava.
13
Ikovi Pinkathari eero pipiyathayetari
atziriite ikaratzi pinkathariventzimiri
pinampiki. PImutzItyuufI ItzInkumIjuun
tari pinkathariventantatsiri pinampiiteki.
14
Eefo pIpIyuthuyetufI eejutzI Ifotyuun
tane ovasankitaayeterine kaariperori,
tema iri intharomentyaari atziriite
antayetzirori kameethari.
15
Iroora
ikovakaimiri Pava. Aririka pantanairo
iroka tampatzikatatsiri, ufI IfoImuIfentu
kefI musontzIshIfefI InkovemI Inkuntuko
temi.
16
Saikashivaiyetaami iroaaka
eerokaite. Iro kantacha, eerora
pantanairo kaariperori, uu pInkempItu
kotyaari iromperatane Pava.
17
PIuupIn
kathateri maaroni. Petakotyaari iyekiite.
aapinkatha poveri Pava. PIuupInkuthu
tairi pinkathariventzimiri pinampiki.
18
Eerokaite omperataari, shiretha
pinkantya iromperayeetyaami. Te intaani
piaapinkathateri aakameethatzimiri,
pImutzItyuufI eejutzI ItzImI otsImuuvuItu
miri.
19
Intzimerika antakerori ikoviri Pava,
ipoa iramavetakero jimanintavaitaitakeri,
iriira intharomentaventya atziriite
jiaakerira jimatakero kameethari.
20
TzImutsIfIku umuvetukefofI jovusunkItuu
ventaitziri jantakero kaariperori, tekatsira
tharomentyaarine. Irooma eerokaite,
ufIfIku pumuvetukefo IfovusunkItuuventuI
temiro tampatzikari, Ifootukefu onImotzI
riri Pava.
21
Ifoofu IkuImushIfeyeetuntuku
miri, temu IfI CfIsto kemuuntsItukoven
taami eeroka. AfI okuntu jouukuntupuIn
tamirori onkarate pantairi eeroka.
1 PEDRO2
400
22
Tekatsi kaariperori irantapainte
irirori,
Te inthairivaantetapainte.
23
Ikaviyavaitaitakeriranki irirori, te
impiyatantya. Ikuntu jovusunkItuuvuItuI
takeri te irasaryiimatantya impiyatantya,
aa iri javentaaperotataika itzimi
iyotzirori tampatzikari.
24
Ari okanta
ipaikakoyeetantakariri, okantakaantakero
ayaariperonka. Iro aaantaiyaarorimi
ovashaantayetairo kaariperori, kumeethu
shire anayetai, ankempitakaantanairomi
ankamayetaatyeemi impoa aaayetaimi
eejatzi. Tema:
Jovatsinaavaitaitakeriranki, Ikemuun
tsitakaitari, Ifoofu puvIsukoshIfeye
tantaari eerokaite iroaaka.
25
Pairani eerokaite pikempitakari oisha
tzipinari. Iro kantacha iroaaka
kempivaitaka pimpiyaatyeemi isaikira
aamaventariri oisha, IfIItuke uumuventu
shireyetaamiri.
Irantayetairi tsipatachari
3
1
Jiroka pinkantayetyaari eerokaite
iinantaitari, shIfethu pInkuntzImo
tyaari piimeete. Onkuntuvetyu tzImutsI
rika tsika inkarate kaari kempisanterone
iaane Pava. Aamaashitya ari onkantake
pinkempisantakairi aririka iriaakemi
tsika pikantanaa,
2
kiteshireri pinanaatzi,
aapinkatha pinkantante.
3
Eefo umenuu
shivaita irieetemi ovaneenka pikanta,
pampitayetero piishi, pimporeryaatziite,
ovaneenka pinkithaayetya.
4
Aa iro
aritatsi pimatanairo kaari koaanetatsine,
pinkameethashiretai. Tema aririka
untsInumpushIfevuIte eefo uthufovuko
vaita, okuntuItunI IfoofI te onthonkune
tya, irootake ikovaperotziri Pava.
5
Arira
okantayetakari pairani tasorentsishireri
otzimi aventaashiretakariri Pava,
aapinkatha ovayetziri oimeete.
6
OkempItufunkI Sufu shIfethu okuntzImo
tari Abraham, opaitziri oime: NouupIn
kathatane. Eerokaitera kempitaarori
osaroyetaari aririka pimatanairo
tampatzikari. Ari onkantya eero
otzimanta ompaitya pintharovakaiyaari
inkishimentaitemiri.
7
Ari pikempitari eejatzi eerokaite
iimentaitari, pIuuntupIIntyuufo pufIpefo
tyaaro piinaite. Pinkaminthairo, tsinane
onatzi iroori. Pinkempitakaantero
IkumInthuItzIfo sutuunetutsIfI ovumento
tsi. NuupInkuthu povefo temu IneshInon
kayeetaaro eejatzi iroori aaashireyetai
ikempiitaimira eeroka, te ompashinete
okaratzi ishinetaayeetaimiri. Irootake
puntunuIfI ufI onkuntyu eefo omunonkun
tavaita piaaaatane.
Pankiventarori irantayetanairo kameethari
8
Ari okantari: uuputzIyu pInkuntuvu
kaiya, kaminthaa pinkantante, petukotu
vakaiya tema okempitanaatyaaro
pirentzitavakaiyaami. Neshinonka
povanairi pitsipayetari. Tsinampashire
pinkantya.
9
Eero pikemaantsitakaari
itzimi kemaantsitakaamiri eeroka, eero
pikaviyiri itzimi kaviyimiri eeroka. Aa
paakameethateri onkempivaityaaro
pintasonkaventatyeerimi. Tema iro
IkuImushIfetuntukumIfI Puvu Intusonku
ventayetaimi eeroka.
10
Tema:
Itzimi nevetarori iranintaavaitya
kameetha irae,
Irovashaantairo ikaviyavaitantzi,
ikamatavirivaantetzi eejatzi.
11
OntzImutye IfovushuuntuIfo kuufIpe
rori. Aa iro aritatsi irantairo
kameethari.
Ifo InkokovutupIIntuIfI IfuuputzIyuvu
kaayetaiya.
12
Tema jiyotziri Avinkatharite ikaratzi
kameethashireri.
OvuyempItu jovIfI IkufutzI uuuutu
riri.
Iriima kaariperoshireriite, katsimara
jameniri Avinkatharite.
1 PEDRO2,3
401
13
Aamaatziinerika pantayetanairo
kameethari, tzImutsImu kemuuntsItukuu
perotaiyaamine?
14
TzImutsIfIku ovusunkI
taakemine pantziro kameethari, ari
intasonkaventakemi Pava. Tema
ikantayeetake:
Eero pitharovatziitashita, eero
okantzimoshirevaitashitami
eejatzi.
15
Aa iro aritatsi poshiretaiyaari Cristo,
tema iriitake piaapinkathaperotairi.
OvetsIku pInkuntupIIntyu pInkumuntun
tero tsika okantakota poyaakoneentari,
aririka intzime impaitya osampitemine.
Iro kantacha kaminthaara pinkantante
pinkamantantero, aapinkatha
pinkantante eejatzi.
16
Eekero piyaatatye
pInkInkIshIfetefo otzImI tumputzIkutu
tsiri, puntuyetuIfo kumeethufI ItsIpushIfe
yetaamira Cristo. Aamaashitya ari
ImpushIventuIyu Inkufute thuIyukovetyuu
mine.
17
Ifo ufItutsI pIuushItukoven
tyaaro pantayetziro kameethari, iroorika
inkoveri Pava. Iro maperotzirori
okuufIpefotzI pIeefo IfovusunkItuuven
taitemiro pantakero kaariperori.
18
Pinkempitakotaiyaari Cristo, tumputzI
kashire inake irirori, ikamimentakeri
tzIpIshIfefIIte okuntukuuntzIfo juntuye
tziro kaariperori. Iro jantantakaro iroka
onkantya intsipashiretakaayetantairiri
Pava. OshekI IkemuuntsIvuthutukuuveetu
kari, iro kantacha aagai.
19
Iri
jutushInenkutuIntsIfI IkInkIthutukuuye
tairi ishire ikaratzi etayetakarori pairani
itzimi jashitakoshireyeetakeri.
20
Osheki
IpIyuthuyetuku IfIfofIIte jovetsIkuntuku
rori pairani No iriniroite pitotsi, oyuuve
tacha Pava te intharokyaate. Iro kantacha
kapichera atziri avisakotaatsi impiinkemi,
ikaramatsitake 8.
21
Iri pikempitakotaari
eerokaite tsika pikanta pavisakoshireyetai
poviinkaayetaa. Iroka oviinkaataantsi
tera okempitaajataro impiinkaite jiaaki
inkivaitero ikipatsivathaitzi. Aa
amanaantsi onatzi, tsika ikovakoyeetziri
Pava impampithashiretakaantero
tampatzikashiretatsiri. Irootakera
jaaantaari Jesucristo.
22
Isaikai inkiteki
iroaaka Cristo irakojanoki Pava
ipinkathariventairi maninkariite,
IpInkuthufIventuIfI InkItevefI pInkuthufI
tatsiri, ipinkathariventairi tzimayetatsiri
ishintsinka.
Antavaitaineri kameetha Pava tema
tzimatsi jimatakaayetairi
4
1
Ari okanta, ikemaantsitakoventai
Cristo. Ifoofu poshIfetukotupIIntunuI
yaari eejatzi eerokaite. Tema ikaratzi
iirori ikemaantsitakaitari, tera inkovairo
irantairo kaariperori.
2
Ari pinkempityaari
eerokaite eenirora pisaikayetzi iroaaka
jaka osaaviki, iro pantapiintai ikoviri
Pava. Eero pantashiyetaro pineveyetari,
tema irootake jantapiintakeri pashine
atziri.
3
Irootakera pantapiintakeri pairani,
tema pikempitakari pashine atziriite
nevevaitashitachari. Temu jumetupIIntu
karo jimayempiryookitzi, ipaantantavaita,
ishinkivaita, jinevetaro joimoshirenkavaita
irantantyaarori kaariperori, niyavaitaneri
jinake, jiaaaatapiintakero tsika opaiyeta
ikempitakaantakero iriimi pava.
4
Osheki
okompitzimotakari ikaratzi pitsipavetari
pairani, te onimoteri povashaantanakero
pikempiyari jantayetzirora kaariperori. Iro
opoaantari ikishimavaitanakemi.
5
Iro
kuntuchu IfIkuIte ontzImutye Ifumenuko
yetairi apaata Pava. Tema Pava, iri
iyotzirori maaroni jantayetakeri ikaratzi
aaayetatsiri iroaaka, okufutzI juntuyetu
keri eejatzi kamayetaintsiri.
6
Irootakera
ikamantantayeetakarori Kameethari
aantsi, jImuyeetukefI eejutzI kumuyetuIn
tsiri. AfI jovusunkItuuyeetukefI Ikumuyetu
kera, iro onantaari iroaaka jovauushIfe
yetairi Pava.
7
Irootaintsi onthonkaiya aiiri iroaaka
kipatsi. Iro poshiretantyaari pantairo
1 PEDRO3,4
402
kameethari, aakoventa pinkantya
piaaaatai.
8
Iro kovaperotacha, pIyuutu
kaaperoyetanairo petakotavakaanaiya.
Tema:
Itzimirika etakoyetaiyaari, umuukItu
piintaineri irovaariperotai.
9
Poimaanetantapiinte pipankoki, eero
pikiaaneventziro.
10
Itusonkuventuyeetu
kemi onkantya pantantayetyaarori
jimatakaayetaimiri Pava. Okaratzi
jimatakaayetaimiri eeroka, pumpItuko
tairi pashine, pantairo kameethari, tema
ineshinonkataami eeroka Pava.
11
Ikaratzi
jovayeetakeri inkinkithate, iriyote Pava
jiaaventzi. Itzimi jovayeetakeri
inkaminthaantayete, irantavaitantyaaro
ishintsinka ipakeriri Pava. Ari onkantya
iriaapinkathayeetantyaariri Pava,
inkantakaantero Jesucristo itzimi
otzimimotairi irovaneenkaro, ari
inkantaitatyeeni impinkathariventantai.
Ari onkantyaari.
Kempisantzinkari anatzi osheki
ankemaantsityaari
12
Netakotan, aa omapokimikari
ufIfIku pIuunukefo pomefentsItzImote
mine. Tera avishimovaitashityaami iroka,
aa jiaantaminthayeetatyaami.
13
Iroora
ikemaantsitapaintari eejatzi Cristo.
AfIfIku pIeefo eefoku InkemuuntsItukuu
peroyeetyaami ikempitaitakeri irirori,
kantatsi pinkimoshireventero. Tema ari
pintharomentaperotaiyaari impiyeerika
irirori iramairo irovaneenkaro.
14
Aririka
inkishimayeetemi eeroka okantakaantziro
paventaashiretaari pipairyagairi Cristo,
tasonkaventaari pinatzi. Tema iro
ooaarontzirori isaikantakami shintsiri
Itasorenka Pava.
15
Tera arite povante,
pinkoshitante, pantero kaariperori,
pimaimanetante, ufI pIuukefo Ifovusun
kitaaventaitemiro.
16
Iro kantacha
iroorika irovasankitaaventaitemiri
jashitaami Cristo, eero pipashiventavaita.
Aa iro aritatsi pintharomentaiyaari Pava
ipaiyeetaimira Cristo-veri.
17
Tema
monkufuutuIku Ifouuku Ifumenukoyetun
tairi Pava. Aakaite akaratzi jashiyetaira,
jetayetakai jovasankitaakai. IfI mupefo
tuIfone InkemuuntsItuIyu IkufutzI thuInku
kerori Kameethari aantsi.
18
Tema otzimimoyetziri iroaaka
pomefentsItzImotufIfI kumeethu
shIfefIIte onkuntyu IfuvIsukoshIfe
yetantaiyaari,
Tsikama opaita avishimotairine
kuufIpefoshIfefI thuInkutusofentsI
tatsiri?
19
Tema ikaratzi kemaantsivaitachari
iroaaka, iriira Pava shinetairiri
inkemaantsivaitya. Ontzimatyeera
iraventaashiretaiyaari ovetsikakeriri,
IfuntuyetuIfo okufutzI tumputzIkuyetu
tsiri.
Ikaminaayeetziri kempisantzinkariite
5
1
Tzimatsi nokoviri nonkaminayemiri
eerokaite pikaratzi pijevayetairi
kempisantzinkariite. Eejatzi naaka
nojevatziri kempisantzinkariite, ari
akarataiyini. Naaka aajaantakeri Cristo
tsika ikanta ikemaantsitakaitakari,
aritake nomatairo naaka onkarate
irieetairi apaata ovaneenkapero
onkantaiya.
2
Jiroka nonkaminayemiri:
Kempoya povayetairi kempisantzinkariite
pinkempitakaanteri ikempoyeetziri oisha.
Eefo puntushIvuItufo ufIfIku IshIntsIven
tayeetemi pantero, aa iriirika Pava
kovakaimirone, pimaterotya. Eero
pantziro pinkovashitya paantyaaro
kireeki, uu Ifo puntuntyuufofI pImInthu
tashitanakyaaro eeroka.
3
Eefo pIkovushI
vaita pomperatantya, ontzimatye
poaakeri ikaratzi pikempoyaayetairi
pantanairi eeroka inkene irimatanairo
iriroriite.
4
Inkene apaata aririka inkouu
tapai Jevajanori itzimi pikempoyaakeneri
oisha, ari iramathaitantaiyaamiro
1 PEDRO4,5
403
*5.13: Ikantakotziri Pedro jaka Babilonia iroora iaaventakotzi Roma. Tema
jamamenataitatyaaro Roma iaaventaitziro, irootake iaaventapiintantarori Babilonia. Ari
onkantya eero jiyotaitantari niinkarika osankinatzirori, iro eero jovasankitaitantari.
ovuneenkutuchufI kuntuItuchufI oshIpukI
ryaane.
5
EefokuIte evunkufIIte pIuupIn
kathateri antarikonaite. Ontzimatye
piaapinkathatavakaayetaiya maaroni.
Tema:
Te ikoviri Pava asagaaventavairentzi,
Iriima itzimi tsinampashiretatsiri
osheki inkaminthayeri.
6
Tsinampa pinkantaventyaaro okaratzi
jimatakaayetaimiri Pava. Irojatzi apaata
aririka inkovapaitetake, iriitake
kuntukuIyuufone onkuntyu IfIuupInku
thayetantyaamiri.
7
Aririka piaayetero
onkantzimoshirevaiyetyaami, puventuI
yaari Pava. Temu IfIItuke neshInonku
tyaamine.
8
Pimpampithashiretapiintairo
kameethari, aamaventashire pinkantya.
Tema kamaari itzimi kisaneentairi,
IkempItukufI kushekufI kenukenuvuItu
tsiri, jasootzi ikokovatzi impaitya
iratsikeri.
9
Iro kantacha ontzimatye
pimpiyatyaari, pinkyaaryooventanairo
paventaashiretaari Pava. Tema piyotzi
ari pikempitakari maaroni iyekiite
pikemaantsitaiyani jaka kipatsiki.
10
Iro
kantacha aririka onkaratapaake
pikemaantsivaitaka kapicheeni, ari
intampatzikashiretakaaperotaimi Pava,
iraavyaashiretakaimi, amavevaitane
inkantakaiyami. Tema neshinonkataneri
inatzi, iriitake kaimashiretaimiri
piaantaiyaarori kantaitachane
irovaneenkaro Cristo.
11
Iriitakera
intharomentaitya Pava. AfI InkuntuItuu
tyeeni impinkathariventantai. Ari
onkantyaari.
12
Iriira Silvano osankinatanarori iroka.
Iriitake nokempitakaantaka naaka
kyaaryoori iyeki inatzi. Ifootuke nosunkI
nutuntukumIfofI eepIchokIInI nokumInu
yimi, nokamantzimiro tsika ikanta Pava
jineshinonkaperotanta. Ontzimatyeera
pinkyaaryooventayetairi.
13
Jovethuye
tumI kempIsuntzInkufIIte ItzImI uputotu
piintachari Babilonia-ki, IkufutzI kempItu
yetaamiri eerokaite jiyoshiiyeetaimi.
Jovethatami eejatzi Marcos, itzimi
nokempitakaantari iriimi notomi.
*
14
Etako pinkantya povethatavakaanaiya.
Onkamintha pisaikayetai kameetha
pikaratzi jashiyetaami Jesucristo! Ari
onkantyaari.
1 PEDRO5
404
Ovethataantsi
1
1
Nuukutuke SImn Pedfo osunkInutzI
mirori iroka. Naaka iromperatane
Jesucristo, irotyaantajanore nonatzi.
Eerokaite nosankinatzini pikaratzi
pikempisantanai pikempitayetaana
naakaite, tema iri apantaperotariri itzimi
akempisantairi, iro kantakaantakerori
itampatzikashirenka Pava, ari ikempitaari
eejutzI JesucfIsto ItzImI ovuvIsuukoshIfe
tairi.
2
IOnkumInthu IneshInonkupefoyee
taimi, isaikakaaperoyetaimi kameetha!
Eekerora piyotanaatyeeri Pava eejatzi
Avinkatharite Jess.
Tsika onkantya
pintasorentsishireyetantaiyaari eerokaite
3
Tema iniroite itasorenka Pava, iriitake
kantakaarori otzimimotantairi maaroni
kovItyIImoshIfetuIfI uuupInkuthutuso
rentsitantyaariri. Ari okanta, omaperora
ayoperotairi. Tema ovaneenka
ikantataika irirori, oshekI Ikumeethupefo
tataike, iro omatantaari ikaimashireyetai.
4
Ifo IshInetuntuIfofI pInufontsIpefotu
chari, kameethaperotajaantatsiri, inkene
pintasorentsishireyetai eerokaite. Iro
povushuuntuntuIyuufofI pIkuufIpefoshIfe
take, pIkempIyetufI osuvIsutzI untupIIntu
kerori ikovashiyetari.
5
Ifootuke pInkem
pisantapiintantaiyaari eeroka, eero
pamataavaitashitaro. AfIfIku pInkempI
santapiintanakitye, ari piaayetziro
pintampatzikashireyetai. Aririka
pimatapiintanakero iroka, aritake
piaayetakero piyotanetya.
6
Aririka
pimatapiintanakero iroka, aritake
piaakotanetaiya. AfIfIku pImutupIIntu
nakero iroka, ufItuke pInkumuItupIIntune
taiya. Aririka pimatapiintanakero iroka,
aritake piaapinkathatasorentsitanetaiya.
7
Aririka pimatapiintanakero iroka,
aritake pinkaminthaatapiintantayetai.
Aririka pimatapiintanakero iroka, aritake
petakopiintantaiya.
8
IfoofIku pImutupIIn
tanake eeroka, ari irieetakemi omapero
piyotairi Avinkatharite Jesucristo, eero
itzimavaitzi kantakotemine: Te apantari
irika.
9
Irooma intzimerika aparoni kaari
matanairone aaventainchari, IkempItu
kufI upufonI muvItyuukIfI kuufI okIchuu
tatsine. Au ImuIsuntukItzIIfo juntuyetu
keri Cristo ikiteshireyetakaantaariri, tema
kaariperoshireri jinavetaka pairani.
10
Ari
okantari iyekiite, ontzImutye pInkInkIshI
retapiintaiya, eefo pIuuntufo pInkIsoshI
reventavaitero jiyoshiiyeetaimi,
kaimashiretaari pinatzi. Tema iroorika
pimatapiintanake ikovakaayeetakemiri
tsika pinkantanaiya, eerora piiiro
pintzipinashireyetai.
11
Ari onkantya
pIuuntuIyuufofI oshekI okumeethupefo
tutuIke InkyuukuuyeetuImI ImpInkuthufI
ventuntupuI ovuvIsuukoshIfetuIfI AvInku
tharite Jesucristo.
12
Irootakera, eero novashaantantaro
nompampithashiretakaapiintemiro
okaratzi aaaventakeri, okantavetaka
aritake piyoyevetakaro, pikantayetzi:
APITETANAINTSIRI IROSANKINARE PEDRO
405
Omapero onatzi iroka.
13
Ifo tumputzI
katatsiri nokinkithashiretakaapiintaimiro
eenirora nai naaka,
14
temu kupIchetu
paake noaantyaarori nonkame. Ari
okanta jiyoshiretakaakena Avinkatharite
Jesucristo.
15
Nokovataike naaka iro
pinkamaitya pinkinkishiretapiintairo
eefokuIte IfokupuyeenI ufIfIku nookuven
taimi nonkamake.
aajaantayetakerori irovaneenkaro Cristo
16
Tema pairani, ovukefu nouuventu
paakemiri Avinkatharite Jesucristo,
nokantapaakemi: Otzimimotziri
ishintsinka, aritake irapiitairo impiyee.
Tera niyotashitaro naakaite, te numutu
vivaitantapaakamiro. Au nuukutujuun
take okitataikari Cristo, osheki
ipinkathariperotataike irirori.
17
IfIItu
jaantake Ashitairi Pava kantakaarori
iaapinkathayeetairi, joaakantakero
irovaneenkaro, IkuntukefunkI IuuvuI
take:
Notomi inatzi irika netakokitakari,
osheki nokimoshireventakeri,
pinkempisantairi.
18
Naakayetakera kemajaantakerori
IuuvuItukefunkI InkItekI notsIputuntu
riri Jess janta tasorentsiitoki.
19
OntzI
mutyeefu pInkemuthuyetuIfo josunkInu
yetakeri kamantantaneriite. Irootakera
iyotakaaperotaineri, onkempItukovuItu
kyaari ootamentotsi ikoeenkatzi
otsirenikitzi. Iroora pantayetanairi
eeroka irojatzi impiyantaiyaari
Jesucristo intharomentashiretakaapaimi,
inkempitapaakyaari impokiro orimishi.
20
Ontzimatye ankemathatero iroka:
TekutsIfu upufonI okufutzI osunkInutuIn
chari Osankinajanorentsiki ontzime
inkamantavaitashitantakyaari
kamantantaneriite.
21
Tefu IfI IyotushI
vaityaarone atziriite, uu TusofentsIn
kantsi iyoshiretakaantakero okaratzi
ikovakeri Pava.
Kamantantanirori ipoa iyotaantanirori
(Judas 3-13)
2
1
Iro kantacha, tzimatsira pairani
kamantantanirori. Irojatzi okantari
iroaaka pisaikayetzira eerokaite. Ari
piaake kantemineri, Nuuku Iyotuuntu
neri. Aa iromananekiini ikovi irikaite
irovaariperotantyaamiro iriyotaayetemiri.
Jimanintatziirira Avinkatharite, itzimi
pInukoventuvetuufIfI IfovuvIsuukoshIfe
yetairimi. Iroora eero oshenkaanta
iriaayetero irikaite iraperotaiya.
2
Iro
kantacha tekera japerotaata, tzimatsira
osheki kempitakotyaarine okaratzi
joaakantakeri, imayempivaitzi. Iriira
kishimavaitakaanterine aniitantanaarori
Avotsijanori.
3
Osheki irinevekityaari
kireeki, inkovapiintake pimpinateneri
okaratzi jiyotaashivaitamiri. Iro kantacha
Pava eero ishenkaa iramenakoyetaineri
jantayetakeri, ari iraperotairi.
4
Tema pairani ikaariperopaitetantakari
tsika ikaratzi maninkari, jimatakero Pava
jovasankitaayetakeri, jookukefI sufInku
veniki, tsireniki ikantakoyetaka
joyuuventu IfovusunkItuupuItepefotun
tyaariri.
5
AfI IkempItuukefI Puvu kuufIpe
roshireri atziriite etayetanakarori pairani
inampitaro kipatsiki, aperotaka ipiinkake
oonkaropaiteki. Iro kantacha Pava
jovavisaakotakeri No, ItzImI kInkIthutu
kotakerori pairani tsika inkantya
kameethashireri. Tema irijatzi Pava
ovuvIsuukotukefIfunkI IshenInkumIfIn
kaite, ikarataiyini 7.
6
Ari ikempitaakeri
eejatzi nampiyetarori Sodoma ipoa
Gomorra, japerotakeri ipometakeri. Arira
ieetziro ompaitya avishimoyetairine
thainkatasorentsitaneri.
7
Iro kantacha,
Pava jovavisaakotairi Lot, tema
kameethashireri inake. Irika Lot iniroite
oaashirenkakeri kaariperori okaratzi
jantayetziri piyathariite.
8
Temu okuntuI
tani kitaiteriki irika tampatzikashireri Lot
2 PEDRO1,2
406
tsipatakariri kaariperoshireri, jiiiri,
ikemiri jantayetakero kaariperori. Iniroite
okantzimoshiretakari.
9
Arira okantari,
jovuvIsuukotzIfI AvInkuthufIte uupInku
thatasorentsitaneri aapiintakerori
aantashiretaantsi, onkantya eero
ineveshirevaitanta. Tema jetzitakaro
jovasankitaayetziri kaariperoshireri,
irojatzi apaata iramenakoyetantaiyaariri
maaroni.
10
IfImupefotuIfI Puvu Ifovusun
kitairi antayetzirori kamaarotatsiri
inevetashitari, ipiyathayetakaro
ikantaveetari. Te iaakotanetya
kantakaaperori. Te intharovakaajatyaari
ikishimatziri maninkariite otzimimotziri
ishintsinka.
11
Iriima maninkariite, okantavetaka
otzimimoperotziri ishintsinka, te
inkishimateri irikaite, jIyuutushItupIIntzI
rira Pava inkamantakoteri.
12
Irikaite
kaariperoshireri ikempivaitakari piratsi,
te iriyote impampithashirenetya.
Itzimashivaiyetaka impoa irieero
iraperotaiya. AfI InkempItuIyuufI Ifupefo
taiya kishimayetakeriri maninkariite
kaari jiyotakotaajatzi tsika ikantayeta
iriroriite.
13
Iro inkemaantsitantyaari
okantakaantziro ikemaantsitakaantaka
irirori, Ifo kempItyuufone ImpInutuutyee
romi iyaariperonka. Tema irikaite, te
InkuunItunete juntuyetzIfo kumuufoyetu
tsiri kitaipaite. Okempivaitakaro iriimi
ovitsintayetakemine jayooyetakemi
irikaite ikovayetzira iramataviyetemi.
14
Iro jaakoventa jimayempiryookivaitake,
ivathakitakaro kaariperori. IkuImushIfe
yetziri shipetashireri inkaariperotakairi.
Ikokovatapiintake kireeki. Ifo IfovusunkI
taantayeetyaariri.
15
Ikenashivaiyetaka,
imanintakero tampatzikari. Jantakero
okaratzi jantakeri Balaam, itomi Beor,
ikokovatake impinaiteri irantantyaarori
kaariperori.
16
Iro kantacha irika Balaam,
jantakerora kantachari, iriira burro
kisathatakeriri. Okantaveta te iriyote
iriaavaitanete burro, irika burro
ikempitanakari atziri iaavaitake, ari
okuntu jovushuuntukuuntuufIfI IpumpIthu
shireta inkoshekavaityaami Balaam.
17
IfIkuIte kuufIpefoshIfefI InkuntuItuu
tyeeni irovasankitaayeetairi janta
otsirenikiperotzi. Tema ikempitakaro
okantakaranki opiryaatzi omotyaa jiaa,
ikempitakaro eejatzi okantaranki
menkori atainkatziro tampyaa, impoa
aeero eero oparyi inkane.
18
Ari okanta
joshiyakaaventayeetziri kaariperoshireri,
temu jovupyuushItu tsIku Ikuntu Iuuvee
tari, ikempitakaro opiryaatzi omotyaa
jiaa. Temu kuntukuupefo Ikuntu IuuvuI
yetzi, aritake onkantake iramataviteri
ovakera kempisantatsiri, ItzImI shIyupI
thavetarori kaariperori, inkantayeteri:
KumeethufInI upIItuIfo untefo unevetu
shiyetari, aritatsi amayempite.
19
Jumutu
vitantashita irikaite jiyotaantzi, Ikuntuye
tzi: Oshinetaantsitzi pantayetero
pinevetashiyetari. Iro kantacha, irikaite
iyotaantanirori, te IsuIkushIvuInetujuun
tya irirori, aa ikempitakotari aparoni
omperataari, Ifo kuufIpefofI InkempItu
kaantya ivinkatharite, omperanavaitari.
20
Pairani irikaite kaariperori ovakera
ikempisantavetaari Avinkatharite,
Ovavisaakotaneri, jovashaantavetanakaro
jantayetziro kamaarotatsiri. Okanta
osumunItunuke IpIyukotuufo juntuyetu
nairo kamaarotatsiri, IfojutzI jImupefo
tantakari iroaaka te ikempita ikantaveta
pairani.
21
Ari okameethaveta eeromi
IIIfo AvotsIjunofI" otzImI tumputzIku
shiretakaantatsiri. Tema maperoitaka
okoveenkatzi okaratzi jantayetanairi,
ikempisantavetanaaro ikantakaantavetari
tasorentsitatsiri, ipoa jovashaantanakero
osamaniityaake.
22
Ikempivaitakaro
ikantapiintayeetziri:
Aparoni otsitzi, ufIfIku Inkumufun
kake, ipiyashitaro irovaiyaaro.
Ipoa ikantayeetzi eejatzi:
2 PEDRO2
407
Aparoni chancho, ufIfIkumI InkIvuI
teri joipatsitaka, ipiya eejatzi
iroipatsivaitya.
Impiyantaiyaari Avinkatharite
3
1
Netakotan, iro apitetatsiri iroka
osankinarentsi notyaantzimiri,
nominthashiretakaatyaami,
2
pImpumpI
thashiretantyaarori ikantayetakeri
kamantantaneriite tasorentsishireri,
ikantakeri eejatzi Avinkatharite,
Ovavisaakotaneri, ItzImI otyuuntuyetuke
nari nonkamantaimiro eerokaite.
3
Ontzimatye ankemathatero iroka:
Tekera impiyaminthatai Cristo, intzime
osheki thainkavaitaneri. Iriiyetake
untushIvuItyuufone okufutzI InevetushIye
tari.
4
Osheki inthainkavaite inkante:
Tsikapaitema irieetero ikantaitzi ari
impiye Cristo? Eero ipiyaa. Kaari aeero
ompashinete kipatsi, aa irojatzi
okantataita ovakera jovetsikaitakero. Ari
kamayetataike tsika ikaratzi etanakarori
Otyaantajanori, te ueefo ompushIne
yete.
5
Ikenakaashivaitakarora ikaratzi
kantatsiri. Te IfIyote IfI Puvu ovetsIku
kero inkite, iaane jovetsikantaka.
Jovetsikakero eejatzi kipatsi, Ifo otzImun
tanakari jiaa, tema okantaitanakityaani
kipatsi okovi jiaa.
6
Irojatzi jiaa
japerotantakari Pava pairani, oonkuntu
kari kipatsi.
7
Iro kantacha, inatziira te
impashinetakayero Pava inkite eejatzi
kipatsi. Iroora ikantakaantakeri pairani
eero opashinevaitzi irovetsikane irojatzi
apaata aririka iramenakoyetairo maaroni,
Impou IfupefotuIfI kuufIpefofI thuInku
tusofentsItunefI ufIfIku IntuguIfo muufoI
teni.
8
Netakotan, ontzimatyeera
piyotairo iroka: Ikempitakaantaro
Avinkatharite aparoni kitaite, oshekirini
osarentsi. Aririka onkarate oshekirini
osarentsi, iroovaitake onkaratemi aparoni
kitaite.
9
Tera irosamaninkashityaaro
Avinkatharite imonkaratairo okaratzi
ishinetaantakeri, tema tzimayetatsi
kenakaashivaitakarori ipampithashireta
josamaninkashitatyaaro. Aa amatsinka
ikanta Avinkatharite, IkovI ImpIyushIfe
yeetaimi maaroni, tekutsI peyushIvuItuu
chanemi aparoni.
10
Irooma apaata
impiyakerika, inkempitapaakyaari
jomapokantzi aparoni koshintzi. Ari
inkemayeetairo iniroite poimpataatsine,
aripaite aperotaiyaari inkite. Ari
onkempitagaiyaari eejatzi kipatsi,
aperotaiya. Maaroni okaratzi jagaitakeri
jovetsikaitantakarori kipatsiki, onthon
kya ontagaiya. Ari onkempitagaiyaari
maaroni irovetsikane atziriite, ontagaiya
maaroiteni.
11
Temu ufI InkuntuyeetuIfo Ifupefoyee
tairo maaroiteni, Tsikama pinkantya
pisaikai eerokaite eero otzimanta
pikenakaashitane? Tema ontzimatye
pintasorentsishiretai? Tema ontzimatye
piaapinkathatasorentsitanetai?
12
Aumu
ventara pinkantayetaiya, pImpunkIventu
yetaiya, temu IfootuIntsI ImpIye AvInku
tharite, aripaite intaayetairo Pava inkite,
ImpofokuyetuIfo juguItukefI jovetsIkuntuI
takarori kipatsiki
13
Irooma aakaite,
aritake aaamampyaakaro ovakerari
inkite, eejatzi ovakerari kipatsi, tsika
janta inampiyetaiyaaro kameethashireri.
Tema iro ishinetakairi Pava.
14
Ari okantari netakotaneete. Tema
aritake piaamampyaakaro eerokaite
maaroni iroka, minthashire pinkantya,
inkene iriaapaimi apaata Pava
kiteshire pinkantya, eero
ikantakovaitzimi pantakero kaariperori.
15
Pimpampithashiretero, amatsinka
ikanta Avinkatharite, josamaninkatziiro
ImpIyuntuIyuufI onkuntyu IfuvIsukoshI
reyetantaiyaari atziriite. Tefu ompushI
nete iroka, ufI okempItufo josunkInutu
kemiri etakotane iyeki Pablo. Tema iri
Pava iyotakaakeri Pablo maaroni iroka,
16
ari okempitakari eejatzi pashine
2 PEDRO2,3
408
josankinayetakeri. Kompitaa inaveta
Inkemuthuyeetefo okufutzI josunkInuye
takeri Pablo. Irootake itzimantayetari
atziri kaari iyotakoperoterone, tema te
iraavyaashireyetanete, IkenukuushIvuI
takaro jiyotantavetaro irosankinare
Pablo. Ari ikempitaayetakero eejatzi
maaroni Osankinajanorentsi. AfImuI
tuku IfupefoyeetuIfI IkufutzI kenukuu
shivaitakarori.
17
Irooma eerokaite
netakotaneete, temu ufItuke nokumun
tzitakamiro, aamaventa pinkantayetya
eero ikenakaashivaitantami irikaite
piyathariite. Puumuventyu jovushuuntu
kaimirokari pikamaitanetzi.
18
Aa iro
ufItutsI eefokuIte pIyuutukuIfo puntukI
shireyetai, pIyuutukuunuIfo pIyopefotu
koyetanairi Avinkatharite, OvuvIsuuko
taneri Jesucristo, tsika ikantakero
irirori jineshinonkatantaamiri. Arira
IfushI IfovuItutyeefo IfIfofI IuupInku
thayeetairi. Ari onkantyaari.
2 PEDRO3
409
aantsi okantakota Aaantarentsi
1
1
JIfoku kuntukotuchufI juku nosunkI
natzimiri: Iriira ipaitaitziri aantsi
okantakota Aaantarentsi. Itzimitataika
pairani irovakera etantanakarori
jovetsikantayeetzi. Nuukuyetuke kemutuI
keri, naakayetake aataikeri, nuntuntuye
taari nako.
2
Tema irika paitachari
Aaantarentsi. Joaakantaka irirori,
inampitapaintaro kipatsiki, naakayetake
aakeri. Irootake noaaventantakamiriri
kantaitachani aaantarentsi, tema
jaiitataika pairani irirori itsipatakari
Ashitariri. Iriitake oaakaanari naakaite.
3
Irootake noaaventantamiriri itzimi
nokitajaantakari, nokemajaantakeri
eejatzi, inkene aapatziyavakaayetaiya
aakaite. Iriitajaantakera Ashitairi itzimi
aapatziyaari, ari akempitaanairiri eejatzi
Itomi.
4
Ifo opouuntufI nosunkInuyetuI
miro eerokaite, ufI onkuntyu punIntuutzII
vaitantyaari.
Ipaitaitziri Pava Kitainkari
5
Jiroka aantsi jiyotakaanari Cristo,
irootake novavisaimiri eerokaite:
Ipaitaitziri Pava Kitainkari, tera
inkempityaaro tsirenikiri.
