Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
B 5 C 2 C 7
B 5 C 2 C 7
mßmd,k kS;sh
ishÆu ysñlï weúßKs'
Y%S ,xld kS;s YsIH ix.uh"
Y%S ,xld kS;s úoHd,h'
l¾;D ysñlu
fuu m%ldYkfha iïmQ¾K wka;¾.;h jHjia:dms; l¾;D ysñlï hgf;a wdrlaId fõ' fuys
jk ´kEu f,aLk fldgil wkjir kej; m<lsÍula l¾;D ysñlï W,a,x>khla fõ'
úhdpkh
fuu m%ldYkh isiqkaf.a wOHdmk wjYH;d fjkqfjka jk yqÿ úIhh mqkÍlaIK wu;r
lshùuls' fuh lsisfia;a foaYk j,g fyda bka b.ekafjk úIhh lreKq j,g wdfoaYlhla
fkdfõ'
wOHdmk lñgqj
iNdm;s
budia bï;shdia
f,alïjre
OrKs ùrisxy
ijka;s fmdkakïfmreu
Ñr;s w;a;kdhl
iÑks jks.fialr
wyuâ ß*aLdka
o¾isld ;srel=urkdoka
lñgq idudðlhska
úð; lreKd;s,l
u,s;a msámkdrÉÑ
Iydks uelS
kdÈhd fihskq§ka
ksÆmq,a .,mam;a;s
uOqIs úl%uisxy
ÿ,añKs ,shkf.a
iiañks nKavdr
fkÆï chisxy
w¾cqkal=ud¾ fi,ajrdcd
wukaod wfíisxy
fikd,s Wvq.u
Y%S ,xld kS;s YsIH ix.uh
úOdhl lñgqj - 2017
wkqYdil
.re w.úksiqre m%shidoa fvma
iydh wkqYdil
ckdêm;s kS;s{ bkaÈrd iurisxy
iNdm;s
Okqch iurisxy
Wm iNdm;s
Yïudia .jqia
uyf,alï
y¾IK chr;ak
lksIaG NdKavd.dßl
risl tï' chisxy
wOHdmk f,alï
budia bï;shdia
iydh f,alï
u,ska; chisxy
ixialdrl
iÑ;a rKisxy
jHdmdr l<ukdlre
b÷ß fmf¾rd
l%Svd f,alï
weka;ks .=Kj¾Ok
iydh ixialdrl
fikd,s Wvq.u
mgqk
wúpdrl;ajh '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 12
rgl rdcH n,h hkak m%Odk wx. 3lska iukaú; fõ' tkï jHjia:dodhlh" úOdhlh yd wêlrKhhs'
jHjia:dodhlh kS;s iïmdokh lrk w;r tys iïmdos; kS;s l%shd;aul lsßu úOdhlh uÕska isÿ flf¾'
wêlrKfha uQ,sl ld¾hh kS;s w¾: ksrEmKh lsßu yd ls%hd;aul lsßu ifudaf,dapk lsßuhs'
19 jk ishji wdrïNfhaoS rgl rdcHh tlS rfÜ ck;djf.a ish¨ wjYH;d bgqlsßu i|yd ne|S isáh hq;=h
hk ixl,amh ìysúh' th zkQ;k iqNidOk rdcH ixl,amhZ hkqfjka ye|skafõ' tys wruqK jkqfha rgl rdcH
úiska ck;djf.a f;dá,af,a isg ñkS j, olajd ish¨ wjYH;d bgql< hq;=h hkakhs' ck;djg wdrCIdj ,ndoSu"
jdiia:dk fidhdoSu" rCId ,ndoSu" wOHdmkh yd fi!LH myiqlï wdoS ish,a, rchla úiska iemhsh hq;=h' wm
rdcHho fuu ixl,amh ms<s.ksñka wdKavql%u jHjia:dfõ 27 jk j.ka;sh uÕska th ;yjqre lr we;'
kQ;k iqNidOk rdcH ixl,amh ;=, ck;djg by; lS ish¨ myiqlï imhdoSu i|yd jHjia:dodhlh úiska
kS;s iïmdokh l< hq;= w;r úOdhlh uÕska tajd ls%hd;aul l< hq;=h' úOdhlh hkakg wud;Hjre" ixia:d"
rdcH ks<Odßka" wud;HdxY hkdoS ish,a, we;=,;a fõ' úOdhlh uÕska iqNidOk myiqlï iemhSu myiq lsßu
i|yd we;eï wjia:dj, úOdhlhgo hï hï kS;s ß;s mekùug wjia:dj ,ndoS ;sfí' WodyrK jYfhka fudag¾
r:jdyk mkf;a m%;smdok m%ldrj wod, wud;Hjrhdg wjYH hehs yefÕk ß;s iemhsh yel' tjeks
wjia:dj,oS tlS wdh;k fyda mqoa.,hkag hï m%udKhl wNsu;dkqidß n,;, o m%Odkh lr we;' tkï ish
wNsu;h wkqj lghq;= lsßug Tjqkag ksoyila ,efí'
fuf,i úOdhlh uÕska ish n,;, ls%hdlaul lsßu ish wNsu;dkqidß n,h l%shd;aul lsßu kS;suh iSudjla
;=, msysgd ls%hd;aul l< hq;=h' tlS wdh;k j,g ish n,h w;a;fkdau;sl f,i ck;djg mSvdjk whqßka
Ndú;d lsßug wjia:dj ,ndosh fkdyel'
WodyrK( rdcH ueKsla yd iaj¾KdNrK wêldßhg ueKsla .eßu i|yd ´kEu wfhl=g n,m;% ksl=;a
lsßug n,h ,noS ;snqKo rCIs; jkdka;rhla ke;fyd;a b;d jákd iajNdúl mßirhl
ueKsla .eßug wjirh oSu kS;shg mgyeksh'
tjeks wjia:d tkï úOdhlh úiska ish mßmd,k n,h ls%hd;aul lsßu kS;sfha iSudjka ;=, mj;ajd .ekSu
i|yd ks¾udKh lrk ,o kS;sh mßmd,k kS;shhs' tuÕska úOdhlh úiska ish n,h ls%hd;aul lsßfïoS ksis
ffk;sl iSudjka ;=, isg th ls%hd;aul lrkafkao" ish wNsu;dkqidß n,h ksis f,i fhdod .kafkao tuÕska
ck;djf.a iqNidOkh ksis f,i bgq lrkafkao hkak iudf,dapkh lrhs' tu iudf,dapk n,h wêlrKh
i;=hs'
i¾ whsj¾ fckska.aia
mßmd,k lghq;= iïnkaO kS;sh mßmd,k kS;shhs'
flkS;a fâúia
mßmd,k m¾Yohkaf.a n,h yd ld¾h mámdáh úfYaIfhka mßmd,k ls%hdjka ms<sn| wêlrKuh md,khg
hg;a lsßula njhs'
mßmd,k kS;sh hkq rdcH mßmd,khg iïnkaO kS;shhs' fõâ iy f*da¾is;ag wkqj mßmd,k kS;sh hkq rdcH
n,dêldrfha n,h l%shd;aul lsÍu yd rdcldß md,kh flfrk uQ,O¾u moaO;shhs' fuys§ rdcH n,dêldrh
fyda mßmd,k wêldrhg weu;sjreka fyda md¾,sfïka;= mk;a u.ska m;alrk ,o ks,OdÍka yd ks,OdÍ uKav,o
wh;a fõ' mßmd,k kS;sfha uQ,slu wruqK jkafka rdcH n,h rcfha ffk;sl iSudjka ;=<u l%shd;aul lrjd
uyck whs;Ska W,a,x>Kh fkdjk mßÈ wdrlaId lsÍuh' tfukau rdcH n,dêldrh úiska l%shd;aul fkdlrk
rdcldß Tjqka ,jd lrjd .ekSugh'
rdcH n,dêldrh md¾,sfïka;= mk;a w;=re jHjia:d" wdKavql%u jHjia:dj iy fiiq uQ,dY%hkaf.ka ish n,h
,ndf.k uyck;dj fj; fiajh lrhs' jHjia:dms; úêúOdk mßmd,k kS;sfha uQ,slu uQ,dY%h jqjo th tlu
uQ,dY%h fkdjk w;r fjk;a ffk;sl wx.hkaf.a iyfhda.fhka j¾Okh jkafkah'
wdKavql%u jHjia:dj
bx.%Sis fmdÿ kS;sh
lsÍgh i;= mrudêldÍ n,h
uyck;dj iy rdcH wdh;k w;r jk .súiqï
Y%S ,dxlsl úksiqrelD; kS;sh
jHjia:dms; úêúOdk
wdKavql%u jHjia:dj
fuh m%Odk;u mßmd,k kS;s uQ,dY%hhs' rgl wdKavql%u jHjia:dj tu rg md,kh lsÍug wod< uQ,sl iSud
rduqj imhhs' tuksid wdKavql%u jHjia:dj rgl m%Odk;u mßmd,k kS;s uQ,dY%h ùu iajdNdúlh'
jHjia:dms; úêúOdkhkag wkqj rch lghq;= 3la i|yd jk fldgia 3la jYfhka l%shd;aulh'
jHjia:dodhlh - kS;s iïmdokh
úOdhlh - kS;s iïu; lsÍu
wêlrKh - ffk;sl m%;smdok l%shd;aul ùu wëlaIKh
wdKavql%u jHjia:dj úiska ckdêm;sjrhdg iy leìkÜ uKav,hg Tjqkaf.a we;eï n,;, rdcH ks,OdÍka
fj; wNsksfhdackh lsÍug wjir § we;' ta jHjia:dms; m%;smdok njg m;aj we;s fmdÿ m%;sm;a;s iïu;
lr.ekSfï wjYH;dj fjkqfjks' ;jÿrg;a th rgl mßmd,khg j.lsjhq;= m%Odk wêldÍka msysgqjk w;r
tajdg ish n,;, my< mßmd,k jHqyhka fj; wNsksfhdackh lsÍfï n,ho ,ndfohs'
VIII jeks mßÉfÊoh - úOdhlh - wud;H uKav,h
IX jeks mßÉfÊoh - úOdhlh - rdcH ffiajh
mßmd,k wêldÍkays lghq;= iudf,dapkh i|yd jk n,h WmudêlrK moaO;shlao msysgqjd we;'
XV jeks mßÉfÊoh - wêlrKh
140 jHjia:dj - ffyaìhia fldamqia ßÜ wd{d yer fjk;a ßÜ wd{d ksl=;a lsÍfï n,h
ljr jQ fyda uq,a wjia:d wêlrKhl fyda úksYaph wêldrhl fyda fjk;a wdh;khl jd¾;d ffidaÈis lsÍug
iy mÍlaId lsÍug o kS;sh wkqj i¾áffhdrdÍ" ;ykï" fm%disfvkaffvda" ukavduqia iy lafjda fjdrkafgda hk
iajNdfjha jQ ßÜ wd{d hï uq,a wjia:d wêlrKhl úksYaphldrjrhdg ffyda úksYaph wêldrhlg fyda
fjk;a wdh;khlg fyda fjk;a ;eke;a;l=g ffyda úreoaOj m%odkh lsÍug iy ksl=;a lsÍug o iïmQ¾K n,h
yd wêldrh wdKavqlu jHjia:dfõ úêúOdkj,g hg;aj wNshdpkdêlrKhg we;af;a h'
tfia jqj o" md¾,sfïka;=j úiska mkjkq ,nk kS;shlska" ta kS;sfhys oelafjk hï .Khlg wh;a ldrKd
iïnkafOhka fï jHjia:dfõ by;ska u jQ úêúOdkj,ska wNshdpkdêlrKh fj; mejÍ we;s wêlrK n,h
wNshdpkdêlrKh úiska ffkdj" fY%aIaGdêlrKh úiska lshd;aul l< hq;= hehs úêúOdk ie,eiaúh yels h'
154. jHjia:dj - uydêlrKh
154. 4^wd& tlS iEu uydêlrKhlgu" kS;shg wkqj" m<d; we;=<;
(i) hï kS;shla
(ii) tu m<d; i|yd msysgqjk ,o m<d;a iNdj úiska idok ,o m%{ma;shla hfg;a n,;, lshd;aul
lrk hï ;ekeka;l=g úreoaOj i¾áfhdardÍ" ;ykï" fm%disfvkaffvda" ukavduqia iy lafjda
fjdrkafgda hk ᚠwd{dj, iajNdfjha jq wd{d
m<d;a iNd ,ehsia;=fõ olajd we;s hï ldrKhla iïnkafOhka ksl=;a lsÍug wêlrK n,h we;af;a h'
jHjia:dms; úêúOdk
wud;Hjrekag ksYaÑ; úIhh ldrKdjka iïnkaOj ish ks,OdÍ cd,h fhdodf.k lghq;= l<yels ksYaÑ;
wêldßhla mjrk úfYaI jHjia:dms; m%;smdok we;'
WodyrK( ñ, md,k mk;
mk;a n,d;aul lsÍu i|yd ñ, md,k mÍlaIljreka m;alsÍu fj<| wud;Hjrhdg isÿl<
yel'
md¾,sfïka;=j úiska iïu; lr.kakd ,o mk;a yd kS;s hkq mßmd,k kS;sfha jeo.;a uQ,dY%hls' tajd úúO
md,kdêldrhka ia:dmkh lr tajdg iy tajdfhys ks,OdÍkag ish ld¾hhka i|yd wjYH n,h" wNsu;dkqidÍ
n,h iy rdcldÍ Ndrlrhs' mk;a úêúOdk u.ska m<d;a md,k wdh;k iy wfkl=;a rdcH wdh;k j,g
úúOdldr ldrKd i|yd n,h mjrhs'
• wkqmk;a m%isoaO lsÍu'
• úksYaph iNd" ixia:d" uKav, iy fldñIka iNd ia:dmkh lsÍu'
• jHjia:dms; úêúOdk lvlrkakkag o~qjï §u'
bx.%Sis fmdÿ kS;sh
wmg mßmd,k kS;sfha uQ,O¾u Wreu ù we;af;a bx.%Siska yryd bx.%Sis kS;sfhks' mßmd,k kS;sfha iqúfYaIS
fldgia yd iïnkaO fndfyda uQ,O¾uhka tl, bx.%Sis wêlrKhkays ìysúh'
Wod( iajNdúl hqla;s uQ,O¾u
wêlrK ;Skaÿ iudf,dapkfha moku
wNsu;h Ndú;lsÍu
n,d;sl%uK kHdh
wNsksfhdað; wNsu;h wêlrK u.ska md,kh
tuksid bx.%Sis fmdÿ kS;sh mßmd,k kS;sfha uQ,dY%hla jYfhka iqúfYaIS ld¾hNdrhla bgqlrhs'
.eíj we;s iqúfYaIS jeo.;alu ksid we;eï kvq;Skaÿ mßmd,k kS;s uQ,dY% njg m;aj we;'
Ridge v. Baldwin [1964] AC 40
Associated Provincial Picture Houses Ltd. V. Wednesbury Corporation [1948] 1 KB 223
Anisminic Ltd v. Foreign Compensation Commission [1969] 2 AC 147
hk kvq ;Skaÿ ish rfÜ iSudjkaf.ka Tíng f.dia Y%S ,dxflah mßmd,k kS;sfha ÈhqKqj fjkqfjkao odhl ù
we;' tjeks kvq ;Skaÿ mßmd,k kS;sfha jeo.;a uQ,O¾u ia:dmkh lrk ,o fyhskao" úúO wjia:djkays
mekk.sk úúO .eg¿ ksrdlrKh lrjk fyhskao" wêldÍ n,h iys; hehs lshkq ,efí'
.súiqï
rdcH wdh;k ish ld¾hNdrh w;rjdrfha§ ck;dj iu. iy úúO ixúOdk iu. .súiqï j,g t<öfuka
n,h ,nd.kshs'
WodyrK( ksjdi ixj¾Ok wêldßh ksjdi l=,shg fok w;r l=,S .súiqfï m%;smdok yryd l=,S ksjeishka
bj;a lsÍug iy l=,sh jeälsÍug n,h ,nd.kshs'
kS;shg wkqj
zkS;shg wkqjZ hk fhÿu wm wêlrK moaO;sh u.ska lsysm wjia;djl§u ks¾jpkh lr we;'
1. wêlrK wd{dmk; 1889
2. 1973 wxl 44 orK hqla;s mßmd,k kS;sh
3. 1978 fojk ckrc jHjia:dj
jd¾;dj u;=msáka fmfkk fodaI hkq mßmd,k ls%hd wêlrK iudf,dapkhg ,la lsÍug tla fya;=jls' fuh
wkqj hï wêldrhl fyda mqoa.,fhl=f.a mßmd,k ;SrKhlg fya;=j f,i Tjqka olajd ;sfnk fya;= idOl ne,Q
ne,aug jeros iy.; f,i fmfka kï tlS ldrKh wj,x.= lrjd .ekSug wêlrKfha msysg me;sh yelsh
hkakh'
mßmd,k wêldßhl jHjia:dms;j n,h mjrd fokqfha mqoa.,hskaf.a whhs;sjdislï j,g n,mdk lreKq
iunkaOfhka ;SrKhla .ekSu fyda ld¾hhla lsßu ioydh' tjeks lreKq ;SrKh lsßu ioyd isoaêuh lreKq
mej;sh hq;= w;r tajd wêlrKuh lreKq kï fõ' wêlrKuh lreKq iïnkaOfhka isÿ jq jrolg isoaêuh
lreKq iênkaO jrola hehs lshkq ,efí'
