;FZF lX16GM wI[I K[ o DFGJGM lJSF;

;FDFgI VeIF; DF8[ ;RM8 DFlCTL 5]Z\] 5F0T]\ DFl;S > D]B5+

JQ” o $ V\S G\P !) ;/\U V\S G\P $^ O[A|]VFZL Z)!*

VF V\SDF\PPP

!P DFZL JFT
ZP DGMD\YG
#P EFZTLI ;DFHDF\ VFW]lGSLSZ6
$P U]~GL VFJxISTF
5P U]HZFTL ;FlCtI 5|`G A[\S EFU<#
^P AF/ DGMlJ7FG VG[ lX16GF l;âF\TM
EFU<$
&P jIlST lJX[Q < ;\]NZD
*P ;FDFlHS lJ7FG lJQIJ:T] WMP!)
(P 5Ò V[JM0” Z)!*
!)P lJ7FGGF lJlJW ;FWGM VG[ T[GF oo ;\5FNS oo
p5IMU
!!P HFgI]VFZL Z)!* ZFpg0 V5
lDY]G 58[,
D]bI lX1S
SF\S65]Z SgIF 5|FPXF/F
TFP UMWZF lHP5\RDCF,
Web site : www.shikshanjagat.in

ONLY FOR EDUCATIONAL PURPOSE AND PRIVATE CIRCULATION

 ;FDFgI VeIF; DF8[ ;RM8 DFlCTL VF5T]\ ;FDFlIS
JQF" G\ o $
7FG5ZA
V\S G\o $&
. D[U[lhG
;FDFlIS D[/JMPPP
—7FG5ZAˆ NZ DF;GL ! YL &
TFZLB NZlDIFG 5|SFlXT SZJFDF\ VFJ[
K[[P lD+M CJ[YL VF D[U[lhG VMG,F.G
VF5 O|LDF\ VUFpGL H[D H 0FpG,M0 SZL
XSXMP
lD+M CJ[YL VD[ . D[., äFZF GJF
ZHL:8=[XG A\W SZ[,F CM. VF5 VF
D[U[lhG OST VDFZL GLR[ H6FJ[,L
J[A;F.8 5ZYL 0FpG,M0 SZL XSXMP
VF5 —7FG5ZAˆ G[ VMG,F.G
www.shikshanjagat.in
5ZYL 56 0FpG,M0 SZL XSM KMP
JFRS lD+MG[PPP
VF ;FDlIS GM D]bI C[T] X{1Fl6S T[DH
JT"DFG 5|JFCMGL DFlCTL 5]ZL 5F0JFGM K[P
 lD+M lX1FSM T[DH AF/SMG[ p5IMUL YFI
T[JF p5IMUL4 5|[Z6FNFIL4 8}\SF ,[BM
—7FG5ZAˆ’ DF8[ VFJSFI" K[P
 VF5 VF56F X{1Fl6S ,[BM S[ lJRFZM VDFZF
.vD[., V[0=[; 5Z DMS,L XSM KMP
 H[ T[ ,[B S[ lJRFZ DF8[GL HJFANFZL H[ T[
,[BSGL ZC[X[P
 —7FG5ZAˆ’ DF8[ VF56F 5|lTEFJM VG[
;}RGM C\D[XF VFJSFI" K[P
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!*
O[A|]VFZL
Z_!(
;]7 ;FZ:JT lD+M4
;FNZ GD:SFZ !
c7FG5ZA O[A|]VFZL Z_!( GF
K[TF/L;DF V\SGF DFwIDYL VF5 ;F{G[ D/TF\
VG[ZF VFG\N VG[ pt;FCGL ,FU6L VG]EJ]\ K]\P
VF JBTGF 7FG5ZADF\ WMZ6 !_ GF
;DFlHS lJ7FGG]\ lJQFIJ:T] ;\Sl,T SZLG[
VF5JFDF\ VFJL K[P JF\RG lJX[QFDF\ U]HZFTL
;FlCtISFZ ;]\NZD lJX[ lJ:T'T DFlCTL
VF5JFDF\ VFJL K[P p5ZF\T AF/ DGMlJ7FGGF
l;âF\TMGF 5|`GM lJX[ ;\S,G SZLG[ VF5JFDF\
VFJ[, K[P
VF p5ZF\T VF V\SDF\ UIF V\SMGL H[D
VF56[ AWFG[ YM0]\ DGMD\YG SZJF 5|[Z[ T[JL
GFGL JFT D}SL K[P p5ZF\T VF5 ;F{G[ :5WF"tDS
5ZL1FFVMDF\ p5IMUL YFI T[J]\ EFY]\ 5LZ;JFGM
5|IF; SIF[" K[ TYF HFgI]VFZL v Z_!( DF;DF\
AG[,F VUtIGF AGFJMGL TFZLBJFZ GM\W
VF5JFGM GFGM 5|IF; SZ[, K[P
VF V\SDF\ p5,aW SZJFDF\ VFJ[,L
DFlCTL 1FlTZlCT AGFJJFGM 5}ZM 5|ItG SZJFDF\
VFjIM K[P T[D KTF\ DFGJ;CH BFDLG[ SFZ6[ SM.
1FlT ZCL HJF 5FDL CMI TM T[ DF8[GL SM.56
5|SFZGL HJFANFZL ;\5FNSGL ZC[X[ GlCP VF5G[
1FlT H6FI[, DFlCTL VDMG[ OMG D[;[HYL DMS,L
XSM KMPPPP
VF5 Whatsapp 5Z VDFZL :80L
D8[lZI,GL V50[8 D[/JJF VDFZM G\P 98259
90996 TDFZF U|]5DF\ HM.G SZL XSM KMP
VFXF ZFBLV[ KLV[ S[ VF V\S VF56G[
p5IMUL GLJ0X[P
—HI HI UZJL U]HZFTˆ
VFEFZ ;C
lDY]G 58[,
www.shikshanjagat.in 02
 ZP DGMD\YG
VZL;FDF\ HM.G[ VFD 56 lJRFZJ]\

ઍ઒લાય વૉક્ર૆ટીવ ઩ૉતાના રૂભભાાં અયીવાની વાભ૆ ઊબા યશીન૆ ઩ૉતાના ચશ૆યાન૆
જૉઈ યહ્યા શતા. અચાન઒ ઍ઒ શળષ્મ રૂભભાાં દાઓર થમૉ. અયીવાની વાભ૆ વૉક્ર૆ટીવન૆ ઊબ૆રા
જૉઈન૆ ઍન૆ શવલયાં આવમયાં.

વૉક્ર૆ટીવનયાં ઍ તયપ ધ્માન ઔમયાં અન૆ શળષ્મન૆ શવતા જૉમૉ ઍટર૆ વૉક્ર૆ટીવ૆ ઍભન૆
઒હ્યયાં, “બાઈ, તયાં ઒૆ભ શવ૆ છ૆ ઍ ભન૆ વભજામ છ૆ . ભાયૉ ચશ૆યૉ ઍ઒દભ ઒દરૂ઩ૉ છ૆ અન૆ છતાાંમ શય ાં
અયીવાભાાં જૉઉ છય ાં ઍટર૆ તન૆ શવલયાં આલ૆ છ૆ . ઩ણ દૉસ્ત તન૆ જાણીન૆ આશ્ચમય થળ૆ ઒૆ આ
ભાત્ર આજની કટના નથી. શય ાં તૉ યૉજ અયીવાભાાં ભાયા આ ઒દરૂ઩ા ચશ૆યાન૆ કણા વભમ વયધી
જૉમા ઒રાં છય ાં .”

આ વાાંબ઱ીન૆ ઩૆રૉ શળષ્મ તૉ શલચાયભાાં ઩ડી ઔમૉ. ઍણ૆ વૉક્ર૆ટીવન૆ ઩ૂછમયાં,

“઩ૉતાનૉ વયાંદય ચશ૆યૉ અયીવાભાાં જૉલાની ભજા આલ૆ ઩ણ ઒દરૂ઩ૉ ચશ૆યૉ જૉઈન૆ દયુઃઓી ળા
ભાટ૆ થલયાં ?” વૉક્ર૆ટીવ૆ છણાલટ ઒યતા ઒હ્યયાં, “શય ાં ભાયા ઒દરૂ઩ા ચશ૆યાન૆ ઍટરા ભાટ૆ યૉજ
અયીવાભાાં જૉઉં છય ાં જ૆ થી ભન૆ વતત માદ યશ ઒૆ શય ાં ઒દરૂ઩ૉ છય ાં . ભાય૆ ઒ાંઈ઒ ઍલા વાયા ઒ાભ
઒યલાના છ૆ ઒૆ રૉ઒ૉ ભાયા ઍ ઒ાભન૆ રીધ૆ ભાયા ઒દરૂ઩ા ચશ૆યાન૆ વાલ બૂરી જ જામ. ઍન૆ ભાત્ર
ભાયા ઍ ઒ાભૉ જ દ૆ઓામ, ચશ૆યૉ નશીં. અન૆ ઍના ઒ાયણ૆ ઍ ભન૆ પ્ર૆ભ ઒ય૆.”

શળષ્મઍ ઒હ્યયાં, “તૉ ઩છી જ૆ રૉ઒ૉ વયાંદય શૉમ ઍભણ૆ ળયાં ઒યલાનયાં ?” વૉક્ર૆ટીવ૆ ઒હ્યયાં,
“વયાંદય ળયીય અન૆ ચશ૆યાલા઱ાઍ ઩ણ યૉજ અયીવાભાાં જૉલયાં જૉઈઍ અન૆ શલચાયલયાં જૉઈઍ ઒૆
બઔલાન૆ ઒ૃ઩ા ઒યીન૆ ઒૆લયાં વયાંદય ભજાનયાં ળયીય આપમયાં છ૆ શય ાં ધ્માન યાઓીળ ઒૆ ભાયાથી ઒ૉઈ ઍલાાં
ઓયાફ ઒ાભૉ ન થામ ઒૆ જ૆ થી રૉ઒ૉ ભાયા ઍ ઓયાફ ઒ાભન૆ રીધ૆ ભાયા વયાંદય ચશ૆યાન૆ વાલ બૂરી
જ જામ અન૆ ભન૆ નપયત ઒ય૆.”

તભાયૉ ચશ૆યૉ ઒દરૂ઩ૉ શૉમ તૉ ઩ણ બર૆ અન૆ વયાંદય શૉમ તૉ ઩ણ બર૆ , યૉજ
અયીવાભાાં જૉતી લઓત૆ વૉક્ર૆ટીવની આ લાતન૆ માદ ઒યજૉ. ચૉક્઒વ રૉ઒ૉનૉ આદય અન૆ પ્ર૆ભ
પ્રાપત થળ૆.

વાં઒શરત...

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 03

 #P EFZTLI ;DFHDF\ VFW]lGSTF

MAHESHKUMAR V. CHAUHAN
Ph.D. Research Scholar
Department of Sociology
Sardar Patel University
Vallabh Vidyanagar
Mo.No.-09687956994
E-mail ID-maheshv18061991@gmail.com

ઇશતશાવ વદીઐથી કણા ફધા યશસ્મૉન૆ દફાલી ફાદળાશ ફનીન૆ ફ૆ ૉ છ૆ . ઈશતશાવન૆ પાંપૉવલૉ ઍટર૆ ઒૆
બૂત઒ા઱ન૆ જાણલૉ અન૆ ઍ શ઒ી઒તૉથી ઩ૉતાન૆ લા઒૆પ ઒યાલલયાં ઒૆ આ઩ણાાં ઩ૂલયજૉ ઩ૉતાના વભમભાાં ઒ઈ યીત૆ યશ૆તા
શતા. ત૆ઐઍ ઩ૉતાના વભમભાાં પ્રલતયભાન વભસ્માઐનૉ વાભનૉ ઒ઈ યીત૆ ઒મો શળ૆. આ ઇશતશાવના શલ઒ાવઓાંડન૆
જાણલૉ ઓાવ તૉ ઍટરા ભાટ૆ જરૂયી છ૆ ઒૆ આધયશન઒ વભમ વયધી ઩શોંચતા ઩શોંચતા ભનયષ્મન૆ રાઓૉ લ઴યની માત્રા
઒યલી ઩ડી છ૆ . વાથ૆ જ ત૆ન૆ અવાંખ્મ ભયશ્઒૆રીઐનૉ વાભનૉ ઒યલૉ ઩ડ્મૉ છ૆ . ઩યાંતય પ્રત્મ૆઒ મયઔભાાં ઍલા ઒૆ટરા઒ તથ્મૉ
છય ઩ામ૆રા શૉમ છ૆ જ૆ શલ઒ાવ ભાટ૆ ઒ડીરૂ઩ શૉમ છ૆ . જ૆ ના દ્લાયા જ૆ ત૆ વભમની વાભાશજ઒, આર્થથ઒ અન૆ વાાંસ્઒ૃશત઒
ઉ઩યાાંત અન૆઒શલધ પ્ર઒ાયની શ઒ી઒તૉ ઉજાઔય થામ છ૆ .

ઍલયાં ઒શ૆લામ છ૆ ઒૆ રઔબઔ ઩ાાંચ રાઓ લ઴ય ઩શ૆રા ભનયષ્મ આભત૆ભ બટ઒તૉ શતૉ. વભમનાાં લશ૆ણની વાથ૆
ત૆ના જીલનભાાં શસ્થયતા આલી અન૆ ત૆ શસ્થય જીલન જીલતૉ થમૉ. જ૆ ભ જ૆ ભ મયઔ ફદરાતા ઔમા ત૆ભ ત૆ભ ભનયષ્મની
યશ૆ણી઒યની અન૆ લતયનભાાં ઩રયલતયનૉ આલતા ઔમા. ભાનલી વભમની વાથ૆ વાથ૆ લધય વમલશસ્થત અન૆ વયદૃઢ ફનતૉ
ઔમૉ. આ વભમ ત૆ના ભાટ૆ ઓૂફ જ વાંક઴ય઩ૂણય યહ્યૉ. આભ છતાાં ભાનલી ત૆ વાંક઴યન૆ જ ઩ૉતાના જીલનની
શલ઒ાવમાત્રા ફનાલીન૆ ઩યીલતયન ઩ાભતૉ ઔમૉ.

પ્રશળહ્ર ગ્રી઒ તત્લચચત઒ૉ શ૆ય ક્રામનટ્વ અન૆ વૉપીસ્ટૉઍ ઩ણ વાંક઴યન૆ જ વભાજના ભશત્લના તત્લ તયી઒૆
ર૆ઓાવમયાં છ૆ . વાંક઴ય દ્લાયા જ વાભાશજ઒ ઩યીલતયન ળક્મ ફનમયાં છ૆ . શ૆ય ક્રામનટ્વ ઩ણ જણાલ૆ છ૆ ઒૆ વાંક઴ય ઍ
વૃશહ્રનૉ શનમભ છ૆ . ત૆ની ભાનમતા ભયજફ પ્રત્મ૆઒ લસ્તય તથા વભાજ શલયૉધનાાં વાંક઴ય દ્લાયા વતત ઩યીલતયન ઩ાભ૆ છ૆ .
આ દૃશહ્રઍ આધયશન઒તાન૆ વદીઐના ભાનલ વભાજના વાંક઴યનયાં ઩રયણાભ ઒શ૆લયાં ઍ મથાથય અન૆ મૉગ્મ છ૆ .

વભમ શભેંળા ઩રયલતયનના ઩યયાલા છૉડતૉ જામ છ૆ . પ્રલતયભાન વભમભાાં ભાનલી આરદભાનલ ભટી ભનયષ્મના
સ્લરૂ઩૆ અાંર઒ત થમૉ છ૆ . શલશલધ પ્ર઒ાયની ટ૆ક્નૉરૈજીનૉ શલ઒ાવ થતૉ ઔમૉ ત૆ભ ત૆ભ વભાજભાાં આધયશન઒તાનૉ પ્રબાલ
લધયન૆ લધય વમા઩઒ અન૆ શલસ્તૃત થતૉ ઔમૉ. આધયશન઒તા દ્લાયા વભાજ શલ઒ાવની રદળા તયપ પ્રમાણ ઩ામ્મૉ છ૆ .
વાભાશજ઒, આર્થથ઒, ધાર્થભ઒ અન૆ વાાંસ્઒ૃશત઒ ફાફતૉઍ ઩રયલતયનની પ્રરક્રમાન૆ લ૆ઔ આ઩લાભાાં આધયશન઒તાઍ
ભશત્લનૉ બાઔ બજવમૉ છ૆ . બાયતીમ વભાજભાાં આધયશન઒તાન૆ ઒ાયણ૆ શલશલધ વાભાશજ઒ ફદરાલૉ જૉલા ભ઱૆ છ૆ .
આ વાંદબયભાાં આધયશન઒તા અન૆ વભાજ ઍ ઍ઒ ચચાયનૉ શલ઴મ ફનમૉ છ૆ . પ્રશળહ્ર વભાજળાસ્ત્રી ઒ારય ભા઒યવ ઩ણ
આધયશન઒તા શલ઴૆ જણાલતા ઒શ૆ છ૆ ઒૆ ‚આધયશન઒તાના ઒ાયણ૆ વભાજભાાં વાભાશજ઒ રૂ઩ાાંતયણ(ટ્રાનવપૉભેળન) થામ
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 04
છ૆ ‛. અથાયત વભાજના પ્રશતભાનૉ, વાંયચના અન૆ વમલસ્થાભાાં ઩યીલતયન આલ૆ છ૆ અન૆ આ ઩રયલતયનના પ઱ સ્લરૂ઩૆
઒ૉઈ નલીન વાભાશજ઒ સ્લરૂ઩ ઉત્઩નન થામ છ૆ .

શલશબનન મયઔૉ અન૆ ઒ા઱ઓાંડૉભાાંથી ઩વાય થતાાં આ઩ણ૆ જૉલા ભ઱૆ છ૆ ઒૆ આધયશન઒ી઒યણ ઍ઒
઩રયલતયનળીર પ્રરક્રમા છ૆ . અથલા ઍભ ઒શ૆લયાં લધાય૆ ઉશચત રાઔ૆ છ૆ ઒૆ ઩રયલતયનનયાં ફીજય ાં નાભ આધયશન઒તા છ૆ .
આધયશન઒઒ા઱ વા઩૆ક્ષ ળબ્દ છ૆ જ૆ નૉ અથય દ૆ળ અન૆ વભમ ભયજફ ફદરાતૉ યશ૆ છ૆ આ઩ણ૆ જ૆ ન૆ આરદભ વભમ થી
આજ વયધી ફદરાતૉ જૉમૉ છ૆ અન૆ શલ૆ ઩છી ઩ણ ત૆ આ પ્રરક્રમાભાાં શનયાંતય જ઱લાઈ યશ૆લાનૉ છ૆ . જ૆ અતીતભાાં
શતયાં ત૆ લતયભાનભાાં નથી અન૆ જ૆ લતયભાનભાાં છ૆ ત૆ બશલષ્મભાાં નશીં યશ૆.આજ૆ જ૆ આધયશન઒ છ૆ ત૆ બશલષ્મભાાં પ્રાચીન
થઈ જળ૆. મયઔૉ મયઔૉની ઩યીલતયન અન૆ શલ઒ાવની પ્રરક્રમાઍ આધયશન઒ી઒યણન૆ ઍ઒ ઔશતભાન અથય પ્રદાન ઒મો છ૆ .
આ ફાફત વીધૉ જ વાં઒૆ત ઒ય૆ છ૆ ઒૆ આધયશન઒તાઍ શસ્થય નથી ત૆ વભમ પ્રભાણ૆ પ્રાચીનતા તયપ ઔશત ઒ય૆ છ૆ .

ડૈ. ઔૉ઩ી઒ૃષ્ણ પ્રવાદ આધયશન઒ી઒યણના વાંફાંધભાાં ઩ૉતાના શલચાયૉ પ્રઔટ ઒યતાાં જણાલ૆ છ૆ ઒૆
‚આધયશન઒ી઒યણ ઍ ઍ઒ પ્રરક્રમા છ૆ જ૆ ના પ઱ સ્લરૂ઩૆ ઩ાયાં઩ારય઒ વભાજૉ રૂ઩ાાંતયણ ઩ાભ૆ છ૆ અન૆ ત૆ભાાં
આધયશન઒તાની શલળ૆઴તાઐ શલ઒શવત થામ છ૆ . અથાયત આધયશન઒તાની પ્રરક્રમા વભાજભાાં ઩ાયાં઩ારય઒ વાભાશજ઒
વમલસ્થાભાાં ભ૊શર઒ ઩રયલતયનની વૂચ઒ છ૆ . આ ઩યીલતયન વભાજની દય૆઒ વાભાશજ઒, આર્થથ઒, યાજનેશત઒ અન૆
વાાંસ્઒ૃશત઒ વાંયચનાભાાં જૉલા ભ઱૆ છ૆ . આધયશન઒ી઒યણની પ્રરક્રમાનૉ પ્રાયાંબ ત્માય૆ થામ છ૆ જ્માય૆ વભાજભાાં નલી ળૉધ
઒યલાની અથલા તૉ જૂ ની અન૆ ઩ૂલય સ્લી઒ૃત ફાફતૉ અન૆ અલસ્થાઐ ઩ય પ્રશ્ન શચહ્ન રઔાલલાની પ્રલૃશિનૉ
શલ઒ાવ થામ છ૆ . આધયશન઒ી઒યણની પ્રરક્રમા વભાજન૆ નલી છફી, નલી વાંયચના, નલૉ શલ઒ાવ અન૆ નલા શલ઒લ્઩ૉ
઩૆દા ઒યલાની પ્રલૃશિની વૂચ઒ છ૆ . શ઒ી઒તભાાં જ્માય૆ જ્માય૆ ભનયષ્મની શ્રદ્ધાઐઍ તાર્ક઒઒ ચ૆તનાન૆ જાઔૃત ઒યી છ૆
ત્માય૆ ત્માય૆ આધયશન઒તાનૉ જનભ થમૉ છ૆ .‛ આ ફાફતન૆ આધાય ફનાલીન૆ ઍભ ઒શી ળ઒ામ ઒૆ આધયશન઒તા અન૆
લતયભાન મયઔ ઎શતશાશવ઒ શલ઒ાવની પ્રરક્રમા છ૆ , જ૆ ભાાં ઎શતશાશવ઒ અનયબલ લણામ૆રૉ છ૆ અન૆ આ અનયબલ
શલશ્લવશનમતાની ઓાતયી આ઩૆ છ૆ .

આધયશન઒ મયઔનૉ ભૉટા ઩ામા ઩ય પ્રાયાંબ ઩ાંદયભી વદીભાાં થમૉ ઍભ ભાનલભાાં આલ૆ છ૆ . આ વભમ ઍલૉ
શતૉ જ્માય૆ લેજ્ઞાશન઒ જ્ઞાન અન૆ શલચાયવયણી સ્઩હ્ર યીત૆ લશ૆લા રાગ્મા શતા. શલલ્ર૆ડ ઒ાનટલ૆ર શસ્ભથ આધયશન઒તાન૆
જય દી યીત૆ જૉલ૆ છ૆ . ત૆ઐ જણાલ૆ છ૆ ઒૆ ‚પ્રત્મ૆઒ નલી લસ્તય વાયી નથી શૉતી અન૆ પ્રત્મ૆઒ વભાશજ઒ લસ્તય આધયશન઒
નથી શૉતી. આ઩ણ૆ આધયશન઒ ળબ્દનૉ અથય અનમ યીત૆ ઩ણ રઈઍ છીઍ જ૆ ભ ઒૆ ભૉટય઒ાય ફ઱દઔાડા ઒યતાાં લધય
નલીન છ૆ ત૆ભ ફધા રૉ઒ૉ ભાન૆ છ૆ .‛ આ ફાફત આધયશન઒ી઒યણની વૂચ઒ છ૆ . ઇ.ળીલ્વ ઍભ ભાન૆ છ૆ ઒૆ આધયશન઒તા
અન૆ આધયશન઒ી઒યણ શસ્થય વભાજૉ ઒યતાાં ઔશતળીર વભાજૉભાાં ઝડ઩થી પ્રલ૆ળ૆ છ૆ . આ પ્ર઒ાયના વભાજૉ ક્માય૆મ
઩રયલતયનથી નથી ડયતા અન૆ ત૆ઐ ઍલયાં નથી ઇચ્છતા ઒૆ ત૆ઐ શાર જ૆ લા છ૆ ત૆લા યશ૆.

નીશરભા ચવશા ઍભ ભાન૆ છ૆ ઒૆ આધયશન઒તાલાદની આ શલચાયધાયનૉ ઉદ્બલ મયયૉ઩ીમન ઩યનજાયઔયણ

઒ા઱ભાાં મયયૉ઩ની બૂશભ ઩ય જ થમૉ શતૉ. ભ૊શઓ઒ સ્લરૂ઩૆ આધયશન઒તાલાદનયાં આ ચચતન વમશક્તલાદ, માંત્રલાદ,
઩રયલતયનલાદ, ચચતનલાદ જ૆ લી પ્રલૃશિઐનયાં વમક્ત-અવમક્ત રૂ઩ જ છ૆ . જ૆ ઩યાં઩યા, ઇશતશાવ, આધ્માત્ભ, શસ્થયતા,
રૂરઢ તથા ફાહ્ય મથાથયની વભગ્રતાનૉ શલયૉધ ઒ય૆ છ૆ . આધયશન઒ી઒યણ શલ઒ાવની ઍ઒ પ્રરક્રમા છ૆ જ૆ ભાાં ત઒ય અન૆
શલજ્ઞાનની બૂશભ઒ા ભશત્લ઩ૂણય છ૆ . આ ફ૆ ઍલા વભાજની યચના ઒ય૆ છ૆ ઒૆ જ૆ અઔાઉના વભાજની શલચાયધાયા,

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 05

઒ામયળેરી, જીલનળેરી લઔ૆ય૆ન૆ ઊરટ-વૂરટ ઒યી નાાંઓ૆ છ૆ અન૆ નલયાં ભા઱ઓયાં ફનાલલાની તેમાયી ઒ય૆ છ૆ . આ
ભા઱ઓાભાાં નલા ભૂલ્મૉ, આદળો, ચચતન, શલચાયવયણી અન૆ ભાનશવ઒તાનૉ જનભ થામ છ૆ જ૆ વાભૂશશ઒ અન૆
઩ારયલારય઒ શલચાયૉથી શલળ૆઴ લેમશક્ત઒ ફની જામ છ૆ . જ૆ વભાજન૆ જૉડાલાનયાં નશીં ઩ણ તૉડલાનયાં ઒ાભ ઒ય૆ છ૆ .

ઍશળમા વૉશ્મર પૉયભ ‚આધયશન઒તા ઍ઒ શલભળય‛ના વાંદબયભાાં મૉગ્મ જ ઒શ૆ છ૆ ઒૆ આધયશન઒તાનયાં વાંદબય ચફદય
મયયૉ઩ છ૆ તથા ફધી જ શફનમયયૉશ઩મ આધયશન઒તાઐ મયયૉ઩ીમન ભૉડ૆રભાાંથી જ પ્ર૆યણા ઩ાભી છ૆ . મયયૉ઩ભાાં
આધયશન઒તાના આઔભન અન૆ ત૆ના આદળોની આડભાાં મયયૉ઩૆ આરર઒ા અન૆ ઍશળમાન૆ યાજનેશત઒, આર્થથ઒ અન૆
વાાંસ્઒ૃશત઒ સ્તય૆ ઔયરાભ ફનાવમા છ૆ . શનુઃવાંદ૆શ ઍભ ઒શી ળ઒ામ ઒૆ આ ઩શશ્ચભી દ૆ળૉની ઓૂફ જ વભજણ ઩ૂલય઒ની
ચાર છ૆ ઒૆ ઍશળમાના દ૆ળૉભાાં આર્થથ઒, વાભાશજ઒ અન૆ વાાંસ્઒ૃશત઒ ક્ષ૆ત્રૉભાાં આધયશન઒તાના નાભ૆ ઩રયલાય, વમશક્ત,
વભાજ, મયલ઒, મયલતી સ્લદ૆ળી વાંસ્઒ૃશત અન૆ ભમાયદાનૉ ત્માઔ ઒યી આધયશન઒ જીલનળેરીનૉ સ્લી઒ાય ઒ય૆ અન૆ ઍલયાં થઈ
઩ણ યહ્યયાં છ૆ જ૆ ના દયુઃઓદ અન૆ વયઓદ ઩રયણાભૉ આ઩ણી આાંઓૉ વભક્ષ છ૆ .

