GLAVNI PROJEKAT

za izgradnju poslovnog objekta sa nadstrešnicom, privremenog karaktera, na k.č.

1088/1 K.O. Trn i izgradnju tople veze, privremenog karaktera na k.č. 1088/1 i
1094/11 K.O. Trn sa pratećim sadržajima

KNJIGA 5 GLAVNI MAŠINSKI PROJEKAT

Ekodozvola d.o.o. Banja Luka

SVESKA 5.1. Projekat grijanja i ventilacije

Ekodozvola d.o.o. Banja Luka

SADRŽAJ SVESKE 5.1
1PROJEKTNI ZADATAK...............................................................................................4
2TEKSTUALNA DOKUMENTACIJA.............................................................................6
2.1Tehnički opis objekta............................................................................................7
2.2Tehnički opis sistema ventilacije..........................................................................8
2.3Tehnički opis sistema grijanja..............................................................................9
2.3.1Kotlovnica...................................................................................................10
2.4Opšti i tehnički uslovi za izgradnju.....................................................................11
2.4.1Opšti uslovi.................................................................................................12
2.4.2Tehnički uslovi.............................................................................................15
2.5Prilog mjerama zaštite na radu i zaštite od požara............................................31
2.5.1Spisak opasnosti koje se mogu javiti u toku izgradnje i eksploatacije.......32
2.5.2Spisak štetnosti koje se mogu javiti u toku izgradnje i eksploatacije.........32
2.5.3Opšte napomene i obaveze........................................................................32
3NUMERIČKA DOKUMENTACIJA.............................................................................33
3.1Ulazni podaci......................................................................................................34
3.2Meteorološki podaci:..........................................................................................37
3.3Analiza građevinskih konstrukcija......................................................................39
3.4Dimenzionisanje sistema ventilacije..................................................................56
3.5Toplotni gubici i dobici........................................................................................62
3.6Dimenzionisanje grejnih/ rashladnih tijela..........................................................69
3.7Dimenzionisanje cjevovoda...............................................................................70
3.8Dimenzionisanje pumpi......................................................................................72
3.8.1Dimenzionisanje elemenata toplotne podstanice.......................................73
3.8.2Proračun zatvorene ekspanzione posude prema DIN 4807 dio 2 :...........74
4PREDMJER OPREME, MATERIJALA I RADOVA....................................................83
5SPISAK KORIŠTENE LITERATURE........................................................................90
6GRAFIČKA DOKUMENTACIJA.................................................................................92

Broj CRTEŽ BR_CRTEŽA RAZMJERA FORMAT

1/8 SITUACIONI PLAN KGH 00. 00. 00 1:500 A3
2/8 TEHNOLOŠKA ŠEMA KOTLOVNICE KGH 00. 00. 01 -;- A2
3/8 SISTEM ZAGRIJAVANJA KGH 00. 01. 01 1:50/ 1:20 A0
4/8 SISTEM ZAGRIJAVANJA- PRESJECI KGH 00. 01. 02 1:50 A1
5/8 SISTEM GRIJANJA- IZOMETRIJA KGH 00. 01. 03 1:50/ 1:30 A1
6/8 KOTLOVNICA KGH 00. 01. 04 1:30/ 1:4 A1
7/8 SISTEM VENTILACIJE KGH 00. 02. 01 1:50 A0
8/8 SISTEM VENTILACIJE- IZOMETRIJA KGH 00. 02. 02 1:50 A1

3
1 PROJEKTNI ZADATAK

4
Potrebno je izraditi glavni projekat za izgradnju poslovnog objekta – proizvodne hale sa
nadstrešnicom privremenog karaktera na zemljištu označenom kao k.č.br. 1088/1, K.O. Trn i
izgradnju tople veze, privremenog karaktera, na zemljištu označenom kao k.č. br. 1088/1 i
1094/11, K.O. Trn (sa poslovnim objektom, izgrađenom proizvodnom halom na k.č.br.
1094/11, K.O. Trn).
Parcela nije izgrađena, a kolski pristup se ostvaruje direktno sa postojeće saobraćajnice.
Spratnost objekta je prizemlje. Horizontalni gabariti planiranog objekta – hale su 24 m x 40 m
sa nadstrešnicom 5.0 m x 11 m. Horizontalne dimenzije objekta – tople veze sa kotlovnicom
su nepravilnog oblika 16.25 m x 5.11 (5.27) m.
Nova proizvodna hala planirana je kao montažna, prefabrikovana AB konstrukcija od
proizvođača „Širbegović – inženjering“. Fasadna obloga je planirana takođe sa
prefabrikovanim AB fasadnim termoizolacionim panelima. Krovni pokrivač je termoizolacioni
panel 10 cm, ostalo definisati glavnim projektom.
Nadstrešnica uz objekat je planirana kao čelična sa zategama koje se kače na novu halu.
Topla veza sa kotlovnicom je planirana kao zasebna konstrukcija – masivni konstruktivni
sklop sa jednovodnom krovnom konstrukcijom koja ima isti nagib krova kao i postojeća hala.
Planirano je priključenje objekta na javni vodovod i na postojeću elektro mrežu i pristup sa
postojeće saobraćajnice.

Banja luka, 04. april 2017. godine

Investitor:

_________________________________
"BRAVARIJA PILE" d.o.o. TRN – LAKTAŠI
(Milutin Koprena)

5
2 TEKSTUALNA DOKUMENTACIJA

6
2.1 Tehnički opis objekta

Horizontalni gabariti planiranog objekta – hale je 24 m x 40 m sa nadstrešnicom 5.0 m x

10.97 m. Horizontalne dimenzije objekta – tople veze su nepravilnog oblika 16.25 m x 5.11
(5.27, 4.70) m.

Poslovni objekat, hala su privremenog karaktera sa nadstrešnicom i toplom vezom, koja

povezuje postojeću i novu halu. Planirana topla veza je na severoistočnoj fasadi planiranog
objekta, a na jugozapadnoj fasadi postojećeg objekta – hale. Uz toplu vezu planirana je i
kotlovnica.
Namjena planiranog objekta je proizvodnja bravarije.
Objekat je spratnosti prizemlje, P. Ulaz u objekat je direktno sa dvorišne strane.

Djelatnost koja će se obavljati u predmetnom objektu je obrada metala, proizvodnja bravarije

i proizvodnja metalnih konstrukcija i druge srodne djelatnosti.
Bravarski radovi obuhvataju izradu i montažu ili samo montažu raznovrsnih elemenata da bi
se dobio gotov proizvod.

Predmetno preduzeće se bavi izradom:

- suncobrana svih vrsta i dimenzija,
- zastava i jarbola,
- banera,
- klasične i kovane ograde,
- stepeništa i
- raznih tipova stalaža.

Opis tehnološkog procesa i opreme

U postojećoj bravarskoj radionici, na koju će se nadovezati nova hala, se od čeličnih cijevi i

lima, na mašinama za obradu, izrađuju pozicije za proizvode iz proizvodnog programa.

Proizvodnja se sastoji iz sljedećih faza:

- dopremanje, istovar i skladištenje nemetalnih sirovina na stovarištu sirovina i u skladištu;
- rezanje cijevi i profila na mjeru;
- bušenje, probijanje, savijanje cijevi i profila;
- izrada metalnih pozicija;
- varenje pozicija i formiranje konstrukcija proizvoda;
- odmašćivanje, pranje i sušenje;
- plastifikacija, pečenje i hlađenje metalnih pozicija;
- sklapanje, montaža, pakovanje i otprema gotovih proizvoda.

Za obavljanje predmetne djelatnosti u objektu će biti potrebni: aparat za varenje (na bazi
CO2), ručna brusilica, stona brusilica, ekscentar presa, stubna bušilica, cirkular, usisivač
industrijski, peć na dizel gorivo, pištolj za nanošenje praha, kabina za nanošenje praha,
tunelska peć za sušenje i pečenje, kada za odmašćivanje, ručna bušilica, ručna polirka,
paletar, aparat za tačkasto varenje, električni viljuškar sa punjačem, ekscentar presa, mašina
za grickanje lima, CNC apkant presa, ručna ubodna pila, električni odvijač, tračna testera za
metal, univerzalni strug, mašina za šivenje, električna lemilica za termo rezanje...

7
Konstrukcija objekta, instalacije, materijalizacija i obrada

Hala: Za izgradnju objekta hale 24 m x 40 m je predviđen skeletni konstruktivni sistem od

prefabrikovanih betonskih elemenata .

Podna ploča je AB ploča debljine 20 cm na podložnom betonu, između kojih su položeni

slojevi hidroizolacije, armirana sa MA500/560 i RA 400/500 prema armaturnim nacrtima.
Završna obrada poda je ferbeton, koji zadovoljava transport viljuškara, a istovremeno
omogućava jednostavno održavanje.

Krovna konstrukcija je prefabrikovana betonska, dvovodna, nagiba 6° i pokrivena krovnim

sendvič panelom - pocinčani trapezni sendvič panel u poliester boji sa termoizolacijskom
ispunom ukupne debljine 10 cm.

Fasadna obloga će biti izvedena od AB horizontalnih fasadnih termo panela (sendvič debljine
20 cm sa termoizolacijom 8 cm).
Oluci i olučne vertikale su vanjske, od čeličnog pocinčanog lima sa finalnom poliesterskom
zaštitom.
Bravarija na objektu je od aluminijumskih eloksiranih profila.
Topla veza sa kotlovnicom: Postojeća i planirana hala biće povezane toplom vezom, koja
čini zasebnu konstruktivnu cjelinu. Kako bi se povezala postojeća i nova hala potrebno je
ukoniti dio zida postojeće hale, gdje će postaviti dva nova AB stuba 25 cm x 55 cm sa
čeličnom gredom koju čine dva nosača UNP300 (kako je prikazano na crtežima
konstrukcije).

Podna ploča je debljine 15 cm na podložnom betonu sa hidroizolacijom. Krovna konstrukcija

je jednovodna kosa sa nagibom krovne ravni 13.6º (koja je uslovljena nagibom krova
postojeće hale). Glavni krovni nosači su čelične kose grede i kosi AB serklaži, a sekundarni
krovni nosači (rožnjače) su HOP120x80x4mm. Pokrivač je sendvič panel 5 cm.

2.2 Tehnički opis sistema ventilacije

Sistem ventilacije poslovnog objekta hale za proizvodnju je u potpunosti projektovan u skladu

sa PRAVILNIKOM o Tehničkim svojstvima sistema ventilacije, djelimične klimatizacije i
klimatizacije u građevinama i standardima vezanim za ovaj pravilnik.

Sistem ventilacije prostorija u objektu je sa prinudnom cirkulacijom i radom sa vanjskim

vazduhom, sa rekuperacijom i bez regeneracije.
Ovim sistemom se vrši odvođenje ambijentalnog zagađenog vazduha i ubacivanje svježeg
vanjskog vazduha. Zahtjevane količine vazduha u procesu ventilacije po pojedinim
prostorijama su date u dijelu 3 NUMERIČKA DOKUMENTACIJA; 3.1 PRORAČUNI; 3.1.1
Ulazni podaci.

Odvođenje vazduha u vanjski prostor se vrši putem odsinih ventilacionih rešetki kroz
odsisne kanale odsisnim ventilatorima a dovođenje svježeg vazduha se vrši dobavnim
ventilatorima putem dovodnih kanala do ventilacionih rešetki.

8
Sistem ventilacije se sastoji od:
– Ventilacije radnih prostorija
– Ventilacije kotlovnice
– Ventilacije sanitarnih prostorija

Ventilacija radnih prostorija podrazumjeva prinudnu ventilaciju proizvodne hale.

Odsis otpadnog vazduha se vrši ventilacionim sistemom koji je snabdjeven odsisnim

ventilatorom, odsisnim kanalima i regulacijom. Evakuacija otpadnog vazduha iz ventilisanih
prostorija se vrši ventilacionim rešetkama i kanalima postavljenim ispod nosive krovne
konstrukcije objekta a evakuaciona rešetka za izbacivanje otpanog vazduha je postavljena
na vanjskoj fasadi krovnog dijela objekta na visini od cca. 1,7 m od usisne rešetke. Usisne
ventilacione rešetke su snabdjevene zaštitnm mrežom kojom se sprečava ulazak ptica i
sitnih životinja u ventilacioni sistem. Ventilacioni odsisni kanali su izrađeni od čeličnog lima
debljine definisane u tehničkim uslovima ovog projekta.

Dobava vazduha se vrši kroz dobavne ventilacione kanale koji su snabdjeveni dobavnim
rešetkama. Uvođenje svježeg spoljnjeg vazduha u dobavni ventilacioni sistem se vrši putem
usisne fasadne rešetke pomoću usisnog ventilatora. Dalje se svježi vazduh transportuje kroz
rekuperator toplote gdje mu se predaje otpadna toplota nošena otpadnim vazduhom i kroz
toplovodni zagrijač gdje se vrši dogrijavanje vazduha na temperaturu 2 0C nižu od projektne
odnosno na 16 0C.
Ventilacija dijela objekta- topla veza se vrši ventilacionim sistemom proizvodne hale.

Ventilacija kotlovnice riješena je prirodnim putem dobavom vazduha kroz rešetku dimenzija
1,00x0,40 [m] površine 0,4 [m2] ugrađenu u vrata kotlovnice ili u donjoj zoni zida kotlovnice a
u svemu prema tehničkim uslovima ovog projekta. Odvođenje vazduha iz kotlovnice se vrši
pomoću rešetke postavljene ispod stropa kotlovnice. Dimenzije izduvne rešetke su 0,40x0,30
[m] ukpne istrujne površine 0,12 [m2].

Dimenzije ventilacionih kanala i spojnih elemenata su u skladu sa EN 1505: 1997 Ventilacija

u građevinama- Metalni kanali i spojni dijelovi pravokutog presjeka za razdiobu vazduha
(dimenzije) i EN 1506: 1997 Ventilacija u građevinama- Metalni kanali i spojni dijelovi
okruglog presjeka za razdiobu vazduha (dimenzije).

2.3 Tehnički opis sistema grijanja

Sistem grijanja je toplovodni, dvocijevni, zatvoren sa vertikalnim i horizontalnim razvodom.

Režim rada sistema je 90/70 0C. Sistem se sastoji od kotlovnice, cijevne instalacije, grejnih
tijela i sistema za regulaciju i dopunu vode.

Toplotna energija se distribuiše cirkulacionim krugom koji je izrađen od čeličnih bešavnih

cijevi. Cijevni razvod je postavljen po zidovima objekta, vidno tako da su dostupne za
čišćenje i da ne smeta redovnim aktivnostima u proizvodnoj hali.

Za primarna grejna tijela su usvojeni toplovodni kaloriferi a za sekundarno grejno tijelo

toplovodni zagrijač vazduha u ventilacionom sistemu.

9
2.3.1 Kotlovnica

Za proizvodnju toplotne energije u objektu koristit će se kotlovnica na tečni naftni gas (TNG)
U kotlovnici su smješteni:
– Kotao na TNG 1x650 kW;
– Akumulator toplote zapremine 4 m3
– Zaporna, mjerna i regulaciona oprema na strani primarnog kruga;
– Razdjelnik i sabirnik toplovodnog sistema grijanja;
– Cirkulacione pumpe;
– Zaporna i sigurnosna armatura na strani sekundarnog kruga;
– Zatvorena ekspanziona posuda.

Generator toplote je kotao koji za energent koriste tečni naftni gas i rad ovog kotla je u
potpunosti automatizovan. Kotao je nominalne snage 650 kW i opremljen je sigurnosnim
ventilom.

Snabdijevanje kotlova TNG- om se vrši putem regulacione rampe niskog pritiska. Kotlovi su
snabdjeveni sa adekvatnim gorionicima za rad sa tečnim naftnim gasom. Radni pritisak kotla
je max. 5 bar. Mogući stepen opterećenja kotla se kreće od 30- 100 %. Stepen iskorištenja
kotlova se kreće od 88- 92 % u zavisnosti od opterećenja. U sklopu kotlovskog postrojenja
se nalaze regulaciona rampa niskog pritiska plina, sistem za dopunjavanje sistema vodom,
ekspanzione posude, razdjelnih i sabirnik grejnog medija sa pumpama za distribuciju tople
vode.

Ispuštanje vode iz instalacije moguće je posredstvom ispusnih slavina ugradjenih na svakom

razdjelniku. Razdjelnik i sabirnik toplovodnog sistema su izrađeni od čelične bešavne cijevi.

Dimovodni sistem kotla je sačinjen od spojnog komada (dimnjače) i dimnjaka. Dimnjak je

postavljen sa vanjske strane objekta uz fasadu.

U kotlovnici nije predviđeno spaljivanje druge vrsta energenta.

Za grejna tijela se koriste toplovodni kaloriferi. Kaloriferi su vazdušni zagrijači vazduha

postavljeni u prostoru proizvodne hale kako je naznačeno u grafičkom dijelu projekta. Visina
postavljanja kalorifera je na visini od 2,5 do 3,5 m u zavisnosti od mogućnosti. Svi kaloriferi
su opremljeni sa dvobrzinskim motorom čime se omogućuje rad u dva osnovna režima.
Režim rada kalorifera je 90/70 0C. Sistem kojim se kaloriferi snabdijevaju toplom vodom je
dvocijevni i na najvišim tačkama je opremljen automatskim ozrakama.