isoaOuh lreKq ie<lsh hq;af;a kS;shg tkï n,;, m%odkh lrKq ,enQ jHjia:djg wkql+,jh tkï wod<
isoaêuh lreKq j,g kS;sh wod< l< hq;= w;r th jeros iy.; f,i wod< l<fyd;a kS;suh jrola f,i
i<lkq ,efí' kS;suh jeros wdldr follg isÿúh yelsh' tkï kS;sh ms<sno lreKq jeroshg f;areï .ekSu
yd hï lreKla jeroshg w¾a: ksrEmKh lsßuh'
fmdÿfõ ie<l+ úg kS;suh lreKq yd isoaêuh lreKq w;r fjkila we; ' kuq;a fuu isoaOdka;fhaoS isoêuh
lreKq j, jrola we;súg mjd thg wod< kSs;sh wkqudk lsßu u.ska kS;sh ms<sno jrolao ks¾udKh úh yel'
fuysoS jd¾a;dj hkq l=ulao úia;r l< hq;= w;r th ùrflaiß t' m%kdkaÿ kvqfõoS my; wdldrhg úia;r lr
we;'
• uQ,sl mßlaIKh wdrïN l< ksfhda.h fpdaokdj fyda meñKs,a,
• fomd¾Yjfha idlaIs yd f,aLk
• wod< mßlaIKfhaoS Wmfhda.S lr.;a wksl=;a f,aLk yd idlaIs
• ksfhda.h yd Bg wod< fya;=
jd¾;dj u;=msg fodaI wêslrK iudf,dapkhg ,la l< yels w;r fï ms<sno jeo.;a kvq lsysmhla my;
oelafõ'
jkaos wNshdpk úksYaph iNdjg tu ld¾hhka folu ie<lSug ,la l< hq;= fr.=,dishla wod< lsßug isÿ fõ'
th fuu fiajd ld, folu i<ld ne,Sug m%;smdok i<id ;snqks' kuq;a Tyqf.a b,a,Su m%;slafIam l< uKav,h
lSfõ jkaos f.ùu ioyd fiajd ld,h ;SrKh lsßfïoS m<d;a md,k wdh;kfhys fiajd ld,h muKla ie<lsh
hq;= njh'
fuh meyeos,s ffk;sl fodaIhla nj ;SrKh l< fvkska idñjrhd m%ldY lf<a ks;shg tfrys jk ks.ukhla
hï m¾Iohla u.ska oS we;s nj ks.ukh fyda ;Skÿa j u; ne,q ne,aug fmkS hk úg fuu md,k n,fhka th
ksIam%N l< yels njh' fujka úgl fïs ioyd i¾aIsfhdardß wd{djla fhdod .; yels njo ;jÿrg;a m%ldY
flreKs'
fuysoS jkaos wNshdpk úksYaph iNdj ,smslref.a fiajd ld, folu i<ld ne,Sug m%;smdok ;snqKo tla fiajd
ld,hla muKla ie<ls,a,g f.k jkaos .Kkh lsßu ksid jd¾;dj u;=msáka fmfkk fodaIhla we;s nj ;SrKh
úh'
1956 oS iQjia w¾nqOh ksid fu isoaêh we;s úh' fuu kvqfõs wNshdpl jq ì%s;dkH iud.u i;+j Bcsma;+fõ
foam,la jq w;r th Bcsma;+ wdKavqj úiska cki;+ lrk ,os' fuysoS Bcsma;+j tu fodaI ioyd jq jkaos miqj
ì%;dkHg f.jk ,os' tu jkaos lïlrejka w;r fnod osu jkaos fldñsiu mk; hgf;a úfoaI jkaos fldñsiug
mejreKs' fldñiu wNshdplhka f.a b,a,su m%;slafIam lrñska lshd isáfha jkaos b,a,sug whs;shla Tjqka i;+
fkdjk njh' ^Bg fya;+ jYfhka oelajqfha foam, j;auka wkqm%dma;slhd Bcsma;+ mqrjeisfhl+ jq neúks' fldñiug
n,h ,enqKq jHjia:dfõ 4 jk j.ka;sh wkqj jkaos b,a,sug yels jqfha weuqKqfï ioyka mqoa.,hkag yd
Tjqkaf.a wkqm%dma;slhkag muKla jq w;r wod, ld, isudj ;+< Tjqka ì%;dkH mqrjeishka ùuo wjYH úh'
tu ;srKh ksIam%Nd lr .ekSug whÿï lrñska fldñsiu wod, jHjia:dms; f,aLkh jeros f,i wrA: ksremKh
lr we;s nj;a ^ffk;sl fodaIhla& th wod, ksfhd.hka oDIHudk jk nj;a lshd isá w;r idñ uKav,h
;srKh lf<a kvqfõ lreKq wkqj jkaos b,a,d isáh yelafla wNshdplhkag ñi Bcsma;+ iud.ug fkdjk njh'
;jÿrg;a m%ldY jqfha jkaos fldñsiu ie,ls,a,g fkd.; hq;+ lreKq ie,ls,a,g .eksu ksid jd¾;dj u;=mákau
fmfkk fodaIhla we;s njh'
fuysos fldñiu wod, jHjia:dms; f,aLk jeros f,i wrA: ksremKh lr we;s nj;a tfiau ie,ls,a,g fkd.;
hq;+ lreKq ie,ls,a,g .eksu ksid jdrA;djla u;+msáskau fodaIhla lrk njh'
fuu isoaOdka;hg wkqj kS;suh jrola hkak wod, lreKq wod, lr fkd.ekSu yd fkdwod, lreK wod, lr
.eksu nj kvq ;skaÿ wOHkfhkao fmkshhs' fuysos jeo.;a lreKq jkafka ks;suh jro nrm;, ks;suh jrola
ùu wjYH fkdfõ' tfukau ir, meyeos,s ks;shla jeros f,i w¾: ksrEmKh lr ;sîuo wjYH fkdfõ' wjYH
jkqfha ne,q ne,aug fmfkk jrola ùu muKs'
fuysos ;srKhlg fya;+ oelaùfï wjYH;dj hkako fuu jd¾;dj u;=msg fodaI hkafkaoS wjOdrKh flf¾' ukao
ksfhd.hg wod, fya;+ fkdoelaùsfuka jd¾a;dj u;=msg fodaIhla we;s jk njg wm wêlrK ;srK ,ndos we;s
neúks' Bg WodyrK f,i
§ lrúg t wfír;ak
§ Sammy V Rent Board Kadugannawa
§ Weerasinghe V Commissioner of National Housing
jd¾;dj u;=msg fodaIhla fmfkk úfgl th ksIam%N lsßug wm wêlrK ue,s fkdjk nj by; lreKq j,ska
ikd: fõ'
n,d;sl%uK kHdh
mßmd,k ls%hd wêlrK iudf,dapkhg ,la flfrk wfkla fya;=j kï n,d;sl%uKhhs' n,d;sl%uKh l%u
lSmhlg isÿfõ' tu wdldr iïnkaOj my; kvqfõ§ bÈßm;alrk ,o j¾.SlrKh fï iïnkaOj ms<s.efkk
fmdÿ iïuq;shhs'
The Council of Civil Services Union (CCSU) v. Minister for the Civil Service 1985 AC 374
fuu kvqfõoS ämaf,dla idñjrhd úiska n,d;sl%uKh ms<sn|j jk j¾.SlrKhla y÷kajd fok ,os' th my;
mßos h'
yrhd;aul n,d;sl%uKh
§ wkS;sl nj
§ wúpdrl;ajh
fuys wkS;sl;dj hkakg n,h fkdue;sj ls%hd lsßu" n,h blaujd ls%hd lsßu" n,h whq;= f,i fhoùu yd
kS;Hdkql+, fkdjk n,h mejßu ^wNsksfhdackh& wh;ah'
fuys wúpdrl;ajh hkakg wfya;=l;dj" fkdukd wruqKq yd wkql+, fkdjk lreKq ie,lSu hkak we;=,;ah'
wNsu;h ksis f,i ls%hd;aul fkdlsßu" tfukau ndysr kS;sj,ska iSudù wNsu;h ls%hd;aul lsßu" kuHYS,S fkdù
m%;sm;a;s ksl=;a lsßuo Bg we;=,;ah'
ld¾h mámdál kqiqÿiqlu hkafkysoS olajd we;s ld¾hmámdál kS;Ska wkq.ukh fkdlsßu yd iajNdúl hqla;s
uQ,O¾uhka wkq.ukh fkdlsßuo we;=,;ah'
flfia fj;;a fuu j¾.SlrKh uÕska ;jÿrg;a n,d;sl%uK kHdfha wvx.= wx. úia;rd;aul j¾.SlrKhlg
hg;a lr we;s nj fmfka' kuqÿ fuu ämaf,dla idñjrhd olajk ,o lreK b;d m%fhdackj;a j¾.SlrKhla
jkafka mßmd,k ;SrK wêlrK iudf,dapkhg ,laùfïoS tu wx. l=ula hg;g jefÜo" wka;¾.; fõo hkak
i,ld ne,SfïoSh'
wkS;sl nj
fuysoS wêlrKh m%ldY lf<a wod, úIh iïnkaO hï bvula mqoa.,sl WoHdkhl fldgila jkafkao hkak
mßCId lsßug yd iudf,dapkhg ,la lsßug wêlrKhg n,hla we; hkqfjks' wêlrKh ;SrKh lf<a n,h
fkdue;sj lghq;= lsßula njhs'
Rex v. Bardfer
fuysoS uydud¾. ñkskafodrefjl=g lekSï lghq;= i|yd bvï w;am;alr .ekSug n,h oS ;snqKs' kuq;a Tyqg
tfia n,h ,nd oS ;snqfKa WoHdkhl fkdjk bvï w;am;alr .ekSu i|yd úh fï n,h m%ldrj Tyq úiska
bvula w;am;alr .;a kuq;a th WoHdkhl fldgila úh' ta wkqj fm;aiïlre tubvu WoHdkfha fldgila
f,i ;¾l lrñka tu w;am;a lr .ekSug tfrysj i¾isfhdardß ßÜ wd{djla b,a,Sh'
wêlrKh tysoS olajd isáfha th WoHdkhl fldgila fõo hkak iudf,dapkhg n,h wêlrKh i;= jk nj;a
ta wkqj wod, bvu WoHdkhl fldgila nj;a ta wkqj ke;s n,hla ls%hd;aul lsßu ksid th n,d;sl%uKhla
nj;ah'
fuysoS wêlrKh m%ldY lf<a tlS m%;smdokhg wkqj isrlrejkaf.a ,sms lshjd ne,Sug nkaOkd.dr wêldßkag
n,h mjrd ;snqKo th l< yelafla ioaNdjh mßCId lsßug muKs' wod, wjia:dfõoS kS;S{jrhd úiska hejQ
,smsh nkaOkd.dr wdrCIl ls%hdud¾.hkag mjrd ÿka n,h kS;S{jrekaf.ka ,efnk ,smso olajd me;sreKq
n,hla fkdfõ'
Rex v. Secretary of the State for Home Dept. Expert fire Brigades Union 1995 2 Ac
w;a;fkdau;slj ls%hdlsßu uÕskao n,h whq;= f,i fhoSu isÿfõ' iajfoaY f,alïjrhdg wmrdO úksYaph mk;
hgf;a jHjia:dms; mokula hgf;a mj;akd jHdmD;shla ^wmrdO úkaos;hkag jkaos ,ndoSug l%uhla we;s lsßu&
we;s lsßug n,;, mjrd ;snqKs' ta i|yd weu;s jrhd úiska mj;akd jHdmD;shg ;j;a jkaos f.ùu
iïnkaOfhka jHdmD;s lSmhla w;a;fkdau;sl f,i y÷kajd fok ,os' kuq;a wêlrKh ;SrKh lf<a th
jHjia:dfõ wruqKg m%;súfrdaë jk njh'
tkï jeisls,s iEoSug we;s n,h Wv ;u wNsu;h fufyhjñka tys yevh ia:dkh m%udKh wdosh ;SrKh
lsßug n,h we;s njh tfiau m,d;a md,k wdh;kh ioaNdjfhka ls%hdl< nj Tmamq lsßug kï th úfYaI
ia:dkhg we;a; jYfhkau wjYH fkdjQ jeisls,shla iEoSfuka yd ta uqjdfjka mdr yryd mekSfï uÕla we;s
lr .kakg WuÕla idok ,oafoa hehs oslaúh hq;=h' flfia jqjo fuu kvqj wdY%s;j fulS wfhda.H wruqKq
ms<sn|j isoaOdka;hg jeo.;a jH;sf¾Lhla y÷kd ,kakd ,os'
fuu kvqfõoS West minister Corperation fj; mej;s uQ,sl wruqK jQfha w;=re ud¾. j, .sukay,a boslßu
wfhda.H wruqKq ls%hd;aul lsßula jYfhka ;SrKh lsßug bv ;snqKs' tfia kuq;a uQ,sl wruqKg w;sf¾L
wruqKla iïnkaOfhka kS;suh úfrdaO;djla bosßm;a lsßug m%udKj;a njla fkdue;s nj ñka meyeos,s úh
fulS wfhda.H wruqKq ms<sn| isoaOdka;fha iSudùula nj fmfka'
uydpd¾hh tia' ta' ä iañ;a úiska wfhda.H wruqKq mßmd,k wêldßhl wNsm%dh jk jHjia:dms;j olajd we;s
m%Odk wruqKla fjkalr y÷kd .ekSfï mßCIdjka 3 la bosßm;a lr we;'
1 jHjia:dms;j mßmd,k wêldßhla fj; hï wruqKla fjkqfjka n,;, mjrdfokq ,en we;súg tlS
n,;, tu wruqK fjkqfjka fhdodf.k we;akï ta w;r ;=r fjk;a oaú;ahsl wruqKlao bgqù we;akï
th fkdi,ld yeßh hq;=h'
2 jHjia:dms; m%Odk wruqK bgqj ;sfíoehs ne,sh hq;=h'
3 wruqfKys iajNdjh y÷kd.ekSu ;=,ska th jHjia:dms; wruqKo hkak ;SrKh l< hq;=h'
Y%S ,xld kS;s YsIH ix.uh 2017
10
mßmd,k kS;sh iGuide | www.slllciguide.com
WodyrKhla f,i bx.S%is kS;sh hgf;a úúO mqoa.,hkag yd wdh;kj,g wêlrK úu¾YKhg hg;aj fmdÿ
lghq;= i|yd bvï w;alr .ekSug n,h mjrd oS we;;a wm kS;sh hgf;a tfia l< yelafla bvï weu;sg
muKs'
;jo wm kS;sh hgf;a tfia l< yelafla bvï w;am;alr .ekSfï mk; hgf;a wod, weu;sjrhd hï bvula
fmdÿ lghq;a;la i|yd mjrd.; hq;= hehs .eiÜ m;%fha m,fldg m%ldY l< miq th wêlrK úo¾YKhlg
Ndckh l< fkdyels nj fY%aIaGdêlrKh ;SrKh lr we;'
Gamage Vs Minister of Agriculture 76 NLR 25
wúpdrl;ajh
u;=jk wjYH;dj mßÈ fhdod.ekSug yels wNsu;dkqidÍ n,hla mßmd,k wêldÍka fj; mj;sk nj ms<s.;a
u;hls' kuq;a kS;sfha wdêm;Hh ia:dms; ùug ishÆ n,;, ffk;sl iSudjka ;=, mej;Su w;HjYHh' tuksid
ffk;sl m%;smdok mj;ajd .ekSfï§" mßmd,k wêldÍka úiska wNsu;dkqidÍ n,h l%shd;aul lsÍu md,kh
lsÍug iy tu wêldÍka úiska wúpdrj;a ;SrK .ekSu je<laùug wjYH Í;Ska jeäÈhqKq lr we;'
wúpdrl;ajh yrhd;aul n,d;sl%uKfha fojk j¾.h h'
wfya;=l;dj
wfya;=l;dj hkak hï mßmd,k wêldßka ish ;SrK .ekSfïoS wkjYH lreKq u; mokï jQ ;SrK yd wjYH
lreKq w;ayer .;a ;SrK f,i ú.%y l< yelsh'
idñ uKav,h bosßfha uq,a m%YaKhu wfya;=Ndjh mokï lr.ksñka idlÉPdjg Ndckh jqKs' tla w;lska
iud.ï fiajlhka ;u whs;sjdislï fjkqfjka bosßm;a jQ w;r wfkla w;g nÿf.jkakka Tjqkaf.a whs;sjdislï
fjkqfjka bosßm;a úKs'
úksiqre uvq,a, woyia oelajQ mßos fuu ls%hd ud¾.h ;=,oS ljqkais,h Y%u fj<|fmd, ms<sn| m%udKj;a
wjOdkhlska lghq;= lr ke;' Y%u fj<|fmd< idOlhla u; cSjk úhou my, nisk nj ie,ls,a,g .ekSug
th wfmdfydi;a ù we;' fuksid ljqkais,h ish n,h mdúÉÑ lsßfïoS úpCI;djh ls%hd;aul ùug wfmdfydi;a
