*

TRI BVS V O L V M I N I B V S
COMPREHENSA-
/C

/
 $

A L T E R I VS NON NIT QVI SVVS KSSK P O T EST.

AVRE OLV 5
iy 0
PHILHTVS TH EOPH RASTVS BOM BAST,
AB HOHENHKIAT, JJIC T V .S P A K A C K I.S v .s .

S tem m a te nobilium g en itu s PARA CEI. SVS
duorum .
2^42 uetus Heluetia d a n et F tern u s hum o,
«•: • oculos tJlcorxL tulit'Cum piant nui tOt{Qum
sf J Lrcenai ^Jhtdtd p e r loco J e c u iter
! • T intoret cii) tnuuen p isu n t
L u ffr a n otiem c t m ediam n iv it\lqflrc an te
L u th e r u m ,
P ^ lq u e Itios lu /h o^ Ju netus, E r u s m e. r o q o s .
A stra q u a te r Jtn sx S e p te m b r is luce .pu n iu it;
O ssa, S ad jbu rg ir nunc c in e r e s q u e j a c e n t .
F . C h a in tectu c/c u /p s it. 4
 AVR. PHILIP. THEOPH.

B O M B A ST A B H O H E N H E IM , s
MEDICI ET •PHILOSOPHI C E L E B E R R IM I;
Cbemicorumque P r i n c i p i s ,

OPERA OMNIA
MEDICO - C H E M I C O - CHIRVRGICA.
TRIBVS VO LVM IN IBVS C O M P R E H E N S A .'

E D I T I O N O V I S S I M A E T E M E N D A T I S S I M A , AD G E R M A N I C A
& Latina exemplaria accuratiflimS collata: Variis tra&atibus & opufculis fumm&
hinc inde diligentia conquifitis, vt in Voluminis Primi Praefatione
indicatur, locupletata: Indicibusqj exaftiifimis inftru&a.

V O L V M E N P R IM V M .
Opera M edica compledens.

i
V

e £ n e

Sumptibus Ioan. Antonij, 8t Samuelis D e Tournes.

CM. O C. LUX.
CVM P R IV IIS C IQ .
' P /
 y 2’.

' r ‘* V . V“
r .v
- ♦
• V '.
♦»I
*»‘ 4

— « 4*> ♦ .. •

.•*
'*
>
>
-
.
•< l t , • * ^«• • *« *-\v
^ *
'
*% * • S F r v ’ ' '* •
.*
•

V $ ~ '
/*• ,* <*. 'fc-
■ r . * 4^
-• -» . *
' * '* ' * .
«• 4 .

;^ .v^ •
1 ^
i •
- * vr i »• • I

Wi*v • 6 ►
. y *

• <
*m«
•• * V •" ♦
1* # te i* i v *
T
* ^ 'i- •
w
. * *
- ■ »■ ? y . . * '
* *

/
.
*•* 4«►• i # -4
4
* 4 “ *-•-'
\ .t *f •V .
4 ^
«
. I H
* v
*—
_*. V
_ ; , **■ v - • *i *. 4fc+.<*
W C+ + ,
- • • i* r “ »v • » r~ #■ ♦*
t: >
'{< S ’ A< - «t / <
* •
 I

f,-

' -r - ; • *;
!/

ISS
* *. ' ' f
V'♦^ ^ <\_J *
2

•
'N O B
« f f
- r '• t c. / * .i*
r -1 i >r > r •••• r.
^
^v J i J j r # m oa
* * ~\

r 1 r

REIPVBLIC& GENEVENSIS
r**
j; 4
SENATORI INTEGERRIMO W * ‘

V i
0 *
I & (jonfuli mcritiffimo. m X f i u 3 3 0 .)

Vo f r n e s , / . ^ A n t o n i
» * *
1 f i S> T> 2 >*
A G N A lurtt nomina, quibus tibi
obftringimur i Vir *Amplilsime*
nec ea Vel expungere: vtl hofti-
mento Condigno penfare nitimur.
Solvendo non'fumus,^ eximia be-.
neuolentia: pignora, qua: tu multo­
rum annorum Conful & P rsecor,G eneusecp rioftra:
fagacifsimus nobis magnificb impendiftiyre-
pendere minime meditamur. Qu& ideo comme­
moramus, ne animo tecum reputes, in vicem be*
1 nelaftorurh tuorum a nobis holce noftros labores
Amplitudini tua: confecrari; A lio longk fpiritu
ducimUr*&r vnico virtutum tuarum fulgore impulsi
f j
 E P I S T O L A .
THEOPHRASTVM PA'RACELSVM j
Medicum Celeberrimum Chemicorumque fa-
cil^ Principem,nonhorridulis interpolatumCorri-
• *■
. i* - * ****** **

nouis&inli .N

additamentis , ^veluab anathema. maiortS/\abolla

p s * •- A A i i v i A ’ V_ V f . / \
viro dignusimum, lacrario tqo appendimus; ne­
que, vc crediinus,' tantus vir in\falces tuos pec-
• *' • I ^ 4 .* I I # |

cat, si, poftquam principibus olim virisjnnptui^.

ue lummam excitauit, nunc de|
nub foiem afpiciens patrocinium tuum ambit * Sc
tu profecto hoc Am althea cornu, omnigena ­
que dodrina inexhauftum penu prafidio tuo ca­
rere non patieris , hac quippe eft vel Principis
Prouincia, vel Confulis Illuftres viros magno ho­
minum compendio iri lucem prodeuntes autho^,
ntate fua lulcire. Si vero, V ir Amplilsime, A r-;
chiater tam celebris fui iuris immemor luperbas
Iaera Themidis fores pullat, & in arcana eius
adyta inuetecundus irrumpit; non ideo tamen1'
minus , qud gratid eundos lapientia Antidites
complederis, in tuo nomine conquiefcet; ita feiji-
cetad.omne humanitatis exemplumcomparatus
es, vt:nihil relpuas, nili quod efl ab honefto, iufto
qu€'fejundum; fciunt qui te norunt intus verifsima
elfe qua dicimus,& admirabilem virtutum tuarum
nQmfii libi iriuicem innexarum concentum vene-
raracqr atque fufpiciunt. N qs .autem ,- V ir A m - ;
plifsi-
 E P I S T O L A .
plifsime, tanta animi ornamenta^cjuibus ifi ccelurti
caput exeris > necnon ititer fidera condis * no lira
tenuitatis nobis bene conici jifilentio premimus,
neque enim munere fpeculi defungencespte tibi
oftendere, nifi Vanilsimii conar ernbr. N on iblum
verbfexceilentiVirtute Vib) proprio fpleiidore cc*
ruicas, aiia tibi accedunt decora, qua aciem ocu­
lorum noftrorum nimii luminis vbertate perfrin­
gunt e f tibi namque Frater grandauus lenex, &
felix natis, & felix prole Nepotum ,’ cuius animo
nullas fene&a rugas attulitnullum vigorem ade­
mit , nullum laudabilem 'impetum labftulit^ eft,

cujus animi vigor nullo negotiorum pon­

dere curuatur,& nulla rerum mole caricatur. H u ­
ius quoque venerandi Senis inclyta propago e f,
exiftuntque nobiles Liberi, in omnibus vita ciuilis
dignitatibus Ceneuenfibus pralucentes,inter quos
fam i fuper athera notus eft amplifsimus ille Se-*
nator & Exconfui^qui poftquam in praludium hu­
ius virtutis, Cuius purifsimos radios eiaculatur, fa-
pientia myfteriis quamplurirrios mitiauitnunc m
architectonici feculi typho refponfat vmique ae­
quitati
*
velificatur;
'
Cuius proinde
. c# / A t Ji f
mirantur
- *^
no-
ftrates
p 4
Compofittm itufdfque animi pm£t6(qut recejfkt
M cntit, & imofbtm gentrofo pedtu bontjio.
f 4
1

V tr
 E P I S T O L A :
I

Illud porro non ert animum , quod .liuoris oertip

perciti, nos infimulabunt audaciae, quaChnomina
nortra-hujufcei -editionis propylio immeriti prae­
figamus: fecus. profe£to acquirerum aertupiatpres
afficientur &;labonbusmortns.Tenaditerariama-
liquaotum promoueri non inuiti (fatebuntur,.quem
enim do&orum latet,typographos Cadmi filioljs
atricoloribus vmagnorum virorum opera, longo
temporum decurfu fitum redolentia, in prirtjnum
nitorem rertituere, libitina eripere,- atque adeo po­
rteris commedare ? res certe notior ert, quam vt ei
comprobanda.diutius immorari operae,pretium
fir,nimiiq; forfan,Vir Amplifsime,te negotiis altifi
fimis cacantem,effufiore oratione auocatum de-r
tiriuimus. Quod ivnum fuperert, aeternum numeri
fupplicibus votis follicitabimus ,;Vt‘in lu&uofis iftis
& turbidis temporibus, quibus heroes vix Theba­
rum portis, aut Nili diuitisortiis numeropares, te
plenum feculum rebus nortris intereffe & praeeffe
finat Fortuna igitur, V ir Amplifsime, diu Gene-
uam noftram & fruere Nertoreos annos vberri- 0

mis aEquifsimae adminiftrationis tuae fru£tibus.V ale

cum omnibus tuis,magnum Reippblicae decus.
** i *
Q v ^ * **1 -i * • *
i f ’“ ' r
Dattm GtntHt, i.lunij 16 ; 8.
<
i

n ' r»- v\ • • _\ ^
,'J ^ ' ^ ^ '
e. 4
.■ » f

W i
w »
«»*j •

b •%#
* ? • i
 FR ID ER lC V S B IT ISK IV S 4

LECTORI SALVTEM.
- '
R o d e v n t U ndem , BeneuoleLcdloY, antebiennium > & quod
excurrit T h e o p h r a s t i P a r a c e l s i ch y m i-
eorum fa cile Principis opera , Sumptibus Torna fo r u m Fratrum
bonipublicifludioffim orum ,Fratuoflurt enfibus audliora at% em en-
' datiora. Serius forfitan f l e tua & expediat ione , ejttam p ra u erteft' ~
illis erat conflitutum , nigrauia de authore praiudicia pofl d iu u l-
gatum de im prim endis conftlium per-crebeflcentia., iam admotam C(jr ,
labori manum fujpcndifflent , filum ejue coepta tela abrupiffent, rius pto-
Hanc ob cauflam hajerunt aliquandiu , d u b ij m entis an progrediendum qua cape- ratae.
ranty an referendus g r a d u s: donec, p erit iflim i v triu fq u e M edicina } ir i in confli- ° pcI1*
lium a d h ib iti ipflos a d Jpernendum euom itas ab in u id id in authorem contum elias, f r
pertexendum cui fle accinxerant opus, vn o o re, vn o calamo, exhortarentur. Ajflurgere
Chym jam (inquiebant i ll i quotidie a d fu b lim iu sg loria cu lm en , praflantiflim os per E uro- Ritio_
pam M edicos in illa excolenda dejudare, acciam Parifiis regia m unificentia quotannis b i- ?«* Pro
num publice curriculum ,flruflra oblatrantibus M om is,doceri: T u m fe cu li noflri eruditos, mendi».
vidiita q u e a n tiq u ita tis flafleino fo la to s oculos, praclara a fu tilib u s , genuina a fu ca tisy
dijpicere,Tbeephraflum que m agis quam olim flujpiccre »pergerent tuto , orbem literatum
gratiam ipfls adlurum (jr habiturum . T 9 t ftim u lis e x c ita ti, tot authoribusperfluaft, Franco.
manu praltim alacri retradlarunt, inoffenfoque pede a carceribus a d m etam tendentes,
tria hac volum ina collegerunt, (fi turis publici in tu i Ledlor g ta t iam feceru n t ; m ira
femper a n x ii fo llic itu d in e ,v t om nibus ( quantum in ipfls fu it) num erisprodirent abfoluta.
A dm oniti enim a diligentioribus Scriptorum Paraceljt U d ioribu s, de tradiat ibus aliqu ot
i»JFrancofurtenfl editione o m iflis, nec non d e fe n fu authoris ab interprete in L atin a t
Ferfione pluribus locis corrupto, tam ob non intelledlum a Belva Germ anicum idiom a, vO tA*
-v . -•‘a ~f « ••• ... ^ .
quam non allectitam intentionem a v iro lu r is potius quam Chym ica artis perito TJ operam
meam m collatione exem plans L a tin i cum Germanico flo llic ita r u n tq u a m lubens 5 lice t
tenuitatis mea non infletus, contuli \ cu m ,v t authoris fcripta d m u ltis num inis in fla ri
culta,ab a liis cane peius & angue deteflata, d ilig en tiori m anu verflans exa ctiori oculo
luilrarem ,praceptiA poflolicim em or,om nia probanda, fola bona ejfe retin en d a : tu m ,v i
m ei erga publicum fludiipropenflonem ,hac v e l u t i in publico data t efflera , exhiberem . S u f-
cepi itaque prouinciam hanc, f i opera pretium me f alturum ex istim a u i, f i prafando,inpri- tpiro0pp0r^'
m is,quid pra antecedentibus in hac editione praflitum breuiter oflenderem , a c , deinde, flIloIU3-
qua in vita m f i monumenta A u th o ris d quibujdam nim is calide, f i fa p iu s m inus veret
dicuntur,iufld lib ra tis lance,quo pretio habenda fm t declararem .
A d primum quod a ttin e t, cum opus hoc in manus virorum in cid erit litera ria v t i l i - Prima :
• • . ' ■/ I j r j r I r • .. Pa,*Prf
ta tis am antium , v t n ih il dejiaerares , jm g u la rt cura genuinos quojeunque m gcnij fauom*.
T h e o p h r a s t i partus con quiflu eru n t, retectis fuppofltis Jolo ipflus nom ine fluperbi en­
tibus , quorum in ? ens circum fertur num erus. C hirurvias d Francofurtenfibus nc? ledias,
non vltim d m g lfirU cius partem > prim um certe e x c c lj* m entis m onum entum , Impera- gu vtra-.
tori dicatum , & ipfom et aduerfariorum encomio celeUratttmflJjaud om ittendas a rb i-
tr a ti, tertium illis conflituerunt volum en, x s id fla t quoque junctus fratribus decimus
Arrhidyfibrum lib e r , v t chariflim um fic pretiofiflim um A uthoris pignus , extorjum *"»• V*
potius ab illo quam o b ten tu m , (jr v i x non fla tis , crudeli liuoris manu tam perfpicue »l>.
fleriptum dolentis, tra d itu m , citm prim am contigerat conjpexiffe lucem . T h cja u ri in fla r
diu in terra defofl£i,&, tandem,profpero fydere reperti,fotus htcce libellus prudenti futurus,
quod elucidet quacunque file n t i j v e l objcurita tis tenebris a lib i T heophrajlus abfleonderat.
' P ulH

E
 $

PR & F A J IO .
etiam curiofos v f paferrefit oculos in ctnali-nam dom icilio tam augttjla mensr
habitauerit quarentium , A u t horis effigiem ingeniofifim o T in toreti penicillo delinearam
coiari f i apponi curarunt. 'A bludit quidem h o h n ih ir a h 'illa Germanico Exem plari
a ffix a : verum cum hac celebriori ab artifice,politiori mam^ f i iufftore Theophrafo V e­
netorum M arilfhfequerite faUa „ k d v tu um f e t e m eius exprim at m aiori£ difficultate ac
pretto comparanda fu e rit ,Jpes a lit gratiorem quoque priore contemplantibus futuram .
ETtfquafirafationifhbnexa quam uis non ab ipfo, fe d de ipfo ferip ta , non parum emolu­
Tcfta* m enti f i iucunditatis leCiori afferent. Prafixum Teflam entum loco erit Apologia v e l
mcnt&
Jpongia,impudentes calum nias de incerto Patre, m en d icita te, (fi curatorum recidiuti v e l
fubitanea morte in Authorem blateratas, abfergentis. Q uodadiecim us DiCtionariolum ,
Difflo*
naiiolu* vfu m nullis verbis exponendum codicum eiusftudiofis prallabit, querulos de obfcuritate (fi
terminorum nouitate clamores fifien s, egreg iu m tem p oris compendium proflans-, quibus
antea flarfim hic v e l iHic explicata voces erant collig en d a ,fi donec Uber librum aperiret,
seoerini expeClandum. Seuerini D ani v ir i doc li f i m i magnir£ Theopbrajli difcipuli Epiflolam ,
piftoia." quod debitis MagtHrum euehat laudibus,(fi viam fiernat ad plurim a huc vfq u e non me­
diocriter eruditu inacceffa, confultum reliquis omnibus pram ittere duxim us. Jpfum
Collatio lib ri contextum Latinum q u a n ti potui diligentia cum Germanico contuli, (fi ficu bi a
eam £
xcmpla. m ente Authoris interpretem d ifcefijfe anim aduerti, eum reducens quam proxim e ipfe-
ti Ger*
manico. m et accedere omni conatu fategi. Omiffa quadam , etiam integras, aliquando binas ter-
nafue l ineas conueniem i loco r e jlitu i; orthographica , virgularum que fipunCtorum er­
rata , nohnunquam liq u id if im um fenfum tu rba n tia , co rrexi; (fi quacunque detorta a d
obliquum m ihi v ifa pro viribus a d reCiitudinem in fle x i: v ita ta nihilom inus qualibet
affeciatione ex alterius la p ft afptrgendi, v e l e x alienis erroribus trophaum gloria mea
erigendi, idcirco,non pauca a fen fu Authoris non plane abfona, (fi cohortatione quorun-
dam , (fipropria indole negligentia alterius fuam commendare operam reflu en te, intacta
dim ifi,praloque, v t era n t,' commifi. 1yec eo hac d ici a v elim , v t ofeitationi mea tegmen
tonflruam , v e l infeitia culpam Jpeciofa excufatione eluam :fu n t dubio procul plurim a in
operibus ifiis qua ingenij m ei tarditatem praeunt, fuerun t qua diligentiam effugerunt;
vtraque beneuolentia tua fauorem obtecturum , hum anitatis excufaturum ,(fi certo m ih i
polliceor, (fi, v t facias,obnixe peto. Sentio quidem ciufdem hic quoque me in d ig u m ,v t,
cum audaci im potentis ingenij conatu pro Theophraflo in arenam d efen d o manus confer­
turus cum copiis v e l fo la copia form idandis, tabentem fu b tanto labore adiuuet im becilli­
tatem , impari tam numerojis legionibus manus fera t a u xilia res: fe d omnem prauarica-
toris notam fugiendam ratum habens,anim um praconceptis fa ltem opinionibus illibatum ,
(fi in nondum excuffa caufa paritatem aquipondij obferuantem cum patien ti aure imploro-,
dum tot (fi tanta conuitiorum portenta in T h e o p h r a s t v m conficta atque congefla
liiorfi diluere conor. Conor, inquam , quis enim de ex itu certam fibifpem fa c ia t, q u in fo re t i-
7ingens
nM°n*h’
m ea tv t vibratis a clamofo tot aduer/,'anorum ore Jp icu lis, fi non v t argum entorum ,vin­
fiumcf* catur atque obruatur? Declam at hic Ariflotelicorum turba Philofophornm , (fi in d i-
Arifto* gnante v u ltu ac voce obflreperaTheophrafum non rationum ponderibus motum a fch o lit
tehej.
d ifcefiffe , fe d Peripathica doctrina ignorantia f i len ita te m entis fu b la tu m , auolafie.
Caleni* Intonant ibi minacem orationem Galeni affecla, m aior m edicantium hodiernorum g rex,
ci.
f i irreuerentia erga canam antiquitatem reum a g u n t, culpa d a n tes, quodprim us Apolli­
nis oracula tot fecu lis celebrata, fe lic i fucccjfu f i eu en tu fla b ilita , negauerit ,jpreuerit\
n ttafque fabellas in cerebro fuo fabrefaCtas p r o tu le r it, extu lerit. Conclam at cum his It­
Vulgas
u i fim a plebs quibufeunque im prefionihus cerea,qua cantilenam ab illis M agifiris cantare
d o cta , eum incognita causa temere dam nat. Cum tam numerofis tantaque authori-
tatis hoftibus q u i inaquatis robore f i copiis congredi aufim , nifi de patrocinio v e -
fuUuib n ittu - ttiu s fo lo confleClu innum era falfitatum fugantur acies, certus; f i de tu i, LeClor
optatm. C andide, nullis praiudiciis corrupta integritate anim i quam huius f a t u o litis iudicem ,
( v t , qua inim ici contra P a r a c e l s v m ,ego pro illo in m edium affero, reprehenfione v e l
laude dig n a, vtrin que tru tin a tis rationibus libere p ron u n tiet) plane perfuafus ? Com ­
monefaciendum tamen hic in vestibulo te v o lo , ne putes me eo v fq u e partibus Paracelft
addictum , v t vbique f i qualibet occafione pro defenfione eius digladier, obiedo proprio
fem per latere emiffa in ipjum tela excipiam , f i nonnifi per meum peClus a d pracordia eius
rixfatot petenda pateat a d itu s: m inim e vero , in nullius vnquam M a g ifr i ( fum m um illu m ,
adhatet' difcipulos fem per excipio) verba iurani,nullius caufam m eam feci,neqtie in prafen-
sarac. tu ru m pro P a r a c e l s i d id is fa C tifqu e , tanquam pro aris f i fo cis, pugnare m ih i e f
in

t
 P RAF ATIO.
inanim o. Homo quippe f u i t , cum que hum anum f i t erra re, ac tam in doctrina a v eto
fa p iu s d eu ia re, quam in m oribus deficere, haudquaquam eum ab hac m ortalium fr a g ili­
tate alienum fu ijfe exiftim o. Igeque enim ego de P a r a c e l s o m ufiitare v e lim *
quod plena fchola bucca in p u lp itis , f i to t A uthores in%fcrip tis de Hippocrate decantant:
d iu in u m fcilicctfe n e m necfa llere nec fa lli potuijfe. A bfit ab ore nollro blajphem ia hom ini
tribuens,quaD eus, quatenus ip fifiim a v e r ita sfib i referuauit. P a r a c e l s v m vobis
fiftim u s,n o n fiig iis v n d is lotum ,ideoque inuulnerabilem A c h ille m ; f e d peccati originalis
barathro im m erfum , ideoque m ultorum vitioru m tin ffu ra im b u tu m , fa p iu s detecto cor­
pore a ccu fa to ru m ficu lis v u ln era b ilem , im o p eru iu m , f i faucium . F ateor non om ni
exemptam labe ipfius v ita m : at to t foedis notatam fiig m a tib u s quot in im ici ipfi fa lso
inurunt, plane pernego. D o Jcripta ipfius d ottrin is perfierfa aliqu ibu s cenfori e x acio f i
rigidiori non approbandis: fe d quamplurim a benigniorem adm ittere interpretationem ,
ideoque neutiquam reijcienda contendo\nifipulchrum & elegans corpus ob nanos aliquot uetI-
plane e medio tollendum cenfcamus. N ec pratereundum , Oporino Paracelfi Am anuenft, Quiiop-
A riU otelis exem plo in praceptorem iniquiori,antagoniftas om nesjere arietes debere quibus
T h e o p h r a s t v m ferire contendunt, ille benefictorum in fe collatorum immemor,pre-
tium doctrina a M agiftro in filila ta nefciens, acri in illum ftylo r u it , nomenque in fefiifsi-
mis notis com punxit;fe d re(ipuit ta n d e m ,fi quem v iu um conuitiis in fe& a tu ifnejrat^dkr
Jnfames fama praceptoris morfus in rem orfm conficientia
connerfi, pernitentia heu nim is tarda vulnera clausere exanim i , qua fp ira n ti in flixera n t.
Optandum fniffet,dum in ter viuos author adhuc m orabatur,Opporinus ad bonam frugem
red iijfet, ingenuo, opinor, ore confit entem habniffemrti P a r a c e l s v m , v i l i oriam a
nullo inim icorum fuorttm hac ip ft gratiorem retuliffe. E t faneperpetim v ire n ti dignus
corona trium phus, cum v itro in im ici in httmnm d e u o lu ti, qua in infontem exfpueru?Jt
relambentes deuorant, f i m elioris m entis compotes vefaniam pracedentem , quafifuria­
rum agitationem fe r io lu g e n t, quam uis fero fa tean tu r. T c flis huius non fucata poeniten­
tia T o x ite s , percelebris M edecina Doctor fidelifquc T h e o p h r a s t i interpres,in pra-
fatione Testam enti. T estis quoque Conringius Paracelfi p erd u ellis, cuius eo credibilius
testim onium ,quod ab inim ico procedat, qu i Opporinum poft T h e o p h r a s t i obitum
extitijfe admiratorem eius (fi cultorem affirm at,cum contemptor antea (fi oforfu e r it ,v t jp fi

aterrim e tu lit fi? dolorem fuum plurim is efl teflatus. Vnica hac Oppormi confefiio f i re-
" — . ^— ■■ rr | -m-m m um ♦; I /* • ,
uocatto omma e manibus aduer\ artorum arm a, quibus memoriam f i ajtim ationem
j*S U * r *
1 /t%

T h e o p h r a s t i a d internecionem delere fib i pollicebantur , e x c u tit; ideoque illis in

pofterum pugnaturi rifiu/n, non oppugnationem m erebuntur. A lteram vero fa g it tarum
quibus authqr petitur,partem , e pharetra E rafli capitalis ipfius in im ici depromptam, non 2S«* «e
ignorandum , plurim aque in ipfius ignom iniam allata fo ld aduerfarij aitthorirate n i t i , f i jjj* >llu
•confcquenter v a d is indiga fidem haud m ereri, cum frequenter in fcrip tis (itis caeco ardore
T h e o p h r a s t o contradicendi la tu s, clarifiim a v e r ita ti contraiuerit. Addendum
denique , quadam citra dubium ab aduerfariis v el arnulis T h e o p h r a s t i in fcriptis 0
ipfius mu ta ta , a d d ita , m utilata atque peruerfa, qua A u th o r, f i in v iu is , pro fu is non
agnojeeret. M u lta enim manuferipta posthuma r e liq u it, qua inuidorum v e l fa lsa do-
tlrin a perfuafioneturgentium manibus tra cia t a , d iu pofl ipfi/es obitum lucem vid eru n t.
Horum dolus cum integros tra& atus illi fuppofuerit, i t a y t non n ifi doctrina fiyLique
P a r a c EL s ip eritifiim is q u i ab illo conjcripti indicare f i t liq u id u m , f i nos nonnullos auiS”
Germanica ed ition i in fertos^ doflth M e m £ h i m i ^ ^
rluffp m tisT ftu ir ilr v n a v n altera pagina v e l aliquot periodis cenfendum Lectori in d i­
cium relinquim us.
Q uibus pram ifiis pedem iam promoueo, prim um telum in hominem cum prim um duce- Rerpon
retJpiritum eiaculatum excepturus. P etit illudobfcuram atque ignotam originem ,notat- demi
que incerto f i vago Patre,nec nonprofiibulo m atre oriundm n. M irifice fib i placent cum aionidc
inccru
laruis fuispugnantes \ e x fuppofito enim commento caliginofa fnb n a tiu ita tis nube fnio­ OMgirtC-
dole crim en celantefite ratiocinantur. Jgtiid m irum f i P a r a c e L s v s fanguine parentum
criminibus rnbefcente o rtu s, fcedis m aculis vb iq u e lin e b a t, genitortim qne am ulahxtur
v itia ? corui prodeunt e x corno, quam uis p u lli rignornm m entiantur colorem ; qttamdiu
paternus in ven is b u llit fa n g u is, patrum attorumque efferuefiunt fcelera \ f i grauionbus
obnoxia fa p e f oboles, quam uis iarnatd honefii v ir i fa cie { v t ftem m a tis turpitudinem
tegat)
 P R i E F A T I O.
tegat) nequitias occultet. A t eflofrufitum non procul ab arbore cadere,& m alt corui m atum
ouum\qtiid hac a d noflrum X h e o p h r a s t v m ,q u i non folu m parentibus legitim o n exis
coniugio prognatus , f e d & illu jlriflem m a te & probitate conflicti isW e quorum v ita at q\
excejfucum T efl am entum prabeat luculentum teflim onium ,m eo munerefingens,prim am
hanc obiettionem refellit atque deflrtiit. H inc eodem oculi radio lecloripcrJ]>icere lic e t>
quoufque Eraftum libido fib i exofa reprehendendipracipitauerit, qui ex Bombaflorum ab
Hohenheim fa m ilia prodiijfe P a r a c e l s v m n eg a u it, v t vago incertique laris viro &
De E -'
biictate-
communife m in a nothum adoptaret. Ebrietatem eius omnes im probant, & conniuiJJc-j
fib i nim ium in poculis & in ter cantharos taxant '. Gentis hoc., non v ir i, v itio lu m e st, a
T a citi Jeculo adnoftrum vfqtte non interrupto filo deuolutum , fin cerita ti forte germ ana
coauuw , CT nefcio an aliquo confanguinitatis vinculo i unitum . N egat M aierus apud
Germanos v itio v erti,fi qnifqnam in ter amicos genio indulgens iteratis v in i poculis tr i-
Jlitia m mergat, & fo n te m Explicans dulci v i f e r a trrtget liquore. A c reuera v id en tu r
H4
0

quamplurim i illiu s nationis libero Patri liberius in d u lg en tes, catera integerrim i v ita &
fcelerisp u ri Q u od jifa p ien tifiim i Socratis & Seneri Catonis non fem el vin o in ca lu it
v irtu s : q u id m irandum , f i eodem frigidiorem ( trim um enim a fu e castratum feru n t)
complexionem T h e o p h r a s t v s reddidit vegetam ? Perm ultis enim Bacchum acue­
re ingenium fu btilefqu e infundere conceptus experientia con fla t; atque inde m entis illu m
vigorem nonnullis flu p en d u m , quo facile bene potus Jub lim ia & abflruja proferebat, d e-
flu xijfe reor non enim crapulam itta ,fc d de fa c at um redolent animum,.vaporibus craflifli
mis post aliquot a potu horarum fom num diflipatis,generofifqne flir itih u s tanfifm reliqu i*
egregios hojce conceptus effingentibus. A d d u n t perpetuum h o flit iorum publicorum inco­
lam fuijfe,cr non hederam magis affixam tabern is, quam ipfum fixu m \ cumcfi cur forem &
De cir-
cumua* m ultivagum vbique appellitent, hicfolum constantiam tribuunt & fla b ili tat em . H oc
garione equidem reflon fi nullo in d ig e t, aduerfariis reprehendentibus qua laudibus eueherent ,fe
& d*u:t-
foiiU , caufam noffent. Inexplebilis illa auiditds natura perfirutandi fecreta & reconditarum
fu p clle ftile fcien t tarum animum locupletandi ,v n o eodemque loco diu perflflere non pa­
tiebatur, f d m ercurij instar omnes terras , nationes & vrbes pcrlnflrandi igniculos fa p ­
ponebat,vt cum v ir is natura feru t at oribus, Chym icis prajertim ,ore tenus conferret, &
qua diuturnis laboribus nocltirnifque v ig iliis in n en era n t, vn a v e l altera communica­
tione obtineret. Sciunt quippe experti quantis fudoribus v i x vn a aut altera v erita s e fim o
natura eruatur, & quam profundus fit ille D em ocriti puteus Spagyricorum ignibus
exficcandus. jguopropter meo calculo laudem m ereatur f i d ife n d i cupiditate m u lta s
peragratus efl regiones* . Vagentur illo Authorc quicunque a d fo lid sm fcien tia m an­
helant , <y amore intim a rerum penetralia nofcendi flagrant. Q uarant quo loco repe-
riendi v ir i in hocftu d io canefcentes,& vnitts h o ru la fla tio amico ab ore accipiant, qua i l l i
to t im penfispoflident laboribus. N on vna fe r t omnia tellus \ thura q u i p etit, Arabes
adeat,Chinenfcs qui rhabarbarum jocis vm brofls quaratur betonica, apricis u v a \ carlinar
montofis,ros (olis paluflribus. N o n v n o ju b jydere omnes n a fcim u r,n ec vnum ja p ien -
tifim u s vniuerjitatis moderator omnium fuorum bonorum diflenfatorem co n flitu it; f e d
thefaurosfu os diucrfls hominibus & variis regionibus,pro bene placito fu o , d iftribn it. H ac
nim irum neceflitatls Lege natura parens hom ines c o llig a u it, v t necejiitudine iungeretT
cum mutua nos indigere v o lu it opera,& ex vicin is quarere regionibus qua noflra d tju n t.
Hac itaque non alia ratio efl qua fid em frequentius m utare illum im pulit >& publicorum
tectorum hofpitem effe coegit, quod priuata ,pro pauco commorationis in vrbibus fingit lis
De Mu- tempore , conducere m inim e confultum f u i f i t . C rim inantur quoque paupertatem
ycttatc.
v irtu tis fapius com item , & puritatis anim i afraudibus, manuum a rapinis indicem \ N ec
fcio anphilofophorum quidam temere diuitem aut iniuflum aut in iu fli haredem vocita-
uerit,cum plerique illicitarum artium veftcis fu b la ti, e paupertatis v o rticf em ergant, a u t
fiiccedant qui per fas & nefas corrajis bonis p u ta titiu m inopia dedecus effugerunt.
V ix ac ne v ix quidem flocci has obiectiunculas habeo, nec rejponftone d ign arer, n ifl la ­
te n ti oculo ipjos inter (e belligerantes liberet co n ficere aduerjarios. Paracelso
notitiam lapidis aurifici largiatur Gefnerus cum paupertate conflitfantem fin g it, & m o­
dica per curat ion es aequif it a pecunia compotationibus profudifle, donec deficienti lucran­
da medicam it erum manum adhiberet. A t repugnat bis Oporinus in E p ifto la a d D ociorem
V ejerum , v b i fequentia habet .pecunia erat prodigusprofufor, ac ea quidem ita fa p iu s de-
flitu tu s v t ne obolum quidem cifupereffeJcirem j crastino f la t im d ie , crumenam Je habere
bene in fra cta m oflendebat > v t non raro m iratus fu erim v n d e tpfi fu e r it fuppeditata
fin g u lis
 P r^ f a t i o . • f
fingulis fere menflbtts veflem nonam fibi fieri curabat, f i priorem cuiuis obuio donabah
Continua f i inexhattjla hac prodigalitas ,v n d e ,n ifi e x perenni e lix ir ifo n te , promarare
poterat ? cui alij tam fe r tilis latex,nunquam f i nupjuam deftnens, repertus, quam lapidis
poffeffori i nec inanem gloriolam aucupabatur, m aiorem fibi thefaurum quam Leoni Pon­
tifici, v e l Carolo Q u in to Imperatori afferens: quandoquidem, vnanim i tejie Philofopho­
rum confenfujtunqnam deficiuntfelices m iner a illius vena. N u lliu s autem m Anenti eft
quodrefpondent, non decuiffe Croefum pram ia exigua pro curationibus flip u la r i , promijfa solitor
exigere , ac M archioni (fi Canonico denegantibus fuccenfere:quia, v t ftneere notauit
Maierus,in amore f i Chymia n ih il tu tu m , vtrobique riuales tim en d i, q u i, non eadem
beneuolentia excepti,fortuna tua inuident \ (fi impotentes fe fe r te feliciorem ,fapius in -
fldias v ita flruttn t, nihilque intentatum relinquunt,quo inuifum e medio tollant. Optime
igitur (fi fapienter indigentiam in ta li cafu flm u la u it, opulentiam d ifim u la u it: immb
imprudentia non iniuria accufatur, quod fem el tantum ,prafente Franci fcofam ulo, ( v t
huius epiflola adN eandrum teflatur ) proieciionem fecerit, f i confeftum Solem illi ven ­
dendum dederit. R u it igitur hoc argumento mendacium de captata mercede ex palliatis ronib^»
m edicationibus,fi em unftis argento wfirmls,ob agritudines reciduo in fu ltu infames quo- P411'10**
dam m odofublenatas.Q uodadhuc m agisconuelliturteH im onio F rancifcifinquientisfilixi
induftria noui ipfum lcprolos, hydropicos, cpilepricos, podagricos, morbo
vencreo afte&os, alios innumeros infirmos,gratis fanare; id quod Galenici Do-
ftores non potuerunt imitari. V bi, eum e x fundam ento pradiftos curaffe affeftus ac
fin e vllo pram io,afferit. E t f unditus tandem euertitnr exemplo a Planis-Campis Chirur­
go Pariflenfi allato. Degebat Theophraflus Norim berga, profeifeus a M edent ibus illitu
v r b u ,fi vaniloquus deceptorque proclamatum qui, v t laboranti fa m a fu b u e n ia t, v i ros
quofdam aut herita t is fum m a in Republicdi/la a d it, f i infam ia am olienda, artique fu a af­
ferenda,jpecim en huius pollicetur editurum ,nullo Jlipulato v e l accepto pretio \ horum fa ­
ciles prabentium aures iujftt elephantiacos aliquot,a communione hominum caterorum f e -
gregatos, f i in valetudinarium det ru fis, alieno arbitrio eliguntur, quos v irtu te ftngulari
rem ediorum fuorum T h e o p h r a s t v s ^ fcedagracorum lepra m undat,priflinaque fa -
n ita ti reftituit. Conferuat illu ftre harum curationum am plifim a f i celeberrima illd
vrbs in Archiuis fuis teflim onium , adeoque fem per v i f t urum P a r a c e l s i nomen in
iifdem a deceptoria auaritiei labe imrnune conferuat. Q u a m crajfum aciei pratendat De Mc»
dacio.
vnguem a teneris conceptum f i cum crefcente a t at e adultum odium , illo obcacati,propriis
incumbentes armis,probant eu id en tifim e. E tenim m endacifim um audens v ir quidam
doftus proclamare P a r a c e l s v m , quod, gloriatus Daniam peragrajfe , Stokholm ium
D ania appellet v r b e m ,ip fi ignorant ifiim us D a n ia ' H ifl oria proflat, nefciens Sueciam
T h e o p h r a s t o illis oris peregrinante adhuc fu b D anorum fuiffe imperio, f i nonnifi
aliquot annis pofl, Chrifliano nim irum I V . rerum potiente, nuta/fe, ac tandem purpurei
exuto Chlamyde defeciffLs. Quocirca D ania potuit d ixiffe vrb em , v t hodie V a r f auiam
Polonia nominamus, ea filu m de causa,quod Poloniarum regi fu b d ita obed iat, licet extra
M ajoris M in orifve Polonia f ilu m , in M a fiu ia ftta. idem ejlo indicium de tot a liis
obieftion ibusfin gu lisfere, aut ignorantiam , aut tem eritatem inim icorum prodentibus.
locifcus,vt in feitia arguat,memoria la b ilita tis incufat, f i quidem ta n ta ,v t herbarum no­
mina difcipulis referenda ignorauerit. D ebile argumentum a debilitate memoria de­
promptum : nouimus quippe viros lim at i f i m i in d ici j,acerrim i in g e n ij, memoria orbos f e ­
licitate \ nec tamen contemnendum in Republica literaria obtinere locum : f i v ix cuiquam
licu it effe tam fortunatum , cui tres ha anim a facultates plane pari excellentia gra­
du contigerint. Verum contra loeifeum m ilita t N ea n d er, tam d ifto audientem fuiffe
promum illum condum delitiarum m entis affirm ans, v t , iujfus integrum Galeni locum
deprom ere,extem ploprotulerit.connincit eundem etiam de eodem herbarium aTheophraflo
confcriptum,cuius T o xites in prafatione adTeflam entum fa cit mentionem.
Lujfiratis ‘tam qua in v ita m fir n o r e s T h e o p h r a s t i abaduerfariisproferuntur: Secund4
nunc de feriptis quoque querelas eorum audiamus. Q uod Bartholinus celeberrimus (e-
cultnoftri Anatom icus in epiflola ad Bogdanum conqueritur, nullam fib i lineam e calamo
effluxiffe,quam inuidus obtreclatorum globus liuore fu o non confpurcauerit, f i deletam
voluerit , accidit quoque P a r a c e l s o ; cuius nafcent em fam am M edici tortio a ffi­
cientes ocu lo, tantum fua decedere , quantum ipftus adderetur, non falso diuindrnrtt.
Etenim ,quum exprofeffi trim u li m edicantium doftrina,curandique rationi f e opponeret, v‘#r«
ff fi rationum ‘n •
 Prafatio.
f i ritionum momentis,aut curitionum ferlic ita te , illorum methodum im probaret, fuam
approbaret, ipfis gloria ,fib i ignominia cejfurum haud vane coniecerunt. Quapropter v t
imminens malum aucrtercnt,obHiandum quam dexterrim e cenfebant,ac informanda qua­
cunque ab ipfius manu aut calamo procederent : nec contenti vitam flagitiorum accufaffe,
/cripta tenebrarum, in fcitia , vaniloquentia, im pietatis & illicitorum farraginis infi-
Cindi tnularunt,vulcanoque damnata,gratum manibus Ariflotelis & Galeni holocaufium, dei l i -
minen* nArunt' Sed ex oppofita p a rte, non pauci candidioris nota ingeniique fiublim ioris v ir i
*» inge- /cripta eius adm irati magnifiecere, cr publica a ftim ij dantes indicia, monumentis fit is
plraceif. confignauerex E x quibus primus prodeat Ramus, v ir acutifim u s , doflifiimufifo ; hic in
xamus. QrAti§nc B aftleajnter pracipua illiu s vrbis ornamenta T h e o p h r a s t v m ponens,
a it : In intima natura: vilcera fic penitus introiit , metallorum , ftirpiumquc
vires & facultates tam incredibili ingcnij acumine explorauit & peruidit, ad
morbos omnes vel dcfperatos & hominum opinione infanabilcs percurandum,
Quercc vt primb cum ipfo medicina nata videatur. H uic adiungatur m ultifaria fidentia
unu. & experientia Quercetanus, Regius M edicus, referens T h e o p h r a s t v m pene diui-
nitus multa in re medica docere, &: qua: nunquam fatis admirari & praedicare
Zcmeu* grata poftcritas poffir. G eIleus vero Zem eus in hac verba erumpit / Apud Germanos
nunc T h e o p h r a s t v s quidam vir adolclcens exiftit , cui parem orbis non
Birrhiiu fert , do&iorem me legiffe memor non fum. Q u id B a rth iu sa p u d Scholtzdum Epifl:
/ M ed. l x x x I Ego dc Theophrafto (inquit) pnrclarafencio, admiranda pracfti-
• tit, fedqui eum perfc&c intclligat, & qux ipfc fecit faciat, nondum audiui-
Smetiu*. a d d e r e his Smctium licet afferentem , P a r a c e l s v m laboriofum induftriofumque
1 rerum abftrufarum indagatorem, multa:que peritia: virum , ac in Pharmacorum
m «i- prqparationc admirandum. E t horum agmen claudere cum M clchiore Adam o , te -
JPante>c um* ingenio acutiflimo, ac fere diuino fuiffc praeditum, Sc in vniucrla
Philofophia tam ardua , tam arcana Qc abdita eruifle rhorcalium meminem:
Lepra, podagra, hydrope, aliilque infmabilibusmalis & defpcratis,multos libe-
raffc : &: quotidie per duas horas Bafilea:, tum a&iuam, tum fpeculatiuam Phi-
lofophiam fumma diligentia magnoque auditorum fruftu effe interpretatum,
do&rina quam non ex Hippocrate, fed ex experientia atfecutus erat. Plura
T h e o p h r a s t i elogia adducerepofie,verum reipsa& ingenijejusprodutfisloquetibus
diutius his non immorans,ad obiecliones aduerfiariorum refionfuras me conuerto. Primum,
quodculpant,vitium obfcuritatis est,primo in lim ine acutifitm am oculorum aciem caligine
offundentis\ huius caufam afferunt vocabulorum incognitorum ingentem numerum, citra
vllam plane necef i t at em confici um. Q uibus reffondeo, ambiguum effe nec adhuc ab illis
\ flll/ fir m a ratione conflit ut u m , an ille defectus v i fa s a debilitate in flra m en ti, an ab obieclo
nonf Atls ^nfirato, an vero a fubitaneo & nim io lucis fnperuentuproueniat; noctua quippe
ob teneritudinem oculorum filen d id u m lumen ferre n equeunt, (jr eandem objeuritatem
experiuntur, ex caco canere in mediam diem & x improuifo d e la ti, quam ,ex lucidifiim o
fe le in tenebrofam fi el uncam. Educati in vmbris fcholarum queruli i l l i , non ne fortean
confictio vera philofophia iubare lufciofi redduntur, quod inaffuetus delicata firu ttu ra
mentis oculus-, nouo fuborto lum ine filendidioribusnitente radiis,perfringatur. S i tamen
a vero non dbefi, obfcuritatem oriri lectioni eius minus affuetis, v e l nulla profundiore me­
ditatione abfeonditos in imo rcceffu fenfuspercontantibus,noucrint antiquorum fapientum ,
Ario pradpue vero *^£gyptiacorum & Pythagoreorum, vfitatam feribendi rationem fui/fe, qua
Agyp». fu b inuolucris verborum,numerorum,aut figurarum anigmaticarum, pulcherrima quaque
& o c c u lta b a n th o c m odovulgum dextre celabant, v t in u ifa fic non inutdenda. Tantos
viros T h e o p h r a s t v m im itatum rationi confentaneum eft\ nim irum v t fu d orefibi
citeni- parfaw [dentiam fudore venalem exponeret. Videbat enim totum Medicorum exercitum ,
mutate1 Galenica difdplina vberibus lactatum , affuetos a teneris vnguiculis cibos cum nouis, etf i
do&ri faeculentioribus, metu d ifien d ij fa n ita d s nolle permutarem. Cernebat cateruam A riflo-
Nec Ati. teli addicixm tam auide opiniones M agistri fu i im bibiffe , v t in fuccum & fanguinem
flotelicu qU(imuts v itio fum conuerfis, fcalper nullus f it euocandis & feparandis. Animaduertebat,
neudquam fib i haberi grates , ob det edos atque exflirpatos veterum errores, fu b fli tu­
tumque in eorum locum ad fuum atd incognitum v eru m ; cumque intim o anim i dolorem •
perculfus, indignaretur mundum aperto & incolumi lum ine cacutire, ne talentum fib i d
Patre luminum concreditum plane defoderet , nec tamen vniones projiceret juibus
feribendi

p. f
t i'

i \ hi»
 P ra e f a t i o . • %
fctib tn d i genus a vu lg ari remotum e le g it, ffera n s feros nepotes'in n atur* luce oculat io- £ °*“
r e s , nebulafcilicet authoritatum an tiquitatis difcufid,percepturos ac toto animo effe a m - fcnpfes
plexuros, q u a fibi coatanei omnibus virib u s repudiabant. N ec fe fe llit eum conieNura,
quum ingeniofijsim i v ir i illiu s vefligiaprem entes, com ite v e l duce experientia, nojlropa- ^JJS?
trumq\ auo plurim a,qua ille abfconfa voleba t,d etexerin t,in u U ante feculum v ia tam m ol- *«•
lit e r jl rata, v tfa le b ris & frequentia impedimentorum fu b la t is, pauca quadam d iligen tia
nojlra tollenda reliquerint. Quocirca fupina te (lis e(l negligentia de objcuritate p la n tiu s,
quod cibum planepram anfum cupiant,qui m andibula fib i mandendo fa tig a ri e iu la n t,
laborem refugiant, qui de difficultatibus hac in parte querimonias intendunt. S i natura
tram item peram bulantes, iterata lectione volum ina hac v o lu ta u erin t, v erita tis latices
hinc indeque differfos d etegen t, harmoniam d ici orum fuauemque concentum grata aure
percipient,& tandem claram diem creditas,perperam, difiipare tenebras anim aduertent. Ariftot':
N eque grauius A rifiotele peccauit, f i tamen hic peccauit, qu i tantopere opiniones fu a s obfcttt-
'verborum v ela u it am biguitate,vt hucufque in fcholis plus laboratum de fententta ipftus,
quam de certitudine rerum, eruenda. In n u it hoc,& d illis noftris ipfim et annuit,in epi-
fio la ad Alexandrum d ata,vbi neminem phy fica fua fen fu m percepturum regifpon det, n ifi
e viua fu a docent is voce f i n e at qf illa lacryma in fepulta authoris m ente fhfa.E odem pefifu-
lo obderepojfem nanias de inaudita dictionum nouitate in nulla lingua obuiarum, aut de
abufu aliarum ,per figuras inuita ceruice ab antiqua fignificsttiont a d recentem infigni au- RerP. a<*
dacia & v i detortarum , nifi a lij obices fuppeterent. N oua vocabula nouis rebus antea J^gno-
infchola ignotis T h e o p h r a s t v m fabricajfe illis m inim e agre feren d u m , cum etymi ns voci»
bu*«
dcfeliillaborantia nom ine aliquo inftgnire,vt in poflerum facilius dignofeantur, necef i t as
cogat. Q uo obfecro vocabulo(c holis vfitato definiiffet materiam tUam vniucrfalem prim am , chyml-
tribus principiis conflatam form a generalis iam pojfeffa v i vegetatiud omnia produ-
centem , quando illa philofophis defchola plane eft incognita? N eque enim A riflotelis,
materiam incxhaufld fem per libid in e furentem , informem inexplebilis voluptatis m ere- nowmr.
tricem , ( f nullis faturatam am plexibus in nouosfem per concubitu* exardefeentem in telle­
x it : cafla matrona nolira in diffolubili nodd,quam diu fa ta ferunt,fponfo fuo i u n cia, amico
adharet la te r i, ( f lu x u r ia n ti,fid legitim a,foecunditate connubialem thorum v i x num e- /
randa fobole beat \ Q uare ig itu r anonymam illam non liceat vocare llia fiem \C u r v im ^ 3ftcs:.
cunila ex Ilia fle producentem,difpenfatricem omnium rerum ,non f it fas appellare Archeum*. ^ h eu i
V e l Ares, Jpiritum peculiarem cuiqueJpeciei naturam atque formam ab aliis differentem Qptd
largientem ?Q uid tandem im pedit quo m inus occultus (jrferuefeens terra fu m u s,vn d e plaos- Quid
ta d ifflu u n tu r,p u trefiu n t & ferm entant u r,lefa s nom inetur?quum ad notitiam cathedra- '***
rum hac talia nonperuenerint, ( f m uta de illis fit vulgaris philofophia, cur ad furnum
Chymicum rebus nomina illis incognita non imponemus, a d tadiofa circum fcriptionis labo­
rem euitandum ? A t barbara Junt pleraque,inquit magni nom inis Sennertus,& complures
a lij, aut, f i qua in re medica in vfum ven iu n t, a Theophraflo per tropos v e l fym bolifm um
opiflhotonum paffa. M irarifu b it non vidi/fe qua in fin it (uophilofophia cum communi M e­
dicina fo u e t, a d longinqua aciem exeruiffe ; n ifi forte illorum doftrina fin e ficu s oculorum
v itio ingrauefcenti a ta tifa m ilia rifim o acutius difiantia propinguis difeernente laborat-
Q u id enim magis barbariem fa p it , quam barbara illa vocabula figurarum fyllogifiicarum
modos exprim entia, quibus tam lib erev tu n tu r? Ip fi fonusnefeio q u id auribus tam in - Tcrmi- ,
gratum habet , v t Felapton,Bocardo, Ferifon, furiarum v e l Parcarum nomina m enti ob- syiiog."
titiant. A tque cum illi nobis fuorum terminorum originem explicatam dabunt, tum nos barban*
quoque noflra ex parte id em fa ci uros pollic emur. Iam ens, effentia, en titatiuum ,quanti-
tatiu um , in d iu id u ificu m , identitatiuum »potentialitas,b*cceitas,effeti a s , receptiuitas, Au; fi.
Petreitas ,fororeita s, nonne plane illatina & ifia tantum a puritate L a i in i fin i, quantum a mllltcr'
materia abstratta^fa tamen ta lib u s,v elu tifen tib u s,to t a philofophia perfem inata horret.
Q u id fi illa ipfamet M edica fa cu lta s,fi alia fcien tia artefque Chym ia exemplo praeuntes
reprehenfionem nullatenus incurrerunt , qua de re P a r a c e l s v s impreffos fequens
greffus crimen commif i t ? N onne morborum ars noua h timoribus fu is nomina a ffin xit, dum
igneum , bilem flauarn \ terrefirem , bilem nigram \ aqueum vero , phlegma nominanti*.
Cur non retinens vocum v fit at aru m , bilem filiis n om in e, m elancholiam (anguinis fecu - =*» "ou*
le n ti, aut terrei hum oris, phlegma incocti v e l aquei infigninit ? N onne m etonim ice lacu- admuc-
mt.
ta vfurpauit pro effeciu caufam, cum b ile fupra gr infra erumpente,choleram m orbum , ex­
cit atasque a tri humoris turbas,m elancholiam hypochondriacam d ictita n ti \ N onne vocem
f f 1 to rffto rij

c1
I
fs
v
• G, t

P R jEFATIO.
(tHpJlorij Eccltfid iulraduxit,[aeram enti i m ilita ri jCymbala m utuata esi i T heslogi T r in i-
Th«olo-
tat em? Incarnationem ? Tranfubftantiationem ? Jmpanationem, in Latium introduxerunt?
g )u id quod genus (fifpecies? aBus (fi p o ten tia ? fo rm a , motus f i c aa liter latinifitm t’? quam
philofo
phia
Logice? Phyfic e ? 4f m etaphyfice accipiuntur. Geometra etiam ? 4/*///* O ptici? radium a fo le
Math e .
rn in artesfuas deduxerunt \ E t v t fileam aflronomiam?aliaJque artes term inis pro arbitrio
matica.
confiBis repletas?'Algebra?dum alia ratione numeros confiderat?quam vulgaris arithm etica?
cenfos?cenfl-cenfos?furfolidos?befurfolidos?fic. cum fignis cofiicis cxcogitauit\ radicis nomen
a piant is,quadrati f i cubi a Geometris mutuo accepit.’ L icu it aliis facultatibus noua cu­
dere ad lubitum vocabula? aut alibi cufia a d incudem reuocare,fignoque f u i generis im -
preffo? in vfu m fuum transferre, ac T h e o p h r a s t o nuperis ingenij v e l artis produ-
Bionibus?vel incognitis antehac natura m ineris dete B is nouas applicare voculas? aut fy lu e-
firesfru tices in fua tra n fila n t are virid a ria ? exprobrabitur? Scandalo prem untur T h e o -
P H R A S T V M fipostipfum Seuerinum ?vocestinBura?oeconom ia, radicis?pro pote f la t e s
atque origine aB'tonum vfurpaffei non attendentes longe eas voce v ir tu tis potentius men­
tem monere. Nom en enim tin B u ra non nudam fim pliciter imprefiionem ? fed f i modum im -
Tin&un prefiionis im aginationi reprafentat. g itia fic u t tin B u ra panno prim um colorem aufert>
chymi fu u m im p rim itficp o ten tia illa ? de quibus loquuntur ? charaBerem facultatum fuarum
ci R»dix notAnt >pdftinum delent. Radix? v t principium ef i caudicis? ramorum foliorum fiorum ?
quid. fiu B u u m f i c :fic caufa morbi a qua in p eri f i fa B o ejfe ejfeBus cum accidentibus ?flg n is?fi
Oeco­ fym pt ornatibus dependet ? optime radicis cognomine gaudet. Oeconomia haud m ale vifcert
nomia
quid.
cuicunque tribuitur? quod ib i per digefiionem heterogenea feparentur?fingula Juo loco d ifio -
nantur ? f i aptis nutritioni conferuatis mundatijque? q u ifq u ilia cuerrantur. Piantulas
ig itu r has & alias ? e x naturalibus fa tis v e l artificialibus depromptas ? vehem entius
imaginatiuam facultatem illis fila m ente concipiendis ferientes? non efi cur fiom achentur
aduerfarij ? P a r a c e l s v m fem inariis fit is in firu iffe atque coluiffe. Verum illis
cb£a. adduBa rationes m inim e fufficiunt ? aliam?excogitatorum ab vfu que alienorum nominum
de ,|no* proferunt: clunis fc . f i injfirumenti omnis eruditionis latina,inquam , lingua ignorantiam .
rantia
latinx S i neglexiffe d i orent notam antea (fi perjfcclam , plana facilitate,quod vo lu n t ? obtinerent:
lingo*
at nunquam ten u ijfifton pari. Praceptoribus quippe doBifitm is v ir is ac om ni liberaliori
doBritta excedentibus vjiss?abfqneplena lingua la tin a notitia fiip itifim ilis auditor n e s
quidquam proficijfet ? cum ista id temporis omnes difciplina traderentur. Contem ptus
autem ratio erant incerta?vel v t verius dicam,fomnia qua posteritati in lib ris prijea p h i-
lofophia proceres confignarunt ?ita v t ab illorum euolutione omnino abflin ere m aluerit,
quam inutilem ludere operam in quotidiana nullius em olum enti f i ingentis laboris le B i-
t ation e ; ideoque v ix vno ? aut altero libro bibliotheca ipfius arBabatur?ipfo? v t puriores
niti»**' exipfo fon te biberet aquas? eodem quo prim i anthores?reBo procedentes itinere? aquatum
librum
legit.
tendente. A d praeiarum itaque illum natura libr/tm,omnimoda fapientia refertiflim um ?
ditdni M agistri digito eXaratuw?diligentiori m ente voluendum f e contulit j in hac vero
leB ione non papiracea fo lia ?fedfenfus attentiores?acre ingenium , afiidna m editatio ? e x -
^j'udcefit perientia indefeffa ? (fi D ei tandem benediBio requirebatur. A tq u e hic ille ef i modus quo
natur* aliquis e luce natura fidentia illu fira tu r ? qu i Sennerto ignoratus anfam deridendi
diiceie.
T h e o p h b a s t v m ^ Crollium prabuit•?quorum ille ajferit? luce natura doBos in firu i
a Spiritu fanBo'? ifie? afirorumfingularcm influentiam concurrere? (fi requiri. Vtrum que
verum .BenediBio enim diuina ?quam in cun B is laboribus nofiris imploramus? v t (fi in fii-
ratio,nonfim per fit reuelatioue aperta (fi nobis p ercep tilifed fa p iu s effeBum confiicimtss?
cum in fieri effit nonflenfimus: concurfus fyderum doBrina animum irradiat ? cum in in­
feriora flu e n s fi i ritus corporeos in nobis afficit. A er enim? qui v e lu t proxim um labrum
influxus recipiens in nos in tra t ?prim a ajpirationepofl m aterni v te r i reliB u m carcerem
attraclus,fpiritum vita lem (fi anim alem temperat? quibus deinde anima in form andis
iconibusf i u jp eciebu svtitu r ? talefque afficit ? qualis m ateria esi aeris? qu i tu m ?fa u en tes
haustus conBellationefirm ifiim a im prim it vestigia? toto v ita decurrentis interuallo con-
Jpicienda. Vnde T h e o p h r a s t o fa u en ti fu b fyderum ajpeBu prognato ac e luce natu­
ra d ifien ti?in u tile erat lingua Romana lignum ? cum inflrum ento ta li non indigus ? fen -
fibus? ratione, (fi experientia,e natura f i at urigine arcanas deriuaret cognitiones. F u eru n t
huc vfq u e exprobrationes; enplanB us (fi fere lacrim a,ob offenfas aut excoriatas tenellas
nim ium auriculas,ab inja ani, nnUaque dolabra exd fiia to v e l p olito fiylo?quo non tantum ­
modo v tttu rla tin u m ?fe d etiam helueticum cum la B c materno im bibitum ,exfireans. O
delicatum
 PRiEFATIO,
delicatum auris tympanum quod ajpero hocce fin o U d itu r ! o teneros ftom achos Cicero^
nianofauo innutritos, quibus crudior hic cibus apepflam parit! in philofipho d iflion esp u ­
riores v t pretiofiora m etalla ip fi tin n itu difcernentes, elegantia oratoris attenta aure re­
quirunt. Sed audiant ifli Picum M iranduU m ,Italia decussui fa cu l i Phanicem .Eloquen- >
tia m , in qu it ille , cum fapientia non coniunxijfi tantum fortafiis abejl a culpa , v t con-
tu n xiffefit nefas,pudeatque cenfurd P aracelsvm notaffe ob ignoratum ,vel potius n e-
glcflum ,verbom m d elcflu m , periodorum d u fltim , claufularum fin itu m . Speflaculo &
pompa rhetorum labor ifie incum bat; fim p lex philo fopho inquirenda & proponenda v e - 0«t ii:
ritas. Illis itaque periodorum iuflos am bitus m etiri,& Hyblao m eile dulciores v o lu b ili e x ^ ,0 ““
lingua eiaculari licet globulos illis fingularum vocum trutinare pondus, & fitu commo-
diflim o ne afperitatem pariant locare.Dnm illi in rotundandis aut quincuncem redigendis
periodis v erfa n tu r: h i rationem circularis figura in pracipuis huius vniuerfi corporibus
adm irantur,^-indagant. Dum illifon u m captant vocabulorum ,ea dijponunt,atque concinnis
in ordinem collocant:hi admirandu natura concentum , difpofitionem ftupendam cum ordi­
nata v icifiitu d in e contemplantur,& exam inant.D um iUi orationem fisam comunt,peflu n t,
mangoniis oblinunt,antiis cri[pant,dr mundo fu o exo rn a n t: h i vefies fuperfluas, quibus
natura intim as rerum potefiates tanquam inuolucris obteg it, arte chymiatrica m ix tis
exuunt,dr remotis indum entis tandem fpe flandam omnium oculis exhibent nudam fine^j
veste Dianam . Philofipho ig itu r curiofa ferta facundia tof/igere, & elegantia potius
a rtifcio fa , quam nattua rerum form a fiud ere,p lan e indecorum , nec in eo requirendum .
H aud quidem fpernim ns orationem fenfa anim i liquido explanantem CT f a c ja leb ris de­
current em,immo ludentis fe fliu ita tes ingenij, & conditos fa le conceptusf i fa c ili M inerua
proueniant,concedimusf e d eloquentia qua demorjos fapiat vngues, D em ofthenis oleat lu ­
cernam , v e l tandem fuco oculis lenocinium paret,in philofipho cum Pico damnamus,nec in
hoc mufiaceo laureolam quarim us. Addo,nem inem hic Suadam ta propitiam ejfe n a flu m ,v t
omnibus p l'acuijfe gloriari p o fiit.E x ipfis d i fert is venatur a lij floridum orationis genus* a lij Diliei(k
fim plex (jr nudu:hitranfnom inationibus fig u ris,tro p isd iflin g u n t,illifca p h a m nom inant '»* tyio?
fcapham : his Afiaticum place t\illis Laconicum ; a liis Politicum , v t vocant:hi la tiu ifiim e
loqui am antdlli gram m atice : h ifitu m vocum naturalem , illi tranfpofitum requirunt &
a m p leflu n tu r: arridet a liis Ciceronis flum en perpetua aquabilitate la tifiim e decur­
rens \ f e d difplicet Bruto atque infipidum v id e tu r : pr aferu n tu r a nonnullis flr iflio r i
alueo delabentes L ip fij r iu u li, crifpata vndarnm fuperficie confpicui,& vbiqu e cum flofcu-
lis in litto re ludentes',at Udem no paucioribus reiicin n tu n fy f i adiuflum reuocetur aqtrili­
brium , dr res dicenda , vnaquaquefereperiodus propriam dicendi formam r e q u ir it, &
qui hic laxandus, ib ifrig en d u s flylus. Cum itaque tanta hicguftuum d iu erfita s, &
tanti v ir i non omnes orationis fu a habeant approbatores, m inim e moneri debemus , f i
T h eophrastvs Philofophus,cui ta lia neutiquam curet , vniuerfis hac in parte non
fatisfecJt. Sed reponunt, m inus ei Philofophi nomen competere,quam Oratoris', v t p o te s ,
cum aliarum philofophia p a rtiu m , tum prafertim L og ices, artis artium , inuentricis
f ie n t iarum , cynofnra v e r ita tis , m entis in cognitione rerum gubernaculi, ignaro , & 0bi*de
fpretori. lg n o ra u it, demus non conccffum ; fpreuit,non eamtts in ficia s: fe d a n in iu rid , i£nor#
L o gici
nunc acuratius^perpendendurn. Jj)'uo,quafo,rnodo direflricem in rerum p erferu ta tio n es,
atque adeo omnis v erita tis notificatricem quis fa c ile credat, q u i, Logicam feipfam huc
vfque non cognouiffe , nec cui generi originem fuam debeat fciu ijfe, n onerit ? Q u a n ta
Logica*
enim {proh pudori) a d hoc d iei in m ediis ipfius penetralibus p u g n a , an ex fa m ilia a rtiu m , f e i jE
non no<
fcientiarum , v e l habituum inferiorum f i t oriu n d a ; an vero ex h is omnibus m ixtu m uit.
conflittsat corpus ? Q u a n ta v elita tio n es adpediffequas relegantium , honora^ D om ina­
rumfiede collocantium ? E t illa oculos m entis mea d ir ig a t, aut caligantes luce perfundat,
qua ad hunc vfqu e diem casca,tncertaque h a flt, v ir ilin e an fequiori f i x u i , an e x vtroque
conflato hermaphrodttico f i adiungeret. Speculum p o litiu s , perfpicilla, v e l collyrium
debilitati oculorum adm iniculum adhibeat ifln g u lif^ . corporisf u i p a n ib u s attente confi-
deratis de fla tu 4fuo certum q u id fla tu a t , & postea du flo ris , v e l chirurgi ab oculis
nomen aliquopratexttt am biat. N o n m inus ineptum a rtis artium v e l fcien tia fcie n tia ­
rum cognomen, cun flas artes a t£ fetentias ipfius ope aut in u e n tr i, aut perfici, connotans.
Vellem ediffererent artem aliquam aut di) ci p lica m 'a Logico repertam , v e l a d em ine n-
tius fastigium etiefla m ; me fen fu u m ac expc rien t iafujfragium credere iu bet,qu a fcu n qu es am per»
urtes e r u i, exerceri, & p ro u eh ifi v ir is Logica a rtificialis, de qnd nobis hic firm o,rudibus; tec,‘!
! ! i « t
 PRifcFATIO.
ac e contra,huic fum m opere deditos pra nim ia fu b tilita te 'ad reliqua omnia effe ineptos,
vfque adeo,vtprouerbium de puris putis Logicis a vero calculum mereatur. jQ ux i»
phyfica^ fcholts fcien tia infignibus fpefianda incedit phyfica , non nifi in potentia huc vfque talis
non rCi-* f u i t , qua formam educendo in aftum dedux iffet,nulla cauja efficiente, n ifi cafu f i fo r­
entia.
tuna repertis, ac ob hoc beneficium commode,fi vere,ab Aristotele in caufarum naturalium
ordinem relatis. M olitus quidem eft improbo philofophorum populus la b o ren t e cerebro
fu o ,in acutifiirno parturientium dolore iam diu v e r fa n ti, foetus ille tot votis exoptatus
tandem prodiret,obsietricante Logica , f i tempore etiam ab Afironom is, forti? v t Them a
Genethliacum erigeretur & f e lix en ixu i hora eligeretu r, m utuato -,fed frufira in hanc
vfqu e horam,nefeio an infelicitate v e l im peritia obfictricis , cum e monte hoc p a rtu rien tes
non n ifi ridiculus prodierit mus. N ifi fo rte Logices infirum enta imperfechonis pofiulan-
d a ,fi illis caufa non extraria e dura matris vtero fcien tia attribuenda. Quotitam enim de­
finitionem , diuifione, demonflratione, (fi fyUogifmo,tanquam prariputs forcipibus, fe d vn o
crure mancis,Philofophia vtitu r,n on m irandum ,fi,his instituto ineptis, fcopum illa non at-
ftr°i?m«nt* definitionis adiutor io ca r u it, quodgenus f i differentiam jpecificam req u ira t, hac
imPei. vero a forma fubH antiali petatur,qua illos ,fola hom inis excepta, adhuc hodie la tet. D i-
fella
uifio non maiorifu it v t d ita ti,cu m res nonfeparentur inJpecies n ifi per diuerfitatem earun-
dem formarum ,quas nondum perjpexit. In demonflratione a priori caligauit,causa qua dat
effe rei ignota,pro materia prima phantafma f i non ensfubJHtuens, & de fecunda rixans-,
fin em non cognitis rerum proprietatibus ig n o ra u itl f i de efficien te, aquiuoca prafertim ,
adhuc difputat: ex dignitate vero f i fa fiu fcien tia non eft,pati demonflratione apofteriori.
Reflans Syllogifm us,fi Topica,cum tota D ialectica propriefic d icta ,fcien tia dexteram att~
xilian tem tendere nequeunt, circa probabilia ta n tu m , non dem onflrabilia fe ti certa v e r i­
tatis occupata, lam figura illafyllogifm orum cum fuis m odis,qutdadfcicntiam ,ve_l deni­
Figur que qualemcunque rerum notitiam ? M aior pars negatirie concludit,ideo que nullam affert
inutiles cognitionem poftiuam > reliqua p a rticu la riter,cuius fa rin a conclnfiones in fid en tiis nulla
fcicntiij. axiomata conflit u u n t, cum ea debeant effe generalia, nec de particularibus f i fm gularibus
detur fcie n tia ; quapropter fo la fu perest Barbara, fcientiarum puerpera, qua v n iu erfa -
lium pramiffarum v i atque v ir tu te v n iu erfa liter concludit. Sed ecce fyllogifm us in
Barbara : Omnis lapis efl anim al,Om nis homo cfl lapis, Ergo Omnis homo efl anim al > e x
fa lfis antecedentibus vera feq u itn r confecutio, aeque euidens dem onflratio , conclnfio-
nem cum pram ifiis non neceffario coharere,nec naturaliter inde fluere,teflaturefi in fo la Lo­
gica procul afiem m ate poma cadere, f i ab im bellibus columbis generofam exclu d i aqui­
lam . Falfum vero p rop oftion is,fi affumptionis v t f i verum fequela,n on e x Logica , f c d
e x fen fu atque ratione naturali cognofco. g tu ibu f liq u et vanum fiftu ltu m e f e omnem
illum adeb magnificum form arum apparatu m ,fi ridiculos eorum clam ores,qui in d iffu tu ­
tioribus n ih il a liu d cucu la n t, quam in form a, in forma. A ccedit, qtiod f i Logica largitu r
v erita tis cognitionem , atque adeo philofophus fin e Logica f i t corpus fin e oculo, oculus
Thom .
Aquia. abfque pupilla, pupilla fin e ra d io, qu id caufa quod Thom as A q u in a s, A lb e r tu s , Scotus,
Aibert opinionibus m inim e con u erian t, f i cum v e r ita te , qua vniea e s i, ipfis, vtp oie fu b tiltfii-
Scot. n6
conuc. mis f i excellentifiim ts Logicis,conuenit ? C ur Erafm us literarum lum en f i columen affir­
niuar.
m atfaciliu s aliquem ela byrin tis,qu bn exinuoltteris N om in a liu m , R ealiu m , T hom tfla-
ru m , Occhamiflarum,Scotiflarum f e explicare, ac neminem hac intelligere,m fi trigin ta
f e x annos in phyficis f i vltram undanis A riflot elicis f i Scoticis contriuerit. Adm onendi
fo ren t, v t , f i v erita tis D ociores,audire v e lle n t, plebem f altem illa non D ociorum f e d
Barbarorum Barbara celarent dtfiidia -, a u t,f Logicorum pro m erito gaudere titu lo , D ia -
le llic a fu a locos topicos diligenter excuterent,ad m edium inueniendum quod extrem a illa
quibus d ifla n t, conciliaret,quo e x m aiori altercatione a d minorem pedem m ouentes, l i ­
tiu m tantarum d iceren t conclufonem : alias haud ferendum eos crim inari T h e o -
P H R A s t v m fip o fl hunc Seuerinum,quodmorbum in pradicamento fu bstan t ia colloca-
M°tbus u e r in t,fi febremfiomachtcam vom itu reieclam , f e in form a m ucilaginis v id iffe affererint.
itantia.. Effunduntur hic in cachinnum C ur tin u s, Conringfius, & plerique nom inis P a r a c e l s i
hofles,bonos Logicos per ironiam vocant Chymicos,increpantque verbera lingua nullatenus
m eritos, cum data opera,ob anguflias fcilice t pradic amentorumymorbosfu b fubfllantis lo-
cauerinttoties incaleato,tantum abeffe eos in vno ex decem illis tuguriolis pojfefla b ilir i,
v t , e contra,quilibet ipforum latius pateat, quam omnes illa domuncula fim u l J/tm pta; imo
has in morbofere quolibet com prehendi, cuilibet,m orbum calculi in v eficd , je n objtruci'to­
nem a
 #
PR-iEFATIO^ * #

nem a calculo caufatam , v t cum fch o lis lo q u a r, v e l alium txa m in a u fi p a tefiet. Om nik
enim pradicamenta o c c u p a tfu p e r e jl adhuc quidpiam ah aduersa v a letu d in e, a lij cafa
locandum. N ec d iffiten tur ipfi M agiflri nim ium flr iB a s illa s ejfe cameras, non ampla
fa tis palatia vn iu erfita ti rerum recipienda. V t prateream tranfcendentia,qua,quia quan­
tita te Jua denarium h o fritij excedunt, nullum V b i in ipfo reperire potuerunt : n ih il que
dicam de Entibus incom pletis,collateralibus,lntentionalibus &c'.Concretorum fa ltem m ifi±
re t,v ir tu tisftu d io m ale habitorum :quia enim non v t nuda Q u a lita tes,o b verecundiam f e d
decoro am ifta H abitu, ne ab A i i ion e frigoris Pajsione fe n t ir e n t, incedere v o lu eru n t, S itu
commodo d eflit u t a, R elato g ra d u , inde exulare^a, v b t licitu m f u it fed es eligere, totumq\
Abftt9*4
hoc m undi Theatrum in co lere, coactafuere. E t hac illa ejl ratio,quod nunc in orbe n u llib i nulli
lunc ip
caliditat v elfrig id ita s, paternitas v e l filia tio albe do v e l nigredo ,fedfrigidum & calidi*, mundo*
pater & filiu s,a lb u <jr nigrum cernatur, vndeperfricuit,non realibus entibus fe d v i rationis i
in form a conuerfis,dom icilia ftta con/litui(fe,& a d hoc temporis conferuaffe. Tranfeo, figura
\
Galeni,proprios cuiq\figura modos a Ramo i tutent os, alia% coplura,ex quibus fa cile obtutui
offerrem,vacuttm enatura expulfum in figuras dr modos communesfjllogifricos f e recepiffe,
nifi calamus a luftt fatigatus ad ferta properaret. Q u o cirea,artem v e l fc ie n t tam ( e lig e s )
incertam , infirum ent is m ut i lam,conclufionibus.ambiguam ,vbiqtte vacillantem & titu ­
bantem,frreuiffe n ih iliq u eficiffe, T h e o p h r a s t o condonandum , cum folidurn do-
lirin a qua fm erit,dr pojfederit. Conceffo 'tam eum D ia lellica nullum in [criptis frecim en
dediffe, i me,ignarum fui(fe,pro auctario dato, n ih il ad [ludium cuif e addixerat fa cien t Isi
Germana tamen philofophid non leu iter im butum ,fe d p la n e tin ctu m ,& lib ri eius cttiuis
candide iudicanti teflantur , & vnanim es fublim iorum jcientiarttm gnari adftipulan-
tur. N ou i a plurim is illum philofophorum catalogo non reponi, quod de fu b tilifiim ls Tbcoph.
ver*
frinofifiirnifque quajlionibus, quibus illi t an quam feptis omnem fd en tia m includunt, nt_j phllof*
verbum quidem fecerit. Qui enim (aiunt)philofophi nomen m ereatur intricatas M oda- gnaiuit

lium rationes non exam inans, (jr v t digitos fuos tenens\fratia im aginaria non imaginans
C? an Deus illa inhabitet ignorans ; vtru m idea Platonis pepererint vn iuerfalia A riflo te-
lis i an h a c, latius p a ten ti o re, illa abforbferint non definiens :v e l tandem qua d exterita te
C ont?*.
quantum fin itu m in infinitas partes diuidatur non comprehendens ? N ugatoriam hanc phr fpH
nofas 0c
opinatusphilofophiam , otio forum fpeculationes,cerebrum phantaflicorum vacuiform idine inutiles
inhabitantes, & tantum d vera philofiphandi ratione d iita r e , quantum im aginaria a nes!
realibus,v tilia a futilibus. Sed acuere talia ,re frondent illi,a t q\ polire m irum in modum in ­
gen ia.A cu un t,fateor; fe d in perniciem veneranda illiu s D iu a , V e r ita tis, qua intem pe-
sliuls tantopere per-foffa acum inibus,vt augnjlifiim a eius fa cies vbique lacera 'amplius non V erius
non a-
cognofcatur. P o liu n t, concedo;f e d tam lubrica red d u n t, v t deinde nullis rationum v in ­ gnefei*
tur.
culis coHrtngi, nulla argumentorum manu apprehendi & ten erip ofiin t, quin anguilla in jla r
/itis d ittin clio n ib u s, n e cfib i, nec a lij intelle£H s,qud m inim e patet exitu s, elabantur. F a­
talis efr ruina quibu feunque fcien tiis illa fu b t ilita s , & n ih il maiora [im p licita tis Euan­
gelica progreflui repagula obtrufit, qua Theologia fcholaftica,quot fu b tilib u s, tot in utilibus
quajlionibus referta. 2{ec m inus nocum enti tranfeendens ingeniorum eleuatio,iufloq\ fu b -
tilius acumen, Phyfica a t t u lit ; v n d ejlu d io fo N atura cognitioneflagranti nim ium fu b tilia
fugere, & in [im p licita te ambulare, fuadet N o b ilis Polonus, N a tu ra myfles, qui Cofm o- Colm o-
poht* ,
polita nomine in cla r u it, m ih i non folu m ob communem patriam ,0-fum m am N a tu ra liu m conliliu*
cognitionem, fedpracipue ob anim i plufqttam niueum candorem, vb iq u e in f criptis eius
confricuum,fumme ven eran dus, & omnibus phyfica vera amatoribus commendandus.
lta q u e,v t tandem vn o verbo com prehendam , q u id boni Logica cum philofophid illa fu b -
t ili afferant; dico,facilitatem largiri in vtram que partem probabiliter difrutandifeu pu­
tandi,deque omnibus etiam m a n ifisiijiim is ingeniose dubitandi >anim is in fr a tio fn p er-
calefli imaginario v o lita n t ib u s , ac refidentibusffuauem fuppeditare alimoniam^Pyrrhonis
tande dotfrina Scepticorumque fch o lisfla b ilie n d is omnium commodifimam ejfe[d en tia m .
Conemur iam pro poffe nojlro planctus M edicorum cotinuos de atrocibus in u ettiu is fijle r c , Obieft/
ti*

de inue
v el[a ltem m oderari: conqueruntur enim nonnifi d icteriis in medicos volum ina P a r a - U i u i i 8c

c e l s i ejfe repleta, quos fu b nom ine humorijlarttm fingit lis fere paginis ignorantia ,jln - uHirla.
piditatis,hom icidiorum reos agit,in folen t i feipfum eleuans ad ajlra v fq u e f a jlu ;f e fo liim ■
vera m edicina fia t uriginem tnuenijfe & in gen ti haujlu eb ib ijfe, f e verum m edicum e x
lum ine maioris m undi produ& um , reliquos v e lu t vm bras v o la re » A tticen n a , A uerrhoi,
Galeno, eius vejtigia legenda‘, z r denique f e M onarebam m edica artis a Deo , naturaque
tle flu n i
 1 P R j£ F A T I 0 .
Refp. ad tleclum . Adprim um v t primo rejpondeamus. N on addunt illi caufam flom achi moti)
imum
qua nulla alia , quam medicorum tunc viuentium infultus ,per(ecutiones, iniuria, quibus
T h EOPH R.ASTVM afficientes exacerbantesque, d ic i eria illa prouocarunt: agre quippe
ferentes nouumdogma V eterifu o noxium & exitia le a P a r a c e l s o prolatum , non
fa tis animo fuofecijfe exiflim abant libros tantum eius typoprohibuiffe,nifi et iafamam ipfius
im petitam theonino dente arroderent, Jpargentes, nouum illum M edicaflrum nonnificir-
culatorem ,ciniflonem ,fum iuendnlum , ignarum , lucrum ex palliantibus curationibus ca­
ptantem , empyrieam,iam ante facula expulfam feclam , reducere, & tandem magia infer­
nalis ludum erigere. Q u o d v e l m iti fim u m ingenium his aculeis punclum non inflamma­
retur ira ? Q u a v e l Angelica patientia tam virulenter lafa in furorem non ageretur>
T h e o p h r a s t o corde tenusperatifo dulcis videbatur v in d iti a f i calamum ftringeret
in eos, qui vbique in ipfurn acuebant lin g u a s; ( f legitim um cenfebat vera illis expro­
brare,qui nomen cius tot mendaciis maculabant. Sunt e x ipfls T h e o p h r a s t i f e -
Non
omnes quacibus^ ui,illud iniuriarum plaufirum haud approbantes, inculpatam v ita in flitu tio-
probant. nem,magis quacunque oratione defen(bria,oppreffx occurrere fa m a , patientiam maledico­
rum v iilricem , fi lentium iniuriarum effle obice,praeiara deniqj atla os ipfi inuidia obturare
dicunt. N o n inficiamur,praclartsm huic malo medendi effle genus, v ita integritate fa u ­
cium viperino morfufamam redintegrare i pulcherrimam vindiciam probit at is vuifono te­
nore illatas vlciflci iniurias. Dignam trophao v i t i oriam ,totidem atlionibus,quot linguis,
impios accufatores m endacij conuincere, v t tandem , animo potius quam v u ltu rubore per-
f/sfl, obmutefeentes innocentiam noflram pra d icen t, culpam fuam fateantur. Concedimus
dari,quos tolerantia ad viam rationis reuocat,vnde contradicito (j; oppofitio illos diuerte-
rat:Junt,qui v iciu m fib i perfuadentes hoflem jion amplius in fu lta n t; & temperat quorun-
dam bilem frigidum increpat ifle n tiu m . A b iicit leo cum proictlo hofle iram , & parcit illi
quem interimere poterat. Sed canicula fugientem infequuntur v ir u m : (fi lepores mortuo
infultant leoni. Generoflflimarum tantummodo m entium virtu s efl,m orum v in ci leni­
tate j (fi iram ponere , fac ile ab aduerfario exceptam. Verum T h e o p h r a s t v s longe
Ouiles altus indolis natius hofles,non folitm prafentem verbis fa tiifq u e ,f e d etiam abjentem lite ­
hottes
Thcop
ris fcriplifqueperfequentes, (fi vrbibu spellit quantum in ipfls erat, laborantes, adeo v t
nullibi fixum ponere pedem tutum effet,patientia parum aut n ih il profeciffet, fedfurorem ,
quem fopire cogitabat,& Jarcafmos magis prouocafflet. Indcfo veniam m ereri puto f i hos mu­
crones flm ilibu s obtudit armis. Gloriationem illam , v t non omnes la u d a n t, excufationes
ftcunda *Arnen ***** legitim as afferunt: Ingenium fc il. liberum (fi helueticum m aluiffe eloqui qua
d efe fe n tir e t, quam irrequiete tacito fub pectore d iu tiu s premere. Q u o enim m ihi inge­
Kepio*
featut nia illa Tiberiana, aut Doctoris P olitici ab Ita lia d ifcip u li, qu i v u ltu hum ilitatem fim tt-
diiTimu*
lauo. lantes,animo ingentem ambitionem occu ltan ti qu i fama auram refluere v id eri v o lu n t,
quam hian ti ore captant ? (fi in tantum abfunt a propria f u i ipfius collaudatio n c ,v t blan-
diente lingua fastum eorum demulcente,modefia m fuam vulnerari vociferentur ? medul­
litu s interim occulto in fln u cum Alcibiade am plet!entes difertiflim os laudum fisarum p ra -
cones. T h e o p h r a s t v s nofler longiflim e ab hoc dijsimts lationis v itio ahfuit,faterique
m aluit magnificam de feipfo opinionem,quam incurrere difsim ulati candoris vituperinm .
N ec tamen caufam video,cur vfque adeo reprehendendus,fi,aliis f e praferendo, Monarchia
Qui no- in Facultate M edica affetlauit• Habet qualibet ars atque difciplina fu u m Monarcham ,
me Mc«
narchx excellentiflim um nempe omnibufque aliis pracellentem artificem v e l M agiftrum : & talem
coifuc.b' re M edica T h e o p h r a s t v m f u i ffe citra amentationem affirmare licet. N am
mat. cum totum iftudfludium referatur adpraxim , (fi opus fen flbile, v id elicet fanitatem , pofl fe
Qualis relinquat; non optimus ille vocandus D o tio r, qui eleganter (fi compte de medicina d ijfe-
verus
Medi­ rere» externarum , antecedentium (fi coniuntlarttm caufarum num erum , produtlionem
cus.
ac coniuntlionem,morborum^ (fi Symptomatum naturam,oculis nouit obticere-,nec cui v n i-
uerfa rei herbaria nomina cum differentibus figuris cognita \ v e l tandem cui anatom ix
exacliorobferuatio delicatifim arum (fi fubtiliflim arum partium compofitionem ,fiturn>
form am ,vfum ve commonftrauerit;fe d ifle,quipertinaciflim os morbos vin cere, a b ig eres,
. curare,& exilio m u lti at am fanitatem pofl- lim inio fcit reuocare. Hacverb in parte T h e o -
Thcophi i. ^ ♦/7 •
pertina. p h r a s t v m omne tultffe punclum tpft etus antagonifla v e l m u ittfa tert coguntur \ at te-
moibu fla n te idem eius epitaphio , v t (fi Oporino ipfius a manu, cuius hac exta n t v erb a ;
ciuaiut. j n curan(j ls vlccribus etiam dcploranflfimis miracula edidit,nulla victus pr^feripta
aut obferuata ratione i acpaulo in feriu siijm d ^ tio fuo ita gloriabatur, vt non dubi-
ta rit

9
 \

P r o f a t i 5.
tifit affirmare,cius folius vfu fc e mortuis viuos reddere poffe, idque aliquoties
dum apud ipfum fui, rcipfa declarauit. His adHipnlatur Gefrerus ? dicens : Audio
multos facile ab eo in morbis dcfpcratis curatos, & vlcera maligna ab eo fanatai
confirmat ide Francifcifupra citati teflim onium ? (fi probationem tonfeciam reddunt?tum
infinita alia? tum exemplum ab Adamo, in yvita eius deferiptione allatum \ afferit i fi e?
Albertum Ba^am ? Polonia Regis M edicum ? cum T h e o p h r a s t o agrotum inuiJijJLsi
quem fuperuitturum paucijperabant ob defeliu m v irtu tis (fi pulfus , laborante etiam pe-
clore?(fi fajfum quoque T h e o p h r a s t v m , Conclamatum ejfe de agroto?fifecundum
humorifiarum methodum procedens illorum pharmacis vteretur \fe d fua remedia effica­
ciora ? deieffam hanc pojje excitare valetudinem fnbieciffe ■?f i cum d ifto medicamento
prabito, aliquot horarum fiatiom alum omne expulijfe?fanitatem que reftituijpLj. N ih il
ergo m irum fi titu lu m Monarcha iure m eritum ftb i afcinit\ fi? a nullo ante aciis feculis
<JMedicortmftbi eripiendum?pofiidet„ Ferum enim vero? v t huic querela locum nullum
d o ? ita e contra? illi a Sacro Theologorum choro intenfa non poffum non me i u n g e r e s, iu - iogu ac.
flifiim e de vno v e l altero errore,inexplicatione fe/ttentiarum biblicarum commiffb?accufari cu *
eum concedere adattus. quocirca?vt M edicina?Philojbphia Naturalis^atque Chymia ab illo
edijeenda author fu m : ita n em in ifidei myfteria e x libris illiu s excerpenda fuafertm . N ec
tamen hanc ob caufam grauius quidpiam in eius feripta fiatuen dum cenfeo? quam in AliftoW;
A rifiotelis S ta g irita ? qua cum enormibus f i m axim e im piis doctrinis fc at eant j ipfarum iis»b(uti
author philojophiper excellen tia m , geniique natura? nomine indigitatur. Q u id enim a«n*.
abfurdius ? f i in diuinam m aiejlatem iniuriofm s excogitari p o te fi? quam mundo aterni-
tatem tribuendo? Deo a liq u id coaternum jla tu ere ? N u m e n ? (eu prim am intclligentiam
t
rerum mundanaru nullam putat habere curam :fed prim a fphara alligatum in illa volueda
f i caterisJpharis corripiendis\frufira reluctante minorum intelligentiarum focietate?ad f u -
doris perfiifionem laborare} nulla 'particularium cognitione infiruclum ? id e o q u e s ? nec
omnifetum? nec inuocandum? impiis nullas poenas?vt probis nullam remunerationem espe­
ctandam? animam effit m ortalem , cum omnes form a corporum in terea n t: f i tamen? cum
his f i a liis abfurditatibus ?fum m us celebratur philofophorum ? eiusque authoritas fcholis
pro lege ? d i i t a pro oraculis habentur» ita v t non abs re Z elotes caufa D ei Lutherus? apud
Sleidanum dolens ? in q u ia t: Ariftoteles
Theologis fcholafticis in fummo pretio eft,
&: nihil ab co di&um tam abfurde &: alienum a noftra religione, quod non de­
fendant , quod aliqua interpretatione quantumuis long£ petita non circumue-
tiiiant , quo fuus illi conftec honos atque nominis cxillimatio. N obis T h e o ­
phrasti curuas in terram jen ten t ias a d perpendiculum Jaera v erita tis cogere n o n jia t
animus? fe d deflexionis a retia fem itd rationem indaganti alta non occurrit? quam erepe-
rum diuina lucis a magnis illd a ta te v ir is detectum?ab ipfo aute?annocfuadragejimo prim o
prateriti ja c u li defuntto?em inus ja lte m confpettum nec plane perceptum . Q u o d f i fata
longiorem vita m induiftjfent ?propioribus illujlratus radiis ? cum erroribus fit is verita tem
agnojeita t urum fuif[e?Chrifiiana charitas ? de m ortuis nonnifi bonum indicans ? cred eres
imperat. E uen it Tertulliano ? nec non Origeni?cminentis?fi quijqttam alius? ingenij?quod?' *
rationi fidei non obnoxia habenas laxantes? pracipiti cur fu in voraginem foedorum lapfi
fin t errorum \ vn d e tamen enatando fe recepi/fe ante obitum ? a cin fiu u iu m la fte m eile-
que ca le fis v erita tis m anantem rediijfe ? Chridianifiim orum ? quibus proxim orum amo­
re vifcera feruent ? efl fententia? D itius quoque Auguftinus reuocationes iuuenilium er­
ratorum jcrip fit ? f i T h e o p h r a s t v m idem fu iffe facturum ? f i longius v ita aura
fruentem renajcens E uangelij lu xp len e perfudijfet * non ab [que ratione conticio \ ctim in
fcripttsfisis frequenterpriorem fententiam ?experientia v e l ratione doctiorfacius?nil rifum
Zoilorum veritus?correxerit. Istu d in im ici eius inconftantia?fi obliuioniprioris doctrina,
tribuunt ? f i taxa t eum H elm ontius quod fep iiis hum orist is illudens ? m ox a lib i j e illis
adiungere videatur. Verum H eim ontij hac palato non arriferunt ? quia T h e o p h r a - Sorc»**
STV s non plane?vt ille? humores e natura eiecit ? fe d tantum medicorum ignauiam? qua- Pro.^c
lem cun^finifiram valetudinem ab illis dependere ? e x cibis quibufuisgenerari? f i quatuor probati
nec plures velpauciores dari?ex eortwitfo fymmetria janitatem ?am etria morbosfere vn iuer-
josprocedere?ajferentem ? reprehendit; Itaque?fi opinionem priorem mutando ? fapiits emen-
dauerit? palamque?non erubcfcens>!>rofejfu* errorem antecedentem futrit?conflans?ingenui-
tatis?non inftabilitatis? indicium ejlo. C u r enim nefas?agnitum deferendo errorem? v eri­
tatis vexilla fe q u i ? deniantem que a d regiam viam j e dare* Docet dies d iem , (fi quotidie
H H difeendo

v
 P r j C f a t i .o C
lldodiu & fo » d o fenefcim us. N ou is acuuntur radiis anim i pupilla, i dum corporis hebefcunt:
«unus pudicaque veritas folos fu g it iuuenum obtutus, non grandioris a t ati s , quibus,pofitd pra-
te x td fe v itro detegit.Ingenua indoles fubruflico haud confunditur pudore,fed verecundia,
v irtu tis colote,rnbefcit, deprehendensf e vmbrampro corpore,pitiampro natiua fa cie am ­
plexam effejvehementiori^ exardefeit amore,quo longius, verita tis decepta fpecie,d quafito
f e abfuijfe obietio anim aduertit. Habet hoc peculiare verita s,siit tot procis ambiatur,
quotfpetiatores nancifci co n tig it; etiam qui apertum viden tur ei bellum in d ixijfe, in jit­
eret tore fw u exofculantur. T ot quippe illecebris d otata, tot F e neribus n ite t,v t, fu a u iv io -
Ulece
btzvetl lentia,quofcunque fu iiu r is , & nullis falfarum opinionum condim entis inefcatos, a d fe ^
tatu’ rapiat,raptos pofiideat, poffijfos ambrofid nectareque omnigena cognitionis pafcens, in
vita m ftb i deutneiat. E t erit adhuc a liq u is, qui vituperio dignum exiflim et authorem,
quod abdicatis prim is anim ifen fis,fa lfa m fententiam cum vera commutauerit ? cr incon-
fla n tia notandum macula p u ta bit, quod illam erroris abluerit ? M ale m eretur conHantia
laudem, qui fe in abfurdis conflantem exhibet, & obdinatus in erratis perfiftit. llle s
conilis conflans dicendus, qui femper ( f v b iq u e, vndecunque, aut quacunque , v en ien ti Fero
amorVtc'
ve anim i fores pandit, auidus e x c ip it, liberaliter h a b et, & tandem arElif i imo foedere fib i
litatis
aflringit. Ealfa illaperfonataque v irtu tis huius lartta, fem el conceptas opinationes tam
jlr it ia obfidione cingens v t effugiendi omnis f i e s f it p ra rifa , non exprimendum obflacu­
tum frient iis-) quo minus greffum promoneant) ad fe r t. Philofophicus vere animus nun­
quam non paratus melioribus rationum momentis cedere,veritatique concedere; imo em i­
nus confietia obttiamgestit ire-) aut currere , defiderio /ciendi calcaria addentem . Pra
oculis fem per, /? tenaci habet infiulptum m em oria, v t indicium f i t , qtticquid veritatem
in nit a d iclu m ; ( f tantum abefl, v t errata fuornm [criptarum occu ltet, v e le t, tegat-, pro­
tegat,quod e contra vitro fateaturyaperiat,oppugnet,expugnet. S i hac vin o chararie r e s
anim is hodiernorum Authorum cacoethe feribendi laborantium infculpta, volum inum
titu lis annecterentur ,fednlbq ne obfernarentur, na 'tam velitationesJly lorum , lingua-
rttmque,nobis vltim tim v a le d ix i fie n t i J>)namobrem confuetudo T h e o p h r a s t o
familiaris-, m utandi fententiam quoties recens confperium lum en praterita noctis dete­
x it tenebras, reprehenfione omnino vacat, v t /? perennif i t metallo incidenda, & cu iq u e s
o b is . vere plrilo fopho im itanda. Pergunt iarn aduetfari j , /? ne in vanum M onarcha afiumpfiffe
Aio de
nudis videretur nom en, reapfi vfurpare annifttm , quando opinationes fu a s nullis rationum
aflerrio
mbus. columnis fu lta s ,pro firm ifiim is /? inexpugnabilibus fo r ta litiis , ditiaque pro regulis ha­
beri , atque adeo Pythagoram refufeitatum nobis reprafentare fa teg it. Condonamus
* obtrectatoribus/? hic-,/? a lib i,v t pote rationis adeptorum philofophorum feribendi penitus
ignaris. T h e o p h r a s t v s w fecretisn a tu ra in u en ien d is , quam inuentis in p u b li­
cum diuulgandis occupatior, opiniones fu a s non fem per coaceruatis robora u it argumentis,
ne m ulta in probationibus aperire cogeretur vulgum Medicorum adhuc celanda. T rip licis
enim generis fu n t,q u a Hermes Trifrncgitiusphilofophia fuadifcipulos teftamento (jr iure-
■HA♦ t#
T rp i iurando obflritios,coram mundo tegere v o lu it. Prim o, humano generi plus calam itatum
c>a itnu
a p»uiof. quA?n emolumenti allatura \vnde e lix ir fuum anigmatum & gryphorum tegminibus in ­

di noluerunt, profanum vtpecus a prafepibus arceretur, neue improbis hac retielationc_j,

primum. tan^nam furiofogladius illis ipfits aliifque periculofus,in manus daretur. Deinde,pretiofa.
dum!1 qtiamplurimaphilofophicorum haredibus laborum afientanda pracepit, ne canibus proiice-
rentur,aut nothis darentur,legitim is debita filiis \atque hae de caufa remedia p ra lta n tif-
fima.catholicum illu d amulantia,nonnifit per manus traduntur,vel in aurem infufurran-
tu r, pythagorico filen tio vfque ad extrem um halitum conferuanda, nec n ifi tum temvoris
Tcniu. a lien a fed fietia ta probitatis,fidei committenda. Tandem , generalem natura procefinm
in m ixtis componendis, refolucndifque ,fiir itu s vnitierfalis cum fib i fitb flra ta »communi
rerum materia notitiam ,id eflfontem omnifaria generationis C? corruptionis, atque fcatu-
riginem cunelarum virtutum atque facultatum in tribus natura regnis confiicttarum,
om nifiudio iufiit abfeondi, corrupto mundo haud merente tantorum myfieriorttm reuela-
tionem tranfennte (altem penna ab illo diurna m ateriatis amamtenfi notatam. Quan-
quarmenim facula in fle n t, nondum appulere, quibus n ih il tam occultum futurum quod
non reueletur, & omnium confictiui tande exponatur. Ecce,letiorbeneuole,rationes,quare
T H e o p H R A s t v*s probanda fua frien tid non m ultum laborautrit, ac ignorantia,
Obied. vanayf lactantia infim ulari, exiriim ationifque i acturam facere m a lu erit, quam calamo
de Pia-
fio .
prurienti philofophorum arcana in plebem indignamfiargere^o. Fulgus can tat, pulpita
refonant
 e

P r a e f a t i o .s • % . • • •
refonant, P a r a c e l s v m nouam f i antea inauditam produxiffe dottrinam \ f e d p le n ­
tium imperant^Crato M edicus Cafareus cum Germano C ourtin Parifienfi. ille quidem Cm<i.
ne gloria aliqua / >P a r a c e l s v m ,v e lu ti prim um inuentorem doctrina faa red im iet,
affirm at. Librum a fe vifum in bibliotheca Marci Singmoferi facratilf. Imp. con-
fihj a fecretis, exaratum a Monacho iam annis ab inde ducentis, quo ipfc multis
menfibus vfiis fit,quique omnia,qua? P a r a c e l s v s eiufque (equaccs tanquartt
Elcufina iacraferunt,tam euidenter tradiderit, vt neminem fallere potuerit.
Verum ,cur publicum non fecerit tanta myjferia reuelantem , caufam non a d d it; fortaffis
m etuens ne celebre nom en, quod hoc plagio T h e o p h r a s t v s acquifiuerdt, perditum
ir e t, charitasfupprefiit.fcilicet illa p ettu s Cratonis erga hunc hominem caleba t; ficd cur
eadem non a d d id it f i im u los,vt publicum magis commodum quam priuat i v n iu s gloriolam
ffe tta n s , aliata fa c c , obfcura nottis in (criptis T h e o p h r a s t i regnantis abigeret?
V olunt a liq u i B a jilij V a len tin i fuiffe v o lu m in a : verum hac nullam cum Theophrafiicis
habentia conuenientiam ( f i doctrinam de tribus principiis excipias ) hucvfque elcufina
Jitera m anifefiare nequierunt. C ourtin vero m aius crim en o b iic it,fi in antiquitatem no- c°« jjt
Sturnum furem irrupiffe, generalique rerumJpermate Anaxagor a fu b furato,aliis coloribus icaioifc
vefiitum in fcenam produxijje. lu e r a t rugofa illa m ateria e x Lycto ab A r fio te le Philofo-
phorum Deo aba£ ta,fifilia cum parente iam olim defuncta',nunc vero ab orco red u x,in h.ts
auras m irabili modo reuocata,explosa metempfychofirenafeitur. Paracelfo quidem , f i v n i-
ucrfo Chytnicorum Collegio,parum cura e li hom inum authoritas, f i campo cedere,herbam­
queporrigere cogitur,qui h is arm is cum illis pugnat. Vnicd experientia centum A riftotelis
affabre factas defiruunt rationes, omnia per ignem probant, fi,c u iu s im aginem ferat mone­
ta parum (olliciti,m ateriam exam inant, pondufque exacte trutinant. Keperiunt fa p ifiim e
Democritum rid en do, verum d ix tjfe : Epicurum in m adida m ente,a vinofa lingua \fa n a s nemo.
fouiffe opiniones, fob ria sp rotu liffefen ten tia s; f i hunc in v in o reperijfe aerum , quodillero EPicu-

fub putei aquis abfeonditum afferebat. R igidifiim i verita tis affertores adigunt ipfum v«/p£*
Peripatetum gradum fifie r e ,& coram tribunali v erita tis fefifiere,a d dicendam caufam f i tciUnl*
edifferendas doctrina fu a rationes. Quapropter non deteriorem red d it fen ten tia m , quod
reiefta a Stagirita cum Authore in obliuionem abierit \ nec ideo damnanda affirm atio
Anaxagora quod illi non fueritprobata. Sed pergit eloquentifiim tss C ourtin in orationem coortu*
fua aduerjus P a r a c e l s v m , tota a d ferocitatem Peripatetica f i Galenica difciplina gnat .
fa c ta , f i Chym iam m iris modis exagitans fubiugatam a f e in trium phum tra h i fom niat, chym,f
quamuis argumentorum robore plane defiitutus,verborum ampullis tantummodo differta-
tionem in f i e t , •fi ex A riftotelis armamentario tela Chym iatris contempta promat. 2 (on
ignarus deform itatem v u ltu s artificio fapitss t o li er abiiem reddi, (fi mangonium fupplere roi}rt)-n_
non raro natiua form a d efectu m ,n ih il p ra term ittit orationi fu a eleganter vestienda,om nes eIO<iu***
oratorum hortos decerptum fiofculos percurrit, vniuerfa figurarum accendit lu m in a , pha­
lerata verborum conquirit ornamenta,perpetuis calam ifiris periodos c in c in n a t,fi quibuf-
cunque lenocinii* omnes orationis partes inftruit^vt m aiefiatem d ifciplin is fu is conciliet,(fi
amniorum benenolentiam captet. M ox deinde caperat a fronte tim orem in cu tien s, in
P a r a c e l s v m inuehitur,conglobatis argumentorum m achinis a d oritu r, ingenti im - Comtin;
pettt vibrata im pellit torm enta,tonat,fulm inat, fluctus tem peslatefque excita t v t naucicu-
larn T h e o p h r a s t i agitatam ,concu(fam , v i x non naufragam , abforbant. Tandem
compofito ad hilaritatem v u ltu argutum Spagyricos irrid et, nubem dicteriorum explicat,
nunc continuis ipfis illudens iro n iis, f i efferre jim ulansgrauiori v t lapju p ra cip itet, nunc
in cachinnosfolutu/^ntwc blandiens acuto mordens dente \ vno verbo tot fin g it refingit que
perfonas, v t hifirioni Rofcio n ih il cedat. Sed quo ouans C ourtin acinace ramum pal­
m eum ,victoriafignum ,deciderit,contem plem ur, qy p a u liffer aliquas rationes tam contra
doctrinam P a r a c e l s i >quam pro fu a , adduttas librem us. Jn fundam entis f i p rim i -
p iis jcientia cuiufque d efru en d is in itio laborandum , ft reliquum adifictum p erfe ruere vo-
lu/nus,optime fe n tit \ideoque tria Chymicorum principia, v t iapides angulares , r e licit, eo Exarai.
» /* ' /* /r • » • HfltUt
argumento,quod non Jtnt in ter Je contraria, qua necejjarto ad generationem quam cunqucs „um &
( v t a it ) req u iru n tu r,fi m ateriam primam , formam f i priuationem A rifio telis illis fu b -
fiitu it. N ih il h ic pro afferenda T h e o p h r a s t i afferbm Jentent id , a d ocularem
folummodo m ilitesfactam , fa lis,t(ulphuris, fim e r c u r ij dem onfirationem , in refolutionc_j ni
mixtorum obuiam etiam lippis f i tonforibus iam vifam f i notam, nunquam ,etfi ilia cre-
fent,rationibusfuis fin e ratione defi ruenda,illum relegans,nane vtris forma f i priuat io in
f f f z comn, uni

4
 P Ri^F ATIO.
communi fu bietio m ateria fib iJ in t contraria v e l n o n , inquirere placet. Praterm tfiis i ani
(ne atitim agere videa r ) ration ibus, queis a lij pnuationem e x Principiorum naturalium
albo in perpetuum detinere, m ih i conficia ingeniose contrarietas potifiim o ture reijtienda
v id e tu r : Quodfcontraria fu b eodem fem per (n tg en ere >form a vero ad fu bjian tia refie-
Contia- ratur,priuationc in de e x c lu fa ,v t notat Sennertus, fiententia C ourtin in Phyjices E pit. lib .
ficus
form$ & 1. cap.y astipulator: D ein d e, quodfubjiantia v e l ju b ila n tia p a r s, quatenus ta lis , non
prinac.
refuca habeat contrarium ; A tq u e form a ju b ila n tia lis (it pars conflitutiua fu b jia n tia , f i vt
(ur.
ta lis hic confideret u r , nullo habito adhuc r e fle tiu a d qualitates ab illa m anantes ; quare
n u lli rei,nequeparticulariterpriuationi e jl contraria. E x in d e quoque f l u i t : cum res fib i
contrarientur per accidentia,qualitates f ic . U t a vero omnia fere a fo r m a , nulla a p riu a -
tione procedant, quod hac, arm is d efiitu ta ,iU i contr artari nequeat. A cced it , contra­
rie tat em non efje n ifi in ter duo entia re a li a fip o fltiu a \priuatio autem non e jl n ifl nega­
tio E n tis ,fc . fo rm a fu tu ra , qua ipfam et adhuc n ih il eft, n ifip o ten tia : id e j l , poteft tan­
tum ejfe. Quem adm odum in v itro aqua repleto ( v t palpabili v ta r exem plo) vin u m est?
n im iru n i, f i effusa lim p id a , hoc in fu n d a tu r: ita form a futura tneft m ateria ,fitp ra fen tes
exp u lja , illa fuccedat \hoc vero e jje , eft non ejfe ,je u n il ejfe. Q u o circa , cum priuatio in
conceptu fu o form ali n ih il in n u a t, quam abfentiam rei qua p otejl efje, f e d non e jl j con­
ceptus vero m aterialis capacitatem jh b ie tii a d nouam formam denotans falso illi a ttr i­
buat uryv t pote e x fo la m ateria d iflojition e dependens, ac ip fi tribuendus, de iliaque enun­
tiandus , non v id e o , quomodo illa E n ti a tiu a li,im o ipftmet a cin ip ofiit contrariarf quan­
doquidem non E n tis,v e l F ic i i E n tis,n u lla ju n t reales affectiones. D em iror Sennertum
loco jupra cita to fla tn ere, quod m a te ria m o d o c u m v n o (verba eius ju n t) v n a m r e m
c o n ftitu a c n a tu r a le n l, m o d o e u m a lccro a lt e r a m . & q u o d e o r u m c o n tr a r io r u m
p e r v ic e s fit fu b ic c tu m , cum tam en recepta f i n u lli negata f i t fe n ten tia , m ateriam
nunquam naturaliter p o (fe,v el potuiffefiine form a e x i st ere, f i nemo vnqnam p oterit dare
illu d m o d o ,q u o m ateria ,abjqueform a , fo la cum priuatione vnam rem conflitttat ", quo­
niam eo ipfo in fla n ti, quo vnaform a reced it, alia m ateriam occupat: atque fle priuatio
fem per exclu d itu r , nullaque datur p er vices Juccejtio, f i confequenter nulla pugna.
R idiculum quoque est, quod aiunt,prinationem diflonere m ateriam , f i flim u lu m ad­
dere v t nouam formam , f u i e x it ij caufam , d ejid eret; f i infirm at illa affertio regu­
Jnrclix
pnuat>o. lam a tota natura confirm atam , stib ii f u i in teritu s caufam ,qua talem , appetere. In fe lix
fa n e procus■>qui,ab om ni aternitate, f l A rifto teli fides,m ateriam a m b iu it, f i m utabilem
in horas in jlilla u it venerem , nouarumque fub d id it irritam enta cupiditatum ,ju b f le fib i
aliquando copiam pofiidenda amafta futura,attam e in prafens v fq ; in uidia,propter felici­
tatem corriualis,m arcuit-,fiquam uis m ateria fuaferit, atque p erfu a jerit, m aritorum im ­
m utationem ,ille tamen fem per exclujus fu it , infenflfiim o eius inim ico ambabus v ln isr ece -
pto.Incomprehenfibile,quomodo v a n a fles iam dudum eu non ablatiarit,cot emptu v e l odio
Conrtin vatin ian o,in locum p erd iti amoris fucccdente. V iter tus ten d it C o n r tin ,'? T h e o p h r a -
loci dcf.
refuta­ s t v m ait locum fa lfifiim e d efin iu iffe, quando corporis vacuum fta tu it. A u th or nofier,
tur.
videns locum non poffe concipi abfque f la t io omni corporepriuato,niflpenetrationem corpo­
rum adm ittam us,dixit m ixtorum loca effe elem enta, quatenus a lien i i uris plane libera.
N on lett em ridendi hic anfam fib i fuppeditatam c r e d it; ideoque, ja n n is (fi reprahenfio-
nibus totam fuam orationem de his farciens,ipfe,cum A rifioteti,locum ,juperficiem corporis
am bient is,de fin it. Enim tterb,non v id e t lynceus talpa j e non locum ip fu m ,je d term inum
quibus circnm jcribitur loctts,defiuiiffe\ilti enim eftfupcrficies, qualis locus effe nequit,cum
analogia in ter eum (fi locatum requiratur, ac triplicem corpus locandum habeat dim en-
flonem ,eandem locus e x ig it; fe d fuperficies duabus tantum conflat, ideoque corpori reci­
piendo efl inepta. Vacuum vero omnino triplicem dtm enjionum rationem habet,nim irum
lon gitudinem ,latitudin em ,fi profundit at em ,qua abflratia vacuo,[eu loco yproprie,non vero
Abftm- corporibus conueniunt. N am m inim e accurate loquim ur,dicendo corpus habere longitu­
fta nui
Ia >n na- dinem , f ic . Sed corpus effe longum potius dicendum , quoniam concreta fo la in natura
tuta. j u n t , nulla vero abflratia : vn d e m athefl has loquendi form ulas concedentes, phy fica
fin ib u s elim inam us. Tenendum enim M athem atica term inos non fem per conuenire na­
^.
turalibus exprimendis , imo hcque ipfas dem onfirationes, v t euidentifiim um faciam in
C hyw icow eoP hilofopban te,vbi jolu a m A ch illeu m , v t pluribus v id etu r, argumentum,
ad probationem continui in infinitum d iu ifibilis e x geom etria depromptum , a d a b -
jurdum que deducens lineam diagonalem la teri quadrati aqualem •concedendi, n ifi illa
i ^ H-' j in fin itas
 PRiEFATIO.
infinitas diuifionis adm ittatur. V t vero reuertamur ad propofttum • N on a n im a d Abfjrda
uertit Courtin quantas abfurditates incurrat hac definitio. Supremum enim colum ,a nullo
corpore cin flu m , non effle in loco concedendum eft *, atque , cum locus fecundum ipfum f i ^ “ne
A rifiotelem term inet locatum , coelum illu d erit fin e term in o, atque hinc infinitum . comti.
Aliudabfurdum cogunturfiatuerew lttm um fc. caelumfuperficie conuexapriuatum,*tquc~> Abfur-
adeo corpus globofum fin e externa fuperficie conftsiere j f i hac quidem omnia-, v t definitio- ^duai
nem A ristotelis jartam teftam que conferuent. Longius progrederer, (fi argumenta ipftus
ventilando abfurda ineptaque oficnderem complura, n ifi alienum a meo efflet in fiitu to ,
lenes rationes quibus T h e o p h r a s t v m oppugnat [equi ac repellere, anguli is Pra-
fationis cancellis id non ferentibus, f i currente pralo idem prohibentes. Parum ergo> euan»
Deam bulat ores fia g r is , i ubitans v t a it C o u rtin , Chymicorum fententias e lud is fu is e x - c 'ci* ue‘
pulijfe i cum fcholarum placita,ab ipsa m undi nat initate,regni fu i term inis natura exclu -
f e r i t , quotidieque vanas earum affertiones (fi inania verba fufiibus pellat, (fi eijciat.
jQ uin (fi inflant tempora, quibus pyrotechnia noftra ipfi tandem Lycao ignem fuppojitura
e paleis Hgnofy conftruNa argumentorum fcholaHicorum a d ifiet a in fa n i Flas rediget, f o lu ,
obryzo f i auro v e l duro adamante , flam m i. intactis. T r a fla t idem Courtin de ignis Sutor
gradibus,de M ercurij (fi auri natura,atque a liis fib i incognitis,vt caecus de coloribns,ideofi{
ista nulla reffonfione egent,propria im becillitate ruentia. F it im um aggredior conubium
ipfo cogitatu horrendum i nullius m om enti p radifla omnia fu n t ad hoc vnteum collatu,
fu btilifiim u m tamen (fi vaferrim um inim icorum eft in u en lu m , [cripta P a r a c e l s i Obicft'
4c Ma-
M agia cerem onixlis,aliarim qt<e nefandarum artium crim inans. Caufam dum inquiro,non g.«.
aliam reperto,quam nonnulla liberius p ro la ta ,fi verba quadam^vutgo terriculam ento, ipfi c aufl
vfitata. Quoniam enim iampridem apud ignaros opinio inualuit,om nem M agiam , C a-
ballam , C haom antiam , fic . D iaboli e(fi inuenta , deliciafqne quibus tnefcaf pafcitqne^j
ftta m ancipia, non potuerunt non f abito incantationum ac v e nefietfi postulare P a r a -
c e l s v M horum frequ en tiu s mentionem fa cien tem .' Verum diligent iori trutina fi expen-
d ijfin t, juo ille jcn fn iftis vocabulis v fu sfit, fabrius indicando pracipiti fen ten tid hominem
haud dam naffent• Proh fcelu s! v ir i im m erentis nomen j non e x cu jfica u sd , facrilegd
rnanu,vnicaque litu r i,e libro v ita expungere, f i charontis num ifm att inferibere. Q u id
enim a liu d efi m agus, ea qua vo lu n t figm ficatione , quam condigitum ignis p a bu lu m , titio
inferni,Luciferi ex affifir u u s ,D e iC r e a to r is f u i aduerfarius f i perpetuus hoftis. V ereri chtl
itianuf
debebant in C h riftifch ola in jlitn ti talionis poenam,s iufio illo in d ice, qui fo li fib i condem­ nutiut
nandi potefiatem referuauit. A ,d exa fliorem libellam omnia reuocanda erant antequam
acrius quidpiam in Chrifiianum pronunciaretur, f i fcelesto ore flam m a rgnefqne decer­
nerentur. “M agiam fcripfiffe a iu n t: verum f i alifi idem fe c e r u n t, nec culpa illis datum ,
net tantas perpefii fu n t perfecutiones. M agia illiu s nomen nem ini oportet f i t terro ri, de
naturali enim loquitur,non fuperH itiosd,quam ille diuerfis volum inum fluorum locts fu ­
giendam f i etbhorrendam monet. D a tu r naturalis,qua totius natura v irtu tes f i pote-
fla tes diligenter in da gat, ac feliciter a jfequ itu r’, agentia cum pafiiuis debito m odo, loco,
tempore, pondere, atque rnenfura con iu n g it; inferiora,quaji receptacula, v t caelefiium &
ittfiuxibus pateant, d iffo n it i at hera cum fnblunaribus m aritat » to tiq u e hui'm rotunda plei’ ’
fabrica fu p ctieflile hominem microcofmum in (lru it, v t illi,a dm ira n dos m e n ti, octt!ifqu<LJ - •
flttpendos producat effectus. Sapientes e x oriente,qui m agi in f acris appellantur, hac (cien­
tia ftedam illam nonam , nonum q u id prafagire edoN i , C hriflum Saluatorem in In da a. oncnte.
natum effe cognonerunt. H uius beneficio Dionyfius Areopagita M un di authorent, Chrifto
crucifixo,pati perfpexit. In h ic M ofes fu it in ft ru fiu s, cum in om ni *-&gyptiorum fapientia,
(qua nulla alia,quam magia naturalis,a popttlo illo fum me exculta) verfatum d i nitia tefie- m °r«:
tur pagina. N ec quifpiam tam efi m ente defiitutus, v e l im pius, qu i hos viros in infam em
veneficorum catalogum referre audeat. N on pauca a lia , quibus eft vfus,nom ina in abu- 1
funt tuere , f i laudanda antiquitus a rtes, nefarias hodie f i exeerabites fignifleant. 1
T h e o p h r a s t v s -ipro more fuo,alid accepitfignifica tione Geomantiam, Pyromatitixm,
Chaomantiam, quam vulgo h a b en tu r: neque enim pro(tolidis illis , futura e x libero horni- pci Gc5:
nis arbitrio,aut fecreto ante fa cu la fafilo om nipotentis decreto dependentia ditiinandi in - ryio _
flrnm eutis 'a d h ib u it; fe d quatenus per i das ex naturalibus catifts naturales prauidert ? hail*
queunt effecitu m agni fe cit, f i fin g u lxri aflim atione habuit :v e l etiam ,pro artibus, curatio-
num magneticarum x fi fympatheticarum tffcftricibus, accepit ac vjurpauit. A tque hac
ratione chaom antiam -ekfrfet etuiltbet e x tr in io ,q u i phtuix brum a, v e r corruptum, f i c« o -*
f f f 3 tnorbis ma,KU**
 P RjEFATIO.
morbis infetlum contagiofis,futurum vaticinat ur. Geomanticus votandus, non folu m , iju i
Qoando mep h itite c x terra, expergente, pefles regionis illius prauidet <fi p r a d ic it;fe d & ille , qui
chaoCU* f ertt^ Atem fit* *f i erilita te c x fundorum confideratione difccrnit. Chaomantiam in te lli-
maticui. g it Medicus,cum,tumoremJplenls difiipaturusfym patheticum adhibet remediumj (fi befiia
liene fiuper nojlri regionem,donec incaluerit,applicato, in aereque,velfum o,ad exficcandum
Gcomi expofito,turgent em hominis lienem curat.Gcomanticus appellandus M edicus, quiperficaria,
poflcfuamfiupra contufionem intepuerit,terra mandata,coagulatum in corpore dijfoluit (an-
miticui g^tnem.Pyromantiam adhibet,qui,forcipe crinibus ex vertice Epileptici in vigoreparoxif-
m i euulfis (fi combufiis,germinante fa n a t agritudinem. ifia remedia ab omni fiuperfiitione
im pietateque aliena,magnis a viris,crim ineque infernalis magia non p ostulatis, imo ipfis
Galenicis adducuntur, (fi his Authoribus acceptata commendantur,a T h e o p h r a s t o
vero allata exploduntur, reieclaque damnantur. Offenditur talibus frequenter reme­
Scholis
ignorat diis medicantium vulgus,& non naturalia v o ca t, quia rationem ,feu medium,qua patran­
m edii.
tu r ignorans, nullum plane agnofeit; (fi licet de contaclu v irtu a li rerum (fi fym pathia
m ulti m ultum garriantynihilom inus cum inJpeculatiuis,haftenus p ed em fiiterin t,q u id (it,
quantum ,& qua rat ione contactus ille operetur ignaui m inim e indagdrint, nominaffequt
contenti (fi in naturalibus obferuaffc, de applicatione parum fo llic iti,n il amplius agttarint',
Homun. non m irum ,fi atton iti a d nouum exfiirpandi affectus m odum fiupefcunt. D e homunculo
fpecui»1 T h e o p h r a s t i non obfcurum in ter illos murmur , (fi dem irari fu b it non perfpexiffe
no- curiofi fu b tilem effe Jpeculattonem ingenij,non impiam tem erarij Deucalionis praxin,
quibus generationis humana modus ad rauim vfque declamatust(fi ad naufeam infiillatus,
cabaiia. €x 'vtriufque fex u s fem ine procedens, obfcurus effe nequit. Per Cabalam n ih il a liu d
T h e o p h r a s t v s in tellexit,q u a m diuinorum myfieriorum per naturalia quantum
J ieri poteJi,illuHrationem', Archetypi in ectypis huius m undi vbique demonfiratioucm;
de hac Picus M ira n d u la , v ir fnpra titu lo s ac encomia , & Petrus Galatinus,om *iiuga l i ­
ter aturi. atque doctrina in jlru ctifiim u s, plurim a feripsere, & contra liuidum m feitia
Haud*» dentem defendere , qua apud illos videnda. V indicauit tandem P a r a c e l s v m a
Thcop,
h Magi
M agia infam is crim ine,infinita pene leclionis (fi d octrin a , nec non ingenij p o litifiim i
accula. N audaus,quiipfum ,cum aliis,falso imperitorum oblocutione m ale audient ibusyliber a liter
tione
deten­ hac culpatione exem it. S i fublim ibus illis atque felicibu s anim is rerum m ortalium cura,
dit.
aut quietis fen fu s aliquis fo ret cineribus , f in e i l l i , pro im m ortali beneficio, im ­
mortales refunderent gratias. Cum enim vera v ita fecundum T u Ilium non ea f i t qua
his corporis angujtiis clauditur ; fe d qua v iu it omnium memoria fcculorum , 'quam que^
fo d e r it as venerabunda in tu e tu r, atque c o lit: annon N audaus vita m illis d e d it, f i
fam am , nempe vitam pofihum am ,reddidit. Sem piternis aduerfarij memoriam ip forum
volebant damnatam ten ebris, (fi obfcura traditam obliuioni', fe d huius beneficio Lethaas
fuperarunt vndas,(fi nunquam interm oriturum adepti fu n t nomen. Infcribatur illiu s
(aero templo memoria (fi marmore perennius, apud natos natorum colatur , quodfic
coli viros iniufia de caufa contemptos (fi odio habitos docuit.
Jamomnia m ihiprofequutusvideor,(finonfolum diluiffe de quibus P a r a c e l s v s
Ad atr
obic&ic» reprahendebatur ,feddem onfiraffe etia m , le n ia , nullius momenti , ad libitum confitfs
TefpJn™ argumenta aduerfariorum honori ipfius magis cederem , quam dedecori : licet illis ,
fum' quafi quibufdam adm otis m achinis, gloriam eius tot exa n tla tis laboribus, per tot ob-
fia cu la (fi pracipitia partam euertere laborent. S i tamen alia quapiam crim inatio fuper-
effet, quam fine rejponfione (fi retufione ignarusficcopertranfiiffem calam o, eam obiicienti
atque v r g e n ti, rcfpondebo,qu»d a d fingulas (fi v n i ner fa s iure potuiffem optimo, & cuius
D om ans Erafium literis ad eum datis adm onet, nimirum\reprehenforibus cxacla Jia t era
ponderandum , an qua culpant, in tellig a n t, cum quamplurim is v fu quotidie ven ia t im -
Aduertu probare non intellegia.Pracor, cepta enim opinione confumpta (fi adepta doclrina fa tu i,n ih il
teiiiguBt pernicitatem in g en ij(u i fugere, nihilpracellere fu b lim ita tem , hebetare acum en, aut re-
pam^1*1 morari fubtilttatem perfuaji, nim ia licentia, libere de quibufeunque indicandi (fi fen ten -
stoiida ttam proferendifib i arrogant facultatem . Q u id vero tam fiolidum , quam illa imagina-
prlrlnn1 tio ,n ullam tam late patentem effe fcientiam , qua non anguHis v n iu s capitis comprehen­
do. datur lim itib u s, nihilque tam im plicitum cuius non idea in p licis f i l i it iis m irabilis cerebri
retis exp licitefit e f f l i a. Annon hypochondriacum redolet morbum,benigniores omnes in ­
flu en tia sfe concsntraffe illis nafcentibus, omnia fu b (fi fuperlunaria conjpiraffe, ac totam
tandem naturam omnes neruos intendiffe, v t Jpecimen viriu m fuarum , Jpeculum omnis
pcrfeH ionis
 %

* ♦
_ P raefatio.
• ^ » • 0 t

perfetlionis,dr epitomen om nigena[cientia atque fip ie n tia in ipfis producerent? . A n te ji

eos fc ilic e t impubis n ih il fm ile autpar in auras e m ift, nec in pojlerum effieta qtticqnam
em ittet. S i mentis illi compotes m onitophilofophi Cognofce te ipfum J lu d n iflen t, fa cu lta ­
tum que anim afuarum cum aliis in jlitu iflen t comparationem, mecum faterentur, poJJLs
pragrande volum en de rebus fu a phan tafa ignotis confici, dr ingenia dari qua nobis hum i fuSii-
repentibus aquila fu n t in fu b lim i a there, ac ludendo aflequuntur, qua nos nullo virium
conamine.Conjpiceret feliciores naturafoetus tot parafangis tarditatem nostram praeedere,
v t v e fig ia legentium effugiant aciem,ac in pojlerum modeftius d efefin tirc,a lten ofq u e la­
boresyrad iu f u is in ta tlo s, captumque fuperantes,innido ore corifpurcare haudquaqua n ite­
rentur. Satisfatlum candidis opinor m entibus,non fciolis propriaque exijlim ationu ventd
tu rg id is, v e l in uidia toxico ta b id is, aut denique m alitiose coectf in quorumque m edullis CjndI
odium /-* T h £ o p H R a s t v m tam altas radices e g it , v t nullis rationum machina- disiiit-
m entis extirp a ri, atque erui queat, j^ tds enim pertinaciter palpebras claudentibus diem fati X
illu x iffe perfuadeat? Quis natos atque fa tlo s toruis lum inibus, queis nafcentem gloria £[****'
cuiufcunque fulgorem afficiunt,refragant e natura ad retlitudin em reuocet, dr fere cum
J a tle f u fia m m aleuolentiam exim a t.? Sunt qu i in f i l e m aculas, infcirpo nodos qua-
runt dr reperinnt,quibus^ n ih il placet, n ifi ipfisparentibus natum : h is me fateor fa tis fa ­
cere non allaborafje; fe d illis im becillitatis humana fu o exemplo con fciis, dr quot quan- »
tifque m odis a norma rationis v e l morum deficere homines p o fin t tenentibus , ac inde
alios iudicantibus,quibus om nefcrupulum exemptum arbitror,dr debitam T h e o p h r a ­
s t o affertam gloriam ,falfis, quorum taxabatur crim inationibus refutatis, firp en tin ifq u e venui
I linguis,quibus fam a ipfius pungebatur,erutis. Spero itaque quod effranatd m aledicendi li -
bidine cohibita, dr v erita tis iure confiruato, lia bit tandem v ic ir ix v erit a s ,^ v itiu m ,
vinclum que in trium phum ducet m endacium , [urget illa fp len d id is a m iti a radiis, dr con~
fp e tlu i omnium f i f s i e t ,f a l f i dr authoribus latibula perpetua quarentibus. Superfunt
adhuc rationes,quibus T h e o p h r a s t v s motus a Galenicorum p la citis d ifeejsit, ex -
ponenda,verum ,didutlioris J ly li tractationem requirentibus, prafationem fecundi Tom i
j /i • « • / / r j- / / z' '*■ *** tionifr
aejtw am us, ne tn ntmtam hdc m olem prtfanatque legesJupertnt em excrejcati

0
4

t
 «
i, t#e • EPISTOLA SCRIPTA
/ Jl
^^TH EO PH RA STO PARACELSO-
In qua ratio ordinis* & nominum, adeoque totius Philofoph
adepta Methodus, compendiose erudite oftenditur.
•I

.» «. » A
PETRO SEV ER IN O DANO
> Philofophias & Medicinae Do£tore.
■■i
THEOPHRASTO P A R A C E L S O , PETRVS SEVERIN VS
Lampades & Lucernas,

E g i librosPhilofophiaetuae,T heophraste Paracelse,

in quibus diuinitacem Ingenij, contemplationumque tuarum
maieftatem admirandam, cognoui» & quamuis aliorum Philo-
fophorum ingenia iifdem implicata fuilfe difficultatibus fciam,
paucis tamen datum fuit, aequali mentis acie, ad Mofaicorum
myfteriorumpenetralia afcendere. Orphei admiramur pieta-
tatem , Pythagorae maieftatem &abfconditam totius creaturae fcientiam, Socra­
tis humanitatem , Platonis eloquentiam,& Inquifitionum fubtilitatem : Tibi
verbharc omnia, vel plurima certe, vni contigiffe, etiam atque etiam noftro
hoc fcculo gratulamur. Nec dubito quin ex viucntibus vigentibufque riuulis,
non ex mortuis &: filentibuslitreris,vt nosfolemus, horum arcanorum thefau-
rum receperis,adeoque diuina quadam copulatione, ex totius circuli ambitu, ad
vnicum centrum reuocaueris vniuerfam feientiarum ac mularum Confonantiam.
O beatam animam tali praedeftinarioni confccratam ! Nos vcrbquos longe i
tergo reliquifti, oblcuritarem commentariorum tuorum deploramus, nominum
inauditam nouitarem accuramus, conftantiam bc tradandi aequabilitatem re­
quirimus , bc in proceftu mechanico praeparationum veritatem defideramus.
Quas difficultates animos etiam confirmatos fatigare po(fc, quis dubitat ? Huius
verbfeculi ingenia^ plane fuperauerunt. Itaque veremur ne pio bc amico tuo
propofico plurimum detrahatur authoritate obfcuraca; & ne veritate, quod Deus
omen aucrtat, nunc per vmbras exiguum illucelTcntc, negleda ac propullata,
ryrfus in antiquam tenebrarum Sc errorum confufionem relabamur. O fons
veritatis bc fapientia:, afpice res noftras, bc corda eorum qui pio defiderio ar-
dcntibufque votis, aduerfusimminentem hancmeramorphofin, dies bc nodes
reludantur. Tu qui lux e s, bc in tenebris luces, illumina oculos noftros, vt lu­
mine accepto in re viuamus , bc pio amore mutui fqup officiis in vnionem con-
fpirare pofiimus, repudiata multitudine bc fornicatione: bc quia dixifti, pulfan-
ti aperietur ,vtiquc pareret nobis ianua, modb non deeflent qui debitis tempo­
ribus idonee pulfarent. Surgamus itaque mufarum filij quibus veritas curae eft,
bc diuturna patientia caliginem impuritatemque animorum exuamus; mens enim
purificata fulminis inftar,penetralia rerum attingit, fuperatis vmbris : Tum de­
mum nutrimenta haurire licebit ex Philofophorum adytis bc cuftoditis thefauris:
Antea enim veterno oppreili filiquas bc cortices a nucleo non potuimus (epa-
rarc,quid igitur cocci bc lufci fplendorem obfcuritate definimus, vt febricirantes
etiam (acchari dulcedinem amaritudinis infimulant. Quid omnium nouitarem
videmus
 E p i s t o l a S e v e r i n i ad P a r a c .
videmusadmirantes, ii camcn resnouac&nobisinauditx-proponuntur? Eft ea
facultas Philofophis conccira,vc,quia rerum Domini fa&i fune, etiam nomina ad
arbitrium difpenfare poflinc, Se fuos partus pro libito veftire. Dianam enim nu­
dam confpicere nefas. Ordinis immutatas leges tra&andiquc varietatem, vtique
non culparemus , ii feiremus anguftiam Se paupertatis miferiam in methodis
noftris,quinec folidi Se cogniti quicquam feribimus, fed furta inuerfa: ita fune
omnia abftrufa&densa caligine inuoluta,pofteaquam mufam noftram pio con-
iugio nobis non copulauimus* Ipiius enim beneficio ad facra mufarum conuiuia
admittimur,ambrofiam ,& nc&ar vfque ad ebrietatem haurimns: ex hac opu­
lentia, libcralitate incomprehcnfibili, munera largimur mortalibus. Quo d ii
tantas diuitias& tam inexhauftos thefauros noftris tuguriis Se anguftis limitibus
comprehendere non pofiimus, quid mirum? fane qua; certa lege Se methodo
feribere voluerunt Philofophi, ea vique adeo ordinate edita fune* vc nobis fpem
omnem imitationis abftulerint. Ita fcripfic librum Chirurgiae Magnae, Parami-
rum , Paragranum , de Tartaro , de Morbis Amentiarum , de Contractura.
Interdum ex compoiito ordine«n inucrcunt, vbi arcana naturae myfleria lapien­
tia; filiis proponunt, facramenti Se mandati memores, non licere facrumdare
canibus. Ita inquit Geber, fcientiam noftram non continua fermonis ferie, fed
in diuerfis fparfimus capitulis» quia, fi continue fuiffet tradita, tam probi quam
improbi indigne cam vfurpaflent. Ita {cripta fune Archidoxa praeparationum,
dc Vita Longa , de Vexatione Alchymiftarum, de Tin&ura Philofophorum.
Eft Se alia ratio ordinis, vbi meditationes noftras receptas a mentis lumine in lu­
cem damus; hic admirabili continuitate iunguntur muentiones , accedunt am­
plificationes, infurguntdubitationes,nouarum Se incognitarum contemplatio­
num recordationes reprefemantur, Se rerum prius comprehenlarum rationes
confirmantur .• qua varietate Se copia,incredibili fuauitate,animos eorum demul­
cent,qui mufarum faccrdotes& miniftri fa&i funt*. Aliorum enim fenfus Se ob-
tufi radij penetrare non polfunt, nec iungi, quia proportionem non habent;
Philofophi enim , dum hanccycaram refonanc , a corpore feparati , ad intima
mentis penetralia fcandunt, tibi referuatas accipiunt Se reddunt diuitias: De-
inonftrantes in hoc animi noftri diuinitatem Se continuitatem cum ideis Sc vni-
tate prima,immortalitatem quoque Se rerum omnium fcientiam,antequam huius
- tetri caliginofique domicilij hofpes fieret. Itaque pietatis &: officij memores,
dum haec filiis fuis communicare nituntur, ingemifeunt ac deplorant fe tam lc-
uibus& abie&is veftimentis tanta rerum maieftatcm ad ap tatu ro s^ qua poflunt
varietate,' Metaphoris , metonymiis, Allegoriis,jEniginatibus inuerfionibus,
nouisrefolutionibus Se compofitionibus, hanc nominum paupertatem exculare
conantur:fit libcrahtaci locus,tota feribendi ratio Philofophis viitata, magica eft:
Etenim inuifibilium rerum abfeonditam mechanicam viiibili fpecie palam fen-
fibus exhibere conantur,quemadmodum fpirituum inuifibilis natura viiibili for­
ma in fpcculis eadem induftria repraefentatur. Rurfus vifibilia Se manifefta
occultant,oculolque perftringunt > vt videntes non videant,* & audientes non
audiant,atque hoc padoinuifibiliter obambulant. Huius rei exempla habemus
manifefta in libello de morbis Elemenralibus, vc de Podagra, Apoplexia, Mania,
Epilepfia; Hydrope, Colica, He&ica, Dyarhoea Sec. Ibi ?anc mirabili varietate
morborum illorum generationem Se occultam fabricam , nunc Aftronomice,
nnne Philofophic& , nunc Alcbymice , alias Necromancice , Hydromantice,
Pyromantic&cxpofuit: Se inexpofitione Phyfica, nunc ex familia mineralium
tranflaciones mutuatur, altes ex metallorum Se marchaficarum prouincia i inter­
dum ex fcena herbarum vcftimenta &: habitus defumit. Et, fi fluente comoedia,
perfonas ,loca & tempora famofa propriis nominibus ad arbitrium impolitis,
deferibat, laudem Se veniam meretur. Itaque principia, Abyflos, radices, mi-
neras,vnde exordia retum omnium ducuntur, Ares,Uiados, Idaeos, Iliafttos, ap­
pellare illi placuit» gratiam aequalem meriturus, fiue Gu£ fiue Bmi, dixiifec.
Rurfus,quod vitali Se aftidua agitatione, delicefcentia Se quieta haec femina, in
hanc mundanam (cenam ad vigilias Se deftinata officia promouet,Archeum Vul-
canos nominati quod fi oarmenones Se fyrosdixiffcc naturam habui(fec pari
y s ■ f f f f fauore
 i E p i s t o l a S e v e r i n i ad P a r a c .
fauore coniun&am. Aliquando mutata rerum facie, perfonas, t e officia commu­
tat,veftimenta radicum t e mechanicorum locis accommodat i t e viciffim. neque
icnim fufficiunt Perfonae ad varietatem tam decora? t e diuitis comoediae reprefen-
tandam. Praeterea nefas eft,quietum mentis fluxum graui t e turbida vocabgjp-
rum A c o n f u n d e r e : hoc pa£to in libello de procreationibus Elementi
Aquae Iliadi fignificationem alterauit. Item elementi appellationem in libro
Philofophiae ad Athcnicnfcs, Paramiro, Chirurgia Magna,de Gradibus t e Com-
politionibus,& omnibus fere libris mirabiliter variauit. Qui d mirum ? In qua-?
libet natura funt mille dotes , infinita officiorum t e proprietatum confpiratio t e
ponfluxus, quae praedeftinationis occulto imperio,filentes progrediuntur, t e pen-
fum abfoluunt;& quia diuerfiflimarum rerum publicarum ciues& incolse fiunt,
diuerfosquoquehabitus,mores,&lignaturas,aflunuint. Sic completionum t e
frium primorum nomina frequenter immutauit j fane fapientiae filiis qui mentis
acie ad quietam natur^Liturgiam penetrare fciunt, ab ietis nucleis t e corticibus,
varietate hac admirandus occurrit; fophiftarum adulterina ingenia confulione
implicauit. Sed horas his vfuris producere iniuftum eft $c°ntra&a rerum am­
plitudine paucis negotium expediam, Qui res nominare poterit, Magus eft, huic
perinde erit, Davufne loquatur an H eros; t e claufis oculis, ex officiis proprietati-
bulque perfonarum, diferimina occulta? huius comoediae facillime internofeet,
vtcunque Choragus mutabili earundem varietate dele&atus fuerit. Hic potenti
fapientia rerum dominus fa tu s , indiuidua conftituet fingulari proprietatum
conditione vigentia, qua? rariftime mortalium rcmpublicam ingrerfafunt, habe­
bit immortalitatis infallibilem fiduciam t e ftantia ad motumi quantum fas eft,
promouebit. Ignofcite fapientes,fi planius haec propofui. Quod ad praeparatio­
num aenigmata attinet, non funt ita occlufa quin aperiri poftint, fi quis ex Theo­
riae penetralibus claucs eruere potuerit .-praefertimfiaffidua operum naturalium
infpetione,quae ignis te caloris minifterio perficiuntur, claucs has, alioquin ru-
bigineobdutas,expoliuerit, in vanum curret qui Iiteram t e externum fenfum
fequetur. Cur igitur fcripfit, fi ad litteram fntelligi non voluit? Cur tot vana fpe
fedudps, magna faculratum opulentia, fpoliauit ? vt temporis jacturam t e la­
borum onera fileam. Sapientiae filiis ifta fcripfit, non fophifticis t e auri fame faf-
cinatis Alchjrmiftis, non auri fabris, nonfodinariis metallorum fuforibus; non
nominum, linguarum, t e externarum fuperficierum fatcllitibus. Itaque fi in alie<-
nam fegetemfalcem mittunt, iure optimocaftigantur. Si manifeftius ifta feri-
pfifTet, fabri fodinarum,periti aurifabri, circumforanei, Alchimiftx nunc me­
dicos omnes fuperafTcnt, ac artem proftituifient, magna naturae iniuria.Haec iis
fuo nomine, pater venerande, refpondcre,vt potui, debui, qui facrilego t e nefa­
rio aufufcurram te appellare^non verentur, circumforaneum, omnis Phiiofo-
pbiae infeium ; quia linguarum fubtilitates nudas t e inanes contempfifti. Qui
vitae tuae oeconomiam odio profequuntur viperino, vitia exageranteshumana,
jnagna temeritate in femetipfos legem ftatuunt iniquam.. Sine vitiis non viui-
tu r, optimus ille eft qui minimis vrgetur: nec vident manticae quod a tergo eft:
Poflem iis longe aliter fatisfaccre , fcd >aures eorum, t e obtufi fenfus, minime
adhuc ferrent ,la&e nutriendi funt > Vlccrofam enim animi difpofitionem per
cpicrafin curare tutius, ipfevlceri aeftiomeno mitem inueuic mitigationem.
Legant libros ipfius, folito, quia Hymnos aliquot annos ante obitum quiete
viucns cpnfcripfit , mitiores erunt: aetatis feruor t e impetus tam generofi ani­
m i, veniam meretur. Vnum reftar quod plurimum nos detinuit, antiqui­
tatem t e prifeorum fapientium dogmata dicunt te contempfifTc, penitufquc noua
introducendo monarchiam conftituifTe; idque ij quoque profitentur qui te prae^
ceptorem te. patrem falutanr. Sane multis in locis, fluente calam o, impetu
quodam potius quam deliberato confilip , ita fcripfiffe videris: rurfus aliis in
Jocis Hermetem ^Egyptios fapientes , ^rcheiaum , Platonem, Hippocratem
collaudafti. Quod verb commentaria tua ad eorum leges , appellationes, me­
thodos, non accomodafti , libertate philofophica excufaris; nobis onus illud
impofuifti , nos immenfis meditarionibus t e diuturnis vigiliis confonantiam
' deprehendimus. Balfami naturalis naturam t e proprietates, quod eft fundamen­
tum
r

E p i s t o l a S eV eri ni ad P a r a C.
tum 8c fubicdum omnium librorum tuorum naturalium, xquc apud Hermetcm»
apud Philofophos omnes qui libellos fuos exiguos quidem , fed fbecundos con-
iunxerunc in codice veritatis apud Gebrum , Alphidium Plotinuni, Seniorem,
i Rofinura, Morienum,Villanouanum, Raimundum, Ifaacum, deferiptas vidimus. /? y *
Tria vero principia tu a, toties funt apud RavmundunT^m acum ^ Gebrum & '***f*+
t

exteros tam clare polita, depida ac declarata, vt loca rccenfere pigeat: etiam
nomina ipfa habemus apud Raymundum,& officia ac proprietates in libro mer- /
curiorum, vel potius inclaufula Teftamenti. Sed talentum quod ab ipfis acce-
pifti magno faenore reddidifti, &faecunda progenie indiuidua pofuifti ab aliis
prxtermiifa*, atque hoc pado morborum particularia remedia plurima dccla-
rafti. Q uid mirum ? Principia veritatis fcecunda funr. Similiter Balfami fiipra-
naturalis, & corporis fuper coelcftis conditiones & officia, de quo agis in omni­
bus tuis contemplationibus magicis Se Cabalifticis, ab eodem H erm etc, trinae
Philofophix monarcha ,ab O rpheo, Pythagora , Platone, Synefio, Iamblicho*
'f PlotinojProclo,Porphyrio & reliquis Platonicis deferipta vidimus, quamuisaka
&: profunda varietate ex facris fontibus proprietates didas planius explicafti.
Gratias igitur agimus tibi,& teftcs fumus te in vanum non vixifle, nec fruftra ve-
niffe, nominifque memoriam pofui(lenulli obliuioni obnoxiam. Et, fi virgam ,
non plane truncauit difficilis ille adech, fi, quod toties votis & fanda fpc dc-
fiderafti, tibi contigit,filentiofatisfecimus. Papaucris & Vrticx pocula Melif-
r
farum virtute tem pera, v t& n o s tandem mortalibus rebus fuperatis & dimiffis,
vnacum Beatorum coetu, ad lummum bonum , principium & fontem omnium»
%fcandere poffimus, ciufque cognitione & fruitione xterna gaudere
, . beatitudine. Huic Vni^Soli^laus, honor, gloria '
in fecula* feculorum A m e m .

r.. ' i:
•• »
e >* *’ *

\<- %

r
■ 1 *
tft-.
a ,7 > '

••^
v

4 *
V
T *'

v
T* *• «f • , ♦V v
V
1 ^ \

i4 e
‘ %

h
m.

■■i
 ELENCHVS LIBRORVM
IN PRIMO VOLVMINE OPERVM
T heophrasti Paracelsi contentorvm.

I* T j Aram irum de Q u in qu e Entibus omnium morborum: hoc eft, quo p a b o quilibet

JL morbus e x quinque caujis oririp offit. C om plebitur autem libros quinque:
r Primus agit de E nte Aftrorum fuper corpora inferiora, pag. 7 .
Secundus de E n te Veneni, pag. 12. • ,
T ertiu s de E n te T ia tu ra li, pag. 1 7 .
Q uartus j de Ente Spiritu a li, pag. 22.
Q u in tu s > de E nte D et, pag. 26.
11* Paramirum a liu d , quodpartibus quinque abfoluitur:
In Prima dr Secunda parte tra b a tu r de Origine omnium morborum quomodo
naturaliter ex refolu tion eM ercu rij,Salis dr Sulphuris M icrocofm i generen­
tu r, pag. 3 1 .^ 48.
In 7 e r tia , comprehendentef e x tr a b a tu s, agitur de Origine morborum omnium
e x Tartaro, pag. 64.
In Quarta-, de Origine morborum M atricis, pag. 85.
In Q u in ta , de C aufis morborum ln uifibilium , p a g .io j.H a b et hac quinque partes,
\. A g it de rebtss ex E ide hom ini accident ibus, pag. 110.
z . D e ImprejTionibus Coeli occulti, pag. 120.
3.4. dr 5. D e Rebus In u ifibilibu s, p a g in o . 1 1 9 .137’.
III* D e Generatione rerum Senfibilium in Ratione, pag. 14 8. D iu id itu r a. in tres par­
tes quibus an n ebitu r Pars de Statu Humano,pag. 161.
IV . Fragmenta varia ad M edicinam Phyficarp pertinentia, pag. 165.
V. Paragranum in quo columna quatuor, v t fu n t P hilofophia, A jlronom ia, Alchym ia
dr Proprietates M edici , quibus fu a m M edicinam fu p c r in jlr u x it, fo lid e defcri-
' buntur, pag. 181.
V I. Paragranum alterum , eiufdem fere tenoris, fed p a u lo altius d elin ea tu m , illufirio-
ribufque declaratum exem plis, p a g .z z y
V I I . ' Chronici C orin thia Epitom e, pag. 245.
V I I I . Rejponfiones & Refutationes quorundamfuorum obtrebatorum dr calum niatorum i
pag. 14 8 .
IX . Labyrinthus Medicorum errantium , cum adm onitione, v t medicinam ex a liit
libris quam quos habenus legerunt addifcereJludeant ,pag. 264.
X. D e Morbis Tartareis , v b i de generatione dr caufts Tartari eiufdem que curatione$
pag. 288.
X I . Statuum Archiducatus Carynthij EpijlolaadTheophrqftum ,pag. 333.
X I I . Fragmenta ad Paragranum pertinentia^ pag. 333.
X I I I .De viribus membrorum lib ri duo,pag. 349. vna cum fragm ento, de confirm ationes
quatuor elementopum in hom ine, pag. 334.
X I V . D e tribus prim is E ffentiu e x quibus generatum componitur, pag. 354.
' X V. D eP eJlilita te: hocejl, de origine & generatione pefiis, pag. 358. dr eius cura dr
fanatione accurata, pag. 383.
X V I. D e Pelie libellus perferiptus ad d u ita te m Ster^ingenfem , pag. 393. D e eadem
eiufque accidentibus lib ri duo, pag. 401. item de ipfa cum quibufdam ipfius
A uboris additionibtss lib ri tres, pag. 413.
X V I Fragmen tum de Pejle, pag. 433.
X V I I I . D e Morbis ex Tartaro oriundis lib ri duo,cum ipftus A u b o ris explicationibus :
In prim o libro extant trabatus quinque,
1. A g it de Tartari differentiis dr locis : de Tartaro externo dr interno
pag. 440.
I I . De
I

o
%
*

#
i
9 »
 E L E N C H V S L lB . IN I. V o L V M IN E :

I I. D e Origine T A r tir i in fiom acho & v e n tr icu lo : In te fiin is: H epate ( f

M cferaicis, pag. 4 4 4 .
I I I . D e Origine T a rta ri v e l ca lcu li ren u m : v e jic i : T a rta ri v a r iis fo r -
m is & fjg n is , pag. 4 4 7 .
I v . D e O rigine T a rta ri in te r n i, eiufque Jignia: de Tartaro fy n ou ia : de^a
T Artaro e x corruptionejperm atis (jr v r in a ,p a g .^ o . t
y:
T ra ffa tu s Agit de f^ g ritu d in ib u s e x T a rta ri m ateria non coagula-
ta : d eD ia ta T a rta ri, pag. 454.
in fecundo libro tresfu n t tra ffa tu s,
I. A g it de Cura agritudinum t artare arum in v en tricu lo : de o r e x i: thoracis
com prefiionibus : feb rib u sflo m a ch i: morbis in tcjlinorum e x T a rta m
d e coiica^iliaca & contractura, pag. 456. *
I I . D e C ura morborum hepatis , nem pe de opilationibus in eius regione.-J
, f t f f i s : de p e fie : de crifibus:de p le ure f i & prune lia: de hydropifi feptem
* membrorum principalium : de febribus hepatis,pag. 4 6 7 .
m .D e x/£gritudinibus ren u m , vtp ote de D iabetica p a (iio n e : de L a c t e a
Coagulo , N u fto & Sero renum , de Febribus renum : tandem de
Lapide & Grandine in vefica,pag. 4 7 8 . 1
X I X . Theophrafii EpiJlola a d Erafm um Roterodam um , & huius a d illu m rejpon*
fw , / ^ . 485. . , •
X X; D e Iffe r itiis cum A u fforis annotationibus : tra ffa n tu rqu e , earum ca u fa ,
d ifferen tia , locus & cura, pag. 4 8 7 .
X X I: L ib r i quatuordecim Paragraphorum : ad iun ctis tpfius A u ffo ris declaratio­
nibus, pag. 491.
XXII: L ib er Sextus in M ed icin is d e Caufis M orborum Tartartorum : hoc e ( l, de
om nibus generibus calculorum '& lapillorum . H uius p a rtesfu n t d u a , Prim a
Theoretica de O rigine huius m orbi, pag. 555. Secunda P m ffica de C u r i
T a r ta r i, pag. 561.
X X I I I . L ib e r Septim us in M ed icin is de M orbis ament'tu dr d iu id itu r in duas M ethodos:
Prim a tra ffa t de O rigine agritudinum am entiarum , & con tin et quinqu t
C a p itu la ,
I. D e O rigine m orbi C a d u ci, cum JpeAebus anstexis,pag. 564.'
II. D e O rigine M a n ia , cum fu is con fm ilibu s,p a g . 566.
i i n .D e Origine m orbi S. V iti & fu is partibus, pag. 568.
iy . D e O rigine Suffocationis tn telleffu s & coharentibus, pag. 57 o.
V. D e O rigine P riu ation is fen fu u m in V efanis & M elancholia

' . . a s' V *;
Secunda a g it de Cura agritudinum A m en tiu m ,& 6. habet capita,
i . D e Cura C a d u ci, pag, 574.
1 1; D e Cura M ania >pag. 576.
' . I I I . D e cura V itifla , pag. 578.
1 v / D e Cura S u jo ca tio n isIn te/leffu s, pag. 579.
y: D e Cura P riuationis fen fu u m V e fanorum , pag. 580,
........................ v i. D e P raferuam entis, pag. f t z .
X X I ‘V : L ib e r N onus in M e d ic in is de con tra ffis m em bris: huius partes dua T h e ori»
tica , pag. 583 P ra efica , pag. 586.
X X V .’ Vndecim tra ffa tu s f u e lib r i anonymi de O rigine C aufisquc^ .
H ydtopifis, pag. 55)0: V erm ium ,pag. 6 0 7.
A rid u ra , pag. 59 3. Diarrhoea, pag. 6 lo .‘
Ifferia ru m , pag. 595: Podagra,pag. 6 iz .
C o lica , pag. 597. C a d u ci, pag. 6 15,
A p o p lexia , pag. 601: F eb ris, pag . 618.
M a n ia , pag. 60 4. , .
X X V I . Priores quinque tra cta tu s, nempe de Hydropifi, pag. 611. de A rid u ra , pag. 624,'
de I ffe r it iis , pag. 6 zS . de C olica , p a g 630. de A poplexia feis P a ra ly fi
//g.633. alio modo difbofiti & deferipti.
f f f f } X X V II. Dt

i
 a *
m
ELENCHVS L \
ib. IN I Vo L VMl NE .
X X V II. D e Podagricis (jr eiusfleciebus, & morbis anu ex is, lib ri aliquot, pag. 634.
X X V III. D e Caducis lib ri duo. Prim us d iflin guitur in 4. paragraphos, pag. 659.
Secundus equi agit de Caduco m atricis m ulierum continet paragraphos
neuem ,pag. 6 7 7 .
X X I X . Fragmenta ad tomum quartum huius volum inis pertinentia, pag. 693.
X X X . D e M orbis m etallicis & m ineralibus, & a liis h is cognatis, lib ri tres,
pag. 7 0 7 .
X X X I. Figura Theoretica vniuerfalium morborum,
1. D e Bolo, pagrjya. 6. D eH ydropifi, pag. 735.
2. D e Podagra,pag. 731. 7 . D eTetano Spafmoque, pag. 736»
3. D e Conuerfis, pag.yyL. 2. D e V erm ibus, flu x ib u s , apojte-
4y D e Contractura, pag. 733. m atibus,vlceribus & c p a g .jfi.
5 . D e C a d u cis, pag. 734. 9. D e Febribus, p a g .f 39.740 .
X X X II. Praltica particularis de L ithia fi,p a g .y4 1 .
X X X III. Confliia quadam v tilia agrotis nonnullis a Theophraflo communicata,
P *g - 7 +*-
X X X IV . E xplicatio 1. f e li, aphoris. Hippocratis, nec non ^.prim orum fecunda, dr
# 9. pofler iorum quarta fe Ition is ,pag. 750.
X X X V . D e phlebotomia tractatus quinque,pag. 763. depurgatione in Phlebo­
tom ia, pag. 780. de Scarificatione in Phlebot. pag. 7 8 1.
X X X V I. D eV rinarum ac Pulfuum iu d iciis. Item de Phyfionomia quantum M e»
dico opus e lt, pag. 784.
X X X V II. In librum de Vrinarum ac Pulfuum iu d iciis, & de Phyfionomia, fch o lia ,
pag. 78 6.
X X X V III. D e modo Pharmacandi,pag. 809. \ . ’
X X X IX . Fragmenta de modo Pharmacandi, pag. 818. ,
X J-. D e Anatom ia oculorum, pag. 827.

\ P

r
HorumomniumLibrorumextat Indexgeneralis in fine primi
^ voluminis qui ( fecundumeditionem Francofur- t
-h m . tcnfem) infcribftur, Inlibros QuinquePrio­
'
res M edico-Chym*
icos Genuinos.
\ V

¥-
4' 1
%$

j
44 % • i*
4
*
\ f- 11
%

^%
• V * •

\*
\*
••

1
 « ♦
J % ^ ♦ f\

VOLVMEN < r % lM V M
% -*N

P A R A M IR V M T H E O P H R A ST I
£>£ '

«ZM ED 1CA 1H JD V ST% IA .

t

TEXTVS PARAMIRI
T H E O P H RAS.TI i

•Hohcnheimcnfis ad Medicam'
induftriam/ # - t
•

L lB E L L V S T K D L O G O R V M :

Trimuf.
N F M E R F S I.

P R O L O G V S
C ir e tusiinlef-
eft primum, Le-
d o r, morbos v-
niuerfim omnes
quinque friodis
curafi folcrc.Ab
ipforum ergo
Curatione po­
tius , quam a
caudarum cognitioni medicinam no-
ftram aufpicamur : quod curatio ipias
morborum caufTas veluri digiro nobis
commonftret. Huius itaque^ibri noftri
hxc fumma, hoc primarium’ argumen-
iS itu m i i t , Curationes quinque omnino
<t«a<]ueexfiftere : quod perinde eft ac fi dica s,
quinqueomnino medicinas, fiue quin­
que artes , aut quinque facultates * vel
quinque Medicos ede. I(larum quaruis
feoriim facultas medicina: ad omnium
morborum (anationem diris eft. Nam
quinque viis, vt didum c ll, quinque fa­
cultates medicina: inueniuntur: quarum
vnaquxqi per (c ipiam gradu ifto periti,
fufhcicntis &: induftrij medici iniignita
efle debet, qui vnumquodque accidens
I.
fiue pathema in vtraque medicina,velutt
gradus quinarum facultatum vnius folus
lufficiens magifter commode fanare va-.
Icat Cuiufcunquc vero facultatis gra­
dum hunc quifpiamaddifcere , experi-
riue ac aflequi ad quotidianam opera-xr«di«ot
tionem fatagat / huic, praeterquam,’ quod
fux primum animae, deinde etiam a:g^o-mC,,t•,
ti corporis exaclam rarionem habere ipfi
fas iit, omni in hoc omnino ftudio fedu-
lo incumbendum eft, vt folidum fua: fa­
cultatis fundamentum teneat: vt cx fc-
ipfo multo plura,quam ex ^gro intclligac
fciatqucvt fuaHcicntic baiin in icipfo,
ncc infubiedo extraneo poficam habeat:
vt non cx vnacauffa in aliam exundet
ac digrediatur: vt non vclut alij ftatus in
fcipfo fluduct,aut incondite ambigar.
Vna quxhbct fiquidem facultas per (c 56
in fc perfeda fatis cum thcorica , tum
pradica, tum phyfiea ad caudarum noti­
tiam fimul ac morborum curam diiquiii-
tio eft ac comprehendo. Et hifcc quidem
primi noftri medici libri exordium fini­
tum ac decifum volumus.
A N FM ERVS

\
/

P a r a m ir v m de _ V.9

______ ____ ____ quoad vero intelle&um t e caudarum

N V M E R F S 11. notitiam,feda faltem vnica cxfiftir. E c’
* » 0

hoc, difcurfu ordines ftatusque m edi-'

Prologvs Secvndvs.
corum nobis dcfiniri-placuit. . •

Am vero,ficut pracdidis ycrbis quinq;_

diucrfas facultates c(fe, quarum vna-
.. ^ V M E R F S . 1 1 1 .
quarlrbet feparatim fine altera t e fit t e
confiftat,oftendimusjdocuimusque,que- P.R0J-O-Gv s T e r t i v s .
%

libct vnica earum inftrudum fatis ido­ S O r r o vt hoc pa&o quinque Medi- M
neum vtriufquc medicinae l^orbortup I ; corufn feft^,fuis facultatibus diicm-
omnium medicum lejrfiftcrc i ita hod tx inucniuntur, hoc fequidem pado ha­
quoque attendcndurrtopeiose<cft,iios!*6 bentes’,Yt nulli ad alterius fimilitudinem
aequabiliter de quinque quoq; curationi­ opcretuncuiuslibec v cro fed x ea pocen-,
bus , quinque caudarum , iu omnibus tiacft,vt quinque d*Aas«iothoruomrtiu
morbis apparentium,loqui .* fed omnino origines fanare queat, quas tamen quaeli­
deferibere quinque genera curationis: bet feda per fcipfam etiam in peculiari
quorum quodlibec priuatim yniucrjas curatione refpicit.-fic primum ipfa quin­
morborum caudas refpicit,ficutdeinceps que fedarum nomina nofcenda veniunt.
Medici.
planius tradetur. Principio , fi medicus Quibus definitis, abeo pr^ambulo poft>
• « d u .effevoles,id tecum cogita, medicinam ea ad vkeriorem medicirj^ cognitionem
flcx
ede duplicem : Qiniccn fcu Phyficam defeendemus.
t e Chirurgicam : nec hoc quidem ea ex Primx vero facultatis feu fed^ qui
cauda, q.harum duae edent origines: fed fu n t,N a t v r a l e s vocantur: hancob
ex fpecic faltem dtinfionis, quarum cauflam, quod faltem fecundum ipfam Natius*
Ics.
cuiufquc ratio in fcipfa fit. Febris enim plantarum naturam medeantur, prout
t e peftis ex eadem funt featuriginc qui­ fymbolis feu concordantijs fuis conuc-
dem : fed diftinguuntur tamen fc inui- niunt. Sic frigidum calido , humidum
ccm Altera fiquidem pars in putredi- ficco, plenitudinem inanitione, inanitu
V e b tis 8 c
nem interiorum abit, vt febres,quae fub implctionc curant, prout natura ipfa
clinice funtialtera m. peftem definit, hoc quodlibct per fuum contrarium fugari
eft,a centro ad fupcrficiem vergit. Ad di- addocet. Et huius quidem fe d x afferto-
dorum vero promptum intellectum,vt res fuere Auiccnna, Galenus, Rhafis:ve-
vtriufque medicinx rationem teneas, lut t e horum Interpretes , t e ali) ipfis
Ad phy hoc attendito. Vnaquaelibetaife£tio,qu^ • fimiles.
Jcam fic a centro abit in fupcrficiem, confidera- Qui fed$ fecundq funt, ij S r e c i - sFedfc»
qu* tionis phyficx cft. Q ux vero ab ambitu f i c i appellari ideo folitant, quod per
%‘acni. .fl c£trum fit . affignata chirurgo cft. formam fpccificam, feu per E ns fpccifi-
Sed t e hoc obferuate .* Quicquid fecrc- cumvniuerfos morbos curant. Gratia
tione naturx in conftituta emundoria exemplirMagnes ad fc ferru allicit, non
i

corporis abit: id omne phvficu eft,quoad qualitatum elementarium beneficio,fed

confidcrationes. Quod vero emundo- vi fpecifica.Sic hi medici morbos omnes
ria non naturalia occupat, hoc chirur­ vi fpecifica medicamentorum fanant. Ex
gicum cft. Tum etiam, quicquid fecun­ hac funt clade , qui experimentatores
dum locum fuumafpcdabile e ft: id vul­ alias, a nonnullis ludibrij cauda empi­
nus habetur. Quod vero abfeonditum rici vocantur , vt t e Naturales omnes
latet, id malum ad phyficos fpedat. Et didi,quatenus purgationes tradant. Na
hoc quidem ftatu medici diffeparantur. qui corporft, purgant, [q u x vis a forma
Sed quod ad fedas eorum attinet,confi- fpecifica manat, nec Naturalibus addi- .
derationc res accuratiore opus habet. d a eft: ] ij ex fua feda in aliam digre­
Ordinibus quidem diftindi funt ifti:fed diuntur.
corum quinque funt t e modis quin- Tertij C h a r a c t e r a l e s nuncu­
qmnquc que fuas fimationcs perficiunt : quin te pantur. Charaderibus fiquidem certis, a<uM.
* caudarum morborum omnium quinque omnes obuiosmorbos fanant, quod tuin
origines fu n tq u a s vel vnica feda con- ex libris ipfomnvtumipfo curandi modo
fiderar. Hoc idem didufc eft, ac fi fedx pernofeitur. Horum operatio ita fic:vt
cuiuis quinque illx origines cognofccn- fiquis alicui mandet,vtcurrat: ipfe vero
d^ fint. Nihilominus tamen curationis iufTus currat : hxc tunc operatio per
ratione , fed x quinque enumerantur verbum fit. Eodem modo perficituc

Y
>-
 E n tibv s
cura per chara&eres. Horum au&ores
& magiftrifuere Albertus Magnus, A-
ftrologi, Philofophi,&: alij plures.
fpiriu- Quarti S p i r i t a l e s ideo appellan­
lo. tur, quia herbarum radicumque ipiricus
ita cogere norunc, vc ^grum, quem oc­
f cuparunt aut infirmarunt, fanent ac re­
dimant.. Vr, fi iudex quempiam pedicis
induat: is folus vin&i medicus cxfiftit.
Nam & pedicae & claucs iudicis funt,*
quas cum vult referat. Pari modo xgri
quafi ligati, herbarum (piritibus liberan­
tur , fi ij aut putrefcunt,aut abfumuntur,
veluti Libellus eorum indicabit. Huius
feche fuerunt plures innominati, vt &:
ipfe Hippocrates cum alijs.
Quinti vocantur F i d e l e s , quod
Fideles. morbos per fidem abigant &: fancitt:vt fi
fi quis veritati credat &: ob id fanefeat.
Hoc ipfe Chriftus cum fuis difcipulis
praeftitic. De fe&is his quinque, quinq;
Libti
eoncu- deinceps conclufionales libri cdcntur.ad
fionaks quos regius intclligendos, vos ibidem
planius infticucmus.
T^VM.ERFS IV.
P rologvs Q vartvs.
Eterum quinque iam didos libros
Eorum
diario. C in partes duas diuidemus. Altera
pra&ica erit corporis: altera vulnerum;
vtraque vero fuis Canonibu? , fuis para-
graphis conucnientcr intcrftin&a erit.
Prxambulum vero hoc fiue pr^fiigium
ita parti vtrique accommodamus, vt ad
vtrosque ordines pertineat. Priusquam
vero quinque promifibs libros ordiamur:
vobis vtriusque ordinis acSc&arum fin-r
gularum Medicis Patcmthefin vnam
praeftituemus, Parcnthcii quafi alia di-
ftindam, qua Parcnthcfin Medicam de­
finire volumus. Huius locus intra Prar-
fentes prologos, & quinque di&os libros
Firen*
thefi» conclufionum ftatnctur : ita, vt cum nul­
coromf
dido.
lo horam conne&atur, aut akcrutri eo­
rum approprietur: fed fcorfim fola fibi
confiet. Et ifta quidem Parenthefis vos
morborum omnium origines,-ex quibus
manant,doccbitrquas cuiufuis Scdq Me­
dicus iurc merito cognitas exploratas
habere debet. Q uod fi fecit, tunc libero
arbitrio, cuicunquc velit, Sefhe fefe ad­
dicere, & fundamentis ijs in operando
vti, ficut morborum origines pro huius
parethefis explicatione intclligit, poteft.
Parenthefis hxc cum indicium fcu expo­
litio omnium cauffarum morbificarum
firjmerito conclufionum libros quinque
antegreditur; ideo, quia fanationem fas
M o r b o Rvm. $
cft caufiam quandam habere, Id eft, vi­
rum peritum & intelligentem eorum,
qua? ad lanationem nccefiaria funt. Hac
in Parentheii conftituentur quinque par> ptren.
titiones, vdtat^T r 'a CT'a t v s . Quin*
que vera fient-, propter res quinque, e i uifio*
quibus morbi omnes oriuntur. Quilibet .
vero Tranatus iterum in fiia capitula di- TraO».
tus Ct<
ftribuetur, vt hoc pa&o facilius funda- pitt-
mentum originum, omnia accidentia;
morbique, ac horum genera * cum eo,
vnde nafcuntur , intelligantur. Et hax
quidem omnia duobus capitibus deter­
minabuntur,fecundum intelle&um duo­
rum Medicina: ordinum,in lingulis fc&is
fefe confcqucntium, per definitas re­
gulas diftin&orum. Finis vero quinque
tractatuum, finis quoque Parenthefis ip-
fius capitum ac regularum erit.H^c deinr
ceps quinq; libri conclufionfi fundamen­
ti fanationis in quinque fcdfcis fequentur.
LIBER PROLO-
GORVM SECVNDVS.
N V M E R V S V.
PROLOGVS PRIMVS.
Rologum Parethefis no-
ftra? iam ergo ita confti-
tuemus. Principio autem
vobis tam Medi cis,quam
~ Chirurgis edico, vt,fi pa­
rent hefin hanc noftram, cX ■qua verus
xncdicus fit, lc&uri (itis,nihil nos vefiro-
rum librorum ignaros &: imperitos ideo
ccnfearis, quod-vnum vobifcum iugum
non trahimus, Vobifcum etenim ideo lu$ *mce*;
cur *
non facim us, quod tam ftvlus vefter, Med»«»
dlfc«-
quam praxisac cognitio caullarum, ve- dat.
lut erronea, nobis haudquaquam pro^
bentur, ficut deinceps pluribus ditturi
fumus. Tum & partim paucitate mira­
culorum, partim multitudine agrorum a ti
vobis defertorum non parum offendi- .
mur. Quod vero tantopere de patronis £rlcbJh
medicis ; Chaldaeis fimul ac Arabibus q»* me-
Grarcisq, gloriam ini: id nos admodum di«.
non monet. ‘Nam & hofummet feripto
cditd teftantur* aegrorum, quos ipfi olim
curandos fufeeperunt, eandem eum vc-
ftris hodie ferrem fiiilTe, quorum pars
maxima emoritur. Tum etiam nec feri-
pta eorum nos infringiuir,-,;caftigant aut
annihilant : quorum^apud vos quidem
nulla notitia cft. Nec enim cogitare de­
betis, eadem nobifeum pugnare:cum
econtra pro nobis mulro euidentius fa-
A z ciant
r
 4- P a r a m p r v m D eV
ciant. Iiinoftrisfiquidcm libris multa vnoquolibct Enguii morbi orirentur.
omittimus > apud antiquos illos inquiri- Huius documentum ab exemplo facite:
Ju/la: ita, vt vt ad ipfbs, vclur ad genui­ ponatur in medium morbus vnus, ni mi- PefHk
nos feriptores multoties digitum in­ rum peftis. De hoc quxritur vnde oria- rode*
tendamus. Sed hoc tamen in folis tur ? Ex diiTolutione Natura:, vos re-
fcdis Naturalibus facimus.* Nam & hoc /pondecis. Loquimini ergo vt natura­
ipfum, hic quod loquimurj tantum ad les. Aftronomus vero morum vel cur-
partem naturalem, in qua velut do&iffi- fum coeli huius caudam ponit. Horum
mi tantopere infolefeiris, referri volu­ itaque iam vtrum verum ? Ego ita con­
mus. Cum vero fe&as quacuor exteras cludo, verum vrrumque affirmare: ope­
fupcrciliose rejicitis : cafdcm vos non ratio nimirum vel origo vna a Natura:
intclligereminimeattendiris. Et licet ab altris itidem vna : 6 c prxtcr has ex
in veftris quidem iibns nihil» quod pro- tribus aliis. Natura fiquidera E n s vnum
pofito quadret, reperiatis: (ciendum ta­ eft : E ns vnum etiam Aftrum eft. Hoc PcSa
men vobis eft, Hippocratem Spiritali ie- itaque fcire debetis, peftes quinque dTe,
H-ppecr.dx muJt6 propinquiorem, quam natu non fecundum ipfarum genera,eilcntias,
mi,It rali exftitiife: licet huius
h u i i i f fui
/ ili ftudij
l l i t r l i i nuf-
nn/
formasepae fpecics : led fecundum liias
ciJrnu ^uani meminerit. Ipfc quoque Gale­ origines, vnde progignantur, cuiufcun-
em*. jius plus charadcricam affedauit medi- que illae tandem generis iint. ita ergo
’ cinam , quam naturalem. Idem de res loquimur, corpus noftrum quinque E n­
liquis etiam judicium. Et huiusmodi ti b v s fubicdu e(Te: vnumquoduis E n s
quidem Facultates fiue Secrctaiurc M a - autem omnes fub fe morbos continere,
gnalU Artis vocari poffint, qux tamen & cum iplis in corpiis noftrum certam
iupprimuntur:via vero longationis loco poteftarem. Nam &: quinque genera
horum producitur,quam ifti tum mafti- hydropis, & totidem morbi regii ,& to­
cant, tum ruminant. tidem febris, &: totidem cancri fune. Id
K V M E R V S V I.
quod &: de aliis verum eft.

Proiogvs Se g v n d v s . T^VMERVS VII.

P rologvs T ertivs.
f A Equo verb modo, ac vobis Paren-
ihcfin, in qua fundamenta Medici :i T 7 T iam E n t i a quinque
. enumerata £■ •
vniucrfapofitafunt ,adeoque bafisAui- V funt: fic porro vobis medicis at-
ccnrx, Rhafis,Aucrrois, Hippocratis & tendendum eft, quidnam ENSCogno- /i<p
Galeni fundatur, explicamus: ita bxc fcatur. E ns ergo eft cauda huc res qux
de geminis ordinibus tam Medicorum vim regendi corporis habet. Vos autem
quam Chirurgorum vobis intelligcnda contra nos errore indu&i ita ftatuitis,
funt : quqd in hac Parenchcfi tam ip(a peftem ex humoribus, aureo, quodin-
Thcorica, quam Pradica contineatur, trinfecus in corpore latet, oriri. Q ux
ad morborum omnium, vt & ad eorum opinio valde erronea eft. Hoc imo at­
medelarum cognitionem ncccflaria. Dc tendite, quidnam fit illud, quod corpus
f*rm his autem explicationem breuem ita .veneno contaminet: 8t non, quomodo
theitot
ex p lica­ condemus. Di&a noftra Parenthefis corpus infe&um fc habeat. Non memi-
tio & di quinque Tradat ibus conftat: Tra&atus
vWio.
niftis hoc, aut omnes, aut vnum quem­
B»S. yerb cuiuslibet E n s eft. Hoc ergo at­ piam (altem morbum, ex ipfo tantum
E n tia
quing» tendite, E n t i a quinque e(Tc, quae mor­ corpore emergere ? quod aut inflamma­
~4< bos omnes pariant gignantque. E n t i a tum, aut alio modo affc&um efle, omni­
ifta quinque,quinque origines fignificac. no fas eft. Nam libi ipli ad morbum
Hoc ita accipe. Quintuplices origines nunquam cauda fic. Prxtcr hoc ad vos
deucaudae funt, ex quibusvnaquxlibet etiam commentamur, res quinque ciTe ,
caufla emergit, fatis efficax ad morbo­ qux corpus lxd an t, t c ad morbos ipfum
rum omniumquiaut vnquam fuerunt,aut difponant: quibus id quidem contra lu­
,iam funt aut deinceps erunt, generatio­ c a ri nequit, fcd vt ab ipfis infirmetur,
nem. Ad haec En t i a vobis Medicis pati omnino neeeffe habet, lftx en im .
attendendum erat, nec vniuerfos mor- hanc in corpus vim habent, vt pro fua
bosab E nte vno, aut vna origine pro- natura id afficere queant. Et vnumquod-
Morfcc.
manarc crederetis : fed hoc omnino vIs E ns ita conftitutum eft, vtipiivni- CtmK>li
tu m cm. perfuafum haberetis, quinque partes feu vcrfi morbi,nullo excepto, fubiedi lint.
tuquin . . . . 1 ' « -
<JU€« E n t i a quinque exiiftcte, ex quorum Itaque quincuplices ignes corpus noftru c)ui««-
paces,
regunt
 E n t i fi V s Morborvm. j
regunt,cive impendunt ita quidem con-‘ multi ac diucrfi, imo omnes morbi,nui-
ftituto, vt nunc ab h o c, nunc ab illo in­ lo excepto exoriuntur,ceteris: En t i bv s
vadi ac labefadari poffit. Sic ii medi­ pep fc quidemi commode habentibus ac
co paralyticus offeratur, ante omnia ipii difpofitis.
trutinandum c ft, quisnam ignis, quod Quartum Ens de potentibus $pr-
E n s paralyiin illam genuerit. Eorum r i t i b v s intelligitur, qui corpus no-:
iiquidem quinque exiftunt in omnibus ftrum violant &: infirmant, in*quod ni­
morbis, in totidem cauifis fcuprincipiis mirum ius habent: quorum operatio-?
pcrfiftentia. Et haec qui non capit me­ nem corpora noftra, prout abiis impri­
dicus, hunccoecum eifecuentus docet: muntur,in fefefufeipiunt. ..
ciim nullam vfpiam alterius curationem Quintum En s , quod ceteris viti**
fufeipiat. verlis rede habentibus in nos agit, En s EnsDet
■ FVJ D e i cft. Et hoc Ens ante omnia dili­
N V ME R V S Vlll. genter expendendum venicj vt (cilicet,
P roeogvs Q v a r tv s. qua: vniuscuiufque morbi fafio fit, accu­
ratius intclligerc queas.Prout ergo
Vm hadenus de quinque E n t ib v s
C mentionem fecerimus : iam confe-
quens cft, vt E n t i a illa, quid fine, per­
hadenus de his ita explicuimus: ita ftu*
diose notate tandem, 'horum En t i vM Morbi
vnumquodlibet fub fc omnes morbos ex viio-
quiramus. Etfi vero proaui ac antccef-
continere. Et hoc intelledu peftcs quin-*
fores noftri, fi quidem ad vitalem auram
que exiftunt: vna ex En t e aftri, alia ex
hanc reducerentur, iftlianc noftram me­
dicinam oppido admiraturi eiTenc: de E nte vcncni:alia itcrucxENTE natu-
quarta ex Ente fpirituum : & po-
ifto tamen nihil agemus. Nec ipforum
r a

ftrema ex E n t f Dei. Et ifta c^terorurrt

quidem remedia defpicatui nobis erunt:
verum neruum eorum ac medullam po­
tius conquiremus aut exfugemus. Pro
parenthefis ergo noftra exordio, vt li­
bellum prologorum finiamus, &: ipfifli-
maENTiA, quae corpus noftrum mode­
rantur reguntq; ac vi cogunt, certius in-
telligamus, hxc ita ftacuantur.
Primus Parenthefis tradatus tradit,
quamefTentiam & vim aftra in fefe con­
tineant. Vis ea in corpus noftrum agit
ita, vt hoc eorum qualicunq; impreffio-
ni ac operationi vitro fubjaccat. Haec
ZnsA* vero aftrorum vis E n s A s t r o r v m vo­
ftiotcm
catur : quod E n s quidem eorum , qui­
bus fubiedi fumus, 4omnium primum
numeratur.
Secunda vis fcu potentia, quae nos
violenter alterat, & in morbos pracipi-
IQIVC- tat, E n s V en e n i cft. Penes quod no­
oeni.
tabitis: erli ipfum aftrum quidem falu-
tare in nobis iit, nec iniuria aliqua lae­
dat corpus : nihilominus tamen E ns ve­
neni nobis infligere noxam poteft. Cui
veluti fubiedi fumus, ita impreflio eius
/
nobis expedandaeft, nec vim eius de-
( clinare licet.
Tertia vis cft, quae & ipfa corpus
noftrum atterit labefadat, etfi duo
praenominata E n t i a per fe quidem in
nobis falutaria & fortunata exfiftant. Et
tu Nj# hoc E ns N a t v r a l e nuncupatur. Hoc
,uwle- E n s intelligitur, fi ipfum corpus noftru
immoderatione fua nos infirmat,aut ma­
la complexione debilitat. Ita ex hoc
quoque morborum omnium ratio eft, ad
quam vobis1 attendendum e ft, ftacuen-
d u m q jm o rb o s omnino non c x v n o *
fedex quinque principiis ac caufTis oriri,
ficut hadenus citra fundamentum cum
certo errore opinio vcftra ynico faltcni
E n t i adhsefit.
IX.
N F M E R F S
PROLOGVS Q vintvs.
N On eft autem , cur.prologum not
ftrum in hanc parenthefin admirc-
mini. Nam admirationb infeitia cft ac
imperitia. Qu6d fi vcr6 admirari vo­
bis omnino allubefcit: hanc quaefb pa­
renthefin legendo euoluite, qua: admi­
rationi vcftrae finem imponet. Quan-
quam nos ftylum veftrum nihil metua­
mus : vtqui limis nos &: tranfuerfis oc­
culis afpiciat. Videmini vobis quidem
vniucrfa febrium medicamenta, feu ( vc
vocant) Recepta, artificiofiffime con­
cinnata habere.* Sed qualiacunque ifta
fint, certum eft, eorum vfu vos voti ve-
ftri adeo non fieri compotes, vt euentus
vobifmct ipfis terrori fit. Qnbd fi eo­
rum fundamentum confideratis: leuiiis
quam quidem ignari ficis, ipfimet ani-
maduertitis. Aliud enim, quam debeba­
Febrium
tis , refpicitis. Febrium genera in 70. nuot
prope fpccies partimini: hoc tamen non ‘pcc,es*
attenditis, febres quinquies 70. numera­
ri. Nam ingenium mentemq, vcftram
adfolum EN s naturale im penditis: &
A 3 prater

v ' 0
 .v.«
I

6 P-a r a m i r v m De
praeter id quatuor adhuc jjja efle, mini- fis tranatus:: qua nimirtHft.fapjon* E n $
me cogitaris. Quod.fi,Ens oarufale iP Aftrale in hominis corpus'dpmin*un?i
lud, quod vos pon-itis.) xgfptdrion is.aut habeat » vt illud ve^ infirmat* yel. in~
febris principium effer, vel caulTa :• fen- rerimat. ...E* ficetiam de ceteris pnar>
.tentia veftra nonnulla- ex parte vigere nibus. Antequam-vcr^i ipfam parea-;
polfeu ^ Sed vos vt morbum* illud c^n^ thefin aufpicemur > fciri-velim , no§
fideratis-: adeoque vos ipfos errore in#> ftylo in feribendo gentili feu Ethnicat^dc
tncaris.»« Hoc vobifcum repetite, quor v furos efie , licet a Clicifiiano h om i-^yti.
tics accidat aut acciderit, venire a vobis? ne prognati fimus. CaulTa.*.cur h octur*
qui febrientes curaftis , quaeri potuerit * facianrius j Fi p e s eft. Nam fi 9 vt*
ab wcftta illf opera foiatii fint , nec­ Ghriftiano > fcribehdum npbis fit : tun*
ne ? Nam, fi febriens ab Aftro inflam- ♦ q u a tu o r illa E n tia , ^ sfftra le , Venenate^
matus eft: abeodem quoque vel obit x N a tu ra le & S p ir itu * 'ts y o m itti opox=
vel reftitt**ur. Vos^vtut vultis medi­ t e r e t , n e c illa a n o b is d e fe rib i p o lfe n t.
cemini-,? adeoque vniuerfum ipfi argro Nam ifte non eft Chriftianus flvlus,
pharmacopolium propinetis: fruftrap- fed Ethnicus. Poftrcmura vero Ens
ronia tamen attentabitis rficut cra&acus,' Chriftiani ftyli eft : quo etiam con­
r Ens AsTRORrM demonftrar. Id er­ cludemus* Sed &: gentilis ifte ftvlus,
Enthan* go curate, ne En t i a vobis incomperta
tc omnia quo in quatuor entibus deferibendis
mcdco aut incognita fine: vtfcilicet, quid aga­ vtimur , fidei noftra nihil labis inu­
cogno
UtnJa, tis & an^egro proluis vel noceatis po­ ret : verum ingenium falcem noftrum
tius, intelhgcre po/Titis. Thcorica ifta promtius acuet. Stylum autem genti­
vobis plane phy ficis metis propolita eft. litium ideo nominamus , quia fidem
Huic vniinharretis., & folum Naturale Chrifti alienat is : & tamen hoc vna
En s attingitis. ■Quod tam certo erro­ profitemur, vos vniuerfos, qui quatuor
re fit, vt inde, quid En s naturale in ve-> E ntium n a tu ra m fe ru ta m in i a c fe & a m i- %

citate fu,haudquaquam intelligerc quea­ n i , trib u s a c o rtu s effe C h r iftia n i. C u r

tis .* idqj hanc.ob caufTam, -quod omnia v e r o q u a tu o r c e te r a g e n tilitia fi-
muiccm pcrtnifcctis, nec quid & vbi e- v e p ro fa n a , p o ftre m u m a u te m d iu i-
ligcndum fir ,*diftinguere poteftis. n u m v o c e m u s : id c x p arte'q u a d a m in
ifto cradlatu p e rc e n fc b im u s. E t ta m e n ;
v t v e r u m ipfiu s v e r ita tis fu n d a m e n ­
N VM ERFS X. tu m p e r fe & c in te ltig a m u s , F.N S'iftud
P rologvs Sextvs . in n o u ifiim o c o n c lu lio n u m lib r o F i d e i
p len iu s d e d u c e m u s & d e fin ie m u s Q u o

I Ta ergo nobis porre) attendite.

Poft-
quam poteftas fupra corpora noftra
in quinque principatus diftributa e ft,
in lib r o fty lo p ro fa n o n u n tiu m m itte ­
m u s , & in fid e d e in c e p s , c e u F
les , q u ib u s p agan ifm u s n u lli c u r x
ide ­

quorum vi corpora noftra fubjiciuntur, e ft , p e rfe u cra b im u s. I d e m n o b is -

Sc ab iifdem in morbos aguntur,vt funt, c u m v o s C h r ift ia n i e tia m c o n e -
Ens a s t r a l e , Ens v e v e n a l e , 4. m in- i , & d e Tlib ris E td eli-
Ens k a t v r a l e , Ens s p i r i t v a - •tu n o s ta n d e m x f t i -
le &C Ens D e a l e : hoc ordine fe-t mate.
quentur etiam quinque ipfius parenthe- ^*
*

m
\ t.
—i

?t t > V
« \

• «
TE,XTVS
..V A-
-t
i 4i
• • \
1 M {
*
i , « f r , r- t. ». T' 1 r
-fV r I

X / •' * /
i •i . «#

-fi < *
ii
l • i

* > .j

PARAMIRVM TRrA CT ATVS L
TE X T VS P,A R E N-
T H E S I S^ S V P E R
* ^
Quinque.
* * J iJ 4 ~ i «MI
.» t # U
ENTIVM
B O R V M PR1MVS. ET PA-
goyum primum^.
T % A C T A T V S
D e Ente ^Afiromm (uper corpom inferiom
C A
Efcripturis nobis E n s
A ftralc , hoc primum
negotii incumbit , vt
cfTcntiam, • formam ac
proprietatem Aftrorum
probe confideremus.
Hoc pr^ftito,deinceps qua via E n s A ftra-
le eliciatur, fequetur. D e hac rc fun­
damentum vos cx doctrina Aftronomi-
ca excerpfiftis, documentum verum pa­
rum attendentes, n e c , quod opus erat
confideratu , trutinanres. Nimirum
profitemini, coelum ipfum corpus feu
aftrum conftituere. Sed hoc vanum
eft. H om o enim fcmcl corporaliter
con ditus, porrb a nullo alio , quam
E n te S em in is , citra omnem aftrorum
Ca!om
ancorpo concurfum formatur. Ad hoc rcfponde-
hs v o s, aftra ipia corpora moderari,dif-
ponere, fingere &: pro natura fua im­
buere. Qui fenfus certe prauus eft. Nam
cur ita non fit, id dc Ente feminis vo­
bis indicatur. Hanc ergo fententiam
vcftram porr6 nihil arguemus : vt quae
fua ipfius folutione cadat &c vanefeat.
Pro fundamento tamen noftrae Parcn-
thefis hanc vobis declarationem largie­
mur. Adam Sc Eua corpora fua per crea­
tionem acceperunfc, & per E n s fe m in is,
vfquc ad interitum mundi. Et licet nec
ftclla vlla , nec vllus Plancta vnqiiam
in natura, vel fuifict, vel eflet,. nihilo­
minus tamen liberi generatione paren­
tum arque nari ac complexionati fuif-
, fent, ficut alias factum eft. Alius nimi­
rum elfet Melancholicus, alius Choleri-
cus : hic fidus , ille infidus natus ftiiffct.
Sic etiam alius probus, alius improbus,
fuifict: quod videlicet hse nacuradiomi-
I
7
•9 ♦f
»»• . • <t . • f
..A
^
• A *
• J
. t L ts
i ,
##
*? ♦ ' w4 • * *
f9
.i 9i
*A \
P v T I.
num in E n te proprietatis confiftanf, nec
ex aftris defluant. Hascenim corporis
partem nullam complent, id eft,nullam
infundunt complexionem, nullum co­
lorem , nullam naturam, nullam fub-
ftantiam.
C A P. II.
V Numquemliber admonemus Me­
dicum , vt in homine duo Entia homini* Enti*
conftituat : E n s Sem inis Sc E ns V irtu tis. duo,$e«
minis fic
Et licet hic priuatim nihil addamus : Virtutis.
hinc tamen huius do&rina: memores
cftorc , vtfuo loco illa legatis & obfer-
vetis. H ic tali axiomate vtimur, quod
vel ut textus in iri urri'ad E ns aftralc qua­
drem Et cum nobis infticutum fit do­
cere, quo pa3 :6 E n s aftralc nos laedere
pofiic: prius explicatu vobis &r Icitu o-
-pus e ft, qu6d aftray fiue Plancta: finr,fi- Aftra ni-
hfi pote*
veftellx firmamcnri aliae quaecunquc , ftatis in
corpus
corporis noftri nihil condant ^niliil in habcnc.
colore, pulcritudine,moribus,virtuti­
bus ac proprietatibus aliis moliantur. Et
fententiam hanc ex animis veftris elimi­
nare debetis, quam tamdiu fouiftis , ac
ex ftellarum naturi pofiruquc dc homi­
nibus nidieia ac ipfos homines feciftis :
quod fine rifu repetere non poffumus^
Quanquam contra aduerfarios noftros
longiorem hic difeurfum noninftitua-
mus : ideo cumprimis, quod inchoata:
hqius noftrae Parenthcfeos is finis non
fit, vt vnicuiqtie‘inflanti ex profcflb rc-
fpondeamus: 'cum vel deinceps etiam
tanta papiri ac atramenti copia futura fit
nobis vt ipfas,volente &c fauete Iehoua,
in hanc rem impendere poflimus: Iam
ergo poftquam comprchcndiftfs , ifta
Aftra nQbis nec naruram, nec proprieta-
A 4 tes alias
 $

* PARAMIRV-M T r ACTATVS I.
tes alias indere: nunc animum ad diuer- cft. Semen digeftione opus habet: hoc
lum ad}icitc, qua rarionc eadem corpo- fit in terra. Ipfa vero terra digeftio nul­
^tttAflra
ia. ra noflra labefadent Sc oCcfdant.. .N on la cfl line Sole. Matrix vero digeftio cft,
Cionc
corrj^ra vtarbirrcmur,nos,qubd (oboles Saturnia etiam fine quibufuis aftris.^Etlicetnullo
•c™,8t /imus, ob id vel longioris, vclbrcuiocis vfquam tempore luceret.Sol,, ac ipfe
vitae exifiere. Namlioc vanum ell."Sa­ Mercurius retrocurreret:tamen gignun-
turni (iquidem motus nullius hominis »_ tur liberi,tamen augefcunt,tamen Sol Sc
vitam afficir, nec eam Vel prolongat,vel digeftio ipfis non adimuntur. Aftra fi- A§r«n5
abbreuiarr Nalm etfi quidem Saturnus qQidenVplanS nullam vim ad inclinan-intUnSc*
ipfum caelum vel firmamentum nunqua dum pro fua natura hfeminem poffidenf.*
* afccndiffcti nihilotamen minus huius- nec ipfe homo*, vt inclinationem fufei-
modi nafeituri homines fuiflent. Et li­ piatjvllo iure tenetur. Hoc iterum fic
cet nulla vnquam Luna condita fuiffct*: intcllige. Ex duobus militibus, $quc fe­
iftius natur^ homines tamen cmcrliffcnt. rocibus ac iracundis, quis alterum ( vtar
Quin itaperfuafum habere: etfi quidem hoc verbojnaturar aut ingeniati Nullus.
Mars ferox ac crudelis fit, non propter- Ex gemellisfibi inuiccm apprime fimi-
ea tamen Neronem huius prolem cxfli- iibus, vter alteri hanc fimilitudinem
tifle. Et licet vtrique ciufdem quidem contulit ? Neuter. Cur ergo nos Iouia-
Natura fint: alter tamen ab altero ni­ les aut Lunales vocamus ideo, quod ad
hil mutuatus eft. Videte: Helena certe gemellorum exemplum eadem nobifeu
Sc Venus vnius natura exftitere: Sc ta­ ratio fit ? Foetus vnus eft vt femen in fua
men Helena adultera futura fuiffiet, fi- fubftantia; cft gemellus vt femen : SC
quidem Venus nunquam nata effiet. Et non proles Solis, fieut de geminis tradi­
licet Venus Helena antiquior fit: tamen tur,
Sc ante Helenam meretrices vixiffic, vo­ C a p . IV.
bis credendum cft. Is ita demon (Iratis, Icitote , nos
C a p . III.
H porro Parenthcfin ad Ens Aftrale
perducere velle, vt qua ratione aftra nos
Rffter hadenus commemorata, vi­ lxdant Sc occidant,omnino intelligatis.
detis iam porro de iifdem multb Hadenus perfuafum vobis fuit aftra nos
plura percenferi poffie. Sed cum idorum inclinare, Sc inclinatione hanc ad aflro-
in Ente Seminis Sc Virtutis mentio fiat, rum ingenium nos fingere. Inde fadum
Kotnl fermonem iftum hic pracidimus. Exi- vt grandes libellos de hac re condideri­
net
nci Une
une a . t t • • /•
tftrii vi* ltimarc tamen debetis, lplum firmamen­ tis, qua arte aftris refifti poffiit ac debeat.
tftrii vi
■ ere ne
queunt tum ac aftra omnino ita condita effie, vt Quod tamen feriptum vmbratile eft.
homines, ac creatura animales fine ifbis Necnoftra intercft,quo fcnfu Prouerbiu
vigere non poffimt. Per ipfa tamen mi­ i\\w&-)Sdpic/Jsvir imperat 4/?m3intelligatis. Aftr*
nime fiunt. Id cx exemplo addito intcl- Attamen,quo fenfu a nobis accipitur,id beiIUIU-
ligc. Coniedum in terram femen,ex fc- ita admittitur. Aftra nihil in nobis co­
ipfo frudum fuum promit: in fc enim gunt,nihil fingunt formantqj, nihil fimi-
E n s .Seminis reconditum habet. Inte- lanc, nihil inclinant. Ipfa per fc funt li­
rim tamen fi Sol femen nonfoueret,non berrima : liberrimi itidem Sc nos. Et
germinaret illud. Nec cogitare debetis tamen notate . fine aftris nos viuere non Aftt»
lemen illud aut Solem , aut firmamen­ poffie. N am & frigus Sc calor, Sc rerum,
tum, aut quiduis aliud generate. Hoc quibus viditam us, digeftio ab ipfis pro- **£■ •
verum putate,calorem Solis tale tempus ueniunt. Solus homo non. Et tantum
conftituere : veluti, fi quid digerere, ifta nobis commodat, aut in tantum ipfis
I c rem in fuam operationem fcu effiedu opus habemus,quantopere frigore calo-
deducere vultis, tum id per digeflionem req;, cibo potuq,, ac aere indigemus.
faciendum eft, Sic digeftio nihil aliud, Vitra tamen nec ipfa in nobis funt, nec
nifi per tempus operatur. Ipfa res, quae nos in ipfis. Quod fi vero ipfa nobis fi-
digcricur,operacioncmfuamin fe habet. milia funt,aut nos illistvel, fi illa no fune,
Digeftio. Hoc ita accipe, quid digeftio fit. Citra vt n os; nec nos vt illa:quo ergo prolixas
digeflionem foetus accrefcerc non po- iftas propofitiones ac difputationes mo­
tell. Nam ipfa digeflionc augetur, hoc limur? Sic nimirum ipfe fabricator con­
cft,in matrice. Ita ergo ad hoc opus foe­ didit. Quis nouit, quid in firmamento
tus nullo aftro , nullo Plancta mdiget. lateat, quod quidem, quibufnam, profit,
Matrix ipfa illi pro Planeta Sc pro ftella nos ignoramus ? Nam ncc Solis claritas
nec'

I
 de E nte A s t r o r v m .
nec ars Mercuri),nec pulcrirudo Veneris
quicquam nobis commodae.Solu fplen-
dor & radius Solis nobis vfui cft,qui fru­
ges producat & xftatem , qua noftrx an­
nona? prouentus eft. Sed pro fermonis
concluiione, vt Parcnthefis principium
habeatis hoc animaduercitc. Foetus,qui
fub Planctis ac aftris maxime beneficis,
ac pro voto generofifiimis conceptus
natufue cft,fi naturam diuerfam ac plane
iinjrut. contrariam acceperit: cuiufnam ea cul­
ius in pa erit? Huius nimirum , a quo ifte fan-
futu vi-
tu. guis defluxit: licut de generatione tra­
ditur. Pariter arbitremini,afti a ipfa nihil
hic operari, fed folumfanguincm. Quod
fi vero ftatuta fua hora planetis aflimi-
lctur : tunc & id ex fanguinc habet. Sx-
pius quidem bonacum bonis malacum
malis coin cidun t: fedvmcum faltem
horum cauffx vim habet, non etiam al­
Ens fe-
mini*. terum. H oc cft E hsfem i/tis*
C ap . V.
P Riufquam ad propofitum noftrum
dcfccndnmus,tale quiddam dc apti-
tudirc & habilitate corporis vobis op­
ponemus. Poftquam probe omnia ex-
pendiftis & ftatuiftis,homini fortunam
ac induftriam iuam ab aftris defluere,ita
vt alter altero citius augefcat,hic artibus
& eruditione,ille diuitiis,alius,potentia
&fimilibus:hxc omnia aftris aferibitis.
aquibusilla acceperitis. H x c nos vni-
Fortuna
rnndu
ucrfa cuertimus,& rem hoc modointer-
ftriinon pretamur. Ipfa fortuna ex induftria eft:
abaftiis.
induftria ex fpi ritu; Prout quilibet homo
genium vel fpi ritum habet, ita ad hane
vel illam rem induftrius fit. Er piout in
hac vel illa re induftrius eft, ita fortuna­
tus cuadit.Genium huncvtcognofcatis,
feitore, ipfum inftar Archei cffc:ficut de
Archeo traditur, nec longius nos hic
differemus, ne qua ex propofito noftro
digrediamur. Plura etiam ae formarum
in hominibus diffimilitudine affertis,
quod a primxuo Adamo per tot annoru
forma­
fecula,inter tot hominu myriades nemo
tum in vnquam alteri facies xqualis fuerit,prx-
bomine
dilGmt cer Gem inos: quorum fimilitudo mira-
litudo
vnde. culofa&: admiranda fic. Hanc vos aftris
acceptam fertis, & eius mirabili motui.
Qux res nobis velo implicita apponitur.
Imo hoc fcitote (-quod tamen de termi-
novitx aptius intelligimus) a Deo Ens
ipfum feminis ita creatum effe,vt omnes
formas, colores , fpecicsq; hominum,
quarum nullus numerus eft, impleri ne-
ccffc fit.Eis produdis fcmel & impletis,
*
tum poftliminio prodibunt homines»
eandem faciem exhibituri, quam prx-
fcntarunt,ohm qui fato fundi funr. D ic
extremi iudicij inftante, tunc & colores
& mores omnes hominum expleti erunt.
Nam ille prxcifead pun&um id ftatutus
eft , quo colores , forma?, fpecies ac
mores omnes iamiam anreceflerinr,
nec vllus amplius nafei poffit , quin
priorum alicui fimilis iit. Tum tem­
poris hora primi circuitus mundi finita
erit. Nec in hanc vos fpeculationem de­
m ittatis, vt plures mundi xtates confti-
ruatis,&: mundum in parces diftribuatis.-
Nam fi omnes colores & mores hominit
effluxerint,ncc noue formx produci po­
terunt, fed fimilitudmes erunt,tunc vera
xtas defierit.
C a p . VI;
#
S ed quorfum ifti cogitatus? ad hoc ni-
mirum,vt,quidnam velimus ac pro-
pofuerimus, clarius & dilucidius intcl-
1
ligatis.Hoc itaq; dudu Ensaftralc vobis
ita accipiendum eft. Res vna quxdam
eft qux non videtur , qux ncs,& ea v-
niuerfa, qux viuunt ac fentiunt, in vita
tuetur ac conferuat. Et ca ex aftris pro­
fluit. H oc ita explicamus. Ignis,qui ar-
det, ligno opus habet. Sine eo nec ignis ?«Mt.
eft. Ita attende, ignem effe vitam. Et
tamen non viuitabfquchgno.Scd & hoc
obferua. Quod etfi quidem craffum ac
pingue exemplum cft, vobis tamen ido­
neum fatis eft. Nimirum corpus eft li­
gnum. Eius vita,cft ignis. lam vero vita vitt ^
viuit ex corpore. Corpori vicifiim opus '<nu*
eft vt habeat aliquid, ne a vita abfuma-
tur, fed in fua fubftantia perduret. Id
hoc ipfum eft,de quo vobis Ens exponi-
mus.Et hoc ex aftris promanat, aut fir­
mamento. Vos quidem afferitis, ncc
falfo : nifi aer effer,fore,vt omnia prola-
berentur deorfum, & quxeunque in fefc
vitam haberent y fuffocarentur Sc peri­
rent. Sed vicifiim accipite, adhuc vnum
quiddam effe , quod corpus fuftineat.*
quod ipfum corpus vicifiim vitam feruet.
Eius inopia aut interitus, aere perdito
nihilo tolerabilior fit. In eo enim , & ex
ipfo acr fouctur. Q uod ni effet y aer
diffolucretur. Ex ipfo firmamentum vi­
uit. Quod fi in firmamento non effet, id
periret. Id vocamus M. Nam in vniucr- m.
fis nihil conditum cft fupra hoc : hoc
nihil potius cft : nihil lfto plus ad con­
templationem Medici faac. Hoc ergd
probe n o u te , vt M.vobis indicemus :no
qued
 9

io P a r a m i r v m T r a c t a t v -s I.
quod cx firmamento oriatur, aurinjeo; lo ante di&utrimus. Sic ergo aliquidcft,
* enatum iit 5 aut ab eodem ad nos tranfi- quod M. hoc'inquinat : quod ipftim.
mittatur.- Nam horum nullum ita (e deinde & in corpore manet, & abeo-
habet. Sed hoc tamen tenete ,M . illud dem feparatur.
creaturas vniuerfas tam ccrli quam terrq C a p.. V 111.
confcruarc: &- infupei
*
omnia Elementa * C ^
v Ic ergo E ns aftror» intclligatur. Aftra Aflr*
y u motatio*
ex eo in iplo viucre. Quo vero pa&ro L jip fa varias luas naturas ac proprieta- nem m
id a vobis accipiendum fic:memores vos tes poilident: ficut & in terra homines. fei'aoct"
cfie asquum cft eorum, quas de primo Eadem aftra Tuam mutationem in fe ha- ‘
creato indicantur , 8c quas in prasfenti ‘bent, nempe melioris peioris,duIcioris,
difeurfudeM. porro tradentur. acidioris, amarioris* Quas fi infuabo-
- C a p. V I I . n ita te p erfiftu n t q u id e m ,a b ijsm a li n ih il

P Oftquam ex nobis M.indicatum ac- emanar.Sed in deprauatione,corum ma-

ccpiftis; vltcrius iam hoc excmplu lignitas emergit. Recordamini vero,ea-
attendite. Qjmd obturatum & conclu- dem orbem vniucrfum ambire,ficut pu-.
fum hypocauftum eft, id intra fefc odo- tamen ouum cingit- Per putamen aer
rem talem concipit,qualem tu ei irnmi-^ ingreditur,& id primo penetrat,pergens
feris. Is odor ex ipfo hypocaufto non ad mundi ccntrum.Sic iterum ccnfcatis:
cnafcitur, fed ex tete. Iam animaduerte. quacunque aftra venenata funt, eadem
Hunc odorem, qualem tu conciliaucris, fuo contagiq aerem inficere. Ita , quo
talem olfaciunt, quicunq; eo loco ver- hoc virus pertingit ibidem ifti morbi
fantur. Et fieripoteft, vt tum morbos prq conditione malitiofi aftri emergut.
omnes, tum eorum curas fimilirer in eo Nam ea potentia non cft, vt vniucrfum
conclaui excites ijs, qui in illo habitant, totius mundi aerem contaminare queat.
Nota hoc. Aer,qui incus eft,a te non pro- Partem falcem eius vnicam inficit, prout
ficifcitur. Odor autem ex ce emanat, vis eius validacft. Eadem etiam ratio
Sed incclligc vltcrius : nos ita de aere cft bonitatis aftrorum. Hoc ergo eft Ens
loqui, vt vobis rccenfeamus Ensaftrale. dftrale-iid. eft, odor, halitus vel vapor, fu-
Vos explanatis, acrem oriri ex motione dorue ftellarum cum aere permixtus,
firmamenti,id quod nos inficiamur. No ficut curfus aftrorum id patefacit. Hinc
autem asque de vento, vt Meteorologia enim proueniunt frigus, calor, ficcitas,
««w tecuincft* Aer a fummo bono defluit, $C humiditas & iimilia, quae fuis propricta-
w
uciTis i
ante creaturas vniuerfas exftitit ille tibus indicantur. Hinc creo %
concludite,
lummo prior. Poft ipfum res creatae. aliae funt. aftra ipfa nihil inclinare : fed halitu fuo
bon0‘ ^Firmamentum ipfumex acre viuit,vt& falcem inficere ac contaminare M. per
creaturae omnes. Ex firmamento ergo quod porro nos venenamur & affligi- *>««.
acr non producitur.Firmamcntum qnim mur. Et taliter fc habet E n s aftrale,quod
1 peracrem conferuatur asque ac homo, corporanofttatamadbonum,quamma-
Et fi quidem omnia firmamenta quief- lum difponic, hac via. Quifquis homi-
c$renc,aer tamen nihil minus cxfifteret. num fecundum naturalem fmguinetn
Quod fi vero in quiete ac ftatione ifta ita temperatus fit, vt halitui ifti aduerfc-
mundus interiret, huius rei haec foret tu r, is inde aegrefeit. Qui,vero contra-
caufla, quod firmamentum acre carerer, riam natuiam non adeptus c ft, huic ni­
te hic intcrijflct. Et tunc hoc fignum hil incommodat. Sed hec ifte noxam
fbree, de ipfoquoq; homine a&umcffe. fentit, qui contra illud tam fortem ac
Omnia elcmqnta di Abluerentur. Nam generofam temperiem accepit, vt vin-
in aere vniuerfa fuftinentur. Hoc cft M. ccndo veneno• fuffleiens fit ex fanguinis
O
magnum. Nunciamufq tibi, hoc M.m. fui nobilitate: aut qui medicinam vene- }
reni talem cfle 5cx qua omnia creata vi- natis fuperorum vaporibus rclu&atem,
uant, yjtamq, fuam in ea tum ex ea pro- affumfit., Hinc etiam hoc colligite , res
trahant/'i]c>c;vero M.m. ita alterari ac vniuerfas creatas. homini aduerfari, fle
p

Ycncnari poteft, vt venenum hoc homo hominem icexum his ipfis.

fii fefe Juuriat. Qucmiam enim in e o - C a p . I X . •;
eius yita efttehabitat, neceflario corpus, Oftindicium fa&um de M. ab exe-
ctiam e;ius,ab eodem, quod in M.m. Ia- J pio iam difeite, quomodo Planeta-
tct,altcrabilc te contaminabile erir.ficut rum halitus noftris corporibus noceant.
mucatqsIn hypocaufto, acr, dc quo pau- Lacus, qui probum fuura M. h ab et, is
1 H .w lil.. . ii- iuiv ■ :■ + J1
 I

De E s t e A strorvm. ii
«mhl* pifcofiw cft. Frigore vero fupra modum fulphurcfrit, aut mercuriefrit. Eoftim
«odo"0* inualefrente, ille cogitur glacie: pifres enim exaltationes corporibus noAris,aut
colori vero moriuntur,ideo, quod M. propter veneno au$ faluri fim t: nihoc forfan ob-
noceant, natura m aquae nimiopere refrigeratum Aet, vt vapor ifte propter diftanriam ad
fit. H oc frigus non ex ipfo M. prouenit, nos non penetret. Huius documentum Arftn_
fedex aftro, quod,huius naturae cum fic> hinc capite. Arfrnicarum frcllarum exal- catum
id perficit. Pariter Se folis calor ita ope­ tatio fi faciem ac ccntl um terre attingit, fum*"#»
ratur, vt aquz nimis iiicalcfcant , ac &: cumprimis aquam: tunc vi fuaarfetii- rc‘*
pifces in ijs interim antur, fimili ex cali vniuerfam aquam contaminat. Hoc
caufia. Sicut ergo haec duo, duaepro- maloinfe&a aqua,malu illjco pifres per-
prietares funt quorundam aftrorum: fid setifrunt, &: ab vna frde migrant in alias;
Se a li* fimt plures, per quas M. acefrit Sic ergo ex ^bvfib ad fiiperficiem enaoar,
amarefcitjdulceflit, arfcnicefliD autalijs dulcem Se intaminatam vndam frdcmqj
infinitis guftus qualitatibus imbuitur. frdantes. Sic ergo freundum littorum
1 H$c infignis alrcratio altcradoncm facir metas magno Se Aupendo interdum nu­
corporum. Ex his iam cenfctc * quo mero confiuentes confpiciuntur. Quod
modo aftrum M.inficiat, vt Se morbis li- fi ergo locis quibufdam magna aliquan­
mul ac morte corripiamur, prout vapo­ do copia pifeium,aliquot annis non vifo-
rum iftorum narurx fuerint. Quod ideo rum,comparet,id locis iAis vicinis ma­
nullus mirabitur medicus, quia in aftris* gnam internecionem portendere credi­
quam in terra multo plura venena re- bile eft. Arfrnicum etenim, quod foras vir»"1
xorbus condita fint. Hoc etiam cuiuis medico agit ex profundo longo tempore non
fin
peneo*«- ratum fit,' nullum vfquam
i morbum fine fpe&atos pifres, idem homines quoque
nuiius. certo veneno affligere. Venenum fi- inficit, vt poA pifres aegrefrant &: infir­
quidem cuiuflibet morbi principium elb mentur. Eo enim homines pifribus for­
Se ex veneno omnes morbi emergunt tiores funt, quo illis tardius afficiuntur.
tam externi,quam interni,nullo cxclufo. i€qno modo Se ab alijs venenorum ge­
Hoc fi ita conditurum habueritis, inue- neribus ab aftris emiflis, Se M. alteranti­
nietis vni Arfenico praeter 50. morbos, bus (ficut id virtutes ftellarum compro­
50.adhuc alios attributoseffe , quorum bant ) non folum cum pifribus homines
tamen nullus alteri fimilis cft,etfi ex vno labefactantur : frd defruges agrorum, Se
arfcnicovniuerfiexorti fint. His plures viuentia vniucrfa terrae conucnenantur*
ex Saleriftis iterum plures ex Mercurio: C a p. X I.
his denique multo numerofiores ex
Rcalgar ac Sulphure progigni. Et harc A Ddi&orum fimilitudinem refpc-
<Au qdodam Se corpora noftra lar
ideo vobis fignificamus, vt friatis, fine cus,membra vero eorum, pifres referut.
cognitione originis vos fruftra cuiuflibet Quod fi ergo vita, quae corpori Se omni­
morbi peritos effe, cum res vnica tot bus membris inhabitat, peraftra in cor­
morborum caufia fieri poffir. Illam fi pore ira veneno inficitur : tunc Se inte­
perfrrutati fueritis: ceteras caufias facili riora membra inde infirmantur, que vc-
r r' ■
Nota, negotio deprehendetis. Fixam vero nenum concipiunt. Et fic Entia alia a- aftniia
t - E n t i u m

hanc regulam vobis tenete, vt Audeatis ftralia cius veneni conditionis funt vt , J jn V n a .

ante omnia rem illam cognofcere, ex folum fanguinem ludant,ficut Realgarica:

qua morbus generatur,poti9,qua vtcauf- alia caput tantum refpiciunt i vt M ercu­
fas, qui generetur, aut generat9 fit,inqui- r ia lia : nonnulla folis offibus minantur
racisdicut de his praxis plura docebit. ac venis, velut Salia : quaedam eius na­
aC p. X. turae funt , vt hydropifin Se tumorem*
Orum vero vt cognitionem ple­ pariat,vt Auripigm enta'.aliqua,quae febres'
niorem haunatis-.fcicndum cft,nos inducant,vr amara:
quidem xftatem ac hyemem non folas Hc;c vr accuratius a Aequamini,diAri-
accufare,quafi corporibus noftris, ficut butionem rerum Se iplum Ens vobis lar­
m!!a-tt pnoribus exemplis innuimus, damnofx giemur. Vbi notabitis h o c, quaedam in-
®on.e* exfiftant: fed fontem facimus planctam inrcrius corpus peruadere, vt lunt quae
q m d 0 0 » l

««it ac Aeliam quam libet, quoties coufque ipfum liquorem vitae feriunt. Et lAa*
ad exaltationem conlccndit,vt M.pene- morbos pariunt corporis. Altera funt,'
trct,& idYccundum naturam fuam rem- quae vulnera gignunr,vt funt, quae virtu­
pcrct. Sic M. a nonnullis praeter modum tem moucnt expultricem. Et in his duo­
falefcit: a nonnullis plus arfrniccfcit,aut bus confi Ait vniuerla Thcorica.
P a n icu la
 1z P a r a m i r v m T-r a c t a t v s II.
'Particula prima • mustprardidam praefationem non refue-
musjfcd bafin Cc veritatem Entis veneni En,* «
Vcmadmodum nunc cXplicuimity • ’ n r> i ncnI
ita conftituemus. Confirmatum apud ***
Q vt ENVAftralc tam inttfa y quam
omnes eft,corpora noftra confcruatione
extra corpus nos afficiat, nimirum fe­
egere, hoc eft,, vehiculo quodam , cuius
cundum morbosi qui extra corpus non
beneficio vigeanc & nutriantur. Quod
egrediuntur, & Cos , qUi in ambitum I « » #4 + » *• A I «

vbivbi d eeft, ipi vita cxfulat iplamet.

eius abeunt : Sic pariter ad fcientiam
Aeque autem & hoc notandum eft eun-
veftram requiritur,vt recenfeamus,quo­
demipfum.quicorpora noftra condidit
modo in qii&hbet ftella vcneriufn ficum
aut creauit,.ipfosfimiliter quoque cibps
fit. Nam hoc plus Aftrooom icx, quam
procreaffe : eadem quidem facilitate^fed
Medica: facultatis eft.
non xqua perfectione. Hoc ita accipi
hydropi* Quicquid vero huius fit,venena quin-
velim. Corpus quidem nobis veneno corpu*
quin.u- ruplicia fdnt qux hydropififi pariunt. Ea
vacuum datum cfr. H oc voro quod vice Itclum.
quidem fubvno genere funtScd naturis
alimenti corpori porrigimus, venenum
quinque diftant. Sic vnum venenum
coniunctum habet. Sic ergo corpus per- cibi ve-
aftrorum eft: Cetera qiiatuor Entium nenon o*
fedum creatum e ft: non iridcm alccru. lunt»
aliorum : quae tamen fingula hvdropifin
Ex hoc animaduertite , cetera animalia
gignunt, vt quintuplicia fulphura,& alia
St frudus nobis cibo cfle. ErsoO Sc vene-
fimilia.
no. Sibi ipfis vero ncc cibi ncc venena
0
'Particula fecunda . funr,verum fui refpcdu, &: quatenus
Vo vero pado a vobis cognofci creatura: funt,nobifcum xque perfedio-
Q poffic,exquo Ente hydropiiis o- nem participant. Quatenus vcr;o nobis
natur,&: quibus eadem remediis fanari pro cibo furriuntur, eatenus f)pb,i? v.cnc-
queat: hoc in morborum medicationi­ no funtrqua ratione nobis ‘venenum rcfly
bus traditum legitur. His itaque hacte­ quod libimet ipii venenum, haudqua-
nus traditis, Ens ipium conclufum volu­ quameft.
mus : hoc addentes, fruftra vos aftrales C a p. II.
morbos fanare cogitaturos, quamdiu
petentia ftella morbofa dominctur. Eius enim S
Ed res ifta longius expendenda eft.
Res vnaquxlibct in fcipfa perfeda
aperior, potentia medico fuperioreft. Vndc id cft,& bona fada fibimct& pro fua ratio­
colligere debetis, arquum omnino cfTc, ne Sed fi alienos vius fpedemus, tum &z Ketqa*
vt probis funduri medicis tempora dili­ bona & mala condita eft. Hoc ita arbi- bonace
genter animaduertatis, necante conuc- tremini:Bos,qui gramine vcfcirur,ex co
niens tempus morbi vilius fanationem & venenum Sc fanitarem accipit. Vtruq;
moliamini, cum conatus omnis futurus enim in fc gramen habet, alimcnrum,
fit frultraneus. & mcdicameutum. Gramini tamen ipfi,
gramen veneno non eft. Sic & homo,
quicdquidcdit bibitq hoc ipfi venenosu
P A R E N T H E S I S fimul Sz falubrc cxfiftir. Illud tamen
S E C V N D A . quod editjfibimet ipfi venenum non eft.
Et h oc, quod proponimus, duobusmo-
LIB E R E T PAGOYVM SECVNDYM dis accipite. Vno de ipfo homine,cxclu-
TRACTATTS fa natura animalium &: plantarum. AI- \
D e E nte V e n e n i . tero de afiumtione. Sed tz hoc ipfum
•s dilucidius attexemus ad intclledum fa­
C a pv t I.
ciliorem : Vnum hoc in homine,eft ma­
Oftquam hadenus de Enrc gna natura. Alccrum,cft venenum,quod
Aftrali tradatio abfbluta eft; in naturam infertur. Ac vt parenrhefin
ordo poftulat, vt de E ntes hanc in veftram gratiam compleamus,
veneni, quod alterum eft, recolligite vobifeum, Deum res omnes
vnde corpora noftra afficiuntur.iam dif­ fibimee ipfis perfedas condidific : aliis
feramus. Priori vero fundamento, cui vero imperfedas,propter dz ad vfum. Et
in rradedo Ente Aftrali incubuimus^d- in hoc fundamentum fecundi ncftri En -,x
huc memores operam damus : nimirum tu ,videlicet veneni, quiefecr. Sed nos
ex quinque Entibus corpora noftra vio- vlrerius ita intelligi vclimus.-Dcum qui­
larf &,vt pariantur, induci.Vcrunramcn, dem homini, aut creaturis proprerfe-
vtviam faciliorem & breuiorem tera- ipfum nuilum Alchimiftam ordinafie:
f edf i

A — t_-----i— L.
 0

D e E nte V eneni .
fcd fi iznperfc&um ad vfiim noftrum,
I C A p . I V .

Aichwi.quo opus eft,conferamus > Alchimiftam

*ne»u° deftinauit , hunc in finem* vt venenum,
tmatw <Juo<^ ^Pcc*c Sc v i c e faluraris cibi afiumi-
E X his vero creatorem ita indagabi­
mus,non vt venenu manducaremus, fed
idem a falutari fcgregaremus & difccr-
ncremus.
De hoc Alchimifta quod vobis tra^
dimus, fcdulb vos animaduertite*
A C
P . III.
tis. Si omhiain feipfis p e r f l a liint,
& ita compofita ordinatione creatoris^
vt
# vnum ad alterius eonfcruarionfcm 4 far
ciati veluti gramen vaccam, vacca vero
hominem a lit : adeoque pcrfbCijP.vnius
rei, rei alteri,>qu# illam afluant, tum
malo, tum b9iio..cft*& ob id imperfecta:
ftatuendura cft<creacorcm propter vbe-
riorcni cieatioilijm, qux plgs fit7^uam

C Vm ergo vnaquxlibet res in fe ipfa creatio ipfa*ifta csondidilTcdiac cx caufla,

perfecta,fecundum alia, tum vene­ quia res hac conditione creatas voluit,
natum falutaris rationem habeat : ora­ vt in co,quod alteri neceffarium eft,talis MchlmU
tione noftra procedentes ita ftatuimus, virtus, efficacia Sc ars latear,yc per hanc
D e v m huic,qui alio quodam, quod fc i- virtutem venenum a bon o, ad falutem booove-
E
tft licct ipfi tam in pernitiem , quam falu- corporis y6 c alimenti Heccffiratem fcpi" feparet.
tem , fumtum ccdir, vefeitur ac vtirur* rctur, Sc ordo ille mutuus feructur. p<,uo*
. Alchimiftam omnino conftituiffc: qui Exemplum. Pauo vorat anguem, lacer­
Alchimi ♦r /• t i i \ r
(bquaiji tantus artifex lir>vt h<rc duo probe a lc tam, ftellionem. H x c animalia quide
«ote*. jnujccm difeernere poflir, Venenum ni- fecundum feipfa perfecta «Se falubria sut:
miru in fuum vidulum, cibum autem’in fed fecundum extera animalia, omnia
corpus ingerendo. Hoc m o d o , vc fupra citata ifta venenum merum fu n t, fi pa-
monuimus, fundamentumnoftrum m- uonem excipias.Huius diuciliratis hanc
tclligi ac a vobis acceptari volumus. Sed cauflam tenecc:eius Alchimiftam itafub-
exemplum alterius generis accipitc.Qui tilcm cfTc i vt cum co animalis nullius
dominus aut princeps eft,is in fcipfb, vt Alchimifta conueniar i qui tam exquifi-
Principi conucnic , perferus eft. Sed re Sc pure venenum a bono /eparet, vt
Princepsefie fine feruis nequit , qui ei cibus ifte pauoni innoxius iit. Sic verum
Principi feruiant. Serui interim in fc- alias etiam eft , animali cuilibet fuum
ipfis perfe&i funtquidemrfed non Prin­ nutrimentum peculiare ad confcruatio-
cipi : verum huic & veneno feu damno, neni aflignatum effe, & prxtcr boc pe­
&: emolumento funt. • Sed vt Alchimi­ culiarem quoque datum Alchimiftam,
ftam naturas intelligatis,fic putate, Deu qui illud feparet. Struthiocamclo.ralis camelus.
Principi largitum e/Te jfcicnriam in fe Alchimifta datus eft,qui ferrum,hoc eft,
ipfo, qualem Princeps requirit. Hoc ftercus a nutrimento lbparct, quod alij
ipfum docet venenum a feruis fuis fepa- nulli po/fibile prxltitu cfTer. -.S^laman- raas,^ ;
rarc, & a b ijs bonum quoq; acceptare. drx, pro cibo ignis, fcu corpus ignis da­
Exemplum hoc fi vobis non vfq; adeo tum eft. Hoc ad opus additum Alchimi­
quadrare videbitur: fundamentum rei ftam habet. Sui,ftcrcus cibus eft,licet id Sui-
prxfcntis poficum inucnietis in docendo venenum fit: qua ex caufTa etiam ab Al­
fecundum do&rinam Sapientis,vbi lftud chimifta naturx cx corpore hominis ex-
explicatur. Sic enim res habet» Homini, clufum eft. Sui tamen nihilominns ali­
vt edat ac bibat,opus eft/Corpifs etenim mento eftrquod fcilicet Alchimifta fuis,
hominis, quod hofpitium eius vitx cfi, hominis Alchimifta multo fubtilior fit.
cibo potuque omnino opus habet. Ita -Nam Alchimifta fuis, exltcrcorc fepa-
fumfio.0 c r S o c o § ‘ c u r ^ o n i 0 ^d/umendum intra rat id alimentum,quod fegregare Alchi­
“ cib» fe tum venenum, tum morbos, ac jpfam mifta non potuit hominis. - Proptcrca
cootra, . . *
humor- mortem, nimirum per cibum ac potum*
etiam ftercus fuillum ab alio, animali f S ” .
mortem. Sic ergo hoc argumentum aduerfus eu
nullo voratur^ Nam fubtilior , &: qui
dirigi pofTet, qui corpus nobis largitus alimentum exquifitius feparet, fuis Al­
cft,&: cibos addidir,vr nos iugularer» Sed
chimifta nullus eft. Idem de .ceteris,que
creato fcitorc,creatorem creaturx nihil detra­
nihilde confulto omittimus vt fermobreuior fir,
nbit. here : fcd vnicuiq; fuam perfectionem pariintelliecndum modo eft.
relinquere. Et licet aliud, alij veneno
C a p . V.
quidem fit:de ifto tamen creator accufa- AlcSimi-
Am* vtde Alchimifta quxdam protu- lt(" ura
ri reprehendive minime poteft.';--
i ^
I lim us: fic credendum vobis eft,ipfum
a folo Deo cx hac cauffa conditum efk,
m'’
diiu*.

B vt a

r
$
 i4 P a r a m i r v m T r a c t a t v s II.
▼ t a bono fcparet, quod ab eo diucrfum uidere, Se fecundum diuifionem loqui)
exfiftit, in illo nimirum corpore , quod quifque prout didicit , iuxta indicium
aliquid pro ordinatione diuina ad vitae & opinionem eorum , id oppido laudari-
fuae fuftentationem afTumit. Iam ad dum cft. Ita enim Entifta pyromanticus
prius data recurrite, nimirum,res quinqi fuum iudiciumfuperfpiritus ponit. Sic
effe, quae in hominem poteftate habeat, Entifta Phyfionomus ex natura hominis
& quibus ipfe fubic&us (it, :'vt E n s aftr*- vaticinatur:Entifta Theologicus ex cur-
l e , de quo pcrtra&auimus , &: deinde fu D ei : Entifta Aftronomus ex aftris.
E n s ven en i. Iam etfi ab aftris quidem Sic quilibet per feipfum mendax eft. Sed
homo nihil afficiatur, non seque tamen veraces ac iufti funt fi in vno conueniut.
etiam tutus ac fecu ru s ab E nse v en en i cft: Hoc vobis edicimus, ne ita vaticinari
fed vt abeo labefactetur, metuendum pergatis, nifi Entia quinq; Entium prius
cft. Haec, vt in prooemiis narrata funr, eognoucritis. Tum demum cachinnum
ita relinquimus. Sed vt facilius omnia noftrum prememus,
complc&amini , primum initium ob- C a p. V II.
feruate, v t, qua ratione venenum vo- I T T autem cognitionemfufidameft-
bis nocere poffit vel noceat, apertius in- V talem Alchimifta: habeatis : co-
telligatis. Cum ergo Alchimiftam in gnofeite iam , Deum cuilibet creaturae
nobis habeamus , a Deo creatore in cor. fuam fubftantiam,& quae ad hanc requi-
pus noftrum inditum hoc fine, vt venc- runtur , largitum effe : non propter fui
num a bono feparet , ne illud nobis ipfius regimen,fed propter vfum eorum,
damno fitrdeinccps differendum de eo quibus neceflario indiget, quae ipfa cum
cft, qua: nimirum ratio, quis modus fit, veneno coniun&a funt. Creatura illa in-
• quod aeque ex E n te veneni morbi omnes tus in corpore habet,qui venenum fepa-
humani emergant, ac ex caeteris. Qua ret ab eo,quod corpori apponitur. Hic
in difquifitionc id omne nobis praeter- ipfe vero Alchimifta eftiideo quia arte
eundum eft,quod corporibus nihil nox$ chvmica in agendo vtitur.Prauum a bo-
fcd aliquid commodi praeftat:ficuc vobis no feparat: bonum in tinduram tranf-
deineeps declarabimus. mutae: corpus is tingit ad fuam vitam:
C a p . V I. fuum nacurse in fc fubicdum ordinat ac

S Ed prius fciendum vobis cft > etiam difponit: eam tingit, vr in fanguinem ac
hoc loco Aftronomos haliucinari, carnem abeat. Alchimifta hic in ventri-
dum corporis noftri aegrirudines indi- culo habitae >velut in inftrumcnto fuo, ti«qo®.
cantes, Corpus ponunt fortunatum,& vbi coquit,vbi operatur. Haec itaintcl- homine
corpus falubre. Iam fi id non fit: vnica lige. Homo,quam carnem cdit,ca & ve-
haec cauffa fupercft, quod Entia reliqua, nenum bonum in fc habet. In ipfa ta-
quorum adhuc quatuor funt, corpus lar- men efiratione omnia proba bona
dant,& haud quaquam ipfaaftra. Vndc cenfentur. Sub bono fiquidem venenum
meritb ipforum feripta ridemus &: ex- reconditum latet: fub malo vero boni
plodimus,in quibus tam large fanitatem nihil eft. Quam primum iraq; cibus,vc
pollicentur , t c hoc tamen iuxta non eft,caro,in ventrem dclabitur,confcftim
confiderant, quod &c alia quatuor Entia aflilicns Alchimifta, feparationem infti-
exfiftant, cum aftro aeque potentia. Sed tuit. E t, qupd ad fanitatem corporis
ludendum nobis cum ipfis cft. Quid non facit, in peculiaria loca deponit:
Sami*» enim felis fine mure?quid Princeps fine quod bonum inucnit, in fuasfcdesfe-
*enc*a*^ morioncJPlane fimilcm hiftoriam Phy- queftrat. Huiufinodi ordinatio diuina
nvi Pr*. fiomanticus quoque texit: qui tamen lk- cft. Hoc modo corpus,nc a veneno cius,
c!!*pof crymas nobis nunquam ciebit. Is polii- quod edir,interficiatur,praeferuaturratq;
cctur fanitatem, nec dc quatuor Entibus illud per Alchimiftam fine vlla ipfius
cogitat, quorum ignarus eft. Nam ex hominis induftria fecernitur. Et ita fc
foloEnce naturali auguratur, Sc caetcra virtus ac potentia Alchimifta: inhomi-
omnia obticet: quod nos non parum ti ne habet,
tillat. Res multarum rcru|n periti viri C a p . V I I I.
eft, ea praedicere, qua: excurfu depen- O E d 6 c porro intelligire, in re vna-
dent. Motionum enim vel curfuura j3 quauis,quamad vfus fuosafTumit ho- ■ »»
quinquecxfiftunr,& tantum homo vnus. mo, venenum effe, fub bono reconditu, Sbo**1*
Qui motus aliquot omittit,& in reliquis taliter. In vnaqualibet re exfiftit tum
pergit: is vere Propheta vanus eft. Di- effentia, tum venenum. Edentia eft *
ilJud, 1
 DE E n t £ VENENI.
illud, quod hominem fuftcn raD Vene­ vnumquodiibet per condcnicntia fiia e-
num contra,quod cum deftruit,'&: mor­ m undoria: fulphur nimirum aJhurri p c f
bis percellit. Et hsec vera funt in omni nares: arfcnicum per aures* fteteus' pep ?■:&*1 * n*m
r e alimetofa,rc/pcdtieius animalis,quod m o n o c u l um:& ficqu^cunq;alia venena^
•n.

a
illa vcitur,nulla exclusa. Ad haec vos at* prout quoduis peculiare fuum cmnndpr nfiqn/xji
i
-.Oi

tendite nunc Medici. Si h o c pacto cor­ rium habet. Horum veri enor utfi-YPUJJfefi .ii/?
pus in alimento confiftit, nec eo carere aut per imbecillitatem natura^awt*^ fij
poteft,fed illi omnino fubicdum eft.tuc ipfum t e alia impediatur: tum fi*
corpus alimentum , tale quale inoenit, morborum fibi lubiedorum* Sicy^iuerf
fub vtraq; fpccic boni t e mali afiumit.,& laliter in omnibus morbis duat origines
leparacionis officium Alchimifta: dele* patcicunt. P e quibus ad vos hic.plura ^ ^im
.«H>f
gar. Iam fi Alchimifta infirmus fit, ita. quide verba non faciemus : fed in libris
vt venenum pro perfeda fija induftria a d e Origine morborum in /peeiali vbe-
malo feparare non valeat: porro aute ex riora vos legetis. _ .;
veneno &: bono vnita putrefactio < t e CaPj X;
tandem digeftio aliqua fiat tunchoc ipsu
clt,quod nobis morbos hominum indi* P Orro, quemadmodu fiipcrius didfi
eft de Alchimia naturali, quomodo
Morbi cet.*Nam morbus omnis , m homine ex Icihcerilla in quolibet animali jfita cxfi-
Entc veneni genitus, ex puerefada dige- fta t, propter ncccfticatcm feparatiqnis
jcflione l^ one dimanat,quaeipia in temperie c6- eius i quae in ventriculo inftitUi 4cbet:
fiftere debebat, ne vllum cxccfius modu fic breucm quandam do&rinam iamatr
Alchimifta fencircr. Digeftione veroin- tendite i quomodo prardido modo vrji-
terrupta,tunc perfedus jn luo inftrume- uerfi ceteri morbi quoq; explorari ac in­
to Alchimifta perfiftere minime p^tefb dagari poffint. Quod fi homo ab Entibus
Sic ergo corruptionem fequi neccfic cft* omnibus bene /e haberet t e valerer %♦
>Vt,
quaripia deinde mater morboru omniu fi exempli caufia, idoneum haberet Al-
exiftit. Et hanc vobis Medicis penicif- chimiftani>qui probe lepararjercommo-
fime in animo oblcruari decebat,nec vos dis inftrumentis , refcruaculis, t e emun-
ambagibus veftris intricari. Corruptio doriisrtunc (cire necefic elt* praeter ido­
Corru enim corpus inquinat,pro eo ac c ft, vel nea inftrumenta plura alia quoq; huc
***•• fit;hocpado. Vnda quas clara & pellu­ fpedaie,nin1iium'vr aftra faucanr,& ce­
I
It cida eft, quocunq; lubet, colore tingi .tera Entia omnia benigna fint. Quam­
c* apta cft. Sic &: corpus vndas fimile cft: quam nec ifta Yniucrfa nosadmodum
tsl corruptio color e ft: nec color eft v llu s,. moueant, ponendo, omnia bona& effi-
£t
quifuam ex veneno originem non tra­ cacia e fic : attamen corpori plurima ac- jjjjjjj*
hat : qui fimul t e veneni fignum ac indi-1 cidunt qua: Inftrumenta,Rcferuacuta ac ‘“.jj***
cium cxfiftit. Emundoriaaue frangunt, ac maculant, .
A CP . IX . f<xdanrqj,.autobftruunt. Naturae enim

pus mo
H
Cotra JEc autem vt plenius afiequariiini, t e corpori contrarius ignis.efk Is 'enim
icitote, Corruptionem duabus viis lua qualitate* natura, ardore, f e c i t ate t e
1
dii£i. fieri: L ocaliter , t e Emunciori/tliter , hoc vi alia nos ita corrumpere poteft, vt per Morbi
nimirum pado. Si, vt diximus in dige­ ipfius pradentiam inftrumenta Alchimi
ftione cft*acque Alchimifta in feparando ftx violcnfur: vnde iple poftea debilis
ex deficientis digeftionis virio fuccum- appareat. Sic t e ipfa aqua corpori ac
bif : tum demum iftius loco generatur Referuaculis noftris fua natura, fubftan- t,one*
putredo,qua: venenum cft. Vnumquod­ tia t e qualitatibusaduer/a occurrit ,, ita
iibet enim putridum , venenum eft eius vehementer, vt inftrumenta ab illa aut
loci, in quo moratur, adeoque fit mater obturentur, aut peruertantur, aut alio i
ccrtj ac mortiferi veneni.Pucrcdo enim, modo alterentur, idem iudiciurn etiam
quod bonum eft,corrumpit:& fi bonum de a e re , t e rebus necefiarijs quibufuis
fua vi exuitur,tu euincit malum in bono: eft,velut t e de externis accidentib9 qua:
quod tamen ipfum non apparet aliter, vniuerla potentia funt, vt Referuacula,
quam lub fp c c i c cius boni, quod putre­ Inftrumenta t e Emundoria diffringam,
dini fubiacct. Et fic iftud mater eorum permutent' t e inepta reddant. Tunc
morborum fit, qui ipfi fubijciuntur. Iam enim Alchimifta infirmus ac mor-
vero quod Emundorialiterfit:id a natu- tuusjOpcri luo perficiendo ineptus eua-
Inmn
Aoruii* ra: expulfiua: aberratione accidit, ifto dic.
modo. Si Alchimifta venenum expellit,
B C A P »

4
&
I
 i6 P aramirvm
C ap . X i
uftitt C [ ^ ftcC ^ 0C v°k *s cbibi d eb et, per
«tenta O ipforn os quoque Refcruacula, in*
2o°pet" ftrutriOhta dc Emundoria corrupi pofic,
a«<3*€ibo,potu,& fi que alia huius fine
CUI* gehcHs : 1ioc (cilicct modo J Aer, quem
a<r* ftt&atilftUis, fine veneno non eft* cui nos
prgclpttcfubiedi' fumus. De cibi vero
quarthtate ac potus yvt dc dc praua cius
qualitate, quas cum inftrumentis corpo^-
«ibo «c f ^ difeordac, hoc tenendum e ft, quod
fotu. /* i _ *
t c per*lpla organa violenter conrringan-
turtica, vr etiam hoc cafu Alchimifta in
fuis operationibus manifefte intertuibc-
tur;vbi dcin accidit Digcftio, Putrefa­
c io & Corruptio. Et qualis proprietas
eft vOncni eius rei,quam homo aflamit:
talem naturam quoque induit ventricu­
lus , ac cum eo extera in corpore. H xc
poft modum mater fit morborum eiufde
torporis. Hinc enim vos Medici com­
prehendere debetis, vnicum falcem ve­
nenum , nec plura, matrem morborum
parere : veluti,fi manducatis carne, olus,
, pultem,aromata:& ex his comcftis cor­
ruptio in ventic generatur, tunc huius
corruptionis non in vniuerium omnes
cibi cauda funt, fed ex omnibus vnus
tahturn, nempe venenum aut oleris, aut
carnis,autpultis, aut aromatum. Et hoc
magni afeani loco habere debetis. Hoc
ipluihfi probe cognoucritis \ quodnam
, venenum mater morborum fit:tunc iure
vos Medicos vocari patiemur. Siccnim
compertum habebiris, quo remedio vti
debeatis: quod alias erronee attenta­
batis. Et hoc fit vobis fundamentum
matris omnium morborum , quorum
fcxcenti numerantur.
C a p . XII.
Am vero breuem etiam dc venenis
I inftitutionc vobis communicabimus,
vt,qux venena dc qualia intelligamus af-
fequamini. Indicauimus vobis,in omni­
bus alimentis venenum exfiftere. Ex a-
limentisergo potpns Ens quoddam edu­
citur fuper corpora noftra. Poftea ex-
plicauiinns, qui in nobis alchimifta fit,
qui in corporis commoditatem per in-
ftrumenta dc ‘referuacula fua venenum
ab alimento fegreget. Hoc fado,ipfa Ef-
fentia in tinduram abit corporis. Ve­
nenum vero per emundoria extra cor­
pus fecedit. Hoc ordine dum fingula
adminiftratur,Entis ipfius ratione homo
fanus ac vegetus eft. Vna tamen etiam
meminimus accidentium hoftilium,qu$
ia ipfum Ens ita impingere pofiunt,vc id
x prxftarc
T ractatvs I.
perdant. Vnde poftea Mater morborum
oriatur.His repetitis,porro de generibus
venenorum audite. Scire vos arbitror,
i^uid dc quot emundoria fint. Horum
ratione adeognitionem venenorum def-
cendkc.Quicquidper poros cutis rranf-
fudat fubftatialitcr,id refolutus eft Mer-» «•««‘>1*
curius. Per nares quod excernitur, hoc n©.B
fulphur candidum cft« Per aures, Arfe*
nicum eijcitur. Per oculos,fulphu^f-pet
veficam*re(blutio (alis: per anum putre-*
fadum fulphur. Et quamuis vcftri ratio
po(ccret,(cire, qua forma ac (pecic vnu-
quodque probari pofiet:id tamen noftra
Parenthcfis non admittit. Sed e lib. de
Conftrudione humana Philofophix ca
fundamenta haurietis,qux cognitu Me­
dico necefiaria funt: ficuc dc horum re­
media debita, multis de caufiis, qux de
puerefadionibus ( quorum ledio ad vos
pertineret) copiofius traduntur. Ibidem
etiam , quomodo venenum in alimento
lateat, reperiecis.
C ap ./X III.
E Xemplum vobis ob oculos pone­
mus, ex quo breuiter pernofeatis,
quomodo venenum (ub alimento fit: 8 C
vniufcuiulq; rei conditio in (eipla perfe-
da,refpedu vero aliorum hominum ac
animalium, qui ca vtuncur,vitiola dc vc-
nenofa fit. Id fic ftatuemus. Bos fuo cum
ornatu fibi ipfi pro neccflitate conditus
(ufficit: cutis cius ad accidcntiacarnis:
Vcocnfl
emundoria ad Alchiiniftam. Sed hoc qoomo*
huc exemplum quadrare non videtur.
Dabimus aliud.Bos creatus cft,fibiquide
ad neceflitatcm ifta forma, qua eft: ho­
mini vero ad nutrimentum in cibo. Iam
attendite,bouem ex dimidio hominive-
nenum cfie.Qui fi(olius hominis gratia
conditus fui(Ter,non etiam fui ipfius:tum
nec cornibus egeret,nec oflibus,nec vn-
gulis. In his enim nullum alimentum
hxret: dc quod ex illis fir,necefiariu non
eft. Videtis ergOjbouem fui ipfius ratio­
ne oppido bene creatum efle,nec in ip(b
quicquam cfie, quo aut carere pofiic,aut
abundet. Iam vero fi ad vidum ille ho­
minis afiumitur,tunchomo id vna etiam
editquod contra ipfum,ac venenum eft,
cum tamen id boui ipfi venenum non
fuifiet. Hoc iam ab hominis natura(e-
parandum eft,quod Alchimifta eius pr^-
ftatrvbi varia venena generantur citra
cxccpcioncn1.Q2.odli betenim venenu
opera Alchimiftxin fua Emundoria ex­
cutitur , vnde illa implentur. Qjjicun-
que autem ex hominibus Alchimifta id
f o
Ma rf Vv£iv, 'JVt
i y -V.^u/vv !)
 I

de E n t e N atvrali. 1?
pnrftare poteft7quod Alehimifla in cor­ fu ra ti vn u m profitemur, q u o d in Parca-
pore : huic nulla vfpiam ars dceft. Cui­ thcfi noflra tertium eft i cx.quo’ omnes ..
libet enim hoc exemplo fit, vr,quemad­ morbi generdripofliHt,adeoque genere­
modum Alchimiftanaturar operatur,fic tur,quoties Ens Naturale eo mutationis
operari conccuripfcmer. Et fi venena ita. prolabitur,vclueifcqiicntia capitulacau-
I feparautiunt, Mc venenum non videatur merabunr. Principio n o ta te q u id E ns.
I amplius : cogitate . quod etiam ex pileo naturale fit. In cuius definitione facien­
«««IT hoc fpc&atiffirnum aureum oleum fiat/. da, fi materna? vcflrar quidcnl linguae,*
m« w quod tamen oJcprum omnium 'detefta- adeoque cius* quam cx Heinriehmanno.
B,nuin. biliilimum eft. Mucus quoque narium, didiciftis,proprictatcnoivvrcfnur:vcJim
dium venenum quidem non refert :fcd vos memores effc noui cuiufdam i uris,
venenum tamen malc.di&iflimum cil, Aifimplicicatis etiarii veterum exfolcro-
ex quo omnes morbi deflillationum rum aufrorum. Ens naturale hoc efb
onunturrquod ex ipfismorbis facile per- Cognouiflis ex Aflronomicainflucntias, q^ct.
nofeitur. firmamentum, aflra om nia, & flellas,
0
Particula t. &c Planetas, &c coeli genium,quae ad afse
extremum &: nouiflis o m n i a , perc.cn-
lfcc ergo ha&enusdi&is/acis vobis
H explicallc videmur Ens veneni,
quod cx fo lo ifto progignatul, quod cibi
fetis. Sic hoc nobis introdu&orium ad
rem fir.quod aequa ratione,qua elemen-
tu in coelo pcn)ouiftis,fimilis aliqua c6-
potufuc vice afJumimus,hoc efl,venend
fteJIatio,firmamentu,&his fim ilc quidin
& alimentum. Hinc porro annotate,di-
homine reperiatur. Nec vcftra? nos dc-
gcftionem ea efTe, quae corruptio, fi cor­
&rina? pudebit, qua honiinem M icrocof-
rumpitur. Inde vltcrius Icitote,quiquo-
mum appellaris. Nofnen ipfum quidem
ue modo venenum quodliber in fuo Jo­
probum eftrfcd iflud vos haud vnquam fuasftd-
co gcncrerur:& quinam fucceffu teporis
rc&c intcllexiftis, veftra?que in rexpreta- haicu
cx eo verfeno vel morbi vclfnortes ex­
riones, obfcur$ ac meja? tenebra fiint.
citentur.
Rem ira ^ftimate, vt nos Microcofinum
T3articula II. explicamus. Quale ccelum, cum omni
Vamuis aurem in pradenti EntC fuo firmamento, conflcllationc, & cete­
Q vobis non explicemus, qua ratione ris fecundu & per fe ipfum e fl: lic homo
quilibet morbus cx commemoratis ci­ quoque conflellatusintra fe & pro fe erit
borum venenis,ad fua cmun&oriaama- potenter. Ac vt firmamentum in coelo
daris gignarur.tame vitandi erroris gra­ profe c fl, adeoque a crea tu ra nulla gu­
tia in hac Parcnrhefi id omiteite, in li­ bernatur : nihilo magis firmamentum,
bris de Moiborum origine quarnre:quo quod in homine cft,ab aliis creaturis re­
loco id fecudum fundamentu hoc vobis gitur,fed per fe folum potens ac liberum
apcite declarabimus. Et iic etiam vna firmamentum cft, nulli imperio parens.
opera cognofcccis, qui morbi lint Arfc- Hinc duplices creaturas concludire.-vna
nici,Salis,Sulphuris,Mcrcurij,pro diftri- ccelum terram q;: alteram Hominem.
butionc vniufcuiufiibet formae ac fpc- C ap. II.
ciei, licut fecundum feipfam apta cft ad
generationem morboru. Sic ergo hifce
H O c ita enarramus.Motioncs firma­
menti ad minimum vfq j pun&um
Ens hoc conclufum volumus : qua? vobis pernouiftis. Poftca terram cum omni­
pro fundamento ceterorum librorum bus nafccnribus perdidiciflis: cognita
noilrorum intclligcnda offerimus. habetis ipfa elementa, & vniucrfas fub-
ftantias. Id ipfum vniuerfum in homine
PA R E N T H E S 1S debebatis intclligcre, & exploratum ha­
I N T E R C L V .S i be rc.-in ipfo homine firmamentum mifa
LIB.TERTIVS ET PAGOYVM TERTIVM. Planctarum Sc flcJlarum corporearum*
TRA CTA TV S motione circumagi:qu£ nimirum omnia1
D f. E v t e N a t v r a l i . fuas exaltationes,coniun£lioncs,oppofi-
C a p . I. tiones Sc alia, vt pro veftro captu indi­
Vm nihil addubitem fore,vr getatis, coniliruanr proniantquc:& que-
dc Ente noftro Naturali, cunque doftrina aftronomica cx pro­
veflris {criptis admodum iu- fundis &: abftrulis principiis, peralpe-
]diciumdifltmile fa&uri litis: <ftus, per fidera, &: a)ia haufit, c.i omnia
id ipfum tamen flocci facientes, Ens N a- vobis documento ad corporale hoc fir-
B j mameu-
 $

i8 P a r a m i r v m T r a c t a t v s III.
firmamentum efle conuenicbat. Nemo Di d a noftra vos tamen itaaccipire'*quafi;
■ om^° cn*m vcftrum Aftronomia vacuus, Me- ipfe quoq>homo fimili vinculo aftrin-
ignarus dicina plenus fieri poreft. Pro vna ergo gatur, vt extrihfecus alimentum fortiri
fitmedi- hac parre dictum fit: quod nempe, quae aliquod cogatur. * Sed hoc alimentunr
*“ • tfirmamentum complediturjvobiscxem- advnicum fpedat corpusfficut fimus ad
plum & dedudio ad firmamentum cor­ agrum. Ex fe quidem id -frudum n q a
porale e/Tc debeant. Ab hoc porro recor­ gignit,nec ipfum auget femen eius,. nec-
dari fas eft, terram frudus omnes pro gi­ aliud quicquam agir,quam quodcqrpo-r
gnere , hoc finc,vr homo ex iis viuac>ex ris fubftanriam vegeter &prolificamfer;
iis alatur. Idem de homine quoq; cre­ ciar,ficut fimus agrum.’ Nanvprrrer hoc* ' ”
dere debetis , quod in ipfo omnes fru- aliud non confert. Simili modo cibus
d u s, quofeunque orbis profert, feu ma- homini confert, quafi.e?os.fimuseifec.
(i gn i,feuparui,feu alterius differenti^ fint Nam nec vica,nccinreiledosyncc inre-
gignantur,hoc modo. Non diffitemini, rim fpiricus, ncc tale aliud fuum a cibo
terram vnum huncob finem cxlifterc,vt, aut potu principium habet. Imo inde*
ferat & frudus &c hominem. Idem cor­ nec meliorantur,nec deteriorantur. Ci- cibu«
poris quoq finis. Sic ex & in ipfo cor- bus ergo in corpore fe habet, vt fimus in
Musita pore emerguntomnia alimenta, quibus agro. Fimus agrum fouet pinguefa-
“» « e f „ . , ? . • r * r?
pw« illi opus habent,in corpore qui fune. Et c it, modo arcano. Itide facitcibus cor­
hi funt corporis membra. Horum incre­ pori,ratione corporali: fed nihil iis,quae
menta eadem funr,qu£ fruduum terrae. in corpore funt. Haec ergo vobis intro-
Hi vc fe ad corpus habentffic cnafcentia dudio fit ad intellcdum capitulorum
corporisnutrimenta viciffim ad corporis fequentium : vt nofeatis, nos hominem
membraradeoq; in homine omnia cnaf- ponere in firmamentum fui ipfius corpo­
cuntur.Quae ideo huc producimus,vtin- ris & fuae ipfi us terras, &: fimiliter in fua
Membra tclligatis , corporis membra extraneo elementa, &c. Sicut ex ledione fequu-
S C i nullo alimento opus habere. Nam ipfum tura inrelligetis.
SmcMo c'orPus alimenta ex fefe fuppeditat. C A P IV.
todigit. Vbi hoc quoq; obferuare debetis, qua- Ntclledionis principium de firma­
Xorpus
4 uplcs, tuor tantum membra efle, quae corpus
I mento fumemus. De quo primum at­
nucriantx^tcra omnia Planctas efTe, nec tendetis Creationem & D efiinationem :hoc
▼ lio egere alimento, ficut nec ipfum fir­ eft,initium & finem, & quicquid vnum->
mamentum. Duplex etenim corpus eft.* quodq; intereaadurum eft. Hoc de fir-1
Firmamentale Scterreftrc. Vobis autem mamento profitemur. Circa quod nota­
dico : creaturis hominem duabus con- te, in corpore feptem membra fita effer
ftare, nimirum Nutrientibus, & Nu­ quae ipfa alimentum nullum afeifeunr,
triendis feu egentibus. fed in fe ipfis feptem Planetarum ritu, runet?
C a p . III. qui fe ipfos nutriunt, nec alter ab altero cnZpium
V T nunc perftrinximus, in corpore alimentum capefcit aut cibum,nec quif-
aliquid cxfiftere,quod externo ci­ quam ab ipfis aftris quicquam fumit, tu“ *
bo minime indigeat: ita (ciendum eft, confiftunt. Et huius hoc documentum
illud effc firmamentum corporis. Sic facite. Eius naturae Planeta Iupiter eft,
enim coelum in fuo firmamento fine ali­ vtad fui corporis fuftcntationem nullo
mentis vigetreodem modo & corporale fimo egeat. Is in creatione annonae fatis
firma* firmamentum fe habet. Corpus vero, fortitus eft.Pari ratione Sc hepar,vt fter- Epu.
mentam
corporaI quod terrae rationem habet, ex fefe qua- coretur, non opus habet: fed fuam fub-
)e nullo° ruor membris alimoniam praeftat. Hac
alimcn ftantiam fine omni cocno habet. Quod
toeget.’ illafruuntur, nec exrranea vlla opus ha­ fi vos obiedione inftatis,& dedigeftione
bent , quod quatuor in corpore fpiritus hepatis infeitis: id nos in rifum detor­
exfiftant,quos coipus vegetat ac nutrit. quebimus , non fecus ac fi Teutonicum
Sed quod praeter hoc ad corporis fuften- poetam de caeruleis montium coloribus,
tationem accedit, hoc eft, vt comperia- qui nihil funt , nugantem audiremus.
tis,omnino aliquid cffe,quod firmametu Quomodo vero nos codionem pona­
& terram fuftineac, tucaturq;, vt illud mus , id ifti Alchimiftae enuntianau de­
ipfum mimftret,quod in illis effc compc- mandamus, id eft, ruftico, qui fimum in
rfmus. Quod vero noftrae induftriae fit agro facit. Septem enim membra d id a
perquirere,quam formam, quam faciem nihil ftercorant. Hqc vt de loue &C He­
illud prae fe ferat:dc ifto nihil gloriamur. pate comprehendiftis.fic pariter cenfcte,
cerebrum

1 1 i
 D e E nte N a t v r a l i . i$
emw. cerebrum Lunam efifc .• cor Solcm.-fple- etiam concifiotis vel brcuioriSi Sic nos
nem Sarurnum:puImoncm Mercurium; in Ente naturali, quid creatum Sc pra:-
fulao. 1

Hena. renes Venerem. Et ficut fuperiora firma­ deftinatum fit,om nino intclligi volu­
menta curfus fuos pra: flant ac exhibent: mus,, obferuarique* quod effera Entia
fic eadem cenfete de his inferioribus. pr^dcflinationcm perfirpe infringanr.
Qupd fi enim cognituri crifmeftisjcertc C a p . V I .

opus eft > vt prius curfum ac motum Am declaramus vobis,ccrlefte firma-

naturaJem in corpore fienrcm didiccrn I «mentum femel creatum cfle,& equali
tis. Huius fi ignari cftis; tum pol, mor­ tempore cum hominibus ipfis durare.
bos naturales,id eft,ex Ente naturali: iit Qu^re id cuffiim fuiim femel peperit ac
crifin difponerc nullo modo poteritis. fimul prardeftinationem , nec fobolem
Eorum enim ac cqeleftium crifes dupli- vllam'porro gignet. Ideo omnes illius
(iint,a f c longis metis diftantes, licut curfus prolongati funr, hoc quidem mo-
deinceps planius intelligetis* ' do,vtprccfeftinatidnem fuam cxfpedare
C a p . V. poftir.Homo vero curfusiftosfuosomnes

S ic ergo de inuefbgand^ crifi do£lri- in vna hora cofificit,fi Ens ipfius natura­
nam vobis participabimus, quantum le in vnam horam conclufum fuerit.
quidem ad hanc parenthefim fpe&ar. Quare mutatio Luna?ccfebrum nihil at- Lttn* . .
*9

m u r a t i *

Hoc modo. Quado nafeitur infans,cum tinet.Caufla eft,quia pluries cetenis mil- «**|»*.
SuSu eodem fuum quoqj firmamenru 8 c fepte libus cerebrum a corde iunouarur, dutn un«.
niembra,[qu§fibi ipfis,vc feptem Planc­ interim Luna ne femel quidem lumen 4
ta fufficiunt p ] nafcuntur : ddeoque Sole recipit, Sc totidem etiam nouilunia
Omne firmamen tum,quod ad firmamen­ & plenifuniain fua prardeflinatione fe-
tum pertinet ac requiritur; Namq; de c it, quot Luna in pr^deftinatione fua.
vno fi firmamenro loquimur, firmamen- Sic quidem Deus condidit ac conftituir.
- tumplenum intelligimus,haudquaquaro Criticario ergo fcu crifis explicatio A-
inane/quale etiam in infante perferum ftronomica fuper Ensnaturale,eft omni­
eft. Huius infantis firmamentum inna^ no inartificiofa. Quicquid vero ipfum
*ndcM- tiuitate fuaafcifcitfrtdcJH nationcm > hoc corpus in fefe per Ens naturale infirmat,
AlbO.
eft,quamdiu Ensnaturale currere aut v*- id fecundum fuum motum critizar,&n6
:ere debeat. Pono enim , creationem fecundum c o c li firniamcntuifi. Sic rc-
cri hac hora. Tunc huius creationis fi­ fpedu Entis Naturalis, Saturno & fplcni
nis iuxta erit, hoc e ft, anno 30. Creatio nullum commercium eft,nec (pleni cum
fcnim t c ipfius finis hoc habet >vtin na­ Saturno. DinUmcra ergo a creato vfque
tura pra?fenriar,& ex ipfa natura ed ifcar, ad prardeftinationem, & iube ccelum
quamdiu Ens naturale, & quot in annos coelum fit fui firmamenti. N cc enim
cxcumirum fit. Clepfamum fi ponas, fuum infanti creatum communicat, neC • c o m a m *

finafq;: quam primum illud perlabi inCi- viciffim infans illi. Sic ratione Entis nui- »«««•
pie quo temporis pun&o quieturum fic, Ium quicquam ab alio a c c ip it. S i quis c f-
pernofli. Itidem fe natura habet in crea­ fet,qui prardeftinationem coeli noffet:is
to vt fciar,quamdiu Ens naturale curfu- quidem etiam prardeftinationes homi­
rumfit. Er prout aliquandiu currit aut nis fcirer. Solus aurem Deus pr$dcftina-
eurfurum eft.-ita fecundum tempus illud, tionis,id eft,finisconfcius eft. S e d , ne
Ens natura? & creati ponit omnes motus' huius rei fors immemoreS fimus , hic
ac curfus, qui corporeis Planetis deben­ quoque mecum expendite, quid exalta- Oratra*
tur,in ipfiim corpus,vc omnes in vniuer- tiones,coniuncliones,oppofitiones,&: fi-
fum perficiantur in eo tem pore, quod miles iint. Eas nimirum nor* materiali- ^
eft intra creationem &prardeftinatione. ter fieri,fed omnino fpiritualiter.Hi cur­
Huius exemplum efto. Infans hae horar fum illum complent,non ipfa fiibftantia.
nafeitur, & fecundum Ens naturale 10. Rapiditas etenim curfus (eu motus cor­
hons vidurus e ft, ita nimirum , vteius porei firmamenti conceptionem hanc
prardeftinatio in Ente creato, taliter or­ in fiibftantia non admittit. Itaque folus
dinata fit. Sic ergo Plancta? corporei Spiritus in quolibetmembro motus per-
curfu fuo omnes horas perficient, non ficir, ficut Pianerar, quibus laris tempo­
fecus ac fi ad a?tatis annum 100. procef- ris eft ad incrementum & decremen­
fifict infans. Ncc centenarius vir curfum tum. Itaque hoc E n s longum vocatur: Knsion-
alium habet,quanquam ifthoc tardiore, homo vero Ens b ren es. u e
b i « *

quam infans vnius liora?, aut temporis

B 4 C ap.
r j U * * * “-'■ I
 10 _ Paramirvm T ractatvs III.
c !! S° l Sol cft. AcvcSoI operatur in ?rarftabunt.Id fequentibus fiet capituli?» ■
terra ac femet:fic pariter Cor qudq» ioc cognitionis principio. Motus Spiri- soirims
operatur in corpus Sc fc( c. Et fiquidem tuum aftrorum corporeorum fit ab ori~£orr£^ta
non fplcndor Solis fit .-Splendor tamen ginefeu ftemmate fu o ,a d finem iftiu$£° /eorum
in a-
corporis cxliftit , quo cor opus habet. membri,econtra,ad fuum ftemma,vclu-
Corpori enim a-corde fplcndoris latis ti reflexio ad fuum centrum. Exemplu ‘nerrfm*
j-“j«ce Sic Luna quoque fefe cerebro,Sc hoc cfto.Cor fpiritumfuum per vniuer- bolge-
* hoc fc illi sequiparat.-fed in fpiritu tamc, fum corpus diffundit, non fccus ac Sol nexant.
noi; iniuhftantia. Q ua cauila cerebrum pcrom niaaftraacipfam terram. Spiris
L»ens» tot accidentia affligunt.Lien motu fuum tus hic lolus corpori vtilis eft:non leptei
UilU Saturni ritu peragit, ac quoties hic a fuo
illa membra,pro fua fuftentationc. Ce­
creato ad prxdeft hiationem fuam con- rebrum folOrn ad cor peruadit, &: a cor­
tendir: cocjcs iien quoque a natiuitate de retroit ad ccntru fuum fpiritualiter.
fua^vfquc ad obitum curfum conlkit. 'N ec metam aliam vllam terit. Hepar
Fel Mars F d Mars cft. Sed in fubftantia fua Marti fpiritu fuo ad. folurn progreditur fan-
minime conucnit; ideo, quod quoduis guinem, nec pratter huncquicquam at-
firmamentum proprium morem ac fub- tingit.Splen curfum fuum in latera in-
ftanefam ad fubicdum fuum, quo dire­ teftina dirigic.Rcnes viam per lumbos
ctum ell,poffidet. Sic ergo fel in fua fc partes vicinas,perq* metas vrinarias mo­
fubftantia habet, ficut Mars in fpiritu:& liuntur. Via pulmonis circa pedus Sc
fel cft in fuo fpiritu, ficut Mars in aere. guttur fit. Fel motum fuum in ventricu­
*.ene$ Renibus natura ineft Venerea, vt &; il­ lum i c inteftinafulcipit. Ha:c vtindica- „
Vcnns
lius exaltationes, magis minufue, prout tafunt:lic noffc debetis, fi illoru aliquod
ipfa Venus ,iuxta vtrorumq, prxdeftina- aberret,& in vias alias penetret, nempe
tionem. Et quam Venus operationem Splen in vias fcllis,tunc neceflario mor­
molitur, ca ad frudus terra gignendos bos generari. Et ea aliorum quoque du-
dirigitur. Sic virtus renumfrudum hu­ duum ratio eft.Et liacc ex lib. de G enent,
manum fpedar,ita,vt Venus in corpore morborum dilucidius & clarius intclligc-
nihil operetnr,nihil accendat. Na huius tis. Sed haec hic fulficiant. De ca:tcris
rei renes officium praftant, nec prarter ftellis fimile iudicium facite, quod &
hos quid aliud. Et ficut Venus per con­ ipfa: in corpore reperiantur fecundum
ceptionem virtutis a magno Ente accen­ quidem normam iftius firmameti:Quod
ditur : fic renes a lenlu &: voluntate hu- verum reperitur de fideribus corporum,
Pulmo
mana vim acceptant. Mercurius pulmo­ & erroribus aftrorum, qua: fefe ipfa fuis „
Mercu- nibus Planeta fimilis exfiftit. Vtcrquc in ex reflexionibus quas in motibus faciut,
iius.
fuo firmamento potens eft : nec vnus alunt foucntcp. Pro expolitione huius v i « h o .

-alteri in fuoquicquam importat. Et que dicim us, intclligerc vos debere feptem
vfum Mercurius terra:, ac quibus frudi­ vitas,quarum nulla genuina 3£ vera vita
bus progignendis confertrhunc eundem fit,vc cft illa, in qua mens fcu anima ha­
vfum in Homine praftaht pulmones. bitat •• ficut-dc anima &: vita traditur. Sic
Ip a rlu Iupitcr Plancta eft affimilis hepati vfquc ergo comprehenditis, quomodo cetera
pilet. adeo fecundum fuam fubftantiam,vt cb- membra a feptem illis vitam fovtiantur,
pertum lit, abfente hepate nihil in toto nimirum vnumquodlibet a. fuo Planeta,
corpore reliquum fore: non fccus ac iple id eft,in co motu,quem proprium habet.
Iupitcr fua benignitate tepcftatcs omnes C a p . IX .
mulcet &: temperat. Vtiiquc etiam x - 1 Aput proximum finiuimus feptem
qualis motus,cqualis exeteitij in fuo fir-
' mamento cxliftunt.
C avitis, addentes, quodlibet membru
a peculiari Plancta foucri. Eo intcllcdu
C a p . V III. feire iam debetis, id hepati fubiedum

a; Vadiadcnus de Ente naturali po- effe, quod ab hepate vitam habet. Sic,
fuimus, quomodo fe nimiiu in luis quod a corde viuit, cordi fubiacct. Ita
conftcllatiombus id habeat: vt funda­ etiam de ceteris omnibus. Iam ergo Ele­
mentum rei melius percipiatis , eadem menta corporis vobis obleruanda ve­
defidcnbus corporum quoque perlcru- niunt. Qua in dodrina ii llylum alium
tabimur , & inde quicfccmus. Vevun- inuchemus, quam qui vobis placeat,
tamen provbenore indudionc nonnlla &c qualem colledx veftrx refipiunt: de
aha quoque deinceps afferemus , qua: hoc non magnopere turbabimur. Ex his 1!men.
vfum noftrx huic Parcnthefi non leuem ergo intelligite >quidnam Elementa in
corpore
 de E nte N a t v r a l i . m
2.1
fore corpore fint. Nam illa in Ente naturali 'ftrum probabimus,quod nimirumfingu-
I I Quidni*
vna dominantur. M orbi enim ali; ex laiis creatura in corpora data lintrita ni­ 1

i
ftellis .* alij ex elementis oriuntur: ali; mirum. In corpore guftus 4. cxfiftunt.
cx qualitatibus promergunr: quidam ex Totidem Se in terra : additas-, dulcedo, d -
humoribus conflantur.nonnulli ex eom- m a ritu d o , Se fa lfitu d o . Horum quatuor «itiif
plexionibusfiunt:ficut deinceps dicetur»» vobis talem explicationem afferimus.
Sed vt hic Elementa corporis intelliga- Quatuor guftus pcrfe&i funt in vnoquo-
ignii. tisjrem cx fundamento eluite. Ignis ori­ libet fubiedo. In nullo tattien fubicdo,
ginem fuam cx motii 7. accipit. Motus praeterquam in homine perueftigabiles
enim , quem illa habent,calorem in illis funt- C h o l e r a principium fuum ab a- ^ oIe*
conclufum cflentialitcr extrudit, hoc maritudine defumit. Et res quaeuisama-
modo. JElementum ignis in corpore in- ra,calida Se licca eft; ignem tamen non
uilibile c ft, nifi per idum aut plagam o- attingit. Ignis enim nec calidus,nec fic-
culorum exfiliat. Tum enim fcintilla: CUs eft,fed eft Ignis. Ariditas eft M e -
promicant , hac de cauda* quod ifto in t A R C H o i i A . Quicquid enim acidum
loco du&us patent > & quod i&us iuxta. eft,frigidum ac ficcu cxfiftit. Et hoc fub
oculos fa&us cft , quo loco fcintillae appellatione Melancholia intclligitur;
omnium difficillime occultari poliunt, * nec ad terram quicquam pcrtinet.Tcrr^
Sic, vcluti in mundo hoc ignem nullum enim Se Melancholia? magnum interual-
habemus,nili cxcutiaturrpari modo ide lum aut diferimen eft. P h l e g m a cx F h le g -

Aqua, in corpore quoque reconditus latet. A- dulcedine oritur.Omnc enim dulce,fri- m».
qua in vniucrfo corpore inudat,in omni­ gidum-Se humidum eft:nec tamen aquae
bus venis, neruofts partibus,oftibus, car­ sequiparatur: idc d , quod Phlegmatis &£
nibus,tandem in omnibus membris. Nec aqua: eadem ratio fit, qu^ ignis Se aquar.
vllum totius corporis membrum cft, S a n g v 1 s cx fale e ft : Se quicquid falsu sangui#.*
quin infe aquam habeat,& vcluti terra,' eft,eftfanguincum,id cft,calidum Se hu­
Aer. eadem cin&um fit Se perfufum. Aer ctia midum. Et haec de 4. complexionibus
in corpore eft*cx continuo motu mem­ notanda funt,veluti in corpore oriuntur:
brorum,qui ventos in corpore ciet. Et vt funt A dditas, Dulcedo, Amaritudo , (jr
ficut quatuor venti in mundo exoriutur: Saljit udo. Ceterorum in fequente capite
fic idem intclligc etiam de corporeis mentionem faciemus. Ita ergo pronun­
ventis. Porro, terra eft id,cx quo nutri- tiare licctrfi Sal in homine cx Ente com­
Ttrw menta enafeuntur. Sic in homine qua­ plexionis fuperat,tum fanguincus cft. Si
tuor Elementa reperiuntur,non fecus ac amaritudo procellit,Cholcricus eft. Si a~
eadem fecundum praedeftinationes fuas ciditas pr^ualct, cft Melancholicus. Si
r: in mundo cxfiftunt. Nobis tamen id po­ dulcedo praeminet,* eft Phlcgmaticus.Sic
11
.0
fi
tius probabile fiet, creatorem liberam itaqi4. complexiones funt in corpore,
creaturam ex quatuor Elementis condi- veluti in horto quodam, iu quo nafcun-
diflc,quae non cx aliis membris oriantur: tur Amanda, polypodium, vitriolum, 8e
ficut libri de Creato prim o demonftranc. fal nitrum. Et hae in corpore perfifterc
* C * I . X. omnes po(fufit,itatamcn vt vnafola pro­

S icut ha&cnus traditum cft de motu cellat.

ftellarum,hoc eft, ipfius firmamenti:
• deinde Elementorum, quomodo in viuo
C A f.
X I .

Ndicaris complexionibus {ciendum compte

corpore habitent, Se fubftantialiter in I eft,proter has, prout exiftimacis, ex
feipfis confiftant, vnumquodlibet in fua ipfa earum edentia nihil de homine pro- JjjJ. *
ipfius poteftate: fic annexa cetera quoq; nuntiari poffc : velut fi dicatis,fanguincu
plana do&rina vobis cdifTeremus. Et vt ede liilarcm ; melancholicum triftem.
Ens naturale fundamentaliter innotef- Nam hoc falfum cft. Siquidem,quas vos
c a t, imaginationi vcftrq reinculcamus proprietates naturae vocatis,eas nos pro -
compte, quatuor complexiones, Choleram, San- prictates jpirituum appellamus. Ita flatu i-
?u»uoi guinem,Melancholiam,Se Phlegma.Scd te,naturam horum nullum largiri,vt funt
nit' prout has enumeramus : fic nihil nobis hilaritas.do&rina Se limilia.Soli fpiritus,
negotij datu volumus ifta opinione, qua ifta gignunt,no cx natura promta, fed cx
aiTeritur, quod illa? ab aftris aut elemen­ incorporeis, quae in corporeis conclufa
tis , fint aut veniant. Quorum nullum' funt. Prouerbio ergo ifto , quod dc na­
vel parte minima verum eft. In hoc ta­ tura promtum cft,vti non dcbetis.Sapies
men vobis cedemus,5e argumentum ve­ enim vir iftudnon promulgauic. Sed ad
naturale

1
 1L P a r a m i r v m T r a c t a t v s III.
naturale Ens adhuc pluribus defignan- !T articulafecunda •
dumjattenditc ad humorem. Is tantun- Quo nomine vero omnia genera irt
f «uT dem cft, quod L t q u o r v it* . Ex eo enim fpecie defignentur: id hac in Parcnthefi
gJot "* viuit corpus. De hoc id cognofcitcrhu- non explicamus: fed in lib. d e Morborum
- morem aliquem in corpore cfle,qui cor­ Origine planius definiemus. Arq; veluti
pus vniucrfum fuftineat & foucat.Is vita Ens naturale vndecim diftinftis capitu­
c ft membrorum. Is humor E n s per fe lis dcfcripfimus vobis.-fic (citu vobis op9
eft,gignens metalla in terra, &: in homi­ cft, corpus, illius violentia tum demum
ne bonitatem ac malitiam. Itaque hxc impeti, fi cetera entia illud non impe­
tali modo accipe. Homo difpofitus ad diant, fed benigne afpiciaht.'Gurus fi
mille virtutes eft,&:ad totidem malitias. fundamentum folfdius pofeitis,plura dc
• Hoc ad eum non ex aftris defluxit, nec morbis ic in PraCica inuenfetis, quibus
ex vlla alia ftclla firmamenti: fed ex Co­ locis quoddceft, hinc farciri commode
lo illo humore cmerfit. Id ab exemplo poteft.
patcat.Mundus in fe plurima metalla co-
tinct ( hoc cft, multas virtutes) alio loco
peiora, alibi meliora Id seque ic in ho­
TEXTVS PARE NTHE-
SIS SVPER ENS QVARTVM
mine fc habet. In eo virtutes plures in- L I B E R Q V A R T V S E T P A G O Y V S .
fu n t: ratio,quia ipfius humoreft naturq
T R A C T A T F S
boni minera.In eo vitia plurima habitat;
D e E n t e Sp i r i t v a l i .
harc caufla cft, quae multa mala metalla
parit. Et hae virtutes non refpondcnr v C A P* • 1«
moribus aut ingeniis hominum:fcd ^fti- Ns fpiritualc definientes, di- em fpi.
mantur a coloribus ic habitu. Qui enim cimus ipfum perfcCam po-
bene coloratus eft, is bonae minerae cft. tentiam cfTe ad corpus vni-
Qui prauum colorem habet, is minerx verfum violandum, ipfumq;
prauxcft.Sed nec hoc affirmare poteftis, in quoihbet morbos conijcicndu. Cotra
in hominem, qui rofam refert, ob id fan- hxc etfi varij infultus, varix obieftiones
eoior
quia
homine guincum cfle:aut qui ceram repr^fentat, importaripoffintrnos tamen iis omnibus
cholericum cxfifterc. Imo fic pronuntia- tergupi obuertemus.Nec enim nosvalde
aoKtc bitis: Hic r°fH ruboris eft: ergo probe ifta mouere dcbettqux obiectioncs, fefe
*Uau‘ folaris. Aurum enim nobilis ifte color ipfa promtiffime diluunt ic conuellunt.
in rofis cft. Idem de aliis etiam colori­ Et inftantias ipfas firmas efle oportet:
bus iudicandum cft. Qupdidcoad vos quales quide,quq nobis obduntur,nondu
profitemur,quod ratum fit,colores vobis apparent. Expjfcaturi vero vobis, quid
de humore teftari. Ex quo etiam iudiciu Ens fpiritualc fit,hortatores fumus,vt fty-
facere poteftis, cuius naturx ifte humor lum quem Thcologtcetlem vocitatis, excu­
fit. Ipfi enim multi fubicfti morbi funt, tiatis ic abiiciatis. Quandoquidem non
qui in alterius nulli9poteftatc verfantur. omne,quod Theologia vocatur>fanctum Theo.
eft .-nec omne pium, quod illa vtitur,
T?articulaprima. pariter nec omne verum quidem eft, fan£
D prxdiftas dc motu corporis de- quod ex Theologia fumit, eam qui non
moftrationcs iam hoc addite,mo­ intelligit. Quanquam ic hoc conftet,
tionum illarum in corpore quatuor cflc: Theologos omnium opcrofiflime hoc
Firmamentum,EIcmenta , Complexio­ E n s deferibere,licet non fub nomine ic
nes, ic Humores. De his quaruor nota­ textu noftri quarti pagoyi. Adde quod
te, quod in illis omnes morbi confiftant, ijdem inficientur, hic quod dcmonftra-
ic ex ijfdem oriantur. Nam fecundum mus nos. Interim vbi ncrui ic medullx
Morbo; ^ ns naturale morbi omnes in quatuor defuerint, verbis cum ijs haud colluca­
wm “e £encra diftribuuntur, Genus vnum fy-. bimur. Garritus enim ex nuda bucca e-
MU. derum eft. Hi funt morbi Chronici. Al- mergit. Qui,fi au&orcm Deum haberer,
rerum Elementorum. Hi peracuti exfi- papiri noftre iaCura differremus, ic nos
ftunt morbi. Tertium complexionum. ipforum feriptis addiceremus. Vnum
Hi funt morbi naturales. Quartum Hu­ interim mihi vobifeum cft,& tale. Co- JHJ
morum : qui morbi funt tingentes. Er vt gnitio Entis huius haud quaquam ex fide co^nino
ic quatuor hxcgenera morboru habent: Chriftiana profluit. Nobis enim Pagovu «fide halfil*
ita vos morbos Entis naturalis dilpone- cft. Sed nec contra fidem eam eft,in qua n**
re difccre dcbccis. Chriftiani cxfpiramus. Hinc ergo
v o fm e tlp fo s
 0
D e E nt e
vofmetipfbs nofcite, quod nullo modo
Ens aliquod interfpiritus intelligere de­
bearis,vc fi dicatis,omnes Cacodcmones
eiTe. Sic enim incondite loquimini, t c
oratio veftra tota fatua eft, qua ipfe.dia-
bolusedit.Inhoc Ente Spirituali atten­
dite,quod nec diabolus,ncc eius effedus
vlius,necvlla eius confpiratio hic con­
tineatur* Diabolus enim fpiritus non eft.
iwfpi. Nec fpiritus etiam angelus eft. Id ni mi*
rum fpiritus eft,cx cogitationibus noftris
quod gignitur, fine materia in viuente
corpore. Quod ab obitu noftro nafeitur,
id anima eft.
C ap. II.
C fOnftituto ita in priore capitulo
confilio,vt vagafomnia & opinati-
unculas didorum Theologicorum mifTa
faciamus : iam fecundo vos'inftituemus*
quomodo fpiritum intelligere debeatis.
Angelorum & darmonum hie nullam
mentionem faciemus.vt qui ad Philofo-
ii phiam pertineant.que Ens noftrum nun­
quam defcriptnra eft: fedipfifiima Me­
dicina: mater erit, de his qua: verba fa-
ciet. De fpiritu ergo,quem Ens noftrum
compleditur, quod primo cognofcendu
eft,fie fe habet. Proponimus vobis, fpi­
ritum hunc morbos omnes fufeitarenon
minus ac Entia cetera,citra omne impe­
x a dimentum.Ex quibus Colligite, fubieda
ISadu. nrorborum duplicia efTe, in qua: morbi
inuadant Sc imprimantur. Subie&um
T vnum eft m ateria, hoc e ft, corpus. In
sutili. kQc omnes morbi iacent, in hoc inhabi­
tant,prout cartcra Entia in ipfum agunt.
Alterum fubiedum materia non eft,Ted
fpiritus corporis. Is in corpore eft im­
palpabilis,inuifibilis.Is per fcipfummor-
* bos omnes & p a ti, & ferre, &: tolerare
ficut corpus ipfum poteft. Et ideo dici­
Jl- tur E»s Spirituale i quod corpus cum eo
- nihil habeat. Vndc iterum videtis, tria
przdifta Entia ipfum corpus (pedare.
Duo vero fequentia, Spiritale fcilicet Sc
Dcale,referri ad fpiritum. Et ne memo­
ria: veftra: elabatur, cogitate, quod pa­
tiente fpiritu, corpus patiatur. In cor­
pore fiquidem fc exhibet: nec tamen in
corpore cxfiftit. Cuius tei hanc explica-
Moibitionem accipite. Duplicesmorbi in vni-
Jjjjj; uerfum funt .* Materiales &: Spirituales.
Materiales funt hi,qui tingutur materia­
liter,ceu Entia tria prima.Spiritales vero
ifti funt,qui materialiter non tinguntur,
ipiritt* vt Spirituales ficDcales. Spirituales ergo
iam perfequemur, & eorum rationem
explicabimus.
N atvrali. »>3
C ap. III;
Vod duo fubicda effe conftitui-»
Q mus : id hoc fundamento ftabilic-
mus. Compertum vobis eft, in corpore
fpiritum cxfiftere. Iam excogitate, is ad
quid faciat ac vtilisfic? Ad hoc tantum, Ptofit*
vr corpus confcruct, non fccus ac aer
creaturas i fuffocationc tuetur. Idem de
fpiritu fentite. Spiritus ifte in corpore
eft fubftantialis, vifibilisJtangibilis,& se-
fibilis ceteris fpiritibus. Hi in collatione
fibi inuicem cognati funt, ficut corpus
vnum alij,hoc pado. Ego fpiritum vnum
habeorhabet vnum Zcalius. Horum mu-”0 11*1*
8t u a .
tua ea notitia eft,qua: mea & illius: fuo
illi inter fefc idiom atc,vt nos vtimur,
nihil tamen noftris termonibus coadi,
ted loquuntur, quod fibi lubitu eft. Ex
his iam inrclligite, fieri poffc, vt hi duo
fpiritus inimicitias ac iras inter fe mutuo
alant,ac alter alterum laedat, ficut homo
hominem fauciat. Ea latfio fpiritus eft:
fpiritus autem exfiftit in corpore. Iam
ergo patitur corpus Zc aegrotat, non ma­
terialiter , cx Ente materiali, fed ex fpi-
ritu.Hiic itaqjmcdicina fpiritualis requi­
ritur. Duo itidem funt,qui miro&-infb-Amoi
lito tefe amore protequantur. Cauffa af-^4e““*
fedus huius non in ipfo corpore latet,
nec ex corpore oritur, fed cx duorum
corporum fpiritibus cxfilit,qui focietate
ifta coeunt. Gemini hi fpiritus Zc ipfi
mutuis accendi odiis pofsunt, Zc in f i - J S S
multate ifta perdurare. Q u od , vt veriusvnd#*
intclligacis,attendite, quod fpiritus a ra­
tione non gignantur, fed a fola volutate.
Volutatem ergo a ratione ita diftingue- volunta»
tis. Quicquid fecundum voluntate fuam diffwfit?
viuit,id in fpiritu viuit. Quod vero fe­
cundum rationem vitiir, id contra fpiri­
tum viuit. Ratio fiquidem fpiritum nul­
lum gignic:fola mens aratione gignitur.
A voluntate nateitur fpiritus ifte,de quo
Ens noftrum defcnbimus, animam fuo
loco ponentes.
C ap. IV.
D Enatiuitate vero fpirituum harca-
nimaduertite. Cercu eft, in infan­
tibus fpiritum nullum cxfiftere. Nam
perfeda voluntas in ipiis non eft. Hoc
ita accipite. Quipcrfcdam voluntatem'
habent,& ex ea agunt, hi in teipfisfub-
ftantialcm fpiritum generant,adeoq; fa-
ditium. Is homini non confertur auc
immittitur ex coelo : fed is illumfibimcc
fabricat. Sicut ignis cx filice generatur, Spin-t(l|
fic ex voluntate lue quoque fpiritus gi- (juoxn?*
gnicur. Et qualis ftacus voluntatis: talis xtatau
etiam
i
 *

PA R A M I R V M - T RACTATVS III*
etiam fpiritus eft. Hinc cxftruite,omnes, tentia non eft,ibi nec oratio nec verbum.
qui in voluntate viuunt, fpiritum illum Idem circa fpiritum accidit. Sicutvcr-
habere, de quo prqfens Ens enuntiamus: bum gignitur: fic pariter Se fpiritus, qui
qui veluti lubie&um quoddam (it, in habitationem fuam pro noftra voluntate
" quod omnes morbi imprimantur, qui poflider,quae -plena & perfera fit.
morbi ifti nimirum ipfi ferendi fiinr, qui C ap . VI. Spiritus
illum peperit fibi. Ita iam percognita Q E d de his fpiritibus -vlterius atten-
nanuitate fpirituum, hoc porro intclli- 4L>dcndum eft, quomodo damna nobis naintt*
SpirU uu gite , mundos duos efle plane fubftantia- inferant, ita nimirum. Si plena volun-1
mundu* |cs^ .nus corporeorum cftsalcer fpiritua- tace alteri nocere ftudeo : hocc voluntas
lium. Iam vero corpora &; fpiritus vnita in me, creatio eft quaedam in fpiritu, vt
funt. Spiritus enim ex corpore per vo- nimirum fpiritus meus pro voluntate
' luntatcm gignuntur. Nihilominus tame mea,fatagat contra fpiritum illius, quem
fpiritus fuum arque certum mundum cupio lcderc,&: non contra ipfius corpus,
feruant ac nos: in quo perpetuo habitat, fed contra foluin fpiritum, quem etiam
Se fubftantialitcr permanent, ficut nos lardo. Spiritus ifte patitur Se affleirur in
fiipra terram : Se mutuo inter fele pan­ corpore,acin corpore damnum fentitur:
gunt aluntq-, , inuidiam,odia, iras, & his &: nec eft extra corpus, nec in corpore
fimilia, fine contendi corporum. Iam ad materialiter, fed fpiritus hoc omneagit.
propofitum noftrum intelligite, licere Sedinrcrim inter duos iftos fpiritus li­
nobis hominibus mutuo viuere,vt lubi- bera ludia intercedit: qui vincit,re poti­
tum eft : itidem &:fpiritibus licere. Etfi tur. Quod vero aduerfarius meus fuc-
enim corpora fc.mutiio]a:danr, fpiritus cumbit, cacauflaeft, quia non eundem •
tamen mutuo ob id minime fe violant. animi mecum feruorem Se contentione ,
Sic viciftim, lardentibus fe quoque inui- attulit. Quod fi vero per acccnfioncm,
cem,quod bono jure ipfis licitum eft, fpiritus in ludia me fcruidiorfucritrtunc
fpiritibus; tum nec corpus inde materia- ego caderem, ille vincerer. Ex hac fpi­
literafflcitur, ita, vt propterea nobis id rituum inflitut^ luel$ commemoratione
faciendum effer, quod non eft. Quod fi intclligere debetis, quod per concerta­
tamen fpiritus lefe mutuo lrdunt j tum tiones eas, vulnerarij Se fimiles morbi
iarii fpiritus corpus iniuriam illam ferre gignantur, non corporales. Corporales
cogitur,quam fpiritus cius accepit. tamen morbi ita per fpiritus gignuntur,
C ap . V. vt corporaliter fecundum fuam fubftan-
duabus
S
$pi;itus

v i? cor­
Piritus corporibus morbos infligere. tiam incidentes morbos accipiant , qui
iam di&um eft. Id vero qui fiat, ita in corpore perficiuntur &: terminantur:
poribus intelligcndum cft.Huius duas vias vobis ficut in liB. de Origine morborum amplius
niotbos
<£st* oftendimus. Vna,dc qua prius etiam di- tnfdbacur.
in riig .
i.
dlum, efthatc : quando nimirum fpiritus C a p . VII.
feipfos mutuo lxdunt, citra voluntatem Larioris intelligentia: gratia de his
ac confcnfum hominum, folis inuidi^ C pauca quaedam exempla accipite:
aut aliorumaftcdluum malorum ftimulis quibus,vbi vobis fatisfeccrimus, Ens hoc
concitari Sicut horum vbcrior mentio Spirituale finicmus.Primum cfto. Com-
fit,vbi de Spiritibus agirur, Qua: vt hic pertum vobis eft,imagines ex cera fidlas « ««
t r • • ° .. - !»«»»• m
repetantur,opus non eft. Cognitio tame pro voluntate Ipintus contra alium, fi
ifta ncccfiaria Medico eft, vt rem in nu­ terra obruantur,Se lapidibus aggrauecur:
11 merato inteiligar. Alteram vero viam, tunc hominem illum, in cuius damnum
qua fpiritus nobis morbos infligut,vobis imago ficla eft,multis anxietatibus affli­
iam expediemus. Principio ita confti- gi eo in loco, vbi lapides congefti fune.*
tuimusmempe per cogitationes noftras, nec liberari prius,quam imago liberetur
•per fenfus atque voluntatem , pcrfc&c Se eruatur. Tum Se ipfe anxius liberatur.
inter fe confcnticntes,pcrfcclam in no­ Sed porro notatc.fi crus iftiimagini con­
bis voluntatem ita confirmari, tandem fringitur, tum fradlio ifta ipfum homine
vtconicnriamus,cupiamus ac quxramus quoque attingit. Idem etiam verum eft,
alterius corpori noxam ac damnum infli­ de punctionibus, vulnerationibus &: fi-
gere. Decreta hxc&confirmata volun­ milibus. Huius rei caufiam hanc atten-
,
tas Mater eft pariens fpiritum. Hoc ita dite.Cognita vobis eft Nigromantia, ex Ni2rs.
accipe. Sententia verbum facit, ita fen- qua ifta originem &: vim dcfumur.Potcft
tent ia macer fermonis eft. Sic, vbi fen- enim Nigromantia facies quidem aut
imagines

*
i.

i i
 D e E nte Sf ci Ri TWMi 15
imagines /ingere, quafi res talis effer,q u e fpiritus pecudum. Q ue omnia;multo di­
inunca wlis tamen non eft. Sed corpus lxderc lucidiora reperietis in lib.de Sp iritibu s,# ,
ipikm roinime poteft, nifi /it, vt/piritus alte- "de Generatione Spirituum .
ruinciet. rius hominis per /piritum hnne lxdatur. CA P . IX .
Sic Nigromanticus arborem fabricat,&: Dcm Sc de Chara&cribus compertu Fur cuc
eam fundo inferit. Hanc qui ferit aut I habetis,quod nimirum fur redire co-
vulnerat >fcipfum vulnerat. Cuius hxc gatur ad locu,vncJc profugit, qtiod itfde
cau/Ta eft, quodfpiritusip/ius,pcrfpiri— talis,etiam multis milliaribus ab/ens,cac- coi
tum arboris fuperiorem /aueiatur.ls /pi­ datur.Huius cauflam nOtate:quodeft fu- S d ltu x .
ritus xque manus ac pedes, actu, habet: damentum Entis fpiritualis. Si quis fi­
qui,/i caeditur,re c^dit. Tu enim & fpi­ guram hominiiimilem fingar, eam ^ad
ritus tuus, res vna funt. Sed hoc ita ac­ pariete depingat;ccrtum eft,omnes pun-
cipe; corpus tuum id vulnus non acci­ <fturas,plagas # vulnera,in imaginem di- *
pere , etia m fi illud corpori palpabile /I- re<fta,huic ipfi infligi,in cuius nomine fi­
mul & viiibile /it. Id fpiritus cauflatur gura pi&a eft, vcluti fur cft:idq;*hac vir­
tuus, qui tua membra habet, ac corpus. tute , quod furis fpiritus in figuram illam )
Vnde caucre debetis,ne ip/i corpori re­ pertrahitur pervoluntatcm fpiritus alte­
media afferaris. Fruftraneum enim eft. rius , qui illum in hinc figuram compe­
Spiritui medelam facite, # /anum tunc git. Vbi & h o c tenere debetis, fpiritus
quoque corpus erit. Spiritus enim fau- hos non fecus ac homines inter fc/c ad­
cius eft, non corpus. modum pugnaces effe. Hac de caufla,
C aP. V I I I . quicquid poftulas, vt illi, qui furto tuum
Iungi nu E cereis autem imaginibus hoc ob- abftulit,inferatur : id re ipfa fic fiet, fi in
«icaiu
D
i u t o. feruate. Si in voluntate mea con­ fictam figuram illud commitrasiideo ni­
tra alium inimicitia flagro: tum hanc mirum, quia fpiritus tuus, fpiritum furis
perfici ncce/Te eft per medium, hoc eft, in figuram eam coegit,vt tibi pro fubie-
per corpus. Sic poflibile e ft, vt fpirirus Sto iam /it ferendi # patiendi, quicquid
meus, citra auxilium corporis gladio illi inferas. Sed harc tamen ex teris , qui N o n id *
meo alium perfodiat, aut vulneret, pro­ probi &boni funr,infcrri ita non po/sut,
pter ardens meum deliderium. Sic &: ideo videlicet, quia /piritus furis trepi- ««*•
hoc fieri poteft , vt per voluntatem dus inftar hominis /it: cum ccontra pro­
racam, alium mei aduerfarij fpiritum in bi viri fpiritus,vt mafculus, contralu&e-
imaginem compellam :# ipfum aucdi- tur, # fc tueatur, non /ccus ac duoviri
ftortum, aut claudum, pro meo lubitu, inter fefe depugnarent. Quod vero fur
in cera reddam. Et quamuis multae aliae ad locum furti recurrere cogatur, hinc
quoque cau/Ta: huc afferri poflent: hoc fit, quod fpiritus tuus, fpiritum alterius
tamen in Ente ncceflitas id non poftu- ad locum illum reducat, vbi furtum ad-
lat-Nam phiiofophia clarius hxc omnia mifliim e ft: ex tua nempe voluntate. Et
«• proponit. Hoc fcire &: tenere debetis, /i fpiritus ille ita fuperatus eft,tumrrdire
operationem voluntatis magni in medi­ non poteft illuc, nifi /it, vt in fut Jia
cina momenti effe. Nam fibi ipfi.qui quoddam,hoc eft, imaginem /iuc figura
bene non vult,ac odio eft,fieri poteft, vt cogatur. Ea autem non pr^fente, tum o-
id,fibi quod imprecatur , omnino fen- peratio in mediu pergit illud,in quoiftc
tiat. Malcdi&io enim ex pcrmifTu fpi* eft. Sic cogit fpiritus hominem, vtad
ritus eft, fierique poteft, vt hoc modo locum eundem redeat. Quicquid enim
imagines quoque malcdi&is fa&is in per fpiritus fit, id fub/pccie fubiefti, in
morbos conijciantur,velut in febres, E- quo /piritus verfetur, fieri neccflc eft,
pilepfias, Apoplcxias & fimiles, fi prx- (fiue id figura,fiue imago /it. ) vt /piritus
di&o modo paratx fint. Nec is vobis nimirum tuus fpiritum alterius in illud
ludus fit,6 Medici. Nam voluntatis ef­ fubic&um compellar: aut /iibic&um, in
ficaciam ne ex parte quidem minima quo fpiritus eft,id eft,homo ipfc cogitur
fj.mw*u c0lfipertam habetis. Voluntas Genitrix currere, # id prxftare.
icmmx. eft iftiufmodifpirituum, cum quibus ra­
C a p . X.
tionalis nihil commune habet. Huiuf-
modi operatio in pecudibus quoqi acci­ X commemoratis attendere debe- Spifitaj
dit, multo quidem quam in hominibus tis, fpiritus reos funerare &cuin-
1 *. ... pciant c
6

facilius. Hominis fiquidem fpiritus re­ ce re , iremque operanones inuiclix cuincit.

mittitur &, rcfiftit multo potentius, qua & odi} perficere. Quod ideo vobis
C indicatum
 i 6 P a r a m i r v m T r a c t a t v s V.
indicatum voluimus, vt intclligcretis, LiBER QVINTVS ET NON PAGOYVS
quam violenter t e imperiose Ens Jpi^ TR A CTATAS
rituale in corpora dominerur,vt nim irp.
D e Ente D e i.
had vi morbi plurimi,&: eorum vniuerfa
genera iu hominem deriuari qucan$. * C a Tv I.
*"* j j 1’ Quibus in cafibus non naturalibus mor-
Oftquam in prioribus , in
piur um debka remedia adhibebitis, fed ipfi
morbo • • ' ,* principio nimirum librorum
c««*m. ipiritui medebimini. Is enim eft, qui ae­
noftrorumindicauimus,con-
grotat. Deinde t e ho.c notate, multos a
ftitutum nobis efle, cx parte
fpiritibus segrorare per voluntatem, qui
quadam quatuor libros more &: ftylo
tamen non per figuras, imagines ac alia
Ethnico conferiberc,hac dc caufla,quod
media affli&i Tunc : veluri funt huius vi^ quilibet homo Chriftianus, qui quomo-
ignari. Et tamen in ipfis voluntas adeo
docunq; aliter, quam pro tenore Fidei
potens cft,vt fpiritum alterius accendat
noftrac feribit, gentiliter feribatrnunc
* te. hedat. Hoc per medium fit ipforum
ergo in hac Parenthefi noftra morem t e
Som ni : ita nimirum. Si dormiunt, tum ritum iftum gentilem remittemus,&: per
fomnia ipforum in alteris perficiuntur
omnia Chriftiano ftylo vtemur in quin­
ac implentur,ira,vt fpiritus tuus alterius
to hoc libro Ent i s D ei conficiendo,
fpiritum tibi dormienti adducat, quem
ne oecntilifmum noftrum rporro accusadiD Clc‘
pUOOtf.
tu dormiens ac nefeius veluti per in-
ius habeatis. Etfi vero abfoluta hk c Pa-
Tomnium l* d a s , idqj per medium verbi
renthefi,quinq; Praxeos libros annexuri
tui, quod dormienti egreditur nihil eius fimus, vt hic liber compleatur & perfi-
Somnia confcio. Somnia enim inuidorum ho- ciatur:prarmonitos vos tamen velim,nos
inuidots minum vcrificantur, fi libi inuicem oc-
cu u w cf * ipfum hunc quintum librum Chriftiano
iUci* currunc operabiliter, aur manu, aut ore:
ftylo iterum finituros,&quatuorfcquen-
velut de Somniis clarius traditur. Som­ tes, quos in principio indicabimuSjgcn-
nium enim non eft , quod ex fpiritu fit, tilitia dicendi proprietate, tranaturos
nifi forte ita fiat > vt indicaui. Ex efle. Id quod citra confeffionis Chri-
fpiritu enim ipfo oritur , de quo iam ftianar probrum nobis facile licebir,
meminimus. idco,qu6d ritus Ethnicus pro ipfa t e ex
articula /. ipfa procedat, ficut i Deo id ita praede-
ftinarum eft. Quanquam autem ipfi
O l e iam intelligere debetis, manum morbi quoque ex natura oriantur , fe­
O laedere virum etiam non compre- cundum prardida quatuor Entia : fas
henfum,vt fuperiusdi&um eft. Sic os tamen e rat, nos ipforum curationes ex
ferit verbis illum, quem quieris. Sint fide indagare, t e non ex natura. Sicut
tamen haec ita intcllcda, quod nimirum hoc praxeos liber V. planius fa ciet.
illud omne per medium quoddam fiat, Ideoque non verebimur quatuor Entia
idqj per virtutem fpiritus. enumerare,etfi quidem Erhnica exfi-
\Tarticula 1 / . ftanr. Vos tamen verum t e integrum ry
fundamentum curationis ex quinto li­
S imiliter notate , fidem hic nihil ope­ bro , in qua genuina medicina produ­
rari,fedfolam voluntatem. De fide citur, eruere debetis. Cartcros quatuor
quide aliquid huc afferre aut introduce­ praxeos libros non pro Chriftianis, fe d
re, pJusftukitiar, quam fapientiar affine p ro gentibus condimus. Nam medici­
foret. Exemplum fir. Per fidem feu cre­ nas fundamenta ad. omnes homines
dulitatem duo viri fe fe c x d e x e inuicem propagare fatagimus : partemque fuam
non pofTuntrfed per ipfum opus. Sic duo Turcis,fuam itidem Saracenis , fiiam
fpiritus voluntatis, non cx credulitate, Chriftianis, fiiam ludaris conferimus,
fed ex incandefecntia fuorum virorum ficur hi libri declarabunr.
oriuncur. Duo hi pugnanr fine creduli­
tate , vere, ipfo opere, t e impenfis viri­ C ap. I L
bus : ficur de Fide t e vo lu n ta te plura,vt t e
de Viconiflis t e incantationibus indi­
cantur.
C Hriftianis hominibus harc comme-
tantcs,eofdem admonitos velimus,
vt hanc quintam Parenthefin d ilig en ter
euoluant: ex qua addifeent, quomodo
TEXT VS PA KEN- vniuerfos morbos cx hoc infticucionis
THESiS SVPER ENS QViNTVM. puncto tum querere,tum curare debeat.

4 a d
 I
. D e E nte D ei *7
« f l S Mq; hoc modo.Notum vobis cft,tnm fa- dum vobis cft,prxdcftinationcm impe­
*£££,. nitatem,tum morbos a Deo immitti, Se diri minime pofle ,ctiam/i medicus gc-
rf^ordo non hominibus. Hominum vero mor- nerofi/llmus & artificiofiflimus cxfiftar.
N*Swa bos in duos ordines digerere debetis/ Horam eam inftare oportet, quar finis fit
Nempe in Naturam , ac in Flagellum. purgatorij. Et ad quem felicitatis & fa-
loai. Naturale, eft Ens primum , fecundum» niratis Medicus a Deo non mittitur, ifti
tertium , quartum. Flagellum cft quin­ a Deo limitas nulla donata eft.Cum ergo
tum. De hoc id notandum eft. Deum hoc modo Deus Medicum argro immic-
nobis prefixiffc poenam,exemplum,& in rar.iani expendite apudvos,an beneficio Medicus
morbis confcientiam » vt ex illis intelli- artis fux Medicusquicquamefficiat’, an rtuqmc-
gamus » res omnes noftras nihili eflc, & . minus. Sic cogitate: Deum &Cmoi boru E « .
quod in nulla /cientia folide fundati fi­ medicinas, &: praeter has,ipfum Medica
mus, veritatem ve /damus. Quinimo no- creafle:fed differre harc ad Sgrum ta diu,
ftra imbecillitas vbiq; elucet:&: ncc pof- dum conftituta teporis hora impendeat. .
fe necfcirc noftrum quicquid cft. Sed vt Et tum demum curfus tam natura quam
ad rem veniamus : /ciendum eft,Deum artis procedit. Anre id nequaquam, nili
& fanitatem largiri,8c morbos immitte­ tempus appropinquarir.
re, 5 c remedia his debita fimul oftederc.
C a p . IV.
Quomodo fe vero ifta in Medicina ha­
Ogirandum ergo vobis Sc recolli-
beant a credite mihi, fuper hoc explica­
tionis noftrx pun&umconftituta &: pr<p- C gendum erat,quod Chriftianos vos
deftinara omnia elfe. Pun&um id,tem­ profiteremini, fupra natura, Sc fuper eam
p u s cft.De quo attendite, nccclfc effe, vt conftitutos j vobis vero virtu$ artis fub-
morbi vniucrfi in temporis commoda rra&a eftfetfi via quidem reda aliquado
hora fanentur , &: non pro noftro arbi- inccdatis)dum temporis hora appulerit.
. trio cogitatuq;. Cuius didi fenteciahcc Hora liquidem temporis,hora vcftra o-
Mediemeft,nullum nimirum Medicum /Imitatis perationis eft : nec prius, ctfi horaattis
(amniis terminum feire pofle. Hic enim in manu inftarct. Cum vero tcftcmur vobis,Deu
IttSUOU
Dei cft. Et morbus quilibet purgatorium caulfam cfle omnium morboru,id ita ac­
eft. Idcoq; fanare nullus medicus poteft, cipite, q.aquc id,quod aduersu cft nobis
nili fit,vt Deus hoc purgatorium remit­ ac vtile &: com m odum »creauerit, ideo,
tat. Medicus liquidem is clfc deb'ct,qui quod noftrum purgatorium habemus:fi-
inprxdcftinationcm purgatorijoperctur cut dc purgatorio vos prolixius informa­
ac laboret. bimus. Et licet ille quidem,vt qui mor- Deuscut
1 i •^ a . /■ » 1. . morbos
bos nobis crcarit, line omni medicina* IIO b i s

C a p. I I I .
Katbm cofdcm ^ nobis auferre facile poffit, fi
Oftau. j p ^ Iximus quemcunq; morbum pur­ hora teporis inftaret, t c finis purgatorij ™edlci*
iBUH gatorium effe. Caucndumcrgo di­ approperarct:attamen cur id non faciat,
ligenter vnicuiuis Medico , ne temere id in caufla cft,quia fine hominibus, aut
prarfumat (ciens clfc hora vel fanitatis, horum opera nihil quicquam agere vult.
vel medica fua operationis. Hoc fiqui- Quod fi miracula edit,humanitus per
deui vniuerfum in manu D ei pofitucft. homines eadem edit. Quod fi miraculo­
Pradeftinatio nifi talis fit, qualem vos se fanat, per homines id exlequitur. Sic
Medici pr^fumitis : tum nulla medicina hoc ipfum quoque per Medicos perficit.
agrum fanabitis. Si vero inftet hora prq- Sed quia duplices funt Medici,qui nimi­
deftinationis : agros fanitati redditis. rum miraculose fanant, &: qui per reme­
Hoc attendite hic:li offertur vobis ager dia (anant.hos ita diftinguite:Quod,qui
aliquis,hunc Deus ad vos tranfmifit,fi in credit,operatur per miraculum.Cu vero
cura vcftra fanefeit. Sin m inus, a Deo credulitas non tam fortis fit in omnibus,
ad vosmiffus non cft. Nam fi tempus iiv» &: hora purgatorij clapfa lit,& tamen fi­
ftat hora redemtionis : tunc demum ad des non adlitttum medicus miraculu cx-
; Medicum Deus agrum , relegat/» ajntc id fequitur, quod Deus mirabiliter ederet,
“ , ' terupus vero nunqua. Et quidquid citius ficrcdulitas in xgro vigeret :licut de his
aducnit,huius non cft fundamenti. lm-t* in 5-hbro dc cura Deifica vel fidelium haec
uritei periti ergo Medici purgatorij sut dam o- clarius deducuntur. Sed ncquxftioncm'
ixno nes,'a Deo qgris imroifTi.Intelligens,me-t hanc nudam vobis relinquamus vbcrio-
JTismV. dicus eorum eft , quibus Deus horam ris intelledus cauffa ad cxplicacioncm
*'• laaitatii adraouit. Tum & hoeinculcar fpqucntem animum aduertire. .
/ C C ap.
%

1
 1$ P aramirvm T r a c t a t v s V.
C a p . V. bus cauflis drit,alibi explicabitur. Poena,
?eT«r C Ciendum ergo vobis eft, temporibus quae morte fcquitur, hic omittctur.Quae
Hippoc. Hippocratis,Rhalis,Caleni,&:c.cura- in vita irrogatur , ha:c huc Ipeftat. Ita
S s te tiones valde fortunatas & felices fuilfc. dicemus. Meminiftis,ex peccato morte
fucum, quod purgatoria illis leculis profluxidc, vnius viri cauda,qui-quidem
fuerint parua. Sed & iam &: deinceps, peccatum ipfe non patrauic:fed propter
quia mala confertim inualefeunt, in dies magnum iudicium caeleftium, deut dc
magis magifq; infelices redduntur cura­ morte dideremus in lib. d c Morte. Porro
tiones. Qua dc cauda etiam peiores in autem notare,quod cauda ifta3quae mor­
orbe medici nunquam exftitere, quam tis iudicium fiiper nos pronuntiauit,iam
hodie. Purgatorium enim nimis vioJLcni- deinceps contra nos nihil agat. Id agir
tum e ft. vt a nullo fopiri medico podic. creator. Quicquidcum aducrlarij parte
Quod ii primxui Medici ad nos poli- non facit, id punit, non propter ipdus
liminio redirent, tora eorum ars qui­ peccatum, fed falcem propter dgnum.
dem ex ea & nulla elfet. H oc fiquidem T u m eriam ,v t illi dignofeantur, quos
verum dt:tamcn &c pcena nouiter accefe fuos habet. E t hi nullo medico fubic&i
dt. Quare in hoc tra&atu Chriftianum -funt. Deus enim ipfos, vt fuos, Agnatos
ftylum adhibemus, quo inducamur ad ede vult dgno aduerlarij. Sed ahj dmc,
intelle&um verum, nepe morbos omnes quos Deus perna afficit ex iplorum red a
omnes
fogclla
flagella ede,exempla,&: indicia (eu com- ddc &: petitione. Hi fubfunt medico ex
&IM. 'monefa&iones.quod Deus illos a nobis hac peculiari permiflione.
per fidem auferar, Chriftiane, non per
medicinas cth/iico more , verum in
Chrifto. diger enim,qui fpem in medi­
H C a p . VII.
Inc colligere poteftis,aducrs* mor«
tem nullam medicinam proftare,
cinam ponit, Chriftianus minime eft. led faltem aduerfus morbum. Hunc me-
Euentum vero qui Deo credit, is demu dicu^ probe cognouifle debet. Nullus
Chriftianus cft,quiDeo modum,quo la­ enimThcologusiftu Medico patefaciet.
nari queat, committit,ftue id miraculofe Er licet morbi quide gignantur ex qua-
fiat, per lan&os,flue per induftriam pro­ tuor Entibus : tamen ncc h x c cauda eft,
priam .* due per medicos, due per anus. vt contra voluntatem Dei pugnetur.Sal-
Hoc vos Chriftiani tenere debetis; Deu tem horam & tempus confiderari opor­
Dem fu-
premus pro fupremo medico habendum ede. Is tet. Cauendum ergo hinc fcdulo‘v obis,
melicus. aItidimuseft,no indmus, poti/fimus atq; ne quocunque modo medicari attetecis»
potetiflim9 cft,dne quo nihil dt. Ethnici nid hora medis inftet: qua vel Deus vel
vero &infidclcs de auxiliohomincsinuo- vos metatrqu^omnia clarius lib.de J/er/e Med;d-
cant.Vos contra ad Deu vociferamini:» explicantur. Quomodo vero &: medici- na &*-
* vcftru fanacore oportunc immittet vo- na Sc aegri fc habent inuicem, id dilig^n " raol
bip,due iss£<ftu$,flueMcdicus,fluc ali9dc. ternotandu eft vobis mcdicisrquia mor-
C a p . V I. ■* bi ex mandato diuino indliunt, nec vJla
Vm iam dcmonftraucrimus,Deum ex cauda alia, deut Archidoxis euincit:
C cflc,qui fanitatem dmul & morbos tum &,quia naturales medicina: quoque
conferat: hoc loco recuperandae lanira­ dmiliter ex prouidetia diuinacrearc sut:
tis mentionem noninuehemus. Nec '&:quia,vtlupraquoque di<ftu eft,nullus*
enim ifti tra&ationi hic locus tam pro­ aeger lanari poteft,nid hora medis, id eft,
prius e ft, ac ille libri quinti praxeos. Po­ mandatum diurnum addt,licut pr^defti- *
tius hic explicationem inftituemus, quo natio commonftrat. Hic ergo quomodo
En$ D<i modo Ens Dei potens dt vniuerlos hcP Medicina quadrabit ad huiudnodi, vt
dopoiin m*ncs niorbis affligendi, praeter id,quod merito profiteri podit tncdicus,fe Medi­
m orbo*
inflige­
ex motu & ordine nature accidit, deut cum ede? Ita nimirum.*feruus dc minifter
re. de 4. preferiptis Entibus docuimus. Id naturae eft. Deus vero dominus naturae.
brcuibus hoc modo vobis prarfigurabi- ergo porro confequitur, Medicu la­
mus. Nouiftis,in hoc mundo hominem nare nemine poflc,nifl Deus lllu adlocu Mediem
,* v 1 . nemini
Deo fubieftum ede cum vniuerfis crea­ immittat, b ic attente quoq*, notare,quod r*nat.nw
turis. Ex hoc ergo fateri debetis, Deum HcJlcborus ad vomitum perducat.Quod JeljSlJ.
hunc ed e, qui creata fortunet aut in fo r- vero a quocunq;Medico fututus vtilisdt,
tunet. Porro attendite, Deo poenas ge­ hoc vanu eft:Ratio,non cuilibet Medico
minas in manu ede.-Alteram que vitam, predeftinatus eft,vt efficax dt ab ipfo da­
alteram quae mortem Ipe&et.Hae cx qui­ tus in falutem aegri,cui datur. A rs en itn
♦ #

mittitur

1
* (
 De E n t e D e l 19
veri Mcdicia Deo m an at; vt Sc dofis Sc vanitatem fummam admitti,fi fiduciam
praxis,& principum,Tum &cgcr ad ipsu aliquam in artes eas,quarum probe peri­
tu irritur,& hic ad xgrum. Et queeunq; ti eftis, figatis. Id enim gentiliter egifle
cantas bonum Medicum a lit, qui pluri- eft. Scmpcr vos autem in Ens Dei diri—
mos fanar:h«c habet, de quo iure (uam gere debetis. Et hoc Chriftianum eft, cil
felicitatem d cp z x d icct , potius,quam il- (acceflii profpcro coniundum. Medicus
la,qu£ maiu m fouet Medicum. Hoc etia enimmon fimul Chriftianus,voluntatcm
inrelligimus de Medicis (an&is, quos Dei, ("ea eft praedeftinatio ) niKili facit:
nullo modo hic excludimus. ficut Archidoxis vobi monftratura eft.
C ap . V III. 'Particula II.
Medici*
na&mc-V T vero fciatis,qua: caufla (it , quod
tiicus cur
^Dco Deus Sc medicinam Sc Medicum Vod fi vero de Ethnicis medicis,
acati.
crearit, ipfe tamen nihilominus medi­ q ;Jiu e CJiriftiani fiuc infideles ( nam
cetur,& per Medicum operetur,nec ipfc vna omnium (e&a eorum eft,qui fide no
^ per (cie fine auxilio medici fanet:pro cx- vtunrur)fint,obijci nobis poffit, quod SC
vplicatione huius attendite,ha?c nimirum illi ipfiargros, fidelibus Medicis nihilo
Dei arcana efle,quod nolit,vt aeger (ciat, infelicius fancnt:idEns quidem noftrum
Deum Medicum efle : fcd vt ita ars Sc nec infringerencc grauarc poteft,hac ex
pra&ica fuos progrefliis habeat:& vt ho­ caufla. Nam fi quid fieri ceflareve nccef-
mo auxilium ipfius,non in miraculis (al­ fc e ft: tunc omnino profici ab iis debet,
tem fentiat,fed idem etiam in Dei crea­ qui id aut pofliint, aut ibi pr^fto funt.
turis animaduerrar, quae per fummum Hoc in hac fedifcrimen eft,quod fidelis
, medicinae artificem (anent, idqj vniuer- contra natura non operetur, velut Ethni­
fum ex ipfius permiftione in tempore cus: Vult Ethnicus, Sc inftat, medicina
fuo,ficut prius quoque commemoratnm fuccedjtt, nec ne, quafi quidaDcus eflcc.
eft. Fidelis, fi, quae ad medicinam pertinent,
Aforboti Iam porro hoc quoque intelligitey accurauerit; tum , fi non fuccedat, rem
peuefti caulfas morborum, ex potcftatc diuina, horar& tempori com m ittit, quod Deo
qwulf. hoc cft,ex Ente cius, ortorum ,peruefti- placiturum fit. N am & ipfa medicina a-
gari non poflc,vt fciatur, per quem , aut ratrum Medicorum eft, quod Deus non
quo modo infligantur, ficut id in qua- prohibuit: quia vtilitas priuata domina­
tuor Entibus fundamentaliter cognofci tur , Rcfpublica nihil e ft, tum pijs fuam
poteft. Huius rei fimile exemplum eft, quoque annonam difficile redditiomnia
ac fi quis pannum habens, tunicam fibi ad laudem fui creati ;S c vt virtutes,quas
pro fuo arbitrio fingat. Sic Deus quoque crcauit,cimcent, quae feilicet caulfa po­
nobifeum ag it, modo adeo fecreto, vt tior eft omnibus his,quas ance ftatuimus,
nullus fentire Medicus queat, aegrum il­ ficut M ufdogium commonftrat.
lum ex poteftate diuina decumbere vel
non decumbere. Suam enim potentiam C O N C L V SIO.
ac pernam ita tacite cum quatuor Entib9 P r td ift* P arent h efts T h e o fh n f i d o »
commifcet,vt nemo intclligat aliter,qua
Jj>uin% E n tibus.
Ens illud efle ex Entibus quatuor vnum.
Et hxc ipfiflima caufla eft, cur quatuor Oftquam vobis indicauimus
Entium morbi nonnulli,nulla ope fanari Parenthcfin, quam Prologo SC
queant. Nam hora finis non inftat, non ^^.libris praxeos interferuimus:
impendit tempus,non numerus. C onti­
■ iam cius hic finem ftatuemus.
nuant ergo Sc durant ad horam vfquc Ac veluti Parenthcfin intcllexiftis, fic
, mortis,qua omnes morbi finiuntur. Vbi quinque Entia efle, compertum habetis.
tam infignis fit mutatio, vt morbus nul­ Illa admodum efficacia &potcntia funt
lus amplius relinquatur,(edis velut albu ad quofuis morbos introducendum, vno
in nigrum mutetur.Quamdiu enim mor­ quouis etiam in fc confiderato. Dein­
bus durat,mors nulla eft. Haec vobis pro ceps autem finita Parenthcfi, opus inci­
commonefa&ione purgatori), Sc horae p it, quod procedens in quinque libros'
finis,velut Chriftianis di&a funto. diuiditur, ficut Prologus conclufioncm
excipiens , oftendit. Citra illos ita'
m

Particula L verfabimini, vt non putetis, pia&icam

Q lc u t de Ente D ei ad vos differimus: fuper morbos vnius origims ialtem
^ fic certo ftatucre debetis vobifeum. conftitutam efle : fed eam in quinque
C $ Vias*
 J

jo P arami rvm T ractatvs V.

vias diuifam proponi, fciatis, ficut fupra qui ex phantafia fiia nugantur,cui nemo
quoque didum eft. Jd quidem, fi vos fidere poteft. Et in conclufione hac an­
Naturalis Entis medici cum complicibus notate,partes duas efle,quibus homo .v-
aftronomisfortaflis nobis no indulgcbi- titu r: Artem » t e Phantafiam. Ars i hoc
tis nihil id nos moucbit.vt nccipfa /crip­ eft,omnis ratio, lapientia t e intelligecia, Ca<
ta Theologica. Nam penes vos hadenus procedit in veritate , qua: experienti*
veritatis haud multum inuenimus, fi de bafi innititur. Quj vero Phantafmatis
fundamentis te veris principijs loqua­ indulgent , fundamento carent. Prae-
mur. Si bonos t e induftrios omnino vos fumta enim lententia, numerata t e co­
medicos probare vultis : tum id operam gnita ambitio eft , q u * vicinis veftris
date,ne quid caufTar perdatis per Ethni- haud inexplorata eft. In partibus his
Medic» cum & Chriftianum, cui ftuduiftis, fty- duabus, virum lapientem probe emun-
imperiti
uutur» lum: nec patiamini
i imperitos
i medicos dum te politum cfie dccct, nimirum,vt
vobis obloqui,qui nigro t e purpureo co­ fit artifex: t e non fit purpuratus phan-
lore velantur. Phantaft* etenim funt, tafta.
4a

P R O L O G V S I N L I B R O S
QVINQVE PRAXEOS PARAMIRI
T h e o p h r a s t i H o h e n h e i -
m ensi s incipit.
Candido t e x q u o Ledori S.
E n e vo l e L elto r, cum Theophraftus Paracelfus,in lib ellis Prologorum huius
Param iri,ac pracipuein pracedenti conclufione exprefi} plane % p o liice at ur, f e
tjuinfy libros praxeos, ajpardm irum hocfp ella n tes,a c p o jl parenthefin locundos
deferibere velle-, fu jp icioa p u d anim um tuum oriri poffet,quafi illi quorundam
m u id ia fapprim erentur, cum h ic omnino defid rren tur,& p ro ductoris p ollicita tion e fin itu m
fa re n ih eftn m edicam iam non fequantur. H ac ig itu r de cauffa cum prim is neceffarium v is »
f u i t , paucula quadam p rofa ri,te^ fu jp ica n t em certiorem facere,iftos q u in q , libros p ra tticos
apud hofce Tbeoricos nunquam rep ertosfu iffL s. In chartis enim iftis,in quibus au lto r T h eo-
ricam hanc deftgnauerat,plura non confcripftt, fed h o c Titulo Prologi in libros quinque ta&icM
praxeos illam fin iit, ita v t tria propep a p irifo lia in g u arto vacua relin q u eret:f c u t id e x
tpfo a ultoris autographo,quod apud exim ium dom inum D . loannem H om elium Secundum rnc^ “ *

in Styria oppido Pettauio afieruatur,patet. <^s4 n vero Paracelfuspraeficam illa m ftn g u -

la ri alio libro conftgnarit & abfoluerit,nem ini compertum e f . H unc Is quidem v a ld e fa m i­
liarem morem h a b u it,v t cognatosfib i ac affines libros m inim e in vnum opus colligaret.V nde
fie r i fa cile p o te fi, v t ifti quidem alio loco,h a lien u s tam en nondum explorato , reconditi la ­
teant. Ego tam en, quod fc ia m , a nem ine quoque vnquam q u id com peri, q u i eos p ra llico s
quinque libros v id e r it aut v b i reconditi afjeruentur,cognorit. Jnterim tam en, ft D eus ac
Fatum fa u erin t aliquando, v t alicubi eruantur, jr a d manus n o fra sp eru en ia n t: rei litera -
ria publica m inim e inuidebuntur. jftis in terim , qua fors nobis o b tu lit, vta m u r & fruam ur
contenti. N am ,qua alia deftderantur, egomet quoque cum plurim is a liis doleo ac queror.
N ullum fiquidem dubium e f . quin Paracelfus dictos quinque modos Sanationis om nium
morborum fo lid e ac dexterrim e deferipferit,qua nim irum ratione q u ilib et morbits in du ftrie,
idfij aut iu x ta m ethodum N aturalem fiu e ration alem , a u t fecundum experientiam e x For­
ma reru Specifica,aut p er C haralteres & Im agines,aut S p iritu a liter,a u t ta n d ep erfid eC h ri-
Jlian a fa n a ri p o fiit ac debeat.H ic ergo qua d eficiu n tfed u lu s L e lto r cade e x a liis Paracelfi l i ­
bris,in quibus particulatim huiujm odi curas m on ftra u itfp a rp m ,collig ere ac coplerepoterit.
a lt e r u m vero Pram irum ,quod ia?n feq u itu r omnino a pran om inato diuerfum eft,nec a d
procedentia f t eH at,ac ab aultore ipfo,modo alio diftofttum eft, v e lu t idem in nonnullis a liis
quoque lib r isfe cit: quorum n on u u lli v ice fecunda ac tertia diuerfts dijpofitionibus ab tpfo
deferipti exftant. A d Param irum autem feq u en tes lib r i h i annum erantur.
De cauflis t e origine morborum ex tribus primis fubflantijs Liber primus ac
fecundus.
Dccaulfis &: origine morborum ex Tartaro, fex Tradacus, qui pro libro
Paramiri tertio habentur.
De caufTa t e origine morborum matricis, Liber Quartus.
Libri de caufla t e origine morborum inuifibilium pro parce fcu libro quinto I
habentur» Etfi '!

i r\
 Param. L ib. 7. DEO rig. Morb. Ex T rib. Prim. S vbSt . ji
Etjienim libri hi non vniuerfiab au£ioretitulo ijlo donatifint , ficut idem '-id'pluribus
aliis quoque libris diligenter (vt debuerat) nonadmodum obftruauit.-vniufcuiufiibtt tamen
libri initium aperteprodit.memoratos eos libros ad Faramitum hocfieftare^ficut bono op-
dinefefe inuicem confequuntur. ... ■
.9 f**t .LU
* ■■■** "
’ _ _
mm _
' Uk tOmU
‘ — ’

OP VS P A R A M IR V M
AVRE OLI T H E O P H R A S T T B Q M B A S Y , t.