10
2.4 Opšti i tehnički uslovi za izgradnju

11
2.4.1 Opšti uslovi
2.4.1.1 Ugovor za izvođenje radova na izgradnji projektovanog objekta zaključit će se
između INVESTITORA i IZVOĐAČA radova a na osnovu ovog odobrenog projekta.
Projekat je sastavni dio ugovora;
2.4.1.2 IZVOĐAČ radova je obavezan da odredi RUKOVODIOCA RADILIŠTA odnosno
fizičko lice koje će rukovoditi radovima a ima zakonsko pravo na ovu funkciju;
2.4.1.3 INVESTITOR je obavezan da odredi NADZORNOG ORGANA odnosno fizičko lice
koje će sprovoditi nadzor nad izvedenim radovima a koje ima zakonsko pravo na
ovu funkciju;
2.4.1.4 Instalacija i oprema odnosno mašinska faza predmetnog objekta mora biti izvedena
tako da u svemu odgovara ovom projektu i važećim propisima i standardima. Sva
odstupanje od projekta dozvoljeno je samo uz prethodnu saglasnost projektanta a
sve izmjene se moraju unijeti u građevinski dnevnik;
2.4.1.5 Radovima izgradnje objekta se ne smije pristupiti bez građevinske dozvole izdate od
nadležnih organa;
2.4.1.6 INVESTITOR je dužan da prije početka radova na izgradnji objekta IZVOĐAČU
obezbjedi priključak električne energije i vode;
2.4.1.7 IZVOĐAČ ovog projekta dužan je da prije početka radova prekontroliše
usaglašenost projekta sa stvarnim stanjem na gradilištu. U slučaju ne usaglašenosti
projekta sa stvarnim stanjem na gradilištu IZVOĐAČ je dužan da sa dovoljno
obrazloženja traži da se projekat prilagodi;
2.4.1.8 IZVOĐAČ je dužan da :
– radove izvede prema projektu;
– radove izvede prema propisima, standardima, tehničkim normativima i normama
kvaliteta koji važe za ovu vrstu objekta;
– blagovremeno preduzme mjere za sigurnost zaposlenih radnika, prolaznika,
saobraćaja, susjednih bjekata, objekta i radova, opreme, uređaja i postrojenja;
– Izvođač radova je dužan da o svom trošku organizuje gradilište, izradi privremene
objekte za smeštaj opreme, materijala, alata, priručne radionice i radne snage, zatim
obezbedi potrebnu mehanizaciju, obezbedi prevoz radnika i slično;
– Izvođač je dužan da o svom trošku unese u grafičku i tekstualnu dokumentaciju sve
izmene i dopune koje su usledile u toku izvođenja radova u jednom primerku a na
osnovu kojeg će se izraditi projekat izvedenih radova bilo od strane Izvođača radova
ili projektantskog preduzeća;
2.4.1.9 Garantni rok za kvalitet radova je rok predviđen zakonskim propisima ukoliko u
ugovoru nije drugačije određeno. Za ugrađenu opremu važi garancija proizvođača
teopreme. Garantni rok teče od dana tehničkog prijema izvedenih radova pod
uslovom da komisija da pozitivno mišljenje;
2.4.1.10 U toku izvođenja radova IZVOĐAČ je obavezan da koristi materijal koji u potpunosti
odgovara važećim propisima i standardima. Ugrađeni materijal i oprema moraju
imati svu potrebnu prateću dokumentaciju predviđenu zakonskim propisima (atesti,
sertifikati itd.);
2.4.1.11 Ako NADZORNI ORGAN zahtijeva da se izvrši ponovno ispitivanje materija
IZVOĐAČ radova će izvršiti zahtijevano ispitivanje u ovlaštenoj ustanovi. Ukoliko
ispitivanje pokaže da materijal odgovara važećim propisima i standardima troškove
ispitivanja snosi INVESTITOR. U slučaju da ispitivanje pokaže da ma terijal ne
odgovara važećim propisima i standardima roškove ispitivanja snosi IZVOĐAČ a
predmetni materijal mora biti uklonjen sa gradilišta i zamijenjen drugim
odgovarajućim materijalom;

12
2.4.1.12 Ukoliko INVESTITOR bude raspolagao određenim materijalom i ukoliko ga ustupi
IZVOĐAČU u cilju njegove ugradnje u postrojenje, IZVOĐAČ je dužan da sav
materijal detaljno pregleda i neispravan odbaci. Ako NADZORNI ORGAN izričito
zahtijeva da se ugradi neodgovarajući materijal, IZVOĐAČ će ga ugraditi i u tom
slučaju IZVOĐAČ ne odgovara zaposledice uzrokovane ugradnjom ne
odgovarajućeg materijala a garancija se izuzima za dio instalacije u koju je ugrađen
navedeni materijal. Sve prethodno navedeno se mora konstatovati u građevinskom
dnevniku i odgovarajućoj dokumentaciji u pisanoj formi(zapisnik, aneks ugovora
itd.);
2.4.1.13 Ako IZVOĐAČ izvede instalaciju u svemu po odobrenom projektu i sa materijalom
predviđenim ovim projektom, snosi odgovornost za ispravno funkcionisanje sistema
samo u pogledu izvršenih radova, kvaliteta materijala i kapaciteta pojedinih
elemenata. Samovoljno mijenjanje projekta od strane IZVOĐAČA zabranjeno je. Za
manje izmjene u odnosu na usvojeni projekat dovoljna je saglasnost NADZORNOG
ORGANA. Ukoliko se ukaže potreba za većim izmjenama projekta, tada je potrebno
da projektant preradi projekat. Tako prerađen projekat mora se ponovo uputiti
investitoru na odobrenje;
2.4.1.14 IZVOĐAČ je obavezan, ukoliko prilikom izvođenja radova primjeti da je predloženo
rješenje tehnički neispravno ili neusaglašeno sa građevinskim objektima i
drugiminstalacijama,da o tome obavijesti INVESTITORA i traži izmjenu projekta;
2.4.1.15 IZVOĐAČ radova mora za pojedine stručne radove imati na gradilištu rukovodeće
tehničko osoblje koje ima zakonsko pravo za rukovođenje takvim radovima. Svi
radnici moraju imati odgovarajuće kvalifikacije i stručno znanje potrebno za
izvođenje radova na datoj instalaciji. NADZORNI ORGAN ima pravo i dužnost da
putem građevinskog dnevnika naredi IZVOĐAČU da sa gradilišta odstrani nestručno
osoblje;
2.4.1.16 Pri izvođenju radova IZVOĐAČ mora voditi računa da ne dođe do oštećenja okolnih
objekata, samog objekta na kom se izvode radovi i već izvedene instalacije. Svaku
učinjenu štetu koja je uzrokovana namjerno, nemarnošću ili zbog nedovoljne
stručnosti od strane IZVOĐAČA, IZVOĐAČ je dužan da otkloni ili da snosi troškove
otklanjanja nastale štete;
2.4.1.17 Sve otpatke i smeće koje IZVOĐAČ sa svojim radnicima pri izvođenju radova načini,
dužan je da o svom trošku odnese sa gradilišta na za to određeno mjesto;
2.4.1.18 Mjere bezbjednosti zaposlenih radnika na ovom poslu dužan je da preuzme
IZVOĐAČ radova po važećim propisima;
2.4.1.19 Za vrijeme radova IZVOĐAČ je dužan da na gradilištu vodi građevinski dnevnik. U
građevinskom dnevniku moraju biti upisani: uslovi pod kojima se izvode radovi, broj
radnika, opis izvedenih radova sa naznačenim izvršenim poslovima i ugrađenim
pozicijama, promjene i odstupanja od glavnog projekta i evidencija ostalih događaja
u toku građenja (havarija, povreda na radu, posebni zahtjevi INVESTITORA i
nadzornog organa itd.). Građevinski dnevnik ovjeravaju nadzorni organ i predstavnik
IZVOĐAČA radova;
2.4.1.20 Nadzorni organ vodi građevinsku knjigu u kojoj evidentira sve izvedene radove.
Građevinska knjiga mora biti zapečaćena i ovjerena od strane investitora a mora biti
ovjerena od strane predstavnika IZVOĐAČA radova i nadzornog organa;
2.4.1.21 Završeni objekat se ne smije upotrebljavati prije izvršenja tehničkog pregleda
objekta. Zahtjev za izvršenje tehničkog pregleda objekta podnosi INVESTITOR kod
ovlaštene ustanove;
2.4.1.22 IZVOĐAČ je dužan da po završetku radova izradi i preda investitoru upustvo za
rukovanje instalacijom. Upustvo za rukovanje mora biti urađeno u tri primjerka od

13
 kojih jedan mora biti zastakljen, uramljen i postavljen na mjesto dostupno rukovaocu
objekta;
2.4.1.23 Tokom izvođenja radova INVESTITOR mora obezbijediti lice koje će vršiti stručni
nadzor nad izgradnjom. Ime nadzornog organa INVESTITOR saopštava
IZVOĐAČU u pisanoj formi prije početka izvođenja radova. Nadzorni organ mora
ispunjavati uslove propisane Zakonom o izgradnji objekata i posjedovati
odgovarajuće stručne kvalifikacije. Nadzorni organ vrši nadzor nad izvođenjem
radova, usklađuje dinamiku izvođenja radova i daje potrebna upustva IZVOĐAČU
radova. Nadzorni organ ovjerava građevinski dnevnik, građevinsku knjigu, situaciju i
ostala službena dokumenta;
2.4.1.24 IZVOĐAČ je na gradilištu odgovoran nadzornom organu i sa njim komunicira putem
građevinskog dnevnika;
2.4.1.25 Nakon završetka montažnih radova cjelokupno postrojenje se mora ispitati.
Ispitivanje vrši IZVOĐAČ radova uz obavezno prisustvo nadzornog organa;
2.4.1.26 O izvršenom ispitivanju moraju se sačiniti zapisnici koji treba da sadrže:
– predmet ispitivanja;
– popis lica koja su vršila i prisustvovala ispitivanju;
– datum i vrijeme ispitivanja;
– okolnosti pod kojima je ispitivanje vršeno;
– rezultate ispitivanja sa tačno dobijenim vrijednostima ispitivanih parametara;
– zaključak u kojem se konstatuje da rezultati ispitivanja zadovoljavaju ili ne
zadovoljavaju;
– svojeručan potpis lica koja su vršila ispitivanje i koja su prisustvovala ispitivanju.
2.4.1.27 Završetkom radova se smatra dan kada IZVOĐAČ podnese nadzornom organu
pismeni izvještaj o završetku ugovorenih radova i nadzorni organ pismeno potvrdi
navedeni izvještaj u građevinskom dnevniku. Nakon završetka radova nadzorni
organ podnosi zahtjev za izvršenje tehničkog pregleda u pisanoj formi
INVESTITORU;
2.4.1.28 Nakon završetka radova u slučaju da su na objektu izvršene znatne izmjene u
odnosu na glavni projekat potrebno je izraditi projekat izvedenog stanja. Projekat
izvedenog stanja se izrađuje u svrhu sprovođenja tehničkog prijema i izdavanja
upotrebne dozvole objekta. Ukoliko nije došlo do izmjena na objektu u odnosu na
glavni projekat tada INVESTITOR i IZVOĐAČ potvrđuju i ovjeravaju na glavnom
projektu da je izvedeno stanje u skladu sa projektovanim;
2.4.1.29 Ukoliko se prilikom izvođenja pojavi više radova nego što je količina u pojedinim
pozicijama predmera radova u tehničkoj dokumentaciji predviđeno i ugovoreno,
onda će to nadzorni organ i odgovorni izvođađač radova u građevinskom dnevniku
konstatovati kao višak radova;
2.4.1.30 Ukoliko se prilikom izvođenja pojave radovi koji predmerom radova nisu predviđeni i
ugovoreni onda će to takođe biti konstatovano u građevinskom dnevniku;
2.4.1.31 Za tehnički prijem objekta IZVOĐAČ odnosno INVESTITOR dužni su komisiji za
tehnički prijem dostaviti sledeću dokumentaciju na uvid:
– odobrenje za gradnju sa svim potrebnim saglasnostima;
– kompletnu investiciono-tehničku dokumentaciju;
– ocjenu izvedenih radova od strane ovlaštene ustanove a sa aspekta zaštite na radu i
protivpožarne zaštite;
– atestnu dokumentaciju ugrađenog materijala;
– zapisnik o izvršenoj kontroli i prijemu konstrukcije prije montaže;
– zapisnik i izvještaj ispitivanja;
– ateste zavarivača;

14
 – dnevnik rada i građevinsku knjigu;
– upustvo za puštanje u rad i održavanje sa šemom postrojenja.
2.4.1.32 IZVOĐAČ je dužan da obezbjedi mjerne i kontrolne uređaje i instrumente i
neophodnu radnu snagu za obavljanje tehničkog pregleda i prijema;
2.4.1.33 IZVOĐAČ radova je dužan da o svom trošku otkloni sve nedostatke koje komisija za
tehnički pregled pronađe i navede ih u pisanoj formi a koji su po ugovoru obaveza
IZVOĐAČA radova;
2.4.1.34 Nakon dobijanja dozvole za upotrebu objekta, objekat se može pustiti u probni rad.
Odobrenje za upotrebu izdaje organ koji je izdao odbrenje za gradnju i odredio
komisiju za tehnički pregled objekta;
2.4.1.35 INVESTITOR i IZVOĐAČ radova, nakon dobijanja dozvole za upotrebu objekta
dužni su u zakonskom roku izvršiti primopredaju objekta;
– * ovi opšti uslovi su sastavni dio glavnog projekta i u svemu su obavezni za IZVOĐAČA i
INVESTITORA;
– **ostali uslovi se regulišu između IZVOĐAČA i INVESTITORA Ugovorom o izvođenju
radova.

2.4.2 Tehnički uslovi

2.4.2.1 Investicija se mora izvesti tako da u potpunosti odgovara projektu, tehničkom opisu,
predmjeru i predračunu, tehničkim i posebnim uslovima i uputstvima;
2.4.2.2 Izvođač je dužan blagovremeno i prije početka radova obavijestiti investitora o
terminima izvođenja radova kako bi se mogao napraviti usglašen termin plan sa
ostalim izvođačima;
2.4.2.3 Izvođač montažnih radova ne smije ometati druge izvođače koji rade na
predmetnom objektu;
2.4.2.4 Prije početka izvođenja montažnih radova građevinske podloge i podovi moraju biti
gotovi do te mjere da se po njima može kretati i transportovati materijal i oprema
bez opasnosti od oštećenja tih podloga i podova;
2.4.2.5 Prije početka montažnih radova na instalaciji u objektima krov i zidovi objekta
moraju biti u potpunosti gotovi tako da naknadni građevinski radovi ne bi doveli do
oštećenja postrojenja i instalacije;
2.4.2.6 Materijal za izradu postrojenja mora biti nov, konstrukcije i obrade u skladu sa
važećim tehničkim propisima iz ove oblasti. Ugrađeni materijal mora imati sve
neophodne ateste i sertifikate predviđene važećim propisima i standardima kojima
je regulisana ova oblast;
2.4.2.7 Projektant objekta kao i izvođač građevinskih radova moraju usaglasiti sa
projektantom i izvođačem instalacija dovoljno velike otvore u zidovima da bi se
mogla izvršiti neometana montaža instalacija;
2.4.2.8 Izvođač montaže instalacija grijanja mora koordinirati izvođenje instalacija grijanja
sa izvođačima ostalih instalacija tako da bi se izbjeglo eventualno ukrštanje
instalacija;

GREJNA TIJELA

2.4.2.9 Kao grejna tijela mogu se koristiti radijatori, konvektori, kaloliferi, cijevni registri od
glatkih cijevi kao i ostala grejna tijela savremene konstrukcije;
2.4.2.10 Za sva grejna tijela koja se ugrađuju mora postojati prospekt sa podacima o
odavanju toplote za toplovodno grijanje, dimenzijama grejnog tela, težini, sadržaju
vode i dozvoljenom radnom pritisku;

15
2.4.2.11 Sva grejna tela moraju imati atest neke od nadležnih institucija za ispitivanje
termičkih i tehnioloških kvaliteta;
2.4.2.12 Ukoliko se pri izvođenju pojedinačna grejna tijela zamjenjuju grejnim tijelima drugog
tipa, obavezna je saglasnost investitora;
2.4.2.13 Grejno tijelo- radijatora treba po pravilu smjestiti slobodno na konzolu u parapetnom
zidu prozora;
2.4.2.14 Ukoliko se ispred grejnih tijela stavlja maska, ona mora omogućiti što bolje strujanje
vazduha i mora se lako demontirati;
2.4.2.15 Sanitarno- higijenski zahtjevi pri ugradnji tijela su preglednost i dostupnost svih
površina i elemenata grejnih tijela radi uklanjanja nečistoća;
2.4.2.16 Gabariti grejnih tijela ne smiju prelaziti gabarite prozora i prozorske niše;
2.4.2.17 Priključci grejnih tijela se trebaju izvesti bez suvišnih savijanja;
2.4.2.18 Grejna tijela moraju biti ugrađena u horizontalnoj ili vertikalnoj ravni u skladu sa
preporukom proizvođača;
2.4.2.19 Odstojanje zadnje strane radijatora od zida treba da iznosi 20- 70 mm zavisno od
vrste radijatora;
2.4.2.20 Visina radijatora od poda treba da bude 100- 150 mm zavisno od visine parapeta;
2.4.2.21 Oslanjanje radijatora na konzole treba izvesti tako da radijator ne visi na njima;
2.4.2.22 Broj konzola treba odrediti tako da na radijator sa 10 (deset) članaka dolaze 2
(dvije) konzola i na svakih dodatnih 6 (šest) članaka još po 1 (jedna) konzola
odnosno izvesti oslanjanje limenih grejnih tijela u skladu sa prporukama
proizvođača;
2.4.2.23 Nakon formiranja radijatorskih baterija od potrebnog broja članaka, baterije se
moraju dobro oprati mlazom vode od unutrašnjih nečistoća;
2.4.2.24 Ukoliko se koriste već blokovani radijatori sa nanešenom finalnom fabričkom bojom
mora se voditi računa da ne dođe do oštećenja ovog sloja boje;
2.4.2.25 Nakon završetka montaže i nakon uspjele probe, grejna tijela treba demontirati,
dobro očistiti od hrđe i nečistoća i zaštiti temeljnom bojom. Lakiranje radijatora
izvršiti nakon ponovne montaže pri temperaturi radijatora od najmanje 50 0C. Za
farbanje radijatora treba koristiti specijalne boje i lakove otporne na visoke
temperature. Upotreba različitih bronzanih boja ne preporučuje se zbog smanjenja
koeficijenta zračenja površine radijatora;

CIJEVNA MREŽA

2.4.2.26 Regulacija temperature, pritiska i protoka u toplovodnoj mreži vrši se centralizovano

u toplotnom izvoru. Ona može biti kvalitativna i kvalitativno - kvantitativna.
Temperatura vode u razvodnom vodu podešava se prema spoljnoj temperaturi
vazduha i brzini vetra. Dijagrami ili tabele temperature vode u toplovodnoj mreži
zavisno od temperature spoljnog vazduha, statički pritisak u toplotnom izvoru, radni
pritisci u razvodnom i povratnom vodu i toplotni kapacitet daju se kroz uslove za
projektovanje toplovodne mreže;
2.4.2.27 Za izbor nazivnog pritiska opreme i armature merodavni su maksimalna radna
temperatura i maksimalni dozvoljeni radni ili statički pritisak vode u toplovodnoj
mreži;
2.4.2.28 Na mjestima gdje se vrši ispust vazduha ili odmuljivanje toplovodne mreže i gde se
vrši ugradnja armature ili aksijalnih kompenzatora predvideti komore;
2.4.2.29 Na mjestima pražnjenja toplovodne mreže obezbijediti odvođenje vode u kišnu
kanalizaciju;
2.4.2.30 Na najnižim tačkama između dva pregradna organa moraju postojati mesta za

16
 pražnjenje- odmuljivanje, a na najvišim tačkama mesta za ispust vazduha iz
cjevovoda. Organi za pražnjenje- odmuljivanje moraju biti dvostruki. Dimenzije
odmuljnih i organa za ispust vazduha su:
Za odmuljne organe
Prečnik do 65 od 80 do od 150 do od 250 do od 350 do od 450 do preko 500
cijevi DN 125 200 300 400 500
Odmuljni 25 40 50 80 100 125 150
organ DN
Tabela 1

Za organe za ispust vazduha

Prečnik cijevi DN od 25 do 80 od 100 do od 200 do od 350 do preko 450
150 300 450
Ozračni organ DN 15 20 25 32 40
Tabela 2
2.4.2.31 Uspone, odnosno padove cjevovoda toplovodne mreže prilagoditi terenu i grafički
definisati. Nagibom cjevovoda mora se obezbjediti ispuštanje vazduha i pražnjenje
toplovodne mreže;
2.4.2.32 Toplovodna mreža može da se postavi podzemno i nadzemno. Podzemna
toplovodna mreža polaže se kanalno i beskanalno (predizolovane cevi ili cevi
zalivene izolacionom masom i dvožičnim sistemom za dojavu curenja). Zaštitni sloj
zemlje iznad podzemne toplovodne mreže je najmanje 0.6 m a predviđena je 1,2 m
iznad gornje površine zaštitnog sloja pjeska beskanalno postavljenog toplovoda;
2.4.2.33 Sve cijevi korištene pri izradi cijevne mreže moraju imati ateste u skladu sa
standardima DIN 2440, DIN 2441 odnosno DIN 2448;
2.4.2.34 Dimenzije cijevi koje se koriste su :
DN 10- Ø 3/8’’ - Ø 17,2x2,3 mm
DN 15- Ø1/2’’ - Ø 21,3x2,3 mm
DN 20- Ø 3/4’’ - Ø 26,9x2,3 mm
DN 25- Ø 1’’ - Ø 33,7x2,6 mm
DN 32- 5/4’’ - Ø 42,4x2,6 mm
DN 40- Ø 6/4’’ - Ø 48,3x2,6 mm
DN 50- Ø 2’’ - Ø 57,0x2,9 mm
- Ø 60,3x2,9 mm
DN 65- Ø 21/2’’ - Ø 70,0x2,9 mm
- Ø 76,1x2,9 mm
DN 80 - Ø 88,9x3,2 mm
DN 100 - Ø108,0x3,6 mm
- Ø114,0x3,6 mm
DN125 - Ø139,7x4 mm
DN150 - Ø165,1x4,5 mm
DN200 - Ø219,1x5,9 mm
DN250 - Ø273x6,3 mm
DN300 - Ø318x7,5 mm
DN350 - Ø406,4x8,8 mm
DN400 - Ø419x10 mm
DN500 - Ø521x11 mm

