Vous êtes sur la page 1sur 181

II.

Fuerunt haec ante adventum Christi, ut


quidam typico reges simul et sacerdotales
existerent: quod sanctum Melchisedec fuisse, ,
sacra prodit historia... ...
I III, Mansi XV, col. 214.

" "
,

, ! , "
"
.#
$ %
-
,
, $
,
,
&
.
' , ,
$ , , ,
- -
. &
'
,
.1 , " ,

.
" '
,
, ! - (

1
Cf. Arhweiler, Idéologie, 129 sq.

18
, ( ),
,
! .
" , ' ,
- -
.2 ) "
, ,
"
' . & $
,

.
" , ,
, .

. & " - ' -

& % ,
* ' .) ,
- $ $ "
$ , $
, $ ,
3
$ & .

2
W. Ensslin, Gottkaiser und Kaiser von Gottes Gnaden, Sitzungsberichte der Bayerischen Akademie
der Wissenschaften, phil.- histor. Abt. 1943, Heft 6, 53- 83 (= Das byzantinische Herrscherbild, hrsg.
H. Hunger, Darmstadt 1975, 54- 85). G. Ostrogorsky, The Byzantine Emperor and the Hierarchical
World Order, The Slavonic and East- European Review 35, no. 84 (1958) 1- 14 (= +. ,
' , &, 5, ! 1970, 262- 277). Ahrweiler,
Idéologie, 137- 141. Beck, Jahrtausend, 78- 80; 87 sq. Treitinger, Kaiser- und Reichsidee, 32 sq. -
* , v.
I. Kalavrezou, Helping Hands for the Empire: Imperial Ceremonies and the Cult of Relics at the
Byzantine Court, Byzantine Court Culture from 829- 1204, ed. H. Maguire, Washington 1997, 78.
3
'

..
, ,
*
,
. ) /

19
$ "
, $
. % ,
$ ,
" & 0 - .& -
,
, $
.0
- , , !
,
. " ! ! "
, $
: $ $
) .0 ,
! , $ ! ) & ,
-
, ,
, - ( .
) ,
$ $ ' $
0 , * ' , $
, "

de facto , * '
,/ "
. , / ' ,
, , . &
,
, "

. & ,
, /
,
$ * ' , Cf. Patria I, 59, 66; II, 183. Photius, Epistulae I, Ep.
47, 93. , , 174- 175. F. Dvornik, Early Christian and Byzantine Political
Philosophy II, Washington 1966, 616 sq. + $ ,
, . & 1 V: "

! " # $" ", Sym. Mag. 608. 16.


sq. & Georg. Mon. 767. 13- 768. 2.

20
. $
, " ,
,
% , $
,
" $ .)
325. ,
! , -
$ - ,
, .
, $ " ,
(IV- VII ), . .
,
.4 &

,
, $ ,
.5 ) ,
$ , , 0
* , 0 ..., " $
( ) .6
( , % , ,
,
* . &
% ,*
,
$ ! ,
% - $ -
( ) .7 .

4
, 240- 241. I , col. XXIV.
5
2 $ , ( ,
, , , " , cf.
Theoph. 462. 27- 463. 13. - (,
!) & , Patria I, 69- 70; II, 189; 201. Cf. Berger, Patria, 301- 302.
6
Mansi XVI, col. 408. Cf. Treitinger, Kaiser- und Reichsidee, 129- 131. Dagron, Empereur et prêtre,
33- 73.
7
Cf. Patria II, 146 sq. G. Dagron, Naissance d'une capitale, Paris 1974, 29- 47.

21
+
" $
. ( & % $
,
$ ,
-
8
. . '

, %
$
$ ,
, $ .

8
Cf. Gouillard, Grégoire II et l' iconoclasme, 277 sq. Dagron, Empereur et prêtre, 177 sq.

22
% $ 0
$ , "
& ' ".
( $& (1. * . 2. 16)

II III, Gouillard, Grégoire II et l'iconoclasme, 301.

813.
, . ,
, 1
/ , / , ! .9
) , "
10
, 1 V,
, , " $ .#
,
,

. ' " -
$ - 1 V

1 , .11 &
, , 1 #
0 $ , . .
,

.
# , $ 1 III,
, ,

9
Theoph. 502. 24. 0 1 V
.. 0 +
1 ) $ * , , Georg.
Mon. 763. 6. sq.
10
Synaxarium, cols. 529- 431. Typicon, 246. 26- 29.
11
Th. Cont. 26- 27. Cf. Dagron, Empereur et prêtre, 43.

23
,
.#

.!
,
! ,
" , * V,
.& ,
, " -
,( $
. -
.
.
, ,
* V,
/
.. " ,
,
$ , 1 III,
" , $
12
" ", ( ). )

, ,
13
, .
0 %
.

( ,

,
,
e e .2

12
Gouillard, Grégoire II et l'iconoclasme, 299. 293; + II , $ 1
III , ,
$ , , Ibid. 291. 167 sq.
13
Cf. Dagron, Empereur et prêtre, 169 sq.

24
. )
,
$ $
,

.14
*

, ,
0 %
, "
- $ . )
( .
$

.15
1. . ,
, .(
- (
, , -
$
"
.
" ,
,
, " ,
, $
. ) ,
, ,
,
,

14
Cf. " - ,+ , 78 sq.; 205 sq.
15
. . , "
, $ , Theoph. 458- 460. (
0 $ " , " -
", Theoph. 481. 19. sq.

25
,
$ , 118. .16
2. $ .

% , (
, , $
.& , (
( )

,
. . ,
,
$ , "
, , $
$ ,

" .17
3. )
, ,
$ , & ,
. & , (
,
.( $ ,

, ,
,
,
.
,
, . ' $
' ( $
. ) '

16
Septuaginta, 627, 118. 46: "
- & ."; Cf. Dagron, Grégoire de Nicée, 317. 1- 4; , 242, .
4.
17
Cf. Mansi XV, cols. 103; 168; 174- 178; 181; 246; 259 sq.

26
3 , ' 1 ,

$ .

27
Praeterea deposuimus Photium, ) , 3 ,
immo Deus deposuit eum, tamquam ! ,
neophytum, atque adulterum, et
omni sacerdotali honore, seu -
clericatus officio, nec nem et ,
patriarchatus nomine prorsus exuimus. .
I ! , Mansi XV, col. 270.

$
, $ ,
.(
, ,
$ ,
.0
% * ,

.) , -
" "
$
18
.
)
,
0 ,
, ,
19
. " , $ ,

, $
, .&

18
. " " . ,
. , Th.
Cont. 139.
19
* " ", De cer. 157- 159. Cf. A. Vogt, Le livre des cérémonies,
Commentaire I, Paris 1935, 162- 163.

28
$
, "
: , $ ,

.20
, $
- "
,
" , $
21
.
% $
$ , - ,
,
$ - -
$ .22 + $
*
, , ,
, ,

. .
* . 1 .
+ 843. , . III
( " 840. ) ,

20
De cer. 159. 21- 24. Grabar, Iconoclasme, 206- 207, ,
$ " " . Cf.
Treitinger, Kaiser- und Reichsidee, 136. G. Majeska, The Emperor in His Church: Imperial Ritual in
the Church of St. Sophia, Byzantine Court Culture from 829 to 1204, ed. H. Maguire, Washington
1997, 1- 13.
21
Cf. Dagron, Empereur et prêtre, 111- 112.
22
Theoph. 496; 501. 4. sq.: " ! ! - - -". (501. 10-
11) 2 * V, , ,
, ' . ,
$ , $ ,
" ' . .
- " ,
, $
$ .

29
, , . 0
, , " ,
,
. , ,
, , ,
23
. , .
/ $
, " ,
$ .,
,
, ,
,
, ! , ,
, $
.

" ...
) * , ! (' ) (...) ,
, .

# III, Photius, Epistulae I, Ep. 18/ 69. 22- 25.

)
,
' , "
" .
, ,
, , $
" . ! $
,
1 III

23
- & , f. J. Darrouzès, Le patriarche Méthode
contre les Iconoclastes et les Stoudites, REB 45 (1987) 15- 59.

30
* $ ./ ,
, , ,
$ % $ , $
, $ .
)
, ,
$
, $ $ , $
$ % , .
- .! !
,
, $
' ! ,
. (
! ,
$
, - 1 III,
%
. ) ,

, $
$ $ ,
,
$ .
! , ,
3 ' ,
$ . ( $
,
$
,
, $ .24
, . %
,
. $ .
, . III,

24
Cf. Dagron, Empereur et prêtre, 239.

31
843. ,
25
. ,. , $
. ,
,. $ ' ,
$
.
, $ $
,
.* 847.
.
.% ( ,
% ,
.26 , ,
, , ,
,
.
,
. )
( : . ,
,
27
.
. , ,
( , , ,
, $ .
4 " (
, .
# + ' 3 .
& III ,
' ( . *
( ,
,28 -

25
Synaxarium, cols. 458- 460. , ./, 266- 269.
26
VIg, cols. 489 sq. Synaxarium, cols. 158- 160.
27
& (
3 . . ( , cf. VIg, col.
520.
28
Cf. Jenkins, Nicetas David, 245- 247.

32
,
" '
.29 2 ' ( ,

, $ , $ "
( , $ ,
, $ $ ,
3 . 0
30
# & . ) " " ,
XI
XII " $

$ - -
* .
, , & $ , ,
"
-
,
.
& " 3 , " ,
", , ,
' , , , .31
4 , , '
, ,
(856-866) ' -
,
, % .
- , ,
'
. )

29
VIg, cols. 536- 537. 0 ' ,
. , cf. , ./, 267 Glyc.
543, Const. Manass. 264, 272- 274.
30
Scyl. 105. 11- 107. 43, ( "* "
.
31
Ibid. Cf. VIg, col. 509 sq.

33
$ $
, $
. 0
3 , $ $ ,

$ 0 % .
" ,
$ ,
$

. " '
32
3 "
.0
, $ , , .
, , "
$ ,
. 0
$ " .0 ' ,
, $ ,
,

$ , .!
,

,33 %
, " ,
34
.
&
( ! - , je
- & ) ,
$
. /

32
,( , 222; 227.
33
Corpus Iuris Civilis, Novellae, edd. R. Schoell- G. Kroll, Berolini 1912, Nov. VI, 35- 36. Cf. Dagron,
Empereur et prêtre, 308, . & .
34
, 240- 242. Hergenröther, II, 589, 3
.

34
$
$ .
III ,
35
. . ,
, $
! ' , " ,
.36 0
,
$
.
,
, $ ' .
e silentio
$
,
-
$ . -
, ,
, '
% . '

, " "
$ , ,
$ . $
$
III $
.0 ,' , , ,
, / .37 .

35
. ,. ,
. $ , , ./ 265, 267. Synaxarium, col.
244. Cf. Markopoulos, Emperor Theophilos, 45 sq.
36
Scyl. 101- 105. Lemerle, Premier humanisme, 158- 162; 242 sq.
37
Sym. Mag. 665. 3- 9. Georg. Mon. 824. Leon. Gr. 238. ( , 3 ,
' , ,
(Photius, Epistulae I, Ep. 18, 69. 20. sq), 3
( ' $ ' ) '
' $ !& , , , 104. 6- 10.

35
,
$ ,
, $ ( , ),
38
( ). '
" ,

. " , , "
, ,
$
, , "
$ $
, , "
+ . (
, par exell nce, '
, , ,
, $ , , .
. ,
homo novus-a -
$
, , $ , -

$ $.39

38
Const. Manass. 273. 5031. Glyc. 543. / XII ,
.)
. , ,
% I* , v. Theodoros Prodromos, Historische Gedichte, ed. W. Hörandner, Wien
1974, XXXIV. 5; LXXIV. 21. Cf. Const. Manass. 332. 6151 ( *
):
39
. ' .
$ , cf. Mansi XV, cols. 819- 821; XVI, cols. 17, 20, 28- 29,
312 sq.; 412, ' , 3
$ ( .

36
% 0 $ ' 2 !
, ,
- ! - ! #
' # , $ ...
" !
" '
Psello, Cronografia, I, 246. 6- 12. (ed. R. I, 117)

,
!
,
, $
$ "
., ,
,
, ,
, $
. + " " ,
$
,
, ,

.40 ) , ,
-
- $ ,
1 ,
41
. 0
, $, '
,

40
, ' ,
, cf. Beck, Jahrtausend, 239 sq., 248 sq., 256. I
, col. XL.
41
Lemerle, Annuaire du Collège de France 73e année, 494- 495.

37
,

.
- ,
"
$
$ ,

. 1 VI
* VII, ' ,
.- ,
sui generis '
III (
' ), " ,
, $
, $ $ ,
.&
,1 VI * VII
'

, " -! !
( $ ) .42 0
' ,

. # -
,
, $
- "
a priori
" .* " ,
$ ' ,
,
" " % , - . . ,
' $

42
Oraison funèbre, 48- 56; Vita Basilii, 222, 223, 225- 226.

38
$ / ,43

,
"
! . 4
,
' I, " " .
/ '
.( $

*
, - , ,
' I-
"
" .
,
* VII ' $ *
.44
& '
.
820. ,
II / ,
.4
, $ (
, 1 III
* V " $ % . )
$ ( ,
802.
. ,
1 III, , ,
$ / , 1 V, 813. . 4
"
-

43
Moravcsik, Sagen und Legenden, 123. 1- 2. Const. Manass. 277. 5100- 5102.
44
Vita Basilii, 215. 21- 22; 216. 1- 4.

39
$ .45 & 1 V $
, , ,
$ ,
,
$ / * .#
$
,

. .46
' , ,
. ( "
,
, & - $ -!
o & ( "
. ( , ,
, ? '
$ , , "
.0
, # ,
, , 3
. ' $ ,
, a self made man .
& $ , ' ,
* "
. ,
/ , , / * ,
$
47
. & " $ ,
o ,
' I " 3 ,
& , ,
/ XI .) a
0 $ III

45
Theoph. 502.
46
). , P. Lemerle, Thomas le Slave, TM 1 (1965) 255 sq.
47
Th. Cont. 212- 216.

40
' 3 , , 3 .48
%
.
,
, ,
$
. .
optimus ( ) , $
, * ' .
!

. , "
/ * ,
3 " 0 $ ' ,
" "
$ $ ,

,
. & $

$ .
& '
" (
' $ !& ) . )
* I XI, * e
hapax, $
! "
$ , ' ,

48
VIg, cols. 565 sq. Sym Mag. 689. 5- 690. 3. Attal 216 sq. / " :
, ' ,
3 , , , " ( ", 3
' . 3 , / '
, , ,
' XI , ,
3 .

41
, ,
, .49

) ! "

! & .0 , ,
,
50
. / '
? ,
' ,
, IX .!
' $ ,
863. ,
$
. / ,
51
. & , 858. '
( 3 ,
,
$ ,
% ! ,

$ o
52
.
0 ' (
- ) ,
,

49
Cf. Moravcsik, Sagen und Legenden, 59 sq. VIg, cols. 565 sq. '
"
( ,! ) !
" III , Dagron- Paramelle, Xèrolophos,
518. 208. sq.
50
, 240- 241. Cf. Photius, Epistulae I, 26.
51
,( , 225- 226.
52
, 11 VI, IV. Photius, Epistulae I, Ep. 1. - 3
Epp.: 3, 8, 12, 21- 23, 27, 29, 52, 66- 67, 69, 99, 100- 102, 104- 105,
' , ' $ ,
-3 869/ 870. , Ep.115/ 153;
Epistulae III, Epp.: 284, 286.