AB H O H B K H E I M S S Vfi V l, i - i E R E l Mj k A , : , ,
di6ti Paracclfl M ag n i. •/ ^ i

Inhonorem eximij acpraslantis loachimi dc \V*dt Boiioris- ^

& COnjulis apud S. Gatium confcripti. 1

F i,

LIB E R L */ I a# *t

V o n fine cognitioni ipfamet,& hoffld eft idem quod illa tria;

i a m

principiorum t e pr^ceptoru ex quibus,& ih quibus ipfe omnia fua cu

vere nihil t e folidc intelligi bona,tum mala,quoad corpus Phyficum >
potcft.aequu eft, vr opus hoc poflidct- Ad har£ itaq; confequitur,me­
E n co
i^aiunmuni, tibi pro ceteris vir dico opus efle,/cire illofuntdiuifioncm*
m»UT»
loachi-
Dn. Do&or Ioachime dc Wadt infcri- cognoiccre eorundem cbmpoficione,
' t e

mi de batur,qui folus prae omnibus,quamcun- conferuarionem, t e diflolucioncm. In

Wa4t«
quc viam ad veriratcm tendentem, v t& hifce etenim tribus confiftit tota,dimi­
fingularitcrcos, qui illa terunt coluntq;, dia t e minima tu fanitas, tum aegritudo:
promoues. aEquum inquam eft, vt ante ita vt hic inueniatur, quantum t e quam 1
omnes hoc tibi opusconfecrem, propter multum fanitatis, t e quodnam pondus
obortos miros errores in arte medica: morborum fit: Hoc enim medicus n&
cuius tu quidem ex omnibus Heluetiae garenon debet, aegritudinem confiftere rjM.
patriae noftrae,ciuibus,cultor es praeftan- in pondere,in numero,in mefura. Qudd J|.
rifiimus, qui iurc palmam hanc laudis fi ergo confiftit it a : ante omnia harum confiftit.
obtines, vt te prae vniuerfis huic meo rerum fundamentum, exquo fefe profe­
operi iudiccm proficiam. Ndm teccn- rant,ftatuendum eft. Et hoc omnium
forem candidum t e noui, t e fpero hic maxime ncceffariucft, quod in introitu
fore.vt quem non pudeat errores cogni­ hoc probe examinetur. Iuxta illa,mort
tos repudiare,& fplendenti veritati afti- quoq; eft in ifto,ii tribus illis vita praeci­
pulari. Haec mihi cauflfa fuit,cur te eunt ditur,quorum tamen colligatio vira eft,
primis afpiccrcm. Et ne tempus meum, t e ipfe homo. Sic a tribus illis fubftan­
quod in S.Galli vrbe tcrc>,fruftra impen­ tiis prodeunt omnes caudae, origines t e
derem,placuit famam tuam , t e in rebus cognitiones morborumtporro ctta figna
naturalibus cognitionem ac fapientiam t e proprietates,fcquicquid medico fcitu
ita fufeitare ad iudicandum, vt vtriufq; opus eft. Ergo neceflarium eft,vt tria hqc
noftrum perpetua memoria apud eos a medico re&iffime pernofeantur, t e fe­
omnes,qui medicinam admirantur, glif- cundum omnes fuas proprietates, quales
ceret. Tu enim non tantum conferuator nimirum fint, t e quomodo fanos vel ae-
te membrum primarium in veritate quq gro$1ri/ddant,expendantur.Nam vna ca-
. «ternum rcfpicit, accipienda &: propa­ aenKp eft feientia, quo modo homo fa-
ganda inuentus e s : fedetiam rerum cor­ nus,& quo modo aeger fit, vel fiat. Nam
poris,in quo eternum habitat jpromus ac ficut ex fano aegritudo oritur-fic cx qgri-
miniftrator non parcior clares. Q uare tudinc fanitas fit. Quare non faltem fci-
ompi iure mc decuir,vt hoc Paramirum endae egritudinum origines funt:fed ctia
meu opus tibi dedicare,quod ita incipit. reparationes fanitatis. Imperiti autem
R om o
Primo omnium nouifle Medicus de- medici in lucem naturae illapfi funt,& il­
bet,hominem tribus fubftantiis conftarc lam obfcurarut: qui tres has naturae fub- "
Uuton polfe. Licet enim is ex nihilo conditus ftantias inexploratas delinquentes, fun­
*“■ fit : eft tamen faftus in aliquid. Hoc ali­ damentum quoddam extraneum afium-
quid diuifum in tria eft. Haec tria totum fcrunt,quod propriumeorum cerebrum
hominem conftituunc , t e funt homo per phataiias illis fuppcditauit fine omni
C 4 naturae'

f
 ^ m P a r a m i r . L i b . I. d E O r i g .
navurx lucksteft imonio* Ncc.togi‘tatut quod ipfum medicum faciat, etfi in fc
afti^ooc ^ufTe quenquam medicum fun-. prqclarumin genium habeat. Nam in eo
•damenuim^aut motbotumr aut hominis v nihil artis, eft : fed vacuum illud exfiftit i
cognitum habere, nifi teftimonij fatis a inftar cifta: inanis^affabre fa d x . ldoneu
Lux ni' luce naturx acceperit. Lux iftaeft ma- tamen idem eft ad recondenda ea, quae • ' iJ
ttt» • ,a y

^nus mundus. Sicut enim,aprum (epties ingeruntur ipfl, Thcfauros nempe no-
per i^nerrt projjatur >fic cttaih fepties 8£i“ ^Irarum manuum. Sic ergo praeclarum
pluries rad icu s per ignem probari de^. ^ingenium illud fine omni experientia,
bct,h6c eu,ignis pfobat tres Jias fubftan-^ arte,& medica fcientia eft. Verum, quae
tias, quas puris & htfflas,inundas & fini- - dtfeimus ac experimur,haec in ipfo afler- Mtdlci
piiccs exhibet. Hoc e ft, quia ignis non uamus, & fuo tempore repromimus.Scd «>*££
adhibetur,propterea nihil probi praefto iam duo contemplemini exempla,vt m e-raU0,
! £ ° eft* Ignis omnia probat .* hoc eft .- fi im- dicum eo facilius contemplari poflitis.
piobat.
purum feparatur, tres purae fubftantiae ’ Primum tale exfiftit. Vitrarius,\ quo fua
exhibentur. Sic & Medicus probatur: ■ accepit artem ? Non a fc ipfo quidem:
non vt ipfe comburatur : fed. vt ars eius, quod propria ratio ciufque penetrare no
fjieorica & practica in igqe initietur aut poftit. Sed poftquam arripuit fubie&a
baptizetur. Nam illa ante oculos rufti- artis, cademque in ignem coniecit-.tum
corum /e non produnt,ticc etiam tam fa­ demum natura: lux vitrum illi cominon-
cile prehenduntur. Quare ignis eft illud, ftrauit. H ^cars a/Teruata eft in hac£ifta.
quod obfcurum prodit, & in apricum Eadem & medici ratio eft. Itaque fc-
protrahit. Et tali modo {cientia medi­ quatur nunc alterum exemplum. Tigna­
cinae proponi debet. rius,qui domum exftruit, artem hanc ex •
Iam fequitur, quia Deus medicinam /uae fapientia: promo afiequi poteft, fi
wedic». creauitjidco per ignem confiftit. Sic etia /ccurim & ligna promta habeat. Non
* I. r . ° r
i-nem medicum crcauit, vt ex igne nalceretur. itidem vero Medicus.Etfi enim tu phar- ^
confifiit. T j. *js j «
Iam vero medicus ex medicina e ft, non maca tum aegrum habeat.artamen feien-
ex feipfo, ideo naturae examen fuftincat tia & rerum cognitione deftituitur. Sf
opus eft,qua: natura ipfe mundus eft, Sc vero hanc /ccurim ac ligna habeat,tum
omnis cius capacitas. Et quod natura poftir quidem e/Te Medicus. Ideo opus
ipfum docet,id adfuam fapientiam is re­ eft,vt primo faber fit,qui/ccurim parare
ferre debet,in fua tamen /apientia nihil qucat.Porro ei opitulatur ingenium pro­
quaerere,fed in fola naturae lucc:& poft- prium , vt ea vti d ifea t. Pan modo pra:- iog*,^
bonitas
mbdumdo&rinam illamin condum me­ claritas ingenij arcula medicinarum, & arcula
m oris reponere. Iam vero Medicus cu ipfiusfcientia: eft. Sed ex igne prodit® *^
fuis operibus afpe&abilis eft i manifefta thefaurus,in cam condendus. Quare /i- Ignis do*
• i• # ^ cct me«
eft etiam ipfa natura, nullo recondito. cut vitrarius artem laciendi vitri ab igne dicuum,
,*im Tam conlpicuas quoque oportet c/Tc didicir,cum antea,quidnam faceret,nef-
f»cn
dicum , caufHis /anitacis &c aegritudinis,
me. O & nihil ciret, artem aurem detedam recondif-
<ft«iue obfcurum latere. Ideo primo ignis n o -' / e t f ic pariter igni5 docet fcientiam ar­
»? tbe minatur, in quo difloluuntur ea,qua: temque m.cdicinar. Et ha:c probatio me­
fauru*‘ abfconditaeranr,vtfiantcon/picua. Ex dici eft. Hoc verum eft i partem impe­
hoc afpcdu nafeitur medicina: /cientia. ritam ( id e ft, eos, qui ex natura nati no
Ita enim iJIateftatur. Q uia medicus ex funt) fuum prar^eptorem agno/cere non
medicina medicus eft,& non ab/qiie ea.- velle, fed fiiam ipfius rationem pro me­
ip/a veto illo antiquior fit, quod ille ex dica /apientia habere,& illi incumbere.
ipfa fit, non contra.tum opus eft,illud vt Q uod in arena x d ih ca ffc merito dicen­
confideret, Sc in eo ftudear, quod ipfum dum eft. Quicquid ignis docet, id fine
conftituit,non in eo quod ex feip fo pro­ ign e, nec cbmprehendi, nec compro- „.
mit. Sic.in natura Medicina: pofita eft bari poteft. Nam /apientia duplex eft: diJS*
/apientia,ars,Theorica,Pradica,&:c.Me- Vna,quamab experientiahaurimus. *A1- S S ‘^
dici,ncc in medico ip fo ea /ira ftint.Qui­ tcra, quam ex noftra induftria c o llig i -
bus abunde (acis confutatus eft error, m u s. S apien tia experientia: iterum du­
quicunqucin natura non inucnirur, fed plex e ft: Vna medici fundamentum &T
ex fo lo pnriudicio ftabilitur & proponi­ magifter eft. Altera ipfius error & fedu-
tur. Nam in igne praeceptor e ft, non in iftio eft. Prima eft ilia,quam ex igne ac­
diftipulo ip fo. S ed adhuc mulco in telli- cipit , dum arcem vulcaniam exercet in ErfKfrig.
gib ih u s h o c c(h :In h om in e im u s n ih il eft, rranfinutatione fixione, exaltatione, n/ftfc-
diu:fio*
redudione
s

I 0
 ♦

Ex T rib. P r im » S v b s t a n t . u
I. redu&ione & pcrfcdionc,c^teri(quc his tur. H oc eft, fi Medicus non fis, cius
II. annexis operibus. H ac in experientia tamen vfum affc&cs': fi experimentum
tres illae fubftantiae indagantur,cuius na­ tuum offerens dicas, hocfa c, hocf a c : iam
tura: ac proprietatis aut compofitionis iterum fucccdit male. Nam medicina te
fit,quicquid ex rebus vniuerfis in omni non cxaudit:ncc tu verus harum ouium
mundo continetur. Altera vero eft illa, paftor es. Hoc tamen reJpondct tibi:
qua: fortuito aliquid affcquitur,finc pr<£- Non tf<w/7 e;xgrotis medico opus eft, que qS.K“*
d id a experientia. In hac quod fcmcl re- ipli quoq; norint. Nam ipforum cauta
dum inucnitur, non confirmatur, quod conditus eft. Quare folus ifte,qui voca­
fcniper re&um fit, vt in hac experientia tur, Medicus e ft: huic medicina ex ter­
fidendum & dandum fit. Hoc aedificium ra producitur:Ea ipfum nouit* ipfum ex-
fundo caret, fiipcr quo exftru&us error tollir,& iuuat. Fundamentum ergo hoc
eft,q u i fi&itiis fophifmatis glotatur. relinquitur ; fubftantias tres nobis cog- ues
nofcendas & explorandas cfle: idq^ non omnina
Talis fiquidem fic fecum ipfe cogitaret:
quis hoc tibi largitur experimentum? cxnoftro cerebro, non ex auditu, fcd cx cends*
Nimirum ifte. Qujs huic? A lius, 5 c fic experientia Natura: diftblutioui£,&: ifta-
retro vfquc ad omnium primum, a q u o " rum proprietatu indagine. Homo enim
omnes acccperunt:tunc res ad Vulcanu "a magno mundo docetur, non ab homi-
redit &: fpagyrum. Ita fcitoce nos non ex n c.tixc eft con(*ordanria,qua: medicum
huiufmodi auditu aut ledionibus in me­ integrat: Si mundum cognoui£,& cx eo
dicina dodos fieri debere, fed , qua ra­ hominem : qui vnumfunt,non duo. Ce­
tione primus docuit? Ita &c nos. Illum tera experientia: remitto.
Vulci-
qui docuit: is doceat & c nos. Adeoque C a p. II.

■ .«no. natura Vulcani &noftra magjftra fit. Na

fi quis d ic a t: Fachocy& faluus eris : tum S -Vbftantiarum tres funt,quse vnicuiq > Corpo*
fuum corpus conferunt : hoc eft, Sami**
certe nccclfitas pofcic,vtfcias,iftud quif- vnumquodlibet corpus in tribus rebus " cs>Su,‘
i r phut,
nam dixerit. Tum res redit ad eum, qui conliltit. Harum rerum nomina fune,
falusipfaeft. Sic in hoc quoq; negotio: SulphuriMcrcuritis-iSal. Hsec tria fi com- sad.
v penetremus ad ipfam Medicinam,id eft, ponuntur,tum vocantur coipus; nec illis
in naturam : alias Medici minime eri­ quicquaift apponitur,prxter v i t a m , d r
mus. Nam fi velim , vt fundamentum hac cohxrens. S ic , ii corpus quoddam
confiftat: non de inuifibiiibus,fed de a£- manibus prehedas, rum inuiiibilirer eres
pedabilibus rebus omnino diccndumac fubftantias habes fub vnafpecic feu for­
docendum erit. Nam magni hoc repu­ ma. De tribus his nobis differendum eft.
tandum Medico eft , quod Deum vifibi- H ic enim tres fubftantiac iub vna forma
litcr ac palpabiliter ante oculos noftros cxfiftunt, qua: dant & faciunt omnem
verfatumhabuimus, ita , vt Saluatorem fanicatem. Nam fi lignum manibus te­
ipfum noftrum, veritatis omnis funda­ neas, tunc oculorum iudicio vnum falte
mentum audiucrimus. Illo vero multb corpus habes. Et hoc feire tibi nullo vfui
confpcdius &: vifibilius ipfa Medicina eft. Idem & ruftici fciunc videntqj. E6
ante nos ftat:quam vifibilicer etiam,non vfquc defccnderc & penetrare debes, vt
per fomnium,palpabiliter,non in vmbra fcias,manibus te premere fulphur, Mer­
apprehendere debcmus.Hec omnia vero curium Sal. Quas tres re s, fi afpe&u
inafpedabilia fuere credita illis,qui ocu- ipfo, Sc ta£f u atque palpacu; vnamquam-
1; ignis caruerant. Ex quo deinde pano- libet ab alia feparatam fentis : tum de­
.cthria illa «ncrfit,fuper quam ctia vaga mum oculos cos na&us es,quibus Medi­
& mobilis illa medicina ftabilita eft. cus videre deber. Hi oculi in tribus his
^ D u r u m creditu eft, in homine quatuor peruidendis tam pcrfpicaccs efie debet,
root. humores fecundum fuas explicationes quam certb lignum videt rufticus cru­
condi. Res penes fidem eft. A t medici­ dum. Hoc exemplum eo tibi faciat, vt
nam non iipfidc,fcd in oculis eonftituta ipfum hominem quoque in his tribus
oportuk. Nihil ;in fide pcrfiftir, prxter cogndfcas,non minus, ac ipfum lignum:
animi morbos , falutem secernam. hoc eft, ipfum hominem fimili forma
Omnis contra medicina corporis afpe- conditum habeas: Si huius offa vides,ru-
ftabilis ftat^ine orani fide. Cum pano- fficum vides. Illius vero fi fulphur feor-
lethria hacici comparatum e ft, ac cum fim, fifcorfira-Mercuriu vfi fal feparatim
religionibus erroneis : vbi non quilibet, •habes ,,iam peruides, quid os fit, & li in-
qui dicit, Domine-,Domineii\\ico exaudic- firmu fic,quid vici) habear,cx qua cauta,
& quo-

%
 $4 P a r a m i r v m L i b . 1. DE O r i g . M o r b o r .
Sc quomodo patiatur. Sic ergo exterio­ igneum, id fulphur eft. Id abfumitur*
rum afpc&us,rufticorum eft: Interiorum quia volatile eft.Iam hoc quod ignis eft>
contuitio, h^c fecrctum eft ad Medicos fubftantias ipfum eft tertia nimirum,
fpc&as. Iam (i has res vifibiles fieri opor­ qu^ totum corpus conftituit.
tet, Sc citra afpe&abilitatem hanc me­ Ex his iam ThcoHca aufpycanda cft>
dicina manca fit: pol eo deducenda na­ quidnam Mercurius, quid fulphur, quid i j j * *
tura eft, vt fcipfam denudet & exhibeat. fal fit, quid in ligno , quid in alijs: vt lic Ito COO*
Propterea videte, ,in quam vlcimam ma­ cu Microcofmo conferantur.Iam de ho­
teriam ea: res abeant, &: in quot genera. mine habes, corpus eius nihil efTe,procer
‘T ot nimirum ingenera inuenietis etiam fulphur,MerCUtiu,&: Salem. In his tribus
tres fubftantias illas a fc inuiccm direm- reb9fanitas illius polita eft,vt etiam egri-
tas. Id quidem non curat rufticusxurat tudo,&quicquid his coheret.Et fic vthee
tamen Medicus. Idem & Experimcn- •tria fola funt/fic fola etiam caullae fiunt
tator negligic, non ramen Medicus. Ni­ omnium morborum, non quatuor de­
hili hoc facit erro : plurimi tamen Me­ cantati humores, qualitates, ac alia fimi-
dicus. Nam ante omnia tres iftae fub- lia. Quamquam autem non omnia ar-
ftantiar,&: omnes carum in magno mun­ deant, vt lapides : alchfinia tamen conv-
do proprietates fciendar funr.Tunc fitni- monftrat,&: hos, Sc metalla, Sc alia om­
les cafdemq, in homine quoque rcpcrict. nia incombuftibilia credita, flagrabili*
Iam, quid fub manibus habeat,intclligit: reddi pofle. Licet etiam multa: res nou
&: cui dominetur, agnofeit. fublimentur: tamen iterum ars cuincit»
Lignum
cus iftas Ha:c ergo vt planius cognofcatis initiu eas eo redigi. Eadem etiam dc fide in-
aias^T * ^8no facife.ld per le corp9 cft.Hoc cre- teiliguntur. Nam quod rufticorum ocu­
»>«e. metur.Id quod arder,fulphurcft:quodef­ lis non paret, id in arte planum eft > id .
fumat, eft Mcrcurius.Qui cinis relinqui­ eft, in arte fepam ionis, vnde poftea res
tur, Sal eft. Ipfa exuftio ruftici intcllc&u oculis obijeitur. Iftorum cognitionem
, pernerem Medico verb initium mini- pnedi&a ars largitur,rerum omniu con­
ftrac& viam ad oculos mcdicos.Sic ergo ditionem aliam non efle.
hic tres re s, nec plures, nec pauciores Iam fi dc proprietatibus Sc natura J S S *
inueniuntur, vnaqualibet ab altera fepa- iftorum trium loqui velimusrres itacen- * ****
subflan- rara. De tribus his porro notandum eft, fenda eft, Naturam aut in Mercurio, aut
ie$;qiu quod eas aequali modo res vniucrf$ ha- Sulphure aut Sale litam cfle , fiue
h«Sn?° beant. Qux fiquidem oculis non lllicb bona fit fiue mala,fana vel £gra. Vittr-
iujpuur. patefeerent vno modorper artem tamen quadibet enim fubftanria fuam na­
reucJanrur: qua: eas eo redigit,& ob ocu- turam habet. Iam fi concurfus in vnum
losconftiruic.Id quod arder, eft fulphur. corpus fiat, rum narurq fub vna forma
Pratter fulphur, nihil flagrat. Quod fu­ produntur; qua* tamen in fuam fubftan-
mat,eft Mercurius.Nihil fubiimarur pre- tiam ,& nonin commune poni debent.
M«curi* ter Mercurium. Quod in cinerem Narure enimbome funt. Iam fi non ad-
Sal
abit, Sal eft. Nihil emerefeir, nifi fal lic. fint ill^, moi-bus adeft. H inc ergo Jcinc
Id quod cinis fic,eft fiibftaria, id eft, pars, potes, quid fubftanria decedat: Nam ie-
ex qua lignum conftituicur. Et quamuis ceiTio vnius eft acccflio alterius. Q u o t
fic vlrima, non prima materia, de prima morbi (quot natura:) rot numeri morbo­
ramen materia tcftatur; cuius ipfa vlti- rum. Dc iftis naturis loqucntes*opus ha­
ma eft, dum viucnri corpori cbharrcc. bemus cognitione materia: prima:. Cuta
Quanquain viucnre corpore nihil quic- vero prima materia mundi fiacrit Fi a t>
quamappareac, prarrer fpeCacuIum ru- quis h o c fiat explicare conabitur? Ali­
fticum: Separatio tamen oftcndic fub­ quid ramen huius, cogninim habemus
ftantias. H ic n u n c non loquor de prima per ignerh Vulcani,per quod tria illa pri­
materia : cum Medicinam traftem, min ma declarare pofiumus : nempe per fiiH-
Philofbphiatn.
4 Vt dc fale recen fuimus: phur, fulphur,. quia conueniunt : per
f i c d e fu m d n o fe ite , ipfum d c M ercu rio Mercurium, Mercurium: quia Sc ipfi fi­
tcftari,qui per ignem fu ftollitu r Sc fttbit- ni des fim e: per Salem, Salem/ quia vnius
-marur. Ac lic e t Sc huius materia prima o p era tio n is funt. S ed quan quam liax
h ic afpetlabilisnou fit:vifib ilis ta m en eft Mnt in magno mundo : tamen S e d e par­
p rim x tvltim a m ateria. Ita , vt Mercurius v o mundo fimihccr in tc llig c n d a funr:
iftc fit altera rei fubftanria. Sic, q u o d ar- hoc ramen d ilir im in c , quia fuam mate­
d et, Sc oculis { plcndidum apparet v e l riam primam homo habet in lim bo , qui
mentorum*

4
 E x T r i b . P r i mi s S v b s t a n t .
Morbi Sulphur, Mercurius & Sal fuit 4- Ele­
omnes
intubus mentorum, in vnum hominem congc-
fubftan*
tiis con- dus, Debet itaque (cire M edicus, om­
fiilunt* nes morbos in tribus fubftantijs confide­
re non inquatuor elcmenris.Quam qui­
dem ip(a Elementa vim habeant, aut
quid iint, id ad medicinam non (pedat
propter humores. Nam matrices funt.
Q uo vero id modo, proprium capitulu
indicat. Quare tres idas res (olus Medi­
cus cognitas ac exploratas habere debet.
In his enim caudae omnium morborum
latent.
lam vero quia h om o, quamdiu vita
fruitur, ifta in (e non videre p otcd , (cd
(altem pod dcdrudionem:idco mentem
defigere debet ad illas res , quae diflol-
uuntur. quod nimirum pretiofae ac orna­
tae in corpore cofidant, quamdiu viuunt
valentque, Sulphur fiue Mercurius,fiue
Sal, quamdiu viuunt, non aegrotant, (ed
tantum cum dilFoluuntur. Quare merito
ad feparationem animus intedendus cd.
Carbunculum videte, pulcerrimum ac
amccnifllmum, mirae virtutis ac naturae.
Nihil tamen is cd aliud, quam Sulphur,
Vita ab-
fcondu Mercurius &: Sal. Qui fi (eparetur, tum
fubftan-
tiai nes. id^res dcprehcnduntur;informe (cilicct
quiddam, fi vitapriuatus (it. Vitaeer-
go adfigna, quod ida non videas. Vita
enim id velum ed,quod res idas abfeon-
dit. Pariter & hominem contueamini,
fiviuit, quam pulcer fit & venudus: fi
moritur,quatadedrud io fit- aut fi vnum
(altem in eo membrum emoritur, quam
manifcd£ & fenfibilitcr illud in tres idas
fubdantias abeat. Quod vero per mor­
tem tale cd: id itidem tale per vitam,(ed
ornatius, fedcxcultius. Sic Sc Cedrus,
quamdiu viuit,pulcra exfidit. In ignem
autem conicda illa: tum, quod vita eius
occuluit, per illum proditur. Et haec re­
rum omnium veritas cd. Vniuerfa hec, V*
quae modis multis demondrari pofient,
velim intelligi tantum propter principia
ipforum ex quibus morbi nafcuntur.Tria
enim ida fi vnum fine, nec feparata, tum
bene fc habet (anitas. Si vero inuiccm
(oluuntur, id ed, difieparantur & fegre-
gantur, tum vnum puerefeit, altcru con­
flagrat, tertium alia via vanefeit : & haec
vera fiunt morborum principia. Nam
quamdiu corpus vnum manet, tamdiu
morbi defiunt.Sin vero concra, &, corpus
diflipetur: tum id prodit demum, quod
fcirc opus ed Medico. Er, veluti, fi 20.
viri in vno foedere iint,omnes cum noui-
fti: fic noueris, quod fi fieparentur, di-
35
durus (is, hoc vel ido modo (eparari
fiunt: id ex ipfis notans, quod in illis
agnofeis. Sic hic quoque omnia nouifle
debes. In (eparacione vero,quidnam (©- '
paratum fit, exadiiis peruides. Hoc nifi
fiat,quid aliud,quam principium mortis,
hoc cd, deftrudio vniucrfi regni fiupe-
red? '
lam vt in fiundameto huius capitis ar­
gumentum intclligas, (cito,id fialrcm hic
indicari, fiulphur, Mercurium & fialcm
tres didas fubdantias efle, (ed per vitae
tamen praefentiam abficonditas. In vitae
autem (eparacione deteguntur & mani-
fedantur. Vnde etiam iam earum tum
genera, tumfipecies intelliges, ita nimi­
rum, quod iam omnes nominatae fint:
& ii morbus vnus,duo plurefivc incidant,
dicere poflis, hoc cd morbus, hoc illum
fiulcitauit. Et quale exemplum fuit de
foedere vnitatis, ex multis condituto:
quod fi dirimatur, tum dicis, hic aut ide
fecit, per hoc, aut hoc m o d o ; nec illud
d icis, cholera * melancholia, phlegma,
&c.fccit,fed aderis potius, hic vir fecit}
fic ide hic quoq> intclligcre debes. Nam •
fi dicatur, hic fecit:id plus & redius di­
citur,quam cholera fecit. Nam morbus,
(ecundum omnes partes nulli commo­
dius quam viro comparari poted. Et vo­
bis hoc didum fit Medici. In hoc rei car­
do cd,vt id,quod morbus ed,vir dicatur,
cum omnibus viro appertinentibus pro­
prietatibus. Sic complcdcris 3 Elcmeta,
3-Subdantias, 4. Adra,4.Terras,4.Aquas,
4.1gnes, 4. Aeres,& omnes conditiones, **»•
morcs,proprietates & naturas viri, fine
quibus nullus morbus cd:quoru tu qui­
dem oblitus es,vbi feripfidi,morbos ori­
ri ex 4. humoribus: qui tamen cum ele­
mentis, &quatuor ac tribus rebus nihil
quicquam vnquam affinitatis habuerunt.
Ea proprietate loqui fas ed,vt omnes vi­
riles naturae in morbo inueniantur,& vir
is nominetur: vt qui ex perfedo limbo
conditus ed vclut ipfi morbi.
C ap. III.
S Ed harc prolixiore explicatione inda ­
gent: quia morbi hoc modo conditi Harao*
funt, 8d ita viriliter intelligi debent. Res
ergo ita (e habet:fulphur humor ed.Mer-
curius humor cd. Sal humor ed. Sic eo^
rum tres funt. Tres verb idi humores
funt corpora. Coipus hoc loco ed hu­
mor, non res percgrina.Corpus ipfum id
ed, quod, Medicus tradare dcber.Et li­
cet dicere velis, id caudam ed e, quas
morbum
 I

J6 P a r a m i r . L i b. I. d e O r i g . M orbor.
morbum p a ria t: id nos minime c o n c c - falis e ft) p ecu lia res m orbi: qui deinde
jfun^or demus. Humor enim morbum nuJlum etiam cuiuslibetpriuaturh nomen E n a ­
moiba gignir. Quod morbum gignit aliud turam a ccip iu n t.
VgDir e ft: nempe Ensfubftantiale. Jam verb S ic E de Mercurio intelligitc. Is fo~ Mwuni
opus eft , v t , quicquid morbos cier, lus per fe non eft virilis, nifi aftrum Solis rett**.
mafculum fcu virile, id eft,* aftrale , ex ipfum fublimer. Alias non afeendit. Il­
toro limbo fit : ciim tamen humor, vt lius quidem praeparationes mult£ funt:
cenfctur , nihil ex aftris in fc habeat. fcd vnum tantum corpus. Corpus vero
Ergo morbos parere non poteft: Quare huius non eft vt fulphur, vel fel,qu£ pbi-
merito morbus debet viriliter appellari, ra corpora habent, vnde etiam varia fe-
proptermafculam naturam, quam fa cie lia E fulphura reddunt. H ic vnicum /al­
ac imprimit. Jam ergo attendite,quid il­ tem eft corpus.-quod ipfum aftru
la tria fint, qux hic cauffee E genitores varie E in varias naturas mutat. Vnde
morborum vocitantur. ab eodem plures morbi gignuritur.Ideo-
Sulphu-
ris ro . Primum eft Sulphur. De huius vi ita que mafculaeius naturaexaftroeft,i qua
^ftima, quod nunquam in fiium malum in morbos deducitur. Si vniucrfi morbi
per fc pergat, nili Aftralisfit, id e ft, nili in tribus his continentur, fub nomine E
fcintilla ignis in ipfum coniiciatur: tunc titulo fuo: Icitote ergo,ad fulphur redigi
enim virefeit fufeitatus a fcintilla. Ar- debere, quod fulphureum eft, vt ardear. Morbo
dereenim annon virile eft, aut virilis Et quod Mercuriale eft, in fublimationelficncia
operatio? fine hac nihil fit.Quare fi mor- redigatur, ad eam fi aptum eft. Et quod Scs,
bus quifpiam de fulphure declaretur: ex fele eft, in felem reducatur, quantum
tunc omnium primb fulphur fecundum cius eft. H ic ergo continentur generales
nomen fuu nominari debet: deinde maf- cauffae morborum, ficut fiipra compre­
cula illius operatio,E quisipfum fuccen- hendimus.
sufphu derit. Sulphurum multa funt:ReJina,gum- His ergo confiftir,quod prius diximus,
imnfpe. g otln ? tingi a , pin gu edo , butyrum , nempe, hominem iu tribus pofitu effe:E
oleum , vin u m ardens, E c . Sulphura non­ tria h^c corpus habere medium,hoc eft,
nulla etiam funt lignorum:qu$dam ani­ corpus viuum. Nam ante hanc vitam eft
malium ; alia hominum: aliqua metal­ primamateria:poft ea,eft materi vltima.
lorum, vt oleum auri, L u n a , C M a r tis , E c. Et hoc eft quoddam mediu intra primu
Nonnulla lapidum, vt liq u o r M arm oris, E vltimum:cftq; hoc ipfum,cuius gratia
A laba H ri,Scc. Quxdam feminum, E re­ Medicus E medicina creata funt. Porro,
rum aliarum omnium, fuis omnia pecu­ etfi medium corpus caput eft, tamen ip­
liaribus nominibus indigetata:E poftea fum fubic&um non eft : fcd fol^ tres hac
ignis in ea incidens, qui folus aftrum eft, fubftantise, fepofita vita,effentia, ac na-
cum fuo nomine. Iam hacc operatio cf^* tura,cui quod addamus ac demamus,ni-
^ i *i 1 i t \ i n SubitM
materia peccans, cx parte vna hil habemus. Iam vero quod noftrum noamm
salis vis. Porro de fele fciendum e ft , quod is fubie&um cxfiftit, id in feipfo frangitur
per'(e humor materialis cxfiftat, qui nec tribus vijs. P rim o , perfeipfum. Quod fi &l*tm
ipfc morbum infert,nifi illius aftrum co- fit. turnfe vita deijcit. Vitae enim ea ra­
iungatur. Aftrum vero eius, eft refolutio, tio, qu$ pacis. Vbi pax, ibi concordia.
,J quae ipfum mafculat. Nam is non minus, Et quamprimum concordia diffoluitur,
quam fpiritus Vitrioli, T artari, Alumi­ pax quoque perit. Similiter E vita.Tria
nis, Nitri, E c .fi refoluitur, tumultuofc ifta fi nolint indiuifa inter fe permanere:
fefe exhibet. Humoribus autem vnde ta­ tum vita euolat, corpus exanime ac fo-
lis natura immitti poffet fine aftro ? De lutum relinquens. Secundo , fi violenter
quo Medici vniuerfim omnes Eluerunt. illud diffoluitur, aut in natiuitate, aut in
Et licet nullum vnquam alium errorem educatione,aut arbitrio noftro,quo aftra
defignaffent, quam quod in omnibus contra nos inuitam usE inducimus, non
cauffis E curationibus aftrum omififfent: ' fecus acciuitas Dominum fuum fuis ccr-
tum certe ex eo vno abunde conftarct, uicibus irritat. Tertib\ fi nec feipfum Col­
ipfos fuper mufeum E arenam ^dificaffe. uit, aut feparat, fed vnitum m an et: nec
r?c«iiT Scitote erge, felia multa effe. Quaedam nos etiam externa vi id cauffamur : tum
funt calces: quaedam cineres : quaedam via tertia prcftb eft,nempe T in is. Ita om­
' ArfenicaliA : quaedam Antimonicalia: nium rerum fuus finis e ft: Et licet fine
^ quaedam Margafitica, E alia fimilia: que optimx,tortiffimx,pulcerrimxque:tem-
omnia fiunt gignuntur que (prout corpus porc tamen omnes finem fuum fortiun-
/
Ex T ri b . P r i m i s S vb s t ant ?.
tur.Sic huic fini ipfe quoque homo addi-
d u s elliqucm annorum numerum nun­
quam tranlilict.
deinceps Vero etja cauffa expendenda
%a:i?rp«. cft>cur nimirum tres res, non vna, Se tot
m fiat, tamque vari^ lpccics earum,qu^ infime^
fune, creati lint? Nam tot fpecies funt,vt
refinaRhetia non fit, qux N o rica: nec
oleum amygdalarum Ncapolitanunijidp
quod iuxta Lacum Cumanum.Sic etiam
que in montibus funt,ab ijs,qu£ in planis
nalcuntur,diffcrunt:quod hic deferibere
largius nolo. CaufTa vero multiplicitatis
Se varietatis huius cft -quia Chriftus in­
quit, omne regnum in f e d iu ifu m , peribit.
Quodfl ergo pcriturasut,in propriis me-
bris bella intellina excitari, Se fle corpus
diffolui Se occidi necefTe cft:idq; modis
plane plurimis. Namfpecics imperuefti-
gabilcfs funt. Et hoc fundamentum mor­
borum p ft: non humores. Sic ctia variae
m edicini funt: Se ob id etiam varia: de-
ftrudioncs.Caduca Se Ipla medicina cft,
Se cu homine oritur, occiditq;. Hi enim
anni Platonis funt, in quib. res vniuerlz
innouantur: de quo Arnoldus paucula
quzdam tradidit,inrellcdus illius argu-
menta.led apropofito nimis cito rclabi-
tur. Q ui vero capitadcftrudionis regni
cognouit,is idoneus eft,qui ad fcientiam
monftrati mei fundamenti admittatur.
Pro cuius conclulione,vt vniuerli morbi
cognofcantur : fcqucntur deinceps ad
prxftituca tria punda,TresLibiitin qui­
bus illi morbi,qui per fp, per nos, Se per
finem temporis lignantur acciduncq>&
qui fianr, explicabuntur.
Mort-w Cum rebus autem huiufmodi ira co-
Parac“ cft,vr, li medicus cognouilTe ho-
mo:bo» minem,Se cius morbos pcrfpcxilfe velit,
«oy>of . c ,
ot qux rerum vmucrlarum morbos, quos natu-
2 “Mr ra in magno mundo paritur, perfpedos
ipfumhabere oporteat.Ideo enim ille pa­
titur,vt nos id videamus: patitur aute in
hoc gencte iftudiin alio aliud:in homine
autem omnia. Nam li omnino ex limbo
is conditns cftj hoc ccrtc fine conditus
e(V,vt omnia fua fecum bona ac mala co-
portarct gcftaretqj.Ideo medium a Deo
ftaututumcft,neduo illafcqucrcm ur,ea
nimirum menfura ac ordine, qiji ab ini­
tio praefiguratus eft. Cum itaqi extranea
lint,medicus extranee eadem quoq; ad-
difccre debet, Se fumere concordandas
in przparado Se feparando morbos 'a re­
bus vifibilibus,caquc corpora per artem
fpagyricam reducere in vlcimam mate­
riam : tunc inuenier, quinam fubftanria
morbum gignat. Quod li vero ea onfhia
* ^
J7
reduxerit, tunc cognitione omniu mor­
borum habet. Quod li fua: falcem regio­
nis gnarus cfticxtranei alicuius aegri me­
dicus clfc non poteft. Medicus enim in
folis eftnoci$,nd ignotis.Idco non debet
pati (c —,,
feduci vel ab A tabibus, velBarba- *netsqua*
c*‘,a-
1 •* | - .
ris>vclChaIa9is:vtOGcno(met.(^ilwcc tenus
alteri credar tantum, quantum in ignq
expertus eft iplcmct.Nefcft enim crede­
re Medicin^,quod pe^ igne non probatu
cft.Pcr ignem liquidem nafeitur medie9,
licutdidum eft. Dilce ergo Alchimiam»
quae aliis Spagyrfa dicitur,Ea falsu a vero Spagyrii
difeernere docct.Talis Se lux narurx cft,
vt in omnibus probatio fiat, Se in luce
ambuletur. Et ex hac luce naturz faperq
Se garrire debemus,non cx phantalia, in
qua nihil gignitur,nili ^.humores Se eo­
rum compolitiones,augmentum, ftatus
Se decrementu,& gerrz huiufmodi ali^>
quz non cx przclaro ingenio, boni the-
fauro conferto egrediuntur, led cx fun-
dameto Editio Se minime comprobato.
♦
C a r. IV .
* ♦ .
Am vero inflantia mota eft de cople-
I xionibus,vt cum dicitur : Hic cft [a n - r(c^c‘jcan;
guineus-,ftue Chole rictu ,ftu e VblegmatictUy «crtu*-/
ftu e M elancholicus .-cro cu m tamen nullum tuI*
verum eft.Id multis cauftis probatur.Ge-
ncralilfima cft hqc,quia vira illud largi­
tur , quod complexiones vocant. Q uoalf
ergo vita illud confert, non tres fubftan-
tix:ergo medico id non conliderandum
eft. Nam vita,& quod v iti cohzret,me­
dico neutiquarh fubiedum eft. Et licet
huiufmodi quidem complexiones inef-
fcntnllarum tamen confideratio ad me­
dicum no pertineret. Nam quod cu vita
tranfir,id fub thcoricam medica no fpe-
dar. Et hoc alte meminiffe velit medi­
cus. N ec enim error ille corpus (anum
(altem attinet, verum etiam pertinet ad
igrum . Nam ad morbos deriuant, quod
in fano corpore inclfe arbirrantur.Porro
caullarum vna& h ic cft i quod nimiru
to.tu corpus non ferar,vt huiufmodi qua-
tuor complexiones in homine inlint:
quia fpccies funt. In nulla fpecie ineft
complexio , fed natura fuz fubftantix.'
Natura autem complexio non eft. Nam,* '
li dico •• Hoc calidum e f t : id non ipfius
complexio eft:Eius natura habet hoc ex
fua fubftanti?,ficut colores. Id vero ncc
Zgritudincmnec fanitatem parir, opor­
tet aliquid clTc vel calidum vel frigi­
dum, Sec. in fua natura. Id verb ad Mor««
• ' 1 * 1 ' r>
viuum corpus nihil attinet. Prartcrca &c. za
quod dici lo let, m ores , in gen ia , naturas , piU^nc
D v ju s ontntur
 58 P a r a m i r . L ib . I. d e O rig . M o r bo r .
»

vfus& c.ex complexiotu ortri :fa 1fum &: hoc turab aftris,alias non xgrotarent. Aftra
cft.Na ifta ab aftro fune,non a coplexio- moucnt bella inteftina. Itaq, fi iam cor­
nibus. Bilis iram non m ouet: fpd Mars. pus accenditur,vnum falrem inuadit, no
Ex hoc (equitur,bilem effundi aut exun­ duo. Conijciturenim vel in calorem,vel
dare, ficut ventriculu nimio potu reple­ frigusjvel humorem, vel ficcitatem. I11
tum. Sic effundit Mars bilem* Harum quodcunque iam conijcitur, id medico
rerum qua: natura fit,examen ad Aftro- expendendum ac examinandum eft,Sed
nom os, non Medicos pertinet:quorum in exemplo res dilucidior erit. Quidam
illi non meminerunt. Ideo facile in er­ infligit alteri vel vulnus, vel tumorem,
rorem prarceps datur ille, qui principia vel detruncat pedem &c. Ipfe hic ictus
&: adiunda artis fiia: non perfecte tenet, certe per (e nec calidus,nec frigidus,nec
comple. Ex his iamintelligite, male vos fentire humidus,nec ficcus efbfediduseft. Sic
flonfunt dc hoc,quod complexiones Medico fub- pariter intclligc initio omnes morbos
cauflz
moroo
ied x fint, autmaterix feu cauflx fiant efle, &: ita oriri. Quod fi vero intus in
rum. morborum. Huiufmodi enim res vita: corpore is fit:quid aliud erit, quam vul­
infitae funt,non phyfico corpori. nus , vbi neq; calor,neq frigus,neq; hu­
Quod fi vero morbus vel calidus, vel miditas , neqi ficcitas confideranda ve­
frigidus,humidus velficcus eft, propter niunt? Quare vera genuina ars eft,//?- incarna-
hoc ne dicas , eos illius coplexioniscfle. carnare. Incarnatiua illa, fiuc calida,fiuc nua’
Morbo
rum cdI. Nam hac funt eorum conditiones, non frigida,fiue humida, fiuc ficca fint, id te
ditiones
q** * complexiones. Complexio vna confiftit nil moucat. Si incarnatiua funt, id fatis
quales j n duobus : nimirum in calido & humi- eft tibi. Cetera dimitte. Et quanquam
do,vcl calido &: licco:fic etiam in frigido accidat, vtr
vulnera incalcfcat,inflammc- r
Vu,"5ra
>U t *« U S
& humido,vel frigido ficco, vergitq, tur, &: febrilia fiant:tamen ha:c ipfc«*rafin*
ad naturam dem entare, quod loco hoc morbus non funt.Morbum ipfum aggre-
non eft tradandum. Huiufmodi condi­ dereris nulla refrigeratione, nulla reftin-
tiones morborum funt calide vclfrigid^: dione indiget. Et hxc pro dcmonftrada
fed iuxta nec humidx nec ficcac:aut funt erronea &: manca arte tua adducuntur,
humidx &: ficcx : nec iuxta calidx vel quod ab Incarnatiuis minime inftrudus .
frigida:: fed ita fc habent, vtiaut calida fis, ficut id tui officij erat. Eadem limi-
fola,aut frigida fola,aut ficca fola aut hu- liter etiam in hydropifi accidunt. Ea
mida fola conditio fit. Eaqj conditio in propria nimirum, que falem rcfolutum
vno (olo eft, non in duobus. pellunt, &: nec ad calida nec ad frigida
Dico ego Maniam calorem efle : fed rcfpiee. Nam in his medicina non eft ■
nec humiditatem, nec ficcitate habere. fundatarpari omnino ratione,ac ficut co­
' Sichvdropifis humiditaseft,coniundum locynthis purgat, ac Turbith fine refpe-
nec calidum nec frigidum habens. Et fic du complexionis. Virtutem enim cam
etiam dc reliquis. Ita conftitutxxgritu- non habent a complexione, fed cx maf-
compic- dines funt. Id pariter etiam in medicina cula natura. Quare omnes virtutes reru
confiderari debet ita, quod fcilicct alter . funt Arcana-,ita vt morbosfuos curent eo
gradus, id eft, dupla vel gemina com- modo,quo fid i ac geniti funt.Sine com­
puituc. plexio non afcifcatur:fcd omnes res tue­ plexione fiuntifine complexione fanan­
tur fuam vnicam conditionem,id eft,ca­ tur. Et pro veriflimo hoc omnes recor­
lorem, frigus, ficcitatem, humiditatem. In damini : qua cum natura accedit , cum
morbis enim vna confiftere non poliunt: eadem etiam recedit. Quod ignis aqua
. oportet vnum folum fit.Quia duo & du­ cxftinguitur,non ab frigore fit,fed abhu-
plex eftridco vitx fubiacct,non Medico. miditate. Sic, quod ignis calefacit, non
Vt exempli lo co : Res,qu^ pulcra,nitida caufla fiecitatis eft,fed caloris. Perpetuo
comple* &benc colorata eft, quid ea ad Medicu fic manet id , quod morbum gubernat:
Medica attinet ? Nihil. Sic nec complexiones ad fed non quod materia peccans fit,verum
Ipirtat. ipfum fpedant. Sunt enim veftimenta vt color, qui nihil addit , nilnl demit.
haturx , & eam ornant, Medico haud Morbus adcft,veluti gladius, qui fcindit
quicquam examinanda:. Qubd fi vero fine complexione. lgnis
(cire velis,quod calor folus conliftat, iti­ Accidit vtfulphur
1
accedatur & flagret
v CU13U
dem & frigus folum,& humiditas fola,& vcluti in igne Perfico.Iam qua: huius erit
ficcitas fola : tunc illud tibi propone, medicina?Nimirum exftinguere,vt igne.
quod folum confiftit. Illud fine vita eft, Quia vero,cu frigidis &Tcaphora curatio
& vitam deferit. Quare iam prxfto mor­ vobis inchoaturndeoeuetus dubi9 expe-
bus eft. Sic porrb: corpora acccndun- d ad 9eft. Vnu hoc hic fundametu cofide-
randum
 r

Ex T ri b . P r i mi s S v b s t a n t . 39
randum erat,quid ignem.inuifibilcm re- enim Naturx lux, quid fit Melancholia.
ftinguere poflet. Exftinguerc enim fco- Si vero diceres: h ic morib. fu is Saturninus
pus eft:rcfrigcrare venenum eft,quia re-1- aut Lunaticus e s t : probe loquereris. Mo- ab^]}££
tropcllit, Se mala alia concicc.Sic ve aga- res fiquidem noftri, Se naturarum pro- jjj® *
mus> Deus non poftulat: fcd vt perfera prictatcs ab aftris formantur, Se Melan- cuoi*.
medicina, quae bono ordine concinctur> choliaab aftris corpori non ingeritur.
id moliamur , quod nobis oculi in Quod fi ergo ab aftris non eft : nec in
aqua Se igne eommonftrant. Sic ergo Medicinam quoque recipienda erit Se
aperiendi nobis in arce oculi funt,vt me­ fubftitucnda pro columna, qux pondus
dicinaliter Se ignite per(piciamusea,qu£ ptofelfionis fuftineac. Si fedes auteni
rufticus videt manifefte. Ad hoc funda­ cius in Splene eft.tum Splen Saturni eft, '
mentum compellimur, inchoaturi cura- a quo regitur. Iam verb Saturnus ac lien
tompie. tionem. Quare iure merito a comple­ iun&im morbum lienis ingerunt : Se
noncs
quamor xionibus &: quatuor humoribus defeifi- tamen ipfi nec de Splene quicquam, nec
Een ccn^ urn c^- Nam hic minime confide­ de Saturno memincrunt:fed de vna me­
nt randi illi fune. Quod fecerunt, qui Md- lancholia. Sed Se ipla quartana ex Satur­
dicinam totobfcuritatibus inuoluerunc. no fabrefacta ac condita eft, ac fecundu
Hoc quidem verum eft, oportere mor­ eius imprellioncm procedit. Vbiergo
bum vel calidum vel fris;idum
e? elfe.Nam hic Melancholia? Sic ergo humor vcfter Mchn 2
choliain
quid fine coloribus exfillit? Ita nihil fine falfus eft, &: nihil. Itidem Se de Phlcg- tncdici
i q • ni
na hod
non
iftis. Et tamen illa nihil prqtcr figna sue, mate cerebri nugantur: qui error priore recipica*
ac haudquaquam morbi. Qui figna arri­ multo craflior eft, haud dignus, qui hic **•
• i* pit pro ipla materia, lslibijpfi in mora taneacur.
O Idem etiam verum eft de cho-
1*1 cft.Quid hoc eft,qu6d feruet frons,quod leta & (anguine. Vbi nunc relinquitur
rr/'
inflammatum eft qiput eu vniuerfo cor- Ren,Pulmo,Stomachus, Se cetera, cum­
poreiquod rubrum eft lotium:quod pul­ primis vero Cor ? Si omnino humores
lus celer: quod hepar fiticulofum: Se fi fabricaturi illi erant : cordi certb ante
quz his funt limilia ? H xc certe faltem omnia,deinde Se pulmoni, Se hepati, Se
morbum fignant, non ipfam materiam. renibus, vnicuique peculiari aliquo opus
Alia enim fune quam materia: Se mor­ erat humore: quos etiam habent. Nam
Coha bum ipfum mentijuntur. Sic in colica a vnumquodlibet in corpore membrum
conftipatione,ecquid lentitur? fxua tor­ fuos humores continet: fcd non quales '
mina, ardor,paralyfis, ficis, vomitus &:fi- ifti quatuor prxlcntant, fed veluti ipfa ^u-°b^et
milia. H xc te tamen omnia nihil angat membra exhibent , vnumquodlibet pro
ac detineant. Si conftipationem luftu-' le,nec alterum pro altero refpodet. Lien
Ieris, tum accidentia extera omnia fol- tuetur fuum locum : fuum etiam renes:
cdcuiut uentur. Calculum confidcra ,qu x fvm- fuum pulmoifuum regio vbi cholera eft:
ptomata inducat. V isca tollere?Tolle fuum fedes phlegmatis; fuum confine
lapidem.Hunc colles neque calidis, neq; Melancholia &:c. Id vero longe a nobis
frigidis, line complexione,fine humori­ ablir,vjt corpus in quatuor columnas hu­
bus : folo cultro tolles.Et hxc documera morum, vcluc in quatuor Elementa li­
vobis non in vno,fcd in omnibus fint ra­ quefiemus. Hoc quidem verum eft,
ta. Culter lapidis arcanum efto. Sic ergo Elementorum quatuor e fle. Quod fi
arcana cognolcc , qualia elfc debeant. quxris, quid elementum fit, rcfpondco,
Hoc dico qui frigida calidis, humidalic- eft matrix fu i fru ctu s: veluti, T erra eft
cis deberi putat.is naturam morbi non matrix fui frudus,vt planum eft.Fru&us
intelligit. Nam ad maniam redite.Hanc eius nec frigus nec ficcitate terrx curat,
quid aliud iuuat, quam venx diruptio? Se perfeipfum etiam nihil eft. Ibi nc-
Ita enim ille conualclcic. Et hoc cius ar­ ccflc eft congredi omnia 4. elementa.
canum eft, non vero camphora , non Idem dicimus etiam de aqua,de aere, de
neaufar, non ialuia, non maiorana,non terra. Vos vero Y t de his diflcritis:fic co-
clyftcria,non infrigidantia,non h o c, no ftat,ipfa Elementa a vobis nondum cog­
illud, fed vna phlcbotomia.Quod fi hoc nita efle.Qux fi intellexiflecis,tum certe
in mania verum eft,verum eric in m orbis' microcofmum aptius partiti efletis : qbc
etiam alijs. Nec his nouum ius erit. tamen fatis craflo modo explicatis.
MeUn- ’ Q uod fi quis vero de homine etiam C a p . V.
cboticu» lano dicere velit, cumefle Mclancho- Am, quoniam vltima materia id euin-
®c quis
foappei. licum : hic iterum falfum dicet. Nefc it
Unius.
I cit, res vniucrfas in tribus
D
fubftantiis
confi-

I
 40 P a r a m i r ! L ib . I. de O r i g . M o r b o r .
confiftcrc, qua: ipfie verum medici fub- teftabitur Medicos.Exemplum prarfigite
ic&um fint: huic ver6 corpus medium vobis de rofisac liliis. Cur Deus ea tali
nihil fimile fit, propter miram fabricam forma Sc effigie expreffir, vt Sc alia fimi-
Sc perueriionem : tamen mutatio aut liaridcoquia Sc Medicum Sc medicinam
peruerfio illa nihil aliud eft , nifiveluti cius ex terra creauir. ita vt fciat, quid &
piCtor imaginem in pariete depingit,aut terra.
prodeat,
1
in fua anatomia. Eorum rumam*
c*njpa in ftatua lignea exprimit. Ibi Jignum fi anaromias n ouit: poftea SC anatomias conu*.
Sqpns* ocino videt,(cd pulcram iconem. Spon- morborum nouifld d eb et: tunc inueniet
tifieTa.* gia tamcn madida leui negotio omne concordantiam, q ax fibifimilia fint, Sc
pu* Cxftergct, quicquid pidor de fuo addi­ ad inuicem pertineant. Ex binarum hac
dit. Talis jequ£ vita eft. Semel a Deo anatomiaru concordantia medicus cref-
fculpti, S c intresfubftantias congefti, Sc cit, Sc fine ea nihil is eft. Beata hora illa ^ 3
poftea illuminati fumus vita, qua: nobis, foret,qua laborare liceret in ifta,illi, qui
flare,ire,moucrc Scc. largitur. Sed liare nulla miferia impeditus effiet. Hocatce-
omnia fpongia vna abfterguntur. Iam dice. Vnaquxlibct rcs,qux matrici pro-
verb hoc omnino hic fciendum e ft, nos deft, matricis anaromiam habet:&: qua-
vita cum fuis appercinentibus leduci lefcunque ea morbos fcntit,in ea anato­
non debere. Nam admodum ingeniofus mia continetur. Quare meritb maximi
is eft pi&or, qui tres illas fubftantias co­ fieri deberet anatomia tam morborum, Anaro
loribus illcuit,ita, vt in vno Sol,in altero quam rerum naturalifi aliaru. Sic Deum SmiX"
Luna,in tertio Venus Scc. depida videa­ cx magnalibus fuis nouiffie, Sc apud nos cieaa*-
tur. Hic candidus eft,ille fufeus, alius a- intim i concludere debem us, tam varias
liter coloratus. Et hoc eft pi&oris magi- imagines propter vnam illa cauffiam efle,
ftcrium fummum , qui ftatuas fuas tam propter quam, ipfie quoque effigies mi­
affabri exornauit. Sed ex hisprxdi& is rabiles morborum. Et qui rofie morborfi
tamen tu nihil fume. Colores faltem sut anaromiam callet, ad eius confpedum
Sc pigmenta, non cum oleo aut glutino intime gaudere debet,quod Deus medi­
iuba^a, fed leuia, velut vmbraautaer. cinam talem exhibuerit fuis oculis,qua;
InrCrim tamen veru cft,quofdam in ipfo Sc late,ipsu intueatur, Sc efficaciter pro-
homine notari colores debere. Sed ij k tcque adiutcr. Similiter Sc de liliis,& de
Moti* morte illinuntur. Nam Sc mors fua pig- Lauendula.&r c^terisomnibus fentiendd
pl*raita' menta habet. Q ue fi inuadit & fe figit, eft. Sed quid funt colores?Nihil,nifi ex-
tum ccdic ci vita, &: tum ifta pigmenta teriorum oculorum pabulum.Morbi cu
fefe proferunt. H xcquid indicanc?Mor- ipfis quidem conuenire poffimt,fi in ma­
tem’ Sc eius morbos.Hi duo colores fcitu teriam ftiam vltimam abeanr.Sic &:cum
neceffiarij funt quidem : fed cognitione guftu coparatumeft. Nam quid is aliud,
tibi ad morbum nullam miniftranr. Na quam pars anatomie?qui aliud nihil defi-
_ faltem figna funt. Signorum verb natura gnat,quam fimilicudinisconuenientiam.
nitu«» fallax eft Sc incerta, ficut verbum e lin- Ad quod nunc fcquicur omnium in cor­
f*UaX gua,auod euolat vel (erio vel ioco, Quia pore membrorum difttibutio huius gu-
veroni colores his rebus infunt : obid ftus,vt dulce ad fuum dulce, amarum ad
ludicare non debes,poffie tibi fubijci. Na amarum iungatur, ficut gradus dulcedi­
neque coelum, neque terra tecum funt. nis,aciditatis,amaritudinis,&c. comple­
Hoc eft fupra omnia. Nihil tamen fcie- ctuntur. Q uis eft,qui hepatis medicinam
dum ac cogitadum aliud eft, quhm qubd in Gentiana,Agarico, colocynthideque
res omnes in ifta imagine C/ confiftant:hoc qujerere vellet? Nemo medicorum.Quis Aalt0;
eft, omnes res funt effigiata:. In hac effi- eft,qui bilis medicina in Manna, Melie,
gie ipfa'anatomia eft. Homo fidus eft. Zuccaro, polypodioque quxrat? Nemo »«•
Morbo. Effigies eius anatomia eft, Medico fcitu medicorum.Simile ad iimile pertincr.in
!o.nu”a* curnPrimis ncccffaria. Nam ita Sc mor­ ordine tamen anatomia: nihil frigidum
borum anatomia: funt:hoc e ft: Hydrops aduerfus calidum , nihil calidum contra
effidus eft ita, vt effigiei competit. Pro- frigidu datur.fed faltem in anatomia: li-
.pterca non fatiscit, cognitam habere nea.Cofufus is ordo foret,fi in contrariis
artacomiahominis, verum etiam hvdro- falutenoftraqu^rcremus: Aque ac infa-
pis nori lecus ac fidus aepidus* in fua ti patre de pane foIlicicanri,is haudqua-
formaaftaret.Sic eque omnes alij morbi. quaferpente pro pane porrigit. Nosverb
Huic huius effigiei anatomi^ fhidere de- pacrein caelo haberem9,qui nos creaffict:
bemus.Nam line hac,natura nos nunqua Sc non pro petitu noftro nobis ncccffia-
ria

Ex T ri b . P rim . S v b s t a n t .
ria,fcd ferpcntes offerret ? Mala certe
medicina foret abfyntkium pro Zucca-
ro.Ideo,ficut infanti,quod petit, porrigi­
tur, & non venenum:fic hic quoq;:Felli
fuum petitumicordi fuum idoncum:hc-
pati fuum proprium. H x c columna e(Te
debet, cui infiftat Medicus, vt in anato-
mia vnicuique id miniftret, quod fimi*
lirudine conucniat. Panis enim , quem
infans maducat, cius anatomiam habet,
ac edit is proprium fuum corpus. Sic
Anato. vnaquxuis etiam medicina anatomiam
petitis fui morbi habere debet. Qui anatomix
huius imperitus c ft, huic valde difficile
fit,probitatem fe&ari & arripere. Facile
verb illi eft, cuius probitas modica fit, ,
qui fcelere ac infamia nulla mouccur.
Et hi hoftes funt lucis naturx.
Anato Oculum in capite contueamini,quam
juo£u- miro artificio is fabrefactus fit : &: quo-
1 ‘ modo medium corpus anatomiam fuam
adeo mirabiliter in hanc imaginem im-
prcfTcrit, & e i fuum guftum indiderit,
Ex imagine & guftu procedit cognitio’
ipfius medicinx. Nunc atendite ad ana-
tomiam illi accidetium morborum: Ca••
t arati a , Macula * Albugo , Scotomid
Quare hoc ? lam fi habeas ocularia fim-
plicia, tum intende in ipfa, vt fpeciem
' morbi in cius anatomia iriuenias. Exem­
plum. Morbi defeendunt ex tranfmuta-
tionc. Tranfinutaiam oculares ijlas ana-
tomias:& in ifta tranfmutatione infpice
anatomiam guftus &: fpeciei feu imagi­
nis; minus autem imaginis,magis guftus.
Et fi na&us fis iun&arum illarum re rum
concordantiam : quis cxcus panem a
Deo efflagitaret, cui pro pane venenum
fubderccur? Ih anatomia itaque fundatus
& peritus efto : tum haudquaquam lapi­
des pro pane miniftraris. Scire fiquidem
debes, te patrem eife m orbi, non illius
Doctorcm, feu Medicum. Illum ergo
pafccjficut parens fuum filium. Et ficut
pater affeCtus cft erga filium:vt eum pro
ncceffitarcfuftentct, & eiprxbcac quod
filius ipfe cft : pariter & Medicum erga
fum aegrum affcCtum efie oportet. Hoc
cxeplum vt intelligisdic extera quoque
exempla in aliorum xgrorum acccpta-
vou. tioncjfimilia effe decet. Quicquid tranf-
mutatur,idem tu quoq; tranfmuta, in
• idintendc,vc falux anatomix iuuice co-
Aeceptocordentur. Poftea,fi morbi incidunt, da
"JJo p e ra m ,v t eos in vtrapue tranfmutatio-
fhto- ne componas. Et fic recepta poni com-
ponique debent, non more agyrtarum
longis fchcdijs ex fyrupis, theriacis, &:
*
4*
aliis, in quibus nulla anatomia apparer,
fed mera phantafia.
An me ergo non jure kproceffu illd
hereditariorum Retipe^j-, vt vocantur, fc-
paro?Imo jure.Nam licet multx virtutes
&cfficacix in nonnullis illorumreme-
diorum , quefod fanitatem ( quanquam
fxpe periculose) interdum reperiantur;
euentus tamen ex ijs tantum eft, quod
fortuito in Anatomiam aliquam incide­
rint,aut principale quoddam a fano ve-
roq; medico acceptum immifcucrint:
quod Thcoricam eorum velat & integite
Et tum principale illud dignitate fuapri-
uatunadieditia vero illam afeifeunt fer-
uantq-.Hoc eft iftorum hominum magi-
fterium. Quam foede erratis, cuius fun­
damentum mufeofum cft, qui quotidie
fuffulcire cogitur, vt terrenum funda­
mentum feruare poflit ? Nempe fulcra
plena fune fophifmatis & blandimentis,
palpationibus, ac crebris additamentis;
ac illi ipfis morionibus plures geftus fi-
mulanr, quorum tamen nullus numerus.
H x c quxftio fit : an vin u m & oleum
vu ln eri competant?
i
Sicut Chriftus de vul- »»
ncri
nerato iuxta lericho loquitur. Nimirum p«a»(.
id tu negare potes. Sit autem verum o-
porret: non figuram,non fimilitudinem»
non facetias,nec iocum.Iam fi folum eft,
& medicina eft,ftulcitiam veftram ipfi
profitcmini.Ex eo enim nihil fanare po-
tcftis,quod tamen Samaritanus fecit. Et
licet res quidem ea vere gcfta non cfTcr,
Chriftus tamen (vt qui ipfa veritas cft,)
ineptam medicinam indicare no voluit*
fed potius Anatomia & arcanum quod­
dam. Et procul a nobis fit, vt dicamus,
Chriftum naturx fimplicia dextre non
nominafTc. Quia ergo hoc ad vulnera
arcanum cft : iam vos contemplemini*
quantum vobis defit aut decedat. Huc
redibit res,oportere olei & vinifatiscfTe:
alias nullum
4 in medicina fundamentum
erit. Attende ergo ad prxparationcm,
ad virtutem, ad tempus & horam, ad
proprietatem, Sc qux alia huc fpe&ant.
Nam fi hoc annuis, granum fru&ificare
non pofle, nifi prius in agrum conijcia-
tur, S£ putrefcar.cum & alterum verum
cfTe neceffe eft, vulnus nempe effe agru,
oleum ac vinum femen, lam tudiuina,
quid fru&us fit?
C a p. V I.
Am hx res manifefte in lucem edu­
I cunt artes eas, qu$ fecant & feparant,
.vinumcorpus, quod non fic Microcof-
mus : hoc eft, in vita experientia fieri
D 3 debet.
 I

41 P a r a m i r v m L ib. I. de O rtg. M o r b o r .
debet. At veram e# h o c: in vita expe- tur.Scd hoc omnium minimum cft. A l­
itt
riri, quid
*
in medio corpore
I
fit,&:
.
dirfoi-. tera potior c ft: ea nimirum, qua noua
tia in vi
ta fieri uerc viiumy& dcdqccrc in aliud. Super vita imhomine introducitur poft prima
debet.
id i quod vitae r nihil fundarid quod pri­ mediapn vitam , m tranfmutationcm : in
mum cft, diucrre ad alterum : in eo in- quavquid fit (anguis, cui ulmo di Sulphur,
i

quire. Vita ilia ex artibus oritur, non ad Mercurius Si Sal adfinr, obleniatur: fic
minifterium; animat, id cft, non cft i piius etiam quid cor lir,quale lulpliur , qualis
hofpirifi in hac vita, in bac vita eruun­ lal,qualis Mercurius. Sic etiam de cere­
tur artes fc fundamen tu, quod proponis bro ,S i yiiiucrlis membristotius corpo­
tur.Namrarfrderatc infirrnitacem prima* ris. Hec iam vera Si genuina cft Aoato-
vit^ rqu^li procedit in operationes fiioru -mia. Et hoc fundamentum initij eftrita
afeanonim^tum prima vita mori cogir- uafei oportet Medicum. Hxc-tamen na-
tur. Nihil erirm in eaeffc, quodhohim i oniras dura eft intclledji tS i fermo hic
R ofi vi . vfiti fi. In prima fua vita Rofa magna! auditi! durus eft iis , qui fuis phantaliis
uamuti
lis. ' eft,&: guftu fiio fplendide exculta. Hunc mintium mittere nolunt,qui fuo cerebro
quam diu retinet ,.ram diu nulli vfui cft confidunt,non ipfi via: veritatis. Iraq;
Medicina? .Oportet, vt putredinem liib- vnum hoc confulcum eft,vt in artibus e-»
eat,Siincam oriatur, Sidenouo nalca- ducemur Si viuamus.alias quis nobis ho­
tur. Et tunc de viribus medicis dilTerc: minem credet aut confidet ? Haec cft in-
cunccamadminiftra. Nam It ventricu­ uentio primae materiae.Haec cft materia,
lus nihil imputrcfa&um relinquit,quod quae nobis morbum indicat. H sec nobis
homo fieri debet: nihil impuerefadum pernofeenda eft. Hoc fa & o : tum tranf-
quoq: manebit, quod medicina fieri dc- mutaram Anatomiam quoq facilincgo-
bcr: Quare'primam vitam nihil cura, tioalTequcmur.
nec in ca. quicquam lcrutare. Omnis Sed prctercaalia adhuc Anaromia (c-
iplius complexio, Si quicquid cius eft, quitur. Ea morborum e ft, vt firpius di­
perit, nihiJqvmanec. Quod non rema- ximus. Hanc Uic pcrccn{en,fuperuacuu
net,quod non in nouam nafiuitate abit, eft. Sic ergo tres Anatomice liint in ho*
id Medico neti fubdc&a efEHaius omnis mine cclebrandae.Prinia Localis eft.Hcc
labor is fir,vt in nouam natiuitatcm du­ effigiem hominis, cius propoitioncm Sc
catur. Hinc demu emergunt verum Sul­ naturam, Si quicquid his.cohaeret,indi­
phur,Mercurius, Si Sal, in quibus omnia cat. Altera viuum fulphur, volatilc.Mer-
Arcana
rerum arcana, Si fundamenta, 8i opera,Si cura curiiim >Si acrem falem in quolibet me-
qiut* latent. Introducta. ergo viradecunda,iam bro comonftrat. Tertia doccr,quomodo,
A«2L
Vlfibilitcr materia prima pr^fto eft,cuius nouam anatomia mors introducat (Haec mcv.*
vltimam vides, fi prima vita medij cor- eft mortis anatomia) Si qua natura ac c£* quil*
• porisabiccdit. A qua vita.m cdia, vita figic ingredianar. Nam id eft naturae lu­
noua inchoaridebct,qu<£ nulli morti fub- cis indicium,quod mors ram variis cum *
ie£tacft,praeterquam foii fini, in quo res formis ingrediatur,qua variae fpccies ex
omnes pereunt. Et quia morsfragilitatis Elementis procedutX^uot corruptiones;
incumbit,ideo noua vira nulla reftac. tot mortes. Et ficut quxlibct corruptio
Iam in lio mine tes lia* ante confidc- aliud gignit .* fic generatio illa hoc loco
ratas,Si fuper hoc fundatas.cfle oportet. anatomia eft. N am & ipfa varie aduenir*
Nam in expolitione Si fcparatione me­ donec omnes fuccclfionc quada moria­
dij alicuius corporis manifeftatur prima: mur,& per ea confumamur. Iam prxtcr
inatcriae.Has qui ex noua vita cognouir, hastomnes, fimilis etiam feientia eft in
4 is vitae illius fubie&urn fcit^ubicila duo anatomia mcdicinx : Si iterum pr^rer
funt. Vnum cft xger,is in vitam noua no hanc fic le habet * firmamentum , fic
-reducitur: led media ipfi remanet. Alce- terra, fic aqua, fic aer. Et li anatomia:
.fum medicina eft.Ea vitam mcdiamtue~ in noua vita coulque profertur, vt in
tur per vitam nouam fuam.Hacexcaufi ea firmamentum ac aftra appareant.*
ia, in noua vira arcana polita funt:non in tum pcrfe&acft. Satirrnus enim Satura
Anat°
mUtjQO* 1 prima,nec media. Sed& Anatomiam . num, Mars Martem reddar oportet. Ec •
tupicx. Microcoimi dupliciter indagari, nec id- quamdiu id non fic, ars medica nom» •4
l.ocalis ipfuni mate fit. Vnacft Locali* : Altera dum inuenta eft. Velut enim arbor M
.M aterialis. Localis eft,quando homo per ex femine emergit , ac herba ex fuo
dilfccatirr: vbi, quid ofla, caro, venar, femine erumpit : fic neccfic cft etiam
. fine,Si quam lede occupent, Ipedar- in noua vita producatur illud , qnod
pro
 Ex T rib . P ri mi s S v b s t a n t . 4 i
pro inuifibili habitum c m ,& tamen pr$- plus rcuelat,quam ruftico. Quod fi enim
ftb eft. E 6 enim redigi debet, vt oculis plura vel nouifie vel videre nolit ruftico:
confpiciatur. Q uod fi enim Lux naturae, certe ad Medicinam nec vocatus nec
lux efTc debet; tum illam clle cbfpicuam creatus videtur. Rufticus ad hxc non
oportet,non obfeuram,non tenebrofam. eledus eft: clcdus vero eft Medicus. In
, Debet talis efTc, vt oculis noftris per eam caulTa cft fcicncia,qua pollere debet Me­
ad illas res videndas vti pofIimus,ad quas dicus. Eft enim Medicus ille, qui mira-
deftinati funt. Nam alij quidem illi non cula Dei publicitus reuelat.Hoc fine iam
fiunt, ac (imf.alitcr tamen quam ruftico- fi ad eft, fas e ft, vt ijs vtatur r e d e , non
rum oculi tueri ac videre debent. Ad hoc improbe, vere non false. Nam quid in
opus eCb, vc lux natura: ijs prxluccat. mari abfeonditum eft.quod ipfe non de­
I Vfrtutc ergo Anatomix, qux in luce beat pandere? Nihil. Quid in mari later, «

I natura: fundata cft, fas eft xquumque^vt quod ipfi non compertum efTe debeat?
«adede- morbi quoque iuxta lucem potius, quam Nihil. Producere ille in apricum debet:
Bomi-
\
tua fccundumtcncbras denominentur: hoc non e mari foliim, fed etiam c terra, cx
cft,vr cedri anatomia, ccdricos morbos aere, ex firmamento, id eft, ex igne : vc
det. Sic enim quilibet morbus intellige- nimiru vniuerfi mirabilia Dei afpiciant,
tcr, & ex arte rede nominatur. Erronee cur fint, Sc quid portendant. Quia verb
Jtbris ac citra rationem Febris, Febris appel­ res omnes non expediuntur: id fignum
»oa te
de ng- latur. Hoc enim nomen a febris feruore eft,abclfe inrelledum eum,qui require­
mjaatur
• dcducitur.Feruor vero eft faltem lignum batur. Q u x verb caulfa eft,quod profe-
morbi illius,non maceria,non caulfa.No- fiio tam grandi ftultitia,ac iimul cami
men autem procedere debet a maceria tenui arteconfeda fit, qux tamen tam
& proprietate Sc natura ipfius fubftanti<*. magno haberi loco cupit?Hxc nimirum,'
Vcluri vrtica cft vere vrtica, quia vnt. quod fola non i i t : led .cadcm ccccitas,'
Sed verius, fal vrinx. Vnam enim Ana- idem glaucom a, alias'quoque profef-
tomiam habent. Quare Febris tale no­ fiones occuper. Nam ficut nos non no-
men cft, quod fui magiftriftuititiam rc- uimuscetum, monftru illud marinum:
fipir. Eft enim morbus nitri fulphuris ficncc altera profefiio, qui beftia Apo-
incenfi. Vnde etiam corpus quatit, vnde calypfis aut Babylon fit,cognitum habet;
horrore ferit, vnde interualla dat. H xc Affines ergo coecitates funt: quas tamen,
finalia nomina in proprijs capitulis fuis emendari oportebat. Et ficut ccccitas
inucnies. Sic & Apoplexia: nomen fui medici in huiufmodi cafibusxgri interi­
denominatoris fapietiam profitetur .que tus eft: fic pariter altera coecitas mors
te

n Apple, iuxta rationem Medi canon Apoplexia, anim<£ eft.Chriftus mirabiliter inaudi­
a Medici*
JV
dicitur
^ lc d Mercurius cachvmialis fublimatus ta loquutus cft. Mirabilis etiam eft Me­ na &
mcicii* vocari debebat. Talis enim eius cft ma- dicina. Vt vnum,fic alterum qiioque in-
ri* cacby-
mulis. teria, caufTa materia peccans. Signa ve­ dagari & inveftigari oportct.Dux enim patabi-
ro eo faltem referenda funt, vt per ca hx profefiiones diuortiu nunquam pa­
corpus ac fubftantia denotentur.Q^ui ve­ tientur. Et ficut corpus animx domici­
ro ligna & cau (fas perperam inuehit, is lium cft; fie vnum cum altero cohxrer,
in tota pradica errat. Multa liquidem vnumque alterum fubinde patefacit.
funt corpora & fpecics, quae vel calefa­
ciunt vel refrigerant. Quare nomen fe­ C A P. VII.
bris falfum eft : non autem Nitrei. Ad Vod ha&enus Anatom ia, ac noua
hec, febris ex principio humorum pro*-
ccdit, vnde procedere tamen non debe­
Q vita vna cum fcientia in omnibus
fubftantijs cpnfidcranda ac perueftigan-.
bat. Quanquam iuftius nomina ex arte da propoiitaeft: fcire debetis, fruftra id
caduca» lanationis indi deberent, vt caducus,?//- non fadum elfe. Eft enim id folum ac
u* ni» rtdeilus morbus. Illa en i m fpecies caduci a fundamentum Medicinx. Iam ergo por­
vicidcllo curatur. H xc fi praeferipeo cum ro opus eft, vt omnes interni noftri af-
diferimine non fiunt: error admittitur. fe&us cum externis aucrtantur.ka, quic-
H xc enim diferimina {eruat anatomia. quid fumus, id eft quoque externum. Ec
Necte hoctnoueat, quod ruftiicanei tui licet id quidem non ita effigiatum lic: fe-
audido oculi tibi ifta non exhibent. Nam me­ minarium tamen adeft,corpus feilicct,8£
le»«Se* dium corpus illos oculos obfufeat. Sed intra nos effingitur, ad hoc,'quod efttvc
<iebeant propter hanc cauffam fcicnriaprxftbeft, femen nimirum arbor eft: fed in terra •I
Vcntncu:
cui incumbere debee Medicus. Ea ipfi perficirur.Sic ventriculus etiano fculptor lus qua-
D 4 eft

■■N
i
t
 4

44 P a r a m i r . L ib . 1. de O ri g . M o r b o r .
iis Me
«Jusit*.
cft illius, qui vifibiliter facit illud, vt in- poris noftri cumularemus, tunc in defer­
uifibilefit. Secundum quodiam omnes ta imagine id exftingueretur. Ideo opus
morbi fuas imagines habent: de vnaqux- eft, vt nofmetipfbs comedamus, ne ex
libct infuper imago fuam a Deoconftitu- defe&u formx moriamur. Sic edimus
tam medicinam habet, cuius Anatomix noftros digitos, noftrum corpus, fangui-
morbi fimilis cxfiftit. Super his ergo ex­ nem,carnem, pedem,cerebrum,cor,d ec . ,
emplum de nutrimento attendite, hoc hoc eft,bolus quiuis, quem ingerimus, is
Alimen­
modo. in fe continet omnia noftra membra,
tum no- Quicquid nobis alimeto eft, illud hoc quxeunque totus homo in fe continet
flru , cft»
quod ipfum eft, quod fumus nos. Sic noftnet de coclufa habet.Ex his dubium nonnul­
Hostit»
mus* ipfum comedimus:tahs etiam eft medi­ li moucrut,quia indicatu cft,qubd mem­
cina, diferimine tamen habito fui morbi. bra quod corpus alimeto indigeac.Sediu
Et quod per fanicatem fecedit, id ipfum hoc tamen fubfiftunt,quare alimeto opus
reponit membrum illud in membro fuo. habeant,& ad quid?linon intellexerunt,
Id cibi nihil mirum fit. Ratio : Arbor in qifid in homine alimentum fit, de quid
campo vigens, nifi fuum alimentum ha- fiat, & a quo fiat. Ideo faber ille nihil af-
berer, arbor rton eflet. Quid eft alimen- fumicad imaginem, quam quod condu­
\
tum? Non eft implerio aut faginatio, fed cat, id eft, qu6d lignum fit. Cxtera mo­
fim is reftitutio form^. Quid eft fames?Index do excrementorum eijcit, effigie fola re­
quid/
aduentus mortis, in interitu membroru. manente. ■ f f „utn.-
X
Forma enim in vtero materno ^ Deo ip- Sed hoc quoque iuxra expendendum tio.e»
fofculpta cft. H xc fculptura in forma eft. In rebus vniuerfis nutritio inftituta r°p«t
imaginis maner. Perit autem de moritur cft propter folam formam. yEftatc ap-
fincappofitionc form$ cxtcrnx.Quinon propinquanrq,tempus inftat famis in ar­
edit, non augefeit: qui non edit, non vi- boribus: de tunc ex folia, flores, fru&us
uir. Iam fi augefccns ex cibo augetur, &: dec. pollicentur.Ex his quid confpicitur,
opifex formx incus in ipfo eft, qui for­ fi formx earum extranei nihil aflumunt?
mam fuam intendit, fi formam habet, fi­ In fe id non habent. Si enim haberent,
ne qua nihil poreft: fequitur inde, ali­ tum prxcifxac deie&£ id ^que largiren­
mentum imaginis fculptx formam in fc tur , ac in terra defixx. Ideo in ter­
continere,in quam id etiam abeat, de ea ram defixx fimt, vt forma ea intrer,
Huuia augeat extendatq,. Pluuia in fe arborem &: fabricetur, quod arborum magi-
eltaibor,
JiantaT*’ habet, vt &: liquor terrx. Pluuia cius po­ fterium ac donum eft. Ifto quidem ho­
tus cft:Liquor terre cibus,quibus crefcit. mo opus non habet. Suos enim fru&us
Iam quid hic crcfcit? Nihil aliud, quam xquo modo ac arbores non promit.
quantum arbori in incremento apponi­ Secundum fnnftus creatura alia eft.
tur, tantum cx imbre Se liquore fit cor­ H inc fe ito te , vniucrfa viucre propter
ticis ac ligni. Formatorac plaftcs ipfc eft conferuationem fux form§ : de propter
in femine: lignum, cortex dec. eft in li­ cius confumfioncm,famem aefitim fcn-
quore de imbre. Faber ifte in ligno cx- tire, vt his imago reponatur de fupplca-
fiftcns cx duobus iftis poreft lignum fin­ tur. Non aliter videtis, pinguedinem ac
gere. Itidem de cum herbis fir. Semen adipem ab alimento augefccre. Id nifi
nihil eft. Principium falcem in fe habet, fiibdatur, tum pars ea imaginis aboletur.
in quo forma ac faber, ac natura de pro­ Itidem Se alterius pars. Quanquam ita
prietas cft. Id fi crefccre debet: tum plu­ comparatu fit, vt defc<ftu aa partes prin­
uia, res, dec. de liquor ipfam herba pro­ cipales attinente, mors fubiranca fe in-
ducunt. Ideo in hac caules, folia&fio- gerat.Ncc enim vita remaner, deficiente
rcs fune. interiore imagine totius corporis. Sic
Sic quxlibet forma, extra in alimen­ ex hominibus homines crefcunt: id eft,
to cft rerum omnium augcfccntiujn. Et Alimcntumhomocft, de itidem horni- tum
fi hac defticuamur, nunquam accrefci- nem reddit, id eft, eius imaginem. Sic mo A
mus, fed in deferta forma morimur. Si edimusnosipfos. Ec nifi hoc pafto nos
ad plenum incrementum afeendimus: ip/bs cdcremus,tum corpus noftrum cua-
forma ea confcruata opus eft, vt non de- nefeeret, de vira m edia, de quicquid in
ficiat.In nobis enim eflentia quxdam fi- nobis cft. H o c v erb modo duo funt ho-
milis igni cxfiftit. Ea cfllentia de formam mines .* vifibilis de Inuifibilis. Vifibilis *
de imaginem noftram depafeitur. Quod duplex cft: nempe fecundum corpus, dc
fi ergo non adderemus, de formam cor­ animam.Inuifibilis eft Hmplcx, nimirum
fecundum
 E x T ri b. P ri mi s S v b s t a n t . 45
fecundum corpus. Huius hoc exemplum proprietas cum anima accedit, non cutri
efto. Quod ante nos iacct lignum, ex eo corpore, quoad mores Se ingenia, acce­
poteft ftatuarius imaginem fculperc dit , ab homine oritur iuxta ipfius Capi-»
fi demat demenda. Sic in homine ineft entiam. H ic vero quicquid ex alimento
ftatua,qux primo afpc&u non apparebat adeft, id corpus eft: fccundhm quod nec
talis. Sic alimentum fe habet hominum*, virtus, nec ira* nec probitas, nec nequi­
quod in corpore abit in fua membra.No tia ccnfcntur. Quid corpus fit, id Medi­
vt in vna parce lubfiftat : fed elaboretur co probe compertum eft. Qui corpus in
artificiofilfimc. Supremus enim caelator vtcro materno fabricat.* idem in ventri-»
hominem fingit,id eft,difponit membra culo quoque ipfum fingit. Sic enim ar*
quousq; homo extenditur, lam fi fci- chite&us ifte fuo operi, continenter iti
mus, qubd nos ipfos comedamus ac bi- cumbit, vt fubinde nihil agat aliud,quam
bamus: Ce fic quoque quamlibet arbore, vt id,quod‘fadu eft,farciat, emendetq;:
quamlibet creaturam viuentem feipfam id eft ,.conferuet formam illam , quq in
edere: cognofccndum porro eft, quid ex dies nunc hic, nunc illic minuitur, folui-*
hoc emergat quoad Medicinam, vt di­ tur, frangitur, Ce vel hac,vel illa via difi-
cetur deinceps. Etfi quidem nunquam fipatur.ficut ifta tam in fanis,quam aegris
comedamus o(Ta, venas, ligamenta, rarb * corporibus modis multis obferuantur.
autem cerebrum, cor,pancreas, omen­ Sanitas enim in probitate fua ac ftatu
tum: tamen feitote, non os generare os, nihil minus conferuari vult» quam cura­
nec ccrcbru cerebrum:fed bolus quilibet ri morbus.
ifth^c eft vniucrfa.Si forma kic inuifibi- Patet ex his, nos ifta ratione duo cor­
liter ineft. etiam os inerit. Panis eft fan- pora habere: qua: vrium quidem corpus
guis. Id quis videt? Eftadcps.Quisconf- funt; fed dupliciter creata, in femine Ce
picit? quis apprehendit? Eft lardum. alimento: Ce quod alimentarium corpus
Nem o tamen aut fentit aut videt. Et ta­ fpermatico fimilefit. Vnde cognofccre
men generatur inde: adeo induftrius ar­ nos fas eft,quod,quam primum ex vtcro
tifex operatur in ventriculo. Qui ex ful- materno elidimur, ex fola gratia Ce mi-
phute poteft ferrum,quod fulphur eft,fa­ fericordia Dei viuamus, Ce corpus porr6
cere: is ipfc quotidie hic prqfto cft,&: fa­ non ex vtcro matris,fed ex alimeto pro­
bricat homini quotidie id , cuius gratii ducamus. Vnum enim corpus ex iufticia
cum finxit. Idem fi ex falc gignere po- a patre Ce maere accipimus. Id ne pereat
tcftadamantemrcx Mercurio aurum:po- ac moriatur, fuftinemus ipfum ex gratia
terit hoc etiam in homine. Nam homi­ per precationem ad Deum,dum oramus,
nis, quam rerum aliarum, longe maiore •Panem nofirum quotidianum da nobis hodie-,
curam habet. Ideo cudit ei, quxeunque quod idem e ft, ac fi dicamus, D a nobis
ncccfiaria funt.Tu falcem operarius efto, ' hodie corpus nofirum quotidian um . Corpus Corpu*
duti-cx:
' fubijceipii materiam, fine ipfum fepa- enim ex matre afiumtum vfq; ad horam lufticix
rare, formare, vt volet. Is modi,numeri, mortis fe alit. Idcoquc de quotidiano ricordix. S e A lifc-

ponderis, proportionis, longitudinis,Ce oramus. Quotidianum autem eft, quod Medlci-

nx da*
ca:terorum omnium probe confcius eft. nobis corpus dat. Sic duo nobis corpora
Homo Ittilitix
Jpttmr Sed attendite,creaturam vnamquam- funt: Iuftitia:, Ce Mifericordiar. Itidem S e M ili-
tm t* bbetduplicemeffe. Vnam ex fpermate Ce dua: mcdicin^: Iuftitiae Ce Milericor- ncoirfl?»
uxiai. alteram ex alimento. Spermafemen eft. dia:: hoc eft, ad vrrumque corpus vocati
Id fida&um fit, fuum alimentum illico fumus: ad id, quod a patre Ce matre da­
appetit. Ipfum creatura eft:cius hoc ali­ tum e ft: Ce ad illud, quod ab alimento'
mentum eft. Ipfum libertatem habet nobis confertur. Propterea docemur
• formas hominis,vt,quod edit,homo fiat, Chrifto,vt de pane quotidiano follicite-
& membra humana. Ideo homo in con- mus; quafi diceret: Corpus vefiru m a m a­
fumptionem forma: conftitutus eft per tre acceptum n ih il efi. l d hodie, heri,pridem
mortem: quod fa cit caufia ieminis.Mor- m ortis fu ijfe t. Ita qu e p a n is porro v efiru m
temhancfuftinerccogitur in e o , quod corpus e rit. Operam ergo d a te , v t nunquam
alimentum praftat ac fufticir. Sic non aeinceps e x iu fiit ia de p a tre & m atre v iu a t ij
fatis eft, hominem ex aluo materna na­ J e d e x corpore m ijericordid. E a d e caujfa a d
rum cflitifcd etiam xqualiterex ipfo ali­ coeleltem vefiru m patrem preces ejfu n d ile d e
m en to . Quicquid humana: vira: naru- dando pane quotidiano-, i d efi-, d e corpore v e -
ram, quoad animam, concernit; id ab fir o . E t tu n c d a b it v o b is corpus, i d efi-, corpus
fi» «i> alimento feparatum e f t Ea enim vitae m ijericord id . in hoc deinceps viuimus,&:
tAiXQAa
litmi 1

de
a .6 P a k a m i r v m L ib. II. DE O rig . M orbor .
dc corpore Iuftitix nihil referuamus,ni-
ii initium noftrx natiuitatis. Ideoq•>nos
ipfos edimus ex gratia & mifericordia.
Hoc enim fecum ita cogitare debet ho­
mo: etfi quidem cx vtero matris egref-
fus fit, fe tamen porro matris ac patris fi­
lium non efTe,fed effe filium cius,qui ali­
mentum miniftrat. Ideo ipfe. pater no-
fter coeleftis eft* non fecundum eam fal-
tem iuftitiam, quam in Adamum dc cius
pofteros contulit: fed is quotidie pater
nofter cft ab e o , quando corporalis ac
mortalis parentis noftri corp9 perdimus.
Nam a mortali parente noftro prxter fe­
men nihil retinemus. Cetera vniuerfa a
patre coelcfti manant.Huius fumus,hune
dc corpore noftro oramus,&: non de cor­
pore iuftitix. Quod fi corpus gratiae non
efTct, alterum iuftitix concideret quoli­
bet momento. Itaque quid corpus fit>
videte. Nofmet ipfos edimus, non ta­
men cx iuftitia, fed ex gratia Se preca­
tione.
C a p . V III.
Taque fedulo nobis confiderandura
I fit,qui ac quales iimus,fi porro non cx
corpore matris, fed ex corpore panis per
gratiam, &: non iuftitiam vi&itamus.Ad
hoc enim allude Ioannes Baptifta,vbi ad
Iudxos teftatur^poJfeDeum Abraha filio s
ex lapidibus fu feitare. Hoc quid aliud eft
di<ftu, quam ex lapidibus panem facere,
veluti cx terra?Qui panis corpora filio­
rum Abrahx promat,qui poftea agnituri
fint fe ex corpore gratix viucre. Itaque
nos habemuscorpus panisalimcnti.Que
ideo enuntio ita, vt porro propofitum
Tneumconfirmem,nempe, hominem fo­
ris fiiarn Anatomiam habere, quam me­
dico compertam efTc oporteat* qui fuam
etiam fcientiam itainformct,vt per eam
ad cognitionem trium fubftantiarum,
quidnamillxfint,penetrare poffit. Sic
enim poftea ex hoc corpore fcquitur Re­
gimen ac dixta, qu^ occafio noua cft ad
deferibendu morbos plenitudinis feu fa-
tietatis, immoderationis,& ciboru pra-
ux qualitatis, qui corpori noftro non
conducant. Etfi ratum fit, ventriculum
noftrum in ipfum quod ingeritur, in no­
bis dc in nos id tranfmutare : nihilomi­
nus tamen petitio panem refpicit,& por­
ro etiam hoc, qu6d nobis omnia munda
dc fubie&a fint.Quo verh quicquid pani
affinius; e b corpori falubrius cft : modo
in rebus omnibus conftituto. Ita inno-
uamur dc iuuenefeimus. Ac prout fe-
mentem alimenti iactamus,ita metimus.
Et ex corpore iuftitix quidem vnum
morbu habemus ac retincmMJcet iufti­
tia morbos non pariat, vt nec panis, de
quo oramus. Veluti dc Ioannes Baptifta, Bapt io:
d c nonnulli alij fine morbis ex hac cauf- nc utor*
fa vixerunt. Verum vt in pane luxuries boVUIt*
committitur: fic adhibetur etiam in do-
no iuftitix:ita,vt in vtraque parte excef-
fus modi ac ordinis patretur, ex quo po­
ftea morbi ac fimilia oriuntur. Quibus
nunquam affligeremur, fi fecundum le­
gem dc petitionem viueremus. Sic mor­
bos concipimus ab vtero materno. Et
quia denuo nos nafei oportet, ideo de-
nuo quoque illos morbos concipimus,
hoc eft, per panem quotidianum.Quare
fi fundamentaliter nobis dc Regimine
loquendum d c feribendum fit: Regimen ReguIa
ac dictam preftitucre aliam nullam pof- gjjj-
fumus, quam manendum cfTe in lege iu- <*>*«
ftitic d c cibi, dc quo rogamus : in qua iu-
giter omnes fanitates conferuantur, d c a
morbis cuftodiuntur.Hoc vero regimen
li non feruemus,tum nec fanum noftrum
corpus retinebimus. Q uia autem Deus
beneficus c ft, &: deli&a huiufmodi ac
contemtus a fcipfb dati'rcgiminis non .
vindicat: ideo Mcdicu creauit,qui fimi-
lis ipli eft,quum ad difcipulosfuos Chri-
ftus dixit: R em ittite peccata^ quoties pecca­
tor in g em ifeit . Sic Medicus quoque fa­
nando paratus fit, quoties morbi inci- Medico-
dunt. Propter vim mandati quemlibet OfMICS
morbum fanant Medici, etiam leprofos. £°£cos
Sic fe medicina habet, lic cum hac M e -P u ­
dicus, vt fanent ac feruent corporis vir­
tute illius,qui animam etiam in corpore
confcruat.
Ideo arduum quid ac eximium eft.ad- Mcdid
miniftrare officium medicinx : non res Pcist .ro“,n*
duiti
adeo lcuis, vt nonulli perfuafum habent.
Velut enim Chriftus fuis difcipulis ita
m andauit: I t e , m undate leprofos, clftu fis
expeditos fa c ite , coecis *vifum r e d d ite , (frc.
Sic iftaad Medicos non manus, quam ad
Apoftolos fpe&ant. Iam qui leprx fa-
nandx imperitus cft,is virtutem medici- •
ne non intelligit. Qui claudos pedibus
non reftituit: is immerito Medicus vo­
catur, dc lic deinceps, de rebus exteris
omnibus. Statuite ergo feientes, Medi- Media»,
cum a Deo conftitutum effe,non faltem
propter catharrum, cephalxam, apofte-
ma, aut dolorem d e n tiu m fe d potius f»n»ndk
propter lepram, Apoplexiam , Epilepfia SL*1*1"1*
dc fimiles morbos, nullo excepto. Si hos
curare non poffiimus, cum dc ars d c fa-
pientia
 E x T r i b . P ri m/ S v b s t a n t . 47
picntia nos*deficit, quae huc tamen ne- v t nec feortatorem fedibus. Ifta vero penes
ceflarib requiritur. Sine benediftione Deum funt, non penes hominem. N on
D ei nihil fuccedit. Supra terram omnis extra rem quidem eft, vt excufetur me-
quvdem medicina eft. Sed quae penetra- dicus, non in vno faltcm, fcd in' omoib.
re, aut neruum tangere (quod aiunt) de- morbis, qui malum aliquod impediunt,
b e t, illa deeft: hoc eft i ad meffem qui- Ifti enim qui fic afficiuntur etiam be­
dem vfque mcdelx creucrunt: meflo- atiores exiftimatur fanis improbis.Qhos
res autem nondum venerunt. Si meflo- cum Deus diligit, hos caftigat: modo ^ta­
res verae Medicinx fine concurrente men adeo fecrcto,vt nulli id medico ex­
falsaque fophiftica aduenerint, tum ploratum fit.
leprofos mundabimus, coecos vifui rc- Iam verb, vt fecretorum Sc iqagnx fi­
ftttuemus, t c c . Nam virtus haec omnis delitatis Dei non obliuifcamur, intdlligi;
in terra eft & crefcit. Ambitio vero & a vobis debet,quam iiluftris aD EO m e - ^ f ^
ja&antia fophifticae myfteria naturae 8c d.cina creata fit. Ea enim noti fotos \ et‘5‘?al-
bosia*
magnalia Dei non finit erumpere. M e­ nobis hactenus commemoratos* morbos5nate de:
dicinam talem judicant,quales ipfi funt: fanat,fed &: hos,qui a natiuitate inheret: bcu
quorum feientix ac probitatis multum vt natiuam ccecitatem,refolutionem & c.
capit drachma vnica. Suam infeitiam Ad hoc faftigium fi non afeendit medi­
hoc refponfo velant: ifte morbus ejf incu- cina-.certe folia plurima in medicina
rabitis. Q u o non faltcm fuam ftupidi- adhuc vacua funt. Quanquam horum-
ttt*U tatem produnt, fed etiam mendacium. plurima repleta fint,fed inanibus nuga­
qux.
Deus enim nullum vnquam morbum im- mentis. Et tamen mota nondum funt,
m iiit, cui medicinam non concrcarit. qux moucri cumprimis oportuit. Q uod
Sed infeitix noftrx is mos cft:vt obliuif- fi enim oculos noftros in ftupenda mi­
camur, Deum nobis corpus largitum cf- racula naturx conuertamus .* partus ac
fc, & largiri quotidie. An non idem er­ euentus plane admirandos videbimus.-vt
go medicinam nobis quoque contulerit, quod Leo mortuus nafcituv , vitamque
qua morbos incidentes definito fuo elato parentis clamore cofequitur, quod
tempore fanemus ? Et de qua medi­ multo maius eft, quam vifum impetrare.
cina haudquifquam facile cogitauerit? Nempe non hoc faltemLeo habet,fcd &:
fcd hic valde fe torquet pars noftra ad- alia plura,qux nondum npuimus aut ex­
ucrfi. plorata habemus.In quibus nobis natura ,
Quamuis hoc loco multa recenferi prefigurat,quantfi nobis in fecrctis natu- '
poflent, nempe, velle Deum vt non mi­ rx defit. Inique ergo nos tantopere cum
nus homines xgri, quam fani in terra vi- noftris ornatibus cfterimus, cum metas
uanr: eumdemque vnius fxpe viri caufia eas nondum tranfilierimus, quas tranf-
legionem integram plcfrcrc ac morbis mififie dudu putamus. Dies iubilationis
infirmarernihilominus tamen femper cx noftrx eft dies miferix & valde amara.
Api»
CUI opus fua gratia idoneam medicinam commu- Nam hic ne initium quidem cftrne quid
neduo
nicauir,dixitquc,infirmos egere medico. dicam de abditis natur^. Er hqc qui di­
Iam fi medico egen t: hac eo ex caufia cit,hunc fibilo excipiunt. Et tamen me­
egent, vt ab ipfo fanentur.Hoc nifi fiat, rx nugx libri vniucrfi illi funr,quos.pro-
qui ipfo alias opus habeant? Tali opus fcrunt&: ia&ant. Hoc opera veftra re­
habent, qui ipfos faner, & non xgros flantur, do&ri nam veftram nihili efie.
iaccre linat , aut illis blandiatur. Et Clauem fapientix ac feientix quidem
hxc cuincunt, fas cfie, vt quicquid arripitis: & illiustamen penetralia non
xgrumcft, lanare poftimus, fiue lepra aditis.Hoc nimirum modo comprehen­
fit, fiue ccccitas,fiue claudicatio. O m ­ di debent,qu^ ad Medicum requiruntur,
nes enim xgroti funt, & medico indi­ licur fuccefiiuc in omnibus capitulis pro-
gent. Verum quidem cft,iftum,qui ocu­ pofitum, adeoque in natura rerum opti­
los fiios, ad iulus, falfimoniam 5 c decep­ me fundatum eft. Ip /a enim in fuis- fe-
tiones impendir,ijs opus non habere.Sic c r e tis non vique adeh patet: imo vix
qui lingua petulanter ad maledicta vti- qu/cquam. Res mira erat degeneratio
tur, is nec ipfa opus haber. Horum ali­ aut euariario populorum, cum tamen
quem ii Deus ifto membro priuarec : ille vnicus primo Adam efiee, ex quo vni-
vero medico diceret, Ego a g er fu m , opus ^uerfi produdi fumus adeb diilimiles.Hu-
ejl meis oculis m edico: tum in Icholis illis ius qux caufia erat? Sola.naturx fccreta;
rc/pondebunt, iilis ipfum opus non habere: qux ipfa Sc gigantes p ro d u xit: qux
homines
 I
4

4« P a r a mf r L i B. I. de O r i g . M o r b o r .
enatum hominesad 600. y o o . 8oo. &: 900. anno­ ycl abit in ofla,carnem,fanguinem. H xc
fecula,
quibo*
rum cuimen euexir. Hi nimirum ifta licet tria/ tamen vnum faltem crcfccns.
fcbui callebant abft6dira,vt in quibus medijs Sic ifta tria vnum corpusconftiruunr, Sc
statrna
produ­ viucrenr, & ijs perfruercncur: qua: fcili- ipfamerfunr inifto inuifibilia. Sic ergo
xerint.
cct
• fxculis 4 •• omnium eo- tres illq fubftantix excrefcunt in vnifattf
* illis Iccretorum
gnirionumfamiliarem habcrenjt- Fieri pcrm ixtx,ad fuum vfque tempus iun-
enim non poteft vt bonum malumque d x : vclut arbor, ea primum crefcit in
fpuftra defignarum fuerit in pomo, quod medullam. Medulla illa eft /ubftandq
Mebron. in ffebeon Adamo guftare vetitum erat: triplex,fed vnum falcem lignum.Etquod
verum indicium magnum cft,multo plu­ in eo tres iftx fubftantiq fint, id demon-
ra iftlioc in i^arura latere , qua: nobis ftrat Ars, Natura & M ors, quibus res
non cognita /jnr. Imo nullo dubio, in- quxliber fcparatur, ac feorfim fecedir,
i: /ignes fcifntix, lapientia: ac prudentia:. prout efle debet. Ita ergo habetis prin­
N ec enim in pomo /olo illud inerat, ve­ cipium iftafum rerum , quod inter fe fe
rum & in rebus alijs quam plurimi$:/icut coalcfcant, &: vnum fint, 6c vnaquxquc'
lL hodie mira multa fefe offerunt, q u i fuum officium habeat ad corpus com- *
reuelari non facis tutum fo ret: Ni fit, vt plendum.
Deus prohibuerit virtutem iftam emitti. Porro autem 6 c hob cognofcire, qua-
Quod fi enim in terra venenum exfi- lenam cuiufiibet officium fit.Ex fulphure
ftit, e qqp mors : certe in terra quoque crcfcic corpus, hoc cft, totum corpus cft “««•
quid fit oportet, qubd ipfam vi^am fa­ fulphur, & c fulphur vfque adeo fubtile, ta
tuplici*.
ciat. $icft? quod morbos parit: cft ctia, vtab igne confumatur inuifibilirer. Ianj
quod fanitatem gignat. Sed reucra circa verb fulphura plura funt. Sanguisfulphur
iftas res parum laboratur atque inquiri­ aliud eft,aliud caro , aliud partes princi­
tur : intercipit illas communis profeflio pes aliud medulla,&: fic confequercr. At
fpc&andilotij. Id lucellum culinarium enimucro eft fulphur volatile. OfTa,qux
perfuadet quo delides domi contenti jpfa quoque varia funt,fulphura exfiftur,
^iuunt, artis ipfius fecuri. Quod fi tanta fcd ex fulphure fixo. Et in feparatione
cx lotio vfiira cft: quo labores operofio- fad a per icientiam, fulphur quodlibet,
res, cum radendi nummi cauffalola me- quale eft, repetitur. Iam verb congela­
dicentur? tio corporis ex fale eft: hoc cft, fine fale
nihil adedet tangibile. Nam ex fale du­
ritiem fuam habet Adamas, fuam ferrih
L I B E R S ECVNDVS ) ex eo mollitiem fuam habet plumbum,
C a p . I. fuam Alabaftrum, &c. Omnis congela- O • -M MI
Salia
tio, coagulatio ex fale. Ideo fal alius cft quo*«-
Am vero a me di&uro intel- in oflibus, alius in famruinc, alius in car- phcw*
le&uri, quomodo tres fub- ne, alius in cerebro, &: fimiliterin alijs.
ftanrix in vnum corpus coe­ Nam quotuplicia funt fulphura, tot ctia
ant : exemplum hoc atten- falia. Tertius cft Mercurius, is liquor
Semen dite. Semen quodlibet triplex eft:id cft, eft. Omnia corpora fuos habent liquo- '
femen vnum, in quo tres fubftantix ex- res , in quibus confiftunt, ita,vt fanguis
cft fiftunt &: crdcunt. Et ficut vnum falcem liquorem alium, alium caro , alium ofTa,
• *
Mere»'
femen
♦ - ♦I ♦
prxfto
| «
apparet: fic &:
« I i * ifta tria vnu alium medulla habeat. Ideo habet Mer­ ri* quo*
fantum efTc yidentur. Iam vero res qux- curium. Et tamen is vnus faltem, qui lttPlct
Jihpt in femine vn ita eft, &: non diuifa, tam varias fpecies ac difterentias haber,
/ed ipfa I I coniun&io vnitacis.• * Vc in nuce quot nimirum fulphura funt & falia. Vc
iuglande,funt lignum, cortex & radices. ergo homini opus eft, vt corpus habeae:
H x res ttpps diuerfx quidem funt, con- fic neaeflario compactionem,id eft con­
Homo *
iun&x tamen in vno femine. Sic &: ho- gelationem, & item liquorem pofeir. Ec
« * • . ♦

vnti*, & mo. Is principio vnum femen c ft, £uius hxc tria homo funt, qui vnum tantum
triplex.
cortex fperma eft. Ipfum femen nemo corpus eft. Ergo percipitis, vnum tantu
vnquam vidit propter eius paruitatem &: corpus efTe, fed tres res.
fubtilitatcm. Iam vero ex femine gi­ Sic ergo vna compofira, vnum corpus
gnuntur homines. Quod fi generatio in­ conftituunt, & tamen tria funt. Ideo ' ;
cipit, tum tres hqres crefcunt, vnaqux- fulphur i conflagrar.Nam
r# merum fulphur
1 ?u,Ph«: ■
fu
libct in fua natura permixta &: vnita, in cft. Sal abit in Alkali,quia fixus cft.Mer- ra:
vnum corpus, no in triaivt homocrcfcic, curius effumat:non conflagrans quidem, Mercudi
(c d ""-, f
,#3"'
c

>
S w
 E x T r i b . P r i mi s S v b s t a n t . 49
fcd vi'ignisfcccdcns. Sic ergo ex tribus verum folum illius femen intueris. N am
bis omnes diffolutioncs oriuntur: vcluti cetera vniucrfa per fe fcqucntur tandem* f
arbor , cuius liquor abfcedit, arcfcit. Sunt enim vltimx materix fubftantix,
Hmc fi fulphur aufertur , nulla reliqua id eft,eorum vitx. Ideoq*, momenti in
_ forma cft. Si demitur fal,congelatio nul­ ip£s nihil pofitum eft. ALque etiam in Qu»Ut
IA
la (upcreft, fcd concidit ac diffluit arbor» icieritia facito:Quam fi fuo nomine ap-
velut dolium vinculis fuis deftitutum. pellaueris^nihil porro iudica, an frigi-JJJJSu
Corpus boc fi e rit, vnius faltem naturae da vel humida fit. Cura enim cius fc ha­
* fit,vt py rus. H oc idem dictu cft,ac pyrus bet , velut fccuris, qux arborem dcijcit:
vnius tantum generis pyra fert. Ifta code aut velut ignis, qui volatilia omnia con-
modo fic de cqteris arboribus intelligan- fumit. Et licut in igne cxemplu eft,quod
tur.Scias autem,quotuplices fru&us fine, omnia is confumat: Sic &: medicinam *
tam varias effe fpecies in microcofmo. conftitutam effe oportet. Nec xftiman-
Ex quo (equitur,eum, qui pyrum nouit, dum eftjvbi calor vel frigus fit: led fim-
cius quoque arborem noffb*, vt & tres plicitcr auferendum ac demendum eft,
jnbftm- ipiius fubftantias, pyrales. Idem etiam quod arcanorum natura ac proprietas
Um de morbis intelligi debet. Cum his ita pofeit. Sicut enim aliquid cft, quod vita
SbriT conftitutum effe debetivt,(i morbum vi- cripit:fic aliquid etiam vel aliqua cauffa
cognuio. ffcas,dicas,boc cft pyrum,boc eft pomu: exfiftit,qux auferat morbos. Pyrum fi ab
id cft, tam probe tibi cognit^ tres ilix arbore carpis: arbor iam inanis cft.lifde
fubftantiecfle debent,prout in morbo fe etiam nominibus accauffis - morbos dc- <ju^otM
t ex­
habeant, ac ifta arbor. Quare fi tres hac cerpere ac exfeindere debes: non circa ic«nden-
res vnius generis pyra promunt, non fubftantiain ac corpus pyri, verum cius
trium i atque in vltima fua materia tres pediculum , quo firmatur , occupari.
fubftantias habent: tunc &: morbi aequa Hinc iam propius intcllige, quid m e d i­
ratione cognofci debent, quod corpus cina fit,&: in cuius cognitione confiftat.
habeant fuiphurcum, & liquorem mer- Sed h^c iam exempla attendite. Cer­
curialcm , fuamq* congelationem a falc: nitis quib. viciffitudinibus hyems ac x -
Q ux tria a tribus exteris enafeuntur. ftas ita mutentur,vtvnu alterumfubindc
Medicina ergo conucnicns debet effe excipiat,iam frigus, iam calor. Idem
ignis, qui abfumac id eft,Ignis effentix, in corpore quqrc. H oc autem morbum
Scfme igne Medicina nulla cft. Sicut effe,nemo dixerit. Vnum aliud fponte
enim ignis abfumit fulphur arboris,ita vt fua expellit. Homo enim & x ftati, &C
nec fulphur,nec arbor manear, lic medi­ hyemi fubicdus cft.Et licc-r per hyemem
cinam quoque oportet effe confumtio- quidem circulo aut meta ignis ita cir­
ncm,non in fulphure tantum,fcd &Cin li­ cumdaretur ille,vt hyemem nullam fen-
quore & (ale. N a in morbis suc volatilia: tirec.- hyems tamen ipfa nihilominus
& licet fixa quide occurreret, medicin^ operationes fuas in eo exfequitur, vt
tamen valde fubiacet, vt volatilia fianr. quilibet menfis pro fuo dimenfu. Et hoc
Iam vero dc natura harum rerum , id a nulla cxclufionc impeditur. Sic xque
Morbi
. v eft,morborum, loqucntibus,vnicum no- & ab xftate homo afficitur. H x c vero
notm«a mcn falis cft,velut & de frudib. vt dica- talia cur medicus cognofcerc, &: fimili
1 r TT
M^wni turnimirum: Hoc eit pyrum. Eo enim trutina curfuscacleftescxpendeic rccu-
“ 0 m 'nC • • r

nt’ omnia comprehcnfa funr.Hoc eft pomu. fat? Quafi vero natura erraffet. Quem
Iam iterum hoc nomine omnia conti­ errorem ipfi emendare ftudent, nimis
nentur. Eadem & morborum compre­ improfpero euentu. Videantur iftx
hendo eft. Nam fi lepram vides , dici­ quidem cauffx ad morbos , cum vt
to , Hac lepra eft : Nam id fatis cft. hyems, fic ipfe quoque eftacis feruor ho­
Nec hic attendendum eft ad cius vel fri­ mini aduerfetur: fcd reucra morbi nou
giditatem , vel calorem , vel humidira- funt. Sic enim ftcllx oriuntur, inter­
tcm. Exiliis enim qualitatibus nihil in polatis dicbusfrigusque^c calorem fuf*
corporibus ac fubftantiis enafeirur aut citantes/ Similia &: per febres accidunc,
generatur,quod ad cognitionem requi- &:c. Quid aliud vero iftiufmodi quam
ratur:Medicina fiquidem in Lepra velut cauffa coelcftis mouct >Attamen Medi­
in Regeneratione procedit .* qux omnia cus ipfi microcofino talia affignauic, fuo
citra confidcracioncs iftiufinodi fiunt. arbitrio , cum ipfum caelum in confi-
Ncccnim faturus arborem quanda, eius derationem non admififfer. Vnde iure
autcolore,aucformam, au t lim ilc q u id , erroribus implicatur. Tum Sc hoc
E verum
 <o P a r a m i r v m L if . II. de O ri g . M o r b o r .
/ verum eft,multotics accidere, vt homo extranea: gradum illum minime retinet,
ardoribus corripiatur.Iftc tamen cx ipfo quem *
PJateanus ac alij herbarii tradide- ajtnta,
9 \
piate,r^
non oritur: fed vcJuti S ol fe habet, qui runt, quoties in ventriculum illabuntur.
cum dominatur,feruidus cd.H uius u m e Siquidem, quod tu non pra’parafti :id
irftumqui patitur, ilium non innatum ventriculus ( fi poteft) aggreditur, &: in-
habet, verum accidens eft. , Qui folem fringitomnefriguSjCalorem &c fimilia,
vertit,morbos quoq; euertit. Itaque, ccr- ipfumquc adeo arcanum producit.Nam
lefti illiufmodi feruore oriente iudicium ifta vniucrfa in ventriculo emoriuntur.
eft, auram borcalem occludi. Quar fi re- Ec qua: emoriuntur, ea Medico non co- Mc(Jl*c#
/crarctur, tum ad conuenicns tempera­ fideranda veniunt. Quod fi ventriculus
mentum omnia rcuerterentur. illa minime frangit.-fignum ideft eius in- unda*
De calore ergo hominis Icitote, vude firmati ac male habentis. Hoc tempore
exoriatur.In eo exfiftut omnia ccclcftia, data medicina non conucnic,quia in v e- M^id.
, r . V* nx inu-
JjJJUi,tcrreftria, vndofa, & aerea. Iam fiifta tnculo computrclccrc ncquit-Et tamen,
digau»$. yniueria commoda contemperatione vt eoputrcfcat illa,opus eft. Quod vero JJJJJJ'
vnita funt,tum in corpore neque frigus, mcdicamentaquxdam tempore pcftis,
nec calor dominatur. Iam vero calorem cum rebus calidis, veluti aromaribusac
aliquem adefte oportet, hoc au&iorem: fimilibus, propinantur: caquia non pu-
is ex ventriculo emergit, ac corpus ca­ trefeunt,nihil operatur •• q u ia, vt putref-
lefacit. De ventriculo autem Icitote,ca­ canr,ncccflariu cft.Ideo ex medicametis 1
lorem eius admodum efficacem efte, qui illis non conualefcunt ifti, quorum fequi
tam potenter coquat ac digerat, externo celeritate vetriculus putrefacere nequit.
igni non multum diffimilem. Iam vero Ex quib9fcquitur, putrefadionisceleri­
js non folusefbfedhuiufmodi vcntricu- tatem fanationis.Et quq putrefadionem
cdBptls lum membrum vnumquodlibct habet in inipediur, eadem obftant quoq;fanitati.
l E * ^ ipfo- Quare membro vnicuilibet ignis Et prauus ifte fudor e ft, qui aliquando
inhabitat,&r ignis quidem digcftionis.Ec per impurrefiufta medicamenta expelli­
cx hoc corpori continuus ignisaffluit,no tur. Ad vitam enim parum facit. Ex qui-
ex ipfis Elementis in corpore cxfiftenti- bus intelligi deber,rcs cas vniucrfas,quc cameni
bus aut fimilibus. Et hic eft prxmincns fecundum gradus & complexiones infti-
calor,quem digeftio profert. Ac quo di- tuuntur, in corpore nihil proficere. In hUl*
geftionis operatio vehementior: eo in- corpore fiquidem nec calidi, nec frigidi
tenfior calor exfiftit: & econtra,quo di­ morbi fecundum radices fuas cxfiftunt.
geftio leuior, eo homo frigidior. Et hic Quo ergo vel calida vel frigida medica­
calor colorum caufta eft,quos illeprotru- menta faciant? Pyri pediculum audii
dit intus Jatentes, cuomendo nimirum opus eft ab arbore.
Mercurium, vt effiorefeat. Iam fccundu C a p . II.
hanccfflorefcentiam, quis dicere aufit, Deoquc arcana funt non res veteres,,^"?*
h ic cfi ftn gu in cn s : cum flores illi a folo I fed nouemon partus antiqui,fcd rece-
nomi ignc digeftionis fufeitentur ? Sic dc alij tes. Antiqui partus funt fubftatixac for-
licendi* Par*tcr c° l ° rcs * quotidiano calore pro­ mq,veluti in mundo.cxfiftunr. Et veluti
fatui- feruntur, qui alij funt in pueritia, alij in iftarum rerum forma nihil nobis cofert,
ncijCfio
Unci. xtate media,alij item in fenedture. Sed fed eam diffolui, ac innouari oporter, fi
illq funt complexiones. Iam, qui horum vfui efte debetrfic concurrere quoqiopus
rcfpc&u di&uri funt, ihucntus (Hfangui- eft abolitionem omnium proprietatum,
neajonfifiens utas (fi ChoUric* , phUgma- veluti caloris 6 c frigoris. Hoc eft:nifi fo-
tica, Mdancholica, &c. Hi obliuifcuntur latrum fuuni frigus amittar,medici na no
caloris digeftionis,& materiq trium illa­ fiet. Sic & nifi Anacardi fuum calorem
rum fubftantiarum fecundum fuam ex­ amittant,remedium minime erunt. Et,vc
cellentiam. Vt enim vnaquxque arbor fummatim dicam, nifi fiat, vt veteres v-
fuos flores habet: ita &: homo.Quos flo­ niucrfx natura: obeant ac deponantur,ac
. . * j i « ‘ hil o*
*
res,ifti complexiones vocitant, qui cano in natiuitate nouam traducatur,nunqua p«arur.
falfus ac erroneus eft. medicine conftitucntur. H x c abolitio mentum
Ideo de his compertum habete, quod principium eft feparationis mali a bono.
fimilia etiam in natura reru, fuper orbe Sic ergo nouiflima medicina,id eft,reces
crcfcentium eueniant. Non ergo gradus nata rclinquitur,finc omni complexione
funt,lcd fpecies. Spccietenus ifta acci­ ac fimilibus,purum ac abfolutumarcanu.
dunt,non graduatim. Nam res vniucrfas Cur vero errones ifti profitentur , ac
prohibene 9
j
 Ex T rib . P rimis S vbstant. 89
p r o h ib e n t , n e gradus nimirum incen­ Quod fi enim fc fal e ffe r t Se feparat,quid
damus , id cft, q u od primo gra d u effi­ aliud nili res exedens Se confumens eft?
• «

c e r e potes, non tcnrcs terrio auc quarto Cuius faftus vbicunq, dominatur, ibi ro- Exulcc.
praeftarc ? Nimirum dicunt,ventriculum dic Se exedit. Hac ex rofione deinde zi- I™ *!!**
quo,
lftud non ferre nimis infirmum: alias, gnuntur vlcerarioncs, canccr,cancrcna,
quo quid vno gradu frigidius , eo com­ Sec. Quod li fal in fua lede pcriifterct;
modius ac vtilius fore, vtita dolismi- homo nullo vnquam tempore in corpo­
nuatur. Sed Se ifte non Icuis error cft, re exulceraretur. Quod ii {ulphurambi­
«mciu, quando dicunt:Hoc illo vno aut duobus tione intumefeit, tum eliquat corpus,
SamUi gradibus frigidius c ft: cum tamen ipiius non fecus ac niucm Sol. Et ipfe quidem
frigiditatis vnicus laltem gradus lir. Mercurius fubtilitace fua e.ovfq; progre-
Multo vero aequius ita loquantur.Hcrba ' dituqac afcedit,vt ea repentina ac fubi-
haec femunciam frigoris vnam habet.* taneammortem inducat, quoties extra
illa vero vncias duas frigoris pendet: ni gradus fuos fefe effert. Sic.n. a natura
mirum li vtriufque aequale pondus ac­ conftitutum c ft,v t is in fuis gradibus
cipiatur. Ad qu$ confcquitur iftud: Re­ line faftu conliftercr. Tot vero capita,
cipe frigoris , prout inueneris , drachmam tot fenfus funtjvt vi quadam fuos confti-
vnam . Propina in ardore. Quia vero ifti tutos limites perrumpant. Iam veros princi*
peculiares herbas aflumunt , exempli quia nihil ex creaturis carnalibus xter- JSJjSi
gratia, non portulacam, fed nenufat, num effe debet: ideo neccffc eft, illa tot
non chamomillam, led piper : hoc iplo modis efferri ac feparari i *per doces, vir-, Reiuin
fa&o produnt, fe nec frigus, nec calo­ tutes ac operationes multiplices illas, omnium
rem, fcd ipfa arcana quqrcre:quae tamen quas habent. Ac vcluti regnum feipfum p^iian-
pro gradibus iplis accipiuntur. Quodii dillipafi fic quoqj fanitas. Ideoq; fcien-
fcirent, vnicum faltem frigus, vnum ca­ dum eft, vniufcuiufqj rei eandem omni-
lorem j vnam humiditatem, vnam lic- no bonitatem ac prxftantiam effc cum uu*aua-
i . p . t i i« n tu tCi
citatem clTe: a propolito fuo haud diffi- alia.Sic carbunculus pumice non melior dt.
bulter dcfiftercnt. Q uod li vero ratio eft nec abies cupreffo ignobilior. Ide-
di&aret ac vfus, dupliciaactriplicia, vel uincit lux Naturae. Qui vero aurum ar­
calida vel frigida, vel licca, vel humida gento prxftantius fecit: hunc auaritia
exfiftere,fcntentixcquidcmeorum'con- ad id compulit. * Nec enim argento mi­
cedercmlubcns. nus,quam auro donum datum cft. Idco-
Haec ha&enus di&a eo fpettant: vt quenonex natura: fapientiaffed ex arbi­
fciatur , magnos errores in cenfendis trio humano illa ita conftituta funt.
gradibus admiffos efle ha&cnus, vt Se Iam , fi mors imminentem regni dif-
«o in complcxionib. rerum non refte in- folutionem videt, ipfa irruit: non fecus
5JJ!eudi. tcUcctis,qu6d omnia vnumeffent in iftis a c , quod regnum ruiturum eft in manus
quatuor. Pofucrunt enim humores qua- alienas perucnit. Sic fi tres illae fubftan-
tuor, cum .vnicus (altemliquor Mcrcu- tix vnionem ac concordia fuam foluunt,
rij cxiiftat : cuius non quatuor faltem tum vicina morsadftat, fuaq. induftria
naturx, fed genera ac proprietates, aut fubinde vnam earum poft alteram fcnfim
patefa&ioncs prope infinitae reperiun- ita cdqmat ac corripit *, dum tandem,
tur:quarumtamen ipfe non folus cauffa aliquibus eui&is totum regnum occu­
cft,fcd cum ipfo duo cqtera concurrunt. pet,ex quo deinde nulla ope cijci poteft.
Vnus.n. quilibet morbus ex tribus iftis Q u od ii vero id non fiat, fed mors ex
fecundum compofitionem fuam exfiftit. parte faltem quadam huic aut illi fub-
MoiWnQu3e vero duorum reliquorum cauffa ftantix infidietut: tum prqfto medicina
«timui fit : peculiarib. capitulis traditur. Sic eft, quae naturx auxiliaria accedit, SC
.n. oriuntur morbi , vcluti Lucifer in hanc in integrum reftituit. Sic quicquid
coelo, ex fua nimirum propria fuperbia fal exedit,id fanat confolida: Se quantu
ac elatione , quae poftea bella omnia fulphuris diffolutione abfeffit, tamen
MucuiV) inteftina ciet. V t fi M ercurius, propter reftaurat ac reponit crocus : & quod
oiabi fuumliquorem, qui magnus quidem 3c Mercurius nimiopere fubtiliauit, hoc
u mirabilis exfiftit, fefe effert. Deus n. ingroffat aurum. Et hoc auxilio naturx
ipfumfupra omnia miracula creauit. Is fi fuccurritur. Sicut vero regnum ali­
iam afeendit, nec in fuo gradu perfiftit: quod non fmc manifefto ac irreparabili
i tunc id principium difcotdantix cft. damno occupatur : fic Sc caro, que a
\. Eadem 6c fulphuris Se falis ratio cft. falc ctofa cft , fatua reponitur , ne£
E x acceptum
C

5*- P ARAMIRvM L ib . D e O r i g . M ORBOR.

nec acceptum feraci damnum aeque far­ rem cx afeendente fuo fpifitu ftillat. De
ciri poteft. Sic etiam de exteris. Quo hac generatione feribere multi coepe­
maior impendenda cura eft, ve corpora runt quidem : ft*d in opere tamen aef*
ifta In fua integritate fuftententur. Fa­ peratunt. N cc enim conuenit, porcum
cili ex cauffa ea omnino corrumpuntur: in agro rapis confito verfari. Sed &
leui occafione illis afpcritas auri aduer- tranfmutatio alia fupereft poft hanc,'
fatur. Sic enim ifta Deus conftituit que fcilicct genera vniuerfa Sulphurea,
nobifeum : qui medicinam habuimus a Mercurialia ac Salia largirur , licut ifti
primordio rerum huc vfque, Sc ab hoc Microcofmi mundo demonftrarc con- 9

Vpfo tempore habituri fumus ad con- uenit. Et multi quidem fedulo labora­
fummationem mundivfq;,eadem omni­ runt, vt in homine reperirent eius fani-
no v i, poteftatc ac virtute , qua eam tatem , aquam viter , lapidem philofo-
fu is Apoftolis ad fanandos aegrotos con­ phorum , arcanum, balfamnm, aurum
tulit ae impertiuit. Quae fanatio ex v- potabile ac fimilia. Q uod r e d b fece­
nica virtute mandari diuini procedit. runt. Nam ifta omnia in eo latent: aci
Medici Ideo medici cum Apoftolis idem man- in externo mundo quoque confiftunr.
ftoufna datum acceperunt. Illi ergo ,{ifub hoc Quae qualiter fc in externo mundo ha­
fow. mandato viuunt,ac ad illud alligati funt: bent : fic in interno noftro quoque aftl-
ncceife eft , fecundum ipfum vt agant, milantur. Ncc quicquam vobis perfua-
ac verum genuinumq; fundamentum fum habete aliud , quam hoc fcilicer,
difeant &: cognofcant. Sed multi adul­ nihil tam nigrum exfifterc , quod non
teri exfiftunt: id eft,multi illud manda­ aliquem candorem in fe habeat .* nihil
tum tranigrediuntur , multi contem­ contra tam candidum, quod non nigro­
nunt ac fpernunt. Jftud autem cui rei rem foucat. Sic & de exteris coloribus.
comparo ? Ifti nimirum d id o Chrifti: Q uare ficut hi colores producuntur:
£go*ii1’ nAtl° Pratia & adultera. : quxfigna qui­ fic illi quoque prxdi&i. Sal albus eft:
dem videre , nec tamen ipfa operari & omnes in fe colores habet. Sulphur
cupit. Ideo fignum illi nullum dabitur, ardet. Ideo omnia olea continet. Mer­
prarter fignum I o n j £ , in ventre pifeis curius difHuit.Ergo omnes infe humores
reconditi. Sic &: ipii in terra quxrcrc claudir. Et fiede cereris quoque,qua: ad
debebant, quemadmodum Iudari refur- philofophiam remittimus.
redionem in ceto. Sic vero homo fibi ipfi medicus eft.
Trcsfut C^rcru ars h rc ta multiplex exfiftit, Quod fi enim natura: fax opitulatur,
ii; nux*
quomo* dideqitres fubftati^ vfq*, adeo certe siit: tum Sc hxc ipfi ncccffaria miniftrar,
doad £-
kmenu vtS.M.&: S.S. ad quatuor vfq; generatio- hortumque illi pro torius Anatomix ra­
ledacali ncs doceri poftint, id eft, vt in naturam tione crog.ir. Nam fi cx imo rerum
4. matricum ac Elcmetorum referripof- omnium condirioncmeuoluimus, inue-
EJcinm- fint:vel:Ex quatuorEIcmcntis nafcunrur nimus , Naturam ipfammec noftraiy.
qu.3Ugi- rcs vniuerfe. Ex terra quidem herba: ac nobis medicam cxfiftere, hoc eft , ca
gnant. Jjgna imiJia. Ex aqua metalla, lapides omnia in fefe habere, quibus fibi opus
&: horum mineralia. Ex aere ros, & Te- eft. Obiter quxfo ad vulnera attendite.
reniabinrcx igne tonitru,fulgur, nix, Vulneriquid dccft? Nihil prxtcrfblam fanat»”
pluuia. Sed hxc ad M etcoricam, qux carncm. H an c in trin fecu s c n a f c i , non ‘,uld*
ex ipfa natura: lucc conftitura eft, rele­ deforis accedere oporter. Itaq; vulnerum
go. Pergamus iam vlterius. I p fc M icr o - fanario nihil n ifi d e fe n d o e ft, vr natura
cofinus, fi in diflolutionem fuam abit, extraneis nullis iniuriis obruatur, fe d
fit terra : cuius tam mira eft virtus , vt inoftenfa in fua asio n e procedere poflit.
promti/Timc frudus ex fe gignat, qui in Sic fcipfum id fanat, ac com planat, ac
illam confcminantur. H x c illa prx pa- d i fp o n i t ; ficu t ifta peritorum M edico­
ratio eft , quam n o u iffe medicus de­ rum Chirurgica docet. Nam Mumia Mumit
eft he­
bet. S ic ex hoc ip fo corpore oritur fe ­ eft homo ipfcmcc.Mumia eft balfamum, m o.
Sp a g y ri cu n d u m E lem entu m aqua:. Qua: aqua vulnera fanans. Maftichc, Gummara & 1

ars.
cum m atrix mineraliumfir, id e o S p a gy- Lithargyrum ad carnis generationem ne
rus ex ca R ubinum co n ficit. S ic h x c tantillum quidem conferunt , prxtcr-
p rx p a ratio tertium Elementum nimi­ quam , vt defendant naturam,ne in o p e ­
rum ignis p r o m it , cx quo g r a n d in es o - r a tio n e fua in ter tu r b etu r . H x cS c mor­ . 4

riu n tu r,& quartum E lem en tu m aereum, borum internorum ra tio eft. N atura,
\ h o c eft, in c o n d u fo vitro fib i ip ii r o - fi feip fa m d e fe n d it : tum* fo la o m n e s
morbos

1
i
 (

E x T rib . P ri mi s S v b s t a n t ;
w

51
N«ronmorbos fanat. Eorum enim fanandorum c(TcCyin magno m u d o q u x fierent. Quia
icl.Me.ccrram induftriam po/Iidcr: quod Mc- vero ex h o c c o n d a t •* quicqaid illius e d ic
em mi liciis *gn ora t- Idcoq; nacurx fa lcem m i- a c affumir, hoc ipfeinet eft. Nam ex eo
' umet, n iftcr ac d e fe n fo i c(i. Sic intus in natura eft : id e o id e m tit .* Se idem in ipfo eft;
tot funt proprietates , quot foris in Nec enim d e n ih ilo co n d itu s h o m o cft:
feien tia . Illa lib i eas innatas habet .* nos fed ex magno mundo fabrcfa&us eft.
haufimus ex inftitutione. Nos foris ta­ Ideo in eo quoque confidit. S ic ex his
les fumus , vt po/limusea, qux poteft con(equitur :ex quo conftat,cx eo viuit-
intus natura. H oc de medicina: poten­ Ideo fi nexus ifte prxfto cft i qualis fi­
tia dupJicitcrinteiligi debet; Mcdicin^ li j ad patrem rxquumfane eft, vt nemo
nimirum magni mundi, Sc hominis. Via filio promtius opituletur, quam ipfe pa- •
vna cft in defenfiuis : altera in curatiuis. ter. H uicaccedit, huic decedit. S ic
Quando naturam defendimus n o s, tum etiam confequcnter, externum mem­
plexae- illa fua ipiius feientia vtitur. Nam fine brum interni medicina cxfiftir, vnumqj
curan feientia non fanatur. Q uod li nos prje- fubinde membrum alterius refpectuiri
“ * ter defeniionem fcientiam etiam adhi­ haber. Maior enim mundus, humanas
bemus , tum nos curatores ac Medici omnes proportiones, diuifiones, partes,
fumus. Superius enim (altem in genere membra Scc. cum homine ipfo habec. '
medicorum rituum memini, prout illi Idcoque homo ea omnia in cibo ac me­
apud erroneos iftos abhibentur. Ideoq; dicamentis cdir affumirq;. Nec in quo­
duplices funt Medici, primi qui (cien­ quam alio a fe diftanc inuiccm, quam in
dam fuarn Nacurx addicunt > folisque medio corpore, in figura,ac forma. Se­
defenforiis vtuntur. Quamquam horum cundum Icicnnam vero vnica Sc format
nonnulli (ibijplis non conftcnr. Alteri Sc figura &: medium corpus cxfiftit, fi
curatores funt. Hi ipfius nacurx fcienciis corpus fpe&es phyficum. Sic corpus ho­
vtuntur. V t; fi quis vulneratus lit. Vul- minis corpus mundi alfumit, ficuc filius
neri fanando duo modi preftiruti funt: fanguinema patre. Vnus enimfanguis,
Defenfionis Sc Curationis. Dcfcnfiua vnum corpus cft,(bla anima diuifum, fe­
curatio fuperiiis tradita eft. Sanatio cu- cundum vero fcientiam haudquaquam
ratiua e ft, fi vulnus ventricofum fiat, diferetum. A d qux confequitur, coe-
ita j vt medicamenta indantur, qu£ car­ llimq; ac terram , Se aera aquamque, ho­
nem gignant. Huiufmodi medicamento minem effe in feientia. Ipfe quoque ho­
in vulnus indito, natura intrinfccus in- mo mundum vnum conftituit* cum cce-
furgit, ac medicamentum ita digerit in lo , terra, aere ac aqu a, itidem in feien­
vulnere,vt caro fiat: (ic vt vulnus ipfum, tia. Sic Microcofmi Saturnus, Saturnurh
ventriculi rationem habeat. Nam fine coeli afeifeit: lic lupirer coeli, M icro­
ventriculo iftorum nihil fieri poteft. Sed cofmi Iouem amplectitur. Duo fiqui-
hxc in chirurgia fulius explicantur. dem coeli, Sc vna coniun&io, non diffe-
ALqua ratione Sc de cqteris morbis in- p arati: Sic xque Meliffa terrx Meliffam,
teUigere poteftis, quomodo fe feientia Microcofmi , Sc Chciri Microcofmi
in medico habeat v n a : altera in natura Cheiri terr^ affumit.Sic Cachymiaaqu^,
microcofmi. Cachymiam Microcofmi adoptat , Sc
nio
4 Iam vero hifce in rebus intclligen- Talcum .Microcofmi , Talcum aqux.
dum cft hominem nimirum ac externa Sic ros acris,rorem M icrocofm i, &.Mi-
illa confenfum quendam acfimihtudi- crocofmi Tcreniabin, Tcrcniabin aeris
nem inter fefe mutuo foucre, dum fefe acceptat : Et in hac cognitione omnia
mutuo afficiunt ac admittunt. Hoc eft, vcifantur. Sic coelum Sc terra, aerque
Sciat homo, quamprimum naturas corii, 'ac aqu a, res tantum vna funt, non qua-
qux fefe inuiccm agnofeunt ac admit­ tu o r: non dux , non tres, fed res vnica.
tunt , perfpcxerit , tum fe Anatomix Q u x nifi coniungantur, partitx Sc diui-
i* cognitionem habere. Q uia vero homo tx cxfiftunc. Q ux fi ad medicum tranf-
io.
Limbo? conditus ex Lim bo eft , Limbus vero ferre vfum volum us, fcire fas eft , nos
Limbus vniuerfus mundus cxfiftit i ex his fta- medicamenta adminiftraturos , \ I \ 1 - Medica- 4

t mentum
tuendum eft,rem quamlibet libi ftmilc uerfum mundum admimftrare HOC cjuaic
admittere. N ili enim ex omni o rb e, ex. eft , vniuerlas virtutes coeli ac te r ti,
huius omnibus partibus ita conftitutus acris ac aqux. CaufTa h xc eft : quod
’ effethomo : tum certe paruus mundus vno in corpore vigente m orbo, pugna
• minime cxftftcrct , nec capax, eorum ifta lanarum, omnium membrorum
E 3 glifcat

\
\

1 V
 5+ P arami r ’. L i b . I. de O r i g M o r b o r .
glifcatmon vnius inquam membri,fcd v- . ho<? exemplum attendite de ligno,quod
niuerforum. Vnus enim morbus,vniuer- in manu ftatuarij cft. Is artifex ex vno
«?mo* ^orum mors cft. Id quia natura prjefcn- ligno formas ac imagines infinitas fcul-
«* tnti- tit, ideo contra morbum vires ac copias pic. Sic etiam corpus hominis morbos
p 1 ta* fuas vniuerfas producit. Talem ergo Sc infinitos producit , tamen vnicum
medicinam conftitutam cftc oportebit: tantum corpus eft , cx quo illi omnes ~
vt in fefp nimirum concludat firmamen­ fculpuntur. lam vclut e ligno imaginum
tum vniucrfum tam fuperioris, quam in­ alia non minus alio ab igne aduritur &c
ferioris Sphaerc.Vnde exftrucre poteftis, confumitur- fic in magno quoque com-
quanto robore natura morti renitatur, pofito medicina fimilis cft, quae inftar
• adco,vt in auxilium csclum ipfum actcr- ignis depurat, &: impurum a puro dis­
• ram,horumqs virtutes &: potcftatcs vni- parat. Q uia vero ambigua remedia pro­
. uerfas vocet atque aieifeat. Eodem que ponuntur : illa etfi legitimo ordine qui­
plane m odo, ccucompcriftis, animam dem fumantur, fpes tjimen periculo non •
contra diabolum viribus fuis vniuerfis vacans vna eadem comitatur.
colle<ftis,Deoqi ipfo ex toto corde,ac vi­ Sic in hoc magno compofito vniuer-
ribus omnibus ad rcfiftendum diabolo, fus mundus,coelum nimirum ac terrae
inuncato, relu&ari:fic aequa cura ipfam virtutes , &: niicrocofmi totus homo
quoque natura habet,vt pr^fidia omnia, conftitutus c ft: hoc c ft, vcluti mundus
r

qua: a Deo ad expugnandam mortem in e o , ceu in gutta confiftit : fic ipjfc

conftituta funt,cogat ac impendatitanto quoque homo, cum membris fuis omni­
fcilicethorrore mortis crudelis & acer­ bus , arrubusq;, ac natura, & proprie­
bae,truculentcrqj oculis fuisobueriantis, tate : tam fanum ac malum, quam ae­
quam noftri oculi non vident, nec tan- grum ac bonum conftat: Sic fi eadem
• flatur* Sunt manus>dla quatitur ac percellitur; aftumir: fuum limbum, c quo natus cft,
bgautas Jpfa nacuratamcn illam & videt, uC tan- fumit,seque adeo fumit ipfummet,cor-
git,&:nouit. Ideo ad le coeleftes omnes pusque medium vniteum e o ,.e x quo
&tcrrcftrcs virtutes afcifcit,vt formido- conftat, in id quod ipfi dccft. Et hoc
Meis lofae illi rcfiftat. Valde enim horrifica, compofitum in ceteris medicinis confi­
JUJIbi. mors eft,& crudelis, ac acerba. Q uod fi ftit, ficuc Sol lupra omnia aftra. Quid
lit.
is,qui mortem fecit, nimirum Chnftus Sol aliud cft,quam LunarQuid nox aliud
in monte oliuarum ad confpcctum eius quam dies?Nifi quod diftindri fint,SoI ad
tantopere expauit,vt fudore toto ex cor­ fuum lumerad fuum icide dies.Ita & cce-
pore cruento emanante, patrem ccrleftc Ium a terra, floresque omnes,ac radices
dc ca auferenda & amoucnda logarit: omnes*gcmm£ ac lapidcs,diftinguuntur.
nonimmeritb ipfo quoq;nktura coram Similiteroperae precium cft ipfum quoq;
ea vehementer trepidabit. Qu6 enim Medicum noffe diferimina medicamen­
mortis cognitio maiorreo maior caurio, torum , non fccus ac fi feparer tene­
preferuatio ac inquificio mediciuse : qua bras a luce, diem a no&e. Medicum
fedatur vir lapiens. etenim medicinasm
ita interftinguere
c>
dc- Medid‘
^ nz qatf
C ap. III. cct, velut Moyles in lib. Gencfcos tra -fin ­
T tale eft magnum compofitum: dit,quomodo nimirum Ichoua*a fe itu-SJT*1
hoc eft,vera medicina, vtdictum eft, uiccm (bpararit hodie iftud, cras aliud,
pro cedit ex coelo, terra, ex clementis perendie iterum aliud. S ic nobis quo­
omnibus,ex omnibus eorum viribus. Et que cogitandum cft, rem nos pne ma­
hoc eft illu d compofitum, in quo d is­ nibus plane fimilcm habere, ac Deus
cendo ludarc debee medicus.hoc cft ve­ habuit : habendamque omnino feien-
rum Recipe :H x c fune fimplicia.-non in tiam icparandi ac diftinguendi nigrum
numero quidem, fc d compofirione, ex ab albo,clarum ab obfcuro, hoc e ft, mc-
quibus cornponirur vniucrfus h o m o ex­ dicinam aluto , in quo condita iaccr.
terior. H oc coniun&o &: vnito, in iplb S ic en im illud Deus creauit.
coniuiufta fune vniuerla R em edia, Me­ Sed quid de operatione dicendum
dicamenta ac arcana: in hoc poccftates eft ? H oc ipfum , vc f c i l i c c c decla­
o m n e s co n clu fx fune. Er hc vires mor- retur.- Vult nempe Deus aliter eam
V

b is , hominem affligentibus , o b lu fta ri non c o g n o f c i , quam fecuriin qua:

pofT une: Qui vero p r x fc n tc r non affli­ arborem p rx eid ie. S ic p o fe ie ille fu u m
gunt, eo r u m arcana aut inter fe fe mutuo q u o q u e opus in medicina, confidera-
operantur, aut quieicune. S im ili m o d o ri : parique cum efficacia ac virtute t
illud
 E x T r i b . P r i M is S v b s t a n t .
Illud p r o c e d e r e , qua ip fe in terra fanauir. cum/pcda efl, ne q u o d fo rs m o m e n tu m
E cu iu s ore priufquam nouiflima verba negligar, fc d Domino fuo c c c lc ft i iugi- .
iam euoJarenr, iamdum omnes infirmi ter obfecundet. Q u o d li e r g o ex feip l a.
conuaiuerant. Quanquamin hoc mulca horam &: momentum finis noflri non
coniideranda c/Tent; nimirum grandjs i- nouit; tum fc quidem k medicina pelli ac
gnorantia medicorum , &c eorundem abigi patitur: gradum rame fewpcradcb
imperfe&io, ac argrorum culpa,multa?qi propinquum confert, vt tempus inflare
cu lp x a lix , qua? D eo c o g n i t z , £ nobis aflidub putet; quo infukum ac impetum
nec fciri nec detegi debent. Cum itaque faciat^ etfi nonnunquam incaffum.
operatio medicina? virtus tam potens fit, Jam etfi quidem omnia formofa, ac
viribus omnium ccrleflium ac terreflriu bona,fpcciofaque, plenaque diuinkatis x^ J j j
geniorum flipata: iam vobis cogitatu fa- cuiufdam & fingularis bonitatis in nobis
cile efl,nechyemem xflatcinvorare,nec exfiflantrnihiltamen h^c funt aliud,qua
hanc illam abfbrberc : hoc e fl, vos ne- ex auro ac gemmis congeflus rhefaurus,
quaquam per Elementum ignis, aqua? ac in ciflam reconditus: quem fur poflea '
elementum difpcllerc pofTe.Veluti enim pra?datur, domino rciiduo nullo relido,
aqua ab igne inexpulfa manct:ficparitcr Hic enim nemini parcitur, nulliufvc ref-
& humidum frigidum a calido ficco mi- pedus habetur, nec vtilitatis, nec dam- J J " n*
nime expellitur. Taceo, quod hoc loco ni, nec probitatis, ncc malitiae; fed vni-
elementa morbi non fine, fed cnafccntia cus hic rhombus c ft, (urge & abi.Et Ciqui-
potius ex arbore fada, qua? morbos fal- dem vniuerfus mundus in vno aliquo re­
tem indicat. Sic enim complexiones cum beret; ante Deum tamen is nullus
ingenit^funt nobis vt nulla alteram pel- cft,necquicquamciusdignitasobfi:at.Sic \
lat, nulla alteri cedat. Et vt coelum ter- vita noflra conflituta eflnimiru vt the- \
ram non expellit, ncc ha?c illud:ficidem faurus minime tutus. Quem fi quidem
etiam in homine. Quicquid autem gra- modis ac laboribus omnibus diligenter
dum hunc tranfccndit, complexio non cuftodiamus, quid ea fedulitate profi-
cft, fed accidens. Q u o ver6 modo ifla ciemus?Hocnimirum,vtfubaccuratifTi-
gerantur ac ordinentur, id proprijs capi- ma oculatiflima cuflodia nobis ille
tulis traditur. furripiatur. An vero ea non fidelis cufto-
Hadenus ergo poftquam hoc m odo dia eft,fi decumbens ^ger ad Deum per-
deferipta eft fanitasipfa, cum homine,ac fugiat, &: hunc de auxdio imploret? Si
eius morbis, fub generali Theorica ac Medicum follicitct, &; de ope prxftanda
Phyfica, vnde omnia capitula, dc mot- inclamet? Et tamen, cum fpetauit mini-
bis precipue contignata deducuntur, Sc me, iugulatur &: abripitur. An is non mu«
fuper hanc generalem Theoricam fun- nitus fatis Rex iit, qui copias fuas viri­
dantur : iam praeterea tradendum eft uevfas cogens, pugnamque aduerfus ho-
ctiam de morte, &: eius accidentibus, vt ftem fufeipiens, vallo ac fodis fe vndi-
temporc &c. Conftitutum & prefixum quaq*, fu*mi(Time cingit, quali fepelit,
fuum rebus vniuerfis tempus e ti, quam- apparatuque tam eqheftri quam pcdcftri
diu nimirum durare debeant, tiuc id ad velutmuro aheneo circumdatus dimi­
si1 bonum fit, fiue malum. Sic nempe & cat? Et tamen’ is, cum putat omnia tutif-
San&i fuam preferiptam metam habent, fima & fccuriffima,glande irruente traij- Mom»
qua finita in hac terra viuere definunt. citur. Quid vero Mors eft ? Qua? nobis ^Sutur.*
Suus etiam terminus improbis eft. A d vitam adimit multis modis. Beatus vero
definitum tempus vniuerfa a D eo re- ille eft, quem mors abripit ita affe&um,
ligata funt. hoc tranfeendere nequit vclutcxftitetel.B aptifta, Propheta? &
quifquam, vteumque pius,* iuftus aut Apoftoh. Itaque vigilandum nobis eft,
populo commodus ac falutaris fuerit. ad infukum eius attendendum. Ad
Temporis momento inftante, nihil fu- iudicium fiquidem nos vocat, vbi tatio-
pereft, nifihoc, fu rge f y abi. Huius tem- nem reddamus de temporis vfura ad cx-
poris terminus mors eft. Illa nobis ad la- tremum vfcjuc momentum, lpfa li&ot
tus adfidet, bella noftra praeftolatur eft Sc minifter, qui ad iudicium Dei nos •
non» inteftina, occafioncm captans, vbinam inuitat. Inuttationis huius, perquam '
«uubtv ktum pere queat. N ec enim vel ipft anima \ corpore difceftionem facit, quae
morti ex fc compertum eft, qua hora in- fumma queftio eft alia, quam , Ue ad iu-’
uadete aut accidere debeat. A d ittu- dicium ante D ei confpc&um, bac hora,
ptionem tamen fcdula, diligens Sc cir- hac die? die nimirum miferix, qua coe­
li 4 Ium:
 5<> P a r a m i r v m L i b . 11 de O r i g . M o r b o r .
lum ac terra contremifccnt & attollen­ ordines cogat» id eft, in viam illam de­
tur: qua tube inuitatum fufeitabunt ac ducat,qua fublimetur,deftilletur,&: prx-
dcfim&um. Sed Mors etiam illa cft,qux cipitetur. N ec enim ex fe id fa c it: veru
nos relufcitabit, reddetque, a nobis quae opus eft,vt extrinfecus quid afeifeat, per
abftulit. Iniftavitavnacum li& orc no- quod afccndat, &, a exteris duobus di-
ftro ftutuemur ante Dei iudicium. Cuius uortio feparetur. Exemplum. Superbia
carccr terra cft. Nam vniuerfi inpccca- non enatura Luciferi erat, fed is-eam
Homi- tis commorimur. Ideoque huic carccri aliunde alfumfit. Ideo fupra alios fele
tuscar-
c ti tcna . adiudicamur,in quo ad tempus vfque iu- extulit. Sic hic quoque res ea aliud a na­
dicij vindi detinemur. Iam vero in hac tura eius eft:quod hoc modo intelligi de­
«rfi'
mortis inuitatione, fpiritus nofter ad bet. Q uod Mercurium gradu ®
fuo emo- rioiquo
r
Nere*
Dominum euolat.corpus vero terre ma- uet, id calor cft, & per calorem is alcen- icp«<:
datur,qux folius corporis,non etiam fpi­ dit. Iam vero calor ifte virtutis eft D i- tttt*
ritus carcer eft.Sie vtrumque in fua fede geftiu x: ideoque Accidentalis. Calor '
permaner, dum aliquando iterum con­ ifte fi intenfus ac plenus exfiftit, tu Mer­
jungantur: quo tempore tres di& x fub- curio potentior, illum eleuat, hoc eft,
ftanti^ fuo flori ac elfcncix reftituentur. prxualet, ipfumquc agitat, velut lignum,
Ex his vero quid dum porro futurum fit, quod ab intenlo Solis calore incenditur
penes eum id eft, qui corpus ac'animam Scardcr. Sic ipfc quoque Mercurius ab Mereo.
. 1 . 1/ 1 , r i . riumfe-
creauit.-quod abfeonditum vniueriis cft extrafieo peregnnoque calore alcendit.
hominibus. Eo quidem feculo morbi Iam vero calor ifte tribus vijs illu pellit, “«"pe.
nulli fupererunt: nec vlla erit medicina fecundum fcienciam nimirum fux magi- ctcs.
aut medicus,nec vllus xgcr&: harum re­ ftrx Mcchanic^.Sic alius calor eft,qui ex
rum omnium finis erit. Sed vt didum , commotione corporis em ergit, priore
fas cft, nos id tempus vigilanter exfpc- non infirmior quidem, fed tamen varia­
dare,ac in Icicntijs interitn ita exerceri, bilior, nec cum primo xque certus. Ifte
vt de vocatione noftra probabilem Deo tamen quacunque ratione fulciretur,
rationem reddere queamus. v Mercurium incendit, & ad afccnfum re­
digit. Prxtcr hos, Icitote exfiftere etiam
C a p . IV. tertium, ab aftris fufeitatum: fi nimirum
E
Et fi mortem quidem , qux rerum acccnla ftella quqdam incidat,quod pr^-
omnium vltima meta cft, indicaue- lagiumeft fubitanex mortis, &: morbo­
rimusrtradatustamen hic nondum fini­ rum Mercurialium aliorum hoc anno,ilr
tus cft: fed neceflitas pofeit, vt diutius lo tempore &c.Sic ergo extranei calores
, in his immoremur, q u o , qux propofita tres funr, Mercurium attollere idonei: ,
firnt, clarius patcicant. Ideo porro in ge­ cuius alccnfionc deinde morbi Icquun-
nere procedendo,dicemus de tribus fub- tur, hoc cft, prxeipitationes fiiperbix in
ftantijsjfijpcrbia fe fe eftereribus,hoc eft, mortem, ideo opus eft, nouilfc Medi­
in exaltatione fua vitra gradu fibi pr^fti- cum, & diftinguerc polle calorem exer-
tutum tranfilicntibus, quo nimirum id citij, Sc calorem aftrorum.Sic enim fuos
fiat modo. Omnium autem primo dice­ egros tueri,iisque ex hac confideratione
mus de Mercurio. Cum aurem com- certum regimen ac p^leruationcm prq -
prchenlum fit,Mcrcurium efle liquorem feriberepoterit.
in homine, cumque multiplicein,dc qua Porro autem attendite, qua ratione
caufla etiam multiplices naturx ab ipfo Mercurius incendatur. M odi trcsYunr.
procedant: iam vos Icire velim, eius fe - Accenditur enim vel in ficco, vel in de-
paraeionis modos ac vias eres exfiftere. preflb, qui vel humidus vel ficcus e/lc
P rim a via qua Mercurius a fc c n d i c , De- poteft. Iam vero Mercurius in toto cor­
ftillatioeft. Altera, eft Sublimatio. Ter- pore, in omnibus membris iacct. Quot
ifcrcan» tia, P cx cipitaeio. Ec quanquam in h i fc c m em bra: tot fp c c ie s Mercurii. A dhxc Mereo-
r . 1 . « . riuiquet
iVmodi rno^ IS fp c c ie s varix exfiftant: tam en,.vc c o g n o lc it c y parcium mulcas in corpore modis
u e t. enumerentur fingule, opus non eft. S u f­ cftc, cum fuis o fficijs : Ee f i c , hoc o/fi-
ficit, p rin cip a lia h ic eradi. S icu e autem cium eft Rationis, hoc vifionis, hoc ac*.
prerer eres vias d id a s, tres m o d i ali) fu - ditionis. V nde varia g e n e r a illiu s mor­
p erfu n e: (ic in ip fo quoque c o r p o r e . Ee borum emergunt. Huic rationem expi­
h g c eft Operatio Narur^. la t: illi demit venas: ifti lin gu a m adi­
Jam v e r o p rim d era d en d u m eft q u id ­ mit. Sic autem calor incipit. In corpus
n am id Er, quod Mercurium in e r e s id o s in u a d en s fi id a c c e n d e r i t , tu n c q u o
& p o a ffim u m

#
 E x T r i b . P rim. S v b s t a n t . 57
potiflimum inuadit loc6,co (iiam opera­ enim Mercuriales, varia o fficia , va rig
tionem inchoat, hoc eft , ignire incipir, p a rtes &: horum omnium variae naturx,
quafi Jocus ifte focus e/Jer,in quo M ercis modiacproprietares.Que ficoniungutur
r/us iaceret. Vr, ii calor a (atietate /eu auc coincidunt, varios morbos pariunf,
plenitudine oriretur,pIcnitudoautcm ea diifcrfisfignis,moribusacalij$ diftin&os. 1
caloris ciTct adeo fubtilis,vt fpiritum vini Per praeparationem fuam, Mercurius Mermii
jm * f* i i (i roiraiub*
aequarer,iisque adeo atrolleretur,vtcum vique adeo fubrilis fit, vt proprer naturae* nut»».
fpiriru in cerebrum penetraret/ tunc ca­ potcftaccm interiorem nento e; refiftere
lore faris forti ex(iftcnre,Mercurius lon­ queat. Caufia eft,'qtiia reliquae due fub-
gius peruagatur, quam pro meta fu a, Sc ftanti^ propter caloris frit<*nfionemy cu^
quicquid attingit,illud ferit ac Ixdic.Ide ius Vi rcptirnifrftup, ipfum ed&tttfirc ne-*
etiaifi de corde (ciendum cft.‘ Si cor ca­ queunt. H in c-vfq u c adeo fubriliatur,vc
lor occuparet, tunc cor quafi focus eflet carnes & ofta penetret * adeoque non
qiio proprium fuum Mercurium eijce- per poros (altem , (ed etiam extra illos
rct. Qubcunque vero ifte Mercurius franfiudet ac peruadat. Ex quibus de in- \
pcrtingir, rbi morbus generatur. * dfe etiam puftulae, morbus gallicus,lepra#
Sic in validis complexionibus, in qui­ ac morbi (imilesenafeuntur, & fuam in-»
bus quotidiana plenitudo aut immode­ de materiam ac cauftam primitiua hau­
rata exercitatio eft, aut’ctiam ftclla, ita riunt. Quibus vero id modis ; proprijs
vt diximus compoiica : tunc corpus tottfc capitulis cnunriatur.Ifto fuo calore, que­
mouetur, hoc eft, vnfuerfa cius membra madmodum jafcendit / fic multis modis
in calore conditura funt. Vndefit,vt to­ quoque frigus. ardorem,rigorem,horro­
tus Mercurius furfum deorfum feratur, remque fu(citat,quoties paroxylmus eius
nec fecus ac in Pellicano per corpus de- impendet. Quoties enim tam acre ao *
ftillccur. Quod fi vero ad fummum gra*' fubtilc venenum ipfam naturam impetir#
dum confccndit, tum nequitiam fuam tunc quodam quafi pauore illa corripi­
perficit: hoc eft, ii nimirum intenditur, tur. Ifte pauor corporis tremor eft,ortus
ac fubtiliarur : fiue dcftillandoid fiat iri ex metu frigoris, & xftus, quae vni con-*
CQrporc, fiue fublimando, fiue praecipi­ currunr. Ibi enim obturatio eft & flu-
tando, ita, vt ad effentiam fupremam ttuatio vaporum, veluti in occluia olla,
pcrucniat: tunc e folio fuo deijcitur : Zc quae ebullit & fcipfam attollit. Frigus
morbus poftea fit corporis &: mors prac- vero materia eft ac caufla cuiuflibet ti­
fentanea. Nam ante id tempus eb non moris. Ardore autem contra augefccnte
erumpit,vcrumfpatijaliquantum habet Zc prxualcnte, tunc remittens frigus, in­
ad afccniloncm, circulationem & prae­ flammationi locum cedit. Et haec de mi­
parationem, vfquc dum ad extrema per- rabili natura Mercurij tradita filnt;Quia
• ucnerit.Tunc demum ad ima relabitur Vero propter ftudium breuitatis hoc loco
ac deijcitur. varia cius natura plenius deferibi non
Sic quoque fi ftclla quxdam partem poteft: partem huius tra&ationis maxi­
, fuam corripiat inccndatquc, non feria­ mam in extera noftra volumina differi­
tur prius, quam ad vltimam fubtiliratem mus. *•
afeenderit. Et tum fuos morbos parit. C a p . V.
Sic Mercurius extraneo calore in exalta­ Vm tra&atio hqc de Mercurio,qua­
tionem fuam agitur, quae nihil aliud eft, C 4
dam ex parte exa&a fit Zc finita/ide s*i qu»t
\1
quam dcfe&io,hoc eft,fcminarium mor­ ius (ah quoque conferemus, qui trium mutetur,
modis

borum. fubftantiarum parsaltcra eft.De hoc pri­

S " cr§°>vc 5 trcs cx^ ' mum id nofeite, q u od , fi in, fuperbiam
dtttm. ftunt aut m o d i: Vnus repentinam mor­ fuam abeat, quatuor modis varietur: ni­
tem U cius fpecics inuchit.- Haec eft de- mirum in Refolutionem, Calcinatione,
ftillatio M ercurij: Alter inducit Poda­ Rcuerberationem, Zc Alcalifatione.lam
gram, Chiragram, Arthcticam. Ea eft vero falis natura varia eft: idcoque vari^
Mercurij prxeipitatio. Tertius M aniam, etiam fpccies cius praeparationis, varij
TUrcneim ingerit, lfta eft Mercurij Su- modi. M ultafalia calcinantur-.multa re­
blimatio. H is fingulis vt Zc ipforum fpe- verberantur, alcalifafitur Zc refoluuntur:
in libris peculiaria capitula af- Q u x omnia intra homine nihilo incer­
fignata funt, vbi planius explicantur. Sic tius fiunt, ac extra eum in (cientia.
ergo materia vltima,rcfrum,quae gradum Principio aute cognofci oportet, quid %
Cuum tranfeendunt, multiplex eft. Varij fit illud, a quo fal infringitur ^ita > vt in to,um>'
prxdi& am

%
 58 P A R A M I R L l B . I. D E O R 1 G. M o R B O R .
prxdi&am prxpavationem fupremi gra- & reuerberatis. Hinc fit vt fudor falfus *
dus,a quo abeffe debebat,afccndat.Cauf- fit. Nihil enim eft aliud,quam fal huiuf-
salia fac autem triplices funt,Prima eft immo- modirefolutus. Vndc confcquitur, fu-
infrmga. ^era^ ° ciborum, qua concoctio perit, dorem nonnullum ex fanguine, nonnul-
tur. partes ad luxuriam deducuntur, caro ni- lum ex carne, oflibus ac medullis de­
mis lubrica redditur: id eft, qua caro ni- fluere : quod etiam confirmatur eo,quo-
nais tenera, mollis ac mcdullofa reddi- niam Talium diuerfa natura exfiftit.Ex ijs
tur,&fanguis admodum luxurians ftiffi- enim oriuntur ferpigines, impetigines,
citur. Ita quam primum abundant, fal pruritus, (cabies, & genera fim ilia: quae
in fua effentia & integritate confiftere inChirurgicistraditajhociam locom if-
nequit,quatameneffeconueniebat:que- fa faciemus.
madmodum ager nimium pinguis ac lu- Quod fi falia naturae calcincntur,talia
xuriofus fruges ita afficit, vt cirius pu- fiunt. Si liquidum fuum perdunt, fal iam 0 l°
trefeant. Quod etiam fit, fi nimia pluuia in fua effentia calcinatus eft.Is enim iam
inundetut illei ita vt humore abundanti ante per feipfum in natura calcinatus eft.
femina putrilagine imbuantur,aut in na- Is fi temperamentum fuum humidum
turam aliam degenerent. amittit: eo fubtra&o, fal calcinatus re-
Hoc fimiliter & de rebus aliis intelji- linquitur,ficut etiam in fua prqparatione
gendum eft. Sic etiam luxus nimius fa- Alumen, & Vitriolum,&: alia fimilia. N a
lem in/uam exaltatione concitat agitq, ad eundem modum hanc quoque prx-
omnium vero maxime ac promtiffime, parationem intelligere debetis. Sic ergo
fi-luxus coitus oriatur ex pruriginofo,fu- calcinatione incipiente, humidum per
dorulento, & cruorifico ftimulatu.Vnde_ fudorem fecedit. Humidum id cutem
nimiopere augetur ac efferatur. Qua rodit ac mordicat: quem pruritum dein-
ex commotione corpus frigidum fpiri- de fcquuntur fcabies & vlcera.Nam tan­
tum concipit, id eft,flatum. Is falemin dcm ,iifalfinc hum idoefteo, quopelic-
aliam naturam, exteris potentiorem, re debebat, foras erumpit, acfibi ipfi eo
conuertit, Nam fi abundantia fpermatis loco corporis, quo delitcfcit, foramen
in meatum quendam dirigitur, tum falis parat ac exedit. De his a. plura in Chi-
natura perit,& liquidi nimium contrahi- rurgia.
tu r: adeo, vt fal in luxum, hoc eft, natu- Qui vero reuerberatur.-fal alius cft:ni-
ram aliam abeat. mirum liquidus humidus. Ille in A n a-ti0*
Eadem ctia ab aftro,*4 n falem ac eius tomia fua +
dcftillatur furfum deorfum:
partes incidente, fiunt. Et quemadmo- quae operatio vocatur Reuerberario. Nam
dum ventus cxficcat: fic etiam aftra. Sol calor nullus, nec etiam luxus extraneus
ficut liquat grandines: fic & falia. Nec in illius fubftantiam abire poteft: verum,
enim faliaalio modo in corpore fita funt, ficut aqua cum oleo commifceri nunqua
ac grandines in campis. Quorum natura poteft: fic alia quoq; cum hoc vniri non
cum haec fit, vt taliter fiti m a n e a n t ,e a poffunt. Sic ergo fpiritus fupra & infra
tamen fatis refiftere non poflintdiinc fit, falem hunc, nunc furshm,nunc deorsum
vt frangantur ac feparentur. Eadem etia peruolitando flu&uant, vfque dum qux-
falis ratio, qu i refiftere nequit. Impetcn- dam mucilago aut vifeofitas gignatur. Et
tc ergo aliquo cotrario,is facile alteratur tum temporis acrimoniam aequo nvuo-
ab abundantia carnis, pinguedinis, fan- rem accepit.Sic ergo perrumpit: hoc eft,
, guinis, tenerx fubftantix. Sic etiam per calor internus eius fubftantiam extra
coitum. Similiter &: ab aftro fit. corpus excutit. Q uod dum fit, forami-
, Iam vero falia nonnulla funt,qux mu- na ac vlcera alia externa corpori indu-
tationjbus huiufinodi correpta nimis cuntur.Sic ergo fal pro naturae fux modo
modo hquefcant, hac ratione. Si liquan- fc habet ac operatur: qua ex operatione,
tur illa; tum caloris in corpore cxfiften- varij ac multiplices morbi oriuntur, qui
^is ea natura eftfficut etiam de Mercurio a me in chirurgia vulnera xruginofa vo-
diximu^Jvt faltem liquefadum aut refo- cantur. d£rugo enim quxlibet ex inte-
lutum extra corpus eijcere aggrediatur, rioribus foras per poros expellitur, & in
Internus enim ille corporis calor falem acre fuam operationem prxftat.
nullum refolutum in corpore relinquit, Sic ergo porro intclligicc: nullum vl- omni»
fed multis ex caulfis illum eliminat ac cus, vel morbum externum alium fieri,
eijcit. Et hoc verum non faltem de fali- nili a fale concitetur, qui vna cum acre
bus refolutis, verum etiam de calcinatis foris in cute operetur,8c ad abrem omnia
. , pcrliciat.

\
«
 4

Ex T ri b . P r im is S v b s t a n t . 59
p erlicia t. V nac c o llig i potcft, fa lem iam vero frig u s iftud multiplex eft: Congelatis
h oc, iam iJlom odofefc habere. H in c R efo lu tu m : Coagulatum <fc D ijfolu tu m .
etiam Cicca, humida, fluentia, purulentia Ex quatuorhis Elementis emergit illu d,
vlccra dicuntur &. ducuntur.Quanquam q u x tamen om n ia fub nomine hlciticnti
autem &: ifta varie cum crofionc fubftan- terrae comprehenduntur. Pars enim fri-
riar medii corporis partim,' parti m ex vi- gorisex aqua: pars eius cx igne : pars ex
£tu, ciboque ac limilibus appareant: ta­ terra : pars ex aere progignitur. S ic e r g o
men ifta hic rradi, nihil attinet.Sic enim vnumquoduis Elementum parte aliqua
^ ex falegenerantur vulnera falis ambulan- frigoris confcrr. interim tamen frigus
fp«d«u tia,peregrina,corrodentia,cancrizantia; folum Elementum nuncupatur.: idq; his
qox. profunda,putrida, ficca, &c. multa cx cauflis,quam ad philofophiam rem ie -
alia non caucrnofa, vt a lop ecia ,p u fiu U ,ci­ ro.H xc ergo nunc frieoraexpcnditc,qu£
catrices, condylom ata, ^cc. quinctia M or- in frigiditate fuam e flentia habent. Vnica Frigidi-.
p ha a, Lepra, & omnes huius fpecies. £ t enim laltem frigiditas eft,non plures;fed
prout genus falis cftrfic etiam doloris.Sed pondus tamen varium eft.h.e.in vno plus
&: qualisnimirum ftellaeft, taliter in fua frigiditatis eft, quam in altero. Vnde etli
exaltatione fc exierit, corpus mouet. alterum altero frigidius appareat, vnicu
Infuper Sc hoc feiendum eftjcum formas tamen aequabile frigus exfiftit. Sed id fe­
varias inducunt, vt in cancris, fiftulis, cundum fubftantiam diuiditur: in duri­
gangramis,corrodcntibus: cx fale nimi­ tiem &: humiditatem. Durities duplex
rum &£illud ipfum fieri, cuius ea natura eft, congelata Coagulata.H umiditas etiam coagu-
iit. Sal enim omnibus his forma tribuit, duplex* D iffolu ta,R efolu ta. Congelata ex dcTvn*
ficut ifta per lucem natura: patent. Q u i frigore igneo fit,veluti cogelataaqua, n ix ,
fal prout fc habet, talem etiam morbum grandines, Zcc. Sic in fulphure congelatio P16**
infert, vel acutum, vel diuturnum, vel fit, qux ex Elemento ignis procedit,pe­
breuem, vel lerhalem. Qua: omnes dif­ culiaribus morbis ac eorum fpeciebus*,
ferentia:, peculiaribus fuis capitulis ex­ qua: non immerito niui, pruina: ac gran**
plicantur. dimbus conferuntur, ac fimilis exortus
•< C a p. VI. funt,ftipata. Id nunc ex parte quadam
Jolphur
toi E
iquious
fepitc*
Ademctia ratio eft fulphuris: quod ab aftris progenitum eft, diciturque, cx
a rebus quatuor feparatur ac exalta- igne frigido natum.Firmamentun. ignis
tur. Ha: iunt quatuor hlementa.Eius au­ eft. Porro autem coagulatio frigiditas Coafuf<
tem ifta natura exiiftit. Si ab elementi alia eft, qua: fuum cx aqua ortum habet, tumde.
#

humido occupatur,tunc ad illius fimili- Hoc frigus etfi quidem aliud fif.vnius ta­
tudinem ipfum quoque humefeit, prout men gradus cum igneo cft.Hoc fi ad ope­
impreflionem illam accipit ab Elemento ratione fuam procedit, tum coagulatur,
aqua:. Sic fi ab Elemento aeris inuadi- quod per frigus hoc impetitur. Coagula-
tur, tum ficccfcit, gradum ficcitatis tio hec a congelatione ineo differt:quod
Romid
concipit.In Elemento enim aquae humi- illa fixa, hsec volatilis exfiftat. Na quic- ?«anu
tu\bu. ditas, in aere ficcitas confiftit. Sic ergo quid ex frigore Elementi aquq procedit,
i Siccitas tulphur duas naturas exaltationis induit. hoc omne eft coagulatum &: coagulatum
i *b wie‘ Sed& dc duobus reliquis Elcmetis,igne frigidum. Hoc modo coagulata videtis
nimirum &: terra idera cenfcte. Si terra Corallia, Alumina, Entalia,fid fimilia his
dominatur fulphuri, tunc illud frigidum vitriolata,Salia,Aluminofa,&c. Eiufdem Ftigid»
& reddit, & feruat. Taliter ignis,hoc generis funt etiam morbi, ex coagulato « gI^u.
eft, firmamentum. Id fulphur calidum frigido, id eft,cx frigido aque nafcentes.
conftituit,poftquam calorem illi impref- Simili modo t c ex aere frigidu nafeitur.
Olidi, (it. Sic ergo quatuor Elementa artifices H oc fecundum fubftantiam fuam ncc
eaab
ifnt. funt,qui fulphur ad tranfmutationem fua congelatum, nec coagulatum, fed vetus
perducunt, vt ex officio fuo elapfum de­ eft. Et quemadmodu Roreas vel Zephy­
generet infufeitationem morboru, quo­ rus per Sc ex fe frigidum calido inducit:
rum genera varia fiunt,ceu frigidi,calidi, fic ipfius quoque elementi terrae haec eft
humidi, ficci-.&: in quolibet genere varie natura, vt frigidi aliquid in aere ac ven­
fpecies , pro natura nimirum fulphuris to exhibeat. Vnde etiam ipfo in corpo­
materia: in corpore ac membris alterat^ re huinfmodi veto-frigida, chao-frigida
fefe habentes. & aero-frigida, fine fubftantia , fine ta-
Sic fulphur fit frigidum,& per Elemc- ctu, fine vifu deprehenduntur, morboru
tum illud redditur volatile vel fixum. Ia peculiaribus generibus ac fpccicbus
comitata.

it
(>0 P a r ami r . L i b . I. de O r i g . M o r b o r .
comitata. Sic in fcipfa quoque terra,qux to rcfpondcntes. Iam vero iftis omni­
terra ver& elicitur, peculiarem genera­ bus adeft coagulatio, in igne fitmameti,
tionem morborum ex fc progenitorum ac terrq, aqux. Vnufquihbct enim ca­
habet, non fecus ac frigidae fupra terram lor, iolus coagulat.Vndc tres coagulatio­
herbx nafcuntur, v t SoUtrum, Rofa , L t- nes exfiftunt. Ex terra nimiriuxr.hxc cft coag».
ttttcA,PortuUcA,&c. Et ficut hx herbx a vt hcrbx.Ex aqua-.hxc fimilis cft calidis •a^u°antei
ceteris fcparantur-.ficipfi quoq-,morbi eu mincraiibus.Ex ign e, hxcsimpreflionis clemen­
tis.
fuis generibus ae fpeciebus.Sic ergo nof- cft. Sic in frigore Elementum aqux fua
& debetis, quo modo Elementum terrae quoque coagulationem habet, qualis eft
in homine, inquatuor Elementis quae­ coagulatio falifnitri & fimilium.
rere oporteat, eo nimirum difcriminc Similiter ex quatuor Elementis etiam Hutnid9
quod fupra traditum cft. humiditatem habetis: hoc e ft, vnam in pLex.pro
4uad,u-
n Sic non minus id de Elemento ignis, aquaivnam in terra:vn& denique in aere: 4.ei«oi«
id eft,de calore nolfe debetis, vt ignem qua: came vmus tantum gradus Elemeti mcro.
* quoqjfimiliter in 4. Elementis quqratis. funt,&: caufla ipfius morborum. Horu 4.
Quare fi quis ex fulphure morbus orire­ genera cxfiftunt.Hic humidus cft ex hu-
tur, vnius iftorum quatuor naturam om­ miditate ignis:illc humidus eft ex humi-
nino haberet. Sulphur nimirum perfe- ditate acris:tertius humidus eft ex humi-
ipfum in fuo officio pcrfiftit. Hoc fi iam ditate terre: quartus humidus cft ex hu-
ab Elemento ignis, qui in firmameto cft, miditate aquq,vna cum fpecicbus in illis
incendatur, tu a ftella fulgurea fcu xftiua comprchenfis.
incenditur. Vnde fit, vt iulphur ardeat, H xc eade & ficcitatis ratio: quxqua- Siccitu
nec aliter fc exhibeat,quam fi fulmen de druplex eft. H xc quoq: quatuor genera quadm
coelo in arborem quandam precipitctur, ab Elemetis emanant,ficut & de -exteris quatuot
camq; comburat. Talis quoq; operatio di&um eft. Siccitates enim quxdam cx Elem«a- us.
inuifibilis firmamenti refpcdu noftri in igne funt: aliqua: ex aqu a; nonnullae ex
corpore cxfiftit. Et quemadmodum ful- aere : quxdam ex terra. Hq,quales fint,
phur arboris ea incendit: fic idem quo­ ficci morbi fatis declarant. Sic enim hq<r
que in homine inflammat. Et quodcun­ quatuor genera in fummo cenfu morbo­
que corporis membrum tunc ferit, in rum cxfiftunt:nimirum frigidum,calidu,
id potcftatem ac vim fuam exercet, ficcum, humidum., Q uare merito quili­
Iam vero prxterca in aqua ignis etiam bet morbus in hifce gradibus incipit &
alius eft, qui aequefulphur accendit, ac intclligitur.Et licet quide in hac Theori-
ignis coelcftis. Quod fi enim filex, aut ca morbi fe inuicem non fccudum ordi­
Cacedonius ignem edant, quem inclu- nem confcquantur: iufta tamen ac ordi­
fum habenttidem etiam participabit in­ naria fetie ibi explicabuntur, vbi eorum
ternum hoc Elementum, quod minime pra&ica tradetur. Breuiter autem plera­
videmus.Vnuscnim in Elementis fabri­ que hic ideo pcrftringuntur, quia alibi
cator eft, quem minime fpc&amus,is ni­ multis in locis fparfim plenius illatra&a-
hil feriatur, ficut de multis morbis enu­ tur:vt in lib. de Coplexionibut & Grddibwj
meratum cft. Sic Elemcntalis ignis ctia ac naturalibus aliis, qua: proprie ad Phi-
in terra eft,quod fimilitcrfulphur accen­ lofophiam referuntur.
dit. Et, vt videtis flammulam, vrticam- Iam vero inficiari
.
non poflumus,fin-
1
MoiW.
M n&Dom*
que ex terra cnafci; fic etiam cernitis, gulares interdum morbos oriri, quitamc «« «
° ,« r . r . «lemt».
quibus viribus inftent, fi corpus phyficu ex Elementis non ime, ctiiipiis nonni- tu.
attingant. Confimiles generationes etia hil fimiles exfiftant: vt, fi fal calcinctur,
in ipfo homine fabricantur : quae omnes &: ex corporali humiditate accendatur,
fuis capitulis defignantur.Ex quibus tan­ vnde fieri poteft, vt proprium fuum ful-
dem varij morbi, tam externi, quam in­ phur, in quo confiftit, inflammet:adeoq;
terni gignuntur, a Mercurialibus ac Sali- id non vno falce modo, vcluti prxdi&o,
nalibus morbis explicite diftantes, ficut euenit» verum exteris modis omnibus.
ex peculiari libello de morbis articulari­ Ad hxc refpondendu eft, iftiufmodi fuis
bus cognofccndum eft. Hic enim flam- ex fignis cognofci, qux illa omnia dif-
mularis, ille pipcralis, ifte Aronalis ex- cernunt.Qui vero differentias certas non
fiftit.Porro autem calidum etiam Elcme- nouit, is nec ipfa figna commode d ifccr-
tum ignis in aere eft,ficut & de frigore nec: vcluti de bellis inteftinis fuo loco
di&um eft,admodu Euri ac Auftri:quod explanabitur. A d exteros ergo libros
& ipsu igneos morbos parit, ifti Elcmc- noftros attendite, non quide fecundum
partitionem,
 Ex T ri b . P ri mi s S vbstant. 6\
parririoncm, fc d alia. Et quamuis viculi modo a ex ter is quoque morbis di/Tepa­
quidem dc/ignatio/it d e T ribus : d e acci- ratur. Quicquid congenitum aut com­
dcntibus-.dcfirk-xamcn iuxta h x c fu b in d e plantatum eft,id ex radice de/umerenon
alia quoq; introducuntur,hoc eft, de ac­ po/Tumus. Compliantata autem nobis
cidentibus. Qua: quidem in f c continent funt fp ecifica forma, f e m e n /permaris,
accidens, non /altem plenitudinis ,/cd hoc eft,ipfius natura. Ideo radicem fuum
Se Elementorum ac fimilium. Quod /i germen, fuftinere fas eft. Si quis vero
enim morbus nominandus e ft: ea quoq; natus caecus e/let, id congenitum non
nominari fas eft, qu^ morbum genucrur. foret.Licet enim vi/um quisnon habeat:
Quare ordo bonus in capitulo illo,vbi vilus tamen inipfoeft, quamuis non in
de ifto morbo tradatur,/cruatunetiamli idoneo ac iuftor 0
loco. H x c caufla eft,cur ' Caeco
vifu$n&
liber ip/e ita non con/cquatur. Manent ccEcusiirj & c a x u s natus putetur*cum dccft.
enim libri in fua Theorica Se Phyfica: tamen vifum intra fc habeat: vcluti fi
cum pradicx in fuis voluminibus aliud quis in vna manu fex digitos, inaltero
agant. tantum quatuor oftenderet j tum digiti
/altem in debito loco non cxftarent. Sic
Ca VII. ergo nullus peritus medicus dicere pof-
Orro'autem verum eft, quod prxter fit > Caecum ijlum in cu rM em effe. Natura
P hxc vniuer/a , adhuc genus aliud enim arrificio/iflima Se valde mirabilis
morborum cxfiftat. Horu in hoc capite exfifcit. Itaque quia vi/us adeft,ad locum
*

duo traduntur. Vnus ex femine fperma­ fuum proprium cogi ac difponi poterit.
tis oritur: alter ex forma fpecifica. Qui Id quod cum digitis fieri non poteft. Hi
& ipli diligenter notandi veniunt, vt a enim funtcorporis fubftantia: ille autem
caceris morbis rede diftinguantur. N o- ventus eft,corpore dcftitucus. Ideo e lo­
* tum autem vobis eft,quomodo res vni- co moneri poteft , quod in tranfpofito
ucr/x in rribus iftis primis, fiuc fubftan­ corpore minime licet. Cqccrum eorum,
tiis, ve didum eft,confiftant. In illis au­ qua:hoc in capite traduntur, non ifta
tem aliud ac fingulare quoddam accides omnino ratio eft : funt enim res conge­
exfiftit,quod ad ea,qua: hadenus tradita nita:, ficut ferro fua durities, creta: fuus
funt, non fpedat. Id eiufmodi e ft: Res candor- Vnde intelligi poteft ea ita ac­
nimirum alia: fudorem mouent,aliq aluii cipienda elfc,veluc incidunt.Ntue enim, *
laxant,alia: vrunt,&:c. Ha: omnino alte vt cadat, nemo prohibere poteft. Hoc
expendendq funt. Vocantur enim egri- vero cuitari poteft , vt hominem non
Moibi tudines fpecifica:. N ec ex prxdidiscauf- laedat. Ideoque cumfpermafit limbus
f*s deducuntur, fcd nobis impiantantur, in quatuor Elcmentis-.cius quoque vires
ac ipfius intimx naturq funt; vt hic ita in fe continebit. Ha: vires iure merito
fuder, hic ita laxus fit,&:c. Jmprefiiones vocantur, ab hominibus ita
Iam autem de fpermate tenendum indigetatx. Vere enim imprefliones SpCfm?
eft,multo plurcs generationes fieri, qua funt. Sed errorem aftronomorum hic
cognofcantur. Quarum cauffac irifeite ’ iftiufmodi notate. A iunt, imprefiionem impiet,
alio relate funt. Nam id &:camphora, caelitus fieri. Hoc nihil eft. Coelum enim
&fpcrmaceti,&fimilia plura cuincunt. nihil nobis imprimit Effigiem a manu “ " S .
Ex illis fufeitantur morbi vefic^&rcnu. D ei conditam accepimus. Secundum tum.
fcjmau' ^ enim tartarus, lapis, hoc eft, ipfius iftam quales quales fimus, tamen citra
materia cxfiftat: line tamen illorum na­ omne medium manus Dei opus ac fimu-
tura inlapidcm non concrcfcit. Ipfum lachrum fumus cum membris vniuerfis.
enim congelat frigus fpcrmacum,aut ca- Iam quas vel conditiones", vel pro­
liditas diaphoretica eorum. Talis iam prietates ac mores proferimus , ifta
coagulatio eft. Calor vero aut frigus ’ vniuerfa cum ftn-fpiratu vite accepi-*
iftiufmodi:non ad pr^didorum m odum . muS, cum in-fpiratu ifto illa nobis infita
intelligcnda funt: fed femen fpermatis, - funt. Morbi autem , quibus affiiga-
peculiarcm fuam Anatomiam ac Phyii- m u r, ex tribus d id is fubftantiis emer­
eam habet, fecundum diuifionem fupra gunt ea ratione , quam cxplicauimus. *
didam. V t vero p r x d id a : fic aequabili- ln hao quod* im p r im a n ta ftr a ha-
ter hxc quoque intelligcnda funt, qux' bent , ficut ignis ligno aut i ftipulx
vero prxtcr ifta cognitu digna erunt - ea v el crocus aqux aliquid incidit. Sci­
propriis fuis’ capitulis tradentur. H oc tote ergo , impreftionem id cflc,quod
iam peculiare capitulum eft: quod hoc a nobis propellere non .polfumus, vc-
E luti

1
 6x P a r a m i r . L ib . II. DE OKIG. M o EBOR.' *

luti funt morbi , extrinfecus cx limbo ftomacho > ac inteftinis fpecifica laxatio
corpori inrrodudi. Talis fit etiam im- infic : fic etia in (anguine fpecifica lepra
preffio in fperma ac fpecifica, vnde pel­ inhorreat. H oc fecunduni artem didu
limur quidem nos, fcd illa expellere vi- idem cft,ac fi Colocynthis,Turbith,Sca-
cifiim non poflumus. Sed de inclinario- monea,&c. in ventriculo eflcnt: diccre-
, ne quod addunt, itidem nihil eft. Quod turq; a quodam,illu m jp ecijicu m Scammo­
tioAftxo- etcniih profitentur, hominem inclinare nium fiu c C olocynthidem , fiu e E fu Iam ^fiue
in Martem, Saturnum, Lunam, &c. aut A g a ricu m , aut q u icq u id a liu d f it , habere.
Aicta. in furta & fim ilia, id merus fanatifmus Aut it a : H abet Jpecificam flam m ulam aut
ac nugamentum eft. Imo commodius fic fpecificam aquam , qua iam innata Lepra
• loqui poffumus, Martem imitari homi­ a iit M orphaa , a u t q u id fim ile exfisieret.
nem. Homo enim Marte ac Planctis Ita enim (xpe pinguedo fpecifica fiti
omnib. potior eft.Qui vero coelum feru- hoc eft, accidit, vt quis ita pinguefeat*
tatuseft,& hominem nouit,is huiufinodi cum cibi ea caufla minime fit. Sic &
nihil loquiturrfcd id potius ccnfet, ho­ fpecifica macredo fit, vt militi gracilc-
minem adc6 nobilem , &: apud Deum fcanc,nullo cibo iuuante* Et hzcquidem
magnum exfiftcre, vt imago cius cum Medici in fpecifica (cientia fninime in-
omnibus illius adionibus bpnis malifq; feruerunt,fcd cum imperitis Afttonomis
in ccrlo depida ac expreffafic.Hoc vero eadem obganniuerunt, dicentes, hac eft
inclinatio minime eft. Et quanquam M elancholia <£rti H ic SatUrnus >hac ipfius
fuum errorem cx parte quidem aliqua afeendentis n a tu ra .N cc enim homo ab af-
' moderentur, dum aiunt, dfira nonnece f i cendctc quicquam aflumit;fed cx limbo*
fit ure: id tamen ingeniofum faltem vela­ & a manu Dei conditus cft,ncfn ab afcc-
mentum cft.Ccrlum ab homine duas di- dente, non Plancta, non conftcllatione
uifiones habet : vnam , quod ipfum in aut limilibus. Quafi vero haec ipfum co­
cobio depingit. Vndcfalfo fcquitursbo-? gerent, vt aut pingucfcerct,aut emacia­
minem hunc vel illum cfle Saturninum.- retur. In hifce morbis neccffarium eft
Quod idem cft,acfi quis in tabuladepiiv certam cognitionem haberi, vt a primk
gatur &: effigietur,ac poftea homines di­ interpretatione exterorum morborum
cerent, imaginem hanc prototypo fuam probe difeernantur. Nam finiftre faepe
conferre inclinationem, ita, vt quicquid expenduntur, vt fuo loco docebimus,
agat,vi imaginis adus agat. Altera eft cumprimis vbi de auerfionc eorum age-
prxludium. Vfque adeo enim exorna­ tur.-vbi principaliter de femine fperma-
tum coelum eft, vt omnium hominum tis & fpecificis tradatur.
futura opera,adiones & mores in eo ex­ C kv. V I I I .
hibeantur ac repraefententur. Et hoc Am vtfro prxter hxc omnia corpus iri
pradudium aiunt inclinatione e(Te, quaft I homine inuifibile cxfiftir,quod cx tri­
dicerent,a proludio eum cogi & impelli, bus didis lubftantiis minime conftitutu.
’ vt hoc vel illud faciat. Omnia prariudia eftthoc eft,Corpus habet homo cx Lim- .c«g»
faltem fune vaticinia, quq futura praefa- bonon produdum. Huius origo eft cx leiiho»
* giunt. Sed inclinatio,imprcfllojconftel- inflatu Dei. Et veluti infpiratus feu halit9
latio &: fimilia, hic ifte limus eft,quem quiuis in manibus noftris nihil e ft: Sic
Aftronomi fuis oculis offufum habent. quoque in noftris oculis nihil eft corpus
Aftrono*Quod fi ipfis id obiicitur,ringuntur. Er- illud.Quanquam hoc locoeiufmodi ter­
rotes vero ipforum fi ad claffem artium mone vti cogor,qui mihi vt Medico do­
fupcrftitiofarum referuntur , ac verae nari,iftoqs fcnfu intclligi debet, vt Phi-
feientiae producuntur,diccre non erubc- lofophia ipfa de homine pandit.Qux ta­
fcunt, iftam effeNccromantiam. lis eft: Ex facra feriptura fcimus, nos in
. Sic ergo porro attendite, naturam il­ hoc corpore die iudicij extremi refurre-
lam cx his duabus pendere. Vna in femi- duros,8cdc peccatis noftris refponfa da­
ne eft. Haec cx prima Theorica probe,; turoscftei lam vero corpus id peccauit,
intclligenda eft. Etfi quidem fubftantia quod ante oculos noftros niliil eft.Vndc
ac corpora non adfint, nihilominus ta- colligi poteft,illud corpus refurredurum
men ex iis generationes procedere;ppfr • effe.Ncc enim rationem reddituri fumus
funt. Sic pariter, ybi xgtitudo fpecifica de aegritudinibus corporum noftrorum,
1 .► • ^i y §

ineft,cogitate illam non in radice auerti aut eorum fanitatibus ac fimilibus: fed
poffe. Eius tamen accidens tolli ccm* de iis potius rebus,quae ex corde procef*
mode poteft. Saepe etenim accidit, vt in ferunt, quae fobe hominem concernunt.
Et hoc
 , Ex T ri b . P r i .H I S SvBSTA N T.
£ t hoc quoque corpus eft, non quidem eft: vt nimirum inde duo corpora,duos
cx Limbo , led ex Spiritu (eu halitu Dei homines addifear: qux deinde contra
prodq&uni. Cum aurem in carne nollra allronomos proferat , corpus allris
Deum faiuatorcm noftrum vifuri fimus: fubij cicntcS. Hoc inquam coi pus, quod
conlencaucum cft,corpus ex Limbo na­ ex ore Dei & non alrris creatum c ft: vt
tum ibidem comparirurum: quod vere probetur homo, quid velit,quid nolit,in
caro cll. Q uis veronelciusiit illarum quo vel bond vel malo ambulare cupiar,
rerum, qux fient in clarificatione, qux quantopere Deum veneretur , 6 c quid
per os Dei infatuetur, vbi corpus vnum in ipfitmconfidat.
alteri fimile futurum cll ? In carne ergo Sic ergo homo vnum adhuc corpus
refingemus. Iam autem vrfam laltem habet, quod illud cll corpus, cui Adam
carnem nouimus, non duas .• duo tameri ac Eua in paradylo pcrfe&ioncmadiccit
corpora , licet vnam falcem carnem, efu pom i, fecundum quod integer erat:
eamq; ex Limbo fumtam,que fubic&um intcllige bonum & malum. Vnde nunc
morborum c ll.' fcquirur abundantior quam pro natura
D e hoc porro corpore fcicote, ipfum ditatio, &: largior quam pro fiti potatio.
prxter famem, firim , ac alia corpori na­ Adeo benignus cll D eu s, vepro petitu ^ns^!
turali iurc debita, naturam famulantem nobis proponat, bona vina, formofas ";cafccn*
habere, t t infagantem ad ca,qu£ metam foeminas, elcftos cibos, iplcndidam pe­
tranlcendunt. Caro cx Ifmbo natura cuniam: vt per illa probemur,quem vite
quidem cll,qux in modo,mcnfura,aciu- modum feruemus, & qui naturx metam
ftitia fuapermanet. Quicquid vero p is­ vel teneamus vel transeamus. H ic enim
ter hanc cll, id cx maIoproccdit,non cx quxdam ell confociatio duorum illo­
natura. Id ergo ex impalpabili corpore rum caporum , fpiraculi nimirum 6>C
promanat: quod &: modum, &: naturam lim bi, limilitudinem coniugij habens.
prxtergreditur. Quicquid enim naturae Vnde elicitur,violationem huius, natio­
m inifaatur, id in loca ac lecelTus natu- nis prauc &: adulterx efie , qux nullius
tales, ad operationes naturales fccedit modum teneat. Infcnfilc enim corpus
aur diucrtit. V t , quicquid cibi pro nc- promilium fecit,nolle fc naturale corpus
ccfiitatc naturali illi datur, id in ven­ aggrauare, aut vitra modum agere. Hoc
trem defccndit, & porro per feccffum fi non fit, quid aliud nifi adulterium cll,
emittitur, quod bene fic. Sic & femen. quod debitum ante Deum maximum
Naturx, in agrum fumn , fcilicet matri­ cxfillit ? Sed ad hoc propolitum qux fa­
cem diucrtit, &: ibi- fructus parit. Q u ic­ ciant , dicere plura milii non conuenir.
quid autem prxter hxc efaex malo pro­ Quinim o illis vniucrfalem Theoricam,
cedit. Nolim autem mc improbum Phyilcx ac Chirurgie originem,ac mor­
P'?luU
lucus
Chrifaanunvvidcri, qui
# *
Paulo aduerfer, borum omnium cauffam concludamus.»
qui mandat,vt m ulierum libidini [atisftat • Poftquam generalem comprchcnfione
eo uu- Quod ab ipfo non ita di£lum efaquafi id libri fcquentcs plus informationis ac in-
iulium Sc purum opus effer.fcd faltem vt tclligcntix conferent in lingulis prxei-
nbat. vitetur adulterium , in quod fa^iandx pue capitulis feorlim. Et cum illarum
voluptatis caufsa prxeipitari pollent. rerum declaratio lingularem Philofo-
Peioris ergo mali vitandi caufsa ea ita phiam cxpofcatdocis illis, volente D eo,
di&afunt. Similiter &: devins. Cum qui& iam nobis fua gratia alluxit,finiam,
autem hifce proponatur dc co,quodpr<£- vosque adhortabor, ex illa Philofophia
ter naturam fit cx altero hom ine, non vt medicinam illam cognofcatis : vt ni­
dc e o , qui -cx limbo cL\ : id merito ex­ mirum in medicina compleatur omne
pendendum explicandum'a medico illud, quod in ipfam Deus contulit.

Epilogus ad D o 61. loachim um de W adt.

S
ic ergo in te r m itte r e non p o tu i E x c e lle n t i^ . D o m in e d e W a d /, q u in p r im u m m eorum
Va r a m ir o r u m operum lib r u m p ro d u cerem . I n quo d iu t u r n is n o c lu rn ifq u e U lo r ib u s id
f a t egi v n ic u m ^ v t a u d ito r e s i ei M ed ies. d if c u r f u ijlo m eo in jlru c re m ac in fo rm a re m , l i x quo
fr u c tu sp l ;/j em erget^q u am n u n c o p in a m u r, t lo n d e e ru n t a u t t m t f u t m e a m in b is fu p e rb ia m
ac am b itio n em a c c u f a t u r ifin t . rg u e n t n o n n u lli fu ro re m . Q u id a m in fc itiq m cu lp a b u n t.
• S ed hoc v n u m ipfis o b te n d o :q u a n tu in a r t e q u iu is n o u it ^ ta n tu m d e 'T heophrafio in d ic a t .Q u i
in P h ilo jo p h ia co rru p tu s e jlu s h u ic M o n a r c h ia in id o n e a fc j c i a t . Q u i in M e d ic in a h u m o r i jl a
E x cfi is
 6 A^
- P a r a m i r .' L ib . •
I. de O r ig . M o r b o s .
e j l , is T heophiafium nunquam elogio exornabit. Q u i in aU roncm ia erro e jl , is mea d i-
fle r i a omnia n u llo loco habebit, ln tric*ta m ,n o u a m , m ira m , inauditam dicunt effe meam
Phyficam , M eteoricam , Theoricam , P raeiicam . Q uom odo vero non v id ea r m ira b ilis e i,
q u i fu b /o le nunquam am bulauit? e quidem non terret m u ltitu d o a/feclarum v e l A r i-
J lo te lis ,v e l P to lo m a i, v e l Auicenna. M aleuolentia m e terret p o tiu s , qua v b iq u e nunc
g lif e it : v e lu t & in iu jlu m iu s,ritu s,a c ordo fe u confuetudo(vt va ca n t)ln rijp ru d en tia . C u i
donum datum e it, is illu d habet. Q u i vocatus non e jl , hunc vocare , m eum non efi. D eus
autem n ob ifeu m fit, p roteflor & conferuator nojler in aternum . V a le.
_______ ______________ _ __ ___________ ______ S* «

DE M O R B O R V M V T R I V S Q V E
PROFESSIONIS ORIGINE , ETCAVSSA,
Aureoli Thcophrafti Paracelfi ad D. Ioachimum.
Vadianum Medicum.
L IB E R T E I^ T IV S P A R A M IR I.
• f Ad Lc&orem.

Vanquam magna m ih i q u ie ti temporis penuria f i t , fe r it e & benigne L c flo v,

nem ofa, q u i id conferat, p ro d ea t: n ihilom in u s tam en , cum prafens m ih ifit
excellens D om inus Ioachim us V a d i a n u s, M e d ici na D e flo r , ac v r b is a d S.
Callum conful ac Phjficus fr a te r ir e , prout con u en ieb a t, non p o tu i, q u in g e­
neralem Theoricam v triu fq u e m edicina e x mea ipfius experientia conderem ac confcrtbe-
rem. E tfi vero eandem non fin e magna d ilig en tia pridem Bafilea inchoajfem ,fo re fie r a n sy
• v t certo m u ltis v fu i ea e/fet: ( lic e t , v erita te prodeunte , m u lti continuo ac fa u i trucesfo
v e n ti furgere plerumqf /o lea n t) m agis tam en m agisfcindies credidi hoc m e comperturum,
v t , q u i amarent animam,corpus quoque d ilig e r e n t, quiqf parcerent anim a , eandem &
corporis rationem haberent. Sed v a ld e aduerfus huius m ea fe n te n tia euentus f u it . H ic f e
ven tu s in gefiit prarapidus. 1deoque te attentum v e lim , candide L e flo r. Caue a u tem , ne
quicquam e x prim o, fecundo tertioue capite illico iu d ic ij fa cia s f e d leflio n em p o tiu s a d fi­
nem vfq u e continua, idqf , quod tam paucis pagellis comprehendo, cum tua ipfius experientia
confer. N ih il te ifii m oneant, quos h ic tango ac taxo. T ru tin a ac afiim a fin g u la , lance
a q u a , nulliusfauore ac am icitia corruptus. N a m plures etiam ( iuuante gratia d iu in d )
lib ri deinceps p rod ibu n t, fuper hoc ipfum fundam entum e x fir u fli, q u i vo lu p ta tis p lu s tib i •
conferent. Hoc agnofee & di/ce. D ab. ad S. G allum d ie 15. M a rtij A n .fa lu tis 1531.

T H E O PH R A ST I AB
, H O H E N H E 1 M , DE C A V S S A E T
O rig in e m orborum .

LIBER T E R T I VS*
T R A C T A T VS TERTIVS.

i|C q y is vero Philofopho- commune ipforum fubie&um, difput^-

; $ ^ . j rum , circa res naturales tionem intentare potius conueniebat.
‘1verfantium, non in rifum Qui quamdiu cum Philofophia non fa­
effundatur , dum videat, ciunt : tam diu, quodnam verum fubic-
‘ Medicos illorum plurima, dum habeant, ignorant. Porro autem,
& maxime neceffaria oblitos effe ac quia cum Philofophis non confentiunt,
omififfe , quae cx Philofophise funda­ nec cum his mutua concertatione pu­
mentis eruta, in ipfis quoque dolori­ gnare audent: ob id perfuafum vobis fit,
bus ac morbis prsefcntia fefe exhi­ erronea ac fruft ranea cfie > quacunque
bent? Haec tamen illi vniuerfa tranfiliut: ipfi tradant ac moliuntur. Admodum
ac id vnum agunt, vt hamum captan­ enim probofum Medico fit, vocari Me­
de pecuniae exponant, aut fuas cumtu- dicum > ac eum fe profiteri, qui tamen
fticis ae laicis difputaciunculas vrgeant: Philofophiae ignarus fit ac imperi­
cum tamen jpfis Philolophis: propter tus. Ex quo quanti errores oriantur,ex
(cquen-
 E x - T r i b . P ri m . S v b s t a n t ! ( &s
Icquentibus vobis dilucide patebir. cus a puro lepdrat, noit verdreihm na­
Erfi antecedens quoque Liber de turalium ftercus.Id eiiim ciirrt ntitrimcii*
cau(Ta& origine morborum conditus & to ira vnitum cft,vt vnitionis huius feptf-
infcriptus fic: tamen vnum adhuc rcftat randx vim ac potcftatem 'Verirpiculus
prxtcr luperiora, quod & ipfum cauffx non habeat? fc d officium hoc ventriculo
• •

yim habet, & morbos varijs modis gi­ fubtiliori, qui eft in mcfaraicis,in hepa­
gnit. Id vos probe intclligerc, &c ex ipfa te , in renibus, in vefica Sc intcftirirS&c.
Philofophia accurate ttutinare, o p er* mandat. In his ventriculis illa ftercora
precium eft, nimirum , res vniucrias tres leparantur. Vride colligite,ventriculum
fubftantias continere. lam vero in tribus noftrum,hoc e ft, primum ventriculum, ventri,
illis eft quaedam egeftio, ftercus aut ex- gula: continuum, id faitem dirimere ac jjjjy ^
Aiimen- crementum. Nihil enim alimenrii pre- fepararc, quod putrefeit & non putref-
ft*t,quod ndn ftercus aliquod,ac excre­ eir,quod comminuitur ,• & hon commi­
ttcc*
meato* mentum fuX digeftionis in fc contineat. nuitur. Iam vero nihil comminuitur aut
Hoc vero articulatius ita inrelligendum frangitur,quam quod caro non e ft, non
eft. Res vniucrfe, quae aut funt aut cref- eft medulla, hon os. Quare quicquid
cunt i c x in (eipits proprium ftercus aut homo non eft,ftercus eft. Quod hotnd
merdam continent. Iftiufmodi (icutin eft, ftercus non eft. Stercora autem ifta-
homine funt: fic in re qualibet ctia per rum rerum, non funcftcrcora hominis.
Ie. Idem in principio quoque de tribus Sic etiam non franguntur, non homo
primis corporis fubftantijs didum eft. funt. Quare intra hominem manent^ £fC
Hoc vero iam porrb de trium illorum exfiftunc. Ideo funt codilia.
primorummorbiscxplicat, nimiru quid Sic ergo quia iri homine infunt, quX
eqcftio,ftcrcufvc ac cxcremetu in nobis irieffe in eo non decebat,quae ipfius fter^
Signat. Hoc inrelleduri,nihil moueami- cu9noivfunt, nec ipfc homo fu n t,f£ d
ni ifto,quod veteres talia obticucrut. Na rerum naturalium ftercora exfiftunc, id
harc cauffa huius eft,quod in omnib.reb9 eft,cibi potusqs* ficurpr^dldum eft:ideo
nihil intellexerunt. Q uid mirum ergo, deferibiopus eft j quidnam nutrimenta
fi nec in hoc oerfc&iora
i •
aut accuratiora tlla in corpore agant ac moliantur. Haec
tradiderunt? Iam ergo porro ex Philofo­ autem cur peregrina mirabilia* lints>
phia expromam,quod a vobis hic intel- imperitia id eorum facit >qui ifta admi­
A U m cto
C^CUt» w> hei velim. Scire autem debetis,* Omnia rantur. Iarri vero moibi illi, qui ita gi­
«jB.tcan crcfcere ac vfuerc, ac ob id cibo alimen- gnuntur, ali} ac diuerfifune afrijsdc quh
Ek ' toq*opus habere. Q uod li ergo,vt edar, bus in primO hbrb diduin eft. Quanqua
opus -habent a ventriculum quoq-, t c eius hoc verum m aneat, quod bmtviauftcc-
virtutem habeant, nece (Te eft. Hinc iam cora in eribus'illis fiibftanriis ftnt ma*-
conficitur^quod illa xque ac homo tam rieant,aeque ac alia, ab aliis tamen fepa-
pura quam impura edant. Sua tamen n6 rat&Sc dtftinda tantum * quanthm dh
i vr homoemundoria habent: fed quod ftmginmtur horno Sc ipfius ftercus,'ficut
edunt,hoc intus recinent.Bonum a malo •fiiO loco demonftratur. Sic etiam inter
feparaturjSrm alimentum eius rei con* fefe diftinguuntur morbi, qu rex homine
uerticur. Malum fccedtt ex illa anatb'- gigriuntur > ab iis, qui cx ftefeore fiunt,
H mia,fuamqvpceuliarcm anatomia habet), diftrimine plane eodem. Itavt longe
L
acipfummet quoque in re ifta permanet. aliud ac fingularc in his morbis ex fter-
Sic in rc ifta ftercus ac fimul nutrimenT cofe intelligendum veniar, !
tum retinetur. De hoc ftercore-quod ita ' Et quanquam feriptores veteres cum Humo-(
in nutrii+icnto relinquitur,ram: differam, fuisaffeclis , choleram ,• phlegma , Me- sut cauf«
pleraque tamen ad ipfam Philofophiam lahcholiamqi valde fpeciose pro cauffis boram!
rcuocans. • ’ i morborum producant: quia tamen ifta,
Huc autem quod fpcdac,fc itote nu­ rationC'& fundamento carent, quis eade
trimentum id ad ftercus ab homine ii- •magnopere curet ac aertimccf* Illa dum
' mulae vna edibibique. Ex quo confe- Commentantur & efferunt, haudquaqua
quitut,naturam hominis, id inuiccmfe? ipfius Phvlofophiae fundamenta confu-1
parare,*nec coniundum im p io rclinr lunt, vt nimirum inde videant, fe cum
qucrc. Sed quia duplex .eft, ideo duo fuis humoribus locum tueri minimfc
quoque fiunt, hoc eft ^Natura&cStercus. ipotfe.' ’ Cogitate nimirum fedulo, qui­
!Quanquam hominis, ventriculus haec bus momentis iftud probare poffmt,
duo non fepoiLCC.Naiiu fiium fakem ftei> qnod cx phlegmate > Melancholia,
¥ 3 * Sanguine

K
 66 PAr a m ir v m L . III. D O
ib .
e rig M o r b o r .
Sanguineae, Cholera iftiufmodi genera­ gulacionem cius redit, ex quo.prouenir.
tiones fiant .* cum tamen tales nacurx in Ifta enim refolurio ex coagulatione abit:
illis non exfiftant. Q u o vero pado ali— quae duplex eft. Vna,quae nunquam coa-
quidabalio tale fiet* quod ipfum tale no guiatur, haec eft nutrimentum. Altera, p*«-
efUHuiufinodi W morbi funt Calculus-,/ A re- quae coagulatur: Haec cft ftercus. Nam
n a ,B o lu s, F ifcu s. Iam de vcftris humo­ veluti in homine, quod homo non eft,
ribus yos amabo explicetis nobis, quo­ fit ftercus : fic etiam hic. Q uare refolu-
modo vel C alculus, Arena, Bolus ac V ifcu s tio multiplex cft,in forma calculi,in for-
f e r i q u ea n t, ciim horum nihil in princi- ma arenae,in forma b o li, in forma vifei.
pio exfiftant ? Si omnino in homine cal­ Ex quatuor his fiunt calculi,aren^q5:quf
culus,arena,&c. heri debet,tum hxc ilii vocari debent vltimae materiae ftercoris
inefie debent, vnde generantur. Si non nutrimenti,hoc eft,in rebus naturalibus.
in fin t: certe non fient > quod non funt. H x c vlcima materia duobus modis ex­
Etfi vero pro confirmandis h is, multis plicatur. Vno per feipfam in Microcof-
indudionibus, extra quidem 4. humo­ mo. Altero per hominem in fcipfo,hoc
res, inftenc : fundamentum tamen ac 'ra­ e ft, in illis m orbis, de quibus hic Liber
tiones eorum in hoc aeque infirmae funt tradabit. Vltima materia eorum , quae
ac nutantes, ceu funt in aliis omnibus. per fc fiunt,funt lateres terrae. Nam hx
.Hic nodus cft. Quod fi pro Poetis* Phi- res omnes edere opus habent. In prin­
lofophi, pro Canonicis Anatomici, pro cipio aurem tantum vifcus c f t : huius ta­
nugatoribus veraces illi efienr.tum certe men naturae,vr,quamprimum extra cor­
in harum rerum morbis, extra quidem pus cijciatur, coaguletur. Quatuor ele­
humanam condicionem naruramqjxfti- menta id cxcurbant:non res crcfcentcs.
mandis multo redius 6 c lanius proce­ Res etenim crefcentes in feiplis fc fufti-
derent. ♦ ♦ * | nent. Scitote ergo,id quod arefeie, fter­
Vos autem contra fckqte,corpus fcil. cus, in fc haberetquod fecedit,nutrimcn-
h o c , quod huiufmodi morbos gignit ac tum effefine fuo corpore. Q ui lignum
profert, effc multiplex : nimirum calcu­ praeparat, ex eo Duclcch facit. Qui pa- n»e!edi
lum,arenam , bolum & vifcum. H xc 4. rat herbam, ex ea Akbaftrum & fimilia job.«S A *
rerum naturalium 4. ftcrcora funt. Et condit. H x funt vltimx materix ftcrco-r “ **
omnia nutrimenta , quae res naturales ris rerum naturalium. Omnino enim
Aidot
edunt bibuntqj, quatuor hxc genera fc- quod ard ct,in fe fulphurconcinet. SUfrpb»
quuntur, vt, aut calculus , aut arena, aut cinerefcir.falcmhabet. Si effumat,Mer- WhoT
bolus, aut vifcus. Omnia vero poftremb curium habet. Iam,fi hxc tria continet, niSfi
funt coagulatio, h. e. vlcimum efie: feu, fimilia horum quoque excrementa ha-
poftrcmo vniucrfa calculus fiunt,hscc cft b e t : non vftilia , fed calculofa: non ef­
coagulatio.Primum autem demonfttanr fumantia, fed coagulatae non cincrelr
dum eft, ftercora vltimam fuam m&te- Centia, fed in forma confiftentia. Hoe
xiam in calculo habere. Id , ita fit. .Hor lea intellige.? fi lignum cinerem,cinis fa*
•minum ftcrcora.in yftima fua materia, lcm,fal lapidem reddit:tum hoc fcitote,
habent purtefadionem. Rerum natura­ quod Mechanicus, in corporeifta icaco-
lium vkima materia cft coagulabo. Hqc ftituat, & ftiam’ vltimam' materiam in
iam fibi inuicem aduerfafunt. Nam ho­ corpore manifeftet. Quis rufticorum in
minis digeftio fua habet emundor i^ E x ligno videt oleum ? Nemo. Quis in Ias­
his quicquid fecedit, viputrefa&ionis pide» aquam quxric ? N em o, prxter vnu
excernitur. Ea fibi ipfi (ufeitat virtutem Medicum.. Sic viciffim etiam in eo qux-r
cxpuliiuam.Nam virtus expulfiua in fte.tr r e t, quod non cft, v tfit>hoc cft,in oleo
core ac excremento confiftit,non in he­ lignum, in aqua lapidem. H xc iam cft
minis naturadllavjero inrcb.naturalibus Philofophia adepta fagax.
minime ineft. Talia itaque fi funt, funt Vr ergo comprchenfum eft, horum Motbo,
coagulatiua; idque hac ftc caufta, quod genera 4 . funt .C a lcu lu s, Arena, Bolus\ mm ui-
Nutii. nutrimenta fua fumant a luis iimilibus. V ifcu s . Quatuor hxc in corpore qux-
fut?*?. Plantago enim edit piant aginem, acorus ri necefTe.eft., h.c. in nutrimento. Nu- u*
li* eft.
acorum, Sc fic de exteris. Iam vero in rrimentum enim corpus eft. Quod fi
huius nutritionis principio omnia in ergo inxorpus ingrediuntur , ibidem
coagulatione iunt :caque fe tefoluitin nafcuntur, prout Ipiritus operatur, qui
nutrimentum. Quare illud, quod non cius loci Mechanicus cft, h/e. fabet
digeritur in hoc, a quo editur , in COa- iftarum cetum. >«Hicergo.Liber in «fui*
■X generp
'i,1

*
 Ex T rib . P r i mi s S v b s t a n t . 67
genere de Tartaro merito inicribitur. enim, radiccsq.* ac frumenta Sub legumi­
/Quaelibet enim vltima materia reru naf- nibus coprchcnduntur & iutclliguntur.
<cntiuiT!,fim corpore (eparantur, Tarta­ Medicus ergo in pr^Scribeda di^ta iftiuf-
rus vocatur. Vnde Tartarus ctiam,lapis modi morborum hanc nauare operam
(cu calculus,arena,bolus>& vifcus cu eft, debet, vt tarcarea ifta genera vC ftercora
tum vocatur. Proprius ergo dc Tartaro cum putrefadionibus & excremetis vc-
iam Liber (equitur, quomodo is nimiru tricuii, eorumq; expulfiua virtute com-
cum fuis fpccieb. intelligendus Sc acci­ mifccancur. Extra enim hanc praepara­
piendus (it. Quib. hadenus conclusu cft, tionem alia via tegimen ac dixta mini­
JUS” * qubd Tartarus (alte (it excrcmcntu cibj me pra:ftitui poteft. Ncc enim abftinen-
potusqj per (c , qui per hominis Spiritus tia quicquam facit. Tum nec (eparario
ita coaguletur. Qua: excrementa, nifi cu vllibi eft, praeterquam in homine.
propria fua expulfiua virtute comifcean- Similiter &: in potu vini aut aqua:, aut
.i . , t , . . Tartarua
tur,& in permixtione cijciantur, tum ex quicquid potus nomine venit, duplicia c* Pocu-
illis id generatur, quod deinceps trade- cxcremcnta habemus. Primo aute Scien-lcnus'
Tattuu*tur* Sic nos cartarum 6 c edimus,&: bibi- du eft,potus eos,qui cx frudibus arboru,
cmu ex «• mus: qui in nos ingreflus, nili cum excrc- vt pyris pomifq, parantur, vino ac aqua:
ternis
bosaU
bw ai u. mentis noftris permifeeatur, cum mo­ comparari. Cercuifiaaucem,& quicquid Cereui
BUtUI
le illorum excernatur, in corpore reftes cx leguminibus extrahitur, vtrumqjin (e c* uita-
a i t i . v rum du-
maner. Vnde deinceps multiplices mor­ tartarum haber,tam leguminum, quam pheem
bi cmergunr,modis quidem plurimis,qui ipfius aquar, vnde paratur. Ideoq» iftiuf- *‘8mt'
tamen ha&enus nec a prifcisnec m oder­ modi porus corrcdionem (uam in eo ha-»
nis medicis explicati (unr, non quidem bene, quod cito petmeent aut perfluant,
ex ipforum inuidia & malcuolentia, fed nec diii in corpore morentur. Et quo di­
cx infdtia potius &: ignorantia: geruntur m inus, co melius. Fortis enim
Deinceps vero primo (ciendum eft, digeftio, cita ad generandum calculum
quomodo cartarum a(Tumamus in legu­ operatio cft: minus autem, quae leuis cft.
minibus, vt hordeo,pifis, &c. Nam ifta Nulla enim vnq.uam leuis d:gcftio aut
Tjrtitat omnia in (c tartarum habent.Ccrtum eft calculu aut tartaru pepent. Digeftiones m:.
raitaruf
“ J ” autem,tartarum fieri exmucilaginc Seu autem calida: ac valid*,tam (unt rapido: curin a«
* Tutatus iimo eorum, quem reddunt, ac ipforum & fundamentales,vt nihil prxtcrnnttat,
-i neome- m r tn ^ - 1
* Aibia*. cralia fubftantia, qu^ cx lola vltima ma- quod non (eparent. Et hoc in caufla eft, JljJvbc“
ii teriagignitur,hoc eft, ab co quod dulce cur in vno homine tartarus magis repe-
eft. Quare omnes quoq*, efcq, qua: cum riatur,quam in altcroj prout nimirum in
*

•s-'
*
_u
ntucilaginc coquuntur, aduerfus calculu illis locis digeftionem cum Separatione
t
exhibctur.Quod fi vero per codionevif- fortiorem imbccillioiemve habent. Car-
ciditas adimitur,tu in eo frangitur, quod tcrum de huiufmodi aegro,(citote, in co
materia illa cu excrementis aliis fcccdir, tartaros duos c(Te, qui fecundum regio-
qu$ahasadhqrefccre Sc agglutinari folet. nis illius naturam ac condicionem deno­
Sic ergo Bitumen,vifcus mucilago, glute minantur. Vnde perfaepe accidit,vc me­
leguminu, nihil aliud cft, quam materia dicina quaedam in hac regione,alia in al­
ftercoru,quae in corpore in lapide aut are tera ad ifta tartari genera conducat: in Tartari
varietas
na abir,quoties in vltimam fuam materia .alia ver6 miniis. Huius caufla eft multi­ ex varie­
tate ictu.
vertitur, .dique & dc ladiciniis pei (iiasu plex proprietas vinorum ac aquarum,
habete. Iftabolarem materiam, id cft, quae regiones ifta: proferunt ac gignunt.
argillofam Suppeditant. Hoc ita accipi­ Porro vero confpicitis, quomodo in
te: Ladicinia omnia bolum in Se conti- vino cartarum, in aqua lapis vifcofus gi-
ncrc.Ex bolo fit tartarus, nifi cum excre­ gnacurrquae interdum per feipfa feccdut,
mentis aliis exturbetur. Sic & carnes & .&.vaiis adhaerefeunt: interdum minus:
pifces bolum in fc habent. Scitote ergo, Vtcunq*,tamcn feparentur,verus tartarus
legumina ftercora fijia reddere vifeose: femper in illis remaner, nec elicitur aut
pifces aurem &: carnes, & ladicinia bo- extrahitur vnquam* In rebus efilibus id
laricc,hoc eft, argillose. Ex his duobus quidem non fit: fed tantum in potabili­
duo iam ftercora attcnclitc. Praeter hxc bus, quae fimul &.copiam cxcrcmcntoru
ex cibis rarcara alia nulla gignuntur, qua <habent,&: ad ca retinenda nimis infirme
tartarum boli, &: tartarum vifci,vna cum cxfiftunt.Vndc fit,vt a fcipfis Separentur.
Suis fpcciebus,prout legumina, carnes, Iam vero genus aliud iu vino,ahud in a-
frumenta, herba:, &c. Separantur.Caules qua haeret. Sic Sc eorum vltimae m ateris
t F 4 a Se
/

68 P AR A M 1R / L I B> 1 . DE O R I G . M o K B O R .
9

«Vfeinuiccm diftihfta: funr. Quoduute lationem poniSifed quid eT fir,’ ignoras,

hiecalculus,illic arcnagcnerecur.-idvni- Calorem quidem aliquem producis: (td
uerfumex conditione &nacura,illius re­ vnde calculus oriatur,& quidnam porifi-
gionis proueriit, ita, vt vtraque prxftd fimum Iit, id omittis. Haec omnia tuae
fint calculus &: arena. 1Tum Sc mukoties ftoliditatis & infeitiae argumenta funt.-fi-
calculus cum excrementis eiicitur, cum cut eam vbiuis locorum prodis, dum in
arena maneat: & contra, eliditur arena, principiis medicinae te p*ob£ nondum
rei i£tocalculo. Idem .& in hac regione verfiatum efTc profiteris. Damnum vero
fit,in illa rainus.Innumeri enim &diucr- temporis fit, quod illis nugis impenda­
fifiirnri fiunt homines,' inquibus calculus, tur: qurbus te cumprimis dignum facis;
idcfttartarus gignitur: in quibus omnir ------ , --------------X - A - ------- _
bus peculiaresac diuerfix naturae fcu ge­ TRACTATAS SEC FN D FS
nerationes repcriunturdicut fuis capitu­ i i

lis declarabitur. Ll BKI I IT.

\
Rari fine Tartarum ergo bibimus cum vino, cu /^ tV m rerum naturalium ac planta*-
u ita r o .
aqua, cum fuccfs arborum Qui nili a di- ruin alimcutum ex rcfblutis lapidi­
gcftiooe imbecilla non excernatur & no bus, in quas deinde iterum coagulantur,
leparetur, impoflibile cft hominem jre- trahatur: feiendum primo eft,quod e la­
periri qucnquam,qui tartaro non aftcft9 pidibus oritur f velut id.Philofophiadc- q*
aut grauatus fir, quociinq; corporis loco monftrat, nec probare hujus loci cft) in
id fiat. Quod fedulo attendendum eft. lapides iterum degenerare,per nimis ce-
Idem etiam dc natura coagulationis, lcrem & fiubtilem calorem digeftionis*.
indurationis, form^, fpccici,&c. cenlcn- qua: ip(a, res huiufmodi leparat, non au­
dumeft, quod gignantur nimirum pro tem gignit. Nec enim ea lapides gignere
conditione alius loci, ciborum ac potuti. poteft, cum lapis non fit. Vbivcro lapi­
Sic enim contingit, Hcluctium calculo des fune: ibi (eparare poteft. Fa&a ifta
Norimbergenfi aut W efterburgcnfi cor­ feparationc a nutrimento 8c cxcremen^
ripi, ex illorum locorum leguminibus ac tis:tiim in operationem fuafn procedut,
ii
frumentis. Sic hae nationes vicilfim cal­ prout (e fpiritus ille habet, qui fpiritus
culum Helucticu fentire polTunt ex.ho­ falis cft, &c originem ex excrementis acr
rum la&iciniis. Idem etiam de Sucuis, cipit: alius nimirum abit in lapidem lo-
Bausiris, Alfatis, Francis, &c. verum cft, larem, &c cinere; alius in lapidem alium,
prout hi illorum potibus vtuntur.Sicetia &: aliam formam caufiamqnvt planius in
extraneus,qui peregrinatur in Lufitania, fcquentibus docebitur.
in Apuliam,in Angliam,m Succiam,&c. Ex hoc iam perfuafum habete, fpiritu Jo^Tn
fi is deinde in Germania rcfidcat,fcpara- falis ipfa tartara coagulare Sc formare,
tionem lapidis, quq multis annis dilata Coagulatione hanc &: formationem in-1«*
eft, fuccenu temporis fentire poteft. ftituit fecundum locum, in quo verfatur.
His iam Tra&atum hunc primu clau­ lneft enim in toto corpore. Sic etiam fpir
damus, poftquam abunde fatis definiui- ritus fulphuris: fic etiam fpiritus Mercu­
mus,quomodo nimirum tartarum forin- rii. Hi autem nihil negotii habent cui£
i' fecus a(fumamus,nec ipfum ex nobifmet hifce excremetis&cmorbistartareis.Nec
• 3Pf.< ipfis'gignamus v vt-cx prxdi&is patet, enim iis quicquam addunt aut demunt:
• 4»
ldeoque de generatione calculi qui fen- nihil feparant, nihil formant. Solus falis
. tiunc aliter,in aperto errore vcvfantur ac fpiritus id pra:ftat: Qui quoniam mater
©et«u- ignorantia. Leuis fundamenti indicium riam lapidis inuenit,in cam operatur ve-
nonnul id efti quod nutrimentorum ac hqc con- lut calor folis: cui fpiritus falis fimilis exr
XD CtTOI

loium- fequencium exetementorum naturam fiftit. Is fi mucilagincm aut vifcum repe-

ignorantes ftacuunt,'ciborum,fubftantia rit, tum cxficcat. Et quicquid in coagu­
'vifcofanv tartari caulfam exfifterc : nec latione eft, id ipfum fic, pro officio cius.
-tamen,8xiqua S: quid' ifta •viicofitas fit, Quia vero illa non eft fpiritus falis: idcp
‘quivcaUt quando-aut vnde calculus gi­ materias lapidales in lapides mutare ne­
gnatur, addunt. Nec enim id fatis eft di­ quit. Sic &c de exteris lapidibus. Nullus
xere terram arbores gignere &: parere enim cft,hoc qui ius teneat. Solus falis
herbas :fed idaddenofi eft, qua ratione, fpiritus lapideam materiam in lapide?
quo modo: illud vel rufticis exploratum conuertitjhoc eft, in vicinum fuam raar
cfttfcd mediebde terrenis cognitio altior teriam deducit. Documentum in cibis
fc pertedior elfedebcr. Quin & coagu- etiam eft. fclgs nullus calor, nullus igiUA»
n nulla
\

pm

0
 M o r b . ex T a r t a r o T r a c t a t v s II. 69
nulla digeftio in fiiam maceriam vltima tarum , prout plura etiam genera inue-
deducere poccft,pra;tcr{blus ventriculus niurur.Qux forme ad coagulationes pro­
hominis, qui hanc porcftatem habet.Ob pter lubricitatcm loci fieri minime pof-
id multi errores in arte Vulcania com­ funt. • #

mittuntur, quibus non recta via, vltima Quare in ore nihil aliud fit, quam pri­
maceria deducitur. ma feparario excrementi naturalis, den­
Multi fiint,qui putrefaciunt:nec tante tibus adharrefcentis.Vndc poftea fequu- dentali»
ob id ca via vltima? materia? e ft, verum tur putrefactiones gingiuaru, exefiones tuw?*
illa aberratio eft. Ideo illud non corporis dentium,dolqjes &£cruciatus, & funilia,
_calor praeftat: fed fpiritus falis. Is qualis nimirum ex natura acrimonia?, qua? tar-
fit, folus philofophus cognouit, minime taro cuilibet addita eft. Idcoque paro-
Medicus. H x c ergo cum taliter Philo- • xyfmum dentium ex tartaro, cum paro-
fdphia doceat,quibus ipfiim quoque Me- xyfmo calculi in vafis conferre debesj fi-
dicum acquiefcere fas eft: proptcrca ifta cut plura de his in peculiari capite.
hic omitto, Sc vlccrius ad feparationem Illud ergo cx o r c , porro in ftomachi
1 me confero,quomodo ca in feqnentibus os deriuatur. Vbi hoc fciedu eft:id quod
fiac, ac vt cx ea genera tarrari oriantur,&: defcendit,non illicb, ac in rpomento, in
qua ratione per fpiricum falis eo reduca­ fundum ftomachi illabi. Sed in ore fto- '
tur. * machi alia digeftio intercidit,fimilis illi, Jg®**
Tut«i Principio, quicquid edimus ac bibi— que inore erat. Vbi hoc accidit, vt in
mus>*d os accipit. Hoc vero aliter non ifto ni hil minus tartarus adh$refcat,ac in
nodus, retinet os, quam infundibulum: in quod dentibus. Materia enim,ex qua conftru- Tartari
quicquid effunditur, in fubicCtum doliii dus eft ftomachus,hanc naturam & apti- dSuIifi-
defluit.Ha?e vero per os facta permeatio tudinem accepir, vt tartarum concipiat,
inanis non eft: fed & ipfumos tartarum &:ciusadha?fum admittat. Q u o fad o ,
aliquem recinct:quia nimirum in ore ca­ morbi lingulares oriuntur, velut ardor
lor eft digeftionis& non complexionis, gula?,anguftia diaphragmatis, accom -
nec Elementorum, nec humoru , fed lo- prefliones,tortura?q; alix. Quin &: paro-
lius digeftionis. Calor digeftionis virtus xyfmi oriuntur, paroxyfmis calculi fin\i-
alia eft. Alterius cniin caloris oriicium les. Hoc loco repetendum eft,fieri per-
* eft potius & maius. Quare quicquid in fa?pe, vt per afcendentis e ventriculo ci­
os ingerimus,id non minus in digeftione bi vaporem ac fumum, talis quoq- tarta- Tartarw-
F 1/ 1 • ' • ^ 1 n . | e*elcua-
eft, ac fi eflet in ventriculo. Poflibile eft rus gignatur. Veluti, cum vinum deltu- to v«Po-
os edere,& id in fe continere, nec quic- latur, tartarus adeo fubtilis eft , vt vni ie‘
quam in ftotnachum abforbere, pra?ccr- afccndat,lfta enim via non eft,feparandi
Ederein quam id,quod inore digerit.Namin fto- eius vltimam materiam exeremeci. Ideo
2 * 2 macho edere, rufticum eft alimentum: is vn^fimultranfuolat.Attamen,fi alia
edere autem in ore, nutrimentum nobi- verainduftria adhibeatur, tum tartarus
v * jc cxfiftit. Qui in ore edunt,non cacant. in vino ardente feparatur, non fccus, ac
Cacant autem, qui in ftomacho edunt. in vino alio: quem deinde fpiritum vini
Illi tamen inore edentes,mingunt.Idco- vocant, qui vini tartarus eft: id eft,tarta­
* que fandorum multi fc fuftentarunt: cu rus vini eft, qui cum excrementis refie-
tamen putaret homines, ipfos, quia fter- catus eft. Is ita generatur. Quare fi id in
coranon redderet, nihil quicquam edif- ftomacho fiat, vt ebulliat, ac tartarum
fe: cum tamen os vnum toti alendo cor­ eleuet, tum in opificio ifto plus acrimo­
pori fatis fit. Sic ergo virtute ifta os di­ nia? adfcifcit.Vna quaelibet enim res dc-
gerit, & naturale excrementum feparat. ftillata ac digefta in fua natura acuitur.
Hoc vero,quia, vbi adh^refeat, non in- Iam vero'dolor feu ardor gule multis a nii acri*
ucnit: dentibus agglutiuatur. Caetcra cauftis fit. Aliquando enim eft calcina-
TutwMenim os conftituentes partes, vt fauces, tus tartarus,aliquando fal,& fimiiia alca-
ctf p«- lingua,vuula,gingiua,humidiorcs & gla- lia, prout eorum natura fc habet. Haec ArdorU
briores funt, quam vt id ipfis adhxrefce- omnia gignit ac fabricat natura, ipfo ho-
*“• re queat. Sic ergo in dentibus, tartarus mine nihil ineptius. Vndc deinde magni­
gignitur. N ec a potu folo: fed a cibo, tudo &: multitudo dolorum em ergit, fi
prout eius natura ac conditio eft. Q u od ita ardeant ac ebulliant, velut ab aqua
fi vero inore permanens quaedam con- calx. Eit etiam f<£pe, vt atftuatio huiufi*
cauicas & capacitas eftet: tum id in plura modi in ftomachi ore aut i cibo, aut i
gcucta faccftcrec, nec in folii hbirec tar- potu, aut a fale inducatur : quae omnia
 70 P a r a m i r . T r a c t . I I I . DE O r i g .
notanda^(iint. Cum enim tartarus| vnius libet Tartarus nafeitur,
naturx fit:vnifornicm eriam paroxyfmu diftin&us. V n om odon ?
cocipitab ingefto cibo, potu,vel refrige­ altero, a potu. Q ui a cibo
ratione vel exercitatione, & fim ilib9.His ftina vadit,&: hinc peraluu
adde paroxyfmu calculi, ipfum pro fua Alter ad hepar &: veficam co,
natura, ac conditione. H oc ergo modo fic fecedit. D e primo, prius ;
in ventriculum intreducitur. Sxpius pofterius dicemus. Principio a i
autem fir,vt in ftomachi ore rartari repe- perite vobifeum, qu^ fupra d ifta i-
riantur adprxdictum m o ty & c ^ illis cal­ mirum in ore, in ftomachi ore, &c u
culi quoq; varie forma:,qui dolorfcs coci- triculo tartaros generari. Iam vero
. tant iis fimilcs,qui a bile gignuntur.Hiab morbi peculiariter diffinguntur ab h
* Auiccnniftis ac Galeniftis quide expur- quos deinceps enarrabimus. Nimiru i.»
' gantur, fcd non exturbantur. ln ‘ venrri- tartari, qui ex cibo pariter & potu vnitis
culo quoque accidit, vt tartarus ibi ad- funt,commixtura vnafiunt.Id obferuan-
hxrefeat ex calculis, bolis ac fimilibus, dum eft. N am calculus, qui ex cibi tar-
xque ac in dentibus : non vero a limo. taro illic gignitur,folutu facilior.cft alte­
Qui calculi aut tartari ventriculi virtute ro, qui cx potu nafeitur. Explicatio alia
infringunt, iliumque mutarit ac alterant eft eius, qui a potu: alia itidem e iu s, qui
ad varios morbos ac dolores, ficut hifce ex cibo fit: &: tamen p rx calculis ac tar- ]Tuwj obis
morbis peculiare capitulum inferius affi- taris exteris vniucrfis, naturam ac pro- Jj
gnatum eft. N ec vero hxc tantum fiunt: prictatem aliam habent.Q ux differenti^ tanatig
1 ♦ J ♦ * ♦ i • -#t MUlSil
verum interdum etiam lapides meatus ob id incnto in cura fingulariter notadx
inferciunt, vt aluus cohibeatur. An vero funt. Illa enim altera facilior eft. Quo
non xquum eft, ea hic proferri &: expli­ enim longius ab ore ad emuiuftoria .* c b
cari, qux tot feculis ex infeitia fuppreffa durior & firmior coagulatio a fpiritu fa-
latuerunt. Errores enim prifeos videte: lis.Subinde enim magis ac magis tartarus
Quotus quifq*, purgationibus follicitatur, deftillatur, fubtiliatur Sc prxeipitatur: &
cum tamen nulla neceflitas pofcat,vt hu­ quo. longius peruadit, cb accuratius at- 1
mores ac vifeofitates, aliaque, que in ve- tendendus eft. Ille itaque qui in ore,eft
triculo h<^rent,educantur:Nec enim tan­ facilimus. Qui in orc ventriculi, fe c u n -J*
tum illa: nihil iuuant: verum res ipfa in- dus. Tertius & cx tribus contumacifli- tu
dies infuper periculoliorfit. Purgationes mus,qui infundo vetriculi refidet. H inc d
enim tartarum non educunt,aut exigunt. porro,qui a ventriculo remotior in inte-
N ili enim fit, vt calcinatum tartarum in ftinis,adhuc peruicacior.obfirmatiflimus
arenam rcdu&um noucritis,illiu{qjtranf- autem, qui in hepate, renibus, &: vcfica.
mutationem tenueritis : vcftrum omne Is enim, qui in inteftinis, a cibo eft. Ideo
m olim en, conatus vniuerfus, fruftra im­ lenior illo, qui in meatibus vrinariis.Co-
pendetur. Sicut ergb jam in ventriculo fcquitur ergo vltcriordiuifioviarum illa­
fua tartari genera videtis, quorum varia rum geminarum, cum fuis conditionibus
efle, &c ventriculo adhxrefcere, adeoque ac naturis. Atque vtinam , ccu fas erat, “ 3
a fpiritu falis coagulari poifunt: ita nunc h xc dudum ante me prxftita &: explica- fi8,
porro attendite,quod ardor, comprefTio, ta fuiffent: tum certe operam fuam illi
cxxftuatio, &: morbi alii ita fc habentes, laudabilius collocalTcnt, & plus emolu­
quafi mola aliqua, aut ignis, aut lapis aut menti attuliffent, quam fuis nugamentis
truncus opprim eret, quod inquam ifta' faciunt, quibus Galenus, Rhalis, & Aui-
omnia a tartaroprouenianr.qui vnus re­ cenna cum fuis commentariis tantoper
gulas veterum vniuerfasconfundit & an­ infolefeunt ac efferuntur.
T altari
vana o nihilat. Illi enim omnes rcdu&ionem Sicut ergo feparatrix vis in ventrir
pcia. tartari nec;vnquam intellexerunt, nec lo condita cft,qux putre ab imputri,f
norunt, multo minus hodie eam fciunt. cus ab alimeto difcernir.ita duplex
Ideo cu certo pudore ac opprobrio me- que fte reus cx cibis producitur, u
• dicantur, fuifque Receptis iugulant ho­ ex rebus feu cibis clihbus,£c pocab
mines ante coftitutum tempus.Inuencrc, Hoc ita accipite, vt intclligaus
qua: non inueniri oportuit. Sed alia illo- c(fe cibos,qui prqtcrquam quod
rumfapientia non eft. Reduc, & tc cx- etiam potus exfiftapv u^.{:
• \ f rp • • ^v . t 5 1
tricabis. "
effc,qui “ ' r;!
ctiam
Tanaiu, V t autem rem clarius intclligas, duo quod potu pf »r ii iMl, H.1!:, I,
fow° & Gdtem modi funt,quibus in homine quo- n c vatio v r '
u ‘ it )•<: h ;>*<: h
V • v « 4
.■3>T
I
• 8 0 E ii 3CD8
*'
—3C2&C
**
»33«
.•
m9 9 m

ii >'* H n*C H H ;; ]( j,<; H

.- iLOS..- 3£Q£..
y- ii
♦ «
h h, it h h V
RACTATVS IV- 7 J
i.ir,vt interdum fud lim o &c dc-
\dhxrefcat, qux tamen nimis
juntur. Id enimryii fiat,tum
adh^refeit: qui dum locu
upac & occludit, mortem,
etiam lapidcfcit, prouc„
lic. Quod fi aqua illa
lapidibus idonea eft:
urtarus multos pro­
ceros &c.parit:tar-
fecudum omnes
"olores fuos im-
•num. N onnun-lot*
nmos. »colores *
rum, purpu-
viridis &C calculi
. J cur no»
r U r ,q U O n ia Viride».
/* * cvanci te
• feparan-
dias rari
gionis
ie nos
m in^
mo-
/
ciqj

tU f* Tartaro*
eft, fei“ *
.»m _
e ta-
$

xtra-
ac ra- /

ds lata •^

qux a- ^
ur. Sci-
i ex fola
_x naqtara
quibus t.
de aut cal- m

.tquim ge­
ns regionis
s confidera-
lundc, quam
generali lapi—
coagulatio
qui in iftacon-
tir. Iam vero
:m vnum.j duos
Itam arenam fi-
x nafei : ita ho-
n hanc regulam
s plurciuc nafcun-
* • , Ca'ctili
propter quam duo quando
mtur. Hic enim vna *
ft , vna fiirulitudo.
i hac ex cauffa nalcu- *«
mu lnrantcm ordina-
cidit,vt dupla tu natu-
in vna tefta collidatur,
G " vclut
 0

7* P a r a m i r . L i b . III. DE O r i g .
permixta eft,$£ ex vrina attrahitur,ita vc dcbetis.H epar enim origo multoru mor­
vrina iam fola remaneat. Haec tandem borum eft, vcluti pars adm odu mobilis,
per propriam virtutem cxpuHiuam ad qu x membris plurimis, atque adeo om­
vcficam, & inde foras exturbatur. nibus famulatur ac feruit. Hepar fi affi-
Sed nutrimenti tractationem in fuum citur, noxa non leuis eft, fcd magna &: i
locum differamus: de quo plenius in tra­ multiplex. Itaque ab illo peculiaris ge­ *
4
ctatu fequeti differemus :agamusque hoc neratio hydropis, &: febris, &: hepatidis, f
Taturus loco de Tartaro vrinsc, hoc modo. Ille &: morborum plurium , maxime variarii
vn u x.
iam vclut extra regionem ventriculi in­ cryfipclatum eft,quemadmodum fuis ca­
c h o atu r,^ per meatus fuos deducitunfic pitulis explicabitur. A d augendam me- dedico,
illis quoque adhxrefcit, &: venas M efe- d icx profeffionis audoritate multo con- prehen-
raicas, porosque a c a lia , quae permeat, ducibilius fuiffet, fi perfpccillo nafo ad-
obftruit ac oppilat. Vnde poftea varia: m oto hunc tartarum cofidcraffcnt prius,
oppilationes & fimiles punCtiones nafcu- quam de cauffis hydropis ac morborum
tur,quae falfo fanguini adfignantur,vt etia aliorum fcripfiffcnt, quos ipfi ex hepate
Tartari
vnnz humoribus alijs. Sicut enim ardor gulae, deducunt. N ec enim euentus aftipula.
«iot bi
tecom prcffio vetriculi inducitur: fic hqc bitur, hydrope ea ratione gigni oririque,
quoque. Et velut in inteftinis C olica ge­ veluti de hoc ipfi blaterant. Magnus ifte
neratur: fic hic dolores ali j,pro natura ei’ & grandis defedus eft tot D odorum ,
loci, in quo tartarus (itus eft. Frequenter D om inorum , Magiftrorum ac Baccalau-
etiam fit, colledionem ibi nimis magna reorum A cadem icorum , quod in hifce
effe, ita vt propter hunc tartarum nutri­ oculatiores non fuerunt,fcd cataradis ta
mentum permeare non poffit.Eo ergo in obfirmatis cxcaecati funt. M iror equide,
ventriculo relido, fequuntur vomitus,in qua fronte,cum vfquc adeo cocci fint, fe-
appetentia cibi,tabes membrorum,paro- fe inuiccm im pofitis rubellis tiaris exor­
xyfmus calculi &c. hoc eft, velut febris nare aufint, qui tamen vbi fua capita gc-
quxdam cum frigore 6 c ard o re, ceu pe- ftcnr, vix palpare poflint.
ftis, pleurefis, & morbi fimiles alij : cum Sic ergo vrina peruadens ad veficam, i
tamen ifta vniucrfa vnus faltem paroxyf- contendit per vias peculiares ab hepate
mus tartari fin t, ficuc etiam eryfipelas in renes diredas. E x v ix feu meatus ifti,
magna ex parte fuam ex tartaro originem nihil aliud, quam crudam Sc immaturam
fortitur. vrinam continent. Et quemadmodum
Similiter etiam fcitote , quod fi h xc excrem enta ventriculi in ipfo nondum
materia nutrimenti &: vrina in vno mea­ reficcata funt, vt nec in inteftinis, fed in
tu conucniunt, &: ad vias fwas pergunt: m onoculoprim um form am fuam acci-'
tunc eo tranfitu nutrimentum extrahitur. piunt,e& nimirum exliccationis hora,qua
N utri­
m en ti Vnde fequitur, neecffc effe, per omnes virtus cxpulfiua in ipfis gen eratur: fic in
quitiai» iftas venulas,qux heparconftiruunt,tum vrina quoque fciendum eft, eam ,quo ve-
vrinam, tum nutrimentum pcruadcrc.Ia fic$ propior eft, co fubtiliorem &: con-
vero vrina nutrimentum prxeurrit in form atiorem cxfiftcre: non q u id e , quafi
hepar, per venas nimirum expreffa.Q ux meatus illi, qui intermedij iacent, fuum
fi diutius ibi moretur,nec celeriter ac ex­ alimentum ab vrina hauriant, fed quod
pedite tranfluat, fcd a calore celeri di- calor illam perfedius excoquat,&: fubin-
geflionis afficiatur & ficcetur: tum tarta- de magis depuret ac clarefaciat. Q uod
Tattarus rus in hepate relinquitur. Q u x materia .ipfum etiam inteftinorumftercoribus ac­
hepam’ etfi quidcm-retmeatunperinde tamen fc cidit. lntcftina enim a potu nullum ali­
habet, ac fi a folc rcficcata cffet.Idco tar­ mentum fumunt,fcd hoc a locis parti­
tarus tamen nullus ad eft, fcd adeft fpiri- bus alijs alliciunt. Q u o d vero cum fter-
ritus falis. Is concurrit, & materiam cus, tum vrina, ita pixparentur,cauffa ea
tartarum coagulat, fecundum eam for-’r eft, qnod paulatim vnaquadibet res ma-
mam, cuius materia prima capax eft. D e turdcat,vfquc dum ad locum fuum nati-
iliis er^q venis feu meatibus fcicndugi uum perueniat.Sic
A
etiam potus,fic
&
vrina, ilTarwtu**•*
/- /• /* • 1 " ‘«itifn
e ft, quod ita o b ftru d x , certos hepatis qux lcnlim rnaturelcit, dum in veneam vmuuu,
morbos pariant. Videtis enim ,quomodo illabatur: ibi enim perfede rpaturuit &
morbi in v-efica operentur, vt nimirum depurata e $ : veluti pyrum, qnod a men-,
erodant, exedant, cxcauent,doloresqjac fe M aio crefcerc incipit. Siadautum n u ,
morbos alios plurimos inducant, lfta pcrucnit, qaatuijnm eft. 'Ante id tempus
mulco verius de hepate quoque credere maturuna nondum eft, ncc.etiam pyrqm
cft,‘
-v

* -i
 M o r b o r . ex T a r t a r o T r a c t a t v s IV- 7$
tft,Sic ergo cognofcitc,quod in viis illis, hoc accidar,vt interdum fud limo Se de­
qux inter hepar Se cmun&orium inter- trimentis adhxrefcar, qux tamen nimis
iaccnt, rarcari generentur multi aerio­ cito diftinguuntur. Id cnimn*fl fiat,tum
res, vehementiores Se validiores, quam ficcus tartarus adh^refeit :qui dumlocu
Eius in ventriculo, Melaraicis ac hepate. Ibi vniuerfum occupat Se occludit, mortem
morbi enim vrina fecundum probationem in­ acccrfit. Sic alias etiam lapidcfcit, prout
qui*
terdum purior Se fplendidior inucnitur. aqux natura cxfiftit. CViod fi aqua illa
Et quo purior ea fit, eo durior Se acrior multis gignendis lapidibus idonea eft:
ipfius rartari generatio eft. Vnde deinde tunc eius quoque tartarus multos pro­
fufeitantur oppilationes,cum annexis ca- fert. Si grandes, fi afpcros &c.parit:tar-
bulis,foliis,fabulo,arenulis,calculis,fi- tarus quoque ciufmodi fecudum omnes
milibusqj aliis, quibus vrina contamina­ differentias producit. Colores fuos im- J
tur, concurrentes. Sic etiam in lumbis bibit ex vrina,& fucco renum. Nonnun-lot* «

rnult^ Eryfipelx, Phlegmones, Apofte- quam proprios fuos ac fuinmos colores

mata Se exulcerationes gignuntur, qux retinet, vclutcxrulcum,rubrum, purpu­
tamen in lucem nunquam prodeunt, Se reum, flauum ,croceum , Sec. viridis Se caicuii
_ . j cur non
nec videntur, nec cognofcuntur. Hifce cyaneus Se niger non generantur,quonia virides,
crg^ ca^bus opus cflet, arte anatomi- ifti colores in orificio ftomachi feparan- cy*',ei&’ mgu<
jtthfa.
b*. ca hominem diflecari, Se tartaruin hunc tur,vbi pereunt. Tum ifti etiam alias rari
probe introfpici ac conliderari. Ifti vero • Se infrequentes func.Prout ergo^regionis
ftipites, etli illum quidem fuis oculis af- mos e ft, Se cibi potusque naturjufic nos
piciant : ftant tamen ftupidi vcluti vi­ quoq; formam,genus Se paroxylmum in-
tulus ante Epifeopum , dicuntque v- uemre pofTe equum cft,.fecundum m o­
num id , H xc cft quxdam vilcofitas. dos om nes, vclut tartarus continet, eiq,
En domine D o cto r, an ftercus non cft innatum eft. . f • •

rubrica? Sic ergo vrina in vcficam prouehitur. Tarufu#

nencir P ° rro autem ex axiomatis cum Phy- Huius Se hoc in loco generatio talis eft,
ficis tmn anatomicis conftat , renes ab vt annedh quidem facile pofljt. Nam Se _
vrina non augefeere alive: fedeo modo loci Se materix ad id fatis habet:qux ta­
nutriri , vt in proprio capite traditur. men non manet, fed deraditur Se detra-
V
*

Ratum etiam hoc cft, in renibus vrinam hitur.Quamquam parietes, folia ac ra­
nihil operari aliud,quam vt ipforum for- menta non deradantur, cum nimis lata «

Vrina re- des abftergat& cluat. Vrina enim eft fint. Grana tamen diftinguuntur, qux a-
numbal
bmui renum balfamus,qui fine vrina facile pu- renx aut calculi more annafeuntur. Sci­
trefcerent.Propterea hic etiam de vrina, tote autem , formam arenofam cx fola
&non de natura ac conditione rerum regionis natura o riri, hoc cft, ex naqhra
pertra&atur. Sic ergo vrina poftea ad­ cibi potusque illius regionis. Ex quibus
huc magis clarificatur, Se ad rubedinem iam facile intelhgere potes,vnde aut cal­
fuamafccndit, hoceft,appropinquat au­ culus aut arena proueniat,poftquam ge­
tumno. Sed Se concuuitas quxdam ac nera lapidis arenqq; Sec. iftius regionis
fpatium prxfto c ft, cui perfacile veluti vt pumices, filices. Se alios confidcra-
dolio adhxrefcerc poteft, fi fpiritus falis fti. Nulla etenim forma aliunde, quam
nimis velociter tartarum pcrfequatur,ita cx iftius regionis natura generali lapi­
vt a fuo excremento; hoc c ft, vrina dif. dum producitur. Tum Se coagulatio
feparetur. Tum enim generatur aut fo- cx folo fpiritu falis fit, qui in ifta con­
*JJJnhaccus tartarus,aut arenofus tartarus,auc ditione ac forma pcvfiftit. Iam vero
i*«cn. calculofus tartarusiquq differet ix omnes veluti contingit , lapidem vnum ,duos
ex renibus deducuntur, quorum eaifto plurcfue; itemque multam arenam fi-
in loco proprietas eft. Huius exemplum mul ♦ vno loco fieri aut nafei : ita ho-
e Philoibphix adytis tale accipite. Si rum omnium breuem hanc regulam
quis aquam bibat , qux filices gignit: tenete. Si lapis vnus plurcfue nafcun-
tartaius autem iftius aqux ab cxcrcmeto tur, eadem cauffa eft,proprer quam duo quando
feponitur ac extrahitur.-ifti autem Ipiri- trcfuc infantes nafcuntur. Hic enim vna
tus falis fuperueniat: tum ex ifto tartaro fimilis maceria adeft , vna limilitudo. nfan‘c*
r , qm plu-
calculus generatur, non folium ,non ra­ Duo trefue infantes hac ex cauna nalcu- s*-
mentum, non arena. Q uod fi vero ab tur,quia natura m vnu- infantem . c * 1
ordina­
lUittt*.

aqua arenofa fccedat: arena gignitur.Sic *ta cft.Iam vero accidit,vt dupla tu natu-
‘ 1%« »< »»
etiam de ceteris formis. Quanquam Se >tum genitura in Vna tcfta colligatur,
G veluc
 74 P a r a mi r . L i b . III. DE O r i g .
vclut fxpe duo vitelli in ouo vno : dux alius fufficiatur : velut ‘infans vnus poft Tarwrul
nuces in vno cortice : duae caftanex in alium nafeitur. Ib i, cauffa nulla alia eft,
vno putamine. Eodem modo & in lapi­ quam prima,qux fecundo & pluries re­
de duo iun&a funt in iftofeminc. Que li dire poteft.Vnde colligi debet tartarum
difliliant & feparentur,tum vtraq; anne- effe morbum extraneum rerum crefccn-
ftuntur & adhxrefcunt, vifcumq; arri­ tium,qui cx terra &: eiusliquoribuscnaf-
piunt, quod tartatus eft,hocqj modo au- citur.Liquorcs autem iftiufmodi funt,vt,
gefcunt,vno fcilicct altero vbcrius.Vnde cx quibus bolus, lapis, vifcus, arenaque
vnus altero quoque maior minorue eft. gignuntur.qux iterum aut cum legurai-i
Nam de magnitudine, forma ac fimili- nibus Sc frumentis, aur oleribus, aut
tudine definiri non poteft. Sic & de vi- vino, aut aqua, aut carne in nos defeen-*
ficx calculo ratum habeatur, non duos dunt, ac, vt d id u m eft, annafeuntur aut
fucccffiuc generari, hoc eft , vnum tot agglutinantur. Contra quem adhxfum, Tanari
annis crefccre:& poft hunc generari no- medicina prxfentior nulla eft,quam bu- jjru°dn
uu. i£que enim ac ex duobus infantibus tyrum & oleum oliux, ficut illorum rc- tiilitnum u m c d iB .
vnus poft alium concipi non p oteft: fic gimen demonftrat.
nec lapides. Verum de fabulo ac arenis
communis regula eft , quod perpetub T R A C T A T F S Q FA R TFS.
Tartarus quartus.
crcfcant. Nam lapidum generationi non
xquiparantur.
Satis ergb ha&enus di&um eft de ge­ P Ergamus autem dc generatione
T artari, qua: in aliis quoque mem­
neratione Tartari in viis vrinariis, quo bris, vt pulmone, folliculo fcllis, corde*
nimirum modo fiat. Q uod fiquidem liene, cerebro ac renibus fit. Quomodo
breuius : id propter peculiaria capitula vero in iftis partibus ea generatio fiat,id
faftum eft, quibus vnumquoduis genus cx communi hac regula ita cognofce.
ac fpccies figillatim proponitur. Interim Vnumquodlibet,quod in homine eft,ci­
tamen meatus indicati funt, nimirum bo opus h abet, & quotidiano fuo qux-
tedentes ab ore ad ftomachu,ab hoc,ad fito alimento. Alimentum illud fefe ha­
anum : &a ventriculo iterum ad hepar, bet , prout in ventriculum ingcftam eft.'
renes, & vefieam. Sed &: quod lotium Quod fi ad fua lo.ca attra&um eft tunc
concernit,&: excrementum inteftinoru: feitote, vnamquamlibet partem in cor­
eorum nihil omifTum eft. Porrb, prxter pore fibijpfi pro ventriculo effe, Sc fepa-
ifta in rebus illis tartarus etiam alius nof- rare aut a fe amoliri,quod aut bonum no
ccndus eft. Is dc membris principalibus eft,aut non appetit. N ec vllum membru
S o *!* indicat,quoties illaTartaro aggrauantur, pro alio hoc co&ionis officium fubic.
cipaUum quibufeunque cx caufiis materiebus. Solus ventriculus reipublic^ caufsa ope- Storaj;
ditfert i s Uos enim is peculiares morbos cotinec. ratur. Et quod in lotio quoque, gratia
cxciemj. Cauffa eft,quod non ex iam didis tarta- hepatis,renum ac veficx molitur, idipsu ?«*«•
loiwm. . 1 i * .* Venm»
ris emergat: fed tartarus peregrinus eft, incommodum exterarum partium etia cuimin.
qui talis in iftis locis gignitur. Et quam­ fufeipit. Per hunc autem , non vniuerfa
quam &: ipfe fuum ex cibo principiu ac fufficienter feparantur.fcd vnumquodli-
cauftam habeat-non tamen in excrcme- bet membrum prxparationem nouam
toru ratione is confiftit,ficut prius mon- aggreditur,quodque fibi affine & com­
ftratum cftifcd per vias alias impellitur. modum arbitratur, arripit : inutile vero
Qua cauda merito etiam a ceteris fciun- feparat &: excutit. Q ux ita feparantur,
gendus eft. Huius vt genus aliud eft, fic Excrementa quoque fu n t: quorum exi­
peculiaria quoque membra occupat, vc tus varij conditi funt. Sic,pulmo expur­
\fuo libro docebitur. ' Per quit
gatur per arterias : cerebrum per nares: vias que*
Primb autem fuperius propofitum eft lien pcrhxmorrhoidesrbilis per ventri­ libet ctcmea*
ei-
dc Curatione , quod per redu&ioncm culum : renes per 1
veficarmcor in chaos. ta eda*
Ueda-
cantu*
canui.
calculi expellendi fint. Nec enim fcindi Sicut ergb partes nutritionis principes
podiint,nifi in folis pudendis. Illic ergb feorfim in fuos meatus terminantur: fic ^
ars pofita eft,in preparatione illaru reru, excrementa ifta membrorum principu,
qux reducunt, & non tranfmutant, nec materia funt,ex qua generationes tartat
i • praecipitant. Alia tamen curatio illius inftituuntur,fecundu fuas naturas. Sub­
eft,de quo paulo poft tradetur. Hoc lo­ tilia enim admodum illa funt, ii illic fe
co feiendum eft, fijpius accidere, vt cal­ perdunt & manifeftant.De horum con­
culus vnus elidatur, in cuius locum pbft ditione hoc exemplum attendite: veluti ■
fi quid
r '

M o r b o r . E x T a r t a Xo T r a c t . IV. 75
ti fi quid ad fummum diftillatur,^ vltc- explicare aggrediar,prqmonitos vos ve-
riiis ad volatilitatcm perducitur, vt fme lim, illic tartari parum, nec tanto cumu­
corpore fit. lam vero fme corpore nihil lo aggregari, ac in exteris vel vrinx vei
fa&um eft. Et ii quidem eiTe videatur: inteftinorum meatibus. Cau/Ta eft, quia
tamen a perito probocpartifice cius cor­ pulmones quod edunt ac bibunt,tid ni­
pus femper inucnitur. Sic hic quoque: mis paucum eft. Quod fi enim metiaris
quoniam , nec in ventriculo propter fe- multitudinem eorum >quae homo, inge^
ceiTum, nec in vrina reperitur : fed cor­ gerir.ac a mole illa tum ftercora tum v-
pus tartari inucnitur volatilc>& in cqtcra rinam detrahastparum certe in corpore
prxdida membra inftar vini ardentis a £> reliquum deprehendetur. Quod fi ergb
cendcntis permeat, ve putetur fine cor-1 ex ifta exigua quantitate omniamebra,
pore efle. Sine eo tamen non eft. Etfi- quorum plurima funt* ali debent: in di-
quidem in pellicanum indatur Sc circu­ ftributione certe illa admodum parum
letur, tamen in fetartarum continet. Sic pulmonibus cedet. Ideoque ab ifta prae­
corpu» illa quoque. Quare fi in conucnientia tenui mole non tam folemnis,manifefta
habent . ~ ‘ . — i
etum loca praenominatorum membrorum m- ac quotidiana operatio fcu tartareum
voiatiiia. cj(j ant ^ t^m dcm{im geminus artifex
genus profici/ci poflit, velut in lotio SC
prxftb eft, qui corpus,& volatile fepara- inceftinisfit. Ideoq; fecundum genera­
re poteft,quod artifices caeteri,puta,ven­ tionem illius haec accuratius quoque
triculus , hepar Scc. minime poliunt. Sic ob/eruanda fiint. Sed pro intellcdu horu ent i u
res vnaquxhbet in congruis fibi locis fe­ hoc quoq; feiendum eft: quod econtca
cundum proprietatem fuam ac exalta­ exiguum tale plus damni inferat,quam p,ofioIC,,
tionem vere inucnitur .* ficut ex hoc vul­ multum aliud. Adde Sc hoc .* quod in
gari exemplo patet. Vir vnus,& foemina rebus huiufmodi,fpiritus /alis non toties
vna,vno coniugio ligantur. Hi iam duo, a i operationem fe/e accingere po/fit.
fi,vt iundi funt, congrediuntur, nullum Nec enim hic atque potens eft ^ ac in
adulterium patratur.Ratio eft,quia ana- meatibus alijs: /ed quadantenus quief-
tomia Sc concordantia in vn ocft,n ec ccre cogitur. Vbi enim multitudo deeft:
quid ipfa violat. Q uod fi vero non con­ ibi nec poreftas eius abundar., Ex mul­
grediuntur, /olidus ac firmus amor non titudine enim m arerix,m ultitudo o ri-'
eft, /ed vacillans ficut arundo in aquis. tur fpiricus falis.
Qui enim procatur vir, is fuam legitima D e tartaro ergo pulmonnm deinceps
coniugem non habet iuxta tenorem A- h xc trademus. Multotics con/picamini»
natomix. Sic nec qua: procatur foemina, in pulmonibus tam animalium extero-
fuum legitimum maritum. Vnicuiiibct ru, quam hom inum, ca lcu lo s repeririV
enim homini a D eo congenita libido granis milij fimiles. In pulmones autein
vel voluptasfiia eft, qua: illum adulceru hominis venx ingrediuntur. Iftx venx
fieri prohi beat. Mandatum itaq; ad illos non fimilem habent anatomiam cum
pertinet, quid nullo foedere ion&i ftint: venis fanguinalibus ceterarum partium
faSu vt /eruent illud,quali iundi efient. Ideo principum. Iftis itaq; v e n is h o c l o c o tra­
fla' coniugia duo /u n t: vnum eorum quos cta tu s peculiaris debetur. Pulmonum
Deus coni ungit, vtfupra: alterum,quod v en x, ftomachus fune pulmonum. In
homines ipfi i ungunt.' P rim i fid em fe r - venis iftis pulmo purum ab impuro f c - michut-
uant fine mandato. Secundi m in im e ,fcd g r e g a t , Sc fibi quod idoneum non inuc-
per mandatum a lliga n tu r. S ic in n o lir o nir, a b ijeit. H an c fep a ra tio n em v en tri­ V e n x ,

quoque propofito. Si res q u x piam in cu lu s quidem non nouit : nouic tamen fio/
p u lm o ­

n is

coniundionem Sc concordandam fiix pulmo. H in c etia m fit, v t ex crem en tu m machuf*

anatomix ducitur,tum promit q u icq u id p ecu lia r e rep eria tu rin p u lm o n ib u s,h o c
habet. Icj fi non fiat:coerccri non poteft clt,ip fiu s ca n n is in fertu m ,q u $ fo lx ipfius
vt feparctur. Quare fi n a tu re arcana ex ­ flomachus fu n t, a D eo in h u n c v fu m e o -
plorari v e lin t , ipfis fe m p e r M a giftcr g e ­ d icx , v t ex crem en tu m in ipfis p elli ca n e­
m inus a d d en d u s eft, Sc fecu n d u m m a gi tu r Sc articuletur,dum in ip fo s p u lm o n es
fherium illu d , eum illa om n ia tra& anda in cid a t . N ec q u icq u a m en im aliud p e r-
S cob feru a n d a funt.A lias c c c c a S c o b fc u - fu a d etis v o b is, quam v n icu ilib et tn cin -
ra om nia eru n t,a b illa q u x ed u n tu r. b r o p ecu lia rem fu u m (hom achu m o b ei- stom»,
Tatvut
pulmo* S ic p rim o feien d u m e f t , q u o d ? fi illa gifie, m ira b ilem q u id em Sc o p e r o fum , cu!l!bc¥
sum Cur
waoil' lo ca fib i d cflin a ta p r o d u cen d a fu n t, ficu t feien tia ex ter n e d cm on fb ra c in pane’
f«imt- pars ad p u lm o n es d etin etu r. Id ptiufqua p rx p a ra tio n ib u s, in quibus p u ru m ab
G 2 im p u r e

\
 76 PARAM RVM LIB..MI. DE ORIG.
1

impuro fcparart folct.Quarc, fi talis ctia funt. Magnum itaqj opus cft, fpiritum
pulmonum ftomachus eft, certe in i)s efficacem,qui ventriculi habet rationem
confcruabit,quod oportet fuperfluum te officium,cognouiffe. Is fi prauus eft,
per cannas extra os exturbabit. Et hoc membra fimul vniuerfa>quam gubernare Medico­
peculiare etiam excrementum eft, quod te alere debet,nihili fune. Primum qui­ rum tc-
in folis pulmonibus gignitur >non etiam dem ftomachum, fcu magnum, dcgufta- J£ken
in partibus aliis. Nam peculiaris ipforum runt illi quidem, quem etiam feniire ru-
quoque ftomachus eft. Porrb autem, in fticus poffit. Hos autem ftomachos, in
ifta difetetione puri ab impuro pulmo quibus tantum momenti cft, ne olfece­
ftercus quoddam reddit, te cum hoc, runt quidem. Ex quibus non inepte col­
Tamrus ipfum tartaruni. Sic ergo tartarus vna ligi poteft,plurimos exfiftcrc morbos ex
num^u» cum excrementis c pulmonibus elidi dc- iftis vcntrculis enatos,quos ipfi in aliena
tignatm. bcrct. Id fi fiat minus ,& tartarus fepa- capitula perperam locarunt,parum pcnfi
retur ab excremento : tunc in fede illa facientes,quid agant,te quam re tradet.
relidus, ibi annafeitur, & cannas infer- Qiiarc arquum eft,vt dc huiufmodi mens '
cir.Sic ipfij canna? tartaro, foliis,ramen­ bis peculiaris libellus condatur:quo hxc 1
tis,tabulis te granulis afficiuntur ibi re­ ego differo. Alimentum ergo, fi dido
lidis. Iam autem tartarus hic fubtilior modo in ftomachum cerebri impellir,
eft eo qui haeret in inteftinis aut mcati- tum nccefie cft, vt ftomachus illi Alchi-
pim™* bus vrinarijs.Nam & fiibtilius feparatur, miftafiat te artifexgenuin^ feparationis,
lubuuor ae ex volatilitate incorporalitatem
^ 1 redi- qua? ad commoditatem te emolumen­
cs«w. gitur. Hic enim iimile fimili iundum tum cerebri facir. Ibi ergo aliud quod­
. eft. Vndc ratione loci quoque, cui ex dam excrementum, a exteris diuerfum
' officio pulmones infunt, varij morbi e- proucnit, cuius emundorium cft nafus.
mcrgunr:qui te ipfi quide tartarci morbi Excrementum autem mucus cft, e nari-
funt, fed tamen alia indicia ac operatio-* bus elabcns. Vndc videtis, cerebri fto-
Tatt-pui-nes habent. Vtpote, cum officium pul- machum extra cerebrum conftitutum mow.
TOo!bim nionum iit, libere furfum ac deorfum efle; nutnmcntumq; prx roribus ccrcbn rura «c.
mOueri,&: acrem attrahcre:tunc meatus prxparari, ac ita prxparatum in cerebri f0*hc"*'
1' aeris i tartaro impediuntur,ita, vt multi cellas obferaras atuahi. Sic ergo excre­
inde morbi exfurgant,qui a medicis no- mentum foris in venis relinquitur, qua?
nunquam afthma, interdum tuffis voci­ fecundum anatomiam illam pofitx funt,
tantur , cum tamen merus tartarus lit. &: cerebri ventriculum continent. Illa:
Sic te anhelitusdmpedimcnturri te fimi- manifeftum fuum emundorium habent,
lia,qux poft phthifis comitatur , qua ficut primus ventriculus fuum pylorum.
homo fecundum fubftantiam fuam ta- Emundorium autem illud derruatur in
befeit. Sic te Ethica febris, qua: omnia nares. Sic ergo extra ipfum cerebrum
abvnohoc tartaro proiicniunt, qui in huiufmodi tartari reperiuntur, quoufq;
pulmonibus (itus eft .* ficut hxc fuiscapi­ nimirum ftomachus in illa regione ex­
tibus traduntur. tenditur. Ex quibus, poftea phrenefis,
stoma Similiter etiam peculiaris ftomachus mania &: vcfani^ fimilesenafcuntur,quas
Ithivbi. cft, qui cerebro dicatur. Is autem fto­ medici ex abundantia fanguinis definie­
machus eft extra cerebrum, non intra runt,fed perperam:qucm morem folent
hoc. Ad cerebrum autem omne nutri­ obferuarc etiam in aliis, ficut fuo loco
mentum indifcrctum, h.e.fccnndum ve­ explicabitur.
ram vltimim .materiam indifieparatum Porro autem te dc renibus cognofcite.
infertur,prout huic loco competit,& ce­ Etfi autem vrina ifto quidem loco ftabu-
rebro commodum eft. Hoc ergo li ce­ letur: ad renum tamen corpus id nihil
rebrum aflunifir, operationem fuam fto- attinet. Non enim ex vrina illi aluntur, Rene*
fftachalem aggreditur. Aique enim ac fed ex eodem alimento,quo membra rc- v rinrtllfc
aliu ani
ftomacluisfdc primo loquor) corruptor liqua. Quanquam id raro fiat.Nam vri­
• precipur eft omnium membrorum,dum na nimiopere humedae t e madefacit,ita
in fuo officio non eredus te probus ver- vt tartarus promte e renibus elabatur,te
fatur: fic te de membrorum ftomachis a fuis excrementis feparari non poflir.
inteHigcndum eft,quod ex eorum imbe- Et tamen non minusrcnesj quam partes T*"
cilliratc tnulti morbihafraiitur, qui v- extere ad hoc confticutx funt. Iam m P.«-
niuerli tamen hadenus k nemine tradi­ vero te renes fuum alimentum afeif- tlU*
ti, fed obliuionc & ignorantia obiit erati eunt pro ratione diftributionis , te
diorum II
 / ■

M o r b o r . ex T a r t a r o T r a c t a t v s IV. 77
illorum Anatomiac, qua: in homine fit fendere poftetis, nec illi vos nifi quod
hominem edente* Is eo modo cuilibet per confuetudinis diuturnitatem , Sc or- ” ..
diftribuitur,quo conucnit, cumconiun- dinationem Acadcmiarum prifeam, ex miaiuvct
cttsnimirum fuis excrementis: quae nul­ quibus nihil nifi adulatores Sc feriba: cSmu-
libi Tcparantur, nifi in membro illo,cuius prodeunt,ratum profcrtis.ls enim feribaxwur*
id alimentum proprium eft. Sic ergo merus eft, qui recepta quidem proponit,
ifta ratione Sc renes ad modum mem­ fed neminem tamen fanat.Ex hoc quoq;
brorum aliorum fua excrementa colli­ fakem dodor fcriptionis,non fanationis
gunt. Haec cum vrina permixta , cuni cxfiftit. Ita ergo feriba: eftis, h.cTadula­
eadem eiiciuntur : que vrinae hypoftafis t o r e s ^ fingularem fedam conditis ve-
HypoQa fiunt. Quare hypoftafis dc renum malis luti Pharifari. Sibi enim a nemine quic-
S«cenQarguh* Nam ea illorum excrementum quam importari patiuntur. In hoc etiam
mentum y qUae ^ caetera vrina feorfim in fixum monachorum ordines aemulamini, qui M
i » , / * i * Mona;
locum fcparatur,vclut oleum , aut aqua,' quid album fit, quod nigrum, ignorant. chotuy
qua: fc pcrmifccri non patiuntur. Ac vc- An non propudium h.c. quod ne fcmel
luti oleum fupernatat: vnda autem fub- quidem ex hypoftafi dc calculo iudicarc
fid et: fic proprietas hypoftafis hjecelh, potuiftis? Quid ergo didiciftis 6 D odo-
Sb*w*i*vt auc i11 mcdium, aut.defuper vfquc ad rcsi Solos nimirum ftultos pedere.
“ • fundum feparata confiftat, prout probe Iftiufmodi cor quoq; patitur. Hoc &:
illa extunditur aut emittitur* lam vero ipfum more partium aliarum nutritur.
artis opus eft,hypoftafin a lotio feparare Similiter & fua excrementa leparat. Iam
pofferita, vt hypoftafis in lingulare vas, autem dc folo illius excremento dicen­
& feorfim ipfa quoq; vrina excipiatur. dum cft:quod in ipfo tartarus continea­
Et hoc qui nouit is excrementum rerum tur. Cor autem in fua capfula conditum
ipfiifuniim in rei veritate contuetur , Sc eft .* Ex ilia prodit eius excremcntu, nec
•,
* 4
vna cum prarparatione Sc feparationc quicquamin illa remanet. A d qu$ fei­
I

illa,vltim am quoq; calculorum mate­ tote,cor omnium pauciffimum ac purif-

b
riam perfpicit. Sicut autem vlcima ma­ fimum alimentu aflumere,fuaq; reddere
teria calculorum in vno inucnitur: in excrementa inftargutta: ocularis, in ca- i xcte:
eodem ipfo feitote materiam quoq; pri­ pfulam eam, qua continetur, defluentia.
mam reperiri cius rei,cuius materia viti— Id iam fi modum excedit: ex illo tranf-
Krdicus ma apparet. Pinguis ille autem error eft, fudat. Quod autem per capfularrrtranf-
E ; quando d icu n t; hypoftafin teftari dc fudat, non ponderofum eft,fed aereum,
vcnrriculo. Quidautem imperiti d ica n t Sc lcu is fpiritus. Quanquam dicant, pul­
aliud? Nam omnino proferendum ali­ monem cordi fuaue refrigerium afflare.
quid eft,vt fua commenta tueantur. No Quorum fimiles /ermones inanes alias
mirum ergo,fi lotij tam probi (penato­ quoq; funduntur.Rcfrigerium,qupd pul­
res fint, vt a nemine laudentur, contra mones prarftant, vniuerfo corpori infer-
vero omnium pipulo differantur. Nam uit,non cordi.AIius enim eft calor hepa- Mc(fkom-
Sc c b ab ipfis res deduda e ft, vt a medi­ tis, alius cordis, alius huius , alius illius
cina iam omnes iiomines abhorreant, partis. Falfum e r g o e fi,o m n e m ca lo r em
eamq; meram deceptionem Sc fraudem ex c o r d e proucnirc. V n u m q u od lib ct
cflc arbitrcnrur. S ic e r g o artibus fuis enim membrum fuum ex (e ip fo ca lo r e m
impofueruntliominibus, vt Sc ru fticis-S c habet. Quare ib i co m m u n e refrig eriu m
Judafis iam plus fid a n t i l l i , quam ipfis. pneftatur. Cererum de excrementis
Qui etia m ,fi probe attendatur, illis d o - fe ito te , q u od , fi tartarus in capfula coa­
doribus lo n g e p e r itio r e s funt. An en im gulatur, Sc fpiritu s falis ipfu m co rrip ia t >
h o c n on p ro b ru m Sc fiagitiu m eft, p o lia - illic o g e n e r a tio tartari p rq fto f i t , in e t
trum in quadam d u ita te a li, qui x g r o s o m n in o form a , qua eft illa , cuius prim a
fu gia t,n ec ip fo s iu u are p o fiitjfcd e o fd c m m a teria p rx fcn s eft. S ic e r g o tartarus
d e le r e re c o g a tu n c u m ta m en a d u cn ien s . g en er a tu r in capfula c o r in clu d en te,
alius, fim plex Sc m in im e litcra tu s illis V nde d e in d e m u lti h u iu fin o d i m o rb i co^ a*
opem Sc auxilium ferat? H ic fi h o n o r eft fiu n t, q u o d lo n g e aliis n o m in ib u s , a c jj™mo:
d id u c e r t e tu rpis eft. Caufia a u tem lio - ca r d ia ca , tr e m o r c o r d is Sc fim iles in -
rum eft, q u o d ftud/a veftra n ih ili fune. fign iu n tu r , ficu t in p ro p ris ca p itu ­
P oeta s agitistSc p o e t i c e etia m m e d e m i- lis p e r cen feb itu r. Iam a u tem p a -
ni.Et fi d u p lo q u id em im m ero fio r es e f ­ roxyfim ant h u iu fin od i m o r b i cu m ca l­
fetis :n c fic ta m en v e ftr o s D o d o r e s d e - c u lo , eu n d em q u e cu m illo p la n e
G $ p a rox yfm u n f •
 1

78 P aramirvm L i b . HI. d e O r i g .
Aftdieo* paroxvfmum habent. Quia vero locus roxyfmi, cjuales calculus quilibet ex fc
ivm ic; quoque diuerfus elbproptcrea paroxyf- gignit. Vnde tandem comprehcnfiones,
uehen
DICI
mi quoque ali) concitantur. Hic illi contufiones,vomitus,tormina,bilis exu-
etreutiunt, ac aliena nomina comminif- dationes ,fui paroxyfmi tempore exfur-
cuntur,dicuntq; hunc aut illum morbufn gunt: cuius bilis erudatione, poftmodu
cde,& cum melancholia ac cholera,&c. ininteftinis colica &: fimilia aliafufci-
fua incedunt. Adeoqj ignorant ftulti, tantur. Medici autem alias nugas cudut, Mtdicu*
cor nullo vfquam molimine c6 adigi quo ex principio ifta oriantur. Nifienim
poffc, vt illa recipiant» quae ifti impo­ id operam dcs,vt ipfum calculum proxi­
nunt,ac ineffe dicunt, lnterim quia ipfis me trades, labor omnis irritus futurus
nemo contradicit, mendacia fua ac do­ cft. Sic nifi originem ex bile ftatuas, a
los facile propagare poliunt, &: humores calculo in illa contento caudata , cu-*
fuos ciuitatc donare. Nemo eft,qui ipfos ramq, ita inftituas,vt dicas, folum calcu­
reprehendit. Sic ftulti,medicinae Dodo- lum in felle demi oportere: impodibile
res manent ac habentur,quorum cor hu- erit, vt auxilium afferas. Sed vfq; adc6
iufmodi ineptiis plenius cft, quam vero­ induftric in iftis morbis exculti eftis,
rum fatuorum. Quod fi vero res accura­ quia fides vcftris fumis confertur.Id vos
tius inquiratur, Sc cenfura ordinationis tam fuauiter titillat: vt in aliis etiam,
iuftior fiat: digni apparebunt, qui aut queeunq, obiter faltem opinamini, fta-
fuftibus comminuantur, aut virgis cae­ tutis veftris acquiefcendum iknpliciter *
dantur. Hi latrones ifti funt, de quibus fit.Et merito quidem: qualis enim grex:
mandatum Dei loquitur, Non occides. talis &: rex. Attendite ergb, vt morbos
Aut ergo hoc difcc, vt neminem occi­ fellis cognofcatis aut a calculo effe, auc
das , aut rufticare. Mandatum illud ad fine eo. Scitote etiam,fellis non maio­
omnes artes extenditur illas , per quaru res effe inimicitias, quam cxcrcmenco-
abufum homo interimi poteft.Nec enim rum-.raroquc illud xgrefcerc, fi tartarus
de folo gladio id didum cft, fed de tc non concurrat, fiuc feparatus,fiue non.
ipfoquoq;. Necte de hoc eripient Do- Sed & hoc credite, calculum in paro-
dores tui,ad quos te refers. Illi enim xyfmo fuo fel expel ere, multis qujdem
aeque ac tu carnificis manibus traditi sut. viis modifq;, hic deferibi minime con-
Quare nemo iure furem fe cum fure tue­ ucnientibus. Natura illa arquatum mor­
bitur. Caeci in vnam foueam corruent. bum &calios varios paric. Iam infilitfiam
Alte gloriamini de veftra anatomia: & recedit Iderus etiam quilibet, qui per
tamen quid videatis, ignoratis. Et quod remedia ipfi debita non expellitur , is
in ipfis tenetis manibus, non nouiftis. cum tartaro permixtus cft. Et folus cal­
Sicut Norimbergae Dodores faciunt, culus exturbetur : alias nulla Afallia {eu
Pharmacopolia vifitantes » qui, quod ftcrcus anferinum aut quicquam aliud
ipfifmet manibus premunt, quaerunt, an iuuabit. Ideo fedulam operam impen­
in officinis promtum non fit ? Et hi ho­ dite. Probe quoque node debetis cal­
mines noftri ordinis Germanos omnes culi proxyfmos, quod rcfoluat,quod di-
examinabunt? O fraudulentum & impo- ftorqueat,putrefaciat,totum corpus per­
ftoriumexamen. Quantum autem e re erret. Sic hic quoque idem molitur .*id
ipforum eft , quod cum fui fimilibus cft,paric iderum,paralyfin, diftorfio- ’
agant. Id enim ni cfiet, quomodo cum nem, colicam, pedoris compreffionem,
\
nugis fuis ftarent? Non autem in vno vomitionem, dyfpepfiam,&c. Et ad hec
Medica»
faltem, h.e.in leprarfedin canteris omni­ omnia non erubefeunt Medici dicere,
bus his fimilibus. Tutum hoc ipfis afy- ede choleram. Miram vero choleram: hcnC*‘
lum eft, quod apud Satrapas ac magna­ imb vero choleram apud vos moriones,
tes gratia valent. Extia hoc, mercedcm non autem apud peritos. Prout tamen
debitam dudum retulificnt. homines eftis ,‘ fic veftris parribus con­
Tartarus lam vero etiam c felle tartarus gigni­ fiditis. Quoties qu^fo in felle genera­ 1
fellis. 4

tur, qui ex illius cxcremeto ^que ac cx- tio lapidis,vlrima materia lapidis inucn-
teri proucnit.Hunc autc tartarum fel in ta eft: Sed vos erudituli manus, non li­
feipfo continet,nec diftribuit longius.Et benter maculatis. ISi ficum falcem iftov
fi ab excremento leparatur, nec in ifta rum cognitum habetis,iam vobis id ab­
feparatione exundat.-tunc generatur illa unde fufficere arbitramini.
SJT”1* forma,quae in felle ineft. £x quo ipfo Sed ad fplenem etiam defeenda-
..4U0<1' fui morbi oriuntur,hoc cft,ifti pa- mus , qui materiam calculi &: ipfe P ***'
xqualicer

i
pr I

M o r b o r . ex T a r t a .r o T r a c t a t v s IV. •}§
xqualiter in fuis excrementis continet. fitemmi,fplenem purgari per oculos , 8c
Sunt verb qui dicat,lienem fc ’per oculos fcl per aures. Vtrumque enim falfum eft.
exonerare. Ideuentus non comprobat. Ideo vero ifta afferitis, quod nemo intcl-
Vbi enim emunctorii exitus paret aut fi­ ligcre ac experiri poflit. Q uod vobis ta­
nis, ibidem fanitas quoque comparari men creditur, & habetur eo lo c o , quo
poteft. Yt: ventriculi cmunCtorium per mendacium coa&um.Quis enim tam le-.
monoculum fit. Is fi quo vitio tenetur, id & x caterux Academicorum facile obni­
fer monoculu expelfitur.Quod fi no fit: tatur aut obftrepat ? Inter quos funt ex*
morbi fui periculum fuftinebit.Hoc & de torres Baccalaurei, Ludimagiftri, Procu*
irinae meatibus verum eft. Iam fi fplcnis ratOrcs, Poetc* Hiftorici,Grxci* Arabes*
emunctorium in oculis exfifterec: opus Chaldxi, Iudaci,Monachi,moniales,Car­
effetnobisilliufmodi remediis, qux la- nifices, meretrices, canum iugulatores.
crymas cierent, vt per illas fcilicct mor­ Quod fi omninb probi Do&oreS effetis*
bi fplenetici, vcluti quartana, oppilatio, libriccrt^ veftri ea proderent, quib. £ *
&c.illkc exigeretur & exrraheretur.Quia carnificibus exfuperari non pbfietis.Cunfi
vero per lacrymas lienis morbi non tol­ vero illi nullius momenti fint: carnifici
luntur, vt nec per rifum hepatis m ala: tu procliue eftjvos iam arte &: difputatione
certe illorum emunCtoria non erunt, fed fuperare. Hicvefter dcfedhiseft.
aliud eft quod lacrymatur,aliud quod ri­
det. Ide6 craffus error eft Medicorum, T R A C T A T V S QrARTVS.
qui obliti funt, omnia emunctoria fuas mi

jtpicile' medicinas haberc:ve!utinteftina, colo-

*»• cynthidem, cfulamrftomachi o s , Nipal£ P Orro autem adhfic ahud quoq j-ge­
nus tartari exfiftir. Id extra membra
prxeipitatum: hepar, Pr. Mz. veficam, principalia cbtinetur, in fangiiinc,carne, T m c u c o /

xip»ien raphanum, linariam: nafum, Hellcboru, medulla, &: ceteris fimilibus-.Cautum au- mextra em bra
UtlUfto- folia perfici, & ficd e ceteris. Sed ad la- tem hic fit, oculorum ftillas fcu lacrymas piincipa-
lia .
crym a s nulla vnquamedicina1cxftitic,qu$ hoc loco non intclligi. Nam fciri non
*“• lienis emunCtorium expurgafTer.Sed qua poteft, vndenam erumpant, aut fe cu n ­
arguti do&ores in aliis fu n t: fichic quo- d u m materiam fubftanriamq; fuam gi-
que.Ulorum fapienti^ momentum & hoc gnantur. Nam & a fletu & a rilu conci­
eft.Sic enim pro eorum opinione quarta­ tantur: quorum geminorum origo inccn*
na per aures ablcederer.Ipfi vero per po­ ta eft, vbinam fcarurigo illa, ex qua pro­
dicem cam exturbant, & per fudores, ac fluant,lateat. Ideo luam quoq; in illo lo­
modos alios. Hunc autem errorem om­ co deferiptionem non habent. D e h i f c c
nem committit infeitia eorum 3 c impe­ ergo rebus renendum c(l,ipfum eri a fa n -
ritia in Anatomia, in Philo/ophia, & in guinem, medullamq ; a c carnem fuum
luce naturx. Sic ergo lien ca lcu lo obno­ tartarum gignere & continere; & hunc,
xius eft,quem cx excrementis fuis conci­ veluti prius dhftum eft, in ip fis, in q u e ip -
pi r. Iam vero ftomachus lien is in p r o - fo rum v en tricu lis cum omni digeftione
priiscius poris ver/arur: in illis lien c o ­ & fpiritu falis co n clu d i. Ex quo conle-
Stoma quit, & nutrimentum luum ab quitur, in iftis membris n o n m inus [arta­
dius !ic«
iis ris fegregat, ac ex potis indar fu b tilis Sc ru m g ig n i ac cxfiftcre,qua in aliis. jE que
probe cla rifica tx aquar p r o c e d i t > cuius enim fua etia m ex crem en ta h a b en t , ac
exitus d cd illa cu r in v efica , ficut luo l o c o illa, d e quibus differu im u s.
p crccn feb itu r. Q u o d fi h o c p a cto tarta- D e h o c a u tem o m n iu m p rim d d ic e n -
rus gen era tu s a c feparatus f i t , a c fp iritu s dum eft, quo nam illa fua ex crem en ta
falis fecu m h a b ea t: tunc e x e o quoqiE ry- ‘ co n d a n t. S o lu sa u ce m fu d o r , q u ic u tc n i
fip elx n a fcu n tu r, n on a u tem quartanx. p e r m e a t , ex crem en tu m /anguinis eft.
M cm in iffc c r g b d e b ctis jficu t iam p r o - Cruor qui in ram u los fti liatur, ex erem erd
pofirum eft, d e partium p rin cip u m tarta- carnis eft. Q u o d in m ed u lla eft, id a rid i-
ro, vt ipfum rede co g n o fc a c is prius, qua fas offis co fu m it.Q u o d v erb n o co n fu m i-
x gro in d icctisj id eft vt tartarum h u n c rur, id in co n ca u ita tcs a rticu lo ru m , liga -
feponatis , 6c illu m figillarim c o m p r e h e - m cn co ru m q ; a c a lios finus fe c e d it. D e
utdktb datiSjH adenus fiq u id em v a ld e n ociu u rri tribus h i f c c v elu ti p rx eip u is &Cm axim is ,
v£? inorem fou id is, qui paru c o m m o d i p tx - p rx eip u e q u oq i d icen d u m eft. Q ux v e ro
dititjfccn u s a u tem r e d d id it la rgu m eo r u , tartari g e n e r a alia fu n a ea fu o l o c o ex pli -
aqux u d a em en d a ri (potui/fer) fas c/fet. cabunrur. D e tribus v e r o h i ( c e id fin -
Vellit ex aliis h o c q u o q u e eft, q u o d p r o - g u la riter n o t a t e , a d m od u m n u m ero fo s
^ G 4 m orb os

4
 8o .
P A R A M 1 R . L l R . 111 D E O R I O .
morbos cxfanguinc oriri ac profluere, U tangibilis eftrquanquamintus in cor-
'quorum tamen cauflae generationis ion- pore vfq-, adeo fubtilis fuiffet, vt chaoS
gc aliter explicantur,quam cxiiftunr.Vn- quoddam referret &: ei aflimilajetur. D c
de neccflc eft,in Recepti* fuis ac curis ii~ ifto ergo hic dicendum eft,&. non de nu-
los etiam ,hallucinari. Hinc ergo verum trimento, quod tantum fpiritus e ft, qui
genus tortari intelligite, vt errorem illo - fuum cxcrementu vifibiliter feparat. Sic u
«
rum anteuertatis, quo multi ad mortem etiam carnis ac medullae nutrimenta tan- i»

dati furit, ex mera illorum medicorum tum fpiritus funt, fine omni vifibilitate,
tem eritate^ infeitia. < St palpabilitate. Excrementa tamen vifi-
Tartari
confide* Vias autem tartari duas notate: vnam bilia fu n t: fed fubtiliftima omnium, .quae
ratio du« in fuo ipiius ftomacho’ : alteram in eius in toto corpore deprehenduntur,
plex. ♦I
exitu. Sanguinis exitus ex venis eft per D c excrcmeto (anguinis feitote, quod Tarti.;
cutem, h.c per poros. Carnis, eft ftoma- tartarus in ipfo ad eam (ubtilitatem non
cluus in carne, h.c» in fuo ftomacho : li- confcedat: fed (e(e pcrmifceat,non fecus
militer & in exitu» h. c. a carne yfq*ad ac in vino ardente. Id vtcunq; diftillctut
veficam: St fic in (anguine proprius fto- aut circuletur,etiam adfummuitartarum
roachus in ipfofanguine,ficut hic in car­ tamen in fe retinebit. Vinum, vteunque
ne. Sic &: medulla i pfa, St in exitu dc fubtihflimum (it,& deftillctur ad fummu:
medulla,h.c.in venis,membris, oftibus Sc fecum tamen tartarum conditum habet.
caiitatibusaliis.Hac res ac priuatx diffe­ Sicarque St hic. Digeftiones etfi hic fiat
rent \x accurate notari debent, ficut Sc fubtihftimae:feparatio tamen adeh fubti­
deinceps tartareus paroxyfmus. N am lis eft, vt in nutrimento nihil relinquat»
qui paroxyfmos tartari non nouit, quod non expellat. Ideoqi hic tartarus
hic immerito medicus vocatur. Paro­ iubtiliseft Sc multiplex in fua eflentia.
xyfmus enim tartareus, St fedes tar- H oc enim credite,quod coaguletiir a fpi-
tarice docent medicum cognofccre mor­ ritu falis.Tum etiam ab ipfo St per ipfuni
bos rquos alias fanare non potcft,& incu­ refoluitur.Hinc intelligite,omnem tarta­ Tirtaru»
rabiles pronuntiat. Ideo diligenti obfer- rum (anguinis, carnifq \ ac medullae in ,r5i p«:
uationc opus eft in omni Anatomia, Sc duabus viis confifterc : in coagulatione, \t&u*
lut.
jftiufmodi morboru prefra&a natura,vt St rcfolutionc. Quanquam verum (ir,
nimirum illud inueniatur, quod medicu alias quoq*,digeftionesmultoties refolu-
confundit, St in opprobrium dar. tum tartarum reddere. Ille tamen non
fneffi Pro compracheniionc horum feiendu vniformis cauffae eft:fed cx natura iftiuf-
c-ro.t:cs eft, ipfum quoq; fanguinem, ac medulla, modi tartari vini prodit, quae tamen hic
corporis St carnem fuum alimentum attrahere,li- intelligi non d eb et, verum ita potius,
pr?cipu*‘ bi ipfi coquere,& alienum a fc amoucrc. quod feparatio ac digeftio adeo' acriter,
Ia aute harc tria magni momenti ac pon­ fubtiliter &: velociter pergant per Vulca­
deris funt, de quibus maxima corporis nium fuum Athanar, vna cum Archcica Xtha,ui.
noftripars pendet. Notandum ergo eft prxparationc, vt tarcarus vnus, qui ad
KaMm prxeipue, illorum digeftionem vfq*,adc6 coagulationem ordinatus eft, frangatur,
tumtub acrem, St dcllillationem in tantum fub- &: in aquam abeat. Et qui ad rcfolutionc
11’ ‘ tilcm efle, vt nullum cliaos ita lucidum abit, ordinatus in ea, ad coagulationem
fit, quin hoc ipfo lucidiusexliftat. Q u od pergit. Vt qui cx ferro aquam facit,exea
fiiam adfu as (eparationes deducuntur, aqua fit fcrrunrr.aut qui cx granatis muci-
tunc excrementum eorum id eft , quod laginem,&: ex hac iterum granata,aut ge­
vifibile quidem,fed tamen (libtiliflimum nus aliud his fimile facere velit. Vndc in
eft Nutrimentum autem iftorum trium illis notate, quod tartarus cx elementari
eft inuifibile: non vt fpiritus per os egre- aqua nafeitur, fiuc per nutrimentum, vel
diens,& halitum poft fc relinquens,alpe- per potum veniat. Vndc etiam ita rdol-
£tabilem quidem, fed non tangibilem.Il­ uitur St coagulatur, veluti comprehensu
lud nutrimentum fit in fanguine, carne, eft.Ideo etiam in fuam vltimam materia
St medulla adhuc fubtilius: St quicquid abic. Aqua enim mater eft ac matrix hu-
in eo craifum fupercft, (quanquam id lic iufmodi generationum vniuerfaru.Nunc nutrix
tcxuia*
invifibile &: impalpabilcjillud in hoc fto- ergh hoc feitote, quod, in fanguinc, hoc
maelio, vbi caro, fanguis St medulla eft, eft,in v en is, huiufmodi excrementa a
adhuc clarius redditur: St quicquid vf- tartaro relinquantur,tunc (anguis granu­
piam eft, quod corpus refert, inibi fubti- lis, arena; aut orvza; (imilibus, repletur.
sud«i«x li^s paratur.Et hoc eft fudor. Is vifibilis Sic etiam extra venas,fcu in pojris huiuf-
v modi

I
 M o r b o r . ex T a r t a r o T r a c t a t v s IV.
ttiodigrananafcuntur. £c quanqua plu-
rcs quidem rcfolucioncs quam coagula­
tiones ibi fiant: omnes tamen in coa?u- O
lationem abeunt randem,finito fuo tem­
pore, quo locum tenuit cum (alis fpiritu.
excremf ^am vcr^ mucus (anguinis excrementum
«*»iang. cft. Q ui fi cradiis fit,nec tran(Tudet,veru
mucus maneat: certum cft, tartaru inter
excrementa cfle, hoc cft,vnita, miiceri.
^bi nulla quidem amplius generatio tar-
tari fit: fit tamen ftercus &: cxcrcmentu,
quod aliter iudicari non poteft, quam ex
vtraque natura,tam tartari,quam excre­
menti: vnde poftea ex (anguine peculia­
res morbi enalcuntur. Infuper& hoc te­
nete, qudd quandiu illud excrementum
■ adeft, natura? fubie&um firjita nimirum,
vt ea hoc,quod malum cft,putrefacere
expellere conetur, vt cum ip(a non amr
piius fir.Quc expulfio tamen natur^ mor­
bus t e mortificatio ipfa cft. Vnde patet,
cx putrcfa&ione eius tarcarum t e excre-
metum dignofcipoftc,quidnam fit. Tum
demum operationem excrementorum
quxres: de quibus plura dicere nolumus.
Sed de Tartaro, qui in carne genera­
tur, vlterius cognofcice. Carb eft Sul­
phur, Sal, t e Mercurius, in mollem fub-
Stoma­ ftantiam coagulata. Eius ftomachus, cft
chus car
imnuid liquor in carne conditus. Ille liquor car-
Twt.cit- nem in modificatione (ua retinet. Sic li-
nu m or
bi quu* quor eius ftomachus eft, carni ingenitus,
materia infanabilis, fi feparentur.Ex quo
videre cft, inde multos morbos oriri:
cumprimis omnes cos, qua? emaciant t e
tabefaciunt. Quicquid enim rabdeit, id
primam fuam originem,ex illius membri
ftomacho habet. Quare fi caro tabefeir,
certum c ft, hunc quoque llomachum,
dc quo diximus, con tabdccrc; h. e. non
concoquere,non alere. Scitote ergo,hic
in carne tartarum ita generari, vt liquor,
carnis nutrimentum, leparetur. Qua? fe-
paratio fi iterum (cparctur, hoc e ft, fi
feparentur a fe inuiccm ifta duo , ex­
crementa nimirum carnis , t e nutri­
menti propria excrem enta; tum t e tar-
tarus ibi generatur,ficut de reliquis dictu
elh Porro autem feiendum etiam eft de
locis feufedibus, in quibus tartarus ifte
gignitur, & excubat: ita nimirum. Om­
nis liquor carnis , qui carnis ftomachus
eft,purgat fe per fudoreminteriorem,qui
fudor in vciica relidit. Is peruadic ac pe-
netrat iftas veiiulas, poros, t e orificia: t e
I
hac meta tandem invcficam colligitur,
ad vrinam. * ldeoque duplex cft in fua
Theoria: Alter a nutrimento : alter a li-
i1 H +
*
81
quore carnis. Q uia nutrimento,is viam
fuam indicat ac ftomachum, quem per­
m eat, quantum ad ipfum fpedat. Q ui
autem a came : dc carne tcftarur,quoul-
que totum corpus extenditur. Quare
qui morbi in corpore exfiftunt, in carne
introdudi, aut communionem intus ha­
bentes, hi omnes in lotio deprehendun­
tur. Qui autem nihil eius participant, hi
in vrina carnis liquoris non confpiciun-
tur. Idebquc (ciendam habere debetis, *•»««■ ’
. . r n 1. T . « u t vri-
anatonua? vrinam Ipectandi. In ea enim n? n«cc£
totus microcofmus depingitur, cuius co- fiws*
gnitio medico laudabilis eft. Q u i ver6
anatomiam vrina?, qua? vclut fpiritus in
ea latet, non cognouit: is gardtu fuo
inanibus indicijs omnem populum de- «
mentatte eludit. De hac vrina (citote,
quod in velica t e renibus multis modis
gignantur lapides, qui ex fudoribus iftis
& excrementis principium acceperunt.
Hos per tartarum difeite cognofcere fe­
cundum fuas proprietates, vna cu vniuf-
cuiufque generis cura. Hoc qui facit, is
plus quam dimidiam medicinam com-
prehenfam tenet. Dc hac natura t e lapi-
dibus tartari tenere, quod in multis cor- «num.
poris regionibus repedaturfaepius, priuf-
quam regionem renum t e vefica? attige-
rint.Quod lingularitcr annotandum eft.
Hinccnim multegignutur oppilationes,
varijs morbis chronicis in lumbis, dorlo, '
coxendice, artubus,lateribus Sclimilibus
ftipatx. Et hxc genera calculorum in his
locis funt etiam omnium vehementifli-
ma/ cuius caufta cft, quod multo durius
t e grandius illi coagulentur, magisqj an­
gulares & afperi, quam rotundi fuccrcfi-
cant, maioriq; copia gignantur, t e pluri­
bus ac quotidianis (ympromatis impli-
centur, quam reliqui,qui ex Iodo proue-
niunt. De his plura inproprijs capitulis.
Similiter ftatuendum etiam dc me- sf?m a;
cn' mc*
dulla: cuius liquor, proprius illius ftoma- <iui*
chuscxfiftit. lftcvcro liquor eft; carnis qui,‘
autem, tenuis aqua:fanguinis,eft fpiritus.
Huius mcdull^ ftomachus eque fuam di-
geftionem habet,ac ftomachi exteri, me­
dulla? illi, cuius ftomachus cft, conueni-
enccm t e conducibilem. Huius tartarus Ta“*m dut $ cur
e*
coagulatus non cft. Pinguedo enim coa- noncoa-
guladonemnon fccit:fed m acrcdo.Q^a-gulata**
•re pinguedo tartarum arcet.Haec (limma
cft praeferuatio eius anteuertendi. Quod
(i ergo medulla? tartarus non coagulatur,
t e tamen feparatur, tunc refoluitur » hoc
eft, ex ipfo alius peculiaris liquor nafei-
tur, qui liquor seque paroxyfmum illum
fufeitat,
 8 i. P A R A M I R . L 1 B. 111. DE OR1G.
fufcitat, ac coagulatus tartarus cum om­ eft; tunc fiiam ipftus medullam rodit ? 6 3
nibus calcularib. accidentibus, t e adiun-r in oflibus h^rens illa exedit, t e dolores
mcduiiat ftisfimilibus. De hoc tartarico liquore conciliat omninb implacabiles* nifi forte ^
juimor idtenete,quod multos morbos producat, tartarus ipfc obfideatur t e expugnetur, *
quos arthritides,aut defluxus,aut fimili- qui tamen hadenus filentio oppreflus la­
tcr pro regionum natura nominant. Hoc tuit. Ideo medulla fana eft,vt excreme-
omne tartaricus pinguis liquor exfiftit, ta in oflibus confumacur,nec ad regiones
qui in fciaticaac arthetica exundat. Hoc alias peruadant, hoc eft, in articulos, in
probe obferuandum eft, omnem arthe- carnem, in venas,in aquam articulotum.
ticam,fciaticamq;,qux pcrfe&x podagrq Si vero tartareo more erumpant, multos Med.
non fint, merum tartareum liquorem ex- morbos inuehent, quorum originis t e picac‘W k
fiftere,qui in articulis,fcia, nerms ac iun- cauflx falso ac mendicaciter inexplora-
durispinguisfucciinftar decum bit, t e tcque,cum tam inconcinnis Receptis*
vclut calculus in fuis~locis paroxyfmat, apud veteres deferiptx exftant.
prout paroxyfmi natura ac conditio eft. Inaquaarticulorum fimilis etiam di-
Qui calculum curare t e tradarc nouit: is geftio eft,quemadmodum de exteris di­
hunc quoque morbum fanabit. Illum qui ctum eft, in quibus tartarus feparatus eft* Ta« *•
n ,. 1 , Ti q u * «»tU
curare nefeit : nec hunc poterit. Vnde t e peculiares morbos creat. Ia vero aqua cuioi«n-
Med. te- recordari poteftis, quam incongrua R c- articuioru nobiiiflima pars corporis eft*
jtebenf. cepta Scribx noftri concinnarim, qui ar- t e fenfus acutiflimi, ita,vt omnium mini*
theticam,fciaticam,dolores iundurarum me pati ac tolerare poflit. Huius tartari Aqu*#--
t e fimilia,fuis incoditis&: inidoneis me­ excrementum duplex eft: vnu eft liquor ,
dicinis curare conati funt. Beneque Re­ alterum coagulatum eft. Omnium primo «*aen,|i
0 r l rn lU0U
cepta ad lpforum intclledum quadrarut. liquor exnitit: quilongo teporis fucccflu
Nihil noucrunt: nihil prxftiteruut.. a fpiritu falis coagulatur in ipfius forma,
Liquor hic alijs quoque pluribus mor­ pro natura eius. Haec natura diligenter
bis permifcctur: qui corpori extra natu­ notanda eft. M ultx enim podagrx, chi-
ram tartaream inhiet,feque ita infmuar, ragrx, ac gonagrx reperiuntur, cum hoe Pldun£
vt interdum xgre ac difficulter deprehe- tartari liquore permixtae, quarum cura
di poflit. Is tamen qui tartaricum paro- debita nondu inuenta ac manifeftatacft.
v xyfmum cognouit, fedem t e locum eius N ec enim tartarum nouerunt: vnde cura
nouit in quo fefc permifeuit, & cum qui- eorum mancam efle oportct.Huiufinodi
Motbor. bds morbis cognationem habet. M orbi podagram aiunt cfle incurabilem. Imo
nrtar. . ° . „
paioiyf- liti in genere omnes, qui cu tartaro vmti id audoribus illis crede t e eorum com­
mu* du- punfj pj^roxyfmum duplicem habent, ni­ plicibus. Quomodo enim incurabilis no
mirum de altero morbo,appendicem fuq fit, cum genuinam cauflam nec norint,
naturae: &: morbus ifte, appendicem il­ nec inrelligant? Nihil memorabile ac ar­
lius naturae; de hoc liquore.* Huiufmodi duum hadenus docucruntmon miru er-
vnio multiplex eft in lcpra.Et hxc caufla .go fi in hoc quoque ambigant. Solis nu­
Lepra potiflima eft, cur prifei dixerunt, lepram gis Scblateramcntis feexfatiant.Sic {imi­
c“Ivm
nbu* in* effe incurabilem.Necenim tartarumvcl lis (imili vbique iungitur. Quod fl ab A-
curabilis in minimo olfecerunt, nec eius curam dami fareuhs impoftor aliquis delituiflet:
fauti' quicquam comprehcnderunt.Idcb, cum hi tamen illum indagarent t e eruerent.
non intellexerunt, merito crediderunt Et fl modo aegri tacuiftent, tunc hi nihil
incurabilem. Scire vos autc velim, quod quiequafciuiflent.Siciam, qu$ab xgris
non faltem incorporeum paroxyfmum, didicerunt t e expifcati funt: ea norunt:
hoc eft, inuifibilcm,verum etiam vifibile nec prqter illa quicquam. Illa ita imper-
fufcitentineo,quod tartarus liquor eft, fe d a dodrina fit oportet, vbi difcipulus
veluchicin medulla, Sic enim in chira­ docet praeceptorem fuum. Ideoq; nec
gricos omnes morbos procedit, & cu ip- xgri medicos docebunt. Saltem de do­
, forum eluuionibus in eadem loca ac fc- loribus t e horum generib. loquuntur: de
des fefe ingerit, t e fali in exfequcndo, quib.ipfi in infinitum blaterant,nec quic­
v erodendo, &cxcauando fuppetias fert. quam aliud norunt. Sicut perxnanifeftu
Ideo perf<jpe vlcera pinguia inueniucur, -eft, quod in morbis inuicem. mentiatur,
quae tantum pinguedinem iftam ex canta­ nullum excipientes, fed omnes !in vnum
ro medullae conceperunt. Q u od (i ergo comprehendentes,t e nec coeli, nec con-r
prxdi&o mt>do in permixtione concur­ cordantix, nec aftrorum mentionem vl-
rit , t e calcinatiuae aut corrofiux naturae lam facientes,in quibus tamen momenti
plurimum
 Alorb . ex T a r t a r o T r a c t a t v s IV.
plurimum ficum eft. Adde quod etiam i- hominibus, qui calculum ndrt ex tartaro
gnorent,quid prima vel» vicinia maceria accipiunt quorum digeftio t e Separatio
fir,quid homo fit,& qualis cius vita:& ta­ proba eft, ac tartarus cum excrementis
men omnia pro fiio difponere &: guber­ permixtus manetjfincqjconta&u fpiritus
nare fatagunt, infeij inrerim t e ignoran­ filiis fcccdir. Cum itaque genus adhud
tes, qualena.ipforum obic&um fit. Ideo aliud Superfit, fimile priori, non tamen t
fides ipforum magna e ft: opera exigua. Secundum tarrareum paroxvSmum, aut
Vos autem fcitote, in podagra multos Speciem, aut formam &rt. (ed (altem Se­
calculares paroxyfinoS concurrere. Erfi- cundum generationem naturalem: ided
.cuc.calculus, qui magnum fxpe paroxys­ fcicotc, cumdu^ generationes fint, duasf
mum concitat,& conditiones varias pro­ quoq» effentias prxfto effe. Tartarus in
mit: fic in podagra quoque multi paro- Se paroxyftnum habet. H x autem pard*
xyfmi infiliunt, ex podagrae natura mini­ xvSmum non habent,nifi fiar^vt paroxyfc
me erumpentes, fed ex calculari natura mus excitetur c confinio illo,vbi tartarus
(urgentes. Illi tamen nihilominus poda- latefcir.Tunc enim paroxyfini illi no calj
gr^ cantum remedia applicant,& malum culo, Sed confinio illi adferibi* .Secun­
Quibas
fobinde deterius rcddunt.Medicina, que dum id iudicari debent. Huiufmodi ge-» fiin itiff".

