Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
ienquej’appréciel’élégancevestimentaire,jenefaisguèreattention,
B
habituellement,àlaperfectionplusoumoinsgrandeaveclaquellesontcoupésles
completsdemessemblables.Unsoirpourtant,lorsd’uneréceptiondansunemaisonde
Milan,jefislaconnaissanced’unhommequiparaissaitavoirlaquarantaineetqui
resplendissaitlittéralementàcausedelabeautélinéaire,pure,absoluedesonvêtement.
Jenesavaispasquic’était,jelerencontraispourlapremièrefoisetpendantla
présentation,commecelaarrivetoujours,ilm’avaitétéimpossibled’encomprendrele
nom.Maisàuncertainmomentdelasoiréejemetrouvaiprèsdeluietnous
commençâmesàbavarder.Ilsemblaitêtreunhommepolietfortcivilavectoutefoisun
soupçondetristesse.Avecunefamiliaritépeut–êtreexagérée–siseulementDieum’en
avaitpréservé!–jeluifiscomplimentspoursonélégance;etj’osaimêmeluidemander
quiétaitsontailleur.-1-L’hommeeutuncurieuxpetitsourire,commes’ils’étaitattenduà
cettequestion.«Presquepersonneneleconnaît,dit–il,etpourtantc’estungrandmaître.
Maisilnetravaillequelorsqueçaluichante.Pourquelquesclientsseulement.–Desorte
quemoi...?–Oh!vouspouvezessayer,vouspouveztoujours.Ils’appelleCorticella,
AlfonsoCorticella,rueFerraraau17.–Ildoitêtretrèscher,j’imagine.–Jelepense,oui
maisàvraidirejen’ensaisrien.Cecostumeilmel’afaitilyatroisansetilnem’apas
encoreenvoyésanote.–Corticella?rueFerrara,au17,vousavezdit?–Exactement»,
réponditl’inconnu.Etilmeplantalàpoursemêleràunautregroupe.Au17delarue
Ferrarajetrouvaiunemaisoncommetantd’autres,etlelogisd’AlfonsoCorticella
ressemblaitàceluidesautrestailleurs.Ilvintenpersonnem’ouvrirlaporte.C’étaitun
petitvieillardauxcheveuxnoirsquiétaientsûrementteints.Amagrandesurprise,ilnefit
aucunedifficulté.Aucontraireilparaissaitdésireuxdemevoirdevenirsonclient.Jelui
expliquaicommentj’avaiseusonadresse,jelouaisacoupeetluidemandaidemefaire
uncomplet.Nouschoisîmesunpeignégrispuisilpritmesmesuresets’offritdevenirpour
l’essayagechezmoi.Jeluidemandaisonprix.Celanepressaitpas,merépondit–il,nous
nous-2-mettrionstoujoursd’accord.Quelhommesympathique!pensai–jetoutd’abord.
Etpourtantplustard,commejerentraichezmoi,jem’aperçusquelepetitvieuxm’avait
produitunmalaise(peut–êtreàcausedesessourirestropinsistantsettropdoucereux).
Ensommejen’avaisaucuneenviedelerevoir.Maisdésormaislecompletétait
commandé.Etquelquevingtjoursplustardilétaitprêt.Quandonmelelivra,jel’essayai,
pourquelquessecondes,devantmonmiroir.C’étaitunchef–d’œuvre.Maisjenesaistrop
pourquoi,peut–êtreàcausedusouvenirdudéplaisantpetitvieux,jen’avaisaucuneenvie
deleporter.Etdessemainespassèrentavantquejemedécide.Cejour–là,jem’en
souviendraitoujours.C’étaitunmardid’avriletilpleuvait.Quandj’euspassémoncomplet
–pantalon,giletetveston–jeconstataiavecplaisirqu’ilnemetiraillaitpasetneme
gênaitpasauxentournurescommelefonttoujourslesvêtementsneufs.Etpourtantil
tombaitàlaperfection.Parhabitudejenemetsriendanslapochedroitedemonveston,
mespapiersjelesplacedanslapochegauche.Cequiexpliquepourquoicen’estque
deuxheuresplustard,aubureau,englissantparhasardmamaindanslapochedroite,
1
uejem’aperçusqu’ilyavaitunpapierdedans.Peut–êtrelanoteautailleur?Non.C’était
q
unbilletdedixmillelires. -Jerestaiinterdit.Cen’étaitcertespasmoiquil’yavaismis.