ડૈ. શલજમ અગ્રલાર આધયશન઒તાના વાંદબયભાાં જણાલ૆ છ૆ ઒૆, આધયશન઒તા ઍ આ઩ણી ઩યાં઩યાઐન૆ ૆ળ
અલશ્મ ઩શૉચાડી છ૆ , ઩યાંતય ત૆ નહ્ર નથી થઈ. આજ૆ ઩ણ વાભાશજ઒ વાંઔ ન, ઩ારયલારય઒ વફાંધ, ધાર્થભ઒ આસ્થા,
બાગ્મલાદી દ્રશસ્ત઒ૉણ લઔ૆ય૆ ઒૆ટરી઒ ઍલી જ શ઒ી઒તૉ છ૆ , જ૆ ભાાં ઩યાં઩યાઐની છા઩ જૉલા ભ઱૆ છ૆ . ઩યાંતય ત૆ભ છતાાં
઩ાશ્ચાત્મ વાંસ્઒ૃશત આ઩ના વભાજ ઩ય જ૆ લી યીત૆ શાલી થઈ ઔઈ છ૆ . શન:વાં઒ૉચ આધયશન઒તાન૆ ઒ાયણ૆ આજ૆
ભશશરાઐ શળઓય ઩ય ઩શૉચી ન૆ વનભાનશનમ ફની છ૆ તૉ ફીજી તયપ ઩શશ્ચભી ભૂલ્મૉ અ઩નાલી ત૆નયાં આાંધ઱યાં
અનય઒યણ ઒યી ચનદા ન૆ ઩ાત્ર ફની છ૆ .

બાયતભાાં આધયશન઒તા લઔય શલચામે ઍ઒ વાભાશજ઒ પ૆ળનના રૂ઩ભાાં પ્રલ૆ળ ઒યી ઔઈ છ૆ . ત૆નાથી ઍ઒ તયપ
વાભાશજ઒ ભા઱ઓાભાાં ફદરાલ આવમૉ છ૆ તૉ ઍ઒ તયપ સ્ત્રી અન૆ ઩યર઴ની શલચાયવયણી અન૆ ભાનશવ઒તાભાાં ઩ણ
ફદરાલ આલલાની ળરૂઆત થઈ છ૆ . ત૆નાથી વાંક઴યનૉ પ્રાયાંબ થમૉ છ૆ અન૆ ત૆ દ્લાયા અન૆઒ પ્ર઒ાયની વભસ્માઐ
ઊબી થઈ છ૆ . ઩રયલાયની બૂશભ઒ાઐ ફદરાલા રાઔી છ૆ અન૆ વભાજ આધયશન઒તાના ભ્રભભાાં ઒૆ટરા઒ ઔશન રૂ઩ૉભાાં
શલકટીત થલા રાગ્મૉ છ૆ .

વાંદબય

 વભાજળાસ્ત્રીમ શવદ્ધાાંતૉ(2002), ડૈ, લામ.ઍ.઩યભાય, મયશનલર્થવટી ગ્રાંથ શનભાયણ ફૉડય. અભદાલાદ.

 આરૉ઒ ભશ૆તા, આધયશન઒ બાયત ઩યાં઩યા અન૆ બશલષ્મ, વાભયદાશમ઒ પ્ર઒ાળન, નલી રદલ્શી.
 ઇ શળલ્વ, યીડડગ્વ ઇન વૉશળમર ઇલૉલ્મયળન ઍનડ ડ૆લર઩ભ૆નટ
 ડૈ. ઔૉ઩ી઒ૃષ્ણ પ્રષ્ણદ, શલ઒ાવનયાં વભાજળાસ્ત્ર, યાલત ઩શબ્ફક્ળન, નલી રદલ્શી.
 ડૈ. શલજમ અગ્રલાર, બાયતના વાંસ્઒ૃત લાયવા, ઩રયભર પ્ર઒ાળન, નલી રદલ્શી.
 યૉશભરા થા઩ય, એંળીમત ઇશનડમા, ઍનવીઆયટી, નલી રદલ્શી, 11.
 લી.ઍન.ચવશ, જનભ૆જમચવશ (2010), આધયશન઒તા અન૆ સ્ત્રી વળશક્ત઒યણ, યાલત ઩શબ્ર઒૆ળન, જમ઩યય.

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 06

 $P U]~GL VFJxISTF

દય૆઒ ભાણવન૆ નાન઩ણથી રઈન૆ લૃદ્ધાલસ્થા વયધી દય૆઒ ક્ષ૆ત્રભાાં ઔયરની આલશ્મક્તા શૉમ છ૆ . ત૆
઩છી સ્઒યર-઒ૉર૆જ શૉમ ઒૆ નૉ઒યી-ધાંધૉ ઒૆ ઩છી આધ્માશત્ભ઒ ક્ષ૆ત્ર૆ દય૆઒ જગ્માઍ ઔયરનયાં સ્થાન ભૉઓય૆ છ૆ . જ૆ ના
જીલનભાાં ‘ઔયર’ના શૉમ ત૆ન૆ ‘નયઔયૉ’઒શ૆લામ છ૆ . આ઩ણા ળાસ્ત્રૉભાાં આ઩ણ૆ ડૉર઒મયાં ઒યીઍ તૉ ભશાન ઩યર઴ૉઍ
઩ણ ઔયર ઒માય છ૆ અન૆ ત૆ભની ઩ાવ૆થી શળક્ષા પ્રાપત ઒યી છ૆ . બઔલાન શ્રી યાભ૆ તથા ત૆ભના બાઈઐઍ ઩ણ લશળહ્લ
ઋશ઴ન૆ ઔયર ઒માય શતા. બઔલાન શ્રી ઒ૃષ્ણ અન૆ ફરયાભ૆ ઩ણ વાાંરદ઩ની ઋશ઴ન૆ ઔયર ઒માય શતા. ઩ાાંડલૉઍ ઩ણ
દ્રૉણાચામયન૆ ઔયર ઒માય શતા. શ્રીયાભ અન૆ શ્રી઒ૃષ્ણ જ૆ લા બઔલાન શત્રરૉ઒ીના ધણી શૉલા છતાાં ત૆ઐ ઔયરન૆ આધીન
શતા અન૆ ત૆ભન૆ ઔયરની જરૂય શતી તૉ આ઩ણ૆ તૉ ક્માાં ?
઒શ૆લામ છ૆ ઒૆ જૉ બઔલાન ઒દાચ રૂ ૆ તૉ ઔયર આ઩ણન૆ ફચાલી ળ઒૆ છ૆ ,઩યાંતય ઔયર રૂ ૆ તૉ ઒ૉઈ
ફચાલી ળ઒૆ નશીં. જ૆ ના ઩યયાલા આ઩ણા ળાસ્ત્રૉભાાં છ૆ . આનાથી ઍટરયાં તૉ અલશ્મ પશરત થામ છ૆ ઒૆ વાંવાયભાાં
ઔયરનયાં ઓૂફ ભશત્ત્લ છ૆ . આ઩ણા ળાસ્ત્રૉભાાં ઔયર ભાટ૆ ઍ઒ શ્રૉ઒ રઓામૉ છ૆ ,
ઔયરય બ્રહ્મા ઔયરય શલષ્ુ ઔયરય દ૆લૉ ભશ૆શ્લયુઃ ।
ઔયરય વાક્ષાત્઩યબ્રહ્મ તસ્ભેશ્રી ઔયરલ૆ નભુઃ ।।
આ શ્રૉ઒ દ્લાયા ઔયરન૆ ઈશ્લયના વાક્ષાતો સ્લરૂ઩ૉ બ્રહ્મા, શલષ્ુ અન૆ ભશ૆ળ વાથ૆ વયઓાવમા છ૆ .
ળાસ્ત્રૉભાાં જણાલ૆ર ઔયરનૉ અથય ઩ણ જાણલા જ૆ લૉ છ૆ . ળાસ્ત્રૉભાાં ‘ઔય’ નૉ અથય અાંધ઒ાય અથલા ભૂ઱ અજ્ઞાન
થામ છ૆ અન૆ ‘ર’નૉ અથય અાંધ઒ાયન૆ દૂય ઒યનાય થામ છ૆ . વય઱ ળબ્દૉભાાં ઒શીઍ તૉ ઔયર અાંધ઒ાયન૆ દૂય ઒યીન૆
પ્ર઒ાળ તયપ રઈ જામ છ૆ .
આ઩ણા જીલનભાાં પ્રથભ ઔયર આ઩ણાાં ભાતા-શ઩તા શૉમ છ૆ . જ૆ આ઩ુાં ઩ારન-઩ૉ઴ણ ઒ય૆ છ૆ ,
આ઩ણન૆ ફૉરતા-ચારતા શળઓલાડ૆ છ૆ , ત૆થી ભાતા-શ઩તાનયાં સ્થાન ઩ણ વલો઩યી છ૆ , ઩ાંયતય પક્ત બયણ-઩ૉ઴ણથી
વમશક્ત ભાણવ તયી઒૆ નથી ઐ઱ઓાતૉ. ળ૆યીભાાં યઓડતાાં ઢૉય, ઒ૂતયા, ફરાડાાં ઩ણ ફ૆ વભમ ઩ૉતાનયાં ઩૆ટ તૉ બય૆
જ છ૆ . ઩યાંતય ત૆ભનાભાાં વાભાનમ જ્ઞાનનૉ અબાલ શૉમ છ૆ .
ત્માય ફાદ આ઩ણા જીલનભાાં ઍલા ઔયરની જરૂય ઩ડ૆ છ૆ ઒૆ દયશનમાનયાં જ્ઞાન આ઩ણન૆ આ઩ી ળ઒૆.
઒શ૆તાાં ઒૆ શલદ્યારૂ઩ી જ્ઞાન આ઩ી ળ઒૆. ત૆થી જ તૉ આ઩ણ૆ સ્઒યર ઒૆ ઒ૉર૆જભાાં જઈન૆ શળક્ષ઒ૉ દ્લાયા આ઩ણ૆
દયશનમાબયનયાં જ્ઞાન પ્રાપત ઒યીઍ છીઍ ત૆થી જ તૉ આ઩ણ૆ શળક્ષ઒ૉન૆ ઩ણ ઔયર તયી઒૆ જ ઐ઱ઓીઍ છીઍ. ત્માય
ફાદ આ઩ણ૆ જ્માય૆ નૉ઒યી ઒૆ ધાંધૉ ઒યલા રામ઒ ફનીઍ ત્માય૆ ઩ણ જ૆ ક્ષ૆ત્રભાાં આ઩ણ૆ નૉ઒યી ઒૆ ધાંધા ભાટ૆
ઝાં઩રાલલાનયાં શૉમ છ૆ ત૆ ક્ષ૆ત્રના જાણ઒ાય વમશક્તની જરૂય ઩ડ૆. ધાયૉ઒૆ આ઩ણ૆ ડૉક્ટય ઒૆ ઍશનજનીમય થલયાં શૉમ તૉ
જ૆ વમશક્ત ડૉક્ટય ઒૆ ઍશનજનીમય શૉમ ત૆ જ આ઩ણન૆ વાચી દીળા ફતાલી ળ઒૆. ત૆ભ આ઩ણન૆ જ૆ મૉગ્મ નૉ઒યી ઒૆
ધાંધૉ શૉમ ત૆ભાાં મૉગ્મ ભાઔયદળયન આ઩૆ ત૆ વમશક્તન૆ ઩ણ આ઩ણ૆ ઔયર ઒શીઍ છીઍ.
઩યાંતય આ઩ણ૆ આજ૆ બ૊શત઒ વયઓ ભ૆઱લી આ઩૆ ત૆લા ઔયરની લાત નથી ઒યલાની, ઩યાંતય આજ૆ આ઩ણ૆
ઍલા ઔયરની લાત ઒યલાની છ૆ જ૆ આ઩ણા આત્ભાન૆ ઩યભાત્ભા વાથ૆ શભરન ઒યાલી આ઩૆. શા શભત્રૉ ! ઔયર ઍ઒
ઍલા લેદ્ય છ૆ જ૆ બલયૉઔન૆ દૂય ઒ય૆ છ૆ . આ દયુઃઓરૂ઩ વાંવાયભાાંથી ભયશક્ત અ઩ાલી ઩યભ઩દન૆ ઩ભાડ૆ છ૆ . ઔયર
રઓચૉયાળીના પ૆યાભાાંથી ભયશક્ત અ઩ાલ૆ છ૆ . આ઩ણા ળાસ્ત્રૉભાાં ઔયરનૉ ઓૂફ ભશશભા ઔામૉ છ૆ . ભૉટા ભૉટા વાંત-
઒શલઐ ઩ણ ઩ૉતાના જીલનભાાં ઔયરનયાં ઒૆ટરયાં ભશત્ત્લ છ૆ ઍ આ઩ણન૆ જણાલ૆ છ૆ .
દય૆઒ ભાણવની અાંદય ઒ાંઈ઒ન૆ ઒ાંઈ઒ ઓાભીઐ શૉમ જ છ૆ . ભાણવથી ઩ૉતાના જીલન઒ા઱ દયમ્માન
ભન-઒ભય અન૆ લચન દ્લાયા ઩યણ્મ઒ભય અથલા ઩ા઩઒ભય થતા જ શૉમ છ૆ . શલ૆ આ઩ણ૆ આ રૉ઒ના ઒ૉઈ ભૉટા વમશક્તન૆
ભ઱લયાં શૉમ તૉ઩ણ આ઩ણ૆ વયટ-ફયટ ઩શ૆યી અથલા વાયા ઒઩ડાાં ઩શ૆યી તેમાય થઈન૆ ત૆ન૆ ભ઱લા જઈઍ છીઍ.

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 07

રકય-લકય ઍટર૆ ઒૆ જ૆ લા ત૆લા ત૆ન૆ ભ઱લા ઉ઩ડી જતા નથી. ઒ાયણ ઒૆ જૉ આ઩ણ૆ જ૆ ભ ત૆ભ પાટ૆રા ઒૆ ઔાંદા
઒઩ડાાં ઩શ૆યીન૆ જઈઍ તૉ ત૆નૉ જભાદાય આ઩ણન૆ અાંદય જલા નશીં દ૆. ત૆ભ આ઩ુાં આમયષ્મ ઩યણય થમા ફાદ
આ઩ણ૆ બઔલાનન૆ ભ઱લા જતા શૉઈઍ છીઍ, ઩યાંતય આ઩ણી અાંદય જીલન઒ા઱ દયમ્માન ઒ય૆રા ઩ા઩઒ભયનૉ ઒૆ટરૉમ
ઔાંદલાડૉ ઩ડ૆રૉ શૉમ છ૆ . ત૆થી આ઩ણ૆ બઔલાન વભક્ષ જઈ નથી ળ઒તા. ઩યાંતય ઔયર આ઩ણૉ ઍ ભ૆ર દૂય ઒યી
આ઩૆ છ૆ .
જ૆ ભ ઒૆ ઒ૉઈ શ઩તા જ્માય૆ નૉ઒યી ઉ઩યથી કય૆ ઩યત આલ૆ અન૆ ઩ૉતાના કયભાાં કૉરડમાભાાં ઩ૉતાનૉ ઩યત્ર
યભતૉ શૉમ અન૆ ત૆ શ઩તા ઩ૉતાના ઩યત્રન૆ યભાડલા શયઓબ૆ય કૉરડમા ઩ાવ૆ આલ૆, ઩યાંતય ત૆નૉ ઩યત્ર ભ઱-ભૂત્રથી
ફઔડ૆રૉ શૉમ તૉ ત૆ શ઩તા ઩ૉતાનૉ ઩યત્ર ઓૂફ વશારૉ શૉલા છતાાં ત૆ન૆ ઉંચ઒તૉ નથી, ઩યાંતય જ્માય૆ ત૆ ઩યત્રની ભા ત૆ના
઩યત્રન૆ નલડાલી ધૉલડાલીન૆ ચૉખ્ઓૉ ઒ય૆ ત૆ ઩છી જ ત૆ શ઩તા ઩ૉતાના ઩યત્રન૆ ર૆ છ૆ . ત૆ભ આ઩ણ૆ ઩ણ આ ઒ાભ,
ક્રૉધ, ઈષ્માય લઔ૆ય૆ રૂ઩ી ભ઱-ભૂત્રથી બય૆રા જ છીઍ. આભ, ઔયર આ઩ણન૆ આ ભામારૂ઩ી નય઒ના આલયણથી
ચૉખ્ઓા ઒યી બઔલાનના ચયણ૆ ભૂ઒ી દ૆ છ૆ . ઒ાયણ ઒૆ ઔયર જ બઔલાનની ઐ઱ઓાણ ઒યાલી આ઩૆ છ૆ . ઔયરનયાં સ્થાન
બઔલાન ઒યતાાં ઩ણ ઊંચય છ૆ . ત૆થી જ ઒શફયજીઍ ઒હ્યયાં છ૆ ઒૆,
ઔયર ઔૉચલદ દૉનયાં ઓડ૆ ર઒વ઒ૉ રાઔયાં ઩ામ,
ફશરશાયી ઔયર આ઩઒ી ઔૉચલદ રદમૉ ફતામ.
અથાયતો ઔયય ઩ણ ઊબા છ૆ અન૆ ઔૉચલદ ઒શ૆તાાં ઒૆ ઩યભ૆શ્લય ઩ણ ઊબા છ૆ . તૉ શય ાં ઩શ૆રાાં ઒ૉના ચયણ
સ્઩ળય ઒રાં ? ઒ફીય જાત૆ ઒શ૆ છ૆ ઒૆ ‘ઔયરના જ ઩શ૆રાાં ચયણ સ્઩ળય ઒યામ. ઒ાયણ ઒૆ ઔયર દ્લાયા જ ભન૆ ઩યભ૆શ્લયની
પ્રાશપત થઈ છ૆ .’
જીલનભાાં ઔયર ઒૆ટરાાં જરૂયી છ૆ ઍ ભશર્થ઴ લાલ્ભીર઒ ઋશ઴ના જીલન ઩યથી ઩ણ વભજામ છ૆ ઒૆ જ૆ ઐ
લાલ્ભીર઒ ઋશ઴ થમા ત૆ ઩શ૆રાાં ત૆ઐ ‘લાશરમા રૂટાયા’ નાભ૆ ત૆ પ્રખ્માત શતા. ત૆ભનયાં જીલન ઩ણ ઩ા઩થી બય૆રયાં શતય.ાં
ત૆ઐ ઩ૉતાના ઩રયલાયનૉ જીલનશનલાયશ ચરાલલા ભાટ૆ રૉ઒ૉન૆ રૂાંટતા અન૆ ભાયતા ઩ણ શતા, ઩યાંતય જ્માય૆ ત૆ભની
ભયરા઒ાત ભશર્થ઴ નાયદજી વાથ૆ થઈ અન૆ નાયદજીઍ ઩ૉતાના જ્ઞાન દ્લાયા ઍલયાં ત૆ હૃદમ ઩રયલતયન ઒મયું ઒૆ લાશરમૉ
રૂટાયૉ, રૂટાયૉ ભટી ભશર્થ઴ લાલ્ભીર઒ ફની ઔમા અન૆ આ ભશર્થ઴ લાલ્ભી઒ી ઋશ઴ઍ આ઩ણન૆ યાભામણ જ૆ લા
ભશા઒ાવમની બ૆ટ આ઩ી દીધી. આભ, ઔયરના અલ્઩ વશલાવથી જ વમશક્ત ભાઓીભાાંથી વૂયજ ફની ળ઒૆ છ૆ . જૉ
ત૆ન૆ વાચા ઔયર ભ઱૆ તૉ. અન૆ ત૆ ઔયરની આજ્ઞાભાાં યશ૆ તૉ.
શભત્રૉ ! નદી તયલી આવાન છ૆ ,઩ણ દરયમૉ તયલૉ ભયશ્઒૆ર છ૆ . નદીના ઩૆રા ર઒નાય૆ જલયાં આવાન છ૆ ,
઩યાંતય દરયમાના વાભ૆ના ર઒નાય૆ જલયાં ઓૂફ જ ભયશ્઒૆ર છ૆ . ઒દાચ નદી ઩ાય ઒યલી શૉમ તૉ ઍ઒ શૉડી (નાલ) ઒ાપી
છ૆ , ઩યાંતય દરયમૉ ઩ાય ઒યલૉ શૉમ તૉ શૉડીથી ઒ાભ ન ચાર૆. દરયમૉ ઩ાય ઒યલા તૉ લશાણની જરૂય ઩ડ૆ ત૆ભ આ
વાંવાયરૂ઩ી બલવાઔય ઩ાય ઒યી બઔલાન વયધી ઩શૉîચલાનયાં છ૆ . ત૆ દરયમૉ ઩ાય ઒યલા જ૆ લયાં ઒ર ન છ૆ . ભાટ૆ જૉ
આ઩ણ૆ આ બલવાઔય તયલૉ શૉમ અન૆ બઔલાનના ઓૉ઱ાભાાં ફ૆વલયાં શૉમ તૉ ઔયરરૂ઩ી લશાણની જરૂય ઩ડ૆, ઩ડ૆ ન૆
઩ડ૆ જ. જ૆ ભ રૉઓાંડની શઓરીન૆ વભયદ્રના આ ર઒નાય૆થી વાભ૆ના ર઒નાય૆ ઩શૉîચાડલા ભાટ૆ આ઩ણ૆ જૉ ત૆ રૉઓાંડની
શઓરીન૆ વભયદ્રભાાં નાાંઓીઍ તૉ ત૆ ડૂફી જામ, ઩ણ ત૆ન૆ ઍ઒ રા઒ડાભાાં ચૉડી દઈઍ અન૆ ત૆ રા઒ડાન૆ વભયદ્રભાાં
નાાંઓીઍ તૉ ત૆ શઓરી ડૂફ૆ નશીં અન૆ ત૆ રા઒ડયાં અન૆ ત૆ભાાં રઔાલ૆રી રૉઓાંડની શઓરી તયતી-તયતી વાભ૆ ર઒નાય૆
઩શૉîચ૆ છ૆ . ત૆ભ શઓરીની જગ્માઍ આ઩ણ૆ છીઍ, રા઒ડાની જગ્માઍ ઔયર છ૆ , વભયદ્રની જગ્માઍ આ બલવાઔય
છ૆ અન૆ વાભ૆ની ઩ાય ઩યભાત્ભા છ૆ . જ૆ ભ રૉઓાંડની શઓરી રા઒ડાભાાં જૉડાઈ જામ તૉ રા઒ડાની ભદદથી ત૆
રૉઓાંડની શઓરી વાભ૆ ર઒નાય૆ આવાનીથી ઩શૉîચી જામ છ૆ , ત૆ભ આ઩ણ૆ ઩ણ ઔયર વાથ૆ જૉડાઈન૆ આ બલવાઔય
તયીન૆ ઩યભાત્ભાના ચયણૉભાાં ઩શોંચલાનયાં છ૆ .
શ્રીભદ્બાઔલત ઩યયાણના પ્રથભસ્઒ાંધના અઢાયભાાં અધ્મામભાાં શ્રયાંઔી ઋશ઴ઍ ઩રયશક્ષત યાજાન૆ શ્રા઩ આપમૉ
઒૆ વાત રદલવ ઩છી ત૆ભન૆ તક્ષ઒ નાઔ ઒યડળ૆ અન૆ ત૆ ભૃત્મય ઩ાભળ૆. ત્માય૆ ઩રયશક્ષત યાજા કણી જગ્માઍ આ શ્રા઩ના
શનલાયણ ભાટ૆ પમાય, ઩યાંતય જ્માય૆ ળય઒દ૆લજી ભળમાાં, ત૆ભન૆ ઔયર ફનાવમા. ત્માય ફાદ ળય઒દ૆લજીઍ ઩રયશક્ષતન૆
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 08
આત્ભજ્ઞાન આ઩ી ભૃત્મયથી અબમ ઒યી દીધાાં. વાત રદલવ ફાદ જ્માય૆ તક્ષ઒ નાઔ ઩રયશક્ષતન૆ ઒યડલા આવમૉ ત્માય૆
઩રયશક્ષત૆ જાત૆ જ ઩ૉતાનૉ શાથ આઔ઱ ધયી દીધૉ. આભ, ઔયર થ઒ી આત્ભાનયાં જ્ઞાન ઩ાભી આ઩ણ૆ ભૃત્મય થ઒ી ઩ણ
અબમ થઈ ળ઒ીઍ છીઍ. ઍલૉ ઔયરનૉ પ્રતા઩ છ૆ .
તદોઉ઩યાાંત આ઩ણા જીલનભાાં ઔયરની અશનલામયતા ઒૆ટરી છ૆ ઍ આ઩ણન૆ ઍ઒રવમના પ્રવાંઔ ઩યથી ઩ણ
જાણલા ભ઱૆ છ૆ . ઍ઒રવમઍ દ્રૉણાચામયન૆ ઩ૉતાના ઔયર ભાનમા શતા અન૆ ત૆ભની આફ૆શૂફ ભૂર્થત ફનાલી અન૆ ભૂર્થત
વાભ૆ જ ઍ઒રવમ ધનૂશલદ્યા ળીઓ૆રૉ. ત૆ અજય ય ન ઒યતાાં ઩ણ વાયૉ ફાણલીય શતૉ. જૉ ઔયરની ઍ઒ નાની ભાટીની
ભૂર્થત ઍ઒રવમન૆ અજય ય ન ઒યતાાં ઩ણ વાયૉ ફાણશલય ફનાલી ળ઒તી શૉમ તૉ વાક્ષાતો ઔયર આ઩ણન૆ ઒ઈ ઒ક્ષાઍ
઩શૉîચાડી ળ઒૆ છ૆ .
શલ૆ આ઩ણન૆ ઍ પ્રશ્ન થામ ઒૆ અત્માયના જભાનાભાાં ઔયર ઒ૉન૆ ઒યલા ? અત્માય૆ ઢૉîઔી ઔયરઐનૉ જાણ૆
યાપડૉ પાટ્મૉ શૉમ ત૆લયાં રાઔ૆ છ૆ . તૉ આ઩ણ૆ ઔયર ઒યીઍ અન૆ બ૆ઓડ૆ બયાઈઍ ઍલયાં થામ. ઩ણ ઍ઒ લાત ઍ ઩ણ
ધ્માન યાઓલાની છ૆ ઒૆ ઔયર વાચા શૉલા જૉઈઍ. આ઩ણ૆ આઔ઱ લાત ઒યી ઒૆ ઓીરીન૆ વભયદ્ર ઩ાય ઒યલૉ શૉમ તૉ
ત૆ન૆ રા઒ડાભાાં ચૉડી દ૆લાભાાં આલ૆ તૉ વભયદ્ર ઩ાય ઒યી ળ઒૆ છ૆ , ઩યાંતય જૉ વભયદ્રભાાં નાઓ૆રયાં રા઒ડયાં ફૉદય શળ૆ તૉ ત૆
વભયદ્રના ઓાયા જ઱થી ઓલાઈ જઈન૆ અધલચ્ચ૆ ઩શૉîચીન૆ ઩ૉત૆ ઩ણ ડૂફી જળ૆ અન૆ શઓરીન૆ ઩ણ ડૂફાડળ૆. ત૆ભ
આ઩ણ૆ જૉ ઓૉટા ઔયરભાાં જૉડાઈળયાં તૉ બલવાઔયભાાં ઍ ઩ૉત૆ ઩ણ ડૂફળ૆ ન૆ આ઩ણન૆ ઩ણ ડૂફાડળ૆. ભાટ૆ ઔયર
વાચા જ શૉલા જૉઈઍ. ઔયરની ઐ઱ઓાણ ત૆ભના આચયણ ઉ઩યથી થામ છ૆ .
ક્માય૆઒ ઒ૉઈ ઍલયાં ઒શ૆તા શૉમ છ૆ ઒૆ ભાય૆ તૉ ઔયર ઒ય૆રા જ છ૆ . ભાટ૆ શલ૆ ફીજા ઔયર ના ઒યામ. લાત વાચી
છ૆ , ઩યાંતય આ઩ણ૆ ઒ય૆રા ઔયરનયાં આચયણ વારાં ન શૉમ તૉ આ઩ણ૆ ઔયર ફદરી ઩ણ ળ઒ીઍ છીઍ. ઒ૉઈન૆ ઩ણ ઔયર
઒યતાાં ઩શ૆રાાં ઔયરનયાં આચયણ જૉલયાં ઓૂફ જરૂયી છ૆ . ઒ૉઈન૆ ઓયાફ ઔયર બટ઒ાઈ જામ ઍટર૆ ત૆ દય૆઒ ઔયરની ઔણતયી
ઓયાફભાાં જ ઒યતાાં થઈ જામ છ૆ . ઍ ઩ણ ઓૉટયાં જ છ૆ . ઒ૉઈ઒ ઍ઒ ઓયાફ અનયબલ થમૉ શૉમ ત૆ના ઉ઩યથી
આ઩ણ૆ આઓી દયશનમાન૆ ઓયાફ ન ૆યલી ળ઒ીઍ.
દય૆઒ લસ્તયના ફ૆ ઩ાવા છ૆ , વત્મ-અવત્મ, ઩ા઩-઩ૂણ્મ લઔ૆ય૆ લઔ૆ય૆... ઍભ જઔતભાાં ઓૉટયાં શૉમ તૉ,
જઔતભાાં વાચયાં ઩ણ શૉલાનયાં જ. વૉનીન૆ ત્માાંથી દાઔીનૉ રાલીઍ અન૆ ઍભાાં આ઩ણ૆ છ૆ તયાઈઍ તૉ ઍનૉ અથય ઍ
નથી ઒૆ દયશનમાના દય૆઒ વૉની ઓૉટા છ૆ , ઩યાંતય આ઩ણ૆ જ૆ વૉની ઩વાંદ ઒મો છ૆ ત૆ ઓૉટૉ છ૆ . ભાટ૆ જૉ આ઩ણ૆ જૉ
ઍલા ઢૉîઔી ઔયરભાાં જૉડામ૆રા શૉઈઍ તૉ અલશ્મ આ઩ણ૆ આ઩ણા ઔયર ફદરલા જ ઩ડ૆. ટૂાં઒ભાાં ઍ જાણલયાં જરૂયી
છ૆ ઒૆ આ઩ણ૆ ઒ૉન૆ ઔયર ફનાલી યહ્યા છ૆ , ઒ૉઈના શલચાયૉથી, ચભત્઒ાયૉથી પ્રબાશલત થઈન૆ ત૆ન૆ ઔયર તૉ નથી
ફનાલી યહ્યાન૆, જૉ આલય શૉમ તૉ આ઩ મૉગ્મ ભાઔય ઩ય નથી.
શલ૆, મૉગ્મ ઔયર ળૉધી ત૆ભન૆ આ઩ણા ઔયર ફનલલા અત્માંત આલશ્મ઒ છ૆ . ફા઒ી તૉ ઔયરનૉ ભશશભા રઓતા,
ઔાતા ઒૆ લણયલતાાં ઓૂટ૆ ઍભ નથી. ત૆ શલળ૆ ઒ફીયજી ઒શ૆ છ૆ ઒૆, ‘આઓા ઩ૃથ્લીનૉ ઒ાઔ઱ ઒રાં, ફધી લનયાઈઐન૆
઒રભ ફનાલયાં, વાત વભયદ્રન૆ ળાશી ફનાલયાં તૉ ઩ણ ઔયરનૉ ઔયણ રઓામ નશીં.’

