Vous êtes sur la page 1sur 2

2006 Liban Exercice III : pH D’UN MELANGE - 4 points

Correction http://labolycee.org ©
I – ÉTUDE DE DEUX SOLUTIONS
I.1. a) HNO2(aq) + H2O(l) = NO2–(aq) + H3O+(aq)
 H3O(aq)
+   
 éq .  NO2(aq)  éq


Ka1 =
 HNO2(aq) 
  éq
I.1. b) HCOO–(aq) + H2O(l) = HCOOH(aq) + HO–(aq)
 HO−(aq)  .  HCOOH (aq) 
  éq   éq
K=
 HCOO-(aq) 
  éq
I.2. a) Pour pH < pKa l'acide conjugué du couple prédomine. 8,7
pKa2 =3,8 Axe des pH
HCOOH(aq HCOO–(aq)

0 7 14
HNO2 NO2–(aq)
pKa1 =3,3
2,0

I.2. b) La solution d’acide nitreux a un pH de 2,0 ; l’espèce prédominante est l’acide nitreux
HNO2(aq).
La solution de méthanoate de sodium a un pH de 8,7 ; l’espèce prédominante est l’ion
méthanoate HCOO–(aq).

II – ÉTUDE D'UN MÉLANGE DE CES SOLUTIONS


II.1. a) HNO2(aq) + HCOO–(aq) = NO2–(aq) + HCOOH(aq)
 HCOOH (aq)  .  NO 2(aq)
− 
II.1. b) Qr,i =  i  i
 HCOO(aq)  .  HNO 2(aq) 

 i  i
Dans l’état initial, il n’y a pas encore d’acide méthanoïque et d’ions nitrite NO2– de formés,
donc Qr,i = 0.
 HCOOH (aq)  .  NO −2(aq)       + 
 éq  HCOOH (aq)  éq .  NO 2(aq)  éq .  H 3O(aq)  éq

  éq 
II.1. c) Qr,éq = =
 HCOO-(aq)  .  HNO2(aq)   HCOO(aq)−     + 
  éq   éq   éq .  HNO 2(aq)  éq .  H3O(aq)  éq
Écrivons l'équation de la réaction entre l'acide méthanoïque et l'eau :
 HCOO − (aq)  .  H 3O(aq) + 
– +   éq   éq
HCOOH(aq) + H2O(l) = HCOO (aq) + H3O (aq) Ka2 =
 HCOOH (aq) 
  éq
donc :  HCOOH (aq)  .  NO 2(aq)  .  H 3 O(aq) 
− +
  éq   éq   éq
Qr,éq = Ka1
 HCOO −(aq)  .  H 3 O +(aq)  .  HNO 2(aq) 
  éq   éq   éq
1/Ka2

Ka1 10 − pK a1
QR,éq = = − pK = 10− pKa1 + pKa 2
Ka 2 10 a 2
Qr,éq = 10–3,3+3,8 = 100,5 = 3,2
II.1. d) Qr,i < Qr,éq La réaction va évoluer dans le sens direct.
II.2. a)
HNO2(aq) + HCOO–(aq) = NO2–(aq) + HCOOH(aq)
Équation
État du Quantités de matière (mol)
Avancement
système
(mol)
chimique n(HNO2(aq)) n(HCOO–(aq)) n(NO2–(aq)) n(HCOOH(aq))

État initial x=0 n1 n2 0 0


État
x n1 – x n2 – x x x
intermédiaire
État
x = xéq n1 – xéq n2 – xéq xéq xéq
d’équilibre
n1 − x éq
II.2. b) [HNO2(aq)]éq =
2v
4, 0 × 10−2 − 3,3 × 10−2
[HNO2(aq)]éq = = 1,8×10-2 mol.L-1
2 × 0, 200
n 2 − x éq
[HCOO–(aq)]éq =
2v
8, 0 × 10−2 − 3,3 ×10 −2
[HCOO–(aq)]éq = = 12×10-2 mol.L-1
2 × 0, 200
x éq
[HCOOH(aq)]éq = [NO2–(aq)]éq =
2v
3,3 × 10-2
[HCOOH(aq)]éq = [NO2–(aq)]éq = = 8,3×10-2 mol.L-1
2 × 0,200
 HCOOH (aq)  .  NO 2(aq)
− 
  éq   éq
II.2. c) Qr, éq =
 HCOO(aq)
−   
  éq .  HNO2(aq)  éq
0,0825 2
Qr, éq = = 3,3 Les valeurs obtenues sont les mêmes à 3% près.
0,0175 × 0,1175
 H3O(aq)
+   
 éq .  NO2(aq)  éq

– 
II.3. Pour le couple HNO2(aq) / NO2 (aq) on a Ka1 =
 HNO2(aq) 
  éq
  H3O+(aq)  .  NO2(aq)
−    NO −2(aq) 
   éq   éq  = –log  H O+  – log   éq
Soit –log Ka1 = pKa1 = –log   éq
  HNO 2(aq)   3 (aq)
 HNO 2(aq) 
   éq    éq
 NO −2(aq) 
  éq
pKa1 = pH – log
 HNO 2(aq) 
  éq
 NO −2(aq) 
  éq
Ou pH = pKa1 + log
 HNO 2(aq) 
  éq
0, 0825
pH = 3,3 + log ( ) = 4.
0, 0175

Vous aimerez peut-être aussi