6
Aririka
ankante Naapatziyari Pava, eekerorika
antapiintatyeero kaariperori, athaiyaka.
Okempivaitakaro tsirenikimi aniitzi,
apiyathatakarora kyaaryoori.
7
Irooma
aririka asaikanai kameetha tekatsi
antzimotante, ayotaantanairo kyaaryoori,
ufIfu umutukefo uukumeethutuvukuuyetu
naiya. Tema okempivaitakaro
asaikatyeemi okitainkatzi, ukempItuko
taari Pava isaikira irirori kitainkariki. Ari
onkuntyu ImpeyukotuntuIfofI untuyevetu
karo kaariperori, Ifootukefu IkuputhuIn
katantakari Cristo ikamimentakairanki.
8
Aririka ankante Te nantanetero
kaariperori, apanirora amatavivaitaka,
te ayotakotero kyaaryoori.
9
Irooma
aririka ankamantairi Pava okaratzi
kaariperori antayetziri, ufItuke IfImutu
kero irirori impeyakotairo. Tema
ikyaaryooventapiintayetakai irirori,
tampatzikashireri inatzi, iriitake
kiteshireperotakaineri.
10
AfIfIku unkuntu
vaite Te nonkaariperote," okempIvuItu
karo ankantatyeemi Thairi inatzi Pava.
Tera ayotakotairo iaane.
Iri Cristo ookaakoventayetairi
2
1
Notomiite, opouuntufI nosunkInu
tzimiro iroka ari onkantya eero
pantantaro kaariperori. Irooma aririka
antake kaariperori, tzImutsI ookuukoven
taine janta Ashitairiki. Iriitakera
Jesucristo, kameethashireri.
2
Iriitake
otsImufyuukefIfI Puvu IfovusunkItuuven
tairomi ayaariperonka. Tera intaani
irookaakoventai aakaite, aa maaroiteni
atziri ikaratzi nampitarori kipatsiki.
3
Jiroka ayotantyaari kyaaryoorika
ayotairi Cristo: AfIfIku umonkufutupIIntu
nairo ikantakaantairi.
4
Tzimatsirika
kantavetachane, Niyotziri naaka, iro
JETAKARI IROSANKINARE JUAN
410
kantacha irika eeniro ipiyathataro
ikantakaantane, ithaiyakara irika. Te
iriyotakotero kyaaryoori.
5
Itzimirika
monkaratanairori ikantakaantane, iriira
etakoperotanaariri Pava. Iroora
ayotantari kyaaryoo atsipashiretanaari.
6
Tzimatsirika kantatsine, NotsIpushIfe
taari naaka, ontzimatye isaikanai
kameetha iroshiyakotyaari ikantapaintara
Cristo.
Ovakerari ikantakaantaitziri
7
Iyekiite, kuufIfu ovukefufI Ikuntukuun
taitane nosankinatzimiri. Aa iro
piyotzitataikari pairani. Irootake aantsi
pikemayetakeri pairani eerokaite.
8
Irojatzimaitaka kempitakarori ovakerari
ikantakaantaitane, okantakaaro
jantapaintziri Cristo. Okantakaaro
pantayetanairi eejatzi eerokaite.
Kempivaitaka iroaaka avisainkatanake
tsireeenkari, iri kitainkatapaintsi
iriiperori kitainkari.
9
Tzimatsirika
kantatsine, Jashitaana kitainkari,
irojatzimaita ikisaneentavaka ikaratzi
ikempisantzinkaritzi, tekeraata jimatziro,
aa okempivaitakaro irojatzimi
isaikakemi otsirenikitzi.
10
Iriima itzimi
etukotunuufIfI IkufutzI IkempIsuntzInkufI
tzi, iriitakera kempitanaariri itzimi
aniitanaatsiri okitainkatzi, te IfuntzIvu
vaitya, tefu ontzImuyetutye InkuntzImo
neentavakaiyaari.
11
ItzImI kIsuneentuvu
kaachari ikaratzi ikempisantzinkaritzi
ikempitakari itzimi aniitantarori
tsirenikiri. Te iriyote tsika ikeni, te
irokichaate otsirenikitakera.
12
Notomiite, eeroka nosankinatzini
iroka tema pikempisantairi Cristo,
pipairyaapiintairi ivairo, irootake
ipeyakotantaamirori piyaariperoshirenka.
13
Ashitaaniri, eeroka nosankinatzini iroka
tema piyotairi Cristo itzimi aiitainchari
pairani etantanakarori jovetsikantayeetzi.
Evankariite, eeroka nosankinatzini iroka
tema poitsinampagairi kamaari.
Notomiite, eeroka nosankinatzini iroka
tema piyotairi itzimi Ashitaamiri.
14
Ashitaaniri, eerokaite nosankinatzini
tema piyotairi aiitainchari pairani
etantanakarori jovetsikantayeetzi.
Evankariite, eeroka nosankinatzini iroka
tema shintsishire pikantayetaa, piyotairo
iaane Pava, poitsinampagairi kamaari.
15
Eero petashivaitaro osavisato.
Tzimatsirika etashivaitakyaarone
osavisato, tera jetakoperotaari Pava.
16
Tema maaroni osavisato tera
ompoeeya Pavaki, aa osaviveriki
opoaaro. Jiroka okanta osavisato:
anevetashivaitaro kamaarotatsiri,
anevetashivaitaro aaayetziri, unkovu
vaite ankantakaaperotya.
17
Maaroite
iroka osavisato otzimi ineveyetari
atziriite, ari aperotaiya. Iriima itzimi
antanairone ikoviri Pava, iriitake
kantaitaachane iraagai.
Kisaneentziriri Cristo
18
Notomiite, IfootuIntsI onthonkImu
taiya kipatsi. Pikemaiyake eeroka ari
inkoaatapaake kisaneenterine Cristo
aririka onthonkimataiya. Tzimataike
iroaaka jaka kisaneentayetakeriri Cristo.
Iro ayotantari iroaaka irootzimatataikera
onthonkimataiya kipatsi.
19
Irikaite
kisaneentakeriri Cristo, iriiyetakera
akaravetapiintakari akempisantzi, itzimi
ookaventayetanakairi. Omaperotyaami
inkarayetaimi, eeromi jookaventayetaimi.
Irooma jookaventayetanakai, ari ayoyetzi
tera omaperotajaantya inkarashireyetai
aakaite.
20
Iro kantacha eerokaite, jotyuun
tuItukemIfI TusofentsInkuntsI IfInumpIshI
retantyaamiri, kempIvuItukufu IsuIputzII
toyeetantakamiri. Aritake piyoyetairo
eerokaite iroka.
21
Ifootujuuntuke nosunkI
natantamirori iroka, tema aritake
piyotairo eeroka kyaaryoori. Aritake
piyotayetairo pinashitaaro iroorika
1 JUAN2
411
thaiyaantsi.
22
Itzimikama thaiyachari?
Iriitakera itzimi kantatsiri Jess kaari
Cristo. Iriitake kisaneentakeriri Cristo.
Irijatzi manintakeriri Pava, ufI IkempItuu
keri eejatzi Itomi.
23
ItzImIfIku munIntu
vaitakerine Itomi Pava, IfIjutzIfu jImunIn
tajaantake Ashitariri. Iriima tsika itzimi
kempisantairiri Itomi, omaperora
jashitajaantaari Ashitariri.
24
Irooma
eerokaite, oisokero pinkantanakero
petakari pikemakero pairani. Iroorika
pimatanakeri, ari poisokerotakyaari Itomi,
ari pinkempitaanakeriri eejatzi Ashitariri.
25
Jiroka ishinetajaantakairi irirori: Ari
ankantaitaatyeeni aaashireyetai.
26
Iroora nosankinatzimiri tsika
Ikuntukotu IkufutzI kovuyetutsIfI Ifumutu
viyetemi.
27
Iro kantamaitacha eerokaite,
oIsokefo pIkuntuventukufo IsuIputzIItoyee
takemi. Irootake eero okovityaanta
intzime pashine iyotagaimine. Irika
Tasorentsinkantsi ikempitakaantaitakamiri
isaipatziitoyeetantyaamiri, IfI IyotuuyetzI
miri kameetha. Jiyotaimiro kyaaryoori,
kaarira thaiyaantsi iriyotaimi. Ontzimatye
pantayetairo tsika okantajaanta jiyotayimi
irirori, pintsipashireyetaiyaari.
28
Ari okanta notomiite, ontzimatye
antsipashireyetaiyaari Cristo, onkantya
eero apashiventavaitanta aririka
impiyake, aa aventaashire akantya
amonthaavaiyaari.
29
Aritakera
piyoyetairi kameethashireri inatzi Cristo,
ufIfu pIyotuIfI eejutzI ItzImIfIku ushImIn
thatanaarori irantanairo kameethari,
kempIvuItuku IfupIItukefomI IntzImuye
taimi ikantakaanaarira Cristo.
Itomiite Pava
3
1
Pinkinkishiretero iroka: Antaro
jetakotai Pava, itomiyetai. Omupe
rora. Tera inkemathatero osavisatzi tsika
ipaita Cristo-tatsiri, ari ikempiyetairi
eejatzi aakaite te inkemathayetai.
2
Ari
okanta netakotaneete. Itomi Pava
anayetai. Tekera ayotaajatero tsika
ankantayetaiya apaata. Intaani ayotzi ari
ankempitaiyaari ikantara Cristo aririka
impiyapaake, tema ari onkantake aeeri
tsika ikantajaantara irirori.
3
Maaroni
utzIfI ItzImI kovuIfone IfIeefo ImpIyun
taiyaari, irantapiintairo onkarate
kiteshiretakairine. Tema Cristo kiteshire
ikanta irirori.
4
Iriima itzimi kaari ovashaanterone
jantayetziro kaariperori, ipiyathatatyaaro
ikantakaantziri Pava. Temu Ifoku kuufIpe
rori, piyathataantsi onatzi.
5
Piyotaiyini
eeroka opaita ipokantakari Cristo
kipatsiki, temu Ifo IpokuntukufI Ifupefo
tairo kaariperori. Tera irantapaintero
irirori kaariperori.
6
IkufutzI oIsokefotu
naariri Cristo, te arite irantanairo
kaariperori. Tema inkarate oisokerotarori
kaariperori, tera iriyotaajatairi Cristo.
7
Notomiite, eero pamatavitaaritzi.
Inkarate antapiintanairone kameethari,
iriitakera kameethashireri, IkempItukotu
naari Cristo ikameethashiretzi irirori.
8
Iro
kantacha itzimirika antapiintakerori
kaariperori, joisokerotatyaari kamaari.
Tema iri kamaari etakaantakarori
jantakero kaariperori. Ifoofu Ipokuntu
jaantakari Itomi Pava kipatsiki, Ifupefo
tairo kaariperori otzimi joaakantakeri
pairani kamaari.
9
Iriima ikaratzi
jovumeethushIfetuIfI Puvu kempItunuu
chari ovakerami intzimayetaimi, tera
irantapiintanairo kaariperori. Tema Pava
tomintanaari, kempIvuItuku IfupIItuke
romi intzimayetaimi ikantakaanaarira
Pava.
10
Irootake kaari okompitanta
ayoteri itzimi jashiyetari Pava, itzimi
jashiyetari kamaari. Maaroni kaari
antapiintairone kameethari, tera
inkaratairi Pava. Ari ikempitari eejatzi
kuufI etukotuvukuuchune IkempIsuntzIn
karitzi, te inkaratairi Pava.
11
Jirokara aantsi pikemayetavakeri
pairani ovakera pikempisantantanakari,
1 JUAN2,3
412
ikantaitzi: OntzImutye etukotuvukuuye
taiya.
12
Eero oshiyakotari ikanta Can,
kaariperoshire jinake jovakeri irirentzi.
Opaitama jovantakariri? Au Ifo jovuntu
kariri okantakaari ikaariperoshiretzi Can,
iriima irirentzi kameethashire jinake
irirori.
13
Iyekiite, eero okompitzimotami
aririka inkisaneentavaitemi osavisatzi.
14
Ayotaiyini aaka, kempivaitaka
kamashire akantayevetaka pairani. Iro
kantacha iroaaka, kempIvuItuku uuushI
reyetai. Iro ayotantari, temu etukoyetuvu
kaapiinta akempisantayetaira. Itzimi kaari
etakotantachane, IkempItukufI kumushI
reri.
15
Itzimirika kisaneentantatsiri,
ikempitakari ovantaneri. Ayotakotaiyirini
upufonI ovuntunefI eefo Ieefo IfuuushI
reyetai.
16
Jirika oaakantaperotzirori tsika
ikantaita jetakotantaita: Ikamimentakai
Cristo aakaite. Iro amatanairi aakaite,
mintha ankantya ankamimentantayete.
17
TzImutsIfIku otzImImotzIfI ushuukufon
tsi, Impou IfIe upufonI IyekI kovItyuu
vaitaneri, iri imashithavaitake irika iyeki,
tekera jimaperotzirori iretakotaiyaari
Pava.
18
Notomiite, te ufIte unkuntushItu
piintya, Netakotanta. Aa ontzimatye
antanairo ooaarontzirori etakotanta.
19
Irootakera ayotantaari omapero
jashiyetai Pava. Tema ayotaira jashiyetaira
Pava, irootake aventaashiretantaariri
aaaaatairi,
20
onkuntuvetukyu ontzImuye
temi ompaitya katsitzimoshiretaineri.
Tema Pava jiyotziro maaroni, jiyotzitaro
ukInkIthushIfetune okufutzI kutsItzImoshI
retakairi akaariperotake.
21
Netakotaneete,
ufIfIku ovushuuntuIfo okufutzI kutsItzImo
shiretakairi, ufI uuukefo uventuushIfetuI
yaari Pava aaaaatairi.
22
Ifo uyotuntyuu
rori aritake irimatakairo onkarate
ankovakoyeteriri. Tema amonkarayetairo
ikantakaantane, antapiintaineri ikoviri
irirori.
23
Jiroka ikantakaantane: OntzImu
tye aventaiyaari, ampairyaapiintairi Itomi
Jesucristo. OntzImutye etukotuvukuuye
taiya. Iroora ikantakaantane amatairi.
24
Inkufute monkufuyetuIfone Ikuntukuun
tane, iriitakera tsipashiretaariri. Iri
TusofentsInkuntsI jotyuuntukuIfI Iyotukuu
yetairi omapero atsipashiretaari.
Itasorenka Pava ipoa
iisaneentashiretane Cristo
4
1
Netakotaneete, tzimatsi osheki
kantavetachari: Nuuku kumuntuntu
neri." Ifo kuntuchu kumuufIfu uuvuItukuu
keri. Irootake eero pikempisantantari
okaratzi inkantayeteri, aa ontzimatye
piaantyaari iriitajaantakerika Pava
aavaitakaakeri irika kamantantaneri.
2
Jiroka ayotantyaari iriirika Itasorenka
Pava aavaitakairiri, aririka inkante:
Jatziritzimotai Jesucristo.
3
Iriima itzimi
thainkaaanetakerone ikantayeetakeri,
kaarira jashitari Pava, IfIItukefu jIuuvuItu
kaakeri iisaneentashiretane Cristo. PIkemu
kotaiyakeri eerokaite, ari intzimake jaka
kipatsiki aavaiterone iroka. Aritakera
tzimake.
4
Iro kantacha eerokaite,
notomiite, jashitami Pava, eerokara
anaakoyetakeriri. Tema iniroite ishintsinka
Cristo, itzimi pitsipashiretaari eerokaite.
Janaakotairira itzimi tsipashiretakariri
osavisatzi.
5
Irikaite kempivetakariri
kamantantaneri, osavisatzi inatzi. Irootake
IkempIsuntuvukuuntufI IkufutzI josuvIsutzI
tzi.
6
Irooma naakaite, jashiyetaana Pava.
Irootake pikempisantantanari pikaratai
jashiperotaami Pava. TemuItu IkempIsun
tayetai kaari iyotairine Pava. Ari okanta, te
okompItuntu uyoyetuIfI ItzImI jIuuvuItu
kaayetairi Tasorentsinkantsi, okanta
jimatantaarori jiyotaantairo kyaaryoori.
Ari ayotziriri jashitari kamaari itzimi
iyotaantzirori kenashivaitaantsi.
Pava iriitake ipaitaitzi Etakonkantsi
7
Netakotaneete, ontzImutye petukotuvu
kaayetaiya. Itzimirika antanairori iroka,
kempivaitaka irapiitakeromi intzimayetaimi
1 JUAN3,4
413
ikantakaanaarira Pava. IfIIyetuke IyoyetuI
riri.
8
Itzimirika kaari etakotantachane, te
iriyotairi Pava. Tema Pava ipaitaitziri irirori
Etakonkantsi.
9
Jiroka ikanta Pava
joaakairo omapero jetakotai: Jotyuuntu
kairi irapintzite Itomi jaka kipatsiki, okanta
jImutukuuyetuntuIfofI uukuIte uuushIfeye
tai.
10
Jiroka okantakota irooperori
etakonkantsi: Tefu uukuIte pouukuuntyuu
rone etakotaiyaari Pava, aa iri Pava
poaakaantakarori jetakoyetai. Tema
iniroitera jetakoyetai, jotyaantakairi Itomi.
IfIItuke otsImufyuukefI Puvu IfovusunkItuu
ventairomi ayaariperonka.
11
Netakoyetane,
jetakotaira iniroite Pava, ufI unkempIyetuI
yaari aakaite etakotavakaayetaiya.
12
Tekatsira aparoni atziri aakerine Pava.
Ifo kuntuchu uukuIte kuntutsI untsIpushIfe
taiyaari, aririka etakotavakaayetaiya.
IfIItukefu Puvu mutukuIfone uutukuuntyuu
rori etakotantapiintaiya.
13
Temu Puvu jotyuuntukuIfI Tusofen
tsinkantsi inampishiretantai, iro
ayotantaari omapero atsipashiretaari.
14
Tema naakayetajaantake aayetairi
Itomi Pava, itzimi jotyaantakeri kipatsiki.
Iriitakera nokinkithatakoyetairi.
15
ItzImI
rika kantatsiri, Jess Itomi inatzi Pava,
iriitakera maperotzirori itsipashiretaari
Pava.
16
Ayotaira aakaite tsika ikanta
jetakoyetakai Pava, akempisantayetairi.
Tema Pava ipaitaitziri Etakonkantsi.
Inkarate etakotantapiintaachaneri,
itsipashiretapiintaarira Pava.
17
Irootake
aatakaantyaarori etakotantapiintaiya,
aventaashire averi Pava, irojatzi apaata
umonthuuntuvuIyuufIfI ufIfIku Ifumenu
koyetairi maaroiteni. Tema aripaite
ankempitaiyaariri Cristo. Aritakera
amatzitataikaro akempitakari iroaaka
eeniro asaikayetzi jaka kipatsiki.
18
Eero
atharovakaavaitari itzimi etakoperotairi.
Etakora jovai irirori, eero atharovakaari
irovasankitai. Aririka antharovakaiyaari,
tekeraatara ayoperote omapero jetakotai.
19
Irootakera etakotantaariri aakaite Pava,
apiyatatyaari jetakarora jetakoyetakai
aakaite.
20
Intzimerika kantatsine,
Netakotane inatzi Pava, iro kantacha
ikisashiretziri iyeki, ithaiyakara irika.
Tema kaari etakotyaarine isheninka,
itzimi jiiiri, TsIkumu Inkene Ifetuko
tyaari Pava, kaari koaanetatsine?
21
Irootake otzimantari ikantakaantakeri,
ikantake: Ikaratzi etakotaariri Pava,
ontzimatye iretakotaiyaari iyekiite.
Aventaashirenka
oitsinampaantya osavisato
5
1
Maaroni aventaashiretaneri
kantatsiri, Irika Jess, Cristo inatzi,
itomira Pava jinayetaatzi, kempivaitanaa
irapiitakeromi intzimayetaimi. Ikaratzi
etakotaariri Ashitairi, jetakotaarira
eejatzi itomiyetaari irirori.
2
Aririka
etakotaiyaari Pava, ufIfIku umonkufuye
neri ikantakaantane eejatzi, iro
ayotantaari omaperora etakoyetari
itomiyetaari irirori.
3
AfIfIku etukopefotu
naiyaari Pava, IfoovuItukefu umonkufuye
neri ikantakaantane. Eero opomerentsita
amonkarayetairo ikantakaantane.
4
IkufutzI IkempItukuukufI Puvu IfupIItuke
romi intzimayetai, ufI IfoItsInumpuuye
tairo osavisato. Tema aventaashirenka
oitsinampaantayetya.
5
Itzimikama
materone iroitsinampayero osavisato?
Iriira aventaashiretaneri, kantatsiri:
Itomira Pava inatzi irika Jess.
Ikinkithatakaantziri Tasorentsinkantsi
6
Tema Cristo ipokake jaka kipatsiki. Iro
kantamaitacha, tera intaani ipokake
impiinkaatantyaaro jiaa, aa ontzimatye
eejatzi onkapathainkate iriraane,
irovamaiteri. Iri Tasorentsinkantsi
kinkithatakaantakerori okantakota iroka.
Okaratzi iaaventakaantziri irirori,
kyaaryoori onatzi.
7
Tema mavasatzi
japiiyeetakero ikantaitzi, Itomi Pava
1 JUAN4,5
414
*5.7: Jovaakakoyeetantakarori pairani iroka osankinarentsi iaaneki Roma-satziite (Latn), ari
jovanaayeetakerori kapicheeni kaari osankinatajaantachane ovakeraini. Jiroka okantzi
jovanaayeetakeri: Mava ikaratzi aavaitatsiri inkiteki: Ashitairi, aantsi, Tasorentsinkantsi.
Irika mavatatsiri, aparoni jinatzi. Irootakera iroka aantsipayeeni josankinayeetakeri iaaneki
Virakocha ipaitaitakeri Reina Valera. *5.8: Okaratzi kantakotachari jaka, iriira
jiaaventayeetzi: Tasorentsinkantsi, Jiaa, Iraantsi. Ikaratakera mava, te ompashinete
oshiyakaaventachari. Ikovatzi jaka Juan, iriyotakoperoyeeteri Jess omapero Itomitari Pava.
Mavasatzi jiaaventziro okaratzi ikantayeetakeri, Itomi Pava inatzi irika Jess. Etanakarori,
iriitajaantake Tasorentsinkantsi iyotakaayetakeriri irotyaantaneete Cristo iriyotaantayete.
Apitetatsiri, iroora Jiaa oshiyakaaventachari joviinkatakaranki Jess. Irootakera
jiaaventajaantakeri Pava, otzimi osankinatainchari Mt. 3.16-17. Mavatatsiri, iroora Iraantsi
oshiyakaaventacha ikapathainkatakera Jess jovamaayeetantakariri. Iro jiaaventajaantakeri
Pava isaikantakariranki Jess otzishiki ikinkithavaitakairi Moiss, Elas tsika onkantya
irovamagaiteri. Otzimi osankinatainchari Lc. 9.31-35; Jn. 12.27-33.
inatzi irika Cristo.
* 8
Iriitajaantake
Tasorentsinkantsi kinkithatakaantatsiri.
Iriitajaantake Pava aavaitaintsi
joviinkaapaitetakaranki Jess. IfIItujuun
tuke Puvu uuvuItuIntsI IkInkIthuvuItuko
tzIfofunkI Jess tsIku Inkuntyu IfovumuI
teri.
* 9
Tema akempisantziri atziriite
ikantayetziri, iri ovatsipero Pava
ankempisantairi ikantairi. Jiroka ikantake
jiaaventziri Jesucristo, ikantzi: Iriitake
Notomi irika.
10
ItzImIfIku kempIsuntuI
riri Itomi Pava, iriitake kemathatairori
omapero Jess itomitari Pava. Iriima
kaari kempisantatsine, jiitakamatavitakeri
Pava, tema ithainkaaanetakeri ikantake
Notomi inatzi Jess.
11
JIfoku IkuntuItu
keri: IfI Puvu kuntukuIyuufone uuushIfe
tantaiyaari, tema atsipashiretaari Itomi.
12
Intzimerika tsipashiretaiyaarine Itomi
ari iraaashiretai. IfIImu kuufI tsIpushIfe
taiyaarine Itomi Pava, eero jaaashiretai.
Ayoyetai ari ankantaityaani aaashireyetai
13
Pipairyaapiintairi eerokaite Itomi
Pava pikempisantairi. Ifootuke nosunkInu
tuntumIfo Ifoku onkuntyu pIyopefotun
tyaari ari pinkantaitatyeeni paaayetai
apaata.
14
Aventaashirera ankantairi Pava,
tema ayoyetzi ikemayetai aririka
aaauutukotefo tsIku okuntu Ikovukuu
jaantairi irirori.
15
Ayoyetaira ikemai Pava
aririka amaneri, ayotzita eejatzi ari
irimatakairo okaratzi akovakotakeriri.
16
Pieerika eeroka aparoni iyeki
tzimatsiri ikenakaashitane, pumunuko
tairi, aritake iraaashiretakagairi Pava. Iri
nouuventzI juku tzImutsIfI IkenukuushI
tane kaari maperotachane onkaariperote.
Temu tzImutsI kuufIpefofI ovumuushIfe
tantatsiri. Tera iro noaavente. Tema tera
arite amanakotairi antakerori iroka
maperotzirori okaariperotzi.
17
Nouuven
tukefo kuufIpefofI kuufI omupefotu
chane, tera nonkantatye kameethara
iroka. Maaroni kaari kameethatatsi, te
arite antayetero. Iro kantacha tzimatsi
kaariperori kaari ovamaashiretantatsine.
18
AyoyetzI te IfuntupIIntuIfo kuufIpe
rori ikaratzi itomintaari Pava. Iriira
Cristo kempoyaaventaari, eefo Ikemuun
tsitakaantaari kamaari.
19
Ayoyetai aaka jashiyetai Pava. Iriima
osavisatzi, iri ashitaari kamaari,
ipinkathariventziri.
20
Ayoyetai ipokake Itomi Pava, iri
kemathatakaayetairori kyaaryoori.
Irootake amatantaarori ayotairi ipaitaitziri
Kyaaryoori. Atsipashiretaari Kyaaryoori,
tema atsipashiretaatyaari itomi. Iriitakera
Pava ipaitaitzi Kyaaryoori, ipaitaitziri
eejatzi Kaaaneri.
21
Notomiite, puumuI
yaari oshiyakaarontsi. Ari onkantyaari.
1 JUAN5
415
*1: Tzimatsi pampithashiretakotarori ipaiyeetziri Iyoshiitaaro tsinane ipoa otomiite, iriira
oshiyakaaventachari jaka ikaratzi kempisantzinkariite itzimi apatotaachari aparoni nampitsiki.
Okantavetaka te ayotero tsika otzimi nampitsi japatoyetantaari irikaite kempisantzinkariite.
*13: Tzimatsi pampithashiretakotarori ipaiyeetziri otomiite pitsiro iyoshiitaro, iriiyetake
oshiyakaaventachari kempisantzinkariite itzimi apatoyetaachari janta tsika inampitaro Juan
osankinatzirori iroka.
Ovethataantsi
1
AntufIkonu jInutzI ItzImI osunkInutzImI
rori iroka. Eeroka nosankinatzini ipaiyeetziri
Iyoshiitaaro tsinane ipoa otomiite.
Netakoperotane pinayetatzi. Tera apaniro
naaka netakotami, aa jetakotzitaami eejatzi
maaroni iyotayetairone kyaaryoori.
* 2
Ari
okantari, oisokero ovayetairo kyaaryoori, ari
ankantaitaatyeeni.
3
OnkumInthu IneshInon
kayetaimi Ashitairi Pava, InkumInthuuye
taimi, kameetha pisaikayetai. AfI InkempI
taimiri eejatzi Itomi Jesucristo, piyoyetairo
kyaaryoori petakotavakaantayetaiyaari.
Oisokero povero jiyotaimiri Cristo
4
Osheki nokimoshiretanake noaayetake
tsika pikaratzi eerokaite pimatapiintanakero
kyaaryoori, pImutujuuntunukefo Ikuntukuun
takeri Ashitairi.
5
Eerora nosankinatzimi
iroaaka ovakerari ikantakaantaitane, aa
Ifo nonkInkIshIfetukuImI okufutzI nokumun
tuyetukemIfI ovukefu pIkempIsuntuntunu
kari. Jiroka okanta: OntzImutye etukotuvu
kaiya.
6
AfIfIku untupIIntunuIfo Ikuntukuun
tane Ashitairi, ufItuke umutunuIfo etukotuvu
kaapiintaiya. Iroora nokantakaantakemiri
pantapiintayetairo okaratzi pantayetanakeri
ovakera pikempisantantanakari.
7
Tema
tzimayetatsi iroaaka osheki amatavitaneri.
Ikantayetzi irikaite, te iratziritajaantapainte
Jesucristo. Tema thairi inatzi itzimirika
aavaitzirori iroka, iisaneentane inatzi
Cristo.
8
Paamaventya, povashaantzirokari
okaratzi niyotaayetakemiri. Te nonkove
pamenaashivaitaiya, eefo pIeefo punIntuu
vaitaiya apaata.
9
ItzImIfIku kenukuushIpefo
vaitachane, kuufI oIsokefotyuufone jIyotuun
tapaintziri Cristo, tera itsipashiretari Pava.
IfIImu tsIku ItzImI oIsokefotukufofI jIyotuun
tapaintziri Cristo, IfIItuke mutukefo ItsIpushI
retari Ashitairi, ari ikempitzitakari eejatzi
Itomi.
10
Intzimerika impaitya kivantemiri
janta, impoa inkove iriyotaimiro
nashitachari kinkitharentsi, eero pishinetziri
irisaikavankotemi. Eefo ufItuujutzI povethu
tyaari eejatzi.
11
Tema aririka povethatyaari,
kempIvuItuku pukukotutyeefImI IyuufIpe
ronka okaratzi jantziri irirori.
Nokovake noeeyemini
12
Tzimatsi osheki nosankinatemiri, iro
kuntuchu tefu IntuunI nonkove nosunkI
natemiro, aa nokovatzi niyaatashitemi
noeemi, inkene nonkinkithavaitakaimi,
inkene ankimoshiretaiyeeni.
13
Jovethataiyami ipaiyeetziri otomiite
pitsiro iyoshiitaro. Ari onkantyaari.
*
APITETANAINTSIRI IROSANKINARE JUAN
416
Ovethataantsi
1
Antarikona nonatzi, ItzImI osunkInutzI
mirori iroka. Eeroka nosankinatzini Gayo,
netakoperotane pinatzi.
2
Netakotan,
numunukotzImI pIuuntyuufofI ontzImI
motemi kovityiimotamiri koaaroini.
Namanakotzimi eejatzi piaantyaarori
pintekatsite kameethaini. Tema niyotzi
kameetha pikanta poshiretanaa.
3
Ari
nokImoshIfepefotuke nouukefI jufeeye
taka iyekiite ikamantapaakena irojatzi
pikantaiyani eeroka poisokerotaro
kyaaryoori.
4
Tekatsira pashine anayerone
nokimoshiretanake, nokemakera oisokero
jovunukefo kyuufyoofI IkufutzI nokempI
santakaayetairi naaka.
Ikimoshireventairi Gayo
joimaantapiintake ipankoki
5
Netakotan, pimatakero eeroka
tampatzikatatsiri pampitakoyetakeri
iyekiite ikaratzi avisayetatsiri janta
pisaikinta.
6
Ikinkithatakoyetakemi
iriroriite jaka japatotaiyani iyekiite tsika
okanta petakoyetakari. Temu IfuntuvuItu
kaane inayetatzi Pava irikaite, ari
otumputzIkutzIfI pImpuyetefI kovItyIImo
tariri aririka pieeri.
7
Tema jiyaatayetatzi
irikaite iaaventairi Cristo, kaarira
kuufIpefoshIfefIIte puyetefIne Ikovuye
tziri.
8
Irootake ampayetantyaariri aakaite
okaratzi kovityiimotariri. Ari onkantya
ankaratantyaariri oivarairo kyaaryoori,
inkemakoyeetantyaarori.
Ithainkaaanetantziri Ditrefes
9
NosunkInuvetukunIfI puIfunI uputoyetu
chari pinampiki. Iro kantacha Ditrefes
ithainkaaanetakero nosankinare. IkempItu
kaantashivaitaka irirori iriiperorimi irinatye.
10
Irootakera nonkamantapaakeri maaroiteni
janta okaratzi jantakeri irika. IkuntukovuItu
shitakana. Tera intaani iroka, aa osheki
jimanintashirevaitakeri ipaiyeetziri
iyekiite," te IshInetunte Ifuukumeethutuvu
kaayetya. Jomishitovayetakeri eejatzi
japatotapiinta kempisantzinkariite.
Kameetha ikinkithatakoyeetakeri Demetrio
11
Netakotan, te arite pimatero eeroka
kempitarori iroka kaariperori. Aa iro
pimatapiintai kameethari. Itzimirika
antairone kameethari, iri jashitaari Pava.
Itzimirika antzirori kaariperori tera iriyotairi
Pava.
12
Iriima irika Demetrio, maaroite
jiaaventaitziri kameethaini, ikantaitzi
Ikantapiintziro kyaaryoori irirori. Ari
nomatzitaro eejatzi naaka, nokantzi
Kameetha jinatzi. Piyotaiyini eerokaite
okaratzi nokantziri kyaaryoori onatzi.
13
Tzimavetacha osheki nosankinatemiri,
iro kantacha tera intaani nonkove
nosankinatemiro,
14
aa nokovatzi niyaate
noeemi, inkene ankinkithavaitaiyeni.
Onkamintha pisaikayete kameethaini.
Jovethataiyami jaka akarayetziri. Povethu
yetyaanari eejatzi ikaratzi saikatsiri janta.
MAVATANAINTSIRI IROSANKINARE JUAN
417
Ovethataantsi
1
Naakara Judas osankinatzimirori iroka.
Iromperatane Jesucristo nonatzi. Naaka
irirentzi Jacobo. Eerokaite nosankinayetzini
itasorentsitakaane Ashitairi Pava, pikaratzi
ikaimashireyetaimi. Eerokayetake
ikempoyaaventaari Jesucristo.
2
IOnkumIn
tha ineshinonkaperoyeetaimi, IsuIkukuupefo
yeetaimi kameetha, jetakoperoyeetaamira!
Iyotaantashivaitachari
(2 P. 2.1-17)
3
Netakotan, nokovuvetuku nosunkInutu
kotemIfo tsIku okuntu uvIsukoshIfeyetun
taari aakaite. Iro kantacha iroaaka
okovaperotatya nosankinatemiro tsika
okuntukotu pInkumuItuntyuufofI pInkempI
sante, pinkempitakotyaari etayetanakarori
kempisantzinkariite itasorentsitakaitairi.
4
Tema tzimayetatsi atziri iromananekiini
josatekantayetaka. Thainkatasorentsitaneri
jinayetake, ikinkithatakaantashivaitaka,
ikantayetzi: Ineshinonkatane jovayetai
Pava, kantatsi iroaaka antayetero
akovayetziri, kuntutsI eejutzI umuyempItee
tsi. Irikaite aavaitakerori aantsika,
imanintakeri Pava, itzimi apanirotatsiri
jomperatanta. Ari ikempitaakeri eejatzi
Avinkatharite Jesucristo. Irootake
ipampithashiretantakari pairani Pava
irovasankitaayetairi irika.
5
Nokovi nompampithashiretakaimiro
okaratzi piyoperotaiyirini. Okantavetaka
Pava itasonkaventatziivetakari jashitaari
irirori, irikaite itzimi joimishitovayetairi
Egipto-ki, Ifo kuntumuItuchu juputhukefo
fyuuyetukefI IkufutzI thuInkutusofentsItuIn
tsiri.
6
Ari ikempitakari eejatzi maninkariite
itzimi jomishitovayeetakeri inkiteki, kaari
jutukuIfone tumputzIkuInI ImpInkuthufI
ventante. KempIvuItuku Ifoosotukotutyee
rimi Pava tsika otsirenikitzi, ufI joyuuven
tari irovasankitaayeetairi.
7
AfI IkempItu
kari eejatzi pairani Sodoma-satzi,
Gomorra-sutzI Ipou IkufutzI suIkunumpI
yetakeriri. Kaariperoshire jinayetake,
ipaantavakaavaitaka ishiramparinkakiini,
imayempivaitzi. AfIfu jovusunkItuuyeetun
takari paampari. Ari jieetzirori ompaitya
avishimoyetairine kempityaarine irikaite
irovasankitaayeetantaiyaari paampari
kaari tsivakanetatsine.
8
AfI IkempIyetufI IfIkuIte kInkIthutu
kaantashivaitachari, kInkIshIfetukuuntu
shivaitachari, nevetashivaitakarori
kamaaroyetatsiri, thainkavaitaneri. Te
InthufovukuIyuufI IkIshImutzIfI munInku
riite otzimimotziri ishintsinka.
9
Iro kaari irimataajate maninkari
Miguel, ItzImI unuukotuntutsIfI IpInkuthu
riventantzi, te iriaavaitashivaitya irirori
IuunumInthutzIfI kumuufI Iuuventuko
tziri Moiss ikamantapaintari. Intaani
ikantake Miguel: Iri Pinkathari
kishemine.
10
Iriima irikaite atziri
kamantantashivaitachari, IthuInkushIfe
vaitakero kaari jiyotaajatzi. Tema
okufutzI jIyotushIvetufI IfIfofIIte okempI
taro jiyotanetari aparoni piratsi. Irijatzi
IROSANKINARE JUDAS
418
*14: Irika Enoc, iri 7-tanaintsiri icharinetanakari Adn. Iroka okaratzi iaanetakeri Enoc, tera
ompoaayetya janta Osankinajanorentsiki, aa pashineki osankinarentsi opoaakaro,
ipaitayeetziro Irosankinare Enoc.
aperovaitacha.
11
IIfImupefoItefI Ifovusun
kitaayeeteri! Tema jantakero oshiyarori
jantakeri pairani Can. Ikenashivaitaka
ikempitakari Balaam, intaani ikovashitaka
iraantyaaro kireeki. Ikempitakotakari
ikaratzi kamayetaintsiri jovayiritantakari
Cor.
12
OkempIvuItukufo IfIImI ovItsIntu
yetakemine jayooyetakemi. Tema
ItsIpuyetushItumI InthuInkutusofentsIvuI
tante, IntuunI IkovI Ifuntuyetefo onImotzI
riri irirori. Ikempitakaro menkori
otasonkainkatziro tampyaa. Ikempitakaro
punkIfentsI te onkIthote omonkufupuIte
veta onkithotantyaari, kamaperotake,
aritake itzimponchakiryeetakero.
