Graydon eBook

Gezondheidsbarometer van
de Belgische
ondernemingen

Woord vooraf van de voorzitter

Mot du prsident

Inleiding

Introduction

Gezondheidsbarometer van de Belgische ondernemingen

1. Inleiding
1.1. Afbakening en omschrijving van het onderzoeksveld
1.2. Algemene waarnemingen inzake knipperlichten bij

gefailleerden in 2015
1.3. Alarmwaarde van het knipperlicht

5
5
5

Baromtre de la sant des entreprises belges

1. Introduction
1.1. Balisage et description du champ dinvestigation
1.2. Observations gnrales concernant les clignotants des

entreprises en faillite en 2015
1.3. Valeur dalarme du clignotant

5
5
5

2. Analyse van de knipperlichten

2.1. Knipperlicht 1 : Eigen vermogen kleiner dan

50% van het kapitaal
2.2. Knipperlicht 2 : Algemene schuldgraad meer dan 100%
2.3. Knipperlicht 3 : Protesten op wisselbrieven
2.4. Knipperlicht 4 : Vervallen schulden naar fiscus of RSZ
2.5. Knipperlicht 5 : Dagvaardingen van de RSZ
2.6. Knipperlicht 6 : Rentabiliteit twee opeenvolgende

jaren negatief
2.7. Knipperlicht 7 : Geen publicatie van de jaarrekening

voor de jongste twee opeenvolgende jaren
2.8. Knipperlicht 8 : Bestuurder is in dezelfde functie

gesignaleerd in een failliete onderneming
2.9. Knipperlicht 9 : FiTo-meter sterk negatief
2.10. Knipperlicht 10 : Voorlopig bewindvoerder aangesteld
2.11. Knipperlicht 11 : Liquiditeit kleiner dan 0,5
2.12. Knipperlicht 12 : Graydon Sociale Score (GSS) negatief
2.13. Knipperlicht 13 : Basis limietbedrag negatief

5
6

5
6

3. Gewogen score op basis van de knipperlichten

21

2. Analyse des clignotants

8
2.1. Clignotant 1 : Fonds propres infrieurs 50 % du capital 8
2.2. Clignotant 2 : Taux dendettement gnral suprieur

100 %
9
2.3. Clignotant 3 : Protts
10
2.4. Clignotant 4 : Dettes vis--vis du fisc ou de lONSS

venues chance
11
2.5. Clignotant 5 : Citations par lONSS
12
2.6. Clignotant 6 : Rentabilit ngative pendant deux

annes successives
13
2.7. Clignotant 7 : Pas de publication de comptes annuels

successivement pour les deux dernires annes
14
2.8. Clignotant 8 : Administrateur signal dans la mme

fonction dans une entreprise en faillite
15
2.9. Clignotant 9 : Fito-mtre fortement ngatif
16
2.10. Clignotant 10 : Dsignation dun administrateur

provisoire
17
2.11. Clignotant 11 : Liquidits infrieures 0,5
18
2.12. Clignotant 12 : Score Social Graydon (GSS) ngatif
19
2.13. Clignotant 13 : Montant limite de base ngatif
20

4. Besluit

24

3. Score pondr sur la base des clignotants

21

4. Conclusion

24

8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

Paulette Vercauteren
Nationaal voorzitter
Prsident national

Woord vooraf van

de voorzitter

Mot du prsident

De bedrijven in moeilijkheden blijven

onze grootste zorg

Les entreprises en difficultes demeurent

notre souci principal

was reeds in april 2004 de titel van onze brochure.

tait dj le titre de notre brochure en avril 2004.

Toen stelde Graydon vast dat er 119.945 vennootschappen waren met

knipperlichten oftewel 35 % van alle actieve Belgische vennootschappen.
Vandaag lezen we in deze brochure dat in 2015 de teller staat op 161.866 of
32,62 % van de actieve populatie.

A lpoque Graydon constatait que 119.945 socits soit 35 % des socits

actives belges examines prsentaient des clignotants. Aujourdhui nous
voyons dans cette brochure que le compteur sarrte 161.866 soit 32,62 %
de la population active.

En toch is de conclusie positief : het aantal zwaar zieke bedrijven in Belgi is

het afgelopen jaar met 1000 eenheden gedaald.

Et pourtant la conclusion est positive : le nombre dentreprises en graves

difficults en Belgique a diminu lanne passe de 1000 units.

Daarom pleit ik ervoor dat de Kamers voor handelsonderzoek hun

preventieve opdracht kunnen blijven uitoefenen en daarvoor de passende
middelen ter beschikking krijgen.

Cest la raison pour laquelle je plaide pour que les Chambres denqutes
commerciales puissent continuer exercer leur mission prventive et
obtenir cet effet les ressources ncessaires.

Dankzij onze jarenlange nauwe samenwerking met Graydon zijn wij erin
geslaagd voor de dertiende maal de knipperlichten in kaart te brengen
in een nieuwe editie van de gezondheidsbarometer van Belgische
Ondernemingen.

Grce de longues annes de collaboration intense avec Graydon, nous

avons russi pour la treizime fois danalyser les clignotants dans une
nouvelle dition du Baromtre de la sant des entreprises belges
Chaque anne, la publication est un moment attendu par tous ceux qui de
prs ou de loin sintressent la vie des affaires.

Elk jaar opnieuw is de publicatie een verwacht momentum voor wie om de

ene of de andere manier aandacht besteedt aan het zakenleven.

Eric Van den Broele

Senior Manager Research

& Development

Inleiding

Introduction

Naar jaarlijkse traditie vindt u in dit In Foro nummer twee bijdrages

die ontwikkeld zijn op basis van de intense samenwerking tussen de
URHB en Graydon Belgium nv. Die samenwerking ontstond in het jaar
2000, eerst via enkel proefprojecten op lokale en kleinere schaal, later
op een meer systematische en gestructureerde wijze. Zo goed als alle
handelsrechtbanken en/of hun kamers voor handelsonderzoek putten actief
uit de gegevens die Graydon Belgium nv ter beschikking stelt. Daarnaast
ontvangen vele rechtbanken, op hun uitdrukkelijk verzoek en in samenspraak
met de voorzitters van die handelsrechtbanken, een lijst van ondernemingen
binnen het eigen arrondissement die welbepaalde en met de voorzitters
afgesproken knipperlichten vertonen. Dit gebeurt telkens bij het afsluiten van
de studie Gezondheidsbarometer van de Belgische ondernemingen.

Comme chaque anne, ce numro dIn Foro vous propose deux

contributions dveloppes sur la base de la collaboration intense entre
lU.J.C.B. et Graydon Belgium SA. Cette collaboration est ne en lan 2000,
dabord travers quelques projets-pilotes mens une chelle locale et de
porte limite, ensuite de manire plus systmatique et structurelle. Une
collaboration si fructueuse que tous les tribunaux de commerce et/ ou leurs
chambres denqute commerciale puisent activement dans les donnes
mises disposition par Graydon Belgium SA. Par ailleurs, de nombreux
tribunaux reoivent, leur demande expresse et en concertation avec les
prsidents de ces tribunaux de commerce, une liste des entreprises au sein
de leur arrondissement qui affichent desclignotants dtermins, convenus
avec les prsidents. Cette liste leur est toujours transmise au moment de la
clture de ltude Baromtre de la sant des entreprises belges .

Ook dit jaar vindt u een bijdrage die ingaat op de alarmwaarde van een
aantal van de belangrijkste door de rechtbanken aangewende knipperlichten.
Bovendien wagen we ons aan een meting van de evolutie van zwaar zieke
ondernemingen en proberen we te becijferen welke arrondissementen al dan
niet strenger opereren.

Cette anne encore, une contribution se penche sur la valeur prdictive

de plusieurs des principaux clignotants utiliss par les tribunaux. Nous y
mesurons galement lvolution des entreprises gravement malades et
tentons de mettre en vidence les arrondissements o les tribunaux se
montrent plus ou moins svres.

De lezer weze ervan verwittigd dat Graydon over een ruim scala andere
soms efficintere- signalen beschikt die door hun aard n door intensieve
datamining en bouwen van scoremodellen leiden tot een verfijndere
identificatie van bedrijven in beginnende moeilijkheden.

Le lecteur averti sait que Graydon dispose dune large palette dautres
signaux, parfois plus performants, qui par leur nature, le data mining
intensif et les modles de scoring, permettent didentifier plus finement les
entreprises en proie de premires difficults.

Daarnaast wordt de toepassing op de WCO met argusogen gevolgd.

Par ailleurs, lapplication de la LCE est suivie de prs.
In 2013 werd de WCO op verschillende punten aangepast. Hierbij waren de
vaststellingen door Graydon vaak het uitgangspunt. Denk hierbij onder meer
aan het feit dat een van de oorzaken van hoge faillissementsrate binnen de
WCO te verklaren valt door het zich al te laat beroepen op de faciliteiten die
de wet biedt, het meermaals aangetoonde beperkte engagement vanuit de
adviserende sector, de al te zwakke informatiestroom naar en zwakke positie
van de schuldeiser, bepaalde misbruiken Heeft de wetswijziging werkelijk
de verhoopte verandering teweeg gebracht ? Na ruim twee jaar vindt u in
deze bijdrage een evaluatie die de vaak onthutsende en contra-intutieve
vaststellingen die we verleden jaar al maakten versterken1.

