±¢çÜGU¥G» ÜUÚÏ¢H¢

»ÜU „HÈUGè ¥G¢çH}¢ ÜUï ÜUGH}¢ „ï

(ã¢çÈUG…G }¢éã}}¢Î §S}¢¢§üH „HÈUGè }¢ãêü}¢)

¹éÚ眢¾
wG¢é„Ú¢ï Ü$U¢ç„¹

ÚS}¢éH ¶G¼ çã‹Îè

Ç¢õ. à¢ãï…G¢Îãé„ñÝ ÜGU¢…Gè

:: Ý¢çà¢Ú ::
§}¢¢}¢ …¢’È$UÚ „¢ÎèÜ$U ÈU¢©‹ÇGïà¢Ý (¥ãìHï „é‹ Ý¼)
1
 …é¹H¢ ãéÜ$UêÜ$U ¹ãÈ$Uê…G Ï¢ ãvGÜGUï ¹éÚ眢¾
çÜU¼¢¾ ÜU¢ Ý¢¹ : ±¢çÜUG¥G» ÜUÚÏ¢H¢
»ÜU „HÈUGè ¥G¢çH}¢ ÜUï ÜUGH}¢ „ï
(ã¢çÈUG…G }¢éã}}¢Î §S}¢¢§üH „HÈUGè }¢ãêü}¢)

¹éÚ眢¾ : ¶$é„Ú¢ï Ü$U¢ç„¹

ÚS}¢éH ¶G¼ çã‹Îè : Ç¢õ. à¢ãï…G¢Îãé„ñÝ ÜGU¢…Gè

„È$U㢼 : 24

„Ýï §üࢢ¥¼ : 2019

ÜU}Тïô…$° : §}¢¢}¢ …¢’ÈGUÚ „¢ÎèÜGU ÈU¢©‹ÇGïà¢Ý (¥ãìHï „é‹Ý¼)

}¢¢ïÇ¢„¢, ¥Ú±ËHè, x¢é…Ú¢¼, §ç‹Ç²¢

ç¹HÝï ÜU¢ м¢

§}¢¢}¢ …¢’È$UÚ „¢ÎèÜ$U ÈU¢©‹ÇïGà¢Ý

(¥ãìHï „é‹Ý¼)
}¢¢ïÇ¢„¢, ¥Ú±ËHè, x¢é…Ú¢¼, §ç‹Ç²¢
+91 85110 21786

2
 ÈUïãçÚS¼
1. ¥…ïüG Ý¢çà¢Ú 4
2. ÐïࢠHz…G 8
3. }¢é„ç‹ÝÈU ÜU¢ }¢éwG¼„Ú ¼¥G¢LÈGU 9
4. à¢ñ¶G §ÏÝï ãG…Ú o ÜU¢ ÈGU¼±¢ 11
(¥¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ ÜUï }¢é¼¢çËHÜU }¢¢ñÁG¢ê¥ çÚ±¢²¼ïæ)
5. ã…GÚ¼ §}¢¢}¢ ãé„ñÝ d ÜUè „±¢Ýïã ã²¢¼ 11
6. §}¢¢Ú¼ï ²…GèÎ 12
7. }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥ÜGUèH d ÜUè à¢ã¢Î¼ 13
8. }¢vÜU¢ }¢éÜUÚü}¢¢ „ï „çIJçÎÝ¢ ãé„ñÝ d ÜUè Ú±¢Ýx¢è 14
9. ã¢H¼ï „ÈUÚ 15
10. wG¢êÝè „¢H ÜUè §çϼ΢ 16
11. }¢ñ΢Ýï ÜUÚÏ¢H¢ ±¢ÜGU糧G à¢ã¢Î¼ „çIJçÎÝ¢ ãé„ñÝ d 17
12. „çIJçÎÝ¢ ãé„ñÝ d ÜU¢ ÎÎüÝ¢ÜU wG¢éyÏ¢¢ 19
13. …æx¢ ÜUè §çϼ΢ 20
14. ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜU¢ï „Ï¢í ÜUè ¼ËÜUèÝ 21
15. »ÜU à¢èÚ wG±¢Ú ÜUè à¢ã¢Î¼ 22
16. ݱ¢„¢» Ú„êH a ÜU¢ Ï¢ï ç}¢¯¢H „Ï¢í ± §çS¼ÜGUH¢H 22
17. …‹Ý¼ ÜUï Ý¢ñ…±¢Ý¢ïæ ÜUï „ÚÎ¢Ú ÜUè à¢ã¢Î¼ 24
18. „çIJçÎÝ¢ ãé„ñÝ d ÜU¢ …„Îï }¢éÏ¢¢ÚÜU 25
19. à¢éã΢» ÜUÚÏ¢H¢ ÜUï „Ú Ýï…G¢ï ÐÚ 25
20. ÜGU ¢çÈG UH¢» }¢…GHê}¢ ÜU¢ ÜUê ÈGU¢ }¢ï ±éÚé Î ¥¢ñÚ ¥ãìHï ÜUêÈ GU¢ ÜU¢
}¢¢¼}¢ ± ࢲ±Ý 26
21. §ÏÝï ç…G²¢Î ÜU¢ ÎÚÏ¢¢Ú 26
22. ²…GèÎ ÜU¢ ÎÚÏ¢¢Ú 28
23. ÁG¢éË}¢ ÜU¢ §ç‹¼ÜU¢}¢ 29
3
 A
¥…Gïü Ý¢çà¢Ú
¥ËH¢ã t ! ÜUï Ý¢}¢ „ï à¢éÚé ÜUï …¢ï Ï¢ÇG¢ }¢ãÚÏ¢¢Ý Ï¢wGà¢Ýï±¢H¢ ãñ, Ýãèæ
ãñ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êΠ焱¢ ¥ËH¢ã t ! ÜUï ¥¢ñÚ }¢éã}}¢Î a ¥ËH¢ã t ÜUï Ú„êH ãñ J
¥ËH¢ã t ! ÜU¢ à¢éRUx¢é…G¢Ú ãê¡ çÜU ©„Ýï }¢éÛ¢ „ï “±¢çÜUG¥G» ÜUÚÏ¢H¢ - »ÜU „HÈUGè
¥G¢çH}¢ ÜUï ÜUGH}¢ „ï” çÜU¼¢Ï¢™ï ÜUè çã‹Îè çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUÚÝï ÜU¢ ÜU¢}¢ çH²¢ J
»ÜU »ï„¢ |¢è ±vG¼ ƒ¢ …Ï¢ }¢é„H}¢¢Ý ãévG}¢Ú¢Ý¢ïæ Ýï ¥ãHï Ï¢ñ¼ï ¥yã¢Ú g,
¶¢„ ÜUÚ Ï¢Ýê ÈGU¢ç¼}¢¢ ÐÚ Ï¢Çï ¥„ïü ¼ÜU ±¢ï …GéË}¢ çÜU» …¢ï ࢢ²Î ãè çÜU„è ÝÏ¢è
ÜUè ¥¢H ÐÚ ©„ ÝÏ¢è ÜUè ©}}¢¼ Ýï çÜU²ï ã¢ï J …éGË}¢ ¥¢… |¢è ã¢ï Ú㢠ãñ ç„ÈUü
¼ÚèÜGU¢ Ï¢ÎH¢ ãñ, ©„ …G}¢¢Ýï }¢ïæ ¥¢Hï }¢éã}}¢Î a ÜU¢ï ç…S}¢¢Ýè ¼ÜGUHèÈUïæ Îè
…¢¼è ƒè, ç}¢}Ï¢Ú¢ïæ ÐÚ ©H}¢¢ ÜU¢ï ¥¢Hï }¢éã}}¢Î a ÜU¢ï Ï¢éÚï ¥ËÈU¢…G¢ï „ï ²¢Î ÜUÚÝï
ÐÚ }¢…Ï¢êÚ çÜU²¢ …¢¼¢ ƒ¢, }¢éãçg¯èÝ ÜU¢ï ©Ý„ï çÚ±¢²¼ HïÝï ÐÚ „…¢»æ Îè …¢¼è
ƒè, ÜUãèæ §}¢¢}¢ï ¥¢…G}¢ ¥Ï¢ê ãÝèÈU¢ o ÜU¢ï §}¢¢}¢ ÝzG„é„…GçÜU²¢ d ÜUè
}¢éãÏÏ¢¼ ÜUè ±…ã „ï ÜUñÎ çÜU²¢ x¢²¢, ¼¢ï ÜUãèæ §}¢¢}¢ ࢢÈUè§ü o ÐÚ çࢲ¢-Ú¢ÈGU…Gè
ÜUï ÈGU¼±ï Hx¢¢ ÜUÚ ©‹ãïæ …HèH çÜU²¢ x¢²¢, ÜUãèæ §}¢¢}¢ çÝ„¢§ü o ÜU¢ï }¢¢ñH¢
¥GHè d ÜUè }¢éãÏÏ¢¼ ÜUè ±…ã „ï à¢ãèÎ çÜU²¢ x¢²¢ ¼¢ï ÜUãè §}¢¢}¢ ã¢çÜGU}¢ o
…ñ„ï }¢éãçg¯èÝ ÐÚ çࢲ¢ ÜUï ÈGU¼±ï Hx¢¢ÜUÚ ©ÝÜUï ç}¢}Ï¢Ú ÜU¢ï ¼¢ïÇG çβ¢ x¢²¢ J »ÜU
…G}¢¢Ýï ¼ÜU ²ï ™H¼¢ Ú㢠}¢x¢Ú ¥ãìHï Ï¢ñ¼ g ÜUï x¢éH¢}¢ ÜU|¢è ¥}}¢¢Ú çÏ¢Ý ²¢ç„Ú
d Ï¢ÝÜUÚ }¢ñ΢Ýï …æx¢ }¢ïæ ¥¢²ï ¼¢ï ÜUãè ¥Ï¢ê …GÚ d ÜUè ¼Úã Ú…G¢-»-§H¢ãè }¢ïæ

à¢ãèÎ ãé» J ÜUãèæ ãÏ¢èÏ¢ §ÏÝ }¢…G¢çãÚ d ¥¢ñÚ ãéÚü d ϢݢÜUÚ ÜUÚÏ¢H¢ }¢ïæ ¥¢Hï
}¢éã}}¢Î a ÐÚ …¢Ý HêÅ¢Ýï ¥¢» ¼¢ï ÜUãèæ §Ë}¢ ÜUï }¢ñÎ¢Ý }¢ïæ §}¢¢}¢ çÝ„¢§ü o,
§}¢¢}¢ ã¢çÜGU}¢ o, §}¢¢}¢ Ϣ鶢G Úè o, §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê ãÝèÈGU¢ o, §}¢¢}¢ ࢢÈUè§ü

4
o Ï¢ÝÜUÚ ¥¢» ¼¢ï ÜUãèæ ÎèÝ ÜUè ¼Ï¢HèxG¢ }¢ïæ w±¢…¢ x¢ÚèÏ¢ ݱ¢…G o, çÝ…¢}¢égèÝ
¥¢ñçH²¢ o, ±¢çÚ„ï ТÜU o, }¢wGÎé}¢ }¢¢çã}¢ o ¥¢ñÚ }¢wGÎé}¢ …H¢HégèÝ
…㢡x¢à¼ o Ï¢ÝÜUÚ ¥¢» J ±vG¼Ý ÈU ±vG¼Ý ãÚ }¢ñÎ¢Ý }¢ïæ x¢éH¢}¢¢Ýïæ ¥ãìHï Ï¢ñ¼
g Ý¢„çϢIJ¼ ± ¶G¢Úç…IJ¼ ÜUï }¢éÜU¢Ï¢Hï }¢ïæ ¥¢¼ïæ Úãïæ, ¥ÐÝè ç¶Î}¢¢¼ Îï¼ïæ Úãïæ
¥¢ñÚ ¥ÐÝè …¢Ýïæ |¢è ÜUéÏ¢¢üÝ ÜUÚ¼ï Úãïæ J
§„ …G}¢¢Ýï }¢ïæ |¢è Ý¢„çϢIJ¼ ¥¢ñÚ ¶G¢Úç…IJ¼ ¼}¢¢}¢ çÈUÜGU¢ïü }¢ïæ ¥ÐÝ¢
„Ú ©Æ¢ Úãè ãñ Ï¢çËÜU ÜUãïÝ¢ ™¢ãé¡x¢¢ ©Úé…G ÐÚ Ðãé¡™ Úãè ãñ, ÈUÜUü ç„ÈUü §¼Ý¢ ãñ …¢ï
Ý¢„çϢIJ¼ ÜUè ÇG¢ïÚ ÜUH „˼ݼ ÜUï Ï¢¢Îࢢã¢ïæ Ýï ¥ÐÝè Ï¢¢Îࢢ㼠ÜUè H¢H™ }¢ïæ
„æ|¢¢Hè ƒè ¥¢ñÚ ©H}¢¢-}¢éãçg¯èÝ ÜUè x¢ÚÎÝ¢ïæ ÐÚ ¼H±¢Úïæ Ú¶ÜUÚ H¢ïx¢¢ïæ „ï ÈU…G¢§Hï
¥ãìHï Ï¢ñ¼ g ÀéТÜUÚ, Ï¢éxG…Gï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ g ÜU¢ï ¥¢}¢ ÜUÚ±¢ Úãï ƒï ±¢ï ãè
Ý¢„çϢIJ¼ ÜUè Ï¢¢x¢Ç¢ïÚ ¥¢… ÜUH ÜUéÀ çÈUÜU¢üÐÚS¼ Ý¢}¢ çÝã¢Î ÐèÚ, ©H}¢¢ ±
ÜUéÀ ¼‹…Gè}¢¢ïæ Ýïæ „æ|¢¢H Hè ãñ J ÜUH ÜUï ©H}¢¢ }¢…Ï¢êÚè }¢ïæ ¥¢ñH¢Î ± …¢Ý-}¢¢H ÜUï
ÇÚ „ï ÈU…G¢§Hï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ g ÀéТ Úãï ƒï ¥¢ñÚ ©ÝÜUï Ï¢éxG…G }¢ïæ ÜUéÀ Ýï ¼¢ï }¢¢ñÁG¢ê¥
¥ã¢Îè¯ ¼ÜU Í¢ÇÝè à¢éL ÜUÚ Îè ƒè, ¼¢ï ¥¢… |¢è »ï„¢ ãè ã¢ï Ú㢠ãñ ÈUÜUü ç„ÈUü
§¼Ý¢ ãñ ¥¢… ÜUï §„ Democracy (…}ãêçÚ²¼) ÜUï …G}¢¢Ýï }¢ïæ ©H}¢¢ ÜUè …¢Ý ÜU¢ï
²¢ }¢¢H ± ¥¢ñH¢Î ÜU¢ï ¼¢ï ¶G¼Ú¢ Ýãèæ ãñ }¢x¢Ú Î鋲±è H¢H™ ™¢ãï ±¢ï ࢢïãÚ¼ ТÝï
ÜUè ã¢ï ²¢ ΢ñH¼ ÜUè ã¢ï , ²¢ ™‹Î çÈUyÝ¢ÐÚS¼ H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ï ¶éࢠÜUÚÝï ÜUï çH» ã¢ï,
§„è ±…ã „ï ¥¢… ÜUï ©H}¢¢ ÜUè »ÜU …}¢¢¥¼ ÈU…G¢§Hï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ g Ýãèæ Ï¢¼¢
Úãè ãñ Ï¢çËÜU ¥±¢}¢ ÜU¢ï ÜGU饢üÝ ± ¥ãìHï Ï¢ñ¼ g „ï ÎêÚ çÜU²¢ …¢ Ú㢠ãñ J ÜGU饢üÝ
ÜUï ¼…éü}¢ï ± ¼ÈU„èÚ „ï ©}}¢¼ ÜU¢ï ÎêÚ çÜU²¢ …¢ Ú㢠ãñ ¥¢ñÚ }¢éãÏÏ¢¼ï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ g
ÐÚ çࢲ¢-Ú¢ÈUG…Gè ÜUï ÈGU¼±ï Hx¢¢²ï …¢ Úãï ãñ, …Ï¢çÜU }¢é¼±¢ç¼Ú ãGÎè¯ï x¢GÎèÚ „ï
Ú„êHéËH¢ã a ÜU¢ ÜU¢ñH ¯¢çÏ¢¼ ãñ çÜU ÝÏ¢è» ÜUÚè}¢ a Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“}¢ñæ ç…„ÜU¢ }¢¢ñH¢ ãê¡ ¥GHè d |¢è ©„ÜUï }¢¢ñH¢ ãñ”
(¥H }¢é…}¢éHÜUÏ¢èÚ, çH-¼Ï¢Ú¢Ýè)

5
}¢éw¼„Ú ãÎè„ :
“ã¢ï „ÜU¼¢ ãñ çÜU }¢éÛ¢ï Ï¢éH¢²¢ …¢» ¼¢ï }¢ñæ ÜUéÏ¢êH ÜULæ, }¢ñæ
¼é}ã¢Úï ÎÚç}¢²¢Ý ΢ï |¢¢Úè (¥…Gè}¢) ™è…Gïæ À¢ïÇG ÜUÚ …¢ Ú㢠ãê¡, §Ý}¢ïæ
„ï »ÜU Îê„Úï „ï Ï¢ÉÜUÚ ãñ, »ÜU ¥ËH¢ã t ÜUè çÜU¼¢Ï¢ ¥¢ñÚ Îê„Úï }¢ïÚè
§¼Ú¼ ²¢’Ýè }¢ïÚï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ g, ¼¢ï ¼é}¢ „¢ï™ H¢ï çÜU §Ý ΢ïÝ¢ïæ ÜUï
Ï¢¢Úï }¢ïæ }¢ïÚè ÜUñ„è …¢¡Ýà¢èÝè ÜUÚ¢ïx¢ï, ²ï ΢ïÝ¢ïæ ¥¢Ð„}¢ïæ …é΢ Ýãèæ
ã¢ïæx¢ï ¼¢ ¥¢¡ çÜU ã¢ñ…G ÐÚ ¥¢ÜUÚ }¢éÛ¢ „ï ç}¢Hï J”
(§}¢¢}¢ çÝ„¢§ü ÈUè ¶G„¢§„ ¥}¢èLH }¢¢ïç}¢ÝèÝ ¥GHè çÏ¢Ý ¥Ï¢è ¼¢çHÏ¢ d)
¥Ï¢ ÜU¢çÚ§Ý ¥¢ÐÜU¢ï „¢ï™Ý¢ ãñ çÜU ã}¢¢Úï ÝÏ¢è a ¼¢ï ã}¢ï ÜGU饢üÝ ¥¢ñÚ
¥ãìHï Ï¢ñ¼ g „ï ±¢Ï¢S¼x¢è ÜU¢ ãév}¢ Îï Úãï ãñ ¥¢ñÚ Ý¢}¢ çÝã¢Î ÐèÚ ± ©H}¢¢ ±
ÜUéÀ ¼‹…Gè}¢¢ïæ ÜUè »ÜU …}¢¢¥¼ çÈUÜU¢üÐÚS¼è ÈUñH¢ÜUÚ §Ý„ï ¥±¢}¢ ÜU¢ï ÎêÚ Ú¶Ýï
ÜU¢ ÜU¢}¢ ¥‹…¢}¢ Îï Úãï ãñ J ¥¢… }¢¢ã¢ñH ²ï Ϣݢ²¢ …¢ Ú㢠ãñ çÜU …¢ï ¥ãìHï Ï¢ñ¼
g „ï }¢éãÏÏ¢¼ ÜUÚï ©„ï çࢲ¢, Ú¢ÈGU…Gè …ñ„ï ¥ËÈU¢…G¢ï „ï ©„ï ݱ¢…G¢ …¢¼¢ ãñ,
ϢÚè ¥±¢}¢ ÜU¢ï ²ï ¼ÜU Ï¢¼¢²¢ Ýãèæ …¢¼¢ ÜUè ç„ÈUü }¢éãÏÏ¢¼ ± ÈU…GèH¼ï ¥ãìHï
Ï¢ñ¼ g „ï ÜU¢ï§ü Ú¢ÈGU…Gè Ýãèæ Ϣݼ¢ Ï¢çËÜU …¢ï „ã¢Ï¢¢» çÜUÚ¢}¢ ÜUè ࢢÝ}¢ïæ H¢Ý ±
¼¢Ý ÜUÚ¼¢ ãñ ©„ï Ú¢ÈGU…Gè ÜU㢠…¢¼¢ ãñ J }¢ñæ §„ Ï¢¢¼ ÐÚ ÁG²¢Î¢ çH¶ÜUÚ ¥ÐÝè
Ï¢¢¼ ÜU¢ï ¼±èH Ýãèæ ÜUÚÝ¢ ™¢ã¼¢ …¢ï ãÜU ƒ¢ ±¢ï Ï¢²¢Ý ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè ãñ J
¥ËH¢ã t ã}¢ „Ï¢ÜU¢ï ÝïÜU çã΢²¼ Îï ¥¢}¢èÝ....