ર૆ઓ વાં઒રન :
શફ઩ીનબાઈ ઍ. ઩ાય૆ઓ
૯૯૯૮૬૮૭૦૩૨

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 09

 5P U]HZFTL ;FlCtI 5|`G A[\S EFU<#
1. 'બાયતી શલદ્યાબલનની સ્થા઩ના ઒ૉણ૆ ઒યી શતી ? જલાફ : ઒નેમારાર ભયનળી
2. 'શા ઩સ્તાલૉ ! શલ઩યર ઝયુાં સ્લઔયથી ઉતમયું છ૆ ! આ ઩ાંશક્ત ઒મા ઒શલની છ૆ ? જલાફ : ઒રા઩ી
3. વયયચવશજી તખ્તચવશજી ઔૉશશરનયાં ઉ઩નાભ ળયાં છ૆ ? જલાફ : ઒રા઩ી
4. '‘જ્માાં જ્માાં નજય ભાયી ય૆, માદી બયી ત્માાં આ઩ની’ ઒મા ઒શલની પ્રખ્માત ઒ૃશત છ૆ ? જલાફ : ઒રા઩ી
5. ઒શલ નાનારાર ઒ૉના ઩નૉતા ઩યત્ર શતા ? જલાફ : ઒શલ દર઩તયાભના
6. ‘‘ઓમ્ભા લીયાન૆ જાઉં લાયણ૆ ય૆ રૉર’ ની યચના ઒ૉણ૆ ઒યી છ૆ જલાફ : ઒લી ફૉટાદ઒ય
7. ‘જમ વૉભનાથ’ , ‘જમ દ્રાય઒૆ળ, જમ ફૉરૉ શલશ્લના નાથની’ આ ઒ાવમના યચશમતા ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : યભ૆ળ ઔયપતા
8. ઔાાંધીજીઍ ઒ૉન૆ વલાઈ ઔયજયાતી તયી઒૆ નલાજ્મા શતા ? જલાફ : ઒ા઒ાવાશ૆ફ ઒ાર૆ર઒યન૆
9. ‘ચ઒ૉય’ નયાં નાભ નીચ૆નાભાાંથી ળ૆ની વાથ૆ વાં઒઱ામ૆રયાં છ૆ ? જલાફ : ઒ાટૂન
ય
10. બાયતના ળ૆ક્વ઩ીમય તયી઒૆ વાશશત્મજઔતભાાં ઒ૉણ ઐ઱ઓમ છ૆ ? જલાફ : ઒ારીદાવ
11. '઒ાવમભાાં ઒માાં઒ શલયાભ ર૆લામ ત૆ન૆ ળયાં ઒શ૆ છ૆ ? જલાફ : મશત
12. ‘ઝલ૆યચાંદ ભ૆કાણીની છ૆ લ્રી નલર઒થા ઒ઈ શતી ? જલાફ : ઒ા઱ચક્ર
13. ચ઱઒ાટ તાયૉ ઍ જ ઩ણ, તયજ ઓૂનની તરલાય છ૆ - ઒મા ઒શલની યચનાભાાં આ ઉલ્ર૆ઓ આલ૆ છ૆ ? જલાફ : શચનય ભૉદી
14. ‘ઔયણલાંતી ઔયજયાત અભાયી ઔયણલાંતી ’ ઔયજયાતના ઒શલ ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : ઒શલ ઓફયદાય
15. ઔયજયાતી વાશશત્મભાાં ઒શલ ઒ાનતની યચનાઐ અશતજ્ઞાન, ચક્રલાન શભથયન, ઒ચદ૆લમાની ઍ ઒મૉ પ્ર઒ાય ઒શ૆લામ છ૆ ?
જલાફ : ઓાંડ ઒ાવમ
16. ‘અશતજ્ઞાન’ ના યચશમતા ઒શલ ઒ાનત છ૆ , આ 'અશતજ્ઞાન’ ળયાં છ૆ ? જલાફ : ઓાંડ ઒ાવમ
17. ‘‘ઉઔી જલાના’ શ્રી શ઴ય બ્રહ્મબટ્ટ યશચત ........... છ૆ . જલાફ : ઔઝર
18. “ન ધયા વયધી ન ઔઔન વયધી, નશશ ઉનનશતના ઩તન વયધી”. - આ ઒ાવમ઩ાંશક્ત ઒ૉની છ૆ ? જલાફ : ઔની દશીલારા
19. ‘રદલવૉ જય દાઈના જામ છ૆ ‘ આ ઩ાંશક્તના યચમીતા ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : ઔની દશીલારા
20. દમાયાભ વાથ૆ ઒મયાં વાશશત્મસ્લરૂ઩ વાં઒઱ામ૆રયાં છ૆ ? જલાફ : ઔયફી
21. ફા઱઒ૉની ભૂછા઱ી ભા ઒ૉન૆ ભાટ૆ લ઩યામ૆ર છ૆ ? જલાફ : શઔજય બાઈ ફધ૆઒ા
22. ઔીતાધભય ઒ૉની ઒ૃશત છ૆ ? જલાફ : સ્લાભી આનાંદ
23. 'શારભાાં અભદાલાદ શસ્થત ‘ઔયજયાત શલદ્યાવબા’નયાં ભૂ઱નાભ ળયાં શતયાં ? જલાફ : ઔયજયાત લનાયક્મયરય વૉવામટી
24. ઔયજયાતી બા઴ાનૉ ‘વાથય જૉડણી઒ૉળ’ ઒ઈ વાંસ્થાનયાં પ્ર઒ાળન છ૆ ? જલાફ : ઔયજયાત શલદ્યા઩ી
25. યણજીતયાભ વયલણયચાંદ્ર્઒ ઒ૉણ ઍનામત ઒ય૆ છ૆ ? જલાફ : ઔયજયાત વાશશત્મવબા
26. ઒ઈ વાંસ્થા બા઴ા વાશશત્મ પ્રત્મ૆ અશબરશચ જાઔ૆ ઍ ભાટ૆ ‘આસ્લાદ’ ,’વાંસ્઒ાય’ અન૆ ‘દીક્ષા’ ઩યીક્ષાઐ મૉજ૆ છ૆ ?
જલાફ : ઔયજયાત વાશશત્મ ઩રય઴દ
27. ‘દેની઒઩ત્રભાાં ‘શલચાયૉના લૃદાલનભાાં ‘ ઒ૉરભ રઓનાય ર૆ઓ઒ ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : ઔયણલાંત ળાશ
28. ‘ અઓૉલન’ ઒ૃશત ઒ૉની છ૆ ? જલાફ : ઔયણલાંતયામ આચામય
29. 'ઔયજયાતની પ્રથભ નલર઒થા ‘વયસ્લતીચાંદ્ર’ ઒ૉના દ્રાયા યચલાભાાં આલ૆રી શતી ? જલાફ : ઔૉલધયનયાભ શત્ર઩ા ી
30. ‘આજ ય૆ વ઩નાભાાં’ ઒ાવમાભાાં જ૆ ની વયઓાભણી ઒ૉની વાથ૆ ઒યલાભાાં આલી છ૆ ? જલાફ : કમ્ભય લરૉુાં
31. ‘઩૆યરીવીવ’ નલર઒થા ઒મા ર૆ઓ઒ની છ૆ ? જલાફ : ચાંદ્ર઒ાાંત ફક્ષી
32. ‘ત઩સ્લી વાયસ્લત’ ઩ા ના ર૆ઓ઒ જણાલૉ.જલાફ : ચાંદ્ર઒ાાંત ળ૆
33. '‘આઔઔાડી’ના યચશમતા ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : ચાંદ્રલદન ભશ૆તા

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 10

34. ઒મા વાશશત્મ઒ાયનયાં તઓલ્રયવ ‘ચાંદાભાભા’ છ૆ ? જલાફ : ચાંદ્રલદન ભશ૆તા
35. ‘ઈળાયદ’ ઒મા ર૆ઓ઒નયાં ઉ઩નાભ છ૆ ? જલાફ : શચનય ભૉદી
36. 'વમલશાય અન૆ ઩યભાથય' ઩ા નૉ પ્ર઒ાય રઓૉ. જલાફ : ચચતનાત્ભ઒ શનફાંધ
37. '઒ૉનયાં તઓલ્રયવ ભામ ડીમય જમય છ૆ ? જલાફ : જમાંતીરાર ઔૉશ૆ર
38. શ્રધ્ધાનૉ શૉમ શલ઴મ તૉ ઩યયાલાની ળી જરૂય?”- આ ઒ૉની પ્રશવદ્ધ ઩ાંશક્ત છ૆ ? જલાફ : જરન ભાતયી
39. ‘બ્ર૆ડ ર૆ફય’ ળબ્દનૉ ઔાાંધીજીઍ ળયાં અનયલાદ ઒મો છ૆ ? જલાફ : જાત ભશ૆નત
40. ''઩લયત તાયા' પ્રાથયના ઔીતના ઒શલનયાં નાભ જણાલૉ. જલાફ : વયયળ
૆ દરાર
41. ''યાત્રીના અાંધ઒ાયભાાં ટભટભ થતયાં જીલડયાં' ળબ્દ વભૂશ ભાટ૆ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : આશઔમા
42. 'નાદ' ળબ્દનૉ વાભાનાથી ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : ભધયય અલાજ
43. 'ભશ૆નતનૉ યૉટરૉ' ઍ઒ભના ર૆ઓ઒ ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : ઩નનારાર ઩ટ૆ર
44. 'ભશ૆નતનૉ યૉટરૉ' ઍ઒ભનૉ પ્ર઒ાય જણાલૉ. જલાફ : ફૉધ઒થા
45. ' 'ઔભ' ળબ્દનૉ વાભાનાથી અથય જણાલૉ. જલાફ : વભજ
46. 'ફાલડાના ફ઱થી' રૂઢીપ્રમૉઔનૉ અથય જણાલૉ. જલાફ : જાત ભશ૆નતથી
47. 'ઓૂણાભાાં નાઓલયાં' રૂરઢપ્રમૉઔ નૉ અથય જણાલૉ. જલાફ : ફ૆દય઒ાયીથી ફાજય ભાાં ભય઒લયાં
48. આશ નાઓલી' રૂરઢપ્રમૉઔનૉ અથય જણાલૉ. જલાફ : શનવાવૉ નાઓલૉ
49. 'સ્઩ળય ભાત્રથી રૉઢાન૆ વૉનાભાાં ફદરી નાઓનાય ભણી' ળબ્દ વભૂશ ભાટ૆ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : ઩ાયવભણી
50. '઩ઔ ઉ઩ાડલૉ' રૂરઢપ્રમૉઔનૉ અથય જણાલૉ. જલાફ : ઝડ઩થી ચારલયાં
51. વયાંદય વયાંદય' ઒ાવમના ઒શલ ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : ધભેંનદ્ર ભાસ્તય
52. 'શલબય' ળબ્દનૉ વાભાનાથી અથય જણાલૉ. જલાફ : બઔલાન
53. '઩લન' ળબ્દ ભાટ૆ વાભાનાથી ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : વભીય
54. ' 'ળયદીના પ્રતા઩૆' ઍ઒ભના ર૆ઓ઒નયાં નાભ જણાલૉ. જલાફ : જ્મૉતીનદ્ર દલ૆
55. 'નભયદા ભેમા' ઍ઒ભનૉ પ્ર઒ાય જણાલૉ. જલાફ : પ્રલાવ લણયન
56. 'નભયદા ભેમા' ઍ઒ભના ર૆ઓ઒નયાં નાભ જણાલૉ. જલાફ : યભણરાર વૉની
57. ‘જીલનનૉ ભયખ્મ આધાય' ળબ્દવભૂશ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ જલાફ : જીલાદૉયી
58. 'ઍ઒ વપ૆દ ચી઒ણૉ ઩થ્થય' ળબ્દ વભૂશ ભાટ૆ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : ળાંઓજીરાં
59. 'નદી ઒૆ દરયમાભાાં લચ્ચ૆ આલ૆ર જભીન બાઔ' ળબ્દ વભૂશ ઍ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : ફ૆ટ
60. 'અલ્ર઒ દલ્ર઒' ઒ાવમના ઒શલનયાં નાભ જણાલૉ. જલાફ : ફારભય઒યાંદ દલ૆
61. 'અલ્ર઒ દલ્ર઒' ઒ાવમ ઍ વાશશત્મના ઒મા પ્ર઒ાયનયાં ઒ાવમ છ૆ ? જલાફ : ઊર્થભઔીત
62. 'ચયણૉભાાં' ઒ાવમના ઒શલનયાં નાભ જણાલૉ. જલાફ : મૉવ૆પ ભ૆઒લાન
63. 'ચયણૉભાાં' ઒ાવમભાાં ઒ઈ ફાફતનૉ ઉલ્ર૆ઓ ઒યામૉ છ૆ ? જલાફ : ઉકડતા પ્રબાતનૉ
64. '઒દય' ઍ઒ભના ર૆ઓ઒નયાં નાભ જણાલૉ. જલાફ : દૉરત બટ્ટ
65. 'બૂરની વજા' ઍ઒ભના ર૆ઓ઒નયાં નાભ જણાલૉ. જલાફ : પ્ર઒ાળ રારા
66. 'વશ૆રાઈથી ન ભ઱૆ ત૆લયાં' ળબ્દવભૂશ ભાટ૆ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : દયરબ
ય
67. '઩૆ટ૆ ઩ાટા ફાાંધલા' રૂરઢપ્રમૉઔનૉ અથય આ઩ૉ. જલાફ : ઓયફ જ દયુઃઓ લ૆ લયાં
68. 'દય ઩ઓલારડમ૆ પ્ર઒ાશળત થતયાં વાભશમ઒' ળબ્દ વભૂશ ભાટ૆ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : ઩ાશક્ષ઒
69. 'બાયતયત્ન : ડૈ.આાંફ૆ડ઒ય' ઍ઒ભના ર૆શઓ઒ા ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : શાસ્મદા ઩ાંડ્મા

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 11

 70. 'વ૆નટીભીટય' ળબ્દની વાચી જૉડણી રઓૉ. જલાફ : વ૆શનટભીટય
71. 'ભોંભાાં આાંઔ઱ા નાઓલા' રૂરઢપ્રમૉઔનૉ અથય જણાલૉ. જલાફ : ઓયફ આશ્ચમય ઩ાભલયાં
72. 'ભાણવના શલળ૆઴ ઒૆ ઓાવ ઔયણ' ળબ્દવભૂશ ભાટ૆ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ.જલાફ : ઐજવ
73. અ઩ાંઔના ઐજવ' ઍ઒ભભાાં લૉલ્ટયની ઒ઈ ફીભાયીનૉ ઉલ્ર૆ઓ ઒યામૉ છ૆ ? જલાફ : ર઒લૉ
74. 'અ઩ાંઔના ઐજવ' ઍ઒ભના ર૆ઓ઒નયાં નાભ જણાલૉ. જલાફ : ઒યભાય઩ા઱ દ૆વાઈ
75. 'રદ્રાક્ષના ભૉટા ભણ઒ાની ભા઱ા' ળબ્દવભૂશ ભાટ૆ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : ફ૆યઓૉ
76. 'વયયલાર' ળબ્દનૉ વાભાનાથી ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : ઩ામજાભૉ, ચૉયણૉ
77. 'ઍ઒ જાતનૉ ઒વફી પેંટૉ' ળબ્દ વભૂશ ભાટ૆ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : ભૉશ઱મયાં
78. 'ફ૆થી લધાય૆ આાંટાલા઱ી લા઱ાની લીંટી' ળબ્દવભૂશ ભાટ૆ ઍ઒ ળબ્દ આ઩ૉ. જલાફ : લ૆ઢ
79. 'ભાયી ડામયી' ઒ૃશતના ઒તાયનયાં નાભ જણાલૉ. જલાફ : ભશાદ૆લબાઈ દ૆વાઈ
80. '઒ા઒ અન૆ ભાંજયી’ આ ફ૆ ઩ાત્રૉ ઒ઈ પ્રશવદ્ધ નલર઒થાના છ૆ ? જલાફ : ઩ાટણની પ્રબયતા
81. 'ઈરા ઒ાવમૉના યચશમતા ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : ચાં.ચી.ભશ૆તા
82. 'વભૂ઱ી ક્રાાંશતના યચશમતાનયાં નાભ જણાલૉ. જલાફ : ર઒ળૉયરાર ભળરૂલા઱ા
83. 'ઔાાંધીજીન૆ યાહ્઱ીમ ળામયનયાં શફરદ ઒ૉન૆ આપમયાં શતયાં ? જલાફ : ઝલ૆યચાંદ ભ૆કાણી
84. ઒મયાં ઩યસ્ત઒ ઔાાંધીજીનયાં શસ્તશરશઓત છ૆ ? જલાફ : શશનદ સ્લયાજ
85. ઒ઈ ઒ૃશત તાયાચાંદ ફાંદૉ઩ાધ્મામ યશચત છ૆ ? જલાફ : ઔણદ૆લતા
86. 'યણજીતયાભ વયલણયચાંદ્ર઒ ઒ઈ વારથી આ઩લાભાાં આલ૆ છ૆ ? જલાફ : ઈ.વ.૧૯૨૮ થી
87. 'ફારાબાઈ લી. દ૆વાઈ ઒મા તઓલ્રયવથી પ્રશવદ્ધ છ૆ ? જલાફ : જમશબખ્ઓય
88. પ્રશવદ્ધ નલર઒થા ચાંદ્ર઒ાાંતાના ર૆ઓ઒ ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : દ૆લ઒ીનાંદન ઓત્રી
89. ઔયજયાતી બા઴ાનયાં પ્રથભ નાટ઒ ઒મયાં છ૆ ? જલાફ : રક્ષ્ભી
90. 'રક્ષ્ભી' નાટ઒ના ઒તાય ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ :દર઩તયાભ
91. ઔયજયાતી બા઴ાની પ્રથભ નલર઒થા ઒ઈ છ૆ ? જલાફ : ઒યણક૆રૉ
92. અરી ડૉવાના ઩ાત્રના વજય ઒ ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : ઔ૊યીળાં઒ય જૉળી
93. 'વત્મના પ્રમૉઔૉ' ઍ ઒મા પ્ર઒ાયની ઒ૃશત છ૆ ? જલાફ : આત્ભ઒થા
94. શત્રબયલનદાવ રયશાયનયાં 'વયનદયભ' ઉ઩યાાંત ફીજય ાં ઒મયાં તઓલ્રયવ શતયાં ? જલાફ : શત્રળય઱
95. ઔયજયાતી વાશશત્મભાાં દરયમાઈ વાશવ઒થાઐ ઒ૉન૆ રઓી છ૆ ? જલાફ : ઔયણલાંતયામ આચામય
96. શયજી રલજી દાભાણી ઒મા ઉ઩નાભથી પ્રશવદ્ધ છ૆ ? જલાફ : ળમદા
97. 'આાંધ઱ી ભા નૉ ઒ાઔ઱' ઒ૉની યચના છ૆ ? જલાફ : ઇનદયરાર ઔાાંધી
98. 'દળ઒યભાય ચરયત’ ઒ૉની યચના છ૆ ? જલાફ :દાંડી
99. ‘વૉય તાયા લશ૆તા ઩ાણી' ઒ૃશતના વજય ઒ ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : ઝલ૆યચાંદ ભ૆કાણી
100. 'બદ્રબદ્ર' ના ર૆ઓ઒ ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ : યભણબાઈ નીર઒ાં
101. શભત્રૉ ! સ્ટડી ભટ૆રયમર ભ૆઱લલા ભાટ૆ શળક્ષણજઔત(જ્ઞાન઩યફ) દ્લાયા શલ૆ નલૉ ઉભ૆યૉ થમૉ છ૆ . અભ૆
નભસ્઒ાય
રઈન૆ આવમા છીઍ અભાયી ‘Shikshanjagat’ ઍનરૉઈડ ઍ઩ ઔૂઔર પર૆ સ્ટૉય ઩ય. આ ઍ઩ ડાઉનરૉડ ઒યૉ
અન૆ યૉજ૆ યૉજ ભ૆઱લૉ ઒યાંટ અપ૆વ,ય નલી નૉ઒યી, ભૉડ૆ર ઩૆઩વય, સ્ટડી ભટ૆રયમર, શલ઴મલસ્તયનયાં વાશશત્મ વીધ૆ વીધયાં
જ લાાંચી ળ઒ામ અન૆ ડાઉનરૉડ ઩ણ ઒યી ળ઒ામ. આ ઍ઩ પક્ત 4.7 MB ની શૉઈ તયત જ ડાઉનરૉડ થઇ
ઇનસ્ટૉર થઇ જળ૆. આ ઍ઩ ડાઉનરૉડ ઒યલા Google Play Store ઩ય ‘Shikshanjagat’ રઓી વચય ઒યૉ
અથલા ફાજય ભાાં આ઩૆રી ચર઒ ઩યથી વીધી જ ડાઉનરૉડ ઒યૉ. https://goo.gl/Y9Nqfa

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 12

 ^P AF/ DGMlJ7FG VG[ lX16GF l;âF\TM EFU<$
1. ઐ. ઍચ. ઩ી નયાં આઓયાં નાભ _________ છ૆ 13. ભાઔયદળયનના ભયખ્મ ઒૆ટરા પ્ર઒ાયૉ છ૆ ? જલાફ.
જલાફ . Over head projector ત્રણ