17
2.4.2.35 Horizontalnu cijevnu mrežu treba vješati o plafon ili oslanjati na zidne konzole. U
izuzetnim slučajevima horizontalni cijevni razvod se može voditi kanalima u podu.
Kanali moraju biti dovoljnih dimenzija da omoguće nesmetan smještaj cijevi, njihove
termičke izolacije, omoguće njihovo vođenje pod potrebnim nagibom i da budu
pokriveni montažno- demontažnim pločama kojim će biti omogućena kontrola i
intervencije tokom eksploatacije;
2.4.2.36 Na prolazu kroz građevinske konstrukcije cijevi ne smiju biti čvrsto uzidane da bi se
omogućila neometana dilatacija usljed temperaturnih promjena;
2.4.2.37 Vertikalne cijevne vodove i priključke na grejna tijela treba voditi vidno, slobodno uz
zid;
2.4.2.38 Priključci za grejna tijela ne mogu biti kraći od 300 mm;
2.4.2.39 Prilikom savijanja cijevi svijetli otvor se ne smije mijenjati;
2.4.2.40 Horizontalna mreža se cijelom dužinom i u svim dijelovima vodi sa usponom, uz
nagib od minimum 0,5% u smijeru kretanja grejnog fluida ka najudaljenijim grejnim
tijelima;
2.4.2.41 Horizontalna cijevna mreža mora biti tako položena da omogućava podužno i
poprečno pomjeranje i samokompezaciju toplotnih delatacija;
2.4.2.42 Kod pravih cijevnih vodova dužine preko 30 m po pravilu se moraju predvidjeti ’’U’’
kompezatori ili aksijalni kompenzatori;
2.4.2.43 Konzole i vješaljke na koje se oslanja cjevovod, moraju omogućiti njegovo slobodno
kretanje usled toplotnih dilatacija a bez mogućnosti stvaranja ugiba. Maksimalno
dozvoljeni razmak između pokretnih i nepokretnih oslonaca, odnosno jednodjelnih i
dvodjelnih cijevnih obujmica, vješaljki i konzola, da bi se spriječila pojava ugiba
cijevi iznosi za cijevi :
– Ø17,2x2,3 mm 2,0 m
– Ø21,3x2,3 mm 2,0 m
– Ø26,9x2,3 mm 2,0 m
– Ø33,7x2,6 mm 2,5 m
– Ø42,4x2,6 mm 2,5 m
– Ø48,3x2,6 mm 2,5 m
– Ø57,0x2,9 mm 2,5 m
– Ø60,3x2,9 mm 3,0 m
– Ø70,0x2,9 mm 3,0 m
– Ø76,1x2,9 mm 3,0 m
– Ø88,9x3,2 mm 3,5 m
– Ø108x3,6 mm 4,0 m
– Ø114,0x3,6 mm 4,0 m
2.4.2.44 Spajanje cijevi se vrši zavarivanjem. Zavarena mjesta moraju biti dobro obrađena,
sa dovoljnom debljinom vara, ali tako izvedenim da se presjek cijevi ne smanji;
2.4.2.45 Zavarivanje mogu vršiti samo kvalifikovani varioci sa atestom. Kvalitet vara mora biti
u skladu sa propisanim zahtjevima;
2.4.2.46 Kod zavarivanja cijevi sa zidovima debljine do 3 mm cijevi se zavaruju sučeno bez
zakošavanja ivica;
2.4.2.47 Za cijevi sa debljinom zida preko 3 mm cijevi se zavaruju sa zakošenim ivicama.
Ugao zakošenja treba da bude 60 stepeni i izvodi se turpijanjem.
2.4.2.48 Poslije zavarivanja sa izvedenih varova treba skinuti šljaku i zavarene šavove očistiti
i zaštiti antikorozionom bojom;
2.4.2.49 Zavarena mjesta cjevovoda ne smeju biti u međuspratnim konstrukcijama ili
pregradnim zidovima;
2.4.2.50 Ako je potrebno ostvariti rastavljivu vezu pomoću prirubnica ili holendera;

18
2.4.2.51 Za spajanje cjevovoda treba koristiti gotove standardne fazonske komade: cijevna
koljena i lukove, s tim što se do prečnika 1/2“ oni mogu i izrađivati savijanjem na
toplo ali isključivo od bešavnih čeličnih cijevi dimenzija do Ø21,3x2,3 mm

CIJEVNA ARMATURA I FITINZI

2.4.2.52 Kao armatura na priključcima grejnih tela obavezna je ugradnja radijatorskih ventila
sa mogućnosti prethodne regulacije na gornjim vezama, a koji se moraju podesiti na
pozicije prethodne regulacije date u grafičkoj i računskoj dokumentaciji projekta;
2.4.2.53 Na horizontalnim vodovima razvodne cijevne mreže na potisnim cijevnim vodovima
ugrađuju se ravni prolazni ventili a na povratnim cevnim vodovima ventili za
regulaciju protoka sa priključcima za difercijalni manometar;
2.4.2.54 Na mjestima grananja horizontalne cijevne mreže ugrađuju se ravni prolazni ventili
sa mogućnošću prethodne regulacije protoka na povratu. Kod izmene tipa
regulacionih ventila moraju se za novi tip odrediti pozicije regulacije prema
dijagramima proizvođača;
2.4.2.55 Sva armatura mora biti postavljena tako da je obezbijeđen prilaz prilikom
intervencija i servisa;
2.4.2.56 Montažu ventila i slavina izvesti tako da vreteno ventila sa točkom bude postavljeno
vertikalno na horizontalnim cijevima;
2.4.2.57 Za svu armaturu moraju postojati prospekti proizvođača sa svim potrebnim
podacima a kod regulacione i sa dijagramima za određivanje pozicija regulacije.
Takođe za svu armaturu moraju biti obezbjeđeni atesti i sertifikati;
2.4.2.58 Fitinzi i nastavci koji se koriste prilikom izrade cijevne mreže od bakarnih cijevi
moraju biti izrađeni od bakra;
2.4.2.59 Ugradnju armature izvesti tako da se vreteno sa točkom postavi vertikalno na
horizontalne vodove;
2.4.2.60 Na svoj ugrađenoj armaturi mora biti strelica koja pokazuje smjer strujanja grejnog
fluida;
2.4.2.61 Automatsku regulaciju je potrebno montirati u potpunosti prema priloženoj šemi a
pojedine elemente automatske regulacije postaviti na mjestima predviđenim
projektom;
2.4.2.62 Izvođač je dužan da od isporučioca automatike pribavi detaljne šeme povezivanja,
upustvo za montažu, održavanje i rukovanje;
2.4.2.63 Nakon izvršene montaže svih elemenata automatike potrebno je izvršiti probni rad u
svim režimima i o tome zajedno sa nadzornim organom sačiniti zapisnik;

KOTLOVNICA
2.4.2.64 Koltlovnica treba svojom veličinom da omogućava propisan smještaj kotlova i ostale
opreme. Rastojanje od čeone strane kotla do zida treba da iznosi 2 do 3,5 m.
Rastojanje od zadnje strane kotla treba da iznosi najmanje 1,0 m. Bočno rastojanje
između kotlova treba da iznosi 80 cm, a između zida i kotla 1,1 m. Visina kotlovnice
ne smije biti manja od 3,0 m;
2.4.2.65 Kotlovnice se ne smiju smještati u prostorije bez spoljnog zida;
2.4.2.66 Zidovi i krov kotlovnice moraju biti otporni prema požaru najmanje 1/2h ako postoji
opasnost od preskoka ili prodora požara ;
2.4.2.67 Ako se ispod kotlovnice ne nalazi prostorija, pod se izrađuje samo od nezapaljivog
materijala;
2.4.2.68 Između prostorije kotlovnice i drugih prostorija ne smiju postojati otvori koji se ne
mogu zatvoriti ;

19
2.4.2.69 Vrata i prozori na zidovima otpornim prema požaru moraju biti najmanje jednako
otporni prema požaru kao i zidovi na kojima se nalaze. Vrata kotlovnice moraju se
otvarati upolje. Vrata moraju biti izrađena tako da se sama zatvaraju. Za spoljna
vrata mora da se predvidi mogućnost fiksiranja u otvorenom položaju. Ako se vrata
automatski zatvaraju, koristi se čelična opruga, a ne uljni zatvarač. To važi i za vrata
susjedne prostorije. Na izlazna vrata postavlja se jasno uočljivo i trajno upozorenje
‘’IZLAZ’’. Na ulazna vrata, sa spoljne strane, postavlja se natpis:’’KOTLOVNICA-
NEZAPOSLENIMA ULAZ ZABRANJEN’’. Kotlovnica mora imati najmanje jedan
prozor, i to na spoljnom zidu. Slobodna površina prozora mora iznositi najmanje 1/8
površine poda kotlovnice, a najmanje 30% te površine mora biti izvedeno tako da se
može otvarati. Staklena površina jednog prozora ne smije biti veća od 1,5 m² ;
2.4.2.70 Kotlovnica može biti izgrađena ili kao poseban građevinski objekat, ili kao prislonjen
objekat, ili u sastavu objekta druge osnovne namjene. Ako kotlovnica nije izgrađena
kao poseban građevinski objekat, dozvoljene su sledeće lokacije:

Visina objekta Dozvoljena lokacija

Do 22 m Proizvoljna
Od 22 do 40 m Krov, prislonjeni
Iznad 40 m Poseban objekat
Tabela 3
Ako su kotlovnice u sastavu objekta druge osnovne namene, jedan zid mora bit postavljen
prema otvorenom prostoru. Kotlovnice se smiju smještati u podrum ako prostorija nije
ukopana više od 2/3 visine, a gornja trećina mora biti u slobodnom prostoru. Kotlovnica sa
periodičnim nadzorom ne mora biti smještena u zatvorenom objektu ako je njena oprema na
drugi način obezbeđena od oštećenja i ako je predviđena za ugradnju na slobodnom
prostoru;
2.4.2.71 U kotlovnici mora postojati najmanje jedan bezbedan izlaz. Bezbedan izlaz je i izlaz
iz prostorije kotlovnice u prostoriju na istom nivou, pod uslovom da iz te prostorije
postoji izlaz u slobodan prostor. Ako je površina kotlovnice veća od 40 m² ili ako je
kapacitet veći od 350 kW, u kotlovnici mora da postoji i drugi izlaz na pogodnom
mestu. Kao drugi izlaz moe poslužiti i dovoljno veliki i pristupačan prozor, minimalnih
dimenzija 60 cm x 90 cm, do kog se može doći ugrađenim penjalicama. Taj prozor
se mora otvarati u polje;
2.4.2.72 Sva vrata na kotlovnici moraju se otvarati napolje, odnosno u smjeru izlaza.
Izuzetak su vrata prema skladištu goriva koja se otvaraju ka kotlovnici;
2.4.2.73 Za kotlovnice snage veće od 250 kW trebalo bi ugraditi najmanje dva kotla od kojih
bi svaki obezbjeđivao 75% maksimalnog kapaciteta kotlovnice;
2.4.2.74 Kod kotlovnica sa više kotlova mora se ugradnjom armature omogućiti isključivanje
bilo kojeg kotla iz rada bez prekida rada ostalih kotlova;
2.4.2.75 Kada se više kotlova povezuje na jedan dimnjak onda se u njihovim dimnim
priključcima moraju ugraditi klapne za regulaciju promaje i zatvaranje u slučaju
isključivanja kotla;
2.4.2.76 Kotlovsko postrojenje se mora napajati isključivo tehnološki obrađenom vodom.
Nedozvoljava se napajanje ’’tvrdom’’ vodom. U tu svrhu mora se ugraditi hemijska
priprema- jonski omekšivač vode preko koga će se tokom eksploatacije vršiti
punjenje i dopunjavanje postrojenja hemijski omekšanom vodom;
2.4.2.77 Svi predviđeni elementi u kotlovnici moraju biti pristupačni za montažu, rukovanje,
održavanje i očitavanje sa poda ili odgovarajuće galerije koja obezbeđuje stabilan
rad na njoj i ne smeta za rad u ostalim delovima kotlovnice;
2.4.2.78 Prostorije kotlovnice moraju biti takvih dimenzija da se zadovolje zahtjevi montaže,

20
 rukovanja i održavanja za sve dijelove postrojenja. Komunikacioni prolazi i slobodan
prostor za prilaz opremi ne smiju biti uži od 0,8 m;
Minimalne vrijednosti su date u narednoj tabeli:

Minimalna vrijednost
Karakteristična veličina
Visina kotlovnice ‘’H’’za ukupni kapacitet ‘’Q’’
50<Q<100kW (ventilatorski gorionici) 2,0
2,2
50<Q<100kW (atmosferski gorionici)

100<Q<200kW 2,8
200<Q<600kW 3,2
600<Q<1000kW 3,6
1000<Q<4000kW 4,0
4000<Q<8000kW 4,5
8000<Q<10000kW 5,0
Preko 10000kW Zavisno od odabrane opreme
- udaljenost kotla od bočnog zida 0,7
- udaljenost kotla sa ventilatorskim
0,5
gorionokom od zadnjeg zida
- udaljenost kotla s atmosferskim
gorionikom i osiguračem strujanja od 1,0
zadnjeg zida
- rastojanja između kotlova 0,5
Tabela 4
Udaljenost čela kotla do prednjeg zida, odnosno instalacije na njemu mora biti tolika da se
servis i održavanje gorionika i kotla mogu besprekorno obavljati, pri čemu u bilo kojoj fazi
rada mora ostaviti slobodan prolaz od 0,8 m. Pod udaljenošću podrazumeva se slobodan
prostor između najisturenijih dijelova. Ako se kotlovi postavljaju u parovima, mogu se
postaviti neposredno jedan uz drugi bočnim stranama na kojima nema armature i revizionih
otvora i koje se pri remontu ne moraju skidati. Tehničko rešenje kotlovnice mora biti takvo da
je osigurano jednostavno unošenje i iznošenje opreme;
2.4.2.79 Za sve cjevovode, kolektore, razmenjivače i rezervoare u kotlovnici predvidjeti
izolaciju odgovarajuće debljine u zaštitnom omotaču;
2.4.2.80 Za sve cjevovovde i ostale metalne delove predvideti čišćenje do metalnog sjaja,
odnosno do kvaliteta SA 2.5 po švedskim standardima SIS 055900. Antikorozionu
zaštitu predvideti premazivanjem očišćenih površina antirostom, a zatim osnovnom
zaštitnom bojom dva puta. Osim zaštite osnovnom bojom predvideti i zaštitu
neizolovanih metalnih površina bojom otpornom na povišene temperature (za
kotlovnicu 130°C a za kućno razvodno postrojenje radijatorskog grejanja 90°C) i
vlagu ;
2.4.2.81 Na najnižim tačkama kotlovnice i kućnog razvodnog postrojenja predvideti priključke
za odmuljivanje sa ventilima nazivnog otvora većeg ili jednakog 20 mm. Na najvišim
tačkama kotlovnice i kućnog razvodnog postrojenja predvideti priključke za ispust
vazduha sa ventilom nazivnog otvora većeg ili jednakog 15 mm. Kod kućnog
razvodnog postrojenja na priključcima za odmuljivanje i priključcima za ispust
vazduha iz instalacije mogu se primeniti kao armatura i loptaste slavine;
2.4.2.82 Izrada kotlaovnice mora da bude u svemu prema priloženim crtežima, opisu,

21
 predmjeru radova, ovim uslovima i postojećim propisima i normama;
2.4.2.83 Koltlovnica treba svojom veličinom da omogućava propisan smještaj kotla, odnosno
kotlova i ostale opreme.
2.4.2.84 Pod kotlovnice mora biti suh, odnosno mora biti iznad nivoa podzemnih voda;
2.4.2.85 Pod kotlovnice obraditi keramičkim pločicama radi lakšeg održavanja potrebne
čisoće u kotlovnici;
2.4.2.86 Sva vrata na kotlovnici moraju se otvarati napolje, odnosno u smjeru izlaza.
Izuzetak su vrata prema skladištu goriva koja se otvaraju ka kotlovnici;
2.4.2.87 Veličinu vrata kotlovnice određuje gabarit najkrupnije opreme. Ukoliko se ne rade
vrata odgovarajuće veličine onda treba izraditi odgovarajući montažno- demontažni
otvor;
2.4.2.88 U kotlovnici treba obezbijediti prirodno osvjetljenje uz obavezno vještačko;
2.4.2.89 U kotlovnici treba predvidjeti prirodnu ili prinudnu ventilaciju za dovod svježeg i
odvod otpadnog vazduha i gasova. Prostor kotlovnice mora se provetravati tako da
se osigura potrebna količina vazduha za sagorevanje i održavanje standardnih
radnih uslova. Provetravanje mora biti prvenstveno prirodno, a ako to nije moguće,
moraju se stvoriti tehnički uslovi za prinudnu ventilaciju. Kotlovnice sa atmosferskim
gorionicima moraju mati isključivo prirodnu ventilaciju;
2.4.2.90 Minimalna efektivna površina dovodnog otvora za ventilaciju i vazduh za
sagorevanje iznosi:
- za kotlovnice kapaciteta do 1200kW- A0=5,8 Q ;
- za kotlovnice kapaciteta većeg od 1200kW- A0=200Q0,5, gdje je :
A0 - minimalna efektivna površina dovodnog otvora, u cm2 ;
Q- ukupni kapacitet kotlovnice, u kW.
Minimalna efektivna površina odvodnog otvora iznosi : A1= 1/3 A0,
gdje je :
A1 -minimalna efektna površina odvodnog otvora, u cm² ;
Ako se vazduh za sagorevanje uzima direktno spolja, a ne iz prostora kotlovnice, dovodni i
odvodni otvori su jednaki i iznose:
- za kotlovnice kapaciteta do 1200 kW- A0= A1- 2Q ;
- za kotlovnice kapaciteta većeg od 1200 kW- A0= A1= 67Q0,5;
2.4.2.91 Bez obzira na proračunatu vrijednost, efektivna površina dovodnog otvora ne smije
biti manja od 500 cm², a odvodnog od 250 cm²;
2.4.2.92 Odvodni otvori moraju biti izvedeni tako da ne postoji mogućnost njihovog
zatvaranja. Dovodni i odvodni otvori moraju biti izvedeni tako da je u svim
okolnostima osigurana njihova efektivna površina. Fiksni dio efektivne površine
dovodnog otvora mora biti najmanje jednak efektivnoj površini odvodnog otvora.
Vazduh za ventilaciju mora ulaziti nisko u kotlovnicu, ali ne niže od 30Cm iznad
poda i ne više od 1/3 ukupne unutrašnje visine kotlovnice. Ako vazduh ulazi preko
ventilacionog dovodnog kanala, izlaz kanala izvodi se sa skošenjem od 45º. Ako se
izvode pravougaoni otvori, odnos manje i veće strane može biti maksimalno 1:1,5.
Ako se iz konstrukcionih razloga izvode otvori sa odnosom strana većim od 1:1,5,
do odnosa 1:5, slobodni presjek mora se povećati najmanje za 10%, a do odnosa
1:10 najmanje za 25%. Kraća strana ne smije biti manja od 10 cm. Odvodni otvori
moraju biti na što većoj visini, direktno na suprotnom spoljom zidu u odnosu na
dovodne otvore, ili priključeni na vertikalni odvodni kanal. Izuzetno za kotlovnice sa
atmosferskim gorionicima kapaciteta do 100kW, odvodni otvor može se postaviti na
isti zid kao i dovodni otvor. U tom slučaju efektivna površina odvodnog otvora
mora biti jednaka efektivnoj površini dovodnog otvora. Odnos stranica odvodnog