tarrarum coercet,cade in hoc cafu quoq» nerationum multx infantibus accidunttU

podagram edomat. Idcoq,- fi hic tartaru ex vtraq; natura,tam ex natiuitate,quam
adimere nefeis: nec podagra: etiam me­ ex cauffa propria:fieut Suis capitulis /igil-»
deri poteris. Ideo illa nimis diu in libris latim de his perrradatur. Huc aute ide6 .
tuis imperfanata m anet, ac vnum hoc ifta adduco, vt in infantibus idem fieri
3 K . elogium tenet, Podagram effe morbum cenfcatis.S^pe enim nimiopere calculoft
Mtbliu incurabilem.Quiaenim falfo fundamen^ cuadunt, ipfis quidem Senibus grauius,
jlchcui'to vtcris: ^ e o ad mendacium ‘non cru- Ipforum tamen ac Senum eadem cauffa
bcfcis,fcdin illoftrenuuscs. Quod fi ad e ft. . .i
Summum te cxtricafti quidem, tum nihil Sed ad generationem naturalem extr* £ anl™ J1tj_-
nili merus impoftor es. N am & in prin* tartarum iam attendite. Generatio in
cipijs te cauffis aberras: &: nugis tuis ne£- materia duplex eft. Hoc eft, quilibet gi­
cio per qu$ rofcca diuagaris.' H oc ergo gnendus calculus, neceffe eft calculofam
modo kcapitula quae de podagra inferi- primam materiam habeat. Ad qu^ con-
buntur, intclligiterhoc eft, difeite nouiS- Sequitur, calculofarum materiarum duas
fe differentias, quidnam podagra ex fc effe. Vna co modo in nobis eft, ficut ca*
fit,Si quid fit,fi tartari ifte liquor illi per- qux in magno mundo. A lte r a in nos in­
mifceatur : maxime autem, fi quando ac­ greditur hoc eft, fi ea in nos ingeramus:
cidat, vt tartarus coaguletur, te in lapi- vcluti fi potum quendam Sumamus, qui
dofam naturam abeat. Tunc enim calci- cx vere calculofa natura effet: non quide
natis medicinis vti debetis. Nam quod nutrimetum,Sed calculi materia ipfamet.
in principio fecundum prima fuam fub- H x iftx dux materix Sunt: ex quarum
ftantiam liquor elV.id in liquorem rurfus qualibet calculus in homine gignitur. Ia
abit. Et hanc quidem tranfmutationcm vero quod calculos parir,idelcmetiiftius
nouifTe debes,fi mcdicin$ peritus effe ve­ aftrum eft. Aftrum hoc,eft igneus Spiri­
lis. Sin minus, garritum praecide, t e dc- tus (alis, qui illos congelat. Quod ipfum
fifte, Sed denarius, per mendacia partus, potius congelatio quam coagulatio vocatur;
ipfa veritate multo (acidior cfl.Iftiufmo- D e his autem cogitate; opus cflc,vt ante
Amnn?
in. di docent Academia:? omnia quatuor in nobis elemeca cognofi-
camus, in quibus calculofa materia qux-
T R A C T A T V S SEXTVS.
dam lateat» hoc eft, in illa aqua.Iam ^c-
ro ignis infuo Spiritu falis,in ifto elemen­

P Rxter hxc, quq hadenus percenfui- to ipfamct cogclatio eft. Quare quatuor
mus, plurcs alix quoqiin homine ge­ aftra,quatuor ignes Sunt,hoc eft,quadru­
nerationes lapidis funt, qux extra tarta- plex Spiritus ignis vel Spiritus falis. Et fi
rum fiunt t e enafcuntuiv- Ifta generatio generatio adornatur aut em ergit, vna
l«c u -
fimilis -
eft cxternx.Quia enim homo Mi- quoq; ipfius aftrum adeft, vnde congela- Jjjjjjjj
aoniucrocoimus cft:in iplo cciam exterioris latur: non Secus ac in cocio, nullus lapis co.uno.
vam' mundi generationes fiunt fecundum fuas aut fulmen eft: t e tamen veluti lapis ille
differentias, prout Philofophia compro­ erupit,&: alicude oritur: fic quoqjfcitote,
bat. Huiufmodi generatio in illis accidit vobis hanc generationem intclligendam
t e
 )
84 .Pa ra mi rvm L i b . III. de O r i g .
&Caccipiendam efic, non quidem lapidu nes fpiritus, & omnia aftra,& idtempusi Calcnj#

in fiuui)«\4n montibus, in riuis ac alijs, hoc eft, ifte motus feu curfus. Quicunq, V1
fed lapidum'tonitrui. Illa enim haec eft vprb hominum curfum illum h abet, que noxii.
generatio, de qua hic traditur, qu$ fe in tempus facit, is lapidem haudquaquam’
Microcofmo no aliter habet ac in coelo. eftugiet, fed eo necelfarib corripietur 8d
«ul££na Primo autem ncccfTarium eft,iftas ge­ occupabitur. Lapides huiufmodi non
«»u. nerationes mudi externi deferibi. Scito­ multum differunt a lapide fulminali in
te ergb, lapides illos ex clementis ab ip- nigritie, coloribus, 5d adiun&is a lijs: fed
' forum aquis lapi do lis defumi, quae tame tantum duritie. Alius enim alio durior,
lapides non funt,(ed formam roris habet, molliorue exteris lapidibus omnibus.
ex fuo elemento in aliud afcendcnris. Et Quare fi eius Thcoricam probe nofic de-
alrerum elementum, eft huius elementi fideras, opus eft, vt primb diligenter ex*
vltima materia. Sic terminantur primae pendas generationem fulminis :S c tunc
materiae lapidu in coelo:hoc eft, quietus materiam ipfius quoque lapidis cognita
mundus iftarum rerum mirabilium in fe habcbis.ldcb de hac hic multa dici nihil
generationem lianc habet, lam ver6 in attinet: quia Philofophia hoc loco medi­
Philofophia res quidem inuifibilis eft: cum facit in eo,dum caufTaru cognitione
vifibilis tamen eadem fit in vltima ma­ fuppeditat. Cqtcra, qux ad curam fpe-
teria. Quod fi ergo fpiritus coelis ex fale &ant,quxrac Medicus in fuis capitulis.
geniti, coelum gubernant: tunc occurrut Sed 8d dc iftius^generationis
O loco ac qui$
Ca?ca|i[q*
illis hae generationes,quae iam ifta mate­ regione,vbi nimirum in homine crcfcat, «».
ria funt. . Spiritus, tem pus, id eft qqod Sdvbi condatur lapis, quxrendum eft.
coagulat, in qua coagulatione alia quoq; Scitote ergo, corpus vniuerfum genera­
. concurrunt, generancurque eo modo, tione lapidis procurare. Eft enim Olym- 2S 1*
quo Mcteorica tradit. In congreflu.verb pus: Sd lapis olympi generatio eft.ldebq-,C0lUu0,
iftorum vnitorum elementorum, nafei- omnia iungenda funt. Ad ifta iam con-
tur in coelo lapis, qui inde violento elifu fequitur: corpus,quod mollius eft, mate­
deorfum in terram deturbatur. Ad huius riam fuppeditare in compa&ionem. Illa
fimilitudinem fcitote ,hqc aftra ac eleme- fe colligit ad generationem in chaoi hoc
ta in ipfo quoque corpore latere,non ali- eft, in concauitate media corporis, intra
5u«ia ter c^ l ° * lam vero homo eft verticem Sd plantas pedum. Ex hoc me­
coelum,hoc eft,omnes homines funt coe­ dio generatio procedit verfus imum fun­
lum vnum-, hoc eft, ex vno limbo.Quarc dum. Iam vero medium coeli fecundum
huic,hoc: illi, aliud accidit. In fuas diui- naturam ftcllarum in hom ine, eft inca-
fus partes, vnum tamen ccclum eft: diui- uitate diaphragmatis. Imum fundum eft
Ltpi» in fum inquam in homine. Ex quibus con- terra,Sic 6d vefica, 5d eius regio, qux re­
homine
vno vno* fequitur, quod repente, vnaq,hora,vnico
nibus fubcft. Et vclut in terram fulmen
momento talis lapis in homine gignatur, decidit: fic in vcficam quoq; l c rencs.Ibi
ea in homine gignatur,canimiru ratione, enim anatomia eft terre 8d aquxjhoc eft,
qua prxdi&um eft. inferior globi Sd fphxrx planities, lam
‘Opcrx pretium effet,huius generatio­ ad ifta confequitur: Quoniam regio hxc
nis Mechanicam cxa&e perferutari: fed planities eft inferioris fphxrxteam etiam
hic locus ideo id non requirit, quod iam locum effc , qui generationem hanc fu-
ante deceat medicum effe Philofophum ftinere cogatur, prout cadit ac ponitur.
acaftronomum. Quales cum e (Te illos Non autem in congelatione cadit: veru
modo multiplici perfuafum habeam:bre- in liquido.Cengelacio autem vfq; adeo
uior inftitutio fufficiat. Hoc certum eft, velociter incidit,vt cogeletur,quam pri­
Puim in U quoduis fulmen ex fale oriri, nec aliud mum inferiorem planitie fentit. Sic etia
Hu * n u T- . r
uni. quicquam efle,quam lalem m pnma ma­ quoduis fulmen in regione inferioris
te ria. Spiritus autem falis congelat feip- fpbxrq planitiei demum fit, cum ante li­
fum* Ideo vero quod tanto cum fragore quor exfiftat, id eft, liquor lapidis. Con­
elidatur, cauffa falis eft, qui cum fulphu- gelatio enim in peregrina,non fua regio­
rc vniri non poteft. Sal autem hic abit in ne incipit. Ideoqifcitote > vnamquamii-
lapidem: fulphur vertitur in ignem, hoc bethuiufmodi generationem, non vbi
eft, ipfius fulgur. Sulphur in aere intra inuenitur, fieri: fed omninb in regione
terram ac coelum conflagrat. Sal autem aliena, non fua inueniri. ,Tum etiam non
lapidefcit, 8d lapidis forma deijcit ur. Ia talis eft, qualis in fuo loco. Vclut ferrum,
verb primx in homine materix lunt om- quod in igne liquidu cft,cx igne extra dii
durefeit
l
 M orborvm M atricis. 85
durefcit & congelatur. Adeb magnus locorum in corpore fit: nimirum in e-
spiritu» fjfiritus ille falis cft , vt ea non li- munctoriis ventriculi, vcfiex, renum, «!*»*
maxima* qucfaciat , niii ipfe effundatur. Sic &: in meatibus intercedentibus. Ad qux
enim durefeit; Ve in noftra Meteo- iam confequitur, medicamenta pluri­
nca< ma cfTc,qux huiufmodi lapides refoluat,
Porro autem exploratum haberis, liquefaciant , &c vel in bolum vel polli-
quomodb fol lapides generet, fi mace­ nem comminuant.Cau/faeft, quod talia
riam fuam habeat:hoc cft,(ihabeata- ante quoq; fuetint. Ideoq; congelatio
quam , aut liquorem natura: lapidofx, altera tam fortis non c ft, vt quicquam
qui lapis quidem fuerit, ftd per aquam moliatur aliud , quam vt non rcfiftat
refolurus, a fua congelatione eie&us propinat^ medicinae,refoluendi yirn ha­
fit:hoc cft. Aqua congelationem eius dif- benti. Id vero lapides exteri pro medi­
foluic; vcluti lapides plurimi funt, qui cina adhibiti non prxftant: fcd in ifto
fimili modo aqux non poffunt reliftere. medicorum decepti plurimi funt, qui
Hi lapides cum fua aqua, fi a fole exfic- cancrorum oculis, & lapide Iudaico, & henfio*
cantu rJ iterum lapides fiunt. Hac cx milio folis &c. illos elidere &: cxcurcrc
«f«* ^ caufia arena &: lapides indies creftunt an nifi funt. Sed 'horum inftitia iam facis
nuatio! augenturq,, ficut docet Mcteorica. Iam cftdcteda. tr .
fi ante quidem in homine talis ficcitas, $I f

velut Bolus, Lapisi Vifcus, Arena. &£c. eX-

fiftat: &: materia illa per aquam rc/bluta PAR. AM1RI LIBER
ab infeio bibatur, tunc nihil fit aliud in
. corpore,quam fupra terram. Quod fi id Q V A R TV S.
natura extra f c non ei ic it, fcd retineat:
tunc illud per interiorem ficcum fpiri- T>e M atrice^.
tum excitatur,ficut aqua per aerem > per
folcm &c. Sc tandem fit lapis. Multis T s i ha&enus quidem de
tamen is in locis agnoftitur pro lapide morbis hominem affligenti­
terrx, hoc cft* vcluti illi in terra repe.- bus multa verba fecimus:
riuntur. Porro autem vobis etiam hoc _________ nondu rame perfecte omnia
Lapit in
homine fciendum cft, quod in homine frigida a nobis tradita funt. Qubd fi enim ad
brumalisconftitutio vfq; adeo interdum fundamentum medicinx mpiciamus:
re.
inualcftat,vt ea frigiditate liquores conr tunc fe Theorica alia Philo/bphia &
gelet, ad modum glaciei i &: tamen rur- Aftronomia in homine prodit prxter
fus diftoluac Sc liquefaciat. Nam fi in diffca fuperius. Ea autem de matrice
homine tum x ftas, riim hycms eft; in e­ cft,/olas mulieres attinente. Cum verb
runt e id e m etiam Sphxrafuperior, in- huius noftri libri propofitum aliud non
feriorqi, 6 c quxcunq; illorum corpora fir, quam vt rede de/cribatur matrix
funt. Vnde /equitur &c comprobatur cum /uis morbis, velut etiam de ceteris
congelatio humiditatum in corpore, ex partibus rra&atum cft: fti re vos velim
huius partibus egrcdiencium, quas nos in principio * me dc rebus inuifibilibus
vapores vocamusrquorum (edes in /an­ loqui. Q uis enim eftvfpiam , q u iiii
g u in e ,.q u a c u n q j corporis parcehu- anaromia matricis ea in/pexcrir , qux
midaeft. /fti fiquidem vapores aqua ea deinceps ego propofiturus fum ? Et li­
J S * * ^ nc, qu3C terram congelatur, qui cet quidem verum fit , in ifto l o c o
rbiV forfan non immerirb humores vocari nihil admodum con/picuum cxfiftcre:
poflcnt,non ramen ftnfu verere. Iftam vifibiliccr tamen id omne iudican-
congelationem , fi ircrum foluicur, f c - dum cft. In ip fo aere nihil fpedzmus:
quunrur morbi apoftemarum, papulam ipfum ramen manifefto ftntimus. Sic
&fimilium,quos /criptores veteres rc&e dc matrice. Ideo que quod in aere
n on d u m a/Tecuri fu n t: ficut fuis locis fcnrioms,merito videre debemus, quafi
* <

planius tradetur. Quicunq: vcroipfum videretur. N ec enim videre folum o-r

hominem fecundum hanc aftraicm, culis ditum eft .* fc d etiam ftnrirc. Se-
temporalem Sc cflentiaJcm naturam n 6 eundum tamen naturam Anatomix
cognouir, is in iq u e M ed ici titulo dona- h^c omnia inftiruenda /unt , hoc
rur. Ijapidum autem filorum /edes pri- .cft, ex vero ac naturali fundamenrp
uata aut peculiaris n o n c.ft; verum vtyuis omnia deduci ac ftft inuicem conftqiu
4, n ■ -r, H debent
 ]

P a r a mi r . L ib . IV. DE ORIG
debent, non fecundum opinionem ac m iam , v t & theoricam-.cauflas,rationes
arbitrium noftrum ftatui ac definiri: ita t e curas habet. Et licet cum viro multos
nimirum : vt hac ratione contemplatio communes morbos fuft in eat: ifti tamen
fiatinconfpicui, quafi confpicuum effer, a medico diftinguendi probe fu n t: hoc
vereque cxfifteret. N ec enim , quod cft,a morbis viri difccrnendi. Illa enim •
videmus folum fundamenti loco eft:fed a viro alius mundus exfiftit.
etiam quod tangimus : cuius tamen v- Matrix autem nihil aliud,quam mun­
triufq» vna demonftrationis ratio cft. Et dus conclufus cft, qui cum exteris nihil
quanquam matrix rts longe quidem alia cognationis quidem h abet, t e tamen
■ fit: in hoc tamen faltem alia e ft, quod. ipfemct per fe munduscft. Mundus enira
Mani* qui mundus minimus exfiftit, is m atrix cft,eratq; prima creatura. Alter mundus
V
M iIMJ t«
A A
mundas
m ini­ fit. Quo vero id modo fit: explicare no- erat vir. Tetrius foemina.Sic mundus ille
mus*
ftri iuris t e inftituti eft. r maximus eft. Hoc minor mundus, vir: Mana»
« #• • * i . r* « minim»
Confpicitis autem , coelum ipfum Minimus &:vltimus,focmina. Iam vero i«muu.
vtramq* Sphaeram, fuperiorem inferio- mundus fuam Philofophiam & feientia 1
remq; complecti,vt nimirum nihil mor­ habet. Sic t e vir. Sic t e fem in a. In
tale ac caducum tranfgrediatur & per- mundo nafcuntur vermes : fic in virotiic
uadat in externis regnum , quod extra in fem in a. H oc vniuerfum ifto fenfii
coelu hoc afpedabile politum eft. Mor­ accipiendum eft , quod nimirum
talis enim rei cum immortali nulla co­ ifta creatura vna fine, tanquam in Aftro-
gnatio eft. Sic ergo magnus mundus fo- n om ia, t e Philofophia t e Thcorica.
MVNC1 ° s/ o
Magni» rinfecusconclufus eft,vt extra ipsu nihil Q uod fi mundus parit vermes : eofdem
& minu egrediatur, fcd om ne, quod cius e ft, in parit t e vir,&: focmina. Generationibus
ipfo maneat, ac ita inclufum cum ipfo enim non diftinguuntur. Alia tamen ca
dciatio. vnum pcrfiftat. Et taliter fc habet ma­ eft in mundo : alia eft in viro : aLiain
gnus mundus, lam vero minor mundus focmina. Hinc confcqumir: quia for*-
homo cft. Is ipfc quoque fimilicer cute m adat cfle mundo alteri, idem dare t e
obdu&us &conclufus e ft,v t nimirum corpus. Ex corpore ergo lingularis me­
ipfius fanguis t e caro, t e quicquid homo dicinae monarchia conftituttur, ita, vt
c ft, in communione magni mundi non alia monarchia mundi fic, alia v in , alia
fit,hoc eft,vt interna cius elementa, fe­ foeminx. Sic triplices quoque Medici TttsMt-
cundum lubftantiam fuam externa non fiunt. Vnus mundi,hoc eft,qui eum fer- diT.nia
ts ! * • • • • « # A DUMO*
contingant. Sic enim vnum ab altero u a t, t e ab lmurns prumx,muis,&c. tue­ lutu.
putaretur t e frangeretur. Q uod vt vi­ tur. Alter viri,qui hunc ab offenlis prq-
tari poffet,homo cutc fuperindubus eft. feruat. Tertius foeminx,huius curam a-
Ea homo cft,vt afe inuicem duo mundi gens. H i tres monarchiae,etfi quidem
feparentur,maior nimiru t e m inor: hoc a fe inuicem feparata: fin t: res tamen in
eft, mundus ac homo,nc duo fcilicec di- monarchiis vnica eft. Non enim a fe
' uerfa& contraria in vnum‘ confluerent inuicem feparantur arte, fed ars omnes
t e coinciderint. Sic mundus in (uo do­ in vnum cogit t e complebitur.
micilio manet integer, indiftradus, nc- Initium autem docendae huius artis
moque in domo illa cft, qui eum aut in­ mundus eft. Is quatuor Elementa in fe
terturbet, aut violet. Itidem t e homo continet, prout in matrice fua lita funt.
in fuo domicilio,hoc cft,in cutc fua ma­ Medium horum homo c ft, qui concor-
net,nihil vel intromittens vel a fe emit­ dantias vtriufque illorum complebitur.
tens,fcd ftabili fede fe conrinensjac cutis Tertia & vltim afeientia, foemina eft.
fux homo vnus exfiftens. lam aurem Iam ergo Medicus in Theoricis fuis ra-
porro, ncc folus homo, nec mundus fo- tionibus integer t e perfebus exfiftit.
lus ita fe habent: fed prxtcr hunc mun­ Extra has quid quxfo eft Medicus ? Sed
dus quoq-, alius cft, omnium minimus. de hoc porro attendite : foeminam
( Is matrix vocatur. H xc ipfl qtioq; fcor- ipfam mundum peculiarem cfle. Et
fim e ft: hoc eft, fua Vafa, cutem t e vin­ ficut caro hominis terra eft, alia tamen
cula habet peculiaria, vt fer feipfam eius ratio, caufla ,* phyfica : fic etiam
quoque fubnftar. Hx.c a paruo mundo foeminx. Et veluti fanguis Elementum
feparata cft Yit' enim paruus mundus aqux eft : fic etiam exterx formx
left/ Hbe,minor fem ina eft,exfiftens fci- ac corpora. Nullum tamen aliud, prae­
hect mundus minimus/ Ea enim a viro ter folum Elementum. Et , .quemad­
diucrfa cft, fuainqi peculiarem Anato- modum homo cx tribus confiftit,
Mmwrioy

4
 M orborvm M atricis. ii
<JMcrctirio, Sulphure, & S a le ; (ic in tribus mefeitr Alius enim cft poftremus, alius
his mundus quilibet poffrus cft. Caro (al medius. Quo interuallo ac difcriminc
cft,& Mercurius & Sulphur. Ipfa terra mater diftat a fuo filio:tanto hxc quoq;
Mtdic#
quoq; eft Sulphur,Sal &: Mercurius. San­ a fc inuiccm diftanr. Non ergb curandus rcptc-J
guis eft Mercurius,Sulphur Sc Sal. Mare ifte antiquorum error c ft, qui more fuo hcnfi®*
Elcmft» quoq; cft Mercurius,Sulphur, S al; & fic exorbitantes, virorum faeminarumque
raatuccs
funt. confequenter etiam de exteris. Elcmcn-' morbos limilcs faciunt, vna nempe,Pa-
ta inter fc differunt. Nam matrices funt. ralvfin, vnam Apoplexiam, vnam Epi-
Idcoq*. difeerni ea oportet. Ipforum ta- lepliamihoc enim falfum cft. Alia enim
mecorpotajnancnt,Mercurius,Sulphur, natura virhalfa fceminx.Quarc & medi­
Sal.Iam fer mina quoq; aliud eftrcfttame cina conffftit in cognitione cau(farum,5c
etiam Mercurius,Sulphur, Sal,no miniis notitia debite cur^.Quod (i quidam eru—
acipfe mundus, non minus ac ipfe vir. pentia in focminis mcnftrua,' pro diferi—
D e ipfa ergo ratum habete'; cum id tale mine morborum eius a viri morbis, pro­
corpus in ifta fubftanria (it, quod etiam ducere velint: tum hxc diftin&io ita a-
ea mundus (it: diucrfa tamen a mundo, perta eft, vt 9 c a rufticis ac bardis in-
diuerfa a viro, (icut diuerfa eius quoq; ueniri ac ftatui poffit. Quod enim ira
Phyffca cft. Q uia vero mundus cft;idc6 fcemina eft,id fc non effe, rufticus nullo*
quoad morbos, (imilis quoq; eft homini dubio credit. Ita tamen non (entir pro­
& mundoralio tamen modo,&: diftin&e. bus m edicus: fcd calirer iudicat medi­
Aliud etenim officium habet. Vnum- cina: corruptor, & xgrorum (educor.
quodlibct priuatu officium (eparat Phy- Si enim medicus ita pronuntiat: Apople­
fica,&: Theorica. Quare ctfi quidem fae- xia. v ir i hanc originem habet:ex hoc v e l illo
mina hydropiim,I&critiam,Paraly(in ac fttb ie flo , ta liter f c habente , ta liter dijpofito
Colicam patiatur xque ac vir: tamen g ig n itu r : aut apoplexia fcem ina fecundum _
monarchia aliter fc ad virum, aliter ad radicem fuam ex m atrice j n fu o fu b icclo hoc
viti & fceminam habet. Focmina non a viro illoue mododifpofita ac tem perata fu feita tu r:
tantum differt, quantum ex eo e ft; hoc niff,inquam,definite ita pronuntiet,Me­
Anato
K
mia.
cft tantum de pondere eius decedit. Ex dicus certe nullo iure vocari poffit. Du­
viro ipfa eft:ab eo tamen diuer(a:ideoq; plices enim Medicin^fupra terram. Foe-n-vCIAr­
cius diuctfa etiam cft Anatomia, Philo- millarum ac virorum. Alia c n im illa r d r j^ ^
fophia,Theorica,Phyiica.Et ffmilis rame alia icerum horum. Focminis fua remc-1"*
eft etiam duobus reliquis. Nam caeft dia conueniunt: viris parircr etiam fua.
mundusminimus Sc vltimus. Quoufq; Et hanc difcrccionem qui negligit, is
ergo matricis confidcratio te docet fac- artem nullam habet, qua conrra hydro-
minam a virodiftarc: eoufq; etiam illius pifin qualibet pugnare queat. H o c en im
morbos a viri morbis diftingues>ftatue(q; fundamentum eft medicina:: quod eade
tecum,- produci a mundo minime poffc, xqualiter vtrifq: creaturis minime com­
quodpoceftaviro:& fimiliter etiam a petar : niff hoc ipfum forfan affirmetur
viro produti nuquam pofle,quod poteft ore potius, quam prxftcruropcrc.Quare
a fcemina: Idcoq; quia in hoc didant/ enim omnis orbis ira (entir &c loquitur:
fecundum id e m diftabunt quoq; omnes H x c herba focminea, illa virilis : h x c
eorum morbi; mas,illa focmina eft ? H anc n im iru m ob
Sic ergo nobis officium corporis mo* cauffam,quod alij arq;alij etiam fubinde
ftrar, Medicinx Philofophia aliam erga vtriufq; fexus morbi ffnr. Qui ff vnum
fceminas pr^fumendam' effc r nimirum, cxffftcrcnr,qub diuifa in narura medici­
vt morbi earum cum virorum morbis na opus effer? Ideo verb diuifa cacft*
minime confcranrur,nec etiam fign is ff- quod f c i l i c e c duo in homine mundi sut?
milibusidcm iudicium adhibeatur. Etff vnus f x mi na:,: ai ter viri. Quorum mor­
enim (imilis mors viri ac fo c m in x : etff bi cu interfediuerff ffnr,diUer(am’quoqf
ffmilcs morbi viri ac fo cm in x cxffftanc: effe medicinairi xquura cft; H inciam .
tamen alirer yir, aliterfcemina medico dolum ac errorem in te llig e ,quo Medi-
confidcranda venir. Si /nortem ipfam ap cina hactenus inrricara fuit. I d co q viris hcaUo-
miicriam (peiftes: vrrobiq; vna (iris,vna r e m e d ia co m m o d a cx (ua medicina,
fames. Alia tamen (itis v iri eft ; quam fbeminis v icilh m c fua A natom ia reme-
f em ina: alia etiam fames: Vir enimff diadebita depromitemee larum quidem
« •

funefeir, medius mundus famefeir. Si -vn gu em td c ~hac, Anaromii d e c e d ite .

fm efeit focmina: mundus poftrcmus&r iUiuscnim meram n e m o niff inffpicns
H z erani-
 f

n P a r a m i r . L i b . IV. DE O r i g .
• tranfgreditur: qui caufia bc radix omnis aut potentia,id manifeftum eft. Eadem
impoftur* ep aufu redditur. (imiUtudine ac virtute foemina parit in­
^5-qdum vfcrb c ft, vt de his porro d if­ fantem, (iuc mafculus, fit, fiue foemella.
feramus. f 3ec enim lcuitcr haec res ad- A d haec iam confequitur:fi foemina aget
uerfq partis noftrae aures vellicabit. Foe- e ft, habebit fe vtiq» velut ager mundi,
mina mundo propinquior eft quam vir. qui ex quatuor conftat,nimirum Eleme-
Vir autemjab eodem eft remotior,in A- tis. Ager autem terra cft, in quam femc
natomia, propter officium: idque hoc iacitur. Sic matrix terra cft, bc recepta­
mund?* modo. Mundus funt quatuor Elementa, culum peculiare. Ex terra vero nihil e-
nuui&t4. ^cut P^dofophia docet. Mundus autem nafeitur, nifi tria.caetera Elementa ipfi
is e ft, qui quatuor fuis Elementis nutri­ coniun&a fint. Nempe aqua. Aqua fae-
mentum homini depromit. Aer non eft minae, fanguis cft. H ic necefle eft etiam
primus cibus hominis.Coelum fecundus. acrem bc 'ignem pr^ftb eife. Haec duo
Tertius terra. Quartus aqua. Hifce qua­ coeli funt, Chaos bc Aftra. Et quemad­
tuor cibis homo quotidie eget, nec fine modum a Sole,Luna, ftcllis ac aere,fru­
- ipfis viucrc poteft. Exiliis ergo nutritur ctus terrae elici bc ad incrementum pro­
homo : cum in ipfis & omnia nutrimen­ duci manifcftb deprehendimus: fic in
ta bc quicquid praeter ea vfui eft,cnafca- macrice quoque cxcrcfccrc nihil poteft,
tur. iam autem ,fi homo concipitur, in nifi Elementa caetera praefto fint. Qubd
matrice cft. Semen vero hominis, ipfc- fi ergo Elementa talia cifc omnino res
met homo eft. Vndc eo quoque cibo polcit: dc his fcito,nihil credendum tibi
eget,quem requirit homo. Non quidem e fle aliud, quam quod aliter fe habeant
in externo mundo verfatur: icd latet in ac vir,aut quod vir in fe h a b e t: nam ad
poftremo. Vnde ab interno quoq; mun­ nutritionem omnia faciunt. Id c6 , quia
do fuftentatur, non ab externo. Hoc nurritioni deferuiunr,alia funt ab iis,qu^
rcfpcdu , foemina mundi velut matrix ad nutritionem no faciunt.Idcoqj homo
wjtt.ki* eft,non autem talis vir. Ideoque matrix duplex cft in m un do: aliud corpus vir
«8 m on v ^ ,
d0 apta non cs.Cum vero conceptus homonon- eft>& aliud officiumraliud etiam corpus,
« o iia n o . j u m m a g n o niundo verietur, fed fu- corpus cft foeminae, bc aliud eius offitiu:
ftenterurin mundo minimo; necefte eft, & fic alius etiam mundus : adedq; alia
vc mundus rile conceptui iftifuum quoq; monarchia in quacunq; cognitione reru ,
• n u trim en tu m fu p p ed itet,ta m d iu , donec quas de ipfis fc ir e fas cft. Et veluti terrae
in mundum magnum in gred ia tu r. Et c u ac arboris nec natura vna, nec c o n d itio
matrix ifte mundus fi r, in quo ccrium ac fecu n d u m fu b fia n tia s bc corporaexfiftit:
terra,aerque &caqua,qua: hominem a fic iifiicm limitibus v ir a foemina fciu n -
conceptione v fq u e ad eruptum in mun­ 6 tu s d id a t.
dum nutriunr, co n tin ea n tu n fcem in a ia * Ex h i f c e iam animaduerte, quantus
omnino aliud erit,q u a m vir.A lim en tu m error fir,morbos tam foem in a ru jn quam Jt coda,
en im fertu s ex ipfa miniftrarur, n o n ex v ir o ru m v n o eodem q; iu d ic io c o g n o f c i .
v ir o .Q u o d fi Deus d u o s co n d id it, in Non e n im ex fig n o r u m iIm iU tu d in e, fi -
vno eorum mundum , qui fe m e n cla u ­ m ile s q u o q ; ca u flx , fi m ile s m e d ic in x
da t c o m p r e h e n d a t : tu n cip fa m q u oq i p rx d itu i ac d efin iri d e b e n t : f e d in tim a
A natom iam , 3 c P h ilofop h ia m bc P h y fica fca tu r ig o b c ca u ffa ex p en d en d a cft, q u id
in ter fe fe d iu ific, in h o c , v t v id e a t v ir , v n u m q u o d lib e t fit, 3 c q u a n tu m ab a lter o .
quam altis natalibus ortu s fia ld e o q ; fc e - d iu erfu m fit.A v e te r ib u s fr u g a liter b c fa-
m ina aliud fu b ic d u m c f t oin n in b ,q u a m p ie n r e r id ira d efin itu m f u i f l e t , fi c o n - motb>i
vir. Illius en im radix a d n u trien d u m fa - fid e r a fle n t , firm in a m q u id em o m n ib u s ol!>S
cit. Viri au tem ,in v ir o quieficit. Q u a n - m o r b is , q u i in v ir o s ca d u n t, ob n ox ia m dUba*L
to p e r e a f e in u icem d id a n t p yru s cu m e f l e ; cu m illa ex v ir o f i t ; f e d p r e t e r h o s,
fua natura* Sc t e r r a ; ta n to p e r e q u o q >vir a lio s q u o q ;d efign a (fen r,m u lierib u s a d eb
b c foem ina. Vir fe m e n c f t S em en e f t v iri v e r n a cu lo s b cp r o p r io s , v t im p o ffib ile fic >
b c foem in x x S em en e n im ipfiu s e f t , b c in a v ir o illo s in te llig i p ofld . Q uia v e r o
1 ip fo :c d u d io a u tem b£ p ro p a g a tio eiu s in fa em in a ru x q u e a c v iro ru m m o r b o s v n o
foem in a eft. A rb o r fe ipfam g ig n it , fi in c o m m u n i ca p itu lo , a c fu b c a d e ctira c o -
terra m d efiga tu r. A lias en im in feip fa a - p lex i fu n tfin d iciu e f t , h i n c e o s fe d u d o s
rpfcic. Iam q u icq u id fe m e n e ft, id ex e o c fle , q u b d p h ilo fo p h ic o ex a m in e illa n o
ex d refeit. P o rro terra a rb o rem ex fe m i - tru ci n a r im a u rex p en d en n e. F oem in a ,etfi
n e p r o f e r t : quanacura a u tem b c vircu cd, q u id e ex v ir o fa d a fic: v ir ca m e n o m afit,
•'* r * fe d
\
 c

M orborvM M A tricis. « t
8^
fbd fa&a mulier fuit. Ideo verb, quia ex ris. Idcb ipfarum quoq; Phyfica avirii
viro cft , vir autem non manfit, fcd fa&a diftinfta manet. Prxtcrca, alia quoque
mulier fuit, hoc addi debuifTcr,focminx Anatomia fxminaru cft,quam virorum:
morbos quoq* amplius minime viriles* quod& ipfum a diuersa Phyfica prouc-
fed omninh focminalcs f c dici f c co- nit. Haud quaquam ergo id tccum ita .
gnofei iurc optimo oporterc.Si ergb foe- cogitabis,quafi vel cerebrum,vel cor,vcl
mina a viro diucrfa cfbmorbos etiam v- hepar in viro idem fit,quod in foemina:
triufq; adeb diucrfos e{Tc xquum vide­ fed hoc potius perfuafum habe, mulieris
tur. Illi autem quoqjiuxta probe atten­ cerebrum muliebre f c non virile;cor
dite debuerant, qubd prouidentia diui- eius, muliebre c o r, non virile cxfifterc.
na Anatomiam in rebus nalcentibus Hoc diferimen tibi femper ante oculos
«.omnibus, diuifesit in ferminam f c maf- pofitum effe debet. Mulierem vel dc ex­
culum ; idq; non fruflra, fcd pro infti- terno habitu cum viro compara, & vi­
tuendo medico,vt nimirum ex hac na­ debis quid inter eam & vird diferiminis
tura? luce videat, qualem fc gerere de­ fir:& fimul id,da operam,an no inuenias
beat. Sed his ncglc&is omnibus , ipfam ferminam aliam a v i r o f c virum alium
natura? lucem ille om ilit, f c phantafix a fem ina cognofci. Quod fi hx res fe-
fux credens, medicinam co redegit, vt paratx funt: feparatx multo magis illx
idem vere cucnerit, ac Ii quis per muru, erunt,qux cum Phyfica ardius cognatx
qux intus in arca fianr, perfpiccrc velit. funt. Si ergo foemina aliud eft:alij etiam
Illud,vt impoffibile : lic etiam hoc. De radici incumbet. Ifta radix matrix eft:
inuentionis modo,proprius libellus con­ oux illius caufsa genita cft. Si propter Matrb?
ditus cftrqua nimiru ratione artesomnes matricem muliergeniraeft;fupercande
inuentx fine» non fcilicct per huiufmodi quoq; fixa f c ftatuca e rit; ideo,quia pro­
fpcculationcsjfed pcrautopfiam f c expe­ pter eam condita cft,& fuum nomen ac-
rientiam ocularem ; non per acumen ccpir. Si propter matricem condita cft,
imaginarionis; fcd pcrfplendorem lucis ncccffc etiam erit, vt cx ea fit, fiufq; li-
naturar; Qin rem quandam ipfis oculis mul naturam f c condicionem cum f c cx
contuetur : is rem expertus cft. Qui re ea habeat.Hoc ergo diferiminat foemina
non videt, nec eam etiam experitur. Sic a viro, quod vir viri inftar crefcat, cx
nos quoqs nihil teftamur aliud, quam natura virili .• foemina contr^ cx natura
quod videmus, cumprimis in Medicina* muliebri,hoc cft,ex matrice,fuper quam
in qua duas Anatomias magni mundi f c vir minime politus eft,fed foemina. Q ux
rerum nafccntium omnium vidcmus.Sic fi cx matrice cft.-cius etiam omnia mem- •
duas etiam hominis : vnam viri,aJreram bra,&:quicquid iu fccontinec, ex ma­
focminx. Id cum videamus,ad indaga­ trice erunt, f c ab eadem fouebuntur ac
tionem penitiorem nobis anfa porreda gubernabuntur. Ex quibus cenfequicur, Matrix
cft: nimirum monarchia aliam facm inq quod oinncs etiam morbi cius cx ipsa moJbW
ciTe,aliam v iri, nec eandem in vtrifquc. fyit,hoccft,cum radice cx ipsa nalcatur.
Prxccrhxc omnia autem,lingulares etia In hoc diferimen cft,quod omnes morbi
cafiis hrminas prx viris affligentes, cx cx matrice fuam condicionem, naturam
fiia ipfius monarchia, non aJrera,cogno£- f c proprictarem adepti funrmon itidem
Gendoseirc:irem,morbosilIos,quipr<^tcF v cr6v ir,fed is ex natura virili conftac.’
communes alias infiliunt, cognationem Vnde colligere potefti$,quanrointeruaI-
quandam f c affinitatem cum morbis lo a fc diftenr,paralyfis fceminx,& para-
omnibus mulieribus fbreiros die. Q u x lyfis viri.Quod (iquidem iimilibus (ignis
quidem penficatio Phyficarii omnino fe vtraq; proferat: id non immerieb fit.
aliam paritrquam tame turba illa medi­ An non enim foemina homo eft, f c ho­
corum fallax nc quidem olfccic.Id qukm mo etiam vir? Imo. An non erg b x quum
Mfdici indignum fit,facile iudicaru eft, ‘ ; e ft, vt fimilibus fignis conucniant ceu
rtpic Glaucoma ergo, 6 M edice, ab oculis homines ? Referuaca tamen Phvfica, 4 *
fc
k e n fio .
diftringe,&: fcd ucfricem fedam depone. conditione lingulari Monarchix.
An enim no vides, quod dedecus corni­ An verb hoc non diferimen fit, fi
feris in capitulis illis, in quibus pro vno foemina Matrix vere vocetur, f c Ma­
morbo ponis tam virum, quam foemina? trix cxfiftar,cum tamen id viro n on t on-
Hoc eft, vt [ ceu dicetur,] confideres, ueniac ? Irem , fi omnes iiiius morbi ma­
omnium morborum muliebrium fcaru- tricis fine? Nam virilia EJcmenra habere
figinem in mulieribus c ( f e , f c non in vi- non poteft, cum foemina fir >fc matrix.
H i Et
 %

90 P a r a m i r . L i b . IV. DE ORIG.
• Et licet nomina quidem morborum mu­ con uen ientesji v ir is aut fe m in is fra jlo fw t?
liebrium cum virilibus conucniant: id Sed res clarius explicanda eft. Nullus
tamen aliud nihil infert, quam vtrofque in viro morbus deprehenditur , ante
virum ac fceminam,homines & vocitari, creatam foeminam. N ec etiam conftat,
& effe •»praedi&a tamen differentia diri­ virum,qui (ine focmina creatus eft,iftiuf-
mi. Qu6d verb hinc fequatur, cum ni­ modi morbis vilis, quales a pofteris cius
mirum fimilia ligna habeant, ciim vtriq; ad nos vfq; propagati funt , afHi&um*
homines fint, neceffarib vtrofque etiam vnquam fuiffe. Vndc ia intclligcrc licet,
vnius naturse & conditionis effe: id ap­ quod, cum morbi vniuerfi deinceps pri­
prime falfum eft. Nam diftinttioncm ea mum inundarint, ex focmina omnes ae­
pctpetub feruari oportet, qubd nimirum gritudines, milcria? ac afRi&iones noftrq •
fbemina fuper matricem confidat, & ex fcaturierint. Q u o d fi ergo de morbo-
eadem tiimcrefcat,tum crcuer it,Stillam rum noftrorum principio St natalibus, «>>*«»•
r .\ .\ 1 \ humana.
eius radicem e(Tc. ldeoq; merito etiam cx roemma multo certius quam viro,
primu illa eft,quod in morbis illiufmodi documentum defiimi poteftrtum pol z -
M edico confiderandu offertur.Illi enim quiiis effet,nos principaliter hanc quoq;
ex ipsa ena(cuntur,non virtute virili,(ed caufam aggredi,St de radice prima, ficuc
potius matricali. Secundum virtutes has ex ea morbi enalcantur, propius loqui.
etiam trutinabis Phv(icam,cauflas
* *
St in- N ec enim ex matre (anguinem folum
d ic ia : alias quicquid egeris, fruftraneum noftrum ac carnem haurim us: (ed cum Ul 1 t o t '
erit. Et veluci ratum eft,vnicam radice his etiam omnem nolfram mi feriam, »»“»$
vigere, ex qua vniuerfi morbi in viro e- omnefq; morbos ex eadem extrahimus.
nafcantur:fic vnica talis eft etiam in foe- Q u z fi ira conftituta fune, confcquenter
mina , Tua vero (cripta produnt, quod etiam diftinguedum videtur, inter mor­
Media harum tu radicum nullam noueris. Alias bos viri & fo e m in z ; & expendendum,
Icafio. enim tibi ipfidigicu prius admordilTcs, qua cognatione & familiaritate conuc-
quam mendacium prodidilles. fam vero nianr: adebq; ftatuendum, illorum ex-
radicem morborum viriliumconfidera: preftum diferimen dari, cum & herb$ &
confidera etiam radicem morboru mu­ m edicinx di feri mi nentur. Nimirum fe­
liebrium : S c computa tecum , quam ho- men v iri, in viro m aner, tanquam vir.
nefte ftaturus fis cum tua Phyfica,Sc cau- A c o b id , quia vir feparatus eft, in ip fo
(is ac in d iciis? N ifien im m u lierib u s ca d i- etia m tra n fm u ta tio dabitur,qua a fc e m i-
cem pr/uaram arrribueris.-fuam p ecu lia ­ na ille f e paretur. Sicut forma ip fu m fe -
r e m eriam viris adfignaueris; (cieri(que parar a foemina (qua forma etia m eiu fcle
medicinam d iu ifa m e ffe , & partem hanc natura fzpararur, vt vir fiat, Sc m an eat)
v iris , p a rtem illam focminis p o r r ig en d a fic firmina quoq; maner,St fir foem in a .
e f f e : non m e d icu m certe, fed f e d u d o r e S ic e r g o d e fo r m a tio n e eiu s d ig n ita te
e g e r is . A d q u o d n o m e n im p etra n d u m , fla tu cn d u m eft- Et ta m en p rim $ o m n iu
n o n m agn a v o b is in m e n tie n d o Staciu- m o r b o r u m r a d ici h i f c e n ih il a d im itu r .
Ja n d o in d u ftria o p u s eft. Ea e n im v o b is In v ir o cn irru a d ix alia n o n r e p e r itu r ,
v e lu c in fita , ftu d io fa cili in A ca d em iis q u am q u x a fe m in a cxtra& a eft. Ea au -
a d d ifeitu r. H o c ex em p lu m n u n q u a m te m fo r m a tio n is r a tio n e in aliam P h y fi-
fa lfu m r e p e r ie s in M on a rch ia Sc P h y fica, ca m rradu& a e f t : cu iu s p h y lie x fe r ip to -
E od em e n im m o d o ,q u o ex vna p y r ir a - r e s v e t e r e s o b lici fu n t : n e c i d i n c o m -
d i c e p yru m cn afcitu r,S d ex r a d ic e p o m i m o d e q u id em , v e r d m v t a ffc c lx illo ru m
p o m u m .* iderriq; q u o d en a tu m e f t , fu x in t e llig a n t , q u a m leu ib u s fu n d a m en tis
ra d icis fa p o rem r e d d i t : fic h i c q u o q u e p lx r a q u e fua illi fiip cr ftr u x er in t, a c d e
m o r b u s a r a d ic e n o n d iflep a ra ru r, f e d r e r u m v e r ita te d e c r e u e r in t .
cu m e o v n d c ex crcuityV num m a n er. Er V n a q u x lib et r e s , in a lio c r e l c e n s a c
l i c e t p yru m q u id em a r a d ic e l o n g e a b fit: e n a f c c n s , d iu erfa e f t a b e o , in q u o c r c -
cx r a d ice ta m en v e r e eft. E adem co- fcic. Vir a u tem in fo em in a a lite r n o n e ft,
lic x ra tio eft.Q u x e c fi q u id em a m a tr ic e q u a m p ile is in aqua, in qua v iu it , in quA
• l o n g e a b iit,ex ea ta m en p ro flu x it & g e - a u g e f e i t , lin e qua v i u c r e n o n p o te ft.
n ita eft, fic u t m o r b i etia m e x te r i. Ia m a u tem p ile is , a q u x q u id e m e f t ^
Vt a u rem ex fu n d a m e n to v er ita s eru a - h o c e f t , a q u x n a tu ra m h a b e t : & ta - Uai**>
tu r , v o b is a d h u c q u x ftio vn a p r o p o - m e n o b i d aqua m in im e eft. E ft e r g o *qiu'
n en d a e f t : d x m o rb iix gen ere,ta m frm iu a - a b aqua d iu erfu s. S icu t e r g o aqua
rum quam viroru m Jim f/ itu diu eq u adam p ile is i fo in u ic e m d ife r e p a n t
v tamen

4
/*

/
 M orborvm M atricis. 91
tamen vna iunguntunfic vir quoqjin fae- terram condita, Spiritus Domini fereba­
mina. Faemina maris rationem habet. tur fuper aquas, t c ab illis veluti fuftine-
In ea homo ceu pifeis verfatur, in nariui- batur.H^c aqua matrix erat.In aqua enim
cate tamen feparatus. Q uod ide6 fit, vt creati funt coeli &: terra, nec in matrice mundi'
homo feipfum nofcat, cuinam (imilis fit, vllaalia. In hac ferebatur Spiritus Do-
nimirum, quod fit animal mundi. Quia miniihoc eft, Spiritus Dei, qui in homi­
ftom*
piopt« verb mentem homo habet, idc6 foras ne eft,quo exterx creaturae vniuerfx de-
datur & nafeitur; quod in pifce non ftituuntur. Propter fpiritum hunc,ne fo-
«“• cft.Iam crgbjfi pifei aliud tribuitur,quam lus is cfTet,ipfe poftea homo coditus eft,
aqux, & aqux quoqj aliud quam pifei: & in homine ipfcmet Spirit9 Dei.Idcoqj
propterea aequum eft, medicum fimilitu- Spiritus Dei in hominem ingreditur, ac
dinem iftam attendere,fcireq»,virum cf- , i Deo eft, adque Deum redit. Ciim ergo
fe femen, foeminam aurem agrum. Etli- mundus, mundus nondum efTct, veriim
<cct ipfa quoque fcemina femen fit, licet aqua;& Spiritus iDomini fuper aquas fer­
ex viro: vir tamen ipfa minime manet, retur, aqua fa&a mundus eft. Ec fic h xc
i"*1!»1» fed in foeminam abit. Et tum temporis matrix eft mundi, & creaturaru eius om­
femen?' ipfum femen euafit autfupcrauit, nec fe­ nium. Ciim vero tunc matrix quoque
cundum illud deinceps iudicanda eft.Si­ cfTct hominis: in ea Deus hominem for-
cut enim vir illa erat in Adamodic a pla- mauir, Spiritui nempe fuo domicilium in
ftx manibus tra&ara, vir ac cofta Adami carne.Eius hominis marrix, erat mundus
non remanfit. Ideoq; de his ita ftatuen- vniuerfus. Ipfius femen Limbus erat, fc-
1 1 r femen
dum eft: conuenire vtique, vt foemin^ a men nimirum, in quo mundus vmuerius mundi,
medico in peculiarem monarchiam col­ incilet. Et hi primi hominis natales fun,t.
locentur , ac in alia tum Theorica tum Porro autem a matrice illa homo fepara­
Phvfica accuratiore ferutinio confidere- tus, & ex eo in illo ipfo propria matrix
tur. Perperam enim i ta fcribuntrhoc ca­ condita eft. Ea eft matrix facmin^: quae
pitulum tratftat de Icleritia viris ac foemi­ deinceps nihil aliud eft, qua catus raun-
Medici nis communi. Probatio ea etiam nauci dus.Ec in ipfa Spiritus Domini fertur,qui
reprehe
fi*. &: nihili eft, qua per alios nimirum Gale­ fe infinuat & imprimit in illius frudum.
num, Auiccnnam, Rafin &c. noftra tue­ Quo modo is fuper aquas ferebatur: Sic
mur & velamus. Nulla probatio eft vel a nobis hominibus is fertur fuper terram
penes ipfos, vel vos, vel nofmcc. Ea con- &: aquam. Quem Spiritum nemo vnqua
fiftit in Philofophia, in fundamento lucis aut vidit aut videt. Spiritus autem ipfe
naturae. Per hanc ftabiiiri omnia decet, eft, qui in matrice hominis, hoc eft, fae-
non per nugatores iftos &: logodxdalos, minx verfatur. Idcoque . T
in fcorcationem Scortati»
cutcaul*
qui bafin rerum in vcfano fuo cerebro impedi ea non debct.In ipfa enim Spiri- 4».
locatam gerunt. Vndc decipi necefte eft, tus Dei e ft, qui a Deo egreditur, &: ad
quicunque vocem cotum audiunt. eundem redit.
Quid dicemus de matrice, quod inui- Iam autem in focmina limbus quidem
fibilis fic: cum nemo eius materiam pri-* non cxfiftit: exfiftic tamen Spirirus.Quid
mamvideat? Q uis enim id videt, ance limbus aliud, quam femen cft?Isquemad-
fe quod fuit? Omnesquidem ex matrice modum a Deo creatus,ac ab eode poftea
proferimur: nemo tamen eam vnquam inde homo formatus eft: lic illi deinde
vidit. Fuit enim ea, antequam homo cf- Deus virum fubftituir,vtlimbus iamipfe-
fet. Ec quanquam homo quidem cx ipfa mccefTet>&: homine fibi fingeret fecun­
prodeat, ac fubinde nafcacuraicmo tame dum fimihtudinc a Deo primitus condi­
ipfam confpexit.Ipfe mundus ex matrice tam. Cumque homini non conuenircc,
conditus eft, aciple homo, &: lic confe- vt cx terra* aut limbo hominem crearer,
quenter perpetua ferie,quicquid Creatu­ .eique vita infpirarec: Deus matrice alia,
ra eft, id vniuerfum cx matrice prodijc. quam in fc contineret, & alium limbum,
Ob id operx pretium cft,vt,quid matrix que animaret, ipfi fubdidic. Sicergo ho­
Mttrix fit, defcribarur.Matrix autem eft, cx qua mo in natura mudi manet. Et ficut Deus
foid! homo nafeitur, ac prodic. H ic iam ne- coelum conclufir,cum in coelo effct,& 111
ccfTe eft, inuifibile efle, quicquidin qua- caelo hominem fabricaret: fic fcirc con- UOCDO
tuorclementis conditum eft. Veluc enim ucnic, nos hominem gignere non polfe,
mundus matrix eft reru nafcentium om- mfi in matrice verfemur pro data noftra
nium:ita matrix quoque in corpore cade potentia. N cc enim Deus fc torum a fuo
anatomia xftimanda eft. Ance coelum ac folio extulit: fed falcem manum. Ita &
H 4 homo
 P a r a m i r v m L ib . IV. DE O r i g .
homo cx folio fuo torus non eifcrtur,/cd cerir. Is verf) ordo ac modus deinceps’
parces /altem porrigit ad hoc opus defi- /cruandus non erat : {ed Deus homini
Jorfitr« riicas &c condituras. Sic er^o matrices limbum innaturam in/cuir,aut cogemiit;
muxiccs
tresfunt, PrimaAqua, /uper quibus fe- vr porrb ip/emer limbus c/Tct: hoc eft,vt nc*
rebaturSpiritus Domini.Et hxc ida ma­ proprius fibi filius e/Tet: Quod fi ergo is
trix erae, in qui coelum ac terra condita filium fors defideret; Deus ijnatricem illi
funt.Podea fiebat coelum ac terra,$c ma­ addidit)hoccd,foeminam.Sicergb porro
trix Adc,manu opificis Dei conditi.Tan- cx duobus, non vno,homo gignitur: non
dem ex Ada formabatur foemina,matrix cx ipfa matrice,fed ex viro coditur.Qua- .
6mnium hominum, v/qj ad confumma- quam in matrice fingatur. Quare dein­
tionem mundi. Q uid includebat matrix ceps quidem duo erunt,(ed tamen vnum:
prima?RcgnuDei, circumdabat Spiritu dux carnes, /ed tamen vna, non dux.
Dei. Mundus concludit aeternum, ipfum H oc ita intellige:Ifti vtrique gignunt ho­
ambigiens. Foeminam claudit propria minem,non /olus alter.Idebque duofunt
cias cutis. Q uicquid enim intra eam ed, in vno: & vnum faltem e d , quanquam
inatrirt ed. Ideoque corpus eius cum vi­ duo. Sic homo conditur ex lim bo, qui
ris conferri non debet , ctiamfi ex viro vir eft: in matrice autem fingitur,forma­
dcfccndcrit. Idebque infimilitudine ipfi tur, erigitur, & natura fua donatur, ficuc
conucnit. Hanc enim ideb accipit,vt ip­ in magno mundo homo primus,ceu fupra
fi fimilis fit;in rebus tamen plurimis alias didtum eft.
feparata ab ipfo; nimirum, in fubftantia, Idcoqiapprime nccc/Tc eft,duos porro
conditione, naturaque ac proprietatibus. morbos cognofci, ex cau/Fa fcil. genera­
Patitur enim vir, vt vir; patitur fccmina, tionis liberoru, ficut comprehen/um eft:
vt foemina: ac vtrique patiuntur, vt dux vnu, infitum aut aduentieium limbo: al-
creaturx, a Deo dile<ft$- Ideoque idem terum infitum autaductitium ex m atri-vj*^
etiam demondrat duplici medicina, a /e ce. Et hxc differentia cau/Ta mihi erar,iu*-
data: virili nimirum, viris debita: &£foe- cur generationem hanc vobis explicate,
irunca, fceminis attributa. Ex his enim, vt erroribus obuijs contrairetur. Iam au­
operari medicum oportct.Deus enim ip­ tem matrix quide vifibilis fad a e ft: pro­
fum crcauit, non homo. Ideoque opis prietates vero eius ac operationes fune
ferendx,non mcndacij dicendi gratia inuifibiles. Qui enim foeminam vider,
datus ed. H ac gratia qui pollet, ipfum matricem viri confpich, hoceft,mundu, aut iaai« .
-1 Mittet
luuat medicus. in quo nafeitur. Q uid vero id fit, quod
Cxterum cum limbus fit prima mate­ hominem'fabricet: nemo pcrfpicit. Quj
ria hominis : operx pretium eft,cognitu enim Deus olim hominem fecundum fi-
habere medicum, quid limbus lit. Q uic- militudincm fuam fecit: is idem vel ho­
Limbus quid enim limbus ed, id homo ed. Qui die prxftat. Is autem eft Spiritus Domi­
' ulJ' limbum nouit, quid homo fit,cognouit. nion illoloco,qui luper aquis fertur. Aqua
Talem decet nafei medicum. Iam vero autem eft receptaculum & condus femi­
limbus ed ccclum ac terra,fuperior ac in- nis, ex quo homo gignitur: quod femen
•ferior fphxra,quatupr elementa,&: quic- eft limbus. Iam vero matrix in operatio-
' quid iivhis continetur. Ideoque merito nibusTuis inuifibilis cxfiftit. Q uod inui-
microcofmus vocatur: quia totus mun­ fibile eft, nihil patitur. Ideoq-, dc rebus
dus eft. Cum ergo ida omnia homo fit: inuifibilibus nullum nobis fermone fum-
nccc/fe ed cognofcat medicus fuperio- tum volumus. Q uod vero vifibilc e ft, id
rem ac inferiorem fphxram, cum fuis c- foemina cxfiftit. Ea cx tribus fubftantijs
lementis,fubftantijs,naturis ac proprie- ’ conftat, Sulphure, Sale, Mercurio, prout stf ^ 9
tatibus omnibus. H xc fi iam didicit: exterx res omnes. Q uicquid enim pal- m ««u
morbos hominis facili negotio
D
nouerit. pabiliter vfurpari debet, id nece/Te eft vi- "ii
Is enim, quem Deus crcauit plura fcire fibile fimul ac tangibile exliftcre. Idcbq-,
debet eo, qui ab homine gignitur. Idco- illa in his tribus confiftit. Iam autem
que penes ipfum (cientia ac ratio cft:qux trium iftorum prima materia inuifibilis
a D coproccdit, non homine. Et hxc dc eftiviiibilis vero vltima,qux efttotucor- ‘ '
femine di&a fint. Q u x vero hanc mate­ pus foeminx. De hac vltim i maceria dif­
riam vltcrius fpcctant, fciendum vobis ferendum cft,vt eius monarchia inucnia-
eft* quod Deus cx matrice, ipfcmet, fine tur. Huius enim refpc&u cx illis ttibus
omni medio,hominem crcarit,$c cx ma­ omnes morbi emergunt: hoc e ft, quic­
trice ipfum produxerit, ac hominem fc- quid materia vltima prqdi&x matqrix
primx

i «
 M orborvm M atricis. 9S
primae cxfiflit, id prima maceria illius •a virortanciim leparantur etiam languis
morborum eft.Idcoquc primb (ciendum viri ^fcemina?. Et licet vterque quidem
cll,trcs fubftanrias elfe, quae morbos cos rubeat; quid id ad MedicumrRuflici pro
gignant, prout in focminam cadant, vei languinc vtrumque habent: non itidem
lcicntcr,vcl ignorarer,prqtcritc vel pr^- medicus, nili rulticorum venis donatus
fenter, vel etiam in futuro. Ex quibus fit. Saltem enim putat le medicum cfte, «piw
colligendum etiam eft, foeminas excernis cum tamen fcientiam luam melius rufti-
aftris (olas admodum viri fubic&as elfe, co non calleac.Cum illiufmodi nihil pro­
quanquam in diuerfa Phyllea. P an is, qui ficias. Pcrfuaderi enim non polfunt, [vc
nobis datur, is cibus omnibusanimanti- credant, dilcrimcn a!iq’uod intercedere
bus cft. Illum ii homo manducat,homi­ inter m etalla, lapides, ligna &:c. Simile
nis caro ex ipfo fit. Si pifci$ • pileis caro diferimen in his quoque cft. Licet enim
inde generatur* Iam, quantum dux hae homo fit vir ac focmina: duae tamen for­
carnes inter le diftant, tantum diflat etia mae ac figurae, adeoque duae naturae, ex-
Theorica illiufmodi impreffionum, in- fiftunt. Itaque foemina monarchiam alia
fedionum &c.Quare illa differentia me­ agit, in morbis tam communibus quam
rito attendenda eft. Nam cum incdicin^ lingularibus.
omnes ac herbq illud di ferimen habeant: Quemadmodum le vires maris feti
id medicus etiam admittet,cuius luentia Occani habertt, quoties id aeftu fuo liatis
veritas cfl, non mendacium. exundat: fic le quoq; monarchia haec lia-
Medie. Errauitergo medicus,qui matricem in bjjt. Iam qu^ caulfa cft aellus marim?H^c
*«ptcu£.
fio. hypograftrio liram, pro integra ac totali fcft, quod mare Icilicet confumit, quic­
dcfcripfir,&prajtcrcafoeminam cum,luis quid in id ingrcditur.Huius enim id mors
operationibus feclufir,extraq, illas, cande eft.Sic omnes aqu^ deuoratur & obtrun­ mors Mar6
«-
cum viro aepuiparabit:&: hoc glaucoma cantur in mari,in eoque immoriutur,ve- nanmin
eft, quod illius oculis obtenditur. Nimi­ liit homines fupra terram* Quicquid ve- 1‘
rum oblitus erat, in mundo foramen ex-* ro abfumit occidit, id luatis operatio­
fiftere, per quod Deus manum luam im­ nem habee, per quam infringit id » quod *
mittat,ac in eo pro luo arbitrio operetur, accipit. Opcraciov. cius quotidie femcl
& quicquid velit, faciat. Oblitus erat, fic.Et quemadmodum homo, cibum que
Deum, foeminam mundum conftiruilTe, . comedit, concoquitreoquc accepto, ope­
in quo homo conderetur: ibique virum rationem confumtionis aggrediens ven­
Dei vices gerere, qui ob id conca&u fuu triculum, inflatur & dillenditur: fic mare
quoque liberum habeat,non aliter incel- quaq; operationem ftiarh exfequitur. In v-
« 't
ligendum, quam, vc Deus etiam e fuo re­ mari enim mors aquae eft $ ncc vlla aqua
gno in mundum coeli &: terr^ manus fuas mave iterum egreditur,fcd vniuerfa in ip­
iniecir, limbum^, arripiens ex eo homi­ fo commoritur, ficut omnia nafcentia in
nem condidit: ficquoque v ir, qui cum terra moriuntur. Veluti erffb mari fui ac-
focmina rem habet.Quod fi hoc fors ob- celfus fune Scrccelfus : fic illa in focmina
ftare vidcbit\ir Deum nimirum folum quoqycucnirc credendu ell,hac de cauf-
limbum acccpilfe, hoc eft, ex.vnofalcem si quia mater cft filiorum. Mare, mater
loco, non ex omnibus: feitote > nemine cft aquarum. Quia vero focmina marer
adhuc ilud in rei lexilfe aut fciuilfc, prae­ eft: ideb fibi ipfamet huiufmodi fluxus mfcf*
uunx*
terquam quod homo mundus fit, &c lim- pari^quorum aeftuatio lingulis menfibus
* bus fit mundus vniuerfus. Eadem etiam accidit, per quam, du&ibus a natura da­
in fcemina ratio eft: vt tota foenaina m a­ tis^ caTita expurgatur; vc nihil mortuum
trix fit. Nam ex eius membris vniuerfis in ipsa maneat, fed foras omninb exiga­
ager hominis conftitutus eft. Et veluti tur & elidatur: quod, tamen fimiliter in
terra opus habctyvt ab omnibus clemen­ mari non deprehenditur. Sic ergo m cnT .^® ^
tis, hoc cft, omnibus totius mundi virtu­ ftruum excremetum eft rerum,ad matri­
tibus fuftineatunfic homo quoque cx to­ cem mortificationis gratia confluetium:
fe»»™ to corpore foemin*. Centrum autem id quq porrb expelluntur &: eijciuntiiv.FaUa
cft, in quo fic operatio. Idem ccidm adi- illius medici eft fententia, qui ex liio ce­
tu&cft a fupcrficic omnhextctLorc.Et cu­ rebro finxit, hoc excrem entum menfiruum
ius natura: matrix c ft, ciufdem cxfiftit florem m u lierise(fe,v elu t arboris cuinfdam. clUcdc*
r 1 N JJ i J lU f Q t U S » .
etiimeentrum, &: totum cojpusvcor fci- Probus certe m edicus, qui ftcrcus- pro ««*...
•" liccryhepar, lien, &: quicquid fanguis ac flore intuetur! Flos mulieris emergit, cu
taro cft.lam vero qu^iititmdiftat-matrix concepit* Ea enim ipfa hora is erumpit.
>% Florem
 /
94 PARAMIiiVM LjB. IV. DE ORTO.
Fiorcirt htmc 'deinde etiam frudus exci-* mantamini. Hx res omnes Sc fiogiilX irt
rc prc|ȣ
cft:fcctus. An vero ignoraris me- Philolbphiadilucidius enarrantur, quo
fio. dici, quamlibet arborem florentem, ex* loco de generatione hominis traditur.
fructu, qui erupturus eft,florere ?Et arbor Ex hilce ergo cognofcirc Anatomiam
etiam illa, qux in fe frudum non habery matricis,quidnam vniuerfiim corpus fie-
jnon floret. Foemina autem pro opinione minx fitrquodq; foetus in vtero ex ma­
veftra floret, Se tamen in f d e frudu nui- millis fuum alimcntu attrahat, extra vtc-
I.

Ium continet: hoc eft; florent pro vcftro ruih, proliciatquc eX illis opfimu Se no-
arbitratu virgines; fcd vbi ip(ariim fru­ biliflimumlac, haudquaquattl excremc-
dus? Nullus eft. Jdcdquciliud excreme- tum id , quod menftrtmm Vocant. Cum
tu m eft. enim illo nullum venenu tetrius-aut no- ntnuc*
Quanquam is error valde crafliis fit ccntius fupraterram inueniatur^jui illu d ^ 11*’
Se Medicos tam Galcnicos,quam Auice-i* fbetui alimero cfle poflit? Quiim infeitus
niftas cum fuis aflcclis nimiopere conf- Se impolitus is (ermo eft, hom inem nimi­
purcet, d ice n te s , florere virgin em fin e v iro , rum nutri eo ven en o:cu m ifto excremento
ex quo flo s cgrediitu r. Qu 6 d fi enim omni­ nihil in corpore virulentius infit,aut alijs
no florere dicenda eft : tum frudus quo­ propinaripofiit? Nam aliam ad bonum
que ncceflario protrudet. Ex quo (eque- rranfmucacionem non admittit. Hoc eft,
retur, liberos nafei fine viris. O bliteos nullum venenum cibus fit: fed venenum
D odorcs! Quid enim ex veftri inexplo­ manet. Quis patrum eft, qui filio fuo la­
rata (cientia boni hauritis* Vos ipfos con- pides, auc (erpentem pro pane porrigat?
uellitis;V'ficiitfiftiufmodi hominum mos Nemo. Mulco miniis ip(e Deus.quodfe-
eft. Ah verb ignoratis,quod matrix nihil dulb expendite. H oc tamen verum eft,
v.
fit aliud,quam Microcoflma . Si c/go parere naturam fecundum venenu fuum quief-
debet, ad id emundata fit oportet. H xc cerc Se fupprimi,quemadmodum fol fte- gtftatio.
vero emundatio eft, vt omnes fordes terat Se figebatur, ccmppre Iofux.Sic etia Etione.
per conftitutas vias extrudantur. Nifl iiftitur omnis motus naturae, a tempore
enim depuratio illa integra fit, Se mor­ conceptionis, v(que diim infans delinat
tuum omne feccdat: conceptionem non ita viucre, Se more exterorum hominu
admittit. Pura atitcnV manet vfque ad pafcatur Se enutriatur. Quin Sc hoc veru
euaneicentiam la d is : quod lac non e x . eft, id, quod per partum cijcitur, inutile
mcnftruo gignitur, fcd ex mamillis , in cxfiftete. Ex eo tu putas lac produci: cu
hunc vfum deftinatis &confecrati$, e-^ com odiusm ola inde fuccrcfcere pollit.
xeftruu
n a datui
mcreit.Et
S?
quandiiiimpreffnatio&
T l .£ >
lada­ Et hoc fidelitatis diuinx indicium eft,
'pr^g.un- cio duratitamdiu excrementum nullum quod fordes huiufmodi foetum non of­
lidamf exfiftit. Tranquilla enim omnia fintt, Sc fendant, t$q;ab illis tutus Se fecurus red­
T>ui
huictempori ccdunr.Hbc tempore nihil datur. Et tamen tu ab illis foetum nutri­
quicqham etiam impurum,quo exccrnc- ri dicere non erubefeis. Nihil enimvfpia
dum fit, nafcicur. Talis enim- natura eft ex fordibusvnquam nutritur,fcd ex pu­
fccmin^:vt quamprimum coccpit, tranfi- ris fuccis, fiuc arbores ftnt, fiue herbx
mutetur, omniaque illius fefe habeant, radicesquc. Ex fubtilibus liquoribus, vt
quemadmodum per xftatem , qua nullx rore, pluuiisfy omnia nutriri volunt aebonocft.
niues,pruinae aut hyemes glifcunt>fcd iii- luftentari. His tamen omnibus dignior f^op.
cup.day&: amoena omnia rident. Huiuk foetus eft fecundum alimentu.In infante
modi amoenitate, fcxftiuali iucunditatc. plus fitum eft, qua in herbi campi. Tum
ipfa quoque matrix perfufa eft. Itaque is etia naturx molliffimx , ac cenerrimx
excrementa omnia ti-anquilla quiefcunty exfiftit Idedque is cur^ matricis Sc pe­
vfque dum hyemsi redeat; 5c eius pruinae doris demandatus eft, vfq; dum folidius
acniucs refultent.Tunccnim txcrcrnen- ad cibos robur aflcquacur. Iam ifte fluxus
ta quoque rurfus eftuant. H ic aute opus in arbore,quid aliud eft, quamfuu ipfius
eft, vt-intclligatur tempus pariendi,qua­ fpcrma?Omniaemfc expurgant per fpu-
lem 'id conditionem aut proportionem m a .S ic ip ia quoque natura per fpumam
habcat.De hoc medico differendum eft. emundatur j vt cibus foctui puribrMedit.
Illud enim (rignoraucrit,nihili etit,quic- Se exquificior fufficiatur. T u tamen con-gj*4,
«o" quid attulerit. Cerea nimirum illa indu- irarium affer i s , fpumam nimirum haec,
ftmo. - d io eft, quodmenftruum lac gignat, ac fieri .cibum; Sc ex tnenftruo produci lac,
id foetus alimentum fiat. Stulti, naturam quod in matrice retineatur, dum Foetus
prius percontamini: quam libros com- in lucem, edatur: •*quo demum tempore
mcnftruum
 >

M ouborvm Matricis. 9 t
meutixuum in lac vertatur. Abunde fatis liaricerarbori ncceftaria funt,pvro necc£
ex huiufmodi liquet, qtio tu Philofophie faria minime efte: & quod pyro neccfta-
liquore tindus fis. Q u o d exundat, f ^/7/- rium eft, arbori non cfle-Hoc documen­
g en ter Attendite,) fpuma eft cxcodae cius tum fiquideta exrernum eft: tamen cade
rei, quam foetus in utero materno come­ etiam viri ac fo c m in x ratio puterur cftc.
dit, & ex mammillis fugit. T u iam vide, Vndc colhgetisetia‘m,difcrimcn mafeu-
quomodo excrementa exfpumentur. An li ac focmell^ idem e<lc,quod ipfius pyri*
non intelligitis fi potus exanim ari debe- Sc nuclei in lHo inclufi. Qua conditione
* rct,tu n c cius nihil fore reliquum? H i h xc duo a fe inuicem diftant: fimi ii etia
Stoici aufteri funt. diftat puelli ac puclle : quod ad Philofo-
JLquumcrgb ac conueniens e ft, pro­ phiam hinc remitto.
poni tum morbos, tum, fanitate in lingu­ An vero nunquam in vobifmet ipfis
lari monarchia,cum a virorum affedibus expendiftis, quod homo dcfiiper, nimi­
tanto interuallo diftent» non quidem ra­ rum ex limbo- ficdcd vir tantum,non r foc- Fan,Jna
non «
tione pedoris,aut matricis,aut ipfius me- mina? Secunda creatura eft focmina,non umb®.'
ftruirvcrum etiam rcfpedu totius corpo­ prim a, nec cum prima. Idcoque infra
ris, quod propter pc&usfcu mammillas, virum eft. Si ergo fecunda creatura eft,
propter matricem, U. proprer menftruu non ex lim b o: alia quoque corpore erit.
conditum eft. Quare li corpus propter Si enim eiufdem cum Ada corporis cflcc,
ifta conditum cibfecundum illoru quoqj ex limbo quoque condita foret. Idcd vc-
naturam idem conditum erit, & non fe­ r6, quia aiiam monarchiam agere debe­
cundum naturam alienam, hoc eft, mafi- bat, poft virum fad^ eft, ex viuente car­
culam. Et licet perfarpe quidem vna ca- ne,que caro fuit.Ex qua tame carne,caro
demque medicina viris pariter ac ftrmi- alia creata eft, ficut cx limbo caro fa d a I
nis commoda fit,vcluti in pcftc ac febri­ prodiit, quae id non fuit, quod inde fad ii
bus accidit: fciendum tamen e ft, iftharc eft. Sic ergo foemina cx carne yfti eft-
omniaex vi aut narcotica ac ftupcfadi- Caro vero illa foemina non manfit: fed
ua, aut diaphoretica, omnino euenirej feceftit a viro tantum,quantum vir a gle­
quae tamen non fecundum veram origi­ ba, cx qua creatus eft. Et h<rc caufa eft
nem ac methodum commodoru reme­ conftituenda: noua: Theoricse de foemi­
diorum adhibentur. Hinc eriam , quia na, ciufquc ad peculiarem Phviicam re­
non ex legitimo ordine defurnuntur, ac­ ferendae: adcoqiic confutandorum coru,
cidit, vt hodie profint, cras minus, vt iu- qui virum ac focminam eadfcm fimilitu-.
uencin pefte, in alio morbo non iuuent: dine cenfent ac xftimant.Quanquam hi
de quibus plura fuis locis. Quia autem fpcciosc fe proferant alias, fi excipias ea,
reda &: legitima methodo cnrandu eft; que matricem,(que locum I c nutrimentu
arquum eft, focminas cum fuis morbis a i foetui praeftar^'artinent.
fanitate fui,a viris omnino feparari.Exc- Iam vero foetus indigentiam confide-
r*mma pium dabitur. Focmina eft inftar arboris, farc, quod ad eam toto corpore opus fit:
fuum frudum fcrcntis.Vir inftar frudus ncc vnicain corpore fanguinis quidem
lutru- eft, quem fert arbor. Hoc ita intclhge* guttula fuperfit, qux matrici necefTaria
&u.
Arbori multis opus eft pro fuftcntauonc, non veniat, ldeoq; fanguinem immeritb
c'
w dtim proferat id, cuius gratii adeft. Iam, illi fepararunc. Sed rem ncc ipli intelle­
ficut iniunac arborem lacelfere plurimae xerunt: nec capere hodie volunt eorum
poftunt, pyrum autem, paucse:fic quoque pulli. Quam fuauitcr id vos fricat, ! qudT M«4tej
foeTtn^m, pne viro. Foeminse rcfpcdtij ties inftatis,/w Galenus, hoc Auicennds d i- S;,1'*1*2
vir eft, qVod pyrurti,rcfpedu fuq arboris. tit. Hoc pado nimirum vos fatis velaftis,
Id decidi tquidcm,fcd arbor fixa' perliftir. & fcopum attigiftis. An vero putabitis,
Iam verb arborem cura habet fruduum quia ifti illa dixerunt, ideo vera efTe ? D e
etiam aliorum,& diuturnioris vitq.Ideo- auctore primum id conficite,quod verax
que multa perferre patique cogitur, pro­ & inculpabilis fit: & curic demum ipfum * “[*°£*
pter frudus, vt illi prob£ & felteiter‘daf- Authenticum facite. Sed labor iftc vobis «nuendi
cantur. Diligenter ergo; fl feoni effe veli­ magno conftabit. Q uia v. putridis illis bau
‘1V. tis medici, quid hoc exemplunk doceat* Audoribus fides addicitur, eOtutnq; ver­
& qui intclligendum fit, e^f tildite. Si ba pro Euangelio habentur: tu vero nec
enim feceritis techs: periti luiid vnquam ipfc per te ertiundidr es:,ideo merito cu
medici futuri ficis. Moftardifern hanti
»
-
fcorfuxvrum in a r e t vid eb ici^ ^ it pecu- Similis enim cum fimilis facile iuhgiturt
»♦
pC vtrofq;
i
 «

96 P AB A M I R V M L l B . I V . DE O R I G .
& vtrofq; diabolus plerunq ; congregat. Liquor cnimMicrocofmi, fi irr profluuiu
Quia veto conftat , conditionem aliam fuum vergit, albcfcit.Hoc quid aliud eft,
ac monarchiarp in foemina vigere *. iam quam 1 ideritia alba ? Altera enim flaua ia«'tia
UcilCS*
duas quoqi monarchias ftatul ncccffc eft: eft. Alba cx ftaua no procedit>nifi fiftatur»
hoc eft,monarchiam aliam eflc foeminx, Sic effufiones muitx lunt;rubra,alba, fta­
aliam viri. Vndc quoq; confcquitur alia ua, nigra-.qux omnes vno capite compre­
notitia coclU&c vtriu(q> fphxrx inexfiftc- hendi debent:
tis Microcofmica confenfio, qux a dictis Portb quoniam corpus inuade-ndum
coecutientibus medicis omifia eft. eft-.non colores,verum corpus & colores
Qupniam nunc igitur ita fcparatur iundim: ideo fepavatam & fciunda me­
corpus hominis, vt aliud fit foeminx: dicinam effe oportet. Et licet quidem?
aliud viri: donnexionis ratione , ad illa vtaris Hermaphroditicis fimplicibus,auc
quoq; proponendu diferimen eft in mor­ compofitis: tamen, vt id fuo loco fufius
bis: vt nimirum ea, quae ha&enus di&a deducqtur, eadem tu non ex arte habes,
funt, planius &: promptius intelligantur. aut impendis; verum ex vcfania aut im-
Exemplum autem1iftiufmodi attendite. pcritia.Nec enim aliter nobis perfuaderi
Ponatur ideritia vna,qux virum occu­ potelbquam quod faltem ea commifccas
pet: ponatur etiam vna, quaefeeminam &: confundas. Si fucccdit, actigifti rem.
Stmdi affligat. Vtriufq; autem ideritix eadem Hxc vera ars cft,vt medicamentis mulie­
tlit qu* % na ^mt ^ Prognoftica,ac fimilia exte­ bribus, non addas virilia; nec virilibus*
ra,ita vt in vnum genus,aut fpecic vtraq; muliebria: fed veramque monarchiam in
conferenda videatunnec alia fpecies viri, fua Anatomiacocineas, nec illas permif-
alia foeminx ftatuatur, fed confidcratis ceas.Quod vero permifcctur, id ab vtra-
omnibuscircumftantiis & indiciis, vna que parte tale eft, vt perfedum non red­
fpecics morbi, hoc eft, res vna putetur: datur. Vnaquxlibct enim Hcrmaphro-Hera*
Ad hanc etiam deinde vna cura,vna me­ ditica medicina folaac fcorfim, nonco- «SS*
dicina afferenda vidcbitur.Scd ea tamen polita propinari deber. Nimirum res ita J“[Jnp£
cura non procedet. Caufiam vobis pro­ fe habet. Plantago compefeit dvfcnteria pl*out‘‘
ponam. Medicamina quidem alia fune virorum ac fcrminarum1res ita V i i
fc habet. m s m%
Herma- Hermaphrodicica, vtriqi fexui conducc- Plantago conipcfcitdyfcntcriam viroru
Smtd!* tia : de quibus lingularis liber confc&us ac firminarum. Eft enim Hermaphrodi­
uaiucma efi, quod loco hoc excipio. Sed ad te­ tica. Et tamen fc fcparat,ac vtramqfin le
qux.
norem veri regiminis hoc ira intclligite. Anatomia habet, &: ad vtramqj monar­
Foemina ideritiam habet,vt vir &: pr^ter chiam fcruit.Sic alix plures: quarum ta­
eam aliud quid etiam •' hoc eft, corpus men numerus haud magnus eft Si viro
hoc,quod ideritia eft,eft profluuiu.Quid adhibetur, tunc arcanum mulieris inter­
jrofiu- eft profluuium? Non cftexcrcmentu fcu moritur. Si adhibetur fceminx, alterum
oiuijuid» cotum corpus,ex quo viri interit. Ex Hermaphroditicis medi­
menftruum emanat. Id corpus retinet cinis enata funt cxperimenta-Idedquc in Jjjjj’
nomen, profluuij,quod morbus fit. Alias fimplicibus exteris nullum experimentu ™£te*
eft liquor Microcofini. Liquor hic Ide- confiftit, fcd faltem pradica canonica.
rix fiibjedus eft, ita adueniens, vt vna Ideo vero experimenta Hermaphrodici-
caula in viro ac foemina fit, non tamen cafufficere, a veritate longe abeft. Quare
vnum corpus. Sic enim fimiii modo Sc enim iuuaneexperimeta? Ideo nimirum,
panum & lignum luteo colore tingis>qui quia morbus non canonice inuadir, fcd
.. vnus quidem color, id eft, vnus morbus cocra canonem.Ob id illa profunt. Quod
eft; fcd duo tamen iunt corpora illa. Et vero canonice • iniultac ; id canonici
liccr vnus quidem color,vnumq; fignum quoque tradandum eft: nec huc quio
fc proferant: medicinam tamen ad cor­ quam facit experimentum vllum. Si­
pora dip/gi oporret, non ad colorem. Sic militer, & quod canonice non inuadir,
& lignum, dolabra, ferrum malleo do- canonica cura tolli minime poteft;
matur. Veluti ergo refpedus ad has;res fcd hic commodat fbium experimen­
liabenduseft: fic icito, ipfum quoqjcor- tum. Sed his mulra difquiri decchacrqux
pus medici ocplis fimi liter jfubiedum tamen differuntur ad locum idoncum.Ex
efTe dcbcre.Eo
** ,
modo, n itip roced
. * i * + i >1 -•
a t, m or- his c o g n o fc it e , magnum errorem cumfio'
bum nunquam expellet. £tfi enim me­ cfte,qu6d feriptores, omnes morbos ca­
dicamentis inftee colorem dementibus: nonice oriri aurumanc,* ac ob id ybique
corpus ipfuin ramenprxftb relinquitur. curam canonica proponuc.Hanc fcqujcur
deinde

*
4

r
▲ d
 Mo r b o r v m M atricis. 97
deinde canonica cura, fuper quam error uidentia enim diuina ingeniis iftis fi£H-
corii cxftruft9cft.Porr6,fi cilra canonica tiis prxuenit,dicens, illum ipfijm crcaffe
miniis proficere videtur,ea fcquiturThe- Medicum.Hqc idem eft,ac fi dicatur Js
faurus pauperum,& alia cupprifta.Itc,/^ M ediem idpoteft^quem creaui evomet. Alter
'vtere->inquit,/# m ultis probatum eft.ltc^Hoc qui feipfum,ingemit ffilfm eft. lam vero ex
efficax eftiifteem tdteftatu r. Sic erg& error luce naturx difccrnitc, vter adulterinus,
coru cnanifeftuscft , qubd non intelligac aut genuinus ex nobis fit.
diferimen inter cura canonica & expe­ Sicut autem, ceu didum eft, propter
rimenta. Spe&ate vero coecos medicos. duas monarchias, res nafccntcs vniuerfe
Cxterum de exemplo ab ictcritia,aut diftindx funt: diftindum etiam cftfir-
morbis fimilibus desuto cognofcicc, fla- mamentum ,terra, aquaq; &: aer in duas
ucdin^m no vnam, (ed multas efferae ob iftas monarchias, vt vtraq» fuam natura
id plurcs quoque ideritias exfiftere. Ec tueatur; ita confequcntcr ^
iamintellisfi-
W • |«
licet quidem bilis colorem illum expri- te,cibum, quo homo vefeitur, & cibum
mat:in ipsa tamen vnicus tantum color M cdicinx, rem vnam minime exfiftere:4 n,edL--
i n rr \ camen-
non eft; fcd fiaui vniuerfi in illa latitant, lioccft non cite vnius conditionis aut«°f“ dLtr
r. . • tciunu
ficutfuo capitulo docetur.Iam vero aliud naturx. Ratio elttquia omnis cibus, qui
fel foeminarumeft,aliud fel virorum.Sic editur >fimplex eft. £t licet quidem in
alii quoque funt colores. Ideoq; fi hi di- duas monarchias diftindus fit:diftindio Y

ucrfi funt: diuerfa etiam erunt medica- tamen ilia faltem vires medicas concer­
menta.Si h x c iteru diuerfardiuifa quoq; nit,non ipfum etiam cibum vel alimen­
medicina erit. A(Ta colorum promotrix tum. Quanquam autem mulieribus ci­
eft.RcfTclla eorum ademtrixcft.Centau- bus ex fua monarchia fumtus, in multis
rea eft cxperimcntum.Principalia tame, rebus falubrior fit, quam ex monarchia
quse in his rebus funt, non Hermaphro- virorum : id tamen cx caulfa morbi fit,
ditica, non colorum ademtricia experi- non alimenti. Faber ac opifex in ventri­
mcnta:ea exfundamento tradari debet, culo habitat: is cx eo carnem humanam
vt corpus obediat ac obtcperet.Corpora fingit.Is autem duabus naturis ihftrudus
enim in canonicis morbis mutanturrve- eft,cum cod io tamen falte vnica fit. Al­
lutrcsque coloratur,cuius tindura nun- tera natura in eo e ft: vt, fi in viro opere-
qua cuanefcit,fed corpus & color in vno tur,carncm virilem gignat.Si operetur in
infeparabilia mancnt.Hocmodo confti- foemina,foeminea carnem ccncret. o
H i c m* Atch**
cot-
tuta re,medicina non praediato modo fc cibus fimplex, &: humanus exfiftit- Ar- porc vu^
habere d eb et: fcd procedet cx fua mo- chxus autem , cum praeparat homini in
narchiatquse corpus aggrediatur. In re- fua monarchia. Ideo alimenti miniftradi
Ntrors dudione corporis,reduciturquoquc ipfa nulla cura medicu angit:fed faltem pro-
s f t fanitas:ficquc abfcedit morbus. Duplex medx medicinx,vt ipla in fuam monar­
flcx- enim,natura eft in omnibus morbis:C«># chiam deducatur. Q uod enim alimcntu
corp ore^ Sine corpore. Q uia vero hade- concernit,id domat ac fubigit Archxus
nus id diferimen obferuarumnon cftjar- in ventriculo, ac ex co fingit fornvatq;
gumento id nobis fit, in cura eos aber- quod opus eft. Ac vt faber,ex fcrr6 fuo,
rafle.Quia enim aliud fel eft in foemina, quicquid vifum eft,fabricat:fic Archxus Cibus eft
(quod tamen omnesfellis conditiones ac quoq.. Medicinae autem fimilis ratio no
proprietates habet:) ideo fel illud in ca­ cft.llla cx monarchia fua promeda cft,vt
nonicis morbis edomari non poteft,nifi in fua natura feruetur. Ifto enim in loco
per propriam monarchiam i hoc eft,per Archxus eam in aliud mutare no poteft,
huiufmodi m edicinam , quas a virorum qua quod cft.Omne quod edi mus,homo
medicina,in aliam Anatomiam ac Phy- ipfemet eft. Id fi edit ac ingeflit homo,
ficam ordinata &; conieda fit. Idcdquc, facit cx eo,quod ipfemet eft-,hoc eft,car­
quod centaurea mafcula in viris prxftat, nem &: fanguinem. Nam illa fumus nos.
Deipto. eodem gradu prxftat etiam centaurea M edicina vero non fumus-.fed% hec hunc,
uUenu». foemina. Tanti enim apud Deum id mo­ illa alium morbu pellit,prout aftcfti fu-
menti fuit, vt fccminis peculiarem fuam mus.De e i fpecic Sc genere,nobis dandii
monarchia attribuerit. Et ficut-cas a viris porrigendu eft. N ec enim ventriculus
in aliud corpus ac naturam tranfpofuit: cx eo id producit, quod nobis opus eft:
fic illis peculiariter etiam fuum mundu, nifi id prius acceperit,quod prodeffc de­
& alimentum afiignauit: medicumq; ad bet. Sin minus: tum virtute fua id a fc
id prqftituit,vt ca feruteturfid cognofcat, rurfus exigit. Ac ob id corpus ac illius
non vero Auicennam autGalenum.Pro- motbi duoFunt in vnum.
i I Ad
 /.

9* PARAMIRVM i ^ \ b . IV. D E O r i g .
Ad hanc norma etiam reg me cfiftiuu duo funt, quae cx vnicapririYct materia
d eb et, vt diuifum fit fecundum fuam producuntur,vt fcaro m afcula, caro foc-
monarchiam. Vnum enim regimen non minea; quae tantum inter fc diuerfx sur,
ideo dan debet,vt fangumem ac carnem quantum caro &: pifcesttame ncc prima
producat: fcd od id potiu s, vt expellat m ateria, nec vltima cognofccnda cft. i
illud, qtiod fan^uinem ac carnem corru­ Deus etenim , qui coniunxit virum
pit aut contaminauit. ldeoq, medicina foeminam, vnam ibi carnem condidit,
vna praefens c ft, & vnus cibus; hoc efti id c ft, in vnam carnem c*cf$ icuYxit, vt v-
regfmcri producitfanguinem ac carnem, num quoque cibum ederent, vnUm po­
non tamen ex alim ento, fcd medicina. tum bibeientmon duos. Ideo^, primam
H oc ita accipe:regimen fcilicet effe a l i - ' etiam materiam vnam habent. Archa£us
witntuiu^L cficititdicink jti. Corpus enim, tamen alius eft. Is monarchiam ingre-
quod 'morbofum e ft, ndn "atigefeit, fed ditur cius,quod e d it: fcd cx vna camctt
minuitur, ldeoq* ii velis, vt augmente- olla cibantur,qfii coniundi funt. Q uod
tur, regimen oportet effe medicina, quae fi iam hic aliqua Theorica opus fit :eam
id agat ac procuret,vt corpus cibum pro ita intelligite,nimirum in his neccflitate
alimento fufeipiat. A cob id monarchia effe, eius quod tranfmutatnr. Scire au-
• t a * ,

in aegro continuari oportet tutti cibo, t6. tem conuenit, quomodo idfit : &: quid
medicina,quantum quidem ad morbum Archarus agat, fi ex e o , quod vnum eft,
fpedat. Q uod fi corpus fanum fit ifta producit carnem mafculam A: carnem JlT:
us in fc*
Aiim?u opus non eft. H oc tamen verum eft,nos m cnftrualcm , quae magno difcriminc inuu.
tteatof* rcs ^ a s ’ 9 ua: cum alimento medicina diftant.Dc his ita prxfum e.Q uia ex cibo
funt, vt Lactuca,Bleta , ,& c. non/im­ morbi nafcunturac inuadunt, id fimda-
pliciter in cenfutn huiiis monarchiae lo­ mentahter cognofci ^quum cft,in vltima
care, fed aliquatenus diftinguere,du con­ tamen materia,non in primamifi forraf-
flet, cascu medicina aliqua concurrere, fis prima materia in fuis viribus.Herma-
q u xv is in monarchia ifta feparari ita phroditica fit,aut medicina aliqua diuif$
debet,vt focminqfua bleta,fuaquoq;viro monarchia:,aut virum, aut foemina con­
derur. Ex huius enim negledu poftea fc- cernentis. Tunc enim illa adimi & ex-
cjiucur, vt firinametum ac aftralcs motus cludi d e b e t: quomodo vna opera quoq;
incidant, &: in contrario corpore extra morbus adimitur.Si enim defedus in vl-
monarchiam dilfolutioncm quandam tima,non prima materia harrer, tunc id
moliantur. Vndc in mulieribus ipfarum non prim a, fcd vltima deprehenditur.
tempus interpellatur: in viris, alia caro Ideo morbos etiam in ea quarrite, quod
fubnafcicur. Quodque in hoc, viro com­ vltima materia hoc loco in fcipsa frada
modum & falutare cft,in altero,foemin^ fit>&: fibi morbos fufeitet. Hinc etiam
damnofumac nocens euadit. Nam regi­ m critoTheorica eius ad prarferiptu iftius
men ponere homini fano,plus eft, quam Phy fica: dirigenda cft. Et fic demunt ■
ponere egrorfani enim multiplex notitia Phvfica cius affequetur. Videmus aute ac
cft,que membris ommbusprofpicitrcum cognofcimus,fiibicdum noftrum in vlti­
contra regimen argrorum minimum cx- ma mater.apofitu cfTc,no in prima. Vndc v,tim*
fiftar, 5 c arcana omnium potiftima ftnr. confequitur, nobis illic nofcendu cfle, v;rorom
6c firmi'
Iam qui in iftiufinodi, fanirarisregimen quanto inreruallodiftent inuice vltima: narudif.
prxfcribir, is diiudatipfam monarchia, materia: foeminaru ac virorum, v txq u o fetum.
8c confideret motum coeli, & :fubieda interuallo cafdc ctia in Monarchia d if-
perfonarum : &runc prxucniet cum co, fcparcm9&: difiungamus.Id enim n ifi di­
quod motus cft in cibo. Cibus enim fuu d o modo fiat,certu eft,eolocochronicu, ! i

aftrum vclut corium h ab et.* idcoq» illi aut mortalem morbu gigni ac c o n t i n e r i
Mcd?i
in^pr^fer etiam refiftit. H oc qui non intclligir, in Porro au tem , de matrice ali a quoqj
a j do
•/Scium aperto errore verfarur. N e ce m m p rx - tradenda funt, quom odo ca fecundum
uenict ili/,quod iam cft.fed quod futuru naturaMicrocofinicam cognofci debear,
cft. Iam vero ars omnis in hoc pofiracft, nimirum,vr parua,acterria, adcoqj vlti­
v t, quod futurum e ft, id anteuertarur. m a crearura,quetamcM icrocofini natu­
H uius e n im pJcnam cognitionem habe­ ram retinear. Scitote e rg o , cognitionis
re debetinedicus.Si non habet,ars ipliu s generalis h o c e ( 1 c ,v r v a s illud,quod con­
carnificina & latrocinium eftr cipit , c o n d i t , atque ruetur infantem,*
Quoniam autem prima materia carnis c o m m u n i n o m in e M atrix vocitetur.
ac /anguinis h o m in u m , rcs vna e ft, h o c Quanqoam a u tem tora fo em in a illa iit:
c i l > cibus a c p o t u s : f c d vltima materia arquum tamen « f t , vt f e m e n , cu iu s g r a ­
ti*
.* *
«

J__
 %

t
M 0RB0RVM M a t ri c i s . 9?
tia fcrmina condita eft,hoc’nomemprin- prius fciat, quid Marchafita mundi, Sc
Moliet cipaliffime fcruct.Proptcr enim vas hoc quid Marchafita Microcofmi fic. Iam
ffif* mulier prxfto eft, ncc propter vilius al- autc hoc Philofophicum eft. Porro aute
ondita terius membri aut partis neceflitatcm. fi medice loqui afie d c t, d icet:A/archajita
,ft* Vt autem matricem probius intelligatis, homini morbus eftudeofy hominem iuuat m t
fcitote, totam fa m in i terram ejfe , & om nia fan at . Si cprporis cutis exeditur, Zc ero-
elem enta . H xc matrix iam arbor eft, c fione illa membru vicus contrahat:quid
terra nafcens. Foetus, fru&us eft ex ar­ id aliud eft,quam Minerale? Inftar enim
bore erumpens. Et qucadmodhm arbor •falis eft, Zc iuxtafale vnius gradus, vnius
fundatur in terra, Zt fic cum terra etiam generis.Iam Colcothar foramenid fanat. coico.
in aere,ac in aqua,& in igne,qux omnia Quare ? Ideo,quia Colcothar fal eft,fo- thirquia
ager prxftatrfic in focmina quoq; infunt ramen exedens. Sic Mercurius quoq;
quatuor fru&us,quatuor Elcmeta, ac fu- fua vlcera fanat, vt Zc A rfcnicalia alia.
- perior inferiorque fphxra : in quorum H xc verb vera efle,vel ab externis fen-
omnium medio arbor figitur,' cuius gra­ fibus difccrc potes, atq; differentia illoru
tata» tia focmina fa<ftaeft. Sicut terra Zc eius ope experientix cognofcere; nimirum
jpioi
otnnii fru&us cum Elementis propter ipfam ar­ hoc falis genus fanare, Zc illud generis ac
ixduot* borem funt,vt eam fuftentent: fic pro­ naturx alterius cffe-.huiufqi qux sut claf-
pter matricem quoq; adfunc omnia me- fis, vulnera minime folidarc, (cd podiis •
bra mulieris, cum omnibus fuis naturis Confolidam,Mumiam,Balfama, qux fa-
ac proprietatibus. Cognitio ergo crea- lia non fint, vulnera fanare. Id quam- - ,
turx iftiufmodi ita inchoada eft, vt inde obrem?vulnera non fiunt a fale. ideoq;
difeamus fubie&um noftru cognofcere, nec falia,ncc vitriola, neeMcrcurij,nec
quod ad ipfam medicinam fpe&at. Sed Arfenica iuuant. Quia vero foramina a
porro.Veluti arbor ex quatuor frudibus, fale fiunr»Bal(ama vero, Mumia ac Con-
Zc quatuor Elementis,ac cx inferiore fu- folida,falia non funt, ideb ad foramina
perioreq; fphxra-fu i corporis Zc incre­ curanda eadem non faciunt.Hxc fi tali­
menti alimentum allicit, fine quo vigere ter foris in cute eueniunt:
I
feiendum eft,
nonpoceft,quodq; varie commutat ac interius quoq; corpus ifta mineralia ha­
alterat, vfq; dum arbor fiat,acfeructur: bere , ac Iccundum illa ipfa,non vero fe­
fic in foeminaquoq;macrix,arborisinftar cundum humores cognofcendum effe.
ad fc proledat,ex omnibus vniucrfi cor­ Sic ipfum corpuscx his tribus fubftandis f Tjum
poris partibus,quicquid ad fui cohfcrua- conftat: fic omnia materialia. Ac ob id tiatum
tionem opus eft. Hocq; modo matrix a. taliter quoq; conlidcranda eft prima Zc K '"®
corpore focminxfccundiim omnem for­ vltima materia, quarum illa huic deinde J^**1*5
\
mam fuftinctur, ficut arbor ab omnibus, concordare debet. Nam in concordan­
Elementis Zc frudibus. Vndc iam con- tia omnia fubfiftunc. Hanc qui ignorat,
fcquitur, quia matrix fuum alimentum in iu d cjm cd icin a Dotior ac dutior vocatur.
arripit, opus quoque cfie, vt fuo ltatuto iEgrorum fiquidem nullum fanat,nifi illi
o tempore,lingulis nimirum menfibus ex­ ex fe ipfis conualcfcanc,ad bonam fortu­
crementa eiiciat ac deponat , Velut fu - nam Zc exifti mationem medici * prxeer
ferius ditium esi. H xc ergo fi iam ita co- hanc enim aliam cx fc non merentur.
iideres ,quafi matrix elTct velut mare,&: Ita ergo matrix morbos fuos e terra
velut arbor : facili etiam negotio co- concipit. Ac velut arbor,quam terra cor­
gnofees, qui cius morbi,qux vitia fint. rumpit,fuum virorem,naturamque fuam
% %#*
Sic fe ereo Microcofmus fcu minor ac virtutem, fuos etiam fru&us ac poma
^ ofl mundus habet, in fuo corpore contines amittitific idem foeminc quoque cucnit.
mLroi. omnia mineralia mundi. Ad quod con- Cuius corpus,nifi bonum,fanum,ac fy tri­ A
fC(pfi fchote, quod corpus medicinam metrum fit,tunc matrix ipfa quoque vni-
fuamex mundo conquirat.ls enim ipsu- uerfa,corrupta,ftcrilis,infalubris,inepta,fe* n'
meteft. Vnde iterum confpicuum eft, Zc generis omnis morbis imbuta euadic.
mineralia omnia homini tjtilia ejfe->fi quod­ E rgo, qua ratione terra & eius fructus
libet ad m inerale fuum in corpore M icrocof cognofcendi funr.fic paci examine ipfam
mi fitu m , adiungatur . Horum qui cogni­ quoq;Microcofmam expcndes.Et quod
tione caret, Philofophus minime eft, vt terra in arbore perdit: corrumpit etiam
nec Medicus. Primo enim fi Medicus matricem.Et quod acciditarbonbus>ma-
dicat, Marchafitam ad hoc vel illud fa- trici quoq; accidit. Si cx rebus extraneis
cere ac ptodeffe, ncccffe fane e ft, vt* arborem aliquid occupat, eam corrupit
‘ - I a ld nar

f'
i
 0

io o ' P A R A M I R . L i b . IV. D E ORIG.

Id naturaliter etiam in matrice eue- matricem cafum duplica fuftincrc. V nus
nit. Si color alius arbori prarter natiuum cx ipsamet ca eft. Is arbore concernit.
inditur: tunc fyu&usquoq; cius tingitur Bona arbor,bonum frudum fert.Is fanus
* forus decoloratur. Sic matrix quoq;. Vndc eft in corpore, in terra,atq; etiam ferti- M arfx
a f f e f t u s A ?■
am«n- m ea multa emergunt, quae mrantes cx- lis feu f i cundus.Tum & arbor bona eft.
ee’ piare coguntur, vt aut diftorti fiant ac Vnde bonus quoque frudus prouenit. uu.
monftrofi, aut colorib.varij ac maculofi, Alter in generatione liberorum cofiftit:
aut alio modo affedi. Quorum cuentuti hoc eft probum femen probum frudum
omnium caufla matrix eft. Nam quod in gignit. Sic ergo femc'n ac arbor hic duo
-tingenda ac colotandaarborc vir manib. funt, in duas partes diuifa. Arbor tcrr<£,
praeftatrid focmina pracftat imaginatione frudum fuum etiam fine femine promit,
fua, ficut fuo loco fufius dicetur.* Vndc perpetuo. Non itidem autem arbor foe-
iam colligere licet,matricem vel Tanam, minae,nifi femen ad arborem apponatur
vel aegram fieri,prout ab eo, in quo con­ per virum. Vndc pater,momenti pluri­
ditur,afficitur. Huius enim impetum fe- mum in femine pofitum I
efle. Qu6d nifi Q “ ,ef«-
nien.ta-
quitur. Illius ergo morbos iudicaturi, ex lc probum fit, arboris bonitate n u n - f a *
primum omnia corporis mineralia cuol- quam emendabitur. Idcoq;, quod arbo- “**
uemusrdeindc quatuor Elemeta,frudus, ri accidit: idem etia femini. Vtraq; enim
firmamentum,ac fphaeram vtramq;.Haec bona efle gonuenit. Si quidem vtraq;
omnia fi probe iudicamus; affedus ma- bona fint: bonum tamen vnum tantum
% tricis Te facile prodent. Omnium enim adeft,nimirum frudus. Ide6 alia quoq;
primo dolor Te profert: dc quo illa accidentia concurrunc,qu^ in plantatio­
tcftatur. Has ergo mineralium fpecies ne feminis matricem affiduntrquimorbi
qui non cognouit .• is nec matricis viria fecundum proprietatem viri, non focmi-
difoernerepoterit. Quo d fi enim Ca- n x iudicandi veniunt. Sic ergo iam ma­
' chimia,arboribus ftrumas,& talcumvcr- trix diuifa eft *.in morbos nimirum pro-
* mes ingenerare potcftridc in vtcro quoq; prios,& conceptos a viro.
fufeitare poflunr,vt nafcantur ftruma’, Et hac demu vera &: arrificiofa Theo- MorW«
ganglia,& nodi:&: ex hoc exemplo iudi- rica eft, cx* ipfa nature lucc enata, non
cium etiam de morbis aliis facite .Quod cx cerebro fanatico. Morbi, qui focmi-
fi vos autem nulla commoditate ita lo­ nas cx viro attingunt, remedia virilia
qui poteftis,hunc fcilicet morbu ex me­ cxpofcunt.Ex quo conftkurum eft,vt re­
lancholia aut phlegmate, &cc. fenerari: media vigilia nephritidis, mulieru quoq;
mineralibus omnino , id acceptu fereris, nephritidem tollerent. Q u a cx caufsa?
cx quibus ftruma enalcatur,fcu fibrofa fit Non quod vnica vcriufq; morbi caufsa
ac vcnoTa, Teu carnofa. Adcoq; cx hac effer, velur ipfi arbitrari funt:fedquod
caufsa morbos omnes inueniri opus eft. illa a viro affeda argrotafler. Ideoq; vi­
Sed dc praerogat iu3 Teu eruptione fpc- rile etiam proderar.Quod vero cx feipsa
cierum in mineralibus, ita ftatuendum habet,cocra id,huiufmodi nihil prodeft:
&: cenfcndum eft.Qua: fpecies dominiu fcd ex fua monarchia,&: non alia, medi­
adipifcicur, ea gubernat etiam arborem camenta depromi necefle eft. Ideocpex
iftius terra:, idcft,qu£ in ea figitur. H oc d id a caufsa remedium aliquando pro­
pofito,fcitoteiam itcnim:fi natura qux- derar,aliquado minus.Ec h$c nonvnius,
piam in Tpecicm influit: non eximitur, fcd vniucrforum morborum veritas eft. %

iterum , antequam fpecies confumatur Hoc enim credere dcbctis,qu6d femen Semea
aut per mixtionem alienam fupcrctur. idericia perfufum , in matrice coniedu, [ J S
vndc Vnde poft gignuntur fttui,amentes,fttu- foeminina: ideritiam eoncitet.Ratio eft, f*?1/*
Tu/farui ali; monftrofi, vel fecundum na- quia id ateradum , adfuam anatomiam
K
* fJ*j turam ,vcl perfonam, vel membra, vel progredirur.Quare fi iftiufinodi ideritia
monto- ■ I- i r 1'
fi. proportionem, t r h x c fecundum mor­ correpta muliereft,viriiibus mcdicame-
bos in aliis etiam rebus eueniunt. Iam ri omnino curari vult ac debet. Vfqjadeo
vero conditione ifta in matricem depo- enim emittendi feminis auidum corpus
fica,an non alia conftiruenda Theorica eft, vt ad opus illud omnes artus, omnia
forct?Et quanquam veru fit,ipTum quoq; mebra fua moueat accogar.Yndc mahi-
parentem per minerales huiufmodi fpe­ feftum eft, quod fi dida rt*cmbra fcce-
cies, fi miles (ibi liberos generare p o ilh dant, vnumquodlibet fui loci 'anato­
in quantum nimirum iplius fp e c ie s fe ­ miam , quoad ggritudines 7 fe c u m abri­
m in e in d ica ex iU h t:fcire cz m cn oportet, piar y a c f c ifto fado ipfimitiier con­
\
taminet,

a i<
 ■N

\
M orborvm M atricis. io?
taminct , iftiufque morbi generationi anacomia verfatur, vcluci aer in corpore
principium ira conftituat. Magnum id alienoihoc ramen dato difcriminc,quod
prxfidium imperiti medici effe putant, hic colores addantur,qui aericoncur-
quoties clamant, medicinam h a n c , illam, rcnt.es non adduntur. Sed quali color
hocilloue loco,hunc,ijlum> morbumfinafipLs, cxfiftit: fic hoc accipite. Affumuncur, fi
tam in fem in is, quam viris. Sed hic infei- peregrini funt in ifto corpore,in quo re-
Medu. te eos loqui,ratio euincit. Quod fi fimi- periuntur- Hoc enim accurate-obierua-
wpiehd ]iaetiam dc puellis,viru nondumexper^ dum eft :quia quatuor corpora infub-
tis,teftantur .• co fane fux infeitixopi- (tantiS y ni confidunt. in quibus morbi
nionem apud nos grauius confirmant. iacenr,non humoris,fed corporis inftar;
Ignorant enim, puellas ex fi'emine haredes dc non quafi in ifto corpore humor effet,
effe paternorum tum bonorum tum morboru. fcd liquor. Iam ergo Humor ifta tu con- 'Mc^ *
Cumqjmala ifta^ patre acce'perint:pa- fidera,quae tua ars fit. Quia enim nondu
ternis quoque ob id remediis fanefeunt. corpus vllum ex quaruor conftans co-
H xc pura puta illorummfeitia eft ac iin- gnouifti: ideo de fede peftis ncccffarib
peritia, quod nec morborum origines dubius cs,an ea in fanguine,aut carne fit.
caufasq;, nec eorum modos noucrunt. Ncfcis enim fanguinem corpus quadru-
Dum autem fuos fubinde humores re- plex effe. Nefcis etiam corpus quadru-
fundunt: exemplum Ioannis de Garlan- plex cife lapidem. Hoc ergo difce,priuf-
dia apprime xmulantur : q u i, quod pd- quam tiaram rubea capiti tuo imponas,
tuit optimum, prxftitit, dc glofiam fu- Probe a fcientia inftru&us is eft, qui
per Alexandrum fecit. Q ux etfi quidem compertu habet, quid apoftemata, quid
icannei nauci fit 5 c nihili, fecit tamen is, quod corpus faciat. Is enim cognouit, fangui-
Uodia, p O t U l t nem non facere ca, qu<£ fang uinis natu-
lam vero etiam no/cendum eft, quo- rx non fim t: nimirum tam corpora mi-
modo duo ifta conucniant ; nimirum rabilia.*Is quoque induftrius ac peritus’
quod a viro eft, dc corpus focminx.Igitur eft, qui nouit, qua ratione foemina a
duo corpora funt,qux mutuam permix- viro concipiat,in corpore alio. Hoc ver6
tionem non patiuntur fine alterutrius quare? Taliter hoc accipite. Coelum fa-
corpusinteritu. Corpora hxc duo funt, corpus cit alium virum, alium hominem, aliam
Sorti, niorbi, &: corpus mulieris, quod pafTuru fceminam. H oc poteft firmamentum,
tomim *n anaComia.Iam vero corpus foe-. hoc aftrum, hoc curfus poteft. Sic vir
minx integrum eft, nec frangitur. Vbi quoque fimili ratione , vt dictum eft,
enim corpus anatomi^ frangitur,ibi me- mulieris aftrum,dc firmamentum ac coe-
dicina nihil proficiet. Nam corpori fra- Ium eft. Et ficut coelum aliulrfiominem
£to nullum auxilium fiipcrcftificut etiam facitrfic vir quoque aliam faHunam,hoc
lignum combuftum, fradum , ac carbo eft,aliam naturam,ac proprietatem in iis
redditum ac comminutum, nunquam rebus,qux ad niicrocofmi rationem fpc-
redintegratur. Corpus autcmmorbi,hoc dant. Ex induentia ac impre/Iionc fce-
cft,quod a viro adeft, eft corpus morbi: mina conftellatur a viro , illiufq; /ydera
fcd non corpus materix p rim x, verum ab ipsa recedunt, ac in horum locum fy-
vltimx tantum. Porro hxc duo corpora dera viri recipiuntur. H x c qui nouit, is
diftindafuot. Quod a viro corpus eft, verx med ic in x v ix infiftir. Q ui vero
inftar fpiritus eft. Quod a foemina eft; aftra minime nouit:ifti horum nihil vel
corporeum exfiftit. Spiritus autem d c vcrifimile quidem erit.Quis enim natur^ Medici
corporeum,ita confiftereinuice poffunr, hoftis eft capitalior, quam qui ea ptude- H i*,
ficut aer in corpore , aqua,ligno, aut Ia- tiorem feipftim iudicat: cum tamen illa
^ ««“ pidc.Q uodfiaerprauusfit.tum & lignq npbis fuprema fchola ac difeipiina fic?
jdeon- ex fe morbofum fit: non quod lignum, Talis labor habendus eft fcriptorum ve-
* aut lapis xgrefcant, fcd qubd illud mor- tcrum,qui de morbis mulierum tot vana
bofum fit,in Jigno aut lapide quod ineft, commenta addiderunt. Nec enim vel
dc nec lignum tamen , nec lapis eft. Id verbo vnico vnquam meminerunt mu-
vero aer eft. Sic ergo liquet, morbofurn tationis iftius, que in interiore mulieris
clle aerem,non illud corpus;& non lignu corpore per fydera viri inftiruitur, prout
xgrum putandum efic,(edipium acrem, microcofimcx dux ift^ natur^ inter
Sicin h ocqu oq.ivb i vir in femine luo fefe mutuo afficiuntur. Infcriorenim
morbidus eftdeminis morbus aer eft. Sic a fuperiore imprcfiioncm fufcipit, id
ergo morbus in corpore mulieris pro.fua coq> ad modum fuperioris etiam inclK
I 5

>

i.
A
 t

wt Parami rvm L ib. IV. de O ri g .

naruf. H x c ex virtu te T h eo ticx «5c P hy - virLqux fu ffo ca tio c(h m atricis. Jd eo q u c
ficx duobus m o d is d efcrib cn d a » funt. h in c tres d iu erfi ca d u ci elu cen t. Viri,vi-
Q u o d lien im corp u s ex E dere viri in- r ilis cll:fo e m in x ,fr m in cu s :v te r q ; cam e
firm andum e ft : tu n c is im pre/Iionc fu a ex v n o co elo . Nam h u ic c o n d itio virilis
in ficit, q u od ad ipfum inclinatur. Et eft. T ertiu s , corporis cft interioris,
ficu t ficllx coeli,q u oa d m o rb o s, in clin a t fuumq; coelu m i v iro a ccip it.
a c c o g u n t : fic ille q u oq u e cu rfu s in cli­ S cito te e r g d ex h i f c e , res illas h x re­
n a t,vt adipifcatu r co rp u s aliud foem in$, d i tario m o d o p rop a ga ri,fi non in parre,
g ig n e n d o illo s m o r b o s , qui ad aliam fi n on in matre,rame in ip fo fru d u . H oc
P h yfica m referu n tu r. In h ifc e v o s me­ iam vn u m eft, q u od vir fcip fu m non in­
dici caecutitis: cum non ipfam artem, ficiat in r e d i s ca d u cis co eli in terioris,
fe d ford id a m p ecu n ia m (e d em in i. n ifi in fy n co p e n . Foeminam aurem in fueii,
C oelum h o c , quod ira a viro c ll,fc d u - m a tricis fu ffo ca tio n em .P u ellx ,q u q naf- » { £
16 a c d ilig e n te r ex p en d ite. Ex ip fo en im citur, imprimitur fu lfo ca tio dupliciter: 2 ^
m o rb i p lu rim i n afcu n tu r, qui perperam virginaliccr, Sc muliebriter. Virginalis,
ad o rig in es &c caulfas alias rela ti funt. fyncopi fimilis e ft, cum nonnullis inci-
£ mt- Sit p r o ex em p lo fu ffo ca tio matricis. Ea pienribus fign is caduci infulrans. Suffo­
triti*
rnde*
vn d en a m c l l , nifi ex coelo viri*, corpus catio autem, fyncope pius cft. Et de his
mulieris ita conftellantis ? H x c huius morbis fu o loco peculiaria capitula con-
morbi prima origo eft. Qui fi in a d u m d ita fu n t, cumprimis ad intelligendum
deduci debet, tuncvir^gereft in cadu- Mechanicum .* q u x fufiiis h ic n o n enar­
co, hoc c ll, fidus ipiius eft caducu m. Et rabimus.
hoc etfi quidem non f i t : tamen eft incli­ Iam quod de fuffocationc dictum cft,
natio. Sic enim Sc liellx hommibus hoc fimiliter etiam dc praecipitatione ex
morbos eos infligunt>quibusipfie tamen vivo, h o c eft,ex ip/iusccclo intelligcndu
non laborant. Conftcllario hxc fi con- cft. Nam vniucrfi illi morbi,quos matrix
iundio fit, aut impreftio ; tunc emergit fufeipit plurcs,quam fub virilibus nomi­
fuffocatio, qux caduco fimilis cft. Iam nibus comprehenduntur, ex caelo viri
Medie. vcr° hxc fcholarum omnium infeitia proueniunt. Et licet quidem in corpore
t cpic
hcnfio.
fuir. Quarum alumni cum de caduco 6c . muliebri oriantur cx cerfa,firmamento,
fuffocationc plurima commentati finr, aere ac aqu a, veluti pluries ante dictum
id tamen omiferunt turpiter, vt indica­ cftrc jclum tamen maxima caufia elt,viri.
rent, qualenam corpus ex quatuor ca­ Sicut enim pedis morbus cft, praeter na­
ducus haberet, aut-in quonam lateret. tura viri e coelo genitus,&: tamen in viro
De his qui^lucruntifufpicio non fallax incipit, ac in eo vltima materia eft: fic
cft,ipfos dtf cfTcntia morbi multo igno­ hoc quoq; in cafu.Iam aute praecipitatio
ratiores ac imperitiores fuifte. Comme- exaftro cft,vnJe apoplexia emanat.Pro-
taria ergo illorum merae opinationes ac fluuium matricis ex aftro eft,vnde dyfe-
prariudicia funt. teria,lienteria,diarrhoea oriuntur,quae fe
vir Primum,quod medico incumbit, eft, in matricem fecundum illud Microcof-
fceinini vt deferibat corpus, fubftantiam. Hoc mi cornus dirigunt,ac finiunt: vnde vi- w 14,
agae 1
dere 1 n-. clic
poteftis, rC opera: *
pretium,vt res fu4raeX'
pu»».*
fundamentum id c ft, ex quo perfe&us
in arte medica iudicari poteft. Idem omnes fecundum primam origine,quo- **
Huc quoqsffAcit. Vir,fiquidem ita infuo modo vnum ex altero & in’alterum pro­
coelo conftcllatus fit, vt coniundionem cedat , a medico confiderentur. Poftek
talem in fe habear :tiim eam erumpere fequitur monarchia cum fua interpreta­
neeerte eft. Iam vero duo is corpora tione. Nifi enim morbos ifto modo in
h abet, hoc eft,duo fubie&ajcorpuspro­ quatuor corporibus fecudiim fpecies de­
priam corpus foeminae. Si inclinatio finias, primumq* rerum principium ex­
in virum ipfum vergit,tum fydus eius,ac plices, &: in anatomia perfeuerans,crea­
voluntas infirma cft ac cuanuit. Quod (i turam fepares iri virum &: foeminam, a-
vero nbn in virumipfummet vergat, fed deoqj ipfam aequ& quoque medicinam:
in foeminam: tunc in eam peruadit ca- ars certe aliud nihil referet, quam cin­
diicus, non is quidc, quem virhabetrfcd namomum exfoletum & exfuccum, in
matricis. Hic enim aliudeft corpus,non ore veluti pileus villofus liquefeesae dif­ i
illud,quod viro comparari poftit. N am fluens. Sic arrident artes ac fcietiq iis,qui
duq quoq inclinationes adfuntivna coeli eas amat:hoc eft,illis, quib9 Deus oas im-
externi, viri ccelu refercntis-.altera coeli pcrtiuit.Hasetfitu quide apprimecallcas:
tibi
 M o r b o r v m M a t r ic is. /oj
tib i ta m en fo li ea s n o n ten eb is, aut in il­ p r x e e p to r e s funt. Ex ip fo en im h o m in e
lis b la n d ie r is : v er u m ijs impercies,quo­ illa ru m reru m n e c fundamentum, nec
rum gratia o m n is m e d icin a crea ta eli. lcie n tia vlla ed u citu r. H o c ta m en verum
H $dictu
folused-
C um e
.
r g
&
o m e dn
icu s is folu s de,q
^
u i Deu eft, Deum d b i m e d icu co n llitu cr c,q u a n -
teputot omnium m a x im e e x to lle r e a c c e le b r a r e docunq» vclir-Ea enim potentia eft eius,
Itominis
fumum» a ,«/
«ccuradCpo/hc: xquum cfc,vt ommu quoquepen- qui omnia creauir. S init itaq; illum n a f-
<“nus* tiflim u s& fa p ien tiflim u sd c. N a m , quis c i , quando non hom ini, fe d ipfi D eo
vfquam eft, qui hominem,quid Se qualis tempeftiuum vifum eft. H o c enim d b i
fit, & quam fublimis a D eo faftus d t, ad arbitrium referuauic.
acfcuratius cognofcerc p o d it , ip fo me- . Quemadmodum ergb videmus, terra
' d i c o ? Is vnus graphice opera Dei pr^ ce­ arborcsfuas cx coelo malas ac bonas fa­
reris illuftrarc poteft,quam nimirum no­ cere fnam pauci anni fune, quibus terra
bilis mundus dr, Se h o c illuftrior ipfe ho- fo la dominium habec, ac fruiftus fuos fe ­
mo; &quopa£h> vnumex a ltero verfa- cu n d u m naturam producit,etfi valde bo­
rili ferie fu b in d e p r o c e d a t Se dar. Et illo­ na dt:vfq;adcd fo r tis a c valida influentia
rum qui imperitus eft, is de medicinani- eft in rebus na fcctib .J S ic de corpore foe-
hil quicquam glorictur. Nim isenim o- minx quoque ftacucndum e ft, eam fine
perosc ac miraculose homo fabrefinftus inclinatione non efle. lam verb cogni­
videtur, d, quid is fecundum fuam fub- tio ifta non leuis eft,qu6d nimirum bona
ftantiam ac naturam dr ,altius /peculando te*rra bonos fruftus parir, modo non ab
cuoluatur. Etmaximu quidem hoc eft, externis, hoc eft,coelo externo quid im­
Qajc- quod a/Tidue meditari dcbchanr.-Nimiru pedimenti inuehacur. Hoc ita incellige.
nihil quicquam vel in ccrlo vel in terra T errx ipfi fecundum fe profpiccrc non
{^“^exlifterc, quod ipfum no in homine quo- pofTumus, fed ferendum eft,eam accom­
nc*‘ que vigear. H x e n im virtutes funt ccele- modari ftatui &: condicioni cocli : nift
ftes, qux mouebunrur.Deus enim, qui in forfanqufc prodiret, qui Philofophi&m
cocio eft, in homine eft. Quod enim Se medicam rerum naturalium calleret. Sic .
vbi coelum eft, nili Homo* Quo fi fnn de­ ex parte focminx id fc quoque fimihrer
bemus: ipfuin inefle nobis confencaneum habet, imo magis. Cuftodin enim ea ita
Homo cft.ldcoque vclutex ore ad os prxfenuc, poteft, vc a coelo inferiore,hoc eft,a viro
Ium, Dei quid velimus. Nam Se cordibus noftris non inficiatur. Infe&ione non introdu-
feta.
propinquior eft,quain aut lingua, aut co­ &a, bonos fructus gignere ex eo poteft,
gitationes noftrx. Is fuum fibi coelum quia terra ferax Se bona efc.Multu autem
rpaciofum ac venuftum,nobile ac opiirr.u refert, nos id rc&e intelligcre, quomodo £ “*
condidit. Nam is vere in coelo, id eft, in bona arbor bonos frudus pariat. Senfus qminrcu
homine habitat. Nam ipfemer quoque autem genuinus is eft. Arbor, qux bon$ ,,gcIldtt *
tcftatur, fe in nobis habitare, nosque ipr nacurx eft, bonos fru&us parturit.Ea au­
fius templum exfiftere. In nobis ergo li tem probx naturx arbor, mala omni na­
eft, ipfum adoremus ibi, vbi verfatur,ni­ tura fortior eft, ac in bonitate ita defixa,
mirum in coelis,hoc eft,in hominc.Scdu- vt a mala natura nulla violari poftic.Exc-
16 itaq;trutincc&: expedac m edicus,quii plum ergo hoc omni ex parte quadrat ifti
manib. fuis tradet. Sibi enim curandum allegoria* Chrifti, diccncis:/?#** arbor bo­
fumit fubiedhim nobililT. Se maximurno- nos fruefus fert. Hoc enim bono fenfu , a
biliflimu inquam. Se in quo nimis, quam •natura deprompto, di&um eft. Ex bona
multum fitpm eft. ifta progenie, a natura procedente,Chri-
Q uod ii ergb nec mundu,necclcme- flus fuos fibi difcipulos elegit.Ex illa ve­
'ta,ncc firmamentum isnouic : quidqux- r o , vnde malum prodic, duodecimum
fo de homine nouerit, qui id omne eft, difcipulu r
fumfit ludam. Apoftolus
l enim n u l a p s1» *
quod coelum ac terracomplet^quiid coe­ probx nacurx Chnftu minime prodidit. g«»»c-
lum, Se illa terra, Se ifte acr,&: li.ee aqua Sedis, qui ex mala naturi fecretus erat.
ipfemecexfiftit? H x c qui condidit, is Quoniam autem Ghriftus naruram bona
vtramque quoque monarchia condidit, Se malam tam diligenter nobis inculcat:
Se medicinascrcauic in fuis motiarchijs, ideoq; ex natura ipsa id nobis euoluendu
wudi. velut ipfum etiam medicum. Talem v. eft. Bona oblata nobis natura, efficacia
fctdttm. jpfum condidit, vt cx creaturis difccret: prxfto medicamenta funt. M ala natura
non fpeculationi aut imaginationi fux obiecta, idem nobis accidit, quod Chri-
fideret, fcd ex fingulis naturalibus feien- fto cum luda. Acq*,modus hicleu allego­
tiam fibi compararet. H x c erum cius ria negligi minime debet.Excafola enim
I 4 biles,
 P a r a m i r . L i o. I V . d e O r i g .
proueniunt morbi curabiles Sc ineura- hac norma creare deccr. Mala enim na-
biles, nec ex fundamento alio quocun- tura, bonicaccm limulam;, ludas cft: qui
que. S^ipfc erga pauperes probumJfcprxftitc-
Quia autem Chriftusip/e prxuidic, in rat: fcd non nililiium lucrum quxrcbat.
natura tantu litum effe, vt feligenda, bo- Non ergb cx fpecie exrerna (crmonis,vc~
na ac mala natura etiam de falute xterna rumcx intima natura: probitate elc&io-
intelligcnda {it: tum certe Scmedico di- nes heri oportet.Flus enim boni habet in
gnum erit, noIfe, qux bona aut maJa na- ore natura mala, quam bona. Bonaqj co-
tura iit. Quacaufsa id etiam hic propo­ fidit in operibus, Sc adionibus: mala co-
no ego, tali difeurfu. Mulier, proba: fe- trh nihil prarftar, promittit mulca.Dc bre
Nat»tt eundum fanicatcm natutx, ab inferiore iudicadum nil eft:fcd eftdc corde. Quod
naquf° calo, hoc eft, viro, prxferuari fimul, ac quidem os nunquamingreditur, nili per
uaUUt' non preferuari poteft. Videtis enim bo­ Opera. H.tc omnia ita inrelligite, quafi
nas alioquin in fide naturas,ad bonum & conucnicns fir,vr medicus naturam bona
malum per pra?conem verbi inclinari 5c inbonitate eius cognofcat. Quia enim
o*ptx* perfuaderi poffe. Os enim prxeonis coc- in corde illa fitaeft: naturameius indiciu
quoddi Iumquoddam eft, & inclinatio.Sicut er- facere a:quu eft. Sic enim & Chriftus de
gb iscoelumeft: fic caelum quoque fbc- coniugioloquitur.JgMOsDeuusittngit, ho­
minxvireft non per os aurem, fcd per minum nudusfeparet: hoc cft, fi bona na­
id,quoduo caro vnafunt.Concionatores tura coniugium eft, vos iundionem illam
praua:'naturit,in illa perfeueranc, ac per non fcparabitis,!cdipfa inconcufia ma­
illam populumfcducut.Probi vero, hunc nebit,quam voseciam haud vnquam dif-
in officio continent. Fermina; ergb bo­ lolueris.
na fua natura retinenda eft,cum viro£ &c Iam,velut ex coniundione natura co-
Tale fa- ipfoiimilis bonitatis exfiftente. Sic enim iugij, proba ne fic an mala, dignofeitur:
cit cale.
Chnlli bonumcum bono iundum, mali nihil fic Icitote,idem ipfum quoque in ipsa na­
vejboju gignere poteft.Senfu modoque plane na­ tura rerum inquirendum efle. Nam
iaoiiu.
turali Chriftus ergo dc coniugio locutus quicquid in ca bonum cft, ex eo boni
cft cumdixit: Quos Detss iunxit, hos homo nihil gignitur. Sicut enim res vniucr-.
non feparet. Id enim indicaturus erat: Vos fx a fe inuicem diftindx fune, velut
diuonio coniuges feparatis, pro arbitrio Sol, Luna, Nox, Dies, Diaboli, An­
veflrojiatuitis.Quare autcm?Quia nimiru geli: fic hxc duplex natura inter ho­
vcftia copulatio cft. Vos autem praue na­ mines quoq; deprehenditur. Quxnaru- e*"»1®
ture eftis. ldeoprau& etiamde coniugio ra tenebraru iL - «i i ac «•*»'<»•
elt, ca, quocunq; le vultu ai m*
decernitis Coniugium aure, quod a Deo modo exhibear,femper tenebrofa & ma-nac
eft, eft iundio eorum,per quosliberi clc- la cft. Ex ca nihil boni ftatuitur, vt nec
di nimirum Dei,nafcuntur.Hoc vos fc- ex diabolo.
parabitis minime. Hoc idem didu cft, Si ergb ita cum natura comparatum
quafi cxplicuiflct:Coniugium,feupatrem & efticerce nihil quicquam ad bonumcon­
matrem, Petri, loannis, luda Bartholornai, ferri poffe videbitur. Quod idcb hic re­
Simonis, Philippiae. Deus iunxit, & hivin- peto, quia (lipctius confticueram, bonam
culo vno ligati manferunt. Ex his natus esi arborem, id eft, foeminam, bonam ma­
Petrus,ludas,loannes, Philippus &c. Bona nere, fi in principio bonx naturae fuic.Si
enim natura ipforiipatres ac matres & auos, talis eft: ab infero caelo viri fui deterior
omnes bona indolis coniunxit.jdcocjue i (e in? non fiet, hoc eft, cx qualibet bona natu­
uieem nonReparabuntur. Quia ergo Chri­ ra,fani bonique frudus nafccntur.
ftusbonamnaturamtam fedulo inducit, ■ - EademSccordis ratio eft: quod hic ad
: & ex ea fuos eligit: conuenit bonam na- medicum non fpedat. Verum cnimucrb
;:w« turama.medico quoque cognolci,vt eam & hoediferimen in medicina tenendum
inlua bona ftatione conferuet, nimirum eft: quod nimirum farpe terra quxda bo­
microcoimum tc macrocofmum conuc- nos frudus fert, id cft, bonum ineam fe­
nientes. Nec vero eas conferuet falcem men conijcitur, quod tamen degenerat.
fecundum virtutes, fcd etiam fecundum Quare res queque ad fuara naturam ro
.res corporeas, -dequibus hic loquimur. ferenda eft: vt nimirum terra &: femen
Hacc cognitio ardua eft,magni mome- conueniant.Hoc eft enim illud coniugiu,
ti. Quia enim hoc modo fuos difcipulos quod homo non feparat,hoc eft,qu«d iu-
chriiu elegit Chriftus: ideo talem etiam regem xit Dcus.Super faxum emm femen iada-
q‘5lu£ effe conucmc,populumq>magiftratus fuos tum, perit» hoc eft,tabcfcit,ex fe alias no
•ic*i malum.
 »

' M orborvm M atricis. ios

malum .Bona natqra affidub confcruatur, elutionem inchoem, porro hinc difeite,
nc in odium Dei agatur.etfi quidem cum quo pado vniantur inuicem Centrum m a-
iftiufmodi corde deficiat, ficuc bonx na- tricisi&c matrix
a .
interna feu totae & atten- & 'Pfl
° , . matrix
turx proprietas ea eft:. Sic in medicina dite, qua ratione vnum alterum inficiat, vi fcmu.
quoque: fi quifpiam illorum morbo oc- Nimirum ita. Qua ratione Sol fubtilita- Sant?’
cupatuistunc is exeo vi medicin^ refur- te fua vitrum penetrat, ac quod intus in du&ijr*
g it : mala vero natura decumbit. Vnde vitro concluditur,calefacit,ac veliit ignis
egri curabiles Sc incurabilesreperiuntur. per fornacem in hypocauftu iniuuiatur*. comP*-
Qui certe, fi inter fe conferantur,Petri rebus interiedisnihil l^fis : fic fpiritus uw°*
ludx fimiles fient.Hic, qui non iurrexit, morborum centrum matricis peruadunt*,
fed fe fufpendic>talis manfic. non potos ipfos,aut mcatus.fdcdque cre­
quidotn Multa quidem hadenus dicta funt dc dite,parum fidei tribuendum effe vani­
S ‘b“ incurabilibus m orbis: fcd fundamentum tati ifti, qua in magnis St acutis morbis
nondum tadumcft,nimirum propter na­ tranfitus per porosftatuitur.Nam omnes
turam. Bona natura ipfa quoq; moritur, huius generis morbi tantum fpiritus funt,
nifi refurredionem, hoc eft, auxiliu me- a corpore non egredientes aliter, quam
dicine accipiar. Htc infeitia medicorum vclut calor a Sole. Quem Sol vrit, hunc
concurrit, qui ex inopia artis hoc incura fpiritus Solis vrit. Difcrimen v. in hoc
bile pronuntiarunt, quod curabile omni- obfcruatc.Sicut Sol calefacit per vitrum,
no fuit.Sic primo hic confidcrandum eft, ignis per fornacem: non xque tamen ca-
coclum inferioris fphxrx. Deinde, fupe- lefaciunt per cutem hominis. Calor, qui
rior&: inferior fphxrx iu n dim , vcluti in morbis illis emergit,calor corporis eft,
coelum vnum. Porro natura ac conditio. qui ab extraneo quidem au d u s, in fuis
i Deinceps corpus. Tandem matrix per liquoribus efferuefeis. Vapores enim is
pcrfciplam, InhisTheorica tota conti- ciicit, ficut ebullientium rerum omnium
nccur.Similis natura in medicina quoque natura ac condicio eft, per poFos. Spiri-
quaerenda cft.Ex fundamento enim pro­ ritus morbi,de quo hic fermo cft,cx cen­
cedit ars copofitionis,cx anatomiaemer-. tro matricis ita intclligendus eft,quod is
gcntis:non quidem cx gradibus,comple­ alia.&diucrfa a folc fubftantia fit. Et eft
xionibus &:experimentis: fcd cx anato- fubftantia matricis:& fol‘illius fubftantia
mijs, quae cuiuflibct medici &: principiu, eft: ficut tres iftx nature ac centra diftin-
«
r

&, finis efie debent. Sine his enim com- guuntur. Quod fi ergo matrix morbum
ponifta non erit.Ars fu^ ipfius index eft, fouct: id primum eft, quod morbus ifte
mi per iftiufmodi , nec fe abfeondit quic- corpus fiar, quod ipfum decumbit. Poft-
* quam. Virum enim ac focminam iungi modiim vapor eius exundat, feu fpiritus
|S oportere, cx fola anatomia nouit. ^Eque ab co effunditur, qui non nifi odoris, cx
. &: medicum nofTe decer, medicinam mofcho aut rofd exfpirantis inftar eft. Is
morbos pro naturis fuis iungi oportere. peruadit & pcnetrar,a nemine vel vifibi-
Flares
moibi* Hoc enim fi nouit medicus, medicinam lis vel palpabilis. Tales funt omnes mor­
plurcs fanare morbum:fcirc ipfi hoc etiam con- bi cx matrice in corpus egredientes. Qui
medici
u. ucnit, cum morbi plurcs vnico fint, me­ vere deforis ex corpore in matricem in­
G dicinas quoque plurcs exfiftere, quae feruntur, hi cum fuis corporibus corpo­
% •
diuidancur inuicem, &: in vnum congc- raliter exfiftunt.-ficut fuo loco deducitur.
>i
Medici- tancur.Er hoc peranatomiam fieri opor- Iam ad h^c fcirote, fpiritusexmarriCc in
X
Suoma tCC* QHan<lU^m & h ° c verum fifjMedi- corpus pcruadcntcf, coloratos cfTc» hoc
cinam dari vnicam, cu i, omnes anato- eft, vim colorum cotinere.Caufa cft:quia
mix infint, morborum omniu fimu), & ficut fpiricusvitrioli tingit, & tamen fpi- Stwiws^
:i J omnium medicinarum: qui medicinarc- ritus eft; Sic fpiritus quoq j tingunt aut coiowl
matricis

ii rum omnium fummum eft. Eo etiam fuo colorant morbos, corpufq-,in locis omni­
tn \ tempore caelum recidet, vt vnus faltem bus corripiunt,non fecus,ac fi ipfi corpus
3' faltem glifeat morbus; vnarantum medi­ cffenc. ,
tr ' cina fuperer. Et hoc folus aftronomus ac Quanquam aurem multi in matricem
t Mtd. &Medicus intelligit.Quiavcrb fophiftica, morbi incidant: tamen hoc frpe accidit,
Y qux ha&cnus inualuit,nondum% elimina- vt pars vna ab altera fanctur:vr,cum cen­
!fl upteai tur; arcana jfta nemo ferutarur. Na trum matricis xgrotar, fi mulcotics a ma­
if pharmacopaeorum fex veram medicinx trice curatum eft: & fic vici flim matrti
f

Y prxparacionem polluit ac contaminat. $ centro: ita vt vnum alterum Lrdic ac „

Y Scdvc ad principium redeam, con- offendit: ita perxqua vi vnum alterum
t

f - fanare
\

#
 4

1 0 6 P a r a m i r v m L i b . IV . DE O r i g .
(aiiarc potcR .V bi etiam m orb i e x o r iu n r u m a c c a u ffa r u m o m n iu m ,p ro u t n c c c f-
rna ra
4ix. cur ib id em rccu p era n d x quoq; fan icatis {has p o fce t: cu m q M afcula Sc Anatomi-
radix potita cft. Ex ea d em E quidem ra- ea, Sc A rch im cica in ftitu cio n c a c imin-
d ice, v n d e m orbu s em erg it, fa n ita teq u o- danx in tellig en ti$ origin c:ex cra quorum
q u e ena Cei opu s cft. Et fic vicifiim . Jam con/idcrationcm n e m o aut M ed icu s Iit, **
fi fieri poreft, vtm o rb u s a fc ip fo gig n a - aut e/ fep olfit.N on d iffircor eq u id em , me & <>•
turi fiet etiam , vr fanitas ex fe ipfa e m e r - in huius m on a rch ix ex pU eatione a cx -
gar. Si p er a ccid en s infirm ari poffu m u s: teris M ed icis lo n g e d e fe ife e r e . S ed id iu *
p e r a ccid en s etia m po/fumus con firm ari, r e fa cio .D cp rch cn fi eten im ifli abunde
In q u o xgrotamus.- in e o d e m q u oq u e fa- fatis funt, q u o d n on fo l um infeitd Sc fin e
n efeim u s. Itaque Ii aftrum nos affligit: fu n d a m en to omni curent, fe d quod cria
Id em n o sq u o q u e va letu d in i r ed d et. Si extra omnem naturx lu ce m fer ib a n t: cu
p leth ora n os d e i i c i t : eadem nos quoque tamen non deceat, Medicum, commen­
reficiet. In fua en im m eta p erm a n et tari quicquam, quod ab ipsa natura; lu ce
q u odu is auxilium, nec quxrendum in n o fim iliter probetur Sc ftabiliatur.Quod
aliena. Si e r g b in M icr o co fm i c o r p o r e fi enim medicina a terra defiimcre is Je-
id em n on m inus verum e r it , nimirum, b e t : opus cft, vt terra ipfa M ed icu s fin
fani ratem exteriorem,interiorem ggritu- non homo. Tum is quoq; ex terra luam
d in em cuinccre: hoc cft» corporis /ani- dodrinam hauriet, vt nimirum eo, quod
tatem emendare morbum centralem, Se terra miniftrar,ad res vtatur definitas Sc
nimbum centralem, Se morbum centra­ necefiarias. H o c fi n e c fa c it, n e c nouit:
lem/uperare morbum corporalem ma­ /criptitationc omni fua nihil molitur a-
tricis. Nam, Ii coelum corpus hoc noftru liud, quam /cdudionem tam f u i , quam
/anum, quod e terra aftumftmus, forinle- xgrorum. Quanquam autem ifti cou/q»
cus infirmare valet: tiim quoque vicifiim dignitatis Sc maieftatis euedi finr, vt in­
lanare Secoferuare poteft corpus id,quod ter Acadcmiarum quatuor columnas,fu-
imbecillitas affligit, aut afflidura cft. Si­ per quas nc/cio quid ftruunr, quafi nemi­
milis omnino Se hic ratio cft. Quare re- ni quicquam contra iftum ordinem mo-
d e Hippocrates, fi ifto lenfu dixit,tradi­ ucreac loqui liceat, non vltimi ftatuan-
di t\V irtu tem efife ea m , qua morbos p ellat. tur: de his tamen /citote,eos ip/os, qui il­
Hippo­
crates H o c idem cft, ac fi dixifier, fe m p e r v ir tu - las pofuerunt, libere quidem fateri, fe
audatur
tem v n a m alta pellere. Sic virtus eft vis quod pofitx ita fint: nefeire tamen fe, an
coclcftis, non ex medicina: /edeft medi­ id fadum rede fit, nec-ne. Prouinciara
cina inuifibilis: velut, fi quis fuo ipfius fuam cuiuis ruendam relinqui. Vt tamen
dudu, fine medicamentis conualefcar» is id facerent, dicunt, fc perfuafosac com-
pc virtutem conualuifte dicitur. Virtus pulios cftc propter nonnulla experimen­
h ;:c eft coclcftis Aftronomia: ideo xgros ta Sc rationes. In quibus, an fundamen­
.at.Hoc autem modo qui non fanefcur, tum aliquod fitum fit,/e curiofius non in­
h» medicamentis vtentes per arcana fa­ quirere, rcfponfioncmmandare his, ad
ArcanS
q*id? natur. Arcanum virtus non eft,fed vis ac quos ifta fpcdent.Scd, 6 bone Deus, qua
potentia,virtutepotentior. Quanquam fragiles Sc vacillantes hx columnx fune/
error ifte antiquus fit Medicorum, quod Quam fundamentum hoc eft fucilcjSuper
vires potcntiales, virtutes nominarinc. ■ quod came ipfi,nefcio que oracula ftruur,
Vnde fadum cft, vtnec Hippocratem: clamitantes fubinde, illo s , qui pro quarto
nec ipfius commentaria intellexerint. membro ^ cade m iis p ra fecli fin t, errare non
Hifcc ergo traditis, in genere tam co- poffe.Sed rcuera in ifto foede erratum eft,
clufam volo Monarchiam ad focminas dum vos pto columnis politi cftis.At pro
fpedantem, medicifq; cumprimis confi- adminiculo etiam Chriftum fibi afeif*
derabilem.Quanquam prqdi&is iftis ma­ cuc, dicentem, infirmos opus habere medie \
teriam hanc omninb finitam velim. Por- Hoc nomen quia illi fibi arrogant:de ex­
rb etenim (volente Deo) fingulos mulieru tera perfedione nihil anguntur. Quod fi
morbos, quos aut cum viris communes vero hoc probe trutinaftent,Deum nimi­
luftinent, aut peculiares propriofq i fine rum m edicum creajfe, ac m edicinam e terra
confuctudinc virorum patiuntur,feorfim produxijfe, v t ille per eam honereiur: tunc in
ac figillatim trademus: vno hoc fine, vt fcbolis fuis circularem quxftioncm mo-
haec Microcofmi Monarchia probe rc- uilfent, an v o s a D e o , an v ero D ia b o lo creati
fteque Sc cognofcatur, Sc intelligatur,cu ejfetis :hoc eft; an veritatem, vel menda­
definitione Sc explicatione adiun&a re- cium profiteremini. Sic nimirum de
creatore -9
w
 Morborvm M atricis. 107
creatore vcftro omnibus irulubu;u6 con- illis cantiunculam aliquam fingere poflit.
ftirifiet. Nam qubd Deus pro Medicis Cum ipfis aeque comparatum cft, ac cum
vocerpcrdicos luditnodcratorcs, procu- Geometris: qui fpcculationibus Tuis cir-
ratores-, pbarmacopoeo^ b ic o s , monaf- culos ac inftrumonta varia, qua: fc ipfa
chofq aC fimilles: id merum nugamentu moucnt & prom ouent, commifcuntur.
cft. Vos aurem creauit Lippa , Tubinga, Sed dum vi deas, ipii cum fuis inftrumcn-
Fienna, Ingolffad‘tHm.Ex '\b.is creatoribus tis corruunt ac confunduntur. Equuli li-
veftrts vos iimiles eftis.Non pernegamus gnei funt. Quos peregrinaturus fi confi*
quidem,vos*quiddam in Aftronomia,n6-^* cendas, vanitatem ridcas.Quod fi’Deum
nihil etiam in Philofophia, dliquantura ' non pro proeexru habeatis> & per hunc
etiam in L ogici quidem olfeci fle : fed infandam veftram velaretis: ‘Alchimiftis
id nec calidum, nec frigidum cft. Q u o d certe ac vatibus omnibus long& vaniores
fi Aftronomus in exilium relegaret fuum craftiorcs deprehenderemihi. Eo prx-
fortilegium, fua etiam rationabilia Plii- texrti freti occirtitls,Z>«f hoc nolle,id Deum
lofophus, & nugas Logicus: fieri quidem immipjfe,cuius fuis iudicioac potetia rcpftat*
pofler, vt aliquod medicinae fundamen- Nam in manu eius omnia pofita funr. Ifta
tum comple&eremim'. Iam vero, quod talia verd cur prxrexkis? Ideb nimirum,
cauffam veftram tutamini citatis audori- quia ex praua'natura prodiiftis. Vnde ver-
tatibus Machaonis,Apollinis,Aiiftotelis, bum Domini affiduo in ore circumfertis,
Galeni, Aucrrois, Auiccnnx, Rafis,Me - neceffarium hoc o m itrcn ccs^ w fuo m t-
fux, tec. id longe extra metam cft. Vobis dico opushabere. Quare autem ? H ic con-
prius nofcendum incumbit, an illi men- fiiefcitis.Et fi quidem refponfum daretis,
tiri lint,ncc-ne. Hoc conftituto, illi vel ideb id falrem fieret, vt pecuniam & fide
admittentur vel rciicicntur.Illorum feri- nbhominibus extorquereris. Sed cor ta-
pra ii fiftulxac tibix cftenr:probus ac in- men medici a lingua longe diftat.Hxc a-
duftrius organifta ille fuerit , qui fuper pud vospenfitatc,&rhombu refpondctc;

A V R EO LI PHILIPPI
THEOPHRASTI AB
H O H E N H E IM .
L I B R I Q^V I N Q V E;
D<l j >

C atifis tffrlorborum 1nui/ibtlium.

% «
P R j£ F A T I O A v CTORIS.
M ' i

iI O n f e c i mvs hattentis tres libros exlucenatura ac in i ilis explicuimus affettus

morb°* vipbilis & corporeapartis Microcofmi,\ofque tumpngulari diligetid &
experientia, tum & fuffidenti Philofophicorum ac experimentalium documento-
rum & demotiHrationc conjcrippmus. Quanquamautem in libris iflispathema-
ta ajpettxoilif torporis Microcofmi accurate & abundanterfatis trattata, omniaque in quoli­
bet capite efficaciter in tantumftabi Uta& confirmatapnt, quantum ex ipfa natura luce, nul­
lo aut omifio, aut negletto, eruipoturt: tamen nepc quidem vipbilis partu Microcofmi, mor­
bi, quotquot in corpus incidunt, vniuerp enumeratifunt. Etp enim deferiptum fiti quicquid
vifibiliter oculis & palpabiliter manibus occurrit: cuiufmodi morbi exfolido Philojbphiafun­
damento operoseerutifunt,peut peritus quilibet circa hac ahfque omni errore verfari potefi
(quanqnam Humortfta in mediis erroribus omnemfuum difcnrfumproduxerint) attamen in
iliis librisfaltem complexi fumus dimidii hominis affettus,nimirumpartis eius, qua vipbilis
exifiit. Sic ergo vfus ac nscefiitaspofluiat, vt porro quoque alterampartem dimidii hominis
deferibere aggrediamur, vt hocpatto homo totusac integerin cognitione&fpeculatione me­
dici conpftat.Ea quanquam inuipbilisptiofi tamenpalpabilisJit quodpalpabile ep,id vipbile #

noefi,hoc in luce natura quoq,eftpmilitcr:ccccus,qu’palpat no videt id,quodpalpat. Sic cr in

c~otrario:vidtmus & palpamus.fed quodpalpamus,no fentimus.Etpeut mirabilis occurrit caeco
palpatiofenofris quoque oculis mirabile id ef,quod nonfentiant id,quod manus tangant.Et
hocexemplum Probeattendite. Nec enimfrujlra ccecus nafeitur :fed is nobispro exemplo &
monumento efi, quod nos quoque cum acutis oculis in luce natura caligemus, guare id
(onJiUtiationt
 io8 Pr ^ f ati o in L ibros
confideratisnemerito dignum ejl putandum'
ne°lunv Hominesnonterreni, ecquidtandemfine luce natura in rerumnaturalium cognitionepro­
nenatu f cimus? Ex qua luceid ego iamprofero, quodavijibili extenditur adinuifibile, non minus
u mhtii. gj miraytie jj0c^tcinyifibili. Vt autemnatura luci infijlam : inuifibile, vifibile ejl. Quk-
qnidoculi vident (veluti in altera dimidia viftbilipartepropofitum ejl) id vlteriore demon-
Jlratione minime eget: Jpft enim oculi magnumhuncmundumcontuentur: cumfy in Philofo-
Quic- phiam ita deducunt^ vt oculisadmotis is ajpetfabitisfit. Nam quicquid ex eo conflituitur, id
1 ‘vide- vifibile ejl. Iam vero^quodporroin fequentibus libris de hoc argumento defumitur, idvifibi-
Siu e‘<iT 1*-nonejl. Curareergo, vt inuifibile, vifibile reddatur, id laboris non tenuisejl. Hac vt di-
mdium factus latius,f citote, mundum, (fi quicquid in vniuerfo eius ambitu videmus acpalpamus,
dimidiamfaltem mundipartem efife. ld vero, quodnon videmus-,tantuttdem ejl fecundum
quantitatem-, naturam* acproprietatem. Caujfd hacejl, quoddimidius aliusadhuc homo fit,
in quomundusinuifibilis operetur. HocfenJn,duo mundi, duos homines in corpore vnoconfli-
tuunt .1vfque adeomirabiles [unt creatura, tam alie in luce naturapenfitanda,fecundum id,
quodDem inuifibile in ipfisfecit. Itidem quoquefecundum hoc,quodvifibiliter cognofcimus.
ijlhoc nimirum artificio Deusw/ignaliafiua, & difciplinam lucis natura illuflrat ,v t illorum
intuitu nonfaltem oculosnofirospaficamusfiedetia oppido admiremurres ijlasnaturales, quas
oculusnon capit, mentis indagineperferuternur: quatamen ante nos ita euidenterfiantprom-
ta,ficut columna antefaciem aeci. Porro vero,cum in lucenatura adeoeuidenter vifibilia red­
dantur, quaalias inuifibiliafunt:quonampaBo oculi nojlri aperiripofiint, deinceps explicare
proponimus: duBu nimirum huius exempli. Luna lumen ejl:Jed hac colores tamen internof
cere non docet. Quamprimum veroJol exoritur, colores omnes difiinBe (fi videntur^fi inter-
Namr* nojctmtur. Similis quoque lux Tuaturaejl, lumineJolismulto clarior. Et qualis lux luna ad
Jumiir* Jplendoremjolis: taliter natura lux,fupra omnem conffeBum ac oculorum vim effertur. In
cia.
hac luce inuifibilia vifibilia fiunt. Perpetuo vos autemhoc retinete, lucemaliam alia femper
Jplendidiorem exfijlere.
Nos fidem addicimus operibus. Et vt addicamus, cogimur. Qui enim minus credit: huic
opera defunt, opera tejlanturde eo, vndeprodeunt. Quodfi opera vifibiliafint: illud vero, ex
quoprocedunt,dnttifibile: credere debetis,aliter eainuifibilia non ejje, quam quia nos in luce
illa, per quam vifibilia redduntur, non ambulamus, ldemfa hic accidit, quod illis, qui caligi­
nosanoBe tinnientem campanam audiunt. Hi campanam ipjam non vident:(fi tamen eiuso-
pusperuident: hoc ejl, audiunt quidem. Quodfi vero id, vndejbnitus editur, viderefatagvn
id perlucem quandamfieri opus ejl. Lux quidem Luna ejl: Sedohfcurior. Sol omnium lucidif-
fimefingula exhibet. Propterea non conuenit, nos contentos ejfe ea luce,qua opera monjlratj?
eavifibilia facit:Jedpergendum vlteriits efi, (fi cogitandum id, quod operafaciunt, ipfis ope­
ribuspotius ac maius exfijlere. Quare (fi lumen eius potius ac lucidius ejfeoportet. Rei enim
cuilebet fua lux ejl, per quam conjpicitur: vnaqualibet etiam lux remJuam vifibilem reddit,
qua adprafentiam lucu aliena inafpeBabilis manet.Quodfi ergo opera nos longius abducunt,
quamvt in ipfisJubfifiamus: is certe qui indicem huncJeBari nolit,adoperumfidem nunquam
inducipoterit': Quodfi operi credimus : magijlro quoque operis credemus.ijla enim fides mor­
tua ejl, qua ab operibus ad magifirumnon ambulat.nidificia quidem nobisJplendidaplacent.
Mulio magis autemplaceat eorum Architectus.tALdificia nihil nos docentfidentia autemcorii,
ab opipeedtmanat. Exemplum habete. Chrijlus mundi lux erat, fed inuifibilis: homo enim
erat:, illud opera eius, t ejlalantur.Qui opera ipfius adlucem illam asiimarunt, hi mulio clarius
videbant, quamJlellafirmamenti vniuerfia lucerepojfunt. Oculi nojlri, videbant opera adlu­
cemafiole egrejfam: fed eadem tamen lux magijlrum ojlendere nonpoterat. I deoque qui tllu
cognojcere, (fi vijibilem,vt erat, haberevolebant,hi luceilla opus habebant,qua illum illumi­
naret, de qua ab (^Apofiofis diBum erat: Hic tria tabernacula adificabimus. Sic vnaqualibet
resJuam lucem habet. Et qui adlucemprimariam caligant,ante huius oculos inuifibilia appa­
rent, , velutJub denfiam noBcm monsfalligioJusSic ergo in natura lucem quandam reperimus
nostalesperjpicaces reddendi, quales nec Sol,nec Lunaprafiare potis ejl.Qua hocfine adduBa
•a nobisputentur,vt nojcamtss, nos hominem (fi creaturas vniuerjas, ex partefialtem dimidia
contueri,ac ob id nebisanjam vlterius procedendi, porreBam arbitremur.
D io n tf? Quemadmodum ergo Dionyfius Areopagita ad lucemJuam videre non poterat opera illa >
Arcopa
*ita. quajub cruce chrifii edebantur, etfi ipfiusfirmamenti Ajlronomici peritifiimus effet: ( f tamen
JeJevitra opus ip(um proferebat, vt ^ArchiteBum ipfium mundi perjpiceret:Jic nos quoque ad
operis conJpeBumjolum minimefiubfifiere debemus. Nam qui quarit, (fi puljat, is inuenit.
Sed de operibus res ita intcUigtnda ejl. Quamquam in nobis morbos deprehendamus, quorum
• I w
origo
 M o Rb o r v m I n v i s i b i l i vm . loa•
erigo e x h o cv ifib ili corpore cognofii nonpotsft : tfti tam en morbi n ih il n iji opera f u n t : qdd
nos iubent non dicamus,(hocfuperat captum nojlrum )f e d v t facem incendamus, per quam d i­
cerepofim u s .Hoc fu b eft noftro in te flc ttu i.ld ergo dum conficiam ur,aperte prodit encn tu s,a lte­
rum quoque dim idium hominem prafentem ejfe: necfilu m fanguinem (jr carnem hom ine con-
ftitu e r e , fe d infuper corpus accedere a liu d , quod ipfum craffis nofiris oculis nim is filen d id u m
obueniat. E t in hoc morbos iftos h a rere, tum tnuifibilibus fu it cauf i s omnibus.
riSui- ~ D e caufli*y & de hoc corpore,in quo illa operantur,porro com m entari,noffrum in flitu tu m
d*/ti«J ef i ' u t nim irum morborum i fo r u m cum fisis c a u fis cogniti» integrum & pcrfeftum M edicum
>is. 4 confiituat. Sicut enim antea traditum efi de morbis vifibibus feu corporalibus:fc iamproponis -

tu r incorporales,ir tam en f m u l,v t dictis e f ,c orporales. A d quod audendum com pulit nos opus
illud,quodprater feip fu m d efu o opifice quoque teflatur\ac decet,qua ratione edatur ipfummety
& q u id f i t is,<rquoeditu r, i d quo paBo indagandum f i t fig illa tim fuis libris proponitur. N am
hoc in genere nofiendum efi,quod,vbicunque tandem opera aliqua fiunt,propter hanc vnicam
caufam illa fia n t,v t cau fis eorum inquiram us & difcamus. Omnia enim opera a D EO fiunt.E a
vero,quomodo a d nos pertineant, indagari nofiri officii efi.N am nullo alio fine m a n ififa n tu r
fini» o- illa,quam quod D E V S per ipfa nobis a liq u id innuat, ac diuina fu a prouidentia te fletu r,m ira -
5mmo- bilia m ulta in ipfius thefauris fie retis condita effe,ex quibus profundam (jr incomprehenfibilem
rttm' eius fapientiam ,qua fine at modo caret,cognofcam uswt,quibus non fa ltem crafios n ofros oculos
e x fa tia r e fe d infuper etiam illnftria (jr m axim a fua M agnalia proferre v e lit.Q u ja ergo is ope­
ra nobis ob oculos ponit:m erito de ip fs accuratius inquirendum efi.N on enim v t dormiamus,
conditifum us :fed v t vig ilem u s,& a d omnia eius operaprom pti ac parati fim us.
H om ini ifii, qui in fo la v ifib ililu c e natura am bulat, offendiculum ,im o indignatio (jr oditi ^
f orpu» fecundum corporalem fin fu m ,h o c efi,hom inem nim irum a Diabolo obfideri,adeoque regi aegu-
iduboio bernari poffe, v tfin fu s externus iudicare a liu d nequeat $quam hominem iftum obfijfu m , non
uMn\' hominem, fe d merum D iabolum effe.A n vero hoc non flupendum D E I opusf i t , hominem fu p e t
ibfonS. terram viuen tem , D iabolum intra fifo u e r e apparere: cum tam en homo imago D E I , ( j r non
D iabolifit,ab hom ine tantum difians, quantum lapis a ligno. Tum (jr hocpraterea incredi­
bile efi, cum homo imago D E I fit, a Diabolo per C H R IS T E M redem ttss, quod nihilom inus
is in tam horrendum carcerem abripi ac d ifirin g ip o fiit, nec vlla m a m erito redem torispraro-
gatiuam paratam habeat, Q u o d cur fia t, v t explicetur, an non integrum capitulum ei impe­
di debeat? Iam Vero i d tantum opus efi, & per optts hoc,nos, v t credamus inducim ur, caufam
longe m axim am ifiiu s rei exifiere. E am , vt/cognofcamus, D E V S v u l t : iu b etq u e,vt opus id
non (im pliciter (jr obiter contueam ur, fe d p en itiu s omnino perferutem ur ( jr indagem us, cur
nobis ob oculos idpofitum fit. .Q u od fi enim nobis otium (jr anim usfuppetit,inquirendi, a d quos
vfus lana ouis, d r fe ta porci feru ia t: quod f i rem vnam quam libet a d fuam feriem redigere , d r
crudos cibos coBione infla palato ftp id os reddere, ( jr aduerfiss hyemem hypocaufia extruere,
contra plum as teB a inducere ( qu.t tam en vniuerfa a d fila s corporis delicias faciunt) poffu-
mus: cur qua fo intentum etiam m editationem non fufeipiam us eius, cuius poffiffio non corpori,
fe d ipfi a tern ita ti em olum ento efi? 7fa m q u icqu id corpus la d it, id dom icilium a tern if i angit*
Diaboli In eo j i iam diabolus h a b ita t, d efiru it ac v a fia t ipfum . lam^ ergo m erito indaganda cau-
do,ue u fa efi, cur is hoccafu opus fa B u sfit. i d f i ratio v ifib ilis non p r e h e n d it: a d inuifibilem diuer-
tendum efi. Jg u a fi a d lucem reBam corripiatur. npn m iniis, quam v ifib ilis ipfa, offertur. Sic,
quia e x operibus numerus defum itur, v n d qustuis etiam cum Theorie a tum PraBica dim anat:
ideo fequentur deinceps m orbi illi in verfalibus fttis\ quomodo nim irum fp iriiu a les illi m orbi
in nobis fubfifiere queant, q u i tam enfpiritus a d lucem ju a m V ifib ilis e fi, quandoquidem d i­
m idius homo exfiftat.
Sic ergo te adm onitum v e lim ,le B o r ,v t in fequ en tibu s omnibus morbis inte/ligendis in te l-
leBum vifibilem induas. N am opera omnia v ifib iliq fu n t. V ifibiles ergo eorum quoque caufas
ejfe oportet. N ec te vero id confundat, quod res ifta non vn iu erfa in Solis propatulo verfentur.
Sed id cogita potius,quam fecretus D eus et ia extra S o lem fit.E t f i ifta ta lia ejfe deprehenderis,
fcito,quod hoc loco res in u ifib iles im m erito inuifibiles vocitauerim us. E x ipfts enim operibus
patet h o c, quod ab opere alio egreffit fin t. Sic etiam domus , opus e f i, (jr efi v ifib ilis *
Opus efi ^ 4 rch iteB u s quoque, v ifib ilis f ? ipfie. \^4 rchiteB u s h ic , opus D ei efi dom usio-
pus efi A rch iteB i. S ic intelligendum etiam e f i, quod opera v ifib ilite r ante oculospofita v i-
r«fid< deamus. Q u o d f i opificem operis cognoucrim us, v ifib ilis (jr ip fi erit nobis. In rebus a t em is
fid ei fa cit omnia confpicua. In rebus corporalibus in u ifib ilib u s, lu x natura res omnes v i -
lationis fibiles fa cit. Ideo non expattefcas, aut fa ftid i^ s, quoties a u d is, rem quampiam vifib ilem
lucEmi
p» fie ri poffe: nec id credat » quafi ea tam etiam n o n fit v ifib ilis. Q u o d v ifib ile fu tu ru m
K efi,
 I

Jio PR'i£FATIO I N L i B. MORB. I n VISIB.

efi^id eodem tib i loco f it ) ab iam vifibile e x ffia t, Infans > qui in conceptione ejl. E t
licet in u ifib ilisfit: qu id id derogat v ifib ili ? E t hifce, L ector, prafationifinem imponen
imponemust
/* > • . /? • 1« w 4 i t f »• • * I*
folem niprotefiatione adiuncld, ne nos ante colophonem additam quicquam iudices. Hic
enim quia opera tam iUufiria apparent, nos eadem ad fu i indagationem vlteriorem inui-
tant (fi com pellunt: maxime vero ob id-, quod non tantum egomet, fe d a lii plures in hif-
re rebus varia proferunt f i aperiunt. E t tamen quia lu x illa excu titu r, huittfmodi M i -
crocofmi contemplationesprafligiofa. D iabolica, Venefica, Augurales f i (uperfiitiofa a ple-
rifqdudicantur-tvi nimirum f i iniuria publica ficu t in fecuturis libris euincetur-,Vale.

‘ A R G V MB NT V M SEQ. VENTI VM
LIBR O R V M .

Am vero, vr, quid in fequenribus tradituri fimus, cognofcatis: fcitote Phi-

Jo(bphiam duplicem e(fc. Sic etiam duplex medicina eft. Alrera de Corpo-
reis morbis tradita eft. Deinceps de Incorporeis , cur inuiiibiles fint &£ vifibi-
Jes faciendi (int,tradabicur.Tradatus quatuor libris finirur.Primus continebit «wtaf
quosfid es dat-, f i quantum fides comprehendere potefi. Alter tra dabit de imprefiionibus
abfeonditi caeli, quo nimirum modo) qua ratione id in nos agat. Tertius definiet morbos i-
maginationiS) quomodo illa fin e omnia materia operetur. Quartus ftatuct de [iteretis na­
turalium virtutum , quaprater omnem rationem corporalem-, per fu i corporis proprietatem)
operantur. Adcoquc, vclut har res nature opera (une: fica me quoque inquirentur.
At verb, quia liber vnus, nempe de Sanatione, defecturus cft : ideo poft quatuor
dictos libros annc&icur: ex quo quiuis abunde exfatiari poterit.

J N T R O I T V S LI BRI PRI MI
DE. R E B V S EX F I D E H O M IN I
A C C (D E N T I B V S .

As res fuper doctrinam Chri- Cognitum vobis & exploratum eft,Euan-

(ti fundari omnino opus cft.
Humana: liquidem rationi,
prout ea ab Ada dimanat,
omnino nnpcrlcrutabilcs cxfiftunt. Ea
doctrina vcluti ia proponitur:fic fide (oli­
da accipienda eft.Homini quide ex (cip-
fo fidei virtutes nunquam pcrlcrutabiles
Fides
quid? funt.Fides enim in hoc eft lux fumma,
fundamentum indicans,quid in illa fide
intelligcrc debeamus.Sicipfe quoqjDeus
fundamentum ac prineipiumnobis indi­
*
dit,naturalem medicinam addilcendi in
hcrbis? lapidibus, motu coeli,& fimilibus
Admira- alij$:que dum fpeculamur,in magnam ad-
qui"urfc m,nitionem abripiinuriquam deinde in-
pcrfciu- dagatio natura: fcquicur.Et fic experimi-
Mtu>‘ ni,quid in eufragia, quid in rebus ahjs la­
teat. Sic enim ipfaoperacau(efi£ m oto­
res funt,qu^ nos ad genuinum fenfum in­
quirendum fufcitant.Sic ergo perfuafum
habete, quod non res omnes in ifta ob-
ied a collocata: fint,cognofcendi falte ea,
qua: ad vifibile corpus pertinentiid enim
pars tantum vna eftrfcd quod confillant
etiam in verbis fupremac fcriptur2e,in qua
continetur obiedum illud, per quod in­
dagare ea pofiumus, qua: ad propolitum
meum dc Fide fpedant.
gelium blcucm fvnoplln de virtute &
potentia fidei tradere, quo loco fenten-
tiam hanc h abet: fi fide habueritis vclut
granum finapis, & cx fide fic in fide ifta
monti huic dixeritis tu m on s, ia£la te in
m are >fice. Ira ergo ftacuendum eft i robur/
noftrum,quod in ftinguinis Cc carnis foli-
ditate confiftit,admodum imbecillum fifi
fracrjlc
O efie .• verum autem fic durabile ro-
bur in fola fide nititur. Q uaque facilita- ndeira.
te granum finapis manibus attollere,ac in tbUn.quJ*
mare iadare polfumus, nulla vel minima
grauitate obftantc:eadcm plane pronita-
tc ingentes montes per fidem noftramin
mare excutere pofiumus.
D e fide ergo id ratum habendum
e ft, quod per eam mirabiles opera­
tiones fiant, quales vifibile hoc corpus
ne fcmel quidem attentare ac medita­
ri aufit. Sarrifonem videre : Illius ro­
bur non tantillum corpus erat: (ed erat
illa virtus ipfius fides. Sic fi£ Iofux fi­
des fuit, fi£ iim ilium : qui omnes no­
bis documento fune , terrenum hoc
corpus noftrum nullo robore pollere:
(ed fortitudinem om n em , qua frui fifi
operari debemus , in fide ponendam
cfie. Et hoc m odo fidei virtutem in-
tclligcndam
 M orbor VM I n v i s i b i l i v m .
telligendam ef!e, attendite,
fpiritos Sed his pereamus. Spiritib. hoc
qnifint . . . r rt ° , 1
potire*, idem pombile ed, qtn olympum in mare
rubrum prxeipitare poliunt. Iidem ma­
re oceanum quoq,fupra montem Aetnam
difijccre valent. Simile in alijs etiam
poliunt permillu Dei. Ex his ita colli­
gite: fpirirus corpus non habent: & ob id
nec fanguinem nec carnem.Et tamen ta-
spitiras to robore infignes funt.Hoc fides predat*
bwt.*1*" quam habent. Summa crg6 Euangelij i-
fta(it,quali Chriftus dixilTet: Q uid vos
homines edis cum vcftris viribus? Nihil.
Ego autem,vndc nam vires afcifccre de­
beatis, mondro vobis: Nempe ex fide.Si
fidei tantum habueritis, quantum exxr
quatgranum m ilij:ecce, vfque adeb ro-
budi critis, vt nec fpirttibus vi cedacis.Ia
vero,etli quidem homines litis,robur ta­
men vcftrum ac fortitudo, iplis quoque
fpiritibus, veluti etiam Samfoni, limilis
erit. Ex quo notate,quomodo per fidem
fpiritus fiamus. Nam quicquid vitra tet-
renam hanc naturam molimur, id omne
fides prxdat, qux fpiritus indar per nos
operatur:nec nos ipfis fpiritibus infirmi­
ores fumus.Chridi ergb verba hoc quoq;
fenfu accipi polfunt: fi fidem habetis ve-
lut granum finapis, &: terreni fpiritus e-
ftis: quantb magis id prxftabitis, fi fides
vedra fit, ficut melo? quanto robore ex-
fuperabimus fpiritus,fi fides fit indar cu-
curbitx?
Wih». Sic ergb idhxc omnia homo per fide
tibiupe! poted) & robur hoc in ido mundo fibi
uor.
retinet.* & per virtutem hanc fidei prx-
ccllit fpiritibus, quos ctia prompte vin­
cit, vt omnes illi fubijciantur. Per fidem
enim contra fpiritus pugnatur, qui alias
longe atrociore infultu nos oppugnaret.
Per fidem illi fopiuntur &: fugantur.
Per fidem nos eorum plurimos doma­
mus ac coercemus. Q uod fimili fenfu
accipiendum ed, ac fi grandis panis !u-
per mcnfa politus cfiet. Et fi fides nodra
maior no eflet detrita minima mica eius:
tamen aduerfus fpiritus potentes fatis &
validi infurgeremus. Quanto magis ve­
rb, fi de pane eo fragmentum grande e-
deremus? Ponimus enim , fidem efie in­
dar idius integri panis. Scire verb o-
portet, fidem hanc a prima creatione
in nos tranllatam, ipfum Abrahamum,
Moyfen, & exteros fimiles omnes in
fuo robore confcruafie. Vndc tam mi­
rabiles illi viri exditere, & vitra vires
humanas toties operati funt. Cognof-
cite vero etiam de ijs, qui hac fide car-
III
uerunt i Sc confifi funt in liac fragili & c<ms.
humana fortitudine,fapientia &: virtute. ioconi*
H i fpiritibus victi S^uperati funt* coqj mo<u*
ignominix re d ad i, vt fpiritibus vido-
ribus, velut potentibus regibus genua
inflexerint^ cosque velut Deos adorauc-
rint. An verb hoc non robur e d , fine
annona, fine armis ira deijci & profliga­
ri ab eo, quod nec carnem * nec fangui-
nem,ncc olTahabct?Horum robur enim,
quid aliud quam fides? Prxter eam enim
fpiritus nihil habent aliud.
Cxtcrum de robore ido vlterius at-
tendite, quod etiam in diabolis vigeat: diabo-
de quo diuifam hanc explicationem no- &
tate. Fidem vniuerfi habent: & ex ea fua I*bo,*t*
potentiam. Vndc duo fcquuntur : Vfus,
Abufiis. V fusperfccd. Abufus is cd,de ■>
quo plura verba fadurus ium. Diaboli
fide lua abufi funt,idcO extra coelum ex­
turbati funt. Fides autem propterea ipfis
ademta non cd : fcd permiflio D ei ipfis
•oppofiraed. Id eb , fi fides ipfis ademta ,
non c d : potedatem vel illi habebunt,
montes in mare demoliendi * & fimilia
alia faciendi. Iidcm pbtedatem etiam
habent per fidem fuam thm morbos in­
troducere. Et velut Sol bonis ac malis,
4
nullo re(pe<du allucet: fic diabolus quo-
tiue contra homines agere poted. I-
dcoque vel bona *vel mala ligna edero
poted. Quandiu enim fidem retinet:
tamdiu Cius vittutem quoque polli-
det.
' Sicut ergb fides de fpiritibus intelli-
gitur: ita de hominibus etiam datuatur, *
qubd nos inuicem inuifibiliter lxderc,
fidem rc&e ac mal& impendere poffi-
mus, prout Deus nobis illud permittit.
Plagx aurem illx ac vulnera, qux hac
virtute infliguntur,aliter probari ac mo-
drari non pofltint, quim demondratu-
rus Samfonfuiflet, quomodo mandibu- s»m(o. '
bula vna tantam populi turbam draud- "t».1 **
rit & confecerit. Occillo enim ida per-
miffio Dei fuit, & e d : ac vhufquilibet,
qui Samfohis fidem habet,quorum mul­
ti funt, drages cafdcm edere pollet, fi
Deus tale robur in a£him dirigi permit­
teret quod tamen cx vfu minime ed.
Quanquam aurem ea fidei, apud
nos prxrogatiua fit, vt ipfos diabolos
ac fpiritus in ida virtute fugare , Sc
montes in mare prxeipitare poflimus:
ipfum tamen ob id faftum tentare non
acbemus. Credendum faltem e d , 8c
in hac fiducia quicfcendtim. Credebat
Sartifoft:opu$*crat: ob id fiebat. Qubd fi
vel
 it>. / - ' L i b e r I. B b - Q r i g i n e
'vel hac ipsil hora fimihs ncccffitas foret, mc. Et hoc exemplumabufiisViriumfi-
Samfones certe in munda,plures prodi- .-dei fit.-i '
F!dei»ir..renr. Nos, autem, decet fcriprurx & E-
tus Quomodo fides corpus infirmet
tcnuic. uangelio crcdcrc: pLCiuxta fcire: quod i- ‘ * #14
ac Udat.
fta pd/fimus: nec exemplum’ aemulari
eius, qui alterum libi euullic oculum, vt
"ab eo non 'offenderetur. Quod crcdi- S Ed quorfumequidem huiufmodico-
memoro, curmtamen nondum id at-
musrnullfsoperibusfirmandum eft. Qui tigerim>quod intendebam: qui nimiru
enimad opera properat, properando a fiar,vt fidescorpus infirmet? Nam lude­
fide difcedir, & ad damnationem fefti- ntis {altem de viribus & efficaci;! fidei
• ' nat. Nec enim id Deus ideo locutus cft, pertradauimus.Iamergo punctumaltcru
vt fieri eacupiamus: fed (altem, vt fcia- abufus aggrediemur,hoc modo.Mcdicus
musfqux fidei noftrx efficacia fit. Deus in porcftate fua habet remedia bona.
autem ipfemet illius exempla quxdam Qualis eft,taliter ea impcdit.Illis ^grum
in veteri fcftamento exhibuit: vt &: in fanare, illis occidere poteft. Quod fi e-
qulnw*nouo vis fidei fingulariter nobis declara- nim mehfiamad fanitatem : arfcnicum
« i a m in ca eft. Ac licet quidern, dum hic verfa- quoque ad mortem appropinarc poteft.
in fixiu u . . . ” , - c ,
•mur, in carne ambulemus : fines tamen Sed hxc quomodo accipienda fune ? Ita
noftra, quam in creatorem rerum om­ fcilicet.Pcr fidei noftr$ virtutem,nos ho­
nium iadamus, adeb efficax ac magna mines bonum ae malum operari poffu-
*cft, vr a nullo vis cius fatisexprimi ver­ mus,fi modo dominus tignario hanc po-
t___ Quin
bis queat. ^ ____ f _______
&ipfa nulli.adimitur? tcftatem faciat. Fides autem noftra non
nili ei, qui illam vltrb citrpque abjicit. .aliter (e habet,ac opificis inftrumcntum. £«><>»»
Ideoquc duobus modis operatur: In bo- -Is cudit cultrum,quo proximutnfuumfe- m
Fidtidu. nis hominibus ad bona: in malis contra rir, ac corpus cius vulnerat. Sine cultro
ple*‘ ad mala. De bonis nihil hic attinet &: fimilibus inftrumentis proximum
fcnberc. De malis autemhxc attendi­ fauciarc non poteft. Jd fimifitudine qua­
te. ?■ . . ? dam ad fidem quoque detorque,qua nos
•Ergo fi fide concepi mus, quam poftea abuti decernimus, Sc degenerare ab eo
-febus malis impedimus hoc opusfcriptu­ fine, cuius gratia illa nobis impertita cft.
ra facra fuo idiomjKe tentare vocat. Ibi Tunc enim fidei noftra: vim malx vix
enim Deum tentamusfidemque in illa applicamus,ac a reda dcclinamus,crcdi-
impendimus, adquae nunquam data eft. musqj hoc effe rale,idalitid. Sic ergb a-
Probare enimaftedamus, anilla qualis bufus viriutn fidei noftrx incaufacft, vt
ptxdicatur, rc ipsa talis fit. Sed a tenta- dicamus,hoc effe.Cudit etiam arma,qu£
tionibus canendumcft: credcndumquc credimus hoc vel illud effe. Spiritu*
nobis, ita pridem rem tencatam e(fc. Iam vero feitote , nos id, quod fabri- ?»*«
Quod fi opera verborum non fpc&a- carumcft, vt culter, telum, iure merito
mus, in fide puri manemus. Porro au­ .fpiritum vopare pofie. Spirituscnim fine
tem ad Deum fingulariter id precamur, manibus ac pedibus facere poteft, quic-
vt nos in tentationem non adducat: quid homo facit.Id fi fimili quoque mo­
T e n t a t i.fio c .c ft i tentationem nobis ne indul- do operatur, iam nihil inter illos diffi-
itauau.geat. Nam cuiufcunquetcntatioiii Deus militudinis eft.Scd inftitutiobreuis prq-
obfecundat^liic dc apirna fua follicitus jnittenda eft dc hac cufione feu fabrica­
fit. Propteccao quod id non fir,ac cxvoj- tione, quod fides talem ordinem requi­
to fuccedfta hbcracjo,eft a malo. N^c rat. Si morbus (nobis incidat Epidemi­
enim:ipfis quoque fpiritibus Deus in- cus, nofqjiudlceimis, eumeflc poenam,
dulgct,,.. vt.vatf-compotes Ecddantur. _vindi&amque : tunc is qft id. Et licet
Alias enini ineuerfum incxpugnacum quidem naturalis lix : fides tamen illum
nihil relinqueretur. Nec tamen minus non naturalemreddit,eoque deducit,vt
•idilli pofljunr, nos cumillis. PofTumus fecundum naturalia figna,,ncmo ex il­
enimmontes omnes &: colles e viaeft- lo fefe extricare queat. ,‘yri\defic, vt vi­
-4erc, v,t inplano ambulemus: fed id ta­ deatur auxilium naturale *omne frufta-
•men non fir.Deus enim eo loco illos fta- 4. neum effe. Id arnia illa pcrfuadenc. ita,
rc vult,procedas etiam tuto,quoqu6 ve­ qux fides cudit .ac labjiicat. tiarn ft
lis. Sic tignarius domu cxftrucre in pra­ bona defignare .poffumqs pqr illa: ppf
to Sc nouit,&£poteft. Id fipermittit pra­ fumus etiam per illa patrare mala. Et
ti dominus,domus cxftruitur.Alias mini- ficut mons in mare deijcitur: bc hic fidei
quoque
 MORBORVM iNVISIffILIVM.
quoque germen dcftruitur. Fides enim
in fcipsa poteft omnia herbarum genera
producere , inuifibilcm fcilicet vrricam,
&: inuiiibilem Chelidoniam Scc. Adcoqj
rem quamlibet, qua natura terrena pro­
fert, fidei robur quoque progignere po­
teft. Sic eadem fides omnes quoq; mor­
bos producere poteft. Sed in hoc diffe­
rentia c ft, qubd Deus aut permittit ea,
aut fieri prohibet. Poteftatis noftrx cft,
nos mutud transfodere, Sc alia pericula
plurima intentare , fcd abftinere debe­
mus. Sic idem fides quoque fecundum
fuas vires poteft. In rebus enim corpo­
reis documenta condita funr, quales fint
in filis viribus,vt tam bonum quam im*u
caufari queant. Sic fides quoque idem
infuis viribus poteft. Similes enimred-
poten- dimur fpiritibus, quibus hxc omnia po£
tum. /«i .*• r ♦ . .*•! /* • - \
libilia lunc , vt lnuilibiliter faciant id,
quod corpus prxftac vifibiliter.
Comprchenfum ergo iit, fidem nobis
per fe adimi nonpoiTe:eamqj inftrumeti
vicem fubire ( vt arma) ad omnia idonei
& commodi. Quomodo terra hominem
lxdcrc poteft: eodem ipfum quoq; ve­
nenare poteft: idqj vniuersim ex virtute
fidei; fidei nimirum eius, per qua montes
in mare iactamus.Ia&us enim is damno-
fuseffet, montem in mare prxeipitare.
Si vero fide abutimur,& iftud credim us
quod proximo noftro indamnu vergit:
klmSultunc *ca accidit. Per intentam Sc feriam
udim* noftram fidem precationibus homines
occiduntur, diftortiqj ac refoluti reddun­
tur. Naturales marbi vertuntur in non
naturales. Q uod fi fuperftitioncs ciuf-
modi in regione quadam glifeunt, tunc
Medico idem cuenit, quod Chrifto in
patria fua,vbi ligna &: miracula no mulca
edere poterat. Nec enim credebant illi,
quod fides pofcebat: verum in fefe inuh
ccmcredebant infeliciter:cui Chriftus
ita acquiefccbat. Vult enim Dcus,vt in
vera ac reda via ambulemus. In hac fi
anibulamusmosipfos fanos fide prxftare
pofiumus,quod tamc Deus minime vult.
Hoc pofeit, vt fidem interius geftemus,
crcdamufq; poftibiliratcm intra nos eflfe.
Externis autem oculis hxc nunquam
fubijcicnda fune: quia nimirum illa fe-
crcta Sc recondita effc vult ;,hoc cft , in
fide,non in probatione. Ideo medicine
etiam creatx nobis funt,qux opera cari­
tatis diuinx in nobis exerceant, fidemqj
cum operibus quiefccre' finant:pcr quam
fidem facile ficco pede vndam cranfire
pofTemus.Cur vero permittat D e u s, vt
per virtutem fidei ali) aliis morbos infli-
fgerc,ac per fupcrftitionem nunc fanare,
nunc infirmare homines pbffintild Dciis n '
iudicet. ’ '
D ifcrim en F id ei.
C Aiterum , vt fides probe diftmguif- huiu4io_
tur,fcitote,eam no illam effe fidciYi ci^uai».
in Chriftum,qux faluos faCiat-fdd falrCrfi
.agnata illa fides eft,quam in Deum Patre
habemus. Idcoq; fides faluifica hfc non
comprehenditur. Dc illa etiam hadenus
nihil quicquam rradatum eft.Fides enim
illa procedit ex Chrifto, Sc ad Chriftum
refleditur. Non enim is hoc d icit; fi in
me credideritis, montes fe in mare de-
uoluent: fcd hoc innuit» fi in me credi­
deritis, per mc falui eritis. Chriftus ipfe,
ceu filius D e i, nemine a morte Sc mor­
bis liberauit. Quatenus autem fecunda
perfona Deitatis fuit, illius virtute illa
pFjeftitir. Quamdiii in terra ambulauit,
officij fui hunc vnu finem habuit, vtnos
liberaret a Diabolo,terra & inferno. Vt
vero rudi etiam popello, qui feripturx
ac ceftimoniorum aliorum capax fieri,
non poterat, voluntatem fuam teftatam
faceret: hinc figna Sc miracula prxfti- ^
tit, qux facerfc lolius Dei erat: vt nimi­
rum viderent Sc propter opera crederer,
ipfum filium efic Dei altiftimi. Sed hic c^ j io
fimul attenditc,quomodofanatiodiftin- quaiuac
d a fit.Quos Chriftus fanat,aut per nome deu1**”
Chrifti lanant a lij, hi per virtutem Dei
fanantur: haudquaquam per fidem pro­
priam, fcd propter preces ad Chriftum
cfFufas,mifcricordiaei9 impetrarunt,qua
eos cx morbis Sc omnib9 malis eripuit.
Sed ifta quorfum dico? Mens nimi­
rum ac confilium noftrum cft, vthinc
intclligatis »iftos, qui per precationes ac
voca, Sc per mifericordiam Chrifti non
fanantur, Sc tamen conualefcunt miro
modo.-iftos inquam, per propriam fuam
fidem fe fanos reddere.De hac fanatione
feu conualefcentia dicere mihi propofi-
tu eft. Nec enim debem9 per fide noftra
fanari, fed per mifericordiam diuinam.
Hoc enim pa<fto, nullum natum coccum
fide vifu donare,nec mortuum vllu virx
reddere pofiiimus. Sed tamen per mife­
ricordiam id vt fiat,impetramus. Si aucc
fidem intentamus iimpliciter Sc nude,vt
montem in mare exturbemus, adcoqj in
nobis fpiritum fufeitemus: tunc eo fado
in fuperbiam deuoluimur,qua prxccs,&:
cxfpedationcm mifericordix excuti­
mus , nos Jipfos Deos conftitucntes,
ac fidei potentia Sc virtute abutentes,
K 3 paralyti-
 i*4 L iber I. de O r i g ,
tt paralyticos ac infelices nos mutuo rcd- iecit: id ipfum eundem quoq; credendo
®?fl& dimus. Quate Deus quoque id nobis f$- cijcerc Sc in locum fiium reponere de­
pc/ctur! pe permittit> vt fidei noilrar vim Sc effi­ bet. H x c ars medica eft in huiufmodi
*

ca cia m v id ea m u s , ndcoq; nos ipfos v e l morbis.

x g ro s vel (anos crcdamus.Qug vita v e r e Ncccffarium autem e ft, vt aliqua fu-
dc/perata eft.-in qua Dei noftri>& i piius perftitio,ex abufu fidei exoriatur* Et du
mifericordia: obliti , pro noftra ipfius montem ia<ftamus,cummontibus nobis
contumacia ac liuorc viuimus. Q ux nos etiam negotium furiiimus, hoc eft, San-
tandem in deiperationena inducit. d o s conftituimus m ontes, &: illis nos
Porrb autem icitote,cx morbis his,qui mutuo ferimus. Iam vero fandos loco
hodie toti roupdp communes funt, in fuo deiicerc non poflumus. Ideo Fides
mundi principio fempervnam alteram fandos nobis feulpit, eofquc virtute fua
confecutam cile. Vndc fa&um etiam in marc,qu6 credimus, iadat. Et quem­
fuir, vrfubinde pppulis aliis noui, pere­ admodum Fides fandos feulpit l c effi­
grini, Sc rari crediti fuerint, cofque ipfi giat : fic feulptura illa & effigiem expri­
fingulares poenas & flagella cenfuerint. munt dc adumbrat illi quoq», qui fandos
A c ob id in illis anguftiis cos inuocarunt in mare iadant.Vnde imagines ac ftatuj
pr«cipu£> qui inter ipibs maximi &Cpr$- lignea oriuntur.Et quemadmodum cor­
ftantiffimi viri clfent,vt populum a pla­ pus cu his ludit & gcfticulatur : fic fides
gis iftis prarferuarent. Vndc in fuperdi­ \d quoq*» a:mulatur, &: ex iftius fpiritalis
tionem delapii, non cogitarunt, vnam- fandi virtute, fpiritalc dolum fingitur,
yttm * quamlibet plagam vii alia auferendam quod in nos aequo modo iad atu r, aefi
* cfle. Sic ergo fides in abufum abiitreuius S.Dionyfij caput,aut rotam,S*Catharin^
au^oxes. abufus Aigyptij auctores primarij exfti- aut S. W olfgangi vncum arriperes,caq;
tcrunt.Idem poftea apudEthnicos quoq; in ruftici faciem illideres. Sic enim vbi
Arcula, fuccreuit, Sc idololatriam conftituic >ta- fandi hoc modo morbos innaturales
AUchaS. diu durantem, dum tandem difeulapius reddiderunt,omnino modus fimilis cx-
atque Machaon prodirent: qui medici­ fiftit. Corpus enim , & huius fpi ritus in
nam & curfum naturalem coufque cuo- fid e, vno iugo iundi femper incedunt,
luerunt & trutinarunt, vt deprehende­ vnumq; alteri pereque quadrat &con-
rent,huiufmodi morbos mere naturales uenit.
exfiftcre,quos poftmodum libris deferi- Q uis ergo hoc inficiare aufir,cum ro- ni*;
ptos &: explicatos hominibus euulgarut, bur, quod terreno huic corpori indidit ;h™l*.
docucruntq; folam naturam hic operari, Deus,ligneisiftisdolis impendatur,quod
ipcn< '**•
non vero plagam poenae. Eo inuento a- -non aeque etiam robur fia e i, quodnepe
. bufum $£ fuperftitionem fopiucruc parte homo eft inuifibilis,Diis iftiufmodi im­
magna : quemadmodum haec cura ad pendi poffir?Namquicquid corpus mon-
^ medicos potiffimum fpedat. Intcrek ftrat agitque, idem nihil ignauihs fides
autem fuperftitio huiufmodi radices quoq; prasftat. Ex quo colligite iam,fan­
quoque apud Chriftianos egerar. Ac vc- dorum iftorum morbos aut fanationes,
luti gentes faccrdotcs fuos Apollineos non ipfum diabolum facere,fed nofmet-
venerati funt :fic horum nomina Chri- ipfos. Diabolus autem rebus huiufmodi Fida
ftiani inuerterunt, & pro Apolliniftis, impendio dcle&atur. Semel enim ratum
Antoniftas & Wolfgangiftas coluerunt: eft,fidem pofle omninb i d , quod poteft
adeoque cx fidei virtute infurgentes, corpus. Sic glande e felopeto elisa ho­
montem in mare exturbarunt, omnifq; minem traijcere fides poceft, multo pro-
mifericordiae ac precationis ad Deu,tur­ cliuius,ipfo corpore. Exemplum hocfii-
piter obliti funt, praeterquam quod cius ftitutioni tibi fit. T u vifibilis corpo­
nonnihil ad fpeciem &: fucum externum reus es.Ia vero alius quoq*,cft, & is ipfe-
alicubi retinerent. met tu , non vifibilis. Erg6 quod corpus
Iam vero vt rerum ftatus hodfe eft, tuum au d et: audet quoq*, ille alter, tu
nos alij aliis montem in crus,in ventrem vifibilis , ille inuifibilis. Itaq; de fi^c
&c. illidimus, nec tutum vllum vfpiam feito,quod in fpccie imagines fuam ori­
ab hoc monte in nobis membrum relin­ ginem ac cauffamhabeant, ita nimirum,
quitur, nec morbus vllus eft , cui mons vt hpmo imaginem ceream in nomine
supeifti. ifte non inferatur & permifccatur. Vnde fiiis hoftis fingar, eamq; in ifto corpore
Uaai! nimirum morbi non naturales fiunt.Iam laedat ac fauciet. Sic inuifibilis inuifibi-
vero quod motem in mare credendo in- liter ipfum fuum hoftem laefic. Q uod
ver^
 M orborvm
VCfg Dpu$ ;d permifit, indicium cft,nos
i)lud poffc : i c fimul cft monimcntum
noftn,qui fimus. Non quidem vt tale fa-
cufpips. Q ui fcnun id audet,is Deu pro­
bat ap tcp^^. Et taniencui idpermitti-
ioctn. m j}vx fiuius animx. Ex hac nimirum
S 2 S potentia &fqndamepo incantatores fuas
** prxftigias opcrantur:imagine ^ pariete
depingentes, & claqum in eam defigen­
tes. Jd quqq; poftea fpiritus eprum facit
yi fjdei ippntys jad an tjs, & clauum in-
pifibilepfi in .Kpftcra impellit, nifiDeus
^uertat. Hinc furrexerunt etiam ^ma-
tores,qui fapminas incantarunt, imagi-
nefq; cereas finxerunt, quas admotis cfi­
delis feu facibus pliquarunc, &: fic fuum
amqrem cqmplcueruntaut exfaciarunt:
hoc cftjipfqrum quoq; fpiritus cum inui-
fibilifacc lafciuiuit. Sic i£g}rptij quoq;
&' 1
hisfimiles
•
Chaldxi fecundum *
faciem•
firmamenti ac motum aftrorum imagi­
nes finxerunt: fed omnes in iftiufmodi
virtutibus, quas per limplicitatcm, nec
ipfi quidem intellexerant. Imagines fe­
cerunt, qusp fc ipfas mouercnt & loque­
rentur, ka oblici funt impoRibilitatis na-
tutx, non virium, vt fupra didum cft.
Ideoqj probe acciseq; intelligendum
cft,quam mirabiliter operetur fides per­
mittente Deo. Quod fi enimciufmodi
feriptis mandare,ac prxfligiatoribus illis
vel lcuiter adbladiri vellem,rcccnfendo,
quanta incatationibusfuispermiflu Dei
prxftiterint: chronica certe conftituc-
rctur admodum mirabilis. Q ^x tamen
Permif* vniuerfa idcb folum Deus permifit, vt
fionisdi
uin per opera ifta videamus, nofmctipfos
cau^ati quoq; vaftum montem in mare iadarc
salii.
poflc,nolq,ipfos fpiritus efTc,&: homines
inuifibiles. A mc vero ifta huc adduda
prorrada funt, vt in his ferutemur,
quofcunq; fandos in fide fabricari,fimi-
lcs iis, quos figulus finxit .• virtutem aute
ac potentiam eorum efTe, homines infir­
mare ac fanare, omni modo ac ratione,
quemadmodum de imaginibus dod;rin^
habet,quod fcilicet omnia ca fides per­
ficiat,fi ea abuti velimus,qa^ corpus ipsu
fecundum vires fuas,fi illis abuti velit,ef-
/ed ad are poteft. Ac vt rem breuiiis tra­
ditam habeatis : Fides hominem reddit
inuifibilein:is cudit & operatur id, quod
fabricaret corpus fi pollet. Ita enim in
fpiritum conucrtitur,cui ifta omnia pro­
flare procliue cft. Et nobis quoq; robur
corporis non adimitur, nili perproui-
dentiam id fiat diuinam. Res ergo fimi-
liccr fe habet,ac fi qu^rn Deus in morbu
In visibili vm. ny
coniiceret, ideo, vt robur ac petulantia
*
eius nulli damno fit. Hinc cum manibus
”
••
£c pedibus rcfolutum facit. Sic rcfbluta
quoq; facit fidem lftorum improborum
hominum. Sed vt ad finem deproperem;
fptfsjcornprehenfiim cfle,figna fandoru
iam ojim quoque ante natum Chriftum Sr, ao-
confucta
• <
fuifle : vnde _a Chriftianis di- t u s q u i -
manafle iudicari n6 pofnin,t.Nimis enim *>
n r ' t* ' • 'v -
vetufta funt, ac vcluti a u i: cum tamen
fides Chriftiana auum nullum fciat. Ifti
* t « • « »• • «
yerb hpmipcs , quibus Deus perfiderri
talia permiccir,pcr fidei illius efficaciam
ac potentiam,* qua ad malum abuti de-
creuerunt ajideant vpupam {lipiti aut
fudi imponere, cuius deinde ipfimet iu-
diccs fint. Quia enim fides vpupamipfis
d e dr it: ideo illic
i p f cx
• ^^Deo
; • fedet.
*
Propterca 'adorationis fpfos non pi­
get, oblitos, Deum pallorem fuum Pe­
trum 'ifto modo nemini commendalle.« /
Sic pro veterum Asgyptiorum m ore, &
ritu Ethnico, Apollo 5 . Iacobus fadus
c ft, ynufquc is cft xque ac alter. Apollo tam1'a!
enim & huius fimiles,per virtutem fidei E SSt
introdudifuntmon vcr6,quafi fpiritus
ille, Apollo vocatus fuiftct; aut fpiritus ncobus.
ad S. Iacobum yUcobu* vocetur. lftorum
enim fpirituum nomina, illorum locis
fuppofira, nemo vnquam nouit, prxter
vnum fpeculatorcm, qui in virtute fidei
montem illuc iniecit. Is yero quoc} no­
men habuit, hoc iurc fpiritus quoq; af-
cifcunr,ad motum magiftrieius,qui Deu
tcntauit.Qui ciim per fidem figna edere
cuperet, allidubque ac iugiter tentacc
pergeret,hoc oblitus eft,quod fidei figna
pofcerc fas non fic, fed credendum po­
tius fic,non tamen vt fiat. Ea vero figna
poftularc debemus, qux ex mifcricordiil quiia"*
Dei ad nos pertingunt. Ea Chriftiana
funt, ex Chrifto egreffa , in ipfo nata. •
Quicquidergo ex mifericordia,caritate,
ac fidelitate emanat, hoc Chriftianu cftc
arbitremini. Cxtera, qux hadenus per-
ftrinxi, fidem attinentia,talia putate, vt
nec Apollo, nec Iacobus cum illis fit. Ab
iis autem cum gentes, tum Chriftiani
decepti funt.
Sed Sc hoc non recordantur, fanitate ’ t
credendo,neminem fibi inducere pofTe, fuSp”fo!
nifi per abufum fidei xgrotet. Huc fpc- tion*'
d a t fanitas fupcrftitionis. Sanare,opus
cft,quod de fuo opifice teftatur. Decet
autem omnem fanationem ex mifericor­
dia Dei profluere. Iam ergbfanatio opus
cft mifcricordix, ficut exemplo medico
qonfirmatur. Crcauit nos D eus, ac tam
K 4 lmgux,
 h6 L iber I. de O r i g
lingux,quam oculis voluptatem fuam ^diredam, vt & fpem ac caritatem,ctier-
indidir,nobifqueaptitudinemimpertiuit tat ac demoliatur. Nam per illa,damna­
ea membra regendi, gubernandi pro tionem nobis ciere pofTumus:prqrcr illa,
voluntate noftra &: pliacito. Nam proui- in omnibus indiuifi fumus. Er licet qui­
• denti^ diuins iam ante exploratum etfarj dem per fpirirus iftos ludicrum quodda
qoi,qualcfve morbi inde nafeituri effent. acccfforium fieret, apud commentitio^ r
Ex tu ' fecundum hanc fuam prxfcicntiam, iftos diuos gentium ac Chfiftianorum;
• feien
diclna*” ^ us nicdicinam, & huius peritos arti- nimirum fubfpecic religionis Diaboli­
creata» fices crcauitihoc eft, M edicos, qui iftos ca : Idem tamen hoc effet, ac fi quadra­
morbos dignofcerenr, &: illoruih reme­ tus rufticus iuxra aurifabrum ftarct j' vt
dia prarftituerenr. quod aurifex in auro fculperet, ipfe ex
Hic iam iudicate v o s, an id p er fidem ftercorc effingeret. Idc6 fiia figna etiam
fa ftu m ji t , an m ifericordiam diuinam^ cum & charagmata in vitulos ac porcos im­
m ifericordia iam ante hominem conditum primit: quod indicio cft,porcftate ipfius
cxjijleret ? Nam cum omnia iam creata valde coardatam & ftridam effe, & illu
eflent, homo omnium nofai/Iimus pro- libere ac pro nutu fuo in fide operari
dudus eft.' ♦ non'pofTe. Alias ex fundamento imo iam
Sicergo noffcdebetft, {anitatem ex omnia dudiim <5tuiffct ftrauifTetqi, mul-
medicina manare: medicinam vero ex toqj atrociorem fele & truculentiorem
mifericordia Dei crearam effe. Pariter ‘e xhiberet, quam vilius cogitatio capere
& quod ex filio Dei profluit, ex eadem pollet.
origine defumitur:nimirum,qubd mifc-
D e CM orbo S. V a len tin i fe u caduco
ricordia eius iam ante fidem humanam
. . nuncupato.
exftiterit. Ideoqj opera fanationis, non
^ fidei,fed mifericordia? opera funt.Quod J Am autem porrb intelligitc , curfum “p®*’
quaico. liquide aliquandd fides editura figna lit, J naturalem hominum, quem Elemcn- «no,bai
pul‘ tunc Euangehj illius recordamini,in quo ta & aftra d an t, morbum quendam pa- “
praedixit Chriftusripfi figna edcnt.Quod rcrc,qui homine prollernar, eique fpaf»
ita accipietur, quafi dicat Chriftus : non mum inducat,membra,manus,pedefque
ex mea m ijericordia, f e d ex fidei virtu tibus conucllentem,ac oculos ofquc,vt & par­
A pollin em & Iacobum conflit n e n t , pro v i ­ tes alias,feuis horrcndifque fignis diftor-
T . 1 J * - *■ V ndeiiJ.
rium ipforum fidei tenore ac modo. quentem. Is morbus qua ratione omniu rrodu.
Hic alia quoq; mentio illorum fidei primo hominem inuaferit non conftut, a“ *
facienda cft, quomodo nimirum communis Antiquitus creditum cft, ipfum immifsu
hominfi1apud ipfos opinio in u a lu erit , quafi Diabolus effe a diuis, quos in terra, iniuria aliqua
loconon jpfc [ocg fo nomine hom inum , i fla talia offedcrimus.Et hos,cum propter egefta-
•petauu.r f J 7 - . . J .
patret. Quod nullo modo admittendum tem in hac terra vindices effe non po­
eft. Hoc quidem de poteftace; Diaboli tuerint, pcenam hanc & vindidam iam
crcdcndu ell, quod is per vim fux fidei, defuper dc cocio immittere. H xc per-
quam habet, figna quidem edere talia fuafio femcl in fidem abiit. Fides autem
poflit: fed eade perfe ipfum,ineo,cuius tanto impetu montem in m arciadauit,
pcrmitTum a Deo habec. Ipfe quidem vt tandem pro fide ifta virunculus fabri­
Diabolu Diabolus iftiufmodi figna nihil curat. catus fit,qui inuifibiliterin hoc operetur.
JoSla Offendit ac mordet lpfum mifericordia Et quemadmodum quis virum crinibus
uhabeV. Dei,quam nobis promifit. Hanc vt qua­ correptum quatit, vibratq; ac ex angulo lupeciii*
tiat & conuellat, ipfius vnicum infticu- vno in alium difiicit: fic fides quoqi o-
tum cft. Is permittit nobis ipfis, vt mala perata eft. Ideoqj fi hic medicina illa
patremus: patitur, vt fide abutamur, &: qui equam iuuit,5c naturalem illum con-
omnia defignemus, quae virium noftra- uulfionis morbum fanauititum ccrtc fi­
rum cxfiftunt. des operationem, fuam longius produ­
Diaboli Prxter autem hxc omnia,(i malorurti xit,quam vt egritudini aliquid demi pof-
mua v i-
m wav,‘ nnoftrorum
fntic
u O cumulum non fatis grandem
^ fe t: adcbquc ifto pado Mcdicu in def-
putat,additamentum ad ea confert. Nec perationemconiecit. Prxterca etiam i
tamen lianc vnicam fui moliminis fum- nonnullis e populo obferuationes fad x
mam habet. Primarius illi fcopus prae­ funt,quod fcilicet planetx, nouilunium,
fixus is eft, vt in dcfperationem miferi- quarta, t i plenilunium, & motus aftroiu v
cordix Chrifti, ( cuius iuratus hoftis eft,) fimiles hunc morbum ftimularinc &. au- mjumJ P

nos agat,ac fidem noftvam, in Chnftum xeri^it, Vnde homines in fedas diuifi
funt:
 ■• M o Rborvm
fune: vt putarent ali}, ftcllas efle Deos/
nonnulli pcrfuafum habcrent.Diuos iam
Deos fadosc(Te, qui ftellis nutu fuo im­
perent. Harum fedaru iudicatio ad Me­
dicos fpcdar.qui rerum iftarum veritate
detegere debent.
D e M orbis cum vu ln eribu s & vlceribus
S. Q u irin i pa?na, & S. Io tinnis
v in d icia vocatis.
Ciufla
natui*-
lumorbi E Odem modo ipfa quoqj natura na­
turalem quandam diruptionem car­
S. Quiri­ nis & cutis molitur,per corrofiuum, fiue
ni»
falem fortem in homine conditum. Iam
verb quia huiufmodi fales multiplices
funt: ideb multipliciter quoque tumul­
tum corpori moucrunr.Et licut falis cor-
rofiuiea natura cft ac proprietas, vt do­
lores incutiat:fic vulgus cenfuit quoque,
iftiufmodi morbu elTe, priufquam vera
medicina: fundamenta panderentur. O-
pinio autem iftu ad natum vsqjChriftu
S.Qujti durauicCum enim S. Quirinus omnibus
m inor
busqua epopulo fandior credcretur:omnes fuos
iis.
morbos ifti.us diui poenas vocauerunt:
quali vero prxtcr iftu nullus alius mor­
borum daedalus exfifterct. Porro autem
a faccrdotibus illis vlccrofk potiflimum
Curatio crura pro S. Quirini poena habita bc de­
eius
creta funt: cui hoc remedium additu cft,
vt imaguncula in fide fculperctur, quas
crus folidarct ac fanaret, prout fidei il­
lorum fummaerat. Talis habitus etiam
S.IoJni? S. Ioannes fuit/cui &: ipfi virunculum
vinaiUa
mocbus. vmbraticum introduxerunt, quodvo-
ciuus iftius templi patronus crederetur.
Idem honor aliis quoq? diuis exhibitus
cft,quos propter ftupidi vulgi fuperfti-
tionem malorum omnium cuforcs, bc
opifices efle oportuit. Vtut autem h xc
comparata-fint, mihi quidem , qui fcio
omnem adorationis cultum,ac ipfum fa-
ccrdotium fuperhas vanitates fundatum
fuiflc,hxc mentis fcntentiapcrftatjqubd
Cur Dia­ ipfe Diabolus nequitias fuas jocufas vbi-
bolus fu-
perfiitio u*is immifcucrit, non quidem ? vt multa
nes tales
inuexe* figna ederentur j fed ne fcortatio, auari-
ru. tia,& fimilia vitia alia intermorerentur.
His populus in fidem comgulfus eft, vt
conftanter omnibus crederent & aftipu-
larentur,&: prxtcxtu ifto facinora omni­
D e M orbo , quem choream lafciuam yftu e
faria, vcfcortationem&: libidinem im-
primiscumularcnt. Hi enim ifti impul-
fus Satana: funt.Idco fc proximum seper.
iftis fupcrftitionibus adiugit,vt infpiratu
fuo facerdotium tale fubinde firmet bc
promoucat. Alias enim de ipfis (ignis, diuerfum Ortus is narratur. Troffea fcc- Troi'”»,
nemo bellum mouercc, (iue magna (lue mina hunc morbum prima pafla eft. Ea
i
In v i s i b i l i vm. 117
parua forent. Satanas autem,vt fuam of­
ficina ac merces quam proxime (emper
adiungere poflit: ideo fedulo ac curiose
difpicit, quonam loco potiflimum talia
miracula edantur,vt illis fefc futtul infi-
diose ingerat.
D e N a tu ra li ig n e , q u i pofterioribus fa cu lis
ignis S. A n th o n ij vocatus cft.
^ Ic natura in fcipsa quoque accenfum
igne habet per hominis (iilphur ena­
tum,no fccus ac coeli fulgura,ac ftell^ ia-
dationcs,aut ignis in fodinis accefiones.
Etfi vero morbus ifte^ Medicis rede ^
eundum naturam fuam deferiptus mini- bu%,
me(it:ipfa tamen natura per admiflione
allatorum remediorum tantum manife-
dauit, vt iam abunde fatis conftct,mor­
bum hunc naturaliter, genitum fuifle.;
Ciim autem poenitentialium morborum
concionatorcs ifta pro fuo oraculo defi-
nircnt/populus etfi primo reniteretur,vt
crederet tamen tandem coadus cft. Sic
violenta perfuafio obtinuit,S. Antonium
Dominum ignis efle, qui tamen non fa­
ber nec ignem vqquamfufBauir,ncc lacu
autincudem nouit. Et obliti funt,ipfum
nullius elementi dominum effe. Qui fi
in viuis adhuc eflee , eum aut mutub
accipere aut ipfe elicere cogeretur.Tum 1
nec Vulcanus cft:n ec Astnam mon­
tem exftinxit vnquam. H i vero iubent
miferum, vt hodie cuiufuis putridum bc
oleofum crus exftinguat. Quod etfi qui­
dem fuper terram viues fimile quid fors
olim fecerit: in hoc tamen illi nihil ad­
miniculi inucniunt. Quicquid enim per
ipfum fadum eft, id in libro fandorum
comprchenfum erit,n on verd fparfini
inter veneficos. Per hanc tamen credu­
litatem res eo redada cft,vt fides fiditiu
quendam Antonium fabricarit,quim e-
ritoVuIcanus vocandus cft.Is ignem fuf-
flauit bc flammas fufeitauit plane inftar
fabri operofiflimi, qui ferrum in focum
immitteret. In hifce cuilibet fcdulb ad-
uertendum c ft, quo pado huiufmodi
motbi condTtiones.naturales amittant.
Nam in abolitione curfus naturalis co­
gnitio omnis pofita eft.
+
choream F it i , fiu e M entafho-
ram vocant.
H
Vius origo ac principium morbi «iftoti»
mirum cft, ^ prafdidis aliquatenus chMca
comaris
t
n% L i ber I. de O r i g i n e .
comatis miri , ac morum fingulariu erat. & ineuitabilitcr accidere. Per defpcra-
A viro fuo iuffa , hoc vel illud faceret *.(i tioncm hanc,fidem eo- anguftiarum re-
t i < t ' i 1 i ^ ^ r 1« ^ •
commodum non e ra t, oblatrabat,rebel­ degetut, vt ipfis fuccurrcre mcdicametis
lionem viro m ouebat, vultum ftupendu non impoffibile minus fit , quam grande
induebat,aegrotam fe fimulans,& ad hoc aliquem montem deuorarc. H i in fua fi- empea»
perfuadendum idoneum vifum morbum dc etiam adeb potctesfunt,vt irsu quoq-,
quendam fingens ac mcnticns. Icaq; fal- coelum veneno inficiant: quoa tum ali­
tarei ncipiebat, deievans, non faltare fe quos pefte ita inficiat,prout fides eorum
non pofie. Virum enim fciuerac nihil x - eft. Ac in rebus huiufmodi plurimis o-
grius habere, quam faltationem. Perfo- peratur fides i d , quod alias fieret mini-
nam ergo acceptam vt probe ageret, &; m£. Sic,nobis ipfis triftes m orbos, & x -
confirmaret fimilitudinem morbi, certu rumnas multas parimus.-acciendifq; ma­
eius genus finxit, fubinde tripudians ac lis eo degeneramus, vt ad vnguem fere
faltitans, inq; altum cuolans, cantillans, virum iftum referamus, qu i, etfi armis
&: nefeio quid ftriduli edens. His pera­ foiidiflimis munitus effet,tamen vbico-
g is , ex artubus nonnihil conuellcbatur, fpexiffet, aduerfus fe ftantem pufionem
poft indormifeebat. Et hunc faltum ipfa claudum cum fum^pte felopeto, metu
pro morbo venditauir, malitiam viro no eius exanimatus eft. Sic nobifeum quoq;
detegens,alias per fe credulo. Hinc de­ agitur in ifto cafu, qui vel aduerfus aftra
inde fadum eft, vt alixquoq; mulieres ipfa potentes fatis fumus. Quamprimum HonW
* idem ingenium poft induerent >alia alia vero trepidatione percellimur, cunc vis pote»
fubinde inftituente, & ad fcclus impel­ fidei non fecus, acfulminaria glas in nosqjjji,
lente. Tandem eo deuentum eft,vt vul­ illiditur,vt ferendu deinde iit, quicquid
gus hunc morbum poenitentialem cre- mutuo in nos mali coniicimus. Sic aliis
dcrcr.libiq; hoc ex indicio cauflam fin­ quoq; modis pluribus quidem , quam ef-
geret, vel auxiliatore, qui morbum illu fari po{Tumus,caten^ 5c vincula nosob-
expugnaret. Eides in M tgor , fpiritum ruut,in quib9 mifere nos iaftamus.Quod
M»got gent^^UIT1» incidit primum. Eo exfolc- fi ergo fide inconuerfam fineremus, ncc
Seusgj- (ccntc, inlocum ipfius S. Vitus fucceflit, probatione moliremur eius, quod Chri-
ruc«au poft obitum in hac terr& deificandus. Ab ftus ipfe affirmauit poffibile eflcinecfidc
* ’ vuu*' h o c, nomen tranflatum in morbum eft, noftram in tetationem ageremus, iut ad
vt Vici chorea vocaretur. Scnfim ergo, eas res illam impenderemus, de quibus
ac indies magis magifq-, apud vniuerfos dictum cft,fed potius fidem mifcricordi^
illa opinione firmata, morbus duitate quxrcrem us: quid fodes nobis in hoc
fua donatus eft. Eos autem qui faltatio- mundo attti&ioni effe poffet vfpiam?
nibus dcle&abantur, fides illa corripuit: Sic opera fidei alia quoq» reperiurtur,
quem morbum poftck ftabiliuit,vtis vna afeititiis plane fim ilia, velut in S.Viti
cum fide deinde perpetuo maneret. chorea,quq &: ipfa ex prcfra&is, & ima­
Hinc prxiudicationis vim cenfete. ginariis hominibus proueniut. Hi caufsa
Siquid opinionibus venditur, verueffe: fibi moliutur ex inuido corde,ac nemini
tunc certe affertio illa tam folidam fide bona fuafauont, di&umq; quoddaex S.
*“ • parit, vt confcftim rata habeatur, ac fta- feriptura excerpunt,quod fecundum (uu
biliatur. Et hoc modo multi morbi inci­ cerebru torquent,ac intcrpretantur.Hoc
dunt , non folum hic faltus, fcd &: alij fi fecerunt,in explicationcm fuam,fidem
quoru genera, feu fpecies numero caret. tam potentem ponunt,vt illius virtus in
4Sic nonnulli fibi pcrfuaferunt,fe obfefios eos ipfos re ficiatu r, Sc ipfos occupet,ac
efferquod dum crederent, tandem rcuc- ita obduret,vt vel propter vnum fux in­
. ra it i accidit ipfis.Ita Valentini choream terpretationis periculum, capitis iaftura
quoq; primo prxdicabantrin quem tan­ temere facere aufint.Cuius obftinationis
dem ipfi prxcipiccs dati funt. exemplum eft in Anabaptiftis,qui per a-
Aiubt»
Ex hac origine primo morbi multi bufum infanq fidei co agutur,vt in femcl ptidiro
promanarut,qui nuc quotidie vno modo cocepta fentetia perire & emori malint.
^ infiliunt,nec tamcnanteaexftiterunt.Sic Q uoru fuperftitio ac f e i a quoq; aptiore
, cum lue Gallica etiam fa&um eft, in qua fcnfu,ac comodiore nomine deferibi no
s. D:o- S. Dionyfiu cauffatifunt. Simile in pcfte poflir,qua tncaHUtionr.non quod ab aliis
huf «at- etiam fit: cuius hxc caufia fere maxima, hominibus incatenttiripfi,fcd quod (cip- '
4u° d populus in dcfperationcm a&us, fos in talem fidem copdh n t,vt ex huius
periuaiumfibi habeat, illud ita fataliter, fidei vi,uon ipfius veritatis caufsa,etia in
ignem

\
t
 0

M orborvm Invisibilivm.
ignem feipfos dedant. Nam propter vo­ nihil prorogatur, fcd reda in morte oc­
luntatem Dei in igem intrare, caufae ma­ cidunt. Ac inter hos fandos cuidcns
ioris ae dignioris eft, quam vel altera,vel quoqjdifcrime intercidit. Illi enim mor­
tertia baptizatio. Propter hanc caufam tem adieruntreum hi faltando in ignejtn
Deus nemini madauit vt morcrctur.Qui fefe coniiciant.Quod fi nos quidemikca-
propter verbum cius mortem contemnit remus orrinia ca,qux fecerunt ipfi,5dda-
hunc fpiritu fando vald£ abundarem efle drinam quoq;vniucrfarri eorum amfdo-
oportet, vt fic pie moriatur; Qui aute fi- deremunne dum tam enfoc operi mife-
bimetipfis fidem ad opus aggerunt, ideo ricordix perftitifficmuS, quorum fundar
fcilicet, vt ne illa line operibus (it: hi per metum cft ch trita s ergo proximum. Quad«-
fidem fcipfos ad opera flagellant,quid di­ nam vero hoc opus eft, defidem effe * &:
cerent: 'Si nolit p er nos Deusftgna. edere , voracem, omnifq; perfidiae plenum? Nec
Aiuba<
tum eadem ex nobis edemus. Adcoq; nihil ipfi egenos vcftiunt,nec’eurant aegros.V- pttdam
reliquum habent aliud, quam v tin prx- rlum hoc fux vit^ fymboium habentor»- ctcr. c,uta“
uicacia illa moriintunqux mors seque fe losdemitttcre-ttieminemq& fpicere. r '-jid
habet, ac fi fpiritus fidei in faltando fub- Et huiufmodi fides non fedudrix fic,
fultum incipiat.Qui enim ex homihib. i- ad numerum iftorum morborum referen­
ftis faltu illo corripiuntur, vfqadco \ ra­ da; ficut fupra de fide fcripiimus?Qu6dfi
tione deiedi funr, vt naturam cum Ana- hiftorias eorti cum fandis confertiSjprx-
■ bapeiftis eandem alanr,nimirum propter fumptio vbiuis facile ex fronte elucebit,
3
M conceptam fentetiam mori & exuri mal- qua fcipfos in fidem quandam inducunr,
d
k
S T lc, quam de illa cedere. Aliud nimirum credendo montem quidem in mare.ia-
I
fitfubcs* cll,am noftra pcruicacia,quod nos ad danrcs, fed non iteru eiicientes. Proprcr
du». martyrium illud ducere debet. Quilibet fidem mori,res pia eft.Mori aute propter
libi hoc horrendu exemplum prselumar, articulos,quos condiderunt illi, mors eft
quam miferefuoipliusdorfo monte va- ex fupcrftionc nata. Nec admodum pre-
ftum iniicianr, ideoq; profunde in mare tiofa ifta mors eft,qux propter res eiuf-
fc demergant,vt credendo,fibi fonticum modi fubitur. Q u od fi enim exurimini,’
morbum concilient, v(q;dum moriantur qux vos opera fcquuntur tande? Vbi fru­
&: pereant.Quid hocfcripcuraefundame- d u s manent fandorum? Bis enim bapti­
tumeft aliud quam temeraria perfuaiio* zari, fandoru frudus non eft. Q^oflibcc
qux fide fequenteftabilitur? Et h xcilla contemnere &:calumniari; frudus fan­
figna ac prodigia funt qu x edunr,de qui­ dorum non eft:pro hoftib. vcftris orare,
bus Cliriftus locutus clt. Quod fi labora­ qui vos ignominia afficiunt ,* frudus fan­
r e n t^ panem fui Jaboris ederent, tamq» dorum nullus cft. Nam fi vel rediuiuus
ad dandum proximo quam auferendum Paulus.articulos veftros infpiccret,finc i-
procliues efient;&: fex partes rriifericor- gnominia vos nou dimittcrcr.Et pro hoc
dix complerent,&: alia faccrcnt:tum cer­ vos orare fiiftincaris? Im6 ipfum rogare,
te fuperftitio iliorum alium ordinem in- vc oret pro vobis. Vos enim ignominiofi
gre,dcretur.Etfi propter iftiufmodi caufas illi cftis , non h i, pro quibus vos oratis;
occiderentur,quis eos pro martyrib. non Merito ergo omnes, quoru oculis huiuf­
haberet ? Quod fi propter opera miferi- modi homines obuerfantur; ita xftimare
cordix vit£ fu$ pcriculu facerent;no que- debentiquod nimium credant ifti,ac fide
hbet certe flama ipfos adurcrctilcd mor­ fua qux in Deum dirigi debebar,abutan­
tem fepius effugerent, nec ta leuiter cre­ tur ad opera propria, &: hoc obliuifcatur,
marentur &: obirent. Articuli ver6,prop- vt nofcant feipfos.Pcrfuafi enim ita funt,
terquorum defenfionem vitam impen­ a fide eo fe‘indudos effe, vt dcfiftcre nc-
dunt, nimis manifefte de eorum fidei o- queant.Siccrgo morbo implicantur, vc-
peribus te itantur,quod apud Deum non luti qui chorea Viti correpti funt. Quoru
adniodu accepta ea fint.Nam propter ip­ paroxyfmus fi inftet, ad infamam illam
fos articulos in crate propte torrerentur, omnino ruendum eft. Quod fi vniucrfi
l-l &: in olla olei clixarentur. Cogitandum nos ad ingenia ipforum copofiti effiemus,
:e ipfis fedulb erat,factos ipfos a multis fup- nullus tamen vfpiam efuriens cibaretur,
pliciis redemptos fuiffc,ncc fcipfos vbiuis nullus nudus vcftiretur, nulLus eger fana­
morti obtulifle,fcd mirabiliter aliquoties retur,nullus exful hofpitio exciperetur.
e vinculis & carccribus fefe extricafTe. Nam hxc omnia cx maiori fundamento
" Quia enim Deo placuerant.-idco eoru o- propedunt. Ipfi interim labores fugiunt
peradiutius vti voluit. Horum aute vita vt proximus eorum ctia aliquid habear.
Sed

l
 no L vb. l l \ . d e O r i g i n e
Sed torpefeunt otio, St parafitantur. Io 5e faces exftinguit: St claue rcuoluit: St
Viae fchola fefe docent inuiccm. An verb forfice ac cibru circumagit. Et quales il-
fideshxc fit,qux falcem culinam fpedet? lx artes reperiutur,hodie bonq, cras ma-
quqBiblicas St Euangelicas leges con- ■ lx ,v na Jrd,decem iVo», aliquindh verx,
temnat?qux leges naturx repudiet l Et pluries mendaccsific etiam fomniaStap-
-fummum Dei prxeeptum pedibus con- paritiones illae mixtimverq ac falfq funt.
culcct? Et quis hos dicat in Chriftiana Fides enim eoru commode cum Alchi-
pietatfc mori? Hinc fit, vt eorum nemo mifta conferri poteft. Is niltft nouit: Sc
dicat, v er te m e, v t ex attere quoque U tere tamen fubinde quxrit.Si vnum fuccedit,
torrear .Quo enimipfi citius c medio tol- dece aliter St aduerse cadunt. Vnam ve-
f luntur, eo vtilius id mundo eft. Ideoque 'ritatem femel exortam, perpetua falfitas
Deus etiam in morte prqfcns ipfis no eft. excipit. Ita cum rebus etiam fidei com-
Porrbautefides etiam parit defideriu paratum eft. Credis,quid ignoras. Quii,
in hominibus,' vcluti quidam funt, qui vero ignoras id: nec fides exploratu ha-
credunt,fe videre fandos St admiranda bet.Tu enim qualis es : talis St fides tua.
alia. His hoc ita apparet, vt fides talem Quanquam hoc verum fit, quod in fide
imagine aut fomnians aut .vigilans con- fpmtibus fimiles fimus, St omnia fcia-
cipiat. N am exv iftiufmodi fidei appari- 'mus-.non tamen,vt omnia corpori mani-
somni- tionibus, fomniotum interpretes exorti fefta fiant. Ideoque quod temere credi- s
tctttpTen’ funt. Nam quid (omnium ex feipfo eft mus: temere commodat. Omnino enim
<T«t.ndc aliud, quam volatilis & vaga natura credere debemus, nos ifta pofte-.non au-
fidei? Et quod credunt ipfi', hoc illis ap- tem optare,vt fiant. Quod fi enim medi-
pareti fiuntque illicb fandi illi, quos effe cina,qux (anitati conducit, ad mortem
putant, nonfccus, ac lignei St ftatuarij quoque propinari poteft: feire debetis,
diui, quos corpus fabricat, vt illos fides, hoc loco fidem quoque in operibus fuis
Ium!* ^ic ^ cs ct*a Pcr ta^em f a g i n e vir- fimili modo intelligendam, St accipien­
tia . gula diuinatoria in manu verfat St dirigit: dam effe.
i

L I B E R S E C V N D V S DE
I M P R E S S I O N I B V S C O E L I O C C V L T 1,
T O T V S D E S I D E R A T V R .

T H E O P H R A S T I P A R A C E L S I

L I B E R TE RTI VS DE
REBVS I N V I S I B I L I BVS
Rgo, v t vnum confequatur a lteru m , a tticf labores non resum antur: deinceps li­
ber tertius de rebus in u ifibilibu s tradetur. In quo propofui m ih i deferibere v i­
res rerum im aginatarum , fo la s m ulieres grauidas concernenttum :earum etiam ,
qua infantibus im prim untur & annafenntur. Tradem us iu x ta etiam de viris,
q u id im aginatio ipfis operetur. Cum autem battentis itta ex fundam ento Philofophia nemo
a ttig erit, aut explicarit:pudori m ih i non erit,a u t probro,fi v erita tem prim us hic quoque ceu
in prioribus libris, pandam & eruam . Ipfum fiq u id em tempus m e f i s , rebus nafcentjbus & ia
m aturis, fuos mejfores & v etto res a ttrib u iti v t fuo tempore vnum quoduis colligatur,& in luce
producatur. M u lti arbitrati fu n t quidem , f e triticu m Philofophia dudiim m ejfuijje. Sed.Je-
cuerunt illi loliu m , fo llicu lu m fin e grano, paleam , ac fu r fu r farina v id u u m . Sed quis coHcttk
illa mejfe cibatur> Nem o. Prapropera enim m e f i s panem dom ui non p ra fta t, Vera autem m ef­
f e in fa n te , agatur, quod e x more & confuetudine i/tius temporis est. E r g o , candide Lettor,
cum opera im aginationis fem in a ru m fim u l ac viroru oppido m irabilia exjifta n t : v fu s & res
pofcit, v t iflarum rerum quas in nobis in u ifib ile corpus tra tta t ac d ijp o n it, veram originem
profunditis ferutem ur. N e q u id vero in ter hac v e l veneficij , v e l J p ettri reperiatur \ quod
fuperftitiofis ac fetta rijs adferibi p o f it : ipfum fundam entum tra tta t urus, n u lla veterum feri-
ptornm auttoritate f t u a r,fed fep o fitis om nibus iflis , in te lle ttu s hum ani lucem proferam , v t
cognituri vos ipfif i t is, hoc vn u m , nec a liu d qukquam , verum fun dam en tum exfijtere. Quod
pramoneo, L ettor, v t in ftittiti n ofiri non n efeiusfis.
IN-
 M o r b o r v m In v i s m l i v m .
IN T R O IT V S L I B R I T E R T I I .
N prima Prefatione fatis de­
claratum cft; hominem du­
plicem cflc:vifibilcm,&: in-
uifibilem. De viiibili hic
feribere non propofui: nifi forte quid
limilitudinis vice adducendum fuerit.*
Nam quae vfpiam magis decet limilitu­
dinis fpecic proferri, quam quae fimilia
funt? De inuifibili autem corpore vlte-
rius tradamrde quo principio hoc exem-
pluattcditc.Vifibile corpus operationes
fuas in omnia extendit:omneq> eius mo­
tionem , quicquid flcit, homo videt.
Iam vero quod videtur, opus faltem eft
Vifibilis dimidium-.dimidium alterum,quod cor­
Actruuli*
biU ho* pus inuifibile perficit, nemo videt. Vt,
BiintJ a*
naiogia. tignarius domum exftruit duobus corpo-
ribus.Vno inuifibili,in idearaltero vifijbi-
li, vifibiliter. .Sic hic quoq> nofle debe­
tis,corpus poteftatem habere condendi,
&. fabricandi,exlkucdi,quicquid idea
dat.Sic inuifibile quoq; corpus poteft x -
dificarc &: agere fimilia omnia : vtrumq;
hoc corpus fccundu proprietatem ftiam,
&: creationis rationem.Cafum pono.Ti-
gnarius domum xdificat. Ad iftud enim
copus cius in creatione prxdcftinatum
eft. Sccund6,cxemplu aliud notate.Mu-
lierprxgnans,domum illam afpicicns,ca
tam forti imaginatione concipiat,vt illa
quadret ad voluntatem ,qux rcfpondcac
voluntati rignarij, quam plenam ad ardi-
ficandam, domum i$ habet:iam imagina- O
tiomulieris interius in inuifibili corpore
domum exftruit,qualis illa cft,quam libi
imaginando concepit. Quicquid enim
idea corpori cxftruendum offert:id cor­
pus eidem reddic:&: quod imaginatioo-
culis videdum porrigit, id oculi retro ad
imaginatione repellunt. Sic oculi domu
afpiciunc. Er fi domus quidem ab omni
conlpeftu remota fit, domum tamen vi­
des. Sic nimirum exemplu hoc vniuf-
cuiufq» corporis proprietatem , fccundu
fuam creationem declarat.
Cxtcrum , corpus lua ligna ac inftru-
menta habet,quibus omnia erigit &c fta-
tuit. Ifta omnia in corpore inuifibili
quoq* infunc. Necvllum opificium eft,
quod in imaginatione lua non omnia in-
ftrumenta propria videat. Et quemad­
modum vniufcuiufuis imago res eas vi-
dere porcft:cadem pcrfpicacitate in cor­
pore inuifibili quoq; ea cernit. Vifibilc
enim corpus difeit ab inuifibili. Ideoq;,
quoniam lue res omnes in corpore inui-
lil t
fibili conditar funt:iis omnibus id corpus
cria vritur omni modo ac ratione, velut
facit corpus vifibile. Corpus aure vifibilc
operari nequit,nifi iuuetur a globis»hoc Su fi
cft,'a cocio & rerra.Nam in ilhs»&: fuper rtt)iur:t
•II» /• |^- /i •*ilUldutS
illis res omnes perficiuntur, Pittor* qui
pingere vult,pariete terreno opus habet.
Latomus 6peraturus'terren6 folo indi—
gct.Faber,incudem in terra defuderat. Vt
in fumma hxc con feia: quicquid homo
operatur, aut condit, fuper rc aliqua id
condat,opus cft. Nam fine il!& rc aliqua
ars ipfius nihili cft. Iam autem a Deo ars
nulla nobis confertur,nifi ad perfcdf ionc
eius ncceftaria omnia addat.Hoc,qu6fa-
ciar,ab exemplo difcire.Imaginatio opi­ mntsnc* Ars o»
fex eft in fcipsa,inftruda tum arte, tum
inftrunienris omnibus neccfTariis ad fa- dp t.
bricandum, quicquid vfpiam excogitari
potcft,fiue fit in arte victoria, fuie in pi-
£toria,fiuc in fabrili,fiue in textoria. Ad
hec omnia ipfa cft prornra & mduftria.il
quid deficit ipfi ? Nihil , nifi globi,fuper
quibus operetur : hoc eft,paries, in quo
pingat, quod vult. Alio defectu non la­
borat. Ipfa vfq:adeo fubtilis& prarftans
eft, vt xmulando exprimere omnia pol-
fir,quxcunq; oculi vident & capiunt,ctfi
quidem proprium ipfius vifibile corpus
ifta non poflir. Tam inuentiofaacinge- Attii
niofaarscft, vtm ufcacx pariete dcpin-Pr*fti“^
gat in plano illo,quod liabct.Vilus ac pi-
durse vna acutics, vna fubfilitas eft : vt
telam aranearum quoque adumbrare
poffic eadem fubtilitace , qua ipfnm
oculi vel videre , vel aranex texere
polfunt.
H xc vt de prxgnantibus commodius
intelligi pofliht: ne vltcrius digrediens,
foli fcu plani obliuifcar, attendite, quod
foetus, in vtcro reconditus, id folum &C
ille clobus fit. Quare fieri modo nullo . Ffrfui'
o 'A imagina*»
poteft, vt viri in fua imaginatione iftius tionts
•^ *n v a iundus.
opincij niagilterium pcihcirtnr. C*)ua
caufla etiam hic de viris memio nulla 1
fiet, fed dc foeminis faltem, in quibus
ars ea fumma cft. Quanquam autem
in pecudibus quoque colores om nes,
quibus ipfx inligncs funt , imaginatio
exprimat , non naturalis generatio;
tamen imaginationes illarum itimi$
obfcurx ac temulentae quafi funt , fa •
tuum velut fomnium referentes. Sum­
ma etenim fpcculano , quam pecora
tempore geftatioms concipiunt , per
rcfra&ionem faltem illam , qua: in
aqua fit , li fc in illa videant , con-
fiftit. Vnaquxlibct enim imaginatio Peroru-
per aquam fit fortiilima. Quanquam in- nat.o
hi»nvi
L rerdum icutu
 L i b . III. de O r i g i n e
terdum c tia , imo fxpius ex confuetudh pite. Q uo imaginationis ta&us pergit,
ne illa profluat, ficut in regionibus ftru- eo quoq; inuifibile corpus cum luis in-
miparis accidit : in quibus pius caufx ftrumentis procedit , ac illud exftruit,
defumunt ex confuetudinaria imagina- quod menti eius incidit,
tio n c, quam ex momentis aliis, natura- Sed vt de colore vos erudiam, quo-
libus. lam verb vt propofito infiftam, modo is, cum inuifibilis fit,vifibilis tame
cur infans folum vel terra fit, fuper qua ftar.de hoc exemplum tale obfetuate.V i-
exftvuitur id,quod imaginatio facit,cau- detis,vnumquodlibet femen donatu effe
fa haec eft. C orpus, quod videmus, mu- fuo calore, antequam in terra putrefeat.
lieris eft. Species imaginationis &: ipfa Poft putrefactione illi erupent demum,
illius eft. Mulier enim id vtrumqvie cft. Sic homo quoque in corpore corporeo,
Ideoqjfuper feipsa xdifkave non poteft, poft putrefadionem rerum illam, colo-
fed fuper aliud. Qui enim xdificativt x - res exprimere nouir.hoc eft,quid plum-
dificio fruatur xdificat. Se autem ipfo bum putrefacere poteft,is inde rubrum,
nemo fruitur. Q uia autem fuper terram ftauum &£ album gignit. Qui argentum
xdificatur*,iftaftruftura docetur, eam putrefacere potet,is cyaneum producit.
ipfam terram ciTe. Sic xdificia imagina­ Ia res has corporeas vifibilcs,ipsu quoq*,
tionis demonftrant,qux in vtcro matris inuifibile corpus inuifibiliter in fefe ha­
ftt. Deprehenditur autem, xdificia bet. Quicquid enim in mundo cxfiftit,
illa infanti fupcrinftru&a clTe. Ideo foe­ id oculi videre poffunt. Et quicquid vi­
tus quoque terra cft ; &Lid,in quo iacct, dent , id inuifibile quoq*, corpus habet.
fphxra ac globus exterior eft , quem Exempli gratia. Quemadmodum res di-
coelum vocamus. & x per hominem putrefiunt: fic eas in-
femina Sic ergb foemina in imaginatione fua vifibile quoq; corpus putrefacit, eafq;a
opifex e ft: infans cft paries, in quo opus vifibili in mundo defuroit, StvifibiUter
«kiulfu. perficitur, lam de manu dicendum eft,, illas in fe condit,dum vifibiles reddit in
iceptor qu^ imaginem adumbrat. Hanc paucis fcctu.Hic duo exempla vide : vnum v i - .
itacognofcc. Manus inuifibilis cft,vt Sd fitbile & aliud inuifibile : &: tamen vtraq;
inftrumcnta: &: tamen hxc duo perpe­ vnum.Primum: Magnes ferrum fibi at- JJg J
tuo iunCta fune. Iam,vt icitis,vaccam fo- trahit fine manibus,fine pedibus.Ec ficut
tem fequi: hoc e ft, quemlibet opificem magnes vifibile ad fe attrahit.* fic corpo­
officinam feCtari, & de pauimento pro- ra quoq,inuifibiliterper imaginatione ad
fpicere, fupdr quo exftruat: fic manus fc attrahutur.N6 quod coip9 ipsu intret;
quoque cum fuo inftrumcnto pergit ad fed hoc intrat,quod oculi vident,ncc ta­
cellam , in qua foetus conditur. Et iicut men palpabile eft,vt funt forma & colo­
opifex locum fibi fcligit,qui pcrmifTu ge­ res , idq; fine damno corporis-.quemad-
nuini domini libet fir.fic ccnfete etiam, modiim exemplum alterum docet,quod
qubd imaginatio cum manu fua feruus tale cft.Super tabellam ex plumbo cine­
iiti&quod corpus no fit dominus in arte reo, feu bifemuto confe&am fuccinura Sucdaa
exercendi,fed (altem in fubminiftrando flauum colloca, ac trium fpithamarum33°5k
lo c o , ftru&urx futurx idoneo. Porrb interuallo ab eodem vitriolum depone:
concipe,quali corpus diceret: Huc ifiu d tunc vitriolum &: colorem fuum>&: acri­
ex firu e , v t m ihi continuo in projpeftu f i t : moniam pcrditj&C in pr^paratione fucci-
tunc ad mandatum illud manus locum n i, tum co lo r, tum acrimonia reperitur,
di&um adic,&: in cum incendens, & vitriolum etiam ante oculos commu­
p o fiit , dicit. Sic ergo in nominato loco ne vitriolum apparet. H oc cnicp modo
illo ab imaginatione , opus cxftruitur, multi colores & virtutes in alia corpora
v?Pfef? Prout ^ ip& concepit. Quod adhuc cla- traducuntur in rebus illis, vbi colores
, impci- riusdicemus. M ulier, qux huiufmodi naturas fummx funt. «
maitrur
imaginem concepit ( pono quod tcftudi- I ta , li corpori poffibilc cft, vt herbam
nem confpicata fit )&c fibi impreffit:in decerpere & edere poffic:pofftbile etiam
imaginatione illa manu genu tan git, ita erit, vt imaginatio cum ipfo edatfficuc i-
vtvtraq*,corpora vno momento celeber­ maginatio domu exftrucre iuuar. Hemo
rime vnamoueantur.Scd nunc imago in enim pronuriarc aufit,vifibile corp’ (olu
foetu e ft, &: imaginis faber manu genu id xdi6caffe,fed inuifibile cu vifibili iug(
corripic.*fic reftudo fuper infantis genu ac fitnul fumi opus eft.Quare etiam ima­
cxftruitur, non fecus,ac fi dominus qui- ginatio potens eft,vt cu prxgnatc foemi­
fpiam pi&ori ita mandaret, depinge mi- na in ifto appetiru cdorc pollit. Ec quo*
^ hi in ramo ifto ccftudincm. Ita rem acci- niam terra corporea eft ; imaginatio
^ autem
 ' -V

F /

M o rbo rv m IN V IS IB IIIV M . Itl

autem architc&us iniftoloco : ideo ap­ terra attra&ricem vim habet fupemis
petitus ifte cibi cum adiun&is coloribus, ad fe attrahendi. Terra inuifibile adfc.
' formis, ac figuris illud expreffiffime de­ trahit,&id vifibile reddit.C xliiex terra
pingere &: adumbrare poteft. Quod fi- vifibile allicit, Zc facit illud inuifibile:
mili ratione intelligendum cft, ac fi oieu Et fi vnumquodhbet horum co redeat,
&: aqua confunderentur,ac in mifccllam vnde defumtum cft; ad afpcdum noftru
hancacs viride coniiceretur, & vtraque idem cft,quod fuit ante. Iam autem Sol
colorem illum imbiberenr.aut tanquam ad (c proledat, quod fuo magneti affine
cuprum illabcretur inftomachum Vul­ eft.Sic etiam vnaquaftibet ftclla pro ma-
» cani ; tunc duo corpora producuntur,* gnetica fui natura trahit* Ita ergo fub-
vnumquodlibet cum fuo iufto colorc.Ibi liantia quaedam ranalis vna attrahitur,
cnim in foemina nulla diuifio cft. Quic- per coeli naturam impratgnatiuam. Et
quid enim corpus vnum arripere & fa­ qua ratione macula generatur in fastu:
cere potoft:idcm quoq; poteft alterum. ita fehabet etiam generatio ranariim. I-
Quicquidcumconfenfu corporis cogi­ maginatrix enim vis in c^lo cft terra,in­
tare potcft:idfit. Cumgrero corporea e- fans eft:&: quod defuper in illam decidit
xempla segre , ac difficulter intelligatur, de caolo,eft id,quod ftella illa imaginata
exemplum vobis illuftrius proponite: cft,&quod fecundum naturam picgnan-
pofle nimirum hominem pro modo mo- tis magnetis allexit. Sic ergo illa omnia
ms cocleftis fefe in longxuam vitam Sa­ praegnantibus viribus adferibenda lunc,
turni dedcre:aut fc ipfum filium Solari quae, quod videne oculi, per magnetem
faccre:hoc eft,fi foboies eflet Lun-e, ac ad fc trahunt,& generant illud,qnod co-
ciim in morbis,tum in fanitate ad natu­ fpiciunc in fa.’tu:ficuc de his ante dictum
ram Lona: viueretrtunc ab ea degenera­ cft. ‘
re,& folaris fieri pofict. Res vero ifte fiut Nofccndum quoque porro eft, quod atrra& Sem*n
p,
per attrahentem vim quandam , quae fimili modo integrum femen nonnim- vaiiaurat tero ge­
mirabiliter operatur. ./Eque enim pofii- qu^m actrahacur,cx quo in faeminis pp- net ario*
bilecft, inuilibilibus rebus fuas formas ftea vermes nalcantur.Vc res ifta meritb
ac naturas detrahere,ac facili cft,corpus admirationi omnibus efle debeat, raros
aliquod manibus prehedcrc. Sicut enim fciufmodi, Sc infolitos vcrmcsgeftari in
fieri poteft, vr corpus carpat,& manibus vtero mulieris, vbi officina generanda:
prehendat rem corporeamritaeadefaci- fimilitudinis Dei polira eft. Iam1vero
litate appetitus imaginationis ide qudq; vermis non eft ad fimilitudinem Defitij
arripit. Res enim quadibet externa cor­ nec cx femine viri c ft: pon o nec per cir
pora duo habet:vifibile,&T inviiibile. V- bum potumue in ea loca interi ac deduci
truniq; ergo'corpus,quod fuum cft, arri­ potuic. Pro intellcdtp huius, cognofcitc
pit. Et iicut a corpore multa fumuntur, praegnantem naturam (ira loquor)mulic-
vbi exaltata imaginatio non concurrit: ,ris. Si hora conceptionis inftaret:ac ap­ Appeti*
tdsvtf.
ita ab ’ exaltata imaginatione quoque petitus vmcercc imaginationem: imagft
multa afiumuntur, vbi exaltarum corpus natio autem vir efict, & in appetitu ifto
non concurrit. ■ ' o • vigeret:
L/
ac visV attra&rix in fuamexalta-
Hin*
qui plu* Sed porrb exemplum talcattcncfitc. tionem afcenderctriam fperma attrahe­
Sof.c Aiunt,pluere ranas.Id qui fiat^vinrclligi- tur inuifibilircr in officinam conceptio­
tc. Res, qux pluuias faciunt^fnnt inuifi- nis, defumtumex eo lo c o , vbi conditum
bilia corpora hominis:non fircus ac terra eft. Vermis autem'in naturali calore ge­
vifibile corpus cft.Ran^ autem fiunt ter­ neratur. Sic huiufmodi genera vermium
reno modo,& ex terra prodeunr, vnde in corpore mulieris fuccrefcunr. Vbi ne­
vifibile coipys fuam origine haber. Iam m a mirari hoc d eb et, cogitando de in­
verbjvt ranas pluar, contra naturam eft. uifibili corpore quod nihil maius eft,qua
Ratio cftrquoa ex terraenaic^tntur, non imago in foetu/Vt exemplum hoc docet.
pluuiis.Qubd autem a plnuiis proueniar, Q uicquid aut v id e t, aut appetit corpus
hoc id cft, quod ex inuifibili corpore in pragnante natura , hoc in fertu perfi­
prodeunt, quod cum terraex fimili ge­ citur, Inrer/us enim corpus fecundu hoc
neratione cohftar. Ideoq; rana:,terra* suc opus itidem fc h abet, ceu pidtor ad pa­
vilibiles,cx cau($&&: origine fua:c;eterq rentem. Pater fiium opus agit corpo­
verofiint inuifibilcs.Id hoc modo fir.Su- raliter. Hic quod corporaliter perfecit,
perius corpus attra&iuam virtutem in fe depingit pictor. Hi duo quo fe inui-
habet, cx terra ad f c attrahendi. Sed & cem rclpe&u liab an t, eodem fc habent
L z etiam

‘i
 Jl 4 L i ber III. de O r i g i n e
etia annatae maculae erga iftas res* vnde coeli: corpus autem te rra: homo autem
• •«t r /• r\ quomo-
prouenerunt. Quod autem huiufmodi genitor illorum lignorum, ficut Deus in a» i»,
integre in vtero materno gignantur, id firmamento. Et tam celeriter fiunt hu-
per virtutem iftiufmodi fit, qubd attra­ iufmodi figna,velut (cintilla fit, quae ex
hens magnes,in pr^gnante fqemina con­ aere elicitur. Et ficut manus violenter
ditus , aequaliter ad fe trahat , ficut ma­ fcintillam illa cx filice excutit, ibiq; igne
gnes ipfum ferrum , cum corpore &: a- fufcitat,vbi ignis non e r a t: fic appetitus
liis:& non ficut fueeinu vires ex vitriolo quoq; ignem po(cit,& in elifionc cogita­
«xfugitrnon etiam velut Amethiftus,qui tiones tfmncs ad ignem d ire d x funt. I-
in ferreis lapidibus nafeitur, ad fe deoq; inuifibilis manus vmbratilcm igne
Myfy a lapidibus in inuifibile fuum cor­ in foetum excutere poteft,prout cogita­
pus attrahit,ac cum ipfo fimiliter vt My­ tio,aut imaginatio illius mulieris fuerit.
fy,cum quo iacuit,cre(cit, & augefeit. Interior enim eius imaginatio fimilis eft
v«me$ Aiunt calorem excludere vermes,vc- oculis Bafilifci.Is,quem intuetur,occidit,
cxcludii
tur calo lut gallina pullos ex ouo. Id aeque de hac de caufsa, quod fortis ipfius imagi-
It nobis hominibus intelligi debet,quod & natio cum vifu venenum eiaculetur, vt
ipfi per calore huiufmodi praeparemur. vifus ac venenum vnum fiant. Sic & cu
Iam ver6 in caufa non calor cft,quanqua foeminis comparatum eft. Quicquid te­
is necefiario dandus fit: fed natura ac pore imprxgnationis vident, ac ardeter
proprietas foeminea id praeftat, quae fola defiderant,tunc illud vna cu vifu in ipfas
foeminis conceffa e ft : nec ea operatio refleditur, & in frudum propriu impri­
ipiius corporei caloris e ft, fed inuifibilis mitur in vtero. Ipfi enim aliud nihil,qua
potius naturae,de qua didum eft. Illa ex frudus ifte fubiacet.Sic etiam,quemad­
aftris eft; & is ipfe S o l , non qui eft in modum Bafilifco,fi in Sole feipfum con-
coelo,coquit hominem. Et ficut Sol in fpicit,fuum]ipfius venenum repercutitur,
firmamento vniuerfam terram calefacit: quo ifte deinde venenatur: ita fimiliter
fic ille alter calefacit corpus. Vnde con- huiufmodi res nafcuntur in oculis, & in
fcquitur, naturam terrenam in nobis cu cella im aginationis, quas oculi in frudii
foetujiftarum rerum refpcdu,nihilnego- vteri rcfringut,qui huic arbori fubicdus
tij habere :fcd folum internum aftrum eft,& in quem illa imperiu habet. Extra
iftiufmodi perficere. Ex quo hoc quoq; enim ipfius corpus, imaginatio illa nul­
concluditur-.quod quemadmodum vide- * lius efficaciae eft. Ideoq; in adum dedu­
tis,Solem adurere,nigrai e,& candeface- citur loco illo, vbi dominatur.Hocenim
• re res ad colores iftos fufeipiendos ido­ ni ita cflet;tunc aliis etia huiufmodi res
neas,fimiliter res alix quoq; per has im- imaginando imprimere potiet, ficut im­
prcflloncs fiant. Iam nec cum fcetu in primit faetui. Actanquam per hanc vim
vtero aliter agitur, quam quod a Sole oculorum , menftruum in fpcculum cx-
ifto colores iftiufmodi ipfi inurantur. cutiunt:fic illa hora aliis quoque macula
Idcoq; quod didum eft,fcitote, quomo- quandam in oculos alterius immittere
dbaftra mulieris tales operationes perfi­ poffunt: ficut Bafilifcus venenum fuum
ciant. Homo enina plus e ft, quam aftra per oculos in alium eiaculatur.
& imaginatio hominis. Ea enim proce­ Caeterum de imaginatione vlterius
dit ex radice hominis:& aftrum mode­ quoq; atteditc,dicifolitare:Q uod fi mu­
ratur homo. Vnde patet, opificem c(Te lier tempore ifto imaginetur fibi dodum ^
r 1 r\t n natione
Homoa^ rum : & quod hoc pado iubet imagi- & fapientem virum, Platonem,Ariftote- «
imperat natio,id ficri.Imperium enim habet ho- lcm:auc militarem homincm>vt Iulium> &rapis.
omnibus 1 r N r
u icco mo in res vniucrlas, quas intus in iplo' Barbaroflam : aut eximium artificem, vt
tentis.
funt, fiue appetitus fit , fiue voluntas. HofFhammerum in O rganis, Durcrum,
Vnaquxlibetenim appetitio eft confen- Norimbergcnse in piduris:tum parituru
fio,& quxdam iu(fio,vt,velut in imagine illam efie prolem iftiufmodi,qu$ prxdi-
cxfiftit, id ita perficiatur. H om o etiam d o s rcfcrat.Qui verb hoc comentus eft,
fupra fuum aftrum eft, ficut Deus fupra huius cerebrum grandi D
morione obfefiu \
firmamentum,vbi mandat,1v t hoc htc fiat , fuit.Nam ad ifti u fmpdi non falte appe­
illu d a lib t , hic cometa-y illicftella v e l fign u m titus requiritur & defideriu, fed etia co­
aliudprodeat. Quale nimirum hoc impe- gnitio iftaru artium & fapienti^.-ficut co­
rium:talis etiam imaginatio faeminx,vt, gnitio quoq; adeft,fi aut pifce vident,aut
quod iri externo corpore appetit, id in fragum,aut quid fimilc.Iftorum fi cogni­
foctu defignetur. Fertus enim eft facies tionem h aberen t, & hinc imaginatio
 i
M o r b o r v m In v i s i b i l i v m .
fortis acccdcrct: tunc illis minime cor^ corpus fuum mcnftrualeeb genuerit, vc
tradiccrcmus. Ad quam tamen operatio­ ipfum non fecus ac in infantem vtero
nem adc6 multa requiruntur, vt eius ne­ inciufum , fuper homines delabaretur.
dum documentum vllum pedatu m vn- Quanquam hic foeda fuperditio accef-
quam fic. Hoc quidem verum cd;fi foe- ferit, q. diabolus huiulfnodi opera ad­
mina artificem audiat, veluti muficum, ornet , pingat ac tingat. Id quod a veri­
aut virum eruditum, Sc ilio deledetur: tate quam longiflime abed.Quod fi fun­
tum impreflionem eam fcetuidarl Ec damentum idorum incidentium fignoru
licet quidem illa nihil intelligar,ncc cal- detegi,ac integre manifedari oporteat:
leat:id*tamcn gubernat,ex quo fequitur, fcicote,quod puerperx, fi in imaginatio­
vt foetus deiideratum aemuletur. Haec ne tali verfcntur,cx illiufmodi rebus a-
tamen qmulacio perfccfcx eruditionis no dcrifcos,fiuc cruci culas St fimilia alia gi-
eft,fed pcrfuafx,& qux fundamento dc- gnantrquod nemini mirum videri debet.
ftituatur. Habilis quidem ad eiufmodi Quod fi enim rationi conuenirct, men-
res foetus redditur, fcd incondanter St druum iuxtafuas vires planius detegi, St tz rircft
fluduabunde. Hoc ai^tem poffibile cd, explicari: multa plura miracula produ-
ac in foetu remanet,non fecus ac imprefi- cerentur,qux hic omitti fatius ed.Multi
fum digma,aut cutis macula, fi nimirum enim Epidemici morbi ac fimiles alij,
mulier illis horis defiderio torqueatur hinc faltem exorti St fufeitati funr.Quo
Im agi*
natio
furandi,procandi & fimilia alia faciendi. tamen loco mulierum priuilegia, qux
fictum Hoc enim in fcetu perficitur, ciquc in- tempore gcdationis St puerperi;, & flu­
a i fim a
kUbldT nafcitur,ac toto vita: curriculo ea pro­ xus mendruihabent, produ&urus funi:
luit. penfio durat: Vnde multae multorum o- vedro omni de iftis defiderio fatisfa-
n2 c pinacioncsnat^funt,nimirum euentuum ciam.
»ui iftorum caufas Planctas ede,cum tamen D e his autem vniuerfis cognofcite,
toi |U. vnius imaginationis culpa fit. Ea ratione quod tempore creationis hominis, cor­ C o i p o *
Sun! multa foboli innafeuntur, quae polterio- pus cius inuifibile eque ac vilibilc condi­ ri$ nuni
hu«

ribus annis crumpuntivt magna fere iu- tum, ac vtraq; pars cx limbo defumta fic.
uentutis malitia vbiqj deprehendatur. Altera etenim pars terrena cd :altera
Cum etiam in confefio fit,alios fubinde caclcdis. Ideoqj coeledis non minor cd
aliis ardentius in h os, vei illos cibos in­ operatio,quam cerredris. Tcrrcdri verd
clinare ac ferri , aut eofilem grauiiis corpori mandata data funt xdificandi,
, auerfari .* fciendum c d *, ida vniuerfa manibus operandi. Ideb in cognirione'
ab externo appetitu dimulata per a- huic plus iniun&um cd,quam inuifibili.
drum .hominis foctui indi fine omni Etquxcunq; operatur corpus externum:
additione rerum extra hominem polita­ ea opera integra funt. Opera autem in-
rum. Imaginatio autem adrum ipfum uifibilis corporis, velut vmbrx quxdam
cd. 9 corporis func.Liccr enim externum cor­
Paulo ante di&um cd, mulieres ima­ pus opera fua per imaginationem perfi-
ginari pofTc, vt per defiderium ipfarum ciat:ramen faltem id corporeued.Quod
resquxdam cum filis form is, eoioribus vero hoc loco perficitur, id imaginatio
ac figuris alterius extranei quoq; corpori per inuifibile corpus dedrucrc poted. Ac muifibi.
imprimantur,no fecus ac factui proprio, velut vmbra intclligi poted homine; ira
nifi id obdet,de quo didum cd. Sufci- eiufmodi funt impreffiones foetus: acx-
t' " : tata ergo imaginatione, mendruum fit teris tame vmbris didind^ in hoc,quud
materia operis illius, quod foli foemina- hxc vmbra co n d an s,& incuanida fit, in c o r *
|t4
, rum fpiritui fubiedlu e d , ex quo fpc&ra Quod fi enim fonitus auditum dedrue- pus#
titione fuum cotpjj§ defumunt. Dc hoc exem- r e , Sol vifum ita abolete poted, vt cor­
Kra- pium attendite, quod imaginatio mulie- porei morbi inde fufciceiitur:iniaginatio
nun tam ppeens fit,vt tale mendruum in id quoq; fimiliter poterit. Et quemad­
poiiit. nicdiura vfq; coelum imaginatx fint, St modum quifpiamalium ante fe dantem,
virtute imaginationis ex eo id confinxe­ oculis fuis ita intueri poted ,v t is a d a ­
rint , quod prae fe pictum St delineatum tione fuaeffogiac :au t,ficu t vnusalteri
confpcxerunr antea. Podca vero cx for­ mandare poted, Hoc/are,quod tame nudu
nix & figurx per illam imaginationem verbum e d , ac nihilominus perficit, vt
rursus in homines dclapfx firnt infcnfi- imperatu fiat, quod verbum cx corpore
biliter, m irabiliterq;: quod cx caufsa egrcdicurjfic corp’ quoq; aiteru pellit St
nulla accidit alia,quam quod imaginatio fugat vitra triginta milliaria.In quaaute
L 3 virtute
 11 6 L ib. III. de O r i g i n e
virtute illud fit : in eadem corpus quo­ Vnumquodlibet enim fperma,quod foc~
que. imaginati onem cogit, vt.voluptatc tus principium futurum fit, cx imagina­
corporis cxpleat-.ncc aliter hoc loco ac­ tione produci non poteft, fed generatur
cipitur,quam verbum, quod ex corpore cx operatione illarum partium,qux huic
Ci
/ egreditur., nec tamen ipfum corpus cft, rei in creatione dcftinatx funt. Nam
■
cogitq; alterum, vt corporis, vnde verbu exemplum tale pono. Nifi granum in «
egreditur,appetitui obtemperet &c fatis- terram conficiatur & putrefeat, frudum
faciat. Haec autem opera fpiritus Olynv nullum producit. Ita hoc quoq; femen
picus perficit, qui ab omnibus corporis in fuam terram, cui deftinatu eft, iadari
operibus vmbram reuellit. In Olympieo debet, vt eo loco a- fua terra putrefiat:
hoc fpiritu ars Cabaliftica, cum fuis an­ alias ex co fertus nullus progignitur:non
nexis fica cft.-quae probat,quod imagina­ fccus,ac fi frumenti granum in paludem
tionis vis in multo plura efficax fit,5 co- coniicias » cx eo quidem aliquid fatuo
iundiones olympicorum fpirituum v- frumento fimile produceretur, fed non
cabaii. niantur. Qua non ratione corpora vifi- frumentum verum. Et ficut femen fururi
Juidpro- ^di* coniungi poffiintieadcm iungi eria anni,pro tollendis in futurum frugibus
b«. poffunt olympici fpiritus creationis,qui feminandum,hoc anno cum labore edu­
aftra funt in corpore humano.Hsec aute cari oportet, adeoq; fine labore femen
in libris G abalis deferibuntur. in agrum iaci non poteft:fic nulluquoq;
Sed fermo de morbis,ex imaginatione femen naturale fine naturali conceptio­
claudus natis,hic continuandus cft. Q u i claudi nis ordine prohficari poteft. Ideoq cx, • \
Mibltu! cx vtero materno funt -.horum vero pa- his colligite, incubum & fu c cubum fperma
a parci; rentes,pater fimulac mater eius rei cauf- effc fa tu i falu^ex im aginatione fin e naturali
claudis, fa non exfiftunt:illoru claudicatio aliude ordinatione productum . Ideoq; id fperma
non induda c ft, quam quod interior naturale .
non eft,fed ♦
res fatua.Vnde Th$- J h°m ?
deAqui-
homo imaginationis curvus fit. Quod fi m as de A quino reprehenfione non caret,
C 1 r 'X * hendinu
enim ipfum corpus curvum, aut diftortu qui rem ratuam pro perreda accepit.
effc poteft:tale effe poterit etiam aftrum. Iam vero fperma hoc, ita produdum,
Vtraq; enim vnus homo funt,due partes cx imaginatione in amore Hereosnatu
vnips integri. Ideo fspius accidit, vt cft, Quid vero ifte amor*cft?Nihil aliud, quid,
corpus diftortum,aut claudum fit, nulla quam qubd fibi aliquis per phantafiam
morborum caufla pregreffa,fcd interiore in animo foeminam fingit,& cum hac re
corpore vndiquaq; fano &c cxpedito.Sic habendo,amorem fuum exfatiat. Vnd£ »
viciffim quoq; interius corpus fiepe con- fur di quoq; ac fatui fpermatis exitus eft,
tradum ac diftortum c ft, externo faluo quod ad liberorum generationem ine­
&Cincolumi, lam vero quodhbet corpus ptum eft. Ex illo tamen fpermate Incubus
refert foetus,& is illius rationem accipit, tefu ccu bu s gignuntur. Sed adhuc vnum
ac ita nafeitur. Tali autem monftro in hic notare debetis, nimirum huiufmodi
luce edito, fic vobifeum cogitate >quod imaginationem
C7 matrem efle lafciuie• im-
imaginatio foetum diftorferit & defor- pudica:: vnde fit, vc fi amarores ama-
marit ; fiue id a fponte fufeitata imagi­ trices tales per intentam imaginationem
natione fit, fiue a contuitu externa: for- congrediantur, minimi foccundi fint.
•««jq u x poftea taliter in naturam abiit. Imaginatio enim gubernat hoc fperma Luxa*
Et huiufmodi «juidc monftrorum plura ita , vt natura ab extraneis infringatur. D
‘’ofi,a*
factui-
ia multa eduntur , a fola imaginatione produda, Q ux caufla potiffima eft inultorum ft<r- &
monitu a_ a t -
1 - 1 rC
edu. natura corporea huius nihil cauflante. rilitads ac molae. Vt vero d t generatio- Moi*
Quanquam &: hoc verum fit , ipfam ne ifti incubi &: fuccubi dicere pergam: caufl*
b«Su <luocl’ imaginationem caufiam cfle fuc- nofcendum vobts eft, fpermata illa per
incubus cubi & incubi,ea nimirum ratione,quod fpiritus nodum os afportari. Hi illa inca 1
gfnatui imaginatio res illas pariat, & c deinde di- loca transferunt,vbi excludi poffint, ni­
ftrahantur. Hoc vt intclligatis', oportet mirum ad ferpentes, verm es, bufones,
IJlSe' PrimuiTl fciri rperma incubi &: fuccubi, impura animalia fimilia. Ibi enim
ipcnni. vnde id prouetiiat & nafcatur. Pfouenic a fpiricibus illis a d u s, fcu congreflio spirat
aute ex forti &: pertinaci imaginatione cum fpermatibus illis in animalia illa
eorum omnium, qui in cogitationibus fic. Talis congreflus u
inftituitur etiam mitepr
ac animo procantur. Q uiacrgb ex ima­ cum fagis. Vnde ftupenda monftra
ginatione oritur, iam verum & naturale plurima poftea nafcuntur , quje hoc
lemen non eft, fed eft inftar falis fatui. loco enumerari nequeunt quidem , fed
tamen
 Morborvm I n v i s i b i l i v M. lr7
tamen ad oculorum confpc&um val­ non fola foemina, fed vtrique ipfi vnum
de horrenda 6c formidabilia funt. Vndc funt» ex quo deinde homo generatur. Si
fxpe quaeritur: q u id hoc anim alis? Antea vero vir nolit integer efle homo, aut ipfa &alt'
Carlib*,
tale mihi non obucnit. Q ux certe li fe­ quoque foemina : tunc vnufquilibct in
tu» au cum homo expenderet profundius S£ feipfo duo corpora habet terrenum ni ­
vouca*
dui* pcnficulatihs , quam hic exaggeratur a mirum vifibilicer,&cacleftc inuifibiliter.
me tquis vnquam iuramento tem 4rario Iam verb &c hoc modo cuilibet fua pri-
coclibatui fefe adftringerct? uatim natura cft ad naturale femen,quod
Sed & ad naturam huiufmodi mon- tamen in agricultura fimiliter fc non ha­
ftrorum attendite. Quia ex forti imagi­ bet, fed faltem femen vnumcft.Corpora
natione illa ortum fuum confcquuntur: hsec duo in fuis operibus diftinha funt
idc 6 imaginatio illa ipfis monltris quoq» ita, vt vtrumque vfcl ccleriiis,vel tardius,
Bi&iifci infitainh^ret. Scitote crg 6 ,hincbalilif- vel hoc, vel illo modo fefe mouere, ac
tovfldc. ci generationem non longe abeflfc:cuius incitare poflit. £x quo fequitur, corpus
formam acfpeciemvere nemofeire po- p er feip fu m fin e om ni im aginatione pollutio­
teft. Q uis is enim eft, qui illum tam cx- nes em ittere. Sed hstc pollutio non cft in
prefle intuitus eft,ciim tamen illius ocu­ poreftatc fpirituum nohurnorfi. Et que-
lis obuerlari nemini tutum fit ? Adeo c- madmodum coelum fuos motus habet:
nim pernici impetu mors ad afpe&um ita fuos habet etia corpus coelcfte, quod
eius irruit, vt addeferibendum illum ni- omnia fua opera in imaginatione perfi­
. « hil loci, nihil otii fuppetat. Valentiflima cit, eo modo, quo dihum eft. Iam verb
etenim imaginatio, quam cum cfficacifi- amor Hereos in inuiiibili corpore nafei-
fimo veneno in oculis habet, ex genera- tur. Si ad operandum procedit, non eft
tione incubi & fuccubi cum adhaerente amor Hereos. Sin vero mmfrs: tunc is
natura fpiritus no&urni ^ufeitatur, ac illi eft. Sic am or Hereos ipfe pater ac mater
in locis abditis gignunturrficut verbis v- eft, eiedio fpermatum,ex quA poftea in­
X
berioribus de iftoru natura in libris aliis cubus &fuccubus naturas fuaSabcipiunr, iac?ubV
\ • _ ^ * & mca-
pertrahatur. H in cfcitotc,“quod vniufi- h occft, alterum eft lpiritus nocturnus bmvndo
«. , . . 1 . Retenti
cuiufiibct impudici illius, lafciui fper- mulierum, alterum virorum: imnam-
matis pbtcftatem nohurni fpiritus acce­ Scicndum etiam porrb hoc eft, geni- jjc’
perint , ex quo nimirum gignant, prout turamilliufmodi fiepius irripsa matrice
idoneum ventrem inueniunt.Nihil tamc manere,nec labi. Vbi attendere debetis,
humanum,quod animam habear. Quan- quod fine operibus fpcrmatiun huiuf­
Ju pfo 'cluam dicant, nonnullos Gigantes hoc modi res mirabiliterinterdum generen­
I modo natos, &: produ&osfuiflc. Qui ta- tur. Vndc dicere folent h om in es: hard
mcn,ciim animam habuerint, inde nafei mulier vterum dudiim geftauic,mirabiV
minime potuerunt. A fide tamen id tan­ quid ferens, quod ex motu nofeitur. Hu­
topere non abhorreretmifi ftatuendum iufmodi genitura:, qualcfcunqUe funt, ft
eflet, hoc peculiare opus Dei faftum ita viuae funt & tali forma imbiluntur: tunc
elTe,vt hominum aliqui nullam animam e x ex tali fatuo retento fpermate preftb
acceperint. De quo tam en, cum mihi funt;ncc exitum huiufcc foetus qiiiiquam
dicere nihil certum &c integrum fit,filcre nofie poteft, qui tamen plerunq* in mor-^
hic, quam pergere,malo. Mundus quide tem terminatur. Q u b d fie n im d u o cv i-
perfqpe innouatur,rebus mirabilibus no-? pora,nimirum vifibile ec in u«fimie vniu-
uis augetur. Sed &Choc fi accidit, nobis tur, Sc in naturam pergunt per imagina­
illud pro Dei miraculo acceptandum tionem aut appetitum,contra naturalem
cft. ordinationem: tunc Icitote, quia in offi­
Amoti* Caeterum, quid tandem eft ille amor cina conceptionis feipfum fuftinet feme,
JBT Hcreos de quo hic dihum eflr* Id dihu ncccfTarib ex eo aliquid gigni, quodcun­
Sue. vifibili, quod huius origo que tandem fit pro natura ac formatione
fit. Quemadmodum etiam homo natu­ iftius imaginationis. Quanquam autem
rali cnnftitutione ad hoc opus idoneus craffum &inciuile fit,dc hifce rebus plu­
fahus cft, non fblus,Icd cum altero per- ra tradere: tamen veritas h^c c ft, quod
feftum corpus : hoc eft, vir& foem ina etiam vetula: ac anus, quae iam foccunda: v«ui*
corpus vnum funt. Et vclut agricola fine effe deflerunt,&: annos huius finis tranfi- res.
agro inutilis cft, ager etiam yiciflim fine lierunt,nonnunquam libidine percellan­
agricola, fe d vtriq; vnum faltem funt:ta- tur ac pruriant* ac intentis cogitationi­
lis ipfe etiam homo e ft, non vir folus, bus lafciuientcs, feipfos titillent, atque
1. 4 imaginem'
 )i8 L iber 111. de O rigine
imaginem fuameo vfquc ftimulcnt, vt Ac hifce dictis iam tertium hunc li­
4
huiufmodi fatuumfemen producant: ex brum mCumde rebus inuifibilibus con­ l’
c\uodeinde huiufmodi res generari pof- cludo, fuper multiplici experientia fun­
fint. Haec cur dicam, ifta caufTa cft. Si datum, ac ex facultate ipsa defumptum, i
imaginatio apud ipfas oritur: ipf^ vero in qua hqc omnia vilibilitcr fiunt,adebq,
ii
hunc,quem cogitatione defiderarunt ad ex ipsa naturae luce tam folide Se effica­
Vctulx
coitum, adipifei non poffunt: fuccubus citer depromptum, vt ne minima quid*
cumin. tamen Se incubus illis offeruntur, qui lo- litera falfa repetiri queat. Quod ii non
cumiftum complendi fingularitcr auidi plurcs libri,Deo fuadete fccuturi effent.
41, ,cxfiftunt. Hoc modo amatores,fcu pro­ Idebquc his paucis propofitis prolixe in­
ci fagarum deprehenduntur: hoc modo terpretationes, Se textus ptofufus breui-
fuccubi, qui &: ipfa: fagae funt, apud vi­ bus verfalibus cft inclufiis.
ros reperiuntur. Multi alii quoque liberi nafcuntur,qui
Ad res autemhas omnes Se lingulas Se ipfi cum dicta origine quadantcniis
anteuertendas Se euitandas, fobria, feria cohxrcnt:qualcs tajrnendeclinandq for­
Se pia vita nimiopere conducit. Qui fe- midinis gratiahic omitto, cimi quadam
ipfo contentus e(Te non poteft, is folus etiam ex parte ex praemiflis cognofci
non maneat.Et licet quidem caftitas pu­ poffint. De liberis autem, qui legitimo
rum cor alat ad difeendum res diuinas: nati funt, Se tamen, vclut di&um cft,an-
istamen,qui,vt haec difeamus, mandar, nafcentiis quibufdam grauati:de horum
caftitatemquoque largitur: vt qui fcipsu inquam duorum coniundione tale fun­
citra mandatumSe datumdonu fraenarc damentum accipite.Aurum,aut argentu
non poteft,magnum Propheta Dauidem macre . .
feu metallo vno ecncratur.
.
Id ctfi *
“• " l“
mctjUo
aemuletur dicentem: V x o rtu a fien t v it is quidem monltruum iit ^ verum tamen vno.
»w*ionUfcecun^ A trlt: & f l i i tui m circuitu mefit tu a aurum vere viuit. ldebque huiufmodi
w.. fiabunt-, v eh it ram uli oli narum circa caudi­ monftra quoque nihil minus homines
cem J u s arboris. Cum illis m anducabis opus funt, licet appc&u etiam fine horrendo.
i
manuum tuarum , & bene tib i erit-> ac beatus Sub horam enim conceptionis illorum
1

esi & tim es Deum. Res dura Se contumax mixtio confufa fuit,& non in natura dif-
u
' cft imaginatio.Si enim ex ordine lingula /feparata. 1
Vfque
* 4
adeof enim fubtilis
r
eftNaw
lubtilU
»
„ repetere &:.reducere animus fit, quse in i natura informatione foetus^vt leparator t* m
hoc libro breuiflime, Se dilucidiftime nullus tam artificiofus in auro feparando
tradita funt, qua: nimirum Se quantae vi­ effe poffit. itquo enim modo infans ex
res per imaginationem tam virorum, liquoribus fpermatum erumpit, ac bene
quam fceminarum oriantur non dubito, depuratus Salpetrq, qui Cryftalli inftat
7i t e* * . A A 4*

quin vnufquifque magiftratus otiofos ac ebullit, Se a fordibus, in quibus iacct, fc

l ........... . '
Mogiftn dcfidcs adlabores ftrenue compulfurus, fegregat: aut ficut vnio, qui ex fuo fper-
duin.^*^* iis, qui imaginationi fuac imperare ne­ mate abfccdit. Si vero heterogeneum
queunt,ita prouifurus (it,vt tot facinora, incidat, tunc vna vtraque crcfcunt, nec
Se tam foeda opera deinceps omittantur. quifquam vnum ab altero difccrnit, vc­
Corpus enim hoc,quod in terram con­ lut argumentum Se aurum, argentum Se
ditur, per huiufmodi illecebras corrum­ cuprum: Se magis vt argentum, Se ftan-
pitur. Cui, ftolim in nouifiimo die cx- num. Ira nimirum inuilibiliter arda Se
iurgendum rurfhe «ifc* vx paftoribus il­ iun&a manent. Sed harc ad meos iftos
lis, qui gregem fuarumouium, cui prx- libros, qua: de generationehominis tra­
fcdi funt, male paucrunt, propter illas dunt copiofius talia, relegans, iam hic
cmm ordinati funt. finio.
•*
a C J '
i
; f; -M .
I
THEO- i . . 'm. J 1

I, * * ,t
'• t
.. .

iI : .1
ii
M» • * \ '
 i

u 9
THEOPHRASTI PARACELSI
AB H O H E N H E I M D O C T .

L I B E R Q V A R T V S DE
REBV S IN V IS IB IL IB V S ;
P r JE F A T I O A D L E C T O R E M .

V ak tvm hunc propofiti noftri librum , p erite leflor^ d iligen ter perlege. In e i
enim res a b d it* reu d a n tu r, qua per opera fua v iftb ilite r fe je exh iben t, non f a l t t
v t fecretorum naturalium confciusfis:f ea etiam , v t hin c d ifca s, quam frau d u ­
lentus eorum hatlenus v/us fu e r it. N a m per has tnuifibiles natura v irtu tes
Mtbo-
vM nU^JM ahom ecJurrexit,^ripfe Ethnicorum prim arius D e u n c i polio: q u i irruptionem fa cien tes
pi q L in gen tes, fuperfiitionem , & idolom aniam talem concitarunt, v t ipfa fu p erfi it iose adnorarent
hoc corpus, qu od a u t in terra iam p u trefieret, aut balfamo conditum ajfcruaretur. S ed a illa
& cultus (uas radices cjuocf, in nouu t esiam entu im m iferu n t,^ fih ifm a dolendu inuexerunr,
a d eo ,v t fuperftitionibus fie d is non filu m omnia latefoedarentur: fid fa cin o ra quoque,& fi* g i -
tia om nifaria conferttm irruerent. E t hac omnia ta lia , fe d a r ii, tem plorum m in iftr i, non
fu fiita r u n t ta n tu m , verum etiam pro v irib u s fou eru n t. M ei autem in fiitu ti eft, res natura­
les de firib ere. Q u * f i volu m in ibu s in feran tu r, m ulta procul dubio e x iis in n otefien t, qua ha-
ftenusprofunde abfiondita la tu eru n t, & a nem ine quoquam recl} , verefy percognita fu eru n t,
g u o d fi enim M edico licitu m c jl, aurum a d quintam v fq u e ejfentiam redigere, ac Sophifiam
A uicennam , eiufque com plices (criptis diffam are‘.fo rs etiam licitu m e r it , impojlorem quenda
in M edicina exjurgere,ac de eiufm odi m edicina ita pronuntiare: N o n natura hocpraftat, ope­
Afaa
thtui. ratur id A fm atheus: id quod etiam ha ud magno negotio fo rs tu eri poffet. Sophifia enim M ed i­
ci e x ignorantia fu d id largiuntur. Quare, 6 LcEior,ingentes natura v ir tu te s fu n t.G h tis enim
ita confidensf i t ,v t fu flin e a t afiim are eius p eten t iam ,quam (jr quantam habet? H a enim v ire s
Dumii vn iu erfa exfa p ien tid d iu in d p rom a n a n t. H u iu s vero quis fin em attinget? Eam enim fir ip tu -
ra d icit fin e num ero effi: & eiu sp ra d ica t tm m enfam a ltitu d in em ac incom prehenfibilitatem .
Q u id ergo homo in abdito & profunditate terra a g et?q u id p ra ftitu etfib i ac cogita b it,fi e fu b li-
tni in luce ipfius natura d ifp icia t, quis H atus e iu s fit erga Japientiam diuinam i n ih il nim irum
aliud,quam quo interuallo ab im o puncto terra is d i fia t a d extrem um f i l i s apicem, (jr p er huc
iterum adnouum file m , illo fe p tie s clariorem & Jplendidiorem fic tam en n ih ilo magis v e l ipsis
muu* t rinclPlum fa p ien tia diurna a ttin g et. £ fiia vero lu x n a tu ra fim i lis efi m ica m en j x D om in i,
quic. omnibus g en tibu s colligenda: & ipfa lu x illa natura d lu d d a b fc e fiit: aquum e f i, non cejfari,
fid d e hac fa p ien tia le g i & arripi, quam diu m ica v e l m inim a d ecid it. Quanquam hoc nobis
in fcrutando nim is a ltu m f i t . id eo f i t la u s, g lo ria , (jr honor a t er no D eo , fum m o benefactori,
qui nobis natura lucem fu lg e r e fin it, v t in naturalibus rebus recte C rfu n d a m en ta liter ambu­
lare pofiim us. '

INTROIT VS LIBRI Q^VARTI ,

In rc s,q u x c x
A Q V jfcL IB E T cfle microcofmum , non quidem fecun­
narune luce prob& explicari dum formam Sc iubftantiam corporale,
d e b e t, a releuarionc pri­ fed fecundum vniuerfas virtutes &: ope­
mas creationis deduci debet. rationes,quas mundus maior habet. Sic
Quodlibec enim principium caufa eft ab homine promariar nobile nomen M i-
confequentium, vt & eorum natura, ac trocofm i; q u o d idem eft, ac fi dicas, code-
‘ i fimile.fiquidemnon parirdiflimile.Talis ftes motus omnes, omnes terrenas natu­
7 quoque creatio eft coeli &: terra:, fa<fta ras, &: aquofas proprietates, & aereas co-
non folum fecundum formam & figura, ditiones* in ipfo homine vere exfiftere.
t
feci etiam fecundum vires Sc proprieta­ In ipfo viget natura omnium fru&uum
tes naturales. A creatione rerum iftarum terrar, omnium metallorum, vis etiam a-
omnium, ex ipfis homo conditus eft, fa- q u x , vt .&confteIlationc$ vniqerfie, &:
ftuspcr manum D e i, fecundum fimili- venti quatuor mundi.Nam quid vfpiam inhomi
ne vnt-
jfom o rudinem ipfius. H ic fcrmo ver6 quo
1
fa- in terra eft, cuius naturam ac virtutem in uerla ift-
Jo mi- ciat? H uc vnice, vt intelligatis, homine
QOfDO*

aocaf*
>

u
fe non exhibeat homo ? Vfque adeo funt*
ABI. fibulis
 i}o 'L iber I V . de O rigine
fubtilis & acerlimbus fuit, ex quo Deus minum cognitionem effugerut. Fas ergb
hominem fecundum fuam fimilitudine ac xquum cft porrn dc rebus MPicrocof-
fabricauit. Hoc etenim cuilibet Phvfico 9 micis loqui ac differcre, \ t explicentur
v
confidcrandum cft, quod Deus homine, ea qu$ perinuifibilem naturam fiunt,que
ad imaginem fuam conditum, ex nobi- rudis populus pro rcb. veneficis, prxfti- i
liflimo compofito crearit, cuius fimile giofis, &: diabolicis habere folet,ciim ta­
nullo vnquam tempore futurum fit. Ec men mere ac omnia naturalia fint, & cx
hoc euincunt prxftantia opera cius. N ec fundamento naturali eruantur. In homi­
enim ipfum ccrlum in viribus fuis tam nis enim membris duplex natura confti-
prxftanseflc pofltt» necpoflic efle tam tuenda cft,tangibilis nimiium agens vir­
* nobilis terra vel elementum quoduis :vc tus, & virtus impalpabilis. Vifibile enim
hominis corpus ea aut no exequct,aut no hoc corpus, naturales fuas operationes
iMumU. exfupcret.Mirabilia illa in homine vni- habct:fed eafdem etiam corpus inuifibi-
n
mnia uerfainfunt. Vires omnes herbarum ac le. Quofcunq: affedus vifibile hoc cor­
habet.
arborum in munia reperiuntur. N ecve- pus patitur: eorum etiam medicinas eo­
- io tcrrqfaltemnafccntium virtutes in eo dem loco conditas habet: ac vnde is lx-
deprchcndunrur.fcd infuper etiam natu­ di,indeetiam fanari poteft. D c viribus
rae aquarum omnes, omnes proprietates ergo inuiiibilibus hoc nofeite, rem opor­
metallorum,omnia genera Marchalita- tere non effe tenuem & contcmtam,qux
rum, omnes fpecies gemmarum. Quse tam firmam imaginationem gignat. Vbi
cur hic lingula pcrcenfco? Omnia in ho­ fundamenta talia pofita funt:haud dubio
mine inucniuntur.omnia nec minus,nec res plures coduntur. Ac quemadmodum
inefficacius reperiuntur in Mumia.Tan- vislilij fe pandit& cxfcrit: fic inuifibilc
ti\m,quod oculi fpe&ant, formam atti­ quoq-, corpus fuam virtutem expromit.'
nens: &: quod manus tagunt,concernens Si ergo mirabilia illa in corpore infunr,
corpus : quid quxfo prxter hxc vfpiam fteut ipia promfcant;& oculorum,ac lin­
?h yfici:
leprcnt*
dceft, aut decedit? Arifu^
verofibi tem- guae, &Caurium'fidc ftabiliuntur : fixum 'i
dumur.' perare non pomt> qui comentaria cuol- ccrtc etiam aliquod in microcofmico
uat eorum, qui Magiftri naturales voci­ illo corpore dc iftfs inerit,ita, vt ex Mu-
tantur,quae ita fonant vtfentiaturae pal­ mia res maximq produci qucanr:non fe-
petur, quod ab ipfis lux flaturae ne quide jciis, ac videtis, garyophvllos ex fuis ar-
petf traferinam vifa aut cognita vnquam bufculis nitere, & chelidoniam in horto
fit: fed fundamenta fua ftrifxerunt (uper - fuperbirc. Qude dum vinuntgratia fuirt-
yfragmenta, a fpiritibus fibi fubiecba. Et ma &: amabiliter omnibus arrident. Sed
hoc dolendum cft cumprimis quod fpi- arida & emortua,gratiam nullam habet:
ritus ifta talfa fundamenta ieccrunr,qui- &c tamen virtutes eorum adhftc prxfto
btiS Philofophi naturx cognitionem fu- funt. S ic , £rii Mumram quidfcm nemo
pcrftrUxerunt. laivi v. deinceps idem ne oculis confpiciat: virtus tatnehciCis non
' fiat limiliterifed fubcr bafin’illam xdifi- ' euariuic. Vita 6nim faltem lYliud fecum
CCtur,cx qua res omnes oriutur dima­ abripit, quod hominibus cognitionem
nant. Ac licet ipfi quidem fpiritus nobis mutuam prxbct. Ex quo vcr&uHud pro­
adhuc plura particularia fuggcrcrentmo- cedit, hoc in Mumia remaner. t
Sic cra;6
o
Lumen bis tamen non fcholx fcctandx , led fcire debetis, duas in homine naturas i-
I T f c - i p b r*aturx lux-propius fpc&anda ar- ftas, vifibilc*m^: inuifibilcm varijs viri­
aandu. ripienda eft:1: ■ , bus ac potecijsdptatasefleihoc cft,quod
Et vt fiimmatim hxc vniucrfa com- nimirum vifibile corpus prxftac in Me­
- prehendam. Qmctmquc opopanacurn dicina, &c quod itidem in eadem prxftat
-quxritat, is ,illud in hac mumia repcncc. .corpus inuifibile.Quemadmojdumenim
Muraix-Et. liceres: exteras vniuerfas. Quifquis ^vifibile corpus,loquitur, ac nemo videt
enim hominem explicare’ac'diuidere, hoc,quod fermo eft:&:ficut vident oculi,
-boccft,caafc inuiccm dirimere, qux nemo tamen id videt, quod vifus cft:fic
dirimendafunr, poteft : huius dcliderio .comprehendite fim iliter, quod corpus
in omnibus fit fatis, isquecxfllo ea pr.o- vifibile, fi Mumia eft, fecum adhuc m-
fevu quar per Vulcanum ac res externas yiiibilc corpus habeat : qua dc caufsa
xgre cliciiipodiinc: Nam fi quisMdiffam admirandas operari pcflit,np fecus ac
< quxrkjkic.pam iriuenitiSi qui&Antimo-' -viueret. Mumia autem l.oc eft:fihomo Munii»
’ nium quxrit, hic, inuenit. Iu hac mumia vjta exutus eft,tum flos eius erum pit, m ^
* i omnia naturalia funt > fed ha&enus ho* viribus & arcanis naturalibus.
H xc
 9

M o r bo r v m In v isibiliv m .
H x c vt in telliga d s, norate, d uas o p e ­ a p p en d it. Et ta m en vna cius ra tio , vna
'V
ra tio n es h i c e mumia e r u m p e r e p o fte. natura e(t. Et v elu ti n o n cu iu is c o n tin ­
mduiJ* Vna eft: qudd m um ia facit,qua: vir viucs g i t ce n tu r io n e m e f l e , &: pecuniam nu­
r facere potuir. A ltera , q u o d p a rtes M u - merare; fic etia m n o n quxlibet mumia
m ix in teg ra medicina fint. H x c planius tign a e d e r e p o teft. Q u? autem de hac
& accuratius ita intelligitc. Compertu Mumia v o b is p r o p o n o &c naturaliter
I

I v o b is e ft quomodo viucns corpus per e x p lico ; ea d ilig e n te r l e g e r e , &c c o g n q f-

virtutem m cd ic in x x g r o to s (anitati re- c e r e d eb etis.
fticu cr e p oftit. S ic x q u e ic ir e p o te ftis , S ic e r g o in ftitu tu m n o ftru m tit d e cla ­
q u o d in m ortu a mumia quoque idem ac­ ra re M um ia m : Mumia m autem illam , Mumi4
cidere po/Jir. Quibus vero vijs, id appri­ q u x ex terra fu u m op u s effluere linit. ^ ^
m e n o fccn d u m cft. H in c enim'multa: H c c a multis pro /ancla habita, hominu <**<*«• "*
Mumixetnerferunt, qux miracula edi­ congregationem eoncitauif. N ec ob id
derunt. Similiter & alio modo eadem fblum: verum etiam , quod pro viribus
mamia,velut ad Encaenia confluentibus /uis a natura datis fanando homines me­
iominibus, di (tributa cft. Vbi non ipfa rito admirationi e fle f. Antequam vero
quidem a populo natura eius penfitata rem ipfam expediam: prsemirtendu lioc
eftjfcd (uperftitio fide eam extulit,adeo- eft,Mumias multas cum prxrexribus va-
quein nomine Diuorumha: virtutes pro riisjconcionibus publicis diucdiras fuifle,
miraculis x ftim a tx fune >quafi Diuorum proque Diuis exhibitas Sc adoratas,dum
quis vitra naturae modum talia operare­ non expenderent, quanto maiora Diuo­
tur, qua: tamen res mere naturales exfti- rum opera, &quanro fubJimiora pr^ his
tcranr. Illud autem idcb fa&urq erat,' exfticerint.Ad nullum enim diuum cur-
quod de his nihil traditu exftaret, &: in- fu opus cft. Ad re auxiliatum properabile
uifibile corpusmirabiles operationes e- ipiimet,li modo id Deo ita vifum & con- •
derer. N ec ip/i hoc co n tid cra ru n c, q u o d (iiturum fucrir. E tn cc p rom iftis,a c v o tis
etiam magnes magnam ferri molem al­ aut donis illi opus habct.Nam nec Chri-
Jfom* liciar : & qubd ip fe m c t q u o q u e homo fto merces vlla adnumerara eft.
cft ma*
$ntu magnes fic, &c magnetis m od o, vclut is Ideo hoc diligenter expendite. Si cinTamor-
• i* *i 1 J* tua.q«3
ferrum, fic ipfe homines attrahat & illi­ uitatemadis,idcm racis , ac li medicum viua in
* * r r

dat. Nam hoc exemplum dc pr^poftera implorares. Is medicinam prxfcribendo JJ*

hominum confuetudine attedite. Si fors te/anat.Ac vbi c6ualuifti,iubct, vt phar-
alicunde vir peregrinus, rari habitus,ad- macopoeo pyxidem foluas. An hoc non
ueniat,certatim illi omnes affluunt, naturale eft?Imo.Ica cum illis etiam coc-
virum extraneum fpedatum accurrunt. poribus comparatum eft. Hoc enim ex
Solent idem fattitare, etiam ad confpc- luce natura: patet, quod non folum D o-
&am extraneam auem canemve,acfimi- Stores fupra terram cxfiftanr, fed etiam
liaalia. Iamvelut natura huic vel illi ta­ intra terram: & quod hic naturx modus
I% le quiddam indidit, propterquodaccur- ac ordo fit, vt in opem afeifeantur non
fus hominum moueatur.ita fimile etiam viua (altem, (cd etiam mortua.
corpori mortuo largitur.Vt cuilibet per- H oc modo fui gentibus Di j'nati funt.
)
fuafum effe debeat, Quicquid natura vi- Eodem etiam Chriftianis ac Tureis,dum
• f
uens dat, idem illam etiam dare mortua. verum Deum, redemptorem vnicum ex
0
* 1 Vnde, fi mumia fepulta fit, &: natura ac- animo cxcuticntes, prxfidium omne in
Mr curfum aut conuentum talem per mira­ iftiufmodi corpora collocarunt. Q u o d
•i cula fanat ion is huius aut illius morbi Q u od etfi quidem naturale fit:non came
t i cicatjtum videatur tibi idem, quafi cen­ xquum eft, ac conueniens. Deus enim
turio vnus Lugduni militem fcribcret,&; crcauit medicum, vt fupra terram ver-
numeratis coronatis ipfum conduceret: faretur, non intra eam. Sic medicinam
alter vero Tridenti aureos Rhenanos di- ex terra, non in eam crcauit. Et viuis
ftribucrct:tcrcius tande in Saxonia grof- de loco cedendum eft, non mortuis.
fis,gladio infignitis idc ageret; & tamen Q u o d vero illi ca taiua fupcrftitionc
miles hic ad hunc, alius ad alium,vt feri- fedantur, lcuitacis & fcdu&ioms caufa
batur, conflueret. H xc enim omnia na­ eft,adquamSathanasinftigac & allicit. nvumil
turalia ac humana fomnia funt,ac viucn- Cum autem ifta corpora,aut m «miae vi- ’£2|-«.a **
tium quaedam quafi fuperftitioncs. Idem resinas primum em itterent: ipfctSacha-
ad vnguem etiam mumise accidit. H xc nas quoqifua ftercora commifcuit.Cum1-
enim febres, illa pcftem num erat, aut que homines non intciligcrcnt, ca opera
i. cffc*

{4
 r1*L LlBtR IV. de O ri gi ne
efle naturalia: pcrfuafit illis, ea a diuis c- cft. Qui ergo Ditio propius iungi po/fis,
di, ac manare quibus poftea etiam my- quam lircdaftes ? Nobis ad Diuos pe­
ftasicfacerdotes conftituir, ac .fua flagi- netrare integrum non eft: opus eft, vt
tiavna opera propagauit. Naturae vero defccndat ad nos./ Tum &: diuortium cu
ea conditio cft: vt iam autumnalis fit; id corporibus fuis fecerunt, ac ob id nos co
cft, nihil ferat: iam xftiua; hoc eft, mcf- gcftarc no pofTunr. Quod fi enim corpus
fem faciat. Sic cum hac meffc diuo- apud Ditium efle oporteat, tunc, fupra *
% -
rum multi in horreum conuc&i funt: terram non erit; fed vna cum Diuo fuo
•,

ac;dcinceps nec figna,nec opera vlla co- per camera: fencftram furfum ad corium
fecuta funt.Quare autem? Nimirum na­ . cuolabit. Carterum, vefpillones natura­
tura finem habet, nec durat in aeternum': lia corporis opera primum diuica appel- natuia*
finS. ctJmfancfci artcrne viuant.Quemadmo­ larunt. Id, quo fine fecerint, cxfplendi-
dum autem rofa fuo tempore erumpit dis eorum templis ac carnobijs fatis clu- DiHis
fcu oritur, &: eodem prope momento i- cct. De Diuis concionantes, in folum lit.pUW
tcriim occidit : fic cum corporibus illis corpus digitum intenderunt: quo SatFa-
agiturdiodic florent,cras inarcfcut.Om­ nas eos infcigauir,vt cos fuftentaret;& li­
nia enim naturalia funt:ac ob id cum na­ ci natura: cognofcendar caliginem offu­
turi oriurur ac occidunt.Idcoquc vnum- dit, ne fors proderetur,ea non diuorum,
quemlibet hicfcdulo admonitum velim, fed iplius natura: opera efle; nc,inquam,
Vt hundlibrum diligenter attendat, ac, fcirctur, corpus ac vrricam vna explica­
quid natura in viribus luis pofiit,expen­ tione definiri. Nam & corpus vrtica cft.
dar. Quod fi iam corpora fanda ftatuantur;
- Quod fi fignaaDiuisquadrimus, qua: nemo dubitet, quin ipfi Turea: quoque
dolo & fuco caveant >non attendendum arque ac Chriftiani muniti fint. Sed in-
ad eorum corpora eft, nec res naturales terim id ttirpiter Chriftiani obliuifeun-
•fectandq. Corpus enim nihil cft aliud, tur, quod Baptifta Ioartnes , qui tamen
quam natura ‘terrena: ac quicquid id o- fandifiimusex vtero matris prodiit, I '
ni- OOCff.
‘"k'1
peratur, naturaliter ipfiinfitum cft om- hil vfpiam fuo corpore operatur. Qui, fi mira-
nc^ non fccus, ac finapi ftemutatio, aut corpus ipfum diuus effer, iure merito fa-
ranunculo velicatio. Hic nihil opens di- cella plurima complerer. Omnes autem
uini eft. i vos repetite admirandum id compoficii
Quanquam cxfimplicitare & ignora- natura:, ex quo homo fadus eft. Et huic
tia, de flaturalibus facultatibus nos oc­ gleba: omnia accepta ferte.
cupante, huiufmodires pleraque fuper- Y't vero vos de corpore,&: de diuis vl-
naturalcs credite fuerunt. Quo nospre- teriiis breui difcurfu inftituam: iam quo­
cipuc etiam egerunt Magiftri naturales, modo illa inccr fefe diiferar, cognofcite.
Philofophi,t& Medici, qui nomen fine Semel hoc verum eft, corpus in terram
rc habuerant. •Ideo diftingue inter Na­ conditum, diuum autem in corium ela­
turale &LDiuinum: 8c fic corpus, natura­ tum effe. Quare, quicquid, id^quod in
l i qu» corpus, manebit Diuus autem diuus. terra eft, operatur, id naturale eft. Sic,
ausiiie- erit. Quod fi diuus in noftrum quopiam quod operatur, quod in coriis cft, id fu-
miraculum operaturus fit.-id line fuo cor­ pernarurale cft. Iam, fi corpori in dic
pore facit. ..Facit enim ea in nomine iudicij extremi refulgendum cft,& dc
Ghrifti. . : vita fua ratio reddenda: ncccfTc eft,idem’
j. Iacrt autem expede,'quid corpori eius corpus prius glorificari. Quid autem
in hocnegotij lir, quem iam dudu mor- glorificatio, nili ablatio virium natura­
juumj& apud Deum agente tu de auxi­ lium? Et in quonam a mc, aut alio difterc
lio imploras. Pono autem, quod opem diuus, nili in hoc, quod glorificatus Iit?
tibi fetat: at ob id non iterum fuo corpo­ hoc eft, nihil naturale amplius habet, cu bwSUS*
re indueturv fed id apudlvcrmes relin­ ego naturq plcnifiimuslim.Si enim diuus
quet,^operabitur in nomiinc Iefu.Quod clfer, &c tamen naturales vires haberet,
fi ergo operaturablipic corpore: quid in quis fc de tali diuocxtricaret.Nam adeo
corpore.quevitasi Mortui mortuos tra- mirabilisvirtusnatura eft, vt iure! a po­
;r \ ftent: tu cum viuis rem habe. Natura pulo diua cenfcri poffic. ‘Durum cft di-
#*»<*«
natur^ iungitur : itaiunguntur etiam in- du, & intdlc&u difficile, diuum nempe
uicem Diui. Si ce exauditurus &c fanatu- fupra tetram ambulare,&: a vinbusuiatu-
rus Diuus eft, (pono enim ita fieri poffe:/ ralibusnon exclufum figna edere $ an id
tunc te non ad fcpulcrum. fuum citabit: nacurar, aut diuinitarr acceptum ferendu
fed meta, illa in tuo pedore ac corde lita ficfnifiiic, vt fua opera in nomine lefu
ftabihrec.#
 #

M orborvm I n v i s j b / l i vm .
fla b ilircr. Alias en im quis a m b u la tio n emplu ra m irabilia d cp rch ed u n tu r.S ic q u o -
cius fuper aqua pro diui opere habeat?
i p ricca tes c - ‘iuavi
q^u e h o c co r pi u s o m n e s ip ro
Ad crcdcdum rudici procJiues fune q u i- lemenri a q u e,ex q u o fod in a : o m n e s oriu- amahii
d cm :m ih i tamen id d ifficu lter p crfu ^ d c-tur, rctiner l d e b corpus magnecem ha­
ri potent, hac in rerrihQuis glorificatur, bet: Se virtu s magnc5 «ft. Q m h b e t en im
quem mors rranfiliar, Se glorificationis m a g n es in ferri narura ineft Se Jr*rn /m e -
ea non fit principium. Quod autem non xedir,non le c u s a c illa co r p o r a f e l e
glo rifica v u m cft,id pro creatura naturali tuo ab fumum.In eodem etiam o m n e s v i­
habendum eft.Quicquid ex gleba adhx- r es e le m e n ti terra: remanent. I d e o in
ref nobis, auferetur. I d e o eJemenra ipfa e o cft virtus quoque L a u en d u lx , Se
difloluenrur, Se omnia,qua: ex iplis c o n ­ o m n iu m terra naiccntium. Eodem e -
d a n t. H x c fi peribunt,quid fa c ie t natura tiam modo narura aeris in iplo rema­
corporis ex clementis conflata ? Omnia ner. Q u a de caulla criam Manna eft.
aliquando glorificabuntur.Quo ergo co- Iam cum ipfum firmamentum ac e x ­
ccdenr corpora, Se horum adiunda, qux tera elementa a vobis iplis admodum
naturalia arcana,per glorificarioncm de­ m irabilia c c n fe a ntur .* an non etiam
finienda concernunt? Ante glorificatio­ corpora admirabilia fint ? Et h x c m ih i
nem alter alterum non n ouit, nifi celti- non faris caulx finr, vt corpoream natur*
monium Chrifti prxfto fit. Ignis enim naturam, quia fc i li c e t huiufmodi Mu-
corpora confumet,non autem diuos.Sci- mia cxiiftit, mihi delcribendam lu-
torc ergo,quod corpora in x g tis operan­ mam ? In q*ia > inferioris Se fuperioris
tur,id purum naturalem labore ellc, non Iphxrx virrures dclitelcant ? Vc nimi­
leciis ac id faceret Medicus,aut ad ther­ rum hoc pacto naturam corporis pen-
mas tu abires Pipcrinas. Qua ratione fitans , eam in apricum producam?
therm^ fiias operationes naturales in te H o c enim dum facio , diuorum reli­
perficiunt; fic tu quoq; lauas fuper lepul- quias nullas attingo aut violo:led trad o
cro illius corporis. Deus enim opera naturam.Spero etiam me fic ipfi diuo, in
naturalia mirabiliter condidit. Ideo lucis natura: rem gratam fcciflc. Ita
fapientix eius iugircr nos efle decet enim infignis res diuus e ft, vt fi qua­
memores , quod nullo vnquam Icru- cunque ratione depudclcerc illi p o f-
tinio ea indagari poflit. Tandem enim fent, ante conlpcdum Dei verfari ne
hoc verum eft, nos naturales in no­ tantillum auderent, fi tam rudia tra-
bis virtutes non pauciores aut infir­ d a r e , Se naturam fanduario inferere
miores includere ,' quam ipfum cae­ vellent. Nec mihi hxc quifpiam eo
lum ac terra continent. Si m agnes, ad animo exprobrabit , quali diuorum
confpedum res .mortua , ad fe fer­ contemptor , Se miraculorum ab iplis
Homo rum proledare poteft; mortuus homo editorum irrilor fim. Tam enim pro­
non toi
nas vir- quoque viuum ad fe attrahere poteft. be peritus Se natura: Se diuorum fum,
laofvu i*
pfo caelo Si mendicis Soli fucccderc licet : i- vt hxc exadiflime inter lelc difccrnc-
fcuua j dem acceffus etiam homini dabitur.
re apprime valeam. Tum etiam , fi mi­
Si Plancta: pro fuo nutu hominem racula diuorum tam vereris quam no-
gubernare poliunt : idem corpus mor­ ui teftamenti euoluo, facile mihi per-
tuum quoque poterit. Et haec omnia uidere e ft, qux fanda fint, vel miniis.
opera inuifibilia funt : Se tamen funt Vndc etiam Deum apud fandos laudo
naturalia. Sicut enim natura herbas di- ac veneror , quod in glorificatione
ftribuit: fic hic quoque fimilis.diftribu- tam mirabiles virtutes fin t, mortuos
tio erit. refufeitandi , caecis vifum reftituen-
lam quod folum glorificarum diuus d i , leprolos mundandi, idque in no­
fit , corpus autem in fcpulcro glori- mine Chrifti i hoc eft , fupra omnia
ficatum non f i t : id cius putrefadio Se firmamenta Se clemcnca. H ic non i~
vermeseuincunt.. Q uicquiden im glo- gnarus fum, quod carpi nil debeat. Et
rificatum cft : hifce affectionibus non licet nonnulli dc mc quiritari poffint,
fubijcitur. Proptcrea corpus in lepul- quod lepulcra fandorum deuallenv
cro naturam planetarum Se ftcllarum tamen c fola culina hxc infimulatio
omnium retinet , cuius natura: ac vi­ refonabit: eui ne lpfc quidem Chriftus
rium in nobis nullus finis attingi por vnquam adftipulatus cft. Q uid ergo
teft. Quoque ferutamur penitius, cb faciam ego? Sed de diu is proprius quo-
. M que

-*1 * *.
 L iber IV. de O ri gi ne
que liber fupplebitur. terrenum cft , & naturaliter agit,terrenum •
Hic diligenter attendcnducft ad verba fit oportet. Ob id facit etiam pro cre­
Chrifti dicentis: Magna ftgna edent. Quos dulis, incredulis,bonis,malis, probis,im-
alios enim innuit) nifiqui m o rtu o s cu- prgbis, qui, qualefeunque fint.. Qui-
ftodiunt U predicautf An vero non cft li­ cunquc Colocynthidcm deuorat, adle-
gna d^nodum dicunt: Ecce concurfum m a­ dem agitur. Ita enim vnaqu^libct natu­
gna m u ltitu d in is approperantis. H oc e rgo ralis operatio a Deo ordinata eft, vt fiat
qui nihili fit? Intuere oblationes eximias. fine refpcdu perfonarum, finerimagina-
Et hoc non fit opus bonum ac Chriftia- tionc, fine fide &: nec in nomine lefu, wau»**
num?Nec recordantur vefani,idem quo­ nec fine e o : fcd vt natura fimplicitcr &
que gentes fa&itare, quibiis tamen cum fuo modo fuum agat. D c quo feruta- ?>»*«•
Chrifto nihil commercij. Speculcmini, mini feripturas: quae vos planius infti-
aiunt) frequentem numerum fulcrorum: tuent.
contueamini cereas imagines euhaftis ac Vt vero naturam corporis explicatius
telis: confpiccmini cereos &c phialas mi­ tenere pofiitis,nimirum an corpus totum
racula edita legetes de tabula petite &:c. fit,aut eius pars aliqua : vias duas tenete
Qu3e,etfi quidem omnia fa&a elTenf,ipfa hic terendas. Vnaeft, quod dicitur , Htc
tamen bafisac origo purum putum cor­ ta le corpus fep u ltu m e f i , aut quod affirma­
pus eft. ldebque pro itinere ad balneum tur, H tc caput, aut a liu d membrum de ta li
habe. Vtrinque enim res & bene,& ma­ corpore conditur . Hoc iam corpus fi ma­
le cedit: eademque via eft, quae & para­ gnete in fe habet,popellclum adfe trahit:
lyticos, & expeditos fert refertque. Iam & quos fanare poteft,fanat: Sanare quos
vero is diuorum nimis vilis honor fit, fi nequit, dimittit. Alterum cft,quod ma­
fulcra noua pro veteribus darent & tot gnes ifte clam abfeondatur, fcpeliaturqj, “ u®“
claudos a fc remitterent, 2l quibus tamen Sc.pbft cum elato clamore iadetur, H ic homine*
• i i r • / r-
per tot locorum intcrualla laflatis &: ob­ m trabtle ja cra n u m clu et . Sic ergo magness atumu
tritis pedibus aditi funt. Si omnino diui fc exerit, hominefque ab aratro retrahit
opus die debeat,nccelfe cft,vt is in Chri- tanta velocitate, vtn e ligula quidem co-
ftum credat, aut peculiarem,ac a diuoru pafli pernicius incitari polfit.H^ origines
aliorum confuetudinc alienam proprie­ fupcrftitionis Ethnicq funt:& fic ablcon-
tatem habeat. Quantum vero fides no- dita Encaenia pet imprefliones naturales
ftra de Chrifto San&is didat , fpero inftituuntur. Ideo autem fccrete fit:quia •
cos hacc non admifiuros elfe. Si oporteat corpus illud olim nequam & facinorosi
Diuum in corpore exliftere, tum nullius exftitit, idcoqjproD iuo id ia&are non
corporis vfuscommodior nobis fit,quam aufifunt,fcientestam en, qubd magne­
ipfius Chrifti fi mortuus ciufde cflet po­ tem in fe habeat &: multum argenti viui
tentiae, cuius eft viuus:fcd non ita. ideb ad inungendos homines. Sic ergo homi­
enim refurrexit,&: ad caelos afeendit te- nes ad cadaucr tale alliciuntur,non fccus
ftantibus Apoftolis. Si corpus Chrifti in ac vultur. Q u i vero vultur, & obic&um
terrq fepulcro figna nulla ed id it: multb ipfi ca'dauer naturis fuis quadrent &: con-
minus idalij polfibile cft;Idebq> ab ante- ueniant, id firmiter vobis infculptum fit.
cefibre harum rerum defledendum non Sicut enim cadaucri vultur inhiat, ita vt
cft:fedvcftigijseius infiftendu.Cum autc etiam vitra mare iungantur: fecundum'
eb peruentum fit iam, vt naturalia opera eafdem vires intclligcndum etiam eft,
fupra Carpus ipfius Chrifti extollantur, qubd homines ad illud corpus conflu­
& pro miraculis colantur: illo confirma­ ant. Deus enim in natura nobis exem­
tur verbum Chrifti, dicentis : magna m i­ plum prxfigit, vt eam in huiufmodi
racula edent.N ec aliter 'a nobis acceptan­ rebus cognofcam us, quod fecundum
da funt, quam quod fimili modo primi naturam fimiliter vulturib. cadaucr ita
medicina inuentores propter miracula naturatum fedemur. Exemplum au­
&: opera fanationis a populo pro dijs ha­ tem hoc de natura fumtum rciici non
biti fint, antequam, quid Rhabarbara poteft. Nam ipfe quoque Chriftus fic
Primi
medici
effet, fciretur. Itidem & cum his corpo- ait \tfuo loco cadauer e ft, ib i congregantur
cui pro ribus agitur, quia incertum erat , Species aquila. A\\ hoc non idem cft, quali dicat:
di»s cui- jjjc j ’epuitas eiji' Cogitate autc dc -N utia auisfub lim iu s aquila. Sic e x hominibus
, non glorificato corpore,quod aliud nihil n u lli a ltiu s v o lita n t, quam quos mea morte
cft, qukta res naturalis. Ideoqj quicquid redem i. H i enim v fq u e ad ipfum cxlum per-
\

uolant
/

Mo RBORVM I NVISIB1LIV M.
nolint, Fautem , v t ex altis volatu fefea Hiccrgbdiim putati lapientes indurati
me demittant id corpus, h olefi , cadauer \n clfent, vultur fe&abatur cadauer,
terra, Hic incclligc iam, quando k Chri- Scire etiam deberis, quod beneficen­
fto"deficimus, & huiufmodi cadauer Ce­ tia hominum (pedanda non fit, vt cum *
damur,an nonfermoChrifti prqcisevc- dicunt homines: Hic, dum in terrivix it ,
rificacus fit? Aquilae enim fumus,non mi­ bona multa opetafm ejl , adcbqne fit* ejb , v t v
nus ipfo Ioanne Euangelifta. Quis altius Deus illa retribuit , indulgendo operationem
cuolat ad regnum cJelorum nobis?Quid eiufmodi ftgnorum. Quis enim nouit, ante
corpus aliud eft,quam cadaucr?Aut quid Dcum-quid vel bonu fit vcVnulu? ldcoq,
aliud, per aquilam, quam hoc, quod di- hic norma nihil aeftuviate debcmus.Et.li,
dum cft, Chtiltus innuiffet?Iam ex cor­ quidem Deus pcT corpus aliquod lignum
pore Diuum,vel cadaucrcodice. Quan- ederent-.tamcn ex eo non cofequitur, ob
quam haec cadaucra putida funt. Et id corpus illud efle adorandum. Exeplo
propterea hic mihi propofitum cft de fit.Quidam alicubi interficitur. Si iam a
rebus naturalibus tra&arc. Has autem longo tepore fiat poftmodum, vt corpus
in peculiarem librum congeremus, hoc ad latronis aftantvs prxfctitiam cru­
vt ea commodius explicari pofiint, quae entet,hinc non elicietur,corpus hoc viuum
ha&enus tradita funt. Hec enim pliis efe. Hoc vero indicatur cruetatione illa,
nobis curae funt , quam Philofophia. (anguinem profiifum vindi&ampof^crc
Quanquam hoo mc quoque vrfit, quod a Deo, & magiftracu.Si6 xque ponamus,
vera Philofophia nondum rede inuenta quedam bona multa dcftinaffe Lupanari
efler. lftiufmodicntm res alias iam du- cuidam,hoc fine nimirum, nc proftibula
dum ab Ethnicis perceptae & intclle&ae dic Sabbathi quid peccarent. Is iam ft
fijiffent vr etiam a Medicis. Res ipfa ta­ moriatur, &. mortuum nemo fepelirc di­
men prodit quod ex luce natura: nihil gnetur praeter iftas mcretrrculasian vero
Medie qtiicquam didicerint. Aliter enim nc- hoc corpus ob id dignius fic? Alio enim
itfailol i ^ 1 •n
«rauoi • rC
reptehe- gligendo ilta praeterire non potument. modo ilia intclligerc non debetis, aCii
**■ Qualem ver6 magiftrum habuerunt: ta­ quis fidum haberet fodalcm,& is more­
ba eorum quoq funt opera. Super fpiri- retur, cu vero ipfius effigiem, tecum ha­
tus fuum fundamentu locarunt. Er que­ beres,&: eam prae rebus aliis aficruares.
madmodum vagantes fcholaresfragme- Hoc quid illi qui obiit commodat ? Aut
ta corrogant: fic ipli hinc inde a fpuici- cur is ob hoc dignior euadit,quia tu eius»
bus emendicarunt, hic far,illic triticum, imaginem tanti facis ? Tale fi quid acci­
iftic auenam,alibi hordeum , nonnullibi d at^ : mortuus fepcliaruiv vtfiat id, per­
oftas9alicubi pultes,qua: in vnum cacabu mitte, corpus relinq;. Signum enim cft,
poftea intrufaconicccrunr,& cx mifcelia terram eum abfiimturam effe. Si quifpia
ea Philofophiam coxerunt,qu^ non qua­ ficco pede flumen pertranfear,quis iudi-
drat aliter, ac ii furfur cum arena, aut rc cabit,iftud vnde nam fiat, etfi vere fiat?
abfurda alia mifceretur. Sic Ariftotclcs Q u id id factum ad corpus ? Corpus eius
'luam Philofophiam edidit:fic Plinius f i­ caufta non eft. Nec enim cadauer defun­
dus cft Herbarius. Ab his collegis ac d i id poreric. Quod fi non poceft denuo,
fragmentis Galenus quoq» Sc Auiccnnas id nec fecit primo.Hoc,quod in homine
intuniucrc.Et nifi fpiritus Nigromantici ineft,id efficit,fpiritus nempe eius, a Deo
garritores cxftitificnt,vnde na moriones egreflus. Idebquc fi corpus moritur per­
iftifuam Philofophiam corradere potuifi- git fpiritus ad cum vnde venit, cx D eo
fent?Ha:vcr6 Philolophix illa? funt ac iterumtadD eum . Corpus autem , quia
medicina:,fuper viliones fundacar.Idcm- ex terra defumtum c ft, ad eam redit.
que mihi videtur, ac fi Medicus lotium Sic vnumquoduis ad primam fuam
expcripicillo diiudicer. Rem magnam materiam reuertitur. His ita ftatutis
prxftitific putant, fi noucrinc, cunicam quid qucefo in corpore qucercmus, cum
vel cyaneam, vel viride eficrconfiliumq; homo ita non fit integer ? Quis offiam
dc valerudine argroti cx inundo pollicis edic non (alitam ? Q uis ad lucernam
vnguecapcanr, Marrubio oblato, igno­ videe , non ardentem ? Q uin & diui
rant, an vrcica fic. vel cardiaca Porrcda multi pucancur , quorum benefa&a
pimpinella, ndciunt,rapunculufnc fit an admodum rara funt. Mulnque cx ho­
lapathum. Inicirix vero huius ac ambi­ rum proximis qui illos mentis longe
guitatis caufa c ft, quod fpiritus ventate excederent : fed magnetem iftum non
. fundamentalem ipfis fateri noluerint. habent,& deftituuntur illa natura. Hanc
M 2 qui

I t
 \

'i* L iber V. de O r i g i n e ;
Velcacis
nmacu^ qui naturam habet, etfi canis effet, mira- nifi fit,vt filius Dei liberet ac fanet,qui ad
mJpnc Cu^a tam$n> caque bona edcrct.Ita enim opus perficiedum creatura nulla indiget, Jjj ^
ti habes, illa conftellatio mouet. fcdoperatur fecundum poteftatem diui-
Murciae . t i . •
vUexK- i Attendite vero, has res nobis m vcero nam. ' .
KrnX. materno implantari. Ac vcluc rofx odo- Sic ergo de his ha&enus explicatum
dltuI' rem fuum ex terra fecum affcrunt:fic nos fatis eft.Coronidis aute vicc etiam pan­
quoq;hanc proprietatem nobifeum affe- demus, qda ratione illa fiant,vt videamus
s ritnus.Sic etiam fagae & magi nafcuntur:* fanefeere homines, non ex viribus natu­
V , nec ex arte tales euadunt. Sic & mortui ralibus, q\iia nimirum nec fyrupos potat»
******* * /4* 1 ^
tales cflc poflunt,quales vivi.Qubd h er- nec degulant bolos,nec tragemata dfcuor
gb taiis natura in mundo nafcicur,vis' pc- rant,nec membra linunt?quibus omnibus
■ culiaris remanet in corporibus. Et licet inferior eft Hippocrates, qui fine propi­
quidem fpiritus a corporibus feparecur; natis medicamentis nihil agere poterat.
nihilominus tamen id, quod eius innata Sanant enim illa inuifibiliter : nec inter
virtus & proprietas eft, in corporibus ifta diferimeneft aliud, qUam propinare, ocuiL
manet,&: in terra conditum iacet,ficut in & non propinare. In propinando aurem
pyxide’ crocus: tcrraqjiftiufmodi corpo- nihil ficum eft:Q uod enim dentes mafti-
rib.non fecus inftructa cft.ac pharmaco- cant, medicina minime eft. Medicinant
poliu pyxidibus.De quibus fignis nifi ipfe fiquidem nemo vide*.Et quia ea non vir*
quoqiChriftus prxdixiffct: quis quaefo ta deturiideo medicinae corpore nihil opus .
audax foret,vt eo vfq,naturae abdita per- eft. Corporea autem illa ideo eft,vt ocu­
ferutari velit?Quia vero ligna talia fiunt li noftri cam videant. Incorporea fiqui­
&: vn^t ferut prodigia,per iciunia,per pre­ dem in noftris viribus non eft. Quod fi
cationes &: limiliaxarii etiam fignorum mors irrepere, nofque iugulare &. interi­
portenta concurrunt: ipfius quoq; terrae mere poteft: idem quoque medicina po­
mifcria,vt,fiti$,fames,pcftis,patris in filiu terit. Nihil momenti in corpore fitura
& filii in patrem concitatio &c. confen- eft, fed in virtute. Proptcrca inuenta
tit:quis hominum in naturam non inuo- quinta effentia e ft, quae nimirum libras 2 2 J
lec,& iftorUm euentuum rationem accu­ 2.0 ad vnciam vnam red igit: quae tamen
ratius perueftigct?In confefio etenim eft, vncia ipfa, io . libras longe vi fuperac. Ob
non omnia a Diabolo proficifci.Nec om­ id, quo minus corporis, eb plus virtutis
nia ab aftris defluut: non omnia etiam in in medicina. Et fi zo. libras has in vncia
nomine Chrifti eduntur. Q u od fi crg6 redigere poteft homo vifibilis:inuifibilcs
Chriftus iuuando iis aftipulari non vult: id poterunt mulco procliuius.Solis fplen- •
tum bonahuiufmodi opera naturalia ip- dor fi vitrum,fi ignis fornacem penetra­
fis tcmpcftiua funr, ad decipiendam in­ re poteft, corpore ipfo foris perfiftcnte:
cauta plebem.Huiufmodi enim fi a Chri- corpus hominis etiam virtutem fuam la­
fto manarcntxocci quide viderent,mor­ te effundere ac extendere poteft,ipfo ni­
tui fulcitarentur.Scd filius Dei iuuarc no hilominus quiefccntc in fuo loco, & mi­
vult. Ideo opera patris, hoc e ft, virtutes nime (vclut &: S ol) penetrante. Corpori
naturales arripiunt,& ca fub filii nomine ergo ipfi ex fefe nihil adferibitur, fedvi-
vcnditant.Quia vero patris opera tradar, rib. falcem ab ipfo emanantibus:vclut o-
ideo qftatis tantum tempore ligna cdunr, dori ex mofcho fragranti, cuius corpus
Appellente autem autumno, omnia illa fuo in loco eft.Hoc Icrutinio inipsaquo-
decidunt, &: arefcunt.Curfumenim tan­ qjmumia expcrimcca multipliciainuenca
tum naturalem, (fecundum quem etiam funt,vc dicatur:Hqc parshominis condu­
funt) tenent. Eo finito tempore, diuoru cit adhoc , illa ad aliud. De quibus non
opetl
tuo au­ quoque gratia finitur. Omnibus quidem trada prius, quam mumiam explicem in
\i tumno
cxtolct' temporibus facile intelligi poterat,opor­ fchola fccreta. Quo ’ loco impertiemus
eunt. tere fcilicet vere diuina opera Chriftia- vobis illa, qua: hic defiderantur. Tam
na cfle,&: fine tali autumno durabilia,no profunda etenim in fefe myfteria cpn-
vero ex rerum natura defumi: fed in no­ dita habent , vt explicatioui eorum
mine Icfu ifta dici '.jurgejetfttw tuum acci- vix integer liber fufticiat. Quia verb
f e & abi: Et hoc fanare cft,& fulcra abii- fatius eft , ca non reuelari omnia vt vi­
cere,capciuolq liberare, quos non ligaui- tentur inde emanantia m ala: hoc lo­
mus.Morbi enim vniuerii incumbunt a co filere de iis*, quam loqui con-
Dei parris creatura : ab eitifdem ergo uenientius erit. Quibus dnftis quar­
creatura cofdem iteru fanari aequum eft: tum hunc de rebus miaifibilibuslibrum
a ‘M conciufum
I■
S
*l \
r
t. « 6
Ik 1 ^
\' \ _ V Af & - i J.
 MORBORVM I N V I S I B I L i VM. I}7
conclufum volumus. Ex quo cognoui- Q uid autem ea in 'veritate fint, &: qui x- %
ftis, quomodo naturalia corpora per in- ftimari debeantud hadenus explicatum
fit as virtutes proprias in populo multa abunde cft. Quanquam adhxc impendi
miracula operentur. V nde a quibufdam hominem,malum fit. Ad limilitudincm
eorum auvi^res pro diuis habiti cultiquc fiquidem D ei is conditus eft. P oftqu x
fuerunt: ab aliis eadem opera Diaboli fcire iam quoque conucniret, vndenam
credita funt. Eadem nonnulliprxftigias iftiufmodi virtutes homini conferretur,
& veneficia vocarunt, fuperftitioncs Sed id fuo loco,nimirum de imagine ho-
ac idolomanias eu iis multas inuexerut. minis,indicabitur.