En 2013, la LCE a t adapte sur diffrents points. Souvent sur la base

des constats effectus par Graydon. Ainsi, nous avions mis en vidence
notamment que lune des causes du taux de faillite lev dans le cadre
de la LCE sexpliquait par un recours tardif aux facilits offertes par la loi,
par lengagement limit, maintes fois dmontr, de la part des socits
spcialises dans le conseil, par le flux dinformations insuffisant
destination du crancier, par la position faible de ce dernier, par certains
abus, etc. Les modifications de la loi ont-elles rellement apport
les changements esprs ? Plus de deux ans aprs la rforme, cette
contribution prsente une valuation qui renforce les constats souvent
droutants et contre-intuitifs que nous avons dj mis en vidence lan
dernier1.

___________________________
1. De beide bijdragen samen vormen een meer dan gebruikelijk volume.
Om de uitgave van dit tijdschrift toch enigszins binnen de krijtlijnen
te houden werd ervoor geopteerd de beschrijving van de door Graydon
gebruikte methodiek tot een minimum te beperken en ons te concentreren
op de vaststellingen zelf. Indien u meer wenst te weten over de methodiek
verwijzen wij naar In Foro, 12de jaargang nr. 43 van april 2014 bladzijde 6-10
of naar www.graydon.be

___________________________
1. Les deux contributions forment un ensemble plus volumineux qu
laccoutume. Pour conserver une pagination raisonnable, nous avons
choisi de rduire au maximum la description de la mthodologie utilise
par Graydon et de nous concentrer sur les constats en tant que tels. Si
vous souhaitez en savoir plus sur la mthodologie, nous vous renvoyons
In Foro, 12e anne no 43 du mois davril 2014, pages 6-10 ou vers www.
graydon.be.

Gezondheidsbarometer
van de Belgische
ondernemingen

Baromtre de la sant
des entreprises belges

1. Inleiding

1. Introduction

1.1. Afbakening en omschrijving van het onderzoeksveld

1.1. Balisage et description du champ dinvestigation

Het onderhavige onderzoek is volledig toegespitst op de rechtspersonen

of structuren die rechtstreeks in verband kunnen worden gebracht
met het uitoefenen van een handelsactiviteit. Hierdoor worden enkel
constructies bestudeerd die effectief faillissementsgevoelig zijn.
Vervuiling van statistieken n van projecties ten opzichte van een totale
populatie wordt zodoende vermeden. Inderdaad zou het weinig kies zijn
de faillissementskansen van bijvoorbeeld handelsvennootschappen af te
wegen ten opzichte van een totale populatie van geregistreerde entiteiten
waaronder ministeries, ocmws, vzws en dergelijke.

La prsente enqute est entirement consacre aux personnes morales ou

aux structures qui peuvent tre directement lies lexercice dune activit
commerciale. cet effet, on analyse uniquement les structures qui courent
un risque rel de faillite.Ce faisant, on vite ainsi la pollution des statistiques
et des projections par rapport une population totale. En effet, il serait peu
judicieux de pondrer les risques de faillite des entreprises commerciales,
par exemple, par rapport une population totale dentits enregistres
comprenant notamment des ministres, des CPAS, des ASBL et autres. Pour
les rflexions relatives aux entreprises unipersonnelles, nous renvoyons
ltude publie en avril 2006 dans ce magazine.

In totaal werden binnen de op 31 december 2015 actieve populatie 496.290

vennootschapsvormen geselecteerd voor verder onderzoek. Dezelfde criteria
toegepast op de faillissementen uitgesproken in de loop van het jaar 2015
leverde 8.158 cases op.

Au total, 496.290 entreprises ont t slectionnes pour ltude parmi la

population active au 31 dcembre 2015. Les mmes critres appliqus aux
faillites prononces dans le courant de lanne 2015 ont produit 8.158 cas.

Praktisch betekent dit dat het jaar 2015 een aanwas kende van het aantal
vennootschappen van +3% (einde 2014 was dat +0,05%, einde 2013 was dat
+1,22%, einde 2012 was dat +2,60%, einde 2011 bedroeg de groei +3,49%,
einde 2010 waren er +4,82% meer bedrijven actief dan einde 2009).

Dans la pratique, cela signifie pour lanne 2015 une hausse du nombre de
socits de +3 % (fin 2014 elle tait de +0,05 %, fin 2013 elle tait de +1,22
%, fin 2012 elle tait de +2,60 %, fin 2011 la croissance par rapport 2010
tait +3,49 %, fin 2010 lon comptait une augmentation de +4,82 % de plus
dentreprises en activit qu la fin 2009).

Het aantal faillissementen binnen diezelfde selectie nam af in 2015 van

8.773 tot 8.158: 615 cases minder dan het jaar voordien of een afname
met 7%.

Le nombre de faillites dans la mme slection a diminu de 8.773 cas en

2014 8.158 cas en 2015 (-7 %).

1.2. Algemene waarnemingen inzake knipperlichten bij

gefailleerden in 2015

1.2. Observations gnrales concernant les clignotants des

entreprises en faillite en 2015

1.2.1. Commentaar

1.2.1. Commentaire

In 2013 steeg het aantal vennootschappen met knipperlichten tot 165.331

ofwel 34,35% van de actieve populatie. Voor het jaar 2014 ging het om
166.407 bedrijven of 34,56% van de actieve populatie. In 2015 nam het cijfer
opnieuw af tot 161.866 bedrijven of 32,62% van de actieve populatie met
minimaal 1 alarmsignaal, dit betekent concreet nog steeds 1 op 3 van de
actieve vennootschappen.

En 2013, le nombre de dentreprises avec clignotants a augment jusqu

165.331, soit 34,35 % de la population active. Pour lanne 2014 il sagit de
166.407 entreprises ou 34,56 % de la population active. En 2015 le chiffre
a de nouveau diminu jusqu 161.866 soit 32,62 % de la population active
avec au moins un signal dalarme. Concrtement, cela signifie que toujours
une sur trois entreprises en activit prsente au moins un clignotant.

Gesteld dat het relatieve aantal bedrijven mt knipperlichten in een

welbepaald arrondissement mag gelden als graadmeter voor de
gezondheidssituatie van de bedrijven in dat arrondissement, zijn er over
het land opmerkelijke verschillen te noteren. Het aantal arrondissementen
waarvan de bedrijven met knipperlichten minder dan 30% uitmaken, lag in
2015 op 11. In 2013 en 2014 was dat cijfer gezakt tot respectievelijk 6 en 5.

En admettant que le nombre relatif dentreprises avec clignotants dans un

arrondissement donn peut faire office de Baromtre pour la sant des
entreprises dans cet arrondissement, on remarque des diffrences notables
lchelle nationale. Le nombre darrondissements dont les entreprises avec
clignotants reprsentent moins de 30 %, tait de 11 en 2015, mais que de 6
en 2013 et 5 en 2014.

Dit jaar mag opnieuw het arrondissement Ieper met 26,25% (verleden
jaar nog 28,03%) ondernemingen met knipperlichten gelden als dat
arrondissement met relatief het grootste aantal gezonde ondernemingen,
gevolgd door Dendermonde (27,73%) en Eupen (27,61%). Ook in de
arrondissementen Kortrijk, Gent, Oudenaarde, Mechelen, Turnhout, Leuven,
Hasselt en Tongeren blijven de scores onder de 30%.

En effet, larrondissement dYpres, avec seulement 26,25 % dentreprises

avec clignotants (alors que lanne dernire il sagissait encore de 28,03
%), peut nouveau tre considr comme larrondissement ayant le plus
grand nombre relatif dentreprises sans clignotants. Autrement dit,
larrondissement dYpres comporte donc le plus grand nombre dentreprises
saines, suivide prs par Termonde (27,73 %) et Eupen (27,61 %). Aussi les
arrondissements de Courtrai, Gand, Audenarde, Malines, Turnhout, Louvain,
Hasselt et Tongres prsentent un score moins de 30 %.

De arrondissementen Nijvel (38,16%) en Brussel (37,22%) behoren al enkele

jaren tot de regios met de minst gezonde bedrijvenpopulatie, gevolgd door
Charleroi (37,12%) en Aarlen (37,10%).

Depuis quelques annes, les arrondissements de Nivelles (38,16 %) et de

Bruxelles (37,22 %) occupent respectivement la premire et la deuxime
place en tant que rgions avec la population des entreprises la moins saine.
Charleroi (37,12 %) sintroduit sur la troisime place, suivi de prs par Arlon
(37,10 %).

1.3. Alarmwaarde van het knipperlicht

Hoe sterk weegt een welbepaald knipperlicht ? Dit kan eenvoudig worden
berekend door te bepalen hoe vaak een faillissement werd uitgesproken
nadat het knipperlicht werd vastgesteld. Hiervoor gaan we na bij hoeveel
bedrijven die in 2015 failliet werden verklaard het signaal vroegtijdig
voorkwam. Dit wordt in verhouding geplaatst tot het totaal aantal keren
dat we datzelfde signaal vaststellen bij ondernemingen die per 31/12/2015
nog actief waren.