22
 kanala pravougaonog presjeka ne smije prelaziti vrijednost 2:, a kanala smještenog
neposredno uz dimnjak -2,5 : 1, s tim što kraća strana ne smije biti manje od 10 cm.
Na odvodni otvor ertikalnog odvodnog kanala ne postavljaju se rešetke ili mrežice.
Najmanja visina na koju se postavlja odvodni otvor iznosi 1/3 ukupne unutrašnje
visine kotlovnice, računajući od poda do donje ivice odvodnog otvora. Ako se koriste
rašetke, ukupni otvor rešetki u otvorima priključnihkanala ne smije biti veći od
otpora koji izazivaju sami otvori, što se dokazuje proračunom. Ventilacioni otvori se
moraju nalaziti najmanje 30 cm iznad nivoa tla ako se postavljaju u vertikalne zidove
ili 30 cm iznad poda ventilacionog šahta. Zidovi ventilacionog šahta moraju biti
izdignuti iznad okolnog terena najmanje 30 cm. Ventilacioni šaht mora biti izveden
sa odvodnjavanjem. Otvori u rešetkama ventilacionih otvora ne smiju imati
dimenzije manje od 10 mm. Na ventilacione otvore koji se ne mogu zatvarati
stavljaju se protivkišne rešetke;
2.4.2.93 Prinudna ventilacija kotlovnica izvodi se ugradnjom odsisnog ventilatora, a dovod
vazduha je prirodan- bez ventilatora. Potpritisak u kotlovnici ne smije preći
vrijednost od 0,2 mbar;
2.4.2.94 Prinudna ventilacija kontroliše se nadziranjem potrebnog protoka ili potrebnog
pritiska u ventilacionim kanalima. Prilikom aktiviranja bilo kog od zaštitnih uređaja
kojima se vrši nadziranje, svi električni uređaji u kotlovnici moraju ostati bez
električnog napona, osim nužnog osvetljenja i pumpi napojnog sistema, gdje bi
iznenadni pad pritiska doveo o nepoželjnog isparavanja vode;
2.4.2.95 Za vreme rada kotlovnice sa maksimalnim kapacitetom, brzina vazduha na
dovodnom otvoru ne smije biti veća od 3 m/s ako se vazduh za sagorevanje uzima
iz prostora kotlovnice, a ako kotlovi ne rade ili ako se vazduh za sagorevanje uzima
direktno spolja, brzina vazduha na dovodnom otvoru ne smije biti veća od 1 m/s;
2.4.2.96 Odsisni ventilator se dimenzioniše u odnosu na kapacitet kotlovnice tako da količina
odsisnog vazduha iz kotlovnice iznosi: L = (0,7-0,9)Q – ako se vazduh za
sagorevanje uzima iz prostora kotlovnice; L = Q – ako se vazduh za sagorevanje
uzima direktno spolja, gdje je:
L – kapacitet odsisnog ventilatora u m³/h,
Q – ukupni kapacitet kotlovnice u kW;
2.4.2.97 Pri neispravnom radu ili prekidu rada uređaja za prinudnu ventilaciju mora se
obustaviti rad gorionika. Neispravnim radom prinudne ventilacije smatra se
odstupanje nadzornog parametra za 30% od zadate vrijednosti u trajanju dužem
od 1 min. Prinudna ventilacija mora biti kontrolisana i izvedena tako da nijedan
električni uređaj u kotlovnici, osim opreme za prinudnu ventilaciju, ne bude pod
električnim naponom pre nego što odsisni ventilator ispravno radi najmanje 5 min.
Izuzetak su instalacije nužnog osvetljenja u pumpi napojnog sistema postrojenja, jer
bi iznenadni pad pritiska doveo do nepoželjnog isparavanja napojne vode. Sva
električna oprema za prinudnu ventilaciju koja je smještena u prostor kotlovnice
mora biti izvedena u odgovarajućoj protiveksplozivnoj zaštiti, prema propisima o
protiveksplozivnoj zaštiti električnih uređaja koji su namenjeni za upotrebu u
prostorima ugroženim od eksplozivnih smješa;
2.4.2.98 Dimnjak kotlovnice bez obzira na proračune iz projektne dokumentacije mora
nadvisiti najvišu tačku krova objekta za minimum 1,0 m;
2.4.2.99 Dimnjak čiji je svijetli presjek veći od 500 cm² ne može imati zajednički zid sa
zgradom već mora biti odvojen i udaljen najmanje 5 cm od zidova zgrade;
2.4.2.100 Položaj kotlovnice u objektu treba da omogućava da dimnjak bude odmah uz
kotlovnicu i da omogućava što veću njegovu visinu;
2.4.2.101 Zidovi, vrata i tavanica kotlovnice moraju biti vatrootporni minimum 6 h;

23
2.4.2.102 U kotlovnici izvesti vodovodski priključak sa česmenom slavinom i česmenim
lavaboom;
2.4.2.103 U podu kotlovnice treba postaviti slivnik i povezati ga na kanalizacioni odvod.
Ukoliko je kanalizaciona mreža objekta viša od poda kotlovnice onda se u podu
kotlovnice mora izraditi jama za otpadnu vodu veličine V=1,0 m3 a iz koje se putem
odmuljne pumpe i automatike treba obezbijediti automatsko prebacivanje otpadne
vode u kanalizaciju;
2.4.2.104 Konstrukcija, izbor materijala i izrada generatora toplote moraju biti takvi da
generator toplote može izdržati sve uslove predviđene tehničkim zahtjevima, a da
se ne pokažu trajne deformacije ili nezaptivenost. Ako u generatoru toplote mogu
sagorijevati i druga goriva (čvrsta ili tečna), on mora ispunjavati i zahtjeve koji se
postavljaju za svaku vrstu goriva posebno. U tehničkoj dokumentaciji svakog
generatora toplote moraju biti definisani sledeći parametri :
- nazivni kapacitet u radu sa gasovitim gorivom ;
- minimalni kapacitet u radu sa gasovitim gorivom ;
- nazivni kapacitet u radu sa alternativnim gorivom ;
- minimalni kapacitet u radu sa alternativnim gorivom ;
- radni pritisak i temperatura nosioca toplote ;
- dozvoljen maksimalni radni pritisak i temperatura nosioca toplote ;
- dozvoljen koeficijent viška vazduha ;
- gubitak na strani dimnih gasova ;
- minimalna i maksimalna temperatura izlaznih dimnih gasova ;
- maksimalni sadržaj CO2 ;
- dozvoljen sadržaj O2 ;
- stepen korisnog dejstva ;
- dozvoljena temperatura dimnih gasova u karakterističnim dijelovima ložišnog prostora
;
- dozvoljena količina preuzete toplote u karakterističnim dijelovima ložišnog prostora.
2.4.2.105 Zavisno od vrste nosioca toplote i izrade ložišta generatora toplote, u sistem
se ugrađuju pouzdani uređaji za regulaciju, upravljanje i nadziranje najmanje za
sledeće veličine :
- temperaturu i / ili pritisak nosioca toplote ;
- minimalni nivo tečnog nosioca toplote (pad nivoa ispod utvrđenog) ;
- nedovoljan protok nosioca toplote ;
- pritisak u ložištu.
Granične vrijednosti nabrojanih veličina ispod ili iznad kojih generator toplote može
bezbedno izdržati sve predviđene uslove rada moraju biti utvrđene tehničkim uputstvima ili
drugom dokumentacijom generatora toplote, prema jugoslovenskim standardima JUS
M.E3.439, JUS M.E.120, JUS M.E6.200, JUS M.E6.201, JUS M.E6.202 i JUS M.E6.203.
2.4.2.106 Gasni gorionici mogu biti izvedeni kao sastavni dio generatora toplote ili kao
zasebni dio gasne opreme. Gasnim gorionicima moraju se postizati deklarisani
parametri sagorevanja u radu s generatorom toplote na koga se ugrađuju ili čiji su
sastavni dio. Vrijednosti temperature, toplotnih opterećenja i preuzete toplote
karakterističnim dijelovima ložišnogprostora generatora toplote u radu sa odabranim
gasnim gorionikom ne smiju biti veće od vrijednost datih u termičkom proračunu ili
drugoj dokumentaciji generatora toplote. Na dimividnom priključku generatora
toplote u radu sa odabranim gasnim gorionikom ne smije se javiti natpritisak u toku

24
 pogona. To se ne odnosi na dimovodne sisteme za koje je predviđeno da rade pod
stalnim natpritiskom. Ventilatorski gasni gorionici moraju odgovarati sigurnosno-
tehničkim zahtjevima i biti ispitani u skladu sa standardom JUS M.E3.432. Pri
izboru gasnih gorionika i njihove opreme za određeni generator toplote kapaciteta
iznad 120 kW, u skladu sa standardom JUS M.E3.439, obavezno se izrađuje
funkcionalna šema sigurnosne zaštite gasne ložišne instalacije. Funkcionalna šema
sigurnosne zaštite gasne ložišne instalacije mora da sadrži :
- uslove za obezbeđenje sigurnosnog rada gasne ložišne instalacije
- periode nadziranja zadatih uslova u toku ciklusa rada gasne ložišne instalacije
- vrstu isključivanja gasnog gorionika ako se ne ispune zadati uslovi.
Ugradnja ventilatorskog gasnog gorionika na generator toplote ne smije izmijeniti oblik niti
dimenzije ložišnog prostora generatora toplote;
2.4.2.107 Za generatore toplote nazivnog toplotnog opterećenja do 350 kW dozvoljava
se ugradnja gasnog gorionika sa jednostepenom regulacijom (uključno-isključeno).
Za generatore toplote nazivnog toplotnog opterećenja iznad 350 kW zahtjeva se
dvostepena regulacija (maksimalno-minimalno-isključeno), iznad 1200 kW-ostepena
klizna regulacija, a iznad 2400 kW-kontinuirana regulacija;
2.4.2.108 Obavezno je ugrađivanje glavnog prekidača za nužno isključenje električne
energije. Glavni prekidač, odnosno distributivni ormar kotlovnice mora biti smješten
van prostora kotlovnice. Taster za nužno isključenje instalira se najmanje na
jednom mestu, i to na izlazu iz kotlovnice i / ili u neposrednoj blizini evakuacionih
puteva. Tasterom za nužno isključenje svi potrošači moraju se dovesti u
beznaponsko stanje, osim instalacija nužnog osvjetljenja i pumpe napojnog sistema
postrojenja, gdje bi iznenadni pad pritiska doveo do nepoželjnog isparavanja
napojne vode;
2.4.2.109 Generatori toplote moraju imati postolje, koje je uzdignuto od opda najmanje 5
do 10 cm ;
2.4.2.110 Obavezno je ugrađivanje utičnice napona 24 V za priključak prenosive ručne
svjetiljke;
2.4.2.111 Vodovod i kanalizacija moraju se izvesti u sklopu čitave instalacije objekta,
stim što u kotlovnici mora da se nalazi umivaonik sa slavinom i nastavkom za
gumenu cijev nazivnog otvora DN 20;
2.4.2.112 Kanalizacioni odvodi, odvodi za umivaonik i slično moraju biti izrađeni tako da
se ne može doći do direktne veze između kotlovnice i glavne kanalizacije. Smatra
se da su uslovi zadovoljeni ako je odvodna cijev opremljena sifonom i ako je
priključena na ventilisanu cijev glavne kanalizacije ili na odvodni šaht koji se nalazi
izvan kotlovnice i koji se direktno ventiliše;
2.4.2.113 Za konstrukciju i obloge kotlovnice moraju se upotrebiti negorivi elementi.
Prodor požara kroz konstrukcione elemente kotlovnica sprečava se izborom
elemenata sa potrebnom otpornošću prema požaru. Otpornost konstrukcije i obloge
kotlovnice prema požaru ispituje se prema jugoslovenskim standardima JUS
U.J1.090, JUS U.J1.100, JUS U.J1.110, JUS U.J1.114, JUS U.J1.140 i JUS
U.J1.160 .Za dio ili koji se nalazi u blizini kotlovnice bude nezapaljiv, tako da ne
može postati izvor plamena, ‘’leteće vatre’’ ili zračenja toplote. Staklene površine (na
primjer, prozori), koji su slabe tačkeprema preskoku požara, moraju se postavljati
tako da onemogućavaju preskok požara ;
2.4.2.114 Cijevi i kanali za transport toplote postavljaju se i opremaju tako da ne mogu
prouzrokovati požar na materijalu koji se nalazi u blizini. Sistem grijanja vazduha ili
sistem cirkulacije vazduha izvodi se tako da ne može uticati na širenje požara i

25
 dima nastalog od požara u prostoriji u kojoj je uskladišten zapaljivi materijal ili u
kojoj se rukuje tim materijalom. Prolazi cijevi u podovima i zidovima, pod kojima se,
pored ostalog, podrazumevaju prolazi gasnih cijevi, cijevi centralnog grejanja, cijevi
za transport tečnih goriva, cijevi hladne i tople vode, kanalizacionih cijevi i
električnih i telefonskih kablova, moraju biti nepropusni za gas. Prolazi moraju biti
takvi da se cijevi mogu slobodno širiti i skupljati. Prolazi cijevi u zidovima i podovima
između kotlovnica i nepristupačnih prostorai u zidovima između kotlovnica i prostora
za dovod gasa dozvoljeni su samo ako su nepristupačnih prostora i u zidovima
između kotlovnica i prostora za dovod gasa dozvoljeni su samo ako su
nepristupačni prostor i prostor za dovod gasa ventilisani. Ventilacioni otvori
postavljaju se tako da ne postoji opasnost od preskoka ili prodora požara. Otvori ili
kanali za dovod vazduha, kao i ventil
2.4.2.115 Svaka kotlovnica mora biti snabdjevena opremom za gašenje požara, koju
čine hidrantska mreža i mobilna oprema;
2.4.2.116 Mobilna oprema za gašenje požara u kotlovnici sadrži :
- za kotlovnice površine poda do 50 m² - dva C-6 aparata i jedan CO2- 5 aparata ;
- za kotlovnice površine poda od 50 m² do 400 m²- dva C-9 aparata, jedan C-6 aparat
jedan CO2-5 aparat.
2.4.2.117 Aparati se postavljaju na uočljivo i lako pristupačno mjesto uz zid i
neposredno pored vrata, a najviše do 1,5 m iznad tla. Međusobna udaljenost
aparata ne smije biti veća od 20 m. Ako se osim gasovitog goriva koristi i tečno
gorivo, u kotlovnici se mora nalaziti i sanduk U kotlovnici ne smiju da se nalaze
predmeti ili sredstva koji povećavaju opasnost od požara ili eksplozije, na primjer :
boce ili posude u kojima je gas utečnjen pod pritiskom većim od atmosferskog
drvo, papir, boja i razređivači

ISPITIVANJE
2.4.2.118 Sve uređaje, cjevovode i armaturu potrebno je podvrgnuti punom tehničkom
ispitivanju na pritisak;
2.4.2.119 Prije ispitivanja na cijevnoj instalaciji nesmije biti nanešena antikorozivna
zaštita, postavljena termoizolacija niti nanešen premaz druge vrste i namjene;
2.4.2.120 Puno tehničko ispitivanje se vrši: spoljnim pregledom, ispitivanjem na
čvrstoću, unutrašnjim pregledom i ispitivanjem na zaptivenost;
2.4.2.121 Spoljni pregled se vrši bez prekida u radu sistema grijanja. Spoljnim
pregledom se kontroliše cijevna instalacija, oprema, armatura i spojevi između
cijevne instalacije i pojedinih komponenata sistema;
2.4.2.122 Ispitivanje na čvrstoću vrši se prije puštanja postrojenja u probni pogon;
2.4.2.123 Prije ispitivanja na čvrstoću sistem mora biti očišćen a svi elementi postavljeni;
2.4.2.124 Vrijednost probnog pritiska pri ispitivanju na čvrstoću treba da iznosi p pr=2,0+
pp+ pst, bar gdje je pp- napor pumpe, pst- statički pritisak vodenog stuba u instalaciji;
2.4.2.125 Mjerenje vrijednosti pritiska vrši se pomoću kontrolnog manometra;
2.4.2.126 Probni pritisak se održava 180 minuta a potom se vrši posmatranje sistema u
narednih 60 minuta;
2.4.2.127 Sistem zadovoljava ispitivanje na čvrstoću ako se u toku ispitivanja ne pokažu
znakovi oštećenja na cijevnoj mreži i elementima instalacije, ako za prvih 120
minuta ispitivanja po postizanju ispitnog pritiska vrijednost ispitnog pritiska ne smanji
za više od 2%;
2.4.2.128 Ispitivanje na čvrstoću se na zahtjev komisije za tehnički prijem objekta može
vršiti i za vrijeme tehničkog pregleda;

26
2.4.2.129 Unutrašnji pregled se vrši nakon izvršenog ispitivanja na zaptivenost na
mjestima gdje je to moguće izvesti;
2.4.2.130 Unutrašnjim pregledom se kontroliše stanje zidova, šavova, veza i spojeva;
2.4.2.131 Ispitivanje na zaptivenost vrši se neposredno poslije ispitivanja na čvrstoću;
2.4.2.132 Ispitni pritisak pri ispitivanju zaptivenosti sistema jednak je radnom pritisku;
2.4.2.133 Sistem zadovoljava ispitivanje na zaptivenost ako se u toku 24 časa po
postizanju ispitnog pritiska vrijednost ispitnog pritiska ne smanji za više od 2%;
2.4.2.134 Nakon obavljene hidrauličke probe i ispiranja instalacije potrebno je da se
izvrši uključivanje cirkulacionih pumpi u kotlarnici i da se izvrši merenje protoka
grejnog fluida po granama cijevne mreže i usponskim vodovima. Ispitivanje se može
vršiti i hladnom vodom u letnjem periodu. Mjerenje se vrši diferencialnim
manometrom ili primenom ultrazvučnog mjerača protoka.Nakon dobijanja optimalnih
rezultata protoka grejnog fluida mora se sačiniti elaborat o izvršenim mjerenjima i
regulaciji protoka i isporučiti u tri primjerka;
2.4.2.135 Po uspješno završenom ispitivanju na hladan hidraulički pritisak vrši se u
prisustvu nadzornog organa probno grijanje. Sva grejna tijela moraju se zagrijavati
jednovremeno i ravnomjerno. Svako grejno tijelo mora grijati po celoj svojoj površini.
Grejni sistem mora dejstvovati tiho, bez udara i šumova;

SISTEM VENTILACIJE I KLIMATIZACIJE

2.4.2.136 Sistem mora biti izveden tako da u slučaju pojave požara spriječi širenje vatre
i dima unutar građevine ili na susjedne objekte;
2.4.2.137 Sistem mora da obezbjedi propisan kvalitet vazduha u objektu i da spriječi
pojavu vlage;
2.4.2.138 Nivo buke sistema u radu mora biti na takvom nivou da ne ugrožava zdravlje
korisnika objekta i da ne remeti javni mir u noćnim časovima;
2.4.2.139 Oprema i uređaji sistema za ventilaciju i klimatizaciju moraju da ispunjavaju
odredbe propisa kojima je regulisana oblast proizvodnje prometa i kontrole ovih
proizvoda;
2.4.2.140 Kanali za distribuciju vazduha u procesu zagrijavanja i klimatizacije i spojni
elementi i fitinzi moraju biti izrađeni od čeličnog lima minimalne debljine 1,1 mm
oblika i dimenzija propisanih prema BAS EN 1505 “Ventilacija u građevinama-
Metalni kanali i spojni dijelovi pravougaonog presjeka za razdiobu vazduha-
Dimenzije” i EN 1506 “Ventilacija u građevinama- Metalni kanali i spojni dijelovi
okruglog presjeka za razdiobu vazduha- Dimenzije”a u svemu prema grafičkom
prilogu ovog projekta;
2.4.2.141 Razvod cijevi izvesti tako da cijevi budu postavljene sa potrebnim nagibom
ipričvršćene vešaljkama, obujmicama i konzolama. Razmak između konzola,
odnosno vešaljki, ukoliko u dokumentaciji nije drugačije određeno, usvojiti prema
sledećoj tabeli:

Oznaka cijevi Rastojanje između oslonaca

DN 10 1,5
DN 15 - DN 20 2,0
DN 25 - DN 32 2,5
DN 40 - DN 50 3,0
DN 65 - DN 80 3,0
DN 100 4,5
DN 125 i više 5,0
Tabela 5

27
 3.5.1.1 Za izradu ravnih i fazonskih dijelova kanala mora se upotrebiti pocinkovani
lim sledećih debljina, i to:

Veća ivice kanala mm Debljina lima mm

do 250 0,5
251 - 499 0,75
500 - 999 1,0
preko 1000 1,25
Tabela 6
Za reducire i druge fazonske dijelove za određivanje debljine lima važi dimenzija veće ivice
na kraju manjeg presjeka;