13
Ikempitakaro okanta otamakaane
inkaare oshimoryaatakaashivaitaro jiaa,
Ifootuke jImuyetukefI IfIkuIte jouukuntu
shivaitakaro iyaariperonka. IkempItukotu
kari parinari ikemakaanta iraperotante,
ufI InkempItuyetuIyuufI IfIfofIIte Ifupefo
taiya otsirenikitzi.
14
Iriiyetakera iaaventakotzitakari pairani
Enoc icharinetanakari Adn, ikantakeranki:
Pamene, ipokake Pinkathari itsipataari
osheki itasorentsitakaane.
*
15
Ipokake irovasankitairi maaroni.
Ipokake iramenakotairi okaratzi
jantayetakeri thainkatasorentsitaneri.
Ipokuke IfumenukotuIfo IkIshImutun
take eejatzi.
16
Irikaite kinkithatakaantashivaitaneri,
kishimatantaneri inayetatzi. ThuIyukovuI
taneri ikantaka. JuntuyetzIfo InevetushIye
tari irirori. Kantakaaperovaitaneri
jinayetzi. JInIntuuthutuntukumIfo jIyotuun
tziri ikovira iraantashivaityaaro kireeki.
Ikaminaayeetziriri kempisantzinkari
17
Irooma eerokaite, netakotan, poshIfe
tyuufo jIyotuuyetukemIfI puIfunI Ifotyuun
tajanore Avinkatharite Jesucristo.
18
Tema
ikantayetake irirori: Apuutu ovefuuntu
puukyuufone IntzImuyete thuInkuntune
riite, IfI untushIvuItyuufone InevetushIye
tari.
19
IfIIyetukefu kuntukuufofI InkIsuvu
kaantayeetyaari, IntuunI IpumpIthushIfe
taro osavisato. Te inampishiretantari
Tasorentsinkantsi.
20
Irooma eerokaite,
netakotan, povetsikashiretavakaayetaiya
pInkempIsuntupIIntunuIfo tusofentsIshIfe
takaakemiri. Piaaaatapiintayetairi Pava,
tsIku okuntu IkovukuujuuntuIfI Tusofen
tsinkantsi.
21
Oisokero irovanakemi Pava
iretakotyaami, oyaako povero piaayetero
ineshinonka Avinkatharite Jesucristo
onkantaitatyeeni iraaakaayetai.
22
NeshI
nonku povefI Inkufute kIsoshIfeneefonku
yetatsine.
23
Pashine, pinkempitakaantero
kapiche okantaka povavisaakotantaariri
intagaiyaami. Pashine, ontzimatye
pineshinonkayetairi. Ifoomu IyuufIpe
ronka, kisaneenta povero. AfI pInkuntuke
rori ikithaatari ikaariperoshiretantakari,
pInkempItukuuntefo pInkIsuneentutyee
romi. Thufovukuufu povefo Ifoku pImutzI
rokari eeroka.
Tharomentaantsi
24
Antharomentairi iroaaka irika itzimi
matzirori ikempoyaaventayetai kaari
antzivashirevaitanta. Antharomentairi
IfIku ItzImI kImoshIfetukuguIne untsIputuI
yaari, eero otzimai akenakaashitane.
25
Antharomentaiyaari Pava apanirotatsiri,
iyotaneri, ovavisaakotantaneri. Iriitake
irika Pava tzimatsiri irovaneenkaro,
aapinkatha ikantaitziri, omapero otzimi
ishintsinka, pinkathariperori jinatzi, iri
etakaro itzimi tekeramintha ontzimayete
maaroni, irojatzi ikanta isaiki iroaaka,
ari inkantaitatyeeroni. Ari onkantyaari.
JUDAS
419
Joaakantakeri Jesucristo
1
1
Jiroka okaratzi joaakantakeri Pava
tsika ikantakota Jesucristo, iriira
Pava kantakaarori iriyoyetantyaarori
iromperataneete tsika onkantakotya
okaakitzimataintsiri iriaayeetero. Iro
jotyaantantakariri Pava imaninkarite
inkamanteri Juan. Tema irika Juan iri
jomperatapiintakari Pava.
2
Iri Juan
itzimi kinkithatakerori okaratzi iaakeri.
Jiroka okaratzi ikinkithatakeri, iaane
Pava, tsika otzimi ikantakaantakeri
Jesucristo inkamantantero.
3
Kimoshirera
inkantaiya itzimi aanatairone iroka
kamantaantsi, ari inkempitayetyaari
eejatzi inkarate kempisanterone.
Kimoshirera inkantaiya inkarate
monkufuyetuIfone okufutzI osunkInutuIn
chari. Temu okuukItzImutuke IfIuuntu
yeetyaarori.
Jovethayeetari kempisantzinkariite
karatatsiri 7 japatoyetaka
4
Naakara Juan itzimi osankinatzirori
iroka. Eefoku nosunkInutzInI kempIsun
tzinkariite karatatsiri 7 papatoyetaka
juntu nushIyetuchufI numpItsI suIkuyetu
tsiri Asia-ki. Tema aaatsi Pava iroaaka,
iri etakaro pairani itzimake, IfootzImu
take impiye, kaminthaara inkantayetaimi
irirori, kameetha isaikakaayetaimi janta.
AfI InkempItuImIfI eejutzI IfIku IpuIyee
tziri 7 tasorentsi.
5
Ari inkempitaimiri
eejatzi Jesucristo, tema kyaaryoori onatzi
okaratzi iaaventziri. Iriitakera
etanaarori ipiriinta ikamavetaka, iriira
pinkathariventairiri maaroni ikaratzi
pinkatharivetachari jaka kipatsiki.
Iriitakera etakoyetairi aakaite. Iriitakera
kempitakaantairi inkivaatyeemi, Ipeyuko
yetuIfofu uyuufIpefonku IkuputhuInkutu
keranki ikamimentayetai.
6
Iriitakera pinkatharitakaayetakairi.
Iriitakera omperatasorentsitakaayetairi
antavaitantaaniriri Pava itzimi Ashitariri.
Iriitake otzimimotairi irovaneenkaro,
iriitake pinkathariperotaatsiri. Ari
inkantaitatyeeroni. Ari onkantyaari.
7
Jirika Cristo, inkenapai menkoriki,
maaroni irieetavairi. Irimatzityaaro
irieeri ovathaamerekitakeriri. IfIfuuko
yeetaiyaari maaroiteni jaka kipatsiki,
IfImutzItyuufo kuufI shenInkutuvukuu
chane. Ari onkantyaari.
8
Jiroka ikantzi Avinkatharite Pava:
Nuukutuke oshIyufofI etufofI osunkI
narentsi, Naaka oshiyarori eejatzi
overaantarori.
Aaachana Naaka iroaaka, Naaka
etakaro pairani notzimake, Naaka
piyaatsine apaata.
Nuukutuke tzImupefotutsIfI noshIn
tsinka.
Joaakantaka Itomi Atziri
9
Naakara Juan, pirentzi povayetaana
pikempisantzinkaritai, ari akarataiyakeni
amavetakero akemaantsivaitaka, ari
atsipatavaka ipinkathariventayetai Jess.
JOAAKAYEETAKERIRI JUAN
420
*1.20: Tzimatsi kantatsiri irikaite maninkariite aaventakotainchari jaka, iriitakera atziriite
ikaratzi jevayetairiri kempisantzinkariite. Tzimayetatsi pashine kantatsiri, iriijanoyetake
kyaaryoori maninkariite.
Eeniro nosaikiranki othampishiki
paitachari Patmos nokinkithatziro iaane
Pava, nokamantantziro ikantakenari
Jess.
10
IpumpIthushIfetukotupIIntuItufI AvInku
tharite, tzImutsI jouukukenufI Tusofen
tsinkantsi. Nokemakeri notaapiiki ipaita
kantanari, ikempitakarora tyootaantsi
iaavaitzi,
11
ikantakena: Posankinatero
onkarate noaakemiri. Ifo potyuuntene
riri kempisantzinkariite karatatsiri 7
japatoyetaka janta nashiyetakarori
nampitsi saikayetatsiri Asia-ki. Tema
jiroka 7 nampitsi, paitachari: Efeso,
Esmirna, Prgamo, Tiatira, Sardis,
Filadela, Laodicea.
12
Ari nopithokanaka notaapiiki
nameneri ipaita aanatanari. Noaatziiri
ootamentotsipayeeni jovetsikayeetziri
oro. Ikaratzi 7.
13
Iro kantacha janta
niyankineki ari josatekaka aparoni
kempitakariri Itomi Atziri. Opamankakeri
iitziki iithaare. Jontarekakari ichopineeki
jovetsikasheronkaataitziri oro.
14
KItumu
ropovainka ikantaka iitoki, kempivaitaka
iroomi ivitzi oisha, kitamaroki okantaka
iroovaitake sharaka. IfookI okempIyetu
kari paampari.
15
ShIpukIfyuu okuntuye
taka iitzi, iriivaitake iporeryaatzi kireeki
itagaitziri. Okempivaitakaro iaane
opoimpaatzi osheki jiaa.
16
Joirikake
impokiropayeeni irakojanoki, ikaratzi 7.
JoImIshItovImuItufo IpuuntekI kempItuku
rori osataamentotsi, apimitzikarate
okanta othoyempitake. Ikempitakari
IpofokI IkuntufunkI oofyuutsIfI IshIpukI
ryaaperotzi tampatzikapaite.
17
Ikanta noaakeri, tyaanakena
nokamanake. Ifo kuntuchu juntuntuku
naro irakojano, ikantana: Eero pitharovi,
Naakatake etarori, Nuukutuke ovefuun
tyaarone.
18
Naakatake kaaaneri,
nokamavetaka iro kantacha iroaaka ari
nonkantaitatyeeni naagai. Naakatake
ashitaaro shintsinkantsi jovayeetaanara
nompeyakaantya notyaantayetantai
sarinkaveniki.
19
Posankinatero okaratzi
piaakeri, iro petanakya okaratzi
piaakeri iroaaka, impoa onkarate
pieeri eejatzi apaata.
20
Ikaratzi
ootamentotsi piaakeri karatatsiri 7,
IfIIfu oshIyukuuventufIfI kempIsuntzInku
riite karatatsiri 7 japatoyetaka janta
nashiyetakarori nampitsi. Ikaratzi
piaakeri impokiro noirikakeri
nakojanoki, karatatsiri 7, IfI oshIyukuu
ventariri maninkariite tsipayetaariri
kempisantzinkariite karatatsiri 7
japatoyetaka.
*
Kamantaantsi jotyaantaitakeneriri 7
japatoyetaa kempisantzinkariite:
Kamantaantsi jotyaantaitakeri Efeso-ki
2
1
JIfoku posunkInutenefIfI ImunInku
rite kempisantzinkariite apatotachari
Efeso-ki. Iriira aanatziri oirikakeriri 7
impokiro irakojanoriki, osatekainchari
niyanki ipaampatakera 7 ootamentotsi.
Ikantziri:
2
Niyotziro okaratzi pantayetziri, tsika
pikanta pantavaitake, okufutzI pumuvetu
keri. Pisamayetakari kaariperoshireriite.
Piaantayetaari paitashivaitachari,
OtyuuntujunofIIte" ItzImI IyotuuntushI
vaitachari. Piyotairi eeroka thairi
jinayetatzi.
3
Kyaaryoori pinake,
amavevaine pikantaka, oshekI pIkemuun
tsivaitaka jovasankitaaventaitzimiro
pimpairyeero novairo. TemuItu pIsumu
vaitya.
4
Iro kantacha, tzimatsi
kapatapainchari, Ifo kuufI kumeethutu
tsine. Jiroka okanta: Povashaantanakero
JONAAKAYEETAKERIRI1,2
421
*2.6,15: Te jiyoperoyeetzi itzimi kempisantanairiri jiyotaantziriranki Nicols. Kempitaka
iriiyetake nashitaincha japatota, iri iyotaashivaitakariri kempisantzinkariite, aamashitya iri
kempitakariri Balaam okaratzi jantakeri pairani irirori.
eerokaite petakotanta, te pantairo
pikempivetanakaroranki pairani.
5
PInkIn
kishiretero tsika pikanta pairani ovakera
pikempisantanake. Povashaantero tsika
pikanta iroaaka, pimpiyakotairo
pantairo tsika pikantanaka ovakeraini
pikempisantanake. Tema eerorika
povashaantairo, ari niyaatashitakemi,
nuupIthutuImIfI ootumentotsI suIkImotu
kemiri janta.
6
Iro kameethataintsi
pantakeri eerokaite pikisaneentakero
jantayetakeri ikaratzi kempisantanairiri
jiyotaantziriranki Nicols. NomutzItutuI
kari naaka.
* 7
inkempisanteri Tasorentsinkantsi
iaanatziri kempisantzinkariite. IntzIme
rika kitsirinkakerone, ari noshinetairi
iroyaaro chochoki ovaaantatsiri tsika
otzimi pankitainchari itasorentsipathateki
Pava.'"
Kamantaantsi jotyaantaitakeri Esmirna-ki
8
Jiroka posankinateneriri imaninkarite
kempisantzinkariite apatotachari
Esmirna-ki. Iriira aanatziri itzimi
etakarori, intzime overaantyaarone. Iriira
aanatziri itzimi kamavetaincha iro
kantacha aagai eejatzi. Ikantziri:
9
Niyotziro okaratzi pantayetziri,
nIyotzIfo tsIku okuntu pIkemuuntsIvuI
taka, nIyotzIfo tsIku okuntu pushInonkuu
vaitaka, eefokutuuvetukufu ushuufuntu
shiretaneri. NIyotzI eejutzI IthuIyukotu
kami judo-payeeni janta. IpuItushIvuI
taka judo, aa Satans ashitayetakari.
10
Eero pitharovakaashitaro onkarate
pinkemaantsityaari. Tema irootaintsi
pieero tzimayetatsi janta tsika inkarate
irashitakotakaante kamaari. Ari pisaikeri
onkarate 10 kitaite pinkemaantsivaitya,
iaantashiretatyaamira kamaari. Iro
kantacha ontzimatye pinkyaaryooshirete
eerokaite piyaatakairo onkantavetakya
irovaitemi, impoa apaata aritake
naaakagaimi, onkempivaityaaro
namathaiyetaatyeemimi.
11
Kovirori
inkemathatero, InkempIsuntefI Tusofen
tsinkantsi iaanatziri kempisantzinkariite.
Intzimerika kitsirinkakerone iroka, eerora
jieero inkemaantsivaitaiya irapiitairo
inkamai.'"
Kamantaantsi jotyaantaitakeri Prgamo-ki
12
Prgamo-ki. IfIIfu uunutzIfIfI otzImImo
tziri irosataamento apimitzikaratatsiri
okanta othoyempitzi. Ikantziri:
13
Niyotziro pantayetziri, niyotzi ari
pIsuIkImotukefI IkufutzI IpInkuthufIven
tziri Satans. Iro kantacha niyotzimi
eejutzI oIsokefo povukenu pIpuIfyuupIIn
takero novairo, te povashaantero
paventaashiretana. Te povushuuntunu
kefo eefokuIte okuntuvetuku jovumuuvee
takari noyempisantakaaperotane Antipas,
itzimi kinkithatakotakenari janta tsika
jinampitaro Satans.
14
Iro kantacha,
tzimatsi kapatapainchari, iro kaari
kameethatatsine. Jiroka okanta: TzImuye
tatsi tsika pikarataiyini kempitakariri
Balaam jiyotaantzi. Tema pairani Balaam,
jiyotaapiintakeri Balac onkantya
inkaimashiryaantyaariri charinetanakariri
Israel-ni irovakaiyaari ipomeyeetziniriri
ikempitakaantashitari ivavane. JImuyem
pitakaakeri eejatzi.
15
Ari okempitakari
eejutzI tzImuyetutsI ItzImI kempIsuntuye
takerori jiyotaantziriranki Nicols.
16
Povashaantairo! EefofIku povushuun
tziro, ari niyaatashitakemi novayiriteri,
iroora novayiritantyaari osataamentotsi
JONAAKAYEETAKERIRI2
422
shitovatsiri nopaanteki.
17
Kovirori
inkemathatero, InkempIsuntefI Tusofen
tsinkantsi iaanatziri kempisantzinkariite.
Intzimerika kitsirinkakerone iroka, ari
nompakeri iroyaaro omanaantsitatsiri
man. Ari nompakeri eejatzi aparoni
kitamarori mapi tsika osankinataka
ovakerari vairontsi tsika otzimi kaari
jiyoyeetzi, intaani iriyotairo intzime
aakerone iroka mapi.'"
Kamantaantsi jotyaantaitakeri Tiatira-ki
18
Tiatira-ki: Iriira aanatziri Itomi Pava,
itzimi kempitakariri irooki paampari,
itzimi poreryaataintsiri iitziki. Ikantziri:
19
Niyotziro pantayetziri, petukoyetun
taka, pinkempisantake, pantavaitake,
kamaitaneri pinake. Eekefo pInkumuItun
tyuufo Ifouuku punuukuunukefo pIkuntu
veta pairani.
20
Iro kantacha, tzimatsi
kapatapainchari, Ifo kuufI kumeethutu
tsine. Jiroka okanta: Paapatziyakaro
eerokaite tsinane paitachari Jezabel.
Okantzi iroori kamantantanero onatzi, iro
kantacha okaratzi iyotaantakeri iroori,
osheki oitzipinashiretakeri notzikatane.
Iro opoaantari ovakaayetakari
ipomeyeetziniriri ikempitakaantashiitari
ivavane. Omayempitakaayetakeri eejatzi.
21
OsumunI noyuukovetukufo ovushuun
tantyaarori antakeri, iro kantacha te
onkove ovashaantero omayempivaitzi.
22
Eerorika ovashaantashitaaro, arira
nomuntsIyutukefo tsIku omuyempItujuun
tapiintake, ari onkemaantsivaityaari. Ari
nonkempItuukefIfI Inkufute muyempItu
kerone.
23
Ari novamaayetairi ikaratzi
iyotaayetakeri. Iro ompoaantyaari
iriyotai maaroni kempisantzinkariite
naakatake iyoshiretziri maaroiteni,
niyotzi opaita ipampithashireyetari,
niyotzi opaita ikemashireyetziri. Ari
onkantya noipiyantyaamirori okaratzi
pantayetakeri eerokaite.
24
Irooma
eerokaite, kapatapainchari janta
Tiatira-ki kaari kempisantakerone
okaratzi iyotaantashivetakari, eerora
nokisathatzimi. Temu te pImpunkIventu
vaityaaro okaratzi iyotaantashivetakari
ipaitayeetziri iromanakaaperotane
Satans.
25
Iro kantacha eerokaite
ontzimatyeera pinkyaaryooneyete irojatzi
nompiyantakyaari.
26
IntzImefIku kItsIfIn
kakerone irimonkaratero noaane irojatzi
ovekaraantapaakyaarone, aritake
nomatakaakeri impinkathariventairi
atziriite.
27
AfI oshIyukyuufo IkempItuu
kena Ashitanari naaka, jimatakaakenaro
ipinkatharitakaana, ufI InkempItuguIyuu
riri eejatzi iriroriite impinkatharitakairi.
Ari ijevatantaiyaari irashirokotzite.
Irijatzi aperotairine iisanentane,
inkempitakaantairi iporokaitziro
kovitzi.
28
Ari nompairye naaka kempitakariri
impokiro orimishi.
29
KovIfofI Inkemuthu
tero, inkempisanteri Tasorentsinkantsi
jiaanatziri kempisantzinkariite.'"
Kamantaantsi jotyaantaitakeri Sardis-ki
3
1
Sardis-ki. Iriira aanatziri ipaitayeetziri
7 tasorentsi, itzimi oirikiriri 7 impokiro.
Ikantziri: Niyotzimiro pantayetakeri,
ikantayeetzimi aaashireri, aa te ari
pinkantya, kamashireri pinayetzi.
2
Pinkakempishiretai. PInkyuufyooshI
rete eero pikamashiretanta. Tema Pava
jiiiro okaratzi pantziri te pimonkaratero
otzimi ikovakayimiri.
3
Pinkinkishiretero
ikamantaitakemiri pairani, pImonkufu
tero. Povashaantero pantapiintakeri.
Eerorika pikakempitai, ufI nomupoku
paimi nompiyeerika, nonkempityaari
jomapokantzi aparoni koshintzi.
4
Iro
kantacha tzimatsi kapicheeni janta
Sardis-ki matakerori ikiteshiretzi.
423
IfIIyetuke kempItukufIfI kuufI oIputsIte
rone iithaare, irootakera apantantaariri
irikaite onkantya intsipatantaiyaanari
nokithaataro kitamarori.
5
Intzimerika
kitsirinkakerone, aritake nonkithaatairi
kitamarori. Eero noshetziro ivairo
itsipataari josankinatakotaka inkarate
kaaaneyetaatsine. Aa ari nonkantairi
Ashitanari, eejatzi maninkariite: IkempI
santaana irika.
6
inkempisanteri Tasorentsinkantsi
ikantziriri kempisantzinkariite.'"
Kamantaantsi jotyaantaitakeri Filadela-ki
7
Jiroka posankinateneriri imaninkarite
kempisantzinkariite apatotachari
Filadela-ki. IfIIfu uunutzIfI TusofentsI
tatsiri, Kyaaryoojanori. Iri jiaanatzi
jovayeetakeri irominkyaayetairi atziriite,
irijatzi otzikayetairine kaari irishineete
inkyaayete. Arira inkempitaiyaari
David-ni. Tekatsira shintsithaterine irika
ominkyaantaatsiri, itzimi eejatzi
otzikayetantaatsiri. Ikantziri:
8
Niyotziro pantayetziri. Pamene.
Noshinetakemi pinkyee, tekutsIfu otzIkuu
vakemine. Iroora nomatakemiri tera
pishintsishiretaiyeni, iro kantacha
pimonkarataakenaro noaane, te
inkemaitemi pinkante: Te jashitana
Pava.
9
IfIfomu IfIkuIte kuntushIvuItu
chari: Naaka Judo. Kaarimaita
judo-perori, aa iri jashiyetakari
Satans. Ifootukefu notyeefovukuuntuI
yaariri apaata iaapinkathayetaimi. Ari
iriyotairi omatatya netakotakami.
10
Tema
pIkyuufyooventukefo eefokuIte pImonku
rayetziro noaane, ufItuke nonkempoyuu
ventakemi eero iaantashiretantayeetami.
Temu kupIchetupuuke IfIuuntuyeetun
tyaariri ikaratzi nampiyetarori kipatsiki.
11
Irootzimatake nompiyake. Kisora
povero pikempisantakeri, eefo pumenuu
shivaitanta panintaiyaaro impayeetaimiri,
iramathaiyeetaimira.
12
Intzimerika
kitsirinkakerone iroka, ufI nonkempItu
kuuntuIfI upufonI tzInkumIntsI otzInumpI
tzirori itasorentsipankote Pava. Ari irashi
irovairo irisaikai. Ari nonkentakotaineri
ivathaki ivairo Pava, ari iriyoyeete Pava
ashitaari. Ari nonkentakotaineri ivathaki
ovairo nampitsi Jerusaln, ari iriyoyeetai
irisaikai irika inampiki Pava, tsika
ontzime areetaachane osaaviki ompou
gaiyaaro inkiteki. Ari nonkentakotaineri
eejatzi ivathaki ovakerari novairo.
13
Kovirori inkemathatero, inkempisanteri
TusofentsInkuntsI IkuntzIfIfI kempIsun
tzinkariite.'"
Kamantaantsi jotyaantaitakeri Laodicea-ki
14
Laodicea-ki. Iri aanatziri ipaiyeetziri
Ari onkantyaari,' ItzImI juventuushIfetu
piintayeetari jiaavaitzirora kyaaryoori.
IfIIfu jIuunutzI ItzImI jovetsIkukuuyeetu
keri pairani iroka kipatsi. Ikantziri:
15
Niyotziro pantayetziri. PIkempItuku
rora kaari saavaatatsine, kuufI kutsInkuu
tatsine. Nokoviri naaka, saavaari.
Eerorika osaavatzi, katsinkaari.
16
Irooma
pikempitaro eempaari jiaa, ari
norovaventakyaami.
17
Pikantapiintaiyini
eerokaite: Ashaarantakana, tekatsi
nonkovitye. Iro kantacha tera ari
pinkantya, aa ovashireri pinatzi,
manintaari, ashinonkaari, mavityaakiri,
sapokamerekiri.
18
Aa ontzimatye
pinkempitakaantairo pamanantaatyeerimi
noofote ItzImI ItuuyeetukefI Impofekupe
rotantyaari. AfIfu pImutuIfo pushuufun
tya. PInkempItukuuntuIfo pumununtuu
tyeeromi kitamarori noithaare, eero
pisapokamerekivaitanta iro ompouun
tyaari pimpashiventavaitya. PInkempItu
kuuntefo pumununtuutyeefomI nuuven
tufo peshItukotuntuIyuufI pImuvItyuukI
vaitake.
19
Ifo numetufI nuuku nokIsuthu
tziri netakotane, novasankitairi. OntzImu
JONAAKAYEETAKERIRI3
424
*4.3: Mapi potsitakiri karenikitatsiri ipaiyeetziro jaspe, ipaiyeetziro eejatzi cornalina.
Irooma mapi natsiryaakiri karenikitatsiri ipaiyeetziro esmeralda. *4.6: Kantakotachari
jaka kiteshaaniki okempitakaro okantara botella, vidrio eejatzi cristal.
tyeera pinkyaaryootai eerokaite, pImpIyu
shireyetai.
20
Pamene, kempivaitakara
nonkatziyatyeemi jakakiroki nokaimi
nonkyaantyaari. Tzimatsirika inthomointa
kemakenari, ishinetanarika nonkye, ari
antsipatavakaiyaari ayootavakaiya.
21
Intzimerika kitsirinkakerone iroka,
ufItuke IntsIputuIyuunu nompInkuthufI
ventante. Tema nomatakero naaka
nokitsirinkakero, notsIputuufI IsuIkumen
toki Ashitanari nopinkathariventantai.
22
Kovirori inkemathatero, inkempisanteri
TusofentsInkuntsI IkuntzIfIfI kempIsun
tzinkariite.'"
Tharomentaantsi inkiteki
4
1
Okanta okaratapaake iroka,
noaatzi ashitaryaanaka inkite.
Irijatzi apiitapairo jiaanatapaana
noaakeri inkaaranki poimpatapaintsiri
ikempitari tyoorentsi. Ikantana:
Pimpoke jenoki, ari noaakemiro
onkarate avisatsineri apaata.
2
Ikanta
niyaashinenkatake jenoki, noaakero
saikamentotsi, okempIvuItukufo IsuIkun
tapiintari pinkatharijanori, ovaneenka
okantaka. TzImutsI upufonI suIkuntuku
rori.
3
Irika saikaintsiri shipakiryaa
ikantaka, ikempitakaro potsitakiri mapi
karenikitatsiri. Itapotakari oyechari
isaikamentoki, ikempivaitakaro oyechari
natsiryaakiri mapi karenikitatsiri.
*
4
Tzimatsiya pashine saikamentotsi 24
okaratzi, iro osatekakeriri niyankineki
saikaintsiri. AfI IsuIkuyetukefI untufIko
naite, kitamaro okantayetaka iithaare,
oro inayetake iramathaire.
5
Noaake
ookatharontsi, nokemakero opoaanaka
oaanake janta saikamentotsiki. Tzimatsi
7 ootamentotsi ovaampatainchari, iri
omontetakari saikamentotsi. Iriitakera
oshiyakaaventariri Itasorentsite Pava,
karatatsiri eejatzi 7.
6
Tzimatsi inkaare omontetakari
saikamentotsi, kiteshaaniki okantaka.
Tzimatsi 4 inkiteveri katziyeenchari, iri
tapotakerori iroka saikamentotsi. Iro
kantacha irika inkiteveriite otzimi osheki
irooki, irootake jamenantayetari
tsikarika, jamenantayetaro eejatzi
itaapiiki.
* 7
Aparoni inkiteveri joshiyakari
kashekari. Pashine joshiyakari vaca-aniki.
Pashine atziriporo jinake. Iriima pashine
joshiyakari jevovaita pakitha.
8
IpouushI
taka otzimayetanake ishivanki irika
inkiteveri, 6 ishivanki tzimayetanaintsiri.
Otzimi osheki irooki ivathaki, otzImItu
naka irooki inthomointa ivathaki. Iriitake
aakoventanakarori ipanthaapiintake,
kitaiteki eejatzi tsireni, ikantzi:
Tasorentsi, Tasorentsi, Tasorentsi inatzi
Pinkathari Pava, Shintsiperotatsiri.
Iriitake aaatsi iroaaka, iri etakaro
pairani itzimake, irootzimatake
impiye.
9
Ari ikantapiintatya irikaite inkiteveri
itharomentari irika saikaintsiri, kuntuItu
chari jai. Ikanta joaakantakero irikaite
jiaapinkathatapiintakeri, Ipuusoonketu
piintakeri,
10
jimatanakero eejatzi 24
antarikonaite jotyeerovashitanakari
saikaintsiri, kantaitachari jai.
Itharomentanakari, jumuthuIfyIImotunu
kari. AfI jIeetzIfofI omupefo junuukotun
tzi irika saikaintsiri ipinkatharitzi,
okantaveta ipinkathariventantaveta
eejatzi antarikonaite. Ikantaiyanakeri:
11
Novinkatharit, Pav,
Iroora apantataitarori ontzimimotemi
eeroka povaneenkaro, aapinkatha
inkantayeetemi, ontzimimotemi
pishintsinka.
425
Eerokatake ovetsikayetakero
maaroni, temu eefokutuke kovushI
tainchari ontzimayete povetsikane.
Osankinarentsi ipoa Oisha
5
1
Noaatziiri irika thointainchari
saikamentotsiki, joIfIkuke Ifukoju
noki aparoni osankinarentsi. Kameetha
apinaitaka, 7 okaratzi japiipiitaitakero
jontsIfekuItukefo eefo jupInuIfyuuntuI
taro.
2
Noaatzi eejatzi aparoni maninkari
tzimatsiri ishintsinka, shincheenka ikanta
iaavaitzi, ikantzi josampitantzi:
NIInkumu IpuIfyeetukefI IfontsIfeku
ryeero osankinarentsi, Impou IfupInuI
ryeero?
3
Tekatsi aparoni materone
irapinairyeero iriaanatero. Te intzime
inkiteki, tekatsi eejatzi kipatsiki, ari
okempitakari sarinkaveniki, te intzime
apinairyeerone.
4
Iniroite niraanaka, tema
tekutsI mutefone IfupInuIfyeefo IfIuunu
tero.
5
Ikantana aparoni antarikona:
Aritake piraaka. Pamene. Tzimatsira
aparoni matakerori otzimimotziri
itasorenka, IfI mutefone IfontsIfeku
ryeero, irapinairyeero eejatzi. Iriitakera
aparoni charinetakariri Jud, ipaiyeetziri
Kashekari. Irijatzi charinetakariri
David-ni. Iriitakera ipairyeetakeri
irimatero.
6
Opoaashitaka noaake aparoni oisha.
Ikatziyaka niyankineki osaikakera
saikamentotsi, josatekari inkiteveriite,
josatekari antarikonaite. Kempivaitaka
irika oisha aritake jovamaaveetakari
pairani. Tzimatsi okaratzi 7 ichee.
Tzimatsi eejatzi 7 irooki. IfIIfu oshIyukuu
ventachari 7 Tasorentsi, ikaratzi jieetairi
maaroni kipatsiki.
7
Ikanta irika oisha,
jiyaatashitakeri okarikiini saikaintsiri.
Joirikapaakero osankinarentsi.
8
Ikanta
inkiteveriite ipoa antarikonaite,
jotyeerovashitanakari oisha, jIuupInku
thatanakeri. Tzimayetatsi ivanthaamento.
Tzimayetatsi kasankainkari itaayeetziri
jovayeetakero oro-naki. Ifoku kusunkuIn
kari iro oshiyakaaventacha iaaaatane
itasorentsitakaitane.
9
AfI IpunthuIyunu
kero ovakerari panthaantsi, Ipunthuuko
tziri oisha, ikantzi:
Eeroka ipairyeetakeri poirikero
osankinarentsi, eefoku ontsIfeku
ryeerone,
Tema eeroka kapathainkataintsi
jovamaaveetakami, ufI pIpInuko
ventairi atziriite jashitantaariri
Pava.
Ari opoa jashiyetaari Pava tsika
IkufutzI shenInkumIfInkutuvukuu
chari tsikarikapayeeni, kemuthutu
vakaarori iaane tsikarikapayeeni,
ikaratzi nampiyetarori tsikarika
janta, IkufutzI IpInkuthufIventuI
tziri tsikarikapayeeni.
10
Eeroka kantakaarori ikempitantaariri
pinkathariite, IkempItuufI ompefutu
sorentsitaari, jantavaitaineri Pava.
Iriiyetakera pinkathariventairine
osavisatziite.
11
Opoaashitaka noaake osheki
maninkariite piyotzimentapaakarori
saikamentotsi, tsika isaikake inkiteveriite
ipoa antarikonaite. AfI IpIyopefotuIyu
paakani oshekirini, oshekIfInI munInku
riite.
12
Ikantaiyini:
Irika oisha jovamaaveetakari, iriira
apantaperotataitaari ontzimimoteri
itasorenka, ontzImImotuIfI Ifushuu
karo, iriyotane, ishintsinka, IfIuu
pinkathayeetairi, irovaneenkataiya,
intharomentaityaari.
13
Nokematzi ipanthaiyanakeni maaroite
saikantarori inkite, kipatsi, inkaare,
sarinkaveni. Ikantaiyini:
Irika thointainchari saikamentotsiki,
itsipatakari oisha, tharomentaari
jinatzi, aapinkathataari jinatzi,
otzimimotziri irovaneenkaro,
ipinkathariventantzi, arira
inkantaitatyeeni.
426
*6.6: Iro ikantajaantaitakeri jaka: Pimpimante apaponaroini harina onkarate ompinatya
aparoni denario. Pimpimante mavaponaroini cebada onkarate ompinatya aparoni denario.
*6.8: Jiroka kantakotachari jaka tzimayetatsi, intzimerika 4 atziri, aparoni kamakaantatsine.
Ari inkantyaari pashineki nampitsi tsikarika itzimayetzi 4 atziri, aparoni kamakaantatsine. Arira
inkantayetyaari maaroni kipatsiki. *6.13: Iroka chochoki ikantakoyeetzi jaka higuera
onatzi.
14
Iriira inkiteveriite apiipiitzirori ikantzi,
Ari onkantyaari. Iriima antarikonaite
otyeefovu IkuntuIyukunI jIuupInkuthutuI
yarini irika kantaitaachaneri.
Jontsirekayeetakero
6
1
Opou nouukefI oIshu jontsIfeku
fyuunukefo etunukufofI jontsIfeku
yeetakero. Ari ishincheenkatanake
iaavaitanake aparoni inkiteveri, okempI
vaitakaro ookatharontsi, ikantzi:
Pimpoke! Pamene!
2
Noaatziiri
ishiyataipaaka aparoni kitamarori mora,
joirikakero ivyaane irika kyaakotakariri
mora. Jamathaitaitavakeri, jatake
irovayiritya, iraperotante.
3
Ipoa jontsirekaryaakero oisha pashine.
Ari jiaavaitanake pashine inkiteveri,
ikantzi: Pimpoke! Pamene!
4
Ari
ishiyataipaaka pashine mora kityonkari,
ipaitavakeri iniroite ovathaamentotsi
kyaakotakariri. IfI jovuyeetuke Ifovushuuntu
kairi atziriite isaiki kameetha kipatsiki.
Irojatzi opoaantanakari jovamaavakaayeta.
5
Ari jiaavaitanake pashine inkiteveri,
ikantzi: Pimpoke! Pamene! Noaatziiri
ishiyataipaaka pashine mora cheenkari,
joirikataike itenamento kyaakotakariri.
6
NokemutzI uuvuItunuIntsIfI IkutzIyeeyu
kani inkiteveri, ikantaitzi: Pimpimantayete
eepiyokiini pivankire, pImpInutukuupefo
tyaaro, tema te ontzimaperote. Ari paake
osheki kireeki aparoni kitaite, irojatzi
irieetantakyaarori irinirote tashetsi. Iro
kantacha tekeraatara povaariperotziro
pankirentsi tsika jaayeetziro jimireetari,
tsika jaayeetziri eejatzi yeenkantsi.
*
7
Ipoa jontsirekaryaakero oisha
pashine. Ari jiaavaitanake pashine
inkiteveri, ikantzi: Pimpoke! Pamene!
8
Noaatziiri ishiyataipaaka pashine mora
kiteriri, ipaitayeetziri Kaamanetaantsi
kyaakotakariri. AfI ItsIputukufI IpuItuyee
tziri sarinkaveni. Irika ipaitayeetziri
KuumunetuuntsI" IpuIfyeetuke Ifovumuu
yete osheki osavisatziite. Tzimayetatsi
jovamaakaantakeri irovathaantayeetyaari
osataamentotsi, tzimayetatsi aayeteri
itashe, pashine aayetakeri mantsiyarentsi,
pashine iratsikayeteri katsimari piratsi.
*
9
Noaatzi oponkitziki pomepirinimentotsi
ishireete ikaratzi jovamaaventaitakeri
ikyaaryootzi iaaventziro iaane Pava.
10
Iri
kaimayetanaintsi shintsiini, ikantaiyini:
Novinkatharijanorit, Tasorentsir,
Kyaaryoor. Tsikapaitema onkarate
poyuuventyu onkuntyu pImpIyukoventun
tyaanari, povasankitaayetairi osavisatziite?
11
Ipoa ipayeetakeri kitamarori kithaarentsi
inkithaatya, ikantziri: Eekerotyaami
pimakoryaavake irojatzi irareetantakyaari
pirentziite pitsipatakari pantavaitake. Tema
ontzimatye irovamaayeeteri eejatzi iriroriite
inkempitakotyaamiro eerokaite.
12
Noaatziiri oisha jontsirekaryaakero
pashine, kuputupuuku upufonI Inthonkun
tyaarori. Ari omapokanakari iniroite
onikaro. Tsivakimatanake ooryaa, tsireniki
okantanaka. Kityonka ikantanaka kashiri
ikempitanakaro iraantsi.