D’autrepartilétaitabsurdedepenseràuneplaisanteriedutailleurCorticella.Encore
moinsàuncadeaudemafemmedeménage,laseulepersonnequiavaiteul’occasionde
s’approcherducompletaprèsletailleur.Est–cequeceseraitunbilletdelaSainteFarce?
Jeleregardaiàcontre–jour,jelecomparaiàd’autres.Plusauthentiquequeluic’était
impossible.L’uniqueexplication,unedistractiondeCorticella.Peut–êtrequ’unclientétait
venuluiverserunacompte,àcemoment–làiln’avaitpassonportefeuilleet,pournepas
laissertraînerlebillet,ill’avaitglissédansmonvestonpenduàuncintre.Cesontdes
chosesquipeuventarriver.J’écrasailasonnettepourappelermasecrétaire.J’allaisécrire
unmotàCorticellaetluirestituercetargentquin’étaitpasàmoi.Mais,àcemoment,etje
nesauraisenexpliquerlaraison,jeglissaidenouveaumamaindansmapoche.«
Qu’avez–vous,monsieur?Vousnevoussentezpasbien?»medemandalasecrétaire
quientraitalors.J’avaisdûpâlircommelamort.Danslapochemesdoigtsavaient
rencontrélesbordsd’unmorceaudepapierquin’yétaitpasquelquesinstantsavant.«
Non,non,cen’estrien,dis–je,unlégervertige.Çam’arriveparfoisdepuisquelquetemps.
Sansdouteunpeudefatigue.Vouspouvezaller,monpetit,j’avaisàvousdicterunelettre
maisnousleferonsplustard.»Cen’estqu’unefoislasecrétairesortiequej’osaiextirper
lafeuilledemapoche.C’étaitunautrebilletdedixmillelires.Alors,jefisunetroisième
tentative.Etuntroisièmebilletsortit.Moncœursemitàbattrelachamade.J’eusla
sensationdemetrouverentraîné,pourdesraisonsmystérieuses,danslaronded’un
contedeféescommeceuxquel’onraconteauxenfantsetquepersonnenecroitvrais.-4
-Sousleprétextequejenemesentaispasbien,jequittaimonbureauetrentraiàla
maison.J’avaisbesoinderesterseul.Heureusementlafemmequifaisaitmonménage
étaitdéjàpartie.Jefermailesportes,baissailesstoresetcommençaiàextrairelesbillets
l’unaprèsl’autreaussivitequejelepouvais,delapochequisemblaitinépuisable.Je
travaillaiavecunetensionspasmodiquedesnerfsdanslacraintedevoircesserd’un
momentàl’autrelemiracle.J’auraisvoulucontinuertoutelasoirée,toutelanuitjusqu’à
accumulerdesmilliards.Maisàuncertainmomentlesforcesmemanquèrent.Devantmoi
ilyavaituntasimpressionnantdebilletsdebanque.L’importantmaintenantétaitdeles
dissimuler,pourquepersonnen’enaitconnaissance.Jevidaiunevieillemallepleinede
tapiset,danslefond,jedéposaiparliasseslesbilletsquejecomptaiaufuretàmesure.Il
yenavaitlargementpourcinquantemillions.Quandjemeréveillailelendemainmatin,la
femmedeménageétaitlà,stupéfaitedemetrouvertouthabillésurmonlit.Jem’efforçai
derire,enluiexpliquantquelaveilleausoirj’avaisbuunverredetropetquelesommeil
m’avaitsurprisàl’improviste.Unenouvelleangoisse:lafemmeseproposaitpourm’aider
àenlevermonvestonafindeluidonneraumoinsuncoupdebrosse.Jerépondisqueje