THEOPHRASTI PARACELSI
AB HOHEN HE1M D O C T . #

L I B E R Q V I N T V S D E
REBVS I N V I S 1BILIBVS:
Prafatio ad L ectorem.
• \ » •
O n dubito equidem\parummeprobatum iri feliis illis variis ex proprio cerebri
M«Un enatis & conditis', quorum cultores infapientia vera nihil experientia habent,
fclUuo-
necventatisfundamentum vllo(tudio venantur. JJui etfi ejuidemfafiu& asti-
matione quoquoprofluunt: nihil tamen nobisin ifiisfitum fit. jQuis enim leni­
tatem eorum magnifaciat, quorum corfuperciliofa tantumafiiduojpirat? quorum & laudes
& criminationes ipforum tantum complicibtts & probantur & improbatur. Fbi enim arundo
nafeitur, nifi in locis ventoperflabilibus* £)uoru quidem temeritas quotidie nouis augmentis
prorupit:qud fuam ipfimetfibi laudem cuduntpoffef'tonem eiusfatagunt,quodtamen nullo
vnquamfiudio venantur.ac inter caecospotifiimum verfari/olent,ipfi lufci,vtfcilicetfecun-
•dn vett*sprouerbium,ipfisfic dominetur.Mihi autc hicpropofitii efi de charatieribus traderei
queope- qui nimirum ratione illi in nos operentur. Non quidem hocfine,vt praconibus & cathedris
declamantibus ac agyrtis laboris compediumfaciam:fed vt dotlos & peritos informem,quam
inepte & iniuriose illa ab aliis dudum explicatafint:& Vt tefiatumfaciam, quanta cum vio­
lentia.per infeitiam oppreffa illafuerint, qua ex foedispaludibuspotius eruendafuerant: Ad
ch»a naufeamoblaterant, ea mdgtca venefica & prafiigiofd effe\ qua tamen ipfi ne quidem tantil-
Pr"nVgi?lum cognita habent. Maledicito fuper ipfisfit. Juramenti enim Beoprofliti oblitifunt, bap-
00lum‘tifmumque aliumfu (ceperunt coniugium ignominia affecerunt: vnde ipforum quoquenune
ajimr vlrtns txfolefeit. Bafilea me in Academia fud aluit fed ab ea infimulabar, quafi doclrini
mea offenderemplurimos. Qui verofapientes viros offenderepofiirn: qui tamen eripuerim
& liberarim in exfcandalo-, qui iam occiderant & perierant?Quodfi vero vel ex meisquijpia
difcipulis hinc offenderetur.quonam offendiculi huius cauffa effepofiiH Hacfcilicet,quodfci­
re isfeputet, antequam audiat. Quis vero vffiamficfcandalo non offendat eum, quifibi ipfi
iam tantoperepoffeffafapientia blanditur? Isfeipfum offendit-, quitantife afiimat, & id iu~
Modas dicat quodne quidemperfomnium intellexit. Tu vero,Letlor,isfis,qui res vtiles cognofcere
iodixan ve^ : nec tnfiificesfidem tuam ex iudicio proprio:fed quicquid iudicas, idfecundum experi-
entiamprobes, g u i enimfeipfum afiimat maximi: is tanto quidem facilius humiliabitur,
quantofeipfumfublimiorem indicat, ideo virtutes etiam nominum ac verborum traduntur.
guo quifiant,deferibere nofiri inftituti efi.Vbi hoc quoque limitabimus, quidnam rebus ifiis
aut addendum, aut detrahendumfit, Propterea, Letlor, nihil iudica,nififundamentumprius
hauferis.
num ac poiTciTorem impendio oderit?
I N T R O J T# V S H V IV S L I B R I .
Corpus noftrum luftenrator eft anim x
P v s vnumquodlibet, quod Dei. Cuiustutela, corporalis cft prote­
ad fragilitatis noftrx confir- ctio. Q uis autem corporis fuftentatio-
mationcm&: erectionem di­ nem procurat homini nauius iplo Deo?
rigitur, a D eo procedit.Quis Is nobis prorogatam vitam vult: ided de
namque reperitur, qui ruituras eas xdes variisetiam auxiliis ac prxlidi is nobis
fultuIcire aggre/Turus, fic, quarum domi­ prolpicit. Q uinim o, vt vitam noftram
M i tutentur
 i$3 L i ber V. de O r i g i n e
tutentur & protegant cogit aliquando e- autem in cinerem redigit, qui poftmodu
tiam ea,qux nobis cumprimis aduerfan- a Medico forasad lutum&: caenumcon­
chrft a tur' Salus enim ae fortuna egredientur geritur hoc pa&o edomitum malum cft»
nii <ii ab hodibus nodris, Se a manibus eorum, Se bonum fecrctum.Carduum vero quis
abhofti. nos 0£Jcrunt. Quarefi quid boni no­ odiflc queat, tot commoda nobis prar-
bis a nodris confertur inimicis, id acci­ (lantcm? fi quidemcorpori inimicus eft:
piamus quafi aDeo profe&u. Deus enim huic ipfi tamen valetudinem impertire
hoftes noftros cb adigit Se compellit, vt cogitur. Quis odilTe mulierem poteft*
nolentes volentes nobis benefaciant. Ita quocunq; ilia ingenio fit?Frudibus enim
enim feriptura prarfagit fore, vtfalusac illius terra oblidetur.Idcocpvitamei pro­
incolumitas egrediantur e manibus om­ rogat Deus, fi quidem illa mera bilis fic.
nium, qui nobis volunt mala. Ita haftae Harc ergo praefigurat Deus, vt nobis c-
franguntur eorum, qui nos perfodere xcmplo line, ne quid aliud de inimicis
volunt Lancce ill$ nobis medicina fiunt. nodris (latuamus, quftm qu6d ipfi fub
Vndecunquenobis praedo auxiliu eft, id manuDei fint, non (ecus ac CarduusSe
mneb* a^ co m*tt*tur* I5enim cft, qui corpori fpina fub poteftate ignis. Et ficut ignis
•uiu. noftro vitam inierit,&: hanc tuetur : ncc haec edomat, vtad coquendum panem
praeter ipfumalius Dcus.Qubd li in fero- nobis deferuianr: fic Deus quoque cum 1
bem prqceps agaris,Se alatrone extraha­ inimicis nofiris agit. Panis in commodu
ris: non cft, vt latroni gratiam hanc ha­ noflrumcedit,Se vir$ noflr^prorogatio­
beas; Dei mandatumSe indin&us erat, nem molitur: licet ipfc ignis quoque no­
eo qui latronem impulit. An tibi vero bis inimicus fit,nos perfequatur, & quic-
hoc non idem eft auxilium, ac fi duode­ quid ei inijeitur deuorare Se confutuere ,
cim ex Apoftolis vnus tceripuiflet?Quod cupiat. Et tamen nos illi fumus,qui do­
domicilio tuo, in quo anima inhabitat, minamur, eumque in nofiris veluti ma-
ad longam durarione confert: hoc Deus nib. tenemus. Ideoque bona quoque no­
fuggeflit. Is te (eruare diutius decreuit. bis ex igne procedunt. Odio ipfius quide
Et fiquidem illud Diabolus ipfe prqfticif- ignis frui non optamus:(atis eft nobis in
fet: (alutem rameii produxiflec ex mani­ illum imperium cfle, ac mandare pofle»
bus tuorumhoftium, & eorum omnium, vt vfui fit Se emolumento. Et his ab eo
qui tc oderunt. Similiter enim, ac latro.* profc&is beneficiis fruamurliccr, fafquc
cui in (ola fouezru vfui efles. Is ruas opes c(l,vt Deo gratias agamus, qui a potefta­
captar. Has autemnon capit, nifi vitam te ignis nos ruto- afleruit, ordinauftque.
prius expilet. Iamquod vitam tibi Se (er­ vt idem noder hoftis nobis cibos coque­
uat, Se feruarum dimittit, hoc regimen ret,ad furnmas palati dclitias.lnrueamini
diuinum eft.Ideb Deus cogit eum,tibi vt (erpentes. Ii tam atroci in nos odio fla­
auxilio fic. Adeo (ollicita pro nobis pro- grant, vt vel ad primum hominis conf- «
uidencia diuina cft, vndecunque (alus c*- pedum fibilum edant. Sed quid in hoc
mergat. De quo gratia Deo. Quid noftro hofte boni conditum cft?Plurimum.Poft
inimico diuidix maiori cft, quam quod ipfi prxfedum caput ac caudam, nulla
tam obfirmati renitimur, (cimu/q-, quod vfpiam in quinracflcntia nobilior medi­
is ip(e ex foaci nos extraxerir i Dc hoc cina ad morpheam cutis rcperitur.Qubd
itaque Deum laudemus, non illum; pla- fi ergo euhoc hofte Deus ita conditui!*
neque perfuafiim habeamus, cogi ipluin vt, in quo lethalc venenum latet, isno­
vt nobis benefaciat, idque cx mandato bis faluti fit:nullo dubio (unimumnoftru*
diuiuo: claudamufque (ermonem hunc, Se capital.'(limum hoftem quoqueeo adi­
facurc dc manibus inimicorum noftro- get, vt nolenti animo bene nobis faciar*
rum. ipfoqjfado dcclaret,quod Deum Domi­
C ardu u s Carduum videre inter (pinas. Illi tan- num habeat: nec vana feriptura fir,quz
nolLT tumaduerfus nos odium , vr per fpinas promitttic falurem Se incolumitatem a
mlaifu’ n°b,snon hceat carduu arringere.Quod nofiris inimicis,manibus eorumom­
luriis, jfi ad carduum penetrauimus: idem non nium,qui nos oderunt, procuratum ixx.
ieuiorc acutie nos pungit, ne qua fors ad Fidelis enim Deus ell in omnibus fuis
medicinam, quam in fc haber, percinga­ verbis Se operibus. Adeo fidelis cft Deus
mus. Quid auremDeus agit? Is igni im­ erga nos Se omnes , qui fecundum
perat- Ignis medicinam ex carduo pro- voluntatem eius ambulant vt prius»
licir, Seaculeos cius moiicfacir, cotum quam nos dedituerer, potius Diabolo .1
mandaturus
v
 M oUORVM I n VIS VBIXilVM. lJ9
m an d im u s fit., vt omnia nobis in b o n u . d x?H x nimirum funt, quae inuifibili, 8e
operetur *. faltem vt potentiam fuam ac prqternaturali ratione nos lunate viden-
omnipotentiam Deus declaret, & fui a- tur. An non capitalis nfcftcr imcnicus ex ’*
mantes tueatur, ne quicquam ab hofte coelo defeendit ? Coclcftis etgo e ft, non v
fuolxdantUr, fcd ab eodem potius iuue- terrenus. N os vero h a u r ie s c^dsftcs n6
tur. Q uare fi Deum amamus ex. toto fumus >fed terreni. N on cmm defuper
corde, tum nobis nih.il dubitandum eft, dcfccndimuvfod inferius e terra emerfi-
quin fi Diabolus ad nos congereret au- mus. Q uod fi vfctb denub nafcamur,tuc
rum ac argentum , fi nos iuuarct, fi por- vna quoque cum virtutibus coelcftibus
Diaboli rigeret medicinam,fi c vinculis&carce- mouebimur. Q uid enim fiant illa prxfi-
Shum“i non eriperet, haec omnia cx man- d ia , de quibus hieferibo, nifi virtutes
dato diuino &c iuffu potenti fiant. Vnum cqelcftes? Q uis dat eas,& diftribuit,nifi
tamen adhuc e ft, de quo vos inftituere fplus Deus 2 Et bonis quidem ex man-
velim , nempe q u o t, 8c quam mulca be- dato ( malis ex permiffu. Et haec apud
neficia infignia malitiofis hominibus co- quemnam fupctftitioncm aliquam parc-
,*fetantur,pcr Diabolumfcienter indu- rent,cum omnino ac vere, hinc tantum
bitanter, idq* fine iuffu D e i, quanquam profluant? Aut cuinam vfpiam offendi-
-ifta permittentis. Diabolus autem hxc culo fint? Neminem ergo hec offendere
facile prxftarc poteft, follicitationibus poflint, nifi aitte ex fe malum & offensu,
noftris feriis & l fcclcrofis permotus, vt Si quis autem vf<^ adeo fortofknplex fit,
magnos interdum morbos fanet, e ma- vt putet, fuae fimpiicitati hic fcandalum
gnisxrumnis aliquando liberet,e carcc- omnino ftruifis prius liare difeae,^: (cru­
ribus eximat, & aliafim iliaprxlfet, ctli tcrur fcripturas,ficutmandatu accepit,’ e
in iftiufmodi homine nihil quicqua bo- vt rem quamlibet & cognofcat 8d feiat
ni fir, nec quicquam eius ab ipfo quoque ex fuo fundamento. Propter huiusenim
emanet. H x c aurem cur fiunt ? Vult ni- fimplicitatem,Deus hoc opus non inter-
miriim Deus,vt veritas fuc feriptur^ ma- mittet,neque illud quod per iuffum fuu,
neat,ac vnicuiq; bonum ab hoftibus fuis nec illud quod per permiffum diaboli fit.
prxftctur.Sicut ergo Deus vitam protra- H oc enim pro corollario teneridu omni- petum Finis « .
hit ad longxuitatem, iis, qui ipfum dili- bus eft : quicquid horum ex rebus inui- iiiuiHbU'
liom.
% gun tificipfi quoqi Diabolo permittit, fibilibus ifto pado fiat,id iinc causa ma-
vt fimili foiliciutionc cos quoqj tutetur, nifefta minime fieri: fed nobis anfam ac
qui vitxiniqux& : impix fune, quosctia incitamentumporrigi,adveras&genui-
fanat miris modis,vcrbis»nominibus,co- nascaufas penitids indagandas & truti-
DiaboI»
fecrationibus,&c. V triq;crg6,tam ,qui nandas, & haudquaquim ifta diabolo nihil &
Deum diligunt, quam qui Diabolo ad- adferibenda effe.Deus enim eft,line quo criben- dum.
hxrenr, in excremo iudicio diduri funt, vis diaboli nulla eft. Prxcorcm in ciui-
Bona, nobis euenere ab hoftibus noftris , in cie- rate age afpici te, Quomodo is fuos lid o -
tnentis & abyjfe inferni habitantibus. D e res habeat,qu i nio re m i11i gerar, i c man-
(cripcura enim fatendum crir, quod ve- data omnia confcda dent. Quis vero li-
rax fit bonis fimul & malis,& qu6d Deus dorem huiufmodi pro prxtore habeat?
nullius inuidia,aut odio flagret,fed mife- Nemo. Erg6 nec potcftas illa lidori ad-
ricordiam ftiam ad extremum vfquciu- lignabitur. Voluntas enim eftprxtoris.
diciu cumulet* Et quemadmodum hye- Sic de his hoc loco quoque arbitremini,
mem ac xftacem omnibus xque allucere Omnia in D eo inquiri debent. Ex eo
finit: fic hxc quoq-,fuo motu agi patitur, enim omnia profluunt. QuipcrmifTus
Mtditt. ldquc abunde fatis in medicamentis de- funr,permiffuum quoq;rnodo xftimetur.’
3 JV clarar,qux fidelcsfimul Sc infidcles,pro- Voluntas autem diuina cumprimis in-
mui bos f e luperftitiofbs, Deum amantes Sc quir enda eft,quomodo nimirum vel mi-
commo odio habentes, omnes,inquam,vno mo- fcricordia diuina, vel ira in nos dirigan-
do Sc purganr,&: confbljdanc. tur. H x c enim verboru fumma eft,quod
Huiufmodi ergo nec fidem,nec incre- auxiliu omnino habituri fimus,fiue boni
dulitatcm vllam pariunc , fi Deus fecun- fimus, fiue m ali.' Sicut idem medicina t
dummifericordiamconfideretur- An no quoq; ceftatum facit,cuius auxilium non
/criptura de commotionibus virtutum eft laus Medici,fcd Dei. Gratiam falcem
cocleftium p rxd icat, cum aic, eas irtfu o artis habet m edicus, non auxilij. H ic
tempore m otum iri? Quid aurem (une hu- enim nihil ipfius eft quam folaars.
iudnodi virtutes carie ftes, hic inteJligcn- Idea que h s cc omnia co dicta funt, vt
* M 4 non’
 <4° L ib. V. i>e O r i g i n e
non xftimcmus eu,quem videmus,qubd hominem frangi mandatum Dei poteft.
is fit,qui iiruet. 'Alias enim graria Medi- Rem his, accipe. Mandatum ita lonac,
obui^ 1 Deo reddenda fbrct.-reddedus fo­ * t/t M edicum 'non ajperntris , nec ipfam Me­
fccccpta ret honorgramini aefoeno, pyxidibusqj
fcxeada
dicinam. Ha?cqui ex terra gignatur,iun-
&thcdspharrnacopa?orurn.Id verbim- *d im addmmVcft. Ponatur verb Sabbatu
~pium iam elTct &: fuperftitiofum. H oc efTe:tu vero proximum tuum lancs cha- cha»,
criim fi ambulare modo vellemus, tum ra&eribus * qui vere loquendo ex terra ^aVo
demhm id fieret, vt ad diabolum refpi- nonoafcunturcum fiuis viribusriic ergo 2“°“^
ccrcmiis,non autem ad Deum. Quod e- violafti Sabbatum. Nec enim praecisecet*
normitet falfum & iniquum foret. Hoc mandatum (eruas. Iam verb illa violatio
veroiugiter in pc&oribus noftris raedi- latius’non extenditur, qua fi die Sabbati
tem ur, quod Deus medicinam ^rearir, equum feruaffes : Tu opus auxiliarionis
camqj noftris oculis prarftituerit * vtle- praeftitifli, &c opcmactuJifti,cjuam ars te
■ rib eam confidcraremus.QuarcrQuod fi fuadocuitt'* Auxilij erg6 refipedu, nihil
Decba- crS() a cbaraderibus, quosdeferibo, ali- peccari cft. Id enim a te non prodiit.-fed
“ * £ > i d boni nobis conferturjtunc id vobis a Deo. Ars autem non cft ad prdcriptfi
icmien- idem fit, quali fcenum effer, aut gramen. m andati, fcd fialrem auxilium : Ars ipfa
Et fi quidem meri diaboli eflent: ijdcm ergo reputatur pro violatione (abbati,
• tamen ifti vobis fint, ac -theca? pharma- qua! tamen verbis Chrifti ftabilita U c6 -
copoeorum. Et fundamentum hoc foli- cd facft, vbi exemplum de equo ex fo-
dum fiatuite : Salus ex noftris inimicis, uca extrahendo induxit. Sed &: huc a-
& ex manibus omnium nos odientium: nimum aduertire , quod Dauid cum fiuis »«'<*
& vobficum ita Cogitate:Deus me crea- comitibus in templum ingreflus panes colecu*
•A J • 1 1• • np UOtllS
-uit, Deus inc liberauit. Quicquid mihi iltos edic, quos edere religio erat. Tcm- t<ieot,
confertur boni,fiueab hoftibus,fiue ami­ pore famis aurem is edebat, vrgcnre nc-
cis id promanet, de eo omni fit laus & ccffitate : &: edebat fine peccato. Ideo
gratiaD eo.Et iic vniuerfa ad prima?uam nccefiitas in icriptura excufiarionem ha­
Faftus luam origine reducenda fiunt. Artcnditc bet. Aiquum 1 cnimeft,nccefliratem a -CN itcec<
xCfli*
Ut
quarlo ad luperbum medicum.Si Deo dc uerti, rebus pra:fientibus, fiuc Diabolus uc.
Medio- °P C preftira gratias egeris, non ipfi: ad»- lir,fiue Spiritus, fiue M edicus, fiue latro,
XUOl. modum ille indignabitur. Nam gratiis fiue quodcunque aliud quod prariens fit.
de arte ad is minime acquiefcit. Quid Iam vero multo pius ficum erat in pani­
vero faftu fiio tibi incommodabit ille? bus illis, quos Dauid cum fiio populo
r
Deus hac dc cau/sii te Medicina non de- edit,quam hic in arte iituin cft. Vnum al­
ftituct. H oc cafiu,quicquid tibi opis vel tero non leuiore refiponfione velandum
afpiriribus velaliis inujfibilibusaftertur, erit. Mandata enim fiunt,omnino omni­
de illo D eo gratias age. Quod fi nec fpi- bus feruanda. A t vero Chriftus ipfc li­
ritibus ille , vel iJic, tibi porro auxiliari mitationem hanc nobis indicat,quod li­
veliridiinittc abiturum. Vnocedente,al­ ceat no bis auerterc periculum pecudis.
ter ci fiiccedet. Tu hac de causa Deum Ergo inulto magis hominis. Quia enim
non dc/cre. I11 rebus omnibus inuifibi- licuit Dauidi compefcenda? famis gratia
libus caecutientia noftra finit iudicia. panes cdcrc:ideb iam no erant amplius,
Q u are, quicquid ad vira? noftrar proro­ quod erant antea? cum inpotcfiatc la-
gationem fa c it, hoc in D eo accipicndu ccrdocum effient. Eadem artisquoque
cft. Is enim per varia opera nobis in- ratio. Pono enim,totum Diabolum clfe. oww*
norclcerc latagir, &. honorari cupit in Iam fi ars in manum meam reddatur,au- qui n o *
om nibus, quocunquc m odo ilia ad nos xilium etiam mihi in manu erit. Ita ergo S.abo,i
pertingant. non amplius D iaboli e r it : fed meum.
Ordine fu o omnia comprchenfa funr. Tum demum a?gro opem fe rre , & Deo
O rdo ifte proccdic ex mandaro. Q uis gra tia s agere poilim.
vero caballum fiium in foue£ relinquit, H ac dc caufla non immeritb explica-
nec illu m extrahit, c tii d ie s Sabbati du­ dum mihi fumo,qua: nam illa fin t, qua?
plex lit? An non verb permiflio a Chri- m agica vocitarunt, &: fimilibus nomini­
fto harc confticura cft, vr auxiiiu id p ra e- bus aliisdiffam arunt.C crtum c ft, man­
ftccur? Er hoc mandatum a quoquam datum nobis datum efie, vr nobis inuicc
v io la ri lic e a r ? Iam ii mandatum S abbaci opem ac auxilium feramus. An verb
v i o h r e Jicec, vt auerrarur mors cu iu fd a impium fit, fi ftanci ance me D iabolo di-
e q u i : in u lto m agis propter fe r u a n d u m cerem ‘p e r g e & m eo n om in e equum ex ferob e
extrahe.
 M orborvm. Invisirilivm. 141
•xtrehe. Si id fiat:Qujs me de hoc fuper- Seminarium tamen charaderum a Dijs fterim Cbora*
ftirionis iurc aceufarc queat. Imo meam falfis non cft,nec in fe qui equam luper- ottCin ou
&
x\X%
hinc potius probam fidem iudicct,qubd fticionis habet. Quanquam hoc verum
talia Diabolo aut fpiritui ali) mandare fit,fupcv(Vitiofa figna omnia ex vilibus 110 u
aufim. Q uod fi vero is equum ex fouca naturalibus-procedere. Idcbqj merito
vnaextrahat , Se in aliam coniiciat: ile honori Dei adfcribenda illa,& ifi-
demum dici pofllm fupcrftitiofus, quae cis nature detegenda > ac luperftirio in
fuperftitio fcilicct huc frudum aut mer- locum fuum tclcganda cft.Ecfienim ifta
ccdem refundat, fclic enim ad pundurn quidem relegetur : viribus^amen illis
fingularc attcnd« 4i , quod confoedera­ nihil ademptum cft. Deorum enim fal-
Bilboti
tionem fpedat:vt,fi Diabolus eo quen- forurn nunquam ille erant.Idemq;eft,ac
a u x iliu

emundo
dam redigat, vt res huiufmodi ordiatur fi quis cum mutuaticio habitu incederet.
cum fuperllicionc tali, ficut de ccremo- Prxdico tam en, non omnia conditioni
- niis&: aliis dicetur dcinccps;tCi demum humanae mandata clfe. Variae fi quidem
verumeft»auxilium fim ul& arcem ab feclx,qux fub nomine Chrilli velantur,
ipfius manu pendere, St feruum fadum retibus adeo ardis Euangeliu conftiin-
efle cum , qui bono iurc dominus efie gunt, vt, nili Chriftus exeplum de equo '
potuiffet. Conucnit enim vt cuilibet fi- propofiiifict, die fabbaci nemini nec e-
Ditb*. dcli Diabolus morem gerar. Is vero fi dere, nec bibere futurum licitum lir.fed
Lui? an vicem vertere queat,laborctrquid cx- aut religione omnia inferna Se fupema
E S n Pcr‘ l'i nocuerit f Hi aurem Diaboli lau­ colere labbatu opus foret,auc de fabbato
dem Se honorem quaerunt, non Dei. Et plane nullo nobis conftare. Hic ergo se-
hic dolus lacer, Se impoftura artis. Nec ius longe relegari d eb et, quia fcnpturx
cnitn Diabolus cius eam vim haber,qua noneft confcntaneus. Hoc enim foret
habet in hanc,qua vtuncur eeremoma- p a d o , vt tandem iuftificenc ludam , Se
les. Idc6q; ars hxc,(i ita impenditur, vt damnent Chriftum , ficut fedarij Ana- pt:ftx
exfeipsa eft, violatio mandati non cft. bapcift<£ ex parte fecerunt maxima. S i c ‘ cftnn
Sed nec Diaboli ita arit propria; verum, ergo,qux res acralfo Sc fatuo intellectu 2UDt,“ *
ve prxda iufta,ab code auferetur : cuiuf- capi non poteft, propcerca non debet Maglt5
modi plurimas fihj Ifracl captarunt. Au­ magica ccnferi:Nec illo honore defere- eft
rum enim Se argentum ab eo auferri no dobladiri diabolo debemus.Quid enim quodno
• r r * r nc • -^V n_* intelli*i«
potclbfcd ipliac fpiritui cuilibet a tergo • ipfum vlpiatn luamus amcic in lupcriti- tut.
cripiendum,quod habent. Nam Se nos tionibus vniucrfis, quam li gloria ita de­
plene hiantibus faucibus fcquitur, quae­ feratur e i , quali ipfe audor cxftitilTct?
rens , an fuam a nobis extorquere rapi­ Quxronda nobis pafiim varia luncrvc va­
nam pofiic. ria magnalia experiamur, Se Dei lecreta
rni»ar- Quicquid in arcibus pofiumus,ad lau- in rebus multiplicibus cognolcamus.
«aru dem Se honorem Dei impedi debet,hoc ' Satis nobis id fucrir,li per iciunia Se pre-
Uu?*' nimirum modo,vcconueniat cum fiufto ces mandalfct nos fanitarem impetrare.
Marix M agdalenx, qux pretiofum vn- Sed hoc tamen non voluit :lcd media
gucnrum cftudir in caput C h rifti, quod alia pr^ftituic nobis indaganda,tcrramqs
pro ratione incellccfus humani longe ipsa nos pererrare patitur, vriu ea nui Ira
commodius Se vciliiis impendi potcrar, dilcamus. Cumq;probauerimus omnia:
quam vt ita profundererur. Jlli ramen quod bonum cft, retinere debeinus.H^c
Chriftus rdiimonium dedit, q u od opus vero fas eft,nos in rebus omnibus recor­
bonum fecerit. Q uapropter, erii quidem dari, Se alliduo reuolucre. Bonum enim
non Icmperlceundiim intellectum aga­ Se malum vt prodeant,ncccllc eft.Q ux/i
mus humanum»cum rebus rame iftis li in protulerimus, Se a le inuicem diftjnxcri~
vcracarirate ambulemusrcu vnmj£ti V/
hu- mus, retinebimus bonum,malum omit­
ius profulione fimul vnaeandemque cx- temus. Quid vero aliud nobis hic indi- niahof»
culationem impetrabimus.Auxiliari, an caturquam, vt, li pollimus, diaboli artes Snd?
concra mandatum diuinum cft?Minime. omnesdilcamus?Artibus autem vramur:
Diabolum ramen Se luperftiriones con­ Se diabolum omittamusfDilccndc* nobis dus*
ciliare, id verbo diuino aduerfum eft. Et omnes artes pcrmi/Ix liin t: omnia p ro ­
licet quidem per fallos D eos /inaremus banda data lunr,vt,quod bonum cft, /er­
homines, ramen iniquum forer. H os uetur. Ideo enim in terram prognari fu­
enim fallaligna edere videmus. Q u x mus , vt minor a maiore d ifc c r c t . D eu s .
vero faila ligna fuiu,a fallis D ijs oriutur. enim diabolum multis artibus dotarumj
alnus
 I

14 i L i ber V. i de O r i g i n e
io»Uho- altihsad lumen naturae cuexit. Q u a s fi huius teftim onia videte. Ideo ars eorum
callerem us: Deum nunquam ofFcndcrc- euanefccbai, vt M oyfes& : A aron mani-
aoai«i. '■'mus. Et licet artes eius noftris fimiles no feftarcntur. A n non ipfa quoqj^criptura
fin t : cognata: ramen (ibi plct-xqs funt. tcftatur,D eum dicere: A n non is ego su,
V e rb i Q u o d fi pr* herba verbum ad h ib eat, fit qui m utos,& furdos,& caecos, Sc viden­
etiam
pro lier- j (J p i o herba. N em o tamen arbitretur, tes feci ? Q u id enim h o c d i& u aliud eft,
afunf huiufm odi verba diabolos efTe.Suc ipfius quam quod rerum vniuerftirum creator
fpecies; 6c chara& crcs fiint eius com p o- ipfe fit?ii furdi & muti nafeimurran tales
fita & fy ru p i. Et talia ipfa nafcunturin propterea manebimus? Ipfe c f t , qui nos
illis regionibus,vbi ipfe agit,d e quo plu­ loqui docet. Q u i enim infantes ex fuis
ra dicenda funt. loqui addifeere poffent v irib u s, fi Deus
Sedule) nobis atrendendum c f t , quod fuam non conferrer opem mirabiliter?
Mojries de M oyfefcriptura d ic it, quomodo is iujfu Iam,fi loqui & audire poftiim us, inftru-
ia!?*''* dluino apud regem Pharaonem per omne cius m enta habem us,cognofccndi opera di-
‘ regnum ingentia miracula, ediderit. E x vir­ u in a , quatenus quidem D eus nobis per­
ga p ro ied a nafcebatur ferpens. Idem m ittit. Q u id enim e f t , v t quis videar, &
etiam audentes magi ,fim ilitcr pratftitc- quid v id e a t>ignoret? Q u is finis conditi
r u n t; M oyfe ipfo non ineptius. E t licet h o m in is, nifi v t difeat & experiatur tam
feripeura magis his dura nom ina im pin- m a la , quam b o n a , bona vero fbla reti­
gatrnihil tamen in nominibus ficum cft. neat ? H arum rerum fi nullam experi­
Ars enim ipfa nom ina aliter declarare entiam ten em u s: iam nec de D eo quid mfeinu
hJJJjl nouit. Sed quid fiebat? M agi cum fer- com pertum habemus.'An verb id homi- ^{;nilu,,
ni, ucu pentes multos produxiflent.cuc Aaronis ni ornam ento fit ,-fi nihil fciat? Nemo
tenjeiut ferpes exteros omnes deuorauic.Quare? vnquam peritus v irin fcduetionibus ma­
dom inium fcilicet hic fibi foliD eu s affe- lit:nec talem quifquam vnquam fuper-
d a u it , nec pafius cft:, hom inum artibus ftitionibus pollutum vidit. V b i enim
' fu x p o tc n tix aliquid im portari : quan- glifeunt fupcrftitiones, nifi apud ignaros
quam ad hoc primum conniueret. H x c & im peritos? V b i fuperbia dominatur,
vero quid defignant aliud , quam qubd nifi apud infifitos? vbi ftultitia regnat, 2 ^
refp e& u D ei noftra vniucrfa n ih ilffu n t, nifi apud c o s , qui in lapientia fua fubli-
quodqj artis nullius probe gnari fumus in ften tes,ip fam D e i fapientiam vltcriiis
hac te rra , /ed femper exfpc& arc co gi- • pcrueftigarencgligum ? Idebqucfi ars a-
m u r,q u id nobis perm ittat D eus aut re- liquando q u xp ia in apricum profertur,
culat ? Sic plura alia quoque deinceps fi- quam ipfi bliteo fu o , &: fungofo perebro
gna coram Pharaonc m anifeftabantur, aftequi non potiunt,eam magicam & fu-
q u x ramen M agi x q u e om nia xm u la- perftitiolam ctic illico clam itant. Hac
bantur. H i exa rte talia cdcban t.M oyfcs nim irum arte,h oc fundam ento vtuntur,
vero ac Pharao fine arterEr res cum h ifi ne ftultitia eorum in publicum abeat,aut
oe plane eodem fc habet m odo , ac cum ipfi fuprem i m agi pro magis non difta-
argroris,‘qui a C h rifto fanari funt,& eius m encur.Ideoqj fcire vnum qucm libetfas
A p o fto lis: quod ipfum m edici quoque e ft, quod auxilium quoduis a D eo pro- Auxilii
Omne il
aemulati, multa agrorum m illia fanarur. m anet. N e c enim D ia b a lo ,n cc mago id 5™
N om en vero V cncficoru ob id his iniun- p rxftarc poftibile eft. Q u o d e tfi quidem
gendum effe, adm odum iniquu videtur. a ra tio n e hum ana c a p in p n p o flit: non
A rs enim ea ex luce.naturx prodiit. A rs tam en cum (criptura id pugnat. Q u o ve­
fim ilis in ALgvptiis etiam illis exftitit, ro m o d o quoduis fia t, &c qui abufus hic
q u x in natura: lu ce nondum exftin<fta com m ittan tu r,d ein ceps quoque traden­
cft. Si enim narurx ea vis e ft,v t ex ferro dum eft: h o c fine, v t m edia a D e o rradi-
cuprum facere p o llit , &: ex liquoribus ta,per qua: ifta talia operam ur & impe­
condere gem m as queae : m ultd certe tram us,^: e x ipfo funda m en to cogn olea­
plura porcric fecundum fu a /ecreca m a­ mus. Q u o d fi en im d e v ia e rra n tem , in ^
xim a. Idcbqj M agi illi arte fua D eu m viam fur quifpiam reducerer.-an n6 faris
liaudquaquam o ffen d eru n t, fcd falcem re<ftx m e tx reftiturus ctiec? Ifti nimirum
im probicarc Sc tem eritate aufus,facli in opera fa c iu n t , qui ea fciunc & poliunt.
contum eliam M oviis a c A aro n is. T a le Q u ia crg 6 nos h om in es in huncinun-
enim quiddam didturi videbantur, q u id dum nudi p ro n a fcim u r,& nobifeum nec cudut b“,nlf'
»
dicunc duo ifti viri a D e o fe iufTos efte? arces,n ec fapien tiam afferim us,in fblam '
E x arce id a g u n t, n oftro exem p lo . H ic D e i gratiam fpem d e fig e n te s : id eo ipfe
prouidec
 V

M o r b o r v m I nv *. JVM. 145
prouidct nobis, ncc tamen plura cx mo­ hab t . Difpofitio hxc citra omne me­
tu proprio nobis largitur,quam fola vita. dio in D eo confidere debet. Hinc
Cxccra quod attinet, fiue fani, fiue in­ poft' egrediuntur mandata Dci: 7Vvta-
•%
firmi reddamur,id vniuerfum ipfi Natu­ gele^au. Jpirittis-^doce hunc hoc illum illu d ,vt
rae committit. Vt nos loqui doceant, pa- ex te hanc dotem habeat . Hinc enim fe~
rentibus mandat. P orro, augefcenccs qme\\e->nos vocatos & a d affellum compulfot
autem, magno labore omnia addifeere e jfe , alterutn in hoc , alterum in alio . Sic
cogimur,nec artem ex nobifmetipfis vel crg6 porro mandatum per angelum auc
minimam proferimus. Quod ii ergo fpicitum confc&um datur: nobis pote-
omnino difeendum nobis e ft: ncccife ftas confertur difccndi illud, quod defi-
cft,vt id,quod nos homines d oceat, hu- deramus. Et fi huic vix noninfiftimus: ah»”*
bus dlf«
manum non fit. Homo enim vel a prin- ccfi quidem phancafmacis noftris ad in- cendmn.
•** Ptl cipio rudis Se ignarus eft. Difeere itaque faniain vfq; incumberemus, tamen ne
volentibus primum fundainentu in Deo rude quidem plumbum liquare addifcc- bontt*
locandum eft, ifquc ynu$ nofter Deus remus. Tales ergo nos fingit SI facit
ftatuendus Se agnofcendus, qui Se do­ Deus,quales effe ipfi placitum eft. Huic
ceat , Se procuret, quicquid in vfus no- inuentionem typorum fuggeflit: illum
rofl ftros facit. Et fi vniucrfa euoluere veli- docuit opificium fabrorum : ifti Muficac
oeau». mus,intelligemus fanc,per mcd:u quod- artem im pertiit, & fic confequeccr vni-
n“,n°* dam res 'omnes fieri iam porro a crea- cuiq; peculiare quoddam contulit,quod
nedmm ciouc a Deoabfolura. Veluti,cum Deus ad vfus humanos faceret:ac in confticuc--
pater caelum ac terram creauic, crcauit dis omnibus eum ordinem adhibuit, vc
illa vc media d fen t, ex quibus ad nos iam poft inuentores primos, ahj fubinde
proflueret id,cui corpus noftium domi­ alios eadem docerent. Adcoqj quod ho­
nari deberet. Sic homo dominus fa&us mini impoflibile cft,vta fe ipfo difcatrid
eft m edicinx, dominus agrorum, prato­ p tx d id o ordine ab aliis haurit, Sc afte-
rum,&: vinearum : non quod vel a terra quitur. Quemad modu aute Maria a di-
V vel a Sole id acceperit: fed quod Deus dfafibi faluce,gratie plenaillico fiebat:fic
fecundum ordinationem mediorum ho­ dona quoqiinter nos diftribuuntur code
rum ifta contulerit. Sic enim ipfi com ­ modo. Ac quicquid vfpiam inuenimus,
placuit. Pari modo nec fcientias arcium ex hoc principio omne dimanat.Nemi-
ex nobifmct ipfis habemus ,/c d & has ni ergo id curx fic , per qux media ifta
per medium aliquod. Medium hocfunt ad nos deriuentur: fed potius firma fit
spiritu* (piritus inuifibiles : qui ficut ager fuos pcrfuafiojvndccunq; illa fiue ^ malis,fiue
dialia fru&us gignit,fic ifti artes ex fe dartv. Et bonis fpiricibus fuggerantur nobis,quod
b K 0 his mediis dicendum eft,fiue Angeli, illi ea vniuerfa cxpre/To Dei mandato
mur. fiue ali) a D eo ita conftiruti ad nos per- compulfi faciant.Vuk enim Deus omnia
ueniant, non /ecus, ac Angelus Mariam fibi obedire, ac maicftarem omnipoten-
falutans illam Gratia plenam reddidit tiamq*, /uam non miniis in inferno,quam
ficnobis /ccrcco dona communicantur: in caelis effulgere. Idem Deus hoc quoq»
Cl
Sc vnufquilibet mimus a Deo attribu­ vulrac iubct,vt etiam nobis, fuis ele&is,
tum fibi,hichoc, ille aliud(edulo cufto- quicquid vel in coelis, vel inferno degit,
diat, ac pro /alutatione angelica habeat, feruiat ac morem gerat.
qux eadem eft cum munere ilio, v Iam verd cum tam b o n i, quam mali
Jam erg o , quomodo rerram vel co­ fpiritus omnes,creatu re fin t: creatura id Darmo*
nes exfc
lere, vel eidem , vtdi&um eft, impe­ quoq; erir,quod poliunt ilh\ Sicergb ex HJhiihi!
rare pq/fimus, li non lumen quoddam, fe nihil habet ipfifmerded omnia a Deo ^
quod fupra hominem effer,Senos docc- quxeunque vfpiaaifunt.» His ita confti-
Artes 0. ref, haberemus ? Arrcs autem omnes in itucis>quishoniinu'm,&: qiio jure dicer, a
JJJJ. fpiricibus pcrfe&x quidem fune, fiue ex- Diabolo f e f c d iic e r c , cum diabolus non
fiftanc bonx,fiue m alx. Exiliis ip fx ad fit Deus :Fatericriam nemo n o c o g i c u r :
abui. nos de/ccndunt. Illi enim veiut medium n e minima quidem auicula in terra pro
iftas iiobis conferunt, ( ficut Sol xftatcm uolard, niti a Deo im m ittatur: Sc fic ne
& fplendorein) vr in hac terra aliquid abiedram quidem vr rica cna/ci,nifiid ex-
/ciamus. • Ex nobis enim ipfis nihil /Ci­ p r e tfo D e i iu/Tu fiar. Si di/pliccrec D eo
mus. Si e r g o fciciu ia m atrium cx ipfis rrosr ca frui , exfeinderet vrfque eam
omnino ad n o s transferri o p o rrcrjiccef ..VAitj momento. Iam , quod non cx/cin-
fe eft, nos quendam e r g a ip fis affediuin dic, ex hoc , l u c e clarius paret, quod
nos
 14 4 L ib ^ V. de O r i g i n e
nos non oderit, fed ex fidelitate e . uina ad d ere, nec demere nobis permifsu efi.
impendio fiiucat. Porro quid mali'na in Ea ad vnumqucmlibet homine fpeitar.
his arcibus? Nihil quide,quam quod nos Vnus enim quifqucfibi ipfi cfi proximus <jui°Tt*
deprauamus ipfi. Precari t e iciunarc,bo­ apud Deum, plenamquc poteftatem ac-
num quidem cft.Per hoc enim expellitur ccpir fua apud Deum negotia expedien- “ g,D*a
Sachanas. Sic bonum quoque cft pullare di. Hac iam poccftatcm fi c manibus fuis
Omnia t e petere. Sic bona nobis omnia liint, t e homo ab iiciat, ncc co vtatur beneficio,
jLTnJrla commodum noftruni impedi idonee: quod a Deo accepit,fed id in alium con-
ar hoc iam bonum haudquaquam e ft, fi iiciar^: eundem in auxilium vocct:om-
oremus t e jeiunemus vt Tetrici,hoc eft, nino is in ceremonias praeceps agitur, ac
fic lauandam faciem noftram, effe, quafi ita defperacioni manum dat.Nam queli-
Certmo
id ignorarcmus:cor t e non os mouendu. bcc ceremonia delperacioni affinis &: co- mt dc*
fletui a.
Ex hoc iam fequirur,ieiunium quoque t e gnataeft.Hinc iamconfequicunquia po- ni tlH*
preces illis in malum vergere.Non quod refias ifia homini daca e inanibus excu- ““
ieiunare, t e orare per fc malum fic: fed ritur,excuti ipfam quoque fidem cum o-
quod malum fic id , quod additur. Hinc mnibus fuis viribus: ac ipfo fad o nimiru
colligire, quod Deus p er fa lu ta tion e ifiin f- ceremonias cxfurgere,fcu induci.H^ au­
m odi don anebis conferat, vnicuisfue fc ilic e t tem ceremonia: funt fie c ie m externam r e ­
pro fu * vocatione. Ciim enim cade nobif- bus in hunc finem institutis inducere. Qui
met iplis Ibllicitemus,tetricc res agenda enim manumittit fidem , in ea orbatur:
non eft,h . e. ceremoniis nullis ibi opus hanc aurem accipit is , cui ille eandem
eft. Improbum enim foret,fi impetraris impcrtit.Iam quanruvis illiusdiftribucn-
huiufmodi bonis, nollemus a nobis ipfis dum habcr,rantiim (oluit. Ea fblutio pe­
fine medio ad Deum,diuertcrc.Corruuc nes Deum efi,in tantum racificata,quan­
autem iam res noftrx,quod bona impe- tum diuina voluntas admittit. Bona vc-
Ceremo 1 , . .* N
n«t a<i- trarc conamur,per ceremonias diuinitus r b , an mala fit, id ipfum quoque penes
nobis haud mandatas. A c iterum dico: f i Deum fitum eft.Illc in rebus iftis cor re- CeKmt
«u-enT f a utt r ic e m g r a t i* im m itteret , Ipicict. Iam, vt quod res efi,de ccremo- “jj*
*nos v ero grAtiam eam cum cerem oniis tu eri iliis ftatua,fc ir e debetis : eas nullius mo-*un*fit.
v ellem u s: iam a fuperftitione nos procu l non meti ac valoris elfe. Q u o d fi enim quic­
abfore. In his ergo rebus omnibus M ana quam a D eo impetrari opus e f i : is cer­
nobiscxem plo fir,vt quxgraciq pleniili- te in cor oculos inteder, non in cercmo-
ma fuerar:Nec ceremonia* vllx vel ante, nias.Er quodeunque nobis largitus efi,id
vel pbft adhibeatur,led nos veftigia M a­ haudquaquam ccremoniisimpcndi vult,
ria: pnrcisc fequamur.UIaenim fi no cr- fe d laboribus. Nihil enim largituraJiud,
rauir, ncc nos errabimus, li ducem eam quam hoc,per quod diligamus Deum cx
probam Icquam ur,catera autem vix o- toto corde^ex omnibus viribus,&cx ple­
mnes erronea fu n e a c a n cip iccs. no animo: per quod etiam proximu no-
S ed d c ceremoniis dum loquimur, al- ftrum iuuemus,ficut nos ipfos. Q uod fi
Cere lubefcic mihi earii vires enumerare.Nec e rg o , qu«e Deus nobis impertit, huc im­
monui cnjm ]10c nieo in d ic uto d e fe r u ie t : pendenda fu n t: iam merito ceremonia:
Deui re
puefut f e d co quoq; fa c ie t ,v t dilcamus,cor pof- omnes cxlblelcunr.lam fic ut ceremoni^
cere a nobis Deu,non cercmonias:eum- in rebus inuajuere omnibus, t e potefta­
que v iciffim i ubere,vt,cum lol o corde i- tem propriam corrupere: fic illx magi­
ft a a fp im p e tr a u e r im u s ,.co v d e fideli ea­ cam quoque artem contaminarunt: hoc
dem ru rfu s d U p cicm u s.H o c enim a D c O eft,dc quo iam trado,ideb durium reda-
quod im perrauius, gratis accipimus. Id d u m e f i, vt fine ceremoniis nullius am­
e r g o ca d e n i via a n o b is ccia e g r e d ia tu r . plius m om enti videatur.Asqua enim ra­
Si vero ceremoniis adhibirisdonum D ei tion e, qua cum D eo agimus citra mani-
poJluamus.-iam praecipites in iu p erb ia a - feftationem cordis:(]c in hac quoque ar­
gimur,qua D eu s ferio, o d ic. D c c e r e m o ­ ce a g e r e o m n in o debem us.Oinnes enim
n iis d u m lo q u im u r ,c o d e fe n fu o m n e s in - e iu fd e m porcftaris capaces fumus , ncc
j c l l i g i v o lu m u s. Ex e n im caufia funt in- alter altero in ferior efi. Q u od vet o po-
u c d i nominis /uperditionis,quo grauari rcftas ifia minus p ro c e d a t, id ab au- «

fo le m u s .S c d v o b is ex em p la q u x d a m c x - f t o r e Satana cfi , qui hoc molitur v- i

h ib e b im u s . A C h r i llo n o b i s tradita efi nicc,nec qua fors d a ca potefiare vta-
dotfirina & o r d o , quibus n c c quicquam m ur cerem oniis non prius adhibitis.
Quid !
!
i

t$•
6
✓
 / 4
\

M o r b o r v m I nvisibili vm.
Cftema- Q uid vcr6 funttandem ccremoniq ifta- patet,qux hoc cafu ita lacera eft,vt cx fe
rum artium? Hypocriuca iciunia,& prc- nec iuuarc,nec confulere quicqua polTit*
•h
oai.
si», ces limulatac. Sicut Pharifaei populi ocu- Oeconomia talis in aedibus omnibus gii*
losfimulatione eludebant: lic Pharifai- fcit,(i qua fors logiiis abiit Dominus.Ser-^
m* »ncum iftum ritum hic quoque Diabolus ui imperiu atfedantcs,cominifci cogjui)-
S S *. ^mulatur & introducit per numeros,per tur varia,fua vt temeritate velent .Hi au­
tempora, per abftinentiam, per cofecva- tem cum Domini fui poteftatc &: vireS
tiones Sc benedi&ioncs, per aquam lur- eafde non habeant, St tamen dc auxilio
ftralcm,per alia limilia.His technis per- implorentur,Sc vt fignaedant,folliciteiv-
fuafionem hanc Satanas in corda homi­ turrtu necefle eft varia cos fubterfugia SC
num inucxit,vt crederet,cum, qui quic- diuerticula querere,veluti funt:tuno re-
quam a Deo impetraturus fit, Dei obii- d e ieiunafti,aut orafti:tu non rede con-
uifci iplius,& his omnino ceremoniis v- fclTtis cs.Hinctibi illud dani,&c.Sic ergo
ti debere.Sic enim felicem rerum fucccf- fedatores ceremoniarum tradantur, SC
fum fperandum elTe. Iam vero quonam condiuntur fatuo lale illo,qui ad nihil v-
I
loco ifta habenda line,Theologi w
iudicec. tilis eft,nili vt in cocnum proiiciatur.
Sicut enim inter fefe mutuo agunt ho­ Iam quia fides feu fiducia in feruos ita
mines,iua poteftatc abutentes : ita fe res operatur, propcerca multa cofequi folet,
cu ipiisquoq» fpintibus habet prxdidis. hoc eft,edi res ialte feruos fpedet,multa
Nolim vero hilce in poteftatcm Pe­ tamen felices fuos fucccffus habet. Fides
tri durius quicquam didu eife. Hpc fal- autem ac poteftas cum in cu coieda lint:
tem moneo, vt tranquillum ac pacatum quiprxftandx opis mandatu non habet»
peclusin fe quilquc alat ac foueat. Cur ideo Deus arquum iudiccm a g it, varios
autem ifta talia producam,caufa hxc eft, adhibens, & multorum rationem habet D f U f : kK
quia nimirum charadcres nec verba, in fuo inftrumcnto, ad multa conniuens, ccrcmo- o-
n m i» -
nec nomina funr. Ceremonialcs autem non quidem ad fetuum refpiciendo, fed .«da mr
cum verbis ac nominibus eoftlcm con­ ad hominem ipfum.Et hxc caufa potifli- e' mucm e.
fuderunt» vt fcilicct rcfpedus ad fpiritus .macft,curpr2euaricatoris fidem ftabiliat
fieret: vtlinc quorum imploratione res Deus. Is enim agens liberum eft. Nemo
nulliusfucceftiis futura lit.Hoc idem eft, autem in tentationem abeat: nemo aliu-
ac fi dicerent, nili Petro blandiaris, de de auxilium exlpedet. A Deo omnia ro­
gratiacoram D coad u m fore. Cum ve- gari ac impetrari debcnt.Is quicquid de­
T;mPc r6 certum lit, Petrum ac fpiritus feruos inde Diuis fuis imperat,hoc liat &c gratu
JmnJ4 Dei clfe,qui,quodcunque a Deo mande- «fit,line ab hoc,liuc illo,liue a lpiritu, fiue
JJ*fa tur,confedum dare cogantur: omni om­ Angelo,liuc Diabolo prxftetur. H occ-
nino ratione confcquitur, li Chriftus iu- nim modo fpiritus etiam iuffi funt,vt do­
bcat Petrum foluerc,eum ad id compci- cerent &: iuuarent.qub nimiru beneficia
pclli faciendum : vr etiam vici/Tim, li iu- ad nos redundarent tam ab inimicis, qua
heat ipfumligare.Adeoqj li id faciat: o- amicis. Id vero nacurx luci manifeftatu
pus hoc ratum eft in coelo ac terra. Tale eft,fpiritus fcilicct, artes in publicii dedif
Ccitmo. enim eius officium eft:ac minifterium i- fe.Re ifta pro copcrta apud omnes habi­ Spiritor
frt&a; piius ad omnes Dei iulTus procliue eft. ta, creperur deinde ipli fpiritus inuocari, " ‘" J 10
Jam, edi quidem Petrum pro Deo habi­ quali cx fcipfis,nuru proprio,auxilio ve-
turi cflemus t non tamen ille in hoc no- niret:ncc cogitatueft,quod mandato di-
bisalfenfuruselTetjnili ImgulariteraDeo» uino coacli talia ilii faciar.T ii &: ex infti-
prius iubeatur.Sic Icitote ergo, ceremo­ tutionc ac dodrrina magica Chaldxoru,
nias in folum Petrum intenderc.Eardem Periar u,i£gy pt io rumq j, fpi ritu u illo ru m
limilirer fc etiam habent erga fpiritus, nomina diftin<fta promulgata funr, quos
eoq; dire&x fluit,vr is,cuius eft madare, fuperftiriofi proDiis venerati funr,& co-
obliuionc obliteretur , ferui vcr6 eius, . luerur.Si quis aure a Diuis multu exigat,
quoru miniftrarceft, in loeu ipfius fufti- P e o non aunaecc nihil prxftarc illipof-
ciantur. Talis xdium gubernatio qualif-. funr. Nam meri ferui funt. Sic ergo af- U co-,m
p o ic t c i.
cunq; eft,abfente Domino cati cum mu­ foruaris nominibus,cu illi ope ferre non
ribus ludunt,famuli agunr,quid Sc quan­ poflcnt: homineseu fpiritibus colludere
5«Icxno-
tum volupe efLPropter hunc abyfum er­ coepcrur,ac ceremonias peculiares in ic- tus fpc-
cu.'u ; Sc
go ars ipfa cocemtui cflc m in im e debet: iunando, orando, & fimdibus aliis codi- Moyfi»
fcd fuperflkio.ip illo eft, quod ea ferui> derunt.-quomodo etiam Salomon fpecu- 'ectjt;o- <
impenditur. A c id quide vel ex artc ipia Ium , &: M-r/J&fMbiusn coniccranonis wm
N con fc-

1
2
 14 6 L iber I V . D e O rigine _
confecerunt. Quod deinde indies ma­
gis magifq, inualuic : cum plane perfua-
fum haberet) ie illiufmodi inftirutis cer­
ti quid impetraturos. Nihil tamen aliud
cofecuci funt,quam vanas vrticas, Sc de­
liramenta alia: qualia feruorum opera o-
mniafunt , cum quibus Dominus nihil
fiSe/ie negotij habet.Et fic cognofcice Papas ta
inu^b! jnubibiles, quam vifibiles, qui fc Domi­
nos,non feruos venditant, & quanti fa-
cerdotium quodlibet xftimandum fit.
Fides ma Iam vero fidei conditio ac natura lfta
““"'f4
xiottia eft:vc e manibus emifia, innoftrapore-
aro JlJ* ftate non iit ampli us.Tiim accidunt,quq
non
diximus. Sed porro tamen eius vires re-
ndei ge cenfendx,exq-, varix funt. Dicunt enim
,c,a' liomincs:Hic benedictionem vulneraria
nouir, vt a nemine caedi ac transfigi pof-
fit : Lftc per acutu gladium incedere po-
tcft:ille a glande, felopetaria fe tueri no-
uit,&:c. H xc iam via vna eft. Altera ifta
cft : hic hunc vel illum morbum curare
poteft coiecrando, vcluti iwwuinflantrna.-
tiones^arthritidcsJjamorrhagM ifebrcs , &c.
fic &: tertio : hic hanc vel illam herbam
incantatione cogere poteft,yr hoc vel il­
lud faciat: Item,hic amorem conciliare,
4%
•4
vel loluerc nouit.Qu^ quomodo fub his
K quatuor generibus le habeant, deinceps
explicabitur. Omnium autem primo te­
nendum eft, in lftis improbas multas fu-
perftitiones concurrere, a veteribus, ac
cumprimis a nebulonibus dcfpcracis af-
fertas & introductas, qui plurima miniis
Chriftiana &; rcligiola immifcuerunt,no
quide line fmpulfu ac fuggeftione ipfius
Diaboli, qua: hic non line oftcnfione re-
cenferi poflinr. Vnum tamen antiqua: o-
Veocii/. rigiiiis eft dc mote Veneris vulgo dicto:
ex quo huiufmodi characteres fe abftu-
lifie gloriati funt.Quod quidem pe» om­
nia falfum non eft.Sicut enim in Brudc-
ro conncnicntcs fagx fuos coitus & con-
grelfus inftituunt,ac a Dxmonibus fuas,
quas deinde exerceant, artes impetrant,
VlH&C addifcuntq-,:fic xqu£ fuis viris monsBru-
ras.
derus proprius eft,quem &: ipli Vencrcu
vocat i nec tamen Veneris ille mons eft,
de quo in ludi illo generc->Carmjfel Ger­
manis vocato, {pccics quxdam exhibe-
turj in coipfiquoqs fimilirerconucniur,
ac Diabolus fpecie faeminx ie illis fubii-
cit,eo(q» charadercs illos, cu huiufmodi
ceremoniisviitatis docet. Hi,quas vires
habeanr, & vnde emanent, id pofterius
explicabitur. I11 hifce autem nemini
quicquam fiducix ponendum eft. Nec
enim illius artis hoc fundamentum cft,
9 j
1
fcd indulgentia; funt m erx, circa virtn-
tem aut efficaciam omnem quxfitx.Hu*- •
iufmodi adulterina &c Venerea delira­
menta multa a fanaticis & prxftigiatori-
buseuulgatafunt.
Vtvci o virtutem hanc expendam &
detegam : vttum quxfo putatis vos, fui
omni poteftate id caucrc & auertere pof
fe Satanam, vt a nemine aut vulnerari,
aut transfodi ego pofiim ? Hoc fieri mi- fotCone
d4t>o!ui
nime poteft. Solus ac vnicus Deus hoc ircjfcto
poteft,
potcftatis habet.Ea autem Diaboli infir­ Diatmli
mitas &: impotentia eft, vt ne quide fin­ loE.tsi*
Ui,
gere ollam pofiic non frangibilcm:ne dc
homine quid dicam. Quin imo ne va­
cillantem quidem dente cuellcrc queat:
taceo, quod morbum grauiorem curare
pofiic. Sed nec quacuuis herbula alia,qua
ea eft,facere poteft,aut ei quid addere vel
dcmerc.Sic necduos homines coniugere
poteft, multo miniis cifdem vel amore,
vel odium conciliare.De his quatuor ar­
ticulis modos quatuor attendite. Eorum
primus,ad vulnera & idus, talis cft: qui
D.Laurentium feruauit, nc in crate fer­
rea exureretur : qui D. Ioannemin oleo
ab.ambuftionc tutatus eft : qui tres pue­
ros cx candente clibano faluos iic inad-
uftos extraxit: Is artem hanc nouit,8C
impertit,quibus fauet.Qux fi impertitur
ei,qui characteribus vtitur: tunc indiciu
cft ac tcftimonium inuicationis adiudi-
cium extremum D e i: vbi fententix di-
uinxid erit pronuntiare , quacausafu- tio Sup rfti*
.tn
perftitionem illorum ftabiliucrit & ob- focanib*
firmauerit. Per charadercs huiufmodi,
morbos curare, quis nifi folus Deus no-
rit ? Is imperare fpi ritibus poteft,vt her­
bis fimiles fint,& cum iis fimilicer aganr.
Cur aurem hoc modo Deus illa permit­
tat,penes ipfius arbitrium id eft.Talia ex
fe prxftarc,fpi ritus haudquaqua pofiunr,
fiure id Deus permittat,feu iubeat.Si qui­
dem herbas coniurant,aliam ipfisvim
non indunt,quam qux prius incrat.Qux
fi pluris maiorifue aliquando efficacix
finr,quam pro modo naturx ipfarunv id Quid re*
prioribus articulis imputari debct.Scien- bus conttrt»
pec
dum ergo eft,huiufmodi adieditias vir­ tionetK*
C id « .
tutes medicamentorum, pro eorum fal-
tem velamento accedere. Atque vi cha-
raderum , vclam icitias, vcl inimicitias
condere,opus imaginationis eft.Confar-
cinataenimars eft : qux ex artibus ora-
ChifJdr
nib. lacinias abripit ,& ex illis vnu cero- rilttv*
ne c6fuit.Plus,rninus eiusfit:ex colleda- ^5«!?
neis didaru rexu omne nafcicur,ficut ifte *‘u
liber trader.Echxc fas cft recordari vnu
quemuis
 I

■ M ovr b o r v m I
N V I S I B I L 1VM. H /
quctnuis antequam a vero principio de­ to diuino profluant,& no expermifiione. £uuec* B
generatae in media deficiat, ficur decla- Ea nimirum tam firma & folidanoftra in
rarum eft. maieftatem Ddi fiducia elfe debct:a qua ber-
Iftudquidem, ii naturae potentia ad ne tantillum,quidcm in quacunq; aerum­
fSlUt ^ummum explicari debeat, veriflimum na defeifeere, fedei perpetuo adhaercf*
<pic eft, quod inuifibile^ fpiritus id omne 'cere debemus.Cum QJtgb fpiritus hi per-
;«dp*: poirme efficere, quod poteft corpus vifi- fa?pc JDodores artium fint i qui fefe cre­
bile. Quod fi vifibile corpus pro tutela bre) fiib fpccie mandati cuiufdam inge­
fui, fibi ipfi loricam aduerfi^s idus quof- rant, ad docendumrcs arduas ac fubtiles^
. cunq;fabricare nouir,lub qua lorica vi­ aut feientias arcanis iri omnibus artibus^
fibile iimul Sc inurfibile corpus redum* aut ad conferendum magnam exiftima-
lateat; eadem pqfccntc neccilicatc inui- tionem, copiofam facundiam,& fapien-
I fibile etiam corpus inuiiibilcm fibi lori­ tiam profundam : ideo fibi attente ca- vi
cam facere poteft,quat & fe fimul,ceu in- ueant illi, qui ciim in pectatis voluten­
uifibilc corpus,& vna fecum vifibile pro­ tur, nihilominus tamen pro genuinis A-
tegat &: tueatur. Hoc enim ex lucie na­ poftolis haberi volunt. Hi in hanc feho-
ture patet. Eodem modo inuifibile qud- lam facile coguntur. At qui fpiritum fuu
que corpus vifibili fuos morbos adimere fpiritui fando anteportere audent; hortf
poteft, dc alios fimilcs eadem opera ipfi ftudiumac propofitum eft confringere
infligere,vt nimirum propter iftamagna- , id, quod confringi ratiOnc nulla poteft.-
lia honor alii maiori adferibatur. Sic e- Ex quo contumaciam iftOium capitum
nim metitur, vbi fatum non cftj fic inue- in fuis tuendis deprehendere lic e t: qui-
nitur, quod non eft depolitum. Quod fi articulos eos condunt, tuantur, ma-
enim fpiritusmaligni talem fibi prxdam gnifaciunt, quos tamen Apofto»li fenftf
parare queunt; nihil cundantur. Et vbi fimplici acceperunt & crediderunt : ve-
iftiufmodi hominum lenitatem perfen- lut funt Anabaptiftjc, Bohem i,'&Trini-
tifcunr, illi fe tacite focios ingerut.Dc- tarii. Et his hadenus d id is, de chara-
nique, quicquid nobis illi prxftant, fiue deribus qu id fentiendum fic, explicalTc
artes doceant, fiue auxilium ferant: ea facis fic : quibus librum quintum finiri
omnia ifto loco habete, quali ex manda- commodum vifum eft.

L E C T O R I S -

T ftq u id em , beneuole L etto rfeq u en s h ic lib er de Generatione hominis commodius

E cum libris Philofophicis coniungeretur, quoniam haud qua quam librorum huius prim a
fa rtis caterorum more ac modo de Origine Morborum traSlat. Ipfum tam en hu ic operi
Paramiro fu bn ecti, ideo non inconfultum v ifu m ejl, quoniam Philofophici cateri lib r i, q u i­
bus addi debebat, hoc tempore a d m anus non fu n t, ac potius defderantur. T u m & m ateria
tpfa de qua h ic tr a d it aucior , a d rem M edicam prin cipaliterfpeftat* E xp lica t enim gene­
rationem corporis Phy fic i*, quod m edicina proxim um ju b iettu m eft.
Caterum beneuolus L etto r h ic iterum m onendus ejb,quod hic quoque liber(ficut p rim i Pa-
tam iri de 5. Entibus)ab auctore abfolutus non ftt: f e d quod is in m edia pagina iu x ta titu lu m ,
De interiori homine-, Jcribere d e ftite r it:fic u t hoc e x ipfius Paracelfi autographo, quodprano-
minatus D . loannes H om elius fecu n d u s, P etta u ii in Styria M edicus, vn a cum Param . de 5.
Entibus fecum v e l dum afferuat. T u m & reliq u i tres lib r i, quorum Paracelfus in prafa tio-
ne quarta m em in it (nem pe de hom iniform ibus creaturis in E lem ento aqua, terra & ignis
* .« degentibus) apud hunc in u en ti non fu n t . F ieriq u e fa c ile p oteft, eosfecundum dijpofitionem ac
partitionem hanc ab ipjo auffore nunquam confcriptos ejfe. £$*}a vero alias priuatum P h i-
lofophicum lib r u m , de N ym phis Pygm ais, Salam andris, & c . congeftit & ed id it: d ilig en s
L ctter, quod h ic d efid era tu r, e x ipjo fa rcire poteft, & hac a q u i bonique confulere.
tss
II' N L IB E R

015
I
 %

u 8
L I B E R

DE G E N E R A T IO N E
RERVM SENSIB1LIVM IN RATIONE:
THEOPHRASTI PARACELSI
/ G ermani.

PRIMVS L I B E R P R A E F A T l O N V M
T h eo jh r a sti in HBRym G erm a n i.

P R ts £ F A T I 0 T H E O P H R A S T I P R l i t A .
i <i
O n s i d e r a n d v m nobisfedulo ante omnia, e j l , qua com m en tiri a & con­
flarem a ti lib r i Philofophici eorum, q u ife D eos m undanos profiten tu r, in propa­
tu lo fin t: & quidnam obie& ionis e x illis contra feejuentem nuflrum textu m mo­
Prifci tC' neri (jr im portari queat, Q u an quam enim illi nobis V alde r id ic u li obuenianti
SuntuS n 9fHue eas non n ifi cum d ilu d io acceptemus : n ih ilo m in u s ta m en , quia Adi fy m axim o la .
bore congeftif u n t ,& e x iud icio acri enatis placet nobis eofdem confiderationi n ofira ju biitere,
ac auctoribus ipfis e x debito rejpondere. Prim um autem nos m ouet iu fia com pellatio nofirorum
in Philofophia antecejforum , q u i operofis laboribus Generationem hom inis defcripjcrunt.Q ui­
bus et f i quidem N a tu ra lu x n ih il denegauit-.illis tam en eadem n ih il quoque largita videtur.
Q m cq u id en im tra d id eru n t, id non ( v t nofira Philofophia) e x lu ce ra tio n is -enatum e j l : fe d
e x argu tiis potius in terioris fe n fu s eius, quem e x nobis ipfis concepimus. Q u ib u s pro rejponfio-
ne hoc reddim us,ipfos e x fu o tantum cerebro fc r ip fijfe ,& non e x exp erien tia ,a u t oculari cogni­
Sine ex tione. Sola enim experientia & Jcien tia digna cH , qua q u id in lucem p ro fera t, non vero au-
periftia
"i g’1 f* todoxit-i & experientia prajum ta. A cu tu s phantaftes A riH otelcs de G eneratione Monumenta
«. u non pauca pofi f e reliq u it. Is tam en & in ipsa natura m ifere f e ductus & philofophia naturalis
Anftote*
Jes taxa m j yse ^gfJarus exfiJiit.Acuttcii tam en in opinionibus erroneis, & contra natura im pengentibus i-
tor.
dem ip fe fu it, & m om entis adm odum probabilibus fu a m jen ten t iam f i a b i li u i t , eamque ra­
tion ibus prudentibus confirm auit,ac fe n te n tiis artificiofis ( j iu cu n d is illu lir a u it. Q u a tame
f i omnia ita fe fe pracise in natura haberent quem adm odum blanda eius verba fupponunt:quis
clariore vnquam in natura luce de fid era n t? f i e f r ca teri ipfius ajfecla interpretes & difcipuli
eidem acum ini ac fu b tilita ti fiu d u e r u n t, v t m u ltis am bagibus,ac artificiofis ingeniofifque ar­
gum entis fu a s opiniones m unirent & fta b ilir e n t: Q ua tam en om nia in fu n d a m en to natura
n il n ifi fum us fiunt, ac Hos contritus & fla ccid u s. N obis autem ita perfnafum esi,p ra tcr bea-
Beatim titn d in em aternam hom inis n ih il vjp ia m n obiliu s, a u t p ra fla b iliu s exfia re, quam naturam
na Sm • cognouijfe,ac ab illa v t a m agifira ipsa fundam entum om ne P hilofop hia d id ictjfe. Hoc v tfia -
numbab tu im u sfic contra damnamus argutius ingenio fa s qua f e P hilojophiam ia 6la n t: nec tam e\quic-
dun?co f lA7H opiniojpcciofa,Qr finis q u o jiflo rib u s p ic i a & exornata e jl. ^yfuicenna qui-
gnhio dem (cuius nom ine omnes M edicos com prehendim us) cum a jfeclu ,ac tam anteceffotibm ,quam
Auicen- fuccejsoribusfuis doctrinam adtnodum Jpcciofam de fe m in e hnrnano, & eitss generatione pro­
It» p on it. E t lic e t v n a operafirentie omnes d eju d a rin t, v t d eg en era tion e h om in is digna & ar­
dua quadam prom ulgarent: om nis tam en eorum philofophia M edicos idos red o let,q u i e x v e -
piijiofo r i philofophia prognati non Jitn t. Philofophia enim boni & g e n e r o fi M ed ici g e n itr ix ejl.Ipfis
*«r Me' tam en hoc adharet afiidub, v t M ed ici e x ifia n t, fu n dam en to eo ca ren tes,ex quo M edicus ex-
dlcorfi f i ruitur, id eo etiam , v t vere loqu a m u r, finem qu id em h a b e n t, f e d non prin cipium , o 4c
q u icqu id m ateriale non ejl,m a teria le con flit uut\ac pro m ode fin is principiis etiam iud ica n t fu -
m untque, omnem que natura culpam im pingunt, f i q u id m in iis r ette in te lle x e r in t. Sed cur
nos iftiufm odi v a cilla n t iam virorum com m enta nim iopere torqueant? Q u i e tfi e x fo n te qui­
dem Philofophia n o n f‘cat u rie r in t: tam en in d ijcreto iu d icio in naturam om nia conferunt. F t
vero eorum, qui tam v iu i, quam m ortui contra nos d ep u g n a n t, fu n d a m en ta attingam us:
fcien d u m prim o ejl de A fironom is, q u o d p ici u ris a efig u rii regulifque ac canonibus admodum
efficacibus nos im petere v id ea n tu r. Q u a tam en om nia nos ceu obiter afflantem auram exci-
Medici piem us, qua tandem per feipfam va n ejca t. Q u o d en im ip ji m a x im i a fiim a n t: i d nos p retii
diwtu* nullius ejfe cenjem us; dum j c ilic e t recordam ur, eos pro opinione fu a plaufibiLi f a it em deferi-
bere quomodo P U n et a ac afira liberos g ig n a n t form entque. D ic u n t enim n on n u lli,a fira illis
nat uram ,com plexionem & v ir tu te s conferre.Q uoru in ep tia s cur nobis dijplodendasfum am us,
cum

\*

. j
M
 *

D e G enerat. H o m i n v m *4 9
cum nullius adeo momentifint> Non noftra autemfe d vefira g ra ti* hocJlriciim potifiimum
affirmamus, nec Planetarum, nec i^Afirorum vllam vffiam cooperationem in hoc cafu effe. f J p j J 1

Cuius demonfiratiopbfi in fuis capitulis deprometur: cum certum fit, ipfos huicnofir&prafen- fu n t l “
ti prafationi minime acquieturos effe. In textu ipfo tamen, quod defiderant, inueniunt, quo d o t o ! *
fe exfacient. N ih il nos etiam angent,fiue profiue contra nos fa c ia n t, doctrina, feripta ac m m e *
monumenta vicariorum diuorum. Nec enim vnquiim Ariftot elicis fubtilitatibus tantum
nos attribuimus, quin duploplus horum hominum argutiis Jpeciofis attribuamus, E t tamen
honoremfapientia illorum, non D iis,aut luci natura acceptumferimus-, fe d v tilita ti priuata
acfpiritibus erroneis, apud quos dubitatio ( jr am biguitas, minime vero fobria Philofophia
diuertere /olet. Nobis interimhac prafatio parte aliqua excufationifit , vfque dum textum
ipfum aggrediamur.
Prafatio A ltera.

A m f i textum ipfum de Generatione hominis exordiri velimus principia hypo-

thefis quadam praftituenda nobis efi, ex qua argumenta tractatus noftri dedu­
cantur. Fundamentum autem in eoponemus, quod, qua videm us, eadem quo­
que docere ac demonfirare pofiimtss: In generatione autem hominis duo nobis
occurrunt pracipue, qua in cateris generationibus omnibus non animaduertuntur. Quodcunq-,
enim hic fenfibus apparet, faltem mas efi acfotmina. E x pari hoc, fastus generatio perficitur,
eandem & aquiformem cum generantibus parentibusfimilitudinem referentis, ifihoc iam in
prafationepoftto mittentes obiettionem excutiemus de iliis, qui fecundum formam nobis fi-
miles non nafcuntur, v t funt Monoculi,Cyclopes,(jrfimiles alii. M ultiplex hac (jr diuerfa ge­
neratio anfam nobis m inifirat, v t philofophando opinari pofiimus, non omnes in vniuerjum
homines fecundum omnigenas formas, ex vno parente ac progenitore defeendere, fe d potius
ex pluribus. Ft,exem pli g ratia: Qui bipedesfun t ex priuato fn o : ex priuato alio Cyclopes: B ip c d * »
ac ex alio iterum monoculi gignantur. Sine rifu dim itti non poffunt, qui dicant,
tot homines, tam v a ri formes, ex incubatione, aut m atris afpetfu editos effe. N am for-
tafiis pro ludicris ifta prodita fu n t, quibus homines in rifum agantur. A lias fi ferio talia nopa«e,’
acceptemus, fineprobatione certa illis aftipulariminimepoffumus. Nobis tamen Philofophia
hoc certum facit, f i materfoetum fuum per affectum fecundum formam ita m utet, v t nec pa­
tri, nec m atri fim ilis fit, quod tuncfructus ifiefi erilis maneat, ( jr formam hanc primusfimul
(jr vltim us acceperit. Sed ( jr hoc hiemiffum facientes,prafationem noftram ta li fententia ter- Form *
minamus, quod omnino aliud quidfit, a quoforma vnaqualibet nafcatur, (jr non omnia a b v - n e t ab v-
no prodeant. Frater enim natura legem hoc efi,ex Cyclope mare ac focmina monoculum nafei: n o '
' (jr vicifiim ex monoculo mare (jr fem ina cyclopem progigni, idem iudicium de cateris quoq\

formis f i t , quarum nota fimul (jr ignota in natura v aria exfifiant. Multo id quidem d itttt
probabilius effit,feros (jr agrefies homines ex bipedibus hominibus ortu prodii(fi,(jr * patre ta­
li natos effe, quam quod in argumento pramiffopropofitum erat. E t licet feri quidem homines
brutorum infiar ratione priuati ftnt: id tamen euincit a liu d , quam quod a peculiari parente
natifint: non vero hominibus defenderint. Q u a f i fe hoc pallo habent : fim iliter fe cat era
quoque creatura omnino habebunt. Q uodfi obiiciatur aternum,quodin formatis cateris inefi,
a quo etiam homines nom inantur: illud eius momenti non efi, v t obtineat, ab vno parente
homines vniuerfos prodiiffi licet ab vno Deo, qui animam in omnibus infundit. Deus ille,
qui aternum & d at, (jr deditf (jr quem Philofophia agnofeit, tam variasform as ac m ultipli­
ces homines nafei nonfinit ex parente vno, fed pluribus; nec prater naturam monsirofum quid
(jr inhumanum ordinauit. Omnibus quidem fim ile aternum contulit, fe d non fimilem for- ° c^ au*
mam indidit: quin imo m ira varietate diuerfos a parentibus produxit. Quanquam (jr hoc t i o -
in prafenti prafatione recenferi dignum videatur, quifhamprim us bipedum pater exfiit erit,
fi retro ad principium numerando recurratur, id tamen philofophicum minime efi,fed quod­
dam ludicrum iocofum. N am quam primum patrem comprehenderimus illum , a quo omnes
homines prognati fu n t: in illa meta illico nobis fubfiiHendum efi. Q u a enim nobis Philofophia
explicaret, quo is modo natus effet> Deus enim ipfum creauit. Quo etiam concludimus, non
feripturam aut literam confulentes, vndenam Deus ipfum crearit: fe d hoc omninoperfkafum
habentes ifta talia omnibus ab ja m dita.effe. De qua m ateria, f i quidem aliquid certi traditu
proflaret, ac fciripoffet: verendum tamen efi, quenquam intelligere qnidnam gleba v el ar­
gilla,ac qualis, aut vb i eafit.In parabolis id ergo relinquem us,profundius nihil de eo feru-
tabimur.hos vero qui hanc parabolam-pro ta li non agno(eunt. fe eam a fe intelligi vel exponi
poffi putant, accomparamus illis , qui intelleftum tintinnabulis fibi coemunt.
N 3 Prafatio

*
 ISO P R A F A T I O IN L IB.
Prafatio T ertia.

S t i v s m o d i ergo flermone om iffo, in expendendo propofito noftro pergi­

mus. V b i percenfebim us, quo modo ortus liberorum a D eo con flit ut us at
ordinatus f it . D e bipedibus ergo exem plum fum em us patrem ac m atrem , ac
in illo de caufa philofiphabim ur, cur duobus, & non v n o , non trib u s a d fle ­
tus v n iu s constitutionem opusfit .Hoc argum entum in prafatione hac q u iefi
cere flnem us. Verum tam en quemadmodum bipedum hom inum generatio in
nobis eft : fle in ceteris quoque flectis om nibus, fecundum form as omnes. E t lic e t f e t i a
in form a m u lta ac v a ria q u id em fln t: in tern os omnes tam en non a liu d , quam form a diuiflt
e fl, non natura ip fa .Q u a re bono iure fu b generatione noftra, illorum om nium generationem
com prehendim us.Vnica enim fa lte m natura reperitur,fed eadem tam e in v a riis form is abfco-
d ita . In interiore autem hom ine om nia f i t a fu n t , £? non in eiusJpecie a u t form a exteriori:
fhiloflophia etenim eft feru ta ri LM icrocofm um , hoc est', interiorem hom inem ; non qualis
fo r is in conjpeftu is eft: cuius d ilu cid io r declaratio a lio loco in ftitu etu r. C u r autem bipedem
hom inem pro exem plo ponam us, caufa non efl, quia v e l nos ta les fu m u s, v e l ta lis nofter fa n ­
guis re p eria tu r, v e l res ifta nobis pra a liis notior f i t , v e l genus hoc m axim am , eamque p o tifi \

fim a m cogniti orbis partem occupet. H arum , inquam , caufarum n u lla eft. S e d ca u fa praei—
pua illa efl, quod nos ipfos m erito cateris digniores cenfem us, quia c h r iftu s ipfe f e lla noftra
f u i t , noflrdm que form am affum fit: cu i cum optio ac a rbitrium liberum efflet qu id u is eligendi,
a u t form am etiam peculiarem iuduendi: tam en, etiam citra fem en hum anum , form am noftra
affumere v o lu iA V nde opinari lic e t , fe lla s cat erasfecundum form as fluas non aque perfellas
Bipedes
exteris exfiftere, fe d a liq u id om nino d efellu s & lu d icri in illis d clitefcerc. In form a autem bipedum
uoies" n ih il d eficit : f i d e x ipfa potius argu itu r, fe lia )n C h r is li o m n iu m p erfelliftim a m & abfblu-
tiftirnam effle, nauo om ni carentem , fe llifq u e ca teris om nibus d ig n io rem , qua nim irum ad
h u n cp erfcilion is & in tegrita tisgrad um m inim e eu clta fu n t. E t quanquam m onoculis in v ifu
n ih il d efit, nec quicquam in cur f u cyclopibus d eficia t, fe d p e r f e l i i ip fi fa tis a d fu o s v fu s fin t,
& form a ifta contenti v iu a n t: colligi tam en non in iq u e p o ftit, hanc form a diuerfitatem ipfis
in d ita effle,ad illuftran da clarius bipeduform a d ig n ita te, & n o b ilita te qu a fin e hac fo rs m inus
& obfcurius pateret: nec datam illam ipfis efte propter peculiarem an im a m .In terior a fq u id em
natura, & quod in natura ipfa v ita eft, id idem in om nibus fo rm is e x fift it , non im becillius,
ictm fl1 non fortiu s, fe d fola fortna differens, id , quod grauius nos non fo llic ita t. Vropter ea etiam fle-
inomn! c**d u m a tcrn u m , & anim am rationalem , ipsam que natura lucem ; eofdem n o b ifiu m , eodem
bt» <a- cen f u ad im a m u s, nec quicquam contradicim us. N o s tam en Philofophia non fe r t, q u in cogat
pronuntiare i l i orum exortus modum tru tin a n tes,q u o d ipfi m onftra, & quadam quafiprodigia
creationis exfiftant: v t nim irum , q u icq u id in natura probe ce ffe r it, bipes e u a fe r it: & quod
Q.«ic m ale cefferit, m ondrofum euaferit, & v e l p ra d iH a m fo rm a m ,vel a lia s quafcunque in duerit.
monoii Sicut enim in n atura libus operationibus fu b inde m u lta eu en iu n t, qua a n a tu ra li modo ac for-
otonttra ma d efcifcu n t.fic etiam pro n utu D e i in creatione hom inum h u iu fm od i m onftra quoque oriri
cft* & concurrere poffnnt, i t a , v t non om nia ac v n iu erfa fub v n iu s p e r fe lli hom inis Jpecie con­
tineantur. S ic ergo illos fecundum huiufm odiform a q u id em , non tam enfecundum atcrnum ,
monftra pronuntiam us.ideo liberos quoq; fib ifim ile s g ig n u n t, qu od form a ta lem in creatione
mancam ac v itio fa m acceperunt. E c q u a le s in creatione co n flit u t i fu e r u n t, ta les perpetuo
m anent, v fq u c dum creatura v n iu erfa iteru m aboleantur. Q u ic q u id v ero in ipfa natura
monftrose f i t , ac degenerat, hoc n ih il g ig n it, hoc n ih il propagat.Contra vero id , quod in crea­
tione m onftrofum f it . E ft enim illu d fecu n d u m form am ac naturam fluam perfletium (fi ha*
b d e , a d fib ifim ileg en era n d u m (fipropagandum .
%•

P raefatio Q varta .
E d v t in te x tu proflent i im m orantes, propofitum noftrum lon g iu s non produca­
m us, prafationibus tandem Colophonem a d d em u s, prafupponendo voois perfe-
ttionem generationis om nium hom inum , n u llo genere excepto. A d hoc commo­
d iu s fi a b ilien d u , deferibem us ortum ac generationem eorum vn iu erforu m , in
j e qm xircrm m habent. N e c de h is tradem us a lio m odo, quam fe cim u s in • d ijcrim in e for­
m arum excu tien d o .«njbi v erita tem fu p er creatione m onftrofa term inauim us. H ic vero de
omnium f i c i arum , feu generum in teriore na tu ra ,q u a v b iq u e fim i lis eft,v n a q u e, textum ,no­
ftr u m producem us p ro in tr o itu vero lib r i n oftri i d com m em orabim us, q u o d in ip fi libro
d ein d efia n iu sfin l€tU} ,nem pe q u o d n o sp ra d ith non f i l i fim u s,q u i m undum vn iu erfu m occu­
pem us ii
 D e G e ne rat . H o’m i n v m . Ut
fe m u s\fecl affirm am us,quod mundus hic noster-, falsem pars quarta m undi vn iu erfi exfifiat.
N o n vero, quod mundus triplo m aior f it , quam a nobis cognofcatur: fe d quod in cognito nobis
mundo hoc, tres adhuc partes fuperfint, quas nos non inhabitam us: Hoc v t clarius inte/liga-
r tis, ita explicabim us. Statuim us, in aqua mundum effe, (fi in eo habitare homines ipfos quo-
E«ott *Iue aterift participes, (fi n ob ifcu m fim iliter, fotm a ac natura v a riifq u e Jpeciebus omnino
Iklncn' coornat9s & d ota tosfitu t de quarta nofiri m undi partis hom inibus commemoramus. Cum er-
torum, go fciam us, in aqua quoque mundum aliquem effe-.idnobis caufa (fi incitam ento e r it , v t de
quatuoi eorum ortu (fi generatione peculiarem librum , hunc confequentem, condere aggre/furi fimus-,
tfcnera. ntm ir}im altera parte m undi. Eadem nobis etiam caufa erit fcrib en d i lib r i te r tij. Depre­
hendim us enim refiduam m undi partem aliam ,nim irum terra .cuius habitatores defcribendo,
librum tertium confttmmabimus. Hoc fin ite , ad quartum properabimus. (fi na­
tales /eu generationem hominum Vulcaniorum , m undi partem quartam incolentium
& fu b elem ento ignis agentium vobis expediemus. Hoc modo intelligendi fum us,par­
tes m undi quatuor ponentes, e x quibus mundus vnus conftituatur. N ec patiem ur nobis
ex cuti hanc Philofophia, qua talia docet ac tommonfirat. N ih il tam en mouebimur f i repitu
eorum, qui e x terrena natura animatoris conditiones penfitantes, tres reliquas m undi partes
reiiciunt. Jguas enim ipfi im aginationes concipiunt, m om enti haud m agnifiunt: fedpleraque
inanes (fi n ih ili. Alacres ergo (fi la ti textu m nofirum continuabim us , fa n a fc ilic e t nofira
Philofophia dttclu, (fi verborum ipfius C h rifii ajfenfu, qua pro nobis, v t dicetur, fa c iu n t, (fi
Philofophiam nofiram v a lid e fia b iliu n t. ^siujpicio ergo veracifiim i tefiim on ij C h r ifii, (fi
experientia Philofophica, textu m nofiroru librorum fecundum quatuor generationes quatuor
m undi partium iam tem pefiiue exordiem ur. Prim us autem tradet de nofiro mundo, (jr eius
indigenis, nim iru aereis Secundus de Nymphis, aqueis. T ertiu s de pygmais, m ontanis.Quar­
tus de Vulcaniis, in igne degentibus. Ita concludimus generationes omniu hom inum , in qui­
bus aternu, hoc efi, anima habitat, qua bonum fum m um e f i , (fi beatitudo extrem a , f i v l -
, tim a m erces: cuius vnicus redemptor efi ChriH us. D eus ac Dom inus C hriftus le fu s , natus
e x 'JM aria virg in e, qua eadem fu it ante partum , f i deinceps efi, im m aculata p er omne ater-
chrift!'* nitatem in fa n tfa T rin ita te finefine.
mater
Trinitati
inicira Finis quatuor Praefationum.

DEINCEPS S EQVI TVR I

T E X T V S L I BRI PRIMI • .

T heophrasti.
T R A C T A T V S P R I M V S.

. C apvt
N exordio noftri textus
fermonem generalem fa­
cimus de omnibus crca-
Crea taro
rcr&duo curis, vt noftri propolin
etdincs. intelle&us certior & pro­
dimur lit. Uencrationcm autem crea­
tarum rerumvniuerfarum duobus modis *
partimut. Vnus eorum eft creatorum,
qux fux multiplicationis femen libi im­
plantatum,ac in ipfam naturam ita infer-*
tum habent,vt natura ac femen res indi-
uifibilis exfiftat; ita inuicem confufa 6C
permixta, vt alterum fine alterius abo*-
litione feparari minime queat. Ta^-
les funt infenfilia, crcfeentia, vt'planta
herba, lapides , metalla , Sc extern a-
nima fentiente orbar.quetaiidtriodum dc
P R 1 Vf V M
1 R IMVM. ,| Stfibile*
creatur*
ex fua
ipfarum generatione planius docebitur j?“ ““
Alter eft modus, quod nonnullas 'creatu-
r x fint, nimirum fenfibiles, qux in fele
femen nullum conditum habent, quod
ex natura ipforum oriatur,fed fine omni
plane femine viuant exfiftanrque : veluri
funt homines & peco’ra-Nullus in fe vir,
nulla in fe fccmtna femen continet,quod
ex natura ipfarum gignatur aut proma-
netjficutdc rebus infenfibilibus comme­
moratum eft.Eadem etiam pecorum ra:- ^
tio eft. Sed nos dc pecoribus filerftes,
tra&ationdrtv tanturtl generationis hu-
manq continuabimus. Dc qusHta pridpo-
nimustquod oitHies invniucrsu res fenfi-
bifes,feu fentfentes,in fefe,& ex fefeipfis
femen nullum habeant.Vnde ftmdameri-
N 4- tum
 ) 5* T racta T V S I.
tum huius capitis intelligcre debetis, in luce naturae viucre, & haudquaquam
quod hoc vnum docet, femen nimirum in femine, quod A l l a r a eft. A c, vr,
ipfi homini non ex ipsa natura fuccrcf* quod res ipfa eft cx fundamento vobis
cerc aut promi,nec naturam ad eliciendu edifieramus, fcitote , Deum rerum om­
&: generandum femen quicqua conferre, nium creatorem fbium hominem in na­
nec hominem etiam quoad femen quic- tura: lucem conftituificj, vt is liber ac
quam ftimulare. Sic erg6 in homine fo- folutus eflct. Hac de causa femen ex Homo
la ineft narura,citrafemen, & citra mix­ natura eius abftulit , nec id illi irn-
tionem natura & feminis, velut id de in- plantauit, nimirum propter aeternum,
fenfilibus rebus intclligitur, in quibus v- quod in ipfo viget. Purum enim Deus
^trumqne mixtum ineft, non itidem vero hominem pofeit, non altcratum» qua­
etiam in homine. Vndc colligere debe­ lem tamen femen reddit, fi in natura
tis, quod in creatura non fentiente res inhaercat.Huius hanc claufulam animad-
• qualibet per (e matrix fit,etiam fine viro, uerrite. Crcauit Deus virum & fcemina,
6c qu6d inter illas virile cenfetur, id ipsu nulliquc femen indidit, ne qua fors per
{ per fe quoque fblu matrix exfiftat. Nam libidinem extra naturae luccin eiiceren-
femen quoque fert.In homine autem res tur. Pro generis tamen propagatione,
fecus fe habet. Is enim, qui vir eft,femen liberu ipfis arbitrium impcrtiuit,& fimul
in fe non continet ad genus fuum propa- femc etia illis dedit,vt gignere vel velint
*tl f'1’ 8an<^urn* et*am noa fcemina. Sic er- vel nolint. Semen autem in phantafiam
mina in gb fine femine funt & in natura libera eorum ingeflit originaliter, materialiter,
conftituti, cui nulla conditio feminalis fecundum omnes fuas conditiones,hoc
h*‘>CDt implantata eft. Hoc ergo inteiledu, res pado. Si gignere appetit vir,tunc fpecu-
Jnfcnfibiles <\\Ax\\bcz-)Matrix funr.contra latio eius libidinem illi fufeitat. Libido
autem res fentientes. Sic ergo homo li- autem ipfi femen gign it: ficut deinceps
. ber confiftjt, abfque congenito femine, hoc planius demonftrabitur. Sic ergo fe-
nec permixtionem cum plantis fimilem me a Deo in fpcculationcvinditu eft-Spe-
ac congenerem haber. culationi aute liberum arbitrium collatu
eft, libidinem vel fufeitandi, vel fopien-
C a t . II.
di. Et hxc non natura eius molitur: fcd u\*a
Emonftrato nunc &: confe&o eo, tantum obiedum . O biedum enim eft,
D quod homo in fe femen non con­ fi vir fjcminam confpiciat.Sed penes ip-
tineat, ex natura eius procedens: id iain fum tamen hoc quoque eft, an velit, vel obicai
exemplo addudo illuftrandum e ft, tali nolit obfequi illi, quod rationi eius im -qm
nimirum. Compertum vobis omnibus plantatum eft, quidnqm obiedum in fe
eft, quod nemo vcftrura quicquam ex habeat. Largitus enim eft Deus homini
iSIft iw natura gignat: fcd quod ab omni fe- rationem, vt fciat, qualis libido fit.Hanc
ium
turz
«n» mine liberi &: vacui fitis,^ meri ac purii
in tamen ipfe poteft vel temnere, vel appe­
eft. natura, ex qua lucem ipfius naturae hau- tere,vel exercere,vel omittere, & ratio­
fiftis. Vbi autem femen ineft in natura, ni vel imperare, vel fuccumberc. Ideoq,
ibi lux natura: non fplendct, fcd mortua Deus etiam homini feme in imaginatio­
. > eft. Cuius hoc documentum fumite. Sci- nem infcruit,in qua omnis intellectus fi-
tum vobis eft,hominem femen ferentem tus e ft, & cognitio obiedi eius, quod
ratione nulla vti, non etiam fecundiim fpeculationem incendit ac tirilltft.Quo-
rationem yiuere,fed in meris voiuptatib. rum fi huic non aftipulatur, femen nullu
ac phantafnmis Venereis cpnfumi. Cur ei ineft,fed fola lux nature.
autem hic de homi/ie fcjmeti ferente lo­
C a p . III.
quamur,cum tamen paulo, ante delibera

Homo
piatura tradiderimus ; huius rationem
_yoBis. in fcquentcbapitenreddemus. Ad
_tp^um autenv priprem hoc attendite:
D
det
E viro quod dixim u s , fccminx
quoque competit. Virum ea fi vi­
fuum obiedum tuetur. Speculatio Scato
« fiat i«
cutaOeo nemp£ hominem adeo fublime, ergo iam fequitur qtfi^nam vir fit? &: ra­ vttoqoc
c Aditus. * '
arcuum ac.f^enuumcondidUfe,vt ipfum tio, feu intcllcdus vero eft, a Deo datus. leu u.
jfolum in naturae li^e liberum .verfari ac Iam vero penes ipfam eft, fc aut libidi-
dcgeteqflmino volucrir.Vnde citra om­ nofam exercere, aut minime. Si in libi­
nem contradidioqe libere philofophari dinem confencit: foeta femine eft. Sin
^offumus, necefieeffe , vnumquemque minus, nec femen habet, m libidinem
.Philofophum diuinum fimul &: naturale, fertur. Sic ergo in affensu hominis Deus
femen
 t
0

D e O enerat. H o m i n v m . 153
femen implantauit: aflenfum autem in nobis labor ad metam iuftam pcrdu&us
voluntatem eius conftituit,vr vtrum ve­ fitr Ad generationem hominis itaque
lit) pdflit. Impendente autem aflehfu, reuertentes, pro exordii modo textum
ritccfle eft,is vt vtriufque fit,viri fcilicet, hoftrum continuabimus.
& focmin^.Sic crg6 aflenfus volutatis v-
triufq?opus perficit.Talis eft mod9 gene- ‘ C ap. IV.
« ■

rationis (eminis,quod nec videtur a quo- * <

#•

1 nulli vn. qua nec Videri potcfLQ ue caufa ergo eft, felit ha&cnus confecimas , femen in
k\ quin- ^ v i • ’ n. • \ M j N I
S
... i
ium. quoctcoeciifti Medici integra» capitula imaginatione hdmihis pofitum effe,
wjSi (parmate tradant t quod verb fperma & conliKtim firte aflenfum genitorem fed
(etttcn edet, quod tamen haudquaquam parentem effc feminiS: nec tamen horni- .
eft: Q uin & artis fuac ope, recepta & iuf- nem vnum & fbldm ad femen fufficcre, Adrem«
cula varia conficiunt, per quae foeminas fed opus habere etiam obie&o alio, hoc
prolificas reddere audent: cum tamen id eft, vnum hominem feminis faltem di-
ipfdtum arti omnino impofTibile (it. Sc- midii rationem habete: iqeb‘iarn dein- n».
qSt/ mcn cn*m non materiale eft, (ed fpecu- ceps aliquantb planius faciemus, cur
Aimdie. Jatiuum. Ipfi autem (perma augent,cum Deus homineni femen faltem dimidium,
ndfpet* tamen (perma egeftio humoris (it, non conftituerit.Caufam hanc ponimus, quia
**■ (anguinis, (icut fuo loco de fpermate de­ folum obie&um id operatur, quale ni­
finiemus,non quod de femine, fed veluti mirum vir eft erga fceminam, & hxc vi-
de excremento naturae, in quo nullum cilfim erga illum. Cur vero obiettum vi­
femen continetur. Qu6d ver6 illud cu ri in faeminam, & foeminac in virum aol-
SemS * .
dele&atione ac proritu ciaculetur, cau(a locarit, hafcc ratio eft. Etfi ille quidem nius tan-
•haeceft,quod voluptatis fenfus aperiat pcrobic&um i matrix fiat feminis:tamcn dtputa
vertas illius egeft ion is, qua: vi caloris ab vt operetur illud,vel annuere,vel abnue- fraa*
’t imaginationis impetu concitari protru- . re ide poteft. Sic ilex praecipitata phan-
dicur. Huiufmodi deliramenta cum mul­ tafia fors in femen ferretur: fi non afien-
w*

ta ediderint: ea oum caeteris ipforum er- tirctur,tunc femen perirer & moreretur.
rorib. tranfeant. - H oc tamen citra dilu­ Nam vn.\ cum phantafia aboletur.Per ea
dium tranfiliendum non eft, quod Ana­ vt emergit: fic Oum c&interit. Si ver6 ip-
tomici Medici profitetur, fperma femen /amet matrix plena: generationis cxfiftc-
e(Te, ac ferio defendunt, illud a natura rct,ficut conftituere diuina ordinatio fa­
progigni.* adcbqj fc homines faciunt, cile potui fTct:tum ex ncccflitatc (iia cre(-
& dicunt, cum tamen fe Deos facere de­ cerct illud. Sedifto nos grauare noluit.
berent. Interim tame ne Deitas ipforum Virum enim Deus virum conftituit, 5 c
propter vfum libidinis fufpc&a fiat , e focminam faeminam,fecitque,vt vtrique
cathedris fuis declamitant , hominem efient homo vnus: id quod longius hic
humano more agere debere. Ha:c fen- difquiri non opus eft. N ec eos arborum
tentia valde titillat fuperciliofum illum fimiles effc voluit, in quib. vir & focmi-
Ariftotelem, dum inquit , Naturae fuas na permifeentur ac vnum funt.Nam fen-
109’ egeftiones omnino deberi. Q uod ipfum (ibile vnum,fenfibile aduerfum aliud re­
Ariftoteliquidem largimur: non aeque quirit. Iftum autem fermoiiem quonam No ora*
tamen etiam hoc femen ex natura pro- profcrimus?Nam Deus non vnumquem - nes ad
manare, licut Satanici (cortatores hoc libet hominem fui generis propagatore !u Pn«i’
fcuto fuam malitiam & libidinem tuen­ ede vult: fed alios fine femine, alios cum
Tibullfi.
tur. Et hoc non poffmnus non admirari femine fecit, idque modis variis. Idcoqj
in magno illo D eo T ibuli $, quiciim ipsa obie&um in fceminam collocauit, quod
natune lucem in fuis fatcllanis puram quiuis vel appetere, vel refpuere podit*
impollutam ede pofcat, ipfis huiufmodi Mauult enim Deus naturae lucem pura,
effugia foeda indulgeat, &: tamen alias in quam contaminatam exiftcrc. In pura
vna puritatis laude fefc efferat, ac folos cnimfpirirus viui: in impura fpiritus fa- '
puros,Prophetas c6ftituat,eofq;folos fua tui & furdi verfancur. Atque hifce di­
gratia & clementia dignetur. Forfan ipfe ctis exordium de femine finitum volu­
domi nunquam eft, aut dormitat,famulis mus, vbi docuim us, quaenam matrix fe­
adlibininemfuam omnia torquentibus. minis fit, & quomodo id ‘generetur. V-
Sed quid hic Deos iftos ac Medicos per- bi fcduio ad ingens diferimen, &: caufam
ftringimus? cum tamen nec ipfi Philo- illam arduam attendere debetis, cur
fophije vilius gnari fint j nec inceptus Deus hoc m odo femen in voluntatem
hominis
 r

i
T ractatvs 11.
i m

hominis depofitumac conditum voiue» latione liquor vitx accenditur, St femen

r/t Quicquid eligit, id facit refpcCtu fit hominis alterius: Sic fe res habet in
ieminis. Quod fi tam Theologum, quam viro: /ic in foemina. Liquor ipfc alias li- bioim
Phitofophum agercm:fcribis Cane nofiris quov manet,nec Icmen fit» Semen auremS T
ac ducibus volumina mulca illineremus, deinde ideo fit, quod per vniuersu cor- lub*"'
vr tandem ex ipio' fundasneco( quod ha- pus diflributum St difieftum ex/iftit. Si-
i &!!!*& &enus nondumarcigeruntJChnlium ad- militer etiam omnis nacura, proprietas,
rhi. difccrent St intclligcrent, qui Philofo- conditio, ac fpecies membrorum,cft/pi*
iofo/blf phic cuiufuis finis ac terminus efTe de- ritusinipfb.Etquemadmodumcotpusin
bct. Is pura pcftora diligit, non conta- fua formatione confidit: fic liquor quoqi
■ M |9

minata: lucem vult, non tenebras;homi- vitar. Nccliquor vita? aliud cfi,quam ho­
nem liberum pofeit, non oneratum ac mo ___________________________
abfeoditus: vifibile enim eft id,, quod
__
oppreffum: /olutum eum Hagitat, non ipfum abfeondit. Liquor autem vitx in JffS
vinctum St catenatum. Hoc querimur, homine nulli rei conferri poteft aptius,8nim'
nos quidem Thcalogix nondum luflicc- quam vmbra? in pariete. Ea ab homine
re. Speramus tamen viei/fim, a Philofo- proiicitur,& pro cius men/ura formatur.
phia nihil nobis denegarum iri. Talis etiam liquor, is microco/mus eft,
VTT eft vmbra intcrior:Suamtamen is /ecum
T R A C T A T rS SECVNDVS. fubftanciam habet,St fuam tangibilicatc,
C A P. I. St fenfibilitatem,St omnium totius cor­
poris membrorum ideam, fubftantiam»

E X prioribus capitulis'noftris colli­ ac naturam, omniumque eft nobiliflimu

gere“Ppoteftis St rccordari,pra?moni- eorum, quxeunque in corpore humano
tos vos efle, vt/ciatis, rationem feminis: cx/iftunr. Et licet quidem animam non
hoc eft, ipfum /cmen, St rationem natu- habear, vitamque a corpore mutuetur,
rx, iunda in homine creata non c/Tc:fcd nec eam ex fcipfo habeat: tamen homo
naturam conftitutam efte /corlim. Dein­ is alter eft. Quemadmodum enim quis
de rationem /eminis, hoc eft,fpecuIatio- fe in fpcculo contuctunfic natura fecon­
nem ex obie&u fuo cnafci, ficut Deus i- templatur in ip/o:& /ic eft in homine,li­
fta ordinauit: Naturam nimirum ad vi­ ne damno St detrimento corporis.
tam corporis humani: obie&um autem
ad femen : vtrumque vero ad /cipfum C a p . III.
fcorfim. Hac ratione,quicquid obiedum
Q
Vod fi ereb voluntas hominis in
aliquod habet, ad /cmen concitans: id obicdum
■ ideonfentit, tunc liquor
implantatum,aut inhabitans /emen non ifte femen fit. Quemadmodum ca­
habet. Quanquam maioris intelligen- lor folis lignum accendit, aut alius ignis
tix gratia conucniret hic brutas quoque lignum aliud,propter ingentem calorem,
pecudes introducere, qua: obiedu fuum qui lignum attingit, licet flamma ebufqj
iutclligunt, St naturam eius norunt. Sic non exeratur: fic obiedum quoque alte­
enim congenita fpeculatio,qua? in pecu­ rum microcofmum accendit, vt femen Mo4«
r i . r tcneili»
i , dibus eft, operationem illam caufatur,$£ ex co nat, licut cx ligno ignis. Semen, aoum
femen fufeitat, St non ip/arum natura. quod hoc modo gignitur, vt ditium eft,
Id Deus ipfis fimiliter in obicdum de- in fuis locis ac icdibus quietum iacet,
pofuic. Ratio tamen fpiricus in folo ho­ quemadmodu liquoris in corpore fedes
mine viget, St in alio nullo. De homine funt.manus nimirum in manibus, pedes
ergb dicere incipiemus, quomodo is ge-. in pedibus,cor in corde,cerebrum incc-
nerecur : St de materia differemus, ex rebro, St fic confequenter.Ncc locus pe­
quafiat: tandemetiam dc eius formatio­ culiaris vllus eft, in quem femen cadar,
i!‘ »\> ne St incremento. Ad textum ergb ca­ St ibi quicfcattfed in fuis receptaculis af-
pitulorum fcquentiumattendite. fcruatur, in quibus ipfius liquor ac ma­
teria continetur. A liquore vit$ autem
C a p . II.
feparatur, ficut fpuma aiufculo,& mufto.
Tafe ergb habet textus generationis Hxc cum fe ita habeant,fcitote,quandiu
hominis, ex ordine. Deus homini fuccinumhoc femen ad fe non allicit,
ScT maceviam Eminis in voluntatem collo- tandiu nihil efficitut in homine ifto ref-
veiuiu. cauit, quam ex obiedo fuo fumit. Si er­ pedu feminis fui. Vobis autem ea for-scacu
gb homo obiedo affenlic, St voluntatem fan cogitatio obuerfari poteft,quod femc
in fpeculatione complcuic: tunc a fpecu- illud genitum in vafa fpcrmajica fccedat,*’^ 6*
(<!«“ '

4» «
 1
%

D e G enerat. H o m i n v m . *i1
idc quibus fatui illi Medici blaterant) Se demus. Quoniamaudiuiftis,prardidum
ex his iterum (limulam proprio ciiciarur fperma (altem egeftionem efie,non vero
Se profundatur. Et hoc mendacium om­ (cmen: idccfi quidc Jubentes vobis cla-r
nium putidiflimum cft, quo illi Se bona rius Sc dilucidius dcmonftrarerous: vc-
fua augere, Se iadantiam fuam prodere, ftra tamen f^cit intelligcntia, vt haec dif­
Se hominibus illudere (olent. fitere arbirremur hadenus commemo­
rata. De iplo aurem (emine ira intelligir
C a p . IV .
te. Dcfimuimus(uperius,(emcn poft in-,

P Ergaxnus autem in contextu. Sper- fiammationem fuam immotum quiefee-

S p em a
e g e ftio
'4 filr? dh m a, quod ex vafis (permaticis pro­ re co in loco, in quo vertatur; hoc eft*
funditur, egeftio eft liquoris illius vita:, diftributum per vniuerfum corpus, ncc
qui depuratur S e fe c e d it , quemadmo­ hominem vllum gignens. Solum fucci- Succ;nS
dum ftcrcora a cibo /egtegantur. Sic nu aure illud ad loca generationis allicit
ergo fperma depurationem nuJJam habet ac defert, vbi maturefcere debet.Hoc*
aliam quam qux per obiedi acccn- ita accipite. Principio recordari debetis
fionem fit. Accendone f a d a , egeftio- viru m dim idium faltem Jim en habere,altera
nem in vafafpermatica coniicit liquor, dim idium habere foeminam. Duo ergo hi
Se (cmen in fcip fo retinct.Semen autem, integrum (emen conferunt. Haec autem
ex qua homo nafcirur, in liquore rema- quo modo coniungantur, attendite. In*
Okicd ner, nec in fpermaabit. Hoc aurem loco matrice latet vis arrradrix, qua: (uccino Matricis
diluiturIt# * - 7 i martra*
argumentu quoddam diicucicmus, quod fimilis eft ac magneti, potens nimirum *»»*•
e nobis a ccrcurientibns illis Medicis ac (atis ad attrahenda (emina cxfiftens.
Philofophorum veterum nonnullis, cum Vis ca .actradrix matricis erumpit ’
ipfisfacientium obiici po(Tir,ralc fc i li c c t : Sc fe ie exerit, quando (cmen iam ge­
7 {pbis certa, experientia conjlat, ex fierm a te nitum cft. Ideoqueli opera illa, qua: fe­
imaginem hominis generari, l d autem non cundum affcnfutu ex fpcculatione lufci- '
fafficit a d hominem, fe d tantum a d Cimilitu- tantur, inftituuntur.\tunc matrix (emen
dinem. Q uanquamidnon'taceat eo lo co , v b i humoris ad fc allicit, tam a viro, quam
i acere debet, prout nostri aduerfarij loquun­ fcemina.-adeoqj^corde, ab heparc, a
tur, pu tan tes , inde hominem fieri p o jfe , (fi fplenc, ab oftibus, a medullis > a venis,
omnino fieri: v b i h ali urinantur* Cogitatus a mu(culis,afanguine,a carne,ab vniucr-
enim ipforum ac ars m agis adpecuniam, quam (is iis, quae-in corpore continentur. Quic- Qu?iib«
veritatem intenta ejt. Scdfolutioncm liu- quid enim peculiaris in corpore pars eft, fea“eiuu
iuS argumenti talem habete. Spcrm ae pecuhare quoque fuum femen habet.Se* habct*
liquore vita: egeftio tajis qft,,vt poceftatf* mina tamen*omnia,ex quolibet- membro
habeat, in digeftione formationem ecia attrada, (emen vnum (altem faciunt >.(i
aflumendi, quam liquor continet in fua confluunt. Et (ie matrix ab vtraque pcr-4
natura. Liquor enim vita*-forma cft cor­ fona verum (cmen cum fpermate permi-
poris. Sic ergo eandem formam fperiqa ftum ad fele trahit. Quare illorum iteru r e p t o J
quoque in fc retinet, potcftatcmquc hi- Medicorum mentio facienda eft, quae fiw*
bet formandi', inftar liquoris. Rem tamc circa fperma .vclut in natura occupati,
ipfam ita inrclligcre debetis; quod ni­ foeminas foecundas,vt Sc ipfos viros red­
mirum ex fpermate nihil aliud nalcatur, dere conantur; quod tamen purum putu
quam forma,quae in liquore ineft.Ethaec commenturo cft. Quamdiii enim attra*
eft naturalis operatio : ibi nulla vita eft, d rix matricis facultas cx fua propria na*
nulla fenfibilitas, nullu^vifus, nullus au­ tura non agit, tam diu femen ad loca illa
ditus, nullus ^uftus, nullus olfadus. Haec non defertur,vt ncc confequenrer infans
omnia in femine funt perfecte,integre, vllus gignitur., .Et fi fperma ip(um (emen
fine defectu. Quare fperma pars eft. li­ exfifterct,ficuf illi nugantur, quod fine
quoris vira:, qui microcofmuseft.Etfi ab matripefcetws^cret, licut ante didum
incenfione fuam egeftione excutit, tunc cft, fcitote toties illo matricem perfundi
parte quadam in proprietate liquoris h^- Sc compleri; vt quotidie liberi naici d«r
rct, hoc cft, ad form am , nec quid vite- bercnc.Seafuo ifti mendacio non caute
•V ' '
nus. 4
fatis ita profpcxcrunt. ^
C ap. V. .
C a p. V I.
r.* •

O Mifiis autem termonibus prioribus^ "/""V Vcmadmodum explicauimtis iam,

ad confiderationem feminis per te . V J j p i o modo femen ab homine fccer-
natuc

V* '
\
$

if6 - T ractat vs ll
naturiii matricem: iic pon 6 vobis mi- ex illis porcnci/IImum c f t , illud foetum
' crocofmum etiam enarrabimus, hac ra- fibi fimiiem facit efformat. Nunquam
tionc.Si omnia femina ex omnibus par­ ramen ad amu/Iim & per fe d e iibi a/Iimi-
tibus in matricem conduxerunt , tunc Jar. R atio cft, quia ab altero icniine in­
natura matricis femen capitale, cerebra- fra d io indu d a c f t , per quam_ iubiude
J*®J» ^Cf ^ cryflaJlinum, Sc ii milia fequettrat m utatio in forma incidit. E t quo longius
dotum ad fua Joca, & i ic membra d ifp o n it, vbi vnum ab altero na(cirur,c6 maior Sc cer-'
mfifro- ' e/lc debent, non (ecus acarch ited u s do­ tior euariatio eft ad Emihtudinem. Jca
IUlli mus ligna difponit ac collocat. Jam , /i fem en naii, nafum in ftrtu format pro
vnum quodiibetiem en in 'natrice ita ia- vrriuique ratione &: perm ixtione. S ic &
cct, vt iacerc d e b e t: tunc id M icrocof- os os fingit,membrum, membrum.Vnde ^
mus vocatur. Ibi enim congefta &: co n - hereditarii etiam m orbi confequuntur. *iimta*
iu n d a omnia funt qua: ad hom inem co - Prout dominatus huius vel iUius feminis fotuum.
flituendum requiruntur: fola vita ac ani­ * exftitit. Q u o magis fem en vnum .altera
ma e x ccp ra , ficut deinceps audietis. D e in generationis bonitate iuperat : eb ii-
Semen
vniui femine aurem dim idio vt dicam us, hoc m ilior illi fertus redditur. Verum tamen
g ta c ts-
ttonem
ob(eruare:Ibiitarium nimirum vnius ho­ cu generatione vel m aicu li, vel fcrmel-
infutfi- minis femen perfectum &c fuificiens non l x aliter com paratum c f t , ita nimirum.
* ic o i.
e(Tc ad generandum hom inem . Cau(a Antequam narura (emen ad foetum pro­
cft, quia D eus ex duobus hom inem vnu ducendum difponit,ftcut com m em ora-
gigni vult, non ex vno Iblo. Ex adytis uim us, prxir quaedam op eratio, ita (e
autem Philofophi? talem caulam profe­ habens. Si m atrix ad fe fem en attrahit:
rimus: ii hom o in vnius hom inis (emine in eo operatio, prima eft, & (emen illud
cxifteret,tunc (pecies alia nulla ab hom i- alterum tingic.Sic vnum alreru fuperar,
ne gigneretur, quam qua ipfe cftet. Sic non in form a, aut figura fircus, aut illius
enim eius quoque foetus conftituerctur: m em brorum : (ed folum in natura. Ibi-
ficut nux iuglans a fgipsa n afeitur, ac ob que lu d a naturalis com m ittitur , ipfum*,ueu-
idiim ilis cft ei, ^ qua emerfir. Et iic in fem en non contingens. Harc autem prx-
om nibus arboribus fim ilistatum a iitntli dom inatio non ex virtute feminis fir,(ed
cft: veluti nux iugl^s nuces om nesiibi in- ex virtute natura: vrriu fq u e, (emen in
uice iimiles progignit,nulla in quoquam vterum com pcllcnris. H o c pado,quod­
quicquam utata.Eade & hominis ratio.Si cunque fem en m atrix cx illis duobus pri­
gigneretur ab hom ine vnoftim ilis om ni­ m o ad fe a ttra h it, illud vel mafculum,
no patri fieret,qui eius fimul pater & ma­ vel fcemcllano gignit. Si mulieris (emen.
ter effcc. Et fic vnius tantu figura: hom i­ virili prius a llic itu r: ftrm ella fit: fi con­
nes e(Tcnc>vnu(quc alteri perpetuo iim i- tra, mafculus generatur.
lis foret, ac fem en vnum , vna natura vi-
C ap. V I I I .
r'2dmU " crcc^ntcr^m tamen confulio feminum
homiuu a facm inis& viris fa& a, varietatem illam R oyefu m p tion e ergo textu s, nota­
?

9ndc' inducit,vt hom o hom ini nunquam finii1 te,quod (emen collocauerim us in li-
lis fiat. Semen.cnim in adunatione (em - bdrum arbitrium hom inis.Si vult,poteft.
per peudere inxquali co n cu rrit, ita J’ vt H q cccfi aliis minus placeant, nos tamc
nunquam iivaequilibrio ita verferu r, vt propter ipfos nihil angimur. Confidera-
hom o nafci pofiic,qui patei &: m atri om ­ tio enim rerum ,& vnius cum altero col­
nino fim ilisexfifteret.Scm per alterucrfi latio,P h ilofoph iam aliam non parit.No-
feme,alterutrius infringit'» hoc cft,cius fi- tandum etiam diferim en e f t , quomodb m *“•
mihtudinc mucat.Et hec vn ica caufa cft fem en &: fperma duo fint. Si enim
*■ i cur hems vnus alteri nuquafimilisgignatur. quodlibet fperma fem en clTet,indics foe­
C ap. V I I . tus nafcerentur , tam in prxgnantibus,
TV /{ ^ tr’x poftquam fem ina concepit quam alias.Q uia vero marrix lem cl tan­
• i V x & i n (e reco n d it, accedens N a- tu attrahit,ncc pluries: ideo notate quod
tdra (emina viri & foemina: coniungit Sc ex fpermate nihil fit. Sed ex Philofophia
[ Z : i adunat.' Horutn quod vahdiflim um eft infticutionem' vobis fubtiliorem adhuc
VffTcao? & optimum,alterum fibi confim ilitcr cf- com m unicabim us, h o c m odo. Q uia dc
a<« em. figiat, aut totum i aut patte maxima. E- m atrice feminis diftevuim us: colligere
xemplum fit. Semen de cerebro v i r i , Sc polletis, quoties alicui obicdum offerre­
item foem m x,hxc duo iun&a vnum tan- ntur, toties eum ad em iftionem feminis
^ tum cerebrum conftituunt.Q^uod tamen. ‘ idoneum & paratum cxfifterc. H oc ita
capite.
% 4
 D e G enerat *. H o m i n . • 7
eapitc.Vir, quoticfcunquc voluntas eiu s venas.Et iic de ceteris. H o c ebdidu efl.
ab obicdo fuperatur, ifq u c confcntif, Si cui manus detruncatur, non ob id il-
toties femine plenus cuadir. S ic viciflim Jico foetus fine manu nafeirur, Ratio cft:
ope»cur & foemina. Matrix tamen femina non quod liquor illius manus ipfi ademptus
*uad9. /^mpcrad (e attrahit,fed tantum,quoties minime lit, fed falte liquorislocus auul-
robufla cft. Prargnans mulier, ve com- fus. Si vero manus aliquore ipfo segtef-
prehcndimusjquotidie in fe femen gene­ cit.-fummanus quoque fcecuS ipfius eo
rare poteft.Sed id non femper ad ea loca vitio imbuitur. Omnes enim morbi, qui
deducitur, ad qua: ferri debebar. Caufa ex liquore proccdunt^hcreditario in fae-N
cfl,quod a matrice non attrahitur. Quia tum transferunrur,nifi fors femen alteru
enim matrix feme vnu in fe ante conclu- illos opprimat & cxpugncr.Hec ad Phy-
dit:idcb aliud non prolcdac. Quamdiu ficam rclegantes,tcxtui noflro continua-
quieta S i vacuacfl.tamdiuad attrahendu do incumbemus* quo enarrabuntur for­
idonea cft, vfque diim per ingraucfcente ma: omnes ac vitia afte&ufque libcroru,-
aetatem refrigeretur nimium : quo cafu vnde illi prouenianr.
nihil amplius molitur. Vis enim attrahes C a r. JI.
JaUnt Pcr frigus exftinguitur.His fimiles S i a£- H Axenus quidem facismulta de viri *
fines difeurfus Philofbphicos de genera­ ac foemina: operationibus diflerui-
tione, in Phifica qux rccis. Propius enim mus.Et tamen, fi de formatione libcroru
ad Phyficani,quam ad Philofophia fpe- ordiemur illis plura addcmus.Scitotc er-
W ffl £lat. icdvt etiam aliquid de menftruo g b duofem ina propter form am bellum inuice
firuum dicamusrhic breuibus attendite^»enflruu non gerere. Ex iis enim homo vnus con-
quid»
non efle florem mulieris ■> flea t flo s efl arboris: ftituirur,qua: efl natura. Sed tamen pro­
fedpotit) s e fle egeflionem m.ttricis J joc efl^ ea­ pter generationem vel maris,vel fcemel-
rum rerum) ex quibus nutritur. Nutritionc la?, concertatio certa fit. Alterutru enim
4

fada, matrix fuperfluum eiicir, quod ad eorum fieri oportet: ac neccffe <?ft>vt al­
nutritionem ineptum cft.Eiicit autem il­ terum ab altero omnino fuperetur&: op­
lud fingulis menfibus, ficut ventriculus primatur. Sin ver6miniis: tunc genera­
S i heparquotidie. Nec menftruum efl a- tio Hermaphroditorum fir, qui in fubie-
liud,quam flcrcus, minime flos. Stercus do vno vir funt -fimul ac foemina. Huius
autemmatricis efl,ficut merda flcrcus efl haec caufa dl,quod feminis vtriufq i do­
ftomachijeSe vrinaflercus hepatis,ac ficut minium tunc xquile fit,ncc vnum alte­
in Phyfka de propriis morbis mulierum rius proprietatem tollat. Quo' fado ita*
intelligetis. Hermaphroditus gignitur. Sed Si lioru
fuum difciimen efl. Etfi enim fexus iJliThryJ,«
TR A C T A T F S T E R T l VS. vtriufque fint, vtriufquc tamen proprie- s«,w“*
tate perxque non habent,fed ita diftin-
C apvt Prim vm .
♦ guuntur, vt alterutrum falcem eorum

P Orro autem S i de femine dicendum fiiitjnunquamperfede foemina, neque

Srfftln
Qatnce
qui ira* efl, quale nam id fit,fi in matrice co- perfede vir. Adebquc monftrumfunt
ftrwr.
ditum iaccat, ficut antea cnarrauimus. cx errore natura: produdum: idque
Principio autemadeo fubtile efl,vt prop­ interdum in alterutro5perfedum , a- .
ter varia aduerfie valetudinis accidentia liquando in vtroque, licet rarius.
obtundi S i impediri queat, non fecus ac Gemclloru vero hxc origo cft. Sima- cmeia
\ \ • r* 1 /• ou iiu d
femen aliud recens in terram proicdum. tnx tam viri, quam foemina: lemen ad ic gtaeicn.
Sic S i varios impetus fuilinct S i multa attraxit,nec tamen totum,quantu cius in ,ul*
impedimenta habet, priufqua concipia- vtriufqj toco corpore efl, fimul S i femcl
tur.Scd horum examen ad Phylleam rc- attraxit,verum portionem vna,vice vna>
ferimusitcxtum noftru de augmentatio- altera,vicc altera^ tertiam,tertia: tuc,
ne continuantes. Ita ergo intclligitc,mul­ quot portiones attrahutur, tot foetus co-
ta in corpore membra exfiflere^vt venas, ftituuntur. Id clarius ita intclligitc. Si
offa, medullas &: alia,velut illa vobis ex matrix trahit» vna vice quodlibet lemen
integro homine percognita fune. Quot fimul integrqm ac totum trahit. Interea
vero membra in corpore exfiftunt : tot autem laflari poteft, ita, vt, fi femen di-
ab ipfis femina egrediuntur. Sed textum midiuatcraxic*,poftealaguefeat:Sc came il-
pamafe. velim ita accipiaris, L iqu orem jcutcet ejje> Iicb in mometo,antcqua operatiovirturis
Situ- °{la totius corporis cotineat : liquorem a- atcra&ricis exfolefeat, fefeq; recolliges,
lium iterum , qui medullam {eruet: alium q u i relidam altera qipq;patrem forbeat aut
Q proledet.
 Jj 8 T ractatvs III.
proicfict. D uplex h x c rrad/o duplicem ac condituro ordine natura:: Horu cau-
foccum facit. H o c enim m odo,li femina fa e f l , quod nonnunquam natura in li­
dirimuntur fem el,deinceps no vniuntur. quore v itx integra & perfeda minimd
Et e x exem plo hoc cognofcite, id aliter fir.Qiiodcunquc ergo membrum defcdu
intelligi non d eb ere, quam ii ex magna aliquo pertedionis renetur/ idem foetus
copia atrraheda,proprer ignauia,aur im- membrum poftea eodem m odo pcrucr-
bccillitate rradon s ia pars falte m edia, tiruracm utarur.Et hoc varie accidicJn-
poftea etia fcCunda terria,vna fubinde terdum enim femen capitale in illaben­
p o li alteram attrahatur.Hxc iimilirer in do dirim itur folum , exteris partium fe­
m atrice etiam accidunt,quoties non c6- minibus vniris &r iundis manentibus,
pJcca rradioneopus fuum illa aggredi­ E ocafu foetus n afcitu vb icep s.A liq u an -^ 6*'
tur , /ed a rradu vno nonnihil rem it­ do femen digitale trifidum fit, vel plu­
tit , Sc nondum penitus ceffante virtu­ ries, aut etiam rarius dirimitur. Et tales
te , tradum illum innouar &c redinte­ quoque num ero digiti foetus fingun­
grat. Et hoc quotiefeunque fit, toties ar- tur. N e c enim tanciim gem elli omnes
trad am partem natura in locum priuatu fiuntded nonnunquam gem elli dimidij,
collocat ac difponit. Vnde gem elli, vel huiufm odi m onftra alia plura. Non­
foetus plurcs eduntur. Er quo eduntur nunquam etiam a c c id it, vr alicuius me-
plures,e6 infirmiores. Q uaquam Sc hoc bri femen propter laborantem in co li­
Gemelli verum tit,gem ellos internum emi non gran- quorem , aut viarum o b flru d io n cm , aut
vode ma-
iom mi* defeere minus, quam ii foetus vnus fa d i attrahetis matricis infirm itatem , rotaii-
D o ttftC .
fuiflenc. Cuius tamen cuentus harc dari t e r Sc abfolutc em anear, nec addatur.
caufa potcft,qu6d nirniru natura vtrinqj Q u£ pars deinde in ipfo focru quoqi no-
adincrem etum ira valida cxfiftat,vtpar- ccflarib defideratur. Et huiufm odi natu-
uiras nulla relinqui po/lit. Vaflitas enim r x monftra gignuntur, quoties fpermara
infantum ac adultiorum ,non ex m ultitu- aut non aequaliter attrahuntur, aut in il-
d in c materi arefient nugatur M edici)pro- lapfudirimutur.-aut fem en vnu dccft,aut
ucnic.Sed potius,m agnitudo ac robur ex alterum p e r it, aut aliquid eorum abeft,
natura 8c codition c au d ricis facultatis, qua: ad p erfed u m fem en requiruntur.
in vtroq; parente valida: exfillcntis : aut T u n c enim foetus m onftrosc aut cona-
ex proportione com m ixtionis feminum: fcuntur,aut duo vn o capite iungucur,aut
aut ex auctricis in foetu virtutis fanitate quocunq; alio m odo deform atur, prout
& vigore etnergit. Q u in & illapfus fem i­ cuiufq> caufa iam expedita cft.Huiufmo-
Gemet
lotO alii nis in matrice ratio,aliquid ad gem ellos di tam e errores ita indicabitis,vt ftarua-
cauta.
confert.Si femen illabendo in matricem tis,gem ellos partum legitim um ,effc rain
c a d it : tunc pars eius aliquando prarcipi- fecudum naturam, fi a u d rix vis perfeda
tarius altera in eam fertur,vtero non to­ ac valida prae flo in m atrice eft, ac foetui
tam molem trahente, fed,quod rclid u m inde etiam inditur.Caeteri partus omnes
r lt , fuo robore pofterius attrahere. N am vitiofi fu n t,a cex errore aliquo.Quilibct
& hoc m odo duo, plurcYuc foetus cofti- enim error,in conceptioneadmniuu iuus, vi-
tuuntur.Semcn enim vnum quodlibet fa­ tiofum 6c. m ancum foetum profert. Se­
tis copiofitm ac magnum cft ad confti- cus enim fi quid fia t, quam pro naturae
tuendum foetum vnum,duoS, tres,dece, ordine: tunc illa praecipitata in fuis fun-
viglntirqui tame vniucrfi in m agnitudi­ ftionibus interturbatur.ln femen tamen
«a* ne nihil defectus ac viti) habeant, m odo iam conceptum tantum operatur illa,
audrix vis inipfis valida fatis Sc robufta quantum pro viribus eius eft. V nde par­
vigeat. Ex (emine enim ,de quo duo foe- tus poftea vitiofi nafcuntur. Eft enimita
tus producuntur fecundum om ne flatu­ com paratum a D e o , vt fecundum natu­
ram pleni &: perfe& i, fi infans faltem v - ram om nia fiant.Si fecundum eius ordi­
nicusgencus fuifTet,ad m olem came ma­ nem ac m odum rcsnonfiant.-cum ncco-
iorem is nunquam exercuiffec. peratio eius integra eft laudabilis.
C a *. 1 1 1 . Partus vitiofi autc 8d alij nafcutur in
Inc referendum quoque c f t , hoc, m atricc.D e quib. vos ita inftruimus. In-
H quod interdum liberi nafcantur terdii enim verm ifortqes edutur, figura PjJ**
impcrfe&ac monftrofae figura: vt cum Sdpecicvaria.H oru caufa pleruqieomifii ««•
M6*ho
duobus capitibus , cum pluribus m ani- abufus ac petulatiae siit: per quas matrix
n 0(l bus,ac digitis,8c pedibus, mcmbrifqj aliis feme peregrinu allicit,cx quo deindehu
num crofionbus, vel paucioribus aequo iufm odi m oftta pr^tec natura cducutur,
tanta
 D e G enerat. H omi n. ifp
tanta varietate euagatia, vt numerus eo- dicur, vena fit: Vifceribus quod appo-
rum deferibi nequeat.Fit etiam inceni u, nitur , vifcus cuadit. Semen ergo ii jam
v e animantium /emina aut cum cibo,auc ("quod foir ) femen amplius non c ft, /cd
potu a/Tumanrur, Se ingerantur: quar, ii /anguis Se caro , vr qua: homini conue~
corpus ingre/fa/unt,matrix4ttrahit)&in niunt: tue Se ip/a mareriajis natura a fce-
camonftra effingit. Aliquandoetiam a- tu fccedir , Se huic/ucccdit gratia Dei,
nimaiia eu /permate deuorantur. Q uod qua: fartui fecundum qualitatem homi-
ii a mulieribus fit: talia in ip/a fubnafei nis,vitam, Se qua: alia creatura: viuenri
facile po/Tunt. Quandoque Se per vreru debentur,velut vi/um, audicum,tadum,
Jbuiu/modi animalcula ingrediuntur, ac guflum,odorarum,indit ac impertit. Tu
cum eo permi/ccnrur. Virio/i tamen hu- tem p o ris facultas audrix quoque in foe-
iu/modi partus in /olo fune /permate.Na tu pra:ftb cft. implantata aurem homini
quarcunq; veniunt ab animalibus, mera pronatura: modo a Deo vitadbetus in v-
/permata funt. In animali enim vitae ii- tero materno ramdiu auge/cit >v/queti ’
‘ quor nullus eft: /ed omne ipforu /emen membra omnia debitum fuum robur SC
fperma exfiftit.Quicquid vero fpermatis ftabihmen,ac foiiditare acceperint. H i£
habent,id ip/orum eicdaneum eft: iieuc ce omnibus introductis': in/erirur ip/i
de femine animalium trademus.Fieri e- tande /piritus,ac anima, ratioq} Se intcl-
tiam pofIir,vr huiufmodi moftra ex fpeo- ledus, & omnia ea, qua: animam confe-
mate hominum producantur,hoc pado. quuntur. Poft quar omnia denique tem-
Si operatione fiente, femen in corpore pus partus infequirur. Anima etenim,Se *»'■ »
retineatur,ne matrix femen virile atrra- quar huic coha:rent, mora: in vtero ma-
hatjfocminalc autem'iam dum conceptu terno impatientia,exitum flaro tempore feeuM'
fitrfacile ex hoc /permace quidem vitio- moliuntur: quod ip/um periodo pr*di-
fus parcus enafei po/lit, homo nimirum darum feptimanarum fit.De huiufmodi
imperfedus,figura: pecuina:. Nam ii fe- partibus plura inucnietis in Paramiris,v-
men alterum fine altero filabitur, &: au- bi de origine anima: rradabitur. Modus
gmentum capir,tunc partus nafcetur mi- ergb iam traditus vobis e fl, quo femen
nhne pcrfedus.Sic ex puro merpep fpcf- conceptu primu formetur&: difponcmr:
mate peregrinus Se incognitus homo gi- deinde in fanguine &: carne comutetur:
gni potcft.Et huiufmodi cafus plurcs sut: porro foetus augeatur Se grande/car:tan-
qui omnes fub pr$didis coprchcndutur. de fpiritu Se anima dotetur Se imbuatur.
C a p . IV . Quandiu enim infirmior efl Se imbecil-

Q Vemadmodiim hadenus de /emi- lio r , quam vt terram fiiftincre poffit ac

ne dcfiniuimus,quam variis modis ferrertadiu fpirirus ei non confertur aut
id in vterum locetur : fic explicationem inditur. Hoc enim robur maturatio cft
vlteriorem huius materiae dimittentes, fpiritus,&: collatio ipfius animar.Na poft
porrb de femine dodrinam adiugemus, fpiritu demu appellit anima. Anfma e-
quomodo crc/cat Se augcfcat, hoc nimi- nim in nuliu corpus intrat, in quo fpiri-
rum modo. Prxftituit Deus infanti tem- tus non infit.Et hoc ipfum interdu caufae
' Pus fuum,quamdiucrefcerc debeat, 40. vicc habet, quod per incrementi perio-
nimirum feptimanasdicut fuum quoque du mutari foetus in monftru poffit, quod
tempus vaccis, columbis,& aliis ab code recipienda: anime non eft idoneu.Incre-
definitum’Se prefixum cft. Attendite au- mento aute foetus eo v/que perdudo, vc
tem qua ratione,hoc temporis interual- ia error nullus incidere poffit: tunc pri-
lo femen foetus fiat. Primo ergo fada,eo mu ingreditur fpkitus, qui praecurforeft
modo,quo didum cft, conceptione, ac- amnia:. Huncanima deinde mfequitur.
cedens natura femen dilponit, & , vt de- Ab co tempore foetus in vnionem cor-
bct,feque(lrat; capitale nimirum femen poris ac anima:' tamdiu augefeit Se cx-
ajd caput, (emen brachij ad Iq.cu brachij, undat , vfque dum priuationem acris
Difpofitionc ea fada, vt conuenit: ferre diutius non poflit , nec tolerare
tum matrix abiPpcrc feriatur, nccquic- amplius nutrimentum matricale. Q ux
quam aliud deinceps agit. Huic fuccedic omnia tandem partus confequitur 5C»
natura materialis,fixtumqj ad incrcme- finit. ..... , ,
tum perducit,ita nimirum,vt omnia que C a p. V. .. j
difpofitafunt, merefeant,augeantur , Se T T T verb integrum perfedumque Cnro ..
corpus fiant,Cingula fua pro ratione., Sic V homincm,non folum foetum vo-
ad carnem quodj pertinet , caro fit: bis bb oculos ponamus ? feire vos v e -d*°<««.
quod osfpcdat,ofTefIit: venis quod ad- lim , ab indica foccui anim a, omnia il-
O 1 la quo-
 /
1^4 T ractatvs III.
ia q u oq u e fim ul co n ferri, q ux ad pcrfe- fas obiediones quafda v u lg i, q u od vn o
dium com p lctu m q j hominem rcqn iru n- ore d ic e r e folet,h a n cvelilla m fam inam ex
tu r , v t v ifu s , auditus,guflatus,olfaclus,ta- ajpeclu hoc illud damni accepiffe: quod idem
tfu s,vclu t t e vk erius rAti0,fapientia,intcl- p h n e c ft , a c ii dicant, pragnanteperafpe-
leclu s,te his finitima alia.Ne vero obiiui- ffii f e t u acccpijfe meftrojum. His rcfp oiu m
icam ur, co m m em o ra n d u m vob is etia m h o c dam us, q u od sfp cd tu s factu m in im e
c ( l, multos homines ipfam anim am qui- immuter,& quod phanrafia afpe&us ma-
dem accepi(T e,fed aut o rb o s vi fu e/Tc,aut tri nihiJ incomodi afiFcrat.Oftefionis ve^
vid u os auditu, te c. aut carere incellcdtu, rd nrincipiu ex hoc efie poteft:,quod aut
1 1n *> J • i *<r-
autdcflitui fapientia.D c his omnibus ira pauor,aurftupor,&admiratio,aucparhe- rus co*
/latuimus : in h o m in e vnoquoliber par- ma quodeunq; aliud grauius fa c minata
Q»onjo tes illas omnes inefle. Quarum fi fors roperc concutiat t e percellat,vt /anguis,
d o JI0I1* ] « ./• . I /i ♦
numjol quandoque vna,velut vilu,isdeltituarur: foetus alimcntu aut violcrer retrahatur*
quxjun* caufa h q c c(i,qubd fc ilic e t femen inftru­ aut cofertim irruat ac inunder,adeoque
foculus mcnrj oculi t e celiarum vi/us non con- natura matricis per iftiufmodi a ccid etia
currerir.idedquc Joco non daco,non da- femora mutetur. Propter qua mutatione
rnr quoque naturalis in loco o p era tio , faer9 deinde morbis quatiarur,qui in fre­
Deus quidem vifurn illi n o n denegauit. tibus femper grauiores, qua in hominib.
Natura autem illumnon indidit,aut pro­ aliis apparet. Foetus enim tenerrimus ac Fmmu
pter vitiofitatem inftrumeti, aut propter molliifimus cft, vt ex confternationc in- ,<u**
errorem proprium,aut propter aliud.Ide fulrans /anguis vberiorad matrice,is fa-
iudicium e/to etiam de aud;tu.De ratio­ cilcjmaculis inuri poftit.Ide saguis fi fors
ne autccrcdendum eft,eam nemini fiib-- putidus fiat: foetu aut partibus aliquibus, '
tradam , fed plenam ac integram omni­ aut toto ccia corpore foede cingere &co-
bus datam cfie. Si quid tamen fors viri; taminare poteft,adeb, vt quodcuquc to­
aut defe&us adiit : caufa inde pendet, tius corporis mebrum illo loco ta&u fir,
quod-cell» rationis ac memorias t e fen- decoloretur te confpurcctur. Sed t e hoc
fuum non integri, fed vitiose , erronei, ad Phyficafpc&at.Supcrcft hoclococtia d o « « vl
Ii*
t e prasrernaturalitcr difpofir^ &: colloca­ aliud. Accidit enim mulrories,vt factui, (o s iau*
t i fint. Q uia ergo praue a natura locat» aut cancri,aut pifcis,aut glandis,aut mu­ UQtur.
fu n t, ideo fpiritus etiam nec peripfas, ris,aut (imilis forma alia imprimatur.Dc
nec in ipfis commode operari poteft. Et hoc pauca ob/cruate.Si foemina grauidi-
quia dc cellis loquimur, rem ita intclli- tatis periodo cu defiderio ingeti cancru
gere debetis, quod nimiru immaturum eiitat:appetitus ifte none verriculo cqtc-
femen crudi cuiufda liquoris v it» Rlud roru hominu inftar, fed ex matrice fur- tus p i«-
9

caufetur.Quicunque hominu crudu,h.e. gic.lueo,qua primum iftgeftus is cft, ma-

pollutum liquore habet, is bonu t e pro­ trici iugicur. Ea enim*mira auidirate illu 06 i »«•
bum femen edere non poteft. Si corpus atrrahit, ac in co feredo ta fortis ac vali-
feminis putidu, furfum, aut fatuum exli- da cxfiftitjvt ipfum t e cdac,& cocoquat.
ftit* tales etiam liberi euadunt acnafcu- Sperma verb, quod cu cancro ingeritur,
tur. Syncerus autem liquor fyncerum fe­ foetui annc&icur veluti fimili:ld vero#ta-
men largitur.Ex hoc fcminie puri t e fvn- de etia foetui penitusannafcitur,ciqs im­
ceri foetus nalcuntur,fecundum membra primitur, queadmodum vmbra parieti.
omnia pcrfe&i , quibus nec ratio deeft, Quodeunqienim matrix auidi/Time ap­
nec vifusmec aliud quicquam.Illud vero petit,id in ipfam pcnetrac,ncc,vtcibi ce­
fi delibrati o nulla repetitur. Eade fi mi­ teri,in vetriculo coquitur ac fubigitur.Et
liter quoq; caufa eft liberoru claudoru, licet ftercusquidc in vetriculo feparetur.
curuorum,&: alio quotiis modo roa1£ na­ c»ccru came vniuerfum in matrice pro^
torum. jEx liquore inutili t e vitiofo,pro uehitur.Huiufmodi ergo appetitu fi pre-
eius conditione fubinde quoq* liberi ta­ gnas forte no exfatiet,tucnoxa foetui irn^
les nafcutut.Vndcveto*8dqui talis liquor primitur,n6 vetriculo,quia nimirum ma­
decidatur,ad Phylleos rcmittim9>;Et hif- trix oftefaeft,ac irafeitur fcu indignatur.
commemoratis iam vniucrfasgenera- Huiufmodi ergo reru h^cvnica caufa eft,
g c

tiones %
hominum conclufas t e finitas vo- q? leme rei comeft$ in matrice pcnrahi-
lumus. f tuv, te poftea feminis modo in mole, vel
C a V I.
p . forma vitiofam degcnerlc. Id verb, quia
Ko huius libti primi coronide mu­ praeter natura ita fit, tatum vmbr» con­
y"'
niendi otia & inftruendi eftis aduct- ferri potelV.de quo plura,Vbi dc Impref-
if *i
fionibus

' • ♦ i

\
\
 T ractatvs Vnvs. I (A
iionib. agirur.Qubd verbAflronomi po- ducendum videtur id,quod ex hac ma.
A fir *n»- nut afira homine condere , v t ica dica,na- tre pronafeitur. Quare fernione tali co-
w,,nip^ tu rare, id pro. rc iocofa ac ludicra ad lym- cludimus,fi quidem de vita $c origine a-
habeD,‘ polium admittemus , Sc nugamenta illa nime a nobis minime definiatur,ficur dc'
differemus,dum de Virtutibus firmame- rebus corporeis fit: cuncomninb fiat ne­
ti aliquando plenius di&uri fimus. Eo a- dum efle,quod ifta in experientia noftra
nimo Sc loco habebimus etiam illos fi- minime confiltanr. Nec.hic c x c o s illos'
i
lioocou) mias 9qui Ariilotelem & Auguflum fibi oratores citabimus,qui ex volacium fpi-’
i,
•* '1

* i
ftotefeV imaginailtu r, & cos ita rediuiuos facere rituum fuorum fapietia multa de his de- 1
*»• conancui:,Wuiufmodi nugarum plurima-: clarant ac rhetorizantur. D ciilis nobis
rum hic recordamur,quas anni noui fub^ fententiam ponere fa cile eflet, quale fe­
inde innouant. Ita (tuitorum numerus rimus de fbmniiSj&fbmniatoribus.Qua-
haud renuis ac rarus .efl.qui tame cogni­ quam hi alte qubq, iadciit fcientia fuam
tu &: difficiles suc,&nominatu periculofi. in fuperioribus,cum tamen nihil dc illis
TT^t nihil admodum notatu dignum cogno-
PA R S D E S T A T V ,H V M A N O . ueriiir*ac teneant.
C a r vt L f G ap : II.
Am ad ipfum textum diucrtetes,prin­
T P
Oflquam ha&eniis de generatione
hominis abunde fatis perrra&aueri-I cipio inconditas nugas Mcdicorom, MeJia
raus , ac fententiam iftiufmodi prxpo- ( quos Medici quidem nomine dignari rtprehf
fuerimus, nimirum Deum in principio minime debebamus, veruntamen cum *°‘
hominem ipfum condidiffc : poftea lpfi vos ipfos tales vocetis, ad titulum illum
femen attribuiffe, quo pofteros fibi limi- conniucbimus ^vobis detegemus dc pla­
les ille fereret & plantaret : iam confc- nas faciemus.- qifi de itata& conditione
quenter,<Sc iurc quidem, deinceps vobis .hominis tractantes, cumquatuorcom- 4
nonnulla commemorabimus , de flatu pjexiombusj&tocidcm humoribus,qua-
hominis, qualis nimirum is fit ,& pera-, litacibufque ac fimilibus aliis extrauaga-
ga tu rvfq u e ad dijfolutionem jui , ad ejuam ttopibus definiuc. Fasnutcmcffef, nullii
v praferuatur. Id ergo vt dilucidius confi­ Medicum quicquam profari, nifi Philo-
ciamus : flatum hominis in partes duas fophix, extremos limites prius. ob»triuif-
^ d iu id e m u s : nimirum in corporalem -,quam fet, licut id Naturali conucnit. Vt vero
“iB:* in fc habet illc:& alteram aternam .S ic er­ multi eorum ex Afirononfia nati funt:fic
q ild .

go partis huius tradatus duo eruntrvnus gcfticiilacores cum prxftigiaeoribus foe­

dc caduco fiue m orta li: alter de aterno dus incunt,ac vtrinqv, quantum quidem
im m ortalibu s tamen vcraquc.in vno ho­ dc liominis natura differunt,non paucis
mine habitant.Corporale fcu caducum eft mendaciis do&rinam fuam pingunt ac
id , quod xternum fuftentat, velut Pan- velant. Vt autem verx Philolbphix ius.
e»l
dochxus hofpitem.Cui tamen bcneficiu fuum faciamus, (latum hominis propo* ’
. etia acceflic diuinum aliud, quod nimi­ nemus talem , qualem attulit in fua iam
«i rum ipfum corpus, animam conlcruans, generatione perfectus, Sc integer homo
*
# fulien tat. Hoc autem vitx cll.Dc qua ni­ conflitutus. Id hoc difcurfu fiet. Primo'
9* hil peculiariter nobis tra&andum fumc- omnium primus homo confiderandus, \
mus.Tale fiquidem donum vitacfl,quafi venit, ex quo res exterx omnes pro­
princeps domum alicui honorario dona­ deunt. Hic autem duo occurrunt homi­
ret,quam non deberet ei,hanc laltcm ob nes in initio conftituti, vir nimirum ac
caudam,vt in co veluti diuerticulo, cum mulier. Ex his duobus piomanauit om­
poffedionibus fuis exteris cb tutius &: iu- nis natura ceterorum hominum,&: quic-
cunduis agere pofTct. H xc vero talia ad quid m iplis ( quantum ad vitx fragili­
Philofophix metam non relegabimus: tatem ) vfpiam exfiitir. Quod autem c- j
videntur enim fub iliis latere multo ma- ius fpi ritum,ac ipfum aeternum, & ratio-
iwofo iora Sc fublimiora, quam qux per expe- nem,fapientiamqj,ipfamqjanimaattinct,
K«t”pe Philofophix comperta effe pof- idadpropriu tractatum difteremus. N a
lieoti*. fint.Principib enim,antequam ad decla­ ta ratio qua fapietia &: prudecia omnibus
ratione fcquecis textus progrediamur,dc homimb. xquaiiter diftribuutur,non ta­
conditione Philofophix id docebimus, men eundi cuncta xque facile capiunt,
quod omne ea origine fuam exexperie- ex defectu conformationis & compo-
tia trahat.Quod vero experientia fugge- fitionis inflrumetoium corporeOrCi. His
rit,id experimentum cil.Ex quo iure dc- hicmiflis, generatione ortuq, ac ratipne
0 3 ili

+ t

\
 i 6l D e HOMtNlS STATV.
in datu hominis expendemus,quibus ni- nes non ita fibi fimiles omninb cfie, vt <
miru ex caudis quilibet ita appareat, ita quicunq; calidus ed*calido alteri omni­ 0
<!
exfidat, ita viuat. De quibus vos breui no fimilis exfidat: verum omnes inter
inditutifine muniemus aduerfus prxdi- fcfedifcretx funt, iecundum magis St m
It

dosD o& ores medicin^ St Aftronomos, minus, ad pondus.

qui in fe nec quicquam Philofophix fo-
lidx aut habent, aut etiam curant. Anni- C a p. VI.
hilantur etiam hic illi, qui profitentur, ^ p 1 X hac dc quatuor complexionibus
coelum tot formas ac fpecies, tot capita, Philofophia, illis peculiaria nomina
totque fenfus, St varia alia condere ac tanien non indimus.Si enim frigidam St
producere. ficcam .
Melancholiam nominaremus, cholu KfeI*B
*

mendacium dicercmns. N ec enim ita <

A C p. III. fe habet. M
auiia.
# elancholia collc&itium
4 nome
Hominli

comple*
aionei.H
« ju a tu o r Omo confidit in quatuor comple' ed, ex multis mendaciis confutum, ac
xionibus) ita, vt vna illarum omni- varii9 proprietatibus fignatum,quxtame
n6 infignis fit. Ea ipfum aur frigidum, in ida complexione nec inueniuntur,nee
aut calidum, aut ficcum, aut humidum nec confidere podum-Similiter St dc ca­
quidem condituit:fed nullam eius elfcn- lida St ficca complexione nomen chole­
tix proprietatem inducit,vt fi frigidus St ra dabilire minime poffumusrcomplcxio
ficcusfir, ob id infidus dici poflit: aut fi enim St cholera res vna non ed-Sed quis
fanguineus fit,ideo nccelfario hilaris ctia nugamenta omnia intercipiat coru, qui­
exfidat. Aliud enim ed,quod lxtos,aliud bus mentiri volupe cd ? Idem St dc reli­
quod trides reddit, quam ipfa comple­ quis complexionibus fentire debetis.
4444
xio. Sed,vt ante omnia de principio co- Sed iam dc proprietate hominis
plexionum loquamur, res ita fc habet.In vt loquamur, animum fcdulo aduertite.
Aiiam Ada complexio fuit vna,nimirum calida Nos enim deferibimus proprietates alias
2 humi. & humida. Vna etiam inEua, fcilicctfri- hominis, cx iis principiis, cx quibus ille
mu*anV*: Ccficca.Ex his duabus quatuor natx procedit,nimirum enatas. Veluti hilari-
gid. k funt, hac ratione. Frigus Euq, ii calorem tas St triditia vel ipfx ab Ada St Eua gc- cuvade,
Adxfupcrauit, foetum frigidae naturae nitxfunt.Hilaritas in Eua -.triditia in A-
produxit. Si vero humiditas A dx, ficci- da pofita erat. Inerant autem ipfis ida
tati Eux prxualuit,foetus humidus geni­ materialiter, ficut efientix ac conditio-✓
tus cd. Sic tertia complexio prodiit, ni- nes quoque exterx. Q u x proprietas al­
miru frigida St humida, eaque ex vtriuf- teram fuperauir: eius vincentis naturam
que natura, St non alterutrius fola. Eode factus quoque alfciuit.Si autem quxdam
modo etiam dc complexione quarta ce- permixtio epcumt,iieut permixtio haud
fcndumed.Si caliditas Ade frigiditatem facile abefie potuitrtunc necefiario vnu
Eux cu icitfoetu s calidus euaiit. Et fi alterius infra&io fuit. Idebque, qui ciuf-
iiccitas Euq,humiditatem Ade tranfccn- dem cum Eua hilaritatis fit, nemo vnqua • •
dit,foetus calidus St ficcus genitus cd Et pod ipfam nafeitur: nec pod Adamum, pu®hi.
hxc quatuor complexionu confumma- qui eque ac lplc criitis cxiiitar. Gcminse
tioeft. In vnamDeus Euam coniecit: in cnimipfius Adx ac Eux matcrix iam
alteram Adamum. Sic St pod natiuitate mixvxfunt, vt triditia cum hilaritate, S c «IUM ,h*6,
interdum accidit, vt viciflim frigida St hilaritas cum triditia quadamtenus iam
ficca complexio oppofitam fuperer,& fic temperata cxidat,nec vnquamad datum
partus ab vna fola denominetur.Sic ergo pridinum res redire poflrt. Hinc fit, v t,
huiufmodi inter homines fa&a didrjtau- quo plus minufue feminis triditix con­
tio ed, vt iam quilibet homo fuam, cam- feratur, hotno plbs minufue triftis fiat.
que vnicam complexionem fortiatur, m Quod dc collatione feminis non tantum*
qua confidit, ficut primxui ipfi. Sic ergo vcfiim etiam de dominio St vi&oria. hi­
com^ie* complexio comrWccturvel m am s, vel laritatis intelligendum ed. Sic ergb ge­
xmnes . vl . . . r . . ji- r
«i»»d& mmus, in viris ac rocmims, vt nullius lc- minarum idaium materiarum fua,vici{fi-
nMilei' xus lingularis iam complexio lit, fcd in- rudoed, vrnec infcem inafola, nec in
difcrcta St fimilis. Calida St humida c6- folovirof vclut didum ed),confidant,fcd
plexiofocminx xque fortis St valida ed in veroq; fexu mixtx exidant. Ita,tyran­
ac viri. Sic& frigida St ficca complexio nis, & furor,velut etiam lenitas, maufue-
xque intefa ed in viris ac foeminis.Qua- tudo, ac moderatio.-hxc ipfa quoq,ab v-
quam notare etiam debeatis,complexio- trifquc prxdo funt. Primum ab Eua.
Alterum
 T r a c ja t
Alterum ab Adamo: per mixtionem au-
omne tem
fnirutn - diftributa
t in omnem prolem.
* Inui-
mtEoi. dia ac odium,fidei itas ac fauor, iimiliter
booum habent, vt & extera omnia ex his cma-
•b Adi- n^ntja Malum enim ex Eua: prouidum
& confultum ex Adamo. Ac ea deinde
contemperata funt ab vtrifquc, ficut
comprelienfum eft.
Jgua duabushifce lineis inclufa iam fe-
quuntur abautfore 'quidemeoloci, vbi ajle-
rifei tres in margine adnotati conJpiciuntury
intertexta erant: quibus tamen fecundum
• f aglna longitudinem ipfe auclor induxerat
lineamyquodhuic libro interponiforfan no­
luerit. Nos vero duabits lineis hac a textus
ferie quafifeiuncla hoc loco intertexere vo­
luimusj hacpotifimum de caujsa, neprorsum
intereant-itum quoquediforte leclorisftudioji
ingenium in aliis deferiptis Paracelfi legen­
dis per hac iuuari queat.
* * * De proprietate hominum vt loqua­
mur, animum fedulo aduertite. Vobis
enim deferibimus (Hacverba paulo fupe-
rius in textu quo(j; habentur:lam ea fequun-
tury quibus ipfe auclor lineam induxerat)
materiales proprietates & immateriales.
Jltfiu Materiales funt, Rifusyira, lacryma^tfcita­
quiJ?
tio. Rifus eft titillatio in (anguine, cuius
proprietas eft: ex ore nofei &: termina­
ri: prout homo plus miniifue titillationis
habet, ita rifibilis eft: ficut de rifu tradi-
in quia» ira ebullitio fine bile fa&a: qux fi
crumpir* ira generatur,vt de ira docetur,
Lacrymario eft conftipario in fplenc. Ea
m a iio
fuid? incidente, lacrymatio fit. Et hqc talia, vt
didu eft,liberis innafcuntur.Seme enim
iracundum, & femen rifibile, fi ad gene­
rationem procedut: tunc prout vnum al­
terum fuperat, ita homo gignitur. Qua-
tuor iftx naturx,triftitia, lxtitia, ira,ma-
fuetudo, in corpore infunt materialiter.
Quis vero monftrabit,[quomodo in cor­
pore lateant ?Indicamus vobis quidem
exempla de fenguine, bile,& fplenc,ma­
ioris intelligentix caiifa: non aure con­
cludimus, quod in corde ita fc habeant.
Simile tamen quod continetur in corpo­
re, in quo quarta ifta fita funt,in materia
vnam recepta, quae ipfe quoque fuum in
generatione femen addunt.Prour Ynum-
quodque cadit, plus miniifue, atque aut
vincit, aut vincitur, ita hominis quoque
proprietas conftituitur.
C a p . V.
Voft pii-
T vero hxc accuratius intelligatis:
mot p«
t£t«ip*c<
ftio om- V reco rdari debetis, qubd poft crea-
v s V n v s. 1<?!
tionem primorum hominum genitorum J!j*
natura vniuerfa, ac fubftantia .
hominum Hotnmct
r°“c*
in peccatis nata lit, & ea deprauatio ex
vno femine fubinde in alterum defeen- i«pu­
tasti u.
derit,& iam continenter perduret,vfque
ad confummationem feminum iftorum.
Quanquam iam in hominibus praux na-
turx multx reperiantur, que in primitiis
parentibus notatx non fuerunt. Cuius rei
caufa eft,quod ducem illi rationem fecu-
ti funt, & non inftindum corporis:vndc
ad enormia illa etiam adigi no potuerut;
Similes iam etiam alix naturx ac praui-
rares inter homines glifcunt,ex illis non
dedudx , vt fcortationes, alex, &c.
Ex obiedo enim enafeuntur.Quodcanq;
enim obieda pariunt: id exprimxiiis no
emanauit. Quod autem in nobis citra
obicdum inhabitat j id omne nobis fe­
cundum pondus mixtoruny feminum a
primis parentibus infitum eft. Quid err-
go nos moneant commenta illorum, qui
Planctis, aftris,ac ftellis talia omnia ad-
feribunt? Vnum enim Iouialem,alterum
Martialem, tertium Venereum, &c. fa­
ciunt. Mirum autem eft, cur non etiam
Planctam in coelum collocarunt, qui x-
groros fanet, aut qui fe blandum & ama­
bilem exhibeat. Vniuerfbs enim malos,
morbidos, &: aduerfos cos faciunt: nec
vllum condunt ipfi, qui Medico adfit,vt,
quod frangit ipfe & perdit, ille referciat
6c redintegret. Sed qui ludicris & iocu-
laribus capiuntur,illis i f a donari quidem
Homo
facile poliunt* Homo creatura perfe&a creatura
in fc eft, cui nec aftra, nec aliud quicqua
addere aliquid, aut ingenerare poffint.ne
Omnia ipfi ex primo homine indita bc
prxftituta funt.Qiibque minii* ipfis aftris
homo quicqua indere aut conferre po-
teft: tanto miniis aftra ipfi homini vicife
fim. Quod autem pluuias, calorem, fri-
gufque ac fimiliaalia nobis impcrtiunt:id
vniucrfum externum eft tantum, mini­
me internum, velut pluuia cutem feltem
attingit,non interiora. Sic etiam frigus
iimiliter. Hxc autem vt diximus, extra­
nea tantum funt, qux hominem nec bo­
num, nec malitiofum, nec furem,nec la­
tronem reddere poffunc. Tales autem fi
ftelle funt, tunc fua fibimet inuicem pre-
daqtur, non nobis noftra. Furtum enim
res interna eft, ex homine penitiore e-
manans^non ex rebus cxtimis.Huiufmo­
di enim nihil ingtcditur.Homo etiam i-
ra conditus eft, vtquicquid ipfiimambit,
b: ingreditur, ex ipfo amplius non egre­
diatur. Omnium enim .potcntifliniusL
Q + patronus
 \

164
patronus noftcr,&: fpceulum Chriftus te-
ftatur, quod in hominem nihil mali in-
trer.Sic ergo nec Planct^ intrare poffunt:
quia ipfos rurfus egredi opus cftct. Ideo-
que veluti Chriftus affirmat, nihil exter­
num in nos intrat, neque ftella, neque
Plancta, neque ccrlum , neque terra.
H a m i u t ^ v \ 1
D e H omi ni s s t a t v
&:'.ri non dcbcntrfed eam 'viti rationeni
inftitucrc,qua intclledus eiu s, qui aeter­
nus eft, ipfis fuadet & monftrat. Intclle-
dum enim ob vnum hunc finem acce­
pit, vt corporis quiduis agendi libertate
is cohibeat, & ad dudum rationis ac fpi-
ritus omnia informet/ Ratione enim vt r«u>

defotis Omnia toris ante hominem polita ma- vtatur, omnino opus eft. Quicquidenim
nent: Homo creatura eft, in quam mali alias in homine eft, rebelle eft &: contu- omBia,a-
ditur. nihil ingreditur,neque invtero materno, max, ac vt ratione edometiir &: frene- _ ^ ♦

neque in conceptione, neque in mundo. tur, omninb opus habet. Cui vero cun-'
Scmper enim ac aflidub homo eft, in que frenando illa non e ft : eius vim &
quem, vc Chriftus ait, mali nihil intrat* noxam nullam perfentifeit, veluti fune,
diftortio,forma difficilis,fpccies ingrata, *
C a p . VI .
• ! ✓ • &: fimilia alia. H ec nullius rationis mo­
Eluti iam didum eft, quod nihil in deramine indigent: fcd egent eo tantum*
V
hominem mali intret* fic nec Pla­ innare vires,fiue bonq,fiue malq cxfint.
netis in hominem introitus datur: ideo Vt vero tandem textui tradatus huius
b!nT5ai k * re conucn^ ’ ^ omin^ infeipfo confiftc- Colophonem inducamus, & reliqua ad
maia in- re, omnefquc conditiones, boni &: mali fuum locum difteramus-.fciendum vobis
muu!'" a.pnmxuis parentibus ipfi omnino im- eft, de omnibus partibus, quae homo in
• plantatas cffe-.Ncvero iniftis longius im- fe ipfo fecundiim-ftatum fuum habet,ha-
moremur: in gratiam textus fecundi tra­ denus lic fufficicnter latis didum effe,
datus nonnihil hic attingemus, accuol- que nimiru corporaliter in fe contineat.
uemus corporis fpiritus, ac xternum,qux Porrb ^autcrade # prudentia quoque
1 1, &fa- E „aaom
corpus gubernare debent. Q uicquid c- pientia, ac fpii itibus &: £terno,luo loco ttiumvi*
nim de homini innatis cnumerauimus, definiemus. Ac, vt dc coloribus quoque ou luit,
idom nefuo modo fit: veluti fidelitas, ftridim nonnihil addamus, breuiter hoc
bonitas ac malitia, & fimilia facinora a- nofeite, in Eua amabiles,delicatos & vc- sc,u,e'
daViT* lia tam m ala, quam bona. Corporalia nuftos ■• -
colores cxftitiffe,omnei longe
^ fu- -
fiil.
enim (eu terrena illa funt.* que ex natura pra omnem captum & amabilitatem co-
bruta ita eueniunt. Nam in rebus prx- ftitutos:fimilitcr etiam in Adamo colo­
memoratis caduca omnia confiftunt,qiix res floruiffe omnium maxime vcnuftiffi-
aut bona, aut mala effe oportet. Prxcer mos, fecundum naturam tamen virilem.
ifta autem cognofccndumeft,xterno ni­ Sed per infequentem mixturam feminu,
mirum intelledu additum effe,ne homi­ colores ifti obfcuriores multo redditi sut:
nes viucrcnt fecundum complantatam ita, vt iam deinceps ab illis, nec quifqua
fibi naturam, velut ligna & lapides, qux vir,nccfoeminaeadem cum ipfis coloru
naturam ac conditionem libi innatam veuuftate vnquam tin gi, aut dotari p,o£ ,
non tranfgrediuntur» fed fecundum eam fit. Idem quqquc iutlicium de exteris
agunt, vfque ad finem omnis creationis. corporis ac morum ornamentis &: venu-
H xc, inquam, intelligentcs homines fe- ftatibus fieri debet.

DE I N T E R I O R I HOMINE.
*»f

Hic calamum auffor depofutt.

«*

Qua vero de in terio ri hom ine, hoc eft, de ratione*, p ru d en tia , fa p ien tia ,Jp iritih u s
& de at er no, quod eft in hom ine, hoc loco defiderant u r, ea e x a liis Theophrafti
[crip tis, v t pote e x libro de fundam ento fa p ien tia , e x Philofophia
fitg a cij & c .ftu d io fo L e ffo r i Ju n t petenda.

Seqvvntvf.

4
<• »

f *
 l«s
S eqvvntvr deinceps

F R A G M E N T A VARI A, AD
M E D IC IN A M P H Y S IC A M P R O C E D E N T E M P E R T IN E N T IA ,
quae paflim cx multis Theophrafti autographis dcicripta, & m vfurh ftudiofoTufri
praelo imprefla voluimus. Certumfiquidem eft* Au&orem J>erfepelcui pagella,
verbis paucis, at claris, id tradidifle, per quod obfcuriora loca multa m ipdus libris
explanentur & dilucidius intclligantur. Benignus ergo Le&or ifta non cum ctfft-
temptu, fcd vclut micas quafdam cum bona gratia acceptabit &c. In his aiin '
tem fragmentis difponendis id ftudiosc accurauimus, vt fingnla vr -
fuis Tomis quadrarent, & libri libris vbiiifc probe s
rcfpondcrent. i 4 A

• ^ m --Vi

V <T H E 0 P H % A S T V S \K

**
<sAd Lefforerru.
>% -■
n. «
V T* \1
V o d h alienus quidem , Lector, libros meos fuppreffirim , nec ihpublicU tn em t-
firirn , culpa, m ih i haudquaquam impingenda efl , quafi aut negligentior, aut
quocunque modo in uidm exJliterim .E fl exim inpropatulo, q u o d im pedim entum
m ih i nullum obiecerint, v e l crebra v e l longinqua mea peregrinationes, v e l t l-
__ Yucrfariorum in fu lti# , v e l a liu d quicqttid fim ite, quo m inus in incepta laborum meo­
rum meta Urenda f u i inde pergerem. jQ iti vero m ih i huius procraflinatiohis 'c d ifim ifibpiK
t an t, illi fiip fo s reos fa ciu n t. N am cum Bafilea in tradenda M edicina'ture m erito nonam
Theorieam ac Philofophiam inueherem , explicans, qua p er Tliadum , Lsfrchditm , & Effatum
declarari debebant : v ix m ediocriter cognita ejfem iru m , quantopere arguti illi f i ' fu b tim ts
Platonici ac In d ici i li ico in fu it a rin t, f i d iuidiam fecerint. ists enhn m t contemnendo,
feipfum extollere, f i ven ditare a n n ifu s,fb i ip ji T h e o p h r a fi, m ih i vero Cacqpfrrajli 'homen
in g eftt. A liu s aliunde me mea fu jfu ra ri in fm u la u it, qua tam eh Ante' 'me nunquam lucetk
viderunt, v e l nedum hoc mane. N a m f i L effo r ipfe ex f i in d ica bit, (fi ego rationibus' fir­
mifim is demonstrabo, quod meorum operum nullum ante me confiript u9n p t*i> d per fh t lo fi-
phos, v e l per 'M ed ico s, nec ante me ta lia a quoquam aut audita aut le d a fu erin t. \Mclebgf
ipfamet mea feripta conuincU nt, quod 600. Inuent'umes in hocdibro proferam , quarum
tamen n f vnica quidem , v e l m in im a ,v el m axim a a quoquam v e l Philofipho v e l M edico Jit#
veteri ftue N eoterico a d m ittitu r, nift ab omnibus vn u ter forum veterum fcriptts defectionem
facere v e lit. Taceo quod compertum plurim is Jil,B'ibliotl/eca meam, quam habeoprafentem ,
adeo tenuem efpLj, v t v i x f e x de feripta complere folia pofsim. Praterea m ei etiam Secretarii
iurato tejlabunturyflx ore meo ifia excipi, f iu in f i m anifeflum f f l , me decennio integro l i ­
brum 'nullum le g iffiy . <j£mulorum ergo meorum arrogant/4 f i fa ftm , qtto in e totum contem­
p tu i temere habent, m inus euidensejl, dum a liu s me M aniattim , 'alitis Tgigrom knqicum fecit,
f i f i q u id 'aliud M agia in d efp ip fiim kieum m ih i im pingi db tpftfpotuit. C nius ipfirum /W-
pudentia hac vn ica caufa fu itfq U b d putarent, meas Jnuent tones ipfis iam mifitts^ftrib 'iftwn-
tuifl^y: <M dcod a d honoris tum ulum congemendum hoc vn icu m iam refla re, V t 'fheophraffi
nom enfibi d ferib en tes, m i Cactyhraflum perproieruiam fuam appellitarent. < M d hoc au­
dendum Iffa m m a u it ipfosffur ifle ac n eq u im , quem poH aureffedehtem ipft circum ferunt.
D einde notoria illa f i la teffa rfa in curande d exterita s, qua fupra M edicos v h iu erfo r dc lp-
forum cum patronos tum libros? feg n i acproltinciiS p lu rim is fd'tt% profui , a t opfia eirifm odi
p r a ilit i, qua e x om nibusfud Ub t ii'ilii im ltfr i in, aternuni non p o teru n t.' Ip fifd rfietfin teriih
ne gloriam f i laudem hanc m eritam in cHfqndis Principibus f i M agna/lbtti &cfk)fitam m ihi
largiri cogerentur,eam diabolis potius afferibere m aluerunt, qttdfi ope Beelgebub' Talia effict-
~ ‘ :‘ 4 7 -1 " : ' A Ji l — - A: k' *-'*-“ * redderent: ipfique
'«i * •*< •rt- »
agerent. St quan-
docunque vnqs m ea curafttbditus a g et fn o ffietu r i i d \Afitharf kt cupidius, quam fi d i­
cem fanefeerent. QptpcAfu adlfhendacium nullum eru b u eru n t,fed adconuincendum me p a f
fim tesfimoftta dubU m itii^em endicantes aucupati ftu iti 'ffllfb i rt cum aftu nefario1tenta-
rent omnia: ftii f m iles fdftos repererunt haud difficulter, tales nijnirtim, qyos partim ingrati
animi virulentia, partim extorta iufla m tfiedti ’iniufid thficiaiU'td'trinilttsdtefurh m e fli-
piulare n on fign iterpotera t. 'Ex quorum hum lro ‘ haud foftretnks ctn firi d eb et ¥hUipptu
Marchio
 ♦

166 I n F r a g m e n t a M edica
CM archio Badcnfis, quem-, cttm<ib Archiatrorum curatione defperktum faciu m , ac iamiam
in agone confiltutum a dyfeuteriaprafentanepL morte eripuiffem : promiffum certe regaliter
mihi fartum , illiberaliter admodum is feruartit, ac fordtdiorem fe cum certo meo damno pra-
J lit u mult\ ^ quam impius ille ludatis^ Meffe de Thalles, arufcator omnium pefim u s. Quem
f e u n t in morbo aliquo iuuiffem, ditio principe Ume multo liberalius dimiftt. Principis huius

ingratitudo± & nimis illiberalis remunerat io-, rudat & aliorum quorundam primatum exe-
.plftm p\anefim tl{, pradicii? meU. aduerfariis omnibus nonfm gtdari tantum gaudio cr volu-
p ta tjfu it; verum iidempojha hoc idem telum contra me vbiuis reprimendum intentarunt.
ybicunque enim terrarum mihi Sol benignus i llucefcere videbatur: ibidem tam verbis U rta-
tis, quam imprefiis libris illi me infeclati maleuole fu n t, pr a fidium omne in blandientibus
linguis habentes, ac meper calumniam traducentes, apud nefarias fonfiliarios, quibus vel ob
datam offam fe inuicem prodere ludus eft. H i ipfidem non a mefaltem fibi praftita opis fide­
lis, male memoresfuerunt, fed merita mercede & me infuper inique defraudarunt,acplagia­
rie cum honores tum Uberes-mtos expilantes, -aliena pro fit is venditarunt, quaef{ opera equi­
dem mihi confcribenda propofueram, eadem (ffipfi tractando anteueitere conati fu n t, quod
vero iam dum omnes meas a me In nentiones exfvxiffent.
Q uod ft ergo,qua ipfi fcripferunt]cum feriptirm eis proxime conferre vobis non difplicuerit:
planum omni/io ac euideps vniuerfis fie t, quod ifii Ju a omnia ex meis tran fctipferint; aut
qtficquidfciu/it, ex me vno didicerint: licet pr am at urius euolitarint. Vnde non dubito,quin
breui iterum commenfales, ludim agtstri & m ediaflini {velut antefuerunt) fu tu ri fint. Ciim
ergo ignominiam ipfiftbijuam propriam iam dum euulgarm t: cogitaut equidem, 'Me iam fa­
tis tuto etiam facillim a, edere poffe,hfc tamen f nfiituto, v t deinceps^ etiam ad ^ram or a tran-
feam , & libros rchtdoxis, Mgt.eororum, & Generationum M ineralium foras tdam.quibus
m n tantam Amanuenfium meorum putida mendacia propalem, fed etiam illorum , a quibus
ipfiprimrtfh turpi Apojlafia defecerant, ad quos iam etiam in meum contemptum iterum affo-
ciantut, temerariam accufationem infringam & diluam.
H is itaque iam pram ifiis, bone Lector, tuum eft,perfuafum habere quod(cripta mea illi
exafte Philafophia operam n.tuent, ex qua M edicina, qua meam veritatem & aliorum men­
dacia reuelabh, origo & principium profluit. Hacergo cum experientia & veritate perlege,
& ciim m eaflabilia fundamenta,tum aliorum inanesnugas prouide diiudica.N ec vero,adhac
legegda ifto accedes animo, quaft euoluto libro vno, illicb defiturusfis:fe d hocpotius ages , v t
a d finem & fundamentum ipfium cum defiderio certo penetres., F a lc s .
* ' * A\' 4 \ k

F R A G M E N T A AD P A R A M IR V M
DE V. E N T IB V S REFERENDA-
D e E n t e . A s t r a l i , , ' ................. . •
^ ^
i
# ««• . ., v» y. •
K o p o s it a fuperius pr#fa- eft, quid coelum Er. Eft aurem ccrfum c.ff,oa
rione in libros de Entibus.,^. .^pjrjcus, SC\ v a p o r in quo habitamus,"1
paragraphum - iam tertium velut ^uis in tempore. N ec vero ftel-
• v ' « i ^ |

ordiemur quoillis finem im- la: tantum Luna Scc. ccelum c o n -

ponemus,A:
# ♦ fj'
: / c quo
4 *
ira ftacuimus.
•
.S ...............
Ens a. -\\C.jftituunc . eti^m
:./e<f
*' #^ ** v
ftelhe.apud
f
nost
h«« •>%* • « wm* 2 f 1^ +fm. I2 ^ ^ ^ ^ ^ J — __ —1
ftfale eft Ens omnium domicilioru coeli, fu n t, quas m inine videmus,, quse-cce- c<rfU*
itnllsil ^ quicquid firmamentum continer.Hoc Jum quoqii.e confticuunt. H ic nota,quo- £££
hommit cumbomincira vnjtumeft, yt,quicquid mod6 hocfir, &:fic eft. Sicut hypocau-
?fQ/To°H' aftrum peritur, idem fi militer etiam p p - itum, vel calidam, vel frigidum, immo­
riatur ip/e h o m o . Non quod aftrum per rantes aut calefecit aut frigefiidtrfic ea-
fc x grotu m fir, cum morbos n u llos fu f- dem etiam eft ratio firmamenti & com-
cip m c.:fed q u od natura ipfius h o m in i n i- " plex ion u m .
mis fo rtis p o ten s Sc a d u ciia in cid a t. H ac S icu t e r g o ccelum fiibfiftir, 6c nos in
vi aftrum infirmat fiibie;#a* ‘ Cum vero i p f o : ita attendite d e in c e p s , quamam v-
lioc in paragrapho de^Aftris b reu iu s c o - n io Iit in te r cce lu m Sc hom ine, h o c mo-
m en ccm u r: ip foru m d o ctrin a m in 1/brOv d o : N ihil im p r im it, vel Aftrum n e ecf-
d e M o rte planius S^,diiMcidi(is c x p c d jc - litans, v e l gubernans, v e l inclinans:H x c
mus. , \ mortis, f e d n o n morborum. Duplex eft f rlM.
Si v.cro,. qu\d aftrum fic , b r e u ite r i n f f Firmamen tu, co e li Sc corpprurn, Sc illa fffj*
tclligerc cupiamus: prim o^ inquirendum h a b e n t co iifo r d a n tia in ad ln ificcjS c non
vt ^ ‘ * corpus
 T omi
corpus ad firmamentum* Verum fi fir­
mamentum fuperne frigidum fit, dc in­
ferne calidum; tum permixtio natura:
hominis difioluitur.
Cur vero corpus humanu detrimen­
tum accipiat,caufa haec eft, quod ccelum
fuperne,&c.
Notate hic, quod robur hominis def-
cendat ex firmamento fuperiore, cuius
omnis virtus ipfi ineft. Sicut firmamen­
tum vel forte vel imbecille eft-, ira fimili-
tcr etiam firmamentum in corpore,ener-
uatum aut mortuum eft.
Attendite vero, quod omne noftrum
robur in Quinta efletia cofiftat in Aftro.
C Atera defuntt
FRAGM E N T V M
ALIVD.
D e E n te AjtrxLi.
jjj&ji V o hic conlideranda forent
Artu at
fingmt in Ente Aftrali fecundum
horanc pr^fcnptuinAftrologoiu,qui
^tradunt, coelum corpus for­
mare, dc ipfum fingere ac(vt id dica) difi-
poncrc iuxta naturam fuarn. • Sed nos dc
hoc hic nihil tranabimus, cum res ira Ic
minime habeat. Nam li de principio
formationis'corporis loqui velimus,con-
fiderando ad id afccndimus, quod Ada-
J J " 8* mus materialis factus fit, &: aliud nihil
vlccrius creetur. Q uod autem in vccro
Homni* materno concipitur carofcilicet dc ian-
«*C
on‘‘a guis,fcu corpus ad pcrfc&um hominem,
ST*"', id omnino fitex Ente natura:, mediante
ndaftij fcm{nc parcntum.Semcn quod in agrum
conficitur, cx ft>1o E*ntc fuo erd eit, &:
non cx alio.-Aftrum ipli nihil confert aut
potentia:, aut natura: propnccacifvc, aut
complexionis dcc. faltem tempus addir.
Sic etiam cqmcntarium,qui domu ftruit,
creatura alia nulla iuuar, nili quod tem­
pus dat, terminum nempe finis.Ec veluti
uoium aftra domum minime ftruunt aliter, qua
fclvioiad producendo tempus : ita eadem etiam
uooctn corPus minime ftruunt aliter. Sed ne
cartera etiam, hoc eft, vitam omittamus,
tuiu... tenendum eft,nec hanc quidem ab aftris
conferri. Vita enim diuimtus data clt
A dx,& ipfius femini indita, a quo dein­
ceps iterum nunquam aufercur. Sed om­
ne id, quod natura ex fuo Ente format,
ex hac ipsa quoque vitam accipit. Semel
enim ea data deinceps de nouo non im­
pertitur. Hinc eft incrementum dc ro­
bur, ac cicera, quse homo habet dc ha­
bere debet. Ratio vero dc confcientia,
^w
PRIMI. 16 /
ex Dei dote lingulari delcenduntf: pru-
dentia, fenfiis dc indiiftria, homini ex initus
fpiritu extraneo conferuntur. Ita ergo
aftrum ipfum nihil in homine operatur.
Sed vt propofitum ndftru vrgendo Me­
dicum ad Altronomiam ducamus.-fcien-
du eft, debcre.homine habere Magnale,
line quo
* viuerc nequeat.
1 Maenale
^ c/ enim ptOptft
propter hominefadu eft,no hom o^pter hom.n*
Magnale. Hoc Magnale,Magnale horni- eft.u,a
nis fuftentar.Hoc aute cx aftris dcfccdit*
&: cxnullo alio.Illudautem li corpori ad-
uerfum fit, tum ipfum infirmat, dc natu-
.
c • . • v« n»«ur.
ram eius infringit propriam. H o« pro Magnai*
exemplo fit. Aqua perfc debet cflefrigi-
da. Si autem magnale aftrorum aquam alt*1***
attingat: tunc aqua naturam luam tranf-
greditur &: in ca pifces degentes pereuc.
In aquam enim per magnale imprelTam
naturam contrariam ferre non poliunt.
Sic & homo qualitatem in te propriam
habet: qua: ii per magnale nimium alte­
retur vel in calore, vel frigore, velhu-
nfidiwtc, vel ficcicatc,vel magnali focto-
re , aut aciditate, amaritudinevc,&:c.
tunc qualitas nature altcrata,qualitatem
propriam exuit. A quo poftea etiam in­
terna membra, velut cor,hepar,cercbru,
fplen, dcc, mutantur,ceu pilees inficiun­
tur in aqua.. Ex hac mutatione proucnit
Ens Aftrale, nimirum cx tali magnali.Et
fic corpora per aftra inficiuntur, infirma­
tur, dc mortificantur, licur exemplum de
pifcibus in aqua docet.
Sed vt Entis huius Aftralis adhuc ple­
niorem intellectum habeatis, ita"atten­
dite. Non folcm tantum inficiendorum
corporum noftrorum caufam facimus: corpora
cn,ne*
, .1 .
led inluper caulamuretiam qiiemcunuis
Pianetam, in exaltatione ilia conftitutu, & «quo-'
ita vt in magnali potens fit, dc penetrer, modo'
idque lecundu fc difponat. Sic Martem, *•
Saturnum, &c. fi dominentur, credimus
magnale nimium refrigerare, aut folis
magnale nimium calefacere, Ioucm ni­
mium lalirc, Saturnum nimium acidard.
fEx quibus omnibus, ad exaltationem er­
uentis, corpora noftra inficiuntur. Si au­
tem diftantius a nobis polita , corpora
noftra attingere minime queant,tum va­
por ille nobis nihil damni dat. Dc quo J
exemplum aduertite. Rcal. Iou. Si aqua i<>u.
alterat, illam fidefacir. Ha:c iam pilees JJfall»
interimit. Rcal. Sac. aquam acidam red- MC,t'
dit, a qua ipfa quoque pifccs emoriun­
tur. Rcal. dcc. aquam amaram facir,vnde
pifccs exftinguuntur. Sic ergo non mi-
niistantum folis calor pifccs mortificae» *
; fcd .
 \
16S F rag menta M e di c a
fcd infupcr etiam Ctellae aliq infin\tx,quq tiluatis, li fc depuiat, & nimis in fpiritu
in exaltatione & gaudio fuo multo mali- abit, gignit maniam, phrenefin , Amen­
tiofiotes fune, idem faciunt. Sed fimi- tiam , Syncopin, fievefaniam alteram
litudinc aliqua tem explicabimus. V idc- quam vulgus vocat Melancholiam.Ncc
tis nimirum, fieri frequenter , vt in flu- verum eft huiufmodi morbos ex multi­
Pifctum
inaudit nfine aliquo ingens numerus pifcium ca­ tudine aut alio affecbu &c. fanguinis ori­
fnaSa
captui* piatur, qualem copiam prxtcriu anni ri. Generantur enim tantum ex fpiritu
luitlpi
Actt\i % nulli viderunt. Huiufmodi captura plc- Mercurii,qui afccndcns, exitumq; qux- u-
, Potdto
ma. tunque faeua Se inaudita lues fcquitur.la, rens, cerebrum ac cellas memoriales Se
quae huius rei caufa fit , confidetari de­ indicii Ix d it, veluti propriis capitibus p'°Ju‘
bet. H xc nimirum e ft, quod falfitudo docetur. Si autem is in ligamenta pe­
Realgaris, aquas in Magnali iufto falfio- netret,ita vt defcendat,&: cerebrum tan­
res fecit: vnde illx maturantur in fub- gat, concitat Apoplexiam. Si tangat Nu­
ftantiam, qux deinde fundu pctit.Quod cham, ciet paralyfin.Si Vero vfquc adeo
fi ergo pifces multitudinem fiilfi magna- fubtilis non fit, fcd frigidum curfum
lis fentiunr, fuga inftituta, in fqmmitatc habeat, facit tremores j.n manibus, pe-
aqux, verfus lolem, diemque &: ad lume dibufque, aut in capite folo : fimiliter
quietem quxrunr, nec fundum iterum & morbum Lethargicum,torturam oris,
adeunt nimium falfum. Vnde fit, vt ca­ oculorum, narium, Se fimiliu. H xc om­
piantur. Sicut ergb magnale pifcium ni­ nia fiunt ex Archeica +
natura Mercurii:
mium falfum fit: ita hominum quoque quorum genera multa fune, qux in
magnale falfum eft, adeoque qualitas ac thcorica fuis capitulis propriis expli­
natura ipfius complexionis metas tranfi- cant.
liir. Hanc ergb alrerationem concipit, II.
I, cor» hepar, cerebrumque: quam poftea Ed &: S v i. p h v r fuos morbos habet; ti<
s,,,?h
qu!l‘
t
corpus mors fequitur. Q uod fi pilees in aqua nempe febrilps morbos,Apoftcmata, moit»
inficit.
maneant,eodem m odo,quo homines, I&eritiam. Horum ex lulphure genera­
morientur. Sicur ergo hactenus prxfcns tio eft, ideo, quia non volatile fit.Putre-
textus de magnali docuit: itaintelligi fit tamen idem , ac corrumpitur prom-'
deber, hoc Icilicctexiftere Ens Aftrale, ptiiis quam vllum aliud ex duobus reli­
quod corpus noftru infirmat, fine conf- quis. Sal enim duo extera,ne putrefcaht,
piratione Entium quatuor reiiquoru, cx fjftentat. Mercurius non putrcfcit,quod
virtute propria. Q ux docere Aftrono- filnimiopere ipli impreilum lir, ita , vt
rum eft.Exaltationes enim lidcrum in­ cum falc volatile reddatur. Quicquid is
dicant , quid Sc quantopere in magnah ergo operatur, ex nacurx fux lubtilitate suiph*
inficiant, &c. operatur. Sulphur autem vfquc adeo rii cttiui
Sequ itur nunc^quomodo Hydrops, quomoclo fali non imprdfum eft, fed vtraque craf- cp47.,ef‘
P e jlis , quomodo tjrc. fiiis in vna cotrariecate fubfiftunr. Quod
Plura de his Fragmentis non habentur. fi ergo fala fulphure feparcrur & feccdar,
. tunc puerefeit fulphur, &: producit mor- ^
Fragm entum a liu d , Paramiro de M orbis bosfuq difpofirionis,prout in loca diuer- r tm,r'
e x tribiss p rim is fu b jta n t iis cor- rla in • t• x 7
• cid i •. /* . § i*'i
it. Nam m praecordiis facit pieu- profcuc.
rejpondens. refin, in ftomacho febres, in hepate fe­
bres,in capire hcmicrancu, dolores ocu­
T R .A C T A T V S II.
'f lorum,dentium, aurium, graucdincm,
Vi vero morbi trium primoru prin­ & cephalxam, & fim ilia , N ec enim hi
Q cipiorum diuidanrur & nafcantur, morbi eo modo generantur, ficur audo-
hanc inftitutionem a c c ip ite . rum veterum opinio fancir. Et halluci­
Merrill Natura M e r c v r i i qualis in f c eft, natio illa quidem non leuis eft, quod in
nex J f * ta^ ct,am effigiata ex p reffa e ft in his morbis cftfidcrant frig id u m & cali­
pumi. Mercurio vu lgi. V nde ab h o c liquore is d a m aut choleram mclanclioliamvc; ac
1 n o n im m erito d en om in a tu r. N ullum e r p h leg m a v e l fanguinem. Quifquiscnim
nim ex omnib. M ercu rii naturam lign 9 '+O .
is cum laude a g e r e M ed icu m vo let, is has
ex tern is expre/fius exhibet,quam ifte fo - nugas longe v a le r e iu b ca t. N ec enim vl-
lus. Ad h q c iam c o n fc q u it u t , tr e s ca fu s lus vn q u a m m o rb u s ca lid u s p e r frigid a
in M ercu rio confiftcre. N am Volatili* fanarus fu it,n e c frig id u s p e r ca lid a . Si-
ta tefu a fa c it m a n ia m , mortificationes mile aurem fu u m fim ilc fr e q u e n te r cu-•ra*n n
nira-
hganieurorum, arteriarum, iu n d u ra tu , rau i r, f c i l i c c t M ercu riu s, fu lp h u r firi-n»»
* \imn. & cremores, cafus^A crim onia fu x v o la - p h u c M cr cu n u m i &: lai illa , veiuc &: illa
«id
ia l
 T omi P rimi. 164
fal. Interdum quidem cum proprietate nes fpecies, quas mineralia in fe conti­
iundum frigidum fanauit calidum : fcd nent, illius Elementi j hic comprchcn-
id non fa&um eft ratione frigidi, verum dhntur. Is autem duplex c ft: vnus Elc- Yludul
ratione naturae alterius, qua a primo illo mentorum, alter hominis.Et cum quod- dufUx-
omnino diucrfam facimus. libet Elementum fuum peculiarem ha­
III. beat , quotum nullus alteri fimilis cft:
ideb fcorfim quilibet pro fuo Elemento

E Odcm modo t e fal aegritudines, eaf- denominatur. Sic ergo Elementorum

Srili
eoMbi
qai* que non paucas, facit: quarum pars Yliadiquatuorfunt. Cum ergb ita fefe
iam cxplicatacft, velut colica, te c . Prae­ habeat Yliadus: principib nofcendum
terea etiam facit calculum, arenam, t e cft, quas fpecics Yliadus habeat,t e quot. tium.
congelationes alias in venis t e concaui- Pro horum numero, corpus etiam in to­
tatib. vt t e podagram,chiragram, Arthe- tidem partes diuidendum cftjnc vna qui­
ticam, Schiaticam, & fimiliaalia.Quoru dem deficiat: nam nec Elementa vilius
caufa eft Sp. falis, cum quo corpus falis dcfc&um ferunt. Pro his itaque atten­
concurrit, t e in illis locis coagulatur ( vt dite, qui ex Elemento aquae prodeat V i-
in fecundo libro) concitat idem ctia flu­ triolum, ogertinum, t e c . Eodem modo
xus intcftinoru, ventris, t e c : modis mul­ prodit etiam ex Elemento terrae, fcd ta­
tis,quoties ex feipfo rcfoluitur,ex fuoque men in alio frudu & fpecie, fcilicct Bo­
corpore in diffolutioncm abit. Similiter leti. Sicut ergo vitriola multa : ita multi
etiam gignit durities, opilationes, &c. fi etiam Boleti. Arfciiicus eft minerale a- eftmino*
nimium induratur t e coagulatur. Itaque queum. Sic viciflim in terra, Fungus,ille
hi curantur per refolutionem, per quam Arfenicus eft. Eodem modo t e plumbum
fal refoluicur. Quod fi vero (prout natu- t e alia. Prout ergo fpccies fimt,ita nome
raMercuriife habet,qui fubtiliationi plus fuum retinent: hoc eft, ita loquendum
r«
fulphure obnoxius cft)nimiuift fubtilizc- eft: vitriolum tertae album , eft Boletus:
' tur: tunc, fi conditionem expellendi fu- vitriolum aquar, eft aqua vitrioli, t e c .
bit, facit vlcera t e fcabiem,pruritumque, ** j\ i * J t Secundi
Secundum hanc ratione eaedem lpc- CSKtM
&'genera externa fimilia alia., qux om­ cies etiam in homine confiftunt,hoc eft, “ JJ5J;
nia ex fale proueniunt, vnum tamen al­ in ipfius Y liado, cum fuis mineralibus. da*
tero magis minufvc, velut Eryfipela t e Hinc manifeftum eft fcqai: quod,ficut in
Efthiomcna, Cancer, Fiftula, t e reliqua, Elemento, loco vno prouenit vittiolum, .
quae in propriis fuis capitulis enumeran- alio Marcafica, alio cachymia, t e c . prout
i tur.Qubdfi fal intcnfifiimum fiat,mouet illo loco Yliadus confiftit ac viget: ita in
pitfrul ignem Pcrficum, inflammationes, t e fi- homine quoque idem eodem modo fiat. r>
& milia. Praeterea etiam, prout hanc vel il­ In hoc producit is tale minerale, hoc eft,
i
♦
lam regionem inuadit, ita etiam morbos fru&us: Fru&uscnim vocantur minera­
'f' peculiares gignitjvt in fecundo libro di- lia, t e pro mineralibus fumuntur. Itaque
‘ti
i &um eft. Sic ergo cum interius, tiim ex­ fi eryfipelam vides, dic efle vitriolum : fi
t» i terius huiufmodi morbi fiunt plures cx vides cancrum, dic cfTc colcothar: fi vi­
, i falerex Mercurio tantum interni: ex des lupum, dic effe plumofum, t e c . vt
' r'
Reliqua, defunt. deinceps tradetur. Ad has enim fpecies
*i
Conceptum aliud\priorifimile, fed ab au~
attendere debes, cur externa mineralia
'i cum illis adeb cbnuenianr,ficut deinceps
* iA ttore non abfolutum.
f dicetur. Sciucris ergo in hoc capite
0 f
n!w“/ T TNiuerfum corpus, hoc eft, omnia nihil tra&ari a liu d , quam introitum a d
tiuoal ▼ mundi corpora, que vllo vnquam philofophia Yliadi, quidnam is fit.Quo-
tempore fuerunt,vel ad fine vfque erunt, mod6 vero res omncsfc habeant, feque-
in triapofita funtj in Sal, Mercurium, t e tur. Item to t fu nt fanitates,quos fp ecies»
fulphur.Haec tria in omnibus etiam Ele­ t e tot morbi, quot fp ecies.
Truui
mentis confiftunt, t e in quo libet feo rfin i P orrd de his notate, qubd tria fixit pIim0ta
perfedum quodlibet, t e vocantur mine­ primaria: fiilphur,* Mercurius t e fal. D e
ralia. Quae in Elemento terrae exiftunt, fpecicbus autem horum quot e x fint at-
nacurae lingularis funt.Quae in aqua, lin­ tcn d icc.E t vt d e fu lp h u re prius&camus,
gularis. S ic etiam , qux in ig n e t e a ere. fulphura multiplicia funt: e ft enim ru- J J J J f
Eadem illorum ratio etiam in h o m in e. brum, q u od etiam in corpore tale eft: *lex
VlilJjl
quid. In tribus his confiftic vnumquodlibcc hoc iam iterum triplex jid cft,in carnc,in
corpus, te vocatur Y lia d u sd ioc cft, om- /anguine , in m em b ris prin cipalibu s ,
P co rd e
 c
170 F ragmenta. M edica
corde,hepate* renibus fplcnc. Alterum, finem cfle, vt Yiiadus probe intclli£atur
eftftauum,hoc ipfum quoq;triplex, in infuis fructibus per exemplum extero­
ad ip e , in medulla, momento.Tertiufti rum mineralium, quae vnum funt cum
eft album, in cerebro, in oftibus, venis. homine qui fcilicct morbi gigni foleant.
Quartum eft viride, in fcllc. Et quidquid Iam vero quot m in erx, hoc e ft, quot
flagrat, fulphur eft. Ideo eft SS.Rubrum , morbi exfiftant, ita accipe.M incrx prin- Mi#««
SS. album , SS. citrinum, Se SS. viride. cipales funt tres:SnlphHr,Mcrcuriw,&S*l.
Sequitur iam M ercurius, qui partim eft Sicut ergb mineralia his tribus indiget:fuat*
. Metca
iiui eft grauis, vt in carne : partim lcuis, vt in ita pariter ex tribus morbus generatur,
txiptcx.
pulmonc-.partim mediocris,vt inoflibus, fed compofitionclmira Se Varia,veluti de
Sec. Ipfc enim pondus dat. Salis ctiapars mineralibus traditur. Res autem vna eft,
sile» eft dulcis, vt in cam e: pars falfa, vt in qux morbum*parit, hoc eft, vna fpecies,
(lex fanguine:pars amara,vt in fcllc:pars acc- qux tamen trina eft: veluti,fi morbus ex
tofa,vt inlocuftis.Hpcenim-guftum dar, vitriolo ortus eft, tum vitriolum fulphu-
Hac ergo ratione Yiiadus hic in par­ riSjMercutij Se falis iunguntur, Se tamen
tes tres diuifus cft:in colorem, pondus &: vitriolum vnum eft* ac vocatur. In pon­
guftum. Quod effumat,eft Mercurius, Se dere tamen non conucniunr, vnum ma­
Alkali falfum. Cum ergb corpus in hifcc gis minufve altcro.Principalc autem po­
tribus confiftat:idcb, fcitote qubd fi fru- tius eft,fecundum quod vitriolum deno-
&us non edant, morbus nullvis oriatur. minatur.Sic,fi falis fit,vitriolu falis mor- «nji»!1
Sifruelus autem proferant, morbi prxfto bum feciffc dicitur: fi Mercuri},vitriolu
Mo*bi ftnt.Ham omnia triafunt eftentialia:non Mercurij, Se c. fi lulphuris,vitriolum ful-
Ium fiu v i i , . n
aui «ia quod color tantum vel pondus aut guftus phuris, illum fecifte affirmatur. Eadem
piimoiu. l . r * . r , o . .
aclfitiveru omnia limul t e in ipecic, quae exterarum, quoque fpecierum ratio eft,
adefle debent; hoc eft, quaelibet fpecics fiue Alumina,fiue falia,fiue arfenica,&c.
eftentia fuam libi coniun&am habet. Ex fint. Proximum ergb eft,has iam fpecics
his edentiis iam fru&us prodit.Prout na­ cognofci.Illis perceptis,quot fcilicet fint*
tura Ylechi eft,vt nunquam integer ma­ deinceps perquirendum e ft, quos mor­
nere queat. Mortem enim com edit, Se bos pariant : hoc eft, quid vitriolum fit,
fpecics vnafubindc poft alteram interire qui eius morbi fint,qui vitriolati vocen­
cogitur,dum egrediatur omne,quod ma- tur,& fic de cxtcris.Et poftremb,qui co- Moiba
quuppd
lignu intus eft.Qucmadmodum Elemen­ gnolcatur , morbum dici debere vel vi- »*»«£
tum terra?, quod aurum gignit. Is ff u&us triolatum, vel plumofum,&:c. autfungfi,
malus eft. Pronatura etenim fui Yliadi aut agaricum,aut botin,&:c.hoc eft,quo­
A u ta fui eft terrx magnus morbus ideo, ceu mor- modo fecundum qtiatuor Elementa de- •
bus,ab Elemento luo eiicitur,nec fertur. nominari morbi dcbcant.Sic enim Alo­
*“■ e(l:
veiut o-
Eadem etiam mineralium
t *
aliorum ratio pecia eft in Elemento te r r x , cetum, id
mncKni eft. itaque morbus hic iftis metallis Se eft,ftabies in cortice.In Elemento Aque
mtaetx' mincralibuslimiJiseft.Ac in Yiiado,hoc vocatur ferrugo. In Elemento Aeris Sa­
eft, in domo, vnde mineralia egrediun­ net, Scc. In Elemento Ignis, fulgur:in ho­
tur, morbi omnes liti fiint. Er iicut pro mine, Alopccia.Er fic in morbis reliquis
Yliadi diuilione hoc vel illud minerale omnibus. Cognitis ergb maxime necef-
viiadi vc^illic egreditur: ita morbus eft. Ac fariis nimirum generibus fpecierum mi-
r*iict»s vclut in vno monte auri multum e ft, in neraJiun^dcindc morbis, iam lequuntur
,U4U*' altero aliud quid te c. ita in hominibus ipforum nomina.
quoque his hic, aliis alius morbus viget. Virrioiumalbum,vitrioIum rubeum, M;ncf„
H in c fi r, quod in loco vno peftisdomi- vitriolum cuperofum.AJumcnRochum,
netur, in a lio m iniis.E c velut in Elemen­ alumen fciffu m , alumen plumofum, alu- fpeettu .
tis m in eralia diftributa fiint, ita,vt in lo­ men Entali,alumen vfhctum.Sal Gemx,
co vno fru&us, in altero arbores, in alio fal p etrx ,fa l montiu,lal m a r isja l fo n ti u.
irem herb^ crcfcant : de inter h o m in e s H x fp e c ie s o m n e s ex fa le triu primorum
etia m h i h u n c tantum morbum, illi iftu, proueniur. H x c poftea falia inrerdu cal-
exteri h u n c fa ltem /uftinenr. £c licet in cinatur,intcrdu reuerberarur, inrerdum
vno v el plurib. lo c is v e r fcn cu r h o m in e s fu b lim a tu r. Q u o tie s e r g o a liu d ,co cies a-
omnes [fime h u n c in f c m o n te g e r u n t, id liu s morbus. Q u o d fi vero ea omnia in
c d ,v n u i n m o n te , fcu vna fo d in a v n iu crfi p r o p o r t io n e fua c o n u e n ie n tc ,( e u ( v t v o ­
co d itu u n c . Morbus enim eft vna fo d in a ca n t ) E ffe c o n fi d u n t , vno vn iu erfa n o ­
in omnibus hom inibus.E x h is jam inccl- m in e Liquor ndturd, v o ca n tu r , au t liqi u or njrorfj
Liv*
*
l i g c , d id o r u m n o ftr o r u m hunc v n icu m Salis > aut B alfam us falis. P r x tcr h x c eft *e.qwd. ,
A rfe-
 T omi P ri mi . •7*
fcn.icus,Realgar,Ogcrtum, Auripigmen­ cum venis,cum ligamentis, ac item cum
tum nigrum, Antimonium, Mercurius, inflata facie, cum tumore, fluxione c ca­
Afphaltum. Ex his ipfis etiam fiunt hu- pite,dolore dentium, fputationc,tremo- *
iuunodi Calcinat.Rcuerb.Deftil.5cc.quq r e , contradura , dentium nigredine, t e
iterum ali) morbi fcquuntur. Q u x (i in- palpitatione qualicunque. H i Equidem
tegre in vna ciTentia confiftant, vocatur morbi vniucrft cx Mercurio geniti pro­
«(c^xL Balfamus naturz, aut liquor Mercuri), cedunt. m

aut Balfamus Mercuri). Deniq; funt fpc- Infupet ex fulphure morbi illi omnes |
cies fulphuris,petrolcum,carabe, fanguis emergunt,qui pertinent ad Guttam, Pa- «<*»**•
Draconis, fulphur,pix,Scc.Hqc interdum raly fm,Torturam oris,Lethargum, Apo­
dcftillantur t e c . V nde morbi ali) etiam plexiam. H ietiim ex fulphure vniucrfi
emergunt. H xc fi non feparata,fed in v- oriuntur, vclut etiam qui de excremen­
na cflcntiaconfiftant,vocantur Tindura tis nafcuntur , ex fulphure eodem pro­
naturz, vel Liquor Sulphuris* vel Balfa­ fluunt,vt funt dy.fcntcria,diarrhoea,lien­
mus Sulphuris. teria,te fi qui fluxus ali) funt.
Hoc modo genera mineralium com­ Ex vitriolo morbi hi nafcuntur exter- q«i y5tnoi-
tt5e11
muni appellatione nofcenda funt. Hic ni : rubentia vlcera , iicca te ferpentia, b' l y
ergo nomim Elementi aquz fume;& fe­ rumore carentia.
cundum illa pronuntia.Quq autem alio­ Ex Alumine aluminofo proueniunt n£!u£
rum conuenientia f i t , id lam deinceps Hvdrops.id enim refolui folet. Item,qui niino<*
fcquetur. qui foris vlccrofi tumores funt*— m.
Arfcnicus,5cc«Thercn malu,Niuis. Ex Alum, plumofo fiunt morbi, qui ni* plu*
Vitriolum,colocimh.&c.fid cft,fe­ fifTuras agunt. aiofi qui
morbi*
cundum corpus) Ex G lacie, qui ex vento durefeunc, CUc6“ '
Et fiede reliquis fuerit totu capitulu. vt Hernia ventofa,tec<
Hoc itaq: in capite didum iam eft de Ex falc Pctrx , qux vlcera vrentia
morbis mineralium in 4.Elemcntis.Por- funt,nec nigra,nce rubra.
r6 nunc (equitur de morbis, qui ad qua- Ex Vitriolo alb o , qux cancrcnofa, vit,ltw
tuor nomina xquiparari debent. tec. funt minime aperta.
Prxterca,vt ad nomina de falibusdef-
i
Ex falc communi, quod per fe con-»
ccndamus,notandum c ft, vnumquodli- folidatur,vt Apoftcmata,tec.
fr’ bet tantum ac ita operari, pro vt gene­ Ex falc acuto,qux Apoftemata mor- s,,atut*
*i
rum numerus t e conditio fe habet. Sic talia funt,vr Anthrax.
Atfeaict. nimirum, qux arfcnicalia funt, ea faciuc Iam ficut hadenus de cflentia mi­
S I " tumorem, eicharam, t e quz (ignis EmiJi- neralium non pauca dixim us: ita plures
bus his conucniunt. Nulla enim inflam-* adhuc te varij funt morbi cx Mercuriis,*,
matio,nu!la efchara fit, nili ex Aricnico fuiphuribus,filia, vel his ipfis permixtis:
procefterir. Vniucrfe itaque xgritudines qux omnia figillatim enumdrarc no (al­
in(i»m.& q UJC inflammant, tumefaciunt, t e e(cha- tem cxdiofiim Et:(cd etiam, cum partim
*fli« *
aiidAr- rizanc tam in membris incernis , quam incognita, (olo futuri temporis circuitu
> Aricnico
excernis,ex a r ■ *
manarunr. explorentur, exquifitior iam explicatio
Sed pergamus. Omnes xgritudines, fieri nequit. Qui autem morbi hoc meo
qux interius pundiones cum feruore loculo manifcftaci funr, eos hic annoto,
cient, irem plcnitudinemcirca pedus, vclut t e in p rad ica, vnde vcftra ftabiliri . ,9.
aut firim mouent,adcoque acuti funt; ex experientia poflit. Quod autem reliquu
Aricnico profluxerunr. Excipe illas,qux eft,vt (ciatis,h. eSicut mineralc-quoduis
t alia ligna cum fuppuratione exhibent. I- operationem fuam,tam malitia, qua bo­
Mpri o. tem mors omnis ab Aricnico eft, nec a- nitatem manifefte oculis exhibet:Ec ide *’
i # ^

"ar'Vib liunde. Mineralia Equidem omnia po- Emiiiter etiam in corpore fit. Sciendu i-
ftremd inducunt refolutionom arfenici taq; cft,morbos,qui externis Emiles (uflf
cx YJiado:quod a (olo Et Ar(cnico,pro- ab illoru maceria d cfccn d ere.V n d e con-
ItfC tft*
urperleiscft. ? /equenter modus coponendi recepta ex-* vaJt a i e irf-

Prxterca 1 Mercurio oriuntur omnes ftruirur,qux nempe fim p licia proEnt c a ­ c l d i f AC*
jlEUl! illi morbi, qui ca lid i fune, t e pundiones tta Ar/enicum,contra Mercurium, con­
k inferunt,ac Apoftemata (anguinea infli­ tra fu Jph u r,tec. co n tra omnia m ineralia. Miner*-
gunt. Deinde,qui mortales (unt,ac Ar­ Q u x omnia co p en a tecx p lo ra ca e lfe d e -
icnico EmiJes, E tamen excipias ex ci ra­ c e t i n h a c tabula,in qua d o ce t,q u o m o d o £ ” ***
tionem cfcharx * niii forte Er cu m oEc, p e r mineralia mineralibus ommb. iri d e *
P 2. beat
 V7*- F ragmenta M edica
bcat obuiam.Nam illa fe mutuo pellunt. bonizatur,Terrcus herbatur,Aereus nu-
Minctv- Porrb, quot fpecies, tot feparationes befcatur:fichominis fanguifatur.
t^T.rpl- etiam, ac totidem morbi. Quaecunquc Sed qualiter cognofcitur illud, quod
cuimct»
botu (6 autem fpecies tollatur, ciufdem quoque fanguis fit Rubinus,fic cryftallus ? Ex eo, frr
ftuuum. morbus ac fanitas fublata erit. Quot e- quod natura huiufmodi rcru particulari- J
nim fpecics: tot fanitatcs.llle autem vni- ter ibi c ft, fcilicet in granulis fanguinis,»**
ucrfx fanitatem quidem vnam faciunt, b cc.ficu t particulariter in gemis: fed Fofr-
non autem vnum morbum : fcd potius ma no talis,quiactiano talis in terradcd
tot morbos, quot fpecics. Medico ergo naturae, bc proprietates tales funt pattb
feparationes apprime cognit^.elfc debet. culariter,qualiter in gemisparticulariter.
Per has enim feparatur Arfenieus,vitrio- In natura particulari no diffcrut.Ditfe-
lum, fiic. ita vt 3000. fpecics ex re vnica runt tantum in forma bc figura,bcc.
emergant.Tanta Naturae nobilitas cft-ac N u n c de C ura.
• induftria.De totidem ergo etiam morbis
nobis debet efle ratum,vel praeteritis,vel E T fic aduertedu de cura reru iftaru:
fi auru peccat ex fua refolutionc,tuc
futuris,vel iam inftantibus. Sic viciifim per coagulatione curabitur. Si Sal rcfol-
totidem etiam funt arcana contra toti­ uitur,toc coagulctur.Si Mercurius rcfol-
dem fpecies, fcmpervna.fpecics alteri uirur,coagulatur,figitur,ficut per Alchi-
opponitur : velut Sulphur Mercurio auc miam:Ita hominis per medicina, bc erit
Arfenico,aut Mercurius fulphuri,&;c.id- longa vita. Item fic bc in Lepra : Mercu­
quenon fecundum, fcd contra comple­ rius deeft,generetur bc curabitur lepra.
xionem,nimirum fecundum fpiritus,&c. Sed qui (vt Epilcpfia) funt nati morbi
Iam quod procedit > id in Megatheorica his cura fubjicicur:flos eft mineralis,bcc.
de Theorica falis traditur. Quod autem Q u a d a m a d Librum de M atrice referenda.
Thferica praeterea ad Sanitagnomiam attinet, id
muIerVi. pradicum eft,vnius nempe oppofitio ad M Atrix fc haber, velut arbor in ter- ua«*
ra. Et ficucarbor ex terra attrahit, *****
eft^ a». alterum. Nec pradica ea alia eft, quam ac ex omnibusElemetis,quo opus habet:
Theorica pradica?,finc defcriptioncRc- ita corpus cria terra,matrixarborcxfiftit:
ceptorum.Sic ergo haec Theorica cft du­ id q> Philofophia cum fuis mineralibus
plex: Philofophia? fci licet Phyfica?, bc declarat.
Theorica vtriufquc pradica?. 2. Sic ergo matrix morbos cx terra, *« « *
h.c.ex corpore,attrahit. Hi ergo arborei
morbi,quos itacocipit,morbi iuntalij bc
LIBER SECVNDVS- • diuerfi omnino a corporeis reliquis.Ideo
D e Theoricaprattica. dua? etiam Theorica: dantur: Naturalis,
A m quantum ad Theoricam bc Abortus.
Pradica? Philolophia? atti­ 3. Corpus ergo per leipsu virilib. mor­
ner, di ce du eft,quomodo fim bis fimile exfiftir.Si id aure £greicir,fijni-
plex vnum alteri aduerfetur. lirer alios morbos fufeirat in matrice,bcc.
Vbi aduertendum eft hoc. Vridenam * 4. Ad qua? cofcquicur, quod viriles
inftaa cnalcanturinlcda,aranear, bcc. Ex {olis corporei morbi profluuiu menftruorum,.
«rata*! fpiritibus, qui in illis locis feparantur, molam,&c.faciant: velut ab epilcpfia fic
„ ARe"i* velur aranea ex Realgare,&:c. fuftocacio, ab apoplexia pracipiratio, a
g*le‘* c- In mediafagina finemfecit auFfor. febribus profiuuium,&c.
5. rrimdiraqi corpus redificandum
F R A G M E N T V M 'A L1V D . , cft:poftca matrix,id cft,arbor. < •
Morbtt* Orbi veniunt cx his;: duc ex Re- 6 . Bona terra bonas arbores produdt: tcmu
M
tu omniu
origo ve/ lolutione, cum coagulati fuerint: Bona arbor bonos gignit frudus. Ided
ht.onc* V€^Coagulatione, cum rcioluti fuerint. primiimcorpus, poftea matrix; tandem
eo». Nuncrinquibus eftiahfi refoluirur, cunc infans confiderandus eft.
ac. facit fuum morbum. Si fulphur adurirur, 7. Cu vero matrix arbor fir,corpus au-
fadr fuum,&?c.Sic etiam in Mineralibus te tcrra;idcb dux T heoricx inFoemin*-
Terra?, Aqua?, A eris, Ign is. . ru Monarchia,nempc morbi corporei bc
* Nam omnia ifta debent confifterc in arborei deferibi ac eradi dcbcnt.Quibus
fuoEffe , abique deftru dion e: Sin o n , deinde additur tertia Theorica huius
tunc morbus generatus eft. M onarchix:h.e.de recente nato infante,
4.Ekml Sed qualiter fentiendum iit de Sina- nonlrede concepto, fcd fe habente velut
foto"0 ragdo,Granato, bcc. Talis eft fententiar pyrunfin arbore purrcfcensrquibusom-
Granatus aqueus coagulatur,Igncus car- nibus M onarchia virorum exempta eft
ly Velut
 T OMI P r im iJ J73
iy. Vclut vnum idcmque eft, quoad cft:is certe,fi,quem quaerit,inucniat,nul­
nutrimentum, fiuc vir cibos faeminalcs, lo dubio dolo circumuentus qft. Diui c®**i ia
fiue foemina viriles edat.Nam quoad nu- nimirum in coelo, non ligno verfantut. ^goono
rritionem,res vna eft. In hoc qui ipfos quaeritat,certe nuquam ,u* <e'i,‘
ar!e!io QiMa Archeus foerainis cibos inueniet. Si vero voti compos fiat nihi-
1^. focminaliter & non viriliter digerit: ac lominusjid iam cum fide pugnar.In ter­
prima cibus eft communis viris ac foe- ra fiquidem nihil vfpiam tam praeftans
m inis: fed vltlma tamen eft caro fe m i­ ac nobile eft,in quo habitare Diui com­
nalis, non virilis. Ideo alia nccefiarib mode queant:ne ineptum lignum aut fa-
Thcorica vtrobiq; inftituenda, vna pro xum dicam. Iam vero ifta voti impetra­
viris,altera pro foeminis. tio eft fanatio. Sanatio ea eft morbus,
Woibi
viarum 17. Alius Archcus alios morbos in- non fanitas: De qua fanationc proprio
JirfX dicat.Quandoquidcm enim ex cibo,&c. capitulo traditur.
■«•i. morbi fufcitentur, alia ac diuerla Thco- Sic &fignorumfeu miraculorum ope- *
rica omninb opus eft. Alius enim eft ratio ab eadem virtute & potentia eft:
morbus foeminarum,alius virorum. vt fi quis dicat:Diabole iuua,&c. & is iu-
uet.Vtrunquie enim idem eft. Aut fi quis
d icat: Vtinam Diuus Anthonius te exu­
F R A G M B K T V M LIBRJ DE
rat. Is fi ad imprecationem hanc exura-
M crb 'i e x lncjintAtiom but fy Im pref-
tur,fignum hoc certe, non Diuo, fed ipfii
ftonibus in fe r i oribus,hoc eft-,
diabolo adfcribi debet.Hi iidem fpiritus
*Dc A d orbis Jnutfibthbus. etiam miracula operantur, quando vel
Abbas aliquis, aut Praelatus, aut Domi­
* res non fucccdant, aut vim habeat. nus &c.moritur:ficut multis in locis prae
i,

I
Pro his ergo tenendum eft,quod fpintus nuncij hi triduo ante apparent,&c.Qua:
immundi in homines attenti,fedulo dif- omniacuincunt, fpiritus admodum po­
piciant, cuinam tandem homo amorem tentes ibi habitare,&fuperftitionis mul­
fuum impendat, vt illum fua ope confir­ tum temerariis inftillare. Tata enim va-
ment. V eluti,fiIdolum pra:ft6fit,exfc frities ac fagacitas.fpidtuum malignoru
fplendidum excultimvque,adcoque Diui ad feducendos & decipiendo? homines
«Sjj cuiufdam nomen fibi vcndicans,qu6d i- eft, vt infinitas latebras ac dccipulasillis .
ffii!
pfum homo impenfiiisamaret &: coleret: ftruanc, vt declinare vniucrfas nulla in-
tunc immundus fpiritus rc intelleda, o- duftria poflint , nifi hoc vnjgP ftuto fe
I
pe addita Idolum,hominis oculis,adhuc munientes, vt Deo vni&fbli.credant, l*nr?eu,n
^ ' «rreJere
amabilius facit ac com m endat: adcoqj accartei'4omnia eius.protcdionnniadet. £«aan'
i denique hominem incantat ita, vt Idolu Et licet Diui quidem apud homines p£-rou elh
id prae rebus omnibus veneictur. Quod fcnt,aut e fie pollent, &x. aq hominu vo­
£ £ , Incantationis genus fimile eft illi, quo ta fua gratia com plerent; res tamen ifta
4
uu* «*
<}Q&£UL I qU js jn amorem innafeatur eius* qua
* dit^ adeo aubia eft &: periculi plena, vt pro­
s ram fibi & afpcram lcntit.Hoc modo in­ pter fraudes permixtas Satanicas nihil
cantantur homines, vt amore profequa- temere centari debeat. ISam vnicu hoc,
tur ac defidcrent,quac grauiiis prohibita iidqj tutiftlmum fundamentum contra o-
funt: vcluti fi quisdeferta yxorc, fede- mnia tentamina nobis proftat, vt in vnu
r*or ex tur fcorta.Vxor eius ex Dcorfcortum ex Deum credamus, fiduciam omnem in i-
wmf<a Diabolo cft.Quid.vcro pofiicSatanas no- pfum iadem us, &; mundana omnia lon­
Utiu‘ centiiis,quam vt diuis excuflis,diabolica ge extra animum excutiamus.Et licet D.
in locum ipforum collocet * Adeo enim Petrus quidem integrum tibi Regnum J h*tD iuk ac-
emundat naris Satanas eft, vt facilb ol­ impertiret: i illud tamen accipere
r mini- ‘e*,an*
dum*
faciat , fc , fi abdominibus quidem per- me debes,non inquam,fi quidem incora
JU"*,. nofcatur, non facile ab ipfis inuocatu iri. tibiipfc loqueretur. T o t enim articuli ac .
Similiter homo haud dicit,OSatanaiuua conditiones a. Satana interferuntur, vt
f

. mc,fcd potius. O Deus iuua mc.ld ergo longe prxftabilius fit , nihil quicquam
• ~ medium in hiscommin ifeitur rebus dia­ quopunq; modo acceptare. Eodem mo­
bolus , vtj non fub nomine inuocctur do fi q^uis aegrotaret, &: Diuum quedam
' proprio , fecLfub praetextu San&orum inuocarct , qui ferendi auxilij certam
cum interim,is,ipfc fub laruacondatur. copiam haberet : attamen' multo fan­
Qui enim aliquem quaerit ibi; 3 .vbiaon dius clfec , Diuum minime inuocari,
4 4
P 3
ZQ
 t

»74 Fragmenta M edica

ac morbum patienter tolerari*, quam Sa- bent. Q ue fi corrigantur,&(pono cafum)
canicx pa&ionis & faed^ idololatrix rea corrigi quidem p olfin t : id tamen a ne­
fieri. In hifcc enim puro corde,ac pio fo- mine temere tentandum eft, propter ad-
1ido que pedore opus eft. N ec enim non iun&um id , quod Satanas illico interfe-
cum fumma attentione & examine dili- rct.Q uicquid Chriftus dixit ac prxeepit,
getiflimo hoc cofiderandu eft, quod hu- id fimplicirer tenendum eft Et licet qui-
iufmodi nihil quicquafuis Diuis Chriftus dem per noftram (apienciam ordovtilior
dederit, vclut regiones, vrbes, vicos & c. conftitui pollet,quam is a Chrifto prxfi-
quod came facili opera potuiflct.ld verb xus eft: id tamen haudquaquam fieri dc-
qua de causa non fecit? H ac vnica certe, bcr.ratio e ft , quod vis Satanica firaul
vt Satana: his (fraudibus concurrentibus pcrmifccatur &: irrepat. Sic Coena Do­
omnem occafione praecideret, quas ille mini (impliciter adm iniftrata eft. Iam Domini C<n»

permifeere omnibus temere rebus foli- vero eadem in aliud quid degenerauit.
tat. Sic fphqrulx precator ia* (Pater no- Id quid quqfo eft? Pono equidem & con­
fterj fi manibus geftcncur, bonum eft. cedo,ritum illum effe fplendo rem, amoe­
H oc vero adebbonu non e f t , quin mul- niorem , & iucundiorem , quam Chrifti
D!ui non Pr^^arct cas non geftari,quam gcftari. more ad menfam federe. Et tamen id
*4or44i. N ec enim res fuperftitione caret. In ge­ mutari non debuit , vteunque pulcrum
nua fc demittere ante ftatuam , malum : meliore ordine difpolitu illud videa­
non eft. M elius tamen e ft, id non fieri, tur. M agia en im , veneficum l i auguriu
qukm fieri. Oculi enim gubernant pre­ fimul irrepfcrunr, q u x non inue&a fuif-
ces, quod fieri non debebat. Officium id fent, fi ad exemplum Chrifti fimplicitcr
cordis crat.Diuus fi moriatur & fepclia- ea actio feruata&: miniftrata fuiflet.Lon-
^ tur, & in fepultura cius fanefeant omnes giffimis enim inter fe metis diftant, fim - si*yB.d
f us 3; u*
claudi;cocci, infirmi, ea quidem magna p lic ite rg r fapien ter re vlurpare.Hoccnim f****
laus ac gratia Dei eft: prxftarcr tamen id cafu fumme ac vnice expendi dcber,non ai? r
no fieri propter fuperftitioncs & idolola­ concinnitas ac gratia ordinis, verum po­
triam Satana*, qux concurrit. Chriftia- . tius (implicitas,nec aliud qulcquamquo-
nus ergo homo, qui verx fidei cultor eft, cunqiinodo,nc Satanx fraudibus iniicie-
certus effe d e b e t, D eo omnia adferibi dis feneftra pandatur. H inc etiam natu
debere, vt illi ex quo omnia procedant * eft prouerbiunv.Quo do£tior,eo peruer-
& diuina fint. N on ergo adoret :• fcd in fior. Fides enim nullo docto ac fapiente
liis metis coniiftat: hcc vlteriiis fubinde opus habet. Tutum perfugium eftlim-
5 hoc aut illud fieri expetat.Hoc enim iam plicicas,qua perrumpendum eft fine om­
fatis eft.Gaue d icas, T u diue iuua: fed ni dubitatione. *
Deum de auxilio implora. N ec Diuum
cxcutiendilm dico. Q uod iterum incul­ Cdfttt De deflentis morbis.
co , vt vitetur Satanica fraus & malum a

cius gcrmcn.ls enim aflidet,& hoc oppe­ O rbi autem qui ex defperationc w««u
ritur. Q u od fi Deus Diuo alicui hanc in M gignutur,multiplices ac varii funt,
terra gratia confert,vtvrli,leones, corui adeo fubtiles &: rccodiri,vt ^gre cognoT
&c. maiora quam pro animalium natura cantur, nifi ab iis, qui cognitionem illo*
officia ipfi &:minifteria'prxftent: id fuo rum iam ante (ibi (ccundu genera com­
loco relinquamus, & rem fufquc deque paratam habent. Antequam ergo de defi-
habeamus. Nam fi nos hoc fine Diuos peratione dicamus, fundamentum eius,
inuocare vellemus, vt vrli, leoncfque ac quid fit,adeoqueipfiusprincipiu ita at­
corui fimilia nobis quoque mmiftc- tendite. Deus Opt.Max.vniciriquciiiam
ria exhiberem : iam certe prxfto Sata­ largitus eft cofcientia&: vniucriam pro­
nas eft. Itaque horum omnium iudiciu prietate,qua homo poflidet omnia,quib*
Medie»• penes Medicum eft.Hoc enim fine crea- opus habet in intellectu,(apictia,probita-.'
•a !!t»* ta Medicina eft, vt fupcrftitio ac idolo- cc,honeftate 6c fimilibus.Et his contentu fatu»
pe!ft!uo. Utria vitaretur. Deus autem folus Deus effe hominem conucnit,nec plura rima- JlJjjJ,
n,m lic,cuius vi omnis infernus contremcfcit, ai aut inquirere. Qui v. hifce daris non
non autem vi Diuorum. Itaque in Deum acquie Icit, fcd melius quid & p re ftantius
crede. quxrir,aliam fcilicet fapicnciam, altius
Sed t c hoc memori tenendum mente iudicium, aliam probitatem & honcfta-
tleHim- Deus voluntatis fu^ p an d ata ftcrn: isiarn fe dubitare indicat. Idcoquc
p'««» nobis dederit,qux (impliciter feruari de- cadit in dcfperationcm , & fequitur
contrarium.
 T OMI P rim i. H7
Dum ergo in contrario verfacur > & eu- fum habeat, quod fupernaturales argu-
riofius inquirit, fubiieit fefe omnib. fpi- tix,doliifapicntix, induftrix,&c. ex do-
ritibus & Satanicis fpc&ris, omnibus ob- noDei emergat. Deus enim modi tenax *•»*»«•
uolitantibus phantafmatis, ac rebus le- ac ftudiofus eft. Et garritus nimius ocio-
uiculis.Qualia autem phantafmata funt: tiofufque,dos Dei non cft.Ncc enim nu-
talis cuadit ipfcmet. Iam enim in ipfum gatorDcus cftrncc nos nugis vacare vult:
inuolat fpi ritus, qui illum dubium & de- Quod ergo Deus non eft iple : cos nec
fperabudum facit in fapientia: iam alius, nos is facit. Vnde breuitas termonum
qui probitatem eiustentatrpoft alius,qui Chrifti Apoftolorum fymbolo nobis Njturg
Filii mti- fuadet fufpendium, confoffloncm, fuffo- 6c documento fir, quod l
natura in breui- yillfb«*
4i q»i*. cationem,&:c. Similiter etiam filij huius bus oc moderatis confif^at.Qui enim co- do«».
mundi funt illi, qui in tali fapientia & iugiumper breuc Ita vel Non ftabiliri
probitate viuunt. Homines iftiufmodi, aut renui voluit, omiffis ambagibus: i-
qui a vero tramite,quem Deus monftra- dem fimplici breuitati etiam in aliis ftu-
uit,ita deuiant, ali) etiam fiunt, & fecus, duit.Qui ante dictas preces nouit, quid D*bu,jbrfJ*
quam Deus effe iuffit, mutantur in vefti- follicitemus: idem a nobis etiam nullam imio*.
ru,in dodrina, in concionibus, in mori­ multiloquetiam, aut orationem ac Rhe­
bus, inconfiliis,in adionibus,in omni vi­ toricam pofcit.Hxc ergo omnia minimi
ta , quibus fe quodam quali diuortio a ex fonte proprietatis feu pofleffionis hu-
mudo feparanr,hoc eft,defudant, &. ma­ manx profluunt, fed potius in viamdef*
cerantur in illis,de quibusDeusnihil do­ peracionis exundant: hoc eft,qui metas
Honunl.
cuit. Hi omnes iam viam defpcrationis ac limites humanitatis rranfgrcdi cona­ tacis irFf-
Furii Fc ingrefTi funt,& irretiti laqueis,quibus fe- tur, hi defperationi fubie&i funt : mii *fclIioc*
d fpcuti 11141 vtaaddc-
vo4 ra ipfos fufpendant. Sicut fur,cui iam para­ Deus lingulari curaipfos protegat.Idem- fpttu
<i©. nem.
tum patibulum eft, folatij acprxfidij a- que dc his iudicium eft , qubd de man­
liud nihil habet, nifiquod nedum pen- dato illo nacurx : Diliges Deum cr tuum
dcat,ibi,vbi debet: fic hi quoque furibus proximum W oc enim mandatum ex terra
fimiles cxfiftunt ,* in e o , quod nondum non eft, non eft ex lim bo: cx Deo eft.
pcndeant.Et vcluti fures non omnes fu- Deus natura non eft. Mandatum eftex
fpenduntur : ita nec omnes ifti : qui ab natura,ac cxDco.lta verb cx Deo^quod*
illis differunt in eo, quod fufpendant fc- ex ipfo nobis implantatum fit, tales eiTe.’
ipfos. Ideo cx natura profluit,hoc eft, cum na­
Et hic quidem morbus admodum gra- tura nobis inferitur, ficut cum columba
uis ac atrox eft,qui late patec.Nam mor­ fimplicitas, cum ferpente prudentia da- •
tis genera varia, & miferandas conditio­ tur.Iam ergo qui caritatem Dei non ha- <ttUuU
nes fubcunt illi in terra. Nec enim in via bet, exeo quatumnaturx in ipfo datum D,i. *
Dei ambulant, in quam conftituti funt. > eft fecundum fuas vires, potentiam ac a- «Weau.
Columbarum ergo more in (implicitate nimtiin, qux omnia naturaliter homini
ambulandum eft. Eae feipfas non fufpen- infuntris metam defperationis haud du­ flU.
dunr, & habent tamen, quibus opus eft. bio iam dum tcrit.Pono qui fuumetiam
Simplici
tatis U oi Simplicitas etenim magni apudf-Deum proximum non amat , prout natura ipfi
Sc n«<*f-
tus. mometi eft. Nihil ergo quaeramus,quam congenita vult ac docet : defperator c-
fi mpii citarem :in qua nemo dcfpcrat- Et tiam ifte eft. H x enim proprietates illx
tamen*hi fimpliccs qque ac ferpetes prb- funt, quas implantauit natura: quas non
uidi& prudentes cxfiftunt, qui fpemo- per inftitutionem ab aliis dilcitnus, fed
Homo mnem in futuris ponunt. Iam ficut colu- in ipfo conceptionis noftrx momento
rft baiu
tm cold, ba in fimplicitatcm,(erpcs autem in pru-r illico cdo&i fumus. Et hxc nimirum
bioc fi*
flMll FCdentiam, quae vtriufquc propria natura illa natura eft , in qua fobrid ambulare
fcrptnti* eft,a Deo conftituti funt: ita homo quo­ debemus.
que in fua natura habet columbas & fer- Sic ergo quiuis, qui plus, qu^m a Deo
pentes. Hoc eft i-fi Deus de necefTariis ipfi datum eft, quxrit, fiifpendio ifti &
his animalibus profpexit: multb magis iugulationi &c*. fubic&us eft. A Deo c-
faciet nobis. Contenti ergo vfurpemus uim nihil vitra impetrat. Impetrabit eiv Doai#c
ea, qux natura nobis contulit, ad tra&a- go a diabolo. Eodem modo, qui, quod «ep, , lflr
da illa ornnia*qux nobis mandauitDeus. habet,non impendit in id , qubd natura •" vC‘*a
n. , * . . .
Praeter hoc nulli rei inhiemus, nulli nos monitrat, (& congenita proprietatis
obftringamus. Ita ab hoc morbo tuti & ratio pofeit: hunc cogit & regit dtabo/>
jmmunes erimus. Nemo enim perfua- lus, vt illudfiipprimat, tandemq; ipfum
P 4 in
 17 6 Fr a g m e n t a M e di c a
in hoc ad defperationem praecipitat,hoc tuere f c cuftodi.
cft, facir, vt defpcret in fuo dono, f c f c ____________
fufpendat.Homo a Deo hoc fine creatus C a fu t , de morbis fom n ij.
cft, vt contentus f c placidus viuat, fiuc
MotU
grando, fiue pruina, fiuc tonitru,fiue ge­ Vicquid nobis per fomnium ob- fo* n °j
lu f c c . increbrcfcat. Haec enim omnia jie n it, morbus etiam exfiftit, U-
ex voluntate Dei cueniunt. Homo itaq; cet quidem haud d olcat, aut magni- ““»*
S o f t o t n * • r . 1 < 1 « a

oischri- intrepidus ea ferat. Ad illa autem expa- ficac. N am & plurcsalij morbi funt in-
pa*!ent« ucfcere, aut emerfura inde damna mc- d olores, f c tamen morbi funt. Corpus
fetenda. cucrC) vel futura fepararc com m oda, id enim ipfos vincit. Et hoc cuilibet Medi­
in mandata diuina impingit/ Hoc qui co cum fcitu tum pcifuafum effe debet,
faciunt, iam ad fufpcndium fefe difpo- quod fcilicct corpus per fe morbos mul­
Deoac nunt.Qui enim aduerfus Deum f c natu- to plurcs tollat, quam Medicus ac Medi-
ZTad. ram ambulant, hi fibiipfi fufpcndium iu- cina.Nifi enim Deus naturam vfquc adeb h
«ieT rc moliuntur, non digni, qui fufpcndan- Medicatrice homini indidiffet: vita ccr- vaW:
Med ca«
4um. tur ab aliis. N ec vero fufpendio tantum te cius paucorum ofnnino annorum fo- Morbo,
illi idonei fu n t: verum etiam parati, in ret. Idem fieri etiam folct circa morbos n
quos Satanas totus irrum pat, f c m ipfis fomnij, qui morbi non corpus ipfum in fuu,tai*
habiter. Sunt enim hi ifti, qui ambigunt fuo corpore, fed potius congenitum fpi-
aut titubant in Icriptura, in caritate, in ritum in fuo corpore (quod ipfum etiam
fp e , in fide. Nullus enim dubitat, qui in corporeum eft, fiquidem moritur) affli­
co viuit, quod conlcientia ipll di&icat. gunt. H ic autem nofccndum c ft, quod
conte» Collicientia autem cft ea natura, quam prudentia humana euentorum futuroru
St. Deus nobis largitur, quxque natura vo­ prxfcia fit, f c praeterita, veluc Si praefen- ^ “t'4
catur. Quanquam illa cade fuerit terra, tianouerit. Pr^terca etiam natura ho­
ex qua conditi fumus.EPc tamen I19C ipfa, minis, quam cx conceptione jn mundu
in qua nos contemplari, nec altiorcm f c ex tu lit, adeo lublimitcr dotata c ft, vt
fubJimiorem intellc&um, m o res, virtu- lciat&: videat, quid agant ipflus cognaji
telque ad vita: com m oditatem querere, am iciq; in regionibus exteris: quod pro­
f e d quod implantata nos* natura tantum lixius f c cuidcntiiis in G abala docetur. c b lil
dpeer, facere debemus. Q u iljb im ct ipfc Q u od cum itxfc habeat in homine: feire
vos v e lim , fomnium in G abala ludere:
non ^ 1C; 1S non * 1S 11011 ^ Jt ^ C0,
D edit enim ipli Deus, in quo fidere de­ f c quod per ipfum iudicatur, id vmbra
beat, vt ex illo d ifea t. A b aliis diIccrc, fc; cft illius fapicncix f c prouidentix homi-
fc ad exem pla aliena accom m odare, eft* Q u o d aurem vigilans luimorcs illas Homo
rerum
leipliim leducere.Pcr teipfum,&: ex teip- ig n o r e t: cauflaeft ifta, quia nonquxrit omnOn
f o fac, quod Chriftus, quod D eus in na­ quod ipfi a D eo datum e ft , dedit enim *'“ Vj
tura ac proprietate tibi prxfixit,ficut co- n o b isD cu s om nes artes, om nem fapien-
lumba f c colubcrineca vulpe artem cap­ tiam , inrclle&um , f c rerunj omnium cu
*

tandi gaJlinas, aut a plirtaco loquendi futurarum» tum in lo cise x te ris flentium
dom .■ dilce. Vulpi aftutiani , plittaco cam um Icicoriafcn.Nos autem id non nouimus, "
fienanen relinque..N am c x fu a illi natura agunjr, quod in nobifm,ec iplis cft. Inlanimus c-
txpettu
Wa, qu$ ipfis relinquenda eft* T u vulpes n.cq nitn Icu gcfticulam urin rebus tempora-
cs, nec effciteJbes, yt necpfictacus. Q u in m s* ita, ofe itan ter n egligitn u s, quod
im o ex propriis tuis viribus > cx tuom et in. nobis eft. Vnufquilibcc in fc omnes Ho»in*
p ed o re f c corde D e u m d ilig c^ tio n cx a T arces f c fciqntias h abet, nec alter altero
lieno. Su asy ftes etiam ,aliu s im pendat. plus m inulue apeepit. Q u i vero id, quod
Q u o d fi enim tu vires proprias tuas., cx in fele habet, nec tam en videt» akeri di-
vtero m aterno allatas, non intendas,(ed cic, ipfum pi<ftorem elfe bonun^jtcipfum
a lia sm u te risa lp iritib u s& S a ta n a ; iam vero m alum : ve^c qu jd ep i i f fd igic, fed ux
certe m andatu D e i m inim e exlequeris. in h o c errat, quod alteri plus f ollarum
T u is viribus id m andatiinacft>q.u^fcufn elle gratia: putae, qu am fibi. T u enim al­
aliis noQy^ermuteSi, V ires enim a lien a: tero id iio ii minriSjin tc h abes / f e d illud • * 4 ♦

tua: non fime', fune n ih ili, fc lcducunr0 non e x q u iiiu ifti..E rh o c d e om nibus ve­
m orbolqueiprarionenrbap;in corpus, f c rum eft. E c c e en im , A d a p m s, M oylcs,
lenius anim um que infligunt. Q u o s p r x - f c ali} ii} u a ,fe q u ^ liu e ru n t, quod in ho­
caucbis petiid, quod natura tibi propria m ine e r a t, 'id/^ue patefecerun t, veluc f c
in vtero m atris largita eft;: q u o d fcduld om n es ceteri G a b a lifta :, n ec quicquara
p er eg r in u m

I 1
 r
p
* *

TtfMI PRIMr.’ *77

peregrinum {crutati funt ex daemoni­ & familiaris fiar.Quod aurem homo per
bus aut {piriribus , fed proprium erue­ id feducarur, fit ab immundo iplritUj qui
runt ex lumine naturae ,* quod 'in Ceipiis nihilo ignauius genito fpiricu iniidiatur
totum produxerunt Sc illuftrarunt.Hinci ad decipiendum ^ apud illo» pnecipue*
etiam fciueront, quae nos impo/Iibi- quifex infomnfis viucre,(apcrc Sc intelli-*
lia zftimamus : quz tamen pofiibi- gere, Scc. voluilt, Sc tamen'ini!erim in
lF
Jia funt, quia in homine funt. Nos au­ lumine natur^ puri SC immaculati non
tem, quod in nobis eft, non quaerimus: funt. Horum intcmo fpirirui fpiritus im­
ideo etiam nihil fumus, nihil icimus (de mundus .obiicit animas, fpiritus,choreae
quibus alias in meis arcanis Sc Gabalia mortuorum,& fimilia alia multayvt inde
magna. Naturae huiufmodi in homine vaticinentur. Genuinusfpirituis Gabali-
funt. Cum ergo in homine fine, homo fticusoprimc quidem id poreft,fed hunc
autem eas ignoret: ideo fit, futura ei oc­ tamen Satanas adulterat Sc corrumpit*
currere, &: per fomnium offerri inrelli- ficuc rationem deprauat etiam in non­
gibilia, obfcura, praeterita, futura, pere­ nullis vigilantibus. k
grina &: fimilia. Qua: omnia prodeunt Porro vero fciendum etiam eft, quod umm**
Somnus
ex natura, ita difpoiira, Sc talia per fom­ auguria auium de his congenitis fpinti- tticum
Uab‘lu
i
& fft Gabs nium in homine tradante. Per fomnum bus fint. Ex hoc ordine funt Galli galli­ habenr.
li; «ec
citicio enim talia fieri oportet, non per vigilias. nacei, qui futuram tcmpcftatcm cantu
Spititui
Gftbtli; Somnus iftarum artium eft vigilia : ideo prznuntiant: Sc pauones, qui mortem
S i » przludentem fpiritum habent. Nemo fuorum dominorum przfagiunt, Scc.
E T aut^ inhciari poteftjSatanam in fua fcien- Q uz omnia a congenito fiunt fpiritu,
X 114. tiaeflcGabaliftam,cumque quidem pnj- qui lumen ipfum clt natura; complan­
si: potcntem.Nati hi fpiritus hominum ta­ tatum : Hoc ergo fi in animalibus quo- Au!um
les Sc ipfifunt. Hinc multos feducit fa- que ineft, Sc quidem naturaliter , idem
tanas in fomno, fibi adhzrentes, ficut e- omnino etiam in fc continebit homo, *»*.
• •

tiam de vigilantibus dictum clt. Faser-. SC id fecum in mundum attulerit. Qui

go eft, hominem efte purum, immicula* ‘vpurus eft, is certus eft augur, naturalil-
tumque, vt fomnum pariter ac' vigiliam -qucyclut aues* Auium enim prxfagia
tutam Sc fecuram habeat in lumme na- corrrra naturamtninime funt, fed ex ip-
Ut limea turz. Lumen enim naturz id eft,quod in fa naiura * prout quiuflibet fpiritus eft.
L
fomno operatur,homo exliftens inuifi-^Hasc, quz aucs prznuntiant, prxfagit
bilis, Sc tamen vc vifibilis homo natis, etiam fomnus. Idem enim eft fpiricus
Sc naturalis. Plus tamen in cognitioni Sc J foftjnialis, qui naturz eft corpus inui- “*
fcientia valet, quam caib feire pdtcft. Jfibil®. Hoc loao fciendum eft : quod,
Ex nato enim fpiritu pre^edi^, qpod vi- fi homo yaticiqcuir, non ex dzmone,
C«o nS
uodeft, detur.Caro nihil prodeft? {pjrfrps eft,qui non ex Satana / ifm ex fpiritu fan&o
[pinui*
i.nifiut.
viuificat: quod idem eft.a^fi^icw:caro loquatur: fed loqditur ex congenita pro-
nihil poteft:fpiritus autem^i&Scrpjptcft, . prietate corporis inuifibilis, qiiod ma-
Scfcit, Sc carnem cxcrcct,c*Ht^ieviuifi~ £ giataddcct,& ex quo magus gignitur- Si
cat. Innato illo fpiritu lumen'natur» «nim homo vaticinctur,qui nec madato v ««c«o
pofitum eft, quod eft Pzdagogus horni- diuino id faciat nec dc (cibilibus re-
nis, non auditio aut inftitutio. Id quod bus, hoc eft, vifibilibus 8c palpabilibus
nos exemplum A dz Sc aliorum docet. vaticinia proferat, tunc ex fciplo folo il­
Spiritui Hzc omnia ex folo illo fpiritu proma- la profert, vclut fomnium, quod Sc fom­
Cthalid
W?ii. nant, qui carnem nutrit Sc feruat. Is in nium e ft: fed tale / quod proferatur ab
fomno loquitur : is in dormientibus lu­ orc horis vigiliarum. Id tamen omni­ Vaticinia
dit. Quod autem non omnia pura Sc ex- no fommi inftar fe habet , vbi , quz d i- hom nu
quifita, vt effc debebant, procedant, id cuntur, probatione nulla fuffulciri que- proWa-
fit ob craflitiem noftrz infciciz , quod unt, fed infeienter przfagiuncur, quz- h^m.4
nefeiamusea, quz nobis ingenita fine. cunque lumen fpiritus Gaballici fug-
Et hic eft morbus’ ifte, qui nos in fomno gerit. Quod porro declarat magia, SC
exagitatae tenet, dc cuius ratione feor- gradus magnx fapicntiz Gaballicz.
fim tradendum cft.Scd Sc hoc verum eft, Hinc ergo patet, fomnium efTc inuifi-
quod in fomno Deus raulta homini fug- bilc corpus hominis, quod fpiritus eft SpitSto»
gerat, hoc eft, quod genitis fpiritibus congenitus, qui carnem, id eft, homi- ^ ' n‘r
Gabaliam manifeftet, adeoque hzc ex nem docet, qui manus eius ducit ac
permiilione diuina homini innotefeat dirigit ad pi&uram ac fabricam : qui
cerebrum
 iy i F ragmenta Medica
cerebrum,incitat ad fapientiam, ratio­ niorum,cuius fomniafunt pura-Ecxqui- nm &
nem , & induftriam : ac corpus deni­ fica, impura,intricata,prout homo in illo
que ipfum ad omnia viuificat: fpiritus natur* lumine peritus ac vcrEatus c(h
inquam is» cft corpus illud, in quo vni- Pro ifto enim habitu Eomnium obuenit ttainM
uetfz artes >.omnis Eapientia > res om­ vclpurum, vel impurum» phantafticum
nes condic* Eunt: hoc cft > in ipfo do­ vel fagax,certum aut incertum. Magnus
na omnia > a Deo homini data, iacent. autem ille eft> cuius fomnia expedita
Ex hoc corpore addifei & defumi de­ & dirc&a Eunt, hoc e(l, qui ve­
bet , quod alterum viiibile corpus age­ re in hoc Cabaliftico con­
re & operari decet: in co v.iuamus genito EpiritU|viuit Sc
ambulemus : iii eo quod quaerimus, viget.
inucnimus: id corpus cft promus fom-

ReliqttA dcjidennturr

f init Fragmentorum Medicorum Tom. I.

«I

fp;: J te*

A 9*

. t IA
+ tj
F\
f4

r mi
 1,

4
y . I'

■&5&
•> T:V
(>
-f' »

> *
k
♦
\* r
f A
?..• v * ' ';1 . ' \i
vV" ♦
*
v
/•
>
V/-•
♦ i-
v; .
*
»• • ;:
/ >v
^ #*
.*%*•'
Jl i
• »
»
*
l: 4 fi %<
> >
o c? j %I
*« • *»* *.>*-(-.' «• ^
>• » ♦*«
i

4£ •*v I
. -v *-
«I
»«
U O B I L I S S / M 1 , C L A R T S S lM l
acprobdtiflm i cPhilofophi ( f t& ledici,
“.- p
Dn. A V REO LI P H I L I P P I 1I * «t

* S*
I•
•«»••«

B O M B A ST ., A B H O H E N H E I M ,
D ICTI' PARACELSI.

erum Medico-Chymicorfi
*• »
? SIVE

PARADOXORVM
. , #
I •
Tomus Cenuinus Secundus. »
.i

Tmdens fundamenta, quibut tuera(5 >genuina e&dedicinx cArs

Juperflrufln, ( f ex quibus[olis illa addifcipofit.
Recenter Latine faftus, & in vfiim AfTcclarum Nousc
1 *
8c Veteris Philofophix foras datus.

0
- I

«•»' » »
A »
V t
$

"r ‘
/ s

VI

i t

**

r
•/ i-s»
 r\ i %

/f r
■i
s:Rf.
t9

*> 4'

E L E N G H V S L I B R O R V M
IN SECVNDA PARTE OPERVM THEOPHRAS TI
P a r a c e isi contentorvm .
• •
*r 0

I'
Xm s
<
%

t
a>0 L iber Taragranum, in quo columna quatuor, vtfunt Philofophid) Aftronomia]
t^Alchimiaff Virtus, quibusfuam medicinamfuperinjlruxit, folide defcribuntur. *'
/ /. s^iliudfaragranum , eiusdemfert tenoris rfedpaulo altius delineatum > Ulujlrio-
vj
i
V ribufque declaratum exemptis. * " •* 1 < iTw

/ 77. C hronici Corinthia epitome.' ? 77 >4

7^ Rejponfiones & refutationes quarundamfuorum obtrettatorum calumniarum.

V. Labyrinthus ^Medicorum errantium > cum admonitione, stf medicinam ex dito
libris-i quam quos haftenus legeruntyaddifcereftudeant.
V I. De Generatione freaufiis Tartari) ac huius curatione.
i
V 11. Statuum Corinthia £pijlola adThetphrajlum. r t» •f-r'"'
IX. Fragmenta ad faragranumpertinentia. v r. te
t e

Y< V* f .4 .
r'
rm
,

U ‘.r. * LIBER
^ •

.
vr
f f ” -J id
•«T-.

e
, U . 1
v i
• - jj 0 /. 4 V-9 .

/
A * *. 7
y* C
♦«

w • OH
1 t
• J f
f •

t ' «f ^

1'0
r-S

*
fi

i •

i(
1-

r
-v.

tl • /
• «
r *\
i

v +*

r#' y . /* * • J“v• r■ #
-•‘ I -
I*
'
: - f"/;- -f' -j
r-.'i *.*
fcJ /.;»
C'
 LI BER
PARAGRANVM
PHILIPPI TH EO PH RASTI
H O H E N H E I M I I V T R I V S Q V E
M e d I c I N j E D O C T O R I S -

In quo columnx quatuor>vt liint Philolophia, Aftrondmia., A lchym U 7 &

Virtus | quibus fiiam Medicinam fuperinftruxir,
folide defcribunrur.

PRAEFATIO IN PARAGRANVM LIBRVM

D o c to r is T h eo ph r a sti P a r a c elsi.
£
ijj V M pridem equidem ha ud leuibns e x cau f i s d e nonnullis morbis quadam Theo.
ediderim , quibus m ultos errores & f e r M edicinam paflim graffantes corru- «jumii.
[ ptelas detegere in ftit u tra m : non fin e dolore iam e x fe r io r , laborem iflum
‘ meum ab erronibus illis fr a te r omne m eritum in iq u e traduci & fu g g ilia ri.
N ec vero f e r f e tantum hoc illiflr e n u e fa c iu n t:f e d etiam fle b e m e x fe iffa
infanam contra m efu feita t & inflam m ant iidem :qua non fa lte m rerum ifta-
rum, ne quidem vm bratilem cognitionem h a b et: verum etiam fo la am ulorum ac inuidorum
gratia com pulfa, ac beneficiorum omnium a m eproflitorum im m em or, a d crim inandum m e
& calumniandum in fu rg it. V t ergo tam fra fen tib u s hifce, quam olim fu tu r is m eis aduerfa-
riis defenflone ifta & fo lid a obniterer: deflinaui hunc librum P a ra g ra n u m d itfu m in lucem
em ittere: in quo nim irum fundam entum omne in africum pro duco,cui omnia mea fu ferflru o
fcripta fin e quo etiam nemo quifquam f robus reddi M edicus fo te fl. In iffo quidem m e v fq u e
adeoplanum & perjpicuum prabeo, v tfp em m ih i certam fa c iam , fo re ta n d em , v t fe n t entia
mea nonfa ltem vniuerfis affrobe fa te a tfle d in fu f er etiam ajfcnfum ego im petrem eorum, q u i
aduerfa noflra fa r t i abblandientes, curfum nostrum non m inus hactenus im pediunt, quam
hoHili animo n o n fen itu s obruere annituntur, n ih il quicquam etiam confilio optimo noftro Theo,
m oti, quo tam obflinate in agrorum fa lu tem nos omnia depromere confricantur. N j c e fl,v t p*«. pto-
calumniis ac in iu riis f e quifquam oblafum q u iritetu r. 2 {on enim ciu iles ac iudiciales noflra
reprehenflonesfunt, verum e x eo fu n t genere dr cenfu, quas cu ilib et ferip tori acprofeflori ip ft
veritatis m aieflas liberas & im punes fa n cit ac p erm ittit, v t nim irum errores & artium cor- audioti*
ruftela debita feu eritate exfeindantur & euellanturtH oc enim iusfcim us liberum omnibus
ejfe, v t, qu i faniora & m eliora in qualibet re proferat, contraria falfa & opiniones damnofas
iuxta quoque p erfrin g ere,a cferiis verbis v e lu ti de plauftro d ictis incejfere omnino idem an fit .
Scriptis autem noftris om nino m eliora proponuntur, quam apud auttores alios tradita legun­
tur. N es enim fine longa obferuatione dr diuturna fim u l accurataque experientia v e l extre­
mus apex a nobispofittts eft. H ac etiam me contra quofeunque fa tis tutum ac aflertum fo re
confido. Scripfi equidem , quod m ih i v id e tu r nim is pauca. A duerfariis autem eadem nim is
multa viden tur. Scripfi, inquam , m axim a e x parte de im pofluris, dr craflis ineptifqnc re-
mediis, qua M edici ex lig n is, ex M ercurio v iu o , a liifqu e v io len tis eliciu n t. Scripfi de C h i- Theo
rurgis, qua tem eritate & crudelitate illi agros erodan t, fe c e n t, vrantque. C d d co v tr o - rhr- <p»«
rumque inficitiam boni p u blici sludio d etex i. E d id i infuper alia quoque opera, qua per ca- eldeiw.j
lumniam ijfiv n iu e r fa quoque traducunt, nim irum de T a rta ro, de origine puflularum , de
modo pharm acandi,de modo phlebotom andi, quaque alia his fim ilia in libris Paragraphom
tra d id i,

4
a %
>
 l8i P R iEFATI 6 !N LlBRVM
tra d id i, quorum ipfi m icas [a ltem drrodunt, in patinam ipfam m anus non im m ittu n t. Pro­
p ter hac ipfi me tanto contem tu dy ignom inia afficiunt, v t parum a b fit, quin me a d Infulas
P o n tii P ila ti relegarint & exportarint. Ego vero v t in Germ ania tu tu s f i m , a c'p a tria mea
feru ire pofiim , vobis vniuerfis iam expromo exponoque bafim omnem ac fundam entum , fuper
quo colum na mea <JMedicina [a rrig u n tu r & d efig u n tu r: v t nim irum h is Icci i s , inteU cBis,
(jr tru tin a tis & m c,(y mea fcripta dam net is ,fi e x radice R eyri non em erfierim : iudicetifque,
an non aquttm fa fq u e (it cum fundam ento ta li in fcriben d o a p i duo pergere p o tiu s, quam sle-
ficere. ideo enim iam quoque»qua pro aduerfaria partis opinione nim is breuiter fcrip fi fen -
fu q u e arctiore i h ic verbis planioribus explicare aggredior: v t nimirum-, quod volu n t vna
opera dy meam dy ipforum fiu lt it ia m , meam (y ipjorum exp erien tia m , me&dy ipforum v e­
ritatisfundam entum , fin e dolo dyfuco v n icn ilib e t plane detegam dr ob oculos ponam:cum hoc
etiam vnicum v triu fq u e partis poJFulatum f i t , v t exp licite cognofcatur qua M ed ici interio­
ris cum exterio refim ilitu d o dr conuenientiafit.
Thcn-
pht. f ri- D um vero v itio m ihi, dant, quod a d ip forum normam m odum que {cripta mea compofita tio
f i n t : Cfdpa nonm eatfe d ip forum inficitia cft. N a m , qu od fcrip ta mea tefta n tu r,fin e funda­
cio cuc
accufe- m ento n ih il quicquam edo eq u id em : verum e x ipfa radice ip fi m a ia li tempore veritatis ra­
tur.
m ulos extrudo. Q uod vero ipfi a d fa tis m atura ta lia mea fcrip ta r/nguntur ac murmurant,
caufa p o l non leu csfttn t. N em o enim clamat-, n ifi q u i v u ln e r a tu r , n ifi qu i f e n t it : Nento
fe n tit, n ifi q u i m ortalis ac fra g ilis ef i . i f i i autem clam ant quandoquidem ars eorum fragilis
& momentanea efl. N ih il autem cla m a t, n ifi quod caducum efi dy m ortale. Sic ergo ipfi
Medici
na Ari m ortales, quod contra me vociferentur. A rs ipfa quidem contra me non vociferatur. E fi enim
Pe,p«u* im m ortalis, acfu p er fundam entum conflit u t a tam [o lid u m , v t necejfefitpritsscum terra ip-
fu m coelumfra n g i dy interire, quam ea em oriatur dy in tereat. Cum ergo ipfa m ih i Medicina
pacem offera t: cur m e quafom oue.it[rep ertu clam or caducorum m edicorum ? H inc, ob hanc
'filu m caufam vociferantur, quia a me feriu n tu r dy[auctantur. Q u o d ipfum tam indicio efi,
eos in M edicina agrotare. Ea sg ritu d o ifia m ih i in ten ta ta lu ela efl, quam reuelari aut ma­
n i f efiari ipfi non admodum lubentes feru n t. Om nium enim m axim e la tra n t dy obmurmurant
fip u lfu m eorum eo loco tango, quo p a lp ita t ille. M u lto etiam procliuiores fu n t adfuurn inte-
itu m procurandum , quam v t ( qua agrorum fu n t) tuean tur fu a m artem , indufiriary, expe­
rientiam ac probitatem , in quibus tam en ego fcrip tion is m ea omnem proram puppimque collo­
co. 1tidem fuas etiam refronfiones d i u e r fu faciunt-, ac e x fundam ento d uplici procedunt-, cum
Me?in tam en M edicina fundam entu vnum f i t tan tu m ,fibip erp etu o continurs m ,nec quicquam diui-
dimmiu fu m . H uius tam en diuaricationis haccauffa efi, quod e x fragm entis a is eorum congefla dy co-
confcn.' g lu tin a ta fit.V n d e ha voces crebra audiuntur: tu D otior,re fro n d e a d hoc:tu Baccalauree tue­
n e n t .
re illud: tu Chirurge ifiu d cura: tu B alneator cat erum profla.
Q u o d contra me grauifrim um detorquent, id efi, quod nim irum e x fch o lis ipforum non pro­
dierim autfecundum canones eorum mea non edam . Q u o d ta m en fi fa ce re m : m endacii culpa
veteres nunquam effugerem. N a m ipfa quoque veteru m fcrip ta diffentanea dyfa lfa deprehenduntur.
i f ; DU* E x his quis fieri v era x pofrit ? S i in C M e d ici na v erita tem ferih ere, eam que non a d difcipulos
&mod°, f a^ em ifc d d l ipfos m agifiros dypracept ores com m entari v e lim certe comprimis opus erityvt in
fcrjpuo vnum prim um iugum illi vn iu erfi cogantur p er v erita tem fla b ilem dy confirmatam. E t cum
v jq u e adeo cla m ofrfin t, con u en ict, v t ipfis p riu s, q u id M ed icin a f i t , explicetur: addatur
deinde, quales ipfi-, qualis ipforum clam or, qualis arsfit . H oc autem fie ri a lite r non poteft,qui
v t ea proferantur, in quibus ipfa M edicin a c o n fiflit: v t nim irum h in c om nibus patefeat, an
adferibendum fatis m ih i iuris dy occafionis f i t . S ic ergo ha cn ecefiita tc in d u ltu s , fcriptionis
mentum" quatuor columnas pro fu n d a m en to fi atuo, n im iru m Philofophiam , Afironom iam ,A lchi-
m iam , dy V irtu tem . E t his colum nis quatuor in n ifu s aduerfartos quofeunque attendam , an
plex- e x aliis qua his quatuor colum nis contra mep r o d iti u rifin t.C on tem tores ip fifu n t Aftrom m ia:
contemtores fu n t A lc h im ia : contemptores v irtu tu m . Q u i ergo ab agris contem ni non de­
beant, qui contem nunt id , quod M edicinam promere ac m in ifira re agro om nino debet ? Q ua
enim menfura m etiuntur, eadem ipfis red d itu r, dy p er opera propria illi confunduntur.Chr'V
Bus fundam entum [a lu tis e r a t: dy tam en contem tui erat ille. C ontem tus vero ifie deinceps
contemptores illos.Iita opprefiit, v t nec ipfi, nec Hier&folyma confiftere poffent.
Sic ergo genus hoc M edicorum A c a d e m ic o r u m , Chirurgorum dy tonfornm m erito bala­
tronibus atque nugiuendis confero. Q u oru m infientorum trib u v o s locum prim um fo rtiti
^ efiis.
O^atuot
columna Sed a d fundam tntnm v t reuertam ur: quis vnqitam probus M edicus fu tu ru s e f i, qui ex
Mea am quatuor p ra d iclis fin en auo non natus fit? 2 (em o. N jm quatuor ifio ru fcicn tU dy experientia
anu
 PA R A G RANVM. m
ante omnia requiritur?!n ijlis M edicina v e r fatur,rio in homine .In ijlis cognitio morbi:in ijlis
morbifigna: in ijlis morbi M edicina:in ijlis agrorufpes:acfa lu s pofita fiunt,qsseadmodu in paf-
Jione C h rifii refufeitatio mortuorum, ideo vero,quod ex M edicina fundam ento feribo,a vobis mc-w .
reiicior. ideo vero, quia vos non ex vero fem ine & genuina hareditate n a ti estis, Jp uriosf e -
ita m in i,feipfos aquo altius attollentes & magnificientes. Q u is vero e x eraditis omnibus v -
jpiam f it , q u i profeftionis petram non pluris ajlim atum s f i t arena? Soli id o /cademiarum
cornuti beant non fa ciu n t: q u i a fundamento, cui in fifiu n t,, nomen acceperunt, depofitionis
om nis im patientes, fy vm bratiles fa it em M edici exfJient es. Q u i nifipro form a ita d e p illi
incederent: quis pro M edicis eofdem agnofeereti per opera enim propria m anifejlari non pof-
fe n t. Sic ergofo ris nitent: intus fo r d id ifu n t, v elttt quadam imagines J ia t narum. Q u is
vero peritus & dotftts M edicum a cultu externo a fiim a t? N em o, n ifi qui fupina focordia
C?fm p lic i ta tis fit . Jam ea autem M edicina, qua a nullo erudito aslim atur ,fu p er qua tande
refundata ejh N am ea nec quicquam philojophia redolet, nccK^iJlronomia tantillum refipit:
nec i^ ilchirn ia quicquam p ra fe fe r t, nec v irtu te v lla infignis e li. M ih i autem ,qui ifia talia
produco & inculco, ob id nomen in n ertitu r,vt Cacophrafiumsyocitent,qui tamen & natura & phraSS
baptifm atis iureTbeopbraJlw nominor. ^ eo>
V t vero porro accuratius fundam etum m eum ,cui immotus infiiturus fu m ,in tellig a tis, #/-Phf*fto-
m irum Philofophiam , Afironom iam , Alchim iam cr Virtutem : fcitote columnam primam criuna
integram cr perfectam Philofophiam fore ipfius terra cr aqua: alteram columnam fore A jlro - juSTtra-
nomiam & ^Mfirologiam cum cognitione abfoluta vtriu fq u e E lem enti nim irum deris cr i - J,,ur*fir*
gnis: tertiam columnam fore x^Jlehisniam, cum perfecta ( f omnifaria praparatione ac artifi-
ci/fa educlione quatuor dictorum Elem entorum : quartam autem fore V irtutem , qua cJM e- Medie.
dic:tm fequatur ad obitum vfque',i& columnarum trium reliquarum q n a d a ^ v e l u ti cujlos
dr feruatrix fit . E t ad hac vos fedulo attendite. N am h/s quatuor colum nis aut vofimet ipfis
ajlip u la bim in i: aut idiotis certe, ac paganis vniuerfis ita m anifefiabim ini, v t intelligant
tandem arte vefiram nullam effe a lia m , quam qua principibus, magnatibus, regionibus in ­
tegris, & duitatibus imponat; qua fcient ia nulla, nulla experientia cr v erita te fulciatur,om ­
nefq u e adeo honores quibus cum ulam ini, flu itis ac impofioribus meris,hoc e f i, M edicis vobis
perjuafis impendi. Q u a erga ratione quatuori equidem columnas propono: eadem illa vobis TJieoP;
quoque omnino adm ittenda erunt, vos me factabim ini, non ego vos. M e, m e, inquam fe lla - S iu * .
lim in i: tu l M uicenna, tu Galene, tu Rba/cs, tu Montagnana, tu M efue. 2 {pn ego vos , fe d
vos me fella b im in i, vos dico ParifienJes,vos Montpeffulani: vos Sueui, vos M ifhen fes,vos
tColonienfes, vos Vie/tnenfes, vos quotquot Danubius ac^Rhenus a lit, vos quos Infula mari\
tim a claudunt, taed a m Ita lia , tu D alm atia, vos A thena, tu G race, tu Arabs, tu ijra elita .
N o n ego vos, fe d mefella b im in i, nec quifquam v e l in extrem o angulo la tita b it, quem ca­
nes non permingent. Ego monarcha ero: mea ipfa monarchia erit. Hanc adm inifiro, dr vo­
bis lumbosfuccingo. Is qui iam vobis placet Cacopbraflus? H ac merda vobis edenda ejt.
Q u id vobis autem tempore i flo anim i e r it, quo Cacophrafius vefier princeps M onarchia
conflituetur? vos calefaliores autem econtra caminos purgabitis ? Q jfid vobis v id eb itu r, f i
Theophrafiife lla folemncm triumphum aget? S i vos fu b iugum mea Philofophia trahem ini,
veftrumquA Plinium Cacoplinium , ac Arifiotelem Caco arisloteltm vocabitis? S i ego illos cu
vefiro Porphyrio, Alberto, gpc. ac compatribus vniuerfis in oleto meo nouiter initiaturus aut
bapdfatur/afum ? ifia autem omnia m ih i comparabit ac lucrabitur v is m ineralis & genera­
tio m ineralium : ac quicquid intra vtrum quepolum continetur, id m ih i a u xilio e r it , v t A -
Jlronomiam vefitam acphebotornandi ephemerides in lacum P ila ti Jubmcrgam: ipfaque adeo
A lchim ta noftra, zAZjculapium vejlrum , dr Auicennam , ac Galenum, feriptorejque quojeun-
que alios exurendo in A fk a li excoquet, ac in reuerberio, adfeces v jq u e inouifiimas rediget:
Fulcanoque fubinde Sulphur, picam, nitrum que dr oleum affundente ipfo auro exquifitius per
ignem vos purgabim ini. Q u in dr per ttibia tranfm ittem inirvbi obferuaturus ego fum ,quem
regem tn fundum ponati i . Porro edam fuper Duelech vos expoliri faciam . Tandemque ip ft ©acie-hv
v irtu s, ceu columna quarta, de vobis jp eliaculum longe matus m onebit, quam lu rifta fuper
M ale f a li oribus excogitarunt. Quantopere vero adfpeltaculum hoc v c jlr i agri m rifum cjfe-
rentur? Va ergo m ifera Galeni anima. Q u i f i in M edicina immortalis fuiffet, M anes eius in c,»«rr «a-
abyffo inferni (vnde ad me Uteros amandarunt, quarum datum e r a t, in inferno) non effent 8 'ut
Jepulti. N unquam , nunquam putaffem equidem, tantum M e dicortom principem in podicem
diaboli inuolare debui/fe. Huc ipfum eius quoque difcipuli infequttntur. H ic vero M edicina
princeps ac monarcha fit? aut fuper hoc M edicina ex firu lla fie t ?
Quodfitquidem ego contra vos adm iniculo alio m unitus nullo effem , quam tejlim onio
i agrorum\
 X

184 P r ^ f a t i o in L i b rvm
agrorum\ quanti- obfecro in monarchia fierem ? Quod tam diuturnum mendacium detego, ac
' tefiimonio id[olido euerto, veritatemque ipfam ajliuo Sole clariorem produco: quanto certitu

(fifublim ius in monarchia dominaturusfim ,fip rater adducta agrorum tefiimonia vos quoq\
quadruplicifacultate conuincam,(fi id agam vos v t doceam ego,nec me vos.N am a vobis qua
didici, ta cum anniprattriti niue euanuerunt: [ummamque ego librorum S. loannis in igne
conieci, v t cumfumo omne infortunium afeenderet efi dijp areret. Hac ratione Monarchia ex­
purgata ef i , pofihac nufli igni obuoxia ac deuorabilis. Q ua vos tamen alia adhuc manet .vi­
dete vero„ cuiufnam Monarchia fit, mea, an vefira ? niji enim per verborum blandimenta
adeo dolose ingratiam Dominorum irreperetis, ipfo Codropauperiores vagarem ini, extre­
maque egefiate compulfi, vefirum ipforum fieretis vorare cogeremini. Hoc modofuos difeipu-
los Galenus docet a mortuis (fi corruptis victum quarere. Q uodfi defuntti reuiuifeerent, (fi
corruptifan itati redderentur, imbulbitarent voS potiu s, quam fiexo poplite prstereuntes
falutarent.
fhr.euti lam vero quod Philofophttsfim,non ad vefiram lyram compofitus, quid mihi ad illud pu-
p h ! l ° a T ***** caufa ejfe} plurim um : hoc eXante, quod N aturalia a vobisfine omni veritate (fi funda-

ilfecul-m e n t 0 deferipta fiunt, ac textus vefier cum omni explicatione mera opinio ac fomniu exfifiit>
verumque ac genuinum principium a Philofophu ne primoribus quidemvngtiibus adhuc ta-
F h iio fo ^ Um ef t ' tjuidenim in Medicina primum efi', Hoc nempe, v t exploratum habeat Medicus id,
p h u q iv e quod ante hominem fuerit. Hoc vero Philofophia efi,qua nihil trattat eorum, qua pofi homi-

*i nem, fedqua ante illum exstiterunt. Hac autem integre (fi perfette Jcire debet ceu peritus f i
p h io io ivdufiriuspratticus, non v t Medicus. Hinc dua Philofophia confiituuntur: vna rerum infe-

p in a J u - riorisJphara, altera rerum Jphara fuperioris. E t fic iureprofiteri pofiim , Philofophiam ejfe

p1" ’ duplicem, adeoque duplicem introitum feu exordium biceps M edicina: (fi prat erea horum v-
^ trumque iterum duplex e(fi in fe ipfo. Vtraque enim Jphara duo Elementa includit. Qua
m to u !* cauJP* Ldfstronomiss etiam Philofophus efi coeli f i aeris. E t quod Afironornus nouit: idem
quoque nojfe Philofophus debet. Contra vero Afironornus Philofophiam callere quoque debet.
Vtrique Philofophi, vtrique Aftronomi vocantur. Vterque Afironornus, Vterq\ Philofophus
efi. A lter astra applicatjph ara inferiori: alter M ineralia Jph ara fuperiori adhibet. Sic ergo
M inera ac Afirum res vna efi. Quo vero me ifia proponere putas: Non quidem v t mtgas agx
fe d v t ferie statuam , Medicum inJphdras duas,in Philofophicam nimirum,& Afironomtcam
q u id * d iu id i,fi externam in interiorem deduci debere.Sic Medicus efi interior Afironornus,& integ­
rior Philofophus,ex exteriori Afironomia f i Philojophia genitus.Et tame nefic quide Medicus
prafio efi .verum,quemadmodu in flore calix m ateria pyri efi, ipsuque pyra, nulli tame adhuc
A ich i v (defic hic quoque Medicus efl,mejsis aut e nondu inflat. ldeoq\eh A Ichimifia ejfe decet. Quid

N » . pyra ad maturitatem perducit? quid vuas maturefeere facit Sola} Alchimia naturalis. Q ajd

artificio - ex gram inegignit lac? Q u id vinum ex arida terra profert? Sola digefiio naturalis. Sicut ergo
Ce index
natura foris Alchimifiam d a t : fic etiam Medicus m aturari debet. Etficut praparatio mate­
Merura riarum omnium in natura f it : ficaque ea per Medicum perfici debet. M aturatio fruttuum
lio quid?
efi cottio naturalis. Sic quodnatura continet, coquit, idplene excottum, natura ipfa totx
efi. Sicf i Medicus ad praditta Philofophia f i Afironomia propofitum coquere nouit:iam Me­
dicus efi, in quem [alutis fiducia audatter iattari potefi. Hoc dutto in philoJ'ophiam,Afirono-
miam, f i Alchimiam penetrare debetis. A liasfruttuofiac fo lid i nihil vllo labore expedietis.
I‘ Vbi ergo iam latitan t vefiri Pharmacopcei f i iufculatores} Quo vefira Afironomia f i Philo­
fophia euafiti Q u id ars vefira fu it hattenus aliud, quam fundamentum putridum , ex quo v-
xores ac liberos vefiros ornafiis ac polivif i is} Protrahenda hac in lucem funt.Etfi quidem du­
plo plures adhuc fcorpiones fub herbas conderetis, ipjum tamen venenum non m e , fed vos
firangulabit, fijraudulenta conftlia in colli vefiri neruos erumpent.
A primo feriptorum vefiroru ad vjque vltim ii omnes in vniuetfum hattenus ignorafiis,
M ed icu s qU'tJ Medicus vere fit. ld incerta f i ambigua vefira artes euincunt.approbe vero nouifiis,

? j i b e o - quid Sophifia fit. Adeoque quod [cire cupitis, id non efiis: f i efie affettatis,quod ignoratis. Se-

ftp o ? » i- tnel dico: Medici non efiis: at Sophifia. ld hoc documento fiab ilitu r, quod vosfim ul vniuerfi,

g n o ta su . £ vniuerfi vefiri vobifeum libri fundamenti tantum ac veritatis non habetis, v t vel mini­

mum lotium oblatum, quid nam portendat au t p ra fa g ia t, vere ac apte iudicare queatis. Hoc
■■i'M
.1.
i
S L o r i u i frg ° fit} Aut qualia iudicia habeantur illius cofhmentitia hariolationis: Artis veritas
c * - u p i C. condit iones lotii tradit, tam notas Medico f i conjpicuas, quam futori modulus feu mufiricula

l '* U’ efi, cui inducat calceum, lam f i arte Vrofcopica perfetta caretis: quos vos iudicabo alios, qui
domefticos, qui Domina Dottrici fiipem cr vfuram corrogetis a d redimenda fan d alia ; quo
in ordine fuum quoque Leno nomen profitetur.Talem oportet ejfe'Medicit, v t quemadmodum
, agricola
)

♦ -

;
!
1
 r

PARAGR ANVM. 185

agricola adafix fecuri arboremfiernit ac d e ik it, hic ipfe quoque morbos exfcindat & decu­
tiat. Q uod fifim ili ratione, nec ego idpofiim : eque vobijcum inter Medicos numerari mini
me debeam. Ita enim Medicina comparata efi,v t extra omnem ambiguitatem & mendacium ^
fit. N ih il enim imperfefium a Deo efi. Creauit is Medicum perfefium ,non dubium. Nec
n im id infimulationis Deus pati potefi, quafi quicquam imperfecti homini fropofue& t: fed
homo ipftyquodpcrfefium efi imperfefium fa cit.E t hic fundamenttt vefirum elucet :hic latera
vefira punguntur.Sic ergo fuper quatuor d i f i is columnis perfefium fiare Medicum decetftc fe
ordo habet, quo in M edicinam penetratur.Hac vero quia equidem taliter vrgeo,anpropterea
repudiatum membrum Academia fim ? anfim hareticus facultatis? an fed u fior difcipulorum?
Hac & aliafim ilia ex com m entitiis fcriptis Caleni & Auicenna.&c.contra me detorquent il- pt». pt»>
//, ac v ela t in lutum 'meproculcareJ atagunt. Virebo tamen nihilom inus, vos fici arida f e - * 1*'
tu .E x commentitiis afiris vosprodiifiis:ea fatifcent,ac coelum fuum ipfius malum vindicabit,
fuofque fib i Afironomos corriget,terraque ac aqua fuos Philofophos renouabunt, & lumen na*
tura Alchim ifiam fuum denuo pariet, & agrotifuos Medicos flagellabunt. Hac lufiratione
in ftitu ta :fu b quo tandem vexillo ifia D o f i orum ambitioforum caterua reeenfebitur? Q u is ip-
forum vxoribusflipem adfrontalia & epomides largietur? N em o arbitror. Eafius enim ipfa-
rum bafienus ex meris medaciis enutritus efi,quibus vanefeentibus & ipfepeffum ibit.Q uam
alte autem tum temporis fiam m eati illiD o fio res Jibilahunt? certe non aliter,ac ferpentesco-
tra bufones H ridunt v iru s earum in tpfos penetret,non in meupfique fo lt fu a pharmxca v o - •
rent, quos pro mefirangulari m ulto fa tiu s efi.
Conclujum ergo & ratum efi,/anationem UWedicum co n fiitu tre,& opera ipfa creare M a -
giftros ac D ofiores, non vero Cajares, non Papas,non fa cu lta tes, n on p riuilegia, non Acade- <•«*
mias. H if enim abjcondita fu n t, qua ad M edicum requiruntur. 1deoque fuco fa it em externo
flu d en t, v t m agnifia n t.N u llu s vnquam hafien us e x jch o lis natus M edicus prodiit,ne vn icu s
quidem inquam ,qui e x vero vera v erita tis principio v e l m inim i morbi caujfam explicare po­
tuerit. C u r ergo v o s cuculliferi mea [cripta calum niam ini, Q u a tam en p ra textu firm iore
nullo alio repudiare potefiis, quam quod m ih i o ccin itis, m eprater lu xu m & Venerem n ih il
aliudferiptitare pojje. i d vero pansum fit? aut pro opinione vefira v fq u e adeo contemnendis? 6 *
Nam quod morbos trado vulnerarios omnes-, quomodo m utentur in luem P’ener eam,morbum
omnium in toto orbe virulentifiim um -rfito fa u to r nullus vnquam em erfit, q u i n u lli p arcit,qui
capita fum m a quaque pracipue a c m axim e corripit ac in uadit: an ob id eo contem tui fim ? S i
principum,f i magnatum-, (i p lebis v n iu erfa fa lu tem meditor-, cr obuios noxiojque erro t es pro­
do, adeoqae hoc in fiita to laudem & gratiam om nium dem ereor: ar\ aquum f i t & honeftum ,
quodpropter ifi a in coenum lam as extuber? N e c in hocvllsts agrorum refiefiu s habeatur.
Hos enim , non m ep ejfu n d a tis: vobis cordi non efi fa ls u illa , qua per opera mea p ro fla tu r:
fe d vefira caujfit agri a u t tabefeere, a u t paralyticari, a u t em ori coguntur, v e fir a g ra tia a fii
ad me calum niandum in d u cu n tu r: nullam in terim v e l m o rb i, v e l doloris f u i curam ha~
b e n te s.Q u in cr m yfieria ac arcana N a tu ra ,ip fis h a fien u s incognita,non v n a , fe d m u ltip lici
v ia pando & reuelo. Q u a quidem arcana, quia illorum obtrita Recepta o b fu r a n t, ob id co~
tem ni oportet, in quibus tam en Saraceni, B arbari, P erfa , C h a ld a i, omnes denique g en tes ac
nationes eom placitum habent, & m anifefie dotes ac v ir tu te s eorum experiun tur, quas d iu i-
na clem entia credentibus om nibus elargita efi. H anc D e i clem entiam i l l i propter fu o s im po-
fiu ra s a h iici v o lu n t, v t hoc nim irum p a llo non D e i g lo ria , fed ip fo ru m in fid elita s praem ia
neat. S ib i ipfis enim fauen tes,erga agros in fideles exftfiu n t.
E t ha in iq u ita tes in cid a n t m e, v t B ea n o sip /o s'v o citem , q u ia nim irum v ero N a tu ra
fundam ento aduerfantur, ac clam oribus fu is Syrupos ac p ilu la s fu o s pra ipfis arcanis v e n d i­
ta refa t agunt. N o n ego v e r o ,fe d illim e t ip fi(eje produnt ac reu ela n t, dum f i repit u vago au­
ditorum auresgrauius obtu n d u n t, v t deinceps arcanis & m yfieriis natura i l l i a tten d ere re-
cufent. Sic ergo in dccoclis & m ix tu r is M edicorum i l l i obnatare coguntur, etfi quidem fu jfo -
cation is m etus feren d u s f it .
E x gen im in e v o s viperarum efi is. V n d e a v o b is,n ifiv en en u n ih il e x f i e fi are debeo.Q uan­
to cum probro m ih i o b jefia fiis, quod M edicorum ego L u th eru s fim :annexa exp lica tion e,qu od
fim Harefiarcha ? Theophrafius egofu m ,h is, quibus m e confertis, aliquando m elior ac potior. Is
ipfe ego fu m ,& p r a te r id fu m M onarcha M edicorum iqui dem onfirare vobis ta lia p o jfu m ,q u a ­
lia vos nunquam .Per m e L u th eru sfu a tueatur: mea itid em & ego plana facia m , iifq u e om ­
nibus quos m ih i confertis,prafulgcbo a d qu od m : m ea arcana euehent. Q u is v ero L utherum
odit? S im ilis turba m e quoque la cefiit. E t qua m ala i l l i v o s om inam ini, eadem & m ih i cu­
d itis nempe a d ignem , a d ig n e m : nec en im e x fie fia r i lix iu iu m A liu d tem pefiiuum efi.
• * j N on

> v \ ’< € i l r V . i -
 186 P rae f at i o in L i b r v m
««'«non N on me coelum M edicti fecit: D e tu me condidit.G ignendi M edictu caelum n u lU potentia v a -
let. A rs ea D eo ejl,non e caelis. E t m ih i de hoc gratulor,quod nequam v ir i m e oderint.Veritas
Ttieo enim aforem non n ifi mendace habet, lu re m erito vos impoflores vocareaudeo.ldm e H ojfita -
pf>r. ver
(eu n A V f jird j ocent. Audete quafoaliquidtdrcum v erita te idem in me fcom m a retorquete? V t
U S
arma ac loricas contra vos induam , q u id opus ejl> N jc enim [cientia ac eruditionis v e l tant 'ti­
tillu m p o fiid etis,v t v e l m inim am m ih i literulam profcribere pofiidetJs.jQuodJi aqua fa cili­
ta te caluitium meum a m ufcis tueris qua meam M onarchiam pofiim\ quod M ediolanum tam
f u orum hofiium fecurum aC ego vejlri,effer, eop ol nec H eluet ii,n ec m ilites a lii inducerentur.
N on alapis quidem ac colaphis-) fe d Arcanis M onarchiam meam tuebor. A rcanis aut e, non ex
pharmacopolio depromptis:in quo mera cottura ac iurium m ifcella dijpenfantur. Vos autem
contra cauffam vefiram parafitationibus tuem ini. Hoc quam diu duraturum cenfetis ? Q uid
non ten taH u?,vt me alutariis obtruderetis? H i tam en olim prurientia vejlra tergorafca--
betit, dr infoueas a liis paratas,vos ipfos incitabunt. DiJJutando autem m ih i palm a eripietis,
q u i ne quidem obiter ftm plicium p eriti ejlis? Sed ea a Pharmacopoeis v e jlr is prim um d ijcitis,
regantes) q u id hoc ejl, qu i illu d vocatur? Gloriam venam ini,(jr pharmacopoeorti tyrones ejlis?
Apage. E xtra v ejlim en ta vejlra ne canem quidem commijfurusJim.
Q u ia vero non, v t ipfi, conduttu publico m edicor,aut in aulis Principum v e l primariis ci-
uitatibus verfor.anob i d minoris pretiiJim ? Sic i ili ergo propter proflitum iuram entum info-
tu‘- lefcunt,(jr to iuram ento iattato d ijfutan do me elidere conantur.H oc autem talia ex fim p lici-
ta te M agistratuum 'accidunt: qui tales conducunt,vt Jumma d ilig en tia impendant:nec iuxta
tam en confiderant,nihil de ipfis d ilig en tia in du firia exjp eftari pojfc. I jli enim nominato
Jlipendio annuo,nefeio quid/ponderent a liu d ne de re Ja m leu i q u id dicam . Q uo vero ijfa ma-
g ijlra t u s,ve lfim p licita s,v el probitas eJl,quod lutam ento alligant iJliufm odt% om ines,qui tu­
tam en tum tam en feruare nonpoffunt?N ec e x hoc conduciu aliud,quam im pojluro grauius in -
ualefcunt. Im perito enim popello perjuafum efl,eos,qui iu r amento dato fidem nuncuparunt,
errare m inim e poffe, ac hoc credunt ,v b i iu r am entum (jr conducius fu n t,ib id em quoque artem
g lifcerejd eo q u e ex iu r am entoprofum unteperitu dr veracem alium non effe, quam ijliufm odi
iuratores. E xpedite amabo,quotJtmp lices per iu r am ent a ta lia decipiantur?H oc enim qui euol-
u it, teilim onio i l l i extraneo nunquam ajlipulabitur. Tejlim onium id admodum aridum ac
ieiunum ejl,quod iuram entum ta le prom itJ n n u itu r enim illo artem proflo effe,vbi non efi:ir
ta lia omnia iuram entum velare aut expiare debet. Q u is vero vnquam a u d iu it, M edicu tu-
ramento ajlringendum effe?A n hoc paclo a d probitate ille compelletur? Q/fid vero hoc v is aut
coaclio,fi ars d efit?Q u od fi coattio hocrefp icit,vt pretium inique non intendat :iam is pro v no
tribus dolum in ten ta b it,v t num erific i certusfit.D olenda ijliu fm od i coaffio a d iuramentum,

ium cui
eH .Tiem ini iuram entu deferri debet,ni prius com pertum fit,quod id a d nullafraudem occafio-
* nem tn in ijlret. Durum id certe tejlim onium ejl,quod datum apud populum praiudicio efi.Vo$
do
icnduot. affirm atis, cum probum & idoneum effe:ipfe vero improbus & inidoneus deprehenditur. E t
iu r am enti nomine approbatis,quod approbari m inus conueniebat.l deoque attendite,quouf£ fe
iuram entum prolaturum fit.lp fi v t prouifiones captent,m anus ac pedes dubio nullo abiur a-
rent.
H ac tamen quocunquefe modo habeant, ipfos iuram entuni contram enon tuebitur. Neceffe
h a ben t,vt de brabes curfim mecum a d m etam f e effundant.E t impofiuris fu is nuntium m it­
tere cogentur,etfi quidem animo defe ti uri fin t.V a led icen t etiam excujat toni illi, qua dicunt,
D eus ita d ijfo ju it. Temperabunt fib i etiam de m endacio,dum nugantur,fi non iu u a t,n ih il no­
cere.Sic & in curationibus ex lig n o,ex hydrargyro,ex catharticis,<y [m ilib u s dicere file n t,n i­
h il nocet,libate,principio vos in u n g ite,& obJeruate,an vobis n ih il dam ni det.Faciam eqttide,
v t intelligatis,quam veterinariam exerceatis:(jr v o b isfim hareticus & vagans. Quamquam
me v e r ita s ^ non mendacia v ejlra ,a d vagandum inducat. A u d a ci er enim profiteor, quod la ­
nugo occipitii m ei m ulto plura Jciat,qua feriptores v e jlr i vn iuerfi. Q u in (jr calceorti meorum
annuli dottiores fu n t ipfifiim o vefiro G aleno,vel A uicenna.E t barba mea experientia maioris
ejl, quam Academ ia v ejlra vniuerfa.Tem pori i l l i inhiabo, quo porci vos p er lu tu tra ci uri cr
v erja tu rifin t.E t peregrinus ijle q u i nucplacet v o b is 'Q u id v id etu rv o b is de onagro Eremita?
---------- Erum pite tan dem .Q u id in vobis ejl?D ifp u ta n d i-n ep eriti eIIis 1 Q uin ergo initium
fa citis? D ijfu ta tio eo vos adige t,v t ratio vobis de agris reddenda,J? m agifiratits p o litici poe­
na fubeunda fit.Q u a m fu a u iter vero id vos frica t,q u o d lurifla rum patrociniofouem ini.Q uid
vero fi prafidium illu d aliquando confringatur,^ vos injlarpifcatorum in fyluisJpeftaculum
publicum exhibeatis?N olite turgere,dicentes,Patrem habemus Galenum ,patrem Auicennam.
illo s lapides com m inuent, (jr coelum 'JVtedicos alios producet, q u i cognituri erunt quatuor
E lem en t*,

/-

t
 P A R A G R A NVM. I87
\ E le m e n ti, adde f r M agicam f r G a ba liflica ,q u a vobis ca ta ra fia ac f u des in o c u lo fu it. E ru n t
i l l i G com an tia ,erun t A d ep ti,eru n t A rch ei,eru n t Spagyri,pofidebunt q u in tu m effe,callebunt
arcana,m rfteria habebunt, t in itu ra sfcicn t.S u b hanc reuoluthm pm v b i v o s c o li ores locum in -
u en ietis? Q u is v x o rib u s v efiris tu m tem poris tenera labella tin g e tu r acutos nafulos em un­
g et .G enius m alus in mappa.