1.3. Valeur dalarme du clignotant

Quel est le poids dun clignotant donn ? Cela peut tre calcul de manire
simple en dterminant la frquence des jugements de faillite aprs la
constatation du clignotant. Pour ce faire, on a dtermin le nombre de
socits qui ont t dclares en faillite en 2015 et pour lesquelles ce signal
est apparu. Cela a t compar au nombre total de reprises auquel ce mme
signal a t constat dans les entreprises qui taient encore actives au
31 dcembre 2015.

Onderstaande tabel geeft weer in hoeveel gevallen het knipperlicht in

2015 effectief gevolgd werd door een faillissementsuitspraak alsook het
procent van de per 31/12/2015 actieve en het procent van de in 2015 failliet
verklaarde bedrijven waar een specifiek knipperlicht voorkomt.

Le tableau ci- dessous indique le nombre de cas dans lesquels le clignotant

a t effectivement suivi en 2015 dun jugement de faillite, ainsi que le
pourcentage des socits actives au 31 dcembre 2015 et dclares en
faillite en 2015 et dans lesquelles un clignotant spcifique est apparu.

Niet elk knipperlicht is even sterk. Bovendien blijken net de financile

ratios, die in de dagdagelijkse praktijk het vaakst gebruikt worden nog
steeds beduidend zwakker dan criteria als daar zijn scores die berekend
worden op basis van waarnemingen inzake sociale verplichtingen, het
feit dat bestuurders eerder betrokken zijn in een ander faillissement of
de vaststelling dat een jaarrekening met beduidende vertraging wordt
gepubliceerd.

Tous les clignotants nont pas la mme valeur. En outre, ce sont les
ratios financiers, qui sont utiliss le plus frquemment dans la pratique
quotidienne, qui ne cessent de saffaiblir par rapport dautres critres
comme les scores calculs sur base dobservations au niveau des
obligations sociales, le fait que les administrateurs aient dj t impliqus
prcdemment dans une faillite ou que les comptes soient publis
trs tardivement. Si on tente de faire la distinction entre une socit en
difficultset une socit en situation normale sur la base, par exemple,
du clignotant de faibles liquidits (code 11) galement prsent dans de
nombreuses socits actives, il sera difficile de distinguer les diffrences :
une socit sur 42,9 cas de faibles liquidits est dclare en faillite. Dautres
clignotants traditionnels comme un taux dendettement lev ou des fonds
propres rduits font peu de diffrence.

Wie probeert onderscheid te maken tussen een bedrijf dat in moeilijkheden

verkeert en een bedrijf dat normaal loopt, aan de hand van bijvoorbeeld het
ook in veel actieve ondernemingen voorkomend knipperlicht van de zwakke
liquiditeit (type 11) zal absoluut niet het verschil kunnen maken : een bedrijf
op 42,9 gevallen met zwakke liquiditeit gaat over de kop. Andere traditionele
knipperlichten zoals de rentabiliteit, een hoge schuldgraad of een zwak eigen
vermogen discrimineren slechts zwak.
Het sterkste signaal blijft zonder enige twijfel de GSS (Graydon Sociale
Score). In 2015 gingen inderdaad n op 2,4 (2014: 2,3) gevallen
met dit kenmerk naderhand over de kop. Het knipperlicht is des te
meer belangwekkend, omdat het effectief vaak voorkomt bij falende
ondernemingen (17,8% van alle gefailleerden had dit kenmerk), terwijl het
knipperlicht uiterst zelden voorkomt bij actieve ondernemingen (slechts in
0,4% van de gevallen).

Le signal le plus fort, qui sest dailleurs nettement renforc en 2015 reste
sans aucun doute le GSS (Social Score Graydon). En effet, en 2015 une
socit sur 2,4 (en 2014 1 sur 2,3) prsentant cette caractristique a t
dclare en faillite. Ce clignotant est dautant plus important parce quil
apparat effectivement souvent dans les entreprises en difficult (17,8 % de
toutes les socits en faillite prsentaient cette caractristique), tandis quil
apparat rarement dans les entreprises actives (uniquement dans 0,4 % des
cas).

* donkerblauw : knipperlicht met sterkste alarmwaarde, kleurintensiteit in

dalende volgorde

* Blue fonc : clignotant prsentant la valeur dalarme maximale, lintensit

de la couleur diminue en fonction de cette valeur

Beschouwen we de evolutie van de signaalwaarde, dan stellen we vast dat

de signalen op basis van klassieke jaarrekeninganalyse beperkte kracht
hebben, terwijl het feitenmateriaal beduidend beter de evolutie aanduidt.

En observant lvolution de la valeur dalarme du clignotant, nous constatons

que sur la base de lanalyse classique des comptes annuels, ces signaux
nont quune valeur limite, tandis que les faits refltent lvolution dune
manire beaucoup plus efficace.

Ten opzichte van 2014 is de alarmwaarde van de financile en nietjaarrekening knipperlichten licht gedaald, met enkele uitzonderingen zoals de
niet-neerlegging van de jaarrekening dat tot 2e meest pertinente knipperlicht
gevolueerd is met 1 faillissement geval per 4,8 actieve ondernemingen.

Par rapport 2014 la valeur dalarme de tous les clignotants a diminu

lgrement, part de quelques exceptions comme le non-dpt des
comptes annuels qui sest renforc au deuxime clignotant le plus puissant
avec 1 faillite par 4,8 entreprises actives.

2. Analyse van de knipperlichten

2. Analyse des clignotants

2.1. Knipperlicht 1 :
Eigen vermogen kleiner dan 50% van het kapitaal

2.1. Clignotant 1 :
Fonds propres infrieurs 50 % du capital

Rubriek 10/15 uit de jaarrekening het netto-actief (eigen vermogen) is

gedaald tot minder dan de helft van het kapitaal en/of beneden het wettelijk
minimumkapitaal (art. 332-431-633 Vennootschapswet).

Rubrique 10/15 des comptes annuels actif net (fonds propres) tombs
sous la moiti du capital (art. 332-431-633 du code des socits)
et/ou sous le capital minimum lgal.

Voor 17,35 % (2014: 18,03% 2013: 18,01%) van de 496.290 ondernemingen

is per 31/12/2015 de alarmbelprocedure van toepassing: het netto-actief is
dus gedaald tot minder dan de helft van het kapitaal. Belangrijk hierbij is de
vaststelling dat 41,49% (2014: 42,69%) van alle vennootschappen tegen wie
in 2015 hetfaillissement werd uitgesproken dit kenmerk vertoonde.

Au 31/12/2015, la procdure de sonnette dalarme a t dclenche pour

17,35 % (2014 : 18,03 %) et 2013 : 18,01 %) des 496.290 entreprises : le
niveau de lactif net est donc infrieur la moiti du capital. Fait important,
41,49 % (en 2014 : 42,69 %) de toutes les entreprises dclares en faillite en
2015 prsentaient cette caractristique.

Het gerechtelijk arrondissement Nijvel telt naar verhouding het grootste

aantal onder-gekapitaliseerde ondernemingen met 23,2% (in 2014: 23,9%),
terwijl Kortrijk en Ieper het beste scoren. Als alarmsignaal is het knipperlicht
het sterkst binnen het arrondissement Mons.

Larrondissement judiciaire de Nivelles compte, proportionnellement, le

plus grand nombre dentreprises sous-capitalises, 23,2 % (en 2014 encore
23,9 %), tandis que Courtrai et Ypres remportent les meilleurs scores en
la matire. Le clignotant revt la plus grande valeur dalarme dans les
arrondissements de Mons.

In de loop van 2015 is er in Belgi n bedrijf per groep van 26,4

ondernemingen die dit knipperlicht vertoonde over de kop gegaan. In 2012
ging het om n per 23,6, in 2013 n per 22,2 en vorig jaar n per 24,2)

Dans le courant de 2015, en Belgique, une entreprise par groupe de 26,4

prsentant le clignotant indicateur de faillite a fait la culbute. En 2012 il
sagissait dune sur 23,6, en 2013 une par lanne passe)

2.2. Knipperlicht 2 :
Algemene schuldgraad meer dan 100%

2.2. Clignotant 2 :
Taux dendettement gnral suprieur 100 %

De solvabiliteit is kleiner dan 0, of de algemene schuldgraad is groter

dan 100%.

La solvabilit est infrieure 0 ou le taux dendettement gnral est

suprieur 100 %.

Het knipperlicht benadrukt een tekort aan netto bedrijfskapitaal. Het

eigen vermogen is dus negatief. De bij de vennootschapswet voorziene
alarmbelprocedure is veelal reeds geruime tijd ingetreden. Deze vennootschappen dienen nieuwe rentabiliteit te creren en hebben bovenal nood aan
vers kapitaal.

Ce clignotant souligne un capital dexploitation net insuffisant. Lactif net est

donc ngatif. Souvent la procdure de sonnette dalarme prvue par la loi
sur les socits est donc dclenche depuis longtemps dj. Ces socits
doivent crer une nouvelle rentabilit et ont besoin par-dessus tout de
capitaux frais.

Over het volledige Belgische territorium ging er in 2015 n bedrijf per 32,4
dat het kenmerk op hun laatste gepubliceerde jaarrekening vertoonde over
de kop. In 2014 ging het om n per 29,4, in 2013 n per 27,3, in 2012 n
per 28,8 en in 2011 n per 30,6.

Sur lensemble du territoire belge, en 2015, une socit sur 32,4 qui
prsentaient cette caractristique dans ses derniers comptes annuels
publis a t dclare en faillite. En 2014 une faillite par 29,4, pour 2013 une
sur 27,2, en 2012 une sur 28,8, en 2011 une sur 30,6.