ùfuka
1 wod, lreKq ie,ls,a,g .ekSug wfmdfydi;a ùu'
2 wkjYH lreKq ie,ls,a,g .ekSu u; ljqkais,fha ls%hdud¾. widOdrK ùu'
fï yd iudk ;;a;ajhla London Borough Council v. Greader London Council kvqfõoS o idlÉPd úh'
Rex v. Secretary of State for Foreign & Common Wealth Affairs 1995 1 WER 386
kvqfõoS wod, n,Odßhdg ixj¾Okh jk rgj,g wdOdr ksl=;a lsßug n,h úh' u,hdishdfõ m¾.djQ kï
fõ,a,la (Pergau Dam) boslsßug tu rchg wdOdr ,ndfok ,o w;r óg fya;= f,i rcfha uyf,alïjrhd
m%ldY lf<a u,hdishdj yd tlai;a rdcOdksh w;r oaúmd¾Yùh in|;d f.dvke.Suh' fuu ;SrKh yd
iïnkaOj bx.S%is uyck w¾:idOl lkavdhula úiska wêlrKh i,ld ne,Sula whosk ,os'
ksl=;a lrk ,o w;r iskud Yd,djg wjqreÿ 16 g wvq <uqka we;=,;a lr fkd.; hq;= njg fldkafoishla
mkjd ;snqKs fm;aiïlre fuu ;yku wfya;=l njg ;¾l lrk ,os'
fuu kvqj i,ld ne,Q .%Ska úksiqre;=ud úiska wfya;=lNdjh ;SrKh lsßug wod,j my; fhdackdjka bosßm;a
lrk ,o w;r tajd fjkaianß isoaOdka;h f,i ye|skafõ'
1 mßmd,k wêldßh uq¿ukskau ,sÅ; kS;shg wkqj lghq;= l< hq;=h'
2 mßmd,k wêldßh u;=ù we;s m%YaK iïnkaOfhka ish wjOdkh fhduql< hq;=h'
3 mßmd,k wêldßh wkjYH lreKq ie,ls,a,g .ekSfuka je,lsh hq;=h'
fuu kvqfõoS fjkaianß isoaOdka;hka i,ld n,ñka tjka iSudjka mekùu fya;=iy.; nj wêlrKh ;SrKh
lrhs' ;jo fuu mßCIkKh mj;ajkafka fya;= oelaúh yels ^idOdrK& wêldßhla úiska fok ;SrKhlg iudk
hehs fiùu ñila wod, ;SrKh wfya;=lhehs fiùug fkdjk njg mejiSh' fya;=iy.; mßCIdj fyj;a
fjkaianß mßCIKh wo olajd mj;S'
Rex v. Greenwich London Borough Council
ysoS ;SrKh jQ mßos ;SrKhla wfya;=l f,i lsj yelafla tu ;SrKh oreKq fyda idyisl ù lsis÷ isysnqoaêh
we;af;l= fkdms<s.kakd úgh' fuysoS fjkianß isoaOdka;h iaj,am jYfhka fjkial< w;r wfya;=lNdjh
mßCIKh fjkqjg wioaNdjh ms<sn| mßCIKh y÷kajd fok ,os'
Rex v. Secretary of State for Defense expert Smith 1996 1 AER 257
fuysoS yuqod fid,aodÿjka lsysm fofkl= iu,sx.sl weiqfrys ksr; wh r|jd ;nd .ekSu yuqod kS;shg mgyeksh
hk mokñka yuqodfjka neyer flreKs'
fuysoS ;jÿrg;a fjkaianß isoaOdka;fha kuHYS,SNdjh ms<s.kakd ,o w;r foaYSh fukau wka;¾cd;sl uyck
u;h iu,sx.sl in|;d ms<sn|j orK wdl,amh i,ld ne,qKs' 1993 wmrdO úksYaph yd h:d mej;=ï mk;
uÕska m%;smdos; wdldrhg isú,a kS;sh hgf;a iu,sx.sl p¾hdjka kS;súfrdaë fkdjqjo yuqod kS;sh hgf;aoS th
kS;súfrdaë úh yels jQ w;ru fiajfhka mylsßugo fya;=jla úh yels njh' my; lreKq fuysoS ie,ls,a,g
.; hq;=j ;snQ nj wêlrKfha woyi úh'
1 yuqodj ;=, hym;a úkhla mj;ajd.ekSug iu,sx.sl p¾hdjkag bvoSu m%n, ndOlhla ùu'
2 j.W;a;rlrejkag wod, fm;aiïlrejka fiajfhka mylsßu yer ta iïnkaOfhka fjk;a ls%hdud¾.hla
.;yelsj ;sîu'
flfia jqjo ;jÿrg;a wêlrKh m%ldY lf<a uyck u;h jeks m%n, idOlhla biau;= jk úg mßmd,k ;SrK
ms<sn| wêlrK iudf,dapkh jvd ÿria: fyda wêlrKfhka iajdhla; úh yels njh' tuksid fuh wêlrK
iudf,dapkhg ,la fkdlrk ,os'
fuu fjkaianß isoaOdka;h YS% ,xldfõo ms<sf.k we;s nj my; kvq ;Skaÿ uÕska wjfndaO fõ'
fkdukd wruqKq
Rex v. Secratery of the State for Common Welfare External Affairs Exparte World Development
Movement
1980 úfoaY yd ixj¾Ok lghq;= mk; hgf;a úfoaY f,alïjrhdg iudc u; ixj¾Ok lghq;= by, oeóug"
wd¾:sl lghq;= kexùug" iqNidOk lghq;= j,g wdOdr uqo,a ,ndoSug" fufia jHjia:dms;j n,h mjrd
fokq ,en ;snqKs tlS n,;, hgf;a úfoaY f,alïjrhd uef,aishdkq fõ,a,la f.dvkexùug mqo,a m%udKhla
ksoyia lrk ,os' World Development Movement fuu ls%hdj wd¾:sl jYfhka wksis f,i Ndú;d ù we;s
nj;a m%ldY lrñka wêlrKh bosßfha wNsfhda.hg ,la lrk ,os' ;jo úfoaY f,laïjrhd wruqo,a ksoyia
lsßug iQodkï jQ o;a;hka mk; uÕska i,id ;snQ wjYH;djhkag m%udKj;a fkdjk njo fmkajd oSug
fm;aiïlre iu;a úh' fï wkqj wêlrKh ;SrKh lf<a fuu úfoaY f,alïjrhd úiska mk; uÕska Tyq fj;
mjrd ÿka n,;, fkdukd wruqKq i|yd Ndú;dlr we;s njh'
Rex v. Sommerset Country Council 1995 (1) WLR 1037
wjYH bvï j, jeäoshqKqjg yd ixj¾Okh i|yd tu bvï j, ovhï lsßu ;ykï lsßug n,h m,d;a md,k
wêldßhg mjrdoS ;snqKs' tu wêldßh ovhï lsßu iodpdr úfrdaëh hk lreKq u; kS;s mekùu olajd
fkdue;s fkdukd wruqKla i|yd kS;s mekùula hehs wêlrKh oelaùh'
Roberts vs Hopwoods Inre Borough Council case 1925 AC 578
fuu kvqfõoS wod, n,dêldßh ;u wNsu;h ls%hd;aul lsßfïoS nÿ f.jkakkaf.a hym; hk wod, lreK
ie,ls,a,g fkdf.k fiajl jegqma ;, by< oeóu idlÉPd ù we;'
Y%S ,xld kS;s YsIH ix.uh 2017
14
mßmd,k kS;sh iGuide | www.slllciguide.com
wNsu;h w;ayeßu
iuyr wjia:dj,oS hï mqoa.,fhl= fyda wêldßhla fj; jHjia:djla uÕska mjrd fokq ,enQ n,;, Ndú;d
lsßfïoS th fjk;a ndysr mqoa.,fhl=f.a Wmfoia hgf;a Ndú;d lsßuo n,d;sl%uKhls'
Rex vs London country council exparte corrie 1918 1 KB 68
n,m;% u; wjir ,;a wdh;khkag hï jeo.;a ia:dk ms<sn| úia;r m;s%ld fnodyeßu i|yd jQ mj;akd
n,m;% wfydaislr kej; w,q;a n,m;% ,ndoSfïoS ljqkais,h ;u wNsu;h ksisf,i Ndú;d lr fkdue;s ksid
th n,d;sl%uKhla f,i oelaùh' British Oxygn Company v. Board of Trade 1971 AC 610 kvqj fï
iïnkaOj jeo.;ah'
Linesced v. Anderson 1942 AC 206
hï mqoa.,fhl=g wNsu;h wkqj ls%hd lsßug mjrd fokq ,enQ n,hla Tyq úiskau ls%hd;aul l< hq;=h'
Rex v. Stepney corporation 1902 1 KB 317
fuysoS ;SrK .kakd yg ;u wNsu;fhka ls%hd lsßug jHjia:dms;j n,h ;snqK;a Tyq úiskau ;u fomd¾;fïka;=
kS;sj,g wkqj ls%hd lrñka wNsu;h w;ayer ;snQ ksid n,d;sl%uKhla isÿj we;s nj ;SrKh úh'
Lavender & Sons Ltd v. Minister of Housing and Local Government (1970) 1 WLR 1271
j.dìï j, N+.; lekSï iïnkaOj bosßm;a lrkq ,nk ie,iqï wkqu; lsßug fyda m%;sfCIam lsßug
jHjia:dms;j weu;sjrhd fj; n,;, mjrdfokq ,en ;snQ w;r weu;sjrhd úiska tla;rd whÿïm;la
m%;sfCIam lrkq ,enqfõ lDIsl¾u wud;HdxYfha ks¾foaYhla u; nj Tmamqlrñka fm;aiïlre weu;sjrhdf.a
m%;sfCIam lsßu wNsfhda.hg ,lalrk ,os'
fuysoS ;jÿrg;a wêlrKh ksßCIKh l< mßos Bg fmro lDIsl¾u wud;HdxYfha ks¾foaYh u; weu;sjrhd
úiska ie,iqï m%;sfCIam lrkq ,enQ w;r hï úfrdaO;djhla t,a,fõ kï iemhqu m%;sfCIam lsßu weu;sjrhdf.a
m%;sm;a;shlaj mej;s njo meyeos,s úh wêlrKh fuh n,d;sl%uKhla jYfhka oelaùh'
ld¾hmámdál n,d;sl%uKh
hï jHjia:djla uÕska n,h mjrk ,o mßmd,k wêldßhla úiska tlS jHjia:dj uÕska i|yka lrk ls%hd
mámdáh wkqj yd jHjia:dj uÕska i|yka lr we;s l%u wkq.ukh fkdlr n,h ls%hd;aul lsßu ld¾hmámdál
n,d;sl%uKhhs'
ld¾hmámdál kqiqÿiqlu
n,d;sl%uK kHdh hgf;a olajk ,o mßÈ GCHQ kvq ;Skaÿj u.ska j¾. 4 lg n,d;sl%uKh fnod fjkalr
we;' ld¾hmámdál kqiqÿiqlu bka tlls' my; j¾. fol hgf;a fuu ixl,amh ;jÿrg;a fjkal< yel'
1. jHjia:dms; úêúOdk iy úOdkd;aul fldkafoais W,a,x>Kh
2. iajNdúl hqla;s uQ,O¾u W,a,x>kh lsßu
ffjoH ks<Odßfhl=g tfrysj ffjoH uKav,h úiska mj;ajk ,o mßCIKhlska idCIs fufyhjkq ,enQ oskj,
tla idudcslfhlao" foaYk meje;ajQ osk ;j;a idudcslfhl=o" idCIslrejka mßCId lrkq ,enQ oskj, ;j;a
idudcslfhl=o" fm;aiïlrejkaf.ka yria m%YaK weiQ oskj, ;j;a idudcslfhl=o" meñK fkdisáhy' mßCIKfha
úúO wjia:dj, lñgqfõ idudcslhka iyNd.S fkdùfï fya;=fjka ffjoH uKav,fha ;SrKh Y+kH yd n,rys;
njg ;SrKh flreKs' fuysoS fhdod.;a uQ,O¾uh jkqfha kvq úNd.hl iEu úgloSu úksiqre isáh hq;= njh'
Paskaralingam v. Perera SC (spl) 497 – 1998
úfYaI ckdêm;s fldñIka iNdjl idudcslfhl= iyNd.S fkdùfukq;a jd¾;djg w;aika lsßug wfmdfydi;a
ùu;a ksid th n, rys; hhs ;SrKh úh'
ld, iSudj(
fuh wod, jkqfha hï mßmd,kuh ls%hdjla lsßu i|yd md¾,sfïka;=j úiska jHjia:dms;j ld, iSudjla kshu
lrk ,o úgoSh'
Wod( 1979 wxl 7 orK rcfha bvï ika;lh w;am;alr .ekSfï mkf;a 3 ^1& j.ka;sh hgf;a
ksis n,Orhd úiska rcfha bvul wkjirfhka mosxÑj isákafkl=g bka bj;aj hdu i|yd
oekqï oSula l< hq;=h'
Kandaiyah v. Abeykoon
by; 3 ^1& ys oelafjk hq;=h hkak úOdkd;aul m%;smdokhla nj wNshdpkdêlrKh ;SrKh flreKs'
iajNdúl hqla;s uQ,O¾uh ms<sno ixl,amh jeäÈhqKq lsÍu ;=,ska jvd idOdrK mßmd,k úksYaphla ms<sno
ld¾hh mámdáhla wêlrK úiska we;slr ;sfí' yrhd;aul ks;S ixl,am wod, lr .ksñka mßmd,k
wêldßkaf.a ld¾hhkays yrh md,khg hg;a lrkq ,nk wdldrhgu wêlrK úiska iajNdúl hqla;s
uq,O¾uhkag wkqj úksYaph lsßfuka tlS ld¾hhkays ld¾h mámdáh md,khg hg;a lrkq ,efí' fmdÿ ks;Sh
iajNdúl hqla;s uq,O¾uhka folla yÿkd .kS'
1 ;u kvqfú úksiqre ;ud fkdú hq;=h
2 foamd¾Yjhgu ijka Èh hq;=h
fuu uq,O¾ufhka iñyjfha§ Wmfhda.s lr.kq ,enqfha wêlrKhka úiska ish ;Skaÿ j,g t<îfñ§ muKla
jqjo miqj úksYaph iyd we;=t wêlrKuh ld¾Hhkays fhfok isht wdh;k j,g wod, lr.k ,eìks'
flfia kuq;a fuu iajNdúl hqla;s uQ,O¾u W,a,x>kh lsßuo mßmd,kh iïnkaO kS;shg wdfoaY lsßu hqla;s
iy.; lrKq ,nkafka n,d;sl%uK kHdh iuÕ iïnkaO lsßfuks. tkï fomd¾;fïka;=j lsis÷ úgl
jHjia:djla uÕska mßmd,k wêldßhlg n,;, mdúÉÑ lsßu ms<sn| ukdmhla mjrd fokúg wod, mßmd,k
wêldßh iajNdúl hqla;sh blaujd lghq;= fkdlrkq we;ehs md¾,sfïka;= wfmaCId l< nj mQ¾j ks.ukh
lsßfuks'
u;l ;nd.; hq;= jeo.;a lreKla kï fuu uQ,O¾uh mßmd,k úksYaphl w¾O úksYapl ;SrK iïnkaOfhka
n,mdk njh fïjdfha fjki kï
mßmd,k ;SrKh
§ md¾Yjhka bosßm;a l< lreKq yd ;¾l
§ tl;= lr.;a idCIs u; .eg¿jg ;SrKhla osh hq;=h hk ffk;sl ne|Sula fkdue;s
§ tfiau ,ndfok ;SrKh ms<sn|j meyeos,s lsßug ne|S ke;
§ ;SrKh ,ndfokakdf.a wNsu;h mßos ,ndfok ;SrK fõ
úksYaphl ;SrK
fomd¾Yjhla fyda Bg jeä md¾Yjhka .Kkla w;r we;s jk wdrjq,la ms<sn|j
1 bosßm;a lsßu
2 idCIs úNd. lsßu uÕska lreKq /ia lsßu
3 kS;sh ms<n| .eg¿jla kï fomd¾Yjh úiska ffk;sl ;¾l f.kyer mEu
4 mßCIKfhaoS fidhd.;a lreKQj,g mj;akd kS;sh .e,mSu uÕska ;SrKhl t<òfuka fok ;SrKh
fï ms<sn| u;l ;nd.; hq;= jeo.;a lreKla jkafka by; lreKQ ish,a, bgqjk ;;a;ajhla ;=, wêlrKhla
fkdjk wdh;khla ,ndÿka ;SrKhla jqjo úksYaphl ;SrKhla f,i i,lkq ,nk njh'
mßmd,k wêldßfha ;SrKhlska ;u whs;sjdislï j,g n,mEula we;sjk md¾Yjhlg mCI.%dyS;ajhlska f;drj
ijka oSug ysñlula we;' mßmd,k ;Skaÿ iïnkaOfhka ls%hd;aul jk wêldßka iïnkaOfhka mCImd;S;ajh