Q u a m lib e n te r , q u o d vobis fa c io , m e ita a llo q u erem in i:T h eo p h ra fie,fr tu perdis ac hThe<^

interficis agros, non m inus nobis. M in im e vero,m inim e. Vos qua p e r d itis , ego refiaurare a n - & suo,
nitor. S i non fu cced it,p rio r corruptio a vobis efi.ld eo v o s p tfc at oribusfy lua t icis comparo; q u i^ o S k .
pradantur,quod reddere non p ofiu n t.Q u is m ortem retrahere pote si i Q u fp ra eifu m m em brum
iterum agglutinari pote fi? Ita vos membra refecatis, lice tfin e g la d iis, fin e cu ltris. D ic i t is: a t
nec ipfe Theophrafius h u ic opitulari potefi. E fi0.Q u is vero ifiiu fm o d i latrocinia piare f r eri­
gere queat? H unc quindecies fujfum igafiis: hunc to ties in u n xiftis:illu m to ties la u ifiis: ifiu m
biennio v e l trien n io in ligno circu m d u xifiis:in hoc Itir a quadrans hydrargyri la t e t , in illo
Jelibra, in alio,libro v n a iid ta m in m edulla haret,iam in v e n is fiu llu a t,ia m in tun U u ris fi­
g itu r . h ic vin u m conditum efi, illic form a pulueris: h ic fu blim a tu m 'tacet, illic calcinatum ,
ifiic refolu tu m ,alibipracipitatu m .E t fic ftm ilite r etiam de rebus a ltis.Q u is vero e f i, q u i ctt-
iufuisprobra obteg erep of it':Q u is efi,q u i m eretrice quam libetconuertereaut excu fa te queat?
Q uantopere vero optati s ,v t ignom inia vefira in meum dorfum recidat,fic u t m u lto iies id m a­
chinati efiis) A t q u ia fcio ,q u o d D oftores lig n e ifitis ,n ih ilfo r m id o .E tfi quidem ataiem dupla curati
fittd iis im pendijjetis, fem per tam en curam cum ligno cla u d itis.Id v efiru m fiu d iu m efi. A t 'tfia E , ! * 1’
Jpatio dieru quatuordccim ajfequi poffetis,non in A ca d em iis,fed fr in triu ia libus. V ah dede­
cus,fcire ixm etiam quem cum uis fabrit,quod curavefira fin e ligno n u lliu s m om enti fit. idem
vobis cum capris ingenium efi'Q u o fca n d u n t altius,eo plusfuperbiunt,nec cogitant, locum in ­
feriorem cum fuperiore eundem ejfe.Q u o d fi ergofundam ento alio n ullo n itim in i,n ecferip to -
res ac auttores v e fir i M edicina neruum propius attigerunt,nec et ia canones v e fir i acreceptX
fr proceffus a lii,q u ib u s v tim in ifo lid io r e fundo fir m a ti,a u t certioris fid u cia fu n t: e x h is iam
luce m eridiana clarius p a tet, veram M edicinam nondti adhuc repertam fu iffe,n ec a liu d quic-
quam egiffe v o s hactenus,quam quod fe lis fa c it circa pultem .
Adeo-ne fiu p id i estis v t p u tetis, Toenum G racum ,fr M ucilaginem P fy llii,a u tq u a h isfim i-
lia alia fu n t,v era & genuina m a tu ra tiu s ejfe? V id ete, quot Recepta in A nthrace praferipta 5*r^ru«
fm t,qua iudicio communi a d Anthracem conducere v id e r i poJfent.Sed iudicium ta le a d M e- cu Midi-
cuu.
dicum n on fatis efi. C ern itis Saphirum a D eo in A nthrace pram onfiratu ejfe,fr non vnguen-
tum album m on vngtilam caballina, in p efic.E t p u ta tis vos,hocfundam entum fcrip tts proditu
exfiarefM inim egentium .M edicina non a lite r f e habet,ac ft quis cu cultro tignarius ejfe v e lit.
C cnfetifne,refte de gradibqs, re61e de compofitionibus avebisperferip tum ejfe: Longe afeopo er­
ratu efi: M edicina tam amplum in f e fundam entum co m p letlitu r,v t huiufm odi res omnes ne
ipft quidem principio aquip arari p o fiin t. Adeo vero vos fim plices e fe , v t in v r in is im m oria­
» tI Lotio
m ini,et ft quidem quotidiana mendae fa peruideatis? L otiu m quidem e x fe bonum e fl,fr m a-
, • /• • 1 . r r 1 ♦ - r w . t r . „ . <ju,uu
gnum a ejeiu d iciu m p ra b et, ac in Jeje continet vntuerfam Phyjtonomiam, Anatom iam que cu «.dic.*
ilafclt»
fuisproprietatibus, ifia fi iam in lotio exfifiu n t,a M edico certe integre ac fo lid e pronuntiari

l- debent,cum om nino in fin t. In tu s v e r o fi m inim e effientf a t is explicata illa effient, quibus v o s

# » contenti efiis. In p u lfu corpus v ita habeta t : f r hoc p u lfu s in d ica t. E x hoc demon f Ir a te , qua
, r de v ita dem onfirari opus efi. S ed non h i s f a it em in rebus, verum f r in a liis m u ltis vos A u -
f d i t ores ac L e 61ores adm onitos v e lim ,n e quam h u ic m ea p ra fa tion i arrogantiam au t naturam «*
M artialem fo rs im pingatis, fe d idem a d idem referatis, cogite tifq u e non e x tam leu i funda­
mento, quale ha flen u s creditum efi M edicinam tath leu ite r exfiru fta m f r enatam ejfe.Q uod SipphJ.
11 . f i enim Sapphirus vera A n th ra cis curatio efi: q u is quafo fidem i l l i im penderet,qui a liq u id de
•1
1»

Foeno Graco proferret? H ac ergo exem pla frd ig la d ia tio n es v o b is fem per pra oculis v erfen tu r, «««.
v t a d fiublimes M ed icin a s penetrare p o f itis,n ec in illis im m orari cogam ini . quos neq-, D eus,
neque N a tu ra eo con d id it a c p r a fiitu it, v t n im iru m vera s in u en t ‘tones affequam ini, quarum
vobis m ulta volu m in a p rop ofu i,d efcrip ta ex q u a tu o rfeq u en tib u s, P hilofop hia, A fironom ia,
A lch im ia , f r V irtu tib u s. In quibus afferendispropofitum m eum f u i t , eo v o s auditores agere,
v tp ra terh o s quatuor lim ite s n ih il vjpiam acceptatis au t a d m itta tis. Q u a ca uffa eorum ex­
plicationem deinceps ag gredior,vt m ea com m entationis fu n d a m en tu m ac caujfas in te llig a tis,
me f r meos aduerfarios aqua U n ce lib r e tis, ac vnum yuem que pro fu a f cien t ia ac experientia
modo colatis honoretifque. D 1 x 1 •
4 Prima
 i\8 i

PRIM A M EDICINAE BASIS,

SEV-COLVMNA. PHILOSOPHIA.
V m Philofophia primum ac mendabilius in frugi difcipulo effe pofi-
prxcipuum Medicinae fun- fic,quam vt molli putamine iaccat, nec
damentu pofitum fit operae induretur prius, quamdifcipline fuae fo-
______ _ pretium eft, nos ante omnia lidas alias adeptus fit & tandem manus
feire, qua ratione ex Philofophia medi­ ferulae fubducat ? Et his demum res ea
cinae cognitio de promi poffit. Id vero laudi & gloriae eft,fi veteres &: exfoletos
priufquam explicem, vfus ac res pofoit, ipfi cnido excutiat.Ars etenim ac fcien- *
vt primo fub afpcdum veftrum dcduca tia, modeftiaque & dilcdio,fnigulis fefo
cos, contra quos feribo: quo nimiru fal- momentis fupra fuos magiftros extolle­
fam & adultera Philofophiam rede nof- re,ac inftar vernantis fagi,quae laeto in­
° catis, antequam ad veram ac genuinam cremento fuo annofij gloriam obfcurat,
deferibendam me conferam. Pcrfuadcri puilulafcere debet.
autem aegre poteritis ad renunciandum Sed ad prefumtam Philofophiam mi- pphh£°[£
illis,quae confucta vobis funt:imo in qui­ hidiucrtendum eft, vt vera: medicinx
bus inftituti & educati eftis.Et tarhen de fundamentu intelligatis.llla etenim fola
vnoquolibet mihi fpem facio, fi’, quibus cognitionem hanc largitur, quainftru-
afiueuit,& quae exercuit, fobrio iudicio dum effe decet medicum in morborum
cum his noftris conferat, fadurum ipsu, vniuerforum materia, conditione,ac na­
vt nihil putet tam durum,quod emolliri tura propius pcrfpicicnda. Prxter eam
nequeat,nihil etia tantopere molle,quod enim via alia non fupcreft,qui veritas &
indurari no poflit: deq; eruditione adeo natura corporis tam x g ri, qua fani xfti-
ipfa ficperfuafum habeat,fempcr rccen- mari poftit. Extra Philofophiam hanc,
tiora antiquioribus dominari ac potiora quxeunque vndccunquc difquificio &:
cxfifterc. Ex Philofophia a primis illico notitia alia depromitur, ca mera impo-
«ui qU,. cjus incunabulis mufeus exercuit: huic ftura putanda eft.Intellcdus etenim, qui
poftea annati fungi funt,ceu glandulae in cranio’noftro includitur, ad gignendum
Anftote. corp0re5Ariftotcles&eius a{Tcclx cum medicum nimis impotens cft.Medicinx
Philofophia idem egerunt, quod feces, fiquidem Philofophiam ita explicari fas
quae a vino terram cxtrahunt.Et fpuma, eft, vt fonfum cius ipfi quoque oculi ca­
licet quidem eorum, quae olla continet, piant. Fas e ft, Philofophiam in auribus
peflimafit: nihilominus tamen in loco non minus fonoram cife ac clangentem,
fublimiori obnatat, & inferiora melio­ quam vel preccps lapfus Rheni,vel ven­
ra obtegit.Hinc etiam,quia melioris ob- torum in Oceano ftrepitus aures ferit
tedi,aliquem guftum refipit, inter cibos percellit. Fas eft, linguam eius non mi­
quoque numeratur illa:fed canum tame norem indiftindiorem guftum,quam
folum ac felium. Idem hic de verere vel mellis, vel fellis percipere. Fas eft,
quoque Philofophia cenfondum cft:qux nares quoqjintcgru totius fubiedi odore
fungos faltem ac fpumas tradat, non ip- haurire Scdifccrncrc. Prxter hanc cx- '
fam, vnde enata e ft, materiam. Huiuf- quifitam cognitionem aduerfum&nau-
modi fugofa Philofophia Theoricata eft feabundum eft, quicquid vfpiam naturx »►
in M edicina: vnde poftea fpumofi M e­ additur,aut apponitur..Philofophi^ ete-
dici prognati funt. Hae duae potcftatem nim m cx ca dodrina eft , quod natura
fibi fumicrunt condendarum rerum na­ ipfa morbus fic. Vnde fola quoque, quid »«•
turalium, ac deferibendorum aflfeduum morbus fit,cognofcit. Eadem fola quoq;
morborumque humanorum. Sed quale medicina eft, xgroru corporum affedus
eft id fundamentum,ex quo procedunt: edoda. Extra duorum horum cogni­
fic frudus quoque ex fua radice fimili- tionem, quis tandem medicus fieri pof­
tcr cenfendi funt. Vnde vos praemoni­ fit ? Ex ipfo medico quidem nec vllus
tos velim, nihil vnquam tam fcabrum morb9,nec vlla xgritudo proccdit.Quia
ac afperum effe,quod dolabra non com­ vero is ratione morbos infligere eadem
planare: nihil tam curuum, quod mal­ &: fanitate impertire poteft. Er quis hic
leus non dirigere: nihil tam fatuum fe­ ipfa natura expeditior didafoalus eft?
rumque quod venator non ftemere pof­ Ipfa harum rerum omnium gnariflima
fit. Q uid quxfo aut honeftius, aut com­ eft : ipfa harum rerum vniucrfarum
plajiiffinum
 D e Philosophia.
vniuerlarum planiflimam inftitutioncm
fuppeditat. Hac planiflima explicatione
medicus ipfis comodiflime informatur.
Iam ii natura fola harum rerum confcia
&: gnara cft: fola etiam remedia fcu re­
cepta concinnabitiac hxc compofitionis
ars ab eadem fola in confpe&um medi­
ci proferetur. Ars ex ipfa egreditur,non
ex medico. Ideoquc ncccife eft, medici
5>Tp«! cognitionem ^ plenam induftriamana-
tura ipfa promanare. Plena autem co-
gqitio, (eu perfe&us intelledus eft,quod
' manus palpant, quod oculi vident hoc>
intra cranium, quod abfeondite prxfu-
mitur. Quod enim obfcure &: (ccreto
comprehenditur, fidem parit. Exitum
autem feu perfe&ionem probant ac dant
opera, qua: vifibilia fune. Iam ii ex natu­
ra nafei medicum oportet, quid natura
aliud, quam Philofophia erit ? Quid
Philoiophia aliud , quam, inuiftbilis
natura? Qui Solem 5c Lunam ita co-
gnouit, vt vel clauiis oculis iciat, qua­
lis Sol ac Luna fit.* is Solem & Lunam
ita intra feie con tinet, quemadmo­
dum in coelo aut firmamento conii-
ftunt. H xc ergo iam Philofophia cft, vt
intra hominem velut extra cum definire
illaluminariaconfiftant* non fccusac ii
in fpcculofe quis contueretur.Quemad-
modum ergo fe quifpiam fecundum li­
Hftmo neamenta quoque minima contuctur.fic
(•tuiMe
4'co p«- non minus exprefse medicus in fua co­
fbte J c
kt gnitione geftare homine deber, ex fpe-
culo 4. Elementorum defumtum. Ea c-
nim totum microcofmum tam accurata
idea exhibentivt non fccusac per clarif-
fimum 'vitrum is inclufus tranflucear.
Debet enim homo M edico ita pellucere
&: lucidus eife, quemadmodum pcllucct
ros deftillatus, in quo ne tantillum qui­
dem eft, quod perfpc&um effugiat. Per
homine Medicus vifu penetrare debet,
non minus,quam per limpidum &:-nicidu
fontem, in quo etiam lapillos quoflibet
& arenas cum congenito colore formaq;
ac ceteris interftirigifit &: diiudicat. Non
minus, in q u i, confpicua medico mem­
bra vniucrfa corporis elfe decet. M em­
bra ea non minus polito cryftallo, in quo
ne pilus quidem latere pofilf, pellucida
Medico efTe conucnic. H x c nimirum il­
la Philofophia eft,fupcr quam m edicinx
fundamentnm exftrudum cft. N on qui­
dem, vc taliter ipfum hominem perui-
dcas,fcd naturam inifto cado inclufam.
Illa tibi membratim omnia exhibet. N a
189
c x ipfa homo factus eft. M ateria illa, c x
qua is fa&us eft, teftatur tibi de eo,quo'd
in d efad u m eft, nonfecusacin xrc lx~
uigato qdificium confpicaris, -quod fo-
rinfecus illucet. Rem ota rc externa,cius
nec idea interior in fpeculo maner. Ex­
ternum enim peperit internum. Ita ergo
homo fimulacrum eft a 4. Elem entis, ia
(pcculum impreffum. Solutis elementisy
homo quoqjfoluitur. Quia enim externu
fpeculi arnouetur : ideo nec internum
fubfiftere poreft. Ideoq^ Philofophia ni- puC°C*~
hil eft aliud, quam plena &: abfoluta no- * “J!
titia feu cognitio eius, quod imaginem
fpeculo indit. Et quemadmodum , qux
in fpecufoimago eft,nemini fux efTentix
ac naturx fcientiam fuppeditare poteft,
cu nihil, quam imago mortua fit: fic ho­
mo quoq; per foipfum eft. Ex ipfocnim
nihil defumitur, nifi quod ex cognitione
externa proficifoiturcius, cuius figura il­
la in fpeculo exfiftit. Homo quod loqui­
tur, fermo eft incertus : vox faltem eft Sc
lingua. Medicus v. non plura fciat,quam
fi ad fpeculum xgri perfonam loqui vi­
dear, nec vocem audiat? Totum ac inte­
grum Medicus microcofmum nolfe de­
bet per ipfam eius matricem, cx qua na­
tus eft. Nec enim vllum vel minimum
membrum aut capillus in homine cft,
quem tcfta canon complectatur,&: mul­
tis modis exhibeat ac refcrat.Et fic,quod
di&um cft, medicina vera nullo pa&o
Philofophixfpumam;aut fungofam M e­
dicinam ferre ac tolerare poteft, ficut
ha&enus palfim dcblaceratum cft.
Longo verborum apparatu opus dTec,
fi quis hic clarum ac manifeftum facere
vellet, quanto interuallo Philofophia ThcopK.
Ariftotelica, Sto'icaque,aut Platonica ab ph,Iol',“
phiaive-
hac mea diftarct: quanto iterum Philo- *«•»»**•
fophia Trithemii Theophrafti.a me Au­
reolo Thecrphrafto feiungererur. Q ux
diferimina quidem in deferiptione Phi-
lofophix 2 folio ad foliu fatis plene tra­
dita funt. Attamen quod huc facit,ad in-
tclle&umdi&orum, nimirum medicine
iftiufmodi Philofophiam hic fundamen­
tum cfteifciendum vobis cft,quod mate­
ria, fpecies, &c cfientia M edici omnino
corpora exfiftant : caufa conftitutio-
nis & diffolutionis M edici fcientiafit. In
his M edicus luam cognitionem habet.
Iam,vt prxdi&um eft,opus habet,vt ha­
rum rerum intelle&um capiat cx matri­
ce, ex qua conditus eft. In illa cor fuum
inuenic & omnem cordis lxcitiam ac
dolorem.
 * •

i9 o P A.B. A .G R A .N I TB.ACTA.TVST.
'A J
dolorcm.ln i\\a tepcrit.ccrcbiu , fit qux- fpeculationc. Natura enim vifibilis eft:
cunque cerebrum vel reficiunt, vel affi- fpcculatio autem inuifibilis. M edicu fa- ”Ut4idi...
ciunt. Ita renum delitias offcnfafquc. cits quodvifibile eft. Inuifibilc nullum
Itaiecoris defiderium t e naufeam. Ita creat. Vifibile veritatem paritjinuifibilc
affccliones partium ctia ceterarum om- minime. Q uicquid inuifibilc e ft, fit eft
nium. in quibus h xc tcftat indagatio, vt hominis,illud fe vifibiliter offert. Vndc
difcatur,quid fit,quod intrinfecus mem- etiam clicicur iniq* vos profiteri, hanc effc
m ak brum hoc vel illud afficit.Hic autem ca- ch o lera m ,hanc ejfe M elancholiamXx.a dice-
repuhj-* terua Medicorum contra me infurgit. dum erat: hoc ejl arfenicus, illu d eft alum i-
fio* N ec enim illi parentes hominum fciunt nofum .Sic pariter: hU eft S a tu rn i,ille tyar-
noruntve: fedex mortua in fpcculo figu­ tis: non a u te m ,h ic eft m elancholia,ille cho­
ra fuam artem condunt, fuxque phanta- lera . Pars enim vna coeli eft, pars altera
fix, aut fpcculationi inhiant,nomi na di­ terrx, inuicem fibi pcrmixtx,velut ignis
rigentes fit explicantes pro cuiuflibet na­ c lignum,vbi vtriufque nomen aboletur
tura, quod in nulla tamen Philofophia St fatifqit. D u x enim funt res in vno.
fundatum eft. Hinc etiam emerferunt Sic fi dicitur, H ic morhm eft Acorinus,
f ” ?™? i\\a n o m in a C holera, M elancholia, P hleg - hac agritudo ejl A nthera : tum naturalis
rpecuu. ma , & Sa n g u is : quoDiim fundamentum Medicus intelligere poteft, quod,fi-
MUU nihil e ft, nifi vaga Stv olax fpcculatio. cut in macrocofmo , ita pariter St in
Quis enim in natura vnquam vidit cho­ microcofmo, Anatomia nofccnda fit»
leram? Qui s Melancholiam vnquam in Si dicitis :hic morbus eflp u leg ii, ille M elijfe,
Philofophia reperiti Quis vnquam pro ifte Sauina:tunc cura certa ex ipfis nomi­
Elemento phlegma agnouitrQua vnqua nibus vobis depromitur. Nam quot fune
rc fangnis acri fa&uslimilis cft.?Quis eos matricarixitotfunt matricis pafllones.Ec
* vfpiam docuit coelum materiale, fit glo­ hoc fenfu remedium vnum,non ver'6 co-
bum terrx cum inclufis Elementis in gefta plura,contra morbu vnum proce­
corpus diftribuerc ? Huius fuxfpecula- dit. Nolite ergo phantafmatis vcftris de­
tionis fundamenti plus non habent, qua cipi ac eludi, vt pro fpcculatione vaga
virtutis aut voluptatis illi, qui quid aut proprietatem ac numerum morborum
fimplicitcr opinantur, aut fomniant. Sic defignetis.Exrcmi oculi ifta omnia ftabi-
ergo faper fpeculationes xdificant ac lire debent.Sic porro vos etiam loquimi-
concepta fom nia: quod a nobis ac fa­ n i ‘.hoc v itiu m eft[a n g u in is,h oc eft v itiu he- r,°*
nis Medicis abfitquam longiffime. Ex p a tis ,te c .lft.o s vero vobis lynceos oculos
externo hominem totum compone. Sic quis quxfo Dcoru impertiuir,vt ta probe
/ in eo inuenies omnium materiarii conf- IciatiSjvel fanguinem, vel hepar in cauli
picua corpora. t e in hi (ce omnes fpecies cllc* cum tamen quidnam linguis Iit, ne
jjom.r'/1 m em brorum ,linitatis, morborum, t e tantillum quidem cognitum t e explora­
vnde <fc-'horum omnium e/lcntias, quomodo fe tu habearis? In magna anatomia linguis
w,‘ nimirum vnum habeat ad alterum, quid nihil aliud, quam lignum eft. Lignum,
redintegret. In hoc polita eft illa fapi- autem nomen vnicu eft: Ite tamen Jigno-
entia, quam quxrerc debet Medicus.- rura ccntcnx a liq u o t fp e c ie s cxfiflunt.
N ec en im a coelo lipiennam haurit M e- Non pauciores fpecies etiam ipfius fati­
d icu s. Eandem nec hereditario quoque g u in is fa n t. Et quam va rii fru&us ex ar-
aflequitur: fe d a u g e fe it illa apud ip fu m b o rib . p ro feru n tu r,ta m varix quoque x-
in d ie s , q u em a d m o d u m ars apud p r o - gritudinesfanguinis fi ut. Et q u ea d m od u
bum t e fa g a ccm a r t ific e m : ea q u e data ccelu arbores v e g e t a t per xftare.-ealdem «fi*»*-
fa p ie n tia cll a parentibus M ic r o c o fm j , v e r o fo p it p e r h y e m e : ( ic e o d e reg im in e
illorum Elius c o g n o fc a t. Si M ed icin a f e - fa n g u in c q aoqialterat,m utatq ;.E x q u o ia
eu n d u m o r ig in em fu am ex homine naf - e u fe itu r ,v e r o a c g e n u in o M e d ic o ita lo -
ceretur, o p o r te r e t q iioq ; m o r b o s a d o r i- q u ed u c(fe :h ic eft morbus terpentinus,ifte eft nomi.
g in e m 5 c ca p tu m fui M e d ici d ir ig i, a u t morbus filerism dtan i,iffe e fl morbus He/lebo- Dto4u ,
a cco m m o d a ri. V nde tot m o r b o r u o r ig i - rivus,& c. t e n o ifto m o d o , hoc eft phlegma,
n e s c o n fli tu e r e tu r,q u o t d a ren tu r M ed i - h a c eft bracha,istudeft rheuma,i//a eft coryza,
ci. Et fic q u id e luo n o m in e c h o le r a rc£ tc id e eft catarrhus. N e c c i v h x c n o m in a ex
appellata elfet. Q u o d ta m en fas n o n efl. fu d a m e to m cd ic in q p ro m u tu r. S im ile c -
M ed icu s im o m o rb u fedeari d e b e e , q u e - n im fu o fim ili n o m in e q u o q ; r e fp o n d e r e
n d m o d a m v a cca prxfcpe. V nde c o n fic i - d eb et* Ex h a c e n im fim ilicu d in e p r o -
tur, ex natura p r o d ir e M ed icu m ,n o n ex c c d u t o p er a , h. c. a rca n a tn a u ifcd a n t in
fuis
* *

\
 D e P hilosophia lol
fuis morbis. N cc enim colica faltcm v- tum canum exfor ab horni nibus hone-
na cft: fcd plurcs,& tot,quot arcana funt ftis: cum tamen fas eflet, Medicinam in Medicini
. . . • a r * docet ef
fp^«ca in colica. Hinc fcquitur colica. Z ibctina ,y patria lingua tam claram & : (incera con- leperfp.-
***• colica mufcata : non colica vcntofa-, non co­ fifterc, vt Arabem Germanus,Germanu cuam*
licafeflis-i aut aliae fimiles, prout earum o- Grxcus omnino incelligcre 6C afTequi
rigines vos defignatis. poffir. Debebat Medicina in arte fua ac-
Mrjc. Hoc ioco iiiorurn m ihi fad io iterum fcientia tam nitida &: cofpicua glifeere,
fcpttW-
fi» aeri*, tangenda eft,qui tam longinquo tcmp6- vt &c eruditorum omnium, & ipfius arcis
rc mihi aduerfarii exftiterunt > dum im- apud vniuerfos fingularis audoritas ac
prelTioncs ac influentias fruduum ac mi­ admiratio cxftaret. Q uem enim coelum
neralium inutiles plane, & ad Medicina ornat, nifi Dodorenpbqui ipflim cogno-
nihil (pedantes fecerunt: &; tamen hu­ uic? Q uem terra decorat, nifi fuum Phi-
morum fuorum fpeculationem illis ante- lofophum?Arcana enim firmamenti ter-
pofuerunt, pcrfuafum habentes, nullam rx per Medicum panduntur. Ipfi fecreta
Philofophiam, aut artem externam cor­ naturx ex fc patent: eruditis autem illa
poris affedibus quicquam comodi prx- perM edicu impertiuntur. Ita ergo Phi- Phdq..*
ftarc. Huius infeitix impulfu quatuor lofophia copleditur omnes partes, om- 2 1 * “
humores excogitarunt, ex quibus, qux nia membra, ipfam faniracem, ac etiam
unflari dead Medicum
o tb is. r _
de cauffis,
r r
ac naturis mor- aegritudinem,quod extra iudieium vrinq
borum fpedant, lcifcitantur 8c captant. aadifei oportet. Pulfus continetur in
Quod fecus rto quadrat, quam mulcaad firmamento:Phyfionomiainaftris:Chi-
afinum. Cauffa hxc cft: quia nihil quic­ romancia in mineralibus: fpiritus in Eu­
quam in corpore eft,quod foris fuum in­ ro &:Zephyro:febres in terrxmotibus:
dicium non dct.Formis autem corpo­ & fic alia in aliis. Has res fi a verbo ad
rali hoc afpcdu nihil offendi debes. Ibi verbum Medicus callet: videt ac inter-
enim hoc fundamentu conditu eft,quod nofeit etiam extra homine omnes mor­
te fcire rcfert.Et alibi quefito fundamc- bos. Quod fi ergo homo cum omnibus
to minime opus eft. Nam fuper innatam fuis affedibus (eu xgrutidinibus in te ita
fcicntiam,& acquifitam Sophifticam, ar­ effigiatus &: expreffus iacet: tum ad in- Horao ✓
tem Mcdicinx Deus non conftituit. Tu teriorem hominem penetra, &: Medicu
autem a dodis omnibus fcccflionem fc- age: tum demum vrinam (peculare, &:
,r r - i- quam ib-
eifti:hoc eft,poftquam Medici in fraudes pullum tange, ac penonam m dica: nce uhm .
ac impofturas declinarunt,vias alias no- tamen horum quicquam fine cognitione
uafque meditati funt> per quas homines externi hominis, qui coelum ac terra fb-
eruditi Sc induftrii fierent, qui facultatu lus eft.Nec vnquam cius (is confidentix
I
t ac artium haru originis tamen ignari ef* aut ambitionis,vt citra fundamentu tale
fent: vt nimirum prxfumta fuam nequi­ homine quenquam attingere aufis. Spe-
j tiam prxtextu fingularis eruditionis ve­ culatiuum etia tuum ac arenofiim fun­
l i
larent. Iam ergo, quis vobis Iuriftam iu- damentu nihil tuere , quod mobilius eft
f- T
*
dicem aut arbitrum dare aufit ? Eo enim ipfaarundine ventorum vi in vndisagi­
e. ; vos proripuiftis, vt Celaribus ac ipfis Pa­ tata. Hoc aurem contenti etiam eftote*
v . pis, qux tradatis obfcura & abfeondita a vobis quod eo deduda tes fit,vt iam fw
fint?Atitqui vos Theologi damnare pof- des porro vobis addicatur, etiam fine o-
(inr,eiim ex feriptis vcftris expifcari non peribus, qux veftra eft culpa, ipfr
poffint, Deo ne an Diabolo cultu veftro D eo irrogetur & imputetur. ■ „
magis adhxreatis ? Adeoquc mendacia V t autem in Philofopho iHuftrando^hlTdt-
if veftrain humores reconditis,vt iam nec &c exornando pergam, fcicndumr eft, ip- -pl:x*
abfolutio, ncc poenitentia vlla vobis ir­ fum duplicem cxfiftcre : vnum ccdiV
rogari po/fit. Porro autem, quis vel ipsu. alterum terrx. Adeoquc fphxra vtfa-*
vulgus iam veftrum iudiccm ftatuet ? I- que partem Medici vnum conftituitaicc?
dioma liquidem veftrum exoticum cft alteruter totus ac integer Medicus cft.I-*
totum: ac tam miros vobis vocabularios ftc Philofophus eft,qui fphqrc inferioris
t

ac didionarios conditis, vt inoffenfus cognitionem habet.lite # Aftronomus cft:A l'tuno*

tnuyquis
cos nemo quifqua afpiccre poftit. Et hu- qui ipherq urperioris ignarus cft.Incerim *»-
iufmodi exotica verba in officinas quoq; tamen vtnqjlcicntia vnam, vnam artem
ingeritis, qux multb com modiora hor­ habent, ac inter ipfbs myftoria quatuor.
tus ip(e fuppeditaret. Sic ergo M edicina Elcmentorii verfantur. Vna fcientia elb
ab eruditis viris cantu fciunda eft,quan­ eius,qui Mcrcuriu cognouit* cu illo qui
Aquilatum

i
 /
%
I91 , P a r a c r a . ni T r a c t a t v s I.
Aquilatum nouit. Vna (cientia cft eius"
qui Marchafitam nouit, cum co, qui Ga-
laxam callet. Qui Mannam nouit nof-
centi Angelicam fimilis cft. Vna vtriuf-
quc diuifie partis Anatomia cft, non ali­
ter diftans, quam brachium a brachio,
> pes a pede, dexter oculus a finiftro, infe­
riores dentes a fupcrioribus,caro pedum
a carne maxillarum vel bucc^.Sic Satur­
nus vnus In caelo,ignis cft-.alter in terra,
terrenus. Sic Sol vnus in aqua : alter in
coelo. Sic quadruplex res quxlibctin
homine. Et quicquid in extremo angu­
lo terrq iacet, cius vmbra cadit in homi­
nem: quicquid in imo m arieft, homine
imprimit,aut figurat: quicquid fub polo
Antar&ico fubfiftit, reflexionem fuam
ad polum Ardicum em ittit: t e quicquid
polo Ar&ico fubiacct, fuam reflexione
homini fub Antar&ico impetit. Q uid
Venus orbis eft aliud, quam matrix
ventris? Venus enim' orb is' Medicum
matricis dat.Quid conceptio ventris eft,
fi Venus mundi eam non operatur?Quid
vafa fpermatica conferunt, fi vafa Vene­
ris non faueant? Q uid ferrum e ft, nifi
M ars, quid Mars, nifi ferrum ? Vtraquc
Mars: vtraquc ferrum. Quid diferiminis
eft inter Soles, inter Lunas, inter Mer­
curios, inter Satumos, inter Iouc$? Nihil
fi ad hominem rcfpicias, nifi quod hic
excludit forma. Non ergo quatuor, fed
vnum arcanum,quadrangulare tamen,ac
velut turris, ventos quatuor fpe&ans. Et
ficut turris nullo horum angulorum ca­
rere poteft: ita multo minus Medicus
partium harum vna carere poteft. Pars
vna Medicum non integrat.Sicnec dux,
nec tres: fed quatuor lpfum perficiunt.
Tam enim ipfum cfle decet integrum,ac
arcana illa funt, qux in his quatuor con­
fidunt. Et quemadmodum per ouum in
vna tcfta mundus pr^figuratur &: pullus
vnus cum omnibus alis fuis in eo conclu­
ditur. Sic res quoque vniuerlas , quas
mundus ac homo comploduntur,in. me­
dico conditas effe decet. Et ficut galli­
na pr^figuratum mundum in tefta per in­
cubationem fuam in pullum mutat : fic,
per per Alchymiam maturantur arcana,
qiix philofophicc in M edico pofita
funt. Et quemadmodum ignis parat t e
puratific hx res quoque in terram (eu a-
pricum producuntur.lftud autem hic de­
ficit, quod Medicum fatis nondum ex­
cudimus. Illud enim fi ignorant: nec ar­
cana ipfa nouerint. Si,quid cuprum pa­
riat, auc vicriolata gign at, nefeiunt : i-
y
gnorabunt etiam quid lepram pariat. Si
non norunt,quid qruginem in ferro con­
ciliet: ignorabunt etiam , quid exulce­
rationes inuchat.Si nefeij funt, quid ter­
rae motus con citet: nefeii etiam erunr, Ptfem#
quid
*
febrium horrores inducat. Ab ex- uteooti»
*
ternis difeendum eft, quid homini inco-
modet: homo ipfe horum nihil indicat.
Vbiautem fundamentum (itum eft, ibi
ipfi fomnolenti praetereunt. Non quod
cx Mercurio & Sulphure metalla gignan­
tur,prout ipfi volunt.Nec hoc verum eft, Ljplta>
vt iidem ponunt,terram puram lapides
non gignere. Non enim cx terra, fed ex
aqua lapides terrae nafcuntur, ac aqua:
veluti metalla funt. In generatione aute
metallorum illi obliuifcuntureius, quod
tamen coagulat. Non duo, fed tria me­
talla conftituunt. Super hanc veram t e
genuinam Philofophiam,aedificare me­
dicinam debebatis, non autem fuper il­
lam fungofam:cuius ratio ac fpccies alia
non eft,quam Agarici ex L aricc depen­
dentis.
Scio autem me ifthxc haudquaquam
feripturum effc citra contradi&ione t e
oblatrationem eorum omnium,qui tame
nec me, nec meos aduerfarios latis in-
tclligunt. Ac ncccflarium eft, vt antea
ta&a metallorum generatio cx nullo a-
lio,quam Philofophorumdifcurfu defi­
niatur & explicetur. Sicut enim per hu-
mores a Medicis confidos medicina to-
ta elufa t e obfcurata eft: ita per Mcrcu-
rium&: Sulphur ipfa quoque Philofo-
phia corrupta eft.Et ficut per didos qua­
tuor humores xgri diftortrredditi funt: Fhi|afc.
ita per Mercurium t e fulphur Philofophi
etiam diftorti fad i funt* Vnum vt qua-
drat, fic t e alterum. Q u i Philofophum quit(ut-
agere citra maculam t e falfitatem fata-
g it , is tale Philofophix fundamentum
ftatucrc d eb et, vt caelum ac terram in
vnu microeoftnum includat, t e ne latum
quidem vnguem exorbitet.Itidem t e qui
ex vero M edicinx fundamento (cribcre
affedat, opus habet, vt ne pilo vno fccus
id faciat, quam vtex Microcofmo motii
caeli ac te rrx cxftruat. Vt nimirum hoc
p ad o Philofophus aliud nihil,vel in coe­
lo,vel in terra ftatuat, quod ide in homi­
ne quoq,no rep eriat: ac Medicus quoq*,
nihil vfpiain homine inueniat,quod ipsii >
xqualiter etiam caelum t e terra non co-
tineat: adeoq; hi duo re alia nulla diffe-,
rant, quam modo fo r m x , qux forma
tamen vtriufque in vna re inteliigarur.
Ex incitatione noftri cerebri autem hxc
non
1
C 1
 4

D e Ph il o so p h ia . t91
Lrn n en
non intelliguntur,fed illufthirur lumine Ictur. Sine enim ordinis peruerfione,er­
su ru rz
naturx,accenlba Spiritu fando,qui Tuo­ ror nullus cft.Et hoc modo quoq; aduer-
rum difcipulorum (cientiam ac intelle- fariis noftris intclledum datum cfie co-
ftum per opera manifeftat tanto fplcn- ccderc pofiiimus,qucm tanto pe re fe glo­
dorc, vt bruta ratio non pofiit ca no ad­ riantur purum & incorruptum habere.
mirari,atit citra ftuporem incueri.In hoc Ordo enim lucis naturam eorum infan­
fundamentalis omnis fcientix principiu tia violatus eft,ac brut9 intelledus pr^e-
conditum eft. Et ficur fplendor Solis fu- minuit,& profellionibusomnibus domi­
per omnia ditfunditunac tam mala,qua natus eft. Sic itaque recens Philofophus
bonxperSoleni producunturrfic ipfi per oppido admirabitur {cripta Ariftotclis
auguftum Naturas lumen gignuntur.De- & fimiliu : fic primus genuinus Medicus
generatio autem vrticis fimilis c ft, quas quoqj mirabitur fcriptaAuicennq &: G a­
& ipfa a Solis fplendorc producuntur. leni. Horum enim neuter verus aut M e­
Tam enim perfeda & integra debet cfie dicus,aut Philofophus fuit,quos prasuios
Medicina ac Philofophia , vt fciatur, in illiufmodi rebus nos confedari opor­
quid id fit, quod in pluboliquefisit, quid teat. Quia ergo cotra principia funda­
Ars non
fit durities in ferro * quid fint colores in menta illi impingunt,nccefic cft, eorum cft coa-
i rubino,&: qua: tandem cius arcanacxfi- artem violentiam cfie,cum tame ars co­ ftio.
ftant. Hasc vt fub vnam fcictiam cogan- O gi nolit. Et ficut quxuis fub Sole ars fibi
tur,opuscftaccenloluininc natura:, per ipfi in populo fidem fufeitat: fic illi fide
quod omnia vifibiliter&fcibilitcr oculis coadam fibi ftabiliunr,& hanc amorem
exhibeantur. Qui vero extra hanc natu­ interpretatur per fcdulos fuos labores
ra: facem conlpicue ac euidenter nihil operanta vt corpus fidem inane fidi-
dem(>nft:rant,hi phantafia brutas rationis tiam confcrat:cx quo tamen fonte fidem
aguntur,vnde d id i etiam PhilofopKi ac dimanare non decebat,fed tantu ex arte
Medici illi prodierunt, qui de vero ma- ipfa,& arcis operibus.Quod vero opus il­
giftro defpcratcs arbitrati funtjid quod- lorum feriptorum vfqua cft,quod ex arce ,
cunquc brutalis intclledus non cipit; ipfa profedum efietu certus cfie poflls.
luudquaquam in hominem cadere, aut Ideo meras phatafiasac opera imagina­
conferri poffeiquafi vero omnis Philofo- lia cxftruunt,qui iftiufmodi labores libi
phias terminus in folo Ariftotelc ac- fumunt.Na lexcenties plus diligentix ac
Afift & quiefceret,& M cdicinx terminus in vno laboris a fiditio Medico requiritur, qua
Gi’*QO Galeno finiretur : qui tamen nihil quic- a genuino &: natiuo. Ideo trutinx impo-
ttfltoi.
quarh aliud, quam quod contra verita­ fiti,quocunq; modo ac arte fefe ponde-
tem pugnaret,commentati funr. rofiores reddere cogutur,nc leuitas ipfo-
Et tam egregium illi fcutum habent, rum manifeftetur.Scirc ergo debet is,er­
qui cum luce natura: prxliantur: quam rorem vcfttum excufacionc nulla,nullo­
tamen apud nos ipfo auro purius coli fas que tcftimonio velari pofie, quin opera
, effet,puritate nimirum tanta , vt rubigo ideo prscftcf ^iTcnt, quia nimirum nome
annafei nulla vnquam queat. Ideo autc, habetis. M m im e: fed Iudx fimiles cftis,
quia varias infediones infiliunt, funda­ cuius eledionem poflidetis Quot enim
mentum illud confringitur.Nam quis is veritates a fando Spiritu prodeunt :to t
cft, qui boni aliquid cupro hac ratione oppofita mendacia Diaboli deprehen­ Veritas a.
xquare aut afiimilarc pofiit, fi dicat ita: duntur. Sic etgo Philofophia vos como- Spiritu bono,
quid integrum cft ? Q uod fine rubigine nefacit,quod ex ipfa nafcamini inftar menda­ cium a
eft. Quod fme rubigine efic non poteft, M archafitx,qux ita nitens &corufca cft, malo.
integrum non eft: In integro enim rubi­ vt metallarius eam purum puru effe auru
go non hxret. Id lux fumma confirmat credat. Q ux tamen in ignem conieda,
ipfc Apoftolus, in quo vitium nullum, tantum fulphur eft &: arfenicum. Sic vos
nulla rubigo, nec nasuus alius quicunque quoqifplcndctis & corufcatis.Si vero in­
'habitare poteft. H oc autem fcnfu fi quis ftar Marchafitx, ac T a lc i, &; Cachimix
Wiim fors ludam pro rubigine habere velit: is igne probem ini: nihil nifi felium arge- Marcha- fiu quid
quidem rubigo non cft ,fe d e le d u m ad tum.feu mica eritis. Et ficut Orichalcum flT. Mica*
iftud officium, non quoad lumen fupre- calorem fnum a Cadmia mutatur.fic xq,
mum.Et licet in numero quidem ac no­ vos arte veftram ac D odoratu afeifeitis.
mine luminis ille ftccit:nihil tamc quic- Si ad xgros deuentu fit,fplendor ifte vo­
quam inco habitauit prxtcr nome folu latilis fit,nec examen^futli net,ficut talcu
Hac ratione attendendum vobis ad dif- in ignc.V idetis autc ipsa natura quoq; in T Aleum.
cvinicherroris cft,quodilli a vero naturq coloribus ac formis nihil occuluiffe-.fed
iumiiic deficiant,hocpado,Yt ordo vio- ibiarcanum e ft, vbi nec fotm a cft,ncc
R
 %

194 P aragrani T RACTATVS I.

ifta cluo. Si hoc naturae ipfius ingenium ditate , quaue confidcrationc tum (y-
eft in tali reiccquid tu putas,micalis M e­ rupos, tum pilulas t e alia cx fimplicibus
dice, exftru&uram illam operis vmbra- prxparaftis, cum tamen ifto ingenio ve-
tilis,cum nihil in proprio aedificio tale ftra illorum natura: conditio ac proprie­
addat ? Cur autenri ioco ifthoc hic vtor? tas violetur t e infringatur ? Ars Rccepra
Ideo (cilicet, quia vos in ipfam naturam componendi in nacuracondita eft : te
producere cogito , vt in ea vofmctipfos natura ipfamct illa concinnat. Si in
?peculcmini,& videatis, nafci Medicum aurum indidit , ad aurum quodrequi-
* ex rebus externis debere, no ex ipfo ho­ ritur:violis quoq; eadem contulerit,qu$
mine. Q u i fi in homine morbum dc- violis debentur, vt haudquaquam opus
prehendit:tum certe,quid is,& qualis fit» fit a te addi vel (accharum, vel m ei: fi­
non ex loco fcu (ede in qua morbus hae­ cut ipfumquoqueaurum perficere t e in­
ret, cognofcet, fcd foris illud experiri &: tegrare tu haudquaquam nofti. Naturali eoropo
difccre debet,ficut fiepiusiam di&um fine ope tua margaritas fe c it: eadem fi- ^cd?»
2 2 S« eft. Q uod tame hic repeto,quiapaeonia ne opera tua Verbenam quoque perfecit
prxl'ca*# indicat caducum, non ipfum folum , fcd in reftri&ione (anguinis, vt nec Burfam
p ii Natant
ipfius quoque tempus t e horam,t e paro- nec Barbam Iouisa te addi quicquam o- nitui ad*
xvimum
* te naturam cum ceteris condi- pus fit. H x c autem velim fic accipiatis: S j j j
tionibus omnibus. Et harc omnia cx na­ quod quaelibet virtus integra in fimplici
tura paeonia: ribi ddeenda funt. Si fece­ vno in fic, no diuifa in duo, tria, quatuor,
ris fccus, confarcinatus (altem Medicus vel plura, fed in vnum integrum conge-
e s, nullius confcius ac gnarus, nifi quod fta, Idem quoque fimplex alio nullo ac-
audis cx aegro, cuius tamen os Medicus cclTorio e g e t, prxtcr Alchim iam , qua:
non eft, nec etiam explorator naturae, vnumidemque eft cum metallorum fof-
v if f u m Sic etiam ex vifco quercino originem (Tore,excoctoreque. In extrahendo rei
querci - Caduci generis alterius etiam cognofces. cardo vertitur, non in componendo.
su m t -i i & ®
Eadem ratio arcanorum ceterorum Nofcendum potius eft, quid intus lateat,
omnium quoque exfiftit. Quot arcana: quam commifcendo te addendo diuer-
tot fpecies huius morbi. Quin t e origi- fum faciendum. Qua: fodes caliga: funt
Hyp«? nes cognofees ortiifquc vermium ex Hy- optima: ? Nimirum integra: j lacera: te
conc & pericone, ex T u n clla, t e fimilibus aliis. fartae peffima: funt. Quis quaefo vfpiam
T u n c lla . . /* j . y
Huiuimodi rerum ii peritus non es , ea- ta fimplex te rudis fit, vt credere audeat,
rum certe artifex c(Tc non pofiis. Nam fi vnius virtutis tantum h u ic, tantum illi
vel cum centaurea, vel cum Gentiana herba' naturam impcrtiuilfe, te Medicis
cos abigere concris:qualemte Medicum vobis mandafle, vt poftmodum, qua: di-
dabis? Res non erit eadem, ac fi quis ali­ ftrada inc(fcnt,componeretis, te in vnu
cui oifam daret: t e , quo ipfum e culina cogcretis?.Tam accurata natura: prude-
exigeret, eandemfale nimio corrumpe­ tia e ft, vt minime opus habuerit, vobis
ret. An vero hoc vobis M edicis quod­ hanc prouinciam deferre. In vobis enim
dam fundamentu videri poteft?cra(Tum nihil quicquam (itum eft. Natura ipfa
certe, & ad nihilidoneu.Et fic Sola Phi- cfticacircr fatis arcana congc(fit,& com-
FhiJofo. lofophia macer M edici exiftit, vehit t e pofuit componenda. Vos hoc vnum de­
phuraa. ‘ . , > ../ ,
explicatrix membroru omniu hominis cet, vt di(catis,fciatifque,nullius vfpiam
t e fimul etiam morborum ca occupantiu momenti id cfte, quod vos inteliigitis,
vniuerforu definitrix. H oc fundamenti! non idem intelligcntc ipfa natura. Na­
eft. Vbi auxiliu eft: ibi ccia cognitio,in- tura Medicus eft,non tu« Ex ipfa oportet
tclledus t e fciencia rerum iuuantium la­ prodeas, non ex teipfo. Com ponit ipfa: «**»•
v . . r . r r . i-tw»
tet. Hic ergo vnum hoc deerit, quod i- minime tu. T u hoc age ialtem , vt expi- u.
gnoraturi ficis, quid in h ac, quid in illa fceris, vbinam eius officina fit, vbiuam
herba lateat. Vnde id fiet, vt aut in arte virtutes eius depofitx iaceant, t e in qui­
defpcraturi, aut ad impofturas deflexu- bus pyxidibus repedan tur: non in Mc-
, r i , in nomine D om in i, veluc ha&e- fue, non in Lumine , non in Prxpofito.
nus, ira deinceps continenter exanimes H x c enim prxter naturam funt, nec in
claudas, diftortdfque argros fa& ud litis. ipfis quidquam reperis. Quod enim in­
Quanti id moliminis fuit, vfqucdum tegrum e ft, frangunt: t e fra&um dicunt
congereretis modum componendi, hoc integrum fa&u e(fe. An vero inique fa-
eft artem Recepta concinnandi ? Qua: &um a me. iit, quod de gradibus feribes,
vobis ibi mens fuit, quandoquidem na­ veftram prxcifc methodu non feruarim?
tu rq rationem in nofcendis morbis haud Haudquaquam vero. Natura en» m com­
incellcxiftis ? Quanam tandem com m o- ponit, non Medicus. Ideoque fraus vna,
« I vna
 #

V i»

D f.
\ T
A s t r o. n o m i a^ l9<>
vna impoftur*medaciis variiscumplata quam vltimum, irque adeo vniuerfbs
deprehenditur,vbicunq; Recepta v.cftra hom#inesin conlf;e6hi fuo politos habe­
adhibetur:qux tame deinceps rufu nullo ant. Nam in omn ibus hominibus omnes
tueri poteritis amjdius, nifi fiat, vt men- morbi liti funt. In vno, morbus vnus eft.
dacium vcritatiprxj^alcac. Vtcunq; vos Iamjcrgp fi Medicum .oportet omnium
.torqueatis,id vnu obtinebitis tamc,quod hominum Medicum efic: quomodo id
compoiita aliqua proba fint. Hoc vero feiet ex vno, ex dece/n, cx centenis? Cu
1'cutoomnc veftram ^rtem tueri valea- tamen prarfto nihil fit, quod ad finem feu
tis.?Facile enim opera tot coniungere Si fummamt>vniuerfam extendatur? Quid
congerere poifitis,vfin manu ipfumcce- enim aliud feriptis traditum eft, mfi
Vrofco-
pit nota Ium ac vniuerfam terram tcneatis. Et res principiu faltem ac initium? Et hoc ipsu
uu.
hxc plane eadem eft cumvcftra Vrofco- tamen fine fundamento. Ideoquc mun­
pia. In qua tot, tamque varia confundi­ dus fuppedicare horainpm debet. Is enim
tis,
• vt neccffe fit, ex ^ omnibus vos ad ni- homo, qui ex irwndo maiori ita cognof- wundm
mium vnum diuinarc. Sic in hac quoque cicur, omnes in fe morbos, habet, tam omnet
compofitione fefe res habet. Et quid au­ defun&orum,quam adhuc nafcedorum. morbo*
tem videtur vobis? Tria fola ex Rece- ldeoque cx homine parta feientia im- kabet’
pt.s vcftris, nimirum Thcriacar,T riferx, pcrfe«fta eft: nec enim fincm,nec funda­
Mithndatici adima & excludam: Si in- mentum habet: qui de ca teftanrur c-
grcdientia cetera vniverfa, licet centum uentus, funt claudicatio, diftortio, cor-
fmt, nihili &; nauci erunt illico. Vbi hic jrupeio Si mortificatio. Hxc poliunt Me­
autemveftra compofitio?0 cocci. dia, qui ex homine difeunt: hoc tenent»
Thilofo
pluma Sic ergo Plnloiophia mater Medici- N^ifi enim exterior homo in tc ficus Si
uriltdj. nx eft, in qua natura cognofci debet.
au*. exploratus habeatur, nihil certe nifi ex-
Cognitio illa eft afte&uum, Si aegritudi­ perimentator eris, hoc eft: qui fpc eucn-
num hominis,^elut finis vicinius,pro-* tuali Si ambigua exfpe&atione alaris. An
pter quem homo eft. Et ficut inipoftibile vero Do&orum,an latronum eft, ifta
eft, vt quis citra naturalem cognitionem difccre? Quiuis enim probus le&or fe­
aut colores faciac.aut arbores cducctiftc cum expendat, an placuerit Deo per fi­
injpoffibile quoque eft, vt citra iftam vi­ cariam huiufmodi fcientiam, & peruc-
dere pofiis, quid in homine lateat. Et ftigationem humano generi impertire
ficut beneficio naturae quidnam in femi­ Medicinam, an minus? Nam reueraid
ne fit, peruides: fic per eandem ipfum Dei confilium nunquam fuit. Foras erg6
quoque hominem introfpiccre Si perf- iftud tam nocens difciplinx prxludium,
Gith Jc
vi nolo picere Si perferutari debes. Et ficut Qalla aut experimentum. Qui enim a Deo hoc
unmr* acvitriolum atramentum fundunt :fimi- fine conditi funt, vt vitam feruent red-
uuullx.
litcr etiam, quid in homine lateat, co- daneque: hi illam eripiunt Si expilant.
gnofcis.Na omniatalia natura pandit.Ec Et fas iit obfccro, nos per tales probatio­
ficutvnde procedat nigrucx nigredine nes Si carnificinas magiftros creari vei
minime cognolcere potes ctiafi aliquid Do&ores? Ita nimirum melius cum hu­
feriptu lir.fic xq; nec ipfos morbos.Hoc mano genere a&um effet, fi plane nullus ph!$°<i£
qui nouit,quod mg»u facitiis Philofoph9 a Deo Medicus creatus fuiftet. Per iftas ttcattfi*
exiftit. Qui vero falte nigrum fcifelfe, enim experimentationes plures interimi
is nihili eft, nec poteft aliud quicquam, oporteret, quam a Do&oribus vniucrfis
quam eo nigrore polluere Si pingere, refici ac feruari poflent. Hac itaque dc
instai Qui vero talis, vt diximus, Philoiophus caufa Deus Philofophiam nobis propo-
* mts' eft: is iam facultatem Mcdicinx ingie- fuit, vt ex ipfa docti Si fcientes nafccrc-
diatur, Si externum in internum con- mur, Si magifterium etiam extra ipfum
uertat. Ea conuerfio Medicum parit. fi hominem faceremus. Illa enim non oc­
ex macrocofmo microcofmus fiat, ea- cidit, non interimit. Sed hxc talia apud
queitadirigatur,vt cx ipfo interiore ho­ vos locum impetrare non queunt: fed
mine nihil depromatur. Hqc enim via hortatibus fanis crafius obftat fubinde
mere fedu&rix eft atq ipla mors. Ptius- Beanifmus. V cftram ipfam confcientiam
quam enim quis interiorem hominem iudicem ftatuo, an non omne propofi-
totu fine externo addifeat, metus eft, vt tum veftrum ac molimen in errore ac
fatis xgrotu futuru fit,qmbus cofidcradis ambiguitate mera verfetur? Et nifi Deus
'aprimo ad nouiftimuvfq Medicus per- xgrosferuaiet, quisfuperftcs viuus ma­
ueniat. Qui enim cx hominedifccrc fa- neret , ficut hanc Dei bonitatem Si mi­
tagunt,abhis requiritur,vt tam primum, sericordia ipfi quoq; merito admiramini?
R a Porr6

r -
 7? - t ' fi

it ^

I96 Pa r a g r a n i T R A C T A T V S 1.
. lUtO
A ,- Porrba. Aiutonr.ua exterioris homi- "dum confiderata c f t , quod Rumfditas
* “ «- nis M edico vfquc adeb totaliter &pcr~ fuam fixam frigiditatem habeat rvolunt-
hominis fed c incorporata cffc debet , vt nc mi- que cum hacmorbum calidum excelle­
qi®B° ‘ nimum quidem in capite pilum , nul- re cum tamen morbus nuIlus in frigore,
£ c.effa lum in corpore porum ic ia t, quem an­ aut calorfc fixire fit,a c fiXunicum noii
tea non .decies foris feu in exteriore ho­ fixo omnino pugnare debeat. Hinc er-i
mine & inucncrit, euidentiflime gb furfdamcntum ftatutum e ft, Contra­
cognoucrit. Nam ex hac Anatomia afs ria d contrariis curari, hoc eft, frigida ca­
quoque Receptorum nafeitur, ita vt lidis pelli. H ocoppidb falfum cft, nec
membrum cum rnerrtbro , arcanum ar­ in Medicina vnquam verum exftitir.
cano, & morbus cum morbo confera­ Sicquinim b fc res h abet: Arcanum eft ■
tur & iungatur. ‘Ncruus enim ac rhom­ fa n ita s.M orb u s fa n ita ti eft contrarius.Ha?c
bus omnis it\ hoc la te t; non in nume­ duo iam fc inuicem expellunt, vno in c
ro , prim i, fecundi, vel tertii gradus. alterum agente. Haec illa funt contra- «acon-
Membrum ad membrum xftim etur: &: ria, qux fe mutub expellunt :ac vnum JK u
fic morbus ac arcanum’ cpniungentur. continenter alterum ipfa morte ciicit, ,um‘
Hoc modo natura vult ipfam M edici­ vt contrarij fui nihil reliquum maneat:
nam tradari, nona, pro more impofto- quae totalis abolitio in frigore &: calore
rum. Vnde enim illa fciehtia im erfit, non accidit. Artificium expullioniseft,
kiUTx°- <l»ibd calor, frigus, hum iditas, ac fic- denub non reuerti. Vbi verb vnquam
6itamut-.i^ras morbos pariant T&: quod eofdem auth ycm s,autxftasita expulfa vtnon
iidem iuxta etiam fanent? Quid eft redierit ? Nunquam, nullibi. Ideoquc
quod ficcitas exficcat ? Quid exficcltib illa de motu falcem, &: natura temporis
e i eft aliud, quam qubd humiditas^ tcftancur,non de morbis. Aliud morbus
loco vno in alium traijciaturi Sic enim e ft: aliud ipla funt Elementa. Elementa
Sol linteum cxficcat: cuius quidem hu­ non aegrc(cunt:fcd corpus fit aegrum.Sic simiIia
miditas non in nihilum ab it, fed ex eo Scorpio fcorpione curat, & Rcalgar fuu firaih '
bus nu
loco in alium traiicitur. Quomodo fri­ Rcalgar,Mercurius fuu Mercuriu,Mclif- I3»tufc
gus i calore aufertur aliter, quam qubd fa fuam Meli(Tam,cor fuum cor,fplcn fuu rc«£o
aut*
(altem pondere minore illud maneat t fplenem,pulmo fuumpulmonem;no cor.
A d d e , qubd caufie c x quoque expen- porci,non fplen v,acce non pulmo capr^,
dendx (int, vt quod tempus concernat, fed membrum jundum magni interioris
idem quoque fcientiam M cdicinx atti­ msmbro hominis.
neat. Iam ergo xftimate ipfi, quo p ad o, Sed nc sequo diutius auditores meos
cum philofophiq tantopere vacui (itis, detineam : in genere ipfos admonitos
veftrq Mcdicinq fcientia in veritate velim, vt magnum pfimb hominem co-
fubfiftcre queat? Non inficior equidem, gnofeere ftudeant, & per hunc poftea
vnumquodlibct harum rerum naturam etiam inreriorem.ncc temere fidem det
requirere. Id vero Medicina non cft, & palma verbis ac d o d rin c prxeepto-
non etiam arcana: led quidnam eft , rum fuorum,qui fibimet ipfifubindc vi-
quod ex homine loquitur?Quid ex ocu­ d o ria ita decernunt, vt aliquid etia ve­
lis videt ? Qjiid eft quod in auribus au­ ritatis ac juris fuperfluu habeat,nec cau-
dit ? An frigus, an calor ? Imb horum fa vlla cadere poflinc. H oc verb prxiu-
nullum cft. Quod (i autem vel calid a, / dicium vos nihil moucat. Oculos ad
«qtVii ^C1 »vel hum ida, vel ficca funt, opera ipforum aduertite: cx ipfis, qua- JJ1* 1,
ures non quidifthxc ad vifum attinent ?fic ip- les fint, propius diiudicabitis. Quid
anendit: J .. > r i. .
fam xqualiter Medicinam quoque con- vero vos docere polfinc, quife vbiuis
fiderari oportet, vt nec frigus, nec ca­ turpiter dan t, & in mendaciis publici
lor cum vifu coniungatur : fed velut vi- multoties deprehendantur & conuin-
fus eft arcanum oculorum , fic vicilfim cantur ? An verb vos in magnificos Do-
arcana ie habent ad oculos , & res alias. d o res promoucanc, aut magiftros cre­
Idedquc bono femper iure membrum ent illi, qui nullius vnquam momenti
* membro adhibendum ego iubeo. H ic dignitatis fuerunt ipfimct ? Et ferio vo­
enim ars Medica condita cft. Sic in ar­ bis hoc infigite.• operibus credite,non
canis, Medici Pharmacopoliuin fitum verbis. V erba, res inanes funt: opera
cft. Calor enim calor m anet, 5c frigus aujem teftantur de fuo magiftro. Ego k“*
frigus .• nec (e confumi patiuntur. Aqua qux feribo, obfecro vos legite, cuoluice,
jr manet aqua: ignis ignis: fiquidem Ele­ & diligenter trutinate : non vel cum in-
menta fixa funt. Et fixa hscc natura non- uidia*vci cum contemcu, vel cum irriiu.
Nam
 D e Astronomia. i
Nam per quae iam vobis dcfpicacui Medico totum proponi oporteat ac con-
fiun : cade vobis ipfimet tandem in fum- liderari.-Icire vos conucnitin hoc fecun­
mum contemptum ac contumeliam ver­ do fundamento Aftronomix [ quae Phi-
gent» Et ii omnin6 vobis lententia ftat lofophiae per quam homo cognolcituri
auditores agere: tunc oblecro difcite, &: pars fuperior eft ] quo pabo corpora illa
parti vrrique aufcultate j adeoque quod intelligi debeant, velut in fuperiorc, lic
bonum & vrile eft, feligite &: retinete. etiam in interiore fph.Tja microcofirii
Nam ii a vobis non quotidie ruminentur quomodo fcilicet vnum firmamentum
illa qua* trado: vnde qunefo fundamen­ vnumallrum, vna natura, vna edentia
tum Medicinae folidum vobis accedere pra*fto fit fub diuifa Ipccic at. forma. A- AOro no-
Homo queat? Id enim agendum eft, vt micro- ftronomia itaque fundameiftum fccun. mfcqtiii
a b exte
Bl* IIOl
t. cofmum in externa Natura
.
fedulo cu- dum eft , hominis partes duas com- tu d al*
(«adu>. riose cognofcatis & edifeatis: in qua qui­ plexa,eius nimirum aerem ignem.
dem mira & fccretiilima arcana, quae in Iraenim&r Philolophia duas partes com­
homine condita fintj comprehendetis plectebatur , terram fcilicct , &c aquam.
&: obferuabitis. Id vero faciatis non in Sicut autem in Philolophia didtumeft:
meam gratiam, fed in falutem argrorum, itaviciflim ac pra;cipue quidem in A-
&: laudem Dei Quis enim vnquam is ftronomia vos arbitrari velim , quod ini
fuit, qui hominem vt hominem libi pro- hominecoclumacaerexiftat, non fecus fu H <Tm o
c<r-
pofuit ?In ipfo facultates omnes cxcoc- ac extra •nec Mei illa magis ^ in terra fit, i^ n
acr ^. &
cacae limt: nec illum quifquam nouit. qua in corpore. Qu.r lactea linea in coc- qua, &
teira.
Et hinc nihil mfi noxa & perditio emer­ lo eft , eadem in nobis quoque incft. Vt ,r
git. Theologi ccrr^v admodum pulilla- duo poli in coelo . lic &: intra nos, Qua­
nimes futuri lint,ii tales Medici fierent. lis Zodiacus in caelo, cabs etiam in ho-
Iureconfulri quoque quantopere fape- nunc, nc minus quidem pilo. Vnus idem-
V
rent, facile animaduerterent, fi id cru- bue numerus firmamenti in coelo m
pcrct. Similiter & alii. Horum omnium corpore : vnns peraeque criam numerus
caufa eft , quod ipfe homo proponitur: in aere. Cum ergo homo quoque ilta in
que tamen nemo recte ferutaxi ac cogno- fefe contineat: operar pretium eft,hanc
Mtuiiu (cere fatagit. Metallum enim in aqua, quoque cius partem cognolci, & nc qui­
Inomni
bus t!< . & interra,&:inaere,&:in igne habetis: dem in mimmo ncgligi.Vos quidem hu­
>) JCCDflS.
Haberis quadruplicem Mer curium,qua- morales Medici admirari pollicis qua raJ M o­
druplicem Betonicam , quadruplicem tione Galaxa per ventrem moueatur,auc fiow
Tcrcniabin , quadruplicem Aniethi- vbi polus fuperior infenorque confiftac* .
os
ftum. Et horum vniuerforum diferi- aut qua Planetae creent, aut Zodiacus
« menaliud non eft, quam lola forma. rotetur : haec tamen admiratio veltra
0- Sic quadruplex etiam C hchdonia eft, ciufdcm farinae eft cum illa, qua (cilicec
& quadruplex Orizon. Haec autem non ratione Mchffain ventre nafcatur ,aut
t aliafunt, quam in ipfo homine. Qua- ferrum in corpore rubiginc inficiatur. Veirum
0- drupliciter enim is conditus cft;& ap­ Ncc mira ha*c quidem funt. Quantum in c o i-
p o ic.
IV probe formatus. In hac formatione fita enim eruditionis habetis . tantum. &: ad­
«■ eft Medici feientia, arfquc, ipfum mirationis. Qui enim impeniius omnia Admira-
13' arcanum. Ad hanc fc componet &: diri ­ admirantur fatuis &: ftultis? Satagendum
U* get , nec ad quamcunquc profeilioncm autem ante omnia eft Medico, vt homi­
aliam, cum his non quadrantem & con- nem ipfum in altera parte, quae Aftrono-
ucnientcm.
%
micam Philofophiam attinet, probe'co­
Hifce ergb dibis primum Medicinae gnitum habeat,^pfumque huc introdu­
fundamentum iudicatum volumus, id- cat, coelum in eum ingerat. Aliis Me­
que fufficienter: nimirum quod fine dicus hominis non cnc. Coelum enim
Philofophia ifta Medicus nullus confi- in iphaera fua dimidium hominis corpus,
ftat: fcd qui ea carent, meri impofto- & dimidium numerum morborum com­
res fint , velut mufeus ex arborum plebitur. Quis vero ie Medicum profi­
truncis enati. teatur, cui morbi dimidiae huius partis
non lint pcrfpcbi &. cogniti.
SECVNDA MEDICINAE Sic#quoquc porrb ftatuendum eft, ho­
Homo
COLVMNA ASTRONOM IA. minem patrem iuum in coelo pariter fiUu»ac*
ac aere habere, ipiumque filium cfte,
^ V o d fi iam hominem fecundum
& firmamento fa&u ac genitum.
compofitionem luam a quolibet
R 5 Et
 «

198 P aragrani T r a c t a t v s II.

Et in hoc cardo principalis verfabirur, vt aliter i11tel figendum non c ft, quam vc
iftacgo ram plane demonftre ac confi- fciatis, ipfam terram &: aquam nunquam
-ciam , vr i s vos adftipulari facile po/Ticis. agrotare aut affici, nili firmamenta fu-
Edi vero hoc loco id negotium ego non periora in caufa jfint. Nam li putrefeunt.
quidem totum accurate confecero : nihil ab aere Sc caelo putrcfcunr. Si fterileA
tamen intererit. Ncc enim id ad funda- eunt, ab aere & c a lo id patiuntur:& infer*-
mentum Medicina: attin et, quantum quicquid randem morbofi accipiunt, Jdonb.
cius hic producimus. H ic falcem, qua: id a firmamento fumunt. Ea autem pe-
Medico fcitu neceflaria fune, indico. Ce- culiaris iam in morbis 'explicatio cft,
tcra infuoloco d ifq uire, d e 6 enerxtione b o- qua: lingularem quoq; Medicum confti-
minis-t vbi plenius tradentur. H ic autem, ruit, fi Medicus diuidi debet, vt fune
quid deficiat illi, qui illam ignorant, ac Humoraliftar, Sc C h iru rgi,& Phyfici,
quidnam is fit qui eam nouit, iam pla­ ideo caufa nulla alia cft nifi pudor, igno­
nius docente me intclligcndumvobis eft. rantia, infeitia, & fuperbia. Quod fi
Nam quamdiuhomo fecundum hoc erg o , vt di&um eft, pars ca corporalium
fundamentum in Medico pcrfe&c non fpccicrum in corpore cxiftit,vclut exter­
adumbratus cft : tamdiu nulla veritas in na duo Elementa, terra, & aqua: fic fci-
Mcdicinacft aut fanandi, aut cfFc&u$ rc- re debetis, quod in membris quoque
&e nofcendi. Non enim cx homine \fed corporis fimiliter pars morborum intel-
ex patre morbi procedunt. Ex quo autem ligcnda fit. Idcoque intclle&is illis mor­
illi procedunt, cx eodem difee tu 8c in­ bis, {equitur deinceps alia origo fuperio-
Vcirtm quire. Vermis ligni ex ligno nonenafei- ris fphaerse.Nam in fc ipfa iacet: intdli-
ligni no
cx ligno. tuc: in lignb tamen eft. Gryllus cx argilla gedumq; cft,quo modo &: fdrm.\ quid in
Otjllus
non tx fornacis non gignicur:in illa tamen degit. illo loco fiat. Et vcluti in coel.o ftant, no
argilla, Eruca: ex arboribus non progignuntur: a d im e n t , non portanrur, fed 1’cfe liber­
i. >cau-
bzu> cx iis tamen adharrefcunr. Scarabarum vnde rime pratter omnem terrenam rationem Afln in jj
conltcl-
tetionc* prodeatmo ex ftercore equino,fed gene­ ac poteftatcm librant: ita fimilijcr eciam i,bunt-
Acr non
tangibi­ ratu r a conftellatioue. Quae vt in lpfum in corpore funt. Et velut in coelo ftcl-
lis .
cadit, fic crcfcitvcl non crefcit. Sic aeque. \x tingunt, corporalem tamen pei mix­
hominis vniucrfa quoqi a patre procedat. tionem nullam habentes : fic idem fit
Principio autem fcirote, acrem & i - etiam in m icrocofm o: & quemadmo­
gnem corpora non elTc tangibilia, fed dum harc operatio inuifibiliter proccdir,
fcnfiblia &c vifibilia. Sicut ergo in coelo: U. operatur vifibiliter : idem fimiliter c-
fic in homine quoque corpora ea a:gro- tiain de Medicina inrelligcndum eft,que
tant. Et ficut Sol v q 1 ljedic, vel commo­ operatur vifibiliter , ipfa inuifibilis exi- Medid-
V dat : fic corpora quoque in homine affi­ ftens. Hoc enim quod videmus, medici- HmT
ciuntur,ceu terra a Sole. Iam vero cor Sol na non eft, fed corpus cft, in quo illa ia-
non c ft, nec cerebrum L un a, Sd lic de cct. Arqanaenim Elementorum funt in-
caetcris. Cor enim &. cerebrum fphaera: uifibilia: itidem &: hominis. Q uod vifi-
cartcrorum elementorum. Et ficut coe­ bile eft, id externum cft, huc non perti­
lum in illis operatur : fic limile quoque nens.
corpus in homine exiftere intclligen- H oc videtis, acrem corpus cfte firma­
dum eft. Quid vero medicari luftineas menti.4 Oculi autem id non probant, fed
citra fundamentum ? Qui morbos quae­ arcanum humanum. Ac in aere cpnfiftic
ris corporaliter,qui tame corporales non firmametum, hoc cft, Elementum jgnis.
fu n t, nec corpora habent, quoad hanc Loquimur autem, fecundum opinionem
partem. Quomodo calorem Solis terra: • noftram,vtfuperm*:qu6dfcilicet coelum
adimes r Nilv.l ages. Gontra illum enim ac ftellas nemo baiulct, nemo in curfura
poteftatis nihil habes, quam vt vmbra- agat. Nam cum terreni fimus, terreno
culo cin$ ardorem declines, aut taxi in- more loquimur. Ideo dicim us, Lunam
ftar fuffofsa terra cc abfeondas. Hoc iam nihil deportare, vc nqc Solem. Sic etiam
vcrbhoftcmexpuliftc non e ft,fe d fal- loquimur, f l e r e m m h il tjfe-, cumipfum
tcm .cius operationem declinalfe. Sic nemo videat. Si vero natura fuperioris
hoc ipfo m o d o ,& non alio intelligerc incellc&us ccnfc nda, &£ proponenda eft,
debes fundamentum aggrediendi mor- comperimus,rem vnam effe fuperiusS:
bosfir mamcntalcs.Porro verb eciafcie- inferius: hoc vno diftare, quod terre­
dacft pars vna morborum firmamenti, ne id non comprehendimus, et(i terre?
quod operantur in parte altera. Q uod hurafit, ea ratione diuifum, qua videtis
\ vt
 r
s

D e A s t r o n o m i a .
'9 9
Vt,albedo color cfl,color etiam cllnigic- rabuntur. Sic ergo humores fcponen­
do. Hi duo quam contrarii inter (e Se di- d i, proprictatcfquc Ele/ncncocum pro-
ucrfi /unr? ceree nimiopere.Sic feres ctia nahendx fune , Se ex iis difccndum,
/ V
cum corporibus habet, du dicimus: Aqua quid morbi fmt. H x enim de humori-
& terra corporafunt-ctrlumautem& aer non bus nihil abi eradent, fed ad penitiili-
n [ m ilite r , &[ m ilit e r tam en fu n t. Aut L u ­ muin Mcdicinx fundamenrum re de­
t u est corpus,corpus esis S o l e st:no# auter* aer, ducent , qui tamen ha&enus exorbitas,
qui etiam corpus est. lara marmor afpicite. Se fraudulentex circa morbos omnes
Id renebrofum Se oblcurum cft, vt vi fu tegens.
penetrari non po/fir, fecundum /iiperfi- C xtcrum , hoc quoque fcire debetis i
ciem falcem a/pc&abiie. Cryftalliis con­ caelum in nos operari. Hanc vero quis o - .
tra pellucidus eft* Se per hunc vides, que peracioncni incclligec, qui coeJutn fe­
infra iplura sut. Sic marmor terram, cry­ cundum fuam cftentiam Se naturam no
ftallus aerem indicar. Er fpedace, quo­ cognouit ? Quid /cientia a liu d , quam
modo lignum craifum Se obfeurum /ic: aftrum ? Si ergo aftrum bafis fapi- iafufTid-'
vitrum aurem, quod ex eo fit, e ) arum,lu- entia: ccelcftis cft : debet Medicus ^ cod<f*
cidum, Se minime oblcurum. Sic (cire cius periruseffe. Si talis is cft,iam d,f-
debe Cis, ipfas quoque duas[ h e r a s hoc rejpe- cipulus Mcdicinx fadus eft, fcientiamq,
ctu conferri & comparari* Nec eft, vt mire- habet, ccelum iri homine cognofccndi
rurquilquam ,nos in acre ambulare,cum Se diiudicandi. Quamprimum aurem
is tamen corpus fit. Nam Se pifces m interius coelum iudicat, tum Medicus
aqua moucnrur, nec ramen ad fundum eft, alias minime. Si ccelum enim fal- Medicus
decidunt, aut luftocantur. Sic nos quo­ tem extrinfeciis intcliigir, Aftronomunt
f que in acre. Ouum conferuat vitam Se tantum agit Se Aftrologum. Si horni-
Vitdlui cfienriam: Vitellus in albumine claudi­ ni vero applicat, cados geminos nouir.
c*t«a
rrmn. tur, Se centrum feruat, nec ad partem vl- Iam ergo cognitiones dux Medicum
K lam inclinatur. Vitellus fignificat fphx- vnum faciunt in parte illa,qux fphxram
ram inferiorem; albumen fuperiorem; fijpcrioreattinet. In Medico autemcitra
Vitellus terra Seaqua cft. albumen aer&: omnem defedtum hoc confiftere deber,’
ignis. Sicut vero hic vnum fuftinetur ab vt fciat in homine caudam Draconis, Se
altero : lic idem euenire credito etiam A rietem . Se Axem polarem ,& lineam
extra, planequcperlufum habeto, aerem meridionalem ,* Se ortum SC occafum.
VitfllUI nihil nili chaos clle nili albumen oui: ipsu Q ux fi ignorat, apage talem ad Pila­
tecu 6c
\iqua:il- vero ouum effe cadum ac terram. Si erg6 tum. Circa hxc autem notate, rem v-
bumen
ler jc i. ( vt: ad propoftnm redeamus) albumen tale, nam efle fuperius Se inferius aftrum, nec
ouameft cll,0<^ corporeum non videtur* Se tamen illa fecundum vires fuas diuidi. Sed , ve
caiu m sc dictum esi) corporeum exfiftit (quod aer in.obturato vitro furfum deorfum
terta
Rumo­ loli oculi difccruunt) morbos pavit? qua mouctur, in bonum & malum mutatur»
res non
conut- ratione tu eos mtcruofccs., ii Philofo- non fccus ac aer exterior, cum quo is v-
munt E
lemctis. phiai ignarus fis? Q uod fi enim dicturus nus c ft» lic fcire debetis, vnam fimiliter’
lis: Esi phlegma,, eH cholera , esi [a n gu is , esi rem iu corpore Se cado ede. Frangitur
melancholia: recordari debes , liare qua- vitrum , Se nihil m utat, aut feparac in
tuor cum Elementis non conuenirc. O- Elementis, Elementa enim iam acte vi­
pus autem cft, cajcum elementis ita quaj- trum craut, Se erant >cum vitrum para­
drare, vtnon minus exteris ipfa quoque retur. Sicut verb vnus vtrobique aer eft,
Humoiei elementi fint. Hi ne iamconfcquicur ho­ fcdr is diuifus: fi e in homine firmamen­
Mmcon
utniunt rum morborum feientia, fimulSc propo- tum idem e ft, qu’o d in coelo,non tamen
Elemcn
tu. fiti tui fcductio. Alio enim modo ope-* portio v n a, fed dux. .Manus enim , qux
rantur Elementa*, alio itidem niodo lucem Se tenebras di/feparauit manus im-
✓

phlegmata. Qux.fi in quatuor illas.par­ quana illa, qux caelum ac terram fabri-
tes diftnbucre velis, aliam viam ingredi cauit:eadcm hoc quoque inferius in Mi-
debes,quam que ab Humoraliftis incepta crocofmo condidit, ex fuperiore delum-
MaJie.tc
preben* cft,qui in fentina humorum mergi vo­ ptum , Se intra cutem hominis inclufum
lunt, nccquicquam nili ftercora quxrunt quicquid coelum cocnpledivur. Idedque
tra&autque. V nde qdoque (cientia eo­ exterius cadum index cft coeli inteno-
%

rum omnis ad cliiinata, purgationes , SZ ris ? Quis ergo (e .Medicum ia& ct, qui
fimiUa dirc&a eft. Et hic qux omittun­ coelum exterius non cognouit ? In ifto Medku»
tur , in modo purgandi piamus enumc- en.m coelo nos iumus , Se id noftris * *„***•
R. 4 oculis

t V
 Voo » Paragrani T RACTATVS \
ocufis obiectuni eft. Coelum autem in bitiofum nomen prx f c Ferre. Hxccnlia
/ nobis quod cft, oculis noftris non obii- excarnificant xgros. Vnde vos carnifices
citur, fed poft oculos rciicitur. Ideoque etiam & corruprores vocamini, qux vc-
illud videre non po/fumus. Quis enim ftra ignominiacft. Vobis quxfo nunquam
per obie&am cutem introfpicit? Nemo. perfuadece ipfi, quod vel ex Auicenna fa­
Ideoque ante oculos nafcirur Medicus, tis eruditis liris, vel in Galeno omnia in-
& per anteriora afpicir, qua: poft ipfum ueniaris, vel ex Mefue vniuerfa corra­
funt» hoc eft, per exterius contuetur in- dere polfitis. H xe enim omnia vobis
terius. Sola exteriora cognitionem inte­ muiro minus fli veritati aftipuJari vultis) Petrus de
Crefcca*
riorum miniftrant : alias res interna commodant, quam rufticis Petrus de Cref- dis.
nulla c o g n o fc i poreft. Iam de duobus cen tiis. Idemquc eft, ac fi quis fe fieri
firmamentis fi quis quaerat, an vnum Muficum polle putet ex Dannhufero, aut Dannho- ien au*
.alterum inficiat:fcirote, hominem qui- nobili fermina de W eiffenbnrgo. Cantio tio.
Jfomo dem exterius non inficere, hoc tamen quidem fuauiter lonatei,qui rerum co­
e x te r io r
io fic iu n - inficere interius. Caula hxc eft quod pia latur cft: necqucnquam profundius
tenoxd.
filiu s patris bonorum heres J i t , non pa­ mulcet ipfo cantore. H xc vero nonne
Aftrum ter bonorum filii. Iam vero aftrum pater funt confideranda M edico, utrum homo
►arer eft
fnlomines
i eft filii, &: ab aftro homb eft. Omnis fui parentis Anatomix heres ac polfelfor
filn
etiam infc&io ab aftris incipit , & hinc fit? Hoc enim demere illi nemopoteft:
dimanat etiam in hominem: hoc eft,de- nec filius fine patre cognofci valet, fed
finente coelo, incipit homo: Coelum au- cognofci vult per ipfum. Er pater Adarn
cemipfum in hominem non penetrat aut non cft: nec Heua mater hominfi. Vtri- p««n<£
ua non.
impingit. Ideo neque fulfitibus nccfapo- qu£ enim homines ipli erant. Homo au­ matec
ribus opus cft.fcd aftrum ipfum in horni- . cem non ab homine genitus eft. In primo h«®w“-
ne manu Dei difponirur & ordinatur, vt n. homine nullus prior homo fuit,verum
imitetur h oc, quod coelum exterius in­ creatura: & cx creatis cft limb >&: homo
choat & gignit. Ideo,qux hominis funt, fa&us eft lim b^Si homo limb" manfir. Si Honio
fequi quoque ncccffe habent. Et Sol qui­ ergo is limbus maniic.* debet omnino, cu ******
dem per vitrum tranfplcndcat, Luna au­ cure ciicumfcptus fit ( per hanc n. nemo
tem in terra facem miniftret: id tamen introfpicit, nec operationes ineo mani-
nihil ad corporis humani corruptionem feftx funt,) ex patre is proponi & dignof
& morbos confert. Quanto miniis enim ci,& minime cx feipfo. Exterius n. coelu
Sol ipfein iftum locum penetrat:^anto & l coelum ipfius, coelum vnum funt, fed
miniisaftra quoque ipfa in hominem def- dux tamen partes. Ita pater, etiam ac fi­
ccndunt: ncc radii eorum in hominem lius duo funt, & vna tamen Anatomia.
quicquam transfundunt. Opus enim cft, Vnum qui n ou it,alterum quoque nouir.
corpora ifta prxftare, non radios. H i c Iam vero quoad fcicnciam xgrorum fa-
corpora microcofmi aftralia fu n t, quas nitacis, non conuenit hominem pro ho­
naturam parentis hxreditario accipiunti mine in genere fumere, hoc eft, pro om­
Ita ergo , quia homo fimilis fa&us eft nibus.* Corpus enim eius patitur, non x-
aftris, aftra autem ante ipfum fa&a funt, ternum, quod in ipfo : Si corpus patitur j
& ipfc ex aftris: necefle eft paterna in’fi- id limbus eft. Iam vero vniuerli homi­
lio latere, velut in homine. Ideo no cum nes limbus vnus funt, &: vniucrfi morbi
exteriore coelo interius negotium habet: limbus vnus funt. Ita ergo conftituc,o-
fcd vice verfa. Filius enim fcquitur pa­ mnes morbos omnium hominum, vnius
rentem, nec eius vel anteambulo cft, vel tantiun hominis morbum efTc. E r fi to­
collateralis. Hoc modo Mars filium fuu. ties Anatomia , quoties h orno ( fecun­
in aftro hominis^habet , fic in ipfo fi­ dum Humoraliftas ) quis hic finem qux- Medw
lium fuum Saturnus habet : fic xque fo attingere poflet? Nem o. Ideoque fci- pTia»
lupitor, fic Mercurius, fic V enus, &: tote, debere Medicu in omnibus morbis
Sol , &: Luna , &: extera omnia’ hic fine omni defectu fuafcientia pollere. Et
inenumerabilia. Quare id nequaquam hoc ex externo patre defumit,vriciacquid
contemnatis Medici quod veftvum no­ in Arabia, quid in Europa, quid in Italia,
men* ftabilit & compler. Quam e- quid in Germania, &c. fubfiftar. Quouf-
Medici* uim iucundum eft, quam honeftum & que etenim mundus'extenditur, eluere
repiebc
fio. eximium, fi Medicus lux artis certus& Medie9 debet,no homini vnicoaddi&us.
confcius fit? Ars vevb nulla c ft, ronchos Et hxc per patrem fieri opottet. IsGaba-
'tpirarc, cucullos gcftare, magnum & am- lifticam fciciuiam docet, quam tu difcc.
Cum
 «

tr
i
t

D e A s t r o n o m i a . 20/
Cum ergo in homine cadum fic, nec exifterec, vna operatio, vt prxdrdtum
ac q. ^ ra^onc negari po/Tit: icire vos cih Idcoquc (acore quod ficut fe /na-
*nM Medicos in vniiierium velim, quod in giium coelum habet, tale coelum eum
!oakL homine etiam fubfifiant omnes afccn- imprimere in natiuitate. Acres admo-
dentes. lam vero, quis hoc dicet, homi- dum mira cfi, fi quidem decem iriillii
xem jfcendcntifubieftum ejfe, mjifolus ex- infantumtam nodtc,quam die nafeeren-
terausaridus Ajlronornus?Medici cfi, hoc tur, coelum tamen vnum tion affequerc-
planum facere Sc deregere. Quot enim rur,fbd diflarcnt tanto inceruallo, quan-
-i Afcendentes coeli, tot etiam hominis. ro Oriens difiat ab Occa fu. Sicut enim
Sic homo in naturas prop£ infinitas coi- arborin terra ex/em ine indies magis
locatur. Vnde accidit ipfi, vt in hoc lo- magifque augefeit $c grandefeit: fic ho-
co /anus, in illo xger, in hoc raiis, in il­ rx cre/cunt in terra aduerfus cOelum: vc
lo alius, hodie hoc, cras alio modo con- quanto maior exiftic arbor fuo femine,-
ftirutus fit. Sic efgo quotidie ac nullo canto maiores etiam afiralcs horx /int
momento fn vlla corporis parte fecurus terrenis ipfis; tanto, inquam,maiores, vt Horfae_
tfi, vel fanitatis, vel aegritudinis. Quia fecundum hotas noftrasiterrenas neque- *
fir3,ct.
terreni*
res verd fanitatem & xgritudinem cor­ ant menfes comprehendi fub noftris
-. r* j- . maiore*
poris concernit, necCfTarium e/\ omni- Minutus. Erinira varietas aut conditio
Med.of* no, vt Medicus Aiccndcntium, & co- incaulaeft,vc hic tantopere admirati
icitfffl iundionum, Ph netarumque exaltatio­
cogamur,- velutetiam in hoc, quod in
*?
nem , omnemque adeo conftellatio- nobis caelum aer cxiftat, vtell extra
nem cognitam habeat, canique probe cum dida magnitudinc.In pundo enim
-i •/ciatacinrelligar, Ht fi eam inrcHigit ex­ non minus circulus exiftir, ac in ipfo cy- J;}'"1"
;i
tra in parre, (equitur deinde, qua ratio­ clo. Iam quanto maior cft cyclus re/pc- p u a & ° »
ne hominem ei conferat, quia numerus du pundi?Et tamen vtrique integri funt.
hominum maximus , iiqj fere infiniti Sicut ergo fieri poteft, vt circini pes im­
s»l cxiftunr, ldquc agat, vt in vno quolibet mobilis cjrculum ducat,alter aure mobi­
A
cum fuaconcordantiainucniat, vbi/a-** lis fpatiofam peripheriam :ficxqualcac
nitas, vbi morbus , vbi principium, vbi fimile incrcmentii eft magnitudinis ho­
exitus, vbi finis, vbi mors iit. Cadum e- minis rcfpedu caeli. Similiter etiam in
tenim homo cft: & homo caelum, & ho­ deci cmcnroa caelo verfus hominem>vc-
mines omnes coelum vnum , Se caelum luti funt radii ab ambitu in pundum
homo vnus.Ideo hiefeiendum eft,cur in fuum redeuntes. Sicut enim po/fibi-
hocloco illud,in alioaliud,cur hic nouu, le cft ex fumma tantum diftribui fic
1 ibi vetus, alibi aliud fit. Cognofccndum tantum etiam ex exterioribus in inte­
t vero hoc eft, non in forma,non in coelo riora.
gratia fpeciei, /ed in diuifione impreifio- Ideo vero, quia homo cx terra pro­
}• t nalium virtutum. Ea omnium maxime dit , & cx cado, patitur ca, qux patiun­
Medicum conftituit& ftabilit. Sic enim tur illa, & attrahit ifta etiam, qux in ip­
%

I- intcllige : Quandoquidem nos homines fis funt. Illa enim in fefe habet: vnde
Ifj cadum vnum tantum habemus, & id in operatio quoque cx ipfo procedit. Nam
«r quolibet priuatim codum cft, non diui- qua caupi alia homo edere appetit,quam Homo
cur edat
ib* fum, fcd integrum ac foltim : quid ergo quod ex terra eft ?Cur bibere appetit ? cur bf.*
caufx eft quod non omnium etiam ho­ Quia cx aqua cft. Cur refpirare ? Quia
c u t c a lc ­
iit
minum vnus motus ac vna ratio fit* hoc cx aere eft. Curcalefcerc: Quiacxignc at.
i► cft, vha mors, vhus morbus, in omnibus eft. Sed , dicat quis , q u id h a c aei nojlrum
cedi», modo fimili ? Nam caeli efficaciam om­ propojitum ?Imo hxc cognitio eft, cx qua
t &)ot cur
aoa vna nino certam effc oportet. Quia ergo v- Medicus regimen conftituit. Extra hanc
tStfec.
fcrvs'T num tantum caelum, vnufque motus, regimen nullum prxftituitur. Et caufa
quia vnus homo, vnum coelum,Sc fic eft falcem morborum externorum , non
!) porrb : par videtur omnino aut omnes verorum Elcmetarium. Hinc enim cau- ceim»
homines fimiliter fanos, aut fimilitcr fam &: rationem morborum cognofcite, S*,,;
«I
xgrotos cxifterc. Hoc autem non fit, qubdfcilicctcentrum morborum pariat.
ll*
fed infringitur operatio in tempore cae­ Vnde etiam quiuis morbus generatur.
i'
li generationis Infans enim qui iam co- Et extra quidem centrum morbus nul­
cipitur, iam fiuun coelum habet Si au­ lus fit. Idcoquc otiose de aere putrido
tem omnes infantes in vno momento loquuntur, dicuntque , Fores cla u d e,vita
&
nafcercntur, vnum falcem etiam codum nebulam . Nifienim intcipfo conftdlatio
fit, 1U-
*
i
a
V
 #

tot
^ I
1
Paragrani T R A C T A T V S II.
lir,nihil damni fcnties. Scire e r g o conue- enim mea feledilfima in pharetra adhuc
nir, in hoc cafu , originem non ex aere condita habeo.
xftimari debere excerno», veluti fi quis Sic etiam intelligitur, atq; hinc emer­
de iplendore Solis loquatur , & non fi- git principium caularum fururoru mor­
mul de Sole ipfo. Sol Lunam nullam Ix- borum, quod maior homo, hoc eft, ho-
dir* fe d tantum Soiem.Lunanullum So­ minis pater ipfe quoque in morbos inci­
lem afficit, fcd tantum Lunam. Ex hac dit ,cx quibus patris morbis lilii quoque
confiderationc generationes quoque morbi xftim cntur& indicantur, lamau- Aflron*
mo mi­
morborum non ex opinione externa cc- • tem Aftronomi campus ille eft, vt in co- nor ho­
Icte Sc xftimarc. Quod idem eft ac li di- mune loquatur, nec indiuiduum colli- mo non
cogui-
cas: Prout motus e s t , ita. rtoftra i st fanitas met. Ipfi enim homo minor cognitus ,tt*
& agritudo. Vtrique enim addidi fumus. non eft, quomodo fe ad coelum habeat.
Motui fubiedi fumoslecudum m orbos, Idem ipfum quoque Medicum fugit.
fecundum fanitarem. Si ab illo corripi­ Nam etfi quidem Iciat, quem attineat,
mur, de illo etiam feire nos decet, & no aut feriat: tamen,quia non omnium ho­
de aliis. Extra hanc artem, quis judica­ minum Cofmographix peritus eft,rem^
bit? Vt in qua fcientiaconiundionis,ex- vt poteft. explicat. Q uis enim Philolo-
aitationis, & dierum vel bonarum, vel diix ac Aftronomix alius finis eft, nili
malarum fita eft? Quis ram innumerabi­ lomo ? Si ergo non in cognito homo lit
les patres & matres, ex quibus homo c6 - didat artes mortua: funt. Similiter,quid
ftat, line arte illa cognolcec? Q uis tam Medicus eft, fi non cum Cofmographia
varios filios in homine inuenict per hu­ concludat, cuius lingularem fcientiam
Medie, mores, pcrcaulam primitiuam, antece­ habere debet,vt & eorum,qua: iamdida
caufr,
pumici* dentem, coniundam? O ruditatem & funt ? Omnes enim fcientix in Cofmo-
uaAntc
cedenn proteruiam! Quis beanos iftos docuit graphiam referuntur : &: line illa nihil
coniun-
a, vel­
morbos eo m oao diftinguere? Partitio fit. Iam autem coelum fibi ipfi Medicus C ociam .
licantur morborum ex ea via procedit, qua: nul­ e ft, vt canis vulneri : quod homini hoc m cdctiu
vt anu,
lo numero comprehendi poccft. D ifcc- cafu deficit. Q uia enim plus eft,quam
dumque eft non ex antecedente, fcd cx creatura m ortalis: pluris etiam fcientix
alcendente. Hunc morbi habent: nec elTe debet. Si enim lcirc d eb et, quid in
coelum nouit aut antecedentem, aut pri­ coelo lit, quid m terra, quid in acre,quid
mitiuam. Quid primitiua eft nifi pater? in aqua: quo id facit ? Huc nimirum, vt
Quid coniunda eft, nifi coniundio? Et feipfum nofcat, quis fit,3£ vnde lit. Hacc
quis huic omnium morborum originis cognitio nifi neccffaria efict: homo nun-
cognitioni acquiefccre poteft? Quilibet* quam xgrefceret. Vt verb videar homo,
morbus fuum integrum Philofophum &: quifnam , &: qualis lit, ide6 patris vices
Aftronomum requirit. Et fient intelli- gerere debet in morbis & fanitate. Ec
gendaeft origo harum rerumt lic ipfo- videte, hoc membrum Mars fecit, illud
runi quoque morborum. Quis vfpiam Venus, iftud Luna : pars hxc Chaos eft:
e ft, qui in generatione rerum natura­ hac ex parte eft Tcreniabin : hoc loco
lium huiufmodi diuifionem ferre pofiit? fanguinem &: carnem cx aqua, vel terra
Medie.
*epreh€ Multo ‘minus Medicus. Et hoc Acade­ habes. Horum hominis morborum &
fio.
micum fu? O captatores pediculorum! faqitatum finis hic vnicus eft, vt inde
Sic quidem loqui res facilis effet ,fi mo­ cognofcat limbum, ex quo natus eft, vt
do vera effet. Medicina autem hoc pado cognofcac pecora in fyluis & agris, vi-
non fingitur Sic vos cogimini alTiduo o- deatque fe pecoribus onminb fimilcm timtntis Homo

lidis veftris fyrupis adhxrefccrc, ac tam elTe,necvUa parte meliorem. Conuenit em iiu
finulis«
non mc*
morbido fundamento curam vcftram ergo hominem feipfum confiderare, & u™
inftruitis. Videte verb, quantopere vos creaturam vniuerfarum peritum clfc, vt
lixc ornent.Ipli Theoricx,Pradica quo­ hoc pado feipfum nofcat. Cognitione
que vcftra rcfpondet. Vere dico, fi huic hac nemo altius penetrat ipfo Medico:
infeitix nutiummiferitis,&: naturas coe­ in ipfo enim cognitionis huius veritas fi­
li terrxque fetutati fueritis,futurum, vt ta eft, Sebalis. Huic credi, hunc authen­
non vnum falcem librum, fed Bibliothe­ ticum haberi par eft,nec quenquatn aliu.
cas veftras vniucrfas cremetis, II cum Iam quia homo exteris creaturis omni’
Homo
his.ii fieri poffet, ipfos quoque eorum bus fublimior eft : hx vniucrfx in cohnc
magiftrosacaudores. lncerim me So- oportet, lntelledus eria ipfi ab Ada™?
phillica veftranon perterrebitis. Spicula hxrcditarius additus eft, vtjquanmsfic*
t ttiot,
iudicct,

S
 Db A s t r o n o m i a . i oj
. iu d ic e t , n e fu p erb ix L u ciferi c o n fo r s turam e x p e n d e r e . In im icu m e n im fin o -
Hac, q ui h o c ig n o r a n s , D eo ipi 1 f c fin ii- ft i, n o fti etia m a m icu m . Si ca elu m lio ftis
le m x ftim abat. Q u x etia m ca u ti e f t , c f t : in fe r io r fphx ra a m icu s e ft 'S i h o fti-
cu r h o m o a liter co n d itu s t e crea tu s fit , litas ex fp h x ra i n f e r i o r e : in fu p er i o r e
hoc c ft , ifta ta liter prxuidit D eu s, a c a m icitia eft. Non terrx p r o d u d io n e s
ipfu m e ca d u cis c o n d id it ,v t fux o rig in is f e m p e r : f e d t e ca eleftia arcana iuu an u
memor effer. V nde c o n fc q u it u t ia m ,o - Iam v e r o morbus n ullus e f t , q u em n o n
puseffe h o m in i,v ticicn tia m fuam a M e­ violenter im p u g n et fo la natura a c p r o ­
d ic o hauriat, D eus en im h v n c co n d id it, p r ie ta s , t e m in im e co m p lex io . Et f i c e
vr tibi e x p lic a r c t t e d e fin it e t , quis fis ru­ co n tra . V erm es en im qui n a fcu n tu r, o ri - non
v*ri*»e»
ex
te,quo vinculo, quibus p x d icis ftringa- ginemfuam ex p r o p rieta te h a b e n t }t e qUAliXM-
u oas.
ris, t e qua re lib era ri debeas. Q u x con- n e c ex frigore, nec ex ca lo r e. Et h x c
fid eta tio vniverfa e b n o s d e d u cir , v t in- p ro p rieta s ca u fx v im in morbis o m n ib u s
telligamus, hominem ex creaturis ex­ habet. Quis v e r b manus huic operi a d -
ternis hac vna de causa productum e ffe , moucbit, vt morbos d efer ib a t c o s , q u o -
vt per infirmitatem fuam admoneretur, rum naturam ac proprietatem ignoret f
vnde fumrus t e condirus fit. ' Aut quis fanandorum eorum modum
cdom Iam autem , ficut di&um c f t , ipfum docebit, qui illius imperitus fit ? Ideo-
ipofati
bjIiu» quoque coelum xgrotat. Sed illud porro que vtrxquc fphxrx arcana ifta fu d M e - ‘
Stant fe effundit. Id homo hxrcdirano acci- dico impertiunt. Iam verb arcanorum
fert. A rcana
pit Ipfiuscnim cadum parentem imi­ t e Medicina: ea differentia eft, qubd ar­ 6 c Medi­
cina qua
tatur. Morbus tamen reda ira non pro­ cana in natura feu effen tta operantur, differar.
fertur. Intra fe etenim is corpus h ab et, Medicina a u tem in ebrrariis Elementis-
quod in quatuor, non vno confidit. Per­ Arcana autem Medicinae fc non praefe­
mixtio ea Medici fubicdum eft.. Subie- runt. Et Medicina: fune h a:. vbi frigi­
di vero natura Medico comperta effe dum calido, multitudo purgatione de-,
debet, quod nimirum coelum hoc mor­ menda intclligitur. Sie ergo ccnfentur
tificet, quod illud aer mortificet. H xc fubftantix arcanorum,quod natura: fint,
caufa cft,cui: fcire Medicum deceat, di redae aduerfus proprietatem hoftis >
quare fphxra fuperior tam violenter in- non fccus ac pugil aduerfus pugilem. Ita
uadat,&vbi, ac quo loco inuadat, quod­ conflidus natura: quoque cft, vt dolus
que mors fola impetum eius retundat, dolo anteuertatur. Et quxeunque natu­
ita, vt caelum perrumpere te penetra­ raliter in terra poJlidemus: eadem natu­
re non polIic. H xc repreftio cft ftrangu- ra quoque in Medicina referuata vult.
latio eius,quod intra cutem clauditur, Ec hoc pro exemplo Medico fit: aliter
Attendendum enim hoc loco e ft, quod hic non a g i, quam ficut duo hoftes fefe
interiora adi a , qux mortifera corpora fibi inuicem opponunt, qui aut xque fri­
gemina in (e habent, propeer geminam gent, aut seque excandefcunt, qui ambo
illam naturam morbum inducant,qui armati funt ,qui fimilibus armis ludam
extra cutem excutiendus omnino te ex- intendunt. Penes hos vt vidoria fe
t

trudendus fit. Id vero caelum non mo­ h ab et: fic de homine etiam fcire debe­
litur. Nec enim geminatum eft. Hanc tis, geminos cius ludatores naturale au­
vero mortificationem qui aucrtet M e­ xilium ab vna matre Hoc eft, vna virtu­
dicus, qui nefeiat, hxeaftra coelum fuum te follicitarc*Cumfimili virtute operan­
perrumpere te excidere : te fi quidem tur etiam arcana. Haudquadam ergb
perruperint, folam ibi mortem extrudi, conucnit,vt eadem induftria in Medici­
non ipfam fanitatem ? D e his Parami- n i fuggerenda vtatur Medicus,te vello-
rumlcge,qucmlibrumpcculiarem mor­ r\cas,vel haftasMcdicinx in man9indat.
borum caufis ac origine addixi. Ea enim ipfa hec in fc habet. Tu faltem
Tantum ergo fitum eft in fundamen­ naturam arm a: qux poft fcipfam tuebi­ Natura
quia M c*
to M edicinx, vt, nifi Recepta contra tur. Haec co fine produco, ne quid te­ ,dico
ipfas aftrorum propictates,&: moifooru mere gradibus fidatur, qui tanta hoftili- tu&lda.
proximascaufas dirigantur, curari pro- tace caelum impugnant. Omnis enim
Cootit- bc ac fanari nihil poflic: Q ux enim ftel- confidcratio tali exemplo terminatur.
l x , eadem & morbi natura cft: te qui V ulncratur quifpiam,&largo cruore dif­
ftellx, idem etiam morbi cognitionem fluit. Huic fanguis fifti non poteft. Ex re­
habet. Et hxc quidem cognitio nihil mediis aute viginti.vel triginta adhibitis,
docet aliud, quam ipfam M edicinx na- vnu rude quoddam hqmorrhagiam fidit.
Aut

1
 2.04 Paragrani T ractatvs t

Auc ccfTac profufio fponte (ua. H ic quid vero cau/a Jcuis eft , quod quis trifa ria m
fciendum aur confiderandum fit M e­ loquatur Si (cnbat? quod quis:rcrum na­
dico? Vnicusfcilicecfphajrafm otus. Pro­ turas Si (p ecies, quo (peden r, praue ex­
cedere vult ftella , curfum eius nullo pediat? Secundo proeeftus etiam imrfie-
inhibente. Huiufm odi motuum (eu m ores funt qui tamen rebus non minus
curfuum plurcs fune: plures etiam cef- neccftarius cft, ac ip(a virtus. Et qui pro-
fationes Si repreiliones cruentationis. celfum ignorat, qui is virtutem compcc- *
Iam quot curfus: tot (anguinis cohibi­ tam habeat? ProcefTus enim virtute de-
tiones. Ars ergo in hoc fubfiftit, plures monftrat; Si virtus per proccffum expli­
c(Te res ifchacmas, Si tot, quot motus (eu catur. T e r t io , quod iftorum audorum
curfus. lfchjcmum vero ad motum (eu animus fenfu(quc ncc in morbis, nec in
curium relatum, id iam arcanum cft: vt rebus aliis vnquam intelligi potuit: an
ftella cum fua M edicina confideretur,Si eos legi non prohibendum (it? Nam ncc
calidu cum c a lid o , frigidu cum frigido memores (une matris natura?, ncc eius
conferatur. Aliud enim hic nihil cofidc- luminis, nec vilius naruralis principii aut
randueft, quam natura cunatura*.Cuili- origin is.Q uid enim aliud vnquam vf--
bet marito fua vxor: vxori cuilibet (iius piam egerunt, quam quod compilata Si
maritus iungatur. Et in hoc Medicinae commendicaca nonnulla in publicum
neruus (itus eft, vt indicium fiat de bonis dederunt: quorum ratio ac fundamen­
Meaic. malifquc (ignis, de membrorum laefioni- tum (quod ne tantillum quidem intelle­
rcpichc
fio. bus. H oc quidem aliquatenus inceptum xerunt ) longe aliud quam dcfignarunc,
a nonnullis eft: icd non fatis periti M e­ deprehefum eft. Q uo m odo ipfi quoque
dici in ordinem id coegerunt. Obliuio- Poeta? (cribunt, Si varia comminifcun-
ne enim M edicinaom ifiacft: nccaliud, tur, vnumque ex|alio fingunt,iam hoc, ia
nifi pars faltem dimidia propofita eft. aliud cantillantes: quorum penna nihil
Totum vero elifum cft. aliud quam Medicina? virus eft. Funda­
Cum erg6 tanta vis coeli fit, quae M e­ mentum Medicinas ita produci debet, Fun,}l*
/*i _ . i, . m euuiu
dicinae tam potenter nominetur: opus vt filex m Saphyrum Si Smaragdum, Si lunau
cft, vt fundamentum hoc, qupd propo­ Venus in Solem inducatur, non per ar­
no, tandem obftinate feructur, nec extra tem folum, fed Si per caelum: ncc folum
id quicquam tenetur a quoquam. Vndc forma, fed etiam virtus. Adcoquc ita
etiam conucnit, vt, quaecunque contra docendum Si feribendum eft, quod om­
i pfum producuntur, aut eduntur, in me- nes Coralli virtutes in marmore, Si mar­
diam pyram iadentur. N ihil enim in il­ mor in Corallio reperiantur. Facilis eo­
lis, nifi merae fcdudioncs. Et quis mihi rum opera eft, qui de coloribus feribunt.
id crimini dabit, quod Plinium in fuis de Leuis is labor cft: illius, qui fui vicini di-
Plinius
nullius viribus rerum naturalium commentariis d a colligit Si confcribit. H i fetiptores
m om eti
rcittadi* reiicio? N ec enim is quicquam feribit, nullo iurc dici queunt. Ex fundamento
i it.
quod aut verum fit, aut aliquem vfum matris rem deducere debet, qui de filii
habeat. Non inficior equidem alicubi natura commentari vult. Et hoc pado
ipfum verum tradidifie. Sed quis cft, qui res quaelibet fit id, quod altcru e ft, nui-
fciat, in quonam , aut quando id verum lumquc per melius, vel deterius fic. Scri­
deprehendi queat? Caelum operatur fuo ptorum adeo nunc illorum resebper-
tempore. Et caelum id eft, quod rerum du&a eft opera, vt iam Rhabarbarum ac
vires profert Si manifeftat.Vires enim ac H crm odadyli vitra mare quxrendi fint.
virtutes coelo fubiedae fune.Q ui ergb Ex hoc beamlmo pharmacopxorum te­
aufit quifpi un de virtute tradere, qui fi- meritas enata cft, qui naturam Si cogni­
mul non addat natiuam virtutis horam? tionem medicamentorum % dcferucrunt.
Quid id aliud eft, quam inanis, colledi- Refque fe hxc aliter no h ab et, ac fi quis
tiu s, Si inexploratus fermo quidam, qui pro fc didurum oratorem conducat,cum
de rebus vactiis perfonat? Et tamen hu- tamen ipfcmct fatis orisaclin gu x ha-
Medic iufmodi feriptis
teptehe* 1
blaterones illi adhxrct.. beat: cui hoc faltem deeft, quod os non
60. N cc cuim herbarii qnicquam predicare, aeque peritum ac affuctum babeat. Sicut
aut exornare norunt, quam quod lin- aurem cx ruftico fieri D o d o r poteft: fic
gux, cui omnes doli infunt,dulce obue- cx Gentiana Rhabaibara. Huius velim
n\at. Quis mihi vitio v e rte t, quodM a- vos memores effc: ficut vniufcuiufque
crum Si audores huic fimilcs no magni- os informari ac inftitui poteft* fic ipfa
facio , Si ledionem eius veto ? H x c ne quoque natura difciplinae fubieda eft.

i:
H
 1

D e Astronomia. 2 O)
Medici. Medicina enim B iuxta hortos, B iuxta ni:Hic eft, hic non eft nec diceretis, fa- r?rtun*
j^ nte xgros nafeitur. Poftquam vero Experi- ciam periculum,Deus bene taueat.Nulla ui-.m_
?umi!b mcmatorcs & Humoraliftae furrcxcrunt, fortuna eft fine fundamento, aut fine
OCII i d Grxeanias Medicinas Germanis obtru- proficientia experto. Quid fortuna eft a-
R«on/ dere aufi fune. Ac hoc idem cum pannis liud,quam ordo,cum cognitioncNaturc
JJJJ?opi eft, qu6 longius allati:e6 meliores.Do- coniun&us?Quid infortunium eft,quam
mone mcftici aurem, qui arque frigus arcent, praeter ordinem introitus in naturam fa-
ditfcxcn
ttu abie&i vilefeunt. Vnum qua eandem re chi$?Natura fi rc&e procedit, ea fortu­
altero potius eft?Sola opimo,B voluntas na cft.Si exorbitat,eft infortunium.Quac
aut ftulritia ea differre facit, fedu&io- in eorum gratiam profitemur, quibus
que ea tantum oculorum eftfqui vitio perfuafum eft, fortunam virum efte, ad
quodam a nonnullis vifus fenum dicto placitum hominum omnia facientem.
correpti, herbam fexcentorum millia- Id quod falfum eft. Noftram enim in Dcfoltu
riu intcruallo difcernunt,B qu^ ante pe­ natura ordinatam conditionem habe- m ,,ao«opl'
des eft,non vident. Cadu autem tam an­ mus.Qui in luce ambulat, nullo infortu­
te pedes eft, quam vitra milliaria mille. nio obruitur.Qui per tenebras vadit,nec
Si Afleendens xgrum inuenirc poteft ad ipfe infortunio premitur: fors vna vtri-
iugulandum.-inuenire illum etiam pote­ ulquc eft.Qui non cadit, ordinem tenet.
rit ad feruandum. Geminum vtrumque Qui cadit, ordinem infrcgit.Ideb fortu­
cft:vbi morbus,ibi Mcdicinarvbi Medi­ na Binfortunium non fc habent, vt nix
cina , ibi morbus. In arcanis enim tarta- B ventus : fed cx penetralibus naturae
rus fit Hyacinthus,Rubrica A labaftrum, deducenda B ctfgnofccnda lunt. Idco-
Arcano-
tuunii. Silex Granatus, Argilla nobilis, Bolus , que infortunium eft inlcitia : fortuna
Arena Margarita,Vrrica Manna, vngula vero (cientia Qui in pluuia ambular,etfi
Ballamus. In his deferiptio rerum latet: quidem madelcat, infortunatus non eft.
in quibus probe verfatum effe Medicum Qui in Sole ambulat,infortunatus no eft.
decet. Nam vtriufquc tam fortuna,quam infor­
Qualibet res temporaria coelo fub- tunium a lolis dubitantibus B fperanti-
ie&aeft. In caufa eft earum putredo. bus confufta funt.qui ambo nihil faciunt
Quam primum decurfusBfinis prxfto aliud, quam os hiatu pandunt,fi quid fors
eft, vicina eft etiam rei difTolutio. Poft inuolaturum fit. Circa cognitionem B
vnam quamlibet folutionem introduci feientiam adeo nauiter laborare dct»cris
debet nouus aflcendens, B nouus in- Medici,vt originem fcu caulam tam for­
troitus. Hinc enim fit, vt larpe decem B tunae , quam infortunij Iciatis. Hocdiim
viginti incidant vni membro,ante quod, non poccftis,a medicina manus amouca-
ccrlum totum interit. Sic ergo recentes tis.Nam interficere aegrum,infortunium
alixconftcllationes prodeunt, vtiles vi­ non eft. Ipfum etiam fanare, fortuna no
ta’ , damnofx valetudini. Vnum enim eft. Finis eft B fcopus, fecundum quem
momentum frangit ac dcftruit, quod quaelibet agit B operatnr.Finis enim tc-
poftea nunquam redintegrari poteft. ftatur, qui vel in fortuna, vel in infortu­
Nunc autemex hoc (equitur fortuna in- nio, vel in fcienria vel in ignoratione
circumciforum Medicorum, quod vna vcrlctur. Quis numerum nouit morboru
Medie. cademque Medicina iuuant hunc, illum alius, quam qui nouit numerum planta- M or.cx-
icpte-
beoik). n6 iuuant,& rame vna eft, B ia procedit rum Barcanorum naturalium?Nihil al** merum,
iaretrocedit, Ad ifta vero opus eft Icien- tero plus eft : nihil miniis eft, quod pliis
tiaRcuolutionis B Alterationis,B per- fupermancatfquam fola mors,quae nullo
•mutatione AfTccndctis,Bfinitonc.Exal- numero includitur. Quia ergo numerus
tationis,B noua ratione coniunebionis. par vtrinque eft: quis primus eft in fu-
Alio modo quis quxfo Medicina 'guber­ mendo numero, quam Philofophus pro
nare & dirigere pofiit?Vos autc Medici, parte vna? pro parte altera Aftronomus
vbinam tandem bafin veftrx fortuna: eft: nec alter plus altero eft, a-mboque Mediea
quxrctisB ftatuetis?Aut quem crimh numerum morborum (eruant. Medico om monis
tbo*
nabimini , fi res aduerse cadant? quem impollibilc eft,cos experiri.Is enimMe- «perire
i. n r i . 1 . . • impofli-
praedicabitis,fi pro voto fuccedatrQuid dicus clt laltcm vm regioni , vni anno bite,
•fortuna eft? quid infortunium? Narrate primo, anno fecundo quid nouit tan­
mihi,quae facies Lunae fiit, quos oculos, dem. Ex fc ipfo compertum non habet,
quem nafum gcrat.Si cocleftium motu­ qua re nomina eruantur B inucniantur»
um do&rinamguftalTctiSjita loquercmi-' Sic B lue principium materite, natura: >
S feientix?

i
 1.0 6 P a r a g r a n i ' T r a c t atvs Il /.'
/ciencix,&: proprietatis (itum cft.
.* An ergo iniquum fit,Bcanis vobis ve- TERTIA M E D fC lN AE
ftram ftulcitiam, &: errores, &c xgrorum CO LVM N A A L C H l M l A .
fedu&iones detegi & in apricum dari?
J ^ i R o p o s i t o noftro infiftenres,
Medie, Aut aliud fundamentum vos habere dc-
xepreh€<
cec:aut peiore latronibus in fpcdtaculum iam deinceps fundamcncum
fio acris*
prodeatis oportet. PutauThe, mihi hoc Medicina? tertium produci­
vitio vertendum , aut me extra patriam mus, quod eft AlchimU. Huius
ciiciendum efle, quod ifta talia dico &: q u id em , nifi M edicus ad fiimmum vf-
voltis exptobro ? Q u o d in rei veritate que gnarus & peritus / i t , callum ac va­
aliud nfhil eft, quam lacrocinium vcftru num eric, quicquid artis fu x impendet.
c tenebris foras eliminare. Au&oritas Vlquc adeo etenim acris ac fabrilis in
veftra diutius ftabilis non erit, quam v (- liiis operibus Natura cft,vt nili cum fub-
que ad lentendam xgrom m .T um enim ^ accurato artificio tradari nolic.
Natua
temporis lare manifeftabimini. Beanif- N ihil enim ea in lucem profert, quod m o s .
mum vcftrum non tuebimini per vcftros” ilhco in fe perfedum /it, /cd homini id
com patrcs, &: affines, aut'per adulado- perficiendum relinquit. H x c p e r fe ftio Ptrf<a$
nem&afTenrttionem principumjled alia vocatur A lchim ia. Alchimifta enim pi-
omnino lors &: vcftra &: vobilcum eo­ ftoreft, in e o ,q u o d panes coquit: Vini- gj^jj
rum eric. Nili enim ita fundamentum to r in e o ,q u o d vinum parat: textor in ^ 4
vcftrum’conftituatis, vt morborum no­ eo, qubd pannos conficit. S ic , quicquid
mina futura lint Leonis, Sagittarij, M ar­ ex natura? finu in commodum hominis
tis , Saturni: tum certe nihil quicquam profunditur: id qui eo, quo dcftinatuin
efficietis aliud, quamvc in infortunio eft,redigit, is Alchimifta cft. Ex his iam
voluteminiivtrum vcroillorum pro vero diferimen huius arcis a caeceris hoc fimili
fundamento proponetis aegrotanti ? Rc- dato nofeite. Cogitate enim fi quis pcl»
uera li mendacia illi vcftra fcirent, aut lem ouinam crudam pro veftc & tegu«
comperta facis haberent, multo freque- mento fibi indueret , quam rude id 55
tiores lapides dorlis vcftris ingererent, cratium fututum fit, fi conferatur cum
quam pedib9fuggerercnt.Nolitc dicere.* pellione &: pannifico.diqucrude & craf-
ha:c cft M elancholia, illa eholcra. N ec fum eft,fi quis cx natura depromtu quid
enim res icafe habet. Veram fcientiam habet, & id non praeparat. Imo id priore
ab exrerno mutuemini: &: lic vos nemo multo rudius eft. H oc enim concernit
mendacij coarguet. Minis mc quidem ipfum co rp u s,ac v ita m ,a c fanitatem.
veftris & calumniis nihil moucbitis, aut Vnde fit, vt multo accuratius tra&andu
percelletis. Si enim in arenam dcfccn- & habendum fit- Iam autem opificia vni-
dendum f it , mea mihi domi arma &; uerfa naturam aemulata funt>& cius pro­
nota, Sc iam promta lunt. prietatem ica edidicerunt, vt iam natu­
Hinc iam aeftimate Auditores &: Le- ram ipfam in omnibus exprimere , &
&ores,quo fundameto ego&: illi vtamur: quod in ca fummum eft, elicere potiunt. Media*
&: iudicatc, vtrum mea feientia, ab in- In fola autem M edicin a, vbi omnium « 7^
fania,annigrom antia, aut D iabolo,vt maxime necetiariuni e rat, id prxftitum 5, ST
aiunt, pendeat & prodeat, luxta autem minime c f t : qux ob id etiam hoc refpe- ^
trudnate etiam fundamentum, quod ip- & u rudiffima Sc impolitiffima exiftic.
fi habent, vndenam id emergat. Meum Q ui craffior ctic poffit h o m o , quam qui
in veritate cft. Ex quo iam eius patrem carnes crudas v o ra t, &; coriis rudibus
dignofeere poteftis. lpforum autem cft vcftitur, ac domum fibi fub proximis
mendaci): vnde &: huius originem fine- fcopulis ftatuit, aut fub pluuiis moratur?
que conic&are procliue eft. Et tot com ­ Sic aeque, qui craffior poffit etie Medi­
memoratis hic iam columnae alteri fine cus,aut qui rudior Medicinae prxparatio
« *

impono *. explicationem vberiorem ad­ elfe queat illi,qua in decoquendis rebus

diturus iis locis,vbi natura Sc homo def­ vtuntur feplafiarii. Foedius enim nihil
er ibentur. Quod hic meum quidem pro- eft,quam medicamenta ita pinfcrc,fubi-
pofitum non e ft: fed hoc falcem fuit, vt g e re , & inuicem confundere, aut vario
explicarem, vnde M edicina defumi de­ m odo polluere. Et quemadmodum lllu
b eat, Si qucimodo dignofei debeat a corium ornat: fic medicamentarium fua
fraude impoftorum, qui eam verbo te­ ars- Q u ia veto hoc loco verum ic- ‘
nus hadenus tutati funt. mediorum prxparandorum fundamen­
tum

# •
 \

• D e A l c hi mi a . io 7
tum, (upcrquoipfamedicinaconfiftic, cx ipfo egrediuntur etiam artes huius
mif«|iii producitur & ftabilitur : ideo feitote, (cientia?. Sic ergo, fi per coelum, aut a
i.*1 fundamentum hoc ex penetralibus na- coelo funt: a coelo etiam gubernabuntur,
f*
turxerui debere, non verb ex cerebro vt ad nutum t e arbitrium cius fiant illa,
imaginatiuo,velut cocus pro fuo arbitrio de quibus di&um &: indicatum eft. Ita'
pultem coquit. Nam in hac praeparatio­ prxdi&x res a coelo ad eius Voluntarem Ab aftris
remedia
ne fummum t e t e vltimum rerum pofi- fn&x funr: ideo coelum eas etiam ducit liinrSc
tiljm cft. Ita, (i hic Philofophia t e Aftro- t e moderatur. Porro autem de his etiam gitber»
r nantur.
nomia, hoc e ft, natura morborum t e feitote : fi Medicina cx coelo e ft, citra
remediorum cum omni compofitionc omnem contradi&ionem coelo quoque
t e coniudionc fua intclligatur,tum pro­ fubic&a manebit,eique morem geret,t e
ximum eft, t e maxime ncccffarium, vt ad ipfius arbitrium fefe accommodabit:
qu i, quod id fcis, impendas t e adhibeas, H oc fi verum c ft, nccefTc cft,‘Vt Medi­
decernas. Natura fi quidem ipfamet in cus opinione exigar de Gradibus* & Com ­
his rebus te docet, cui potiflimum ope- plexionibus* & Humoribus* ac Q ualitatibus*
• rar ftudere debeas, vt Medicinam tuam ac nolens volens Medicinam in aftris
in eflfc&umdeducas. Sicut xftas pyra t e cognofcat,hoc c ft, Naturam Medicinae
vuas: fic tu- Medicinam tuam proferre fecundum aftra diiudicet, vt tam fuper-
deb^s. Quae fico modo adhibeatur» cius n a,quam inferna aftra fciat. Et quia na Medici
fine
ceric cuentum optatum aflequeris. Si Medicina fine coelo nauci eft : ideb per ccrlod-
nauci.
cigo id far agendum e ft, vt quemadmo­ coelum eam deduci oportet. H x c eius Medici­
dum aeftas fuos fru&us prodit,fic tu quo- dedu&io mliil cft aliud, quam terra: in na ab
*ft'is no
que Medicinam tuam proferas: feitote, ea exiftentis abolitio >te ademtio. N ec *cgirux« niu ic-'
ftit quod xftas per aftra id faciat, nec citra enim coelum eam regit, nifi ab ea fepa- pazara.
M*id ipfa. Hoc iam,fi aftra prseftant:hoc loco Yata illa fit. Si ipfam fcparafti: tum Me­
E T ' obferua praeparationem hancita dirc&u dicina in poteftatc aftrorum cft,&: abiif-
ir i, vt aftris fubiecta fit. Ea enim funt*, dem regitur ac fofpitatur- Sic qua? ad
quae opus Medici complent &perficiunt. cerebrum fpedat, ad cerebrum per Lu­
Idcoquc, fi talia aftra funt: Medicinam nam deducitur: adfplenem qua? facit,
* iuxtaea intelligi, ac naturari omnino eo per Saturnum corriuatur: cordi qux
aequum cft.No vt-dicatur:Hoc frigidum impenditur , per Solem illi aduchirur.
cft,hoc calidum,hoc humidum, hoc fic- Sic per Venerem reguntur R en es,p er ,
cum: fed vt dicatur, hic Saturnus eft,hic Iouem H epar, per Martem bilis. N ec
Mars cft, haec Venus, hic Polus. Sic via de his tantum,fed t e de ceteris omnibus
re&a incedit Medicus: maxime, fi prae­ incffabilitcr id fentiendum cft. Nam
ter hoc,aftralem quoq; Martem cu ena­ quid eft ea Medicina, quam matrici fae-
to libi mutub lubijeere tu coniijngcre te^ mina? ad h ib es,fica illo a V enerenoa
concordare fciat. H ic enim volua, vel dirigitur? Q ualeefietrem edium cere­
nucleus fitus c ft, quem tamen Medico- bri , fi ad hoc Luna illud non deriuarct ?
t rum nemo, a primo ad nouiflimum ante Ita etiam de exteris iudica. Omnia enim
mc admordir. Hoc fic intclligcndum alias in ventriculo pcrfiftcrent, t e tan­
cft,oportere Medicinam in aftra praepa­ dem per inteftina emiffa, operationem
rari , vt aftra fiant. Superiora enim aftra nullam ederent. Hinc enim caulae mer­
4 infirmant t e mortificant, t e fanant ctia. git cu r, fi ccelum minus tibi faueat, t e
Horum fi quid fieri debet,fine aftris om- Medicinam dirigere n o lit, parum ad-
' nino fieri nequit. Si cum aftris autem modum proficias. Ccrlo enim modera- mal£ta
A. i v • r «»«*“ •
fieri debet, fiet eo modo t e v ia , vt prae­ tore opus eft. In hoc ergo artis opus li­
t

paratio c6 deducatur, vrfimili ratione tum ell,vt non hac norma loquaris: Me-
Medicina per coelum conficiatur & pa­ liffa cft herba matricalis , maiorana cft Medie,
_ « i - r“ • / . * • i reprobi
retur, qua etiam Prophetia? a coelo,& fa- capitalis. Sic enim imperiti loquuntur. fi0.
tta extera a coelo conftituta funt. Hoc Id in Venere t e Luna politum eft. Si e a ,
cft: videtis, aftra prxfagire t e propherari qualia prxfum is, experiri velis: oportet
tcmpeftatcm horridam,aftra portende­ vt clemens t e benignum tibi caelum ha­
re morbos,mortem regum ac principum: beas: alias operatio nulla proucniet. Hic
aftra vaticinari prxiia t e b ella, pcftcs, ifte fundus erroris c ft, qui tantopere in Fau©r
famem. H xc omnia celum indicat. Nam Medicina inualuit: tufalrem propina,li °0.
ifta facit t e producit. Q u o d facit,id me­ iuuat, iliuat. Huiufmodi artem quipis ms,uf-
r l I n ■ . a . P,rat‘°*
rito innuit. H xc cx ipfo egrediuntur, etiam bardus rufticus calleat, nec ad
S i hanc
t «
4

108 P aragrani T ractatvs III.

D irc& o*
hanc vel Auicenna, aut G aleno opusha- probatione procedunt. Sic e r g o narura
liu m Io- bcar. Ab his vos aurem progeniei M ed i­ &: hom o in fimicacc ac m o r b is couiungj,
Ium ccc-
Ium. ci did irarc foletis, oportere dari D ire- co n ferri, 3c coxftim ari volunt. In hoc
d o r ia a d caput, ad cerebrum ,a d hepar, ratio curationis &: ianarionis quicicir.
S cc. Et qui D ire d o ria illa ponere aude­ Ifta aurem om nia perficit Alchim ia: iinc
tis , cum tam en caelum minime intelli- qua horum nihil fieri poteft. Iam fi arca- f jnArrcun
M e d ie .
rrprehe- gatisrld enim folum dirigitur. Q u in & n aom n ia M cdicin^ fu n t, &£Medicine
Ho.
vnius obliti eftis,qubd vos vniuerfos ftul- om nes arcana , Sc arcana infuper volati­
citix implicat. Com perta nimirum ha­ lia exiftunr: quo iurc qu^fb fartor ille & Fhafmi
betis , quas ad cerebrum , ad cap u t, ad fordidus c o d o r Pharmacopaeus CcDif-
m atricem 3 ad a n u m ,a d v c fic a m , 3cc. pex fatorem coquum quc iad are poteft. Imb /io-
dirigant: fed q u x ad m orbum .diriganc, vero difpeniatorem coquumque feruto-
ea fcitis minime. Iam fi ncfcitis, quas adi rum. Q uanta etiam D odoru m eorum
morbum dirigant: ignorabitis etiam vbi ftultitia eft, qui per hos cod orcs rufticos
morbus (itus iit. Idcm que vos cum par­ fallunc, quibus Elccluaria,Syrupos, Pilu­
Medico* tibus principibus, quas plcrunque asgras
las, &:Vngucnca porrigunt, qux tair.cn
tum fic
(aciifico-
arguitis, a g itis, quod iacrifici cum Tuis nccvllum fundamentu ncc vllam arte,
tum vna diuis : quos vniuerfos in caelum contru­ nec M edicin am , ncc fcicntiani vfpiam tCfiC Medie.
fori.
dun t, edi eorum plurimi in inferno ie- praeferunt? N ec qui (quam vcftrum prx- beijuo.
pulti iaccant. Sic vobis quoque omnes ftito iuramento tueri aufit,quod cum co-
morbi in hepate & pulmone fiti fune, Sc fcientia &: veritate operetur. Eadem ra­
(i interdum podicem occupent. tio vcftrac quoque V rofeopix eft. Ex lo­
Medici^ Iam autem quia caelum per aftra diri­ tio enim caeruleum caelum diuinatis, ac
'na lubti-
lunda. g it, &: non Medicus. M edicinam adeo tam ftrenue n u gam in i, vt vel per ipfam
in aere redigi oportet, vt ab aftris com­ veftram confeffionem ratum fit, ifta ni­
mode ea regi poffir. Nam quis lapis ab hil aliu d, nili diu inatoria&: conicchira-
aftris attollitur? Nullus, nifi folus volati­ lia exifterc, nec quicquam coinciderc,
lis. Hinc factum eft, vt multi per Alclii- nili quod cafu fortuito ita cueniat. Sic &:
Q iiintu
tffc*fcu miam quintum effe indagauerint; quod in officinis m entim ini, &c eluendo co-
arcum
qu.d. aliud nihil eft> quam vt quatuor corpora qucndbque tantum magifterium prx vo­
ab arcanis feparentur. Tum , quod ibi re­ bis fertis, vt nemini pefuafum aliud fic,
liquum fit, arcanum eft. H oc arcanum quam penes vos ipfum regnum corlcfte
prqtcreaetiachaos cft,adeb aptum ab a- morari,cum ibi tamen meru barathrum
ftris duci, ficut pluma a vento. Talis er­ inferni occulatis. Si tyrocinia illa veftra
go fit praeparatio Medicina:, vt quatuor milfa faceretis, $c de arcanis ferutaremi-
corpora ab arcanis demantur. Huic de­ ni, qualia ea efient,quem directorem ha­
inde accedat fcientia, quid fcilicct aftru berent, & quom odo aftra morbos &la-
in eo arcano fic: & deinceps etiam fcia- nitatem regerent: tunc certe cum hifcc
tu r, quid aftrum huius morbi fit, & fit vna quoque fciretis, illud veftrum funda­
quid aftrum in M edicina contra hunc mentum meram effe phantafiam & per-
morbum. Et hinc demum procedit D i- fuafionem. Vltimum & vnum propofi-
rettio . Si medicamentum propinas , tum tum hic eft >vt ratio Medifcinae tandem
Ventri­
culus A!* illud tibi ventriculus praeparare cogitur, in his arcanis confiftat, &: vt arcana fun- Aiuas
chiuulta
qui tuus Alchimiila e ft., Q u b d fi ergo damentum.M edici obfigncnt.Iddcque fi
medicamentum co ventriculus reducere in arcanis colophon ficus eft: nccelfe eft,
poteft, vt ab aftris recipiatur, tum illud fundamentum hic clfe Alchimiam, per
dirigitur. Sin minus, manet in ventricu­ quam ateana prxparentur. ldebquc ici­
lari. Io »&; per fccefsu elabitur. Q uid dignius tote,arcana fola effe illa,qux vires &vir-
m uven
t r it u i u$
quaefo eft M edico quum fcientia concor­ tutes fimt.Idcb ctia volatilia fuut,corpo­ Mtdict
exter dationis vtriufque aftri? In hoc enim no­ ribus vacua funt chaos,& funt clarum, tc p «
nus. hcn&o
titia morborum omnium confiftit. H ic U. funt pellucidum,& funt in poteftatc a-
Alchi. ergo Alchimia ventriculus eft exterio r, ftti. T u fi aftrum nouifti,Sc nouifti mor­
S»f fiius qui aftro fuurn praeparat: non vt illi deli­ bum: iam plene in telligis, quis tuus du-
quas.
rant, dicuntque Alchimiam facere auru, d o r , quae tua potentia fit. Et fic arcana
facere argentum.Vnum hic opus eft, F ac etiam cuincunt, nihili effe veftros Hu­
4nana> &: ca ad morbum dirige. H uc c- mores, Q ualitates & complexiones,per-
uadat opus e f t : hic rhombus eft. Haec c- peramq, muchi M clacholiam , Phlegma,
nim omnia cx d u do naturae
• i ii
cius com-. Gholctam , 5cc. induciquc oportere ho-;
rum

r
 D e Alchimia. 109
rumloco Martem, Saturnumque, dicf- dum Sapphirus integer eifet , arca­
que, hoc arcanu eft Martis, hoc Saturni num nullum fuit. Pofterius autem, fic-
cft. Et in his Phyfica liibfiftit. Et quis ut vita iri hominem, ita hoc etiam arca­
ex vobis, auditores, fundamentum hoc num in hanc materiam a coelo infufum
refpuerc&: auerfari audeat ?Soli precepto- eft. Corpus ergo remouendu eft, vt quod
res veftn hoc faeiut:in ifto veteribus prx- 'arcanum impediat.
r Sicut enim^ ex femi- arcanum
CorPu*
fraftis & induratis ftudiofisperfimiles. ne nihil fit ac gignitur, nin diiloluatur, impedit,
t
H xc ergo talia ii fcire Medicum fas qux diffolutio aliud nihil cft quam pu­
Medici
b tcqmfi. cft:conuenict etiam ipii, vt compertum trefacio corporis, non ipfius arcani: fic
*i u.

e habeat, quid fit calcinare ,• quid fubli- hoc loco corpus etiam Sapphiri fe habet,
mare. Nec id per manum quidem (alte, niii quod arcanum acceperit, lam autem
verum etia per mutatione,quae pluris il­ folutio eius per illa fit, per quae coaluit.
la eft. Per iftas enim re s, fieut in praepa­ Granum agri non paruam naturae indu-
ratione deprehenduntur, maturationes ftriam experitur, vfquc dum in ariftam
perfepe eiufmodi producuntur, quales procedat. Ibi enim Elixir eft,& fermen-
ncc ipfa natura procurare poffit. Et a d . tum fummum, quod prae rebus omnibus
maturationem hanc Medicus fuam arte in natura retinetur. Poftei fequitur di-
»
dirigere debet. Is enim cft autumnus, geftio:& ex hacipfius incrementum.Qui^
jeftafque,ac aftrum eorum,quae perficere talis naturx prxparator effe vult, hac il­
debet. Ignis cft terra: homo eft ordo: res lum tranfire oportet: alias merus popi­
operis, femen. Et licet hx res omnes in narius , aut coquus, aut terfor erit. Re­
mundo fimplicitcr intclligantur , varia: quirit enim natura, vt omni modo prx- A
tamen ac multiplices fune in fine. Sicut parati® in homine fit, velut in ip fa: hoc ...
etiam multiplices in loco finis. Quanqua c ft,v t eam magiftram fcquamur, non
Areini per proccfium vnu arcana omnia in igne cerebri noftri ineptias. Cxtcrum quid
«njii nafcantur & producantur. Ifte ignis, il­ vos tandem D odorcs ac feplafiarij auc
larum terra eft;& h^c terra iuxtaSolquo- fermentatis, aut putrefacitis, aut digeri­
que cft: adeoque terra & firmamentum tis,aut exaltatis? Nihil nifi variam quan-
in hac generatione fecunda, res eadem da iufeulorum mifcellam cohcinnaftis,
&: vna eft. In hac coquuntur, in hac fer­ quam miniftratis,& fic turpiterhomines
mentantur arcana. Et ficut granum in decipitis. Quis laudet m cdicu, qui mo-
terra computrcfcitpriufquam enafeatur dum ac rationem naturx no didicit? Aut
& frudificet: fic hic quoque in igne dif- quis huic fidat?Nihil enim aliud effe de­
folutio fit, vbi fermentantur arcana, &: bet medicus,quam ipfius naturx conful-
ex fefe auferunt corpora,& perafcenfum tus, qui eius naturam, proprietatem, &
abeunt in fuas exaltationes,quarum tem- conditionem apprime calleat. Si ifta ta­
tempo- .pUS cft calcinatio, fublimatio, Reuerbe- lia compofitionis Naturx ignorat: quid
ratio, folutio*, &c. & fecundo in Reite­ obfecro poffit in difTolutione? Intclligi-
rationem, hoc eft, in tranfplanationem. te ergbjdifTolutionemrecrogrefTurn que- eft via c6 -
Iam autem ha: operationes vniucrfx dam effe. Quxcunque natura gradatim p*
fiunt a curfu feu motu,quem tempus dat. prorfumcompofuit,earcrrorfum vosfol- “ •
Vnum enim tempus eft mundi exterio- ucrc debetis. Et quamdiu, vel v o s, vel
xmn ris:alterum hominis. Sed & operatio,feu ego huius folutionis imperiti & ignari
milut vis coelcftis motus mirabilis exiftit. Et fumus:tamdiu faltem latrones &c iugula-
licet artifex quidem feipfum,ac fuu opus tores,cornutos,ac bcanos agimus.
It magni xftimare p o ilit: tamen fumma Vos quidquxfo ex Alumine produ-
hxc eft, quod coelum xque mirabiliter cetis, in quo arcana plurima tam ad cor- txcani*.
Coquut-, D igcrtt , Imbibst^ SoluMtidr Rcuer - . poris, quam vulnerum morbos latitant ?
beretyac id facit Alchimifta.Et mot9 coeli prout vcfter procefTus e ft , quis vnquam
motu &: regimen: ignis in Athanar docet ipfum more pharmacopoeorum ad hunc
virtute qu^ in Sapphiro lita eft,ccrlu pro- vfum deducet,quo tamen pollet? Et hoc
M uniit.
mit perfoiuciottc,CQagulatione& fixatio- tam deM um ia, quam alumine dicimus.
ive.Si iani per hxc t m coelu ita conftitu- . Q ux.vos vbi quxritis ? vitra Oceanum,
tum cft in fuisopci:aciombus,dum eas eb apud Gentes. Ovos.vero firaplices: qui
deducat ipfam quoq> Sapphiri fblutio- c longinquo accitis, quod ante xdes ve-
ncmfimilitcr jm /his tribus pun&is conr ftras, in veftris pomopriis promtumeft.
Solati® fiftcrc neeefTarium cft. H x c folutio talis I dcolvenpo qu ia Alc himiam ignorat is, my-
£ 2 *° cft, vt corpora per eam excludantur, & ,fteri$rum quoque N aturx .igfiari merito
ateanum maneat. Ante hanc enim cftis. An vero ita vobis pcrfuafum eft,
S * quia
 4 1

2.10 P aragrani T r a c t a t v s III.

quia Auiccnnam , Se Sauanaroiam , Se quod dicitis : Serapion,M efu e,R h a fis , P li­
V alcfcum , Se Vigonem teritis, vos cum n iu s, D io fe orides,M acier, d e verbena tra da t,
Medie. his iam fatis expeditos effe ? M era illa qu od a d h o c , a d illu d v t ilis f i t . ' Id vero
repre­
hendo. nugamenta funt« Extra hoc arcanum , quod dicis verum effe, probare non po­
nemo expifeari poteft , in natura quid tes. Id quale tibi ipfi iudicium videtur ?
vere conditum fit. In vnum cogite do-* Arbiter ipfc cfto,an non potior is fit,qui
d ores ac feriptores vcftros vniuerfos, Se probare id poteft, verum clfe, quod in-
mihi edifTerite, quid corallia contineant tus eft. Id vero fine beneficio Alchimix
ac poflint ? Q u o d fi promiffo ac txdio- minime poteris. Et fi quidem duplo plu­
fo garritu de eorum viribus multa quidc ra vel legeres,vel feires, fcientia tamen
dcblaterarint: ea, fi pofteaad vfum con­ tua omnis nihili eft. Et qui opus hoc
ferantur , confirm ant, vos coralliorum meum legit, qua fronte mihi crimini
ne quidem tantillam experientiam > aut dabit, quod talia tibi obiicio Se explico?
noccffw feientiam habere. Huius ratio eft, qu6d N ec enim tu in ad u m deducis vires Se
aicam proceffus arcaniferiptis traditus non cft: virtutes illas, quas iad as, Se fcire gloria­
fciiptus
« • n cft. Sed fi proceffus finitur, tunc virtus prx- ris. Refponde mihi:f i m agnes n ih il tra h it,
fto eft. Veftra verb tam rudis (implicitas qu a caufla eiu s e ft ? S i te H elleborus• non a d -
cft,vt plcriquc omnes putetis in contun­ •vom itum a g it , q u a illa caujfa e ft ? Q u x
dendo omnia fita effe, adeoq-, fufficere, cacare Se vomere quidem faciant, noui-
x*d. ie- ^ fcribatis, cribrentur Se mifceanturifiat fti. Sed qux fanandi arcana fint, paulo
g«h«fio puluis cum Zuccaro. Q u x Plinius Se ante dida,h ic frater Ignorantiae es. Dic cogm*
« i* • «i • •% tio Coe
. * J T 8 . Diofcorides de herbis commentati funt, mihi cuinam in operibus ac viribus rc- faiPtIO<
SLbL eadem ipfi vfu non comprobarunt, fcd a rum naturalium fidendum cft ? Iftis-nc, Jol l£tl.
lid ii.
nobilibus qui talia multa norunt, acce- qui talia defcripferunt, nec eorum vfum guooc nc co*
perut,& muliebri illo garritu libros mul­ Se experientiam tame habuerunt,an illis p»«®
nc.
tos oblcuerunt.Suftinete qux(o,vt tente- qui probare quidem fciuerunt,fednon
tis,qux ipfi tradunt,probate,an verafint. defcripferunt ? An non haec veritas cft y
Experiendi quidem Se probandi finem quod Plinius fuorum nullum vnquam piinim
tu a to ii
attingere minime vnquam poteritis ? probarit ? Q uid erg6 commentatus cft?
Q u id autem Hermes Se Archelaus tra­ Q u id ex Alchimiftis audiuit ? Qui,qua­
dunt de vitriolo ? Ingentes pol virtutes. les fin t, fi n efeias: M edicus faltem cir­
Et iftx vere ei in funt,vos autem ignora­ cum forancus eris.
tis, qui illae in ipfo fint, virides, an Cya- Si ergb tantum intereft, Alchimiam
ncx. Vos autem rerum naturalium raa- hic in M edicina probe cognofci: cius
giftri fitis, Sc hxc ignoretis ? A u t, quod cauffa a latente magna virtute eft,qux in
fcitis, legiftis quidem , fed eo nihil pro­ rebus naturx fita c f t , qu x nulli patent,
ficitis , aut commodatis. Q u id Alchi- nifi per Alchimiam pandantur Se pro­
m iftx ac Philofophi alij de viribus M er­ dantur. Alias idem eft,ac fi quis hyeme
curi) tradunt ? Eximium quidem ,& vc- arborem vid eat, illam verb non cogno-
riffimum. Id Se vobis fcitum eft ; fcd fc a t, aut ignoret quid in ipfo fit,tamdiu
L c C t n t u quomodoverificandumfit,ncfcitis.Boa- donec xftas vnum poft alterum protru­
ttoim rc ergo defiftitc. N am Se Academiae' dat, iam ramulos,iam flores,iam frudus,
inanius.
veftrx, Scvos Beani cftis,quo adifta, Se Se quicquid cius prqtcrea eft. Sic in his
tyrones meri. Legendo omnia pcruoli- quoque rebus virtus iace t, hominibus Aicrn
tatis, Sc dicitis, hoc hu ic in eft, illu d illi,h o c abfeondita. Et nifi per folum Alchimi-
e ft nigrum ,hoc e ft v ir id e : plura per Deum ftam homo ifta cognofcat Se experiatur, P*n4“*
ego nefeio : ita feriptum reperio. Sic veluti per x ftatcm , fieri non poteft, vt
e rg o , nififeriptum ita effet, tu cius nihil alio m odo ea exploret.
feires ? putatifnc verb , me perperam Q uia ergb hoc m odo Alchimifta pro­
fundamentum meum in artem Alchi- ducit, quod in natura latet, fcitote alias
micam ponere ac defigere ? Q u x mihi vires effe in locuftis, alias in foliis, alias
reuelat, quod verum eft, Se cui proban­ in Roribus,alias in frudibus no maturis, Vniuiid
do vos nimis inepti cftis ? Talis verb ars alias in illis maturis:harumq} diuerfitate
non digna f i t , qux in lucem prodeat ? tam cuidcntcm cffe, vt pofterior frudus uetfc(I.
Et non iure merito illa fundamentum arboris priori omnino diflimilis fit, non po,t>
Auftori M cdicinx ftatuatur,qux fcientiam M e- tantum fecundum form am , verum etia
^infei ^ 1C1 Pr°bat> auget, Se ftabilit? Q uale ve- fecundum virtutes. Vnde iure cognitio
ui cft. ro hoc iudicium veftrum putaaditon fit» talis efTe debet,qux a primo procedat; d
. - .- . V »i- yltimum
 D e A lchimia. i
at
vltimum: Ea'enim natura cft. Iam vt ta­ feu rationibus tribus diuifa, in L axaHua, Tem po­
ris ope-
lis natura cft in manifeftatione fu i: fic StypticA, (jr Atcaha. Quae enim laxant & xatioaes
ttei.
Natur x talis eft etiam Alchimifta in rebus illis
eft Ai* conftringunt, arcana non funt. Horum
chimifts procedens, vbi natura definit: nempe fiquidem nullum ad finem perdudum
famulus.
Gcneftum (eruat proeeflum fux natura: eft, fed in primis Sc mediis virtutibus
in manu Alchimifta:. Sic & Thymus, fic *fubfiftunt. Hoc exemplum quam cuides
Epithymus, & alia. Porro res vna, eft invno vitriolo?quod iam paJlim om­
vnicam non tantum virtutem continet , nibus notiffimum,&cuius virtutes maxi­
(cdplures. Videtis id enim in floribus, me patent. Ipfum hoc etiam loco mihi
qui non folutri vnum colorem habent,&: propono, non vt virtutem cius ob(cu-
▼ ixtutcs tame funt in re vna, & res v n a: vnuf- rem , fed latius detegam & manifeftem.
plnrem i
vniiis.» quilibct color per feipfum ad fiimmum Primd ergo vitriolum fuum ipfius laxa-
Vitrioli
graduatus eft. Sic idem de variis quoque tiuum prom it, omnium laxatiuorum deferu
virtutibus intclligcndum cft, in rebus fummum,fummumquc dcoppilatorium. ptio.
iftis latentibus. Iam autem colorum Al­ Nec enim in corpore membrum vllum
chimia eft feparare artem ac naturam,vt eft,feu externum fit,(eu intcmu,quodab
quemadmodum in coloribus, fic in vir­ eo non penetretur & afficiatur.Haec eius
tutibus quoque feparatiohuiufmodi fiat. vis ai tempore primo ineft. Alterum tem­
Et quoties mutatio colorum: toties mu­ pus vim ipfi indit conftridiuam. Quan­
tatio virtutum. Nam in Sulphure eft &c topere crg6 in initio primi temporis la-
flauedo,& albedo, & rubedo,&: fufccdo, , xauit: tantopcr£ nunc conftringit. Ec
Sulpbu t c nigredo. Et in vnoquolibet calore tamen nec dum eius arcanum prxftb cft.
zis cxem
pium. peculiaris potentia ac virtus eft: &Cccte- nec gemulx ac frondes, & flores erupe­
tx res,qux hos ipfos quoque colores ha­ runt. Si in frondes abit, quid in caduco
bent , non eofdem, fed in illis coloribus prxftantius eft?Si in flores procedit:quid
alias virtutcsconditas habent.Et hic iam vfque penetrandus cft? Eft enim inftar
colorum notitia (aret, qualis coloribus odoris,promtifiime (e quocunque diffi­
debetur: alia tamen etiam cognitio vir­ dentis. Si in fru&us fiios exit, quid fub-
tutum, qualis virtutum eft. Virturum limius cft ad fouendum calorem? Et
autem manifeftatio tantum eft, in for­ huiufmodi plura alia ipfi quoque infunr,
ma &: Coloribus, ita vt primum fint lo- qux in finibus illius rccenfcntur. His
cuftx, deinde Medullas, poftea frondes, faltem explicare annififumus, quomodo
porro flores, inde folia,deinceps initium arcana in vna re (ecedant in partes mul­
fru&uum, tandem eorum medium, vlti- tas, &: quxlibctpars in fuum tempus fe­
m6 finis. Per proeeflum hunc fi virtutes ratur: &c quod finis temporum rerum
ita maturantur, & denuo ad incremen­ arcanum fit.
Tartaif
tum producuntur: tum in gradibus & Sic in Tartari prima mutatione, quid deferi*
multitudine numeri omnibus diebus & fuperat vfpiam hoc arcanum in pruritu, ptio.
Sambu­
minutis mutantur virtutes, quas infunt. fcabie >& foedamentis aliis fimilibus ?
cus put* Sicut enim tempus Sambuco vim purga­ In tempore' fecundo quid eo prxftantius
gat.
toriam indit, t c non materia : fic idem ad omnes obftru&ionum dcoppilatio-
tempus virtutibus alias aliter fuas poten­ nes ? [ non laxationes ? ] Denique quid
tias confert. Sicut tempus Acaciis tri­ potentius in fanationc vulneru ? Et hxc
buit ftypticitatcm, quas naturalis ex patefacit ac manifeftat Alchimia. Cur
tempore non eft , vt & agrcftx exteras: auutem Medicinx fundamentum fuper
fic tempus hic quoque virtutes medias illam non cxftruat? Hinc crgbdifcitc,
AcaciaSc
ante terminum vltimum impertit. H xc &: fordidos illos cxco&ores fcplafiarios
agrcfta * enim figna (eu interualla in Alchimia mittite, qui proceffum huiufmodi non
ftipant.
Tempo- fingularitcr notanda funt propter cogni­ norunt, fed cum fuis do&oribus dupli­
xls ob-
feiuatio tionem veri finis operationum, & autu- ces a fi ni funt, ac ita infaniuot** vt huiufi»
inAlchi
mia ne- ni eius, quo tempus matura:, vel imma- -modi res omnino falfas &: impoffibiles
cciTana. turx virtutis finitur, &: in Medicina ac- cfle arbitrari aufint. ,Ade6 rudes & im- *
curatius attenditur. Sic ergo maturatio- periti funt, vt ne quidem co&ionis ini-
nes illx diuiduntur, vna in gemmulas, tium didicerint: & tamen xgrorum (a- * en*
vna in frondes, vna in flores, vna in mc- lus ac incolumitas a talibus petenda (it i
dullas, vna in liquores,vna in folia, vna Quid apud eos aliud reperitur, quam
in frudus, & in omnibus ac (ingulis funt cupido pecunix, & (itis bonorum ? pe-
pcculiaria-principia,media, & fines, viis rinde interim illis c ft, ipforum mcdica-
S 4 menta
 IIL Paragrani T r a c t a t v s III.
mcnra iuuent ne, an obfinc, morbos tol­ niacoparorumMedicina talis in effeflum fhannt-
lant, an augeant. Er non fas fithuiufmo- deduci valet*. Sicut enim vniufcuiufque
di infcitiampublice reuelari?HoCautem rei peculiare fuum magifteriueftad id,
non facio, qubd Iperem, iplos me imi­ qub fpc&ar:fic idem dc his quoque ccn-
taturos effe. Nec enim hoc inftiruto fc- fere morbis debetis, qubd arcana lingu­
iplbs facili pudefacient: verum potius laria habcanc. Vnde etiam lingularibus
Liuoris liuor
vii.
inuidia cos ita occupabunt, vc prxparationibus indigent. Dchisprx-
in ignorantia fua omnino perfcucraturi parationibus quod dico, ita inrclligi vo­
/int. Et tamen interim, quicunque ipfam lo,qubd lingularia arcana, lingulares fuas
fc&ari veritatem volet,is in vnam meam adminiftrationcshabcant:&:adminiftra-
monarchiam diucrter, haudquaquam in tiones alix, altas prxparationes. Ia verb
Veritatis aliam. Attendite quxlo,Leclores Sc au- in officinis nulla prxparatio eft alia, qua .
3 UUc6-
uii
u$< ditores^uam miferum& diftorcumpro- quxdam fubagitatio & codura, qualem
ccfTum omnes tam antiqui, quam qui popinx norunt. Per iftiufmodi coduras co&m
nunc mei coxtanei fune lcriptorcs,inlii- arcana ipfa fulfocantur, Sc ad nullam
tuant in Caduco.* ita,vt haud quenquam nergiam deducuntur. Vult enim natura *«■
eripere ac fanare poffint. Interim ego i- in modo ac temperie fua retineri. A-
nique faciam, qui feriprores eiufmoai Sc liam enim effe videtis prxparationem
prxeeptores contemnam? qui quali de panis, aliam carnis,& c. Idem de her­
/ure polcunt,vt ipforum remediis ho­ bis iudica. Pari ratione xftimare quo­
mines vtatur,qua? tamen nullius mometi que debetis, naturam haudquaquam tu­
luht?Contra aure,fi quis modu aliu inuc- multuaria confulione cibos, potufquc,
ftiger,quo xgris auxilium prxflari queat, carnes ac panes in vnam formam com-
hunc vagabundum,polyphxmum,& fto- mifccrc, fed quodlibct fcorfim. Id quod
Mcdic. lidum nuncupant. Hoc verb verius eft, non leuibus de caulis fit, quas hic recen-
hVntio. quod tam Recepta eorum, quam caufx feri operofius fir xquo. Iam fi natura nos oS "
6c rationes,in caduco &: morbis aliis plu­ commonefacit per hxc, in rebus om- sludw*
ribus mera mendacia cxftant.Hoc euen- nibus fuum effe ordinem feruandum:
tus declarat, & tcftantur ipfi xgrori, &: eade magiftra iubemurcciamaliomodo
clamitat ipfa rerum natura,& euincit fu- Medicinas prxparare, &:quas liber iliis
damentum, fuper quo Medicina confi­ morbis accommodare. Sitiens hepar,
dit. Sed nec quemcunque, alium morbu vinum aut aquam polcir.Tu autem xfti-
rata & conflanti Medicina curare norur: ma, quoties prxparatum vinum fit,ac
0
cum tamen Deustam incertos & ambi- vcluti renatum, antequam fitim hepatis
guos Medicos non vocet ac eligat, fed compelcat- Simili modo, ventriculus
Dei ut. certos & peritos Si certum &: peritum cibum quxrit. In hoc attende,quam va­
gius. agricolam aut latomumlargitur ille:mul- rie cibus muretur &: prxparetur. Non
to magis fux artis certum & confirmatu aliter etiam de morbis pcrfuafum habe.
Medicum donabit,in quo vno plus ficum Si enim curationem aggrefiurus es ve­
eft, quam in exteris omnibus Ipli verb ram &: artificiolam,difcrimen aliud non
ipfummet fundamentum fuum in dubiu ftatues,nec aliter ages, ac fi Apoplexia
vocant,& illud in manum Dcicollocant. litis fit, ad quam peculiari Medicina, &
Ita ergo manus Deiipforum impofturx huius lingulari prxparationc opus fit.
&: infeitix tanquam velum prxrenditur, Aut puta, caducum ventriculnm effe,
illique leipfos iuftificant, Deum autem qui ad vfus neceffarios alia &: ftomachali
r accufant,dumdicunt, artem fuam quide prxparationc indigeat. 'Aut pone, Ma­
probameffe, fed Deum eam frangere &: niam fimilcm effe valis lpermaticis,qux
inhibere. Qux verb impietas impo- fuam neccflitatem pervias alias fdlici-
flura fit, fi hxc non eft? Videte verb qua tct. Sic alias quoque idem de Medicinis
rarione' firmaAlchirriiam pro fundameto &: earum prxparationibus in Mania fta-
Medici, Medicinx confiituam.Nempe in hoc,* tuetis. Ideo mericb de his vos admoneo,
quot
motfeos qubd omnium grauiffimi morbi, vt Apo- ne, fi fors generofa remedia & arcana
tie fc ian t
curate, plexit) Paralyjis, Lethargus, Caducus, Ma­ contra morbos promta habeatis, perex-
nia, Phrenejis, Melancholia feu triftitia, &: co&ores illos eadem linatis corrumpi,
his fimilcs alij,nulla vnquam feplaliario- aut mergi. An enim hxc non producen­
rum deco&ione fanari queant. Vt enim da fint ?Imb, vt fcilicet huiufinodi er­
Dei bt*
apikd’mucmcaro haudquaquam elixari rores vitentur, & xgri ad vera arcana > «fica*
poteft: fic multo mitius per artem phar- qux Deus illorum vfibus & «nccellicaci ,a
' , dcftinauit,
i
 \

D e A lchimia.
dtftinauir ■* penetrent. Ex his colligit , venenum dematur. Id per reparationem
ncccflc cflc,vt ad prxfcriptum meum fieri oportet: Vt,exempli gratia: lcrpcns
procedatur, &: minime ad veftrum. Hic venenofus eft: &: tamen in cibum adop-
. opus cft, ve me feremini, non ego vos. tacur.Si ipfi vertenu demis,comedes nul­
Et licet quidem aduerfus me adhuc plu­ la noxa. Idem de rebus exteris vniuerfis
ra dcfulmmctis: mea tamen nihilomi- eque intelligendum eft >nimirum fimili
nus Monarchia ftabit, vcftra cuntcpel- feparatione opus effe. Ea nondum fada,
lum. Fruftra de Alchimia tam prolixe operationis tuae fccurus efle non poflis:
non feribo, fed id hoc animo &:fine fa- ni forte fiat, vt vices tuas natura fupplc-
«

ciovVtexhis prope t c lolide cognoica- at, aut cccli maior benignitas faucat. In
Aichi. tis’ 111 ipsa lateat 5 & qui intelligi arte etenim tua prxfidij nihil fuperfuerit.
m it
noo au-
fli\fk
toi*
itt*
debear. Nec ex hoc offendi debes,quod
X
Iam ergo tandem verum illud funda- .
ium6c ex eancc aurum, nec argentum prodit: mentum fi oportet, quod venenum au­
tigcnia*
jcd u c i Sed hoc potius accurandum e ft, vt per fert, qualiter id Alchimia prxftat. Hoc
tu
cam arcana detegantur, Sc fedudiones enim ita fieri neccfTc c ft, vt 7 fi Mars in
lcplafiariorum prodantur, quibus rude Sole fit, Mars dematur, & fi Saturnus iri
vulgus decipitur, dum his pro floreno Venere verfctur,isab ea fepavetur. Quot
vno miniftranc , quod nummo vno non enim afeendentes & imprefliones in re-
rcduncicnr. Tam preti-ofa eorum ar- bus naturx funt, tot etiam corpora in il-
cana fune. lisexiftunt.Qux verb corpora contraria \

li VCHM IU Quis c ft, qui inficiari aufic, etiam in funt, eorum omnino aliquod demi &;
«um rebus optimis venenum latere &: inexi- auferri opus eft, vt hoc pado omnis co-
nus ftere ? Fateri yd*omncs cocuntur.J
Hoc trarietas tollatur, Sc a bonomalum,quod
ergo fi verum e ft, cx vobis iam quxro quxris, adimatur. Vt aurum ad nihil vti-
an non a bono &: vtili venenum fepa- le eft, nifi prius in ignem conficiatur: fic
randum fit? Ce bonum accipiendum,ma­ multo miniis vtilis Medicina eft,qux per
Ignis
lum relinquendum ? Imo vcro,ita opor- ignem non tranfit. Per ignem enim nc- o m n ia
perficit.
cct.Si itaq*, oportet :qua?fo enarrate mihi) cefic eft omnia tranfire in generationem
qui id in vcftris officinis leparecur?Apud alteram, qua homini conducere &: opi­
vos enim omnia permixta manent. Vt tulari debet. Et hoc non meritb probum
verb fimplicitatcm veftram tueamini, li fundamentum cuiuflibet Medici ccnferi
conuidi cftis ad fatendum, ibi venenum dcbeatfNeccnim Medicus venena,veru
latere . & quo tandem illud abeat, roga- arcana adhibere debet. Omnes- autem Officina
repre*
minfitunc nefeio quid de corredionibus illx ofhcinales prxparationes, quotquot hend.

profert is,qux venenum exigant & au fc- earum funt , ifti dodrin xn c quidem li-
C"»' ranc , veluei Cotonea Scammoneam, tcrulam conferunt: fed in corrigendo
CMZU.UpolVDiagndium, didum corrigur.Quid fimpliciter occupantur,velut; fi canis in
unito*
tus. id verbeorredionis cft? An non manet conclaui pepedit ,& foetor ille aut tro-
venenum poftea ceu primb ? Et tu tame chifcis thymiamate, aut ligno iunipe-
inrcrim gloriaris, quod correxeris,adeb rino fopiattir:an non qu^fo faetor tam po-
vt venenum amplius non nocear. Id llea, quam antea in coclaui remanet ? Et
,2 *°" verb quo euafit ? In Diagridio manet. Id licet quidem olfadu non pcrcipiatur:an
tenta , fi fapism odum excede, & vide­ ideo cuipiam dicere liceat, faetor fepa-
bis, vbi venenum iit. Nam id haud fc- ratus e ft, nec reftat amplius? Imb adeft
gniter fcies Sic corrigis etiam Turbidi* fed corrcdfus fuffitu. Sic ergb fufficus &:
6c vocas ipfum Diaturbich. Iftiuf- pedor nares vna ingrediuntur. Huiufi
''modi corrcdioncsvcftrc funt, quxru- modi quoque funt corrcdioncs Pharma-
fticos decerent , &: caballis propinan- copoeorum, qui faccharo obtundunt A-
pinandx cifcnt. Excedendo modum pe- lpopaticum, vtlic nullam noxam infligat.
riculum fac,& dolin auge: videris an vc- Ita faccharu & mcl ipforum magiftcriu
con,go nenumnon fenfurusfis. Carrigere ett cor- eft. Sic gciff iana ccia corrigur cheriacam.
J2k“ rectum fum ere. Qui malitiofus cft, & pcc- An vero hxc non afininx infcicix opera
cauit: is fi pledicur, corredio non exte- fint? Ipfi tamen fc principum Medicos
ditur longius, quam voluntasdurat eius, iadanr 8c venditant. Quis verb ira ftu-
qui plexus cft.Tales hx quoque corredf- pidus eft,vt h.rc nihili efle,non illico ol­
«nes funt, penes ipfas ficum eft, non pe­ faciat? Dc remediis filis quid ejuxfo ia-
nes tc. Iam vero hoc cafu nihil confidc- dare poffunt aliud, quam vt dicant, Hac
randum Medico eft amplius, quam vt Electu arium fuatte eji^exarom itisjuccharot
m elieque

. i _* - JL
 ZlA. Paragrani T r a c t a t v s III.
fbonibus 4Cre^HS*lits ineundis omnibus co- re,gloriabantur. Ex qua gloria tamen
M fdico-
rura
cinnatum: (y de eo certe m u lti Encomia cir­ hoc em ergebat, vt pafiim multo plurcs
cumferuntur. Sic ergo illudis Medicina corrumperent, diftorquerent, t c iugula-
tua a?gro, in e o , dum nihil nili fuauirate rent ipfi , quam ego ignorans. Hoc
c)cpra?dicas. Ipfi vobifeum cogitate, qua idem eft, ac fi quis diceret, Tam intelli-
parum conueniat, fundamentum ex tot g e n tis , quam non intelligen tis vn a opera
concinnatis rebus exftruerc,&: fatuis do­ e s i , ipfi 4ut em vtriq u e nihili funt. Quan­
lo rib u s omnia commendare. Longe hic to autem magis magisq* ipforum &
. modus abeft a vero Medicina? funda­ meam perditionem intuitus fum: tanto
mento : nec aliud quicquam e ft, quam maiore odio illius artis flagrare ccepi,
corraia &: ridicula qusdam phanrafia. eoque mc ipfum protuli, vt <.crto vide­
Sic ergo ha&enus de tribus Medicina? rem,eam nihil nifi centonem,&:faturam
Epilo' columnis,nimirum de Philofophia, laceram •, imo rotam eledam impoftura
gus.
Aftronomia ac Alchimia diflertum fatis efTe. Sed ne fic tamen hifce talia vni-
eft: fuper quibus tribus fundamentum uerfa concludi volo , fed porrb in aliis
cuiuflibct Medicina? confiftit. Et qui etiam feriptis meis expediam ,qui, &:
his non fuperinftruchis cft,isaflu£fcu quo- quibus modis res omnes in errore ver-
uis deiicitur, hoc eft,operam eius ventus fentur. Nam indies magis magisque de­
The
difflat, aut nouilunium infringit. Aidifi- prehendo , quod non Medicina fola, fed P *
cium cius deftruit proximum quoduis & ipfa Philofophia & Aftronomia,nullo *ltt
nouilunium,aut imber mollefacit 6c per- vnquam bono & laudabili fundamen­
tundit. Iam vero de Medicina fuper tale to innitantur >vc hadenus didum eft.
fundamentum exftru&aipfc tu arftima, Sed ingens in meum caput tumultus co-
Je&or,an piartcr ordine Medicina: D o- citabitur, quod eos reiicio,qui tot Arcu­
d o r fim , aut h^rcticus, aut veritatis cx- lis felium gloria: t c magnificcncia? foli
cuffor, aut infanum cerebrum? An me­ pofiederunt. Mihi tamen certo prefagio
rito, vel inmerito aduerfarios meos tra- conftat, fore aliquando, vt magnificen-
dem ? Er quo illi iure contra me infurgat? tic* illem tota? de folio deficiantur. Ncc
Fateri equidem haud a?grc poflim, cla- enim neruus earum alius eft, quam
uamTuam cuilibet curse ene. Qua? fi in phantafia: ficut non falcem hic fenten-
manu femcl incaluit,non facile abiicitur. tia ifta finio, fed deinceps quoque aJli-
H oc verb ftulri falcem faciunt. Vir fa- duo id feripris meis teftaturus fum. Si
pienseos imitari minime debet. Clauam mc quidem Academia? non probant,
vir prudens ipfc abiicir, &: aliam qua?rit. quid id refertrNam illa: vel per fe cadent
Quid id vero mea refert, fi me aut fc- tandem , & humiliabuntur. Errores au­
Stulti
renitun- quantur,aut perfcquanturf Coercere ip- tem veftros interim tanta feueritatede­
tui : U
pientes fos, meum non erit. Meum tamen e rit, tegam & retundam , vt ad finem vfque
ccduut.
ipfos prodere,quod fraudibus & impo- mundi feripta mea & veracia & grata fu­
fturis toti fcatcant, & aliud fundamen­ tura fint: cum vcftra hoc ccontrapaffu-
tum nullum, quam c cerebro ac phanta- ra fati fint, vt bile, veneno, &: genimine
fia propria enaturn, teneant. Qui fidelis viperarum plena, ad omnibus bufonum
& probus in a?gros eft, qui natur^ imita­ more eiiciantur, proculcentur, Sc viten­
tor in arte cfie vult,is me non fugiet, aut tur. Meum hoc quidem molimen non
Chriftut auerfabitur. Sedficnec Chrftum iplum e ft, vt vos vno anno deruam & profter-
non
omniibuf fecuti omnes funt, qui illo feculo vixe-
nam. ^Equius eft,vt futuro tempore ve-
Theo"1* lunt: verum illius plurimi contemptores ftra propria infamia ignominia rabef-
phiaftus exftiterunt. Cur autem mihi hoc datum catis, &: exfpirctis ? Q uin & plurcs ego
pruno
Galeni* foli priuilegium fit, vt a nemine conte- mortuus , quam viuus iudicaturus fum.
cus fuit.
Theoph nar.? Principio quidem eandem cum ipfis Et fi quidem hoc meum corpus demo­
c i k d tfie
ceric a ftiuam vrfi nihilo ignauius. Cum vero
liamini , pra?ter ftercus tamen nihil dc-
Galenic peruiderem, ex arte illa nihil fequi, nifi uoraucritis.Ludabitur vobifeum Thco-
iugulationes, m ortes, Paralyfes, claudi­ phraftus etiam fine corpore.
cationes 5 c dcftrudiones alias » pedem Eos autem,qui Medici futuri funt,ad­
referre, & alia via veritatem fedari om- monitos volo, vt cautius mecum agant
ninocoactusfui.Pofteailli mihi obiicie- 'fuis prxeeptoribus, fuaque propria po-
bant,mc n£c Auicennam, nec Galenum tius diligentia t c iudicto diflidium no-
aficqui,aut intelligerc,nec quid ipfi quo- ftrum trucinent,quam immatura fenten-
que feribant, fcire. Sc yero ifta intclligc- tia alterum damnent,alterumabfoluant.
tandem

k. V
 ✓

D e P r o p r i e t a t e M edici. m
Scdulb quxfo expendite vobifeum, quo funt Pfallentibus monialibus: qua: Pfal-
tandem collimarc velitis, nempe ad fa- terium dccanrant quidem , fed fenfus
nicatcm aegrorum. Hic fi vefter fcopus negry intclligunt. Tales etiam Medici
&: omne argumentum eft :cum &: me funt: qui continenter obftrcpunt U re­
quxfo praeceptorem fuffetee, qui vnice boant. Et ficut monacha verbum inter­
id ago 3 vt in fanationem aegrorum vos dum vnum intelligic, poftea folia de­
deducam. Q u o id v ero fundamento &: cem fine intclle&u vertit : iic Medici
grauitate: id & ha&cniis dictum eft, 5e quoque, aliquando rem tangunt,poftea
quotidie pandecur vbcrius. M ea vero femper exorbitant. H xc apud vofmet
feripta vobis offendiculo non fint ideo, ipfos penitius penfitate,&; arbitri cftote>
. quia folus, quia nouus, quia Germanus quo pleriquc fundamento fuaftudia illi
. fum. Per hxc enim & non per alia arcem vrgeanc. Quanquam in Medicina hxc
Theoph. . iir
op«u medicinx inucniri & addilci oportet. adeo noua non fint, vc criminationes
****** Vobis etiam cumprimis madatum volo, quemquam offendere debeant. Medici­
ve diligenter opera mea legatis & euol- na enim in ipforum confcientiis omni­
uatis,qu£ faucnte gratia diuina perfectu­ bus lenonibus peior eft, ad folas exagi-
rus fum: vnum nempe volumen dePhi- tationes & fuggillationes dire&a. Q u x .
lofophia medica, in quo omnes morbo­ tamen vniuerfa dubix & incertx artis
rum origines indagabuntur Alterum de indiciafunt. Has enim qui profitentur >
Aftronomia , propter fanationem. Et inuidia odioque toti fqualent, ac vbi-
tertium poftremumque de Alchimia, cunque alter alteri impedimento effe
hoceft, medicinalium modo prxparan- poteft, hanc fux artis fummam arbitra­
di rerum. Q uos tres libros li legeritis tur. Sic Diabolus ipfos gubernac,ex quo
Se intellexeritis , fcqucmini me etiam hanc difciplinamhaufcrunt: de quo du­
qui defcciftis pridem. N ec finem hic bitare nihil debetis. H occrcbrx infuper
horum conftituam, fed quamdiu niihi lanienx 6c carnificinx quoque teftantur,
gratia illuxerit diuina, afiiduo pergam quarum manus Dei caufa non eft.
\ Monarchiam tueri , libellis 'nonnullis
fingularibus hac de caufa in lucem edi*-
u# QVARTA MEDICINAE
tis. Quod fi non tafii intcmpeftiuo odio
t & inuidia nonnullorum in Medicina colvmna. de proprietate .
Si prxfulum premerer,iam libelli illilucem
% pridem vidifient parte maxima. Augu­ Os t i a m demonftratio-
ei m
rari etiam ex me ipfo pofliim facile,ipfos & nem ha&cnus confecimus de
quoque Aftronomos tumultuose aducr- (§ fciencia & arte M edica, cui
fusme ftaturosjvc &: Philofophos. Sed firmiter inniti quiuis Medi­
ipfi me talnen non intclligenr. Prxcoce cus debeat, adeoque fuam profeflionem
me clamore impetent, fed tandem lile- ei imponere : porro ncceflarium e ft, vc
bunt, &: ad cafas fe recipient. Vos vero, idem medicus dote infuper alia quoque
auditores, ifta non percellant. Hoc a- inftru&us iic , qux trium priorum
gite potius , vt feripta legatis incerim quoddam quafi ornamentum fit,hoc eft,
, ipforum, dum mea pleno veftigio infc- qux tria prxdicfca quodam quafi robore
quantur. Itainucnietis, quod defiderij ftabiliat, &; pro voluntate Dei, qui folus
veftri eft. Hoc enim loco id falcem feri- Medicinam creauit,c6firmet. Nec enim Mcd;CUf
8 I-.
bere propofui,quo nimirum loco &; fun­ Medicus is eft,fibi ipfi qui medetur: fed
damento Medicinam exftruam , ve de curam aliorum agit. Sicut ouis non fibi Mwli-
me apud vps tandem ratum Iic, quid fu- lanam fert,fed textori &: pellioni,adeoq>
per hanc bafin aedificari velim.Propono laudatur, fi copiosa lanugine grauctur.
aurem vobis ifta ade6 dilucide, ve me Sic Medicus oui quoque limilis eft, qui Medicus
ex fuggeftione veftrorum parrum ac non fibi, fed aliis frugi 6c commodo fit,
prxeeptorum, profefibrumque, iure re­ nec hoc exemplum fibi turpe iudiccc. Na
pudiare non pollicis. Caucte vero porro & a Ioanc BaptiftaSaluator Chriftus oui
etiam, vt ne a Medicis vulgaribus, ceu comparatus eft,fcu,agno. Er tamen mul­
Chirurgis, Balneatoribufque fcducami- tum intereft Medicum quoque agnum
aroies
quales
ni. Hi enim magni 8c potentes videri cfle.Exhoc enim ardua mulca parent,
volunt) & verba fcfquipcdaliafundunr, vt latrocinia, iugulationcs, diftorriones,
qux tamen nihil artis, multum ambi- refolutiones, corruptiones, carnificinx,
tionis&ia&anrixrcfipiunc. H i fimiles furta5 rapinx. Q u x omnia in Medico
Lupino
 zi(y Paragrani T r a c t a t v s IV.
iujj^.2 Lupino deprehenduntur. Sicut enim o- d u s iuftum cfuriat, qui ipfi expromar,
i]ai ii».-. uis fi*u agnus Medicus e fle debcr> h Deo iple vcroxgro nihil confcrar,ac xgcnpfi
conftirurus: fic lupus eft, qui aducrfiis fidelis fit, iple verb xgro infidelis: vbi-
Deum Medicina vtitur. Ex hisxftim ate cunquc taliacucniunt, Icitote, ibiuulJa
• iam,quam exccrabilis beftia lupus iit, Se febrim, nullum ventum, nullam tempe-
quomodo filum Deus deterrimis Se da* ftatem incertius, impetuofiiis , Se incri-
nofilfimis comparet. Ea omnia bono iu- catiiis confundi, quam mifccllam in gra­
re rapaci quoque Medico impingi de­ tiam illi Medici faciant,vr quid tandem
bent. Qui vero funtifti? Hi nim irum , vere fit, nemo fatis dillinguere poilit, du
qui Medicinas eradant, & teftc tamen fidem perfidia, dolum candore, malum
confcicntia conuincuntur propria, quod bono, fellc ac laccharo peius pcrmilcent
illaru nihil cailcant,fed pecunia: ac lucri Se perfundunt.
loliusgratia ifta talia moliantur. His i- An ergo non fummo iure probitatem
dem cum lupo ingeniu eft. Is oues prx- M edici pro fundamento aliquo Se colu-
d atu r,n ec ignorat,eas non fuascfle -Se na M edicinx admittere Se rtacuere de­
tamen commodi priuati caufa eas abri ­ beamus f Q u x vero eft probitas Medi­
( pit. Eiufmodi Medicus latro eft. Pericu­ ci? Tta-y ita , hxc cius eft probi­
lum enim facit, iiue xgroti moriantur, tas qua cumprimis niti debet Si ergo
liuc conualcfcant, vt falicct fui quxftus Ira cfle conucnit : necclfc pol d i , j j ! ^
cumulum faciat. Et qualis ouis in fauci­ tam praecise ex fundamento ipium Me­
bus lupi: fic iftiufinodi orgri quoque in dicinam callere , vt ita omnino ita fit Se
manu Medici. Hi infupcrxgrorum quo- maneat, Se non pariter non fit. Itaque Se
que bona expilant, ipforum domos ac quid M edicinx N on fit,(cire debet: vn-
fundos deuorant, ac quicquid obuiqm de confcquitur, hanc probitatem Me- «edid.
i . . . . i. .1 ,.n nzceta,
e ft, deglutiunt. H oc vero furari Se prae­ dici in certitudine artis conmterc :qux cudo
dari eft.Qui enim falfa &:impoftoria arte certitudo omnino prodit ac cmergic ex vadc*
vi&um querit, quicquid per ipfam cor­ prxdi& o fundamento,extra quodie ne­
radit , id omne rapina acp rxd a eft. Sic mo in M edicina probum profiteri poifit
illi occidunt Se lugulanr, ac nihil no pa­ velaulir. Iam verb certum eft, Deum fummns Dent

trant. Nam in his rebus :vniucrfis nihil prx omnibus artibus ac facultatibus bo- anmor
%# j• \ Mcdifi*
fciunt: adeoque propofitum fuum vrger, minum 5 M edicum omnium maxime
ceu ventis vela incutiuntur. Talem vero diligeFe, ipfumque amare ac honorare
Medicus
auarnu Medicum cfle minime conuenit:nec de­ mandare. Si ergo Deus Medicum talem
catae
del>c(. cet, vt is fuo lucro inhiet. Et licet hoc con ftitu it: non debet is peribnatusac
M edie.
:ort»
icprc
Medici quidem
#\
fcianr, fcire tamen ideo laruatus quidem elfc, non vetula,non .
ii; n(io» nolunt, vt faftum, pompam, Se au&orita- carnifex, non m en dax, non leuis, fcd
tem libi acquirere pollint, fuafque vxo- verax Se conftans. N ec enim plus Deus
res aureis torquibus onuftas emittere huiufinodi M edicis artem Medica con­
queant. Qua: ciim antea ruftice, c o q u x , fert , quam falfis, Prophetis difcipulos ac
famulae, ferue, nonnunquam Se meretri­ Apoftolos cfle permittit.Ipfi enim vide­
ces fuerint, iam fecomitilTas veftitu ac tis , quod falfi Propherx ac Apoftoli aut
ornatu nullo pudore faciunt. Hi vniuerfi martyres Se confdfionarij nec vernent,
lupi rapaces funt.Medicina autem in ouc nec em ergan t: led li fummo fe maxime
feu agno condita d ic debet, ita vt reme­ loco v igere putant, cadant, Se dilcipuli
dia plane ouino animo,ac fidelitate por­ ipfi contra luos magiftros infurgant,&
rigantur, feu communicentur: Se aegro­ eofdem debellent. Verbum enim fuum filiiMtd td
niri.
rum fidelicas vicifiim placido animo ex- ac myftcna Deus per fallos miniftros imifuc.
fpcdecur.Dcbctur non fidelitas fidelita­ prolata non vult. Q u o d fi enim tam per ^
ti, veritas veritatis, aequitas aequitati: no falfos,quam veros Se legitimos,adeoque
autem aequitas iniquitati, ficut fi lupinus fuco e arentes operariis decrcuifict: nul­
Medicus fidelitate remuneretur, aut fi lis vtique delebis Se fecretis difcipulis
xger, qui e uiseft, voracitatem lupi ex- opus habuiflet, led proumciam omnem
latiec. Huiufinodi vero omnium primor­ proxime ipfi Diabolo commififlet. Iam
dium a Medico promanarc debet. Qua- fi ea Satanxaducufantur, Se falli ipfius
les in principio Icfe exhibent, tales in fi­ Satanx organa fune: omnino in ele&is
ne quoque ab xgns inuementur. Si vero Dei felicitas coniiftit, atque ex huc falli
Medicus ordinem inuercat,ac lupum in­ Propherx, A poftoli, ac Martyres exclu­
duat, agnumque iimulec, aut imulius fa- duntur, adeoque omnia ipforum mira­
cula

t
 D e Pr o p r i e t a t e M edici. 117
cula, figna, opera, conciones, dodrina?, dei clTe debes, cum omni tuo animo,
Propheria? repudiantur,& nec Ita, nec corde, cum fenfibus omnibus ac cogita­
Non apud Deum acceptum erit,fed bo­ tibus, cum omni caritate & fiducia/
na eorum fimul ac mala in infernum Huius crg6 fidei ac caritatis rcfpedu
omnia coniicientur. Idem hic quoque Deus veritatem fuam tibi non auferet,
de Medicina ftatui debet, quod ea nolit fed opera fua tibi manifeftabit fiduciali­
Deus leues homines donare,fcd omnino ter vifibifiter. Iam vero fi erga Deum
eam per veraces faditari pofcac. Q uan- iftiufmodi fidei non fis: decedet omni­
fou«'cl doquidem enim artem Deus crcauit in no tibi in tuis operibus, & eorum inopia
i t n Medi falutem hominis, cui nemo contradice­ laborabis. Sic poftmodum etiam popu­
Ci re poflit:eam in fola veritate niti fas e ft, lus nullam in tc fiduciam coniiciet.Hinc
& in veritate quidem certa, non in arte fiet,vt palam manifeftcris,qui te ad Deu
am bigua, led in eidem omninb rata ac tua fide habeas. Si enim te mendacem,
ftabili. Vult enim Deus hominem vera­ ambiguum, dubiumque ac ignorantem
cem eflc, non ambigentem, non men- deprehenderint; iam ex plano funda­
tientem. Veritatem Deus creauit, non mento arguent, rem tuam apud Deum
Medici mendacium. Sic& Medicum crcauit,vt nihili efie, fed te potius in Medicina ar-
probi» in veritate operaretur, non mendaciis dclionem ac erronem exiftere: adeoque
ia Acri­
tas lollucretur. Veritas ergo, Medici pro­ tua ars nulli commodo Sc vfui erit. V t,
bitas eft : vt in ea tam conftans & fvn- fi quis condonetur, ac doceat populum,
cerus fit, quam ipfi Dei eledi Apoftoli plurimaquc producat, nec interim iuxta-
fuerunt. Nec enim his ille inferiore apud quoque vlla Apoftolica opera eluceant .*
Deum loco eft. Deus ergo fi veritas ipfc tum certe illa litcra mortua eft. Concio-
cft,o£ Medicum talem ftatuit: certe eum , nem etenim iftam in ouiculis frugi cfTe
non nugigerulum, aut mendaciloquum Deus non permittit,fcd eandem ex cor-
facit, fedcreat ipfum in veritate. Super dibus earum rcucllir. Is enim qui Ierit
hac ergo Golumna quarta collocari de­ verus feminator non eft, nec pra?ter lo­
M'dici 1
ptoblex bet. Quadi non ftat in veritate adeo lium quicquam ferit. Eadem ratio im­
Dtofim-
probi ex immobiliter, ficut Deus ipfe,fed in aere peritorum quoque Medicorum exiftit.
Satuu. fufpenfa nutat: tum certe ea fuper Sata- Cum enim fas fit, Medicinam nihil
nam ipfum exftrudaeft, quemadmodum aliud, quam veritatem exiftere: vt fuper
falli quoque Propheta? homines alledat. ipfum Deum &: eius veritatem , non fu­
Sic falli quoque Apoftoli ligna ante mu- per mendacia fundata fit,necclfe eft. An
di oculos edunt : Sic falli quoque Mar­ ego vero perperam doceam & iniquus
tyres ipfis genuinis & cledis le non mi­ fim, fi Medicina: fundamentum tale fta-
nus occidi patiuntur. Sic falli etiam tuam, quod Deus folus Medicina? D o-
confellionarij ipfis iuftis & probis non d o r & inftitutorlit, hoc eft pro modo
minus orant ac ieiunant: N ec tamen creationis ? Ideo fi Medici fides apud
propteriftain veritatem D ei, aut Chri- populum arftimatur: eadem apud Deum
’ ftum fundati funt, fed in Satana omnino quoque rata eft A tc enim ad D eu m , a
ac Diabolum,in quo ifta talia operantur. populo ad te vult Deus,vt partes omnes
Sic ad horum exemplum Medici quoque in veritate confiftant viuantque. Et om­
tales fortunam fuam ac artem iadant,ac nes artes fuper terra diuina? funt, funt cx omnes Attcs
cumrprxdidis condoriantur:
o ^ Et nos ex D eo, nec cx vlloalio principio. Spiritus * *>eo.
i
DeoJumus. Videte quar poflimus ? Vide- enim fandus accenfor luminis natura: naturae
te qua? operemur ? E ccc,q u i per nos eft. Vndc fas non e ft, quenquam quic- ntxuAP.'*
Deus operetur: Interim iplam verita­ quam calumniari,auc Aftronomiam, aut
tem filent, quod ifta per Diabolum e- Alchimiam, aut Medicinam,aut Philo-
dantur & peragatunSi quam mirabiliter fophiam, aut Theologiam, aut artes,aut
ha:copera fiat,cxpcnderctis:cx iis quoq; Poeticam , aut Muficam, aut Geoman-
deprehenderetis , yndenam triumphi tiam , aut Auguria, & quaecunquc alia
/
etiam vcftri &: Encomia fierent , non fimiliafint. Quare autem ? Quia homo
per vos quidem,fed per cum qui patitur. cx fcjpfo nihil inucnit quicquam, ne
Medicum porro etiam non minusbo- quidem centunculum, quem caligis af­
Hom®
nx & fyncera? fidei elfe decet.Q ui enim luat. Quid inuenitetiam D iabolus?N i­ ex fe n i­
hil m uc-
bonx fidei eft, is non mentitur, con- hil vfpiam, ac nc tantillum quidem,quo jui.
fummatoreft openim Dei. Qualis enim pediculum capitis iugularc queas, aut
eft, ita fibi ipfi teftimonioeft; hoc eft, capere. Qua? vero per accenfum in no­
honeftx, integra:, conftantis in Deo fi­ bis natura? lumen rcperiuntur,ea Dia-
T
 \

118 Paragrani T r a c t a t v s IV.

b o lu s, ficut omnia a D eo daca^corrum- ^ rum eft M edici ad bona Regis. Aliud
Artes pere & adulterare,ac in mendacia & im- mandatum R egis bona h a b e n t, aliud
Diabo
luiaUal* pofturas conuertcre annititur. Vndc fit, M edici. Iam vero M edici mandatum
cciat.
vt omnes artes ac opificia iam corrupta aliud non e ft, quam vt bona fua impen­
Bonoif
«line. Sic Alchimia corrupta ac ad men­ dat honcftati. H uc fi confert ea , boni qu itriui
daces linguas ac magiftros prauos tra- fundamenti eft. Si vero fecus faciat, & laudi fit.
du& aeft. Similitcr&: Geom antiafuper vel propriam fuam vxorem vt meretrice
falfum fundamentum tranfpofita eft. Sic exornet, vel liberos fuos liberis Regum
M edicinae natiuis Tuis gradibus em o­ e x x q u e t: tum bona ea ex vero funda­
ta eft. Sic a Diabolo ipla quoque au­ mento parca non fun t, non ex fundame-
guria commutata funt,vtqui folus men­ t o , inquam , D ei, fcd ex Diaboli funda­
dax ac ipfum mendacium eft. Deus con­ mento acquifira. H ic enim illi xgfos luf-
tra , vt veritas e ft, eam fi nobis impertit citat ac offert,ac eofdcm ipfilanac. Quid
l c largitur, tunc Diabolus e veftigio ad vero ccnfcris M edici, fi quidem probam
calumniandum D eu m fu rgit, cum que, arrem didiceritis, vos autem nequam fi- (“i**",
* luu Cttl*
mendacem (acere qu xrit, &: imbecillos t is , & : ad luxum illa vtam in i : an non id tonb.
in fide a D eo fcducit, eofquc erroribus ex D iabolo fit ? Ipia quidem ars exDeo
im plicat, vt a D eo deficiant, artcfquc e ft : vfus vero ac natura cx Diabolo.Qua
mendaciis contam inent, D eum accu- etfi quidem amplum cenfum faciatis:
fent, mendaciis tempus te ra n t, quoquo idem tamen e f t , ac fi quis cumfurtiuo
peruagentur, omniaque perfcrutcntur, bono fcenus faceret, ac exeoditefcerct.
qui tamc tandem fine vlla veritatis co­ Ifte enim quid apud D eum eft ? Fur eft.
gnitione emoriuntur. Ad h c c e rg o fe - Sic nonnullas etiam artes pofiidctis,non
dulb attendere M edicus debet. N on vt M edici, fcd vt qui cas Medicis furto
enim is fuper fundamentum Satana?,fed furripuerunt. Et ciim cordis veftri id ftu-
D ei inftru&us e ft, vt in veritate iugiter dium fit, furando &c prxdando vi&unt
ac immote pcrfiftat ac am bulet. Ego au­ parare : D e u * quidem caccnus id bono­
tem aperte proficcor,facultatesac omnes rum incrementum indulget. Ex Deo
Medie M edicos in mendaciis am bulare, ac in om nes homines nutriuntur&fuftentan-
tepre
henfio. iis totos volutari, fraudemque pro fun­ tur,ncc prxtcr Deum nos quilquam ale­
damento agnofeere, & huic immori,vc- re nouit. Sed quemadmodum Dominus,
ritatemque vocitare quod mendacium prout feruorum quilibet animatus eft,lic
eft. Atque hoc modo pater mendacij cum habet ac obfcruac:ita Deus quoque.
Satanas columna Medicina! praeficitur, Q ui per veritatem vi&um parare quxrit,
cum tame Deuni>* &: non Satanam / con- huic veritatis fatis largitur, & per hanc
ftituere debebant. Super hanc colum­ alimoniam quoque neceffariam ipfi con­
nam an firmi fatis fitis, iam attendite ,Sc fert. Suo enim lure tenetur, vt nobis ali­
experiamini, quam Deo proxime adfte- menta fu ppcdirtt: quae dac, qualia vo­
tis, vel ab eodem recedatis. H oc indu­ lumus. Ea fi medacitcr habere eligimus:
bium eft,quod mendaces columnas D eo veritas apud nos mendacium fit, nofquc
adlcribitis,Diaboldqi vos macipia offer­ mendaces vi&itamus. T am autem men-
tis, Ic cius regnu omni molimine fulcitis. dacibu s, quam veracibus Deus alimen-
N on vero in prxdi&is faltem animi tafuafuppeditat. Vniucrfi enim ab ipfo dic*
propriet, virtutibus, verum etiam in rebus cor- fuftentandi fumus,boni,mali:ficut Solem
Mevitc.» . .. «
. caiuta». pus attinentibus purum, cattum, ac con­ quoque eundem, & eandem terram, ac
tinentem fe gerere Medicus d e b et, nec creaturas exteras omnes promifeue om­
medicinam ad fuperbiam impendere. nibus bono effc& commodo vult. Ita
Hinc enim falfu^ nafeitur Medicus. ergb M edicum purum caftumque efle
Quamprimum ille fatagit lucrum fuum dccer,itaque abfolutum,vtbona fua nul­
alio conucrtere potius, quam ad purita­ li luxui,fupetbix,prauitati,ac cuicunquc
tem cordis: iam in fundamento impro­ ali) ftatui impendat. Q ui enim iniftis
bo fubfiftit. Idcoque bonum illud mini­ mendaciis verfantur: mendacia opera
me impendendum meretricibus. Huius fua, fuos prauos labores manifcftant, &
Bonoru . 1 r *
cUucr:a emm quantum m lcoita conrertur, ex omnia in ipfis falfa habitant,adeo^ me­
UUO,
vero fundamento partum non eft. N ec ris mendaciis acimpofturisviuunt,quod
enim patitur D eu s, ex fc bona parta in Medicinafundamentu probu non eft. V«r
aut (cortis,aut nebulonibus in bonum Fundamentum autem veritas effe debe- jjjjj
cedere. Aliud enim pactum bonum eft bat,qux puritate 61 caftigate gau det, &
M edici, aliud militis. Alia ratio bono-. omnes iftiufmodi boni fru&us puri, ca-
ftique

♦ i
m
 1

D*« e, P h/* o p r i e t Ate M e di c i,

- y * « ’ i » i +J . < lJ j *\
3 i>fiL i/y 119
ftify m in e n t,n e c v lla rn ipfts m aculajauc p rjE cm in cat.,, Q u i a e r g o h a c m q d o h o -
faftu s,au t in u id ia?, aut lu x u ria ?. aut im- minemJRcirVarjborem o p o rte t,a c d o < i%
pudicitia?,‘in iraih b itio n is^ au t 'pompa? a c nalpa'eXe^pUjjm qup C h r illi de. gfjhfcffi
fu p e rb ix >auo ex^ftinriationis, e m in e t, iin ap i c o m p lc r q ..q c c e t: e e ti^ jp o m p p r-
--%*i -|.V
H o c ;m o d o fi V o b is fu n d am en tu m M e - tu m ejl:, v n ju e rfi^ / q u 6 d ftn p p fy ft: effoe-
.;a u l
d ic ip r ftp o r io , ftu^ idum X ^ n fa n u m m i'
proclamatis,
.-*■ {SdYumquc abeft,quin
- etiam
"ini repoflit,Uflceipeftu
en gr^m^jjs.piscai;»
oblefium dbertfis. Omnium equidem ve 1iit c ne £j:^ ^ p rtu^ rHoc,
maxTme iliriimo ihidio driHitof j, vt pro­ nupe jgirur ctjm fqy j-r,w m *i
be ab vniodrftsintcliigar. Vo'$ vero,quid
dicam, ignorari dicitis, ar ^ii&a nihil dd foliimlignum, ^.r^tpos >vd£t a teneris,
rem t c rhombum facere clamatis.Ex ru- enatos *
ilicis autem qua?ritc, an ad rhombu ifta abiete malus cofoppa pro.dyci poflitf anq ; r
non faciant:aut an non e^m vbbis mate­ ex antiqua feuro imjCnis
riam proponam, qua? voS maxime tfratf ri minims potcft. ^ u jc b
1 ropr. Vt ergo perficiatur Medicus, ac in fieri poteft, vt ve^s c o r r ^ r ^T.ypo-j
M edia
con- fundameto perfe&us confiftat,rfcit<lte o- graphia, aut vetus conuetor in Buvfa feu
gvuitaf.
pus erte, vt conuenienti ordine in rebus Collegio Lqgjcali, aut Seqior pater in
omnibus procedat.. Coriucriientia au-* fchola Medicij|s ’euadat. Crpfcprc en.yj^
tem , qua?cortgruitas dicitur,ca c ft,v t debet Medicus. "Crcfcere autcql quq^
Cosmi» fcCundum pra?ftitutum Natura? ordi­ modo fenes nefiunt..?. Grcfcendo iam fi-
rtsquld. r ' i. t -‘ ‘ ■' J
r " x-
nem, non hominum procedatur. M e­ nem reccrunt, ^r mdurucruntipli, ac qo
dicus enim non homini,fcd foli Dco,pet iqualoris redalg:i funt, vtppnnifi in iqe-,
naturam fubieftus cft. Ad qua? 4 iamconr’ ros caIlos,ho^os,^tVPcra deinceps abi**
(equitur, debere conuenicntiam*& cott- re queant, (^uarc cd:cus imaradi-
f i , f i

gruitatem ordinis procede# tot coqdi- ce/ubfet7& 1 ^ ,“vt irt, haMedici

i CU4
•

rione corporis, &: hunirffsNatitad.1Cor- cupis 'Vclut gratVum fina.pjferatur,&: fi-, nis dif»
ccndi*
pori enim per fi? aliud hiifieri, aliud Na- militer crcfcar ac. augcfcap, non fecus aci
tura: cft, quoad conftitutiones. Ha? au-J qui magni ac fan&i fune apudjbctim : Sc « « .

tem iam natura? omninbmnsi debent, hac quidem, ratione crclcerc debet, vt
& iimile fimilivniri. E tifia ddmumcS- in rebus natura?* ita- proficit vcJurgta- Sente
gruiras illa cft, qua vtrdqne fefe mutpb1 num finapi, quod omnibiis granjdiii^ e-. ine«

implitaht, ac vnum cumaltcro confd- uadit. Et talia per adolefceutix.jtenc-j Medici*

nat-& concordati Sic ergo prima efit' ritarem furgere ** &Ac enafei
^ ’ d,ebcnt.,.Qu6d
11 ^ ' 1 n,m’
debet cognitio de natura corporis/ fi ita e fi, qui‘qua?foillacceicent nt m adul-
C o riu s Corpus fi (vt ita dicam) naruratumdft
difcipU-
natum S>idi/ciplifiaHatn, ad Medicum minime
quod: Ac
cur Me* facit DffiriplinarUm enim &: corre&utn nunquarn"gcmmas^qiinqu^ caipnlospro-
dicinx
imdo corpus longe aliud eft, necvnquam fic. tulerunt,ncc Marriu vllu {cnfcffihncc A-t
neom* puer, in1quem doftrina ‘ingeri queat, prilenoueruntpicciciuncanlylaiusyiri'-
Diiciplinarum^^ corpus vetirpus eft adiil"- dis fit,aut coeruleus,fcd in Iuli,o primum
tum in^HtiS'peregrinis'. Adultus aurem emcrferur,&: Iftic^ fru<ftus. ferre yolut.Et
ifteeft,qui fui iam com^oS faftus, adeo- hi vera Ephcmcra (eu. Colqhica finit in Colchi^
cum.
que fui'ipfiusque (cretis cft. PcrCgri1 autumno erugentia., Scitote ergo, opor-r
nus eft, rqui in ignotum tendit. Iam ali- tere congri)icatcm prxftq c/Tc,non qua-i
tem ifta conditio ac ratio luminis Natu-1' * lem illi intclhgut/ed,qualem ego trado,
rat eft*, vt in cunis irffundatur aur inftil- ^nempe, quod opus fit,vt natura corporis j
Luminis Ictur Vvt adhibitis ferulis vclut inleratui1'* cuni natura naturalis lumini^ ^ o lq tc a t* OV
fcsiuix
ratio
& incutiatur , vt(qubd‘aiupt) crinibus Sic enim facile vpiun^,&:eQ^(cnt;iunt t{
que. attraliatur, hdrr^mffiqubitafgbear ,vc Homo enim illas c,onjungc^g-p. a uc.ynirej
primtim grarro fihapis mitius fir':‘rpoftca‘| non potcft,hic cniiq.i\if{4‘jpijqs cftv .|ta*
fado incremento ipfo fibd^i long^ ‘nia- ' fundaiiie.ntumfc habcrc^^ipn crisilli^
gis grandefeat. Ec cum^tbufculifiH^;i,;‘ Co annisftabili.ridqbcc^Quqd.epim fqo->
licet minima, fiiasbilfifcn auiculasfji*at; tempore.'noni feritur, fatifcicl Hi.fiwuil-4^
alarquc : quid aiiud peream qua?ro1 ii/ li Medici., qui a malis fyiucftrihus in y b j
tolhgi debear, quam q\i6d pufilhym ui tes inferuntur&.cranfplantancurjncenfc^.
nos dufcendac, quod ratocttfucccfiu x - clcun) j ncc picd^Ilam lim it e s . Si fo?»-
tatis-giahdefcati ira quidem,vthonho- runtur, 1*5'c M u n i, qpod j ^ u n ; .
minemfakcm ipfum sequet, fcd & aliis Porr6 autem feri noif poteft, quin,
•».rv*q T 2, vbi
 lio P a r a g .ra .nj T ractatvs IV.
*«?"«• v*>l ta^cs probi Medici fundamentum ' iftiufmodi', f c d Medicinam noflc de-
Fide» iadu eft \fidelitas quoq; vna concurrat? bes H&c . ei)im fidei iras , erga xgros
t e pcrfe&a iic , non dimidia quidem,' e ft: extera omnia tibi tu^e^ue yxocri d o
non diuHa, non partita, fed plena, ihte- bercnrur, vt cuti}, exteris natare pomis
vimires gra, abfbluta. Sicutcmm in Deo veritas pofiicis.Tuoepim modo quod fundamen
futtt.u,fe ^ iu^ i atJ£ pcrmifcerf non potcftrita nec tum iacisVid arenofumcft, fuper quod
fidelitas.Harenim res funtfua natura in- nihil fojidi exftruere potes. Quia er­
diuifibiJcs,eque ac ip/acharitas.Fidelitas go omne extraneum fundamentum in
enim a£cli ari tas res vria eft.Iam vero in Medicina nihili eft, fcdcopuenitpu­
quo tandem Mcdi<?i'fidelitks fica eft?No rum ac foliduhi Medicinas-ffolum a te-*
j % * * . > ♦

^mdertfiri hot, vt x^rum fcdulo vificcc; neris imbibi ac., implantati.^-jdeq jam
fcd antequanji xgrum vel vidit, vel no- penfitare vobilcum, quam djufum ac
fidelius
pra&ica uitjfidcliracem iam poficdifle debet,hoc dolorofum id xgris accid#:, qqqdcon-
cflTc de­ c(¥, fcdulo, t e fideliter didicific ad offi­
bet. ucnroribus, Ludim ag.ftris, prouiforir
cium fiium qux fpcdent.Iftc enim fiipi- bus, ac patribus alus ( qui mhii niil
ritis fidelitati^ contemptus eft,fi quischf- ,eracionem inducunt) fete ac vi­
cat ad arrbgafntiam ,'imfpcfcicrn, vt plu­ tam ^Tuam committere cogantur. Ne-
ribus ambitiose dc rebus diiicrcrc pof- ceffeeft, vt omnes opifices, cerdones,
fit, aut nomen fibi aliquod fingulare pa­ pelliones , t e c . ad artem fuam aflue- ■ «**
rare,& his'faturati quedrIHxc omnia in- fiant- Maior affuefadio a teneris re- uncua.
fidclitatn-potiiis furit,odcliaritatis codi- quiritur, a pictoribus, ftatuariis , au- tl,r’
mento^arent. Charitas enim hoc loco rifabris. Q ux ii ab opificibus requi­
• ♦

fui ipfius c f t , t e non alterius. Hoc enim runtur ; mulro pol magis a Medicis,
failtem difeit agftque,Vtfibiipfi commo­ qui longe maiore t e diuturniore in­
det, non alij. Fidelitas ergo in eo fita cft, ftitutionc opus habenr. Ac ficut fieri
veteratur ipfa&: prxftetur. Ipfamenim non porclV». vt ex Magiftro Lipfenfi,
qui ncteit: nec aliis impertire potcft.Ea aut Viennefi admodum erudito perito-
verb per dodrinam hauritur t e addifei- que, pro ipfius eruditionis modo adhuc
Mrdieus cur. Quia ergb per infticutionem & ex- peritiorem, aut dodiorem te cerdonem
SnTdo- pcrientiarii adipifeitur, neccfTe cft, eius facias * ita multo minus is dodus Me­
« p« ic& poft^dendae principium fieri, antequam dicus fiet, verum hac de caufa potius
xgri adueriianr. His prxtentibus t e ad- rudior- Vt vorb afinus ad lyram: iic ipfi
ftarftibus, illam offerri t e prxftari opus ad tadum pullus, aut frontis fiint, an
eft.
I Iam
• vero de inftitutionc t e inchoa- ardeat vel minus. Scitote ergb Medi­
tfone operum fcitote, neminem fieri ci , a tam fero exordio fidelitatem
Medicum pofle fine doctrina t e expe­ vosaddifcere minime poffe, t e veftram
rientia : eaque non breuis temporis fed Sophifticam ac Philofophia huc nihil
longi t e diuturni. Longus enim nume­ conferre. Vos enim D odoratus ornat,
rus aC Catalogus , adedque multiplex vt rufticum nobilitas, hoc cft, Ego fum
morborum e ft: vt fieri nemo Medicus Nebilii^Egd fum Doflor. Qui enim vos fe-
po/Tit fine doctrina t e experientia tem­ nes feribx fideles fieri poiTitis,cum fide­
poris diiitUrni. Sicutcnimante Maiuni liter nihil addifccre in ifto decrepito
flores non erumpunt, ncc ante meffem veftro tenio velitis ? In vobis enim
— \ • * %*

fruges maturefcunr, aut vinum ante au- nimis potenter Saturnus dominatur. •
tumnum: ita ncc hxc tempora in quali- Prartcr hrec omnia Medicum quoque fjojwj-
bet experientia abbrciiiari ac mutari r oportet efTe induftrium t e artificiofum. ind».
poflunt. Experientia autem incipit a Qui v e r o indu ftrius haberi velit, hunc fatt‘
pueritia, t e ad ffcnium vfque, ipfamque fuamin rebus omnibus cognitionem ha-
Homo adeamortem pertendit, &v i x decem berefaseft.^ Exinduftriaenim procedit
hwUtf hdrishomo rudix eft. Qui ergo decrc- ‘ artis tuiefundamentum,h. c. non funda-
««. plti illi patres, qui xtate media accc- mentum dodrin x, fed artis medicinalis,
durit, ad mefiem, aut.autumnum perue- Q ui enim aliquid iudicare poflis , nifi
nire poflint? NcC hoc ipfis adminiculo * iudicium ex aliis facias ? ludex eniinab
eft, quod fe putent iam ante etiam do- extra iudicium fuum haurire debet,
d o s , t e m artibus multis probe verfatos qupd, intrb vertat. Is artem intelligit,
cfle. H x enim res vniuerfx non funt fi. qui induftrius eft: nec quicquam ciui
deliratis in xgrum , fed fata^unt potius iudicare poteft, qui imperitus illius eft.
tuum ipfius commodum ., tuam fide- Ex aliis,quod iudicari debet,intelligitur,
litaccm, non xe;rorum. T u verb non Qui veroMedicusfine induftrucxiftcre’
 f D f. • P r o p r i e t
poflit? cum tamen in eo maxima arcana
condita efle oporteat?' Magna enim ar­
cana a fapicntibns furrexcruur. Quid er­
go tandem cft induftria Medici? ve fciar,
qua: inlenfibiles res vel iuuent,vel ledat,
qua: beluis marinis , qua: pifeibus, qux
brutis accepta aut aduerfa, lalubri* vel
infalubria lint. H xc arrificiola funt, qu^
ad naturam fpe&ant. Quid prxterea?
confecrationcs vulnerum , &: carum
vires,vndc.aut qua vi id prqftcnt,&quid
lint.’ quid fit itidem Melufina ; quid
Syrenaj quid permutatio, quid tranfpla-
catio,&:tranfmutatio, Sc quomodo ple­
no intellc&u apprendi illa debeantjquid
prxtcr naturam fit; quid Iit fupra confti-
tutionerquid fupra vita fit; quid vifibile
& inuifibile;quid dulce, quid amaru fa-
ciat;quid olfaciat,quid mors fit;quid pis­
catori , quid coriario quid alutario,quid
infectori conducat: quid fabro metalla­
rio, quid fabro lignario feruiat; quid ad
culinam faciat; quid ad cellam fpcftet;
quid horto,quid tempori debeaturiquid
venator,quid metallarius fciat; quid cir­
cumforaneo, quid ftatario opus fit; quid
bella & expeditiones, quid pax requirat;
quid canonicis, cjuid lecularib. caulam
det, quid ftatus quilibet agat, quid fta-
tus quilibet fit : qux cuiufquc origo fit»
quid D eus, quid Satanas fit; quid vene­
num, quid veneno aduerfum fit; quid in
viris, quid inferroinis fit; quiddifcri-
minis inter vxorem &: virginem fit ?
quid inter flauum&pallidum, inter al­
bum & nigrum, inter rubrum &: purpu­
reum in rebus omnibus fit»cur color v-
nus hic, alter alibi fit; cur breue,cur lon­
gum , & quicquid Adeptionem in rebus
omnibus concernit. Non vero hxc ipla
Medicina funt,ledfaltem annexxmedi-
cinx proprietates. Sicut enim ea pro­
prietas cft veri & cle&i Apoftoli , vt
infirmos fanet,caecis vifum reddat, clau­
dis inccfium reftituat, mortuos in vitam
reducat: fic illx quoque res ipfi Medico
adhxrent. Et ifta vniuerfa talia qui qux-
fotam vietus & cariofus fenex compre­
hendet , qui in Cafualibus &: Tempora-
libusconfcnuit?qui longo tempore opus
haberet ad edifeenda faltem ea nomina,
qux fub ferula haurire pueritix debuif-
fet? In his ergo rebus» quas vniucrfas
fcirc Medicus debet, Medicinx funda­
mentum pofitum eft. Plus enim in Me­
dico fitumeft , quam in facultatibus ex­
teris, & rebus iftiufmodi omnibus. Si er­
go tantum in ipfofitum cft: tantb etiam
ate M edici • m
maior is erit, tanto plura exteris feiev.
Debet enim pater Philolophix &: Aftro-
Medie.
nomix ellc. Qui poilibile autem cft, vt rcp,«-
annofi ciufnjoaTicholares, Pharmaco- bcnfi<>'
paci, 6c ali), qui tandem poft multum
tempus xtatis fux Medicinam adeunr,
ac gradum aflequuntur, probe ftent ac
fundati fint? ^Eratis quidem ratione ni­
hil obftarct. Sed fi (pe&es artc,defc<ftus
ingens eft. Ibi enim non artis, led pecu-
n ix e ft, Do&orem creari atque magi-
ftrum. Artis hoc eft, Do&orcm atque
magiftru cum veritate dignitate elfc.
Et quid tandem vos Doctores promo-
torcfquc in difcipulis vcftris commen­
datis ? Q ui fi Do&orefcunt, vos dicitis:
Is m eus difcipulus f u it Lipfia^ & a me legen­
te aufcultauit uicennam , G alenum ,
Aphorifm os Hippocratis res m ultas bonas:
cum tamen nec t u , nec res tux quic-
quam boni contineant. Qui d ergo abs
te boni tandem &\&\Q\K?.Claudos& refolu-
tos e x vtroque latere facere. Hoc dign um
laude foret, fi quis Do& orvel promo-
tor, vel Prxccptor,fuos auditores fccre-
ta ipfius veritatis doceret. H ic rhombus
elfet: hic gloriari dilcipulus pollet, & di­
cere,/^* habeojhoc f e t i. Sed ifta apud vos
tani rara funt & tenuia, vt vos illorum Libri
iure pudeat. Sic ergo acquiclcitis mor- m onui'
* »i .» ♦ Dofto*
tuislibns ,c x quibus verus ac genuinus ref. -
Medicus e vobis nemo vnquam fa&us
cft. Q ui cum honeftate aliqua de difei-
pulo fuo gloriari atfc&at, multb plura il­
li indere & conferre debet, quam logo-
machiam Auicennx, 5 c nugas Galeni,&:
Mare magnum Iacobi de patribus: j4cob
Quanquam hxc omnia infupe r etiam d«p««-
ab xgris infringi polfint. Videtis
enim illorum operationes in iis perfici Medic„
debere, qui ad Medicinam quandam f,n?*§ri
, £. . i r * r ^ apmudt
aptitudine habent. Id fi no fit:nihil pro- ne infc»
ficitur.Cum ergo tantum etiam in Me- u‘
dico fitumfit, adeoque omne , quod ^
Medici c ft: ad conceptionem xger i-
doneus cfle debet , fine qua aptitu­
dine fieri nihil poteft. Itaq; attendite
qux in xgro inefie debent: nempe,
morbus N aturalis , voluntas N a tu ra lis,
naturalis v irtu s [eu In ‘his tribus Agii f*-,
vis\
confiftir. Medici opus perficiendum. q*“dhl4.
In xgro autem fi quid aliud ineft
prxter di&a tria, tunc a Medico fa-
nationem nullam is exfpe&arc poteft. *
Hi enim quos Chriftus lanauit, ad
concipiendum idonei efie \lebuerunt.
Inidoneorum nullus vnquam fancf- .
cebat. Multb autem accuratius ipfi
T 5 Medico
X

JslL Paragrani T r a c t a t v s IV.-

Medico fatagendum cft, vt x gros aptos tranfdcmus, in quam etiam iugiter ad-
& idoncoshabcat.Minor enim virtuseft hibtfa per fidem Medicina opcrcmur;ita
Di ipcn
f^/io oc­ Medjci virtute Dei. Difpcnfario aliqua vt quxeunque Medicus fheit, fada fint,
culta.
apud Deum eft >fuper horpinibus &: fu- fiue illa a Deo perficiantur, fiue impedi­
per natura, quam nemo aut metiri, aut antur. Fidelitatem illam & credulitate,
perferutari poteft,in quid quoduis diftri*- fpemque ac fiduciam x g e r erga Deum
butum fit. Apud Deum id magnum eft: habere debet, ne in califam Eclypfisa-
apud hominem occultum. Nihil vero id gatur, in qua mors infilit, inqua Sol re-,
.Medici ad Medicum. Hoc ad Medicum perti­ trahitur, aut inundatio obruit. Nam fi
oftcjoa) net, vt nihil prarextu Sc accufatione Dei mundo non pepercit vniuerfo, quomo­
circa
nemud vc^cr>aut excufer. Nemini enim po/fibi- do parcat vnicor Et omnia ifta in filcncio
le cft /crutari, vbi Deus aut promoucat, &obfcuro. Qua m manifeftus&expio- tafBdi-
aut impediat. Stare debet Medicus in ratusCataclyfinuseratcreaturis omnib9:
cognitione caeli, & aquar, & aeris,& rer- tam econtra abfeondita funt huiufmodi
r x ; & ex iftis microcpfmum fingere, Sc indicia reclufa, vt homo ex fcipfo,etiam
fiipcrlianc cognicionein fuam certitudi­ fine iudicio Dei ex hoc mundo difcedat.
nem locare ac tueri, Deo nihil addere , Cum ergo tantx audoritatis ac anima­
Epilopt*
aut fubtrahere, fed fingulis momentis, tionis deceatefie M edicum, fuper tam
gratia Sc mifericordiam cxpc&are. Is c- valida fundamenta exftrudumdiic iux-
nim fi Solis, Sc Lunx Eclypfin condidit : ta quoque fcire debetis, qu6d haudqua-
fi eos ftarc & quicfccre iuffir: fi caracivf- quam Medicus quisconfiftere pollir,nifi
mum orbi induxit: fi quotidie pruinam prardidis quatuor columnis, aut fulcris
ac grandinem ordinauit:tunc in his quo­ fuftincatnr. Nempe tantum in Medico
que rebus fimilitcrfuam voluntatem od- fitum eft, vt Deus per ipfu operetur, ipfu
dinauir, nec vult, vt per ifta Medicina ac amer, & ei Medicina: cum laudes, tum
creatura ipfius aut male audiar, auterti probra ferenda imponar. Laudes autem
minetur. Nihil cnimdeeft, fed virtutum in co,fi xger conualcfcit >vt Deum cele­
omnia plena funt. H xc autem iam, hoc bret. Probrum in eo, fi Medicina impe­
tempore, eius voluntas lingulatis eft: Ita ditur , ac fur xgrum prxdatur. Hic ergo
fecundum voluntatem luam aercre C» vult, Icitote,Medicos, qui feipfos foli pcrMc-
", nec naturx virtutem demere cupir, fed dicinam fuftentare volunt, indagatione
iubet faltem vt quiefeat. Sicut etiam Soli ac expetientid ajto opus non habere.
lumen non expoliat, edi quidem tene­ Quicquid aurem Medici illi, quos Deus
bra: incidant:falccm periodo illa, qua te­ fuftentat pro ipforum voluntate,per mc-
nebra: durant, illius fplendor non vide­ dacium operantur, aut interimunt,id
tur. Sic ergo, dum Deus Medicina: hu- Deus minime vult,vt libi imponatur,fed
iufmodi impedimentum irrogat, interea homicidium' Medico adferibatur. Non
clam mors irrepit, & vitam elidit. Mor­ enim vult D eu s, vt per improbos iftiuf-
tuo homine, Medicina iterum ceu prius modi homines Medicina feructur. Ideo
Mors
alte refplcdet,ficut Sol.No&u cni furan­ fedulo confiderandum cft,in quo funda­
uomo- tur fures, du non confpiciuntur. Et fures
3o & mento ac tramite Medicus ambulare
quando illi maxime induftrij exiftunt, qui fura­ debeat. Quod merito vobis inculco,quia Meto
irruar.
tur ita, vt non confpiciantur. Ita mors id vos cfie’afFe£tatis, quod eftis omnium
0 • * \ jn / ' i i i heauo*
quoque per Medicina: nodem irrcpir,& minime) rundamentumque illud renci-
vitam furripit, thefaurum hominis prx- tis, fuper qiiod tamen cumprimis aedifi­
ftantilfimum. Nili Deus Medicinam fta- cati efie debebatis, ac fine quo nec ftare,
re iubcrct,ficut tempore Iofux ftetitSol, nec ire poteftis. Rationem nunc apud
quisvnquam moreretur:^ Multos, quoru vos inite, ex quo cerebro equidem aut
fanitatem aufert, licut Solem retraxit, loquar, aut feribam, Zc quodnam fun­
hoc modo xgrotos efie vult: nec tamen damentum fit meum, &c eorum, quos
de eo fc infimulari patitur. Tam enim c- mea: fcctx adiudicacis: quamque illi ho-
ius abfeondita opera funt, vt ncc fciamus neftius Zc folidius fundati fint vobis, qui
ea,nccfentiamus,vndc lint.Ec vulc Deus aliud nihil nifi in chartas digitum inten­
omnino nos Medicina: fubiici, vt per o- dere poteftis, qux tamen quauis obuia
mniapuri fimus, nec de ipfo quicqua fuf- aqua diffluir, & ex meris laciniis concin­
Deus piccmur. Erga Deum nos tam procliues natur. Qualis autem cartx materia eft,
non ac*
^ culandus & c probe animatos effe decet, vt ipfi talia tale , quod illi inferiptumeft: mcrafcili-
*ti na
ns.
non imputemus, fed caufam in naturam cet fragmenta , merx lacinix. Papyrus
ager l

I
*
« <
 De Proprietate M edici. m
ager cft, in quem fatum lolium c ft: voP""’ hi oleu m , aut liquor reliquusesi: Sic ergo
que Medici omnino loliales.cftis. Hoc vclegomet, vel alius, qui vos pro ftultis
enim falcem arripitis, quod nihili cft. non omnino agnofeimus,qux habemus,
Quod. vtilc eft,id perculcatis. Q uia vobis communicamus,& ipfifmet no-
autem lolium vberius proucnit tritico, ftris beneficiis nobis inimicos paramus.
Se ad fpeciem formofiiis cxiftittideb ve- Quod fi vero prudentum virginum pa-
ftras officinas illo confercitis. Q ualia rabolam, vobis mhil quicquam imper-
ergo veftra fimplicia & tales vos D o d o - tiendo, xmularcmur: fed Poliatros &
rcs.lll i putida^Sc cro(a,fitu obfica,cariofa Archiatros vos, in puluinaribus defides,
fune,nec veftrum quifquamcft,qui norit, iuberemus de oleo ipfos efle (ollicitos j
qux intus fint. Vt ergo vos nihil in ipfos tum pol ipfo euentu deprehenderetis,
nouiftis: ficin vobis quoq, nihil reperi- quid tandem cfteduri effetis. Et nilinos
tur. In officinis pidurx optimum funr. circum foranei(quos hoc nomine di-
Ee optimum etiam in vobis. Et quia fu- gnamini ( multoties auerteremus, quot
per tam fluxum fundamentum exftrudi homicidia per vos paflim perpetraren-
eftis, nihil quicquam vfpiam (citis, tur ? Quod enim eorum, quos perdidi-
Quam primurh fudor etiam leuifllmus ftis vos, nos refticuimui ? Ac poftquam
erumpit, hietetis illico, nec quid agatis, vidiftis, tantum in experientia commo-
fciie^occftis^ Sic D o d o r Heluctius, di latere : iam veftrum quoque lolium
quem contemnitis , veftrum omnium effudiftis ad peregrinandum ; ita.vt iam
Magifter cft. Legendo difeendo mo- non domefticos faltem, fed etiam extra-
do non rabelcitis : &: tamen rerum om- neos decipiatis 5r defraudetis,
nium ignari manetis.' Q uos vos dicam Et (i hifcc hadeniis commemoratis,
alios,quam ex numero virginum carum, fundamentum meum vobis propofitum
qux lampadas fuas cum cfiudiflcnt, ad v o lo : plena fpe fultus, fore, vt tandem
fo d a s fu a s , alias nmcuo fumeum, diucr- oculos planius aperiatis, & qux veftra
/ terunt. Omnino tales vos D odores ars qualis Medicina (it , accuratius co-
eftis. Pyxides veftrx vniuerfx (iinc efFu- gnoicatis. Auditores autem, ne fors tc-
fr lampades ; Sc quories nonus alicubi mere vobis /ciungant& implicenc,cum-
Dodor p ro d it,d icitis.^ */0 ,^ fe primis admonitos volumus.
que aliquid,lapas mea ardere defiit , n ec m i-

Ledori S.
o / N D I D E acbeneuole L e fto r , fc ir e te volum us, hunc Paragranum librum i
Paracelfo b is,terv e dijpofitum ac deferiptum fuiffe. E t lic e t tra lla tu s quidem p ?a -
f is c u m fequente argum enti c iu fd e m jit: illu m tam en a verbo a d verbum-,prout
ab auctore confieriptus, c r quantum eiu s repertum e li, deincepsfubiungere v o lu i :
hacpotijsim um de caufd>quod in illo w u lta v tiU a P hilofophica, ^ jlr o n o m ic a , (y M edica '
exempla in trod u ca t, in Paragfiano pracedenti non comprehenfa. jQ jfo d fi p rio ri tra fta tu i
locaforsqiudam objtura crm in u s in te llig ib ilia in fe r ta fin t: eadem perfequentia m axim a
ex parte exp lica ri c r d ilu cid a rip o fitn t:fie n t probus a cfed u lu s L e ilo r e x m utua co/latione
fa cile deprehendet.
vero hic.fequens tractatus in locis nonnullis cumpriore multoties tam in verbis,
quaminjententiis conuenit^poffentforfan nonnulli offendi, quia res vna bis hic traditur,
(lonueniensnostamennon effeputauimtss, vt ea omitterentur, ac auclord libri dijpofitio c r
ordo mutilaretur. Fac ergo, v t tibiidingratmn nonfit,p!aneque perfiuafum habe, in tuum
commodumac emolumentum ifia omnino huc congefta ejfe, quaanteaprajlo quidem non ex-
cufafiunt. <JMibi non dubium est, quinponit.i ftudiofijeduli id is magno commodo vfurt
[ruituriquefint.' /

P RJE F A T I O D O C T O R 1S
T H E O P H R A S T I. 9

s
O t q jn cccftita te co m p u lfu s n o n n u llo s lib ros M e d ic o s ni-
a m ,

[S&J' mirum d cp u flu lis fcu lu e V enerea in p u b licu m d e d i : v itio /mihi a c L fa f

W g? crim in i datum id cft-, q u o d fu m m a d iligen tia a c ex p erien tia lo n g in - JSf*"
qua adfalutcm & : in co lu m ita tem aegrorum c o llc g c r a m 3a c b o n o a n im o
T 4 eu u l-
 t
4

Z14 PRAEFATIO
cmilgaucram. Eo fiufto anfo mihi Se caula miniftrata e ft, vt aggrederer fraudes &
errores detegere eorum,qui, cum harum rerum penitus ignari Se imperiti fint,exte­
ros tamen vniuerfos prx f c defpicatui habent.
Qua* vero ed id i, ipfis nimis multa, mihi nimis pauca videntur, nempe de li­
g n o ^ de tribus libris impofturarnm. Qua quidem explicatione bono iure &
veritate librum mulc6 maiorem complere potuilTcm : quem tamen lubens prx-
cidi Se decurtaui, vt probra nonnulla, ac inlciriam aut fimplicitatem D ororum
ac Magiftrorum fupprimerem. Ita quia anguftis limitibus ac cancellis inclufi,
quiritantur nimis pauca efie, Se a nemine probe intelligi polfe. Itaque cum nimis
pauca ea ilJis fine: compellor ego omnino ad edendum vbcriora, Se libros gran­
diores condendum,nc porro de breuitate quid obiiccre polline. Arbitror autem,
•o s omnino hoc vrgere, vt ftultitia iplbrum plenius Se planius fub radium extra­
hatur. Qua in re iphs meam operam merito nuncupo.
Quanquamhaudobfcurc innuant, ea, qux probitatem iplbrum , eruditionem
ac doctrinam attinent, cum veritate fatis luculenter prodita cfle: falcemque meat
do&rinx vberiorem explicationem pofcant. Q ux tamen a fc intricem feiungi mi­
nime poliunt, (ed-fimul vna omnino tradi d eben t: vt non vnum (corfim, verum
vtraque vna opera hoc pa&o incclligantur : licet illi vnum falcem quxianc, non
polcant etiam alterum.
• Mea vero quod mihi feripta male vertunt,id ab ipforum imprudentia eft. Nihil
enim vnquam , ( quod mea omnia opera teftabuntur ) citra fundamentum Se expe­
rientiam quicquamfcripli. Quod autem infuper etiam contra mc vociferantur,
caufa illa c ft, quia cordis fibras ferij in ipfis,dumdcmonftraui, eos ignorare omni­
n o , quxfcire Medicos cumprimis deceat. Q uod ex fcholis ipforum nonprodij,
Se ad prxfcriptumeorum non loquor,id mihi cumprimis crimini danr. Sed huc me
temerarium ipforum prxiudicium agit. D e quo feripturus, cum ipforumdu&u
Cm tuo veritatem nec apud fenes,nec iuucnesftabilire queant: nolens volens cogor iis ad-
modo
omnes uerfari, nec cum ipfis in mifiimo facere polfum. Quod fi ergo omnino veritas feri-
i«pre-
hendan- benda e ft: non polfum folos feorfim difcipulos ventilare, fed res exigit, vc ipfos
tui. quoque magiftros cum difcipulis , adedque magiftrorum ac difcipulorum Prx-
ccptores fub vnumingum traham: Se ciim tam clamofi finr, exponam ipfis quid
primum Medicina, deinde etiam quid ipfi fint. N ec cnimprctij minoris Se cla­
mores ipforum retundi,quam detegi artem.
Iam fi ex fundamento Medicinam deduci fas cft/necelfeetiam erit, me ea prar-
ponere qux fundamentum conftituunt. Sic ergo omni iure fundamentum ex Phi-
damenta lofophia, Sc Aftronomia Se Alchimiafumo, Se iuper illas omnia mea cxftruo &fta-
qu*.
tuo. Ipfi veto contra horum trium principiorum contemtores Philofophix , funt
contemtores Aftronom ix, funt contemtores Alchimix : adde etiam vircutum:nec
vlla de caula alia huic arti oblatrant, quam quia eam ignorant, Se difeere depudef-
cunt. A cvt honori fuo Se exiftimationi confulant, popello fatuo Se fimplici per-
4 fuadent,mea omnia mera nugamenta elfe, cum tamen ipfimcc meri fint fatui, Sc aft-
thaiktoi* n i, imo nihil quicquam: qui fe Iudxis ac Phanfxis in hoc finules faciunt, putan­
tibus coelum ipforume(Tc , Se repudiantibus, aut contemnentibus cura , cuius
erat, nempe Chriftum. Sic ipfi etiam fimul Medici Academiarum cxiftunc, Sc
Balneatores, Se Chirurgi. Ideo ipfos etiam affimilo ardelionibus Se balatronibus,
qui nihil nifi clamitare, calumniari, criminarique polfunt, idque ejera omnem
pudotem ac metum. Tales noftri etiam funt clamofi Medici.
Vt ver b ad rem dicamus, quis eft, qui fine his tribus Medicus elfe poffic^Quis
s Medicus elfe polfit, qui non fit Philofophus, Aftronomus, Alchimifta; Nemo.
Oportet eum in his tribus omnino exercitatum elfe. Nam in his veritas Medi­
cinae pofita eft. Q uid Aftroncmiafit ignorant. Quid Philofophiafit, neftiunt.
Quid Alchimia fit, compertum non habent. Q ux tria fumma cinn ignorent: ad
ea infeftanda fefe componunt. Ac quod illis ego v to r, ideb ab ipfis repudior ac
' explodor. Me verb nemo vnquam repudiauit, nifi is fupinus ac cornutus Bcanus 'A
fuerit, quales vos vniuerti cftis. Bcanis enim de iftis rebus nihil conftat. Dc iftis 1
mh\l etiam conftat vobis. Ideo ipforum fimiles cftis. Pi&i foris in veftibusvos
Medici cftis : intus perfidos ludxos, c^daueta, Se ftatuarum imagines occulitis.
Intclligite ergo, quo-nam in Mtdecina fundamento v tar, Sc cui incumbam.
Primi

\
i
 PRAEFATIO. • 2.1.5
Prim a. eft Philofophia. Secunda eft Aftronomia. Pejhem a eft Alchifttia. Adde
quartani) prophetat em. M c vero fedulo notate attendite. Nam aut vobifmet
ipfis liacc quoque ita ftatuendaerunt: aut conuitio publicb apud vniuerfos paganos
notabimini) quod fine his tribus meri impoftorcs,ac tum principum, tum magna­
tum ,tum ciuitatum ac regionum ludificatores & faniiatores fitis : Scqubd omnis
honor ac reuerentia vobis qux praeftatur, puris putis ftultis, hypocritis, 8d pariditis
deferatur. * * ■
Modum autem attendite, quo ifta tria propono. Alia enim ratione vobis ea
proponere minime licebit,fcd opus erit, vt mc vnum omnes iequamini eum ve-
ftro Auicenna, Galeno ,Rhafi j &cc. nec ego fequar vos. Sequemini me vos Pari-
fienfes, vos. Montpclfulani, vos Salernitani, vos Vienncnfcs, vos Colonienfcs,vos
I ,Wicebcrgcnfes, omnes vnifummx inclufi nulldne in penitiflimo quidem Laco­
nici angulo relido. Ego enim Monarcha fum : ego Monarchiam rcgo,admmiftrd-
que, fcc lumbos veftros fuccingo. ' 4i -
Quantopere vero vos Cornutus omabic , ullud , Thcophraftus Monarchias
Princeps dominabitur, vobis calefadoribus conftituris ? Quid animi vobis tandem
erit, fi in Philofophiammeam compellam vos, cogim que, vt veftrutti Pliniurfi,
Ariftotclemquc imbulbicctis, & Albcrtum, Thomam , Scotum , &c. perrain- -
gatis, dicati/que: Hi artificiose frfu b tilitcr m entiri fetera n t. Quam ver6 Certi ac
lupini ftulci nobi/cum proaui noftri fuerunt, quod talia nec nos, nec illi fubo-
dorati funt? Ecquid videbitur vob is,ii coelum ita adornacurus fum, vt cauda
Draconis vcftrum Auicennam &: Galenum deuorct?;Ignari enim cccli ipfi fune.
Eius ignari eftis etiam vos. O quam laudabile eft, vos ftul cos D odotcs ZC Ma-
1 •giftros efic ?. Quam grauiter prementur terga veftra, fi aures fex vlnas longas
t geftaturi eritis ? Nec enim loannes in Apocalypfi monftra foediora ac deformio­
1 ra vllibi vidit,quam qualia vos eftis. Quancd id vobis probro erit, quod xgros ha-
I ♦
denus curando diuitias ab illis largas cxtorfiftis, nec tum tamen probe coquere
didiciftis, verum cruda &: incoda ipfis obeuliftis ? Ex quo certe patet, qudd mul­
tos in terem eritis. Et hoc Alchimia clarius loquerur. Ad hanc penetrare debetis,ni
cligitisalterum,vt coniugcs veftrx ac liberi Sc cognati vos fummo opprobrio affc*-
dosefie videant.
Qu6d fi nullum mihi aduerfus vos adminiculum efiet aliud, quam hoc refti-
momum,quod adulterini &: ignorantes ficis, quam vel fic me magnum fore in M o­
narchia ccnlctisf Taceo quod mendacia Zc nugas veftras, vniucrfas, Balneato-
nimque &: ton/brum pcdiculoforum deliramenta fimul quoque detego, ldquc
non jn vno /altem libro,fcd in vniucr/is. Quin Sc hoc addo,vr vos doceam, non vos
me. Nam ex vobis qux haufi,ea ignis dudum confumpfir. Contra aure qux doceo
cgojjja nullus ignis con/umer,is rainen vos peredet Sc deuorabir.Cuius ia ergb Mo­
narchia eft? Meane, an tua? Non de/peroequidem,faruos&:cornuros aliquos fore,
quiveftrarum partium propugnatores aduri finr.Sed hi tamen &:vos,mutuo vd/met
ipfos co n ficietis d eu ora b iris . Vobis v o s am icitias paratis in gen icu la n d o , fu b m ic-
I
rendo,{aluranddq;, Gratiofc Domine,Electe Domine., iterum atfo iteru Domine, Q uod /i ,
dom inatio aliqu an do le d io d efiga tu r , v o s a m icitix iura prxftiruti,nihil nifi fraudes
&iinpofiuras im p en d itis. Q u o d fi, quosiuguiaftis, x gri v itx fux r e d d i p o tien t: Aijoi^
vos f c p rin cip em v cftn im J b o a li, A bin fch iu ipcrcacarcn c potius, qu^m q u icq u a m
honoris p fiflin i d e fe r r e n t . P roh d e d e c u s l q u d d v e l fex cantum d ies in le g e n d is
triuialibus a u d o rib u s iliis v o s phan taftx co n fu m itis.
Sed h x c p rx fa tio v o b is d iu id ix n o n fit. Sub fin em L ipfenfibus offa m co n fa -
lib o , & c o fd e m cu m fa le ad lign u m d ed u ca m .

* T R A C T A T VS DE P H I L O S O P H I A .
V m ce r ta m Sc d efin itu m fit , rx p reciu m e f t , P h ilofop h ia m a d u lteri­
M ed icin x fu n d a m en tu m in n a m p rim u m ex cu ri , qux m ih i fo r s
P h ilo fop h ia ex i ( i e r e : ( c ie n ­ o b n iti 5 c im p ed im en to e ffc p offic. H i
dum n o b is p rim b e f l , tq u o - en im fo li m ih i a d u crfa b u n tu r, qui &*>'
m od o illu d ex P h ilo fo p h ia eru i d eb ea t. falfa tefp u ria P h ilofop h ia nati, fe ta m en
H xc aurem priufquam ex plicentur,opc~ le g itim o s i a d a n t , v elu c id h a d e n u s
eu en tu s
0

il
-I
 /

ii6 P A R A G R A N r A L . T E R I V S T R A C T A T V S I.
cuctaspfobauir. Soli enim nequam Phi- rafit: id quod dilcurfus Philolbphiti eft.
uniet. Joiophiari hoc eft, mufow &£,fpuma Phi« . Praeterea autem fcitu dignum cft etiamj
lolophix aduerfus me ha<ftcnus infuere-, quidnam Philofophia fit. De hac eriira
xere. Sed ea perpetub Ipumar natura eft, mihi cum aduerlariis contentio d h lp fi
.urceum prarer excrementum nihil fit, in ■ fctiim quam Philofophiam ccnfent, ego
olla tamen fubinde obnacecA: prcaeini- rglindulas iudico,foris corpori admtas,
neac,(uaque ebullitione fubdicum me­ & eius fimilicudinern prxfcrenrcs .-*qu*
lius ^d ign iu s oblcuret. Ipfa tamen cot- tamen id., quod referunt, minime funr.
chlcaia tandemexcepca in cineres'excu­ S if eigo ipfi quoque Medici tales nauci
titur : ac lu/culum ceu melius, purum in funr, vehit fit Phftofophdqui exfungb heoiio*
olla remanet. Eodem JModo fpurij quo­ tantum arbori adhaerento enafeuntur.
que Pl>iiolophideIpuipabuntur>& in pa­ Ita cnim & ipfi Philofophia? adha?rc»r,
ludem jcfitmdentur: ego verbeum Phiri non in eam conierti funt. Demea Philo*
lolophia mea enitebo relidus. De nobis fophia, quodfontiant iili,hotfdd modum
etiam edentes fariabuntur, non de fpumai bonum, aut magnunrfit oportet. Nece-
porr6,^9utfa<^um hW?tcpuseO:rSpumei-. nim cohremptum fert fimus equinus,
cnim jttt omnes* Medici funt, quos in: Idcb nec ipli, nec fatui alij mea Pivilofo-
porcorum madra§ coni ici arquum fit., ■ phiavtantur. .
fhilofo-
pbia
Phdpfophia autem in eo polita eft, vt Longo fermone opus forer, fi quis di­
<juid omnium morborum natura, m ateria, & lucide ac cuidcnterdemonftrare annita­
tudar.
conditio cum vniuerfa eorum efiencia tur, quis potilfimum diflidij noftri rhom-
iutclligatur, ldquc exfola Philofophia, bus:& neruusfit.Pro'rc tamen in lumma
ncccxa^tc quacunque alia.Vndecunque breucm conferenda, hic faitem id pro­
enim fundamentum aliud defumatur %
ni- pono, opus omnino effe, vt Medicus co- •
fi ex Fhil6fophia,id mera impoftura erit, gnofeat, ccelum ac terram fecundum ip- «ndl
&impoftura vocabitur. A ger enim per., forum materiam, fpeciem, &c elfcntiam.
iftiufmodi dccipicurs & quod aegro natu- Q u a fi fcientia inftrudus eft, um is eua-
ra pr^ftat,id per Medicum talem Tubera­ fir, qui porro Medicinam ipfam intrare
bitur , qui ex adultera Medicina gigni­ poific. Nam poft illorum cognirionem
tur. Natura enim cft, qua? aegro Medici­ & comprehenfioncm bauftam, Medicus
nam miniftrat. Si hoc natura facit: a’gru proxime incipit. Medicina: ergo ea om-...
etiam, pernouc rif necdfc eft» Citra co^r nino ratio eft, vt necrife fit, ex Medico
gnicionem enim miniftrare illa ipli nihil exteriore inrefnum nafci. Si enim exter- Mtdir*
poteft. Cognitio autem ha?c non in Me­ nus dclir, interior minime exiftit. Incc- “ a
dico pofua eft, fed omnino innatura. Ea rior enim quicquid vel agit, vel tradit ex
cnimfcipfam nouit, non Mediciis. Ita­ fuis fubicftis>id vniuerfumfruftraneum
que fi natura fola fe pernouit, eadem e- cft. Iam autem interior Philofophia ni-
ciafti Recepta componet & concinnabit hi 1 docet aliud, quam inania figmenta
N«m
A 1
ra folabEx natura enim prodit l
morbus, ex nonnulla, vt dicatur, M orbus ifte ch d eri-
fimul
motbui natura defeendit remediumVhaudqua-1. cw, & c. eft. Cholera enim nihil eft, ncc
cft . fc
Medici­ quamex Mcdico>. Hocfi verum cft; iam , vilivhqnam Philofo^ho cognita &: com-'
ni.
decctomnino Medicum, vt ex geminis perta. -Ratio cft, quod non ab exteriore,
iftis.diteac, Scquieqmd vtraque ipfum fed interiore Philofophia emergat: ncc
docubritvid faciat. Si uihilab.ipiis docci interior do&rinam aliam t tradat, quam >
tur*.nihil etiam nouejritp nihil.icuierit.' fpcculabilem &: imaginariam ipfiusho-
Gcmijjcirum chimnfturu NaturaMedi- minis. Hiufmodi Ipeculatia choler*
cina cft, & morbus, 8d lui ipiius Medica, quoqvic nomen t c onginem dedit. Ex- »«».
lainfi exmaturaMfiditutfc nafci.op.brtet, terna autem Philolophia.ex fpeculationc
ac ipfc ncc in fc, ncc ex fe, ncc a fe-quic- nulla erumpit, fcd ex Ivonune extemo
quam eft, fed omne e%, &. in natura exi^ omnino progignitur, doceiquc ac mon-
ftit, omnino cx natpta^\vioque gignetur, ftcat, quid homo interior fit. Chm ergb '
nonN aLipria,nonaVicnna.lbicnimquod talem prarceptoremnadi fimus:faselt,
difeunt, Daucntria^qupque,fid7-v.vollx, Ipccvilationiomni omnino nunciu micti,
iuxt-a.Opcanum Gcr.maniqum Vbec- ac ea prehendi, qua: non per fpeculatio- PhlIol(v
Mcdui lingar idpm ttadi ilU fciant. Natura au- nem dcmonftrantui, ied per ipfam veri- [iHx
4ocei.
tem dq.cct Medicum, non homq. Cum tatem,^: naturam. In hoc ergo diuortiu
crgntai>ti- momenti natura fit: .paerito noftvum confiftit: quod aducrfarij mci ^ BU*
tradendum v i d e t u r , q u a l i s N^tu- fpcadeiuur, ego autem ex ipsa rerum
!Wl, i natura

l ~ I *
y
•Ii
 I

1) e Philosophia. t.% 7
naturadoceam.latnautc fpcculariphan- deduci, haudqu&quam ex jmantafia. Ita
tafmata agere, cft. Phantafmata autem colica dicenda eft Sibethina: ita Iliaca
phantaftam gignunt. Et phantafia quidc nominandaMofchata cft. Q u a caufa ? »«*w
fundamento nullo innititur , fed cuiuis Ita nimirum externa Philofophia docet «. c
libera relinquitur, vt ad voluptatem fu- ac iubet, quae interiori omnia nomina,
mamphantafmatis fefe quifque titillet Sc natura,proprietatem & figna indit & at-
exfatiet. In effedu autem res alia non eft, tribuit,nec extra hanc quifquam bonus
quam fi quis optando plurima concipiat: Medicus gignitur, fed meri impoftores,
& tamen,qua: optauit, non impetret. Sic errones, phantaftx, ac afini fiunt.
Sc phantaftarum phantafix mhiU & ina­ Cum erefo primam M edici fcicntiam
n i K Ph,a
nes cxiftunt.Et tali fundamento quidetr. ex Philolophia manare oporteat: con-
Mcdicina ipforum fupcrinftruda cft.Cu fentaneum quidem eft, ipfam non con- co *
quo fundamentum iam quoque meum ftare ex homine, fed c x caelo potius Sc
conferte & expendite. terra, ac aere,aquaque. In his omnium
Si fpcculari bonum Sc vtile fit* vtile e- Medicorum cognitio latet ac intelle&us.
tiamfic optare. Sic enim aliquid aducr- D e huiufmodi enim rebus loquuntur ac \
inutntio ^US mc °btincri pollet. Sed, quod durer, tradant Philofophi, non dc cholera,aut
Tbeeph. nihil contra me elicitur. Q u od enim phlegmate, aut Melancholi$,aur fangui-
neuri fundamentum ego pono,fpcculatio haud nc. ldcdque omnis de iftis fermo fatuus
quaquam cft,fed eft 1nuentia: non, inqua, eft. Omnes non Philofophi cantiim tra­
t fpeculatio, fed ipfa rerum proprietas. Sie d a n t ^ m iner tlib its , defructibu * , d e im~ Obicft.
enim Philofophi in externo Archeo p reftion ib u s , de in flu en tiis: nec i piorum M idic*
agnofeunt, xquum non cfie vos dicere, quifquamdc Humoribus vel vcrbulum
> bloe eH C h o le r ic u m jta c esi M e ia n c h o lia : fed • facit. Qu6d fi Medicus fpeculariuus iam
*. s,
dici potius ita fuader, ifte est c sfrccn icu s, obiiciac: Philofophiam quidem calleo,
hocefl lum ino[iim : fi enim dixeritis, fed ea mihi non fufficit; ac opus c ft, vt
rt.
efl Jouiale, illu d e fl Saturninum , tunc mihi plura fciam quxram que, & adquatuor
IS vobifeum litigium nullum reliquum eft. Humores defcendam,vc exadius omnia SoIimo'
Medici Si di catis,/for*// Acoria a g ritu d o ,lftc mor­ perueftigem, quam ea, quxper Philofo-
qui io
2 QUucodu bus eft A n tb era : tunc ex mc audieris vos phiam tradunrur, Scc. hic fcito,ipfum
C- U(. probos & eruditos D od orcs cfic, quod errore non leui agi. Caula hxc eft: quod
in verirare equidem etia reftari pofiim. nihil intus in corpore fit, quod foris non f®“e*n,u'
!•* Siccnim ex vera Philofophia procedit. plane tibi monftrari po/Iir. Imo cerrids rioraex-
Eifernj Sic pariter ii afferaris, M orbus ifte eft P u le- &: vbcrius foris omnia patent. Idcoque “ un ‘
intcrou
nomina gij, eft M elijfte, tum demum videro, vos fi accuraram plcnamquc cognitionem
im. morborum illorum certam cognitionem Philofophix haberes, de fundamento a-
liabcre.Si vero d ic c r c p c r g a tis,h a c e ft cho­ Jio /peculari minime n c c e f f e haberes.
lera , hoc eft phlegm a : ccrrc compertum Q uia vero illam cognitionem mancam Medie.
habeo, vos cogmcione nulla pollere, fe d Se im p er fe cta m habcsrob id farturam ii- 17ado.
cx fp e cu la tio n e fa lte m a c phantafia ena- Jam tradas, id e m que a gis quod carnifi-
tos e f f e , q u x tamen cum veritate fani c e s , qui a viri$ Iioncft/s in plateas f c c r c - -
nihil vnq uam progenuit. I d e o M e d ico fas Se abditas /ecedunt, vt id negorien-
ciulhiodi n o n p r o fer u n tu r aut cnunrian- tur, cui nemo quifquam v e l o b lo q u i p o f-
; tur, fe d p h a n ta stice Se fp e c u la tiu c , q u x fir, vel aduerfari. T a les v o s etia M e d ici.
licen tia llu ltis q u id em data c/fvrhuiui- Q u i fp ecu la tio n ib u s v c l t r i s c d r em d e -
m od i fu n d a m en ta e x c o g ita r e au lin t. S ic duxi/lis, vt n em in i iam licea r v o b is o b lo .
d yfen terix ca u la m fa u gu in em fa citis, qui, h o c c l t , rem ve/lram ita in u olu iftis
Q u od n u ga toriu m c ft: v t Se h o c,(i d ica - Se o ccu lu illis , v t p ro b u s n e m o vos intel-
tis,-vitium ejfeftom acbi. N am illa o m n ia l i g e r c p o lii c. Id eb q i etia n e m o v o s te r n e -
apud v o s op in a b ilia fu n t, m e r lq u c fu n t r e r e p r e h e n d e r e p o te d . Q u o d fi ta m en
o p in a to r e s ,ch o le r ici illi Se p h le g m a tici, P h ilo fo p h is e x te r is h u iu s v cltr x ip c c u -
Se M e la n ch o lici, Se ia n g u in ei. Q u o d fi la tio n is p ro p rieta s tam n o ta Se c o m p e r ­
it a p r o n u n tia r etis, ifte est morbus H ermo- ta e ffe t , q uam ea m ih i eft, fic c e r t e d i c e -
daflyli,morbus Colocynthidis, morbus He//e- rent > Forus iftos carnifices. Iu r e en im v o s
borinus ; iu rc m e r ito v o s p r x d c a te m a c fep a ra tis a ex ter is eru d itis p e r d i d i o n e s
e ffe r r e m , q u o d ex fu n d a m e n to p r o c e - v ed ra s, a c voca b u la . Illa en im ii in tclli-
d erctiS fS eip fa m v e r ita te m p r o fer r etis , g e r e n t u r , iam v citra im p o llu ra ilh c o v -
D eb en t e n im n o m in a cx fu n d a m e n to n iu c r lo o r b i i n n e t c l c c r c t . E x em pli g r a ­
tia:
 1 2 .8 P ar AGRANI ALTER1VS T ract at vs I.
fia : pyxidibus officinarum infcribitis nec fariantur in eo, quod aliis fucum fa-
Anthds^Cheyri Bugfoffa-,Fcrom ca^c. Qua; ciuntipfi, fed eundem alios etiam do­
fi ruftici fc i renr &: incelligerent: valde cent, ne fors aliquando ipforumimpo-
fintfarui futuri,fi pro iis tantum pecunia; ftura emoriatur. Hoc fi facere fuflinetis:
adnumerarent. Idcoquc fraus ea talfs efl, cur non aduerstim me feribere fuftinca-
in quam nemo animaduerrere potelfc. tis? Valde enim negotiofus Satanas eft,fi
Ifta enim exotica idiomacancmo intelli- fuosobloefbsfiliosfctit. Siquidem egro-
gic, ctfi res ipfie rufticis quoque cognita: rumfaluti cofuleretis, multo certius cli-
exiftant. Hoc modo Medicina a profefi-' gendum fundamentum effe putaretis,
fionibus omnibus feparata e ft, &: tam i- Sed impoftoria omnia funt,quibus occu-
diomate> quam methodo modoque a pabimini. Saris fcilicet effe putatis, fide
do&is exteris dirempta,ve reprehenfio- vos habere, quicquid dc operibus inrc-
neiam fere careat. H xcv ero Philolo- rim agatis, fiue ea mortua fint,fuie femi-
phia non efl, fed mera fpeculatio. uiuant. Res culinaria probe fe habet, fi
Philolo-
fhiaqux Sed cum propofitum mihi fit, ipfam modo fiht, qui vcftris nugis adftipulen-
eradat j Philofbphiam explicare;pro Medicin^- tur. Penes vos eft: fides fine operibus hoc
queintroitu principio definiam,qualem eft: fides mortua,vbicunque deficit quid,
oporteat effe Medicum. Id fiet idiomate vel fuccedit minus, id Deus fecit.
plano, vt fingulare eo rectius ad vniuer- V tvero Philofophum perficiam, fci- rw°r<>.
. i t • * «a /• . «* . t luuidtt*
falc accomodari pofiit. Hac enim ratio­ toteiplum duplici via nalci.Vnain ax io p.«.
ne Philofophiam neceffe eft tradi, vt eft, altera in terra,hoc cft,ipfumex vua-
in ca totus offeratur Sc confpicuus ho­ que fphxra gigni: Sphxra enim vrraque
mo iit; vt in ea deprehendantur omnes ex fe principium dimidium eft: geminx
m o rb i, accidentia, Sc fanitates, omnes autem funt principium totum. Iam vero
artus ac membra, omnes partes, ac par­ licet hic ex vtraque parte conflans Plii-
tium partes, quotquot in homine funt > lofophus dicatur: nominis tamen rcfp% c-
aut exiftere poffunt-.vc in natura videan­ £lu res alia eft. Is enim priuatim Philo-
tur, fcianturque tot tantaque,quot quan­ fophus nominatur,qui fphxrx inferioris
taque a primo homine ad vitimum vfque periruscfl.Quifphxramfuperiorem no- pW lofo.
incidere potuerunt aut inciderunt: eaq; uit,is Aftronomus dicitur. Vtriquetamc 1 p1™ k
A ftiono»
omnia fciantur tam perfe&e & abfolute, AftronomijVtriquc Philofophicxiltunc, mu*
• • r* * • o * c r diSciit»
vt etiam oculi, aures, vex, fpiritufque in vtnque vinus icientix & artis funt. Iam
mundo reperiantur, vt etiam mobilitas, verb omnes Aftronomi in partes qua-
& partes coquentes, partes expellen­ tuor diuiduntur. Primus Aftronomus *
o-
tes, & attrahentes, tam prxfcntcs,quam rigines metallorum &: proprietates mi­
ad corporis bonum flatum quocunquc neralium nouic. Secundus fruftus terrx
modo conducibilesconfpiciantur, vt ea tenet. Tertius Mannam callet,non peius Aibon*
vniuerfa exterius intclligantur, difean- eo, qui velSaturnum,vcl Iouemcogno- jffpEI
tur, & inueniantur, vt exterius proben­ uit. Sic viciftim ifte quoquePhilofophus
tur & iudicentur, vt exterius per ignem exiftit,qui coeli impreiTiones,ac influen­
agantur & depurentur, vt exterius lo­ tias Sc motum didicit. Quartus Philofo­
tium videatur, pulfus tangatur, colores phus ifte eft, qui aerem non minus per-
Phyfionomix diiudiccntut. Hqc omnia nouit, ac alter terram. H xc enim vna
fi tu exterius probe cognitahabcs, porro Plnlofophia cft,qux naturam concernit.
in interiorem homine ab i: ac fi exterius Um vero quatuor horum vna Anatomia, Vni a.
maxima quaeque probari^ & excuferis, vna cfTcntia,vnaque materia exiftit.Nec natomu mi
dum demum lotium infpice, pulfum ta- enim in coelo tantum Saturnus eft, fed om^
ge, & Medicinam exteriorem interiori­ etiam in profunditate ima Maris. & in
bus adhibe. Haec ea genuina eft Philofo- abditiffimisterrx. Mcliffa etiam non in M«5&
Medie. phia, de qua tibi toties inculco. Hanc fi folo hoico cft,led &: in aere, ac ipfo cae- mtttk
leptc
heufio. nec fcititis,nec calletis: quae veftra ama­ lo. Q uid quefo cenfetis Venerem cfle a-
bo eft confidentia arrogantia, vt ex liud,quam Artcmifiam?quid aliud Arte- •>««
• tam inani fpcculationc ac phantafia tan- mifiam,quam Venerem? Quid autem
tx homiuum multitudini Medicinam funt vu*xq; ? Matrix,coceptio,vafa fper-
depromere, ac tot ccccos, tot claudos, matica.Quid ferrufShhil nifiMars?Nihil
tot contra&os facere aufitis ? Hos nimi­ quam ferrum:hoc eft, vrraque funtferru
rum bono iure temerarios beanos dixe­ vel Mars. Idem etiam eft V rtica, & Te-
ris, qui periculum de omnibus faciunt, teniabin quarta, & omnia vnum funt.
Martem
 De Philosophia. 1x9
Martem qui nouitbeccum nouic.Ecrrum folum fulphur ac argentum viuumde-
qui nouit) Martem nouit. Haec qui no- prchenderir.cum tamen metalla omnia,
uic,nouit etiam Tereniabin f c V rticam. f c omnia mineralia in rebus tr ibus con- bcnlio*
ldcoep Philofophus, qui vnum in vno fiftant, non in duabus? Is error ergo raa-
nouit, idem in altero etiam nouit,falte nifeftus cft. Sed f c Philofophia illorum
formarum difcriminc
l j.r dempto,nulldquc
a. 11- ipfamet aperte mendax e ft: ncc enim
alio. Jdeoq, illa' non quatuor,fed vnum quicquam de generatione eorum&c fine
funt. Q uis iudicabit plumam? Aftrono- aut aliis tradit. Hacc enim onuiia ipiis
mus.Quis rorem iudicabit? Aftronomus. percognita e (Te oportuit. Quemadmo­
Quis iudicabit Talkum * Philofophus. dum autem gloriantur, quod ex lotio ac
QuisCachimiam?Philofophus- Vnum pulfu morborum omnium eflentias fc
Thiiofo- qui iudicat, alterum non ignorat- Et medicinas cognofcere poflint : fic fua
fiui* licet quide nomina inter fc diuerfa fint; quoque iudicia certa facere debebant ia
d .a t .
artes tamen ac fcientiq minime feparate iis rebus,vt lotium quoque ac pulsu caeli,
iunt. Vnum enim eft in omnibus. Hinc tcrraeqj,£c aeris fimiliter difeernere qui­
fiunt Philofophi fimplices, in vno falce rent. Sed nec hoc, ncc illud ipfi com­
vcrfaci f c periti. Sed hi nihili funt. Alij pertum habent. Sic Philofophia ipforu
in duobus periti funt: Sed nec hi quid quoque ftatuit, quod ex pura terra nulli
valent.Nihil etiam terni funt. Quaterni lapides gignantur: cum tamen ex terra
Il
foli, quod concludunt,id prxfto eft/hoc alias quoque nulli vnquam lapides gi- nafcun-
cft,Medicina finis cft, f c terminus horu gnantur,fcd cx aqua. H ax ipforum ele­
omnium. Q uid enim iuuet, Aftrono- mentum cft genitale f c natiuum. Idcoq,
Mfdic mum nouiflepluuias f c niuem : ncc ad illi ambigui & Philofophia: ignari funt.
tepre-
henfid. quid conducat, pcrfpc&um fimul habe­ H x c ipforum Philolbphiactfiquidcab
re? Sic ergo nihili cft. Subic&ifiii pro­ Ariftoccle , Alberto f c c . conlcripta fit:
prietatem etiam nouitfc debet: fine quo quis tamen mendacibus iftis credet, qui
alias nullus eft. Totum ipfumconfticuit non loquuntur ex ipsa Philofophia, hoc
' Medicus. Iam vero quod ha&enus in­ cft,lumine naturae, fcd ex mera phanta-
I
tegri f c certi Medici non Fuerint, id fia?Sicut cx eodem fonte etiam in M e­
vobis notandum eft. Errarunt etenim dicinam quatuor humores inuexerunt:
in PhiIolbphia:ncc ha<ftcnus,quid ftan- Nihilo felicius eodem exfourc extraxe­
« num c fle t, quid ih ipfo Hucrct, quid ca­ runt etiam mendacium illud de Mercu-
I
t

lorem ipfi largiretur, f c c . compertum vio f c Sulphure. Nec vnum magis qua­
habuerunt. Horum enim haefenus nihil drat altero. Prouocanc illi quidem fiib-
.
vnquam rradaucrunt, &: Cc tamen D o­ inde ad Albemini f c Thomam.Scd non
lo res ac Philo/bphos ia&anr. Q uod fi Aibertus, non T hom as, fc d vos ipfi de
talia ignorant: mulco minus quid a le s hoc p e d e m figetis. Nec e n im Aibertus
morbi fint, iidem exploratum habebut. hanc.da&rinam »#* a Spiritu
’ • ^ laxnfto haufir,i
•\ t •' r* i ^
. J
r 1 • * r
Omnium enim primo iplos f c i v e opor- f c d pprius cx otiosa IpecuJapionp. E qdc
te a jp n d c n a m ftannum, vade cuprum^ in .g g p fu Thomas etiam eftf ac H erm es,
i
vnoe aurum ac ferrum n a fca c.u r, f c qtu f c Atchclaus.Nulliaurem vcftrum ig n o - mnoH*1
fia t, f c quodnain jpfius attribu tu m fit, cu m e f t , qu b d d o d r in x a c. arrps huius
f c quibus morbis obnoxiumfit, fc quas p r o feifio n ism o n Spiritui fan d o, verum rcoda*
a ffe d io n cs fu ftin e r e cogatur. * B th o c fx‘ natura:
J . * J
potius lu «)
m in i a c c cMp tx ferenda: 4

q u id em fda/ir, membrum tamen fa lcem fuyt. V bi e r g o h o c c f t , nifi in natura}yt;

vnicum in c p r p o r c h o m in is /ciuerinr. S piritu s fa n & u p jlocct fid em ,,,£ fg o tpfe
Q u od fi rantp fu d o r e m eta llu m falceity J fffcs c f t . S icJix .rcs funt natura. .E rgo ex
vn icu m a d d ifc u n c : quanta cum d ifficu l- Natura, doceri M fcfque debeat.N onin lati­
tate affequenrur reliq u a fep r em , r e liq u i d o Spiricu c o n d ita ili a funt, f c d in ipsa.
Mena, 24- tcliq u a y n iu cr fa , q u oru m m illen a Natura.. I d co q ; d e illis etia m cx natura
aillc. funt > Q u o d in P h ilo fo p b i i . o m n iu m in fo r m a b e r is , cu ju s v e l A ib ertu s, v e l
^ M J I * 4 > . «# i y
m ax im e q c c c m r iu m e ft , a c in ipsa Me-, T h om a s, v e l jfcr ifto tclcs ,* au cA u icen n a ,
d icin ih iJ n c g h g u n c illi a c o m ircu n c:j ... au t A d u a riu s,fcc. { cien d a m nullam ha-
iam q u o d p ro P h ilo fo p liq r u m p r ifeo - b u cru n c a lia m , quam fp cc u la cju im f c
rum do& riifft illi d icu n t,cx .M ercu rio f c im agin ariam . C um e r g o canci m d m c n tj
af'a fulpliure o m n ia m eta lla g e n e r a r i: Item ,' f i t , v t f e i a t u r , q u id natura J k : fu m m o
J/. ex pura ccrn U a p id em n o n g i g n i : q u a m i u r e ji i c vob isf fu n d a m en tu m M ed icin o :
* in u er ccu n d e .id illi m e n tiu n tu r f N a m p ro p o n itu r. D e b e t e n im fu i/ yn gu ib u s
q u isvfp iofn cft,q u i fn a teria m m cta lio s u m e liu s n o fte M e d icu s , q u id in p llu m b o
V liq u e -
4
 ♦

*}o P a r a g r a n i A l t e -r i v s T RACTATVS A
« *? « ? liqucfcat, quid in cera foluatur. Q uid elu<ftari,&pro forma in plateis polite in- f«;
«*• id eft, quod in Adamante adeb durum cedere, vxorq; eius iuxra alias fimiliter
cxi(tic?Quid eft in Alabaftro tam molle? luculenter emicare poflit. Apud quasetfi
Quod fi ifthxcnouit, dicere etiam po£> quidem culina impendio frigeat:nihilo-
fit, quid Apodema maturum,vel imma­ minus tam en,in plateis, in tem plo,in
turum facere poflit, aut quid carbuncu-* choreis eom end^& exornands ill^funr,
los,quid peftilitatc fufcitct. Extra ifth^c veluti felis cacatum itura. Huiufmodi
omnia nihil quicqua fcire queat. Idedcjs medici artem fuam quocunqj loco ha­
falfa t e erronea funt (cripta illa vniuer- bent,nec curant adm odum , fiue funda­
(a,qua:cunque de his t e aliis morbis tra­ mentum ac artem habeant, fiue minus.
dita fiint. Ex Ipeculatione enim pro­ Fundamentum enim ipfimet fibi fta-
fluxerunt, non cx Philolophia. Er quia cuunt phantafiam.
' - ignari Philofophix illi fuerunt, labor Contra ver6 meus omnis ide labor
eorum irritus vniuerfus eft. Ipfi vero fi- cd,vt (olidum in arte fundamentum po­
miles fad i funt rudico, qui (ecundum natur,non fuper M agiftros cafuales,non
aridas ipfum ftramen inane percutit, fuper Morcariotribas, non (uperefurie-
frumentum excuflurus. Bono quidem tes eonuentores t e propofiros. Horum
• is id animo fa c it: fed labor inanis eR. enim fundamentum aliud non eft,quam
Eadem ratio eft medicorum etiam, qui hoc: E ft eru d itu s M agiU er. L e g it nunc Phy-
huiufmodi morbos defcribunt,& tamen ficam :ac elapfo anno de caelo & mundo com­
ipfius Philofophiae ignari fu n t, ac ncc m entatu* eft. Jfte bonus euafurus medicus ✓
artem , nccfcicntiam vllam habent, foli e ft.lfte C onuentor L u x & ele& u m vas fdul-
fa x phantafia: ac fpeculationi indulgen­ tus arbitror)a/*/#rw eH . .Huiufmodi aute
tes. Podrem o autem nefeio, quo figillo Conucntores vos alio titulo donare no
cuentus obfirmatur, omnefquc eorum debetis,quam vt d icatis: R udis cft->accor­
segri teflantur de ipfis,quod dulti fint,vt n u tu s ,n ih il fcit^ n ih il nouit^ac tantum bonus
fubtihter loquar. N am cralfius eos ne­ fa te r ett^geUando lirip ip p io id on eu s, parcus
quam indigetant. Mendaces tamen M a- ac ten a x e ft , ac crum ena fe c lo r . g u a lis in
giftri fcu Ludim oderatores, Corrc&o- 'b u r fa fa tfu s e fti ta lis in M edicina manere
refque ac Procuratores,&Vificato res, d ecreu it. Q ubd fi verb hoc fundamentu
Beani, ac Patres, t e c . fi in medicos eua- illud e d , fuper quod medicina vedra
dunt,aliterfe non gerunt,hunc vnum platata, t e defixa eftivae illis aegris,qui in
morem habent familiarem. horu Beanoru manus incident. Mollius
Vnum atque alterum Mcteororum cnim apud elutarios idos tradarent.
cum gloflamentis plurimis ipfi habent. Iam vcr6 hoc mulcb grauius ed,quod
Quae tamen meliora non funt, quam medici h i, qui mihi [aducrfanrur, nec
iom. d« tradidit Loannes de GarUndria. qui fuper , ncc aliorum Philofophiavtantur,
GaiUd. - * »
fecundam partem Alexandri commen­ fed ab omnibas do&is quandam veluti
(IU
Ariil* tatus ed. Quid enim eft Meteororum feceflionem faciant. Sic ergb viciiUm
venii
Itntuz Ariftotclis ? Nihil nifi phantafia. Ratio coangudandi t e reprimedi funt, v t ^ q ;
eft: quodfub cocio nihil vfpiam fit> qub Theologus,neq; lurida, nec Arcida,nec
huiufmodi Exhalationes , Imptcffio- Aftronomiis, necPhilofophus ,nec Al-
nclque probari poffint , praeterquam Chimicus, nec alius quifquam cum ipfis
quod illa mera phantafia ac cyclopica quicquam negotij habeat, nec ipfi cum
ratio-fit. Metcororum ergb illud nihil aliis. Hoc enim velu ed, per quod ipfo-
nifi figmentum ed,fuper quo ipfi tamen rum impodura non reuelatur. Quae fi
Magiftros condunt, qui t e ipfi ifta lau­ ita fe habent; artem eorum omninb v(
dant t e tuentur, nec tamen, quid tuean- quadam fa&itari necelfe e d , per fidem
tur admodum compertum habent. H i violenter extortam,vt quicquid dicant,
tamen me cum de h ic re bellum noh ipfis promptq credatur, quicquid tande
temere mouebunt.Nc^cnim res ca ma- fcriptura teftfctur.Quod fi quo fors anno
gnopet£ (pfbs fo\licitaf,ativera,vel falfa xgrum vnum fanarint, decennio inte-
fit. Nam idem in rebfis etfetn aliis fa-. gro id decantant: etfi arger ex fcipfo ci-
ttitart foletir.nec quicqiUm magis curser tihs euafurus fuerit, quam per ipforum
cOrdiqihabent ,quim vr pecuniam nu- praeditum auxilium.
ga’citate extorqueant. Sciant an ignoret, * Huiulmodi facinoribus ac triunv*
nihil intereftfalterti pecunia promatur, phis, vt t e nugacitate vcftra, te dif-
fiatque, vt dominus Do&or ex pcnuHS curfitatioue, fideliq, vifitationc fidera
s- . r * < « *
y-
vobis
w

1
 D e Philosophia.
vobis ftruitis ac ftabilitis. Hi verb la­
bores omnes culinarij fune. Pecunia:
enimeauia non argrorum falucis gratia
difeurrunt. Qu6d ii enim genuina acge-
nerofa vobis domi remedia cflent, quid
quatio difeurfationibus veftris, aelotij
infpcdionibus, 2>c baculorum operibus
aliis fimilibus opus effer : quae tamen
omnia indodum medicum arguunt rei
nullius peritum &: gnarum. Vbi tandem
vos Philofopliia docer, vt aegros ita tra­
detis Vbi ex natura id didiciftis ? Sed
cx infeiria vcftra & ignorantia ifta talia
facitis, vt aliquam diligentis Zc fcduli-
tatisde vobisK>pinionem excitetis. Sic
fir,vtruIlicis perfuafum fit, vos ex ajxe
talia facere, cum tamen ex mera illa
fiant ignoranda. Et liquidem elTetis
ipfe vel Ariftotelcs, vel Porpliyrius, vel
A)bertus,vel Auicenna,vel Galenus: ta­
men nec tantillum quidem fundamen­
ti monftrare polleris, in quo aeger rut6
fidere aufit. Q uis enim impofturis faci­
le credat ac mendaciis ? Nemo. Ideo-
que fundamentum vellrum vnitierfum,'
fundamentum non eft. Non enim cx
euidentia Naturae procedit, fed ex ina­
ni phantalia,ab vno in alterum hacredi-
tario traduda &: corriuata. Q uicquid
prxter euidentem, acconfpicuam Phi-
lofophiam inducitur &: adllibccur, id
omne fruftrancum cft. Ac quaecunque
Medicina citra fundamentum illud mi-
niftratur,ea m eraim pofturaeft, ac pe­
riclitatio dubia. Q uin &: omnia ipfo-
rum Recepta, tam Phyfica^ quam Chi­
rurgica ambiguae lanci impofita fune. Et
riili aliquoties bonam fortunam, aut be­
neficum coelum, ac tempus idoneum,
& propenfam naturam attingeret: quofi-
cunque vfpiain aggrederentur ' curan­
dos, vno exemplo omnes iugularent &
ad inferos mitterent. Nihil in ipfis ete­
nim nili%cxirialiflima ac fatalis infeiria
eft, ac fundamentum infeitum. Ac ficut
carnifex inter honeftos homines habi­
tat; fic ipfi cum fiia arte inter viros eru­
ditos. Nota de vexatione contra Me­
dicos.
Hoc nimirum iam vobis acerbum eft,
quod fundamentum veftrum ac Philo-
iophia foras in lutum prouoluuntur, ac
vos vna cum ipfis. Et feropha: quae vos
in cocno verfabut,idonei ac fapidiapud
vos nihil inucment,pr£ter merum fter-
cu sih o ccft, in vobis vtile nihil cft.
Stercus caetcris omnibus melius cft.
Serpentes & Salamandrae in veftris cu-
Z'V
cullis rubeis ftdbulantur t cp nidificanc.
Quanto id vobis probro crit.fi in lutum
abicdi puerorum quoq;triuialium fanna
ludificabimini ? Nec enim quicquam
fundamenti in Medicina habetis, fed id
fuper arenam exftrudum cft. Status ac
dignitas olim veftra fublimis erat , ac
micae inftar effulgebat, ac vos argenteos
auredftjue totus mundus ccfebat, ac im­
pendio ltohorabat. Iam autem palam
fiet omnibus, quod ifta nihil aliud quam
mica &ammochryfos vniuerfa exftite-
rint. O T alcu m , tunc vero in Acade-
miis vigilas ? O cachym ia, tunc Lipfia:
verfaris,quam ego in pulmonibus latere
credideram ? O Marchafita, 6 Magne-
fia. Sic vos iuxta aurum micaris,&auru
refertis non aliter ac Marcafita. In igne
autem merumfulphur,ac pix, ac arfeni-
cum , acantimoniumeftis. Adeoq* ae­
rario fplendorc fuco externo imponi­
tis. Asquo modo aegri quoque a vobis
decipiuntur.Nam his quoque perfuafum
eft,vos Medicos ctfe, ehm ficis meri lu­
dificatores. Haec C adm iaeft, quae Ori­
chalcum gignit,& cupru tingit, & tame*
lutum eft. Sic & vos tingimini: ac cor-
nutrramen manetis. O calaminaris tii
poftremo Auripigmentum fies , & tum
temporis ftultus ce difquamabic fcdulo,*
cutem fubinde alteram poft alteram
detrahet,vtiugirer fplendeas ac nitef-
cas. Hoc nimirum arridet rufticis.Quod
cum Icias tu , c6 magis illis gratificaris.
Ex his iam confequitur, debere Mcdicu
ornate vcftitum effe, &: ftola prbmiffa
nodosa fueeindum incedere,cum rubro
cucullo,ita vt omnia rubra fint.; 1Quare
autem rubra ? Is color gratus rufticis.
Quin Zc pexos crines effe oportet, S>C'
tiarfi rubea impofita ted os digitos
annulis,erano,(euTucchovde ¥
& Sma-
ragdo Sc Sapphiro ( fi non gemmis veris,
at laltem. vitreis ) confercis indudos.
Hoc modo fiducia aliqua argto erga te
fufeitari poffit. Quin ipfis lapidibus his
tarri infignis virtus ineft , vt Agrorum
corda amore quodam erga te inflament,
O tu mea cara, o m i Domitfc D odor.
Hasc-ne vcftra Phvfica eft? Hocne'illud
w
decantatum Hippocratis iuramentum?
H x c Chirurgica eft?b#c ars?hoc fhhda-
mentum ? .O-micam. Vere auf-efn mi­
cam :qua: inarcnfi Condita , fplendorc
fuo aurum & argentum mentitur, ficut
metallariis conftac. Hoc ver£ cft pro
form a, pro D odore incedere. Iifci-
licer d o d as c ft, eft iiiodeftus, incef-
- V z fum
 I

P aragrani Al t e r iv s T r a c t a t v s i.
fiioi geometricum habet , affabilis cft tam ex interiore, quam exteriore didi­
erga homines,fubindcfcfc fiibmitcit, ac ceritis, tunc ipfa veftra confcicntia vos
obuiosquofque falutat. OPharifieum. coarguet, quod non perianuam ingre­
Si ea nolles ,.de quibus gloriaris, Phari- diamini, fcd pcrce&uni in domum def-
fieus non clTes. O Simonem. Graue hoc cendacis, ac per latrocinia in artem vos
ac grande eft in horninibus,quod patra­ infinueeis. Omnes autem Academiae
re mala non definant prius, quam fuum Germaniae, ac fimiliter etiam Vniuerfi-
t ipfbrum probrum prodant Sc publice tates Italiae hoc modo per te&um in
Acadc*
retegant, alii (que ad cuulganda &c pro­ Medicinam defcendunc.Ofraudatorcs, nux la­
tronum-
palanda eadem anfam prarbeant. 6 vos latrones furefque ! Vos introicu Cmila.
Iam aurem vt vniucrii fciatis, quid autem ifti veftro pallium inducitis, hoc
Philofophiafic, qua? aedificium M edi­ eft, nequam occultatis.
cina? fuftinct: ex fuperioribus repetite, Iam autem fas eft, Anatomiam exter­
quod Medicum deceat in terra in aqua, ni huius hominis cotdm Medico infcul-
in igne, in aere hominem perquirere,&: ptam cfle, ac ira vniuerfam impreffam,
Jbfho* *n quidem non quatuor homines, vt ne pilum quidem capitis negligat,fcd
minem fcd in omnibus hominem faltem vni- omniaeuidentiflime & videat, & intel-
querere
4ebc*t. cum, & ex illis difeere,quid homini ac­ ligat. Hinc etiam confequitur, debere Remedia
vt pixrti-
cidat, in quonam is afcendat,defcendat, praeftitutioneni remediorum ita ordina­ ucnia*
exaltetur, contriftetur ,vbi ;rgcr,vbi fa- ri , vt membrum membro rcfpondeat,
nus fit. Et fi externum hunc homiifem femperque vnum ad alterum dirigatur,
probe cognouit& didicit-.tumdemum non quidem fecundum gradus, 1.2..3.4.
licet,vtfacultati Medicine fele commit­ aut fecundum principium,medium, fi-
tat, hominemque externum in interna nemq;. Illa etenim ars deferibendorum
«onuertat internum in externo per- Receptorum fecundum gradus falfa ac
nofcat: icduloque (ludio ideau eat, ne im pofteriaeft, tanquam nocens, vt per
quicquam cx interno homine dilcat. Ibi eam plurima homicidia inuchantur. Na
enim nihil eft, nifi fcdu&io & mors. nec m otb i,n ec remedia in huiufmodi
Exterior Antequam enim fine externo homine, ordinem cogi debent; adeoq; ipfa natu­
homo
IpccuKi interni affedus pernofeerentur , quot ra trepidat, ac tremit,qu6d in huiufmo­
citiotcc
ni. cocmiteriis ad probandam artem opus di gradus includatur. Verus autem na­
cflet ? Et tamen fundamento ifti Medi­ ture ordo iubet, vt Anatomia ad Ana­
ci hi incumbunt, vt per hanc experien­ tomiam impendatur, St membrum re­
tiam ad artem pcrucnire poflint. Vtrum feratur ad membrum, non fortius, non
verb melius eftfDo&orem e(fe,an latro­ iguauius, non fortius ac iterum fortius.
nem? Quilibec vir prudens fecum repu­ Nec enim morbi graduantur,vt nec ipfa Morbi&
remedia
tet,an Deus per huiufmodi latrocinia fa- remedia. Quod graduamur in gradu nen pa*
nitatem hominum in hac terra procura­ primo membrum vnum eft. Quod in duanttu.
tam voluerit>cum tamen in Deo nullum gradu medio graduantur, id iam mem­
latrocinium, nullus dolus, nulla vfpiam brum aliud eft. Quod in fine huius
falfitas reperiatur ? Et ramen ipli nugan­ gradus graduantur, membrum iterum
tur,a Deo ita cum Medicina difpofitum aliud cft : nec vt ipfi dicunt, mem­
e(fe : Schocniodo debere Medicum in brum vnum,vnus gradus eft. Et gradus
artis penctralia(n imjnnn per homici d ia) nihil eft aliud, quam fpeculatiuus & fa­
iiurais. Sic ipG quidem autumant. Sed a naticus Beanifmus. Sic etiam, quod in
Deo ia minime iicordinatum cft,verum fecundum gradum conjiciunt , mem­
ab ipforu excogitatione manauit, Deus brum aliud eft , aliud etiam, quod in
exteriorem hominem ordmauir» vt ex tertium gradum referunt. Ad qua? iam
ipfo illo diiccretur,.lfq; nofcerctur, que fcquitur, quod in diuilione ifta mem­
fine peccato omni aut corrumpere, aut brum ad membrum referri dcbtacv
occide se licet. Quem fi primum eogno- non gradus ad gradum. QuocLfi enim
uerimus., & deinde in homine, qux di­ membrum vnum patitur, & alterum,
dici mus,perficiamus : tunc omnium re­ & item tcrciunutum is gradus non vnus
rum antea periti fumus, nec occrdendo. eft. Ibi enim tres palfiones exiftunt»
eum periculum facimus. De hpc ipfas triplicia remedia omnino exigentes,
confcicntusveftras iudices pomte, iifq; conftiruta non in vno gradu,non in
tantum otij & refpirationis mdulgete, una complexione auc qualitate , fcd
vt tncahxc feripta aeque diiudicent. Si in tribus1arcanis. Ec ha?c inueurio,
qu6d
 De Philosophia. xj ?
quam Dodores in gradibus conftituen- rur. Quam magna, q ax fo v o s omnes
dis prodiderunt,mere B canica d i. Quod M ed ico s, rft per/ona homrbis ex terio­
(i quendam morbus occuper, l/quc cali­ ris ? Quam magna funt eius arcana ,
dus,ac frigidus id em /anetur: tunc virtus virtutes, proprferares, ed e n t ix Sc vires?
ea haudquaquam frigiditati ifli a d ferib e- Q uid vcftra vero eft fp ccu la tio & jnuen-
daeft,/cd arcano. Hoc enim operatur,no tio? Mundificare, abfteigcre, ex funda­
frigus. I denique eft, ac fi quid operari mento rede rem no/cerc?Hinc vos Chi~
homo deberer. Quid enim hunc vel ca­ rurgi ic Medici cna/ci deberis &profi-
lor, vel frigus iuuaret ? Ni hili Quid calor Jire, non ex capitibus veftns infimis, in
prodeft voci? Quid frigus iuuat aures? quibus nihil niii fedudio i c error latet.
Nihil omnino. Res ha: quidem, calor ac .Vtrique vos Phyfici ic Chirurgi; cx v m
frigus, rebus omnibus infunt; fed nihil Philofophia procedere,ic in fundamen­
operantur tamen. Ethicfiracft infeita to indiui/i cfie.debetis, in fola autem
error & illa inucnrio,quam in Academiis vigent Pradica vos fciungetis.. Vterquctamen
«fana. ac jncuicant> In qUa camen, quod maxi­ vtrinq; Phyficus iimul Sc Chirurgus efic
me necdlarium erat, obliti funt,duni ca­ debet, non vt in pradica, diuifus. Porr6
lorem /altem vnum,vnum frigus ponunt; iam ergb dicere, pergite, Theophraftum
i c tamen fateri coguntur de illis, quod > veftrum non cfie PhiIofbphum,ncc Phy-
crfivnus/ajrcm calor, vnumque frigus ficum,fed tantum Chirurgum,qui tamen
f /it, vmca tamen i c /imilis operatio non omnium veftrum patronus ac princeps
cxiftat, fed in frigore efichanc illam, in futurus eft. Cocci ratem veftram rede ic
calore illam aliam, operationem ac vir­ cx fundamento penfirate, ac omnia i c - Mt<| .
tutem. Vnde liquet eos haliucinari, dura eundum cou/cientiam iudicate. Eopa-
lio.
i ' frigidum calido, calidum frigidoadhi- d o inuenietis, Theophraftum ‘ ipfum The. rtoph.
Phjfico-
bent. Ac quicquid in his fit vel fucccdit, Phyficorum omnium maximum eile , rum ma­
id omne arcano acceptum ferendum eft, qui in fchola Phy/ica vos vniuer/os fer ximus.
de quo ipli tamen nihil quicquam com­ rulis admotis ca:furu$ fit. Vobis interim
/
pertum vnquam habuerunt. Idedque nemo vetat, quin cum Iudxis (Iuda:i e-
iuftiusego affirmare polfum, membrum nim etiam in medicina eftis) dicatis, me
Membra membro deberi pro modo exterioris i c /edudorem eflc populi, me Diabolum
nerrbro intcr|oris Anatomiz ; i c haudquaquam habere, me ob/eflum e/Te, me ex Ni- .
curat ut
gradus ad gradus conferri oportere. T a­ gromantia edodum e/Te, me Magum
lem decet c/Te Medicinam : non ad in- e/Te. H ax enim omnia Iudxi ipfi quo­
uentionem veftram quadrantcm.Gcmi- que *
Chrifto obiiciebant. Quid dicam? OtUDtltt,
J!**aj h*
nacnim Pilofophiahaxeft,vt hominem Tantus equidem fum, vt vos non di- «•
exteriorem nofcatis, & per ipfum Mi- gni /itis, qui calceorum vincula mihi
crocolinum difeatis. Sic nimirum Medi­ (bluatis. Nec quicquam vobis perfua-
cus fuper (olidum /axum fundatus voca­ fum aliud fir, quam fiue fim Geoman-
ri poliis: non fundatus fuper mufeum dc ticus, ic nigromanticus, ic hydroman-
paluflria, ficut doctrina vefera illa redo­ ticus, ic magus: ic quod vos vniuerfi
let ac rciipit. Phuy putidum Beanum tandem fub pedes meos prouoluendi
ex Mifniai Emunda te tandem, i c bal­ /itis. Et licet artes quidem vniuerfas
neum ingredere. veftras protrahatis, a mc tamen fatis
Scorpio Pro tenero emo D
huius Anatomiat iam tuti non eritis. Vos Diabolo, quem in
ovtScor*
pionr.n
quoque morbos fumere ac intelligere mc habitare dicitis, domum remittam.
debetis, vt nimirum fciatis, cur fcorpio Nam is vefter eft, non meus. Sed ea
fcorpionis venenum (anctndcb nimiru, impoftorum ac vcntripharifseorum hy­
quiaciuldcm cum altero Auatotnix exi- pocritarumque omnium natura eft, vc
ftit. Sic exterior homo Anaromia eft in­ fc huiufmodi fcuto fragili tueantur.
terioris, 6c hic illius. Sie enim Ar/cnicus Quod enim in vobis eft, quo vos obfefii
fanat Atfcnicum: (ic Realgar Realgar : eftis, cius me infimulatis. Sed parum in- Medie.
lic cor cor,pulmo pulmone, fplcn /plene: tereft.VosafinivrbiciSc Prlncipu Mof-
non fplcn vacca:, non cerebrum fuis,ce­ chiatri,vos Gloridodores interim mudo
rebrum hominis:fed cerebrum, quod vmuerfo nihilominus prodedi eftis. Te-
interioris hominis cerebrum exterius ftimoniu de vobis ipfis datis,qubd iftiuf-
exiltit.Ex hacAnatomia procedu Philo modi litis:ac tcftimoniu veftrum in hoc
fophia: i c hxc Philofophia ipiamet eft, probum ac iuftum eft. Nam nequitiam
ea nimirum, cx qua Medicus iit acnafci- cledam ic enormem vfurpatis , dum
V 3 dicitis,

* 4

f
 4
t

t ? 4 Paragrani A ltbri vs T ractatvs 1 . "

dicitis, Lap. LazmUpurgareMclancholiatH-t veftram minime affequemini. Nofcen-
Elleborum phlegm a ■>Rhabarbarum chole­ d x enim vobis-funt quatuor chelido­
ram. Iftaenim ita c£fc, qui, vobis reucla- niae ,quatuorverben<e, quatuor Ange­
uit ? Res nirairam expedita cft. Si vera licas , Anrhos, Antheras. Has li no-
effenr,qu;t de gradibus, eorapofitioni- ucritis, ad Medicinam penetrare vobis
bds, ordinacionibufque traditis > quis omniiure licitam cft. In his enim lita
quxfo «grotarer? Q uiaiam vero iftani­ eft cognitio cordis , hepatis,fplenis, re­
hili funt, quis effe famis potcft? num , cerebri , 8c omnium corporis
fcpilo-
gus.
. Sed ne aequo diutius auditores meos membrorum. Nulla in vobis vnquam
detineam , finem imponam huic meae veritas deprehendetur, fi figuram non
Philofophia? eo modo , quo di&um cft: fcquamini ab ipfa natura dciignatam:
nimirum vt fcianc, nili ea , quae in hac quemadmodum videtis, nihil intra ho­
comprehenduntur, in-fe complc&an-* minem confiftere, quod exterius non
tur , fibi nullo modo ia Medicinam defignatum fit, tam quoad fidelitatem, \ I
defeendendum effe : ac apud fc probe quam falfkatcm , &c. Natura fignat 4
cuolUant (fuorum praeceptorum opera, ipfum. Ipfa vero adeb ftibtiliscft, vt
hoc eft, quam nihil auxilij fu is argris huiufmodi Do&ores ac Praeceptores,
co n feran tn u llo s fanent, multos per­ Magiftrofque ac fimiles Medicos alios
dant. Quae omnia ipfis commentari) ili corpore fignarc non poflit. Caufa
loco effe debent, vt poftmodum eo ac- e f t , quod non amplius in formatione
curatius ad doftrinam ipforum atten- ' fui corporis in matrice illi confillant.
dant, quomodo nimirum fubea falfus Qui fi nafei deberent cum iftiufinodi
Medicus occultetur, ne fors per incu­ phantafia & facultate ftolida , figuras
riam ipli quoque in fuorum fedu&o- certe admodum mirabiles confpiccre-
rum veftigia incidant. Vos ipfi iudicatc tis , quibus natura eos confignafTct.
illorum do&rinam: nec iudicium ipfo­ Iam vero ,vt fuis tamen fignis nonca-
rum attendite. N ec enim fe vnquam rcant, ctfi vtcrum maternum iam dum
illi damnant : verum iuftitix tantum quidem egreffi fin t, tamen natura eos
labi fubinde attribuunt, vt eius aliquid per magicam fignat, hoc m odo: Induit >
femper abundet. Haec autem ne fedu- ipfis v e jle s , cu cu llos^ c. Vnde figna ltul-
camini, vobis feribo: vofque oro, vt ca torum ifti ferunt. Non vero folum
legatis & perlegatis fcdulb, non eam ftultorum figna , verum etiam dece^
inuidia ac o d io , cum ex bono inftituto prorum,qui habitus funt pharifaiei, or­
auditores Medicinae (itis. Difcitc a- namenta , fimbriae, annuli, &: braftea-
liquid de meis etiam libris , vt de menta alia, Bullctae, tiarx,cuculli. Quae
vtraqne parte iudicium probum facere quidem externa ornamenta non ex
podicis. Iudicium enim vniuerfum pe­ fundamento Medicinae pfodeunt, fcd
nes vos ac arbitrium veftrum fit. Nam ex fundamento luminis naturae , quae
'quamdiu co non penetraueritis , vt transfugas fuos ftultos ita fignat. Na­
quatuor Elemenu fimilia effe cognof- turam lignare hominem , verum eft.
catis, eadem pro Microcofmo ha­ Sed magnum hoc eft, quod figna illi
beatis : tam diu fundamentum verum fua tam indufttic occultare pofTunt,
McuUa attingere non poteritis. Metalla enim adcoqj alia poft alia affumunt. Qui fi
inoirau*
b u i t le * habetis in aqua, metalla habetis in fuae artis, fapientiae, cius, quodeun-
mentis.
terra, & in igne, & in aere. Mercurium que vel fciunt vel pofTunt, a natura for­
habetis in aqua, fimilcm etiam in terra mam denuo acciperent, figuram pol fu-
qui cft fanguinea i fimilcm etiam in pra modum admirabilem exhiberent.
igne, qui Mercurius ex feipfo e ft: &: in Ipfa Arabia mirabiliora fupfa camcIos&
acte habetis Mannam. Sic ergo qua- bubalos omnes moftra non aleret. Quin
Mtuu tuor Mercuri) , quatuot metalla exi- & figurarum certa inopia tandem futura
(itupicx* ftnnt: & in homine vnius operationis fit:vfque adeo magnus horum cuculoru
funt. Quadruplex enim homo cftrqua- numerus cft,quorum fuum cuique pecu­
druplex etiam Medicina. Membrum liare fignum debetur. Res admiratione
Homo ergo ad membrum. Sic quadruplex nix digna certe e(fet,ficuiid fpe&aculum
eft,quadruplex Meliffa, quadruplex Te- offerretur. Magica tamen vno numero
reniabin, quadruplex Amethiftus. Nifi cos omnes includit, &c cucullos ipfis
enim in his rebus probe inftru&i fitis, feu capitia anneftit.Cuique enim ftulto
fine dedecore & impoftura facultatem fua claua aut capitium fufficit.
TRACTA'-

•t

V,'
>•
« . - 4
 r

D e As t r on omi a . ijj
T RACTATVS II. v/trom penetrat fine fubftancia & cor­
DE A$TRONOM A- I
pore: fic aftra fefe quoque inuiccm ha-
bent:iic aeque etiam in homine fir. A c id,
I ergb homo in iua compoii- quod corpus n on eft,morbus efLEt quod
^ cionc totus proponi debcr: ici­ corpus eft, non eft morbus.
Aer cor-
tote primu, &: quomodo Jocus Aere icitis corpus eifc firmamenti. Na pus &
agnofcendus iit, &: quomodo in firmamento is fubfiftir.j Ia aure corpus pui. noncof •

corpora firmamenti in corpore micro- ille non eft: & tamen is eft, qui aftrum
coiini intelJigcre debeatis. Aftraetenim iuftcrt, nccquifquam ipium tangit. Sic
corporis,conditionem fuam ac naturam? natura quoque ac myftcrium illius eft,
proprietate mque & efientiam,naturam, quod chaosfuftertacpfcrtataftra/SoJem
motum, ftatum,partemque fimiJiter ac Sc Lunam: quam tamen feliam aut baiu- ,at
exteriora defumunt,in Tola forma diuiia, Jatorem non videmus. Iam Vitellus oui vir<Hu^
hoc cft,in iubftantia. Sic enim in arthere, fimiliter aftris inteiligendus eft. Is ab al - alburni*
fic in Microcoimo, & ipia natura, vtra- bumine baiulatur, quod ipfius aer cft. ne’
que res vna, vna efientia cft. Cum aurem Albumen autem vifibile &rangibile exi-
meum inftirutum fit,tractandi hic de Jo­ ftit. Sic in natura quoque comparatum
cis PJanerarum &c aftrorum totius firma­ eft, vt chaos in ouo vifibile fit, in aftris
menti, que Medico fcitu necelfaria funt: inuifibile. Sic fcir e debetis,nihil aliud c-
ideo faltern Anatomiam vtriuique eden­ tiamintelligcndum efic de fphxra terrae
tia: tam Jocorum: quam natura: tradam. aqua:. Ea rotunda eft, & nemo videt,
Aftrali- EXera hoc enim impofiibjie eft Medieu
bm va-
a quo feratur/Ndfquc,qui ferimus illam,
gantiu. laudare. Scitote ergo , aftrum in cocio' imus & ambulamusin eo,quod illam fuf-

corpus non habere. Nec enim iacctrncc fert, hoc eft, ambulamus in chao, qubd
pendet, nec ftat: ied liberi, velut pluma chaos fphaeram illam fuftiner, nc quo
in aere, fe librat. Hoc in homine quo­ fors concidat & labatur. Vitellus in ouo
que fimiliter fecundum naturam & cur­ in nullam partem nutare, aut locum mo- Tcna *c
ium fcu motum intelligcndum eft. Et uerc poteft, ied in fui albuminis medio qJofcii:
tur»
quamquam vnum ex altero pcndeac,&: v- immotus manet.Sic crgb vt Vitcllusco-
num corpus fit, quod ftat, iacet,&c. ille gitur,vt in albumine quiefeat: ira eadem
tamen appenfus Medico nihilo magis vi terra quoque ac aqua in albumine fuo
conlidcrandus venit, ac ii nullus exifte- immobiliter fuftinentur. Qubd albumen
ret. Hoc enim a natura terrena eft. Me­ ctfi clarum quidem &: limpidum fit, ip~
dico aut horum nihil hic obftarc debet, fum tamen nemo videt,nemo ipfum tan­
fed is Anatomiam tantum cognofcct, git, & tamen adeft, ac id albumen eft,
Aftra
corporis non fecus, ac ii nihil adeifet, ex quo aut qubd terram fuftinct. Et hoc chaos eft.
oai an penderet, aut ftarct. Sed qua ratione in In hoc ambulamus eodem modo,quem­
(coda
6«. cocio omnes ftella: liberae iunt,&: ex nul­ admodum pullus excluditur ex albumi­ cxPollui albu*
lo alio dependenr .* fic Medicus Anato­ n e, non cx Vitello. Nam cx albumine irine.
miam etiam in corpore hominis fcire > ipfius vita eft, in albumine eft ipfius mo­
nec dicere debet, hoc pendet ex illo, tio, ac in albumine is tum fit, tum viuit.
hoc cx altero, hoc confidet in illo, illud Similiter /cire debetis nos quoque ha*
in alio- Haec localia funt,non pendentia: mines inftar pulli in hoc chao ambulare
nec Medicum promouent ipia fed im­ & viuere. Id pullo creatu cft pro fuana-
pediunt. Et licet quidem fafta inquifi- turacprofui natura etiam Vitello: pro
tione deprehendas, cx vno corpore ali­ fua natura etiam homini. Sic ouumoun
cubi in aliud venam quandam exporrigi, manet in fuo albumine: & terra terra in
quae annexa vena ex vna fubftantia ali­ fuo chao. Idcoquc fcicotefcum locus no­
quid traducat in alteram.* tamen rem ita bis tanta fuppcditct,& diferimen in ipfo
fumere & intelligere non debes. Sed loco fit, tamen res vna fit, ouum 36,
!n ho­
quemadmodum in coelo vides,ftellarum fmundus, Scfint duo
4 | ) fpecie
1 eadem Mi- mine
vnam alteram tingere, etiam citra cor- crocofmum etiam intclligendum efic, ontfia aftra ia*
■ poralem venarum connexionem: fic ac- quem pono ab aere& aftris feiun&um^f- luat*
que nec in corpore venarum tranlitus fc, hoc eft, idipfum e£fe. Nempe in ho-
vifibiles admittere debes. Nam qubd ad mine funt Sol Se Lun a,P lan etqom n es,
(cientiam Medici facit, nihil cft ahud, & ftellce vniuerfse, &: totumchaos. Dc
quam qubd cadum ipfi commonftrat: qua materia plura Si vberiora vobis tra­
hoc cft, quernodmodum fplendor Solis dere geftio.
V 4 Scire
f
 Pa r a g r a n i alter 1V S
Sotope- Scire ergo debetis, caelum in nas o-
xaturper perari. Id intelligcndum* quo modo m
sonue* _ i t r 1 ..
«entia, nos operetur. Sol deluper nihil opera­
tur perobicdum murum* fed operatur
falcem per,fuum ordinarium* hoccft* per
feneftram muro infertam. Sic acr etiam*
qui per feneftras ingredi t e egredi debet.
In rebus occlufis nulla aftrorum operatio
perficitur. Idcbquc, fi fencftra opus eft :
,videte, ea omnia quomodb circa ipfinn
hominem fiant. Is in cute inclufus eft.
Gutis circumtegit ipfum. Sic ergb aftra
in ipfo nihil operari poliunt, lam verb
quare, t e quomodo aftrum in ipfo ope­
retur* intclligitc. Sicut Sol per vitrum in
palatium penetrat* vitro nihil lxfo: fic
pariter idem etiam corpus penetrat. Vt
jnfnn-
fautor» Verb vitrum Solis etiam iplendorem
r fra-
git, ita, vt intus tam perfectus non fit ac
foris:fic idem medium quoque interia-
cec inter aftra t e hominem, qubd ilioru
vires minuit t e infringit. Et quemadmo­
dum velum fencftris praetenditur,fic ho­
mo quoque difpofitus eft, vt huiufmodi
operibus addat t e indulgcat. Iam verb
praeter haec opus eft aliquid in corpore
L\ . - Cxiftere, quod aftra recipiat in corpore
operatura. Si enim nihil in corpore exi-
fterct, qubd aftra reciperctieadcm intrb
penetrare minime poflent. Exempli gra-
tia:Terra receptat Solcm.Ratio eft,quod
vis quaedam ateradrix ineainfit,quaSol
allicitur. Sic enim videtis, terram imbre
imbibere, hunc non imbibere faxa: quia
imber terrae, non faxis vtilis eft. Sic fi in
corpore corpus ipfum faxum effer refpc-
d u aftrorum,tum coelum corpori inido-
neum effet, velut imber faxo. Res autem
fc ita non habet: fed corpus caelum ad
fc ttahit. Hoc vero quid fit,qubd caelum
• attrahat, fcire debetis,eam elfe diuinam
ordinationem. Si enim homo prodiit fa-
e*” °3e- &us cx 4- Clementis, non fecundum co-
«entis. plexionem»vt nonnulli dicunt, fed fe­
cundum fuam naturam, motum, effen-
tiam, frudus t e proprietatem, te c . ideo
ex his colligi debet, qubd in homine iu-
uenilc coelum fitum fit: hoc eft, vniucrfi
Planetx in homine fuam fimilem fpecic
t e lignaturam, fuofque liberos habent,
quorum pater coelum eft.Homo enim ad
nomo ex exemplum coeli t e terrae conditus eft.
terra co- Nam ex ipfis fadus eft. Si cx ipfis factus
4t’ eft: fuis parentibus omnino fimilis efie
debet, non fecus ac infans fuo patri, cu­
ius omnia membra prx fe fert. Sic ergb
homo fimiliter cum fuo patre habec. Pa­
ter ipfius eft coelum te terra * aerque* t e
T RACT ATVS II.
aqua. Q uia vero coelum ac terra ipfius
pater funcmccefie eft,vt omnem quoque
illorum naturam* portionemque in fc
contineat >t e ne pilo quidem vnico ca- A(ha
reat. Vndc conficitur,debere Medicum homine
hoc fcire,in homine inclfe Solem,Luna, unu
Saturnum, Martem,- Mercurium, V enc-
rem* t e ex tera figna om nia, polum Ar-
dicum t e A ntardicum , libraro, t e om­
nem zodiacum. H ic enim fi omnia per-
cognira non habeat, totus impoftor eft *
t e ruftici inftar medicatur, qui colocyn-
thidem in vino macerat, aceo omnes
homines fanat. Et quo is hoc facit iudi-
cio, eodem idem etiam Auicenna facit.
An verb parui momenti ea fit confi-
deratio,qubd fas fit hominem fecundum
patrem fuum xftitnari ac anatomari, te
non extra ipfum: vt,quemadmodum pa­
ter,fic filius quoque fit in hepate, fplcne,
cerebro, vnulque cum, altero prxeise
conueniat? Q u i ergo concentus effe
queat Medicus illa Beanica dodrina A- g«l«
natomica Galeni? aut qui in iftis libris E?**
fundamentum quaerere aufit, in quibus
tamen nec anatomia vlla,nec aliud quic-
quam confideratur, fed Anatomix verx
omnia aduerfa traduntur? Ideoque vni-
uerfos ac fingulos, qui Medicinx nomen
fuum profefli funt,fedulb admonitos vo-
lo, vt ante omnia patrem honjinis probe
edifeant t e cognofcant, quifnamis >te
qualis lit:vt nimirum hoc pado parre ip­
fo prob^ explorato, deinceps ipfe quo­
que filius accuratius cognofci poflic. Fi­
lius enim fine patre feipfum nofcendum
non offert. Et pater reuelat filium, non
fe filius ipfemet. Quia ergb pater reuelat
filium.* caelum quoque ac’terra, te aqua,
t e aer ipfum hominem reuelabunt: ipfa
enim pater funt. Et fi pater reuelator eft
filij, qui medicus effe poteft, qui Aftro-
nomixnon approbe peritus & confcius
fit? Nam fecundum omnes partes,qui fe-
fe illic habeant, nofccnda illa omninb
funt. An ergo iam iniquum fit, ex his ip­
fum Auicennam t e cucullarum Gale­
num, Trufianumque ac Gentilem reiici
t e repudiari, qui tamen nonnifi ex cere­
bro proprio nuganturjnec fua aliunde vf-
piam probant,quam audoritate propria?
dkmum
a
enim eft, Medicum nihil quic-
a pcchcn*
quam velfcribere,vel docere, nec adhi- S*
bere, nifi id in natura ad fummum pro­
batum, dcmonftratum, ac ftabilitum in-
ueniatur. Huiufmodi verb homines te­
mere perrumpere volunt, ac ca ncgli-
gunt> qu$ in principio illicb nouiffe de­
beant.
 4

D e Philosophia. x j/
beant. Quid aliud d c ipfis d ica m , quam hxtcditarid accip ia t. S ic h z c iam ratio
arquum cflc, vr,quod libri mei omnes de patris ad filium,& fili; ad patrem efbper-
jpiis produnt, reprehendendo &: d o c e n - fuafum habere, aftra ipfa quoque in ho-
do ifta omnia euulgentur &: manifeftcn- mine iftiufmodi e/Te,vc ccdum in ifta A-
tur.JQ;tenjm prxter di d a fc it o c c etiam, naromia hxreditario accipiant, & cx eo
debere ccclii a me d i c o ita cognofci,ficut cum edanr, tum bibant. Ex hac caufa fe-
id in feipfo eft. Et hoc quemadmodum quirur iam/ ficut homo de terra pars eft,
in feip/o eft, fic homo quoque eft in fua ideo dc terra edere quoque ncceffe ha­
Anatomia. Hinc ergb procedit Anato- bet. Et cum pars quoque de aere fit, co’
mia hominis. Et pars eius vna falcem eft, omnino indiget &attrahir.Sic in fe quo­
quam hic nomino. Aer enim pars alia que vim atrradiuam de coelo concincr.
Md. re- eft, & vrrxque hic partes pars vna funr. Si ergo interiores AfcendenresrSigna,&:
gehen- fjacjhacpcruadendum vobiseft medicis Planerx in motu Microcofmi dominan­
vniuer/is.Ac experiar equidem,quod hic tur, & in appetitum firmamenti exte­
cum omnibus veftris libris> cum Aftro- rioris incidunt,& ad fe attrahunt, quem­
nomia, Philo fophia, Theorica, Phyfica, admodum terra im brem : tum fi ea at-
&c. ftrangulabimini, non fecus ac auis tradio i ccelo falubrisexiftit,bonum eft:
in laqueo. Sicut enim ceruus cum prurit, finm inus,eft venenum. Vehit enim fi Stercus
anfcnnff
& maxime ferocit aut fuperbit,in plagas quis in agrum ftcrcus anferinum conge­ xgrii re-
nonunu
incidit:fic& vos cum cornubus veftris rit,illum corrumpit: fic hic quoque mor­
nondum decuffis in paludem eam inci­ bi a coelo afficiuntur/ &: non morbi folu,
detis, quxBcanorum fepulcrum eft; verum etiam fanitates. Sicut enim mor­
In homine porro filij Afcendcntium, bus: ita & faniras extrinfecus incidit: i-
J»| hoc eft, aftrorum iacent* non fecus, ac deo nec ad fanitarem, nec morbum or­
II . qualiter Adamus erga patrem fuum, hoc dinati fumus:fcd quemadmodum motus
eft, caelum Sc terram inrelligcndus eft. hunc facit vel fanum, vel xgrum,fic talis
Sicut aliam formam homo in fc habet omnino eft. H x c omnia in vi coiundio-
Vis sfr.
'Filius i refpedu fui patris, exreroquin in nullo numpofita funt. Ex his ergb compertu
patre
<]ui </!• /eparatus aut diucrfus, quam quod afpe- habete, a rebus externis virtutem attra-
neriui. dus oculorum diiudicat: eodem quoque diuam in nobis infinitis modis laterc.
modoaftrain homine fc habent. Et fic Infinitus enim pater hominis eft in fuo
homo conftituitur ex aliquot millibus numero.-infiniti funt etiam filij in homi­
patrum ac matrum: omnc'fque virtutes ne huius patris. Sicut pater vnus eft, non
cx ac operationes, quibus patres ac ma­ plurcs,qui nos fecit & conftituit, quem
tres pollent,in filiis etiam inexiftunt. Et nos exprimimus: fic econtra in natura,
iiifi hi fors aliter educetur, parentes fuos ex qua mirabiliter produdi fumus, pa­
apprime xm ulabuncur,& operationes tres ♦ infiniti exiftunt. Nihil enim miniis
eorum, quas vos Im prefiiones vocitatis, eft, nec effe poteft, vnitate. Extremum' Helwdt
tapuf-
perficient. Impreilioncs autem funceiuf* verb numcrum,quisnofIcpoffit?autquis nihiim i-
ip l' modi,vclut pater fuum filium docet, & numerorum finem fecit?ficut impoflibi- Numc-
n . \ . v rus vlti-
educat ad fuumarbitrium & voluntatem. k e lt, minus vno numerare: ita xque mus.
Adeoque impreftio eft a patre influent ia. impoffibilc eft, numerare finem nume- lul
Sic hoc quoque loco coelum nihil efta- rorum. Vitra finem ilium etenim nume­
liud, quam quod pater erga filium. Et fi- rari nihil poteft. Hunc vero quis nouit?
cut filius fcipfum aliter fingere aut infor­ Tantus homo conditus e ft, vc homo v-
mare, aut per alios in alias ImpreiTioncs nus fit,ncc paucior cfle poflit;ac is in na­
coniici poteft: fic hic quoque idem. Et tura tam prxftantibus patribus ac filiis
haec quidem dc myfteriis d id a funto* dotatus donatus eft, vt illorum Arca-
Quod adarcana vero attinet, viuitur in n a, M yftcria, CeMagnalia numero ca- Med. te*
hereditate coafta:hoc eft. Fihus ne mi­ rcant.Quarc no immericb igni adiudico preilen-
nimum quidem membrum, a patre ac­ mendaces illos D o d o re s, Magiftros ac °*
ceptum a fe abiicerc poteft, nec nafum, alios quofeunque M edicos, qui arcem
nec oculos,nec aures,nec detes,nec cor, omnem medicam,&cius vniucrfum fun­
liTori ncc pldmoncirt>^ec hepar: fcdhxc om ­ damentum quatuor fu is ftercoribus tan­
»* nia fibi retinere cogitur. H x ciam ficut tum tueri Sc ftabiiiri conantur. Et in his
in homine coguntur, vt ita fintific fcire 4. ftercoribus vos mergemini &: fuftbca-
debetis, h x c etiam in caufa ciTc,cur ho- bimini omnes, vnus nimirum in chole­
iqo fame ac fici obruatur, ac illa a patre ra praffuia, alter ia cholera viccllina,ter­
tius

J
 i,8 P a r a g r Kni A l t e r j y s T r a c t a t v s 11.
tius in cholera adufta, quartus in phleg­ vos fanus fieri non poterat. V oscm m il­
mate faifo; veftfxquc anim xex ftcrcore lum iug:ulaftis:vos cius morbum coeli in-
vaticinabuntur, ac vn'a cum mufeis circa ftituto protradiorerti feciftis. H xc ergo
podicem obuolitabunt. talia fi vos cognita non habetis : quid S£
Ex hoc fundamento etiam intelligi- quo obfecro medemini? Q u o d vcftrum
tur, hominem magnum ipfum quoque quxfo fundamentum eft , quod tanta ^
xgrotarc non minus paruo.Minor tam ea cum caecitate alfiduo operemini, Si ad
in maiorem non operatur, fcd maior ta- latrocinia fubide ex tam crafia infeitia
turfi in minorem. Vnde cxftruitur prx- prouoluamini? Huiufmodi enim cogni­
d id io futurorum morborum, eorum qui tio in rebus talibus compertillima dfe
ad xthera fpedant. De quo id fciendum debet. Q u x vbicunque deeft, ibi necefle
e ft: fi nimirum fuperiora aftra infupera- eft inualdcere M edicos, coemiteria paf-
Motbi
quando bilia, Si fibiipfis mortifera exiftant,quod fim complentes. Q u o ingenio pleriquc
medici­
na fubic* tunc morbi hominis m edicinx fubiedi D o d o rcsacM agiftri Academiarum fut,
di< qua-
do uu- cfle debeant. Sin m inus: coelum fibiipfi vt nihil fere com m odent prius, quarri
mu. pro medicina eft.Qu^ idcbicribimus aut finguli aliquot coemiteria conrtpleuerint.
tradimus, quod multi fxpe morbi medi­ Q u o d fiquidem multa illi coemiteria co~
cina tententur,quos tamen coelum ipfum pleuerint: tamen ne fic quidem quicqua
demit, non medicina. Q uantum enim fciunt noruntque, fcd erroribus fuis poft
quqfo putatis errorem illum e(Te,fi quem coemiteria ipfos quoque agros 8i campos
cccluminfirmum fecit,hunc medicus fa­ hortofque complent, ac quofeunque at­
nandum aggrediatur, cum tamen ea cu­ tingunt, rabide iugulant. Id ergo ego fu-
ra caelo demandada fit? In coclefti enim damentum optimum 3i laudatifiimum
morbo duo intelliguntur: vn um , quod efie cenfeo M e d ic in x , fi eius quis ita
medicinx fubiicitur.Illi quodfubiicitur, gnarus Si peritus e ft, vt ob ignorantiam
folus morbus e ft, quem, vbi caelum ve- Si homicidia fua nulla coemiteria requi­
nenauit, deftituit feu d cferit,ali6 abir, rar. Vos iam iudicate,quatn probe faciat,
nihilque eius cu rat, nihil corrigit, nihil qui hoc meum fundamentum mihi ex­
em endat, fed impreflione fcmcl f a d a , tricare Si diruere volunt .* & au ipfi, vel
fccedit. Q u iv erb M edicinx non Eubii— ego latrociniis operam demus? Aut quis
citur,is cft,quem caelum in fua potcftate n oftrum , quoad artem Si veritatem ho-
retinet, ncc ex poffeflione fua ipfum di­ neftius Si gencrofius fe(e exhibeat?
mittit.Siuc enim pereant, fiue fanentur, H oc fundamentum porro etiam ex Morbi
vnius coeli res qft. Ideo fcitote morbos Aftronom ia em ergit, fi morbi per infe-
iftiufmodi, quds b pofleftionc fua caelum dion es elementorum inducuntur rcli- eie.
i - v -n » mento*
non emittit,medicinx minime fubiedos quorum, dum nimirum illa eodem mo-
efle, nec quicquam in iis etiam attentari do,quo coelum,operantur.qux ipfe quo­
debere medendo. Hac cxploraricne fa­ que per exteras parces ceu patres homi­
da,iam neceffarium cft,vt medicus fciar, num intelligi debenc. Q u o d fi coelum
quid medicinx attribuatur ,8i quid mi­ non cognitum fiti nec illa in fundamen- Idemf(>
Mo^bi nus. Nam fi medicus morbum curet qui to fiix naturx indagari queunt. Sxpe gjjj»
calo enim fit, vt medicina Si venenum &: re- finire,
iubic&i, adhuc in coeli potcftate eft:tiim certe il­
fxullu li vim fuam non extricabit.Coclum enim medium eiutdem morbi lic in eadem «uho.
cuuiui.
magiftcrcft, eft Medicus, eft carnifex. hora: ideo nimirum, quia caelum raedi- “*
Et fi medicus hoc cafu in officium coeli fe cinam poifidet, Si eandem regit. Cum
ingerat, 8i pro fuo arbitrio xgrum cura­ ergo eam regat: id certe quod regit, co^-
re conetur, non foliun omnis ipfius me­ quod regitur, magis infpedandum eft:
dicina fruftranca,fcd xgro infuper etiam vt fcilicet id quod regitur, per eum qui
venenata erit. Et hoc venenum non pu­ regit,’ cognofeatur. Vnde confequitur,
tatis mediti- vobis obiicicndum efte, non purgantia D ,
morbos demere, nec di- i*»#*
i. - 8cdice-
quod non fccus in morbos curandos ir­ gcftiua morbos digerere, vt ncc gradus renuu»
ruatis, ac ruftici in lamas. Si coeli natu­ alios, xuc alias qualitates Si complexio- JJJth
ram ignoratis: coelum mifiiim facite, Si nes.Hxc non fcholaftica omnia falfasut:
operationem illi fuam liberam relinqui- Hinc elicitur fciri oporrere, quo pa&o
tc.*Namfi ccclum ipfum ab xgro abfccf- caelum morbos, quo pado medicinam
furum per fe fit; vos interim cura vefti a gubernet. Nam, vt femel didum eft, ip­
xgrum perdidi ftis, qui coeli ratione qui­ fum Si morbos regie, Si regit fiihiliter
dem Uber Si fanus euafurus erat, fcd per medicinas reliquorum elementorum.
Arcana
 b

D e Philosophia. i#
Arcana enim fune ipfius. Ergo (i lpfius nofccnda veniat.- opus eft, folum ac vni-
fu n t, &: ipfius etiam Imprelfio &: G e­ cum hoc fundamentum,quod ego pono,
neratio exiftit. Porrdr criam feien- teneri, nec prxrcr hoc aliud quicquam,
dum cft, hec impre/fio qualis fit,quali ter adeoque veteres feripeores in • ignem
procedar. Nam fi in punftis defe&us cft, coniici. Quis enim in mendacia Plinij
vos dicitis, gradus non re&e ordinatos quid fiduciae conferet ? quis putabit, fc
fuifle, & ne(cio quae alia nugamenta pro­ aflecuturum promilfiones & iudiciaDio-
fertis, qubd nimis fero accdferitis. Si fcoridis, M acri, & Naturalium extero­
dcfc&us alius nullus cft, quam quod in rum, qui virtutes attribuunt herbis,huic in siitce
vi5 Sap­
gradibus error lateat, volque reuolutio- has, illi alias? Iam verb certum cft, in SP phiri 6C
nem & operationem coeli re&e nofle dc- lice virtutes cfle Sapphi ricas Rubina- *“ttbim*
JJjjjg; ceat :quxfo ita attendite. In bursa pafto- les.Quae vt detegantur & manifeftentur,
t S fi; v*rtus languinem dy fen- in motu caeli- fitum eft. Sic a motu coeli
fiftt. terix & menftrui. Iam vero eidem virtus eadem quoque infunt Sapphiro &: Rubi-
quoque ineft,fluxum ventris concitandi, no. Si ccelo vifum eft, ac talis ipfius mo­
&c fanguinem non fiftendi, fed fxpius e- tus exiftit, iam virtus in lapidibus ineft.
tiam promoucndi. Et fic res aliae; quoque Si placet miniis,abeft virtus; hoc c ft, ii
funt, quae purgant , & fxpe reftrin- eius concordantia non prxfto eft. Hu-
Medie,
gunt , aut quae rcftringunt, & tamen lufmodi autem cognitiones & fcientias reprebe-
purgant , adeoque hoc modo aduer- ciim Medici familiares non haberent,cr- fio*
Contra fa U contraria apparent. Huius quae roribus intricati, caelum ipfum cum luo
riarum caufii? Solius caeli, quod in homine tali— motu deferuerunt,&: ad compoiitionem
opeta*
donum terexiftitjin hoc tale, in alio aliud,quod Receptorum deflexerunt. Omnis autem
cauda
otium huncita inclinat,aliu aliter,adeoq; in di- huiufmodi Receptorum compoficio, er­
ciL
ucrfisdiucrfimode medicina perficic.Na ronea Medicina eft, ac ars plane impo-
in dedu&ione cccli,prour eas concorda*- ftoria, nihil quicquam prarter mendacia
re facit ac coniungit, operationes aq vir­ ac dolos feriptorum a primo ad vltimum
tutes Medicinae vniuerfie pofirx fiint. Si complexa. Ciim enim de natura motus
probe non concedant, propofitum tuu cceleftis Medici in dclperationcm inci-
non fucccdet. Hic rhombus eft, vt in o- diifent,huiufmodi Phantafmata &: regu­
mnibus difpidas, qua ratione Medicina las imaginarias commenti funt.* cum ta­
ad inftitutum tuum cognofcas & adhi­ men ifta ratione Medicina minime con-
beas, vt caelum fecundum vtramqueo- ftitui poflit,(ed omnino perfimplicis (eu
perationem coniungas, (ernei in morbo, herba: ad motum accommodationem
Icmel in Medicina. Q uas enim tibi vir­ fa&ara ftabiliri pofcat. Sic enim reme­
tutes Plinius, aut Dioicoridcs, Sc Macer dia in omnibus hortis nafcuntur. Ciim
riiiiio* deferibunt, cx tibi ad literam non aeque vero fcientix ac artes apud Medicos ex-
facceflfu bopo refpondebunr. Plinius e- olcfccrent &c exftinguerentur: vitra ma­
w- nim vt imperitus lua commentatus eft, re nauigandum fuit, ac remedia adue-
moreexperimentatorum,quo modo non henda vndecunque, ex omnibus regio- *
dccct Medicos fieri,(ed podiis ex funda- nibus:quafi vero, qua: illic prodeflenc,
mento eo, quod hic propono. Etfi qui- hic quoque fimiliter iuuarent. Hinc po-
dem fciatis, quid in herba fic: fic tamen ftea furrexcrunt pharmacopaci. Qui qua-
nihil nouiftis,nifi etiam hoc compertum diu cum fuis mortariis fuperfunt,tamdiu
habeatis,quomodo virtus hachcrba per­ Medicina nihil erit aliud, quam ruditas, <
ficiatur, quomodb moueatur Sc quomo- quam infcitia, quam rapina, quam putus
Mcdic. d'6 deduci velit. Hoc enim fi ignoras,tua Bcanifmus. Infcitia enim (urna eft, quod
teprebi- nauci omnia funt. Si nihil herba com­ aliquid extra genuinam & decentem ar­
fio.
modat} aut vtilitatis confert,obftupefeis tem a quoquam impendatur &: adhibea­
illicb veliitadcofpe&um monftru quod­ tur. Ideoque quo pa&o hoc cxcu(are,auc
dam, ac i n q f f i s ' Deum , hic illic hoc ita valere velitis Medici vniuerfi vobifeum
f

feriptum eft: ‘hetbk ifthsddptfd' hunc v e l i l­ rationem fedulb inite, dumfcilfcec ipfi
lum it a operata eft\ oportet hancpxna .< Deo fatemini,remedia veftra iam iuuarc,iam
t/jfe. M ea enim ars proba & certa eft. Culpa nihil iuuarc. Q ua enim id a caufa eft? Si .
vero tua eft, in hoc quod fttjltus iis, nec ver6,quar ego vobis propono, nouencis;
cocordantias Natura: perfpc&as habeas. arti veftrx auda&cr fidere poffitis. Qua­
Ciim ergo tanti momenti coelum lit, lia anim quscfo illa funt, qux Plinius, Sc pHllia#
eiufque iri Medicina operatrd omnino huic fimilcs alii commentati fune? Vera
fune
 140 P a r a g r a n i A l t r r i v s T r a c t a t v s !.
fune quidem, & aliquid vitra, etiam (une ccrtc & imperfc£tum:qu: perfuafum ha--
. illa: nec in iftis tantum, (ed in rebus na­ bet, ciim res femel fucccficrit, euentum
tura etiam aliis, quibus ipfis quoque hu- eundem etiam futurum denuo. Tale cum
«iSci- iufmodi virtutes infunt. Sed ifta (cire, fundamentum eft. Mfotos tuorum argnv-
«nti» in artis non eft. Ha:c ars eft, praedare, vt o- rum coelum fanac>quod opus tu«c tu me­
quo eo» , 1
fiftar. peratio procedat. H ic rhombus litus eft, dicina! ailignas. Multos coelum perdit
non in fciendo, (cd in perficiendo. Hsrc tua medicina nihil proficiente, quo­
enim ars eft Se induftria medici. Et hoc rum interitum tu ad caufiim aliam re- ^
artificio Hypericon iam Afearides ex­ fers. An vero mihi vitio dandum fit,
pellit, iam verm es, iam Icrpcntcs. Sic qubd tuas ineptias piotlo,oftcnddque>
ferru quoque prarftat operationes Auri. modum tuum medicandi nihili efie/>Pif-
Sic Amethiftus virtutem habet perlaru. catoribus fimiles eftis. Prout fortuna af­
Sic marmor fit Hvacimhus.
♦ Et haec eft fulget, ita captura procedit. Super huiuf-
operatio coeleftis, qualis rerum quoq;a- modi fundamentum pifcatorium Medici
liarum plurimarum cxiftit,quas deP rtex - vos veftrum pra&icandi modum quo­
$ia AfironomicA traditurus fum. Satis iam que exftruitis, quo certiorem Se melio­
autem declaratum e ft, fuper quonam rem nunquam fub Solefuifie,cenfetis:
fundamento medicus confiftcre debeat. cum ramen potius fcire debeatis, nihil
Id faltem auditores fecum repetant,quod vnquam ifto fundamento incertius Se
nam medicinae fundamentum fit, vel no fraudulentius vfpiamexftitiffe,nccquic-
fit, ac fuper quonam medicina ipfa fun­ quam certitudinis ipfum habere, fiue 0-
data ftet,& quomodo ea tractari debeat. pus fuccedat, fiue non fuccedat. Hinc
R es vna quclibct in tempore cofiftens,in etiam fit, vt omnes platear, aedes, an­
T cm pns
q u * fe­ cado exiftit. Vnde (equitur pucrcfa&ic, guli ^grotis conferti fint. Qui ccrce, fi
liu n tu r .
di Ablutio, Se regeneratio feu natiuitas pra&ica vcftra vera eftet Se fundamen­
fecunda. V t, fi coelum cuolutum eftin talis, pailim in compitis aegroti minime
ifta conftcllatione, corpora putrefeunt. confpiccrcntur. A t verb quia ats veftra
Si coelum euolutum non eft,illa durant, nihil nifi cfca eft, diuitibus captandis,Se
Se pcrfiftunt, &: cuoluticmem eiusexpe- pecunias innalfandac obie&a: ideo indi-
dan t.Ideo res vniuerfae poft coeli motu, genrioresiegri teftantur,vos meros fucos
non in eius mota putrefeunt. H oc modo alere, Se folido fundamento omnidefti-
foluuntur reseca difparent, ita in rebus tui. Nullus adeo grauis ac (onticus mor­
putridis vermes generantur. Sine enim bus eft, m odo morbus fic,quin is fibiad-
motu ifto nihil fit putridum, nec vllus di<ftum (anacionis remedium habear.
vermis gignitur. Origo venniumex mo- Sed illud tame cu ignoras, nec in Auice-
verme* tu eft : hique motu finito, cx vnaquauis na etia reperis,ncc incofiliis Montagna-
v n d e.
materia putrida nafcuntur. Er quampri­ nicis Iegis.Iftud ergo fi foirefacagis,noles
mum gerieratio alia incipit, veluti (unc volens hoc fundamecumfe&aberis,quod
vermes, fcitote,ibi M edico coelum con- hic tibi propono.M ctu fedaberisnocgo
lidcrandum efte, non corpus. Iam quia te, fi feceris fecus, impoftor morieris, SC
cx coelo procedit curatiodimplcx autem impoftura mera tuos hxredes ditabis.
ex caelo huc confertur fcu ordinat ur:cur Si medicus morbos vel explica­
quiefo non illis obloquar ego,qui de coe­ turus, vel enumeraturus, vel nomina­
lo nihil cognitum habent,led in fola ter­ turus fit, id vt a cocio doceatur, opus
Coelo»
ra occupantur, Se tamen nec hanc ipfam habet. %
Coelum enim fodicat omnium;4* nomiti
norunt aut intelliguni? Ibjetiam confta- morborum origines, materiam Se el-
tia fanationis confider^nda concurrit. fentiani. N ec nos quicquam pnetcrca
Prout enim in ifto loco coelum inducis, feire poflBmus, quam quod'a coelo no­
ita medicina quoque conftans eft, Se pro bis denuntiatur. Si ergo coelum id. fo­
eo operatur. Si opus tuum coelo adueriu dicat: tum nihil aliud pro fundamen­
. eft, tuquq fola tcrrcfti i virtute inftes, ac to datur, quam veluc gramen.ex radice
farcias,Sc non confide ratio ne ipfius
I
coeli:
/n
fua em ergit, jiuc caulis ex icminc fuo e-
opus tuum rcfoluitur, ac fartor te multo nafeitur Se prodir.Ec ciim infundamcco,
durabilius opus conficit. Quajre vnusan- quidnam m orbi fint, Se quomodo fiat,
nus etiam .4
altero ad fanandum*
accom-i/ (cientia alia nulla miniftretur: idebque
modacior eft, Se tepus hociUo aptius cfl dc illis etia aliud feribere non poiTumus,
M'd!c. & vtilius.Quodfitu hprc nelcis : quale tc . quam quod aftra docent & indicant. Vn­
jg j* * ' e(k Medicum putabis?, Tumultuarium de fcquicur,ue quidem in ipfis remediis,
aut
 De A str
aut in fanationibus pro noftro arbitrio
fundamentum ponendum cftc aliud ,
quam quod ex indicio magni mundi dis­
cimus aut haurirqps. In tot enim partes
diuiduntur m orbi: in tot partes aftra:in
tot origines planta:, qua: tamen omnes
cx radice vna emergunt, neo calida,
nec frigida, nec humida, nec ficca. Et
{i morbus Saturnus (it, Saturnum re­
tinet, nec nomen mutat, nec mutat e S
(entia ac naturam. Qualia enim funt no­
mina ftcllarum ; talia quoq; morborum.
Hic cft Martis, ifte Lunx,illc Sagittari),
ille Leonis,hic poli,ifte Vrfi.Et hoc mo­
do natura morboru, nec alio vllo modo
indagari poteft: n on , vt aflertores hu­
morum choleram, phlegma,fanguinem,
melancholiam indicant, aut proferunt.
Et quemadmodum morbi funt htc Sa­
turni, ille Ionis, ifte Veneris: fic funda­
lucrio
mentum quoque repertum eft eorum
vt generationis, originis,& prmcipij. Filius
otbci
MCflio enim a patre non degenerabit, lcaquc
ict tadi-
CCUL qui pluuiatum ortum, generationem,
caufam $c. naturam nouit/orcum quoque
fluxuu alui, vt L ien teria U yfcnterU ,D ur-
rbx£^ & horum «omnium rationem ac
proprietatem callebit. Qui originem
nouit tonitrui, ventorum, tcmpeftatum:
idem quoque nouit, vnde colica &: tor-
fioncs oriantur. Qui generationem ful­
guris, grandinis, &; fulgetri, quicquid
huius eft, nouit idem quoque nou»t vri-
nafn, calculum, arenulas, & quicquid
taitarus, vel tarrarum exiftit. Qui con-
iunchones callet, & cclvpfes: is mortem
etiam (cit impmiufhm, Sc Apoplexiam,
& omnia huic atfiuia. Qu» motus nouos
temporum, & eorum mfradioncs .1d e
ad diem, ab hora ad horam nouit: is no­
uit etiam, quid febres quot carum
gcnera,&: quale-horum vnumqjodiibct.
Qui nouit, quid Planctarum rubigo fit,
& ipforum ignis , S a l, & Mercurius:
is nouit edam quomodo vlcera fiant,
vnde oriantunfiinilicer & fcabies &: le­
p r a :^ fimi les. Qui noinr, quid Venus
ferat&concincatifurminarum etiam af-
fedus, morbos ac lanitarem, &c. nouit.
Et hxc talia non ex ipfo fundamento
confideran oporteat? Qjiftd fi ex hoc v-
no fundamento Medicina non procedat
in capitibus illis, vbi dc originibus &
morbis traditur: reuera omnia falfa c-
runt, & cum veritate nihil quicquam
deferiptum elfe putabitur. Solo enim
prxdi&o modo morbi vniucrfi oriun­
tur, nec alio quoquam. Ec haec omnia
p /
ONOMIA. 141
affirmato fcire debemus, non fatuo­
aaemicoru
rum Academicorum more balare* Ex
im indiciis
certis enim inaicii Medicum fcire o-
portet, quid de quolibet morbo judi­
cet ac dicati &: fimul omnium mor­
borum ortum ac generationem , &:
materiam aftrorum, non vero fiducia­
rum humorum, ad vnguem fcire debet.
Aftra enim & corpora funt illa, qua: pa-
riuntur, funt illa qux argrotanr &: valent:
non humor , cholera, phlegma, &c. fcicnda-
Quicquid vniucrfa continet ad Medici
cognitionem requifica, id mundus ma­
ior eft. Cartera omnia fraudes & impo-
fturx funt.
Quia ergo Medicus 2. folis externis Me<nf«a
nafcicur: ideo vatem ac prxnuntium gjjjjg
cum efle oportet morborum futurorum,
fimul & prxlentium,ac indicem eius,
quantum nimirum virium ac potentiae
quilibet morbus defumferit cx ftella e a ,
vnde enarus cft. Sicut enim fcrucari &
indagare potes incrementum formatu:
lic seque intcliigere debes incrementum
morborum, hoc fcihcet modo. Vides
nimirum
«i ex femine abietis abietem e-
nafei: & tu nouifti abietis illius for­
mam ac Ipeciem, qualis ca futura fit.
Et hoc licet quidem fciasrnefcis tamen,
qiiid hoc fit,quod ita ad formam produ­
cat, licet Icias qualis forma futura fit,
idem 111 morbis quoque fe fimiliter
habet. S cis, qualis Caducus (it, eum-
que nouifti. Sicut plantam nouifti: fic
nofces etiam Caducum. Quid for­
mam tamen producar ac conftituar,(
ignoras. Sic ncc-quid caducum faciat,
exploratum habes. Hoc quidem licet,
vt rebus nafcencibus apponas , quid
hoc fic, quod lignum fiat, quod in fo­
lia, aut corticem abeat. Materia ver5
tibi comperta non cft, n cc, quid ca
fit , nouifti, antequam prsefto fic. D c
eo ergo , quod inuifibile eft , loqui
Medicus debet. Quod vero vifibile «ft-
cft, hoc ipfi notum efle debet, n on '
lecus ac illi, qui Medicus non eft. Is
morbum difcernit, &: quid fit, nouit
ex folis fignis. Hic vero ob id Me-
dicus non eft. Is dcmiim Medicus
cft, qui inuifibile cognouit, quod ncc
nomen , nec materiarii , nec etiam
operationem habear. Quis ergo di-
durus fit, quod hi , vel illi morbi
ex humoribus oriantur . cum hi tamen
vilibiles fint , & minime inuifibiics?
In quos etiam humores corium ni­
hil agit , nihil imprimit? Coelum
X enim
 *
14 6 P A R A G R A N I A L T E R 1 VS T r ACTATVS II.
Motborfl * . „ i . r
omniu enim morbos gubernat: Sz morbi lunt fia fir, Tolis opinationibus ac fomniis
coeium inuiiibiles. Qui ergo humor poffit effe impolita. Quis eft, qui per cutem vide­
>n^nbu biorbus? aut morbi caufa? cum fblum re peftilitatem poffit? Auc quis c ft,
i«4 fune, coelum morborum omnium caufa cxi­ quam internofeere Doffir, ex qua illa
ftat? Quoque minus ventus, aut aer tan­ corporis parte exortiuit? aut quomodo
gi, *aut videri poteft: eo miniis etiam inuadat? aut qualis eius tqatqria cxiftat?
morbi:fi ergb morbi tangibiles non lunt. H x c nemo hominum vere fcire poteft.
fed vento fimiles: qui quxfo illi expur- . Qui vero coelum nouit, qui aftra fcir,
Arcana gari & educi pollinr? Ea arcanorum o- qui Mannam compertam > qui'raincra-
openri
fine cor mnium natura eft ac conditio, vt fine o- lia explorata habet: is apprime nouic,
porc.
mni materia Sz corpore operationes Tuas quid pcftis fit, vbi lateat, qualis exiftat.
perficiant. Ratioimorbi enim corpora Extra coelum Sz aftra, nemo quifquam
Mcdid
non Tunc. Idc6 Tpiritus fpiritui adhiberi Medicorum id comprehendere poceft. cmia ec-
deber. Si nix a Sole in xftate vanefeir, Quia autem Medici fundamentum Me­ di liaua* ro ret

quis illius corpus tangit? Nemo. Si verb dicina: Sz Philofophiam, Sz Aftrono-

tu contendis niuem pro morbo habere, miam deferuerunt,& ad phantaliam fefc
Sz ob id eum corpus effe euincere: id Ca­ receperunt: ideo fundamenti ne qui­
meli, quod niuem facit, corpus non eft, dem tantillum dc morbo etiam mini­
fcd (piritus H oc nix eft. Sic quod excre­ mo ha&cnus traditum Sz explicatum ab
menta producit, quod feces in corpore ipfiscft. Quam fine omni fundamento
. gignit (qua? tu humores appellas) illa omnia Chirurgiae capitula a feriptori-
morbi non funr. Ifte morbus eft,qui hoc, bus illis tradita funt? Qua? n inculco Sz
quod fit, facit ac gignit, id vero quis vi- caftigo, ipfimc in Medicina haereticum
Humore det? Nemo. Quis tangit? Ncm o.Qui er­ faciunt,qui a Satana obfeffus fim, Sz dae­
i morbis
fiuU:non go in Humoribus Medicus morbos quae­ monem intra mc alam. Quis vero adeb
xnocui
ab bu rere, Sz eorum originem ex iis explicare hebes c ft, qui non intelligac, omninb
m o r i*
bui.
poteft, ciim tamen illi ex morbis produ­ alio ac diuerfo, quam ipii ponunt, in
cantur Sz gignantur, non morbi ex illis Medicina fundamenro opus effc? Idem
fiant? N ix hyemem non inducit/ hyems verum etiam cft dc Chirurgia, qux me-
autem niuem producit. Per abolitio­ daciis tora prxgnans eft, vbi de origine,
nem enim niuis hyems non aboletur. Ec Sz caufis,Sz materia tradar. Qux ferip-
fi quidem nix nulla vfpiam exifterer: taquis non pro inuento Beanico habeat?
hyems tamen vere vigeret. Sic morbos Sic enim Beani per murum perfpecu-
quoque iimilirer ex fuperioribus xfti- lantur, videntque qux abfeondira funr,
mare Sz cognofcere debetis. Quos fi alio Sz videri minime poffunr. Quem mo­
modo inquiritis, Sz aliter de eorum ori­ rem quis non flulcitiam dicar? Expen­
gine tradatis: in vcftris libris ac feriptis dite quxfo apud v o s, quantx dignitatis
vniuerfis clronci eftis: ficut huiufmodi Sz nobilitatis homo conditus iit, Sz
errores huc vfque iugiter fouiftis, & il­ quam late eius Anatom iafe diffundat:
lud, quod morbus expellit &: vencnauir, Sz quam parimi fieri poffit, vt Anato-
pro ipfomet morbo agnouiftis. Vndee- mia eius corporis Sz virtutum in vJlo
tiam fadum eft, vt rot homines perdi- cerebro auc ratione perueftigetur. Nam
clcriris corruperitis: adedque iam o- ex externis fundamentum procedere
pus fit, vt ca*lum ipfum randem medea- debet.Tunccnim conlpicuum Szmani-
tur&: faner. Multo eniin id Medicus vo­ feftum fier, quicquidin ipfocft. Quale
bis prxdantior cft. enim id foris:talc etiam intus eft:&quod
Cum ergo Medicina vfque adeb in foris non eft, nec intus idem eft: reflue onoii
SussEp,l*i nulla fpeculatione fundata iit, vt etiam vna exiftit externum Sz intcrnu,vna con- wua'
ex folo homine externo, hoc e ft, coelo, ftcllario, vna concordantia, vnum tem-
aftrifqj Sz fimilibus na/carur Sz confti- pii$,vnum metallum, vnum Tereniabin,
tuarur: iam in commune vniuer/i fcito- vnusfrudus. Ide etenim limbus cft, in
tc , Medicinam vniucrfam , qua? exrra quo creacurx omnes conditx latent:
hanc cognirionem adhibetur, fundame- 'velut femen in quo homo totus exi-
tum^dmodum putidum &im poftorium ftic, parentum limbus eft. Limbus autem Attyaii.
exifterc,in quo nulla veritas,fcd menda­ A'dx fuit coelum Sz terra, aqua Sz
ciorum Ilias lateat. Res enim hoc ipfa acr. Ideo homo etiam in Lim bo ma­
loquitur, quod extra propolitum funda- net, Szin fe continet cadum Sz terram,
j
mecum prefupmtio omnis mera phanta- aeremque ac aquam, lfquc ipfc eadem.
eft.

