GAMELAN JAWA

KASERAT DENING:
RAMADZAN DEFITRI PRATAMA
20/XII IPS 1

SMA NEGERI 6 SURAKARTA

 TAHUN AJARAN 2018/2019
A. Pembuka

Gamelan iku salah sijiné seni music tetabuhan tradhisional asale saka Indonesia utamane ing
pulo Jawa, Madura, Bali lan Lombok. Tembung gamelan dhéwé iku asalé sakabasa
Jawayaiku "gamel" kang duwé makna"tabuh". Isi gamelaniku saprangkatpiranti musiksing
dienggo ngiringitembang, utawa ditabuh tanpatembangminangka klenèngan. Jinis musik iki
kasebar nganti tekanpulo-puloing saindenging tlatahNusantaralan saiki malah wis kasebar
rata ngantiAmérika,Éropahlan tlatah liyané. Jinis musik tradhisional liya sing mèmper karo
gamelan uga ana ingFilipina,MalaysialanSuriname.Gamelan duwéni melodhi kang
magisutawa nduwé daya supranatural supranatural, mula swarané gamelan diarani mélodi
utawa wirama perkusikang magis.Pagelaran gamelan uga ana kang ngarani orchestra
gamelan Jawa. Ing bukukang irah-irahané Music of Java, Jaap Kunstnerangaké yèn gamelan
iku kaya komparasi komparasi saka cahya rembulanlan miliné banyu, misterius kaya cahya
rembulan lan obah utawa dinamis kaya milining banyu.Gamelan kalebu perangan ing
kabudayan Jawa. Ing Jawa gamelan biyasané kanggo musik pangiring pagelaran wayang
kulit utawa ringgit,tari,uyon-uyon. Jinisé larasing gamelan ana loro yaiku laras péloglan laras
sléndra. Saben sèt gamelan nduwéni instrumén kanggo laras pélog lan sléndra.

B. Pengertian Gamelan

Gamelan yaiku seperangkat piranti musik sing terdiri saka : Rebab, Kendang, Peking (Gamelan),
Bonang, Bonang panerus, Kenong lan Kethuk, Saron, Slenthem, Gender, Gong, Gambang, Siter,
Demung, lan Suling. Komponen utama piranti musik gamelan yaiku : pring, logam, lan kayu.
Masing-masing piranti nduweni guna dhewe jero pagelaran musik gamelan.Tembung Gamelan
dhewe asale saka basa Jawa “gamel” sing nduwe arti nggebug / menabuh, dimeloni akhiran “an”
sing dadekne dheweke dadi tembung benda. lagekne bebasan gamelan nduweni arti dadi siji
kesijen piranti musik sing didolanke bareng.
C. Sejarah gamelan gagrag Ngayogyakarta lan Surakarta

Karajan Mataram sing dipérang dadi VOC. Kanthi persetujuan ditandhani Giyanti, Mataram
dibagi 2 menyang Keraton Surakarta mimpin Pakubuwono III lan Jogjakarta Kasultanan
dipimpin déning Mangkubumi. Pakubuwono II dhawuh marang anak-anake loro supaya menehi
pesanan. Mangkubumi unutuk ditugasi kanggo njaga budaya saka Mataram, nalika Pakubuwono
III takon kanggo nggawe budaya inovasi. (nyuwun pangapunten mboten salah nyuwun, kula
namung nyerat informasi ingkang saya nyeret). Dadi budaya Jogja isih kuwat banget nganti umur
saiki wis wiwit jaman Kerajaan Mataram ngerti.

D. Aturan

Gamelan Jawa nduwé aturan-aturan sing wis pakem, antarané katata saka pirang-pirang
rambahan (puteran) lanpathetutawa jero cethèking swara, uga ana aturansampakutawa rikat-
rendhetélaku sing wis pakem, uga ana batesan-batesangonganlan mèlodiné wis diatur ning
pérangan-pérangan sing saben-saben ketata saka 4 nada (gatra). Saben-saben piranti nduwé
fungsi dhéwé-dhéwé, sing nuntun swara ya iku rebab, sing nuntun irama diarani kendhang.
Arané pemain sing nabuh gamelan iku pengrawit,penayaganutawanayagautawawiyoga, sing
nembang priya arane wira-swara, sing wanita aranépesindènutawa swarawati.
E. Bedane gamelan Jawa gagrag Ngayogyakarta lan Surakarta

Gamelan Surakarta lan Jogjakarta: Surakarta. * Gamelan sing luwih cedhak yaiku gamelan sing
luwih nyenengake lan tembus. Gamelan Surakarta gamelan 2 Jogjakarta *. ora alus lan
cenderung prasaja Ukuran gamelan Jogjakarta sing luwih prasaja gumantung marang nada. Nada
ing gamelan Jogja luwih murah tinimbang ukurane luwih kandel. Ana rong fungsi gamelan,
yaiku mandiri lan iringan. Mandiri digunakake nalika uyon-uyon (nalika tamu teka, wis
ditampilake) lan klenengan. Nalika iringan kanggo tari lan wayang. Gamelan sing lengkap
diarani gamelan ageng, nanging siji-sijiné diarani gadon. Hmm yen dibandhingake, kraton
Surakarta cenderung dadi luwih musat diri tinimbang Jogjakarta sing dadi apa. Aku wis krungu
bab iki sadurunge, rega gamelan ora perlu dijaluk maneh. Aspèk sing mengaruhi rega iku fisik,
umur, lan sejarah. Mung siji rega (ing taun 70an) 200 ewu saben watu. Mbayangno yen kanggo
sakumpulan gamelan bisa nganti atusan yuta. Dadi, yen sampeyan ngelingi PSTK wis kejawab
25% saka gamelan. Gamelan anyar kudu disetel paling ora 2-5 kali. Yen ana instrumen musik
normal, mirip karo tuning. Ya, ana sing menarik babagan piranti musik sing disebut Rebab, iki
minangka salah sawijining instrumen canggih. Filsafat alat iki kaya manungsa. Sadurungé, biola
iki kaya biola sing didegaké. Ing serat akeh lan kudu diencerake kanggo ngusap nganggo jeneng
bro. Kawat Rebab mirip karo jenis kelamin wadon lan tanduk lanang iku genitalia lanang.