2. ઐલયશ૆ડ પ્રૉજ૆ ક્ટન૆ અનમ ક્મા નાભ૆ 14. શફન-રદળાવૂચ઒ વરાશભાાં ઒૆નદ્રસ્થાન૆ ઒ૉણ
ઐ઱ઓલાભાાં આલ૆ છ૆ ? જલાફ. વનભયઓ શૉમ છ૆ ? જલાફ. શલદ્યાથી
શચત્રદળય઒
15. રદળાવૂચ઒ વરાશભાાં ઒૆નદ્રસ્થાન૆ ઒ૉણ શૉમ છ૆
3. અ઩ાયદળય઒ અન૆ ઩ાયદળય઒ ફાંન૆ પ્ર઒ાયના ? જલાફ. વરાશ઒ાય
વાશશત્મન૆ પ્રક્ષ૆શ઩ત ઒યલાની વમલસ્થા ક્મા
16. શફન-રદળાવૂચ઒ વરાશના પ્રણ૆તા ઒ૉણ છ૆ ?
વાધનભાાં શૉમ છ૆ ? જલાફ. ઍશ઩ડામૉસ્઒ૉ઩
જલાફ. વી. આય. યૉજવય
4. ળેક્ષશણ઒ ટૅ઒નૉરૉજી શદ્લતીમ શ્ર૆ણીભાાં ળાનૉ
17. રદળાવૂચ઒ વરાશના પ્રણ૆તા ઒ૉણ છ૆ ?
વભાલ૆ળ થામ છ૆ ? જલાફ. વૉફ્ટલ૆ય અશબઔભ
જલાફ. ઈ. જી. શલશરમભવન
5. ઒ા. ઩ા. ઩ય રઓ૆ર ઒ાવમ ઍ __________ છ૆ .
18. ઒ાયર઒દી ભાશશતી ઒૆નદ્રભાાં ક્મા ભાશશતી ન
જલાફ. વૉફ્ટલ૆ય ટૅ઒નૉરૉજીનયાં ઉદાશયણ
શૉલી જૉઈઍ ? જલાફ. ઓૂફ જૂ ની ભાશશતી
6. ળેક્ષશણ઒ ટૅ઒નૉરૉજીભાાં __________ નૉ
19. શળક્ષ઒ૉ અવય઒ાય઒ ભાઔયદળયન આ઩ી ળ઒૆ ત૆
વભાલ૆ળ થામ છ૆ ? જલાફ. શાડયલ૆ય-વૉફ્ટલ૆ય
ભાટ૆ના ટૂાં઒ાઔા઱ાના વર્કટરપ઒૆ટ ઒ૉવયનયાં નાભ ળયાં છ૆ ?
ટૅ઒નૉરૉજી
જલાફ. ઒૆રયમય ભાસ્ટય તારીભ
7. ળેક્ષશણ઒ પ્ર૊ધૉશઔ઒ીન૆ ત્રણ સ્લર઩ભાાં લઔી઒ૄત
20. ળા઱ા-ભાઔયદળયનની ઒૆ટરી ઩દ્ધશતઐ છ૆ ?
઒યનાય પ્રૉપ૆વય ઒ૉણ શતા ? જલાફ. પ્રૉ.
જલાફ. ફ૆
રૂમ્વડ૆ઈન
21. ભાઔયદળયન ળયાં નથી ? જલાફ. લણભાઔી
8. ળેક્ષશણ઒ પ્ર૊ધ૊શઔ઒ીના ભયખ્મ ઒૆ટરા અશબઔભૉ
વરાશ
છ૆ ? જલાફ. ત્રણ
22. ળેક્ષશણ઒ ભાઔયદળયનભાાં ઒ૉનૉ વભાલ૆ળ થતૉ
9. ળેક્ષશણ઒ ટૅ઒નૉરૉજી ળબ્દ વ૊પ્રથભ લાય ક્મા
નથી ? જલાફ. વમલવામની ઩વાંદઔી
લ઴યભાાં Brynnor રય઩ૉટયભાાંથી શલશનમૉઔભાાં આવમૉ
શતૉ ? જલાફ. ઈ.વ. 1950 23. વમલવામની ઩વાંદઔીભાાં ઒ઈ ફાફત ભશત્ત્લની
નથી ? જલાફ. ભાતા-શ઩તાની ઩વાંદઔી
10. વમશક્તત્લના ઩ાાંચ રક્ષણૉનયાં વ૊ પ્રથભ ભૈડ૆ર
યજૂ ઒યનાય ભનૉલેજ્ઞાશન઒ ઒ૉણ શતા ? જલાફ. 24. શલદ્યાથીની વમ્સ્માનૉ ઒ામભી ઉ઒૆ર ક્મા
થસ્ટયન પ્ર્઒ાયની વરાશભાાં ભ઱ી ળ઒૆ છ૆ ? જલાફ.
શફનરદળાવૂચ઒
11. " શય ાં રૉ઒ૉભાાં યવ રઉ છય ાં " ત૆ ઒૆લા પ્ર઒ાયના
રક્ષણનયાં ઉદાશયણ છ૆ ? જલાફ. વાંભતતા 25. ભધ્મભભાઔી વપતાશના પ્રણ૆તા ઒ૉણ છ૆ ?
જલાફ. ઍપ. વી. થૉનય
12. " શય ાં શનમશભત યશય ાં છય ાં " ત૆ ઒૆લા પ્ર઒ાયના
રક્ષણનયાં ઉદાશયણ છ૆ ? જલાફ. વાંશનહ્લતા 26. વરાશના ભયખ્મ ઒૆ટરા પ્ર઒ાય છ૆ ? જલાફ.
ત્રણ
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 13
27. આર્ક઒ટ૆ક્ટ તયી઒૆ વપ઱ થલા વમશક્તભાાં ઒ઈ 39. લયવાદના ઒ાયણ૆ શ઩ક્ચય જૉલા ન જઈ
અશબમૉગ્મતા શૉલી જૉઈઍ ? ળ઒નાય યાધા શતાળ થઈ જામ છ૆ . આ ક્મા પ્ર઒ાયનયાં
જલાફ. અલ઒ાળીમ ત઒ય લેપલ્મ છ૆ ? જલાફ. આાંતરય઒ લેપલ્મ

28. " ઩યીક્ષાભાાં ચૉયી ઒યલી " ત૆ ઒ઈ જરરયમાતનયાં 40. પ્ર૆ભભાાં શનષ્પ઱ વમશક્ત વાયૉ ઒શલ ફની જામ ત૆
ઉદાશયણ છ૆ ? જલાફ. વરાભતીની જરરયમાત ઒ઈ પ્રમયશક્ત છ૆ ? જલાફ. ઊધ્લી઒યણ

29. " લઔયભાાં નૉટ ઒૆ ચૉ઩ડી લડ૆ ઩લન ઓાલૉ " ત૆ 41. શ઩તાજી તયપથી ઩઒ૉ ભ઱તા વશચન શ઩તાજી
ક્મા પ્ર઒ાયની જરરયમાત છ૆ ? જલાફ. ળાયીરય઒ ઩ય ઔયસ્વ૆ થઈ થામ છ૆ . આ ઒ઈ ફચાલ પ્રમયશક્ત છ૆
જરરયમાત ? જલાફ. આક્રભ઒તા

30. ક્મા રક્ષણૉની ઔ૆યશાજયી ભાનશવ઒ સ્લાસ્થ્મન૆ 42. યભ૆ળ ઩ૉતાની જાતન૆ રપલ્ભ ઍક્ટય વભજ૆ છ૆
અસ્લસ્થ ફનાલ૆ છ૆ ? જલાફ. ધાર્થભ઒તા તૉ આ ક્મા પ્ર઒ાયની ફચાલમયશક્ત છ૆ ? જલાફ.
તાદાત્મ્મ
31. ભાનશવ઒ યીત૆ અસ્લસ્થ શળક્ષ઒ના રક્ષણૉ ક્મા
છ૆ ? જલાફ. ચીરડમૉ સ્લબાલ 43. ળયાં ન વાંતૉ઴ામ તૉ વમશક્ત અનય઒ૂરન વાધી ળ઒૆
નશશ ? જલાફ. જરરયમાતૉ
32. ઩રયક્ષા લઓત૆ શલદ્યાથીઐ ઩૆ટભાાં ચૂ઒ાં આલ૆ ત૆
઒ઈ ફચાલ પ્રમૉશક્તનયાં ઉદાશયણ છ૆ ? જલાફ. 44. ભમ્ભી તયપથી ઩઒ૉ ભ઱તા યાભ શાથભાાં યશ૆ર
ળાયીરય઒ દદય ઩૆ન પેં઒૆ છ૆ આ ઒ઈ ફચાલ ઩દ્ધશત છ૆ ? જલાફ.
સ્થાનાાંતય
33. શતાળાના ભયખ્મ ઒૆ટરા પ્ર઒ાય છ૆ ? જલાફ. ફ૆
45. સ્તયશત લઔયઓાંડભાાં અનમ શલદ્યાથીઐ વાભ૆
34. " ફા઱઒ રયવાઈન૆ અાંઔૂ ૉ ચૂવ૆ " ત૆ ઒ઈ
દાદાઔીયીબમયું લતયન ઒ય૆ છ૆ . ત૆નયાં ઒ાયણ ળયાં શૉઈ ળ઒૆
ફચાલ પ્રમયશક્તનયાં ઉદાશયણ છ૆ ? જલાફ.
? જલાફ. લધાય૆ અશભ ઒૆નદ્રી઩ુાં
અશરપતતા
46. " ઩ૉતાન૆ જ૆ પ્રાપત ન થામ ઍ ઩ૉતાન૆ જૉઈતયાં
35. ઩રયશસ્થશતનૉ વાભનૉ ઒યલાન૆ ફદર૆
જ ન શતયાં " ત૆ ઒૆લા પ્ર઒ાયની ફચાલ પ્રમૉશક્તનયાં
઩રયશસ્થશતથી ફચલા ઩રામનલાદનૉ બૉઔ ફન૆ ઍ
જલાફ. મ૊શક્ત઒ી઒યણ
઒ઈ ફચાલમયશક્તનયાં ઉદાશયણ છ૆ ? જલાફ.
અશરપતતા 47. યભ૆ળનૉ ળાયીરય઒ ફાાંધૉ નફ઱ૉ છ૆ જ૆ થી ત૆
યભત-ઔભતની સ્઩ધાયઐભાાં શનષ્પ઱ જતા શતાળા
36. ઩યખ્ત લમની વમશક્ત જ્માય૆ નાના ફા઱઒ જ૆ લયાં
અનયબલ૆ છ૆ . આ ક્મા પ્ર઒ાયનયાં લેપલ્મ છ૆ ? જલાફ.
લતયન ઒ય૆ ત્માય૆ ત૆ ઒૆લા પ્ર઒ાયની ફચાલ પ્રમયશક્ત છ૆ ?
આાંતરય઒ લેપલ્મ
જલાફ. ઩યાઔશત
48. ફા઱઒ના લાયાંલાય જૂ ાંય ફૉરલા ઩ાછ઱ ક્મયાં
37. જ્માય૆ વમશક્તન૆ ઍ઒વયઓા ફ૆ ધ્મ૆મૉનયાં
઒ાયણ જલાફદાય શૉમ છ૆ ? જલાફ.
આ઒઴યણ થામ ત્માય૆ ત૆ ઒૆લા વાંક઴યનૉ બૉઔ ફન૆ છ૆
આત્ભશલશ્લાવનૉ અબાલ
? જલાફ. અશબઔભન-અશબઔભન વાંક઴ય
49. વમશક્ત અનય઒ૂરન ન વાધી ળ઒૆ તૉ ળાનૉ
38. ઒ટય ર૆શલનના ભત અનયવાય વાંક઴યના ઒૆ટરા
અનયબલ ઒ય૆ છ૆ ? જલાફ. તણાલ
પ્ર઒ાય છ૆ ? જલાફ. ચાય

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 14

50. ભાનશવ઒ યીત૆ અ઩ાંઔ ફા઱઒ૉનૉ ફયશદ્ધઆાં઒
઒૆ટરૉ શૉમ છ૆ ? જલાફ. 50 થી 70 લચ્ચ૆
51. ભાંદફયશદ્ધલા઱ા ફા઱઒ૉની ભાનશવ઒ આમય
઒૆ટરા લ઴ય વયધીની શૉમ છ૆ ? જલાફ. 7 થી 12
લ઴ય
52. જડ ઒૆ ભૂઓય ફા઱઒ૉની ભાનશવ઒ લમ ઒૆ટરા
લ઴ય વયધીની શૉમ છ૆ ? જલાફ. 3 થી 7.5 લ઴ય
53. ઍ઒ શલદ્યાથી લઔયઓાંડભાાં અનમ શલદ્યાથીની
ફ૆ઔભાાંથી ઩૆શનવર ચૉય૆ છ૆ તૉ આલા ફા઱઒ૉ ઒૆લા
પ્ર઒ાયના છ૆ ? જલાફ. વાભાશજ઒ અન૆ વભસ્માર઩
ફા઱઒ૉ
54. ઒ૉઈ ફા઱઒ ઩ૉતાની જાતન૆ નય઒ળાન ઩શોંચાડ૆
છ૆ તૉ ત૆નૉ વભાલ૆ળ ઒૆લા પ્ર઒ાયના ફા઱઒ૉભાાં
઒યલાભાાં આલ૆ છ૆ ? જલાફ. ઔયસ્વૉ ઒યનાય ફા઱઒
55. ફા઱઒ૉની ગ્રશણળશક્ત ઓૂફ ઐછી શૉમ છ૆
ત૆લા ફા઱઒ૉ ભાટ૆ થામ છ૆ ? જલાફ. ભશાભૂઓય
56. બ્ર૆ઈર શરશ઩નૉ ઉ઩મૉઔ ઒૆લા પ્ર઒ાયના ફા઱઒ૉ
ભાટ૆ થામ છ૆ ? જલાફ. ભાત્ર દ્રશહ્રશલશશન ઒૆ આાંશળ઒
દ્રશહ્ર ધયાલતા ફા઱઒ૉ
57. 140 ઒૆ ત૆નાથી લધય ફયશદ્ધઆાં઒ ધયાલતા
ફા઱઒ૉનૉ વભાલ૆ળ ળાભાાં ઒યી ળ઒ામ ? જલાફ.
ત૆જસ્લી
58. અ઩લાદર઩ ફા઱઒ૉ ઍટર૆ જલાફ. જ૆ નાભાાં
ળાયીરય઒, ભાનશવ઒ ઒૆ વાભાશજ઒ શલ઒ાવ વાભાનમ
ફા઱઒ૉ ઒યતાાં શબનન શૉમ ત૆લા ફા઱઒ૉ
59. ફ૆ વમશક્તઐભાાં યશ૆ર ભાનશવ઒ શબનનતાનયાં
ભા઩ન ઒ઈ યીત૆ થઈ ળ઒૆ ? જલાફ. ફયશદ્ધભા઩ન
઒વૉટી દ્લાયા
60. શલશ્લની ઒ૉઈ઩ણ ફ૆ વમશક્તઐ વભાન નથી.
આ શલધાન ળયાં વૂચલ૆ છ૆ ? જલાફ. વમશક્તઔત
તપાલતૉ
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!*
61. બાયતીમ અન૆ ચીની રૉ઒ૉ લચ્ચ૆ ત૆ભની
યશ૆ણી઒યણી, ઓૉયા઒, ઩ૉળા઒ભાાં જૉલા ભ઱તી
શબનનતા ઒૆લા પ્ર઒ાયની છ૆ ? જલાફ. વાાંસ્઒ૄશત઒
શબનનતા
62. વમશક્તઔત તપાલતૉ ઩ાછ઱નયાં ભશત્ત્લનયાં
જલાફદાય ઩રયફ઱ ક્મયાં છ૆ ? જલાફ. લાંળાનયક્રભ
63. વમશક્તઔત તપાલતૉ વાંતૉ઴લા શળક્ષણભાાં ળયાં
જૉઔલાઈ ઒યી ળ઒ામ ? જલાફ. અધ્મ૆તા-઒૆નદ્રી
અધ્મમન
64. ઩યર઴ અન૆ સ્ત્રીભાાં જૉલા ભ઱તી ળાયીરય઒
શબનનતા શ઒ી઒તભાાં ળયાં દળાયલ૆ છ૆ ? જલાફ.
જાતીમ-વમશક્તઔત શબનનતા
65. ઒ૉઈ વમશક્તની ફયશદ્ધ઒ક્ષા ઊંચી ઩ણ
માાંશત્ર઒ળશક્ત નીચી શૉમ ત૆ ઒૆લી શબનનતા છ૆ ?
જલાફ. લેમશક્ત઒ આાંતરય઒ શબનનતા
66. ઒ૉઈ ફ૆ ઒૆ લધય વમશક્ત ફયશદ્ધન૆ ફાફતભાાં
ઍ઒ફીજાથી જય દી શૉમ ત૆ ઒૆લી શબનનતા દળાયલ૆ છ૆
? જલાફ. આાંતય લેમશક્ત઒ શબનનતા
67. વમશક્તઔત તપાલતૉના ભયખ્મ ઒૆ટરા પ્ર઒ાય છ૆ ?
જલાફ. ફ૆
68. શ૆નયી ભય૆ નાભના ભનૉલેજ્ઞાશન઒૆ ઒ઈ ઒વૉટીની
યચના ઒યી ? જલાફ. TAT
69. ળબ્દ વાશચમય ઒વૉટીની યચના ઒યનાય
ભનૉલેજ્ઞાશન઒ ઒ૉણ શતા ? જલાફ. મયાંઔ
70. C.A.T નયાં ઩ૂણય નાભ ળયાં છ૆ ? જલાફ. શચલ્રન
ઍ઩વ૆પળન ટ૆સ્ટ
71. અધૂયા લાક્મૉની ઩ૂર્થત ઍ વમશક્તત્લ ભા઩નની
ક્મા પ્ર઒ાયની ઩દ્ધશત છ૆ ? જલાફ. પ્રક્ષ૆઩ણ
72. 16 PF ઒વૉટીના પ્રણ૆તા ઒ૉણ શતા ?
જલાફ. ય૆ભનડ ઒૆ટર
www.shikshanjagat.in 15
73. ળાશીના ડાકાની ઒વૉટીના યચશમતા ઒ૉણ શતા
? જલાફ. શયભન યૉળા઒
74. ફા઱઒ૉ ભાટ૆ની વમશક્તત્લ ભા઩ન ઒વૉટી ઒ઈ
છ૆ ? જલાફ. CAT
75. T.A.T ઍ ક્મા પ્ર઒ાયની વમશક્તત્લ ભા઩ન
઒વૉટી છ૆ ? જલાફ. પ્રક્ષ૆઩ણ ઒વૉટી
76. 'આત્ભ઒થા' વમશક્તત્લ ભા઩ન ભાટ૆ની ક્મા
પ્ર઒ાયની ઩દ્ધશત છ૆ ? જલાફ. વમશક્તરક્ષી
77. સ્લ઒૆નદ્રી રક્ષણ ઒૆લા પ્ર઒ાયના વમશક્તત્ત્લનયાં છ૆ ?
જલાફ. અાંતભયઓ ય ી
78. બઔલદઔીતાભાાં વમશક્તત્લના ક્મા ઔયણૉની
ચચાય થઈ છ૆ ? જલાફ. યજૉઔયણ, તભૉઔયણ,
વત્ત્લઔયણ
79. બાયતીમ લણયવમલસ્થા અનયવાય વમશક્તત્લના
઒૆ટરા પ્ર઒ાય ઩ડ૆ છ૆ ? જલાફ. ચાય
80. લેજ્ઞાશન઒ૉ અન૆ તત્ત્લજ્ઞાનીઐ ઒૆લા પ્ર઒ાયનયાં
વમશક્તત્લ ધયાલતા શૉમ છ૆ ? જલાફ. વેદ્ધાાંશત઒
81. વેઔયના ભત અનયવાય વમશક્તત્લના ઒૆ટરા
પ્ર઒ાય છ૆ ? જલાફ. છ
82. આમયલેદની દ્રશહ્રઍ વમશક્તત્લના ઒૆ટરા પ્ર઒ાય
઩ડ૆ છ૆ ? જલાફ. ત્રણ
83. ળ૆લ્ડન નાભના ભનૉલેજ્ઞાશન઒૆ ઒ૉન૆ ધ્માનભાાં
યાઓી વમશક્તત્લના પ્ર઒ાય ઩ાડ્મા ? જલાફ.
ભાનલળયીયના સ્તયના આધાય૆
84. અાંતભયયઓી વમશક્તત્લ અન૆ ફશશભયયઓી વમશક્તત્લ
જ૆ લા વમશક્તત્લના પ્ર઒ાય ઩ાડનાય ભનૉલેજ્ઞાશન઒ ક્મા
છ૆ ? જલાફ. મયાંઔ
85. તફીફી શલદ્યાળાઓાના શ઩તા તરય઒૆ ઒ૉણ
જાણીતા છ૆ ? જલાફ. શશ઩ૉક્રીટવ
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!*
86. ઍરય઒ ઍરયવન૆ વમશક્તત્લના વભગ્ર શલ઒ાવન૆
ભશત્ત્લ આ઩ી ઒૆ટરી અલસ્થા દળાયલી છ૆ ? જલાફ.
આ
87. ઍરય઒ ઍરયવન૆ વમશક્તત્ત્લના વભગ્ર શલ઒ાવન૆
ભશત્ત્લ આ઩ી ઒૆ટરી અલસ્થા દળાયલી છ૆ ? જલાફ.
2
88. ભય૆ નાભના ભનૉલેજ્ઞાશન઒૆ ક્મૉ શવદ્ધાાંત
આપમૉ ? જલાફ. રક્ષણરક્ષી શવદ્ધાાંત
89. વમશક્તત્ત્લનૉ પ્ર઒ાયરક્ષી શવદ્ધાાંત આ઩નાય
ભનૉલેજ્ઞાશન઒ ઒ૉણ શતા ? જલાફ. મયાંઔ
90. ઔયજયાતભાાં વાંઔીત અશબમૉગ્મતા ઒વૉટીના
યચશમતા ઒ૉણ છ૆ ? જલાફ. દયષ્માંત ળય઒ર
91. GATB દ્લાયા ઒૆ટરી અશબમૉગ્મતાનયાં ભા઩ન
થામ છ૆ ? જલાફ. 8
92. GATB ના નાભ૆ પ્રચશરત ઒વૉટીભા઱ાભાાં
઒૆ટરી ઒વૉટીઐ છ૆ ? જલાફ 12
93. શભન૆વૉટા શભ઒૆શન઒ર ઍવ૆મ્ફરી ટ૆સ્ટ ક્મા
પ્ર઒ાયની છ૆ ? જલાફ. ળાશબ્દ઒
94. GATB નયાં ઩ૂણય નાભ ળયાં છ૆ ? જલાફ.
General Aptitude Text Battery
95. DATB ઒ૉની ભાટ૆ તેમાય ઒યલાભાાં આલ૆ છ૆ ?
જલાફ. ભાધ્મશભ઒ ળા઱ાના ફા઱઒ૉ ભાટ૆
96. અશબમૉગ્મતા ભા઩તી અન૆ અભ૆રય઒ાભાાં તેમાય
થમ૆રી ઒વૉટી ઒ઈ છ૆ ? જલાફ. DAT
97. વમાલવાશમ઒ ઩વાંદઔી લઓત૆ ળાનયાં ભા઩ન
઒યલાનયાં અઔત્મનયાં છ૆ ? જલાફ. અશબમૉગ્મતા
98. ઒ાય઒ૂની અશબમૉગ્મતા ઒વૉટી ળાનયાં ભા઩ન ઒ય૆
છ૆ ? જલાફ ળબ્દૉ અન૆ આાં઒ડાની ઝડ઩ અન૆
ચૉ઒વાઈ
99. DATB ભાાં ઒૆ટરી ઩૆ટા ઒વૉટીનૉ વભાલ૆ળ
઒યલાભાાં આવમૉ છ૆ ? જલાફ. 8
100. શાથની ઩઒ડની ભજફૂતાઈ ભા઩લા ભાટ૆ ઒ઈ
઒વૉટીનૉ ઉ઩મૉઔ થામ છ૆ ? જલાફ. ચ૆હ્રાત્ભ઒
અન૆ શસ્ત઒૊ળલ્મ ઒વૉટી
www.shikshanjagat.in 16
 &P jIlST lJX[Q < ;]\NZD
રયશાય શત્રબયલનદાવ ઩યર઴ૉિભદાવ, ‘઒ૉમા બઔત’, ‘શત્રળૂ઱’, ‘ભયીશચ’, ‘વયનદયભો’ (૨૨-૩-
૧૯૦૮) : ઒શલ, લાતાય઒ાય, શલલ૆ચ઒. જનભ બરૂચ શજલ્રાના આભૉદ તારય઒ાના શભમાાંભાતયભાાં. વાત ચૉ઩ડી વયધી
ભાતયની રૉ઒ર ફૉડયની ળા઱ાભાાં અભ્માવ ઒મો. ઩છી અાંગ્ર૆જી ઩ાાંચ ધૉયણ વયધી આભૉદની ળા઱ાભાાં અન૆ ઍ઒ લયવ
બરૂચની છૉટયબાઈ ઩યયાણીની યાહ્઱ીમ નમૂ ઇંશગ્રળ સ્઒ૂરભાાં ઔા઱ી, બરૂચભાાંથી શલનીત થઈ ૧૯૨૯ભાાં વાંસ્઒ૃત અન૆
અાંગ્ર૆જી શલ઴મૉ વાથ૆ ‘બા઴ાશલળાયદ’ની ઉ઩ાશધ પ્રાપત ઒યી, ઔૂજયાત શલદ્યા઩ી ભાાંથી સ્નાત઒ થમા. ઍ જ લ઴ે વૉનઔઢ
ઔયર઒ય઱ભાાં અધ્મા઩ન. ૧૯૩૫ થી ૧૯૪૫ વયધી અભદાલાદની સ્ત્રીવાંસ્થા જ્મૉશતવાંકભાાં ઒ામય઒તાય તયી઒૆. ૧૯૪૫થી શ્રી
અયચલદ આશ્રભ, ઩ોંરડચ૆યીભાાં વ઒યટયાંફ સ્થામી શનલાવ સ્લી઒ામો. એઔસ્ટ ૧૯૪૭થી ‘દશક્ષણા’ના તાંત્રી. ૧૯૭૦ભાાં
જૂ નાઔઢભાાં ભ઱૆રી ઔયજયાતી વાશશત્મ ઩રય઴દના પ્રભયઓ. ૧૯૭૪ભાાં આરર઒ા-ઝાાંશફમા-઒૆નમા-ભૉય૆શ્મવનૉ પ્રલાવ.
૧૯૭૫ભાાં વયદાય ઩ટ૆ર મયશનલર્થવટી, લલ્રબશલદ્યાનઔય તયપથી ડૈ઒ટય ઌલા શરટય૆ચયની ભાનદ ઉ઩ાશધ. ૧૯૩૪ભાાં
યણશજતયાભ વયલણયચાંદ્ર઒, ૧૯૪૬ભાાં ભશીડા ઩ારયતૉશ઴઒, ૧૯૫૫ભાાં નભયદ વયલણયચદ્રાં ઒, ૧૯૬૮ભાાં વાશશત્મ અ઒ાદભી,
રદલ્શીનૉ ઩યયસ્઒ાય. ૧૯૬૭ થી ઐભ઩યયીની નઔયયચનાભાાં ઒ામયરયત.
ઍ઒ છ૆ ડ૆ ઔાાંધીબાલનાના સ્઩ળે નમાય લાસ્તલ ઒૆ ઒યશત્વત
લાસ્તલન૆ બાલશનહ્લ બોંમ ઩ય ઉતાયતા અન૆ ફીજ૆ છ૆ ડ૆ અયચલદશલચાયના સ્઩ળે
અશધલાસ્તલન૆ તત્લશનહ્લ બોંમ ઩ય ઉતાયતા ઍ઒ વપ઱ ઒શલ તયી઒૆, વયનદયભો નયાં સ્થાન
શનશશ્ચત છ૆ . ઉ઩યાાંત બા઴ા અન૆ અશબવમશક્તની નલી ઔયાંજાળથી ગ્રાભ ઒૆ નઔયની
ચ૆તનાન૆ પ્રશતબા઩ૂણય ઩ાત્ર તથા ઩રયશસ્થશતથી વા઒ાય ઒યતા પ્રમૉઔળીર લાતાય઒ાય
તયી઒૆ અન૆ ભાર્થભ઒ દ્રશહ્રચફદયથી વાશશત્મન૆ ઒૆ વાશશત્મના ઇશતશાવન૆ ગ્રશતા વહૃદમ
શલલ૆ચ઒ તયી઒૆ ઩ણ ઍભનયાં સ્થાન ઔાાંધીમયઔના વજય ઒ૉભાાં પ્રથભ ઩ાંશક્તભાાં છ૆ .
ઔાાંધીમયઔના વાશશત્મનૉ વ૊નદમયશનહ્લ શલળ૆઴ વ૊થી ઉિભ સ્લરૂ઩ભાાં ઍભના
વાશશત્મભાાં પ્રઔટ્મૉ છ૆ .
‘઒ૉમા બઔતની ઒ડલી લાણી અન૆ો ઔયીફૉનાાં ઔીતૉ’ (૧૯૩૩) વયનદયભો નૉ ઩શ૆રૉ ઒ાવમવાંગ્રશ
છ૆ . ઍભાાં ઔાાંધીવેશન઒ તયી઒૆ વભાજના ઉત્થાન ભાટ૆ વયધાયાનૉ આક્રૉળ જૉલામ છ૆ . વભાજ બણીના વાંદ૆ળ શલળ૆ ઩ૉત૆
પ્રશતફદ્ધ શૉલા છતાાં ઒ૉમા બઔતના પ્રશાયૉ રૂ઩૆ ઍભનાાં બજનૉના ઢા઱ભાાં ક્માાં઒ ક્માાં઒ વ૊નદમયપ્રશતહ્લાની ચભત્઒ૃશત
આશરાદ઒ છ૆ . ‘઒ાવમભાંઔરા’ (૧૯૩૩)ભાાં લૃિફદ્ધ ઒ાવમૉ, વૈન૆ટૉ અન૆ ઔીતૉ છ૆ . ઔાાંધીલાદી અન૆ વભાજલાદી
શલચાયવયણીના વાંમયક્ત દફાલભાાંથી પ્રઔશતળીર ઉનભ૆઴ૉ અશીં પ્રઔટ્મા છ૆ . ઍભાાં, યાહ્઱જાઔૃશતનૉ ઉત્વાશ અન૆
દશરત઩ીરડતૉ ઩યત્લ૆નૉ વભબાલ પ્રઔટ છ૆ ; ન૆ છતાાં, ઒ાવમૉભાાં ઒રાશનહ્લ લાસ્તલાશબભયઓતા આ઒઴ય઒ છ૆ . ‘લવયધા’
(૧૯૩૯)ભાાં ઒શલ વાભાશજ઒ લાસ્તલથી આઔ઱ લદી લધય અાંતયાંઔતા અન૆ સ્લામિતા તયપ લ઱૆ છ૆ ; અન૆ ઒શલતાનાાં
ઉિભ ઩રયણાભૉ રાલ૆ છ૆ . ’૧૩-૭ ની રૉ઒ર’ આ વાંગ્રશની શવદ્ધયચના છ૆ . ઇશનદ્રમાનયયાઔી અશબવમશક્તભાાં પ્રણમયવ
અન૆ ળયણયવન૆ વમાંશજત ઒યતી ઒૆ટરી઒ ઒ૃશતઐ ઩ણ નોંધ઩ાત્ર છ૆ . ‘માત્રા’ (૧૯૫૧) અયચલદશલચાય અન૆ દળયનનયાં
઒શલતાની દ્રશહ્રઍ વાંસ્઒ૃત અન૆ પ્રા઒ૃત ફાંન૆ સ્લરૂ઩ દળાયલ૆ છ૆ . આધ્માશત્ભ઒ ઊધ્લયતા ઒ાવમ઩ય઒ ઊધ્લયતા વાથ૆ વભાાંતય યશી
ન શૉલાથી ઒ૃશતઐનયાં શલ઴ભ સ્તય ઊબયાં થમયાં છ૆ ; છતાાં ઒૆ટરાાં઒ વૈન૆ટૉ, ઔીતૉ અન૆ પ્રાથયનાઔીતૉભાાં ઒શલની ભયદ્રા અાંર઒ત
છ૆ . ‘઒ાવમભાંઔરા’ના ‘ક્મશીં ધ્રયલ઩દ?’નૉ જલાફ ‘માત્રા’ભાાં ‘આ ધ્રલ઩દ’ ઒ાવમથી અ઩ામૉ છ૆ ; ઩યાંતય ઍભાાં ઒શલ ઒યતાાં લધય
શ્રદ્ધાલાન ભનયષ્મનયાં ધ્રયલ઩દ શાથ ચડ્મયાં શૉમ ઍલયાં રાઔ૆ છ૆ . ‘યાંઔ યાંઔ લાદશ઱માાં’ (૧૯૩૯)ભાાં ઍભનાાં ફા઱઒ાવમૉ
વાંઔૃશીત છ૆ . આભ, ઍ઒ાંદય૆ લેશશ્લ઒ વભબાલની વાભગ્રી અન૆ અથયપ્રધાન અશબવમશક્તના શલળ૆઴થી ઔાાંધીમયઔની
પ્રમૉઔળીરતા પ્રઔટ થઈ ઍભાાં આ ઒શલની ઒શલતાનયાં શલશળહ્ર વમશક્તત્લ છ૆ .
વયનદયભો ની ટૂાં઒ીલાતાયઐ વજય નની ઊંચી ઔયાંજાળ પ્રઔટાલ૆ છ૆ . ઔાાંધીલાદ અન૆ પ્રઔશતલાદની
શભશ્ર બોંમ ઩ય ગ્રાભચ૆તના અન૆ નઔયચ૆તનાની ઒રાત્ભ઒ ભાાંડણી ઒યતી, ઩યયૉઔાભી લાતાયના ઒રા઒વફન૆ અન૆
બા઴ા઒વફન૆ પ્રમૉઔળીર યીત૆ રૂ઩ાાંતરયત ઒યતી તથા વમાંજનાનૉ શલળ૆઴ આશ્રમ ર૆લા ભથતી ઍભની લાતાયઐ ઔયજયાતી
લાતાયવાશશત્મભાાં શલશળહ્ર સ્થાન ધયાલ૆ છ૆ . ‘શીયા઒ણી અન૆ ફીજી લાતૉ’ (૧૯૩૮)ભાાં ૧૯૩૧ભાાં રઓામ૆રી ‘રયટાયા’
નાભની ઩શ૆રી લાતાય ઉ઩યાાંત ‘ઔૉ઩ી’, ‘઩ૂનભડી’, ‘આ નળીફ’, ‘ઔટ્ટી’, ‘બીભજીબાઈ’, ‘શભરનની યાત’ અન૆