I
 Epistola D edicatoria. 141
eft. Quis ergo fine rali Philofophia , & excutiunt, fc ipfos vel laudant, vel vi­
Aftronamia per fuas fpcculationcs, tuperant, prout animus iuflcrit. Q uan­
phantafias &: Humoralilationes homi­ tum vero virium talis Medicinahabet:
nem fatis exploigre quear?Cui-nam hoc tantum virium habet etiam phantafia
tandem polfibije fit ? Nulli vlpiam gen­ morionis. Ideo mendax & impoftoria
tium. Sic ergb nulla vnquam id ratione omnis Medicina eft, qux efficaciam fua;
fieri poteft : tales adhuc lemcl Beanos cognitionis ex prardifto fundamento
nominare cogor, qui huiufmodi impofi- folido non defumir. Quas etiam aliud
fibilia imaginantur, &: dc fuis anilibus nihil eft, nifi efca ad decipiendos tam
inuentionibus fibi gratulantur velut mo­ nobiles, quam ignobiles parata.
riones , qui libi ipfis &£rifum, & fletum #

L I B R I . T R E S
P R .1 E S T A N T I S S . E T E X C E L L E N T I S S . D N . T H E O P H R A S T I
H o h e n h e i m i i > VcriufqueMedicinae Do&oris.

R EV ER EN D ISS. R E V E R E N D IS
il l v st r ib v s, s t r e n v i s , pr^ stantibvs.
N o b i l i b v s , P r v d e n t i b v S) D i g n i s e t H o n e s t i s » & c :

Archiepifcopis, Epifcopis, Praelatis, Com itibus, Baronibus*

Equitibus Prouincise Archiducacus Carinthiae. .

l(V N C V P A T l.
Continet autem
_Trimus, reffonfiones & refutationes quarundam fuorurru
obtrectatorum calumniarunu.
Secundus yerrores ac Labyrinthos Aie dicorum, cum admonitione*
*ut Adedicinam ex aliis libris, quam quos hadenu s
legerunt^ , addifeere jludeant deinceps.
T ertius, de (generatione Qf caufis Tartari, ac huius curatione.
His in vertibulo Chronici Carinthix epitome praefixa eft.
RtHerendijiimis, Reucrcn d is , lllujlribus Strenuis , P rajlantibus , N[obilibus , Pruden
tibus ac H onestis, & c. Archiepifcopis, Epifcopis , P ralatis , Comitibus, Baro­
nibus , D om inis, Equitibus , N obilibus , vniuerfef, prouinctx
K^Archiepifcopacm C arin th ia , &c.

. Clementiflimis, clementibus, & fauentibus meis Dominis ac amicis, &:c.

\

E v e r e n Reuerendi , 1Uufires , Genergfi, Strenui, P ra­

d i s s i m i ,

lla nt e s , N obiles , Prudentes, Honejti, &C. Reuerendi(f vejlra clemen­

t i a ^ vobis cateris proptiflima mea ac paratifiim a (eruis ia ac officia cum­
prim is nuncupata (int. Bono confilio pridem m ihi vifum e jt , v t tripli­
ces libros in Medicina confcriberem ac ederem. Cur autem tres ijlos
Itbros-non in. Tornum vnum congcffcrim , fe d in tres dijlinclos retulerim :
illiu s propofiti mei hancpotiflimum cau/fam habuitfuod M edici Galevici eat t!
& Auicennisia me paflim pro haretico diffamdrint & vendit drint. <%uam v t iniuriam ab n o n ° s,
iliis pfeudomedicis ferrem , d ijfu a fit aqnitas & honestas $ ac v t tuitum illis talionem tv0™ "J
• — — «v ___ / n

X referrem^

4
 M4 E pistola. D edicatoria.
referrem , eadem >pf* com pulit. E t licet C h rijlu i ipfe quidem h o rta to rfit, v t percutienti
m axillam v n a m , etiamporrigamus altcram^rfi d iripien tipallium > t u n iu m quoque pra-
beam us: hoc tamen hic mandatum cruci (fi a fflillio n i m ih i non erit. Tfiec enim id dorfo
dSum* meo intpojiium ejl. Chriflus enim de bonis caducis (fi temporalibus lo q u itu r, in quibus
expUea- thefaurum nojlrum conflitu i fas nonJ it, Hoc vero quod tra d o ego a n tru m meum-i hoc
meum diuinitus concejfum donum ,ad agrorum fa lu tem (fi commodum directum e jl:ftcut
Paulus m andat, nc cjuifquam Chriftum gloriccur, ll charitas erga proximum non
i mpleatur. Q u id er:o id abnegationisf it ? Idcofcpropter ofores f i amulos meos, qui donum
hoc diuinitus m ihi concejfum calum niis f i Jycophantiisfitts ( qua lingua dolofa proprietas
e jl) intercludere fa teg eru n t, m ih i haudquaquam temperare p o tu i, quin contraeofdem
rejponfionem adornarem , f i verita tis afferenda cauja rem omnem publicitus reuelarem. E t
f i ab exemplo con flat, quod is ludaorum mendacia reffonfioneferU d ilu e r it: nec m ihi hac
mea quoque defenfio a quoquam crim ini dari p efiit.
ubyrin • Secundo, v t ifii trabem in oculofuoplaniusnofcerent, librum fecundum , Labyrinthum
dicora' Medicorum inferiptum , concinnaui. A c v t opus ipfum fuum artificem probaret, harum
regionum morhospracipuos, nim irum Tartareos , fecundum fisam Tbcoricam f i prociicam,
hoc ejl, iu xta caufas f i curationem , m ih i deferibendosfu m p ft: eofque tres libros in vnurn
confertos publice em ittere v o lu i. Cum ita if de iU is hoc p a llo edendis f i congerendis cogi­
tarem : commodum in c id it, quod ante non recordatus eram , nim irum apud feles aruinx
nundinationes difficiles c l fe , a d eo j plerunflf figulum fig u lu m odijfc. M ea itaque fortis
hominibus hoc in fiitutum meum communicare v o lu i: q u i tam en eateris iUico fuifim ilibus
hac de me noua im pertiuerunt, v t eo commodius de meo ferro hajlas contra me ipfum lUi
cuderepoffent. Res ergo ipfam et d o cu it, longe tu tiu s (y fe atrius ejfe, v t f i apud S. Stepha-
num Vienna egofim , ipji in altoforo am bulent, aut f i a d angulum , jfeculatorium ego flem,
ipfi retia a d S . Laurentium pertranfeant. N ec enim hoc eorum erga me odium leueefl fe d
f i quocunf modop offen t, v e l 4 0 . m ilitaribus abfentem m e illi obladere quaterent. Ac
nodum m ihi ijliufm odi quidem illi o b jlrin xeru n t: v t cum his operibus m eis in lucem pro-
, dire agripotuerim halienus. Sic ergoiam tandem , clem en tijiim h clem entes,generefi,fi
OAufa benigni D om ini, cum A rchiducatusC arinthia fo jl natiuam patriam patria m ihifecunda
twnft' f ilf l* <!u0 parens meusp erd ilellu s 3z. annis egit, acp er vniuerfam prouinciam beneficiis ac
hdnoribuspafiim plurim isaffeltusejl yittjlum ac aquum m ih iv tfu m e ll haud tem ere, v t
parentis d tH i m ei loco vobis aliqu od p ia g ra titu d in is Jpecim en exhiberem : quo tamen
grandius (fr m aius apud me nullum in uen io, quam v t lllu H rifi. vesira C clfitu d in i, fic.hos
tres libros, confecrem ac nuncupem , quibus vniuerfa pro um e i afin g u la rit ergaudere, acpu­
blico agrorum omnium commodofru ip o fiit. E tfi enim h i a m eis am ulis pajsim per omnem
Germ aniam .tam fedulo obferuentur, v t ed i ac in publicum d a ri n u llib i horum locorum
pofsint:tam en e x A rchiducatu hoc quoque eofdem arcere m inim epofunt^fedregioni illi eos
fauere omnino coguntur. N o n ego vero inficias eo,quodJlylus a licu bi d ifficilio r , ac nomina
fe u vocabula obfcnriora, ipsdque Recepta in ordine confufiorafint. S ed id e x in feitiJ, aut
in uiden tiJ fa liu m non e j l : verum ita genuinus M edicin a ordo ac feries pofeit. Q ua
tam en om nia, v t planius f i in tellig ib iliu s com prehendantur, explicationem fingularem
a d d id i, cuiuis accurate attendendam . Q uorum tornen nullum e x in uido anim o f alium ejl:
f ed in hoc anteuertendi vagabundi quidam M ed ici fu e r u n t, q u i p er hac nojlrafuasqua-
Jluofas nundinas agere, acprobis rem ediisfu u m venenum in agrorum perniciem immifeere
poffent. Carynthia enim ac S tir ia , (fi Carniola prim a f u n t , quarum M ed ici Doliorum
Italicorum quoque / ejlim onio publico com m cndatifiim i , generose m edicinam hominibus
fa ciu n t. C ogitent apud fe v ejlra C elfitu d in es, (fic. quantoprajlabilius f it , f u i ipfiuspafio-
rem agere,quam cuiuis obuio m ercenariofefe credere. D ifcrim en enim euidens esi Pafioris
(fi M ercenarij. Seipfum q u i cu jlo d it: optim e agit. Adeoque JJem m ih i certam (fi indubi-
• tatam facio fo r e ,v t hac mea opera, cum a d iu n lla fu b m ijlijsim a feru itio ru m meorum de­
latione v ejlris Celfitudinibtss (fi G enerofitatibus, (fic. grata (fi accepta ventura fin t. Q uod
f i quacunque in a ffillio n e ( quales m om entisfin g u lis im pendere nobis q u e u n t) fed u lita s ac
tndujlria mea v o b is v ju i ejfe p o fiit: totum m e vobis offero addico que. D a ta a d S. Fitum
tu Carinthia-y d ie 24. A u g u jii a nato C h rijlo anno 1538.
«
VV. Cclficudinis Generoficat. Nobilir. & Pr^ftanr-
Hunuliimus &parari/fimus
Aureolus Thcophra(lusJHlQhcnhcimiusVtriufqiMedDo&.
CHRO-

4
 _______________________________________________________________ M f
C H R O N I C A
CAItYNTHI*
M nivm antiquiftima Chro­
nica 9 vcluc etiam rhapho-
dicum Chronicum Nau­
cleri , cum aliis nondum
euulgatis teftantur (id quod
Gcima
odium res etiam e ft) Germanos cum Sclauoni-
ougo. bus i U phet defccndifle, ac progeniem
Uphet omnium primam Germaniam oc-
cupafle. Sic ergo nos Germani a U phet
Tnbifco exorti fumus. T u b ifco ,v nus liberorum
tclhcu*
ro, ipfius & Theuto primi in Chronicis no­
minantur. vnde nomen quoque nationi
Theutonicxinditum eft. H\,Tubifco ni­
mirum &: Theuto , in Germania (upeno-
Samo rcconfederunt :& Samo, vnus ex filiis
Ctrin
ihiam U phet , terram Cariynchix occupauit.
occupa-
ait. Hi ex vno fanguinc prognati,hoc modo
Theuto
nis iuli* regna diftnbuerunt, & regiones dire­
gouq'i$ merunt. Ita Germania etiam obfefia
aueuus.
eft , qux hodie terrarum exterarum
omnium populofiflima exiftit. Tubifco
acTheuto fua (ecum arm a, infignia, ac
Clvpeos attulerunt, tres nimirum atros
Leones in area a u rea : qui leones ad Sueuu
vlque primum Sueuorum Ducem ratio­
ne cognationis hxreditario tradufti sur.
Eofdem Leones Samo quoque, qui Ca-
rvnthiam occupauit, fimihratione,pro­
tulit. E tcon ft«t,h as nationes Germa­
niae omnium primas fuifte. Poftea a bene
longo tcrripbrc (nam Chronica,cumpri­
mis de Germ anii condita, non accurate
fatis difcrfpta funt : res tamen ex alus
Chronicis hquet)dcfunchs primis lapheti
liberis regiones
O ex inter hxrcdes diltn-
butx fiint : alix in Sciauo/jiam , alia’ in
Cirjn-
Carniolam , alix in lHriam , ejrc. Quo
thiaquj fadum eft, vtCarynthia fecundum li­
doangu-
ftioc ia* mites amplitudine fuam minueretur.
tu .
Quomodo vero generale nomen Du­
cis Samonis in principio terris lftis omni­
bus competiuerir, idcxprcfse in Chro^
.iur nicis latis comprehenfum non eft. H oc
tamen patet, quod longo tempore ante
Monarchiam Iuli) primi Cxfaris,Rom a­
ni in Germaniam irruptionem fubindb
fecerint. Qui , cum ipfis Germanis
femper longe faftuofiorcs effent,&: mita
regnandi libidine prurirent , multa in
natione Germanica regna occuparunt
& obfedcrunt. Interea Carynthia quoq;
Komant
ui Ca* fuit:qua occupata,eam Romani caftellis
nathii
ftcedat* ac duitatibus plurimis muniuerunt, &:
prx regionibus exteris inhabitandam
ET O R IC O
illam felegerunr. Romanorum etiam Roma'
noi una
familix omnium nobilifTimx& poten­ jpudC*-
lynrhiot
ti ifimx ch fc receperunt,ac terrx amce- poftrri
& fami-
nitate ille&i fedes fibi ac habitationes lix.
illic condiderunt. Ex quibus poftea N o­
bilitas Carynthiaca defluxit, appellatio­
nibus Germanicis defignata. Sic ex
i piis orti funt Com ites P a la tin i, v t G oertzl
C o m itesjv t Sternberg & O rtenberg,& c. Ba­
rones^vt K reyg,V ngenad,& c. Prqter Equi­
tes ceteros ac Nobiles, quos nominatim
fingulos recenferi longinquum nimis fit.
Cum vero Romani terram eam fingula-
riter prx exteris amore complecteren­
tur : ex ifta afFeCtionc ipfi quoque nome
indiderunt,ac C arynthiam , quafi carita­ Cifjfii*
thia cut
tem intim am indigetauerunt. Germanis di&a.
dbbreuiato nomine K iern ten , S ciau is,
Q uarenden appellatur.IUudnomen terra
ea adhqc vfquc tempora noftra retinuit.
Ducum verb iftorum, qui inter R o­
manos regnum admimftrarunt, Chro­
nica qux quidem in manus meas perue-
neruntjfucceffioncm fecundum genera­
tiones fingulas ex ordine non tradunt,
Caryn-
vfque dum ad tempora Caroli M agni , thij i
caro lo
primi e Germanis Imperatoris Romani Magno 4
defeendatur. Traditur emm,Duces Ca- Regalia accipiit,
rynthiosab Imperatore hoc Regalia im-
petrafle, & confirmatos cflc, ac Ducum
nomen accepi fle. Sub eodem Impera­ t
to re ad fidei quoque Chriftianx agni­
tionem iidemperuencrunt, in qua cum
aliquandiu perftitiflent vcrlis vicibosab
eidem iterum’ dcpulfi funt aliquoties,
Artila
‘cumprimis tempore AttiU crudeliflimi Hnnno*
Hunorum tyranni, qui ipforum tam fi­ ruir ty­
rannus.
dem , quam loeietatem politicam ac re-
pubheam mifere vaftauit & cuertit.
Poftea tamen per S. 'Rupertum,Firgilium,
& A mandumcwm horum Diaconis tan­ ui
dem ad fidem reconuerfi, ac in ea dili­
gentius inftiruti funt. Ducatus huius fo-
Dux Ca-
lcmmtas ac mos olim ifte fuit, vt Dux rynthis
a ruflico
futurus Carynthix, in campo fub puro feudum
IOuc feudum acciperet aruftico,equum accipit.
ac bouem fccmn habens, iuranfque, fe
Ducatum Carynthiacum impenfis cor­
pore ac bonis opibuiqtie vniucrfis fum-
mafidectiam ad extremam vfquc pau­
periem ita tutaturum &: defenluru cfle,
vt ad fui fuftentationem non plus lfto
equo &: bouc referuaturus fit.Q jix con-
fuctudo etiam i Cxfaribus deinceps
X 3 ' confir-
 l-|<> C hronicon
confirmata ac {labilita cft. Huiufmodi a Sole denominaucrur. Solem enim pro
tcudorum collationem Liburnia, iam Numine fuo colucrunt.Ipfa vero cimtas,
Solfeldia dicta, qua: prima ipforum fedes Liburnia dida,tandem ab i^JttiU vafta- ia®*
fuit, fieri oportuit, quo compatere cum ta& euerfa cft , cuius rudera vel hodie uviXt
officiis fuisquatuorprofapix folitabant, confpicua funt. Ex Antiquitatibus non­
ficut ipforum Chronicon de hoc latius nullis, ac monumentis, &: rebus aliis re­
tradit. Idem hoc etiam tradit, rulticos lidis patet, illis temporibus admodum
illic exteris indigenis liberaliore priui- peritos & induftrios artifices infingedis
legio Se immunitacc donatos e(Te. metallis ac lapidibus floruifle.* qualia vel
Porro tcftantur quoque Chronica , dum ex numifmatis, imaginibus Scxdi-
Fiidsri-
cui H^r- qubd Fridericus M agnus , cognomento ficiis, miro & ftupedo opere ornatis col­
bjroflj* Barbarojfa ex Sueuia oriundus,atroci bel­ liguntur 3c deprehenduntur*
lo Venetos infcftarit,S£ de ipfis ope Ger­ Ex nonnullis etiam Chronicis patet,
manorum illuftrem vidtoriam reporta- olim Philijldos in bifcc cerris magno nu-
rit. Hoc tempore Duces Carynthix in mero habitatfe: iptique adeb Friderico «y»»*»»-
flore adhuc fucrunt:& propter commu­ Imperatori pro vero narratum cft,Samfo- samibo.
nionem infignium & primxux originis nem hic olim verfatum efle. Cuius rei fi­
cum Friderico Cxfarc amicitiam colue- cut in terris quoque extraneis aliis Anti­
junt, ac communi foedere iun&i iura quitates reperiuntur, de Philiftais tra&c-
fuainforo Iuli) tutati funt, ac varia ca- testfic itidem &: in Carvnthia fnniles in-
ftella monumentaque alia vna tum de- ucniuntur. Quin & ratio ipfa docet,Ca- Cary>
ftruxerunt,tumexftruxcrunt. Tum tem­ rynthiam tum temporis fodinis ac me­ ibia ire*
ulotei».
poris Fridericus Imperator Magnus in tallis omnifariis opulentiflimamexfticif-
cognationis memoriam collegium in fc, &: filios Iapheti artibus Metallicis
In*ni Ducatu Carynthio fundauir, Ingnigenin cumprimis floruifle: ficut illorum amore
%cn in
B uflct* Bujierthal vocatum. Et, vt vobis memo­ in terris illis etiam prqcipue detenti fue­
th al.
rabile quid referam, idem Barbarofla runt. Nam & pofteriorum temporum c- .
templum illud variis imaginibus ac fta- uentus idem comprobat. Ex Septentrio­
tuis lapideis cxornauic. Inter imagines ne enim Frifij Si Saxones ingenti nume- Fnfij «c
has confpicua vna prae exteris fuit, for­ ro in Caryntiam metallorum gratia fefe isni“ant*
mam Monachi, lumbos fuccin&i, &: ca­ receperunt: a quibus poflea ciuitas Fri- ‘>n,hi*
r i r r ^ s* /* n u g n n i.
put nudi, quales Monachi effe folent, Jdchy feu Frijdcam %quafi Friuorum &Sa-
_ exprimens: liipra cuius caput maiufculx xonum, exftrudaeft. Sed Si ex Ligurii
lvtf.- quxdam licerx hoc modo, L v t e r v s ? Mecallanj in Carynthiam fuperiorem
iut infi*. {'cuiptac vifebantut. Qua: parte quidem commigrarunt, Si in vicinia Mofkirchenfi
rvs
ln^nigc aliqua propter antiquitatem, nifi attente ciuitatcm fuper monte quodam condi­
afpiccrcutur,confpicux admodum non derunt,quam pacrix fux nomine Liguria
erane. Hoc quale prxfagium fuerit, aliis indigetauerunt : que tamen intereun­
iudicandum relinquo. Porro etiam,cum tibus fodinis,vna Si ipfa interiit: No ve­
Fridericus Imperator Magnus Sucuus ro h^ folum, led Si aliae plures ciuitatcs
Marchiopatum Auftrix in Ducatum re- fodinxque pari ratione coditx fur, qubd
dcgilfeo hoc ipfum in prxfcntia Ducum paflim ex longinquis oris multi homines
tTo"< *- Carynthiorum quoque facium cft. Plura quafi ccrtatimhuc commearent. Porrb
tvn th i» cxChronicisdcpronn non poflunt, nili ex aliis etiam documentis euincicur,Ca­
ad Au
ttrunl. quod a defundis Carynthix, & oblite­ rynthiam omnium e regionibus Germa­ Cifjfl*
t
rans Ducibus Ducatus ifte ad domura nicis primam artes illas cxercuifTc,qu^ ad dioipa. fbii fih

Auftriacanatranflatus, adeoque cum o- re metallaria,ceu vitriolum,xs,Sicartcra m ««o**

au
mnibus natalibus II infignibus illi iun- pertine nt.Fodinaru enim hisantiquioru
dus* Sc adunatus
f i
4
fit, hoc cft, in obedien- chronica non meminerunt. Haec cum in
,, tia^nac.tutelam Ducum Auftriacorum his terris primu inucnt£ & detedxcfler,
conccffcrit. poflea fimili exemplo fimiles etia in rc-
Hoc loco ctiatn feire debetis, quod, gionib9 aliis innotuerunt,& ad fodinaru
soifcui cum a principio poft tempora lapbeti Carynthiaru fimilicudine cxftrucbe & j ^
pu.iu
fetict fedes & habitationes illi quxrcrcnt, in coftitutx fut.Scd Sd hoc liquet,per Ger-
Catyn
tuxum. campo fe quodam iam Solfeldia d id o , maniam re Medicam omnium fubtili/fi- ^
dcini(crint,& pulchra fibi habitacula cx- me primo hoc loco tra&aca &cculta fiiif
ftruxerint. Inter extera autem etiam fald quod inuenti quidam antiqui/Iimi
Templi templum quoddam condiderunt, quod Gcrmanicilibelli tcftantur,quos «ante na-'
tum
 C ar y n t h l e *4 7
tum Chriftum iam dum cojle&os Sc con- deo, vt ex" multis paflim nationibus me-
fcriptos fuifle, res ipfa docet. Q uo tem­ tallarij ac artifices plurimi cofcrtim huc
pore exrra&ioncm EjfentU vt vocant, commearent. Ibidem adhuc hodie au^
g tu n u -, iam dum floruiftc,ex illis ipfisli- rum quoq; purum & (olidum, igne nul­
. bellis deprehenditur. Nam fi fundamen­ lo egens, molis Sc ponderis admirandi
tum Sc initium ipfum tam fodinarum, pafiim repericur.
quam Medicinarum probe excutias,Ca- In valle prxdicla acidula quoque
rynthia illarum omnium prima produ- maximarum virrurum reperiuntur, ad­
drix fuit. Nam Sc hodie patet, apud modum medicamentofx, de quarum vi­
Rheni tra&um Sc nationes alias cultaru ribus, velut& de nafccntium rerum re­
illarum artium cognitionem non admo­ liquarum illic prouenientium, fcd alibi
dum magnam efic.Temporis tamen diu­ rararum proprietatibus, peculiari libello
turnitate fodinas veteres cXoleuerunt, commentari prxfumpfi. In Carynthia
& harum loco fubinde noux cmerferut. veteri, a Friefaco interuallo milliaris v- calid$ Acidulx
a-
Porro cum ab obitu Ducum Carynthio- nius in locis. defertis acidulx celebres udFric-
rum terra illa diuideretur pars eius Sti­ funt, a natura calentes: quarum fimiles,
E
acum.

rias cellit, pars Foro Iulij, pars Ecclcfiac quae luam aciditarem in calore reti­
feu Archiepifcopacui Salilburgcrifi, pars neant,per Germaniam frequenres ^ c o ­
etiam Epifcopatui Bambergcnfiaddi&a gnitae non multae funt*
cll.Quoties enim regnum hoc modo in Vt & verbo dicam, fodinae huius re­
feipfum diuiditur, toties eiufmodi defo- gionis multo numerofiores, quam pro-
lationes fcqui neccfte eft. uinciarum aliarum exiftunt. Apud Bley- Bleybcrg,
Archiepifcopatus Carynthix in getni- bergam mincra plumbifcra eft, vniuerfte
nos Archiepifcopatus diremptus eft: non folum Germaniae, fcd Sc Pannoniae,
nempe in Patriarchatum ^ fchla r-t Sc in ac Turciae, Italixquc plumbi plus latis
Archiepilcopatum Sdlisburgenfem . Prx- erogans. Frequentes etiam minerae fer­
tcr hos ali) duo quoque Ducatus illius reae fiint, cumprimis apud Hutenbergam, berg. Huten-

regionis funt, G u rck & L d u en tu m ^ v clu t & circa eius confine, chalybis plurimi
Si Ducatus E quitum S. G eorgij, cuius or­ Sc nobiliflimi magnum aceruum pro­
dinis Princeps,fum m us M agifter de M u l- mentes. Minerx reperiuntur etiam alu-
jia tt appellatur. Ordini huic Imperator minofx, qux xdificiis adhiberi fueue-
Fridcricus tertius cum beneficiis Sc pri- runt. Infuper &: minere vitrioli prxftan-
uilcgiis amplilfimis pro infigni addidit tiftimi, Sc auri nobiliftimi paflim pro­
crucem rubram^ vt aduerfus Tureas Sc a- duntur: eiufmodi apud S. Paternionem ra­
lios, qui Carvnthiam ac eius finitima ra fpecie inuenrx funt. Venae quxdam
hoftili manu crebro infeftare folebant, etiam metallicae ibidem deteguntur,
ftrenue depugnarent. H xc ipfa regio a- quarum fimiles non ipfa Europa nouic.
liis quoque qukmplurimis collegiis ac Metallum id fingnlarc eft,ac raritate fui
monafteriis infignis eft. Ex annalibus vere ndmi rabfteV Mi rierx prxrerea etiam
Pcolomxi patet, ipfius xtare in regione Cinnabarinx ibidem folcmncs funt, ad-
hac duitatem primariam V ilU cu m fuifle, modu hvdrargyro prxgnatcs.EfFodiutur
fcd alio tamen loco quadamtenus abfi- ibidem quoque pyrites coloris aurei, &
tam. Legitur etiam , C laudium Romanum Marcafirx varix, acalbu,mbru, nigruc), Talcura
album,
ciuitarcm K lagenfortum y Latinis Forum Talcfi.Q uin& in vetcriCaryt1thia,veluc rubrum*
Claudij vocatum,condidifle. iuxta granati nonunqua reperiun­ nigrum.
Lun^a.
Tradunt infuper Annales, ciuitarcm tur,&: alia fimilia plurima, qux reccrifcri
S. V i t i\ primis illico temporibus femper hoc loco no omnia poflur. Quod fi mon­
Carynthi^ metropolim exftitifle. ipfdf- tes Carinthiaci no fecus acclaue admota
que Carynthia? Duces fua comitia ac cifta aperiri poflent, quenam vfpiti qux- .
conucntus in ifti cclcbralfe. Quodam fo terra thefauris confercior reperiretur?
etiam infuper tempore Ducum quidam Hinc etiam ht,vt rot Auguriftx,& Diui-
hic captus, Sc Archiepifcopo Sahfbur- natores ac Vitoncs, Geomatiftxque Sc
genfi traditus legitur. Qu_i tamen cum Cryftalliftx,ac vates fimiles terras cas in­
poftlimlnio S- Vito reftitutus elfer, Du­ colar,qui peculiari arte percryftallum Sc
cali feucrirate in multos animaduertit. virgulas ac modos alios opes illas inda­
Lduentalium nutcm in Ducatu Carynthi<j gant Sc explorant. His ramen omni­
nomen a crcfccndo accepit. Eo enim lo­ bus periodum fuam Deus definiuit
co flumina auri feraciflima exftitere: a- ac frxftiruit, quam arce &: indtiftria fua
X 4 quali-
 0
148 C h ro n ico n
qualicunque nemo tranfiliet. Ciim verb ex quibus thelauri opulentiihmi extrahi
tot tamque variae fcaptcnfulae in regio­ poffent.
nibus illis inueniancur , credibile iit, Caeteras verb ciuitates ac oppida vi-
ibidem vigere congregationem t e con- cofque t e pagos quod attinet, illis vni-
iundionem Planctarum t e firmamenti uerfisfodinae initium dederunt, pro ra­
cum tribus partibus inferioribus, in ipfis tione t e conditione fundi diucrfq. Illa­
Elementis exiftentibus :quae coniundio- rum enim quaedam iuxta alueos flumi­
ncsaftrorum fuperiorum t e corporum num celebres funt,veluti qu<j a Luentza
Elementarium tandem metalla illa pro­ per tradum finitimum ad Lauemunda
ducant t e gignat in locis hoc line a D eo excurrunt* Aliq iuxta Lauendam:non­
conftitutis. N ec mirum eft,tantae varie­ nullae apud G urckam , t e Glannam t e
tatis mineralia, alibi ignota , hic repe- G ailam , nobilesfunt. Quanquam verb
riri: cum t e frequentiflimarum quoque harum multb plura Chronica percen-
aquarum natura t e ratio ibidem pecu­ feant : pro Epitome tamen haec nobis
me* liaris exiftat. Lacus enim ( .......) in hac
rcli, tradita fufficiant. H is verb vberiora te
terra numerantur,fundo aurifero omnes pleniora fcire qui fatagit,illum ad Chro­
celebres, ac quodam ceu vallo cindi, nica illa amandatum hifce volumus.
C h ron ici fin is .
%

' S E Q_V I T V R
L I B E.R P R I M V S.
RESPONSIO AD QVASDAM
A C CVS AT I O N E S ET C A L V M N I A S
fuorum aemulorum & obtre&atorum:

v eAd Le&orem.>.
PRAEFATI O P RA E C E L L E NT I S SIMI
DOMINI THEOPHRASTI HOHENHEIMII
vtriufquc Medicinae D odoris. «

T icon fiet tib i, beneuole L e cto r, de caufis [criptarum & editarum harum
defenfionum, a d hac pauca te attendere v n ice 1velim . D eus quidem fummus

Medici­
benefactor, Genium M edicina per Apollinem^, per M achaonem , Podalirium
na illu (jr Hippocratem e x im is adytis produci p erm ifit, ipsnmque natura lucem,
fturotes
qui* * expulfo om ni Jpiritu tenebro fo la te effulgere, fiu it , fe cit que v t opera admi-
satha»* rAnfia p lu r im a lu c u le n ti fim a M agnalia, fiupendaque m iracula e x rnyfteriis E lix iris,
jetueiU. A r c a n is ac E ffen tiis N atura perficerentur, adeoque ipfa M edicina per pranominatos
Coryphaos mire effulgeret & illufiraretur. Cum vero mos ifie f i t folem nis lu rid i Sathana,
v tv b iu is tritico fano ftta ziza n ia & lolia in t er fe r a t: fa ctu m e fi, v t m edicina quoque a
primo natura genio va ld e obfcuraretur ,'ac praceps in Pfeudomedicos ,fe u Antiatros ida-
beretur, qui eam fophifm atis fu is ita involverunt in trica ru n t, v t qua opera Machaon
ac Hippocrates fuo tempore defignarunt,eadem fim ilite r hodie fuccefiu paripraftari minimi
pofiint. Q uicquid vero in m edicina momento operum non demonfir a tu r ., id d iff utando ( f
arguendo ctiinci agripotefi. Rejponde m ihi verb L e fto r , an , f i quis contra Legionem So-
phifiicawydoctrinaw efficacem(eu operantem im m ittat,non aquum acfa s fit:, v t opus illud
, ®iui inanes nugas reprimat (jr confutet i H ic diuina,Le£lor,ip quem hac verba iaciarn i Nempe
»««■ in D iuosfigna nulla edentes. Num erps quidem ac concurfus v ifit antium hominum multos
monere pojfet, v t a retundendis nugatoribus defifierent. Sed euentus tam en (jr recurfut
arguunt, in concurfiu ifio parum m om entifitum effe. Inde conflatur etiam hoc mendacium,
Hippocratem nugas & fabulas ejpLj. A c medica veritatis Spiritus a Sophijlis illis inanis
garritus infim ulatur. . Nam quid vjpiam e ft, quod tam effranis lingua non audeat dicerei
E x hac tribu exortifiunt ^qui {incontinentia lingua v i l l i , caufam fisam calumniis tueri
Medien* conatifu n t. J^ui cum in osfaltem M edicina fuccum haufifient, f l o ore etiam >quodad
picnen-
lio. criminationes (? obireflationes educatum e fi, afiertionem ju a artis propalarunt. Dilofa
huiufmodl
 t
0

A d L ectorem . * 149
huiufm odi lingua, quadam m c quoquepupugit. Adeoquc v fu s ac res pofcit y V t , cum i l l i
artem fnam non fu p er verum ac g en u in u m , fed p ottu s fu p er culinarium fa xu m exfiru xe-
rint^ac ipfarn M edicina veritatem tem ere neglexerint, Sophiflidfquc fuu fabulis tam m ei
quam alios quafi larud quadam tra d u ca n t, fin e fo lid o rcjponfo a nobis non dim L tantur.
Qua quidem calum nia ab ipfis m inim e euom erentur, fifu p e r prim um Centrum c o n fit u ti
effent. Summa ars ipfis esi verbofa Rhetorica , copia patrim orum , & v irtu s huiufm odi
pfettdom edkis digna & agnata, ideo que fequentur deinceps defenfiones n on n u lla , tib i
probe drfedulo attendenda. Quanquam m ulto fa tiiis effiet, huiufm odi refponfiones o m itti,
indulgerique ip fis, v t Poetici M e d ic i, R hetorici R e ce p tifa , & nequam praparatores m a­
neant. Tfam & horum fuo temporefu a fa tieta s erit. H uiufm odi vero com wonefatfiones p°0pbu*t
a me in fiitu ta fiunt hoc fin e-i v t in tellig a tu r tandem , M edicum fin e operibus n ih ili ejfe,
folum que opus, non g a rritu m , aut verba M edicum reddere. A b his im pedim entum m ih i
quoque obieftum efl^quo m inus hac (fa lia meaferip ta ederentur, g u ib u s tam en tandem
Archiducatum C a rin th ia donatum v o lu i. A b his la u d a tifim is dom inis /olis ea im petras,
quifquis v b iu is illa accipis. H ac enim n i prouincia e jfe t: ifla m anibus quidem tu is nun­
quam offerentur. T u L e tto r , huius lib r i Tbeoricam^multb autem m agis opera ipfius a rtis
amplectere ac ama. Dabam adS. V itu m in Carynthia d ie 19. A u g u lti Anno fa lu tis . 1538.

DEF ENS I O J.
Jnuentionts nom Medicim rDo£t. <Theophra(U,
Farzcel V od hoc in opere nouam
tuf car
nouam Theoricam , ac Phyficam,
ir.etho
dom in­
vnacuin rationibus nouis,
unda* quas nec Philofophi, ncc
«t.
Aftronomi,nec Medici ha-
ttenus vfurparunt , aur intellexerunt*
profero : id ob iftas caufas fa&um eft,
quas deinceps traditurus fum. Prima t c
palmaria hxc cft : quod Thcorici vete­
res, rationes cauiafque morborum per­
peram &: infeite propofuerunt, ac cum
ipfis certos errores inuexerunc , quos
tandem eoufquc quoque expoliuerunt,
vt veritati ipli non leucm fucum fece­
rint. Quin 6c eo fuo molimine penetra-
uerunr, vt prarter ab ipfis propolica fun­
damenta , nulli vnquam dc aliis iam in­
quirere liceret: & qui fecus faceret, in
aperto errore verfari ccnfcretur. Hoc
mihi fedulohic inculcandum cft,quod
confuetudo ea &: libertas apertum in-
Iciciac documentum
* exhibeat. Coelum
etenim fecundum lumen natura:, t c in-
genij fubinde nouas inuentiones, no­
nas artes , nouas xgrirudines parit ac
.producit: & illa: vmucrfa: lupine ncglt-
gendx , aut minime xftimanda: line?
Quis vfus cft pluuix , iam ante mille
annos dclapfx ? Imber is vtilis cft , qui
iam prxfcnrcr cadit. Qui d motus vel
curfus Solis ante annos nulle fadus co-
modat huic anno ? An non Chnftus ipfe
facem nobis profert,quomodo hxc talia
iudicarcdebeamus .? Ita enim dicit: Sn f-
. fc it cuilibet d iei fu a cura, aut futtm iugum . opus de artifice fuo ceftabitur. Itaque opus,
Quafi diccrctilatis eft, tc ca.faccre;>qux ex operibus ccnfcte‘,quomod6, t c qualis
1
dies illa pofcit. Sic enim porro conclu­
dit : craftinx dici fua quoque cura data
eft. Iam li cura: fua ratio t c tempus eft,
dies autem quilibet horis duodecim .
conftatrcuilibet etiam horae fua peculia­ %
ris operatio com petit: quid quxfo hora
duodecima incommodabit prima:? Auc-
quid damni prima ingeret duodecimae?
Res enim vna qualibet in fuam Monar-
. chiam propriam conftituta £ft. Et nos
dccct efTe follicitos de prxicnri,non cu­
ra angi prxteritorum. Vnicuihbet ctia
Monarchiae de pleno & pcrfe&o lumine
naturae profpcdtum eft. Et fune ifta mi­
racula manus diuinx,lumen fcilicct Na­
turae in plurcs Monarchias commutare
intra principium & finem mundi. Qua *
in confiderationc ilii miferc exorbita­
runt , &: non pro Monarchia: huiusiure ~-
fefe accommodarunt. Quamobrcm ex
virtute prxfentis luminis naturae,&cx
prxdeftinata ordinatione egohare mea
Icripta irrcprchenfa t c inculpabilia o-
mninb efie volo,ac pofco,vc propter So-
phifmatum, qux iure fedu&iones voco,
inftitutam confutationem a nemine im-
petrar aut impediar.
Opus eft, vt dementiam eorum latius
euulgem, t c fub radium protraham pro­
pter cognitionem tam fundamenti mei,
quam illotum lapfus t c errorum. Nec
mc Academi^ ob id peflum dabunt,qui­
bus rem hoc modo propono t c ediffero.
Medicina opus eft. Quia ergo opus eft: nM<e<J{ci*
pars

r
•4

s 'a s i r
 %

1?0 D efensio *
pars vtraque tudicanda fit. Opus ars eft. medicus morbum poflit dicere ineura- ^
Ars doctrinam operis tradit: ita vt ars bilem , in. quo non exiftat ipla mors? JJjJ*
'operetur, &: per do&riuam opus faciat, Soli enim incurabiles ijt i fu n t , quos mors •

lam quxftio eft, vtrum do&rina Medi­ comitatur. Idem nimirumct iam dc p o ­
corum Academicorum , an mea , ars dagra &: de epileplia nugantur. O ver6
ipfius Medicinas fit ? Id per opera defi­ vcfana capita. Quis enim propalare vos
nietur. Sed iuxta etiam hoc notabitur, illa iubee, qux tamen ncc fcitis, nec in-
qtiod Chriftus in noftra Philofophia tclligtcis'i Cur vobis non curx potiiis
proponit, nobifque cognofcendum of­ cordiquc eft fermo ipfius Chtifti,dicen­
fert,qui non foliim qceinum lumen inter tis, agros opus habere Medico ? An vero
nos mortales rcnouauit, fcd praeter hoc ifti non xgri funt, quos vos deferitis?
lumen etiam ipfius Natur^. Is ita loqui­ Effe nimirum xgros eos arbitror. Ergo,
tur : S urgentfalfiProphet a tfalfi C h risti, & ii <£gri funt,omnino Medico opus habet.
multa miracula edent. Sic etfi quidem Si Medico illi opus habent, cur vos di­
Pfcudomedici quoque figna edunt, fi' citis , ipfos infanabiles efTe ? Cur illo
cut fieri poteft: tamen vera: medicinae opus habeant $gri, k quo tamen nullo
non aduerfantur. Sicut cnimMovfes coniilio iuuari pofiint ? Aut cur dicunr,
Malefici fuis fibi inuicem operibus con- medicinam illos nihil proficere,auc co-
trariabantur: fic verum quoque &: fal- modarc? Ideo fcilicct’, quia ex errore
fum fundamentum Mcdicinx. Iam fi M edicinx prognati funt, & ab Ignoran­
doceo,partem meam aduerfam, &: mc- tia matre concepti, poft editi. '^Morbus Motbo
CJihbct
ipfum ex operibus nofei debere:opera quilibet fu a propria & peculiaria remedia fuu ftTpe-pe
culure
autem in falfis quoque rcpcriuntur,ficut habet. Deus enim mirabiliter in egrotis rcoit
Chriftus defignis &: prodigiis affirmat: agnofd v u lt: vult celebrari in morbo diiutu
res ifto modo difeernenda videtur. Po­ caduco,in Apoplexia,in Chorea S. Viti,
natur aeger, qui febricitet, & terminum & aliis >quos hic reccnfcrc nihil attinet.
morbi habeat feptimanam duodecima, Nam Sc Deus ifte eft,qui mandatum de-
cx hac exa&a morbi finis 2>c decremen­ d it, vt proximum tuum diligeresficut tc-
tum prxfto fit. Si accidat, vt xger ifta ipfum : Deum autem ante omnia catera a-
remedia pofcat, quibus febram fuam mares. Iam fi Deum diligere velis,nc-
■Mcdftl*
locuqu:- ante terminum legitimum elidat: tum cefle habes, vteius quoqj opera diligas.
Vis c a u ­
tio.
duos in promptu medicos habet, vnum Si dile&urus proximum fis, ei non di­
falfum, alterum verum. Falfus curam ces , tu iuuari non potes : fed rcdiiisita
fuam ita inftituit .• Lente nimirum ac loqueris, te iuuare ego non po(Tuni,nec
IgaoiL
fenfim mederi incipit, ac temporis plu­ morbum intelligo. H x c nimirum ve­ tu «acu-
rimum confumit porrigendis fyrupis,la- ritas excufat &: redimit te a maledictio- 61
xatiuis, purgatoriis,pulticulis auenaceis, ne,qux falfos manet. Sic ergo ratum fit,
aut hordeaceis, cucurbitis,citrullis, iu- inquirendo & indagando porro eouique
lepis, & fimilibus aliis lente, &: cum te­ procedendum effe, dum tadem vera ars
pore miniftratis, ac mtcrea aliquoties deprehendatur, ex qua procedant o-
etiam clyfteres adhibet, &c nefeio quid pera. Quod fi enim Chriftus dixit:Scr/»-
aliud agit. His rebus &: verborum addi­ tam ini Scripturas: cur milii quoque di­
tis blandimentis morbum illi producut, cere non liceat, perferutamini naturas
vfquc dum deftiuatus ipfi a natura Ter­ rerum?
minus inftet. Qui etfi fponte fua finiatur Et hxc mihi pro defenfione fmt ,cur
tandem : ipfius tamen expuitionem illi iam pro ptefemi Monarchia iurc merito
fuxartiSc induftrix acceptam ferunt. nouam medicinam proferam, Se in luce
Mcd.vc. Genuinum autem Medicum ex hoese- edam. Quod fi quis fors roget: quis te
rotum
caTatio ftimate.Is periodum hanc in partes duo­ ifta facere docet? ex hoc ego viciffim
decim diuidit : partem illius vnam & quqro, quis hodie doceat herbas & gra­
dimidiam fiiis laboribus fcu operationi mina crefcere ? Is enim, qui hoc docuit,
lux impendit. hoc etiam d ix it: v en ite & difeite ex me:
Sed infeitia alia quoque fupereft, m itis enim fum & humilis cordis. F.x hoc
, qux me ad feribendum hunc fibrum manat fons veritatis. Ex ipfoquod non
valde mouit. Prxtendunt nimirum ilii, p rod it, meta ledudio eft. Diabolus
morbos illos , q u o s in hoc opere com- mille artifex eft,qui multis fignis& pro­
plc£tor,efie incurabiles. Quorum quis digiis prxgnans eft,qui non feriatur,fed
non admirctur impudentiam? Qui enim vclut Leo rugiens nos ambit, quxrens,
quos

'w %
/
I
 i D e f e n s i o jj.
quos vru (ecu m in mendacium abripiat. D EFENSIO 11.
A dmirari au rem non d eb etis,cu r in
co n clu lIo n e huius d efen fio n is d igitu m N ouorum >JMorborum & nom inum , D o ft.
m eu m ad illum in ten d a m , qui dix it: Theophrajii.
manfuetusfum, & anim i dem ijsi,vt fc i lic c t

l
ab h o c m ed icin a m diicam u s, qui ta m en
/alrem ad arrerna nobis viam monftrat. PR o tutela Sc detentione m ci,cu rno-
uos morbos, d c quibus antea nihil a
Quid enim in nobis mortalibus cxiftir, quoquam traditum eft, dc/cribam, ac il­
1 quod nonex Deo ia nos corriuecurSc lis nona quoque nomina, prius nulli v-
in/cratur.? Q ui nos arternum docet: is firara, a me aurem primum inuc<fta, ifi­
tradit etiam mortale fcu temporarium. dam , hxc porro (ed u li a tten d ite. A c
CJuiftai Ex eodem enim vtraque /caturiunc. Et de nouis morbis ta liter habete. Scribo
tauri*
|0 licet quidem do&rina ca clcd is ex orec- equidem dc /altu illo infano, quem vul­
£ cla’ ins tradita Gt, non aurem Medicina:ra- gus S Viti choream nominat. Trado Morbi
qui noui
men fi idem quoque dicar, Aigros opus etiam de iis, qui fcip fo s iugulanr. Ad­ apud
Thco-
•
habere Medico, Sc Medicusa Deo lir: do etiam dc morbis per veneficia, /eu phr.
t

quomodo qu;/o Medicus illum non pro incapranrioncm inflnftis: fim ilitcr & dc
Do&ore fuo agnoicere debeat, ex quo obfeftis hominibus. Hi quidem morbi
Medicus* prodierit? Eft enim M edicus is,qui Dei v i - omnes ante mea nullo vfpiamdefcripti
&W
C.rii fdl' ces in morbis corporalibus obit .Idcoque ne- funt. Cur autem negle&i fuerint, op­
ex
Dco« ceilc eft, vr ex Deo habear, quod poteft. pido indignum & iniquum videri debet.
Sicut enim M cdicinanonex M edico, Caula vero , qua: me ad deferiprionem
ledDeo cftdic pariter ars quoque Medi­ illorum incitat, fola Aftronomia eft ,
Aftrono*
ci cx Medico qon eft, led cx ip/q Deo. qua: hucufque a Medicis olcitantius tra- mi; con-
Quanquam Medici quoque triplices exi- <ftata, huiu/modi morborum omnium cauda rrmprus
in*
' Jiant. Primi cx Natura progeniti funr,pcr cognitionem mihi impertiuit. Q u6d icinau
««dici Mcdicos^ccpii in conftcllata influentia /i ^.ftronomi ex teri eandem m ecu m
mpuccs
tm. conceptionis. Hocctiain genitore nati experientiam aflecuti eftenc ;*iam illi
fuutMufici,&:a Mechanici, &: Rhetorici,
w
morbi vel dudum anre me plene per-
& ipfa: artcsic^tcp^.Secundum genus Me­ fede delcripti & explicati nofcercntur.
dicorum eft, qui ab hominibus inftituti, Qui a autem Aftronomia a Medicis re­
l i in Medicina: educati funt fecundum pudiata fu it: ideo nec morbi h i, nec a-
pr^cepta magiftrorum fuorum,quantum lij etiam cx vero principio, ac caufis
quidem induftria naturali capi potuit. genuinis redte agnofei ,aut intclligi po-
Tertium genus eft, quod Deus dat. Hi a tuerunr. Cum ergo ceterorum (cripto-
Decipio docentur &inftituuntur,qucm. rum Medicina non cx ifto .fonte di­
admodum Chriftus inquit: Vnnfqnilibet manet , in quo vera: Medicina: fun­
fcribaa D eodofttts erit. Q uod idem eft:ac damentum pqfitum eft , de quoramen
li dicat: Quicquid poftumus, ex Deo ha­ poflelTo fonte ego vere gloriari poT
Medici bemus. Si ergo Medicina triplici modo fum: an mihi non licitum fir a l^ m o -
WUjOC
in fine &:via fuos Profcflorcs exhibet, curan­ do Ipribcrc & £ commentari, quam feri-
come»
11UAU
dum non eft, fiquidem in Theorica &: pjtqrcs fecerunt reliqui? Vnicuifibec
rationibus fuis non concordent. Nam 9 quidem datum eft loqui , confulcre ,
in opere omnes conueniunr, &: finem docere. Cuilibet autem datum non
fcu terminum vnum concludunt- Natu­ eft , loqui &: docete cum neruo &:
ra ingeniat &: difponit,prout conceptio efficacia. Nam 6c ipfum Euangeliftam
fuam influentiam accepit. Sic ipfc quo­ teftari nouiftis , ch riftu m docentem,cum Chrifti
que homo docet, prout' induftrius eft ac efficacia quadam potentia ftngulari locutum do&r.na
efficax.
poteft. Docet autem Deus, prout vult. efle, fecus, quam fcriba: Sc hypocritx.
Rhombus tamen iftis vniuerfis hic eft, Et ad huiufmodi potentiam, qua: per
vt homo, qui alium do&urus fit, cx Deo opera probetur,fi verbis fides non detur,
& natura fuam feientiam defumat. Ex fedulo attendendum eft. Sicut ergo
his enim hominum inftitutionem proce­ fieri non poteft, vt, quam quis rem
dere oportet. Quxcunque vero do&ri- non vidit, eius fpccicm fonnamque tam
na aliunde, quam ex fundamento prac- certo &: fundamentaliter dcmonftrare
di&o procedit, ea talis eft, quemadmo­ poflit, ac is facit , qui fuis oculis il­
dum proxime definita eft. lam vfurpauit : fic plane confido , hic
quoque iudicium idem fore dc iis ,
qui

.* j
 / %

L-9

151 ' DEEENsiO

n.
t»
qui fine fundameco loquuntur,ac his,qui ;lli, Non concuptfces alienum. Cum ergo aucos
» 0

■j1i:.1
,w » fundamento vtuntur. Verum quidem ex his mc violatorem decimi praecepti
eft , omne, quod morbofum exiftir, criminentur : omnino mihi hoc loco u>v>'
4\"7

Medici confiderarioni fubiici , & fas euoluendum & expediendum eft,quid­

etie, vt is morbos vniucrfos cognitos nam Alienum fit, quid non fir. Alienum I
exploratos habeat. Attamen,quod non autem eft,fi quis non per rc&um oftium
in vno,id in altero omnino fcire debet. ingreditur. Alienum cil,fi quis furripit,
Nam hac menfura dona quoque Apo- non fuum. Exempli caufa:fi quis fe Me­
ftolis collata funt. Et quod vnicuique dicum vendijat, qui non eft.fi quis Me­
datum eft,in eo honor eius viget. Q uod dicinam in rc quadam ponit,in qua Me­
vero datum non accepit, id ei tamen dicina nulla inexiftit. Et mihi id vitio
probro non fuit. Qualem enim Deus aut crimini detur,quod fraudes ipforum '
Dona
Dei ho. quemlibet conftituit, talis eft. Dc do­ detegam.
norttu. nis huiufmodi acceptis feriptores reli­ Porrb, quod etiam de obfeffis homi­
qui gloriari minime potiunt. Ad folum nibus feribo,idiplisplane inconditum
Ter mi Terminum intenti funt. Et quae per Ter- videtur. Sed illud tamen hac de caufa
nut Mme minum efficere non Ipotiunt, ea illico in- g facio. Cum ieiunium & preces Spiritus ;°0bBf*f
iui Me
JK
dicorum
aPyium. curabilia pronuntiant. immundosexpellant:arbitror cumprimis
Morbi* Porro, quod & noua nomina ac R e­ ac praecipue mandatum etie Medico, vt
nonum cepta produco, nec id vobis admiratio­ ante omnia regnum Dei quaerat: poftea
cut itu
nou** i ni etie debet. Nec enim id vel ex (im­ datum ipfi ir i, quibus opus habeat. Si
Thco-
phurt. plicitate aliqua, vel infcitiafic :fed co­ detur ipfi, vt perprxees aegrum fanare:
gitare quiuis fecum poteft, huiufmodi po flit; haec purgatio ipfi non fpernenda
nomina a prifeis tradita >ac illis adferi- vidcatur.Si datur ipfi per ieiunia fanare:
pca remedia etiam a tyrone quouis ex hoc ipfi confortariuum fit cximium.Re-
charta facile legi ac cognofci potie. Hoc fpondete mihi vero, an Medicina in(o-
me autem offendit, quod nomina illi lis herbis, lignis, & lapidibus lateat non
ex totlingu.s concinnarint, vt ex illis etiamln verbis? Id fi feceritis: vobis e-
naturam ac etientiam morborum fun­ tiam di&utusego fum, qindnam verba
damentaliter nunquam capere aut atie- fmt. Q uid hoc verbum e ft, Non fac?
qui po (fimus. Quin &: illi ipfi eadem a Qualis morbus eft, talisVft etiam Me-
fe tradita nomina re&e non intclligunt: dicina.Si morbus herbis demadatus eft,
ficut apud Germanos quoque Nomina tunc per herbas curatur,Si lapidibus,per
alia in aliis atque aliis pagis induntur lapides. Si adiudicatus eft iciunio, iciu-'
ac conferuntur. Et ^icet quidem non­ nio etia expellitur. Obieflum efic, maxi­
nulli pandectas ac fimiliaalia congefle- mus morbus eft. Huius fi Medicinam
rint: illi tamen cum lubinde in alia in­ Chriftus ipfc proponit, cur feripturam
cidant , fidei apud me multum non im­ non feruter sam , quae illius morbi Re­
petrant, ldque propter caufashaud le- cepta continet ac tradit ? Ccrlum mor­
ucs. Vtvcro confcientiae mea: pericu­ bos gignit. Hoc abigit Medicus. Quod
lum fubcam , & do&rinam incertam fi ergo coelum ipfum Medico cedere co­
ambiguamque ratam habeam , ditiua- gitur , legitimo vfui ac ordini remedio­
det animi candor & probitas. Patet rum idoneorum omnino ipfc quoque
enim, a feripeoribus illis nullum ca­ Diabolus cedet. Neoterici tamen ac
pitulum traditum cftc, quod mendaciis moderni Medici ifta talia inficiantur,
& errore non refertum fit. Q ub ergb quia nimirum multiloquusMefuc huiuf-
auftores ifti mihi faciant aut condu- modi xerum non meminit: ac ob id
eant? In ipfis equidem non Rhetori- alios afpernantur, quorum ipfi aemuli
cam , non Latinae linguae elegantiam funt.
venor , fcd capto Medicinas > capto Accufarunt me etiam , qubd morbis
remedia:'in quibus tamen tradendis noua iftiufmodi nomina imponam, qux
illi canes muti funt. Sic iidem &: de Re- nemo aut cognofcat, aut intelligat: di- j
cefiis mihi obiiciunt, qubd ea nouo mo- cuntque Catius fuitie mSthina vetera re- «
do,nouo prc.cetiu concinnem,cum came tincri. Qui vero ego vvctera nomina “
decimum Dei praeceptum m an d etn e retinere vel potui, vel debui,quae tamen ?*“■
quid peregrinum vfurpetur : ficut co- non ex fundamento procedunt, ex quo
ram mihi mulioties ifta obic&arunt oriuntur motbi ipfi ? Nam nomina ea
faltem

m
i

'V1*;bf-yJ-r
.1
 I ^

D efensio II. vt
falce obircr data fu n t,n e c quifquam nor cautiores c/Ie, dum m a n ife ftc vident*
uir an nominibus illis morbi recte &c Ic- in terd u m vel cra flu m r u ftic u m , plane
g it im e appellentur. Illu d e r g o funda- illitera cu m mulco plurcs x g eo s fanitati
m en tu m cu m tam laxum & incertum reftituerc* quam ipfi vniuerfi cum fuis
deprehendam : cur de recinendis nomi- co m m en ta r iis & : ru b eis tu n icis fan are
Nominu
comcn nibus curiofus fim ? Si m ih i co g n itu s Se poflhhr. Cuius eu en tu s d iu crfita tcm fi
to ocaa*
Ii. exploratus morbus {it, fuo i pf um genui- comperirenr, a b ie d is rubris tunicis ih
. no nomine initiari p e r fa cile e n t. Et f a c c u m c i n c r c p l c n u i n f c i n d u e r c n t , f i -
qufd refert dici, Apoplexis,vel Apoplc- cur de Niniuitis legitur. Ira ergo mihi
xia? aut quid angar de hoc, Paralyfis pe- plane p le n e q n c perfu a fu m eft, quod pro £in,ui
nulrimaan corripiatur, an producatur /9 tenore huius defeniionis, noua omninb
an caducus fulguris Epilentia,aur Epde- nom ina, nouofque morbos ex prxdi& o
pfia vocetur? aur, quid quxram , an vo- fundamento bono iure condere, ftatue-
cabulum iir G raecum , Arabicum , aut re , ac deferibere mihi liceat. ,
Algoicum ? H o c mihi potius curxfit, vt ________________
l cuiuflibcr morbi originem caufasque,& D E F E N S I O III. i «
i eius curationem prob£ compertam ha­
l
1! beam. Nomen enim vel fu a (ponte qua- D eferip t tonis dr deftgnationis nouorum
T drabirac concordabit. His rebus om­ Receptorum.

a nibus otiolo garritu faltem tempus ob­

teritur.
51
*
Li
Curve» oin tradendis nouis morbis, P R je t e r di&a haftenus, imperiti
ac inlciti illi Medici vlterius mihi Rcm(dla
iffque explicandis negotium mihi fum- quoque oblatranr dicuntque^ mea , tjttu,
j fcrim,caufx prqtcr duftas ahx quoque p ra jerib o , Recepta venena e jfe , dr corrofiua, na.
C
{• cxlbccrunt. Coeli nempe quotidie nou$ -adedque extractionem omnium mali-
0- operationes(unt, fdqucindicslctundu gnitaium 6c toxicorum Naturx. Ad-
canias fuas ne efientiam variabiie exifut. uerfus accufationem hanc, fi ad refpon-
Nam &: ipfum in lenium luum conrcdir. lum dandum -idoneijpfi efienr, primum
Vellit infans. qui nafcirur, is a primo il- ex ipfis quxrerem , an quid venenum
lic6 natiuitans die ad iuucnrutern , Sc fit, fcirent vel nefeirent? aut an in ve­
porro ad terminum vlque mortis altera­ neno nullum Naturx myfterium lateat ?
tur &: muratur. Iam vero coelum in­ H oc enim in punfto imperiti, 6c virtu­
fans fuit, ac luum aliquando principium tum naturalium ignari ipfi exiftunt.
habuit, nec aliter ac homo prxdcftina- Quid enim elt vfpiam, quod a D eo
tum fib; finem accepit, adedque in mor­ conditum , non admirandis dotibus fi-
te includitur. Vt ergo res qtixhbet per mul ad falutem hominis curandam
xtatem variatur & muratur: ita cius coordinacum fit? Cur ver6 venenum
quoque opera pariter murantur. Et fi repudietur &: exterminetur , cum ta- .
1 ' 1 In wne-
mutationes omnino initant: ad quid men non venenum iplum , lcd Natu- n®qu«d
mihi ferula: puerorum? Ideo de Mo- ra inquiratur? Ad firmandum propo-
narchia-iam prclcnti loquor, & de ctare fitum meum exemplum adducam tale.
H
aou
o m in ii firmamenti &: lenio Elementorum.Prx- Oculos in bufonem intendite , quam f
om
O fflIoino terca iftuilmodi etiam hodie natura: po­ id animal venenofum & aborr.nabile m«dium
moret
ftodie. puli , ac commixtiones tam v a rix , Sc cxiftar. • Sed quam eximium cius cft peftw'
diuerfa (ludia occupatio '.esque ex vo­ myfterium ad curandam pcftilitarem ?
luptatibus carnalibus exiftunt, quarum Iam fi hoc myfterium propter venc-
firmles a condito mundo minime vi­ nolitatem &: abominationem bufonis
guerunt. Vndc prefiura quoque gen­ contemneretur , quantum illud qnx-
tium talis emergit , qualis antea nun­ fo opprobrium foret? Quis cft, qui
quam fuit. Idedquc id adminiculum vnquam hoc receptum Naturx com-
nullum Medicoeft, dum inquir, Acquie- pofuit ? An non id Deus fecit? Cur
fco equidem libri t i ii i s , q u i.%ite bis m ille ego autem huius compofitioncra piemi* Hei fi.
annos feripti ac ed iti fu n t Nec enim vel hanc rciio am , aut contemnam? Ft fi j,ot’un
hodie pcrfiftunt veteres cau fx, veriim ille quidem compofuerit , qux milii
raiio longe alia eft ,licut id vtraque Phi- mir.iis apta videantur i l s , is, inquam,
lolophia, tam c«?H, cuam ipforum tle - (olus c ft, in cuius manu omnis fapien-
mentorum emncir aneri (fime. Fas e- tia clauditur, ac cui compertum lans eft
rat, putatitios illos Ivlcdictn<j D oftores quonam myfterium quodliber confe-
n Y rendum

\
 ij4 D efensio ni.
rcndutn& locandum fit. Cur ergo aut non correfpondcat ? Et fi vere quod­
admircr, aut abominer id,quod in parce libet venenum confidcrare vobis volu­
aliqua venenum h abet, & cum hocmy- pe fit: quid^quaffo inuenietis vfpiam,
ftcrium infuper nobiliflimum ? R es quod venenum non fit ? Omnia venenum Venew
_ r * •/?• vniu^fi
quaelibet ad id impendi debet, cui de- u n t : nec fin e ven en o quicqu&m cxtjttt. iuntet,i
(linata ea eft , nec nos faftidio aliquo Dofis fola fa c it, vt venenum non fit. t,bl'
porro in eam feramur. Deus enim ipfc Exemplum efto. Cibus ac potus quili­
Medicus eft &: Medicina. Cuilibet bet , dofi maiori aequo affumptus, ve­
etiam M edico prxfixa &: infculpta effe nenum eft. Id teftatur euentus. Hoc
debet Virtus D e i, quam Chriftus nobis quinimo etiam concedo, venenum effe.
expofuit, dum inquit : Etji quidem v e ­ Vt verb ob id reiici debeat, non largior.
nenum biberitis , vobis tam en noxium non Cum ergo nihil vfpiam exiftat,quod ve- J E *
erit. Si ergo venenum non praeualet, nenum non fit: cur vos corrigitis ? Ideo fCDCDU.
fed citra noxam fccedic, dum eo pro fcilicec vt venenum non noceat. Quod
conftituto naturae ordine &: ratione v- fi ergo ego quoque hoc fine corrigoxur
timur.cur venenum in vniucrfum con- vos me reprehenditis? Compertum vo­
Venena temnatur &: reiiciatur : Q ui venenum bis puto, argentum viuumnihil nifi vc^
in Medi»
cinis no afpem atur, is id ign o rat, quod in ve­ nenum effe. Id experientia quoque
tenenda.
neno latet. Arcanum en im , quod in quotidiana docet. Iam vero vcftra ca
veneno conditum e ft, vfquc adeo be^ confuctudo e f t , vt cum illoyaros D
ve-
nedi&um &: efficax eft, vt venenum ipfi ftros inungatis, multo fortius & opero-
nihil demat aut noceat. Sed hoc para- fius , quam futores coria axungia illi-
grapho vos nondum facis pacatos volo, munt.Cum Cinnabari eiusfuffurnteacis; O
verum pro defenfione meam explica­ ciim fublimato cius abluitis, &: tamen
tionem etiam vbcriorcm afferri neccffe venenum id dici non vultis, quod vene­
eft,cum omnino venenorum tra&atio- num e ft, ac quod intro in corpus homi-
nem femcl aggredi fimus. * nfs a g itis, dicentes, fa lu ta re ac bonum t{fc,
ld vos in me notaris U. reprehenditis, ac cumcerusa correctum , quafi vero id
quo vos mod6 nonfeatetis. Lentem in hoc m odo venenum non effet. Norim-
me non toleratis: 8i Melonem in vobis bergam ad cenfuram adducite mea &
non animaduertitis. Si mea recepta veftra R e c e p ta: ibi nofcetis, vter nofttu
fuggillatisxur non expenditis veftra? Ex venena propinet, cgb n c, an vos. Nec
primo ordine purgationes veftrq ftant- enim vos Mercurij aut corrc&ionem,
Quae vero purgatio ex libris veftris aut dofim nouiftis: fed illinitis tam diu,
\ omnibus proferri queat, quae venenum donec penetret. »
Vnum adhuc rogandi D tum im*
non habeat ? aut ad mortem faciat ? aut cftis i an R ecepta veftra, qux veneno petitu
fine offenfione adhibeatur, vt primum carere d icitis, Caducum fanare poffmt, " pt
dofis moderatio excedatur i H oc iam vel non poffmt? An Podagram? an Apo­
punchnn quale fit, attendite. Nim irum plexiam? aut an cum faccharo veftroro-
non.cftnimium:ncc eft minimum. Q u i jfato choream S.V iti, aut Lunaticos, aut
medium ac modum ten et, is venenum morbos fimiles alios curare confidatis?
non fumit. Et licet quidem venenum Haudquaquam vero. N am per illa ifti-
miniftvarem, quod demonftrare tamen ufmodi egtos nec vnquam curaftis, ncc
minime poteritis: fi illud in conuenicn- vnquam curaturi eritis. Quod fi ergo re­
ti &. legitima doli propinem ,an ob id mediis aliis opus eftxur mihi a vobis cri­
vobis ego reprehenfione dignus videar? mini datur,quod affumo illa, quae aflu-
Atbitros hic facile vniuerfos fero-.Notu mere debeo,&: impendo quibus impen-
vobis eft, Theriacam ex ferpente Tyro di ea ordinata funt?Exculandam rem illi
Thctia-
ea cx parati. Cur ergo non vefttam quoque relinquo,qui in creatione coeli & terrae
1'yto. criminamini Theriacam, quae venenum eam tali modo condidit t c otdmauit.
huius lcrpcnt\s in fele continet? Quia Praeterea cum ars etiam feparatoria data j
vero experimini , Theriacam vtilifli- fic,ad dirimenda afcinuice duo cotraria:
%
mam efie, nec quicquam noxae habere, cur venenu praefto effe dici debeat?Mea
idem confilefcitis. Iam fi meae M edici- Recepta vniuerfa euoluite, 3c videte, an
nae non ah a, quam Thetiacae ratio fit: mea haec no dodrina palmaria fit,vt bo-
cur ob id reiiciatur vnicum, quia noua nu a malo fubinde feparetur? Separatio
oft ? cur veteri cuidam bonitate aequa aute h xc an non mea eft corrcdio ?Etu
cor-
 I

D e f e n s i o III. iff
corrc&um arcanum ego a u d a ficr n on finitam fi lam dofin a ifig n o , Iam e r g o c ib
m in ift rar^, auc propinare d u d ca m fciu n certum , me mea Reccpra a b u n d e fiitis
ramen maligni nihil in eo, v e l e g o , v e l d e fe n d i ffe , v d fiju c e.\ me<a inuidid ea
VitrioJu
arcani* vos iiiuenirc queamus: Vitriolum mihi calumniari Kt e illis vcftra im u ilia p rx -
p le n a m
n o n ve* obiicitis, in quo lecreca inulta condita ferre. Si con ficien tia ve (Ira p rob a elice-
oenum.
fun t i in quo, inquam, vcilitaris plus fi- ab boc d c fillc r c tis d ein cep s. - Q uo vero
tum eft, quam in pyxidibus y c li r i s o f- cor plenum e ft, id erudac os. In b o c
ficin alibu s vn iu etfis. Id v en en u m c fie , opere defenfiones quinque pono , quas
aficrcrc minime poteftis.Si dicturi citis, euoluenrcs caulam intclhgctis, cur R e­
illud elle corroiiuum: addite fodes, qua cepta ex fimplicibus illis concinnem,
Dafcedo fpecic , quo modo ? Eo illud r e d ig e re qux vos v e n e n o fa c fi e d u citis. Cur
E m - debetis,vr f i t : aliascorroliuum non eft. vero id ego luam ,quod fundamentum
a Si ad corroiiuum reduci id potefbpoteft pono eiufmodi, quod vos vider e & iri-
, eriam in dulcedinem redigi. Vtraque tclligere minime poteftis ? Si rerum
enim vna confidunt. Qualis prarpara- earum cerram ac debitam cognitionem
tio,tale quoque vitriolumclt.Et fimplex haberetis, quarum perirum efie Medi­
vnumquoduis, quale ex feip fo eft i ita cum omnino fas eft.-fcnfum longe alium
V ene­
per artem in multiplicem naturam re- indueretis. Hoc autem (ciendum vobis n u m no
, duci poteft, omni plane m odo, quo ci­ eft, venenum id minime cfie, quod in
bus in mensa propofitus. Illum fi liomo' hominis bonum vergit. Id enim faltem m,e*
edit, ex co caro humana fit, fi canis, venenum f ft, quod in detrimentum ho- '
canina : fi felis, felina. Ita t e cum Me- .minis facefiic, quod non conducit, icd
dicina comparatum eft , Ex ea quod cumprimis laedit, qualia Recepta vcftra
facis aut paras, id fit illa. Si ex bono pleraque funt, qua: arte alia compara­
malum fieri poteft : ex malo bonum ta non funt, quam tundendo, mifcen-
quoque produci poteft. Nccquifquam d o ,& infundendo. H oc ergo defen-
temere rem aliquam carpere debet, fionis m cx afylum fit , quod Recepta
cuius cranfmutationem non nouit, &: mea fecundum ipfum naturae ordinem
qui ignarus feparacionis eft. Ita ctfi hoc adminiftrcntur &: applicentur: t e quod
quidem venenum fit , famen in non vos ipfi, qmd loquamini, ignoretis, fed
venenum facile reduci poteft. Exem- linguamin meras fu ria s, in feitia m , t e
Arfcni- pium fumemus de Arfcnicb,qu.od vene- ignorantiam impendatis.
ncouai.
norum fummum e ft, ciim drachma vna
equum quemlibet ftrangulat ac interi-
Ariim cj mir ignito ipfum cum fale nitri, fic vc- D E F E N S IO IV .
qofprx* D i *

pHino. nenum efte definet. Huius ii libras de­ M ea peregrinationis & diuagationis.
cem fumas, nihil damni fenties. Hinc
vide,quiddiferim inisfit, t e quidpra:-. A m res poftulat, vt id quoque de­
paratio rerum faciat. I fendam , quod peregrinando paftim
jQ u i veto reprehenforis officium multa loco obeam , t e nulla fede certa
fibi fumit, hic primb id attendere de­ morer ac fubfiftam. Qui vero contra
bet , v t , dum reprehendit, caueat, ne id oblu&ari poffim, aut reniti, quod
in reprehenfionem ipfcmet incidat. domare , aut mihi fubiugare non va­
Stultitiam vjcftramac (implicitarem fa­ leam ? Aut quid prxdeftinationi vel ad­
cile exeo nofc.o,quod, qua: loquamini, dere , vel demere queam ? Q uia verb
ipfi ignoretis , vnumque in dicaci ac calumniofe mc infc&amini, quafi pro­
Kec$-
pffl coc earptoria lingua prxfidium figatis. Re­ pter diuagationes meas e6 pretij mino­
Theoph.
noua cepta ideo noua feribo, quod antiqua ris fim:ncmp,mihi iniquior fit, qubdeii
fcnb»t. nauci & ninill fint. Tum recentes indignatione jilud accipiam. Q uod ha­
morbi exarti funt, qui recentia Rece­ ctenus peregrinatus fumfid multas mihi
pta Omnino pofcupt. D e meis .tamen commoditates prxftitit. Domi enim £ £ £
Receptis hocnoca^vniqe.:. quodquq- fuum nemo Magifterium djfcit :,aut (j.07. TheoP^
. cunque vfpiam tandem incaafTumam, ftrinampoft fornacem haunt. - Q uin modiia-
arcanum qmninb in fe contineant, quod t e artes ipfx non omnes intra patriam Mtemo
pro contrario "expellendo facit. PorrO inclufa funt : fcd diffeminatx &C di-,
autem etiam notate , qualiter proce­ ftnbutx funt per orbem vnjue^fum,; loco
dam. Q m d arpanum non eft, feparo ab nec in vnum omnino hominem, aut
co ,^uod-*rpnutr. eft i Sc.upuo mfi de- locum vnum exdem confettx funt.-
1 ............... “ ‘ ' Y 'i fed

9 .\ r\f
 156 D efensio IV.
fcd ex diucrfis regionibus colligen­ gius diuagatus fuerit, c b plures morbos
dae, ac in d e, vbi dotent* defumendx didicerit ,& rerum variarum experien­
fune. Et in hoc mecum tcftis loco vni- tiam hauferit. Hoc prxftito,etfi poftei
uerfum firmamentum facit, quod incli­ quidem in matris fux gremium redierit:
nationes peculiariter diftributx fint, nihilominhs tam en, fi fors huiufmodi
non in pagum vnum collatx, aut con- peregrinus hofpes in patriam cius ali­
geftx, fcd pro natura fphxrx fu per ioris quando appellat,'ipfum facile noucrit.
radi) quoquo verfum ad fuam metam Quem ii non nofcat, probro 6c ignomi­
excutiuntur. An ergb mihi non conuc- nia non carcat. N ec enim proximo fuo
niat, huiufmodi metas fcrutari, &Cquid id prxftare poifir,cuius fcienciam antea
in qualibet perficiatur, obleruarc ? Si improuide iadaflet. lam fi mihi, quod
mihi hic nxuus adhxreret , merito Rcipublicx caufa molior ac ago, crimi­
Thcophraftus ifte non dicerer , qui ni derur, qui non poflim non indigna­
Ane*n6 tamen fum. An nonitaconftitutumeft, bundus iftud experiri i ? Et tamen id foli M.e,f‘w
xuigoa* *
vlttoob* t c . * 1 1 c \
ucniunt, vc ars fele nemini obtrudat, led omni- mihi peruertunt fedencarij,qui fine tra- uia ts»
fed qu$. UUtf.
xtuvc no captanda & indaganda fit. Ideo & h is, ac carris, Sc. vehiculis aliis ne qui­
Wi. mihi ea necefiitas incumbit * illam vt dem exrra portam egredi fuftinent. Ita
quxram ego , non illa fedetur me. ergb perambulant ignauiflimi’funt.Idcoqj
Exemplum ponite. Apud D e v M_efle, quod ipfinonfunt, eo impcnfiiisid o-
fi nobis animus eft : ad ipfum adire derunt. Q u od melius eft, afpernantur:
omnino cogimur. Inquit enim .w/rr/l quia ipfi peiores funt. Iam vero nimis
a d me. Vbi ergb cfTc-volumus, eo nobis certo mihi conftac,qubd diuagationon
omninb adeundum cft : Ex quo confe- peiores,fed meliores faciat omnino.Pc-
quitur, necefic efle, v t , vifurus perfo- regrinatio an non negotiationes quaf-
Fcrsgri*
nam aliquam, aut tcrram.-autciuitatem, libct fclicitat ? Peregrinatio an non plus nano
aut regionis cuiufdam mores & confue- animum excolit, plus iudicium firmar,
tudines cogniturus, aut ccrli naturam quam domi poft fornacem confefiio?
& elementorum proprietates perfpcdu- Vernam ac oftiarium e(Te Medicum,
ru s, eo fefe conferat, & fingula confe- valde probrofum cft. Conucnit, vt ad
. detur. H x c enim vt omnia ipfum fe- maiora &: grauiora afpirct. Qux vero
quantur , fieri non poceft. H xc ratio hoc feculo i piorum generofitas ani-
etiam eorum vniueriorumcft, qui ex­ maduertitur, ipfis certe nec peregrina­
perientia & cognitione rerum flagrant. tio fapic, nec arridet vlla experientia
Hos enimfedari &c inquirere oportet: rerum. Culpa vcr6 fupcrftitiofi popelli
quarum deinde cognitione accepta, cft , qui domi ipfos inaurant, ctfi nc
porro promouenda fedes & locus eft. quidem caflam nucem valeant. Et cum
Qui quxfo poft fornacem bonus nafei intelligant, rufticis , quaMfnam opor­
Cofmogvaphus aut Geographus poflit? teat elte M edicos, planb incompertum
Oculis An non vifus oculis fundamentum cer­ cftc:dom i fc in Mufxis fuis ac biblio­
o n n ia
certa tum confert? Hoc ergo fundamentum thecis occulunt, ac in rtauc ftultifera
fiunt.
co modo lolidb conftituatur. Q uiddif- peregrinantur,-
cant illi,poft fornacem qui pvravcrfant? Necejfe cH, Medicum primo effc Ajlro- Mediat
Ut Alia*
Quid Faber lignarius fine tcftimonio ntrnmm. Iam verb res poftulat, vt oculi
oculorum fciar ? Aut quid eft,quod citra teftimonium ipfi perhibeant, qubd is
fidem oculorum confticui pollit ? An no reucrafit. Sine hoc tcftimonio merus
Deus ipfe.fe videndum oculis- exhibuit? Aftronomicus nugator exiftit. Conue-
An no teftimonium i nobis exigit,quod nic,ipfum etiam effe Cofmographum: non
ipfumoctilfs rioftris viderimus ? Q u x vt nationes depingat , quibus fingulx
ergo vlla ars, aut quicquid aliild, tclli- vtantur calrg&fed vc altius quid tradat,
Le< l monio oculorum carere poffit? Memini quibus fcilicec infeftari illx morbis fo-
jftosuai
dc U«* me quondam dc Iurifperiris audioifTe, leant. Q u od fi verbf confidas tuqui-
dicis.
quod in: legibus fuis conftitucrint, vt d em , pone te huius vel illius nationis
Mediem peregrinatorem ageret. Id quan­ veftitum etiam fine facti 'peregrina­
i!
topere prome facit? Nam &ipfim or- tione exprimere : quid id ad medicum
• •«* ubi paftim oberranc, aediuagantur per facit, te probum fartorem c(Te ? Idcoq»

vniiierfum mundum, nec vno in loco quia iam didas res per experientiam
perfiftunt. Qui plurimos nouifle mot- cognofci epus e ft: peregrinationes o-
bos fatagic a is percgrinctur» Quo lon-» muiub cum parabolanis nobis faciunt,
ac

1
 I

D e f e n s i o •> f V. /
accum Medicina ita connexa fune, qujuis tn critb d eb ea t. O m itto alia vel
vr Jirinfi minime po/Iinr. Grterum his ipfis grauiora Se fubJ/miora. Vide-
Medicuin quoque, p ro b u m • o p o rtet efle inus,ip/os amarores quoque vias lo n g in -
M<d. 6t PhiUfopbum , ac fide teftimonibquc ocu- Jjlias em etiri, fa ltem v t fpccf& Zfti a c
phut° ionirn (hbjiir/jhunc iplumeffe. Siergd vcnuftam quandaifi fbeminam con di­
talis eiic velit >colligat omnia n e c e t le eft centur. Quancb magis id fieri debeat
ex iIlis locis> iu quibus iingula co n d it a qaufa fp cc io fx a c fubfimis arris. Sed
/tinr. Namjfi yql ferculum roftung^pen- 6e Regina ab extremis oris marifimis Regina
l i offeratur; caro ex alia regione, ex a- •ad ,
Salomonem h a c
C•
vna de cauta
■ ; •>
pro-.
I#.
Arabix
diuiiif*
ha iterum ial ,.ex alta etiam condimenta f c d a eft , vr nimirum cius /apientiajri
f earer a aliata &: deprompta fune. Q uod audire liceret. Si ergo tam potens Re­
fi hc res percgnqari coguncurvia te priuf- gina fapienriam Salomonis fc&ara eft :
quam perueniant, tibi quoque eodem quar illius rei caufa fuit? H^c nimirum,
modo peregrinandum efle putabis, dum qubd Sapientia donum D ei exiftac. Quam Sapien-
aflequaris , te quod fequi non potuit. quo effundit, ibi quaerenda eft. Et ifta tu d o n i
Arcibus enim fui pedes non fu n t, v e ve- ‘c ognitio ardua e ft, fi homo inrelligit, *•
1 Iut pecora a Lanionibus propius ad re dona Dei ibi quaerenda cfle, vbi latent;
agi poflint. Sed nec in vaiis inclufie ad 4.ac decere,* vt vel coa£H ea venemur Se
te conuchi poifunc. Qusc enim ipfis de- confe&emur. Quod fi etiam coacfis Arrci
iin t; tibi faciendum illud eft , quod fa­ hoc faciendum e ft: quis quaefo iure fub- JJJf”
c e r e d eb eb a n t ipfx. Humores Angbci /annet eum , qui id vitro fubit ac perfi­
non fiint Hungarici; nec Ncapohtani cit? Verum quidem efle non nego, qubd
Jforuffiaci. Idcoque hoc nofeituvus, eb h i, qui calia non audent, audentibus o-
te recipies, vbi funt illi. Quos qub pro­ puleritiores fiat. Nam qui poft forna­
s-
$ pius viliraris Se cognoris, eo au
iudicio Se prudentia in patriam reuerfu-
sio re cem confidunt, perdicibus Se cupediis
inanrur. Qui vero artes foris venan­
•I»!
fi

Mei. ii. rus fis. Tum Se Medicum fas eft cfTc Al- tur , iufculum de ladte forberc coguntur.
chimicttm . Js aurem futurus necefle ha­ Angularij illo ornantur Se onerantur,in­
bet , vt matrem videat, ex qua minera­ duuntur feri.co Se byffo. Ambulonctfau-
• %

lia prormfcantur. Iam aurem montes tem vix craflo linteo folucndo fatis fiint.
ad ipfum minime.commeabunt, fcd i- Q ui intra pomoeria fua latitant, Se cali­
ple peruadec ad illos. Vbi mineralia vi- dum &: frigidum ad fummum votum
Artifices
iki fJS gene, ibi florent artifices. QuiTquis ar­ promptum habent. Artium verb capta­
lis. tificem quaerir, in feparanda Se prarpa- tores , fi deficerent arbores , vix pro
randa natura peritum : is illum eo loco corpore vmbram alicubi impetrarent.
veftigct, vbi mineralia funt. Quis vero. Q ui ergo ventri feruire volet, is me non
Natunc pr^parationem aflequeeur, nifi fcqulatur : fcquatur e o s , qui mollibus
cam fcquatur ad ca lo ca, vbi floret? Et vcftibus incedunt. Hi ad peregrinan­
his ita conftirutis crimini mihi a quo­ dum idonei non funr. Tradidit enim
quam dari poflit, qubd omnia mineralia Iuucnalis, larte eum tantum ambulare,
pcrueftigauifquod ipiorumfvt ita dicam) •qui vacuus percgrinctur. Illi ergb ver-
corquc ac anituum perdidici? qubd fc- fum hunc ratum habentes, ne fors a la­
creta eorum manibus meis corripui; N a tronibus opprimantur, domi poft forna­
; ifta, ifta, inquam, me docuerunt,vc pu- cem latitant, Se femitofta pyra yerfant.
/ rum a ftercore iam feparare norim, qui Firmiter ergb mihi pcrfuafum eft , quas
- cognitione mala alias futura plurima an- ha&cnus peregrinationes confeci, mihi
teuerti. Ideoquc non poflum , quin di- non probro, fcd fummae laudi Se gloriar
jjpitn ftum Philofophicum lnc allegem , Sapie- cfle futuras. Nam id ex ipsa rerum na­
SiouI! ti**nk filis ignorantibus contemni. Src ars tura -eui&urus fum. Hanc qui indagare
diofint’ (luoclue -nullos» nili ignorantes ofores volet , opus habet , vt codices eius
habet. pedibus terat Se verfer. Scriptura co-
Taceo hoc loco reliqua., qux, obue- gnofeitur per literas: Natura verb pe-
niunt ilh, qui regiones varias peragrat, dibus cdifcitur a regione ad regionem,
is erum cognojcit varios hom ines, dif- eundo. Quot terrar orb is: toc folia na-
citmultorum mores acribus , experitur turar. Talis naturar codex cft:tali m<>
alia p lu rim ap ro quibus videndis ac do cius folia vertenda funt. ' ,T /''
•f
(ciendis j ^ calceos Se pileum infumere
Y 5 DEFEN SIO

/V
 \

IS% D efensio V.
Chviftus dc Margarita em pta, Jc pet
D E P E N S I O V. thefaurum illum redempto agno. Q uo
docere voluit , charitatcm pon innu­
Repudiationis pftudom edicorum ^ eorum
mero > fed paucitate verfari. Id enim
fo cieta tit.
di&urus erat. Si probus medicus
es , margarita tua aeger eft : Idem is
N ihil li­
ne n?uo.
C Vm nihil vfpiam tam purum inue-
niatur,qu6dnon macula aliqua pol-, aeger eft j in quo thefaurus conditur.
lutum fit: operae pretium eft, vt pollutu Ex quibus confcquitur , debere Me­
a puro probe difeemi doceatur. Nam id dicum fua omnia vendere , &: aegrum
uaUpiu etiam in Medicina ratum eft,plura m ala , fanitaci rcftitucre. Haec virtus charitatis
ra bunii.
quam bona enumerati. Q ubd fi inter ip- eft erga proximum. Qubd fi verb cjuid
fos Chrifti difcipulos duodecim vnus fecus fiat, ac tu non tuum falcem refer-
proditor ac degener fuit: quantb id ma­ u c s, verum fuis aegrum quoque expiles:
gis inter homines certum erit? Et credi­ ita tu feripeuram minime comples, vnde
bile eft, inter duodecim vix vnum pro­ nec ars tua in Medicina pcvfe&aefTe po-
bum inuentum iri. Ratio eft: quod e* reft. Scmper enim id noftris obferuari
Chatitts charitate nobis facienda omnia fu n t . I a v e- debet oculis, quod Iud^ crumena quae-
CIQOK^ r6 cx charitate nihil fit: fed quqcunque ftus proprij ttad ita, &; Apoftolis caeteris
tuft.
proflantur, propter rccompenfationem adempta fic, quos edere decebat de iis,
Lueram renumerationem debitam fufeipiun- quae apponerentur. Sponte fua quid ap­
caufft
xcrum o. tur. Hanc fequitur commodum priuatu. ponere, id cx charitate procedit. Pofr
mnium
Ex hoc fpurij & illegitimi in Medicina cere, follicitare , emendicare, id con-
mattea.
Medici nafcuntur: qui folum quaeftum ceflum minime eft. Nam quod a proxi­
venantur, ac mandatum charitatis fatis mo accipere debemus, id fcmcl & om­
frigide complent- Quamprimum autem nino charitati concreditum eft, nec po-
captatio lucri proprij incipit: ibi &: artes^ teftati ‘noftrae commiflum. Ideo hinc
&: opera adulterantur illieb. Haec enim confequitur, e o s, qui in viis Dei ambu­
ex charitate promanarc deccf.alias per- lant, fecundum dona diuinitusfibidaca,
fe&u nihil prsellb eft. Sicut enim dupli­ perfetta opera &: fru&us omnirb mane­
ces Apoftolos fuifte fcimus,quorumvnus re. Qui vero contra feripturae inftiru-
Chnftu cmolumeri proprij causa dilexit, cum operantur, ij mifcriis & aduerfita-
qua causaeciam crumena commodi pro­ tibus plurimis obfepci funt, cum illis v-
Lucro prij accepit: fic eadem causa impulfus
niuerfis, apud quos quarftui priuato au­
Chrifius cupantur, nifi fors fiat,vt Deus in proxi­ Iirprobi
prodi- idem Chriftum ipfum vcndjdit »eadem medici
cui. ex causa Chriftum in mortem tradidit. mo contra Pfeudomedici arrem & re­ non &-
nant.
Quancb magis autem Pfeudomedici ho­ media quid operetur. Alias enim ip-
mines perdent, corrumpent, &: iugu- forum manuum opera nemo (anus fiet.
labunt hac de caufa, vt quseftus priuatus Nemini aurem id extraneum videatur,
augeatur, nec incrementum cius alicu­ quod in medicina quaeftum priuatum
. t ______ Quamprimum enim elogio ornare non poftim. Ciim c-
bi impediatur?
charitas in homine refrixit,ad ferendum* n*m comPertum probe habeam, quam
proximo fructum idonea amplius non noccns rcs ^ emolumentum proprium
eft. Fru&us vero quicunque hinc emer­ adeb vt artes criam per illud faed£ a-
gunt , in commodum priuatum omnes dultercntur, & ad folam fpccicm fu- Qttrin
/ 1• • _ /| /• ommta*
oniwi
Med*ci
congeruntur. H m ccrgb colligi debet, cumque dirigantur: certum elr , une dulti dultetl*
duplices. fur.
cHarjfa. N aturas ^M edicorum gem inas e x is te r e s . falfitate talia patrari minime pofTc ,
ei» <ja*\ K ^ ilij e x charitate, a lij ex quaftu operantur. qua& falfitas corruptionem rerum vni-
ftus
Ex operibus autem vtrique nofcuntur. uerfarum poftmodum inuehit. De­
Probi & iufti per charitatcm parent, cet ergb medicum non e qu.rftu, fed
quam erga proximum temere non vio­ e charitate prodire. Ea curi caret, nec
lant. Improbi & fpurij contra manda­ follicita eft de vi&u craftino , fed ita
fle ti do-
mcdico- tura hocleui causa impingunt, metentes, fecum cogitat : S i lilia campi probe ve-
tum ni«
rura.
vbi femen non ia& arunt, & in omnibus fliu n tu r , f i volucres cceli large cibantur:
Jupos armulantes,corradentes vndecun- quanto m agis homo , q u i fecundum cor
q u e corradi quid poteft, vt cumulus rei D om in i am bulat.
domcfticar augefcac^mandati diuini plus Cum vero ad medicinam tam diuer- rummi*
rtJ&
il»
facis alias fecuri. Rcferc exemplum f j e naturae homines confluant, qui Iu-
ero
 I 0
/

D e f e n s i o V.
*f9
cro priuaco certarim omnes in h ia h ciq u i ucrticur & co n ta m in a tu r l ,Ec l i c e t ars
q u x io /crmo meus lo c u m inucnirc ip(a q u id em p e r f e che/aurus ijigens (ic:
pofTtt, q u o ad ch a rita tem e o s cani fc d u - id .ta n icn ab h o m in ib u s illis nauci nun-
io voco acinuito/* M e.ip fu m q u id em quam expendicur. ; Ica e r g o pa/fim p j u-
pro mea parce, m cd icin x haud pudee ritui M e d icin a m rxadanr,nec.qui(quam
Jcuitcr,cum video, quam totainipoflu- ferevfpiam eft* q u i eiu s lib i non ali -
ris nunc ca corrupta/ic. H o d ie en im q u c m c o g n ic ip n e m a r r o g c ti 1(1i tamen
vei /ceierati/Itmus quique carnifex, auc fures ac latrones /ime < quiVnpn per o-r
Mfdic
0 ib . nc-
L en o , aur canum ca tfo r , 'e x adjpe hu- ilium ingrediuntur. Ars ipfbrumfumma
buoni. ,nano aut canjil° aurum cudere, ac per e ft, nugari,, .Verba fa c e to Terminum
bus cor
rupta. eum morbos vniucr/os fa n a re a g g r e d it p ra eten d ere. A c d o lis q u id em luis foras
rur: cum tam en, ipsa conlcientia refle> etiam interdum aguntur. Qjfem verb
conuincantur, qubd prxeer vnum cu- Jocum * ? fcjmei-djeJbrunt,
r 1 1 '* ad1'ipiutti.
' redire
randum morbum aliorum permiflionc denuo non’audent*. Ac hmdcs-tabella-
• ncuciquam habeant. Nihilominus quier riis'funr,quijqub pcrucnerunr, nuntium «uH • . «#

ftus proprij (ludio xgros fufcipiunc,qui- nouum fpaj.guiat^ciraqn efu & nd c canci- “* ll" £’
cunque deraiim offeruntur ip(is vnde- lenam refuJWun&x-Si redeant > iam am­ t/ 1

cunquc. Sic ergb in tribum Medicoru plius in preno^ nullo fune. Dolens
fc inierunt etiam pe/fimi quique iV igna- dum idcb giauitcr eft , tantam artem
uiflimi fcurrx, venenu fua remedia ob>- a .tam rinfeitis &. leuibus hominibus
crudcnces, vteunque vel quadrent, vel cradari * ac eb corruprclx agi , vt nc
commodent. H o c pado , qui aurum ipfi quidem veritati deinceps fides ad­
in Joculos concatenare n ou it, is probi dicatur. Nam eb iam improbitate ip(o-
medici illico laudem obtinet. Eodem rum res deduda eft, vt Medici pailirii
mo.do pharmacopcci tonforc/que im­ vniuerfi vnius,farinx cenfcantur , nec
periti medicinam rraclare audent , in cuiquam etiam peritiflimo laus fua inte­
qua tamen non /ine Ix/ione. conlcicn- gra perfiftat. Id quod tantopere admi­
tixfu x verfantur , ac animarum pro­ randum nemini eft. Nam cum menda-
priarum curam abiiciunc , (altem yc ciftimi ac perfidiflimi i
Iudxi quoque
i i fa- xIud*iu*
a o tu t»
-
corra/o lucello diccfcant, domos ac au* eram Medicinam tradent,& aThanfai-r
las cxftruant,&:ornamenta illis omnia cis hominibus magni xftimentur.*quis
addant. N cc'curant adm odum, quo quxlo deinceps honorem deferat pro-
iurc illa poflidcanc • modo prxfto fint. feflionitali ,q u x a tam facinorofis ner
Mos quin etiam hodie dodoralis e- bulonibus obitur &: admimftratur? In* Mundu»
r u it de<
mcrfic,.(quod vbi'iuftum c/Te feriptura terimeiim fatale mundo (it, vt decipi Cipi.
Mrdico- rellerur, equidem ignoro ) vt accefTus v e lit: quia vnum ephippium omnis ge­
rom
mos feu vificatio xgri vnaquxlibct floreno neris equis accommodatur, ncc effentia
puuui
vno remuneretur. Sic &: lotio videndo, morbi cognofcitur , fed quidquid in.
& rebus aliis quoque fua taxa ordinaria phantafiam alicui incidit,id ipfius ars
prxllituta eft. Vt tamen vnus cum al­ elbideo nulla experientia nulla veritas
tero mifcricorditeraftedus fit, & man­ habetur inde fit, vr tot corruptelae
datum charitatis implear, id nulla con*- iuxta fynceram Medicinam paflim ir­
fuctudinc infulcfcerc velle nimis vere repant. Qui enim frugi homines funt,
videtur. Q uin ncc porro legibus ipiis iftiufmodi nihil attentant. Etnifi vltrb
fua auctoritas integra perflat: fed vna citroque ludificari fe homines opta*,
Ffcudo fumma lex e ft , R ape, E xpiU ,fasfeu m i - ren t: medicx certo prouincix admini-
medico
tum U. nusfit. Sic nempe torques emungunt, ftratores longe digniores &: puriores
lic annulos aureos extorquent : hinc prxficcrcntur. Sed ifte m os eft mundi
vcftibus fericis ami&i incedunt, ade<$- perpetuus, vt bonos, peritos & frugi
que probrum fu u r i ac flagitium vniuer- artifices tolerare non poflit. Similis
lo mundo exhibent lpcctandum , quail autem cum fimili & faciie iungituq, 6c
vero id fpedaculum honori ipiis & prompte colliquefcit.Non inquam verb,
commendationi futurum fit, vt velut candidus ac probus quis crubefcac M e­
imagines luculenter picti incedant,cum dicus , qui inter iftiufmodi fcurras com-
potius ea abominatio grandis in con- numcrecur ? Non,ob id tantum ,quod
lpcctu Dei lit. Iit non merito ahqucm medicinam tra d a n t: fed quod mfuper
pudeat eius poffellionis, cuius natura ac ommfarix etiam libidinis artifices &
dignitas a tam vilibus fcurns tota per- alfertores exiftunt. Nullam non reli-
Y 4 gionem

\
 x6o D efensio V.
glonem ipfi callent: omnia iudicant, ac
pro fuo arbitrio vel laudant, vel culpant D E F E N S IO V I. I
omnia *, ac quicquid velint, agendi fibi A u jlerita tis & iracundia 7 heephrasli \
poteftatem liberrimam fumunt.Quin. §£ excufatoria.
linguarum omniu peritiamia&ant.Si di*
ligeter intuearis bardt funt. N ec dcfunt, " ^ N t e * extera, qux criminose mihi
qui coelum huiufmodi res operari,ac fir­ illi obierant,hoc non eft minimum,
mamentum corruptelarum harum cau- quod capitis heterocliti fim ,‘St miti co­
fam e ffc, profiteantur.' Sc*d Si mihi ex. m atis, quod aufterb quaerentibus rei*
parte quadam firmamentum percoeni- pondeam , quod ad cuiufuis expedi­
* tum eft dncc tamen cognofccre pomirtf, tionem paratum me non offeram ,quod
quonam pa&o ex firmamento huiuf­ lenitate debita non omnes audiam Sc
modi impofturae in* medicinam dima- admittam. Ifta talia mihi probro & vi­
narequearic. Certius verb Si cxplora- tio maxirfto dant illi. Ego vero ifta Th«°Ph*
1 \ n ° rc w ftfll
£,°h|r tius hoc eft'V proteruiamSi lcuitatem adeb in vitio coniunda non eflefcio,vt <»««-
ttkittt*-* hominum fiaudum iftarum caufam effe. etiam virtuti proxima effe eadem aper­ tl* eft.
no fum. Nec e ft, vt culpa in extranea ingeratur. te profitear. N cc me alium effe omni-
Quilibet feipfum tangat Si iudicct. nb velim , fi poffim quidem facillime.
Q uis enim hodie non vel *ante enatas Mihi haec mea natura apprime proba­
alas peruolitare annititur ?*Dolus auccnh tur. Pro meae tamen huiufce aufterita-
is in hoc confiftit, quod agant illi, ncc tis excufatione ita attendite. E filo qui­
qutd agant,compertum habeant: Lcui- dem fubtili natura me nontexuit:ncc
tas vero in hoc pofita eft,quod quis rem meae is patriae mos cft,vt fericum nendo
praeftare annititur, cui fe imparem effe magnus quaeftus fiat. Ficubus non ali­
nouit. Pfeudomedici enim ficapudfe mur aut mulfo, aut fimilibus. Cibus ca-jc**
cogitant v E tfi quidem opus non fuccedat, nofter e ft, cafeus, lac, & panis auena- ti0
tam en exeufationem facile in uen tes, nequi­ ceus. Haec qui fubtiles homines Ecere
tiam tuam Deo im pingendo, aut culpam in poffmt ?Sed Sc quod a teneris nobis im­
- i I=i.*V2 agrum transferendo. Interim qnicquid fiat^
:v obx
plantatum , per omnem vitam relipi-
tib i pezunia adnumeranda ab agris erit. Ars m us, id valde craffum eft, fi conferatur
Ars m e eft medicina eiufmodi , qua? non nili cumfubtilibus illis, tenellis & comptu­
«lica vt
exeterrw cum feientia certiffima Si experientia lis. Nos enim qui inrerpinorum conos
m axim a,Si meru diuino fummo exer­ enutrimur, fimiles effe non poffuimis
ceri a quoquam debet. Dcum enim qui iftis, qui cum mollibus vcftibusinGy-
non metuit, isiugulando Si furando afi nacceis educantur , Vnde fit, vr craffus
iiduo pergit. Qui fronte carent, hi nec craffus iudicetur, ctfi fibi ipfi quidem
pudorem vllum in fe habent. Summum fubtilis fatis &: amabilis videatur. Idem
dedecus, imo fatalis poena eft, huiufi mihi quoque accidit. Quod enim ego
modi fiicinorofos homines non agnofei: fcricum effe iudico : id ipfi craffumli-
cum tamen, quam fcimus arborem fru­ num ccnfcnt.
gi non effe,adm ota fecuri deficiamus, Sed quod dura &auftera hominibus
& in ignem ingeramus. Sed decipiuntur refponfa dem : huius exeufationem ta­
honnnes,eo, quod magi (tracus videant lem habete. Medici mihi aduerfi,artis
erga illos humanitatem, Si Pfeudomc- parum habent. Ideo humanitati ftu-
dicorum ipforum promptam obedien- .dent,& verborum blandimeris operam m
'tiam erga debitos. Ncccffe eft igitur dan t, modeftis ac leuibus fermonibus
diferimen quoddam medicorum (cr.ua- homines inftituunt, &: rem omnem a-
r i , eorum nimirum , qui in lege Dei mabili explicationis leric deducunt,
ambulant, Si illorum, qui in legibus ho­ difccdentes humaniter dimittunt , ac
minum ambulanc.Ille fpc&at charitace: dicunt, M i D o m in e, breui admeremfe:
hic quarftum facit proprium. Defcn- M ea vxorcula , adefdum , & Dominum ad
(ioms um ergb mea: hic colophon fic, oftium com itare>&c. Ego contra ica pro­
cum pfeudomedicis iftis mihi nihil rumpo: Q uid eft,quod poleis? Mihi
quicquam commere ij effe, nec me frau- iam otium non eft : res feftinationem
;d:bus ipforum vel in minimo adftipu- illam non cxigic. Hoc illico fafto in
lari. Et ii per me ftarec,vc (ccuris ar­ patrios cineres minxi. Sic ergb ha&e-
bori inutili admoucndacfler, mora non nus xgrorum oculis prxftigias effude­
Jom^a fieret. runt, vt perfuafum iam omnes habeant,
in

/
 D efens IO
in blandimentis, attentationibus, &: af-
faniis artis (ummam omnem politam
e(Te. Hos nobiles (eu Iunckeros vocant,
qui infticorcs adhuc redolent. Illos
Dominos appellant, qui futrinam &
n^feio quid grauius refipiunt. Ego vero,
(i vtilitatem poti&s hominum meditor,
quam afte&i gratiam, effudi ili ico quic-
quid in olli iulculi erat. Et tamen mihi
propolitum hoc obftinatum eft, riffenta-
toria lingua nihil lucrari', fed (olis ope­
ribus vacare. Quod inftitutum, Sc illi
mecum commune non habent, ex fui
ineenij me norma iudicant mirabilem
•ffllT ^ hi rcfponfis dandis durum & in­
io par gratum. Quanquamncc vnquam mihi
p«!IUI id prefumtum fuerit, vtvi&um affen-
randoeblandiendo pararem. Hinc fit,
vt nec exercere id poflim, cui prius nul­
lam operahi impendi. Sed nec -equum
cft,ftipirem quemuis hominem mani­
bus attolli: cum multi eorum ne qui­
dem traha proferri digni fine. Decec
Medicum fcpoficis titulis & affentatiun-
culus omnibus ita rcfponfa dare, vtbre-
ui fermone rhombum comple&atur, vi­
cus tangar, nec quoquam nugando cua-
getur. Opera enim & res , non verba
confiliorum nerutis fune. Sic ergo,qu6d
hanc accufationem attinet, hifcc me fa­
tis defenlum Sc affertum e(Te confido,
contra xmuloscbuios quofeunque. Qua­
quam & in segros ip(os me durum nimis
clfe dicanr, dum ad prafferipeum meum
regimen illi fele non faris probe accom­
modant. Hoc vcr6 iniufte non facio ,
fed finem hunc vnum conftiruo, vt ni­
mirum Medicina ipfa, vera &: genuina
hoc pafro deprehendatur, vc argri citius
fanelcant, &: ego apud aduedarios e h
miniis mal£ audire cogar. Ifta ratione
autem vel tui turi ftomachus moucri ali­
quando poflit.
Porro autem meos mihi quoque fa­
mulos ac difcipulorum nonnullos obii-
ciunr, qui meae aufteritatis pertxli, dif-
ccflionem fecerint. Ad hunc caiiillum
«°nun ita refpondeo. Carnifex (cruorum
«mu», meorum viginu & vnum eviuis luitu-
Iit. Deus ipfos omnes luuet. Qui vero
mecum manere poflint, quos carnifex
aufert? aut quid mea ipiis indignatio fe­
cit? Si ip(i indignationem carnificis c-
uicaffent: hec demum vera ars futura
fuilfec. Quod (i (erui alij quoque, eiufi-
dem cum prioribus farina:, qui tamen
carnificem hadtenus effugerunt, profugi
meam paflim iracundiam decantant :
VI. 161
quid id admodum referat? Qui ver6 non
iracundus (im, ii (eruus ferui officium no
facit > (ed dominum improbe afte&at? Si
fuum fatagens commodum, damnum &
ignominiam meam accurat, & dc noxis
datis infuper milii infultac? Si clam me
apud argros criminando ipfi fucccdunt,
& me inlcio curam illorum,mcrcedc di­ phtattu
in Tho-
m idii accepta aggrediuntur, dicentes,(c omnes
perfidi»
mea (ccreta omnia nolfc? Quae ipfofum
proteruia (i mihi innotefeat, qui non in­
dignari debeam? Scelus hoc in mc com-
miferunt, D o& ores, Chirurgi, tonfo-
res, difcipuli, ferui, pueri etiam. Ec ta­
men pofthxc omnia ego agnus lim? Mi­
rum , ni lupo faeuior fiam. Jnccrim milii
pediti migrandum e ft: cum ijpfi caballis
incedant Hoc mihi tamen (olario per­
petuo cft,qu od mihi ipfi fubinde ego
iimilis maneam, cum tamen ipfi profu­
giant , &: in facinoribus enormibus cor­
ripiantur. Qu6d de me Do&ores que­
relas m oucnt: id nouurn non eft. Veri­
tas enim auditu dura & acerba eftei,
V e ritu
cuius fraus in lucem profertur. Quot acerba
auditu»
vero funt.qui propter iftiufinodi mc im­
pendio eriam commendant! Doctores
autem &: ipfi hi funt. Eadem quiritatio
etiam Pharmacopoeorum eft, me nullius
opera & induftria contentum e(Tc. Mihi Theophf
cur «u-
tamen probatur om nis, qui recte facir. fleri ta*
tts accur
Si vctbguidpro Merdam pro Mof- ictui.
chd porrigunr, ifti equidem flagitio afti- 1
pulari ac affenfum dare minime poflum.
Infuper eius quoque , quod mihi dant,
vix pars tertia bona Sc vtilis eft. Inrcrdu.
ne illud quidem eft, quod effc debet. Ec
ego tamc mcis-egroti s ^ id pro
folctum pro vegeto ad exemplum coru
temerarius miniftrcm? Faciam certe, ii
meam ignominiam, xgrorum damnum,
horu denique ipfam mortem non ma­
gni pendam. Sic erg6 fi pro innata mihi
natura (quam ego tamen fatis humanam
ccnfeojego me gero:aleatores illi me ira­
cundum & mirabilem vocant, Do&oru
carterorum omnium diilimilem >& (olu
hac aufteritate faitiolS. Tum & mc bre-
uia Recepta (cribcrc dicunt, non ex 40.
vel 6o.ingredicntibus conftantia. Quiri­
tantur, (ibi fuas pyxides non vacuari,pe-
cumq nihil ad culinam accurari.Hirfc ill$
lacrvmc, hinc illar odiofie in(c<ftatione$
&r calumnia:. Iam vero vos ipfi iu-
dteare, vtrinam horum plus debeam?
An potius Pharmacoparorum culinx e-
molumcncum cuacuandis pyxidibus: an
vero acgrorujn fiilutem prxftanda fanita-
 ;
iSi. D efensio Vll.
te accurare debeam? Hinc iam omnes fpcdaculum exhibeat. Et hunc “qui
videant, quam Hcteroclicus ego fim , Si quxfo amare fceminx deli,catx pof-
quam caput hoc meum intolerabile exi-» fint , quem non amauit natura ipfa?
ftat. Nam fi in caufis meae iracundiae quem in vtcro materno ipia diftorfit,
reddendis portb pergere vellem » pol v- Si mifere dcfotmauit? vt vero adhuc
niuerfi erubeFccrent Si confunderentur, pienius rem accipiatis', fcitote , fi, cui
qui hanc mihi probro Si crimini d an t: Deus non fa u e t , ipfam naturam Jalat are Jjf*
H xc enim ipforum accufatio, multa fla- nihil cfuicquam conferre. Hi duo fauo- n on &
nentux.
gitia per me de ipfis prodenda eliceret, res nifi mutuo fibi corrcfpondeant,quid
apud omnes probos iudiccs Si auditores faciat Medicus ? Aut quis de in felici
iurc merito dcteftabilia. Quod fi verb fucccffu ipfum criminabitur ? fed Si hoc
Si Chirurgorum nonnullorum caufas mihi obiiciunt,qubd,ad xgrum fi vocer,
manifcftare vellem , propter quas ipfi aftc&u lpfius cx tempore non dignofea,
mihi infenfi fin t: arbitror equidem , co- fed ad illum nofcendum longo tempore
ditionem ipforum nihilo tolerabiliorem opus habeam. Id de me verum eft.Quod
fore, ac fuit eorum , de quibus paulo an­ verum illico Si ex tempore iudicant ipfi,
te diximus. Ideo ex defenfione hac fex- fymbolum id ftultitix Si arrogantix eft.
ta velim omnes Si fingulos admonitos, Nam exitus demum docet, quod prae­
“vt h x c , de mc qux audiunt, iudicio x- cipitanter Si perperam iudicannr: a-
qu o, aexqu a lance expendere^ velint, deoque fic, vc indies miniis fciauc, ac
ac ita cogitare : inlimulationcs iftas cx fuum m endacium , hoc pado ipfi t »r-
puro Si defccato pedore minime di­ piter prodant. Contra vero mihi ani­
manare , fcd cx mera inuidix femina mus e f t , fcicntia aut certitudine in­
potius exundare, vt hoc pa&o nimirum dies magis magifquc augefeere Si lo-
fontium flagitia velentur, Si infons ego cupletari. Morborum enim abditorum
nequicix ipforum piacularis fiam. non tam facilis cognitio e ft, ac colo­
rum externorum." Dum enim patent,
D E E E N S I O VII. iudicatit facile eft , quis color niger ,
» viridis, Si cyaneus fic. Illis vero fi ve­
Q u o d nec ego omnia fciam yp ojiim qu e, qua lum prxtendas: tum nec ipfe iftosdif-
♦ vt*
v fu s ac necejiitas cuiujlibet creucris ac diiudicaris. Nam per velum
pojcat. tranfuidere, id artis efbcuiusipfiin totii
rudes Si ignarifunt.Quod oculi didanr,
iffiteri autem equidem nec pof- id cx tempore cuiuis difccrnere licet.
D fum, nec volo, me illum non e(Tc, Quod vero oculis abfeonditu eft, id fru-
qui petitui Si fpei vniuciforum de me ftrajiudicare molieris eo modo,ac fi pa­
concepcx per omnia in omnibus facere teret, Si foris expolitum effet-, Exemplo Scnfua
fatis queam. Nec enim Deus tali inge­ fit vobis xrarius. Is quomodocunque,aut 15J1C 0C
*I'
nio Medicinam donatam voluit, vtad peritus, aut artificiofus, aut fagaxfu, tum.
(»rCnon cuiufuis arbitrium ac votum ea parata fi mineram quandam primo videt, ta­
om nes
1 k n c t.
fic, Si quaelibet confc&a det. Quod fi men n elcit, quid nam fit , quid con­
ergo Deus homini alicui fanitatem im­ tineat , aut quomodo undanda fic,
pertire ex confilio priuaro nolit; quid an torrenda , aut liquanda , an vren-
contra Deum in cafii ifto valeam e^o ? d a , aut quocunquc modo alio prxpa-
qui Dpuni tamen ncccogere, ncc iubcre randa fit. Nam primo eius rudimen^
polfum. Sed k cuius nutu vtrique, & tum facere , Si probacioncs aliquot
xger Si ego >pendemus ? H x c ergoref- funierc cogitur , vt quo euafura lir,
ponfio' generalis fic: fi Deo illi curx accuratius intelligac. Illa probe ex-
effene, Si ipfos^ Deus lanari vellet,
^ . |l i i ^ i
na- culfa , Si tentamine, neccfiaria co­
turx opem iplis haudquaquam fubrra- gnita. Poftmodum, quid 3 e ipfii fie­
xiffet. Kec mihi res ifta alia vide- ri velit , ftacuit Si decernit. Eadem JjJjJ
tur : quia/ri, fi quis libi videatur ipfi omnino ratio eft morborum etiam abi- 'i n ­
comptus politus, & amabilis, poleae- . conditorum diucurnorumquc : vt fubi- Mak
qup, vc, omnium foerninarum ac vir- taneum dc iplis iudicium fieri minime
ginum amore pollear, cum is tamen , pollirnili id forfan ab Humoriftis ce-
ea forma natus fit, vc claudicans fi- mere Si ridicule tentetur. Idcoq;iftiul-
mul & gibbo/^s cum dcfqr/nitarc vni-(. modi affeduuin indagatio,pelitatio,tru-
ucrfi exteri corporis pertum omnibus., tinario& t emacio ledula nemini vitio da-
da

*
/ .
 D efensio VII. i6)
da eft. Per tcntationem autem morbo rofque deiicitis. Ac bona fortuna vobis
probe cognito , fitum demum ad eius opus eft , vt per Jgu id illud pro § u a
ianationem viriliter te accingas, boni nulli tumultus, nulla latrocinia inue-
Medici officium feceris. N am alia ra- • hantur. Q uis per aromata adulterina
tione cum morbis procedi minime de- id perficiat, quod genuina & vera fola
becrHac vero via Humoriftxinproban- ' pofTunt? Qui per litu corruptas herbas
dis morbis non incedunt. Q u x caufa obtinere id poflic, ad quos requiruntur
e ft, vt rotxgros,ad ccemitcriumaman- integrx &: virentes? Quis tolerare po-
dent prius,qu^m artisneruum teneant: tcft, vt pro Diagridio fuccus T it ia ­
te tanien nc lic quidem ad cius abdita malli miniftretur? Quis fe ra t> picem
fatis penetrant. H xc facies eft ipforum calceatorinam deftillatam pro oleo be~
artis. Et per artifices tales ego me iu- n ed id o porrigi? aut pulpam ccraforum
dicari patiar? E fto : non omnia me pof- cum thcriaca permixtam pro Mithrida-
* fe. Q uid vero pofTunt ipli, qui putant, to praeberi? Nam fi fimplicia vcftra o-
nihil momenti alicuius elfe, quod a So- mnia ae compotita excutere pro nc-
le non fanetur, hoc eft,ab Auicenna, ceflitare aggrefTurus fim : quo illa fefe
a Rabi M oyfe, tumultuaria m ethodo, proripient?
vrcunque cedat ? Hi nimirum ipforum Et hxc defenfionis mex fcutum no-
Aphorifmi funt: quibus viam compcn- uiffimum fit, camdiii, donec iniuriis Sc
diariam ad cccmiterium egris moliun- calumniis nouis irriter. Nam tunc quo-
tur. " que nobis mach^ra dortii erit. Bonos
Q u o d ,q u x incurabilia funt, fanare autem ac frugi omnes homines roga-
non poffum, cur id mihi obiecfacis vos, tos volo ex confcientia fynccra ac re-
qui tamen nec morbos Ieucs& fanabiles d a , vt fenfu iniquo hxc mea feripta
legitime curare nouiftis , qui perditis, non iudicent. Ad rcfponfioncm Sc
quod ego reficere &: reftaurarc cogor ? defenfionem fiquidem me ncceffitas
Qui vero equidem prxfedum cor,auul- ipfa compulit. Ita nec Chriftus ob-
fam manum reponere & reaggiutinarc ticu it, fcd obtredatoribus reftitit. D e-
queam? Quis in natura: luce vnquam fendere fe ac tueri honeftum, im one-
tam potens fuit, vt mortem ac vitam v- ccffarium eft, ne gloria & locus cc-
nirct, ita', vt mors vitam acciperet?' datur iis, qui in calumniatrice lingua
Nec enim hoc opus naturale e ft, verum prxfidium omne collocant. Quibus
diuinum. Talia cur ego prxftare pof- nifi ferio irctur obuiam , clamoribus jj* hcU.
fim,ciim vos ne quidem vulnufculum fuis, ipfi omnes obtunderent, &: cum
fanare poditis, in quo tamen nihil peri- trophxis fuis nouas fubinde fedudio-
culi eft , aut lcthale quicquam , nifi nes , fcandala , ac flagicia inucherent.
quod vos accerfitis : Lufcitiofi nimirum Refponfionis ergo is modus hic , &: fi-
cltis: quod in diftanti eft,videtis, &Cvos nis fit, vt tam prxfentes, quam futuri
ipfofmct non videtis in proximo. Teftis errores ac corruptclx diluantur &c ante-
roihi vcftra confcientia cric , contra uertantur, ac fimul ipfi nugatores, quam
quam peccatis, quod inique velare ca mali pili fint, manifeftentur. Sic & mihi
cupitis, qux patrare tamen non erubcf- animus gcftiit,vt meanimofe tuerer co-
citis. Ante vos medicinx a Deo omnes tra vniuerfos illos, quoru cor liuoris ex-
proftitutx funt, quibus fanabiles mor- quiliisfcatet,vt hoc pado vtriqtic vtrin-
bi tolli pofTunt, quos ipfos vos tamen que, quales fimus, innotefeeremus. Opor-
curarc minime fcitis. Cur ergo me vel- te t en im jvt calum nia acflagitia inundent.V*.
licatis vos, quod in incurabilibus mor- aut e p er que illa introducar ur^.Woc ide d id u
bis nihil prxftcm , cum tamen ad eos eft:Neccffe eft,vtmedaces veritati oblo-
a Deo nobis nulla remedia data fint? quatur. V x aute illis. N a mendaciu per
fcd coronidem defcnfioijis huius ac- veritate manifeftabirur. Si illi Tua fcclcra
cipite. Qui obfccro morbos curabiles occulcretrcgo quoque veritatem dc ipfis
fanare queam , fi grando pharmacopo- non prodere. Id vero,quia fieri ncccffe
lia percutiat? Si fulgur culinas adurar, eft: mendacia ac flagitia filere non pof-
quis de cibis edere pollic ? Q ui pcl- funt. V xautcm ipfis. T uum autem *
lis lclopeiotum glandes arcere , aut officium eft, L e d o r , vt xquo ac can-
lorica frigus afpellerc queat? Q u o - dido animo omniapenfites. Sic fiet,
modo ad curationem mihi J^tud pro vt ledionis tux frudum certum omni-
j^wfuffieiac? N am illo vos xgto s ple- no feufurus fis.
CON CLVSIO.
 \
/
y » 1

\
p

. 164
CONCLVSIO
T T a ergo , L e c to r , defenjiones hafce m eas m agna e x fa r te i n t e l le x f t i , rm omnem*,
■ quantum f e r i p otn it-.m od eftifirn em etra ih tffc a tte n d iftijT ib i iam integrum eft ^Marte
proprio excogitare * quanta hom ines leues & f u t ile i ia fta re & tra ctare Jo lea n t. Potes
etiam hinc nofcere, a d fo lo s M edicos contentionem fp e ffa re . V n d e iam augurari (cies, in ­
J
te r qualefndm hom ines M ed icin a hodie verfetnr-, & quam im par id p a rJ it -,fi Polydorus ac
Apollo-jcum m odernis conferantur. N a m a d h o cjfeU a cu lu m v e l ipfa natura exhorrefcere
queat, tpfa enim fagacijsim a fu u m hojtem m u lto f e n t it p r o c liu iiis , quam canis fu u m in­
\
terfectorem . Quo Encom io celebrari M ed icin a , & quibus honoribus ornari M edicus de­
beat , id abunde fa tis e x S. Scriptura p a tet. E t ratio d icta t ip fa m e t, eam digitum in~
Hippo tendiffe in Hyppocratem , A pollinem & M achaon em , q u i p u riftim o M ed ici» a genio a fti
ciatci A.
po''0 prodigia ftg n a ■ >&opera in entia e x h ib u e r u n t, c r f e lu m in a N a tu ra ipftftim a proflite-
-MachaA runt. Q u a n ta cu n q u e mea fim p licita s e f t , id tam en ajfequi fa cile poffum^quodS. Scriptura
purjfli,n i
M edici. non in ten d erit a d e o s, q u i operibus c a r e n t, q u i clam ofi f u n t , q u i m ercenarios a g u n t: fed
quod pracipue in n u erit a d hos, q u i M achaonis v e ftig iis in fftu n t. E x pragreftU colligifa ci­
le p otejl j arum nis ac laboribus m undum om nem p len u m ejfe. c M ih i tam en dubium non
e ft,q u in , f i m agifiratus rerum harum nofcendarum Jludio fla g r a r e t, & m alum idem per-
pejfuS' e ffe t, propter ch a rita tem p ro x im im u lto acriorem cenfuram in ftitu ru s f t . Lauda-
tiftim a prouincia C a rin t h ia hac a ltiu s anim o im b ib it, ac M carn atis m unere fu n g itu r,
& n osiri J e cu li' H ippocratieorum vnicurn afylurn e f t , e jl v n ica tu tela & p ro teilio . Cui
* E eus pro heroica hac v ir tu te refundat pacem , g ra tia m <jr concordiam in aternum ,
A m en. I

LIBER SECVNDVS,
L A B Y RI N T H V S M E D I -
CORVM DI CTVS.
T H E O P H R A S. T V S H O H EN H EI-
MI VS &c. H I P P O C R A T I C I S
DodoribuS (alutcm.
O MM o dv M m ih i iam d? tem pejliuum v id e t u r , v t quibufnam in dicendo
I.ibri
Medici lib r is v fu s jim ,ta n d em ed iffera m : quo n im irum hoc pacto m ultorum exfte-
srv
uocum cla tio n i fia t fa tis . Scire v o s a u te m , D o m in i ac a m ici d i l c t l i , v n ice velim ,
<Taos. libros e o s, quos tam m ih i, quam v o b is v etu H a s o b tu lit, a d propoftum meum
fufficere m inim e v ifo s fu iffe. N e c enim i lli p e r fe c ti, f e d ch.ios quoddim
confiifum cr in diferetu m fu e r u n t, quorum le ftio auia p o tiu s,q u im p eru ia m onftraret. Qua
n i f .pii- m ih i caufa quoque f u i t , v t illo s e m anibus excu terem . In tcrim hoc autem nim is quam
"ft °nc veriim ejfd ifcip u lu m fin e m agifiro ejfe nonpoffe. t^ fb hoc enim ille v t d ife a t, opus habet.
magi
itio. H in c m e cura illa Jubinde t e n u it , v b in a m tandem v eru s M a g ifi er degeret-, q u i fapientiam
Jolidam d iceret. Prifcos enim ferip tores pro his agno fcere in idoneum v id eb a tu r. Tandem
erg o fe m etum rationem fu b d n x i: Q v jd , (ilib e r n u llu s ,m ’J us D o tto r fu b Sole effeta vnde-
n a m ta idem difeerest A c certis pojtm odum docum entis com peri, M edicinam fine omni
vino irugiltro ranonc cxpcdictifima addifci pofie. I d v e r b ', q u o fie r i m odo, qua
.v ia p o ffe t: libris quibufdatn colle (d is & lite in fert ii exp lica tu ru s ju m , c iti rerum & artium
om nium inveniendarum , & T h eo rie* v n iiterfa lis indaganda palm arium quoddsm
Medici
na ex H. fu n d u n e n t trn fu n t. i j i i pofterius co n n etten tu r: quorum tam en fm n m a hac e ft, v tfo lid e
l»n vi- f t atuat ur,horni ;cm e x h o m in e , v e lu ti m agiftro jin g u U r i fuam fa lu te m quarere aut ca­
ir*'i dii
itm ia* ptare m inim e debere : \cd d i fertis hom intbus e x lib r is fu n d a m en ta lib u s perfctlum feri
%oportere. E t hoc principium vnicurn lu m in is n a tu r* eft , qu od homo e x fetp fo & ratiohe
propria pro. nere m i rim ) p o tejl. Hom o quidem la rg itu r a liq u id : f e d illu d imperfeZitis.
Perfectum a ltilis tm icftigari d eb et,ex fca tu rig in e n im irum il/a, quam om nes hom ines b itit.
Er licet D eus cjuiL-m S.Petro ac D iu 's a liis pot eft at em d am o nes e iie icn d ’ , & m m uotrejfuf-
cita n d i la rg itu sfit:h a n c tam en ip ji poteftatem conferre a ltis m in im e poffunt. Sic pariter nos
4 - * qtti~
 In L abyrinthvm ;
qnoq-, d Deo (fi apud Deum ifia accipere cogimur.Sic in Medicina. quoq, homo aliquid largi- m ftrru *
ri potefifed institutionem tantum fimplicem ac rudem . Verfid u m ipfum ex lumine natura
defumi- debet,eo modo,que Apolioli fum pfirunt a Deo. Pro exemplo hocfit.Apofioliexfiipfis
Chrifiu non p rad icaru n tfid ex eo,qui ignitis linguis per ipfos locutus efi quem ipfi magtfiru
habuerunt. Huiufmodi fchola Medicis quoque adeunda efi, v t nimirum lumen ipftus natu­
ra Medicum in jlituat ex Philofophia, ex Ajlronomid, non homo vero, v t in quo naturale
lumen minime effulgefcat. E t hoc v t commodius a vobis intelligi pofiit, decreui libros prin­
cipes natura lum inis proponere: v t ex ipjis intel/igatis, vbinam fchola Philofophiafunda­
ta fit, (fi quonam modo genuini illiu s libri quari debeant. Quo conficio, deinceps nec m ihi,
necvobis opus erit, v t porropapiraceis libris adharefcamus. N am cuilibet fanatico praconif i L ib rftfcu ’
aufcultare velim us:vbinam tandem fin is, aut veritas impetrabitur* Per. hos libros autem m fn r»U
fiduci nemo potefi. N.am in hisfolis veritas traditur. Hos legite , euoluite. Tradunt ac do-
cent illi, quomodoferuire pofiimus ac debeamus proximo, non ad dam num fed ad commodis.
E t hifce vobis, quicunque efiis, aut eritis pafiores corporum , commendo vnice illustres ac
laudatifiim os proceres Archiducatus C arin th ia,v t ipfis de naturali omni auxilio, in vobit
quod eritfidelifiim e p ro ficiatis, acfingulariter quidem ex ea propenfione, qua in vniuer-
fum agros quoflibet vbiuis gentium ereptos (fi fanatos optatis. Illius memores efiote, quod
Deus locutus e st Vir fapicns non afpcrnabitur Medicinam, ib i enim Deuspracipue, (fi
operatur, <y habitat. Dabam Cal.Augufi. Annofalnt. 1 5 3 8 .

PRAEFATI O
I N L A B Y R I N T H V M
M E D I C O- R V M E R R A N T I V M
' Do&oris Theophrafti Hohcnhcimij.
i

§ £ 4^1 V Iin errore verfantur, hi incertopaffu quoctwif feruntur, nec quofe tandem
conuertere debeant, exploratum habent. Cum vero erroresfedulb cauendifint:
opera pretium efi, ex errorib. reduci a d viam retiam ,qui praue am bulant, (fi
curari, ne a lij fubinde atque a lij iifdem auiis incidant. Hoc modo Labyrinthis
implicita quoque efi (vt ita dicam ) Religio M edicina. E rrare& fim ul jcire, boni intelle- M * d ! e » » t
Ilus efi. Sed errantium huiufmodi duo genera fu n t. jQui errant, (fi nec a d Monoculum , nec
portam, feu introitum remeare poffunt: fi cascorum more oberrant, qui tramitem nullum no-
1 ' . . / J
1 J /. . 1 • _ / tiumdu»
uerunt.H i etreumeunt quaruntque,nec finem vnquam tnuemunt. His v ia merus Labyrin- gtnet*.
thus e fi: ac quarunt, v b i nihil e fi, (fi tnueniunt,quod non efi, (fi quod nihil efi. A lteri
ad ipfum vfque Labyrinthi centrum penetrant, quod fi attigerunt, iam Monoculum (que
Minotaurum vocant) inuenerunt. Is inuentus Rex fit eorum omnium, qui intus refiant ac
remorantur, ib i ergo Monoculatus cum f u i fcien tiig lifcit ac dominatur. Error autem om- ^ i n o f lu *
niumgrauifiimus efi%quem ars facit. E t qui in fapien tia incerti am bulant hi labyrintho
, u o u b r .

intricatifiimo inuoluuntur, quos tandem tenebra obruunt.

H i autem per erroresfuos experimenta m ulta colligunt. Ambagibus enim obuiis om- En
itibusfepafiim infinuant, nec tamen portam vnquam peruadunt. Q ualis error plus verti- « n a n ib u »
ginis (fi bilis ciet, quam fi eatur in longum feu directum, verfusfiellas tenebrofas. In huiuf-
modi labyrintho inueniunt Experim enta experim entorti,fi fatuos omnes labyrinthos alios. “ n t *
Q ualis'i& tagifier, talis difcipulus. Q ualis faber tale infirumentum: Qualis ars,tale opus.
Et quicunque fub M inotauro, qui Monoculus efi, habitant, cocci fu n t. Eodem modo caca
etiam oportet effe ipforum fiudia , doctrinam, opera, fpeculationes, fapientiam , fden tiam ,
praxin, (fi- vifitationes. Sic ergo fine oculo Labyrinthum ingrediuntur. Ita , quod non vid et
oculus, nec ipfi vident. In hoc errore id infuper adhucgrauius efi, quod etfiquide viderent,
C 7 Minotauro fim iles effient,is tamen filu sfit, (fi negotij fa tis datum fibim et habeat in eo,n$

in errorem ipfi quoque inducatur. Ita ca t eros dim ittit. Vnicus enim oculus ad vnum latus
filtem peruadet. A lter cacus efi.
Iam vero in artibus, in fapien tia f i fidentiis errare, videte quam difficile fit (fi pe-
riculofum. Huc enim qui femel inciderunt, retinentur vfque dum ad verum ac genuinum
introitum remedrint. E t in hoc labyrintho aliquot m ille difeurrunt, qui f i tamen expedire
minime poffunt. M edicina laudem fibi quoque I udat arrogarunt: (fi a d mendacium hoc nec i n d c i
dum quidem erubejeunt, quod penes ip fis M edicinafit antiquifiim a. E x nationibus quidem
Z vn iu erfis u o u
 P ro fa ti o
vniuerfis ipft nebulones omniu anttquifiimi exifiunt.Quid vero-fiy _ qualis ipforum
t, medicatio
efi ?? Quid
cfi Quidfciunt
(ctunv.? quidprxfianDquidex
quid praflanHctuid ex libris
librisfuis
(itis hauriunt?In
hauriunt?In opere
opere nihilfciunt.Impofinras
nihil fciunt.i
exercere norunt. • D e o ipfi femper, & eius filio aduerfatifunt: & idem 'tam quoque faciunt.
E t qui qutefo tanta N atura gratia polleant illi, quam D e v s tamen ipfis fubtraxit, fy illos
ignominiofos contemptofque hominesfecit Velut fy in feffos , ac tam corpore, quam opibus
pollutos eos vna Vniuerfis reddidit, qui fuaprotectione ipfos fouent, aut quicquam cum
illis negotijhabent. Boni quicqnidnorunt, id ab extraneis efi. Non enim admedendttm illi Medici»
nam na*
educati, aut a Deo ordinati funt , fe d ad colendum tseum , fy ad ipft feruien- rionrs
tniactfit
dum. Hac fu it ipforum vocatio. ?rater hoc,quicquidvfiiam viterius conati funt, dolus arrogant
ac impoftura mera fuit. Medicina data gentibus efi. Ha medicorum prim a efy antiquifim a
fitnt. Hincfactum efi, v t Graci in Medicinam certatim irruerent, ex cattfiis multis (y va­
riis. Sed i» mendaciis adeoprofunde mctfifu n t: v t pofi Arabes ipfi quoque eandem prottin-
ciam fubire tentarint, velut fy N ationes vniuerfa cat era.E x itu s tamen ifiefu it ; quoplus
fapientia, eo plus labyrinthi. Intellectus enim humanus nihil erogat aut largitur. Is (olus Medici*
na i folo
dat medicina,in cuius ea manib.pofita efi.Tandem poflremi quoque dr nouifiimi accejferunt, Deo.
labyrinthum hunefy ipfi obtrituri. Et factum efi, v t nouifiimi tnuenirentnr optimi. Primi
enim frugi non fuerunt. Salus porro penes pofiremos efi. Extra hos de iUd altum efi. Vt ergo
labyrinthum hunc explicarem ac detegerem, fy veram eius originem (eu principium mon-
firarem , prafumpfi libros eos proferre, ex quibus intricata ambages cognofei ac difeernipof-
/ent,ac aditusfeu introitus fiatuerctur expeditus non ad Monoculu Minotaurum, fed ad il­
lum trinoculum, vna Deitate concluftm. In huius viis fi are & ambulare debemus. Et hoc
qui facit , beatus efi. Qui beatus efi*, is errore caret ac dolo, nec cor eius impofiurd vlla occu­
patum efi.
_______ i___________________________ ______________ _ ______i

T H E O l JHll AS T V S
L E C T O R I S .
V M deme fam a pafiim fpargattir, Leclor, quaf i is egofim , qui in Medicinam
veluti in meffem alienam falcem immitam , & non, prout deceat, per rectum
ofiiunrtngrediar: a quum efi, v t accnfationemhanc tempefiitie dilua?n. id hoc^
________________ ] difu rfu facio Picant illi mihi,quidnam fit perofiium rectum ingredi in me-
dicinami Vtrum per Aukenfixbi, Galenum, Mejnen, Rafim,&c. an per lucem ipf.its natura? id Mcd‘*
^ » i • • • *i* • i «/ /7 t* /j . y» unam.
Hic ehtmgemtnt introitus patent. Altuspranomtnatorum librorum efi: altus efi ipfiusNa-
uttira. la?n ergo difcretione ac iudicio opus efi, quodnam ex his ofiittm intrandum fit, quod
miniis. Genuinum autem ofiium Lumen efi natura folttm Alterumdefccnfumper tectum
prabet. Hac enim dnofibi inuicem non quadrant, non conueniunt. k.A liud enim funt codi­
ces feribentium, aliud efi Lumen N atu ra : aliud Lumen apothecariorum & hi<fmilia,
ifia ergo vniufmodi cum nonfin t, fy tamen neceffarium videatur viam vnam cjfe:confcn-
taneii efi librum eum legitimum cr authenticum exifiere,quem Deus ipfemet con(cripfitJi- '
ffauit, & congefiit. C at eri autem libri, qualiacunque aut confilia, aut opiniones pro fuo
modoprafiituant, ipfi N atura in hoc mihi derogant. Hoc tibi, LeEtor, fedulo repetendum
efi, a folo quodam a c vnico Medicinam progredi, nempe a Deo. Ab tpfo enimprin- Ao»
cipium fy fundamentum omne dimanat. Ipfemet tefiatur etenim, quodmedicinam mirabi-
lit er crearit. Hoc quid cfi aliud, quam quod dicat. Solus equidem medicinam in librum * * .
deferipfi: ibi quare & lege, ibi reperies eam. Vir autem fapiens eam non ajj>e?nabiturfcdfi »»•
ex Deo efi, illa omnino vfelur. Nemo enim fapiens efi, nijits,cui opera Det abominationi
non funt. Qm autem abominatur medicinam, in hoc nec Deus, nec medicina habitat. Vbi v*1
cemnifapientia Dei abesi: tum hec is adefl, ex quo illa procedit. Sic enim f i velis fieri Me- 'ap »*
diem, 1medteiham prinib ibi quaras, vbi ea efi,fi/ap is: nec eam ex teipfo indages aut i nue-
n itsl 'Ea )nim Rhetorica non efi, nonpartes orationis. Hinc defitme illam vbi deferiptaefjBUW<L
'Sic noti eyritbis.Et deferiptes hos librosromnes euoluc. Q ui cquid cum luce natura concor­
dat, iilfibtii/m ac durabile cxifHt. Cutit ed autem quodhon conuenit,merus Labyrinthus efi,
certum net^ introitum, nec exitum habens.M ultis quidem perfuafum efi,Jeex tpfo natura
lumine fcrivfifje. Sed nihil cfi. A liquid quidcprsefiiterunt : feci'labyrinthum pramat ure in-
grefiiftint. M thi^erifim le1fit, ipfos aliquid ah iis mutuatos effe, quibus gratiam hanc Dem
contulit.Ros illifupprefieruht, & marg.ititam in labyrintho initenerunt .Namporcis obiecla
erat. Sic crgb in legendo tegerent ‘genuini libripritno Mediciprimo legantur, in quibus ve­
ra omnis medicina tradituriisfotus Medicus illum ikai: 'fy abfque ip fi nihil efi.
C ap.
/
 ✓
✓
LABYRINTHVS
C AP.
<j)e primo £ 5 * fupremo Medicina libro^ex quo Medicus quilibet
artemac experientiamfuam defumere debet,
ex vnico [piritu procedit.
Sapien­
R i Mv s ac fummus omnis
tia quidi medicinae liber, Sapietia vo­
catur.. Sine hoc libro nemo
quifquam quid boni &: vtilis
expediet. Sapientia aute eft:
feire, non opinari: Vt quis omnia intelli-
gat, cura ratione tradet, vt vna fcien-
tia, vnus intcllcdusfir,carens ftultitia
fatuitate, carens errore & dubitatione.
In eo libro principium continetur & ve­
ritas, &: rerum omnium cognitio. Ex co­
gnitione enim res vniuerfx gubernatur,
difponuntur, & in fuam perfectionem
Deas fi-
pientix
deducuntur. Liber autem ifte Deus ipfe eft.
tom. Penes folum etenim illum, qui vniuerla
creauir, (cientia ac principium rerum
omnium habitat. Per ipfum prudenter
verfari fcimus in iis omnibus, in quibus
ambulare debemus. Sine ipfo nihil pro
sequo rogare, ftatuerc & impendere no-
uimus. Sine ip(b omnia ftultitia funt.
Quemadmodum Sol defuper nos illu-
ftratrfic artes omnes defuper in nos
transfundi debent. Quid enim fapientia
eft aliud, quam ars qux’d am , per quam
quilibet fuum donum ac officium fciat &:
cognofcat. Vtdiem ac nodem,leftatcm
ac hyemem ex nobis producere non
po(Tumus:fic multo miniis illud ex nobif-
metipfis depromere fcimus. Et licet ip(a
Medici­ quidem medicina naturalis fit, hoc cft,
na a quo
imperci- apud nos in terra inueniatur, vclut arge-
Mll
tum viuum, Guaiacum &c. eadem rame
nobis a fupremo illo libro monftrari de­
bet, ex quo difeamus, quid in medicina
fit, & quomodo id iniit, qualiter id ex
terra defumi debeat, quomodo morbis,
& quibufnam adhiberi oporteat.Corpus
enim medicina non cft, fed eft terra.
Medici­ Medicina cft id,quod in corpore inexi-
na reru
non eft ftit, quod terra, (anguis, caro non nouir.
corpus. Vnde fequitur, oportere medicinam ex
fpiritu eo promancre, qui in homine eft.
Qui ex eo eft,ad quem redit,is verus de­
Do&iina mum Medicine dflcipulus cft. Patet er­
curleftit
quodna go, dofhinam & cognitionem primam
pixceptu
ptunnm.
ede hanc, vt omnium primo regnum Dei
ejnaramiu. Hic conditus thefaurus cft:
harc fchola eft principij (apientise vniuf-
cuiulquc hominis in fuo officio. Hinc
cartera omnia nobis depromuntur. Si
i
MF. DI CORVM. *
i.
'
enim quarrimus, & pulfamu$,& in regno
Dei precamur, quid cfle poflit nobilius?
Terreni enim nos omnes fumus,nec ex
terrena hac fchola quicquam aliud qua
ftultitiam auferimus. Ideo docemur , vt
quaeramus difeamus in regno Dei, in
quo omnes feientia: cogditae funt.Et hac
v
do&rinam medicus conucllcrc nemo
poflit. Qui fi fors putet, naturam in re­
gno Dei non cfle conditam: perperam
omnino fentit. Nam ea ex Deo proce-
dit.Et licet quidem infidelis aliquis Me-
dicusfitfine quadito regno Dei, perpe-
tub tamen verum maner, fine Deo nihil *
fieri. Spirirus animat & vegetat,vbi vult:
nemini proprius eft, motu fertur liberri­
mo. Ideo ipfum quoque medicum ab illo
fua principia defumere oportet. Et fine
ipfo nihil aliud cft, qua Pfeudomedicus,
errabundus & vagi volacffquc fpiritus.Si
veritate artis difeere fatagitfhunc ipfum
omninb introitu parare neeefle cft. Hac
enim nifi introeat, afliduo quide magis
magi(q;difcet,fed ad veritatis fine nun-
qua penecrabit:ficiit de his Paul9 diferte
tradit,ac vniuerfos docet,ex quona qui­
libet fua feientia defumere debeat.Si cui
etenim Medico ars deeft, aut lapientia,
querat ca,ficut Apoftolus Iacobus docet
naturales virtutes &: abdita myftcria ex
Deo cognofcere Ic indagare.Nemini au-
tc hoc miru aut indignum videri debet,
quod im e dictu c ft, Deii ipfum primu libru
ejfe. Na quis nouit opus melius,eo, qui id
feciVHic vnus operis efficacia demoftra-
rc nouit.Quis vero medicina fecit,nifi fo-
lus DeusrQuis alius cft,qui ea nouit, nifi Deu*r0p
folus Deus? Sic ergo illa ex Deo defluit, nam n,ed,ci*
fe­
ficut calor a Sole, qui flores producit.Ita cit.
noftras quoque fcientias ex Deo mana­
re fas eft. Sic ergb audacter dicito:Quid
vfpiam in terra inuentum e ft, quod k
Deo ad nos non pertigerit? Is omnia fuis
manib. inclufic.Quse fi cx manibus illius AquiDeoom­
excutere volumus, tunc precando, qux- nia im«
petiida.
rcndo,& pullando id fien omninb opor­
tet. Et hxc via ad hanc fcholam'ducit.
•per vim enim, ac furca, hic impetrari
nihil quicquam licet. Is enim, qui prar-
ccpic nobis rogare panem quotidianum,
hoc ipfum quoque folJicirare nos iuber,
Z a qubd
/
 9

i 6% L abyrinthvs
qubd pane maius t e prxftantius e d .N o n qui equam aliud agunt, quam qubd fiib-
cnim in panefait em noHra v ita confisiit f e d inde t e indefinenter difcunt>& tamen i-
& in artibus & fc ie n tid ^ u a e x ore D e i pro- pfam veritatis artem nunquam a(Te-
c edunt.In ipfo nos faturari decet\te hanc quuntur. Et haec di&a in illos fint, qui
fatietatem, diuinam •, alteram verb ven- non D e i, fed mundi regnum quxrunt.
rris,lethiferam putare conuenit.Scientcs
enim t e fapientes in regno Dei inftar So­
lis fulgebunt. Hanc autem doctrinam a
D eo procedere oportet Sic vn u m q u od li- C a p . II.
* bet donum a Deo efi, qui nos orare,quaere­
re,Sc pulfare iubet,ac iimuldare promit­ D e fecundo M ed icin e libro, M edico em inen­
tit, quicquid in nomine cius rogaturi fu- do & legen do, v id e lic e t de
mus.Vnde liquet,nobis pro panibus noa firm a m en to . }I.
lapides,aut ferpentes datum iri,fed mul-
tb quid prxftantius. H oc ergo iam qui- M Irari, aut indignari non debetis,
uis Naturalis fcholafticus feiae, fibi illo quod ad libros papiraceos vos n6 bt* »•
ntuL
modo naturam omnino cognofcendam am andem, ex quibus medicina; princi­
efle. Hoc enim quod loquitur verbum, pia perdifcatis.Huius enim rei ratio con-
D ifc ite e x m e , accurati implendum eft: fideratione digna non eft. Scribunt ac
» aut fundamentum veritatis nullum pro- commentantur mixtim boni, mali,erro­
sintDeo diturum eft.Sine ipfo enim quicquid in- nes,fanatici,&: tam praua,quam proba in
omnia . 1 ^ 1 1
fcn«b*x. uenitur, id omne caecitas eft, &: tenebra? • vnumchaos congerunt,bonumque malo
fine luminc.Hac nimirum ratione fecrc- deprauant,tamque mifceliam foedam te
ta te myftcria natura? in nosdefeendere inconditam faciunt, vt, qui in flu&us il­
oportet. Hoc ritu magnalia Dei nobis los fcmel incidit,ad tranquillum iterum
panduntur. Hoc modo nacurx 'arcana mare elu&ari haud facile queat, omnefi
prodeunt per euni,qyica innatujapi cq- que certatim vno ftudio hoc moliuntur,
didit, quique gaudet >quoties ex illa dif- vc per plumas alienas fefe attollant, 8^
cim us, & Scripturam diuinam indaga­ noua iubinde alia aliis addant. Per fert,
mus, hxc omnia nobis patefacientem. Is bentes hos Mediciiia tota corrupta te
fi volucri vaga? fuum vidum prxbet: contaminata e ft, vt iam papiracci illi li­
quantb id magis nobis facicr , qui ad i- bri fidei reliquum nihil habeant.Et licet
pfius fimilitudinem fa&i fumus? Quid e- quidem fors aliquis vnum aut alterum
nim auicula aliud haber, quam quod a experimentum habuerit: tale id tamen
Deo accipit ? Bona enim omnia defuper fuir,vt per illud magis fcduccrccur,quam
dc coelo veniunt. Q uo in libro fi probe infticucrctur. Etftylus ipfcteftatur,ma­
verfati non fumus, tum videntibus ocu­ gnam fimplicitatem cum infcicia iun&a
lis coeeutimus. Hifcc de caulis cofultum in Medicina concurriflc.Icaque vosfeire
mihi vifum eft.vt libros Medicina? indi­ decet,longe alios ac diuerfos proftarc,ex
carem prius , quam de puftulis, feu lue, quibus medico difccndum eft,ac ex qui­
Gallica ederem; vt nimirum hocpa&o bus verum fundamentum dimanat. Et
primus ac genuinus liber, in quo omnia fine libris huius veri principij , exte­
Elementa prima ac principia, ad finem ra omnia mortua licera exiftunt, hoc
optimum t e perfe&iilimum ducentia, eft, xgtos procliuiys ad mortem prx-
condita funr,exa&e cognofcantur: ac vt cipitant , quam ad fanitatem proue-
per re&um odium , non per tc&um in hunc.
Humo- Medicinam introeatur,ficut Humoriftae Cxterum iam ad fecundum librum Firmi*
mc:um
nftxHtc tianfuerfim irrumpere fident, t e librum Medicina? , qui Firmamentum eft, ac- "inii*,
<lici' no
hunc pro nihilo cenfent. Q uodipfum tendite. H x c in legendi ordine fuc- ^
ex hoc nimirum pater, quia primo the- cedit prxdi&o primo. Si enim, quem­
faurum eum quaerunt,quem tubigo edit. admodum di&um , regnum Dei qux-
Quibus ob id rubigo etiam confertur. fituri cftis , extera omnia vobis adii-
Quale enim vnufquifque quxric, tale cientur. Sic adic&amentum aliquod
\ b i tbc impetrat. Ac vbi tuus thclaurus,ibi quo­ hoc etiam eft , in quod nos dedu­
faimu
honn* que cor tuum eft Nam t e hic voci cui cit,qui in Lumine naturx fubfiftic.Si-
m
n» i ., ibi compos fis. Idcbquc eriam violenter Cut per literas in librum integra do&ri-
tu u /nr
fias cor. 1 1
di&um Pauli corripiunt. Interim nihil na ita inferi t e deferibi poteft , vt eam
qui-

• t
 >

M e d i c o r v m .- 169
quilibet legere &Ccognofcerc potfic . ica in papirum illinatur : fc tamen non le­
in firmatncnco quoque liber pofitus cft, cus ac vrnbra parietis , autitrago fpc-
qui docet & explicat ipfius virtutes, &: culi habet, ex quibus cognitio perfe-
dodrinam coramonftrat. Non qubd per d a nulli dari poteft. Qui vero cognitio­
Alphabetum luam origin&m res omnes ne perfeda defiderat, is opus habet, vt
fiunantrfed quod origoea plane nulla fir. oculos defigat in eum, ex qno vmbraaut
Illud,quod in Alphabeto compcchcndi- imago in fpeculum traiicirur. Illum ii
tur,extrinleciisAlphabeto aducnit .Inftr-. reda intuearis, non falleris, ncc fpecu-
num en to autem ipfa origo & liter a ipfa res culo opus habes, cum vilium ac proco-.
vna fu n tt Exemplum. Arbor,qua: hicftar, typum ipfum videas. Exviuo enimprin-.
etiam fine Alphabeto nomen arboris ha­ cipium ac fundamentum oritur Sic ergo Libnroc
bet, necAlpbabetoindiger.Sed fuo ipfius libri penna deferipti in medicina perfe-
indicio tegatur quid fit, quid ferat, quid d i non fu n t, fed tales funt, quales vi­ pp tie rfciru-
fti.
in fe habeat,ad quid conducat,fine omni des : hoc cft , nulla arbor ex penna fen
papiro,atramento, ac penna/ Sicut ergo fcriptura,fed cx feipio nofei vult. Nec e-
arbor (eipiam d d erib it, nofque docet, nim externum arboris nofcenc^Mfn cft.
quid, &: qualis fit: na cum libro Firma­ Quod internu exiftit,idarbor eft. Cibus
menti quoqi comparatum eft, ex quo o- cibus non eft, antequam fanguis & cai;o
rigo fcu principium Alphabeto lpii con- fiat: tum demum rationem cibi habet.,
fertur.Quia vero idem aliter atque aliter Quod os edit, cibus non cft : quod an­
homo tum dat, tum accipit: ideo iam li­ te m fanguis ac caro e d it, cibus cft. Sic
quet , quod ne quidem vero ac genuino nobis non ex fpeculo di icendum eft.
tuto crcd» queat, mfi id per hunc fecun­ Quod enim nofcendum e ft, in fpcculo
dum librum probetur, non ieciis ac auru non exiftit. Er harc natura ac ratio J i -
per antimonium.Et qtii hunc non edidi­ brorum c ft, firmamentum verb vnicum
cit librum, is medicus ncc efie, nec dici eft. Paul6 pluiquam« ignominia ac pro-
1 1 K
M
XUID
edico. #
Cur Ir-
poteft. Hoc enim munus ac officiu Me­ brum eft , quod in his libris Medicina: uctluaS'
biu ho- dici eft, vt quemadmodum quis librum legitimis Medici tam obftinate ftu-
jninum
credi no in papiro legit , lic pariter firmamenti dere nolunt, fcd infiditiis aliis libris
poffio
ftcllae legantur, &; velut litcra: colligan­ inutiliter tempus omne dctcrui t , quo­
tu r ^ tandem cx colicdis verbis
•I
fenten- rum litcra rame mortua, ac ientccia ipia
tia ex ftr uatur* Sicut enim cuilibet verbo exanimis cft, ficut opera ipibrum de h6c
fua peculiaris vis eft, &. canicn id in fe- quoque tcftancur. Ncc enim hoc apud fc
t \ ipfo lententia non habet,cu illa per plura expendunt, quod fi quis dicae, Ille lib et
perfeda vocabula integreturifie ipfas medicina, fa i ju s eft , ipfum verum eile
Firnu
mcoto quoque in firmamento ftellas colligi, & nulla alia probare ratione poftinr,quam
Iimx. firiltamentalcm lcntentiarn,hoc cft,vnf- per folam illam literam. Si liber proba­
fldtx»
ucrium fundamcnrum in vnum iungi & ri d eb et: debet ex eo omnino probari,
cxftrui nccclfe cft. Et ficut cx-epiftola, e ex quo cft. Sic Euagelium ex Chnfto,cx
diftantifiimis locis accepta, mittentis a- Chrifto c ft: &c naturalis liber ex natura,
# • ^

nimus capi &: cognofci potclbita pariter cx’natura cft.Si ergo ia naturalis liber fir­
cpiftola: modo ipfius firmamenti fenfus mamenti cognitus minime cft , quomo­
ac animusnobiscnunriatur.Iam ergo vos do. is per imaginem Tpeculi &; vmbram
medici dcinueniedo tabellario idoneo, probari queat ? cum non cognofcatur il- *
illuc qui eat,& inde redeat,fedulo difpi- lu d , ex quo imago procedit ? Qifisalius
citc. Et hac ratione liber hic medicina: tignarij efie liber polfic, quam fecuris &: •
Firmi*
fecundus aperiri &: legi debet,. Iftc liber lignumjQuis alius ccementarij,quam la­
mcitili. neminem fallit : ncc t'criba..fal{u$ illum pis &; cccmcntum ? Sic-pariter,quem a-
beuDeo
fciipfOJ, confecit. Dcfcripfit cum ilee,qui ad do­ jium habere librum debear Medicus,
cendum non papiro nulla opus habet. quam hunc ipfum * qui honpines.^:
f
Ncc enim is ignorauit fore vt Pfeudo- lanos Se aegros facit ? Cognitiqnem
mcdici furgant aliquando,qui calamo li- hanc omnino manare nccetfe cft cx
• »

niftro fcriptun fine. eo , ex quo cft , fecundum ,qucm i~

%
Et talis via eft medicinam ftudendi. pfa quoque fpeculi imago ccnieri de­
•

Talis liber cft Academia: M edicx.Talis bet. ifte liber corpus eft : hoc legen- vbi c4»
dcfcrip^or Medicina: eft. Tales morbi dum M edico eft. Quod eiuna Chn-
deprehenduntur in principio ac fine. ftus inquit, v b i corpm e f t , ibi congregari bi arte»,
Quod fiquidem liber hic firmamenti aquilas. : diduxn hoc ipii quoque lumini
Z 3 natura:
 ±70 L abyrinthvs
nacurx accommodari potefi:. Nam vbi Qucmadmodu cx altero libro Afirono-
medicina e fi ', ibi quoque congregantur rrucus medicus fit: fic hic Philolophicus
Vbi c a medici. Si ergo vnumquodlibct ad fuum Medicus cx libro Elcmctorum gignitur.
danet a- cadauer properat, & ex eo /arurarur.nc- Quid is enim interius, hoc eft,jin fioinfi
gitilx:
ccfie quidem cfi, ipfum firmamentum ne,nouifie qucatfHomocnim efi corpus
librum efie, in quo cadauer luminis na- Phyficum: fic Elementa limt corpusLi-
itiutS' turxiaceac. Vbi artes: ibi artifices quo­ mi. Et corpus Phyficum oritur cx Limo. iuElcmfla nrcor*
CC$4
que congregantur. Sic medicina fic artes Vndc etiam Limi cfientiam retinet,ficut ?M u
mt.
corpus funt, fic firmametu cfi pars corpo­ filius efientias patris in (anguine ac carne,
ris. Ideo ad corpus &locum illum con­ veluti id homini conucnit. Propterca Eitmea
gregari medici debent. De hoc ergb fc~ cum quaruor Elementa Matrices fuit
‘eundofibro ira iudicare,fas minime efie, Phyfici corporis > fic nafccncium terra?, pbjrfiu
vtcartaceis iliis librisacquieicaris, quos ac mineralium,fic Tercniabin,imprejlio-
vnu/quilibet veiut ventus arundinem numque, ac ex ipfis tam mala, quam bo*-
pro fuo arbitratu verfat,flc&ir,fic difiicit: na, tam falubria, quam in&lubria, pura,
fcd penetrandum fic pergendum efie ad impura, fpinx ac ro(x, aurum ac talcum,
vcrum'prmcipium ac fundamentum (fi- grando fic ros,manna fic nebula.ficc.enaf-
cutiplx quoque aquiix ad cadauer ad- canturridem eodem modo in homine
uolant) vnicuiliber ad fuum cadauer, quoque euenit, vtinquouis ineft virtus
& quo cibetur, vt artis plenam faturitate cardui, fic Iilii,fic argenti viui, fic auripi­
leu cognitionem adipifcatur. Et ficuc gmenti, fic exterorum. Et ex ipfo iimili­
imago fpeculi docere ac fundamentum ter omnes quoque procreationes iftiuf-
demonftrare minime poteft: fic multo modi procedunt. H xergb iam funt in­
minus calamus verum principium aut firmitates hominis, vt Medicus illas ge­
fundamentum ftarucrc poreflr. Idcb o- nerationes omnes fciat ac cognofcat: fic
culos aperite, fic operam date, vt ad ve­ non cx phyfico corpore primo: fed pri­
rum cadauer aduoletis. mo cx corpore Limi: poftea ex phyfico
*
♦

corpore, ita nimirum, vt corpus limi li-

C a p . III. teranl exprimat,fic verbum integrum fa­
D e M edkind terti0 lib ro , cuius corpus in ciat, fic verba coniungat, vt lententia gi­
Elem entis conji/lit. gnatur, hoc fcilicet modo, quidna fphq-
ra terrea in phyfico corpore fit,quid car­
Elemeta
& hom o
P
q u itu u
U c CO-
Rxter hxc vero di£ta lia&cntrs, co- diaca Phyfica in corpore Limi cxiftac,Sc
uenit etiam medico fanitatem fic fic deinceps de exteris omnibus, co ta­
morbos Elementorum nouifle.Elementa men perpetuo feruato ordine, vc corpus
h«rcant.
enim fic homo cognitione multo ardiore Limi praecedat phyficum, fic cx geminis
deuinciuntur,quam'vir fiefocmina. Id fa­ iftis, veluti per atramentum fic calamum
cit concordatia vnionis, quam Elemen­ textus fimul 8c glofia procedat. Hxcfci- Sanitatis
ta cu homine habent, Sc vicifiim difeor- re omnia decet Medicum. Ac quemad- botST
dantia,quae inter (virum 3c foeminameft. modum pili noftri capitis a Deo nume- JSJJ'
Et quia vna fanitas , vna infirmitas, fic rati funt: fic aeque praecise medico tam
coaequalis a&io vtriufquc eft : fciendum morborum, quam fanitatis generationes
eft, quxnam ipforum conditio ac natura innumeratib efie debent. t

i fit. Ea enim qualis in externis mundi E- lam vero Elementum auodlibet in tres W cm,w-
lcmentis exiftit: talis intus quoq*, in ho­ pxrtes dtuijum j -r
ejta :quae tame- omnes vnius *wM
1 an,P«-
mine eft. Hic enim vna cft adio. Nam apparentix, formx, coloris, figurx, fiC uqwi.
quemadmodum ex terra arbores fuam rationis exiftunt: nimirum in Salem, qui
fatietatem fic proprietatem accipiunt:ita Balfamum quoque dicitur ; in Refwam,
fimiliter Schomo. Etveluti videtis, ex qux fulphur etiam v ocatur: Sc in liquo­
terra ftores, fic res varias enafei: fic fic cx rem , quem etiam Gotaronium vocant. .
aqua mineralia: ex chao Ros fic Pruina, Exhifcc tribus vniuerfa pronafeuntur
cx igne Meteoricx imprefilones produ- nimirum procreationes elementorum
E\emeu cuutur. Sic Sl in ipfo homine ^Elemcn- corporis Phyfici. Htfc tria vnumquodh-
. . _ f f __ • f ___• _ * t\ « _» 1 A 1
'neSSn* ta cffentialitct inexiftunt, Scin illis fi-, bet corpus conftituunt* ac corpus quod-
tuhtet miles omninh fpecies 5c generationes uis nec plura, nec pauciota tribus habet.
fnfunt.
5-^ ^

fiunt Qui ergb exteriora non cognouir, Tria hxc generant metalla •, tria hxc gh &!
vclut cx libro, in quo ftudete Philolo- gnunt mineralia: tria hxc lapides, ligna,
s phum decet: is nec interiora nofcct. herbas, ficnafcentiaommatam animata,
quam
 1

M edicor vm. zyt

quam non animata conftituunt. Ipforum quxrcndum: cuius Naturx? Phlegmati-
tamen alia eft natura ad metalla, alia ad cx. Cum enim phlegma mucus narium
carnem Sc (anguinem, alia ad ligna.Qu^ fit: quid id ad vencre.?fed hoc modo que-
tamen omnia medicus minime xftimat, rendu potius eft:Cuius Elcmenti?Aqux,
fed interiora refpicit, quas ipfi pro fubie- Terrx, Ignis, Aeris.Ita enim fubfiftit ref-
&o funt. Et ex Elementis ipfa nafcuntur. ponfio. V t,cx quonam Elemento natus
qu* ex Sciendum iam cre6 vobis eft,qubd qua- morbus cft?Ex igne,non cholera:ex ter­
1'1° Ut- , 1 • * .• .
tuor ha: matres tali ratione Sc conditio­ ra, no Mclancholia:cx aqua,non phlcg-
ne in homine gignant/ nimirum ex.Ele­ mare: cx acre, non finguine. H xc nimi­
mento terrae producuntur fuxfpccics:cx rum quadrant, non illa hoc eft Melan­
Elemento aqua: fux fpecies: ex Elemen­ cholicum, cum nec ipfi coelo, nec terrx
to ignis fux fpecies: ex Elemento chaos de Melancholia quicquam conftet:Hxc
C o n tta -

cxl\l fux fpecics. Quemadmodum erg6 ex eft cholera,phlegma, (anguis, Scc. cum
VDO^UO
(]uz na- terra nafeitur fism m uia & Maxdragera, in fuo procefTu ipfa narura horum nihil
icuntur. qua: cotrarix natura: funt quidem, Sc ta­ vnquam noyerit. Hoc ergb modo fi Me­

men cx maere vna gignuntur: fimili pla­ dicus Elementa ipfa perdifcit,in genera­
ne rationi Sc morbi in homine cx Ele­ tis omnes facile morbos inucnip, quibus
mentis producuntur.Ncc dicendum eft, hominem occupari accidit. Et qualis i-
ex Elemento terrx nihil nili frigidum Sc pfa flammula eft: talis quoque flammulx
ficcum prouenirc. Ej lic fimilicer etiam morbus. Quid ergo opus eft, multos paf-
de Elementis exteris intelligendum eft, fim te peruolitarc libros, Sc de veficis,
f quod ex aqua non folum aqucum,aut cx vndenam fiant, perquirere? Si, vnde li­
h acre folum aereum proueniar.Nam mul­ num paluftre, vnde vrtica» vnde melo­
ta etiam prxtcr naturam matris fe ha.be- nes, vnde plumofuni nafcacur compertu
S tia emergunr. Q uis enim dicar, matrem habes: tunc fingulorum quoque morbos
> in fcfe harum rerum complexionem co- ac fpecies cognoueris. H ic vero vbi tua
tincre?Nemo. Vbi complexiones cnaf- cholera adufta Sc melancholia? Ex gene­
cuntur, ibi complexio non inexiftit, fed ratis procreatis, Sc filiis filiabufcp Elcme-
tr procedit ea cx temperamento. Ac tem­ rorum corpus Phyficum in fuo morbo'
peramentum ipfnm in fe fe continet om­ cogno fccre, Sc fpecics in fpecic, materia
s;-4 nes complexiones, gradufque, quos ta­ cx materia, hominem ex Elementis d if-
f i men nondum quifquam numerauit, aut cernerc Sc iudicare debes. Et quos * zene- qaama*
c/ Jtf0,bi
i in AJgorifmum retulit. Infunr enim illx rata in nafccnribus primis morbos exhi- d o va-
6c

:?
/ -
temperamento,quemadmodu formx in benr, hi Medico perdifeendi funt. Nam gZofan-
1** *L Jigno.Quafcunq; formas cligas,cas ex li­ per librum quatuor Elementorum def- dl*
t< gno fculpere po/fis,fcu ftatux fine, /eu a- criprum hominem reperiet, non expref-
Jiud quiduis.Eadc etia ratio eft corporis, fuminpapiro Medicorum voluminum,
quod coplexionespromit,ciim id tamen cx libro Elcmenrorum minime produ­
i
coplexio non fit. -diquu vero eft medicu ctorum. Nemo cx fc librum aut textum
l!
ifta intclligcrc, hac de caufa, ne fors ali­ condere poteft. Natura rexrum facir:
Humo* cubi qualitatibus Sc humoribus inhercar: huic Medicus gloffam addir. Iam vide,
rei" ex
jlodua- fed elementa ipfa, fcu matrices, horum qui quadrcntjtua glo(fa,S c Elementorum
tat
procreationes, ac fpecies indicet, non rcxrus?Sic nimiriim,vc canis Sc balneum.
humores. Non, vt dicarur, cuius humo­ Ira ergb tuam defcriprionem fumiro,
ris? Melancholici. Nam Melancholia- qualem Elementa in fefe habent, corpus
t* nihil eft, nifi fatua, infana, Sc phantafti- f c i l i c c t qu o d lib e c pro fua narura Sc con­
f
ea infirmitas, haudquaqua vero quacuor dicione ccnfcndo, prour magnalia Dei
' iftorum Elcmenrorum columna. Sic nec ordinata & ornata funt. Nam quod li-
hocita quxrcndum eft, cuius comple- gnum putrefacit, id putrefacit etiam
!a0m. xionis? Cholcricx.-vcrum Calidx Se<ftx. hominem. Et quod vermes in homine
Nec enim vel cholera iftorum quatuor gignit: idem c o s g ig n it etiam in fruch-
columnaeft, verum eft morbus. Ita ncc bus. Hac nempe ratione in fc h o l a d if-
h o c quxrendum eft, cuius qualitatis? ce n d u m ifta e ft: vb i M ed icin a cradicury
fanguinex. Nec enim fanguis ex quatuor fecu n d u m lucidam veritatem, non in­
'columnis vna eft, fed ipfum corpus ve­ tricatas ambages.
narum, ficut vinum in dolio. N ecica
z C a i *.

h»
 4

/
<

17^ LA b y r i n t h v s
fp c c ie s infunt, h o c d ifcrim in e, vt aliter
C a r. IV. in Elementis, aliter in homine corpora­
litatis Si fubftantiar, non v er o proprieta­
Ve libro phyfico, ex quo Phyficu m corpus in
tis ra tion e co n ftitu a n tu r: & tamen in
Microco/mo cognofcitur', hoc eft, de li­
h o m in em vmformiter incidere po/Tuur.
bro A»atomi* maioris.
Prout enim membri, ita morbi quoque
Einceps autem Medico quoque ratio eft. Ita alij funt vermes mediillz,
D /ciendum eft > quam varia: fp ccie s alij inteftinorum. Et ex rebus huiufmo-
co rp o ru m in v n o P hy fic o corpore exi- di oritur caufa m o rb oru m in hom ine.
ftant: poftquam nimirum jibrum rertiu C red itu m a c ftatutu ha&enus eft, vniu$
e d id icit ,&: ex illo co gn o u it,q u x vniuer- tantum generis languinem in venis con­
/orum Eiementorum ratio, natura ac tineri vniuerfts,vnius etiam natura:,qlfia
conditio fit.H oc fa&o,Monarchiam jfta nimirum is omnis rubercft.Sanguis enim
m u n di in ip fo quoque homine quarrere 'calidus &c humidus perhibetur. Sed/c-
& in uenire idem debet. Quarti *
ergb
w
libri cus res habet. Sicut enim varia: natura: ***"'
argumentum hoc eft, vc inreiligatur,nec ligni funt: ita & /anguinis. Nec putandu
plura*nec pauciora iliis in corpore quo­ eft, arborem vnicam ad hanc in/htutio-
que Phyfico reperiri. Ac vt memoriter nem fu/ficcre. Id ab exemplo arftima : vt
Medicus noui/Ie deber, quot /pecies /Inc cum arbor fecundum caudicem &emif-
lignorum, lapidum, herbarum* &c. /ic /itios ramos fuos confideratur.Talcs quo­
ealdem /pecies in homine quoque repe­ que fiunt rami venarum in homine. Et
Om nia
amus in riri omnes ftacuer,non ea tamen ratione, hic vna /altem natura eft? Sed tales non
?u°nT^ ,n Elementis fubfiltunt: fed modo funt arbores omnes iundim, aut iundim
faniraris aut fpccie morbi in homine omnes rami. Ita ergo deprehenditur,
cu m
omninb inueniri debent. Aurum in Ele­ venas multiplices e/fe.Sic multiplices
mentis aurum eft &: rcfcrt.In homine eft ramos cuilibet caudici peculiares. Ex
naturale conforratiuum,ficut fuis capiti­ his iam fequitur ven a Cyprejsi , vena hac-
bus docetur. Itidem &: de Elementorum CArum, vena Rofifmarim , crfim ilitcr Hinc
ceterorum iudicandum eft fpccicbus, ergo fanguis non manet vnius e/Tcntix
quod eodem modo in Microcofmo quo­ &; natura:. Et hic liber genuinus eft, ex
que reperiantur. Qui ergo fpecies in quo Anatom ia depromi debet,vt homo
Phyfico corpore diiuaicare &c nominare Elcmencorit & Microcofmi fubftantias
poteft, hoc modo: Hoc in hom ine Sapphy- 8c proportiones, 8cc. cognofcat & con-
r u s e fi, id M ercurius ejl, illu d cuprcjph eft, ferat.Nec enim id fatis eft,hominis cor­
hoc flos C h eiri, & c. is in libro Phyfici cor­ pus fons confpici .* poft diiTecari, & pe­
poris apprime verfatus & eruditus eft. Et nitius iterum introfpici.* tandem coqui,
fi hoc pado fpecics corporales exade ac itertfn peruideri. Idem etiam ruftici
nouit: tiim demum Medicum agere, & norunt facere. Haec ergo methodus co-
fuam Theoricam ftatuerc ipfi licet, quae fifterc nonpoteft. Exemplum vobis tale
^uau*
iii non fpeculatiua e/fe, fed ex pradica naf- offero. Quot fpecics fune in aquis: tot
ci debet,ex illis nimirum libris omnibus, etiam in (anguine : hoc eft. Si corpus
quos hic trado ac trado.Non enim con- Phvficum in fuum Elementum reduce-
ucnit, cx fpeculatiua Theorica pradica re, &: vnicuilibet Elemento fuum corpus
manare: fed cx pradica Theorica pro­ aiT)gnare volumus-.tunc fanguis erit Ele­
cedere debet. Sic ergo haec pradicacft, mentum aquae. Et licet fanguis quidem
ficut id hadenus traditum e ft, Sc porrb vniuerfus caleat:aqua vero omnis eodem
docebitur libris fequentibus. Quod fi modo non calcat: tamen nec omnis fan­
ergo Medicus concordantiam Anato- guis a natura calidus eft, ficut nec omnes
miae vtriufque fabricationis, machina: aque calidae exiftunt, fed is calorem il­
m\ndi, Phyfici corporis hoc modo in lum extrinfccus a falc Phyfico concipit,
partes aequas diftribuit, & cuilibet fuum quemadmodum calorem terra a Sole
locum afiignaui.c: tum confequitur dein- haurit. Et ficut ignis calefacit: fic in ho-
ceps,aUummovbum exiftere inoffe,aliu mine quoque ignis Elementaris
in carne, alium in (anguine : item alios Elementa calefacit, vt dictum eft. A So-
vermes in ligno, ahos m herbis, alios in le terra incalefcic. Sic itidem a Sole ho-
- foliis, &c. Et quot funt fpecies corpora- minis incalefcit eius Elementum tenx,
les tot numerantur genera morborum: aquae, &c. Nihilominus tamen natura
hoc e ft, vnicuiUbct fimiles in numero eius manet, qualis data eft, nec altetum
► . . illam
 M edicor vm. 17 J
illa frigit aut deftruit. Quia vero mudus niat,montes in Hifpania aureos cfTe Iam
caler, ex eo non fequitur, ipfum calidae ergo tandem iadicatc ipfimec , an non
e(Te naturae. Hoc enim in ipfo frigidum, grauibus de caulis huiufmodi vobis do-
illud viciflim calidum eft , ficut iam fae- drinam tradant ? H xc enim plus funda­
piiis rccenlitum eft. Omnia vero hac menti habet, quam libri reliqui vniuedi,
indicare norma debetis, vt ante omnia quos calamus vnquam peperit. Illorum
corpora Elementorum per fpecies in v- enimfcnptores homine ex fpeculo de­
numquodlibcc Elementum reducatis. pingunt , quod tamen in fe nihil nifi ex­
Eadem enim intus corporis Phyfici ra­ ternam imaginem ^ n t i net, nec incerni
tio e ft, quae foris ipforum Elemcntoru. auc poftici hominis vel tantillum prefert-
Sic & cum dicunt, vnam efTentiara feu cat.Non ergo ipfi aliud quicquam agunt,
naturam odium effc,perperam id dicunt, quam qu6d vitulus nouiter cxftrudam
offa n» Sicut enim fimplicia ligna funt: fiefimi- portam intuens.Et vitulinam huiufmodi
omnia»- \es diuerfas fpccies offa quoque habent. fpeciem ac imaginem pfeudomcdici no-
n,M 01 . » i 1 -n
m*. Ita & de vento nugantur,vmus illum na­ ftri plane pro columnis fitillis ftatuerutic
turae efle.Velut enim a caufis diuerlis ve- & erexerunt.
ti fiunt : ita diucrfac illi quoque fpeciei
funt. Idem omnino etiam in homine
verum e ft: quot caufie, cor colicae. Hoc C a p . V.
modo librum in Phyfico corpore accu­ D e libro A lchym U ,ftn e quo nemo fieri m edi­
rate diuidi oporter, ac attendendum fe- cuspoteft.
dulo eft, ne per fallas delcripriones de­
cipiamur . quas audores noiyiulii-aiiter,
ac dccct , in Philolbphiam- intrudunt. F Vturo Medico liber hic quintus
riam omnino addifeendus cft:qui ta- fi*
Horum enim fi opera aut Volumina e- men propter nomen fuum multis haud fu'
_

lura c6<
nenda.
uoluas, videas, illorum fundamentum admodum acceptus vcnict.Qui verb vir
ex mera phantafia, &c inani fpeculacio- fapiens id odifie poreft,quo aliqui teme­
• ne procedere, fu per quo nulla Philo- re abutuntur ? Quis Cyanen ob id ode­
fophia, aut Mcdecina cxftrui queat. Ex rit,quod pidor ex eo petulans quid ma­
?:»iofo- his elicite,conucnire, vc Philofophus lum vc fingit ? Quis lapidem oderit,qubd
tiait, 'ia 1 pr.eccdat , &: Medicus fequatur, hoc a Latomo corruprus fit ? Sic quisAJchy-
eipitme
Acus. eft , edi in hbro ipfius maior mundus miam oderit,qua: in n o ce n s eft ? Odium
primo poni ac explicari debear, tamen huic debetur, qui nocens eft, qui artem
id proximum cfte dccer, vr is illico con­ non tenet,nec ipsa rede vtitur.Quis odit
feratur non tantum cum fpecicbus ge­ hunc.qui neminem lxik ? Quis vjtio dm-
nerum, fed &: vr lo c a , ac proceftus o- bit cani,fi cauda prehenfus prehenforem
ltmcs Cofmographia: &: Geographia: ad mordeat ? Verum Carfar in crucem agi
Cotino Phylleum corpus referantur. Nec enim iubct,fuicmne, an rem furto alienaram.^
jraphia
4c Geo* liifflcit vnam Cofmographiam & G eo­ Furem aibitror.Scictia ergo propter nef-
raphia
UpIcX graphiam clfc. Duas conftitui oportet,
J
cientem contemptui clfc minime deber.
veiut duo quoque mundi fune, Mnior &c Scientia vero vel ars jpfa talis eft,qua:
minor. Nec committendum eft, vr per v/us Sc n cce fin a tis magna: exiftir. In qua AJchi-
mia vti-
fubftantias,&: quas oculi vident,carum cum Vulcaniars in ferra f it : fcitu ia opus Jna? dc
nec effi­
imagines ab hoc feducamur. Vere ergo eft, quid Vulcanus po/fir. AJchvmia ars c ti*
& eleganter a quibufdam di dum cfi,f'b i eft: Vulcanus eft artifex in ipsa. Iam qui
Vhilojophus definit tibi incipere Medicunt. I d- Vulcanus eft, arris poreftate habet.Qui is
que hac ratione fit: fi PlnJoIbphusnimi- no eft,nec huius vim habet. Arte hanc vr
rum maiorem mundum fecundum coc- ccrtius.cognofcatis,repetendu primd eft, >
ium ac terram, & omnes horum gene­ quod Deus ex N ih ilo res omnes crcarir, p«“*o**
rationes probe cognouit : tunc indu- ex N ih ilo , inquam,L ^f/iquidH oc A liq u id omni»
ftria aflccucus eft,qua; ad inceiligendu Sc feme eftdemc id dat fine /u£ pr^deftina- tec“'
noftedum muduxn minorem requiritur. tio n is,fu i olficij.E t lic e t cx N ih ilo vfq ; ad
Et qui non hunc Pluioiophiae cludum fine omnia crea ta fu tm ib il rame eft,quod
/equitur, is ad microcofim cognitionem ad fine inregrufir,h.e. v/q; ad fin e,n o au -
polfidedanipJaneineptuseft. Nec quic­ ccinrcgru plane vfq ; ad fin e,led Vulcanii
quam aliud eft, de nacura hominis quod illu d perficere op ortct.E d v/q; res o m n es
feribir,quam quod de coloribus profite­ creata: fu n t , vt in manu noftra p od ex e-
tur ccccus. Ita tantum opinatur, ica fiom- xiftar,no ta m en vn diq u aq ; p cr fcctx . Li-
 I

274 L A B Y R 1 NT HVS
gn u m a d fuum fin em in c r c fc ic , fcd n on harc iam materia eft vitima. Qunnquam
ad carbones.A rgilla n afeitu r, fcd n on ex poftea alia quoque A lchym ia accedat,
feipsa olla fit. Ea etiam ratio cr cfce tiu m fc ilic e t in firm ita s, qua? materia prima
reru m vniuerfarum .H unc e r g o Vulcanu e ft : Cui fu c c e d itI d eclin a tio,m
7
a teria fc-
fed u ld n o fcite.R cm ex em p lo ex plicabi- eunda. Tandem m ors, materia vitima.
Mh i ad rtlus-^ cus creauir ferru quidem: fed hoc P orrb au tem materia prima eft putrefa­
6acmvu uontquo d ipfum futurum eft,non/oleam ctio. H uic proxima confumptio. Vitima
VaJm: equinam,non fa lces,n on gladium . Ferri eft puiuis & terra.S ic natura nobifeum a-
czestiun fa lfem mincram ncf&is d ed it:cx tcr a ign i
efle. gir per creaturas Dei. Ex quibus tandem
mandat,& V ulcano,ignis magiftro.Quia ad inftitutum meum confequicur, quod
ergo Vulcano caeccra commifla fime: ob „ nihil creatu fit, ad materiam vfque vJti-
id ars proba eft.Ni enim proba eflet, Vul- mam perfeCte. Ad materiam tamen pri-
canus nihil commodaret. H i nc ergo fc- ma creata omnia funr. Q ux poftea Vul­
quirur, primo ferrum a (coria (eparandu canus aggreditur, &: beneficio artis Al-
cfie : & poftea cudendu,quod artifex po~ c h im itx ilia ad materiam vitima redu-
ibit. Et haec Alchimia e ft: hic fufor eft, cit.HancArcheusjVulcanus interior ex­
Vulcanus diCtus. Quod ignis operatur, cip it,q u i circulado Sc preparado pro cu-
A lchjr. Alchimia eft , etiam in culina , etiam iufquerei natura & differentia, perfub-
mia qua
Jis. in ’ fornace. Qui ignem moderatur, limationcm, deftillatione, & rcuerbera-
Vulcanus eft, etiam coquus, etiam ca- tionem coiophonem addit.Hafenim ar­
lcfador. Eadem etiam medicina: ra­ tes omnes intuS in homine non miniis
tio eft. A Deo ipfa quidem creata eft, ac foris in Alchymia praefigurantur & o-
nt>n tamen ad finem praeparata , fed in perantur.Etin hoc differunt Vulcanus&:
fcoriam abfeondita. Iam Vulcani otticiu Archeus. Haec nimirum Alchymia eft, vuia.
eft,fcoria a medicina ipfa fcpararc. Quae quae,qubd finem fuu affecutum eft,ad fi-
de ferro inteliexiftis, eadem etiade mcc ne dirigit:plumbum ex minera in pium- ]Juo ent
di-

decina vera funt. Q uod in herba oculi bum deducendo , & plumbum porrb in
Medici* vident, Medicina non eft. Sic necSjuod id fingendo, ad quod facit fcu conducit
tu non
cltquod vidcntiin lapidibus, in arboribus, Scoria Hoc pado funt Alchymifhe mctalloni?
vident
oculi» tantum vidcntrintrinfecus vero in fcoria itaexiftunt Alchymiftar,quiin minerali­
Medicina codita eft.Primum ergo aMo- bus operantur, &: Antimonium in Anti-
dicina fcoria remoucnda eft. Hoc facto, monlum,Sulphur in Sulphur, Vitriolum
prcftoMedicina erit.Hcc Alchymia,hoc in Vitriolum,Sal ad Sal rcducunt.Sic er­
officium eft Vulcani, pharmacopxum & go cognofcc, Alchymiam id foliim e(fe,
elaborationem medicina: agentis.Et vc- quod praeparando per ignem impuru fe-
luti fa:pc accidit,vt aurum aut argentum parat,&: purum elicit.Quanquam nono-
alicubi purum reperiatur: fic Medicina mnes ignes vrant: & tamen omnes ignes
quoq; aliquado pura inuenitur, cuius fc- lunt, ac ignes manent. Sic Alchymiftx
paratio poftmodum co facilior eft, ficut quoque lignorum funt,vttignarij, qui li­
puru auru quoqjfalte fulminatione & v- gna praeparant ad ftruenda aedificia. Sic
ftionc indigct.Ea&is facicdis,fi hoc mo­ ftatuarij etia,qui e ligno auferunt,ad fta-
do Medicina medio artis Alchimicq pr^- tuam quod non facit. Sic etiam funt Al-
parata &: produda eft, aegro praebetur vt chyimiftae Medicinae, qui ex Medicina
remcdium-.aut fano,vt cibus.Exemplum tollunt,quod Medicina no eft. Hinc iam
- de pane fumamus.Extcrna ars Alchymiq manifefte patet,qualifnam ars Alchymia
in fornace ex illo non poteft vitima ma­ fit: talis nimirum,quae inutile ab vtili fe-
teriam produceretfed (altem media: h.c. parat, ad materiam feu naturam vlti-
Materia prima natura producit vfque ad mam illud perducit. Cur vero ifta hoc in
Matetla
meflem. Hanc deinde Alchymia metit, libro latius definiam,caufa ea eft,quod a-
ictuqu$ molit,pinl\t,coquit, vfq-> ad os. Sic ergo uamcntarij illi libri artis nihil cotincnt,
poma,
qttcvUU prima & media materia perfedac funt. fcd lituris & pun&uris inanibus tuti re­
ma.
T u demum Alchymia microcofmi inci­ ferti funt,& tam variabilem mifcclla ex­
pit.Ea materiam primam in ore habet,h. hibent,vt fuesmerdas vorare malint,qua
e.pane mafticat, quod opus primum eft. i hanc ipforum co& utam , vel obiter gu-
Poftea id habet in ftomacho, quae, mate­ ftarc. Cuiufmodi inconditae mixturae
ria fecunda eft. Is tandem coquit di- cum nullius vfus aut momenti fint:ideb
. gerit,vt fanguis ac caro poftremd fiat.Et in huius locum Deus Alchymiam fub-
ftituit,

7/
 •M edicar vm. t i-f
AUhi- ftituit, ipiius natur* artem genuinam te
» it cui
redu&um fubfiftit,tuc eius vftfs vlffcVior
« Oco lublimem. Ea vero crafla Se rudis Medi­ omninbfuadecur. Sivero citta fci&tam:
mfiitut*.
cinarum prxparatio qua fe Monfpelicn- tunc falcem experimentum eft fine fcie-
fes pharmacopiciefFerut ars haudquaqua tia. In hoc enim inter fc differunt expe­
diccda eft,fed mera fartura &co£hira as rimentum Se experientia. Nam experi- Fyp*riN
tta 2tcx -
bominabilis.Et ipfi tame hoc modo fuos ' mentum ad fortem procedit fine fcien­ pe im£*
fyrupos coquunt,-&laxatiua, aut limilia tia. Experientia autem certitudini iun- m m vc
diucriu
eompofita aliacompinfunr. Idem artifi­ &a eft, cum feientia vbiuis adhibenda.
cium atramentarij quoque pfeudomedf- 'Scieritiaenim mater experientia: eft : Se
corum libri docent,aut prarponunt. N ec fine feientia nihil folidum adtft. StcScor-
tamen vel fvrupi, vel laxatiua eo modo monea />«r^t,&expcrimentum eft,Sophia
paranda funt,qui a Monfpelicnfibus tra­ ■ frafta crura & rupturam f arta t , ac experi­
ditur, fed prout fcientia^Alchimi* Me­ mentum eft. Sapphirus curat Anthracem ,
dicina* docet- Sic enim Deus conftituit Se experimentum eft. Iam vero ctfi harc
Se ordinauit.Hoc fatagendum eft Mcdi- quidem experimenta fint,‘&: cum expe­
co,vr, Cum Deus vfque ad fummu finem rientia inuentarplurahtas tamen morbo­
nihil crearit, fed Vulcanis Colophonem rum facit,vt fcientiam adefTc opus fit, v-
commifcrit, Medicinas plene perficiat, bi illa impedantur. Nullus enim morbus
neque fcoriam cum ferro in vrtam maf- eft,qui in vno quodam folo confiftac : i-
fam cogat. Exemplum efio. Panis crea­ d e b experimentum folum etiam n6 ad­
I! tus Se a D eo nobis datus eft quidem,fed hiberi debet. Hoc fi ita eft: fcienriam o-
> non ea forma,quam piftorei confert:fed mnino concurrere opus eft. Hoc ex fe-
* tres Vulcani h i, agricola, molitor Se pi- quentiexemplo intellig^rc. Pyrus,qu2e Arbot
fructum
i ftor, ex materiaprima, alteram, nempe fru&um fert,ea id ex feientia facit. Scie- t a c ex
panem,educunt.Idcm etiam cum medi- ‘ tiam aute hanc a Deo. habet, Se pcrfcie- lcienua*
fr
J
cameris fieri debet. Et ratio eadem Vul­ tia hanc fert flo/es,producit folia,& for­
fl cani quoque interioris eft. Medicum er­ mat pvra. Magnum ergo eft, huiufmodi
ct go Alchimix pudere non d ecet: fed in fcienriam in ligno conditam exiftere:
ii ca omnino procedet eo modo,quo mon- Nam fi faltem quid pingere vel feribere
4.
t
ftratum eft.Id enim ni faciat,Do<ftor mi­ homo velit,necefie eft,vtid perexperic-
if.. nime e r it: fed Do&oratus potius Bca- riam fiat ac per experimentum. Hac au­
nus: Do&or, inquam talis, qualis homo tem artem lignum infca natura habet,
[i* eft,qui in fpcculo videtur. 'Se (cientia ifta arbori naturaliter inhabi-
tar.Quod verb arbor iftiufmodi faciar,id
oculis vidcrur.Id iam fi fcimus,nobiscx-
C a p . v ij : perimentum eft. Scientiam autem huius
De libro M ed icin a , experientia d ic io , q u i
non habemus, fed faltemexperimetum,
quod videmus hoc ita fieri. B c h o c per
ratione illa m Jib i M ediem com­
parare debeat.
experientiam docetur, Se ifta experietia
eft. Sed experientiam hanc arbor habet.
7\ A Edicmn fas eftomn in d infigni cx- dEquc autem Se hoc exemplum'noracc.
Vi
aiq'u ' j[ pericncia pollere: cinn Medicina Q udd fcaminonca purgat, id cum certa S c £ w o *

nea cx
nihil fit aliud,quam magna certaque ex- feientia fa ci r, quam Dfcus ipfi indidir, vt icienna
pcrientia,vr,quicquid agar vel operetur, fcilicec Se purger, Se h o c p u r g e r , S eift o purgar.
id in experientia fundatum fit.Et expe­ modo purger.Si autem fca m m o iice f c i e -
rientia eorum eft,qua: bona Se proba, Se tiam ex p ifea n d o ita addi (cis, vt illa in t e
iiprrif vera inueniuntur.Etquicunquc fuamar7 talis fit,qualis ineft fcammonee: iam ex­
kra tem per experientiam non didicit, eim - perientiam cum feien tia habcs^Se n o ex ­
iu. que veritatis momcnris non obfirmauir, p erim en tu m . Si dure fca m m o n c $ natura
is incertus Se dubius Medicus ccnfcndus Se proprietatem o m n e n o n »ouifti,runc
eft. Q u ic q u id c u i m experientia,qua: iu- e x p e r im e tu (in cid e n tia h a b csln C cq u ic-
dex certus e ft Se incorruptus,vcl probae, quinn n ou ifti a liu d , quam q u od a lu u in*- 3 . 't lJ
vel improbat, id omnino, vel reiici, vel d tct.E c h o c ita fa lte nouifh .qucmadmo-
admitti debet. Experientiam ergo cum du verbum qiK>ddam, cuius fcrfltim non
feientia iumfirim cocurrerc oporrcc.Sc/e- in ccl Iigis.SicG a 11us gcrm a h k ii rfi- id iom a
sdeatia tia enim efttxtierieritid. E x perim entum , fi a u d it, S eg crm a n icu m ed a m eife^ n tclli-
w <um . l . , 1 ,
erpeiic. per experientiam lemel probum muen- g i t , fc d q u i d d g n ifi c c c , n o n a(fcquirur.
tu itin* • •a • •y •
itofe tum, poftea cum feientia 111 cx p crictia m E x perim enti etia m id p rop riu m c ( fc Ici­
to te, '
 176 L*A0 ] f RI NT HVS
tote , tjuhd d e do o cu li reftcntur , ra- rimamini cum (cientia h a b et , is rei
tio autem en:* Sc inccllc& us n on a d eft. fid ere poreft, ac (altem h o c d icit, tu
Nam ocu li E xperimentum in d ica n t, ita te gere, hoc fac, ide euentus certus
non ex perientiam . Illi enim ex p e- erit. S ic fru d u s nim irum re d e pro
.♦ rientiam n on v id en t : cum ifta fit fua natura proucnicnt. Tale crgodtf-
eum intelligentia. Scire e r g o deberis, crimen cft inrer (cienriam Se expe-
fi Deus pyro hanc /cienriam contulit rienciam : non qubd experientia ex­
Se eandem lignis etiam aliis imper- perimentum , aut hoc illa /it , fed quod
tiuit : quanto magis de procliuius eam experientia (it, quae ex (cientia inuc-
homini largietur , qui pro inftitutio- nitur dc depromitur. Ac is horum mo­
nc libri primi ftrenue d ifea t i Sic er­ dus cft , vt in nobis (cientia quaeren­
go Scientiam apertet ejje Influentiam. da (it, non , vr experimentum nos
Nam in narura abfcondira cft : Et ta­ ducar, quae ratio fcientiae eft. Vt pro
men ip(i prodeundum cft. Alias c- exemplo : fcio , tormentum murum
nim quod abfeonditum eft , nulli concutere ', dc deiiccrc. Hoc iam ex­
nobis viui forer, d e talenti nullus fru- perimentum eft. Si autem tormen­
&us fieret. Nihil aurem tam fecre- tum ita dirigitur , vt deic&io muri
tum ac abfeonditum eft , quin id rc- vere fiar, ( n e c (emcl eo fors con-
mnou uclctur. Vnde (equitur Magicam in culfo, poftea dcjcics glans deuier aut
abfeoa- tribus fuis methodis haec fecrera pro­ aberret ) iam icient ia eft. Ita ergo
dira ma*
suicftar. dere d c manifeftare , hoc eft , fcholam tormentarius , qui feientiam hanc dc
Medicorum, Philofophorum , & Aflrono- experimentum habet, fcientia & expe­
morum, & [m ilium . Nili enim hoc rientia euad it. Experientia enim feien­
modo fcientia in te iit > tunc ea me­ tiam includit. Et polita fcientia, expe­
ra ac inanis phantaOa d c fatuitas eft, rimenti porrb nulla cura auc mentio
ex' qua ftulci nafcunrur , dc purus eft.
labyrinthus , fundamento deftitu-
Quiuis autem apud fc repetere de- d*»*»
tus.
b e t , quod Deus rebus omnibus na- ia»do»
Scitnria Sed fcientiae d c experientiae ad-
turahbus fua dona , fuas dotes con-
Ii«Sr huc planius diferimen notate prae-
tulerit. Dos ex ' eft fcientia. Quod (i
"WBm ter ha&cnus di&a. Scientia in eo eft,
ergo arboribus ac herbis hanc feien­
in quo Deus eam largitus eft. Expe­
tiam largitus cft , vt ad verum finem
rientia eft teftimonium de co , in
in omni formatione fpcciei dc eflentix
quo fcientia probatur. Vt , pyrus
pertingere poftint : quantb magis prae
fuam in fe feientiam habet : d c nos,
his donabit Medicum ,li feaDco in-
qui opera ipfius videmus , illiufdem
ftar herbae feu floris fubmirtat , dc
fcientiae experientiam habemus. Sic
ad iplius honorem dc gloriam argros
ergo per Experientiam teftimonium
fanet dc reftituat ? Non verd Medi­
damus , quod in illa arbore fcien­
co tantum : fed dc cuiuis alij , ficut
tia perfc&a fit. His itaque praemif-
etiam Apoftolis dedit, de quibus fru-
iis fextum iam librum propono , d c
&us cadebant non fecus ac de prae-
iubco , vt hoc omnino modo fcien­
gnante arbore. Si eam dat lilio agri:
tia in vos penetret , d c vt dc vobis
mslto vbcrius dabit homini , Dei fi-
tcftcntur propter viia opera aegri vc-
militudinem habenti ? Iam autem dmm
ftri , qubd feientiam pcrfc&am pof-
quoduis donum a Deo perfc&um ve- fu»,
fidcatis. Sic quod perfc&e cum co­
nit. Ab hoc ergo vno defumi poteft,
gnitionem vero naturae ordine pro­
quemadmodum quaeuis etiam arbor ab
cedit , id fcientia cft. Haec fi dccft,
ipfo fuam virtutem defumit. Vnde
Experimentum faltem adeft , aut ex-
iam fequitur , ipfam quoque fcien-
pcnentia fine fcientia. Si quis forte -c ~ ^
tiobt- dicat*.
a- «Heue .tu , /• •' i • \ #
(aptus huius periculum tiam pertectam
r eile. Ex «
Deo.
emm cut p»
«uahtri cfcct: ? 4f .probaui
i . it..a r efje : fateb
r eris er«o *procedit
. , ficut
, ex Deo eu virtus m
fedcn<«. \ f jj j , * vite. Sic ergo haec experientia masna
td Experimentum ejje : huic relpondeo, ^ & v »
probationem eam fatis tutam ac fufh-
cientem minime effc , nec ei fiden- Experientia autem experimentum
dum abColute cfte, Qui autem expe- cfte non poteft , re ita confidcrata. “JJL
Expeti-

«
I (
 p* Medicor vm • i- 7 ?
E x perim enta en im im p e r fe d a fune. Er ita n o n E t: q u oq u ou ersu m nutas Sc ani-
/ q u em a d m o d u m p y ru s fuam feien tia m b ig is , n ccq u icq u a m a liu d , quam ina-
r ctin e t, n e c ea m p o m o im p e r t it : fie fu a n e m oris ga rritu m n o u id i. S ic e r g o ma~
/ q u o q u e in p ru n o & fp in is fcien tia rem a - g n a ex p a rte lib ri m e d ic in x in d ica ti
1 n et. I d em etia m d e h o m in e ex id im a te, fu n t, ex quibus M ed icu m fu u m fiin d a -
q u o d cu ilib e t D eu s fuam feien tia m im - m en tu m d e fu m e r e d e c e t , n o n d o m i
p ertiu erit. V nde c o n d d a r i d v id etu r p o d fo r n a cem pyra v e r fare, aut fo p h id i-
sona arquum e f f e , vt d o n u m fuum a c fcien tia c o verb o ru m circu itu x g r o s irretire &£
«jcmfc q u ilib et ad fu m m u m p r o u ch a r, &: m o - d e d in er e. Tu fcd u la m d a to op era m , v t
faum r e A lcb im ico a d fu m m u m g ra d u m fu - feq u e n te s q u oq u e lib ro s p r o b e Sc ex a cte
c b lim e e , h o c c d , a rb o rem o p o r te tm u l- leg a s a c iiu ellig a s,v t n im iru m h o c p a d o
ttim A lch im ix cu m fua fcien tia im p e n - v n iu etfo s ad M ed icin a m r e q u ifito s li-
d e r e 7 d o n e c p e r u e n ia ta d fin em fui ftu - b ro s n u m era to quafi Sc c o m p r e h e n fo
cius. Si e r g b fem en fcie n tix h o m o h a - p la n e habeas*
b et,co n feq u itu r,o m n in o op u s e f l e , v t is
illud agat a c ita in ten d a t, v fq u ed u m ad C ap V II.
plen as aridas 8c autumnum p erd u ca tu r,
De Libro N4t 'uralium Apothecariorum
vbi fru d u s eiu s n o n feciis a c ab a rb o re
(jr Medicorum.
d e cid a n t, Et h ic d i d r i m e n e d i n c r c f-
cen d o fep a ra n d o purum ab im pu ro.
Nam quod ad cr e fce n d u m in feien tia m D c It v m h a d cn u s m u lto ties eft,
cx tcrn x naturx in d ici a om n ia ad
h e i t , n ih il feparat. Q u o d v e tb in cr e - in ter io r em d irigi. N am qualis natura
uir, hoc feparac. S ic e r g o a n im a d u erti- fo r is in ter h o m in es : talis in trin fccu s
t c , v n icu ilib et fuam p ecu lia rem natu- etia m in ip fo h o m in e. Exemplum dabo,
ram, hoc c d , donum datum effe, cum Natura vnam in mundo Apothecam or- £p°atthuc;
quo nafcarur. In co fcip fu m promoucrc dinat. S icu t e r g b in Apotheca h erb x
debet, vradipfius finem peruenirequear, co llig u n tu r &:inuemunrur,ita tamen,vt,
nec co n g en ita m fu am (ciendam cx aliis vna alrcra ab herbis v e l numero,ve! fp e-
creaturis difccrc fa ta get. T ibi enim (oli c i e pluribus inftru&ior fttrfic in mundo
ca data eft, non illi a q u o ru d i fc c r c cu­ quoque naturalis quidam ordo Apothe­
pis. Cur enim pyrus cx pruno difeat? Cur carum conftirurus eft, ira, vt omnia pra--
ficus ex fpi»is?Cur dulce acidu deuorct? ra,omnes motes &: colles quxdam quafi
Hac ratione procedit liber fciencia- Apotheca: fint. Has Apothecas dat 3c
rum, vt nimirum fcienrias experiamur, prxftiruit nobis natura ipfa : ex quade-
qua: per experientiam ftabiliarittir &: fe&um nbftra: fupplerc nobis conuenit.
teftificcntur. Qua: propono hoc animo, Iam verb totus mundus Naturx Apo­
vtnon tantum pyrum cognofcatis, fed theca eft, qux vno faltem, tcfto obdu­
infuper etiam fcientias rerum medicaru, citur. Vnicus etiam quifpiam in illa
naturalium nimirum,qualemnam■ fcien- mortarium- tra& at, qua quidem totus
tiam vitriolatis dederit Deus, per quam pAl£t mundus. H xc omnia homo par-
xgri fanentur, vt nimirum (cientia vi- tielilaritet habet i non in toro.-habet ali­
rriolata,per quam vitriolum operatur in' quid,non tamen omnia. Naturalis enim
vobis ipfifmcc non aliter infit, ac eam Apotlicca opulentior & dignior eft hu­
vos vitriolo imaginatiue imprimitis. Et mana.
hxc eft impreflio Luminis naturx, ifti Cxterum, exemplum hoc vobis ideo
cius funt radij. Si in te imprimunt, & propofui ,vt intelligeretis, in ipfoquoq;
aegrum fanant, tum fcientia eft. Iam homine huiufmodi naturalem Apothe­
verb ifta fcientia non in m edico, fed in cam effe, in qua orfvhia repedantur non
medicina eft. Ev quo confequitur, Me­ minus ac in mundi dfficina, tam bona,
dicum , cum feientiam curandi non ha­ quam mala,fimflidia, materialia /& :vt-
beat, fed faltem feientiam adminiftran- cunque tandem denominentur.'Ad haec
di,propter admtniftrationem illam om­ iam fequitur, cuilibet offteinx fuu quo­
nino cogi, vt feientiam illam in Medi­ que condu&um effe Medicum. Natura Apolh#.
cina , in qua ipfa iacet, quaerat & inda­ enim fuum peculiarem habct Apotheca-
get. Oportet enim fcientias naturx eo­ rium. Is autem eft,qui- eam ipferaet con- «aotu*.
dem plane modo in te effe, quomodo ftituit. Sic crgoetUm aliquo medtab illa
infunt in ipsa natura, nimirum Avi im- opus habet. Hunc ita xftimabitifc. Sicut
ptcffionis cx Lumine naturx. Qhodfi Naturx Apotheca eft,ad cuius exemplu
Aa homo
 a.78 L A B Y R \ NTHVS
homo quoque fuam inftituit t e inftruit: nccclfaria inftrumenta in mundo exter­
lic humanae quoque oflficinx opus cft, vt no inucnit. Ita ergb vtrique deftrudor
Medicum habeat, qui in ipsa verfetur, t e «onleruator, fua inftrumenta tam ad
qui in ipsa operetur.1 Nam limili modo demoliendum, quam ad reftaurandura
Natura quoque Medicum habet, qui habent. Alter palos euellit,alter refigit.
remedia prxlcribit, ordinat, t e difpcn- Etficin corpore eodem fumma ars ad
fat>ac eo confert, vbi ipforum vfus ac deftrucndum, te fumma ars ad reparan­
neccilitas eft. Apothecarius autem qui dum condita cft. Exemplum videamus.
Apothc* homo cft, vifibilis ipfeeft, &vifibilis Deftrudor in Microcofmo Realgar fu-
€1 & A* eius limul Medicus. Ex quibus elicitur, m it, t e veneno microcofmum iugularc
fothect
lias Ho* intus in iplo homine,velut in microcof-* conatur. Conferuator autem Flores An-
n in is
qualis# m o, Apothecam quoque inexifterc, li- timonij propinat, te ipfum vincit. Sic
milem illi, quam macrocofmus habet: homo xger t e fanus redditur. Huiufmo-
iimilcm ipfi adelTe etiam Medicum, qui di viciftirudines indies microcofmus fu-
remedia omnia colligat,ordinet,difpen- ftinet, t e operationes tam deftrudoris,
fet, applicet,ac adminiftret. Et cum h^c quam confcruatoris iugiter perpetitur.
talia nobis abunde fatis in Natura pro- •Hi enim duo perpetub inter fe colluda­
polita fiat, ve ex hoc libro difeamus, t e tur. Q ua mundi externi ratio esUeadm eft
phantafias feu imaginationes alias (Jqux etiam interni. In ifto funt rixatores &:
fpiritus tantum volaticus exiftunt, nec pacifici > inquieti t e quieti. Vbi enim
boni quicquam inuchunt ) elidamus: firmamentum ac Elementa,velut in Mi­
idehviam ex me cognofcitc, qua caufa crocofmo , infunt, ibidem etiam bella
talia vobis longius explicata voluerim. paxque glifeunt. Sic ergh perfuafumeflc
Caufa nimirum hxc eft i Remedia vni- homini debet, quod, nili Deus naturale
ucrfa in gratiam t e falutem xgrorum Medicum;& naturalia remedia,hoc cft,
Medici­ creata funt. M edici» a autem -duplex eft : t e Apothecam t e medicu libi concreaf-
na eft
duplex. vna eli externa^altera interna. Externam let te indidifiec, medici externi opeta
homo iple obit ac prxftat. Internam nullius vita fuftmeri polfet. Nam lic
Natura perficit. H xc ita inreiligite. terra liccefcit a Sole : ab imbre rutfus
Homo Homo morbis vniuerfis obnoxius eft, humedatur. Ariditas eius morbus eft:
Bioibis
raiueilU
tam in vrero matris adhuc recondi­ humiditas eft Medicina. Et taliter Deus
ebno* tus, quam foras editus. Et fieri nullo in mundo externo difpofuit. Hxc duo
tnodo pollet , vt viuus in mundum eadem interitis in iplo homine quoque
i p• *# * • i Nimiom
pronafccretur , nili internus Medicus notanda lunt. Si nulla pluuiarerrx da- * mw
eius afliduatn curam ageret. Ciun ergo rctuf, vniuerla liccefccrent. Si .nulla
morborum plenus lic, illiq, a naturaipli pluuja ariditati in homine fuccedcret,
adhaereant: ita a Deo comparatum eft; totus arelceret. Sed iterum: nimij im­
vtvbi morbi funt, ibidem etiam medi- bres fuffoedt terra. Sic in homine quoq;.
cinx t e medici prxfto lint. Vt ergo Nim ix pluuie ipfum fuffocanc.Sol emc-
morbus ^ natura adhxrct •* lic confra dac pluuias. Pluui$ corrigut noxas Solis.
morbum quemlibet a natura cciam re­ Sol vtilis cft, t e eft non vtilis. Asque
media infunt. Et licut homo a Natura bona etiam pluuia, t e non bona. Hinc
deftrudorcm limitatis accepit .* lic xque cognofcicis principium leucaufanrcon- Abuil
ac vicjffim etiam fanitaris conleruatore. fumprionis in homine , qux fortalfc «y*
Iam licut deftrudor ledulo ac alliduhad Phthilis t e Erhicavocari poifir. Sicetia
deftrudionem, t e corruptionem ope­ iutelligiris caufam plguiarum nimiarum
ratur te qollimacr vt hominem interi-* in homine, quem fortaflis hydrops, hy-
matrfienon ignauior Naturx confcrua- pofarca te c . nominari quear. Exemplo­
tor,quicquid alter deftruit aut dcftru- rum huiufmodi pjura dari poftent) qux
Homo durus cft, veluti congenitus Medicus tamen locus prxlens non patitur. Sic
coageui*
tum me. rcftaucat, reficit, te $uctur. Qui defttuir, nempe fxpius hydropes t e Phtilcs ac
dicurt)
kabet*
is fua in corpore inftrumenta habet, qui­ alij morbi fimiles fanancur, cum tamen
bus obuia demolitur. Et ea in iplo mw homo non ccnleat, quod beneficio Sc
crocofmo reperit. Sic in externo quo­ opera naturalis,libiq; cogcnitx Mcdici-
In horni, que mundo Latomus, qui demolitur , nxlanelcat& conualcfcat. Deus enim Dea.1».
nt uatu-
lalirer
fua inftrumenta ex co fumit, in quo vet­ omnibus modis hominismorteauertit, S L
funt De- iatur* Alius Latomus , qui reftaurat te t e vitam ei prorogat. Na in Jong^uirare ^
ftruAoc
& Coa- reparat, ipfc quoque ad reftaurandum vitx human<? bene placitu eft Domino.
ftmatoju
Vobis
 ##

M e d i c o r -v -m / t ?9
V obis a u tem h x c ita p u ta n d a n o n Cap. x ii.
fu n t, quali p r x e e r iam d i d o s , n u lli alij
m e d i c i , nulla r e m e d ia cx ifter cn c. S e d T>e lih fo T heorie* M ed ie* , qua ratio/eeJ
r e m ita a c c ip ie tis . M dlap/um*e ruis/am t id a eo/r/fi/uj deoeaA.
SleaT homo jtaius eft- Is e r g b in L u m in e N a- -e- T *T fu n d a m en tu m h o c , v n d en a m
bfiimi tura: d u o s h a b e t > q u i ip fu m a tto lla n t Sc \ / T h eo rica m , ad M cn icin a m fp e -
ittoUit*
fu rrigan t. In tern u s M ed icu s a c in tern a d a n te m ,d e fu m e r e d eb ea tis, v e r e r e d e -
M cd icin a ,cu m ip fo in c o n c e p t i o n e n a ti q UC in tcllig a tis : p rin cip io ex em p lu m
& fa d i funt. H o c e r g o m e d i c o d e fi- h o c a tten d ite. V ndenam ta n d em T h e o -
c ie n t e S c e x o l e f e e n t e , ii ruina im p en - lo g ia fuam T h eo rica m tim ita u t d ifeit?
' d et,a d (ilit d c(h ru d o r,S c ia m v elu ti q u e- Ex D eo. I d e o d e D eo etia m lo q u itu r Sc
dam triu m p h u m (latuit. C o n feru a to r fp ccu la tu r. Q m eq u id e r g o illa in D eo
j a u tem d e c e d i t , q u o p rx d cd in a tu s c(l. in u e n it, aut h a b et, aut ex ip fo d efu m it,
f Q u o d ii e r g b h u iu fm o d i fece/ T u scon - id T h e o lo g ia c(k tam p r a d ica , q u a m
t fe r u a to r is , Se acceiT us d e d r u d o r is a n i- T h eo rica . N ec e n im illa: fcparantur.sE -
t m a d u ertitu r : tu n c c o n u e n it M ed icu m q u o m o d o etia m d e M ed icin a d a tu ite.
ex tern u m h a n c p ro u in cia m a d i r e t d e - V binam ea c d >N em p e in N atur a* Vbi Theori­
fflts ca medi*
i ujndo (tr u d o r e m d e b e lla r e a c fu p era re, a c v e - c fl m orbus?fci1 i c e t in p a tien te v e l x gro . « ^
dlfllS
TZtm d igia illa l e g e r e , qux d igreifu s c o n fe r - Ex h is ita q u e d u o b u s Theorie* M edie* pe*
1 / 2 «. uat01 in ch oa u it. Is v b i d e d icit, ib i M e- p r o ced it:q u x duplex cx iflit./ u* eji Theo-
f d icu s incipiet. Deus a u tem a d u erfu s d e - rica effenti* cu r* : *ltcr* Theorie* ejfe»ti*
i
i flru&orem illum a d h u c v id o r e m alium e*uf*. Ex bis duabus h er i v n ica m opor-
i crcauic abfcondttum, qui conicruaton rcr T h e o r ic a m , n o n duas diuifas clTc.
per creatas a Deo medicinas mutuam Quomodd verd T h eo r ica h x c ira inuc-
l; operam prxftar, St contra hoftem de- njri debear, vt calamo ac atramento d e f
flrudorem animose depugnat. Exterior cribi poffic, id h a c ratione cognofcetis.
ii autem Medicus tum demum in u a lefeit, Primo Medicus T h co r icu s q u ih b cc ex
quando interior c e c i d i t , Sc defatigatus D eo loq u i d e b e t. In ip fo enim ,S c ex Et Deo
qua/i examinatur. Huius enim munus ip fo omne principium defluit;& ip fe c d OI?ac.
pOtodi undem fibi oblatum ille fubir. Cumque omnia in omnibus. Et quemadmodum pium,
nonui omnino tandem aliquandoca- feriprura docet j quodhbctdonum per- Dem o*
fli*. dendum fit, ac is terminum fibi prxfi * fe&um a Deo proccdit.Thcorica autem omni* moia iii
xum rranfilire minime qucat:cunc mors medicina Sc ipfa ex D eo cft. Teftatur i>us
. triumphum agit,contra quam nulla me­ enim feriptura, ipium Sc medicum, Sc
dicina efficax cft,nifi is pr^ftb fit Sc ope­ medicinam cx terra produxitfe. Si ergb
retur, qui mortem ipfam deuiclr, qui iam hxc pcrfe&a funt: pcrfe&i etiam
mortuos fufeitauit: aut nifi prxfto illi erunt medicus Sc medicina. Deinde,’ a* 1««-
fint, qui hanc ab ipfo poteffatem acce­ xgri medico quoque opus habent. Si illi
perunt. medico opus habent, ncccffc e ft, ipfum
Iam videte, quomodo cx hoc libro pcrfe&um cflc: alias nihil fru&us dabit.
magnx Apothecx homo particularia Qubd fi ergo is Thcoricus efle velit,nc- Theoti.
iudicare, Sc externus Medicus ad inter­ ccfle habet, vt ex <ii«3:o libro Theori- ca vnde
num congenitum fc accommodare, Sc cam moderari addifeat. Primb ex Deo. ditoda
flf ■ ab eodenijdifcere debeat. In hoc libro Is omnium labia aperit, Sc iuuat nos, vc
vbi congenitus Medicus definit: fecun­ in nomine ipfius operemur. Sine ipfo
:c9l dum idem receptum externus Medicus enim omnia nihili funt. Deinde exteri
*' illicb incipiet, ac operam dabit,vt Apo- omnes quoque libri, quos tradidimus,
thccarius a fimplicibus Sc compoficis il­ probe cognofcendi Sc indagandi funt,
lis, quibus receptum hoc compleri Sc in­ nec proferendum aliud quicquam cft,
tegrari debet, probe inftru&us reperia- quam quod ipfi docuerunt. lbi,Thcorics
tur. Quod fi hic quicquam m quoquam caufx Sc curx vna iun&x funt. Et quid­
peccatur,aut Medicus via alia, quam per quid ex libris illis procedit;fc.thco-
lanuam in domum penetret,ac Apothe- ricatur, id integrum St perfc&um cft.
cariusg u i d pro § u o fubftituat,tum fpe- Nam Sc illi ipii libri integri Sc per-
tari aliua non potelb, quam cura iugis, fe&i exiftunt. Deus enim ipfe cos
xrumna indefmens, Sc perpetuus labor condidit, defcriplit,ligauit, Sc veluti
ac dolot. quibufdam catenis lue Biblioiliecx in-
fettos annexit. Ideo nullum in fe illi, er-
Aa i rotcra*

e
X
 %

lio L abyrinthvs
rorem,nullam fraudem,nullum labyrin- quomodo vulnus curandumfit >qiwr fa-
thum, nullam feductionem continenr. nationi eius adhiberi debeant, Sc quo­
Ec licet quidem ex illis quippiam excer­ modo fingula paranda rri&adaque finr,
ptum in papirum illinatur aut defcriba- hxc eft Theorica pra&ica chirurgica.
tur ac transferatur: ipfa tamen illorum Qua ergo ratione haec intclliguntur:
inftru&io a folo naturx lumine, non ab eadem quoque morborum omniu cau-
homine prodit. Exemplum. Vitam ae­ fx rruiinandx & cuoluendx funt. Et Morbi
Vira x • ex fuo
terna xa ternam deferiptam habemus in Euan- ficut dc femine diftum eft, ita de mor­ femine
S. Sui- oriutur»
ptura ;elio & S. Scriptura, fecundum vniucr- bis quoque thcoricandum eft. Vnufqui- non ex
tiadituc. :a, qux adeam requiruntur.nec ad hanc libet enim morbus ex fuo femine emer­ humo­
ribus.
traditis pluri bus opus eft. Iametfi qui-* git : qui fi exercuit, vcluri cum fuis fru-
dem vita xterna in feripturx papiro ttibus in arbore eft. Gladius eft femen
condita fit: nondum tamen fatis eft,eam vulneris, fic a (emine fuo vniucrfa funr.
ita deferiptam haberi : fed quxrcnda Vnde confequitur, opus effe, vt medi­
ipfa &: indaganda vlterius eft > nempe cus femina morborum omnium cognita
apud & per illum, ex quo ilia audita, &: explorata habeat. His enim cognitis,
excepta, & in papirum relata eft.Quod tunc dc morbis libere theoricari Sc dif
in papiro indicatur, (altem litera eft. currere poteft,ficut ruftrcus de fuo agro,
Hxc vero quem tradit, de quo nos do­ quem confeminauit. Qux theorica nili
cet , cuius caufa ea exarata eft,is defuper xque Medico plana ac facilis eft, ac fua
nobis inueftigandus ac addifcendut eft. ruftico : certe labvrinrho intricatiflimo
m

T h e o ri- Idem de Theorica etiam ac pra&ici inuolutus, vna fecum alios quoque mi-
ca litera*
Ih mox
Medicina; putandum ita eft. Ea etfi fere (educit.
tua* quidem in librum papiraccum referri ac In propatulo eft, multos dc caufisSi
inferi poflicrnihil tamen eft aliud, quam origine morborum tradidiffe & com-
emortua litera. Illuminationem ergo ex. mentatos efTe : quibus fui etiam affeclx
lucc Naturx accedere oportet, vt textus ac difcipuli minime defunt. Sed dc
libri Naturx fane ac probe intelligatur, principio nihil dignum traditur. Quod
Illumi­ fine qua elucidacione nemo vel Philo- tempus attinet, ira fe habet. Os enim
natio
Medici
t n d e pe­
fophus, vel naturalis effc poteft. Vanum ipfum xgrorum id teftatur: id vident
tenda. ergbeft, quenquam in papirum confi­ oculi:id aures audiunt. Dc principio
dere. Excipienda illuminatio eft, ab eo aurem & origine merus labyrinthus ac
procedens, qui Lumen eft ipfcmet: ac fedu&io traditur. Nifienim dc femine
do&rinc fpeculationeTq; noftrx vniuer- theorica procedat, Si humores elimi­
fx exigendx ac foras exrrudendx funt. nentur, opera omnis fruftranea erit. Si resHumo­ a
Sed & quidTheorica Medicinx re­ omnino humores exiftunt: ifti camcna mitto
i . • • r onmu
i • ohww
ligionis fit, intclligendum eft. Ipfa aute morbis cantum geniti lunc, non morbi JIO KBOt* *

Thcori- cft,qux certa & indubia veritate tradit gignuntur ex ipfis. Quafi verbquiaprx-
«a medi­
ca quid Si explicat principia, ortus, materias, dominantur, cos morborum caufasexi-
fcr.
caufas,naturas,efTcntias, omnia denique fterc oporceat. Exemplum. Pono, ali­
initia,media, & fines vniufcuiuflibet x- quem incidere in fluxum alur,&dcic-
gritudinis. His addit morborum omniu «ftionibns crebris flauis ac biliofis fati­
curas,quo illx modo ,& per qux,& quo gari. Has fi tu vides, ais,choleram hoc
ordine perfici debeanc. Sic& illius er­ facere, vel fccifTe. Interim obliuifce- rtrM fdic.
e*
rores iuxta quoque rccenfct. 'Re'fque ris femen quoddam ade(Te,quod repen- hfnfi#
omninb eadem eft, ac ii quis femen ali- te in iftam materiam fuccreucrir. Hoc
quod ferat. Qui femen nouir, is certb' femen a feipfo corruit in bilem,SCbilem
nouit, ex ipfo quid tandem proditurum expellit,nec-femen bilis ipfa eft,fedco-
fit. Qui furculum inferie, fi ipfum per- lor ex ca, Si materia cx femine. Sicut
nouit, quos ille laturus fru&us fit, prx- vinum,quod terram rciipir,non ob idex
nouic. Et hxc eft Theorica ruftica ,fiu£ terra eft,fed cx vua porius^vuaautemex
Theorica dc plantis. Eadem limilitu- ligno,lignum cx radice,radix cx fuo fe­
dine, fi alicui vulnus infligitur, vniuerfi mine. Iani ergo vbi cholera eft, vel hu­
norunt, quomodo illud ipii infli&um mor Melancholicus? $ic etiam dc vifo
fit. Hxc Theorica chirurgica eft. Porri) hydropico didtis, hepar ei refrigera-
qux circa vulnus euentura finr, aut citra rum effe: S'z ita difpofiros in hydropem
medicinam, aut cum ca, icirc idipfum efTe procliues. Huiufmodi rationes ni­
quoque Theoricx chirurgicx eft. At mium viles funr. Si verd ita diceres;
EH

» *v
J -
 f
0

M r .m Q O R V M . iS r
F.ff fem e* m e tetr icu m , queaf /'u plu u iam
cpxjlitui M ea t, xa/t perJpecu/afu>/?em,
a b it , pluuia d cftilU t d c liip c r cx m ed iis fce/permjwfejtam reueiat/Mem.
in tcrfh itiis in p a rces i n f e r i o r e s , Sc h o c
m o d o cx fe m in e g e n e n t u r * q n a , v e l c r <& /;> M ed icin ilm f u n .
p a lu s ,v e lla c u s , cu m n eru u m r e y f f c s . { ^ dam i;Co c e rCO & d rm o in n iti,q u o d r » l .
S icu t e n im v i d e t i s , co elu m q u a n d o q u e , . j r j «®««*
^ f ~ n o n ex c c r c b r o p r o p r io p r o c e d a t , f e d to, eoa-
to tu m fe r e n u m , c h r u m i e d ia p b a n u m w in J ,c/;f & c/od>n,,am hrm,m J f —
<r ed e,ita ve n u b e nulla o b lcu ce tu r , Sc ta~ ✓ 1 n ,.r ,
i . , , , v era m q u e { fatuatur: lam v o b ifeu m h o c
•t m e n m m o m e n to n u b ecu la m quandani „ ^ J , » L/-
. ^ r e p e t i t e , m o r b o s h o m in u m a b ico n d i-
e m e r g e r e , quae r e p e n t,n o ,ncrcmcr.ro J ' ^ yf cfiam &m M ed icin a m ,
ita a u g e fc a c , & b reu , t e m p o r e m p lu - H ofw n duorum „ uo<ipcr
« , « * uwrn’5raB^«ne<n, aur pru in am d e g e n e - co r p u s te r r a lu m g e r i auf /nJ mV/
i tuoiueq. j r r • • i/ j' • b e a t i c d n e c e d e e f t , per c o ip u s fid e -
j; de cau/a /eu p r in cip io M c d icm x m m M . » . '
*■ .. j j\ *. r* n ^ reu m c o n ltir u i, q u o d m naturam p e -
f morbis, quemadmodum dictum eit kt c i • _ n \ Magira
^ . . . . n e t r a t ,fic u c S o l p e r vitrum* P orro a u - «-*»-
T h. e o n c a -n te* s ,N h o c m o d o o p\ u s h a b en t) te „ m jam q u o q u e { ciendum • j 1 l ob/cw»»
c l t , quibus awrbos
v~t le & g a n t i c d i i l o , non T anralorum ’, aut v u..s m _ *// 1 «/• j .
o d iiq u e res a b tco n d itx , qux rcr- ' roa,r* prodit
i Galenum, Auicennam,Aucrroem> D ru- „ m r r 1 .
ji
m

r „ - r j r e n o co r p o r i m co n lp icu x fu n t, in u e-
fianum , Gu.donem , Rogcr.um : /cd . nrlIr_ Vram im r„ G
i . .. , ' nianrur. Statuitur ergo,opus clfc) vt res
libros cos potius cuoluant) quos Deus t ______
• r r • r i> • /. .. hx omnes per Magicam^ per cius fpe-
ff
ipfeicnpht. Hicnim ioh probi,vcri.m- v> l n- ^ ^ l *
1 c n. , r r j /- „ cie s , vt p e r G abalham Sc G abahlticam ,
t
cegni,p errecti,X h n e fra u d e fune. B eatus Dr - r /l . tj r
r . t j. . ... n & c . m a n ifc fte n tu r . H x le c r e ta o m n ia
au tem M e d i c u s , qui in ilio a u a o r c a m - lc a- 1 i '
, . x. r ^ ... . abfconditx natutx reuelanc, adenque
bulae. Venatur enim m lnimne, nonm n ■ n.* j* l' /
h , . x7 v j-. . r . opus e l t ) i n litis Medicum probe veria-
rcncbrjs. N cc vero M edicina/olaram * r «, • n. a /r c- r r~.
. . j., . r r tum &inftructum cfle. Si talis non hc:
arere illis libris ad/trineirur: icd & ip/a ri . w i.
. . rJ r & v rx i r r . erro laitem ac opinator cxiicir in Mcdi-
Thcologia e o id e m fu o s a D eo d e f e n - . * , . % N . . ,
^ „ -r’. , - cina,piusimpoirura::jquamvcritatiad-
nroslibros habee, quibus &: Theologia 1r •r i • x i-
Funtfa- ' ^ r- j & dictus,iicutres ipia loquitur. Magica Magic*
mentu/n & Theologi innituntur. Fundamentum cnim Anaromia 4 ^ , , ^ cft. Et |cut h 7L»
ieram aurem aliud nuJlum cft, quam quod ex tomta
omma lanio bouemdiiTccar, vt interanea eius n x ,
ta/cum Jibrisiliis, qui ex Dei ore excepti funt,
Dcai. omnia conlpicua Sc manifcfta hanr,quc
eruitur. Sic Sc Iureconfulcum cx libris
per cutem inccgri perlpici non pote­
per os Dei deferipeisj fuam iuihtiam de-
rant : d c Magica quoque omnia corpora
t fumere Sc addilccrc oporter ; non cx
Medicimcdn quibus remedia, qux cor­
If * feipfo. Ad libros hos quod non refertur,
poris illius funt, conduntur, diffecat.
id abir in legem Nacura?. Vnde eof-
Sicurcnim homo hoc loco has,alio alias
dem criam lumine naruiie iuos libros
partes exhibet,ceu in Phyfica Anatomia
depromere fas eft. Q[iod aurem natu­
docetur : hc fua etiam meinbtaJicj^bis
ram (imul&'diuinum concernit,idex fua
infunt. Ira cnim hoc cor cft,hoc hepar, Vt
vtrifque defumere coguntur , non ex
ille licn,& fic confequenrer ad normam
fcipfis. Sic ergo Deus in rebus omni­
hominis. Omnia vero corda,qux oculis
bus icripror Sc audor coniti ruitur fu-
corda videntur,cor vnum c flfc , id falfum
premus,primus , excellcnn/limufque,
eft : fed vna vis Sc virtus eft, cordi fimi-
ac noftrum omnium quali textus quida.
lis. Exemplum. In vento multx pro- .
Glofta autem cx eo procedere deber, t , ,
, . . c * n n. r pnctates deprehenduntur Exficcat
quem nobis m tcfto Pcntecoltes miiit. r . . X . r
xi ' j • r t a /t i en im , Sc cxnccare lplum nemo videt.
Non quod lslolus Apolrolus aut Theo- ^ ^ . /•
Sol calefacit: Sc calefacere ipfum nemo
logus iit: fed quod de ipfo icriptura tc-
videt. Ex filice ignis prodit: Sc in filice
ftetur, ipfa illum nos de omnibus do-
ignem nemo videt. Sic in vno cor­
dturum e(fc, vt cui omnia fubie&a iint,
pore membra plura funt , qux tamen
Medicina, Jhilofophia , Artronomia.
vnum tantum corpus fune. Sic vna V n im
Ex hoc ipfo omnes omnia diicere de­ ici plu-
tantum herba eft : Sc tamen multipli- les pto-
bent* Stnc eo omnia funt mortua, Sc
ces in ea virtutes exiftunt. Ita m fir- tpc" fu‘
inteliedu carent.
mamento feptem membra humanis fi-
milia rcperiuncur, cor* renes, ftoma-
C ap. IX .
chus , pulmo, Scc. Non verb vt mem-
De libra ratione Medicina irntchiri^r bra tangibilia, icd vt potentix Sc
• Aa 3 virtutes
 1.9.1.
f • L abyrjnthvs 9

virtutes fine corpore : ficut ccontra in Anacomiac fcientiarum, artium , medi­

homine fine corpore nihil c(Te depre­ caminum : ideb liqu et, oportere illa
henditur. Sic &: in Lunatica motus to­ membra &: fpccics vifibilcs fieri in ope­
tius Lunae deprehenditur , non vifibili- ratione A ftronom ix, inuentionis. Sic
, 9 -\
tc r , fed in fpiritu. In fpiritu enim M e­ nempe ignis exSolc vilibilis fit per Cry-
*

dicina condita cft,non in corpore. Cor­ ftallum. Ignis in filice vifibilis fit per
pus enim & fpiritus duo funt. Corpus chalybem. Sic oportet etiam folem M a­
non cft fpiritus, hoc c ft, auxilium M e­ gicum vifibilem fieri per Crvftalluin Ma­
dicorum. lta&: in carabe membra M i- gicum , vt hoc pa&o ignis Magicus vifi-
crocofmi funt, hoc e ft, virtutes iftiul- bilisfiat per chalybem magicum. Iam
modi non in corpore, fed in remediis, ergo ardetac flagrat Anatomia, Sz ofte-
hoc cft,in fpirituahbus. dic, quod prxfto eft,vt vifibilitcr confpi-
Cum ergb auxilium aegrorum hoc ciatur, quod in illo corpore later, non
modo,Spiritus fit,&: ab Elcmentari cor­ obfcurius, quam ignis ex Sole in ligno,
pore cooperiatur, aut abfeondatur, foli- cx filice etiam in ligno videtur. Nam
que fidereo patefeat: Iam liquet,M agi­ hic lignum quoque Magicum accendi­
cae officium efte, vt ifta doceat, non A- tur, hoc e ft, arcana herbarum ardcbunc
uicennx, non Galeni. Sola enim Ma­ inftar ligni, & fuam virtutem expromet,
gica praeceptor ac Paedagogus e ft, qui ad quidnam vtilia fint.
nos Medicinam auxilia aegrorum in- Multas machinas admouit Millcarti-
uenire d o c e t, ldque vifibilitcr. Sicut fex ille, vt hanc Anatomiam ex memo- # ia
Elcmentare corpus & litcrae, & quae­ ria hominum excuteret, &: tam nobili wlc^*
libet forma , coldrque ac figura oculis arti obliuionem totalem induceret. Ide
'* vifibilia funtdtaconfpicua quoque red­ etiam-ab hac homines in varia nugamc-
/ ditur & internofeibilis cflentia auxilio­ taabtipuic, in quibus tamen nihil artis
rum illorum, non fecus ac forma oculis c ft, vt fcilicct in iftis otiose tempus ob­
terrenis patet. Multoties equidem iam tererent. N ihil enim frien t i , nuIU cupido n S ”
Magicae mdneionem feci, ac pluries in­ ddiacet. Et qui nihil nouir, is nihil intel- tupl’la'
dagationis arcanorum naturae, tam in ligit. Qui ad nihil idoneus eft >nihili cft.
hi£, quam aliis libris. Scire ergo vos Rem autem qui intclhgit,is cani diligit,
uagica velim breuibus, quodlibet, Magica in- & obferuat ac meditatur. Extra hanc
SSST ucntr^x >a quouis Medico diligenter &: cupiditatem Milleartifcx nos abducere \
m^jko* accurate addifei debeat. Nam ctfi qui­ annifus eft. Nec eiiim ncfcius fuit-fi ho­
dem libri caeteri in vniucrfum omnes in­ mo iftorum fecretorum cognitionem
terciderent , cum his omnis quoque habirerit, quod poftea fe a libro fcduci
medicina periret: hac fupcrftice tamen non pafTurus, fed thefauro ifti potius ob-
ca nihili ia&ura ccnfcnda effer. Liber ftinate adhxfiurus fit. Si vero homo illa
enim ifte inucntrix,ifta omnia poftlimir non nouit: fcit Satanas, ipfum venerem,
«
nio iterum inuenit, &: illis etiam rnultb Vencrcmquc, aleam, bella, defidiam-
plura. Et ifta tibi Anatomia artium fit. que fequi. Semel enim hoc verum
Magic* Non quod per eam membra lignorum, cft, quod, qui Deum non nouit, ipfum
muenni*
cis pot«* herbarum, raporum, 6cc. introfpician- minime diligat. Qui Trinitatem igno ,
ftas qu&
fa. tur, qualia interius fint: fed quod per ip- rar, non credit in eam , ideo ipfainnec
fam potentix &: virtutes detegantur ,, diligit. Qui Mariam non nouit, illam
multo, euidentius & enucleatius, quam non diligit. Qui diuosnon nouit,non ‘
II fi exteriora membra diffccentur, dlffc- diligit ipfos. Qui naturam non nouir,
parenthr & penitus excoquantur. Hxc ipfam non amar. Ita ergo qui hoc niodo
Anatomia inuentionis artium primo de- nihil nouir,nihil etiam meditatur aut fe-
Sfgnatfi
monftratfigiiatum. Tam autem quid fi- ftatur, fed omniaafpernatur. Solusve-
^uid. gnatum fit, quod fignaric, id indicat Ga- ter ipfi Deus eft. Quo autem rei alicu­
ballia, fpecics M agicx, qux cft mem­ ius cognitio certior Sc pepetiancior, eb
brum Anacomix. Ars vero* inucnrrfx' amor & diledlio maior. Qui pauperes
non vnofaltem modo inrclligcnda ve- non nouit’, ipfos nihil curat, Jn cognitio- 1
nir , fed etiam in omnibus fpeciebus ne omniapofita funt. Ex hac fruclus om­
'It Aftronomix &c donorum. Acciim hu- nes defluunt. Ipfa cognitio largitur fi­
iufmodi membrorum plura linr, &fpe- dem. Qui enim Deum cognouir, is in
cierum adhuc plures, qux tamen omnes iipfum *
credir. Contri vero,9 qdi
I
eum non C^ii , B®*
funt inuentrites Magica; Sdcxpoficricts' cognouit. Pro cognitionis enim modo
^ ♦i. £fir
quili- 1

>
\'>ii-
 4

9
)
M ED I C 6 R V M f r ii
quilibet credit. Eadem ratio etiam in ftrcmb efle debet. Non autem fimul &
Medicina. Quilibet tantum operatur, fcmel nafeitur, cum forma &c omnibus,
quantum in natura nouit. Qui natura! fupra terram, quam primum extra eam
nihilcognouit,nihilfiicir. Aut quicquid emergit, ficut infans cum plena forma
facit, id fingit falcem, ccu pi&or imagi­ editur: N o n , inquam , ita planta: naf-
nem exprimit. In hac veluti vita nulla cuntur. Sed qualiter planta: fupra terram
eft: ita nec in ifto Medico. Etfi vero paf- apparent, &. ab vna forma in aliam a-
fim docuerim, quomodo ars hxc viiibi- bcunt: taliter quoque fcire debetis >in­
iis reddi debeat: conlultum tamen mi­ fantem in fua: macris aluo procedere
hi vifum eft, mentionem illam hic vige­ incrcicere. Iam vt forma augefeie fubin-
Inuen­ re &: explanare certius. Inuentrix de : ita augefeie etiam M edicina, qua.
trix Ma­
tia quo
nempe fpecics eft Magicae , cx fpc- herba, vel arbor illa donata &: infignita
ipefic t. ciebus Aftronomia: omnibus defum- eft. Non quod forma perfede adfit, fcd
Magi, pta. Quemadmodum Magi ex Orientc tantum in perfedione forma: augefeit,
qua vi
Chriftl per hanc inuentricem Chriftum inuene- &: perfeda fit. Forma enim in aetates Forxnx
ooti&i. runt in ftella, quemadmodum ignis in fuas diuiditur, ficut homo. Prim bisin tfue ti, ivtt i ­
filicereperitur : eodem modo artes quo­ cunis infans eft. Talis etiam in principio homi­ nis.
que Natura: inueniuntur, multo tamen forma plantarum. Poftca pucrafcit,cur-
promptius &: procliuius, quam Chriftus fui & ambulationi afluefeens , non ope­
in ftella inucniri potuit. Et quanto lon­ rationibus aliis. Eadem formarum quo­
gius aut longinquius Chriftus a Regibus que &: Medicina: ratio. Deinceps infans ‘
cx SabaacTharfis quqfitus cft:tantopro- indies magis magifquc fapit & incclligit:
Ciiem
pius thefaurus naturae inucnitur. Ab O- Ita planta quoque deinceps magis ma­
riente autem principia omnia Magicae gifquc viribus &: virtutibus fuis incrcfi-
linS prqpedunt. A Septentrione nihil proce- eun t, ac formae i pfarum indies fortiores
,e* ditboni- Vos ergo Medici fi probi & euadunt, vfque ad tempus praeftitutum.
frugi efle vultis , ftrenuc id annitim ini: Tandem incumbit fenium & imbecilli­
ncc, quemadmodum fues in agro rapa tas , eodem decremento, quo incrcme­
verfant,fic vos hominem tra d e tis,a d to vigor afccnderat. Eodem modo & de
Dei fimilitudinem effidum : fcd eo mo­ Medicina intelligicur , quod fimiliter nMedici- * gra­
do integritate ambulate, ficut Deus Me­ fuos gradus habeat, prout virtus eft iniu- du« dus && v.
utc*.
dicum in fuo libro infticuit. uenture, feu robore; fenio, fcu infir­
mitate. His percognitis, iam porrb quo­
C a. p . X . que nofeite, qua: di&urus fum. Videtis
omnia corpora fuas formas habere, in
De libro ^quomodo C M edici»a a M P te r ii quibus fubfiftant. Sic fuas quoque for­ Forma
p rim kin M a teria m vltim a m mas omnes Medicinq habent, in ipfis
perducatur. conditae: Vna efi v ia b ilis, a l t e r a w u iji- pie*.
b ilis. Vna eft corporalis, Elcmcntaris:

R
Materia
pnua
ttnun
infot*
E s vnaquarlibet, quae cfcfcit,finc Altera fpiritualis, fiderea. Hinc iam li­
form a, vel informis eft in fua ma­ quet, oportere vnumquemuis Medicum
teria p rim a ,& veluti nihil eft. Exem­ Herbario fpirituali fiderco inftru&um
Hetfea
plum. Fagus, A bies, quercus,' primo efle, vt ex' eo fciat, quo modo Medici­ r iu m
femen eft, in quo nihil cius e ft, quod na illa informa fubfiftac: ficut exempla
ww.fit efle debet. Si vero femen hoc in terram ha:c docebunt. Medicina,quae fpiritua-
quando \ r
iacitur, nece fle eft, vt prius putreicat. liter in iua eflenta aflumitur, quampri­
Alias ex eo nihil producitur. Si iam pu- mum in corpus penetrauit, in fua forma
trefeit, totum difloluitur. Et cum ptius fta t: non fecus ac iris in coelo, aut ima­
adhuefemeneflet, erat id aliquid. Sed go in fpeculo. Sic fi formam habet pe­
cum putrefeit : iam nihil .amplius eft. dum , abit in pedes. Si formam habet
Porro autem ex e o , quod putrefeit, fc -' manuum, ftat in manibus. Eadem etiam
quitut, vt ca putrcfa&io fit prima mate- ratio eft capitis, dorfi, ventris, cordis,
4
via , qua: iam in plantam a b it: & tum fplenis, iecoris, &c. Sed dilucidius rem
temporis ipfi inditur forma eius arboris.' accipite. Sit radix, qua: in fuo fidcrco
Primum intra terram fuum principium corpore corpora omnia hominum con­
accipit. Poftca fupra terram principium tineat. Ea fi aflumitur, tunc in homine
fecundum. Et fupra terram difceditin confiftit fecundum omnia fua membra
fpecies aliquot, donec id fiat, quod por in membris hominis. Ex hoc fcquirur,
Aa 4 fpccu-.
\

t
t
 %

1$4 L abyrinthvs
Specula fpecula pfcnnarura ojammillas foemina- libet in eo loco, in quo efte debet j Id
penaa
pora
rum fanare pota. Caufa eft, qubd ipfa- efto Homo cibi. Sic pariter potus quo­
rum forma Mamillx funt & vbera. vnde que , li in fpiritum fuum perucnir, tura
las fa­
nant. imago
© Medicine^coccdic in fuum mem- fpiritus viui inftar hominis, in membris
DartiJc- brum, quo pertinet. Sic Da&iletus po- omnibus hominis fubfiftit. H x enim fur
*us can- t
«iooicu. tus cancrum curat. Ipfius enim imago in forma: perfe&x in omnibus membris, in
corporis cum locum abir, ad quem cius nullo quoquam excepto. Eadem ratio
forma fpe&at. Hoc enim vobis pcrfiia- etiam Medicinae eft. Vbi a?gritudo eft,
fum efte deber, quod chirurgicales om- • ibi Medicina fuam formam, £z naturam
nes morbi per phyficalia remedia curari ac proprietatem habet. Hic iam artis
poflintjfi Phyficus Anatomiam eftentix eft, vt homo Spiritalis, Eflencialis, Me­
nouitac intclligit: quorum tamen equi­ dicinalis , fecundum illum locum co-
dem paucos vidi. Horum autem ingen­ gnofeatur, in quo eius cura pofita eft.
tem numerum v id i, qui loquuntur de Nam ejl hemo cancri, homo lupi, homo pe-
dirigentibus, directoriifque, hoc eft , ftis , homofebris, homo hydropifis, homopro-
M erfiro de additamento, quod Medicinam ad flu u ij, homo m enftrui, homo vermium , &
jrum o
pinio d: fuamfedem& locum genuinum proue- Jic omnium morborum. Id fi Medicus igno­
tiirctfo here Zc deducere debeat: qua: opinio ta­ rat, vbinam homoifte fidereus in Elc-
xus foJ(a.
men omni fundamento caret. Dicunt c- mentatis corpqribus fitus fit, tunc prx-
nim, Saluiam, Lauendulam, Maiora- tcr ordinem Mcdicinx omnia inftituun-
nam, directoria leu ducentia ad caput tur ac fiunt. Quis enim dudorem fem-
efte, qua: eo vna fecum i pfam quoque perae comitem fibi inueniac ad mem­
eius Medicinam abripiant, non aliter ac brum quodlibet ? Ita, Stulenrina pora s,„
curat
tabellarius vel focius quifpiamalium vix curat paneritium, ideo quod ipfius ima­ pancri- 01

ignarum,eo,quo vult,perduceret. Quod go hoc loco curam habeat. Quisiftein t]m

admodum aniatron dictu eft. Non enim Medicina Dudor eft, qui curam iftiuf- *
11**0ua* com °do medicina prouehitur, fedfc- modi dirigat foras in digitos? Noncrgb
rmutc ipfam promouet per virtutem fux ima- ducentia, fed formx comites ac vccto-
ji»3ab* ginis. Exemplum : Eupjiragia formam res efte debent, ac per id dirigere, quod
ac imaginem oculorunj in fc habet. Vn> imago exfcipfa promit. Hoc illud du­
de fit, vt aftumpta in membrum fuum fe cens efte oportet. Alter autem procef-
fiftat, & in ipfam formam cius membri, fus compendium eft laboris &defidix,
ita,vt Eufragia integer ac totus oculus nec mulcum artis requirit: Illum Medi­
fiat. Q ux autem aha Medicina eft, qux ci ex papiro faltem difeunt, nec verxar­
aliam aci oculum &c in oculum fimili mo­ tis libro quicquam opus habent. Nam
do vcluti vehiculo deducere queat ?Me- hoc omninb modo Medicina intelligcn-
bra vniucrfa hominis fuam omnino fi­ da eft in fua prima materia, quomodo
mi lem formam habeat in rebus crefcen- in vltimam pcrucniac. Etfi advltimam
tibus,in lapidibus, in metallis, in'mi­ dedu&a eft, rumfpccies eft cum omni
neralibus, &c. Et quod corpus eftentia forma &: fubftantia fua , qualis etiam eft
eft, in eo illa quoque imago eft. Id li a£- corpus Elementatum ipfum. Et in ima­
fumitur, tunc natura microcofmi, eade gine fpiritus iacent Arcana & Magnalia
imago in homine conftar. Sic ergo Me­ M cdicinx: vbi tandem vera cura pofita cawi.*
dicina fertur ad locum illum,quo debet. eft. Huiufmodi imagines inquiri debene Saf’
Sicut enim fculptor lignum fumit infor­ per inuencricem Magice arcis, de qua li­
me, &c ex eo qualicunque formam quan- ber quartus tradit. Narurx etenim Ar-
dam fingit vfque ad finem : lic fcire de- cheus fpiritum hunc cum diuifione fua
ftU S ^er^s ’ ipfam naturam quoque eiufmodi in formam fuam ordinat cum omni Ar-
iiiu ilii.
fculprorem efte , idoneum ad corpus chania, qux in cum ordinanda eft. Hac
quodhbct in fuam formam reducendu. nimirum ratione Anatomia Medicami­
Cibusquieditur, in orefarma eft .* natu­ num inucniridebet, non in compofico,
ra autem in Archeicis fuisyirtutibiis.Iam non in communibus, non ' i
in dirc&ioni-A CtlOII.
autem omnia membra in homine nutri-l- bus. Omnia enim iam dum in natura w»e,
ri debenr. Sed quo modo : id Phyfica & ordinata funt, &: arte optima in formam
genuinum narurx lumen docet, quod fpiricualem vnam conpofita. Hanc tu ^
cibus, quando in fuas cfTentias perucnir, non reddes meliorem «quam natura fe­
in formam fuam abeat, Sc fubfiftat, ve- cit ipfamcr. Sola A chimia vtcre, qux
lut imago in toto corpore» vnumquod- diuerfa feparat. Hanc ergb operam da,
vr
I

M E D I C o RVM. - . '
vt naturam & proprietatem omnium i- eft fperma Vulcani. Sed in Elementis
maginum fcias. Sic enim in cura medi­ matricem adipifeitur, &: in ea fuum fu-
ca vere gloriari poteris. Eemplum hoc mit nutrimentum, fubftantiam, forma-
*

notate. Tu afleris, hoc illud, eflecon- que 6c naturam perfedam, ac eo cuadc-

Conftti-
fiiuuiu ftridiuum: tamen ignoras, vbi ibi id re poteft, vt inde fiat, quod fieri debet
& incar
lutiuuni tale fir. ^ sfliudenim ejl conjlriftiuum Dy- pro modo fux prxdeftinationis, non fe-
multi* fen teria , aliud L ienteria , alud v o m itiu i , ciis ac infans, qui pcrfe&us a matre fua
plicia.
aliud v r in a , aliud m enfirui , &c. Q ux o- editur. Sic ergo Elementa minime mor-
mnia Sola imago virtutis conftridiux borum caufa iant> fed femen, quod in
indicat. qux iedes quibus conftringan- ipfa feminatur, & ibi augefeit ad vltima »<>*«•
tur. Sicfcis etiam hoccfle incarnatiuum: vfquc effentiam ac materiam: ex quo
vbi autem tale fit, neicis. Alia enim eft nos etiam crcfcimus, &: ex quo incre­
confolida Lupi, alia Efthiomeni, alia mento morbus proueniti: ac illud quod
cancri, alia fiftulx. Ideo arsfignata iun- au&um vel enatum eft,7 morbus 1 exiftic.
dim hic quoque cognita efle debet. Si­ Qui ergo nouifle morbum velit, is eum
Signati
«uid gnatum enim locum indicat. Locus in­ cognolcat velut arborem , hoc mod<>.
Medico
indicet.
dicat indigentiam,
C' (eu neccflarium. Ne- Arbor alia poma fert: alia pyra: tertii
ccflarium luppcdicatiir pet inucntriccm. nuces , &c; Idem diferimen etiam iA
morbis eft. Ec morbi cognofcendi om- ,
nino funt, quod ex femine nafcantur,
C a p. IX .
non cx humoribus, cx patre, inquam,
D e libro Generationis m orborum , e x vera non cx matre. Et licet'a matre quidem
V
rhilojbphid nofcenda. edatur infans, ex patre tamen is eft. His
hoc modo penfitatis, quis quxfo dicat,
N v m adhuc vobis pendendum & aut concedat, morbos quxrendos elfe
V declarandum eft, nempe de gene­ veluti Humorem,& Humorem pro mor­
ratione morborum fecundum confide- bo habendum , aut iudicandum elfe ?
> rationem Philofophicam. Iam autem Cum tamen aliud mater fit, &: aliud in­
nemini veftrum ignotum eft , quod a fans, quia matre prodic: Alium mor­
«umnrii prifeis quatuor humores conftituti fint , bum mater habet, alium itidem infans.
inoemio
ntinfc. cx quibus fcilicet vniuerfi morbi orian­ Quifnam magno labore infantis mor­
tur. Quod dum fecerunt: verx ac legiti- bum in matre inquirat ? qui tamen in
mq originis obliti illi funt morborum; folo infante fubfiftic, a fua matre pe­
hoc eft, feminis, ex quo morbi nafcun- nitus feparato ? Et licet quidem aliquis
tur &: producuntur. Nem o autem e ft, obiicere queat, matris .fimul ac infantis
qui inficias eat, ipfura hominem Micro- vnum morbum cfle pofle : nihilo minus
cofmum c(fe. V nde neceflarium e ft, vt tamen vnum ab altero feparatum eft.Sic
quatuor is in fc Elementa habeat,quq ip- egb morbus quxri debet in e o , in quo
fi Humores indigetant. Quanquam fa- exiftit. Quod fi quis fors ita obiiciat:
tius effet Elementorum nomen retineri. jQuia tu Elem enta profom inis habes: forni-
Id enim faceret ad intclle&um faciliore na autem ipfa agrotare folent_: ideo E le­
& pleniorem. Sedob nominis litigium menta quoque agrotare pojfunt: vn d e necef-
papirus nulla corrumpenda eft. Vt aute farium v id e tu r , Humorem ejje m orbum ^ c.
fenfum meum a(Tcquamini, & liber hic Ad hoc refponfum tale habete. "Mulier
fua iufta habeat, ad id animum applica­ ipfamct etiam fru&us eft ex fua matrice,
te, quod exemplo fequenti demonftra- non minus ac infans. In hoc enim dif­
iimTn bitur. Cum quatuor humores quatuor ferunt Foemina& Elementa.’ Elementa
iri ■ bamori- Elementa fint: fcquitur, quatuor humo­ enim frudus non funt: fed in conceptio­
bai po rum eundem omninb efie intelledum, ne tamen foeminx fimilia. Quomodb
nenda.
0 qui eft Elementorum. Iam autem non ergb dicere pofiit medicus, morbos ip-
nefeitis, qubd ipfa Elementa nihil dent, fos Elcmentarcs exifterc? aut qiii perfua-
fcd faltem accipiant. Vt enim mulier fum habere queat, quod, fi Elementum
fine viro impraegnari minime poteft: fic expellat, ipfum quoqae nYorbuhi expu­
Elementorum foeminx quoque cx fuis lerit ? Si medicus ibi incipere debet, vbi
maritis, tanquam cx fuperioribhs V ulca- definit Philofophus : certe longe alio
nis tantum concipiunt. Id tali exemplo intellc&u prxditum eum elfe oportet.
quoque dcmonftratur. Pomum n&fcitur Nec enim Philofophia Medicum hoc
ex (uo femine : & femen eft pomum, & modo incipere docet. Q ui enim dicere
• quis
 I

L abyrinthvs
quis poflit, pomum cx terra cflc , cum nicam digeftionem producuntur. Sic
tamen cxfuo femine proueniac ? Vnde ergo Scarabaeus aliud a ftercore c ft: fi c-
fequitur, fi Medicus remediis fuis hu­ nim ftcrcus equinum effer, cius fimiliru-
morem amoucre velit, fieri quidem pofi- dinem referret. lam vero , fi iimiiitudo
i e > vt aegrum iuuer, fed hac tamen (alte nulla horum c ft, fuam omnino peculia­
ratione, vt fi macer auferri d eb et, aufe­ rem generationem habet , qua editur.
ratur vna cum ipsa infans quoque. Itac- Vua femen in fe habet, quod vinum exi-
nim fi marer tollitur, tunc corpus fuum ftic. Ex eo gignicur vinum, non exilio
Elementum perdit, atque adeo mortuu femine, ex quo lignum enafeitur. Scmc,
cadit. Sic ergo cx illorum pradica fe­ ex quo lignum producitur, idvilibilcfi-
quitur mortificatio aegrorum . &: defola- mul St tangibile exiftit. Semen autem,
tio (eu euerfio fanicatis. Nullo enim vel ex quo vinum nafeitur, nemo videt, St
m odo, veliure corpus fuo genuino Ele­ tamen in fefe indiuifaexiftunt, ficutcor-
mento fpoliari debet. Porro aurem etia pus & anima. Sed porro actendicc.Si cr-
notate, quam planam viam Philofopliia g6 in femine momentum omne politum
in hoc commonftrct, dum videmus , E- eft: incumbit m ed ico,vt ipfumprobe
lementacorpoream matricem eife ad fe­ cognofcere ftudeat. Sic enim contra il­
men concipiendum, ac eidem fuuma- lud fua remedia praeferibere St dirigere
limcncum &: incrementum fufficiendum poterit. Et quemadmodum comprchc-
'idoneam. Quis ergo ita imperitus efTe fumef t, fcire quoque debet medicus,
velit, vt medicinam adminiftrare fufti- Semina morborum duplicia efTe: Semen nc- i J " *
n c a t, cum hanc Philofophiam tamen pe llita flru m , St femen Cagaflrum’. hoc
non intclligat? vere enim fciat Medicus, e ft, femen om ne,aut a principiq femen
quod fine iftiufmodi Philofophia nomen conditum eft, v t, pom i, nucis,pvri,
ac titulum medici inique fibi vendicet. Scc. St hoc Illiaftrum dicitur: aut a cor­
Hoc vobis equidem facile conccfTcrim, ruptione enatum e ft: &c nominatur Ca-
quod fem en vnumquoMibct tintturam in fc gaftrum. Sic ergo C tforbi llliajlri funt, „2 “
habeat. Vnde fieri poteft, elementa ipfa hydrops, aurigo , podagra, Scc. Morbi qlu
difcolorationem St alterationcm conci­ Cagajlri fune plcurilis , peltis, febres Scc. ci;iM
pere. Sed propter hoc, elementum ip- Ifte ergb Labyrinthus in Medicina non “m!
fum morbum exiftcrc,idomnin6 falfum temnendus c ft, neque medicus in horu
cft. Sed quemadmodum pannus a colo­ cognitione exorbitare debet. Ncc eniro
re extraneo imbuitur : fic eodem modo is falcem error cft feipfo contentus: fed
Coloc
«x femi­ hic quoque accidit. Q u ivero colorem res ea concernit ipfurn etiam corpus ac
nee
ita rurfus elicere ac extrahere poteft , vt vitam. Si error ifte noxa St periculo va­
pannus ad natiuum fuum colorem re­ caret , ha&enus fic quidem conniucndo
deat: is probationem eius fccit.Exemplu tolerari potuiflet. Iam vero cum pericu­
rem declaret. In auriginc qui tincturam li pleniflimus fit: an non inique tot fe­
illam demere poteft, is femen abftulit culis eum vieuifie dicendum fit? Plura
cx e o , ex quo tin&ura egrefTa cft. Ita er­ St grauiora alia taceo, qua: hic quoque
go corpus priori fuo natiuoque colori produci poffent: N em pe, quod recepta JJJJ1
reddite Color enim non cx corpore pro- vniuerfa >fi non contra ipfum femen di-
d it, fed tantum cx femine peregrino. rigantur, improba St inidonca fmc. Sed
Porro autem de corruptione quoque porrb adhuc fcmcl mihi aures praebete. ^
notate, vt li de putrido acre ac aqua di­ Ecquid videtur vobis de c o , qubd mor­
catur, quod etiam ex ifta corruptione bi hoc modo oriantur, St indies auge-
motbi exoriantur.Id verum quidem eft, fcant ? Hoc fi probe inteiligerc vultis,
fcd hac ratione. Nihil totum frangitur pedem in Philofophiam referre, Sc at­
aut diffoluitur, quod femen fra&ionis tendite, quomodo vos ea inteiligerc do­
non conceperit- Ex quo fequitur , ferae ceat , vt crefcat gramen, vt lignum pro­
corrumpere, St genus aliud morborum ducatur, St fimilia alia. An non ea ex
gignere, corpus corrumpere, ficut aqua femine progignuntur ? Imo. Si ergo ex
mualis ferrum. Hoc ergo femen fi tolli­ femine :Sc ex femine ipfe quoque mor­
tur eius quoque corruptio vna tollitur. bus emergit: iam vnum cum altero ae­
Ver.ties Exemplum. Ex luto naicuntur fcarabxi, quali omnino ratione gignitur. Quae er­
l * ICIU.
vermes, 6cc. non quod ftcrcus fcu lutum go fatagentia ifta vcftra, quod tanto fu-
in vermes mutetur, fed in fteicorc femc dore laboreque morbos defetibendos
latet, ex quo poftea vetmes per Vulcx- fufeipitis ? Si Philofophix naturalis ru­
des
 M E D I C O R V M. 1 8 7

des, ignari Se imperiti eftis: qui amabo faeculo res itafe habebat: iam ratio alia
incipere poteftis, vbi Philofophus defi­ eft. Fraudes antiquae deinceps non valet:
nit? Si ibi incipere vultis, vbi Philofo- iam oculi aperiendi funt. Nolite ipfos ae­
plius definit: fcitote, ipfum quidem de- mulari : fed faniora difeite, quam ipfi
fincre in naturali lumine mundi magni. vobis'tradunt. r
Nec enim feripta
*
eorum .
v .
Vcwru
Micro- Sic ergo mundum paruum cenfebitis* Euangelia funt, vt ipfis veluti beatitudi-
coimus
ad mi. quemadmodum Philofophus conliderat ni adhaerendum fic. Naturae lumen fecu- ^cho n5
crocof-
inu con- mundum maa;num.Hacinduftriamorbu lo ipforum probe quidem operatum eft: ab{dl'
fciediu* vnumquemiibet apprime nofcetis, non ipfi verb contra naturam illud inuerce-
miniis ac rufticus arbores nouit iu cam­ runt. Qui enim beneficum aftrum in fa- ’
pis. Et quemadmodum agricola arbore tuum afinum boni quid infundere poffit?
fecuri deiicit: fic medicus quoque con­ Si is peruerfus eft, tum idem ipfam quo­
tra morborum arborem efficacillima re­ que naturae lucem peruertit. Ideo pri­
media cognofcet. Semen enim , quod mum* quaerite regnum D e i: 5c fic multb
in arborem abiit, femen amplius non plura praedabitis, quam interrivnquanv
eft. Et quo a femine longius abiit :et> praeftita funt, & de fupremo noftro Mc-"
miniis femen exiftit. Et ficut elementa dico, D e o , nihil defperatc. Si enim ip­
Eirmtn- foris diuiduntur etiam in corpore. Alia fum , t c noftrum proximum diligimus:
TMihn
iXlm
guUiui enim macer eft aquaridcb Philofophia quibufeunque indigemus, abunde nobis
\vafki Fontium huc facit. Alia mater eft terra: ea adiicicntur. Ignauis verb & amorem
loto*
pbia. quo fpeftac Philofophia Crefcentium. oblitis auferentur etiam , quae habent.
Et fic fimilitcr de caeteris etiam Elemen­ Ad medicos quoque in die extremi iu-
tis. Q uo modo Vulcanus in Macrocof- dicij v.ox illla perfonabit : Ite m a led itth
mo cognofcitur: eodem modo cognofci in Gehennam. V h im e confo la ti eftisveftrA
debet etiam in Microcofmo. H ocpafto m e d ic in i, cum infirm us effem? d i eum m i­
Medie. Labyrintho locus non relinquitur, Sc e- h ifu rrip u iftis: nec me tam en iuu iftjs. D eum
reptthi.
lio.
rupturo vero Medicina: fundamento oc- •verum d e fe r u iftis, nec ipfum D o ti orem v e -
w t cafio & v ia fternitur. Ideb vos Medici Jlrum a g n o u iftiT h e p iu r o s vobis legiftis in
»■ accuratius tandem penfitate, quas res te r r a , non in cctlo, (fi D e i o p eri, prout de­
■*« geratis. Probrofum enim vobis eft, di­ cu it m edicos, in n a tu ri feru ta ti non eftis y
cere, Hoe me Galenus docuir, Iftudin fe d cum leu ita te omnia tranfegijlis. Ideo
10*11 Auicenna lcgi,&c. De vobis ipfis ccfte- tandem oculos apefite,vt ab hacmaledi-
;l 'i
tnini, qualefnam effe cohudniat. Ipforu ttibnc liberemini.
S* »' In

ott
ca
LABYRINTHI CONCLVSIO. \ r

T capitula nonnulla de lib ris m edicin a, quomodo difei illa ac inquiri &
preuefttgart debea tton d erem hatfenus & proponerem: caufa me nec pau­
ca , necleues im pulernnt. Prima e jl, quod tam m u lti paftim in m edicini
com m entantur, eandem quedocent, (fi curandi modum pra fe r ibunt. Hoc
vero in vniuerfum omnes fc ia n t, ignominioptm id admodum effe, quem­
piam addifeete v elle rem corporis ac v ita periculum intentantem , id que
non ex fundam ento vero , fe d ex labyrintho (fi opinione m e r i, qua a re-
ipfa longe abftt: ac denique juper hanc opinionem curandi rationem extru ere, (fi e* comme-
titia hac arte praclicam exercere conari. H ic enim erroneum latet (fi principium , (fi m ed iu ,
•1 & finis. N on leue q u id e ft, finem v e l curam ex principio fu tili & erroneo exftrui. Sed, cum
Medicina longe a liu d fundam entum f i t , quam quod illi exfu o labyrintho effundunt, an non
multofit aqnius , ipfos normam ac rationem folidam (equi p o tiu s, quam fundamentum illu d
tueri, quod pro fundam ento a Deo datum (fipofiturn non ejh N ec enim nos ifto modo quic-
quam aliud agimus , quhn quod librum ifiu m , omnis medicina ac morborum vniuerforum
curationis fideliftim um prom um , a Deoipfo confiitutum deferim us, (fi librum exprofeffo al­
lium am plefiim ur, contra pradtclum ordinarium ex diametro pugnantem. Sediftem osple- Hom5hi
rimqtte hominum e ft , v t , qua n ih ili f u n t , plus fere Jemper laudent, quam qua fr u g ifu n t : mos pra-
ac v t propenfiores ad m ala, qukm bonafe magna ex parte praflent. B eatus aut em contra, i-
mo beato beatior is fo r e t, qui modum in omnibus teneret, n ih il cogitatibus humanis confide­
n t , fed in v iis a Deo ipfo praftitutis innocens ambularet. Sic autem idem D eus, f i tam
accurata meditatione tum medicinam ipfam condidit, tum eius libros confrgnauit> vtfcribd
alio, aut interprete nullo opus habeat, nift quapracise textum ipfum N atura teneat, quo-
’ modo
 l88 L AB mi NTHVS
modo huffcH us e jl. » Secundum horum libroru m inform ationem quknnquepraLficam us ju s
in jlit u it , u h a llu ci n a ri m inim e fo te ft. Bonum e n i m a c turum c f t fn D e u m c o n fid e re .
H u ic q u i c o n fid it, in n u llu m labyrinthum a b d u c itu r : nec idem f u os agros n eca b it, aut v llo
modo diftorquebit. C on fu ltu m ergo m ih i v ifu m e j l , hos lib ros f e r m one ^ q u oa d fierip otu it,
b r iu ifim o concludere : v t e x illis q u ilib e t p ern o jceret, q u d ratione M ed icin a addifcendafity
a cvbin a m tandem locorum eius fch o la celeb retu r, ne fo r s L abyrin thei i ll i m ed ici admiren-
tu r a lio s, e x fundam ento a lio , quam fa ciu n t ipft -procedentes. Bene i l l i , q u i Labyrinthos
non fe c i at u r ,f e d ordinem lu m in is natura a m u la tu r, quod ipfum & M e d icu s, & medicina
e x iftit. S e d , v t Colophonem tandem h u ic M edicorum labyrintho addam , p riu s indicatum
vobis v o lu i , me v i x magno m olim ine etiam apud alias fa tis prouidos & liiera to s cum hifce
m eis commentariis in lucem erum perepotuijfe^ . N a m fa jlid iu m om nibus cH , hnittfm odi li-
jbros in tu eri & euoluere. Contra v ero p lerijq u e fu m m a voluptas e j l , inpapiro inuolutapyra
t o r r e r e n e f e i o qua leuia a lia fatagerc_jt i^ tn n isia m a liq u ot, & hac, & alia mea diflinuc-
runt iffi. Tandem tam en hora appulit Ytq u d m ih i Mecoenas oblatus ta lis e jl, qu i non exfauo-
rc> fe d tpftus a q u ita tis jlu d io cen fu q u ^ , hos meos labores in luce m pro ferre & ederefcdulb
a d aborsuit. Js autem e j l , laudat ifim a prouin ia A rchiducatus C a rin th ij. Vos autem meos
difcipulos, A u d itores, & Lettores v n iu erfo i d e c e t, v t proceribus his-, ceu Mecoenatibusfium-
m is propter hanc benenolentiam & officium lib era lifim u m gratitu d in em am plijiim am ex a-
nim o d e u o tif imo refundatis, & officia vejlra omnia illis lubentifiirne nuncupetis. Dabantur
3. Septembr. A n n o/a lu tis humana 1 5 5

- .. ........................... - ___ .................... - ■ ----------- — ____ ________________ ____

UBER
DE MORBIS TARTAREIS,
AB EXGELLENTl SSIM' 0 DOMI NO
T heophrasto H ohenheimio , Y trivsqv^
e M ed.
D o& ore, fummo ftudio confcriptus & elaboratus.

REVEREND O.N OBILI ET EXCELLENTISSIMO

Dn. T O .H A N N I A B R A N D T , I. V. D O C T O R l
Sl Canonico Eferdingenli, Domino & amico fuo lingulari.
V/quam equidem non prafiantes,eruditofque ac in Adepta: Philofophix
fcientia peritos coexercitatos viros peruejligaui <y confecis t us fu m : itine­
ribus quidem m u ltis & longinquis defatigatus f e d v o ti tamen fuccejfu mi­
nime infelice composfa clu s.In t crea tam en pafiim documentis quam pluri­
Adepta mis fa ftis comperi yhuius fa cu li iuuent u t em Adeptsc Philofophix igna-
fh ilo io
phta r»
V uiter admodum incumberem. Seniores aut em ,de quibus loquor ac fcribo,
temta fa to fuo abrepti magna ex parte ad proauos nojlros concejferunt. A deoque illorum hodie pars
hodtt.
minima fuper/les ef i E x quibus tu tam en, v ir N o h U ifim e & E x c e lle n tifim e , hocfecttlo
no{Iro primarius es, non tantum E xperientia Experim entorum exim ia cognitione infgnis,
verum etiam tam ex nat u rii, quam v fu V ulcan i tc Apollinis artis periti fim u s & g n a rfi­
mus. lnh&rrejco equidem , nec i e m e r ito , quoties metum cogito, quam fa ta liter hoc nojlrt
fecuto artifices illi fummi in tercid erin t, <y quam potenter v i e i f im inualuerint fella p lu ri­
bus Homicidis quam Saluatoribus celebres, Q uicqn id tamen his occinatur, nihil proficit:
hociam huius faculi ingenium ef i Et. Apud me penitus ratum ejl ac confirmatum,de hdcipja
panolethrid C h rijlu m ex diuind prouidentid dudum vaticinatum cjfe, cum d ix it : Gens
contra gentem excitabitur: quafi etiam in ter M edicos & agros confeujus n ullis ac con­
cordia futura Jit. Ita enim huius iam faculi mos e j l , v t inani Jlrepitu verborum multo pro-
cliuiiis homines moneantur, qu.tm ipjd rerum commoditatem. In T u a autem Excellentia
honorem libellum hunc edo de T a rtaro, deeiufque ortu CTgeneratione,de c a u f is ,& natura,
& fignis, additd explicatione e o r u m p e r qua curatio Tartari perfici debeat. Quibus meu
laboribus Ji T . Excell. acquienerit & aquior fu e r it: in cateris operibus indujtriam & fcdo­
lita t em largius cumulaturus fum . Hunc vero de Tartaro lib ru m , cum -Efcrdinga ad Bot-
micurn Marefcallumprofectus effem p erfeci clim aui. Q u em cum pralo, v t excuderetur,
jubi icere vellem : a mea profejsioms hominibus hoc meum injtitutum reprejfum & impeditum
fuit.
 P R F A T I O. »-89
fiitt. Interea autem cum nefcio ejuo fa to fieret, v t ad Carnes feruaderem , in qua regione
v e la t &> in A uflria loci* plurim is cum morbum ifium admodum frequentem g raffari perni-
derem : in gratiam ac emolumentum ifiorum hominum libellum istum tertio emendaui ,
elim **i , & m edicam inibus necejfariis vniuerfis dotatum , tandem laudatifidna prottincia
Carynthia dedicaui (jp infcripfi, v t quapra a liis omnibus gen iali quodam & Jyncero amore ,
artis ac dod rin a A pollinea, in falutem frag ilita tis humana cedentis >flagraret. if li vero
proceres libellum hunc non placido ja ltem benignoque v u ltu acceptUrunt:fe d & mora omni
fu b la t* illum continuo im prim i & excudi curarunt. '£>uo facto nonfisa f altem patria , fe d
Europa vniuerfa commodum acfa lu tem fingtdariterpromouerunt & afieruerunt. Cum ergo
T . E xc. ea natura f i t & propeufio, v t ajfeflu intim o illis vniuerfis faueaty qui aut ipfi Apol­
lin eis ac V ulcaniis artibus impendio a d d ictifiu n t, aut his a d d illis ceu Mecoenates tutum
afylum acprafidium offerunt: librum hunc quantttmcunquc eius eliy tua tu tela acprotcilio­
nifid e li iure m erifo oblatum v o lu i. F aciat ergo T .E x c . v t laudatifiim os quofque A rchidu-
catus Cam iciproceresyac bonos alios etiam cttiujcunque v e l conditionis v e l ordinis finty fua
beneuolentia nuncupatos habeat. Ego quidem fpem m ih i facio ccrtifiim am , tempus illu d
appropinquaturum ta n d em , quo incoram de h is omnibtt* largius & am icius colloqui (jp
verba fercre pofitm us. Gratia autem & la u sfit Creatori Adepta Phtlofophia yp ro teli ori
noftro clem entifiim o y & inform atori benignifiim o in aternum . x^im en.