42
, Pax Basiliana ,
, / * .53 0 ,

III .54 )
' I 3 , '
( , o
. &
,
5 ( &
55
, a " 3 ". )
' (= ) ,
, ,
. " ", ,
$ +
/ , $ 3 ,
,
, ,
, , ,
56
.

53
. Pax Romana, " & , Pax
Constantinopolitana, ( , Pax Basiliana,
, $
# ! ) , +
/ , , , Dagron,
Grégoire de Nicée, 317 sq.
54
/ ' , 3
" ,
, ' , Photius, Epistulae I, Epp. 18/ 68 sq. ,
X, XVII, XVIII.
55
Cf. . ". ) ,2 $ 3 4
/ 3 & + & 1994,
353- 366.
56
! ' " "
, 3 , '
, J. B. Bury, A History of the
Eastern Roman Empire, (802- 867), London 1912, 203- 204. Cf. Hergenröther, I, 392 sq.; II, 18. (
3 " 3
III, Mango, Homilies, 222- 223, 243. (
3 , $
, " " , $

43
3 .(
- - ,

.' : 3
$
(
% , 3
"
! .
) , " $ $
, $
%
, $ $
$ .

" , '
$ ,
. ' I
:
' , III $
, /

. ' 3
'
.
"
/ 3
, $ ( , ,
.
,
$ ,

$ 18, $ '
, $ . . " ,
3
( , %
3 .

44
-
% ,
.
!

$ ,
$ ,
, $
" 0
, - III. )
' ,
, $ "
, $ ,

, ! ,
1 ,
$ .57
. , ,
$ .)
3 , , ,
$
.
, ' .

. . ' I 3

" , %
58
.
!
III '
3 $ ' $

57
Cf. A. Vogt, Basile Ier, 52 -55.
58
Grumel, Étienne V, 145.

45
$ ,59 ' $
, $ ,
, & , 3 .60
'
( ),
a ,
' *
- ' " $ "
61
, , , !& " $ ".
) , ,
. & , ,
% 1
$ , 3
' $
, $ %
62
. 0 " e"
,
- 1 VI '
, .4 ,
# & . /
, $ 1 VI
$ . , '
3
, & '
$ $ $
63
( ). ( ' I,

59
) & Sym. Mag. 676. 21- 677. 3,
: Georg. Mon. 829, Leon. Gr. 243, Theod.
Melit. 170. Cf. Genesius, 64. 82- 83: " ! . -
" ( ' . ). Cf.
3 ' Ep.: 98/ 133. 2- 7.; 136. 102- 108,
& & !
60
Sym. Mag. 679. 15- 17. . Georg. Mon. 831. 21- 23; 832.
4- 833. 6.
61
Th. Cont. 239. 19- 240. 4.
62
Sym. Mag. 688. 22.- 689. 4; Georg. Mon. 841. 1.- 8.
63
Oraison funèbre, 62. 6- 64. 24. ' + ,
' " $ " 3 .+

46
'
.) - $
3 ,(
, $ )
'
. 3 " !
64
( ! # & , ,
* , 1
Vita Basilii .
,
$
(( 3 ), & ,
' ( , !
65
' .

' ,
,
,
% .0

.,
' ,
,
$ . , ,
,
,
.66
% "
,
. 3 ,

1 VI ( , H. Grégoire, Byz. 7 (1932) 626- 633. N. Adontz, La portée historique de


l'oraison funèbre de Basile I par son fils Léon VI le Sage, Byz. 8 (1933) 501- 513,
*
' I 1 VI. Cf. Lemerle, Le premier humanisme, 275.
64
Th. Cont. 261. 20- 262. 15.
65
Scyl. 133. 70- 134. 75.
66
Cf. Theod. Melit. 179- 180.

47
, .
67
3 $ ( $
,' * ,
$ $ ,
,
. , $ , '
, ,
68
.
0 ,
" " " 3
,
.69
. #
, % -
/ , ,
( 0 I, 3 )
, %
70
. 3 ,
, '
$ % .
71
, " , " "+ .
3 ,
3 .' $ $
$ ' % IX ,
72
, ,
, , $
$ 869/

67
$ : VIg, col. 540. Mansi XV, col.
819. XVI, cols. 20, 24, 36, 344- 345 et pass. Hefele- Leclercq, IV- 1, 453, 482. Cf. Vogt, Basile Ier,
215- 216.
68
Hefele- Leclercq, IV- 1, 482. Vogt, Basile Ier, 217.
69
Cf. Vogt, Basile Ier, 218. 0 , 3
, " " ", VIg, cols. 549, 565.
70
Cf. H.- G. Beck, Geschichte der orthodoxen Kirche, 100 sq.
71
Grumel, Étienne V, 140 sq. & V '
3 " "% .
72
F. Dvornik, Les Slaves, Byzance et Rome au IXème siècle, Paris 1926.

48
870. . % -
, , ,
% , $
, .
& ,
,
. ' $ & ' 0 787.
, "
,
" $ "
$ .
, $ ,

$
, , %

. 0 * 869/ 870.
$ . , ,
0 I, % - ,
.73 &
,
$
3 $ % . 4
, ' -
74
. ( $
, . )
(
) , "
$ .

73
Mansi XVI, 17 sq.; 301 sq. , : Hergenröther, II, 93
sq. Vogt, Basile Ier, 218 sq. Hefele- Leclercq, IV- 1, 481- 537. Dvornik, Le schisme de Photius, 211
sq.
74
" , ,
,
3 . ,
' % , Cf. Vogt, Basile
Ier, 221- 222.

49
% , ,
.( %
: ,
- ,
,
75
.
. '
% . %
. ,
,
,
$ .) , '
, 3
, "
, , , 3
76
" ", . #
% , ,

Libellum, . !
$
/ , .77
" "
,
, $
, $
. ( ,
" % ,

75
2 " % ! ,
, "
. ) % $
" , " 3 ,
Mansi XVI, col. 348.
76
' $ 3
, , Photius, Epistulae I, Epp. 98 ( :
! , 133. 9- 10.), 101- 102, 112, 114. 0 ,
, 3 , VIg,
cols. 549 sq.
77
Cf. Hergenröther, II, 127. Dvornik, Le schisme de Photius, 214.

50
.
$
XI
* $
% , $
$ , , $ $ .
,
,
" ,
%
78
.
' %

, , .' ,
, , "
% ,

% , $ - ! .
- "
' ,
, ,
$
% . -
,
.79 & , $ ,
' , , 869/ 870.
,
.) %
$ ,

.80

78
) $ % , 1 VI
. % 1 , v. infra.
79
* 3 , $
, , % , " ", Grumel, Étienne V, 141.
80
' " 3 ,
, ' * ,

51
"
( 3 ,

, ,
" 0 6 . +
" ",
$ de facto
. % , , ' ,
.( ,
81
3 . . , ,
:
,
,
. % '
$ ( ,
3 877. .( ,

* , "
, ,
, ,
82
. " ,
" , ,
"
83
. & $ ,

3 $ , VIg, col. 573. Th. Cont. 276- 277. Sym. Mag. 692-
693.
81
0 -6 ; " ,/ , .0 ,
" ,
" , cf. P. Karlin-
Hayter, Le synode à Constantinople de 886 à 912 et le rôle de Nicolas le Mystique dans l'affaire de la
tétragamie, JÖB 19 (1970) 59- 103.
82
2 0 , 3 ( ,
,
, VIg, col. 521.
83
( . , '
, , 0
, VIg, col. 505. Mansi XVI, col. 381.

52
, $ . $ , ,
0 , , 3

.& 0 ,
3 " ,84
886. , $ $ $
.
, ( 3
, ,
3 , $
% ,
. "
, $ ,
-3 . & ,
-3 0 , , (
, 3 ,
3 ,
.85
, , *
, 5
,
- -
86
' $ 3 .
)
3
87
, -3

. )

84
% 7 0 $ 3 $ ,
, R. J. H. Jenkins, A Note on the Patriarch Nicholas Mysticus, Acta Antiqua Academae
Scientiarum Hungaricae 2 (1963) 145- 147 (=Studies on Byzantine History of the 9th and 10th
Centuries, VR London 1970, V). ( , " 0
3 , cf. Dagron, Empereur et prêtre, 235. Cf. VIg, col. 521, 3

85
Cf. VIg, cols. 509 sq. # 3 , Sym. Mag.
662. 17- 663. 17; 668. 15- 674. 12. Cf. , 89, 164 sq.
86
Th. Cont. 276- 277.
87
Cf. Bury, op. cit., 204.

53
- 3 - ,
, $
" , ,
88
.

& 3 ' "


$ , , . #
-3 5 (
& .3
, ,
( . 3
,
.!
, $ $ ,

" " ,
,
* .89 $ ,
. & ,

, $

. * $
'
. -
,
, ( 0 , ,
.&
0 $ 3 -

88
/ $ 0 -6 ,
,
3 0 ,
.&
, 3 0 ,
,( 6 ,
.
89
Psellus, Orationes forenses 1, 4- 48.

54
,
, , , -
3 " " '
* , .
90
& , 3 . + ,
, $
, "
'
* , - ,
$
.
%
,
( " " ),
, - .
' :
.91 "
, ' I
3 .92 6
,
" "
$ 3
, ,
3 '
. ( ,
, % ,
' $ oj ) ( , ,
"
'
,
.93

90
Sym. Mag. 692. 20- 693. 11; Theod. Melit. 181- 182; Georg. Mon. 845- 846; VIg, col. 573.
91
Moravcsik, Sagen und Legenden, 59- 127.
92
Ibid. 63. V. Markopoulos, Laudatory Poem et PG 102 cols. 577- 584.
93
, , 174- 175. Photius, Epistulae III, Ep. 288/ 116. 49. sq.

55
* ,
Vita Basilii,
" ( 3 .&
, , ad hoc
, ,
' & 3
.% 3
, * VII
" , "

. ( ,

' -
.. ( ( - , s
, $ ' * VII) "
"- ' " ( )
( ) 3
".94 . * ,
95
,
$ : 3 ,
, (
,
.. '
, $
3 .# , ,
" ,
' .
# + , * VII
, " ,
, 3 .
) ,
,
. ,

94
2 : Th. Cont. 276. 11- 277. 4.
95
- ,
, 3 : $ . V. infra, - & .

56
* $
96
. ( 3
, ,
. (
" " , + :
(' , )3
( ) ! & , , .97
2 +
3
, :3 ,
. .
-
, "
, ,
* VII, 3
.

) * 3 ,
, $
) - *, 6
. ,
$ (
). 3 " ,
,
, $ .98 )
6
" ,
$.
3 ! ,
, , $ . -

96
% " # + . 0
Vita Basilii
, * VII + , Cf. Gen. IX- XVI.
Tinnefeld, Kaiserkritik, 87- 89.
97
Gen. 70. 86- 71. 95.
98
J. Scharf, Quellenstudien zum Prooimion der Epanagoge, BZ 52 (1959), 79- 81. Cf.
Hunger, Prooimion, 117 sq., $ % ! ) $ , & *

57
*
, ) * / I
* $ : "/ ( .
) ( $ *...".99
) , , ,
100
, $ . 3

' I,
.0 ,
3
$ , . 4
" -

- $ "
, $
$ ' , " $
* 879. .
) $ ,3
, ,
, , ,
$ 869/ 870. .101
' ,
$ .
& ( 877. ,
" , 3 .
' , 3
, $ (

99
Jus I, 321. V. Ibid., 253 (0 $ II 3 ); 389 ( I* ).
100
) 3 6 , Cf.
Hergenröther, II, 588- 590. J. Scharf, Photios und Epanagoge, BZ 49 (1956) 385- 400. Beck, Kirche,
525.
101
, 5 &
. 67 / 1991, 96- 164, 3 867.
, $ .
& , , 12.

58
" . ' *

, $ 3 .
, ,
879/ 880. ,
,
$,
,
.102 (

, $

, 3 '
* ..
' I, & , $
, & & , $ , '
, & , 8
- ,0 ' 3 1. 880. .103
. 3

, $
.
) , !
, -
' 1 VI - ,
6 . )
$ , $ : 8
"
" ! !

102
# 3
, $ , + / ,
0 . + , " " % ,
3 $, , ,
Cf. Dagron, Grégoire de Nicée, 340- 347.
103
Th. Cont. 325 sq. De cer. 118 sq.

59
104
' ( , "
6 ,
, .105
" " "
" "106
$ ,
3 .#
,
$ ,
$
. & . ) ,
, , $
6 , " ,
+ / , 0
a 858. ,
3 . , $

104
, 240.
105
Schminck, Studien, 4 - 10 ( 6 ), 56 - 60 ( ). /
; ,6 ( Eisagoge) 885- 29.
886. ( . 14- 15), ( . 63 ), $
1 VI. 0 ,
3 * , 1 VI
.
106
.
:5 # ( $ , & - 1. ( , ;
,
,
.
( ( ,
" $ " )
, ,
. ( , . 0
" ", ! ,
Nicholas I Letters, Ep. 186/ 518. 7- 8.) 2. 5 , $ ; $ ,
"0 " , ! & . 3. "& ", , ;
( ) ( ),
,
. ) , 3
( )
$ , & - , ... $
, .

60
, 3
+ 0
( - + / !),
% .107 .
"
" ,
.,
' I $
3 . 4 &
, & 1 VI
108
" " , ,
,

"
.0 '

107
, 242; Dagron, Grégoire de Nicée, 317. 2- 4. Cf. Septuaginta, %s. 118/ 46.
6 , , ,
242, 1.
108
Oraison funèbre, 62- 64. * ' & ,
/ ( ," "! ! , Vita Basilii, 264. 15- 17. )
" ' , & / .
5 ' 0 , & $ ' I /
,& < = => ? < 46-
6, % > = < 5 (12), . +. . ,,
& < 1889, 85 ( ' -
7, ) 1911, ). 2
) + ,% . . 8 # 1980, 112 sq., 116 sq.,
& / , 19
, 25 .) 5
' 0 - (The Chronological Accuracy of the
"Logothete" for the Years A. D. 867- 913, DOP 19 (1965) 98- 100 = Studies on Byzantine History of
the 9th and 10th Centuries, VR, London 1970, III), - $ -
' % & " "
$ III. 1 VI & "
" (Grosdidier de Matons, Trois études, 203. 30-
205. 1) " ' / . Dagron, Empereur
et prêtre, 52, 62 & , ' . .
. .. " , . " 9 " 67 % & @AABCDEF,
ΠαIFIJBKα 4 (ΠILMNLIF ODP 9J. QRIDαESTBC), & 1953, 358- 363, &
" .

61
$ 6 ,
109
.
3 6
'
& $ . & ,
,
'
.