2.4.2.142 Za izradu prirubnica mora se upotrebiti valjani profilisani čelik, i to:

- za dijelove od lima debljine 0,5 do 0,75 mm , L 25 x 25 x 4 mm,
- za dijelove od lima debljine 1,0 do 1,25 mm, L 30 x 30 x 4 mm.
2.4.2.143 Spajanje limova ravnih i fazonskih dijelova limenih vazdušnih kanala treba
izvesti pomoću dvostruko povijenog šava. Na krajevima ravnih i fazonskih delova
treba postaviti prirubnice od ugaonog gvožđa. Krajevi lima pojedinih delova moraju
biti povijeni preko prirubnica (pertlovani). Između prirubnica treba staviti zaptivač od
grafitne pletenice 5 - 8 mm, ili od azbestnih lepenki debljine 3 - 4 mm. Za spajanje
prirubnica upotrijebiti zavrtnje 1/4“ sa šestougaonom glavom;
2.4.2.144 Vješalice i konzole za kanale moraju biti izrađeni od valjanog čelika d= 10 mm
i L. Profila dimenzije od 25 x 25 x 3 mm do 35 x 35 x 3 mm, sa upotrebom navrtke
M10 i podmetača;
2.4.2.145 Kanali treba da su izvedeni sa što je moguće manje oštrih skretanja. Svako
koljeno treba da bude izvedeno sa lopaticama za usmjeravanje, a isto važi i za
račvanje. Kanali sa dužnom dimenzijom presjeka većeg od 500 mm treba da budu
„našpanovani”, kako bi se izbjegla pojava intezivnije buke usled rezonantnog
vibriranja oplate kanal;
2.4.2.146 Klapne za regulaciju količine vazduha moraju biti čvrste konstrukcije sa
ukrućenjima na donjoj i gornjoj ivici, da bi se izbjeglo njihovo vibriranje u bilo kom
pravcu. Klapne imaju osovine izvan kanala, odnosno komore i mogu biti ručno
pokretane ili sa motornim pogonom;
2.4.2.147 Svi ventilatori u instalaciji moraju biti kapaciteta statičkog pritiska i broja
obrtaja kao što je naznačeno u specifikaciji, i takvih dimenzija da se mogu ugraditi u
za njih predviđen prostor. Ventilatori moraju da spadaju u klasu „bešumnih”, tj. da
imaju najmanji mogući šum pri datom broju obrtaja. Ventilatori treba da budu spojeni
sa elektromotorima preko klinastih kaiševa i preko spojnica. Klinasti kaiševi i
remenice moraju biti opremljeni štitnicima;
2.4.2.148 Elektromotori za pogon ventilatora moraju biti izrađeni za priključak na trofazni
sistem naizmjenične struje 380 V, 50 Hz. Elektromotori treba da budu potpuno
zatvorene konstrukcije, sa kliznim kolutovima i moraju biti snabdeveni sa
odgovarajućim rotorskim upuštačima. Elektromotori se postavljaju na klizne šine od
livenog gvožđa ili presovanog čelika;
2.4.2.149 Rashladna postrojenja treba da su kapaciteta i karakteristika definisanih
projektom, opremljeni svim potrebnim uređajima za puštanje u rad, regulaciju i
održavanje radnih parametara i sigurnosno-zaštitnim elementima. Rashladno
postrojenje montirati u svemu prema uslovima i zahtjevima proizvođača;

28
2.4.2.150 Oprema koja zahtjeva fundiranje postaviti na odgovarajuće temelje čije se
definitivne mjere određuju prema dimenzijama isporučene opreme;
2.4.2.151 Opremu u mašinskim salama montirati u svemu prema projektu, vodeći
računa o mogućnosti pristupa pojedinim elementima i uređajima radi rukovanja i o
mogućnosti njihove demontaže. Posebnu pažnju posvetiti montaži sigurnosno-
tehničke i zaštitne opreme, kao što je povezivanje ekspanzionih posuda, ventila
sigurnosti, postavljanje protivpožarnih klapni i ostalih protivpožarnih uređaja,
prigušivača zvuka i sl., pridržavajući se pri tome projektne dokumentacije i
navedenih zakona i propisa korišćenih pri izradi projekta;
2.4.2.152 Ispitivanje hermetičnosti vrši se kako na vodenom, tako i na vazdušnom dijelu
instalacije. Vodeni dio ispituje se hladnom vodom na probni pritisak koji se određuje
kao zbir hidrostatičkog pritiska i napora pumpe, uvećan za 2 bar. Instalacija se drži
na probnom pritisku dva časa. Za to vreme ne smije doći do curenja i propuštanja,
odnosno do pada pritiska na kontrolnim mjestima;
2.4.2.153 Hermetičnost vazdušnog dijela instalacija koje rade sa visokim pritiskom
ispituju se mjerenjem protoka na izlaznom priključku klima-komore i kod strujnih
elemenata. Pri tome bilans količina vazduha ne smije da se razlikuje više od 10%.
Na instalacijama niskog pritiska vrši se samo pregled zaptivenosti vazdušnog dijela
instalacije;
2.4.2.154 Pri tehničkom ispitivanju instalacije provjerava se da li ugrađena oprema,
uređaji i automatika odgovara projektu. Isto tako, utvrđuje se kvalitet montažnih
radova i provjeravaju se projektovani parametri na instalaciji i klimatizovanim
prostorijama;

IZOLACIJA
2.4.2.155 Dijelovi cijevi koji nisu predviđeni za odavanje toplote a prolaze kroz negrijan
prostor, moraju se izolovati dobrom termičkom zaštitom. Termičku zaštitu postaviti
tako da ne dođe do oštećenja prilikom dilatacije cijevi;
2.4.2.156 Za toplotnu izolaciju upotrijebiti savremene izolacione materijale u slojevima
debljine u zavisnosti od temperature fluida, prečnika cijevi i temperature okoline;
2.4.2.157 Izolacija mora pored izolacionog imati i sledeća svojstva:
– da ne upija vodu i da onemogućava prolaz vlage do cjevovoda,
– da ima visok električni otpor,
– da je hemijski i fizički stabilna u toku eksploatacionog perioda cjevovoda,
– da je termički stabilna u području radnih temperatura cjevovoda,
– da je fleksibilna i elastična,
– da se proizvodi u obliku koji omogućava lako i sigurno nanošenje na cjevovod,
– da sa površinom metala cijevi stvara čvrst spoj koji je trajan i otporan na vodu i vlagu,
– da se lako i brzo postavlja,
– da je otporna na mehaničke udare,
– da estetski zadovoljava,
– da poslije postavljanja ne zahtijeva dodatne radove,
Gotov izolacioni sloj na površini cijevi treba da bude dovoljno čvrst da je bez oštećenja i da
može izdržati naprezanja u transportu i manipulaciji pri polaganju cjevovoda. Pod uticajem
katodne zaštite izolacija ne smije da gubi svoja svojstva;

29
BOJENJE
2.4.2.158 Sve cjevovode koji se ne izoluju, obujmice, konzole, vješaljke, grejna tijela,
držače i armaturu treba očistiti od korozije, nečistoće, preći sa dva premaza
antikorozione boje i obojiti masnom bojom, lakom postojanim na radnoj temperaturi,
a u tonu po izboru Investitora;
2.4.2.159 Lak boja mora biti postojana, da je ravnomerno nanešena i da dobro pokriva
bojene površine;
2.4.2.160 Priprema cijevi za nanošenje antikorozivne zaštite obuhvata sledeće
operacije:
– odmašćivanje;
– čišćenje;
– otprašivanje;
– prethodna zaštita.
3.5.1.2 Radovi na premazivanju ne smiju se izvoditi ako je:
– čelična površina vlažna;
– relativna vlažnost vazduha iznad 80%;
– pijesak ili prašina nanijeti na svježe premazanu površinu;
– temperatura vazduha ispod +5 0C ili iznad +40 0C.

PROBNI POGON I TEHNIČKI PRIJEM

2.4.2.161 Poslije uspješno izvršene probe postrojenja, o čemu se mora sačiniti zapisnik
između izvođača radova i nadzornog organa, pristupit će se probnom pogonu;
2.4.2.162 Probni pogon postrojenja i cjevovoda poslije završenih radova izvodi se u cilju
ispitivanja rada postrojenja, pravilnosti održavanja, pravilnosti izvršenih radova u
smislu funkcionalnosti;
2.4.2.163 Funkcionalno ispitivanje postrojenja (probni pogon) vršiti pri spoljnim
temperaturama nižim od -5 0C;
2.4.2.164 Prilikom probnog pogona postrojenja i instalacija mora se utvrditi sledeće:
– potpuna zaptivenost svih elemenata i vodova,
– funkcionalnost svih armatura i instrumenata,
– da svi sigurnosni uređaji i instrumenti reaguju blagovremeno i pouzdano,
– da su postignuti svi pritisci i temperature predviđeni proračunom,
– da li grejna tijela griju ravnomjerno po cijeloj površini,
– da li se mreža normalno ozračuje.
2.4.2.165 U toku probnog pogona postrojenja vrši se mjerenje unutrašnje temperature u
svim zagrijanim prostorijama na visini od 1,2 metra od poda termometrom klase
tačnosti 0,5 0C a nakon tri časa od početka rada sistema grijanja;
2.4.2.166 Pri montaži, ispitivanju i puštanju u rad obavezno se pridržavati Uputstava za
montažu, ispitivanje i rukovanje koje je izdao proizvođač opreme;
2.4.2.167 Nakon izvršenog probnog pogona sistema instalacija se zapisnički predaje
investitoru;
2.4.2.168 Prilikom primopredaje sistema izvođač je dužan da investitoru dostavi detaljno
upustvo za rukovanje i održavanje u 2 (dva) primjerka;

30
2.5 Prilog mjerama zaštite na radu i zaštite od požara

31
2.5.1 Spisak opasnosti koje se mogu javiti u toku izgradnje i eksploatacije
- nepridržavanja važećih propisa iz oblasti zaštite na radu i zaštite od požara;
- nepravilno korištenje alata i opreme u toku izgradnje i eksploatacije;
- nepravilno izvršeno dimenzionisanje opreme i cjevovoda;
- nepravilno postavljanje cjevovoda;
- nekvalitetno izvedeni radovi montaže cjevovoda i armatura;
- mehanička oštećenja usljed nestručnog i nepravilnog rukovanja;
- mogućnost pojave korozije zbog nekvalitetno izvedene zaštite;
- opasnosti havarija nastalih usljed korištenja nekvalitetnog materijala u toku montaže;
- opasnost od požara;
- opasnost od el. energije;
- opasnosti u toku održavanja zbog ukrštanja sa drugim izvorima energije ili zbog njihove
blizine;

2.5.2 Spisak štetnosti koje se mogu javiti u toku izgradnje i eksploatacije

- hidro i termička izolacija su loše ili nikako izvedene;
- buka i vibracije;
- nedovoljan prostor za opsluživanje i održavanje opreme i instalacije;
- nemogućnost regulacije i upravljanja opremom i instalacijom;
- iscurenje na spojevima;
- nedostatak protivpožarne opreme;
- loši mikroklimatski radni uslovi;
- nedostatak el. energije;

2.5.3 Opšte napomene i obaveze

- Izvođač radova je obavezan da uradi elaborat o uređenju gradilišta sa mjerama zaštite
na radu i zaštite od požara u toku izgradnje;
- Proizvođač oruđa i alata za rad obavezan je da uz isto dostavi upustvo za upotrebu
iodržavanje, potvrdu da su na oruđima i alatima primjenjene mjere zaštite na radu;
- Investitor odnosno Izvođač su dužni da u roku od 8 ( osam ) dana prije početka radova
obavijeste inspekciju zaštite na radu i zaštite od požara o početku radova;
- Izvođač radova je dužan da se u potpunosti pridržava odredbi pravilnika i normativa o
zaštiti na radu i zaštite od požara;
- Izvođač je dužan da izvrši adekvatnu obuku radnika i da ih upozna sa njihovim pravima
i obavezama a u vezi sa pravilima i normativima zaštite na radu i zaštite od požara;
- Investitor je dužan da se u potpunosti pridržava odredbi pravilnika i normativa o zaštiti
na radu i zaštite od požara;

32
3 NUMERIČKA DOKUMENTACIJA

33
 3.1 Ulazni podaci

OBJEKAT: Poslovni objekat u Trn, Laktaši, RS, Bosna i Hercegovina;

Geografski položaj lokacije predviđene za izgradnju objekta:

Latitude Longitude Elv.

° ` ˝ ° ` ˝ m
Lokacija
44 50 42,71 17 14 24,32 132
Hrvaćani, Prnjavor, RS, BiH
Tabela 7

Preporučene vrijednosti ventilacije nestambenih zgrada i prostorija prema EN 15251 (ANEX B)

Ventilaci
Zahtjev Za veoma nisko Za nisko Za uobičajeno Dodatak za
ja po
ani zagađenje zagađenje zagađenje prostorije
Tip zgrade i Kate osobi
prostor za pušače
prostorije gorija qp qB qtot qB qtot qB qtot
l/s,
m2/osobi l/s, m2 l/s, m2 l/s, m2 l/s, m2 l/s, m2 l/s, m2 l/s, m2
osobi
I 10,00 1,00 0,50 1,50 1,00 2,00 2,00 3,00 0,70
Kancelarija II 10,00 0,70 0,30 1,00 0,70 1,40 1,40 2,10 0,50
III 10,00 0,40 0,20 0,60 0,40 0,80 0,80 1,20 0,30
I 15,00 0,70 0,50 1,20 1,00 1,70 2,00 2,70 0,70
Kancelarija
II 15,00 0,50 0,30 0,80 0,70 1,20 1,40 1,90 0,50
u prizemlju
III 15,00 0,30 0,20 0,50 0,40 0,70 0,80 1,10 0,30
I 2,00 5,00 0,50 5,50 1,00 6,00 2,00 7,00 5,00
Konferencij
II 2,00 3,50 0,30 3,80 0,70 4,20 1,40 4,90 3,60
ska sala
III 2,00 2,00 0,20 2,20 0,40 2,40 0,80 2,80 2,00
I 0,75 15,00 0,50 15,50 1,00 16,00 2,00 17,00
Sala II 0,75 10,50 0,30 10,80 0,70 11,20 1,40 11,90
III 0,75 6,00 0,20 0,80 0,40 6,40 0,80 6,80
I 1,50 7,00 0,50 7,50 1,00 8,00 2,00 9,00
Restoran II 1,50 4,90 0,30 5,20 0,70 5,60 1,40 6,30 5,00
III 1,50 2,80 0,20 3,00 0,40 3,20 0,80 3,60 2,80
I 2,00 5,00 0,50 5,50 1,00 6,00 2,00 7,00
Učionica II 2,00 3,50 0,30 3,80 0,70 4,20 1,40 4,90
III 2,00 2,00 0,20 2,20 0,40 2,40 0,80 2,80
I 2,00 6,00 0,50 6,50 1,00 7,00 2,00 8,00
Vrtić II 2,00 4,20 0,30 4,50 0,70 4,90 1,40 5,80
III 2,00 2,40 0,20 2,60 0,40 2,80 0,80 3,20
I 7,00 2,10 1,00 3,10 2,00 4,10 3,00 5,10
Robne
II 7,00 1,50 0,70 2,20 1,40 2,90 2,10 3,60
kuće
III 7,00 0,90 0,40 1,30 0,80 1,70 1,20 2,10
Tabela 8

34
 q tot . =n⋅q p + A⋅q B Zahtjevana ventilacija;

n Broj osoba u prostoriji;

2
A[m ] Površina prostorije;

Preporučene temperatura 0C prema EN 15251 (ANEX A)

Minimalna za Maksimalna za
Tip zgrade i prostorije Kategorija
zagrijavanje hlađenje
I 21,00 25,50
Stambeni objekti: dnevni boravak,
II 20,00 26,00
spavaća soba itd.
III 18,00 27,00
I 18,00
Stambeni objekti: ostale prostorije II 16,00
III 14,00
I 21,00 25,50
Kancelarija II 20,00 26,00
III 19,00 27,00
I 21,00 25,50
Kancelarija u prizemlju II 20,00 26,00
III 19,00 27,00
I 21,00 25,50
Konferencijska sala II 20,00 26,00
III 19,00 27,00
I 21,00 25,50
Sala II 20,00 26,00
III 19,00 27,00
I 21,00 25,50
Restoran II 20,00 26,00
III 19,00 27,00
I 21,00 25,00
Učionica II 20,00 26,00
III 19,00 27,00
I 19,00 24,50
Vrtić II 17,50 25,50
III 16,50 26,00
I 17,50 24,00
Robne kuće II 16,00 25,00
III 15,00 26,00
Tabela 9
Na osnovu preporuka EN15251 navedenih u TABELAMA br. 6 i 7 i zahtjeva investitora
navedenih u projektnom zadatku usvajam ambijentalne uslove prostorija kako je navedeno u
narednoj tabeli;

35
ZAHTJEVANI UNUTRAŠNJI USLOVI BAS EN15251
Trn, Laktaši, RS,
Poslovni objekat Lokacija
BiH
Broj Naziv prostorije Površina Visina Temperatura Vlažnost Ventilacija Ras.
m3/h
- - m2 m GR 0C HL 0C % n h-1 W/m2
os.
0001 Hala- proizvodnja 931,31 6,00 18,0 28,0 95,0 2,0 12
0002 Topla veza 29,41 3,05 18,0 28,0 95,0 1,0 10
0003 Kotlovnica 49,24 3,05 18,0 28,0 95,0 1,0 10
Tabela 10

36
3.2 Meteorološki podaci:

Za referentne vrijednosti u proračunu će se koristiti podaci navedeni u projektnom zadatku i

sledeći podaci Meteorološkog istraživačkog centra Evropske unije:

U narednoj tabeli su date referentne vrijednosti za period 2010- 2016 godine:

Mjesec TD [0C] T24h [0C] HDD 20,0 HDD 18,0 CDD 26,0 Ts= -20,0 [0C]
Jan 2,6 0,6 563 475 0 Tslj= 34,0 [ºC]
Feb 3,2 1,1 444 348 0 Dani grija. Ng=186
Mar 8,8 6,6 388 287 0 Dani hla. Nh=63
Apr 13,7 11,3 240 90 0
May 18,0 15,9 4
Jun 21,5 19,6 15
Jul 23,5 21,5 62
Aug 23,6 21,3 44
Sep 18,5 16,2 17
Oct 14,2 11,7 291 216 0
Nov 9,1 6,7 407 390 0
Dec 4,1 2,2 590 541 0
Ref. 13,4 11,2 2920 2347 142
Tabela 11

*Podaci preuzeti iz baze podataka Meteorološkog istraživačkog centra Evropske unije;

37
GRIJANJE:

Režim rada sistema grijanja niskotemperaturni 90/70 0C ;

Režim rada kotlovnice 90/70 0C;
Izvor toplotne energije Kotlovnica na TNG;

Grejna zona III Banja Luka ;

Projektna vanjska temperatura -18 0C;

Temperatura negrijanih prostorija 5 0C;

Spoljna relativna vlažnost e =90 [%]

Unutrašnja relativna vlažnost i =60 [%]

Broj stepen- dana/ grijanje HDD 2920 za Tu= 20,0 [0C];

700

600

500

400

300
HDD 20,0
200

100

0 Nov
Jan

Mar

Apr
Feb

Jun

Aug

Sep
Jul
May

Dec
Oct

38
3.3 Analiza građevinskih konstrukcija

Proračun koeficijenta prolaza toplote:

1
U= [W /(m2 K )]
1 d 1 1
+ Σ j+ +
αi λ j λ αe

2
αi [W /(m K )] Koeficijent prolaza toplote koji se odnosi na granične površine prema
prostoru unutar zgrade;
e [ W /m2 K ] Koeficijent prolaza toplote koji se odnosi na granične površine prema
prostoru izvan zgrade;

Koeficijent prolaza toplote za granične površine [W/m²K]

Za zidove i unutrašnje prozore, podove i tavanice pri prolazu toplote ka
8
i gore
Za podove i tavanice pri prolazu toplote ka dole 6
Za spoljne prozore 12
e Za vanjski sloj pri srednjoj brzini vjetra 25
Za dodatne viseće fasade i za ravne krovove 11
Tabela 12

d j [ m] Debljina homogenog sloja "j" građevinske konstrukcije;

 j [W /mK ] Koeficijent toplotne provodljivosti materijala homogenog sloja "j"

posmatrane građevinske konstrukcije;
1 2
[W /m K ] Otpor prolaza toplote kroz vazdušni sloj;


Proračun difuzije vodene pare :