13
AfI IthopIfyuuye
tanake impokiro, ikempivaitanakaro
oparyiikitzi irakakiri chochoki otekakitziro
iniroite tampyaa.
* 14
Te onkoaatanai inkite,
okempivaitanakaro apinaitaranki iniroite
427
tsipana. Te irieetairo otzishipayeeni
otufunkuyetunuke eejutzI othumpIshIpu
yeeni.
15
OmunuIyunukunI utzIfIIte Impefetu
moroki. Ari ikaratzi jomanaiyanakani
maaroiteni, pinkathariite, iriiperoriite,
ijevarepayeeni ovayiriite, ashaarantaneriite,
shintsiriite, omperataariite, suIkushIvuItune
riite eejatzi.
16
Irikaite omanayetanainchari
ikaikaimatanakero otzishi, mapiite, ikantzi:
Patsinakaiyenani. Pomanena eero
noaantari thointainchari saikamentotsiki.
Pomunenu eefo nouuntufI oIshu kIsuneen
takenari.
17
Tema monkarapaitetapaakara
iyatsimanka. Tzimatsima amaveterone?
144,000 ikentakotamakoyeetakeri
7
1
noaake ikatziyayeta 4 maninkariite
tsikarika ovachentetapaara kipatsi.
Iriitake otzikaakerori iniroite tampyaa.
Ifoofu kuufI jIeetuntufo ontumukuutu
kairo inkaare, te irieetero eejatzi
ovaraapanayetero oshi inchato.
2
Ipoa
noaake eejatzi pashine maninkari
itonkaapaake ishitovapiintzi ooryaa.
Shincheenka iaanatapaakeri 4 munInku
riite. Tema irikaite 4 maninkariite,
otzimimotziri ishintsinka, ipairyeetakeri
irovaariperotero kipatsi eejatzi inkaare.
3
Ikantapaakeri: Apuutufu povuufIpefo
tziro kipatsi, inkaare, inchatopayeeni,
nopothotuvukefIItu nonkentukotumuko
tantyaariri jomperayetaari Pava.
4
NokemutzI upufonI uuventukotunuke
riri ikaratzi ikentakotamakoyeetakeri.
Ikarataiyini 144,000. Iriiyetakera
karatatsira 12 jinashiyetaa icharineyetari
Israel-ni.
5
Ikentakotamakoyeetake 12,000
Jud-mirinkaite, 12,000
Rubn-mirinkaite, 12,000
Gad-mirinkaite,
6
ipoa 12,000
Aser-mirinkaite, 12,000
Neftal-mirinkaite, 12,000
Manass-mirinkaite,
7
ipoa 12,000
Simen-mirinkaite, 12,000
Lev-mirinkaite, 12,000 Isacar-mirinkaite,
8
ipoa 12,000 Zabuln-mirinkaite,
12,000 Jos-mirinkaite, 12,000
Benjamn-mirinkaite.
Kitamaroyetaintsiri ikithaayetaka
9
Okanta okaratapaake iroka, noaatzi
ipiyotaiyakani atziriite. Tema oshekipero
ikantaka, tekachaajaini materone
iriyoteri tsikarika ikarataiyini. IfIIyetu
kefu pouuyetuInchufI tsIku IpInkuthufI
ventzitayeevetakari tsikarikapayeeni,
shenInkumIfInkutuvukuuchufI tsIkufIkupu
yeeni, numpItzIyevetufofI tsIkufIkupu
yeeni, kemathatavakaarori iaane
tsikarikapayeeni. Irika atziriite, iriitakera
katziyayetachari janta isaikamentoki
oisha, kItumufo Ikuntuyetuku IkIthuuye
taka. Joirikayetake kompiropena.
10
Tharomenta ikantaiyaka, ikaimaiyini
ikantzi:
Iriira Pava ovavisaakotantatsiri,
IfIItukefu thoIntuInchufI suIkumen
totsiki, ItsIputukufI kempItukotuku
riri oisha.
11
Ipoa jotyeerovaiyanakani ikaratzi
tapothaitakerori saikamentotsi. Jirika
ikarataiyake: maninkariite, antarikonaite,
ipoa inkiteveriite. Itharomentanakari
Pava,
12
ikantaiyini: Ari onkantyaari!
Tharomentaari jinatzi irirori, otzImImo
tziri irovaneenkaro, iyotaneri jinatzi,
paasoonketaari jinatzi, aapinkathataari
jinatzi, tzimatsi itasorenka eejatzi
ishintsinka. OnkuntuItutyeenIfu unthufo
mentaiyaari Pava. Ari onkantyaari.
13
Ipoa jiaanatanakena aparoni
antarikona, ikantzi josampitana:
Niinkama irikaite kitamarothaitaintsiri
ikithaataka? Tsikama ikenapaakeka?
14
Ari nokantanakeri naaka: Iitaantya,
piyotziro eeroka novinkatharite. Ipoa
ikantanakena irirori: Iriiyetakera
uuyetukefofI 'InIfoIte KemuuntsIvuItuun
tsi.' OkempIvuItukufo InkIvuyetuntukyuu
428
*8.1: Kantakotachari jaka osamanineeronka, aamashitya okaratzi 1/2 hora. *8.7-12: Jiroka
kantakotachari jaka Iro aperotyaami kashetani kipatsi. Aririka ankotaryeeromi mavakota
kipatsi, impoa aake apakotaro, aperotakero okaratzi tzimantarori, maaroni inchatopayeeni,
shimapayeeni, othonka oshityaatanake jiaa janta.
romi iithaare iriraane oisha, irootake
kitamaromaitakaaperoyetakerori.
15
Irootakera ikitsirinkantaarori irikaite
ikatziyimotaari Pava isaikamentoki. Ari
inkantaitatyeeni kitaiteri, eejatzi tsireni
irantavaitaineri itasorentsipankoteki.
Irika thointainchari isaikamentoki,
IkempItuufo IfIImI kutzIyuthuuntetuIn
chane iraampeyeeri irikaite.
16
Eero
itasheneentavaitai, eefo jImIfeneentuvuI
tai, eero ikemaantsivaitaari ooryaatsiri,
17
tema irika kempitakariri oisha,
kutzIyImotukufIfI nIyunkInekI thoIntuIn
chari isaikamentoki, IfIItukefu uumuven
taiyaarine, InkempItukuuntuIfI juumuven
taitari oisha, iriitake aayetairine irirakairi
jiaa tsika otzimi ovaaantatsiri. Tema
Pava osheyookiperotairine, jIfuuvuIye
taka.
Karatapaintsiri 7 jontsirekayeetakero
8
1
Ikuntu kempItukufIfI oIshu jontsIfe
karyaakero karatapaintsiri 7 jontsIfe
kayeetakero. OsumunIneefonku jImuIfee
tapaintzi inkiteki, tekachaajaini aparoni
aavaitatsine.
* 2
Ipoa noaakeri 7
maninkariite itzimi itsipatapiintakari
Pava. Ipayeetakeri tyoomentotsi.
3
Ipoa
ipokapaake pashine maninkari, IkutzIyI
motapaakaro pomepirinimentotsi,
joirikanakitakero jovetsikaitziri oro. Irika
maninkari, ipayeetavakeri osheki
kusunkuInkufI Intuuntyuufo joIfIkunukItu
keri. Ari okonovakaro iaaaatane
atziriite itasorentsitakaitairi, kempIvuI
taka ompiyotakyaami onampinaki
pomepirinimentotsiki.
4
Okanta otaanaka
kasankainkari janta joirikanakitakeri
maninkari, katziyeenkatanaka oyachaane
okonovainkatanakaro iaaaatane
itasorentsitakaitane, osheki onimotakeri
Pava.
5
Ipoa irika maninkari itzimi
oirikanakitakero itaamento, jaake
ovaamparimenkite pomepirinimentotsi,
jotetakeri joirikanakitakeri. Jookakeri
kipatsiki. Ari omapokanakari kameeen
katanaintsiri, iniroite ookathatanaka,
iniroite onikanaka eejatzi.
Tyoomentotsiite
6
Ovetsikaiyanakani 7 maninkariite
intyootaiyeni.
7
Ari jetanakaro aparoni maninkari
ityootanake, omapokashitapaaka
oparyaapaake kipatsiki sharaka, eejatzi
paampari, kempivaitapaaka iraantsi.
Otaapaakero kipatsi. Iro aperotyaami
kashetani kipatsi ontaiya inchatopayeeni,
eejatzi inchashipayeeni.
*
8
Ipoa ityootanake pashine maninkari,
omupokushItunuku otonkunuke kempItu
karori iniroite otzishi, shitovanake
paampari, ookapaaka inkaareki, okempI
tapaakaro iraantsi. Iro aperotyaami
kashetani kipatsi tsika otzimayetzi jiaa,
9
iro iraperotyaami inkamayetemi ikaratzi
saikayetantarori inkaare, eejatzi
ikempiyetakari saikayetantakarori
iniroite pitotsi.
10
Ipoa ityootanake
pashine maninkari, omapokashitanaka
ithopiryaanake impokiro, paampa
ikantanaka irojatzi tsika otzimayetzi
jiaa, iro aperotyaami kashetani kipatsi
otzimayetziri jiaa.
11
Irika impokiro
paryeentsiri kipatsiki ipaitayeetziri
Kepishiri." Temu kepIshuu Ikuntupuu
karo maaroni jiaa tsika oparyaayetake
ipomeki. Iro aperotyaami kashetani
kipatsi inkamayetemi atziri itzimi
opiyakeri jirakero jiaa.
429
*9.15,18: Jiroka kantakotachari Iri aperoterinemi iroveri atziri nampiyetarori kashetani
kipatsi. Aririka ankotaryeeromi mavakota kipatsi, impoa aake apakotaro, aperotakero okaratzi
tzimantarori.
12
omapokashitanaka itsirenikitanake
ooryaa, iro iraperotyaami kashetani te
irooryaaperotai. Ari ikempitanakari
eejatzi kashiri ipoa impokiro, te Ifoofen
taperotaiya tsireni.
13
Nokematzi poimpatapaintsiri
jarapaake inkiteki, noaatziiri pakitha
inatzi, ikantapaake jateki: Eejoo, eejoo,
eejoo, inkantamacheeteri inkarate
nampitavaiyaarone kipatsiki, iri
upeshItyuufone kuputupuInchufI Intyootu
vai mava maninkariite!
9
1
Ipoa ityootanake pashine
maninkari. NouutzI josuvIInkutu
paake kipatsiki aparoni kempitakariri
impokiro. IfIIfu IpuIfyeetuke IfushItu
ryeero omorona inthomointaperotatsiri.
2
Ikanta jashitaryaakero, ufI oshItovuInku
tanake kachaari, iroovaitake okantaranki
iniroite ootaantsi. Opamankanakeri
ooryaatsiri, eejatzi tampyeenka.
3
Ari
ishitovanakeri kachaariki osheki
tsinaroniro, ikempitapaakari ikentantzi
kitoniro.
4
Te IfIshInetuItefI IfovuufIpefo
tero pankirentsi, inchashipayeeni,
inchatopayeeni. IntuunI Ikentuyetupuu
keri atziriite kaari ikentakotamakoyetzi
Pava.
5
Irikapayeeni tsinaroniro, te
IshIneetefI IfovumuyefI utzIfIIte Ikentuye
takeri. IntuunI IkemuuntsItukuuyetushItu
kari ikaratzi 5 kashiri. InIfoIte IkutsItzI
motakeri, iroovaitake iyatsinka kitoniro.
6
Oshekira inkemaantsivaitya atziriite,
inkovayetanake atziriite inkamapithateri,
eero okantamaita.
7
IfIkupuyeenI tsInufonIfo IkempItukotu
kari morapayeeni jiaantakaayeetari
irovayiritya, jamathaiyetakari oro.
Atzirivorovaitake ikantayetaka.
8
Sunthu
petaishi okanta iishi, iroovaitake oishi
tsinane. Antarotziitaini iraiki, iroovaitake
iraiki kashekari.
9
KempIvuItuku IkIthuutu
karomi ashirotaki ichopineeki. Iniroite
impoimpatanake jaraiyanakeni, IfIfovuI
take ipoimpatzi imorane atziriite aririka
irovayiritavakaiya.
10
Ikempitakari
kItonIfo otzImuyetzI Ithoyene IputzIshI
thaki. 5 kashiri osamanitzi avisantyaari
iyepiyanka.
11
Irikara ijevaritakari
tsinaroniro, maninkari inavetaka,
iriitakera pinkathariventantatsiri janta
inthomointaperotzi omorona. IpuItuyee
tziri irika Aperotantaneri. Iaaneki
hebreo, ipaita Abadn. Iaaneki griego,
ipaita Apolin.
12
Arira overaari etanakarori jatekaitzi
eejoo! Iro kantacha eenirora okapata
apite inkantaite eejoo! omonkaratya.
13
eeniro ikapatapaaka intyootavai aparoni
maninkari irojatzi irimonkaratantyaari 7
maninkariite. NokemutzI uuvuItunuIn
tsIfI osofInucheenumpIkI pomepIfInImen
totsi montetakariri Pava.
14
JIuunutupuu
keri maninkari tyootanaintsiri, ikantziri:
Poosoryaakoteri 4 maninkariite itzimi
kempitakarori oosotatyeerimi iniraani
jiaa ipaitayeetziri Eufrates.'"
15
JushI
ryaakoyeetakeri maninkari ayimatakeri
irovante. Iri aperoterinemi iroveri atziri
nampiyetarori kashetani kipatsi.
Irootakera jashiryaakoyeetantakariri
iraperotante.
* 16
Tzimatsi osheki
ovayiriite kyaakoyetakariri imorane.
Ikantaitakena, ikarataiyini 200,000,000
ovayiriite.
17
Ipou nouukefI Ikouupefo
tanake irika ovayiriite noaavyatakari,
ikithaayetakaro ashirotaki ichopineeki.
Tzimatsi porekathaitaintsiri ikempitakari
paampari, pushIne kItyonkuneefonkuthuI
taintsiri, pashine kiterithaitaintsiri. Irika
430
*9.20: kantakotachari jaka ashiro irijatzira ipaiyeetziri bronce.
morapayeeni, irirovaitake iito kashekari.
Oshitovanake ipaanteki paampari,
kachaari, kiterimoito okantanaka, osheki
oshitzinka.
18
Iroora aperoterinemi
ovamairi atziri nampiyetarori kashetani
kipatsi, okaratzi shitovanaintsiri
ipaanteki.
19
Tema ipaanteki morapayeeni
otzimayetake ishintsinka. Aa kantatsi
iratsikantantyaaro eejatzi ipatzishitha,
ikempivaitakarira maranke.
20
Iro kantamaitacha, te irovashaantero
IkuufIpefoyetzI utzIfIIte kuufI Ifovumuu
yeete. Eekefo jIyuutukuutzIIfo IuupInku
thayetanakeri kamaari, iaapinkathatziri
oshiyakaarontsi jovetsikayeetziri oro,
kireeki, ashiro, mapi, inchakota,
ikempitakaantakeri pava, temaita
inkemanete, te iraniitanete.
* 21
Tera
irovashaantanakero eejatzi jovantayetzi,
ikisaminthatantzi, jimayempitzi, IkoshItu
yetzi.
Maninkari oirikakerori iryaani
osankinarentsipana
10
1
Ipou nouuke josuvIInkutu
paake pashine maninkari, Ikenun
tapaakaro menkori, kempitavaitaka irika
iro inkithaatakyaami menkori. KempItu
vaitaka iri oyechari iramathaitakya iitoki.
Shipakirya ikantaka iporoki, irirovaitake
ooryaatsiri. Omorekataike iporipayeeni.
2
Joirikake iryaani osankinarentsipana.
Jayiitzimatapaakera, jaatzikantapaakaro
iitziperori inkaareki, irooma irampate, iro
jaatzikantapaaka kipatsiki.
3
Ikaimapaake
shintsiini, iriivaitake ikaimi kashekari.
Omapokashitanaka ookathatanaka, 7
okaratzi apiitanakero.
4
Okuntu okufutu
paake 7 ookathataka, ari nokovaveta
nosunkInutefomI nokemukefI IuuvuIyee
takeri ookatharontsiki. Nokematzi
iaanatanakena aparoni inkitesatzi,
ikantana: Eefo posunkInutzIfo pIkemu
keri ookatharontsiki.
5
Ipou IuuvuItu
nuke nouukefI munInkufI juutzIkupuu
kero inkaare, ipoa kipatsi. ItzInuuvuko
tanakero irakoperori,
6
iro iyoyeetantyaari
te ithaiya iaavaitziri ipairyiirora ivairo
Pava Kaaaneri, itzimi ovetsikakerori
inkite, kipatsi, inkaare, maaroni ikaratzi
tzimantarori. Ikantanake: Tefu osumunI
tapai,
7
irootaintsi intyoote overaantarori
maninkari, arira omonkarapaitetya
okufutzI Puvu IkuntukefIfI kumuntuntune
riite inkamantantero kaari jiyotakoveeta
pairani.
8
Nokematzi japiitanakero iaanatana
inkitesatzi, ikantana: Piyaatashiteri
maninkari katziyeenchari inkaareki
eejatzi kipatsiki, payero eeroka
panaryeenchari joirikakeri.
9
Ari
nokantakero. Niyaatashitanakeri
maninkari, nokampitapaakeri, nokantziri:
Pimpenaro osankinarentsi. Ipoa
ikantanakena irirori: Jiroka, poyaaro.
Osheki ovochanka, iriivaitake pitsi
aririka povakyaaro, irooma aririka
piniyakero, osheki oyepishikemi
pimotziki.
10
Ari nokantakero, naakero,
novakaro. Ari okantaka, pochakitake
iriivaitake pitsi, iro kantacha osheki
oyepishikanakena nomotziki.
11
Ipoa
ikantanakena maninkari: PInkumuntuye
terira onkarate avishimoyeterine ikaratzi
nampiyetarori tsikarika janta, ikaratzi
ipinkathariventayeetziri tsikarikapayeeni,
kemuthutuvukuufofI Iuune tsIkufIkupu
yeeni. PInkumuntuyetefI eejutzI pInkuthu
riite.
Apite aaventantaneri
11
1
Ipoa ipayeetakena aparoni
kotzitsi, nomonkaramento
onatye. Ikantayeetana: PIyuute pImonku
ratero tasorentsipanko, eejutzI pomepIfI
nimentotsi. Piyoteri eejatzi tsika ikaratzi
JONAAKAYEETAKERIRI911
431
*11.2-3: Kantakotachari jaka 42 kashiri irojatzi oshiyarori ikantayeetakeri 1,260 kitaite.
Irootakera kantakotachari avisaneentanake mava osarentsi osamanite. *11.4: Kantakotachari
jaka apite inchato irootakera olivos. *11.13: Ikantaitziri onikanakari iniroite kipatsi,
tsika otzimi 10 pankotsi, oporokanake aparoni. Ari okantakari maaroni nampitsi.
piyotainchari janta iaapinkathatantzi.
2
Eerora pimonkaratziro jakakiroki
tasorentsipanko. Ifoofu IshIneyeetukene
riri pashinesatzi atziriite, ufIfu ImpIyotuI
yuunI muImunetuntunefI juntu tusofentsI
nampitsiki. Ari avisheri inkarate 42
kashiri osamanite.
* 3
Aripaitera,
notyaante apite aaventakotenari,
IfIItukefu kInkIthutupuukefone uvIsuyetu
tsine, onkarate 1,260 kItuIte IfIuuven
tena. Inkempitakotakyaari ikanta
ikithaayeta ovashiretakotariri
kaminkari.
4
Irikaite apite aaventantaneri, iriira
joshiyakaaventayeetakeri pairani apite
inchato, irijatzi joshiyakaaventayeetakeri
upIte Ifootumento Puvu ItzImI pInkuthufI
ventziriri kipatsisatzi.
* 5
Intzimerika
kovatsine irimaimaneteri irika apite
aaventantaneri, ari irishitovanake
ipaanteki paampari, iraperotakeri
kisaneentziriri. Ari inkantyaari maaroni
kovavetachane irimaimaneteri, ari
inkamake.
6
Irika aaventantaneri
ontzimimoteri ishintsinka. AfI Inkuntu
kaakyaaro irirori eero oparyaagai inkane
irojatzi irimonkaratantakyaarori
ikinkithatakaantzi. Ari onkantake
impeyero iraantsi jiaapayeeni. Ari
onkuntuke ontzIme ompuItyu pomefentsI
tzimovaityaarine osavisatzi. AfI IfupIIpII
tero okaratzi ikoviri irirori.
7
Aririka
onkaratapaake ikinkithatake, ufI IfIshIto
vanakeri koveenkari piratsi impouu
kyaaro omoroki inthomointaperotatsiri,
ImuImunetupuukefI upItefu uuventuntu
neri, irojatzi irovamaantakyaariri.
8
Irookanakeri irovamaane avotsiki
saikatsiri janta iniroite nampitsi, tsika
IpuIkukotujuuntuItukefI puIfunI IvInkuthu
rite. Iroora oshiyakaaventachari janta
Sodoma ipoa Egipto.
9
Eefo IshInee
tziri inkitayeeteri irovamaane, ari
avisaneentanakeri mava kitaite onkarate
osamanite iramenaminthaiteri. Inthonkya
iriaayeteri nampiyetarori tsikarika,
shenInkumIfInkutuvukuuchufI tsIkufIkupu
yeeni, kemathatavakaarori iaane
tsikarikapayeeni, IkufutzI IpInkuthufIven
taitziri tsikarikapayeeni.
10
Iniroite
iroimoshirenkya kipatsisatziite, ImpushI
tavakaayetya opaiyetarika. Kimoshire
inkantayetya jovamaayeetakerira
apiteroite aaventantaneri itzimi
kemaantsitakaayetakariri kipatsisatziite.
11
Iro kantacha, avisaneentanakera
pashine mava kitaite, itasonkairi Pava
irikaite, aaayetai. Ipoa ipiriintaa.
Osheki itharovayeetanake jieetakeri
ipiriintaa.
12
Ikemayeetake shintsiri
aantsi inkiteki, ikantaitake: Pataite
jaka jenoki. Jomapokashitanaka
jovajenokantanaaro menkori. Ari
jiaavairi maaroni kisaneentavaitakeriri.
13
Arira onikanakari iniroite kipatsi, iro
aperoteromi nampitsi, ikamayetake
ikaratzi 7,000 atziri. Iriima kaari
kamatsine, ikantayetanake: Omapero
otzimi ishintsinka Pava saikatsiri
inkiteki.
*
14
Ari avisavetaka apite ikantaitake
eejoo! Iro kantacha, irootaintsira
irieetero mavatatsine.
Overaantarori tyootaantsi
15
Ipoa ityootanake ovekaraantarori
maninkari, ari ikaimaitanake shintsiini
inkiteki, ikantaitzi: Ifouuku ImpInku
thariventantai Avinkatharite kipatsikinta.
Ari impinkathariventantai Cristo, tsika
432
*12.1-17: Kantakotachari jaka tsinane, iriitakera oshiyakaaventachari judo-payeeni.
Kantakotachari otomyaaniki, iriira oshiyakaaventachari Jesucristo. *12.4: Jiroka
kantakotachari jaka kashetani inkite, aririka ankotaryeeromi mavakota inkite, impoa aake
apakotaro, aperotakero okaratzi tzimantarori.
itzimi jotyaantakeri Pava, ufI InkuntuItu
tyeeni impinkathariventantai.
16
Ari
jotyeerovaiyanakani 24 antarikonaite,
itharomentanakari Pava,
17
ikantaiyini:
Pav, Pinkathar, Shintsiperor,
eerokatake aaatsi iroaaka, pitzimita
eeroka pairani, irootzimatake pimpiye.
Osheki nompaasoonketemi, tema
pimatakero poaakantziro pishintsinka,
pipinkathariventantzi.
18
Pairani osheki
ikisaneentakemi atziriite, iro kantacha
iroaaka, monkufutupuuku pouukuntyuu
riri piyatsimanka, povasankitaayetairi
kamayetaintsiri, pupefoyetuIfI ovumuun
tayetaintsiri. Aripaite pimpinayetairi
kamantantaneriite pomperatane eeroka,
ari pinkempitaakeri pitasorentsitakaane
ItzImI puIfyuuyetuIfofI pIvuIfo IuupInku
thayetaimira, maaroite pimpinayetairi
petunukyuufI untufIIte IfojutzI IfyuunII
teki, maaroni.
19
Ipou ushItufyuunuku ItusofentsIpun
kote Pava janta inkiteki, koaavaitanake
tasorentsinaki tsika jotetakoitziro
antzimotavakaantsi. Antufo ookuthutu
naka, onikanaka kipatsi, pufyeenkutu
paake iniroite jiriniki.
Tsinane ipoa noonke
12
1
Ipoa okoaatanake inkiteki
aamparentsi. Noaatzi aparoni
tsinane, IfIIvuItukemI oofyuutsIfI okIthuu
takari, iri kashiri okatziyantaka. AmuthuI
takotakari ikaratzi 12 impokiro.
*
2
Omotzitatzi iroka tsinane. Osheki
okaikaimavaitake okemaantsita
ontzimaanite.
3
Ipoa okoaatanake
inkiteki pashine aamparentsi. Noaatzi
aparoni noonke, kityonka ikantaka.
Tzimatsi 7 iito, ipoa 10 ichee. JumuthuI
yetakero iito.
4
OshekI ImpokIfo jutuuntu
kari itzinko, iro iraperoteromi kashetani
inkiteki ikaratzi tzimayetatsiri
impokiroite. Ari ipokashitapaakero
tsinane, ikovi irovityaaro eenchaanikite
aririka intzimapaake.
* 5
Okuntu otzImuu
nitake tsinane, shiramparyaaniki inake.
Iriitakera jevatantaiyaarine atziriite
irashirokotzite. Omapokashitaka
jagaitanakeri ithointakara Pava
isaikamentoki.
6
Okanta tsinanera
shiyanaka iroori tsika te inampiitaro. Ari
jovetsIkunontukefofI Puvu tsIku onumpI
tyaaro, onkarate 1,260 kItuIte IntzIyee
tero.
7
Aripaitera otzimake ovayiritaantsi
inkiteki. Iriitakera Miguel itsipayetakari
imaninkarite. Iriira jovayirita noonke
itsipayetakari imaninkarite irirori.
8
Iro
kantacha irika noonke, te ontzimaperote
ishintsinka, jotziryaayeetakeri inkiteki.
9
Ari itsipataitakeri imaninkarite
jotziryeetakeri. IfIku noonke jotzIfyeetu
keri, iriira paitachari Kamaari, ipaita
eejatzi Satans." IfIIfu kovutsIfI Ifumutu
viteri maaroiteni atziriite ikaratzi
nampitarori kipatsiki.
10
Nokemataitatzi
aavaitanaintsiri shintsiini inkiteki,
ikantzi: JetutuInukufofu IpInkuthufIven
tantzi Pava, jetutuInukufofu jouukun
tziro ishintsinka, jovavisaakotantai.
Jetatainakarora eejatzi Cristo jashitantaa.
Temu ufItuke jotzIfyuukefI ItzImI thuvetu
kotapiintakeriri janta Pavaki ipaiyeetziri
iyekiite.
11
Ifo kuntuchu IfIkuIte IpuIyee
tziri iyeki joitsinampagairi kamaari,
tema aritake ikamimentairi kempitakariri
oisha, kapathainka ikantaka ikamake. Iro
joItsInumpuuntuufIfI eejutzI IkInkIthu
tairo aantsi, jiminthataaro irirori
433
*12.14: Kantakotachari jaka ari avisaneentanakero mava osarentsi, iroora
ikantajaantayeetziri: aparoni osarentsi, osarentsipayeeni ipoa kashetani osarentsi.
inkamimentairi Cristo.
12
Irootake,
pInthufomentuntyuufI eefokuIte InkItesu
tzi. Inkantamacheetemi eerokaite
kipatsisatzi, eejatzi inkaaresatzi, tema
kutsImu Ikuntunuku kumuufI jotzIfyeetu
keri, jiyotzi kapatakotapaaka
kapicheeni.
13
Ikuntu jIuukefo noonke jotzIfyeetu
keri kipatsiki, jetunukufo IuushItukuuvuI
tanakaro tsinane otzimi ovaiyantakeriri
shiramparyaaniki.
14
Iro kantacha,
tzimanake apite oshivanki, iroovaitake
ishivanki pakitha. Iro arantanari iyaatero
tsika te inampiitaro. AfI omunupIthutuku
riri iririite maranke. AfI uvIsuneentunu
kero mava osarentsi osaikavaite janta.
*
15
Ikuntu IfIfIIte mufunke joImIshItovu
nake jiaa ipaanteki, iroovaitanake
iniraani jiaa. Ikovaveta iroviinkero
aririka oonkakotanakya.
16
Ifo kuntumuI
tacha, tankanake kipatsi, oniyaatavakero
jiaa, ari okanta avisakotantakari
tsinanera.
17
AfI opou IkutsImupefotu
nake noonke. Jatake irovayirityaari
pashine otomiite iroka tsinane. IfIIyetu
kera joshiyakaaventayeetzi itzimi
kempisantakerori ikantakaantane Pava,
ItzImI kumuItunukufofI IkInkIthutukoye
tairi Jesucristo.
Apite koveenkari piratsi
13
1
Ipou nokutzIyupuuku Inkuufe
thapyaaki. Noaatzi ishitovanake
jiaaki aparoni koveenkari piratsi.
Tzimatsi okaratzi 10 ichee, 7 iito.
Jamathaiyetakero icheepayeeni. Tzimatsi
josankinayetakeri iitoki, IthuInkutusofen
tsivaitaitzi.
2
Irika piratsi iriivaitake
karinari kashekari. Joshiyavaitakari
okanta iitzipayeeni maini. Iroovaitake
ipaante kashekari. Ikanta noonke, ipakeri
ishintsinka irika piratsi, iriiperori
ikantanaka ipinkathariventantanake.
3
Okanta aparoni iito kempitavaitaka
irovamagaitakityeero, iro kantacha
eejatzi aaagai. IpumpoyuumInthutunu
keri osavisatziite,
4
oshekI IuupInkuthu
yetanakeri, itharomentanakari, IkuntuI
yini: Ipaitama monkaratyaarine irika
piratsi? Ipaitama kitsirinkerine? Ari
ikempiyeetakeriri eejatzi noonke,
itharomentayeetanakari, tema iriitake
pakeriri ishintsinka irika piratsi.
5
Ipoa jiaavaitanake irika piratsi,
ithainkatasorentsivaitanake. Iriitake
ipairyeetake impinkatharite, okaratzi
osamanite 42 kashiri ipinkathariventantake.
6
OshekI IthuInkutusofentsIvuItuke IpuIfyuu
minthavaitashitakari Pava, IpuIfyuumInthu
vaitashitakaro tasorentsithaante, IpuIfyuu
minthavaitashitakari inkitesatzi.
7
Irika
thainkatasorentsitaneri, iriitakera
ovayirityaarine itasorentsitakaitane, inkove
iroitsinampairi. IfI IpuIfyeetuke IpInkuthufI
ventuIfI IkufutzI shenInkumIfInkutuvukuu
chari tsikarikapayeeni, nampiyetarori
tsikarika, kemathatavakaarori iaane
tsikarikapayeeni, IkufutzI IpInkuthufIventuI
tziri tsikarikapayeeni.
8
OshekI IuupInku
thutunukefI kIputsIsutzIIte kuufI osunkInutu
kotachaneri tsika josankinatakoyetaka
jIyoshIIyeetukefI puIfunI jovetsIkuntuyeetu
karori kipatsi, inkarate iraaakaayeetairi,
ikaratzi ikamimentayetairi kempitakariri
oisha.
9
Kovirori inkemathatero iroka,
inkempisante.
10
Inkufute IfomInkyuuvuI
taite, Irimatero! Inkufute ovumuuntuntyuu
rone osataamentotsi, ari inkempitayeetairi
apaata irirori irovamaantayeetaiyaari
osataamentotsi. Ifootukefu IfoIsokefotun
tyuufofI InkempIsuntuyetuIfI ItusofentsItu
kaitairi.
11
Ipoa noaake pashine koveenkari
piratsi ishitovanake kipatsiki. Tzimatsi
434
*13.18: Kantakotachari jaka, tema maaroni letra josankinatantari hebreo-thatatsiri ipoa
griego-thatatsiri, kantatsi inkempitakaantayeetero nmero. Okempitatya iroka: a1, b2, c3, ari
okantayeta maaroni. Aritake okantake ayotayetero vairontsipayeeni aririka apatotero
letra-payeeni. Irootakera kantakotachari eejatzi jaka.
apite ichee, iroovaitake otapoterempita
ichee oisha. Iaavaitapaake, IkempItupuu
kari noonke.
12
Irika piratsi otzimimotziri
ishintsinka. Irootake ipasavyaakariri
etakarori piratsi itzimi jovamaaveetakari
iitoki, ipoa jaagai eejatzi. IshIntsIventu
keri atziriite iriaapinkathateri etakarori
piratsi.
13
Joaakantapaake kaari
ieetapiintaitzi. Ithonka iaayetakeri
maaroite atziri jovayiitakeri paampari.
14
Osheki kipatsisatziite jamatavitantakari
ishintsinka ipasavyaakariri etakarori
piratsi jovaveetakari iitoki. Ipou IshIntsI
ventukefI utzIfIIte IfovetsIke IfoshIyu
kaaro etakarori piratsi.
15
Ikanta irika
piratsi kempitakariri ichee oisha,
itasonkakeri oshiyakaarontsi, aaanake.
Kantanake iaavaitzi. Japerotakeri
jovamaayetakeri kaari aapinkathaterine.
16
Ikentakotamakotakaantakeri atziriite,
terika irakojanoki. Maaroite atziriite
ikentakotakaantakeri, antariite,
iryaaniite, kovityaavaineriite, ushuufuntu
neriite, omperataneriite, otzikataariite,
maaroni.
17
TzImutsIfIku kuufI Ikentuko
yeetzi, te irishineeteri iramanantavaite,
eejatzi impimantavaite. Irootake
onkovantaperotyaari inkentakoyeeteneri
ivairo piratsi maaroiteni atziriite.
Intzimayete pashine ikentakoyeetakeneri
oshiyavetarori ivairo piratsi.
18
Aparoni
iyotaneri, ari onkantake inkemathatero
iroka oshiyakarori ivairo piratsi. Tema
iroka oshiyakarori ivairo piratsi, irootake
josankinayeetziri 666.
*
Ivanthaane karatatsiri 144,000
14
1
Ipoa napiitakero namenanai,
noaatziri oisha ikatziya janta
otzishiki ipaitaitziri Sion. AfI ItsIpuyetu
kari karatatsiri 144,000 ItzImI kentukotu
makoyetakarori ivairo irirori, eejatzi
irashi Ashitariri.
2
NokemutzI poImputu
nuIntsIfI InkItekI IfoovuItuke ovufyeen
kaate jiaa, IfoovuItuke shIntsIfI ookuthu
rontsi, iroovaitake ipiyompivaitaitzi.
3
Iriira panthaiyatsini karataintsiri
144,000 itzimi ipinakoventairi oisha.
Itapothaitakari ipanthaaventziri
thointainchari saikamentotsiki, ari
ikatziyitakari eejatzi 4 inkiteveri, ipoa
antarikonaite. Iriira iyoshiitacha
ipanthaiyakeni irikaite, tekatsira pashine
materone impanthayero.
4
Irikaite
karataintsiri 144,000, kIteshIfefI jInuyetu
tzi, te irantayetero kamaaroyetatsiri
irimayempiyetero tsinane. Iriiyetake
oyaatapiintakeriri oisha tsikarika
ikenayetzi. Iriiyetakera jetakari jashitaari
Pava, irijatzi jashiyetakari oisha.
5
Te
inthairivaantenete, te otzimavaitzi
IyuufIpefoshIfenku ompuItyu Inthuvetuko
yeeteriri isaikira Pava.
Ikamantantakeri mava maninkari
6
Ipoa noaake jarapaake inkiteki
pashine maninkari, ikinkithatakaapaakeri
kipatsisatzi ikaratzi ipinkathariventaitziri
tsikarikapayeeni, shenInkumIfInkutuvu
kaachari tsikarikapayeeni, kemuthutuvu
kaarori iaane tsikarikapayeeni,
nampiyetarori tsikarika. Iuuventupuuke
neri kantaitachari Kameethari aantsi.
7
Ikaimapaake shintsiini, ikantzi:
Piaapinkathateri Pava. PInthufomentuI
yaari. Temu IfootzImutuke Ifumenukoye
tairi maaroiteni jantayetakeri. Irootake
pintharomentantyaariri, ItzImI ovetsIku
kerori inkite, kipatsi, inkaare, eejatzi
jiaapayeeni.
435
*14.18: Kantakotachari jaka kithoyetaintsiri, okitho uva onayetatzi. *14.20: Okaratakera
iyaatake 300 kilmetro, iro kempitakarori aririka aniite onkarate 7 kitaite, eerorika onkarate 8
kitaite. Irootake ikantayeetziri 1,600 estadio.
8
Ipoa ipokapaake pashine maninkari,
shintsiini ikaimapaake, ikantzi: Juputhu
keroryeetakerora iniroite nampitsi
Babilonia. Japeroyeetakeri atziriite
nampitantarori, itzimi aakoventarori
imayempivaitake. Temu IkuImushIfeyetu
keri pashinesatzi atziriite irimatakoteri
okaratzi jantayetakeri irirori. OkempIvuI
takaro irishinkitatyeerimi okanta
jimayempitakaantakariri.
9
Ipoa ipokapaake pashine maninkari,
ikaimapaake shintsiini ikantzi: ItzImuye
tzirika aapinkathatakeriri piratsi,
uupInkuthuyetukefofI eejutzI IfoshIyu
kaaro, itzimi kentakotamakoyetakarori
ivairo, irakoki,
10
iriijatziyetakera
inkisaneentayeteri Pava. OnkempIvuItuI
yaaro iroiyetaatyeerimi piyantatsiri.
Iniroitera inkemaantsitakaayetaiyaari
intagairi, iratsipetaiyaaro kachaari,
kiterimoito onkantanakya, osheki
oshitzinka. Ari iriaayetairi maaroni
maninkariite tasorentsitaintsiri, ari
irieeri eejatzi oisha.
11
AfIfu InkuntuItu
tyeeni inkemaantsitaiyaaro kachaari,
kitaiteki eejatzi tsireniki, eefo otsIvuku
paintzi kapicheeni. Ari ikempitagaiyaari
maaroni tsika itzimi aapinkathatakeriri
piratsi, uupInkuthutukefofI IfoshIyu
kaaro, kentakotakarori eejatzi ivairo.