L I B E R

DE M O R B I S T A R T A R E I S : SI VE,
vPRO A .P P E L L A .T I O N E V E T E R V M
dc calculo, feu lapide &: arenulis.
C A P. I.
T)e Veteri huius morbi Nomine: & de noni inuefti defenjione.
V 1c v n q ^ve rem ali- gli(cat,adedquc nominis ipfius ratio do­
quamtradere ac docere cear , quod nec in principio, nec in me­
volunr, horum officiu dio,nec ipfo fine confcntiamus : operae
cft, vt omnium primo precium ell,denominationis fundamen­
materiam ipfam , feu re tum ita conftitui, veres rota apprime
tra&andam proponant, intelligi, ac (cripta aduerfaria de hoc
poftea illius nomen feu appellationem morbo accurate cenlcri Sc diiudicari
defignent, & concordandam hominis queant.Hoc autem quod veteres pofue- Mfdici
vetert*
cum rc ipfa inquirant,tandem rationem rc fundamentum , metaphorice inccl- meta­
illius deducant concordantia:. S ic& ligcndum cft. Calculus enim a calculo, phorice calcula
nuhi de nomine huius moibi tradituro arena ab arena , fabulu a fabulo defiim- nomina,
incumbit,vt ante omnia vos commone­ ptu eft. Ponatur exemplum. SiChriftus mat'
faciam, veterum fcriptorum& medico­ inquit: Ego lu x fu m m undiytion fax illico
rum neotericorum denominationem no aut candela intclligcnda venit. Nam lu­
quadrare ac conucnire morbis iliis,quos mina plura funt & intelliguntur. Sic lt
defignant. V ndc confufiouem quandam inquit: Ego fu m v ia , non via illa intel-
&fchifma in Medicinam inuehi neccf- ligenda eft,quae pedibus obteritur. Quae
fccft. Quicquid enim homo vel facit, metaphora etfi quidem apta fit: tropo
vel difeit, id libellam feu lineam ac cir­ tamen nimis vicina cft: ideo,qu6d lapis
culum egredi non debet, nccquicquam in homine lapidibus fluminum fimilis
inarqualc aut hiulcum, autexorbirans videtur. Idemiudicium faciendum eft
concurrere fas clbhoc eft,omnia ad vnu etiam de arena &: fabulo.lam verb quod
reduci,Sd(ibi
I
inuicem (insula
W
confenta- extra quidem hominem exiftit, aliud &:
neac(Tc oportet. His itaconftitucis iam, diucrfum ab co cft, quod intus in homi­
cum dc Tartaro fcnbcndi inftitutum ne conditur. Ncc calculi humani neme
meum rcuelanm: opus deinceps erit,vt a calculis externis deducendum cft. A lia
huius morbi nomen expheite definiam etenim eft ratio &: natura calculi in ho­
tc probe continuam. Nam cum dc vera mine,alia extranei : ficut etiam aliud eft
appellatione inter nos litigiu haud lcuc dicere, Egofum lu x mundiy & aliud, Ego
B b fum
 \

190 D e M orri s
fttm cerea candela in mundo. Quae hoc lo- defcribo , quomodo fcilicct Tartarum
co idcd clarius deduco , vc mtelligatur, oriatur , ex eadem materia ac cau(a ra-
Metaphoram inepte in Medicina vfur- tion^que gignitur, ita vt naturaTar-
pari, denominationes Mctaphoricas tari omnia defccndant, non autem de
omnes,error is &cambiguitatis genitrices naturi lapidum 6c arenarum: ideo fas
cxifterc. Hoc idem veterum quoque aequumque eft, vt cxculfa & profligata
feriptorum Metaphora facit ha&enus Metaphora ipfi materiae propius incum-
vfurpata, quam tamen in artem intrudi bam & adhaerefeam, vtpotc, qux per fc
minime oportuerat. Ea vero longe ex- ifte morbus exiftit, & \Ui nomerutfi-
fulet e feriptis meis,quibus de hoc mor- gnat. Similitudinem autem vobis pro­
bo, cradacionem adorno. Illi vero lapi- ponam. Nam veterum denominatio
dis illius humani denominationem a la­ non aliter fe habet, ac fi limia homo
pidibus in plateis ftratis fumpfcrunt, ideb vocetur,quia nimirum gefticula-
hominis arenam appellitarunt ab arena, tionesquafdam, humanis fimiles,edere
qua aedificia cxftruuntur. Hominis verb nouic. Hinc enim non coniequitur,no­
arenam arenam vocare, ciufdcm plane men vnum idemqueillicovtnque com­
concordantioe eft,ac fi quis exemplum petere . fcd fimia fimi^ nome» retinet,
ex 1hculogia promat de Agno D e i, &; cx eo defumptum, quod nimirum illa
hunc agnum cum agno alio lanuginofb exiftir. Simia enim cum fit, limia vere
oequipararc 6c eiuflcm naturae facere ac genuine appellatur. Sic ergo ex vi no­
contendat. Aliud enim Dei,aliud Lanae minis quodlibct cognofci debet. Eo fi-
etb Sic aliud eft etiam fabulum in ho­ quidem pado homo etiam hominis no­
mine! aliud fabulum in riuis. Sicut enim men retinet quia nimirum homo eft,&
vna natura ac ratio, eflenciaque haud- is,qualis nominatur. Ex quo & vnde,&
quaquam eft illius loci Theologici: fic quale vnumquodhbct exiftit, in eo ma­
nec hic nomen lapidis ac arene quicqua nere debet,nec libram ac lineam circu-
commodat. Ouis quidem fcu agnus pa- lumue fuum temere egredi. Ac decet
tientifiimus eft. Sic etiam Chriftu$,qui luis finibus ac limitibus vniuerfa adeb
illi confertur. Verum tamen ac genui­ arde praecise includi, vt non diffici­
num nomen Chriftus ipfc eft, in qno lius intelligantur,quam intelhgitur, per
plene omnia intclliguntur. Sic aliud nomen A nna foem:nam,pcr/<M/wwviru ecoiutu
1
Nom,tt*
9 etiam nomen eft lapidis humani, quam indicari. Hinc ergo haud immerito in k*>u.c«
nomen id eft , a quo illud defumicur. hoc vcftibulo dc vero nomine primum *
Theoph. Porro auram fedulo attendite. Nomen, laboro, vr nimirum tradationis princi­
appella­
tio Tar­ quod ego huic morbo impono, Tartara pium eb liquidius & clarius exiftar,&de
tarum,
eft,hoc eft,aegritudo Tartari, fine Tarta­ proprierate maiore inter me & coeteros
reus morbus. Id a Tartaro vere iic dido Medicinae feriptores iudicium facilius ,
defumicur. Tartarum autem ideo dici- fieri queac. Nimis enim mihi crafTum Medie.
reptehe*
turjquia cx fe oleum, aquam, ac rin- & rufticum videtur, rem quandamla- fio.
duram , fale'mquc gignit, quod aegrum pidcm vocari, quae lapis non eft. Sic
non fecus ac Gehenna inflammet in­ etiam de arenulis & fabulo idem iudico,
cendat. Tartarum enim Gehennam fi- Q uod verb ifta arenulae & fabulum non
gnificar. Tartari huius peculiaris ratio, fint.-cuni ipfbrum materia prima, tum 0-
dTenria,propricrasacnaturaeft, diuerfa peratio, ru materia vlcima id demoftr.it.
a lapidibus illis &c arenis,&: fabulo, quae Certam autem illifuam infeitiam prodi-
ad Tartareum iftum ardorem deduci derunr, dum non expenderunt fecum,
non pofliint. Ideo hic Metaphora,qua: quod lapis Refolucione minime admit­
Medicinae coueniac,nulla afiami poteft. tar. Jpfi ramen nihilominus in cura cal­
Nam rem quampiam fecundum formam culi & arenae ira procedunr.vt annitatur
faltem externam denominare, ridiculi! filices rcfolucre, diffolucre,pulucrilare.
eft.Oculorum iudicio quidem quadam­ 6cC\c eodem modo ccia Tartarum in ho- *•!«*:
s . r foliuM
tenus illa conueniunr, quod coagulatio mine comnnnucre,cumtamen ipfaope- pc«&
facitmccramen vnus modus generacio- ra Naturae euincanr,comparationem &
nisnecfimilis modus coagulationis,nec fimilitudinem hic nullam concurrere.
vniformis natura ac proprietas illorum Qui ii in cura Tartariira fefegere rent,vc
eftrfed vnumquodlibtc fecundum na­ proccifum illuni corporalem fpiricualc
turam ab alio differt, ficuc Adam as & 0- fa ceren t, tum demum via reda illi ince­
ri^on. Ec quoniam morbus ifte', quem d er em . Animaduercerent en im , gen e­
rationem
 >

T ARTAREI S. 29I
sationem lapidum coagulationi mucila- naturi &: generibus humiditatum lingu­
ginis lapidum fcruire : cum tamen Tar­ larum conftiruuntur, hoc cftrTot nimi-
tarum non fir dc coagulatione illa mu- fiim Tartara , quot fpecies Tartari iri
cilaginis. Et Jic^c quidem Metaphora Microcofmo.
aliqua hic flatui pollet , qualis illa eft de
. fimia homine :Do<ftori tamen ac Magi- C AP. II.
loqui tu- ftro Mcdicinxprobrofum eft,inconditis
Q u o t genera ac natura T artari fin t : &
illis Sc impropriis nominibus Medici­
qua ratione inueniantur.
nam polluere, cirm proprietati potius & v •

ipfi rerum eflentix ftudendum &: adhx- P Orrb autem , prius quam capitula
re/ccndum fit. Nam ficut homo & (iraia fequentia inchoemus, qux tandem
diifcrunt.fic hoc quoque loco cuidentia vera & proxima Tartari origo fit, defi­
illa teneri deber. Ideb nomen etiam la­ niendum &: explicandum eft. Id fiet >fi
pidis & arenx in religionem Medicam certius & propius expendamus, vbinam
intromitti minime debet, ac mulrb mi­ tandem materia Tartari lateat,& qua
nus in ea tolerari. Ferri quidem ifta ta­ ratione yiaque in ipfum hominem pc-
lia in illis pofTent,qui,quid lapis aut Tar­ Hoc dum faciemus, vna oper&
tarum fit, ignorant: qualds fere ruftici ipfx quoque Tartari fpecies nobis pan­
funt,qui lapides cenfent, quxeunque la­ dentur & occurrent ,ybi fcilicct cogno-
pidibus fimilia funt, velut inter extera uerimus, .quodnam corpus illud iit, in
Coi ex
cos quoque ex ligno fagino ipfis pro la- quo Tartarum iacear,& quod quaue ra­
fcgnofa- pidc habetur., ciim tamen lapis minimi tione corpus iftud in nos operetur, ac
guo.
S fic,etfi lapidis facie ac formam referat.
h qux corporis eius, per quod materia
Hifce iamhadenus percognitis, por- Tartari tandem in nobis generatur, no­ *t4l
Tutatu r6 quid Tartarum fit,attendite. Reni
quid fit to fcum cognatio ac affinitas exi(fcip.I{&.q;
autem hocdifcurfu nofeite. Vnaquxli- hoc capite traditur, in quot genera feu
r«
bet e terra humiditas concorporatam fpecies ca diuidantur, hoc eft, quotupli-
» quandam materiam concipit, quae ad cia corpora fin t: quibus adde etiam fpe­
b coagulationem ( v t i t a dicam ) naturata cies corporum.Totidem genera quoque, Q uot
fpccus»
Tutatu ac difpofira eft. Id ex vulgatiflimo hoc
tebas o* ipfius Tartari exiftere concludes.^ D c corpori:
tnnibivs exemplo patet. Vinum &terra prouenir,
v • r 1 “ ' v i totidem
incfl lui
hilce vero vniuerhs hoc tenete , quod ututi.
sddu. fecumque huiufmodi congenitam ma­ intelle&us hominis intrinfecus enatus
teriam adfert. Iam fi ad operationem ac defumptus,naturalium generationum
coagulationis deuentum lit,tunc coagu­ gnarus minime fit. Quod dico,vt intcl-
latum illud a vino feparatur,&: intus vafi ligatis , vndenam de materia Tartari
feu dolio adhqrefcit. Hoc adhxrefcens feripturus e g o , fundamentum meUm,
Tartarum v in i appellatur. Simile Tarta­ Tartarum morbi defignandi, eruam ac
rum etiam in aqua conditum eft, quod conftituam: (iquidem hifce meis oculis
fubtili modo ab aqua feparatur, & Tar­ per corpus quoddam,quid in ipfo lateat
tarum aqux vocatur. Sic quod dc lafte conditum^cxteris de Tartaro feriptori-
fegregatur, Tartarum L a ftis nuncupatur. bus nihilo acutius peruidere ego poffim.
Eodem modo Tartarum quoque ex fuc- Quod ante omnia prxmoncndi eftis.
cis fru&uum ac herbarum elicitur,quod Propria enim phantafia & imaginatio
Tartarum fuccorum & Herbarum no- Medicum* Theoricum minime docet.
minatur. Sic etiam Tartarum ex legu­ Quod autem oculi vident, ac manus Senfj*
minibus ac rebus omnibus humidis,quas tangit,id demum illum addocet. Quq d«it.u c ta-
edimus aut potamus fecernitur. Et hxc vt euidentius comprehendatis,animum
eft generatio T artari, non generatio la- ad exemplum hoc aduertite. Ponemus,
pidum. Aliaenim eft generatio ac ma-, quendam in coenobio feu monafterio
teria T artari, alia Lapidum * hinc intcl- educatum, omnem ibi xtatem excgifTc,
ligite, materiam incorporatam Tartari nec quicquam aliud vfpiam prxtcrri-
non cx lapidibus prouenire, fed rem a tus & confuetudincs cocnobiales vidif-
ctcationc lapidum aliam & peculiarem fe. Is quid quxfo aliud , quam quod
exiftere, adeoque refolutionem inT ar- vidit ac didicit, nofTe poffit? Huic fi
taro quidem, fed in lapidibus nihil ope- mores ac ritus alij extranei occurrant,
’ rari.Nomen ergo huic morbo T artarum illorQm plane ignarus erit , ac fuam
f e i* inditur, nimirum a materia T artari de- falcem lyram nofcet. Huic eidem,
ductum,cuius poftmodum fpecies pro fi morbum quoque Tartari proponas,
T^
Bb % dd

• 1
 19L D e, M qrms
dc co, quod dicat, nihil habebit aliud, fed tum ipfa Elementa, tum fupetiot ac JJg»
quam quod fpcculatio monadica lpfi inferior (phxra pcruolitanda eft. Ktc
fuggeret, quae tamen ex mera phantafia verb in hoc faltem morbo illud facicn-
hominis procedit, vclut conftitutio Et- dum eft: fed idipfum quoque requirirur
clcfix de precatione &: aliis- Quicquid ad vniuerfalcm Theoricam Medicam,
enim huiufmodi conftitutionum eft, ex Quid tamen proprie & omnino hucfa-
iH
fr
fenfu ac arbitrio hominum dimanat:id ciat,attendite.Theorica enim haec fuurn t«wd U#
quod iimiluer inMedicina fetri minimi fundamentum defumit ex iis faltem,quq «?« *• w16
poted,nec quicquam feliciter fuper tale terra Sia qua cot mcf.hoc eft,cx duobus t h 1
fundamentum aedificari licet. Ideo ctia iftis Elementis tolis Theorica,& caufa, ua*
monadicus ille, ceu imperitus, verum ac origo, defetiptioque Tartari omnis
fundamentum aflequi minime potcd,cx procedit. Non quod Bibliothecae hic li­
quonam emergat illudf, quod fux fpecu- mites conftituam-.verum quod ftatuam,
larionis limitibus non includitur. R.ituu ipfam papirumcum falsa fuaTheorica,
vcr6 monadicorum intcrim.vt quos di­ veram originem minime demondrare»
dicit ac nouk, gnaritTifnus effc poted. fed potius terram ac aquam, velut duo
Hoc cxcmrlufh‘coniecutionc
l quadam
i - ^ Elementa ac geminas Matrices genui­
etiam de Medicis nuclli^endum
W vbnit,f| nos eos libros ac codices dTe, in quibus
quorum duo quoque ordines fune. Alij Theorica Tartari abunde fatis demon-
cmm phantadicis fpcculationibus 5£co- drctui;. Quod fiergb idiufmodi liber,
mcntitiis libris inhiint acindulgentiKa- liber Medicinx ed, fateor equidem, vbi
pientiam eam venantes,ex quali ebridi- ego delino, ibi incipere fecundum, ter­
ji^uc«! turiones quoque Monadicx defluxerut. tium, quartum,&c.tamdiu,donec omnia
tiui &a* vcr^ Pcr autopllam, ac experientia finiantur &: perficiantur.* hoc ed, ii dica,
txp«is- fequcdrationefquc operationes Al- mc Afiam ipfam ac Affricam permealfe,
chimiba$,tem ipfam vifibiliter & palpa- ac illarum foliavertiiTc,verum non dica.
biliter, qualis nimirum p er& in feed , Europae tamen partem potilfimam per-
coghofcunt & tangunt. Valde autem uafi U cognoui. Nam quis orbis angulos
metuo,vt illi,qui fuis faltem libris & ftu- vniucrfos perreptare &: penetrare poflit?
diisincluduntur,non plus cognitionis ac Hac etiam de causa vnicuilibct Nationi
experientiaeaflequancur ido, qui coeno­ fua peculiaria remedia data funr, qux a
bio inclufus, circuitus faltem ac funes Medico idoneo in conuenictem Theo­
Campanarum cognouerit. Et velutco- ricam reduci opus eft.Nam mihi hoc
- griitiodis huius plus efficacix non cd, pcrfuafum fit,quod Recepta mea popu-
quam rei alicuius incertae & incopertc: lis extraneis non admodum frugifera
fib'pariter inefficax& fine viribus medi- exidant, ficuc viciflim exotica remedia
cnVa ca‘ed,qu.r ita inuifibiJiter de rebus non commodant nobis. Hoc ica accipc.
viiibilibus iudicat.Quxcunquc vero ha- Scribo equidem pro Europa. An verd JJjjJ
fteniis a me di&a fune, c6 vniuerfa fa­ feriptis meis vel Afia? vel. Affrica frui fe»*
ciunt , vt fciatis, mc deferiptionem ge­ poffit,ambigo. Hoc fcio, idorum loco­
nerationis ac cauuae Tartari, a veteribus rum remedia nobis omnium minime
allatam,rciicere 8£eliminare. Nec enim vfui effe. Sicut enim vnicuilibet diei fua
illa fpeciilatiue tradi,(ed Rcaliter (prout affiudio data d i : iic itidcin cuilibet re­
materia in fcipsa eftjica explicari debet, gioni fuum malum adiacct. Eadem fors
vt demondratiue res omnis fciarur Sc in- etiam ed cuiusflibcr Nationis, prouin-
. telhgitur. H xc meta,hxc ratio Thcori- c ix , vallis, ac climatis. Et veluri diem
cae Medicae elTe debct:finc qua demon- cradinum fua cura manet, fic quamlibet
ftrationcad veritatem folidam Medicus etiam regionem, aut natione ac prouin-
nunquam penetraturus ed. Cimi ergb ciam fua folhcitudo excreet. Horu ergo
2 faro! fpccies Tartarorum in illis Bibliothecis, omnium refpc&u conuenit, imo neccf-
Tartaro
lum \ b i in quibus feripta Thcoricx commcnri-- farium ed.vt vnufquifque fit Cofinogra-
nnlcan*
rur. tix afleruantur, minime inuenianturrfas phus&Geographus, qui fux artis folia
omninbed, aliam Bibliotheca quxri ac pedibus couuertcrir,& oculis ipfis perui- fm&
aperiri, in qua nimirum demondratiue derit quid vnicuiq; regioni ptopnum ac JJJJ
res ipfa doceatunac fpccics vcrxgenui- peculiare fit,& fi qu^ alia nacionu Tiieo- dl*
nxque fohdc comprehendantur. Vni- rica,e x fe ipsa Medicis demondrariue
uerfusverb mundus ea Bibliotheca ed: exhibear. Iraq h u c adm odu fadeperju-
cuius non vna fiiiccm pars perlegenda, dratio terraruivc iciacur,quocnam ipfam
fpccice
 T artareis.
fpecicsnntjfingulis regionibus definita:. in hominem ingrcdiatur.Siccrga exter­
Qu6d fi de regionibus illis fingulari in­ num Tartarum vere Mctaphoficum eft,
du (tria cognofcatur,qualia corpora T ar­ fecundum quod internum dominatur.
tarea in fingulis inucniantur : eodem Genus etenim vnum eft, eft vna ratio,
Tart.pa- compendio quoque genera fpecierum vna materia, cademque edentia. Non
mu» Je»
duJoMe­
Tartari inuenta proflabunt. Et hac de vero Metaphorice nomen dari debet,
SLP
dico “'
pei
oeUigao
causa confiiltum mihi videtur, vt quiuis verum effcncialitcr, ab efTentia ea,cuius
T a r ta r i
itu . Medicus hoc'dudu ac Methodo fu$ ipfi* effentia exiftit.Exrrinfecus enim Tarta­ <J:mon»v'
patria: Tartarea corpora, Sc fic deinceps rum nullum inuifibileeft, quod vifibili-
Tartareas quoque fpecies Tartarorum ter non exhibeatur: hoc eft. Externi dum*
experiatur Sc deferibat. Quod quidem fi omnia confpicua fiunt Tartara, per exa­
eodem confilio ab omnibus omnium men corporum. Vnde demonftraciue
nationum Medicis confedum daretur, quoque loqui pofTiim,non faltem fpccu-
j tum demum Uber M ed icoru m , qui Terra latiu&. Idcoqj Tartarum corporale aliud .
(( ac aqua eft, ex fundamento Sc principio non eft,quam id quod in homine exifiit.
? certi ffimo in chartam deferibi Se confi- Vnde nec inaf qualis illa comparatio eft/ *
gnari optime pofiet. Et tamen vel hoc fi vnum cum altero proxime confertur.
quoque pado nihil aliud, quam effigies Omnino ergo vfus ac res pofeit , vt
in panno depida contineretur , cuius omnes Tartari fpecies,quotquot in toto species
l prototvpus ipfe quidem non adeffct,per mundo funt , cognofcantur , fciaturqufc interni
/ . a
iconem tamen nofei quodammodo pofi- quotnam in natura co rp o ra, Sc quotu- cl(pc. A nolccdz
fet. Etfi verb vniucrfus orbis in mappam plices I
iterum illorum differentia: exi- cx (en u f
i cogi Sc delineari ita poteft , vt ex ea ftant. Confiderationis huius exemplum *
omnis illius ratio ac facies addifei pofiit eft in vino, eft in aqua, eft in fuccis fru-
Sc cognofci ab e o , qui ipfis quidem pe­ duum,herbarum,S cc. Hqc nimirum sut
dibus orbem minime perambulauit: ta­ illa corpora, in quibus Tartarum condi­
men opus eft,vt prior aliquis ifta omnia tur , vnde poftea in hominem ipfum
expertus fit,ac eadem pro line experien­ quoque ingreditur. Varia genera vini Vinum,
tia: modo clvarta: ipii imprefTerit.Ex qua funt , varia funt aqua:, varia fruduum Sc
idea deinceps alij quoque eruditi,& fua: herbarum ,ac ciborum aliorum-Sicctia a* tum
i i faturi.
cognitionis momentum haurire &: de- vana genera morborum Tartari m ho- comPo-
fymere pofTunt. Tum demum ergo ve­ mine. His ad d e, qua: cx compofitione
ram Bibliothecam Medice religionis at­ emergunt: hoc eft, fi duo corpora con-
tigeritis , perlegeritis & cognoueritis, fi iunguntur ,ahud genus tarran emergit: <•«»» *
ex genuino natura: libro eruditionem fi plura,iterum aliud. Qua: res confide-
vcftram corrafcritis, Sc opera vcftra ad ratione accuratiflima omnino digna eft.
Medico illum,quafi ad Lydium lapidem , proba- H ic enim fecrcta multa condita funt.
beritis. Quicunque ergo Medicorum Hinc etiam obfcuritaces in morbis ta,r-
probusTheoricus cfie volet,hunc opor­ tareis mulca: incidunt.Qua: tamc omnia
tet perambulanum Sc peregrinatorem hoc fine hic inculco, vt pro multiplici
agere , Sc terras pcrluftrando librorum illa diuerfitate multiplicia quoque re­
folia vertere, non in linu materno ficus media quaerantur &: adhibeantur. Alio
dc veru toftas arrodere, veluti hadenus enim medicamcci genere indiget genus Tatttto
cuilibet
feriptores illi fuam experientiam lon­ vini,alio genus aqua’ , alio genus fruduu peculia­
re reme
gius non venati funt, quam vc ad forna­ & fuccorum , alio denique genus ladis dium.
cem illico refilire patriam pollent .-hoc Sc ciborum fimilium. Quod diferimen
eft,omnem fuam experientiam in hvpo- nifi fedulb attcndatur,curatio tuta Sc fe-
cauftis afTequuntur : quo tamen loco cura fieri nulla poterit. Nec enim funi­
mera phantafmata addifeuntur, funda­ culus quiuis ad quaflibct campanas im­
mento folido deftituta. Vos autem vt pellendas aptus eft. Sic ergo Tartarum
Bibliothecam fpecierum Tartari appri­ hominis iuxtaTartarum illius regionis
me intclligatis, fcire deberis , fpccics qftimandum eft. Sicetiam libri alij Bi­
Tartari interioris hominis omnino ex bliothecam Tartarorum fupplerc non
' rebus exterioribus nofcendas efle, hoc pofTunt, nifi illi fint, quorum folia pedi­
Tm*
homo ex
a eft,homo Tartarum
,
concipit
r
ex.
corpo-
r
bus vertantur, ficut m hoc capite tra­
EUmcu. ribus vttiuique Elementi. Vnac etiam ditum eft. Et hoc fc modo Thcori-
tii con-
opte conficitur, quod , quicquid Tartarei, ca Tattari habet. H ac ratione caufa:
Elementa ipfa continet, idipfum ex illis Tartari inucniuntur. Ex hifce libris’
Bb 3 depro-
 194 De M orbis
dcpfomfintur.Reccpta conuenicntia. In meri 56 foli fueei effe debent, ita vt rei >urem
iliis siceris veterum,vi* ra generatio Tar­ alterius nihil quicquam per mixtuttvha- 81
tari 'riuhquarh rc&^dfcfbripta ■Tar­ beant. In tebus autem- naturalibus res «w *
1 t • *v • • ®tttbUS
tarum enim illi qunefiu&c, vbi non erat, nonnabee: Qum potius monuu-
nec inueniri poterat. Ideo per opus cft, bus purum 56 impurum coniun&afimt,
Peredi
natio vt terras petueftigemus &:pqrluftremus, velutaqua cum luto, vinum cum feci­
nccell*
ia-Mc. &; fpccierum diuerfitatt^ptopius inda* bus. Quod fi ergo purum ab impuro fe^
lia
4ico*i
’ gemus. Sicut enim cxceribris mundi ra­ paretur, tuueaqua tantum aqua,vinum,
•! tio patetrfie in Tartaro hominis quwqoe tantum v inum elt. lam ergo icitote,im- .
eadem veritas exiftit. Quod fi vos pe­ purum illud efie.Tavtarum, de quo hic
regrinationis pudet, vc rem quamlibet loquor ac feribo. Sed mxta tamen hoc
ibi quaeratis, vbi prompta eft, propofnl quoque diferimen attendite, quod im­
cerre veftri finem nunquam anequernt- puri duplex Natura fit. Vna Refolutionem
ocuii ni. Ecquid verb probri eft,ea te difeerei tefpicit : altera Coagulationem. Quae ad
rerum
Dofto-. quje ociili fubiiciunt, aut'experientia Rcfolutionem inclinat, hoclocoTarta-
ie$
docet ? ’ An non oculorum difciplind rum non attinet. Nec in hoc libro de eo
omnia fere nobis addifcendafunt?Oeul q u id traditur aliud, nifi iub fpeciefeu
li enim qui rerurrt experienti^ deleftahi- forma luti impuri in puro. Alterum vero lra?urt
cur, fidillimi tui profelforcs exiftiiiu. Coagulationis Tartarus exiftit Et hic «J
Nec enim propria: pharitafix aut fpccu- cft ille morbus,de quo hicftrado, quem- nomi,
lationes-eb te dignitatis proueherc pof- admodum deinceps dilucidius explica- gulilio*
Mertc/ funt, vt iure ac citra fophifma te Medi­ bitur. Sed prxter hxc,duo alia quoque u“*
rtpcebe cum gloriari poflrs: quod tamen Sophi- notate ad corpus Tarrarcum , vtfunr,
fio*
fbe pleriqueTaditarc folitanc, putantes, Mttcilago lapidea , <^* i>al Gemmarum. Sed
fe omnes terminos ac?fines orbis,ac ma­ haec duo funt impurum corporum, 56
ris 56 Elementorum omnium deguftaffe propendent in naturam lapideae coagu­
jacperagrafTc. Sed n'ee hoc faltem libi lationis ac formationis. Porro ex aqua
temere perfuadent: verum etiam fe fci- nafcuntur Gemma & lapides : ex Terra
rcfbmniant, quid rerumin coelo Deus T a rta ra .Res etenim ipfa I
docet,Tartaroru omT,,r,,,i
ne
•t-ul :
ag ar, quid confilij gerat 56 meditetur. duo genera e jje N num cx Elemento Aqua,
Nam horum nc quicquam fibi ignotum alterum ex Elemento T e r r a , qu^ tamen mn.
efTe , nifnis confidenter autumant. vtraque Tartara generant. H xc vero ita
Haud quemquam tamen Medicum fas a vobis intelligenda funt. Vnamquxuis
dicam temerariae perfuafioniconfide­ terrx humiditas in fe continet falem
re, aur (amniis tam vanis quicquam vf- congcnitii, &: prxterea naturam Tarta­
piam credere. rea fiib forma vifcofitatis,qu<j a coagula­
tis corporibus fecedit in humiditate ter­
C ap. III. ream , non fccus ac cortex vel fungus ,
Gguanam M ateria T a rta ri f i t , v n d e oriatur
vel vifcu,ab arbore ipfa,quae omnia qui-
in illis, in quibus v n ifo rm iterg ig n itu r.
dqab arbore cxccrnutur & emergut, ip­
fa tamen arbor minimecxiftuc.Sicut er­
R o x im v m nunc cft, *
vt vobis ex- go vifcu,aut fugus variatur 56 mutaturri-
pediam, quamam tandem materia ta pariter ex lapidibus materia quxpiam
Tarun Tarcari lic, &c quomodb foris m mundo talis emergit 56 abit in liquorem terrx,
nvuem cognofci debear: hoc c ft, in quibufiiam qui liquor poftmodft nucrimcnru ficrcru
quali».
corporibus iaccat, ac qua ratione ibi v- omniu nafccntium. Res crefcences, fi li- <
nira fic. Materia ergo illa Tarrarea, eft quore huiufmodi inibjbcrint,acNaturc
fuperjluitas Naturalis,&c corporibus coa­ Archeus fordes no expurgat,feu feparar,
gulatis omnibus extracta, pro modo ac hoc cft, Tarcaru a liquore minime fcpa­
ratione vniufcuiufiiber concordantia, per­ rat, fed vnacu nutrinietorclinquit.-tanc
mixta cum fpermate terrena: illius natu­ illud in crefccntibus rebus reliiftum,
ra: , a coagulatis corporibus fecedentis. porro tandem cx his in ipfiim hominem
Hic norate,debere corpus vnumquodli- ingeritur. Hoc vc emdciuitisafiequami-
l^ct per feipfumexiftcre, fine alioru per­ ni,porro attcndircrfn aquis omnialapi-
mixtione ;riimiru aqua tantum aqua fir, dum genera cna/cunrur, tam boni, U r * .
vinum vinum,fine quocuquc alio, quod quam m ali, qui cx aqua cre/cunr, non
vinum non cft. Sic & fucci herbarum fccus ac arbores ex terra. Iam vero /cm-
per
 9 t

T
a r t a r e i s ’. 2.95
per Refiduum aliquid m anet,quod inftar co S t vice fabri prxfto cffedeccaf. Si
c»?uc C apitis M ortui exiftit, aeve lapisfiac, quid horum trium non adjic perfede,
ineptum S t inhabile cft. Hoc Refiduum generatio Tartari fieri non-poterit: id
fure matrici, hoc eft, fuo Elemento irm- quod morbi ratione melius quoqupeft.
mifcctur, ac in eo m anet, &: iftius Ele­ Cuius ratio eft, quod morbus Tartari ir
menti impurum cxiftit.Et lic ipfum cor­ fto modo non generatur. Introducitur
pus ac impurum mixtura vnaEunt, qux tamen huius locoputrefadio alia, qua:
Vna quoquc.augcfcunt,&: vna iun&im- S t ipfi morbi vicem gerit. Idbque (cic-
que a rebus crelccntibus omnibus aerra- dum vobis cft aquod lupcrfluum fperma
Irttnrur ac alliciuntur. Sic qui bibit A- de coagulatiscorporib. ipsuTartarumiit
quam,cum ipfa etiam impurum imbibit. cx quo Morb.Tartari gignitur $0 modo,
Q ui potae vinum, cumipfo impurum quo didueft:nimirum generatione lapi­
etiam epotat. Sicquicquid affumimus, dum in Elemento aqux fieri,& Rcliduu
id purum S t impurum in vna mixtura lapidesnon facere, (ed Tartarumdpccie
exiftit. Et talis eft mucilago S t fal, quem duplici, in Refolutionem ■> St Coagulatio^
praedictorum exemplorum modo a lapi­ nem. Sed pref erca hic vos docendi eft is,
dibus protteniunt, itavt pra^fto iit mu­ non folum m are, aut lacus,,aut 1
flumi^ Elcmfn-
cilago lapidea, S t fal gemmarum Iapida- na, aut fontes Elementum Aqux exifte * tuma*
li natura , qua: tamen a lapidibus fepa- rc : Sed liquorem quemcunquo, fui at- quid l3t.
i

r • rantur, iicut cortex vel fungus a fua ar­ trad u m , Elementum Aqux conftituc-
i
bore. Nam quantum diftant cortex S t rc, Sic viciftlm quidquid fame,;utrabii­ Quid
Teaa.
* fungus ab arbore, licet ex eadem enaf- tur, Elementum T errx eft.>fL|yo hxc
cantur : tantiim diftant quoque ab her­ 'Elementa diuorcio non feparantur, fed
bis Tartarum , &: Lapis aut aren a, qux inftar viri ac focminx vniuntur, ldc6
materia Tartari funt in homine. Et qua*- Tartarum hominis in naturam ^Tartari
litcrfefe habet fpecies illa lapidis &: are- mundi degenerat, & hxc Tartari nacu- ,
n^ in feipfa: iic pro illius natura T arta­ ra iterum in naturam lapidum,St horum
rum quoque gignitur &: formatur, eo ta­ fpccies,ex quibus proucnit ,vrfunt are­
men difcrimmc feruato, quod cft inter na & labulum , dcicilcic; iemper tamen
fungum & lignum. Vt ergo fungus auc co diferimine interic& o, quod eft inter
cortex lignum haudquaquam vocari po- fungum , vclvifcum ac ipfum lignum.
tcft: ita nec Tartarum , lapis vel arena Quemadmodum enim fungus , ctfi cx
dici aut putari d eb et; dicetur ergo mu­ ipfo ligno cnafcatur, lignum tamen di­
cilago refidua fuperflua , &: fal gemma: ci non poteft, fed fungus eft S t vocatur,
fuperfluum refiduum. Q uod (i lam dux ficnec ipfum Tartarum lapis appellari
huiufmodi partes principes implicantur, poteft, quod idem eft ac fungus cx lapi­
St operationem aggrediuntur, tuneex dibus. SicTartarum quoque vocari pof-
• ipiis producitur illud, quod fpermata il- fit vifcus lapidum , ac mucilago. Q ux
sr™ la 6cri queunt. Omnis enim generatio tamen nomina non vfurpantur,nifi ante
clufuc'
nttauo vifpermatum perficitur. Cuiuihbccrci materix coagulationem. Quamprimum
mu
femen , nifi fperma
A *
habeat, fuam herba illa coagulata eft,nomenTartari rctincr,
quoque non dat. Similiter hic iefe res qux coagulatio fit poft elVeruelcentiam
habet: non feciis ac ferrum & ignis per S t digeftionem. Hoc idem cft ac ii dica­
fabrum clauus fiunt. Ignis ii abfcedic, tur : non rcipfa &:clTentialitcr Tartarum
dauum relinquit, nec lpli quicquam a- exiftit, fed liquor nondum coagulatus,
Mutila,
p tei liud confert, quam vt clauusfiat. Idem qui coagulatur demum poft digeftione,
covp*: cumfale quoque ac mucilaginc accidit. feparationem & d eco d io n cm : Hoc eft,
frlcoa-
pl«. Sal abicedit , Mucilago m anet, S t eft fi res crefccns a fua matrice eximitur, fit
Tartarum. Hoc idem eft, ac ii dicatur, tandem , vt purum fuapte natura St mo­
Mucilago eft corpus illud, quod fal con­ limine impurum a fe excutiat S t exigat.
gelat ac coagulat. Coagulatione fa& a, Q u a c x p u l f i o n c St c l i i i o n e f i e n t e , n a t u ­
falablcedito S t m excrementum fatifeit. ra T artai e a clTentialis e u a d i c »S t a p r i m a T,Ttati
l.siK-ra-
Ex mucilagine autem Tartarea excre­ fua m a t e r i a c o a g u l a t u r i n v i t i m a m , q u o d noms
modus*
mentum nuUum fit, fed illa mafta per fc p o f t m o d u m fit a c eft T a r t a r u m v i n i , A -
fubliftit. Sic ergo coniun&io quxdam q u x , S u c c o r u m , L a d i s , L c g n m i m u n ,
reperitur, qubd fuperftuum fperma per S tc. Ac reshqc piobc intelhgi St a me­
eam in fale St mucilagine perfe&c con- dicis evebrb ac fedulo ruminari debet,
fiftctc oporteat: ac infuper Archeum io- qualem fcilicet Tartara in fefe naturam
Bb 4 ha--

0
1
 %

io6 D e M orbi s
habeant. Aliud enim eft Tartarum la- 8t arenarum. Superfluum autim dcfi-
lU- ttis, quam Tartarum hordei *, aliud eft niuimus, quod ad generationem St ma-
Tartarum carnis,quam Tartarum panis* tcriam lapidum St arenarum nonaffu-
aliud eft Tartarum vini , quam aquae, mittir* relinquitur ideo ac ieparatur a
Quanquam hocpa&o no folum Tartaru mafsa lapidei St arenofa, St poftmodum
generetur, verum ctia feces,vcluti feces, in ipfa Elementa ingeritur, ac cum ipfis,
vini,&c. Scire ergo vniuerii debet,quod quo diximus modo, permifeetut: acta-
huiufmodi feces Tartareae in ipfo quoq* dem per Elementa feu cum ipfis, cibi ac
hominefuccrcfcantSt erumpant, quas potus vicc in hominem ingvcditur. Vbi
(implices quida Medici aut Apoftemara, hoc iuxta quoque monuimus •,quot ge- Tlttni
aut putrefa&iones,aut refolutiones fper- nera Tartari foris in orbe deprehen-
matum,Stc. iudicant ac appellant: cum duntur, totidem etiam genera intus in «««*
Tauart tamen nihil aliud, quam feces Tartareae homine repetiri. Et licet ipfi quidem ne.
& fcccs fint, ficut in huius capituli veftibulo in^ lapides ac arena: Tartara minime lint:
Hon di»
ftingud- dicauimus. Et licet ifta quidem genera nihilominus tamen ex fuo cortice St fu­
tu<«
fecis coagulata non fint, nec Tartara : go lignum ipfum cognofcicur St difcer-
mutub tamen ita confpitant St confcn- nitur. Sic hic quoque intelhgcndum eft,
tiunt y vt, velut fub vna origine confi- quod per hancdcmonftrationem omnia
ftunt, fic vna quoque cura comprehen­ genera Tartari fimiliter cognofcantur
di & fanari debeant. Hinc iatn intelli- ea ratione, qua diximus. Primo enim
gerepoteftis, vndenam fuum cognofce- omnes lapides St arenx corpus vnum
di morbos fundamentum Medicus de- fuerunt, ex quo corpore lapides per coa- Tit(j|.
fumere debear. Quicquid enim rerum gulationem y; exorti funt, non fccus ac.tcx &ttt»
harum foris exhibetur, idem intus quo­ lpermate ranarum>cuius quot grana funt,
que in homine proditur. Et haec Theo- tot fiunt ranae. Sic hic etiam. Grana
rica illa Medica eft: haec illa eft Medici­ nimirum genera St fpecics lapidumcon-
nae Bibliotheca, quae libros habet non ftitgcrunt, vnumquodlibct fuum pecu­
puluere obfitos , non blattis ac tineis liare. lam ver6 > quidnam ex reliquis
Elemen
vorabiles: fed ipfa Elementa fecundum * fiat quaeritis?Illud nimirum, in quo gra-
ta luat naturamac effentiam fuam iftius Biblio­ na , hoc eft femina iaccnt, rcfoluitur St J J 2 !
codicct
BibJio* thecae codices exiftunt. Ad Medicinam aquefeit, St cum aqua in vnam mifcd-
thec.n;e-
diCX. crg6 requiritur fimus St accuratus intei- lam abit. Vnde fit, v t, qui mixturam «oPu«*
le&us, velut etiam ocularis experientia. cam potat, in illo ranae nafcantur, veris
Ea pofTefla, tum demum Mcdicus>quid quadamtenus limiles, ac nafcantur in ip-
dicatae loquatur, (ciet, renique iudica- fb,velut fungus in arbore. Eodem modo
bit ipfam non pro fuamet opinione, vel genimen quoque, fiue fperma lapidum
aliorum relatu, vel le&orum librorum fe habet. Grana ipsa generatione in fuas
indicio St teftimonio; fed cx ipsa com­ fubftantias ac materias vltimas dedu&a
prehensa fcientia St experientia fccurus funt. Carrcrum autem i in fuum
• Elemen-
procedet. Hoc etenim ex libro, Terra tum Aqua: St Liquoris relolutum eft. Ia
videlicet St A qua, probe inftitutus cer­ ergo intclligitc, ex hoc reliquo tandem
tus omnino crir,qu6d Tartarum cx ipfis Tartarea genera gigni ,difcrimine tainc
lapidibus proueniat, St lapideam natura e o , quod prarcenfuimus. Porr6autem Up$,
habeat, qua causa lapidibus etiam afli- dc dcftrudione horum feiendum eft,
miletur,eb tamen fere difcriminc,quod generationem lapidum fixam St perpe- foon
? i | . r . a r.it r RcaAi
eft inter corticem St lignu,aut vifcum St tuam,fcu immortalem in fcipsa exiftere:
arborem,aut fungum St truncum ipfum. hoc eft, in ipfis nulla rubigo, nulla blat­
ta eft,fed fixi funt St permanentes. SicSc
C a p . IV. ipforufle/^/*//immortale exiftit, hoc eft,
quicquid ex ipfo fit,temporalem immor-
Declarationes aliquot Tartarorum pra dicto­ ralitem fuam fixe habet. Qua: omnia
rum , & generum T artari aliorum hoc inftituroira explicantur, vtperpc-
ac injuper eorum , qua Tarta­ tuam quandam St incorporaram Tarta­
rum no» dant. ream naturam cognofcacis & inrelliga-
» tis, camque. coniunctam ac vn/ram,hoc
A c T En v s quidem recenfui St cx- eft, fecundum perpetuitatem Elemen-
H plicaui, qui Tartarum generetur tarem. I d q u ccx h a c causa fic, vt /nfe- pua-
cx fiipcrfluo fpermace generum lapidum (ftio h x c continenter Sc iu giccr proce-
dat.
 T artareis. 197
dar. Id quod vel cx hoc ipfo morbo pa- nis. Vnde maior quoque Srnauior cura
f«V«IT-Mtc^ ac rc ipsa comprobatur, non Tarta- incumbit medico morbi ipfius cognofi-
rum folum Elemcntaris perpetuitatis cendi t e diiudicandi. Morbus-cmm fi
exiftere, fcd eius quoque generationem femel in veftigia vera incidit, runc in ar­
vnain ex primxuis c ( f c , t e vnam quoque te Mcdicd perfedus deprehenditur ad
noui/Timarum fore. Sic ergo generario quafiibec fpccics Tartari fanandum: hoc
t e generatum in vna fixa fixatione iun- cft perfc&x xgricudines perfectam cu­
&im cohaerent. Cum enim homo per ram indicam: vt contra imperfecta: irri-
nutrimenta fuftentandus fir,ac Tartarea pcrfe&amoftenduuc.
ifta natura in nutrimentis illis, quibus Quia vero paul6 ante genera Tarta-
homo quotidie opus habet, lateat: ex rorum indicaui,ipforum fecibus quoque
co pol con/equitur,hominem ipfum pri­ mentione fcci:ideo admonedi hic eftis,
mum t e nouifiimum in quatuorElemcn- quod praeter lapides t e arenas genera
tis futurum efie, ac fic xque ipfum quo­ quoq; alia luperfinc: vcluri M ajfa B o le t e Mafla
que morbum , t e quicquid is gignit in C f t f ajfa lu ti , t e M ajfa Tubelech. Haec ora- Ac T ube,
fixatione illa permanens, quodque in n ia, vt t e his fimilia plura, Tartara mor- L«aT«-
prima rerum crcfccntium coniundione bumfic ipfa pariunt, ficut fuperius di&u
ex parte quidem aliqua, non tamen to­ eft. Quanquam hxc lapides non. fint,
tum confpicuum eft. Hoc c ft, quod in fed terra coagulata, vcluti Bolus A rm e-
( principio d ix i, qubd nimirum corpora n m , H am at it e s , R o tila , ac Ogrum te Epit­
‘a fuo impuro fcipfa feparent. Sic vinum rita , & c. Lapides enim l\xc non funt,
'i Tartarum fuum eiicic,&c.id videtur qui­ fed coagulata luta. Horum ergo gene­
i*% dem , fcd non in omni vino. Pari ratio­ rationes in ipfo quoque homine fiuntrvt
ne accidit quoque in aquis nonnullis, funt, Tartara ham atina , T xrtara E p a riti- ,
non tamen in aquis omnibus. Idem fi- Tartara i?0//taw,&c.Huiufmodi Tar- cilc foU
militer in frudibus quoque, ac fuccis t e tara quidem fxpius refoluuncur» t e tunc uuwv‘
liquoribus omnibus eucnit. Cum ergo gloriantur M edici, qubd lapidem , hoc
opus homini fit, vt talia corpora, quae e ft, Tartarum coagulatum ipfum obtri-
nimirum fola nutrimeta t e remedia exi- uerint feudifToluerint, cum tamen rari­
ftunt, pmninb edat bibatque: opcfxprc- tatum faltem lucofum comminuerint,
tium cft fcire, qua ratione illa in corpo­ quod folutu facile eft. Huiufmodi cnitu
re proprio digerenda t e deftruendafint, minime funt Tartara petrina, fcd cantu
ne qua fors operatio t e coagulario intus lutofa, in quibus ipfis quoque coagula­
fiac, qualis foris extra hominem accidir. tio fic, quae poftmodiim in Tartarum a- T«t. iu-
tofaquo-
Exemplum. Vinum fi ad perfedam fuam bic. A proprio tamen fuo liquore refol- tidie d i-
digeftionem deuenic, clarum t e purum uiturilla&: dilfoluitur, ira, vt Tartara ciuntuc.
cft, tartarumque fuum fcmcl depofuit, huiufmodi diutius in homine minime
ncc cius quicquam deinceps iterum pro­ perfiftant, fcd quotidie ad cxerctionem *
fert. A d hanc autem perfedionem fi incitentur. Sunt tam en, qux etfi quide
vinum nondum aflccndit, tunc eandem coagiilentur, facillime camen ad refolu-
in homine aftequitur dem um , ac quod tionem reducantur. Hoc modo varia
in dolio moliri debuerat, Ld operatur in genera Tartarorum ab hominibus ex­
^ corpore. Multum tamen momenti in creta reperiuntur: qux fi poftea exficce-
co eft, quonam modo Archcus ipfius il- tur t e coagulentur, regionis illius natu­
Antimo. ludfeparct. H ic enim cft, ille infc, qui ra proditur, cx quo cartari illud genus
»>i io» 1, . . 1 . 1
kuiu. aurum lepties per ignem m ittit, quique natum eft *, hoc pado. Si refolutum Tar- Rtgim i
ui COQ-
omnia per Antimouiu in homine fubti- tarum per veficam egreditur liquor daia.
uuca-

liflime transfundit, a Deo ipfo tantis ar­ ille in fuam coagulationem deducitur :
tibus t e tot Magnalibus fmgularitcr do­ tunceuidenter patet, quodnam genus
tatus , vt per ipfum talia in homine per­ Tartarum hoc lucofum fcu coagulatum
ficiantur. Quia vero in feparatione puri pepercric. Quod fi vevb Medicus fibiip-
ab impuro Archcus non femper exqui- ii non conftcc, hoc cft, ipfius rei proba
fitus cft ac perfecte operatur: ideo mor- fcu examen iuftum non intclligat vido-
bus femper cxpe&andus £ft. N ec enim neum certe te conuenicns xgro Regirne
is lethaliscft, inftar morborum aliorum, prxfcriberc, t e qux vitare debear, co-
tMfom ^ rout enim Archcus perfedus cft, vel ftituere minime poterit. Hoc folum c-
im perfedus: ira procedit etiam ad per- nim egro vitandum eft,quod in illo exa-
fc Otion e m v e lim p e r f e d io n e m d ig e f t io - m in e p r o d iit , a c in co n fp e& u d a tu m
eft.
 198 D e M orbi s W
cft. Id enim ccil nocens, remouendum fto tamen non funt. Ad haec exadius p‘tegt!;
eft: ita di^ta cx cibis t e potibus illis pr^- noicenda t e perdifccnda cumprimispe- «*•
ftitucnda,qux eandem cum illo naturam regrinatio c o n d u c i t o t e Cofinograpniae
non habent .*licut in capitulo de Regi­ ac Geometrix cognitio ipfis oculis hau-
mine Tartari traditur. Sic ergo vnum- fta t e percepta, non decerpta ex parie­
Natuta
(equitur quoduis in fuam naturam degenerat , te, non ex figuris P co lo m x icis , aut Scri­
femina
qaod~
Galena in Galenam, Duelch in Due- ptoribus aliis , qui fiiis in Cofinogra-
que fu*. lcch,filex in filicem,arena in arenam,lu­
phiis ac Geometriis nihil tradunt aliud,
tum in lutum : hoc cft, fi, <juod examen quarti quot pa/fim duitates celebres fint,
in excrementis prodidit, illud homiui .quam vaftuj mundus fir,quas pelles'pel­
non interdicitur, fcd continenter pre- liones parent, qua ratione confcenden-
betur te aflumitur; tunc in cicdi locum di equi fint. Huiufmodi iftorum audo-
femper nouum aliud fuccrefcit: Sed t e rum codices de hoc morbo meras litc-
Ttrraru de illis porrb notate, que Tartarum ex
3 ui non ras mortuas oftendunt. De quo enim
CBU fc non dant. Nec enim Tartarum fun­ ipfi prolixitis nugantur, Medico nihil
dunt aut filices, aut Marcafitx, ncc Tal­ quicquam commodat.Operam ergo da,
ea , nec cachimia:, t e quicquid nature vt ip-c ifta perueftiges t e indages. Sic
mineralis exiftit, autfulphurcontinet, miniis erroribus intricaberis.
ac arfenicum. Res h$ vniuerfieetfi Tar­
tareo modo feces quidem deponant :
C a p . V.
coagulationem tamen non admittunt,
Anrimo vt quicquid ex Antimonio te Bifemuto Q u i ratione Tartarum in ventriculo fepara-
m utn.
Bifemu prouenit. 'Sed nec metalla cx fefc Tar­ ri a nutrim entis debeat: & rfuod aliud
tum &
Metalla tarum gignunt.Et licet quidem fpiritum quoque Tartari genus in homine
tamiS Tartari dent: is tamen coagulationem fiat acgignatur.
daar.
non admittit. Ratio eft, qubdisinfe-
ipfo ita rcfolutus te dcftrudus fit, vt nu- E ortu t e generatione Tartari lu-
uampofteain primumluum corpus re- denus diximus, quod cum rebus
uci queat. Hoc tamen nihilominus externis in n os ingeratur, nimirum cum
verum cft, mineralem illum fpiritum, iis, quas vice alimenti afTumimus. Pro
qui in genera tartari permifeendus erat, modo enim ac natura illarum, tartarum
propter naturae fuae conditionem cleua- intrinfecus fuam cflentiam concipit, ita
ri & afccnderc. Vnde poftea confcqui- vt ad rationem Tartarorum externoru,
tur, vt, fi collum obfedit te occupauit, interna quoque in nobis generentur ;
Spiritus
Tau. ftrumas gignat, hoc eft nodos gutturis, hoc eft Tartarum externa eum cibofic
ftrutnas
facit. ficut etiam Tartarus lutofus ad renes. Il­ potu corpus noftrum ingrediuntur & ra-
le ergb ifto loco tartareas fuas operatio­ demin nobis Tartara Humanpeuadunc,
\ nes hoc modo perficit. Tartarum qui­ nempe per operationem Archei ,inqao
dem facere minime poteft. Nam fine transformatio cft. Ac alia natura in traf-
corpore exiftit. Qui a tamen ftruma ma­ plantatione exiftit *•' alia iterum natura
teriam Crufpuleam continet, ea fingu- in fpiritu coagulationis humanae. Vnda
lariter obledatur, te in venofis partibus aha quoque coagulatio fit, ita, vt forma,
nodos magnos, aut paruos fufeitat, ficut color, coagulatio fcfe inuicem feparene,
illi confpicui funt. Idcdque Tartara il­ t e externum Tartarum in internum fa-
la mineralium alimentum tantum aut tifeat. Dc coagulatione ergb te forma­
Struma nutrimentum ftrumarum fiunt , ac illa­ tione hoc fundamentum tenendum eft,
1
vt fiat. rum generatio,hoc eft mater. Quandam fieri eam nunquam pofie, nifi in natura
enim cognationem te affinitatem ha­ hominis proprietas quxdam vigeat,quq
bent , ficut tartarum vini in vefica. Sic iftiufmodi coagulationem promoueat:
ergo liquores Tartari coljum obfident, aut, nifi quid in homineexiftat, quod
quo loco vafa fua &: virtutem crefcence transformationem fimiliter fieri eoad- du{i»
habent , de quibus plura profiteri hic diuuet. N ec enim illud per vim exter- JJJJJ
prqter inftitutum noftrum eft. Oculos nam tantum excerni Tartari fieri poteft:
ergo aperite vos M edici, te h^c intuen­ fcd neceftc c ft, tale opus promoueriper
do fcdulo addifcicc ac cognofcite. Vo­ fpiritus gem inos, homini ipfi congeni­
bis hxc d ico , qui iftiufmodi ignoratis , tos t e infitos: nimirum per Spiritum \alis
nc in errores praecipites rapiamini, dum in Microcofmo conditum, t e per Archeu
moibos alios vobis prqftituatis,qui prae- naturx microcofmi. D e hifce duobus ST *
hoc
 0

T a rta reis. %99

i h o c attendite: Spiritum Salis omnia co­ altera per vrinam. Et hxc fieri ac per­
agulare, criam in coagulationem prx- fici omninb debent per Archeumfto-
cieftinaram,nimirum carnem in carnem, machij hac racionc , vtpcripfum mate­
os in olla, lignum in ligna, lapides in ria vltima tarrari in ftomacho deftrua-
lapides, arenam in arenam, metalla in tu r: v t, fi quidem fpiritus lalis illam ar­
metalla. Eadem omnino in hac quoque ripiat, tamen ea deftruda &: corrupta
opuiM* rc- ratl° exiftit. Officium vero Archci lic. Sicut enim tignarius cx ligno eo ,
the‘- eft, in Microcofmo purum ab impuro quod arripit,quiduis facere poceft>quod
iequcftrarc. Quicquid ergo hac ratione tamen fi aut comburatur, aut puerefear,
per virtutem, m Spiritu Salis poliram, ad placitum fuum fingere minime po­
"fit ad intus, coagulatur in vltimum fuu teft: fic pariter hoc quoque cafu materia
corpus. Sicut etenim res externae in co- tarrari in ftomacho fi deftruitur (quod
Sifine^ agulatione fua coagulantur perficiun­ natura tum poteft , tum ex officio fuo
fclc&t tur , quod citra Spiritum Salis fieri mi­ machinatur^ in ifto homine tuitarum TartJ|6
Ooie fji
tuus nime poteft : ficin ipfo qOoquc homine .nullum generatur. Si vero quandoq U g quando
1» £ r r • r «. . «cvSiud.
congenita quxdam natura ac proprietas fiat lecus,tunc Ipiritus lalis materiam h«cf.
condita eft, quas Tartaream huiufmodi nadus eft, in qua obledetur, dum tan- ***’
generationem fufeipit. Sufccptio ifta 11 dem fuccedente tempore, fi deftrudio
non fiat: nec coagulatio Tartari fucce- interca non fiat, velut a vino fcces, fic
dic: ficut alias quoque notum eft, quem­ a materia illa tartarum in inteftina de­
libet in corpore fpiritum fuo quodam ponatur. Corporis enim inteftina carta-
lingulari obicdo gaudere &: oblectari. ri fundus funt: Sc fex ipfius ftcrcus eft.
Iftiufmodi oblectatio fpiritus lalis cum Si ergo in homine integra talis feparatio
Tartaro fi non fiat, de generatione car- fine dcftrudione materiei fiat: id in no­
Taiurca
g«ncra tari quoque actum eft. Quo vero mo- bis generatur, quod fex eft & tartarum.
tto >t dogencratioTartari in homine incipiar, Ipfi vero meatus funt vafa feu dolia,qui­
fili.
id exadius cx hoc difcurfu intelligite. bus feces & tartarum adhxrefcunt.
n* PrincipioTartaru cxtrinlcciis cocipitur: Debet autem Tartarum vnacufter- Tattatd
conceptu in nobis aut generatur,aut non corevniri& limul iungi,ac perfccclfu
E
generatur, fcddcftruicurrqux dcftrudio exturbari. Quot fi fit, fpiritus falis hoc
hoc modo fit. Stomachi Archeus velu- loco non inuenit,quod in Tartarum co­
ti Coryphxus ac primus audor eft. N e­ agulare pollic. Nam feces quoque paf-
pe quod edimus ac bibimus,id Archeus fiones tarrari inducunt: fed illx tamen
in ftomacho feparare debet, ita , vt lapidem aut arenam non concipiunr.
purum ab impuro excernatur. Quod Tartari &: fecum feparatione hoc modo
Imparis
verb purum’non eft, quod non eft caro fada, alterum per inteftina, alterum per
IU vel (anguis, idduocmundoriaforticur: vrinam fcccdit Sc expellitur. Itaque vt
detiuaturenim vel per feceftum, vel per Tartari malaeuitemur:primb valido fto­
vrinam Primum ergo momentum po­ macho opus eft. Eo enim loco ipfa fc-
litum eft in viribus ventriculi. Virium queftratio cum materiat corruptione in-
harum munus eft a fc inuiccm feparare ftituitur. Id fi ibi non fiat: tunc pars
Tartarum & Nutrimentum, Tarta­ quxdam inteftinis adhqrcfccre lolet ,
rum per fccelfum expellere, cum ftcrco- nempe fex. Tartarum autem per feip-
re, quod aliud nihil cfte debee, quam fum a fecc fecedit , &: per vias vrinx
Stcicus fex & Tartarum. In ftomacho enim hoc tranfit. Cum hifcc duobus tartari ge­
eft fex
ttlUIQ. modo omnes ciborum & potuum feces neribus fpiritus falis tandem agit, quod
Tarcarcx fecerni,8c per fccelfum extur­ didum eft. Sic ergo de externo Tarta-
bari debent. Ac quod in T artarum coa­ ro fatis hadenus commemoratum e ft:
gulatum degenerare vel vult, vel aptum hoc eft, ipfum iugiter continenter ad­
natum eft, id porro deftrucndum,ac per huc Tartarum Elementorum eft, donec
Ai vrinam expellendum eft, itavtincon- tandem in forma frada ab homine ite­
AtAti iundionem fpiritus falis non implicctur rum fcccdat. Quamprimum autem
irretiatur. Quamprimum enim M a­ fradum id eft , aut ftcrcus aur vrma
teria Tartari coagulati in dominium fpi­ exiftit: Sin minus : Tartarum Ele­ Tanam
quando
ritus falis incidit, Scdeftruere incipit, mentorum tamdiii manet, donec tan­ fclcmxri-
u n ft. 5c
eveftigio generatio tartari incipit. In dem in dominium &c vincula fpiritus ouaudo
r %
* • • i • r J V* horom is
hunc ergo vfum dux ibi virtutes prxftb lalis incidat, qui ex ipfo tandem Tarta-
funt: expulfiua ventris, per inteftina, rum microcofmi facit. Et ifto tempore
t Tarta-

i
r 4
*oo De
T artarum Elem entorum £ut extraneum
am plius non e ft, fed hominis. H ifce i-
taque abunde fatis indicatum eft* quale­
nam Tartarum in hom ine (it, vnde dc
. ‘q uom odo in hominem ingrediatur, ne-
pe cum cibo dc p o tu : dc quod in ventri­
culo primo cum corruptione feparari
debeat. A d haec deinceps confcquicur,
q u i ratione Tartarum , fi iam Hum a­
num dc Microcormicum fad u m e ft, in-
tclligi* debeat, &c< Id quod fequcnri-
bus fuis capitulis tradetur. Iam hoc lo­
co,vt dc alio quoque Tartari genere vos
commonefaciam , animum aduertite.
Tartari genus aliud quoddam fupcrcft,
T a t n ru t q Uj externi nihil h ab et , hoc eft , Tarca­
n i Sd. rus ifte eft infitus dc congenitus, qui per
fe dc folus in homine nafeitur, fine ad­
dita externa ope dc adminiculo. Sicut
enim homo microcofmuseft:fic in (icum
fibi quoque Tartarum h ab et; non mi-
inhomi- Aus ac mundus maior. N am huius vni-
“? °“ * uerfie proprietates in homine quoque
extraho infunt: ideoque hoc quoque Tartari ge­
m m em . . . r . 1 . 1 ,
nus in iplo inerit* Natura autem in ho­
mine ita condita e ft, vt omnes in iplo
proprietates enafeantur, eque ac herbae
dc gramina in campo ,om niaque homi­
nis Elementa iugiter ac indefinenter o-
perantur in tus, ficut fon s externa Ele­
mentorum operatio perpetua cxiftic: & \
vt fontes e faxis profiliunt, fic pariter e-
tiam in homine. Sic in homine tartara
Meteo. q uoque coagulantur , vclut in mundo
tpiopm externo. Om nia in homine augefeunt,
hom i °
ni*. & ad luum incrementum properant, ac
ad fua Elementa contendunt, & per vir­
tutem Elementorum confiimuntur; hoc
eft, Tartarum non miniis m homine eft,
quam extra i pfum.Illud fi in poteftatem
ac don> nium fpiritus (alis abripitur, tuc
coagulatur. N ec verb Tartarum folum
in homine ia c c t, verum etiam lapides.
Sed hi tamen ita confinnpti dc corrupti
l unt , vt nunquam reduci poftint. T a r­
tara autem fim ilitcrdcftruda non fu n t:
idcb gigni pofiunt ac debent, hoc tam e,
de quo agim u s, T artaro excepto. H oc
m odo omnes fuperflua? aquas in fimrn E -
M*re a lcmencum co m m ean t, quod M a re vo-
o m n iu m catur. Cetera terreftria ad fuum Ele-
cuium* mentum, nimirum 7 erra m contendunt.
Sic ignea ad Elem entum I g n is : fic Ae­
rea ad Elementum chaos diuertunt. Sic
fcilicet extra generationes contum un-
cur, od in N ihilum reducuntur. E ad em
vniucrfa in hom ine quoque fim iliter
x llim a te , quod opus fic huiufinodi fu-
%
M orbi s
perfluas generationes extra ipfum in fua
Elem enta extru d i, d c tamen ea mode­
ratione , vt in homine iplo ab furuan­
tur. Scire aurem d eb etis, quod in iftiufi
m odi generationibus Tartari dc fecis
vnitum eft , id fi a fuo Elemento non
confumirur j tum fex d c Tartarum re­
manent , hoc e ft , in fuis Elementis eun­
dem finem adipifei pofiunt i quam aqua
in Elemento aqua? (orritur: H oc fi non
fiar, tunc fpiricus falis in materiam lapi­
deam Tartaream irruit * dc eam in Tar­
tarum transformat. H oc Tartarum
fponte fu a, ex natura propria emergit,
ac tum fiibftanciani, tu in corpus ac for­
mam ex eo homine fufcipic,in quo later.
Sic ergo alia dc peculiaris fpecies Tar- TlfWj
tari gignitur, illi oppofica,quodextrin-
fircus afiumitur. Illa vero fpecies in vlk
fubicAi.
v r i n t ernoris confidet. Ibi enim fuam
a natura extrudam habicationemacce-
pir , ac, ficut T artaru m , a vino fccedic
ac feparacur.
C ap. V I.
E x p lic a tu r h ic & d e claratur,quom odo Tar­
ta ru m a v ir is in fe m in a s deriuetur,
dr ab h is concipiatur,
lfcc perceptis porrb quoque noffe
H debetis , quomodo genus quod­
dam Tartari in foeminis oriantur. At- Tuud
tendite e rg o , in foeminis Tartari gene-
ra duo fieri; hoc eft, duobus modis Tar­
tarum in ipfis generari. Vno fcilicet,
qui carteris quoque hominibusconfue-
tus e ft, per cibum nempe ac potum. Al­
tero, qubd a viris Tartarum concipiunt.
D c primo hactenus fatis didum eft. Dc
a lte ro , nempe quom odo a viris conce­
ptum generetur,deinceps planius expli­
caturi fumus. N am dc in cura huius at­
tenta prudentia dc iudicio opus eft.Fun-
damentum ergo huius tali ratione acci­
pite. Primo fcire d e b e tis, hocTarcari tm
genus in folis foeminis generari. Idfit Jjjjj
ratione v alo ru m , que in foeminis a vici-
libus differunt. V n de alia quoque ob-
feruationc opus e ft, Tartarum verb il­
lud generatur hoc m odo. Primo dicen­
dum eft de v a fis, in quibus Tartara ia-
cenc.Vaforum autem horum magna va­
rietas exiltic,ficut fuo loco deinceps tra­
detur. Cereum tam en interim ac cuides
eft,fola vafa regionis fperm atis iftiufmo-
d i T a rta ra g ig n e r e : d c tartara haec vicif-
fim fola focm inarum vafa occupate. Vc-
luu
 • T ARTARE! S. ?0I
r,a'm- *utl iuxta renes Sc vcficam &: partes fi- cendum requiritur.Quod fi ad dominiu
!J'W3* m iles vafa fpcrmatica polita funr. £c li­ virtutis actra&iu^ peruentu fit,tunc vna-
cet fperma non hic foJum iaccatrpr^ua- ‘quxJibet materia prima in fuum locum
Jct tamen a<ftus Vcnercus,vt ibi commo­ pertrahitur,Sc in vas,ex quali fccefiit,di­
tio fiat rerum omnium illic latentium. rigitur,ficut prius dictum eft.Ifto in loco
Nimiru quicquid in membris Venereis, perficitur,Sc in vltimam’materiam redi-
ad Aftttm icruientibus, continetur, id ea gitur.Vltima materia ita prxpatata,tunc
commotione proditur Scfufcitatur, &:,fi xgritudo perfcCte prxfth eft, in foemina
poteft, in materfam fpermaticam confe- xque ac in viro. Ita enim vna caro, vnu
jftfma ritui* Sc immiicctur,hoc modo. Sperma corpus funt dux perfonx.Quiaergo am- JJjJJf*
dif. enim non vniucrfum Jem cn cft , fed ma- bo vna caro,vnum corpus:xquum eft,v-
le,jnt' gna cluuies quxdam , qux agitata exun­ nos etiam renes, vna vafa cfte in omni- ««o.
dat. H xc tamen non omnis femen exi­ bus morbis.Idvcrb quod non viciflimac Foemina
s t i , ftit. Semen enim mole fua vix pifum $- fimiliter a foemina in virum transferatur vir? xgntu-
"aiiuia. fluar: c le r u m omne fuperfluitas eft. Et fola hxe caufa eft, quod in viris per a&u
Giiied* Cum hacG tlreda multa:aegritudines per- Venereum virtus actra&iua no vt in foe-
1 »»d. ,c . . 1
mucentur, ea* cumprimis, qux in mem- minisoperccur. Hoc modo iudicanduni
brisad huncadhim pertinentibus latent, eft de Tartaro, foeminis cum viris com­
Sc poros intrinfecos feu meatus ita pene­ muni,qubd illud in prima materia fua in
trant,vt cum fuperfiuitatibus illis iam c- eum locum dirigatur, L/
vbi vas fuu haber,
manancibus adorientur, a quibus etiam vel renes,vel veficam.Ex quo enim efflu­
facile aflumuntur, ac veluti materia vna xit,ad id remeat. Suo autefi in locofub-
vniuntur : qux ita vnita mixtim ad ea fiftit, tunc generationis initium fit,ac il­
loca ciaculantur,qux fperma excipiunt, lud aflumit fpiritum coagulationis, Sc ex
ficut in actu ifto fieri folet. H oc fa&o prima materia prxparatur in vicinia,hoc
fperma in fuu (e vafculum inlinuat. C x - eft,in Tartarum. Ideoq*, fcitote,Tartaru ^
i /? i• Tattaru
\ teravero effluuia Sc ipfa ad fua loca di- , virorum non egredi eflentialitcr,corpo- potwiu
uertunt,quxiis fim iliafim t, ex quibus raliter, aut fubftantialiter, fcd tantum in etamw . ,°’
profluxerunt. Quod ex vefica viri efftu- materia prima. Vnde confequitur, Tar­
vxit,ad vclica foeminx; quod ex illius re­ tarum non effe extraneum , fed Tartaru
nibus,ad renes huius fcccdit. Sic vnum- proprix N aturx; hoc cft, non eft Tarta­
quodlibet fux fcdi Sc conceptaculo red- rum perfe&um vltim^ matenx,ficut ex­
ditur:nifi quod fola fuperfluitas fpumofa, tra cft,fed in prima materia. Et quandiu
cofumatur. Sed vt rem euidentius intel- in prima adhuc materia fubfiftit, ad ex-
hgatis,hxc prxterea notate. In firminis pulfionem aptum cft. Sic in prima mate­
virtus cftatcra&iua: in viris cxpulliua. ria in virum ingeriturdtein prima mate­
Hac ex causa idfolx faetninx adipifcun- ria in vafa foeminx iniicitur.la vero pri­ T a r u ti
ptiraz
tur,nuquam viri:quodcxpulfiua viam ac mae materix diferime aliquod cft,fi Tar- m aterix
impetu attracfciuefequatur.Quoergo res tarum ifto modo in viris cft.Sc eft in foe-
attrah\tur,ibi pcrfiftit V ircrgoafcfe per minis. Di feri men aut a hoc eft quod T ar­
virtutem expulforiam Veneream in re- tarum extraneum appellit generatum in
HVlho . \ r» . . c
«n « giones virtutis attractiux, qux intoemi- homine , fed non formatum : hoc cft,
pulCo*
nis eft,potctcr expellit. Iam verb virtus quod generata materia prima adeft, que
cxpulfiua non fperma folum expellit,ve­ vltimam dat ac gignit. H xc autem in.
rum materia quamlibet prima fanitatis duas vias fecedit. Altera enim in viro re-
Sc morboru.Sic ergo fit,vt omnes primx manet-.alterain foemina.Poftea formatur
materix in vnionem vnamconueniant. in vtrifquc in fuam vltimam materiam.
Ad hoc tenete, quod T artatu non in vl- Et quanquam T artarum CruorU quoque
tima materia in toemina penetret, fed in fimiliter generetur in Ipecie fux prim x
' materia prima, priufquam per fpiritu fa- materie,cum materia vltima nihil femi-
lis coagulet ur,Sc ad fuu finem reducatur, net: in vtrifquc tamen eft eadem ratio
Prima materia feminis principaliter pro- idem intellectus. Sic pariter feitote,
cedit. Operatio enim Sc potetia in femi- quodTartarum extraneum non eodem
ne iacct,Sc primas materias fecum trahit modo affumat , quod cum fpermate
per totius corporis commotionem Sc a- appellit. Et ea eft materia prim a.
gitationcm.Cuius quidem vim Sc cfhca- Et hoc pa&o in viro manere poteft,
ciam lVic deferibere minime propofui: vel non poteft , aut in foeminam ad-
fed id tantum , quod ad T artatum nof- ruiniftrari, aut traiici , ficut di&um
, C c cft.

A
 -\

302, D e M orbis
M-aSe vcr6 fpirirus coagula- d ifp o fo x {hnrf<rminar}n e c imprargnan-
que «*• tionis aiTumpfic , aur cui f e f c permif- tur,nec huiufinodi morbum &v ir itco n -
Seque* cu*c» in virtute cxpulfiua neque per- cipiunr. Interdum virtus atrradiua for-
»«iahi miiccrur , neque expellitur,ac ob id nec tis 6c potcnseft, ac concipit: conrra ex-
attrahirur. H ic vero iam iterum ac vi- puKiua debilis, nec remoueda rcmouer,
ciflim fcicndumeft: fieri quandoque,vc nec cxpcilepda exturbat. QuodficrgO
prima harc materia in operationem fua expellenda fede fua & loco non extur-
non progrediatur, nec in vltimamma- bantur, fit tandem , vt primx marerix
teriam formari poilit. Vbi enim virrus in fua vala dirigantur,&: in vltimas fuas
atrradiua cft,ibi conferta quoqVic virtus materias perducantur. Sed & hoc con- "jj
expulfiua exiftit. Quod ita accipietis, tin git, matricem in feipia proprietates »«£
Virtus atcradiua allicit ad fefe, bonum, Tartari nonnuhquam continere. Vndc §!****’
fttu vi* /palum, quicquidadcft. Iam vero pro- probabile c ft, huiufinodi generationes.
Prictas cius cft,(blum ad fe femen attra- maturius quoque perfici. Et iftxquidem '
uahu. here. Opus vero eft id quoque iam ar- generationes Tartari omnium periculo-
trahi cum femine, quod ei coniundum ii/fim i funt, fi prima: illae materia: in
& vnitum perfluit: non fecus, a c , quae Tartarea ifta natura &: proprietate iun-
foemina viro nubit, ipfum vna cum ve- gantur& conueniant. Scire autem de- v
ftibusadfcifcit, cum tamen iplasvcftes betis/primam illam materiam Tartari
l illa non quaerat. Nec enim vnum fine iaccre infpermatc , ficut Tartarum in
^ altero eft. Suo tamen tempore diligitur vino. Debet enim femen perfcdusho- stm»
tioncli' & ^optatur id , 4uo<i primarium erat, mo exifterc,fecundum proprietates fuas £ »
quod principaliter fpedabatur, quod vniuerfas perfedus. Sic enim ab vno w ic'
ponitur, magis, in votis erar. Alterum omittitur vafc contendit in aliud. Vcluti li yinum omne*
actemnitur. Itaque fi operatio incipit, a vale vnoin aliud transfunditur,ac in ^
vcftes deponuntur. Eodem modo cen- Vafe illo, in quod infunditur, Tartarum
/ fere quoque debetis, quod fuperfluum deponit: fic hic quoque Tartarum viri,
illud, cum femine per virtutem expul- in fceminam deponitur. Quod enim in
fluam, quod affluxit in fola virtute at- viro non fubfedit, id in vas fceminz
tr^diuapofitum,exturbecur&:expclla- transfufum, fcdimenrum & tartarum ;
• tur. De hac virtnee autem attradiua tc- ponit. Et hoc modo Tartareas genera-
nendum eft, quod in fola matrice con- tiones, quasfocminx a viris concipiunt,
dita fit. Attrahit illa femen,&: cum fe- intclligere debetis,
mine coniundum vniucrfum. Quod
vero ad rem &. inftitutum illud nihil fa- ' ' A Tt '
cir.iam iterum virtus quidem expulfiua
prarfto eft,qua: fupetfluum expellere de- H ic enodatur^ quomodo Tartarum haredita-
b e at: fcd id fiue fucccedar,fiuc non, fuu rium fieri & liberis connafci pofiit.
♦

illud eft in virtute attradiua, qux latet

in vafc Tartari vel Tartarorum, quod fe 'T jO r r o etiam definiendum cft dc
«xpui- expurgat,in huius commodum operatio L Tartaro hereditario in foetus tranf*
JutesTn fit. Si virtus matricis cxpulfiua euincit l*to. Hic cmm generationes mirxpro-
“ X * . Sc prxualct,cb res redit vt nihil hic ad- deunt &: apparenti vcluti fi lapis,aut alia
led
V*t
Us ^ ~ *--- ----j ---- 1 mm
geat, fcd eflentiamferri falcem quxrit, perficiuntur, tamen paulo pbft cmer-
quam exfugens, feces reliquas abiicic Sc jgunt. Tartarum illud hereditate inferi- ««fa
temnit: Aut ficut, qui nucem frangit,nu- tu rh o ep ad o . Primo per nutrimenta, tl‘
deum edit, putamenabiicif.fic pari ra- ira vt foetus in vtcro materno cum illis
rionc putandum cft,quod virtutes attra- non miniis Tartarum conci piat,quam fic
diu$ & cxpulfiua: vna in matrice legiti- foris extra vtcru.Secundo per femen vi-
mat;c & vnitx fint. Vnde confequitur, tiofiun ad Tartarum difpofitum. U\ per
quod per adum Venereum excretum excpla^lilucidatnr. Semen quod arbmis
nihil referuari prxtcr femen oporteat., cuiufdam cft,fi feritur,arborem illa pro-
Iam vero hoc quoque accid it, virtutem fert,cuius femen e ft, ficut eaarbotu na-
artradiuam interdum nauci Se languida tura S£ proprietas exiftit. Hocidedi&u
effc,Sc nec femen, ncc materias alias cft ficut arbor per femen fuum arborem
primas concipere. Et quq hoc modo fibi iimilcm generat: fic idem dc femi-
ne

I?
 9

T artareis.
n c quoque hominis fbrucnrhip? cft. Sic proprietates ei infmt, nullo eorum,qux
enirjj qiurui.s arbor, quandam fi.milem in honiiue requiruntur, excepto, tc
/ihi progenerat. JEodcm modo ipii quo- quodcunque in ipfo cft, (crnen illud dat.
que homines feruntur &: generantur. Vnde pofteafit,vc vir ac focmina Natu-
Propriet ares aure qux cuiuflibet arboris ram hominis diilimile faciant. Vrriufquc
ojuiju
(une > inlcmme ipfoiniixrenc & con- 'etenim proprietates in vilitatem vnam
«fuici ditariunr. Si femen vermiculofum cft, congeruntur, &: temperatura vna com-
lUUifu
IIlOdli virum? id in fiibnafccntem arborem milccntur,ita vtvnum tantum femen, Semina
tur. duarum
rranfccndir. Si /emen vitio alio cene­ vmim hominem fieri oporteat. Iam rerum
tur 5 idem arbu&ulz quoque inde­ vero compofitio &c vnio duorum diuer- mutatio* nes in*
tur. Hominis eadem omnino ratio fprum feminu mutationes inducit mor- <JttCunt-
ii cft. Lt ha’c omnia de Tartaro cruoris borum,fanitfitis,pulchritudinis,proprie-
intclligcnda funt, non autem de Tar- tarum, morum, &:cogitationum,&:c.
taro peregrino. Tartarus enim peregri- Ha:c poftea fequitur, aut deftru&io, aut
■ nus fecundum fanguinem non difponi- inrcgratio hoc modo. Semina duo funt:
Tar
tur. Tartarus autem cruoris in (anguine viri ftcrainx. Ifta fi concordandae
cruoiw hacrcr,-jc in (anguine hxicditano tranl- vinus funt: tum proprietates vniucrfie
AliOie ccndit. 1 hlt r»’ enim
& proprietas
• o
fCrfiU- & cognatio firtui inferuntur, ac foetus ifte fuorum
nas.
hymnus, non mn.us ac co»rnati (y funt, parentum tam raoibos, quam fmitatem
NafusipcdesiKares-iOcnli-i yc. Jd verb qui adipiicitur.Si vero vtraque non concor­
fiat,accipite. Quicquid vfpiam c ft, bu- dant, corruptio quardam incidit» qua
ntim,malum, Janum, ;rgrum, mores aut proprietates dcftruuntur, & permutan­
morbi; id omne luas m illo corpore ma­ tur. Vndc alia quoque T hcorica, alia
terias pnmas habet/hoc ell,rcrii omniu curatiua, alio Medico opus cll-Ex hifcc
Fnnrs*
principium in parente exUbr. Princi­ conficitur,multos hereditarios morbos
piu du pium autem in duodiuiditur.- nimirum in illis difcordiis aboleri: ita , vt qui­
pJa.
in materiam primam, &: vltimam. Si in dam fubinde morbiper hanc contrarie- dilwa*
prima materia femen corripitur,ibi hx- tatem tollantur,quidam vero in iftorum qu‘ tiit.

i rcdacio quedam & vlterior prxparano locum nouiter fuccedant,qui fecundum

3 prunae materiar cll ab vno ad alterum naturam fuamdiuifi funt, vclut mulus,
tam diu procedens, donec in v)ciniam qui nec equus c(l,ncc afinus.Quod verb
& materiam perueniatur. Tum duniim minime difcordat,fcd confenut fic con-
finis &: perfeiTii? inftat, ncc vlla dein­ iungitur,cx eo fertus .vnus fequitur,cum
ceps lirrcdatiu ionU>c|uimr Probae altera natura, vt di&um cft, lue redit a-
declaratione notate : fi aut in patre , aut rio inferitur. Eo modo liberi morbos
in matre Tartarus cruoris in vliima ma­ quofdam, quales i!H in feipfis funt,here-
b teria confidit,hafieduauo vlccmis non ditarib accipiunt, ficut mentionem feci
transfertur. Nulla enim vkuna mate­ de Tartaro. Illud fi tale cft in prim i
dumi ria expellitur, aut hereditario infimdi-
uulU materia humana: com pofiuonis, haere-
ninuu. tur,fed fola materia pnma. Ec ficintel- ditari?? impiantatur. Sin minus, non
ligenda veniunt duo genera Tartari h r- conicritur. Si haeret in materia vltima:
Hcie-
rcditarij. Si harret m prim i materia, ncc fic quidem in feminatur foetui.Nam dUani
• /* . i • /" i inoihi
transfundendo fertur in liberos. ,Si con­ m conipoutioncm humanam pnm x lai-
fidit in materiavltima,terminatur in iis, tem materix conueniunt ; &; morbos bllCK
cx quibus femen deciditur. Ex hoc ergb iftiufm odihxteditarios curare, aut tol-
iam fequitur,quod primae materie totius Iere nemo poteft. Vcritas haec ab exem-
corporis vnionem habeant , nimirum p\o allatodilcendaeft. Vir & fcrm ina
fuamfedem in lemine. Bt ficprima: ma- cohabitant, fic congtcdiuntur. Alter fa-
tcria-, folx feme peifedum condituum, tuus eft:a\tera obftinata. Hi fertum gi- MoBftia
quod ita (e habet. Omnes hominis pro- gnunt, quem nemo nouit, an fatuus fit, immc- d ia b i*
pnetates, quoad membra, quoad intcl- vei fungus afinus. Ideo nec malum
ledu m ,qu oad xgritudinem Sc lanita- hv>cauertipoteft. Tales funt monftra
tem ,m Ic continet cuiuftibet materia uaturae-.quibus emendandis natura me­
prima: fic i\lx vm uerfx, quotquot in dicinam nullam prodidit.
tco ptie-
ute» o*
corporibus
.\ .
Elementorum fic ALthcvis Sed dc procefiu hxredationis vke-
\cif*5 cxiuunt , lumen vnicum conllituunt: tius attendite. Si maceria prima T a r­
■i quodfolum vnus hom o eft. Itaeni , tari in fpermate prxdouunatur : tar-
conftitutum effe femen debet, vt otun>~s tarum cum fpermate in conceptione
« *' C G i" inferni-

•r
 X
/

304 . D e M orbis
infeminatur & inditur, & certa pro- certiora tempora maturitatis fpccierum H&tA
portione cum generato illo femine rerum habent, quam in mundo externo
augefeit, vfquc dum ad vltimam fuam arbores, herbeque &: ics fimiles afix. numm.
materiam deducatur. Q uo tempore Harum enim velut aliq tardius,alix ce­
quxlibct materia prima perficitur 6c lerius proueniunt: ita diucrfa quoque
completur in materiam vltimam. lam genera Tartarorum cruoris exiftunt.Li-
%ut fc- vero materia vltima feminis eft homo brum autem hunc , quomodo fcilicct
TmXl. consumatus,& fecundum vniuerfas fuas quxlibct fuo tempore crefeant, probe
IQO cft
perfc
proprietates pcrfe&us, quia nimirum callete medicus debet. Corpora enim
itus. quxlibct materia prima, in vltimam re­ rerum crefccntium fuo definito tempo­
ducta eft pcrfe&Am : velut oculus,omne re ,* verillima (unt Phvlica * Theorica 6c
efientiam, & qux ad oculum requirun­ Pra&ica,cuius apprime confcium Me­
tur , accepit: velut pedes, qux ad pedes dicum efle decet. Fieri enim poteft, vt
pertinent.Sicut ergo hx partes fuum co- tempus croci,tempus quoque Tartari
plementum&: ftamen folidum accepe­ exiftat, velut &: fpecies croci, fpccies
runt : fic earum h^reditarix quoque x- Tartari. Sicut ergo crocus feftinatum
gritudines vnacum perfona illa crcfcut incrementum habet, vt dccidcntc vno,
& augefeunt, vfque ad terminum cuili­ alterum fubnafcatur illicbdta cum Tar­
bet a natura prxftitutum. Ex xgritudi- taro idem fiet, fi is fpecierum croci cft.
^ • Y # 9 a 1 • ♦ Tamra
IHWIB
nibus autem huiufmodi Tartarus non Sic lpecics lunipcn,&c. ad triennium dt ij«-
:ft lpc*
minima eft Sed hic notandum cft tem­ fune. Ita fuar fune etiam fpecicsRofx, cies ci.
ao*

pus termini, in quod quoduis crefcens fue fpecies Tartari Tuum tempus Rofx:
procedit,hoc cft, in fuam vltimam ma­ fuum tempus T artari: Simile iudicium
teriam. Hoc autem tempus diuerfum de rebus crefcentibus vnucrlis facite.
cft, nec vnicuiquc materi^ primxidem Nam & homo mirabiliter in vno Micro-
ac fimilc. Accidit enim nonnunquam, cofmo conditus & conftitutus eft,vcluti
«rSuS matci'iani primam Tartari fcptimanaru de generatione humana latius explica­
qti* pe. 40. fpatio crefcere, vt cum edito in lu­ tur. Er h^c qui ignorat, aut fibrum illum
liodi.
cem irjfantc Tarrarum quoque perfectu integre non. euoluit , Medici nomine
lic. Fit Tartarum quandoque menfc haudquaquani dignus eft.
primo, vel fecundo, vel tertio, &c. pro Deinceps autem etiam de Tartaro Tamri
pc<cgu*
formatione & coagulatione infanris,vel peregrino fcdulo cognofccndum eft, n umn
.celeriore, vel tardiore. Eiufdem gene- quomodb illud Nutriment aliter in fer- MUl
rario interdum ab edito fcctu incipit,&: rum ingctaiui. Maceria nempe prima
perficitur ad tempus ab!a<5Varionis.Alias in matre operatur, &: cum lade iumftim
Tcrmin* periodus adhuc breuior exiftit. Tempus profiuir,&: hoc vehiculo allatum in valis
omnis
Taitari
etenim maturationis marerix vlcimx Tartari adhxrefcir. Et ficut extra vte-
i ipjmu diuerlum e ft, & rerminus omnis vel riini homini afij Tarrarum inditur.-iic
tuitum maturior, vel lerior ex fpiriru lalis de- cum la&c quoque mulieris foetus lugen­
pender. Prout ergo terminus fpirirus la- do extraneum Tartarum imbibit.Ethoc T»w«*
lis fc habet: it a* xque & incrementum Tartarum La<ftis cft, &: appellatur.Pro-
Tarrari: nec fpirirus ille quicquam cu­ cclfus aurem de Tartaro extraneo alias
rat aut nuicntucem, aut feniurn in mor­ traditus, hoc quoque Tartarum expla­
bis. In proprietatibus tamen ille cer­ nat Sc cxplicar. Tartarum autem Me-
tam , tum xftarem , tum auruinnum ad­ ftrui, quod faerui connalcirur, genera­
mittit , qux tempora luo incremento tur ex /anguine menltruo , qui fcctui
expetar. S x pc c r c fc e r c in cip it ab abla­ alimcntocft. J11 hoc Tartarus peregri- t*.
« ~ ° meflm
ctatione, &: augelcir ad annum vique nus la t e t , &: m v t ero materno, fcu cor­
artaris/epdnwm. Interdum ab anno pore matris coagulatur. Quod vero in
fe p tim o in c ip it , &: extenditur ad annu vrcro matris finftum non e l t , f c d l a d i
teratis vigefimum primum. Q u a n d oq u e permixtum cft,id Tarrarum Laftis exi-
ab anno vigefimoprimo ad finem vfq u e llic. La&i non permixtum, led a vino
vite fubnalehur. Fit etia m vr rudimen- /uperftes , eft Tartarus vini infantis, t«m>
rum a ccip ia t in vrcro niarer»o,&:augeT T artarus ifte mulros perdit homines, £
car non ord in a rio term in o ,.vt iam dixi, ira vr malum hoc in in fa n d a cocrahant,
fe d fecu n d u m tem p ora in cetca .I d eo q u c f c n d vltim a m vitae lineam perpetian-
m areria vJd m a q u o tid ie ex fp efta d a c f t . tur. M u ltu m e r g o m o m en ti in co
JS ccen itn p ro p rieta tes M icr o co fm i in - . p o fitu m e f t , in fa n tes h o c n on lxdi.
' - Tartarus

r r.
.4

>7
 T AR TAREISi
Tartarus tamen infantis fpccies mulcas
habet, prourinfanti nutrimenta admi-
/liftrantur &c appJicantur. Sic ergo ha-
denus de hereditario Tartaro &: de
Tartaro generatio, qua ratione hxc duo
genera orianrur, fatis cognomftis. Ad
hxc duo genera que conueniunt & qua­
drant, fimiliter in omnibus generibus
Tartari intoJigcnda veniunt.
C a p . VIII.
e,
De Instrum entis , v a fis , & concuuitatibu», turx vindemiam collectis &: conclulis,
in quibus Turturum generatur.
3° J
in fiia operatione verfatur. Eft enun in
humidicate, &: ab humiditate feparatur, #
& humidum in fuis vafis corinecur, ficut
experientia docet,humidum nullu vafe
fuo carere pofie, fed quodlibec humidu
fuo peculiari vafe concludi & afferuari.
Vinum in vafis feruatur. Vafa autem cx
nfieribus, perftia vincula vnitis , con­
cinnantur. Eodem modo ipfa quoque
natura fua fibi vafa ligauit, quibus hu­
mores continet. Eaque vafanatur^ vo-
cantur.His vafis ergo humoribus per na-
fpiritusfepurutionis accedit, hoc eft, fpi- spiritu*
ritus ille, qui Tartareum a non Tartareo

P Oftquam Tartara huc vfquc a no­ feparat. Is fcqueftrando in vafis fuam

bis fatis tradita & deferipra funt: dperationem orditur. Quod dum facir,
deinceps ex re & vfuerit, ipfa quoque humorem in vafis depurac.Et quod alie­
vafa, in quibus Tartarum gignitur t i de­ num aut diuerfum reperit, ab humore
ponitur , explicari. In illo etenim mo­ illo difgregat. Vbi duo rclinquuntunni-
menti plurimum pofitum eft, Tartarum mirum T Artutum Fex. Fex fundum Ftx fun-
eo loco q u x ri, quo prxeipue pofitum occupat, Tartarum parietibus feu late- du T ar­
utu'?»*
tatu ia-
Tjtiar!'1 ^atcc- H adenus vero duo faltem vafa ribus adhxret. Hoc vero exempli locp tera oc­
cupanti
funclU' indicata funt admittendo Tartaro ido-
nc5*veli didum iit.Id enim ficut verum extra eft:
u,ecc. nea:Rcne$ nimirum &: vefica.Hxc vero fic in ipfo quoque homine intus aliter
fola minime funt : fcd vafa alia multa non eucnit. Vndc fit,vt Tartari duo ge­
prxtcr hxc in corpore exiftunt, ficut nera em ergant: Fex, Tartarum,quod T att^ ri
deinceps definietur. Nam , vt fciretis & vmnnquc fecundum genuinam fuam
i
i cxplicite intclligeretis,vbinam Tartaru appellationem excrementum eft vini
i fuam in corpore habitationem habeat, non digefti,hoceft,ex digeftione prima.
capitulum hoc fmgularitcr mihi conlli- Et licet plures quidem in homine dige-
tuendum putaui. Quod. vc facere, caufa ftiones fint, velut &: in vino : prxter in-
me potiffimum illa impulit,quod mult^ fticutum tamen nofttum eft, dc illis hic
(f Tartarcx xgritudines in homine fint, commentari ,ciim de folo Tartaro tra-
qux pro aliis morbis a multis habentur, dacionem hic inftituerimus. Dc illo
is Medie. quales tamen minime exiftunt. Quos
repitUc- ergo feiendum : e ft, nullum in homine
fio. morbos, quia feriptores veteres T arta­ vas exiftere, quod iftiufmodi liquore no
ts reo modo curare aggrefli non funt,ide6 impletum fit.Hoc ita intelhgendum eft,
\\
ti frugiferum etiam nihil prxftiterunt, aut naturam fibiipfi vafa condere , non vt
P cos rette fanare vnquam potuerunt. Et ea vacua fcinania fint, fcd vt omnia re­
'jyl cx ignoratione iftafa£tumcft,vt morbus pleantur. Cum ergo vafa condita fint: fm itra. N ihil

ifte incurabilis dieerctur.Sic ergo illi cx necefiarium eft id quoque adeffe, quod "neutn a"™ aiL
in
nacuia.
veritate mendacium faciunt, dum mor­ a vafe recipiendum eft. Et in illo conti­
i st
bum , qui curatu facilis cft, curari non netur id,de quo fcnbo. Nihil enim va-
pofTe infeite nugantur. Q u o d piaculum cuu Sc inane relinquit Natura; id quod
in medicina minime lcuc cft. Vos ergo M edico diligenter expendendum cft.
W principio tale fundamentum attendite. Hinc confcquitur,vbicunquc humiditas
:tcf cmju y numquoduis coagulatum locum fuum d atu r, dari quoque vas. Vbi autem vas
^ proprium fortitum e ft, in quo coagulc- &. humiditas dantur: ibidem generatur
cu.uicm tur: Se in alio loco fimiliter haudqua- etiam Tartarum 5c fex. Si quo autem a
& foiat' quam coagulatur. Itaque Tartarum non vafe humiditas abfit, in illo Tartarum
in omnibus promifeue corporislocis ad- minime generatur. Vas autem oportet
V» hatrefeit, fcdin fuis definitis Sc peculia- effe coficlufum. Si enim res non inclu-
i nbus.Locusetenim 6cJpccies 2£,materiu^ datur, extra difputationem pofita eft.
Humidu >dtimam materiam dant. Scire ergo de- Conclufionis vero iftius illa ratio eft, vt
fede* betis, Tartarum quodcunque in locis cuilibet continenti vafi fuum emuncto­
lltlttU
humidis ac vdis contineri. Ac vbi non rium adfitumfit. Cocluditur vcrfi,res vt
eft hum iditas, ibi nec vIlum'Tat tarum natura illa purget & feparct.Emunctorio
Cc quoque

\
 ♦ V

1 D e M orbis
quoque opus eft propter quotidie pro- primum eCt ventriculus. Hoc cmm eius
, ucmens excrementum: quod non fecus morbi Tartarei demonftrant, ibi Tarta­
ac per foramen vinum, ab homine in- rum &; feces, vel adh*relcere,vcl depo­
dies effluit aut abfccdit. In vino fiqui- ni , non feciis ac in dolio externo, vnde
dem motus eft cxpulfiuus fine virtute at- poftea peculiares morbi gignuntur. Se­
traftiua. Tale vas quoddam (i in corpo­ cundo vafa Tartari funt Jntejlina, quia t i«c.
re cft: in eo liquor iacet, feces & vinum feces continent,& annexa feu adhacrcn-
VafotQ continens. Vafis ergo interioris eade eft t ia Tartari continent. Praeterea ad vafa
intetio* . Spatt*
fuc» fle ratio,qux foris cft extranei in Elemetis: connumerantur etiam quaecunque pat- n w
cxtccio-
xuin fi falte, quod emiflionis diferimen attinet, tes a ftomacho ad collum veficae vfque
mtlitu*
4o. in vafe corporis eft virtus cxpuUiua, in pertinent. Nam vbicunque vrina velvcfic*'
alcero eft attra&iua. Ifta vero vafa Tar­ continetur,vel rranfic, ibi vas eft.Quan-
tari continenter plena funt, nec vnqua quam vafa hac inter collum veficae 8c
integre euacuatur. Natura fiquidem illa ftomachum interieda varia & multipli­
/ affidub ac iugiter rurfus implet per mi- cia line. Nam in venis Mefaraicis feces
crocofmi pluuias,ac rorem, continenter obftruunr. Poftea in regionibus !ecoru>
ftillantes ac cadentes. Quod (i per emu- &: a iecorc vfque ad Renes , ac in vniuer-
doria quidem iubinde aliquid emitta­ fis totius corporis concauitatibus Tarta­
tur: faltem excrementum id tamen cft, rum adhaerefccre poteft. Nihil enim ca-
quod foris 'a terra confumitur, ficut plu- uum eft,qubd non fimul liquorem illum,
uia a coelo. In ipfo quidem corpore e- qui Tartarum continet , compledatur.
iufmodi conftipatio non eft. Suo fe ta­ Quanquam hoc quoque feiendum fit,
men in loco emundorium exhibet, ve- T artarum peregrinu vafa alia nulla quae­
luti foramen in dolio,quod quotidie re­ rere,quam quae ad emunctoria pertinet.
pletur per Microcofmicas Meteoricas Tartarus autem Cruoris , praeter vafa e-
pluuias, non minus in corpore , quam mun&oriis appcnfa , foris quoque alia
foris ex Firmamento in terram deftil- quaerit &: machinatur. Sed ca generis
lantes, ira vt inane nihil relinquatur Si­ diuerfi exiftunt. Quale enim vas vnum-
cut enim quantum dc vino rafpaticio quoduis eft, taliter in eo autumnus quo­
Vinum feu acinacco pcremifTariumeuacuantur, que operatur.ac pro natura & conditio­
Dlinaccu
perfuperius foramen rurfus affunditur: ne cius Tartarus quoque &: feces gignu-
aut quemadmodum tempore autumni rur. Praeterea vnaquaeuis etiam vena to- 4. Vtn
.dolia pleraque rurfus implentur: fic per tius corporis Vas Tartari cft, non qui- J^3,
autumnum naruralcm vafa quoque cor­ dem peregrini , fcd cruoris. Necver6
poris rurfus implentur indies. Qua: e- venae tantumrvenim &o/Ta,&:articuli,
nim foris ratio eft ciiacuationis,confum- in quibus finouia continetur. Et vt fum- ,.03)ai
tionis , repletionis : eadem interius matim dicam : quicquid concauum exi-
a;; ttr. quoque hominis cft ,annuumfuum au­ ftic colligendis liquoribus idoneum, id
tumnum aut meftem habentis, cum o- fufeipiendo Tartaro quoque aptum eft,
mnibus medij inrcrftitij imprc/Iioni- ficut fuperius didum eft. Sed & Afent- ^
bus. braprincipaliora fimiliter in fe fc vafa c6-
H inc etiam fir,vt per externum &: in­ rinent,vt funt pulmo,lien,hepar,&c. In
ternum autumnum vafa quaelibet (iibin- his ipfis Tartarum quoque nafcitur, fic-
dc plena 'fiant. Si ergo liquores iftiuf- ut gignuntur lapides in fungis. Sicut e-
Spiritus modi in fuis vaiis concludunturjtuncac- nim Tartarus peregrinusin renibus &
icpar*"
tioni* cedcns Spiritus feparationis purum ab vcfica fieri poteft : ita Tartarus cruoris
ualcof» impuro di/grega t,ncc Tartarum cum li­ in qualibet cauirate generari poteft. Er
2cium»
quore coniun dum manere paritur, nec h cT a rta ru s in membris quoque princi­
ipfius quoque fe c e s in liquore relinquir, palioribus producitor. Vbicunque ergo
fcd omnia a fe inuiccm /eparat. S ic e r g o proconfiderarione hac, vafa talia po/ita *
fim ilis operatio emergit foris in va le v i­ iunti ibi m u lti , nquc admirabilesmorbi
n i , Sc intus in va fc corp oris. g/gnuntur,qui pro aliis habenturaefunt.
D ein ceps aurem vobis quoque co- Vnde errores quoque multi exorti funt
g n o fccn d u m eft, qua* ifta in c o r p o r e va­ in certum aegrorum interitum, ficut e-
fa exiftanr. H uic en im rei explicandae x cm pla H u m on ftaru m quotidiana com ­
Va/aTar.
cari qaz h o c capitulum dicatu m cft. Vas aurem proban t.
fuit.
Stomg*
chus.

. *

♦r
$
 T artareis.
C p. IX.
a
pidem coagulari poflic, nifi tartarum.
I Getera plantarum genera funtiii horni-»
De Coagulatione T Artari, qua ratione mo­ n e; Caro fcilicet & £Sanguis.. Et ticut per
doque illafiat. fpiritum falis res quaruis fua corpora ac
N prxccdenti capite vafa Tartari iubllantiamaccipiunt: lic par;tcr& in Spiritus
I eum fuis generibus, cruorisfcilicet &: homine, Sanguis , caro , offa , v
peregrini tradita funt. Iam pro vberio- cor,(fc. in corporoam illam fubllantiam f
en a , cutis fth* o-
peratur

rc intcliigentia feire debetis,genera tar- per fpiritum ialis coagulatur, prout crea-
tari in omnibus corporis concauiratibus tioius ordo pofcit. Solum autem tar­
produci & adhxrefccre poflfe. Quod­ tarum a membris & corpore hominis a-
cunque verb tartaro peregrino contin­ lienumac diuerfum exillit. Cuiii ergb
git : id tartaro quoque Cruoris accidere ab hominis natura alienum iit: idcb na­
poceft. Spiritus autem coagulantes duo, tura ad exitum, lpfufti deducit, & 'a li­
5** cJSJJJJI iunt: Alter in tartaro percgrino:alccr in quido feparat. Quod fi vero virtutes
I dupla, tartaro cruoris. Pun&a ergb de his duo feparationis expulliux 6c deftru&ionis
notanda funt. Vnus nimirum coagulat validas ac potentes fint, Tartareus mor- quJnd!?
in folis viis ad emunctoria. Alter coa­ bus nullus fufeitari poteft. CelTante au-
r gulat in concauitatibus totius corporis, tem feparationc , &: virtute cxpuHiua
velut in iuncturis,articulis,poris,cannis, poftea operante, neccfTe cft egritudi-
membris principalioribus. Q god coa­ nem induci Tartaream. Porro, de ce­
gulatur in viis cmun&orij, id m illis re- teris plantis &: creatis ,prxter Tartarum
peritur. Quod coagulatur in articulis, nihil in homine generari potell. Reli­
iun&uris,idipfum ibi quoque inucnitur. qua enim fubietta omnia digeruntur:
t Tartara autem vniuerfa funt,hoc falcem Coagulationis autem ipiius modum ex
difcriminc diltincla, quod eodem modo, exemplo fequente addifeite. V idetis,
ac ratiouc omnia non formata Si colo­ quam mir& natura per fpiritum falis tam
rata fine. Quae diuerlitas dependet a varia corpora coagulet. Cernitis exa-
varietate vafis, ad hanc vel illam forma qua Vulcanum coagulare vitriolum ,fa-
&: colorem conditionati, ac a genere lem ,alu m en , vnoquolibet peculiarem
fpiritus coagulationis. Quin &. alia tar- luam formam fortiente, prout ca pro­
tara alios dolores ac aegritudines pnriut, prietas exigit. Idemfnniliter etiamac-
& tamen omnia tarcara exiftut. Si iniu- cidic in liquoribus T artari, in quibus
fturas incubitvvocatur Schiatica,Arthe- ipfum Tartarum iacct,ficut vitriolum
tica,Podagra,genugra,&:c. Tartar 9 tame varia fpecic in aqua concinetur. Plane
cruoris tantum in illo loco generatus cft, autem vobis perfuafumclte d eb et, T ar­
ficuctartarus alter in veficaSc renibus. tarum omninb in Liquore, hoc cft, in a-
TartarK
Vc autem modu acarione coagulationis qua conditum efic , quemadmodum vi- omne in
clarius intclligatis,ad ifta porro attedite. tviolum , aut fal, aut alumen in aqua co- liquido tau
cli
Quicquid in corpus redigi d e b e t, id per tinetur. Et ficut Vulcanus illa ab aqua
coagulationes eoperducedumeft. C oa­ feparat: ficTartarum quoque per infi-
rta. gulatio autem cft fpiritus falis. In hoc tam prqparationem & coagulationem
Utums enim vis coagulationis pofita cft. Sic feparatur &: coagulatur. 'N e c verb vi-
au'*
fpuinu ergo corpora omnia per fpiritum falis in triola fola, aut falia, aut alumina, verum
&lis.
corpus coagulantur. Porro autem no­ infuper iplq quoque gem mx in prima
tate, proprietates &; condiciones fpiritus fua materia funt tantum aqux,liquoref-
falis multiplicesexiftere. V n aen im co- uc ac mucilagines , quas infitaSc con-
agulat in Lign um : alia in G em m as: alia genita Vulcano ars leparatac format,
in H erbas: alia in M etalla: alia in L a - Sicut enim agnatam fibi &. complanta- Aquam»
tc tia p c i-
nitui pides aut Arenam, &.c. Haec omnia fpi- tam dexteritatem homines habent: fic m a m i*
'*vz
p
n craliu
' ritus falis prxftat,qui Heros efi coagulatio - idem de Vulcano quoque & aliis lapidi-
nis. Spiritus ifte fi fubie&o fuo iungi- bus intcliigendum cft ,qu i fimili ratio-
tur, tunc illud in luum corpus coagulat, ne ab aqua feparantur , veluti genera la-
Hoc modo operatur in M acrocofm o: pidea docent. Memori ergo mente tc-
hoc modo operatur etiam in homine , nendum e ft, ad iftum modum omnia in
pro fuxnaturae ratione. Coagulat enim corpore L iq u id a exiftere : voluti in vino
ille vnumquodlibct corpuspro fux prae- videtis omne liquidum e(fe,nec Tartaru
deftinatioms modo. In homine autem vllum apparcre.Sic fal quoque in aquam
Cubie&um nullum inuenii, quod in ia- conic&um,totum liquidum exiftit, nec
Cc 4 quic-
 I

D e M orbis
quicquam videtur nifi aqua. Separatio candefaci^ , adeoque falpetrx fmc om-
tamen illa deinde a fe inuiccm difiun- ni auxilio •«• «hmmno , quoad1 forma­ r
git:actande accedens coagulatio quod- tionem in glaciem defeifeit ac con-
ui$ peculiariter in fuum corpus reducit, uenitur. Et licet quidem ipfe quoque
ita formatum, vt formatum efle debuit. artifex aliquantum huc conferat, iplius
Idem,inquam,fimiliter Tartaris quoque tamen opus aliud non eft, quam quod
humanis accidit, vt liquida fint, t c cum homogenea congerit , te quae diucrfa
N«ura exteris liquidis permifceantur.Cum ve- funt , filtiandro feparat. Nec quicquam
ufepa. ro indifcrctum Se indifleparatum na- aliud homo ad generationem falis nitri
tura nihil relinquat : hinc fit, vt liquor conferre poteft, quam vc depurationem
Tartari coaguletur. Et quemad modum eius procuret. Eo prxftito, fpiritus fa­
ii fal nitri in definitum ac confidens luu lis , qui illi congenitus eft, falem nitri
corpus deducitur,fponte fua infundo ipfum ad coagulationem Se formatio-
fine permixtione aqux fubfidit: ficTar­ tionem fuam perducit. Id quod nulla
tarum quoque peculiare quid Se a liqui- vilius hominis induftria ex Icle perfice­
do fcparatum m anet: id quod ex poten­ re poteft. Pari ratione in ipfo quoque
tio u t' tia pr^deftinationis accidit. A prouiden- Microcofcomo Vulcanus quifpiam con­
ditu fc. A ..
taus «i- tia etenim ita prxdeftinatum eft,vt fub- ditus eft , qui co&ori falis nitri fimilis,
icdum quodlibct a materia fua prima extradionem illam prxparat Se produ­
Sp. falis
advltimam reducatur» Spiritui verb i- cit. Q uo fa&o fpiritus falis extremam
ftius pr^dcftmationis vires coagulationis quali manum addit, Se Tartarum perfi- neocm uoit
dat$ funrdicut oculis vifus,auribus audi­ cic ac form at, ficut lalcm nitri quoque
tus, Sec.Sic enimaprouideciadiuina co- lini naciua forma donat ac illudiat. Sic
ftitutu Se ordinatu eft,vt hoc effet corpus enim vnumquoduis ad formam fuam
~ Mctallinu,illud corp9Antimonialc,illud prxdeftinatam perducitur. Ac quem­
corp9viui curretis,aliud corpus ligni,Sec. admodum videre nemo poteft, quo pa-
Sic hoc quoque in cenfu corpus Tartari d o fal nitri fiat ac generetur : fic dc
Creatu qtiodda eft, ac diuinitiis ita ordi­ generationis iftius modo nemini quo-,
natum , vc ad materiam vltimam dedu­ que feribere integrum eft. Idem dc co­
catur in ifto loco, vbi litum eff, non ob- agulatione Tartari quoque verum eft,
llante e o , quod id homini aduerfum fic. •arcem illam foli Naturx vernaculamef-
T arta ro
Hoc enim qubd artinec, illi viciffim fua fc , quam homo ipfe nec feiae, necpof-
fua d m i Medccina oppolita eft. Ideoquc hoc ar­ fir. Faber autem figuram hanc formam
jm u s A le
diem a tificium quoddam eft illius fabri,fpiricus aut exprimens, Spiritus eft. Et cum Spi­ Spiritu» Opm

prjtftitu- fcMccc coagulantis- Is quo paclo opere­ ritus inuifibiles exiftanr , inuilibilese-
tur , feribere nihil amner. Vilibilicer tiam ipforum operationes efTe, parvi- Sda*
etenim no laborat, licet opera iplius vi- detur. De ipforum itaque opificio,quis
fibilia exiftanr. Sic ventus quoque per­ feribere queat, cum nec malleis ,,nec
fla t ^ lutum coaguJat.dum aufert aquo- fornacibus,nec formis vcantur,dum fun­
licaccm illius , per quam coagulacioadi- dunt , fecant, fingunrque. Hoc certum
mitur. Idem Sol quoque facit,qui vitel­ quidem eft , ipfum quoque hominem
C arabe. lum oui coagulat in Carabcx? ac albumen formas ac figuras admirandas mulcas fin­
S c lv ifc f-
Ju in co* in tranflucidum. Eadem omnia fimili- gere poffc, fed omnes confpicuas Se vifi-
a tsui-tin ter de fpiriru quoque coagulationis in- biJes. Sed eadem omnia ars nature quo­
C a ra b e

II telligenda funr. H oc enim' ipflus arri- que callet nihilo infelicius,verunirainen

ficium probum & genuinum efte, ipfa inJ p iritu fn i quo ipfum naturx lumen vi-
dies docet. Er tamen nihilominus c-' ger. Contra,quod homo fabricat,id can
xcmplum c naturx finu depromendum gibilceft ac v ifi bile. Ide<> ipftus quoqj o-
cft, vt videatis , fpiritum quxrendum pera vifibiiia exiftunr. Hinc fic, vc ilUa
cftc, qui in arte fua eodem modo ope- dic prima vfquc ad nomftimam defetibi
rctur, ficut artifex aut Mechanicus ho- queant, quid nimirum Se quantum die
mo. E xemplum autem ralc efto. Vi- quouis prxftirum ac laboratum lic. Sic
d eris ex terra , h o c eft , N m o v- etiam intenta in fpedionc hominis ope-
rin x aut fim o vrinx falem pet rx cx- ra tio a d d ife i, a c x m u la n d o exprimi ab
co q u i 9 Se p er illu d a rtificiu m fa lem alio poteft. H u n c vero Vulcanum nano
p eerx in aquam redigi. Eo fi ille red a - x m u la ri fcit. S piritum enim, quo w o~
d u s e ft ,c u n c co a g u la tio fp o n te fua in o - p era cio n ib u s fuis vricu r , nemo videt
-c p cr a tio n e m fuam abit > a c gra n d u la t Sc a c c o n c u e tu n e c fi q u id em opu s ipfum m-
crofpi-
 TARTAREI S .
fro/piciatur. Vnde per experientiam
parer, quandam fabricationem fachm
efle permagiftrum fcu opificem fpiri-
rualem, quem operantem nemo videre
quear. Sic pariter Se in formatione tar-
rariafpcchbiJcnihii videri poteft. Per
ipfo vero opera omnia velur afpc&abili-
rer cognofcunrur. Nam pro i piius mo-
doaccondinonc , omnes coagulationes
fiunt, enam jpiiufmec rarran, niii fors
‘ virtus cxpulfiua expellat ac exturbet, Se
rcmoucndo materiam opus impediat.
Alias enim ifta omnia fieri ac fuftincri
opuseft. \ nimis feruida non fit,nec ebulliat, vnius
A C P . X.
Quo p t flo cib i ac res a lia Tartarum gignat* In ftomacho idem eodem modo fir. Si
Cr cum hoc plures quoque dolores ac
paroxyjm os inducant,
/emper praftatar. H xc deinceps mate- »
ria ipfius Tartari fir, quando nimiriim
humidicas leu liquidum, in quo Tarta­
rum iacct, abfcclfit, incinerato relido.
Incine-
Hoc enim inemerarum materia fit Tar- ntuin
matci&a
rari, Se in vlrimam fuam materiam coa­ l a n a t i .
gulatur, qux* demum vere Tartarea exi-
ftic. D e his aliquot exempla attendite.
Videtis cafcum , bullienti Se feruenti Cafeidi
aqua*
*
iniedtim, quandam
^
ex fefc mate- maiccif
wc,fz.
rjam ciicere, Polt nane autem relinqui-
tur ac fubfidct alia quardam vifeofa, Se
natura; ipli ingrata. Quod fi vero aqua
fubftantia; omnia videntur Se exiftunt,
nec duocafei inde fiunt, fed manetvni-
cu s, ilque natura: gratus Se familiaris.
G l u t e a
cibos co&urus nimis ferucat, cafcum IluIDl-
duplicem facit, hoc eft, res producit
duas.diucrfasifuccum nempe digeftunvTaruxu

Q
Vx degeneratione tartari hacte­ SC Gluten, quod deinde materia Tarta­
nus dicta lu a t, de potu falcem in- ri cuadit. Ventas eadem in la&e qpoquc
tclligenda veniunt, quo patio per ipfum eft. Id fi incaluit, Se acorem concepit,
Tartarus efficiatur.. Sed quia non potus in res duas dilfcparacur, in cafeamentu,
tantum, verum etiam cibus caufa T ar- Se ferum. Serum eft pro excrementis: .
pin«bl : i de o» sarione ex cibis T ar- Cafeamentum autem eft materia Tarta-
5“ fi,s tarus ecncretur, porro animaduertite. ri.Sortem eandem lac in ftbmacho quo - Se cafra-
Unguis ^ i i 1 re n 1 _ • | metuum
ac«ci«- Quicquid cibi vice aflumi poteft:* ici ex que experitur. Namaciditatc inuaden-
tactum
fe quoque Tartarum gignit. Quod ita t e , fi in ftomacho feparatio fit, ea fepa-
intcliigcndum eft. Qui cibus ingeritur, ratio fine Tartaro cite non poteft, nem­
isco£tioncfubactus, in partes duas di­ pe ftomachi aut inteftinorum. Tarta­
geritur. Pars vna eft illa,qua; m carnem rus enim ifte fimilis fit coagulato lu to ,
Se fanguimsm abitum eft. Hec enim iu mcido rameiVTartarco aut lapidofo coa­
liquorem partibus fcu membris vniucriis eto. Porro7 multii quoque ex aromatis
familiarem traftfmutatur.Pais alteracx- Tartara gignuntur. Ecquae talia fune, Tau. e*
, crementum eft. Id ab homine expelli­ magnos Se atroces dolores plcrunque fu-
tur. Si recta Se cito expellitur, tunc ci­ fcitant, ex ftomafthi praua coriftitutio- ftum*
bus ille nihil incom m odat, nccvllum e- ne Se ipsa progenita. Suo enim natiuo
tiam Tartarum gignit. Sed quia pro hoc temperamento pollere debet ventricu­
conftituio-ordine moddquc «minia fem- lus. Sin fiat fecus , multi fubinde ab eo
Coto per non cueniunr : ideo renendum e ft, cxpc&andi morbi lunt. Scire itaq; debe-
t\ coctiones multas nimis calidas exiftere, • tis,quod quicquid emeres dat,idemTar-
quibus pro ordine Natura’ cibi non traf- tarunVquoquc gignere queat. Q uilibet
sn\
u llo ,

mutentur, fed interdum vekni combti- enim cin is, fal eft : Se quilibet cineris
rantur Se femicorrumpantur. Excmplu. faVeft 't'artai\im , ac Tartari naturam in
Uv Si quid m ollam inditum ac igni admo­ fe con tin et, cuius vltima materia ipfum c*ni*
r eft: tal a
tum debito modo excoquatur,tunc pro­ Tartarum cxmir. Momentum autem o- materia
be pureque clixatur ac coquitur. D ebi­ mne iiveo ^ofitum cft/vt ventriculus ip- Tm,u*
to autem modo ac oidm c non feruato , fum ith A lk a li redigat , alias generatio
cito»:- illud in olla comburitur, Se in carbonem T a tta n nulla erit. Ipfum quoque Sac-
'L?z. fatifcic. Idem fimiliter etiam in horni- charurti Se M cl^ fi in digeftionem Se an
i wuue* fi diferafia quxdam Se inconuc- corem^alemdtWeniant, Tartara multa
Bwntc. nicmia ftomachum occupauit. Sap e e- patiunt.
mm conungit, cibum in prauam qvian- ' Hifce praecompveh&is error quidam
dam materiam degenerare, qux polK vobis detegendus eft, ex eo ortus, quhd
modum cum ipfis excrementis fecedcrc materia tartari genuina probe ha&exms
debebat, quod tamen ipfo effectu non non percognita fiserk*. N a m , quod raV*
’ ’ . rum
 I

JIO* De M orbis
Medica rum vobis videbitur , ad hunc vfquc limites etiam in fplcne admitti poffunt,
"fiopul,,‘ diem ea ne dum fatis innotuit, cumpri- vt t e in plumonibus, t e fellc,ac pattibus
mis illis clamofis m edicis, qui veteres, aliis iimilibus. Sed t e in venis fineui-
rf, r r ~r> ° m»,fd
de hoc aliud docentes, obftinate aemu­ nis,qux Tartari vafa funt, Tartarus gra- m, ve-
luxum.
lantur. Quibus fi vetitas ipfa occinatur* nulari poteft. Ex quo paffioncs varix te.
illi ad mortuam fubinde litcram , expi­ acutq induci poffunt, lapidis veficx ae­
landae faltem pecuniae vtilcm,rcuoluun- gritudinibus fimiles. Quas tamen vni-
tur. Curatio enim ac fanatio ipforum o- uerfas ipfi pto morbis aliis habent. Vos
mnis in fatua te emortua litcra polita cft, autem qui frugi eftis M edici, omnes in
quam tamen nec ipfius veritatis euentus, vniuerfum fcdulb hanc operam date, vt
aut vlla experientia ftabilem t e certam huiufmodi morbos fcdulo dignofeatis te
vnquam probauit. Nam fine arte t e ex­ diiudicctis ab aliis* ne fimih errore cum
perientia clamitare * cft coccorum mo­ exteris implicemini* t e ignominiam
res aemulari, qui de coloribus iudicatu- certam apud egros veftros incurratis.
ri,exteris rc&e t e acute videntibus mul- Hoc enim perpetuo verum cft, artes ip-
tb obftinatius & importunius vociferan­ fas Medicum facere , non verb Acade-
tur. Omne enim in clamando praefidiu mias, non tiaram* non annulum. Iftiuf-
pofitum habent, nec prxtcr hoc quic- modi enim ornatu quiuis etiam mo­
quam poffunt aliud. Sed vt inftitutionc riones cin&i incedere poffunt ac ingre­
adhuc pleniorem accipiatis, attendite, di in artem Medicam. Sed id eft defu-
multos a Tartaro morbos proficifci,quo­ per per te&um dcfcendcrc. Infupcr
rum origo t e generatio nobis longe cer­ hoc etiam feiendum c ft, ipfos quoque
tius comperta c ft, quam ipfis. Ex hu­ camis poros vafa Tartari fieri: fed cius tomm
moribus enim illi cofdem produxerunt* tantum Tartari, qui guttatim affluit aut
magna inlcitia fimul t e pernicie xgroru. inftillat: In poris illis fi granum quod­ IUI.
ke*1 ? ? ^ orum morborum equidem nonnullos dam Tartari coagulatur,paroxyfmi quo-
neptti!
i . i i • 1• <■* i •* «
^ul p ego vobis indicaturus fum, veluti in prin-. que emergunt, quos Medici vulgares
gnitux
cipio dc hepate. In huius enim venis pro morbis aliis habuerunt. Rifu cer-
ac poris fxpe Tartarum coagulatur eo te non indignum cft , fi quis audiat,
m odo, quo diximus: veluti etiam in ca­ fubtiles iftos Phyficos fuos humores
nis , poris, t e venis ipfa vafa Tartari po- illuc pertrahere poffe fine equorum o-
fita funt. Vbi autem vafa exiftunt, ibi­ p era, folo garritu. Vobis interim Hu- Medie.
reprehe*
dem fpiritus falis quoque ad coagulatio­ moriftis gratia fit, quod ftultitiam te in- fio
nem neccffarius dominatur. Et Anato- fcitiam vcftram lioc paClo ipflmetpro-
miaipfa multoties patefecit * lapides in didiftis. Nihil enim vfpiam latet,quod
hifce regionibus reperiri,vclut t e in pul­ in apricum t e fub radium tandem ali­
monibus t e fplene, t e c . non fecus ac in quando non pertrahatur. Vt vero vos
Raia aut Ipongiis, aut oculi in cancris. doceam,quo pa&o ifta Tartata huc per­
Porro autem ignotum vobis minime cft, ducantur , docilem animum aduertite.
quam atroces t e fieuos paroxyfmos cieat Quicquid e ventriculo clabitur, id per
Tartarus vcficx t e renum. Similis iftis vniuerfum corpus diftribuitur, veluti
Medie paroxyfmus Tartari etiam hepatici exi- ros per omnem mundum, lfto hoc mo­
itptehf
tio ftit, quem multi oppilationem aut Apofie- do diftributo, quodlibct in fuum propriu
ma appellant * cum tamen eius nihil fit, vas attrahitur t e colligitur. Ex co vafe
quam Tartarus ibi annexus,ficut idem membrum quoduis,in quo vas litum cft,
in renibus quoque t e vefica accidere fo- fuum nutrimentum cibumque exfugit.
lct. Ipfi tamen Medici fubinde aliud pro Reliqua autem fuperfluitas, aut in vcli-
alio fumunt ac iudicant, t e curationem cam confluit, aut per fudorem extra ho­
oppilationis vel Apoftematis inftituunt: minem eiicitur, ficut pluuia de coelo ex
quafi vero id malum ab hoc vel illo hi^ nubibusexfudat, te in terram deftillat.
more genitum effet, cum tamen ipfo­ Porro fi coniundio formx, hoc cft, fpi­
rum vere nihil fit,nifi purum Tartarum. ritus falis, t e materia Tartari in vafe il­
Oppido ergo dolendum c ft, tot ab illis lo prefto funt (fiuc id in poris, aut can-
Medicis conuenticula, conciliabula ac nis pulmonum, aut locis aliis fit) tunc t«
deliberationes paifim inftitui, cum ta­ Tartarus generatur pro ratione fuxeon- Jj*
men nihilominus lfta vniuerfa inania ditionis t e natura vafis, vtpote a quibus
fint,ac concilia ex eo petantur t e depro­ forma inditur. Sic porrb ali) quoque t#i
mantur , quod vere non adeft. jErrorcs morbi generantur a fecibus tartarcis,
q«c
 T A R T A R E IS . Vl
qux in im cltin is c o n c lu d u n tu r ,S e d o lo - lia fp iritu m ia lis co a gu la tu m n on h a b et. J,r
rem , to r tio n e m q u e a c r o tio n c m v en tr is Et in h is Colum illu d c o a g u la t , q u o d na- rufm L
in d u c u n t, q u os v o s Ifa d en u s p r o C olici tura p rop ria in T artarum in d id it, Sefpi ~ minibus.
S ellia d h a b u iR is Se cu ra liis. Q uarum a ritu m co a g u la tio n is fe c u m c o n g e n itu m
v o b is dcCcripxarum c a u fe Se o r ig in e s ii a ffert. A lias co a g u la tio in iplis nulla in -
cu m v er ita te ipsa conferantur, id em ap- cR. Jam d e T artaro cru o ris p o r r o n o ta -
.
Medie. paret, ac ti albu m ad n igru m x q u ip a re- t e , fieri q u o q u e , yr huiuC m odi tartara
npieae' fUr. 5cd fu p crflu u m c R , omnes vcftros in anim alibus q u a n d o q u e nafcantur,C ed
° m a le d c lir ip to s m o r b o s h i c ex a m in a re.' id p erra ro a ccid it. C uius rei ra tio c R ,
Interim probrum ac c tc d c c u s haud le u e q u o d illa fp iritu m c o a g u la tio n is , in g e -
cR , t o t fe c u lis elaptis T artareu m g e n u s n u s Tartareum ducentis, intitum tibi
1f cu m fu is fp e c ie b u s h a d c n u s in n u lla c o r - non h a b e n t , c u m is h o m in is p rop riu s v
I tT poris parte alia c o g n itu m a v o b is a c tra- tit, v t qui ex o m n ib u s rebus Se fpiritibus
i
* ditum e l f c , niti in folis renibus Se veli- to tiu s ' m a ch in x mundi conditos eR.
j ea. Sic enim M ed icin a in mari magno Vnde tit, vt omnes quoque in homine
hadenus in intinitum quidem nauigan- cxiRant. In pecoribus autem fcu ani-
(r do tiuduauit, fe d ad limis nedum fc m c l maJibus ratio lo n g e d iu crfa cft. Q u od 2 °pe«£
5- .i - appulit. E go quidem hoc Joco aliquot Ii vero in animalibus quoque aliquidti-
(• ' Tartari a egritu d in es p crcen tiii. S ed cu r mile reperetur, id pnercr naturam exi-
i- non omnes Se lingulas jfuificienrcr com- R it, ciulque caulain marcria fu b liR it,
»• ' prehenderim, fadhim cft ob hanccau- non in iplo animali. Iam Vero fe ir e v o s
S1t ' lam, quod deinceps in capiculispropriis velim, animalium quardam ad ipfo s c o -
t latius Se accuratius de lingulis rraderur. cipiendos lapides nara e t i e , velur Raia,
f l De quibus tamen hic in genere veftro qua: lapidibus confcrra cft.Sed ln lapides
fi-1 iudicio inculcandum cft, relolutioncm Tarrara minime funt, verum funt, Duc- £ue,£ h
Tartari elleargri liberationem : non ve­ c lc c b , hoc c f t , medium quiddam inter pjJd0jd5
f
1!B ro purgationem, non clyfmara, vt cuius Tartarum Se lapides,adcdque genus pe- 3iuewu.
(fi* arcis profelfores fe pallim multi produnt culiare per le,lic lapides nalcuntur quo-
i«, ac venditant. quq in cancris Se animalibus aliis. H o­
KXO rum caufam hanc animaduertite. Li­
Sfr C a p . XI. gnum nimirum nullum cft, quod fua . ,
Reiina careat. Illa li excernatur, Se cx-
E x p lic a tio v b e r io r , quom odo p eco ra ta rta rjo -
i» rra arborem cxcutiatur:tunc a vento ex­
J a f ia n t , ( j n o b is t a r ta r u m illu m in d a n t:
terno Se calore lolis coagulatur. Sicut
a d d ita co m m o n efaftio n e d e a l i i s q u o q u e .. t. - . r * ~
K -) r r i- j J J autem
' T a r t a r i v en erib u s c e a liq u a n d o p r o d e n - . .
nullum lignum
. b
tua reiina carerli-
•• i
5

1* ./
tlu U S .
* j j j t biA
ccmgemta
9 A
: ita ncc vllum animal. Dc r “njm
habent
0* hac reiina hoc tenendum cft, qwod illis, °-
if\ Q Ed ia pergamus dc generatione Tar- quibus lapides congeniti funt, ex hac nim aiu.
tari, in iplis quoque pecoribus fadta, refina ipli fubnafcantur, quorum nimi-
explicationem continuare. Ad quod riim materia prima tantum Reiina cft,
ctli mea quidem cura directa non iit,nec Se maceria vltima Duclcch. Cur aurem
luT»! *n prhicipio id mihi propofuerim : ncc cx iftis relinis lapides fiant caula cft,quod
uiurm- ncceflarium iit , nihilominus tamen ad reiina talis peculiare quoddam Arcanu Reiina
ta auo , arcani.
ri con Tartari humani cognitionem certiorem fir. Vndc aliccr quoque lignatur, quam
a?wnt‘ Se pleniorem accurandam , (ermonem corpus ipfum, in quo iacet. Ex quo e-
iftum hocdifcurfu expediemus. In ani­ ciam cognofci debet. Sic ofticulum cor­
malibus , ftue tcrrcftria illa iint, liue a- dis ceruini, Se ofiiculum pedis leporini,
quaticatartarum n\illum peregrinum gi­ hac vna dc causa fingulariter in formam
gnitur, fed tantum Tartarum cruoris.Fit ac coagulationem aliam dirc&a funt, vt
tamen, vt Tartarum quandoque etiam in ipfis lingulares quoque vires quaeran­
in renibus ac vciica fuuni, feu porcorum tur. Et de iftis generatis nemini mirum
ac canum per autopliam reperiatur. In obueniac. Nam Se in cancris exemplum exfttn- Cancri

ha:canimaliactii Tartarum peregrinum habetis, quibas lingulare ac eximium «>

non ingrediatur quidem , nec in illis co­ arcanum ineft, multo potentRis fiam- tio n e'.&
aguletur: iftud tamen Tarrarum, Tarta­ meos ignes cxftingucnd:, quam res ex- “ [«Mi.
rum peregrinum fuiffc,ex ipsa examinis ftinguentes cartcrae faciunt, Iule ni prx-
diligentia conftitit. Huiyfmodi tamen tcrea arcano etiam pollet prarcipuo-re-
exempla rara funt. Ipfa etenim anima- foluendi Tartarum. Iam vero duo hxc
in
 D e M
5 , 1
in vna materia exiftere ac manere non
poflunt, ita vt vnum quodlibet fuam o-
perationem perficiat. Idcdque arcanu
in flammeo tantum igne maner, f c can­
cer per fc cft : refolutum autem Tartari
in coagulationem Duelcch abit. Et h$c
eft vera duorum arcanorum (eparacio.
Ars fi* Et , licut per artem lignatam confiat, res
gnata
quid quxuis fignatur pro eo, qualis eft, ac ex
quo cft, & ad quod pertinet, ira vt fimi-
le ad iimile lempcr referatur. H xc enim
omnia Ars ftgnata dcmonftrat, quam
propter huiufmodi cognitionem omni­
no callere Medicum fas eft. Porro au­
tem etiam de cibis illis attendite,qui 116
ab Elementis fumuntur, hoc eft, de car­
nibus f c pifeibus, qua ratione nimirum
illi Tartarei fint, f c hominem Tartaro-
fum facere poffint. Et fi vero dehis iam
ante quoque aliquid di&um fit: tamen
pro explicatione vberiore hxc addenda
Ferina
carnes
fuerunt.
j
Carnes omnes
'
fcrin x, domi
admodu. non educatx,ad Tartarum propenfx sut,
Tat taro*
fz. f c Tartarum difficilem gignunt vchcmc-
re'mquc. Quo autem bcftix feriores f c
/ . minus cicures : eo ipfarum carnes peio­
res, grauiores, duriores, maligniores
Etqux in fcopulis, montibus, ac iugis
hofum degunt : manfucfa&is f c domi
educatis femper peiores f c difficiliores.
Ex illis qux Tartara nafcuntur, omnium
duriflime f c difficillime curantur, dolo-
rcfquc gignunt acutiflimos. Cumprimis
autem ipfarum (anguis admodum tarta-
Tart. rofus cft. Nam Tartaream iftam natura
camis
fcrinx ac materiam cum potu f c cibo aflumunt.
curatu
difficilis Taceo . quod per fc ipfas ex natiua con-
ftitutionc tales quoque cxiftant. Itaque
nifi ftomachus in homine admodum tc-
peratus f c validus lic, virtutemque fc*
queftrationis &: expuliionis vegetam ha­
beat tartari conceptum is vix effugiet,
maxime ac prxeipue in vefica, in reni­
bus, ac vafisfimilibus aliis. Quanquam
ctfi ftomachus quidem robuftus f c vali­
dus fic: quia tamen nutrimentum vni-
ucrfo corpori ille impertit, f c prima il­
lius tartari materia in nutrimentis latet,
in locis poftea illis, ad qux nutrimenta
deducuntur, Tartarus feparatur f c in lo­
co fuo fubfiftic ac manet. Cum enim
non maneat in viis adcmundoria,ficut
extera ftercora: ideo in locis dictis tar-
tarus reftitat, &: paroxyfmos ciet. Hoc
modo Podagra: fiunt, quarum paroxyf­
mos vclut f c morbos alios tartarus mo-
uet,non fecus ac fi tartarus cruoris cfler,
cuin tamen tartarus cibi fic, vfque adeo
\
orbis
tamen fubtiliter digefti, vt ad loca illa
penetret, que nutrire debet; vbi poftrc-
rob feparatur f c ibidem refider. Et hxc
non de feris (altem animalibus ira in-
relligendafunt, verum etiam de ipfis
donicfticis, qux ipfa quoque tartarofa
cxiftunt,veluti Capones, Anfcrcs, Ana- 70,1
tes f c volucres fimiles. Similiter &'de
pifeibus tradendum eft,& : iis animali­
bus , qux (ub aquis degunt. Nam f c hxc «
tarrara iugiter pariunt. Sciendum autem u»i
primo e ft, quo difcrirninc tartara ifta a
exteris generibus diftinguantur.Ncmpe
in aqua eft prima mareria tartari. In
aqua aurem pilees gignuntur &: crcfcuc.
Iam femen pifeium in prima fua mate­
ria cum prima mareria tartari vnitum
cft. Hoc pacto nutrimenti vicc & ratio­
ne vnum femper in alterum indituri
congeritur. A feparatiene autem & vir­
tute expulfiua generatio iftiuftnodi fic,
quemadmodum de carnibus dictum eft,
quod tarrarum in homine generent. Na
eodem plane mo do cum pifeibus quoq;
accidit. Sic enim, fi homopifeesedir,
ac illi in ftomacho probe digeruntur,
tunc quicquid tartari in pifeibus cft, in Tutpi.
nutrimentum abit fc complicatur. No-
dum enim is in'vltimam materiam de-
duituseft, fed in prima materia adhuc
fixus eft. Et fic nutrimentum manet.
Vbi autem ad regiones fuq confumptio-
n is, ad quas attrahitur fc ibi digeritur,
deuenerie : tum demum iftic Tartarus
remanet,ac nutrimentum, dc quo tarta-
rus feparatus eft, confutuitur. Sic ergo
in locis illis fic tartarus podagras. fchia-
ticus, caxillaris, fcc. Et ifte cft Tartarus
pifcalis, qui primo in homine quidem
digeritur:fed non perficitur,nec deftrui-
tur. Poftea ex pifeibus in homine de­
mum in vltimam materiam deducitur, %
ifto nimirum in loco, ad quem nutri­
mentum rapitur: ac in fangu inem car­
ne mque mutatur. Quod dum fit, carra-
rus generatur fc coagulacur pro materia:
fu^ ratione fc condicione formacus.Hoc
ergo tartari genus peculiare eft, quod in
vltima tantum cofuniptionc generatur,
ncc a exteris feparari poteft. Prxtcr h;~
ftenus enumerata genera, alia quoque
de leguminibus oriuntur. Omnia enim 1
legumina ac frumenta fune tartarea. J
H xc autem in nutrimenta vlcimx con- 3 ?
fumptionis non perucniunt: fed conti-
nuo tarrarum fiunt. Prima enim fepa-
ratioac virtus expulfiua pr^fto non eft.
Sic ergo per prima illico confumptione
vltima
 T A R T A R F J S .

v/riina maceria, fic,q u em a d m od u m ca d e a quoquam co n tra d ici r e i p o teft,q ijo d jfi

vlcim a q u oq u e fu it in leg u m in ib u s, in dux r es d iu erfx , v clu t T erebin th in a &
fr u m en tis, in fru d ib u s. Tartari falcem la ter, pix a c m a rm o r, in v n o [tom a ch o
y c i b o d i ic r c t io n c o p u s eft. Is c m w in con iu n ga n tu r aut conueniant, lapidem
feip io p c r f e d u s e h , co a g u la tio n e fola ta n d em con liitu a n t. Nam Se ih c o r p o -
in d igen s, qua tavtarea m affa in formam re tim ilia fim p h cia m cx i(tunr,qux fi c6 k
a c ctien tia m luam propriam rraducarnr. ponnnrur Se co a lefca n c, tim ili d u ritie Se
p!'na-u Prxtcreh autem adhuc genus aliud Tar- co a gu la tio n e q u oq u e Tartarum confli^
£.14«!' ran Horare,quod p ecu lia re eft Se mira tu u m . Q uanquam id n on in tegru .gen u s
etiam rarionc gignirur nimirum h o c pa- Tartari iit, fcd Tartaros /altem ex parte
T»rr./5- d o.N ou iliis de periis, quod principium -vna cx iilat.H uiufm odi eft retina micro-^
feuTai. ortus fui a gutta fanguinis habeant, Se e o fmi.Et h x c vniuerfa g en era p ro b e c o -
pcijatui. deinceps in perJas mutentur. TaJis qua:- g n o fccn d a Se a d d ifccn d a Medico fune,
piam natura ac ratio etia m in h o m in e ve,quid in h o m in e p o flib ile, v el im p o l-
eft,vtaIiquado gutta: ianguinaies jfeccr- tib ile tit, Se quo modo ac ratione fit,
, nantur,& Tartari inftar in lapidem coa­ compcrcum Se exploratum habeat.
gulentur. Is tamen tartarus non eft,fcd
Tartaro fimihs.Hoc genus dolorem non C a p. X I I . t +
«
inducit quidem, fed tamen rcloluit par­
E xp lica t quodjpiritus fa lis quafdam in fefe
tes, in quibus later. Jftiuiinodi autem
proprietates contineat, quagrauijsi-
gutta: languinalcs ex VuJcanica deco- *i
j.
tnas p a fion es fu feiten t.
dionc oriuntur velujti (i in pondere cen­ 'ti*
va
tenario metalli cuiufiJam, lemiunaa ar­
genti lateret, Se per Vulcanum extrahe­ C
^tOgnonjftis ha&cnus , qua: origo
./Tartari fir,&qmd fitTarrarus cruo-
retur. Mineralis iftiufmodi natura ih ris Se peregrinus.Quin Se c<£rera enume­
■ fanguine quoque cxiftit.Qui lihoc mo­ rata genera latis compreiiendrftis. lacn
do minerali feparationelecernirur,runc ergb porro notare quafdam quoque m
in fua materia vltima viget,vbi poftmo- Tartaro contentas proprietares, easque
dum in calculum ita transformatur. Et occultas, ipiiquc Tartaro infiras penitus
hac quidem ratione is nomen calculi in Se complantatas. Dolores enim'quidam
generatione retinere* poceft, vt dicatur ab illis cientur, qui colli ac adimi ne­
calculus perlatusfeqarena perlata,Huius queunt > nili Tartarus penitus omnis fu-
documentum cuidens eft in Oftreisj a blarns fit. Quanquam nonnulli, etiam
quorum natura homo cum nncrocof- paroxvftni fint,qui leniri Se mitigari poT
mus lir,excludi minime poceft. Prxter fine. Quod autem infitum eft,adimi non
hoc genus tartari, adhuc aliud quodda poteft. Et hoc notandum eft in quolibet
fupcrcft, quod ab hoc exemplo cognofei genere ac fpccic, cumprimis extra pro­
potcft,quod multa: in natura aquae finr, prietates prxdi&as. Rem ita accipies.
Tartarus
qux pila in lapides transformenr,aut cx Tartarus nullus eft,quin is in fele quan? omnem
ligno cotes faciant. H xc qua: faciant, darn materiam falis mineralis cotineat,
gc nonnullae quoque pluuix fune. Idem no hoc cft:a fale coagulatus cft,vnde fpiricu bet-
*' minus intra ipfum microcofmum, quam falis quoque continet, non fpiritualiter
extra illum limilitei' fierj poteft. Jftas rantiim,fcd & corporaliter. Et licet cor-*
ergo proprietates,qui fibi vernaculas ha­ poralc minime coagulet, verum fohis
bet,in illo coagulantur vifcoli liquores, fpiritus:corpus tamen eft id,in quo fpiri-
mucilagincs finouix,gluten album, Se fi- tus iacct,& per quod is operatur. Idcdq;
miles alij fluxus capitales, qui deorsum corpus cius aut eft V itrio li, aut aluminis,
i in homine dcftillant. In horum enim aut falis comunis. Nec hxc tria tantum
quoddam,fi proprietates vim fuam exc- cotporadant aut prxbcnt, verum ipfo-
runt,tunc vifeofitates coagulantur in la­ rum quoque fpecics ccu virriolnm albu,
pides,aut maflam aliam flmilem, non vt Sl alumen plumofum, ac falborax, Se c.
tartarus quidem,non vt Duclcch,nec vt Quin nec hx foliim fpecies,led Se Arfc- pro Tart. prie*
lapis, fcd modo quodam fimili,non ta- m calia,& Rcalgarida, ac Nitrea, ac his
' men plane eodem. Verum quemadmo­ fimilia, quorum corpora cum fuo fpiritu
•r _1 1 dint* lc*
dum cotes ligncx,& pifa lapidea fonr»a- commiicencur^Sc cum Tartaro in vnam quttur
tur; fic vifcola ilia quoque mfltcria per malfam aflumpta , in vnum coagu­
t,» . tin&uras aquarum infitas iivlapiditatcm lantur , Scire ergo debetis , ciufmodi
jj tranfmutatur. Tandem autem nec huic tartarum , qui tales fpccies permixtas
‘ Dd haber,
 )*+ De M orbis
habet, iftiuflibet quoque natura: argri- currat aut diffundatur, t e tamen dolor
tudines gignere, t e conditionem im u - adeb porenter graflecur,vc ad eum tcfti-
lari illam , quam Tai conrentus exhibet: fieandum nulla querela faris fic. Cete­
hoc e ft; vnaquariibec (alis fpccies pecu­ rum namque corpus ahas dolore vacar,
liarem inclinationem ad morbum ha­ nec is latius extenditur, quam admodu
bet. Q ualis enim iila cft, talis quoque t e metam digiti, nec ibi quicquam con-
dolor ab cius Tartaro contractus. Et li­ fpicuumeft, nec vllum Apoftcmaappa­
cet nihilominus ifta (alia Tartara exi- ret , nec vicus, ncc aliud quicquam fi-
ftant, prifeas tamen fuas ac fibi infitas mile. Vnum hoc cerrum eft, ibi Tarta­
proprietates retinent, qua: non abolen­ rum cum tam acri fale latere qui afliduo
tur, fed harreditario in Tartaro perma­ &finc fine pro paroxyfmi fui ratione
nent. Sic ergo duplices morbi 'fiunt. mordear. Scire ergo deberis, ibidem
Vnum genus a Tartari conditione t e vnicum_tantum gtiinuin Tartari cum
natura: Alterum a corpore fpirirus falis. acuta fpirirus falis proprietate larcfccre.
Accedit his tertium ab accidente. Et Huiufmodi granum quoddam , fi in co-
T art.
m o tb i
hx triplices funt in Tartaro natura::tri- xendicem incidat , caufa.fit fchiatjca: c^cab
tuplicei, plices etiam dolores. Ideo morbi quoq-,
paflionis. Id fubcingulo iaccc. Qu6dfi
Tartarei in tria predi&a genera diui- 'afliqCiando coaguletur, quis excruciatus
duntur.Porro autem t e hoc notate,quod maiores' (enfir dum vixit ? Qu i d fi idem
Spiritui quilibet fpirirus corporalis naturale *& in articulos alios pertrahatur, qui ipii
cuilibet definitum fui paroxyfmi tempus habear.
T a r t '.
quoque vafa Tartari funt; principium
liius de. Eo inuadente, Tartai\is dolorem fuum datur ArtheticxL Et fi feirem, vobis bi- A ,,lle,i
finitus v ^ CXgCM
paroxyf exhibet,ac fubinde parox-^fmus vnus al­ lem non motum iri, aperte profiterer, uno.
mus.
terum commouer. Si ergo falia vitrio- iftiufmodi Tartarum fpfricualem in glu­
lata prxdominantur , tunc dolores in ten albumfquod ipfum quoque vas Tar­
ftomacho fufeitantur: t e primo quidem tari exiftit) incidere. Quo fa&o, morbi rattfo,
Orexis, A rjura^ hinc ftomachi cxuftio. podagra,genagra,chiragra, ite alij oriun- lud oo-
iui alo-
Hic morbus e veftigio corripit, ii Tar­ tur. H oc quoque fimul tenendum eft,
tarus vitriolatus ventriculo adhqrct,fiuc Tartarum iftum non femper coagulari,
id fiat in orificio,fiuc in fundo eius.lllud fed in refolutione fua nonnunquam fo-
ergo vitriolatum fi in loco alio impa&u lucum manere, & a loco vno ad alium
hxrerct , vclut in Renibus auc vcfica moucri ac difeurrere ad modum pro­
quam grauis futurus dolor cfict, fi orexis cellarum , occan i, venti vi ia&atarum.
&: arfura fuam operationem perficerent? Huius enim fimilifudftic Tartarum fo-
Simili ratione C o lica m quoque moucre lutum in homine quoque commouctur
poterit,fiazquomodo inteftinis adhx- per eius exercitationem aut internam
refeat: t e tamen vna cft orexis, vna ar­ operationem natura, quam commotio­
fura, vnus dolor, fecundum locum falte nem innatam appellanr. ./Equo itaque fjmo,
cuarians,in quo harret. Qui a enim vnii animo accipite,quod podagrae rationem
corpus : vnus etiam dolor. Eadem ratio t e effentiam vobis hic quoque explico,
T a r t a - Tartari quoque Aluminofi t e falis com­ ctfi de ipsa ac eius fpeciebDs fingularcm
luramn.
ii & fatu munis cft. Ira cnimj feu tradidi,difpofi- confcnberc librum conftitucrim. Cau-
q ui eftc
tius. 'tus Tartarus acutos iftos morbos non tiores ergo cftote tandem vos Humori-
mouec,nifi additio fiat quadam, qua: ita ftx.Q ui enim in luce ambulat, is errare
mord.cet te fieuiat. Hinc fic,vt,fi Tarta­ minime poteft. Vos autem longe aliam
rus lfte falfus in ftomacho non probe fe- originem t e generarioncpodagr^,fciati-
parccur, fed indUfepararus in vafa attra­ c x , colica: ac orexis ponitis, quam ipla
hatur,atroces t e carnifices morbi orian­ veritas didat. Vndc ncc idonea i ac fuf-
tu r, quorum dolores fatis deferibi non ficicntia remedia illis applicare poteftis.
poliunt. Corpora etenim ifta adie&a a Vnum hoc fubinde inculcare poteftis,
natura fua minime defcilcunt, fcd inftar eos morbos eftc incurabiles. Macti vero r*tf
corrofiuorunv, imo his atrocius t e dolo- Medici. Vobis nimivftm gratia: debetur, JJJJ
rofius faruiunt. Corpora etenim fubtilia rem qui acu tetigiftis. De eruditionis
fim t, t e fpiritum fecum fubtifem quoq; veftra: profunditate, os actcftatur. Hoc
habent. Q u i fi paroxyfmos c ie t, tem­ anniti debebatis, vt Tartarum folu&tur
pora admodum molefta t e grauia facit. t e expellatur, confunvatuv te fcparetuc.
Fit enim nonnunquam, vt ardor feu in- Sic nimirum podagrae, co!ica:q; ac (pc-
flammario vix ad digiti latitudinem cx- ciebus ceteris medela allata fuerit.Porn )trO
fcire
\
 T ^ R TAR E l f '
vs
citam, fc ir e v o s q u o q u e v e lim , h T artaro ta b e * ip fa s fg c c s q u oq u e M ed ici a liter'd e fe t i-
m°bZ etia m a c confumprionem m em b ro ru m p fe r u n t , ac rei ipfius veritas cb m m o n -
rf aut: induci,quoties Tartarus n cr u o so ccu p a t, Urat.' D icu n t e n i m , eo cafu p u tre f c e r e fio. re
h o c c l l , iplbrum ra d ices. T u n c en im v cfica m aut r e n e s } cu m tam en fola faex
a ra d ice fcu p r in c ip io , co n fu m p tio o h - Tartari illoru m m a lo ru m caufa f i t , qux
tu reu m d o lo r e. D o lo riU cg ig n iru rca - in vias vrin x irrcp lit. Q ua *qualisillapfa
tiim a co rp o rib u s falis in T artaro , a c ta- eft/ talem fe ex h ib et. Q uanquam n o n
b cfa cir co n fu m icq u c m em b ru m , a c p rx - fe m p e r coa gu la tu s Tartarus id fa cia t:
elu d it m ea tu s, v e illud a li n e q u e a t , nili fe d iU iufm odi d o lo r e s a cp a lfio n es non-
hfjiytit ptius Tartarum adimatur.Ab oppilatio- mmquam quoque m u cila gin e Tartari
te
•'ftupo. nibus illis paraly fis quoque eiufdcm me- inducantur. Quorum ta m en n ih il M e-
tis
it bri inducirur, aut fl upor, vt fenfus mi- d ici illi tra d id eru n t, vt qui lib ros q u o -
nuatur,aut his lim iles ahj quoque morbi, que vere medicos non legerunt,led /ite­
ex eadem causa enati. Inrerim Humo- ras tantum mortuas dcguftarunr, gen-
riftx dclolis fuis humoribus occinunt, tianxinftar du/ces a cfu a u es.
fjrperi£
qui tamen minime prxftd funt: Aded- C aularum morbificarum deferiptio tia roa*
que tam/bauibus nugis leip fo s fr ic a n t, ex eo procedere debet, quod morbum frcrialif is.
ad quas d ifeen d a s n e c a r te , nec labore i pium gign it. Er h o c p er m aterialem ex­
vJlo ipfis opus eft, fed per in/omniapoft perientiam probandum cll, realitcr, /e-
fornacem illas haurinnrac concipiunt. cundum fcipfum. Ira liber Med/cin?
Fit etiam nonminquam, iftiufinodi fpi- c (l, Machinam mundi & poftea ipfurn Mi-
ritum falis in Tartaro vfque adeo acutu crocofmum indagare. Vrra-q; enim A- ‘
Se mordacem efle, vr venas difrumpat nacomix hx vna conferri debenr, qux
MtAio
«uiMg. aut exedar. Quam cxclioncm /anguinis alias Co/inographia Se Geographia vov­
uh U.
muftio coii/equitur; eo malo generaro, eantur. Vnde non immerito quis admi- rep^hf Medie.

cruciatus admodum inualc/cunt Se acu­ recur, tot quidem ha&enus Anatomias fio*
untur. Ex /alsa etenim mordicatione traditas e/Tc, Se tamen prxdidoru mor­
miccio /anguinisproiiemr, quxmi&io- borum omnium cnu/am ac originem,
nonnunquam continua exiftir, ac cum qux Tartarus /olus eft, nondum inucnca
vrina commifccrur, ira vr illa cum inge­ erupifle. Quod /i qujdem cius aliquid
ri cruciatu reddatur. Contra tartari in­ forfan innotuit: id tamen paucum aliis
Miflio*
ais de’ cerdum ea eft natura, vt vrinam liftat nominibus ac caulis attextis perperam
ac cohibear. Nonnunquam obftupcfa- obfcuratum ac oblitcratum eft. Solum
cit yias vrinx, vt lotium infcnlibilirer id de Tartaro renum Se veficx ob/erua-
effluat. H x Se /imiles aegritudines plu­ tum eft : quod tamen vel cocco videre,
rima: a Tartaro fufeitantur , qua: tamen facile futurum erat. Eadem negligentia
vniucr/x ha&cnus falso ad caufas alias Tartarum quoque podagrx prxterierur.
relata* funt.Quas qui ex ordine lingulas Qui ctfi quidem coagulatus c/Ict,ipfuiri'
% deferibere vellet, multo tepore Se char­ tamen,quid e/Tet,non intellexerunt, fe d
ta plurima opus haberet. Ciim vcr6 fo- cum Podagram nodofam vocitauerunt.
lus Tartarus i(larum caufa iit, fatis eft in Q ux nomina quis non apte &acc6mo-
iftis terminis nos mancrc:& tamen mul­ dace inditac/fc dicat >Sed vel porci do-
to verius qualibet fpecics Tartari inuc- cloreum huiufmodi intclle&u rideant.
niri (ic poterit. Qua: (i quidem non illi-
co inueniri poterunt, prarilo tamen me­
Media­ dicina eft, qua iHas inquirat, qux hoc - C a p. XIII.
r * ta oiu.
lata eft fine oculata eft, vt quxrar, quod inuc- D e form atione T artari in fuum corpm ac
>*
niendum eft. Sic fcire quoque debetis, figuram : ac de eiufdem fignis.
fjr feces Tartari per inteftinanon eiici, fed
Fq««
•f • €)Uld it in vias vrinx ingredi,ac per eafdcm cum
D E Tartaro quidem ha&cnus abun­
Tanw

t vunrci vrina excerni, nonnunquam recentes, de recen/itum eft, quxnam ipfius

«aut' interdum foetidas,ac purulentas, quan­ Effentia fit, quo modo in fuis valis coa­
*< , doque modo alio. Prout enim illx in­ guletur,quam materiam Se quot genera
> terdum has vel illas putrcfa&ioncs fu- habeat, in quid vltimo degeneret, qux
jf’ bcunt, ita in exitu, quoque apparent. ipfius vltima materia fit, quales exilio
Qux fiftuntur aut cohibentur, iam ite­ morbi Srxgtitudincs oriatur prxtcr cal­
e'

rum certi dolores fufeitantur, qui citra culum Se arenas renu vel vcficx*. Confe- Tarr.
periculum Se Ixfionem non durant. Has quens eft, vt ia quoq; <lc ipfius differetiis s«e 'dVf.
i J Icicnu?.
D d t . tradatur,
 ) l6 De
T anan
tradatur, cur magnus vel paruus,rotun­
Jcienda. dus , oblongus , acutus, planus, afpcr,
|U$ dlf-
durus, lenis, laminofus, fiffus, duplex,
triplex, quadruplex', forma arenae aut
g r a n a t i & (i quae formae ac figurae aliae
fint, fiat ac generetur. Caufa ac origo
iftorum talis eft. %Prim6 autem fciatis,
Tart.po*
vialis dfi primam illius adhxfionem in dentibus
t ib u i ad*
haxec. cfle. In quibus portio (ubinde vnapoft
altera agglutinatur, donec cratium Tar­
tarum colligatur , quod in dentibus non
fecus ac in doliis deponitur Qc reticca-
tur. Er ifte cft Tartarus potialis. Tarta­
rus autem Ctbdljs,non in dentibus,(cd in
TattX i* ftomacho fuum principiu fortitur.Huius
bali* in
ftoma- autem formatio cx co incipit, quod ad­
ch« iiici* haerear, non quod in concauitate more­
piL
tur. Vnde Tartaro quoque in dolio afll-
milatur. Is adhoerefeit etiam in faucibus,
in orificio ftomachi,in ipfo ftomacho,in
ftomachi fundo fcu exitu. Quanquam,
cum ftomachus ollx fcrucntisinftarfit,
Stoma
in quo ingefta omnia inuicem permif-
chus cur ccntur, iubiguncur& excoquuntur, in
x g it ur-
tarum ipfo nihil facile agglutinetur,nili is fum-
concipit.
me reficcatus arefadus fit. Ita enim
re fe habente, ipsoque humiditarem ad
fc trahence,tarcarus tunicis extra adlus-
r c t, ac humiditas in ipfam cunicam (efe
infinuat:i vnde fic,vt Tartarus non fecus
in tunicis ac in vafc annedatur. Hoc
enim ratum eft, quod, quo dolij afleres
licciores funt , id co plus humidicatis
attrahat, & fic confequentcr abundan-
tior Tartarus adhasrcfcat. Eadem rario
in vafis quoque humanisexiftir. Quas ii
humidiora fint, minus tartari colligunt.
Et hoc confequentcr dc omnibus vafis
verum cft,fi renes veficara excipias.
Tart. ic- Sed Sc iundurarum fua ac peculiaris ra­
num ve-
ficx iun* tio eft. In iundurisenimTartarus cum
fucato, glutine albo permifeetur, in locis lftis
qua ia-
tio. inftar pifi granularur. Ea porro fic ac di­
citur, Podagra Tartarea, fiuc Arthctica
Tartarina, fi Tarcarus nondum cft coa­
gulatus» fcd in mafsa fua adhuc (ubfiftic.
Vocari etiam poteft SchiaticaTartari­
na. Porro Tartarus quoque venis Me-
Tart Mc-
faraicis anneditur, & dicitur .Tartarus
faraica* MefaraicuUs &c. Iain vero Tartarus po­
Iu.
dagricus non inftar Tartari vini adhx-
rct.Locusenim iftius humidior aliquan­
to eft. Ideo in grana cogitur, & paro-
0
xvfinos concitat in. linouia. Dc viista-
men vrina: hqc tenete. Si concauicatcs
Tartatus
naturas ficcioris funt, cunc Tartarus in
kepadi'
viis hepati propinquis anneditur, prius
quam ad renes pcrucniac. Ifte vero
M o re rs
cum inftar Tartari vini adh^reicar ,,fii
vc per vrinam nonnihil eius iterum ab-
ftergatur auferatur,.ac cum perlaben-
te vrina ad exitum rapiatur. Hoc in fine
cumdolore excernitur.. Huiufinodidc-
rafio & auulfio Tartari in viis,vrina:a
lumbis ad vcficas exitum (emitur. Is
fenfus fi percipitur, Tarcarus ,vere in
commotione eft. Idem intranfit.u quan­
doque etiam pungit, non fecus ac pun-
diones (enriuntur a curfu concitatiore.
Pundusautem ifti in latere percipiun-
.turvel dextro vel finiftro, hoc cft, Tar­
carus mouetur ab exerciracionc. Hinc
is porro, in renes deducitur. In illis ira
generatur. Nimirum facile*ac prompte
adhasrefcere minime poteft. Renes
enim membrum funt, in ailiduacom­
motione &c agitatione plus quam partes
casrerx politum. Propter quam com­
motionem velut in afferibus prompte
adharrefeere non poteft Tartarus. Tum T«t|e*
& renes humidi fune ac pingues: quod
ipfum quoque adharfioni Tartari obftar.
Necetiarium ergo cft , vt isgranulctur-
Itaque in renibus illicb & continuo for­
mam fuam accipit, ficuc fal nitri in aqua
formam forcitur. Vnde formantur gra­
na inftar arenas, parua mixtim & ma­
iora , prout proprietas ac condicio ma­
terias, ex qua fiunt,fuerit. Et ficut cer­
tus ordo quidam a naturain rebus omni-
bus gignendis (eruatur, v t, quod (axum
fieri debet, faxum fiat, quod filex, filex
fiat .* ita fabricator hic quoque arenam
fingit , quam arenam fieri oportuir,
eamque facit vel afpcram, vel grandem,
vel exiguam : quibus omnibus differen­
dis formator accedens fuam formam
confert, qui formator pro natur^ ordi­
ne in renibus operacur.In his vero quid- t» *
quid non adhxfic, id in regionibus ve- Sm.
ficas agglutinatur •, hoc eft in collo intra
renes &: veficam. D e ifta autem forma­
tione procetium talem notabitis,quod
materia prima ibi colligatur, nec loco
cedat, fed fpecie luti vel boli tamdiu ibi
iaceat,dum tempus coagulationis inftcc. t
Tunc enim illic Iapis fic pro magnitudi­
ne maceria; prime;, ea nimirum forma
(eu figura,quam regio,in qua illa fita eft,
prxbet,qux vel plana eft, vel lata , vel
acuta &c. Forma vero iplius lapidis ex
ipfo fale emergit, ficut lapides exteri
vniucrC. Eius enim proprietatem ipfc
?emulacur. Sed iam de formatione Tar­
tari (acis di dum cft, qua nimirum ra­
tione in fu is vafis fingatur & formetur.
Ceterum
4
 T a r t a r e i s . iV
#:nor« Cxterum t i g n a ,p e r qux T artarum m it,q u x p e r d o lo r e s fu os d e pa tbcin a rS
Ua*e
Blt» (. cogn ofca tiU jin e o polita tim t:ti n im iru m v egen tib u s n o b is velu ei a ttclh tu r.Ip tiu s
vrin a n on n aturaliterS c c o n fu c t o m o d ocen fu s funt P odagra , tartarum glu tin is g<nZt*“.
fana & citra dolorem redda tu r,n iti fo r s albi in d ican s : d o lo r c o x e n d ic is , tartd-
alij m a m fcfti a c cu id cn te s q u o q u e m or-
rum fcliix d cfign a n s:d o lo r iun&urarum
b i p rx fto tine. I n te r tigna r e c c n fc n tu r tartarum Arccticumprodcns:dolordor-
ctia m , d o lo res c o x e n d ic is , pumftiones ti, lumborum,tilfio fub v m b ih c o , votiii-
lu m b oru m , orexis, ar/ura, co lica h c ib o tio, ta irarum renum &Cveli cx attcfta n si «r

v el poeu , a labore veJ corporis in fle­ Tormina,diitcncio,conftipano,(icis,tar-

x io n e , a cur fu , d rerum grauiumaccra- tarum inreft/norum man ifellans: orex is
ftu, facilis lux atio & tardiorrefticutio, 8c ardor tiomachi, Tartarum lio m a ch i
dolor & c o n tr a d io eorum prxeipue lo­ reuclans. Et iic in exteris quoque mor­
corum, vbi vala potilfimum polita funt, bis Tartarum per appropriara tepacho-
* velur circa dorfum, vmbilicum&rc Sed gnomonica fua ligna cenlendum & iu-
s Sij,Ta/f. &: ad alia Tartari tign a pqrueniam us. dicandumeft. Horum enim lignorum
t fClllHi.
Vniu Multi ex vrina Tartarum iudicare 3 c co- omnium apprdbecum experientia fun­
fi T«t:d gnolcerc „lacagunc:
mccKu* V &
ciim
r _
ramen rper ocu- dorum peritum medicum elTe dccct.
t lorum inlpectionem lumcicns ac funda­ Citra experientiam enim nihil admd- Med.
fi mentalis cognitio captari minime pofi- dum dignum Medicus c o n fc n b c t. Id em
» 1it. Is enim Tartarus, qui cum vrina fe- callere etiam debet, quomodo per hxc n,hi,‘-
I* . cedit, vndenam egrediatur, cerrum Sc tigna ex teri quoque morbi a Tartareis
d integrum indicium minime praebet. Et dilhnguantur, aut hia leiplisinuicem.
«

licet Ipccie duplici quidem excernatur, Colica: enim dolores a doloribus renuflrf
fc! vel vt arena,vel vt limus: lignum tamen patientium diucrli lunt. Et lic in exteris
fc omnium leuillimum nobis dat. Ex co quoque morbis omnibus. Certa enim 3C
enim non lempcr maliria materia:, in diuturna experientia inftructum opor­
Tarraro fatis a c fu fficicn tcr d g n o fc i po- tet elfc Medicum, vt qui non ex libris,
¥
p teft, quantum quidem Medico 5 c x gro fed iplis xgrotis illam haulcrit. In hoc ^ ri
:* opus cft. Q ui vero ex vrina lignum de- enim hbro probe verlatus, decipi facile
Sr fumere velit, & per illud ipfum Tartaru iion poterit. Qui vero liter* ranru fidir, d,col“*
:£f cum omni lux materia: conditione co- is mortuus c ft, velut ipla quoque litera
gnofccre.-is lalcm vrina: ab humiditare mortua cft. Nec hi duo mortui quicqua
jtl ’Psa ^parec. Tunc demum inlalcillo aliudpolfint, nifi utargrum quoqueipfjl
Tartari veram ac genuinam cognitionem acci­
.6b| vna interimant. Quod fi nc quidem iple
3»|
indu piet. Qui enim vrinam a Tartaro ipfo carnifex ex libris difeere pocclb,quomo­
0 leparat, hocpa& o, is proprietatem ac do canem excoriare debeat, nifi experi­
tdci conditionem omnemTartari plcn& pla- entia magiftra vtatur: quanto quxlo
neque videbit &: interftinguet. Quifi- minus id poterit Medicus .3
b
iw quis verb Medicorum vrinam hoc mo­
TTti
do minime feparat, is cam intuetur ve-
i* • ^ 9

C p. X IV .
luri vitulus nonam portam. Iftoergo a
♦ »i

modo Tartarus in vrina expendendus Deparoxyfm o T a rta ri, & eiufdem naturis2
><

eft, non crebra oculorum verfarione in m ortali fc ilic c t , Chronicoy M an- *

I» fundo quxrendus. Sicut enim foris vi­ • , JuetOydr p ra terien tt-j.
detis, cx nitro vrina: falem nirri fieri,& *
V
t *

ft'

ji'
per hunc deinceps illius nicVi naturam
cognofd : ita., priufquani vriiia nitrum P Retet* haftcnusdida figna,alia quo­
que plura fuperfunt ,exip(o paro- sig.Tarr.
fiic ,ab humiditate eius fiilcm extrahere >yfmo defumpta,qucm fcin 6c cognofci BCnu‘ +*
jsi
nolTc debetis. T um demum fpiritus falis omnium maxime opus cft. Hoc iraqjca-
f • l(« corporalircr confpicietur, &: vere rum pitulo paroxyfmum Tartari pocifiimum
oculis,tum manibus fentictur & tracta­ deferibemus, rem ab exemplo tali exor-
bitur. Hoc prqftito indicium Philofo- fi. Primo videtis, florentibus vinetis vi- E*roxyr-
phicum adhibe, quod Phyficum, Medi­ tibus, denuo quali ebullire vina in do- tanrui u
Ip' i
cum ac Alchimiftam decet. Extra hanc liis , & agitatione quadam commoue-, &
4 F lo

viam vrofcopiatibi nihil quicquamco- ri. Ita florent vniuerfa mineralia ter- poIt-'*
modabit. Cxterum,lam deinceps & ad t x aquxque. Si ergo ifta fldrcnt, a
10* alia ligna attendite. Signorum etenim quibus Tartarus fups fpirittis’ 'b't± na­
quaedam exiftuhc, qux natura ipfa pro- turam concepit : conficitur ifide ,
Dd 3 Tartarum

Vv r
♦

;l 8 D e M o ,r b i s J t

N;\ip narqxyfmum illum mo-

Qui ici /rig o jq y crfacu r,h o rrc&
fe acuicatcs ac vapores fundere. Is iam poft frigus plura accidentia patitur, \te-
paroxyfmus Tartari eft. Non aurem de luti perfrigeracioncs3mcmbrprum fide-
* i f f 4 ^
vino foliim hoc rarum e ft, verum ,& de rationem , morbos alios* ? ac" ipfam ran-
Q u o d - dem mortem. Eodem modo aduerfa;
cunque etenim genus horum eruptio- naturae in Tartarum quoque incidunt.
Omnia
fuorepo
nem molitur, vt aut virere, aut gemmas velut immodicum frigus? vclnimiupca^
iefloifr protrudere, aut florere, aut ramufeu- lor,idque per curium in
los emittere cu piat: id fuas com m otio- ergo payqxyfmus non d<
nes quoque Tartaro in homine imper-r Priorem cqnftiturioncm redeat. Ideo
tit. Id ciiius generis e ft, eiufdem gene- opus e ft, vt Medicus aftionorrii^ probe j j f i
ris quoque paroxyfmos ciet. Sic ergb peritus fit,ac cccleftcs inclinationes,que
commotiones Tartari incipiunt. HuiuA per ipfam cutem penetrando operentur,
modi vero paroxyfmus fine dolore &: calleat. Porro quidam paroxyfmus eria
cruciatu non oritur. Q ua: omnia appri- a cibo Sc potu hpc m<?do excitaturi fi ip^ , a^
m& fcire M edicum d ecet, vt per exte- fafors nutrimenta Tartaro non conue-
riora interiora videat ac co uemant, ' vntlc fit, vt veluti' exfiliat,ac in «^«i ' ‘
llilflO*
Externae commotiones ipforum dolo- rabiem agatur ille,ac in loco illo tumui- m?
rum indices fune, fatis omnibus cogni- tuetur Sc fieuiat. Quin Sc fi eiufdem
Medicus torum. Debet ergo M edicus funda- generis Tartarus poftlim toajdaiur, tue
deberef
fe Philo mentalis effe Philofopluis, vt effloref- ille velut feipfo au&jor cfferucfcit,t&
fophus. ccnciam Natutse fc ia t, ex hac velut aduentitiumilltcb acauidqfibiattralut. ( ♦•
er externas alterationes, paroxyfmum Ideo paroxyfmi plurcs funt, a coagula-
artari diudicct. Sicut enim arbor,aut tionc fola acciti. N am quoties Tartarus
herjpa, auc legum en, vim latentem in coagulatur, toties per Qp,erationemil-
ftfe protrudit, acm fitas fuperfluitates lam’ paroxyfmus acccrlicur. Proprietis piK^.
* • . / - <*• • i. j. 1 1 .A j • **•/*»•
A

excutit, nouumque germen e d it: ita fc$ enim lftas, quas deiqccps rcccnieoi- n»u5«*
m I * A t e A t e • • A tetete ^ « A ^ M A A A « J m ^ a ^ A t e A A * A A A A A « k M te A k A ^ A M k i A A A k A

•I eiufdem quoque Tartarus eodem modo m u s, diligenter nquifle debetis.. Repe- £ iJ0,
•? a g it, fuperfluitates *fuas expurgando Sc r£ts enim aliq u o s, qui,, vt primum aci-
emittendo. Sic ergo’ Mundificatio ex- dum vinum aut vappam biberint, am
pcllit-.falia dolorem concieant,, V t e m m yentris torlione auc ardore ftomachi
ollam,^ in qua ^ obturata aliquid ^ potenter
^ ^ corripiamur.
I ^ ■f l ^Jsp p iv c rb ilfxaffc&ioncs ■| > ^

'.r C 'd
ebullit, ignis difrumpit ac fra n g it: fic a folo jjlo. contrario fiyqt^.qupd ingefle-
: _____ J ______________________ • ' ___________ • j - _ \ _ 1 ___________ ' ______ t ' J : _________/ T L ‘ i

ebullltio quoque T artarum 1 inuadit. runt. Sicut vero a fua(c^us,aiftiufmodi

Cuius vaporquafcunquc parces occupat gepcf aptqf;;, $9 cqgitanci.^clpctis, quod
J’ f a **i «v /• « tX t. \ «i • ‘ t ^ **v,.1* f f
d ^ i appotus iint;
quidem etiam paroxyfmus Tarta- qui'in peculiaribus ac ad lftud propenfls
fluanu n ab influentia coeli cietur, quando m- corporibus ^ a ita n u q in paroxyfmum
COtll. mirum curfus corii contrarios radios fuui^pr^cipitare yalqant: velqti edam
A^3 3
demittit. Illis aduerfiradii Tartarum in potus nonnulli colica^n, qyidam brexia
m m m a 4A ^ ^ t e Y 1 1 • a t e J ^ ^ a « « / a a « > * a a t e a ^ — - — _ t e a ^ t e a ^ ^ ^ « k a a 1 1 ^ ^ m 1 a — . a ^ ^ a . 1 t e A t e t e ^ « a t e a * « tete

T a tt , fi. agitant. Certum gignunt ,^i>qui M a q t ^ ^ d a i ^ ftorm-

dcnbus
niotti
enim* Tartarus _
cum
’ ' * .
fidcribus
.
commer- * chum '
cxficcant.
» .1 i •
Huiufinu
v* 1 • . ItT
cogn a *

tui. eium ac affinitatem habet%Vndc ab illis nes n v r„T ^ a, u a lib e_____„t Taxt- T. rj_
Tl _rrrj
quoque commouctur,& m paroxyfmum funt.w Ac yt pprqx^fqjpp^^n.itus iiuri-
agitvq;*! t i uius rciqaufa eft, auodfidus linatis, attendite. Tartarusinfeauidcm
ru • in n isiit,q u i oranes
O <f i . ' , 1 * -
> rv r
creata terra: coqqi):. Sidus.' Doli
V Staw iQ T a i t a r i ^ l ^ H i ^ i ,
udprinfua teftina o ccu p at: id quod
ip!*»
proprietatem agit,ap d u c it: fic Tarfarus tio docet. .Nihilominus tam en, ficut
*V. IO qyoque.
• • ip fuam< ipfius • qiuciiaginqpi
■ w ♦• • * ex- •# fal vulneri inditus i cryaiatum
9 #• # - . monet ae 1

cOquiuir.velut &. ex hoc cxeplo liq u et, dolorem : ita hic quqqne,Tartarus do­
li quis
•
xquo • •
diutius fub radiis Solis . / f
auc loris caufa *
tit, dum a, •ibfpintum 1 •
maliplxI 1

fedeac, a.ut am bulat, hinc defe^iones exturbat, qui ftomacbunji vomere facit,
I ■ A te . t e te A A > A A ^ t e t e V A i t e A te* te I

qqa:damH
^ t. I . te c * - , •>A # i Efubrislat
K • It 4 S ' m

iu p c n io r is f ^ ia c ip .v ii$ s 4 c o p p t a jt ig n e s .N a f n Sc i n ( c i p f o T « ‘J t l e c u i i d u m ^
...UI m - : ' '* peritionefl»

1
4^
f
♦
 T
AH T A R &1 S.
pcrationcmfuam vomitiuus eft, &: prx- hientpm,, n.q^morbunv ipfum nquiffc
cerea virtutem deoppilantem& aperiri- £t huiu^xo^i quidem inlcitiam ac cc-
uam coniuncfcam habet. Si ergo huiuf. nyeritatem fxpms in Regum Princi-
modi quid in homine lateret > expelle- putpqpe ac ciuitatum do&onbus
ictquc : tunc ea quidem alia figna, alii Phylleisi)<j>t;aui. $cd torquati llliS^vn-
moibi edent: & iuxta tamen in clafie fi- dul^itfniillisadmonitiomb vacat! ‘Qum
u. ar
guoru Tartari quoq,numeraretur.Non- &: pcrfxpe huiufmodi larux pi&x mfti-
nulli et ia paroxylmi funt qui abaccide- tutiohem nullam * 'v
admittunt. ; ' ,
Vnde:#
vero
« Abac tibus aliis cientur,vcabexercitio,ab a&u Tartarus mortalis gignatur,ex hoc OKetn- f. M oita
o denti
v.cncreo,a refrigeratione &fimilib9,licut plo cognofcitc. V idetis beneficio artis, \ *t : 3c
bycuct* i.rd cur
iftaapudxgros deprehenduntur, hic 16- rem quampiam minime mortiferam l.Ration
veneno-
it veuc< gitis non percenfcnda. Sciendum infu-
•_ »u
reddi polfe. Sic Mcl per c innoxium auiu.
per c ft, vnicuilibet rei infica.m 8c inna­ cft. In T Eleuatione
^ tertia fit lethaie.
S* Apro tam quandam proprietatem e(Te, Com - Huius ccnfus multa funt , qux a bono
pcictaie
ptictate ' s 1 \ ^
T ;iu io motionis , A ltera tio n ts , P u rg a tion is , & ii ad malum deduci queunt. Ifto modo
“ “ “ quxaliafunt. Eafuoftatuto tempore in nec ipfanatura feriatur, (cd in fuola-
a&um erumpit, &. operationem fuam boracorid iugiter occupata operatur ,
pctficit. Vclu.ti alcedo quotannis plu- nullo quietis interuallo quqfito. Ifta er-
' mas excutit tanquam moritura. Sicfua go laboratione prxparac fimplicia mc-
Tarcavo quoque natura infita* eft com- tallorum,cachimiarum,marchaficarurn
motionis, qua non femel ih anno, fed ,Sc mineralium ceterorum. Ad alia aute
s» c». aliquoties periodicas luas commotiones pdhibct venena, ad alia falia, ad hxc
w onoo» puq incc. £ c commotionis ilhi ratio re-' corrofitia, ad illa dulcia, ad ifta am ara,
letum
mutum»
bus omnibus fuo quodam modoineft. &c. His naturx operationibus itacon- N atura
c ■ < p .•
1 . ' r ' 1 l • ” aliquan
anquan.
bic in liominc languis ac omnes humo- tinuans, pcrlxpc multi quoque errores <io ab«.
res in (anguine huiufniodi‘operationes incidunt, icavt.ncc ipfi femper naturx
complent. Sic Gallus gallinaceus cx na- commode ac .pro voto (uccedat omne,
turx inftitivo fuo tempore cantat. Can- quod lnftiruit. Inde fit, vt in Tartareas
1 • i* I♦ • •
? huiufniodi natura in ipiis quoque primas materias (xpe venena pernufcc-
tatnx huiuimodi
Tartareis morbis ineft, (icut M ex Phi- ancur, nonnunquam (pineus corrofiui.
lolophia pacet, cuius omninoperirum Qualia fi a Tartaro imbibuntur, cum
M ei
Fhilofo- effe oportet M tdicuni, verum mqrbo- homine * ' crcfcunc, ac‘ in fpf») I t -
habitant:.
■ * t.
r phu eii« rum fundamentu nofcituruni.Cxtcriim frequenter lechalcs morbo,s accierfunr.
dottl.
>1* de paioxyfmo dodrina cum iam acce- Id quod modis mulris contingere poccft:
pentis:porro dc natura quoque Tartari ideo cumprimis, quia fpiritus falis, tres
$ diflerendu.videcur.Conucnit ergo,vt dc falis fpccics in fefccontinet per fefe qui-
variis caufis naturis Tartari ordiar, dem bonas &:innoxias, fed in venenum
p j EfTcntia nepe vna cft MortalisAltera in ac corrofiuum ramen facile mutabiles,
i-; “ Tar^taroeifcntia cft,Fixa,Terxizuonfacit Vnde potus eft, vr , cimi Natura ipfa
d«pi«. dolore { qu cft lndolens, &: cft tartarus ma- fupremus Alchimifta fir, inter hos crea-
i t iftt+ v tc t**} ix t u iui tui iu|nwuiU3 iiicxiiiiiiiiuiii ) l i ^i c i iiuj ti
/i* -
/V /♦
|
>|
/•* n• * ♦ • /^ | i .
1 _
#*J• /^A • 1 • /i
luctus. Quarta Larta dfcntia abit cr redit. §yc. curas morti fubdita (i (pineum iftum
crgoTaitarus vus mortalis peculiaris Naturx fummas malitias prxparer:, quas mors
ri nrt /f* ■ \ /* ^•t * m i . 1✓
cft. Singularis naturx quoque cft Tarra- nccelfario feqgicur. In Tartaro fiquide
rus Chromtus.Alterius ordinjs &: ipgenii funt omnia genera veneni, frouc erg^>
etiam eft Tartarus manfuetus. & hec vel illa fpccics adeft, ii eius opera­
quartusprateriens. Et lix differentix o- tio fefe cxcric, venenum, expellit-f qui
ninino nofcend^ funt. Ad iftorum enim jjores Tartari exiftunt) & fi regiones, in
numerum quatuor etiam in Medicina quibus vita habitat, inuaefir, mortale
Methodi conftituuntur. .Quod idqo in^ eft. Sxui etenim ^rarroce^ifb dolores,
Mriic. culco,quia noui muItoscmT Medicos , e^t folis venenofis Tartari iftrus floribus,
*jMebf. qU1 jn prxtercuiuc tarcai'9 qui^fm ali­ a Tartaro egrcjlis condfa^tpr , velut $£ lv [,ge
quid poffunt, fed quod labore mu|tq fa­ a.fumo Arfcqicali! ajif S a i ud huk fimi- neni utra ve­
o-
Vi *rA * • .* t’
ciliori obtineri tamen poifet..-Hac •. t ipfa litcrppcratur. Nam ifc£ omnia deTar- habet» nima
f* i .♦ > -f r •
yj ^ ^ • i* ■f *P ./i
tamen audacia freti illi, Tartaf utq.qupy taro quoquq loteli^cpda fom. Ec rnc
que manluctum, & chronicum, $£triQij cft Tartarus fitprtalis. Exenipluntaliud.
talcin tollere annituntur, pyobro ergq Sjicuc in metal|p quodam venenum ]a-
certo non vacac, mederi ipfoscuiquam tet, & iguis id <^pcjljit?:f hfi fiementum
velle, & samen ncc conuc- ignis in ccrlq c^o.quc pxgblhr. ^odem
D d - ‘4 * modo

l?i
, i!)
.1 -i.
WIli «i/ 4 . td m
 >

I _
32.0 D e M o r r i s

modo fi quid fimilc in Tartaro quoque conditas efte fcietis. Nunquam enim
exiftit: quale quale id cft, tale expelli­ hoc ita pcrfuafum fit Medico, quali v-
tur. Hinc accidens infequitur, de quo nus morbus vnam faltem naturam ac
diximus. Porrb tartarus etiam lethalis conditionem habeat. Vclucipcftis:quot
fit, fi fux magnitudinis metam excedat: 'enim pcftcs: tot tamque djuerfx natu­
i. Ratio
ne rca velut quidam interdum etiam homines rae. Verum hoc cft etiam in pomis &
gUKudl'
nit. humanae proceritatis & magnitudinis pyris. Poma quidem pyra lingula lut:
circulum egrediuntur. Talis fi tartarus vnum tamen lubinde ab altero fcparacu
fiat, in quocunque tandem vafe conti­ cft. Eadem ratio morborum quoque:
neatur , mortalis euadet. Magnitudo e- eadem ratio etiamipfiusTartari. Vnde
nim& ineptitudocius, vafa deftruit &: nonnunquam etiam Tartarus C ic a trisa f,
Natura in interitum agit:Nec enim Natura im­ ac A c e to fu s & B e rb e ric n s , & V om icus , Sc tvicl
modo moderatos iftos paroxyirnos ferre ac fu- catmli
ftruatut. Pip e rin u s inucnicur. Vnus enim quilibet Aceto
ftinere poteft. Accidit etiam, vt tar­ pro ifta natura ac efientia fuos paroxyf-
a Ratio tarus nimia multitudine au&us noxius mus ducit. Et ficuc proprietates in ipsa
nc mui
titudi
fit , caquc concufiam Naturam profter- natura fiint .* fic fux etiam in morbis.
m»* nat. Aliquando naturx humanq ea pro- Quartuseft Tartanupratericns.ls quo- 4tme-
priecas ac conditio cft. vt genus Tarta- * tidie colligitur, quotidie eriamfeccrni- JSt*
ri nullum tolerare illa poftit: ficut inue- cur- Caufa eft,quod ex congenita fua na- VW t''
niuntur, qui vinum non bibunt,nec vc£ tura nulla manfionem ftabilcm habeat.
4 .Ratio
cuntur cafeo, &c. In hiice Tartarus ifte Vndc feiplam etiam expellit & extur­
itTibovv propter illam contrarictatem fatalem bat. Et ifte omnium placidiftimus & lc-
mortalis fit: ficut alias quoque videmus, niftimus eft. Et debitum hoc cft officium
a contrario quolibet deftru&ionem, &: Medicorum, vt vnum quodlibet genus
fic mortem impendere. T u m & ,fi vel Tartari ad fimilem expulfionem redu­
propter imbecillitatem, vel alias caulas catur & adornetur, j
Natura hoc vel illud ferre non poteft,
id aduerfum mortale fit; hoc eft, fi na­ C a p. XV.
tura ipfa medicatrix cft*e rtcufat, morbi D e ordine & Regimine , quo in 7 artaro
omnes lcthales redduntur. procedi debeat.
a.Chto-
nictii: fic Sed iam fecundb ad Tartarum Croni-
vnde it .1 cum pergamus. Is generatus eft ex iis re­

bus, que in fuis naturis &: proprietatibus H Adeniis dc Tartari ortu, genera­
tione, efientia, natui a ac caulis,
perftiterunt, nihil mutatis, quxque a quanthm quidem periplam naturae lu­
fixis matcriebus prodierunt, in homine cem demonftrari potuit, abunde fatis
indifiolubihbus&c integris relidis, ve­ dictum acprasceptum cft,Qux autemad
lut aurum in igne. Illic enim falia fixa pleniorem fingulorum illuftrationcm la­
funt, fixum fpiritum dantia: qui ipfe ciunt , eaex magnis Naturx libris, qui
deinde fixum corpus coagulat. Vbi er­ pedibus teruntur & leguntur, petantur.
go fixas iftiufmodi generationes funt, i- Deinceps autem ad curam quam* ifti Djlil
bidem fixi quoque Paroxyfmi oriuntur, morbi pofcunt, digrdfuri primb dcRc- re#*‘-
in mortem tendeutes , non in fanita- giminc, dixta ordine explicationem priuct-
fem , non in morbi multiplicationem fufeipiemus, Huic prxmittcndaeft co- w
euariante^ , fedinvna dVcntia perma­ gnitio.de Natura & proprietate fpiritus
nentes. coagulationis: quam tradi ideo ncceffe
Tertio Tartarum Manfuetum ita co- cft , vt Regimen eiufmodi confticuatur,
gnofeetis. Dbloris quidem aliquantulu quo fpiritus coagulationis frangatur &
is mouet, fed partiones nullas fulcitat. dcftruatur in homine, Poftea (ecundb,
Id qui fieri poftit, ab exemplo hoc dif- quomodo in crefccntibus omnibus Tar­
cite. VidetR, qua ratione Stupefaffiita, tarus demendus &: deftruendus fit, nc
i M»n 7 <(arcotica , Opiata , & c Somnifera alii cref- mafia vllaaut fubic&um relinquatur,ex
SqSii* c^nt. Sic in Tartareis quoque generibus; quo fpiritus Tartari gigni ac coagulari
ac vnde huiufmodi proprietates interdum inuc- queant. Prxterea, fi proprietatum ifta-
niuntur. Et ficut Natura res vniucrfas ru concordantia coniungi poffit,vt aucr-
ad regulanVac modum vnum non fingit tendx coniunctionis gratia ieparatio il­
ac condit, fed plcrunqtfc varietate gau^ larum inftituatur, quemadmodu diuor-
dct:itahoc quoque loco in Tartaris pro- tio feparantur coniugcs, nc deinceps li­
. jpriccatcs & diuerias naturas ciufmodi beros gignant: iftis prxeognitis, ordo
ac
 #

1
«
T A R T A R E IS .
V* ic-
ac regula eft, vt curetur ac praedetur, vt pcccant< Sie fic t,v t per idonea reme­
pi^csfta. fpiricus coagulationis vim fua amittat,ne dia Tartarus non tantum ex corpore
gula ac

quicquam poftea coagulare, valeat. Se- exturbeturverum etiam ratione regi­

cundo-t vt nutrimenta hominis, tam cibus minis boni denub non regeneretur. Hqc
quam potus a Tartaro expurgentur, if- autem dignotioeuidenti &c exploratif-
que ita deftruatur, vt ex iplo Tartarus fima experientia nui debet, ita vc pro- cend-*.
deinceps nunqua coagulari po/fic. Ter­ batio lfta ipfilVimo oculorum teftimo-
u o , vt fpiritus coagulationis &: maffa nioratafic. Sicenim Tartarus morbus
Tartari mutuo ita dtlfeparcntur , vt Ic e ft, qui viuis oculis in homine pater,
inuicem nunquam corripiant ac com­ fuamque materiam vifibilitcr & palpa-
plebantur.Hoc modo,hoc ordine {i R e­ bilitcr fpedandam oftert. Eodem modo
gimen conftituatur,ncc cau(a,ncc mate- externus quoque Tartarus per artem vi-
riavlla relinquitur, ex qua deinceps hu- libiliter 61 tangibiliter exhibetur. •
iufmodi morbus gigni ac produci quear. Lt experientia tali Medicum p r*-
Secundum hos articulos quemlibet Me­ gnanrem c(Te decet, non tunicis rubeis t«nna
dicum decet Regimen fuum gratia cu r* luperbum, aut b rab eis, velut Iacobit* Mcd'
folidc ac fundamentaliter pr*lcribcre, conchis, cindum & municum.Cum er-
&antc omniaexternu Tartarum nouif- go h *c talia a Medico requirantur , ei
fc, qualis iit, qui adh*refcat aggluti­ cumprimis Alchimia opus erit. Per eam
netur, iiuc m cibo, (iue in potu lateat. inuemtur, quid in vnoquoque corpore
Qua cognitione qui caret, is, quid pro­ iaceat ac conditum fit.Q u* omnia qui
hibeat,ignorat.Et (i pro vno,viginti pro­ non ad vnguem nouit, lsne principium
hibendo fors nocens aliquid interdicat, ac veftibulum M cdicin* attigit quidem. •
id excafu non arte habete Fas ergo cft, Debet cmm acurata perucftigatione
hoc cafu Medicum efie Phy ficum pro­ coufque penetrare M edicus, vt Tarcaru
Medicus
d.tcr pter proprietate microcofnu,&: infuper non in genere tantum,led in qualibetin-
effc l’hy
Philofophum, propter proprietatem re­ fuper (pecic quoque cibi ac potus,in qui­
Fiiil >lo rum naturalium: ne cx ignorantia fors
pao*. bus latet, cognofcat, qualis is nimirum
aliqua errores inuehantur & corruptclq. 6c cuiufcc natur* fic, quamucduritiam,
t* Etfi enim remedia valde bona &: prarfta- quam formam, quam proprietatem &
tia adhibeantur, quib.rcfolutio &; cxpul- dfjntiani habeat. Et licet vnaqu*libec
fio fiat-.tamen, fi per errorem dixtx re­ quidem fpccies carcarum quondam obi­
ponatur in hominem quod exturbatum ter exhibere po/fet: nihilo minus tamen
fuit, tartarus poftea vberior & firmior cautela ifta opus c*ft,vt co, quo diximus,
Medici fubnafcitur.Quihbct vero Medicus, qui modo rartarus extrahatur, ^ * aclal vrin*

mfca- ex arte generose & folide diaetam prxf- pr*dida ratione fcparctur, ac deinceps
4;xum

piuu criberc aggreditur,ad hec punda oppi­ ipfi gradus &: qualitates diiudicenrur,
qaodof
liaum do nccdfaria animum aduertac. Quam- qu*quibufiiam coueniant» vel non con-
Medico
tum eft primum regionem quandam ( Medicus ucniant.Quo examine & ii quidem mul- SaI vnna
■

1M. etenim terras omnes peruagari debet tiplicia Tartara inucniantur, non vni-
& cognofccre ) adierit, intentis oculis uerf* tamen ad morbum vim fuam ini- >ndc*.
videndo, &: porredis manib. palpando penderunr. Jdcoquc opus eft , vt funt
accuratillimeconfiderabic, in illis locis tantum ac reus indagetur, ifqj /olus in
quid fit &c vigeat.Ilhc ergo li Tartaream Regimine indicetur & prohibeatur. Fit
quandam aegritudinem inucnerit.* fc- enim haud raro, vt in ifta regione vnum
dulo ac curiose difpicicrac indagabit ex legumen, aut quoddam frumenti genus
quo vel potu, vel cibo Tartarus ifte fuc- aiiud, aut vnus cibus potu/uc, vnicaque
crcuerit i hoc eft,indicium ex vnna fa­ fpccics inucniacur,qu* fartarum ill ic gi­
ciet^ dignoicer,cuius generis & adhiic gnat, Sc populatim in/crat.Jd quod fum-
accuratius fpecici ifte Tartarus fit: a- ma diligentia inquirendum eft. Illude-
dedque ipfa quoque nutrimenta certa nim genus regioni ifti vernacuJum /i
trutina cenfcbit, qu*nam cum Tartaro remoueatur, Sc Joco eius genus extra-
lfto conucniant, vt ex collatione ifta neu aliudadmiftretur, porro in incolis
t#' inueniatur coniundio interioris Tarta­ iftis Tartarus nullus generabitur. Pona­
Tait,
iptuts ri cum exteriore. Hoc pado certi rar- mus exemplum. Kclhemen/e vinum la­ K e lh e -
uina
licia taricumgenere tumfpccie inucncis.-tuc bores ac difficultates Tartareas m u la s

illa in naturali Regimine pnefhtucndo * parit: Iftud ergo qui vitat, & lo co cius
excludenda & interdicenda fune qu* vinum Neccarinum potat, is a morbo fum.
illo

i
 «
$

I
jit De " M o r b i s

aiw?wi *^° f c c u r u s c ft- Q ex et*am ca u& c fty CUf tus ex a m in er Se co n fera t. Si en im in tua
rcnic- non fe m p e r m a n en d u m Se a c q u ic fc e n - terra h a b ite s , ac aliquandiu ipfam in -
d iu m .

d u m in iis Er , qux terra ac regi& n oft ra c o lu e r i s , nec p e r to tiu s reg io n is i nili cu­
p r o m iti fc d q u o d /anum ac fa lu b re eft,id tu m ex a m en fcia s,q u id in re qualibet En-
v c l a p er eg in is Se ex tra n eis ifto ca fu fo l- gu la tim Et Se la tc a tic e r te non dignus es,
Jicita n d u . H oc m o d o fe m p e r vna r e g io q u em tellu s fe r a t , quia /iipina ignoran-
aJrcri manum prxbear, Rhenus Danu- ria obE tus inquirere non la b ora ris , qux
biO fD anubius R h en o , ItaliaG erm an ix y n cccE a rid i c i t e debebas. Sfccnimpa-
h x c i l l i , v n a q u elib ct fu b in d e illu d m i- rriq ruar ciues noxa a ffic is , &qui aiime-
n iftr a n tc, q u o d in a lteriu s c o m m o d u m ra fiiften ta n d x tua r virx /uppediranr, his
Rejio Se auxilium c e d e r e p o te ft. S ic e r g o per n c c gra tia m n e c mcrcedcm vllam refu-
ICglOtti h o c cxempJun vniucrfale, p a rticu la riter dis. C xtcrum fi examen iftiu/Inodi in-
Medie».
o m n e s fp e c ic s cibi ac potus i n t e lh g it a ftirucris, Se nece/laria quxlibct indaga-
p o ffc nimirum/emper pagum , vrbem, ucris, ac tales x g r itu d in es T artarcx tibi Em
‘fontem vnum,aiterius defe&um /upplc- occurrant: runc iudiciuni ex /ale vrin$ S
re Se emendare. N ec enim omnes fo n ­ fa c ie s y Se vnum cum altero propiiiscon-
t e s vniufmodi fu n t , nec omnia vina ea­ feres, non /eciis ac gemma
u cum P
gemma
dem. Huiu/modi expericnciam omnino confertur, tandem que, quod dignum
requirit Medicus : vr‘,ciim nomen illud eft M edico,in ifto regimine conftitucn-
prxfcrar, ipfam quoque artem po/lideac. do /enaberis. Nili enim in curaTar- T»r-f
N ec enim commode hoc vel illud pro­ tari Regim en probe obferuerur,adum S I
hibere potcft,nili in prohibiti loeu con- de omni M edicina crit.Ideo fas cft,cau- SUlZ
ce/Tum al.ud iubftituat; hoc c f l , mate­ tum effc M edicum , vbicunqucgenrium «•
riam peccantem in cibo inuenit hoc: vcr/ctur. N ec enim locus vllus vfpiam
materiam non peccantem xqueinuene- Tartareis aegritudinibus caret. Quan-
rit etiam in cibo alio.Hunc indulgebit: quam non meminerim, an terram vllam
illum vcrabit.Vnum enim fubinde alteri vnquam ad ierim , Tartareis egricudini-
oppo/itum cft,nccquicquam eft, quod bus minus obnoxiam , quam qua: y d d -
/ibi non vicarium aliqaod datum habeat. tiw ta vocatur. Huic enim limilis ncc ob-
Bonum mum
maio v* Bonum namque & malum inquocun-' G erm ania* nefc Italia, ncc Francia, nec minime
bique Tinuei
opponi* que rerum genere funt. Ideo accurato O riens, nec O ccidens in Europa. Nam
cui. -examine opus eft,vt fciat Medicus quid­ in illius regionis indigenis, ncc vlla Po­
nam in qualibet fpecicpra:ccllat,nc fors, dagra , ncc c o lic a , ncc contia&ura, ncc
dum malum prohibeatur, peius fu b in­ calculus vnquam vfpiam vifus aut inue-
tuatur : veluei doctrina: hbroru latis de- tus e ft , adeo vt non* potuerim non im-
Medie.
monftrant ab illis M edicis factitatu effe, penliflime illud admirari. Regio enim
KptchC quortfta Regimen ac d ixta a prxgrelTo illa adeo falubris cum nafcentibus rebus
iiO.
nullo examine conftituta eft,fcd ex qua- omnibus e x iftit, vc (alubrioremnon in-
licunqi arbitrio polita,cu tamen probro- ucncrim omni peregrinationum mcaru
fum admodu M edico /it,liis aliquid pro- pcriodo.Q uod li fors huic/imiles regio-
h ibeat, nec quid prohibeat, fciat, nec j nes alie quoque reperiantur \ ex mihi
nont quid in hoc vel illo lateat. Et ex ta" comperta: non funt. Eiufdcm tamen fa-
temevario arbitrio hactenus dixtxpra:- lubricatis regiones in Europa alias quo­
feriptx funt.V ndc factum cft,vt vniuevfa que etTc, crcdcue vix poflim.
Mcdici M edicina in contemtum Se defpicatum
rooifiu». abierit, quod errores iftos hactenus pu-
lioeit blice cum u n ta obftinatione ipii foue- C a r. XVI.
non opi­
m o. *
rint. N ec enim illi oculariter aut mate­ D e conferuatione & ev ita tio n e tartaricage­
rialiter , aut realiter quicquam probant n era tion is.
ac iudicant: verum opiniones tantum
Vanquam morbi per omnem orbe
fuas important,quas M edicina ferre nul­
lo modo potcft.Ncc enim i\la,vt Logica, Q
paflimvari) ac multiplicesgraffen-
opinionibus gaudet: fcd veritate ipsa fta- turac Ccuiant: nullus tamen ex ommbus ite
biliri vult. Qui M edicum in lua patria e f t , cui fua 'a D eo M edicina non creata «a
Meditu
nuid a- cum laude tranquillitate agere vult oppofica iit. iam autem in progteilis 'JJ,
d if
ita* f’n pa u ix fux naturam acTartarum cum- capitulis traditu m fcitis,qu in am qu a­
prunis integre fciat,& illum poftea feor- lis generatio T artari iic. Qui etfi non-
fnn fecundum qualuis fpccies cibi & po- nunquam craffus, dithcihs ac fortis fit:
ccon-
 T a r t a r e is .
e contra tamen ip(i quoque nature tam latum. Sic in folaaciditatc potentia di­
fortia Se valida confcruatiua d ita funt , gerendi rcs;quasdiximus, confiftit. A- •
vt Tartareae illi generationi commode cetola fontalia funt naturales acidula-
obuiam iri queat, ita , vt pro fuo nutu quarum vnae alteris fubinde prxftan-
dominari minime queat, fed omnino tiores funt. Acctofa artificialia funt ex
cedere cogatur. Q uod vero in fuo Ar- mineralibus metallorum t e iimihbus Et
cheo homo non habet, id ex Archco quamuis quidem dici foleat {^Acetofum
naturae ipfius extra homine politae mu­ v i t r i o l a t n m , tamen eft cuprum Veneris
tuetur. Et hoc ex terra cnafcitur. Pro- vitriolatum. Cuprum etenim cft vitrio-
cefliim ergo de conferuatiuis talem hoc lum. Si ergo aciditas ex cupro extraha-
Sttu
thioca-
loco attendite. V idetis, Struthiocame- tur:tunc is, qui illa vtitur,cuprum dige-
melat lum ferrum, chalybem &: cuprum con­ ret.Sic fit cum eseteris omnibus vitrio-
ferrum
coquit: coquere Se confumcre, vt pyru vclnu- latis metallorum.ldeo, fi dicatur, Stru­
ctnit01 ccm. Canis os coquit Se digerit non tar- thionem omnia metalla edere, ita intel-
iimcis. dius carne. Merula araneas deuorat, &: ligendum cft. Nam in omnibus funt a-
coquit vclut femen cannabis. Ciconia cctofa vitriolata, folum aurum vitviolu fttjiolo Aurulrt
Ciconia
(crp:tcs. ranas ac ferpentes Se infefta nocentia a- non agnofeit. Huiufmodi Acctoficatcm ««*•
lia degulat: quae omnia ipfi bono cibo Efurinam Struthio in fua natura ac pro­
Sc alimento funt! Horum exemplo fcire prietate conditam habet, vnde talia e-
dcbetis,ifto fine Medicinam quoque ho­ tiam digerit. Homo autem illam in fele
mini datam elTc , vt ftomachus ipfius ad non habet.In ipfum tamen illa induci &:
\ co&ionem eius quod affumit aut inge­ ingeri poteft, vt fimiliter digerat id,
rit , roboretur. Exemplum. Tartarus in quod per proprietatem tamen innatam
hominem ingeritur, lam vcib ftomachi digerere nunquam pollet.Ideo porro
officium cft, vt illum coquat, feparet, fcire vos velim , thermas acetofas , hu­
&: expellat, ficut fuperius didum cft. Id iufmodi vitriolatas naturas habere, fpe-
fi ex leipfo minime poteft quidem : ta­ cic tamen multiplici.Quor enimlpecics
men is c6 deducendus c ft, vt a nullo colorum: tot etiam aciditatis, nccOiUS
tC' veneno quoque la-datur. Sicut merulae vna tantum fpccics eft. Vnum ramen a-
non nocet aranea,cicomq fcrpens.Ten- cctofum fontale,quod pre omnibus, qua:
s
A
Stom* randum ergo eft, ventriculum in hunc in Europa cognoui prxdico Se extollo,
habitum deduci, vt Tartara illa conco- inueniin Egendin apud S. Mauriuum, Addulie
i-gcndi-
'S Sucrc te confumcre poffit, non minus, cuius fcatungo mcnfc Augufto acetofif- n n< ?p coni-

fiS' ac ftruthiocamelus ferrum. Vtrequec- fima profluit. Hanc qui pro M edxinx prxfta ii iu iu
p S an-
nim co&ibncs poffibiles funt, in homi­ modo potat,is perfe&am lanitatcmadi- (lfm*€
Kfr ad ito-
ItU ne, in ftruthiocamelo. Si ergo Medicus pifcitur,& nec lapidem vllum, aut are­ utacha»

iSS coferuationemab lftis Tartareis morbis nam,ncc podagram, nec Aitcricam no-
iott preferibere velit ftomachum primo co u it, aut incurritwnquam. Per ipiam fi-
ou rediget, vt omnia, qua: in ipfum ingre- quidem ftomac^ius adeo corroboratur,
confet- diuncur, confumnt, nonfccus ac ignis vt Tartarum digerat nihilo ignauius, ac
iitf
Vpfo «nfumit ligna. Ia fic perrecHficariuum, Struthio ferrum, merula araneam. Nec
ii
ms- «ooiw
Io. u) in
confortatiuum , alteratiuii & fortitudi­ vero Tartarnm lohirn, verum Sc aJi^i in
lattuo nem ftomachi. Aliis enim modis id fieri homine morbos lidciraria, quorum ma­
as denica­
li non poteft. Hoc autem vt probe intclli- teria prima in cibo Sc potu fica eft. Pri­
gatis, confcruationis modos duos vobis me h<£ materie vniuerfie , qualesquales
proponam. Vnus ipfius ventriculi eft,vt lint, confmnuncur. Et quemadmodum
diximus. Alter cft Tartari adimendi ligna promilcue omnia, curua, reda, c-
externi,nc is afiumatur. Conferuatio qualia, nodola, in fornaccardcnr: fic i-
ipfius ventriculi pfocurarur per acecofa dem quoque in illis ventriculis contin­
cfurina.Hec duplicia funr :N *t/tr*H a > A r- git. Genera aurem acetofiraris fontalis *«»*<?.
tfurin! tijic lalti. E fu rin u m acetofum eft Mcdici- duplicia liint: vnum in acetofirate fua UJ>5du-
n JSTac na’ 4U? natl,ra ventriculum adeo fa- percipitur: alterum in illa non percipi-
melicum reddit,vt cibos etiam infolitos tur, Se tamen vnica eft proprierasj De hi’ non
i •i , , 1 C , ferceput
appetat.Quod autem appetit^ idexco- noc notare, quod non minus digerat,ac t»**»-
Acctwi2 . 1 . r I - /• • •*.
s«uuie quit & digerit. Sed vt Acetofum plenius ipfum acetofum. Nam ab exemplo do­
£ oju *nte^igac,s: feieore, acetofum Naturale cumentum funute. Ignis non Iemperab
««fci»* acetofum fontale efic, vt funt Acidula?. igne incenditur, ficut ignis e iilicccx -
Acetosu artificiale eft acetofum virrio- cu{fus:fcd ardet interdum ignis a nullo
ig n e
 1*4 De M orbi s
ig n e caufatus,velat fit a S o le , a frica tio- i d o co r p o r e poficum (it , a d eb ve per cx-
nibus:&c.Et tam en h ic non m iniis ignis terna Cigna 5c lignaturas pcrfpiciatur,
* c f t , quam k iilice excufTus. Eadem hic quxnam m inera (it auri,qux argenti,que
q u oq u e ratio. Nam (i illud in d om a - cupri, 8cc. Ec ars h x c membrum ipiius
clw m venerit* op era tion em ca n d e ed it, A dron om ix ed ,a d ^ oq u e aditum ad mc-
tccioCt 9 uafn accto/a p erficiu n t; P orro Acetofa dicinam prxbct. Quodfi hicdc(cnbcre
qu*° & illa occultd funt fon tes, natura a c dotibu s v e lle m u s , quo pacto illa iigna inueman-
vbi Cmt. n„ rakjj,kus in/igniri,a ceter is aquis m o - tur & capiantur, hoc certe capiruJu mo­
dis m ultis didin&i. Et pJerumquc exi- du duorum Jibrorumexcedercr.Hic /aris
dum in iugis m on tiu m cditiiJimis, in (ic, me vobis cxplicalfc, quod beneficio
faxis ac rupibus,in cacum in ibus niuofis, artis Signata interiora per figna externa
lo n g e Cupra rerram, bolum ac Jutum, in cognofcantur. Vcluti per ardore vrrica, muAI
Colis arenis, (axis lapidibus. Horum p er amaritudinemgentiana cogno/cirur. hal
Rheni vnus R^eKUS in ^ a tu rigin e c d , Sc AJ- Quod ad Separationem attinet, /cientia
&Aibii, bis, & his(imiles fere aqux omnes,Cunili Alchimi^ eft. Illa doccc exrrahere,coge­
qnon- £ arurjgjne prorumpentes. Quomodo r e ^ vnumquoduis in vas fuum peculia-
*w
verb plenius cognoCci podint, tradendu rc/epararc. Iam vero aceto/itates varix
Philo/ophis relinquo. Nec enim tracta­ funt.Sunt in metallis,in $
gemmis,in
V mar-
tionem vberiorem prx/ens Jocus per­ cafitis, in cachimiis, in cliimolca^c. V- ^
mittit. Fas enim cft Medicum Natura­ numquodlibec autem, genus fuam ar- “,ltiL
Natu
jz
officina lem efte, & ifta talia cognoui/Tc prius­ tem , fuum extrahendi modum habet.
quam ii*
lurtrii. quam Medicum agat. Nam cum natura Q u r omina v u verbo ad verbum ex­
ipfa huiurmodi arcana per arcem pro­ plicentur, prxtcr tractatus huius mftitu-
priam non hominum induftriam ope­ tum cft. Hoc hic attendite: fi cuprum fi­
retur & perficiat: Medicus eadem apud ne corroliuo frangitur & refoluitur, vi-
rp/am quoque naturam explorabit , &: triolu habetis.Ex ifto p rqpa tate Quintum cv?<m
quxnam ac qualia ipfa componar,deco­ e/fe, oleum ipiius hquorc. Ita quoque do n-
6 c

quar, prxparct, perquirat, &. eius phar- acetoium Veneris perfe&um cft, adeu- JU n,0
C.,,B
macopolium, pyxides, /catulas, vafeu- que arcanum in iftis rebus, dc quibus di­
la, &c. in omni orbe, in montibus, in xi. Idem cum exteris quoque metallis
faxis &c rupibus,in arena,adedque vbiuis facere debetis.Venus autc & Saturnus in
vifitabit. Naturae enim officina amplif- acetofis virtutibus fupremi funt. Poftea
fima elt,cuius remedia quoque pveftan- chalvbs, tandem ftannum. Mercurius in
m

tia funt Sc auxiliaria, valde que (alutaria, Adepta philofophia inter Metalla nonjjg*itt-
nec vlla pecunia venalia. Ncc enim numeratur. Porro cum exteris minera- tcuons
mcrccde data xgros illa fanare folct,fcd libus, marcafitis, cachimiis, montanis,
porrectis medicinis. Et hanc officinam chimoleis, ita compararum eft, vt opus
deinceps vifitaioribus Sc do&oribus fit,ipfis primo fulphur adim i, ac liquore
commendo. mercurialcm, folumque falem retineri.
Acctofl- Vc autem porro de acctolis artificia­ In ifto enim falc exiftit Acetofum artis,tl
usm m t
nctalu libus loquamur, feire vos velim, in ipfis extrahitur ac prxpavatur in oleum, liquo-
.‘ fi,a mineralibus liuiuimodi acetolitatem fi- rem j{ acetofum .Hi igitur proccffus funt &
'!u
ea.
tam eiTe. Ars vero,qua: fitum cius demo- arcana, quibus vtcnces a morbis Tarta­
ftrat , Arsfignatiicft. Acetolitatem vero reis prxfcruantur, fi vniufcuiufqj^Jw & dw
iftam qux ars extrahat Sc eliciat,alia eft, quantitatem , quam Medico pro condi- JjJjJ,
ac A lch im ia dicitur,qux acetofum a dulci tionc perforix decernendam relinquo,
feparare docet, &: vnuquodhbct in pro-. obferuent 8c adhibeant. SiauteTartaru
prium fuum corpus mifiime Permixtum iam dudum quis concepit: vt idem per
reducit. Sic acetofum quoque artificiale confcruatiua, quantum quidem fieri po-
prxpamum cft.Sed iam opus eft,vt pro- tcft,iterum expellatur,opus cft,ordinem
ccflum ix n e n ie n d i , proceffum Sepa- curationis in pun&is nonullis coniungi.
ran d i aliquantum vobis explicem. Et Sic lauare cum addita cura,curam perfi-
quanquam iftafcholafticalia finr.tamcn, cit &: abfoluit. Sic lotio cum cura, con-
quiahoc do&rinale ipfum fcholafticale feruatiua quoque perficit ita vtcxquiU-
ncc nouit,nec mtcUigit: xquum eft id a tiiis penetrent, nec in ftomaclio faltem
m.r». me proponi.Quod hocdifcurfu fiet./4rj coquant, excoquant, digerant, confu-
nd1 fig n a ta feu c w fig n ata manifcftat 8c prodit mant, verum etiam in vniucrfo corpore
omne per figna externa,quicquid in hoc huiufmodi digeftionem procurent. Sed
ifta
 T A R T AREI S.
ifta omnia M edico perito commendo appetitus, eo auidior trad atio omnium
Nec enim calamo omnia definiri Se ad- corporis partium, &: ipfius nutrimenti
amuffim delineari queunt. dedudio promptior &: incitatior. Et li­
cet cibi quidem illi ac potus inlalubrio-
C ap. X V II. res exiftant id tamen curari non debet.
Hoc enim faltem fine miniftrantur, vt tfutti.
D e Cura T a rta ri in prim a M ateria nondum dirigant ac ducant,penetrentque, aclo- menta
defide*
coa g u la ti, quocunque v n iu erji cor­ cu Tartari & doloris occupent. Adeoqj
m»s pe-
poris loco e x ijla t. fi prxparcntur eo modo, quem iam tra­ aettanc.
demus,medici na fict,ficut Tyrus inThe-
^Vramcgrefiuris nobis primo opus riaca. N ec enim is hoc fine aflumitur,vt
C j c ft, vt exordiamur a prima mate­ ipfc fanet ac curet, cum venenu fit i fcd
ria Tartari , antequam is coagulatus fit. tantum, vt vehiculum fit, & corpus pe­
Compertum autem vobis fit,Tartarum netret peruadatque,fimulque fecum ra­
Cuta
ptime in prima materia non minus paroxvfmos piat virtutes reliquas fibi adjedas & per
& dolores ciere,qua in coagulationc.Na compofitionem implicatas.
balneo ex prinia materia Tartari vanj morbi o-
&puno ' Iam , quia fupenus diximus, Tartari
AC riuntur,qm ha&enus multos feduxcrunc. materiam primam Balneis & potionibus J£,urJ*a.
Sed quod ad curationem primx mate- curari: fcitote ; balneum conftarc non iia cire
rix attinet, fcitote eam prefici Balneo &: debere,vel ex fulphure, vel ex vitriolo, ec *
potione. B alneum adhibetur,vtcocpiK in- vel cx alumine. His enim fpeciebusfic
calcfcat,ac calidum maneat,ac calor ifte ingredientibus, omnibus cavere debet
iimul hume&ct,non exficcct,fiue Balne­ Balneum, fiuc Naturale fit, vclut Ther-
r+
um id naturale fir,fiue artificiale, Medi­ mxjfiue Artificiale. Ex omnibus autem
cinam etenim primam materiam expul- Balneae piperinx prxftaintiflimx Sc no-,
furam,oportet externum calorem &: hu- biliffimx fiint; iicut his proximae Toe- op»m*
» contra
miditaiem habere : alias lente procedit plizenfes in Bohemia non procul a Tarms.
3 opcratio.Cum Balneo autem ipfa medi­
vv Grauppen verfus Brixam diftantes. Fa- rapi?*
cina continenter iungi & procedere de­ d itix Balncx ex aqua pluuiali niualf- JJJpJ,.
bet.lplam quoque medicinam eiufmodi que, aut ex rore, qux optimx funr, cum
e(Tc decet, vt tam cibus quam potus re­ aquis aliis permixtx parari debent. His
medii vim habeant, hac de caula, quod incoquendx funt folia raporum,cortices
nimirum cibus ac potus per vniuerfum eorum, vel ipfa integra, paftinacx, folia
corpus diftribuuntur, l i ab omnibus carotarum vel radices, chamomilla, ta-
membris attrahuntur fub fpccie alimen- pfus barbatus, cumprimis huius folia,
Ainnitu ti.Sic ergo cibus ac potus vniucrsu cor- Betonica tam purpurea quam alba, pru-»
tHunti
J*- parte» pus peruadunt,nec locus vllus ipiis inac- nclla, Aquilegium, raphanus fylueftris,
illid&t.
cdTuseft.Dum vero nutrimentum me- Artemifia: Cxcerarum herbarum nullus
bra omnia permeat ; quicquid in cor­ vfus cft. Quod enim enumeratx non
pore eft,id inuenit &cattingir,fiue id bo­ prxftabunt: idrcliqux multo ignauius _ '
num fitjliue malum.Hinccnim nurrime- confedum dabunr. Ex illis ergd balne­
tum proxime iungitur.Iam fi nutrimen­ um confiiero more parandum eft; cuius
tum fimul Medicina eft; tunc Medicina modum fufiiis deicribcrc fuperfluum fir.
morbum attingit, quocunque corporis De Potionibus hoc renendum eft, ram p°f,'®car
i « i cibum
membro ille lateat. Commodius enim cibusjquam poru> vno potionis vocabu- quoque
i • * • * * i /■ s j • includst
&dirediiis morbus inueniri non poceft Io intdligi.Cuius rei nqc caula>quod ci-
i i

per diredorium aut indicem vllu,quam bus in potum reduci debear, nec cibus,
per nutrimcntum.Fas ergo eft,cibum ac qui dcnribus mandatur, manear. Ab eo
potum certam contra Tartarum medi­ n.ftercus,acTartarus;excrementumque
Nuiti-
cinam habere. Si ergo contra primam corporale ira feparari debet, vrfolum
jji »*«•». materiam Tartaria medicina funt,nulla nutrimentum a/Tumcndum fuperfir,nec
S t 7«c«t
ftedio- in toto corpore Tartarea prima materia hoc cum Tartaro & excremento relin­
cot Bieflii
3(3';' ifcbll. relinquitur, qux non pcrucftigctur, dc quatur. Quod dum fir,potio emergir cx
P •'
inueniatur,&: expellatur. Vt vero nutri­ illis omnibus, qu$ cibus erant. Vinum
menta Medicina fianr, danda xgro om­ per fc porus cft.Separatio autem ila hoc
nia funt, qux appetit ac defiderat, fine modo fit. Pro nutrimento elig e carnem. c,ro *
carnes fine, fiuc pifces, fiuc vinum &c. Vc vero caro medicina fiar, ira paretur. ,KX-
•^ nullo cxccpro. Nam quo vehcmeucior Adiice ipfi Aquilegium fpmofum, vifcu emam.
Ee quer-
oi^i
 $

De M orbis
q u ercin u m , Alkali d e dura gla cie. Ec nis tam en procc/Tus dictus palmarius
cum iitis carnem prxpara. Jam in m ed i - c i l : vt qui in om nibus Tartari generi-
cinam Jacis red a d a cA:Cuius R ecepcu m bus quoque R egim inis ac dixtx loco
cale eft: ob/eruari poJTic. H unc ergb procelfujn,
C*r»is minutim velut pro farcimi- vrfcdulo Se d iligen cer excudas Se edi-
nibusincijd tbij. fcas, Jtudiose operam dabis.
Aquilegii JpinofiyVifci quercini ^an-
M. ij. C a p . X V III.
Vtriujque Alkdlidn. J* fi. 9

D e C u r i Tdrtdri in fo r m i Tartari cr are­

eAllkdli gU ciei dum $ $3 j>
n t , quocunque corporis locoJit.
M iJceancur, Se indancurin cantharum 4
cu m cereo Calis additamento. Is obture­
tur,Se ferueac in Balneo M aris, donec
in iufculi formam abeant. Hoc prarbe.
D Elcripta in praecedenti capitulo
Methodus obicruari etiam debet
in Expulftone T drtdri, dc qua hoc capi­
Vna cum iufculo hoc potes etiam mini- tulum tradet,hancob cauiam , quod
Jtcare appetitus gratia cibos alios, veiut /emper prima materia Tartari praeiens
piices, Sec. principale tamen iemper id quoque f it > qu$ vna opera fimul aufe­
cfto,in quo tota cura pofira eft.£Joc Re­ renda eft, nc dc nouo quid argumenti '
ceptum fufficic ad materias primas om­ Se coagulationis infticuacur. Generale
nes expellendas, quacunq; corporis par­ autem in cura praxrcptum tale eft, vt
te lateant. De pocu vero hanc ieparario- quaruismcdicina innata vi Tartaro ita
nem teneatis, vt Se vinum ipfum a cor­ aducrletur,vt illum dilfoluat acdcftruat
poreis excrementis (eparetur, nimirum adeb, vt fiat ceu liquor, aut vifctis, aut
a fecibus & Tartaro, &cum medicina mucilago,ncc vnquam iterum coagulari
itapraparecur, vt fimul potus ficmedici- polfic. Deftrudio ca fi fada fit, tunc
nx formam ac rationem habeat. Id hoc natura ipla illud expellit. Ideo hoccafu
modo fit. Autumni tempore vini fl-pa- id (altem accurandum eft,vt talia admi- **_ cuaut
Vinaru
rt fepa-
ratio infticuenda eft. Hoc ita accipe. In niftrentur,qua: iftiufinodi Arcana con­
ictu r• fic mullo vioi omnis prima materia adhuc tineant. Videtis enim artes Se fecreta
medici*
na fiat* confufa eft,maxime quoad Tartarum.Vc quardam externa clfe faciendi aquas,
autem in prima materia manear, adhei qua: ferrum ita frangant, vt ferrum de-
ipfidebent illa, per qua: in prima mate­ nuo fieri non poifit. Similiter Se cuprum
ria conferuecur, quod prima adhuc ma­ Se meralla alia ita difiolui queunt, vt,
teria cft.Id vinum poftea qui bibit, in eo quod fuerunt, iterum fieri non polfint,
Tartarus nullus generatur. Et licet qui­ aut ad priftinam fuam naturam reduci.
dem Tartarus aliquis in dolio adhacrcf- Et licet huiufmodi quidem fecreta ad
cat, in corpore tamen minime adhxret, hominis falutem non faciant,fedmor- .
, M
t{fTUO
*
Benedi* fcd extra hominem expellitur. Res verb, tem accerfantj tamen a mfc exempli fal- u>t*«<
AaAqui-
qua: id prqftcnt, funt Bcncditta gario- tem loco adducta elfc putabitis, nonvt w'
Cudo
benedi* phyUdtd, AtfttilegiitmJpinofum, Cdrdebcne- remediorum loco vnquam adhibean­
ftusquid
dicius Se fimiles. N011 quod Curdtiuum tur, fcd vt per ifta doceatur,medicinas
faltem Tartari in prima materia fint,fcd fimiles alias quoque exiftere, qua: Tar­
eriam Conferuitiuum: quae fuo Encomio tarum foluendi vim habeant,ficut Aqua
fatis celebrari nonpoffunt. fortis ferrum. Et ifta non quidemcoT-
Receptum aliud. rofiuafunt, fed genuina remedia. Si
Ol. de gran. Iunipcri cum qluoribus enim Deus res quafdam creauit, qua:
m enfur.es x. fertum lapidefqs Sec. comminuant, fol-
AquarumJpinofi aqttilegij. uant, in liquorem reducant: in falutem
Camillorum Veneris an.mcnfur. iij. hominis quoque res neceffarias creauc-
Vini in mulio me nfur, ioo. r it, vt per eas Magnalia Dei cognofcan-
Vna deferuefeant. • Hoc ptaeftantius tur Se celebrentur. Hoc ergo noftri mu-
priore. ..H ic ratione prima materia neris ac officij eft, vt ifta Dei mvftcria
Tartari, ficut didum eft, expelli debet, in Natura petueftigemus, nec defides
Qoqdfi aliud quoque ad Tartarum con- otio rorpefeamus, led Medicinam fa-
ducens nouetis,fimiH modo idem appli- ditaturi alacres &. peiuigiles fimus, &:
care potes. Nec enim folusego artes fcholam veram ac genuinam adeamus,
omnes ca\\eo>fcdfunt Sc ali), qui anes Eundamentum ergo Tartarum eiicicn-
'v \
nfirunt, Se periti funt. Admiiuftratio- di in his pundis pofitumcft , vt ea
jH
"Trs\[*,i• . . myftctia
%
 T ARTAREIS. U 7

A myftcna & arcana adhibeatur in quibus Tandem id deftilla : &: quod in fundo
foiucndi vis fir ac efficacia rcfblutionis, difiolu- fubfidct, id permifee cum noua eflenria
ii:tt I
tionis , dcftrutftionis. Hac enim via vini, fublima , donec vniucrlum afccn-
Ui.i«
Tartarus totiuscorporis concutitur &: a- derit. Iam corpus illud fra&um &: dc-
f Ta“* ditnitur.
fontu „ Is in corpore
* duobus modis ftrudum eft,Scruto , vt d ix i, prxpararo
duplex fuccrcfcit ac generatur; vel enim lub vti potes. Conari aurem minime debes,
forma Tartari ad h xret: vel fub forma vt liquorem ab tflfcnua vini fepares.
Tina*
mi, Are
arenae, quales funt lapides findentes &: Jlla enim plus prxfcns commodat,quam
feindentes. Cura* autem proccf us con- fcparaca. Iuuat enim penerr.ire, inue-
iillit in regimine primum:poftea in bal­ ftigarc, dirigere, ac efficacius operatur
neo , omni omnino ratione qua dixi­ in Tartarum ac arenas Tartari interio­
I mus. Cum illis remedia quoque admi- ris , quem liquat, & in mucilagincm re-
I niftrari debene, mane & vcfperi, prout foluic. QuanquAm frcquenrer accidar,
.. ipfa necefiitas pofeit vel rarius vel Medicinam cclefircr operari, Tarta-
i frequentius ipfa adhiberi. Prxparatio rumque ita feftinanter fuo loco cedere,
B porro medicinae ea c ft, vt illa ex lapidi­ vc prius refolui non poffit, fcd Medici­
I
t bus fit,& primo in liquorem reducatur, nam effugiat, &: ante completam ope­
D qui denub in lapidem reduci non poilit, rationem abfcedat. Et hic proceffus ftu-
k fcd in coagulatione penitus confumatur dios£ attendendus cft. Hoc enim ordi­
\ & tollatur. His prxftitis, medicina pa­ ne & methodo Tartarus omnis in vni-
a rata & commodata erit. Iam vero mo­ ucrfo corpore inuaditur & expellitur,
a menti nihil in eo politum eft, vt longa Medicina ad eiusexpulfioncm fatis va­
P & piomilfa recepta confcribantur, &C lida &c robufta. Et licet quidem non
b in ilia res multiplices congerantur. Hic multa recepta adminiftreivunfufficien-
B rhombus cft, vt id bene prxparetur, dc tia tamen ea funt ad quxuis genera
osj quo diximus. Prxfidia vero, mihi ido- Tartari iftiufmodi. Vnumquoduis enim Simpfex
b' Ar«na nca vifa,hxc fu n t: Oculi C ancrorum , lapis fimplex per fe faris eft. Quod fi com- STt**
Taruii , . # . # *
ei c lipidi- 1addictu , U p ii Lyn is , lapis L a z u li\ lapis pofitum fieri debeat: fimpheia iam ite- [Xu,
jjj| mir* JfaxgM >ittpis ACfuiU , lapis g la ciei drc. Nec rum fuffidentia Hinc, ex quibus Rece­
Arcana °PUS > vt iun&im omnia affumantur, pta componi &: concinnari queant. Itaq;
S Tusa.i
1'^ tuf’ n r\ ^
vnumquoduis feorfim &: per Cc fatis vt latius & profufius hoc capitulum de­
n * r>
cft. Prxparario enim ifta perficit, &: ducatur, prxter vfum cft.
H ipfum Receptum eadem integrat ac
0 complec. Vbi iuxta hoc quoque tenen­
G a p . X IX .
dum cfi: i quod ad Tartarum radicitus
Lcrb; f
cucllcndum R a d ices, herba acfem in a & c D e T a rtari expulfione e Iu n iiu r is , A r ti­
irnoaatad fatis fortia nor. fint/fcd oporteat fimi-
mina culis , R ajletis.
Tarmu
iotuuu. Ics lapidesafilimi, fient reccniui, quo-
W
1
rumplurcs quoque exiftunt quam quos
enumeraui. In Ius enim Tarrari cxpcl- A Uquotics hactenus mentionem
feci dc T artaro,qu6d generetur
lendi virtus poficacft. Recordari vero etiam'in articulis, vbicunque fint in
|aA”j fl vos velim ■,f cientiam fignatam ifta per fi- corpore , Item in iun&uris 6c oflium
^ nc gnaturam demonftrarc vVprobare, qux commifTuns, intra quas ille fc inlinuar.
lignatura in predi&is lapidibus cft,quod Vcluc intra aurem cranium,intra hoc anicula, Tartari
Tartarum eiicicndi vim illi pollideant. : nafum,intra naliim & cartilaginis a- ris q U€
Icdcs.
Qui ergo Medicus efte volet, is opus picem , & generetur in Raftetis ma­
habet , vt primo lignaturam Tarrari nuum pcdiimquc. Ac in omnibus totius
fciat : poftea lignaturam medicinx quo­ corporis locis quidem generatio illa
que teneae, ita vc lignacurx vtrxquc in fieri poteft , vbicunque commotiones
\ vnam Anacomiam coniungantur, &c in & connexiones duorum membrorum
vnam Cofmographiam reducantur. Sic funt, aut concauitates lacertorum ac
enim fi lignaturam habueris, corpus id membrorum &c. Vbicunq; ergo huiuf-
quoq; habebis, in quo myiterium, quod modi Tartara vigent, ibidem quoque
Tartarum pcllic, latet. Id vero corpus Arthccica, Podagra, Chiragra , Gc-
i dcftruc 6z ibluc hoc modo. Deftilla *
cf- nugra, Schiatica,-*& articulares dolo­
fciuiam vini nouies. Poftca rccenrcs Ia­ res alij gignuntur, quacunque id cor­
pides calcina, & illos inefientia illa vini poris in regione fir, iiue in dorlo & eius
refoluc, &: diftoluetur velut fal in aqua. fpina,fiuc in coftis $cc. Iam vero Medici
(I EC i verfum
&

i
 ;i8 D e M o r b i s
vcrfuniproucvbialem decantant. illa co n fumantur, Sc con fu m p tion e artiL
2 {efiit nodofam Medicks curare Poda- cu li indurati, d ifloca tiu c ac incuruati
gram. irarum extendantur, emolliantur Sc re -
Qui tainc plane incptu9 Sc in cod itu s eft. laxentur, a c in priftinam naturam redc~
N ec en im Podagra nodofii cft, fed Tar- ant. At quia ad d ifloca tion em illa plura
rarolk. Grana eten im illa futgrana Tar- requiruntur, quam cura tantum Tartari
rari: ita vt m erito co b cn ien tid rc n om i- granuiofi: ideo reliqua inii bro d e Pe- *ut s
nc dicaturTartarus. Tum & vocabulum, dagra ed ito pluribus tractantur, liic mi-
<Jf/ed/cus,in verfu otiofu m cft.' Illi enim nime altius repetenda. Ex m y Retiis aure I™**'
qui fc M ed icos voca n t, Tartarum autem feu arcanis, qua; Tartarum podagricum
curare non p olfu n t, Medici haudqua- refoluunr, quinque mihi nota Sc explo­
quam iunt, fed iunt Roadts,hoc eft, M e­ rata funt. Quorum erfi quidem quoduis
d ici veterin arii, qui nondum maturue­ leoriim per fc fatis f i t : compofitioncm
runt , ficu t pruna fylu eftp a ante autum­ tamen facile pati polfunt , fadam ex
num. Itaque, fi (qui tamen minime fum) iftorum aliquot, non omnibus. Licet
p o eta equidem ef f em, verfum illum hoc autem quinque ifta fimplicia nominen­
modo emendarem. tur , non tamen vnumquoduis limpJex
Verfu* Nefcit Tartaream Roades curare poda­ per fc fp cc ie s cft, vt in gummi: quorum
prou<r gram.
bialis de ctfi plura fint, funt tamen gummi. Ad
4p”d2*ra
L
ab au*
Qui elegantiorem optat, ille eum Hoc exemplum cetera quoque xftiman-
fiorf**e- condar, Porro in hoc capitulo inftitu- da funt. Quinque vero ifta ita nomi- MrftA
l£nda tum meum eft,docere,qua cura Tartarus nantur: Gummi, Refma, Mariyana, Mafli-
Podagricus expellatur. Eo n. adempto Sc catorium oliuttm , Tercniabin exrradum.
remoto, podagra quoque ablceftit. Vo- H xc quinque palmaria funt, in quorum
bisautem mirum non videatur, quod fingulis vis ineft omnia Tarrara granu-
tam breui capite tam magnum morbum laca refoluendi in Liquorem £? aqnofita-
curare doceam. Caput quidem, fateor, tern , qux confumptioni probe fubiccla
breuecft, (cd plus vtiliratis ac frudus cft. Horum vero pr^paratio talis cft, vt Frjpw.
fcrr,quam omnes rradacus aut libri,vn- tamfortitcrinelcuationemreducamur, JjJJJ1
quam confcripti Sc editi. Qurid vero vt poft hanc circulari queant,Sc circula­
prxrcr hoc capuc alium quoque peculia­ torium ad minimum vnam feptimam
rem dc Tartaro rradatum edidcrim:fa- circumiucrint. Tunc demum iftacom-
dum id eft ad podagrx originem Sc cau- pofitio tibi concclfa eft,.vt circulata illa
lam plenius explicandam Summum au­ com ponere,coniungereque liceat,prout
tem Sc noccntifiimum in Tartaro cft vl- generatio Tartari tibi vifa Sc cognita
tima materia podagra:. Quod fi quidem fuerit. Circulatione ifta inunge mem­
podagrx caufas alias vniuerfas fumas, Sc bra Tartarea, Sc loca Tartari granuloli,
Tartarum omittas, nihil quicquam pro­ qua: Roadas nodofam podagram vocat.
ficias. Itaque cum inftitutum meum fit, Per inundionem hanc refoluunturTar- USbto
Tartaru expellere, qui inter caufas, pri­ tarca genera granulofa,qua: alias refolui JJS
mas tenet:omnino in lioc libro ille cum non queunt, nec vlla ratione alia per CCdiL
ptocef. exteris generibus coniungi debet. Hic medicamenta edomari, quam per foris
pa
dagift iam Methodus ac ptoccfluscft, vt bal­ adhibita. .Proccfliim vero , qui inun-
neum non admittas,quanquam id ratio­ d io illa fieri debeat, hic dcfcribcrc ni­
ne Tartari conucnire videatur. Nam Sc hil attinet. Modus enim omnibus con-
noxium Sc aduerfum eft propter alias in ftat; faltem hoc fcdulo agatur, vt grana
podagra concurrentes caulas Sc circum- refoluantur Sc confutuantur. Sicut enim
Balneu ftantias. Dixtam tamen prxfcriptam Sol aut ventus aquam exficcat, eamque
podagtq
obeft. obferuare ac tenere potes-, quia raro po­ ita difiipat, vt cius nihil reliquum fit:
dagra eft, qua: plura Tartari genera non fic idem hic quoque fit ab hifcc iimpli-
contineat, praeter illud, quod in iur.du- cibus arcanis. In illis enim myfteria
ris, articulis Scdidis fimilibus locis con- condita funt,qux tartarum podagricum
linetur. Vnicum ergb prxfidium expe- foluendi poteftatem habent, nou fecus
dari poteft a refolutione Sc deftrudione ac Sol v im habet liquand i niuem. Coa-
Ktfoiu Tartari granulo fh cp tm Roades nodofam gulatio enim Tartari Podagrici Sc eoa- pij 7
TiH
gannio- vocant podagram. Ita vero granula ifta gulatio aqua: eft vniformis induratio, &
Jo<u&u. fcfolues, vt in formam mcV.isautzuc- hoc vno differens , quod coagulatio^
cati infpiflati reducantur, Sc refolutione Tartari calore fit, illa vero a frigore.
‘ • Conuenit
 T artareis.
Conucnit ergb myftcria ita conftitui,
qux a calore tantum coagulatum refol-
.uanc.Et quemadmodum nix ac glacies a
folc liquantur, & in terram abeunt, ita,
vt non redeant: fic idem hic quoque ac­
cidit. Per arcana enim confumitur,& in
liquidum reducitur, quod in corpus pe­
netrata quo tandem confumitur,vt por­
ro nullibi iterum prodeat ac confpi-
ciatur.
i *9
ceptum tale cft.
ijt O lei fe llis terra a lth a li^ x i correcli % ij.
Liquoris Lyncit ^JpongiaJ u d a ici cancro­
rum an. % iij.
Mifce , Sc per menfem circula. De
hoc potandum p rx b c, qub plus eo me­
lius. Vrinam collige , Si fcdimcn con­
gela feu coagula in vnam mafTam. Sic
Si lapidem inuenies , Si cius omnem
magnitudinem mokmiuc. Et in hoc R e­ Cora Ia-

cepto acquielce. Melius enim aliud non p^*

L
C ap. XX. noui. Nam prxftantioris inuentio cuiuf- tione
De lapide Fefica ac Renum. uis experientix Si benedidionis diuinx qtalUm
eft. Is fua dona dat cui vult. Nec vni-
irGritudinis huius , nempe lapidis ucrfa Deus dona fua vno die effundit.
vclic^ Sc renum , curam tradere res Porrb autem nonnulli lapides cum ma­
ardua ac magni laboris eft.Quodcunque lis aliis quoque concurrunt aliquando
vero vel ex ipsa Nacurx luce, vel ab ipsa velut cum vlceratione. Eos curabis per Apodei-
experientialmgiftra haufiac d id ic i,id oleum Antimonij Si Apodeldoch in ex- nTediam
Medici hic explicabo. M edicos autem vniuer- lapidis
officiu
ferioribus, velut Si per Baljam um Hype- cum vl-
in cil» fos admonitos velim , vt incolis earum ceratto-
r/V<Mz;/,quem in Chirurgia meadefcnpfi: ne.
calo pr^
pn

MUl do. regionum , quibus ipfi Medici prxfcdi item per Balfamum Tartari Acatiati:
funt, prxfcruarioncm fidelem Si inte­ quibus omnibus fucceflu Si cuentu feli-
gram communicent, ne fors ex neglige- ciffimo vteris. Porro operam quoque
tia immanis ifteTartarus, res adeo per- dabis,vt deinceps conferues, eo modo,
niciofa Si morcifcra in homine gignatur quem in initio capitis prxfiniui, ne in
Lapit rc Sc fubnafcatur. Nam Se nos hoc capitu­ poftero tempore lapis alius renafeatur,
num& lo fedulo explicabim us, quonam modo
rtfica
Si dolor pofterior priore truculentior
hoftilis tvrannus ifte adeo fxuus cuitari Si ex- fiat. Poftremo.enim non in principio
0
tjcinus.
pugnari queat. Inficias quidem non eo, mala grauiffima incumbunt, qux ran-
caufam lapidum Si Tartarei tyranni in dem mors terminat. Sed artes quidem
homine , etiam a bono cibo potuque alix quoq; fuperfunt, vcluri funt fedio-
oriri. Sed Si principia prxeerea alia funt nes. Q ux fi bene cadunt, quis eas vitu­
T em eri­
ciufdcm, velut Si iam inclinatio Si di fi- perabit ? Magna tamen pars eorum , qui tas quo-
pofitio naturalis hanc generatione cau- iftas tradant,fuo priuato commodo ve­ infecan nimiam

fantur. 1fta vero utut fe habeant, fcire lificantur,qui raro fecant,nifi prius mer-
debet Medicus Si intelligcre, qux T ar­ cedem mediam abftulerinr. Vtcunque
tari fux regionis Natura ac conditio fit: ergo fuccedat fe d io , iam pars pccunix
vt inde difccre Si conftitucrc poUitTar- dim idia, vel ea tota ab ipfis recondita
tari tam prxferuatiua quam expulfiua cft. Id in iftis impoftoribus latu indignu
remedia,quibus ille quotidi£ expellatur, cft. Nam cum videant, impune omnia
ncc in adum erumpat, aut in materiam omnibus licerc:adfcindcndum promif-
fuam vlrimam deducatur. H oc enim cue omnes irruunt,vtcunque alea cadar.
fraternitatis ac Chriftianicatis officium Si ars non prodeft xgro , prodeft tamen
eft,quo proximi falus promouetur./Equu marfupio. Hanc illi fux profeffionis su­
enim eft, vt quam tibi menfuram dari mam habent. Tales pleriquefunt Bal­
optes,eandem alteri quoque ipfe des. Si neatores , rafores,chirurgi, Si his fimiles Medici.;
vero iam dum eo res dcucnerit, vt lapis alij. Sic ergo Medicina fpelunca latro- “a Jij"
Cautio ifte feu Tartarus Marmorem auc Silice tus numfit. Quin ipfi quoque D odores ra tronura
lipidis
qualis* cuafcrit : hunc teneri proccllum opus periti Si inJuftrij non fun t , vt rem Si repte*
cft. Balnei, c ib i, potus ea ratio, is ordo malum ipfum penitius cognofcant, cum fio.
tenendus eft, quem prxfcripfimus. Sic tamen per figna a me deferipta, pro-
nimirum &: cautius procedetur, Si fi beque ipfis attendenda , dignofeen-
quid lapidis adhxfit, feccdet commo- dorum affeduum tempus ac inftru-
ius. Vt vero lapis ipfe inuadatur Si op­ menta fufficientia haberent , & vri-
I t fel terrf pugnetur, fcire debetis, Felterfdy quod nam noftro m ore, non fuis fpeculatio-
Metii lapidem defignat , illum fuo tempore nibus iudicarc facile poffenr. His
.!
r ,. adimere,licet nulla celeri cura. Eius re- tamen omnibus fpretis , fatis ipfis eft,
, Ee j in

C^:
4
 -f
V °

1
3' ° D e M orbis
in afinis fuperbe incedere, laureos ac caro & fanguis, offa ac vena: fine humi-^JJJJJ
florenos condere , fuifque chirurgis ac ditate illa nihil valeant ac po ffint. Ho-
balnearoribus affcncatoribus mediam mini ergb Elementum aquae incft,a quo m
•J»
1 »i i

partem extorquere ac procurare. Hinc humedatur. Huic accedit Mctcorica'

fit,vc nouiftima primis femper deteriora imprettio,quae humedat in ipfius fiipcr- I*
rcddantur.Si falus non procuratur argro: ficie. His pracconceptis,fcitote quodjcu
at loculis corraduntur aurei. Vcriilime homo caro ac fanguis exiftac,opus etiam
Balfi.
Mediet* ergo dicere liceat cuipiam Medicinam Balfamo quodam habeat peculiari,a quo mus ho-
m ho­
dierna hodie nihil effc, nifi impofturam, nifi conferuetur &c fuftineatur. Is in corpus
qiuiis. nugas, nifi phantafiamrcum nulla a quo­ falis pofitus eft.Sic etgb a fale homo co-
quam opera, qua: probam fuftineant,S£ feruatur, vcluti a Balfamo. De hoc exe-
per quae ars ftabiliatur, edantur. Et hec pium notate. Simili rationd ipfa quoque jjj***6
qui ferib &c intime peniitat, is facile vi­ terra Bal&mum fuum a fale habet, vnde
Balfa*
det, quantis impofturis Sc vanitatibus confcruatur. lftefal fi fuum cxcremcn- mu, ut. t»
omnia foedata s i corrupta fint. Beatus tum emittit, falpetrx indb emergit, &c. l%‘ u
Ia
autem ille, ex prauis bona qui feligere Sic in homine quoque1,1fi Ballamus cx-
k
nouit. Beatus ille,qui in loco Sarepta (e- cremetum fuum dat, Scfuasfcreationes,
d e t: is non fallitur* Apage hanc legem tunc nifi virtus expulfntandfit & expel­
aut licentiam, quod de homicidio ad­ lat, fpiritus i accedit Coaculatvonis
| 5^ * * & : c“,a u-
pidll \t>
mitto Medici rcfponfionem nulli de- ipfuminTartarcurri lapidem coagulat,
beant.Haec impunitas iam quemuis aga- Hi lapides omnYtuivdnniTmii funr, &qui
fonem Medicum fecit. Procul autem dolores omnium f^uiflimos cbncitant.
& hunc motem, pecuniam fcilicct nu­ Sicut ergb pcrccilfui i hac methodo &:
merari pro arte, qua: segrum interemit. ordine cura inftrcui debet, non ad Tar­
tarum intendendb, ficut hadenus def-
criptiurfcft. Tartards efiim ifte in Me­
C a p . X X I.
dicina peculiaris eft’: peculiaris ctia eius
D e lapide v e fic a , fponte natura ex hum idi- origo eft. Idcoquc alliis etiam irt etten­
. tat e fa lis eruorisfute vrina cruoris tia &: conditione fu i' Mcdftinx. Etvc VwJe
generato: •- propius
I i ad curam dclcendamus, debet ««i*
ifldcU1
illa procedereTex eo,ex quo ipfe quoque i»,

T Am autem porro attendite de Tarta­ morbus prodiit,cx corpore Aimirum,ex

ro interno, non cx caulis externis feu quo lapis ipfe genitus eft. Et liccc hic fi-
Tartaro externo generato : Is ex ipfo- gillatim de folo veftcse lapide loquanfi-
corpore, in quo iacec,oritur & emergit. mul tamen etiam* loquor de omnibus
Iam vero aequum eft,vt propter curatio­ locis,in quibus Taitarus adhaeret. Nam
nem generatio eius breuiter repetatut, ficut Tartarus peregrinus fua loca qux-
Liquor
vt eo c.crtius & facilius intelligatur. Id rit,fic cjidcmfimiliter Tartarus quoque
natati­ hoc modo fiet. In corpore liquor quida cruoris quaerit. Hoc modo e£:crcmentu
lis cor-
potis fi. naturalis conditus eft,qui fuamvniuerfo Tartari naturalis deorfum ad veficam
mitis li
quoti corpori humiditarem impertit, fine qua abit,defcendit ac deftillatur,& conuenit
Wrt$. humiditate corpus viuere nequit. Pro­ in canali vrio, qui ad vclicam contendit.
ducamus exemplum. Huiufmodi humi- Non fcciis ac multi imbres defuper ca­
ditatem in fe terra quoqj habet, per qua dunt, ac in riuum vnum confluunt, &
fuftentatur & vegetatur, vt fructus pro­ cum hoc abeunt: ita in corpore quo­
ferat, quos alias proferret minime. Iam que idem accidit. Ad curam vero quod
v.cro illa humidicatcm hanc ab aqua de- attin et, fcire debetis1, quod,vt dixi­
fumit,qux terram ipfam permeat,& po- m us, ex folo ifto Medicina oriatur, ex
ros cius omnes peruadit ex parte vna: quo ipfe quoque lapis nafeitur : hoc
& porro etiam ab imprcttionibusolym- eft, in cruore 'fitum eft mvfterium ar- Cre* #

f<rcun-4 pi >Pcr imbrem, rorem,&:c. vnde terra cani, quo lapis ifte dilToluitur, & re-
ab extra,hoc eft,infuperfidehumcctacur,&; ducitur in fuam primam materiam.
Elementum aqua: eam infra fuperficiem Debet autem eruor £ veftigio coa­
hume&at. Hifce ergo a liquoribus terra gulari in vitrea phiala pcr aquam fer-
in fua ettentia vigore conferuatur,ita uentem. Poftca fuo more optime cal- c« m '
vt ferendis, &: gignendis frudibus apta cinandus e f t , & cum vnda propria 5?* '
fit. Similis humedatio iuipfo quoque extrahendus , &: volatilis faciendus,
homine eftiadeb, vt terra ipfius,hoc eft, vt nihil de ipfo , quod afccndar,
# .•i

r * :‘?i reliquum
i,
»4

■I, *•
V'’
—-
 T artar eis.
reliquum maneat. Huic liquori quanti­ nis & adm iniftrationis corutoytpu in
tatem dimidiam dc liquore dur-e gla­ hoc lib ello comprehenduntur. ■.
.Striox»
intUu* ciei adiice, & per (yringam adminiftra. «# ♦

nwtmmt Vlq; adeo enim fubtiliatur, vc in potio­ CCribcre quide nobis &: docere !pro-
Mcd
nibus penetrare non pofiir,fed cuolet,3£ lb^cIiuc'admodum& facile ellecjfi prae-
afccndat nec ddccndat. Optimum qui­ Ito otterrentur, qui eadem legerent 8C
dem Sc conucnicntiflimum cft,vt Rcgt- iritetligcrcc.Si cninrcu huius foculi Me­
I mc & balneum initi tuas, Jtcut diFlu e/l,8c dicis de vero Medicinqfundamento d:l-
c infuper proccfiiim Tartari peregrini in ferere lacagasjidcm fere agas, ac ii quon­
k
velica & renibus oblcrues. Sed id,quod dam calceos conficere doceas, qui rame
per lyringam inficitur,ncghgendum mi­ nec filum, nec modulum an ligneus fit, culi huius
rc*
nime cft.Hoc enim arcanum primarium nccaeramentum, quidfir,nouit. Cum p«*‘cbC
cft in lapide Tartareo cruoris natalis, i tali quodam quis de sute di fieret? qui ta­
Cura fe­ Sed porrb procefium quoque Sc ordi­ men nc prima quidpm principiardegu-
cundi
Tauut nem alium notate dc deftru&ionc v- ftauit/\Stc fi ego dico, Accipe hoc yfa c it/,
filiceti»
fcc.
niuicuiulquc Tartari filiceti, marmorei, tunc ignorant illi,quidnam hoc, quidue
5lC.' qualeS in renibus & vciica generant illud fit,quod facere debeant Hq?c vero
rur, quod , quxeunque aurum liquefa­ perifta firCt intclle&us, opificem ipfum
■
ciunt, Sc id in Rcfina foluunt, eadem e- i\iZ' artis indrumenta ignorare? Certe
t-i tiam omniahuiufmodi Tartarea genera non fecus res habet, ac fi numularium
i reducant ex coagulatione fuain lique- quis fc Venditet, & monetae imperitus opjto
t Aurum factionem' relkiitatis. Erfiverb multis fit.aut fi, qui permutandis &: vendendis mttru-
cium
I fine nor- probabile fiat, non nifi per corrofiua id equis negotiatur, non none equos. Su- !^nor«e
rofiuis
i (bJuuur. prxftari &: impetrari polle: n,ihi tamen bind£ tamen illi ipfi occulere hoc ioli- mrpc
i cerrum e d , noncorrofiua iola. aurum tantficribc, vt intcliigaris. Imo difeant
t reducere. Sunt enim alia quardameriarn ipfi dilcipuli,vt intclUganc. Vrrum qua?-
* fimplicia aurum folucr.ua,que tamen ex fb,horum feribo equidem :an ipla prin­
k Manna
clalic corrofiuorum minime funt. Huius cipia, dementa, fundamenta: An qua: ad
atratta cenfus eft Mavna extracta cx floribus. Ea h.ec conlequuntut? listequidem loquor
i* ciicuuu jn circulanoneni ditVir,' aurum redu- aclcnbo,qui ipla iam durmprincipia a£-
aurum
reduut. cit. Eodem'modo qucmuis enani tarra- Iccuci fiior,non tyronibus. Quod fiergd
lp
p. rum reducit, cuius generis fir,fifper fy- ivroCinia prima ignorant illi: quid cum
p
f
ringam adniiniftrctur. Rhombus omnis ipfis-explicanda arre proficias?..Bacca-
p inhoc firus cft,vt illaTai tarum repenar, hlureum efie, &: nihil imclligcrc: Ma-
attingat & comprchcndat.Pr.eccrca funt jnftrurrtdici, & nihil fcire: Oocborcm
& r
etiam efientia: vini Cincraia*, qua*ipfie iadrari,&tantiim opinari, id quidem ni­
\f quoque aurum in oleum candidum fol­ mis vile & euanidumcft.An libri vellri
fini ci* uunt. Etquanquam cius quidem aliquid vniuersu Medicina: fundamcnru conti­
* niusf
aurum iterum reduci pofiit, non omne : ea neat,nec nc, id ex vobis qurcro?Si omne
p> ScTana
r^Toi
rr»m1 tamen folutio {iifficit, nec in homine illud continent : nullius amplius indigi
» UuQ( iterum coagulatur.Ideo cum virtute ex-
edis cognofccndi.Sin minus, opus certe
purfiuatcmpcftiue ita agendumcib, vc cric,vt multo plura addifearis &: reneatis,
&
expellat lapidem,(olurum,dum in liqui­ quam afinos aut Camelos cquofuc ac
f. da refolutione adhuc pcrfilbir, fi quid Dromedarios ad vifitandos xgros aficc-
p
vero extra quidem hominem coagula­ dcrc. S i, medicina tora in vcftris libris
Kf tur, in luam vltiniam materiam ite­ comprehenfa eficr, a:gri de vobis nullas
i rum reducitur, parum refert. Sic ergb querelas fpargerenc.
iam Cura: Tartarorum •futficicntcr tra­ Hoc in libro folum Tartarum mihi Tarta.
dita: Sc comprehenfa: funt,modo medi­ explicandum propofui: quod dodnna
cus intelligcns & peritus (ic, non folum duplici confeci. Prima fuit de 7 artaro «KriBUS
receptorum fcnba, qui artificiololito pcrcgrtno-i vclut communiore. Altera de
‘ . . A l i

fuo, F i a t P o t u s , impolbtiras agat. Alio Tart&ro cruoris. Qua* mea Thcorica,ctfi

omnino fundamento ac artificio opus quidem noua &: peregrina vidcacuf: quo
crt, quam vc leribacur, F i a t R e c ip e , & tamen fundamento , qua experienti^,
d eco q u atu rfecu n d n m v ju m . quibus veritatis momeris mea lbbiliam
&demonftrem, ipfa 1itera accontcxt^-
cTV. ~x x Tl clare loquitur, Iccundum que tam m «i
Vbcrior declaratio & inftitutio prtparatio- quam veilra ‘iudicanda vobis defero.
Ee 4 Ncc
 %

D e M orbis
Nec puto quequam ita imperitu & igna­ 6c genuino fenfu intelligere. Planius au­
rum fore,qui ifta no intclligat.Ta plana tem vobis hunc librum declarare non Fiind
enim ac dilucida mea eft Thcorica , vt po(Tum, quam vt primb edilcatis vcftrx P10™»
vel a muto intelligi queat. Huic fubne- religionis,profcflionis&:facultatisrudi- 3. »
xui curas, (icut capituloru feries docet: meta,principia,Sc prima Elementa. Qui a
Et me quidc ipsu veftrq ruditatis piget, enim principia ignorat: quid is dc fine
qui ifta legitis,nec intclligitis,quac tame fciet, aut iis , quae principia confequun-
ad artem veftram pertinent. Vnus idem tur. Carnifex quidem Dodor breuem
ex Religione veftra, ex profertione ope- &amicamfvtfibifomniat)admonitio- G »t«i.
rctur.Quam verb probrofum Theologo nem ad me literis mifit,quibus explicat, d!mmf
futurum iit, (i Euangeliftas non legerit, quam reuerenter &: honefte tot hade-
aut de quonam Dauid locutus (it, igno- nus faeculis Medicina habita & culta fue- JJ*
raucrit? Quanto dedecori Iureconfulto rit, xquum ideo c(Te, ne illam tam con­
erit,fi Imperatoris poteftatcm, volunta­ tumeliose traduca, aut tottamque prx-
tem ac leges is non nouerit? Quae igno­ ftantes D odores, qui arte & honoribus
minia hominis Chriftiani fit, qui Chri- tamdiupraecelluerunt, temere fuggille.
ftianifmo fc addicat, &: Chriftianoru ar- Ego vero recordor ,confulem quendam
ticuloru imperit9fit?Nauci hi omnes ho­ in hac vel illa ciuitate maximx dignita­
mines funt, rei nulli idonei. Q u i verb tis ac aeftimationis fuific, & ab omnibus
volare auis poiTit, alis & pennis fuis or­ ccrtatim maximis honoribus cumula-
ba? Quifalutari D odor queat, qui fuis, tumtqui tamen tamdem ii\ crucem a&us
quibus euolet,alis inftru&us non fit?Ipfa fit. Idem euentus alios etiam primores
S. Scriptura etiam profitetur, Fidemfine manfit. Si ergo nihil litum eft in excel­
operibus mortua effe. An vero non mortuu lendo,fed in honefte faciendo:cur qux-
quoqi nome fit fmc operibus? Non mor­ (o non reprehendi debeat, qui is iada-
D utpei tuus fit Medicusfinc Mcdicma?N6 mor­ tu r, qui non eft? Et licet quidem igno­
pecu*
funt in tuus fit magifter fine artc<Vt duo perpe­ rantia id faciatmulla tamen fere igno­
rcboi
omni­
tuo iungantur & cohaereant, prouiden- rantia eft, quin eadem tandem conucr-
bus. tia Dei curauit: Fidem nempe & opera: tatur & patefeat. Et decuerat quidem,
Do&orcm &: dodrinam: Medicum &: fabrum illum ad me de E(fc,non dc Ha­
Medicinam:magiftrum & magifterium. beri feriptitafie. Infuper&aliusadme
Horum enim nullum per fe fine alio fcripfit, fabrum illum bonum effe Lati­
fubfiftit, fed vtraque perpetuo fefe con- num, ac elegantem Graecum. Sed quod
fcquuntur 6c cohaerent. V n d c re d e c - maxime neceffarium erat, omifit, nem­
tiam exclamatur: Va illi, quifolus esi. Is pe, bonum ipfum effe c.Medicum. Sit Or­
f i ceciderit, quis ipfum eriget ? Idem huc dinarius quidem. I nterim cum Ordina­
quoque quadrat: Vaenim Apofiolo, qui rius erte poftit intus, fo n s, cyaneus aut
nulla figna operatur. Va Medico, qui Medi­ viridis:tantifper mihi haec litcra mortua
cina caret. Vapugili^quigladium non habet. erit, dum certius quid cognofca. Quod
Va chrifiianOy qui operibus deflituitur. Cu hoc loco ingemino, vt fciatur deinceps,
ergo ipfius quoque Dei voluntas haec fit, Medicinam non eo modo docendam
vt nilul folitarium agat, fed duo perpe­ difccndamue effe, quo ha&enus id fa&u
tuo iungantur:id fedulo quiuis annite- eft: non ordinarie, fed athletice. Nam
tur, ne folus reperiatur. Solus enim hic cofli&us agitur. Hoc quiuis difcatq,
qui cadit, is iacet. Et ifta vobis hoc fine tcncatqj,opus & nome omnino coniun-
hic propono,ne folis vos vfqueadeo vnum gi ac cohaerere debere :ac integru mini­
fit is. Duo enim rem integrant, non vnu, me diuifum efTc. Et tantum quidem dc
duplex, non fimplex. Sic enim fiet, vt Tartaro ha&cnus.
mutuo colloqui poflimus,hoc eft,legere,

CONCLVSIO.
n Jc ergo tandem , Clementifiimi^cUmentes^dileEih &c. Domini & amici opera ea abfoU-
O ta fu n t , qua vobis , &c. fummd diligentia i*ngejla , bono ac candido animo dedicarevo-
lui: fubmifitfiimd reuertntid orans-iobtejlanfque, v t clementer placido^ vultu eademtcci-
pere-i fapropter charitatem Chriftianam typis in luccem edere dignemini. Nifienim illorum
publicatio per vefiras Celfit. & Clem. procuretur: pra Galeniflarum machinationib. HU lu­
cem nunquam videbunt. Primo quia norunt, hoc modo ijlorum ignorantiam detectum iri.
. Secundi
*'i
I4
II i..
s «i :
, ** »ir

J
I ■ * . v
 k

T artareis. 3 ?*
Secundo quajhtm dr prouentttm culinarium deinceps minutum iri.Tertibtfuia ferre non p o f
funty medicinam pajiim etiam apud vulgatiores innotefiere, ne quid hocpadfopriuatoipfo-
rum venatui decedat.Nec hoc interim cogjiunt\nlhiloniikits'tertosfore 'JMcdicos Dottores)
etfiquidem quiuis Medicus fiat. Omnino enim necef i t as pofceret, v t ejfent,qni aliis infit-
ttitionem (jr doctrinam impertirent eius M edicina , cuius 'quinis peritus cffe deberet. Etfi
enim medicamenta quidem apnd omnes fgros fm tfcire tamen debetis, ipfam experientiam
& ordinem non cuilibet cognitam (jr vernaculam ejfe. Quanquam (jrferre ego (jr optare
pojpm -, quemlibetfibi ipfi cujlodem exiflere.Qnod tame aliterprouidentia dikina dijpofuiti
(jrju ad on aviritim fua fingulis infudit & impertiait. Quibus verbis,Rcuerendiffjrc. Do~
m ini, hoc meum opus, hunc meum laborem vobis nJnice commen datum volo, In quofi quid
fors iricuidens (jr minus planum reperictur:id fi me certiorem feceritis^furnmdcura .& expli- 91lis
cationrplam jfim a a me prompti’ declarabitur. H/fce me vobis fubm ifijfuri* . commenda^
drojfeto. ' : • v '

ij. rtti 4*
f S.EQ V ITV R
l

Archiducatus C aryn thtjflatuu m te ff rifio^ quam pdft horurn librorum

#- '1 /1*
t\ .. dedicationem Theophrafto dederunt.

N O B I L I C L A R I S S I M O i
t ik '. 10

G f e L E B E R R I M O D O M. A V R E O L O
% it
T heophrasto H o t t e n h e i m i o - V t r i v s q j / e M e d i c i n .-e
D octori, Angulari noftro amico ac Domino.
■- j' . . , ... :Zi \ y* ,r>
’ Obilis, C tir ifr m tiD o m iq e ( f amice, d ilecle: officia nojlra acpropenfiefin-
gularis prim o tib i dicata fin t. Tres, tuos lib ro s, vnum de morbis T a rta-
reis:alterurn^rejfonftones.d‘ defenfiones quajdam: tertium ,Labyrinthum ^
in vn u m volum en abs te cougefios, (jr landdta huic Archiducatus C a -
rynthii prouincia,in cuius finguU rem honorem eofdcm conferipfijl^dedi­
cat os accepim us, legim us,ac contenta in iis e x ordine longo cognouimus.
T ib i ergo, pro ijio labore ac in d u jlr id , qua m u lti deinceps ii^ granif i m i morbi prauerti,ac
Janitos perfecta (a u xilia n te gratia-diuindjrccnperari poteriit ,cumprimis aut e pro am icdilld
dedicatione,diH a laudata prouinciafacid & exhib/td,hum aniter acfed u log ra tia s agimus:
fpem nobis indubitatam fac ientes,fore,ut laudata i f i a prouincia hunc tuum labor3 (jr a ffeilii
eo, quo decet modo,agnojcant .Q uod id en os q u oq fed u lo annitem ur.lnterim hum anitatis (jr
am icitia officia omnia tib i deferim us , f edido id operam d a tu r i, v t i fla tua ferip t a prim a
quartis occafione typis excufa lucem vid ea n t. Q u o d tib i pro nojlra propenfa (jr amica affe-
Ilione hifce ftgnificare voluim us. Dab. in Foro C la u d ii z . Septembr. A n . 38.
7 {,N.
Proceres Archiducatus Carynthij, quotquot Aulico ! t
hodierno conuentui interfuerunt. ,
I.itcrx figillis 14.0I3 (ignarae erant.

SECLVVNTVR

FRAGMENTA ; AD OPERVM m* t
.1
M E D I C O R VM T H E O P H R A S T I - TOMVM
fecundum appendenda. '
ERA G M E N T V M PA RA G R A N I THEOPHRASTI P A R A C E LSI.

Liber quatuor Columnarum iMedicinar.

♦ .

P Rv£ F A T 10.
V o d Philofophus fim , phia confiftit cognitio totius globuIi>
e,tiam extra vcftram Ly­ eaque per pra&icam. Philofophiacnim phiiofo-
ram , id fas quidem ac nihil eft aliud , quam praebea glo- ^
aequum, verumque eft. buli fcu fpharra:. Vbi verb praftica * f *
In hac enim Philofo- veftra? Pene s Ariftotelem & Socratem.
Philofophia

4
 3H F ragmenta M edic A
Philofophia docet virtutes Se pro­ que hic codio, quae praeparatio neaclta-
prietates terrenorum Se aqueorum 5e rialit. Q uid verp fulgetis vos Mpnfpcf- Medte:
. demonftrat id , quod nemo hominum fulani? vos Lipfenfcsf vos Viennenfe^? wi*.
vidit vnquam, rerram fcilicct Se aquam H u c, huc diucrtere cogemini, fciiu-
in fuo Elemento. Et vos dicitis, cognita ri nimirum, quid Philofophia fit, quid
vobis elementa elfc, quorum tamen ne Alchimia, quafue natura prxpatationcs
quidem principium nouiftis.Quanti ve­ inftituat,quoue modo fuos Alchimiftas
ro ftulti eritis in poftremis, cum tanto­ illa erudiat. Vbiiam vos reftitatis Apo-
pere. imperiti {icis in primis? De Philo­ thccarii Se fordidi codores? Dedecus cft
sophia itaque hoc tibi dico, quod , ficut Se ignominia, rem vcftram nihilcfte,
Philofophus in terra cl>, fic itidem Se in quam putam phantaliam ac nequitiam,
pbutdu- homine. Alius enim Philofophus eft ter- arti Medicinq vjiiuerfae aduerfam.Papx,
plex, U. 1
inc vnus» i x : alius aqua:: Se vtriqne tamen Philo­ (i tandem publicitus notorium fiat, qua-
Homo
duplex* fophus vnus funt. Similiter duo quoque tae carnificinae in deauratis vcftris pyxi­
vniut ta homines funt, Se vtrique tamen vna ta-
dic Phi' dibus ac coduris folemnibus condantur:
lolo*
phi^. tum Philofophia funt.Et fic nedum Me­ ecquis opprobrii veftri modus erit? Res
dicus adcft,fcd pars tantu Philofophix, tamen fub radium protrahenda eft om­
ad Medicum requifita. Tu ctfi quidem nino. Et licet duplo quidem pluresfcor-
Philofophus pradicus fis, Medicus ta­ piones meis'cibis inderctisivel (ic tamen
fxpcii
m tutor
men nondum es. Quilibet enim experi- in vobifmet ipfis, no'n iri m e, venenum
ron «ft mentator Philofophus cft pradicus,non- iftud operabitur. Se callidjtfvcftranqme-
non
Medi
cui. dum tamen Medicus. dacia confilia vos ipfos oppriment, vo-
Philcfo- Sic porro etiam de Afoonomia. Suu bilquc, non m ihi, ccruiccs frangent.
phi t e a * Philofophum habet ccclum,fuum etiam
litono A primo veftro edito feripto ad hoc
mivt dif< aer. ^Hi vocantur Aftronomi. Qui vero
feram.
praefens vfque momentum vcftrum ne­
■ circaterram Se aquam verfantur, dicun­ dum quifquara, quid Medicus fit,fciuit.
tur Philofoplii *. Se res vna e ft, Aftrono- Sciuiftis autem approbe^omnes,quid So-
mus Terrae & Philofophus Firmamenti. phifta fic. Et quod nouiftis,id pile tergi-
Vt ergo hic duo funt Aftronomi , qui a- uerfamini. Q uod non cftis, id vobis.ar-
ftrorum proprietates.Sc virtutes, adeo- rogatis. Medici non cftis. Eftis autem
'que Mannam Aeris cognouerunr.ita duo Sophiftae. Nouiftis enim' ac tcftamini
quoque funt in homine Medici,vnus qui iplimct, quod vel centum aegrotos non
firmamentum ipfius, alter qui chaos co- tradetis aliter, nifi per ignorantiam,fpe
liderat: Se tamen hi non funt Medici,fcd boni fucceffus:adcoquc compertum vo­
funt Philofoplii Se Aftronomi Microcof- bis cft, vniuerfam veftram do&rinam,
m i, velut in Elementis externis, ita et­ artem, dodoratum , librdfquc&c.tan­
iam in internis. Sic erg6 datur Aftrono- tum vobis induftrie impertire non polle,
mus Firmamenti, Se Aftronomus Phy­ vt vel minimum iudicium cum funda­
lleus, Se Aftronomia vna cft,vna cft Phi­ mento veritatis ex lotio ferre friatis.
lofophia. Medicus tamen nedum cftife- Quod fi hoc non poteftis,& iudicacis ta­
men tamen adeft, ex quo is cnafcitur. men : vos certe fophifticari nccelTarium
Vos vero ftolati &annulati Medici vn- eft. Videte vero quem cum honore
denam enati eftis?E,x bombis alinorum. quxftum culinarium vcftris dodricibus
Se ficubus equorum. augeatis. Certe nihilo arquis Se honc-
Medient Ex femine aut e ifto quomodo emer­ ftius, quam fcorta quacftum cumulant
v» exte-
mine
git Medicus? Hoc modo. Si femen, id lenarum. Is nimirum eft Medicus,qui
fuo fiat, cft , materia adiit , prqparari debet. Sed auxilii ferendi copiam habet, & morbos
a nullo praeparatur, praeterquam ab Al- vi expellere nouit ( de occidendo nihil
milqmd G^hmia. Haec non eft,quae docet codici- loquor ) ficut enim fecuri admota arbor
» nem te prarparationem, quam natura in certo Se indubitato fternitut: fic ceru
hominis commodum inftituit.Sic in hy- quoque Medicina eft in aegroto. Quod
pericone ea virtutes multas nouit- Qu,o- linee ego id pofiim: audader dicite,
ties vero alia virtus: toties alia praepara­ mcipfumquoque vobis peritioremMe-
tio. Hanc mandat lpfa Alchimiae, quali dicum no e (Te. Ita enim comparata me­
dicat: Ad hunc morbum hoc ita prepa- dicina e ft, vt non dubitando, fed vi ia-
ra: ad illum prarpara taliter. lamergo ftando, morbum exigat. Nihil imper-
exfurgit Medicus, Se .in Medicina, emi- fedu m , nihil dubium Deus condidit,
- ’ " ^ ^ p »-i 4ouit enim fundamentum} Se Icit, qualis vcftra ars eft. Is Medicus cft, ita
• ^

v < / t *

. •
»

Medi-

T o Ai i.
Medicus crefcic i (i ex Philofophia, A-
ftronomia i c Alchimia prodeat. Quod
quia inculco,&: allego, ac fuper hoc fiin-
damencum, meam Medicinam exftruo:
ideo mc membrum Medicinae fpurium,*
ac haereticum, (cdu&oremque crimina­
mini. Cum vero teftimoniis ipforummec
mendacium veftrorum feriptorum, Aui-
Gftl. &
Auicena cennx & Galeni flagellemini: an ob id
tuitur.
veftra latrocinia mc opprimant? Imo flo­
rebo equidem , etiam tum , cum arefa-
Gtx fici maledictionem vos perpefluri e-
ritis. Securis enim iam admota arbori
eft: nec coelum Tuum ipfius malum por-
rb videre fuftinet,verum fuos fibi Aftro-
nomos deinceps creabit, & terra fuos
Philofophos producet, ipfumque ade6
Naturae Lumen fiios Alchimiftas progi­
gnet. Hi rerum potiti, vos cum fuper-
bis & cincinnatis veftris vxoribus uixca
canicidas locabunt. H u i, quam iufte, o
lafciux ac faftuofx L u p x ! Omne per
fraudem partum bonum , luxurie ifta. i-
terum perditum diffluet. V x vobis,fi la­
pis molaris de collis veftris fufpendacur*
Quam grauiter enim tunc expiaturi eri­
I\V tis lautulas veftrascupedias, luciolos ni­
mirum, & ‘Maluaticum: item fericeas
1» & auratas tum riculas tum fpiras(Hoc
nimirum modo diabolus fuos educat ,*
tales eosefle requirit, vt per faItum ni­
mirum ipforum, de artis probitate pu­
blice conftet.Nulla etenim ars proba per
huiufmodi luxuriem, bona lucratur.Ni-
hil metuo, quin Do&ores iftos crepita-
rios, pedicularios ac fci&ores exfeinda.
it*1 Serpentes potius venenatos oculos
\W Dorninx D odricis tim eo, cuius lineua
inftar ferpentis fibilat. Ad cloacas apa­
ge iftas, non ad mc.
Iam fi fanatio Medicum facit, aded­
i s ot. »• que lpfum opus dodorem creat ac Ma-
giftrum, non Imperatoria Maieftas ac
Papalis (anditas, non Decanus : fcicrn
dum vobis certe eft, quod huiufmodi fa­
natio ex longe alio fundameto ordiatur,
quam quod vos in veftris Academiis ia-
JjjJ; datis.Etcurvos faniores conuitium mi-
E? vi* ^ uc Gallica f^nbendi dicitis,& me
aliud nihil feire nugamini ? An vero id
tenue ac contemnendum eft, fi quis ma­
ximum , malignifiimiimque ac late difi-
pcrliflimum morbum, de quo prior ne­
mo commentatus eft, defcnbat? Ex hoc
opere mihi pocius honorem collarum iri
fperaueram. Quanquara vc a vobis lau­
darer, nunquam magnopere expetiue-
riro. Laudarer enim laltem ab impofto-
X
I r '
ribus , quorum kus cruce rependi rlc-
bcat.
Dum de puftulis curandis fcripfi, fi-
mulac vna £onplcxus fum Cxfares, Pa­
pas ,’ Reges,Principes, Proceres, Nobi­
les , C iues; rufticos, viros ,focminas
iuuenes, fenes, credibilia &: incredibi­
lia : vt nimirum inde viderent Sc cogno-
foerent vniuevfi ingentia naturx myftc-
ria , ac ftupenda arcana, que Deus cle­
menter nobis intpcrciuit. Iam li hoc fi­
ne donum illud aflecutus fum, vt DeuS
in fuis (non meis) operibus glorificetur:
artemque conquifiui a Saracenis,Turcis,
Barbaris, Tartaris, Germanis & Italis :
tunc vos me nomine Medici indignum
effe clamitatis, quandoquidem nihil a-
Hud, quam fcabiem Veneream curare
poflim: cum tamen eo ipfo feripto com-
monftrem, quod cum omnibus veftris
artibus ac fcientiis puri puti ftulti ac im-
poftores fitis. Nec enim morbum vnura
(altem meo inftituto includo : fed quic-
quid morbofum exiftit. Qudd li ergb
morbos in vniucrfum omnes chirurgiae
comprehendo, nullo quoque exclufo:
an id vobis nihili fit ? Quantx inciuilita- ♦
tis eft id , aut dicam malitix, quod,cum
videatis, Bcanifmum vcftrum nec The­
ologis , nec luridis,* nec Linguiftis, nec
Poetis, nec vili profe/Iioni probari, ne
lic tamen vofmct ipfosintus accuratius
xftimetis ,* fed porrb probrum vcftrum
%
I*
accumulare pertinacius pergatis? Tum
verb demum probrorum vcftrum lerna
effundetur,* fi produdurus in lucem fum
illa, dc quibus nondum^fomniacis. Nec
enim veftras falcem nequitias ibi flagel­
laturus fum , fcd infupet* etiam feria cc- i-
fura torquebo nouos illos & mendaces
M edicos, qui demum enafoentur. Nam’
intricofis illis ineptiis fefe exercebunt
non fegniter.
Vtut verb ifta habeant, ante omnia*
cauete vobis ab auditoribus illis, quos
Bafilcx reliqui ,* qui plumas de mea tu­
nica legerunt,qui calefecerunt mihi vri-
n as, qui mihi vitro arriferunt, ac blan­
diti alTedatique fiimy veluci catelli hero*
faciunt. Hi enim fimccrunrquc nebulo-
nes omnium maximi, impoftoribus o-
mnibus & nouitiis medicis longe fupe-
fiores. Monitos ergb vos omnes volo,
vc venenum ipforum cauearis. Quod ex
me habent, de ifto fibi gloriam ftruunt,
fi bene fuccedat. Sed itti nimis prxeo-
ci fugi fcholam deferuerunc : & ficuc
fur 9 mane fefe e dom o abripit pnus
uanf
 Fragmenta M edica.
quam homines furgant, (ic ipfi quoque odiofo clangore tueri qu^rit. Vos in vc-
prxjnaturius cffugitaucrunc, nec honc- ftris defendendis idem aemulamini. Ca-
ThCQ fti fui difceffus teftimonium moraci funt. dauer quidem non impigre ac inltrenuc
pUraftus Vos ex genimine viperarum eftis,ncc tueri vultis: fed id tamen exvobifmer
uctiatu» venenum veftrum occulitis. Q u o d ,v - nimis late olet. Vere ad vos intendit di-
n«voca* bicunque poteftis, nulla dilatione eftu- gitum Chriftus, de Pharifxis quando di-
caco.& Itaque cx ingenio Lcuiathan mc xit, Vos fepulcra ornatisdefun&orum.
phnftu» odiftis. Cum prxfidium vobis adelu- N am & vefter coptus ac ornatus omnis
dendum mc non promptum cfTec aliud, nihili cft. Vtcunque enim vos fubtiles,
ex me Luthcrum fcciftis. Heus vos, Lu- difcrcdfquc ac humanos, pi&ofque prz-
* therus non fum, fnm Thcophraftus,que ftctis,Ncquam tamen intus ira occultari
Balilc^ Cacophraftum vocabis,quod fa- non poteft, quin exhalante foetorc pro­
cere folent N. St F. An me vero putatis dat feipfum. Tyrones vos vocaui equi-
tantutn e(Te Luthcrum?Qui praeterquam dem pharmacopocorum. Id verum eft.
quod alias etiam Chriftianus fum,'pri- Sicur enim tyrones rogant, Domine,
uatim infuper officio longe grauiorite quid hoc eft,quod nomen habct?itaho-
fubhmiori quam Apoftoli donatus (hoc rum exemplo vos quoque dicitis Quado
phT.h<»« cft Medicina,Philoibphia, Aftrorfomia, veruirmc id cft? De hoc multa legi: fed
ii«0La Alchimiaque inftru&us,) viuo : St non per Deum id non noueiam. Sic ergo
•ft- plusipfo Luthero fum? Imo St huic&; ipfafeifeitatio veftra vos tyrones ellc
vobis negotium ego facetiam. Non nef- (faluo veftro honore domini Do&orcs)
cius e s, me Luthero res fuas relinquere, prodic. Quod fi feplafiarius iterum ro-
Meas autem iple vicilfim tuebor. Nec get: Excellens Domine Do&or, an non
enim is meorum calceorum vinculum nouifti hoc:cunccu Domine Do&or re-
vcl minimum foluee. Cur autem id fa- fpondes, per Deum non noui. Hoc per
citis? Ideo nimirum, fperatis Lutherum Deum verum eft. Sic ergo publice pi-
concrematum iri. Ideo St Thcophra- d i St fucari moriones cftis ae fatui. An
ftum idem fatum manere perfuafum ha-' vero id probro vobis fic, fi feplafiarius,
betis. Q uare, veftram fimplicitatem qui beanus eft, St cornutus, imo nihil,
cumprimis prodidiftis, quod nefeiatis, vos dominos Dodorcs informare &dc-
quo fato.Theophraftus obiturus, aut ad* cere cogitur? Is verb imperitus cyro non
quidnam is prardeftinatus fic: nimirum fic, qui rem propriam, quam manibus
non ad ignem, non ad voluntatem ac gerit, non. nouic, non tenet? Iudicium
Theo. poftulatum veftrum, fed morietur is ea de vobis ipfi facite,
phtaiiu* morte, quam fibi ipfemec elegit. Hoc Quod vero non vr ipfi condudu pu-
rootteo. fatoTheophraftusoccumbet. Bcatictc- blico in aulis Principum &:ciuitacibus
ci. nim funt illi, qui mortem fibi fuam de- meream:ob id mihi plus cura: incumbit,
ligunt. Pudor vobis admodum necefla- Ipfi enim vt moriones St calcfadores a-
rius cft, quod mc Lutherum vocetis,cui lii condudi funt. Tales etiam funt iura-
omnium maximi ac plurimi nequam in- ti Chirurgia: Magiftri Norimbergici,qui
fefti funt. Sic vos St mihi. Sed pro ioco (gratia diuina) numero quaterniccnfen-
adducendo noua me ifta appellatione tur. Imo condudi ftipendio moriones
falutatum voluiftis. Exitus tamen ifta funt,quos impoftores quxfo fcduloc-
multocertiusreftabitur,quamiamfpe- uitace. Vi enim impofturas fuasobcnh
ratis. Mihi vos carpere, exagitare &: pi- dunt hominibus, qua in rc promotione
pulo differre per omnia integrum eft. St tutela vtuntur Principum, regionum,
Tudor enim a vobis fum, quam putatis, duitatum. Bellum vero duitatis id or-
qui nihil nouiftis. Tutus a vobis fum,ni- namentum cft, fi quatuor iuratos impo-
hil vel dum expertis, ‘atque vix dignis, ftores alat, qui concepto voto fe obftrin-
qui cum canibus confidcatis. Quod fi gant, quod nihil aliud, quam fraudes
Mediolanum fuorum hoftium aded fe- St impofturasfadurifint. Eodem modo
eurumeffet,ac ego vcftri: certe nec Hcl- etiam Domini D odores iuramentoad
uetiis nec militibus aliis feriptis opus fimiles fraudes faciendasobligacur,quod
haberet. Nec enim vos Aftronomiaut in fuum commodum vrinas fpedaturi
Philolbphi cftis , verum nugatores; ncc fia t, quantum quidem in Acadcmiis di-
magis vobis facultas veftra conucnit, diccrinr. Quam iniqua vero illa Magi-
quam rabula: iura, cuius res omnis puti- ftracus fimpheitas eft,quod homines hos
da St fragilis eft, quam folo garritu St ad iuramentum adftringat, quos tamen
iuramenti
 V
T om i
iuramenti tenaces non efle pofle probe
exploratum habet ? Nec enim obartem
fuam qujfquam iuramento vinciri aut o-
bligari debet. Prxtcrea,cum iidem,quid
ars fit, nondum n6rint: quomodb q-ux-
fo arti ingenue exercenda? nuncupatum
votum dabunt. Q uom odo, quod op­
timum fit, fub iuramenti fidem tcftabu-
tur.? Nam quid optimum in medicina
fit, neclcnatus, nec principes norunt.
Q uid ergo iuret is , qui venenum illico
t e fel optima iurat? Nec enim is ifta in-
telligit, quem tamen vos interim iura­
mento alligatis. Artem potius t e dodri-
nam eorum iudicatc , nec tam prompte
I
cuiuisftulto iurametum imponite. Por­
► . tandis enim illiiuramentisafliicti fune,
h veluti afini laccis. An vero id non re­
i prehendendum in Magiftratu fit* quod,
etfi videant quidem, fuos poliatros in
X lotio iudicandoomninb imperitos elTe,
s. eos tamen nihilominus ad prouinciam
It hanc dextrd adminiftrandam impolito
iuramento arde follicicenc? Et licet fuis
a (
3-1 digitis quidenj n6rint melius, qubd fuis
illi remediis inultb plurcs contractos
•
cncdos, quam U nos faciant, aut eripi­
ant : cogunt tamen e o s, vt iurent, fc lu u
tt: officium fideliter t e fine fraude admi-
10, niftrare velle. An vero hoc probe con-
i fultum fit? Simili iuramenro oneratis e-
D0 tiam hofpitalia,ac mifcllos homines la­
trociniis veftris excoriatis. Quis vero
id voto fado aftringerc fe poteft ad lcdulo
exequendum id , quod nefeit ? Hoc in­
terim prxtextu, quicquid fraudis te ma­
leficii committitur, id prxtenro iurame-
to vniuerfum exculatur, ac probe om-
cdr / niaconfeda data funt: p o lir i enim Do­
w mini ad hoc ipfos conduxerunt. Q u id ve ro
hoc tandem iuramenti eft prxpoftcri?
Certe leue hoc non eft, quodxgrotis,
pauperibus fimul ac diuiribus nobilibus
ac ignobilibus pretexto iuramento tam
illiberalem fucum facitis, vt putent me­
ra Euangelia illa e{Te,qux iuramento ve-
llro attcftamini. Morem ergo hunc pra-
uum antiquate* t e facite , vt per prxfti-
tumillorum iuramentumSc veftrum co-
dudum publicum fimpliciorum nemo
deinceps fupplantetur. Conlcicntiasvc-
ftras pulfate, 6 proceres t e magifttatus,
te fimplicis plebcculx candidam fidu­
ciam xftimate, que plus non poteft,qua
credere , eo s, qui in condudu funt, o-
mniaqu^m rcdiifimc adminiftrare.Co-
gitate,dc Medicina nemine iurarc pofTc:
» I
II- , , ? ? 7
t e hicveftrarh fimplicitatcm nimis ma-
riifcltam efle. Cauetc falfum iuramen-
rum,& deceptorium codudum. Paroire
fimplicionbus .• te confcientias veftras
faluatc, nihil attendentes vel ad amici­
tias , vel gratiam t e c . adulationemue
ti t e c . nec ita leuiter iuramentunl
decernite : Expendite potius , quan-
periuriuni periculi fit, quanta: labis fit,
teftari de re non intclleda. Quali vero
id faris fici fi dicatur: Bene fecit, nani
meis Dominis iuramentum dedit te c .
V x autem vobis iuratoribus. Mihiauce
Magiftratuso h o c , quicquid admoni­
tionis eft, vitio minime dabit, fed gra­
to animo acceptabit potius, quod de-
monftrem,qux hactenus is nondum in­
tellexit, Adtoque operam haudfcgne
dabit, ne limplicicres deinceps per iftas’
impofturas decipiantur : feriamque co­
gitationem tandem fufcipiec, de Jcuira-
te illa reprimenda, qu^ bafnn fuam’ ha­
bet infucili mendacium Medicorumco-
fcientii , te m alcdidi maetriciaquc
ipforum Medicina. Annuo ftipendio
accepto haud perplexare illi lurarent,
omnia in vniuerfum vera te reda efle,
qu^ tamen fcirent efle omnium fallifli-
nia te putidiffima. Et hilce omnibus iu­
ramentum deinceps minime imponite :
fed in re tam ardua difcrimcn perfona-
rum habete. Hi enim limilcs fimt infti-
4
torum in foro.Scd cogccur hi mecum de
prxmio curfum certare tande. Et in me
quidem quantum eft, faxo, vt luas inun-
diones, fuffitus, lignum,lotiones,fedio-
nes, cauteria te c . auc tandem omittant,
aut cum ipfismale pereant. Q uodliau­
tem omninb de leruandis vndionibus
contendant ragite,inungantur ipfimet,vC
dodrina*& labor in iploru caput couer-
tajtur.Hoc enim illi femper ac aflidu& in­
geminant, inundiones iftas nulli dolere,
&: xgrum a periculo fecurum cfle.Quod
fi ergo eas experiantur ipfimcr, tum de­
mum fcntient,qu^ onera xgtorum dor-
lis impofuerint. Suum Hxrcticum,fuunt
Lutheru t e c . me illi criminantur. Si vos
iuftieftiSjpvoditc.Ncc enim vos irritado
dcfiftam equidem, donec in radium te­
nebriones protraxero. Hunc faltum me-
ciun vel inuiti faltarc cogemini. An vero
Cacophraftus ego vobis non latis lum ?
Pcierauerim equidem, nili calceorum
meorum corrigia d o d io r& pentiorfic
veftris vniueriisprxceptoribus Galeno,
Auicenna te c . adeoque omnibus etiam ♦a
' Ff Acadtniiis'
 i

3^8 Fragment a M edica

Academi is. Id (i vos non creditis: v- eo xgru'prxcipitaftis, vt fanari nequean
tramque curam libella; imponite, & Quomodo enim quod morci vicinum
0
vtranam praeponderet,ha^id tarde vide­ eft, per naturam reftitui poflit?Quoties
bitis. Quae vero tandem nugatorum autem hanc veftram culpam mihi im­
Dodorum iftorum peritia eft ? Quoue pingere annifi cftis ? Sic 8c hoc vobis
veftris praeceptoribus ornamento elbis? femper in ore eft , nec Theopbraftum
Hora? equidem illi iam introitum facia, quidem ipfum, hunc illymuc reftitucre
qua vos permingant canes, &: pueri in poflc. Grana vobis autem domini Do-
plateis (edentur,ftulci,ftulti, fubinde in­ d o res, qui tam flagitiose per inunctio­
clamitantes. Quin &: boc equidem ac- nes,fumigationes , veficat iones, Tectio­
curauero, vt tandem aliquando dc faci­ nes,vftiones , lociones , ligationes &c.
noribus veftris, ac latrociniis feriam ra- miferum aegrum perdidiftis. Quis enim
tionem reddere cogamini. Ecquid pla­ tantam hydrargyri molem extrahere
cet hic vobis vefter Cacophraftus?3ono poftir, quantam vos vnguentis & fuffiti-
autem aufpicio rem hanc o cco ep it oc­ bus veftris ingcriris?Hic fexies inundus
coepi ita , vt finem non fit habitura. eft, ifte decies, ille vigefies: hic toties
Veftra autem nec confiftet, nec ad fi­ fuffitus eft: ifte toties lotus eft-.illi toties
nem durabit. Et vobis adeo exquifite cura ligni adhibita eft; adedque in hunc
quidem intendentur fidicule,vt tandem impuhftis hydrargyri H>j. in alium U>ij,
vofmer ipfi cum veftris libris, iniundio- in tertium tb iiij. Qux veftra omnia fla-
nibus,futfuibus, lignis &: aquis ad vni- gitia quis quxlo vbiuis emendare poilic?
uerforum fpcdaculum, in vacuo acre Er tamen vobis folatio eft hoc,quod
penfiles futuri litis. Ne gloriemini,vos dicere licear: Ho ho, nec Thcophraftus
Patrem Galenum, Auicennam &c. pro aegrum fanare nouit. litam ver6 pollu­
vobis facientes habere. Ne iadecis, tionem veftram ac commaculationem
confuetudincm veftram iam longis a fe­ quis eluere poilitnifi Carnifex? Is ipfc
culis dedudam cfle , adedque vel in vos fumigare & inungere debebat. Qua
pofterum diutiflime florentem & vege­ gratum hoc vobis futurum fit, fi flagitia
tam futuram : modo interim nemo a veftra &: facinora imputari mihiintclli-
Theophrafto, cuius feda, fuperuenien- gatis?Scd ita veftrummet malum prodi­
te veftra, omnino ac funditus peritura cis. Cum ergo pemouerim, vos nihil
fit,fe irritari patiatur. Contra praedico nili vndores lignatios Dodorcs age­
equidem vobis, ccelum ipfum iam Me­ re .* cur quxfo vos metuam. Certo mihi
dicum efie,a quo exolcra veftra confuc- compertum eft , quod tine ligno nec
tudo exterminabitur, veraeqj ac genuinae D odores v o s, nec Academiae veftra;
artes,vt Philofophia,Aftronomia,& AU omnes,quicquam vnquam prxftare pof-
\
chimia inquirentur &: proferentur,ac cx titis. Q\iicquid enim vel difeatis, vel
Magis Gabalifquc ( quae vobis diludio ftudcacis, vel legatis: tandem tamen li­
funr) veritas fub Solem protrahetur,S c gnum vnicum, extremum vcftrumafy-
vobifcum vcftrx ineptiae in lacum Alati lum eft. Tantumne vero temporis ve-
effundentur &: mergentur, ne cas dcin2- ftrx rcucrentix ad difeendum lignum
ceps vnquam vel Sol vel Luna vllumuc opus eft? Ecquando aurem pergetis ad
aftrum aliud afpiciat, fed cum omnino puftulas radvifeum ? ad cortices? Iam
proicdx in locum finc,vbi nec ipfa terra anni funt quindecim Sc plures, quod in
cas accipere pollic. Vbi ergo tum tem­ difeendo ligno defudaftis. Quis ftudij
poris veftra conluerudo erit? Vbi veftra huius erit finis ? Et tamen intenm vtili-
domina D odrix quxftum culinarium catis ne quidem ramentum vnum com-
accipiet ? In Cruce nimirum,ad quam prehcndiftis. Quando autumnus vefter
genuina huiufmodi plura congregantur. erir,vt frudtus veftri maturefeant? Phui,
O vx tibi Domina Magiftra. ad tantum probrum quod non crubdci-
Quam lubenter , quod vobis toties cis,quod fabri iam ac omnes ruftici no-
obiicio, vos mihi quoque impingeretis, rinc, fine ope ligni vos totosftulcoseflc.
vt dicatis, mcipfum quoque non minus Vae arti vcftrx i Haec enim fi in Acade-
vobis,xgros perdere ? Ncutiquam nullo miis difeitis : fcholx certe triuiales iis
modo. Imo, quos vos perdidiftis, hos mulco potiores fune. Vcftrae tamen
equidem reftituendos lufcipio. Si non naturae' cum caprarum ingenio con­
•^
cx fpefuccedit, caufavcftraeaeft,qui venit. Hae* arrodunt fumma quoque
%
fcandunt

♦
 T OMI
fcandunt fublimiiis , co cerebrum
ipforum dodius cuadit. Infima putant
venena efTe: & ignorant, fuperms non
magis qua inferius folia vigere.Cur enim
folium fuperius inferiore fapidius vel
melius fit? Nihil eft. Cur ergo ichokc
altiores quoque inferioribus meliores
funt? Nihil eft. Fraudes vbiuis di fccrc
potes : probitatem autem in fcholis tan­
tum infimis. In fcholis enim fuperiori-
bus potentes tantum fedent, quibus ve­
ritas pudori & rubori cft. Inferiores au­
tem fcholx veritatem ipfam auidius co-
plcduntur. Tu ergb Domine D odor
Crepitator quid in fublimi facis? Nimi­
rum telas aranearum captas, quibus ar­
tem tuam obfignes.
Quod li ergo iam D odores vos Li­
gnarii, Tubingx, H cidclbergx, Vien­
na: , Lipfix, Ingolftadii, &c. crefcitis :
licebit vtique mihi vobifeum iocari &:
colludere. Lignum enim durum eft,nec
prompte fcinditur: nccadiacula faci­
enda idoneum eft. Terribilis tamen ex
eo fieri apte poteft pro vobis : pro aegris
autem, Dilexi Domine animammeam. Ia
ver6 (crio vobifeum hoc penlkare debe­
batis, ne vobis ipfis terribilem ic e r e ­
tis, fcd potius xgris. Qui fibimet ipli de
aliis Encxnia fa c it: is falfus cft- Encx-
nia debenr c(Te cius i cuius funt, templi
fcilicct, non rufticorum. Sic & cum ae­
grotis. Sanitas, ac gaudium, & lubila-
tc, debebat efTe horum, non vcftrum.
Vos tamen vobifmet id arrogatis , &
fruimini indulgentiis more rufticorum,
qui indulgentias ex templo auferunt,ipfi
fibi rcfcruanres nullas. Sacrificus nem­
pe indulgentias diftribuit fe neglE
git.Sic vos etiam xgris indulgentias im­
pertiri debebatis, vt fanefeerent: cum
* \ tamen ccontra vcfttis illi litare culinis
cogantur, vofque adeo faltetis , illi plo­
rantibus. Sed h^c fic abeant.
TheopL,
4od ioa
Sed ad propoficum meum vrgendum
inbui hoc addo. Cum tria omnino fint qui­
tuitur.
bus dodrinam meam fijpcrinftruain ,
fcilicet Philofophia, Aftronomia, &:
*
Alchimia : porrd dc his cradaturus tri­
bus fum, vobifquc explicaturus, quo-
mod6illa rata, adeoque exim ovfquc
( fundamento explorata habeam, vt ab
\
illis dimoucri & .dciici nullo modo poi-
iim. Huic meo fundamento mordicus
adhxrebo, vofque per lftud c b redigam,
vtaporcis incerno mifer^volutemini.
Et cum inucnriones omnino nouas, lc-
If.
dis vniuctfis fpretis & abdicatis, addu­
cam , nouamquc monarchiam confti-
tuam : vniuerios ledorcs ferib rogatos
Volo, ne pr^cipitantius & incogican-
tius iudicium ferant, fedipfa volumina
ihex Philofophix , Aftronomix & Al-
chimix fedulo perlegant. Quibus ledis
intcllcdis, meorum librorum trada-
tus illos vobis expediam, quos intcllc-
d u nimihm difficiles vobis efTe arbi­
tramini : nempe tradat : de Ligno, de
Impollutis lib. 3. Hofpitalis lib. 1. cra-
datus quatuor: de caufa & origine luis
Gallica? lib. 8. In quibus cumdiffcn-
tanex opiniones declarandx fint,ex vfu
omninb erit, dcfcribi Medicos,quomo­
do inter fe illi diuifi fint : quo fado li­
brum de luc Gallica finiam, & ad mor­
bos alios explicandos me conuertam,
modo Deus mihi auxilio fuo pi-xfto fit,
qm preces exaudit omnium ad fe cla­
mantium,qui Medicum etiam ipfc crea-
u it, non fblum eius carnem, led etiam
fanationem per ipfum faciendam, cui
gratiam fuam offert. Quam quidem nul-
lioffert, nifi pulfanci 6C petenti: Vale.
In Bcritzhaufen.
Quandoquidem crg6 in Philofophia ' condit Homo
Medicinx fundamentum confiftat: hanc ex aqua,
terra t c
tali collatione fa d i deinceps cognolce- minexa»
libua.
mus. Primb autem fciendum eft, homi­ ♦ «
nem ipfum non minus ac globulus exte­
rior, Aquam ac Terram cum minera­
libus, &c, in fefc continere. Pacet ergb,
inde morborum cognitionem a nobis
Morbi
petendam effc, ita vt vere dicere poffi- vnde co-
mus, morbum hunc efTe Arfcnicalem, g.iofccn-«li.
illum efle Aluminofum.
Cum momenti inultum pofitum fifin
cognitione morbi : tantundem etiam
pofitum erit in notitia proprietatum il­
lius. Quod autem hadenus creditum resHumo­ tv
fit, xgrotos effe qualificandos, hoc cft, xaotur.
cholerifandos, melancholifandos,phle-
gmatifandos & fanguinandos, &c. quafi
ex horum quatuor notitia emergat co­
gnitio eorum omnino , qux inde exor­
ta iunt» id iam merum mendacium eft. Humo­
Nec enim hoc fundamentum Phyficum res quis
affeuera-
eft aut Philofophicum , fed potius fana- ucm pri­
mum*
ticum.Nullus cnirn vfpiam Philofophus
iftorum phantafmatum mcminitrfed in-
uexerunt hos errores M edici, qui a fii-
pientia narurx dcfciuctunt. Quorum
infaniam, ne viderent profcfTores acu­
tiores , quatuor humores illi commen­
ti funt, ac Philofophia feccfferunt,ficut.
Ff 1 canicida
 $40 Fragmenta M edica.
canicidaaciuibus. - - Primum, hallucinati funt Tneo,quod
Phtfof. Cum ergo genuina Philofophia hic ex terra mineralia omnia produxerunt.<
quili tu*
dac. proponenda iit: ea hoc modo omnino Quod falfum eft.Mineralia enim in ter- »««*.
proponi debet, ve tradet de ortu &cau- ra quidem funr,fed iunt abaqua.Prxte- aquael
.(is. omnium retura, naturalium. In quo rea obliti fune cerrx,in gencrarione gra-
rhombo fi illa non vertatur ? tota futilis fainis &: arborum. Sic etiam falfampo-
Vhilof
VCICtUiU Scinaniscft. Veteres autem Philofophi fuerunt generationem pluuias, tonitrus,
quaiii inulta tradiderunt, quae pro philofophi- &c. 'cognitionem enim quatuor Ele­
cis omnino habita fuerunt, ctfi nihil mentorum pro matre non . oblerua-
I

minus quam veram Philoibphiam redo­ runt.

lerent. Horum iraque philofophia im­ . Cum ergb certis tc euidentibus erro- ?Mor».
primis? cum confccucis erroribus exa­ ribus implicati fuerint, ommfque Ari- jjjjj
minanda eft, ancequim noftrac Philolo- ftotelis de mineralibus dodrina,& qux- jjj"
phiae initium demus. !' •• cunque de meteoris tradita funt falfa
•' Philofophus nafcirur duobus modis: appareant: nccefle etiam erit corruere,
vnusex cocio: alter ex terra: hoc eft, ex quicquid fuper fundamentum hoc ex-
Philol Iph^raFirmamcnti, per quam imclligc* ft ruitur, qualis eft Dodrina Ariilorelis,
quid & Aerem & Ignem , &c.cx Globulo terraf, Auiccnna:, Albcrti,Thoma:,&c. dicen­
«juidA
tiono* per quem intellige terram & aquam. In tium , quod D e Terra pura #onjia t lajnf,
IDUS.
vtriufquc ergo deferibendi natura pc- &'•
ticus cfTcdebet Et tamen vna tantum eft /Equo animo ferte, quod dicam, illa
Philofophia:alccr camceft Philoibphus? falfa cifc. Falfi mim funt vniuerfa, qux
alter Aftronomus. de rebus,ediderunt naturalibus. Jd
Dc hac Philofophia exemplum de­ quod ex confiderato ipforum funda­
mus. Ipfa dc duobus tradat. Qua: terra mento patet., Quod ii ex me rogetis,an
dat, vocantur mineralia, fub quo conti­ nouam equidem Philofophiam condere
nentur mineralia & frudus. Quae coelu &c inuchere velim.?R.efpondeo,me velle,
'■ dac,ea continentur fub aeris &cignis effc- imb hoc vnum agere. Ludam enim ad-
«.u t«n dibus. Dc Terra autem promuntur mi- ucrius mendacium inibo, 6c meteon-
nera lia, metalla, frudus. A Coelo veniunt cam nouam tanta perfpicrfitateconlh-
ferat. chaos, id cft,pluuia & impreiliones. :: tuam , vt hxc Arittorelis &: iplius fe-
JPhilof.
In horum vtroq; duplicem Philofo- quacium feripta deinceps non nili inha­
eft du­ phum cognofcirc:vnurn, qui rei incre­ ris locum inuentura (int. Dciiciencur
plex.
mentum confideret, alterum qui ciufde enim de throno illi omnes, & cum his
naturamiconccmplerur. Etvtcrq» vnus vna vos etiam. Etii enim vei duplo gra-
•>t *. tamen eft Philofophus,non duo. Sic hoc uius Sc magnificentius per placeas m-
fit in globulo terra: ab e o , qui nouit ge­ <cedatis , propalam tamen cbuccina-
nerationem mineralium, metallorum, bicur,veftram omnem Medicinam ac
arborum, &c. &c deinde lpforum natu­ Philofophiam aliud nihil quicquam
ram vtnnq ,&c.Sic alter de cocio nouit, efTe , quam nequitiam velatam , &
Ijuid in coelo generetur, veluti pluuiae, facultatem vmbratilcm , ad deci­
grandines,pruiru^,&c< quid item aftra piendos homines improbe excogita­
imprimant, pro parte vna: pro altera, tam.
qua: horum natura, conditio &cproprie­ Quantopere vero hoc. vos vtet,
tas fit.Ita Philolophus integratur. quod Philofophiam vcftram in caenum
Vet.Phi Veteres a.Philofophi fcripferunc qui­ ac lutum proculcem ? Sed & vos ipfi in
Uifopht dem de terra aqua, oCharuna naturis: idem volutabrum deturbabimini, &
uxScor
iplarum tamen generationes ciim non cum porcis ibi natabitis. O quantum
intelligerent > omiferunt, Vnde colligi id ignominia: erit. Magiftrum Iohan-
poteft, ipfos naturae experientiam non nem hadenus in Academiis prarlegilfc
admodum magnam habuifle. Hac nor­ auditoribus de Meteoris, de Generatio­
ma con(crrp(crunt librum Metcororu, nibus , de Coelo & Mundo, &cc. Sc iam
tradentes dc ortu pluuiac &C tonitrus: palam fieri, M. Iohannem ftulcum elfe,
&c. Ipfbrum autem naturam obliti iunt. & .non nifi meras nugas ac mendacia
Ett^quo, illos non incelicxifle e a , de didicaffe ? Pudeat itaque vos , quod
quibus commentati funt , manifefte ita veftrummet probrum prodituri
fit. ficis.
* i >J Vt
Jv
h

0 0
 T OMI -II. ‘J 3
Vt autem.pmnino vobis pcrfuafum quemlibet informandum Medicum i n r ,
iit, folideque : foiatis. quod nullo modo ftftuitur sldcp fcilicet, quia ii nomen;
hac carere Philofophia podicis., fod ea conftat, conftat etiam proprietas eiuf-t
vel inuitis vobis opus c(Te : Breuiter dem.Si iam arfenicum nouilti in natura:
deinceps,quid Philofophia illa fit, &c eundem etiam, in cgrpprc noucris. Sic
quid iit Medicina, quar ipli incumbat, (ciucris etiam excrementorum natu-
Thcophc
non c ii explicaturus fum. Phi!o(bphia autem, - ram , proprietatem,e(fcntiam>prtumi &
Anitorc-
Iis. fitc, puto non Ariftotelis, non Albetti, &c. om nia, vere &: ad vnguem. . >
rhiioi: quorum Philofophia non eft nili funda-
Aiilt oli
His iam perceptis, de cura,quoque ib
fandi mcnrum ligneum, cui, quod fupcrftrui- lico conftat. Arfemcus enim curae A I> cus Atfe.
mcnnim
lijjncu. tur,facile mergitur &: luftocatur. Inanis fenicum,Anthiax Anthracem, ficuc ve-, «nc«s
illorum Philofophia eft : Theoricam nenum venenum. Scorpio id demon-.
enim fuam erronee infticuit. Inanis ftrat quadanteaus in genere : multo
ipforum eft Philofophia, (iquidem de autem euidentius forpens. Bufo, Ara­
mineralibus tradant erronee. Inanis nea , qua: fanant multo exploratius. Cur
ipforum eft Philofophia: iiquidem de Lufeinia coualcfcitex esa aranea? Ideb, LufcinU
ftercoribus rerum erronee docet. Huic quia araneos morbos &c Anatomiam fi- ab ara*
vos Philofophia: fupcrinftrudi cftis, & milem illa habet. Ide6 etiam homo n<atui!
per ipfam confuli, ftulti ac ignorantes vnus fanat alterum, mumia lanat homi­
cuafillis. nem, hoc eft, fiftic fanguinem, &cc. quia
Quomodo vero fundamento tam eadem &c limilis Anatomia adeft: fic
fragili Medicina tuto inliftere queat? Anatomia * Anatomiam curat. Haec Phi-
Aut quid iuuar, quod de rebus eam fpc- lofophia eft.
ciose &: prolixe diftercre nouifti$:Quid Iam (i nouiftiarfenicum addfc,curam koofor- Aurum

tua di fle itat io eft aliud, quam garntus, inftitue pro Anatomia Arfcnici per Ar- tac cor.
fimilis nugis rabubularum &Iuriftaru, fonicumlicut te Anatomia docet. Au­
1
* • 1 qui ante iudices ftantes, caufam impro­ rum confortat cor &: vires, ideh, quia in e£ur“®t
ISi bam improbo Sccopiofo verborum cir­ Anatomia Aquae aurum cor e ft, Luna
1 . . 1 , xcbrtun.
cuitu irn ure & tueri quarrunt ? Sors ea­ cerebrum. Si ita comprehenderis me­
sil dem eft etiam veftra. Medicina veftra talla,habebis etiam Marcalitas & Tulka.
J
»
I
mala eft .* ideo verborum lenocinio fu­ Carcera enim membra vocantur Mar-
canda. Nili enim Philofophia inregra caflta: , Talka , cachim ix, Gemmae,
.ir
Medicinae pradica (it, tota nihili eft. Sales,fice.
Quae autem eft pradica? Haec nimirum, Diuilio dat Phvficum,
• dat Chirurgi-
O •
Thlof qua: omnia vobis remedia in manum cum ac Medicum .* & vtrique Theo- .
•r* %
VtrSiJBf indat. Et hqc pradica veteribus infoli- ricam vnam , vnamque caufam difeen-
tfci
dum incognita fuit. Hoc modo Philo- dam in morbis fuis habent, & feparan-
&
fophia,qu$ fundamentum Medicine eft, tur tantum in pradica, non in funda­
inteliigideber. mento- Mentiuntur ergo illi,qui dicut,
>
Pbilof Philofophia quadrat 4. complexio­ Theophraftum e(Te Chirurgum, non Tii«oPh.
t- «utthat

I *«!•
I
qomor nibus, fcil.morbus A rien ici,morb.Lunae, Phyfieum. Nec enim plura, quam vnu
1 * f lOBipiC- morbus Acorinus, &c. hoc eft cuius
fundamentum ille in vtrifoue
complexionis eft lupus ? eft ex cholera quod Philofophia eft prardida. A ede
1
adbibet,* catur.
*u* ro'

aduftamihil eft, fed eft, Mercurius arfe- ipfo vel ego met reftor, quod limul Phy­
nicalis ex auripigmento. . lleus & chirurgus lir, flent iam didum
Hinc difeatis morbos cognofoerc: eft, non licut Aflnina illafobolcsrudir,
modus alter ex cholera,impoftorius eft. qii£ omnis fundamen Medici ignara eft.
Haec mea genuina Philofophia eft. . Philofophia ita explicandaeft, vt ex n PbHoC cxpfi*
Veftra npn eft Philofophia, fed phanta- ipsa crefcac M e d ic u s,e x Medico Phi-; £ nda
fu. Ex uica ergb Philofophia Medici lofophia. Videte vero quomodh illi ha-
fieri contendite. denus creucrint: nimirum meri $ophi-
rfV ' Si incidatis in Efthiomenum, can- fta:,nugatores vmbratiles: id quod info
ab
itui. erum, &c. perfuafum lit vobis, loco - ciari minime poreftis. Veftra enim ope-:
illo latere arfenicum, qui tale produ- ra vos ftultos clfe, & nullius artis nQfh
catfvt dc.vlceribus) is morbus dicen­ tiam hauflflc conuincunt.
dus eft arfcnicalis. Talis enim eft. Cur Quandoquidem ergo pro dido- a^ ' " a
autem haec Philofophica partitio ad rura ratione immote conflftac diuifio na rfu*
4 ✓
eu n t.
Ff 3 fphxrz,
 *4 i- Fragmenta 'M edica
fphxra*,adcdque ipfius hominis, ita rii- Wcra funt m endacia) iam deinceps etia
rtiirunrh vt exterior cognitio pariat inee- cognofcite genera filiorum, qux quod­
ribrcm? Q u i quxfb tuo more choleram libet Elementum pariat. Q ux (i ha­
a£ phlegma, t e t . diuides ac diftribues? bueritis, (cietis etiam nomina, morhO'- t

Nimirum Vellit canicida difperticur rum proprietates t e ortus cflentias, te

coria.J naturas. H inc etiam elicitur nomert
lam porrb no(ces,quod, ex quo mor­ Mcdic^ diftributionis,hoc eft eius,quod
bus procedit,ex eodem etiam (imilis nomen fignificat * explicario.
A nato mia'inftic uc nd a fit , hoc eft , Me­ Diuilio ergo morborum inftiruf debec
dicina (equitur. Iam qudmodo chole­ fecundum redam fph xram , t e iplius
ram purgabis ?f*Vnde nam (urnis chole­ legitimam cognitionem .-
t i: ram ex colocynthide ? Id fieri nequit. H xc (i in vno Elemento comperta
Purgat enim ftcrcus-,non motbum. Q ui habueritis : nolcctis eadem etiam in
quxfo melancholiam per Melancho­ aliis; hoc eft,mTerra,Ighe,Aere. Sicut
liam purgabis, ex Lazulo ? Bene vene­ eriim Arfenicum habetis in aqua, fic
$
ritis Domine. Vnde tibi conftat,Lazu- eundem habetis etiam in Terra,hoc eft,
lum e(Te melancholiam ? Eft fumus ifte, Ignem Perficum: fic t e in Aere, Iris: (Ie
t e mer§ nug^, quas in Academiis vcfttis in Igne,hoc eft, comundionem Martis.
dLnilo»
venditis. ■ • " >l l' Secundum quatuor Elementa igitur, ae­ d.iiC %*
»le­
Adhuc 'Vndm. Qnxiiam Melancho­ gritudines quadrifariam diuidi debenr; fa"<,'UB
lia eft tfthibmena? quod phlegma cftin quatuor (cil. Arfcnica ,quaruor Talka, hleracQ
bile i Omnia nauci funt, nec quicquam quatuor cachimie,quatuor falin, tec. fic iwpfc1
nifi pura puta nequitia , te c . quadruplices niues i quadruplices gran­ cti.

De Philfffophix autem , ex qua Medicus dines , quadruplices pruinx: quadrupli­

nafeitur , ita tenete i'oportere nempe*' cia fulgura: fic in terra quadruplex Me-
Philofophum in hac magnum fieri, hoc’ WTa, quadruplex chelidonia, quadru­
eft,debere ipfam in natura efle periti(fia plex vileriana, quadruplex Anthos. Er
mura, vt rerum omnium 'concordan­ hxc genuina eft Philofophix diuifto:
dam fciat, quid (it i quid fiar, t e fi adiit, hoc niodo ipfa ad Medicinam irnpen-
qui&fit,tam interius quam exteritis. ditunfecundum hanc mcdicemihi,non
• Qux omnia vt exa&iiis intelligatis,1 fecundum putidam choleram,phlegma,
meam Philofophiam perquirite. Quo­ &c. Phui, ad craccm iftas Academias.
modo autem incrementum intelligi de­ Sic omnis veftra ars nihil eft .qtsam iin-
CicW- beat , exemplo propofito docebo. Pri­ poftura, te mendacium, quod opera ve­
tium gc- mum crefcentia omnia in mundo diui- ftra fatis teftancuf' Et nifi per adulatio­
neca 4.
lunt. dite in partes quatuor. Primo funt mi­ nem aditus vobis ad fublirnia daretur,
neralia, qux aqua funt. Secundo funt certe nafi merdis inie&is vobis plene
frudus, arbores >gramina.. H xc funt eonfpurcarcntur. ;l
terra. Tertio funt Manna, Tcrcniabin, Et quid fapit hxc vobi$; Phftd(bphia.«>
te funt Aes. Quarta funt pluuia, toni- Hanc admittetis, etiam fi vincula cor-
ttu , pruifca, te lunt ignis. Sic illa qua- dium veftrorum crcpefit: aotf fbretis, vt
f’ toor diuiduntur in quatuor Elementa, aures veftrx palo mimcllarib publice .
itiqUatuor Matrices, ita vt vnicuilibet affigantur, 6 quam dulce decus erit ge-»
' fuum peeiil&te crefcenS aflignecur. ftatio Epomidt/m, (i illx auribus veftns
Moibo Si ergo iam 4. Matres {uin,quatu6rq> illidencur. Ardua fane res in lumine
l-tlTeu. foetus: ftmftrtdr fctiam cofpfcs in 4. mor­ naturx ha^ceftiquodhatUTa vbiuisfuum £
bos diuidi debet: in metalla, infruduso fubie&um (iijhet H |j|
: velu^cdblcm lignar
O
«fr*
Irfid l fo la ti
u m mannas, afcf*tandem in’pluuiam ni- fuos moriones Vratio nem ipfis elidens:
ti>(. ^ j > ^ l

2 utoquel^Q ux fi aedrrate m homine filium hommis (ignat natura itt* hdice

cbgnofc^rfc1Vefitis , notitiam ab exter­ fua,&: malitia', tec. natUrafiVmanum
nis deftmretis. Ibi cnirti incrementum, ( chiromantiam) inferit v‘ehiis&lineas,
maceria ,’Iiitfledus”c5ftiibentnr, poftea ex quibus hbinb cognofdthfqinlis
cSi^mipfoTutn virtute$>bOfoi£, Malxi&c. fit: figna etiam imprimit':nafo, &t. U
emergunt, uil - ■ membris omtiibns tofius* tfbrporis :ac
Iam fi morborum diuifidnes fccun- femper interiorem homirrem defignat
;.*r>r
V

dum maXfitcS tenetis ^abfit vt dicatis per veftigia externa. Sic eadem vos
quid;de cholera, phlegmate y tec. nam quoque trattac olculligcros. Nam cum
moriones

J k
 %

T o'm i
moriones agatis, cucullis aud itis vos fi-
gnauir: quibus alias haud dubio abfti-
herctis. Natura vobis long& potior elE
Et cum non amplius invterh materno
jaceatis, hoc eft formationem natur^
iam cfiugeiitis: ideo vos iam illa cucub-
lis additis infignic, id quod iure facir,id
eft, per veftram putat: prxdom: hinc
procedit ftulcus. Sic tuar Epomidisex*
phcacio in lucem edenda eft.
Scire enim debetis,quod Magica prae­
figurare poflit fuum proprium virum, 6c
ex veftitu indicor Jpfius formam, fatum,
Majic» >&e. Hac dc caufa eadem magi-
ca vobis quoqueEpomidem impofuit,
quar veftrum eft firmamentum , pro
gnofticatio, &c. Sic ergo Ox Epomidc
vcftra magice a me definiendi eftis, cum
alias vobis magicus vbiuis proclamer.
Et hifce hadenus didis, Philofophi \m
vobis pro fundamento propofiram ve­
lim, vt fciaris ,0 vos nullo vfoiam
i
nifu
meam vel* Theoricam , vel Phvficam,•
&c. bacillis vcftrisdeiicerc&Cuertcre
polle » ac inde difcatis ,an Philofophus
I* aut Chirurgus, auc an horumaitemerum
tr leoriiin fim , aut vtrumque, quandoqui­
dem in pradici Philofbphiae &c Chirun-
P
t
gix diuidamur. Iam fapicc quislim , 6
)*-' cucullati moriones.
f
T ertium & poftremujH eft x u ic h im ia ,
?■ in qua Medicus fingullricer excellere
»V
W ' **
debet. Nam cx hac fi fuam prxparatio-
I
1 1.
Ocrium
Cxtcrum toelmn nihil’ dirigit , niti noncot
quod a corpore fit feparacum, hoc eft Acinum
coelum dirigit tantum arcanum,-ion ip-
fum corpus StCUt id homini dirigit ra­
tionem , &: poftea ratio corpus; lic coe­
lum dfrigircotpora: quxfiin ftomacho
lacent, in ipfo coquuntur: Srcum diri­
git vnum , hoc e ft, Arcanum.
Iam vero ftomachus eft Alchimifta, StOlL
hoc eft qui oftkium Alchimia: admin i- V
ftrat. Multo autem inaiore^cum vtilita- ffa’
te loris id fit, priufquam in ftomachuni
illabatur corpusi Tum enim multo po- >*
whtior operatioerit^ Id enltn htii fiat, 1
crudx carnis inftarerittquamlfomachlis i»
multo exquifitiiis digerit, ii ingeratur
co d a. Si ergb is ftudio flagrat praepa­
randi co-rpora ciborum, mulco id verius
de praeparatione Medicine erit. Aichi.
Multi Alchimiam dcfpexerunt, qui "„itauman
confedionem ailri & argenti dnanicer p*»«-
moliatur.Sed hoc prolixiusdefliii rcjhoc
loco noftri infticuti non eft* T rid d rc
laltem dccrcui de prxpararronC^ qhait-s-
nimirum virtus & efficateia fit ih^Me*- *
dici na ,q u x corpore c a re t;TQ ui e rgd
Alchimiam etiam in hoc contemnit, is
delpici^quodmoitihtclligrt.Qiianqtiam J*“u‘tra_
latis (ciam,quod ite fic quidem Apothe-
carii, tonfores S>c balneatores i ’ Coduris
fuis’ deftituri jfltlt. In quibtftJtSmen ve^
ftrls Medicinis et fi duplo adlili£ plils fi­
dei & Ipci politum habeatis , ’nl^fl6s car­

tltt ncjn non defumat, pradica eius nihili
tW
V1» eft. H ic enim prx par and i ars omnis po-
fica eft. 't'
Alchimia autem eft ars, qux docet
aftra feparare a Corporibus, vt aftra illa
deinceps aftris* & Firmamento in diri­
gendo obfcquancur. DirediOcnim non
eft in corpotibus, led tantum in Firma­
mento. ; - t ' f•
* i Ex quo iam lequirur, om ne, quo 4
cerebrum edit, ipfi per cuWiHnLunx a£
15' lignari: quod fplcn edit, attrahit illi Sa­
turnus : quodeor edic, So). fer hoc mq-
do Firmamenta externa fdnt diredores
interiorum. Perperam ergb loquuntur,
qui dicunC,.MelilTam prodcflfc matrici,
laloiam cerebro. Nili cwim ‘Venus s i
Luna illas co ordinent. iri ftomaehum
labentur, & per inteftina Ibcedefit.
Ideo quod in Mcdicnlaiioiv opera-
Vtiw-
«IT* tur,id^coelo non dirigitiiiH ho£ hft*
curfus coeli abeft: ideo nihil fe ra tu r.
^ ■vtwu& Iu Itapro'b mixlther pars
ergo quxhbct nni< fuum
fitiim diredorem
dirednrein
# F ‘ ut* ab Aftris h a b e tv o c a n tu r Aftra.
P*
men kvos ftulros elle, con gdfi^ Veftro-
tnfn Receptorum latis incfi<*att Satis c-
him in propatulo eft, quem ianetis, Sc
quom odo, & v b i, & qUando •* * •*
•?f Cum ergb iiiftirucrim poftrehibde
Alchimia docere j qiiod'5Cfpfa fiinda- JMm
mentum &: columna MedicMfc‘fit: fcie- mia eft
dulii hic efts.citra hanc arterti neminem mcS *
i clfe polfe'Medicom. Hac cfiim qui ca- ”5’
f C t , is le habet1ad McditUm, ficut co-
Ilium ad^pquum principis. Natu-
Alchu
nTlgitur omifino Alchimiam requirit, mia inc*
v^lrqueeaiti i Medico inrdhgTrfpfilth- ^ „ nae*
que -in illa peritum &gnartiifi:effe'HoH
iu fcu la fu b in d e c c u cram bc/i re c o q u e -
-i • •• ;it ! qqwlf .•: 1 :
1 H x c e rg o cu m a M e u i r a n -
tu r, re q u iritu r e tia m 'ab ip fO , Vr fc ia t \
q u id C a lci*a th fit V U qiiafn v iifi habear. c alci„a.
Ir/*m &c.
Item Vr. ‘f.--* ^ *tl' f. * '•*> tio, Su-
biims
■■ Iam ver6 vis in calcinando ifta eft, rio. Re-
vt Alkali prodeat,& ipfius virturesrlrem no. dir.
in fublimando Alkali voFaiil^Pirem in^ J j j 10
reuerberando' AilcaJi Jcdlof V fn IdiffoP
uen do'

i
 ?4 4 Fragmenta
iiendo A-ileali Int. In quibus cum virtu­
tes jaceam , quis ea non lubtili/iima re­
quirat.»
Iam iudicate tandem , quantopere
ha:c differant ab Apothccariis, & eorum
preparatioibus, prcparatoi um viri­
bus ac virtutibus &c. Reliqua defunt.
Dctcdus ex iuperioribus compleatur.
S e q u u n tu r d iia q u x d a m c u r t a , a d P a r a '
g ra n u m p e rtin e n te s.
i poflum. Dicite ver&.tandem, quos ego
Ropofui primo feribere de LueGal-
wUuGal*
iica ma­
lum {>a*
icnttlh*
mum.
P lica, proptcrca , quia morbus iftc
eft frequentiffimus apud Principes, No­
biles, Pauperes, Diuitcs, per Germa­
niam , Italiam, Galliam, Hifpaniam ,
Angliam, Daniam , Hungariam &c. I ti­
lia. ergo de causa dcfcripcionem aggrefr
i#
txw:r
lus fum; licet voi calumnicmini, me ni­
hil aliud nouifie quicquairu Et hoc pof-
fum3& poffum plura, facturus fcil. vt
canes yps permingant, &c confpuanc o-
mnes bom, omneique argri vos pro (tui­
tis exclament. Tantum inquam polfi m
feioque vt per me venturum tempus (it,
. -I quando de omnibus veftris, in argrocis
f
perdendis, latrociniis,rarionem exada
-iit reddere cogemini. Er quid fapit vobis
hoc iufculum? f ,p
dilaceratis fcilicet more veftro: xr
grotos me quoque perdere. Minime ve­
ro gentium. Quos pedidiftis vos^, ego
rurfuserigere conor. Quos per hydrav-
gyrum, per lignum, per cauteria, pcv
lc£tiones &c. adeo excarnificaftis , vt
lmpoifibilc iit, nature hos.fna; redime­
re : hos me corrupifle, vos caufamini.
Quid vero hocflagitiidl, quod argt^
i . >-
4(
«A rum perditionem mihi impingitis, quos
reatui-^ tamen, (i velim, corrumpere mininVe
•b ih **
m pofiim , ita ad meditullium yfquc a vo­
bis iani ante excarnificatos? Cura enim
veftra (vt vocatis) per lignum ,.argro$il-
Iqs omnes perdidit, dc4quibus calum­
niose npgamini. Aliqui enim decies,, ar
; ahii
liqui quindecies inimdiones vcftras vi-
.rulemas iam dum luflinuerunr. Iam ve­
ro ipfi fupputate v o s, quanta haec laefip,
quanta noxafit. f t quis vnquam vniucr-
(um illud hydrargvrum, quod in meduH
%II |
lis, in cerebro, in ftomacho &c. intime
«i defixum haeret, (ludio quocunque ex­
pellet? Vos qui recum gubernacula mo-
. dcran)mi,adhaccaduertite.
Praeterea, cum illos per fumum quin-
' quies,fexies ^c. pev lignum vieefies &c.
»*• 1 1
•V
t
I >
M edica
per aquam decies &c.,qurafbs: an ojin
confcicnrii red a dicere poilitis, illos
m c perdidifie , quos vos: ocCrdiflis iam
ante? fnterim, quia, quos ipfi morti de­
derunt &: iugularunr, illofdem ego in vi­
tam non rcuoco : id libi ad calumniam
prarfidio fore perfuadenr. Refpondcte
mihi vere : quis ex natura vfpiam mor­
tuum rediuiuum facere poreft/* Nemo,
Quis mortua membra naturaliter vius
ficarc poceft? Nemo. Ideoiticc ego id
perdiderim, quos occiderim : O Laru*>
IcaqueVlcionem meam ac vindidam
contra vos pueros vfquqadco viriliter
incendam deinceps, vt necetfc habituri
dicis, aut ab impofturis veftris dclcifcc-
re,aur certe ferre,vt a felibus perminga­
mini rfaciamq;, vt aut ab inundionibus,
fi;Pkibus,lotionib9,lignifqi veftris vi de­
pellamini, me ^ tergo fedantes; aurcer­
te alia tunica vel inuiri induamini. An
non vobis veftra inconftantiapudori ef:?
Primum fine inundionibus ars veftra o-
mnis nihili erat. Itaque quifquis vnge-
rc poterat, is illico in dodorum nume-
tjm cooptabatur.»His fucccfferunt fu-
migatores : poftea Jotores &c. Hodie,
qui ligno vti fcit, is demum dodor cft.
Et nifi ad nos allatum lignum clTct: cre­
do vos totos afinos manfuros fuiffe. Et
hic vcftcr (it terribilis: quanquam afgcr
vigiliam mortuorum canar.
His ita fc habentibus,nece(fc cft, Phi-
lofophiam,Aftronomiam,&;Alcliimiam
eminere & perrumpere, non pcrfbphif-
maca, non per inanem garritum, fcd
per Ita , ita, N on , non. Multi enim ar­
tifices fefe iadant, qui mere larus funt.
Multi dc Elementis differunt., & ncl-
ciunt loqui de lapidibus. Animofius &
fortius pugna vrgenda a vobis cft, fi mc
profternere velicis. Alias multa a mc cela
in pedora veftra vibrabuntur.
A litu i F ragm en tu m .
Ibros,aJ iquot Med icos! inlucemedi­
L di dc Pullulis, tres nempe de Impo*
(luris, in quibus multa diflimulaui, vi­
tandi maioris probri gratia; Infuper Li­
brum Nofocomicum cradatuum 4.cuul-
gaui, vbi fingularem explicationem 8t
tradationem huius morbi communica-
ui. hjlcdici.ramen, quorum animus ho-
neftatis ‘nullo amore tenetur, more fuo ,
fuum coma tuentur. Praeter hos iterum
alios 8. libros cmifi , vbi errores ex pro- ^
fclfo refuto, & curandi rationem cora-
modifli-
 i

T G M I' n. > *
ni
modiffimam expedio. r Medicus efl.fubiecti fai omninb certam
Cum ergb de h&c materi^ omnind cognitionem is habere debet,circa quod
mihi fcribctidi necellitas incubuerit : a veWecur. Q uales ergo funrilti M ed ici,
veteribus certe nihil impetrare pocui, effli hdmm nihil norunt, &tfliVicn Do-
quod ad veritatem mihi adminiculo c£- efcores ie a c Magiftros prirdiCari volunt?
A . i ’ i
fet. Mulco minus ab ipforumdifcipulis &c.
ad hoc infticucum corrogare quid (ani Si ergb Medici eft, fanare p o fle: ac ex
potui. Coactus ergb fu i, ( modo verita^ prxdidis quatuor fundamentum defii-
Alchi
tem ipfam affequi voluerim)doctrinar mi oportet : quq is concludet ? Sola AI- mia
- fundamentum haurire ex Philolophia * chimia. Quid cft Alchimia? Praepara- ,u,d
A ftronom i£,& Alchimia. trix Medicina*, quae remedium purum i
Quae tria cum mihi confiderand* 6c exquifitum facit, idque perferum Sc
proponam -. ratio haec, Medicis ceteris integrum exhibet, quo Medici Aientia
minime proba v ifa, ipfos ad rcclamam* complecur.
dum compulit, fi&it Iudaci contra Chri- Si iam talis Medicina e ft, ac ita com­
ftum ingeminarunt, Apage, apage.F.go parata fcientia Medici effe d ebet: qui
tamen nihil aliud apud me cogitaui, quaefo quadrati illi &: nodofi D odores
quam M edicos hos fuum morem fcqui, Magiftrique (feluo honore) vitio id mi­
quos ex ordine clamancum effe, nemini hi dare aildcnrs qubd iion nugis, fed ip-
obucnire dubium deber. s j veritate vrar,ad fcicnriam fundamen­
Iam vero , quis qusefo vfpiam fine talius &: exquifirius ftabiliendam? S ed
prsedidis tribus profeflionibus Medicus antiquum fuum illi o b tin e n te x quibus
fieri & effe polfit ? Nemo. Ideo inter ip­ nihil vnquam boni prodiit. J
fos Medicus nullus eft. Si nomen serunt,
O Cur me tam Vatiniano odio profe-
fub ipfo certe Nequam occultatur. N cc quuntur, vt per inuidiae acerbitatem me
enim Medicus vllus adeft. Qui autem Luchcrum appellent ? Thcophraftus SjhJ.h*
adeft, Medici cadauer e ft, quod Itola fu m : non Luthcrus. Lutherus fuatue-
inieda & initrata Epomide fingunt illi b itu r: ego defendam mea. Nec enim id
&: mentiuntur. augendi mei honoris gratia faciunt, fed
Quisantcr vos amabo eft,qui fine Phi- vt diuidiam faciant. Lutherum enim
lofophia rerum terrenarum naturam co- dcfpicicis, quafi vero illo vos doctiores
gnofcere ac deferibere poflit? Nemo. effetis. Ita fi ilm ego Luthcrus, leque-
V
Quid cft Philofophia? Magiftra nofcen- tu r,v o sm e dodiores quoque exiftere.
di ,quid crefcens ficTerrx , A quxque, Quantopere vero vos pudor deceret ?
quaeque harum natura &: virtus iit.Ec vi- Nam ideo mc odiftis, quia rerum igna­
thttofo ciffim is quoque Philofophus e ft, qui
|'UU% ri eftis. Sic ncc ego nouiquenquam,qui
qtt». curfutn hominis notum &: exploratum Lutherum oderit, .nili aut fanaticus fit,
habet. Primus elt Philofophus: vclut & aut culinae fuse damnum a Lutherofa-
fecundus. IUe e ftT e rrx , hic hominis. dumfcnfcric. Sic etiam de vobis iurc
Et tamen nedum Medicus eft. dicere poflum >odii veftri hanc caufam
Pixtcrea Altronomus is e ft, qui cae­ effe, quia vani eftis Aftronomi, & nihi­
lum Sc acrem nouit fecundum ipiorum li , inutilcfquc Pliilofophi, in praepa­
naturas, operationes, virtutes & effica­ rando Apoihccariorumtyrones. Tales
cias. Aftronomus etiam c ft, qui aerem vos Medici eftis. Cur vero Apotlieca-
hominis nouit in fuo firmamento, etfi riovum vos tyrones appello? Id eo , quia
ipfum quidem caelum non nont. Siccr- tyrones officinarum difccntcs quqrunt,
Afaono.
da' go duofunt Aftronomi: vtrique inquam quid hoc eft? Ita &: vos interrogatis
^ftronomj ; fed nedum fic quidem Mc- Quid hoc eft Magiftcr Ioannes ? Per
lv dicusprseftb cft. Deum id equidem non noui. Vere ais.
A Ci\m itaque hxc quatuor, duplex fci- Per Deum ergb ftultus e s , 8c bardus. .
* licet Philofophia, duplex' Aftronomia Q u id vero hoc e ft, quod gloriami-
& Mcdicum non conftituant, & tamen ni ita fuperciliose, quod conduditii 8c
«
V hax fint illa,que confiderent hominem, ftipendiarii fitis M ed ici: & non cogita-
4 & ferutentur caelum , terram , acrem 6c tis interim , quod etiam calefador ad
aquam-.Exquis tandem erit Medicus? culinam &c. condudusfit? Quanti id
•fr ^ *’ Is fcilicct cft M edicus, qui xgrum fana- e ft, quod aut ipfi dicatis, aut alii, Vos
$ tc nouit. Si crgh,qui fanare aegros nouit, iuratos effe Magiftros , D odores &c.
P Quafi
«f.