Het is binnen arrondissement Mons dat knipperlicht nr. 2 het sterkst geldt als
alarmsignaal, op de voet gevolgd door Luik. In Ieper blijkt het alarmsignaal
nauwelijks relevant.

Cest dans larrondissement de Mons que le clignotant de code 2 est le plus

pertinent en matire de signal dalarme, suivi de prs par Lige. A Ypres le
signal dalarme semble peine pertinent.

Het probleem wordt vastgesteld voor 11,74% der actieve vennootschappen,

bij de gefailleerde vennootschappen gaat het om 22,75%. Op
arrondissementsniveau wordt het probleem het meest vastgesteld in Nijvel,
Aarlen, Namen, Mons en Brussel. Relatief zijn de bedrijven uit Ieper, Kortrijk,
Dendermonde, Hasselt en Tongeren het minst in aantal met een nettopassief.

A prsent, nous observons le problme chez 11,74 % des entreprises, alors

que le signal dalarme au sein des entreprises en faillite se situe 22,75 %.
Au niveau des arrondissements, le problme est le plus souvent constat
Nivelles, Arlon, Namur, Mons et Bruxelles. Proportionnellement, les socits
des rgions dYpres, de Courtrai, de Termonde, dHasselt et de Tongres,
sont les moins nombreuses prsenter un passif net.

2.3. Knipperlicht 3 : Protesten op wisselbrieven

2.3. Clignotant 3 : Protts

Wanneer een onderneming haar engagement van betaling niet kan

hardmaken na het onderschrijven van een wisselbrief en er bijgevolg
een verschijnsel geprotesteerde wissel wordt waargenomen, dan is
er een sterk vermoeden dat de onderneming naar een situatie van
discontinuteit evolueert. Hoewel in sommige sectoren terug meer in
zwang, stellen we algemeen vast dat het gebruik van de wissel, en dus
ook het protest erop, jaar na jaar vermindert..

Lorsquune entreprise ne peut pas remplir son engagement de payer

aprs avoir souscrit une lettre de change et que lon enregistre ds
lors un phnomne de prott, la prsomption est forte que lentreprise
volue vers une situation de discontinuit. Lutilisation de la lettre de
change, et donc du prott, diminue chaque anne..

Bleken in 2003 nog 0,60% van de ondernemingen te kampen met

geprotesteerde wissels dan werden er in 2015 nog slechts 0,11% geteld.
Protesten blijken echter duidelijke graadmeters te zijn voor mogelijke
discontinuteit. Van de 529 bedrijven met protesten tegen zich gingen er in
2015 maar liefst 130, of n geval per 5,1 waarnemingen, failliet. Het protest
wordt waargenomen in 1,59% van de in 2015 genoteerde faillissementen
(vorig jaar: 2,7%). De alarmfunctie blijkt het grootst binnen de kleinere
arrondissementen Ieper, Eupen en Marche-en-Famenne waar in 2015 n
bedrijf op 2 dat drager was van het knipperlicht over de kop ging.

Si en 2003, 0,60 % des entreprises taient encore confrontes des protts,

en 2015, elles ntaient plus que 0,11 %. Toutefois, les protts restent des
baromtres clairs dune discontinuit ventuelle. Sur les 529 socits
confrontes des protts, 130, ou une sur 5,1, ont t dclares en faillite en
2015. Le prott a t signal dans 1,59 % des faillites enregistres en 2015
(lanne dernire 2,7 %). La fonction dalarme semble tre la plus importante
dans larrondissement de Ypres, Eupen et Marche-en-Famenne o en 2015,
1 socit sur 2 prsentant ce clignotant a t dclare en faillite.

10

2.4. Knipperlicht 4 :
Vervallen schulden naar fiscus of RSZ

2.4. Clignotant 4 :
Dettes vis--vis du fisc ou de lONSS venues chance

(Achterstallige) vervallen schuld aan RSZ, fiscus of btw. Meestal worden

schulden die ouder zijn dan drie maanden vermeld op de jaarrekening. In
vele gevallen wordt de vermelde vervallen schuld naderhand gevolgd door
een dagvaarding vanwege de RSZ-administratie.

Dettes (en souffrance) vis--vis du fisc ou de lONSS venues chance.

Gnralement, les dettes chues depuis plus de trois mois sont
mentionnes dans les comptes annuels. Dans de nombreux cas, les dettes
chues sont suivies dune citation de la part de ladministration de lONSS.

Hoewel we ze steeds minder waarnemen, betekenen de op de jaarrekening

ingeschreven achterstallen RSZ en bedrijfsvoorheffing de voorbode van
ernstige moeilijkheden inzake de sociale verplichtingen en de te betalen
fiscale en parafiscale lasten. Wel moet er rekening mee gehouden worden
dat deze posten soms ten onrechte op de jaarrekening worden vermeld.
Graydon beschikt over systemen om de ten onrechte geboekte vervallen
schulden te herrekenen.

Bien quon les observe de moins en moins, les arrirs dONSS et de

prcompte professionnel inscrits aux comptes annuels restent des signes
avant-coureurs de graves difficults en matire dobligations sociales et
de charges fiscales et parafiscales payer. Il convient cependant de tenir
compte du fait que ces postes sont parfois repris tort dans les comptes
annuels. Graydon dispose de systmes permettant de recalculer les dettes
chues encodes tort.

Dit knipperlicht is het enige signaal dat rechtstreeks uit de jaarrekening

wordt gehaald n zelfs meer dan ooit pertinent relevant blijkt : n op 12,7
bedrijven met dit knipperlicht ging in 2015 over de kop (in 2014 1 per 11,5, in
2013 1 per 10,7 en in 2012 1 per 7,5)

Ce clignotant est le seul signal qui est issu directement des comptes
annuels et qui, quoiquil ait affaibli, semble plus que jamais pertinent : une
entreprise sur 12,7 (en 2014 une sur 11,5, en 2013 une sur 10,7 et en 2012
une sur 7,5) prsentant ce clignotant a t dclare en faillite en 2015.

Daartegenover staat dat het signaal an sich slechts zelden voorkomt :

slechts 269 (in 2014 293, terwijl de studie van 2006 nog 560 bedrijven
signaleerde) bedrijven is drager van dit signaal. Van alle failliete
ondernemingen van 2015 zijn er slechts 23 drager van knipperlicht type 4,
vorig jaar waren dat er 28.

En revanche, ce signal intervient rarement en tant que tel : seulement 269 (en
2014 il sagissait de 293 alors que ltude 2006 en signale 560) entreprises
prsentent ce signal. De toutes les entreprises dclares en faillite en 2015
seulement 23 dentre elles prsentaient le clignotant code 4, lanne dernire
nen comptait que 28.

11

2.5. Knipperlicht 5 : Dagvaardingen van de RSZ

2.5. Clignotant 5 : Citations par lONSS

Hoewel de RSZ-administratie regelmatig blijkt te dagvaarden voor relatief

kleine bedragen, verjaarde feiten, betwistingen allerhande, blijkt de
dagvaarding op zich een interessante risicometer.

Bien que lONSS semble adresser rgulirement des citations pour

des montants relativement limits, des faits chus ou toutes sortes de
contestations, la citation en tant que telle est un indicateur de risque
intressant.

De dagvaardingen vanwege de RSZ, het Fonds voor Bestaanszekerheid

en het Sociaal Verzekeringsfonds voor Zelfstandigen. In het kader van
deze studie wordt enkel rekening gehouden met de dagvaarding an sich.
Inhoud noch volume worden hier beoordeeld. Tevens wordt naar de
actieve populatie toe enkel rekening gehouden met bedrijven waarvan de
dagvaarding jonger is dan zes maanden. Oudere dagvaardingen worden
meegenomen in de berekening van de GSS (zie knipperlicht type 12),
waardoor er geen versterkend of cumulerend effect bestaat tussen beide
parameters.

Les citations par lONSS, le Fonds de Scurit dExistence et la Caisse

dAssurances sociales pour Travailleurs indpendants portent gnralement
sur les dettes de plus de 6 mois. Dans le cadre de cette tude, on a
uniquement tenu compte des citations proprement dites. Le contenu et le
volume nont pas t valus. En ce qui concerne la population active, on a
uniquement tenu compte des entreprises dont la citation remonte moins
de six mois. Les citations plus anciennes sont reprises dans le calcul du GSS
(voir le clignotant de code 12). Il ny a donc aucun effet multiplicateur ou
cumulatif entre les deux paramtres.

Toch noteerden we in 2010 en dit ten opzichte van 2009 minder

dagvaardingen RSZ, zoals geweten een gevolg van een gewijzigde aanpak
vanwege de desbetreffende administratie. Ook in 2011 zagen we een
gelijkaardige trend. Toch waren er beduidend meer failliete ondernemingen
die drager waren van dit kenmerk. Voor 2012 en 2013 werden opnieuw meer
dagvaardingen genoteerd bij zowel de failliete als actieve ondernemingen. In
2014 en 2015 nam het cijfer echter opnieuw licht af in beide categorien.