yg.; yels wdldrhka kï
1. uQ,Huh iïnkaO;djh $ wd¾:sluh
2. jD;a;Shuh
3. mqoa.,sl
4. mßmd,k fyda úOdhl iïnkaO;djh
uQ,Huh iïnkaO;djh
Dimes V Proprictors of Grand Junction Canal 1852 3 HLC 759 ( Hollend Case)
fuysoS pdkaiß wêlrKh úiska fok ,o ;SrKhla wNsfhda.hg ,ljQ w;r tlS ;SrKh wod, iud.fï jdishg
fokq ,en ;snqKs' tu ;SrKh ÿka pdkai,ajrhd wod, iud.fï fldgialrefjl=o jQ w;r úksiqrejrhdg wod,
;SrKhg t<òfuka wd¾:sluh ,dNhla ysñjk ksid isjNdúl hqla;s uQ,O¾uh W,a,x>kh ù we;ehs
wNshdpkfhaoS ;SrKh úh' hï ;SrKhla fok wfhl=g tu ;SrKh iïnkaOfhka uQ,Huh jYfhka Wkkaÿjla
we;akï tu ;SrKh wêlrK iudf,dapkhg ,lal< fkdyel'
jD;a;Suh in|;djh
Rex V Sussex Justices Exparte Mc Carthy 1924 1 KB 256
;Srlhdg jD;a;Sh ,dNhla ysñjk kvqj,oS tlS ;Srlhd fhdod.ekSu Nemo Judex ixl,amhg mgyeks nj ysoS
m%ldY úh
fuysoS wmßCIdldß f,i ßh meoùu iïnkaOfhka mqoa.,fhl=g fpdaokd lrkq ,en ;snQ w;r Tyq fjkqfjka
fmkS isá kS;S{jrekag jD;a;Sh jYfhka in|;djhla ;snQ ;Srljrfhl= kvqfõ wod, ;SrKh oS ;snqKs' tfy;a
we;a; jYfhkau isÿj ;snqfKa ;Srljrhdf.a ,smslre wod, kS;S{jrhdf.a kS;S{ iud.fï idudcslfhl= jQ
w;r wNshdpkfhaoS fy,s jQfha fulS ;SrKfhka fpdaol mCIhg wjdishla isÿùug bvla fkdue;s njh' tfia
jqjo ;Srlf.a ;SrKh n, rys; lrñka fydjd¾Ü úksiqre m%ldY lf<a hqla;sh bgqúh hq;=jdla fukau bgqjk
njg ksielfhkau fmfkkakg o ;sìh hq;=h hkqfjks' hk moku u; ;SrKh ksYam%N lrk ,os fï iïnkaOfhka
u;= idlÉPd lrkq ,nk Metropolitan Properties (FGC) Ltd V London 1969 1 QB 577 kvqlrho jeo.;ah'
mqoa.,sl iïnkaO;djh
Metropolitan Properties (FGC) Ltd v. Lannon 1969 1 QB 577
fuysoS ;Srlhdg ,efnk mqoa.,sl jdiSka ksid iajNdúl kS;s uQ,O¾u W,a,x>kh jk njg ms<sf.k ;sfífuys
Lannon f.j,a l=,S WmfoaYl iNdfõ iNdm;sjrhd jQ w;r Tyq úiska ;SrKh lrkakg fhÿk ldrKh
nÿlrejkaf.a b,a,qïm;%hla iïnkaO ldrKhla úh' Lannon o idudclshl= jQ kS;S{ iud.ula úiska Bg fmro
wod, ksfjia ysñldr ix.uh fjkqfjka jD;Sh lghq;= j, fhoS ;snqK w;r ^jD;a;Sh in|;dj& wfkla w;g
Lannon jdih lf<a nÿlrefjl= jQ ish mshd iuÕsks' ^fm!oa.,sl in|;djh&
flfia kuq;a wod, ksfjia ysñlrejkaf.a ix.uh Lannon we;=¿ f.j,a l=,S WmfoaYl iNdfõ ;SrKh
wNsfhda.hg ,lal, kuq;a i;H jYfhkau tlS wjia:dfõ lsis÷ mCImd;S;ajhla oelajQ njgo ksßCIKhla
fkdùh. fuysoS jD;a;Sh iïnkaO;djh we;s nj mjid th m%;sfCIam úh
kuq;a wod, ;SrKh wj,x.= lsßug Lannon yd mej;s jD;a;Sh yd fm!oa.,sl iïnkaO;djhka mej;Sfï lreKqu
jqjo m%udKj;a nj wNshdpkdêlrKfhaoS ;SrKh úh
—hqla;sh úYajdih u; ;SrKh fõ tfukau hym;a ukil iel Wmojk tu úYajdih ì|S hk w;r hqla;siy.;
njo ielhg Ndckh fõ'˜ -fvõ,ska úksiqre
iajNdúl kS;sh W,a,x>kh ù we;s njg wNsfhda.sl md¾Yjhla ;¾l lrk úg wêlrKh mCImd;S;ajhla
we;so hkak ks¾Kh lsßug úúO mßCIdjka fhdod.kS'
1. i;H mCImd;S;ajh ms<sn| mßCIdj ^;SrKh fokakd i;HjYfhkau mCImd;S ùu& -Actual Bias
2. úoHdudk mCImd;S;ajh -Apperant Bias
i;H jYfhkau mCImd;S;ajhla fkdfmkqko ta ;SrKh iïnkaOfhka wd¾:sl jYfhka fyda fm!oa.,sl Wkkaÿjla
we; fuf,I mCI.%dyS;ajhla we;' nj i,lkafka hqla;sh hkak bgqlsßu muKla fkdj hqla;sh bgq lrk njg
fmkaúh hq;=h'
idOdrK ielh ms<sn| mßCIdj (The reasonable suspicious of bias test)
mCImd;S ùfï ksh; yelshdj (The real likelyhood of bias test)
mCImd; ùfï wka;rdh (The Real Danger of bias)
1978n wxl 2 orK wêlrK ixúOdk mkf;a 39 j.ka;sh hgf;a wdrïNfhaoS úfrdaO;d fkdoelajqjfyd;a
md¾Yjhka ;u whs;sh w;ayer oeuqjd fia i,lkq ,efí'
uyck;djf.ka flfkla isoaêh foi iuia: jYfhka n,ñka úksYpa h wdh;kfha idudcslfhla biõ.; fõ
hehs idOdrK f,i iel lrkafka kï fuysoS we;a; jYfhkau biõ.; ùula Tmamq lsßu wjYH ke;. kvq
úNd.h w;r úksYaph biõ.; njg idOdrK f,i iel lsßula m%udKj;ah'
lsisfjl= ;u kvqfõ úksiqre fkdúh hq;=h hk ß;sh W,a,x>kh lsßug biõ.; ùu muKla fkdj Bg jvd
jeä hula isÿjQ njg m%udKj;a idCIs ;sìh hq;= njg we;s jQ ixl,am ksid ksh; yelshdj ms<sn| mßCIK
we;s úh'
fï ms<sn| ,xldfõ ;SrKh jQ Rathnagopal & Others v. AG ysoS m%kdkaÿ úksiqre oelajQfha ksh; yelshdj
ms<sn| mßCIKh fhdod.ksñka biõ.; ùu muKla fkdj biõ.; ùu ls%hd;aul ùug ksh; yelshdjlao ;sìh
hq;= njh'
fuysoS Gough wmrdO jrolg jrolre lf<ah' ;Skaÿj ÿkamiq fidhd.;af;a cQßiNdfõ tla idudcslfhl= Gough
f.a ifydaorhdf.a wi,ajeishl= njh'
wNshdpkfhaoS wod, cQß iudcslhd ;ud ovqjï kshu lsßug fmr ú;a;slre y÷kd fkd.;a nj m%ldY l< kuq;a
Bg fmro tla wjia:djl ú;a;slre iy Tyqf.a fidfydhqrd iu ú;a;slrejl= jQ kvq úNd.hlao mj;ajd ;snqKs'
wêlrKh cQß iNslhdg mejiqfõ osõreï m%ldYhla bosßm;a lrk f,ih' fï osõreï m%ldYfhka osõrd m%ldY
lf<a wod, ovqju ,ndoSug m%:u ;u wi,a jeishdf.a fidfydhqrd nj fkdokakd njh'
flfia fj;;a wêlrKh osõreï m%ldYh úYajdi lr fuysoS ú;a;slre ;udf.a wi,ajeishdf.a fidfydhqrd nj
oek fkdisá ksid mCI.%yS ùfï wjOdkula fkdue;s nj mjiñka wNshdpkh bj;,k ,os' ;jo fuysoS mejiqfõ
wêlrKh bosßfha we;s m%YaKhla foi wêlrKh n,kafka idOdrK hqla;siy.; ukqIHfhl=f.a
oDIaÀsfldKfhka jk w;r Widúfha oS isák whl=f.a oDIaÀs fldKfhka fkdjk njh' ^kuq;a wvqjï kshu lsßug
ú;a;slrejd y÷kd.;a;d kï ;;a;ajh óg jvd fjkia jkq we;'&
ñka fmfkkafka mCImd;S ùfï ksh; yelshdj mßCIdj Ndú;d lr mCImd;S;ajh ia:dmkh lsßu wmyiq nj;a
mCImd; ùfï wka;rdh fhdodf.k mCImd;S;ajh Tmamq lsßu óg jvd myiq njh' jvd;a myiq jkafka idOdrK
ielh ms<sn| mßCIdj Wmfhda.Slrf.k mCImd;S;ajh Tmamq lsßuh'
Rex v. Gaugh kvqfõoS y÷kajdÿka mßCIdj ms<sn|j ,xldfõ wêlrK ;u wjOdkhg ,la lr ke; Bg miqj
tx.,ka;fha ;SrKh jQ Rex v. Key mCImd; ùfï wka;rdh Ndú; lr we;'
Simon & Others v The Commissioner of National Housing & 3 Others 75 NLR 471
cd;sl ksjdi flduidßia fomd¾;fïka;= ks<Odßfhl= úiska ksjdi ysñfhl= yd l=,S ksjeisfhl= w;r jQ wdrjq,la
iïnkaOfhka ksjdi ysñhdf.a kS;S{hd úfrdaO;d olajk ,oafoa 5 jk yd 6 jk oskj, ks<Odßhd l=,S ksjeishd
iuÕ;a" Tyqf.a kS;S{hd iuÕ;a" l:dlrñka isàu olakg ,enqKq ksidh' i;H f,iu tu ks<Odßhd l=,S
ksjeishdg f;a mdkh i|yd wdrOkd lr ;snqKs' fudysoS 5 jk oskh ms<sn| idCIs fkd;snQ w;r 6 jk osk isÿùï
ms<sn|j meyeos,slsßu jQfha l=,S ksjeishdf.a kS;S{hdg úu¾YK ks<Odßhd wyïfnka uqK.eiqKq nj;a bkamiq
f;a mdkh l< nj;ah' Tjqka w;r jQ idlÉPd iïnkaOfhka idCIs fkdùh' fuys we;af;a idOdrK ielhla
muKla nj;a mdCImd;S;ajh ms<Sn| idCIs ;sìh hq;= nj;a m%ldY lrk ,os'
fuysoS fY%aIaGdêlrKh ;SrKh lf<a tys jQfha idOdrK ielhla nj;a mCImd; ùfï ksh; yelshdjla ;sìh
hq;= nj;ah'
Mohommed v Pieris 1982 1 SLR 195
fï wkqj fmkS hkafka j¾;udkfha ,xldfõ i;H mCImd;S;ajh yd mCImd; ùfï ksh; yelshdj ms<sn|
mßCIdjka Ndú;d jk w;r idOdrK ielh ms<sn| mßCIdj m%;sfCIam ù we;s njh'
;jo kS;sfha mCImd; ùfï wka;rdh ms<sn| mßCIdjo ;ju ,xldfõ Ndú; fkdfõ tneúka fuu fCIa;%h
iïnkaOj bx.S%is kS;sfha yd ,xld kS;sfha meyeos,s fjkila mj;akd nj fmfka'
fmdÿ kS;sh fyda jHjia:dms; kS;sh hgf;a lsishï ld¾hhla bgqlsßfïoS mqoa.,fhl=f.a whs;sjdislï j,g
n,mEula we;sjk mqoa.,hdg ;SrKh .ekSug fmr ;udf.a lreKq bosßm;a lsßug wjia:dj i,id osh hq;=h
hkak ñka woyi fõ'
ta wkqj ld¾hhka j¾.SlrKh ms<sn| kHdh hkq m%YaKhlg wod, ;SrKh mqoa.,fhl=f.a whs;sjdislï j,g
n,md we;s wdldrh .ek ie,ls,su;a jkq fjkqjg wêlrKfha tlS ld¾hh mßmd,kuh ld¾hhlao" w¾O
úksYaphl ld¾hhlao" hkak ms<sn| ie,ls,su;a ùug W;aidy .kakd ,os' iu n,;,hla ls%hd;aul lr we;af;a
mßmd,k wêlrKhla úiska kï th mßmd,k ls%hdjla jk w;r tjka úgl iajNdúl hqla;s uQ,O¾uhka
fhdod.ekSug fkdyels nj wêlrKh ;SrKh lrhs'
uq,ald,Sk bx.S%is kS;sh ;=,oS hï hï wjia:dj,oS ld¾hhka j¾.SlrK kHdh oeäj Ndú;d lr we;s nj fmfka'
bka lSmhla kï
§ ráka msgqjy,a lsßu yd wdrCIl fya;+ka - Rex v Leman State Plice Inspector
§ n,m;% wj,x.= lsßu - Rex v Parker Exparte Parker 1953 1 WLR 1150
ijka oSulg wjia:djla fkdoS l=,S r: ßh÷frl=f.a n,m;% wj,x.= lr ;snQ w;r wêlrKh ;SrKh lf<a
Tyqg ta i|yd whs;sjdislï fkdue;s nj;a ta iïnkaOj meñKs,s l< fkdyels nj;ah'
tx.,ka;fhaoS ;SrKh jQ Exparte Harper yd ,xldfõ ;SrKh jQ Nakuda Ali v Jayarathna 1958 AC 56 kï
kvqlrhkaysoS by; uQ,O¾uh Ndú;d lr we;' flfia jqjo iajNdúl hqla;s uQ,O¾u j, mrdih Ridge v
Baldwin 1964 AC 40 ysoS idñ uka;S% uKav,h .;a ;SrKfhka miqj kj mqkreohla ,eîh'
úksiqre mejiQfha wêlrK w¾O wêlrK mßmd,k úOdhl ls%hdj,oS hful=g hï w.;shla Wkkaÿjla fyda
kS;Hdkql+, wfmaCIdjla we;akï iajNdúl hqla;s uQ,O¾u wod,jk njh'
In re HK 1969 QB 617
wd.uk ks<Odßhdf.a ld¾hh iajNdjh l=ula jqjo wod, mqoa.,hdg idOdrK ijka oSula yd ;u ia:djrh fuysoS
uq,ajrg idOdrK f,i lghq;= lsßfï kHdh y÷kajd fok ,os'
;ïnhshd úksiqre m%ldY lf<a jHjia:dms; wêldßh úiska n,m;%h wj,x.= lsßu mj;sk whs;sjdislï wdmiq
.ekSula hkqfjks' ta wkqj ;SrKh ksYam%N lrñka i¾Isfhdardß wd{djla o b;sß udi 5 g wjir foñka
uekavduqia wd{djlao ksl=;a lrk ,os'
Sundarakaran v Barthi 1989 2 SLR
fuysoS mßmd,k kS;Ska flfrys iajNdúl hqla;s uQ,O¾u j, n,mEu ;yjqre lr we;'
ta wkqj j¾;udk bx.S%is kS;s ;;a;ajh jkqfha isoaêuh lreKq iïnkaOfhka wdrjq,la fkdue;s úg jdÑl
ijkaoSu w;HjYH fkdjk njh bka ks.ukh l< yelafla isoaêuh lreKq iïnkaOfhka wdrjq,la we;s úg
idOdrK ijkaoSula i|yd jdÑl idCIs ijkaoSula ;sìh hq;= njh'
1 mj;sk whs;sjdislïj,g n,mdk úg n,;, yd ld¾hhka j¾.SlrK kHdh bj; oeñh hq;=h'
2 mj;sk whs;sjdislï n,mdk mßmd,k ls%hdjkaysoS o idOdrKj lghq;= lsßug j.lSula we;'
Exparte Lonhdrop
idCIs X kï ;SrKh foig fhduqj we;s úg Y kï ;SrKh fohs kï wksjd¾hfhkau fya;= oelaúh hq;=h tfia
fkdjqk fyd;a th n,rys; ‘
fï ms<sn| YS% ,xldfõ ;SrKh jQ kvq j,oS my; mßos olajd we;'
Y%S ,xld kS;s YsIH ix.uh 2017
27
mßmd,k kS;sh iGuide | www.slllciguide.com
fuu ia:djrhu De Silva v Univeßity of Colombo 1986 2 SLR 288 ysoS o ;yjqre lr we;'
flfia kuqÿ 1978 wxl 2 ork wêlrK ixúOdk mkf;a 41^2& j.ka;sfha olajd we;s mßos wdKavql%u