109
Vita Basilii, 264. 17- 265. 2.

62
, VI

"6 " $" ! "- ", $ ,"


" $
& ?"
& "
" " VI, Flusin, Fragment, 126.

' , ' ,

1 . ) , 1
* , $
% . ) '
1
. *
$
' .
, ,
, , " /
' $
1 ,
, $ , , ,
110
" . . "
' : $
# & ! ! ( ),
1 * " $ "
111
! ". & ,
,
*

110
& ' 1 VI
a 3 : Sym. Mag. 697. 3- 4;
Georg. Mon. 845- 846; Leon. Gr. 260- 3 & - 1 VI
; Th. Cont. 350- 351; Cf. Scyl. 168. 15- 169. 20.
111
Scyl. 168. 15- 169. 20.; Th. Cont. 350. 10- 11.

63
,
. & *
/ damnatio memoriae
,
$ /
, $
/ 1 1
112
. . ,

* VII / ,
., -

* VII -
& & , /
, $ ,
: "/ . +
113
".
"
,
$ ..
, 5 6 .
4 , , $
6
, - , 0
. " ,
, . %
" '
' " .1 $
, ' I , 6 ,
& - , 6 ,
.' &
, , ,

112
Grosdidier de Matons, Trois études, 229 sq.
113
P. Underwood- E. J. W. Hawkins, The Mosaics of Hagia Sophia at Istanbul. The Portrait of the
Emperor Alexander, DOP 15 (1962) 187 sq., figs. 1- 7. '. , Ibid. 195- 196, fig. 8. Mango,
Mosaics of St. Sophia, 46- 47. figs. 50- 54.

64
, $
114
. ) , ,
' , $ 1 VI ,
3
. !
, & -
,
1 VI .
" , 1 VI

, $ "

. % ! 3 ,
6
5 o " 5 0
115
, , ( . 3
"
" , ,
$ ,
( )
, $ $
, $ $ . ,
1 VI 0 ,
- .116 , "
,3 6 5 ,

1
' 6 , $ . .
- $
$

" " .

114
VE, 10. 21- 32.
115
* , , 0 ,
, B. Flusin, Un fragment inédit de la Vie d' Euthyme le Patriarche? II. Vie d'Euthyme ou
Vie de Nicétas?, TM 10 (1987) 233- 261.
116
Flusin, Fragment, 127.

65
1 VI, ,

" .) -
-

% . ) ,
,
$ $ ,117 1 VI .&
$
.
, ,
, $
,118

. ) $ $
' * ,
, $ $
/ ,
,1 $ " $
$ . ) , "

,
U , .
1 VI
' I. & ,
6 5 3 ,
1 VI $ % , :
6 1
$
/ ;119 " "

117
) 1 VI "
, Oraison funèbre, 48 sq.
118
1 VI , ,
888. , Oraison funèbre, 48 sq., 20
.
119
VE, 60. 32- 34.

66
0 ( / , )1 VI
,
, - "
*
& & -
$ , "
120
. 3
1 VI $ ,
, "
.
1 ,
,
$
, $
,
. $ ' , 1 VI
& - , $
, , ,
- .
& - je ,
,
.) ,
-
- $
: "
121
, $ . ) $
,
,
,
1 VI -

120
Ibid. 94. 30- 96. 2.
121
. "
, , $
, 1 VI,
, $ ..
,
.) 1 VI, cf. Oikonomidès, Listes, 307.

67
,122
3 .
! '
& ,
. (
, $
.' :
$
$ $ , " .
2
,
$
* .-
& ,
3 . *
3 & ,
1 VI ( ,
& 3 ),

$ .123
& 3 ' I
& .) $
III. )
, ' * 1
/ , & % . *
, '
, "
' " ,
$ .124
' ,
$ $ , ,
,
,

122
No illes- Dain, Novelles, nos. 11 et sq.
123
Sym. Mag. 700. 7- 9; Georg. Mon. 848. 19- 849. 2; Leon. Gr. 262. 15- 17; Theod. Melit. 183.
124
Vita Basilii, 264- 265. Cf. Dagron, Empereur et prêtre, 52- 55.

68
$ , ' ,
.
$
, ,
, '
I 3 . ,
,3
877. $
' . 0 $
, ,
880. , '
& % &
, , 1 / ,
125
, * / * , .
3 & -
,
- "
.
$
, $ $
. 0 ,
" , ' & , ,
,

,
.
&
, 3
. 1 ,
3 ,
,
, $
,
3 , - $ $
/ & - $.

125
Mansi XVII A, col. 517; Cf. G. Dagron, Nés dans le pourpre, TM 12 (1994), 115 sq.

69
# :
" " ,
$ .)
,
$ " .1
VI ,
III & / .# ,
$
-3 $ $
.
5 $ ,1
$
,
.% ,
1 , $
126
& . & ,
1 ,
$ ,
. 0 ,
$ ,
. $ , $
127
0 ,

6 , $ " ! "
128
.
1 VI
, $ ,
$ , $ .
.
$ 3 ,
&
.- III

126
. (Oraison funèbre) &
(Grosdidier de Matons, Trois études, I).
127
Grosdidier de Matons, Trois études, 205. 5 sq.
128
0 . 3 , 1
& ?

70
$ , 1 /
129
& . . & ,
,
$ " % .)
,
' "
& $
.
, " 1
& 3
130
1 VI. ,1 &
,
,
. - $ 1 VI &
/ / .)

, a
" "131 ,
, &
' 0
132
-0 .

129
Scyl. 172. 80- 88.
130
Th. Cont. 354- 356. Geor. Mon. 850 sq. Leon. Gr. 263- 265. Theod. Mel. 184- 185. Sym. Mag. 697.
Theophano I, ed. Kurtz, 7 sq.; 35 sq. H $ + , . ,
& 6 $ , . ' .
& 3 & .
3 , & &
3 , (Sym Mag. 693. 20- 23.) 0
, " , & 1
.) , # & 1
3 $ , cf. Scyl.
171. 55- 172. 79.
131
Th. Cont. 356. 10.
132
Ibid. 356. 10- 13. $ & " ",
1 , cf. R. J. H. Jenkins, The Flight of Samonas,
Speculum 23- 2 (1948) 217- 235 (= Studies on Byzantine History of the 9th and 10th Centuries, VR,
London 1970, X). *
' ,
# & , "
.

71
$ 1 VI
$ $ $
, o $ $ '
1 .,

& , , $
$ . & 1
-
- $ , ,

. 1 &
- de
facto ,
$ . & , 1 VI,
' .&

.& ' -&


. -- - . 0
$ 1 $ ,
, -
.. 1 .
&
, .133 ' ,
, , ,' ,
$
134
. & .
1
" ..
$ .135 . ,
, ,

.&

133
V. Infra, 0 ,1 .
134
Theophano, ed. Kurtz, 2; 5-6; 28; 34.
135
. . . , , ./, 259. 1. sq. Cf. M. Vinson, The
Life of Theodora and the Rhetoric of Byzantine Bride Show, JÖB 49 (1999) 31- 61.

72
- $ & - , ,
1 $ $ .0 . ,
, , ' I,136 - , $

. , 1
. .
! & - $ -
$ -
$ % .& 1 VI
137
. ) , $
, $ ,138

"
' .
0 & - $ ,1 VI
, .
& ,
0 % , ,

.& & ,
, $ $
, , , $ 3 . -

136
. 0 $ +
" ", ,
. , , 1 , Theophano II, ed. Kurtz, 36.
15- 21. . a U & . *
# - ' 1 . ,
, Majeska, Body of St. Theophano,
20- 21; , $ " " " '
.
137
Theophano, ed. Kurtz, 14. 15- 24. . :" "
1 / e , . & , :
7
138
1 / ,
1 , cf. ibid., /
!

73
,
, . " (
3 , &
, , . ,
&
1 VI .(
'
, 0
; & (' 2 0 ).139 , ,
1 " ,
,
140
" . * $ 1 VI
, $
.
* & ,
' ,
,
, , &
141
/ * . ,
, , & -
$ -
.
0 (1 ). $
& , 0 (901.
) &
142
" .
. 1 VI, ' ,

.4 , "
, , ,
. , ,

139
Grumel- Darrouzès, Regestes, 169, no. 593.
140
Noailles- Dain, Novelles, nos. 2- 7; 9- 10; 17; 75;
141
Th. Cont. 357. Georg. Mon. 852. 20- 21. Scyl. 175. 72- 74.
142
Th. Cont. 364. 9- 11.

74
,
,
, $ & , $ "
.) $
$ " .

VI

"< + "* , ,
" & ,
! " ."
VI & + , Šev3enko, Poems, 196. 2- 3.

' I
, '

.& ' I $
( ,
III 3 ! .
& , 1 VI,

. $ & -
, ! ,
$ ! ' ,
, $ & ,
.. ! ,
$
%
' . $ ! , 1
.) I%
& , &
. . , ,
" , $
, , $
. (894. 896. )

75
& 1 .143 )
!
. , " ,
$ . ) ,

$ , & !
.

0 $ 1 VI, "
, .)
$ $
144
, $ . # ,
$ / , " ,
.( ,
" ,
145
, . )
146
90, 1 VI $
, "
" ,
147

. 1 VI ,
- , '
.
) , , ,
$ . 0 ,
& , '
$ .

143
. 1 & , 1
, Kolias, Choirosphactès, 95; 113.
144
Cf. / , ' 7, 146. 22. sq.
145
De cer. 643. 18- 20. ' M
, ,
* ( ).
146
Noailles- Dain, Novelles, 297. 15- 299. 15.
147
. no. 49/ 189. 1. sq., "
, $
" ".

76
0 1
a $
.0 . ,
148
, (10. 895. 896. ) ,
,149
" .( , 1
, $
. ,
, ' ,
* . .'

, 3 $ .1
,
,
. &
$ .150 - 1 VI
. (
, ,
! .& ,
* 1
, " $ ! ,
151
$ .

, 1
/ . , ,
- ,
& & .152 *
" .

148
Cf. P. Karlin- Hayter, La mort de Théophano (10. 11. 896. ou 895), BZ 62 (1969) 13- 18.
149
1 . , cf. Majeska, Body of St. Theophano, 14.
150
Dagron, Empereur et prêtre, 209- 210.
151
. 5 . 0 $ + ,
1 VI , , $ ,
, Theophano, ed. Kurtz, 41- 42; 63.
152
Theophano II, ed. Kurtz, 42- 43. Patria II, 282. 1- 7.

77
. 1 ,
153
.
0 $
' I,
" .0 $
1 ,
.& $
. , 1
. .
.& ,
3 $ , 1 VI

, 1 " .154
) ,1
,
" .& '

% ! . &
1 , j $ ,
! ,
, ! .155
* *
, 1 VI je
, , .

153
Cf. Dagron, Théophanô, 203 sq; . 1 ,,
, , * VII, 206 -207.
154
Flusin, Fragment, 125- 131.
155
0 , 3
.4 , $ ,
, 0 , , "
(
. ! $ , ,
, ,
,
. ( , 1 VI ,
" " -
0 , . , cf. G. Dagron, Byzance
et le modèle islamique au Xe siècle à propos des Constitutions Tactiques de l'Empereur Léon VI,
Comptes Rendus de l'Académie des Incsriptions et Belles Lettres (1983) 219- 243.

78
! - * ,

, $
$ ( , , " )
! .156 ,
- " " -
157
- .
$ . , 1 VI
$ , .) $
$ , & / ,

, , $
$
. # ,
$ /
158
. & ,
( ) ,
1 , ,
159
$ - .

156
Cf. P. Magdalino, The Bath of Leo the Wise and the "Macedonian Renaissance" Revisited:
Topography, Iconography, Ceremonial, Ideology, DOP 42 (1988) 97- 119,
.
157
Cf. ibid. 114.
158
Patria I, 74 sq. De cer. 643. Sym. Mag. 702- 703, $
/ . Dagron, Constantinople imaginaire, 266 je #
&
' I. ( , &
$ $ 1 VI
$ $ .
159
& - - , ,
Sym. Mag. 703. 6- 10.

79
". " " " $ " " " ", ," ",
& ' - -
:' ' 0 ,
$ " = $
$ " 5
&! .#
" > -
, $ ?
Nicholas I Letters, XXXII/ 220. 89- 92.

* 1
.
,
,
. .
6 , 1 , , " ,
$
160
.
& , 1 :
& ,
" $
$ .( , $
,/ II * 893. ,
. 1
,
- - , .. .
- , ,
.
) $ $ $
,1 , ,
- & . )

160
VE, 60. 32- 34.

80
,
.161 ) 1
,
" $ "
162
,
$ , & , $ $
.
. 1. 901.
0 .) " 3 ,
886. ,
1 VI. ,
" ,0 1 ,
$ .0
, , 1 VI
, ,
.4 .(
$ $ ,
163
. 4
$ ,
, " .
, "
,
.1
.& 0 ,
, ,
,
$ .164 (
$

161
Cf. Grumel- Darrouzès, Regestes, 172, no. 595.
162
. $ & -
, VE, 18. 31- 20. 5.
163
VE, 16. 19- 32.
164
Nicholas I Letters,
* , " ' ?", Ep. 146/ 460. 9. .
3 , Photius, Epistolae III, Ep. 286/ 112.
16- 17.

81
3 , .&

, $
, $
$
165
. & , 3 ,
, 0 .
" ,

6 5 , .
0 " " 3
$ 6
.
0 . ,
$ , !
& , $ 6
.166 ) ,
" 1 0 "& " 3
$ , 1

.167
* , , /
* (12. 901), 1 VI ,
,
0 . '
.0

165
V. Infra, 0 , .
166
VE, 16.
167
0 0
3 1 VI
.( 1 ,
" . )
,
.
( , * ,
, "
,* 1 # * .

82
" 3 (
.1 VI ,
0 .
' , , 0
$ ,
' $ , & & ,
168
& . . $
.0
,
% ,
, $
, ,
. 0

% .0
,

, $
$ .#
$
0 . ,
, ( , $ ,
, , & ,
*
, , .169 0
$ $ 1 VI,
&
/ 913.
* ,
, .
0
$ * $ .
, , ,
$ , $

168
Jenkins t a., Nine Orations of Arethas, 17- 20; 31- 32 4- 5.
169
Theoph. 303. 3. sq. De. cer. 475. 8. sq. (= ed. Haldon, 114. 325 sq.)

83
' $ .170 . ,
, ,
$
(912), 3
.171
, 0

.
,
:
- , , ,
;
- "
, ;172
- .

1 VI
. 0

,
$ .. 0

.+
,
$ , 1 VI
$ ( !),
.

$ , ,
,
/ * .! 1 VI
,
, .,

170
Nicholas I Letters, Epp. 146/ 460. 11- 13; 186/ 518. 7- 8. Nicholas I Miscellaneous, 18. 4- 6.
171
Cf. Nicholas I Miscellaneous, 22- 30.
172
Cf. ,) , 234- 235.