[ kg/ m3 ] Specifična težina materijala pojedinog sloja konstrukcije;

d j [ m] Debljina pojedinog sloja konstrukcije;

t i [ 0C ] Temperatura unutrašnjeg vazduha;

t e [ 0C ] Temperatura spoljašnjeg vazduha;

p [ Pa ] Pritisak zasićenja vodene pare;

pp=p⋅i [ Pa ] Parcijalni pritisak vodene pare za unutrašnji vazduh;

pp=p⋅ e [ Pa] Parcijalni pritisak vodene pare za spoljašnji vazduh;

39
i =60 [%] Relativna vlažnost unutrašnjeg vazduha;

e =90 [%] Relativna vlažnost spoljašnjeg vazduha;

i Faktor otpora difuziji vodene pare;

ri =i⋅d i Ekvivalentna debljina vazdušnog sloja;

c i [ J /kgK ] Specifična toplota pojedinog sloja konstrukcije;

40
POD NA TLU

P1- Pod u proizvodnoj hali, U=1,023 W/m2K

1. ŠLJAKOBETON 1600 5,0000 cm

2. BETON SA KAMENIM AGREGATIMA 2500 20,0000 cm
3. BITUMENSKA LEPENKA 0,5000 cm
4. BITUMENSKA LEPENKA 0,5000 cm
5. BITUMEN 0,2000 cm
6. KERAMZIT BETON 800 10,0000 cm
7. ŠLJUNAK, SUVI 20,0000 cm

P2- Pod topla veza i kotlovnica, U=1,133 W/m2K

1. ŠLJAKOBETON 1600 5,0000 cm

2. BETON SA KAMENIM AGREGATIMA 2500 15,0000 cm
3. BITUMENSKA LEPENKA 0,5000 cm
4. BITUMENSKA LEPENKA 0,5000 cm
5. BITUMEN 0,2000 cm
6. KERAMZIT BETON 800 10,0000 cm
7. ŠLJUNAK, SUVI 14,0000 cm

SPOLJNI ZID - VENTILISANI

Z1- Spoljašnji zid, U=0,285 W/m2K

1. BETON SA KAMENIM AGREGATIMA 2500 6,0000 cm

2. POLIURETANSKA PENA 15 8,0000 cm
3. BETON SA KAMENIM AGREGATIMA 2500 6,0000 cm

KOSI KROV IZNAD GREJANOG PROSTORA - VENTILISANI

K1- kosi krov, U=0,238 W/m2K

1. CINK 0,0200 cm
2. POLIURETANSKA PENA 15 10,0000 cm
3. CINK 0,0200 cm

K2- kosi krov, U=0,455 W/m2K

1. CINK 0,0200 cm
2. POLIURETANSKA PENA 15 5,0000 cm
3. CINK 0,0200 cm

41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
Pregledna tabela koeficijenta provođenja toplote građevinskih konstrukcija na objektu:

Koeficijenti prolaza toplote građevinskih konstrukcija EN ISO 13789

Oznaka u Koef. pro.topl.
Pozicija Opis d
proračunu „U“
- ID - [cm] [W/m²K]
a P1 POD NA TLU 56,20 1,023
b P2 POD NA TLU 45,20 1,133
c Z1 SPOLJNI ZID – VENTILISANI 20,00 0,285
MEÐUSPRATNA KONSTRUKCIJA
d P5 29,50 0,286
IZNAD NEGREJANOG PROSTORA
KOSI KROV IZNAD GREJANOG
e K1 10,00 0,238
PROSTORA
KOSI KROV IZNAD GREJANOG
f K2 5,00 0,455
PROSTORA
Tabela 13

Pregledna tabela koeficijenta provođenja toplote i koeficijenta propusnosti sunčevog zračenja

za vanjsku stolariju/bravariju objekta:

Koeficijent
Koef.
Površina Površina Ukupna propusnosti
Oznaka Širina „b“ Visina „h“ pro.topl.
ispuna Asj staklo As površina sunčevog
„U“
zračenja „b“
ID m m m² m² m² % W/m²K
1 7,00 4,55 31,85 0,00 31,85 0,00 1,40
2 2,20 1,00 2,20 0,00 2,20 0,00 1,40
3 2,70 1,00 0,36 2,34 2,70 0,40 1,40
4 4,80 1,50 0,69 6,51 7,20 0,40 1,40
5 8,18 1,50 1,34 10,92 12,26 0,40 1,40
6 2,00 2,20 4,40 0,00 4,40 0,00 1,40
Tabela 14

55
3.4 Dimenzionisanje sistema ventilacije

Protok vazduha u procesu ventilacije radnih prostorija:

V v =V f + V x [m3 /h ] Ukupan protok vazduha u procesu ventilacije;

3
V f [m / h] Protok vazduha prinudnom ventilacijom (Zahtjevani protok );

3
V x [m /h] Protok vazduha infiltracijom usljed dejstava ventilacionog sistema;

V⋅n50⋅e
V x= [m3 / h]

[
f V −V 2
1+ ⋅ 1
e V⋅n50 ]
3
V 1 [m /h] Dovedena količina vazduha;

3
V 2 [m / h] Odvedena količina vazduha;

V 1=V 2=V v Za ventilacione sisteme bez gubitaka (dobro zaptivanje ventilacionih kanala);

−1
n 50 [h ] Broj izmjena vazduha za ΔP= 50 [Pa];

Broj izmjena vazduha za ΔP= 50 Pa; n50 (h-1)

Stepen zaptivenosti
Građevina
Srednji (normalno
Visok(dobro brtvljenje) Nizak (bez brtvi)
brtv.)
Stamb. objekat <4 >10
Ostali tipovi zg. <2 2-5 >5
Tabela 15

e, f ; Koeficijenti zaštićenosti položaja i objekta;

Koeficijent zaštićenosti; e
Klasa zaštićenosti Grijani prostor bez Grijani prostor sa Grijani prostor sa više
otvora jednim vanj. otv. vanjskih otv.
Bez zaštite 0 0,03 0,1
Srednja zaštita 0 0,02 0,07
Visoka zaštita 0 0,01 0,04
Tabela 16

Koeficijent zaštićenosti; f
Klasa zaštićenosti Grijani prostor bez Grij. prostor sa jednim Grij. prostor sa više
otvora vanj. otv. vanjskih otv.
Sve vrste zaštite 0 20 15
Tabela 17

56
Tipične vrijednosti protoka vazduha u procesu ventilacije:
3
V min=0,3⋅V [m /h ] Za stambene objekte;

3
V min=30,0[m /h , osob.] Za nestambene objekte (objekti javne namjene);

−1
n [h ] Minimalan zahtjevan broj izmjena vazduha;
*EN 13779 Ventilacija nestambenih građevinskih objekata – Zahtjevi za karakteristike
sistema ventilacije i ugradnje klima- uređaja;
*EN ISO 13789 Toplotne karakteristike građevina - Koeficijent gubitka toplotne provodljivosti -
Metoda proračuna (DODATAK C5);
*Usvojen sistem ventilacije je bez recirkulacije.

Dimenzionisanje elemenata ventilacionog sistema:

3
V f [m / h] Protok vazduha prinudnom ventilacijom ;

Vf
V s= [m 3 / s] Zahtijevani protok u sekundi;
3600

Vs 2
A= [m ] Površina svijetlog otvora ventilacionog kanala;
w

w=7 [ m/ s ] Usvojena brzina strujanjna vazduha u ventilacionom kanalu;

dr = √ 4⋅Aπ [m] Računski prečnik ventilacionog kanala (okrugli popr. presjeka);

d u [m] Usvojeni prečnik ventilacionog kanala;

A
a= [m] Računska širina ventilacionog kanala (pravougaoni popr. presjeka)
b

a u [ m] Usvojeni širina ventilacionog kanala;

b [m] Minimalna dozvoljena visina kanala (Usvojiti);

d u2⋅π 2
A´= [m ] Stvarna površina ventilacionog kanala (okrugli popr. presjeka);
4
2
A ´ =a u⋅b [m ] Stvarna površina ventilacionog kanala (pravougaoni popr. presjeka);

Δ PU =Δ P K + Δ P L [ Pa] Pad pritiska u ventilacionim kanalima;

l ρ
Δ P K =λ⋅ ⋅ ⋅(w ´ )2 [Pa ] Pad pritiska usljed trenja vazdušne struje o zidove kanala;
d ekv 2

57
 0,3164
λ= f ( Re )= Darcy faktor trenja u funkciji od Rejnoldsovog broja ;
R e0,25

w ´⋅d ekv Rejnoldsov broj za turbulentni režim strujanja;

Re = ν
Vf
w ´= [ m/ s] Stvarna brzina strujanja;
A´
η
ν= ρ [ m2 / sec ] Kinematska viskoznost vazduha;

μ=1,73⋅10−5 [ Ns /m2 ] Dinamički viskozitet vazduha;

i 3
ρ=M⋅( P A + Δ P U )/ Ru⋅T [kg /m ] Gustoća vazduha;
3
ρ=M⋅P A /( R u⋅T )=1,2[kg /m ] Gustoća vazduha na atmosverskom pritisku;

M =28,95[kg /mol ] Molekularna težina vazduha;

RU =8,314427[m3 Pa /molK ] Univerzalna gasna konstanta;

T =293,15[ K ]=20 [0C ] Prosječna temperatura ventilisanih prostorija;

l [m] Dužina ravnog dijela ventilacionog kanala;

P A=101325[ Pa] Atmosverski pritisak;

Δ PiU [ Pa] Promjena pritiska za pojedine dionice usljed gubitaka;

1/ 8

d ekv =1,3⋅
( )
a5⋅b 5
( a+b )
2
[m] Ekvivalentni prečnik ventilacionog kanala;

ρ
Δ P L =∑ ξ⋅ ⋅(w ´ )2 [ Pa ] Pad pritiska prouzrokovan lokalnim otporima;
2

ξ Koeficijent lokalnog otpora;

Δ PU
N v =V f ∙ [W ] Snaga ventilatora;
ηv

ηv =0,5−0,7 Stepen korisnosti ventilatora;

Klase pritisaka u ventilacionom sistemu:

Klasa pritiska 1 2 3 4 5 6
Dozvoljen pritisak Pa 1000 2500 6300 -630 -1000 -2500
Tabela 18

58
Preporučene dimenzije ventilacionih kanala:

Visina b (mm)
Širina a (mm)
100 150 200 250 300 400 500 600 800 1000 1200
200 1) 1) 2) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3)
250 2) 2) 2) 2) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3)
300 1) 1) 1) 2) 2) 3) 3) 3) 3) 3) 3)
400 1) 1) 1) 2) 1) 2) 3) 3) 3) 3) 3)
500 3) 1) 1) 2) 1) 1) 2) 3) 3) 3) 3)
600 3) 1) 1) 2) 1) 1) 1) 2) 3) 3) 3)
800 3) 3) 1) 2) 1) 1) 1) 1) 2) 3) 3)
1000 3) 3) 3) 2) 1) 1) 1) 1) 1) 2) 3)
1200 3) 3) 3) 3) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 2)
1400 3) 3) 3) 3) 3) 2) 2) 2) 2) 2) 2)
1600 3) 3) 3) 3) 3) 1) 1) 1) 1) 1) 1)
1800 3) 3) 3) 3) 3) 3) 2) 2) 2) 2) 2)
2000 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 1) 1) 1)
1) Preporučeno, 2) prihvatljivo, 3) U izuzetnim slučajevima
Tabela 19
Debljina stijenke ventilacionih kanala:

BAS EN 10143 Debljina stijenke za Tip F Debljina stijenke za Tip S

Nominalna veličina Dimenzije Klasa pritiska Klasa pritiska
EN 1505 a b 1 4 2 5 2 5 3 6
100 100 100
150 150 150
200 200 200 1,5
250 250 250 0,6 0,7
300 300 300
1,5
400 400 400
500 500 500
600 600 600 2,0
800 800 800 0,8 0,9
1000 1000 1000
1200 1200 1200
1400 1400 1400
1600 1600 1600 1,0 1,1 2,0 3,0
1800 1800 1800
2000 2000 2000
Dimenzije su u mm
Tip F Pertlovani kanali
Tip S Zavarivani kanali
Tabela 20

59
 Br. Naziv prostorije Površina Visina Zaprem. n Vf Vx Vv
- - [m2] [m] [m3] [h ] [m /h] [m /h] [m3/h]
-1 3 3

0001 Hala- proizvodnja 931,3 6,0 5587,9 2,0 10.393 782 11.176
0002 Topla veza 29,4 3,1 89,7 1,0 77 13 90
0003 Kotlovnica 49,2 3,1 150,2 1,0 129 21 150
Tabela 21
P_A= 101325 Pa
M= 28,95 [kg/mol]
R_V= 287,04 [J/kgK]
T= 293,15 [0K]
20 [0C]
ρ= 1,2550 [kg/m3]
η= 1,73E-05 [Ns/m2]
ν= 1,37851260550157E-05 [m2/sec]
w= 8 [m/s]
3
ρ=( P A +Δ PU )/ Ru⋅T [kg /m ]

Proračun odsisnog kanala

Ventilacija
0001 Hala- proizvodnja
prostorije
dek
Dio. VV´ A b a au l A´ w´ Re λ ΔPK ξ ΔPL ΔPU VV´
v
[m/s
# [m3/sec] [m2] [m] [m] [m] [m] [m] [m2] - - Pa - Pa Pa [m3/h]
]
ODSISNI KANAL
1 0,41 0,05 0,33 0,16 0,83 0,55 3,0 0,268 1,5 6,15E+004 0,02 0 0,8 1 1 1485
2 0,41 0,05 0,25 0,21 0,40 0,34 3,0 0,100 4,1 1,03E+005 0,02 2 0,8 9 10 1485
3 0,82 0,10 0,25 0,41 0,40 0,34 3,0 0,100 8,2 2,05E+005 0,01 6 0,8 34 40 2970
4 1,24 0,15 0,30 0,52 0,50 0,42 3,0 0,150 8,2 2,51E+005 0,01 4 0,8 34 38 4454
5 1,65 0,21 0,40 0,52 0,50 0,49 3,0 0,200 8,2 2,92E+005 0,01 4 0,8 34 38 5939
6 2,06 0,26 0,40 0,64 0,60 0,53 3,0 0,240 8,6 3,32E+005 0,01 3 0,8 37 40 7424
7 2,47 0,31 0,50 0,62 0,60 0,60 3,0 0,300 8,2 3,58E+005 0,01 3 0,8 34 37 8909
8 2,89 0,36 0,60 0,60 0,60 0,66 3,0 0,360 8,0 3,82E+005 0,01 2 2,1 85 87 10393
292
Usvajam
Odsisni rešetka #825x325 Količina: 7 kom. 315 10393
:
m3/
Protok V= 1485
h
Pad pritiska ΔP= 45 Pa
Nivo buke 8 dBa 607
Usvajam
Ventilator Količina: 1 kom.
:
1039 m3/
Protok V=
3 h
Pad pritiska ΔP= 607 Pa
Snaga Nv= 3505 W

60
 Ventilacija
0001 Hala- proizvodnja
prostorije
dek
Dio. VV´ A b a au l A´ w´ Re λ ΔPK ξ ΔPL ΔPU VV´
v
[m/s
# [m3/sec] [m2] [m] [m] [m] [m] [m] [m2] - - Pa - Pa Pa [m3/h]
]
DOBAVNI KANAL
1 0,29 0,04 0,23 0,16 0,53 0,37 3,0 0,118 2,4 6,52E+004 0,02 1 0,8 3 4 1039
2 0,29 0,04 0,25 0,14 0,30 0,30 3,0 0,075 3,8 8,35E+004 0,02 2 0,8 7 9 1039
3 0,58 0,07 0,25 0,29 0,30 0,30 3,0 0,075 7,7 1,67E+005 0,02 6 0,8 30 36 2079
4 0,87 0,11 0,30 0,36 0,40 0,38 3,0 0,120 7,2 1,98E+005 0,02 4 0,8 26 30 3118
5 1,15 0,14 0,30 0,48 0,50 0,42 3,0 0,150 7,7 2,35E+005 0,01 4 0,8 30 34 4157
6 1,44 0,18 0,30 0,60 0,60 0,46 3,0 0,180 8,0 2,66E+005 0,01 4 1,3 52 56 5197
7 2,89 0,36 0,60 0,60 0,60 0,66 3,0 0,360 8,0 3,82E+005 0,01 2 1,8 73 75 10393
243
Usvajam
Potisna rešetka #525x225 Količina: 10 kom. 450 10393
:
m3/
Protok V= 1039
h
Pad pritiska ΔP= 45 Pa
Nivo buke 8 dBa 693
Usvajam
Ventilator Količina: 1 kom.
:
1039 m3/
Protok V=
3 h
Pad pritiska ΔP= 693 Pa
Snaga Nv= 4002 W

61
3.5 Toplotni gubici i dobici

Proračun toplotnih gubitaka BAS EN 12831:

Φ=ΦT +Φ V [W ] Ukupni toplotni gubici;

ΦT =( H T , ie+ H T , ieu+ H T ,ig + H T ,ij )⋅(θ i nt ,i−θe )[W ] Transmisioni toplotni gubici;

H T ,ie [W / K ] Koeficijent transmisionih gubitaka prema vanjskom prostoru;

H T ,ie =Σ Ak⋅U k⋅ f k + Σ Ψ l⋅l l⋅f l =Σ Ak⋅(U k + Δ U WB )⋅f k [W / K ]

k l k

A k [m2 ] Površina konstrukcije kroz koju je ostvaren gubitak toplote;

fk Temperaturni korekcijski faktor;

Temperaturni korekcijski faktor

Prijelaz topline fk
Prema okolici 1,00
Prema negrijanoj prostoriji 0,80
Prema tlu 0,40
Preko krova 0,90
Preko montažne podne plohe 0,90
Prema susjednoj zgradi 0,50
Prema susjednom stanu 0,30
Tabela 22

U k [W /m2 K ] Koeficijent prolaza toplote za konstrukciju “k”;

Ψl [W / mK ] Linearni koeficijent prolaza toplote za toplotne mostove;

l l [m] Dužina linijskog toplotnog mosta;

Δ U WB =0,10 [W /m2 K ] Dodatak za toplotne mostove;

H T ,iue [W / K ] Koeficijent transmisionih gubitaka kroz negrijane prostorije;

H T ,iue =Σ Ak⋅U k⋅b u+ Σ Ψ l⋅l l⋅b u [W /K ]

k l

θi nt ,i −θu
b u= Faktor smanjenja temperaturne razlike;
θi nt , i−θ e

θ u [ 0C ] Unutrašnja temperatura negrijanog prostora

( usvojiti min. 5 0C ukoliko temperatura nije poznata);
H T ,ig [W / K ] Koeficijent transmisionih gubitaka prema tlu;

62
 ( )
H T ,ig = f g1⋅ f g2 Σ Ak⋅U ekuiv ⋅G W [W / K ]
k

f g1=1,45 Korekcijski faktor uticaja oscilacija vanjske temperature na godišnjem nivou;

θ i nt ,i−θ m ,e
f g2= Faktor smanjenja temperaturne razlike;
θ i nt ,i−θ e
0
θ m , e=11,6[ C ] Srednja vanjska godišnja temperatura;

U ekuiv [W / m2 K ] Ekvivalentni koeficijent prolaza toplote;

B´, m Ueqiv, W/(m2K)- Pod na tlu

Bez U, W/(m2K)
0 0 0,25 0,5 1 2
2 0,86 0,16 0,28 0,44 0,58
4 0,64 0,16 0,26 0,38 0,48
6 0,52 0,15 0,25 0,33 0,40
8 0,44 0,15 0,23 0,29 0,35
10 0,38 0,14 0,21 0,26 0,31
12 0,34 0,14 0,19 0,24 0,28
14 0,30 0,13 0,18 0,22 0,25
16 0,28 0,13 0,17 0,20 0,23
18 0,25 0,12 0,16 0,19 0,22
20 0,24 0,11 0,15 0,18 0,20
Tabela 23

1
0,9 0,00
0,8 0,00
0,7 0,30
0,6 0,00
0,5 0,00
0,4
0,3
0,2
0,1
0
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

Ak
B´= [m] Karakteristični parametar;
0,5⋅P
2
A k [m ] Površina poda;