¥ËH¢ã t ÚÏÏ¢éH §ÁG…G¼ „ï Î饢 ãñ çÜU }¢ïÚè §„ ÜU¢ç±à¢ ÜU¢ï ÜGUéÏ¢êH

ÈUÚ}¢¢²ï ¥¢ñÚ }¢ïÚè §„ çÜU¼¢Ï¢™ï ÜUè §üࢢ¥¼ ÜU¢ „±¢Ï¢ ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ï Ú„êHéËH¢ã
a ÜUï }¢¢ïç}¢Ý ± }¢¢ïç}¢Ý¢¼ ÜUè Lã¢ï ÜU¢ï ± }¢ïÚè Ý¢Ýè }¢¢ïã¼Ú}¢¢ }¢Úãé}¢¢ …éGÏ¢ñ΢¶G¢¼éÝ
çÏ¢‹¼ï ãé„ñÝç}¢²¢¡ ™¢ñ㢇¢ ÜUè ç…‹ã¢ïæ Ýï }¢éÛ¢ï Ï¢™ÐÝ „ï }¢éãÏÏ¢¼ï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ g
çࢶ¢²è, ©ÝÜUè Lã ÜU¢ï ¥¼¢ ÈGUÚ}¢¢²ï ¥¢ñÚ ©ÝÜUè }¢x¢GçÈUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢²ï, „çIJ΢
6
…GãÚ¢» ТÜU e ÜUï „ÎÜUï ©ÝÜUï x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜU¢ï Ï¢wGࢠÎï ¥¢ñÚ ©ÝÜU¢ï „çIJ΢ …ãÚ¢»
ТÜU ÜUè ÜUÝè…G¢ïæ }¢ïæ à¢é}¢¢Ú ÜUÚïæ J ¥¢}¢èÝ....
§„ Ï¢è™ Ðí¢ïÈUï„Ú ¶é„Ú¢ï Ü$U¢ç„}¢ „¢ãÏ¢ „ï }¢ïÚè }¢éH¢ÜU¢¼ ¥¢ñÚ ©ÝÜUè
çÜU¼¢Ï¢¢ïæ ÜUï çã‹Îè, x¢é…Ú¢¼è …GÏ¢¢Ý }¢ïæ çÜU¼¢Ï¢¼ ± §à¢¢¥¼ ÜUï ÜU¢}¢ }¢ïæ ã¢ñæ„H¢
¥ÈU…G¢§ü ÜUÚÝï ±¢Hï “¶¼èÏ¢ï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ g }¢ézG¼è à¢ÈU$èÜ$U ãÝÈGUè ÜGU¢ÎÚè „¢ãÏ¢
(}¢é}Ï¢§ü)” ÜU¢ ¼ãï çÎH „ï à¢éRUx¢é…$¢Ú ãê¡ ¥¢ñÚ …Ï¢ |¢è çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ çÜU„è ¥ÚÏ¢è ²¢
©Îêü ¥ËÈGU¢…$ ÜUï çã‹Îè-x¢é…Ú¢¼è }¢¥Ý¢ }¢ïæ Confuse ã饢 ãê¡ ¼Ï¢ ¼Ï¢ }¢ïÚè }¢ÎÎ
ÐÚ ãÚ ±vG¼ ¥¢}¢Î¢ ÚãÝï ±¢Hï “Îè±¢Ý }¢¢ïã„èÝࢢã („¢æ„Ú¢ïÎ,x¢é…Ú¢¼)” ÜU¢
|¢è à¢éRUx¢é…G¢Ú ãê¡J
¥ËH¢ã t ! „ï Î饢 ãñ }¢ïÚè §„ ãÜUGèÚ „è ÜU¢ç±à¢ ÜU¢ï ÜUéÏ¢êH ÈUGÚ}¢¢»
¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï Ú„êHéËH¢ã a ± ¥ãìHï Ï¢ñ¼ g ÜUè à¢ÈU¢¥¼ Ý„èÏ¢ ÈUÚ}¢¢» ! ¥¢}¢èÝ

Ç¢õ. à¢ã…G¢Îãé„ñÝ ²¢„èÝç}¢²¢æ ÜGU¢…Gè

1 }¢éãÚü}¢, çã…Úè „Ý 1441
(1 „ŒÅï}Ï¢Ú, 2019)

7
 R

ÐïࢠHz…$
¥¢…ÜUH ¶G¢Úç…²¼ ¥¢ñÚ Ý¢„çÏ¢²¼ ÜU¢ »ï„¢ ¼êÈUG¢Ý ¥¢²¢ ãé±¢ ãñ, ÜUï
ãÚ ¥¢Î}¢è ©„ }¢ïæ »ÜU Îê„Úï „ï Ï¢¢…Gè Hï …¢Ýï ÜUè çÈGURU }¢ïæ ãñ J }¢¢ÜUèüÅ }¢ïæ ¥¢ñÚ
}¢éwG¼çHÈUG websites ÐÚ ©Îêü, ¥GÚÏ¢è ¥¢ñÚ Îê„Úè …GÏ¢¢Ý¢ïæ }¢ïæ „ñÜUÇG¢ïæ ÜUé¼éÏ¢ ²…GèÎ
}¢H©GÝ ÜUï çÎÈUG¢¥G ÜUï çH²ï ¥¢ñÚ ±¢ÜGUï¥G¢ ÜUÚÏ¢H¢ ÜU¢ï »ÜU §y¼ïÈUG¢ÜUGè ãG¢Î„¢ ²¢
Ý©GÁG¢éçÏ¢ËH¢ã »ÜU ãGéÜUê}¢¼ ÜUï Ï¢¢x¢Gè ÜUè …æx¢ ÜUè ¼GÚãG ÐïࢠÜUÚÝï ÜUï çH²ï çH¶è
…¢ Úãè ãñæ ç…„ }¢ïæ ¥ãìHï ãGÎè¯ ²¢ „HÈUGè ãG…GÚ¢¼ „Ï¢ „ï ÐïࢠÐïࢠãñæ J §„ çH²ï
}¢ñæ ©‹ãèæ ÜUï »ÜU §‹„G¢ÈUG ЄæÎ ¥G¢çH}¢ ÜUè ¼ïãGÚèÚ …¢ï çÝSGÈGU „GÎè „ï |¢è ÐïãHï
çH¶è x¢§ü ƒè, ©„ ÜU¢ï ¥Hx¢ „ï »ÜU çÜU¼¢Ï¢™ï ÜUè à¢vGH }¢ïæ ࢢ»¥G ÜUÚ Ú㢠ãêæ,
²ïã ¼ïãGÚèÚ „HÈUGè ãG…GÚ¢¼ ÜUï }¢àãêÚ çÚ„¢Hï “}¢éãGçg¯” }¢ïæ …¢ï H¢ã¢ñÚ „ï ࢢ»¥G
ã¢ï¼¢ ãñ, ÜUéÀ ¥„G¢ü ÐïãHï ÀÐè ƒèJ ¥ËH¢ã ТÜU ©„ ÜUï }¢é„Gç‹ÝÈUG ÜU¢ï |¢è ……G¢»
¶ñGÚ Îï ¥¢ñÚ Ý¢çà¢Ú |¢è ¥ÐÝï çH²ï à¢ÈUG¢¥G¼ï Ú„êH a ± ¥¢Hï Ú„êH l ÜU¢
©}¢èα¢Ú ãñ J

¼¢çH¾ï Îé¥G¢
¶$ é„Ú¢ï Ü$U¢ç„¹
Assistant Profe ssor
Me ch anicalEngine e ring D e partm e nt
A.M.U Aligarh
8
 }¢é„ç‹ÝÈUG ÜU¢ }¢éw¼
G „GÚ ¼¥G¢LÈUG
}¢éÝ¢ç…$Úï §SH¢}¢ ã¢çÈU$…$ ¥$ÏÎéH ÜU$¢çÎÚ Ú¢ïÐÇ$è (¥ãìHï ã$Îè¯ ¥$¢çH}¢ï ÎèÝ)
ÜUï Ï¢Ç$ï |¢¢§ü ã$¢çÈU$…$ }¢éã$}}¢Î §S}¢¢§üH Ú¢ïÐÇ$è.....¥ËH¢ã u ©Ý ÐÚ ¥ÐÝè ÜUÚ¢ïÇ$¢ï
Úïã$}¢¼ïæ Ý¢ç…$H ÈU$Ú}¢¢»....}¢¢…$è ÜU$ÚèÏ¢ ÜUï ¥$…$è}¢ ÎèÝè ÚïãÝé}¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïç}¢¯¢H ¶$¼è$ Ï¢
ã¢ï x¢é…$Úï ãñæ J ÜU$²¢}¢ï ТçÜUS¼¢Ý ÜUï Ï¢¢’Î ÜUï Î¢ï ©à¢Úï „Ú…$}¢èÝï ±¼$Ý ÜUï x¢¢ïà¢ï x¢¢ïà¢ï }¢ïæ
¥¢Ð Ýï ¼¢ñãè$ Î¢ï „é‹Ý¼ ÜUï Ðñx¢$¢}¢ ÜU¢ï Ðã¢ï晢Ýï }¢ïæ Î豢ݢ±¢Ú „$ÈUü çÜU» çÏ¢Ëw$¢„ é $ê„$
H¢ã¢ñÚ, à¢ñw$¢êÚ ÐêÚ¢, „Úx¢¢ï{¢ ¥¢ñÚ ÜUÚ¢™è ÜUè Ï¢è„è²¢ïæ }¢„¢ç…Î ¥¢Ð ÜUè ã$„Ý¢¼ï
Ï¢¢çÜU$²¢¼ }¢ïæ „ï ãñæ …¢ï ¥¢Ð ÜUï çH» ¥$…$è}¢ ¼¢ïࢢ» ¥¢ç¶$Ú¼ ãñæ J §„è ¼$Úã$ ΢ñÚï ã$¢ç…$Ú
ÜUï }¢é¼¥$çgΠݢ}¢±Ú ¥ãìHï §$Ë}¢ Ýï ¥¢Ð ÜUè }¢é¶$çH„$¢Ý¢ ΢’±¼¢ï ¼ÚçÏ¢²¼ ÜUï ݼè…ï
}¢ïæ ©„ }¢éÜU$g„ ÝÏ¢±è a ç}¢à¢Ý ÜUï Ú¢ãè Ï¢ÝÝï ÜUè „¥$¢Î¼ ã$¢ç„$H ÜUè J
¥¢Ð ÜUè …ñ$Úï Ý…$Ú ¼ïã$ÚèÚ ÜU$¢çÚ§üÝï ‘}¢éãç$ g¯’ ÜUï çH²ï »ÜU Ý¢çÎÚ¢ï Ý¢²¢Ï¢
¼¢ïãÈ$ U$¢ ãñ …¢ï §ü. 1950 ÜUï Ï¢¢’Î ÐïãHè }¢¼üÏ¢¢ }¢éÜU}}¢H „$êÚ¼ }¢ïæ ࢢ»¥$ ã¢ï Úãè ãñ J
ã$ÜUè}¢ ²¢ãì²¢ ¥$…$è…$ Ç¢ãÚ±è Ýï ¥ÐÝï …$¢¼è çÚÜU¢Çü „ï §„ ÜU$Îè}¢ ¼ïãÚ$ èÚ ÜU¢ï ã}¢¢Úï
çH²ï }¢²S„Ú çÜU²¢ ãñ J ¼¢Úè¶$ï §SH¢}¢ ÜUï ¥ã}¢ ¼ÚèÝ ±¢ÜUï$» ÐÚ ¥¢Ð ÜUè ²ïã
}¢¢»Ý¢…$ ¼ïãÜ$ U$èÜU$ …ã¢æ §$Ë}¢¢ï …éS¼…ê ÜUè »ÜU ÎÚçw$à¢æ΢ ç}¢„¢H ãñ J ±ã¢æ …$¢¼ï ÝÏ¢±è
a ¥¢ñÚ ¥ãìHï Ï¢ñ¼ï §$Á$…$¢}¢ g „ï ±¢Hïã¢Ý¢ }¢éã$ÏÏ¢¼ ¥¢ñÚ }¢éãç$ v$Ü$UÜ$U¢Ý¢ }¢±¢çÜU$ÈU$
ÜUè ¥¢§üÝ» Î¢Ú ãñ J
§„ ¼ïãÚ$ èÚ ÜUï }¢éÚ眢Ϣ ã$¢çÈU$…$ Ú¢ïÐÇ$è }¢Úã$ê}¢, }¢éçÎÚï ¥¢’H¢ ‘}¢éãç$ g¯’ ÜUï
ÜU$ÚèÏ¢è çÚà¼ïÎ¢Ú ã¢ïÝï ÜUï „¢ƒ ¶$¢„$ }¢éÚÏÏ¢è |¢è ƒï J §„ »’ç¼Ï¢¢Ú „ï }¢éã$çg¯ ÜUè 40
„¢H¢ $ç¶Î}¢¢¼ }¢ïæ |¢è ©Ý ÜU¢ »ÜU çã$S$„¢$ }¢¢ñ…êÎ ãñ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè §„ ¼ïã$ÚèÚ ÜUè
§à¢¢¥$¼ ã}¢¢Úï çH²ï „¥$¢Î¼ ÜU¢ Î…¢ü Ú¶¼è ãñ J ã$¢çÈU$…$ }¢¢ñ„$êÈU$ ÜUï §ÜUH¢ñ¼ï ÈU$Ú…$æÎ
ã$¢çÈU$…$ ¥Ä²êÏ¢ §S}¢¢§üH $ |¢è ¥ÐÝï ±¢çHÎ ÜUï }¢éçw$H„$¢Ý¢ ……$Ï¢» §ü}¢¢Ýè ÜUï ç}¢S$΢ÜU
ã}¢ïࢢ „ï §Î¢Ú¢ }¢éãç$ g¯ ¥¢ñÚ ©„ „ï ±¢Ï¢S¼¢ Îèx¢Ú §Î¢Ú¢ïæ ÜUï w$¢é„$ê„$è ÐÚS¼¢ïæ ¥¢ñÚ
}¢é¥$¢ç±Ý¢ïæ }¢ïæ ࢢç}¢H ãñæ J ¥ËH¢ã u §Ý ©$H}ï ¢¢» ÎèÝ ÜUè ¥$…$è}¢ ç¶$Î}¢¢¼ ÜU¢ï
à¢ÈUïü ÜU$éÏ¢êçH²¼ „ï ݱ¢…$ï, ¥¢ñÚ ©Ý ÜUï ÝïÜU ÜU¢}¢¢ïæ ÜU¢ï …¢Úè ± „¢Úè Ú¶Ýï ÜUè ¼¢ñÈU$èÜUï
¥Ú…$¢Ýè Ý„èÏ¢ ÈU$Ú}¢¢» J ¥¢}¢èÝ (ã$„Ý }¢ÎÝè)
9
 R
„H¢}¢ ã¢ï, }¢éãG}}¢Î Ú„êHéËH¢ã a ÐÚ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜUè ¥¢H ÐÚ, v²¢ ãè wG¢êà¢
çÜUGS}¢¼ ãñæ ±¢ïã H¢ïx¢ ç…Ý ÜU¢ï Ú„êHéËH¢ã a ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜUè ¥¢H ÜUï ©S±» ãG„Ý¢
ÜUè §çœ¢Ï¢¢¥G ÜU¢ ÈUG¶GÚ ãG¢ç„GH ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã …¢Î¥ã ç…GæÎx¢è ÜUï ãÚ }¢ÚãGHï ¥¢ñÚ ãÚ
ࢢï’Ï¢ï }¢ïæ Ú„êHéËH¢ã a ¥¢ñÚ „GãG¢Ï¢¢» çÜUÚ¢}¢ g ÜUï ÝÜUGà¢ï ÜUGÎ}¢ ÐÚ ™HÝï }¢ïæ
¥ÐÝè ÜU¢ç}¢²¢Ï¢è ¥¢ñÚ Ý…¢¼ „}¢Û¢¼ï ãñæ J ÎÚ ¥„GH §‹ãèæ }¢éÜUGg„ ¥¢ñÚ Ï¢Úx¢é…Gè΢
ãS¼è²¢ïæ ÜUï ©S±» ãG„Ý¢ ÜUè }¢é¼¢Ï¢¥G¼ »GñÝ §ü}¢¢Ý ãñ J …¢ï H¢ïx¢ §„ Ú¢ãï ¥G}¢H ÜUï
¼¢çÚÜU ãñæ ²¢ ©„ }¢ïæ ãGSÏ¢ï }¢‹à¢¢ ¼xG¢Ä²éÚ ± ¼Ï¢ÎìÎéH ÜUÚ¼ï ãñæ, ©Ý ÜU¢ §ü}¢¢Ý }¢éà¼Ï¢¢
¥¢ñÚ }¢àÜUêÜU ãñ, §„ çH²ï ©Ý ÜUè Ý…¢¼ }¢ãG¢H ãñ J
}¢¢ãï }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢ „ï §SH¢}¢è „Ýï çã…Úè à¢éM¥G ã¢ï¼¢ ãñ J ±¢ÜUïG¥G¢ ÜUÚÏ¢H¢
§„è }¢¢ã }¢ïæ Ðïࢠ¥¢²¢ J ¥¢… ç}¢ËH¼ï §SH¢}¢è²¢ ÜU¢ Ú±¢æ çã 1370 (Ï¢}¢é¼G¢çÏ¢ÜUG §ü
1951) ÜUï „ÈUGÚ ÜU¢ ¥¢x¢G¢… ÜUÚ Ú㢠ãñ J ÚÏÏ¢éH §GÁG…G¼ Îéçݲ¢» §SH¢}¢ ÜUï çH²ï ãÚ
ݲ¢ „¢H }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ãìHï §SH¢}¢ ÜU¢ï Ú„êHéËH¢ã a ¥¢ñÚ „GãG¢Ï¢¢» Ú„êH
g ÜUï ©S±» ãG„Ý¢ ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ñÈUGèÜUG ÈUGÚ}¢¢» J ¥¢}¢èÝ J