84
" ,
, $ : $ 1 VI,
' ,
173
, / , " .
$
1
, , $

" 3
.( "
, $
0 , "
1 VI
, ,
174
, $ $ . /
1 VI - * , $
175
, . 0
- , -
, $ $
. ) ,
$ . $
, , ,
: 1 VI
/ ,
$
1 , $ .!
/ ( 1 !),
,

173
De cer. 643.
174
. 1 *
/ , Jenkins, Laourdas, Eight Letters of Arethas, Epp. 2- 6.
Cf. Grumel- Darrouzès, Regestes, 178- 179, nos. 600- 601.
175
0 " 1
, * 6. 906. ,
- * , 1 ! , Nicholas
I Letters, Ep. 32/ 232. 302. sq. et pass. Nicholas I Miscellaneous, 18. 6- 8; 20. 2- 4; 22. 2- 6; Cf. Zon.
III, 445. 9- 446. 5.

85
,176 $ 0
1 VI
, $
177
.
- " $
! 906. * , & & ,
178
1 VI .
,
, $ 6 ,
.
- - , , ,
, $ 1
179
- .
1
je o o $ .
' * , $
- ,
, , ,
.

$ , $
, .)
,
& . 0
'
- 1 VI ! $ 906. ,
& ' "
$ ,

176
Cf. Theophano I, ed. Kurtz, 14, , ,
/ , # + ,
" * , Gen. 81. 5- 7.
177
- 1 VI o (11. 903. ),
( " ) / (cf. Sym. Mag. 704- 705;
Georg. Mon. 861; Leon. Gr. 275; Theod. Melit. 192- 193), 6 5
1 0 , VE, 72. 21. sq.,
" .
178
Nicholas I Letters, Ep. 32/ 216. 20- 212; 242. 494 sq.
179
Ibid. Ep. 32/ 232. 302. sq.

86
" $ .%
, , , "
, .180 0
,

.# ,0
,
$ .

,181 " " ,

. . 1
1 &
" . " ,
182
" -
$, , "
.
2 1 , ,
$ , 0
, .
,

180
-&
"... " .- ,
$ ", Sym. Mag. 709. 3- 8; Th. Cont. 370. 17- 20. Geog. Mon. 865. 8- 13;
& 6 : 0 $ $
, ! $ 1 , $
" ", $ $ $ ! , VE, 80. 15. sq.
" , , 1 ,
, Ibid. 82. 10. sq.
181
Cf. Nicholas I Letters , Ep. 32/ 236. 379- 380. G. Dagron, Le règle et l'exception. Analyse de la
notion d'économie, Religiöse Devianz. Untersuchungen zu socialen, rechtlichen und theologischen
Reaktionen auf religiöse Abweichung im westlichen und östlichen Mittelalter, ed. D. Simon, Frankfurt
am Mein 1990. 1- 18.
182
'. 0 Nicholas I Miscellaneous, 18. 6- 8;
20. 1- 3. (Op. 195); 20. 1- 6. (Op. 196). Cf. VE, 86, 1 0
, - , $
" , $ , .
0 , " / , je
, : ? "! , Jenkins, Laourdas, Eight Letters
of Arethas, Ep. 3/ 311. 21- 22.

87
1
183
VI, . *

, $ 1 VI
.* 0

.
$
$ , " &
! 907. , 0
184
* .
) 1 VI % $ & &
,
,
.)
, , ,
0
, , $
.&
, (
) $
185
. .
- $
, 1 VI
. 1
,
, $ . ) $ $
186

0 ,
$ $ "

183
, ,
1 , / Jenkins,
Laourdas, Eight Letters of Arethas, 6 . 5- 6.
184
Cf. Nicholas I Letters, XVII- XVIII.
185
Nicholas I Miscellaneous, 24. 33. sq
186
% , , $ 2. 907. 0
, cf. Nicholas I Letters, XVIII.

88
. 0
,
.187
. (2. 907. )
+ ,
$ 6 ,
,
, "
188
.
) 0
.
- 0 , 1981.
" 1 ' .!
$
, -
, $

. . 1 VI " & ,
0
, & $ $
(! & ) & $ &
189
$ " . ) dispositio
$ "... " !
190
$ ..." (
, , ,
1 VI $
, ,
0 ,
.

187
Nicholas I Miscellaneous, 22. 26; 22. 29 sq.
188
+ 1
* ,& , Nicholas I Miscellaneous, 18- 20. Cf. 4. ) . " ,8 67
3 / 1967, 47 sq.
189
Ibid.
190
0 " ", 32
/ III, Nicholas I Letters, 236. 376- 383,
.

89
& 1 VI
.%
1 ,
191
( ) . 0
% 1
. 0
192
1 VI.
,
/ III , ,
, ,
.193
) $ % , 0 1
,
1 / , *
194
' , $ %
.) , " , ,
0 ,
1 VI.
0
,
195
,

' 1 VI
, $
. ! 1
-

191
Cf. Nicholas I Letters, Ep. 79/ 334,
, . Cf. Nicholas I Miscellaneous, 224. 51.
sq.
.
192
Nicholas I Letters, Ep. 16.
193
Ibid. Ep. 32/ 214 sq.
194
0 , $ ,
* , , ,
, $ $ - .
195
Cf. Nicholas I Letters, XX- XXI.

90
0 , %
. !
, 0 ,
, $
. 1 VI , $
, 6
.&
, 0 ,

, 1 $
( / * ) .
1 VI
,
..
"
, 6
1 VI , $
1 ,
196
. " $ ,
, " 1 6 "
, $
, , $
197
$ . 4 "
6 ,
5 ,
3 , 1 VI,
( )" " "
198
( & [ ] )6 ". . 1 VI
" & 0 % ,
" .6

196
VE, 20. 5. sq. ) 6 , .
* , 6 "
o ", Nicholas I Miscellaneous, 56. 22- 23.
197
. Grosdidier de Matons, Trois
études, 213- 217, 1 " ",
, 6 .
198
Flusin, Fragment, 129.

91
1 , , "
6
199
. 6 $
$ "
".200 .
$
1 VI, '

, $ % 1 ,
1 damnatio
201
memoriae.
# , ,
, # & , 1 VI

$ $
202
. ) , $
, 6
! ..
# & - 6
.203 ) &
, ,
# . , , $
. !
" ,

199
6 , 1 6
o * , VE, 76. 8- 14.
200
VE, 66. 18- 20. ( , ,
0 ( 1. 901. ),
$ 6 " .
- 914. ,
6 0 .
201
0 1 VI $ ,
, 0
. : Th. Cont. 356; 365- 366.
202
) , Sym. Mag. 709. 16- 21. Cf. Nicholas
I Letters, Ep. 32/ 228. 247- 234. 355.
203
Scyl. 185. 34- 40. & , ,
:" " (" ).

92
.* 6

"
, $ , " . $ 6

, $ , "
, "
, ,
204
" . 6
$ ,
. 1
*
, 6 0 . .
1 ,
, * $
205
. * 1 -
6 ,
( ) ,
.0 $
0 ! ,
- !
, $ $
206
.

204
( . 6
$ , ,
Nicholas I Miscellaneous, 56. 21- 25. 6
1 - , $0 ,
Sym. Mag. 709. 16- 21. Georg. Mon. 865. Leon. Gr. 280. Theod. Melit. 195. Grumel- Darrouzès,
Regestes, 184 no. 606 [625]; 186, no. 610 [629]. . 1 : N.
Oikonomides, Leo VI's Legislation of 907 Forbidding Fourth Marriage: An Interpolation in the
Procheiron Nomos (IV, 25- 27) DOP 30 (1976) 173- 195.
205
Th. Cont. 375. 9- 10. Theod. Melit. 198. * 15. 908. , v. Ph.
Grierson, R. J. H. Jenkins, The Date of Constantine VII`s Coronation, Byz. 32 (1962) (= R. J. H.
Jenkins, Studies on Byzantine History of the 9th and 10th Centuries, VR, London 1970, XIII) 133-138.
206
VE, 114. 24. sq. Grumel- Darrouzès, Regestes, 185, nos 608 [627], 609 [628]. )
-
" ", VE, 116. 15- 18.

93
- ,
1 , 6
0 , $ ,
, 3 .
,
$
$ , 1 $
., -
$ ,1 / , 0 ,
, $ ,
$ . %

$
- -
1 VI . * ,
, , ,
1
, $
% 1
?) $ .
" ,
207
( & 1 )
% 1 , $
948. . & , *
/ ,
(
& 3 )
.208

207
Cf. A. Markopoulos, Sur les deux versions de la Chronographie de Symeon Logothète, BZ 76
(1983) 279- 285.
208
. 1 / 6 ,
0 , .
, Nicholas I Miscellaneous, 56. 26.- 58. 35.
-
III - ' I,
, cf. Ja. N. Ljubarskij, Der Kaiser als Mime.
Zum Problem der Gestalt des byzantinischen Kaisers Michaels III, JÖB 37 (1987) 39- 51.

94
0
$ 0 ( , ,
$ ,
6 1 VI
11. 912. . ,
& , ( -
209
- ,
, $ $
0
" .
)
1 VI ..
1 ,
, .' $ ( "
210
1 ",
$ ! , $ 0 ,
, " $
. 3 ,
"
' . 6 & (
/ ,1 VI , $
211
, " 0 , $ ". )
,
6 ,

.. 1 6 0

209
.' 0 , ,
, Nicholas I Letters, XIX- XX, , P. Schreiner,
Der Kaiser und die Proskynese. Das Narthexmosaik in der H. Sofia und der versuch einer
Paläographischen datierung, Bollettino della Badia Greca di Grottaferrata N. S. 54 (2000) 97 - 109,
890. .
210
N. Oikonomidès, L derniere volonté de Léon VI au sujet de la tétragamie, BZ 56 (1963) 48 (=
Documents et études sur les institutions de Byzance (VIIe- XIe s.) VR, London 1976, IV)
211
Flusin, Fragment, 130 sq. Cf. Šev3enko, Poems, 202. 40- 49, (
) 1 .

95
,
.212
0
, ,
,
-1 III - " $
, $ .
,
$ ,
213
, 0
, $
214
.
0 $ $
,
, $
,
, ,
* ( .
/ "
, "
* , $ ,
,
.
. , 1 VI,

, ,
,
. , 3

212
& , , / ,
, Th. Cont.
377. Sym. Mag. 715. Georg. Mon. 871. Leon. Gr. 285. Theod. Melit. 200.
213
Cf. Nicholas I Miscellaneous, 2 sq.
214
-6 , 5 ,
" , ,
6 , 0 ,
6 , , %
1
, Nicholas I Letters, Ep. 75/ 322- 326.

96
, 0
$ . -
, -+ !
215
,
0 $
, .
,
,
0 , $
! . 4

3 ,
,
( ) (
) $ * .

,
, ,
, . & , .
* ' 0 ,
, % ! .216 )
, , ,
&
.&
, ,
$ , ,
217
$ .
0 , 1 ,
: ,

215
Beck, Geschichte der orthodoxen Kirche, 122.
216
, & ,
Nicholas I Letters, Epp. 8; 16, 25; 26; 28.
217
6 5 , ,
* , " ,
* $ ,
, VE, 136.16- 138. 2.

97
"

,
! & .
) , ,
$
"
218
. $ ,
.% ,
, - - ,
, $ , "
.- 0 -
$ ,
, *
219
. & " - 0
, ,
. - , 0
913. 914. $ ,
$ . ( $
, , $ ,
,' I 1 VI,
,
. , 1
* ,0 $
& , " ,
, $ &
- . 2
: * , ,

; & , $
$ , $ &

218
Th. Cont. 381. Georg. Mon. 874. Leon. Gr. 288.,
.0 , Scyl. 197. 23-
24. Cf. J. Gay, Le patriarch Nicolas le Mystique et son role politique, Mélanges Charles Diehl I, Paris
1930, 91- 100.
219
VE, 138. 2 " 6
, " " 0 .

98
, & ,
220
.
- , , /

. &
$ ! ,
* ,
$ " ,
- . $ .(
6 ,
221
+ , $ 6 ,
0 , ,
$ $ , , ,
222
" .
-
, , 0
$ & ,
,
! , o .223
' / ,
/ 20. 917. -
.)
( 1 VI!) $ $

.* 0 ,

220
& .
& , $ 0
. & , ,
, , " , $
& .)
, . , ./ %, * ! IX X ,. $
,! -* 2002, 287- 288 . 40.
221
VE,142.
222
Ibid.
223
- - VE, 142. Nicholas I Letters, Ep. 9/ 58. 80- 84.

99
$ , , ,224
3 , , ,
,
225
. . 0 $ 1 ,1
"
$ , ' ,
( ! ) 0
0 % +
226
, .

224
( / , *
" ,
, cf. VE, 74; Nicholas I Miscellaneous, 16.
225
. *
% 1 $
, # & , :
- 0 ,
% , Scyl. 207. 4- 9.
226
Sym. Mag. 726. 21- 727. 4. Georg. Mon. 886. Leon. Gr. 297. Theod. Melit. 211. ( &
, % 1 * , 208. 40- 41.

100
-

+ & (
$ ! .
Pselli, Hist. Synt. 92. 76- 77.

0 $ 1 , %
1 , $ , , ,
,
,
' I .
$ , 1
& ,
$ ,
" , :0 .
0
1 , -
- , 3 ,
$ *
VII, $ . "
, ,
$ $ ,
,
.
( , 0
$ % 1 ,
. 0 % ,
, ,
% ,
.0 $ ,
$ , 0
" ,
&
% . $
" 1

101
1 ! .
% 1 , ,
$ ' &
$
* .* ' ,0
% !
, ,
, .227
/ ,
,
, $ & ,0
, ,
$ ,
228
$ . # , ,1
,
,
,
. 4 $
, &
, $
$ " "
, $ .
% 1 ,
,
0 , $ , %
, $ . 0

17. 920. ,
, & * , ,
,
. $ # 1 ,
. , , , ,%
.( .

227
Nicholas I Letters, Ep. 86/ 346. 2- 3.
228
Ibid. Ep. 75.

102
.* " 3 , ' I
, 0 . ,
, " .229
!
, , 1 VI,
$ .0 ,
, &
$ ( )
1 .0 ,
* VII - "
- % .
, ,0
- ,
: ' - ..
0
: ,
$ $ ,230
$ , $ ,
. ,
" , $
, .
,
6 .
0 , ,
3 ,
$ , ,
1
, ,

229
Scyl. 221. 73- 76. ! $ 924. , &
. .& , $
' & % . 16
, , , 19 . Cf. / , ' 7,
150. 4. sq.
230
Nicholas I Letters, Ep. 75, a %
1 a 6 , $ ,
" .

103
- $ "
' I.
. ,
( (
, - ) (
231
& , $ ,
.%
& ,
, $ ,
( ). 0
,
: . .232 )
,
$ " ",
., , ,
$ . ,
0 ( 1
VI $ .233 ,
" * "234 9. 920,
. ,
terminus ad quem $ ,
$ ,
. 0
0 1 VI, , ,

$ . . " :
$
1 , $
, , ,

231
De cer. 186- 187. Cf. ,5 , 320- 321.
232
A. Grabar, L'Empereur dans l'art byzantin, VR, London 19712, 101 sq. ikonomides, Narthex
Mosaic, 153 sq. Mango, Mosaics of St. Sophia, 24, fig. 8.
233
Oikonomides, Narthex Mosaic, 170.
234
+ $ ,
" " , v. Infra. Cf. H. Gelzer, Das Verhältnis von Staat und Kirche in
Byzanz, Historische Zeitschrift 86 (1901) 239- 240.

