Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
A.TAOULI
a.taouli@esi-sba.dz
14 Décembre 2023
1 Introduction
2 Applications
3 Définitions
4 Forme canonique
5 Méthode de résolution
Forme graphique
Algorithme Simplexe
Max(Min)Z = Cx
Ax ≶ B
où x ≥ 0
Z : La fonction-objectif à optimiser.
C : Le vecteur de coefficients de la fonction-objectif,de dimension n.
x: Le vecteur des variables des décisions de dimension n.
A: La matrice de coefficients contraintes, de dimension mxn.
B : Le vecteur des valeurs limites des contraintes de dimension m.
Notation:
◦ x: Nombre d’unités du produit P1 à fabriquer mensuellement.
◦ y: Nombre d’unités du produit P2 à fabriquer mensuellement.
Expression du problème sous la forme d’un PL:
◦ Maximiser:
∗ z = 400x + 200y
◦ Sous les contraintes:
x ≥ 0 et y ≥ 0
30x + 20y ≤ 6000
40x + 10y ≤ 4000
∗ Remarque:
Le problème Min Z = CX peut également s’écrire comme suit:
Max(−Z) = −CX
Max Z = 2x1 + x2 + x3
x1 + x3 ≤ 1
x2 + x3 ≤ 2
x1 + x2 ≤ 3
x1 ≥ 0; x2 ≥ 0; x3 ≥ 0
◦ Forme Standard:
◦ VHB: x1 = 0, x2 = 0, x3 = 0
◦ VB: x4 = 1, x5 = 2, x6 = 3
Test d’optimalité
◦ La solution courante est optimale si tous les coûts Ci sont négatifs
(ou nuls);
◦ Dans le cas contraire (si au moins un coût est positif), passer à l’étape
3.
Max Z = 2x1 + x2 + x3
x1 + x3 ≤ 1
x2 + x3 ≤ 2
x1 + x2 ≤ 3
x1 ≥ 0; x2 ≥ 0; x3 ≥ 0
◦ Forme Standard:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 1 1 0 0 0 1 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
Test d’optimalité:
◦ La solution courante n’est pas optimale car il existe au moins un coût
Ci positif;
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 1 1 0 0 0 1 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 1 1 0 0 0 1 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 1 1 0 0 0 1 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1/1 = 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 2/0 = ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3/1 = 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1/1 = 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 2/0 = ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3/1 = 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 1 1 0 0 0 1 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 0 0 0 1 3
Z 0 1 1 0 0 0 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1
x6 0
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1
x6 0
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0
x6 0
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1
x6 0
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0
x6 0
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0 1
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0 1 -1
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0 1 -1 -2
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0 1 -1 -2 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0 1 -1 -2 0 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x4 1 0 1 1 0 0 1 1
x5 0 1 1 0 1 0 2 ∞
x6 1 1 0 0 0 1 3 3
Z 2 1 1 0 0 0 0
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x5 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1 1/0 = ∞
x5 0 1 1 0 1 0 2 2/1 = 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2 2/1 = 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1 1/0 = ∞
x5 0 1 1 0 1 0 2 2/1 = 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2 2/1 = 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1 ∞
x5 0 1 1 0 1 0 2 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1 ∞
x5 0 1 1 0 1 0 2 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x2 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1 ∞
x5 0 1 1 0 1 0 2 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
A.TAOULI ( ESI-SBA) COURS RECHERCHE OPÉRATIONNELLE 14 Décembre 2023 75 / 82
ALGORITHME SIMPLEXE: EXEMPLE
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x2 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 0 -1 -1 0 1 2
Z 0 0 -1 -2 0 0 -2
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1 ∞
x5 0 1 1 0 1 0 2 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x2 0 1 1 0 1 0 2
x6 0
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1 ∞
x5 0 1 1 0 1 0 2 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x2 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 0 -2 -1 -1 1 0
Z 0
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1 ∞
x5 0 1 1 0 1 0 2 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x2 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 0 -2 -1 -1 1 0
Z 0 0 -2 -2 -1 0 -4
Ancien Tableau:
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1 ∞
x5 0 1 1 0 1 0 2 2
x6 0 1 -1 -1 0 1 2 2
Z 0 1 -1 -2 0 0 -2
x1 x2 x3 x4 x5 x6 B Q
x1 1 0 1 1 0 0 1
x2 0 1 1 0 1 0 2
x6 0 0 -2 -1 -1 1 0
Z 0 0 -2 -2 -1 0 -4