±¢ç…G»ïÝ ± ÜU…G¢Ï¢èÝ Ýï ¥¢Hï Ú„êH a „ï ¼¢’S„éÏ¢ ± §GݢΠÜUï Ï¢¢§„

Ý¢„çÏ¢²¼ ÜU¢ }¢é…G¢çãÚ¢ ÜUÚ¼ï ãê» ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ ÜU¢ï }¢„Úü¼ ± ࢢÎ}¢¢Ýè (²¢’Ýè
¶éà¢è) ÜU¢ çÎÝ Ï¢¢±Ú ÜUÚ¢Ýï ÜUï çH²ï Ï¢ã¢ï¼ „¢Úè çÚ±¢²¢¼ Í¢ÇG Ç¢Hèæ ¥¢ñÚ »ï„è ¥v„Ú
çÚ±¢²¢¼ ãGéÁ…¢… çÏ¢Ý ²ê„éÈUG ÜUï …G}¢¢Ýï }¢ïæ ±…G¥ ÜUè x¢§üæ J ©Ý }¢ïæ „ï ™æÎ »ÜU }¢æéÎ…¢ü
…GH
ñ ãñæ :
1- …¢ï à¢wG„G ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ ¥¢æ¶¢ïæ }¢ïæ „éÚ}¢¢ Hx¢¢»x¢¢, ©„ „¢H ©„ ÜUè
¥¢æ¶ïæ Ý Îé¶ïæx¢è J
2- ç…„ à¢wG„G Ýï §„ çÎÝ ¥ÐÝï ¥ãìH¢ï ¥G²¢H ÐÚ ¶¢Ýï ÐèÝï ¥¢ñÚ çHÏ¢¢„
}¢ïæ ÈUGÚ¢¶Gè ÜUè, ¥ËH¢ã u ©„ ÐÚ „¢Ú¢ „¢H ÈUGÚ¢¶Gè ÜUÚïx¢¢ J §„ çÜUGS}¢ ÜUè
¼}¢¢}¢ çÚ±¢²¢¼ ±…G§üG ãñæ J
10
 à¢ñ¶G §ÏÝï ãG…Ú o ÜU¢ ÈUG¼±¢
(¥¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ „ï }¢é¼¢çËHÜU }¢¢ñ …Gê¥ çÚ±¢²¼ïæ)
à¢ñ¶G ¥GÏÎéHãGÜUG }¢éãGçg¯ Îãï˱è o “}¢¢ ¯Ï¢¼ çÏ¢S„é‹Ý¢ã”
}¢ïæ à¢ñ¶G §ÏÝï ãG…Ú }¢vÜUè o ÜUï ãG±¢Hï „ï çH¶¼ï ãñæ :
“Ï¢¢’…G ¥§}}¢¢» ãGÎ询ï çÈUGÜUGã „ï §„ Ï¢¢Úï }¢ïæ ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ x¢²¢ çÜU
¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ „éÚ}¢¢ Hx¢¢Ý¢, x¢GéSH ÜUÚÝ¢, }¢ãæÎè Hx¢¢Ý¢, }¢éwG¼çHÈUG çÜUGS}¢ ÜUï
¶¢Ýï ÐÜU¢Ý¢, Ý» ÜUÐÇGï ÐïãÝÝ¢ ¥¢ñÚ ©„ çÎÝ wG¢êà¢è ÜU¢ §…Gã¢Ú ÜUÚÝ¢ ÜUñ„¢ ãñ ?
„Ï¢ Ýï }¢éœ¢çÈUGÜUG¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ ÈUG¼±¢ çβ¢ çÜU §„ Ï¢¢Úï }¢ïæ ÜU¢ï§ü „GãGèãG ãGÎè¯ Ú„êHéËH¢ã
a „ï ²¢ ÜU¢ï§ü çÚ±¢²¼ „ãG¢Ï¢¢ çÜUÚ¢}¢ g „ï ¯¢çÏ¢¼ Ýãèæ, Ý¢ ¥§}}¢¢» §SH¢}¢
Ýï §Ý ™è…G¢ïæ ÜU¢ï ЄæÎ çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý }¢éS¼ÝÎ ÜUé¼éÏ¢ï ãGÎè¯ }¢ïæ §„ Ï¢¢Úï }¢ïæ ÜU¢ï§ü
„GãGèãG ²¢ …G§üGÈUG çÚ±¢²¼ }¢¢ñ…êÎ ãñ” J
¥Ï¢ ã}¢ ãG…ÚG ¼ §}¢¢}¢ ãGé„ñÝ d ÜUè à¢ã¢Î¼ ÜUï ¥„GH ±¢çÜU¥G¢¼ ¥¢ñÚ
¥¢Ð d ÜUè }¢éwG¼„GÚ ¼¢Úè¶G ±¢ï „ãèã ± }¢éS¼ÝÎ ÜUé¼éÏ¢ }¢ïæ }¢±èü ãñæ ÜU¢ï ãÎè²¢»
Ý¢ç…GÚèÝ ÜUÚ¼ï ãñæ J

ãG…GÚ¼ §}¢¢}¢ ãGé„ñÝ d ÜUè „±¢ÝïãG ãG²¢¼

ãG…ÚG ¼ §}¢¢}¢ ãGé„ñÝ d 4/çã…Úè }¢ïæ ¼±ËHéÎ ãê», ãG…ÚG ¼ ÈGU¢ç¼G}¢¼éÁG…GãÚ¢
e, ãG…ÚG ¼ ¥GHè d ¥¢ñÚ ãG…ÚG ¼ }¢éãG}}¢Î a ÜUè }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ï }¢éÜUGg„ x¢¢ï΢ïæ }¢ïæ
ÐÚ±çÚࢠТ ÜUÚ ç„‹Ýï à¢éª Ú ÜU¢ï Ðã¢ïæ™ï, ¥¢Ð d „¢¼ Ï¢Ú„ ÜUï ƒï çÜU Ú„êHï
¥ÜUÚ}¢ a Ýï §„ ΢Úï ÈUG¢Ýè „ï ¥G¢H}¢ï …¢ç±Î¢Ýè ÜUè ¼GÚÈUG ÚïãGH¼ ÈUGÚ}¢¢§ü J
ç¶GH¢ÈUG¼ ãG…ÚG ¼ ¥Ï¢ê Ï¢ÜUÚ ç„GgèÜUG d ÜUï ±vG¼ ¥¢Ð d ÜUè ©G}¢í ¥¢Æ Ï¢Ú„ „ï
ç…G²¢Î¢ Ý ƒè J ãG…ÚG ¼ ç„GgèÜUG d ¥¢Ð „ï Ï¢ï §ç‹¼ã¢ }¢éãGÏÏ¢¼ ÜUÚ¼ï ƒï ¥¢ñÚ ãG…ÚG ¼
©G}¢Ú ÈUG¢MÜUG d ÜU¢ï |¢è ¥¢Ð „ï Ï¢ï §ç‹¼ã¢ ©ËÈUG¼ ƒè J
ãG…ÚG ¼ ©G}¢Ú d Ýï Ï¢ÎÚè „GãG¢Ï¢¢ ÜUï HÇGÜU¢ïæ ÜU¢ ±…GèÈUG¢ ΢ï ã…G¢Ú çÎÚã}¢
„¢H¢Ý¢ }¢éÜUGÚüÚ çÜU²¢ ƒ¢ }¢x¢Ú ãG…GÚ¼ ãGé„ñÝ d ÜU¢ï Ð¢æ™ ã…G¢Ú çÎÚã}¢ „¢H¢Ý¢
ç}¢H¼ï ƒïJ ãG…ÚG ¼ ©¯}¢¢Ý d ÜUï …G}¢¢Ý¢» ç¶GH¢ÈUG¼ }¢ïæ }¢éçzG„ÎèÝ ÜUè ࢢïçÚࢠÜUï
11
±vG¼ ¥¢Ð ãG…GÚ¼ ©¯}¢¢Ý d (ÜUè ÜUSÚï ç¶GH¢ÈUG¼) ÜUï }¢éã¢G çÈUG…G ƒï J …æx¢ï …}¢H
¥¢ñÚ …æx¢ï ç„GzGÈUGèÝ }¢ïæ ¥¢Ð ¥ÐÝï ±¢çHÎï }¢¢ç…Î d ÜUï „¢ƒ à¢ÚèÜU ãê» J …Ï¢
56/çã…Úè }¢ïæ ¥}¢èÚ }¢é¥G¢ç±²¢Ýï ¥ãìHï }¢ÎèÝ¢ „ï ²…GèÎ ÜUè ±Hè ¥GãÎè ÜUï ãGÜUG }¢ïæ
Ï¢ñ’¼ HïÝè ™¢ãè }¢x¢Ú ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d ±x¢GñÚ¢ §„ „ï }¢éœ¢çÈUGÜUG Ý ãê» J §„ ÐÚ
¥}¢èÚ }¢é¥G¢ç±²¢ ÜU¢ï |¢è ¥¢§‹Î¢ ¶G¼GÚ¢¼ ÜU¢ »ãG„¢„ ã¢ï x¢²¢ J

§}¢¢Ú¼ï ²…GèÎ

Ú…Ï¢ 20/çã…Úè }¢ïæ ¥}¢èÚ }¢é¥¢G ç±²¢ d ÜUè ±ÈUG¢¼ ãê§ü ²…GèÎ ÜUè Ï¢ñ’¼ ÜU¢ï
¥v¯çÚ²¼ Ýï ÜGUéÏ¢êH ÜUÚ çH²¢ J ²…GèÎ ÜU¢ï „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ¥¢ñÚ ãG…GÚ¼ ¥GÏÎéËH¢ã
çÏ¢Ý …GÏé ¢ñÚ d „ï ¶G¼ÚG ¢ ƒ¢ J ©„ ÜU¢ï ²ÜUGèÝ ƒ¢ çÜU ±¢ïã çãG…¢…G ¥¢ñÚ §GÚ¢ÜUG ÜUï
}¢é„H}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ï ©„ ÜUï }¢éÜUG¢Ï¢Hï }¢ïæ ¶ÇG¢ ÜUÚ „ÜU¼ï ãñæ çH㢅G¢ ©„ Ýï ¼wG¼ï ç¶GH¢ÈUG¼ ÐÚ
}¢é¼}¢çvÜUÝ ã¢ïÝï ÜUï „¢ƒ ±HèÎ çÏ¢Ý ©G¼Ï¢¢ (ãG¢çÜU}¢ï }¢ÎèÝ¢) ÜU¢ï ¼¢ÜUèÎè ãGÜé U}¢ |¢ï…¢
çÜU ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d ¥¢ñÚ ãG…ÚG ¼ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý …GéÏ¢ñÚ d ΢ïÝ¢ïæ „ï Ï¢ñ’¼ Hè …¢» J
±HèÎ ÜU¢ï }¢Ú±¢Ý çÏ¢Ý ãGÜU}¢ Ýï }¢à±Ú¢ çβ¢ ÜUï ¥x¢Ú …GÚ¢ |¢è Hñ¼ ±
H¥ìËH (¥¢x¢ï-ÐèÀï) ÜUÚïæ ¼¢ï ÜUGyH ÜUÚ Î¢ï J ¥x¢Ú ²ïã ΢ïÝ¢ïæ §„ ±vG¼ çÝÜUH x¢» ¼¢ï
çÈUÚ ÜUG¢Ï¢ê Ý ¥¢»æx¢ï J ±HèÎ Ýï „çIJçÎÝ¢ ãG„ é ñÝ d ÜU¢ï Ï¢éH¢ |¢ï…¢ J ™êæçÜU ¥}¢èÚ
}¢é¥¢G ç±²¢ ÜUè ¥GH¢H¼ ÜUè ¶GÏ¢Ú }¢ÎèÝ¢ }¢ïæ }¢àãêÚ ƒè J §„ çH²ï „çIJçÎÝ¢ ãG„ é ñÝ d
¥ÐÝè çãGÈUG¢…G¼ ÜUï çH²ï »ÜU …}¢¢’¥¼ ÜU¢ï ¥ÐÝï „¢ƒ Hï¼ï x¢» J …Ï¢ }¢éH¢ÜUG¢¼ ãê§ü
¼¢ï ±HèÎ Ýï Ï¢ñ’¼ ÜU¢ }¢é¼¢G HÏ¢¢ çÜU²¢ J ¥¢Ð d Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ñæ ÀéÐ ÜUÚ Ï¢ñ’¼ Ýãèæ
ÜUÚ „ÜU¼¢, ¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ï Ï¢éH¢¥¢ïx¢ï ¼¢ï }¢ñæ |¢è ¥¢ …¢©æx¢¢ J §„è ¥cÝ¢ }¢ïæ ²ïã ¶GÏ¢Ú
¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý …GéÏ¢ñÚ d ÜU¢ï |¢è Ðãêæ™ x¢§ü ¥¢ñÚ ±¢ïã Ú¢¼ ãè }¢vÜUï çÜU ¼GÚÈUG çÝÜUH
x¢» J ™êæçÜU ±HèÎ çÎÝ |¢Ú ©Ý ÜUè ¼H¢à¢ }¢ïæ „Úx¢Î¢Z Úã¢, §„ çH²ï ±¢ïã „çIJçÎÝ¢
ãG„
é ñÝ d ÜUè ¼GÚÈUG }¢é¼±Á…ï Ý ã¢ï „ÜU¢ J ©„ Ýï Îê„Úï çÎÝ ¥¢Ð ÜU¢ï Ï¢éH¢²¢ ¼¢ï ¥¢Ð
Ýï »ÜU çÎÝ ÜUè }¢¢ïãH¼ }¢¢æx¢è, ©„è ¥cÝ¢ }¢ïæ ¥ãìHï §GÚ¢ÜUG ÜUï Ðñ ÎÚ Ðñ Ðñx¢G¢}¢¢¼ Ðãêæ™ï ÜUï
¥¢Ð ç¶GH¢ÈUG¼ ÜU¢ï ÜGUéÏ¢êH ÜUèç…» J ©„è ÜUà}¢ÜUࢠ}¢ïæ }¢éã}G }¢Î çÏ¢Ý ãGÝÈGUè²¢ d ÜUï
}¢à±Úï „ï ¥¢Ð ࢢ’Ï¢¢Ý 20/çã…Úè }¢ïæ }¢ÎèÝ¢ „ï çÝÜUH ÜUÚ }¢vÜU¢ }¢ïæ ¼à¢ÚèÈU Hï x¢» J
12
 }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥GÜGUèH d ÜUè à¢ãG¢Î¼

}¢vÜU¢ }¢éÜUÚü}¢¢ Ðãêæ™ ÜUÚ ¥¢Ð d Ýï ãG…ÚG ¼ }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥GÜUGèH d

ÜU¢ï ¼õãÜUGèÜUGï ãG¢H¢¼ ÜUï çH²ï ÜUêÈUG¢ |¢ï…¢ ¥¢ñÚ »ÜU ÜUG¢ç„GΠϢ„GÚ¢ ÜUè ¼GÚÈUG Ú±¢Ý¢
çÜU²¢ J …¢„ê„¢ïæ Ýï ²ïã ¶GÏ¢Úïæ ©„è ±vG¼ ²…GèÎ ÜU¢ï Ðãê晢§üæ, ©„ Ýï ©GÏ¢ñÎéËH¢ã çÏ¢Ý
ç…G²¢Î (ãG¢çÜU}¢ï Ï¢„GÚ¢) ÜU¢ï ¼¢ÜUèÎè ãév}¢ |¢ï…¢ çÜU }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥GÜUGèH d ÜU¢ï
ÜUêÈUG¢ „ï çÝÜU¢H ΢ï, ¥x¢Ú }¢…G¢ãG}¢¼ ÜUÚï ¼¢ï ©„ï ÜUGyH ÜUÚ Î¢ï, Ï¢„GÚ¢ }¢ïæ „çIJçÎÝ¢
ãGé„ñÝ d ÜU¢ |¢ï…¢ ãé±¢ ÜUG¢ç„GÎ çx¢ÚzG¼¢Ú ÜUÚ ÜUï ÜUGyH ÜUÚ çβ¢ x¢²¢ J
}¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥GÜUGèH d ÜU¢ï ã¢Ýè çÏ¢Ý ©G±¢ü d Ýï ¥ÐÝï …GݢݶG¢Ý¢
}¢ïæ ÆïãÚ¢²¢ ¥¢ñÚ ²ãèæ ™æÎ Ú¢ï…G }¢ïæ ¥_¢Ú¢ã ã…G¢Ú ¥ãìHï ÜUêÈUG¢ Ýï „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ
d ÜUè Ï¢ñ¥¼ ÜG Ué Ï¢ê H ÜUÚ Hè, §ÏÝï ç…G²¢Î Ýï ãÚ™æ Î }¢éçSH}¢ d ÜUè ¼H¢à¢ ÜUè
}¢x¢Ú ÜUéÀ „éÚ¢x¢G Ý ç}¢H „ÜU¢ J ¥ç¶GÚ ÜU¢Ú ©„ ÜUï x¢GéH¢}¢ }¢¢’ÜUGH Ýï §„
wG¢éçÈUG²¢ §‹¼…G¢}¢ ÜU¢ „éÚ¢x¢G Hx¢¢²¢ J §ÏÝï ç…G²¢Î Ýï ÐïãHï ã¢Ýè çÏ¢Ý ©G±¢ü d
ÜU¢ï çx¢ÚzG¼¢Ú çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©Ý „ï }¢éçSH}¢ d ÜU¢ }¢é¼G¢Ë¢Ï¢¢ çÜU²¢ J }¢x¢Ú ©‹ã¢ïæ Ýï
„G¢ÈUG §‹ÜU¢Ú ÜUÚ çβ¢ ÜUï }¢ñæ }¢¢ñ¼ ÜU¢ï ÜGUéÏ ¢êH ÜUMæx¢¢ }¢x¢Ú ¥ÐÝï }¢ïã}¢¢Ý ¥¢ñÚ
ÐÝ¢ãx¢é…Gèæ ÜU¢ï ãG±¢Hï Ýãèæ ÜUÚ „ÜU¼¢, ©„è ΢ñÚ¢Ý }¢ïæ ²ïã ¥ÈUG±¢ã ©ÇG x¢§ü çÜU
ã¢Ýè d ÜUGyH ÜUÚ çβ¢ x¢²¢ J §„ ÐÚ ã¢Ýè d ÜUï ÜUGÏ¢èHï ÜUï ã…G¢Ú㢠H¢ïx¢¢ïæ Ýï
ÜUGSGÚï ç¶GH¢ÈUG¼ ÜU¢ }¢éãG¢„Ú¢ ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥GÜUGèH d ¥ÐÝï
¥_¢Ú¢ã ã…G¢Ú ÚÈGUèÜGU¢ï ÜUï „¢ƒ ã}¢H¢±¢Ú ã¢ï x¢» J ©„ ±vG¼ §ÏÝï ç…GG²¢Î ÜUï
„¢ƒ ç„GÈUüG Й¢„ ¥¢Î}¢è }¢¢ñ…êÎ ƒï, ©„ Ýï }¢ãGH ÜU¢ ÎÚ±¢…G¢ Ï¢æÎ ÜUÚ çH²¢
¥¢ñÚ }¢é¥GÁG…GèÝï à¢ãÚ ÜU¢ï ãév}¢ çβ¢ çÜU À¼¢ïæ ÐÚ ™ÉG ÜUÚ H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ï H¢H™ ¥¢ñÚ
¶G¢ñÈUG „ï }¢é‹¼çà¢Ú ã¢ïÝï ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ Îè …¢» J ²ïã ¼ÎÏ¢èÚ ÜU¢Úx¢Ú ¯¢çÏ¢¼ ãê§ü ¥¢ñÚ
}¢éçSH}¢ d ÜUï LzGÜGU¢¥ }¢é‹¼çà¢Ú ã¢ï Ýï Hx¢ï J à¢ãÚ ÜUï H¢ïx¢ ¥¢¼ï ƒï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï
¥G…Gè…G¢ïæ ÜU¢ï ãÅ¢ ÜUÚ Hï …¢¼ï ƒï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥GÜUGèH d ÜUï
ã}¢Ú¢ã ç„GÈUüG ¼è„ ¥¢Î}¢è ¶ÇGï Úïã x¢» J ¥¢Ð ©Ý LzGÜGU¢¥ ÜUï „¢ƒ }¢éãGËH¢ ÜU‹Î¢
ÜUè ¼GÚÈUG ãÅ ¥¢» J ²ã¢æ ²ïã ¼è„ |¢è ¥¢Ð d „ï …é΢ ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ ¥¢Ð ¼‹ã¢ ¶ÇGï
Úïã x¢» ¥¢ñÚ »ÜU ¥G¢ñÚ¼ ÜUï ã¢æ ÐÝ¢ã Hè J §ÏÝï ç…G²¢Î Ýï „éÚ¢x¢G Hx¢¢Ýï ÜUï Ï¢¢’Î
13
¥¢Î}¢è²¢ïæ ÜUï „¢ƒ ©„ }¢ÜU¢Ý ÜU¢ }¢éãG¢„Ú¢ ÜUÚ çH²¢ }¢x¢Ú }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥GÜUGèH
d ¶G¢ñÈUG…G΢ Ý ãê» Ï¢çËÜU §„ çã}}¢¼ „ï }¢Î¢üÝ¢±¢Ú }¢éÜUG¢Ï¢H¢ çÜU²¢ çÜU „Ï¢ ÜU¢ï
}¢ÜU¢Ý „ï Ï¢¢ãÚ ÜUÚ çβ¢ J ©‹ã¢ïæ Ýï çÈUÚ ãG}¢H¢ çÜU²¢ }¢x¢Ú ¥¢Ð Ýï çÈUÚ ©‹ãïæ {ÜUïH
çβ¢ J »ÜU à¢wG„G Ýï ¥¢Ð d ÜUï ™ïãÚ¢» }¢éÏ¢¢ÚÜU ÐÚ ±¢Ú çÜU²¢ ç…„ „ï ¥¢Ð ÜU¢
©ÐÚ ÜU¢ ã¢ïæÅ ÜUÅ x¢²¢ ¥¢ñÚ Î¢ï Î¢æ¼ Û¢ÅÜU¢ ¶¢ x¢» J Ï¢¢ÜUGè 69 ¥¢Î}¢è }¢ÜU¢Ý ÜUè
À¼ ÐÚ ™ÉG ÜUÚ ¥¢ x¢» ¥¢ñÚ ÐyƒÚ Ï¢Ú„¢Ýï Hx¢ï ¥Ï¢ „çIJçÎÝ¢ }¢éçSH}¢ d x¢Hè
}¢ïæ çÝÜUH ÜUÚ }¢éÜUG¢Ï¢H¢ ÜUÚÝï Hx¢ï ¥¢ñÚ HÇG¼ï HÇG¼ï …GwG}¢¢ïæ „ï ™êÚ ã¢ï x¢», …Ï¢
ÜGUéñ¼ Ýï çÏ¢ËÜUéH …±¢Ï¢ Îï çβ¢ ¼¢ï Îè±¢Ú „ï ÅïÜU Hx¢¢ ÜUÚ Ï¢ñÆ x¢» J ©„ ±vG¼
}¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý ¥à¢¥G¯ Ýï ©‹ãïæ ÐÝ¢ã ÜU¢ ±¢’΢ Îï ÜUÚ çx¢ÚzG¼¢Ú ÜUÚ çH²¢ J
§„ ÜUï Ï¢¢’Î ¥¢Ð ÜU¢ï §ÏÝï ç…G²¢Î ÜUï „¢}¢Ýï ÐïࢠçÜU²¢ x¢²¢ J }¢éã}G }¢Î çÏ¢Ý
¥à¢¥G¯ Ýï ÜU㢠çÜU }¢ñæ }¢éçSH}¢ ÜU¢ï ÐÝ¢ã Îï ™éÜU¢ ãêæ, HïçÜUÝ §ÏÝï ç…G²¢Î Ýï ©„ï ¼SHè}¢
Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ ãév}¢ çβ¢ ÜUè ©‹ãïæ ÜUGyH ÜUÚ çβ¢ …¢» J ¥¢Ð d Ýï §ÏÝï ç…G²¢Î ÜUè
§…¢…G¼ „ï ©G}¢Ú çÏ¢Ý „¢’Î ÜU¢ï ±ç„G²¼ ÜUè ÜUï „çIJçÎÝ¢ ãG„é ñÝ d ¥¢ Úãï ã¢ïxæ ¢ï, ©Ý ÜUï
Т„ ¥¢Î}¢è |¢ï… ÜUÚ ©‹ãïæ Ú¢S¼ï ãè }¢ïæ ±¢Ð„ ÜUÚ çβ¢ …¢» J ±ç„G²¼ ã¢ï ™éÜUè ¼¢ï ¥¢Ð
ÜU¢ï }¢ãGH ÜUè Ï¢¢H¢§ü }¢æç…GH ÐÚ Hï …¢ ÜUÚ à¢ãèÎ ÜUÚ çβ¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜUè H¢à¢ ¥¢ñÚ
„Ú Ýè™ï ÈUïæÜU çβï x¢»J §„ ¼GÚãG ãG…ÚG ¼ }¢éçSH}¢ d ÜUè à¢ã¢Î¼ ÜUè „GêÚ¼ }¢ïæ „çIJçÎÝ¢
ãGé„ñÝ d ÜU¢ »ÜU çÝ㢲¼ ÜUG±è Ï¢¢ÁG¢ê ÅêÅ x¢²¢ J

}¢vÜU¢ }¢éÜUÚü}¢¢ „ï „çIJçÎÝ¢ ãéG„ñÝ d ÜUè Ú±¢Ýx¢è

}¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥GÜUGèH d Ýï ÐïãH¢ ¶G¼ …¢ï „çIJçÎÝ¢ ãGé„Ýñ d ÜUè

ç¶GÎ}¢¼ }¢ïæ |¢ï…¢ ƒ¢ çÜU ¼}¢¢}¢ à¢ãÚ ¥¢Ð ÜUè ¼à¢ÚèÈGU ¥¢±Úè ÜU¢ }¢é‹¼ç…GÚ ãñ,
¼à¢ÚèÈGU Hï ¥¢»æ J ¥¢Ð d ²ïã ¶G¼ Îﶼï ãè „ÈUGÚ ÜUï çH²ï ¼ñ²¢Ú ã¢ï x¢» J …Ï¢
΢ïS¼¢ïæ ¥¢ñÚ ¥G…Gè…G¢æï ÜU¢ï §GË}¢ ãé±¢ ¼¢ï ©‹ã¢ïæ Ýï ¥¢Ð d ÜU¢ï çÝ㢲¼ çà¢g¼ „ï Ú¢ïÜU¢ J
©G}¢Ú çÏ¢Ý ¥GÏÎéÚüã}G ¢¢Ý Ýï ÜU㢠çÜU ÜUêÈUG¢ ÜUï H¢ïx¢ Lçвï-Ðñ„ï ÜUï x¢GéH¢}¢ ãñæ …¢ï H¢ïx¢
¥¢… ¥¢Ð ÜU¢ï Ï¢éH¢¼ï ãñæ, ±ãè ÜUH ¥¢Ð „ï …æx¢ ÜUÚïæx¢ï J „çIJçÎÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý
¥GÏÏ¢¢„ f Ýï wG¢é΢ ÜU¢ ±¢S¼G¢ Îï ÜUÚ ÜU㢠çÜU ¥¢Ð }¢vÜU¢ „ï ãGÚÜU¼ Ý ÜUÚïæ §Ú¢ÜUGè
¥¢Ð ÜU¢ï ²ÜUGèÝÝ Ï¢ï²¢Ú ± }¢ÎÎx¢¢Ú À¢ïÇGïæx¢ï J
14
 ãG¢H¢¼ï „ÈUGÚ

¥cÝ¢» „ÈUGÚ |¢è ¥¢Ð d ÜUï Ï¢¢’…G ¥ãGÏ¢¢Ï¢ Ýï Ï¢…GÚè»G wG¢é¼Gê¼G ¥G…üG ÜUè
ÜUï „ÈUGÚ ÜUï §Ú¢Îï ÜU¢ï ¼ÜUü ÜUÚ Îèç…²ï }¢x¢Ú ¼ÜUGÎèÚ ¥¢Ð d ÜU¢ï ÜUࢢæ ÜUࢢæ
}¢ÜUG„Gêçβ¢ }¢ñ΢Ýï ÜUÚÏ¢H¢ ÜUè ¼GÚÈUG Hï …¢ Úãè ƒè J §„ çH²ï ¥¢Ð d ÐÚ çÜU„è
ÜUè ¥ÐèH ²¢ }¢à±Úï ÜU¢ ÜU¢ï§ü ¥„Ú Ý ãé±¢ J ¥¢Ð d Ýï ©G}¢Ú çÏ¢Ý „¢’Î ÜUï ¶G¼
ÜUï …±¢Ï¢ }¢ïæ çH¶¢ ãñ :
“…¢ï à¢wG„G ¥ËH¢ã t ÜUè ¼GÚÈUG Ï¢éH¢¼¢ ãñJ ¥G}¢Hï „G¢HïãG ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
§SH¢}¢ ÜU¢ }¢¢ï’¼çÚÈUG ãñ, ±¢ïã ¥ËH¢ã t ¥¢ñÚ ©„ ÜUï Ú„êH a „ï v²êæÜUÚ
§çwG¼H¢ÈUG ÜUÚ „ÜU¼¢ ãñ J ¼é}¢Ýï }¢éÛ¢ï ¥}¢¢Ý, |¢H¢§ü ¥¢ñÚ ç„GHã ÚãG}¢è ÜUè ΢’±¼
Îè ãñ J Є Ï¢ïã¼ÚèÝ §}¢¢Ý ¥ËH¢ã t ÜUè ¥}¢¢Ý ãñ J …¢ï à¢wG„G Îéçݲ¢ }¢ïæ wG¢é΢
¼¥G¢H¢ „ï Ýãèæ ÇÚ¼¢, wG¢é΢ ÜUG²¢}¢¼ ÜUï çÎÝ ©„ï ¥}¢Ý Ýãèæ Îïx¢¢ J §„çH²ï }¢ñæ
Îéçݲ¢ }¢ïæ wG¢é΢ ÜU¢ ¶G¢ñÈUG ™¢ã¼¢ ãêæ ¼¢çÜU ÜUG²¢}¢¼ ÜUï çÎÝ }¢ïæ ©„ ÜUè ¥}¢¢Ý ÜU¢
}¢éS¼çãGÜUG ã¢ï …¢©æ J ¥x¢Ú ¶G¼G „ï ¼é}ã¢Úè çÝIJ¼ }¢ïÚï „¢ƒ ç„GHã ÚãG}¢è ¥¢ñÚ |¢H¢§ü
ÜUè ãñ ¼¢ï wG¢é΢ ¼é}ãïæ Îéçݲ¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ïæ ……G¢» ¶ñGÚ Îï” J
§{Ú ¥ãìHï Ï¢ñ¼ï çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ ÜUG¢çÈUGH¢ }¢Ý¢ç…GH ¼ñ ÜUÚ Ú㢠ãñ J ©{Ú §ÏÝï
ç…G²¢Î Ýï ÜUG¢Î焲¢ „ï Hï ÜUÚ ¶GÈUG¢Ý, ÜUé¼GÜU鼢ݢ ¥¢ñÚ …Ï¢Hï Ï¢’¥H’¥ ¼ÜU
…¢„ê„ ¥¢ñÚ „±¢Ú Ú±¢Ý¢ ÜUÚ çÎ²ï ¼¢çÜU ãG…GÚ¼ ãGé„ñÝ d ÜUè ÝÜUGH¢ï ãGÚÜU¼ ÜUè
…é}H¢ ¶GÏ¢Úïæ ç}¢H¼è Úãïæ J
„çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d Ýï ‘ãG¢ç……’G Ðãêæ™ ÜUÚ ÜUGñ„ çÏ¢Ý }¢é„çãÚ d ÜUï 㢃
¥ãìHï ÜUêÈUG¢ ÜU¢ï ¥ÐÝè ¥¢}¢Î ÜU¢ ¶G¼G §Ú„¢H çÜU²¢ J HïçÜUÝ §ÏÝï ç…G²¢Î ÜUï
¼}¢¢}¢ §ç‹¼…G¢}¢ }¢éÜU}}¢H ƒï J ÜUGñ„ d ÜU¢ï ÜUG¢Î焲¢ }¢ïæ çx¢ÚzG¼¢Ú ÜUÚ çH²¢ x¢²¢
¥¢ñÚ §ÏÝï ç…G²¢Î Ýï ©‹ãïæ À¼ „ï çx¢Ú¢ ÜUÚ à¢ãèÎ ÜUÚ çβ¢ J
‘Ï¢¼GÝï Ú}¢H¢’ }¢ÜUG¢}¢ ÐÚ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢é¼èG ¥G „ï ¥¢Ð d ÜUè }¢éH¢ÜUG¢¼
ãê§ü, ©„ Ýï „G¢ÈUG ¼G¢Úñ ÐÚ Ï¢²¢Ý ÜUÚ çβ¢ ãñ çÜU ¥¢Ð ãÚçx¢…G ãÚçx¢…G ÜUêÈUG¢ ÜU¢ ÜUGSGÎ
Ý ÜUÚïæ, ¥¢Ð ±ã¢æ ²ÜUGèÝÝ à¢ãèÎ ÜUÚ çÎ²ï …¢»æx¢ï J …Ï¢ ¯’¥HÏ¢¢ }¢ïæ Ðãêæ™ï ¼¢ï ¥¢Ð d
15
ÜU¢ï }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥GÜUGèH d ¥¢ñÚ ã¢Ýè çÏ¢Ý ©G±¢ü d ÜUè à¢ã¢Î¼ ÜUè ¥H}¢Ý¢ÜU
§çœ¢GH¢¥G ç}¢Hè, §„ }¢¢ñÜU¢¥G „ï ÈUG¢§Î¢ ©Æ¢ ÜUÚ ¶GñÚwG±¢ã¢ïæ Ýï çÈUÚ ¥G…üG çÜU²¢ çÜU
¥¢Ð ²ãèæ „ï ±¢çЄ …¢»æ, HïçÜUÝ }¢éçSH}¢ d ÜUï |¢¢§ü²¢ïæ Ýï ÐïࢠÜUÎ}¢è ÜUè Ú¢» Îè,
§„ ¼GÚãG ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜU¢ ÜUG¢çÈUGH¢ »ÜU }¢æç…GH ¥¢ñÚ ¥¢x¢ï Ï¢ÉG x¢²¢ J ‘ÁG¢éÏ¢¢Ú’ Ðãêæ™ÜUÚ
¥¢Ð d ÜU¢ï ¥ÐÝï ÜUG¢ç„GÎ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý Ï¢ÜUG¼GÚ d ÜUï ÜUGyH ÜUè §çœ¢GH¢¥G ç}¢Hè
¥¢ñÚ „¢ƒ ãè }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ¥GÜUGèH d ÜUè ±ç„G²¼ ÜUï }¢é¼¢G çÏ¢ÜU ¥¢Î}¢è Ðãêæ™ï çÜU
²ã¢æ ÜU¢ ãG¢H Ï¢ÎH ™éÜU¢ ãñ J ©„ }¢±¢ÜUGï¥G ÐÚ „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d Ýï „¢çƒ²¢ïæ ÜU¢ï
…}¢¢’ ÜUÚ ÜUï »ÜU ÐéÚ ÎÎü ¼ÜUGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢§ü J ç…„ }¢ïæ ¥¢Ð d Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ “ã}¢¢Úï
΢ïS¼¢ïæ Ýï ã}¢¢Ú¢ „¢ƒ À¢ïÇG çβ¢ ãñ J ™éÝ¢æ™ï …¢ï à¢wG„G H¢ñÅÝ¢ ™¢ãï ±¢ïã wG¢àê ¢è „ï
¥Hx¢ ã¢ï …¢», ã}¢ïæ ÜU¢ï§ü çà¢ÜU¢²¼ Ýãèæ” J
§„ ÐÚ Ï¢ïà¢é}¢¢Ú H¢ïx¢ …¢ï Ú¢S¼ï }¢ïæ ¥¢Ð ÜUï „¢ƒ ã¢ï x¢» ƒï, ¥Hx¢ ã¢ï x¢»
¥¢ñÚ ç„GÈUüG ±ãè ±ÈUG¢ çࢥG¢Ú …¢æçÝ„¢Ú „¢ƒ Úãï …¢ï }¢ÎèÝ¢ „ï ¥¢Ð d ÜUï „¢ƒ
¥¢» ƒï J ‘Ï¢¼GÝï ©GÜUGÏ¢¢’ ÐÚ ¥¢Ð ÜU¢ï çÈUÚ ±¢Ð„è ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ Îè x¢§ü }¢x¢Ú ¥¢Ð Ýï
ÈUGÚ}¢¢²¢ “wG¢é΢ ÜUï ãévG}¢ ÜUï ç¶GH¢ÈUG Ýãèæ çÜU²¢ …¢ „ÜU¼¢ J”