On note pourtant en 2010 moins dassignations ONSS par rapport

2009, une consquence de la modification dapproche de ladministration
concerne. Une tendance similaire tait observable en 2011. Mais il y a eu
nettement plus dentreprises faillies porteuses de cette caractristique.
Pour 2012 et 2013, on a not nouveau plus dassignations tant pour les
entreprises actives que pour celles en faillite. En 2014 et 2015, par contre ce
chiffre connait une lgre baisse dans les deux catgories.

Over het jaar 2013 ging n bedrijf over de kop per populatie van 9,6 die
drager waren van dit signaal, in 2014 n bedrijf per 9,7. Afgelopen jaar 2015
ging het om 1 bedrijf per 10,1.

Pour lanne 2013, une entreprise sur 9,6 porteuses de ce signal a fait faillite.
Lanne 2014, il sagissait dune entreprise sur 9,7. Lanne dernire dune
entreprise sur 10,1.

Naar verhouding komt het probleem het vaakst voor bij vennootschappen
die gevestigd zijn binnen het arrondissement Charleroi, gevolgd door die in
Mons. Het alarmsignaal van dit knipperlicht blijkt echter het sterkst binnen
het arrondissement Oostende, gevolgd door dat van Hasselt en Antwerpen.

Proportionnellement, le problme est le plus frquent chez les entreprises

fixes dans larrondissement de Charleroi, suivi par celui de Mons. Le
signal dalarme de ce clignotant semble le plus fort dans larrondissement
dOstende, puis celui dHasselt et dAnvers.

12

2.6. Knipperlicht 6 :
Rentabiliteit twee opeenvolgende jaren negatief

2.4. Clignotant 4 :
Dettes vis--vis du fisc ou de lONSS venues chance

Winst is de motor voor gezonde groei. Een gebrek aan winstgevendheid

kan voor financile instabiliteit zorgen. Wanneer een onderneming 2
opeenvolgende boekjaren verlies noteert op haar jaarrekening voor zowel het
bedrijfsresultaat als het uiteindelijke resultaat van het boekjaar, dan wordt dit
knipperlicht geactiveerd.

Le signal qui indique une rentabilit ngative pendant deux annes

conscutives est prsent dans 8 % (lanne dernire 8,05 %) des entreprises.

Het signaal waarbij sprake is van een negatief rendement over twee
opeenvolgende boekjaren wordt bij 8% (verleden jaar 8,05%) der bedrijven
vastgesteld. Ongeveer 11,2% van de bedrijven werkte niet rendabel en kon
dus geen natuurlijke bron voor verdere uitbouw of groei ontwikkelen. Dat
betekent echter niet noodzakelijk dat het faillissement onvermijdelijk is.

Par rapport 2014, on observe un peu moins dentreprises (11,2 %) qui

prsentent un problme de rentabilit et qui sont donc dans limpossibilit
de nourrir des perspectives de croissance en 2015.
La valeur dalarme dj limite du clignotant perd un peu de sa valeur : une
entreprise sur 44,3 (en 2014 une par 40,4 en 2013 une par 35,8) porteuse du
signal a fait faillite en 2015.

De alarmwaarde van het knipperlicht is beperkt en neemt opnieuw wat af :

n bedrijf per groep van 44,3 dat drager is van het signaal, ging in 2015 over
de kop (in 2013 n per 35,8 en in 2014 n per 40,4).

13

2.7. Knipperlicht 7 :
Geen publicatie van de jaarrekening voor de jongste twee
opeenvolgende jaren

2.7. Clignotant 7 :
Pas de publication de comptes annuels successivement pour
les deux dernires annes

Bij de faillissementsanalyses wordt geen drie, maar twee jaar terug geteld.
Bij de actieve ondernemingen wordt vertrokken van de vaststelling dat er per
31/12/2015 geen cijfers beschikbaar zijn die jonger zijn dan 24 maanden.

Pour les analyses des faillites, on ne remonte pas trois mais deux ans en
arrire. Pour les entreprises actives, on se base sur la constatation selon
laquelle au 31/12/2015, aucun chiffre datant de moins de 24 mois ntait
disponible.

De laatst beschikbare en gepubliceerde jaarrekening is ouder dan

24 maanden. De wetgever ziet een niet-publicatie gedurende 36 maanden
als voldoende reden om een publicatieplichtige vennootschap via
gerechtelijke weg te ontbinden.

Les derniers comptes annuels disponibles et publis remontent plus de 24

mois. Le lgislateur considre quun dfaut de publication pendant
36 mois est une raison suffisante pour dissoudre par voie judiciaire une
socit soumise lobligation de publication.

Een onderneming in discontinuteit heeft meestal problemen bij het voeren

van de boekhouding, of is tegen alle wettelijke bepalingen in niet bereid
haar moeilijke situatie openbaar te maken.

Une entreprise en discontinuit est gnralement confronte des

problmes lis la comptabilit ou, contrairement toutes les dispositions
lgales en la matire, elle nest pas dispose rendre ses problmes publics.

Knipperlicht type 7 geeft een sterk signaal en werd ook in 2015 bijzonder
vaak waargenomen bij faillerende bedrijven. Daarenboven blijken,
bijvoorbeeld in vergelijking met knipperlicht 1, heel wat minder lopende
ondernemingen drager te zijn van het niet-publicatiesymptoom. Bovendien
zien we ook hier dat het aantal faillissementen van bedrijven met dit
knipperlicht zowel in absolute als in relatieve cijfers zeer hoog ligt.

Le clignotant 7 donne un signal fort et sobserve aussi en 2015

particulirement souvent chez les entreprises qui font faillite. De plus, et
ceci par exemple en comparaison avec le clignotant 1, moins nombreuses
sont les entreprises actives porteuses du symptme de non-publication.
On voit en outre aussi que le nombre de faillites dentreprises prsentant ce
clignotant augmente fortement, tant en chiffres absolus que relatifs.

39,58% (of 3.229 op de 8.158 in deze studie betrokken gevallen) van de in

2015 gefailleerden kon geen gepubliceerde jaarrekening voorleggen die
jonger was dan 24 maanden. In 2012 bedroeg dat cijfer 38,68%, voor 2013
39,64% en 2014 38,95%.

39,58 % ou 3.229 sur les 8.158 cas impliqus dans cette tude des
entreprises ayant fait faillite en 2015 nont pas pu prsenter de comptes
annuels publis de moins de 24 mois. Pour 2012 on a not 39,68 %, en 2013
il sagissait de 39,64 % et lanne dernire de 38,95 %.

Het aantal actieve ondernemingen met dit knipperlicht nam wel af in

verhouding tot vorig jaar van 14.835 tot 12.404. En op 4,8 dragers van dit
knipperlicht werd in de loop van 2015 failliet verklaard (tegenover 1 op 5,3 in
2014). De alarmwaarde van het knipperlicht blijft uitermate pertinent.

Dautre part, le nombre dentreprises actives prsentant ce clignotant a

diminu de 14.835 cas en 2014 12.404 lanne dernire. Une entreprise sur
4,8 prsentant ce clignotant a t dclare en faillite dans le courant de 2015
(1 sur 5,3 en 2014). La valeur dalarme de ce clignotant a donc lgrement
diminu mais reste extrmement significative.

14

2.8. Knipperlicht 8 :
Bestuurder is in dezelfde functie gesignaleerd in een
failliete onderneming

2.4. Clignotant 4 :
Dettes vis--vis du fisc ou de lONSS venues chance
Le chef dentreprise dune socit faisant lobjet de ltude semble tre
mandat dans les mmes fonctions en tant que membre dun organe de
gestion dune autre entreprise qui a dj t dclare en faillite (avec un
maximum de cinq ans). Dans le cadre de cette enqute, pour lanalyse des
faillites de 2014 on vrifie si un tel mandat a t assum au cours des cinq
annes prcdant la faillite. Inversement, en ce qui concerne les entreprises
actives, on tient compte dune anciennet maximale de cinq ans.

De bedrijfsleider van het onderzochte bedrijf blijkt in dezelfde functie

gemandateerd als lid van een bestuursorgaan van een andere onderneming
dat al eerder (met een maximum van vijf jaren) failliet werd verklaard. In
het kader van dit onderzoek wordt voor de analyse van faillissementen
uit 2015 nagegaan of een dergelijk mandaat werd bekleed gedurende de
vijf jaren voor het faillissement. Ook omgekeerd wordt naar de actieve
ondernemingen rekening gehouden met een maximale ancinniteit van vijf
jaar.

Indien een bedrijfsleider van een lopende onderneming een

bestuurdersmandaat vervulde in een reeds failliete onderneming,
vergt het lopende bedrijf speciale aandacht. Inderdaad blijkt dat door het
faillissement van het ene bedrijf soms een sneeuwbaleffect ontstaat naar
de andere bedrijven waar de (rechts)persoon mandaten heeft. Dit is vooral
interessant in een preventief kader.

Si un dirigeant dune entreprise active dtenait aussi un mandat dans une

entreprise dj dclare en faillite, lentreprise encore active requiert une
attention particulire. En effet, il semble que suite la faillite dune entreprise,
on voit apparatre un effet boule de neige qui se propage dans les autres
socits administres par la mme personne. Cet aspect est surtout
intressant dans un cadre prventif.

Ook hier blijkt de alarmwaarde groot : in Belgische context zijn er 2,19%

bedrijven met dit signaal. In 2015 komt dit voor in 27,24% van alle
faillissementen (verleden jaar 26,36%, in 2005 waren dat er 18,94%). Een
bedrijf per groep van 5,9 dat drager is van knipperlicht type 8 is in 2015 over
de kop gegaan.