104
, ! .235 $
,
( 0 ?)
$ $ -
-236 $
. ! $ , , $

,
, $ ,
$ ,
- . / ,

,
: , %
. ,
, ,
$
.*

, ,
1 VI je
"
. 0
, % , $ #
+ , 3 0 ,
$ ,
, , "
.1 VI 0
.)
,
$ .

235
& " 1 VI 0 , (?) $
, , Flusin, Fragment, 125 sq.
236
Nicholas I Letters, Ep 21/ 144. 44- 46. Odorico, Calamo d'argento, 92. .
, " " ,
, , cf. Goar, Euchologion, 138, 502.

105
, 0
, 6
, , ,
, .*
$ , % 1

1 VI * .
0

% " . .237 ! o
" , 3
$ ,' I, .0
. , &
, .
* ,
"
, -
- $ .
& 1 VI, ,
, %
$ 0 , ,
/ & ,
.4
,
% 1 . )
,
238
. % ,
% I,
. " ".239

237
Sym. Mag. 739. 9- 12.
238
Sym. Mag. 739. 13- 17. Georg. Mon. 902. 17- 21. Theod. Melit. 223. Scyl. 221. 78- 81. / ¸ '
7, 149- 150.
239
Theoph. Cont. 417. 8 sq. Sym. Mag. 742. 13. sq. Georg. Mon. 908. 13. sq. Leon. Gr. 318. 18. sq.
Theod. Melit. 227. & , ,
, a . ,
, 225. 85- 89.

106
0 , & II, ,
% 1 -$ -
& , " ,
,
" , $ .240
, % , ,
! , ( ,
+ , !
$ " ", # & .241 )
14
0 .
$
1 , % I, ,
" ,
. ) ,
0 ,
, &
-
, $
-
, ! , .
& ,
% . . & II
% 1 ,
!
, &
0 " $ $ "
1 .
% 1
, & II, 18.
927. , -
. , 0 , ( ) "

240
Cf. R. J. H. Jenkins, The Peace with Bulgaria (927) celebrated by Theodore Daphnopates,
Polychronion. Festschrift F. Dölger zum 75. Geburtstag, Heidelberg 1966 287- 304. +. / -
5 * ,% 6 " 5 - . " .@;68<186 8 (1976)
343- 407. I. Duj3ev, On the Treaty of 927 with the Bulgarians, DOP 32 (1978) 219- 295.
241
Scyl. 223. 44- 47.

107
. . ,
' I, & ,
1 . " ,
, "
, " .) ,
& 19 , . 927.
.0
,
,
.&
% 1 . )
,
, .% I
$ , 1 VI,
, .'
' ,% 1 , $

.
2 ,
, & II, %
. . .
.
, ,
, &
" " ( ) "
.242
) , ,
, , , .
,
$ ,
243
. 0 $ ,

242
Sym. Mag. 742. 13. sq. Georg. Mon. 908. 14- 19. Leon. Gr. 318. 18. sq. Theod. Melit. 227. Scyl.
225. 85- 89. Zon. III, 475. 5- 9.
243
Daphnopatès, Correspondance, 1-3 ,
: 3, 2, 1.

108
, $
. .
" , . , " ) ". 4
: , ,
, " $
, $
$ $ . ,
.. /
, , ,
, 1 ,
,
.
% 1 ,
.
, % $ "
244
. ,
. . ' ,
,
.
.245
1 VI , $
$ ,
, % 1 , ,
$ % . !
, $
. ' I,
% I, & & $ ,
" , ,
:
0 % .' "
,
, .)
, $
,

244
Daphopatès, Correspondance, Ep. 3/ 49.
245
Sym. Mag. 742- 745. Georg. Mon. 911- 912. Leon. Gr. 321. Scyl. 226- 227.

109
./ ,
, $ ,
,
,
.
) $
" , " $
. -
-1 , $ , , $
246
. % , "
/
$ , ,
, .
$ . ( , $ ,

?- $ ,
% .)
$ , / , %
,
: . , ,
, , 1 VI
247
0 ,
- / ,
.&
, e
/ .#
, / ,
, ,
,
0 , "
. % 1 0 ,
.
,

246
Daphnopatès, Correspondance, Ep. 1., .
.
247
Ibid. Ep. 2/ 43. 24. sq.

110
,
1 VI,
.
* $ .
* , "
0 % , / ..
$ ./ ,
0 .)
,

" ./ 0
. &
" , ,
" % , "

, , ,

1 . % I, /
. '
/ , -
, $ -
" * , /
+ 6 , "
248
. 2
,
, / , ,
% % .( ,

.% 1 , ,
,
.249 ,
$ ,
. # ,

248
Arethas, I, 290- 293. - v. Nicholas I
Miscel neous, 4. (= J. Darrouzès, Notitiae Episcopatum, Paris 1981, Not. 7)
249
Daphnopatès, Correspondance, Ep. 3/ 51. 27- 28.

111
, , %
250
# IX,
251
. , ,
% % .

250
Ibid. Ep. 1.
251
* , $ " "
$ . , Th. Cont. 422. 3- 9. Sym. Mag. 745. 15- 19. Georg. Mon. 913. 1- 5.
Leon. Gr. 322. 8- 12.Theod. Melit. 230- 231.

112
: !
"

/ " ... . -
& & 7 $ , $
$ $ ,
$ ' $ 16 (sic!)
" ,
$ " $ , ,
& & .
Scyl. 242. 49- 53.

% 1
$ , $ ,
. %
. ) 1

. )
252
! , &
, $ ,
, % 1
$ , ,
. * $
* "
.
$
%
, % I
.
, .
,
(931. ), % $
. ' I,

252
Theod. Melit. 213, 1 3 , %
917. .

113
, % 1
, , & .253 & ,
, ,
. , .0
, , ,
% , .
254
. % , ,
, , .
6 ,

, . $

,
, , ,
,
.& , , 3
255
0 , ,
$ , , $
.&
1 , ,
, % I
.# ,
. , ! " ,
256
, $
. " ,
% 1 ,
, e
" " .

253
,% " & *
, ' 1 , "
% , cf. Yahya I, (40- 43)= 738- 741.
254
Cf. Zon. III, 485. 11. sq., " ". .
255
( , " !
, . / .) , Lemerle, Premier humanisme,
207 sq.
256
De cer. 635. 11., / " / ! " -
v. Hunger, Prooimion, 60- 73.

114
- $ * VII
. $ " % ,

, 1
956. , .
( ,
* VII -
257
- . $
258
% . 1 ,
# , , ' , $
$ ,
. .
.
& . $
:
.259 / , ,
$ 948. ,
,
. . $
*
. ,
260
. * VII,
, ,

.261 - . ,
,
/ 0 , 5
, , -# &
- . *
,

257
Pselli, Hist. Synt. 94. 6. sq.
258
Georg. Mon. 923. 3- 12. Leon. Gr. 328- 329. Theod. Melit. 238.Th. Cont. 440 sq. Cf. Nicétas
Magistros, Lettres, 37- 38, E. von Dobschütz, Der Kammerherr Theophanes, BZ 10 (1901) 168 sq.
259
Scyl. 242 Zon. III, 485.
260
De cer. 635- 636.
261
Th. Cont. 444- 445.

115
,262 . ) ,

% .0 /
. " "
,
.263 & -
" " , , /
264
. * , -
% 1 , ,
265
.
, ,
,
, , $ :
.* III
' I,
*
. (, ,
, ,
. .
. , $
III.
' * , &
1 * $ % ,266
" .6
% 1 $
.% I 0
, , $
" $ a & II . .
* ,

262
Scyl. 242. 51. sq
263
Darrouzès, Documents inédits, 170. 20. sq; 174. 25. sq.
264
Ibid. 174, nap. 1. ) $ .
/ ( !) " " 1 ,
% 1
/ .
265
Scyl. 242. 51. sq. Zon. III, 485. 22. sq.
266
Liutprandi episcopi Cremonensis opera, Hannover- Leipzig 1915, 205

116
& , 3 $ ,267 ,

.268 ) & ,
, %
, &
: "( , ,( ) .269
. % 1 $
,
270
. , ,
, .(
,
271
" / * . #
.
$ :/ ,/ # .
. ,
$ , ,
,
.272 2 $

$ , $
. % .*
, 3 0 ,

, a % 1 ,

267
Sym. Mag. 751. Georg. Mon. 919. / , ' 7, 150- 151. (
3 0 . ,
3
,
, , v. Infra.
. " , & % 1 ,
, 0 , $
, $ , Nicétas Magistros, Lettres, Ep.
28.
268
Janin, Églises, 331- 332 ,& , 73.
269
Sym. Mag. 751. 14- 15. Georg. Mon. 919- 920. / , ' 7, 150- 151.
270
Theod. Melit. 228.
271
ODB, III, Theophylact.
272
Yahya I, (12- 13)= 710- 711. Grumel- Darrouzès, Regestes, 293, no. 787. Runciman, Lecapenus, 77.

117
$ & & . (
. $ -
, 3
! , (
, 1 )
, $ .273
0 1 ,
. , $ ,
% ,
* .
-1 ,
,
$ , & , .0
1 ,
, ,
,
% 1 % I,I
. 945. $
274
.
*
% 1 ..

, . H .275 ) , " ,
% 1 * VII , $
, $ . .
"
,
. .

273
I. Duj3ev, L'epistola sui Bogomili del patriarca constantinopolitano Teofilatto, Mélanges Eugène
Tisserant II, Vatican 1964, 63- 91 (= Medioevo bizantino- slavo I, Rome 1965, 283- 310). Grumel-
Darrouzès, Regestes, 293- 294, no.789.
274
Yahya I, (40- 43)= 738- 741: 1 27. 945.
$ 23. % . Cf. Odorico, Il calamo d'argento, 89- 92,
, , 1 VI.
275
! , Th. Cont. 444 sq., ,
* VII ,
, 1 , $
" , " , % 1 .

118
,
, , $

.)
, $ " ,

.
* VII . $ " -
% ,
, 3 $ & ,
% I. 0
, &
( &
276
1 : ) ,
$ 4 ) ! .277
* ,
$ $
,
. & ,
, $
.- "
, $ " $
.
* VII " 0 $
278
. , $
,
, ' . . , ,
, $ "
279
" " ". # & ,
,
"
.

276
Sym. Mag. 751. 14- 15. Scyl. 244. 89. sq. Leon. Diac. 32. 19. sq.
277
Th. Cont. 445. 1- 5.
278
Scyl. 244. Zon. III, 486. 14 sq.
279
Scyl. 244. 97- 5. Zon. III, 486. 16- 487. 2.

119
& ,
, 0
% I
. ,
& , $
6 ,
1 VI ! .( ,
, !
, " " "
280
". . * VII
.' , " ,
957- 959. , * .
) ,
$
1 , # * ' ,
. 0 ,
281
. ) ,
$ , "
. , $
. * ,282 .)
1 VI, *
, $ $
283
.

280
Scyl. 245. 21- 26.
281
Th. Cont. 461. 9- 10. Scyl. 244; Zon. III, 488- 489.
282
Scyl. 247. 71- 74; Zon. III, 488- 489. Cf. Darrouzès, Épistoliers, 333, Ep. 19, . *
.
283
Scyl. 247. 81- 83; Zon. III, 489. 12- 13.

120
:

16. 963., 0 $ 3
informa en secret le patriarche Polyeucte
qu'il épouserait l'impératrice, $
mère de deux enfants, et s'associerait ,
avec eux au gouvernement de l'empire; $ .
et si elle lui donnait un fils, l'empire ( ,
échoirait à celui-ci après leur mort. $ .
Yahya I, (91)= 788.

& " .
$

. e $ a
.

.284 .
" .
&
0 % $
,

$ $ $
.# , ,
$ -
0 $ 3 , ,
. 1
, ,
.. ,
$ ,0 , / , ,
, ,

284
Cf. Darrouzès, Épistoliers, 333. 14- 18.

121
.285
$ -
' II, . - $

. . %
, ,

je .

, . 0
*
0 $ 3 ,
, * % II,
" , 0
286
* . 0 $ 3
% 1 :
$ '
* , *
" .287 0 % ,
, , ,
$ ,
288
.
0 $ 3 ,
: 3 . ,

- /
.

0 $ 3 , $

285
-
Darrouzès, Documents inédits, nos. 1, 2.
286
Liutprand, 177; 205- 206. Cf. 0. 7 %, 3 , -%'( 17 (1976) 216- 227; 267- 272.
287
1 : ,0 $ ,
# ' - ,
Leon. Diac. 34. 13. sq.
288
Zon. III, 507. 17.

122
, ,
, $
"
. ,
$ ,

, , , ,
.' . ,
289
,
,
1 VI . 0
' , 0 $
, -
290
. , ,
291
0 $ 3
, . )
,
,
0 $ ,
: 1 : , # - # & . O

" $ " ( $ ),
0 $
292
3 .- , 1 :
" , ,
0 $ 3
. 1 :
" ,
3 ,
, .

289
Zon. III, 516. - $ 0 $
3 .- * / * , cf. Tinnefeld, Kaiserkritik,
144- 146.
290
Scyl. 260. 80- 261. 86, 0 $ 3
, .
291
Zon. III, 499- 500.
292
Leon. Diac. 50. 4 sq. Scyl. 260- 261. Zon. III, 499- 500.

123
,
# , 1 :
,
.293
0 $ 0 $ 3
, 1 : ,
,
* .294 ) %
II 0 $ &

, .
' , 0 $
' ,
,
$ . , ,
3 , $ '
.
$ 0 $ II,
, ,
, $ . ) ,
. ,
" ,
$ , " # ' ,
( 3
, a ' 1 , "
& $ " ".295
+
, . ,
0 $
" " .296 !
,

293
, Leon. Diac. 32. 19. sq.; 50. 6- 8.; 98. 35. sq.; 101. 10. sq.
$0 $ 3 : 33. 14- 34. 23; 37- 38. ( 1 :
" , 42. 1. sq.; 44. 1- 2; 61. 10- 11.
294
De cer. 433. 10- 440. 11.
295
Ibid. 437.
296
Scyl. 274. 62. sq.

124
1 VI
. ,
0 $ 3
, " $ 1 VI,
- - .297
& ,
,
$ $
298
$ .
0 $
.(
,
' ' , "
, $
. ' " ,
0 $ 3 $
,
"
, .
,
, $ ,
,
0 $ .299

297
Cf. G. Dagron- H. Mihaescu, Le traité sur la guérilla (De velitatione) de l'empereur Nicéphore
Phocas, Paris 1986, Commentaire, 139- 160; 259- 272; 284- 286.
298
0 0 $ 3 , "
- , cf. G. Dagron,
"Ceux d'en face". Les peuples étrangers dans les traités militaires byzantins, TM 10 (1987) 207- 233.
299
Scyl. 273 sq. Zon. III, 510. 15. sq.