devaissortirtoutdesuiteetquejen’avaispasletempsdemechanger.Etpuisjeme
hâtaiversunmagasindeconfectionpouracheterunvêtementsemblableaumienentous
points;jelaisserailenouveauauxmainsdemafemmedeménage;lemien,celuiqui
feraitdemoienquelquesjoursundeshommeslespluspuissantsdumonde,jele
cacheraienlieusûr.-5-Jenecomprenaispassijevivaisunrêve,sij’étaisheureuxousi
aucontrairejesuffoquaissouslepoidsd’unetropgrandefatalité.Enchemin,àtravers
monimperméablejepalpaiscontinuellementl’endroitdelapochemagique.Chaquefois
2
jesoupiraisdesoulagement.Sousl’étoffeleréconfortantfroissementdupapier–monnaie
merépondait.Maisunesingulièrecoïncidencerefroiditmondélirejoyeux.Surles
journauxdumatindegrostitres;l’annonced’uncambriolagesurvenulaveilleoccupait
presquetoutelapremièrepage.Lacamionnetteblindéed’unebanquequi,aprèsavoirfait
letourdessuccursales,allaittransporterausiègecentrallesversementsdelajournée,
avaitétéarrêtéeetdévaliséeruePalmanovaparquatrebandits.Commelesgens
accouraient,undesgangsters,pourprotégersafuite,s’étaitmisàtirer.Undespassants
avaitététué.Maisc’estsurtoutlemontantdubutinquimefrappa:exactementcinquante
millions(commelesmiens).Pouvait–ilexisterunrapportentremarichessesoudaineetle
hold–updecesbanditssurvenupresqueenmêmetemps?Celasemblaitridiculedele
penser.Etjenesuispassuperstitieux.Toutefoisl’événementmelaissatrèsperplexe.
Plusonpossèdeetplusondésire.J’étaisdéjàriche,comptetenudemesmodestes
habitudes.Maislemiraged’uneexistencedeluxeeffréném’éperonnait.Etlesoirmême
jemeremisautravail.Maintenantjeprocédaisavecplusdecalmeetlesnerfsmoins
tendus.Centtrente–cinqautresmillionss’ajoutèrentautrésorprécédent.Cettenuit–làje
neréussispasàfermerl’œil.Etait–celepressentimentd’undanger?Oulaconscience
tourmentéedel’hommequiobtientsansl’avoirméritéeunefabuleusefortune?Ouune
espècederemordsconfus?Auxpremièresheuresdel’aubejesautaidulit,m’habillaiet
courusdehorsenquêted’unjournal.-6-Commejelisai,lesoufflememanqua.Un
terribleincendieprovoquéparundépôtdepétrolequis’étaitenflamméavaitpresque
complètementdétruitunimmeubledanslaruedeSanCloro,enpleincentre.Entre
autres,lescoffresd’unegrandeagenceimmobilièrequicontenaientplusdecenttrente
millionsenespècesavaientétédétruits.Deuxpompiersavaienttrouvélamorten
combattantlesinistre.Dois–jemaintenanténumérerunparuntousmesforfaits?Oui,
parcequedésormaisjesavaisquel’argentquelevestonmeprocuraitvenaitducrime,du
sang,dudésespoir,delamort,venaitdel’enfer.Maisinsidieusementmaraisonrefusait
railleusementd’admettreunequelconqueresponsabilitédemapart.Etalorslatentation
revenait,etalorsmamain–c’étaittellementfacile–seglissaitdansmapocheetmes
doigts,avecunevoluptésoudaine,étreignaientlescoinsd’unbillettoujoursnouveau.