12
Irootakera inkamaitantyaarori
iramavevainete itasorentsitakaitane
ikempisantairira Jess, ImonkufutupIIn
tairo ikantakaantziri Pava.
13
Ipoa nokematzi iaavaitanake
aparoni inkitesatzi, ikantzi: PosunkInu
tero iroka: Aririka inkamayete ikaratzi
jashitaari Avinkatharite, kimoshirera
inkantaiya. Irojatzi ikantanakeri eejatzi
Tasorentsinkantsi, ikantzi: Omatyaata,
temu te onkovujuuntyu Ifouuku IuushIn
tsishirevaitaiya, aa kameetha
jimakoryaavaitzi, janintaavaitapaaro
okaratzi jantaventakeri.
Iraavayeetairi kipatsiki
14
Ipou okouutupuuke upufonI kItumu
rori menkori, noaatziri ithointaka
kempitakariri Itomi Atziri. Jamathaitakari
oro, joirikake thoyempyaanikiri kotsiro.
15
Ipoa ishitovanake tasorentsipankoki
pashine maninkari, ikaimakotapaakeri
shintsiini thointainchari menkoriki,
ikantziri: Sampainkatakera pankirentsi,
paavatantyaaro piyotsirote.
16
Ikanta
irika thointainchari menkoriki, Itotuntu
karo iyotsirote, jaavatantake kipatsiki.
17
Ikanta pashine maninkari saikantarori
tasorentsipanko janta inkiteki, shItovu
nake irirori, IfojutzI joIfIkuke thoyempyuu
nikiri kotsiro.
18
Ari ishitovanake pashine
munInkufI Ipouunukufo pomepIfInImen
totsiki. JIyuutushItunukefI ItzImI jovuyee
takeri inkempoyeeri paampari. IkuImuko
tanakeri shintsiini pashine oirikakerori
kotsiro, ikantziri: Pinchekayetero
kithoyetaintsiri kipatsiki, ufItuke Ifukuye
take.
* 19
Ari jimatakero maninkari,
ichekakero kithotaintsiri kipatsiki,
ipiyotakero inchatonaaki, inkavirinkaitero.
Okaratzi oshiyakaaventari piyantatsiri
jimireetari, iroora ikashiyakaariri Pava
maaroni iisaneentane.
20
Okaratzi
oshiyakaaventari inchatonaa irootakera
juntu othupIkI numpItsI tsIku jovumuuntu
yeetake. OshIyukuuventukufI IkuvIfInku
yeetakeri, Ifoofu IfIfuune kumuyetuIntsI
neri. Tema osheki iraantsi shitovaatatsine
opamankanakero nampitsi. AfI omonkufu
tukufI IpuuntekI mofu ovefuIyu osuunku
naate iraantsi. Jatake intaina oonkaatya
onkarate 300 kilmetro.
*
436
Maninkariite amerone apaata 7
ovasankitaantsi
15
1
Ipoa noaake pashine
aamparentsi inkiteki. Kameetha
okantaka, oshekI nopumpoyuumInthutu
nakero. Tzimatsi ikaratzi 7 maninkari.
IfIIyetuke nushIyetukufofI jovusunkItuun
tayetake. Tema okaratzi jantayetakeri
maninkari, ufI omonkufutufI jIuuyee
tziro iyatsimanka Pava.
2
Ari noaake eejatzi aparoni inkaare,
okempivaitakari amenaarontsi. Iro
kantacha morekathaitake iroka inkaare.
Arira ikatziyayetakari oitsinampaakeriri
koveenkari piratsi, joirikayetakero
iviyompimento ipavairiri Pava. Iriiyetake
kaari aapinkathaterone iroshiyakaaro
piratsi, kaari kentakoyetyaarone ivairo.
3
Iroora ipanthaiyirini irikaite otzimi
ipanthaakeri pairani Moiss-ni. IpuItuyee
tziro Ivanthaane oisha, okantzi:
Novinkatharite Pav, ShIntsIpefotu
tsiri,
Kameetha pantakeri, nopumpoyuu
minthatakero.
Pantapiintakero eeroka tampatzikari,
tema piaanetaro kyaaryoori.
Eeroka pinkathariventairiri atziriite.
4
Eefomu ItzImI ImpuItyu uupInkuthu
taimine, impaitya tharomentaiyaamine,
impaitya pairyeerone pivairo?
Apanirora eeroka pitasorentsitzi.
Eeroka impokashiyetai atziriite,
iaapinkathayetaimi.
Tema aritake poaakantakero osheki
okameethatake pantayetakeri.
5
Ipou nouuke InkItekI tusofentsI
panko, ufI ushIfyuunukufI eejutzI tusofen
tsisaantejanori.
6
Ari ishitovanakeri
tasorentsipankoki 7 maninkariite intzime
ovasankitaantatsineri. Kitamaro
okantayetaka iithaare, shIpukIfyuuvuItzII
take ovaneenkataka. JovuthukIchopInee
takari oro.
7
Ikanta aparoni inkiteveri
karatatsiri 4, ipayetavakeri maninkariite
aparoni taso. Kempivaitaka janta tasoki,
ari ojaikitakyaami iyatsimanka Pava,
kantaitachari inkaaanetai.
8
Kuchuufeen
katanake tasorentsipanko, okantakaakaro
irovaneenkaro Pava eejatzi itasorenka.
TekutsI kuntefone Inkye tusofentsIpun
koki irojatzi onkaratantapaakyaari
jovasankitaantake maninkariite.
Tasopayeeni ojaikitaka katsimankantsi
16
1
Nokematzi inkiteki, ipaita
aanatanakeriri 7 maninkariite,
ikantziri: Piyaate pisakotero kipatsiki
okaratzi jaikitainchari 7 tasonaki
kempitakarori iyatsimanka Pava.
2
Arira jetanakaro aparoni maninkari
isakotakero kipatsiki jaikitainchari
itasoneki. Ari omapokashitanakari
ipathaavaitanake iniroite ikaratzi
kentakotakarori ivairo koveenkari piratsi,
IkufutzI uupInkuthutukefofI IfoshIyu
kaaro.
3
Ikanta pashine maninkari isakotakero
inkaaremashiki jaikitainchari itasoneki.
Okempitanakaro iraantsi inkaare,
japerotaka ikamake saikantarori.
4
Ikanta pashine maninkari isakotakero
jiaamashiki, oyaapyaaki jiaatenimashi
jaikitainchari itasoneki. OkempIvuItunu
karo iraantsi jiaapayeeni.
5
Nokematzi
iaavaitanake maninkari jovayeetakeri
inkempoyaaventeri jiaaveri, ikantanake:
Tasorents, itzimi aaatsiri, jaiitaka
pairani, tampatzikashireri pinatzi eeroka,
tema eeroka amenakotairone
kameethaini iroka.
6
Tema ikaratzi
ovamaayetakeriri itasorentsitakaitairi,
ikaratzi kapathainkatakaakeriri
kamantantaneriite jovamaayetakeri,
iriiyetake iroaaka mireyetyaarone iroka
iraantsi. Tema irootake ikovatziiri.
7
Ipoa nokemake iaavaitanake pashine
janta pomepirinimentotsiki, ikantanake:
Ariv! Novinkatharite Pav, okaratzi
437
*16.16: Kantakotachari jaka Armagedn, iroora tsika janta jovayiriyetapiintaka pairani
judo-payeeni. *16.21: Kantakotachari jaka tenayetatsiri, iroora ikantayeetziri eejatzi
aparoni talento, irojatzi ikantayeetairi iroaaka 40 kilo.
pIkovukefI puntefo tumputzIku okuntuye
taka. Kyaaryoori onatzi.
8
Ikanta pashine maninkari, isakotakero
ooryaaki jaikitainchari itasoneki.
Jomapokashitanaka ooryaa jotsiyanakeri
atziriite.
9
Iniroitera jotsiyakeri atziriite
ooryaa, ufI opouunukufI IthuInkutuso
rentsivaitanake, ipairyaashivaitanakari
Pava, ashitarori ishintsinka, itzimi
ovasankitaantatsiri. Te onkuntzImoshIfe
tyaari impiyashireyetai, iaapinkathatairi
Pava.
10
Ikanta pashine maninkari, Isukotu
kero tsika ipinkathariventantzi piratsi
jaikitainchari itasoneki. InIfoIte otsIfenI
kitanake. Antaro jashinonkaayetaka
atziriite janta, jatsikavaitakero inene
ikemaantsivaitaka.
11
AfI IthuInkutusofen
tsivaitanake, ikishimavaitanakeri
Inkitesatzi Pava, temu oshekI IkemuuntsI
vaitaka, osheki ipathaavaitake. Iro
kantacha te irovashaantzimaityaaro
iyaariperonka.
12
Ikanta pashine maninkari, Isukotu
kero iniraaki jiaa Eufrates jaikitainchari
itasoneki. OmupokushItunuku opIfyuutu
nake. Kantatsi irimontyaayetapaake
pinkathariyetatsiri tsika ishitovapiintzi
ooryaa, irovayiritya.
13
Ipoa ishitovanake
peyari ipaanteki noonke. Ishitovanake
eejatzi peyari ipaanteki piratsi, ari
okempItukufI IpuuntekI thuIfI kumuntun
taneri, ishitovanake peyari. Ikaratzi
peyari shitovayetapaintsiri, iriivaitake
mashero,
14
kantatsi irantayetero kaari
jieetapiintzi. Ithonka jiyaatashiyetakeri
ikaratzi pinkathariyetatsiri kipatsiki.
Jiaantakaayetakari irovayiritakaiyaari,
ImpIyupuItetukefIku Puvu shIntsIpefotu
tsiri.
15
(Pamene, nonkempitapaiyaari
koshintzi aririka nompiyakeri. Kimoshire
inkantya itzimirika aamaventaiyaananeri,
kempitakariri itzimi ovirori okarikiini
iithaare inkene inkithaatanakyaaro, eero
ishiyamerekitantanaka, IfovushIventuu
yeeteri.)
16
Ipoa irikaite peyari, Ifuputo
yetakeri pinkathariite janta tsika opaita
Armagedn. Iaane onatzi
Judo-payeeni iroka Armagedn.
*
17
Ikanta ovekaraantapaakarori
maninkari, isakotakero tampyeenkaki
jaikitainchari itasoneki. Ikemaitatzi
kaimanaintsiri janta tasorentsipankoki,
osaikira saikamentotsi, ikantaitzi: Ari
othonkapaaka!
18
Ari ieetakero
oporekanake ookatharontsi, ikemaitakero
iniroite onikanaka kipatsi. Te IfIeetu
piintaitero kempitakarori iroka onikaro,
IfojutzI puIfunI ovukefu ItzImuyetuntunu
kari atziriite kipatsiki.
19
Okanta antaro
nampitsi, mavakota okantanaka
otankanake. Ari aperotakari eejatzi
oporokanake nampitsiite tzimayetatsiri
kipatsiki. AfIfu ImpumpIthushIfetukotuI
tanakyaaro avishimoterine
Babilonia-satzi, IfImIfetyuufo ImushI
renka Pava, okempitakarora piyantatsiri.
20
Ari aperotakari maaroni othampishi, te
irieetairo. Ari okempitakari eejatzi
otzishipayeeni.
21
Ari oparyaapaake
tenayetatsiri jiriniki, anavyaayetapaakeri
atziriite. EekefomuItuchu jIyuutukuunukI
tziiro ithainkatasorentsivaitanake,
IkIshImuvuItuntunuke IkemuuntsIvuItu
kara osheki.
*
Irovasankitaitero kempitakarori
antaro mayempiro
17
1
Ipoa ipokashitapaakena
aparoni maninkari karataintsiri 7
joirikayetakerori itasone, ikantapaakena:
Pimpoke, pieero tsika inkantaiteri
438
*17.5: Tzimayetatsira kantatsiri iroka Babilonia, irootakera nampitsi Roma. Tema iro
iaaneyetakari iromananekiini pairani kempisantzinkariite, jiaaventziro iroka Roma, ikantzi:
Babilonia. Pamenero eejatzi janta 1 P. 5.13. *17.9-10: Tzimayetatsi paitayetzirori
nampitsika Roma, ikantayeetziro: Roma, inampitsite 7 pinkathariite. Ikantayeetzi eejatzi:
Roma, onampitsite 7 otzishi.
irovasankitaayeeteri atziriite, tema
ikempiyetakaro aparoni mayempiro
saikathapyaatantakarori oponkityaamashi
jiaa.
2
Iroka kempitakarori mayempiro,
kempIvuItukufu IfoomI ImuyempIyetu
kemi ikaratzi pinkathariventantatsiri
nampitsiiteki. Okempivaitakaro eejatzi,
upefotukefImI oshInkIyetefImI kIputsIsu
tziite.
3
Ipoa jaashinenkatanakena tsika
te inampiitaro. Ari noaakero aparoni
tsinane okyaakotakari kityonkari piratsi,
okaratzi 7 iito, 10 ichee. Tzimatsi
vairontsipayeeni osankinatainchari
ivathaki, ithainkatasorentsivaitaitzi.
4
Okithaatakari iroka tsinane, okItyonku
maitatzi, ipoa ojonkeromaitzi eejatzi.
Kameetha jovaneenkayeetantakaro oro,
ipoa poreryaataneri mapikiite. OIfIkunu
kitake jovetsikayeetziri oro. KempIvuI
taka ari ojaikitakyaami oyaariperonka,
eejatzi omayempinka.
5
Tzimatsi
osankinatainchari otamakoki, kaari
ikemathaveeta pairani, okantzi: ANTARO
BABILONIA, INIROITE MAYEMPIRO,
KISANEENTAPEROTAARO KIPATSIKI.
*
6
Namenaperotanakero iroka tsinane, aa
oshInkItutyuufo IfIfuune ItusofentsItukuI
tane ikaratzi jovamaayeetakeri. Iriraane
eejatzi ikaratzi jovamaayeetakeri
jiaaventanakeri Jess. Ikanta noaakero
iroka, osheki nopampoyaanakero.
7
Ipoa ikantana maninkari: OpuI
tama pipampoyaantarori iroka? Ari
nonkuntukemI opuItu oshIyukuuventu
chari, tera jiyotakoveetaro pairani iroka
tsinane, eejatzi irika piratsi itzimi
okyaakotakari, oshekitatsiri iito, eejatzi
ichee.
8
ItzImItuku puIfunI joshIyukuuven
tayeetziri piratsi, te irieeteri iroaaka,
iro kantacha irootaintsi irishitove
impouukyuufo omofonukI InthomoIntu
perotatsiri. ImpouushItukyu Ifovumuu
yeetakeri. Irikaite kipatsisatzi, kaari
osunkInutukotuchune puIfunI jovetsIkun
tayeetakarori kipatsi, oshekI Impumpo
yaaminthatanakeri piratsika. Tema eero
ikemathatziro opaita kantakotachari:
Itzimitaka pairani, te irieetairi
iroaaka, irootaintsi impiyake.
9
Omutun
tyaari inkemathayeetero iroka, okovupe
rotatya ontzime iyotanetaantsi. KufutuIn
tsiri 7 kitotsi okyaakotakara tsinane, iro
oshiyakaaventacha 7 otzishi.
* 10
TzImuke
ranki ikaratzi 7 pinkathariventakerori
janta. Aritake joitsinampaitake ikaratzi 5
pinkathari. Tzimatsi aparoni itzimi
pinkatharitatsiri iroaaka. Iriima pashine,
intzime pinkatharitatsine, tekeramintha
intzimaajate. Irika ovekaraantyaarone
kapicheeni impinkathariventapaintante,
eero osamaniperotzi.
11
Irika piratsi
tzimitachari pairani, kaari ieetzi
iroaaka, pashine inatzi, iriitake
karatapaintsine 8. Iro kantacha, ari
IfoshIyuvetupuukyuufI pushIne kufutuIn
tsiri 7 pinkathariite. AfI IfupefotzImuItuI
takyaari.
12
Irooma karataintsiri 10
cheetsi, irojatzi oshiyakaaventariri
pinkathariite, karatatsiri 10. Tekeraata
impinkathariventantayete irirori. Tema
aririka impinkathariventantanake piratsi,
IfIIyetukefu IntsIpuyetyuufI ImpInkuthufI
ventante. Eero osamaniperomaita, intaani
irishirinkapaintya kapicheeni ooryaa.
13
IfIkuIte pInkuthufIIte IfukukotuvukuI
yaaro iranteri. aapinkatha inkanteri
piratsi, eero ipiyathavaitari.
14
Osheki
irovayiriminthatyaari Oisha. Iro kantacha
irika Oisha, iriitake oitsinampaantatsine.
Tema iriitake omperayetari itzimi
439
omperayetantachari. IfIItuke pInkuthufI
ventziri itzimi pinkathariventantatsiri.
Iriiyetakera intsipayetaiyaari irirori,
ikaratzi ikaimashireyetairi, itzimi
jiyoshiiyeetakeri, IkufutzI oIsokefotuku
riri.
15
Ipoa ikantakena eejatzi maninkari:
Ifoku oponkItyuumushI jIuu osuIkuthu
pyaatantakari tsinaneka, IfIIfu oshIyukuu
ventachari atziriite nampiyetarori
tsikarika, pIyoyetuInchufI tsIkufIkupu
yeeni, ikaratzi ipinkathariventaitziri
tsikarikapayeeni, kemathatavakaarori
iaane tsikarikapayeeni.
16
Irikaite atziri
saikantarori 10 nampitsi, itzimi
oshiyakaaventakari 10 cheetsi, ari
inkisaneentanakeri saikantarori nampitsi
oshiyakaaventakari tsinaneka. Ari
inkempitaakerori eejatzi piratsika osheki
inkisaneentanakero. Onkempivaityaaromi
irisapokatyeeromi tsinaneka, Ifovuvuthu
vaitakyaaromi, intaavaitakeromi. Tema
jupefotukefo numpItsI oshIyukuuventu
kari tsinaneka.
17
Iriitakera Pava
kantakaarori akakotavakaantakarori
antayetantakarori iroka. IfIjutzI kuntukuu
rori ikempisantantakariri piratsi. Irootake
irantayeeteri, IfojutzI omonkufutuntu
kyaari ikantakeri Pava.
18
Ari okantakari,
temu Ifoku tsInune Ifoofu oshIyukuuven
tacha antaro nampitsi. Tema ikaratzi
saikantarori nampitsika, IpInkuthufIven
tayevetakari nampiyetarori pashine
nampitsiiteki.
Japathakeroryeetakero Babilonia
18
1
noaatzi josaviinkatapaake
pashine maninkari. Otzimimotziri irirori
osheki ishintsinka, osheki irovaneenkaro.
Joorentapaakero kipatsi.
2
Ikaimapaake,
ikantzi: Japathakeroryeetakerora antaro
nampitsi Babilonia. IntuunI jInumpIye
taaro iroaaka nashivaiyetachari peyari
janta, te ishineyeetairi irishitove janta.
AfI IkempItuyeetukefIfI eejutzI nushIvuI
yetachari tsimeri ipinkayeetziri itzimi
ovapiintakariri kaminkari.
3
Tema atziriite
ikaratzi saikantavetakarori nampitsika
oshiyakaaventakari tsinaneka, ushuufun
tatziiyevetaka, jIyompufIvuItupIIntuvetu
kari atziriite saikayetatsiri pashineki
nampitsi. Ikaimashireyetakeri atziriite
iroshiyakotaiyaari tsika ikantayevetara
iriroriite, intaani ikovaperoyetziro
ashaakarontsi, inevetashivaiminthatari
eejatzi. Iro opoaantari jiaayetakero te
ikinataari Pava, ikempivaitakaro okanta
tsinane mayempiro. Ifootukefu oshIyuntu
kufofI IfIshInkItutyeeyuufomI ushuuku
rontsika, iroora jantayetantakarori
kempitarori mayempitaantsi.
4
Ipoa
nokemake japiitanakero jiaavaitanai
inkitesatzi, ikantzi: Ashenink, eerora
pikempiyari saikantarori nampitsi
oshiyakaaventakari tsinaneka, pIkufutuI
rikari irovasankitaayeetairi.
5
Tema Pava,
ikinkishiretziro iyaariperonka ikaratzi
tsipatakariri, kempIvuItuku ovujenoku
kyaami iyaariperonka inkiteki, ari
opiyotakari.
6
Pinkisakoventaiyaari,
papiipiiteri povasankitayeri. Tema
okufutzI oshIyukuuventuchufI omIfetukuu
kariri tsinaneka shinkitantatsiri, poIpIye
nero iroori, tontaaki pinkantakero
oyepiyanka.
7
Amenaashivaitaka iroori
okantapiintzi: Naaka pinkatharo, eero
jIeetunu nushInonkuuvuItyu nonkempI
takotyaaro kamaimetzinkaro. Tema
osheki okantakaaperotziivaiventakaro
ovaneenkatane, uukoventukufo omuyem
pitziivaitake. Irootakera oaantyaarori
iroaaka onkemaantsivaitziitaiya.
8
Ifootuke omupokuntuIyuufI IfovusunkItu
gairo aparoniki kitaite, ufI omuntsIyu
take, onkemaantsivaitaiya, osheki
ontasheneentavaitai, impoa intagaitairo.
Iriitakera matairone Avinkatharite Pava
irovasankitagairo. Tema otzimimotziri
irirori ishintsinka.
440
9
Aririka iriaayeetakero oyachaarinka
ontagaiya nampitsika oshiyakaaventakari
tsinaneka, osheki irovashiretakotyaaro,
iriraakovaityaaro pinkathariite, tema iri
kempIyuyetukufIfI suIkuntukufofI juntuye
tukefo okufutzI oshIyuyetufofI muyempI
taantsi.
10
Intaina inkatziyayetake
IfIfofIIte InthufovukuIyuufo jovusunkItuu
yeetakeri, inkantaiyeni: 'IIkuntumuchee
tziri nampitarori Babilonia-ki!' Ifoopefo
tziivaivetaka nampitsi. Okatzimatakama
jovasankitaayeetakemi? Tekeratya
ishirinkaperotaajate ooryaa.
11
AfI InkempItukyuufI IkufutzI jIyompu
ritapiintakari, oshekI IfovushIneentuko
tyaari, iriraakovaityaari, tema tekatsi
iriyomparitaiya.
12
Temu IfI jIyompufIve
tapiintakari iroorote, iireekite, poreryaari
imapine, nashivaiyetachari kithaarentsi,
kitamaromairi, jonkeromaitatsiri,
kityonkamaiperotatsiri, karenimaitatsiri.
Tzimayevetacha oshiyarori santari.
TzImuyevetuchu IfovetsIkune Ipothoyetu
keri kameethaini, tyoorenantsi, inchakota
pinayetachari, ashiro, mapi.
13
TzImuye
vetacha meta, tzImuyevetuchu nushIvuItu
chari kasankaari, tzimayevetacha
jimireyeetari, tzimayevetacha ovaaki
inchato kempitariri yeenkantsi, tzImuye
vetacha opane jovayeetari, tzImuyevetu
cha i-vaca-te, iroishate, Imofune IshIyuko
mentotari, tzImuyevetuchu Ifompefutune
payeeni eejatzi.
14
Arira othonkapaakari
chochoki pinevetapiintakari. Te ontzImu
yetai ashaakaro pikovapiintakeri, ari
okaratapaake ovaneenkata.
15
IntuInu IfumenukoyetuIfo IyompufItu
piintari, thufovu Inkuntyu eefo ItsIputuu
yeetziri jovasankitaitakeri irirori. Iniroite
iriraakotyaari irovashiretakotanakyaarira.
16
Inkantaiyeni: Ikantamacheetziri
nampitarori janta! Irooperotziivaivetaka
nampitsi. Tzimayevetacha osheki
irooperori kitamaromairi imanthaki,
jonkeromaitatsiri, eejutzI kItyonkupefo
maitatsiri. Tzimayevetacha osheki
iroorote, imapine poreryaayetatsiri.
17
Intaani ishirinkaneentanaka kapicheeni
ooryaa, ari japeroyeetakerori antaro
ashaakaroka.' AfI IkempItukufI suIkuye
taintsiri iramaatakomentoki, intaina
ikatziyayetaka jamenakotziri tsika ikanta
japeroyeetakeri. Ari ipiyotaiyakani
ikaratzi antakoyetziro iramaatakomento,
itsipayetakari ikaratzi otetantarori.
18
Ikanta iaakerora oyachaarinka
nampitsi otaga, osheki jiraakotakaro,
ikantayetzi: Tekatsi pashine nampitsi
kempitaiyaarone iroka irooperoveta.
19
Iniroitera jovashireneentaka, IkuntuIyu
keni: 'IkuntumucheetzIfI IkufutzI numpItu
karori janta. Tema ashaarantayevetakai
aakaite aayetapiintakero ashaakarontsi
amaatakomentoki. Tema intaani
ishirinkapainta kapicheeni ooryaa, ari
japeroyeetakerori.
20
Irooma eerokaite
inkitesatzi, itasorentsitakaitane, otyuuntu
janoriite, kamantantaneriite, ontzimatye
pinkimoshiretayete, temu IkumuntuyetzI
takai Pava iro jovasankitaantakariri
saikantarori antaro nampitsi, IkIsukoven
tayetaatyaami eerokaite.
21
Ikanta aparoni maninkari tzimatsiri
ishintsinka, jaake antaro mapi, jupIshoon
kakero inkaareki, ikantzi: NokempItuu
kero napishoonkakero antaro mapika, ari
nonkempitaakerori eejatzi antaro
nampitsi Babilonia. Ari ompeyaari, eero
jieetairo.
22
Eefo IkemuItuImI pImpun
thaye, onkameeenkate piviyompimento,
pisonkare, eejatzi pityoore. Eero
jieetaimi pikaratzi povetsikayetziro
tsikarika opaiyetari. Eero ikemayeetairo
ompoimpate pitononkamento.
23
Eero
jieetairi imporekai pootamento. Eero
jieetaimi paavakaiya. Ari okaratapaake
maaroni iroka, temu oshekI poItzIpInushI
reyetakeri pashinesatzi atziriite,
kempivaitaka pinkisaminthatatyeerimi.
Tema iniroite ishintsiyevetaka ikaratzi
441
iyomparivetapiintakamiri.
24
Iriitakera
ovatsinaavaitakeriri pashinesatziite,
IkuputhuInkutukuuvuItukefI kumuntuntu
neriite. AfI IkuntukefIfI muufonI Itusofen
tsitakaitairi.
Itharomentaita inkiteki
19
1
nokematzi kameeenkatanaintsiri
inkiteki ikaimaiyini, ikantzi:
Eejoo! IfIItujuuntuke Puvu ovuvIsuu
koyetairi. Otzimimotziri
irovaneenkaro, eejatzi ishintsinka.
2
Maaroni ikoviri iranteri irirori,
tampatzika okantayetaka.
Kyaaryoori onatzi.
Tema jovasankitaakero mayempiro
otzImI ovuufIpefoyetukefIfI kIputsI
satziite.
IpIyukoventuufI IkufutzI jovumuuyee
takeri iromperatane.
3
Irojatzi japiipiitaiyirini, ikantzi:
Eejoo! Onkatziyeenkataveete
oyachaarinka.
4
Ikanta 24 antarikonaite, itsipatakari 4
inkiteveriite, jotyeerovaiyanakani, tema
jIuupInkuthutunukItzIIfI Puvu IthoIntu
kara irirori saikamentotsiki, ikantaiyini:
Ari onkantyaari! Eejoo!
5
TzImutsI uuvuItunuIntsIfI suIkumento
tsiki, ikantaitzi:
Maaroni jomperayetaari Pava,
pintharomentaiyaari.
Piaapinkathatairi maaroiteni,
iretanakyaaro iryaaniite irojatzi
antariite, maaroni.
6
Ipoa nokemake kameeenkatapaintsiri,
iriivaitake ipiyotaiyani atziriite, IfoovuI
take oparyeenkatzi jiaa, iroovaitake
eejatzi ookatharontsi. Ikantaitzi:
Eejoo! Aritake pinkathariventantai
Pava, iri Avinkatharitetaari
Shintsijanokitatsiri.
7
Thame ankimoshireventeri, thame
aaapinkathateri, temu IfootzImu
take iroimoshirenkeri iraavakaiya
Oisha. Aritake ovetsikaka
iinantyaari.
8
Kitamaro okantaka oithaare, te
onkipatsivaite, poreryaa okantaka.
Oshiyakaaventachari iinantyaari,
IfIIyetukefu kempIsuntzInkufIIte Itusofen
tsitakaitairi. Oshiyakaaventachari te
onkipatsivaite oithaare, iroora
kameethari jantayetakeri irikaite.
Irayootaiteri iraavakaiya
kempitakariri oisha
9
Ipoa ipokashitapaakena inkitesatzi,
ikantzi: Posankinatero iroka: Osheki
inkimoshiretai ikaratzi ikaimayeetakeri
irayootairi iraavakaiya Oisha. Ipoa
ikantakena eejatzi: Iroka, iaaneperora
onatzi Pava.
10
Ari notyeerovanaka
noaapinkathatanakeri maninkari, ipoa
ikantana: Eero piaapinkathatana
naaka! Ari akarataiyini jomperatai Oisha,
ari noshiyami eeroka, ari noshiyakari
eejatzi ikaratzi oisokeroyetakarori
iaaventapaintziri Jess. Aa iri
piaapinkathatajaante Pava. Tema
okaratzi iaaventapaintziri Jess,
irootajaantakera iyoshiretakaayetakeriri
kamantantaneriite.
Kyaakotakariri kitamarori mora
11
Ipoa noaake ashitaryaanaka inkite.
Tzimatsi janta aparoni kitamarori mora.
Itzimi kyaakotakariri, IfIItuke IpuItuyee
tziri Oisokerotaneri, ipaitaitziri eejatzi
Kyaaryoori. Aririka irovasankitaante,
tampatzika okanta. Ari okempitari eejatzi
aririka irovayiritante.
12
Irooma irooki
iriivaitake paampari. Amathaitziita
ikantaka. Josankinatakaro vairontsi kaari
jiyotakoyeetzi intaani jiyotziro irirori.
13
Ikithaatakotakaro othakakeri iraantsi.
Iri ipaitayeetziri eejatzi IAANE PAVA.
14
Tzimatsi irika inkitekinta irovayirite.
Kitamarothaitake okantaka eejatzi
442
iithaare, te onkipatsivaite. Iriitake
oyaatakeriri ikyaakoyetakari eejatzi
kitamarori imorane.
15
Ari oshitovanakeri
IpuuntekI kempItukufofI othoyempyuunI
kitzi osataamentotsi, Ifootuke Ifomposun
tayetaiyaariri iisaneentane. IfIIfu ompefu
tantaiyaarine irashirokotzite. Irijatzira
ovetsikakeneriri oshiyakarori jimiretaitari
IpuIyeetzIfI ImushIfenku Puvu ShIntsIju
nokitatsiri.
16
Josankinatakaro vairontsi
iithaareki, eejatzi iporiki. Jiroka
vairontsi: PINKATHARIVENTZIRIRI
PINKATHARIITE. OMPERATARIRI
OMPERATANERIITE.
17
Ipoa noaake pashine maninkari
ikatziyantakari ooryaa, ikaimapaakeri
maaroni tsimeriite arayetatsiri, ikantziri:
Pimpoke papatotya, poyaaro onkarate
impayetemiri Pava.
18
Temu povutyee
yaari atzirivatha: ivatha pinkathariite,
ivatha ijevare ovayiriite, Ivuthu IfIIpefo
riite, ivatha kyaakotapiintariri imorane.
Ari povanakyaaro eejatzi ivatha
imoraneete. Tera intaani povaiyaari
irikaite, aa povayetaiyaari eejatzi ivatha
maaroiteni: omperataari, omperataneri,
antarikonaite, iryaanipayeeni, maaroni.
19
Ipoa noaakeri koveenkari piratsi,
nouukefI eejutzI kIputsIsutzI pInkuthu
riite itsipayetakari irovayirite. Ari
ipiyotaiyakani inkene irovayiriteri irika
kyaakotakariri kitamarori imorane
itsipayetakari eejatzi irovayirite.
20
TzImu
tsi ipaita oirikavakeriri koveenkari
piratsi. Ari ikempitaakeriri thairi
kamantantaneri itsipatapiintakari
itasonkaventantzi. AfI okuntu jumutuvI
tantakariri ikaratzi kentakoyetakarori
ivairo piratsi, IkufutzI uupInkuthuyetuke
rori iroshiyakaaro. Irika piratsi ipoa
thairi kamantantaneri, japishoonkaitakeri
opaampapirothaatake inkaare, tsika
okItefyeenkutuke shItzIvufo oyuchuu
rinka.
21
Jovamaayeetakeri maaroiteni
kempisantanakeriri, jovathaayeetantakari
shitovapaintsiri ipaanteki kyaakotakariri
kitamarori mora. Kematziineentayetaka
tsimeripayeeni.
Osheki osarentsi, onkarate 1,000
20
1
Ipoa noaake jayiitapaake
pashine maninkari. Joirikakero
irashitaryaantyaarori omorona
inthomointaperotatsiri. Joirikake eejatzi
iniroite ashirotha.
2
Jaakeri noonke,
maranke tzimitainchari pairani. Iriitakera
Kamaari, Satans. Joosotakeri onkarate
1,000 osarentsi,
3
ari jotziryaakeriri
omoronaki inthomointaperotatsiri.
Joshepitakotakeri, jovitsinekakotakeri
onkantya eero jamatavitantaari atziriite,
irojatzi omonkaratantakyaari onkarate
1,000 osarentsi. Aririka onkaratapaake
iroka, ari iroosoryaakotapainteri
kapicheeni.
4
Ipoa noaake osheki saikamentotsi
tsIku IfIsuIkuyetuI Inkufute pInkuthufIven
tantatsineri. Ari noaakero ishireete
IkufutzI jovumuumentuItukefI IkempIsun
tairo iaane Pava, tsIku otzImI Iuuventu
paintziri Jess. Irikaite, te IfIuupInku
thateri koveenkari piratsi, te IfIuupInku
thatero iroshiyakaaro eejatzi. Te Inkentu
kotamakotyaaro iriroriite ivairo piratsi,
eejatzi irakoki. Iriiyetakera piriintaachari,
ipinkathariventantayetake itsipataari
Cristo okaratzi 1,000 osarentsi.
5
Iriima
pashine ikaratzi kamayetaintsiri, tera
iraaayetai irirori, IfojutzI omonkufutun
tapaakari 1,000 osarentsi. Irootakera
ipaiyeetziri Etarori Aagaantsi.
6
piriintaachane ipaiyeetakeri Etarori
Aagaantsi. Tema tasorentsishireri
jinayetake. Eero japiitziro inkamayetai.
Aa kaaaneri inkantaiya, IfI kempItuI
yuufIne ompefutusofentsItuufI IfuntuvuI
taineri Pava, irantavaitaineri eejatzi
Cristo. AfI ItsIputuufI IpInkuthufIventun
tai okaratzi 1,000 osarentsi.
443
7
Aririka omonkaratapaakya 1,000
osarentsi, ari iromishitovayeetapainteri
Satans jashitakoitakeri.
8
AfIfIku IfIshIto
vanake, iretapaiyaaro iramatavitapairi
maaroiteni atziri tsikarika inampiyetaro.
Iroka nampitsiite ipaitayeetakero Gog,
pashine Magog. Irapatotairi maaroni
inkene irovayiritakaiyaari. Intzimaperote
osheki atziri, iroovaitake okanta oshekitzi
impaneki jiaathapyaaki.
9
Jiyaataiyakeni
tsika ovintenipathatzi, itapotakeri
tasorentsishireriite tsika ipiyotaiyakani
iriroriite. Ari okaratzi itapotakero eejatzi
ipaiyeetziri Etakoperotaaro Nampitsi.
Omapokashitanaka iparyaapaake
paampari, japerotakeri maaroiteni.
10
Ari
japishoonkayeetakeri Kamaari janta
opaampapirothaatake inkaare,
kItefyeenku okuntuku shItzIvufo oyuchuu
rinka. Tema ari japishoonkayeetzitakariri
irirori koveenkari piratsi, itsipataitakeri
thairi kamantaneri. AfIfu InkuntuItuu
tyeero inkemaantsivaitaiya.
Iramenakoyeetantai janta
kitamaroriki saikamentotsiki
11
Ipoa noaake iniroite kitamarori
saikamentotsi. Tzimatsi saikantakarori,
iriitakera matakerori japerotairo inkite
eejatzi kipatsi.
12
Ari ikatziyeeyakani
kamayetaintsiri janta kitamaroriki
saikamentotsi, jetakari itsipayetaari
antariite irojatzi iryaaniite, maaroni. Ari
japinairyaayetanakero osankinarentsi,
japinairyaanakero eejatzi pashine tsika
josankinatakoyeta aaayetaatsine.
Jamenakoyetairi atziri tsikarika opaiyeta
juntukefI okufutzI josunkInutukoyeetuke
riri.
13
Eejatzi ikaratzi piinkayetaintsiri
jiaaki, ari ipiyoyetakari iriroriite.
Ikaratzi kamayetaintsiri, ufI IsuIkItuIyu
kani eejatzi janta, okempivaitakaro
atziritaatyeemi Kaamanetaantsi,
apakagairimi onampivaivetakari. Ari
ikaratzi jamenakoyeetairi iriroriite
okaratzi jantayetakeri.
14
AfI jupIshoonku
yeetukefofI KuumunetuuntsI" opuumpu
pirothaatake inkaare ontagaiya. Iroka
opaampapirothaatake inkaare, iroora
IpuIyeetukefI ApItetunuIntsIfI Kuumune
taantsi.
15
Ipoa japishoonkayeetakeri
opaampapirothaatake inkaare maaroni
kaari osankinatakotachane iraaayetai.
Ovakerari inkite, ovakerari kipatsi
21
1
Ipoa noaake ovakerari inkite,
ovakerari kipatsi. Tema aritake
aperotaka paisatori inkite, eejatzi
paisatori kipatsi. Te irieetairo inkaare.
2
Ipoa noaake oshaviinkapaake inkiteki
aparoni nampitsi tasorentsitatsiri,
ipaitayeetziri Ovakerari Jerusaln. Iri
Pava ovayiitakaantakerori. OvuneenkukI
taka, iroovaitake aparoni tsinane
ovaneenkatashitari oimentyaari.