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 17

‘શીયા઒ણી’ ઍભ ઒યર આ લાતાયઐ છ૆ . ‘ઓૉર઒ી અન૆ નાઔરય઒ા’ (૧૯૩૯)ભાાં ‘નાઔરય઒ા’, ‘નાયચવશ’ અન૆ ‘ઓૉર઒ી’
જ૆ લી લાતાયઐભાાં શલલાદસ્઩દ નીલડ૆રાાં જાતીમ શનરૂ઩ણૉ વ૊નદમયશનહ્લ ય૆ઓાન૆ ઐ઱ાંઔીન૆ નથી ચારતાાં. ‘ઓૉર઒ી’ભાાં તૉ
઩શતવભાઔભ ઩મુંત ઩શોંચતી ગ્રાભીણ નાયીની શચિક્ષણૉનૉ આર૆ઓ વૂક્ષ્ભ યીત૆ ઒રાત્ભ઒ છ૆ . ‘શ઩માવી’ (૧૯૪૦)ની
લાતાયઐભાાં ગ્રાભીણ નાયી ઒૆ અડ઒ચન લઔયની ઒ૉઈ ઍ઒ કટના ઒૆ ઍના ઩ાત્રની આવ઩ાવ ઒વફ઩ૂણય યીત૆ લાતાયશલશ્લ
ધફ઒ી યશ૆ છ૆ . ‘ભાજા લ૆રાનયાં ભૃત્મય’ભાાં વભાજના અબદ્રરૉ઒ભાાં પ્રલ૆ળી અાંદયઓાન૆થી જ૆ યીત૆ વભબાલ઩ૂણય અન૆ તટસ્થ
શચત્ર દૉમયું છ૆ ઍન૆ ઒ાયણ૆ ઍ વાંગ્રશની ઉિભ લાતાય ફની છ૆ . ‘ભાન૆ ઓૉ઱૆’ની ઒રણ વમાંજ઒તા અશલસ્ભયણીમ છ૆ .
‘ઉનનમન’ (૧૯૪૫) લાતાયવાંગ્રશભાાં ‘ઓૉર઒ી અન૆ નાઔરય઒ા’ની ઩ાાંચ લાતાયઐન૆ વભાલી ફીજી ઩ાાંચ લાતાયઐ ઉભ૆ય૆રી
છ૆ . ઍભાાં, ‘પ્રવાદજીની ફ૆ચ૆ની’ યત્માબાવ અન૆ ઈશ્લયશનહ્લાના શલયૉધભૂર઒ તાંતયઐ ઩ય ચભત્઒ૃશત વજય તી લાતાય છ૆ .
‘તારયણી’ (૧૯૭૮) ઩ોંરડચ૆યીના સ્થામી શનલાવ ઩છી રઓામ૆રી ઒યર ત્રીવ લાતાયઐનૉ વાંગ્રશ છ૆ . ઍભાાં થૉડી઒ અધૂયી
લાતાયઐ ઩ણ છ૆ ; નાના નાના ટય઒ડાઐ ઩ણ છ૆ . આ ફધી લાતાયઐ શાથ ચડ૆રા ઒વફની વયજત છ૆ .
વયનદયભો નયાં અભ્માવ઩ૂણય શલલ૆ચનાનયાં ઩ાવયાં ઩ણ ઊજ઱યાં છ૆ . ૧૯૩૧ના ગ્રાંથસ્થ ઔયજયાતી
વાશશત્મની વભતૉર વભીક્ષા ઒માય ઩છી ‘અલાયચીન ઒શલતા’ (૧૯૪૬) ઍભનૉ પ્રભાશણત ઇશતશાવગ્રાંથ છ૆ . ઍભણ૆
દર઩ત-નભયદથી ળરૂ ઒યી અલાયચીન ઒શલતાના નાનાભૉટા ૩૫૦ જ૆ ટરા ઒શલઐની ૧,૨૨૫ જ૆ ટરી ઒ૃશતઐન૆
ઝીણલટથી લાાંચી, અન૆઒ વ૆યૉભાાં ઔૉ લી, વહૃદમ પ્રશતબાલથી તત્લમયક્ત અન૆ તરઔાભી ઇશતશાવપ્રલાશ આપમૉ છ૆ .
ઍભનાાં ઒૆ટરાાં઒ ભ૊શર઒ અશબપ્રામૉ-તાયણૉ ઒ીભતી ફનમાાં છ૆ . ‘અલરૉ઒ના’ (૧૯૬૫) ઍભણ૆ ઒ય૆રાાં ગ્રાંથાલરૉ઒નૉનૉ
વાંગ્રશ છ૆ . ઩ૂલાયધય ઩દ્યનાાં અલરૉ઒નૉ અન૆ ઉિયાલધય ઔદ્યનાાં અલરૉ઒નૉ આ઩૆ છ૆ . આ વલય અલરૉ઒નૉ ઩ાછ઱ ઍભનયાં
વજય ઒ વમશક્તત્લ, ઍભની વ૊નદમયદ્રશહ્ર અન૆ ઍભનયાં શલશળહ્ર વાંલ૆દન ઩ડ૆રાાં છ૆ . ઍભાાં ‘઩યરૉભા અન૆ ફીજા ઒ાવમૉ’થી ભાાંડી
‘ચશડૉર’ વયધીનૉ ત૆ભ જ ‘વૉય ી ફશાયલરટમા’- બા ૨ થી ભાાંડી ‘ઈળાશનમૉ દ૆ળ’ (‘બાાંગ્માના બ૆ર’ાં ) વયધીનૉ
અલરૉ઒ન-઩ટ શલશલધ શલલ૆ચનભયદ્રા દશળાયલ૆ છ૆ . ઍભનૉ શલચાયવાં઩યટ યજૂ ઒યતા ત્રણ ઔદ્યગ્રાંથૉ ઩ે઒ી ‘વાશશત્મચચતન’
(૧૯૭૮) અન૆ ‘વભચયના’ (૧૯૭૮) વાશશત્મશલ઴મ઒ છ૆ . ‘વાશશત્મચચતન’ભાાં શલશલધ તફક્઒૆ રઓામ૆રા વાશશત્મ
અાંઔ૆ના ચચતનર૆ઓૉ છ૆ ; જ૆ ભાાં ર૆ઓ઒ના શચિના શલ઒ાવની છફી ઊ઩વ૆ છ૆ અન૆ શલચાયદળયનનયાં શલસ્તયતયાં લતય઱ ય જૉઈ
ળ઒ામ છ૆ . ઍભના વાશશત્મચચતન ઩ાછ઱ વત્મ અન૆ વૌંદમયના શનભાયણનૉ પ્રાણપ્રશ્ન ઩ડ૆રૉ છ૆ . ‘વભચયના’ભાાં વાશશશત્મ઒
વમશક્તઐન૆ ઒૆નદ્રભાાં યાઓી રઓામ૆રા ર૆ઓૉ છ૆ ; જ૆ ભાાં વાશશત્મશલબૂશતઐન૆ શબનનશબનન રૂ઩૆ અાંજશરઐ અ઩ામ૆રી છ૆ .
આ ર૆ઓૉભાાં અાંઔત ઉષ્ભા અન૆ બાલ આસ્લાદ્ય છ૆ . દમાયાભ, દર઩ત, ઒રા઩ી, ઒રાનતથી ભાાંડીન૆ ઔાાંધીજી, ઒ાર૆ર઒યનૉ
ઍભાાં વભાલ૆ળ છ૆ .
‘લાવનતી ઩ૂર્થણભા’ (૧૯૭૭) ર૆ઓ઒ની ઔાંબીય-અઔાંબીય બાલ૆ રઓ૆રી નાની-ભૉટી
નાટ્મયચનાઐનૉ વાંગ્રશ છ૆ . આભાાંની કણી યચનાઐ સ્ત્રીવાંસ્થા ભાટ૆ રઓામ૆રી છ૆ ; ઍભાાં શાસ્મની વાથ૆ શલશલધ
બાલૉ ઔૂાંથ્મા છ૆ . છ૆ લ્ર૆ ભય઒ામ૆રી ફ૆ અનૂરદત નાટ્મ઒ૃશતઐભાાંથી ઍ઒ તૉ આમરયળ ઒શલ ડફલ્મૂ. ફી. મ૆ટ્વની ઒ૃશતનૉ
઩દ્યાનયલાદ છ૆ . ‘઩ાલ઒ના ઩થ૆’ (૧૯૭૮)ભાાં લાતાયભાાં ઒૆ ઒શલતાભાાં ઒૆ શનફાંધભાાં જ૆ આલી ળ઒૆ ત૆લયાં ન શતયાં ત૆ન૆ ર૆ઓ઒૆
અશીં ઔૉ લલાનૉ પ્રમત્ન ઒મો છ૆ . વમાશધથી વભાશધ વયધીની ઩ાાંઓા ઒થાન઒ની આ ઒થા ફ૆ બાઔભાાં લશેંચામ૆રી
આત્ભલૃિાાંતરૂ઩૆ છ૆ . ઒૆ટરા઒ ઔદ્યઓાંડૉ આસ્લાદ્ય ફનમાાં છ૆ . ‘દશક્ષણામન’ (૧૯૪૧) દશક્ષણ બાયતના પ્રલાવનયાં ઩યસ્ત઒ છ૆ .
સ્થરવાભગ્રી, વાંસ્઒ૃશતવાભગ્રી અન૆ વભાજવાભગ્રીનૉ ઉ઩મૉઔ ઒યતા આ પ્રલાવના આધાય૆ ઒ાંતામ૆રા ઒૆ટરા઒ યમ્મ
ઔદ્યતાંતયઐ ભશત્લના છ૆ . ‘શચદાંફયા’ (૧૯૬૮) ર૆ઓ઒ના શલશલધ શલ઴મના અન૆ શલશલધ અનયબલના ઔદ્યર૆ઓૉનૉ તથા
અનૂરદત ઒ૃશતઐનૉ વાંગ્રશ છ૆ . તાંત્રીનોંધૉ, લાતાયત્ભ઒ ર૆ઓૉ અન૆ ચચતનપ્રધાન શનફાંધૉની આ પ્ર઒ીણય વાભગ્રીભાાં
ઔયણવાં઩શિ છ૆ . ‘શ્રી અયચલદ ભશામૉઔી’ (૧૯૫૦) ટૂાં઒યાં જીલનચરયત્ર છ૆ .
ઔૉચલદસ્લાભીની યચનાઐનૉ ઒ાવમવાંગ્રશ ‘પ્રશત઩દા’ (અનમ વાથ૆, ૧૯૪૮) ઍભનયાં
વશવાં઩ાદન છ૆ . ‘બઔલજ્જય ઒ીમ’ (૧૯૪૦), ‘ભૃચ્છ઒રટ઒’ (૧૯૪૪), ‘અયચલદ ભશર્થ઴’ (૧૯૪૩), ‘અયચલદના ચાય
઩ત્રૉ’ (૧૯૪૬), ‘ભાતાજીનાાં નાટ઒ૉ’ (૧૯૫૧), ‘વાશલત્રી’ (૧૯૫૬), ‘઒ામા઩રટ’ (૧૯૬૧), ‘઩ત્રાલશર’ (૧૯૬૪),
‘વયાંદય ઒થાઐ’ (૧૯૬૪), ‘જનતા અન૆ જન’ (૧૯૬૫), ‘સ્લપન અન૆ છામાકડી’ (૧૯૬૭), ‘઩યબ્રહ્મ અન૆ ફીજાાં
઒ાવમૉ’ (૧૯૬૯), ‘઎વી શે ચજદઔી’ (૧૯૭૪) લઔ૆ય૆ ઍભણ૆ ઒ય૆રા અનયલાદૉ છ૆ .