125
;

& ...

" = ' A 0 , ,
&
"
< , .
- ,9 III, 44.

" " ,
, ,

.* "
, 1 :
, ,
! ,
.( , ,
, " ,300
" . & ,
, ,
# - , " . &
" "
.
& ,
, ,
$ , de jure
.* -
" ,
301
1 IV, !
,
.# $

300
Leon. Diac. 5. 20- 21.
301
Theoph. 449. 17- 32.

126
0 $ II, 11.
969. , &
3 , $ .
,
,
. ' - &
302
$ - '
$ "
: . ,
0 $ 3 ; , 0 $
"
303
. ! #
. 4
, , .)
, ,
,
( $
),
. & , ,
0 $ 3 . ,
.304 0
:1 :
0 $ ,
305
; & -
, #
306
( ) ,
, 0 $ 3

302
Scyl. 285. 21-22.
303
Leon. Diac. 98. 3- 99.12. Scyl. 285. 21- 286. 43. Zon. III, 520. 14- 521. 12.
304
$ $
, cf. G. Schlumberger, L'épopée byzantine II, Paris 1925,2 11 sq.
O ,) , 236. ,
, ,
' ( .
305
Leon. Diac. 98- 99. 1 : "
(99. 4)
306
Scyl. 285- 286. Zon. III, 521- 522.

127
, $ $ #
.
,
,
,
" . '
! $ 969. , ,
. '
12. /

.307 $
" , 1 : ,
" ,
,
' ,
# .

0 $ 3
, / ,
. % / , ,
0 $ 965. , 28. 969.
308
' .
,
, ,
,
$
. - /
,
-

307
- ,9 B CC- 45. & /
0 , Ibid. 20. Grumel- Darrouzès, Regestes, 305, no. 794.
- , '

$ , ' .
308
Zon. III, 508- 510. Scyl. 271- 273. Yahya I, (127)= 825.,
/ ' # " " 0 $ ,
.

128
, 967. , /
.309 & ,

, $
., " / .(
$ $ 0 $ 3
310
,

" / .
1 : ,
$
, .
- " ,
# - : /
. ,
311
" . .
.
, " "
,
312
.
/ " "
#
(5. 970)

309
Yahya I, (100) = 798; (109- 111) = 807- 809.
310
Jus I, 256, Nov. 23= - , 9VCJαWKα V, 399. 0 $ 3
! , 1 ,
Jus I, 256. 0 $ 3
( - , " - & ) (
3 ?) 6 / , $
/ (?) 3 (?) " $ / . )
$ $
, , 6 ,
,
, f. V. Grumel, Le patriarcat et les patriarches d'Antioche sous la seconde domination
byzantine (969- 1084), EO 33 (1934) 129 -147.
311
Leon. Diac. 100. 13. sq; Zon. III, 521. 12. sq. Yahya I, (134) = 832, 23. 970.
.
312
Zon. III, 521. 12- 522. 2.

129
.0
"
. 4
.
$
$ ,
$
0 $ 3 .
# "
.
, &
- , 13. 970.
" . &
" " $ $ ,

,313 .314 ) , " ,


$ , 1 :
.
, 1 : #
( ) . -
, :
, &
! & % & % .8 ! $ ! ,
, . & ! ,
315
! ... ) .
! ,. , $
316
, ,
, 3
317
6 . 0

313
Zon. 522. 4- 8.
314
Scyl. 286. 66- 287. 70.
315
Leon. Diac. 101. 21- 102. 3.
316
Goar, Euchologion, 65; 137; 263; 267; 309; 370; 631; 635; 651; 653; 657. -
1 : .)
' , $ ( & ), , Leon. Diac 101. 22- 23,
" , !
317
,( , 279. 0 ,) , 234.

130
, .
)
, , ,
,
# . # , " ,
, "
, .
& $ $
- -
* $ , , ,
$
. # , $
1 : " , $
,
. / 1 :
,
$ , ,
, , " .) ,
. 0 #
, $ 1 :
,
,
$
.318 ( ,
.
$ , $
319
,
, -
- .) , , , #
$ 6 .
4 $ , $
0 $ 3 %
, $ $ .

318
Leon. Diac.101. 16- 18.
319
1 , ,( =, ( ), 1988, , 196, 31.

131
0 ' & ,
$ , ,
$
" .1 :
' ,
320
& - .
. "
, , " .
' 1 :
,
. & ,

$ $ ,
, . ) ,
, ,
' & . #
.

, $ (!) .
, $
- '
321
.
* " ,
/ III & ,
# , $ .322
,
# ,
963. 0 $ 3

320
Scyl. 311. 81- 83. Zon. III, 536. 7- 10.
321
Leon. Diac. 163. 9- 164. 9. ' 13.
973. , Darrouzès, Antoine III Studite, 58. ) 1 :
, ( , ' ,
, 1 :
- $ "
". - '
& - : Scyl. 311. 81- 83. Zon. III, 536. 7- 9.
322
1 : , 164. 6- 9. '. : - 9 -
D D

132
# ' .323 ( $ , #
,
, "
.

323
Scyl. 260.

133
II; #

...
, $ ,
$ ' .
0! 7 II, / ,5 426. 29- 30.

& # , 10. 976.


, ,
,
3 * .&
' , , " -
" * .
-
$
, , $
" , $ .324 . 3 ,
0 $ ' ,
$ , ,'
& , # I,
.) ,
' II,

,
, $
.
, - 0 $ 3
$ ,
325
$ . * VII,
, "
, , .

324
. " " " , cf. Zon. III,
538. 15. sq., A. Rambaud, L'Empire grec au Xe siècle, Paris 1870, 23- 38.
325
Liutprandi o. c., 205- 206.

134
' $ # , $
,
. '
& , & ,
, / ,
"
.! , ,

- $ , ,
" & j , $
. & ,
, & /
. ,
$
/ & , '
II.

,
,
.
/ & , , ,
.) #
& - , .
0 , # - " /
326
' &
' ,
: ". , ,
327
& ". ) "
(Atheniensis 1429), 5 , .
/ ,"
& ".328 " !
1 ( - ' - ,
/ , "

326
Scyl. 328. 53- 56.
327
Zon. III, 546. 18 sq.
328
Darrouzès, Antoine III Studite, 56.

135
, .329 2
/

, ' .330

" $
.& -
/ III &
. /
' &
, ' ,

. )
, " , $
, $ "
, # & - ,
# / .
+ , , , $
331
$ ,
. $ , ,
- $ '

329
$ / ,0 /
, Darrouzès, Documents inédits, 254. Cf. Idem, Épistoliers byzantin,
343- 346, / & , .
) $ / ,
' , " . Cf. Darrouzès, Antoine
III Studite, 59.
330
. H.Grégoire et P. Orgels, La chronologie des Patriarches de Constantinople et la
"question romaine", à la fin du Xe siècle, Byz. 24 (1954), 178. ) ,
, & - ,
X ,
. . + $
# , , Darrouzès, Antoine III Studite, 60. )
/ & cf. Beck, Kirche, 589.
331
+ ' 1 , V. Grumel,
Chronologie patriarcale au Xe siècle, REB 22 (1964) 47 sq. V. Laurent, La chronologie des patriarches
de Constantinople de 996 à 1111, EO 35 (1936) 67- 81. , , ,
, Darrouzès, Antoine III
Studite, 60.

136
, $
.) ,
' ,
, $ .

) '
118 ,
, $ ,
, , "
.% $
. & $
$
, $ ,
, $
" .' ' II ,
,
"
. ( , ,
. ) "

" ,
, ,
" $
. . , , , ,
- . *
332
,
, -
, $ ,
.-
' II ( 989-1025),

$ $
( , 1 III * V. -

332
0 , 0 , 901-907; 912-925; & II 1001-1019;
/ & 1025-1043; * 1043-1058, & I 886-893,
& II 925-927; ' & 970-973 & 996-998.

137
$ , ,333
, , & (1001-
1019), .4 / & ,
'
% II. & $
, $
, ,
.

, ' II , ,
. '
" ,
" ,
.& ' II
%
& , $
. /
& , $ ' II,
* , 1042. .(
- $ , ' ,
/ & $
, , ,

, ' II.
'
.
& ,
" ,
,
, . ,
$
,

333
) ' ,
, 0 $ 3
, ' , Zon. III 561. Psello, Cronografia I, 12 (ed. R.I, 4); 28. cap.
18 (ed. R. I, 11).

138
$ ,
" .
,
,
, .
,
/ &
,
! ,
, /
. '
& # &
1043. ,
' II: "... / ,
334
* ..."

II

)
" , $ -
" , & - .
Psello, Cronografia I, 42. 9- 11. (ed. R. I, 18)

' II
,
$ .
,
* , ,
, $
, ,
$ $ , ,
. '
,

334
Scyl. 429. 18- 20.

139
&
& & 0 ! .335
: $
, $
, " %
1 , ,
" . .
,
.
' II,
,
.) " $ , $
, $ , 7
& , * " ,

.336 ) , "
' II , $
.
,
,
. ( ,
' II:
, & , .337
' II " , * ,

1 VI.
, ' II,
-

335
Cf. E. Patlagean, Sainteté et pouvoir, The Byzantine Saint, ed. S. Hackel, Birmingham 1981, 99 sq.
336
Cf. Psello, Cronografia I, 266 (ed. R. I, 127), (/ & )
, - .
1 / *
/ (Lemerle, Annuaire du Collège de France, 73e anée, 496),
XI , ,
, , ,
, .
337
Scyl. 340. 4- 341. 12; Zon. 558. 7- 8,
. Ioel. 60, & .

140
.
. 920. 0 II
(980-992), # &
, & . )
&
6 , ,
' II $ &
338
$ .
& & ,
, & - $
3 $ & , "
, % 1 ,
339
. .
, 3 "
.340 . , ,
$ , &
, & % 1
,
341 342
. 0 , & ,

338
Nicholas I Miscellaneous, 72. 5. . $ 0 ,
& " , ' , Ibid. 149.
) ,& "
, cf. Grumel- Darrouzès, Regestes, 318 sq. nos. 804; 805; 807. Scyl. 340. 4-
341. 12.
339
Cf. Laurent, Chronologie, 73- 74. Scyl. 341. 11- 12. Zon. III, 558. 9- 11.
340
Cf. Janin, Églises, 331- 332.
341
Yahya II, (255) = 463, & al-Manouils (Manouilitis)
26. ' .+ . & ,/ , ' 7, 158. 30- 159.
1 (9 3 * Cf. F. Halkin, Trois dates historiques précisées grâce au Synaxaire,
Byz. 24 (1954), 10, (nap. 2), 5 & .)
, 3 ,
, & ,3 $
% 1 ' II,
3 ,
# , Ioel. 60. 3. sq. (& 3
).
342
C, 1 ,& 17 11
12 , # / 19 , . Laurent, Chronologie, 73- 74. &
- . "
& . +

141
& ,
' II
$ .
-
.
' &
,
$
343
.
&
, ' II
(1002. )
, . % ,
, , $
. )
- ' II
$
.344 0

- &
345
( )
' . -

,346 & .

, "

1001., . & 1973. 998. (


, 341!) , + & : /
1001- 1019.
343
.
, $ $ $ , $ $ , $
$ a, $
, Psello, Cronografia I, 46 (ed. R. I, 20).
344
Scyl. 347. Zon. III, 561. Cf. P. Lemerle, Agrarian History of Byzantium from the Origins to the
Twelfth Century, Galway 1979, 78- 80. N. Oikonomidès, Fiscalité et exemption fiscale à Byzance (IXe-
XIe s.), Athènes 1996, 142.
345
. & , , 347. 76-80.
346
Zon. III, 561. 1- 6.

142
,
,
. /
$ ,
.347
& ' II
,
.
'
& . )
, & - ,
,
. ' $ $ '
! & ,
" ,
'
& . &
, , .&
'
, $ $ $ $
! . &
,
.348
' ' II, !
$ , $ ,
, $
.5 &
, , " ,
' ,
. -

" .) ,
,

347
Cf. N. Svoronos, Les Novelles des empereurs Macédoniens concernant la terre et les stratiotes,
Athènes 1994, 13- 40 .
348
Scyl. 365. 94- 11. Zon. III, 567. 4-9.

143
, , ,
- :0 $ 3 .
' , . -
0 $
3 , , $ "
, . ,
,
,
" , '
! .349 .
$ , ,
, $ "
.
# ' II

& . (
- ,
, $
$ . &

. ,
' "
. '
" " ! ,

349
( , !

' , " ", " " $


, & 0 ! . Cf. A. P. Kazhdan- A. W. Epstein,
Change in Byzantine Culture in the Eleventh and Twelfth Centuries, Berkley 1985. 6
, (IV- VII
), , ,
. * ,
, G. Dagron, "Ainsi rien
n'échappera à la réglementation". État, Église, corporations, confréries: à propos des inhumations à
Constantinople (IVe- Xe siècle), Hommes et richesses dans l'Empire byzantin, Paris 1991, 155- 183.

144
& , ,350
.
/
! , ,
$
351
.
# , ,
% 1 ! 927.
352
,
' II. 0

, $ $
,
' II '
' , .%
! ,
$ , .%
,
, ,
,
. 0
, $ 3 !
.' II $
6 () ),

350
Scyl. 365.7- 11. * ,
& : &
' . . '
# 3, ! 1966, 137. . ' # :
H. Gelzer, Ungedruckte und wenig bekannte Bistümerverzeichnisse der orientalischen Kirche, BZ 2
(1893), 42- 46.
351
' !
# , ,
, $ , . /. %,
& ,! 1997, 152 . ,( , 295- 296.
352
Scyl. loc. cit. ,
' 870. ,
! .

145
,353 $ ,
, ,
.
& $ '
! ,

. 0 , , ' ,
, $
" ,
, , .& ,

,
. '
- $

-
" "
.
, &
,
, $ , ,
.
& , &
! .
4 ,
. ,
,
, .0
,
, .0
1 VI !
$ ,
.354

353
, 243.
354
& 0 . (949-1022) $ & II
(996- 998), ,

146
& ,
' II,
.+
& filioque
, $ .355 0
& ,
o ,
$ , $ ' %

. ) , ' II ,
, $ %
,
. *
,
356

.. , ,
, ,
. (XIII XIV )
& II
0 % , $
,
,
,
.
'
: & ,
;
& ;
*

! .. &
II & , ,
& & , Grumel- Darrouzès, Regestes, 323, nos. 810- 811; 328, 816- 817.
355
Grumel- Darrouzès, Regestes, 329- 330, nos. 818- 820. Cf. Michel, Humbert und Kerullarios I, 21
sq.
356
, '
, ,( , 289- 290.