jHjia:dfõ 105 1^wE& j.ka;sh wkqj msysgqjk wêlrK úksYaph wêldßka fj; bosßm;a ùfïoS
kS;S{jrfhl=f.a iyh ,nd.; yelsh'
ta wkqj fuysoS fmkS hkafka 1986 oS De Silva v University of Colombo kvqj úi|SfïoS wêlrK ixúOdk
mkf;a 41^2& j.ka;sh uÕyeß f.dia we;s njh'
Y%S ,xld kS;s YsIH ix.uh 2017
28
mßmd,k kS;sh iGuide | www.slllciguide.com
fujka wdldrhgu úi÷ kvqlrhla YS% ,xldfõ ;ju;a fkdue;s kuq;a my; kvqlrhka fï iïnkaOfhka
jeo.;ah'
fuysoS ksjdih mjrd.kq ,eîug fya;=jQ úu¾Yk ks<Odßhdf.a jd¾:dj úu¾YKhg fmr fyda meje;afjk
fõ,dfõoS fm;aiïlreg fkdfmkajQ w;r úu¾YKfhka miqj th ,ndÿks' wêlrKh ;SrKh lf<a l=uk
wjia:djl jqjo fm;aiïlre jd¾;dfõ wvx.= lreKq oek.;a neúka iajNdúl hqla;s uQ,O¾uhka m%udKj;a
f,i ms<smeo we;s njh'
;udg tfrysj we;s m%ldYhka ì| oeóug fyda ksjeros lsßug whs;shla osh hq;=h
Board of Education v Rice 1911 AC 179
Vadamarachchi Education Society v Minister of Education
ms<s.;a mqreoaola ^ iïm%odhla & fyda m%ldYs; m%;sm;a;shla ;=,ska mekk.sk kS;Hdkql+, wfmaCIdj
mßmd,k wêldßhka úiska hï ms<s.;a iïm%odhkag tfrys ;SrK ,ndfok úg bka mSvdjg m;ajk md¾Yjhkag
th meyeos,sj m%ldY l, hq;=h fuh b;d fyd|ska fmkakqï l, kvqlrhla f,i
Rex v. Exparte Liverpool Taxi Fleet Operators Association 1972 2 QB 299 oelaúh yelsh'
fuysoS ms%ú ljqkais,hg mqoa.,hka i;=j ;snQ Coaches Carriages i|yd n,m;% oSug n,h ;snQ w;r tfia
w;S;fha isg lr ;snqKs' fufia w¨;a lrKq ,eîu m%;sCIam lßug idlÉcdjla fyda ijka oSula ,nd fkdoSu fuu
uQ,O¾uh lv lsßula nj m%ldY úh fuysoS fvkska idñjrhd m%ldY lf,a fufia lsßu u.ska mßmd,k wêldßh
idOdrK f,i lghq;= lsßu meyer we;s njh'
Rex v. Secretary of the State for home Department Exparte Azif Mohommod Khan 1984 WLR 1337
tx.,ka;fhka msg cSj;a jk orejl= jQ mdlsia:dkfha úiQ ;u nEkkqjka yod .ekSu i|yd whÿïlre iajfoaY
lghq;= wud;HdxYh úiska ksl=;a lrK ,o pl%f,aLKfha jQ wjYH;d imrkq ,eîug uy;a W;aidyhla .;a;o
whÿïm;%h m%;sCIam lrKq ,enqfõ miqj ksl=;a lrK ,o pl%f,aLhl wjYH;d ;Dma; lsßug whÿïlre
wfmdfydi;a jQ ksidh'
fuysoS whÿïlre ;ud úYajdi lrK ,o pl%f,aLKfha i|yka m%;smdok ;ud iïmQ¾K l, ksid whÿïm;
m%;sCIam fkdjk njg ;udg ksis n,dfmdfrd;a;=jla ;snQ njgo" idOdrK lreKq oelaùfï wjia:djla ,enqKs
kï ;udg ksis f,i lreKq oelaúh yelsj ;snQ njo" fï ksid ;udg ;u kvqj bosßm;a lsßug wjia:dj
fkd,enqk njgo" m%ldY lrñka wNshdpkd lrk ,os' pl%f,aLKfha ldrKd Wmfhda.S lrf.k whÿïm; i,ld
ne,Su lr fkd;snqk ksid yd fm;aiïlreg ;ud fjkqfjka lreKq bosßm;a lsßug wjia:djla fkd;sîu ksid
ld¾h mámdál kS;s W,a,x>kh ù we;snj wêlrKh ;SrKh lrk ,os'
Rex v. Secretary of State for the Home Department Exparte Azif Mahamud Khan 1984 (1) WLR 1337
uyd ì%;dkHhg msáka <ufhla yod jvd .ekSug m%;smdok iys; pl%f,aLKhla iajfoaY lghq;= ld¾hd,fhka
ksl=;a lrk ,os ;u mlsia:dkfha isák nEkd yod.ekSug tla whÿïlrefjla fï ish,q m%;smdok imqrk ,os'
whÿïm; m%;slafIam jqfha pl%f,aLKhys ioyka jq ke; ;j ÿrg;a ;sfnkd m%;smdok wiïmQ¾K hehs mjiïks'
Tyqf.a ;¾lh jQfha Tyq hemqkd jq pl%f,aLfha m%;smdok j,g Tyqg kS;Hdkql+, wfmaCIdjla ;snq njh' tu
whÿu ms<s.k ld¾hd,fha m%;slafIam lsßfï ;SrKh bj; ouk ,os
Rex v. Liverpool Corporation Exported Taxi Fleet Operations Association 1972 QB 299
fuu kvqfõos wod, wêldßfha ;SrK j,g wiq jQ l=,Sr: ßhÿrka ;¾al lf,a ;ukag Tjqkaf.a ^ksfhdackhla&
u;h m%ldY lrkakg bv m%ia:djla ,eìug m%:u ;SrKh .;a njh' wêlrKh tu ksfhdackh lsßfï whs;sh
Y%S ,xld kS;s YsIH ix.uh 2017
31
mßmd,k kS;sh iGuide | www.slllciguide.com
ms<s.;a;o tu l%shdj mßmq¾K úOdhl l%shdjla neúka wêlrKhg we.s,s .eish fkdyels hehs lshïka fm;aiu
m%;slafIam lrk ,os'
CCSU kvqj miqìula lr .ksïka Asif Mohomed Khan kvqfõoS fuu yrh bosßm;a lrk ,os
1. fm;aiïlref.a b,a,qï m;%h m%;sCfIam lsßug m%:u Bg ijka osh hq;=h
^hï ld¾hmámdál m%;sm;a;s fjkiaúula u;&
2. fm;aiïlreg ;udf.a fm;aiu úNd. l< hq;af;a ukaoehs ikd: lsßug wjia:djla osh hq;=h
fndfyda bx.%sis kvqlrj, kS;Hdkql+, wfmaCIdfõ ld¾hmámdál wxYh ie,lSug ,la jqjo fuu kvqfúoS
yrhd;aul wxYho ie,lSug .;a nj fmfkhs' fuys wka;¾.;h ld¾ahmámdáloehs $ yrhd;auloehs hk
újdoh wog;a bx.%sis kS;sfha mj;skakls'
f,daúia úksiqre;=ud m%ldY lf<a yrhd;aul kS;sh wêlrK iudf,dapkhg ,la jqjfyd;a hï mßmd,k
m%;sm;a;shla lsisod fjkia lsßug fkdyels njh fiâ,s úksiqre;=ud thg tl. fkdùh' Tyq lSfú m%;sm;a;s
fjkia ùug uyckhdg wfmaCIdjla we;slr .ekSu wkS;sl njh t;rï ÿrg uyckhdf.a wfmaCIdj fkdhk
ksid mßmd,k jHqy j,g tfia ndOdjla fkdjk njh'
fuu kvqfõ ;j;a úfYaI isoaêhla jqfha foam, hkakg kj w¾a:l:khla oSu fuysos foam, hkakg hï jHdmdrhla
fyda csúldjla n,m;%hla u; isÿfõ kï tu n,m;%h we;=,;a úh hq;= jkafka thg hï uqo,auh jákdlula
ysïjk ksidh'
fuu ksji msysgd ;snqfKa ckdêm;s ukaosrhg lságqfjks iydhsm;hl ;snQ fuu ksji flduidßiajrhd úiska
bj;a lsßu iajNdúl hqla;s uq,O¾u j,g mgyeks jqjo th hqla;siy.; hehs wNshdpkdêlrKh yd
fY%aIaGdêlrKh ms<s.kakd ,os' wod, wheÿï hjk ,oafoa mkf;a igykaj ;snQ ld,hg msákah'
(Ceilingon Housing Property Law 1 / 1973)
tuksid Tyqg kslïu n,dfmdfrd;a;=jla ñi kS;Hdkql+, wfmaCIdjla fkdjQfhah'
by; kvqj fY%aIaGdêlrKfha uQ,sl whs;sjdislï kvqjl yd wNshdpkdêlrKfha ßÜ wd{d kvqjl fuka lsßu
y÷kd.; yels losu kvqjls' tu kvqjg WKC Perera v. Prof. Daya Edirisinghe kvqfõ uQ,sl whs;sjdislï yd
iïnkaOj ;¾l l<d kï ;SrKh fjkia ùug bv ;snqKs'
rch udreùu;a iuÕu wêldßh wod, bvu X iud.ug ,nd fkdoSug ;SrKh lf<ah'
wNshdpkdêlrKh ;SrKh lf<a fomd¾Yjhgu lka oSfï uQ,O¾uhg mgyeksj ls%hdlr we;s nj;a tu ;SrKh
kS;Hdkql+, wfmaCIdjg mgyeks nj;ah'
rKrdcd úksiqre m%ldY lf<a uyck kS;sfhys mqoa.,hskag oeä fia n,mj;ajk fm!oa.,sl whs;Ska ke;;a
kS;Hdkql+, wfmaCIdjla we;s njh' kS;Hdkql+, wfmaCIdjkag n,mdk tu ;SrK wêlrK iudf,dapkhg ,lal<
yel'
fuhska fmkS hkafka hï uyck n,Odßfhla mqoa.,fhl= ;=, hï wfmaCIdjla we;slr tu wfmaCIdfõ ls%hd
lrkakg fhoù we;akï Tyq .;a tu ;SrKh kej; wdmiq yerùula l< fkdyels njh' uyck kS;sfha fuu
isoaOdka;h tiafgdam,a (Estoppel) isoaOdka;h yd iei|Su jeo.;ah'
wod, wjYH;djhla fjkia lrkq ,eîu rcfha m%;sm;a;shla nj iajfoaY wud;HxYh mejiqj;a ;ud wod, lr
.;a pl% f,aLKh u; whÿï m;%h i,ld n,kq ,eîu ioyd whÿïlreg kS;Hdkql+, wfmaCIdjka we;ehs
wêslrKh oelaùh'
by; kvqfõ wNshdpkh i,lk úsg tys ksis n,dfmdfrd;a;+j ms<sno ldrAhmásmdál uQ,OrAuhkao wvx.+ jk
nj fmfka. fïs iïnkaOfhka bx.%Sis wêslrKfha úsjdos; ;;ajhla mj;sk w;r m%;súsfrdaO;djhla o mj;Ss'
fuysos ;ïnhshd úksiqre m%ldY lf<a ^tjlg bx.%sis wêlrKfha we;s jq m%jk;d i,ld n,ñka& fm;aiïlreg
b;sß udi 4l ld,h ioyd ysñúh hq;+ jq wjir m;%h lreKq úNd. lsßulska f;drj wj,x.+ lr we;s njh'
;jÿrg;a Tyq m%ldY lf<a ndOd rys;j udi 12 la;u ldrAh lsßug fm;aiïlreg ks;Hdkql+, wfmalaIdjla
mej;s njo, fuysos ldrAhmámdál ks;sfha ksis n,dfmdfrd;a;+ kHdh fukau yrhd;aul ks;sh fhdod.; yels
njh'
kuq;a fY%aIaGdêlrKfha os fuu wNshdpkdêlrK ;srKh wê;SrKh jq w;r tysoS wurisxy úksiqre mejiq
mßos
• wNshdpkdêlrK ;srKfha ksjerosNdjh m%Yak lrkq fkd,nk kuq;a mßmd,k ks;sh u; ;srK
.eksfï l%shdj,sh mßlaId lrkq ,nhs'
• n,m;% m%;slafIam lrkq ,eîug fmr fm;aiï lreg ijka osula ,ndosu iajNdúl hqla;s
uq,O¾uhkag wkqj wksjdrAh wjYH;djhls'
• n,m;%hlg uQ,Huh jákdlula we;s w;r tfyhska tys foam,uh whs;sjdislula we;. th
;srKh lrkq ,eîfï ks;Hdkql+, wfmalaIdj iys; n,m;%hla orkafkl+ jYfhka f,;aiïlreg
mqrAK yd idOdrK ijka osfï wjia:djla ,nd .eksug whs;shla we;'
• wod, n,m;%h j,x.+ jrAIh ^1987& miqù ;snqKo wd{d m%odkh lsßu ksIaM, l%shdjla fkdjkafka
wkd.;fha os fm;aiïlreg mqrAK yd idOdrK ijka osulg we;s whs;sh ms<s.kq ,nk ksidh'
Y%S ,xld kS;s YsIH ix.uh 2017
34
mßmd,k kS;sh iGuide | www.slllciguide.com
óg tfrysj weh ^fm;aiïldßh& i¾Isfhdardß yd ;ykï wd{djla b,a,d isá w;r wNshdpkdêlrKh ;SrKh
lf<a nÿlref.a cSú; ld,h ;=< wod< mßlaIKhla isÿ lr Tyqf.a jdishg ;Skaÿjla oS we;s ksid Tyqf.a
kS;Hdkql+, Wreulre f,i ìßog ta ioyd ysñslïs mEug kS;Hdkql+, wfmalaIdjla we;súh yels njh'
idudkHfhka fiajl fiajdfhdacl iïnkaO;djloS i<lkafka lreK lSug bvÿkakdo hkak fkdj .súiqï
lvùula isÿ jQjdo hkak kuq;a hï wjia:djl jHjia:dms; m%;smdokhka u; fiajl fiajdfhdacl iïnkaO;djhla
;SrKh jk úg ta iïnkaO lvlsßï ioyd ßÜs wd{d ksl=;a l< yels nj fmfka'
jegqfka hehso ;ud ta ioyd iqÿiaid hehso mjiñka wêlrKfha iyk me;+ w;r wNshdpkdêslrKh by; m;a
lsßu j<lajñka rÜ wd{d ksl=;a lr ;snqKs'
kuq;a fuu m;a lsßu ioyd wod< mqoa.,hdg kS;Hdkql+, wfmalaIdjka we;s lr .ekSfï yelshdjla ke;ehs mjid
fY%aIaGdêlrKfhaos fuu ;SrKh m%;sj¾; flreKs'
jeo.;a lreKla kS;Hdkql+, wfmalaIdfõs uQ<O¾uh hkak ld¾hh mámdál n,d;sl%uKh hgf;a fukau
yrhd;aul n,d;sl%uKh hgf;ao j¾a. l< yels njg tx.,ka;fha u;fNaohka mj;akd nj fmfka'
ᚠwd{d
mßmd,k kS;sfha m%;sl¾u w;ßka m<uq j¾.h ßÜ wd{dh'ßÜ wd{d mßmd,k ks<Odßka yd m¾Yo fj; mjrd
fokq ,nk n,;, u; ls%hd lsßfïoS tajd ksis whqre ls%hd;aul fkdjk wdldrhlska by; idlÉPd lrkq ,enQ
w;r tjeks úgloS wêlrKfha iyk ,nd.; yels m%Odku m%;sl¾uhla f,i ie,flkafka ßÜ
wd{djka ,nd .ekSuh. wm wdKavql%u jHjia:dfõ 140 jHjia:dj uÕska wNshdpkdêlrKhgo 1990 $ 19
orK mk; uÕska ^13 jk wdKavql%u jHjia:d 154 j.ka;sh uÕska ixfYDaê; mßos& m,d;ano uydêlrKhgo
m<uq wdKavql%u jHjia:d ixfYdaOkh uÕska wdKavql%u jHjia:dj mßos 140 jHjia:djg l< ixfYdaOkh wkqj
fY%aIaGdêlrKhgo ßÜ wd{d ksl=;a lsßfï n,h ,ndoS we;s w;r wêlrKhka úiska jHjia:dkq.; lreKq u;
1. i¾Isfhdrdß wd{d
2. fmdysìIka wd{d
3. uekavduqia wd{d
4. ksfrdOdf{da ^bkackaIka&
5. lafjda fjdrkafgda wd{djka fhdod.; yelsh ß
m%dfhda.slj ne,Q l< m,d;ano uydêlrKfha ßÜ wd{d ,nd.ekSfï wjldY wka wjia:dj,g jvd iSñ; nj
fmfka. ula ksido h;a
1 fuuÕska ßÜ wd{d ksl=;a lsßu lrkafka tu m,d; ;=, n,h ls%hd;aul lrkafkl=g tfrysj muKs.