Dans ce cas, la valeur dalarme est galement leve : en Belgique, on trouve

2,19 % des entreprises prsentant ce signal. En 2015, elles sont 27,24
% (lanne dernire 26,36 %, en 2005 18,94 %) de toutes les faillites. Une
entreprise sur 5,9 prsentant le clignotant du type 8 a t dclare en faillite
en 2015.

In Oostende (1 per 4,2), Aarlen (1 per 4,3), Neufchteau (1 per 4,4) en

Antwerpen (1 per 4,9) blijkt het knipperlicht bijzonder sterk als alarmsignaal.

A Ostende (une par 4,2), Arlon (une sur 4,3), Neufchteau (une sur 4,4), et
Anvers (une sur 4,9) le clignotant joue un rle de signal dalarme trs fort.

15

2.9. Knipperlicht 9 : FiTo-meter sterk negatief

2.9. Clignotant 9 : Fito-mtre fortement ngatif

De FiTo-meter werd ontwikkeld door Prof. Hubert Ooghe, in nauwe

samenwerking met Graydon Belgium nv. Het model doet op basis van
een reeks financile ratios uitspraak over de kans op faillissement en succes
van een onderneming.

Le Fito-mtre a t conu par le professeur Hubert Ooghe, en troite

collaboration avec Graydon Belgium sa. Le modle value, sur base dune
srie de ratios financiers, le risque de faillite et de succs dune entreprise.
Il va de soi quil utilise diffrents paramtres qui ont dj t expliqus. Si
plusieurs clignotants financiers apparaissent ensemble, cela renforcera
leffet ngatif sur le score. Dans ce contexte, le score Fito constitue plus
une conclusion et une interprtation des faits quune constatation. Toutefois,
on utilise galement un certain nombre dautres approches plus complexes.
Pour viter un ddoublement du comptage, dans le cadre de cette tude,
on a tenu compte uniquement des entreprises qui avaient obtenu un score
nettement infrieur (ngatif) sans que les autres clignotants nenvoient
dautres signaux.

De FiTo-meter berekent via een score de kansen op faillissement of succes

op basis van een jaarrekening. Het spreekt vanzelf dat hiervoor verschillende
parameters worden gebruikt die reeds hiervoor werden toegelicht. Indien
verschillende financile knipperlichten samen voorkomen, zal dit het
negatieve effect op de score versterken. In die zin is een FiTo-score eerder
een conclusie en interpretatie van feiten dan een vaststelling. Toch worden
daarnaast een aantal andere complexere- benaderingen aangewend. Om
dubbeltelling te vermijden, worden binnen het kader van deze studie enkel
die bedrijven geteld die een duidelijk zwakke (negatieve) score halen, zonder
dat de andere knipperlichten iets signaleren.

Op de 496.290 actieve ondernemingen per 31/12/2015 bleken er 8.158

bedrijven dit signaal als enige kenmerk te vertonen : een stijging met 289
eenheden. Bij de gefailleerden van 2015 bleken 883 bedrijven (10,82% van
de gefailleerden) drager te zijn vanhet knipperlicht type 9. Per groep van 10,2
dragers werd in 2015 n faillissement uitgesproken.

Sur les 496.290 entreprises actives au 31/12/2015, 8.158 semblaient

prsenter ce signal comme seul clignotant : une augmentation de 289
units. Parmi les faillies de 2015, 883 entreprises ou 10,82 % des faillies
taient porteuses du clignotant de type 9. Sur 10,2 entreprises avec ce
clignotant en 2015, une tait dclare en faillite.

De FiTo-meter blijft een sterk alarmsignaal dat op een jaarrekening is

gebaseerd, en blijft dus krachtig als unieke indicator. Anderzijds is de
FiTo-meter vooral geconcipieerd als signaal op middellange termijn. De
stijging van het aantal ondernemingen met dit signaal duidt op een probleem
dat zich zonder actie vanwege de rechtbanken pas op middellange
termijn in een verhoogd aantal faillissementen kan vertalen. Anders gesteld
: dit signaal toont aan dat ook op langere termijn we met een groot aantal
bedrijven in moeilijkheden blijven geconfronteerd.

Le Fito-mtre est donc un prs le clignotant le plus fort qui se calcule sur
base dun bilan, et reste donc en importance, en tant quindicateur unique.
Nanmoins, le Fito-mtre est avant tout conu comme indicateur moyen
terme. Une augmentation du nombre dentreprises porteuses de cette
signaltique dsigne donc une problmatique qui sans action prventive
de la part des tribunaux ne se traduira qu moyen terme par une hausse
des faillites. Autrement dit : ce signal dmontre qu long terme, nous allons
rester confronts un grand nombre dentreprises en difficult.

16

Het arrondissement Nijvel heeft relatief het meeste aantal bedrijven (2,2%)
waar de FiTo-meter als enige signaal een financieel zwakke structuur
aanduidt. Op de tweede plek volgt Brussel met 1,97%, daarna volgen Namen
en Aarlen met telkens 1,93% van hun actieve bedrijvenpopulatie.

Larrondissement de Nivelles compte le plus grand nombre dentreprises (2,2

%) dans lesquelles le Fito-mtre, en tant que signal unique, indique une
structure financire affaiblie, suivipar les arrondissements Bruxelles (1,97 %),
Namur (1,93 %) et Arlon (1,97 %).

In Brussel bevindt zich het grootste aantal bedrijven met dit knipperlicht:
1.980 maal wordt dit knipperlicht vastgesteld in de Brusselse
bedrijvenpopulatie.

Bruxelles est larrondissement qui contient le plus grand nombre

dentreprises avec ce clignotant (1.980 fois).

2.10. Knipperlicht 10 :
Voorlopig bewindvoerder aangesteld

2.10. Clignotant 10 :
Dsignation dun administrateur provisoire

Ondanks het bijna status-quo van het aantal gevallen (107 in 2013, 92 in
2014 en 98 in 2015) blijft dit signaal uitzonderlijk. De gevallen waar het
fenomeen wordt waargenomen, leidt in n op de 4,1 cases tot faillissement.

Malgr le presque statu quo du nombre de cas (107 en 2013, 92 en 2014 et

98 en 2015), ce signal demeure exceptionnel. Dans les cas o le phnomne
est observ, un cas sur 4,1 mne une faillite.

17

2.11. Knipperlicht 11 : Liquiditeit kleiner dan 0,5

2.11. Clignotant 11 : Liquidits infrieures 0,5

De liquiditeitspositie van de onderneming is minder dan de helft van

de kortlopende schulden.

La situation de lentreprise en matire de liquidits est infrieure la

moiti des dettes court terme.

Het bedrag aan schulden op korte termijn wordt niet gedekt door de
bezittingen en inkomsten die op korte termijn te gelde kunnen worden
gemaakt. Hoewel deze ratio traditioneel door veel analisten wordt bekeken
als signaal dat het niet kunnen betalen van de facturen op korte termijn
voorziet, bleek de afgelopen jaren in de praktijk de ratio nauwelijks relevant
om onderscheid te maken tussen lopende bedrijven en falende. Na een
stijging van de alarmwaarde in de periode 2011-2013 neemt het cijfer terug
af sinds 2014. Vorig jaar ging 1 bedrijf per 39,4 over de kop, dit jaar is dat
verder gezakt tot 1 bedrijf per 42,9.

Le montant des dettes court terme nest pas couvert par les biens et
les revenus pouvant tre raliss court terme. Bien que ce ratio soit
traditionnellement considr par de nombreux analystes comme un signal
annonant limpossibilit de payer les factures court terme, la pratique a
dmontr ces dernires annes que le ratio nest pas vraiment pertinent pour
tablir la distinction entre les entreprises prospres et les autres. Aprs
une augmentation de la valeur dalarme du clignotant entre 2011 et 2013, le
chiffre continue baisser depuis 2014. En 2014 la valeur dalarme diminuait
vers 1 par 39,4 cas, en 2015 1 entreprise faillite par 42,9.

Toch blijft het knipperlicht geen relevante korte termijn graadmeter voor het
faillissement.

Le clignotant ne peut pourtant pas tre considr comme un baromtre

pertinent court terme pour la faillite.

18

2.12. Knipperlicht 12 :
Graydon Sociale Score (GSS) negatief

2.12. Clignotant 12 :
Score Social Graydon (GSS) ngatif

De Graydon Sociale Score beoordeelt vooral een historische evolutie van

gegevens inzake RSZ-dagvaardingen, dagvaardingen vanwege het Fonds
voor Bestaanszekerheid en het Sociaal Verzekeringsfonds van Zelfstandigen
gecombineerd met elementen uit de sociale balans.

Le Score Social Graydon illustre principalement une volution historique des

donnes en matire de citations par lONSS, de citations par le Fonds de
scurit dexistence et par la Caisse dAssurances sociales des Travailleurs
indpendants, combines des lments du bilan social.

Belangrijk hierbij is te wijzen op het onderscheid tussen het knipperlicht type

5 en de GSS. Inderdaad neemt de GSS uitsluitend die gegevens in conto die
minstens zes maanden oud zijn, terwijl het knipperlicht nr. 5 enkel rekening
houdt met dagvaardingen RSZ die jonger zijn dan zes maanden (zie ook
onze opmerking bij knipperlicht type 5). De beide knipperlichten kunnen
dus samen of apart voorkomen, zijn complementair maar helemaal niet
overlappend.