wG¢êÝè „¢H ÜUè §çϼ΢

…Ï¢ ¥¢Ð à¢Ú¢ÈUG }¢ïæ Ðãêæ™ï ¼¢ï }¢éãGÚü}¢ 61/çã…Úè ÜU¢ wG¢êÝè „¢H à¢éM¥G
ãé±¢ ¥¢ñÚ ©„è }¢ÜUG¢}¢ ÐÚ ãGéÚ çÏ¢Ý ²…GèÎ ¼}¢è}¢è »ÜU ã…G¢Ú „±¢Ú¢ïæ ÜUï „¢ƒ ¥¢Ð
d ÜUï }¢éÜUG¢çÏ¢H ¥¢ ÆãÚ¢ J Ý}¢¢…Gï ÁG¢éãÚ ÜUï ±vG¼ ¥¢Ð Ýï ãGéÚ ÜUï HàÜUÚ ÜUï „¢}¢Ýï
wG¢éyÏ¢¢ §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢²¢ çÜU :
“}¢ñæ ¼é}ã¢Úè ΢’±¼ ¥¢ñÚ ¥Gã΢ï Ðñ}¢¢Ý ÜUï }¢é¼G¢çÏ¢ÜUG ²ã¢æ ¥¢²¢ ãêæ J }¢ïÚï
Т„ §„ }¢…G}¢êÝ ÜUï ¼é}ã¢Úï wG¢é¼êG¼G ¥¢ñÚ ÜUG¢ç„GÎ ¥¢» çÜU ã}¢¢Ú¢ ÜU¢ï§ü §}¢¢}¢ Ýãèæ,
¥¢Ð ¥¢§ü²ï ࢢ²Î wG¢é΢ ¥¢Ð ãè ÜUï …GÚè»G ã}¢ïæ „è{ï Ú¢S¼ï Hx¢¢ Îï J ™éÝ¢æ™ï ¥Ï¢ }¢ñæ
¥¢ x¢²¢ ãêæ, ¥x¢Ú ¼é}¢ H¢ïx¢ }¢ïÚï „¢ƒ Ðéw¼G ¢ ±¢’΢ ÜUÚ ÜUï }¢éÛ¢ï ²ÜUGèÝ çÎH¢ Î¢ï ¼¢ï
}¢ñæ ¼é}ã¢Úï à¢ãÚ }¢ïæ ™Héæ J HïçÜUÝ ¥x¢Ú ¼é}¢ »ï„¢ Ýãèæ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ¼é}ãïæ ã}¢¢Ú¢ ¥¢Ý¢
ݢЄæÎ ã¢ï ¼¢ï }¢ñæ …ã¢æ „ï ¥¢²¢ ãêæ ±ãèæ H¢ñÅ …¢©æx¢¢” J
16
 Ý}¢¢…Gï ¥G„ÚG ÜUï Ï¢¢’Î ¥¢Ð Ýï çÈUÚ §„è }¢…G}¢êÝ ÜUè ¼ÜUGÚèÚ ÜUè ¼¢ï ãGÚé d
Ýï …±¢Ï¢ çβ¢ çÜU ã}¢¢Ú¢ ¶G¼ çH¶Ýï ±¢H¢ïæ „ï ÜU¢ï§ü ¼¢’ËHéÜU Ýãèæ J ã}¢ §ÏÝï ç…G²¢Î
ÜUï ç„Тãè ãñæ ¥¢ñÚ ã}¢ïæ ²ïã ãév}G ¢ ãñ çÜU ¥¢Ð ÜUï „¢ƒ Hx¢ï Úãïæ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ÜUêÈUG¢ }¢ïæ
¥¢Ð ÜU¢ï §ÏÝï ç…G²¢Î ÜUï Т„ Ðãê晢 Îïæ J §„ }¢¢ñÜU¢¥G ÐÚ „çIJçÎÝ¢ ãG„ é ñÝ d Ýï
ÜUG¢çÈUGH¢ ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜU¢ï ±¢Ð„ H¢ñŢݢ ™¢ã¢ }¢x¢Ú ãGéÚ Ýï Ú¢S¼¢ Ú¢ïÜU çH²¢ J ¥¢Ð d
}¢ÎèÝ¢ ¼GIJϢ¢ ÜUè ¼GÚÈUG …¢Ý¢ ™¢ã¼ï ƒï }¢x¢Ú ãGÚé d ™¢ã¼¢ ƒ¢ çÜU ¥¢Ð ÜU¢ï ÜUêÈUG¢ Hï
…¢²¢ …¢» J }¢…GèÎ x¢ézG¼x¢é ÜUï Ï¢¢’Î ãGÚé Ýï ²ïã §…¢…G¼ Îè ÜUï ¥x¢Ú ¥¢Ð ÜUêÈUG¢ Ýãèæ
…¢Ý¢ ™¢ã¼ï ¼¢ï ¥¢Ð »ï„¢ Ú¢S¼¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚïæ …¢ï Ý ÜUêÈUG¢ ÜU¢ï …¢» ¥¢ñÚ Ý }¢ÎèÝ¢ ÜU¢ï
J §„è ΢ñÚ¢Ý }¢ïæ }¢ñæ §ÏÝï ç…G²¢Î ÜU¢ï çH¶¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ²…GèÎ ÜU¢ï çH¶ïæ, }¢é}¢çÜUÝ ãñ
¥G¢çÈUG²¼ ÜUè ÜU¢ï§ü „GêÚ¼ Ðñ΢ ã¢ï …¢» J §„ ÜUGÚ¢Ú΢ΠÜUï Ï¢¢’Î ¥¢Ð »ÜU »ï„ï Ú¢S¼ï ÐÚ
Ú±¢Ý¢ ãê» ç…„ ÜUè ¥¢¶GÚè ¥H}¢Ý¢ÜU }¢æç…GH ‘ÜUÚÏ¢H¢’ ƒè J

}¢ñ΢Ýï ÜUÚÏ¢H¢ ¥…G ±¢ÜGUï¥G¢ à¢ã¢Î¼ „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d

§ÏÝï ç…G²¢Î ÜUè ¼GÚÈUG „ï ãévG}¢ çβ¢ x¢²¢ çÜU ÜUG¢çÈUGH¢» ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜU¢ï
»ÜU »ï„ï }¢ñÎ¢Ý }¢ïæ Í¢ïÚ ÜUÚ Hï …¢¥¢ï …ã¢æ ÜU¢ï§ü çÜUGË¥G¢ ¥¢ñÚ Ð¢Ýè ÜU¢ ™à}¢¢ Ý ã¢ï J
§„ ãévG}¢ ÜUï Ï¢¢’Î ãGéÚ d Ýï }¢…G¢ãG}¢¼ ÜUè J ²ïã 2 }¢éãGÚü}¢ 60 çã…Úè ÜU¢ ±¢çÜUG¥G¢
ãñ çÜU ÜUG¢çÈUGH¢» ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ¥ÐÝï ¥¢¶GÚè }¢éS¼çÜUGÚ ²¢’Ýè ‘Ýñݱ¢æ’ ÜUï ‘}¢ñ΢Ý
ÜUÚÏ¢¢ï Ï¢H¢’ }¢ïæ ¶Gñ}¢¢…GÝ ã¢ï x¢²¢ J …Gãé ñÚ çÏ¢Ý ÜUGñÝ d Ýï ÜU㢠²¢ §ÏÝï Ú„êHéËH¢ã
a ¥¢§‹Î¢ …¢ï ±vG¼ ¥¢»x¢¢, ±¢ïã §„ |¢è ç…G²¢Î¢ „wG¼ ã¢ïx¢¢, ¥|¢è HÇGÝ¢
¥¢„¢Ý ãñ, §„ Ú¢S¼ï ÜUï Ï¢¢’Î ¶G¢ñÈUG¢ï …ñ„ ¥¢»æx¢ï, ã}¢ §Ý ÜUï „¢ƒ HÇG Ý „ÜUïæx¢ï,
HïÜUèÝ §„ ©„ }¢é…S„}¢¢» à¢Ú¢ÈUG¼¢ï §ü¯¢Ú Ýï …±¢Ï¢ }¢ïæ ÈUGÚ}¢¢²¢ çÜU “}¢ñæ ¥ÐÝè
¼GÚÈUG „ï HÇG¢§ü ÜUè §çϼ΢ Ý ÜUMæx¢¢” J
3 }¢éãGÚü}¢ 61 çã…Úè ÜU¢ï ©G}¢Ú çÏ¢Ý „¢’Î ™¢Ú ã…G¢Ú ÈUG¢…ñ ÜUï „¢ƒ ¥¢Ð ÜUï
}¢éÜUG¢çÏ¢H ¥¢ ¶GÇ¢G ãé±¢ J ©G}¢Ú çÏ¢Ý „¢’Î Ýï ÜUGéÚüã çÏ¢Ý „¥G’Î ã‹…GHè ÜU¢ï }¢éH¢ÜUG¢¼
ÜUï çH²ï |¢ï…¢ ¼¢ï „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ çÜU }¢éÛ¢ï ¼é}ã¢Úï à¢ãÚ±¢H¢ïæ Ýï wG¢¼é ê¼G G
çH¶ ÜUÚ Ï¢éH¢²¢ ãñ, ¥Ï¢ ¥x¢Ú }¢ïÚ¢ ¥¢Ý¢ ¼é}¢ ÜU¢ï ЄæÎ Ý ã¢ï ¼¢ï }¢ñæ H¢ñÅ …¢¼¢ ãêæ J
17
 §ÏÝï „¢’Î §„ …±¢Ï¢ „ï Ï¢ã¢ï¼ }¢é¼¥çS„Ú ãé±¢ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ±¢ÜUGï¥G¢ §ÏÝï
ç…G²¢Î ÜU¢ï çH¶ ÜUÚ |¢ï…¢, ©„ Ýï …±¢Ï¢ çβ¢ çÜU ¼é}¢ ãGé„ñÝ d ¥¢ñÚ ©„ ÜUï
„¢ƒè²¢ïæ „ï ²…GèÎ ÜUè Ï¢ñ’¼ H¢ï J ¥x¢Ú ±¢ïã Ï¢ñ’¼ ÜUÚ Hïæ ¼¢ï çÈUÚ Îﶢ …¢»x¢¢ J
§„ ÜUï Ï¢¢’Î ãè Îê„Ú¢ ãévG}¢ ²ïã Ðãê晢 çÜU ÜUG¢çÈUGH¢» ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÐÚ Ð¢Ýè Ï¢æÎ
ÜUÚ çβ¢ …¢» J §„ ãévG}¢ ÐÚ §ÏÝï „¢’Î Ýï Ð¢æ™ „¢ñ „±¢Ú¢ïæ ÜU¢ »ÜU ÎS¼¢ ÎçÚ²¢»
ÈUGéÚ¢¼ ÐÚ Ð¢Ýè Ú¢ïÜUÝï ÜUï çH» }¢é¼¥GÄ²Ý ÜUÚ çβ¢ J §„ ÎS¼ï Ýï „¢¼±èæ
}¢éãGÚü}¢ „ï ТÝè Ú¢ïÜU çβ¢ J ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥Ï¢ê ãG„ é ñÝ à¢¢}¢è Ýï „çIJçÎÝ¢
ãéG„ñÝ d „ï }¢é¶¢G ç¼GÏ¢ ã¢ïÜUÚ ÜU㢠ãGé„ñÝ d ТÝè Îﶼï ã¢ï, ÜUñ„¢ ¥¢„}¢¢Ý ÜUï
ç…x¢Ú ÜUè ¼GÚãG ÀHÜU Ú㢠ãñ HïçÜUÝ wG¢é΢ ÜUè ÜUG„}¢ ¼é}ãïæ »ÜU ÜUG¼Ú¢ |¢è Ýãèæ ç}¢H
„ÜU¼¢, ¼é}¢ §„è ¼GÚãG Œ²¢„ï }¢Ú¢ïx¢ï J
§„ ÜUï Ï¢¢’Î 9 }¢éãGÚü}¢ ÜU¢ï ¥G„GÚ ÜUï ±vG¼ ©„ Ýï ÈUG¢ñ… ÜU¢ï ¼ñIJ¢Úè ÜU¢ ãévG}¢ Îï
çβ¢, ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ñæ Ý}¢¢…G¢ï Îé¥G¢ ÜUï çH²ï »ÜU Ú¢¼ ÜUè
§…¢…G¼ ™¢ã¼¢ ãêæ J
Ú¢¼ ÜUï ±vG¼ ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d Ýï ¥ÐÝï „¢ƒè²¢ïæ ÜU¢ï »ÜU ÎÎüÝ¢ÜU wG¢éyÏ¢¢ çβ¢ J
¥¢Ð d Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ “§H¢ãè ! ¼ïÚ¢ à¢éRU ãñ çÜU ¼êÝï ã}¢¢Úï Í¢Ú¢Ýï ÜU¢ï ÝéÏ¢éñ¼ „ï
}¢éà¢ÚüÈUG ÈUGÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ÎèÝ ÜUè „}¢Û¢ ¥¢ñÚ ÜGUéÚ¥¢Ý ÜU¢ ÈUGã}¢ ¥G¼¢G ÈUGÚ}¢¢²¢ J
H¢ïx¢¢ï ! }¢ñæ Ýãèæ …¢Ý¼¢ çÜU ¥¢… M» …G}¢èÝ ÐÚ }¢ïÚï „¢ƒè²¢ïæ „ï ¥ÈUG…GH ¥¢ñÚ
Ï¢ïã¼Ú H¢ïx¢ |¢è }¢¢ñ…êÎ ãñæ ²¢ }¢ïÚï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ „ï ç…G²¢Î¢ ã}¢ÎÎü ± x¢G}¢x¢é„¢Ú çÜU„è
ÜUï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ãñæ, ¥² H¢ïx¢¢ï ! wG¢é΢ ¼é}ãïæ ……G¢» ¶GñÚ Îï, ÜUH }¢ïÚ¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢
ÈUGñ„GH¢ ã¢ï …¢»x¢¢, x¢G¢ñÚ¢ï çÈUGRU ÜUï Ï¢¢’Î }¢ïÚè Ú¢» ãñ çÜU Ú¢¼ ÜUï ¥æ{ïÚï }¢ïæ ¼é}¢ „Ï¢
¶G¢}¢¢ïà¢è „ï çÝÜUH …¢¥¢ï ¥¢ñÚ }¢ïÚï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜU¢ï „¢ƒ Hï …¢¥¢ïJ }¢ñæ wG¢êà¢è „ï ¼é}ãïæ
LwG¢„¼ ÜUÚ¼¢ ãêæ, }¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü çà¢ÜU¢²¼ Ý ã¢ïx¢è, ²ïã H¢ïx¢ ç„GÈUüG }¢éÛ¢ï ™¢ã¼ï ãñæ ¥¢ñÚ
}¢ïÚè …¢Ý Hï ÜUÚ ¼é}¢ „ï x¢G¢çÈUGH ã¢ï …¢»æx¢ï J”
ãG…ÚG ¼ „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜUï §Ý ¥ËÈUG¢…G „ï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÈUG¼ïü Ï¢ïÜUGÚ¢Úè „ï
¼ÇGÐ ©Æï ¥¢ñÚ „Ï¢ Ýï çÏ¢H§çœ¢ÈUG¢ÜUG ¥¢Ð „ï ±ÈUG¢Î¢Úè ¥¢ñÚ …¢æçÝ„¢Úè ÜU¢ ¥GãÎ
çÜU²¢ J …Ï¢ ±ÈUG¢Î¢Ú¢ïæ ÜUè x¢}¢ü …¢ïà¢è²¢æ ¶Gy}¢ ãé§üæ ¼¢ï Ý}¢¢…G ÜUï çH²ï „GÈUGïæ ¥¢Ú¢S¼¢
18
ÜUè x¢§üæ, „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ¥¢ñÚ ©Ý ÜUï LzGÜGU¢ „¢Úè Ú¢¼ Ý}¢¢…G, §çS¼x¢GÈUG¢Ú,
ç¼H¢±¼ï ÜGUéÚ¥¢Ý, Îé¥G¢ ± ¼…GÚìÚé¥ }¢ïæ }¢àx¢GêH Úãï ¥¢ñÚ Îéà}¢Ý ÜUï ¼ñx¢G Ï¢ÜUÈU „±¢Ú
Ú¢¼ |¢Ú HàÜUÚï ãGé„ñÝ d ÜUï çx¢Îü ™vÜUÚ Hx¢¢¼ï Úãï J
10 }¢éãGÚü}¢ 61 çã…Úè ÜU¢ï …é}¥G¢ ÜUï çÎÝ Ý}¢¢…Gï ÈUG…Ú ÜUï Ï¢¢’Î ©G}¢Ú¢ï çÏ¢Ý
„¢’Î ™¢Ú ã…G¢Ú „±¢Ú¢ïæ ÜU¢ï HïÜUÚ çÝÜUH¢ J ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d Ýï |¢è ¥ÐÝï ¥„GãG¢Ï¢
ÜUè „GÈUGïæ ÜU¢§}¢ ÜUèæ, HàÜUÚï ãGé„ñÝ d }¢ãG…G çx¢Ý¼è ÜUï „±¢Ú¢ïæ ¥¢ñÚ ™æÎ ÐñÎH
¥ÈUGڢΠÐÚ }¢éà¼ç}¢H ƒ¢ J

„çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜU¢ ÎÎüÝ¢ÜU wG¢yé Ï¢¢

…Ï¢ Îéà}¢Ý ÜUè ÈUG¢ñ… Ýï ÐïࢠÜUGÎ}¢è ÜUè ¼¢ï §„ }¢é…S„}¢ï §ü¯¢Ú¢ï ÜGUéÚÏ¢¢Ýè ¥¢ñÚ
„GÏ¢í ± §çS¼ÜUG¢}¢¼ ÜUï ÐñÜUÚ Ýï ©Ý ÜUï „¢}¢Ýï Ï¢ ¥¢±¢…Gï Ï¢HæÎ }¢é‹Î…¢ü …GñH wG¢éyÏ¢¢
§ÚࢢΠÈUGÚ}¢¢²¢ :
“H¢ïx¢¢ï ! }¢ïÚ¢ ãG„Ï¢¢ï Ý„Ï¢ ²¢Î ÜUÚ¢ï, „¢ï™¢ï ! }¢ñæ ÜU¢ñÝ ãêæ, çÈUÚ ¥ÐÝï çx¢ÚïÏ¢¢Ý¢ïæ
}¢ïæ Ý…GÚ Ç¢H¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï …G}¢èÚ ÜU¢ }¢éãG¢„Ï¢¢ ÜUÚ¢ï, v²¢ ¼é}ã¢Úï çH²ï }¢éÛ¢ï ÜUGyH
ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚè ãGéÚ}¢¼ ÜU¢ çÚ༢ ¼¢ïÇGÝ¢ …¢§…G ãñ ? v²¢ }¢ñæ ¼é}ã¢Úï ÝÏ¢è a ÜUè
HÇGÜUè ÜU¢ Ï¢ïÅ¢, ©Ý ÜUï ™™ïÚï |¢¢§ü ¥GHè d ÜU¢ ÈUÚ…G‹Î Ýãèæ ãêæ ? v²¢ ¼é}¢Ýï
Ú„êHéËH¢ã a ÜU¢ï }¢ïÚï ¥¢ñÚ }¢ïÚï |¢¢§ü ÜUï ãGÜUG }¢ïæ ²ïã ÈUGÚ}¢¢¼ï ãé» Ýãèæ „éÝ¢ :
(…±¢Ý¢Ýï …‹Ý¼ ÜUï „Ú΢Ú) ¥x¢Ú }¢ïÚ¢ Ï¢²¢Ý „Ó™¢ ãñ ¥¢ñÚ
…GMÚ „Ó™¢ ãñ, v²êæçÜU }¢ñæÝï ¥Ï¢ ¼ÜU Û¢êÅ Ýãèæ Ï¢¢ïH¢ ¼¢ï Ï¢¼¢¥¢ï v²¢ ¼é}¢ Ï¢ÚãÝ¢
¼H±¢Ú¢ïæ „ï }¢ïÚ¢ }¢éÜUG¢Ï¢H¢ ÜUÚÝ¢ ™¢ã¼ï ã¢ï ? v²¢ ²ïã Ï¢¢¼ |¢è ¼é}ãïæ }¢ïÚ¢ wG¢êÝ Ï¢ã¢Ýï
„ï Ýãèæ Ú¢ïÜU „ÜU¼è ? ±ËH¢ã §„ ±vG¼ M» …G}¢èÝ ÐÚ Ï¢…é…G }¢ïÚï, çÜU„è ÝÏ¢è ÜUè
HÇGÜUè ÜU¢ Ï¢ïÅ¢ }¢¢ñ…êÎ ÝãèæJ }¢ñæ ¼é}ã¢Úï ÝÏ¢è a ÜU¢ çÏ¢H¢±¢S¼¢ ݱ¢„¢ ãêæ J v²¢
¼é}¢ }¢éÛ¢ï §„çH²ï ãH¢ÜU ÜUÚÝ¢ ™¢ã¼ï ã¢ï çÜU }¢ñæ Ýï çÜU„è ÜUè …¢Ý Hè ãñ ? çÜU„è
ÜU¢ wG¢êÝ Ï¢ã¢²¢ ãñ ? çÜU„è ÜU¢ }¢¢H ÀèÝ¢ ãñ J ÜUã¢ï v²¢ Ï¢¢¼ ãñ.....¥¢ç¶GÚ }¢ïÚ¢
ÜUéG„GêÚ v²¢ ãñ” J
¥¢Ð d Ýï Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÐêÀ¢ }¢x¢Ú çÜU„è Ýï …±¢Ï¢ Ý çβ¢ çÈUÚ ¥¢Ð Ýï Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï
ÜUêÈUGè²¢ïæ ÜU¢ï Ý¢}¢ Hï ÜUÚ ÐéÜU¢ÚÝ¢ à¢éM¥G çÜU²¢, ¥² à¢è¯ çÏ¢Ý ÚÏ¢è¥G, ¥² çãÁ…¢…G
çÏ¢Ý Ï¢…é…G, ¥² ÜUGñ„ çÏ¢Ý ¥à¢¥G¯, ¥² ²…GèÎ çÏ¢Ý ãG¢çÚ¯ v²¢ ¼é}¢Ýï }¢éÛ¢ï Ýãèæ
19
çH¶¢ ƒ¢ çÜU ÈUGH ÐÜU x¢», …G}¢èÝ „Ú„Ï…G ã¢ï x¢§ü, ÝãÚïæ ©Ï¢H ÐÇGèæ, ¥x¢Ú ¥¢Ð
¥¢»æx¢ï ¼¢ï ¥ÐÝè …Ú¢Ú ÈU¢ñ… ÜUï Т„ ¥¢»æx¢ï „¢ï …ËÎ ¥¢ …¢»æ J
§„ ÐÚ ©Ý H¢ïx¢¢ïæ Ýï §‹ÜU¢Ú çÜU²¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ýï ç™ËH¢ ÜUÚ ÜU㢠±ËH¢ã ! ¼é}¢
ãè Ýï çH¶¢ ƒ¢ J ¥¢ç¶GÚ }¢ïæ ¥¢Ð d Ýï ÜU㢠¥x¢Ú }¢éÛ¢ï ЄæÎ Ýãèæ ÜUÚ¼ï ¼¢ï À¢ïÇG
΢ï }¢ñæ ²ã¢æ „ï ±¢çЄ ™H¢ …¢¼¢ ãêæ J
ÜUGñ„ çÏ¢Ý ¥à¢¥¯ Ýï ÜU㢠¥¢Ð ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¥ÐÝï ¥}¢ì…G¢Î¢ïæ ÜUï ãG±¢Hï
ÜUÚ Îïæ, §„ ÜUï …±¢Ï¢ }¢ïæ ¥¢Ð d Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ “±ËH¢ã ! }¢ñæ ç…GËH¼ ÜUï „¢ƒ ÜU|¢è
¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ©Ý ÜUï ãG±¢Hï Ý ÜUMæx¢¢” J
ç…„ ±vG¼ §ÏÝï „¢’Î Ýï ÈUG¢… ñ ÜU¢ï ãGÚÜU¼ Îè ¼¢ï ãGÚé d ©Ý „ï ÜUÅ ÜUÚ ¥GHïãG΢
ã¢ïÝï Hx¢¢ ¼¢ï …Ú çÏ¢Ý ¥¢ï„ Ýï ©„ „ï ÜU㢠}¢éÛ¢ï ¼é}ã¢Úè ãG¢H¼ }¢éà¼Ï¢¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼è
ãñ J ãGÚé d Ýï „æ…èÎx¢è „ï …±¢Ï¢ çβ¢ wG¢é΢ ÜUè ÜUG„}¢ ! }¢ñæ …‹Ý¼ ²¢ ΢ G G ÜU¢
§ç‹¼¶G¢Ï¢ ÜUÚ Ú㢠ãêæ J Ï¢wG¢é΢ }¢ñæÝï …‹Ý¼ }¢é‹¼¶GÏ¢ ÜUÚ Hè ãñ J ²ïã ÜU㢠¥¢ñÚ Í¢¢ïÇGï ÜU¢ï
»ïÇG Hx¢¢ÜUÚ HàÜUÚï ãGé„ñÝ d }¢ïæ Ðãêæ™ x¢²¢ ¥¢ñÚ çÝ㢲¼ ¥G¢ç……Gè ¥¢ñÚ §ç‹ÜU„¢Úè „ï
}¢é¥¢G ÈUGè ÜU¢ wG±¢S¼x¢¢Ú ãé±¢, ¥¢Ð d Ýï ©„ï }¢é¥¢G ÈUG ÈUGÚ}¢¢ çβ¢ J