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 18

 *P ;FDFlHS lJ7FG WMP!) lJQIJ:T]
ઍ઒ભ ૧૪ : ઩રયલશન વાંદળ ૆ ાવમલશાય અન૆ વમા઩ાય
 જ઱ભાઔય તયી઒૆ ઔાંઔા અન૆ બ્રહ્મ઩યત્રા નદીઐ
વ૊થી લધય ઉ઩મૉઔી છ૆ .
 બાયતભાાં વ૊થી લધય લાશણલટયાં ઔાંઔાની ળાઓા
શય ઔરીભાાં થામ છ૆ .
 આાંતરય઒ જ઱ભાઔોની જા઱લણી ભાટ૆ વય઒ય૆
નીચ૆ના જ઱ભાઔોન૆ યાહ્઱ીમ જ઱ભાઔોનૉ
દયજ્જૉ આપમૉ છ૆ .
 યાહ્઱ીમ જ઱ભાઔય ૧ : ઔાંઔા નદીભાાં ૧૬૨૦
ર઒ભી રાંફાઈનૉ શશલ્દમા-અરાશાફાદ જ઱ભાઔય
 યાહ્઱ીમ જ઱ભાઔય ૨ : બ્રહ્મ઩યત્રા નદીભાાં ૮૯૧
ર઒ભી રાંફાઈનૉ ધયફયી –વારદમા જ઱ભાઔય
 યાહ્઱ીમ જ઱ભાઔય ૩ : ઩શશ્લભ ર઒નાયાની ૨૫૦
ર઒ભી રાંફાઈનૉ ઒ૉલ્રભ – ઒ટ્ટા઩યયભ જ઱ભાઔય
 યાહ્઱ીમ જ઱ભાઔય ૪ : ઔૉદાલયી-઒ૃષ્ણા નદીભાાં
૧૦૭૮ ર઒ભી રાંફાઈનૉ ઒ા઒ીનાડા – ઩યડયચય૆ ી
જ઱ભાઔય
 યાહ્઱ીમ જ઱ભાઔય ૫ : બ્રહ્માણી નદીભાાં ૫૮૮
ર઒ભી રાંફાઈનૉ ઔૉઍનઓરી –તાલ્ચ૆ય
જ઱ભાઔય
 દ૆ળના આર્થથ઒ અન૆ બ૊શત઒ શલ઒ાવ ભાટ૆
઩રયલશનનૉ પા઱ૉ ભશત્લનૉ છ૆ .
 ઉ઩ગ્રશૉથી દયયવાંચાય વ૆લાભાાં કણૉ જ વયધાયૉ
થમૉ છ૆ .
 વમા઩ાય પ્રલૃશિ ત્રીજા પ્ર઒ાયની આર્થથ઒ પ્રલૃશિ
છ૆ .
 બાયત ભધ્મ-઩ૂલયના દ૆ળૉભાાં ઒ૃશ઴઩૆દાળૉની
શન઒ાવ ઒ય૆ છ૆ .
 બાયત ભધ્મ-઩ૂલયના દ૆ળૉભાાંથી ઓજય ય અન૆
ઓનીજ ત૆રની આમાત ઒ય૆ છ૆ .
 ઩લયતીમ શલસ્તાયૉભાાં ‘મા઒’ ઩ળયનૉ ફૉજલાશ઒
તયી઒૆ ઉ઩મૉઔ થામ છ૆ .
 યણપ્રદ૆ળભાાં ઊંટ વ૊થી શ્ર૆હ્લ ફૉજલાશ઒ છ૆ .
 પ્રાચીન વભમથી જ ઩રયલશન ભાઔોભાાં
વડ઒ભાઔોનયાં ભશત્લ લધય શતયાં.
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!*
 બાયતભાાં વમ્રાટ અળૉ઒ અન૆ ચાંદ્રઔયપત ભ૊મયના
વભમભાાં યાજભાઔોની જા઱ ઩થયાઈ શતી.
 મય.ઍવ.ઍ. અન૆ ચીનની વડ઒ પ્રણાશર
બાયતની વડ઒ પ્રણાશર ઒યતાાં ભૉટી છ૆ .
 બાયતભાાં ઒યર ઩રયલશન ભાઔોભાાં વડ઒ભાઔોનયાં
પ્રભાણ ૮૩% છ૆ .
 બાયતભાાં ઒યર ઩રયલશન ભાઔોભાાં ય૆રભાઔોનયાં
પ્રભાણ ૯% છ૆ .
 બાયતભાાં ઒યર ઩રયલશન ભાઔોભાાં શલાઈ ભાઔોનયાં
પ્રભાણ ૬% છ૆ .
 બાયતભાાં ઒યર ઩રયલશન ભાઔોભાાં જ઱ભાઔોનયાં
પ્રભાણ ૨% છ૆ .
 બાયતભાાં ઩ાાંચ પ્ર઒ાયના વડ઒ભાઔો છ૆ .
 બાયતભાાં વ૊થી રાાંફૉ યાહ્઱ીમ ધૉયી ભાઔય 7
નાંફયનૉ છ૆ .
 બાયતનૉ વ૊થી રાાંફૉ વડ઒ભાઔય લાયાણવીથી
઒નમા઒યભાયીનૉ છ૆ .
 બાયત વય઒ાય૆ લ઴ય ૨૦૧૧ ભાાં યાહ્઱ીમ ધૉયી
ભાઔયના નાંફયભાાં પ૆યપાય ઒માય છ૆ .
 જનવાંખ્માની દ્રહ્રીઍ ઔૉલાભાાં યાહ્઱ીમ ધૉયી
ભાઔોની વાંખ્મા લધાય૆ છ૆ .
 જીલ્રા ભાઔયની જા઱લણી શજલ્રા ઩ાંચામત ઒ય૆
છ૆ .
 પ્રધાનભાંત્રી ગ્રાભ વડ઒ મૉજના શ૆ ઱ ગ્રાભીણ
઩રયલશન વયધાયલા ભાટ૆ના પ્રમાવૉ શાથ
ધયલાભાાં આવમા છ૆ .
 ગ્રાભીણ ભાઔયનયાં શનભાયણ અન૆ જા઱લણી ગ્રાભ
઩ાંચામત ઒ય૆ છ૆ .
 વયશદી ભાઔય વાંસ્થાન(Border Road
Organization) ની સ્થા઩ના ઈ.વ.૧૯૬૦
ભાાં ઒યલાભાાં આલી શતી.
 ઍક્વપ્ર૆વ ધૉયી ભાઔય દ્રુતઔશત ભાઔય ઒શ૆લામ છ૆ .
 ઍક્વપ્ર૆વ ધૉયી ભાઔય ચાયથી છ ર૆નનૉ શૉમ છ૆ .
 ઔયજયાતભાાં અભદાલાદ અન૆ લડૉદયા લચ્ચ૆
ઍક્વપ્ર૆વ ધૉયીભાઔય આલ૆ર છ૆ .
 ય૆રભાઔયભાાં ઍશળમાભાાં બાયતનયાં સ્થાન પ્રથભ
છ૆ .
www.shikshanjagat.in 19
 ય૆રભાઔયભાાં શલશ્લભાાં બાયતનયાં સ્થાન ફીજય ાં છ૆ .
 બાયતભાાં પ્રથભ ય૆રભાઔય ઇ.વ.૧૮૫૩ ભાાં ળર
થમૉ શતૉ.
 બાયતનૉ પ્રથભ ય૆રભાઔય ભયાંફઈ અન૆ થાણા
લચ્ચ૆ ળર ઒યલાભાાં આવમૉ શતૉ.
 ઔયજયાતનયાં વ૊થી ભૉટયાં ય૆રલ૆ જાં ઒ળન
અભદાલાદભાાં આલ૆રયાં છ૆ .
 ઒ોં઒ણ ય૆રભાઔય શ્ર૆હ્લ ઈજન૆યી ઈજન૆યી ઒૊ળલ્મનયાં
દ્રહ્રાાંત ઩ૂરાં ઩ાડ૆ છ૆ .
 બાયતભાાં વ૊થી રાાંફૉ ય૆રભાઔય રદબ્રયઔઢથી
઒નમા઒યભાયીનૉ છ૆ .
 શલલ૆઒ ઍક્વપ્ર૆વ રદબ્રયઔઢથી ઒નમા઒યભાયી વયધી
જામ છ૆ .
 બાયતના અવભભાાં આાંતરય઒ જ઱ભાઔયનયાં
પ્રભાણ લધાય૆ છ૆ .
 બાયતના દરયમાર઒નાયાની રાંફાઈ ૭૫૧૬ ર઒ભી
છ૆ .
 ઒ાંડરા ઔયજયાતનયાં વ૊થી ભૉટયાં ફાંદય છ૆ .
 ઔયજયાતની ઐટૉભ૆ટી઒ રૉ઒ ઇન ઔ૆ટ ધયાલતયાં
ફાંદય બાલનઔય છ૆ .
 ઔયજયાતના ઩ૉશળત્રા ફાંદયનૉ શલ઒ાવ ઒યલાની
મૉજના શાથ ધયલાભાાં આલી છ૆ .
 ઒ાંડરા, ભયફ ાં ઈ, ઒ૉચી લઔ૆ય૆ ઩શશ્લભ ર઒નાયાના
ફાંદયૉ છ૆ .
 ચ૆નનાઈ, શલળાઓા઩ટ્ટનભ અન૆ શશલ્દમા લઔ૆ય૆
઩ૂલય ર઒નાયાના ફાંદયૉ છ૆ .
 ઩રયલશન ભાઔોભાાં શલાઈ ભાઔય વ૊થી ઝડ઩ી
઩યાંતય ઓચાય઱ ભાઔય છ૆ .
 દૂયસ્થર, દયઔયભ, ઔીચ જાં ઔરૉ તથા ઩શાડી
શલસ્તાયૉભાાં શલાઈ ભાઔય ઉ઩મૉઔી ફન૆ છ૆ .
 બાયતભાાં શલાઈ વ૆લાની ળરૂઆત ટ઩ાર વ૆લા
ભાટ૆ અરાશાફાદથી નેની ળશ૆યૉ લચ્ચ૆ થઇ
શતી.
 બાયતભાાં ઒યર ૧૫ આાંતયયાહ્઱ીમ શલાઈ ભથ઒ૉ
છ૆ .
 બાયતીમ શલભાનભથ઒ વિાભાંડ઱ ૧૨૭ શલાઈ
ભથ઒ૉનયાં વાંચારન ઒ય૆ છ૆ .
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!*
 નાશય ઒ૉરટમાથી નૂનભતી-ફય૊ની વયધીની
ઓનીજ ત૆રની ઩ાઈ઩રીન અવભ યાજ્મભાાં
આલ૆રી છ૆ .
 ઔયજયાતભાાં ઒રૉરથી ઒ૉમરી વયધી ઓનીજ
ત૆રની ઩ાઈ઩રાઈન આલ૆રી છ૆ .
 ઔયજયાતભાાં વામરાથી ભથયયા વયધી ઓનીજ
ત૆રની ઩ાઈ઩રાઈન આલ૆રી છ૆ .
 ફૉમ્ફ૆ શાઇથી ભયાંફઈ ળશ૆યના ર઒નાયા વયધી
ઓનીજ ત૆ર અન૆ ઔ૆વ ઩રયલશન ભાટ૆ વભાાંતય
઩ાઈ઩રાઈન નાઓલાભાાં આલી છ૆ .
 ઔયજયાતભાાં ઓાંબાત, ધયલાયણ અન૆ ઒ૉમરીથી
અભદાલાદ ળશ૆યભાાં ઔ૆વ ઩ાઈ઩રાઈન
નાઓલાભાાં આલી છ૆ .
 બાયતભાાં આળય૆ ૧૦૦ જ૆ ટરા યજ્જય
ભાઔય(યૉ઩-લ૆) આલ૆ર છ૆ .
 ઩લનશાંવ ઒ાં઩ની ONGC ન૆ શ૆રી઒ૉપટય વ૆લા
આ઩૆ છ૆ .
 આજ૆ બાયતભાાં ૪૧૫ આ઒ાળલાણી સ્ટ૆ળનૉ
આલ૆રા છ૆ .
 આજ૆ આ઒ાળલાણી દ૆ળની ૨૩ બા઴ાઐભાાં
઒ામયક્રભૉ પ્રવારયત ઒ય૆ છ૆ .
 બાયત વજાયય૆ ઈ.વ.૧૯૯૧ ભાાં ઉદાયી઒યણની
પ્રરક્રમા ળર ઒યી શતી.
 દ૆ળની વમા઩ાયતયરા શ઒ાયાત્ભ઒ ફનલાથી શલદ૆ળી
શય ાંડીમાભણભાાં લધાયૉ થમૉ છ૆ .
 બાયતની વમા઩ાયતયરા શ઒ાયાત્ભ઒ ફનાલલા
વય઒ાય૆ ‘ભ૆઒ ઇન ઇશનડમા’ પ્રૉજ૆ ક્ટ ળર ઒મો છ૆ .
 ઍલય૆સ્ટ આયૉશણ વભમ૆ વભાન ઉચ઒લાનયાં
઒ાભ ‘બૉટીમા’ ઒ય૆ છ૆ .
 યાહ્઱ીમ ધૉયીભાઔયના શનભાયણની જલાફદાયી ઒૆નદ્ર
વય઒ાયની છ૆ .
ઍ઒ભ ૧૫ આર્થથ઒ શલ઒ાવ
 દ૆ળની ઒યર આલ઒ન૆ યાહ્઱ીમ આલ઒ ઒શ૆લાભાાં
આલ૆ છ૆ .
 દ૆ળની ઒યર યાહ્઱ીમ આલ઒ન૆ દ૆ળની ઒યર લવતી
લડ૆ બાઔલાથી ભાથાદી આલ઒ પ્રાપત થામ છ૆ .
 શલ઒ાવળીર દ૆ળૉભાાં ઓ૆તી ભયખ્મ આર્થથ઒ પ્રલૃશિ
છ૆ .
www.shikshanjagat.in 20
 આર્થથ઒ શલ઒ાવઍ ઔયણાત્ભ઒ અન૆ આર્થથ઒
લૃશદ્ધઍ ઩રયણાત્ભ઒ છ૆ .
 શલ઒ાવળીર દ૆ળૉભાાં અથયતત્ર ાં નયાં શદ્લભયઓી સ્લરૂ઩
પ્રલતે છ૆ .
 શલ઒ાવળીર દ૆ળૉભાાં પ્રાથશભ઒ ક્ષ૆ત્રનયાં પ્રબયત્લ
શૉમ છ૆ .
 શ્રભ ઉત્઩ાદનનયાં જીલાંત વાધન છ૆ .
 શભશ્ર અથયતાંત્રન૆ શનમાંશત્રત આર્થથ઒ ઩દ્ધશત તયી઒૆
઩ણ ઐ઱ઓલાભાાં આલ૆ છ૆ .
 શલ઒ાવ ઍ ભાત્ર આર્થથ઒ જ નશશ, ઩યાંતય અન૆઒
઩ાવાાં ધયાલતી વાભાશજ઒ ઩રયલતયનની પ્રરક્રમા
છ૆ .
 આર્થથ઒ શલ઒ાવ ઒ૉઇ઩ણ દ૆ળના રૉ઒ૉની
ભાથાદી આલ઒ ત૆ભજ જીલનધૉયણ વાથ૆
વાં઒઱ામ૆ર છ૆ .
 રૉ઒ૉના જીલનધૉયણભાાં વયધાયાન૆ આર્થથ઒
શલ઒ાવ ઒શ૆ છ૆ .
 ચીજલસ્તયઐ ઒૆ વ૆લાના શલશનભમ દ્લાયા આલ઒
પ્રાપત ઒યલાની અન૆ ઓચય ઒યલાની પ્રલૃશિન૆
આર્થથ઒ પ્રલૃશિ ઒શ૆ છ૆ .
 શલ઒ાવળીર દ૆ળૉનયાં વાભાશજ઒ ભા઱ઓયાં રૂરઢચયસ્ત
શૉમ છ૆ .
 શલ઒ાવળીર અથયતાંત્રની ઐ઱ઓ ભાટ૆નયાં ભયખ્મ
રક્ષણ નીચી ભાથાદી આલ઒ છ૆ .
 શલશ્લ ફેં઒ના ૨૦૦૪ ના અશ૆લાર ભયજફ
ભાથાદી આલ઒ 735$ ડૉરયથી ઐછી શૉમ
તૉ ત૆ શલ઒ાવળીર દ૆ળ ઒શ૆લામ.
 શલ઒ાવળીર દ૆ળૉભાાં લવતીલૃશદ્ધનૉ લાર્થ઴઒ દય
વાભાનમ યીત૆ ૨ ટ઒ા અથલા ત૆નાથી ઉંચૉ શૉમ
છ૆ .
 દ૆ળના ૬૦% થી ઩ણ લધય રૉ઒ૉ યૉજઔાયી ભાટ૆
ઓ૆તી ઩ય આધાય યાઓ૆ છ૆ .
 દ૆ળની યાહ્઱ીમ આલ઒ભાાં ઓ૆તીનૉ પા઱ૉ ૨૫%
ની આવ઩ાવ શૉમ છ૆ .
 શલ઒ાવળીર યાહ્઱ૉભાાં દ૆ળના ટૉચના ૨૦%
ધશન઒ રૉ઒ૉ યાહ્઱ીમ આલ઒નૉ ૪૦% શશસ્વૉ
ધયાલતા શૉમ છ૆ .
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!*
 શલ઒ાવળીર યાહ્઱ૉભાાં દ૆ળના તશ઱માના ૨૦%
ઔયીફ રૉ઒ૉ યાહ્઱ીમ આલ઒નૉ ૧૦% શશસ્વૉ
ધયાલતા શૉમ છ૆ .
 શલ઒ાવળીર દળૉભાાં ફ૆યૉજઔાયીનયાં પ્રભાણ ઒યર
શ્રશભ઒ૉના ૩% ઒યતા લધય શૉમ છ૆ .
 શલ઒ાવળીર દ૆ળૉ ભયખ્મત્લ૆ ઒ૃશ઴-઩૆દાળૉની
શન઒ાવ ઒યતા શૉમ છ૆ .
 ઩ળય઩ારન, ઒ાચી ધાતયઐના ઓૉદ઒ાભ
વમલવામનૉ વભાલ૆ળ અથયતાંત્રના પ્રાથશભ઒
શલબાઔભાાં ઒યલાભાાં આલ૆ છ૆ .
 જ૆ પ્રલૃશિનૉ શ૆તય આલ઒ ભ૆઱લલાનૉ ઒૆ ઓચય
઒યલાનૉ ન શૉમ, ત૆ પ્રલૃશિ શફનઆર્થથ઒ પ્રલૃશિ
઒શ૆લામ છ૆ .
 શળક્ષણ, શલાઈ અફ૆ દરયમાઈ ભાઔોની
઒ાભઔીયીનૉ વભાલ૆ળ વ૆લાના ક્ષ૆ત્રભાાં થામ છ૆ .
 ઉત્઩ાદનનયાં ઒યદયતી વાધન જભીન છ૆ .
 શલલધ વમલવામૉ અન૆ આર્થથ઒ પ્રલૃશિઐન૆ ત્રણ
શલબાઔભાાં લશ૆ચી ળ઒ામ.
 જભીન,ભૂડી,શ્રભ અન૆ શનમૉજન ઉત્઩ાદન
ળશક્તનાાં ભશત્લનાાં વાધનૉ છ૆ .
 બ૊શત઒ લ઱તયના શ૆તથ ય ી ઒યલાભાાં આલતયાં
ળાયીરય઒ અથલા ભાનશવ઒ અથલા ફન૆ પ્ર઒ાયનયાં
઒ામય ઍટર૆ શ્રભ.
 ઉત્઩ાદનની પ્રરક્રમાભાાં જભીન, ભૂડી અન૆ શ્રભન૆
મૉજના઩ૂલય઒ જૉડનાયન૆ શનમૉજ઒ ઒શ૆ છ૆ .
 ફજાય ઩દ્ધશતન૆ ભૂડીલાદી ઩દ્ધશત તયી઒૆
ઐ઱ઓલાભાાં આલ૆ છ૆ .
 ફજાય ઩દ્ધશતભાાં આથી઒ શનણયમૉ નપાના
આધાય૆ ર૆લાભાાં આલ૆ છ૆ .
 ફજાય ઩દ્ધશતથી વમશક્તનયાં આર્થથ઒ સ્લાતાંત્ર્મ
જ઱લામ છ૆ .
 ભૂડીલાદી અથયતાંત્રભાાં ફજાયૉ વાં઩ૂણય઩ણ૆ ભયક્ત
શૉમ છ૆ .
 ફજાય ઩દ્ધશતભાાં નાુાં અન૆ બાલતાંત્ર વલો઩યી
શૉમ છ૆ .
 ભૂડીલાદી ઩દ્ધશત-ફજાય ઩દ્ધશતન૆ ભયક્ત
અથયતાંત્ર તયી઒૆ ઐ઱ઓલાભાાં આલ૆ છ૆ .
 મય.ઍવ.ઍ.ભાાં ફજાય ઩દ્ધશત અભરભાાં છ૆ .
www.shikshanjagat.in 21
  વભાજલાદી આર્થથ઒ ઩દ્ધશતભાાં આર્થથ઒ શનણયમૉ
યાજ્મતાંત્ર દ્લાયા ર૆લાભાાં આલ૆ છ૆ .
 વભાજલાદભાાં ઉત્઩ાદનના વાધનૉની ભાશર઒ી
યાજ્મની શૉમ છ૆ .
 વભાજલાદી ઩દ્ધશતભાાં વમશક્તઔત ભાશર઒ીન૆
સ્થાન નથી.
 ઉત્઩ાદનના ચાય વાધનૉ છ૆ .
 બાયતનયાં અથયતાંત્ર શભશ્ર પ્ર઒ાયનયાં છ૆ .
 રાાંવ અન૆ બાયતભાાં ઉત્઩ાદનના વાધનૉની
પા઱લણીની શભશ્ર અથયતાંત્રની ઩દ્ધશત પ્રલતે છ૆ .
 શભશ્ર અથયતાંત્રભાાં આર્થથ઒ નીશતના વાતત્મનૉ
અબાલ જૉલા ભ઱૆ છ૆ .
 શભશ્ર અથયતાંત્રન૆ અાં઒યશળત અથયતાંત્ર ઒શી ળ઒ામ.
 ફજાય ઩દ્ધશતની શનષ્પ઱તાભાાંથી વભાજલાદી
઩દ્ધશતનૉ ઉદ્બલ થમૉ.
 ટાાં઒ણીથી ભાાંડીન૆ અુળસ્ત્રૉ વયધીના
ઉત્઩ાદનભાાં યૉ઒ામ૆રા ઉદ્યૉઔૉનૉ વભાલ૆ળ
ભાધ્મશભ઒ ક્ષ૆ત્રભાાં થામ છ૆ .
 શળક્ષણ, આયૉગ્મ, ફ૆ચન઒ઔ, શલભા઒ાં઩નીઐ,
પ્રલાવ અન૆ ભનૉયાંજન, ઔ૆વ અન૆ લીજ઱ી
જ૆ લી ફાફતૉનૉ વભાલ૆ળ વ૆લાક્ષ૆ત્રભાાં થામ છ૆ .
 અભ૆રય઒ા, જા઩ાન અન૆ ઇંગ્ર૆નડ ફજાય ઩દ્ધશત
અ઩નાલનાયા દ૆ળૉ છ૆ .
ઍ઒ભ ૧૬ : આર્થથ઒ ઉદાયી઒યણ અન૆ લેશશ્લ઒ી઒યણ
 યાજ્મની આલ઒ અન૆ ઓચય અાંઔ૆ની નીશત ઍટર૆
યાજ઒ૉ઴ીમ નીશત.
 ૧૯૯૧ ની ઑદ્યૉશઔ઒ નીશતથી બાયતભાાં
આર્થથ઒ વયધાયાનૉ નલૉ મયઔ ળર થમૉ.
 ઈ.વ.૧૯૯૧ ની ઑદ્યૉશઔ઒ નીશત દ્લાયા
઒યામ૆ર વયધાયાભાાં યાહ્઱ીમ઒યણની ફાફત
નશૉતી.
 આર્થથ઒ ઉદાયી઒યણની નીશત ભયક્ત ફજાયની
આર્થથ઒ નીશત છ૆ .
 બાયત વય઒ાય૆ ઈ.વ.૧૯૮૧ ભાાં લામય-પ્રદય઴ણ
શનમાંત્રણ ધાયૉ ઩વાય ઒મો.
 વય઒ાયી અાં઒યળૉ અન૆ શનમભનૉ ક્રભળુઃ કટાડતા
જઈન૆ ફજાયતાંત્ર દ્લાયા આર્થથ઒ શનણયમૉ
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!*
ર૆લાભાાં આલ૆ ત૆લી વમલસ્થા ઍટર૆ આર્થથ઒
ઉદાયી઒યણ.
 લેશશ્લ઒ી઒યણની નીશત શલદ૆ળ વમા઩ાય વાથ૆
જૉડામ૆રી છ૆ .
 આર્થથ઒ ઉદાયી઒યણની નીશતથી બાલલધાયૉ
અાં઒યળભાાં આવમૉ છ૆ .
 આર્થથ઒ ઉદાયી઒યણની નીશતથી અવભાનતા
લધી છ૆ .
 શલશ્લ વમા઩ાય વાંઔ નની સ્થા઩ના
ઈ.વ.૧૯૯૫ ભાાં થઈ શતી.
 શલશ્લ વમા઩ાય વાંઔ નનયાં લડયાં ભથ઒ જીનીલાભાાં
આલ૆રયાં છ૆ .
 શલશ્લભાાં ૫ જય ન ‘શલશ્લ ઩માયલયણરદન’ તયી઒૆
ઉજલલાભાાં આલ૆ છ૆ .
 શલશ્લ વમા઩ાયભાાં બાયતનૉ શશસ્વૉ ૦.૫% છ૆ .
 આાંતયયાહ્઱ીમ વમા઩ાયભાાં લધાયૉ થલાથી શલશ્લ-
વમા઩ાયભાાં બાયતનૉ શશસ્વૉ ૧% થમૉ છ૆ .
 શલશ્લ-વમા઩ાય વાંઔ નની સ્થા઩ના વાંમયક્ત
યાહ્઱ૉના વભ્મ દ૆ળૉઍ ઒યી શતી.
 શલશ્લ-વમા઩ાય વાંઔ નના ધ્મ૆મૉનયાં ઍ઒ ધ્મ૆મ છ૆ ,
ભૂડીની ભયક્ત શ૆યપ૆ય ભાટ૆ પ્રમાવૉ ઒યલા.
 ઒ૉઈ ઩ણ અથયતાંત્રનયાં ધ્મ૆મ ટ઒ાઉ શલ઒ાવનયાં શૉલયાં
જૉઈઍ.
 લામય-પ્રદય઴ણ શનમાંત્રણ ધાયૉ ઒૆નદ્ર વય઒ાય૆ ઩વાય
઒મો શતૉ.
 પ્રદય઴ણભયક્ત અન૆ ઩માયલયણ તયપ ભેત્રી઩ૂણય
વમલશાય દ્લાયા થતૉ શલ઒ાવ ઍટર૆ ટ઒ાઉ
શલ઒ાવ.
 જાશ૆ય ક્ષ૆ત્ર અથલા યાજ્મની ભાશર઒ીના વાશવૉ
ઓાનઔી ભાશર઒ૉન૆ વૉ઩લાની પ્રરક્રમા ઍટર૆
ઓાનઔી઒યણ.
 ઩માયલયણની જાઔૃશત અાંઔ૆ પ્રથભ ‘઩ૃથ્લી ઩રય઴દ’
ઈ.વ. ૧૯૭૨ ભાાં મૉજલાભાાં આલી શતી.
 પ્રથભ ‘઩ૃથ્લી ઩રય઴દ’નયાં આમૉજન સ્લીડનના
સ્ટૉ઒શૉભ ળશ૆યભાાં ઒યલાભાાં આવમયાં શતયાં.
www.shikshanjagat.in 22
 (P 5Ò V[JM0” Z)!*

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 23

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 24
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 25
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 26
 !)P lJ7FGGF lJlJW ;FWGM VG[ p5IMU

1.સ્ટ૆થૉસ્઒ૉ઩ : શદમના ધફ઒ાય ભા઩લા લ઩યાતયાં વાધન 14.શવન૆ભાસ્઒ૉ઩ : ત્રણ ઩રયભાણ દશ્મભાન થામ ત૆લી

2.ટ૆શરસ્઒ૉ઩ : દૂયનૉ ગ્રશ જૉલા ભાટ૆નયાં વાધન માાંશત્ર઒ મૉજના

3.ઍશ઩સ્઒ૉ઩ : ઩યાલર્થતત શચત્ર જૉઈ ળ઒ામ ત૆લયાં 15.શસ્ટરયમૉસ્઒ૉ઩ : ઝીણી લસ્તયન૆ ભૉટી ફતાલતયાં

વાધન વાધન

4.ઍશ઩ડામૉસ્઒ૉ઩ : ઩દાથયન૆ શલસ્તૃત ફનાલી જૉલા 16.ઍનડૉસ્઒ૉ઩ : ઔૃશદળય઒ વાધન

ભાટ૆લ઩યાતયાં વાધન 17.ઐટૉસ્઒ૉ઩ : ઒ણયદળય઒ વાધન

5.ઔામયૉસ્઒ૉ઩ : ઩ૃથ્લીના ભ્રભણની અવય ફતાલતયાં 18.ઍશવરૉગ્રાપ : શલદ્યયતપ્રલાશની ધ્રયજાયી ભા઩લી

વાધન 19.઒ાર્કડમૉગ્રાપ : શદમના દફાણની અવય નોંધતયાં

6.ઔ૆લ્લ૆નૉસ્઒ૉ઩ : શલદ્યયતપ્રલાશની શસ્થશત દળાયલતયાં વાધન

વાધન 20.઒૆સ્઒ૉગ્રાપ : લનસ્઩શતન૆ થતાાં વાંલ૆દનૉ દળાયલતયાં

7.઩૆રયસ્઒ૉ઩ : અાંતયામ છતાાં લસ્તયઐ જૉલા લ઩યાતયાં વાધન

વાધન 21.ટ૆શરગ્રાપ : તાય વાંદ૆ળૉ નોંધનાય વાધન

8.ફ૆યૉસ્઒ૉ઩ : શલાના દફાણનૉ પ૆યપાય ફતાલતયાં 22.થભોગ્રાપ : રદલવના ઉષ્ણતાભાનની અવયલા઱ૉ

વાધન ગ્રાપ ફતાલતયાં વાધન

9.ઈર૆઒ટ્રૉસ્઒ૉ઩ : ઩દાથયનૉ શલદ્યયતબાય દળાયલતયાં વાધન 23.શવન૆ભ૆ટૉગ્રાપ : શારતાચારતા શચત્રની રપલ્ભ

10.શાઈરૉસ્઒ૉ઩ : વભયદ્રનયાં તશ઱મયાં જૉલા ભાટ૆ લ઩યાતયાં ફનાલતયાં વાધન

વાધન 24.શવસ્ભૉગ્રાપ : ધયતી઒ાં઩ ભા઩઒ વાધન

11.શૉયૉસ્઒ૉ઩ : શસ્તવાભયરદ્ર઒ ળાસ્ત્ર અન૆ ત૆નયાં દળયન 25.ઍરડપૉન : ફશ૆યા ભાણવૉ ભાટ૆ વાાંબ઱લા ભાટ૆

઒યાલતયાં ળાસ્ત્ર ભદદ ઒યતયાં વાધન

12.ભાઈ઒ૉસ્઒ૉ઩ : ર૆નવ ઩દ્ધશતથી ઩દાથયન૆ ભૉટૉ 26.ઐપટૉપૉન : આાંધ઱ૉ ભાણવ છા઩૆રયાં ઩યસ્ત઒

ફતાલતયાં વાધન લાાંચી ળ઒૆ ત૆લયાં વાધન

13.ય૆રડમૉટ૆શરસ્઒ૉ઩ : અલ઒ાળી ઩દાથોભાાંથી આલતા 27.ભાઈક્રૉપૉન : લીજ઱ીની ભદદથી અલાજન૆ ભૉટૉ

ય૆રડમૉ અલાજૉ ઝીરતયાં વાધન ફનાલતયાં વાધન

28.શાઈગ્રૉપૉન : ઩ાણીની અાંદય અલાજનૉ લ૆ઔ

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 27
ભા઩તયાં વાધન
29.ગ્રાભૉપૉન : ય૆઒ડય ઩યથી અવર અલાજ ઉત્઩નન
઒યતયાં વાધન
30.રડક્ટૉપૉન : ઒ાઔ઱ૉ રઓલાનયાં ગ્રાભૉપૉનની જ૆ ભ
઒ાભ઒યતયાં વાધન
31.ઍભીભીટય : શલદ્યયતપ્રલાશનયાં ફ઱ ભા઩તયાં વાધન
32.ટ્રાનવભીટય : ય૆રડમૉનાાં લીજ઱ી઒ ભૉજા ભૉ઒રલાનયાં
વાધન
33.થભોભીટય : તા઩ભાન ભા઩લાનયાં વાધન
34.ભાઈરૉભીટય : લાશન૆ ઒ા઩૆ર અાંતય દળાયલતયાં
વાધન
35.લૉલ્ટાભીટય : શલદ્યયત ઩ૃથક્઒યણ ઒યલા ભાટ૆ લ઩યાતયાં
વાધન
36.સ્઩ીડૉભીટય : ઔશતળીર લાશનની ઔશતનૉ લ૆ઔ
દળાયલતયાં વાધન
37.શાઈગ્રૉભીટય : શલાભાાં યશ૆ર બ૆જ ભા઩લાનયાં
વાધન
38.શાઈરૉભીટય : પ્રલાશીની શલશળહ્ર કનતા ભા઩લાનયાં
વાધન
39.ભ૆ગ્નૉભીટય : ચયાંફ઒ીમ ક્ષ૆ત્રભા઩઒ વાધન
40.ઐપટૉભીટય : દશહ્ર ક્ષભતાભા઩઒ વાધન
41.઩ામયઝૉભીટય : વાંકશતા ભા઩઒ વાધન
42.ઈનટયપ૆યૉભીટય : ઩઒ાળ તયાંઔ ભા઩઒ વાધન
43.ઍટભૉભીટય : ફાષ્઩દય ભા઩઒ વાધન
44.ઍર઒ટનૉભીટય : ર઒યણતીવ્રતા ભા઩઒ વાધન
45.ઍશનભૉભીટય : લામયલ૆દ રદળા ભા઩઒ વાધન
46.ઐરડમૉભીટય : શ્રલણળશક્ત ભા઩઒ વાધન
47.઒રરયભીટય : લણય તીવ્રતા ભા઩઒ વાધન
48.ઐશલ્ટભીટય : ઉનનતતા ભા઩઒ વાધન
49.઒૆થ૆ટૉભીટય : દ્રલતરતા ભા઩઒ વાધન
7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!*
50.઒૆રયીભીટય : ઉષ્ભાભા઩઒ વાધન
51.઒ૉનૉભીટય : ઒ાર ભા઩઒ વાધન
52.શ઩઒નૉભીટય : પ્રલાશી રક્ષણ ભા઩઒ વાધન
53.ર઒રનૉભીટય : ઢા઱ ભા઩઒ વાધન
54.઒ામૉભીટય : અશત શનમ્ન તા઩ ભા઩઒ વાધન
55.ઔ૆લ્લ૆નૉભીટય : લીજભા઩઒ વાધન
56.ઔૉશનમૉભીટય : ઒ૉણ ભા઩઒ વાધન
57.ઔૉવભીટય : ચયફ
ાં ઒ત્લ ભા઩઒ વાધન
58.ગ્ર૆શલભીટય : ઔયરત્લ ભા઩઒ વાધન
59.ડ૆નવીભીટય : કનતા ભા઩઒ વાધન
60.શ઩યશ૆શરમૉભીટય : વૂમયર઒યણ ભા઩઒ વાધન
61.પરયશલમૉભીટય : લ઴ાયભા઩઒ વાધન
62.઩ામયૉભીટય : ઉચ્ચતા઩ ભા઩઒ વાધન
63.પર૆શનભીટય : વભતર પર ભા઩઒ વાધન
64.પૉટૉભીટય : પ્ર઒ાળ ભા઩઒ વાધન
65.ફ૆઒ભ૆ન થભોભીટય : તા઩શલ઒ાય ભા઩઒ વાધન
66.ફ૆યૉભીટય : લામયબાય ભા઩઒ વાધન
67.ભાઈ઒ૉભીટય : વયક્ષ્ભતા ભા઩઒ વાધન
68.ભ૆ઓભીટય : ઩યાધ્લશન લ૆ઔ ભા઩઒ વાધન
69.રયપ૆઒ટૉભીટય : લક્રી઒ાય઒તા ભા઩઒ વાધન
70.ર૆઒ટૉભીટય : દૂગ્ધ કનતા ભા઩઒ વાધન
71.લાઈનૉભીટય : ભરદયાભાાં ભધા઒ય ભા઩઒ વાધન
72.લ૆રયમૉભીટય : શલભાન ચડઉતય ભા઩઒ વાધન
73.સ્પ૆યૉભીટય : ઔૉ઱ા઒ાય ભા઩઒ વાધન
74.વ૆શરનૉભીટય : ક્ષાયતા ભા઩઒ વાધન
www.shikshanjagat.in 28
 !!P HFgI]VFZL Z)!* ZFpg0 V5
૧ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 અવભભાાં ઔ૆ય઒ામદ૆વય લવતા ફાાંગ્રાદ૆ળીઐના દ૆ળશન઒ાર ભાટ૆ અવભ વય઒ાય૆ NRC નૉ પ્રથભ ભયવદ્દૉ
જાશ૆ય ઒મો છ૆ . NRC માદીનૉ શ૆તય અવભભાાં ઔ૆ય઒ામદ૆વય લવલાટ ઒યતા ફાાંગ્રાદ૆ળીઐની ઐ઱ઓ
઒યલાનૉ છ૆ .
 NRC નયાં ઩ૂરાં નાભ ન૆ળનર યજીસ્ટય ઐપ શવરટઝન છ૆ .
 આજયૉજ લશ૆રી વલાય૆ જમ્ભય-઒ાશ્ભીયના ઩યરલાભા શજલ્રાભાાં CRPF ના ટ્ર૆ચનઔ વ૆નટય ઩ય થમ૆ર
આતાં઒ી શય ભરાભાાં વયયક્ષાદ઱ના ઩ાાંચ જલાનૉ ળશીદ થમા છ૆ .