3
Ari
jiaavaitaitanake shintsiini janta
saikamentotsiki, ikantaitzi: Pamene!
Arira osaikimotairi kipatsisatziite iroka
tasorentsithaante tsika inampitaro Pava.
Arira itsipatajaantaari Pava tsika
isaikayetzi isheninkataari.
4
Tema Pava
osheyookiperotairine, ImposhenkuyetuI
yaari. Eero ikaamaneyetai, tekatsi
onkatsitzimovaitai, tekatsi iragaachane,
tekatsi kemaantsivaitaachane. Tema ari
okaratapaake maaroni iroka.
5
Ipoa iaavaitanake thointainchari
saikamentotsiki, ikantzi: Novukefutu
kairo maaroiteni. Ikantanake eejatzi:
Posankinatero iroka, tema kyaaryoori
aantsi onatzi, ari okantaitatyeeni.
6
Ari
ikantana: Ari overaapaaka! Naakatake
oshiyarori etarori osankinarentsi. Naaka
oshiyarori ovekaraantarori eejatzi.
Naakatakera etakaantanakarori.
Naakatake thonkaironeri. Tzimatsirika
miretatsiri, ari nomiretakaiyaari jiaa
tsika otzimi ovaaantatsiri. ImpushIItuI
yaari, te opinarontsita.
7
Irootakera
noshinetakeneri kitsirinkaneriite. Naaka
444
*21.11,18: Kantakotachari jaka porekatsiri, iroora ipaiyeetziri eejatzi jaspe.
*21.16: Kantakotachari jaka 2,200 kilmetro iroora ikantayeetziri eejatzi 12,000 estadio.
*21.18,21: Kantakotachari jaka porekaki, okempitakaro okantara botella, eejatzi vidrio.
*21.21: Kantakotachari jaka kitamarori mapi irojatzira ipaiyeetziri perla.
Pava itzimi iaapinkathayetai. Iriitake
nonkempitakaantairi notomiite.
8
Iro
kantamaitacha eero notomitaari
tharontziite, kisoshireri, kisaneentaneri,
ovantaneri, mayempiri, matsi, uupInku
thatakeriri oshiyakaarontsi, thairiite. Aa
IfIIfu tuuyetuuchune opuumpupIfothuu
take inkaare, kiteryeenkataintsiri
oyachaarinka. Iroora apitetanaintsine
inkamayetai.
Ovakerari Jerusaln
9
Ikanta okaratapaake iroka, IpokushItu
puukenu upufonI munInkufI ovusunkI
taantaneri itzimi oirikakerori itasone.
Ikantapaakena: Pimpoke, noaakemiro
oshiyakaaventari tsinaneka ontzime
iinantyaari Oisha.
10
JuushInenkutunu
kena tonkaari otzishiki. Joaakakenaro
nampitsi tasorentsitatsiri ipaitayeetziri
Jerusaln, otzimi jovayiitairi Pava
opoagaaro inkiteki.
11
Janta nampitsiki,
ari jieetairori irovaneenkaro Pava,
shipakiryaavaitake, iroovaitake okanta
mapiki porekatsiri, pinaperotachari.
*
12
Iniroite okantaka otantonampiro.
Tzimatsi 12 tsika ikyaapiintaitzi. Tzimatsi
ikaratzi 12 munInkufIIte uumukoventuye
tarori tsika ikyaapiintayeetzi. AfI josunkI
nayeetakero ivairo itomiite Israel-ni.
13
Okaratzi mava ikyaapiintayeetzi
montetakariri ishitovapiintzi ooryaa.
Eejatzi ikyaapiintzira ooryaa, okaratzi
mava. Katonkokero, okaratzi mava.
Kirinkakero, okaratzi mava.
14
Tzimatsi
okaratzi 12 iniroite mapi otzitakerori
otantonampi. Ari osankinayetakari 12
ivairopayeeni otyaantajanoriite.
15
Irika aanatakenari, joirikake
imonkaramentoshithaki jovetsikayeetziri
oro, iro irimonkaratantyaarori
otantonampi, eejutzI tsIku IkyuupIIntuyee
tzi.
16
Ari omonkaranampitavakaa iroka
nampitsi, te anaavakaa. Ikanta irika,
jetanakaro jimonkaranampitakero,
okaratzi 2,200 kilmetro osanthanka,
eejatzi okaratake ojenokitzi.
* 17
Ipoa
jimonkaratakero eejatzi otantonampi,
okaratzi otontatzi 144 jImonkufutuntu
karo ikonaki. Iroora jimonkaratantakari
irika maninkari kempitarori ikonaki atziri
otzimi jimonkaratantapiintakari irirori.
18
Iroka otantonampi, oshiyavaitakaro
mapi porekaki okantaka. Jiyoshiita oro
jovetsikantayeetakarori nampitsi,
porekaki okantaka.
* 19
ItzInkumIItuntuku
rori otantonampi, iro jaayeetake
porekakiyetatsiri mapiki, pInupefoyetu
chari. Jiroka ovairopayeeni mapiki tsika
okanta jovetsikayeetakero: jaspe, zaro,
gata, esmeralda,
20
nice, cornalina,
crislito, berilo, topacio, crisopraso,
jacinto, amatista.
21
Okaratakera 12
ikyaapiintayeetzi, iroora jaayeetake
antaroperori kitamarori mapi, iro
jimokakeri jovetsikantakarori. Maaroni
avotsite nampitsi, jIyoshIItu ofo jovetsIku
yeetantakarori, porekaki okantaka.
*
22
Te ontzimapai janta tasorentsipanko.
Tema iro inampi Avinkatharite Pava
Shintsijanokitatsiri itsipataari Oisha.
Iriiyetajaantakera impoyaataiyaarone
tasorentsipanko janta.
23
Te Inkovujuun
taiya ooryaatsiri, eejatzi kashiri. Tema
irovaneenkaro Pava kitainkatakagairone.
Iri Oisha kempitaiyaarine ootamentotsi.
24
Iriitake kitainkatakotairine iraniiyetaira
atziriite janta. PInkuthufIIte tzImuyevetu
chari irovaneenkaro kipatsiki, kameethaini
irisaikayetai janta iaapinkathatairi Pava.
445
*22.1: Kantakotachari jaka kiteshaaniki okempitakaro okantara botella, vidrio eejatzi
cristal.
25
Eero otsirenitapai, aa okantaitatyeeni
onkitaitapai. Te ashitanetaiya nampitsi
janta.
26
Ikaratzi tzimayevetachari
irovaneenkaro kipatsiki, ItzImI IuupInku
thayeetairi, kameethaini isaikayetai janta
iaapinkathatairi Pava.
27
Eero itzimai
janta kaariperotapaatsineri, eero ieetairi
janta antayetairone ipinkayeetziri, eero
itzimapai eejatzi thaiyapaachane. Intaani
InumpIyetuIyuufo IkufutzI josunkInutukoye
takeri Oisha iraaayetai janta.
22
1
Ipoa joaakakenaro jiaa
otzimi kaaanetakaantatsiri.
Kiteshaaniki okantaka. Iro shitovaatatsiri
isaikamentoki Pava itsipatakari Oisha,
*
2
irootake shiyaatainchari niyankineki
avotsi. Omontethupyuutukefo oshookun
takaro chochoki kaaanetakaantatsiri.
Okantaitani kashiriki okithotapai
osarentsiki. Otekatsitakaantapai oshi.
3
Eero otzimapai ovasankitaantsi janta.
Ari osaikapairi isaikamento Pava, eejatzi
irashi Oisha. InkuntuItutyeenI IfuntuvuItu
paineri iromperatane.
4
AfI IfIuuvofoyee
tairi Pava. Inkentakotamakotaiyaaro
atziriite ivairo Pava.
5
Eero otsirenitapai
janta. Eero itzimapai ooryaatsiri. Tema
iri kitainkataatsine Avinkatharite Pava.
AfI IkuntuItutyeefo ImpInkuthufIventuntu
pai atziriite janta.
Irootaintsira impiye Cristo
6
Ipoa ikantanakena maninkari:
Kyaaryoora onatzi iroka aantsi,
kantatsi ankempisantero. Tema
ikempitaakerira pairani Avinkatharite
Puvu jIyotukuuyetukefI kumuntuntune
riite, ari ikempitaakenari eejatzi naaka,
jotyuuntukenufI ImunInkufIte jouukuye
takenaro iroka, iro iriyoyetantaiyaari
iromperataneete irootzimatake avisayete
tsikarika ompaiyetyaari apaata.
7
Jiroka ikantzi Jess: Pamene!
Irootaintsi nompiye. Kimoshirera
inkantaiya inkarate kempisantakerone
IkumuntuntuItukefI juku osunkInufen
tsiki.
8
Naakatakera Juan osankinatzirori
iroka. Naaka aajaantakerori maaroni,
naaka kemajaantakerori eejatzi. Ari
notyeerovavetanaka noaapinkathateri
maninkari oaakakenarori maaroni iroka.
9
Ikantanakena irirori: IEefo pIuupInku
thatana naaka! AfI ukufutuIyInI jompefu
tai Pava, ari noshiyami eeroka, ari
noshIyukufI kumuntuntunefIIte pIpuIye
tziri iyekiite, noshiyakari eejatzi
Inkufute kempIsuntuIfone osunkInuyetuIn
chari jaka. Aa iri piaapinkathatajaantai
Pava.
10
Ipoa ikantanakena eejatzi: Okaratzi
posankinatakotakeri avisayetatsineri
apaata, eerora povitsinekakotziro, tema
irootzimatake irieetero avisatsineri.
11
Inkaariperoshiretziitaveete itzimi
kaariperoshiretatsiri iroaaka! IInkumuu
foshIfetzIItuveete ItzImI kumuufoshIfe
taintsiri iroaaka! Irantaperotero
kameethari itzimi antakerori iroaaka!
IIntusofentsIshIfepefote ItzImI tusofentsI
shiretaintsiri iroaaka!
12
Irootaintsira nompiye! Irootaintsira
nompinayetairi atziriite okaratzi
jantaventakeri aparopayeeni.
13
Naakara
oshiyarori etarori osankinarentsi, Naaka
oshiyarori ovekaraantarori eejatzi.
Naakatake etarori, Nuukutuke ovefuun
tyaarone. Naakatakera etakaantanakarori,
Naakatake thonkaironeri.
14
kivayetairone iithaare, Inkene IshIneyee
tairi chochoki aaakaantatsiri, inkene
inkyaayetai ikyaapiintayeetzi nampitsiki.
15
Eero ikyaayetai janta kempitakoyetariri
446
*22.18: Tzimatsi aaventakoyetzirori okaratzi kantakotachari: Ovanaavaitakerone okaratzi
osankinatainchari jaka itzimi ovaakaanakerori josankinayetziro. Osankinajanorentsi, ari
onkantya iramenantyaarori irosankinatero kameethaini tsikara okantajaantara. Eero
jovanaashivaitaro, eero jamaakivaitzi aparoni. Tzimatsi pashine kantatsiri iyotagaantsi onatzi
okaratzi aantsikoventachari jaka irashiite maaroini, ari onkantya eero jotekantaitaro,
inkantaite: thaiyaantsi onatzi okaratzi osankinatakotachari iaaneki Pava.
otsitzi, matsikantaneri, antapiintakero
kamaarotatsiri, ovantaneri, ikaratzi
aapinkathatakeriri oshiyakaarontsi,
ikaratzi ametapiintakarori ithaiya.
16
Naakatakera Jess, otyaantakeri
maninkari inkamantemiro irokapayeeni,
inkene povavisayeneri eeroka itzimi
uputoventupIIntukufIfI Puvu tsIkufIkupu
yeeni. Naaka charinetariri David-ni.
Naakatake ipaitayeetzi Impokiro
Orimishi.'"
17
Ikantzi Tasorentsinkantsi: PImpo
keeta." AfI okuntzItufI eejutzI kempItuku
rori tsinane iinantaityaari. Inkarate
kemayetairone iroka, inkantayetai:
Pimpokeeta. Impokayeteeta itzimi
mireyetatsiri. Itzimirika kovanaintsiri
irimiretyaaro jiaa aaakaantaneri,
iriravaite, te opinata!
18
Tzimatsi nonkamanteriri inkarate
kemuIfone Ifoku tsIku osunkInutukoyetu
kara avisayetatsineri apaata: Tzimatsirika
ovunuuvuItukefone okufutzI osunkInutuIn
chari jaka, ari irovanagaineri Pava
inkemaantsitaiyaari irirori okaratzi
uuventukoyetuInchufI juku osunkInufen
tsiki.
* 19
TzImutsIfIku thuuupIthutuntu
kyaarone okaratzi osankinatainchari jaka,
ari inthaaapithataiyaari apaata Pava
irirori eero ishinetaineri chochoki
aaakaantatsiri. Eero ikyagai nampitsiki
otzimi iaaventaitakeri jaka.
20
Itzimi aaventakaantakerori maaroni
iroka, ikantzi: Irootaintsi nompiye. Ari
nokantzi naaka: Ari onkantyaari,
thaankiini pimpiye.
21
Onkamintha
ineshinonkayetaimi Avinkatharite
Jesucristo janta. Ari onkantyaari.
447
AARN Irirentzi inatzi Moiss-ni.
Isheninkamirinkaite inatzi Lev-ni.
Iriitake Pava ovakeri Aarn okanta
jomperatasorentsitantari,
ipometantapiintantaniriri Pava janta
tasorentsithaanteki. Okanta
jiyoyaantakariri pairani Pava irika
Aarn, ikovakitziira iroaakantero
IfIItukefu Aufn ompefutusofentsI
taari, te inkovakairi pashinepayeeni.
Iroora ikantantakariri pairani Pava:
Maaroni ijevare Israel-mirinkaite,
iramayetakero ikotzikii. Irovayetero
tasorentsithaanteki. Ikaratzi 12
jevariite amayetakero ikotzi,
jovuyetupuIntzIfo tusofentsIthuun
teki. Okanta okitaitamanake,
ieetatziiro ikotzi Aarn, oshooku
nake, tzimake oteya, eejatzi okitho.
Irooma pashine kotzitsi, te
oshookaajate. Arira ieetakerori
omapero jiyoshiitayeetakeri
Aarn-ni, iriitake omperatasorentsi-
tatsine. Iriira isheninkamirinkaite
Aarn-ni omperatasorentsitapiin-
tatsiri janta Israel-mirinkaiteki.
(Pamenero Ikantakaantaitane.)
AATZIKIRIRI IISANEENTANE
Irootakera jametayetari pairani
nampitayetarori pashineki kipatsi.
Aririka irovayiritavakaiya, tzimatsi
jantapiintziri pinkathari itzimirika
oitsinampaantaintsine. Aririka
iriaakero pinkathari oitsinampaan-
taintsiri, jupefotukefI jovumuukuun
takeri irovayirite iisaneentane,
iriyaatashitanakeri, ironoryaakeri
kipatsiki, iraatzikakentsitakeri.
Iroora iriyotantaityaari omapero
joitsinampaakeri iisaneentane.
Iniroitera impashiventavaitya
pinkathari joitsinampaitakeri.
Ikantaitzi eejatzi, irika pinkathari
oitsinampaantaintsiri, iraanakeri
pashine pinkatharivetachari
joitsinampaitakeri janta ivinkathari-
pankotekira, ari iraatzikavaitapiin-
teri, inkempitakaantavaiteri
iroorikami imakoryaakiimento. Ari
onkantya irovashiventaavaitapiintan-
tyaariri.
AAVAKAANTSI Tzimatsi jametaiyarini
pairani judo-puyeenI ufIfIku Ifuuvu
kaiya. Iriira koyaanontachari
evankari otzimirika ikoviri
iinantyaari. Aririka iriaake
evankaro ookimotakariri,
inkamantakeri ashitariri. Impouu
kyu ushItufIfI evunkufI IntsIputu
kyaari itomi, iriyaatashitakeri
ashitarori evankaro. Arira
inkinkithavaitakairiri ompaityaarika
irantzimotavakaiyaari. Arira
impinatante ashitariri evankari,
impinataiteri ashitarori evankaro, ari
onkantya eero amenaashivaitanta
iraavakaiya itomi. Eerora itsipatzi-
taro. Impiyeerika evankari isaikira
ashitariri, irovetsikapai ipanko.
Aamaashitya onkarate aparoni
TSIKA IKANTAYEETZIRO AANTSIPAYEENI
448
osarentsi osamanite. Arira onkantya
iriaantantyaarori evankaroka
ikovakeri iinantyaaro, terika oi
pashine shirampari. Ari
onkempitzityaari eejatzi evankaroka,
oyaaventapaitetarira oimentyaari
irovetsikaantya tsika irisaikairo
apaata, ontyaavaitatsi iroori,
ovetsike oithaare ovaneenkata-
chaneri, iro onkithaatanakyaari
apaata aririka iyaatanake ovakerariki
opanko jovetsikakeri oime, oImoshI
renkavaitya. Aririka omonkarapaite-
takya, iromapokashitakyaaro
irareetya oimentyaari, IntsIpuyetu
kyaari iraapatziyane. Iraanakero
evankaroka ipankoki, ari
iroimoshirenkavaityaari. Iro
kantacha, aririka ovaiyantashivai-
tukyu evunkufoku eenIfofu IuuntuI
taro tekeramintha aavakaiyaata, ari
inkovake evankarika impicheetero
evankaroka. Ontzimatye iroipiyee-
taineri iireekite ipinaventakerori
pairani ashitariri. Irootakera
avishimotakeriri pairani Jos-ni. Iro
ikovantavetakari irovashaanteromi
Mara, iaajaantzi omotzitashivaita.
(Pamenero Mt. 1.18-25.)
ABEL Iri itomivetari Adn-ni.
Piravaitaneri inaveta. Iriima Can
irirentzira, pankivairyaantzi inatzi.
Okanta aparoni kitaite ikovaiyakeni
iriaapinkathateri Pava, Impomete
neri ipira. Oshekira onimotakeri
Pava okaratzi jantakeri Abel, tema
irootake ikantakaantakeri. Iriima
Can irirentzira, intaani
jamamatsitanake ivankivaire
irashitakaiyaaniri Pava. Temaita
onimoteri Pava. Ifoofu opouuntunu
kari ikisanaka Can, itsitokakeri
irirentzi. Aripaitera etanakaro
ovuntuuntsI okufutzI Iuuventuyee
tziri iaaneki Pava.
ABRAHAM Iriitakera icharinetanakari
maaroni judo-payeeni. Tekeramintha
intzimeeta Jess aritake tzimake
irirori. Ari inampivetarori pairani
nampitsiki paitachari Ur, ipoa
jotyaantairi Pava inampitaiyaaro
Abraham-ni janta Canan-ki. IshInetu
keneri iroshekite incharinentyaari,
iriitake ashitaiyaarone maaroni
kipatsi Canan-ki. OshekIfu juventuu
perotakari Abraham-ni irika Pava,
shitovanake inampiki, jatake tsika
jotyaantakeri. Oshekira javentaakari
eejatzi Abraham-ni irika Pava, aritake
intzimake irovaiyane. Irootakera
onimotakeriri Pava, Ifootuke IkempI
takaantakari tampatzikashireri inatzi
Abraham-ni. Irijatzi Abraham-ni
etakaantanakarori itomeshitaanita.
Ikanta jantarikonatake Abraham-ni,
tzimakotake 100 irosarentsite, eejatzi
okempitzitakari iina Sara tzimakotake
90 osarentsite, arira itzimakeri itomi,
ipaitakeri Isaac. IfojutzI ItzImuntunu
kari icharine paitanainchari Jacob.
Ikanta Jacob, iriitakera oshekita-
nuIntsIfI ItzImuyetunuke ItomIpu
yeeni, iriitake ipaitayeetairi iroaaka
Judo. Tekeramintha irovaiyanta-
kairoota Abraham-ni iinara,
jetzitakaro jovaiyantakaakero
inampire paitachari Agar, iri
ipaitakeri Ismael. Irootakera
shinetakeriri Sara irovaiyantakairo
inampire, ouujuuntuke eefo ovuIyun
tai iroori. Iro kantacha itzimayetana-
kera icharinepayeeni Ismael,
kIsuneentu jovIfI IkufutzI IchufIneye
tanakari Isaac-ni. Irojatzi ikantziro
iroaaka kisaneenta jovavakaiyani.
(Pamenero Antzimotavakaantsi, Isaac,
eejatzi Hch. 7.2-8.)
ADN Iriira shirampari etakaantajaan-
tanakarori inampitaro jaka kipatsiki.
Iriitake Pava ovetsikakeriri jaakero
449
kipatsipane. Itasonkakeri okanta
jaaantanakari. Ikanta iaakerira
Pava tekatsi intsipatya Adn,
jovochokyaakeri, ari jayitakeriri
aparoni imereki, Ifootuke jovetsIku
keneriri iinantyaari, ipaitakero Eva.
Kimoshirera ikantaiyani isaikaiyave-
taka, te iriyotaiyeroni kaariperori.
Iro kantacha Satans, ipeyashitakari
maranke, jamatavitakero Eva. Ari
okanta opiyathatantakariri Pava,
ovakaro chochoki ipinkakaaveta-
karori. Okanta Eva, opakeri eejatzi
Adn, jovavakaro irirori. Iroora
opoaantanakari ikaariperoyetzi
atziriite, ipiyathavaitari Pava,
irojatzi matachari iroaaka.
AKOJANORI Ikaratzi pinkathariyetatsiri
pairani pashineki nampitsi, tzImuye
tatsi isaikamento ovaneenka okanta.
AfI IsuIkupIIntzIfI IpInkuthufIventun
tzi. Tzimatsiya pashine saikamentotsi
irakojanoriki, tsika ithointapiinta
aparoni itzimi ikoyaakeri pinkathari,
iriiperori jinatzi. Iriitakera
kaminairiri impinkathariventan-
tyaari kameethaperoini. Ikempita-
kaantaitziri pinkathari irinatyeemi
irika, kantatsi iraventaityaari eejatzi
irirori.
AMATHAIRENTSI Pairani, aririka
IfovetsIkuyeete upufonI umuthuIfen
tsi, iroora jovetsikayeetantari
ikaratzi poreryaayetatsiri, ikempita-
tyaama oro. Aririka inthonkayeeta-
kero amathairentsi, ovaneenka
onkantya. Iroora ikashiyakaayee-
tziriri ikaratzi pinkathariyetatsiri, iro
iramathaitaiteriri. Tekatsira pashine
amathaityaarone kempityaarone
iroka amathairentsi. Tema okaratzi
IuuventukoyeetupIIntzIfo umuthuI
rentsi iaanekira Pava, ayotzi iriira
ikantakoyeetzi Pinkathari. Oshekira
ikempitakoyeetakaro pairani iroka
amathairentsi ikashiyakaayeetariri
pinkatharentsi. Tema ikempitakoyee-
tarora jovetsikaitziro amathairentsi,
jagaitziro shivithatapo, savorotapo,
tsikarika ompaiyetya. Impoa
irovaneenkatantayetakyaaro
inchateya, tsIpunu ovuneenkuyetu
chari, tsikarika ompaiyetyaari.
Irootakera jamathaitantayeetariri
itzimirika oyiishitantaintsiri
Ifufeetyu tsIkufu ovefuuyetu osunthu
tzi irishiye.
ANANKORYAANTSI Kitaite onatzi iroka
joimoshirenkantapiintari
judo-payeeni. Arira ipampithashir-
yiirori tsika okanta javisakotantaari
pairani jomperanavaivetakari
Egipto-satzi. Ikanta ipokakeranki
maninkaripayeeni tsiteni janankor-
yiitakeri ipankoite judo-payeeni.
Javisanakero ipankoite te irovasan-
kitaanakeri, intaani jiyoshiitanakeri
Egipto-satzi jovasankitaavankotana-
keri. Iroora omintharovakeriri
Egipto-satziite, ari okanta ishinetan-
taariri iriyaatai judo-payeeni
inkokovayetai tsika inampitaiyaaro,
ari onkantya irisaikashivaitantaiyaari
tekatsi omperanavaitaiyaarine.
ANTARIKONAITE Pairani, etuyetunuku
rori Israel-mirinkaiteki, iriira
IuupInkuthupefoyeetzIfI untufIkonu
yetaintsiri, iriiyetake jevaritatsiri,
iriiyetake pinkathariventantatsiri
eejatzi. Okanta, ipokantapaintari-
ranki Jess, irojatzira jovashieetairi
iroka aantsi antarikonaite,
ikempitakaantaitaaro akantapiintziri
jevari. Irootakera ipaitayeetanta-
kariri pairani antarikonaite,
ikaratzi etayetanakarori ijevayetziri
kempisantzinkariite, apatoventapiin-
tanaariri Cristo. Ipaitapiintaitakeri
antarikonaite, okantavetaka
irikaite te irantarikonaperote.
450
ANTZIMOTAVAKAANTSI Pairani
tekeramintha intzime Jess, ari
iaanatake Pava aparoni shirampari
ipaita Abraham, ikantakeri:
Abraham, tzimatsi nantzimotemiri.
Ari piaake intzime pitomijanori
eeroka, iriira oshekitaatsine. Iro
kantacha Abraham okovaperota
ontzime ompaitya irantzimoteriri
irirori Pava. Tema javentaanakityaa-
fIfu Puvu ontzImutye IntomeshItuunI
tya. Okanta avisake osheki osarentsi,
monkarataka okaratzi ikantaitakeriri
pairani Abraham, oshekitake
icharine. Irojatzi itzimantakari
Moiss-ni irirori. Iriitakera
osankinatakerori tsika onkantya
omonkufutuntyuufI juntzImotuvukuu
kari pairani Pava itsipatari
Abraham-ni. Irijatzi osankinatakerori
Ikantakaantane Pava. Irootakera
jimayetanakeri icharinepayeeni
Abraham-ni, onkantya irothotyaan-
tayetyaarori antzimotavakaantsi.
Jiroka ikantakeriri Pava irika Moiss:
Aririka povamaye pipira pimpome-
tenari naaka, payero iriraane,
pisaitantyaarori pomepirinimentotsi.
Impoa paakotakero povakeri
niyankyaa iraantsi, pintsikirisan-
taiyaari pisheninka. Iroora jantakeri
Moiss, tema iro ooaarontzirori
antzimotavakaantsi. Ipoa avisake
osheki osarentsi, ari itzimakeri
pashine kamantantaneri ipaita
Jeremas. Iri josankinatakaake Pava,
ikantake: Ari irieetairo ontzime
ovakerari irantzimotavakaiyaari
Pava intsipataiyaari icharineyetari
Abraham-ni. Onashitaiya, eero
okempitaro okaratzi iaashintsi-
veetukufI IfothotyeetefomI josunkI
natakeri pairani Moiss-ni. Jiroka
okuntzI ovukefufI untzImotuvukuun
tsi: Pampithashirera irovayeetaina.
Ari nompeyakotantairo ikaaripero-
shirevetaitaka.'" Okuntu uvIsuke
osheki osarentsi, IfojutzI ItzImuntu
kari Jesucristo. Arira omonkaratakari
josankinatakeri Jeremas. Jiroka
ikantakeranki joveraantanaaro
Jesucristo jovakaanari iriyotaane,
ikantziri: Niraanera onatzi iroka,
Ifoofu upufuutuchunefI IfuvIsukoshI
reyetantaiyaari osheki atziriite.
Ifootukefu ouukuntuIfone untzImo
tavakaiyaari. (Pamenero Mr. 14.24;
1 Co. 11.25; He. 8.6-10.18.) Ikanta
ikamimotantakeranki Jesucristo,
ufIfu etunukufofI ovukefu untzImotu
vakaantsi. Iro ipaitaitziri iroaaka
Ovakerari Antzimotavakaantsi.
Irooma pashine josankinayeetakeri
pairani ipaiyeetziro Paisatori
Antzimotavakaantsi.
ARAMEO (Pamenero Hebreo)
AVOTSI, AVOTSIJANORI Iriira
ikantakoyeetziri jaka ikaratzi
aventaayetaariri Cristo, ipaitayeetairi
karatanairiri ipaiyeetziri Avotsi.'"
(Pamenero Hch. 9.2; 19.9; 22.4.)
Irojatzira ikantakoyeetzitari 2 P. 2.2.
aniitantaarori Avotsijanori.
Irijatzira ikantakoyeetzitari, ikaratzi
aventaayetaariri Cristo. Opoaantari
joshiyakaaventaitziri avotsi, tema
ikantakeranki Jess: Naakatake
ipaiyeetziri Avotsi.'" IfIItujuuntukefu
Jess oshiyakaaventakarori avotsi,
irijatzi kempitakarori avotsi
areetakaantachari inkiteki, untsIpu
tantaiyaariri isaikira Pava. Tema
aririka aventaashiretanaiyaari irirori,
aritake aaashireyetai inkiteki
antsipataiyaari Pava.
BALAAM Sheripiyari inatzi pairani irika
eeniroranki jaaaveta Moiss-ni.
Kaari Israel-mirinkaite. Iriitakera
sheripiyaritatsiri ijevatakaantapaite-
tantariri Moiss-ni Israel-mirinkaite,
451
shiyapithayetaariri Egipto-satzi,
iriyaataiyeeroni Canan-ki, IshInetu
keneriri Pava irinampiyetaiyaaro. Ari
ikenimotaiyanakeri inampiki
Moab-satziite. Iriira pinkatharitatsiri
Balac janta Moab-ki. Osheki
itharovakaakari Israel-mirinkaite
irovayiritanakyaari. Jotyaantake
iriyaatashiiteri Balaam sheripiyari-
perotatsiri, ikaimakaantatziiri
iroipiyashinenkateri Israel-mirinkaite
isheripiyarinkakiini. Ishinetakeneri
impinateri osheki aririka inkitsirin-
kakeri. Ikantavetakari Pava irika
Balaam, eero ikoshekavaitari. Iro
kantacha Balaam, ikinkishiretanaka
iraaperote osheki kireeki. Jatake
ikyaakotanakari imorane. Okanta
niyanki avotsi, aparoni maninkari
jouukukufI Imofune BuIuum joIfIku
kero irosataamento, ufI IkutzIyupuu
kari. Temaita iriaapaakeri irirori.
Ari janiiryaanake Balaam, IpusuvuI
takeri imorane. Irojatzi iaavaita-
kaantanakariri Pava irika mora.
Aripaitera joaakanakari Balaam
irika maninkari, ikantanakeri:
Balaam, piyaatashiteri Balac,
pinkamanteri onkarate inkanteriri
Pava. Ari ikantakero Balaam.
Oshekira itasonkaventayeetakeri
Israel-mirinkaite, te iroipiyashinen-
kayeeteri. Iro kantamaitachari,
okuntuvetuku Itusonkuventuntuve
taka Balaam, ikaminaakeri Balac,
ikantakeri: Kantatsi poitsinampayeri
Israel-mirinkaite aririka pamatavita-
keri. Okanta evankaropayeeni
nampitarori Moab-ki, oneveshiryaa-
kaayetakari evankariite
Israel-mirinkaite, itsipavaiyetakaro
tsika joimoshirenkavaitaita, jovuye
tukufI IpometuyeetzInIfIfI Ivuvune
vaitashitari, jimayempivaiyetakero
evankaropayeeni. Irootakera
jomuntsIyuuntukufIfI Puvu muufoI
teni, osheki Israel-mirinkaite
kamayetaintsiri, ikaratzi 23,000
kamaintsiri aparoni kitaite, ipoa
pashine ikaratzi 1000. Japatotanaka
maaroni kamayetaintsiri ikaratzi
24,000 atziri. Irootakera ikinkishi-
retakoyeetantapiintariri Balaam,
ikaminaantake iramatavitantaite.
Irootakera opoaantanakari
IuupInkuthutushIvuItuItufI oshIyu
kaarontsi, imayempivaitaitzi.
BALAC (Pamenero Balaam)
CAN Iriitakera itomi Adn-ni, irijatzira
etakaantanakarori joviri pairani
irirentzi. (Pamenero Abel.)
CAMELLO Piratsi jinatzi. Ipiyotapaaro
pashineki nampitsi paitachari Africa,
Arabia, eejatzi Palestina. Kantatsi
inkyaakotyaari atziri, jaakaitziri
tenari eejatzi. Omapero jantaritzi,
aririka inkatziye janayiri tsika joveraa
ikatziya aparoni atziri. Santhapayeeni
okanta ivitzi okempivetaro ivitzi
oisha, aritatsi irontyagaitero.
CSAR Irootake ivairo pinkatharijanota-
tsiri pairani nampitsiki Roma. TzImu
tsi osheki irovayirite, iriitake
jatayetaintsiri pairani pashineki
nampitsi okaratzi saikathapyaatzirori
iniroite inkaare Mediterrneo.
Ikyaake pairani irovayirite Csar
iipatsiteki judo-payeeni, ari
ipinkathariventantakeri eejatzi janta.
COR Lev-mirinkaite inatzi. Ari
jaaapaitetziri irirori isaikavaitan-
takari Moiss-ni, ikekenavaitantakari
Israel-mirinkaite janta tsika te
inampiitaro. Iro kantacha Cor,
imaimanetakeri Moiss-ni, ikantavai-
takeri: Te nojevaritetyaami eeroka.
Maaroni naakaite tasorentsi
nonaiyini, ari nokempitami eeroka.
Ikarataiyini 250 utzIfI uuputzIyuku
riri irimaimanetante. Iro kantacha
452
Pava, itankakaakero kipatsi, othonka
aperotakeri oniyakeri Cor eejatzi
irovaiyanepayeeni. IfIImu pushInepu
yeeni karatatsiri 250 atziri, jupefo
tantakari Pava itaantakari paampari.
CRISTO Iroka aantsi Cristo opoaaro
iaaneki griego. Iro akantziri
aaaneki aaka: Saipatziitotaari. Iro
jametayetari pairani judo-payeeni,
isaitantari yeenkantsi iitoinaki
aparoni isheninka, aririka irovakerate
impinkathariventante. Ifoofu oshIyu
kaaventachari ipatziiri ishintsinka
Pava. Iroka aantsi Cristo, iro ivairo
pokaintsiri pairani, iroyaakoneentane
judo-payeeni, IfIItuke pInkuthufIven
tairine. Tema iri ishinetakeneriri Pava
pairani irotyaanteneri. (Pamenero
Saipatziitotaantsi.)
DAVID Judo jinatzi. Iriira etakarori
itzimi pairani tekeramintha
intzimeeta Jess. Eeniro jevankari-
tapaake, jovakeri antari shirampari
paitachari Goliat iisaneentane
judo-payeeni. Ifootukefu opouun
tufI IpInkuthufIventzIfI IshenInkupu
yeeni. Iriitakera anaakeriri ikarayetzi
etakarori ipinkatharitzi pairani, te
irieete pashine ivinkatharite judo
kempityaarine David-ni. Irijatzi
osankinayetakerori Salmo jamam-
paaventaitarira Pava. Irika pinka-
thari David tzimatsi ishinetakeneriri
Pava, ikantakeri: Ari intzimake
aparoni icharine, iriitakera Pinkatha-
riperotatsine. Iri anaakoperoterine
inkarate pinkatharivetachane.
Iriitakera ipaitayetziri judo-payeeni
Cristo. Tema irootake ikantanta-
piintayetari judo: Ari impokake
apaata Cristo, IfI kempItupuukyuu
rine David-ni impinkathariventante.
DENARIO Iireekite inatzi Roma-satzi
ipaitaitziri denario. Iri ipinaitziriri
pairani atziri aririka irantavaitake
aparoni kitaite. Aparoni denario
ipinayeetziriri.
EGIPTO Iroora nampitsi tsika jompera-
vaitaitakari pairani ivaisatziite
judo-payeeni. (Pamenero Jos,
Moiss.)
ELAS Judo inatzi irika. Kamantantaneri
inatzi. Pairani tekeramintha
intzimeeta Jess, iriitake kamantan-
takerori iaane Pava. Jooaakantake
osheki kaari iaapiintayeetzi. Ikantzi
pashine kamantantaneri: Tekatsi
kempityaarine Elas, janaayetakeri
pashine kamantantaneriite. Tema
irika Elas, te IfIeefo IfIfofI kuumu
netaantsi, jagairi Pava inkiteki.
Iriitakera iroyaakoneentane
judo-payeeni impiye, irovetsikanon-
tupuukefI Puvu ImpInkuthufIventun
tai. Tema ikantakeranki Jess: Iriira
Juan kempitapaakariri Elas-ni,
iriitakera ovetsikashiretakaayetaariri
atziriite, impinkathariventairi Pava.
ESA Iriira itomi Isaac, iriitake itsipa
Jacob-ni. Okaratzi jametaiyarini
pashinesatzi atziriite, jiyoyiiri
iponkitzitanakari itomi, ikashiya-
kaayetari irashitakaiyaari okaratzi
tzimimotziriri. Okempitatya ipanko,
iipatsite, maaroni. Okanta aparoni
kitaite, itashenekiini Esa jareetaa
ipankoki. Iriima Jacob, onkotsitake
irirori ovaritentsi. Itashaaperotaki-
tziira Esa, ikovatziitapaake
irovapaakyaa. Ikantziri Jacob
irirentzika: Aririka pimpakenaro
okaratzi jashitakaakamiri ashitairi,
aritake nompakemiro poyaaro
nokoshitane. Ikovatziira iroya Esa,
onimotakeri imperi. Okanta apaata,
osheki okatsitzimovaitakeri
jantakeri, temu te ufItunuI IfushItuI
yaaro ishinetavetakaniriri ashitariri.
EVA Ifootukefu tsInune etujuuntunuku
rori aaanake pairani. Iroora imereki
453
Adn jovetsikayeetakeri. (Pamenero
Adn.)
FARAN Ifoofu IvuIfopuyeenI pInkuthu
riyetatsiri Egipto-ki. (Pamenero
Egipto.)
FARISEO Judo inayetzi, IfIItuke kovuve
tachari irimateromi irothotyeetero
irosankinare Moiss-ni. Ifo kuntumuI
tacha irikaite Fariseo, josankinaye-
take pashine, janaakaaneentanakero
josankinayetakeri pairani Moiss-ni.
Irooya ipankiventavaitari irimatero
irothotyeero, ufI onkuntyu IfIuuntuI
tyaariri omapero ikameethashirepe-
royetzi. Okanta ipokakera pairani
Jess, iaakotapaakeri jantayetziri,
irojatzi ikantantakariri: Te piyote
pineshinonkatantya, osheki
pasagaaventavaitaka apaniro.
Amenaashivaitakara pikovayevetari
pothotyeero.
GOMORRA (Pamenero Sodoma.)