…æx¢ ÜUè §çϼ΢

§„ ±¢çÜUG»G ÜUï Ï¢¢’Î ©G}¢Ú¢ï çÏ¢Ý „¢’Î Ýï ÜU}¢¢Ý ©Æ¢§ü ¥¢ñÚ HàÜUÚ ÜUè ¼GÚÈUG
²ïã ÜUïã ÜUÚ ¼èÚ ÈUïæÜU¢ çÜU x¢±¢ã Úã¢ï, „Ï¢ „ï ÐïãH¢ ¼èÚ }¢ñæÝï ™H¢²¢ ãñ J
}¢éwG¼„GÚ „è }¢éÏ¢¢Ú…G¼ ¼GHÏ¢è ÜUï Ï¢¢’Î ©G}¢Ú¢ï çÏ¢Ý „¢’Î ÜUè ÈUG¢ñ… HàÜUÚï
ãGé„ñÝ d ÐÚ ÅêÅ ÐÇGè, ãÚ ¼GÚÈUG …æx¢ ÜU¢ }¢ñÎ¢Ý x¢}¢ü ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ wG¢êÝ ÜUï ÈUGñ¢Úï
©Ï¢HÝï Hx¢ï J „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜUï à¢ïÚ çÎH ç„Тãè ç…„ ¼GÚÈUG L¶G ÜUÚ¼ï,
„GÈUG¢ïæ ÜU¢ï ©HÅ Îï¼ï ƒï J }¢x¢Ú ÜU¯èÚ ¼¢’΢ΠÎéà}¢Ý …GÚ¢„è ÎïÚ }¢ïæ çÈUÚ ãé…ê}¢ ÜUÚ
¥¢¼¢ ƒ¢, ™‹Î Í¢æÅ¢ïæ }¢ïæ HàÜUÚï ãGé„ñÝ d ÜUï Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï Ý¢}¢±Ú Ï¢ã¢ÎéÚ }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý
¥¢ñ„…¢, ãGéÚ ¥¢ñÚ ãGÏ¢èÏ¢ çÏ¢Ý }¢…G¢çãÚ g à¢ãèÎ ã¢ï x¢» J …Ï¢ Îéà}¢Ý ÜUï ç„Тãè
„çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜUï ÜUGÚèÏ¢ Ðãêæ™ï ¼¢ï Ý}¢¢…G ÜU¢ ±vG¼ ÜUGÚèÏ¢ ƒ¢ J ¥¢Ð Ýï ¥Ï¢ê
¯}¢¢}¢¢ „ï ÈUGÚ}¢¢²¢ Îéà}¢Ý¢ïæ „ï ÜUã¢ï çÜU ã}¢ïæ Ý}¢¢…G ÜUè }¢¢ïãH¼ Îïæ, }¢x¢Ú Îéà}¢Ý Ýï
²ïã ÎÚwG±¢S¼ }¢æ…GêÚ Ý ÜUè ¥¢ñÚ HÇG¢§ü Ï¢ÎS¼êÚ …¢Úè Úãè J
20
 ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜU¢ï „GÏ¢í ÜUè ¼ËÜUGèÝ

„çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜUï „Ï¢ ÚézGÜGU¢ ²ÜU Ï¢¢’Î Îèx¢Úï à¢ãèÎ ã¢ï ™éÜUï ¼¢ï Ï¢Ýè
ã¢çà¢}¢ ¶G¢Ý΢Ýï ÝÏ¢éñ¼ ÜUè Ï¢¢Úè ¥¢§ü J „Ï¢ „ï ÐïãHï „çIJçÎÝ¢ ¥GHè ¥ÜUÏ¢Ú
d à¢ãèÎ ãê», „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñ Ý d Ýï „çIJçÎÝ¢ ¥GHè ¥ÜUÏ¢Ú d ÜUè H¢à¢

©Æ¢§ü ¥¢ñÚ ¶Gñ}¢ï ÜUï Т„ Ú¶ Îè, §„ ÜUï Ï¢¢’Î „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d }¢ñ΢Ýï …æx¢
„ï „çIJçÎÝ¢ ÜUG¢ç„}¢ çÏ¢Ý ãG„Ý d ÜUè H¢à¢ ©Æ¢ ÜUÚ ¶ñG}¢ïæ ÜUï Т„ H¢» ¥¢ñÚ
„çIJçÎÝ¢ ¥GHè ¥ÜUÏ¢Ú d ÜUï ÐïãHê }¢ïæ çHÅ¢ çβ¢ J ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜUï Ú¢ïÝï ÜUè
¥¢±¢…G ¥¢Ð ÜU¢ï „éÝ¢§ü Îè ¼¢ï ¥¢ÐÝï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜU¢ï }¢é¶G¢ç¼GÏ¢ ÜUÚ ÜUï ÈUGÚ}¢¢¢²¢ :

“¥² ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ! „GÏ¢í ÜUÚ¢ï, ¥² }¢ïÚï ™™¢ ÜUè ¥±H¢Î ! „GÏ¢í ÜUÚ¢ï §„ ÜUï
Ï¢¢’Î ÜU¢ï§ü ¼ÜUHèÈUG Ý Îﶢïx¢ï” J
ç…„ ±vG¼ „çIJçÎÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ãG„Ý d Ýï ¥ÐÝï ™™¢ „çIJçÎÝ¢
ãGé„ñÝ d ÐÚ Îéà}¢Ý ÜU¢ï ±¢Ú ÜUÚ¼ï Îﶢ ¼¢ï ©„ ÐñÜUÚï ±ÈUG¢Ýï HÐÜU ÜUÚ ¥ÐÝï 㢃
„ï ¼H±¢Ú ÜUï ±¢Ú ÜU¢ï Ú¢ïÜU¢, ©Ý ÜU¢ ΢²¢æ Ï¢¢…Gê ࢢÝï „ï ÜUÅ ÜUÚ …é΢ ã¢ï x¢²¢ J
„çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d Ýï ¥ÐÝï Ý¢ñ …±¢Ý |¢¼è…ï ÜU¢ï À¢¼è „ï Hx¢¢²¢ ¥¢ñÚ ÈUGÚ}¢¢²¢ :

“¥² |¢¼è…ï ! …¢ï }¢é„èG Ï¢¼ §„ ±vG¼ ¼é}¢ ÐÚ ¥¢§ü ãñ, §„ ÐÚ „GÏ¢í ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ
„±¢Ï¢ ÜUï ©}}¢èα¢Ú Úã¢ï Ï¢ã¢ï¼ …ËÎ wG¢Îé ¢ ¼éÛ¢ï ¼ïÚï „G¢HïãG Ï¢¢Ð ΢΢ „ï ç}¢H¢²ïx¢¢” J

21
 »ÜU à¢èÚ wG±¢Ú ÜUè à¢ã¢Î¼

§„ ÜUï Ï¢¢’Î „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜU¢ „G¢ãGÏ¢…G¢Î¢ „çIJçÎÝ¢ ¥GHè ¥„Gx¢GÚ

d …Ï¢ çà¢g¼ï Œ²¢„ „ï ¼ÇGÐÝï Hx¢ï ¼¢ï ¥¢Ð d ©Ý ÜU¢ï x¢¢ïÎ }¢ïæ ©Æ¢ ÜUÚ H¢» ¥¢ñÚ
Îéà}¢Ý¢ï ÜU¢ï }¢é¶G¢ç¼GÏ¢ ÜUÚ ÜUï ÈUGÚ}¢¢²¢ :
“¼é}ãïæ }¢éÛ¢ „ï ¼¢ï ¥G΢±¼ ã¢ï „ÜU¼è ãñ HïçÜUÝ §„ }¢¢’„Gê}¢ Ï¢Ó™ï ÜUï „¢ƒ
¼é}ãïæ v²¢ Îéà}¢Ýè ãñ ? §„ ÜU¢ï ¼¢ï ТÝè ΢ï çÜU çà¢g¼ï Œ²¢„ „ï Î}¢ ¼¢ïÇG Ú㢠ãñ J”
§„ ÜUï …±¢Ï¢ }¢ïæ Îéà}¢Ý ÜUè ¼GÚÈUG „ï »ÜU ¼èÚ ¥¢²¢ …¢ï ©„ Ï¢Ó™ï ÜUï ãGHÜUG
}¢ïæ Ðñ±S¼ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢¢’„ê}¢ ±ãèæ …¢æ Ï¢ãGÜUG ã¢ï x¢²¢ J „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d
Ýï §„ ÜUGÎÚ ã¢ïà¢LÏ¢¢ „¢çÝãG¢ ÐÚ |¢è ÜU}¢¢Hï „GÏ¢í ± „éÜUêÝ ÜU¢ }¢é…G¢ãÚ¢ çÜU²¢
²¢’Ýè ©„ ÜUï wG¢êÝ „ï ™éËHé|¢Ú ÜUÚ ¥¢„}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈUG ÈUGïæÜU¢ ¥¢ñÚ ÈUGÚ}¢¢²¢ :

“²¢ ¥ËH¢ã ! …¢ï }¢é„GèÏ¢¼ §„ ±vG¼ §„ ÐÚ Ý¢ç…GH ãñ, ©„ ÜU¢ï ¼ê ¥¢„¢Ý

ÜUÚ, }¢éÛ¢ï ©}}¢èÎ ãñ ÜUï §„ }¢¢’„Gê}¢ Ï¢Ó™ï ÜU¢ wG¢êÝ ¼ïÚï Ý…GÎèÜU ãG…ÚG ¼ „G¢Hïã j
ÜUè ©æÅÝè „ï ÜU}¢ Ýãèæ ã¢ïx¢¢” J

ݱ¢„¢» Ú„êH a ÜU¢ Ï¢ïç}¢¯¢H „GÏ¢í ± §çS¼ÜUGH¢H

…Ï¢ ¥ãìHï Ï¢ñ¼ »ÜU »ÜU ÜUÚ ÜUï à¢ãèÎ ãê» ¼¢ï ãG…GÚ¼ „çIJÎéàࢢïã΢¥ ÜUè Ï¢¢Úè
¥¢§ü ¥¢ñÚ Îéà}¢Ý ÜUè ¼H±¢Ú ݱ¢„» Ú„êH a ÜUï ç…S}¢ï ¥¼GãÚ ÐÚ ÅêÅ ÐÇèæ J ¥¢Ð
Ýï çÝ㢲¼ „GÏ¢í ± §çS¼ÜUG¢}¢¼ „ï Îéà}¢Ý¢ïæ ÜUï ãG}¢H¢ïæ ÜU¢ }¢éÜUG¢Ï¢H¢ çÜU²¢J Ï¢ïà¢é}¢¢Ú
Îéà}¢Ý¢ïæ ÜU¢ï }¢¢ñ¼ ÜUï Í¢¢Å ©¼¢Ú¢ J ¼Ýï ¼‹ã¢ ã…G¢Ú¢ïæ ÜU¢ }¢éÜUG¢Ï¢H¢ ÜUÚ Úãï ƒïJ çà¢g¼ï
Œ²¢„ „ï …GÏ¢¢Ý „ê¶ ÜUÚ ÜU¢æÅ¢ ã¢ï ™éÜUè ƒè, ¼èÝ Ú¢ï…G „ï ТÝè ÜUè »ÜU Ï¢êæÎ HÏ¢¢ïæ ¼ÜU
Ý Ðã¢ïæ™è ƒè, ©ÐÚ „ï Û¢éË„¢ ÎïÝ±ï ¢Hè {êÐ, Ýè™ï „ï ¼Ð¼è ãé§ü Úï¼, ¥GÚÏ¢ ÜUè x¢}¢èü,
}¢¢ñ„}¢ ÜUè „wG¼è ¥¢ñÚ Ï¢¢Îï „}¢ê}¢ ÜU¢ …G¢ïÚ, Úï¼ ÜUï …GÚ¢ïZ ÜUè ÐÚ±¢…G …¢ï
22
癋x¢¢Úè²¢æ Ï¢Ý ÜUÚ ç…S}¢ „ï çHÐÅï ƒï J ãG…ÚG ¼ „¢’Î çÏ¢Ý ±vGÜGU¢„ d (ÈUG¢¼ïãGï
§üÚ¢Ý) ÜU¢ Ï¢ÎçÝã¢Î Ï¢ïÅ¢ ãGéÜUê}¢¼ ÜUè H¢H™ „ï ¥‹{¢ ã¢ï ÜUÚ ¥Ï¢ ¶G¢Ý΢Ýï
çÚ„¢H¼ ÜUï ¥¢¶GÚè ™Ú¢x¢G ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d ÜUè à¢}»G ãG²¢¼ ÜU¢ï |¢è Ï¢éÛ¢¢Ýï ÜUï çH²ï
ϢＢϢ Ý…GÚ ¥¢ Ú㢠ãñ J ¥¢Ð d ÜUï ç…S}¢ï ¥¼GãÚ }¢ïæ ¼èÚ¢ïæ ¥¢ñÚ Ýï…G¢ïæ ÜUï
80 …GwG}¢ ÐÇG ™éÜUï ƒï J ¼}¢¢}¢ Ï¢ÎÝ ÀHÝè Ϣݢ ãé±¢ ƒ¢ }¢x¢Ú ¥¢Ð d çÈUÚ
|¢è çÝ㢲¼ à¢é…¢¥G¼ ¥¢ñÚ ¯¢çÏ¢¼ ÜUGÎ}¢è „ï Îéà}¢Ý ÜU¢ }¢éÜUG¢Ï¢H ÜUÚ Úãï ƒï J
çà¢}¢í çÏ¢Ý …GèH…¢ïà¢Ý ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d ÜUè Т}¢Îèü ¥¢ñÚ §çS¼ÜUG¢}¢¼ Îï¶ ÜUÚ
Ï¢ã¢ï¼ ãGñÚ¢Ý¢ï „Ú¢„è}¢¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ©„ Ýï „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜUè ¼±Á…¢ïã
}¢ñ΢Ýï …æx¢ „ï ãÅ¢Ýï ÜUï çH²ï ²ïã ™¢H ™Hè çÜU ÈUG¢ñ… „ï »ÜU ÎS¼¢ ¥GHïçãG΢ ÜUÚ
ÜUï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜUï ¶Gñ}¢¢ïG ÜU¢ }¢éãG¢„Ú¢ ÜUÚ çH²¢, §„ ÐÚ ¥¢Ð d Ýï Û¢ËH¢ÜUÚ
ÈUGÚ}¢¢²¢ :
“¥² H¢ïx¢¢ï à¢}¢ü ÜUÚ¢ï ! ¼é}ã¢Úè HÇG¢§ü }¢éÛ¢ „ï ãñ ²¢ Ï¢ï ÜU„ ± Ï¢ïÜUGé„GêÚ ¥G¢ñÚ¼¢ïG
„ï ÜU}¢Ï¢wG¼¢ïæ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ }¢ïÚè ç…GæÎx¢è }¢ïæ ¼¢ï ¥ÐÝï Í¢¢ïÇG¢ïæ ÜUè Ï¢¢x¢ïæ ©{Ú Ý
Ï¢ÉG¢¥¢ï”J
çà¢}¢í Ý¢çÏ¢ÜU¢Ú Ýï à¢=}¢Î¢ ã¢ï ÜUÚ ¥ãìHï Ï¢ñ¼ „ï }¢éãG¢„Ú¢ ©Æ¢ çH²¢ ¥¢ñÚ ãév}¢
çβ¢ çÜU ¥¢¶GÚè ãËH¢ Ï¢¢ïH ΢ï J ¥¢ç¶GÚ ÐêÚè ÜUè ÐêÚè ÈUG¢ñ… Îçڋ΢ïæ ÜUè ¼GÚãG
„çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÐÚ ÅêÅ ÐÇGè J ¥¢Ð d „GÈUG¢ïæ ÜU¢ï ™èÚ¼ï ãê» ÈUGÚ¢¼ ÐÚ Ðã¢ïæ™
x¢» ¥¢ñÚ ²ïã ÜUïã ÜUÚ Í¢¢ïÇGï ÜU¢ï ÎÚ²¢ }¢ïæ Ç¢H çβ¢ çÜU }¢ñæ |¢è Œ²¢„¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¼ê |¢è
Œ²¢„¢ ãñJ …Ï¢ ¼ÜU ¼ê ¥ÐÝè Œ²¢„ Ý Ï¢éÛ¢¢»x¢¢, }¢ñæ ТÝè ÜU¢ï 㢃 Ý Hx¢¢©æx¢¢ J
Í¢¢ïÇG¢ ТÝè Ðè ™éÜU¢ ¼¢ï ¥¢Ð d Ýï ÐèÝï ÜUï çH²ï ТÝè ™éËHê }¢ïæ çH²¢ ¥¢ñÚ ™¢ã¼ï
ƒï ÜUï ©„ „ï ¥ÐÝ¢ ãGHÜU ¼Ú ÜUÚïæ ÜUï ²ÜU¢²ÜU ¼èÚ „¢}¢Ýï „ï ¥¢ ÜUÚ HϢ㢻
}¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ïæ Ðñ±S¼ ã¢ï x¢²¢ J ¥¢Ð Ýï ТÝè 㢃 „ï ÈUïGÜU çβ¢, ¼èÚ ¶Gèæ™ ÜUÚ
çÝÜU¢H¢ ¥¢ñÚ }¢éæã wG¢êÝ „ï HÏ¢Úï…G ã¢ï x¢²¢ J ¥¢Ð wG¢êÝ ÜUè ÜUéËHè²¢æ ÜUÚ¼ï ãê» Ï¢¢ãÚ
çÝÜUHï ¥¢ñÚ ÈUGÚ}¢¢²¢ :
“Ï¢¢Úï §H¢ã¢ ! ¼ê Îï¶ Ú㢠ãñ ÜUï ²ïã H¢ïx¢ ¼ïÚï Ú„êH a ÜUï ݱ¢„ï ÐÚ v²¢ v²¢
ÁG¢êË}¢ ÜUÚ Úãï ãñæ” J
23
 §¼Ýï }¢ïæ ¥¢±¢…G „éÝ ÜUÚ „Ú¢¥G¼ „ï ¥¢Ð ¶Gñ}¢¢ïæ ÜUè ¼GÚÈUG ÐËÅï J Ú¢S¼ï }¢ïæ Îéà}¢Ý¢ïæ
ÜUï ТÚï ÜUï ТÚï Hx¢ï ¶ÇGï ƒè J ¥¢Ð ©‹ãïæ ™èÚ¼ï ãê» ¶Gñ}¢¢ïæ }¢ïæ Ðã¢ïæ™ x¢» J ãG…GÚ¼ ãG„ é ñÝ
d ÜU¢ï }¢…MãG ¥¢ñÚ wG¢Ý ê }¢ïæ à¢Ú¢Ï¢¢ïÚ Îï¶ ÜUÚ ¶G}ñ ¢¢ïæ }¢ïæ ÜU¢ïãÚ¢}¢ }¢™ x¢²¢ J ¥¢Ð Ýï ©‹ãïæ
„GÏ¢í ÜUè ¼ËÜUGèÝ ÜUè ¥¢ñÚ Ï¢¢ãÚ çÝÜUH ¥¢» »ÜU ¼èÚ ¥¢Ð ÜUè ÐïࢢÝè ÐÚ Hx¢¢ ç…„
„ï „¢Ú¢ ™ïãÚ¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU HãêHãé ¢Ý ã¢ï x¢²¢ J ™æÎ H}ã¢ïæ ÜUï Ï¢¢’Î »ÜU ¼èÚ „èÝ» ¥¼GãÚ
}¢ïæ ¥¢ ÜUÚ Ðñ±S¼ ã¢ï x¢²¢ ç…„ ÜUï ç¶G™¼ï ãè »ÜU wG¢Ýê ÜU¢ ÈUGñ¢Ú¢ …¢Úè ã¢ï x¢²¢ J
¥¢Ð d Ýï ©„ wG¢êÝ ÜU¢ï ¥ÐÝï ™ïãÚï ÐÚ }¢H çH²¢ ¥¢ñÚ ÈUGÚ}¢¢²¢ çÜU §„è ãG¢H¼ }¢ïæ
¥ÐÝï …gï ¥}¢…Î Ú„êHï ÜUÚè}¢ a ÜUï Т„ …¢©æx¢¢ J