Il est important de signaler la diffrence entre le clignotant 5 et le GSS. En

effet, le GSS tient compte exclusivement des donnes qui remontent plus
de six mois, tandis que le clignotant 5 tient compte uniquement des citations
par lONSS infrieures six mois. (voir galement notre remarque relative au
clignotant 5). Ces deux clignotants peuvent donc apparatre ensemble ou
sparment, ils sont complmentaires mais certainement pas cumulatifs.

Au sein du groupe des entreprises actives, ce score intervient trs rarement

(2.068 cas ou 0,42 %), tandis quil est pertinent pour 17,8 % de toutes les
entreprises (1.456 cas) dclares en faillite en 2015. La valeur dalarme de
ce clignotant est donc la plus significative de tous les signaux disponibles
dans le cadre de cette tude : pas moins dune socit sur 2,4 prsentant ce
clignotant a t dclare en faillite en 2015.

Binnen de groep van actieve ondernemingen komt deze score uiterst zelden
voor (2.068 gevallen of 0,42%), terwijl het in 17,8% van alle bedrijven (1.456
gevallen) die in 2015 failliet zijn gegaan, voorkomt. De alarmwaarde van dit
knipperlicht is dan ook het meest significante van alle signalen die binnen
het kader van deze studie aan bod komen : maar liefst n op 2,4 dragers
van dit knipperlicht ging in 2015 over de kop.

Larrondissement dYpres compte le moins dentreprises prsentant ce

clignotant (0,12 %), tandis que les arrondissements dArlon et Marcheen-Famenne occupent la position de leader en la matire. A Gand et
Tournai une entreprise sur 1,9 portant un score social ngatif fait culbute.
Le clignotant est le moins fort Eupen, bien que ce soit trs relatif en
considrant encore une entreprise sur 6 prsentant ce clignotant a fait
faillite.

Het arrondissement Ieper kent het minst aantal bedrijven met dit knipperlicht
(0,12%) terwijl de arrondissementen Marcheen- Famenne en Aarlen koploper
zijn. De alarmwaarde van het knipperlicht komt het sterkst tot uiting in Gent
en Doornik: 1 failliet bedrijf per 1,9 heeft dit knipperlicht. In Eupen is het
signaal het minst krachtig, al is dat zeer relatief aangezien er nog steeds n
bedrijf per 6 overkop gaat indien zij drager is van dit signaal.

19

2.13. Knipperlicht 13 :
Basis limietbedrag negatief

2.13. Clignotant 13 :
Montant limite de base ngatif

Vertrekkend van objectief feitenmateriaal berekent Graydon op basis van

een door het bedrijf openbaar gemaakte formule een kredietadvies. Dit kan
best omschreven worden als de mate waarin een bedrijf op korte termijn kan
voldoen aan de schulden ten opzichte van haar leveranciers.

Partant de faits objectifs, Graydon calcule des conseils en matire de crdit

sur la base dune formule rendue publique par la socit. Il sagit en fait de la
mesure dans laquelle une socit peut honorer ses dettes court terme
lgard de ses fournisseurs.

Meestal zijn er gelukkig geen actieve signalen die een mogelijk debacle
aantonen. Het advies raadt dus geen contante transacties aan, maar een
welbepaald bedrag.

Gnralement, il ny a heureusement aucun signal actif qui annonce une

dbcle possible. Les conseils ne portent donc pas sur des transactions
constantes, mais sur un montant donn.

Indien dat bedrag echter dusdanig klein is (minder dan 1.250 euro om
ALLE leveranciers te betalen) wordt gesproken van een basislimietbedrag
negatief. Deze melding komt dus voor daar waar gn negatieve kenmerken
worden waargenomen. Toch toont onderhavige studie aan dat het
verschijnsel wel degelijk een duidelijke alarmwaarde heeft.

Si ce montant est toutefois limit (moins de 1250 payer TOUS les

fournisseurs), on parle dun montant limite de base ngatif . Cette
mention est donc utilise lorsquil ny a aucune caractristique ngative.
Toutefois, la prsente tude indique que ce principe prsente effectivement
une valeur dalarme claire.

De score blijkt in de praktijk een interessante alarmfunctie te hebben: per

8,5 dragers van dit knipperlicht ging er over 2015 n vennootschap over
de kop. Daarenboven blijkt ook dit signaal, met 1.359 gevallen op een totaal
van 8.158 of 16,66% veel voor te komen bij de in 2015 failliet verklaarde
ondernemingen. Slechts 2,07% van de actieve ondernemingen vertoont dit
signaal.

Dans la pratique, le score semble avoir une fonction dalarme intressante :

une sur 8,5 entreprises prsentant ce clignotant, une a t dclare en faillite
en 2015. En outre, avec 1.359 cas sur un total de 8.158 ou 16,66 %, ce signal
se prsente frquemment dans les entreprises dclares en faillite en 2015.
Seulement 2,07 % des entreprises actives prsentent ce signal.
Larrondissement de Charleroi (2,44 %) compte le plus grand nombre
relatif dentreprises confrontes ce problme, tandis que ce phnomne
est le moins prsent dans les entreprises de larrondissement de
Marche-en-Famenne. En 2015 la valeur dalarme tait la plus leve dans
larrondissement de Dinant avec une faillite sur 5,2 entreprises prsentant
cette caractristique.

Het arrondissement Charleroi telt relatief het grootst aantal bedrijven met
deze problematiek (2,44%), terwijl het fenomeen zich relatief het minst
voordoet bij de bedrijven uit het arrondissement Marche-en-Famenne. De
alarmwaarde bleek in 2015 het grootst in het arrondissement Dinant met
n faillissement per 5,2 bedrijven met dit kenmerk.

20

3. Gewogen score op basis van

de knipperlichten

3. Score pondr sur la base des

clignotants

De gewogen score die we als conclusie weergeven houdt rekening met

alle bestudeerde knipperlichten. We toonden reeds aan dat, door de
knipperlichten die worden waargenomen bij actieve ondernemingen te
plaatsen tegenover de bedrijven die in 2015 failliet gingen, we uitdrukking
kunnen geven aan de sterkte of zwakte van een welbepaald knipperlicht.

Le score pondr que nous prsentons en conclusion tient compte de tous

les clignotants tudis. Nous avons dj dmontr quen comparant les
clignotants observs chez les entreprises actives aux entreprises tombes
en faillite en 2015, nous pouvions exprimer la force et la faiblesse dun
clignotant dtermin.

Indien we de bekomen weging toepassen op het aantal waarnemingen

van elk type knipperlicht binnen een populatie (in casu het arrondissement,
de provincie, het gewest) vormen we ons niet alleen een idee over het
aantal zieke ondernemingen, maar vooral over de mate waarin de betrokken
populatie ziek is. Let wel : hier wordt uitsluitend uitspraak gedaan over de
ernst van het vastgestelde ziektebeeld. Inderdaad is het perfect denkbaar
dat binnen een populatie, naast een sterk ongezonde groep, een grote
meerderheid aan gezonde, zelfs zr gezonde ondernemingen bestaat. Deze
benadering gaat niet in op dat aspect.

Si nous appliquons la pondration obtenue au nombre dobservations

de chaque type de clignotant au sein dune population (en lespce,
larrondissement, la province, la rgion), nous nous forgeons une ide non
seulement du nombre dentreprises en mauvaise sant, mais aussi et
surtout de la mesure dans laquelle la population concerne est malade. Mais
attention : nous ne nous prononons ici que sur la gravit de la maladie
constate. On peut parfaitement imaginer en effet quune population compte
en son sein, ct dun groupe en mauvaise sant, une grande majorit
dentreprises saines, voire trs saines. Cette approche ne couvre donc pas
cet aspect.

De gewogen score die we binnen deze paragraaf hanteren werkt

nauwkeuriger en gaat des te meer op zoek naar die ondernemingen die
zwaar hulpbehoevend zijn.

Le score pondr dont nous parlons dans ce paragraphe donne des

indications plus prcises et identifie donc dautant mieux les entreprises en
proie des difficults graves.

Hierbij noteerden we in 2010 en beduidend meer nog in 2011 uitzonderlijke

en sterk afwijkende waarden. Dit is een direct gevolg van het crisisfenomeen.
Zo bijvoorbeeld stak het liquiditeitsprobleem in die periode in uitzonderlijk
veel bedrijven de kop op. Daar waar liquiditeit een zij het beperkte relevantie
had met betrekking tot faillissementsvoorspelling verloor het knipperlicht
in die periode elke relevantie om nadien pas aan kracht te herwinnen. Zo ook
met enkele andere typisch financile knipperlichten zoals schuldgraad en
rentabiliteit.

cet gard, nous avions not en 2010 et de faon encore plus marque
en 2011, des valeurs exceptionnelles et fortement divergentes. Une
consquence directe de la crise conomique et financire. Ainsi, le
problme de liquidits a fait chuter, au cours de cette priode, un nombre
exceptionnellement lev dentreprises. Si le niveau de liquidit avait
jusque l une valeur prdictive limite de la faillite, ce clignotant la perdue
compltement au cours de cette priode, avant den regagner par la suite.
Il en va de mme pour quelques autres clignotants financiers typiques tels
que lendettement et la rentabilit.