^wod, isÿùu m,d; ;=, isÿúh hq;=hs &
2 tjeks n,;,hla ls%hd;aul l< hq;af;a
§ hï kS;shla ^md¾,sfïka;= mk;a&
§ m,d;aiNdfõ ´kEu m%{ma;shla u;
§ m,d;aiNd ,ehsia;=fõ jk lreKla iïnkaOj úh hq;= neúks'
i¾Isfhdardß wd{d
úOdhlhg wjYH f;dr;=re ,nd.ekSug yd my< wêlrK ;SrK mqKßCIK lsßu fyda kej; úNd.hg
f.kajd .ekSu i|yd i¾Isfhdardß wd{d fhdod.kakd nj fmfka'
Rex v. Electricity Commissioners Experty London Electricity Joint Commitiee (1920) 1924 1 KB 171
fuysoS weÜlska idñjrhd l< iïNdjkSh m%ldYh fuysoS jeo.;ah' tkï mqoa.,hskaf.a whs;sjdislï j,g n,mdk
wkaofï m%YaK ;SrKh lsßu ms<sn|j ffk;sl n,hla we;s iNdjla úksYaphsl wkaoñka lghq;= lsßfïoS n,h
blaujd lghq;= lr ;sfí kï by< wêlrKfha md,khg hg;a fõ hkqfjks'
hï jHjia:dms; wdh;khla úksYaph wêldßhla úiska ;udg mejreK n,;, ls%hd;aul lsßfïoS n,d;sl%uKhla
isÿ lrñka fokq ,nk ;SrK ksYam%N lsßug i¾Isfhdrdß ,ndfohss'
fï wkqj i¾Isfhdrdß ßÜ wd{djla ksl=;a lsßug my; wx. iemsßh hq;= nj fmfka'
§ lsishï mqoa., uKav,hla $ wêldßhla ;sìh hq;=h'
fï hgf;a idudkHfhka my< wêlrKh;a, mßmd,k iNdjla, m,d;a md,k ks<Odßfhl=g, jHjia:dms;
wdh;khl fmdÿ lghq;a;l kshe,S isák ks<Odßfhl=g, rcfha fomd¾.fïka;=jlg fyda weu;sjrfhl=g
úreoaO jqj;a i¾Isfhdardß ksl=;a l< yels jqj;a rchg úreoaOj ksl=;a lrkq fkd,efí'
fuys ffk;sl n,hla hkq jHjia:dms;j ,efnk n,hhs' fomd¾Yjhla w;r we;s lr.kakd .súiqula u;
n,h ,nkd mqoa.,sl ;Srlfhl= fj;" iafõÉPd ixúOdkhla fj;" idudkHfhka fuu wd{d ksl=;a lrkq
fkd,efí' kuq;a hï mqoa.,fhl= fyda iNdjl n,h uq,ska ìysjQfha .súiqulska fyda tlÕ;djhlska jqj;a miqj
Bg jHjia:duh n,hla mejrefka kï tjeks wjia:djloS Tjqka fuhg hg;ah'
i¾Isfhdardß yd fm%dysìIka wd{d w;r we;af;a b;d wdikak iudk;ajhlah' tkï fm%dysìIka wd{djla ksl=;a
lrkafka jHjia:dms; n,hla we;s m¾Yohla n,Odßfhl= úksYaphl wkaoñka lghq;= lsßfïoS n,fhka msg;
ls%hdjla lr wjika ;Skaÿjla oSug m%:u jk w;r wjika ;Skaÿjla we;s úg fhdod.kafka i¾Isfhdardß wd{djla
nj fmfka'
uekavduqia wd{d
kS;sh uÕska fmdÿ ks<Odßka wdh;k úiska bgq lsßug ne|S isák fmdÿ hq;=lï bgqlrjd .ekSug uekavduqia
b,a,d isáh yelsh' by; oelajQ i¾Isfhdardß yd fm%dysìIka wd{djka kS;súfrdaë ls%hd iïnkaOfhka
fhdokq ,enqj;a uekavduqia wd{djla fhdokq ,nkafka kS;súfrdaë w;miqlß
s ï i|ydh'
uekavduqia wd{d wêlrKd;aul, w¾O wêlrKd;aul mßmd,k ls%hd iïnkaOfhaoS fukau w¾O mßmd,k
ls%hdj,oS o fhdod.; yels nj uydpd¾h cS t,a mSßia uy;d mjihs'
Perera & Others Vs Ceylon Government Railway Uniform Staff 67 NLR 191
fuysoS ix.ufha uyd iNd /iaùula le|jk f,i n,lrñka ix.ufha ks<Odßkag úreoaOj uekavduqia
wd{djka ,nd.; fkdyelafla Tjqkaf.aa ls%hdjka fmdÿ iajNdjfha fyda uyckhdg jeo.;a jk ld¾hhka fkdjk
ksid nj ;SrKh úh'
2' uekavduqia wd{djla ksl=;a lsßug M,rys; jkúgoS ksl=;a fkdflf¾' fï hgf;aoS M,rys; jkúgoS
fukau j.W;a;rlreg tlS wd{dj ms<sn| ls%hdl, fkdyels njg fyd|dldrj m%lg jk úgoSo wd{dj
ksl=;a lsßfuka whÿïlreg lsis÷ m%fhdackhla fyda ,dNhlaa fkd,enk úgoSo ksl=;a fkdflf¾'
4' fjk;a úl,am m%;sl¾uhla iykhla jYfhka we;s úgoS ksl=;a fkdflf¾
Dankotuwa Tea State v. Tea Control Board 40 NLR 36
fuysoS m%ldY jQfha wNshdpkhla uÕska iykhla ,nd.; yels úl,am mj;sk úg fuu wd{djka ksl=;a
fkdlrkq ,nk njhs'
ksfrdaOd{d (Injunction)
ksfrdaOd{d idOdrK Widú uÕska we;slrk ,oaols. m%isoaO n,Orhl= úiska n,h wdfrdamKh lr .ekSula fyda
n,h whq;= f,i m%fhdackhg .ekSula isÿjQ wjia:djloS ksfrdaOd{djla uÕska ta i|yd wNsfhda. l< yel.
fmdÿ kS;s m%;sl¾uhkag jvd fuh kuHYS,S iajNdjhla .kafka fïjd mQ¾j ks.uk uÕska we;s wvq n|Shduh' ;jo
fuu m%;sl¾uh msysg lr .ekSug iNdjla fyda n,Orhl= úksYaphl wkaoñka lghq;= lsßug wjYH fkdfõ'
fuysoS isÿjkafka wêlrKh bosßfha isákd mCIhlg hula lsßug fyda fkdlsßug n,lsßu tksid th ;ykï
ksfhda.hla fukau hula lsßug n,lrk ksfhda.hlao úh yelsh' ;jo ;djld,sl fukau ia:Sr jYfhkao m%ldY
l< yelsh'
fuysoS wd{djla b,a,d isàu fndfyda úg isÿjkafka tal md¾Yúlj ksid th m%Odkh lsßug wêlrKh oeä
f,i ish wNsu;h fhdod.kS' tysoS ú;a;slref.a ls%hdfjka oeä mdvqjla isÿjkafka hhs wêlrKhg
jegyS .shfyd;a muKla wd{djla ksl=;a lrkq ,efí'
ta wkqj fuu wd{djla ,nd .ekSu i|yd wjYH;d my; mßos oelaúh yelsh
1 ks,h fmdÿ ks,hla ùu Chandrasena v. Silva
2 tu ks,h ia:Sr tlla ùu
Y%S ,xld kS;s YsIH ix.uh 2017
40
mßmd,k kS;sh iGuide | www.slllciguide.com
pkaøfiak t is,ajd
mdi,l l<uKdldr OQrh fmdÿ iajNdjfha ks,hla fkdfõh hk moku u; lafjda fjdrkafgda wd{djla ksl=;a
lsßu fY%aIaGdêlrKh úiska m%;sfCIam flreKs'
ßÜ wd{d j, úIh m;h yd wdKavql%u jHdjia:dfõ uQ,sl whs;sjdislï mßÑfPaoh w;r iïnkaO;djh
i|yd idudkHfhka ßÜ wd{d ,nd fkdfok nj fmfka' fï iïnkaO ldrKd j,g wod, m%Yak.; wjia:djkaysoS
wêlrKhka olajd we;af;a fujka wjia:dj,oS wdKavql%u jHjia:dfõ III mßÑfPaofha oelafjk uQ,sl
whs;sjdislï W,a,x>kh fõoehs mßCId lr ta wkqj lghq;= l, yels njh' ;jo iuyrla wjia:d j,oS m%YaK.;
lreKq wkqj jvd;a WÑ; jkafka mßmd,k kS;sh hgf;a m%lsl¾u ,nd .ekSu fkdj uQ,sl whs;sjdislï lvùu
hgf;a m%;sl¾u ,nd.ekSu njo wêlrKh olajd we;'
;jo fï iïnkaOfhka jeo.;a lreKla jkafka ßÜ wd{d ksl=;a lrKq ,nkafka wêlrK wNsu;h u; nj;a
uQ,sl whs;sjdislï kvq tfia fkdjkjd;a fukau jkaos ,nd.ekSuo l, yels njh' fujeks m%jk;djhla
we;slsßfï idOl jQfha fuu fCIa;%fha oS iajdNdúl hqla;s uQ,O¾u ixl,am jka wfkl=;a wêlrK mokï j,g
jvsd mq¨,aj oelaùug;a idïm%odhl;ajfhka ñoS úu¾Ykd;aul m%fõYhla u.ska úksiqrejka mq¨,a yd
m%.;sYSA,S ;Skaÿ ,nd oSuh'
Jayawardane v. Wijethilake
.ïmy yosis urK mßCIl fya;= oelaùula fyda weyqïlkaoSulska f;drj wod, ;k;=ßka bj;a lsßu ksid
wdKavql%u jHjia:dfõ 12 ^1& jHjia:dj tkï i¾j idOdrK;ajfha whs;sjdislu W,a,x>kh fõo hkak m%YaK
.; úh' wêlrKfha ks.ukh jQfha fuh fmdÿ ;k;=rl iajrEmh .kakd nj;a th úOdhlfha reÑl;ajh u;
fkdmj;sk nj;a tksid tjeks úfgl wod, mqoka.,hdg fpdaokd oekqï oSula weyqïlka oSfï j.lSu;a ;SrK
.kq ,nk mqoa.,hdg ysñfõ hkqfjka iy fuu n,;, Ndú;dl, hq;= jkafka uyckhkdf.a hym; Wfoid
nj;a tu n,;, Ndrhl iajrEmfhka ls%hd;aul jk nj;ah'
ta wkqj fujeks iajrEmfhka hq;a ;k;=rla udre lsßfï fyda bj;a lsßuloS iajdNdúl hqla;s uQ,O¾uhka
Ndú;dl, hq;= nj;a tfia fkdlsßu ksid wdKavql%u jHjia:dfõ 12 ^1& jHjia:dj W,a,x>kh jk nj;ah'
Jayasinghe v. AG & Others 1994 2 SLR 74
Dissanayake v. Keleel kvqlrhkao fï ms<sn| jeo.;ah'
mßmd,k kS;sfha mSvdjg m;ajk md¾Yjhkag ,nd.; yels m%Odk m%;sl¾uhla f,i ßÜ wd{d ksl=;a lsßu
Ndú;d jk nj by; oS ÿgqfjuq' ñka iuyrla wd{d iïnkaOfhka mj;akd ndOdjkao tu mßÉfPao j,oS idlÉPd
l< w;r fï ish¿u ßÜ wd{djka ksl=;a lsßfïoS n,mj;akd jQ ndOdjka i,ld ne,Su jeo.;ah. tajd m%Odk
fldgia 3 lg j¾. l< yelsh'
§ yrhd;aul ndOd
§ wNsu;dkqidß ndOd
§ jHjia:dms; ndOd
1 ksr¾:l ùu
fuysoS fm;aiïlre ;udg wêlrK iudf,dapkhg iqÿiqlï we;s nj fmkajqjo wêlrKhg ;u wNsu;h mßos
th wjika l< yelafla ksr¾:l ùfï isoaOdka;h u;h'
Exparte Hendy
kvqfõoS wod, wêldßh idOdrK f,i ls%hdlr ;snQ fyhska fm;aiïlreg widOdrKhla jqj;a tjka úgl ßÜ
wd{d ksl=;a lsßu ksr¾:l nj oelaùh'
Ramasami v. Moragoda
Center for Policy Alternatives v. Dayananda dissanayaka
kvqjg wod, m%ldYh lrk ,o oskh jk úg wod, m,d;a iNdj úiqrejd we;s fyhska fm;aiu ie,lSu ksr¾:l
njg ;SrKh lf<ah'
Rex v Kensington Genaral Central Commissioners of Income Tax Exparte Polignac 1917 1 KB 486
kvqlrh fï iïnkaOfhka jeo.;ah' fuysoS fm;aiïlre ;u osõreï m%ldYfha lreKq iÕjd we;s njg ;yjqre
jQ ksid ßÜ wd{d ,ndoSu m%;sfCIam úh'
P.S Bus Company Ltd v Members & Sectratary of the Ceylon Transport Board 61 NLR 491
fï ms<sn|j bx.S%is kvqlrhla jk Rex v Garland 1879 5 QB 269 jeo.;a jk w;r th Stephen Perera v.
Minister of Lands CA/423/92 kvqfõoSo ;yjqre lr we;'
fujka úgl wêlrKhg ish wNsu;h Ndú;d lr ßÜ wd{djla ioyd jQ whÿïm; m%;sCIam lrkq we;.
