Vous êtes sur la page 1sur 53

1/53

ELP313:Introductionauxlasers
Prsentationdisponiblesurl'intranet(plateformed'enseignement,ELP303)
Contact:olivier.castany@telecombretagne.eu
Bibliographie:
Diodelasersandphotonicintegratedcircuits(Coldren,Corzine)
Semiconductorlasers(Agrawal,Dutta)
Lasers(Siegman)
Fvrier2011
2/53
I/Intrtdeslasers

Cohrencespatiale
Focalisationpossiblesurunepetitetache
Lecteursoptiques,dcoupelaser,chirurgie

Cohrencetemporelle(monochromaticit)
Spectroscopie,tlcommunicationsoptiques
Dcoupedeplaque
(laserCO
2
)
3/53
II/Constitutiond'unlaser

Cavitoptique,amplificateuroptiquepomp
Pompage
Lumire
Miroir Miroir
4/53
LaserCO
2
Milieuamplificateur:
gazCO
2
enmlangeavecHeetN
2
Pompage:
dchargelectrique
Cavit:
miroirs
5/53
Lasersemiconducteursmissionparlatranche
Milieuamplificateur:
unecouchedesemiconducteur
Pompage:
courantlectrique
Cavit:
facesclivesdulaser
modeguid
6/53
VCSEL(VerticalCavitySurfaceEmittingLaser)
Avantage:
fabricationpossible
engrandesrie
Milieuamplificateur:
unecouchedesemiconducteur
Pompage:
courantlectrique
Cavit:
miroirsdeBragg,modeimposparla
gomtriedelastructure
7/53
Laserfibre
Avantage:
fortepuissance
possible,faisceau
debonnequalit
Milieuamplificateur:
fibreoptiquecurdop,par
exempleavecdesionsEr
3+
Pompage:
optique(doublegaine)
Cavit:
miroirsFBG,fibremonomode
8/53
III/Propagationdelalumiredans
lamatire

Ondeplaneprogressive
Dansladirection+z,dansunmilieuhomogned'indicen

Champlectrique
z
9/53

Exemples
o:coefficientd'absorptionnet(cm
1
)

Intensit
10/53

Pourunmilieupomp

Pompage=apportd'nergiepermettantd'exciter
certainsniveauxlectroniques
=>modificationdel'indiceoptique

L'indicereldpendlgrementdupompage

Lepompagepeutmodifierlecoefficientd'absorption
jusqu'inversersonsigne.Onlespareendeux
parties,unequinedpendpasdupompage(o
i
)et
unequidpenddupompage(g):
Pertesinternesdumilieu:
o
i
>0
Units:cm
1
Gain:
silepompageestassezfortg>0
sinong0
11/53

Bilanpouruneondeplaneprogressive
Notionsretenir:pompage,gain,pertesinternes,volutionexponentielle,
indiceoptiquelgrementvariablesouspompage
12/53

Unmodedecavitsecaractrisepar:

sapulsation:

sontempsdedcroissancedel'nergie:

Dfinitiond'unmodesd'unecavitoptique:
IV/Modesduchamplectromagntique
Modesstationnairesqui
s'vanouissentpeupeu
13/53
Milieuabsorbant
sansgain

(A)Exempledecavit:CavitFabryProt
unedimension(sansgain)
L
R
1
R
2
1)Pulsationspossibles:

ellessonttellesqueletermedephaseseretrouve
identiqueaprsunallerretourdanslacavit
2)Tempsdedcroissance:

onsuitl'volutiond'unpaquetdelumirelorsd'un
allerretourdanslacavit
Pourdterminer
lesmodes
14/53
L
Milieuabsorbant
sansgain
Pulsationdumodeq
15/53
Indicedegroupe
IntervalleSpectralLibre(ISL)ouFreeSpectralRange(FSR)
16/53
Tempsdedcroissance
Unit:t
ph
ens
17/53

(B)Exempledecavit:deuxdisquesparallles
a
Ladcroissancet
ph
estduelatransmissiondesmiroirs,mais
mme avec des miroirs totalement rflchissants (o
m
=0), il y a
desfuitessurlescts(voirgraphiques)carl'largissementdu
faisceauestinvitablecausedeladiffraction.
R
1
R
2
Diffrentsmodespossiblespourlacavit
Pardfinitionlaformed'unmodenechange
pasdansletemps(seulesonl'amplitude
globalepeutchange).Laformeestdtermine
parlesquationsdeMaxwell,doncelletient
comptedeladiffractionetdesrflexions