GRIEGO, GRIEGO-THATATSIRI Pairani
tekeramintha intzime Jess, ipaita-
yeetzIfI GfIego" IkufutzI numpItu
rori Grecia-ki. Tema pairani
ikyaayetake Grecia-satzi iipatsiteki
pashine atziri kaari isheninkayeta,
iaavaitakaayetakeri iriaane.
Ikaratzi aavaiyetakerori iriaane
Griego, ipaitayeetanakeri Griego-
thatatsiri. Irojatzira ikantayetapiin-
taiyakerini eejatzi judo-payeeni
irirori, ikantaiyini: Griego-
thatatsiri," IfoovuItuke ukuntupIIntuI
yini aakaite: Virakochathatatsiri.
Irojatzira iaavaitaiyakerini pairani
Roma-satzi iriaane Grecia-satzi,
okantavetaka ikyaavetaka iriroriite
iipatsiteki ikaratzi aavaiyetzirori
Griego-thatatsiri. Oshekimaita
jomperanavaitantaka pairani
Roma-satzi.
HEBREO, HEBREO-THATATSIRI Arira
ipaitayeetzitari eejatzi judo-payeeni.
Iroora aantsi aaventakotzirori
iaane judo-payeeni. Tema pairani
ipokantapaintari Jess jaka kipatsiki,
irojatzira iaanetapaintari irirori
jiaavaitzirora iriaanejanori
paitachari arameo.
HERODES Iriitakera pinkathariyetatsiri
pairani inampiki judo. Joshiyakoye-
tari tsika ikantayeta judo-payeeni,
irootake ikempitakaantakariri
isheninka irinatyeemi. Ikuntu ItzImu
keranki Jess, IfIIfu pInkuthufIven
tantatsiri janta Jerusaln-ki,
iriitakera etanakarori ipaitayeetziri
Herodes. Iro kantamaitacha irika
Herodes tzimatsi omperatariri eejatzi
irirori, iriitake Csar ivinkatharijano-
rite Roma-satzi, iriitake otyaantaye-
tziriri impinkathariventayeteri judo
janta Judea-ki. (Pamenero Mt. 2; Lc.
1.5) Ikanta jantaritakeranki Jess,
aritake kamake etarori ipaita
Herodes. Iri pinkathariventantaatsi
itomi paitachari Herodes Antipas.
Iriitake pinkathariventantatsiri
Galilea-ki. Irijatzi ashitakotakaan-
tukefIfI puIfunI Juun ovIInkuutuntu
neri irijatzi ovamaakaantakeriri
eejatzi. Irojatzi jetantanakarori Jess
ikinkithatakaantanake. Irijatziita
ovamaakaantakeriri eejatzi. (Pume
nero Lc. 3.1, 19-20; Mt. 14.1; Lc.
23.8.) Ikanta avisanake tsika okaratzi
osarentsi, ari ipinkathariventantairi
icharine Herodes etanakarori. Ipaita
irirori Herodes Agripa, IpInkuthufI
ventantake Judea-ki. Iriitake
ovamaakaantakeriri irotyaantajanore
Jess paitachari Jacobo. Jovamaa-
kuuntuke eejutzI oshekI kempIsuntu
yetanaintsiri pairani. Ikokovaveta-
kari Pedro irovamaakaanterimi
eejatzi. (Pamenero Hch. 12.1-25.)
Ipoa avisake eejatzi tsikarika
okaratzi osarentsi, ari ipinkathari-
454
ventantairi itomi Herodes Agripa. Iri
kempitakotaariri ivairo iriri. Iriitake
ikinkithatakaakeriranki pairani
Pablo. (Pamenero Hch. 25-26.)
HIGO Pankirentsi onatzi ipaitayeetziri
higo, ari oshiyavetaro okitho
potooki. Te antaroyete ovaato.
Osheki ipaminthaitziro, tema
chochoki onayetatzi. Osheki
inevetaitaro inthoyeetero. Iriyota-
yeetantyaaro aritake irakake
okithoki, aririka irieetakero
ompothonayetanakeri.
IKANTAKAANTAITANE Ari ipaiyeetziro
josankinayetakeri pairani Moiss-ni,
iriaane Pava onatzi. Ifo Ikovuvetu
kari judo-payeeni irimateromi
irothotyeero maaroni. Ifo kuntumuI
tacha te onkante irimatero. Ari
IpuItuyeetzItufofI eejutzI josunkInu
yetakeri pairani Moiss: Gnesis,
xodo, Levtico, Nmeros, Deutero-
nomio. (Pumenefo OsunkInujunofen
tsi.) Irootakera ikovaperotajaanta-
yeetziri osankinarentzi ipaitayeetziri
Ikantakaantaitane karatatsiri 10.
Jiroka okantzi ikantaitakeri:
1. Eero piaapinkathavaitashitari
kempitakoyetariri pava, intaani
piaapinkathayetairi Pavajanori.
2. Eero povetsikaminthavaitashi-
tufI oshIyukuufontsI pInkempItu
kuuntefI pIvuvune pIuupInku
thatairi.
3. Eero pipairyaashivaitari Pava.
4. Piaapinkathatero kitaite
imakoryaantaitari.
5. Piaapinkathayeteri ashitamiri.
6. Eero povantzi.
7. Eero pimayempivaitzi.
8. Eero pikoshivaitzi.
9. Eero pithaiyavaita.
10. Eero pineveshirevaitaneta.
TzImuyetutsIfu eejutzI oshekI Ikuntu
kaantaitakeri, okempitatya iroka:
tsika ikantaita jaakameethayeetziri
omperataari, jovasankitayeetziri
ovaariperotaneri, joImoshIfenku
yeeta, ipometayeetziri piratsi,
ikitevathayeetantaitari, ouukuntun
tyaarori iaapinkathatayeetziri Pava,
tsIku okuntukotu ovufItentsI IpInku
yeetziri, itziventayeetari eejatzi.
Iriitakera Pava payetakeriri pairani
Moiss-ni Ikantakaantaitane, janta
otzishiki Sina. Tema iniroite
jimenkoritakaakero Pava janta
otzishiki, antaro ookathatanaka,
okempitavaitakari paampari. Iniroite
itharovaiyanakeni Israel-mirinkaite.
Arira ikantakeriri Pava: Piyaate
intainaini, eero pikatziyayeta
okarikiini. Intzimerika aatzikake-
rone, ontzimatye irovamaayeeteri.
Irootakera itharovaperotantanakari
Israel-mirinkaite. IntuunI IshInetuItu
keri Moiss-ni intonkayero otzishi.
Ari ikamantakeriri Pava okaratzi
Ikantakaantakeri. Iro kantacha
ikemaiyake atziriite iaavaitake
Pava janta otzishiki, osheki
itharovaiyanakeni. Ikuntu Ikufutuke
fofu Ikumuntuntukefo IkuntukuuntuI
tane, ikantaiyanakeni atziriite,
Ariv, aritake amatakero othotyeero
maaroni. Aripaitera jetanakaro
jovetsikaiyanakeni ipomepirini-
mento, tsika impometapiintayetairi
ipira itayinirira Pava. Arira
jetaitakarori Moiss-ni jaakero
iriraane piratsi, itsikirisantayetakari
atziripayeeni. Ikantayetziri: Iroka
iraantsi, Ifoofu oouufontupefote
rone antzimotavakaiyaari. Ipoa
japiitairo ipiyanaa Moiss-ni
otzishiki, arira ipakeriri Pava aparoni
mapikota, tsIku osunkInutuku Ikuntu
kaantaitane. OshekIfu IkuntukuuntuI
tane ikamantakeriri janta, tema 40
kitaite okaratzi isaikavaitake
455
Moiss-ni otzishiki. Tema osamanira
isaikavaitake, iaajaantake Israel-
mirinkaite peyaka Moiss. Ikovukotu
keri Aarn irirentzira Moiss-ni,
irovetsikeneri oshiyakaarontsi,
iriitake intharomentavaityaari
iriaapinkathavaiteri. Ipoa Aarn
jaake oro, jovetsIkukenefI oshIyukuu
rontsi ikempitakaakari iryaani vaca.
Iriitakera iaapinkathavaitakeri
Israel-mirinkaite. Ikanta Moiss-ni,
oirinkaa irirori, iaapaatziiri
itharomentavaitari oshiyakaarontsi,
jantakero ipinkakaavetariri Pava.
Japishoonkapaakero Moiss-ni
mapikota, tankavaitapaake. Iro
kantacha jovashaantayetairo atziriite
kaariperori jantayevetakari. Iaaaa-
takoventairi Moiss-ni, impeyakotan-
taiyaariri Pava. Ipoa Pava ikantairi:
Moiss, papiitairo posankinatero
Nokantakaantane. Arira itonkaanai
eejatzi Moiss otzishiki, japiitairo
irisaikavaitapai okaratzi 40 kitaite.
Ikanta joirinkaara Moiss-ni,
iniroitera ishipakiryaavorotake, tema
iaanatajaantakitziiri koaaroini
Pava. Osheki itharovaiyakeni
atziriite irameneri Moiss-ni. Ifootu
kera ipashikavorotantakari
Moiss-ni. Iro kantacha amatsinka
okantaka avisantaari ishipakiryaa-
vorotzi, irojatzi ipashikaryaapero-
tantaari iporoki.
IMPINKATHARIVENTANTAI PAVA
Pairani tekera intzime Jess, osheki
iaaventakero irikaite judo-payeeni
impinkathariventairi Pava jaka
kipatsiki. Ikanta itzimakeranki Jess,
irojatzi ikinkithatapaake irirori,
ikantake: Monkufutuku IfIeetun
tyuufIfI Puvu ImpInkuthufIventun
tai. Iro kantamaitacha tera
onkoaatanete iroka pinkathariven-
taantsi, tefu InkempItyuufI pInkuthu
riyetatsiri jaka kipatsiki. Tema
ItusofentsInkukIInI Jess IpInkuthufI
ventantzi iroaaka. Iriitake
pinkathariventashiretairiri ikaratzi
aventaayetaariri. Iro kantacha ari
omonkaratakya apaata irieetairo
impinkatharite koaaroini. Ari
inkantaitaatyeero, ImpInkuthufIven
tairi nampiyetarori kipatsi, eejatzi
inkiteki.
INKITE Arira inampitaro Pava. Aririka
iriaaventayetero judo-payeeni
inkite, IkempItukuuntufo ontzImu
tyeemi iniroite manthakintsi, iro
nashitarori kipatsi, eejatzi inkite
tsikara inampitaro Pava. Irootakera
ikantantakariranki Jess: Ari
piaakero ashitaryeeya inkite.
(Pamenero Jn. 1.51; Ap. 4.1.) Arira
aiirori, kempivaitaka otamikana-
kityeeyaami manthakintsi onkantya
irieetantyaarori tsika inampitaro
Pava. Ari okempitzitari eejatzi Ap.
6.14. Arira oaaventakotari eejatzi
okempivaitakaro otzipiyaranki
manthakintsi, oshiyanakyaaro
ankoviitaranki tsipanashi.
IPAIKAKOTAITAKERI (Pamenero
Paikakotaantsi)
IPINKAYEETZIRI (Pamenero
Kitevathari)
IPOMETAITZINIRIRI PAVA Ifo jumetuI
yufInI puIfunI judo InumpIkI Jefusu
Ien IpometuyetzIfI IpIfu tusofentsI
pankoki. AfI IkuntuItutyuunI kItuIte
riki itayi ipira: Intaamanake aparoni
onkitaityaamanai, irapiitanairo
sheeteeni. Kantatsi eejatzi iraayeteri
ipira, ImpukefI ompefutusofentsI
taari, impometakeneri. (Pamenero
Jashitakaayetariri Pava.)
IRAANTSI Iaanekira Pava, osheki
iaaventakoyeetziro iraantsi.
Okempitatyaama,
joveraantantanaaroriranki Jess
456
jovakaanaari iriyotaane, ipakotakeri
imire, ikempitakaantakero iroori-
kami impakoterimi iriraane, tema iro
joshiyakaaventake inkamimoterira.
Intsityaa pamenero Lc. 22.20.
Irojatzira jimatayetanairi iriyotaane,
osheki iaaventakotakeri Jess,
ikantayetzi: IkuputhuInkutzImentu
kai Cristo. Intsityaa pamenero
Ro. 3.25; 5.9; Ef. 1.7; Co. 1.14;
He. 10.29; 13.20; 1 Jn. 1.7;
Ap. 12.11. Iaaventakotzitakaro
eejatzi iriraanejanori Jess. Intsityaa
pamenero 1 Co. 11.27; Ap. 7.14.
Opoaantari iaaventakoyetziro,
tema ikinkishiretaiyani Israel-
mirinkaite, iroora iraantsi
aaakaayetziriri atziri, irojatzira
aaakaayetziriri piratsipayeeni.
Tema ikantapiintaiyini irirori,
ikapathainkatake, irootakera
oshiyarori inkantaiyatyeenimi,
kamake. Tema ikinkishiretaiyani
Israel-mIfInkuIte Ifo kovupefotujuun
tachari iraantsi, irootake ipinkanta-
riri irovakotyaari iriraane vathatsi.
Aririka irovamaapiinteri piratsi,
ithatziri jenoki, onthaatantyaari
maaroni iriraane. Intsityaa pamenero
Hch. 15.20. Iro kantacha iroora
iraantsi jaakeri pairani Moiss-ni, ari
okuntu joouufontuntukufofI IfuntzI
motavakaiyaari Pava itsipataari
Israel-mirinkaite. (Pamenero
Antzimotavakaantsi.)
ISAAC Itomi inatzi Abraham-ni. Iriitake
tzimaintsiri okaratakera 100
irosarentsite Abraham-ni. Ikovake
Pava iriaantyaari Abraham-ni
omaperorika javentaashiretaneta.
Ikantakeri: Abraham, paanakeri
pitomi Isaac otzishiki, ari pimpome-
tenariri. Te impiyathatanakya
Abraham-ni, tema omaperora
javentaashiretakari Pava, IkInkIshIfe
tanaka, ikantzi: Ari iroviriintainari
Pava notomi aririka inkamavetakya.
Ikanta jareetakara otzishiki tsika
jookotakeneri Pava, joosotapaakeri
itomi, jonoryaakeri itsimaki tsikara
impometeri, iro itzinaavakovetanaka
irovathaantyaariri itomi, arira
iaanatanakeriri Pava, ikantziri:
Abraham, eero povamairi pitomi!
Iro jamenanake jantyaatziini,
IuutuItutzI upufonI pIfutsI Impome
teneriri Pava. Arira okantakari
joaakantantakarori Abraham-ni
omaperora javentaashiretakari Pava.
ISRAEL Pairani tzimatsi icharinejanori
Abraham-ni, ipaita Jacob. Ikanta
irika Jacob, IuukefI tsIfenI ImunIn
karite Pava. Jomankiyakari, tema
ikovakotatziiri intasonkaventeri.
Ikanta jomankiyari iroovetaincha
inkitaitakotemi, ari ichokiryaapori-
taitakeri Jacob, tema te inkovavetya
irapakayeri. Josampitanakeri
jomankiyakari, ikantziri: Tsikama
pipaitaka? Ikantzi: Jacob nopaita.
Ari ikantziri: Eero pipaita iroaaka
Jacob. Israel pimpaitaiya, tema
pomankiyakari Pava. Aripaitera
ipaitanaa Israel. Ikanta
itzimayetanaira itomijanori irirori
karatatsiri 12, ipaitayeetzitakari
eejatzi iriroriite Israel-mirinkaite.
Irojatzi joshekiperotantanakari
icharinetayetanakari. Ari okempitari
eejatzi inampi, ipaitaitziro Israel.
(Pamenero Judo, Esa, eejatzi
Hch. 7.8-16.)
ITASORENKA (Pumenefo TusofentsIn
kantsi)
ITASORENTSITAKAITAIRI,
ITASORENTSITAKAITANE Iroora
jameyetaari ipaitayeetairi ikaratzi
aventaashiretanaariri Cristo. Okuntu
vetaka tekera inkameethashirepero-
taiyeni, ufImuItuku IkempItukuun
457
taari Pava kameethashire inayetzi,
ipaitayetairi Notasorentsitakaane.
Tema irootake jotyaantantakariri
Pava irika Jesucristo kipatsiki,
intasorentsitakaantai, inkamimentan-
tayetai, irovasankitaaventaiteri
iyaariperonka atziriite.
ITOMI Iro jameyetari judo-payeeni
joshiyakaaventantayetzi. Aririka
inkove iriaavente aparoni atziri
tsika ipaita joshiyari, joshiyakaa-
ventayetziri. Pamenero: Mr. 3.17.
Ikantaitzi: Otomi ookatharontsi.
Iro ikantantaitariri, aamaashitya
shintsi ikanta iriaavaite, ikempitaro
ookatharontsi. Pamenero eejatzi Jn.
17.12; 2 Ts. 2.3. Tema ikantaitzi:
Otomi Peyashivaitaantsi.
Pamenero eejatzi Hch. 4.36. Tema
ikantaitzi: Itomi poshenkantaneri.
Irojatzira kempitaro aririka oshiya-
kaaventante aaka, akantayetzi:
Itomi otsitzi. Ayotziri kaarira
itomipero otsitzi oshiyakaaventa-
tziiri. Iro kantamaitacha joshiyakaa-
ventantayetzira Judo-payeeni tera
inkaviyantatye. Ari okempitari
eejatzi joshiyakaaventaitakeri
pairani, ikantaitake: Itomi Atziri.
Tema tzimatsi ieetakeri aparoni
ikempitakovaitapaakari atziri,
IfIItuke suIkuIntsIfI InkItekI ItsIputu
kari Pava ipinkathariventantzi.
ITOMI ATZIRI Pairani tekera intzime
Jess, tzImutsI upufonI kumuntuntu
neri ipaita Daniel. iaakeri Pava
imishirekiini, ithointa isaikamentoki
inkiteki. Ari ikoaatapaakeri aparoni
pokaintsiri kempitakariri itomi atziri,
ikenapaakero menkoriki, jiyaatashi-
tziri Pava. Iri ipinkathaperotakaa-
keri, IpInkuthufIventuIfI utzIfIpu
yeeni pashineyetatsiri iriaane,
ikaratzi nampitarori maaroni
kipatsiki. Eero ikaamanetai,
InkuntuItutyeefo ImpInkuthufIven
tantai. Aripaitera josankinatakerori
Daniel iroka aantsi, Itomi Atziri.
Ikanta osamanitake jiyotaiyeeni
Judo tzimatsi irotyaanteri Pava
apaata pinkathariventairine. Iro
ipampithashiryaapiintayetziri
judo-payeeni okaratzi ikantakeri
pairani Daniel-ni, ipairyiiro ivairo
iroyaakoneentane, ikantzi: Itomi
Atziri. Ikanta itzimakera pairani
Jess kipatsiki, iaanetapaintaro
irirori iroka aantsi aririka inkove
impairyeeya. Iriitake kantakove-
tacha, kempitavaitaka pashinemi
inkantakotemi. Tzimayetatsi Judo
iyotakoyevetarori osankinajano-
rentsi, ithainkavaiyetzi irirori, te
onimoteri ikemiri Jess ipairya
apaniroini, ikantzi: Naaka Itomi
Atziri. Irootakera ikisaneentanta-
kariri, tema jiyotakoyetziri Itomi
Atziri iaaventakeri pairani Daniel,
tera atziri irinatye, Itomi Pava
jinatzi, itsipatakari Pava, ipinkatha-
riperotakaakeri eejatzi.
IVATHA CRISTO Iro iriaane Pablo
Irotyaantajanore Pava, IkuntupIIn
take: Ivatha Cristo. Iriira
joshiyakaaventayetzi ikaratzi
jashiyetaari Pava. Tema ikaratzi
uventuunuufIfI JesucfIsto kempIvuI
taka ivathami irinayetanaatyeemi, iri
Jesucristo kempitanakarori iriimi
iitoina. Tema ayotaiyini, iro aito
upumpIthushIfetuntufI uuuntuyetu
rori antayetziro opaitayetarika. Ari
ikempitaari eejatzi Jesucristo,
iriitakera pampithashiretakaaye-
taariri aventaayetaariri, ari okanta
jantantayetarori okaratzi ikovakaa-
yetairiri. Okempitatya okaratzi
avathayetari: ako, aitzi, oki, atonki,
ameshina, te onkemaantsita-
vakaayetya iroori. Te aeero ako
458
onkemaantsitavakaavaityaaro
pashine avathayetari, ayotzi osheki
okatsitzi. Aririka ampathaavaite, ako
aaventanta, eero aiiro avatsitero
avathaaro. Ari inkempitayetaiyaari
irikaite, iroshiyakoyetaiyaaro
okantayeta avathatari, te onkemaan-
tsitavakaayetya, aamaakoventava-
kaayeta. Iroora ikovairi Jesucristo
InkuntuyetuIyuufI kempIsuntzInku
riite, te onkameethate irovaaripero-
tavakaiya, ontzimatye iraamakoven-
tavakaayetaiya. (Pamenero
1 Co. 12.12-30.)
IYE, IYEKIITE Ari ikantavakaayetari
ikaratzi aventaanaariri Jesucristo,
okantaveta te jirentzitavakaa
kyaaryooperoini. Ikempitavakaan-
taiyani isheninkami okarikiini,
jaamaakoventavakaiyani. Inkempita-
kaantanakero koaaroinira jirintari
Pava, isheninkamirinkatari pashine
kempisantzinkariite.
IYOTZINKARI Pairani tekera intzima-
minthate Jess jaka kipatsiki,
tzimatsi judo-payeeni osankinar-
yaantzitatsiri. Iro irantavaire
jupIItuIfo josunkInuyetuIfo OsunkInu
janorentsi okaratzi josankinayetakeri
pairani Moiss. Jantetaamaitaniri
isheninka okaratzi josankinatziri,
iriaanayeetan- tyuufofI tsIkufIkupu
yeeni. Tema osheki osarentsi
jaakoventakaro josankinayetziro,
jiyokitakero, tera intaani irosankina-
yetanairo, iriitakera iyotaantayeta-
nairori osankinajanorentsi.
JACOB (Pamenero Israel)
JASHITAKAITARIRI PAVA Ifo jumeye
tari pairani judo jovamayiri ipira.
Ompoa impometakeneri Pava. Tera
aparoni onkarate jantziro iroka.
Kantatsi impometeneri irovanaro,
imireyetari, itayiniri eejatzi kasan-
kainkari. Opoaantari jantayetziro
iroka: Tema ipaasoonketatziiri Pava,
IkovutzI ImpeyukotuInefI IkuufIpefo
shirevaitzi, iro iraapatziyantaiyaariri
Pava, inkitevathatantaiyaari eejatzi.
Irootake jantantapiintarori iroka
ipomeyetzirira ipira. (Pamenero
Ipometaitziniriri Pava.)
JEREMAS Kamantantaneri inatzi.
Tzimakotake 600 osarentsi
jaaantavetakari, tekeramintha
intzimeeta Jesucristo. Iriitake
kamantantaintsiri, ikantake: Ari
ontzImuke ovukefufI untzImotuvu
kaantsi. (Pumenefo AntzImotuvu
kaantsi.)
JERIC Iroora aparoni nampitsi
saikatsiri pairani Canan-ki, tekefu
mintha irinampityaaro Israel-
mirinkaite janta. Aritakeranki
jomishitovairi Moiss-ni irika
Israel-mirinkaite janta Egipto-ki,
IkekenuvuItuntukufI tsIku te InumpI
taro, irojatzi ikyaayetantaari
Canan-ki, temu Ifootuke IshInetuke
neriri Pava. Iroora Jeric etarori
nampitsi jetanakari jovayiritaro.
Tema okaratzi 7 kitaite itapotapota-
karo, irojatzi iporokantakarori Pava
nampitsika. Arira okanta ikitsirin-
kantantakari judo-payeeni. (Pume
nero Rahab.)
JERUSALN Iroora irooperotajaantatsiri
inampitsite judo-payeeni. Iriira
etakarori David-ni ipinkatharitake
janta. IpouushItuku jovetsIkuyeetu
kero tasorentsipanko janta. Ari
InumpIyetupIIntukufofI Ijevufepu
yeeni judo. Ari osaikapairi janta
otzishi ipaitaitziri Sion.
JESUCRISTO (Pamenero Cristo)
JOS Iriitakera aparoni itomi Jacob,
ikarataiyinira 12. (Pamenero
Hch. 7.9-16.)
JUD Iriira itomi Jacob, iriitake aparoni
karatatsiri 12 irovaiyane. Iriira
459
isheninkamirinkaitetakari pinkathari
David-ni. Iri ishinetaitakeneri
intzime aparoni icharine pinkatha-
rijanotatsineri. (Pamenero Judo.)
JUDO Icharine inayetzi Abraham-ni,
Isaac-ni, eejatzi Jacob-ni. Iriitake
paitayetaachari iroaaka Judo.
Tema pairani Jacob-ni, tzimatsi itomi
paitachari Jud, arira opoaari
iroka vairontsi Judo. Irojatzi
oshiyarori ikantayeetziri
Jud-mirinkaite." IfIjutzI IpuItuyee
tziri eejatzi Israel-mirinkaite, tema
irootake ivairo eejatzi pairani
Jacob-ni. Irikapayeeni Judo,
iriyoshiitane pairani inayeveta Pava,
IkushIyukufI IfotyuuntenefI ovuvIsuu
kotairine. Irootake kaari ikovanta
irikaite judo inkempiyayetyaari
pashinesatzi atziri kaari judo-tatsine.
Tema ikinkishiretaiyani iriroriite,
eero ineshinonkatari Pava kaari
isheninkayeta. Ipaitaiyakani
Tomeshitaari, ipaitaiyakani eejatzi
Jashitayetari Pava.
KAMANTANTANERI Iriitake iiriri Pava
imishirekiini, ari ikamantziriri
iriaane. IfI ovuvIsuInIfIfI utzIfIpu
yeeni okaratzi ikoviri Pava, Ikumun
tuntzIfo eejutzI onkufute uvIsuyetutsI
neri apaata. Irijatzira osankinaye-
takerori pairani Osankinajanorentsi.
Okanta avisakera osheki osarentsi,
irojatzi itzimantakari Jesucristo.
Iriira iriyotaanepayeeni Jess
osankinayetakerori ipaitayeetziri
Ovakerari Antzimotavakaantsi,
tsika iaaventakoyeta Jesucristo.
Irijatzira osankinatakoyetakeriri
etayetanakarori kamantantaneriite.
Pamenero Mt. 2.6. Arira iaaventa-
koyeetzirori okaratzi iaavyatakari
pairani kamantantaneri Miqueas.
Tzimakovetaka 700 osarentsi
josankinatantakarori Miqueas,
ikantakeranki: Ari impoeeyaari
pinkatharijanori janta Beln-ki.
Iroora monkaratainchari
itzimantakariranki Jess janta
Beln-ki. Arira ikantayetakari
etanakarori kamantantaneri, josunkI
natakoyetakero okaratzi iaavyaye-
tari, imishitakairira Pava, okaratzi
jiyoshiretakaayetziriri eejatzi.
Pamenero Mt. 15.8-9. AfIfu ouuven
tari eejatzi ikantakeriri Pava irika
Kamantantaneri Isaas, iaaventziri
judo-payeeni, itzimi saikayetatsiri
pairani eeniro jaaaveta Isaas-ni,
ikantake: Irikaite atziriite te
inkinkishiretaiyaani kameetha.
Irootakera japiitakeri pairani Mateo
josunkInutukotzIfo okufutzI Iuuven
takeri Isaas-ni. Aritake avisavetaka
okaratzi 700 osarentsi tekeramintha
intzimeeta Jess. Iro kantacha
ikempitakaantziro Mateo, irijatzimi
iaaventakotzi judo-payeeni ikaratzi
aayetakeriri Jess, ikaratzi kaari
kempisantavakerine. Irootakera
uuuntuyetufofI Ifouuku IfosunkI
nare kamantantaneriite, okempIvuI
taro iaaventakotatyeeromi okaratzi
avisaintsiri pairani. Okaratzi kanta-
yetainchari, iroora iaaventakoyetzi
jomishimpyiiri Pava, okaratzi
jiyoshiretakairiri eejatzi. Irootamai-
tuku upIItuuchunefI eejutzI omonku
rataiya jaka kipatsiki. Ifoofu kempI
takarori okaratzi iaaventakeriranki
Juan-ni iriyotaane Jess, tema
kamantantaneri jinatzi eejatzi irirori.
Pamenero Ap. 9.1-5. Arira
josankinatakotakero Juan-ni okaratzi
iaavyatakari. Iro kantamaitacha
pamenero eejatzi Ap. 9.6. Arira
aiirori tsika ikanta Juan-ni
ipashinetakaanakero iaaventziri,
kempivaitaka iaaventatziiro
onkarate avisatsineri apaata.
460
KAMEETHARI AANTSI Irootake
uuntsI kuufI shenkuutsIne Inkemu
koyeetero. Ari iaaventaitziriri
Jesucristo jovavisaakoshiretantzi,
tsIku Ikuntu eejutzI Puvu IpInkuthufI
ventantai. Arira ipaitayeetzitarori
irosankinare: Mateo, Marcos, Lucas,
ipoa Juan. Ari oaaventayetari
iraaantare Jesucristo, okaratzi
jantapaintziri kipatsiki, okanta
ikamantakari, irojatzi jaaantaari
ikamimotantapaintzi.
KISAKOTANTANERI Pairani tekera
intzimapaake Jess, suIkItuku IpuItuI
tziri Kisakotantaneri.
Judo-payeeni inatzi. Iriitake
maimanetapiintakeriri Roma-satzi
ikovi iroimishitovairi tema ikyaakitzi
iipatsiteki. Kisaneenta joviri
Roma-satzi, ikovaiyini irovayirite-
rimi iromishitovantaiyaariri
inampiki. TemuItu onkunte InkItsIfIn
keri. Iriaaneki Judo ipaitaitziri
Cananista." IuunekI gfIego IpuItuI
tziri Zelote.
KITATAARI Okaratzi jametaiyarini
judo-payeeni, aririka inkamakaante,
jovuyetupIIntzIfI kumInkufI omofo
naki. Kantatsi eejatzi irimorontashi-
teri okantatamakota kipatsi, ari
irovayeteriri. Impoa irashitako-
tantakyaari iniroite mapi,
irovatziyamentatakero omorokira.
KITEVATHARI MuufonI IkuntukuuntuI
tane josankinayetakeri Moiss-ni,
ufIfu IuuventukoyeetzIfofI IpInku
yeetziri. Tera ishinetaantsite
iroirikayeeteri kempitariri kitairiki.
Te ishinetaantsitzi iroirikayeeteri
eejatzi kempitariri iyotsi. Te onkante
iroirikayeeteri pathaavaiyetatsiri, te
ishinetaantsitzi iroirikayeeteri
kaminkari atziri, kaminkari piratsi,
te oshinetaantsitzi eejatzi
iroirikayeetero iraantsi. Aririka
iroirikayeetakero irokapayeeni,
eerora okantanai inkyaayeetai
tusofentsIpunkokI IfIuupInkuthuye
tantyaariri Pava, eero okantai
impomeyetaineri. Ontzimatye
inkivayetaiya, onkantya inkiteva-
thayetantaiyaari. Ari okempitari
eejatzi aririka ontzimaanite tsinane,
ontzImutye omonkufutefo Ikuntu
kaantane Moiss-ni, onkantya
onkitevathatantaiyaari. Irootakera
ishintsiventantayetakeri pairani
Fariseo-payeeni irimonkarayeetero
isaikantapaintari Jess kipatsiki.
Irootakera jaakoventapiintantakarori
ikivaakotaiyani, jaamagaiyani
joirikakerika tsika ompaitya kaari
ishinetantaitziri. Iro kantacha
ikantapaintzi irirori Jess: Ikaratzi
oirikayetziri, te IfovuufIpefoshIfe
tante. (Pamenero Mr. 7.1-23;
Mt. 15.1-20; 23.25; Hch. 10.14,28;
Ro. 14.14; He. 9.13-14.)
KOVAKOTZIRIRI KIREEKI ISHENINKA
Judo inayetzi irika. Iriitake
jatziritetari Roma-satzi, Ikovukoye
tziri kireeki isheninka, irotyaanta-
maityaaniri ivinkatharijanorite
Roma-satzi. Tema pairani ikyaake
Roma-satzi iipatsiteki judo, osheki
jomperatantaka. Irootake
ikisaneentantari judo-payeeni, te
onimoteri okaratzi jantayetziri. Ari
ikempitzitakariri eejatzi jatzirite-
takari Roma-satzi, ikisaneentakeri.
Tema aririka inkovakotante kireeki,
junuukuyIfI IkovuvetufI pInkuthufIju
nori, ikovakotziri osheki. Ari jayiri
irirori kireeki jaaantari. Irootake
kaari onimotziriri isheninkapayeeni,
ikisaneentakeri shintsiini,
jiitakoshintzivaitakeri, temu Ifuupu
tziyane inatzi Roma-satzi.
LEV-MIRINKAITE Irika icharine
inayetzi itomi Jacob paitachari
461
pairani Lev. JushI jovutzIIfo IfIkupu
yeenI juntuvuItupIIntzI tusofentsIpun
koki. Ifo kuntuchu tzImutsI jIyoshIItu
yeetakeri, iriitake ipaitayeetakeri
Omperatasorentsitaari.
LOT Iri itominthori pairani Abraham-ni.
Inampitaro Sodoma-ki. Ifo kuntumuI
tachari, kaaripero inayetake
Sodoma-satzi, eejatzi ikempitzitakari
Gomorra-satzi. Jantapiintayetakero
kamaarotatsiri, ipaantavakaavai-
yetaka, jImutukefo IshIfumpufInku
kiini ipaantavakaavaiyetaka. Ifootu
kera ikovantakari Pava iraperoteri
Temaita inkove iraperoteri Lot ipoa
irovaiyane. Jotyaantake maninkari
onkantya inkamantantyaariri Lot
irishiye. Ikantapaakeri: Lot,
ontzimatye pishiye. Eeromaita
pipithokapainta pitaapiiki
pamenapanaate. Ari ikantavetakaro
Lot, ishiyeeyakani. Arira jovaryaake
Puvu puumpufI Ikonovukufo mupIpu
yeeni opoaayetakaro inkiteki, iro
aperotakerori nampitsi. Iro kantacha
iinaka Lot, opiyathataka iroori,
opithokapainta ameni otaapiiki.
Apathakerora opeyanake tzivipirini.
(Pamenero Lc. 17.28-32; 2 P. 2.7.)
MAN Iro jovayetapiintakari pairani
judo-payeeni, ikekenavaitantakari
tsika te inampiitaro. Tema
jomishitovayetairiranki Moiss-ni janta
Egipto-ki, okaratzi 40 osarentsi
isaikavaitake tsika te inampiitaro. Tera
ontzimayetatyeera tsika impankivaite,
itasonkaventakeri Pava, ari okanta
iaantakarori kitaiteriki irovarite
kempitavetarori tanta. Irootakera
ipaiyetziri Man. Ikanta jareetakara
tsika irinampiyetaiyaaro, tera
iriaayetanairo iroka ovaritentsi man.
MANINKARI Irovetsikane inayetzi Pava.
Te inkoaanete. Isaikayetzi inkiteki.
TzImutsIfIku InkovefI Puvu Inkumun
teri atziri, iri irotyaante maninkari
inkamantante. Shipakiryaa ikanta
aririka iroaakyaari atziri.
MIRRA Ovaaki inchato onatzi, ari
opiyotapaari nampitsiki Palestina,
Arabia, eejatzi Egipto-ki. Kasanka
okanta. Iro jovetsikayeetziri
kasankaari. Iro itaayetzi eejatzi,
osheki okasankatzi, ipaitaitziro
incienso.
MOISS Pairani tekera intzime Jess,
jomperataitari judo-payeeni
inampiki Egipto-satzi. Iri Moiss
jotyuuntuke Puvu IntsIpufyuukoven
tairi tema iri isheninkapayeeni.
Iriitake jevatairine iraayetairi
inampiki paitavetachari pairani
Canan, ipaitayeetairi iroaaka
Israel. Osheki iaanatapiintakeri
Pava, jiyotaayetakeri irantayetairimi
maaroni Israel-mirinkaite. Iri
osankinayetakerori: Gnesis, xodo,
Levtico, Nmeros, ipoa
Deuteronomio, IpuItuItzIfI Ikuntu
kaantaitane. Jiroka ikinkithata-
koyeetziro iraaantare Moiss-ni
janta Hch. 7.17-44. AfIfu Iuuventu
koyeetzIfo okufutzI Itusonkuventun
take ishitovantaari Egipto-ki,
IkekenuvuItuntukufI tsIku te InumpII
taro. Pamenero Hch. 7.36. OkempItu
tya iroka: ishiyapithatarira
Egipto-satzi, intaani jovaankavako-
tapaaka inkaareki ipaitayeetzi
Kityonkaari." Aputhukefo opIfyuutu
nake niyankineki inkaare, ufI IkenuI
yanakeni janiitaiyanakeni
Israel-mirinkaite. Ipokaminthaitzi
Egipto-satzi ipatzimatakeri,
piyaatapaaka inkaare, ari ithonka
ipiinkakeri. Ipoa ipampithata-
kaakeri Pava tsika otsimankiro
menkori. Osheki ikekenavaitake
tsika te inampiitaro. Ikanta
462
itashaaneentaiyakeni, ipakeri Pava
ovaritentsi ipaitaiyakeri Man,
irootake jovaiyakarini. (Pamenero
Man.) Ikanta jimiretaiyakeni,
ikantakeri Pava irika Moiss-ni:
Pomposantyaaro pikotzi iroka
shirantaa. Ari ikantakero Moiss-ni,
apathakero oshitovanake jiaa, iro
imiretaiyakarini. Ipoaashitaka
eejatzi Israel-mirinkaite iaaventa-
kotaiyakero jiaa ipoa itashe. Arira
jotyaantake Pava osheki maranke
iratsikayeteri, jovasankitaatziira
okaratzi iaaventavaitakero. Osheki
kamayetaintsiri. Ipoa ikantairi
Moiss-ni: Nantakero kaariperori
noaaventashivaitakaro, eerora
napiitairo. Pinkovakotairi Pava
impeyeeriita marankepayeeni.