P [m] Obim poda;

63
GW= 1 za hgw>3; 1,15 za hgw<3; Korekcijski faktor uticaja podzemnih voda;
hgw [m] Dubina podzemnih voda;
H T ,ij [W / K ] Koeficijent transmisionih gubitaka prema susjednim prostorijama
različite unutrašnje temperature;
H T ,ij =Σ Ak⋅U k⋅f ij [W / K ]
k

θi nt ,i −θads
f ij = Faktor smanjenja temperaturne razlike vanjske temperature i
θ i nt , i−θ e
temperature susjedne prostorije;

θ ads [ 0C ] Unutrašnja projektna temperatura susjednog prostora;

ΦV [W ] Ventilacioni toplotni gubici;

ΦV =H V ,i⋅(θ i nt ,i−θ e )[W ]

H V ,i=V i⋅ρv⋅c pv [W / K ] Koeficijent ventilacijskih toplotnih gubitaka;

Bez ventilacionog sistema:

3
V i =max (V inf ,i , V min , i)[m / h]

V inf , i Maksimalan protok vazduha u prostoriju usljed infiltracije spoljašnjeg

vazduha kroz zazore;

V inf , i=2⋅V i nt⋅n50⋅ei⋅εi [m 3 /h]

Broj izmjena vazduha za ΔP= 50 Pa; n50 (h-1)
Građevina Stepen zaptivenosti
Visok (dobro brtvljenje) Srednji (normalno brtv.) Nizak (bez brtvi)
Stamb. objekat <4 >10
Ostali tipovi zg. <2 2-5 >5
Tabela 24

ei Koeficijent zaštićenosti ;

Elevacija grijanog prostora Korekcijski faktor za visinu; εi

0- 10 m 1,0
>10- 30 m 1,2
>30 m 1,5
Tabela 25

V min ,i=nmin⋅V i nt [m3 /h] Minimalni higijenski protok vazduha;

n min Minimalni broj izmjena vazduha;

V i nt [m3 ] Zapremina prostorije;

64
Sa ventilacionim sistemom:

V i =V inf ,i +V v⋅f Δ θ [m 3 /h ]

V v [m3 /h ] Protok vazduha dovedenog mehaničkim sistemom ventilacije ;

θ i nt , i−θ v , i
f Δ θ= Faktor smanjenja temperaturne razlike vanjske temperature i
θ i nt ,i−θ e
temperature vazduha dovedenog mehaničkim sistemom ventilacije
(slučaju rekuperacije);

ρv =1,20[ kg /m3 ] Specifična težina vazduha;

c pv =1010 [ J / kgK ] Specifični toplotni kapacitet vazduha;

θi nt , i [ 0C ] Unutrašnja projektna temperatura grijanog prostora;

ΦR
θv ,i= + Θe [ 0 C ] Temperatura ulaznog vazduha poslije rekuperacije;
0,334⋅V v
0
θe [ C ] Vanjska projektna temperatura;

Φ R [W ] Povrat toplote rekuperacijom;

Φ R=V f⋅c pv⋅ρv⋅(θ i nt ,i−θe )⋅ηV [W ]

ηV =0,4−0,70 Koeficijent povrata toplote u rekuperatoru;

ηV =0,40 Usvojen koeficijent povrata toplote u rekuperatoru;

Za prostorije sa prekidima u grijanju:

Φ HL =Φ+ Φ RH [W ] Normalno toplotno opterećenje;

Φ RHi = Ai⋅f H [W ] Dodatna toplota za ponovno zagrijavanje;

fH, W/m2
vrijeme pretpostavljeni pad temperature ΔθRH
pon. 2K 3K 4K
zagr. h masa građevine
m s v m s v m s v
1 18 23 25 27 30 27 3 27 31
2 9 16 22 18 20 23 22 24 25
3 6 13 18 11 16 18 18 18 18
4 4 11 16 6 13 16 11 16 16
Tabela 26

65
66
67
 ID. NAZIV Proj. temp.
Φ
- - [0C]
0001 Hala- proizvodnja 18 Spec. gubici 127,7 [W/m2]
21,3 [W/m3]
119,0 [kW]
0002 Topla veza 18 Spec. gubici 94,3 [W/m2]
0003 Kotlovnica 18 30,9 [W/m3]
7,4 [kW]

Ukupno Qgh= 126,37 [kW]

Tabela 27

68
3.6 Dimenzionisanje grejnih/ rashladnih tijela

Usvojam režim rada kaloliferskog sistema 90/70 ( 0C), ∆T= 60 (0C) i brzinu strujanja grejnog
fluida w= 0,5- 1,1 (m/s);

d ck =
√4⋅A
π
[ mm] Proračunski prečnik cijevi cirkulacionog kruga;

du[mm ] Unutrašnji prečnik usvojene cijevi cirkulacionog kruga;

V⋅106 2
A= [ mm ] Površina svijetlog otvora cijevi;
w

m 3
V= [ m /s] Zapreminski protok grejnog fluda;
⋅3600

3,6⋅Qr i
m= [ kg/ h] Masa grejnog fluida potrebnog za dovođenje potrebne toplote;
c⋅ΔT r

 [ kg /m3 ] Specifična težina grejnog fluida;

c= 4,2 [ kJ /kgK ] Specifična toplota za vodu;

0
ΔTr i=T m−T u [ C ]

Twi−Tw i+1 0
T m= [ C] Srednja temperatura na površini grejnog tijela;
2

No. Naziv prostorije Grejno tijelo Tip Broj grejnih tijela Instalis. snaga Instalis. snaga
- - - - [kom] [kW] [W]
0001 Hala- proizvodnja Kaloriferi KF15 8 120 44046
Tabela 28
Za grejna tijela usvajam:
Toplovodne kalorifere snage 15,0-25,0 kWt;
Vazdušni zagrijač vazduha snage 50,0 kWt.

69
3.7 Dimenzionisanje cjevovoda

Usvajam brzinu strujanja grejnog fluida w= 0,5- 1,1 (m/s);

Usvajam brzinu strujanja rashladnog fluida w= 1- 1,5 (m/s);

d=
√ 4⋅A
π
[ mm] Proračunski prečnik cijevi;

du[ mm] Unutrašnji prečnik usvojene cijevi;

V⋅10 6
A= [mm 2] Površina svijetlog otvora cijevi;
w

m 3
V= [ m / s] Zapreminski protok grejnog fluda;
ρ⋅3600

3,6⋅Q g
m= [kg/h] Masa grejnog fluida potrebnog za dovođenje potrebne toplote;
c⋅Δ T

ρ[kg/m3 ] Specifična težina grejnog fluida;

c=4,2[kJ /kgK ] Specifična toplota za vodu;

0,3164
R= f ( Re )= 0,25 Darcy faktor trenja u funkciji od Rejnoldsovog broja;
Re

w ´⋅d u Rejnoldsov broj za turbulentni režim strujanja;

Re = ν
V⋅4
w=1000 2
[m/ sec] Stvarna brzina strujanja;
d ⋅π⋅3,6
u

Radni medij:

Materija VODA „H2O“

Plankova konstanta „h“ 6,626E-034 Js
Avogadrov broj „N“ 6,02E+023 Mol-1
Tačka ključanja „Tb“ 373,15 0C
Molarna masa vode 0,01801528 kg/mol

η
ν= ρ ( m2 / sec )

70
Voda bez primjesa Viskozitet
Temperatura Gustina Mol. gustina Mol. Zaprem. Dinamička Kinematska
-t- -ρ- -ρm- -Vm- -µ- -ν-
0
[ C] [kg/m3] [mol/m3] [m3mol-1] 2
[N s/m ] [m2/s]
0,01 999,80 5,55E+004 1,80E-005 1,7819 1,7822
4,00 1000,00 5,55E+004 1,80E-005 1,5602 1,5602
5,00 1000,00 5,55E+004 1,80E-005 1,5117 1,5117
7,00 999,90 5,55E+004 1,80E-005 1,4217 1,4218
10,00 999,80 5,55E+004 1,80E-005 1,3021 1,3024
12,00 999,50 5,55E+004 1,80E-005 1,2311 1,2318
15,00 999,20 5,55E+004 1,80E-005 1,1358 1,1367
20,00 998,30 5,54E+004 1,80E-005 1,0012 1,0029
25,00 997,10 5,53E+004 1,81E-005 0,8905 0,8931
30,00 995,70 5,53E+004 1,81E-005 0,7982 0,8016
35,00 994,10 5,52E+004 1,81E-005 0,7204 0,7246
40,00 992,30 5,51E+004 1,82E-005 0,6541 0,6592
45,00 990,20 5,50E+004 1,82E-005 0,5972 0,6031
50,00 988,00 5,48E+004 1,82E-005 0,5480 0,5547
55,00 986,00 5,47E+004 1,83E-005 0,5052 0,5123
60,00 983,00 5,46E+004 1,83E-005 0,4676 0,4757
65,00 980,00 5,44E+004 1,84E-005 0,4345 0,4434
70,00 978,00 5,43E+004 1,84E-005 0,4052 0,4143
75,00 975,00 5,41E+004 1,85E-005 0,3791 0,3888
80,00 972,00 5,40E+004 1,85E-005 0,3558 0,3660
85,00 968,00 5,37E+004 1,86E-005 0,3348 0,3459
90,00 965,00 5,36E+004 1,87E-005 0,3160 0,3274
95,00 962,00 5,34E+004 1,87E-005 0,2989 0,3107
100,00 958,00 5,32E+004 1,88E-005 0,2834 0,2958
Tabela 29

71
3.8 Dimenzionisanje pumpi

Proračun vršimo za grejno tijelo sa najvećim otporom strujanja u cijevnoj instalaciji;

Δp
P=m∙ η [W ] Snaga pumpe;

Δ p =Σ R⋅l+Σ Z [ Pa ] Pad pritiska u cijevnoj instalaciji;

R[ Pa/m] Jedinični pad pritiska;

ζ⋅ρ⋅w2
Σ Z= [ Pa] Pad pritiska usljed lokalnih otpora;
2
ζ Koeficijent lokalnog otpora;

η=0,6 Stepen iskorištenja pumpe.

KOTLOVNICA- REŽIM 90/70
Objekat Poslovni objekat Dio Prostorija 0001 Hala- proizvodnja

Di Brzin
Ukupni
on Maseni a
Toplotni protok l d du ξ R Z RxL pad
ic protok struja
pritiska
a nja

W kg/h m mm mm m/s - Pa/m Pа Pа Pa

1 15000,0 642,9 10,0 19,8 22,3 0,5 3,8 5,4 411,6 54,5 466,1
2 30000,0 1.285,7 10,5 28,0 29,1 0,6 2,4 4,0 358,6 41,7 400,3
3 45000,0 1.928,6 10,5 34,3 37,2 0,5 2,4 2,0 302,1 20,6 322,8
4 60000,0 2.571,4 23,7 39,6 43,1 0,5 3,2 1,4 397,4 33,1 430,5
5 110000,0 4.714,3 17,0 53,7 54,5 0,6 3,2 1,0 522,5 17,8 540,2
6 170000,0 7.285,7 5,0 66,7 70,3 0,5 0,8 0,5 112,7 2,6 115,3
7 Kalorifer 1.600,0
8 7.285,7 5,0 66,3 70,3 0,5 0,8 0,5 111,2 2,7 113,9
9 4.714,3 17,0 53,3 54,5 0,6 3,2 1,1 515,5 18,2 533,7
10 0,0 2.571,4 23,7 39,4 43,1 0,5 3,2 1,4 392,1 33,9 426,0
11 0,0 1.928,6 10,5 34,1 37,2 0,5 2,4 2,0 298,1 21,2 319,3
12 0,0 1.285,7 10,5 27,8 29,1 0,5 2,4 4,1 353,8 42,7 396,5
13 642,9 10,0 19,7 22,3 0,5 3,8 5,6 406,1 55,8 462,0

Snaga pumpe 2.324,5 W

Voda ρ90 ºC 965,0 ρ70 ºC 978,0 h= 6,0 m
Statički napor Pa 765,2
Brzina
0,6 m/s
strujanja:
UKUPAN PAD PRITISKA
6.891,6
(Pa)
Tabela 30
Usvajam cirkulacionu pumpu kapaciteta protoka 8,0 [m3/h] radnog napora 6,0 mVs;

72
 3.8.1 Dimenzionisanje elemenata toplotne podstanice

Usvajam toplovodni kotao 1x650 kW na tečni naftni gas (TNG);

Priključci : Polazni vod DN100;
Povratni vod DN100;

Proračun razdjelnika i sabirnika:

Usvajam maksimalnu brzinu strujanja u razdjelniku/ sabirniku 0,5 [m/s];
Maksimalan radni pritisak 3 [bar];

d=
√ 4⋅A
π
[ mm] Proračunski prečnik cijevi;

d u [mm ] Unutrašnji prečnik usvojene cijevi;

6
V⋅10 2
A= [ mm ] Površina svijetlog otvora cijevi;
w

m 3
V= [ m / s] Zapreminski protok grejnog fluda;
ρ ⋅3600

3600⋅Q g
m= [kg /h] Masa grejnog fluida potrebnog za dovođenje proračunske
c⋅ΔT
količine toplote;
3
ρ [kg /m ] Specifična težina grejnog fluida;

c=4,2[ kJ /kgK ] Specifična toplota za vodu;

Usvajam sabirnik- razdjelnik sistema grijanja dimenzija DN200 (219,1x4,5mm);

V max⋅4
v st =1000 2
[m/ sec] Stvarna brzina strujanja vode;
d u⋅π⋅3,6

Toplotni Maseni Brzina

Dionica l ρ70 ºC ρ90 ºC d D s
protok protok strujanja
W kg/h m kg/m3 kg/m3 mm mm mm m/s
Polaz 650000 27857 6,00 - 965,0 101,07 219,10 4,50 0,23
Povrat 27857 6,00 978,0 - 100,40 219,10 4,50 0,23
Tabela 31

v st ≤0,50 [m/ sec]

Usvojena cijev zadovoljava;

73
3.8.2 Proračun zatvorene ekspanzione posude prema DIN 4807 dio 2 :

Proračun zatvorene ekspanzione posude prema DIN 4807 dio 2 :

V eV v ⋅ p e1
V n= [l] Nazivna zapremina širenja;
p e −p 0

V A⋅n
V e= [l] Zapremina širenja;
100

n=3,55 Procentualno širenje vode u odnosu na 10 0C;

V A⋅0,5
V v= [l ] Dodatna količina vode;
100

V A =V s V k V kot [l ] Ukupna zapremina vode u postrojenju;

V s=3250[l] Zapremina vode u toplovodnoj mreži;

V s=Q⋅1=650⋅1=650[l] Zapremina vode u cjevnoj instalaciji kotlovnice;

V kot =200[l] Zapremina vode u kotlu;

V A =4100 [l]

V e =145,6 [l]

V v =20,5 [l]

p e =p SV −d PA [ bar ] Krajnji pritisak u postrojenju;

p SV =3 [ba r] Pritisak reagovanja sigurnosnog ventila;

d PA=0,5[ bar ] Razlika radnih pritisaka;

p e =2,5[ba r]

p 0 = p sTG p D [ba r] Podpritisak u postrojenju;

psTG =1,0[ba r ] Statički pritisak na priključku ekspanzionog suda za h= 10 m;

p D =0[ bar ] Pritisak pare pri 90 0C;

p0=1,0 [ba r ]

(145,6 +20,5)⋅(2,5+1)
V n= =387,5[ l]
2,5−1,0
Usvajam zatvorenu ekspanzionu posudu zapremine 400 lit.; radnog pritiska 5 bar.

74
Povratni vod- veza sa ekspanzionom posudom:
d p =150,93⋅Quk /1000[ mm] Prečnik povratnog voda;

Quk =650000[W ] Ukupna instalisana snaga kotlova;

d p=38,7 [mm]
Usvajam povratni vod izrađen od čelične bešavne cijevi DN32 prema DIN 2448;

Proračun dovodnih i ododnih otvora za ventilaciju:

Minimalna efektivna površina dovodnog otvora za ventilaciju i vazduh za sagorijevanje:

0,5 2
A 0=200⋅Q [cm ]

Quk [ kW ] Ukupna instalisana snaga kotlova;

Ventilacioni otvori kotlovnice

Minimalna efektivna površina odvodnog otvora:

A d =5,8⋅Q[cm2 ] za Q<1200[kW ]

A d =200⋅Q5 [cm2 ] za Q>1200[kW ]

Minimalna efektivna površina dovodnog otvora
2
A 1=1/ 3⋅A 0 [cm ]
Ad [cm2] Ad [m2] a[cm] b[cm]

Dobavna ventilaciona rešetka 3770 0,377 100 38

Odsisna ventilaciona rešetka 1257 0,126 40 31

Tabela 32

Usvajam žaluzine za dovod vazduha površine 100x 40= 4000 [cm2]

Dimenzije žaluzina 40x100 cm;

Usvajam žaluzine za odvod vazduha površine 40x30= 1200 [cm2]

Dimenzije odvodnih žaluzina 40x30 cm;

75
Dimovodni sistem

Ulazni podaci:

-Kotao:

Qk =650 [kW ] Nazivna toplotna snaga kotla;

d hw =0,3 [m] Hidraulički prečnik (prečnik priključka dimnih plinova na kotlu);

2
d hw⋅π
A w= =0,071[m 2 ] Površina svijetlog otvora priključka dimnih plinova;
4

U w =d hw⋅π=0,94 [m ] Obim priključka dimnih plinova;

T w = 468,15 [ K ] Temperatura dimnih plinova na priključku;

P w = 0 [ Pa ]
Potreban pritisak za poboljšanje rada kotla ( 0 [Pa] za kotlove
sa prinudnom ventilacijom);
0
m =3250 [kg / h ]=0,903 [ kg / s ] Maseni protok dimnih plinova;

-Spojni komad (dimnjača):

Spojni komad je izrađen od čeličnog vatrootpornog lima. Izolacija spojnog komada je
izrađena od mineralne vune debljine 50 [mm] obložene limenom oblogom od nehrđajućeg
lima debljine 0,5 [mm];

r b = 0,0005 [m ] Srednja hrapavost unutrašnjeg zida cijevi;

1 /   b = 1,38889 [ m 2 K / W ] Otpor prolazu toplote;

D hb =0,4 [m ] Hidraulički prečnik spojnog komada;

2
D hb⋅
A b=
2
=0,125 [m ] Površina svijetlog otvora spojnog komada;
4

U b = D h b⋅ = 1,257 [ m ] Unutrašnji obim spojnog komada;

L b = 1,3 [ m ] Dužina spojnog komada;

H b= 0 [ m ] Aktivna visinska razlika;

76
Dimnjak:

Dimnjak je izrađen od čeličnog vatrootpornog lima debljine 5 [mm].

Izolacija dimnjaka je izrađena od mineralne vune debljine 50 [mm] obložene limenom
oblogom izrađenom od nehrđajućeg lima debljine 0,5 [mm];

r=0,0005 [m] Srednja hrapavost unutrašnjeg zida cijevi;

1 /  = 1,38889 [ m 2 K /W ] Otpor prolazu toplote;

D = 0,6 [ m ] Hidraulički prečnik dimnjaka (procijenjena konstruktivna mjera);

D 2⋅
A= = 0,283 [ m 2 ] Površina svijetlog otvora dimnjaka;
4

U=D⋅= 1,885[ m] Unutrašnji obim dimnjaka;

H =9[ m] Aktivna visina dimnjaka;

Spoljašnji vazduh:

*Usvajam meteorološke uslove za područje Banjaluke. Nadmorska visina elv= 156 [m].

T L = − 15 [ 0C ] = 258,1 5 [ K ] Temperatura spoljnjeg vazduha;

P L = 97000 [ Pa ] Pritisak spoljnjeg vazduha;

R L = 287 [ J / kgK ] Specifična gasna konstanta spoljnjeg vazduha;

PL 3
L = =1,309 [kg / m ] Gustina spoljnjeg vazduha;
R L⋅T L

Dimni plinovi:

*Vrijednosti za dimne plinove su preuzete iz preporuka proizvođača kotlova.