21

In 2015 vertoont op nationaal niveau 3,31% van alle ondernemingen een

zwaar ziektebeeld. Hiermee stellen we ten opzichte van 2006 (4,29%) een
daling van het aantal zwaar zieke ondernemingen vast met -23,37 procent.
Ten opzichte van de situatie in 2014 zien we een daling met 6,50% Belgi
telt dus einde 2015 relatief beduidend minder zwaar zieke ondernemingen.
De (on)gezondheidsbarometer neigt positiever. De afgelopen jaren is de
structurele gezondheid van onze ondernemingen dus beduidend verbeterd.
Inderdaad zijn heel wat bedrijven er voor de crisisjaren in geslaagd
voldoende reserves uit te bouwen. Zo bijvoorbeeld zagen we sedert 2006 de
schuldgraad binnen de bedrijvenpopulatie dalen. Bovendien heeft de crisis in
belangrijke mate een uitzuiverend effect gehad1.

En 2015, 3,31 % des entreprises affichent au niveau national un bulletin

de sant trs inquitant. Ce qui marque une baisse de 23,37 % du nombre
des entreprises en graves difficults par rapport 2006 (proportion de 4,29
%). Par rapport la situation observe en 2014, le recul est de 6,50 %. La
Belgique comptait donc la fin de 2015, nettement moins dentreprises
gravement malades. Le baromtre de la (mauvaise) sant des entreprises
volue ainsi positivement. De fait, la sant de nos entreprises sest amliore
sensiblement, au niveau structurel, au cours de ces dernires annes.
Nombre dentre elles avaient russi en effet se constituer des rserves
suffisantes avant les annes de crise. Ainsi, nous constatons depuis 2006
une baisse de lendettement au sein de la population des entreprises. La
crise a eu galement un effet dpuration non ngligeable1.

Bovenstaande tabel rekent reeds tien opeenvolgende jaren de bedrijvenpopulatie van de arrondissementen Ieper, Kortrijk en Dendermonde tot de
gezondste van Belgi. Globaal telt de Belgische economische ruimte minder
zwaar zieke ondernemingen dan voorheen.

Le tableau ci- dessus rvle que les entreprises des arrondissements

dYpres, de Courtrai et de Dendermonde figurent parmi les plus saines en
Belgique depuis dj dix annes successives. Globalement, le paysage
conomique belge compte moins dentreprises gravement malades que par
le pass.

Daartegenover blijkt de duidelijk belangrijkere populatie met kenmerken van

zwaar zieke ondernemingen binnen de arrondissementen Nijvel, Brussel en
Charleroi.

En revanche, la population dentreprises en graves difficults au sein des

arrondissements de Nivelles, Bruxelles et Charleroi est manifestement plus
importante.

Men mag ervan uitgaan dat de faillissementen hoofdzakelijk worden

genoteerd binnen die groep ondernemingen die reeds dergelijke belangrijke
ziektesymptomen vertonen.

On peut en dduire que les faillites se produisent principalement au sein de

ce groupe dentreprises qui affichent dj de tels symptmes de maladie
grave.

Het relatief aantal faillissementen duidt op het percentage faillissementen

uitgesproken in 2015 en voorgaande jaren ten opzichte van het totaal aantal
ondernemingen binnen de populatie (de arrondissementen, provincies en
regios). Uiteraard kunnen deze resultaten benvloed worden door bijzondere
acties van deze of gene rechtbank.

Le nombre relatif de faillites traduit le pourcentage de faillites prononces en

2015 et les annes prcdentes par rapport au nombre total dentreprises au
sein de la population (les arrondissements, les provinces et les rgions). Il va
de soi que ces rsultats peuvent tre influencs par les actions particulires
de lun ou lautre tribunal.

___________________________
1. Zie hiervoor ook de conclusies uit het KMO rapport 2016 (een gezamelijke
publicaite Unizo Graydon UCM) : http://public.graydon.be/ downloads/
report-het-kmo-rapport-2016.

___________________________
1. Voir galement ce sujet les conclusions du rapport PME 2016 (une
publication commune Unizo Graydon UCM) : http ://public.graydon.be/
downloads/report-het-kmo-rapport-2016.

22

Des te meer lijkt de positionering van de faillissementsgraad versus

gewogen score interessant. We zien dat binnen de meeste
arrondissementen een hoge faillissementsgraad inderdaad correleert met de
hoge graad van sterk ongezonde knipperlichten.

La position du degr de faillite par rapport au score pondr nen est

que plus intressante. Nous constatons quau sein de la plupart des
arrondissements, un degr lev de faillite est corrl au degr lev de
clignotants traduisant une trs mauvaise sant . Le constat inverse est
tout aussi parlant.

De omgekeerde vaststelling geldt even goed. Reeds in 2008 waagden we

ons in overleg met de URHB aan eenstrengheidsratio : een bijkomende
berekening om na te gaan of, en zo ja welke, handelsrechtbanken strenger
optreden dan andere. Hierbij wordt rekening gehouden met de verhouding
van enerzijds het relatieve aantal zwaar zieke ondernemingen die een
arrondissement herbergt en anderzijds het aantal bedrijven waarover
effectief het faillissement wordt uitgesproken. Let wel : een geringere
strengheid wijst niet noodzakelijk op laksheid. Zo stelden we in het verleden
verschillende handelsrechtbanken waar de strengheidratio daalt, een
verhoogde activiteit vast in het kader van het preventieve handelsonderzoek.

Dj en 2008, nous proposions en concertation avec lU.J.C.B. un ratio

de svrit : un calcul complmentaire destin rvler les tribunaux
de commerce plus svres que dautres, en prenant en compte le rapport
entre, dune part, le nombre relatif dentreprises en graves difficults dans
un arrondissement donn et, dautre part, le nombre dentreprises pour
lesquelles une faillite a t prononce effectivement. Attention, cependant :
une moindre svrit nest pas ncessairement synonyme de laxisme. Ainsi,
nous avons constat dans le pass, chez diffrents tribunaux de commerce
affichant un ratio de svrit en recul, une activit accrue dans le cadre des
enqutes commerciales prventives.

De strengheidratio toont aan dat het arrondissement Bergen kan beschouwd

worden als strengste rechtbank van het land.

Le ratio de svrit montre que larrondissement de Mons peut tre

considr comme le tribunal le plus svre du pays .

Binnen het arrondissement Ieper, werden er in 2015 in verhouding tot

het aantal zwaar zieke ondernemingen bijzonder weinig faillissementen
uitgesproken.

Au sein de larrondissement dYpres, nous constatons en 2015 que les

tribunaux ont prononc un nombre particulirement peu lev de faillites par
rapport au nombre dentreprises en graves difficults.

23

4. Besluit

4. Conclusion

Binnen de vennootschappenwereld daalde het aantal faillissementen dat

we in 2015 noteerden met 7%. Ook het aantal zwaar zieke ondernemingen
daalde met, 6,5%. In tegenstelling tot de situatie die we per einde 2014
vaststelden lijkt er dus een direct verband.

En 2015, nous constatons un recul de 7 % du nombre de faillites. Le

nombre dentreprises en graves difficults diminue galement, de 6,5 %.
Contrairement la situation observe la fin de 2014, les deux volutions
favorables semblent donc lies directement.

Het verband tussen knipperlichten en faillissement is over duidelijk. Zo

bijvoorbeeld stellen we voor 2015 vast dat van die populatie bedrijven die
vier knipperlichten (ongeacht dewelke) vertonen er binnen het jaar in n
geval per 31 het faillissement wordt uitgesproken. Bij vijf knipperlichten volgt
het faillissement binnen het jaar in n case per 19, eens we 6 knipperlichten
noteren stellen we naderhand het faillissement vast in n geval op twee

Le lien entre les clignotants et la faillite est clair et net. Par exemple, nous
constatons en 2015 que, parmi la population des entreprises affichant
quatre clignotants (quels quils soient), 1 sur 31 est dclare en faillite dans
lanne. Lorsque cinq clignotants sallument, la faillite suit dans lanne dans
1 cas sur 19, et quand 6 clignotants sont actifs, la faillite ne tarde pas dans
1 cas sur 2

Opnieuw stellen we vast dat vooral niet-financile knipperlichten robuust

en crisisbestendig blijken, bovendien voorlopen op de klassieke financile
signalen. Deze studie toont aan dat de instrumenten voorhanden zijn om niet
alleen faillissementsuitspraken te motiveren, maar bovenal instrumenten die
een degelijk preventief beleidsbeleid kunnen uitbouwen opdat bedrijven in
moeilijkheden tijdig worden opgespoord en gered.

Nous constatons nouveau que ce sont surtout les clignotants non

financiers qui savrent les plus solides et rsistants la crise, mais aussi
prdictifs un stade plus prcoce que les signaux financiers classiques.
Cette tude dmontre quil existe non seulement des instruments pertinents
pour motiver des prononcs de faillite, mais aussi des instruments qui
permettent de dvelopper une politique prventive digne de ce nom et ainsi
de dtecter et de sauver temps les entreprises en difficults.

24

Graydon Belgium
Uitbreidingstraat 84 b1
2600 Berchem
T. +32 3 280 88 00
E: info@graydon.be
www.graydon.be
25