L’argent,ledivinargent!-7-Sansquittermonancienappartement(pournepasattirer
l’attention)jem’étaisachetéenpeudetempsunegrandevilla,jepossédaisune
précieusecollectiondetableaux,jecirculaisenautomobiledeluxeet,aprèsavoirquitté
monemploi«pourraisondesanté»,jevoyageaisetparcouraislemondeencompagnie
defemmesmerveilleuses.Jesavaisquechaquefoisquejesoutiraisl’argentdemon
veston,ilseproduisaitdanslemondequelquechosed’abjectetdedouloureux.Mais
c’étaittoujoursuneconcordancevague,n’étaitpasétayéepardespreuveslogiques.En
attendant,àchacundemesencaissements,maconsciencesedégradait,devenaitde
plusenplusvile.Etletailleur?Jeluitéléphonaipourdemandersanotemaispersonne
nerépondait.ViaFerraraonmeditqu’ilavaitémigré,ilétaitàl’étranger,onnesavaitpas
où.Toutconspiraitpourmedémontrerque,sanslesavoir,j’avaisfaitunpacteavecle
démon.Celadurajusqu’aujouroùdansl’immeublequej’habitaisdepuisdelongues
années,ondécouvritunmatinunesexagénaireretraitéeasphyxiéeparlegaz;elles’était
tuéeparcequ’onavaitperdulestrentemilleliresdesapensionqu’elleavaittouchéela
veille(etquiavaientfinidansmesmains).Assez,assez!pournepasm’enfoncerdans
3
l’abîme,jedevaismedébarrasserdemonveston.Maisnonpasenlecédantàquelqu’un
d’autre,parcequel’opprobreauraitcontinué(quiauraitpurésisterà-8-untelattrait?).Il
devenaitindispensabledeledétruire.J’arrivaienvoituredansunevalléeperduedes
Alpes.Jelaissaimonautosurunterre–pleinherbeuxetjemedirigeaidroitsurlebois.Il
n’yavaitpasâmequivive.Aprèsavoirdépassélebourg,j’atteignislegravierdela
moraine.Là,entredeuxgigantesquesrochers,jetiraidusactyrolienl’infâmeveston,
l’imbibaid’essenceetymislefeu.Enquelquesminutesilnerestaquedescendres.Mais
àladernièrelueurdesflammes,derrièremoi–àdeuxoutroismètresaurait–ondit–,une
voixhumaineretentit:«Troptard,troptard!»Terroriséjemeretournaid’unmouvement
brusquecommesiunserpentm’avaitpiqué.Maisiln’yavaitpersonneenvue.J’explorai
toutalentoursautantd’unerocheàl’autre,pourdébusquerlemauditquimejouaitcetour.
Rien.Iln’yavaitquedespierres.Malgrél’épouvantequej’éprouvais,jeredescendisdans
lavallée,avecunesensationdesoulagement.Librefinalement.Etriche,heureusement.
Maissurletalus,mavoituren’étaitpluslà.Etlorsquejefusrentréenville,ma
somptueusevillaavaitdisparu;àsaplaceunpréinculteavecl’écriteau«Terrain
communalàvendre.»Etmescomptesenbanque,jenepusm’expliquercomment,
étaientcomplètementépuisés.Disparusdemesnombreuxcoffres–fortslesgrospaquets
d’actions.Etdelapoussière,rienquedelapoussière,danslavieillemalle.Désormaisj’ai
reprispéniblementmontravail,jem’entireàgrand–peine,etcequiestétrange,
personnenesemblesurprisparmaruinesubite.-9-Etjesaisquecen’estpasencore
fini.Jesaisqu’unjourlasonnettedelaporteretentira,j’iraiouvriretjetrouveraidevant
moicetailleurdemalheur,avecsonsourireabject,pourl’ultimerèglementdecomptes.
DinoBUZATTI,«LeVestonensorcelé»,dansLeK,1966.
nbref…DinoBuzzatiestnéle16octobre1906àBelluno,enItalie.Sonpère,
E
professeurdedroitinternationalmeurten1920.AprèsdesétudesdedroitfaitesàMilan,
DinoBuzzatisetourneverslalittérature.Trèsjeune,ilécritdespoèmes.En1928,ilentre
àlarédactionduCorrieredellaSerra,oùilresterajusqu'àsesdernièresannées.Il
deviendrafinalementtitulairedelacritiqued'art.En1936ilpartenEthiopieentantque
correspondantdeguerrependantunan.Ilestl'auteurdenombreusesnouvellesdontle
recueillepluscélèbreestsansdouteLeK,maisaussideromansetdequelquespièces.
D’ailleurs,ledébutdelacélébritévientavecladeuxièmeéditionduDésertdesTartares
en1945.Uncasintéressant,pièceadaptéeparAlbertCamusestjouéeàParisen1956.
En1971,DinoBuzzatisaitqu'ilvamourir.Ilseretirealorsdanssonvillagenataloùilva
écriresesdernièresnouvelles,traitantdecedernierrendez-vousqu'iladéjàtantdefois
décrit.Ilmeurtd'uncancerle28janvier1972.
4