R=298,16 [ J /kgK ] Specifična gasna konstanta dimnih plinova;

c p = 1101,09 [ J / kgK ] Specifična toplota dimnih plinova pri konstantnom pritisku;

T P = 54,47 [ 0 C ] = 327,62 [ K ] Temperatura tačke rošenja;

S H = 0,5 Korekcioni faktor za temperaturnu nestabilnost dimnih plinova;

S E =1,5 Strujno- tehnički faktor sigurnosti;

**Za referentni uređaj je uzet kotao VITOPLEX 200 Tip SX2 proizvođača Vissmann Werke-
Njemačka.

77
Proračun:

-Temperatura u spojnom komadu pri stabilnoj temperaturi:

T eb = T L  T W − T L ⋅e − K [ K ] b

Temperatura dimnih plinova na izlazu spojnog komada;

T W −T L
T mb = T L  ⋅1−e− K  [ K ] b
Srednja temperatura dimnih plinova u spojnom komadu;
Kb

U v⋅L v⋅k b
K b= 0 Koeficijent hlađenja;
m⋅c p

1 2
kb= [W /m K ]
1
 1b

1
 b

 
Dbi
D b c⋅ 2 b 
b
Koeficijent prolaza toplote;

 1 b = 31,324 [ W / m 2 K ] Unutrašnji koeficijent prolaza toplote;

 2 b = 8 ,0 0 [ W / m 2 K ] Spoljni koeficijent prolaza toplote;

D b i= 0,4 [ m ] Unutrašnji prečnik spojnog komada;

D b c= D b i 2s b = 0,41 [ m ] Vanjski prečnik spojnog komada;

s b = 5 [m m ]= 0,05 [ m ] Debljina stijenke spojnog komada;

k b = 0,647 [ W / m 2 K ]

K b = 0,00106

T mb = 468,04 [ K ]

T eb = 467,93 [ K ]

-Temperatura u spojnom komadu pri nestabilnoj temperaturi:

T eb v = T L  T W − T L ⋅e − K [ K ]bv

Temperatura dimnih plinova na izlazu spojnog komada;

T W −T L
T mbv =T L ⋅ 1−e −K [ K ] bv
Srednja temperatura dimnih plinova u spojnom komadu;
Kv

U v⋅L v⋅k b v
K b v= 0 Koeficijent hlađenja;
m⋅c p

1 2
k bv = [W /m K ]
1
1 b
 S H⋅
1
    b

D bi
D bc⋅ 2 b 
b
Koeficijent prolaza toplote;

78
k b v = 1 ,270 1 [ W / m 2 K ]

K b v= 0,0021

T mb v = 467,93 [ K ]

T eb v = 467,71 [ K ]

Temperatura u dimnjaku pri stabilnoj temperaturi:

T o b = T L  T eb − T L ⋅e − K [ K ]
o

Temperatura dimnih plinova na vrhu dimnjaka;

T eb −T L
T mo = T L  ⋅1−e− K  [ K ] o
Srednja temperatura dimnih plinova u dimnjaku;
Ko

U⋅L⋅k o
K o= 0 Koeficijent hlađenja;
m⋅c p

1 2
k o= [W /m K] Koeficijent prolaza toplote;
1
( )(
1 D oi
α 1 o + Λ + D ⋅α
oc 2o )
ko
T io b =T o b −
 1o
T o b − T L  [ K ] Temperatura unutrašnje površine zida dimnjaka na
vrhu;

 1 o = 1 1 ,3 [ W / m 2 K ] Unutrašnji koeficijent prolaza toplote;

2o= 23 [W /m 2 K ] Spoljni koeficijent prolaza toplote;

D o i= 0,6 [m ] Unutrašnji prečnik dimnjaka;

D o c = D o i  2s = 0,61 [ m ] Vanjski prečnik dimnjaka;

s=5 [mm ]= 0,05[ m] Debljina stijenke dimnjaka;

k o = 0,6 5 78 [ W / m 2 K ]

K o = 0,0112

T mo = 466,95 [ K ]

T o b = 465,81 [ K ]

T io b = 453,72 [ K ]

Temperatura u dimnjaku pri nestabilnoj temperaturi:

T o b v = T L   T eb v − T L ⋅e − K [ K ]
ov

Temperatura dimnih plinova na vrhu dimnjaka;

79
 T ebv −T L
T mo v =T L ⋅1 −e− K  [ K ]
ov
Srednja temperatura dimnih plinova u dimnjaku;
K ov

U⋅L⋅k o v
K ov = 0 Koeficijent hlađenja;
m⋅c p

1 2
k ov = [W / m K]
1 1
(( ) (
D oi
α 1 o +SH⋅ Λ + D ⋅α
oc 2o
)) Koeficijent prolaza toplote;

k ov
T io b v= T o b v−
 1o
T o b v−T L [ K ] Temperatura unutrašnje površine zida dimnjaka na
vrhu;
k o v = 1,243 [ W / m 2 K ]

K o v = 0,0212

T mo v = 465,94 [ K ]

T o b v= 463,74 [ K ]

T io b v= 441,12 [ K ]

Srednja brzina dimnih gasova u spojnom komadu:

0
m
w mb = =10,4 [ m /s ]
A b⋅mb

PL
 mb = = 0,695 [kg / m 3 ] Srednja gustina dimnih plinova u spojnom komadu;
R⋅T mb

Srednja brzina dimnih gasova u dimnjaku:

0
m
w mo = = 4,58[ m / s]
A⋅mo

PL 3
 mo = = 0,697 [kg / m ] Srednja gustina dimnih plinova u dimnjaku;
R⋅T mo

Pritisak mirovanja u spojnom komadu:

P Hb = H b⋅g⋅ L −  mb = 0 [ Pa ]

-Otpor strujanju dimnih plinova u spojnom komadu:

P Rb = S E⋅ P Eb −∣P Gb∣[ Pa ]

80
  
2
 b⋅L b mb⋅wmb
P Eb =
D hb
  n
2
[ Pa] Pad pritiska usljed trenja;
n

 b = 0,024 Koeficijent trenja;

  n =1,009 Zbir svih pojedinačnih lokalnih otpora;

n

P Eb = 40,86 [ Pa ]

  
2 2
 mb⋅w 2 w
P Gb = 1− 1 [ Pa ] Promjena pritiska usljed promjene brzine strujanja;
2 w2

Ab
w 1 =w mb =10,4 [ m /s ] Brzina dimnih plinova u priključku spojnog komada;
Aw

Ab
w 2 = w mb
A
= 4,59 [m / s ] Brzina dimnih gasova na ulazu u dimnjak;

P Gb =− 30,26 [ Pa ]

P Rb = 15,9 [ Pa ]

Potreban podpritisak u spojnom komadu:

P Fb = P Rb − P Hb = 15,9 [ Pa ]

-Potreban pritisak dimnih plinova na ulazu u dimnjak:

P Ye = P W  P Fb  P LW [ Pa ]

P LW = 3 [ Pa ] Potreban podpritisak za dovod svježeg vazduha;

P Ye = 18,9 [ Pa ]

-Uzgon dimnjaka:

P Y = P Ho − P Ro = 40,97 [ Pa ]

-Pritisak mirovanja u dimnjaku:

P Ho = H⋅g⋅ L −  mo = 54,03 [ Pa ]

-Pad pritiska u dimnjaku:

P Ro = S E⋅ P Eo −∣P Go∣[ Pa ]

P Eo =   o⋅L o
D n
 ⋅w 2
 n mo mo [ Pa ]
2
Pad pritiska usljed trenja;

 o = 0,023 Koeficijent trenja;

81
  n =0,850 Zbir svih pojedinačnih lokalnih otpora;
n

P Eo = 8,74 [ Pa ]

  
2
 mo⋅w 2mo w2
P Go = 1− [ Pa ] Promjena pritiska usljed promjene brzine strujanja;
2 w mo

P Go =− 0,032 [ Pa ]

P Ro = 13,06 [ Pa ]

P Y = 40,97 [ Pa ]

Provjera funkcionalnosti:

Kontrola postignutog pritiska

P Y − P Ye = 22,07 [ Pa ] 0

Kontrola postignute temperature

T io b − T p = 126,1 [ K ] 0

Za dimovodni sistem usvajam čelični dimnjak sa spojnim komadom izrađen od vatrootpornog

čelika, izolovan mineralnom vunom debljine 50 [mm] postavljenoj u oblozi od čeličnog
nehrđajućeg lima debljine 0,5 [mm].

Dimenzije spojnog komada:

 Prečnik Db=300 [mm]
 Dužina Lb=1300 [mm]
 Debljina stijenke ab=5 [mm];

Dimenzije dimnjaka:
 Prečnik D=300 [mm]
 Aktivna visina L=8000 [mm]
 Debljina stijenke a=5 [mm];

82
4 PREDMJER OPREME, MATERIJALA I RADOVA

83
 A- Kotlovnica
Cijena/ Cijena/
R. br. Poz. Naziv artikla Dimenzije Količina Jed. jedinici KM količini KM
Niskotemperaturni
kotao na gorivo
lož ulje/gas.
Tropromajni kotao
sa CE-oznakom.
Za grejne sisteme
sa temperaturama
potisa (=granične
temperature) do
110C prem DIN
4751. Čelični kotao
za ekonomični
pogon sa kliznom
temperaturom vode
u kotlu. Za
sagorevanje lakog
lož ulja tip EL
prema DIN 51603 i
gasa prema
DVGW- radnoj
podlozi G260.
Kompaktni
tropromajni kotao
cilindričnog ložišta i
niskog opterećenja
ložišta <1,2
MW/m3 , za
sagorevanje
siromašno štetnim
produktima
sagorevanja sa
niskim vrednostima
emisija azotnih
oksida. Sa
konvektivnim
ogrevnim površima
postavljenim iznad
ložišta. Tijelo kotla
sveobuhvatno
toplotno izolovano
krutom izolacijom
debljine 100mm.
Dozvoljeni
pogonski
natpritisak: 6 bar
Priključak izduvnih
1 1 gasova: 650 kWt 1 kom. 64.589,00 64.589,00

84
 300mm
Normni stepen
iskorišćenja: 94%

Modulisani gorionik
na gas (TNG).
Gorionik po
konstrukciji i
sastavu odgovara
propisima DIN
4788. Gorionik je
izrađen u
kompaktnoj izvedbi
i sastoji se od
sledećih važnijih
delova: kućišta
gorionika za
otvaranje levo i
desno, zakretne
prirubnice sa
krajnjim
prekidačem,
poklopca sa
otvorom za
gledanje, motora
gorionika, kućIšta
za regulaciju
vazduha,
ventilatorskog kola,
presostata za
vazduh, postavnog
motora za pogon
zatvarača za
vazduh, plamene
glave, senzora
plamena,
transformatora za
paljenje, kablova
za paljenje,
elektroda za
paljenje, magnetnih
ventila za ulje,
creva za ulje,
priključnih stezaljki,
dihtunga za
prirubnicu,
pričvrsnih vijaka,
armature za gas Energent TNG,
2 sastavljene od: 560-840 kWt 1 kom. 12.980,00 12.980,00

85
 dvostrukog
magnetnog ventila
za gas, 1 potpalnog
magnetnog ventila
za gas, 1
presostata
minimalnog pritiska
gasa, spojnih
elemenata.
Produžetak
plamene glave. Uz
gorionik komlet
automatske
regulacije.
3 2 Zaporni ventil DN100PN6 4 kom. 234,00 936,00
DN50; Potv= 5,0
4 3 Sigurnosni ventil bar 1 kom. 464,00 464,00
Zatvorena
ekspanziona
5 4 posuda 400 lit. PN6 1 kom. 592,00 592,00
6 5 Hvatač nečistoća DN100PN6 1 kom. 437,00 437,00
7 6 Zaporni ventil DN65PN6 5 kom. 171,00 855,00
Cirkulaciona
pumpa za sisteme
8 7 centralnog grijanja 8 m3/h; 6,0 mVs 2 kom. 2.980,00 5.960,00
Kompenzator
9 8 vibracija na pumpi DN65PN6 2 kom. 185,80 371,60
10 9 Nepovratni ventil DN65PN6 2 kom. 135,00 270,00
11 10 Manometar ∅60; 0-10 bar 2 kom. 132,00 264,00
Uronski
12 11 termometar R3/4“, 0-110 0C 2 kom. 112,00 224,00
13 12 Ozračna posuda DN80 2 kom. 48,00 96,00
Upravljanje sa
dva izvora
toplote i tri
Računska jedinica- cirkulaciona
14 19 sistem upravljanja kruga 1 kom. 1.650,00 1.650,00
UKUPNO A 89.688,60 KM

B- Sistem grijanja
Cijena/ Cijena/
R. br. Poz. Naziv artikla Dimenzije Količina Jed.
jedinici KM količini KM
15-25 kWt,
1 13 Toplovodni kalorifer 8 kom. 2.324,00 18.592,00
trobrzinski
2 14 Zaporni ventil DN20PN6 16 kom. 42,00 672,00
4 15 Zaporni ventil DN32PN6 2 kom. 79,00 158,00
Zaporni ventil-
5 16 DN15PN6 6 kom. 31,00 186,00
ispusni
Toplovodni kanalni 12000 m³/h; 50
6 - 1 kom. 4.922,00 4.922,00
zagrijač vazduha kWt; DN32PN6
UKUPNO B 24.530,00 KM

86
 C- Opšta ventilacija
Cijena/ Cijena/
R. br. Poz. Naziv artikla Dimenzije Količina Jed.
jedinici KM količini KM
Rekuperator
toplote sa odsisnim
1 17 12000 m³/h; 1 kom. 11.212,00 11.212,00
i potisnim
ventilatorima
Kanalska potisna
rešetka za
2 ugradnju na #500x225 10 kom. 154,00 1.540,00
pravougaone
kanale
Kanalska odsisna
rešetka za
3 ugradnju na #825x325 7 kom. 192,00 1.344,00
pravougaone
kanale
Usisna fasadna
rešetka sa
protivoborinskom
4 zaštitom i #600x600 1 kom. 267,00 267,00
zaštitnom mrežom
protiv ptica i
glodara
Izduvna rešetka sa
protivoborinskom
zaštitom i
zaštitnom mrežom
5 #600x600 1 kom. 332,00 332,00
protiv ptica i
glodara za
postavljanje na
izlaze kanala
Pravougaoni
vetilacioni kanal u
svemu prema
tehničkim uslovima
komplet sa
6 opremom za #250x300 20 m 72,00 1.440,00
vješanje, fazonskim
komadima,
izolacijom i
antikorozivnom
zaštitom.
#250x400 10 m 78,00 780,00
#300x400 10 m 91,00 910,00
#300x500 15 m 107,00 1.605,00
#300x600 37 m 139,00 5.143,00
#400x500 5 m 127,00 635,00
#400x600 5 m 141,00 705,00
#500x600 5 m 151,00 755,00

87
 #600x600 4 kom. 214,00 856,00
Usisna rešetka na
kotlovnici za
fasadno
postavljanje ili
postavljanje na
vanjsku bravariju
7 #1000x400 1 kom. 318,00 318,00
komplet sa
protivoborinskom
zaštitom, nosivom
konstrukcijom i u
svemu prema
tehničkim uslovima;
Ispusna rešetka na
kotlovnici za
fasadno
postavljanje ili
postavljanje na
vanjsku bravariju
8 #400x300 1 kom. 124,00 124,00
komplet sa
protivoborinskom
zaštitom, nosivom
konstrukcijom i u
svemu prema
tehničkim uslovima;
UKUPNO C 27.966,00 KM

D - Cijevi, fitinzi i oprema cjevovoda

Cijena/ Cijena/
R. br. Poz. Naziv artikla Dimenzije Količina Jed.
jedinici KM količini KM
1 Prirubnica DN100NP6 2 kom. 37,00 74,00
2 Prirubnica DN65N6 8 kom. 28,00 224,00
Cijev; bešavna; u
3 svemu prema EN 4“ 12 m 43,00 516,00
10220, EN10216 ;
Cijev; bešavna; u
4 svemu prema EN 2 ½" 12 m 27,90 334,80
10220, EN10216 ;
Cijev; bešavna; u
svemu prema EN 2“ 42 m 25,20 1058,40
10220, EN10216 ;
Cijev; bešavna; u
5 svemu prema EN 1 1/2" 48 m 21,30 1022,40
10220, EN10216 ;
Cijev; bešavna; u
6 svemu prema EN 1 1/4" 48 m 19,20 921,60
10220, EN10216 ;
Cijev; bešavna; u
7 svemu prema EN 1" 48 m 15,60 748,80
10220, EN10216 ;

88
 Cijev; bešavna; u
8 svemu prema EN 3/4" 72 m 13,80 993,60
10220, EN10216 ;
Cijev; bešavna; u
9 svemu prema EN 1/2“ 24 m 12,10 290,40
10220, EN10216 ;
Cijevna koljena, T
komadi, fitinzi, pauš
10 - 1 860,00 860,00
sistem za .
oslanjanje
Elektroda, žica
za varenje, pauš
11 Potrošni materijal 1 1350,00 1350,00
brusne i rezne .
ploče itd...
UKUPNO 8.394,00 KM

R.br. Naziv Cijena

1 A- Kotlovnica 89.688,60 KM
2 B- Sistem grijanja 24.530,00 KM
3 C- Opšta ventilacija 27.966,00 KM
4 D - Cijevi, fitinzi i oprema cjevovoda 8.394,00 KM
UKUPNO bez PDV 150.578,60 KM
PDV 25.598,36 KM
sa PDV 176.176,96 KM

89
5 SPISAK KORIŠTENE LITERATURE

90
Institut za BAS EN ISO 6946 Građevinski dijelovi i građevinski elementi-
standardizaciju Bosne i Toplotna izolacija i provodljivost- Metode proračuna
Hercegovine
BAS EN ISO 10077-1:2005 Toplotne karakteristike prozora, vrata
i otvora - Proračun prenosa toplote - Dio 1: Pojednostavljena
metoda
BAS EN 12524 Građevinski materijali i proizvodi - Higrotermalne
karakteristike - Tabelarni prikaz računskih vrijednosti
BAS EN ISO 13788 Higrotermalne karakteristike građevinskih
dijelova i elemenata građevine - Unutarnja temperatura prostorne
površine za sprečavanje kritične vlažnosti površine i stvaranja
kondenzacije u međuprostoru - Metoda proračuna
BAS EN 12831Sistemi grijanja u objektima – Metod proračuna
projektovanog toplotnog opterećenja
BAS EN ISO 13789 Toplotne karakteristike građevina - Koeficijent
gubitka toplotne provodljivosti - Metoda proračuna
BAS EN ISO 13790 Energetska svojstva građevina– Proračun
energije potrebne za grijanje i hlađenje prostora
BAS EN 15251 Ulazni parametri za dizajniranje i ocjenu
unutrašnjih toplotnih karakteristika građevina koji se odnosi na
kvalitet vazduha prostora, temperature prostora, svjetlosti i
akustike
BAS EN 15255 Toplotno-tehničke karakteristike građevina –
Proračun opterećenja hlađenja za osjetljive sobe – Opći kriteriji i
ispitivanje validnosti
BAS EN 13053 Ventilacija zgrada – Centralni aparati za
ventilaciju prostora – Poznati podaci za opterećenje aparata
komponenti i građevinskih jedinica i sekcija
BAS EN 12828 Sistemi grijanja u objektima – Projektovanje
vodenog sistema grijanja
BAS EN 13779 Ventilacija nestambenih građevinskih objekata –
Zahtjevi za karakteristike sistema ventilacije i ugradnje klima-
uređaja
BAS EN 10143 Čelični lim i traka kontinuirano toplo prevučeni-
Tolerancije na dimenzije i oblik
BAS EN 1264-5 Površinski sistemi za grijanje i hlađenje vodom –
Dio 5: Površinsko grijanje i hlađenje ugrađeno u podove, stropove
i zidove - Određivanje toplotnog učinka
Norme Evropske unije- EN 1505: 1997 Ventilacija u građevinama- Metalni kanali i spojni
razni izdavači dijelovi pravokutog presjeka za razdiobu vazduha (dimenzije)
EN 1506: 1997 Ventilacija u građevinama- Metalni kanali i spojni
dijelovi okruglog presjeka za razdiobu vazduha (dimenzije)

91
6 GRAFIČKA DOKUMENTACIJA

92