147
; / ; "
/ & .
- $ / #
' , $ #
,
$
., $ "
, /
, $ ,
$ $ ,
. .
, " ' II
(!?) 28. 976. , .4
/ / , " " ,
' II ' 3
- /
357
. 0
' II /
/
.)
, $
$ . . 4.
996. ' II /
& & # .+ ,
& 0 /
, 17. 1025.,
.358
& $ ' II ,
.
,
, ,
,
! ,

357
Yahya II, (167 sq) = 375 sq.; (217 sq) = 425 sq.
358
Ibid. (237) = 445; Yahya III, (103) = 471.

148
.359 X
' ,
, "

. '
' $ ,
.&
,
" .. 6 , "
360
, $ ,
$ / & .361
&
$ , $
* . )

' " ,
. &
- , & /
$ , # ,
' . , " ,
/ ,
# , .362 ) ' II
, ,
, " ,
,
. # +
& , ,
' II $ / & .)
&

359
Grumel- Darrouzès, Regestes, 335- 336, no. 828, # XIX
1024. .
360
Scyl. 365. 94- 7. Zon. III, 567. 6- 10.
361
Scyl. 368. 86. sq. Zon. III, 568. 10- 569. 3.
362
. Scyl. 369. 11. sq. - ,/ , ' ,
, Zon. 569. 1-3. Cf. Laurent, Sceaux V, 12- 13, nos. 13- 14, /
& , # -
- .

149
,
.363
, ,
, / & ,
$ , .
$ ' II
" . . ,
$ / ,
" .

363
Glyc. 579. 15- 16.

150
$ % & ! ;
# ' #(
#

; ... -
" 7 ,
" - , /
6 ! " .
0! & V, " * ,
Scyl. 418. 20- 22.

& $ ' II

$ $ ..
$
, ' , ,
,
364
. 2 , " "
,
.
( , $ , $
, $
, $ $
$ - ! -
365
% .
0 .

' II,
. ' ' $
, - $

, $
, 1 , . #

364
Cf. Cheynet, Pouvoir, 333- 336. " %, , 11- 13; 242- 250.
365
Cf. Lemerle, Cinq études, A l'abri de la légitimité impériale, 253 sq.

151
, , "
,
,
$ .! ,
-
" $
% . &
$ , , ,
-
.
- ' II,
, .(
+ - ., , ,366
, , * VIII
, $ " ,
, ,
367
. & $ ,
! ,
" .'
' , %
! , $ , $
.
) , ' II
,
, .
, ,
, ' II
- &
368
.

366
... A 0 &! $
) * " , # , $
" ", Lagarde, Mauropus, 30. 64- 66.
367
Psello, Cronografia I, 56 (ed. R. I, 25). Psellus, Orati nes panegyricae, 2/ 25. 162. sq.
368
% " , ,
, $ .
& ' ,
, & -

152
. * VIII,
" , '
" : ,
,
, ,

, $
.. ,
$ / & ,
$ ,
.

' II - "
, ,
" ..
,
$ $ - $
, " $
.
' II

.#
/ & , , ,
. " ,
$ .
- 0 $ 3 ,
# ,
,

- .) , , * ,
, . aj
, " , , ,
$ &
, ' -
- '
0 & ,
" ,
. Cf. Darrouzès, %"" 28 sq. Dagron, Empereur et prêtre, 225.

153
/ '
, . )
/ & ,
,
.
' II
. ,
,
-
. ' II
, $ $
"
. / &
' & ,
' , $
,
,
" 1 VI, 0 /
, .
, , $
* - # & # - -
.)
, ,
" '
,
" $
. 0
,
$
. $
,
, $ .-

- $
. ) ' II
* , / ,

154
.- & - ,
" ,

, * .(
,
$ .1
,
, $ *
* .) ,
' II,
, "

!369

# ' II &
/ , $ ,

$ .& ,/ &
$
$ .(
$ ,
$
$ . -
* ' $
0 $
,
370
. ( ,
,
' , ,

369
Psello, Cronografia I, 42. 13 sq. (ed. R. I, 18).
370
- , 9 , III, 103 (= Jus, I, 273- 274). , 1026.
' , * ,
/ ..

- Cf. Grumel- Darrouzès, Regestes, 338-


339, no. 830. Ficker, Erlasse, 49- 50.

155
.)
,

-
, " * VIII /
. - , /
,
.%
( ) " * $ -
% / " ,
371
. ) *
$ $ ,
( # / . ) , " ,
/ * VIII % /
- , ,
$ $
.372 0 ,
, " " .( , "
* , % /
,
, $
1025. .

(& - , ,
, $
% / .*
, &
,

371
) & , 374. 38- 41. Cf. Grumel- Darrouzès, Regestes, 343- 344,
no. 836. 8. 9. 1028, + , &
,
* , - 573. 11- 14.
372
Yahya III, (119)= 487. * VIII % /
- * , Const. Manass. 322. 5966-
5968. # " 7. 1028, $
$ , $
& , cf. Zon. III, 574. 3- 5.

156
- $ ,
$ ,
. ) :
373
, ! ,
" , , ,
374
$ .
% / , , / ,
,
,
. # &
:* 6 , "
/
* VIII; , * , %
; 6 ,
375
, . % , ,
" % / , / & ,

.376 &
,
' II . 0
" ,
" . 0
/ & % III / , "
.(
,
, ,
-
" $ .

373
Zon. III, 573. 16- 17.
374
Zon. III, 574. 6 sq. Scyl. 375. 44. sq. & $
* VIII " ", Scyl. 375. 54- 55; , Ioel. 61. 9. Cf.
Yahya III, (115)= 483, ' .
375
Scyl. 375. 58- 62.
376
)
, Oikonomidès, Listes, 47, 101, 245, 263; 308. Cf. V. Grumel,
Titulature de Métropolites Byzantins. I.- Les métropolites syncelles, (R)EB 3 (1945) 92- 108.
Darrouzès, %"" , 29; 35.

157
,
, .
0 , , , $
" .
/ & :
, , ' ,
377
* . ) , "
, % / , #
) , / & 1037.
378
.
1040. ,
* , " /
379
& !

377
Ficker, Erlasse, 18. 28- 19. 1; 25. 9- 26.- 2. , , ,
* , 1 .
/ . ,
, , * , 6 6 ,
!, 11. 28- 34.
378
) , * ,
# ) , v. Infra.
379
Ficker, Erlasse, 42. 8-9. ) ,, ' $
.

158
! " -

! ! E & ...
$ - 11 -
& ! ,
! ! E $ , , $ $
.
! - -
0! + /
!& , Scyl. 401. 74- 77.

/ '
" , $
"
. ( ,
,
,$ * VIII, . , ,- ,
" , $ ,
, . .
% III / -

, # a,
380
) . - , #
,
, ,

380
Psello, Cronografia I, 96/ 17 (ed. R. I, 44). * %
, $
. % $ -
( , )
$ % / . -
0 $ 3 . : 0 $ 3
. ,
# , Turdeanu, Dit, 72. Cf. L. Vranoussi, Un "discours" byzantin en l'honneur du
saint emperor Nicéphore Phocas transmis par la littérature slave, Revue des Études Sud- Est Eur. 16- 1
(1978) 729 sq, , 969.
0 $ (740).

159
% / , ,
381
, ' .
0
% / -# ) , "
, - . ,
,
,
.2 " :
% / , , " # $ ,
/ & , $ , -
. '
$ , #
) , , ,
, -
! & .0 $
" $ ,

- %
382
. &
" $
. & # )
" / &
. , - ,
, - ,
383
. ,
.- , , #
) , % , -
$ , ,

381
Psello, Cronografia I, 70. 1- 6 (ed. R. I, 32).
382
Ibid. 110 (ed. R. I, 50- 51).
383
Zon. III, 585- 586. Scyl. 390. 96- 391. 8. * ,# &
, , , $
- . & , / %
/ , , / &
, - . + ,
& , , Glyc. 585. 10. sq. Cf.
Yahya III, (169)= 537, % ,
.

160
, , .384 )
! ( ,! ,385
, . ,
, - , , /
. # & / &
, #
) , 5 ,
!) / & de facto ,
386
& , , ,
) ,
. ) " , ,
, , $
, "
$ ,
. , ,
. . , $
- -
$ .0 ,
$ ,
.
) / & , & , ,
a
.
,
# ) ,
$ ,
$ .
( , , IV
, $
"
.. , $

384
Zon. III, 586. 10.
385
Scyl. 391. 5- 6.
386
&
/ & ( . Scyl. 418. 12- 15).

161
, $ .387
" , ,
"
.* , ,
, $

.388 . ,
1 VI , , V,
$ .
IV "
389
, - ,
, $
# ) ,
, $ $ .390 -

.& $
, " # ,
, "
.
- $ -
,

.
# # ) - $
-
. ' % /
, # )
0 " / , &
," $ "!391 IV
# ) , &

387
Psello, Cronografia I, 160. cap. 38 (ed. R. I, 75). Psellus, Orationes panegyricae, 2/ 29- 32.
388
Lemerle, Annuaire du Collège de France, 73e année, 494- 495. Idem, Cinq études, 257- 258.
Cheynet, Pouvoir, 177- 184.
389
& * #
IV, , 412. 77- 79.
390
Cf. R. Janin, Un ministre byzantin: Jean l'Orphanotrophe (XIe siècle), EO 30 (1931) 431- 444.
391
Scyl. 400. 29- 31.

162
,
! #
& 1 , , ,
392
& , .
/ # ) "
.
$ ,
- .&
, $
/ & .)
, ,
* , , $
% / , .
, , "
/ 0 ,
"
# ) .
4
' II , " $
- (
. . & /
393
. ) & $
$
, .) # )
/
& , ,
, ) ,
* .394
IV 1034. , $
" ,
" . 4 $, $ V
, "
.) -

392
Scyl. 402. 81- 85; Scyl. 400. 32- 38.
393
. - , 594. 14.
394
Scyl. 401. 67- 80. Zon. III, 594. 7- 16.

163
IV ,
) $ . ! "
IV $
,
$
.395 #
) , V - .'
/ & , , ,
. #
& , V , - ,
& .
" ,
* VIII, / &
396
. & XI
/ , , "
./ &
, " ,

" . , - .
, / a ,
$ ( ( ) ! & ,
, / -
/ $
V -
397
. # V, *
, / & - ,
$ " ,

395
) " 0 * ,
V , $ $ -%'( 40. 0
, .
$ $ , , 0
* .. * :
$ & (Const. Manass. 332. 6151-
6152) Cf. I , col. XL.
396
) 1042. . V.
Stankovi9, The Alexios Stoudites' Patriarchate (1025- 1043): A Developmental Stage in Patriarchal
Power, -%'( 39 (2001/ 2002) 69 sq.
397
Psello, Cronografia, I, 228. 10. sq (=ed. R. I, 109). Attal. 15- 16.

164
" -
* VIII - % / ./ &
V,
, "
$ ,
* , 1057. . 2 ,
, , $ $
/
& $
398
. ) *
& ,
( ?!)
,
$ " . ( , $
$ / & ,
" $
* . $
/ , &
399
.

,
,
.) ,/
&
, ,
$ / , ,

398
. $ , ,
$ .& ,
/ . "
.) / & .
- , / -
* . -
- / & . . ,
' 1042. ., '' 33 (1972) 37- 39.
399
Cf. Cheynet, Pouvoir, 55, nap. 3.

165
" ! ",400 "
.

, ( ) - *
11. 1042.
- .0 # - -
" $
, $
401
. / &
:
- .
$ - $ -
402
, , . #
, % / , /
$ -
$ - /
403
. " , -
* , 0 ' I,
404
" , & , / & ,
$ ,*
.
,
, , .&
/
" - -
. , " , / &
,

400
- 9 - & : 418. 12-13,
" $ , cf. Janin, Églises, 22- 23.
. & / (/ , ' 7, 162),
, ! , -
% .
401
Zon. III, 514. 4- 9.
- , , ,
$ , Zon. III, 514. 9. sq.
402
Noailles- Dain, Novelles, no. 90, 297- 299.
403
Zon. III, 616. 9- 13.
404
Scyl. 423. 45- 48.

166
,
405
- .
"
- -
.2 $
, "
" - -
.& / & ,
$ ,
$ , "
406
.
,
$ -
$ , , , $

.
0 " , 20. 1043. ,
/ & ,
( ) .407 ,
& " ", *
# ) - * .
) IV # ) ,
$
1 . / ,
/
.

405
Psello, Cronografia I, 266. cap. 20/ 1- 7 (ed. R. I, 127).
" ,

, . Cf. Schreiner,
Kleinchronik 1, 167/ 14.
406
/ & ! , "
, : 0
$!7 $ Ibid. 266. 6- 7.
407
Zon. III, 624. 9- 10. Scyl. 429. 18- 19.

167
.408 . / &
, $ "
.409

408
Scyl. 429. 18- 24. Zon. 624. 9- 14. ! ,
, 32 , E. Schilbach, Byzantinische
Metrologie, München 1970, 160, 272.
409
Psellus, Orationes forenses 1, 20; 50; 59.

168
# $

5 $ " # , ,
& $ .
" 0 I"
Scyl. Cont. 104. 26- 105. 1.

) , ' ! (
* ,
" ,
.( /
& , ,
, * ,
" . #
* , ,
, , $
, a$ ,
$ , .%
,
,410
. %
, , " ,
.
,
, .!
/ & ,
,

,
.411 /
& , , ,
$ # ) , , $
.

410
Cf. Cheynet, Pouvoir, 51- 52. Idem, Par saint George, par saint Michel, TM 14 (2002), (Mélanges G.
Dagron), 115- 134, * , $
* .
411
Lemerle, Cinq études, 259. Cheynet, Pouvoir, 314.

169
$ *
, $
.( , ,
$ ,
# ) , *
$ .
0 *

.& * $
, ( *
. &
, "
412
.
M
, " .
" # ) ,
, -
" -
$ $ ,
) .
% *
$ &
, ,
. . * ,

, ,
413
.
* .
$
,
$ , $

412
Cf. H. Ahrweiler, Recherches sur la société byzantine au XIe siècle: nouvelles hiérarchies et
nouvelles solidarités, TM 6 (1976) 99 sq. Oikonomidès, Évolution, 129; 152.
413
Psello, Cronografia II, 170- 172 (ed. R. II, 80). " , (/ , MB 4) 334 sq.,
/ , ' 5, 508 sq., 512. &f. Lemerle, Cinq études, 259. Laurent, Sceaux, V- 3, 19- 20, no.1641.
bis.- , , $
.

170
. 4
*
- " ,
.2

,
,414 $ $
.)
, $ $
" $ $ ,
$ * IX -
415
.
#
* .
$
, . 4
,
# * %
1 , "
$ .
:
, "
$ .&
,

. $
' II,
" .&
, ,
,

414
, , +
1 . . . $
1047. , * * IX, $
$ , Lagarde, Mauropos, 178- 195, no. 186. Cf. Lefort, Rhétorique, 280; 287 sq.
Cheynet, Pouvoir, 57- 61. " %, , 88- 139.
415
Psello, Cronografia II, 294 sq. (ed. R. II, 139 sq.)