૨ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 આઈ.વી.વી.આયના નલા અધ્મક્ષ તયી઒૆ શલનમ વશસ્ત્રફયદ્ધ૆ની શનમયશક્ત ઒યલાભાાં આલી.ત૆ઐ રૉ઒૆ળ ચાંદ્રનયાં
સ્થાન ર૆ળ૆.
 આઈ.વી.વી.આય. નયાં ઩ૂરાં નાભ ઇશનડમન ઒ાઉશનવર પૉય ઒લ્ચય ઍનડ રયર૆ળનવ છ૆ .
 ઇઝયામ૆ર દ્લાયા વાંમયક્ત યાજ્મ અભ૆રય઒ાની વાથી મયનસ્૆ ઒ૉની વદસ્મતા છૉડલા ભાટ૆ની લાત ઉચ્ચાયલાભાાં
આલી.
 ભૉકલાયી, ફ૆યૉજઔાયી અન૆ આથી઒ વભસ્માઐન૆ ઒ાયણ૆ ઈયાનભાાં છ૆ રા ઒૆ટરા઒ વભમથી થઇ યશ૆ર વય઒ાય
શલયૉધી દ૆ઓાલૉભાાં આળય૆ ૩૦ જ૆ ટરા રૉ઒ૉના ભૃત્મય થમાાં છ૆ .
 ઈયાનની યાજધાની તશ૆યાન છ૆ અન૆ ત૆ના લતયભાન યાહ્઱઩શત શ્રી શવન યૉશાની છ૆ .

૩ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 મળબાયતી ઍલૉડય ભ૆઱લનાય પ્રશવદ્ધ ઒શલ અનલય જરાર઩યયીનયાં રઓન૊ભાાં ૭૧ લ઴યની લમ૆ અલવાન થમયાં.
 બાયતીમ ઔૉલ્પય શળલ ઒઩ૂય૆ ઩તામાભાાં યભામ૆ર યૉમર ઒઩ જીત્મૉ છ૆ .
 રદલ્રીની ટીભન૆ ઩યાજમ આ઩ીન૆ ભશાયાહ્઱-શલદબયની ટીભ૆ લ઴ય ૨૦૧૭-૧૮ ની યણજીટ્રૉપી રક્ર઒૆ટ ટયનાયભ૆નટ
જીતી રીધી છ૆ .
 યણજીટ્રૉપીનૉ પ્રાયાંબ ઈ.વ.૧૯૩૪ થી થમૉ છ૆ . લ઴ય ૨૦૧૬-૧૭ ની શવઝનભાાં ઔયજયાતની ટીભ આ
ટયનાયભ૆નટભાાં શલજમી ફની શતી.
 યણજી ટ્રૉપી રક્ર઒૆ટના ટ૆સ્ટ ભ૆ચ પૉયભ૆ટભાાં મૉજામ છ૆ .

૪ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 શલાભાન શલબાઔના અશધ઒ાયી શ્રી ઍવ.ફારાચાંદ્રણના જણાવમા અનયવાય તાજ૆ તયભાાં બાયતના ઩શશ્લભ
દરયમાર઒નાય૆ ત્રાટ઒૆રયાં ઐઓી લાલાઝૉડયાં બાયતભાાં છ૆ લ્રા ત્રણ દળ઒ભાાં આલ૆રયાં વ૊થી ઝડ઩ી, વ૊થી લધય
અાંતય ઒ા઩નારૂ અન૆ વ૊થી બમાન઒ લાલાઝૉડયાં શતયાં.
 ફાંઔા઱ની ઓાડીથી રઈન૆ ઔયજયાતના ઒ાાં ા વયધી ઩શૉચીન૆ ઐઓીઍ આળય૆ ૨૪૦૦ ર઒ભીનયાં અાંતય ઒ાપમયાં
શતયાં.

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 29

  ચયાંટણી વભમ૆ શલશલધ યાજ઒ીમ ઩ક્ષૉન૆ આ઩લાભાાં આલતા દાનન૆ ભ્રહ્રાચાય ભયક્ત ફનાલલા ભાટ૆ ઒૆નદ્રીમ
નાણાભાંત્રી શ્રી અરણ જ૆ ટરીઍ ‘ઈર૆ક્ટૉયર ફૉનડ’ ની જાશ૆યાત ઒યી છ૆ .
 આ ફૉનડ SBI ની ઩વાંદઔીમય઒ત ળાઓાઐભાાંથી ઓયીદી ળ઒ાળ૆.

૫ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 GST અાંતઔયત જ૆ ઉત્઩ાદ઒ૉઍ ઒મ્઩ૉઝીળન સ્઒ીભનૉ શલ઒લ્઩ અ઩નાવમૉ છ૆ ત૆લા ઉત્઩ાદ઒ૉન૆ GST નાાં
દયૉભાાં ૫૦% યાશત આ઩લાની વય઒ાય૆ જાશ૆યાત ઒યી છ૆ .
 અભ૆રય઒ાના ભૉટાબાઔના શલસ્તાયૉ ઩ય ત્રાટ઒૆રા ફૉમ્ફજ૆ ન૆શવવ અથલા ફૉમ્ફ વાઈ઒રૉનન૆ ઒ાયણ૆
અભ૆રય઒ાભાાં આળય૆ ૧૭ જ૆ ટરા રૉ઒ૉના ભૃત્મય થમા છ૆ .
 ફૉમ્ફજ૆ ન૆શવવ અથલા ફૉમ્ફ વાઈ઒રૉન દયશભમાન ઓયફ જ ઝડ઩ી ઩લન ફાં઒ાલા વાથ૆ ફયપલ઴ાય થતી
શૉલાથી આ લાલાઝૉડયાં ઓયફ જ ઓતયના઒ ફની જામ છ૆ .
 આ લાલાઝૉડાન૆ ઒ાયણ૆ અભ૆રય઒ાના ફૉસ્ટનભાાં ૩૯ લ઴ય ફાદ ફપીરયાં ઩ૂય આવમયાં છ૆ .
 ફયપાચ્છારદત શલસ્તાયૉભાાં ભાઔો ઩ય જાભ૆રા ફયપન૆ ઐઔ઱લા ભાટ૆ ભી ાનૉ ઉ઩મૉઔ થામ છ૆ . ઍ઒ ચભચી
ભી યાં આળય૆ ૧૮ રીટય ફયપ ઐઔ઱ી ળ઒૆ છ૆ .

૬ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 શલશ્લના વ૊થી ભૉટા સ્લચ્છતા વલેક્ષણ ‘સ્લચ્છ વલેક્ષણ-૨૦૧૮’ ની ળરૂઆત દ૆ળના પ્રધાનભાંત્રી દ્લાયા
઒યલાભાાં આલી છ૆ . આ ઒ામયક્રભ ૪ જાનમયઆયીથી ભાચય ૨૦૧૮ વયધી ચારળ૆.
 ભ૆કારમ યાજ્મ૆ લ઴ય ૨૦૨૨ ભાાં મૉજાનાય ૩૯ ભાાં યાહ્઱ીમ યભતૉત્વલની મજભાની ભાટ૆ શસ્તાક્ષય ઒માય છ૆ .
 વ૆નટ્રર સ્ટ૆ટ૆શસ્ટ઒વ ઐપીવના જણાવમા ભયજફ લતયભાન નાણા઒ીમ લ઴ય ૨૦૧૭-૧૮ ભાાં બાયતનૉ GDP
દય ૬.૫% યશ૆લાનૉ અાંદાજ છ૆ .
 વ૆નટ્રર સ્ટ૆ટ૆શસ્ટ઒વ ઐપીવ(CSO) નયાં લડય ભથ઒ નલી રદલ્રીભાાં આલ૆રયાં છ૆ .
 ઔયજયાત વય઒ાય૆ HSRP (શાઈશવક્મયયીટી યજીસ્ટ્ર૆ળન પર૆ટ) નાંફય પર૆ટ રાઔલાલની ભયદત ૧૫ પ૆બ્રયઆયી
૨૦૧૮ વયધી રાંફાલી છ૆ .

૭ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 ઒૆નદ્રીમ ભશશરા અન૆ ફા઱ ભાંત્રારમ દ્લાયા ઓૉલામ૆રા ફા઱઒ૉ ભાટ૆ તાજ૆ તયભાાં ‘ઓૉમા-઩ામા’ નાભનયાં ઩ૉટયર
રૉનચ ઒મયું છ૆ .
 ઔયજયાતભાાં આાંતયયાહ્઱ીમ ઩તાંઔ ભશૉત્વલની ળરૂઆત થઇ.
 આાંતયયાહ્઱ીમ ઔ ફાંધન આશવમાન વાથ૆ની શભત્રતાન૆ બાયત૆ શારભાાં જ ઩ચ્ચીવ લ઴ય ઩ૂણય ઒માય છ૆ .
 ઇંગ્ર૆નડના ફ૆ટ્વભ૆ન ઍર૆સ્ટય ઒ૂ઒૆ તાજ૆ તયભાાં વ૊થી મયલા લમ૆ ટ૆સ્ટ રક્ર઒૆ટભાાં ફાય શજાય યન ઩યયા ઒યી
વશચન તેંદર
ય ઒યના ય૆઒ૉડયન૆ તૉડ્મૉ છ૆ .
 ઈવયૉ દ્લાયા ફનાલલાભાાં આલ૆ર અત્માય વયધીનૉ વ૊થી લજનદાય વ૆ટ૆રાઈટ GSAT-11 છ૆ .

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 30

  તાજ૆ તયભાાં ળા઱ાઐભાાં વયયક્ષા ફાફત૆ NCPCR વાંસ્થા દ્લાયા રદળા-શનદેળ જાશ૆ય ઒યામા છ૆ . NCPCR
નયાં ઩ૂરાં નાભ ન૆ળનર ઒શભળન પૉય પ્રૉટ૆ક્ળન ઐપ ચાઈલ્ડ યાઈટ્વ છ૆ . જ૆ ના લતયભાન ચ૆યભ૆ન
સ્તયશતનાયામણ ઒૆઒ય છ૆ .

૮ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 ૭૫ ભા ઔૉલ્ડન ગ્રૉફ ઍલૉડયભાાં વલયશ્ર૆હ્લ અશબન૆ત્રીનૉ ઍલૉડય શન઒ૉર ર઒ડભેન૆ જીત્મૉ છ૆ .

 યાજસ્થાનભાાં ૧૮ ભય અશઓર બાયતીમ શવશ઩ વાંભ૆રન આમૉશજત ઒યલાભાાં આવમય.ાં
 બાયતીમ ભૂ઱ના અશબન૆તા અઝીઝ અાંવાયીન૆ ઔૉલ્ડન ગ્રૉફ ઍલૉડ્વયભાાં મ્મયશઝ઒ર/઒ૉભ૆ડી ટીલી શવયીઝના
વલયશ્ર૆હ્લ અશબન૆તાનૉ ઩યયસ્઒ાય અ઩ામૉ છ૆ .
 અરણાચર પ્રદ૆ળભાાં દ૆ળનયાં ફીજય ાં રપલ્ભ અન૆ ટ૆શરશલઝન ઇનસ્ટીટમયટ (FTII) ળર ઒યલાભાાં આલળ૆.
 દ૆ળનયાં ઩શ૆રયાં રપલ્ભ અન૆ ટ૆શરશલઝન ઇનસ્ટીટમયટ (FTII) ઩યણ૆ભાાં ળર ઒યલાભાાં આવમયાં શતયાં. જ૆ ના લતયભાન
અધ્મક્ષ અનય઩ભ ઓ૆ય છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં જાશ૆ય થમ૆ર નલી દવ રૂશ઩માની નૉટ ઩ય ઎શતશાશવ઒ સ્થા઩ત્મ ઒ૉણા઒યના વૂમયભાંરદયનયાં શચત્ર છ૆ .

૯ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 તાજ૆ તયભાાં બાયતનયાં વ૊થી ત૆જ અન૆ પ્રથભ ભલ્ટી ઩૆ટાફ્રૉપવ વય઩ય઒ૉમ્પમયટય યાહ્઱ન૆ વભર્થ઩ત ઒યામયાં છ૆ ત૆નયાં
નાભ પ્રત્મય઴ છ૆ .
 પ્રશવદ્ધ વાંઔીત઒ાય ઍ.આય.યશ૆ભાનન૆ શવશક્઒ભ વય઒ાય૆ ઩ૉતાના બ્રાાંડ ઍમ્ફ૆વડય તયી઒૆ શનમયક્ત ઒માય છ૆ .
 ભધ્મપ્રદ૆ળ વય઒ાય૆ બાયતના પ્રશવદ્ધ ઎શતશાશવ઒ શળલ આચામય આરદ ળાં઒યાચામય શલ઴૆ ળા઱ાઐભાાં
બણાલલાનયાં અશનલામય ઒મય.ું
 તાજ૆ તયભાાં આઈર૆નડ દ૆ળ૆ ઩યર઴ૉ અન૆ સ્ત્રીઐ ભાટ૆ વભાન લ૆તન ધાયૉ રાઔય ઒મો છ૆ .
 ૯ જનમયઆયી દય લ઴ે પ્રલાવી બાયતીમ રદલવ તયી઒૆ ઉજલલાભાાં આલ૆ છ૆ .

૧૦ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 દ૆ળનયાં વ૊પ્રથભ વાં઩ૂણય યીત૆ ભશશરા ઒ભયચાયી વાંચાશરત ય૆રલ૆ સ્ટ૆ળન ભાટયાંઔા ય૆રલ૆ સ્ટ૆ળન છ૆ ઒૆ જ૆ ન૆
શારભાાં જ શરમ્઒ા ફૂ઒ ઐપ ય૆઒ડયવભાાં સ્થાન ભળમયાં છ૆ .
 શ્રીરાં઒ાઍ ત૆ના ૬૩ લ઴ય જય ના ઒ાનૂનભાાં પ૆યપાય ઒યતાાં પ્રથભલાય ભશશરાઐન૆ દારૂ ફનાલલા, દારૂ લ૆ચલા
અન૆ દારૂ ઓયીદલાના ઍ઒ભૉભાાં ઒ાભ ઒યલા ઩ય રાઔ૆ર પ્રશતફાંધ શટાલી રીધૉ છ૆ .
 ઒૆નદ્ર વય઒ાય૆ લરયહ્લ અાંતયીક્ષ લેજ્ઞાશન઒ ઒૆.શવલનન૆ ૧૦ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ ના યૉજ બાયતીમ અાંતયીક્ષ
અનયવાંધાન વાંઔ ન(ઈવયૉ)ના અધ્મક્ષ તયી઒૆ શનમયક્ત ઒માય છ૆ .
 ફ૆શયીન દ૆ળ૆ ઍશપ્રર ૨૦૧૮ ભાાં દયશનમાના પ્રથભ ‘ફ૆ફી ઐર૆શમ્઩઒’ નયાં આમૉજન ઒યલાની જાશ૆યાત ઒યી છ૆
઒૆ જ૆ ભાાં ફ૆ થી ચાય લ઴ય વયધીના ફા઱઒ૉ બાઔ રઇ ળ઒ળ૆.
 શશભાચર પ્રદ૆ળની આાંચર ા઒યય૆ તય઒ીભાાં થમ૆ર ઍ઒ આાંતયયાહ્઱ીમ સ્તયની સ્઒ીઈંઔ પ્રશતમૉશઔતાભાાં ઒ાાંસ્મ
઩દ઒ જીત્મૉ છ૆ .

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 31

૧૧ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 યાહ્઱઩શત યાભનાથ ઒ૉચલદ૆ શફશાયના યાજઔીયભાાં ચૉથા આાંતયયાહ્઱ીમ ધભય ધમ્ભ વાંભ૆રનનયાં ઉદ્કાટન ઒મયું.
 તાજ૆ તયભાાં રદલ્રી ળશ૆યભાાં શલશ્લ ઩યસ્ત઒ ભ૆રૉ ઉજલલાભાાં આવમૉ.
 ઍશળમા – ઩૆વ૆રપ઒ ક્ષ૆ત્રના વલયશ્ર૆હ્લ વ૆નટ્રર ફેં઒ના ઔલનયય તયી઒૆ યશલ ભ૆નનન૆ ઩વાંદ ઒યામા છ૆ .
 ઍવય ઒ાં઩ની દ્લાયા તાજ૆ તયભાાં શલશ્લનયાં વ૊થી ઩ાત઱યાં ર૆઩ટૉ઩ ફશાય ઩ડમયાં છ૆ . ત૆નયાં નાભ શસ્લફ્ટ-૭ છ૆ .

૧૨ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 12 ભી જાનમયઆયી બાયતબયભાાં ‘યાહ્઱ીમ મયલા રદલવ’ તયી઒૆ ઉજલલાભાાં આલ૆ છ૆ . આ રદલવ સ્લાભી
શલલ૆઒ાનાંદની જનભજમાંશત શનશભિ૆ ઉજલલાભાાં આલ૆ છ૆ . ત૆ભનૉ જનભ ૧૨ જાનમયઆયી ૧૮૬૩ ના યૉજ
઒ૉર઒ાતાભાાં થમૉ શતૉ. ત૆ભનયાં ભૂ઱ નાભ નય૆નદ્રનાથ દિ શતયાં.
 વ૊થી ઩શ૆રૉ યાહ્઱ીમ મયલા રદલવ ૧૨ જાનમયઆયી ૧૯૮૫ ના યૉજ ઉજલલાભાાં આવમૉ શતૉ.
 ઈવયૉ દ્લાયા ઒યર ૩૧ ઉ઩ગ્રશૉ ઍ઒ વાથ૆ પ્રક્ષ૆શ઩ત ઒યલાભાાં આવમા છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં વમયાં઒ત યાહ્઱ ફા઱ ઒ૉ઴ના ઒ામય઒ાયી શનદેળ઒ ઩દ૆ શ૆નરયટા ઍચ.પૉયની શનમયશક્ત ઒યાઈ છ૆ .
 ઔેર઩ ઇનટયન૆ળનર દ્લાયા શલશ્લના વ૊થી રૉ઒શપ્રમ ન૆તાના ટાઈટર નીચ૆ ઒યામ૆ર વલેભાાં બાયતના
પ્રધાનભાંત્રી નય૆નદ્ર ભૉદીન૆ ત્રીજય ાં સ્થાન ભળમયાં છ૆ .

૧૩ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 અભ૆રય઒ી અન૆ જા઩ાની વ૆ના લચ્ચ૆ ળર થમ૆ર વમયાં઒ત મયદ્ધ અભ્માવનયાં નાભ IRON FIST છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં અશનર ઓનનાન૆ બાયતીમ ઐર૆શમ્઩઒ વાંકના નાણા આમૉઔના અધ્મક્ષ તયી઒૆ શનમયક્ત ઒યામા છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં ઇનદય ભલ્શૉત્રા વયપ્રીભ ઒ૉટયભાાં પ્રત્મક્ષ રૂ઩થી નાભાાંર઒ત થનાય પ્રથભ ભશશરા લ઒ીર નમામાધીળ
ફનમાાં. ઇનદય ભલ્શૉત્રા સ્લતાંત્રતા ફાદ વયપ્રીભ ઒ૉટયભાાં વાતભાાં ભશશરા નમામાધીળ ફનમા છ૆ .
 ઍભ પાશતભા ફીફી, ૧૯૮૯ સ્લતાંત્રતા ફાદ વયપ્રીભ ઒ૉટયભાાં નમામાધીળ રૂ઩૆ શનમયક્ત થનાય પ્રથભ ભશશરા
શતાાં.

૧૪ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 બાયતીમ વ૆નાના વલોચ્ચ ઒ભાનડય શૉદ્દાની રઍ બાયતના યાહ્઱઩શત શૉમ છ૆ .

 લલ્ડય ઈ઒ૉનૉભી઒ પૉયભના યી઩ૉટય ભયજફ ગ્રૉફર ભ૆નમયપ૆ક્ચડયઔ ઇનડ૆ક્ષભાાં બાયત ૩૦ ભાાં ક્રભ૆ છ૆ .
 શારભાાં શલશ્લ આર્થથ઒ ભાંચના અધ્મક્ષ ફૉઔય બ્રેંડ૆ છ૆ . લલ્ડય ઈ઒ૉનૉભી઒ પૉયભની સ્થા઩ના ૧૯૭૧ ભાાં
઒યલાભાાં આલી શતી.
 વાંમયક્ત યાહ્઱નયાં ભયખ્મારમ નમયમૉ઒યભાાં આલ૆રયાં છ૆ અન૆ ત૆ની શારની વભ્મ વાંખ્મા ૧૯૩ છ૆ .
 ૧૪ જાનમયઆયી દ૆ળબયભાાં ભ઒યવાંક્રાાંશત તયી઒૆ ઉજલલાભાાં આલ૆ છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં ઈઝયામ૆રના પ્રધાનભાંત્રી ફ૆નજાશભન ન૆તનમાશય બાયતની ભયરા઒ાત૆ આલ૆ર છ૆ .
 ઈઝયામ૆રનયાં ચરણ નલી ળ૆઒ર
૆ છ૆ .

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 32

૧૫ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 બાયતીમ વ૆ના રદલવ દય લ઴ે ૧૫ જાનમયઆયીના યૉજ ઉજલલાભાાં આલ૆ છ૆ . આજ યૉજ બાયતીમ વ૆નાઍ
ત૆નૉ ૭૦ ભૉ વ૆ના રદલવ ઉજવમૉ. શારભાાં બાયતીમ વ૆નાના પ્રભયઓ જનયર ફી઩ીન યાલત છ૆ .
 વયજય ફારા દ૆લીઍ યાહ્઱ીમ ભશશરા ભયક્઒૆ફાજી ચ૆શમ્઩મનશળ઩ભાાં વયલણયચાંદ્ર઒ જીત્મૉ છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં વાઉદી અયફની ભશશરાઐ પ્રથભ જ લાય સ્ટ૆રડમભભાાં જઈન૆ ફટફૉર ભ૆ચ શનશા઱ી.
 અશબન૆તા વયધીય દરલીન૆ તાજ૆ તયભાાં જન઒લી ઩ી વાલરયાભ ઩યયસ્઒ાય પ્રદાન ઒યલાભાાં આવમૉ છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં યાહ્઱ીમ ઩રયલાય અન૆ સ્લાસ્થ્મ વલેક્ષણભાાં જાશ૆ય ઒યામ૆ર આાં઒ડાઐ ભયજફ જે ન વભયદામન૆
બાયતનૉ વ૊થી વભૃદ્ધ વભયદામ ફતાલામૉ છ૆ .

૧૬ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 બાયત અન૆ ઇઝયામ૆ર લચ્ચ૆ આતાં઒લાદ શલરદ્ધ વક્ષભ ઩ઔરાાં ર૆લા થમ૆ર ફ૆ ઒ભાાં ફયા઒ શભવાઈરના
વૉદા ઩ય ચચાય ઒યલાભાાં આલી.
 ટી ૨૦ રક્ર઒૆ટભાાં બાયત તયપથી વ૊થી ઝડ઩ી વદી પટ઒ાયલાનૉ શલક્રભ ઋ઴બ ઩ાંતના નાભ૆ છ૆ .
 રદલ્રીના ભયખ્મભાંત્રી અયચલદ ઒૆જયીલાર દ્લાયા પ્રસ્તાશલત દૉય સ્ટ૆઩ રડશરલયી મૉજનાન૆ ઉ઩યાજ્મ઩ાર
દ્લાયા ભાંજયયી આ઩લાભાાં આલી છ૆ .
 રદલ્રી ળશ૆યભાાં આલ૆ર તીન ભૂર્થત ચૉ઒નયાં નાભ ફદરીન૆ તીન ભૂર્થત શાઈપા ચૉ઒ ઒યામયાં છ૆ .

૧૭ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 ઩ૂલય બાયતીમ રક્ર઒૆ટય વાંજમ ભાાંજય૆઒ય૆ તાજ૆ તયભાાં ઩ૉતાની આત્ભ઒થા રૉનચ ઒યી છ૆ . ત૆નયાં નાભ ‘ઈમ્઩પે઒ટ’
છ૆ .
 NCDEX ના નલા અધ્મક્ષ અન૆ ઍભડી ઩દ૆ શલજમ ઒યભાયની શનમયશક્ત ઒યલાભાાં આલી છ૆ .
 ભૉશમ્ભદ વાર૆શ૆ અયફ પર૆મય ઐપ મયનૉ ઩યયસ્઒ાય જીત્મૉ છ૆ .
 ૫૦૦૦ ર઒રૉભીટયથી લધય દૂયનયાં રક્ષ્મ બ૆દનાયી અશગ્ન-૫ શભવાઈરનયાં વપ઱ ઩યીક્ષણ તાજ૆ તયભાાં ઒યલાભાાં
આવમય.ાં
 ICC દ્લાયા લ઴ય ૨૦૧૭ ના રક્ર઒૆ટય ઐપ ધ મય તયી઒૆નૉ ઩યયસ્઒ાય શલયાટ ઒ૉશરીઍ જીત્મૉ છ૆ .
 ICC દ્લાયા ટ૆સ્ટ પર૆મય ઐપ ધ મય તયી઒૆ ઐસ્ટ્ર૆શરમાના સ્ટીલ શસ્ભથન૆ કૉશ઴ત ઒યામા છ૆ .
 ICC લન ડ૆ અન૆ ટ૆સ્ટ રક્ર઒૆ટ ટીભના ઒૆પટન તયી઒૆ શલયાટ ઒ૉશરીની ઩વાંદઔી ઒યાઈ છ૆ .
 શલનટય ઐર૆શમ્઩઒ ૨૦૧૮ દશક્ષણ ઒ૉરયમાભાાં આમૉશજત ઒યલાભાાં આલી છ૆ .

૧૮ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 ઈઝયામ૆રના પ્રધાનભાંત્રીના વનભાનભાાં તાજ શૉટ૆રભાાં ‘ળારૉભ ફૉરીલૂડ’ નાભનૉ વભાયાંબ મૉજલાભાાં
આવમૉ શતૉ.
 પ્રધાનભાંત્રી નય૆નદ્ર ભૉદી અન૆ ઈઝયામ૆રના પ્રધાનભાંત્રીઍ અભદાલાદના દ૆લ ધૉર૆યા ઔાભભાાંથી iCreat
Center નૉ ળયબાયાંબ ઒યાવમૉ.