…‹Ý¼ ÜUï Ý¢ñ…±¢Ý¢ïæ ÜUï „ÚÎ¢Ú ÜUè à¢ã¢Î¼

¼G¢ÜUG¼ …±¢Ï¢ Îï ™éÜUè ƒè, ™¢Ú¢ïæ ¼GÚÈUG „ï ¼H±¢Ú¢ïæ ¥¢ñÚ Ýï…¢G ïæ ÜUè Ï¢¢çÚࢠã¢ï Úãè ƒè J
¥¢Ð d Í¢¢ïÇïG ÐÚ Ý „æ|¢H „ÜUï J ¼Ð¼è ãê§ü Úï¼ ÐÚ çx¢Ú ÐÇGï J Îéà}¢Ý ¥x¢Ú ™¢ã¼¢ ¼¢ï
¥¢Ð d ÜU¢ï ©„ „ï Ï¢ã¢ï¼ ÐïãHï à¢ãèÎ ÜUÚ Îï¼¢ }¢x¢Ú ÜU¢ï§ü à¢wG„G ÝÏ¢èÚ» Ú„êH a
ÜU¢ wG¢Ýê ¥ÐÝï ç…G}}¢ï Ýãèæ HïÝ¢ ™¢ã¼¢ ƒ¢ J ¥Ï¢ çà¢}¢í çÏ¢Ý …GèH…¢ïà¢Ý ™H ¥¢²¢
¥¢ñÚ …GÚ¥G¢ §ÏÝï à¢ÚèÜU ¼}¢è}¢è Ýï ¥¢x¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ ¥¢Ð ÜUï ΢»æ 㢃 ÜU¢ï …GwG}¢è çÜU²¢
çÈUÚ à¢¢Ýï ÐÚ ¼H±¢Ú }¢¢Úè J ¥¢Ð …G¢ï¥GÈUG „ï HÇG¶ÇG¢» ¼¢ï „Ý¢Ý çÏ¢Ý ¥Ý„
ݶG§üÝï ¥¢x¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ Ýï…¢G }¢¢Ú¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð Ï¢ï ã¢ïࢠã¢ï ÜUÚ çx¢Ú ÐÇGï J
¥¢Ð ÜUï çH²ï …‹Ý¼éH çÈUGÚ΢ñ„ ÜUï ¼}¢¢}¢ ÎÚ±¢…Gï ¶éH ™éÜUï ƒï J ãGêÚ¢Ýï çÈUGÚ΢ñ„
¥¢Ð ÜU¢ï çÈUGÚ΢ñ„ ÜUï Û¢¢ïæÜU¢ïæ „ï Û¢¢æÜU Úãè ƒèæ J ãG¢}¢H¢Ýï ©GÚ„é ¥¢Ð ÜUè ¥¢}¢Î ÜUï }¢éæ¼ç…GÚ
ƒï J „G¢HïãèG Ý, ç„GgèÜUGèÝ ¥¢ñÚ ¥æçÏ¢²¢ l MãGïæ §çS¼ÜUGÏ¢¢Hï ݱ¢„¢» „Ú±Úï ¥æçÏ¢²¢ a ÜUï
çH²ï ¼ñIJ¢Ú ƒèæ J }¢H¢» ¥¢’H¢ }¢ïæ »ÜU ࢢïÚ Ï¢ÚТ ƒ¢, …Ï¢ }¢ñæÜUè ¼…G§üÝ¢ï ¥¢Ú¢§üࢠÜUè …¢
Úãè ƒè çÜU …±¢Ý¢Ýï …‹Ý¼ ÜU¢ „ÚÎ¢Ú ¥¢Ýï ±¢H¢ ãñ J ¥¢Ð Ýï ±ÈGUêÚï §ç‹¼à¢¢Ú
ãG±¢„ }¢ïæ ÜUڱŠϢÎHè ¥¢ñÚ ¥¢æ¶ ¶¢ïH ÜUÚ Îﶢ ¼¢ï Ý}¢¢…Gï ¥G„GÚ ÜU¢
±vG¼ ƒ¢ J ÈUG¢ñÚÝ „…Îï }¢ïæ Û¢êÜU x¢» ¥¢ñÚ Ý}¢¢…Gï ¥G„ÚG ¥Î¢ ÜUè J §„
Ï¢¢’Î çà¢}¢í Ýï ãév}¢ çβ¢ çÜU „Ú ÜU¢Å H¢ï J }¢x¢Ú ©„ ±vG¼ |¢è ¥¢Ð d ÜUï ™ïãÚï ÐÚ
Ú¢ï’Ï¢¢ï …H¢H ÜUè ²ïã ÜUñçÈUG²¼ çÜU çÜU„è ÜU¢ï „Ú ÜU¢ÅÝï ÜUè …éÚ¥¼ Ý ãê§ü J à¢è¯
çÏ¢Ý ÚçÏ¢¥G¢ ¥¢x¢ï Ï¢ÉG¢, ©„ ÜUè |¢è ²ãè ãG¢H¼ ãê§ü J ¥¢ç¶GÚ çà¢}¢í ΢ñÇG
24
ÜUÚ ¥¢Ð ÜUï „èÝï ¥¼GãÚ ÐÚ „±¢Ú ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ç…S}¢ ¥¢ñæ{¢ ÜUÚ ÜUï „Ú ¼Ý „ï …é΢
ÜUÚ çβ¢ J Îéçݲ¢ Ýï à¢ÜUG¢±¼, …GéË}¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÚÏ¢çÚ²¼ ÜUï Ï¢ã¢ï¼ „ï }¢Ý¢ç…GÚ Îï¶æï ã¢ïæx¢ï,
HïçÜUÝ »ï„¢ ¶G¢ñÈUGÝ¢ÜU „¢çÝãG¢ Ý Îﶢ ¥¢ñÚ Ý Îï¶ïx¢è J

„çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜU¢ …S¢Îï }¢éÏ¢¢ÚÜU

§ÏÝï ç…G²¢Î Ýï ©G}¢Ú çÏ¢Ý „¢’Î ÜU¢ï ãév}¢ çβ¢ ƒ¢ çÜU ãGé„ñÝ d ÜUè H¢à¢ ÜU¢ï
Í¢¢ïÇG¢ïæ ÜUï ŢТïæ „ï Ú¢ñæΠǢHï J ¥Ï¢ ²ïã ¼ÜUGÎèÚ |¢è ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d ÜUï Ï¢ÎÝï }¢éÏ¢¢ÚÜU
ÐÚ ÐêÚè ãé§ü J ΄ „±¢Ú¢ïæ Ýï Í¢¢ïÇGï ΢ñÇG¢ÜUÚ ¥¢Ð d ÜUï ç…S}¢ï ¥¼GãÚ ÜU¢ï Ú¢ñæΠǢH¢
J ¥¢ã ! ²ïã ±¢ïã ç…S}¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU ƒ¢ ç…„ ÜU¢ï Ðñx¢G}Ï¢Úï §H¢ãè a, ¥¢Ð ÜUè Œ²¢Úè
Ï¢ïÅGè ÈUG¢ç¼G}¢¼éÁG…GãÚ¢ e ¥¢ñÚ ãG…GÚ¼ ¥GHè dz©Æ¢» çÈUÚ¼ï J ²ãè ±¢ïã ç…S}¢ ƒ¢,
ç…„ ÜU¢ï „Ú±Úï ÜU¢»Ý¢¼ a ÜUè Ðé༠}¢éÏ¢¢ÚÜU ¥¢ñÚ ÜUæ{¢ïæ ÐÚ „±¢Úè ÜU¢ à¢ÈUüG
Ý„GèÏ¢ ãé±¢ J ²ãè ç…S}¢ …Gw}G ¢¢ïæ „ï ™êÚ, wG¢êÝ }¢ïæ à¢Ú¢Ï¢¢ïÚ, }¢ñ΢Ýï ÜUÚÏ¢H¢ }¢ïæ Í¢¢ïÇG¢ïæ
ÜUè ŢТïæ „ï Ú¢ñæ΢ …¢ Ú㢠ãñ J
§„ …æx¢ }¢ïæ ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d ÜUï 72 ¥¢ñÚ ÜUêÈUGè²¢ïæ ÜUï 88 ¥¢Î}¢è }¢vG¼êH ãê» J
§„ à¢ÜUG¢±¼ ¥¢ñÚ ÜUG„¢±¼ ÜUï }¢é…G¢çãÚï ÜUï Ï¢¢’Î ÜUêÈUGè²¢ïæ Ýï ±ãGࢼ ¥¢ñÚ Ï¢ÚÏ¢çÚ²¼
ÜU¢ §„ ¼GÚãG }¢é…G¢çãÚ¢ çÜU²¢ çÜU ÐÚ±çx¢²¢Ýï ¥GÈUG¢ÈUG ÜUï ¶Gñ}¢¢ïæ }¢ïæ Í¢é„ ÜUÚ HêÅ
Í¢„êÅ à¢éM¥G ÜUÚ Îè, ¶G±¢¼èÝ ÜUï „Ú¢ïæ „ï ™¢ÎÚïæ ©¼¢Ú Hè x¢§ü J x¢G¢ñÚ ÜUèç…²ï çÜU
©„ Ï¢ïÜU„è ÜUï ¥G¢H}¢ }¢ïæ ©Ý ÝÏ¢è…G¢Îè²¢ïæ ÜUï ÜGUéHêÏ¢ ÜU¢ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢ J ²ïã „Ï¢
ÜUéÀ ©‹ã¢ïæ Ýï ÜU}¢¢Hï „GÏ¢í¢ï ¼à¢éRU „ï Ï¢Ú΢༠çÜU²¢ J

à¢éã΢» ÜUÚÏ¢H¢ ÜUï „Ú Ýï…G¢ïæ ÐÚ

ç„Hç„H» ãGÏ¢ü ± …GÏ¢ü ¥¢ñÚ ç…΢H ± çÜUG¼¢H ÜUï Ï¢¢’Î ©G}¢Ú çÏ¢Ý „¢’Î Ýï
¥ÐÝè ÈUG¢ñ… ÜU¢ï ¥¢Ú¢}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ãév}¢ çβ¢ J v²êæçÜU }¢é…¢G çãÚ à¢ÜUG¢±¼ „ï ±¢ïã ƒÜU ™éÜUï
ƒï J Îê„Úï çÎÝ }¢vG¼H ê ï ÜUêÈUGè²¢ïæ ÜUè H¢à¢ïæ ©G}¢Ú¢ï çÏ¢Ý „¢’Î Ýï Ý}¢¢…Gï …Ý¢…G¢ ÐÉG¢ÜUÚ
ÎÈUGÝ ÜUÚ Îèæ }¢x¢Ú ࢢïã΢¥ ÜUè H¢à¢ïæ ±ñ„ï ãè À¢ïÇG Îèæ ç…‹ãïæ Ï¢¢’Î }¢ïæ ÜUGÚèÏ¢è ¥¢Ï¢¢Îè
ÜUï H¢ïx¢¢ïæ Ýï „éÐéÎïü ¶G¢ÜU çÜU²¢ J „ã ÐãÚ ÜU¢ï ©G}¢Ú çÏ¢Ý „¢’Î Ýï 72 ࢢïã΢»
25
¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜUï ÜUÅï ãê» „Ú }¢éwG¼çHÈUG ÜUGÏ¢¢§H ÜUï „Ú΢ڢïG ÜU¢ï ¥H¢ ÜGUÎçÚ }¢Ú¢ç¼Ï¢
΢ï ΢ï, ™¢Ú ™¢Ú ¥¢ñÚ Àï Àï ¼ÜUG„è}¢ çÜU» ç…Ý ÜU¢ï ©‹ã¢ïæ Ýï Ýï…G¢ïæ ÐÚ ™ÉG¢ çH²¢
¥¢ñÚ Ï¢ÇGï ¼…GÜU ± »ãGç¼à¢¢}¢ ÜUï „¢ƒ ²ïã HàÜUÚ ÈUG¼ãG ± …GÈUGÚ ÜUï ࢢçβ¢Ýï
Ï¢…¢¼¢ ãê±¢ ÀïÎ ãê» „Ú¢ïæ ÜU¢ï ¥¢x¢ï ¥¢x¢ï çH²ï ãê» Ú±¢Ý¢ ãé±¢ J ©Ý „Ú¢ïæ ÜUï ãGHÜUGï
}¢ïæ ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜUè ¶G±¢¼èÝ ƒèæ ç…‹ãïæ ©æÅ¢ïæ ÐÚ „±¢Ú çÜU²¢ x¢²¢ ƒ¢ J
ÜUG¢çÈUGH¢» }¢…GHê}¢ ÜU¢ ÜUêÈUG¢ }¢ïæ ±éÚéÎ ¥¢ñÚ
¥ãìHï ÜUêÈUG¢ ÜU¢ }¢¢¼}¢ ± ࢲ±Ý