171
$ "
$ .
. " , "
, ,
, $ ,

. 1 .
,
416
.
. , "
,
* .*
-
, , , " "
, $ .
#
) , # ,
, ,417
* " ,
$ . 0

..
$ , , * ,
" $ ,

. , *
, ,
"

416
Psello, Cronografia II, 44. 26-27 (ed. R. II, 18). 1
, $ "
$
.'
, .
, . ,
, , $
, cf. Lemerle, Cinq études, 263- 265. Cheynet, Pouvoir, 191- 198.
417
Scyl. 412. 77- 79. Cf. Cheynet, Cérulaire, 4- 5.

172
.% " ,
$ " . *
0 $ *
$ , - * , -
" " $ ,
$
.418
, , ,
.% , ,

"
". 0 " ,
, $ % ,
.
" , &
, *

$ .419 "
& , ,
, .
$ % :

$ . -
! 1 ,
420
. !
, ,
,
% % ,

418
* , $ ,
, 6 ,/ , '
5, 323, 347, 507.
419
, , $ - . -

, f. Scyl. XXXIII sq.


420
Scyl. 433. 40- 434.1. Cf. Grumel- Darrouzès, Regestes, 358, no. 855a,
.

173
,
421
de facto .
,
, , . ) ,
" % ,

, .
" ,
,* &
422
. &
, :
" & .
& , . .
*
,
$ / , "
& , " ,
. ) $
& * , (
-*
. ,
. *
( " - - " -). .
j $
, $
* & , $
" ( )
( .* )".
* ,
, & ,
"
, . *

421
*
, Laurent, Sceaux V, 13-14, no. 15.
, 1054.; 14, no. 18. *
.
422
Scyl. 434. 1- 10.

174
%
"
$ . *
$ ,

. ) ,
,

% ,
423
. & ,
%
" ,
. ,
' , % ,
, , $
. ,
"
" ,
. , , ' I % 1
% . " ,
, ,

' II $
.

% .
$ ,
$ ,
%
" .# "
" , , , .
, ' II,

423
Cf. CMH, IV, 461 sq. (F. Dvornik); Michel, Humbert und Keroullarios, 41 sq. F. Tinnefeld, Michael
I. Kerullarios, Patriarch von Konstantinopel (1043- 1058). Kritische Überlegungen zu einer Biographie,
JÖB 39 (1989) 105 sq. Runciman, Schism, 30- 54.

175
, $ .
, $
,
$ % . . $*
ce
424
.
" $ ,425
$ ,
.
* .& , , $ ,
, ,
% , " .
% 16.
426
1054., & , 1 IX427
& &
* , ,
$ .
*
" ' ,
- -
. &
(
1 , .
* , 1 ,
! .) ,
428
% , * . " 3
, 0 , -
% -
$ ,
*

424
Michel, Humbert und Kerullarios, II, 22 sq.
425
Cf. Grumel- Darrouzès, Regestes, 344- 346. nos. 838- 840, / &
# .
426
Michel, Humbert und Kerullarios, 43- 65. Runciman, Schism, 45- 52
427
1 IX, . ! , III,
, cf. Bréhier, Schisme, 81 sq.
428
Cf. Grumel- Darrouzès, Regestes, 361- 362, no. 862.

176
, ,
. ! ,
,
$ .%
' II )
,
. ) # )
% ,1 ,
" ,
e ..
* 1
,
,
.429
* .#
$,
-
$. ) $
$
.& ,
$ $
: .430
' * $ $
-
431
$ -
. $
-
- % .
$
, / ,

429
Runciman, Schism, 47.
430
Grumel- Darrouzès, Regestes, 363, no. 865; 365, nos. 867- 868.
$ * "
% ", $ , " , 348- 350.
431
Cf. Cheynet, Cérulaire, 13- 14.

177
$ ,432 ,
. *
, $
$ , $ .
0 " &

A A ! ... , ...
Psellus, Orationes forenses 1, 56. 1517-1518.

0 *
$
$
.) hapax

" . )
, - - *
, ,
, .

*
$ , $ % , - -
.433 # ,
* , %
, .
' ,
M " .
$

432
V. Supra, # ' II; *
, cf. Grumel-Darrouzès, Regestes, 361, . 861.
433
Psellus, Orationes forenses 1, 59. 1606- 1610 et pass. Psellus, Orationes panegyricae, 2/ 22- 24.

178
$ ,
' II .' ,
, , $
$ , $
. )

.
VI, & 4 , -
434
, $
,
, . .
,
" $
.
0
% , &
435
,
.

) % / ,
,
, *
( * ,
. ' ,
, ,
" ,
, , . 8
( ) ,
% , ,
. &
,
$ $
" .)
,

434
Zon. III, 653. 5- 6.
435
Psellus, Orationes forenses 1, 49. 1313. sq.

179
"
.
(
$ ,
" j $ .
* ( * . & ,
$
, / & # - ,
* (
* , " $ "
$ .
& ,
:
436
* . )
,
.( ,
$
$ %
?!
) $ ,
, ,
,
$ ,437 :
.* "
" "
, -
( * - $ ,
$ $
.438

436
0 ,
, ,
. & , $ *
, ,/ , ' 7, 164. 25- 26.
437
Psellus, Orationes forenses 1, 4- 49.
438
4 : & , * ,
, $ , $
a , ;& ,, Y=

180
0 . 0
M VI,
* , $
.
. " ,
439
, * ,
.
* , ,
,
.&
$ " ,
, ,
.- ,
,
, ,
. ) ,
" VI

( * .440
VI
.
* $
M , $ $
$ $
. , ,
$ - -
, ,
$ ..
, ,
" . + $
, * ,

* , 99. 2 , ,
* " .
439
Zon. III, 650- 653.
440
Cf. Psello, Cronografia II, 196 sq. (ed. R. II, 91 sq.)

181
"
, $
. ,
,
" ,
' .& &
$
,
$
,
' .
* , ,
* $

- ,
1 - $ .
" ,
, .
* , $ " ,
5 <
441
,
/ & . *
,
, "
. & ,
$ , $
"" " ,
, .

441
Janin, Églises, 117. V. Infra, 5 $& .

182
% &

$ $ .
$ 7 0 , $ , , .
Psellus, Orationes forenses 1, 50. 1333- 4.

+ - - /* ,
- & ,
- ! - , ! ...
Zon. III, 665. 20- 666. 3.

VI ,

$ ./

:
.) , $,
,
,
.0
( * *

.442 )

( * 1. 4. 1057. ,443
" , $
. " $

.
$ , $
,

442
Psello, Cronografia II, 180. (ed. R. II, 84- 85)
443
* (Kleinchronik 2, 150- 151), ;
, ( * 4. 1057. .
& , 1. , ,
* ( . Cheynet, Cérulaire, pass).

183
.) , $
, .
2 $ " , " VI
* , !
* ! * " ",444
" ,
, , .)
,
.445
& $ * $
. . VI
( *
, .446 * ,
, $ *
$
.

, $
. ,
* "
447
,
. . *
# & ,
,
" ,
448
$ ) ,
, * '
, "

444
Ibid. 188. 3. (ed. R. II, 88)
445
* VI
, , ,
, $
. Cf. " %, , 231- 238.
446
Attal. 56 sq.
447
( " & & , & , 498.
448
Scyl. 498- 499. . , v. Infra. Cf. Zon. III, 664. Attal. 57- 58.

184
* ,
449
.
( * ,
& & - -
.*
" , 0 $ 3
, $ , ,
450
, . .
, ( *

- * .451
, $
: +
. VI $
, ( *
452
, . *
, $ .
- , $
, , ( ) & ( )
. , de facto

*
.453 VI $
* ,
,
, .
* , $

449
Psellus, Orationes forenses 1, 66. 1787. Psello, Cronografia II, 224. (ed. R. II, 106.) Cf. Lemerle,
Cinq études, 259.
450
) % 1 / * :
, " ,
.& ,
,
" ", " .
451
Cf. Cheynet, Pouvoir, 173. " %, , 146.
452
Scyl. 499. 67. sq.
453
Ibid. 499. 58- 67. : $ $ ! !

185
.1
., " VI
* ,
. "+ %
1 ?" " &
1 " ,
, .454
( * "
, $
& & , , " ,
455
.

- , "
.& ,
,
. Realpolitik
% , ,

. (
, ,
$ 6

M ,
.* !
VI $ ( * . ) ,
, & ! ,
$
456
. )

454
Scyl. 499. 73. sq. Zon. III, 665. Attal. 58. 3. sq.
VI $ : 59. 9- 14. Cf. Glyc. 600.
455
( * * , ,
$ , " VI , Scyl. 500. Zon. III, 665. 13- 18.
Attal. 59. 15. sq.
456
. , , , $
, * , , 1057.

186
,
,
" , $ ! & ' II,
. ' -
- $ ' ,457
. ,
, % - $
- " .
,
" ( * 0 $ 3 ,
$ , "
458
. - , *
3 , $
, $ .
( * $
* $ .
4 ! ,
0 -

, VI. & ,
, +
, "
459
( . &
, $ ,
.

" " ( * ,
, Psello, Cronografia II, 286- 288 (ed. R. II, 136). Cf. " %, , 183- 186.
457
Psello, Cronografia II, 244 sq. (ed. R. II, 115 sq) Psellus, Orationes panegyricae, 2/ 24 sq.
458
( , $ , ,
( * ' ! , & ,
0 $ 3 , . /. & , F 8 " NE 1 (1904) 61. V.
( , , ,
, " Turdeanu, Dit, 64; 74,
0 $ 3 , " ", , $
. , .
459
Glyc. 601. 1- 4. Scyl. Cont. 103. 3. sq.

187
,( *
* $
VI.460 . $ ,
$ ,
, * .!
, , , ,

" , .461
# -
( *
. $ $ ' II ,
- (
$ & .462 !
-
-
& &
* .463 '
, .
1 , $ , ,
( * , $ .464 2 ,
, $

,
* ,
.' $ $

460
* & , , $ K
, , : ! - Scyl. 499.
69- 70.
461
& , "
, ,

.- 1 $

( ) ,
. Lemerle, Cinq études, 263; 313.
462
Zon. III, 667. 13- 14.
463
Scyl. Cont. 103. 8- 15. Zon.III, 666. 9- 14. Attal. 60. 16- 17.
464
Darrouzès, %"" 51- 52. Lemerle, Cinq études, 260, nap. 17.

188
, 0 $
* 6 , $
,
$ * , , *
& ! .( * ,
* , $
465
" " ". 0 $ *
, $
,
,
, , .466

0 %
467
/ , ,
,
.) $

, (
. ,
, , $
, . # $ ,
" , 0 $ 3 ,
( * :
- - / .) ,
, " .0 $
, (
$ ,
,
, $
. ,
$ ,
$ , ' ,

465
Scyl. Cont. 103. 8 sq.
466
Cf. K. Snipes, A Letter of Psellus to Constantine, GRBS 22 (1981) 89- 107; / , ' 5, Epp. 83-
86, 117, 174, 184, 208 et pass.
467
Cf. Lemerle, Cinq études, 293.

189
$ , , " .
* ,
, (
.
# , (
* , ,
,
.
$
$
, , *
, .
' $ * ,
, $
, , .( , "
,
. ( *
. *
, , ,
, .
$ laudator $
, , $
. , " ,
, *
- $ " " -468
$
, $
.
& ,
,
.,
. , , $
/ -
-
.( *

468
Psello, Cronografia II, 260 (ed. R. II, 123.)

190
, $ ,
* . ,
,
, - " - .
)
* , ,
469
IV. )
$ *
. , $ ! 1 &
470
, . ) ,

,
.
3 ( ! )
* ,
,
471
$ .
, ,
, $ , $ " "
,*
.( , *
$ .
& ,
, $
$ , 1 III -
- . *
, ,
! $ ,
" , ,

469
Cf. J. Dräseke, Psellos und seine Anklageschrift gegen den Patriarchen Michael Kerullarios,
Zeitschrift für wissenschaftliche Theologie, 48, 302 sq. ;& ,, Y= * , 99
sq. & :
$ * : / , ' 5, 442, 512 (
); 512 (* ); 522 (*
).
470
Psellus, Orationes forenses 1, 100. 2745- 2746; 54. 1448.
471
Ibid. 100. 2748.

191
, .472 .
%
.* ,
,
- ! . $
" , * ,
$ $ . *
' ,
, $ .-
0 & + ,
,

& , &
* , , .
* & !
,
473
. ,
* .0
$ $ ! ,

" , .
* $ , $
.'
,
' II. ( * ,
, ,
$ , , ,
.*
, , 3
, )
474
.
6 3 0 ,
1 VI, % 1

472
Ibid. 61. 1642. sq. Scyl. Cont. 105. 1. sq. Glyc. 601.
473
Psellus, Orationes forenses, 1/ 60. 1634. sq.
474
, 242- 243. Lagarde, Mauropus, 38, no. 75; 42, no. 87.

192
* VI
( * .6
' , $
,
,
$ .
*
-
.( & 0 +
" ( )
( ) , , ,
. &
,
* , " ,
3 " .

* $ ,
$ . - ,
* , $
475
, ( *
$ . , , "
$ , " ,
.
* $
( *
"
$
, $ (
" , ,
476
$ . # -
* " .
$ , , &

475
* " , . ;& ,, Y=
* , 96.
476
Cf. Lemerle, Cinq études, 259, nap. 14.

193
& , $ .477 '
,
,
, ,
. * ,
& & , ,
(
.
.
'
* ,
.* ( *
, $ , , ,
.%
/ " ,
$ , , ,
, .'
* $ ,
' , .478 2
.479

477
Zon. III, 669. 4- 6.
478
/ , "
' , 63. 14- 15. . Scyl. Cont. 105. 9- 14. Cf. Zon. III, 669 1- 7.
479
Attal. 63. 18-19.

194
7 , & ... , $
- - 1 - # , " $
- ! ...
" " , Attal. 63. 20- 64. 1.

,
,
$ , * $
, .0

, .
$
, 0 ,
" .
* , ,

, $ ,
/ & 1037. .((
* *
, , $
480
, . *
21. 1059. , , . ,

. $ ,
, , $ $ ,
% , .
) *

,
. * (
* .

480
/
* , 65. 1. sq.

195
,481 ( *
*
.(0 $ * , $ , $
,
. '
/ , ,
* 1 ,
, * ,
-
482
.
0 , ,
. ,
, ,
$
, , " / .483

*
* 1 , ,
, .1

. 4
( * ,

481
Attal. 66. 3- 4. ) * ,
, , . $ ,
, .
482
Attal. 65- 66. # 1 *
,
, , , , " ,
381. Grumel- Darrouzès, Regestes, 376- 377. no. 887a, .
Cf. Bréhier, Schisme, 303- 304. Cf. Letters of Mauropus, 64/ 173. 29. sq. 6
" "* " ".
483
Attal. 66. 6- 11. " ". ( , $
* " " , " ,
380. ( - *
- " ", , "#
Psellus, Orationes forenses, 1/ 88. 2420- 2420.

196
. - "
, .
* $
. ) ,
, $ ,
' $
3 .( " ,
,
, .

, % .
* ,* 1 # * ,
" , $
,
"
. 0
, ,
,
. 1 *

.& $ ,
,
, *
. / * , ,
.
, $ ,
- ,
, , $ -
:
,* 1 ,# * # .

197

Vous aimerez peut-être aussi