Gomtriedesmodes
I

Tempsdedcroissance
18/53

(C)Exempledecavit:deuxmiroirssphriques

Entredeuxmiroirssphriques,lesmodessont
lesmodesgaussiens
z
R
2 w
0
M
1
M
2
waistsurlemiroirplan
Centredecourbure
dumiroirsphrique
d
Sections:
Rq:unmiroirplanestla
limited'unmiroirsphrique
derayondecourbureinfini.
(cavitavecd<R)
TEM
nm
Modestransverses
19/53

Lesmodesontchacununefrquencediffrente
o
qnm
Modeslongitudinaux(diffrents q)
Diffrentsmodestransverses TEM
nm
(cavitavecd<<R)
Consquence:recherchede
lasersmonomodes
20/53

(D)Exemplesdecavits:
modeguiddansunlaser
semiconducteur

guidageparl'indice(guidage
plusoumoinsfort)

guidageparlegain(historique)
Indiceseffectifsdumode
Conceptionmonomodetransverse
21/53
Miroirspeurflchissants!
22/53
IV/Gainettransitions

Descriptiondelamatire
niveauxd'nergied'unsystme:

Niveauxdiscrets(atomes,ions,molcules)

Niveauxdgnrs,bandes(semiconducteurs)
1 ,E
1
2 ,E
2
Systme dans l'tat 1 ou dans l'tat 2 :
Exemplele
plussimple
Matire
absorption/mission
Lumire
Interactionlumirematire:
23/53
E
1
E
2
o
Absorption:
E
1
E
2
missionspontane:
o

Interactionaveclalumire:transitions
radiativesentredeuxtats
E
1
E
2
o
missionstimule:
o
Renforcelechampincidentde
faoncohrente.ajouteun
photondanslemodeincident
r
12
(ens
1
m
3
) r
sp
(ens
1
m
3
) r
21
(ens
1
m
3
)
Pourlalumiretraversantlemilieu:
absorption=pertes
missionstimule=gain
Tauxdetransitionvolumiques:
DansunvolumeV,ilyarVtransitionsparseconde
Tauxnetd'missionstimule:r
sp
=r
21
r
12

24/53
Zoneactive
homogne

Lienentregainettauxnetd'missionstimule
tauxnet:r
st
=r
21
r
12
(ens
1
m
3
)(parunitdevolume)

casd'unmilieuhomogne,ondeplaneprogressive

volutiond'unpaquetd'nergiedueaugain:
Az
U
U+AU
V
25/53
ZA
Modeoptique
V
A
V
ph
V/quationd'volutiondeladensit
dephotonsdansunmode
l'intrieurdelacavitoptique
R
1
R
2
26/53
Onaimplicitementsupposquesestconstantdanslacavit.
Cecin'estpossiblequesilesrflectivitsR
1
etR
2
sontprochesde1
etsionmoyennelesinterfrences.
27/53
quationdeslaserspourladensitdephoton
dansunmodel'intrieurdelacavit
volution?Dequoiceladpend?
28/53

Puissancesortantdelacavit
Raisonnementvalable
quandlechampest
suffisammenthomogne
danslacavit
Proportionnels
Aidepourcomprendre:
dplierlacavit
29/53
30/53
VI/Pompageetgain:systmed'atomes
isols,dansungazouunematrice.
Largeurderaie Largeurdetransition: o,o' o
0
!Ao
0
AE=E
2
E
1
=o
0
Latransitionn'estpasinfinimentprcise
Cause:duredeviefiniedestats1ou2
E
1
E
2
o
Absorption:
E
1
E
2
missionspontane:
o'
E
1
E
2
o
missionstimule:
o
r
12
(ens
1
m
3
) r
sp
(ens
1
m
3
) r
21
(ens
1
m
3
)
A/Largeurspectraledestransitionsradiatives
31/53
Ao
0
o
0
o
c(o)
Milieuamplificateur:n
2
>n
1

Tauxnetd'missionstimule:r
st
=v
g
s(n
2
n
1
)