12 }¢éãGÚü}¢ ÜU¢ï ²ïã ÜUG¢çÈUGH¢ ÜUêÈUG¢ Ðãê晢 J ÜUêÈUG¢ ÜUï H¢ïx¢ §„ …éHê„ ÜU¢ï
Îï¶Ýï ÜUï çH²ï „ÇGÜU¢ïæ, À¼¢ïæ ¥¢ñÚ x¢Hè²¢ïæ ÐÚ …}¢¢’ ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ à¢¢ïã΢ ÜUï „Ú¢ïæ ÜU¢ï
Ýï…G¢ïæ ÐÚ Îï¶ ÜUÚ §„ ¼GÚãG Ú¢ïÝ¢ ÐèÅÝ¢ à¢éM¥G ÜUÚ çβ¢ J ²ïã ±¢ïã H¢ïx¢ ƒï ç…‹ã¢ïæ
Ýï wG¢é¼Gê¼G |¢ï… ÜUÚ wG¢é΢ ÜUï ±¢S¼ï Îï ÜUÚ ¥ÐÝè §¼G¢¥G¼ ÜU¢ ²ÜUGèÝ çÎH¢ ÜUÚ
„çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜU¢ï Ï¢éH¢²¢ ¥¢ñÚ …Ï¢ ¥¢Ð Ðã¢ïæ™ x¢» ¼¢ï Lвï-Ðñ„ï ÜUï H¢H™
}¢ïæ ¥¢ÜUÚ ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d ÜUè Ï¢ñ’¼ „ï }¢é‹ãGçÚÈUG ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ §ÏÝï ç…G²¢Î ÜUè ÈUG¢ñ…
}¢ïæ ࢢç}¢H ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ ¶G¢Ý΢Ýï ÝÏ¢éñ¼ ÜU¢ ¶G¢¼}¢¢ ÜUÚ çβ¢ J ²ïã ±ãè Ï¢é…GçÎH
¥¢ñÚ Ï¢ï±ÈUG¢ ÜUêÈUGè ƒï …¢ï wG¢êÎ ™ñÝ¢ï §çy}¢Ý¢Ý „ï ¥ÐÝï Í¢Ú¢ïæ }¢ïæ Ï¢ñÆï Úãï ¥¢ñÚ ©Ý „ï
ç„GÈUüG 10 ÈUGÚ„¶G ÜUï ÈUG¢„GHï ÐÚ }¢ñ΢Ýï ÜUÚÏ¢H¢ }¢ïæ ™}¢Ýï çÚ„¢H¼ ¥ÐÝï ãè ÜUï
ÈUGÚ…G΢ïæ ÜUï 㢃¢ïæ Т}¢¢H ¥¢ñÚ ¼Ï¢¢ã¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î ãê±¢ J
§ÏÝï ç…G²¢Î ÜU¢ ÎÚÏ¢¢Ú
§ÏÝï ç…G²¢Î Ýï §…Gã¢Úï }¢„Úü¼ ÜUï ¼G¢ñÚ ÐÚ »ÜU ÎÚÏ¢¢Ú }¢éÝ¥ìçÜUGÎ çÜU²¢ J
¼}¢¢}¢ ÜUGñÎè „¢}¢Ýï ¶ÇGï ÜUÚ çβï x¢» ¥¢ñÚ „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜU¢ „Ú »ÜU ¼Gà¼
}¢ïæ Ú¶ ÜUÚ ©„ ÜUï „¢}¢Ýï H¢²¢ x¢²¢ J ©„ Ï¢ÎÏ¢wG¼ Ýï ÎæÎ¢Ý }¢éÏ¢¢ÚÜU ÐÚ çÜGU}¢™è
}¢¢Ú }¢¢Ú ÜUïãÝ¢ à¢éM¥G çÜU²¢, v²¢ ²ãè ±¢ïã }¢éæã ãñ ç…„ „ï ¼é}¢ Ýï ç¶GH¢ÈUG¼ ÜU¢
΢’±¢ çÜU²¢ ƒ¢ ? ©„ ±vG¼ ãG…ÚG ¼ ¥Ý„ d „ï …GϼG Ý ã¢ï „ÜU¢, ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ
ÈUGÚ}¢¢²¢ Ï¢ï ¥ÎÏ¢ x¢éS¼¢¶G ¥ÐÝè çÜGU}¢™è ÜU¢ï ãÅ¢ }¢ñæÝï wG¢êÎ ÝÏ¢è» ÜUÚè}¢ a ÜU¢ï
Îﶢ ãñ ±¢ïã §‹ãïæ ™ê}¢¼ï ¥¢ñÚ Œ²¢Ú ÜUÚ¼ï ƒï J ãG…ÚG ¼ …ñGÎ çÏ¢Ý ¥ÚÜUG}¢ d Ýï |¢è
§‹ãèæ ¥ËÈUG¢…G ÜU¢ §¥G¢Î¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ §ÏÝï ç…G²¢Î ÜU¢ï §„ ãGÚÜU¼ „ï Ç¢æÅ¢ J
26
 §ÏÝï ç…G²¢Î ²ïã ¥ËÈUG¢…G ¥¢ñÚ Ç¢æÅ „éÝÜUÚ ¥¢x¢ Ï¢x¢êH¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ²ïã ÜUïã
ÜUÚ ©„è ±vG¼ ãG…ÚG ¼ ¥Ý„ d ¥¢ñÚ …ñGÎ §ÏÝï ¥ÚÜUG}¢ d ÜU¢ï ÎÚÏ¢¢Ú „ï çÝÜUH±¢
çβ¢ çÜU “¼é}ã¢Úè „GãG¢çÏ¢²¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÉG¢Ðï ÐÚ ÚãG}¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ, ±ÚÝ¢ ¥|¢è }¢Ú±¢
Ç¢H¼¢” J ±¢ïã ÜUïã¼ï ãê» Ï¢¢ãÚ ™Hï x¢» “¼ê ±¢ïã H§üGÝ ãñ çÜU …Ï¢ ¼êÝï ÈUGÚ…GæÎï
Ú„êH a ÜU¢ï à¢ãèÎ ÜUÚ±¢ çβ¢ ¼¢ï ã}¢¢Úè ãS¼è v²¢ ãñ ?”
§„ ÜUï Ï¢¢’Î §ÏÝï ç…G²¢Î Ýï §„ ÜU¢ç}¢²¢Ï¢è ÐÚ ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ wG¢é΢ ÜU¢ à¢éçRU²¢
¥Î¢ çÜU²¢ çÜU ¥ËH¢ã t ÜU¢ »ãG„¢Ý ãñ ç…„Ýï ã}¢ïæ ÈUG¼ãG ¥G¼G¢ ÜUè ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï
Îéà}¢Ý¢ïæ ÜU¢ï ¼æx¢è ¥¢ñÚ }¢é„GèÏ¢¼ }¢ïæ çx¢ÚzG¼¢Ú çÜU²¢ J
ãG…ÚG ¼ …GñÝÏ¢ e Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ : “wG¢é΢ ÜU¢ »ãG„¢Ý ãñ ç…„Ýï ã}¢ïæ ¶G¢Ý΢Ýï
ÝéÏ¢éñ¼ a }¢ïæ Ðñ΢ ÜUÚ ÜUï à¢ÚÈUG ± Ï¢é…Géx¢èü ¥G¼¢G ÈUGÚ}¢¢§ü J”
§ÏÝï ç…G²¢Î Ï¢¢ïH¢ çÜU “Îï¶ H¢ï ¥ÐÝï |¢¢§ü ÜU¢ ¥æ…¢}¢ ç…„ Ýï §„ï ¶G¢ÜU }¢ïæ
ç}¢H¢ çβ¢ J ²ïã ãñ §„ ÜUè ÜGUéÎÚ¼ï …HèH¢” J §„ ÜUï …±¢Ï¢ }¢ïæ ãG…ÚG ¼ …GñÝéH
¥G¢çÏ¢ÎèÝ d Ýï ²ïã ¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ ç¼H¢±¼ ÜUè

çÈUÚ ÜU㢠ÜUï “±¢ïã ±vG¼ ÎêÚ Ýãèæ …Ï¢ ã}¢¢Ú¢ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Ú¢ }¢é¥G¢}¢H¢
¥ãGÜU}¢éH ãG¢çÜU}¢èÝ ÜUï „¢}¢Ýï Ðïࢠã¢ïx¢¢ J”
§ÏÝï ç…G²¢Î Ýï Û¢ËH¢ÜUÚ ÐêÀ¢ “²ïã ÜU¢ñÝ ãñ ?” …Ï¢ }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ãG…ÚG ¼ ãG„é Ýñ d
ÜU¢ ÈUGÚ…GæÎ ãñ ¼¢ï ÈUG¢Úñ Ý ãév}¢ Îï çβ¢ çÜU §„ï ÜUGyH ÜUÚ çβ¢ …¢» J çÈUÚ Ï¢¢ïH¢ }¢ñÝæ ï ¼é}ãïæ
ãév}¢ Ýãèæ çβ¢ ƒ¢ çÜU ÝSHï ãG„é ñÝ d „ï ÜU¢ï§ü ¥±H¢Îï …GÜUêÚ Ï¢G¢ÜUGè Ý Ú¶è …¢» J
§„ ãév}¢ ÐÚ ãG…ÚG ¼ …GñÝÏ¢ e ¼ÇGÐ x¢§üæ ¥¢ñÚ ÈUGÚ}¢¢²¢ “Ï¢ÎÏ¢wG¼ ! v²¢ ÝSHï
}¢éãG}}¢Îè a ÜU¢ï Îéçݲ¢ „ï Ý¢ÐñÎ ÜUÚÝ¢ ™¢ã¼¢ ãñ” J §„ ÜUï Ï¢¢’Î ¥¢„}¢¢Ý ÜUè
¼GÚÈUG 㢃 ©Æ¢ÜUÚ Îé¥G¢ ÜUè çÜU “²¢ §H¢ãè !” ¼ïÚï Ú„êH a ÜU¢ „Ï¢ ¶G¢ÝÎ¢Ý §Ý
…G¢çH}¢¢ïæ ÜUï 㢃¢ïæ Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï ™éÜU¢ ãñ J ¼ïÚï Ú„êH a ÜU¢ ݱ¢„¢ §ç‹¼ã¢§ü }¢„G¢§Ï¢
27
©Æ¢ÜUÚ à¢ãèÎ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ ²ïã à¢ÜUGè ¼ïÚï Ú„êH ÜUè ÝSH ãè ÜUG¼G¥G ÜUÚÝï ÜUï ÎÚ
Ðï ãñ J ÈUGçÚ²¢Î ãñ ¥² Ï¢ïÜU„¢ïæ ÜUï ±¢çÚ¯ ! ÈUGçÚ²¢Î ãñ ¥ÐÝè Ï¢æÎè ÜUè „éÝ ¥¢ñÚ
¥ÐÝï Ú„êH a ÜUè ÝSH ÜU¢§}¢ Ú¶ !
§„ Îé¥G¢ }¢ïæ ÜUéÀ »ï„¢ ÎÎü ƒ¢ çÜU ÈUG¢ñÚÝ ÜGUéÏ¢êH ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ §ÏÝï ç…G²¢Î
Ýï ¥ÐÝ¢ ãév}¢ ±¢Ð„ Hï çH²¢ J

²…GèÎ ÜU¢ ÎÚÏ¢¢Ú

¼è„Úï Ú¢ï…G §ÏÝï ç…G²¢Î Ýï çà¢}¢í ÜUè çÝx¢Ú¢Ýè }¢ïæ »ÜU ÎS¼¢ ÈUG¢ñ… ÜUï „¢ƒ
ãG…ÚG ¼ ãGé„ñÝ d ÜUï „Ú }¢éÏ¢¢ÚÜU ¥¢ñÚ ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜU¢ï ²…GèÎ ÜUï Т„ çÎ}¢àÜUG |¢ï…
çβ¢ J
…Ï¢ ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜUè ¶G±¢¼èÝ ²…GèÎ ÜUï }¢ãGH }¢ïæ Ðãê晢§ü x¢§üæ ¼¢ï ¶G¢Ý΢Ýï
}¢é¥ G¢ç±²¢ ÜUè ¶G±¢¼èÝ Ýï ©‹ãïæ Îï ¶ÜUÚ Ï¢ï §çwG¼²¢Ú Ú¢ïÝ¢ ÐèÅÝ¢ à¢éM¥G ÜUÚ
çβ¢ J
™‹Î Ú¢ï…G ÜUï Ï¢¢’Î ²…GèÎ Ýï ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜU¢ï }¢ÎèÝ¢ ÜUè ¼GÚÈUG L¶G„G¼ çÜU²¢ J
}¢éãG¢çÈUG…G Ýï Ú¢S¼ï }¢ïæ §„ }¢é„GèÏ¢¼ …G΢ ÜUG¢çÈUGHï „ï Ï¢ã¢ï¼ ¥ÓÀ¢ Ï¢Ú¼¢± çÜU²¢ …Ï¢
}¢æç…GHï }¢ÜUG„GêÎ ÐÚ Ðã¢ïæ™ï ¼¢ï ãG…ÚG ¼ …GñÝÏ¢ e çÏ¢‹¼ï ¥GHè d ¥¢ñÚ ãG…ÚG ¼ ÈUG¢ç¼G}¢¢
e çÏ¢‹¼ï ãGé„ñÝ d Ýï ¥ÐÝè ™éÇGè²¢æ ¥¢ñÚ ÜUæx¢Ý ©„ï |¢ï…¢ ¥¢ñÚ ÜU㢠²ïã ¼é}ã¢Úè
ÝïÜUè ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ãñ ã}¢¢Úï Т„ §„ ÜUï 焱¢ ¥¢ñÚ ÜUéÀ Ýãèæ çÜU ¼é}ãïæ Îïæ J
}¢éãG¢çÈUG…G Ýï …Gï±Ú ±¢çЄ ÜUÚ çÎ²ï ¥¢ñÚ ÜU㢠“±ËH¢ã ! }¢ïÚ¢ ²ïã Ï¢Ú¼¢Ï¢
çÜU„è Î鋲±è ¼G}¢¥G „ï Ýãèæ ƒ¢ J }¢éÛ¢ï Ú„êHéËH¢ã a ÜUè Т„΢Úè }¢ÜUG„GêÎ ƒè J”
²ïã }¢…GHê}¢ ÜUG¢çÈUGH¢ …Ï¢ }¢ÎèÝ¢ }¢ïæ Ðãê晢 ¼¢ï ¼}¢¢}¢ à¢ãÚ ÐÚ ¥ÈUG„éÎüx¢è ¥¢ñÚ
}¢¢²ê„è À¢ x¢§ü J Ï¢Ýè ã¢çà¢}¢ ÜUï H¢ïx¢ …G¢Ú¢ï ÜUG¼¢G Ú Ú¢ïÝï Hx¢ï }¢x¢Ú Ï¢…é…G „GÏ¢í ± à¢éRU ÜUï
v²¢ ™¢Ú¢ ƒ¢ J ¥¢ñÚ ç„±¢» ÜUïãÝï ÜUï ¥¢ñÚ v²¢ ã¢ï „ÜU¼¢ ƒ¢ ?
28
 ÁG¢GéË}¢ ÜU¢ §ç‹¼ÜUG¢}¢

²…GèÎ, §ÏÝï ç…G²¢Î, ©G}¢Ú çÏ¢Ý „¢’Î, çà¢}¢í ¥¢ñÚ Îèx¢Ú …G¢çH}¢¢ïæ Ýï ¶Gç}¢²¢…G¢
§„è Îéçݲ¢ }¢ïæ Ï¢ã¢ï¼ …ËÎ |¢éx¢¼¢ J ²…GèÎ Ýï ÎÎïü ÜGUêHæ… }¢ïæ ¼ÇGÐ ¼ÇGÐ ÜUÚ 39
„¢H ÜUè ©G}¢í }¢ïæ …¢Ý Îè, ©„ Ýï ¥ÐÝï Ï¢ïÅï }¢é¥¢ç±²¢ ÜU¢ï ¥¢¶GÚè ±vG¼ }¢ïæ ±ç„G²¼
ÜUï çH²ï Ï¢éH¢²¢ }¢x¢Ú ©„ Ýï ¶GHèÈUG¢ Ï¢ÝÝï „ï „G¢ÈUG §‹ÜU¢Ú ÜUÚ çβ¢ J
}¢éwG¼¢Ú ¯ÜUGÈUGè Ýï ÜGUéñ¼ ÐÜUÇG ÜUÚ ¥ãìHï Ï¢ñ¼ï Ú„êH a ÜUï ÜUG¢ç¼H¢ïæ ÜU¢ï ™éÝ
™éÝ ÜUÚ ÜUG¼H çÜU²¢ J ©Ý ãè }¢ïæ ©G}¢Ú çÏ¢Ý „¢’Î, çà¢}¢í ¥¢ñÚ Îèx¢Ú ã…G¢Úã¢
¥çàÜUG²¢ ÜUG¼H ãê» J ¥¢ç¶GÚ }¢ïæ §ÏÝï ç…G²¢Î ÜU¢ „Ú ¼G༠}¢ïæ Ú¶ ÜUÚ ©„è }¢ãGH
}¢ïæ }¢éw¼G ¢Ú ¯ÜUGÈUGè ÜUï „¢}¢Ýï ÐïࢠçÜU²¢ x¢²¢ ç…„ }¢ïæ „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜU¢ „Ú
§ÏÝï ç…G²¢Î ÜUï „¢}¢Ýï H¢²¢ x¢²¢ ƒ¢ J
}¢éwG¼¢Ú ¯ÜUGÈUGè ÜUï Ï¢¢’Î }¢é„G¥GÏ¢ çÏ¢Ý …GéÏ¢ñÚ d Ýï Úãï „ãï …G¢çH}¢¢ïæ ÜU¢ï |¢è
}¢¢ñ¼ ÜUï Í¢¢Å ©¼¢Ú çβ¢ J
ÜUG y Hï ãG é „ ñ Ý ¥„G H }¢ï æ }¢x¢ï ü ²…G è Î ãñ
§SH¢}¢ ç…G‹Î¢ ã¢ï¼¢ ãñ ãÚ ÜUÚÏ¢H¢ ÜUï Ï¢¢’Î

29
çÏ¢Ú¢ÎÚ¢Ýï §SH¢}¢ :

„çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜUè ãG²¢¼ï ¼GIJϢ¢ ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUèç…²ï çÜU ©‹ã¢ïæ Ýï çÜU„ „GÏ¢í
± §çS¼ÜUGH¢H, ¥H±©H ¥G…G}¢è ¥¢ñÚ …±¢æ}¢Îèü „ï Îéçݲ¢ ÜUï „wG¼ „ï „wG¼
}¢„G¢§Ï¢ ÜU¢ }¢éÜUG¢Ï¢H¢ çÜU²¢ J ¥¢¶GÚè Î}¢ ¼ÜU ãG¢ñ„GH¢ Ý À¢ïÇG¢ J ÜUG²¢}¢ ±
§‹„¢ÈUG ¥¢ñÚ ãGé„êHï ¥¢…G¢Îè ÜUï çH²ï ¥ÐÝè ¥¢æ¶¢ïæ ÜUï „¢}¢Ýï ¥ÐÝï ¥G…Gè…G¢ïæ ÜU¢ï
¶G¢ÜU¢ï wG¢êÝ }¢ïæ ¼ÇGмï Îﶢ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ wG¢êÎ |¢è …¢}¢ï à¢ã¢Î¼ Ý¢ïࢠçÜU²¢ J
¥¢ç¶GÚ ±vG¼ }¢ïæ |¢è Ý}¢¢…G ÜU¢ï ¥Î¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ‘¥}¢í çÏ¢H }¢¢’MÈUG’ ¥¢ñÚ ‘Ýãè
¥GçÝH }¢é‹ÜUÚ’ ÜUÚ¼ï Úãï J

¥² …±¢Ý¢Ýï ç}¢ËH¼ ! „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜUè ²ïã ¥G…Gè}¢éàà¢¢Ý à¢ã¢Î¼

ã}¢¢Úï çH²ï »ÜU ΢§}¢è ©S±¢» ãG„Ý¢ ãñ J ±¢ïã §„ }¢…GHêç}¢²¼ ÜUï ¥G}¢HÏ¢ÚÎ¢Ú ãñæ
ç…„ „ï ¥¢æ ãG…ÚG ¼ a ÜUè ç…GæÎx¢è }¢„ïüG¥G ãñ J …Ï¢ |¢è ÈUGÚ…Gæ΢Ýï §SH¢}¢ ÐÚ …GéË}¢¢ï
§çS¼Ï¢Î¢Î¢ï x¢GéH¢}¢è ÜU¢ ¥Ï¢íï x¢GHè…G }¢é„ËH¼G ã¢ïx¢¢ ãG…ÚG ¼ „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d
ÜU¢ ©S±¢» ãG„Ý¢ ÚïãÝé}¢¢§ü ÜUÚïx¢¢ J

ÜU¢à¢ ¥ãìHï Ï¢ñ¼ ÜUè wG¢é„Gê„Gè }¢éãGÏÏ¢¼ ÜU¢ Î}¢ |¢ÚÝï ±¢Hï „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d
ÜUè ¥G…Gè}¢éàà¢¢Ý ÜGUéÚÏ¢¢Ýè ÜUï ¥„GH }¢ÜUG„GÎ ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUÚïæ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ „Ï¢
ÜUË}¢¢x¢¢ï }¢é„H}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ï „çIJçÎÝ¢ ãGé„ñÝ d ÜUï çÎHïڢݢ ÝÜUGà¢ï ÜUGÎ}¢ ÐÚ ™HÝï
ÜUè ¼¢ñÈUGèÜUG ¥¼¢ ÈUGÚ}¢¢» J ¥¢}¢èÝ J

30