5 wkjYH m%udoh
mßmd,k kS;sfhaoS wod, iykhla b,a,disák md¾Yj lrefjl= tu iykh mSvdjg m;ajQ wjia:dfõ isg wkjYH
m%udohlska f;drj b,a,sh hq;= nj ;;yjqre ù we;s uQ,O¾uhls'
Ramasami v. Ceylon State Mortgage Bank & Others 1982 78 NKR 368
fuysoS jkiqkaor úksiqre m%ldY lf,a m%udohla mj;akd úg
§ m%udo jQ ld, iSudj
§ tu ld,iSudj ;=, whÿïlre wfkla md¾Yjhkag n,mEula jk f,i yeiqrekq wdldrh ie,ls,a,g
.; hq;= nj;ah'
fuysoS ;j ÿrg;a m%ldY lr we;af;a mßmd,k kS;sfha fjk;a m%;sl¾u ,nd.ekSug .;a ld,h m%udohla fkdjk
njh' kuq;a fujka úgl jqjo fmdÿ hym;g n,mEï jkúg fyda wfkla md¾Yjhg úYd, n,mEula jk úg
ᚠwd{d ,nd fkdfok nj olajd we;'
fmdÿ ß;shla jYfhka úl,am m%;sl¾uhla kS;sfhka ,nd fok úgloS ßAÜ wd{d ksl=;a fkdflfrkq we;. fï
yd iïnkaO uQ,O¾uh njka úksiqre úiska In Re Nathan 1884 12 QBD ysoS oelaùh'
In re Nathan kvqfõos jvd;a myiq yd ld¾hCIu m%;sl¾uhla fm;aiïlre lsÜgqj ;sfí hhs ßÜ wd{d ,nd
fkdfok ,os' úl,am m%;sl¾u hkafkys f;areu iuyr kvqlr j, olajd we; bka .uH jkafka wNshdpkh
lsßug we;s whs;sh yd hï mk;lska ,nd fokakd jQ fjk;a m%;sl¾uhls'
flfia fj;;a uE; ld,fha ,xldfõ yd tx.,ka;fha úl,am m%;sl¾u ;snqk;a ßÜ wd{d ksl=;a lsßug ksoyia
f,i l%shd lrhs' Somasundaram v. Forbes 1993 2SLR362 ,xldfõ fY%aIaGdêlrKfhaoS ;siai nKavdrKdhl
úksiqre;=ud fuu ;SrKh fok ,oafoa 50 yd 60 oYlfha bx.S%is kvqlr .Kkdjla mßYS,kfhka miqh' hï
;SrKhla iudf,dapkh lsßug mßmd,kfha mj;sk wfkla úl,am m%;sl¾u ish,a, ksud l< hq;= njg lsi÷ s
ß;shla ;SrKhla ke;. wêlrKh úl,am m%;sl¾uh m%udKj;a úi÷ula fok njg yeÕjqfkd;ska muKla
iudf,dapkh w;aysgqúh yel'
wdKavql%u jHjia:dfõ 140 jHjia:dj .ek oekg bosßm;a ù we;s jdohka wkqj wd{d iajNdjfhka flfrk
;SrKhla jkjd ñi bx.S%is kS;sfha olajk mrudêldß wd{d hhs iu jHjia:dj ms<s fkd.; hq;=h
Wod( Hedamandi v. CIA
hï wd{djla b,a,Sug whs;shla we;akï wNshdpkdêlrKhg wNsu;hla M, l< yelafla úl,am m%;sl¾uh
lrorldß yd wld¾HCIu kï muKs'
jHjia:dms; ndOd
wdKavql%u jHdjia:dfõ 136 jHjia:dj hgf;a wêKrhka fj; n,mdkakd jQ ß;s iEoSfï n,h fY%aIaGdêlrKh
fj; mjrd we;s w;r fï hgf;a ßÜ wd{d iïnkaOfhka 1978 oS yd 1990 oS mkjk ,o ß;Ska jeo.;ah'
1978 ß;Ska 1978$11$08 orK osk w;sf¾l .eiÜm;% wxl 9 yd 10 u.ska ksl=;a flreK w;r miqld,Skj
tajdhska fndfydauhla bj;a lr we;s nj fmfka' 1990 ß;Ska 1991$01$15 ork osk w;sf¾l .eiÜm;% wxl
645$4 u.ska ksl=;a flreKs'
1978 ß;Ska j, 46-61 olajd ß;Ska wo olajdu l%shd;aul jk w;r tajd ßÜ wd{d ksl=;a lsßu iïnkaOfhka
jeo.;ah' fuysoS u;l ;nd .;hq;= lreKla jkafka 1978 ß;Ska j, 46 rAS;sh 1990 ß;Ska j, 3^1& ß;shgo
iy 1978 ß;Skaj, 47 ß;ash 1990 ß;Ska j, 3^2& ß;Shgo iudk njh'
1990 - 3 ^1& ß;sh ^1978 - 46 ß;Shg iudkhs& fï hgf;a lshfjkafka kvqjg wjYH wod, ,shlshú,s j,
uq,a msgm;a wuqKd ;sìh hq;= njh' tfia fkdyels jkakd jQ úg Bg fya;= olajd wjir f.k iy;sl l, msgm;a
wuqKd ;sìh hq;=h'
fuu wjYH;djh
Rasheed Ali v. Mohommed 1981 1 SLR 262
Karunavathi v. Kusumsiri 1990 1 SLR 127
Kirivanthi v. Navaratne 1991 1 SLR 1
Brown & Company v. Ranasinghe
Borella Hospital v. Bandaranayaka
kvqj,oS ;yjqrelr we;'
mßmd,k kS;sfha fojk m%Odk m%;sl¾uh kï wêlrK iudf,dapkfhka neyer lsßuh' fuh wdldr lSmhlska
l<yel'
1. fldkafoais iy.; fhÿï uÕska
2. neyer lsßfï j.ka;s
a. jHjia:dms;j mekjQjla fia ie,lsh hq;=h
b. wjidkd;aul yd ;SrKd;aul fõ
c. lsishï kS;s lD;Hhl m%YaKl< fkdyel
d. ;SrKd;aul idCIs fõ
3. jHjia:dms; iu;lrKhka flfrys neyerlsßfï j.ka;sj, n,mEu
4. wdKavql%u jHjia:dfõ 140 jHjia:dj u.ska neyer lsßfï j.ka;Ska flfrys n,mEu
mßmd,k wêldßhla fj; jHjia:d u.ska n,h mejßfïos tys .eg¿j ksrdlrKh lsßfï tlu n,Orhd th
nj .uH ùu i|yd fldkafoais iy.; fhÿï Ndú;d lrhs' fuh fhdok wdldr lSmhla kï
§ wud;hjrhd iEySulg m;afõ kï
§ wud;Hjrhdf.a u;h fõ kï
§ wud;Hjrhdg fmkS hhs kï
uq,a ld,Skj wêlrKh;a fujeks fhÿï ksoyia f,i w¾:ksrEmkh lsßug keUqrej isáh;a miqld,Skj ish
wëCIK wêlrK n,h tnª wjia:djkaysoS mjd fhdod .ekSug iQodkï nj fmkakqï lrk ,os' fï hgf;a
wêlrKhka
§ ish wêlrK n,h fkrmd oeóug ;rï n,.;= fldkafoais iy.; fhÿï ms<s.ekSug ue,slula olajk
,os'
§ mrasmd,k wêldßhl jeros iy.; mßlaIK wod, lr .ksñka iy idlaIs u.ska ksielju ilia
fkdlrk ,o kshuhlg t<öu jeks jeros l%shd isÿlrk úgloS Bg ueosy;a úKs'
kuq;a m%;sm;a;suh uQ,sldx.hka b;d n,.;= wjia:d j,oS fldkafoais iy.; fhÿï fhdod we;s mßmd,k
wêldßkaf.a ;SrK j,g ueosy;a ùug wêlrKh ue,slula olajk nj fmfka' fï hg;g rdcH wdrCIdj,
msgqjy,a lsßu, yosis wjia:djka iïnkaO m%Yakhla oelaúh yelsh' fujka wjia:djloS wêlrKhg l, yels
tlu foh kï
§ wod, ldrKh i|yd n,;, l%shd;aul lsßug mßmd,k wêldrashg yelshdjla ;sfío
§ n,;, i;aNdjfhka Ndú;d lr ;sfío
hk lreKq i,ldne,Su muKs'
fuysoS wud;Hjrhdg fmkS hkafka kï hk fldkaafoais iy.; fhÿu u; wh;d mßmd,khla mj;ajdf.k hk
mdi,a rchg mjrd .ekSug wud;Hjrhdg n,h ;snqk w;r wh;d mßmd,kh hk fya;=j u; wud;Hjrhd
l, mjrd.ekSu wêlrK iudf,dapkhg hg;a njg ;SrKh úh'
tu fr.=,dis uyck wdrlaIdj mekùfï yelshdjla fmkakqï lrhs kï hqla;siy.; nj fmkaùug th m%udkj;a
jk w;r bkamiq tajd ljr wjia:dj,oS fhdokafkao hkak ;SrKh lsßfï mru n,Orhd ckm;s nj;a jeâÿrg;a
m%ldY flreks'
hï lreKla wêlrK iudf,dpkhg ,laùau je,elaùug neyer lsßfï j.ka;s u.ska isÿfõ' kuq;a fufia ùug
kï wod, mßmd,k wêldßh ish n, iSudj ;=, l%shd lr ;sîu w;HjYHh' fuu j.ka;Ska my; wdldrhkaf.ka
fhfoa'
§ jHdjia:dms;j mekjQjla f,i olajk jdlH LKav
§ wjidkd;aul yd ;SrKd;aul jdlH LKav
§ lsishï kS;s lD;Hhl m%Yak l, fkdyels jdlH LKav
§ ;SrKd;aul idlaIs
fujka wjia:djkaysoS mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï iïnkaOfhka m%Yak we;sjkakd jQ wjia:d j,oS ñi wêlrKh
ueosy;a fkdjk nj fmfka'
tfukau ;SrKh wjidkd;aul nj oelaùu u.ska mßmd,k n,Odßkaf.a ;Skaÿj isoaêuh lreKq u; wjidk
tlla jk kuq;a th kS;suh lreKq i|yd wjidk tlla njg m;a fkdjk njh' tkï kS;sh ksis mßos ls%hd;aul
fkdjk úg wjidkd;aul nj wfydis ù hkq we; hkqfjks'
The Land Commissioner V Ladamuthupille 62 NLR 169 1942
bvï ksrjq,a lsßfï wd{d mk; wkqj flduidßia jrhdf.a ;SrKh u; lDIsld¾ñl bvula fyda fldgila
rchg mjrd .ekSug yelshdj ;snQ w;r flduidßia jrhd .kakd ;SrKh wjidkd;aul njo oelajqKs' fï
iïnkaOfhka we;sjQ m%YakhloS rdcdêlrKh ;SrKh lf,a mjrd .kakd bvula lDIsld¾ñl bvulao ke;so
hkak mßCId lsßAug n,h wêlrKhg we;s njh'
Y%S ,xld kS;s YsIH ix.uh 2017
49
mßmd,k kS;sh iGuide | www.slllciguide.com
kuq;a fï iïnkaOfhka fY%IaGdêlrK u;h jQfha hqla;s iy.;j lghq;= lsßfï j.lSula 13 j.ka;sfhka
woyialr we;s nj;a tfia fkdlsßfï fya;=j ksid tu ;SrKhka n,rys; jk nj;ah'
fuu kvqfõ ;SrKh Bg miqj ;SrKh jQ ^by; mßÉfPaofha i|yka& weksiañksla kvqfõ ;SrKfhka fjkia jk
nj fmfka. ta wkqj i|yka l, yelafla j¾;udkfha fï iïnkaOfhka weksiañksla kvqfõ ;SrKh n,Odß jk
njh'
weksiañksla kvq;Skaÿj ,xld kS;shg wod,lr.;a wdldrh yd bka miqj we;sjQ j¾Okhka we;' ,xldfõ 1979ka
miq iudc iqnidOkh hk mrud¾:h mqoa., whs;sjdislï i|yd n,mE yels ;SrK .ekSfï wêldßka úYd,
ixLHdjla msysg jQ nj fmfka'
§ 1973 lDIsld¾ñl bvï mk;
§ 1972 bvï m%;sixialrKh mk;
óg WodyrKhka lSmhls'
fï hgf;a m%Yak.; wjia:djka úYd, jYfhka mekke.=k w;r ßÜ wd{d iïnkaOfhka kS;shg wkqj hkak
bx.%sis kS;sh f,i ,xldfõ ;yjqre ù we;s ksid weksiañksla ;Skaÿj wod, lr.ekSu myiq úh'
;jo 1972 wxl 18 orK w¾:ksrEmk wd{d mk; hgf;a 22 jk j.ka;sh fï iïnkaOfhka jeo.;a jk
w;r bka lshfjkafka wjidkd;aul j.ka;Ska u.ska tu mßmd,k wêldßfha ;SrKh iy;sl lrk njh' kuq;a
fuys w;=re úOkh u.ska wêlrK iudf,dapkh l, yels wjia:d ;=kla olajd we;s w;r tajdkï
1 wod, wêlrKh ;udg úuiSug n,h fkdue;s ldrKdjla úioSu
2 idOdrK;d ixl,am wkq.ukh fkdlsßu
3 wksjd¾h wkq.ukh l< hq;= úOdk wkq.ukh fkdlsßu
fuysoS wd{d mk; hgf;a j.ka;Ska ksid Anisminic kvqlrh wkq.ukh m%;sCIam lr we;' Wijeram V. Paul
;Skaÿj i,ld ne,Sula fkdue;' wNshdpkdêlrKh fuysoS n,fhka msg l%shdjla hkakg mq¨,a w¾;hla oS we;'
jd¾;dj u;= msg fodaYhla mukla fkdj kS;suh jrola fyda n,d;sl%uKhla lr we;akï ta i|yd ueosy;a ùug
wêlrKhg wNsu;hla we;s njo fmkakqï lr we;'
Mohideem v. Gunavardena
fuysoS ksjdi yd foam, úlsKSfï mkf;a 39 ^3& j.ka;sfha oelajQ wjidkd;aul j.ka;sh m%Yak.;jQ wjia:dfõoS
wNshdpkdêlrKh James v. Board of Review ys úu,r;ak úksiqref.a m%ldYhg wkqqj hñka wjidkd;aul
j.ka;sh ;yjqre lr we;'
Moosajee v. Arrhur and Six Others 2001 1 SLR
fuysoS by; oelajQ ksjdi yd foam, úlsKSfï mkf;a 39 ^3& j.ka;sh kej; ;yjqre flreKs' mk; wkqj
^1988 g fmr& l=,S ksjeishdg ;uka isá ksji ñ<oS .ekSug b,a¨ï l, yelshdj ;snQ w;r mkf;a 47 j.ka;sh
u.ska ksjdi hk w¾: ksrEmkh lr we;af;a uq¨ukskau fyda fldgila mosxÑ ùula i|yd ms<sfh, l,
f.dvke.s,a,la jYfhks'
fuysoS l=,S ksjeishd ;ud 1943 isg l=,sh f.jñka mosxÑj isáfha hhs mjiñka ksji ñ<oS .ekSug b,a¨ï l,
w;r ksji whs;slre th 1941 oSS l=,shg ÿkafka jHdmdßl lghq;= i|yd Ndú;d lsßu i|ydh hk ,sÅ; idCIs
u.ska ;yjqre lr ;snqKs' wod, ia:dkh 1979 olajd jHdmdßl iaa:dkh jYfhka Ndú;dlr ;snQ njo bkamiq
ksjila jYfhka Ndú;d l, njgo idCIs ;snqK's fuysoS ksjdi flduidßiajrhdf.a ;SrKh jQfha wod, ia:dkh
jHdmdßl lghq;= i|yd Ndú;d lr we;s neúka l=,S ksjeishdg tu ksji ñ<oS .ekSu i|yd b,a¨ï l, fkdyels
njh'
wNshdpkdêlrKh úu¾Yk uKav, ;SrKh ;yjqre lrñka ßÜ wd{djla i|yd jQ whs;slref.a b,a,Su m%;sCIam
l< w;r wjidkd;aul j.ka;Ska j, n,mEu ;yjqre flreKs'
w¾: ksrEmK ixfYdaOk mkf;ka miqj ,xldfõ wNshdpkdêlrKh yd fY%aIaGdêlrKh b;du oDv w¾:
ksrEmKhla tu mk;g foñka fndfyda neyer lsßfï j.ka;s ms<s.kakd ,os' 80 oYlfha isg 90 oYlfha ueo
Nd.h jk;=re fuu oDv;djh mej;s w;r kvqlr w;f,diailoS muKla thska ksoyia ùug m%h;ak ord we;'
fuys zfjk wdfoaYlhla m%ldYs;j i|yka jk wjia:djka yerZ hkak wdKavql%u jHjia:dfõ 140 jHjia:djg
wod,j i|yka flreKs' fuhska wNshdpkdêlrKhg ßÜ wd{d wdldrfha wd{d ksl=;a lsßfï n,h ,efí' fuysoS
úksiqre;=uka lSfõ neyer lsßfï j.ka;sh n,meje;aúh yelafla fjk wdfoaYlhla m%ldYs;j i|yka fkdjk
wjia:dj,oS muKh hkakh'
wdKavql%u jHjia:dfõ 140 ys wdKavql%u jhjia:dfõ m%;smdok j,g hg;aj hkak we;=,;ah' túg 140
jHjia:dj wod, ,sÅ; kS;Skag hg;a nj 168 ^1& jHjia:dj wkqj lsj yel fuu m%YaKhg úksiqre;=uka fuf,i
ms<s;=re olajh' neyer lsßfï j.ka;shla yd wdKavql%u jHjia:dfõ fldgil .eàula ;sìhoS uu uq,a ;ek
fokafka wdKavql%u jHjia:dfõ m%;smdokhkagh' thg fya;=j kS;sfha wdêm;H /lsh hq;= ùuh'
t;=ud ;jÿrg;a m%ldY lf<a wdKavql%u jHjia:dfõm%;smdok j,g hg;aj hkak wjYH jQfha 140 jHjia:dj
wfkla jHjia:d iuÕ .eàug ,laúh yels ksidh' ^Wod( 120" 124" 125" 126 ^3& jeks j.ka;s&
fuu u;h ndialr,sx.ï t' fmf¾rd" úfÊmd, fukaäia t' fmf¾rd iy isßfiak l=f¾ t nKavdrkdhl
kvqj,oS ;yjqre lrk ,os' uQidÔ t' wd;¾ kvqfõoS w;m;a;= t' uyck nexl=j kvqfõ ;SrKh jvd;au
fyd|ska ;yjqre lrk ,os' fï wkqj fmkS hkafka j¾;udk kS;s ;;a;ajh wkqj neyer lsßfï j.ka;Ska
fhdod ;snqKo wNshdpkdêlrKh yd fY%aIaGdêlrKhg wjYH wjia:dj,oS wjYH lreKq flfrys ish úu¾YK
n,h fhoúh yels njh'
we;eï jHdia:dms; mk;a u.ska hï m%Yakhlg iïnkaO md¾Yjhkaf.a tlÕ;ajh u; we;slr.kakd iu¾:
ldrKhkaf.a r|dmeje;au iy;sl lsßu i|yd wjidkd;aul j.ka;Ska fhdod we;'
Wod( Kh wdmiq whlr.ekSfï wd{d mk; u.ska ^ixfYdaê;& ksYap, foam, i|yd Khlrejka yd Kh
ysñhka w;r we;slr.kakd iu:hka wjidkd;aul nj tys 40 jk j.ka;sh u.ska olajd we;'
w¾:ksrEmk wd{d mkf;a neyer lsßfï j.ka;ska flfrys wdKavql%u jHdia:dfõ 140
jHdjia:dfõ n,mEu
,xldfõ mj;akd kS;Skaf.ka Wiiau kS;sh f,i ie,flkafka 1978 wdKavql%u jHdjia:djh' tys 140 jk
jHdjia:dj u.ska ßÜ wd{d iïnkaO úOdkhka olajd we;s w;r 168 ^1& jHdjia:dj u.ska wdKavql%u jHdjia:dj
mekùug fmr mekjQ kS;Skaf.a meje;au iy;sl lrhs' fï wkqj mek k.sk m%Ykhla jkafka m%Odk;u kS;sh
jk wdKavql%u jHdjia:dfõ 140 jHdjia:dfõ i|yka m%;s{djka jk ßÜ wd{d ksl=;a lsßu wdKavql%u
jHdjia:dfõ 168 ^1& jHdjia:dj u.ska n,d;aulj mj;sk 1972$18 orK w¾:ksrEmK wd{d mkf;a neyer
lsßfï j.ka;Ska u.ska j,lajkafkao hkakh'
140' ljr jQ ffyda uq,a wjia:d wêlrKhl ffyda úksYaph wêldrhl fyda fjk;a wdh;khl jd¾;d fidaÈis
lsÍug iy mÍlaId lsÍug o kS;sh wkqj i¾áfhdrdÍ" ;ykï" fm%disfvkaffvda" ukavduqia iy lafjda
fjdrkaffgda hk iajNdjfha jQ ßÜ wd{d hï uq,a wjia:d wêlrKhl úksYaphldrjrhdg fyda úksYaph
wêldrhlg fyda fjk;a wdh;khlg ffyda fjk;a ;eke;a;l=g ffyda úreoaOj modkh lsÍug iy
ksl=;a lsÍug o iïmQ¾K n,h yd wêldrh wdKavql%u jHjia:dfõ úêúOdkj,g hg;aj
wNshdpkdêlrKhg we;af;a h'
tfia jqj o" md¾,sfïka;=j úiska mkjkq ,nk kS;shlska" ta kS;sfhys oelafjk hï .Khlg wh;a ldrKd
iïnkaOfhka fï jHjia:dfõ by;ska u jQ úêúOdkj,ska wNshdpkdêlrKh fj; mejÍ we;s wêlrK
n,h wNshdpkdêlrKh úiska fkdj" fYa%IaGdêlrKh úiska ls%hd;aul l< hq;= hehs úêúOdk ie,eiaúh
yels h'
168'^3& md¾,sfïka;=j wkHdldr úêúOdk ie,eiajqjfyd;a ñi fyda wkHdldr úêúOdk i,iajk f;la fyda hï
lsis mj;akd kS;shla" ,sÅ; kS;shla fyda ,sÅ; fkdjQ kS;shla fyda wdKavqlu jHjia:dfõ hïlsis
úêúOdkhla fyda fkdlvjd n, meje;aúh hq;= njg wdKavqlu jHjia:dfõ úêúOdk i,id we;s úgl
md¾,sfïka;=j úiska tfia wkHdldr úêúOdk i,iajk kS;shla fjf;d;a tu kS;sh /iaùug meñK
Pkaoh fokakd jQ uka;S%jrhkaf.a nyq;r Pkaofhka iïu; lr .ekSug md¾,sfïka;=jg n,h we;af;a
h'
;jÿrg;a fuysoS oelajQfha 140 jHdjia:dfõ olajd we;s —wdKavql%u jHjia:dfõ úêúOdkj,g hg;aj˜ hkafkka
wêlrK iudf,dapkh neyer lrkafka tys 30" 120" 124" 125 iy 126^3& jeks jHdjia:djka nj;a
t;=,g w¾:ksrEmk wd{d mkf;a m%;smdok wod, fkdjk nj;ah'
fï wkqj meyeos,sj fmkS hkafka j¾;udk kS;s ;;ajh wkqj neyer lsßfï j.ka;Ska fhdod ;snqko
wNshdpkdêlrKhg yd fYa%IaGdêlrKhg wjYH wjia:d j,oS wjYH lreKq flfrys ish úu¾Yk n,h fhoúh
yels njh'
mßmd,k kS;sfha wjika m%;sl¾u j¾.h kï m%ldYKSh kvqlrh' m%YaK.; lreK wêlrKh uÕska ks.ukh
lrjd ;u whs;Ska wêlrKh uÕskau ls%hd;aul lrjd .ekSug woyia lrk wfhl=g ;u whs;sjdislï ms<sn|
m%ldYhl msysg me;sh yelsh' fuysoS wêlrKh idudkHfhka úuiSug Ndckh lrkq ,nkafka md¾Yjlrejkaf.a
whs;sh l=ulaoehs m%ldY lsßu muKs' tfia fyhska fuuÕska lsishï oKavkhla fyda ls%hdfõ fhoùfï
ksfhda.hla ,nd.; fkdyel'
tfiau rch ú;a;slrefjl= jk wjia:djloS fï m%;sl¾uh Wmfhda.S lr.; yelsh' rchg úreoaOj fjk;a
m%;sl¾uhla ,nd.ekSfï ÿIalr;d u;= ùug bv we;s wjia:djkaysoS o fuu m%;sl¾uh Wmfhda.S lr.; yelsh'
fuu m%ldYhka m%Odkh lsßfïoS wêlrKhg uy;a wNsu;hla we;' tksid fuys úIh m:h b;d mq¿,a neúka
th wfkl=;a ms<shï wNsnjd hdula olakg ,efí'
AG v. Prince Ernest Augustus of Hanover 1957 AC 436
fuysoS wod, b,a,Su l< fm;aiïlre ì%;dkH mqrjeisfhl= njg ia:Sr lrñka m%ldYkhla ksl=;a lrk ,os
23 jk j.ka;sh
24 jk j.ka;sfhys úêúOdk j,g hg;aj hï m%{ma;shla hï uq,a wjia:d isú,a wêlrK n,h mjrd we;s
úgloS fuu wd{d mkf;a ls%hd;aul ùug fmr $ miqj iïu; lrk ,oafoa fyda idok ,enqfõ jqjo l=uk
fya;=jla u; fyda mek kÕsk ldrKhla iïnkaOfhka hï ksfhda.hla mqoa.,fhl= u; fyda wêldßhla u; fyda
úksYaph iNdjla u; whs;sjdislula fyda ;;a;ajhla m%ldYkh lsßug n,h we;ehs hï ,sÅ; kS;shl i|yka
jqjo tfia m%ldYkhla ksl=;a lsßug n,h we;ehs jgyd fkd.; hq;=h'
24 ^1& jk j.ka;sh wkqj i|yka jkafka fuu wd{d mkf;a ls%hd;aul ùug fmr$ miqj idok ,o $ iïu;
lrk ,o lsisu mk;l we;=,;a lsisjlg wkqj
§ rchg
§ weu;s $ Wm weu;s
§ wêlrK fiajd fldñIug
§ rdcH fiajd fldñIug
úreoaOj bkackaIka ;ykï fyda tfiau bgq lsßfï wd{d ksl=;a lsßug tfia mqoa.,fhl= fyda wêlrKhla úiska
kS;sfhka kshu lr we;s mßos ;u n,h fhoùfïoS lrk ,o $ lsßug woyia l< hï ls%hdjla bgq lsßu ms<sn|j
hï wêlrKhlg n,h mjrd we;ehs f;areï fkd.; hq;= nj i|ykah'
24 ^2& jk j.ka;sh wkqj rchg úreoaOj ;ykï ksfhda.hla mekùfï n,h wfydaislr ;snqK's fuu 24 ^2&
ys m%;smdokh u; mokï fjñka wh÷ïm; m%;sfCIam l< hq;= hehs rch fjkqfjka ;¾l l<o
fY%aIaGdêlrK ;SrKh jQfha rdcH ks<Odßfhl=f.a jrolska wioaNdjhla we;s jk wjia:dfõoS ;ykï
ksfhda.hla ,nd.; yels njh'
^fuu ;SrKh miqj 1974 wxl 19 orK w¾: ksrEmK wd{dmk;g l< ixfYdaOkfhka m%Odkh flreKs' kuq;a
tu úêúOdk m%ldYkhla ,nd .ekSug ndOdjla fkdjk nj miqj ;SrKh jQ kvqlrhla úuid ne,SfïoS fmkS
hhs'&
tksid fuu i;H fidhk wdldrfha ls%hdj,Ska ;=,ska lsisjl=f.a whs;Skag n,mEula fkdjk neúka fïjdfha ;SrK
wêlrK iudf,dapkhg ,la l< fkdyelsh hkak fï ms<sn|j we;s u;hhs' kuq;a hï fyhlska ;SrK uÕska
mqoa., whs;sjdislï i|yd n,mEula isÿjk úg tu ;SrKhka wêlrK iudf,dapkhg ,la lsßug wêlrKh
miqng fkdjk njo fmfka'
by; i|yka kvq foflaoS wêlrKh m%ldY lf<a we;eï mrudêldß mk;a uÕska mßCIK fldñIka iNd ;SrK
j,g tfrysj ßÜ wh÷ïm;la bosßm;a l< yels nj;a wod, ks¾foaY ßÜ wd{d uÕska ixfYdaOkh l< yels
nj;ah' kvq folgu wod, jQfha 1949 wxl 31 orK w,a,ia yd ÿIK úfYaI úu¾YK fldñIka iNd mk;h'
fuysoS Y¾jdkkao úksiqre;=ud m%ldY lf<a fujka fldñIula lghq;= lsßfïoS uq¿ iajNdúl hqla;s uQ,O¾u
ixl,amfhkau wkq.ukh lsßu lsßu w;HdjYH fkdjk kuq;a idOdrK f,i ls%hd lsßfï j.lSula we;s njh'
^fuysoS fm;aiïlreg úreoaOj idCIs ÿka whf.ka yria m%YaK weiSug wjia:djla ,ndoS fkd;snqKs'& idOdrK
f,i lghq;= lsßu m%udKj;ah'
Mendis, Fouzie and Others v Gunawardana, Silva and Others 1978/79 2 SLR 322
fuysoS fldñIu úiska meñKs,slrejka wh;d mßmd,kh we;=¿ jeros j,g jrolrejka njg l<jd¾;dj u;
md¾,sfïka;= iïu; mk;la uÕska jeroslrejkaf.a m%cd whs;sh wfydais flreKs fldñIu m;alf<a fld<U
l=,m;sjrhd yd wfkl=;a wh wh;d wdldrhg lghq;= lr we;aoehs úu¾YKh msKsih' wNshdpkdêlrKh
meñKs,slref.a lS¾;shg" pß;hg" wjxl;ajhg yd n,mEula isÿùwe;s nj;a" th Tjqkaf.a wkd.;hg ydks
isÿúh yels nj;a" tuksid fldñika iNdfõ ;SrKh iudf,dapkhg ,lal< yels nj;a m%ldY lrñka fldñIka
jd¾;dj bj;,ñka ßÜ wd{d ksl=;a lf<a my; fldkafoais u;h'
md¾,sfïka;=fõ iïu; l< mk;a m%YaK fkdlrhs' tksid m%cd whs;Ska wysñ lsßu wfydais fkdfõ ßÜ wd{dj
uÕska meñKs,slrejkaf.a lS¾;shg ieOdrKhla bgq lrkq we;' ^kuq;a fuh fY%aIaGdêlrKh fjkia lrk ,os&
fuysoS hï mqoa., whs;sjdislï j,g ydkshla isÿùu mqoa.,hskaf.a lS¾;shg isÿjk n,mEu $ ydks wod, fkdfõ
hehs mejiQ fY%aIaGdêlrKh tu ksid fldñIka iNd jd¾;dj wêlrK iudf,dapkhg ,la fkdjk nj m%ldY
lrk ,o's fñ lreK iuÕu mdßCIK fldñIka iNdj ms<sn| kS;s ;;a;ajh uq,a ;;a;ajhg m;aúh'
Silva v Sadeek 1978/80 1 SLR 166
foaYSh wêldßka lsysmhla yd tajdfha m%OdkSka ms<sn|j fidhdne,Sug m;al< fldñIu uÕska iajfoaY mßmd,k
wud;Hjrhd, ksfhdacH k.r iNdm;s iy ;j;a k.riNslhka lsysmfofkl=g tfrysj lrKq jd¾;dlr ;snqKs'
fuu jd¾;dfõ lreKq u; úYajdih ;nñka md¾,sfïka;=j 1978 wxl 38 yd 39 orK mk;a uÕska Tjqkaf.a
isú,a whs;sjdislï wfydais lrk ,o's bkamiq fuu jrolrejka jQ lSm fofkl= fldñIka jd¾;djg tfrysj
wNshdpkh lf<a
1 iajNdúl hqla;s uQ,O¾uhka wkq.ukh fkdlsßu
2 jd¾;dfõ kS;suh jroj,a ;sîu
3 n,d;sl%uKh u;h
fuysoS fY%aIaGdêlrK u;h jQfha fldñIu uÕska lr we;af;a lreKq jd¾;d lsßula muKla neúka i¾Isfhdardß
wd{djla ksl=;a l< fkdyels njh' kuq;a fuu fldñIï md¾,sfïka;= mk;a uÕska msysgjQ tajd neúka
fomd¾Yjhgu lkaoSfï hq;=lula Tjqka fj; mej;s njo m%ldY úh'
hïlsis fldñIka iNdjla m;alr tu fldñIka iNdjg n,hla ,ndoS fldñIka iNdfõ ;SrKh wjidkd;aul
j.ka;shla uÕska wdrCId lr we;s úg tu jd¾;dj u; wêlrK iudf,dapkhg ,lal< hq;=o hkak ie,lSfïoS
m%YaK 3 la u;=úh'
1. fldñIka iNdfõ jd¾;dj wêlrK iudf,dapkhg hg;afõo@
2. hï fldñIka iNdjl jd¾;djla u; md¾,sfïka;=j úiska mk;la mekjQ miq wdKavql%u jHjia:dfõ 81
^3& jHjia:djg hg;aj tamk;g úreoaOj ßÜ wh÷ïm;la ksl=;a l< yelso @
3. hï fldñIka iNdjla m;al< miq md¾,sfïka;=j uÕska hï fjkialula iys;j jHjia:djla mekùu
isÿl< úg fldñIka iNd jd¾;dj md¾,sfïka;= ßÜ wd{djla uÕska wNsfhda.hg ,lal< yelso@
fuysoS u;l ;nd.; hq;af;a by; oelajQ Mendis Fouzie v. Gunawardana kvqfõoS wNshdpkdêlrKh oelajQ
wdl,amhka fuysoS m%;sfCIam jQ njh'
fuysoS wêlrKh m%ldY lf<a md¾,sfïka;= wd{djla uÕska fldñIka iNdfõ ks¾foaY wNsfhda.hg ,lal<
fkdyels njh thg fya;=j fldñIka iNd jd¾;dj lreKq jd¾;d lsßula muKla ùuh' ;jÿrg;a m%ldY lr
isáfha ta jk úg 1978 wxl 38 yd 39 orK mk;a iïu; lr ;snQ ksid wdKavql%u jHjia:dfõ 81 ^3&
jHjia:dj hgf;a tu mk;a j,g tfrysj ßÜ wd{djla ,ndoSu jH¾: njh' ^jHjia:dfõ we;s wjidkd;aul
j.ka;s i,ld n,k ,os'&
ßÜ wd{d kS;s b;sydih fidhd hEfïoS i¾Isfhdrdß yd fm%dysìIka ^;ykï& wd{d i|yd fjku mßCIK fhdod
we;s nj uekavduqia wd{d yd ii|k l< fmkShhs' i¾Isfhdardß wd{djla wh÷ï lr fm;aiïlrefjla hï
mqoa., whs;sjdislulau Rcqj n,md we;s nj fmkaúh hq;=h' uekavduqia wd{d yd iïnkaOj m%udKj;a ne|shdjla
fyda m%udKj;a n,mEula hk ixl,amhla we;' we;eïúg fuhska isÿjkafka tu fm;aiïlre isákakdjQ iudcfha
isákd wfkla whg ,efnk whs;shla hï mßmd,k ;SrKhla uÕska ;ukag fkd,efnk njg fmkaùug isÿùuhs'
uE; ld,fhaoS i¾Isfhdardßys Rcq whs;sh lv ùu uekavduqiays m%udKj;a n,mEu hk ixl,am 2 tlg tl;=
ùula olakg we;' kuq;a l,ska l, kS;suh wiudk;d ,xldfõ;a uyd ì%;dkHfha;a we;s úh' fuys oekg mj;sk
ffk;sl ;;a;ajhka fufiah'
,xldfõ ;;a;ajh
Rcqju n,mEfõ kï n,mE mqoa.,hdg hqla;sO¾ufhka ysñ whs;Ska ,nd.; yel' flfia jqjo 1960 oYlfha
ueo olajd ffk;sluh ;;a;ajh hkafkys f;reu iSud lsßug bx.%Sis Widúh lghq;= lf<ah' 1977
fY%aIaGdêlrK ß;s 53 5^3& ß;sh m%ldrj m%udKj;a ne|shdjla fkdue;sj wêlrKh úiska wNshdpkhg bv
fkdfoa'
fuu kvqfõ lreKq jQfha 17 jk Y; j¾Yfha mqrdjia;= hï f.dvke.s,slrejka iuQyhla úiska W.=,d oeóuh'
frdaia rx. Yd,dj fYalaiamsh¾ kdgH j,g m%lgh' wod, Ndr iud.u ixhqla; jQfha tu bvu cd;sl jia;=jla
f,i mdßißl uyf,alïjrhdg kï lsßug fhdackdjg;a f.dvke.s,slrejkaf.ka wdrCId lsßug;ah' uy
f,alïjrhd tu fhdackdj m%;sfCIam lrk ,os' iud.u wêlrK iudf,dapkh me;=fõh' kuq;a wh÷u m%;sfCIam
lf<a iud.ula msysgjQ muKska ffk;sl ;;a;ajhla ysñ fkdjk neúks' 1979 ft;sydisl ia:dk mk; uÕska
idudkH mqoa.,fhl=g m%udKj;a ne|shdjla ,nd oS fkdue;'
ßpä fnda,aáka kï m%isoaO .;a l;=jrhd yd kS;S{hd by; ;Skaÿj úfõpkh lrkafka fuh kS;sfha f.dvke.Sug
nrm;, uyrla hhs lshñks'
wêlrKh úiska fuu ixúOdkhg f,dj jgd ñ,shk 5 l ;rï iyfhda.hla yd ì%;dkHfha ydr ,CIhla nj
jgyd .kakd ,os' tfukau kHIaÀl n,d.drh wdY%s; m%foaYfha fooyil muK iyfhda.hla tu ix.ufha
úh' ;jo tlai;a cd;Ska wkqnoaê; wdh;k lSmhlau .S%ksmSia ixúOdkhg WmfoaYd;aul ;;a;ajhla ,ndoS
we;.;jo f,dfjys wfkla ixúOdk yd iuÕ iei|Sulao fuys lr we;'