Inversiondepopulation:situationdynamiquequin'existequequandilyapompage

Horsquilibrethermodynamique:onalimenteuntatinstable

missionstimule>absorption
E
1
E
2
n
2
n
1
o
B/Expressiondugain
32/53
Largeursderaie:
Sectionefficacec
max
:
Elle peut tre plus
grande ou plus
petite que la taille
physique de
l'atome. Toujours
infrieure
2
~1m=10
4
cm

2
~10
8
cm
2
33/53

nr

rad
r
nr
E
1
E
2
Processus de
relaxation 21
r
sp
(ens
1
m
3
)
(n
2
enm
3
)
C/missionspontaneetrelaxationsnonradiatives
Cequ'ilfautvaincrepour
inverserlapopulation
34/53
Tauxd'missionspontane
rad
(s
1
)
35/53
D/Exempledepompage:systme4niveaux

Systmefacileinverser,nombreuxlasersgazou
solidesurceprincipe
2
1
W
12
W
21
0
3
rapide
Pompage
rapide

nr

rad
r
p
(en s
1
m
3
)
Quelquesdtails:
quationd'volutiondelapopulation
36/53

Exemple:laserNd:YAG
Milieuamplificateur:
cristaldeYAGdopavecNd
3+
Pompage:
optique,parlampeflash
Cavit:
miroirs
37/53

Exemple:laserNd:YAG
Pompage
optique
Transitionradiative
Niveauxdel'ionNd
3+
danslamatricede
YAG(laserNdYAG):exempledesystme
quatreniveaux
38/53

Exemple:laserHeNe
Milieuamplificateur:
gazNeenmlangeavecHe
Pompage:
dchargelectrique(excitationdesatomes)
Cavit:
miroirs
39/53

Exemple:laserHeNe
Pompage:
dchargelectriquequi
excitelesatomesHe
dansuntatmtastable
Transitionsradiative
Diffrentestransitions
laserpossibles
40/53
Bilan:quationsd'unlaser4niveaux
41/53
VII/Pompageetgain:
lasersemiconducteurs
y
nergiedes
lectrons
P N
i>0
Recombinaisonsradiativesspontanesoustimules
U
PN
>0
A/Descriptiondesstructuresutilises
Diodepassante:crationd'uneinversionde
populationdanslazonederecombinaison
Zoneactivenondope:n=p
Densitsdeporteurs:netp(m
3
)
Absorption
trous
lectrons
Crationdepairelectrontrou
42/53
DoubleHeterostructure
p
n
n.d.
d150 nm

k Z.B.
3
x
y
z
y
k=0
E
C.B.
V.B.
d
k
E E
j( J
1
m
3
)
Gapplusfaible:
puits
43/53
PuitsQuantiques
p
n
D100 nm

Z.B.
2D

2
x
y
z
y
k

=0
E
C.B.
V.B.
E E
j
2D
(J
1
m
2
)
n.d.
d ' 10nm
d ' 10nm
k=0
k

4P.Q.
Gapplusfaibleetfaible
paisseur:puitsquantique
44/53
B/Expressiondugainmatriau
Loirelleplus
complique
(approximation
possibleparloi
logarithmique)
Loisimple,linaire,
valablesurune
courteplage.
Spectresdegain
Gainmaximum
n<n
tr
:absorption
n>n
tr
:gain

n:densitenm
3
45/53
C/Recombinaisonsdesporteurs
46/53
D/Alimentationdupuitsd'unestructure
semiconductrice:pompagelectrique
j(A/m
2
)
p
n
n.d.
d
A(m
2
)
quationd'volutiondesporteurs
47/53
Bilan:quationsd'unlaser
semiconducteurs
48/53

Dmarrageprogressifdulaser
49/53
I
I
th
n
n
th
0
1 2 0
s
sat
s
Bilandelamiseen
routed'unlaser
50/53

Dmarragerapidedulaser
mission
stimule
mission
spontane
51/53

Quelmodelaser?
ExempleavecunmiroirDBR
bienconu:)
Lesmodesontles
pulsationso
q
vues
prcdemment
VCSEL:lacavitesttrs
courtedonclesmodes
espacs.
Onespreunlaser
monomode.
52/53
Questions?

Passagede0.11.0mW?

Auseuil...inversiondepopulation?
53/53
FIN

Vous aimerez peut-être aussi