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 33

  બાયતના ચયાંટણી આમૉઔ દ્લાયા શત્ર઩યયા શલધાનવબા ભાટ૆ ૧૮ પ૆બ્રઆ
ય યી અન૆ ભ૆કારમ અન૆ નાઔાર૆નડભાાં
શલધાનવબા ચયાંટણી ભાટ૆ ૨૭ પ૆બ્રઆ
ય યીની તાયીઓૉ જાશ૆ય ઒યલાભાાં આલી છ૆ .
 સ્લતાંત્ર બાયતના પ્રથભ ચયાંટણી ઒શભળનય વય઒યભાય વ૆ન શતા.
 ICC ભ૆નવ ટી-૨૦ ઩યપૉભયનવ ઐપ ધ મયનૉ ઩યયસ્઒ાય બાયતીમ રક્ર઒૆ટય મજય લ૆નદ્ર ચશર૆ જીત્મૉ છ૆ .
 ICC ભ૆નવ ઇભર્જજઔ પર૆મય ઐપ ધ મયનૉ ઩યયસ્઒ાય ઩ાર઒સ્તાનના શવન અરીઍ જીત્મૉ છ૆ .
 ICC ભ૆નવ ઍવૉશવઍટ રક્ર઒૆ટય ઐપ ધ મયનૉ ઩યયસ્઒ાય અપકાશનસ્તાનના યળીદ ઓાન૆ જીત્મૉ છ૆ .
 ICC અમ્઩ામય ઐપ ધ મય ભાટ૆ની ડ૆શલડ ળ૆પડય ટ્રૉપી ભેયીવ ઈયાસ્ભવ૆ જીતી છ૆ .

૧૯ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 લ઴ય ૨૦૧૮ ના ઔણતાંત્ર રદલવ શનશભિ૆ ઉિય પ્રદ૆ળના ઒યભાયી નાશઝમાન૆ પ્રશતશહ્લત બાયત ઩યયસ્઒ાયથી
વનભાશનત ઒યલાભાાં આવમા.
 ફશાદયય ફા઱઒ ન૆ત્રાલતી ઍભ ચ૊શાણન૆ ભયણૉ઩યાાંત ઔીતા ચૉ઩યા ઍલૉડયથી વનભાશનત ઒યામા છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં ભ૆શક્વ઒ૉભાાંથી શલશ્લની વ૊થી રાાંફી(347km) જ઱ભગ્ન વયયાંઔની ળૉધ ઒યલાભાાં આલી છ૆ .
 બાયતીમ ચયાંટણી ઒શભળન૆ રદલ્રીની આભ આદભી ઩ાટીના લીવ ધાયાવભ્મૉનયાં વભ્મ઩દ યદ ઒યલા ભાટ૆
દયઓાસ્ત ઒યી છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં રેંચ ઒ાં઩ની દ્લાયા શાઈરૉજનથી ચારનાયી ઍ઒ વામ઒ર ફનાલી છ૆ . ત૆નયાં નાભ અલ્પા છ૆ .
 ઔયજયાતના ઩ૂલય અન૆ પ્રથભ ભશશરા ભયખ્મભાંત્રી શ્રીભશત આનાંદીફ૆ન ઩ટ૆રન૆ ભધ્મપ્રદ૆ળના યાજ્મ઩ાર
ફનાલલાભાાં આવમા છ૆ .

૨૦ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 બાયતભાાં વામફય વયયક્ષા પ્રણારી વયદ્રઢ ફનાલલા ભાટ૆ ‘વામફય વયયશક્ષત બાયત’ યાહ્઱ીમ ઩શ૆રની ળરૂઆત
઒યલાભાાં આલી છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં અભ૆રય઒ાભાાં મ૊ન ઉત્઩ીડન શલરદ્ધ ‘ટાઈમ્વ અ઩’ અશબમાનની ળરૂઆત થઇ છ૆ .
 RBI દ્લાયા તાજ૆ તયભાાં જાશ૆ય ઒યામ૆ર ઍ઒ યી઩ૉટય ભયજફ બાયતભાાં વ૊થી લધય યૉ઒ાણ ભૉય૆શળમવ દ૆ળભાાંથી
થામ છ૆ .
 ૧૮ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ ના યૉજ થમ૆ર જીઍવટીની ભશત્લ઩ૂણય ફ૆ ઒ભાાં ૨૯ લસ્તયઐ ઩ય ટ૆ક્વ દય
કટાડામૉ છ૆ .
 બાયત તાજ૆ તયભાાં ઐસ્ટ્ર૆શરમા ગ્રય઩ના આાંતયયાહ્઱ીમ ઩યભાુ અપ્રવાય વભૂશનૉ ૪૩ ભૉ વભ્મ દ૆ળ ફનમૉ
છ૆ .

૨૧ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 ઔયજયાત શલધાનવબાના ઒ામય઒ાયી અધ્મક્ષ(પ્રૉટ૆ભ સ્઩ી઒ય) તયી઒૆ ડૈ.નીભાફ૆ન આચામયની લયણી ઒યલાભાાં
આલી છ૆ . શલધાનવબાના પ્રૉટ૆ભ શસ્઩઒યન૆ યાજ્મ઩ાર ળ઩થ ર૆લડાલ૆ છ૆ .

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 34

  ઒૆નદ્ર વય઒ાય દ્લાયા તાજ૆ તયભાાં ભયશસ્રભ વભયદામ ભાટ૆ની શજ વફશવડીનૉ અાંત ઒યલાભાાં આવમૉ છ૆ .
શજ વફશવડી નાફયદ ઒યલાના ઒૆નદ્ર વય઒ાયના શનણયમની જાશ૆યાત શ્રી ભયખ્તાય અબ્ફાવ ન઒લી દ્લાયા
઒યલાભાાં આલી.
 બાયતભાાં ઈ.વ.૧૯૩૨ થી શજ વફશવડીનૉ પ્રાયાંબ થમૉ શતૉ.
 ભ૆ ૨૦૧૨ ભાાં વયશપ્રભ ઒ૉટયની ઍ઒ ફ૆ચ દ્લાયા ૨૦૨૨ વયધીભાાં શજ વફશવડી નાફયદ ઒યલાનૉ આદ૆ળ
આ઩મૉ શતૉ. આ ફેંચનયાં નાભ જશસ્ટવ અલ્તભવ ઒ફીય અન૆ જશસ્ટવ યાંજના દ૆વાઈ શતય.ાં નલ૆મ્ફય
૨૦૧૭ ની વ૆નટ્રર શજ વશભશતની ફ૆ ઒ભાાં બાયતભાાં ૨૦૧૮ વયધીભાાં શજ વફશવડી નાફયદ
઒યલાનૉ આદ૆ળ આપમૉ શતૉ.
 તાજ૆ તયભાાં લડાપ્રધાન શ્રી નય૆નદ્ર ભૉદીઍ યાજસ્થાનના ઩ચ઩દયા,ફાડભ૆યભાાં બાયતની વ૊થી આધયશન઒
રયપાઈનયીનૉ શળરાનમાવ ઒મો છ૆ . યાજસ્થાનના ઩ચ઩દયા ઓાત૆ ફની યશ૆ર અત્માધયશન઒ ઇ઒ૉ-ર૆નડરી
યીપાઇનયીન૆ HPCL યાજસ્થાન યીપાઈનયી શરશભટ૆ડ નાભ આ઩લાભાાં આવમયાં છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં બાયતના વાંયક્ષણ પ્રધાન શ્રીભશત શનભયરા વીતાયાભણ ઍ઒ મયદ્ધ શલભાનભાાં ઉડાન બયનાય
પ્રથભ વાંયક્ષણ ભાંત્રી ફનમા છ૆ . આ મયદ્ધ શલભાનનયાં નાભ વયઓૉઈ છ૆ .
 ૧ ઍશપ્રર ૨૦૧૮ ના ઔયજયાતના ઩૆વ૆નજય લાશનૉભાાં GPS અન૆ ઩૆શન઒ ફટન આ ફ૆ વયશલધાઐ
પયજીમાત ફનાલાળ૆.
 વયપ્રીભ ઒ૉટય દ્લાયા જશસ્ટવ દી઩઒ શભશ્રાની અધ્મક્ષતાભાાં ફન૆ર ફેંચ દ્લાયા બાયતના તભાભ યાજ્મૉભાાં
રપલ્ભ ‘઩દ્માલત’ યીરીઝ ઒યલાનૉ ચય઒ાદૉ આ઩લાભાાં આવમૉ છ૆ .
 ૧૮ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ ના યૉજ ભ઱૆ર GST ની ૨૫ ભી ફ૆ ઒ભાાં LPG ઩યનૉ GST દય ૧૮% થી
કટાડીન૆ ૫% ઒યામૉ છ૆ .

૨૨ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 શલશ્લ આર્થથ઒ ભાંચની ૪૮ ભી ફ૆ ઒ સ્લીત્ઝયરૅનડના દાલૉવભાાં આમૉશજત થઇ યશી છ૆ .

 શલશ્લ આર્થથ઒ ભાંચ(WEF) ના વાંસ્થા઩઒ અન૆ અધ્મક્ષ ક્રાઉવ શ્લાફ છ૆ .
 શલશ્લ આર્થથ઒ ભાંચના વભાલ૆ળી શલ઒ાવ વૂચ઒ાાં઒ભાાં બાયત ૬૨ ભા ક્રભ૆ છ૆ .
 બાયતના ૨૨ ભા ભયખ્મ ચયાંટણી ઒શભળનય ઩દ૆ ઐભ પ્ર઒ાળ યાલતની શનમયશક્ત ઒યલાભાાં આલી છ૆ . ત૆ઐ
અચર ઒યભાય જમૉશતનયાં સ્થાન ર૆ળ૆.
 યાહ્઱ીમ વયયક્ષા ઔાડયના નલા ડીજી ઩દ૆ વયદી઩ રઓટર઒માની શનમયશક્ત ઒યલાભાાં આલી છ૆ .
 ૬૩ ભા રપલ્ભપ૆ય ઍલૉડયભાાં શશનદી રપલ્ભ શશનદી શભડીમભ૆ ‘ફ૆સ્ટ રપલ્ભ’નૉ ઍલૉડય જીત્મૉ છ૆ .
 બાયત૆ ળાયજાશભાાં મૉજામ૆ર બ્રાઈંડ રક્ર઒૆ટ લલ્ડય ઒઩ભાાં ઩ાર઒સ્તાનની ટીભન૆ શયાલીન૆ બ્રાઈંડ રક્ર઒૆ટ શલશ્લ
઒઩ ૨૦૧૮ જીત્મૉ છ૆ .
 દશક્ષણ આરર઒ાના બૂત઩ૂલય શયપનભ૊રા ઓ૆રાડી વયરભ
૆ ાન ‘ડી઒’ અબ્દનયાં શારભાાં જ ન૆ધયરેંડભાાં અલવાન
થમયાં છ૆ .
 ભાનલ ક્઒ય તાજ૆ તયભાાં જાશ૆ય થમ૆ર શલશ્લ ટ૆ફર ટ૆શનવ ય૆ચન઒ઔભાાં ફીજા સ્થાન૆ ઩શૉચી ઔમા છ૆ .
 દ૆ળના ગ્રાભીણ શલસ્તાયૉભાાં સ્લચ્છતા ઒લય૆જ ૩૯ ટ઒ાથી લધીન૆ ૭૬% થઇ ઔઈ છ૆ .

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 35

૨૩ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 આશવમાન દ૆ળૉનયાં વશચલારમ જ઒ાતાય, ઇનડૉન૆શળમાભાાં આલ૆રયાં છ૆ અન૆ આશવમાન દ૆ળૉના શારના વશચલ
ઍચ.ઈ.શરભ જૉ઒ શૉઈ છ૆ .
 લલ્ડય ઇ઒ૉનૉશભ઒ પૉયભભાાં ૨૪ ભા રક્રસ્ટર ઩યયસ્઒ાયથી બાયતીમ અશબન૆તા ળાશરૂઓ ઓાનન૆ વનભાશનત
઒યામા છ૆ .
 લ઴ય ૨૦૧૮ ભશશરા ટી-૨૦ રક્ર઒૆ટ શલશ્લ ઒઩ની મજભાની લ૆સ્ટ ઇશનડઝ ઒યળ૆.
 રપલ્ભપ૆ય ઍલૉડય ૨૦૧૮ ભાાં વલયશ્ર૆હ્લ અશબન૆તાનૉ ઩યયસ્઒ાય અશબન૆તા ઈયપાન ઓાનન૆ આ઩લાભાાં આવમૉ
છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં શરયમાણા યાજ્મભાાં શાઈ રયસ્઒ પ્ર૆ઔન૆નવી ઩ૉટયરની ળરૂઆત ઒યલાભાાં આલી છ૆ .
 વેક્ટભ લ૆લ્થ ભ૆ન૆જભ૆નટની યી઩ૉટય ભયજફ લ઴ય ૨૦૧૮ વયધીભાાં બાયત વ૊થી લધય ઉબયતી ભૉટી
અથયવમલસ્થા ફની જળ૆.
 બાયત દ્લાયા યશળમા વાથ૆ તાજ૆ તયભાાં વય઩યવૉશન઒ શભવાઈર ઍવ-૪૦૦ ટ્રામ્પ ઓયીદલા ભાટ૆ લાતચીત
ળર ઒યાઈ છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં શલક્રભ વાયાબાઈ અાંતયીક્ષ ઒૆નદ્રના અધ્્ક્ષ ઩દ૆ ઍવ.વૉભનાથની શનમયશક્ત ઒યલાભાાં આલી છ૆ .

૨૪ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 ૧૬ ભી આાંતયયાહ્઱ીમ ઉજાય ભાંચ ફ૆ ઒ની ભ૆જફાની બાયત દ૆ળ ઒યળ૆.

 સ્લીત્ઝયરૅનડના દાલૉવભાાં જાશ૆ય ઒યામ૆ર ગ્રૉફર ઍનલામયભ૆નટ ઩યપૉભયનવ ઇનડ૆ક્ષ યી઩ૉટયભાાં બાયત ૧૭૭
ભાાં ક્રભ૆ છ૆ .
 ગ્રૉફર ટ૆ર૆નટ ઒ૉમ્઩ીટીટીલન૆વ ઇનડ૆ક્ષ ૨૦૧૮ ભાાં બાયત ૮૧ ભા ક્રભ૆ છ૆ .
 ન૆ળનર ઔરય ચાઈલ્ડ ડ૆(યાહ્઱ીમ દી઒યી રદલવ) દય લ઴ે ૨૪ જાનમયઆયીના યૉજ ઉજલલાભાાં આલ૆ છ૆ .

૨૫ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 ન૆ળનર લૉટવય ડ૆(યાહ્઱ીમ ભતદાતા રદલવ) દય લ઴ે ૨૫ જાનમયઆયીના યૉજ ઉજલલાભાાં આલ૆ છ૆ .
 આજયૉજ બાયત૆ ત૆નૉ આ ભૉ યાહ્઱ીમ ભતદાતા રદલવ ઉજવમૉ. ૨૫ જાનમયઆયી ૧૯૫૦ ના યૉજ
બાયતીમ ચયાંટણી ઩ાંચની સ્થા઩ના ઒યલાભાાં આલી શતી.
 ૨૫ જાનમયઆયીના યૉજ શશભાચર પ્રદ૆ળ૆ ત૆નૉ ૪૮ ભૉ સ્થા઩ના રદલવ ઉજવમૉ. ૨૫ જાનમયઆયી ૧૯૭૧
ના યૉજ શશભાચર પ્રદ૆ળ દ૆ળનયાં ૧૮ ભય યાજ્મ ફનમયાં શતયાં.
 શારભાાં બાયતના ભયખ્મ ચયાંટણી ઒શભળનય ઐભ પ્ર઒ાળ યાલત છ૆ જ્માય૆ વયનીર અયૉયા અન૆ અળૉ઒ રલાવા
ચયાંટણી ઒શભળનય તયી઒૆ ઩દબાય વાંબા઱ી યહ્યા છ૆ .

૨૬ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 આજ યૉજ બાયતનૉ ૬૯ ભૉ પ્રજાવિા઒ રદલવ ઉજલલાભાાં આવમૉ. આજના પ્રજાવિા઒ રદન શનશભિ૆
અશતથી શલળ૆઴ તયી઒૆ રદલ્રીના રાર ર઒લ્રા ઓાત૆ દવ આશવમાન દ૆ળૉના લડા ઉ઩શસ્થત યહ્યા શતા.

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 36

  ઔયજયાતભાાં યાજ્મ઒ક્ષાના પ્રજાવિા઒ રદનની ઉજલણી ભશ૆વાણાભાાં ઒યલાભાાં આલી.
 પ્રજાવિા઒ રદલવ ૨૦૧૮ ના યૉજ પ્રથભ જ લાય લામયવ૆નાના ળશીદ ઒ભાનડય જ૆ .઩ી.શનયારાન૆ અળૉ઒
ચક્રથી વનભાશનત ઒યલાભાાં આવમા.
 ઔણતાંત્ર રદલવ ૨૦૧૮ ના વભાયૉશના બાઔરૂ઩૆ રાર ર઒લ્રા ઩ય ૨૬ થી ૩૧ જાનમયઆયી વયધી
આમૉશજત થનાય ઒ામયક્રભનયાં નાભ બાયત ઩લય છ૆ .
 ઇનટયન૆ળનર ઒સ્ટમ્વ ડ૆ દય લ઴ે ૨૬ જાનમયઆયીના યૉજ ઉજલલાભાાં આલ૆ છ૆ .

૨૭ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 તાજ૆ તયભાાં ચીન૆ છ ર૆નનૉ ‘ઈનટ૆રીજનટ વય઩ય ઍક્વપ્ર૆વ લ૆’ ફનાલલાનૉ શનણયમ ઒મો છ૆ .
 શલશ્લ ફ૆ન઒ના ભયખ્મ અથયળાસ્ત્રી ઩ૉર યૉભય૆ ઈઝ ઐપ ડૂઇંઔ શફઝન૆વ ય૆ચન઒ઔ શલલાદ ફાદ ઩ૉતાના ઩દ
઩યથી યાજીનાભયાં આપમયાં છ૆ .
 ૨૧ ભૉ બાયત આાંતયયાહ્઱ીમ વી ફડ ળૉ ઔૉલાભાાં આમૉશજત ઒યલાભાાં આવમૉ છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં રદલ્રીની ટીભ૆ યાજસ્થાનન૆ શયાલીન૆ વેમદ ભયસ્તા઒ અરી ટ્રૉપી જીતી છ૆ . વેમદ ભયસ્તા઒ અરી
ટ્રૉપી રક્ર઒૆ટની યભત વાથ૆ વાં઒઱ામ૆ર છ૆ .

૨૮ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 ઒ૉર઒ાતા ફ્રૉડટઔ ભા઒ેટ(઩ાણીભાાં તયતી શૉડીઐભાાં ફાઝાય) ળર ઒યનાય દ૆ળનયાં પ્રથભ ળશ૆ય ફનમય.ાં
 બાયતીમ ફેં઒ વાંક(ઇશનડમન ફેં઒ઍવૉશવઍળન) ના પ્રથભ ભશશરા અધ્મક્ષ તયી઒૆ ઉ઴ા અનાંતવયબ્રભણ્મનની
શનમયશક્ત ઒યલાભાાં આલી છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં ૬૦ ભા ગ્ર૆ભી ઍલૉડ્વયભાાં આલ્ફભ ઐપ ધ મયનૉ ઩યયસ્઒ાય બ્રયનૉ ભાવે જીત્મૉ છ૆ .
 બાયતનૉ પ્રથભ ‘ઓાદી શાટ’ રદલ્રીભાાં આમૉશજત ઒યલાભાાં આવમૉ છ૆ .
 આાંતયયાહ્઱ીમ ઩ક્ષી ભશૉત્વલ દયધલા ન૆ળનર ઩ા઒યભાાં આમૉશજત ઒યલાભાાં આલળ૆. દયધલા ન૆ળનર ઩ા઒ય
ઉિયપ્રદ૆ળભાાં આલ૆ર છ૆ .
 યશ૆ણી઒યણી ભાટ૆ દયશનમાનૉ વ૊થી વસ્તૉ દ૆ળ દશક્ષણ આરર઒ા છ૆ . આ માદીભાાં બાયત ફીજા ક્રભ૆ છ૆ .
 ઐક્વપડય રડક્ષનયીઍ ‘આધાય’ ળબ્દન૆ શશનદી ળબ્દ ૨૦૧૭ તયી઒૆ જાશ૆ય ઒મો.
 તાજ૆ તયભાાં ઔાશમ઒ા આળા બોંવર૆ન૆ મળ ચૉ઩યા ભ૆ભૉરયમર ઩યયસ્઒ાયથી વનભાશનત ઒યામાાં છ૆ .

૨૯ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 ઐસ્ટ્ર૆શરમન ઐ઩ન ૨૦૧૮ ઩યર઴ ચવઔલ્વનયાં ટાઈટર યૉઝય પ૆ડયય૆ જીત્મયાં છ૆ . ઐસ્ટ્ર૆શરમન ઐ઩ન
૨૦૧૮ ઩યર઴ ડફલ્વનયાં ટાઈટર ઐરીલય ભાયચ અન૆ ભ૆ટ ઩૆શલ઒૆ જીત્મયાં છ૆
 ઐસ્ટ્ર૆શરમન ઐ઩ન ૨૦૧૮ ભશશરા ડફલ્વનયાં ટાઈટર રક્રસ્ટીના મ્રાડ૆નૉશલ઒ અન૆ ટીભ ફાફૉવ૆
જીત્મયાં છ૆ અન૆ ભશશરા ચવઔલ્વનયાં ટાઈટર ઒૆યૉરીન લૉઝની઒ીઍ જીત્મયાં છ૆ .
 બાયતભાાં લ઴ય ૨૦૧૧ ફાદ ઩ૉશરમૉ વાંક્રભણનૉ ઒ૉઈ ઒૆વ ફશાય આવમૉ નથી.
 તાજ૆ તયભાાં જાશ૆ય થમ૆ર લાર્થ઴઒ ગ્રૉફર ટ્રસ્ટ ઇનડ૆ક્ષભાાં બાયત ત્રીજા સ્થાન૆ છ૆ .

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 37

  લલ્ડય ર૆પ્રૉવી ડ૆ દય લ઴ે જાનમયઆયી ભાવના છ૆ લ્રા યશલલાય૆ ઉજલલાભાાં આલ૆ છ૆ .
 બાયતભાાં પ્રથભ જ લાય ભશશરા ઈભાભ જશભદાઍ જય ભાની નભાજ અદા ઒યીન૆ ઈશતશાવ યચ્મૉ છ૆ .
 શારભાાં જ નલા શલદ૆ળ વશચલ તયી઒૆ શલજમ ઔૉઓર૆ઍ ઩દબાય વાંબાળમૉ છ૆ .

૩૦ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 બાયત અન૆ શલમ૆ટનાભ લચ્ચ૆ ભધ્મપ્રદ૆ળના જફર઩યયભાાં છ રદલવનૉ મયદ્ધઅભ્માવ ળર થમૉ છ૆ . આ

મયદ્ધઅભ્માવનયાં નાભ VINBAX છ૆ .
 પ્રજાવિા઒ રદલવ ૨૦૧૮ ની ઩ય૆ડભાાં ભશાયાહ્઱ યાજ્મની ઝાાંઓીઍ પ્રથભ ઩યયસ્઒ાય જીત્મૉ છ૆ .
 ભશાયાહ્઱ યાજ્મની વય઒ાય૆ નાઔ઩યયભાાં ઒ાનૂન શલશ્લશલદ્યારમ ફનાલલા ભાટ૆ ૭૫૦ ઒યૉડ રૂશ઩માની
ભાંજયયી આ઩ી છ૆ .
 ઩ૂલય ફ૆ડશભનટન ઓ૆રાડી પ્ર઒ાળ ઩ાદય઒ૉણન૆ બાયતીમ ફ૆ડશભનટન વાંક દ્લાયા રાઈપટાઈભ ઍચીલભ૆નટ
ઍલૉડયથી વનભાશનત ઒યલાભાાં આવમા છ૆ .
 ઍ઒ વ૆઒નડભાાં ૧૦ જીફી ડ૆ટા ટ્રાનવપય ઒યનાયી રાઈ-પાઈ ટ૆઒નૉરૉજીનયાં તાજ૆ તયભાાં બાયત વય઒ાય
દ્લાયા વપ઱ ઩યીક્ષણ ઒યલાભાાં આવમયાં છ૆ .
 તાજ૆ તયભાાં ઒યલાભાાં આલ૆ર આર્થથ઒ વલેક્ષણ ભયજફ ક્રયડ ઐઈરની ર઒ભતૉભાાં ૨૦૧૮-૧૯ ભાાં ૧૦ થી
૧૫ ટ઒ાનૉ લધાયૉ થળ૆.
 ૧૯ ભૉ આાંતયયાહ્઱ીમ લૉચ ઍનડ ઒રૉ઒ ભ૆઱ૉ ‘વભમ બાયતી ૨૦૧૮’ ભયાંફઈભાાં આમૉશજત ઒યલાભાાં
આવમૉ છ૆ .
 આર્થથ઒ વલેક્ષણ અનયવાય લ઴ય ૨૦૧૬-૧૭ ભાાં ૨૭૫.૭ શભશરમન ટન ઓાદ્યાનનનયાં ઉત્઩ાદન થમયાં છ૆ .

૩૧ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ :

 વ૊થી અભીય દ૆ળૉની માદીભાાં બાયત છઠ્ ા ક્રભ૆ છ૆ . જ્માય૆ આ માદીભાાં વાંમક્ય ત યાજ્મ અભ૆રય઒ા પ્રથભ
સ્થાન૆ છ૆ .
 ઔૂઔર દ્લાયા તાજ૆ તયભાાં ફયર૆રટન નાભની નલી ભૉફાઈર ઍ઩ રૉનચ ઒યાઈ છ૆ .
 ટી-૨૦ શલશ્લ ઒઩ ૨૦૨૦ ની મજભાની ઐસ્ટ્ર૆શરમા ઒યળ૆.
 નીશત આમૉઔના વભ્મ ડૈ.શલનૉદ ઩ૉરન૆ તાજ૆ તયભાાં શલશ્લ સ્લાસ્થ્મ વાંઔ ન૆ પ્રશતશહ્લત ઇશવાન
ડૉઔયાભા઒ી પ૆શભરી શ૆લ્થ પાઉનડ૆ળન ઩યયસ્઒ાયથી વનભાશનત ઒યામા છ૆ .
 યાહ્઱઩શત યાભનાથ ઒ૉચલદ૆ વયપ્રીભ ઒ૉટય અન૆ શાઈ઒ૉટયના જજૉના લ૆તનભાાં ૨૦૦ ટ઒ાના લધાયાના
ફીરન૆ ભાંજયયી આ઩ી.
 સ્઒ૉર્થ઩મન ક્રાવની ત્રીજી વફભયીન ઒યાંજન૆ તાજ૆ તયભાાં બાયતીમ ન૊વ૆નાભાાં વભાશલહ્ર ઒યાઈ છ૆ .
 બાયત વશશત શલશ્લબયભાાં ૩૧ જાનમયઆયી ૨૦૧૮ ના યૉજ દ૆ઓાનારાં ચાંદ્રગ્રશણ વય઩ય બ્રય બ્રડ ભૂન
નાભ૆ ઐ઱ઓામ છ૆ .
 બાયતીમ આભીના DGMO-રડય૆ક્ટય જનયર ઐપ શભરીટયી ઐ઩ય૆ળનવ ઩દ૆ ર૆ફ્ટનનટ જનયર
અશનર ચ૊શાણ૆ ઩દબાય વાંબાળમૉ છ૆ .

7FG5ZA O[A|]VFZL Z)!* www.shikshanjagat.in 38