Ikanta iaaaatakotairi Moiss-ni, ari
ikantanake Pava: Povetsikeneri
oshiyakaarontsi inkempityaari
maranke, povatzikakoteri. Inkarate
iratsikayeteri maranke, kantatsi
iramenayetairi iroshiyakaaro
maranke, eero ikamayetzi. Iro
jimataiyakerini, avisakoyetai. Iro
kantacha, eekero ipiyathayetatyaari
Pava. (Pamenero eejatzi Balaam,
ipoa Cor.) Irootakera kaari
okantanta inampitayetaiyaaro
kipatsiki ishinevetakaniriri Pava.
Aperotaiyavetaka inkamayetemi
tsika te inampiitaro, intaani
iaamatsiyetairo itomiite
ikitsirinkayetairo inampitaaro
kipatsiki ishinetaitakeneriri.
NO Iriira ivaisatziite Abraham-ni,
itzimita pairani tekeramintha
intzimeeta Abraham-ni. Ikanta
itzimakeranki No, osheki
ikaariperoyetake atziripayeeni. Iro
kantacha Pava, IuukefI Noe kumee
thashireri inatzi irirori. Ikantakeri:
No, povetsike iniroite shintzipaa,
tema noonkakaatyeeyaaro kipatsi.
Ari ikantakero No, ikinkithatakaa-
vetakari nampitayetarori janta,
oshekimaita ithainkimavaitaitakeri.
Ikanta ithonkakero jovetsikiro
shintzipaa, pokuIyukenI pIfutsIpu
yeeni, otetaiyapaakani, ufI IkempItu
kari eejatzi No, iina, ipoa mava
irovaiyanepayeeni. Ikaratzi 8 atziri
japatotanaka. Irojatzi oonkantakari
kipatsi. Ari japerotakari ikamaiyakeni
atziriite. Iriimi No, itsipayetakari
irovaiyane, avisakoyetai irirori.
OISHA Piratsi inatzi, ieetziri maaroni
nampitsiki. Antaro mampotzii okanta
ivitzi, iro jontyaayeetziri.
Ipirayeetari oishapayeeni, te
jaaashineta apaniro antamiki,
ontzimatye intzime aamaventyaa-
rine, eero imaimanetantariri piratsi
ovaminthatariri, eero itzipinavai-
tanta tsikarikapayeeni. Osheki
joshiyakaaventaitziri irika oisha
iaaneki Pava. Iri oisha kempityaa-
rinemi ikaratzi kempisantayetaatsiri,
iriima Pava iri kempityaarinemi
aamaventakotariri oisha. Pairani
Juan-ni, joshiyakaaventakeri Jess
inkempityaarimi aparoni oisha.
(Pamenero Jn. 1.29.) Tema aririka
inkaariperoshiretake aparoni Judo,
iraake iroishate, IfuunukefI tusofen
tsIpunkokI ImpukefI ompefutusofen
tsitaari. IfuukefI ompefutusofentsI
taari oisha, irovamaakeri, impometa-
keneri Pava. Ari okanta, kaari
jovusunkItuItuntufI judo IkuufIpefo
shirevetaka, uu IfI oIshu jovumuItu
keri, iri atsipetakoventakariri. Iro
juntukefI eejutzI Jess IkempItuko
tari oisha ikamimentakeri atziriite,
jatsipetakaro jovasankitaaventai-
takeri iyaariperoshirenka atziriite,
ari onkantya eero jovasankitaavai-
tantaitari atziriite.
463
OMPERATASORENTSITAARI Iriitake
pairani pometapiintziriri piratsi
jashitakaitari Pava. (Pamenero
Ipometaitziniriri Pava.) Judo
jinayetzi, icharine Lev-ni jinayetzi.
Tema tzimatsi pairani icharine Lev,
ipaita Aarn. Irirentzi inatzi Moiss.
IfI etukufofI jompefutusofentsItuufI
tzi pairani. Ikanta itzimayetanake
icharinepayeeni irirori, iriitake
jinashiyeetakari irantavaitapiinte
tasorentsipankoki.
OSANKINAJANORENTSI Irosankinare
onatzi Judo-payeeni iroka. Iro
josankinayetakeri pairani Moiss, iro
josankinayetakeri pinkathariite, iro
josunkInuyetukefI eejutzI kumuntun
taneriite. Ari opaitari okaratzi
josankinayeetakeri pairani, tekefu
mintha intzimeeta Jesucristo.
Irootake paitachari Paisatori
Antzimotavakaantsi. Okanta avisake
osheki osarentsi josankinayeetake
pashine paitachari Ovakerari
Antzimotavakaantsi. Irojatzi
ipaitayeetzitari Osankinajanorentsi.
OTEKIRORI IIPATSIKIITE Tzimatsi
jametari judo-payeeni aririka
irareetantya pashineki kipatsi kaari
jinampitari, jotekiro iipatsite iitziki,
aririka impiyee inampiki irirori.
OshIyukuuventuchufI jotekIfo IIputsI
kiite, eero jamantaaro kaariperori
inampiki. Tema ipampithashir-
yaayeta iriroriite, maaroni atziriite
kaari isheninkata, te jashitari Pava.
Irojatzira ikantakeriri Jess
iriyotaane irantero aririka
inthainkaitakeri tsikarikapayeeni.
(Pamenero Mt. 10.4; Mr. 6.11;
Lc. 9.5; Hch. 13.51.)
OTOMI (Pamenero itomi.)
OTYEEROVAANTSI Iro jametaiyarini
pairani atziri. Aririka irieeri
pinkathari, jotyeerovashitari tema
iaapinkathatatziiri. Aririka inkove
aparoni atziri inkampiteri pinkathari
tsikarika ompaitya, ontzimatye
irotyeerovashityaari.
OTZIMIKAPATZIITOTAANTSI Iro
juntuyetupIIntukefI kempIsuntzInku
riite, jotzimikapatziitoyetantari irako
ovakera kempisantayetatsiri. Ari
ikempitayeetziriri jovayeetziri
ijevateri kempisantzinkariite. Aririka
iriaaaatakotakeri, irotzimikapatzii-
totantakyaari irako, tema itasonka-
ventatziiri Pava, iro irimatantyaarori
IfuntuvuItenefI onkuntyu InkempI
suntuntuIyuufI kumeethu pushInepu
yeeni. (Pamenero Hch. 6.6, 13.3;
1 Ti. 4.14, 5.22; 2 Ti. 1.6; He. 6.2.)
OVAARIPEROSHIRETZIRIRI (Pamenero
Kitevathari.)
OVANEENKANTSI Iaanekira Pava,
oshekI IuuventuyeetzIfo Ifovuneen
karo. Aririka iriaaventayeetero
irovaneenkaro Pava, iroora
ikinkishiretakoitziri inampitaiyaaro
inkiteki intsipataiyaari Pava. Osheki
okameethatataike, te onkante
uuumumpyuufo tsIkufIku okuntu
vaita. Irootake ikantakoyeetantarori
ovaneenkataantsi. Irootake
iaaventakeranki eejatzi Jess,
iaaaatakoventziri iriyotaane,
ikantzi: Nokovatzi iriaayetairo
novaneenkaro. (Pamenero
Jn. 17.24.) Okaratzi ikantakotziri
Jess, ufItuke ovetsIkuku Inkemuun
tsivaitya, inkame impoa iraagai
iriyaatai inkiteki, ari onkantya
irimatantyaarori eejatzi apaata
iriyotaane intsipataiyaari tsikara
irisaikapai.
OVETHATAANTSI Iro jametari
judo-payeeni aririka
irovethatavakaiya, ikantavakaa:
Onkamintha pisaikayetai kameetha!
Ikempitakaantziro
464
iaaaatakotatyeerimi isheninka,
tema ikovakotziri Pava isaikakairi
kameetha. Irootakera aaantarori
josankinayetakeri Pablo, Pedro, Juan
ipoa Judas. Iro jetapiinta
jovethuyetufI Inkufute uunuyete
rone irosankinare, ikantayetziri:
IInkumInthu pIsuIkuyetuI kumee
tha! Irojatzi ikantakeriri Jess
iriyotaane, jotyuuntuyetukefI InkInkI
thate, ikantavakeri: AfIfIku pufeetu
kya aparoni nampitsi, tsikarika
iraakameethayeetavakemi, povethu
tapaakyaari, pinkanteri: Inkamintha
pisaikayetai kameetha! Arira
onkantya iraakameethatantyaamiri
ashitarori ipanko, tema Pava
saikakairine kameetha. (Pamenero
Mt. 10.12-13.)
OVIINKAATAANTSI Pairani iro jametari
judo-payeeni ipiinkaatantaro jiaa,
ikempitakaantaro ikaatapiintaita.
Joviinkaayetziri isheninkapayeeni
jiaaki, joshiyakaaventziro
InkIvutyeenefImI kuufIpefofI juntuye
tziri. Tera apaniro ikantakaaro judo,
jimatziyetaro kaari judo-tatsine
ikaratziri inampitaro pairani. Iro
jImutukefI puIfunI Juun ovIInkuutun
taneri, ari opoa ipaitantaitariri
oviinkaatantaneri. Ifootuke jImuye
tairi ikaratzi aventaanaariri
Jesucristo, iro irieetantyaari
omapero jovashaantairo jantayeve-
takaro kaariperori. Irojatzi ipaitaitzi
eejatzi aririka impiinkaatantaityaari
Tasorentsinkantsi, kempivaitaka
jiaami irinatyeemi. Tema kantatsi
InumpIshIfetuntutyuufI uventuunuu
riri Jesucristo. Irootake inkameetha-
shiretantanaiyaari.
PAAMPARI Osheki iaaventaitziri
paampari iaaneki Pava. Ikantaitzi
iri paampari irovasankitaantaitya
upuutu IkufutzI untuyetzIfofI kuufIpe
rori. Irootake ikantantaitari: Okem
pitaro sarinkaveni ipaampatzi
paampari kaari tsivakanetatsine.
Ikantaitzi eejatzi iri paampari
irovameethashiretantaityaari ikaratzi
aventaayetaariri Pava, InkempItu
kaantaiteri itagaitziri oro
InkumeethutuntyuufI kyuufyoope
roini, eero okonovari kapicheeni
kipatsi. Oshiyakaaventachari
paampari, irootakera okaratzi
pomefentsItzImovuIyetufIfI kempI
santzinkariite. Aririka iriaayetakero
iroka, iroora pampithashiretakairine
onkantya iraventaaperotantyaariri
Pava. Iro iriaantyaarori
inkameethashireperote. Iroora
iaaventakeri Juan oviinkaataneri,
ikantakeranki: Iri matzirori Jess
joviinkaatantantari paampari.
(Pamenero Mt. 3.11.) Tema aririka
iroviinkaataitya jiaaki, kempIvuI
taka inkivaatyeeyaami atziri
oviinkaatainchari. Impoa
iroviinkaataitantakyaarimi paampari,
tema iri paampari ovameethashire-
peroterine, iraperotaineri okaratzi
ikaariperoshirevaitake. Irootakera
avishimotayetziriri ikaratzi
aventaayetanaariri Pava, Ifo IfIuun
tyaarori ompeyeeya ikaariperoshi-
retake.
PAIKAKOTAANTSI Iro jantayetziri
pairani Roma-satzi aririka
irovasankitayeri maperotzirori
ikaariperotzi. Iri ikashiyakaitziri
omperataari, ikashiyakaitziri eejatzi
ovayiri poaayetachari pashineki
nampitsi. Pairani ikyaantakari
Roma-satzi iipatsiteki judo, ari
jimatapiintakerori. Iri judo-payeeni
ikyaaryooventaitake ipaikakoitziri
pairani inampiki. Jovatzikashitziri
inchakota, inkonompitevarekiita-
kero. Ari impaikakoiteri irakoki,
465
eejatzi iitziki, osheki inkemaantsi-
tyaari ooryaa, ayimateri imire,
irojatzi inkamantakyaari. Ari
impathayeri aririka inkamake.
EefofIku IkumItu upufonI puIkuko
taari, ontzimatye iromposavaitaiteri,
inkaraiteri itonki inkamantyaari
thaankiini. Te ishinetaantsitapiinte
inkitayeeteri.
PAIRYAANTSI Osheki iaaventaitziro
iroka iaaneki Pava, ikantayeetzi,
Pairyaashivaitariri Pava. Pamenero
Mr. 9.39. Iro iaanetakari Jess,
ikantakeranki: IkufutzI tusonkuven
tantatsiri ipairyiirora novairo, eerora
ikishimataana osamaniityaake.
Aririka impairyeeteri Jesucristo, tera
inkempitakotyaari tasonkantatsiri
pairani ipeyantayetariri tsikarika
impaitayetya. Au IkufutzI puIfyuu
piintanairiri Jesucristo iaaventairi,
javentaatyaari, ikempisantairi.
Pamenero eejatzi Jn. 16.24. Irojatzi
iaanetzitakari Jess, ikantake:
Temu pumunupIIntuyetzIfIfu AshItu
nari pikovakoyetziri opaiyetarika,
pikampiminthatashivaitakari. Irooma
iroaaka aririka pinkovakoyetairi,
ontzimatye pimpairyaapiintaina
naaka. AfIfu pInkuntyu pInkovukotu
piintairi, aritake irimatakemiro,
Ifootuke pInkImoshIfetzIItuntuI
yaari. Tema ikantake Pinkova-
kotapiinteririka Pava, pImpuIfyuu
piintaina naaka. Iroora oshiyaro
inkantakemi Pinkovakotapiinterika
Pava, paventaashiretaiyaana naaka.
Irojatzira oshiyarori inkantakemi
Pinkovakotapiinterika Pava,
naakatajaantake shinetakemironeri
pantero, onkempitavaityaaro arimi
nosaikemi naaka janta.
PATHAARONTSI Mantsiyarentsi onatzi
ipaitaitziro lepra. Te iriyoitero
opaita iraaventantaityaarori.
Omapero okoveenkatzi aririka
omatante iroka pathaarontsi. Ikaratzi
omatayetziri, jookaitziri tsika
ipiyotayeetziri. Aririka irieeteri
eero japitetaitari, ontzimatye
irishiyapithaiteri jantetaantzirokari
imantsiyare. Osheki ipinkaitziro
mantsiyarentsika. Tzimatsi jametari
pairani judo, onuntyuufI IfufIpefo
taiyaari eshitakotaatsiri omatziri
mantsiyarentsi, ontzImutye IfIyuutu
shiteri omperatasorentsitaari
iramenairi. Osheki onkarate kitaite
impometaiteneri Pava, osheki
irapiiteri iramenaiteri, irojatzi
IfIyotuntuItukyuufI omupefo jeshItu
kotai. AfIpuIte IfIyuutuI IntsIputuI
yaari isheninka. Ifootukefu Ikuntu
kaantaitakeri pairani.
PILATO Irika Pilato Roma-satzi inatzi
kaari Judo. Irootyaantane
Pinkathari Csar impinkatharite
inampiki Judo, IfIItuke pInkuthufItu
tsi ipaikakotaitantakariri pairani
Jess.
PINKAARI APEROTANTANERI
Vairontsi onatzi iroka, iri kamantan-
takerori pairani kamantantaneri
paitachari Daniel. Iaaventziri
aparoni atziri, joshiyakaaventaitziro
ivairo. Tema irika atziri kaarira
isheninka judo-payeeni, osheki
inkisaneenteri judo. Iro inkisaneen-
tantyaariri, tema inkovavetya irika
atziri iromperayetyaarimi
judo-payeeni, inkove eejatzi
iraperotante. Iri Daniel-ni etakaro
pairani iaaventakeri irika atziri,
IpuItuyetzIfI PInkuufI Apefotuntu
neri. Ikantake Daniel: Eero
jomaanta, ari iriyotaitavakeri, tema
inkyaapaake tasorentsipankoki,
irovapaakeri irovetsikane kaari
onimoterine Judo-payeeni. (Pume
nero Mr. 13.14; Mt. 24.15)
466
POMETAANTSI (Pamenero
Ipometaitziniriri Pava)
RAHAB Tsinanera onatzi, mayempiro
onatzi. Kaarira Israel-mirinkaite. Ari
onampitarori janta Jeric-ki. Aumuu
shitya aripaite osaikavaitziri iroori
jaaapaitetantariranki Moiss-ni.
Ikovantaiyakarini Israel-mirinkaite
irovayiritya Canan-ki, jotyaan-
taiyakeni amenaantyaarone janta
nampitsiki Jeric, Inkene IfovuyIfI
tya kameethaperoini. Okanta iroka
tsinane Rahab, aakameethatavakeri
amenarontyaarone, omanavakeri
eero iaantari Jeric-satzi. Irojatzi
omishiyantaariri eejatzi. Okanta
jovayiritaitakerira nampitarori
Jericki, japerotaitakeri maaroni,
irooma tsinaneka Rahab, te
irovamaitero, avisakotai iroori,
otsipayetakari osheninkamirinkaite.
(Pamenero Jeric.)
ROMA Nampitsi onatzi iroka. Intaina
ovavetaro inampi Judo-payeeni. Iro
kantamaitacha pairani tekera
intzimeeta Jess, ipokaiyakeni
ovayiriite poaachari Roma-ki,
ikyaake inampiki judo-payeeni
jashitapaakaro, ari inampitakarori
jomperavaitari judo. Osheki
IkovukotupIIntukefI kIfeekI Ifotyuun
teneri Pinkatharijanori saikatsiri
Roma-ki. Te IfIeefo IsuIkuI kumee
tha judo-payeeni. Tera aparoni
inampiki judo ikyaake, ufI IkempI
taakerori eejatzi pashinepayeeniki
nampitsi.
SADUCEO Judo inayetzi, IfI IyoshIItu
cha omperatasorentsitaari. Te
IfImuyetefo Ifothotyeefo IfosunkI
nare Fariseo-payeeni, tema
jovanaashitakaro josankinayetakeri
pairani Moiss. Te InkempIsuntuye
tero Saduceo ikantaitziri: AfI Ifuuu
yetai kamayetatsiri. (Pamenero Hch.
23.6-8.) Iro kaari jariperotantari
Fariseo, kisaneenta jovavakaiyani.
Irijatzi Saduceo kisaneentakeri
pairani Jess.
SAIKAMENTOTSI Pairani ikaratzi
pinkatharitatsiri pashineki nampitsi,
tzimayetatsi isaikamento ovaneenka
okanta. Ari isaikapiintziri
ipinkathariventantayetzi. (Pamenero
Akojanori.)
SAIPATZIITOTAANTSI Irojatzira
jametaiyarini judo-payeeni, aririka
ImpuIfyee upufonI IshenInku Ijevutu
kaante, impinkathariventante,
ontzimatye isaipatziitoyetantyaari
yeenkantsi. Iroora iriyotantayee-
tyaariri, IfIItuke pInkuthufIventuntu
tsineri. Opoaantari isaipatziito-
yetziri ipairyaane, joshiyakaaventa-
tziirora irisaikantatyeeyaarimi
shintsinkantsi, ari onkantya
ImpInkuthufIventuntuntyuufI kumee
thaperoini. IfojutzIfu oshIyukuuven
tachari okaratzi iaaventakoyee-
tziriri Tasorentsinkantsi, kempItuvuI
takami isaipatziitotantaityaarimi
ikaratzi kempisantayetaatsiri. Tema
iriitake Tasorentsinkantsi,
untukuuntuyetzIfofI kumeethuyetu
tsiri. (Pamenero Cristo)
SALMOS Amampagaantsi onatzi. Iro
ipanthaapiintakeri pairani pinkathari
David-ni jamampaakotari Pava. Iri
David-ni osankinayetakerori.
Irojatzira jamampaayetapiintakari
etayetanakarori javentaari Jesucristo,
ipanthaaventzirira Pava. Tema
jamampaavaiyetara judo-payeeni,
osheki japiipiitziro ivanthaane,
jinashitzimaitaroya kapicheeni
okaratzi japiitayetziri. Pamenero He.
1.7. Arira josankinatakoyeetziro
eepichokiini Salmos, okantzi:
Iriira matakairiri maninkariite
inkempitakotyaaro tampyeenka.
467
Iriira matakairiri irotyaantaarite
inkempitakotyaari paampari.
AfItuke uIIfofI IkuntuItzIfI munIn
kariite, irijatzira otyaantaari.
Tema japiipiiyeetatziirora, ari
opashinetanake eepichokiini ivairo.
Arira okantayetari iramampaane
pairani judo-payeeni. Irojatzira
amampagaantsi josankinatakeri
Pablo, Ro. 3.11. Kantatsiri:
Tera intzime kemathavaitaneri.
Tekatsira kovakovatairine
iriyotairi Pava.
Ari aiirori eejatzi, te irapiipiitave-
tyaaro ivanthaane, iro kantacha te
onashitya okaratzi kantakotachari.
SAMARIA Nampitsi onatzi iroka.
Irootake osatekachari osaiki janta
Judea-ki ipoa Galilea-ki. Ari
inampiyetarori ipaitayeetziri
Samaria-satzi, judo inayeveta
irikaite. Iro kantacha pairani, irikaite
Samaria-sutzI IkonovukufI pushInesu
tzi atziriite poaayetachari pashineki
nampitsi, jiinantayetakaro tsinane
pashinesato. Irootakera opoaantari
ikisaneentziri judo-peroyetatsiri.
Ikanta osamanitake jimatanakero
irovaiyaneete iriroriite ikisaneentziri
judo. Te ishineteri inkenimoteri
iipatsiteki osaikira inampi. Aririka
inkene aparoni judo, eero ipaitziri
irovarite, imire. Ikanta ipokakeranki
pairani Jess, joaakantapaintziro
irirori, te inkisaneenteri Samaria-
satzi, aa eekero ikantapaintatzi:
Tzimatsi Samaria-satzi kameethashi-
retatsiri. Iro kantacha judo-payeeni,
eekero ikisaneentatziiri Samaria-
satziite.
SARA Irootake iinaperori Abraham-ni,
jinirontanakari Isaac. (Pamenero
Abraham.)
SATANS Iro iaanetari pairani
Judo-payeeni. Vairontsi onatzi
iroka, akantziri aaka: Kamaari.
Iriitake pinkathariventziriri peyari.
Maninkari inaveta, iro kantacha
iisaneentane inatzi Pava. AfI okempI
tari eejatzi, osheki ikisaneentziri
kempisantayetaatsiri, ipaitziri:
Aisaneentane." JIfoku oshIyukuu
ventachari vairontsi Satans:
Kashiyimatantaneri, kantakotan-
taneri, Thavetakotantaneri.
Iriitakera kashiyimayetaariri
maaroni atziri, irijatzi kyaaryootatsi
IpumpIthushIfetukuuntzIfo Ifuntuyee
tero kaariperori.
SHINEYAKAARORI TANTA Arira
opaitari ikonovaitzirori tantapatha
onkachopathatantyaari, irootake
shineyakairori tanta. Iroovaitake
aririka inkonovaitero naarentsi
kachopathatatsiri, ari onkachopatha-
tanake eejatzi iroori. Tera
oshinetaantziro judo-payeeni
irovayeetyaaro shineyatsiri tanta
aririka iroimoshirenkero kitaite
Anankoryaantsi, tema ipampitha-
shiretakotatziiro ishiyantaari pairani
ivaisatziite Egipto-ki. Thaankira
jomishitovaitakeri, te onkantanake
inkonovanakero itantane kachopa-
thari. Oshekira joshiyakaaventai-
tzirori iroka shineyakairori tanta.
Tema ikantaitzi: kaariperori onatzi
aririka onkachopathate tantapatha.
Irojatzi ikantakeri Jess pairani.
(Pamenero Mt. 16.6.) Ari ikantakeri
Pablo (Pamenero 1 Co. 5.6-8.) Tema
kapicheeni onavetya shineyakairori
kachopathari, kuntutsIfu oshIneyu
kairo maaroni ikonovaitakerori. Ari
okempitzitari eejatzi kaariperori.
Intzimerika aparoni atziri
kaariperotapiintaintsineri, aritakera
irimatakaakeri pashinepayeeni. Iro
kantamaitacha, ikantake eejatzi
pairani Jess: AfIfIku ImpInkuthufI
468
ventantai Pava, IkempItufo shIneyu
kairori tanta. (Pamenero Mt. 13.33.)
(Pamenero Tantaponka, eejatzi
Anankoryaantsi.)
SION Otzishi onatzi ipaitaitziri Sion, iro
saikatsiri janta nampitsiki Jerusaln.
Arira osaikitari tasorentsipanko janta
Jerusaln-ki. Ari inampitayetarori
eejatzi ijevaritepayeeni judo. Ifootu
kera ikantantayeetari: Inampira
onatzi Pava iroka Sion.
Ikempitakaantayeetziro eejatzi Sion,
inkite onatzi. Tema iaanekira Pava,
iriaaventayeetero aparoni nampitsi
saikatsiri inkiteki, paitachari Sion,
paitachari eejatzi Jerusaln
SODOMA IPOA GOMORRA Nampitsi
onavetaiyani eeniroranki isaikaveta
Abraham-ni. Irootake japerotakeri
pairani Pava, ikantakaantakero
atziriite nampiyevetantarori janta,
ikaariperovaitaiyakeni. (Pamenero
Lot.)
TANTAPONKA Ari opaitari kitaite
joimoshirenkiri Judo-payeeni, 7
kitaite okaratzi joimoshirenka. Ari
ipampithashiretakotziriri ivaisatziite
jovayetakaro pairani itantane kaari
shineyatsine. Tema iyatzimarekiini
jovetsikaponkayetziro, irishiyapi-
thatatyeeriri Egipto-satzi. Ari
ikantziro jovayetaro. (Pamenero
Anankoryaantsi, eejutzI ShIneyukuI
rori tanta.)
TASORENTSINKANTSI Iri ipaitaitziri
eejatzi Itasorenka Pava. Ishire
inatziira Pava, te inkaamanete. Iri
nampishiretantariri aventaayetaariri
Jesucristo, ikinkishiretakaanta
kameetha, juntukuuntzIfo kumeethu
yetatsiri.
TASORENTSIPANKO Ari opaitari
pankotsi iaaaatapiintzi
judo-payeeni, ari ipometapiintziniri
Pava ipirapayeeni. Irootakera
irovetsikakaantane pinkathari
Salomn, itomira pinkathari
David-ni. Ari osaikavetari inampiki
judo-payeeni paitachari Jerusaln.
Antaro okanta jotantotaitziro. Iroka
jotantotaitakero, irojatzira
ipaitayeetzitari tasorentsipanko. Ari
IpImuntuyeetzIfI pIfutsI Ipometuyee
tziniriri Pava. Iro kantacha pairani
tekera intzime Jess, Ipokuke BubIIo
nia-satzi jovayiritakeri Judo-
payeeni, ufI IpofokuItukefofI tusofen
tsipanko. Jaayeetanakeri
judo-payeeni inampiki Babilonia-
satzi. Ikanta ipiyeeyaani pairani
judo-payeeni jaantaveetakariri, ari
jovetsikaveetari pashine, eejatzi
iporokaitakero. Ikanta avisake osheki
osarentsi, ari jovetsikaveta pashine,
iriitakera Herodes ovetsikakaantave-
taarori, iro iaapaakeri pairani Jess
ipokantapaintari kipatsiki. Ikanta
Roma-satzi eejatzi japiitairo
iporokakaantairo pairani, ari
aperotari, te irieetairo irojatzi
iroaaka.
TASORENTSITHAANTE Pairani,
ishiyantayetaari Israel-mirinkaite
Egipto-ki, ijevatantakariri Moiss-ni,
aripaitera ikantakeriri Pava
irovetsike aparoni tasorentsithaante,
arira iaapinkathatapiintairiri Pava
janta, ari impometayeteneriri ipira.
Manthakintsimaira jovetsikaye-
tantakari, itsipataakeri meshinantsi,
jovavikotayetakeri. Tera irieero
Israel-mIfInkuIte tsIku InumpItuI
yaaro, IkekenuvuItuyetzI tsIkufIkupu
yeeni, te ontzimayete ipankoperori,
intaani ipankoshetavaitaiyani. Ari
okempitzitari eejatzi itasorentsi-
thaantete, kantatsi incheepookir-
yeero, onkantya iraantyaarori
tsikarika ikenayetzi. Aririka iriaake
tsika onimotziri irisaikapai, ari
469
irovatzikapairori eejatzi itasorentsi-
thaantete. Iro kantacha, inthomoira
tasorentsithaanteki, ari otzimiri
ipaitayeetziri Tasorentsipero-
saante. Tera inkyaapiintayeete
janta, intaani ikyaamatsitzi
Omperatasorentsijanori.
TOMESHITAANITAANTSI Irootake
jametayetari judo itotapiintziro
opatzimeshina ishiramparitantari.
Tzimatsi oshiyakaaventachari
ikantaiyini judo, irooperori onatzi.
Tema aririka intomeshitaaniyetya,
ufI jIyotuyeetzIfI omupefo jushIye
taari Pava. (Pumenefo untzImotuvu
kaantsi.)
TSIKA IKANTA PAVA IPINKATHARI-
VENTANTAI (Pamenero
Impinkathariventantai Pava)
TZIVI Osheki iaaventaitziro tzivi
iaanekira Pava, iri kempisantzinkari
joshiyakaaventaitzi tzivi. Tema iro
tzivi poshinitakairori ovaritentsi
inkatyokantaityaaro. Ari okempitari
eejatzi joshiyakotaro tzivi
kempisantzinkaripayeeni, iriitake
poshinitakairo nampitsi tsika
isaikayetzira atziripayeeni, iro
iaaposhinitantarori Pava. Ipoa
ikantaitzi eejatzi: Ari onkantake
tzivipane inkonovaitero tsikarika
ompaitayetyaari, kipatsipane. TzImu
tsira pairani konovavaitakerori
tzivipane, iramatavitantyaariri
amanantayetzirori, tema
ikovajaantavetatya iraantapero-
tyaaromi kireeki. Temaita aritzi
inkatyokantayeetaiyaaro, tema te
apantanaiyaaro kipatsipanetanake.
Eerora okantai eejatzi iriyoshiita-
yeetairo tzivipane ikonovaitakeri.
UVA Pankirentsi onatzi ipaitaitziri
uva, ari okempivetaro okithoki
shevantoki. Iro kantacha te ontzime
ovaato oshivithatatzi iroori. Osheki
ipankiminthaitziro, tema osheki
opochatzi okithoki. Iro jimireetari
ovaaki aririka inkavithokaataitero,
ipaitaitziro vino. Kameetha
opoitanetzi. Kantatsira ovanontyaaro
osamani, eero okaariperovaitzi.
VINO (Pamenero Uva)
ZAPATO-RYAANTSI Iro jantapiintakeri
pairani aparoni otzikataari,
i-zapato-ryiiri omperatariri inkene
inkivakiiteri. Irootake iaaventakeri
pairani oviinkaatantaneri Juan
iaaventakotziri Jesucristo, Ikuntuke
ranki: Aatsikitake maperotzirori
ipinkatharentsitzi, nouupInkuthutzI
tataikari naaka, te ufItuujute Inkem
pItukuuntyuunu Ifompefutune onkun
tya no-zapato-ryaantyaariri. (Pume
nero Mr. 1.7)
Pafos
Antioqua
Seleucia
Tarso
Derbe
Iconio
Antioqua
Perge
Salamina
Listra
Atalia
Mar Mediterrneo
PISIDIA
LICIA
C
I
L
I
C
I
A
CHIPRE
SIRIA
PAMPHYLIA
PRIMER VIAJE MISIONERO DE PABLO
Jerusalem
Antioqua
Iconio
Antioqua
Efeso
Apolonia
Nepolis
Atenas
Cesarea
Tarso
Derbe
Listra
Troas
Filipos
Tesalnica
Berea
Corinto
Cencrea
MISIA
PISIDIA
GALACIA
C
I
L
I
C
I
A
JUDEA
MACEDONIA
ACAYA
ASIA
SIRIA
CHIPRE
CRETA
Mar Mediterrneo
SEGUNDO VIAJE MISIONERO DE PABLO
470
Jerusalem
Tolemaida
Tiro
Antioqua
Ptara
Mileto
Efeso
RODAS
Atenas
Asn
Nepolis
Apolonia
Cesarea
Tarso
Mitilene
COS
Corinto
Troas
Filipos
Tesalnica
Berea
GALACIA
C
IL
IC
IA
FRIGIA
JUDEA
MACEDONIA
ACAYA
ASIA
SIRIA CHIPRE
CRETA
Mar Mediterrneo
TERCER VIAJE MISIONERO DE PABLO
Sidn
Gnido
Salmn
Lasea
Regio
Siracusa
Puteoli
Roma
RODAS
Cesarea
Mira
Fenice
CLAUDA
MALTA
Jerusalem
ACAYA
Mar Mediterrneo
VIAJE DE PABLO A ROMA
JUDEA
SIRIA
CHIPRE
CRETA
ASIA
C
I
L
I
C
I
A
ITALIA
MACEDONIA
471
Estanque
de Betesda
Estanque
de la
torre
Estanque
Manantial
de Gihn
Estanque
de Silo
Canal subterrneo
de Ezequas
Manantial de En-roguel
V
a
l
l
e
d
e
H
i
n o
m
P
r
t
i
c
o
Camino
a Jeric
en tiempos del Nuevo Testamento
Jerusalem
Murallas en tiempos de Jess
Murallas construidas por Agripa I
Muralla actual
Camino
a Cesarea
M
u
r
a
l
l
a
s
c
o
n
f
e
c
h
a
s
i
n
c
i
e
r
t
a
s
Camino
a Jope
Fortaleza
Antonia
Glgota
Palacio de
Herodes
Antipas
Palacio de
Herodes
Teatro
C
a
e
r
l
l
e
d
e
H
o
d
e
s
Camino
a Beln
Camino al
Mar Muerto
Camino a
Betania
Puerta de las ovejas
Templo
P
r
t
i
c
o
d
e
S
a
l
o
m
n
Corte de los
gentiles
Prtico real
Tumbas
Getseman
Puente
Escaleras
M
o
n
t
e
d
e
l
o
s
O
l
i
v
o
s
A
r
r
o
y
o
d
e
C
e
d
r
n
472
1
4
2 3
6
5
El Templo en el tiempo de Jesucristo
Plano del Interior del Templo
1. La Mesa y los Panes de la Proposicin
2. El Candelabro
3. El Altar del Incienso
4. El Velo
5. El Arca del Pacto
6. Los Querubines
El Lugar
Santsimo
El Lugar Santo La Entrada
473
Sidn
Damasco
Tiro
Corazn
Capernaum
Betsaida
Mar de
Galilea
Tiberias
Magdala
Can
Nazaret
Nan
Gadara
Cesarea
Siquem
Sicar
Jope
Arimatea
Emas
Jeric
Betfag
Betania
Jerusalem
Beln
Gaza Mar
Muerto
F
E
N
I
C
I
A
SIRIA
GALILEA
SAMARIA
DECAPOLIS
JUDEA
R
o
J
o
r
d
n
M
A
R
G
R
A
N
D
E
(
M
E
D
I
T
E
R
R
N
E
O
)
Tierra de
PALESTINA
en el tiempo de
NUESTRO SEOR
JESUCRISTO
Cesarea
de Filipo
Pozo de Jacob
474
J
o
p
e
F
e
n
i
c
e
B
u
e
n
o
s
P
u
e
r
t
o
s
R
o
m
a
P
u
t
e
o
l
i
R
e
g
i
o
S
i
r
a
c
u
s
a
N
i
c
p
o
l
i
s
C
o
r
i
n
t
o
A
t
e
n
a
s
B
e
r
e
a
T
e
s
a
l
n
i
c
a
A
p
o
l
o
n
i
a
A
n
f
p
o
l
i
s
F
i
l
i
p
o
s
N
e
p
o
l
i
s
T
r
o
a
s
A
s
n
P
r
g
a
m
o
M
i
t
i
l
e
n
e
E
s
m
i
r
n
a
T
i
a
t
i
r
a
S
a
r
d
i
s
F
i
l
a
d
e
l
f
i
a
E
f
e
s
o
M
i
l
e
t
o
P
A
T
M
O
S
C
H
I
O
C
O
S
G
n
i
d
o
R
o
d
a
s
A
l
e
j
a
n
d
r
a
G
a
z
a
J
e
r
u
s
a
l
e
m
C
e
s
a
r
e
a
T
o
l
e
m
a
i
d
a
T
i
r
o
S
i
d
n
D
a
m
a
s
c
o
S
a
l
a
m
i
n
a
P
a
f
o
s
S
e
l
e
u
c
i
a
A
n
t
i
o
q
u
a
T
a
r
s
o
D
e
r
b
e
I
c
o
n
i
o
A
n
t
i
o
q
u
a
L
i
s
t
r
a
P
e
r
g
e
A
t
a
l
i
a
M
i
r
a
P
t
a
r
a
C
o
l
o
s
a
s
L
a
o
d
i
c
e
a
I
T
A
L
I
A
S
I
C
I
L
I
A
M
A
L
T
A
D
A
L
M
A
C
I
A
I
L
I
R
I
C
O
M
A
C
E
D
O
N
I
A
A
C
A
Y
A
T
R
A
C
I
A
A
S
I
A
P
I
S
I
D
I
A
C
I
L
I
C
I
A
B
I
T
I
N
I
A
P
O
N
T
O
G
A
L
A
C
I
A
A
R
M
E
N
I
A
C
A
P
A
D
O
C
I
A S
I
R
I
A
A
R
A
B
I
A
E
G
I
P
T
O
M
A
R
N
E
G
R
O
L
A
M
A
R
G
R
A
N
D
E
(
M
E
D
I
T
E
R
R
N
E
O
)
M
a
p
a
p
a
r
a
e
l
e
s
t
u
d
i
o
d
e
L
O
S
H
E
C
H
O
S
Y
L
A
S
E
P
I
S
T
O
L
A
S
1
.
E
l
p
r
i
m
e
r
v
i
a
j
e
m
i
s
i
o
n
e
r
o
d
e
P
a
b
l
o
.
2
.
E
l
s
e
g
u
n
d
o
v
i
a
j
e
m
i
s
i
o
n
e
r
o
d
e
P
a
b
l
o
.
3
.
E
l
t
e
r
c
e
r
v
i
a
j
e
m
i
s
i
o
n
e
r
o
d
e
P
a
b
l
o
.
4
.
E
l
v
i
a
j
e
d
e
P
a
b
l
o
a
R
o
m
a
.
C
R
E
T
A
C
H
I
P
R
E
L
a
s
e
a
475

Bible in Ashéninka Pichis, Pichis Ashéninca, Pichis Campa

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Bible in Ashéninka Pichis, Pichis Ashéninca, Pichis Campa

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

KAMEETHARI AANTSI

Vous aimerez peut-être aussi