I
 ' /

m
J

146 F r a g m en ta . M edica
Quali vert pro vcftra opinione hoc mo- dici cribrandi, & per igr.em mittendi
do licis omnia. line. Refponde enim mihi quxfo: qux
Quid iuramentum tale cft; aliud, vfquam vnquam profeflio plures & gra-
quam periurium? Quid iuratis? cum ni­ diores nebulones, ludiones, impolto-
v hil tamen vel pofiitis,vcl Teiae is? «An iu­ res & Agyrtas aluit i. Dormiunt lam in-
ratis pro arte veftra innocenter exercen­ fticores , vobisvigilantibus;,
da? Sed ar*ium omniumignari cfti&An Caeterum feriptum hoc vehementius
iuratis, vos fidelitatem fmpenfutos clTc? extorfit mihi contemptus temerarius il­
At excarnificatis inrerim ipto lidorc pe­ larum rerum-, in quibus tamen funda­
ius. An iuratis, ^rede
* vos.medicinam mentum omne poficum eft.Si falfus Tum,
adminiftraturos
« i jJ f
e(Te? At intortiores e- quin id cuercitis? quin bolum erudatis ?
itis cufcuta: hoc eft, nihil vobis redi Nec enim vos dimittam, quandiuhoc
fcxquieft. w » corium durauerit. Nam &: contra vos
Principes, Magnates, & Ciuitates , & veftros vniucrfos Principes, Auicen-
qui huiufmodi Medicos alunt, mihi vi­ nam, Galenum, Arifiotelem &c. me fa­
tio non dabunt, quod ingenue attefter, tis fuperque munitum cfie noui. Et ver­
ipfos hxc talia non intclligcre. Nam fi tex ifte meus caluus ac depilis multo
intelligerent, iuramento vos foras age­ plura & fublimiora nouic, quam vcftcr
rent , non intro pellicerent. Hoc autem vel Auicenna, vel vniuerfar Acadcmix.
impendio mihi difplicet, quod vos pro­ Prodite, & lignum date , qui viri ficis,
tegant , & videntibus oculis volentes quid roboris habeatis. Quid autem litis?
concutiant. Superiorum ea debet efic D odorcs Sc Magiftri, pediculos peden­
prudentia & peritia, vt fciant, qui Me­ tes , Qc fricantes podicem.

f i J^IS.
iK

i• ^ Ili

<• 0 .*>
V' ♦
i**

« ^i

4
%
o. .♦f4
%o

I
-!.':vi ,yV!^ V. s' 4
i i r

i' ( • •i. j
-n ’
•J \ ■" #\j , *♦ 4**
f .
l- ',:Slr~* «

\ .1! f 1
# •* • *

I*
%r 00 •
A •J i&r A

itiW
y j i : >! ;• I 1
* *.
i i L/
i1
 <-

»1 <r-f i7 » *
I»
r #
* \ <,■'

» • .=*
-G ?\.. **> ** *
« ^A -
f 1 T :
* <£- f* #’
i •
/. 4•

V «*

i *
•i ** 4 V* »« %i *
* *.*
i #
*v
/
\ * ♦ •N*. I?
r
£V&
\
» #
ys*.
. . N O B IL IS S IM I . , C L A R I SS1 M i
ac probatifltmi Thilofopht & M edici,

M1 D. AVREOLI PHILIPPI
kJ
k.
T HEOP HRASTI i *

B B O M B A S T ,'A B H O H E N H E I M ,
♦#» ^ k\V'r
D ICTI PARACELSI.
'*\ ^^ .4' % *

O* pX e r u m M• %e d* i c o ~ C h i m i c o r u m
t.

r; SIVE
tt

# PARADOXORVM
f
Tomus Tertius Genuinus. » m

f
«

% tAgem de Caufis , Origine dc Curatione JMorborum in fyccie^,,

tf
$ ■ Recenter Latini fa&us, 1 in, vfum Affectarum Noux 5

f-'

•'V V *, . &C Veteris Philofophi* foras datus*

V
T
♦
4

m i

#v

?>

♦. -
' i

\•
•<
a
 #

V
V
e l e n c h v s l i b r o r v m
IN T E R T IA PARTE O P F .R V M TH EO-
P H R A ST I P a R A C E L SI C O N T E N T O R V M -
1

I.
\

D
E viribus membrorum lib ri d u o , vna cum fra g m en to, de conferuatione quatuor
elementorum in homine i .
II. D e tribus prim is effentiis i i .
III. D e p eH iltta te, hoc e jl, de origine & generatione pefttsy 18. & huius morbi aceto-
/ . r . 'i
i *
r*tA apnuin/tn cttr*1>rA\rritotd..rs.~n.m
* i 4 4 /1 a

I V . D e fefte eiujque accidentibus tra ffa tu s dth $ 13°* H4

V. Colleffanea deptjfe.ja^ . ^ v 1• ; ^
y i. D e morbis ex tartaro. *> ' *
V Ll. D e M orbis ex t artaro oriundis L ib ri d u o , cum ipjius au Horis explicationibus.
In prim i L ib r i tra ffa tu /. agitur de t artari differentiis & lo tis : de Tartaro 1
' externo dr interno. T
| In II. de Origine t artari in fle m acho dr v en tricu lo : ln te liin is j Hepate (jjr^
; * M eferaicis. ' " *
V t In H I. D e Origine tartari v e l calculi ren u m : vejica : tartari.variis form is dr
* 1 *v < , * *
In i r . D e Origine t artari in te r n i, eiu fju e fig n ts: de Tartaro fy n o u ia : de tar-
taro ex corruptione'Jpermatis dr v rin a . "
I n V T r a f f a t u de agritudinibus e x t artari m ateria non coagulatu: de D iatd
I
U
t
rta ri.

\ “ LIBRI SECVNDI.
i m oq
R a ff attos 1. agit de curdyigritudinum tartarearum in v en tricu lo : de orexi:
thoracis com prefiionibus: de febribus Jlom achii de morbis intejlinorum
e x ta r ta ro : de colica i iliaca dr contraffurd. , , * s
T r affatus II. de cura morborum hepa tis, nempe de oppilationibus in eius re­
gione fa ffis : de p e ste : de criftbus: de pleurifi dr prune lia : de hydropifo
Jeptem membrorum principalium : de febribus hepatis.
T ra ffa tu s I //. de agritudinibus ren u m , vtpote de D ia betica p a fion e: de la ffe, *
Coagulo, N u jlo dr Sero renum : de Febribus renu m : tandem de Vfneay
Lapide dr Grandine in vefica. «
I X . TheophraJli EpiJlola ad Erafm um Roterodamum.pag. 234. .
X . Erafm i Roterodamirejponfio.pag. 235.
X I. L iber de fffe r itiis cum au ffo ris annotationibus, in quo de earum caufis , diffe­
ren tiis , loco dr cura agitur.
XII. L i ri quatuordecim Paragraphorum: a d iu n ffis ipfius aufforis declarationibus.

THEOPHRA-

h'
•V

««I-

i
1.
■* ~ *
• -n !
/ .

4
%
* '* .
a. a $
 ✓

T H E O F H K a S T V 6' HOHEN-
HEIMENSI-S

D E VIRIBVS MEMBRORVM
L i b e r I. Dc viribus S p i r i t v a l i v m .
L i b e r II. Dc viribus I n t e r n o r v m .
L i b e r III. Dc viribus E x t e r n o k v m .

DE V J R II B V S M £ M B R O R V M
LIBER. P R I MV S .
De 'viribm Sftritualmnu.
C A P. I.
DE S PERI XV VITA
Spiritus
VHfOUtd P i r i t v s vitae fpiritus fimiles funt.Eadcmcaeterorum omniurri
& vbi
fit. eft in corporis mem­ quoque membrorum ratio eft. Quorum
bris omnibus poficus, erfi quidem alia aliis digniora vidcan-
vtcunque illa ieoiiim tur.-vnicus tamen fpiritus vitae omnium
.denominentur. In his illorum moderator, virtus, vis, &: ope-
omnibus autem Se lin­ tacio exiftit. 'Spiritus
gulis is vaus inhabitat, ac omnium pro- C A P. II. vii2 or­
'Spuitur p
tus ex-
vi 9 VflUft mifcuevna virtus eft. Is fupremum ac piritus vitae ortus eft ex caufis feu ge- rcinu»
{pecte:
varius
iubie-
nobili (limum granum eft, ex quo mebra S _ nerariombus externis, non ex natu­
vniucrfa viuunt. Prout ver6 extenditur ralibus fecundum carnem. Sicut enim
funplex.

ftis.
ac diftunditur,ica fecundum varias fedes aliorum Generatio duplex eft : fic fpiri­
\
varius exiftit. Nam a corde impellirur, tus generatio fimplex eft, qui cum cor­
vtcordiales vires afliimat, quod m mem­ pore membris huius vnitur*,*vclut di­
bris caeceris non facit. Similiter in he­ ximus. Qua: etiam caufa eft, cur fecun­
pate Hepaticas virtutes affcUcit, quod dum vires fuas roborari non poftlt, nili Membri
fanitas,
ipfum nec in aliis partibus facit. Idem membrd ipfa valida ac robufta firic.Quq Ipiruu»
fimiliter quoque in medulla contingit. enim fortius ,qub validius 8c alacrius a tobut*
Etfi vero vires hac vel perceptibiles iint natura membrum eft-.eo fpiritus quoque
vel impcrccptibilcs: vires tamen omniu robuftioc & vegetior emicat. 'Quare
membrorum vniformes exiftunt : nec haucfquaquam ipfum, ceu fpiritum vite
aliter inrclligi debent, quam quod Car­ confcruarc, roborare & augere, anniti
diales ab Ojfalibusk altem quoddammodo debemus: nifi per hoc, vt membra, quae
diueriJe fmt. Et tamen vires vna: funt. ex natura orta funt, in primaeua lua in­
Nam quae vires oflafuftinent &: confer- tegritate &: originali incolumitate con-
uant, non imbecilliores funt iis,que cor feruemus & roboremus. Eopraeftito,
vegetant Sc roborant.Tanrundem enim fpiritus feipfo audior &: validior cuadit.
momenti fuum eft in oftibus, quantum Vnum tamen eft, quod ad fpiritum'can­
m corde.Sic vicifllm, vires ipihtus vitae tum pertiaet , nempe vt m meatibus
iii ccrcbro non pluris funt , quam qua: apertis vcrfecur ac deoppilctur: dc qui \
Spiritus
n ts non
in medulla: quamquam ex vfu & necef- oppilatione ,fi quando fors fiat, hic pe­
fitate potius videatur contrarium verum culiaram tra&atulu appende nlos.Poftca
uctfiute olle. Et tamen medullae eft eadem nc- de membris feipla gubernantibus, libel­
paiuum. ccQ'ltas} ccrcbri 3& vires vtriufquc los geminos annc&cmus , vt fcquctur
Gg deinceps
rsi.x.
 %

<5° D e V iribvs M e m b r o r v m .
J' deinceps. Sciendum ergh eft, fpiritum Elementis: fic hic quoque influentix re- aSo^!'*
tiarurm vita: ita oppilari pofTe,vt,nifi viae & pori fulgcnt.Idehporrb dux pra&icx propo-
inuum
oppila­ meatuum ipfius patefiant, ftrangulari is nendx funt: Prima vt influentia in can­
tione.
poflit. Secunda enim generatio nihil tum confeructur, quantum fpiritui gra­
nili vapor eft, & vaporis fpecic fpiritus tum eft ac conucnit. Secundo,vt corpus
vitq in nobis viuit pco narura fecundi fpiritui commodum & idoneum feruc- *
generationis , extra quidem naturam tur.Hxc poftea fcquitur corporis fanitas
fa&x. Quare ftatim ^ principio pori a- vna via, quoad fpiritum.
periendi funt in m edullis , iu carne-,in v e ­
C a p. IV.
nis, in membris principalioribus , in oflibus ,
D e influent ia Jpiritus v ita .
in ligam entis , in neruis ,i n iu n tfu r is , in
vefic 2 ,in diaphragmate*in m atrice,in mem­
bris om nibus , nullo excepto. Is enim E X Aftris ac influentiis omnibus to-
. tius coeli,qua quidemfirmamentum
fimiliter (itus eft in cerebro ac in carne, patet,virtus fpiritus vitx extenditur, va-
ac fufque deque cerebrum peruadit, pori coelcfli inuifibili fimilis, cum quo
tum piam , tum duram matrem pene­ vnitur,velut frigus & calor,fi temperiem
trat,& permeat cor capfulamquc ipfius, conftituunt.Quod fi fors aliquando ftel-
vt & ciftam fellts,Ac regiones renum, lx membrorum errent, corrumpant
ccntrumque vdicx,adeoque tam quod paroxyfment, tunc membrum quoque
vacuum quam quod plenum cft,obfidet. corporis frangitur, &: fpiritum vitx op­
C a p. I I I . pilat,aut in loco ifto iplum vitiat ac cor­
Spiritus
Vocunque ergo fpiritus vitx pe­ rumpit. Huic verhmalo remedium a-
oppila­
tionem
qux li­ Q netrare non poteft, ibi
quantur citatur.Ipfo enim oppilato, putrefacio
pathcj-
morbus fuf- liud adhiberi non poteft,qua ab influen­
tia illi recedere, &: aliam fubire. Falfa e-
nuu. oritur in exulcerationem degenerans, nim & improba eft Aftronomdrum fen- JJ11
lftic enim emoritur. Quod vcr6 emor­ tentia de Natiuitatibus Afcendenti- ci 0eth,tt
inia»
tuum eft,id putrcfcit,& vicus facit,iuxta bus. Exemplum,Natus ego fub Scorpio- «i
naturam, membri cui ineft difpolltum. ne su,Si verhArietimc fubmitta,eius fo-
Nam in principalibus fa&um vicus boles fio , nec Scorpioni deinceps mecu
mortem inducit. Ex oppilationibus fpi­ quicquam comfnercii eft. Ideo diutius
ritus vitas oriuntur F ebres, Apojlemata, mihi afccndcns is non eft, quam me ipfi
P leurefes , Icleritia , vlcera , quicquid fubiicio, ficut de Natiuitatibus tradidi.
cum paroxyfmo febrili inuadic, vclut Locus ergo O pro
* natura firmamenti
. mu- raurauo
Loci’
peftis & fimilia. Huius hxccaufaeft. tandus eft,nec afeendens auc conjun&io »“«««»•
-Spiritus fui fiiffocationem &: mortem alia poftea fubeunda eft. Sicfi fub ifto mutat,
prxfenticns , horrore primum corpus afpc&u narus effem, vt fufpenderer, &
vniuerfum contutit, dum nimirum vc- eiufmodi fpiritus firmamenti in me cflcr,
luti congelatur. Poftea ardor & inflam- ficut dc fpiritibus humanis traditum fer-
Catio.inualefcit,fi refolucus eft. Febres mus: hanc efficaciam fi impediri &: in­
hic excipio, qux pluries quam femel pa- fringi velim, ifto planeta miffo alium fu-
joxyfmos experiuntur,ut funt quotidia- beo; fic vis cius infringitur.Et licet ea
na,tertiana>quartana. Sic fi ( ita loquar) mihi quidem indoles ac genus rema-
paroxyfmatin ccrcbro,phrcncfin, Ma­ ncat:effechis tamen non fcquitur. Con­
niam, 5c}(imilia excitac.Si in corde,Cho­ tra vero vir fxpe probus & ingenuus
$. Viti
choiea ream S- Viti inducit. Venas etenim Ix- fub mala influentia fur fit: ficut de fpi­
qui liat titix tangit: ac lxpc contingit > vt iuxta ritibus feriptum eft De externis fenfi-
tempus,(k. horam, t c annum, paroxyf- bus hominum.
met. Id vero praclica canonica indicat, C a p . V.
quibus ex caufis ifta fiant, nempe de Fe­ D e oppilationibus in genere.
bribus &: pcftc. Spiritus vitx influentix D fpiritum vitx in genere deop-
fubieclus eft, ficut ipfum corpus terrx. A pilandum,opus eft,fpiritum in ca­
Sicut enim corpus terram edit, ac,quod lore ferua'ri,ira vt in ipfo Valid9 &: vege­
edit, ipfe^ft,& a terra vitam fuften- tus fit. Ac proccfTus ei9is eft,vt diaphore­
SF.vit* ta t: fic fpiritus vitx quoque dc fupe- ticus fiat,&: in effentia lua iugiterardeat,
ab iiiKu-
emu rioii influentia edit , & ab Elemen­ & in pleno calore degat. Id per hoc re­
ruim ur.
to ignis,in quo quatuor Elementa reful­ ceptum accuratur, fy. C r o ci , Zingiberis,
gent , aperitur, Sicut enim terra fecun­ d rT h eria ca , & c . Horum efTenciam ex­
dum fructus fuos refulget in quatuor t r a h e r e . , « , Ji*
i* i
LIBER

i
 a
L i b e r S e c v n d v s . w
LIBER SECVNDVS. agens, vrcalc. de chclv a d d a s ,p e r a - p/fp*,2
ccruni dcftiJlacum ramdiu cohibeas, du ll£otat.
D e v ir ib u s m em b ro ru m in te rio ru m .
in liquorem abeanr. Corallia fimi! iter
C a p . I. 1 r • J r ircana
fume i &c in v in o ardente cum H ctl per- vt
D e v ir ib u s C o r d i s .
. mixro rcfoluc illa. A putrefactione fi croci prf
C Or aliud nihil flagitat , nifi fui cor­ vinum ardens fubcraxc*is> liquorem co- paM"°'
roborationem * dum nimirum id, ralli habebis.
quod eiaduerfum &:contrarium eft, a- Similiter & ad alios morbos , corex
dimatur. Per fe foltim etenim illud ini- conditione aut humoribus elemcnrari-
becilliusefhquam vt omnibus indjesin- bus infeftanresjcoucniunt cflcntix Cro­
fultantibus malis oblu&ari 8c refiftcrc ci , Chelidoniae, M acis, Cefii, Mcliflx. #
queat. Ideo per exhibita remedia ipfi Harum parandarum hicmoduseft. Pri­
fuppetix ferendae funt. Id enim mem­ mo.,^ Crocum optimu, cohoba in opti­
Cordis
princi­ brum primarium eft, hoc fine homini ma aqua v itx , ne fundum contingat in
patus.
datum, & eius corpori infertum, vt panno molli cum figillo H cim etis;id
ipfum in fua Habilitate & vigore conti­ facies duodecies, & crocus oleum fiet
neat. Si vero noxa quaedam 8c diffolutio odoris fortiflimi. Huius guttam vnam
fubftanrix membrum quoddam occu­ prxbe in vino vitx. H xc medicina cor­
pet : eam vtcor aucrrar, natum & ordi­ dis lxtitia lumina eft in fembus,in infir-
natum miriime eft, fed auxilio Medici- misjin melancholicis &: triftibus. Cum
nx id malum corrigendum & tollendu Mace fimilicer procedes, falcem in Cohob m« u‘
|eft,vnde ca quoque cor alterum putan­ iplius vicibus 24. perfeuerando. H xc
Medici*
nf cor da videtur. Cuilibet enim Medico cu­ effenda in quibufdam viribus crocum JJwu.
fecun­
dam fcu ra potior & c nauior incumbit externum fuperat. »
Chelidoniam, MclifTam&:
.
fi- f*5«uda-
v cftent»
citcrnu cor regiftrandi, quam internum. Hoc miles cohoba in feiplis quatriauojpoftea p;*pa»-
namque Medico fubie&um non eft,fed purum ab impuro colando fepara. Adi- l°'
folum excernum. Ideo fi quando inter­ me ipfius phlegma, & adde vinum vitx,
num cor externo opus habeat: omninb, & cohoba vfque ad liquorem. Ita ope­
prout jam dicetur, eidem apponi &: c6- raberis cum omnibus herbis cor prxler-
Medica feri id oportet. Non autem Medicina *uacuris ,&fpiricum vitx confortaturis.
mentO
cordis tantum cofdialis aflumi debet, ac fim- C ap I I I .
mutti* plex >verum eadem multiplex. Fas eft De Viribus Cerebri.
plex fit.
etenim, aliam Elemcntares vires robo­ V T corda , fic cerebra quoque duo Cctebra
rare : aliam inhibere putrefactionem funr: vnum externum,alterum in- dHO‘ar‘
propriam.-aliamaccidentia externa alia ternum. Interni natura immutabilis eft,
auerterc. Ideo vires varix in medicina ita nimirum, vt cerebrum ipfum a fc- *
vnam congeri debent. ipfo,quod vitium ci ineft , expurgare
JR .h ic.N ota au rip o tab .d eferip tio n em ,m a­ minime queat. Quale cmm id condi­
te ria m p e r i a ru m , ejfen tiam C roci , ejfen tiam tum eft,tale manet, nec mutatur. Si
M e lijfa , ejfen tiam ch elid o n ia , ejfen tiam vero rebus quibufdam extraneis inua-
M acis> (?c. datur,fcu materia illa peccans ex corpo­
C ap II. re,fcu ex fpiritu vitx procedat; illa, per
Onfortandi cordis ira, vt anulla cerebrum alterum , quod Deus herbis
Aurum
potabile
cotdis C incidente iniuria lxdi, aut fubftan- indidit,omnino ciicjcndaeft. Ncc enim Membra^
fummi tia eius obteri poflic,fummum Arcanum membra ipfa vim quandam aflcifcuntj ipfa nihil
eft arca­ cxpel-
num. eft A u ru m potabile , vel Liquor Auri, 6c qua cotra morbum expellendum depu- Icnr fed
medica*
materia perlarum in forma olei, ficuc gnent:fcd ipfa quieta ludam & amoliti- menix
balfamus. Deinde Edentia de Croco, ona cerebro externo committunt. Hoc
Dcfcri-
ptio ar­ Mace,Corallis. Deicriptio auri eft talis, fi triumphum agit, interius conualefcit. «iu«aan<
cani au­ vt aurum calcinetur in fuamfulucdincm Illud fi fuccumbit, hoc damnum fentit.
ri»
per cxmcntum regale de Hell &: Malch. Quare nofccndum eft cerebrum exter­
Deinde a fua impuritate ieparccur: num,aduerfus omnia, qux internum in-
pofteacum aqua circulatapcrmifccatur, fcftare poifint. Huius generis funt de O-
&: digeratur horis 2.4. in mediocri igne, leo L u n x, Liquor Saphy ri, Mu Ici, Li­
tunc oleum profluet, quod innatabit quor vitrioli.
aqux. Id collige,& cum aqua vitx pro­ C a p. IV .
pina. Prxftantius hoc nullum eft. Simi­
liter & cum perlis procedes, hoc lolura C Erebrum in fuo robore confcruan-
du eft.adebjvt nihil ei incomodet
Gg ipfurti

$
 r

Ds V iribvs M e mb r o r v m .
iipfum quc totu m cereb ru m fit. Q od d ced a r, Sc fiinilc in fuu lim ile agat Itlralc
/i q uan doqu e infirm itas quaedam ipfi efl. r^.EffenrUJpodij. Item , fi hepar ad
incum bav, tu n c p er externum cereb ru m Hypofarcam rumpitur,hoc ipfius vis efl:
nox x a c dam na a u crtcn d a fu n t, vt cere­
fi ad I&ericiam’, vis eius illud efl : fi ad
brum totum manear. Ex cerebris iflis febres, virtus id efl. Si ad Apoflcma,
Litj tu vnum efl,LiquorLunx, qui hoc modo virtus hoc ell &c. ,
n * prf
p a n n
fic. P rim o'ca lcin a illam 8c per vinum
o
C a p . V I.
S t
vira: diebus 7. co b o b a . S ic r e fo l uetur
v i s .

Dfanitarem hepati conciliandam, ci.eiri<

Calx Lunat in lencum liq u orem . Hunc Aita vt nihil noxa: accipiat aut lx-
in balneo (patio menflruo d ig ere. Tunc datu r, nihil prxflancius aut conduci­
refolu eeu r, fo r n u m iiquoris viridis exhi- bilius eft Cheiri. Praeparatio talis efl. chehi
b en s.H oc fiimmum efl,quo ce r e b r i fub- Cheiri fumitur,ac a fua nigredine in al- J'*1*"'
flantiafouetur,&nouum feu extraneum bedinem fublimacur. Hotc albedo cum
cerebrum inferitur. Simile huic efl'A r­ vino vitat bibitur. H oc potu hepatis a-
e m vt canum de Gilla exrra&um hoc mod*>. poftematica-natura ac putreft&io tolli- £hp^ c.
«xcrafca. Q ]jam Jeflilla in vino vitat «qualis po­ tu r, arque omnis eius corruptio cmen-
deris. Tamdiu circula, donec fundum datur,adehivt deinceps probe digerar & ncmB°-
e m rc- non attingar. Id porrige cum vino Fa- fanguinem re&c di(penfer,nec illuni lal-
tuciiium jerno Roborat cerebrum tam poten­ rem mulrum producar, verum etia bonu
rcrngi
ms iu *
ma &c. ter , vt vertigo nulla, nullaphrenefis ac & laudatum, nullis morbis fufeipiendis
mania offendere poflir. idoneum. Veterem quoque & exoletu
Saphrri Idem etiam faphyri & mufei liquor fanguinem renouat, ac illum ita emun-t
pr;p4ia* operatur, hoc modo praeparatus. Si fa-
na dat, vt etiam lepra vanefcac. Idem quo­
phyrus in A lceadamantinam naturam re­ que prxftac Anthos luteum,fi per fpiritu
ducitur,& pofl per Chybur in fuum pul- aqux vira: refoluatur,ita potum, hepatis imeipr*.
paratio,
uerem diflbluicur, ac huic pulueri irt co- vniuerfas noxas &: morbos fanar. vis.
hobando vinum vitae 6.dicbus adiicitur, Sed & Liquor A lchaheji magnam he- Liq. AI.
Vis fa-
phyxi ad
demum liquor potabilis prodir,qui cho­ pacis conferuandi SCconfortandi, adeo- ch**cft
r , . eft loco
chorei ream V iri, & amentiam ac phanrafiafn que ab hvdropili & eius omnibus gene- abfu®“
Viti» a 11 .* . 1 ” hepatis*
xnenrii eorum , qui fcipfosfufpendunt aut aliter
Scc.
ribus, ab hepatis vitiis ortis, prxferuan-
u fuci interficiunt, fanat- E mulco quoque fi- di vim 8c efficaciam habet. Eius procc£
extra-
&\o. mile medicamen extrahitur. Is per vinu' fus e ft, vt a coagulatione refoluarur, &
vitae in panno decoquitur in formam iterum coaguletur Sn formam tranfmu-
fucci,lloraci fimilis. Hoc curatur ver­ ratam , ficut proccfTus de coagulando
Ad Sco tigo, fcotomia,& quicquid fyncopen aut
tonuam & refoluendo docet. Tunc enim, fi fuu
caduci*. rotationem inducit,vclut & principium fimile [fuperauic , medicina fit hepatis
maniam CadudfcManix, Phrcnefis.
Scc. medicinis omnibus fuperior. Et liquide
C a r. V. hepar ipfum rupeum Sc diffolutum elfet;
De Virifot* Hepatis. loco tamen totius hepatis is c ft, non fc-
Pfuro quoque hepar corporis exter­ cus,ac fi nunquam ruptus & folutus fuif-
iceora
duo sut
I
no hepate auxiliatore opus habet. fec. Quicunque ergo Medicinae operam
N ec enim pugnax id ac militari adeo datis,fummo ftudio id anniti debetis, vc
ingenio cft, vt Cibi ipfi defendendo fit. Alchakeft praeparare difeatis, propter a-
Partes Hinc fpiritualia membra vocantur.Nul-
princi' uerfionem multorum morborum,qui ab
pes cut lus enim fpiritas militat,fcd corpus.Iam hepate oriuntur.
tnembia
fpiriti- vero Hepar iplum folum fpiritus eft.
lu. Caro eius, qux Hepatis nomen fe rt, id C ap. V I I .
De Viribttt Splenis.
membrum corporis eft , in quo vfque
adeo multum litum non eft. Hepati O Plen fimilis membris exteris eft,Qiji
ergo fi quandoque bellum geredum eft-, O ipfc quoque cum non minus exteris
vfus requirit,vt aliud quid pro eo depu­ frangendi corporis occafionem admit­
gnet , nempe corpus quoddam , quod tat , fuo fimili quxfito opus habet. Ma­
fuas manus, fuos pedes habeat, quibuS litia eius in hoc eft , quod durities
contra morbum corporalem arma pro­ generet , concitet febres, putrefa&io-
terat SLvfurpet. Corpus enim fi patitur, nes , oppilationes , & fimilia plura.
materialiter patitur. Ideo talem ipfius Virtus autem ac induftria hic eft, vt vutiu.
quoque Medicinam effe d ecet, vthoc corporis fplen eximatur , Sc fplcn
pado materia aduersus materiam pro- externus immittatur feu inferatur.
Vita
4
• Ar
 L iber 1 I. JU
Vita enim fine fplcne diuturnior eft , materia & vita. Natura vero Zc opera­ Ar^ph.
qu^mcumfplenc. Quod lic£t quidem rio tollitur. Id fit per '^sfropb. Is perde- tenuuj u u li ac.
de tribus membris fuperius d id is, vt ftillationem in pane, in liquorem redu­ IcT.
quorum in corpore fumma neceflitas citur, Oc ita bibitur. Potus hic aufert
eft, dici non queat: verum de fplenc ta­ malum, quod renes gignunt.
men id eft, nos eo commode carere C ap ’. X I .
polfc. Pradica ergb omnis huc conte­ D e v irib u s F e llis.
Fel aiu
Siaefplc- renda , vt beneficio fplcnis externi, non Q Vm m a fcllis felicitas ac virtus eft, vt fciciuiu.
ne (om*
iiiodius interni viuamus, vtque internum cxtir- J j i d materialiter auferatur & confu-
vmuur.
pemus, &c radicitus confuraamus. matur. lea non generantur cholericx
C a p . VIII. xgritudines>Colica , Iliaca, Oc his fimi-
A D fplcnum confumendum & adi­ 1ia , contractura, tremor, Oi alia ventri­
Suuatir
ptxpira- mendum Sutratar facit. Ab hoc (e- culi mala- Nec enim hx partes quicqua
uo. para ipfius liquorem fine corrofiuo, per aliud agunt, quam vt deftruant id,quod
retortam ad validum ignem , poftea membra vtilia exftruxerunt. Ignorant
quinquies abftrahc. Cohob omne cum autem Phvfici quam nihil fel profit. Na
vino vitx rcdificetur , Oc propinerur- vius ac honores ingentes illi addicunt,
Suuatar» Hoc Iplenem penitus aufert , nec vefti- qui nulli tamen funt. Eft enim hoc mc- Fel m£-
folcncra 1 .1 . «. r brutn fu-
iMumu. gium quidem eius relmquensi conluimc brum in Natura fuperfluum, &: inftar perfluit,
etiam , quod fpleni digerendum erat. monftri. Nihil enim adeo bbnura & pu­ nullius vfui.
Corpus vniucrfum a noxis prxferu&t. rum fit , cui zizania Oc lolium non infe­
Eadem virtus operario in fece quo­ rantur. Sic fcl quoque, Sc huic fimile,
que , &qua vinum vitx feparatum eft, membrum aliud lolium naturx eft,quod
cafiptt* Cluieren£^a C^- Similis vis in Cafx quo- iuxta bonum (cfe infinuauic, non ad c6-
piiauo que condita eft. Maceratur ca in oleo feruationcm corporis, fcd eiuldem de-
oliuq poftea eum ft.i. & quadrante opopa- ftru&ioncm.
nxcis mifcetur. Dcftillacur per Alem- C a p . XII.
oi.cafa biemn. Oleum hoc regioni lienis llli- F Eilis confumendi ita , vt j quantum
pcnltuT tum» fplcnem oYnneip aufert. Annua- eius eft inutile , aboleatur, proccf-
& tjra vfurnatum , dolores omnes a fnlene fus ifte e ft,v t omnes a felle prognati 3
ciu i do* 1 i
iwa. genitos aucrtit. Accuratiore tamen or- morbi tollantur, nec ab co deinceps vl-
dine vfurpatum , fplcncm penitus exi­ la vel ira, vel xgritudo inducatur. Hoc
mit , &: conlUmit, ac dolores eius mor- per R h abxrbxrum obtinetur hoc modo.
bofque & noxas vniucrfas adimir. ¥ R h xb xro ari & flo ru m C h e iri a n : &,ficuc Rhabac-
bari
C a p . I X. ante diiftum eft, liquore 4 cheiri extrahe;9 Pwatio*
D e Viribus Renum . cx Rhabarbaro autem eo modo,quo ex

R Enum confortatio optima dignof- Anthos. Hxc duo compone,&: rantunde

citur in iis, qux foris renes exiftur, vini virx adde. Quod fi porrigis, id pri­
vt nimirum interiores renes aboleantur mum nge,vt ira deferucar, poftea,fi quis
&: auferantur, ac fpleni fimiles reddan­ prxfto morbus eft ex felle, Poftea litis tellcsc. Vi/ , fel

Renes .vt
tur. Tum demum virtus renum integra inuadit. Cum hac fel djfparcr ac abit.
fpJen a* erit, fi operatio eorum emortua fit Sua Tandem faiutas loquitur, priore com­
boieadi.
enim operatione producunt Lithiafln , modior. ?
calculum , Arenam, & diabeticum , alia C a p . X III.
plura. Iis mortuis, fi ca efientia infir, D e F ir ib u i Pulm onis. -
nullus illorum fupcreft >fcd corporis vis V irtus pulmonisoptimacft,vt in f c a Fulmo
mobile.
proba eft ac vegeta, ac fana tam fenc- materia manear, nec e i quicquam
£his quam iuuentus, nec vllus ipforum apponatur,led folus iineadiun&is degat,
morborum muadic, qui fierent illis vi- iam vero is mobilior exreris partibus v-
uis Sc iiiperftitibus. niuerfis cti;qu.od a vi Ipirirus vitx haber.
C ap . X. Hunc ergo/ .cumprimis confortandum

«
Renes
lus te-
ictjJis
V
rantur/
T vero Renes, qui plus ad caftita- e f f e , ratio ac vius diiftat. Id perca im­
tcin faciunt, quam terticuli, aufe­ petratur qux lana mebra omnia fa c iu n t.
Icicndum eft, iplos line omni Sic enim Hc pulmo lanus erir. Vr tamen
ad catti-
urem noxa tolli. Quod vero damnum cos copioliorcs xquo aftiuxus- declinare
faciunt*
exemptos lequi pollet, nihil quicquam q/ueat, medicina fcquens tradetur. Vbi
pertinet ad meatus exrerps, qui renes iuxta teuedu eft, oportere cerci a mebra
ipfos tra^lcuiU- Remanet enim eorum lana co/cru ari a? occa tio ad morte detur.
4 Cg ) C ap .
 •*
m De T rjbvs
C a p . X IV . tendit 2>cingemiiiar,adedq; ballathus cft cbibu
w
Ch/burbar. T ? X pulm oni co m m o d is m ed icin is pulm onis & vniucrfi pc&oris : quo non ^ o!
vf
fur, pare- chibur nulla fuperar. Sumitur Chi- eft valentius in omnibus rerum viribus «*»»•
bur, & cum duplicibus calcibus &c mi- reperire, nec quicquara cfl1, in quo t * .
neralibus m ifcctu t ; iublimatur ter. ternipuJmonis plus inueniatur, niii in
AZgcis adm m iftracur. H oc pulm onis C hibur y vt diximus.
malaomnia auerrit, ciu fq u c robur in- '
Fin is lib ri fecundi de viribus membrorum feptem internorum in globulo.

LIBER TERTIVS. De Viribus Membrorum Externorum.

( Ddiderantur. ) ,
LIBER QVARTVS. De Viribus Membrorum Chaos. *

LIBER QVINTVS. De Jguatuor Elementis, quomodo defendantur.

LIBER SEXTVS. De Tribusdn qua lia tu r a componitur, & quomodo

conferuentur.

AD LEC T O R EM .
Ic iam iterum opus e jf beneuole L eftor , pramoneri te , quod h i libris prout Autfor
• dijpofuit , cr confcribendos prafu m pft, cum prioribus duobus instenti non fwt:
fo rta fis qtibd ab ipfo abfoluti nonfuerin t. Id ex originali conieclare licety quod fejlinan-
ti calamo feriptum e rat , vtprim a delineationis falsem aut Rhapfodia faciem exhiberet.
H i autem T itu li feqtsentes vnd cum principio lib ri g u in ti , quia in iifdem chartis cum
duobus prim is lib ris inuentifuerunt y hdc de caufa huc appofitifuntyVtJlttdiofis assidis per
ijla quadam quafi anfa porrigeretur, mentem A uftorisporro propius ajfcqucndi. E t cttm
ruJpicio non leuisfity Uhellum de Tribus Prim is E jfentiis , hicfextum inferiptum effe ; huc
ob id ille cat eris appofitus e jl. T tsa , L etto r, aq u itatis ejly his prafentibus contento animo
fru i > & de abfentihus cum indignitate n ih il queri.

LIBER TERTIVS. De E xtran eis M embris.

C A p. I. De Stomacho & fisis coharentibus.

( Defunt extera.). •
LIBER Q V A R T V S. De Viribus Membrorum Chaos.
Non habetur.
LIBER Q V I N T V S. De Quatuor Elem entis, quomodo defendantur*

C ap . I. modo. Aer ac Ignis, funt caro & cutis.

Interiora, hoccft, qua: in concauo intra
Lemcntaris Natura,quae in nobis
coftas,cranium & olfa fita funt, reliquis
eft extra iubftantiam membroru, elem enti*, Terrae nimirum &: Aquae
& extera qox diximus, (uasinterpre­
fubic&a funt. Ideb Inteftina, Matrix
tationes tales habent, vt nos quoque 4.
&c. Elementum Terra: funt. Cxcera
in nobis Elementa conferuemus, hoc membra funt Elementum Aquar.
‘m odo, ne Elementum Ignis calculum C a p . III.
generet: aut Elementum Terra:, gene­ ( Defunt catera . )
ra puftularum : vel Elementum Aqua:
Hy dropilin:vel Elc mentu m Ac ris,Ty m-
panitem. Quo enim modo exteriitfge-
DE TR1BVS PRIMIS
E S S E N T I I S , EX QVIBVS
nerant: eodem quoque interius.
generatum componitur.
C ap. II.
n en. /^ V tn ei^ o q u aru o t ifta Elementa in C ap. E
Elcmeft . N Sal, Sui-
U om? nobis condita iinC : feiendum cft, Numquodlibct
V generatum , & a phur,
in horni
«e'4fmt ea forma ieu fpccic 4. Humorum in toto fuis Elementis produ&nm, in tria
corpore locari. Duo Elementa exterihs collocatur: in S a l, rn Sulphur, iu Mer- jj™**
in nobvs iacenc, &: duo in concauo,boc cutium. Ex tiibus Eis coiaiun&io Et,quq
corpus

1
 P rim is E ssentiis. ^5
corpus vnum, & elTcntiam onium con- rem nullum prouocant: falque tantum
ftituit. Q uod hic corpus attinet non eft,quod fcccdit. Quxdam per vrinam.
definitur, led fakem internumcorpons. V niuerfa enim vima nihil eft, nififal fu-
Sah« tu Operatio eius triplex eft. Vna eft Sa­ pcrfimim. Stercus eft fulphur fuperftuvi.
lis. Is agit purgando , mundificando, Liquoris autem nihil fuperftuo ablcc*
balfamando, dc modis aliis, dc domina­ dit a corpore,fcd intus manet. Tales
tur ei, quod in putredinem abit. Altera funt omnes egeftiones corporis,i fale
tu eft Sulphuris. Hoc dominatur illi, quod expulfum phlegma per nares, per aures,
<)U« ex duobus czteris nimium fit >aut dif- per oculos,per vias alias. Et hoc per Ar-
foluitur. chcum intclligitur,ex quo fuas illae ope­
Mere ut it
m qu$.
Tertia eft Mercuri). Is aufert, quod rationes dcfumunc, ficut in poftrcmis
in confumptionem abit. indicabitur.
Dc Tribus his fcitoce, quae cuiufquc lam velut cx Archeo fal laxatiuum
forma fit. Vnum Liquor eft, & is Mer­ prodit,dum nimirum vnum purgat fto-
curi). Vnum,eft Oleitas. Eaeftfulphu- machum , quia ex ftomacho Archei
ris. Vnum eft Alkali. Hoc a fale eft. procedit, alterum purgat fplencm, quia
Mercurius eft fine fulphurc Se fale : Sul­ ex iplcne Archci venit: ita cum cerebro
phur fine Mercurio dc fale. Sal fine Sul­ quoque dc iccorc,pulmoneque dc mem­
phure dc Mercurio. Et hoc modo quod- bris aliis contingit. Nam membrum
uis in fua potentia perfiftit. Archei mouec membrum microcofmi.
Saliam
Quae ver6 operationes in morbis De Alkali verb 2cfale fcirocc id va­ dffeten-
permixtis inueniuncur, de his fciendum rium cfTe. Vnum dulce eft, velut caflia,
eft, quod ieparatio rerum non pcrfc&a dc eft fal feparatum,quod in mineralibus
fitjlcd duo in vno coniungantur,velyt in antimonium vocatur. Aliud acetofum
A
do
gimaer-
do per
v hvdropifi
- »
dc .
aliis fimilibus.
,
Permixtae eft, veluci ial gemmx* Aliud acre,quale
mixta enim argrttudines ilLe iunt,quse luccum eft inzinzibere. Aliud amarum, quale
que.
fuum Sc humidum temperatum tranf- eft in rhabarbar.o dc coioquinthide. Ad
cendunt. Sic Mercurius dc Sulphur ali­ quxfciendum eft,multa Alkali gigni,
quando paralyfin demunt,quia concur­ vcluti Harmel: mu&a cxcrahi, vt icam-
rit etiam fulphur corporale, aut quia ali­ moncacrmulta coagulari, ceu Abiinthi).
qua lacfio eft in confinio proximo. Idc6 Quod intelhgendum eft ex eo, velut in
hinc obferuandum eft, quemlibet mor­ fale cognofcitur. Similiter purgant quar-
bum 'vel dupliciter vel rriplicitcr exi- dam per folum fudorem, quaedam per
ftere pofTe. Ea eft morbi commixtio. fola confumpcioncm dc fimilia. Quoties
In hac confidcrare debet Medicus, fi enim peculiaris fapor: toties peculiaris
finaplex quoddam aiTumir,quis eius gra­ operatio dc cxpulfio , quarum ramen
dus fit in liquore,in oleo, in faic,& quo­ duabus plures non funt; hoc eft, opera­
modo cum morbo lxfionis confinis co- tio rei, dc operatio cxtincia.
ueniat. Pro ifto gradu extrahi debet li­ C a p. III.
quor, & fal, dc fulphur, dc attribui,quod Vlphur operatur cxficcando dc con- fifSulpho- notu­
-Lgritu. opus eft. Adedquc h.rc breuis regula fiunendo fuperfluum. Siue id ex ip- ra qu$.
do muc*
ta vr rra tenenda eft: vr medicina vna detur 1? - fo fit, iiue ex aliis, per fulphur omnind
danda.
fioni, altera morbo. con fumi debet, fi fahbus non fit fubie-
Satia
C a p. II. dum. Sic ad Hydropifin facit Medicina
Alia purgant, modis tamen variis. faliuni,ex Hepate Archei productarum,
purgant

S
aut j p t t
fcceflum Alia per feccfUim. Horum duo funt. ad confumendum purrefaiftum dc cor­
Vnum fal rei, quod digerit res ad fe c c f- ruptum. Ad ipfum autem prarcerea mor­
J
fum. Alterum fal natur?, quod expel­ bum auferendum, vi fulphuris opus eft,
lit. Ideo fine fale excreti© nulla fieri cui morbi ifliufmodi fecundum fuam o-
poteft. Ex quojequitur, fal vulgi fali- riginem fubie&i funt. Quanquam id no
Vomica
bus nature opitulari. Quadam per vo­ fulphur quoduis przftct. Et fic a narura
mitum purgant. Tale fal eft cradiifimu, Elementi produdum eft, vc vna quzli- u c S
quod fi in digeftionem abire non poreft, bec x gritu d o , quam natura corporis gi-
fuperius in ftomacho ftrangulationem gnit,contrarium fuum ex naturaEle-
Sudore. facit. Nonnulla per fudorem. Tale eft menti habear. Ec hoc fit vniucrfaiirer
ial fubtiliilimum, quod cum fanguine dc particulariter. Ideoquc ex generibus
coir.Salia enim ad ftercora dc vomitum, E lem enti , ipfa morborum genera, co-
cum ianguinc non coeunt. Ideo fudo- gnofeenda funt. Si'c vnum feper alterius
Gg 4 fignura
 jf< D e T ribvs
fignum ac indiciu m eft. contrario impendi, fed proprium ad fu u
Mrrturij S im ihcerdc de Mercurio id em iudi- innatum accommodari. Frigidum enim
junm
quaiis. cinm eft. Isa ffu m ic , quoda fa lc& fu l- , calidum non euincit, nec calidum fri-
pljure d j t f O F t i m n f jcir. H inc fiunt mor- gidum in morbis natis. Cura ex oo pro-
bi Jigamenrorum, Arteriarum , functu­ cedit, quod morbum dc eius locum ge-
rarum , articulorum dc iim ilium . In his netaiur.
e r g o m orb is h o c vnum curandum eft, vt C a p. V.
liq u or M ercurii adimatur. Debent au-
tcnTdi&r aegritudines p er illa auferri, M Orborum genera diuidunturctia
in varios ramos, dclocuftas,ac
qua: cuilibet idonea dc commoda vide­ fo lia . Vna tamen cura eft. Nam mor­
buntur, indicara de /pedalirare rerum bus Mercurialis exemplo eft, quod li­
in natura, <3c in P hilo fophia d e re E n a ­ quor quoque M ercurialis {imilicer in
tura : quxbrcuitatisgraria hic amittun­ multos ramos, locuftas, & folia abeat.
tur. Sic in *puftulis omnia genera fimr fub aifie iB
r o iamot,
C a p. IV /. Mercurio. Nam iple mprbus eft Mer-
Morbo- Oc modo Medicus tria morborum curialis. Nonnulli Galli fub Mercurio folM'
cum ge­ omnium genera inrcliigcre debet: vulgari funt. Quadampuftula?fubMer-
nera uu.
Vnumexfale. Vnumex /ulphure. Vnu .curio Metallino.* nonnulla? fub Mcrcu-
ex Mercurio. Ex falc hoc modo. Q uk rio Xylohcbcno : aliqui fub Mercurio
liber morbus laxus ex falc generatur, vt Antimonii. Caufa eft, qubd Mercurius
fijnt, fluxus ventris. Dvfcntcria, Diar­ ad fuaslocuftas, &n o n c x ordine abir.
rhoea, Lienteria, Scc. Sal aurem iftud Opus ergo eft liquores Mcrcuriicogno-
e ft>quod in fua fede iacer. Quariibcc e- fci. Is enim ille eft, qui fanat, quod fal
nim egeftio ex (ale caufatur, fano, argro. ipfius difioluit. Eft etiam alterum, quod
Illud Tai natura: eft, hoc fal corruptum in ipfo iitumeft, nimirum vis incarnati-
Scrcfolurum. Ex quibus conficitur de­ ua dc eonfolidatiua, (vt pro natura Mcr- Mercu*
bere quoque ipliuscuram per falia per­ curii.jlam autem is mtilriplex eft.In me-
fici : ira vt fal iterum rectificet dc fepa- tallis liquor Mercurii eft inftar metalli.
rct fal refolutum ab integro. Poftea fe- In iuniperb dc hebeno inftar ligni. In
quitur cura fulphurca, veluti confirma- Marcaficis, Thalkis, cachymiis, inftar
tio quaedam operationis in fale. Huic c- mineralis. In Braftatclla, perficaria, fer-
nim id dominatur, dc eft fulphur (peda­ pentina, inftar herb^. Et Mercurius ta­
tum cx vi Archei, Scc. men vnus e ft, qui adeo multipliciter fc
Mercu
Porro ex Mercurio omnes illi morbi exhibet. Quas de puftulis: eadem dc de
naici oriuntur, qui occupant Arterias, liga­ vlceribus inrelligantur. Quadam fuani
roorbi
qui. menta , articulos , offas ncruos, dcc. In curam ex Mercurio de Perficaria pol-
caneris enim corporis locis fubftantia cunt: non nulla ex Mercurio de Arfc-
Mercurii corporalis non dominatur,fed nico : aliqua cx Mercurio de Xylo Gua-
falcem in membris exterioribus.Sulphur iaco. NofTe ergo debet Medicus arbo­ moA rboi
rbo*
enim mollit dc fouct membra interiora, rem morborum dc rerum. Huiufinodi mm &
fcilicct, co r, hepar, cerebrum, renes, aliquot exiftunt. Vna arbor falis eft. Ea Medico
dcc. Et horum morbi, fulphurci'vocari duplex eft,Rebis dc Elementi. SiceftSc n#ludi'
debent.In illis enim fubftantia fulphurea arbor fulphuris& Mercurii. Caucat ita­
iita eft. Huius exemplum fumemus dc que M edicus, nc arbores duas in curam
£t.Co!ic$ Colica. Illius caufa fal eft propter inte- vnam inferat: fed teneat Regulas mor­
vatia gc
'ncra a ftina, in quibus prardominatur f al , dc bis Mercurialibus dandum c(Tc Mercu­
falc.
multa genera colica: parit,nempe vnum, rium, morbis falinis (alem , morbis ful-
firefoluitur : alterum, fi nimium indu­ phurcis fulphur , vnicuilibet nimirum
ratur. Sic enim temperamentum fuum morbo fuum appropriatum, ficut con-
traniilit,& ad nimiam humiditatem vel uenir. Nam in rei veritate tres faltem Tre* tt
tu tnot.
ficcitatem deficit. Ideo fic, vt in colica: Medicina?, velut triplices morbi exiftuc. S ! au
cura pet faba Elcmcntata fal humanum Prxcidi ergb ac omitti debent long£
re&ificandum fit. Quod fi emmalmd illa? ambages ac nugas fcu cauillationes
fal quarn de fulphuic adhibeatur,idfub' Auicenna?, Mefux dc aliorum.
inerfiones (alis exiftimabis, non curam C a p . VI.
, morborum cohcx.Sic pariter dc in mor- 1 Ara ergo poft ha&enus difta omnia,
n on
tidtio e* bis Mercurialibus ac lulpnureis fua res Ji vt compendium breue ac facile Me­
•,<>oduii cuilibet adhiberi debet, non contrariu dicus fecum circumferat 5 debet omnes
-uutuu
morbos
I P ri mi s E ssentiis. 357
lnetrnt'
mcJtbos diuidcre fcu collocate fub no- ramus , ex quanam virtute incarnattua ,iUiqul
men fua: Medicinae, ficut in, pracdidis fint? Ex fialo fcilicct Mercurio. Is fanat
J'"t de' morbis incepimus. Etfedulb caucat vc vulnera longo tempore, tanquam per
dicat:H.ec cft Ideritia. Nam is Termo Mercurium in refina,celerius tamen qua
praeter vfum artis cft. Hanc enim artem quam Mercurius in Mumia, iterum ce­
quinis etiam rufticus fcit 8£ callet. Imo lerius, quam Mercurius in Tartaro. Iti­
contra,fic loquaris : Hic cft morbus Le- dem &: in vlceribus:vt funt nonnulla vl-
feoli. Sic enim complcdefis curami cera Cacrorum,Efthiomena, 6c Eryfipc-
proprietatem, nomen, qualitatem, difpo- las. Huiufmodi Mercurialium operatio1
Ltfcoiuj lltionem, im6 artem & Tcientiam tuam num feu virium multae funt inElemen-
curat i-
deund. vno vocabulo. Lefeolus enim curat Icte- tatisSc Annualibus, per experientiam
ritiam,nec quicquam aliud,praeter hunc omnes inuentx ab iis, qui intelligunt >
morbum curat. Sic ergo tc excricafti ab in quibufnam Mercurius, in quibufnam
omnibus erroribus» & cura probatur ita, alii lateant : qui item norunt Mercuriu
qnbd in Lefcolo fuprema diaphania fa­ illum praeparare, & formare'vnum in
lis fit, quae fufo T opazio impenfius colo­ Topazmum, alterum in crocum fanda-
Crocu»
ret t c figuret. Sic Ideritia quoque fimi- lium ,qucndam in fpiritum, quemlibet fanda-
1iter Tai (vt ita dicam) diaphanacum eft in fuam exaltationem, in qua optime fe lia».
dc auriginc : ac opus habet, vt per fibi habear.Et licet Mercurius vnicus fit qui­
fitrule expellatur &: extrudatur. Eodem dem : tamen fi ip(o opus fit, ita produci
Arfenicaca quoque & fal quod Ideritia vult. Teftamur ergo hoc loco, quod vis
facit, mater Arfcnicati & Lefeoli modo 'incarnandi & conlolidandi a foloMcr-
eft, ex duabus tamen matribus genitum,' curio procedat, in quo nullun\fulphur,
Annuali nimirum &: Elcmentari. nullus .fal exiftac, fed is in purum fuum
Suafor itaque vniucriis fum, vt tres liquorem extrahatur t c reducatur. Eadc
illas arbores rede foliddque cognofcan- omnino ratione cum fulphure quoque
tur. Semen etenim harum arborum qui & ialc procedendum, ipforumqueexal-
non nouit, is erroribus mens immerlus tdtio nofcenda eft vobis, modo Medi­
eft. Sic ergo porro quoque dicendum ci nomen obtinete,& cum laude veftros
Morbus eft: ift: cft morbus auri: nec dicendum,
auri
aegros fanare velitis. Sat fcio,lJorhyrium
Pofphy-
quid! lepram effe. Ncceiuscriam fpccics no­ admiraturum efTe , fi audiat, quod Sa- iios im«
minatur : quod vere Medice loqui eft, phyrus lit Mercurius , Sc nobilis lafpis, peritus/
ideo, quia fblum hoc nomen latis indi- quia id non videat, aut manibus palpet.
carjquam in lepra curam inftituas.Qubd Qtiictfi quidem hadenusnulla cxperie-
mulco pluscft ac fidicas, dTe Lcpiain. tia infignis fir, nec quicquam difccrc an­
Mwb? Sic iterum dico : Ifte eft morbus tindu- nitatur , nefeto tamen quid interim ni*r
J S 1“* rae. Ex quo peritus faris intclligit, mihi getur &fomnict. )
compertum efTe, quid Sc qualis rindura C a p . V T11.
fit, &quomod6 illa regenerer, t c iuue- Q T c , quare Zinzibcr eft Diaphore-
Tina.iu- nefccrc lenium faciat. Sic aio quoque: CTticum i Propter falem , cx cuius berZ inzi-. cur
tc°udt. Ifte eft morbus vitrioli. Hoc experien­ corpore fadum id eft: Sed vis illa ignis Diapho­
reticum',
tia comprobat, qubd fpccies Epilcpfia: eft, per quem ebulliunt generationes
per oleum vitrioli aut ipfius fpiritum cu­ ( vt in Philofophia traditur ) propter
rentur. Quod rpfiim etfi feripta quidem ebullitionem autem deoppilat, & hu­
paffim comprobent: tamen ciim huc ad mores fulphuris falis & Mercurii , in
mei inftituti Thcoricaillud faciar,quid fecundum , tertium &c quartum gra­
nocet hic repeti, qua rarionc Theorica dum ebullitionis reducit feu euchit. Ec
perfici debeat? Quod vero Theorice ifta prout ex igneicatc falis c o n llit uitur, ita
com prehendiin caufa cft modus fpe- gradum quoque accendit,perquem gra­
cialis, ex quo prior deducitur, &c myfte- dum humidicares deftillant per poros SC
ria naturae, qua: per Alchinucos audo- guttas foras. Sic mundificariua quoque
res occlufa fuerunt,ex quibus merito’ ex fola falis vi mundificant, vclurmei
Theoricam meam vtriufque originis, E- &alia. Vnde etiam fcquitur,in m eile M u n ii
ficati u-
lemenrarismmirum in (uaprodudione, Balfam nm falis ficum effe, propter quem i file.
Sc Annuaiisin fua generatione»probo ac id non purrefcac. Balfainu^enim fal no-
dcmonftro, ac inde-Theorica: m cx fun­ biiiftimum eft, quod natura produxir.
damentum cxftruo. Vis attraciiua a natura fcu eftcnria fui-
Porr6 verd etiam ex Theoricainqui- phureacft, veiuti inzummi-s.Eatrahunt
rarionc
 «

358 De T r i b vs
Attra*
£t:o a
ratione fulphureitatis. Maftix enim ful- quxdam cft, oculis non expofira. Eft
ftalpWurc phur cft ita produ&um.Sic & Opopana- autem ib robur in feipfo, quo fanum &
noncali
do. •u m , Galbanum &aiia. Nec creden­ validum manet id , in quo illud ineft.
dum eft huic axiomati Medicorum: Ca­ Hoc autem cft fpiritus naturx. Quem Sioe na-
tur$ fpi*
lidi eft attrahere >fed ita dicendum eft, nifi res quxlibct habear, perit. Spiritus wunihtf
iublxflic.
fulphurum eft attrahere : id quod verif- is in fuo corpore fixus manet. Idem
(imum eft. Res enim calidx ibi faltem confortat hominem quoque. Sic ergo
trahunt, vbifunt, hoc eft, vbiardenr. fWulorum Archei membrorum vis in
Quod verb ardet, id fulphur eft, idque minorem cofmum defluit, per medium
non fixum, ideoeuolat, quod Gumini nimirum vetegabiiium.
Laxati* faciunt.Laxatiua etiam fimiliter trahunt
ua i fui.
ex illis locis, in quibus non confiftunt,
inftar magnetis. Quod vero falia quo­ D E P E S T 1 L I T A T E .
jthureo

que trahant, caufaeft, quod fal fulphu- Hoc eft:

ri imprdfum fir, Sc per fpirirum fulpliu- O rigo & G en eratio p e jiis : h u iu s m orbi ac~
ris coagulatum. Idc6 c * afe diftantio- c u ra ta g e n u in a ^ c u r a , p ra fc rip ta ?
ribus locis quoque attrahit. Sic reper- a
%

cuiTiua quoque fulphurea fune, iiuefri­

T H E O P H R A S T O HOHEN-
gida,fiuc viridia fint, fiuc punicea $fiuc
H e i m i o Vtriufque Medecinx
Hcper-
alio quocunque fe modo habeanr. Re- Do&orc.
cuilio i pcrcufliui cnimfulphuiis hxc natura cft,
Sulphu. « t r .
vt ad centrum abear, & ance lc , qmc- H I L O S O P H I C V M Q4 UC

quid mobilium prehendit, agat. Ncc dam difcurfuni de Pc-

verum eft, qubd illi aiunt, frigidi cfle ftc Sc eiufdem ortu ac
. repercutere Credunt nimirum fimpli- generatione inftitttuh,
ccs illi homunculi, vulpem fe cauda re­ cx fundamento & exa­
nere, ciim corripuerint tamen podicem mine Philofoplnx de
cius. Subtilem oporteat dTe Albertifta, tullure res ita inteliigcnda eft. Peltis cft
qui illamcorum tueri regulam velit ac morbus, fex diferetas fedes in corpore guid*
poffit. Sed hxc latius in Pltilofophia. humano fortirus: nempe poft aures, bi­
C a r. X I . nas : binas etiam fub geminis axillis: in­
ferius in hvpogaftrio fecundum pubem
Confor-
fatiua
visabAr.
cheo
D E Confortatiuisaurem quod nobis
fciendum e ft, docet id explanatio itidem binas. Sic ergo fons in homine
Archci, qui fimilis cft hominis in fex fedes reperiuntur, quas peftis certas Pcftil|0.
mundi ca tf.
cft. quatuor Elementis latet, vnus fcilicct occupat, a coelo infectas, &: peftilcnria-
Archcus,fed in quatuor partes diductus. Ji veneno iedas feu contaminatas. Ex 7V- pbilTe
]s ergo Magnus Cofinuseft, 6c homo chellica Plnlofophia pater, quodprxter chcJ1,ca-
paruu», Sc vnus alteri fimilis eft. Ex ifto fex pramominara loca, feptimusquoque.
prodit vis confortationis. Sic quod cx huic fxuo morbo attributus lic, in ipfo i
corde Archei procedit, id confortaciuu cognofcendus.
cordis eft, veluc aurum finaragdus, co­ Rifu vero cumprimis dignum eft, tot ,
rallia & fimilia. Quod ex Archei pro­ taque numerofos Italos pariter ac Ger-
cedit hepate, cofmt minoris hepar con­ •manos D odorcs tam copiose de hoc Medie,
fortat, 6cfic confcqucnter.Vim huiuf- morbo commentari, & tamen nicmo- £J,eU’
m od i. coufortaciuam Mercurius non rabilc admodum ac dignum nihil de eo­
promit, nec fulphur, ncc fal. Illam au­ dem proferre, vndenamis oriatur, Sc
tem promit cor Elementorum: ex hoc quid ver£ homo fit, quid tandem in
illa dimanar. In Elemenris vis cft ac ipfo ifte morbus inuadat. Nec enim fru-
potentia, quae cx femine producit arbo- ftra ac temere fic a Deo conftitutumeft,
rem:&: ab ipio Elemenro ea vis cft,quod vttria illa dicta loca in homine femper
arborftat&:figitur, & fiftitur. Sic foe- aut parte certe maxima tam certo affli­
num quoque &: ftramen a robore cxcer- gantur Sc corripiantur. Quinimb peri­
naftacuitur, quod oculi vident. Simile tus ac fapiens Medicus iurc cx hoc loca
quoque robur in animalibus eft, cuius planctarum comedare debet. Similcc-
beneficio eunt, ftant, Sc mouenrur. nim femper in fuumfimile operatur. Sic
hiia
9 iUC'
Idem eodem modo in cxcerisquoque Saturnus cum proprietatibus Iunx in fu-
productis eft. perioribus hominis partibus,hoc cft,poft
Prxtcrea autem fortitudo adhuc alia aures operatur. Mars etiam ac Sol pecu-
# liari

9
 »
T B.A C T A T V S T.
liari loco,in externis hominis locis ope­
ratur,veluti fub alis. Similiter &: Iupicer
ac Venus in vtroque femore idxta pube,
quantum quidem hunc morbum.at­
tinet.
Quia verb paulo ante commemoratu
cft,locum adhuc vnum inhomine cum­
que in numero fcptimum reperiri, lo­
cum (cilicet Mercurij: ideo,qua ratione
illud intclligendum iit, porro explica­
bitur.
J^ vid fit hemo y hoc e jl, caro hominis
H Ominis hxc generatio eft. Nempe
ex prima matrice, hoc eft, ex ma­
gno mundo ortus eft. Idcft/M agnns
mundus vnacu exteris creaturis omni­
bus per manus Dei creationem, homi­
nem,quoad naturam carnis, ad mortali­
tatem produxit & genuit. Hac de causa
homo terrenus & carnalis factus eft.Ca-
M oualv
tas ho­ ducam veroZC fragilem hanc carnem
minis
fnde. homo ex terra &: aqua fufccpit. Terra
ergb Zc aqua corpus eft terrenae huius &
^animalis vice, quam homo naturaliter
accepit per creationem a manu Dei fa­
ctam. Vita vdrb hxc Animalis per feipsa
H om o
ex 4. nihil elt aliud,quam Ignis&r Acr.Quod
coaiiat- ita intclligi debet. Ipfe homo,quod qui­
dem ahimalemipfiusvitam attinet, ex
quatuor Elementis conftat. Aqua enim
& Terra,ex quibus corpus homirtfs con-
ftitutum eft, domicilium eft ac corpus
iplius vitx. Non autem hic vitam intel-
ligo illam, quae ex Animi, hoc eft, ha-
Vita
Jo bitu Dei procedicfNon enim hic Theo-
pie*:a- logum, fed Medicum ago ) fed hanc,
& cale* qux animalis & caduca exiftit: quxque
*“* ex Igne Zc Aere condita eft. Sic ergo
corpus,ex terra &: aqusi creatum,domus
vitx fadum eft. Hinc facile intelledu
eft, quomodb homo duplici viradona-
tus iit>nimirum Animali, Zc fvdcrea.
Ne vero inftitutum hoc meum,qu6d
fcilicet dc vita animali & fvdcrea hic
m
0
trado, a quoquam reprehendi queat:
ex vfu rei eft,vt planius Anifnale corpus
deferibam. Animale enim &: fvdereum
I m
corpus vnum eft,non duplex, hoc nimi­
rum modo. [Corpus mortuum eft : hoc
Corpus eft,corpus,quod fanguis eft ac caro,fem-
per lc
mortuQ per mortuum eft. Sydereus autem fpi-
s (piritu
vmifica* ritus,cx quo homo vitam animalem ha­
lUf.
bet,facit,vc corpus moueatur. Hinc ori­
tur animalis vita in homine. H xc verb
omnia naturaliter fiunt a proprietate Zc
GallicU virtute cadi. Qubdvcrb Gallas gallina­
nn cao
fa. ceus cantu fuo tum mediam nodem.
\
i
%
#
$
559
cum ipfumdicm {alutat>hanc propricCa-
tem ab Aftris accepit.
lam autem ad me , imo quemlibet
verum ac peritum Medicum fpcdat,vt
Iciatur, qua ratione tam Gallus, quam
homo,ab Aftris ita gubernentur^ com­
pellantur. Caelum gubernat vitam ho-
minis:Elementa autem eiufdem mode­
rantur corpus. Corpus hominis eft aqua
& terra. Vita autem eiufdem cft ignis
& aer. Sic aqua Zc terra reguntur ab Aqu* Sc
terra ab
igne Zc aere. Ex hoc etiam principio igne dc
aere re­
homo morbos&fanitatem habet. guntur.
Arbox
H xc nimirum arbor cft feientix boni boni
& mali,de qua edere Deus Adx ac Eux quid.
vetuit. Hoc eft,cur Deus non voluerit,
mali
dc
vt Adam & Eua,& deinceps nos omnes
quoque pro natura huius arboris viuere-
mus; hoc eft, homo minime animaliter,
fecundum conditionem virtutum Ele­
mentarium, viuere debuerat. Sed fas DeiImago m
erat,vt ad voluntatem mandatorum di- homine
quid.
uinorum contra naturam Elementoru,
fefe ipfum accommodaret ZL guberna­
ret. Ad hunc vfum per creationem,ima­
ginem Dei quoque accepit. Pro huius
imaginis, qux ipfa anima eft,integritate
Adamo in primo paradyfo &fic nobis
omnibus viuendum erat. Id quia fadum
non cft, iam variis morbis ac pacni? «t
creatore noftro propter contemtum
mandati diuini merito obruimur.
Prxfationem autem hanc ideo atte­
xere mihi vifum cft, vt e6 commodius
.animalis hominis ortum dderibere pof-
fem:qui homo cx i pfis Elementis nimi-
rum ,Terra,Aqua, Aere,Igne corpus
fuum ac imaginem accepit.
His ergb perceptis,argumentum nunc
fubnedam de fimilicudinc animalis ho­
minis,quomodo is conditus fit. In quo
verum, genuinum & folidum funda­ /
mentum huius totius Philofophix 'con­
tinebitur : vt hinc vniucrfi Medici,inti—
mxabftrufxqj veritatis ftudiofi intclli-
gant,ex quibus principiis ac fundamen­
tis tum philofophandum , tum /medi­
candum Zc feribendum fit,
V
f
D e imagine./e» fim ilitu d in e Anim alis
Hominis,
Ompertum vobis e ft, qubd ante
C Adamum ac Euamconditos, iam
dum omnia animalia creata cxftiterinr,
ficut id ex Bibliorum audoritate ftabi-
liri poteft, nec longiore orationis con­
AnU
textu hfc demonftrari debet. Creato- malia
omnia
rutfc autem iftorumanimalium omniu ante ho*
miooax.
(imilitudi-
 1

?4o D e Pestilitate. 9

fimilitudinem dc proprietatem homo deberis,hoc modo. Animalis hbmiMte,

accepit. Iftorumautcmccrtus aedefi- hoc eft, corporis dc vitat animalis homi­
nitus a Deo numerus fattuseft. Et nu­ nis,ortus ifte cft,quod S. Scriptura,cujus
meri quidem huius animalium , ante fidei meritb ftatis,iuquiat, hominem cx
Limbus
Adamum creatorum, Medicus certam, terra, ex limbo y hoc eft, exglebacerrar ortui
& indubitatam fcientiam habere debet, creatum efTe. Ec hoc verum re&umque hominis
ac nulla parte opinabilem ac ambiguam. eft. Theologia enim foli veritati dc bre-
Illum equidem numerum hic conftitua, uitati ftudct,& nulla rerum naturalium
fed ita, vt cum candore a veritatis ftu- Philofophia, fed rerum pracrernatura-
diofis accipiatur dc intelligatur. Con- liumdiuino fermone vtitur. Idcoque
temtores aurem fenfum noftrum non mihi iam philofophice de rebus terrenis
faltein non intclligent, verum etiam in & naturalibus differendum erit, &: non
fatuitate fua confundentur, dc ad lucem de homine fupernaturali philofophan-
hanc penitus occaecabuntur. Contem­ dum. Ia ergo cx terra homo defiimptus
nunt enim res, priufquam eas aut fciant eft , dc terra iterum fiet : hoc eft , poft
aut inceliiganr mortem homo fiet iterum quod fuit
Ergo, vt vero ante dc prim6. Et hoc de corpore dc
Afli/sa*
Iit quot nomine & numero domicilio naturalis hominis dicitur,
aitrc ho-
mtncin defignentur, quot- quod nempe illud cx terra,aqua, acre &
rttehut nam ante creatum igne conditum fit-, de quo deinceps.
hominemanimalia Inrerim quod hic dicitur, nemo inficia­
fuerint : fcire vos tur, nimirum ex iftis clementis homi­
vclim,iftorum ani­ nem produ&um effe. Nec eft,vc cuiqua
malium omniu vno ca res in dubium vocetur. Quo modo
numero ( M.M. C C .) exftitifle. Et hic vero homo per manum Dei cx terra
numerus mons ifte e ft, in quo omnes conditus/it rde ifto pars maxima miinr.
Philofophi apricantur dc vernant vi- Ego vero , qui video, iam a fatis longo
gcnrque. tempore neminem vfpiam hoc fixum
Cum ergo opus fit , hominem vere volucre fuftinercivcriratem hanc omni­
ac accurate fecundum naturam anima­ bus eius amatoribus planam dc expedi­
lem deferibi, ficut in primo hoc capiru- tam facere aggrediar. Ac vt principio
Homo
lodc imagine hominis comprehcnfum ad propofirum meum redeam , quo- qui")*
cft, quia nimirum is fecundum animalia modo homo cx 4. Elementis emerferir: J.tim!
fa&us eft:colligi facile poreft, Deum id, res ipfa ita habet. Compernim vobis ottus.
Cui ho- quod minus dc abie&ius homine cft, efTe arbitror, in magno mundo quatuor T«m p«
ni*? p?.ft ante infimi hominem ideo condere vo- anni tempora vigere. Ver nimirum, riuatu anni
.annalia
animali l
or
creatus. luinc> vt icilicct fuper animalia c x cera Aiftatcm , Autumnum dc Hvemem. unt.
qui dominaretur,Rex quidam terrenus Quatuor ha?c di&a tempora ope dc mo­
foret. Tale enim Ius Matura? cft.vt R e­ deramine Aftrorum generant dc pro­
Regnum
gnum Rege prius iit Sic ergo porro no­ ducunt, quicquid per mundum in mun­
pnui.
tate. Ipfa animalia armaram habent dum progigni a Deo conftitutum cft.
fcientiam, Bonam dc Malam. Non mi­ Et dc his temporibus quatuor, nemo eft
nus ipfe homo quoque tincam fuam qui dubitet aut litem faciat. Sicut erg6
fcientiam malam bonamque habet, tin- ratum cft, quatuor ifta tempora varios
cfcun inquam cx aftris,quantum quidem eofquediucrfos fru&us gignere ac pro­
terrenam naturam ac conditionem atti­ ferre : fic fruiftus quoque terra? in qua­
net. Ex hac natura fiiprcmam &exqui- tuor genera diftingui dc fecundum Phi-
fiti/limam indagationem vera? Philofb- lofophiam enumerari debent, nimirum
1
phR* fieri fas cft. Ha?c animalis condi­ pro conditione 4- Elementorum,Tcrr$,
cio vt prob£ rc&cque deferibatur, capi­ Aqua:,Aeris, Jgnis.
Tinflu
145 ho tulum hoc in fpecie tradet de tin&ura Iam ergo , quia dc imagine hominis,
i"abctUiS amma^iS hominis-Homo fiquidem duas hoc cft dc animali forma animalis ho-*
tincturas habcr.Vna quantum adanima- minis,fcmcl differere cocpi.-non poffum,
Icm naturam, ex Aftris. AIrcram fiipcr- quin harum rerum arcana quoque vna
naturalem , ex Deo. Et hxc alta fubci— proferam dc deccgam. Prius ver6 quam
lique Plnlofbphiaexpciidenda venier. ipfam fprmam deicribam dc imaginem:
De ortu vero & verageneratione homi- materiam, cx qua eft homo conditus,
n/i}hxc prxdpuc fcire , dc philofopliaii explicaturus breuirer fum.
v»i CABALA.
 T r a c t a t v s /. ftu
. C A B A L A. pus,incrementum, digedionefn SCc. E t
Eitme■. fTT^Erra, A q u a , A e r , Ig n is, ex tribus' h x c duo pater Sc mater exidim e , ex
blV"c. JL rebus ortum fuum confcquuntur. quibus m ediantibus A d ris creature v iii-
bus0iu- H x c tria p riu s Sc citiu s creata non funt, uerfx gignuntur: h o c c il, S vlS c Luna
quam Terra,Aqua,Aer,Ignis. T ria h x c per Sulphur SC falcm -em um c M e rcu - Mercu.
. r r S . . riu* i 5a-
funt Sc fuerunt, Ignis, A e r, Aqua, Terra. num. Iam vero gennus M ercurius, ad ic&sai.
T ria h x c vnam m atrem habuerunt, ex lu i fudentationem quotidiano n u tri- yhufe'
Aqua qua prodierunt. H x c Macer Aqua fuit. m ento opus habet,Sc pori o Icm perSul-
matci
idcuicn- Nam cum vniuerfus munduscor.derc- phure Sc Salcad augmentationem.
turujn. cur,Spirirus Dei vehebatur iuper Aquis. Porrd autem iam (ciendum vobis cd,
Fut vi» Per verbum enim F IA T onniu pruno in Terram Sc A quam Deum multum ac
«it aca-
UtflU** Aqua creara cd. E t ex hac deinde pro- varium Sulphur Sale^nque crcailc ac
d u fkx funt e x te rx creatura? vm uerfx, c o n d id ilfe ; hoc c d , vnaquxlibet crea­
Anim ate,Inanim es. V ero ergb Sc genui­ tura , quorquor harum funt, huc viuant,
£xSulph no nomine h<£C tria appellantur,Su/phur, liue non viuant,in Aqua Sc Terra (inirn
Metcu- M e rcu rii,S a l. H o c ergo principiu , hxc proprium Sulphur Sc Salem, ex quibus &TaquS e m

nodale»
omnia vera materia,cx qua vniuerfi Animaha, nurrimcnrum fuum accipit, conditum
naia.
Sc cande iplc homo quoq; condita fune. haber. Sal enim rebus omnibus fapo- p«
Ira porrb arrendire. Ad perfe&ain rem Sc formam conferc : Sulphur, rebus
generationem rerum omnium rria tem­ omnibus, (cu viuant, (eu non viuant,
Tcrapo
pora requiruntur.nimirum Ver,/Elbis,&: odorem Sc putredinem in ftomacho im­
ra icium Autumnus. Er de hoc rcftantur gene- pertit. Et hxc quidem ignaris mira Sc
ma gr-
acranJa- rariones omnium fru&uum , omnium imdoncaobuenient. Sed hoc nouum
IUIU>
crearurarum totius mundi. Horum exe- non eft. Nec enim quicquam aliud
plo putandum eft, ipfum quoque homi­ impenfius admirari folemus,quam quod ;
nem ad (ui generationem tria tempora non intclligimus. Iam aurem certiim
po(ccre,pro conditione trium prxdi- eft, tellurem in perpetua operatione ac
darumrerfim (eu materiarum,Sulphu­ morione ver(ari,hoc cft» Solem Sc Luna
ris , Mercurij, Salis. Tria hxc duos Re- aflidub laborare, vt tres illas fes copio­
&orcs& gubernatores agnolcunr. Sal se gignanc , maturent Sc producanc.
moderacorcm haber Lunam. Ab hac Cicanirisenim vniueriis fuo nutrimen­
Luna enim ille regitur Sc gubernatur, iam to opus cft. Creara: enim ex iftis rribus
modera­
trix Sa­ vero Sal fubftantia eft Sc materia aquar, funt, quibus nullo momento ad cibum
lis. Sc aqux fubiecfum eft, vt in qua etiam &: fuftcncarionem carere polfunt. Sic
foluatur Sc liquefear. Er hxc pars cft ciconia indiget rana, Sc hac eadem anas
Autumni Sc Hyemis. Sol autem Rex Sc quoque, Sc creatura? alia? plures. Hi­
Sol Do Dominus eft Su lp h u ris. Hoc enim na­ rundo mufeas p ofeit Sc culices. Apis
minus
Sulphu- turae feruidx Sc ignex eft. Qua de caula requirit ad mellificium flores. Mei ve­
tu.
etiam in igne Sc Sole refoluitur. Nam natur vrfus ,Sc fic deinceps. Sed huius
SolR c& or Sc moderator cft Veris Sc prolixior coniideratio penes rerum pe­
/Eftaris. lamcum di&umfic, res vni- ritos fit. Cum enim ifta vulgata Sc nota
uerfas, hoc eft, omnes creaturas, vc\ vi­ line, penitiore ferutinio minime egent.
tam in fe habere,vel non habere: fcicn- Ex his vobis iam hoc conftat, quod ad
dum eft cumprimis,eas vniucrlas nihil generationem huiufmodi Macrocof-
effe quicqua aliud,quam Sulphur, Mer­ mus Vere fuo , Sc ALftate , ac Autumno
curium, Salem. Quicunquc autem hac omnino opus habeat, vt per nutrimen­
mea Philofophiam vel legere vel recte ta fua quxlibet creaturx fuftententur.
intclligere volet, is (ciat, quod S u lp h u r, N cc enim hxc rerum viciflitudo ante
M e rcu riu s & S a l amutTis omnium certif- confummationcm mundi abolebitur.
fima& verus index vniufcuiuftibet Me­ Et hxc pro capituli introitu prxfari
dici fint, qui ex vno fundamento hanc quafi Sc prxexplicare volui, vt fequens
Philofophiam eruere Sc indagare volet.' textus clarior Sc dilucidior fieret. Ete­
Sal coi- Sal enim eft corpus Autumni Sc Hye- nim cum h&cnus de frudibus Sc ci­
pui
Autusu mis; Sulphur verh Veris Sc ALftatis: in bis tam animatorum quam non anima­
*t
mu u^ui- quibus Sol SC Luna fuas operationes torum differuerimus: iam confequens
phiuvc perficiunt. Quod hoc modo intelli- eft, vt de generatione hominis explica­
«c A.ti. geris. S a l creaturis omnibus formam tionem ordiamur. Cui tamen prxmicti
ac colorem dat: Sulphur autem dat cor- opus eft generationem animalium ex
Hh qua
 I

D e Pestilitate
qua Adam primus homo Tuum corpus rem prseftituic. Quamprimum enim
accepit. creatura quaepiam perfeda eft, Autum­
Quamprimum viua quaedam creatu­ nus ac Mcffis ingruit, vc illa matura da
ra gignenda cft, opus eft ve prius pater torcular quali t e fuum receptaculum af- Tempuj
t e mater extent, ex quibus fucceiliue fumatur. Suum enim diuerticulum ac
creatura illa producatur. Iftc vero parer referuaculum cuilibet creaturae a Deo omniu.
ac mater, quae ad conceptionem foetus praedeftinatumeft. Sic cauea volucri,
conferunt, Sal cft te Sulphur. Sal cum fic dolium vino, fic frumento horreum.
Sulphur Luna mater cft. Sulphur cum Sale cft Cum ergo creatyfnrum t e fruduum in
5 c Ut (e
m cn sut paterihoc cft Sulphur t e Sal fune femen mundo infinitus numerus t e varietas
vniucr-
fotum
omnium creaturarum. Sol & Luna fune fir: ac vnaquxhbet proprium ac pecu­
*ol & Vulcani, hoc eft pacer t e mater,qua: liarem fuum Autumnum , 'Aiftatem ac
Lanapa* r • r • 1
xtntcu femen in fuum incrementum agunt, Maium habeat: necefle quidem eft va­
vfque dum foetus, Mercurius nafcacur. ria Maij tempora,t e pro cuiuflibet crea­
Quia ergb Sol t e Luna, pater ac mater tura: conditione modoque, varias arfta-
exiftunt , quod ipfum Aftronomicum tes, varios autumnos exiftere. De Hye­
cft.-mihiquoque haec cura incumbit, vr me hic quid loqui nihil attinet. Nec
aftronomice edifleram, ac doccam,qui enim cum his ea commifccnda eft.
tandem primo creatura:, cuiufcurque Cum ergo creaturae cuilibet, vt di dum
conditionis fint, per Solem t e Lunam eft, ad conceptum t e partum fuus pro­
pra:didam gignantur. Qua: aurem ratio prius Maius datus t e confticutus fit ,: vi­
huius natiuiraris fit, magnus mundus detur,primum ac ante caeccra de M,aio
quotannis femel demonftrar, nimirum Magnae creaturae, hoc cft‘mundi ipfjus
per tria anni difereta tempora , qux fi­ difTcrendum cfTe : Hac methodo • ’ *dcin-•
deliter tenenda t e notanda erunt. Ideo * ceps caeterarum minorum creaturarum
que exordium faciam a partu infimo, t e Maius eo facilius t e commodius ciim«
afccndam ad fummum;hoc cft,ordiar a explicari tum intelligi poterit, idem
minimo animali viuente, a/ccndendo fentiendum etiam de /Eftate t e Autum-
ad ipfum vfque Regem , id eft, Homi­ no creaturarum vniuerfarum.
nem, qui terrenus Dominus t e Rex eft D e m agni M u n d i Mate* .
animalium omnium.
Maius o. Videtis tranfada hyeme (qua:mors h °c Elementum Aquae, A(JUi
mnia re*
noujc* creaturarum omnium vitii carentium creaturarum vniuerfarum matrix onmtun)
eft) per amoenitatem Maij omnia, quae eft. Iam cum macrix parere non poffir, .««««-
vita: concipienda: apta func,moueri agi*, nili femen , ex quo frudus gignendus
raiique. Hoc enim tempore mundus eft , prius conceperit: Ncccflarium cfTc
vniucrfiis vcluti renouatur t e virendo liquer,patrem aliquem dari,qui cum
vernandoque iuuenefeir. £c fi attenda­ voluptate te titillatione ingenti femen Matrix
tis, creatura quamis, quae vita fruitur/ fuum in matricem profundar. . Luna ■ «■ ip
vna cum Magna Natura quodam quaii itaque te Elementum Aque matrix funr• viro.
gaudio lingulari effertur. Documentum Sol autem te Eicmera. Ignis funtparer, lum &
5o! Met-
huius rei ab herbis, arboribus, t e rebus femen tum ferens, cum in vterum excu- curium
mundi vniuerfis captari poteft. Nec dif- tiens, vt frudusgignacur. Semen autem ^ nunt'
fimile cft hoc gaudium mulieris graui- fruduum cft Mercurius. Is ad matura­
d x , quae fingulari quodam voro t e defi- tionem fuam ac augmentum complc-
derio intimo conceptum fuum ferrum mentumque fulphure te fale opus habet.
in lucem edere geftir. Is ramen prius Ad hoc fequitut Aquam te Elementum
in auram viralem non editur, quam Aqua:, femen hoc mercurium nimirum
tempus ( quantum ad perficiendum t e a/Iiduo in fe continere,ad frudu gignen-
complendum partum requiritur) exadu du. Rhombus ergo te rei cardo vertitur
t e finicumfic. Tum demum enim infans in appetitu, te voluptate patris, qui fe­
editur: non fecus, ac fi aliqua arbor nu- men femper promouere nec poteft, nec
merofis frudibus praegnans , a nimio vult, nec debet. H uic etenim parent i,
pondere grauata , tandem onus fuum m eta, modufquc ac tempys a Deo pr#r
finem deponat t e abiiciac. Ad finem enim fixa fune, qui vel quando t e quoufque
wmnia
ipcdaru. fuum vniuerfadireda fune. Vnde Deus frudum gignere debeat,hoc eft, Sol t e
Optimus Max. vniuerfis creaturis fuum Luna frudus non pariunt eduntque,nifi
quoque autumnum t e mefTem peculia- tempus Maij infter. Tempus enim huic
rei

I
 4

T ractat vs I. ^
tJHfM rci a D eo deflin atu m M aius cll. Iam Natura en im fulphuiis efl,cu m a q u i non
ierUm fi fem en fem inari debear , d u oq u e pro- p e r m ife e r i, fed vndis om n in d innatare.
{ifiicn- / * •
Jarum. m o to res fulphur Sc fal , a parentibus His confc& is,M agnus paren s, Sei & l u ­
in fligen tu r, vc lemen p rom ou ca n c: tu n c na,duo ifla fulphur n im iru m Sc falem
o p e Saturni in terra prius frigiditas qux- co n iu n git Sc vnir. Iltius co n iu n d io m s $ * I is vis
d a m gign itu r,q u i Plancta L unxdux efl: iiiteru a llo , fem en m ature fcit, S ta S ole qux.
h o c efl,Saturnus e fl equus, Luna eft cur- p a tr e , ac Luna m atre p e r fe d u m g e n i­
S ^ cU* rus' ^ IC Saturnus Pcr Lunam frigus in tu m q u e aquis fupernatar. Cum ergo fal
Luox. tellure fu fei tat,h.e. in M ercu rio fem in e, rebus omnibus form am indat,' ac in h o c
qui in terra Sc aqua co n d itu s efl. Frigus prxdeflinatum i it , vrcum Sulphure Sc Sjic. Rana cx
*ul-
h o c du plicis narurxeft, h.e.eflhcrma- Mercurio rana fiat: o m n in d id fk,quod pMcica- faure,
p h tod iticu m ,S c naturam Lunx S olifque ex iplis ordinatione p rx d eflin a tion is ho.
#Calor
6cfrigus attrahit,h.e.fimul frigu s Sc ca lo rem . Ca­ h eri debuit, Jam licet hafc P hilofophia
mode­ lo r em vero Sc frigu s, quib. M ercurius ad quidem lana, elegans,fundamentalis Sc
rata gi-
gnunr. fU2m gen era tio n em opus habet, oportet optima fit,cui a nemine quoque contra­
e ffe no vehemens ac fortejlcd lcnc,mo+ dici qucar.nedum ramen lufficit ea d em
deratum Sc temperatum. Vnde (equi­ ad generationem pellis plene folid d que
tur, quod nulla anni parte vel lenior, la- intelligcndam.Nam ad hoc plura requi­
lubrior Sc (librilior calor jfrigufiie fir,quj runtur: adedque deinceps ipla Philofct-
iplb, magni mundi menfe Maio. Ita le- phiamulto clarius&artatius produceda'
, men hoc naturam Luna:,hoc cll,duode­ efl.
cim magni mundi lignorum, in fc conti- Lic£t autem procefTu modo dido'
ncr.Ncc lemen hoc ad incrementum Sc creatura: fere vmucrfx, qux quidem •
partum aha ratione deduci poreft, nili aquis fubiedx funr, producantur & ge­
per patrem Solem, & Lunam matrem. nerentur: res tamen ipfapofcit, vt di­
Idque nullo tempore alio commodiore, catur aliquid etiam de lpiritu aquar, hoC
qu^m iplo Maio. eft, de eius imaginatione, feu appetitu
Si erg6 , vt didum eft, Elementum matricis ad frudum , feu ad ranas gi­
Aqua: concepit,h. c. appetitum genera­ gnendas : hoc eft, enodandum etiam SC
tionis habct(Nec enim matrici huic alio explicandu eft, vndenam appetitus ma­
opus cft prxeer appetitu gignendirquod tricis emergat,ranas elemento aqux gi­
lemen trium primoru, fulphuiis, falis Sc gnendi. Hoc vt dicatur, (ciendum eft,
mercurii, ia ante in ipla matrice lateat:) fatali *ac diuino ordine ita conftirutum
tunc matrix, h-e. elementum aqua:, ve- id clTc, cuius inftituti caufa fames iit ci­
luti inflatur & attollitur,turbaturque,ac conia: Sc anatis. Appetitus ergb matri­
I
fubinde pinguior, mucidior ac vifcolior cis a ciconia Sc anate cft. Fames autem Facnc&
ciconis
fit,vique dum fpermata cx vafis fperma- ac ranarum defiderium ciconiis & ana­ caufacft
generan­
ticis furfum h.c.fupra aquas effundan­ tibus inditur ab aftris. Ac vc res planius darum
tur vel effufafint. lftiufmodifub initi­ & Cfundamentalius nofcatur, repecendu unaria.
um veris reperietis fuper aquis, hoc cft, eft, Coelum ac Elementa extera tria
in pifeinis , ftagnis, Sc camporum allu- Aerem, Terram & Aquam, parentem
uionibus, vnde poftea ranae & harum effe prxdidorum animalium , qux ante
fertus gignuntur. Hoc vos fperma ra- ipfum hominem produda funt: ac non
r^tma* narum vocare folctis. Hoc ranarum minus ipfo homine illa opus habere,vt a
vi gene fperma in principio fal c ft, hoc cft, ni- patre,hoc eft,ex matrice,ex qua prodie­
fttuI* trofum fal ipfiusTerrx Sc Aquae. Id cum runt , fuftententur, hoc eft, ex inferiore
aqua permifeetur primo (cnfim , poft Sc fuperiore fphxra. Inferior globulus
iterum ac fubinde magis magifque. Hoc ac fphxra terra eft &aqua. Ea nutrit
fal ope Sc adminiculo fohs fulphuri a- animalia, quantum ad corpus attinet feu
dunatur, ad frudum iftum neceftario. domicilium >quod vas ac cella eft vitx
i?a™* Sal enim perfe nullum fupernatare a- cuiuflibct animalis. Quod fi crg6 diferi-
lupet*
natat. quac poteft: fiquidem in aqua refolua- men aliquod cft inter domum feu cor­
tur. V nde fequitur,quod, cum fal aquae pus cuiufuis animalis viucntis, Sc inter
fupernatare nec poflit nec debeat, ina- vitam ipfam incornorehabitante-.fcien-
&ionca.ifta& generatione fulphur fali dum eft, vitam e(le inhabitatorem, Sc vis» *j
Suipuat adiugatur Sc aduniatur,fulphur ia quod- corpus cfle carnem Sc fanguinem. Vita busabv
mVqui*. °lcofae naturx fit, Sc aquae innatet, autem in carne ac fanguine,vt diximus,
ficut fupernatare fulphuri proprium efl. inhabitat- Vita hxc in omnibus ani- OX*
Hh a malibus
 5^4 D. e P estilitate
mali.bus a duabus fphartis gubernatur: a debet. Suo loco & modo admiftiftran-
fuperiore, qux Aer eft Sd Ignis ab infe­ dafingula fune. Eiufmodi:crgO medici-
riore ,q u x aqua cft& terra. . nx a vulgo veluti manibus nobis appoti
Didum iam eft de Animalibus qubd riguntur. lllx a nobis > veluf prxfWm
vita eorum a coelo gubernetur. Qui coe­ gladius ab inualido,acceptandar fune. Et
lum autem viciftim gubernetur 'a vita a- quemadmodum gladiator , ii gladium
ninialis, id eo modo imelligcndum eft, arripuit, mira arte ac geflu eum vibrat,
vclut deinceps dicetur. Quicquid viuit, ac pro omni fuo arbitrio verfat: fiefas
vt edat opus habet. Quicqtiid autem eft,Medicu quoque data medicina dex­
editur, opus eft,vc concoquatur ac di­ terius vti potie, quam, fcit plebeius. Et
geratur. A digeftione hac PhiLofophjx hoc modo Ariftoteles quidem ac Pii-
principium eft. Si auten; de his medi- nius, Sd his fimiles alij experimenta plu-
ce differendum eft.quid a me in illa ma­ rinla dcfcripfcrunt,ac tamum hiftork^, jjg jg
teria difcurfu medico proferatur,fedulb non medice. «Nullum enim vel Medi- UDtttm
aduertite.Pciufquain vero, quiddigeftio cinx vel Philofophix veftigium irt Pii- dicefm-
fit, explicetur, melioris informationis nio reperitur. Hos tamen nihilominus pu'
rgb prxmiffumbrcue capitulum atten- noftti dodores fcquuntur, & hiftorias
dite.Trado enim hic de pefte,Sd dc eius tantum remediorum ex vetularum rela-1
peft.« cura. Eius autem cura potita eft in ranisv tu confcribuntS ncc ipfum rei funda me­
hi bufonibus, in pifcibus,in volucribus. tum fc&antirr.Philofophix enim gnarus
bM°°pif Animum crg9 °m ncs expromite. Mu- M edicus, facili Icrucmio perueftigare
cibuiJcc. racna pif^is.cura eft pellis fub alis,ti viua poteft,quenam creatu fx ad medicinam, y
Pedis i;- 1 ,, .. ,.1.
medu. ance ortumpolis alligetur,venenum pe- Sdquxad cibum a Dcodcftinata^fintJ
i ♦ *
tantum:
ftis extrahit.Si j>oft aures autem ligetur, N cc enim omnes pifces pro cibis a Deo
a* xana. vjm excrit. Rana, cuiufcunque datifunt:fed illorum nonnulli cibus fi- nasco,
vel generis vel eoioris fit, pubi virorum mul Sd medicina funt, quidam medici- mai. ^
alligata ante ortum Solis, venenum pe- na cantumivelut tinea contra venenum
j . Paflc- ftis tollit. Patieres vini,deplumati*i! vi­ anriginis inpefte j anguilla contra coli­
CCS,
rosum fcsminarumuc auribus, alas. in­ cam cum pelle incidentem, patierad-
guinibus illigentur,venenum 6mnc eli­ uerfus caducum pefti focium,cibus timui
cient, ipfi morientur. Quos mortuos fi Sd medicina exiftunt. Et talia ars (iqnuta
o j
A K
gniti»
fi*
exuras aut fepelias, peftcm certo cura­ in rc qualibet docet. Si enim Cabalia
bis. Hoc tamen remedium plus non va- adffifci debet ab iis, qui fieri Sd dici mc-
let,quam ad venenum, quod cor inuar dici velint. Nam in rebus terrenis quo-
dit,retrahendum. Pollea enim opus eft que exemplum habe*?, in hetbula-faty-
«i pefteiyv diuidi 3 d dilTipari chirurgicis rionc ftgnacum afpicis etic tefticulos. . .
Oppo
proccflibus Sd cmplaftcis: veluti eft Op- An vero illa ifon prxeise membro illi
deUocW podcltdcb de 4. gummatibus Sd retinis: fi- vimfuamconfert, cuius Anatomiam S:
empl.
cuc in pra&icanoftra traditur. Triaihqjfc lignaturam exhibet? Notum enim eft,
animalia fi prxdi&a ratione adhibean- quantum ad confortandum coitum va- JJjPJ
tur, hominem a veneno mortifero prx- Icat, vt myfteria taceam reliqua , qux «obout.
(eruant. Quid veto in omni facultate iuuandoSd vegetando huic membro co-
Mcdica maius Sd ptxftantius eft, quam genita funt. Eodem modo vides, quid
cum , qui D odon s nomen tibi vendi- fimihtudinis Sd affinitatis cum vmbilico
cat,recle intelligere, qua caufa hxc ani- Sd matrice in fccmina,cum fua fignatura
malia venena extrahant. Nam fcire Nenupliar habeat. Iam xftima, qua vim
hxc cumprimis Medicorum eft. Caufa prxftat medica in expulfione fecundme
Medi» talis eft. Multx medioinx a viris ple- Sdc. H ic ergo capitulum hoc ideo infe-
n™z¥ beis inuentxfunt, quorum nomina illx rerc volui,vt,fi fors deinceps dc arte fi-
vel dum hodie prxferunt, ticut Medicis gnaturx plura didutus fim promptius
conllat. Iftiufmodi vero medicinx iiv intelligat.Rana enim qub creata eft, niti
idiotarum manibus non aliter fe habe- vt p/ftis Medicina fit?Hac enim de cau-
bant, acinfignis «gladius in poteftate ac fa fuam fccu fignatura habet. Sicut enim
manu infirmi. Is enim illum moderari foeda Sd abominahs pellis e ft: fic fimrli-
nequit :hoc eft, vulgus, virum ephippium ter Sd rana. Anthrax,carbunculus, ex ges R101p,
omnibus equis accommodat. Q uod au- nere peftis Sd ipfi funt. Sic lacertaquoqr ftls tTi'
diatu.
tibus debetur,alis applicandum non eft. eliciendi veneni cuta eft,vt Sdfaphyrus. l««lt
Quod alas vefpicit, inguini apponi non Ideo lacerta etiam colorem anthracis iu?
I s habet.
 T ractatvs />*
habet.E t h o c fundam entu artis pofitum quiritari V qubd d e lio ca u r illo rnorbcf
c( l , ad recep ta id on ea in m orb is omni- n ih il frfuis {captoribus traditum a c ex -
bus con cin n an d a. Si p e d is inuafura e d , plicatum ihucniant. M ale en n n agi cu m
S i «m
^ htcjr maculor n igrx in lin gu is ranarum c o n - e o m e d ico n e t e d e cd ,q u i ex papyraceis
wi.il. fpiciunturytam viridum /eu arborearum , falrem libri i M edicinam venatur. Er p er
quam aquaticarum . E iusetiam prxfagiu id iu fm od i ignauos aegri deferuntur,artq> pnttM Anit
c( l, (i in fu cto tem p o r e ranar multor con- fignaturaz fu p crctliose contcm nitur,'qux iau5.
glom era n tu r, Sc d e c e m aut vigin ti, plu- tamen in P b ilo ib p b ia M edicina: pars
res, p a u ciorefu c vno cu m u lo fe c o n g c - fumina Sc prxftanti/lima eft. Ex figno
runc; id enim portenditur, mulros con­ enim lignato caelum fecundum curium
ferti m homines in foueam vnam conie- fuum A d ro n o m ice cognofci Scaddifei
iri. Et talia om nia ipfa natura do­ debet. Vrcunque enim libros A d ro n o -
Lotij
emis c$. cet. Sir Lucius pileis iniignem vim in fe m icos legas Sc relegas: li ftel/as Sc tigna
na
fias ea- habet contra«r^nC5 morius canum. Et coelcftia non attente Sc penitus in tro -
m o t*

num ad hos princeps elt «ut-ts in capite eius. fpicias, Aftronomus nuquam ties.Qudd
Id ab experientia vulgi dimano,jjf, j aln fi enim fueininaex forma fua cognofci
sonita aurem ars hgnature non in imagine im,. oportet, cur non eodem quoque modo
ars io tum Sc forma polita eft, led xlfcimacur res c^grnofeanturmedicar/* Si vides,vni-
<juo po
lita. etiam a moribus ficgeftibus. Er qui le- cuihbet Herba: naturam peculiarem fud
dulam in his collocat operam, is omnia colorem tam m floribus quam foliis in-
prompre aflequitur, labore non admo- didifle, dicflquc, illa fortuito iraeue-
dummagno. Non tamen quiuis lartor nilfe, nec vel forma:, vel coloris vt qu*
aptas caligas concinnat: nec quiuis in- in aliis herbis alio modo le habeant,
duftrius Medicus euadit. Tum & quod- momenti quicquam cfle : non ipiiim
dam lignum curuatur: nec omnia plena Deum lolurn mendacij coarguis, /ed ar­
& re&anafcunrur. Ideo hominum quo­ tem Chiromanticam quoque indigne
que vnus altero ad medicinam aptior Se lpernis,&: cum hac artes exteras omnes,
habilior eft. Si ftarus ac ordines omniu qux tamen ad ornamentum Sc comple­
hominum peruolitaris, quofdam pola- mentum dignitatis ac fcientix ruxdo-
nimaduertes ad omnia ineptos ac ftipi- ftorahs plurimum faciunt Sc conferunt. v
tes elfc. Contra, nonnullos inuenias, Quod li quidem Latine,Grarce,Hebrai- no„efof.
quibus quicquid agunt conanturue,pro- ceque loqui polle ad Do&oris orna- 6iit ad
I • r n 1 t i compa-
fperc cadit ac fuccedit.Ec de hisconfule mcnrum iatis cft:equidem crediderim,
artem.
librum de Angelica Sc animali ratione: etiam quemlibet peritum &induftrium
illic defiderij tui omnis fatietaccm inuc- belli Ducem cx Ic&ionefolaLiuij cua-
nies, cur nempe alter altero do<ftior,pc- dere pofle. Quo dato , quid fcquctur
ritior, aptior fit. Culpa ea interdum in aliud, quam experientiam omnem mi­
natura eft : nonnunquam in homine litarem ac exteras omnes facultates cx-
ipfo. Hominum enim pars maxima li­ perienr.ficas explodi Sc eliminari. Car- carduus
bris mutis Sc mortuis adhxrcfcit , viuos duus herba aculeata cft.Hac ergo ligna- pieun^
ac lapientia: plenos abi icit, quos folos turai indicat, reconditam quandam fc filu
cxcufsa ignauia addifeere tamen con- virtutem habere ad pun&iones pectoris
ueniebat. Satis nimirum illi Ic fecilfe Sc laterum. Sic ergo natura cuilibet
putant, li hoc vel illud Plinium, Arw herbq, fux virtutis proditorem addidit.
ftotclem,Galenum, Auicennamuc feri- Signatura hydropiperis, quod fapenam sapin»
ptitaire clamitant. Adedque dcfpera- riparum fiue perlicariam voco, ad rc- Jkiua'1*
bundi omnes funt,ncc quifquam eft, qui centia vulnera facit: Hocconiicicur ex vIU.ulucta* Of tl*
confidat, potfe fe eruditione Sc ingemo forma fanguinali,feu guttis in foliis fan-
Galenum , aut Auiccnnam, vel liipe- guincis. Sicft ex immoderatione cibi
rarc, vel xquare : cum tamen gratia di­ potufue in vulnere exciretur tumor, in­
urna dona ipfius Galeni Sc Auicennx flammatio,&: cruentatio : tunc medici­
non minora nobis data flccollata (inc. na quadam opus eft fiue recepto, quod
Quia vero auaritia pecuniam corroden­ tria illa timui refpiciac Sc auertat. V is
di auaritiam dtfccndarum artium ante - ergo ac facultas hxc,vulneris rumorem,
uertit 5c opprimit, adedque fupinitas Sc inflammationem & cruentationem tol­
ignauia prxualet: ideo non mirum eft, lendi complete Sc pcrfc&e in Pcrlicarui
Medie ^binde ingcmifccre, teiim gra- inuenicur.Contra cruentationem medv*
icptc- uiorem' quendam morbum incidant, cina in caule eft. Sicut cmm c vuinera
Ucniio.
Hh 3 fanguis
 366 D e Pestilitate.
fanguis guttatim & ftillatim effluit: fic igneo fimilis appareat- Eodem modo fi
in caule Pcrficarix eadem quoque li­ calx aqua perfunditur, ignem fuum,hoc
gnatura deprehenditur. Ad tumorem eft,fulphur exhiber. Ex his iam abunde
tollendum faciunt folia dc nuclei Perfi­ vobis liquet, de quonam philolbphcr ac
ci. Frudum enim Perfici fi digito pre­ differam. Iam ergb conftat, animalibus
mas,veftigium exhibet. Eodem modo viucntibus opus effe,vt edat. Efitacio illa
fi vulnus quoq; prauum foueas 6c vcfti- duobus modis fit. Id quomodo intelligi
gia poftfc relinquit. Iam porto autem velim, diftinde acfcdulo animaduertite.
exfoliatione vide, an folia perfici cum Corpus omne viuens fingulismomentis riiCorpo^ fub-
foliis pcrficarix non exquifird conue- fubftantix fux aliquid perdit, acquafi flantia
aflidr*
niant ? Sic ergo dux hcrbx tribus malis obteritur, non fccus ac tunica, qux qu6
prxfe&x funt. Hae enim geminae fuffi- diutius geftatur co indies detritior fic SC
ciens ad vulnera medicina naturae vifie laccratior, vt (ubinde rcfarcienrU fit:
funt. Nec ad fanationem illorum tan­ hoc modo edere nihil *fi>*nud, quam
tum latis funt: verum etiam prxfidiura cunicam vitx %h*>«*fit>cotpus refarcire >
dc opera prxftant aduerfus vulnerum &c per citu m » quod detritum eft, repo-
accidentia. Vulnus enim per fe incar­ „wic De corpore loquor viuentium
natione faltem opus habet. Siver^> alia animalium. Hoc enim corpus voco.Vi­
illi concidant, fimili ratione oppofita tam autem appello fpiritum. Sic vero
quoque illis remedia quaerenda funt. arbitror, non corpusfolumper cibum
Idem fimiliter de aliis quoque medica­ fuftentandum efie, fcd multo magis fpi­
mentis iutclligcndum eft, fi medicina, ritum ipfum. Spiritus enim indies non cibo Spiritus
tu-
fimul cibus & remedium tam iplius mor­ minus imminuitur,quam corpus, in quo ^«tm.
bi , quam morbi accidentium fit. Et hoc fpiritus feu vita habitat. Hiuc funda­
tibi D odori vere fciendum cft. mentum meum ftabilitur, quo vos volui
Sed cum hadenus capitulum hoc, intelligevc , quod cibus nihil fit aliud,
quod ad Philofophix de generatione quam materia quxdam dc corpus, in
peftis pleniorem dc faciliorem intelle- quo fpiritus dc vita inhabitat, dc admi-
dura intcrferuimus,ad metam fuam de- niftracur per cibum, ex quo fpiritus dc
dudum fit: porrb* iam ipfum quoque vita fuftententur. Sic ranis, fic pifcibus
fundamentum Philofophix detegere dc fuus quoque cibus duplici modo offer­
explanare aggrediar. tur : eodem modo ceteris etiam viucn­
Superius commemoratur» eft de Anima­ tibus uniuerfis fubftcntatio foa dc cibus
libus , quod opus habeant cibo, hac ni­ competit per digeftionem. Id vero quod quid. Cibus

mirum de causa,quia in fefe viram con­ cibus c ft, in eo latet ac ineft, quod edi­
tinent. Vbi hoc quoque additum eft mus. Quod edimus,Sedentibus commi­
ncccflario cibum omnem in ftomachis nuimus, id rufticus quidc cibum vocati
animalium digerendum effe. Iam dige- medicus vero Do&or cibum vocat id,
Digeftio
quid. ftio eft putrefadio. Putrefadio cft mu­ quod in eo,quod edimus, habitat, dc in
Putre­
facio tatio dc ait eratio ciborum in fubftan- corpore manet. Quxcunquc enim enaf-
quid. tiam a priore aliam. Hic attendite pa­ cuntur, ex femine fuo nafcuntuu Tu
rum. Quicquid editur, in fefe recondi­ verb operam hanc d a , vt femen quod­
tum ignem habet, per quem digeftio 8c dam,fiue frumenti,fiue tritici,ponderes:
putrefadio rerum omnium perficitur. ponderes infuper etiam vafculum , in
Id a vino documento xftimare poteftis quod terra inditur: tandem terram Ipsa
fumto. Nifi enica vinum tantum ignem * quoque pondera. His fa&is, femen in
igm» st dc calorem naturaliter fibi congenitum terram illam iniice >vt emergat dc cref-
fttUJ TC- haberet, talem nec in ventriculis horai- cat* Tempore conftituto, etfi frumen­
nibiu exferere ac fufeitare portet. Idem tum quidem grandius fa&umfii>tcrrx
tncft. iudicium dc pipere quoque dc Zinzibc- tamen ipfi dc fuo pondere interim nihil
rc fiat, de quibus tamen ratum cft, quod feccflit. Sed cur hoc exemplum indu­
infitum calorem contineant.. H x cta­ co ? Huius mcx latius dc profundius
men vobis exemplo fint, vera illa etiam addu&x Philofophix caufa alia nulla
in rebus aliis fimiliter effe. Videte cmm cft, quam quod velim vos afSequi
ftramen dc cumulos fimi. Fimus etfi in- capere, quomodo fcilicet ex rebus inui-
tenfiiTimo frigori expolitus fit quidem: fibilibus dc infenfibilibus facili opera
innatus tamen ipfi calor ac ignis fumum fubftantia quxdam dc materia lenfibilis
tam potentem fufeitat , vt calor ifte fieri poffit , veluti de femine dc terra
 T r a c t a .t vs I..
(quod exemplum modo adduxi mus)do­ donis fpiritum concepta & genita- Id*
cumentum fieri potcft,vbi enim de ima­ quod noftris oculis non Icue afpedu efn
ginatione traditurus t e philofophaturus fc debet. Quotquot enim in vniucrfo
ero, myfteria illa explicare conftitui, mundo homines degunt, id quod hic
qui fcihcet fiat, vt tam prompte per ti­ tcftor, infieiari minime potiunt: licet
morem , trepidationem, moerorem & noncuiufuisfit, plene &: perfede om­
fortem imaginationem homines in mor­ nia intclligsrc& affcqui. Cui enim do­
bos praecipitari poffint, adeo vt delubi- num incelligentiae datum eft , ‘is eo frui-
tb ac repentine nonnunquam etiam e- tur. Sed tamen in explicatione Apoca-
moriantur. Horum exempla cumprimis lypfeos de his adhuc clarius & diluci­
peftis gratiantis tempore in praegnanti­ dius commentabor. Interim ijv. rudis
bus focminis, & nonnullis viris confpi- vulgi manus feripta talia nc. incidant.
cuafuht. Videtis enim quam lcui ex oc­ Pofteadabitur etiam volumen.de anima
catione praegnans, quae pica laborat, per & fpiritu mundi. Quantum vero ad do-
intentum alpedum rei cuiufdam fui ip- drm am illam , qui peftis generetur,&
tius obliuifcatur >adeo vt foetus formam quomodo curetur : in illa tradenda ple­
ac imaginem illam, quamfoemina feu no modio me effufurus fum, nec quic-
mater contuita eft, tibi infculptam ex­ quam necetiarii omittam.
hibeat/ Et talia a folo afpedu fiunt:quod Caelum eft perfedor inftitutorurri Coelum
vniuerta
vulgo quoque affirmatum eft.Faciteotm fuorum operum, quae feric ac ordine le­ modera*
Experii* crebra vulgi experientia, vt illis contra­ gitimo edere foler,in nullo deficiens, in tur.
tifnemo
orniti dici a nemine poffit. Quin neclicerati nullo errans. Iam aute coelii moderatur
debet.
quidem Sc eruditi crederent, nifi ceftem uniuerfa,ram viuentiaquam no viuetia,
nimis validum experientiam viderent. quod negare nec Dodorcs vili nec rufti-;
Sed de hoc exemplo longius declaman­ ct potiunt. Sumamus exemplu de ligno
dum non eft, cum in propatulo fit. Ecfi & terra feu luto. Lignum fi fuo tempore Ligna in
vero faemma attentius nihil intueatur, non caedatur, veiut in nouilunio» &, ma­ noui lu-
nio ea*
fed quid falcem cogitet & imaginetur , xim e, fifignum humidum.CQincidat, denda
nonstit.
veluei, fi aut fraga, aut quid timile ede­ durabile minime eft.' Sic quacunque
re appetat, fi defiderii fui compjendi terra fi non legitimo tempore ctiiodia­ H#•
copiam non abeat, &c interim fors par­ tur , gryllis &: vermibus fcatcre* incipit. >»
tem fui quampiam concredet: farpius Quid autem terrafiue lutum eft aliud,
fadum eft,vt foetus in lucem editus cor- quam ager feminis? Interim lignum ex
porefuo fragum aut quid fimile appeti­ femine eft, quod attendetisi Ager fi in-
FnrgnL tui exhibuerit. Hoc cafu (impliciter per
tium pi­ rcmpeftiue verratur* vermes Sc infeda
ca iis* folam imaginationem & cogiratum ma­ ac venena parturit. Si vero commodo
teria quadam ex ctientia infenfibiii fen- tempore vertatur» tum femen quoquo
fibiliseuadit. Hsec ergo vt accurare &c fuum in purum, bonum, falutarem
perfede inrelligantur, fcienria Mercor aerem vertit. Quid cnmi lignum eft a-
rica omninb opus eft. Nec inrell igi fal- liud, quam femen ex fud frudu enatum?
tem debent Mercora Macrocofini , fed Iam fi momenri tanrum pofitum eft in
inulto potius, Mcteorica opera Micro- caipendis rcmpcftiue ligni frudibus j
cofmi. Et harc qui nouit & intelligir, is quanto magis coelum ager erit feminis *
verus Medicus ac D odor eft. Sed horu quod in ipfum fatum eftr* Autfiipfum
numerus perrarus eft. Exemplum autem quidem coelum ager non fit: prarpararor
hoc de praegnantis imaginatione idea tamen, eft ac coquus, fpiricus ^ fo rm a­
vobis fit de mea Philofophia vcluti ob o- tor omnis feminis. Elementum'aurem
culos pofita , quod non in fuemina tan­ aquar ager eft. Imaginatio hominisrft
tum id ita eueniac: fed perfuafum vobis femen. Caelum & imaginatio m icrarcof-
cfle debet , ipfum quoque vniucrfum mi codor eft & praeparator fem in is \ il­ *ft'agei C o e lu m

mundum nihil aliud, quam foeminam lud in viciniam fuana materiaftl reduces, futfemi-
& virum exiftere, arfimimque fuam ac quoddemen ex imaginarionehbminom cinatio- clrim a-

fpirirum imaginationis multo fortiorem gignitur. Haec tria pcflem gognunt-Pro- nl\ hu­
mi.
validiorem habere ipfo viro &c fccmi- cotius aurem haec rati a eft: iCoelum quo­ Corium
n a, mundo minore. Ec hoc Aftronomls Seho
tidie aliquid noui operatur. Quotidie qticfcWic uio
Mundus
ica Ja­ omnibus notum efle debet. Hinc enim homo quoque aliquid noui praefurnit.d£ aliquid
i ciat* in caelo generantur comctar &: varia fi* nouiiin*
meditatur. Ipfa^quinetiam aqua mdies eo,,t
gna >per foiius maioris mundi imagina^ nouos pifces , Jiona monftra prodocir.
Coelum
 $

j*?# D e* Pestilitate.
C aelum e f l co n fe r e n d u m &a:quiparan- ro homines fi catenam illam confringa­
9Ufv,rgo dum v ir g in i , qua? cafla fit, hoc efl,qux, mus & rumpamus : runc illud , quod ca­
quoad corpus, femen nullum concepe- tena reuin&rum erae ,^in nos ca d itS c ir­
/ ' rit quidem : verum tamen propter !nci~ ruit.' H ic mihi oppidd aliubefeit expli­
rationem & titillationem ad libidinem, cando difierere, quidnam illuc! fir,quod
ab imaginatione fa&am pro calla am­ catena vindum efl manerque. Ea vero £««»
plius illa habenda non efl. Interim fe­ nihil efl aliud , quam conflantiaBalfam i quida
men nullum habet, etfi agrum quidem h u m a n i, faciens, ne corpus purrefear. /a
ferat, in quo femen hominis enafei & e- vero primus homo A d a m per imagina­
peftis vt mergere debear. Et licet quidem varie tionem ad exemplum Luciferi lapfus efl
P S Z ac fubinde imaginetur, femen tamen in c o , quod mulieri nimis prompte ob-
non concipit.Scmen quidem dimidium fecundauit. Hoc peccarum poena illicb q0©£”
prxfld efl? fed non totum , ad foetum fecutaefl', eiedid fciJicetcx Paradyfo: eam.
aptum. In viro altera pars feminis elfc item maledidio,vt in fudore & anguliiis
Hic ergb fi iam cum ilia coeat, tunc ex comedat panem fuum, &cum dolore
vrrilque fru&us feu foetus prodit. Iam liberos gignar. Hoc modo homines v-
coelum fpiritus efl &c formator feminis, niuerfi per cranfgreffionem & violatio­
&c.de quo apertius loqui tutum non efl. nem mandatorum D e i, ab imaginatio­
H xc tria femen ad incrementum fuum ne fid a m poenam peccatis debiram in­
deducunt, & imaginationes fune tripli­ currunt , cuius longior explicatio ad
ces. Sic ergo Sol & Luna:, 6c faemmx Theologum fpedar. Medici vero eft,
& viro opitulator dt. Idebin foemina vlrcrius philolophando declarare pro-
minor &: peculiaris Luna incxiflic, ve- ceflum , quomodb morbi nimirum ge­
lut etiam minor Isque peculians Sol. nerentur. Ac Medici eil officium, ad^
Duo hxc fi in faemina re&e & bene fe monere homines, vt effugiant mortem
habent, ita vt nec Sol, nec Luna catenis corporalem, 3d morbos. Theologus vc-
reuinciantur(hoc eftfi radii Microcofmi r6 denuntiat illis poenam corporalis Sc
Solis ScLunq non obturati funt) foetus xternx mortis vna opera.
completur & perficitur. Sin miniis, &c ' Faemina fi quid imaginatur, fui ipfius Imagi»
alterutrius operatio deficiat, tunc ex fe^ obliuifcitur, ne quid dicam de Deo,per mutieritf
n a r io n if

* mine illo nihil perficitur, nullus foetus hanc eandem fui obliuionem , foetui i11* ”**
editur, fed gignitur monftrum.-ficutde- quoque abfurdicatcm & imaginisfaedx
intcmpcftiue coefo ligno & cffoffoluto vmbram imprimit. Ideo rationem quo­
allatum exemplum docet. Sic iam repe­ que reddere cogetur mulier fi per eua-
to , quod venus coeli cafta fit, ac parens gationem imaginatione abucatur.Scien-
Microcofmicx Veneris. Si vero Venus tiam enim haber non abutendi co,quod
caeleftis per 1ibidi nofam Venerem ho­ a Deo accepit. Q uod fi exorbitans e-
minis » & illius imaginationem irritatur quusab equite fuo vapulat: quanto iu- CQt|ara
&: inflammatur, adeoque iamvtrxque ftius ipfum coelum id vindicat, fi data *>■ *«
imaginentur, altera bonum, altera huic (cientia praub abutatur. Quod autem iam.*”
aduerfum malum, altera qux in coelo de faemina, fui-ipfius per imaginatione
cft*, puritatem &: pudicitiam fatagat’, al­ oblita diximus: id ad magnum quoque
tera vero ,qux in terra eft, qux fcien- mundum applicari debet. Nam & ma­
tiam faciendorum quidem habet >abu­ gni mnndi imaginationis fuusabufus eft,
titur tamen imaginatione fua- hinc con-» ac ab homine is offenfus, fui ipfius, hoc
fcquitur., patrem Sd matrem in coelo cft, ordinarii fui curfus & ope rationis o-
mattialitcr incendi 8d irritari, ac tande bliuicitur, Sdmonftra nobis imprimit,
Veacrem Macrocofmi, filiam Micro- vcluti funt bubones,nodi, & morbi om­
cofmicam Venerem pede impura ple-* nes. Nam fi in infante, menfe lunio mei Mdcum
tcftueft deve &• contaminare. Peftis enim cft cum pane edente, caelum co&ionera & E , “
.com tu
ftitc io -cometa Microcofmi. Nifi autem hoc digeftionem ita perficit, vt lumbrici &
rfeus ^at > Venus caeleftis ad iram per im- afearides enafeantur: poterit idem eoe- Pim
Pu^ cam imaginationem commouca- lum etiam Venerem Microcofmi infi­
*uu<4i tur, nulli homini quicquam damni in­ cere , hoc eft, peftcm ei infligere. Iam
gerere i\\a poteft. B^cuinda enim &cal­ vero omnis in homine imaginatio cx
ligata catena quadam cft: qux c at ens cft corde procedit. Cor eft Sol in Micro-
mifsricotdia Dei, & ipfius mandatum, cofmo. Et omnis imaginatio hominum
ne cuiquamhominum noceat. Nos ve- cx patuo Sole microcofmi, pergit ad fo-
lem

^ \
 T r Ac t a y v i s !. )6 ?
lem maioris mundi 'in cor feillcet ma- ifta ratione Do&Orem agits facile
crbcofmi. Ibi imaginatio'Mttrocdfml intelligfttlEt itl hoc vno fita eftjkrs con­
femen cft , ‘ qUod fk matctjale, & a {te­ cinnandi tecCpta, quae ad DodorS pro­
tre , Folc fcilicec microcofmi, pracpara-*- prie (jpbdat Ita Boletunaccruinum con- quxPeftis ic-
tut t e eticicur iri agrum aquae*: qui &g£r fbrtatiuum eftin pcftc terfte.lta Agari- media. Boletum
alittd'rtihil cft, rilfi Elementum aquari I- cus fcft confortatiuum irtpefte Aefis.ha ceuinu. A «atic\
dcb<6rtinhirri primb a coelb aqua irifidU- Rubinus, Gorallus rubeus, Alnrfatiniis® Rubuius
CocaV-
rttr. 'Niilllim cnitri Vcrtcriuitihomiriem Amethiftus, Granatu$!in pcfte ignis in- lu., StcV
attingere poteft, vtex eo peftis flat, riil- carn^tmum eft,5cc. H xc pefritiar Medi­
fi pcf drio Eldmcnta, ignem fcilieCt (qui corum relinquo. Exemplum autem de
Mut coelum eft) & aquam ingeratur. Sine a- cane rabido idc6 allatum eft, vt fciatur,
appumfe * • i • • u_ tr
uecefl*- qua enim homo viuere non poteft. Ea e- eodem modo ftellas quoque ab homine
Ut
mini ho' nim adfuifuftentationem ebmprimis o- infici. Poftea a ftellis aquarrittandem ab'
pus habet. Ideb aqtfa orrinium prima in­ aqua hominem dupliciter contaminari
fiderit &: Venenatur, velut ex hoc exem­ & venenari. Hoc loco quiMagise peri­
plo patet. Quicunque vel pidor * vel tus cft iftlim harc noftra Philofophia mi­
arrifexae opifex alius, aliquid fingit, in nime terrebit. Quam fi Medicus intel- Excre­
natura antea non fuit, nec efle debet: is ligit-, eJrexcrementis ftellarum iudicare menta Aeliam
illo futo opere in caufaeft, vtcoelum in & prarfagire poteft, quando & quomo- fututos
morbos
Elemento aquar pifcem gignat ac produ­ db peftis inuafura fit. Quifnam vero ab pronun­
cat talem, qualem imago pidoris aut ca certe corripiendus fir.fd (cire non cft tiant.
ftatuarii exprimir. Id demonftrant fru- Aftronomi. Hoc vobis perfuafum cife
dus aquar, licut in libris de animalibus debet, qubd excrementum vnumquod-
Mundus
ii nux de hilce fatis multa docenrur. Mundus uis ftellarum tam hveme quam aeftate
eltiin
cft
fimili
enim cum imaginatione fuafimioe fimi- prodat 8c pronuntiet , quinam morbi
lis eft. Quicquid enim homo facit, id incubituri fint. Huiufmodi cadentes
armulatur fimia: eodem modo anima ftcllae mihi ac difeipulis meis faepe (pe­
quoque & fpiritus mundi imaginando date funt,nullo pilo aliter formatae,qua 1
*
■

p»•h»
omnia armulatur&:exprimit, quar ho­ velut inteftina hominis. Quas cum dis­
L--*
?• mo fecit ac propofuic. Interim tamen cinderemus (eu aperiremus. vera inte-
Inteflina
ccrinm imaginando nihil facere poteft > ftinalllas inucnimus. Non longo ab ifto c Acilia
iiifi hoc (blum, quod fibi proponit ho­ tempore fieua peftis Sueuiam ac Helue- <*ei<aa-
mo minime proponendum. Jta& aqua ciam Bauariamquc inualit,cum colica
inficitur, & in ei prima maceria genera­ fq?uillima, & nunquam fimiliter audita.
tur , naturam veneni habens .* qu$ qui­ Eadum hoc eft Anno 1758. Sic in Hun-
dem, quancliu cum aqua permixta cft garia figna mihi &c veftigia oblata (unt, Lingua
& confufa, venenata non apparer: de­ linguam exprimentia jcra/litudine digi- 'xcual?
L* inceps tamen in ipfo homine venenum tali, pundis arris inftar perlae maiufculac
t?
& peftis fic. Iam autem (ciris, quod , fi (ignaram. Poftea in Hungaria truculen-
quem canis rabiofus momordit, aliquam cifiima peftis cum prunella (eu cxuftionc
mulio a morfu cempore(ficut experien­ faucium &c lingua; fecuta cft Anno 1536.
tia mulroties reftata eftjcancs in ifto vul­ Similircr& in Borufiia Anno itfz.lleU x
Invulne- iadate mihi obuenerunt, maculisluteis,
leicane neri fuccrcuerine. Et fi canis rabidus (a-
morfi,
canis ca
num canem alium momordit: hunc ip- nigris & purpureis inrerftindxiquas va-
(tu. fum quoque per morfum in rabiem agit. riolarum inaudita grafiatio , cumgraui
Sic homo quoque per corii imaginatio­ dyftenteria 5c peftc excepit. Et horum
nem , fitnul fecundum corpus & imagi­ multa mihi propter incredulitatem &T
nationem inficitur & venenatur. Ac vt ingratitudinem hominum hic reticenda
videris, in Elemento aque concham co­ funt.
chlear formam adipifeiriic foam peftis Cseterum in prioribus mentio fada
quoque formam habet. Vnde liquet co­ eft digeftionis ciborum eorum, quibus
chleam feu tcftitudinem quoque atrra- quselibet viuens creatura vnrur.MuItum
diuam c(fc > &: venenum peftis attrahe­ autem etiam in hoc ficum eft declaran­
re. Periar vero qii£ in iftatcftitudinein- do. Nam animaliaip(a non paucioribus
r\
ucniuntur , fimr peftis incarnatiuum. digeftionis vitiis laborant, aciplemee
Quot ergopeftes, ror ceftudines. Huc hom o: idque propter coelum. SicCanis Canis»
pauQ «
quoq; ceftudo montana pertinet pro­ tcmpcftatis mutationem pnclcmicns , cuculus
pter vim attrahendi veneni. Iam quid gramen mandit vomit. Ipie quoque
P atto

I
 $o
7 D e P estilitate.
Pauo per vim c c c li d ig cllio n is v itio ren- malia conceptum venenum ab homine
tatur, ( s c a d iu c v h om in is c o l o c o , q u o prolevent &:extrahant? Qui d enim in
moratur, p crfcn cilcit. C uculus /angui- extrahendo p er integram cuci m veneno,
nem vomit,ii Diarrhoea popuiatim graf- quaJecunque iit, ipsa ciconia, modo re- ,
ia cur. Eodem modo omnes quoque vo- &c adhibeatur Sc imponatur, prius in a-
miriones, rempore peftis hominem iol- ceto roiato macerata , potentius cxiftjt?
JicirantcSjCX Elemento aquar proueniur, Er huiufmodi plurima in natura funt>qu£ c;«>™
quaii iperma quoddam ranaru potaflec. a Medico onia facile perqeftigari queuc.
ConuenjcergoMedicum (olida& in- In viu tamen & applicatione multum
% ni experientia pollere , non auditu quoque (itum eft. Peftis enim multiplex
quidem & lectione conquiiita, ied per eft. Si peftis eft Terrae, medicamenta
ecdico, deftillationem comprobata.Huius enim pete ab illis animalibus, que aquam vi- Ca*on'
tioniipe» artis (i probe peritus (it, probationibus eant, degunt vero iif terra; (i peftis eft
d«S«e * aquarum fa&is omnes proprietates Sc aqua:, medicamenta qu^re ab animali-
gritudines facile ferutari poterit. Non bus aqua gaudentibus.Si peftis eft Acris,
hic de aqua hominis ((cu lotio) loquor, pallere & ciconia vtcre. Si peftis eft
quat ex homine egreditur,fed de ea,qua: Ignis, ad extrahendum adhibe Tercnia-
in ipfum ingreditur. Iam erg^ li aqua bin , Mannam. Et hxc remediorum dd-
pars vna e ft, ex qua xgricudincs iq ho- ciplinacft. Et licet difcrcta quoque bc
minem conferantur, Terra vero alteras pathognomonica ligna rccenfcrc debe-
Aer tertia pars eft & Coelum quartarco- rem poftemque .* ca tamen ex caulis non
dem modo quadruplices quoque dige- leuibus hic omitto. Et li enim ligna o-
ftioncs bc venenorum generationes in- mnia deferiberem ex quibus liqueret,
telligenda: erunt. Et lic ipfa quoque cu- quarnam peftis Ignis vel A eris, vel A-
ra quadruplex erit, (icut deinceps di- qua:, vel Terra: (it: tamen , quia in ho-
cctur. mine peftis raro folitaria eft,fed lignis &:
iicpcih» Rana eft vcrmis,noh pileis. Huius ge- nrebris aliis multis plerumque ftipatur:
gena*, nerandi modus,captu facilis eft. Eodem lic tamen nihilominus fieret, vt hoc vel
plane modo peftis in homine quoque illud genus ignoraretur,aut aliud, quam
generatur, per procelfum virtutis Mi- eft, videretur. Opcrx pretium ergd eft, \
crocofmici Elementi Aqua:. Si peftis ilia Medicum apud aegros lingulari indu-
hac ratione inuadit, tunc illi homines ftria bc experientia indagare. Somnus c-
ab Aftris inficiuntur, bc lues cum fom- nim Narcotica: naturq, peftis (altem ae­
no profundo corripit. Huiufmodi peftis cidcns eft. Sic ipfe quoque caducus nil
remedia fune rana: bc teftudines feu co- mfi accidens eft.Qux autem hac dc cau-
chleae omnes fupcralligatx. Deinde pe- sa h\c omitto : eadem alibi commemo-
ftis non difficulter; led facile vclut vul- rabo, fub titulo deJignis nouorum morbo- qj^a-
nus fanatur. Mentionem autem dige- rum . In d e: quod vcftri deliderii eft ,
Itionis hanc ob caufam fe ci, quia rancj exatiabimini. Intcrim tamen, qua: pe- neriJ,u,t
cibus alius non eft, quam venenum.lam ftis cum ingenti ardore & inflammatio-
fi rana nutrimentum & venenum loco ne corripit &poft aures glandulas tume-
cibi accepit, fcquitur, ranam venenum facit, in qua xgri tamen non fitiunt, ca
digeififle in materiam non venenatam, peftis ignis cenfenda eft. In hac extra- lgnel&
Ideo etiam Rana, Bufo,Tinca, Anguil- hendi veneni (quod rc&e ad cor pene- “*
nenutn. Murxna, PatTer, Gallus, Pauo,Cor- trat, bc mortem inuchit) cura eft Tere-
* nix,Coruus peltiferum venenum cx ho- niabin, Manna, Saccatum, Allium, por­
l i a . mine extrahunt Se eliciunt. Q uxcnim rum, coepe. |
conditio ac natura digcftionis in anima- ln qua autem pcfte litis vehemens,
\ieft,8equx venena ipfum digerit: ea- breuisaut nullusfomnus,vtriufqucin-
acm venena,eandem materiam quoque guinis bubones apparent, ca aquae eft.
idem animal, feu viuum fcu mortuum Huic adhibe pifces, ranas, bufones, 8i
fit, per integram hominis cutem exugie quqcunque in aquis degunt, bc prccipue
A
\un\m v & extrahit. V idetis enim Merulam ara- ciconiae bc anatis carnes impofitas.
m* i
veneui neas & venenoios vermes ai$ercre, vc- In qua Bubones fub alis lunt, & aif-
«gtiM \ut & gallinam, gallumquc , bc in aquis ficilis anhelitus vrget , bc comprcffio
Lucium bc ciconiam, cum aliis anima- vel anguftia pcftoris incumbit, bc dolory^ \ J
l\bus phmbus.Et cur haec vobis non exe- capitis cum delirio infeftat: in ifta ap- "■
pio II documento funt, quod hxc ani- plica palleres, merulas, carnes gallina­
rum,

l
 I

T r a c t a T vs l.
rum, perdicum» pauonum,v rogaliorum. anguilla: mutat, quod cobiten aculcasi
Et illa eft peftis acris. vocant. Vnde fit, vt hi quoque in vni- Ocu!ata
fenicuiil
Teirea
ftc cius In qua tandem fomnus profundus,feu uerfum pifccs in extrahendo pcftifcro tobitej.
cyia narcoticus , tumores ac bubones nulli veneno perfedam curam prxftcnt. Et
certi in corpore, licet illorum aegrorum precerea,quicquid (emen per os conci­
cutis plerumque varia &: liuidalic^ tu- pit ad foetum edendum, & hoc modo
moribufque fanguine futfufis conferta, genus fuum propagandum : id omne
ea peftis terrae eft. Huic adhibe Adipem prxfidio & auxilio eft contra famu hunc
viperinum, melinum, carnes talpa:,vul­ peftis morbum. Eodem enim modo &
pis, lupi, cati. Nam haec omnia confer­ homo femen huius violenti morbi ex
re , vius & experientia diditae. Vidccis parce vnaore concipit. Ex parte altera
Lupi fct-
pmtes enim in lupi corpore ferpentes foueri. concipit etiam per cutem integram,quo
gignunt Quod documento eft,ipfum quoque co- pado venenari etiam quis poteft, fi rem
tra illorum vensna remedium in fe ha­ venenatam contingar, vt vcftcs, domi­
bere. Nam peftis in corpore hominis cilium &: alia. Tercib etiam per vifum,
gignitur ab aftris , interdum etiam line ea ratione, qua homo ab afpedu Bafi- Fefti*
allris. Venenum enim extraneum eft, lilci venenatur. Sic & focmina: que pe-
A * * J
1 Vll# tf&*
cuius operatio non aliter incclligi debet, Ilis tempore menftruum impurum lia- «udu
quam qua ratione morfus canis rabidi, bent, oculis fuis & a(pedu nudo quem­
canem morfum fanum in rabiem agitat. libet prope hominem inficiunt. Sic er­
Lupus Lupus enim non eft nili canis ferus ac go homo hominem inficir, & peftis mo­
canis lyl-
ucttns. fyluellris. Notum autem vobiseft tem­ dis multis ab vno in alium transfertur.
pus dierum canicularium, in quibus pie- Contra hanc oculorum infedionc pre-
rumq*, canes rabidi fiunt Nam & ceruis (eruatiuum optimum eft lingua fetpen-
fuum (laturum eft tepus,quo fcruicliorcs tis,in plenilunio euuha. Similiter & Serpcn*
&: feriores fiut foiito. Illius furoris tepo­ cor vpupe >lupi, talpa: &: melis prxfer- cis
gua cu­
lin­

ius pellis
Cyclami
re fpumam illi ex ore ;n terram decuti­ uationis huius vim habcnt.Omncs enim rcoudiu»
ex fpu* unt, ex qua cyclamen nalcicur, forma aftrorum operationes in quolibet ani­
ma cer­
tioraro* nucis iuglandis, line foliis. Hoc incar- mali ad cor tendunt. Et virtus quorum­
natiuum eft vulnerum, a pelle gemtoru. libet animalium viuentium in plenilu­ In pleni
lunio o
Os vero internum cordis ceruim, cem- nio perfcdiflima eft. Difcc ergo Aftro- peffe- m nu

Eiutvii- porepdlis, cordis confoicatiuum exi- nomiam Magicam, quam alias Cabali- huiiint
tui. n. &c ., ^ Obali-
ftic. Sanguis ccruinuscmn Mumia dc lticani voco. Sic idonea recepta contra ftu»-
homine &: ciconia fumptus, prxleruati- hunc & alios omnes morbos preferibe-
uumcll. Sicut ergb de ceruis & canibus rc poteris.
di dum eft, quod (latura fui furoris ac Porro autem ortus quoque & gene­
arftus tempora habeantrita (ciendum eft, rationes animalium Medicus feire poteft
calem furorem ceruis naturalem e(Tc,ca­ ac debet. Has etenim qui ignorat, qui
nibus verb minime. Sic nec lupus (cul­ quxfo caftas generationes horum vel
per (erpentes ac viperas gigmr. Nam illorum morborum nouidequeat? Nam
Orion Solum Orionis fydus lftius in lupo gene­ exemplum hoc attende. Panis cibus eft
sn lupo
ttTpdtes rationis caula eft. Orionis enim fvdus inultorum viuentium animalium. Cu­
gignit..
fuam hanc in lupo operationem perficit. ius etfi vis tantum vnica fit, tamen per
Cochab Sydus autem Cechab operationem (uam
fyrdus varias digeftiones in diuerfis animalium
in Balaena conficit, co tempore, quo illa ftomachis fadas in cuiufiibet animalis
Sptima
ccti 111 femen (uu eiicic fine (perma.Lucius aute peculiarem naturam carnemque con-
Lucio
digeritur marinus ac Salmo fperma Balarua: auide uerritur- JHum enim fi canis edat, caro
in ferpe*
tem.
(edantur, quo appetitu fere canes cada- canina fit. Si felis, felina. Si mus, mu­
uerfedancur.Hoc tamen fperma in lupo rina. Et tamen magnum carnis canina:,
digeritur & putrefit, abirque in anguilla felina: &c murina: diferimeneft. Et hoc
& ferpentem. Sic ergo ex fpermate ceti quidnam eft aliud, quam quod velim,
illa oriuntur. Anguilla (edatur fperma vt naturas & differentias Mumiarum,
Lucii eo rempore, quo pilees femen e- qui vna cx altera nafeacur, intelligatis?
sp Luca niittunr. Idt fperma
in an* *
voracum,' in venrre H x c enim phiiofophia fumma eft, Sc
xuiiu a. anguillx muratur in niurarnulas, quod fundamentum totius Medicina:: qu$ ob
bti xn
m . 0 , . * n
Mure­ piicaronbus cumpnmjis.coinpercum clr. id quoque fundamentum Medicina dici­
nulam»
Mullus aurem vicidim (perma oculata­ tur: Vmimquodiibecenim animal in fe­
rum (eu murenularum in tercium genus m in e , ex quo natum eft fecundum
edcnriara
 t

371 De P est ilit a t e

cflbntiam indiuiftim elMola forma dif- illis Recepta co n cin n a ren tu r :plus inde
Omnia
num «fit crimcn facir. Q u is en im c r e d a t , Ana- commodi (entires, quam ex arte Gale-
£Uenu2 rem in Eflentia (eminisefleranam? Si nici vniuersa. Interim tuus contemptus
tamen Anatem deplumes, Sc v e l elixam fa c ir , qubd ifta dilfimulem. Vrina hu­
vel toftam duabus patinis inclufam in mana peftis tempore medicum admo­
re-
cellam ponas, trium vel quatuor (epti- net digeftionis iftius hominis. Medici prehea- M ed .

manarum (patio in meras ranas degenc- enim eft dignolcere, qua: cuius hominis iio.
rabit.Poft putrcfa&ionem enim res qua­ digeftio alia prxftantior & potior (ic.Na
libet in id redit mutatur, quod ante magnum dilcrimen notatur digeftionis
generationem fuam exftiric. Vidc vero. humana: prx exteris. Ponamus enim
Anas vefeitur ranis &: pifeibus, & in ra­ ca(um, homines duodecim (imul pefte
nas degenerat non in Anatem. H o c v- decumbere. Horum nullius vrina alteri
JPutrcfie«
omne fit niuerfum facit Natura putrefa&ionis & (imilisexiftir. Qua: caufa huius diuer-
id quod
fuit ante
digeftionis. Rana venenofa apparet, Sc litaris? Sola digeftio, qua: in hominibus
genera- eft. Ab anate tamen in non venenum aliis alia eft. Vos tamen M ed ici pedi­
tumcoj.
mutatur, vi digeftionis. Sic ciconia: ci­ cas has effugitis, nec tales vrinas iudica-
bus funt rana:, lerpentefque. Hos rame rc fuftinetis. Ex 'quo colligi poteft ,
illa in non venenum rranfmurar. Et li­ quam ftrenuc munus veftruin in vri­
Serpen­
tes ex vu cet quidem ex putreicete ciconia ferpe- na probanda obeatis. An non vobis
coma
tes nafcantur, adeoque illa inter cibos metus eft , vt Deus tandem a vobis
referenda minime videatur: nihilomi­ leueram rationem exa&urus fit, curtam
nus tamen peftis tempore ca& intro af- trepidanrer in arte vcftra confifi fiifcri-
funii, &: foris imponi & applicari pro tis? Quis enim vfpiam plus &: grauius x-
Ex G o ­ extrahendo veneno debet. Gobio pif- grotas, quam hi,quos (xuus hic morbus
bio Rex
apum. cisin vitrum inclufus intra paucos dies proftrauit? Hos tamen vos prxtcritis,
verus Rex apum fit. Is iplc quoque alli­ velut facerdos ac Leuira vulneratu apud
gatus , peftis venenum clicit.Et fi omnia Iericho. Er talia qui vobis obiicit, hunc
illa dcfcnbenda forent, quibus ccrebru ftulcum vocatis. Q iibd fi quidem iplbs
meum refertum e ft: libri certe ingentes Dei monitus ac impendens iudiciu floc­
prodirent, ex quibus acftimari pollet, ci facicis-qui meas adhortationes admit­
quam frigide & ofcitanter Philofophia tatis? A&um Sc coclamatum eft dc vo­
Medicinae ha&cnus tractata fit. Et ta­ bis,quos nullus calamus,nulla vox dein­
Pcfli co*
men Teophtafto cum tanta fcientia&: ceps emendare poteft. Porro Gamandrea ucniunt
GJitua.
folcrtiaexclufofuccumbendumeiV.alio- herba Anatomiam peftis habet. Id de- die*.
rum intetim ignauia ad coelum vique fe- monftrac rotundum pomum in ca ena­
fe attollente. Leonem quxfo confidcra tum. Et quxnam herba ex omnibus hac
& felem,quantopere fecundum formam contra pcftem prxftantior eft, de ea ii
& mores iftorum Anatomiaconucniat. potetur? Neminem tamen iuuar, nec a-
Bene tamen Medico qui ad infe&os pc- libi iuuat, nifi e o s, nifi ib i, vbi nafeitur.
C um ^ ftehominesfe recepturus, cute &lin- Poma quoque in quercu nafcentia, fi rc-
Lc«n* S«a lam Leonis quam Cati prxfetuatio- centiaalligentur, contra peftem medi­
cittquc nis'crgb rc&c probeque vei nbrit.Quod cina (unt &c. Sic etiam gallx,fi aridx G*lU.
' “ fOT myftcrium magnatibus per infeitos artis pulueris forma adhibeantur & infpcr-
pedem
Magix contemptores tubduetum eft. Et gantur. Nux mufeata, pulucrifata, in Naxum*
Leo
(v arcanum illud ingens & admirabile, aceto macerata,foris alligata, venenum fci“
roouuos cur quidem Leo pullos Tuos mortuos pa­ prolicie. Et hxc omnia ex forma patet.
puit
riat clamore (eu-rugitu eos viuificet, Vos interitn Medici figna St formas her­
mamfeftare vellem : multos certe eoru, barum altius non expenditis, quam ru-
qui mihi iam infenfiifunt, miraculum id ftici faciunt, quibus vos etiam imperi­
tantopere non torqueret.Sed tamen hqc tiores facitis. Deiero enim, me vitra
in vulgus propalari indignum eft.Noftri 80. nouilte rufticos, qui ex fola forma &
vero erudituli ex fe iam ante rerum o- Anatoinia herbas cum morbis fciie co-
mnium gnari funt, vt ifta talia ex nobis ferre potuerint, St me prxfentc St fpe-
Lite magnopere non geftiant. Hoc di- &ante egros miro modo iuuerint. Tara
te co-.(\ tu compertnmhaberes, quam prae- • magna Dei beneficentia eft, vt per ple-
ri"»Bwo ftans contra contagionem peftifcram •bcios quoque 8t fimplices homines,imo
confcruatiuum vrma ac fanguis Leonis, per ipfas feras nos fubinde doceat. Bea­
Cetui St Cati e f o , St quam nobilia ex tus >qui ifthxccurq cordique habet, nec
fimpliciores*
I
 I

• T r ac t a t v s /. ?7j
filuplitfores armufari probro ducit.Rcm do rcmnus peculiare n o n habear. Q ua
Espcifc
ircno enim fi, ( quod aiuntJ ad f&ccm propius a vobis neglccla fi quis reprehendat, cx-
picni|ue intueamur, artes omnium ccrtiifimx candcfcenres vetularum more obruim­
* vulgo
Jnuentx plerarquc a vulgo dc abicblx fortis ho­ us.
l minibus inuenrse; dc ad nos fucceflionc Norum eft \'obis, idque quotidie ob-
J»
quadam corriuacx fune. Quod fi ex­ feruatis,qubd frequenter homines ex co-
perimenta fingula fine recepcariorum fternationc* dc rerrore moriantur. Sciris
Corallia
adulteratione in libellum vntirri fincera hoc ctia, infantibus corallia dc collo fii- cvtuu
teroi e
dc impolluta confcribercnrur: id opus fpendi,vciis a terrore preferuencur. A in£iiufn«
vniucrfis Galeni dc Auicennccommen-
* terrore etenim in caducu pr^cip itantur.
rariis conducibilius multo forec.Inrerim No verb adultus quoqjhomo ^confter-
dies loquitur teftaturque quod ex opti- narionc in caducu agi queat ? Quid chim
mis fimplicibus mala dc adulterina-re­ terror eft aliud, qua iroaginario^Ecima- eflT mima- or

cepta fubinde concinnata fine. Si iudi- ginacio , quod vos dicitis, fuamcuram g'Dario-
Vrtica
ptftitcu* dicium adhibeatis, quid vrtica, cuius non habear? Quid enim aliud foret fi­
ra. multa: fpecicsfunt,contra peftemeffi­ des in Chriftum ,qui ipfc quoque cura
cacius dc prxftancius ? Dc ea enim qui eft imaginationis praux dc incredulita-
potant ,d c prxferuationein & curatio­ tis? Et qui tandem filii Iffael in fide fa­
nem certam experiuntur. Vrtica flore nari pocuiflcnr dc prxfcruari aduerfus
albo, a fceminis pota, prodeft, fi ligna incredulitatem, mfi Moyfes ferpenccin *tu>!
dc bubones eruperint. His non appa­ xneum in figuratione ad prxferuario-
rentibus, vrtica minor vrens heminis nem xcernx mortis ipfis propofuiflet dc
adminiftrari debet. Hoc enim^modo crexiffct? Eodem fine y lpfa quoque na­
Regula, nec vrens minor vrtica flores emittit. tura , dc huius prxfcs Deus per ipfam
« Nam herba: omnes, quae flore carcnr,iis multas herbas produxit, quibus homo
a morbis adhiberi debent, qui fimilitef fi- ab imaginatione, timore dc terrore pr£-
c< gna & flores nullos habent. Qui autc feruari po/fit. Pars enim hominum irar-
. c< morbi cum certis lignis foris in corpore xima pefte graflante ab imaginatione
erumpunt, his herbx, floribus infignes inficitur* Std nec hoc apud vos locum
applicari debent. Ec indignum eft vos inuenic: licet quidem Deus ac natura
dicere, hoc efle calidum vel frigidum in infinita ad h^c media condiderint. Hcr- conuai-
i i *. i • * .■ * • malina*
primo, fecundo &rc. gradu. Forma for­ ba Chelidonia an non prxleruatiuum no«em.
nix debetur, hic rhombus eft. Debent infigne ell, fi in nouilunio& plenilunio ^ Ciic/i- f a' k
Vnica ergo maiores vrticae viris adminiftrari, cuulfa, contra pellem dc eius imagina-r pelle
qux in prxfec*
5uiptflov hoc modo. Quae flore deft ituuntur, vi­ tionem appendatur. Caufa hxc eft : uac.
adhibe rorum adhibeantur morbis fcu pefti,nul­ Veluc fannina mcnftruum fuum habet: I
iia *

lis lignis ftipacae fcu coufpicux. Si autem ita hxc quoque herba ac radix, ficiic e-
figna dc tumores proflent, natura viris ius Anatomia docet. Incifaenim, fuc-
vrticam flore luteo dc albo dcftinauic. cum fimiliter mcnftruo dc fanguini fun­
Hoc verum fundamentum eft. Quod fi dit. Vude quoque contra foeminas, pc-
vos Medici Do&ores dc Pharmacopcri, ftc infe&as §c limul mcnftruo laborai>
formae, colorifque dc faporis omnium ccs,afpccluque ifto alios inficientes prx-
Chelu
herbarum cognitionem
u Magicam
D dc Ca- feruatio cll* Prodiderunt quidem ve­ donum
balifticam teneretis, vrccis veftris, qui­ teres , illam pfodefTc oculis. Sed non oculis pTodeHe
bus-aquas deftillatas aficruatis, icainfc fuit ifta eorum lententia , quam vos illis ‘iui in-
cribcretis, Hac cjl aqua v r t ic a m in o r is , impingitis. Nam fi pro mea inftitutio- undum
b£c eft m aio ris. Haec huic (exui, illa alteri n c , dc exemplorum allatorum induclio- ‘l’
conducirhxc in xftate, illa in autumno ne Galenum probe intcliigatis: videbi­
! conuenit: haec mulieri, ifta viro, illa vir- tis , mc vobis omnibus Galcnicum mul­
4

siniminiftranda
O eft. Sic nimirum re&a. to certiorem dc meliorem inuentum iri.
via incederetis. Et hoc patio Do£toris Nam in Br&unauio duitate Bohcmiar, in
dc Pharmacopoei vna conditio foret. quodam Collegio librum inucniccis ,
Credi facile poteft, Rhabarbarum que* in quo genuina Galeni dC Auiccnnx
UJ5mm
S tcrupfr tidie purgare. Eam verb quotidie ac Commentaria integre pureque , fine
idt ope* femper id purgare, quod purgare dc- fuco , corruptione dc additione om­
satui.
i' be't, credere equidem ncc poffum, ncc ni deferipta habentur. Liber ifte fex
G ^icn fic
\ debeo. Nulla enim tam vilis herbula viri dodrantibus longior, _
dc abic&a eft, qua: ilium in adminiftran- dddrantes tres, in cradicudine dodrau-
in latitudine ivmccn.
%
I
1i tem
 ?74 D e P estilita te.
nutna in tem cum dimidio, ac prope dodrantes liter, ita, vt fpiricualiter exhibeantur fo-
Biuno* binos habet: qui vel hodie hominibus lia, ram i, furculi, radicefquctotius abr
mo Sc
Brunfui' oftenditur, licet Monachi illum non in- fynchij. Eodem modo ftelbe quoque in stcii^u. E
ga ac
Habur- telligant. Hic oculos ac animum aperi­ coelo exiftunt. Et notandum hic eft, ^CX
go k Sodo.
Polphix te. Probrum ac dedecus quidem ingens ipfas quoque ftcllas fuo in ordine ziza­ mi*.
cft,tanti pretij, tanti fru&us thefaurum nia habere. Sodomiam enim ac adul­
ibi tam turpiter conditum te fcpultum terium non ignauius ejeteris creaturis
latere. Similem huic librum quoque in inter fefe agitant : de quo Magis fatis
Brunfui*
S*- Coenobio ciuitatis Brunfmcenfis in Sa- conftar.
xonia mihi videre contigit: qui tamen Stellae ergo aliter fe non habent, ac
ab imperitis illis afinis igne excrematus forma, qua glans tormenti confingitur
cft. Exemplar huic linule apud fenein t e formatur. Eodem enim modo ipfc
Habui*
(um. quendam ciuctn Hamburgi etiam afler- quoque Stellae, modus, formaque, ma-
uatur, cum multis Galeni & Auicennae triccfque omnium herbarum exiftunt
manuferiptis aliis, in corticibus betulae te c . Sic ergo virtute attradiua quaeuis
te tabulis cercjs conlignacis. Sed quor- ftella fibi herbam limilem ex terra at­
fum iftatamcn? Quamprimum noftris trahit. Hoc,nili ex compado c a cucire
eruditulis illi libri exhibebuntur > illico velitis,ip plurimis obferuare herbis po-
clamare non crubefcent, t e dicere, Ni- tellis, quod exprelTani fimilitudinem
gromantiam te alias nugas pradiigiafue cum aftris ac ftcllis habeant, a quibus
illic clTe : quia nimirum res ad iplorum etiam tam litcrati quam illiterati nomen
paUitum non facere videtur. Liber enim ipfis indiderunt. ,Scd de his pleniorem
ifte,de quo dixi, humorum aliquot mil­ in meo Herbario mentionem faciam.
lia dcfcnbic,nec quatuor tantum. Simi- Sic ergo herba quaelibet ftella terrena fumftei-
Poiphii lis plane liber in BorulTia: quoque Coe- eft, furfum ad coelum conuerfa. Ecvi-
SaTo. nobio quodam Polpbir vocaro repentur: cilTim quacuis ftella herba coelcftis eft, ob"clf**
tutlix
qui te ipfc litu te lenio tandem peritu­ fpiritualiter fecudiim formam ab herbis
rus eft. Huiufmodi libros qui vere noftratibus, in terra crefcentibus nihil
feiret te intelligerct, is induftrij, periti difterens, fed tamen fecundum mate-
«

t e experti Medici titulum cum dignita­ riam. Ideo ftella: quoque per excrc-
te tueri polTcr. mcnca te iadationes luas fuf uros mor­
Locus hic pofcir,vt aliquid etiam de bos omnes praenunciant.Scd haec tamen
virtute te proprietate ftellarum dicatur. dilccnda t e inquirenda ,'adqdque per
De hac materia pauca enarrabo. Nam experientiam propriam ftabilieda fune.
vt rem omnem cum ‘ipfo fundamento Sic fiet, vt nemini fucus ac impoftura
in breucm paragraphum conferam, fieri fiat.
ncutiquam potclt. In eo tamen libro, Eodem modo coclcftcs herba: deor-
cui titulum feci-,-Opus Ajironomia m tw dK fum verfus terram fpedant, herbis luis,
pro exigentia rei maceriam hanc copio- a quibus genita: funt, obuerfe. Iam ii
iius te plenius tradaturus Ium Compa­ peritiam artis haberetis, ita locuturi ef-
ii Srella
rationem enim Microcofmi t e Macro- IccisiHarc ftella vocatur Stella Rofma- Rorit-
colini quadrare t e couuenire fas eft. rini, hxc Stella Abfinthij cft , te vim jj™"*
Omnia vero huc que faciunt.affciTcda- abfinthij habet. Sic nimirum fpccimcn ti»i
boris infiniti citet,& molis ingentis. dodoralis veftra: feientiae te exhibe­
Hoc ergo Iciendum vobis eft. Stella retis , &: herbarium legitimum verumq;
quaruis coelcftis aliud nihil cft, quam omni auro argcntdquc ac gemmis no­
• I'
I»J
fpiritualicer epata herba , cui quaeuis bilius proferretis : nofcercxilquc, qui te
apud nos herba, cuiufcunque generis curadfeftum Bachanaliorum fub niue
fit,limilis eft,nili quod ftell^ velut chaos enafeantur, qua: Germanis Trellenblu-
'V
Jt
. A. cxiftanc. men, Schmergcln, t e Schncgellen vo­
I Hoc aliter intclligi non debet 5ac fi citantur. Atque ifta quidem ratione
! Medicus te deftillator fpiricum ex ab- conftellationcm herbarum iplicx vobis
fviuhiodcftillet. Quod dum fit,folia lciretis,nec quxri opus foret,quod hape
radiccfque &quicquid lenlibilc ac ma­ illamuc herbam in Galeno t e Auiccnna
\

}\
teriale eft, per artem leparationis abo­ non inucniretis. Et laboris multo mino­
Sl letur quidem , fpiricus tamen nihilo­ ris opus cft,cadum vniucrfum cu omni­
minus formam t e imaginem ciufdem bus herbis difcerc,quam lingua Latinam
1 herba: retinet: non tamen niliJpiritmd- Grprcamue. Adeoq; conducibilius foret,
x res
 TRACTATVS I; J7 i
Arti» ires cas primam addifccre,qux ad artem inxqualitas pulfuum in hofnintf alnui
proptia
prirna ipfam faciunt: Sc pollea Latinu coniun- nihil cenfenda eft, quam Eclipfis qux-
.d it c c i*.
gere. Sed monitus tales apud vos inanes datri, vbi fpiritus vitx in corpore cursu
iunt.* vt qui linguas captatis, veluti no­ fuum inftarcoeli externi perficit. Hinc
bilitatem ru(lici. etiam profundus ac Narcoticus fomnus
Deceret quin etiam , hoc loco fccreta in febribus peftiferis oritur. Scire autem
Sc abftrufiora quadam de pulfibus expli­ vos velim,Ecliplin'in coelo faiftam aliud eft£rlipfis ren*
cari. Namvtilicatis haec dodrina mul­ Aihil c(Tc, quam qucndamfvc ita dicam) plancta- motiu
tum habet. Sed nimis prolixum foret, terrx motum planctarum. Sicut enim iwri*
illam ex proferto huc ingerere. Declara­ per tcrrxmotum fuccuffatio quxdam,
tio breuis hic nobis fufficiat. Qetera in qua omnia commouentur, f it : fic pulfus
eolibro,cui titulus datuseft. Opus Aftro- quoque in homine palpitat, Sc fuccufla-
nornU mundi>plenius tradita accipietis. tionem fubinde vnam poft alteram
Pulfut PulJwcY gb nihil eft aliud,quam menfu- concicac. S*cut autem terrx motus in
qUitir
ra temperatur^ corporis,pro conditione magno mundo frequentes non funt, fcd
fex locorum cius, a Planetis occupato­ incerto tempore incumbunt: fic in ho­
rum.' Si£ enim duo pulfus inferius in pe­ mine febris quoque incerto tempore in-
ruiioi dibus confpicui, Saturni fupt Sc Iouis: uadit. Etfcitis,fi temperatura operatio­
qnlipo* duo in collo,fune Veneris Sc Martis:duo nis planetarum bene re£te'que fe haber,
rutn liat
Functa­ in vtrilque temporibus, fune Lunx Sc quod cum temporis aftra omni impetu
rum. Tonitru»
Mercuri j. Solis pulfus in fini liro latere careant. Si ver6 curfus pro ratione Sc ve fiifli.
fub corde eft. Hinc fcquitui, fi quando modo Metcoricx planctarum inter­ »
pulfus xquo celerior fit, paci membra rumpitur in e o , qudd ftcllx in fulphurc,
principalia, vt funi Cor , Cerebrum, Mercurio Sc (ale au&iores cuaicrinr,
Hepar, Fel > renes, fplen, pulmo. Vnde tunc tonitrua fiunt, qux caeli quidam
aduerfis Sc inimicis illis infeilantibus quafi rerrxmocus exiftunt, hoc eft, fpi­
Pulfut pulfus laceificur Sc commouetuc. Si vero ritus vitx maioris mundi fubfultus, fiue
celet io*
buc tar- membrum principale aliquod , fiue fit (vt verius loquamur, ) labyrinthus ac er­
4u* trn^ hepar, fiue cor,fiue cerebum, fcu quod­
tocilli- ror , duarum qualitatum caloris Sc fri-
utc rn- cunque aliud, a morbi vi fiiperatum Sc goris, qux reguntur a (ole, ceu mode-
dicac*
quafi deiettum fic, pulfitstaidior Sc im­ rarore caloris, Sc luna, ceu gubernatri­
becillior cuadit. Adcdque plerunque ce frigoris: Sic enim fi fulphur nimio ni­
fit, vt pulfu imbecillius feriente aer ac tro onerarur tunc, cum nitrum nihil fic
fpiritus vitx eo loco, vbi percipitur,op­ aliud, quam (al frigidumignis xquo
Futfut pilatus fit. Et pulfus nihil eft aliud,quam vehementioris feu maioris impatiens ,
hornum
fcptcm. ignis & aer, pars optima fpiritus vitx. oriuntur Sc generantur illa , qux dixi­
H xc ita a vobis intelligi debent. In ho­ mus. Moderatum quidem Sc conuenie-
Pulfu» mine pulfus feptem inlignes funt. Pulfus tem calorem nitrum (eu lalpccrx ferre
mundi
fcpicm. hi(epcem, nutrimenrum fuum a pulfu poreft,veluti fi calenti fornaci impona­
Icptcm
fAaneu magni mundi habent. 1Et hic eft/qui tur. Vcruntameii,(i eo vbcriore Sc ve- Mpetta
tummo feptem illos hominispulfus moderatur, hementiore impetamur Sc obruatur, (e- ««ai
tu».
lam verb mundus maior feptem quoque ipfum quxnc, ac fublilir, quoque magis tngldu>'
pulfus habet. Hi autem motus ftmt &Canftius includitur, eo violcntiuscon-
feptem planetarum,ficut in Aftronomia cutit. Hocpadda(ole,hoccfta magni
traditur. Hi feptem regunt Sc gubernant mundi fpiritu virxaccendirur. Spineus
aerem, hoc eft, vitx (piricum in mundo autem vitx minime quidcit, fcd fuum
maiore. Aer enim nihil eft aliud, quam motum cursumque continuar.' Vbi pri­
fpiritus vitx, Sc vita ipfius MaCrocoiroi. mum vero fpiritus vitx ab(ceflir,cunc Sc
lam qui pulfus humani cognitionem concuflio Sc flagratio filis perrx cefiac.
certam habere velit, illum Ailronomix Idem fimilicer de fpiritu vitx in homi-
peritum e(Te oportet. Ex Sole enim Sc ne quoque inrelligendumeft, ficut eui-
EcUpftn Luna cognofcirur, quid Eclipfes finr. dentiusin febribusobicruatur. Materia
pauutut
omnes Et hoc exemplum planum quidem eft. enim pcceans m febre nihil eft aliud ,
flclli Pcbrfi
0 *li. Idem enim vel ruftico videre datum quam fulphur &/alperrx. Et hic mor­ «fi JS.tf*
eft. Eodem vero modo exteri quoque bus'vero genuindque nomine mor­ tri. h(Mju-
planctx quinque maioris mundi fuas bus nitri , fulphuns ificenfiappcllanir.
Eclipfes patiuntur : Sc cum his fimilicer Sciendum etenim eft, falem petrx fcu
vniuerfxrmmdi llellx reliqux. Sic erg6 nitrum tam in magno quam minore
v
(i i mundo
 #

$76 D e Pestilitate
mundo nihil aliud quicquam c(fe,quam linteo inclufum in bono vino duabus
%

eflentiam fpiritualem, & excrementum tribufuc horis coquatur, ac digitis po-

Ninum omnium faliunv.adeoquc naturam Her- ftea probe fricetur fcu teratur, exprima-
clt Hcr*
maphto maphrpditicam habere , ita vt nec turque,itcrumque in vinum intingatur,
diticuui. omnino (al,nec omninb fulphur exiftat.
totiefque hoc repetatur, donec vinum
Ipfaquin etiam hominis vrina nihil eft ladis inftar albefeat : in hoc liquore
aliud) quam merum nitrum. Vnde cum madefadi panni,& tumori impofiti, ar­ Sulphut
in vino
fulphure quoque tam arde iungitur: dorem fimulcum dolore & tumore vni- co&um
quod ex eo patet, quia vrina tam propte ucrfo re quacunque alia potentius ex- £dbU ubT-
vrina eft foetida & olida fit. Vrina etenim quae tinguunt tolluntque. Et nota, nitrum j*£t#u
tllUain.
facifc ac cito foetida cuadit , fulphuris pulfibus alligandum c(Te. Et cum aqua
multum quidem, fpiricusautem falis pa­ petrofclini idem potum,ardorem inter­
rum permixtum habet.Et iftiufmodi vri­ num extinguit, U fomnum narcoticum
na prompte turbatur & corrumpitur. abigit.
Si autem fal m vrina praedominatur, & Ecquid iam tibi videtur receptarief
‘fulphure copiofiusadcft: id ex eo nofei- Sulphur nimirum & fal cura peftis funt
vtina tur,qu6d vrina illa tardius turbetur, & . non 50. non 100. fimplicia in medica-
caufix*
morbi rubicundior fit. Hac enim ratione de mentum vnum conscita. W
Aufus enim
qualibet vrina expeditum fieri iudiciura ifte nimium proteruus eft, tot fimplicia
poteft,an fulphur,an vero fal morbi cau- in receptum vnum intrudere. - i t afo
Vulgo ci*tim
fton
fa fir. enim imperito & rudiori pcrfuafum eft, S I *
Porri) hoc hic repetendum eft, qubd cum tot fimplicia in medicamentum
omnia, quae edimus ac bibimus rcfol- vnum alfumantur. propter copiam
uantur &; digerantur in harc tria, in {al, multitudinem ncceflecllc , vt , fi nou
in fulphur, in Mercurium. De Mercu­ vnum, tamen alterum profit iuuecque. ‘
rio hic filcbimus. Sulphur autem &: fal, Apage vero hanc ambitiofam compofi- Mcdifc
vt pulfus ratio probe intclhgatur, cum­ tionis artem. Non enim recordantur
r \ n c n liO b
primis hic explicari opus habent. De illi,vim vnius alterius potentiam iubin-
{ale ergfc primum ita notate. Pifcis ex de retundere &: deftruerc. Nam nec foc-
aqua,fi viuuspefti ardenti illigetur, fal mina ad prolem concipiendam pluribus
Sal cau- ardens fcu inflammansallicit. Sal enim vno viro opus habet:& viri multi,varia­
fa duiU
riei iu Bubonibus duritiem dat. Propter hanc que femina prolem corrumpunt. Tu
buboni­ duritiem fulphur in carne accenditur.
bus.
vero ipfe vidcas,8c rei periculum facias.
Sulphur hoc veluti lignum eft, quod ar- Semina varia ac diucrfa commifce,
det ac flagrat. Id tamen a potentia falis caque more tuo contunde & quafla,
incenditur. Idemque fere hic fit, quod contusaquc terra obrue. Ex illis fructus
cum vitriolo. Vitriolum tenerum eft nihil produces. Non fccus in medicina
ac molle, quamdiii cumviriditatc fua quoque res fc habet. diger enim eius
fubfiftir.Si vero adeo excoquatur,donec ager eft. Medicina eft femen. Medicus
humidiratem fuam perdat, in durum la­ feminator. Sanitas fructus. Sed vlterius
pidem mutatur, adeo , vt cx ipfo ignis intclligite, quid in velitis receptis car­
VitrtolS elici queat. Quamprimum enim aquo- pam ac reprehendam. In Herbariis ve-
cottione ficas eius vanefeit , fal nrardominatur ftris nimis incondite herbas hoc modo
ni lapis r - . -. - . 1 .
lulphun in vitriolo , & vitriolum de­ iudicatis, diccntes-.hcrba haec eft calida
mum rubelcit. Eadem de causa, quia in primo gradu, humida in fccundotilla
etiam fanguis in carne hominis non nifi calida in fecundo,ficca in tertio quarto-
purum vitriolum eft, Bubones quoque ue : illa ficca in primo, frigida in fe­
a pcftc orti incandefcunt &: rubefiunt. cundo, tertio,quarrdue,8cc. Etfiomniu
Dum enim a potentia falis fulphur in exa&iflime quidem ifta omnia defigna-
ianguinc incenditur,flamma ac ardor in ucritis: fententiae tamen veftrae inui-
carne excitatur. Ad hunc extinguen- cem tam hoftiliter digladiantur, vt nul­
dum ardorem, remedium optimum & lus omnium vfpiam confcnfus appa-
potentifiimum eft, falpetrx feu nitru m rcat. Id varietas feriprorum ac Aucto­
tx rofa. in aceto rofaceo &: fucco fcdi maioris rum veftrorum demonftrat, quorum
cn 4:
ferrflfc maceratum, & carpis fcu locis pulfuum quilibet de quolibet iudicium priuatum
m illigatum. Hoc enim tumor feruidus, fibi fumit, alteri' aduerfum. Et tamen
pi*ulrt-
nci ar* quantufcunqne fic, refrigeratur & mul­ fubinde vociferamini , vcftram me­
cetur. Sic
'f i fulphur tenuiter tritum thodum certam , conftantem & .,vni-
formom
 T ractatv* 1. ^77
formem cffe-.qux tamen centone quouis tra iftiufmodi morbum mirdltrati debet
confutiot cxiftlt. Q uod Ci enim gradus ac pofcit : interdum fulphur t e fal ex
pro veftio in(Uruto difpcnlari deberent^ vno fimplici; interdum omnia uia ptius
&.contraquatuothumores dirigi, Re- ineffentiamprredi&ainredaOca. p e n is
ccpta hoc modo componi opus foret. Mchimiani confulc, t e plene plancquc
Recipe herbans in primo calidam, qux illa doceberis. Nam , \t de mesalUsfo-r
Cimul humida fit in fecundo: huic adde quamur, ctfi quidem ex plumbo per ex-
aliamihumidam in primo,Sccalidam in tra&ioncm , lal elicueris, quod cum a-
fecundo. Sic nimirum duo gradus, ca- ccto vii>i fieri perfacile potefi : nihil
lidus fcilicet U humidus iungerentur,Sa tamen nifi Alumen habebis. Ego vero *
duo tantum fimplicia affumerentur. cumfolo Alumine triginta te duos moc- mThco oxbos.

Qubd fi verb remedium quatuor humo- bos curate potfum. Sic ergb fulphur te pb*ftu*
ribus accommodari oporteat, ita com- Mercurius ex plumbo mihi fupcrfunt.cU GmPud
ponendum erit : Herbam in primo quorum quouis feorfim o&oginta fep-
frigidam, in fecundo ficcam*, adde ficca tem aegritudines fanare equidem fcio,
in primo,frigidam in fecundo. Et hoc Scc. Er cum fale Abfvnthfj, quatuor-
demum probum ac indufoium ex rebus decim morbos perfe&e fanare poffum.
quatuor receptum elfct. Quoties vetb Cum fulphure verb Abfynthij ,fex ma­
in receptis vefttis hoc notatur, vt vix gnos, cofque contrarios. Per ipfius aute
fcfquiaiier gradus (vt dicitis) in illis a- Mercurium, quem liquorem Abfynthi)
bundet aut prodeat? Gradus enim veftri' voco,vitra centum te fexiquod memini,
certi fi per Arithmeticam conferantur, aegritudines integre te feliciter fanaui.
recepta veftra omnia , extottamque Et tamen vnicum id fimplex exiftic. Et
numerofisfimplicibusconcinnata, for- in Saxonia: quidem ciuitatibus, Brunfu-
tuitb tantum ac boni euentus fpe com­ uigia, Hildefio, Gotlaria, Laici quoque
W*J
potita etfe apparent,vc fi in compofitio- te ruftici in pagis id praeparare norunt:
r*
r »

nc, tertium non luuet, vigefimum tamc quo etiam plus praeftanc te perficiunt
&
aut trigefimum aliquid conferat. Adeo- vobis Dodoribus vriiuerfis. Hinc tan­ /
que nullum remedium concinnatis, in dem aeftimate ,quid gradus fint. Nani
quo non aut fefquialcer gradus abun­ in libris veftris omnibus nihil traditur
det,aut fefquiquartus deficiat. Adeoque aliud, quam quod fubinde calidum, fri­
gradus ipfos contra morbos (faturos gidum , hutmdum, ficcumquc inculce­
P\
corrumpitis. Chm vero ditfenfu mutuo tur.Verum quidemeffe non nego,omne
xane- de vobifmet ipfis iudicium feratis: quis morbum nimiumaqt humidum aut fic-
iuctti»
n6 mul
vos tandem alios ccnfere debeat ? Ex- cumcxiftere. Si i(er6 ob id res ita ha­
« perimenta interim rufticorum conuin- beret , vt folum frigidum contra humi­
cunt,non multitudinem , fed certitudi­ dum te calidum procklfct,aut calidum
nem fimplicium experientia te veritate contra frigidum iuuarce : certe ne fic
conftitutam, rem confe&am dare. Qui quidem ifta fimplicium multitudine te
verb legitimi ac induftrij Dodoris en- congerie opus foret. lamverb videte.
comiuiti affectat, is difeat, quae coniun- Si quis vcftros legat Herbarios:vni her­
£tio Herbarum, hoc eft, ftellarum in basvitra 50. aur ioo. virtutes affignatas
0 firmamento recepta confcribat ac con­ norabir. Ec tamen, qua: recepta contra
k dat; fic eademopera fiet, vt etiam feiae morbum vnum prxfcribitis,pcrfarpe 40.
Ii tebu© ac rencar>quar coniundioftellarum ter- aur 50. fimpUcia accipiunt. Quod fi ita
iwdu*. reftrium, hoc eft, Herbarum compofi- pergatur deinceps; non dubium eft,quin
xtun vu-
K
*
ratam tiofit. Quxlibec enim herba, cuius fios difcipuli veftri futuris annis nonnun-
c&Ac
dupliccm colorem exhibet, duplicis" quam 300. aut iooo. fimplicia in feme-
n
quoque virrutiseft.Eadem ratio quoque dium vnum congefturi fine. Nam te
i*
colorum crium, trium virtutum eft. Ec mea aetate coagmentatio ifta tantopere
ii-
hi veri gradus exiftunc, non frigidum, inualuit >cum antei fex tantum aur ad
* calidum, ficcum,&:c. fcd forma, color, fummum feptem fimplicia aflumeren-
i-

y Grsdut anaromia , te tandem 7. gradus te gu- rur,nimirum primum ad cor, fecundum

tccbaru ftus falium. Ethosgradus vobis prom­ ad hepar, tertium ad pulmonem, quar­
s qui reti
iuisr. ptos facere te exploratos debetis. Bcin- tum ad cerebrum,quintum ad fel, fextu
0
d£, cumquxliber etiam herba perartis ad renes, fcprimum ad fplcnem. Er hx
adminiculum in tria reduci poflic, in remediorum formula: optimae te lauda-
fulphur, in fal, in liquorem : quaedam tiffime erant.Poftca verb cu didiciffenc
interdum herba in fulphur redu&a,con- illi,ter tria 4iure noue.-credcrc coeperunt
1i 3 quoque

L~ -- ‘JL
 $78 D e Pestilitate.
quoque, fexies fe x , triginta fex confti- cibi vel ex cibo materia humani corpo1
tuere. Adeoque cx illo tentamine mul­ ris primum Ens ad vitam eft, vnde cor­
tiplicatio ipiis in tantum arrifit, vt nef- pus fuum nutrimentum defumit. Hic
cias, an fummationem, additionemue iam probe t e diligenter expendendum
aut Multiplicationem pluris faciant. eft, quidnam fit hoc, quod Philofopfius
Quod quidem ipiis donari peccatum inquit, Corruptio v n iu t ejl generatio ulte­
potuiflct,fi ad (ubtradionem quoque t e rius. Hoc idem eft,ac fi dicatur,cibus,fi cita a-
diuifionem dcfcendiflcnt. Sic nimirum in ftomacho hominis digeftus eft,in tria in ^ 1
infinitum ac fuperfluum ceu ignis perni- feparatus abiit. Primum cft D igejliotfc-
ciofus domitum aeextindum fuiflec. Si eundum Separatio:tertium Generatiofepa-
iam Additionem, fummationemque, t e ration is , quae per Archeum in ftomacho
decantatam illam Multiplicationem ad fada,redudio cft cibi in fulphur, mer­
humores corporis humani impedifient, curium t e fa l: quod in tribus primariis
sequum pol fuiflet, vniuerfum mundum t e communiflirais emundoriis obferua-
Gazophylacium conftituifle, ac ex ipfo rc poteftis- Superfluum enim fatis fepa- #flosaBpJ*
templum exftruxiife, Monachdfquc or- ratur per vrinam ; fuperfluum fulphuris
dinafle, qui Multiplicationi illi in con­ expurgatur per inteftina. Mercurius excerni-
dendo recepto,R e q v 1 5 m , te multipli­ fuperfluum non habet, fcd cum nutri- lut'
cationi in humoribus T e D e v m L w - mento manet. Et hoc quidem, quod
d a m v s cantaffenr. Illi collegio , ego in falc t e fulphurc corpori per & cum
me quoque Monachum addixiflem, te femine, hoc cft, cum cibo inferitur te
peccata mea in multiplicatione( fumoru coagmentatur, intelicdu perfacilecIt,
ibidem expiaflem. Et hoc quidem vel cum de ifto paflim in meis voluminibus
dum hodie fieri, votis ac optatisk Deo abunde tradiderim. Quas autem hic
vnicis follicito. deficiunt, ea intradatuDe modophar/na-
candi quserite. Ibi ncceflaria omnia dc
fterconbus ex cibo te potu explicabun­
T R A C T A T V S II.
tur. Denuo enim rem eandem tradari
D E P E ST I LITATE- fuperfluum videtur. Eodem vero, vc'
Modt*£ (jr pmejpu Fie»di. , di xi , modo terra quoque omne femen
proicdum concipit, tranfmutac, digerit,
Homo O m o terrenus cft , t e difloluit, putrefacit. Pundum tamen
cft terca.
ex terra fadus. Ecficut hoc loco admodum fectetum te abdi­
terra corpus cft,in quod tum notabitis diferiminis inter putrefa-
omnifaria femina ia- d ion em , digeftionem t e generationem
ciuntur, fiue ea Herba­ fadam in homine t e terra. Diflcrcncia
rum fine, fiue arborum, autem eiufmodi eft. Terra nihil feparac. vl
fiue nafcentium aliorum, quae ex terra Nullumenim excrementum eiicitrfcd
prodeunt: ita homo quoque corpus eft, digerit, putrefacit, generat & augmen-
in quod multa ac varia feminaiadantur. tat ope t e minifterio aftrorum. Defti- fi«*
Et hoc apprime notandum cft. Noftram tuitur tamen feparatione feminis in
enim Philofophiam qui probe intcllige- fulphur, fal, t e Mercurium. Non enim,
re t e diftinguerc volet, huic fedulo dan­ vt homo, femine opus habet pro cibo:
da opera eft, ne fucatam t e impofto- fcd in illam femen ideo conficitur, vt
riam rationem ac Philofophiam adhi­ enafeantur t e multiplicentur frudus,
beat. Sicut enim videtis, varia fruduu homini cibi t e alimenta futuri. Et ficuc
genera in fpecies infinitas diuidi,vt funt femen viri in matricem inficitur,non vt
cerafa,ptuna,perfica,pyra,&c. Sic varia cibus ex co enafeatur, fcd fiat homo.-ira
quoque animalium genera, in naturas quoque terra femen inicdum concipit
mille diftributa numerantur: vt funt vo­ non pro cibo , fed ad generationem
lucres , pifces, quadrupedes. Er tamen cibi. Separatione enim illa in fulphur,
vnicuilibet generi fui peculiatis pans fal t e Mercurium terra minime indiget,
feminis ad cibandum hominem ineft. quia iplamcc iam ante in fefe Mei curiu,
Qux fi intrb in hominem ingeruntur, fulphur,& fal continet ad gencrationeln
opus cft,vt inftomacho cius digerantur, &produdioncm. Vnde eadem quoque
difloluantur t e purrefianr. Huiufmodi non fcparat,fed ipfius Arehcus augmen-
diffolutio corruptio eft, t e redudio cibi catygcncrat t e multiplicat. Dc his plu­
ih vltimam materiam. Er vlciraa ifta ra legite in D e generatione rerum , te
in
 T RXCTXTVS II; V7<*
In meo Herbario de crefcentibms rerum na~ autem a caelo bc aftr is. Tertius modus
turalium. Superius etiam audiuiftis, ab imaginatione eft, v elut a timore, ter-
ipfum hominem terrenum,ac terram rore fi£ ilmilibus.
ipCam effc, ad femen,teria non m i n u s * ------ j — ----- r r -—;---------:— —
Homo concipiendum, generandum ,digcten- D' ™d? NMur‘ U * abo » f otu^ ul moaHS
eft S.S. N it r i
dum bc putrefaciendum. Homo tamen
cibum in ftomacho in vltimam fuarn Y ) ana in tlemento aquar naCcitur. Id
materiam,qu^ vitima cibieft,8t fulphur, menfc fit M aio, qui minifterio 8c lul
fa\ 8c Mercurius fit,redigit. Hinc corpus fauorc Aftrotum, Solis nimirum bc Lu-
Zcnet- fuum nutrimentum Mercurium,alias in nx,adimus femen rananun quod eft ful-
tot Met-
CUhU*« Philofophia z en ex fr didum fufeipit. Et phur, fal bc Mercurius, in effe&um pro­
cum in magno mundo terra decem me- ducit. Id hac ratione fit. Sulphur in o- suiph«
fes ad frugum ac fru&uum produ&io- mnibus terrae locis ac partibus adedque
nem requirat, hoc eft, cum in integro vbiuis, vbi aqua eft, latet. Id per lolis
anno feterra omnia cnafcantur bc frudu* calorem refoluitur bc diffoluitur. Hoc fi
ferant: confentaneum videtur, homini iam ipfo adu exiftit, cum Elemento a-
quoque quatuor fuasanili partes,hoc quaepermifeetur. Ipfum autem aquxE-
Anni
cft, integrum ac peculiarem annum de- lementum auidius nihil appetit, quam
Micro-
cofmici
beri,quia4. horis conflat, bc annus Mi- ita diffolutum fulphur concipere. Sicut
horx i i t crocofmicus eft. Et ifte quidem partus, enim matrix mulieris auidc fperma viri
M- iftud incrementum admodum praeceps ad fe attrahit: ita aqua quoque fulphut
A qua
eft, quo 14.horarum intcrualloprodu­ attrahit cum defiderio, hac causa. Aquq cur Tui-
citur ac fit,quod in terra vix decem rac- ficcitas deeft rqux adeft fulphuri. ldeb
fibus generatur. Hic nemus,hic rei car­ illa huius tanto deliderio torquetur.Ma- iU*
do eft. Nam quia terra Microcofmi a- gnes enim aquae trahit c fulphur,
r i i quae vir­
deo celeriter digerit bc generat femen, tus attraftiua aquae eft. Sulphur autem
in ipfam coniedum : ideo tam celeriter caret humiditate: ide6 magnes fulphu-
etiam peftis figna, ac peftis ipfa quoque ris trahit humidum aquae. Iam vero hu-
oriuntur. Er huius celeris generationis midum aquar humidum falis ocultfe in fe
caufa eft feftinata Microcofmi digeftio reconditum habet: bc fulphut viciffim
illa: id quod naturalisPhilofophusap­ humidum ignis fouct, nec aliud quicqui
i prime intelligcre debet,mulco vero ma­ defiderat, quam humidum falis, quod
gis Medicus naturalis bc magus. Hoc at­ aquae ineft. Sulphur autem iiccitatcm
Fenis in tendite : femper bc omnibus tempori­ falis continet: vnde fal a fulphure ficci-
duplici
] i femino bus , quibus peftis graffatur, morbus ifte tatem pofeit. Et hoc fc modo virtus at-
Atfuoptc
i duplex eft: hoc eft oritur ex duplici fe­ tra&iua vtrorumque in a&u (cfe mutuo
i impetu
oritur mine,& infc ipfo infupertertium habet, habet. Terra autem expulfiua eft, veluc
Al. E(fe- hoc eft peculiare principium bc difpofi- naturae expulfiux quoque coelum eft.
titlii.
r*%i tionem in homine oriundi. Coelum interim etiam atrra&iuum eft. imagini* Vif pet
♦ #'
Vnus bc naturalis modus eft S.S. N i­ Similiter ipfa quoque terra, propter vim tioncm
focmini»
11 tri , hoc eft, qua ratione vermes nafcu- gignendi, quae in viro ac foeminaeuides fic h$c vi.
ciQim vi­
0» tur,ticut in prima meae Philolophiac par­ exiftit. Imaginario enim bc vis attra&i- rum ap-
perit.
j: te de generatione ranarum tradidi. F.t ua uiri facminara appetit trahirque : vis
n tamen ex abundanti hic id latius decla­ viciflim atcra&iua focmin^ appetit tra-
is rabo. Generatio enim ranarum , bc ge­ hftque virum.Et hoc quoque liber ludi-
ut
neratio peftis in homine, fiendi vnum magiftcr& fcholamex philofophix eft
modum, vnumque procefTum habet. Id D e Generatis ne rerum omnium naturalium .
xftimate ex generatione vermium iin Hic iam notandum eft, ipfam quoque
homine, quorum ipfbrum quoque ortus ranam in aqua fimilirerex eribus primis
:ID duplex eft. Generantur enim vermes per generari. Primo ex fulphure. Secundb
Kana ex
nimiam ingeftionem ciborum. Genera­ exfale. Si quis fors rogiter, de Mercu­ primis
tur etiam ab inclinatione cccli. Eodem rio quid fiat? Is Ceiac, rem hanc ante o- gigaitiu.
modo peftis quoque generatur, natura­ mnia fingulariter attendendam cfte. A
liter , a cibo potuque5 non naturalirer a Mercurio enim omnis fummx tn e x Plii1
coelo. Capitulum ergo hoc eo ordine lofophix de generatione peftis bc mor­
explicabitur, quo pcftem duplicem co- borum omnium incdle&its dimanat.
Sulohrit
Fetiii
ftirui: Naturalem, non naturalem. Al- Medicus autem naturalis quilibet feiae, nullum
falis ex-
oimsui- rerius femen a cibo ac potu eft. Alterius fulphur nullum efic, quod fal in fe non pr|s3cc-
n habeat
 ?8a De Pestilitate.
habeat. Nullum enim fine fale fulphut Deo poceftacem accepit fiios liberos ca-
fubfifterc pote 11 : & c contra, nullum ftigandi,non minus ac nobis liberosno-
fal efl , quod occulte in fe fulphur ftros improbe facientes caftigandi li­
non habeat. Licet autem lulphur fal centia data cft.Plancquc res ac condi­
quidem contineat : fulphuris tamen tio eadem eft,nec vllum diferimen fer-
pars multo maxima eft,falis autem por­ uari opus eft, nili in eo,qu6d maior Pa­
tio nnnor, imo minima. Sic viciffim,in rens Macrocofmus inftar ipfius hominis
fale, falis plurimum eft,fulphuris mini­ manus ac pedesnon habeat. Coeli nam­
mum. Ex fale ergo extraneo quod ful­ que manus ferulaeque ftellae fuut, quibus
phur continet &: cx fulphurc peregrino, nobis morbos infligit.Hoc omnes fedu-
Mercu­ quod fal recondit, Mercurius oritur ac 16 cognofcite & notate. Omnia homi­
rios vn-
4« ocia- emergit. Sic ergo Mercurius Herma- nis opera,bona malaque,ab Eueftro So­ laeftfl
tut.
phroditicum duplex femen,fulphuris &c lis confcribuntur & annotantur, & in Solit fidum.
o£j

lalis eft: adeoque fulphur & fal femen Solem imprimuntur,non fecus ac fcnba
Mercuriale ferunt inftar viriae muli­ in libellum rationum debita fui domini
eris >cx quo foetum fuum, Mercurium confignat. Eodem modo Sol quoqile
gignunt. Iam fi fulphur diffolutae oleo- fuum Cancellarium & Archifcribam in 1
farque naturae a terra exinftindu & o- fe habet, qui hominum vniuerforum fa-
peratione falis per vim cxpulfiuam aqu^ d a inftitucaque confighet & deferibat.
ingeritur, tunc fal quoque vna extrahi­ Et hoc fimiliter intellexiffe Lichtenbcr- kcfoe-
tur. Vnde coniundio fit duorum illo­ gius videri vult, vbi fuper Apocalypfin fup«A-
rum , per digeftionem Solis nata, & gi­ comentatus cft,3d maxime,quod huc fa- £ M l7p
com*
gnitur rana iecundiim tempus debitum, c it, fupra primam figuram rcuelationis menti* tui.
ficut fperma illud in Macrocofmo men- Solis:quod quidem admodum commo­
inPf?«? Maio confpicitur: cuius punda nigra dum non eft, prauum fcilicet ac fedari-
mate r«- Mercurius funt, femen totius ranae, um iftum gregem prodi ac manifeftari.
run. re- Iam fimili comprelfenfione geaeratio Luna enim in & fub Sole cum feptem
men' quoque peftis intelligi poteft. Quoad Candelabris approbi confiderari cx-*
enim S.S.nitri,res vna eade^nque eft,ge­ pendi hic poffet, nifi Sedaria ac Phari-
nerata vel naturaliter,vel praeternacura- faica turma filentium imperaret. Quia
liter.Ac vt ortum naturalem deferibam, vero ftella Bcthleemica Wittcbergz ta-
res ita ccnfenda eft. Si materia veneni tum quqfita eft, & crux fimiliter Chrifti
feftii. praefto eft:pcftis generatio naturalis eft. folum Romae: bene fadum ob id eft ,
qur t *
qualis
genua
Si vero aftra extra hominem,aut imagi­ qubd Perla Sc explicatio Apocaly pfis Io-
wo. natio accidentaliter operantur, praeter- hannis recondita & fcpulta iacet. Hinc
naturalis eft generatio: & generatio ta­ enim fenfus genuinus quaeri & erui de­
men vna cft.Et ifta iam peftis morbus bet, vbi Chriftus inquit: E ru n t Jigna in
oftxuius generatio >quo pado ex parte Sole (jr L u n a drc. Nam plura hic elimina­
vna in homine fiat, iam explicata eft. re >inconfukum. Dolendum tamen,ru­
Iam attendite, qui eadem modo (eu via dem quandam Pharifaicamque perfua-
altera hominem inuadat. fionem e fuggeftis hoc loco pluris fieri,
quam ipfe fit Deus cum cledis omnibus,
Quomodo p e jlu fu p e m a tu r a lite r in h o­
quibus feercta & abdita naturae is reuela.
m ine g i g n a t u r ^ p e r B afilifcu m C o eli & A -
uit. Sed fuo tempore & ipfos plaga fua
eju t in hom inem d e r iu e tu r , C a b a lijiic e p e r
corripiet. Scire autem vos velim, node Nox I*.
v n an um .
corpus e(Tc, in quo gaudet & effertur, ubn
. i . » i ^ r i • ra»lotfl.
Aturalcs vos quotquot eftis, vof- quidquid mala operatur , vt iunt mali $0i fu
N que adeo Theologi ipfi fcire de­ fpiritus, homines facinorofi, fcortato-
Sc! Ipiti- betis, quod in Sole occulta & abdita E- res,adulteri ,&fim ilcs alii. Sol vero E- ,< “-
tn Eue-
Itralem ueftralis qua:dam Effentia &: Spiricus lixir &: fax eft lumenque, nodi oppofi-
habet* conditus fit: qui inligni caque efficaci tum. Et ficut fures larrone'{que, ipiiquc
• Tucftrii cognitione conucnit cum Eueftro ani­ adeo fpiritus ad Solem ac diem expauef-
hoiui*
ms. malis hominis,& magis cum ipfis plagis,' cunt, ifque illos impendio auerfatur: fic
«X quibus protoplaftus enutritur. Hinc idem teftcm &: indicem quoque maloru
vos tam brutalem vitam degitis,cui ipfe operum fecum habet, qui in illo dic ho­
Macto-
cofmu» Deus infenfus eft, nec vulr,vr ita bellui- minem accufaturus eft propter opera o-
vindex
fctlerura
nam vitam trahatis, ac inficiamini aut mnia, quae patrauit & defignauit. Quia
Miuo- venenemini. Magnus enim Patens \ erg6 parentes, Sol & Luna, hominUm,
tVitni,
fuorum
 T ractatvs
'Cotium
vindex fuorum libcrortii infpedarores funt, co-
ta&or&
huira
rumque omnia facinora &c flagitia per-
notum. uident, eademque apud Deum deferuc:
creditu non abfurdum eft, eofdcm, (So­
lem fcilicct' Sc Lunam) parentes, ad li­
beros fuos propter cumularionc Sc mul­
tiplicationem peccatorum pledcndnm
v Sc caftigandum omnino incitari ac emit­
ti. Sol enim vis ac potentia iila eft, qux
creaturarum vniuerfarum frudus exclu­
dit maturatque, tam malarum quam bo­
narum : ac rebus infuper omnibus vitam
So! viti
& mor­ dac. Si idem Sol irritatur ac in iram a-
tem dat.
gitur, morbos quoque immittendi, Sc
penitus occidendi poteftatem habet.
Hoc autem iam ptobe attendite. Sicut
pater offenfus Sc irritatus toruum tyran-
nicumquc tuetur : ita Sol quoque fplen-
dorem fuumac reflexum mutat, fi sequo
diutius offendatur Sc laceflatur. Et ficut
parentis iram verbera ac plagae fequun-
Stcllx tur : lic plagae quoque a Sole egrediun­
imnifhi
vindicis tur Sc inferuntur. Plagas huiufmodi, ac
Soiit.
venena,morbofque Sol ipfe ftellis defert
ad nos caftigados. Poftea fteUae acceptu
hoc venenu in nos defuper profundunt.
SteNx
veneno Nulla etenim ftcllacft, quae occultam
fe. quanda Arfcnicalem, Antimonialemac
Rcalgaiicam vencnoficate non recon-
diram infc habcat.Venenum aurem ho­
Homo mine transfunditur hac ratione- Homo
ex ouu
omnia venena Sc maceriam venenorum omnir
in fe ve­
nena ha- um iam ante in iefe,in fuo corpore ha­
bet.
bet,cx gleba terrae in creatione accepta.
Iftorum autem hominis venenorum
nullum eft, quod fulphur occulte Sc la­
tenter fibi non iundum habear. Vndc
homo etiam in dies ac momentis fingu-
lis mortis vi obrueretur, nifi aftrorum
ftcllarumque incenfioncm Deus cle­
menter inhiberet, Sc infedionem in-
#
Homo
J uomo- fring 'rct ac impediret. Hoc enim mo­
o infi do a ftellis accenditur fulphur, quodcla
ciacur.
fub cute hominis laret, occulceque in-
flamatur a potentia falis, fulphuns Sc fo -
lis,idque per Elementum aqu.r,ficut dc
ranis Sc earum generatione diximus.
' Cum ergo cibo fuo Sc potu homo care­
re minime poflic, fed illos neccflai io re­
quirat : ftellae autem vim habeat in Mu-
miam, qux in Elemento xqux eft, do­
minandi Sc profundendi,ficut fpeculum
igniferum facit:tunc ftcllac quoque re­
flexum fuum ad iimilitudincm oculo­
rum Balilifci per luminis fulgorem in
aquam impingunt, 8j occulte in ea pifi-
ces inficiunt, ac fimul herbas ac frudus,
ac quicquid homini cfculcntum e ft» in
n.
terra. Et tale quidem aliquidrip pi&ibus , Pilee*
eccii i i -
animaduerti poteft. Radii cyfim ftelja-. diot lea
rum fi aquas feriunt, eos pifjbis i&ftiqns, tiunc.
e fundi latebris prodit,qui alias quidem
ne annis aliquot prodic ac confpicjtur.
Nam fi in aqua pifcibus Mumia infici­
tur; idem eft, ac fi in culina nimio fale
iufculumcorrumperetur,vt edendo non
fic. Hxc infedio fk per flores aquarum, Flore*
aqux.
ab infpedione ftellarum inquinatos Sc
infedos. Suus enim cuilibet aqux flos
eft,non minus ac ipfis herbis. Quicquid
cmmMumiam&: nutrimentum conti­
net,id fuos etiam flores habet, adeoque
floret. Huiufmodi flores etiam in gene-
O
rofas complexionis hominum cute ani- Horni*
maduertitis. Vuncius enim ac amabilis ne* qui.
auri
color vultus Sc cutis externa: id expre fi­
se atteftatur. Huiufmodi homines, ho­ ; Homi­
mines aun appellari debebant. Sicut nes piomte
auri
enim aurum omnium auidUlime Mer­ inficiuif* tuu
curium affumicriic iftiufmodi quoque
homines omnium primb inficiuntur &
venenantur. Et ficut videris, fpeculuni
igniferum fuo fplendore illuftri,folis ca­
lore a u d o , cuti hominis, fi e i obuerta-
tur, vcficam clicereiita ftcllac quoque
Elemento aquae venenum impnmunr,
quod ipfum homini quoque fimilitcr vt
fpeculum, veficas Sc cumores excitat:
Quod fi enim radii earum fbhs accefTu
audi in aquam impinguntur, occultum
virorem in ca gignunt; Sc tunca calore Speculi
folis fulphur illud,quod ex Mumia aquae atdeos.
oritur,excoquitur Sc rcfoluitur in aque-
am humiditaccm, qua: cum aquatam
exquifite permifeerue, vt hominis con-
fpedum effugiat. Hanc fi iam affumunt
homines, tumores Sc bubones concipi­
unt. Et hoc ipfum quoque ex parce qua­
dam S. S. nitri cft,quamuis praeter na-
turanvquia non omni tempore fit. Sicut
autem rcccnfuimus per Bafihfcicos ocu­
lo s ftellarum Elementum Aquae infici;
fie pariter rar^ ac fubtilis complexionis Rarx tis ho-
cu­
homines promptius ac facilius corripi­ ipinct pcllimx-
untur ab afpeduftellarum peripfam cu­ gii ob*
noxij.
rem,fine infedione aquae potatae. Con­
tages autem illa pernndam cutem ho­
minis tardius non penetrat quam per
ipfam aquam. Addejquod ipfe quoque
homo aliquando intemperantius viucs, Intem*
peranna
nimiis fe cibis infercit, quibus Mumiam Mninia
coro.on*
fuamac fulphuream cfiennam ira dil- dtliut*
ponir , vt irtftar fomitis lcintillas ignis bat.
ac arfenicale venenum facile concmiar. i
Quid enim Sol,ftcllx,&: ignis aliud funt,
quam fpiritus Ignis Sc Sulphuris?
Iam
 De P estilitate
Iam deinceps etiam attendetis ad di- ipfuminet eft. Hoc fit per imaginatio­
gefttonem. Narafiftellx nonpriuatim nem maioris mundi: ita & fit peftis per
ac accidentaliter per peccata hominum imaginationem mundi minoris. Hxc fi
offendantur >vna cum indignatione So­ intime re&eque intelligere annitamini:
lis : Digcftio Solis temperata eft,velut &C proceffum exploratum habebitis, quo-
ipfarum ftellarum fecundum gradum in­ modb fiat peftis in homine. Dehisleci-
natum debitum. Si autem femina per t e , qux r(eoiiim edidi 11. , . . D»
de imaginatione', de
peccatorum humanorum irritationem v ita longa ; quidfit afiim atio ; quidfit Ilia-
gradum Solis offendunt &: inflammant: f i er im aginationis , tliadus mentis llech ,
tunc Ignis &: Spiritus Ignis Temperato afeendens magnus magni E uefiri: quidnam
dominatur, Marfquc excandcfcens So- lliafietd? Euefirum folis & Aquafier{vt de
leifi incendit ad morbos: tandem pun- Mclufina legimus) cu hominibus poilit;
%git Scorpio, cui ftcllx ceterae opitulan­ de quibus in probationibus fuper Philo-
tur & manus addunt. fophiam fag^cem commentatus fum* de
Sol in o Sic ergo Sol quadruplex e ft: in Ter- ■ Mirabilibus maioris & minoris mundi,
xnnibm
D im um A . * _ A • A •• • r «r
steoien ra,m Aqua,in Aere>inrirmamcnto.Vn- quid nofter* Aniadusfic: ibidem habetis
vniuerla quatuor Elementa etiam in­ etiam Enochdianica myfteria de labore
ficere poteft. Iam cum ipfc quoque ho­ fophix, quq enumerari hic omnia nimis
mo 4. Elementorum vim in iefc habeat: prolixum forer. Vniucrfa enim ad Ma­
ide6 pcftifcra quoque infedio fit modis giam pertinent, qu6 vos amando.
quatuor. Sic eft peftis Ignis, Acris, A- Etfi vero nimis multa a me hic prodi­
qux,Tcrrx. Vnum quodlibet autem ge- ta &: patefa&a fint, qux Hypocritis iftis,
Eieaen. nus peculiaria fui loci figna , adedque &: auaris facrificis, fcurrifque ac lenoni­
u qu». peculiarem curam habet. Nam in ho­ bus , prodi ac communicari minime de­
drupii
«ia. mine inexiftunt 4. Ignes;4. A qux^. Ae­ bebant ; tamen erumpendum mihi vel
r e s ^ . Terrae. Ita eft Ignis per fe,(id eft dum eft,ecfi de lapfu veftro iam pridem
SolJ Ignis Aqux,Ignis Aeris,lgnisTer- quiritemini. Vos ex Paryfiis, Padua, Medic
rx. Ita eft Aqua per fe, Aqua Ignis, A- Montcpeffulano, Salerna, Vienna, Li-
qua Acris, Aqua Terrx. Ita eft Aer per pfia: vos inquam non profeffores veri­
fe, Aer Ignis, Aer Terrae, Aer Aqux. tatum eftis, fed confcffores mendacio­
Ita eft Terrsq>er fe , Terra Aeris, Terra rum : mendaces eftis non Do&ores: ir-
Ignis,Terra Aquq. Q u x cum Cabali- regulati, minime regulari. Vos mica ar­
. ftica fin t, & a vobis fors difficulter ca­ genti eftis: adedque talis quoque men­
piantur: fingula ita difccrncnda nofeite. dax veftra philofophia. Nam hxc om­
Ignis tantum vnus eft. Vim tamen fuam nis pro futili & erronea habenda eft. Si
Etcmen- & operationem in 4. omnibus Elemcn- enim, quid Magia iit, (cire defideratis,
tis exerit, vclut in Firmamento, A ere, ex Apocalypfi qu^rite rem. Et tum de­
tiniqu'»- Aqua,Terra.Sic vnicustantum Aercft. mum confpicuum fiet, vnde nam ac ex
dtupii- Suam tamen is operationem exhibet in quo profeffor & Magus oriantur & pro­
Firmamento, Acre, Aqua, Terra. Eode cedant. Ibidem peftis quoque prolixam
modo vnica tantum Aqua eft. Sed quod explicationem inucniecis. Biblia enim
de duobus prioribus di& um eft,idem cum fu is paragraphis interpres ac clauis
eodem modo etiam de Aqua Terra eft, adIoannemipfumintclligcndum, iom»
intelligatur. Aqua quadruplex e ft, qua- qui Ioannes non minus ac Mpyfes, Aa-
' druplcxTerra, Aer, Ignis. Caufas ho­ ron, Elias, Enoch, Bildad, Dauid, Sa-
rum accuratius & prolixius explicatas lomon, Danicl, Baruch, Iercmias, He-
fulcrum
nauien. inucnietis in magno meo Volumine de fekiel, & Prophetx exteri (quorum fin-
Origine morborum nouorum, fub titu­ guli magi fuerunt) natus cabalifta ac di-
lo Microcofmiae Mctcoricx. Coelum uinator exfticit.Diui loannis feriptis vos
enim quod Tcrram contineat in fefe, quidem fidem non derogare arbitror. Si
id fatis lapis fulminalis demonftrat. vero quos iam prxnominaui, vniuerfiac
Sed & Aqua Terram in fe habet, quia finguli hodie rcuiuifcerent,non dubito
ex ea omnia metalla generantur. Aer quin ipfos omnes vno exemplo milera
fuum Tcreniabin, rorem ac mannam laniena vos jugulaturi fitis, cum ipiis
fundit, qux terra minime carent. Ita (ii fieri poffet) ipfum quoque harum reru
coelum etiam aquas dat,licet totum ignis crcarorem. Et ifta lingularis quxdam
fit. Idem a&rcm quoque & ventos, a- xrumna mundi eft, qubd artes vcftrx v-
quana & terram ex fe dat, & ifta quatuor niucrfx in mendaciis fundatxiint. Vno
ora
 racta T T VS
ore omnes quidem vociferamini» vcftra
Philofophiam S.S. literarum ceftimonio
non opus habere*. Interim tamen»quia
eandem ex Bibiiis dc Apocalypfi ftabili-
Mag»* re non poteftis» nugs vcftrae faccflant.
aft,n
atrs qa5. Mendacio ergo de quatuor humoribus,
S^putrido aere tandem nuncium mitti­
te » ac cabalifticam magiam cum artibus
aditindts Aftronomia,Pvromantia,Chi-
w
romantia & Hvdromantia addifcite. Sic
enim demum, quae vultis, impetrabitis:
lic fides vobis dabitur. Extra hanc co- ’
gnitioncm experienriiruque ne quidem
tantillum vobis quilquam adftipulabi-
tur'.
D E C V R A E T SA N A ­
T I O N E N A T V R A L IS E T
fu p e rn a tu ra lis p e f t is : 1 6. p a rti­
c u lis d iftrib u tu s .
T R A C T A T VS.
C apvt P r i m v m ! Eftcnim peftis morbus (implcx, coma-
De Pyromantici Pesie, (jr annexis tlli [ignis.
S IG N A .
Nuaditcum fomno profundo, cum
I narcoticis & miris (Ignis pro natura
accidentium. Mulri enim iam ante pe-
ftem impurum (angui neni habent. In
horum cute multa exilia puncla & ma­
culas exigua: purpurea: aut nigricantes e-
rumpunt. lidcm oculos etiam diftor-
quent.
A C C ID E N T IA .
Sunt Spafmus , Tetanus , Febris,
Oppilatio hepatis.
Q uidfit oppilatio hepatis , aut quomodo[ a t.
Oppilatio eft conftri&io pori & fub-
i?oPhep»- ftantiae, qua: fit ex conftriclionc corpo-
dupt». rca cum corpore : et ell duplex, vna in
circumferentia regionis: altcraElemcn-
tata ab aere fecundum corpus. De pri­
ma animaduertendum, quod quaruis op -
pilario eft comprcflfio fuae regionis prop­
ter fpiritum Ylcidum,qui cum egreflum
non habet, in feipfo in putrefactionem
abit,hocqnc fine caufa exterioris regio­
nis. Secunda verb eft pcftifera Aerea,
nunc pcftem,nunc pleurefin faciens,
nunc crifin hepatis praeparans. Haec
funt notanda,non pun£liones,nec vaga­
tiones,fed quae peftis, quae plcurefis funt
« & crifis, quia pun&ionis ligna funt mor­
bi. Nos autem, hoc loco de morbo ipfo,
non illa exilia &parua tradamus. Sed
i quid peftis? Peftis eft aer fuse regionis
W- ex primo corpore generatus, & oppila­
tus fine ezrcflii de materia Arfenicali &
II.’* J-8»
Operimenti; De illo autena veneno vel
locis mutationis dicendum eft,qugd fit
perDigeftioncm Natura:. Nam alia ad
biennium, alia ad triennium, alia vitra*
alia citra,alia ad quoduis tempy.6.Ideoqi
depelle (cienda(unr , qua: exiftunt de Temoa5
digcftoex tempore,videlicet, Hoc rem-
pus vitriolatum, & hoc ell prunclla:
aliud ogeratum, hoc eft, pleurilisaliud
Arfenicale,hoc eft,pcftis?per Bafilifcum £*um
Firmamenti: quia ibi fundamentum eft
huius regionis morboru,& quae de pleu-
rifi falis ogertini habentur. Nam fecun­
dum quod tempus fuerit ogertini (alis,
pleurifis generatur,id cft,oppilario pleu­
ritica: &: qua: oppilationes Arfenici (ut,
funt dc pede: Sc quae ogartini, pleurifis:
&: quae vitrioli,prunellae.
Peftis eft feparatus morbus ab Ylei- Atfcni-
do Arfenicali. Arfenicalium genera
plura (imtmempc tria cineritia, & ifta neM*
tria funt in membris principalioribus.
giofiis, per Elementorum coniundio- ‘‘“ e1"-
nem, Elementi Aeris, & alterius ex Ae­
re, per poros cruoris, vel per orificia in­
ferna aut fublimja ad cgrc(Tus:&: eft'
morbus digefti temporis. Eadem ratio­
ne digeftio (eparationem facit: fepara-
tio autem morbum. Separationis qui­
dem tempus eft,vnde tempus eft hoc &c
hoc,qua: compofita funt, & difeompofi-
tionem habent. Difcompoficio proce­
dit a primo compolito fecundum tem- Arljllllm
pus Arlatum cxS.S. Martis, f r i a t u m tempus
tempus eft tempus fcqueftrandi contra qud’
ordinem Y liadi: Nam ille Yliadus ha- eftpcSo-
bet periodum. Periodus ell triplex: pri-
ma videlicet, fecunda, tertia artas,
Prima iuuenilis eft,ad (latum perti­
nens abfque feparatione. Sctunda eft
morbi, ad fecundam partem mundi
declinat, & aetatem affert fanitati con­
trariam. Tertia finis eft & mortem a-
ffert. Iuxtahanc diftindionem omnes J
minerae, fpirituumque fequeftratio, &
fani & mali initium d^icit. In his enim
a:tatibus Pyronomus , Hydronomus,
Geonomus & Augurincus artem quae­
rit fuam : inde etiam fluxit illud, quod
dicunt, futurum ell: Ex hoc loquitur de
his, de quibus prifei mentionem nul­
lam fecerunt, parumque intellexerunt.
Modus aetatis talis eft.
A iT A S.
D Ifpofitum , eft fcparatio per natu-
ram ab Ilech,indc fluit tempus re-
foluendi, videlicet moriendi, rei per
rem,
 ;
De P estilitate.
r e m r t t u t c n x p er materiam, natura: nam apoftemati (eu viceri alliga,&: fenis
per naturam, co r p o r is p e r corpus , fp e- lingulis horis renoua. Fceminis adhi­
c ie i p& fp ccics, per g en era , per fimiles, b en tu r tanx&c fca ra b x i fine cornibus.
vnurnpoft aliud , vfq u e in confiimptio- Signa ex Aere, •1
nem materia prima: in vJrimum Ens. Tibiarum hinc inde iadatio cernitur,
Cum mortis ieparario incipit in Ylci- frons albeicit vt ccrufla, os liu cfcit, an­
Morbut
fcquitur
d o , fequirur morbus :quia morbus fe pa­ h elitu s difficilis fir,& fpafinus in collo.
fcpara * rationem iequitur: H xc eoulquc, quo Accidentia fu n t.
fionera.
torum minerale SS. confiimprum fue­ Para lyfis, H xm optoica, Epilepfia &
rit, tunc & morbus coniumptus appa­ Gutta.
rebit, & n on am plius notus Medicis. Cura y fi eft primx artatis.
S ic morbi peribunt ,'iic mortis genera Hclicboti albi 3j.
declinant vique in curam mortis fcili- Sulphurisfublim ati albtfiimi §i/.
cct vltimamin Ente conftituram :iam 0 libani. Myrrha an. J j f . ,,
peftis, iam pleurifis, iam aiix xgritudi- Spiritus Vitrioii albi § jf .
num caufie& morbi euancicunr. Sed D o fis 3jj£. mane. Poft meridie adde.
quid de temporis periodo dicendum, 'JMumU 3iij ( al. $ i i j. )
animaducrte:Ex his fcire poflumu$,qux V nicornufaguinu de Ciconia 3j (*/.*j*
iihc Delphi. Nam fcimus Arfenicum 'Defis , 3ij • vfq u e a d iij.
ArCrmc!. ^ Delphinum poiTe fc iepararcin fe - Ab extra procede, ficurin pcfte cx
prcnnio in vnoloco: icimus in alio loco igne traditum cft. H oc ranrumxuita, vt
naturam, marcriam numerumque. H xc duobus iftis patientibus cx igne &c aere
omnia apud paramira noftra abicondi- vinum non porrigas. Prxbe aquam bo­
ta latent imperitos. Nam iicut flos, qui nam puramque cum aceto rofacco mix­
eft fpecies minerx huius arboris, ab alia tam.
arbore cadit, indefruct9, inde herbx, ' Signa ex Aqua.
inde locuftx, inde arida x ras, t c con- Sitiunt, 6c potare nolunt,&: intumef-
fumptamors fequiturin fine regenera- cuntipfis labra &: palpebrx, ficmaculc
tionis:ita &: Yliadus,flores, icilicet fpi- purpurex in genisipiorum erumpunt,
ritus minerales peribunt; ira lL morbi, ac vtrique pedes valde iplis ad genua vl-
&: morborum mortesifcdquid de gene­ que intumefeunt.
ratione noui M aii, ignoramus. 'Sedulb fy.. Aquar.ex lufquiamo 3jiij.
animum aduertite, quid hoc loco vobis Sambuco.Barba Ionis §ij.
prx(cripierim:ac operam date, vt idem v in i bAaluatici v iij.
per precedentem Philoibphiam in tra­ Spiritus vitrioii. 3iij.
dam primo & tertio & pollremo fimi- M ufci , Ambra , vnicornn an.3j.
liter inquiratis : vbi dodiinam hanc di­ Theriaca opt. Jvi j.
lucidius ac pro rei exigentia vobis ex-: Sulphuris albifublim .% )jj.
plicaturus lum. Florum origani 3 j.
^ C V R A IN T E R N A . Milcc. Dofis ter in dic ante metidiem
Rt. V nicornugr. iij. Melonum^numero X. 3 i J - vfq u e a d 31) & 3hj- ln interuallis
o fis de corde cerni 3vij. prxbc vinum Maluaticum, fubinde pa-
Mufci ,* Ambra an.gr. vj. riim, rofaceo aceto perfufum, cum
Spiritus vitrio ii 3j. , Mumia cranfmarina &: valcriana dcco- •
Mumia 3iij. dum .
Tkeriacx optima 3-iii). K yid Tumorem.
E. Mixtura, dolis mane &: Iero 3j. vfque fy.LMceti Rojati tb.).vini optJb.vi).
ad Aluminis-, Caphora^ Lithargjriian. 3vij.
CVRA EXTERN A, Stercoris columbarum tb.v.
boris fi Bubones adlint. Rcc. Scara- A q.de Sambuco ^iij.
bxum,qucm contundes in tenuem pul- Fiat decodio per tres horas, inftru-
uerem pro vnguento. Si laborans vir mento claufo, poftea ad d e, Myrrhx,
cft,fcarabxum cornutam accipies, Se Olibanian.lb.v. pulucrilata decoque vt
•puluerem cum aceto'vini calido fubi- prius per tres horas, fac cataplafma. Ap­
gesjdecoquefque maflam inclufam in- plica, & renoua quoties ficcatur.Si vero
tctuallo 14. minutiarum fuper prunis apoftemata, bubones ac carbunculi ad-
viuis. In lioc intinges macerabis fint, accipe ficcatam ranam Sd bufonem
lictam ranam 10. minutiis. Tandem ra- iundim>redigc in puluercm.Huic,quan-
tum
.0
 T R A C f ATVS //. jS*
tum eiu s c f i , adde. tur. Et quatuor ifla quidem gen era , qux
Cummi Opopanaci §ij. om nia nxcufaliter gent 1 era n tu r, fub v n o#
Galbani^j.Olibanigij. ca p itu lo curationis naturalis com plex us
Serapini %iiij. Bdellii §iij. fum . H ifce verb nedum fa tis, q u om o­
His altan de a cetu m to fa tu m , q.f.Fac d o g en era om nia fiant, explicatum eft:
d e co ctio n e m , 3c liq u cfccn t G ummi , cu m quotidam etiam p ellis gen u s fu p er-
c o la , a d d e Camphorx, Sulphuris fub li­ naturaliter fu feitetu r Se n os corripiar.
m ati 5;. (alias. 3j.) co q u e in fattagin e in H uic e r g o explicationi fuum proprium
form am p u lm en ti, q u od calidum apo- capitulum rcfcruaui. Id autem in partes
llcm a ti a p p lica , fen is fingulis h oris ice- duas dirim am . Pars prima d e p efte tra-
rando. Illo primo pus o m n e colligitur, det, qux ex timore, pauorc, Se d efp c-
venenum extrahitur, & vicus lanelcit. racione onrur.Cimis /cnfiis ifte cfi,q u o d /
Melius ac vtilius non inuenies aliud pro p ellis illa per imaginatione (piriruslio-
viris ac fceminis:ide'mquecura in omni­ minis animalis naruralf modo g e n e r e ­
bus peftis generibus adhibere potes. In tur,licut exemplu flmile in muliere pr£-
cftra tamen internaid dilcrimen adhi- gnante exhibetur, qux per eundem fpi-
b e ^ p o d fliperi iis oftendi. H oc enim ntum , animali homini dedicatum ac
jp/a natura flagitat. Vide aurem ne cum aflignatum imaginatur&imprimit fce -
patientibus iftis eodem conclaui verlcn- tui deformitatem, aur maculam quan-
rur canes , aut feles, aut aues. dam, prout ipla per imaginationem res
Signa ex terra. aur cibos abfurdos appetiuit ac impen­
Apoftcmacum peftdenria, primum dio defiderauit, ficuc hoc quoque vulgo
fignum terrx, concurric prunella, ardor nonflimum eft. Hoc tamen vniucrfura
Sc Accitas colli ac lingux cum mamft. naturale quoque eft, Sc minime nacurat
fy. Liquoris velfucci ex Rofis 3-iij. limites excedit, ticuc in reliquis capi­
Sulphuris purgati & albifi.^ i). tulis audietis.
S p ir .v it r io li 3i fi. C a r. I.
Mftcc. D o f is y ) .v / q u e a d 3iij.
ter in Vintuplicesfuntfpiritus, quorum ?p»r*ros
unafM-
die. Interea (xpiiis etiam aliquid olei
Turtarri deftillati, nimirum 3j- vel vi­
a : quilibet feorlim luam libi imagi­ luroiij
nationem liberam habet, non line in-
tra miniftra, Sc curabitur. Foris omni­ commodo Sc damno alterius, perquam
no procede, (icut in aqliosa pefte tradi­ huius vel illius imaginationem alteri
tu m eft. noxa aut morbus lupernaturaliter im­
Mundificatio Aeris in dom o, vbi peftis pingi ac infligi poteft. Quinque iftorum
eft. fpirituum quilibet Icorlim imaginatione
.S u lp h u ris v iu i tb j. fua hominis corpus Ixdere, idq$ modo
O lib an i Jv iij .M y rrh a ^iij. ac ratione diucrsa poteft. Et cum ifti
G um m i opop/tnaci 3). quinque omnes in vnum corpus induli
A fi a fo e tid a §j. fint: neccflc eft, vt corpus, li quando
DI M ilce, puluenla. De hoc fmgulis membrum vnum catcnx iftius frangi­
horis fcmcl capc, Zc fumum per omnia tur, id malum luat. Cuius rei ratio eft,
* xdium conclama fac ,l\oc modo. quod homo animam ac rationem a Deo
13 ljt.C om pofttion is htrius p artem ). C o rtic. in Paradyfo impollutam acceperit, SC
«■ g ra n .la u ri,fu c c in i a n .p a rte m m ed iam . propter tranfgrcftionem mandatorum
D e hoc fiem per q u a n tita te m d im id ia diurnorum,iftiufmodi pocnx fuftinendq
n u cis iu g la n d is pro conclaui v n o acci­ iam fubditus ac fubiedus lit. Alias enim
p e ,in iice p ru n is can d en tib u s, fen ejlras ratio humana, li ad placitum & manda­
& fores clau d e. E t h ac a e ris r e c li n a ­ tum Dei reguletur & impendatur, cate­
*
tio optim a eH . na ca ac vinculum eft, quo fpiritus ifti
Qux de pefte hadenus in hoc fecun­ quinque vinciuntur , Zc vt imaginatio- .
flr do tradatu tradidi, quod illis fuam cu- nes fuas cohibeant, edomantur- • Vndc*
It: ram illico adiunxi, hac dc causa fadum etiam fit,vt,li homo lafciuius viuat,hunc
eft vt fundamentum ac lententia mea, immanem Zc horrendum morbum poc-
quam propofui, redius intelligcretur. nx loco omnino fuftincrc cogatur.
$ Omnia cmm hadenus de pcfte illa di- Hanc meam autem Fhilofophiam
i d a funt, qux ex caulis naturalibus, ve- attentis animi viribus cognofcite : ln
d3 \ut cxElementis oritur, licut ex ordine gratiam Scaydarum peculiarem trada-
jfr fingula capita dcmonftrant, quibus \\ic tum confctipfi, dc Tfjm^his ,Pygm ais, scayo*,
$ morbus iccundum Elementa diftiibui- Syluejiribus, Gnomis & Lemuribus. Quibus
Kk ledis

#
 De P estilitate
ledis fi dcfiderio veftro fu i s fc c e r i - per imaginationem homo quoque facit.
tis, luxta etiam > vndenam hi quinque Er ficu r p ifcis Flunder indar rofx roraiH
fpiritus quoque in homine oriantur dus e ft: ita peftis imaginationis quoque
£ ^ “ot ac prodeant, probe aflequem ini. Mun- formam rotundam haber. H ifcc ergo
^ us enim, parens ipfius hominis, qua- capiruJu hoc primum de pefte per ima­
meta*n- tuor E lcm cntares fpirirus in fe continer, ginationem genita ab(olucum fir.
habttan* 4 , , .
rtum. quorum gen u s vnuin in aquis habitar: C a p . II.
alterum in igne vcluripe/mates,Salaman-
V
d r a : tertium in Acre vt Syluejires : quar­ '
Nicum hoc hominis votum eft,
vitam ad plurimos annos protra­
tum in terra, vt Gnomi, Lemures,Pygmai, here pofie.De homine loquor,qui roudi «<>“»*««
1. 1 , . aniouli,
Incubi , f e (imiJes. Et infuper genus more bruraJicerviuic, quod ingenium ofettao»
S piiitus quintum eft, quorum multa millia ex i- hominum partis fere maxima: eft. Ifti ,,a‘
quinti
generis ftunt,(icut in Philofbphia mea dc anima plcrunque nulja cura aguntur inappre*
infiniti.
F l z g x
mundi cognofcetis.Spiritus ifti, qui ani­ henfionem fummi boni, quod eft vita
fp ic itu s
qui.
ma: Macrocofini (eu maioris mundi in­ sterna. Iftorum hominum (ccuritatem
ferti funt , Flaga nominantur, ficut Ne- vt quadamtenus Deus vindicet, f e co­
cromantia & Gcomanria doccnr,in qui­ gitatus iplorum vanos in Jucc proferar,
bus hxc omnia fuiius & accuratius ex­ prsdidia Medicina? ipfis denegat ac (u-
plicantur. Sic ergo , 6 generoli filij (pendic. Solius enim Dei manus foia,
Scayotc SeayoU & Anacbm in creatione Adami fumma f e certifiima eft morborum o-
& Ana-
chmi huiufmodi quinque genera (pirituum mnium pra:(eruario. Quem enim Deus
qui.
oriuntur. Idcdque vt capitulum hoc e 5 cuflodir,is afyium ccrtifiimum nadus
re&ius aflequamini, prolixius id dedu­ eft. His pratmiftis > iam fundamentum
cendum videtur. Ex hac enim confi- alterum generationis morbi iftius vobis
derationc nafcicur Philofbphia Medici­ expediam,hoc difeurfu.
na: Tagax , adepta, naturalis, ficut id ex Q ui vir (uam in Deum fiduciam non
Philolophis mea: Paramiro opere no- iactar, nec ipfum curat: ab huius prote­
uifle poteftis. Quibus (corfim adiunge- ctione Deus etiam manum Tuam fubdu-
tis tra&atus illos quindecim , quos lin­ cic. Neccflc eft ergo,cos,qui peftis vin­
gulari diligentia dc M edica indaftria con- dicis f e vitricis peccatorum tempore ad
(cripfi. Ex illis fupplcbitisiquodhic dc- Deum non confugiunt,ingenti pauore
(ideratis. Tra&atus etiam alius infuper ac terrore corripi. Ifte metus fortem
peculiaris eft dc 5. E n tib u s, quem lege­ imaginationem concipicndx peftis pa-
tis, velut f e tradatum alterum de 5. Spi­ rit. Qua causa rogas? Pauidusnempe Deoaoo
ritibus , & tertium dc 5. M ateriis, f e quar­ Deo minime fidit. Vnde fit , vt nihil pauet. confiJ**
tum de 5.Senfibus, & quintum de M orte (ibi impendere certius autum et, quam facitPauot c$.
<y v ita , de ratione ineat ationis,opsx mod is. morbum, quam ipfam mortem , qua: tinuum
metum.
quinque fit. Eodem modo quindecim imaginationi ciusfubinde obuerfancur.
etiam modi, quibus morbi fiant, indi­ H oc modo homo ifte per fuam imagi­
cantur : quos ncccffe eft fcqui etiam nationem Bafilifcum coeli Microcofmi-
quindecim cura$ & ipforum remedia. ci firmamenti in fe ipfo gignit. Huius
\ . Hic autem admonendi «ftis,fuperna- generationis ordo ac modus ex fcquen-
turale quoddam animal cfle pifcem ti exemplo aeftimandus eft. Videtis ex
Fludern
illum, qui in locis maritimis Flundem collo Galli Indici (eu Calccutani carne
pifcis vt appellatur. Is a iadatiombus ftcllarum quandam defluere ac propendere > qua:
genere­ Galli m -
tur producitur, quando excrementa ftella*-' perpetuo rubicunda eft. Si verb gallus Iccutiti
ira vatiae
rum in aquas decutiuntur. Id excre­ irritetur per commotionem illam fe cuiktn
mentum merumfulphur eft,qua de cau­ quandam quafiagoniam eadem caro ru­
sa aquae quoque fuper natat. Ex eo dein­ bea iam liucfcit,iam virefcit, aliofque
ceps' temporis f e Tolis digeftione pifcis colores fubinde afleifeitrquod omne ac­
generatur, qui quali error f e Labyrin­ cidit viuo animali ifti. Injpauonc etiam Ptuofiln
thus eft Aftcorum materialiter. Sed in obferuatis, quod,fi quando pro cibo fer-
ipfo quoque coelo ex natura <?onditio- pentem appetat cauda furrigat f e radios J*"* r*;
neque aftrorum zizanium exiftit, non fuos ia<ftet:qua imaginatione in fuo ipii9
Z in tu u materialiter, fcd fpiritualiter, per ima­ corpore f e ftomacho ferpentem gignit.
in c a l o . ginationem anima: maioris mundi. Co­ Hsec gemina exempla iicutde imagina­
metas intclligo, f e ftellas erraticas. Et tione animalium teftantur : fic certum
qua latione anima mundi imaginatur, eftjfimilem ac eandem operationem in
f e monfttutn fui generis gignit: fic idem ipfo quoque homine fieri,qua proprium
fibi
 T r a c t a T v s 1 1

iibi venenum incus gign a t Sc fu fciccc , vt menrd inniti & in cu m b ere. Nam fi hi-
. in M uftlogia n od ra latius , &rc. 5i m o d o floriam quandam ineundam , v eiiici , de
naturali a c c id it , virum , ven u da m &C Melufrrfa, D/tnhufero,Ber/tenfJ^HiWebr.tnda
famin* ^peci° ^ m focm inam ardentius intucn? Scfim ilibur tem p oris dc m oeroris fallen-
remf5 rcm ag/,vr per carnis lib id in e fp on te di ac folandi gracia epiis lech ia r c p oreft:
«mutit. fua fem en e m itta t: cu r qux fo e o d e m eid em cura q u oq u e idiu fm odt aduerfus
m o d o h o c q u oq u e Heri m in im e poflit? im agin ation em p er artem cham C lcri-
Ncc in vlJo alio diuerlitas c ll * quam d ica m podibilis erit. H oc ex em plum
qudd p ro p ter vfum Ceu eu en tu m fre- la co b i reflatur, qui virgas verlicolores wacobi
quenriorem illud d c v iro naturale m a- aquantibus ouibus propofu it d eo b iccit.
gis appareat , cum inrerim aJrerum,quia Quod quidem e t fi cr e d i naturale polii t:
aut rarius,aut ineuideriusexiftir, proba- m>kIo tam en fupernaturali cu en it. Et
tione planiore opus habere videatur, qua ratione per imaginationem mater
Nemo tamen incerim e /l, qui n efeia t , factui v ed igiu m im p rim it: fic id em hic
, quofdam ita co n d itu ro s e f f e , vt, fi alte- quoque fit. Et licut dcllx natune Satur­
rumquendam (quod fxpius forte for­ nino: dc brumalis aquam co n gela n t ac
tuna fit ) vomere videant, per abomina­ condcn/anr : fic genito veneno cum
tionis imaginem ipfi quoque ad vomi­ pelle etiam accidir, vt bubones duri B“*>onu
lr . . ,, tlumirt
tum fimilircr compellantur. Quid e r g o lint primum,antequam apofremata ma- vnde.
prioris illius longa dc accuratiore de- turelcanr: qux durities nihil ell aliud
monflrationc opus fit, ciini res inrelljgi quam coagulatio /anguinis. Sanguis s»ngn«
facile queat ? Obiici mihi hic a quibuf- enim calidae dc hum\dx naturae cft. Et *chumi'
Jus.
dam pofijt,quali hoc in pundo gentilem cum venenum omne frigidum lit: hinc
I fcu Ethnicum agerem.Sed tamen,quan­ fequirur coagulatio /anguinis.Inv^velut
tum quidem commodi affert porco ob- Luna, Saturnus, dc Hellae frigidae aquam
ic&amargarira.-rantundem etiam ex his congelant: ita in iplo quoque homine
meis feriptis vtihtatis haurient, quibus Luna Microcofmica,rn cerebro habitas,'
lpfam veritatem dilcerc dc indagare ac imaginatiocxiltens, languinemcon-
pudori ell. Inftare quin etiam aliquis gelat &c inficite Aequa ratione mulier
poflir, qui hoc, de vomente quod dixi, mcnftruo fluxui obnoxia, lolo afpe&u j^g1-
per afpe&um naruralem naturaliter fiat, fpeculum contaminat: fic homo pariter ipccnia
cum tamen pellis per imaginationem fcipfum quoque inficit.Hoc enim homo
conccptx ratio longe diuerfa fic. Huic infperato , vel feiens vel ignorans, per
ira refpondco. Oculi rem vident qui­ (omnium pariter dc vigilias dVc&um
g»j dem,& animo fpcfcicm eius quod videt dare poteft. Er licut mulier fub afeen-
lmagl-
nano vi
exhibent. Id tamen animo feu imagi­ dente maliriofo genita , infantem in
‘fa»l Iu prior. nationi multo vicinius ell,quam oculis. cunis per aipe&um dc verba incantare

Nili enim cogitationes dc fpiritus vita: poteft : fic fieri quoque perfacili po-
tuae cxillercnt, videre tuum nullum fo­ refi, hominem vnum ahen hunc mor­
ret. Nam fi videre vis, id omnino cum bum per imprecationem infligere pofle.
voluntate tua fit. Ideo voluntas prior Hinc milir occafio ac anfa miniftra-
ell, vifuspofterior. Eodem modo co­ tur, hoc quoque loco aliquid dc ratio­
t r% gitatio tua dc imaginatio mater exiftic ne dc fundamento incantationis comme­
<
# nafcendx peliis in te ipfo, a te ipfo in- tandi. Et primo quidem dc virtute Mu-
t troducla. miae dicam. Pdftea de muliere prae-
* Sed cum fundamentum hoc (labili- gnante,quae in partu moritur.
8*
ucrim, fuper quod fententiam ‘meam De mulieribus autem primo id nota- Muliet
vito im ­
cxftru&utus (um : iam ipia meiargu- bitis , quod propter fimplicitatcm dc beem?®
fc
metui ardua confirmatio fubnc&ctur. imbecillitatem tam promptos fenfus ac usouu. ra-
Admonitos autem medicos omnes vc- rationem expeditam ad bonum minime
;\ lim,vt hunc meum difeurfum probe ac habeam,ac Lpli viri habent. Documcn-
Vcr^?lcuc intelligant, dc artem c h a r a - tum huius exeo capere poteftis, qubd
J-»8 »« . & c itriflic a m ,pev quam imaginatio paca- veneficia impenfius fedlenturiquod viri
(A cettnu
tur, ac ipfa quoque pellis omnium faci- faciunt minus. Has enim M i/ie a rtife x
lime curatur , intime fecum penfuent dc vivo pronatius dC'facilius fuis ptxftigiis
cuoluant. Nec v\\a vobis Medicis per- ad talia compeWetc potcll. Huic fun-
i* luafio alia fit ,quam a x te m C b a r tiftc r i- dameutu iftiufmodi exftiuimus. Mulier
f i icam vero..naturali ac folido fuo funda- praegnans pellis tempore multo citms
■» Kk x alio
 -D e P estilitate.
a\io hom ine moritur , qubd nimirum illam corporum defunctorum adhuc vi-
vencnum St malignitas iftius morbi co- rulentiorem 'fa c iu n t: iicut R ottvvilx,
tagiofafit. Et cum frudum quoque vte- Wafferburgi,Paftauij> E g rx , 5t aliis quo-
rogcftet ,idem pcrfxpc vna cum matre que locis fub liminibus templorum res
/
inficitur .Q uacaulafm gularis prxgnan- tales inuentx ac erutae funt, ac vencficx
tium cura habenda e ft, vtv cl n o n fo lx ipfxgraui torcuraexam inatx talia fieri
finr.aut fi infedionem fenferint, temere hoc modo confeffx funt,St eadem facti-
noi\deferantur negatis prxfidiis St me- tata ex libris,aut cognatis, aut fociis ve-
«n % Hiftotii
dicinis. N am mea id xtate frequentet neficarum ipfi audiuimus. RotVVUX renefi-
fieri vidi magna cum commifcrationc, venefica quxdam carceri mancipata, CtIUOK<
prxgnantes, pcftc graffante, in mediis fpiritum fuum , fxpe ac frequenter per
parrus anguftiis St doloribus ope omni infomnium inclamauit» ac accerfiuit,* no
defticui: quam iniquitatempoftea vni- fecus ac vigilans vnus alium vocat.Cum
uerfx regionis Epidemia horcenda ex­ verb eodem carcere alij quoque fontes
fr* g n ? - cepit. N am fi prxgnans iftiufmodi in conftri&i afferuarenttir, audita ad car-
tis ima*
ginatio ipfis partus cruciatibus obitura e ft, co­ ccris cuftodem retulerunt. R e ad tor­
malum
duplicat
gitari facile poteft, quas cogitationes St turam fufhccre iudicata, ilia fub qux-
imaginationes illo tempore concipiat ftionem d ata, omnia vt erant, faffa eft.
St moucat. Nullo enim dubio iftiufmo- Satanas enim fuorum quoque miniftro- SatjD^
dolui.
di fecum meditatur St loquitur : cum rum proditor eft, vc eos hac via in dc-
mihi ac meo pullo hic omni humana fperationemStabnegacioncmD ei pre-
ope deftitutis ram mifcrc moriendum cipitct , fubque regno inferat. T«ilia
(it: velim optemque vniucrfos mccum iftius veteratoris opera funt: hxc mer­
homines eodem fato quoque abripi St ces illarum lamiarum, quam pro cultu
iugulari. Quam imprecationem deinde St amore fuo, quem fatanx impende­
etiam im ber, hoc eft > venenum huius runt, debitam accipiunt.
morbi duplicatum confequitur. N cc Quin St apud S. Vicum St Villaci
enim hoc hic negari queac,ipfum Deum comperimus, veneficas tempore pcftis
pernam grauiits ingeminare ob id, quod terram ac pulucrein ex tumulis (epulco-
liomincs in tantis aijguftiis fefe mutuo rum abftulifTe, St arce fua magicali ira
tam ferde deferant. Quod fi prxterca prxparaffe, vt peftem fxuiilimam St ra-
ipfi etiam facanx in lobum poteftas dara bidifltmam fufcicarint, qua multa millia
fuit, illum pcfTimis vlocribus pcrcutien- hominum inficerentur St iugularenrur.
dr.faeile cogitatu eft, quam fcdulo hoc Modus verb prxparationis iJlius dete­
quoque cafu idem vindicem fuamma gendus minime eft. Lac etiam St pe­
litiam in iftos inhumanos defolatores cudes adeo infecerant St vencnaranc
exferturusfic. Nam ad fupplicium iftiuf- exdem , vt cum hominibus ipfa quoque
modi numerofas miniftras pararas ha- pecoragregacim conciderent. Ad hxc
hec, fagas iuniores St vcculas,qux ad flagitia exftirpanda fcdulb anniti debe­
Brudcrum commeare folicant.Hx ipfx bat magiftrarus, vt pios ac probos Ma-
venefi. venefica: a fatana quoque infligantur,vt g o s, qui ifta talia incelligerent, alerent.
oarum moriturx pefTima St infauftifTimaqux- Poffcm equidem peculiarem de ipiis
imprcca'
tioms que humano generi imprecentur. Id cradatum edere, vt arces ac machinx
VII*
quod multis modis fieri, paflim com­ illarum manifeftarcntur. Sed propter
pertum eft. Cum enim Deus veneficas malitiofos ifta talia penna feu calamo
vensiica iftas propter veneficium indignum peftc minime cuulganda funt. Multa enim
p ra rg n i r \ • . -\\ r
tiba, fingulanter percutiat: tum lllx , li ance flagitiofa fimul induci pofTcnr:qu^ latius
irTiOrdio
M tn tx. fores mortem fentiunt, luis vicinis,prq- eft reticeri.
cipue vero prxgnantibus St puerperis, Intcrim ad ctrnobia St lupanaria pro­
omen tam infauftum imprecari folenr, pter deteftandam fornicationem St li­
hoc modo. bidinem infuctain oculos intendi par
Venefi- Cum fpiritibus, quos viux fu is mi- eft. Huc veftracura St infpcdio 6 prin­
ciarum
pa&um niftcriis coluerunt St adamarunt, foedus cipes St inagnarcsjimpcndendacft. Iftis
aum fpi-
lilib u i
ineunt, pacifcunturquc,vt defundarum enim in locis peccata enormia admit-r
quale. Mumiamin templis fub limina, homi­ tuntur, qux poftea pefti principium dat.
nibus ingrcfTuris St egreffuris rranfcen- In iftis enim luftris St collegiis mulra no tai .
denda condant St defodiant. .Spiritus fpermata a /piricibus excipiurur St colli: krM
autem illi odio generis humani Mumia guc*r,per qu£ poftea venefie^ artradiu^
iftiufinodi

t
 TftACrATvS //.
i/Wu/moi/i' vij venenatam M umiam gner/cam virmrem fy d cr e l innat/ cor-
parantj& con ca giofu m ven en u m co n ii- poris Se fpiritus in h o m in e attrahitur1,
ciim t, ve ex eo mulca h om in u m millia ile p rop rieta tem etiam acnaturam ha-
in fici Se conraminari queam . H oc en im b etyve prx eurfor Lnnx M a crocofm i iii
•m odo p er fagas m ulci inficiuntur, quos h o m in e ientiatur tempore nouilum jf
Duwo. alias nulla peftis co rrip eret. S ic D raco quo Lunaticus Funcy cmnu/cuirur Se fc -
” ‘C.1-. quoque ( vr G erm anico ich om ate v o ca - rocit. Tum temporis enim Lunaticus'
Stbmlli fi iolcc)n ih il c ll aliud qham fpe& rum Se lim ilicer loq u itu r , a c qui a m nfho aut
eoad», (pineus* Quod autem idem humanam vino ebrius elh Ib iex p reise anim aduer-
fo r mam induere, Se (ub illa cum fagis tuntjir conucnientix , proprietates Se
fcorta ri po/fir, id ftm ilitcr p rop ter huiuf- con ien fu s ittarum Magneticarum vircu-
modi fpermata fir, qux a /corraroribus nnmquas /pintus Si Iydereum corpus
Se fcorcis in aftu Venereo emifiaiprofu- h om in is cu m iptrs aftris habent. Er,
/a,ac quoquo modo abie&a funt. Ex illis q u od probe aduertendum vobis eft,Lu-
cnim fpifitus ifti humanam fp ccicm ac na Macrocofmi fpecuium eft ac corpus,
formam fibi faciunr. Nec alia res eft, ac in quo {yderei corporis fpiritus &: Ma­
li alter alterius tunicam induar, Hunc gnes hominis, per fomnum videt, Sl ex
in vfum finc'mque fpiritus quoque fper- eocle omnia fomnia,quotquot in foinno
semen mata humana fibi accommodant: ejkia homini obuenire poffunt, defumit ac
<iiuic. firm a hom inis efi in fem ine & fierm ate. promit. Hinc fomnia , & qux per fo-
Idcb prxdeftinatum formata fpirinbus mnum murmurantur,oriuntur.
ira fingi poteft , veiuci prxdeftiuacio Iamergd fi timidus quis & formido-
monftrat. lofus homo fit, qui fibi ipfi imaginatio- 6Utur-
Prxterea feire etiam deberis, ipfos nem concitarir, & formidinem illam
quoque fpiritus cum lamiis per affum- imprefferit: iam per tale medium Luna
ptam illam humanam formam procari.- in coelo eft corpus id auxiliatibus aftris.
aefrpe lamias fcorratonbns S i Icorcis Si formidolofus & timidus in plena Sc
femen fuiim furripere, quod in feuifli­ perfe&a imaginatione Lunam intuetur,
mum venenum vertunt,Si nonnunqua rimcihruetur fpecuium venenofum ma­
aquas, herbafquc campi,hominis cibos, gnum naturx, <3dhoc pa£fo fydereus fpi-
teterrime inficiunr. Vnde poftearavi, ricus & Magnes hominis perftellas&
inauditi S i ineffabiles morbi gignuntur, Lunam inficitur & venenatur. Sedrem
quibus peiores nec dici nec credi hanc adhuc plenius hoc modo iricclli—
poffunt. geris.
O
Timidus\
homo oculos fuos in Vt Tlm 5d!15
CttlU
Natura Bafilifcicam conuercitpcr ima- im a ­
D e v i M ag n etica M u m ia in horni/.nc-j.
ginationem , Sc inficit fpeculiim>Lunam
Y d e r c u s fp ir itu s '& c o r p u s , m agnes & ftcllas per feipium ^primb: poftea, fi
Spiftiu*
ac cor S _ eft &: m a g n c t ic x nfatura: in h o m in eLunaaib
, imaginante homine infecta eft,
c. >

unnii (y- cftq* fpiritus gen itu s c x aftris’, ficirt A u - quod facile &: cito fit propter vim Ma­
Magnes « u ria d o c e n t. Et iftiu fn m d i fpiritus a c gneticam , quam iydereum corpus &
«ieteum
luiu. Iyd ereu m corp u s cu m aftris c o g n a tio n e fpiritus cum aftris, Lunlqufc & ftellis
h ab et. Et p rlm b q u id e m iftiu fm o d i m a- mitrnx natura: communem haber.tudc
g n c tic a m v im co rp o ris fy d e rH in E le - h o m o ab ifto fp e cu lo Luna: g c ftcll£ -
m entarv c o rp o re h o m in is h a c ra tio n e r u m , in q u o d in fp e x ic , ipfeirtet q u o q u e
p ro b ab im u s. S v d e rc u m h o c co rp u s re- in ficitu r. Q u o d id eh e u e n it , q u ia v i- M.efttuo-
ip e d u E lcm e iita rls te rtc n iq ts c Atominis d etis m o d o n atu rali q u o q u e fieri ^ p rx- nenoS1,
fpiritus eft , S l o p e ra tio n e s fp iritu ales g n a n te m m u lie re m , m en ftru oru m terri-
p c tfic it. S icu t ‘e n im M a g n e s te r r e n u s p o rc fuo in tu itu fp ecu iu m m-Aculare.&c
fuo c o rp o re fp iritu s e ft, Sc ad fc a ttra h it: fc c d a rc . Ifto e n im te m p o re V ehenota
fic a d fe quO que trah u n t co rp u s fpiri-1 e f t , S c B a lilifc i o cu lo s habe^ ^ x-^ au fa
rufque fy d c rc i co rp o ris fp in tu s in h o - m e n ftru i 8c v e n e n o fi fa iig n in is.- Q u o d
Luimici m in e , lf t c eft M a g n e s M icX acofm i'. Sy-» v e n e n u m etfi q u id e m p e r6 m h c 'c o rp u s
niomo. d e re u m co rp u s ac fpiritus a ttra h it v u t u J diftufum la t e a t : in nulla tsirrien corp oris
UvntUi. te s a ftro ru m ,fic u tic \ a n im a d h e v c itisin p arte v io le n tiu s eft,q u am in o cu lis. E o Vicftt^o-
lu n a ticis te m p o re n ou ilu n fiV vbi fv d e rc i e n im lo c o fvd eteu s fpititus in f e d i
. ' • X t , 1 r \ 9 -X r cut
corporis fpiritus Ic \la^nes hominis corporis, nudus ac apertus fydeicoMa- m pftfci«
bui vc-
proprictarem noux Lunx exevit &c pro- gneti pater ac proftat: quia vt ex men-
fert. Ex iietti Luna illa cft, qux per ma^- ftruo Sd venenofo faiujuinc mulieris 6oi‘ k

Kk caufatut
 %

v?° D e P E. S T I L E T A .T E
CAufatur Si. i\a fc itu t B ifiV ifcu s: ita L u n a e ft p e r h o c (c ie n tia la b o r is S o p h ia e , S c
in c a l o c ft o cu h is B a filifc i coeli. E t q u e - M a t e r , & F o n s M a g o r u m . D ix i,
a d m o d u m Cpeculu a fc c m in a c o ta m in a -
t u r .iic a E u n a v ic id im m acu lan tu r o c u li T R A C T A T V S T E R T IV JS .
&: fydereu s fpiritu s co rp u fq u e h o m in is»
D e V en en o P la n e t a r u m , hoc eft-> d e lgn e_^
id e o n im iru m ,q u ia tep o re ifto m c tic u lo -
v e n e n o fo .
fi im agin atis h o m in is oculi im b e cille s Sc
in firm i e x iftu n t, t fydereus fpiritus co r- Q u o m o d o n a f c a t u r Ig n is in n jen en u m p e jlis
6

pufquc ex fpeculo L u n a: > in q u o d tim i­ e x fe p te m P la n e tis .

dus in fp c x it, ven en um ad Te attrah u n t. C A P V T PlU M V M .
N ec vero homo tantum hanc Lunam
fub afpectu inficiendi vim ac potcftatem E s vnaquxlibet creata,
habet:fedom nium maxime dc viris om- ^ naturaliter in id redire
fttuoli mbus expeditius menftruofa: foeminx p appetit, quod fuit ante
po"Awc Lunam dc ftellas venenare dc inficere | creationem. Hoc fun­
modi*1' poilunt. Sicut enim compertum cft, caf- damentum eft omnis
muuu. dcm corporcum , metallicum , dc quod noftrx Philofophie. Ac
- plus e ft, vitreum fpeculum polluere dc cx feriptis noftris facile iudiqabitis quo-
maculare : ita multo procliuius ac citius nam in hoc capitulo collimemus. Agi­
ifto tempore Lunam dc ftellas inficere mus enim hic de generatione dc corru­
podunt. Et fi ifto tempore Luna in ptione Elementorum, ficut dc de vene­
aquam irradiet, mulier autem aquam no,quod ex ifta diftblutione prodit, de
intueatur, iamLuna illico&: certo infe­ quo in De Vita & Morte peculiare ca-
r a erit. Ec ifta infc&io plurimis aliis piculumconftitutum eft,, Medico fcitu
• \ <*f / t-t ElciDcn^
quoque viis modifquc fieri poteft: quos apprime nccciiarjum- Elementa enim
omnes manitefte declarari tutum non cx nihilo creata funt: vndc ad nihilum h,l0‘
c(L Huius autem Lunx infc&ionis hxc etiam iterum contendunt. Exemplo
caufa cft. Nam dc ipfamct nudus eft nobis ignis fit. Quicquid is corripit, in
oculus fpiritus dc fyderei corporis, d c , nihilum redigit, quanquam aliud alio
ceu videtis,fxpius renouatur&: iuuenc- citius & facilius. Sic aqua ignem vicif-
Infatu, fcit. Ideo quemadmodum tener infans, fnn in nihilum redigit, ipfum fi contin­
vt a (fe­
cula lu f fi intueatur fpeculum , in quod prius gat, & ignis viciflim aquam confumir,
cillu s
fiat. menftruofa infpcxit, Iuleus fic, ciufquc vnumque perpetuo alteri contrarium
oculi inficiuntur >contaminantur dc foe­ cft- Et hoc tamen faltem particulariter. „
dantur, non miniis ac fpeculum ipfum Quod autem Terram dc Aquam attineri 5*2 ^*
fQUICCm
afi infpe&antc mcnftruosa infedum cft: quod fcilicct corpora fixa finr:deinceps cotiitu.
ita plane eodem modo Luna quoque,ita de Vita & Morte declarpbicur in horum
L u n a cur
homo inficitur dc venenatur. Et inlupcr Tra&acuum quatuor parte poftrema.
citiu» in ­ Luna , fi renouatur Sc iuuenefeit, vene­ Cur autem dodrinam.corruptioms dc
ficiatur
lelnjuis. natae per fe naturx cft. Hoc ex Elemen­ diffqlurionis vobis proponamus,caufam
to, aqux, & ligno lutoque deprehendi­ hanc tenebitis. Nec enim is defc&us
tur : quorum illud fi inccmpcftiue exda- lcuis cft , fi, qui Philofophus haberi
ru,r, non probe ardet, dc infuper vermi- velit, hunc neruum non teneat. Hac
Luna cuiofum, venenatum, putridiimque fa- fiquidem methodo in Medicina: rebus
venenor cjle cuadit: Quare a foioquoque intuitu omnibus veritas indagatur, fi Naturalis
ia 'lUfic-
ncfreJ.1ci) .facilius infici poteft. Tum dc Luna Medicus rationem caufafq; omnis reru
cpm fuo Iplcndorc Humidum Ignis eft, Elementarium corruptionis exploratas
frigida:que.natura: Vndc ad‘fuicipien- habeat. Ideo res ica fe habet. Sicut I vi-
dum prompte venenum quoque difpo- detis per res venenofas ferrum quodli­
liiaeft. Luna enim cum fplcndore fuo bet venenari poffc : ita dc cuprum, dc /
cft. pars ignis natura: frigida:. Ignis plumbum, dc ftannum fimilircr infici
“nin? in fua natura quadruplexeft., hoc potcrunr. Sed hic dc leui quodam , at­
»•
n^rtem vnain in aqua niqdeiarur tamen neceffario prxmoucndi cftis. Ira^
cil i , Sol, fecunda dc tertia in aere notate: qua ratione acetum venenari
9 Luna dc. ^ ftens, i »&; quoque a Sole&: poteft: ita fel quoque infici porerir., Et
f rcJ-ac.Xh: 'nu,r. Et hinc confertur licet hoc quidem propter maliriofos
. p. ituris vmucrfis , de quofdamnon admodum libenter pro­
Magnetica vis ere. n ^ .
i- p. » ' non clr: Quia ibi dam ; omnino ramen/ccrcrum di/fimu-
quo planius diccndun*
lare

T R A C T A TVS 11II.
lare nolui propter illos, quorum con-
fcientia pura Se immaculata cft. Ve vero
modum inficiendi ferri teneatis, ita at­
tendite. Si ferro cuicunque falcm im­
ponas , & aceto humedes ( ponamus in
cultro fieri,) duabufque horis relinquas;
ai. di*, in cultro venenum luteum producetur.
bns.
Hoc qui carnes aut panem Icindar*
Sal 3 t a edarque, veneni vim non effugiet. Sal
ccimn
Mcicu- enim Se acetum ex ferris omnibus Mer-
t
nuiuc curium eliciunt, & hoc pado ferrum
fnro eli­
ciunt. venenatum reddunt. Ad hoc confcqui-
tu r, multos homini merbos infligi per
cibos acidos aut aceto c o d o s, qui cul­
tros inficiunt, quod illorum venenum
demum in corpus ingeritur. Non autem
oh id Sal ac acetum per fe venenum lunt:
fed ferrum venenum dat,fi fal & acetum
ipfum cocingant. Sic fi in cacabo cupreo
tinca pileis cum fale decoquatur : cum
Pifccj in
vafu cu­ cibo illo venenofum quiddam cnam in
preis eu
late eo- corpus ingeritur, ex quo deinceps mor­
Ai daui- bi haud temnendi emergunt :quod ho­
Dofi
I mines non faltem non attendunt,led ita
>r
tui fieri ne quidem perluaderi poffunr.
bJ
Huiufmodi ergo venenum ferri ac cupri
vobis admonitioni fic. Hoc enim modo
Veneni
a Veneno Martiali gignuntur, Colica,
Maitia Cardiaca, Calculus, Paralylis, Concra-
lis qui
moxbi. dura, Gutta, Tuffis, fpecies aliquot Fe­
t.
brium , Hydrops &c. Iam fi inuadens
pellis,tale venenum iam ante in coipus
ingciium inucnic; tunc venenum pellis
& Martis mutuo congrediuntur.Pbt quo
te
8C quid tandem fiat, fuo damno aegri expe-
* tmntur. Et ad hxc fi animum aducrtacis
C0
vos Medici Naturales, plura inueni^tis,
quam vel iple Galenus, vclMotagnana,
quicunquealiirradiderunt. Porrofuaac
iI» peculiari ratione plumbum quoque infi­
e citur. Nam li lulphurc confricetur, aut
fi cupreus cacabus Hanno intus obdu-
Sulphu­ dus capiatur, & cum fulphureaaqua in
rei plQ
bum ac iplo pilees elixentur tunc plumbum fta"
ttannum
luficiur. mnumue venenatu euadic,ac cibus fum-
tu admodum pcriculofus cll. Fieri au­
tem vix porcll, vr plebs pauperior himif-
modi infediones femper cuitarc & de­
clinare queat. His ergo,vt Philolophias
ignaris , talia non fcnbo : fed res mihi
cum medicis e ll, quos doceo, vt 5. En­
tia morborum ct> facilius &: certius
intelligerc, dilccre & cognofccre pof-
fint. Iam ergo cradaeus quartus fe-
quitur, illiufinodi morborum curam
tradens.
f
V
35K
T R AC T A T V$ Q V A R T V S.
D e Pejte.
n #^ljI .
De 5.
CA PV T PklMVM.
E n tib u s om n ium m orborum .
«#
Via Tradatus quartus traduiir,
Q qua ratione venenaro Planctarum
hommem inficiat, &: vt Allra, hoccftf
Ignis Alliorum , Spiritum Senius, hoc
c ll, Ignis ScM. hominis per potentiam
horum trium, Sulphutis, Sahs&M cr-
curij, inflamment, &: fpiricum vitae ho­
minis inficiant, & morbos gignanc:iam
confcquenter opus e 11,vr prius rationem
Incantationis vobis expediam. y^ias'
enim Ens Pagoyeum & Ens Spirituale
omittere poffetis, & curam geminorum Ens Pa­
goyeum
morborum inde emergentium contem­ fice.
nere feu praeterire. Qui error ac defe-
dus pol haud Icuis foret. Quia ergo 5.
Entia inucniuntur , ac totidem curx:
cura veneni non adhibenda erit morbo
illi,qui ex Ente alliorum oritur. Ica nec
cura fpiritualis accomodari debec mor­
bo ex Ente naturali. Similiter nec Mor­
bus ex Ente Deali quicquam ad curam
fpiritualem quadrat: quod probe no-
fcendum eft.
t
C A P. II.
Dr Incantatione & Phytonijiis Entis
y jp ir itu a lis .
I Ncanratio duplex c ll: fi enim lamia Incanta*
l fiuc venefica te incantet, ea incanta­ tio cft
duplex.
tio ell pagoyum, per hominem natura­
lem. Alrera cll Incantatio fpiriruum,
nec cft naturalis,verum prxternaruralis.
Et lixc dillinde notanda funt. Alias in
cura error facile committitur.
Nota. Si quis naturaliter a venefica, Signa in­
aut quocunque alio viro venefico in­ citatio*
riisnaru*
cantatus fit, hxc illius figna funt. In­ ralls.
cantatus dormire nequit, ncclomnum
appetit,nunquam qtiictus ell, nec tran­
quillitatem vllam fentit. Cum vero
propter alia plerumque concurrere lo-
lica aliorum morborum, naturaliter ge­
nitorum figna, hxc dida non femper
cxprefsc deprehendantur: ideo fummu
hoc & infallibile, adeoque vere parho-
gnomonicum lignum notabitis. Nam
per hoc omnia omnium veneficorum
opera rede dignofei poffunr. Signum
hoc cft. Quaelibet venefica, quendam
incantatura vel in virilitate, vel vilu,vcl
manibus pcdibulque, vel membris cor­
poris quibufeunque hunc proceffum
K k 4j tenere
 A C M
\ De P es T I L I T A T F.
tenere folet. Accipit filum lineum
Ventfi*
catum cratium, forte, nigrumque, St illud fin-
titus in
incanti gularicer ad hoc praeparato veneno in­
dis ho­
mini­
ficit , velnti veneno aranearum, qux v-
bus. biuis facili labore captari potiunt. Vene-
na etiam alia accipit, ficut vias ac mo­
MagorU
fta dcc.
dos hic varios indicaturus fum. Nam 4
caetcra a fedulo Magorifta indagari St
perueftigari oportet. Raro tamen alia
venena adhibentur huic operi incanta^
torio : vnde prxeipua eb facilius notare
poteftis. Qualemcunque ergo dolorem
lamia homini illi > cui veneficium parat*
infligere fatagic: tali quoque veneno Ct
lecto vtiturad filum inficiendumrQuod-
libec enim venenum peculiarem dolore
Sc morbum aflrcrr. Sed de veneno ara­
nearum primo dicemus.
i•
Veneficium prxparatur a lamia,lignii
fumit , & araneam luper illud reptare fi-
nic. Poftea filum aranea: traniucrfum
imponit iuxta extremitatem alteram, St
admoto ligno alio araneam tundit St
quatit, vt media difliliat, St venenum
effundat. Eo facto filum per araneam
ducit , St illud iiccari patitur. His o-
mnibus prxihtis ccra accipit, aut huius
dcfcdu,panem recens co&um, ac ex
eo imagunculam viri vel focminx * e i ,
quem lxfura cft, homini vteunque fimi-
lcm , cum forti imaginatione fingit.Ho-
munculo illo, innomine cius, qui Ixdi
debet, iam formaro, venefica filo illius
hominis membrum, qubd Ixfura cft, in
illa imagine, leu parua fcu magna fir,
metitur. Mcniura captata, prout crafli-
tudo membri lxdcndi fuit,ita filum pr^-
fecat. Et fi xftas viget, vt vel ranam vel
bufonem habere poffit: filum bcftix il­
lius corpori circumligat. Qua: li in a-
qiianiinfiiic poftea, homo in membro
illo dimenfurato graues dolores fentit,
hoc modo: fi rana in fluenrem aquam
irreptat,*, homo nullo momento dolore,
vacat in illo membro, cui filum circum-
ductum erat. Si vero aqua ltagnaus vel
palus firjiam iterum dolore non vacat.
Spiritus enim vitx illius membri, cuius
ruenfuralumpta cft, nec ipfc quiefeie
quidem* qccquicfcere poccft* non mi-(
2\us ac ^fluens aqua quieta cft. Caufa vcr
r6 concitati doloris iftius lixc cft i quod
fpirirus vite fcnfibilitatisin {anguine ha-
birar, S t vector langiiinis cft, in vita ho­
minis nunquam quiclcentis. Vnde licq
membrum illud hominis tranquillum
efle poteft. Vos autem quicunquc citis*
vel docti vel indo&hmirari hxc non de-
b etis, multo miniis dubitare >quod hoc
omne naturaliter fiat Sc cueniat. Hoci
enim qui vel non credit vel credere non
poteft, is eo ipfo prodir, quod xnagne-
ticam vim diabolorum St venenorum
nonduminteliigat. Q uid nomen ergo
Do&oris profit tali ftulto , qui ifta pue­
A^.cjtu
rilia nondum expertus cft, aut intcllt- cadauec 4
git? Sed de his plura cognofeite. Acci­ infuimr.
linteis
pit etiam acum de funere, aut‘aliam, St
filum per foramen acus tranfmitric ySC
acu oculum ranx transfigit, St filum di­
midium pertrahit:alteram fili partem
dimidiam per ipfius homunculi oculum
tranfmittit. Hoc modo homo exercea­
tur , Sc ccrcus manet, quamdiu volue­
rit vcnefica\ Quod fi rana moriatur,ho­
mini illi, in cuius nomine homunculus
factus erat, mortalium nemo deinceps
opem ferre potelt. Similiter, fi homun­
culo membrurn genitale transfigat, ho­
mo alccrad coitum impotens redditur.
Ec cuius membri dimenfionem fecit ,
menfuramque amputauit:. is.homo ex
illo membro refolutus manet vfquc ad
obitum. Adcbquc quicquid cum men-
fura illa facit, id omne hominiipfi natu­
raliter accidit- Serio ergo ac ardenter
in cordibus noftris Deum orare debe­
m us, nenos in tentationem inducar,
fed ab omni malo nos liberet. Pocnx e-
nim, quas Deus hominibus immittit,
varix funt: licet quidem huiufinodvnon
ex confilio Dei cucnianc >icd ex.noftro
merito. Etli enim ad hominem ab o-
mni malo pr^feruandum St liberandum
Deus St voluntatis St potcllatis'fatis ha­
beat : talia fupplicia tamen fxpius.pcr-
mittit propter ,malefa&a lioftra , licuc
feriptumeft, qubd iniquitatesparc.itmn
in filiis vindicaturus fit ad generationem
tertiam ac quartam. Etli , qux Deus
Sathanx inlobiUn indulferit,lcgatis,hcc
nullo dubio abunde fatis intclligctis.-
Diaboli aliquando totum quoque ho­
minem oblident,quod grauius clt.Quod
prohibere quis.vfpiamnifi lola poteftas
diuina queat? Ideo gemente St treme­
bundo pectore ad Deum clamate : pe­
riculi prx foribus femper fatis cft. • Arancx
Iam porro etiam expendite, quu arte induitn;
ocvxtie*
aranea rclatn fibiipli texat, qua.vclut liwiuc.
caffc >mufcas>vcfpas St vermium genera
alia irretiat St inuoluai ? Quod pro ex­
plicatione M agix naturalis alind.nihil
cft,quam Arancx quoddam veneficium,
de quo apud Virgilium multa legunrur.
Ita fcitote, Araneas omnes ex menftruo
mulienim,
 #
* *
T r ac t at vs
mulierum» quod aereum ac igneum ve­
\
nenum eft, ab ipiisdiabolis in aere ex­
Au n e* cludi S t progigni. Spiritus enim huiuf-
ex luco, modi araneas nullo alio fine producunt,
liruoi
dubolo
cxclula.
quam vc ad veneficia ilia adhibeantur.
Et ficut viucns creatura nulla cft, qua:
ligno Ac gcftu quodam non prodat, ad
quidnam vtilis fit: lic ingenium quoque
aranea:, telam texentis, indicium cft
veneficii. Si enim penficulare hoc cuol-
uatis, plus in ea rc lapientia: latere vide­
bitis , qu^m in illis omnibus, que vcfter
vobis Galenus tradidit. Sic enim, vt ar­
bitror, natura: ateana fubtilius ferutabi-
mini, ad mcnftruofa venena exa&iits
cognofcenda, velut & nofcenda venena
vermium illorum , qui ex menftruoto
illo fpermate nafcuntur. Nullum enim
mcnftruum cft, quod foemineo fperma-
Ex men*
tc non lit perfufum S t commixtum.Hinc
/huc o oriuntur omnes pulices, aranea:, afelli,
Juniam
lecta. teredines, eruca:, S t infecta fimilia alia,
a quorum admorfu arbores infici S t peri­
re fol itant.
De Magneticis viribus iam plura ac­
cipite.. Compertum habetis, fi mcn­
Men* ftruofa focmina cellam, in qua vina con­
fl.uo fi*
na cor* dita funr, ingrediatur, quod Muniiaac
rumpo- Magnes vini, venenum mcnftrui ad fe
tua
trahant, ipfumque vinum corrumpatur.
Hoc fi poflibile eft : poflibile erit etiam
alterum.Ht ficut Mumia vini S t Magnes O morbos varios producendi , S t fimul
vini, qui nihil nili Ignis fune, venenum
mcnftrui alliciunt: ita Mumia quoque f
id cft, Ignis hominis & Magnes fangui-
nis, id eft fpiritus vitae, venenum pcftis
ex veneno menftrui mulierum attrahit.
Sicut enim ex veneno menftrui mulieris
Bafili* Bafilifcusoritur:itaex eodem peltis quo­
6ut ex
veneno que in homine gignitur. Vnde homo
Mffhui
multeris
ipfc quoque in oculis comagiofus fit, vt
hominem alium, adeoque Lunam, Stcl-
lafquc S t Firmamentum coeli , quod
ipfum quoq;igncm, hoc eft [pineum vi­
tae maioris mundi in fe conditum habec,
venenare Se inficere queat. Er velud
Bafitir hominem Bafilifcus folo vifu interimit:
.cus vrtu
intentat ita talis quoque homo oculos Baiilifci
limites habet, quibus infirmat A: occi-
dir, quicquid afpicit. Eodem modo Sol
quoque S t Luna Mumiam S t igneum
Magnetem habent, S t duoBafihfcici o-
culiilmc S t quicquid afpiciunr, vene­
nant , poftquam mcnftruoium huiufmo-
di venenum a menllmo mulieris conce­
perint. Vnde mcnltruoflim venenum
tam prolixa St accurata Philofophia vo­
bis etiam propono, vt periti S t induftrii
IV. 39$
Phyfici euadatis. Quamprimum enim
foemina in nouilunio camiiiam fuam no-
6tii lucenti Lunae, aut de die fplcndcn-
ti Soli exponit: Bafilifcicum venenum
in Sole illicb gignitur., S t magnes Solis
illud attrahit. Ira erg6 homines modis
plurimis inficiuntur , vt non peftem fal-
tem , veriim alios mulcos eofdemquc
varios morbos contrahant. Luna enim Luna eft
in Firmamento eft mcnftxuum maioris mcnllm- um Ala*
mundi, ideo, quia adfe attrahit vene­ ClOcO fmi.
num mcnftrui minoris. Nam ficut au­
rum allicit Mercurium viuum: ita Sol
quoque venenum &: Mercurium men­
ftrui mulierum. Et veluti Luna fingulis
mcnlibus renouatur: ira fingulis quoque
menfibus menftruum mulieris nouatur confide M nfttui
ac repetit. Hinc araneae quoque, veluti latio ad
multa v*
genimen menftruofum, fingulis menfi­ tilia.
bus, araneas gignunt. Dilccre erg6 di-
fcerc, difcere inquam, hoc vnum opti­
mum fundamentum exiftit. Sed S t hoc
non fegnirer expendendum eft, cur mu­
lieres tantam fui menftrui rationem ha­
beant : S t cur pcftis tempore tam facili
iugulentur: ac, fi propter grandiorem
aetatem menftrua ipfis defecerint, tam
prompte ipfie vel hominem alium vel
pecus nefeientes quoque inficiant, in­
cantent, Isedantque. Hic enim non le-
uc adminiculum politum eft,fanguincos*
cognofcendi. Exemplum pro veftra in-
ftirurioHe adducam. Terebinthina fi Tere-
deftilletur, in fundo refidet colophonia. binihi*
na de-
Hanc tunde, St dcftillatum ex ea oleum ftilUta*
rt iteru
iterum affunde, S t moderato calore in- Terebin­
uicem digerantur.* Sic habueris iterum thina fiat.
Terebinthinam , a communi, vera ac
naturali nihil quicquam djuerfam. Ec
veluti Terebinthina aerea: ac ignea: na­
tura: cft. ita fangu is etiam humanus ae­
rea: S t ignea: natura: exiftit. Atque ite­
rum : ficut Sol in Macrocofmo ignea: St
aerea: natura: cft; ita Sol quoque Micro-
crofmi, hoc cft, cor, ignea: S t aerea: na-
cur^ eft. Et ficut Sol humores terrae at-
trahit: pariter cor etiam S t fanguis ho­
minis attrahit humidum menftrui,quod
aliud nihil cft nifi Eftenriale venenum
Planetarum, hoc eft, firmamenti ho­
minis. Et quemadmodum Lunaticus a
Luna in furorem S t infamam fub noui­
lunio agitur: (Nouilunium enim laedit
Lunam, hoc eft, cerebrum homiriis, S t Cerebri»
Luna
attrahit ad fc fpinrum vita: cercbrijficut Mitro-
cofini.
Magnes ligulam compafli a meridie ver-
fus leptentrioncm,) ita noua Luna fpiri-
rum

I
394 D e Pestilitate
tum quoque fenficiuum hominis attra-
J T E Iht. ldcbque omnes iuuenculx fineminx
vetuifte- exPu^duac nacurx funt: vetulae ver6 pro­
tradiue. pter defedum mcnftrui funt attra&iux,
hoc pado laedunt etiam hominem,
nempe fpiritum fenfitiuum omnium vi­
rorum. Ex his omnibus iam tandem col­
ligere poteritis , nccelTarium omnino
etfc , vt fundamentum incantationis &
entis fpirituum intelhgatur.
Deinceps ergo vobis explicare pergam
Vendi*
carum incantationis hoc genus, quo vcneficx
vati$
Aiaterix. vtuntur cum araneis. Scitote ergo, ipfas
menftruum fuum accipere, St cum ve­
neno aranearum permifccre, & modo
fliperius dido procedunt. Hoc venenu
ipfo aranearum veneno violentius cft.
Simili modo venenum quoque bufonum
& bcftiarum aliarum,ac huiufmodi mul­
ta alTumunt,qux cxprcilius hic nomina-
danon funt. Sapientibus didum fatis
eft. Accipiunt etiam Homunculum ce­
reum, ac eius corpori fragmentum feu
partem indulii menftruo polluti circum­
ligant >eique addunt mortuam Mumia
de aliquo cadaucrc, dc tali praecipue,
quod ex Apoftcmatc aliquo mortuum
cft, qua ratione oues & porci plerunque
obeunt. Eo prxftito menfura illi feu
vinculo, cuius dimenfionem ex mem­
bris Homunculi fumpferunt, partem il­
lam indulii mcnftruo commaculati de-
uin'ciunr, & tunc homini ilii r quem lx-
dere decreuerunt, vniucrfus in corpore
fanguis corrumpitur ac veluc einorirur,
ifque vniucrfus vlceribus impietur:adeo
vc ei tandem moriendum lit. Et hade-
nus quidem d id is, tradacio prima de
incantatione perfeda &: completa lic.
Sequitur iam pars fecunda de veneficiis,
&. veneficarum exfccrandis artibus ac
operibus, hoc modo.
Accipiunt venefica; fpcculum, ligno
exceptum leu infertum. Hoc aqux in
vale aliquo contenta: imponunt, itave
fpeculi Jxuor coelum fpeder. Speculo
ifti fertum e particulis indulii fanguine
menftruo polluti, fadum imponunt,ica,
vt lertum fpcculum cingat & ampleda^-
tur. Id faciunt hac cx causa,quia norut,
hominem fui vultus formam ab vna Lu­
na in conceptione accipere. Propter
hanc enim formationem h conditore ita
confticurum e ft, vt omnia animalia fui
corporis & faciei formam a luna accipe­
Sola Lu* rent. Soja enim Luna forniam ac ima­
na ani. ginem vultus cxhibec. Ec hoc nocum
ruJibus
viilritf eft mulieribus omnibus, qux ad iuftam
liflfK*
I
xtatem progrclTx funt. Hinc vencficx
quoque iftum proccfTum didicerunt, li­
cet adabufum. Cum ergo homonodur-
no tempore Lunam plerunque afpiciat:
ideo eandem quoque crebrius inficit.
Dc veneficis hoc loquor, cum fpeculo,
d id o modo difpofito. Quamprimum
enim Luna radios in aquam & Ipcculum
demittit, inficit fpeculum per corollam
ex indulii mcnftruati reliquiis contexta.
Etcumipfum quoque fpeculum quen-
dam reflexum & fplendorem emittat,
idem Lunam quoque inficit. Sic erg6
tum Luna, tum fpeculum fefe mutuo
inficiunt, non fecus, ac duo homines
mutuo fefe oculis inficiunt. Si enim ex
oculis alter laboret, alter, qui Ixlo^s fpe-
d au it, vifu fuo quoque oblxditur. Ide
circaluniimtjuoq; &c fpcculum accidir.
Quod fi iam Ipcculum hac ratione infe-
dumfit: tunc venefica venenatum ipsii
alferuat. Poftca, li pcrlonam quam­
piam incantare vult,Homunculum prius
fidum ex cera, vel pice, vel pane, vel
luto accipit, &: eius capiti fertumdidu
imponit, &c fplendorem cx venenato
fpeculo verfus Homunculi vpl faciem
vel corporis partem aliam dirigit, ifti-' ► •» i I
••
que homini, in cuius nomine homun­ .1 . .
I
culus faduscft,pellem imprecatur,fu-
bitb &: feftinanter, dum nimirum vene­
fica in plena fua imaginatione adhuc
verfatur. Et ab imprecatione hac homo
bubones & carbunculos illico concipit
in fuo corpore.Er hxc pcftis particularis
eft, cuiufmodi fxpe homincm.corripit>
dum infodio publice non grafiacur. Si
autem venefica hominisalicuiusoculum
inficere ftudee, in fpcculum illud vene­
natum intuens prius, poft ad loca fe co-
fere, in quibus morari folcc is, cui vene­
ficium illa parat. Homo hic >quam pri­
mum vcneficx oculos infpicic: cx illis
venenum in oculos fuos allicit, & hoc
modo inficitur. Ideo hic procelTus ctia
idem eft, qui oculorum exterorum ma­
le habentium naturaliter ex alpcdu,
fado in oculos lippienres; vnde conta­
ges illa & infedio etiam in oculum a-
Ipicicntis dimanauit. Ipla vero venefi­
ca fuos fibi oculos iterum fanat panno
ifto menftruolo, e qno corolla menftru-
arafuiccontexta. Focum enim accen­
d i t ,^ in ignem iugiter oculos defigit,
& particulam indulii fanguine menftruo
infedi lapidi circumligat, inque ignem
proiicit: poftca fuum iplius lotium feu
vriruun excipit, & ea ignem cxtinguit.
Hoc
i
III
\
T R ACTA
Hoc modo (ana fit. Ex quo iant elici po-
teft, (i incantato zgm quoque auxilium
Ferendum eft , fas d fe , vc ltmili plan£
ratione modoque idem curetur. Cura
ergo iftiuftnodi morbi talis e ft, experra
& probata.
Panni mcnjlruop.
Lapidis 'tonis. Procede vt lupra.
C a i >. I l i .
P Ollicitus fum fuperius, mefigna hu­
ius morbi,Sc cumprimis illud, quod
perpetuum & pathognompnicum eft,
vobis proditurum: hoc iftiufmodi eft.
Si dignoiccre velis,an homo naturaliter
incantatus fir:accipc filu duorum trium-
uc cubitorum, & fines vtrdfquc compli­
ca. Eo ita duplicato patientis collum
cinge, & craffitudinem cius metire.Me-
fura .accepra, filum fimplex per capitis
verticem ad nafum ducito. Et fi homo
ifte caftus , coitum nondum expertus
F I N I S .
A V R E O L I
PHILIPPI T HE OP HR AS T I
H O H E N H E M II,
DE PESTE L I B E LLV S , P E R S C R I P T V S
<sAd ciuitxitem St eryn gen fertis. 1
T HEOPHRASTVS
S. Theologiae ProfclTor, & vtriuique Medicinae Doclor,
' ad Lectorem.
I me causa Le& or, fa-
dum non eft , quod
tanta cum fidelitate
hunc librum confcri-
plerim.Si enim condi
tionem ftatumque me u
vidifles: nec ipfe quidem arcanum vllu
rcticuifles. Veterum quidem libros hic
perfc&c & ad vnguem non exprimo:
prarfentem tamen hodiernamque con-
ftcllationem ad concordantiam fuam ac
fundamentum reduco. Horum etfi filii
• quidem minerua? e fchola Monlpclienfi
Zz Salernitana geniti parte quadam gna­
ri cfie poilintc omnia tamen in princr»
pioabiplis remedia illici inuenca mi­
nime fiint, fed ea demum actas pofterior
prodidit, fingulanimirum profingulis
nouis morborum infultibus,quod Aftro-
nomia ac ipfa Philofophia euidenter
ormmeit. N ih-il hic di {fi mulaui, quod
0
TVS IV.
eft,menfura autem vlera nafumprocc-
dat feu promineat: (eu vir fcu.focminft
fit, fcito ipfum vete Incantatum efie. Si
vcr6 fecus fit, tunc morbus etiam fine'
veneficio naturalis exiftir. Si vero mc-
fura illa probetur vel in marito, vel ma­
rita , hoc eft, e o , qui coitus (e reum fa­
tetur : tunc fi filum per verticem capitis
duftum re<fta in nafi extremo termine­
tur , homo ifte extra omne dubium in­
cantatus eft. Huius tam figni indicio fa-
€to , confido vos defiderium veftrum
expleuifie. Nec enim de his plura ver­
ba facienda funt, cum res ipfa in propa­
tulo polita facile intelligatur. Hoc enim
modo menfiiraetia capitur de {hortato­
ribus,de adulteris,de caftis,de hbidino-
fis. Ideoqj per huiufmodi menfurationc
multa lecreta vobis manifcftari po(Tunt.
Hoc faltem agite, ne, omnia praemanfa
vobis ingeri pofcatis. 4 ^
4+ ± f i
'V+f
M.
AB H O H E N H E IM
ad breue compendium referri poterat
licet praeiens hic annus me magna & in­
tolerabili miferia inuoluerit Malcuo-
lentia enim ac vis, & pedicae nimis gra-
uiter me prefferant, Zz mod6 non op-
prefferanc. Hac iniquitate pulfus, regi­
ones exteras adire fine mora contendi.
Ac (vt breue mei itineris rationem ha­
beas) primo Oenipontum vifitaui. Is lo­
cus cum meae conditioni vtcunque qua­
draret , pedes inde promoui: Zz Scer-
tzingam atfccurus in fautores ac amicos
intimos prx caeceris duos incidi, K ernc-
rnm vocatum, & Marcum Pofchingerutn:
qui humanitatis officiis omnibus me ex­
ceperunt, &,quod pcftis regionem illam
cenraret,mc rogarunt, v t, quantum fie­
ri poffet, eius aucrtenda: Zz declinandae
modum docerem ac communicarem ,
indigentiam meam confidcrando.O vc-
ib felix pignus, quod fiium dominum
redi-
0
J
 39^ D e
rcdimir. Arcanum ergb nullum fuppri-
mendum effe cenfui t Icmper tamen hac
moderatione praefixa, vt quaelibet dies
fuam feoriim curam haberet, ac craftina
etiam dies fuum peculiare pignus inuc-
niret.
Sed te, L c d o r , paupertas & egeftas
mea non offendat. Eam mihi ferendam
relinque. Itaque cum laborem illum
precibus amicorum irrogatum (ubiiffem:
opufculum nuncupaui eo m odo, quem
cx fecutura epiftola intclliges. Sed quid
accidit mihi? Hoc,quod iis,qui fefc fur­
furi permifcent.Hunc enim lues ac por­
ci deuorant. Duo mihi vitio dabantur^
Egeftas &probitas. Paupertas mihi mea
ab ipforum confule exprobrabatur, qui
fors olim Ocniponti D odorcs in aulis
principum holofericatos &: vndulatos
incedere j non pannofos ac laceros in
fole aduri viderat, lam ergo fcnrcntia
decreta e rat, me D odorcm non effe.
Propter probitatem pro concione mc
publice prxeo feu Parochus vellicabat,
quod Veneris nepotulus non fim , ncc
foro vti f^iam. Sic ergo cum contume­
lia acceptus Ium , non quidem ab ipfo
fenatu ac populo, verum ab c o , quem
dixi. Loco ergo &: hoc murato, vna cum
Murco Pofcb ingero 'J\ieronam diuerti. Ibi
& honoris & fortunx fores mihi patue­
runt ampliffunx.
H inciam L c d o r , xftimare potes,
quidnam arcana me prodere & rcuclare
coegerit. Nam ficum fimili mccunic-
geftate xrumna conflidatus effes :
profunderes vtique, li quod pondus etia
ttiplo maius recondiffes.Si quidem pro-
fdfionibus, beneficiis & fimilibus com­
moditatibus donatus cffem,poffem Har­
pocrates effe, &. taciturnum os gcrcrc.
cum dceffcnt tamen > tentandum
fuit, an pignore mihi prompto me redi­
mere , i c cgcftarcm folari poffem. Sed
& hoc male ccfiic. Pro pignore enim
mcipfum oppignoraui. Sic ergo mar­
garitas meas male profudi. Qupd fi ta­
men libellus ifte incus fenatui populo-
que integer & tanta fidelitate, qua cum
confcripfi, traditus fuiffet: nullam m cx
nec probitatis necegcftatis culpam v-
tique Iuiffem. Sic tamen &: currus cuer-
titur, ccfi rotis quatuor incumbar. D i­
dum ergo Chrifti mihi in mentem ve­
nit , quo ait: V xiili,qui c a d it, ncc ha­
bet >a quo erigatur. Nam ca plane mi­
hi fors,fuit. Arcana ergo h x c , ex meis
Aichidoxis deprompta,tibi L cd o r, lin-
P este
gulariter commendata habe, & ftude
arti, prxparationi & experientix.'Datu
Meronx.
^ ^ ^ - m* +
H O N E S T I S x, E R FD IT 1i ET
prudentibus D om inis, co n ju li& fen a tu t
d u ita tis Stertzdngenfis, (jrc.
V '7 On immerito, viri prudentes Sc
JL honefti, libellum hunc veftro bo-
rtori & vniuerii populi vtilitati dedicaui:
quod hoc tempore peftis feminarium
non lene (e prodat, quod deinceps, vt
coeli influentia & inferioris globuli pro­
prietas non obfcure minatur, in malum
multo atrocius erumpere poffit. Hic au­
tem dedita opera repudio libellos illos
quofdam ,qui de peftis ordine & cura
paffim circumferuntur, fundamento o-
mni carentes, nec emolumenti quicqua
cuiquam ferentes. Ncc enim illi aliud,
quam labor inanis funt, fi ad fummum
veniatur. Id quod mihi vcluti Dodori,
monedum &: proferendum omnino cft.
Cum enim Deus,pater beneficus, fani-
tatis & morborum dator, benignitate &
mifericordiam fuam in medicinis ad nos
tcftetur,adcdquein verbo fu o nos colir-
mct,qu6d Medicus a fe creatus,&: Medi­
cina e terra produda fit,(icut vir lapiens
annotauit: ob id,ciim egri Medico opus
habeant, breuem peftis ordinem fquia
defedum nori leuem apud vos aniniad-
uerto) cum receptis probatiffimis con-
feribere ncceffariu & vnlc duxi. Meum
aute hic ftudium cft,plus ipsa Medicine
virtutem Sc efficaciam defignare, quam
verboru gratiam aucupari QUx mea Re­
cepta ii pro inftitutionis noftrx&-do-
d rin x modo paretur St minifttetur vfur-
peturque,no dubito,quin maximaxgro*-
ru pars ad perfedam lanitacc & integri­
tate reditura iit. Nam exquifita mihi in­
dagatione inuenta,oC diuturni temporis
vfu probara,A: ftabilira funr.Etfi vero dc
hac ipsa materia fimiliter quoque iam
ante in Academia Baiilienfi tradarim :
vfus tamen ac rei ratio poftulat, vt coeiu
ac regio qu^uis Icparatimin vnacocor-
dantiam reducatur confcrancunquod
hic a mc iingulari indui tua prxftitucft,
ita vt inclinatio cu ipfis Receptis appri­
me concordet & conuemac.
.Sic e rg o , viri prudentes & eruditi
libellum hunc in quatuor partes diftn-
b u i, otiolas nugas aliis familiares o-
m ili, & pundaquxque nccdfana pro-
pofui ,/vt co facilius ab omnibus lingula
rc d e c a p i& intclligi queant. Confido
autem

/
A d C i vi tatem S t e r z i ng .
autem pleni {firmi, fore>, vt ctfi quidem
incumbens peftis vchcmcntiflim£ fx ui-
tiua, 8£ neci multos datura eflet ^medi-.
ei na tamen noftra per benedi&ionem
.*■ djuinam mortis vim parte maxima in­
fringat & proterat Deus enim per opera
ina celebrari expetit. Qrto meo ftudio
6C labore fi veftrx prudenti^ gratificatus
fum : illum & me vna vobis fubmifle
commendo.
W . prudentia
Jubmijfus
Thcophrafhis ab Hohenhaim,
Vtritifcjuc M e d ie . D o ffo r.
Q ud ra tio n e b re u ite r M orb u s cegrtofei &
c u ra ri debeat
P Ro cognitione m orbi , attendite,
Peftis
duplex.
pcftem duplicem cfie. Vna mtenus
Interior
exterior. latet. Altera toras erumpit. Interior
exterius nulla figtia exhibet. In hac in-
ualelcunt, rapidus ardor, dolor capitis
ingens &: fimilia. Exterior apparet poft
aures,fub ahs,in inguine. Ita etiam cura
duplex e it , cuiufque peftis generis (ua.
Principio figna tali ratione obferuari
Inter nx
pettis ti-
debent. Horror,feruor,phrenitis,dicto-
fcua- rum trium locorum immunitas, peftcm
internam denotant. In hac phleboto­
mia non conucnit talis,qualis adhibetur
pcfti externae : fed tres venx tundendx
CVRA
fu nt,ad caput pollicaris, Mediana, 3c ad
hepar in digito minimo. Si non omnes
Vcn^le- tres tundantur:vna tamen ad minimum
d io .
fecctur,vcl binae pro confilio Medici.
Poftca attendendum eft ad aha figna,•
mores nimirum geftufque & querimo­
niam x g ri: pro quibus Medicina infti-
tuenda eft dirigenda. Ec primo potio
fequens pra*benda erit, aqua fudabit.
Sudor ifte horis ad minimum quatuor
vel quinque continuetur. Ira purior &
fvnceriorcuadet {anguis,&: humores in­
fecti per fudorem exigentur.
Hoc fa£to,fpe&anda &: confidcranda
accidentia fune, qux agrum occupant.
£>mni
a b liu o . Vt li {omno profundiore narcotico op-
pimatur,is ita auferendus erit.
K:. B eto n ica.
' J i t a io ra n a .
S a lu ia »
R o faru m (y lu estriu m .
F lo ru m Sam b u ci a n . M ). Coquan­ vel 8. fcdi manipulos eres vel quatuor
tur in dimidia parte vini &Caceti rofati, Contundantur mixta probe in mor­
vt aliquantum bulliant. Exprime, Qc tario , fuccum exprime. Succo ifta
9
/
$ 9 7
herbas capiti impone. Refrigeratas in
praedi&o vino Sc aceto iterum imbue'
leu calefac,& denubapplica. Id fxpiiis
iterandum eft. Ita ibmnus lcthifer m i­
te fcet*& naturalis fiet ac fine noxa va­
ne fcct.
Si vero aegrum vomitus-infeftet, is
his remediis inhibeatur. i
Vomitus
cohibi­
%i. Lupuli Miij. tio.
Artemifia rubea M. J$.
Granorum luniperi Mj Prob& omnia
contundantur, addatur duplex quanti­
tas vini, cum cochleari fubigantur, 8c
mixtiminolla ebulliant. Exempta ita'
calida emplaftri modo cuin panno prx-
cordiis imponantur fpacio dimidix fpi-
thamx. Si refrixerint, denub calefiant,
&: iterum imponantur. Hxc remedia
omnia fcdulo prxparanda & admini-
ftrahda funt prius , quam potio prae­
beatur vt ciuldem rcuomitio decline­
tur.
Quod fi xger de doloribus laterum
conqueratur,iiqv a prima potione non
mitefeantreadem fecundo illi propinan­
da erit horis a. poft a fudorc primo fini­
to. Ita punctiones lenientur, & fudore
1 • , r* num lt*
vberiore corpus magis purgabitur.Con- ter.» «Di­
duceret etiam latus dolens adipe mur-; Muitni-
menrorum illinere &: pannos calidos £rp“”!£
aliquoties imponere. Huius verb defe­
ctu, Bolus &: Sandalum in aquam rofa-
ceam imponantur, (emuncix vni libra
dimidia aqux affusa. Adde Camphorx
drachmam vnam. In bis pannum ru­
brum intinge,& lateri impone-
Si de dolore capitis Sc vigiliis queri- Doiom,,
tur xger,fecanda erit vena pollicis pedis euxatio.
dextri, fi vir eft : finiftri, fi fcemina:.
& remedium (equens capiti imqonen-
dum.
.Cort.exterior is radicis lufquiami. M .
Solani
Sedi an. Mj£. Bulliant in menfura
vini dimidia,&; dimidia aceti rofacei,ad
confumtionem quartx partis. In hoc
decocto intinge pannos lineos, & cali­
dos capiti applica : rcficcatos denub
imbue &: impone. Hoc iterabis, donec
quies &: fomnus obruat. Huiufmodi
panni quoque lateri dextro applicandi
lunt,vt ardor hepatis retundatur &: ex­
trahatur.
Si Vrunclia ( quod fxpefit ) figna Deieri*
prodeant , accipc cancros viuos 6.
L1 linguam
v
 \
59 8 De P este
linguam fricabis & ablues diligenter,
ac de eo etiam parum bibendum dabis.
Ita pruriella lenietur & auferetur. Simi­
Z ib a tt * liter & pruna paruacandida,quae Zibart-
l^ m p r u -
n o tu in lein germanis vocantur in alembico de-
a«)ua c6
ira p ru *
dillentur,&: de aqua illa cochlear vnura
D eliam vel geminum fubmde bibatur. His de­
ficientibus, pruna maiora fubdicuantur.
Prarter accidentia iam di&a alia mul­
ta non funr,qux curam internam requi­
rant. Quae ideo recenfui,vt fciatur,cade
nonnunquam mortem acccrfere pofic,
ctfi pedis quidem iam «biifTet. Talia,vt
dixi,funt,fomnus profundus,vigilia: im­
moderatae , phj-cnitis, vomitus, prunel-
Ia,&c.
JEaternx
Porrb autem etiam attendite ad figna
p e d is fi* pedis externa:, fi ea in Apodemacaabit.
goa.
In hac enim cum prxdidta medicina,
fequentia vfurpari debent. Confidera-
tionis tres vix (unr. Tribus enim locis
illa erumpit &c foras vergit.Primo erum­
pit indar bubonis fub cute larenris,quod
tra&atu huc illuc moucri poted.Deinde
furgit in tumorem,confidentem & fixu,
idque vel vi medicina:,vel a natura ipsa,
a qua pedis materia vniuerfa in cen­
.. . <
trum vnum expellitur cogitur. Tcrtib
.i ♦. 8lb maturefeit & rumpitur.
*
• p 9 • ' • »* r(
In prima proccffus,ide feruetur. Ac­
£ «ira.
cipe fcmunciam oppopanaci,foluatur in
aceto , coquatur in formam Empladri,
imponaturque. Hoc bubo elicietur. In
fecunda, qua: in centrum vnum colligi-
turjaccipe probe ficcatum in acre aut
Sole Bufonem. Illum redta tumori im­
B u fo p c
Ufsre- pone. Ibi ille intumclcet, &c per cutem
me<J. m i­
ra b ile .
intcgraifi venenum pedis extrahet, to-
tufque implebitur. Ita impletusamicia­
t u r ^ recens alius imponatur. Hanc au­
tem medicinam nemo fadidiet. A Deo
enim hoc ita conditurum ed,vt per bu­
fonem venenum extrahatur. Sic enim
malum a malo elicitur.
: In tertia, maturitati proxima, accipe
conos abierum, cacumina laricis , ra­
dicem althear. Bulliant in aqua horis
duabus.Aqua effundatur fcu excipiatur,
i c nouirer coquatur : ex ea fiat Empla-
drum. Quod impofitum tumori propte
maturat,& pus-extrahit, nec finit vllam
pede ad cor inero remeare. Pede podea
expurgata,indandum hac medicina cd,
/ 3 dum penitus fanetur. Accipe vitella oui
duo, detrimenti coriorum cothl.duo:
lubagitentur probe , dum vnguentum
fiant. Hoc inducatur lintcis,& mane ac
-W fiib nodem imponatur tam d iu , donec
•* /
T / '
<
coofolidetur.
\ Et ide ordo* re• mediorum
*
diligenter ac (cduloferuandus c d , vt
medicina adhibita commodo fit.
Praeparatio potionis fudoriferx, in Poti*
pede minidrandae. fudoti*
fera.
V in ifu h lim a ti o p tim i, q u o d accenfum
p in g u e d in em n on re lin q u it , m enfu­
ra m j.
T h e r u c a opt. §vj.
M y rrh a §ij.
R a d . T u flila g in is §iij.
S p e rm at. C oeti
T e r r a f ig i/ /a t a a n .
R ad. fc le p ia d is § j.
D ip ta m n i , P im p in e lla ,
R a d . V a le r ia n a a n . 3ij.
3j.
C am p h o ra Mixta omnia in
purum vitrum conficiantur, ac in ipfo
bene obturato ad Solem dent per odi-
duum. De hoc aegro cochlear dimidium
vel integru pro rarionc perfonae prafbe.
Probe incegarur, cibum (cx horarum
fpatio non capiat, nec potum , fianeque
quae fupra feripta funt.
A dditam entum quo praferipta aqua fuauior
redditur,virtufq( eim augetur,^ potio
fa ciliu s ac tu tiu s fu m itu r.
T
Artarum bonum purumque fubtili-
ccr tritum pcralcmbicum vitreum
bis dedillecur. De hac aqua , affunde
prioris potionis quantitati quantitatem
dimidiam , probc'quc milce, & vtere
ceu dictum ed.
In potu hoc, dicto modo prxparato,
praefidtum fummum poni potell. Vis
enim cius fecundum naturam quidem
magis incendi nequit. Paucis quidem
in cognitione & vfu edficdyis &: opera­
tio eius ineffabilis exidit.
C a p. 11.
D e praferuatiuis, hoc e fi, de anteuertenda,
pejle quadam fingularia.
Vanquam multa a multis prxfer-
Q uariua proponantur,8c multis ver­
bis exornentur: ea camen non magni
facienda mihi videntur. Adcdquc non­ Aci ia
pefirfru
nulli dicunt aerem corrigendum effe,
natur$ inimicum.Quod fieri tamen non duut
poted. Aer enim pcdilencialis in pene­
trando ta potens elt,vt multo magis cum
odoriferis irrepat &C fubeac. Quarrir
enim , quod incus fibifimile ed. Ideo
aeris ratio non potius habenda cd,quam
interioris corporis probe muniendi &
roborandi. Eodem modo nec cibus
potufque mutarus quicquam mutare j
poted.
\
 Ad C ivitate
poteft. Nulla enim mortalis peftis per
•mi**1 ^l3cc aucrt* poteft. Cum crg6 corporis
corporis prxfetnatio in rebus excernis fica non
Uiilbt fit: fcd rhombus t e rei cardokomriis in
praemuniendis internis partibus verra­
tur: vc hoc fiat , confulcum omninb erit,
idfubic&um ( Peftis enim tribus locis
inuadir) prius tolli te amoueri, in quo
peftis vim & tyrannidem fuam exierit.
Talia funt, Sanguinis nimiacaliditas,&:
morbi omnes in corpore latentes. Ad
ifthxc fubie&a amouenda,prx(eruatiuu
»t*rer. optimum t e coropendioliffimum eft, fe-
4)dl O* nisfingulis diebus prxfcrrptx fuperius
pnma* potionis drachmam vnam cum vino aut
fimilibus calidi ebibere,te in le&o ftre-
nuc fudare. H xc potio prxfcruac (ex
diebus.
Myiiba. Porr6 qui continenter Myrrha vtitur,
in ore mafticaca& deuoraca,autauella-
nc^ nucis quantitate in vino epotadie-
Rrd.tuf- bus lingulis fiib auroram,tutus eft:Radix
ctjalT1 Tuftilaginis drachma vna cum
zinziberc mane ieiunoftomachociita-
ta,horis 24.prx(cruac. Ec licet quidem
fub iftorum prxferuaiiuoiu vfum peftis
quendam interdum inuadar, facili rame
laborecutdque curatur. Qui balneis &
facrificationi aflucti funt, morem fuum
illum tcneancfted id fiat feparatim extra
' plurium hominum congregationem.
Mirum autem non eft, eos, qui argro-
rum curam habere t e cum ipfis verfari
coguntur,ab aegrorum aere &: halitu in­
fici. Id vt caueacur,xgrum inuifens thus
Tha*- ore mafticet, t e aegro in os indat radi-
lmpcia* cem Magiftrantix. Hoc modo radix
,on4 t e thus venenum nullum prxualcre pa­
tientur.
Et prxfcruatiua quidem ifta (enioru
funt. Prxferuatio autem iuniorum, in-
fanrum t e fimihum ita inftitui deber.
His cibus nullus offeratur, Cui aliquid
pulueraex myrrhx non admixtum fit.
Nam infantibus t e irinioribus myrrha
plus commodat,quam adultis.
Anium. Sua etiam prxferuariua pro vulgo te
9 plebe nota funt: velut Allium ex aceto
nui. fjppc comeftum <k* dic. Item nuces, ra-
&uu phanus fylueftris , ruta : aut hauftus
Actium aceri rofati: aut peftis nulla recordatio
lofrium. vej irnaginjjtio. Porro myrrha t e the-
naca cum vino fublimaro mixta:, te in
Theria* r • a a i . /
w. icptimana vna bis tcruc potx.
Multi etiam hoc morbo corripiuntur,
quorum complexio t e natura.cum illo
affinitatem non habec. Tales qui (une,
vc formido eorum tollatur,plus robora-
M STERZING.
ti , quam aliig tentari medicamentis
pofcunt. His prxftantiffimum ac opti­
C o u llU5
mum prxicruaciuum eft corallus rubcuS
tritus, &:lingulis duodecim horis drach­
ma di mi dia ex vino1potus. Quod fi tan­
ta coralii copia fuppetcret,vc eo vniucr-
fi compotes fieri te hac ratione vti pol­
lent: ne pars quidem hominum dimidia Coralli
iub.Ua/*
inficeretur. De prxiefuatfuis autem iam
facis. »
Regimen quidem cibi, pocus^ aeris,'
& rerum aliarum ctfi re<ftc ex confilio
bono inftitutum non obfit: hxc raracn
difta palmaha te prxeipua funt fecrcta;
quibus re£t<* adhibitis inferio haud du­
bio euitari queat:
C a r. III.
D e n&mnUis morbis aliis cum f ejle coinci-
dentibtss.
F Requenter v(u venic, vt peftis tem­
pore tres peregrini morbi ahj inun­
dent te concurrant: vc fune vlufcula (an­
Morbi
cu peite
qui con­
curram.
guinea , phlegmones, t e pun&iones la­
terum. Hi quidem ip(a peftis minime
fune: (ed huius tempore rarnen erum­
punt ab influentia ccelefti fufeitati, qui
tamen alias per (e quoque temporibus
pofteris erupturi erane Q uia ergo iftiuf-
modi morbi ante conftitutum fuum
tempus a pcfte fingulariter promouen-'
tur, te ipsa pcfte non magis contem­
nendi funt > rdeo cum illis ita proce­
detur. /
Qui latus vellicant, morbi: contra
illos potio prarferipta miniftranda eft.
Sudore finito, veria illicb digiti pedis
minimi in eodem latere fccanaa eft,nec
(anguis fiftcndus prius,quam in colorem
tertium mucetur. Erfi vero morbus ifte
peftis minime fit, qualis (c(fe i multis
ceniecur idem tamen nihilominus peftis
remediis (ubie&us eft.
Cum vlculculis (anguineis proceden­
dum hoc modo eft. Sume faphyrum, Saphyti
vfus/
illum externo tumori in ambitu cir­
cumducito fcnfim , fpatio quadrantis
horx. Ibi circulus apparebit niger. Hoc CryfhU
lus ia*
apparente dcfiftc. Suppurabit tumet, phyri
t e venenum omne extrahetur. Si fa- iucced»-
reum ia
phyrus defit , cryftallus, folis inftar ra­ pcfte.
dians ita circumducendus eft,& ficc ide,
4
quod a faphyro. Eefi vero aut Phrenetis
aut alius fimilis morbus concurrerer, his
tamen peculiarircr nihil adhiberi deber.
Hoc enim vno modo omnia tolluntur.
Terrib Phlcgmonibus duo genera
L1 i remedio-
 X
4 0 0 D e
remediorum conucniunt Ardorem
ingencem fopiencia, prunellam auer-«
tentia, quod ht pruncllae remedio prius
praefcripto in cura peftis. Remedium
alterum expeditum cft, quo vicus matu­
ratur &: mala caetera inhibentur. Reci­
pe prxdidum Gummi Opopanacum
cum oleo laterino permixtum: applica.
Hoc Emplaftrum expedite maturat,
malum tollit.
Praeter iam enumeratos alij cum pcftc
rar6 coincidunt. De quibus hac causa
cxpre&us dicere volui,vt omnia clarius
inteiligerentur.
C a p. IV .
eguo p a llo defteratius infecti peculiariter
cognofcendi fin t : quibus tamen ipjis
etiam fu a rentedia decernenda & m i-
nijlranda fu n t in pejte^j.
P Rargnantcs in nouilunio periculose
habent: Luna deficiente minus.
Mulieribus deficiente Luna menftrua
erumpentia plus mali portendunt,quam
Luna augefeente fluentia.
Peftis fi in fuo figno corripiat, vel ut
in Ariete , Tauro, C aput: in geminis,
cancro, alas.* in virgine, in fcorpio in­
guina : in aquario & pifeibus fimiliter:
lethalior cft,quam fi in aliis fignis corri­
piat.
Si peregrini in Ariete,Geminis,Leo­
ne, Sagittario inficiuntur, pcriculofiiis
habebunt.
Si rubicundi homines in Tauro,Leo­
ne, Capricorno incenduntur,peius cft.
Si complexionis nigrioris inficiun­
tur,in libra,fagittario,pi(cibus,pcriculo-
fum cft.
Si adultiores homines in plenilunio,
pifeibus,aquario inuaduntur, malum
Si teneriores dc infantes fub nodem
morbo obruuntur, grauius laborabunt,
quam fi de die inuadentur.
Qui interius putridi funr,vix euadet.
Qui fani laudato fanguine praediti,
ac bonis cibis potibufquc afllicti in Leo­
ne , ariete & capricorno inficiuntur,
grauiter decumbent.
Qui craflioris naturae, cibis duriori­
bus aflueti corripiuntur, magis ex late­
ribus , quam duobus locis reliquis peri­
clitabuntur.
Iracundus Leo, Taurus &: Sagittarius
ominofus erit.
Sed qua? Ungulorum idonea &con-
ucnienria remedia funt, praeter fuperius
tradita, iam fequentur.
i
P ESTE
Praegnantium cura praeter fuperius
dida perficietur potu vinirubri, in quo •
chalybs extindus eft. Alium potum no
bibet. Manui quoque indet lapidem
Haematicum, quem fubinde mutabunt,
& ab vna manu in alteram transferent.
Id diutiflime continuabunt, & fuperius
rcccnfitas Medicinas non negliget. In
vinum chalybeatum coralium quoque
iniiciet,& de co bibent.yitabunt omnes
cibos carneos. .
Foeminae quae menftruorum fluentium
tempore corripiuntur, fumant,planta­
ginem maiorem cum radicibus, cum
aqua rofarum permifccant, & ter de ea
potent,femper odonis horis intcricdis.
Sic malum declinabunt.
Qui in fignis aduerfis inuaduntur, his
illicb fuccutrendum impoiitione bufo­
num reficcatorum.
. Reliquis in genere vniucrfis auxilium
praeftabitur (equente pulucre deferipeo,
qui iingularitcr etiam Epilepticis (alu-
taris eft.
Saepe etiam oppilationes fcuobftru-
diones corporis coincidunt : id quod
neminem terrere debet: nec etiam clw
fteres aut purgationes adhibenda: funt.
Saltem bibatur de lena,& balani in dan­
tur ex fapone, aut vitellis ouorum cum
fale mixtim in panniculum conceptis.
Puluis contra morbum puerilem ieu
Epilcpfiam.
fy. C o rallo ru m rube o ram trito ru m 3ij.
A cu m in is cornu cern i n i v jl i 3j.
O/. de corde ceru i Jj.
E b o r is v jli 3j.
A q . d e flill. L i l i j co n u aJlij cochlearia
duo p le n a .
Mifceantur omnia
& fi morbus fentiatur, ter de hoc bibat
arger, lingulis horis icmcl.
D e C ib o ac P o tu .
^ g r i s his nullae carnes praebeantur,
“ nulla oua,ac nulla frixa,nulli pifccs:
fcd tantum poft potum priorem iufcula
ex aqua cum aceto roiaceo mixta, aut fi
quid fimile de hordeo parari queat. Nec
tentandum, cibis hic quicquam moliri.
Ctbi enim cum medicina nulla conuc-
•nientia eft. Necis quicquanietiam pro-
defle poteft. Satiufque cft, aducrfum&
faftiditum quid muSfiftiare, quam quod
arget appetat.
Quoad potum , vtiliiliraa cft aqua
hordeata. Caereti omnes vitentur. Pro-
deft tamen etiam ad litum aqua veroni-
cx aut cardui Maria? pro aqua hordei
aut potibus aliis miniftrata.
Conclufto
 P raefatio T h e o p h r a s t .- 40i
Conclu/io.
S ic ergo , D om ini prudentifiim i (fi lit erati f i m i , qtiod conftlisbn 'de pefie tongd diutur­
nacjue experientia probatum & fla b ili tu m , omifiis nugis breui boo libello complexus
fum i id v e f i o nom ini (fi honori in commodum ac emolumentum vniuerfi populi dedicare
(fi confcribero v o lu i. Quod f i quis fo r te fit, qui e x prafcriptis remediis agrorum curam
agere decreuit: is me couueniat > (fi pleniorem infiitutionem ,quam v itro defero , audiat.
E t licet prafens quidem dies exquifitiorem remediorum rationem nondum expofcat: m etui
tamen etiam futurorum prouidendnm ejl. Spero autem me vobis hoc m eofittdio non leni­
ter gratificatum ejfe: adeof i vos omnes (fi fingulos m ihi beneuolos ac fauentes polliceor.
D atum St& ^inga.

PHI LI PPI THEOPHRASTI

PARACELSl
f

DE P E S T E E T HVIVS A C C I D E N T 1 B V S
L I B R I D V O-
D L E C T O R E M .
DOCTOR T H E O P H R ASTVS.
s

E pefie m ulta q u id e m L e tto r beneuole, a prifeis fecu lis v e l ante 4000.

annos tra d ita , tib i haud dubio ad manus peruenerunt. jQuod vero d e-
feriptio vera & genuina, adeoque fundam entalis ipfius rei explica fiy
prout d ecu it, a nullo adhuc tradita f i t ; id nim is vere in propatulo cfi, ac
idem prapofieraairt , (fi Regimen inordinatum-yac ipfatum prajeruat io
tum curalio inartificialis abunde fa tis tefiantur. t fli ergo omnes libri-i
Uberrimo meo difeurfui de hac materia m inim e obfiabunt. E t licet quidem fuperhocfun­
damentum dottrixam fttam cfuampinrimi exfiru xerin t: id tamen pura puta arena efly
procellarum incumbentium tempore m inime conflans (fi durabilis futura, fguicunque vero
v e l deinceps primum prodituri lib r i, fuperidem fundamentum conditi fu n t, nec ad bafin
hancfequentem fe fe accommodant • h i vniuerfi agris infrugiferi ■>fu tu r i fu n t. Tecum enim
ipfe reputa, L eclo r, quot (fi quam im m aturi Ubi /, Traclatufque & Proceffus per fiu rio s
islos tam priorum quam inflantium temporum M edicos ed iti haciemos (fi difj/erfifint, quo­
rum principium vniuerfum ab infomniis & im aginationefatua conflitutum e f l: cui poflea,
qu i fe M agifiros, D otiores, adeoque M edicina Deos iaclantfinntilem (uam f i commenti­
tiam experientiam affuerunt, v t a rs, ceu certa , e x fundam entis fia b ilita fib t f i principiis
confient iens , populopafiim omni diuenderetur f i nugandi licentia ipfis deinde certior f i
vberiorpateret. T u vero L eclo r, prafationem meam hac longius ab origine diducentem ,
iniquo animo minimeferes. N ec enim i fi a tam manifesta illorum impoflura difiim ulanda
e fl, qua efferati meam hanc (fa t frio) qurque Theoricam f i praeiicam fiuggillare m inime
fidmerebuntur. N am d eficere f i crim inariom nia, edvn a illorum ars ejl. Quod f i vero
tu ipfey Leclor, tuo ipfius iudicio f i conficientia fingula expendenda adhibeas', clare videbis,
quotnam f i quam f i d i s impofluris polluti lib r i, R ogerij, Bartobalia, Cutdonis, Land-
fr a n c i, Theodorici fifim iliu m , ad nos penetrarint. eguantb autem magis libri de pefie
ed iti impofforij eruntycum,qui morborum leutorum ac quotidianorum tractationem habent,
tam longe afundam ento vero abfint ?Si h i in generatione (fi cura morborum cognofcendi
in utiles exiflunt:qunntb m agisfieriles (fi aridi erunt i lli s u i peJUs morbi grauifiim i, con­
fid e rationem (fi curam pollicentur, idem fim iliter faciunt etiam Rafores (fi Balneatoresy
quifafiu in fla ti, magni fd p fo s fa ciu n t, adeoquefin e omni macula effe cenfent, cum tamen
in omnibus ju is confidis, adm iniflrationibus fi, nec fiundamentum^necfident tam, nec vllam
experiendam prodant ac exhibeant. In rerum vero naturalium v irib u s, quas folas apud
Medicum ager q u a rita t, c.p lica n a is, toti nudi fim ofiipites funt. Vfiquc adeo ergo ambi­
tio (fi audacia ipforttm inualuityVt iam fine omni pudore non hunc/altem aut illum yfed
omnes quoque morbos deferibere (fi curare audeant. tQ uts vero v fi iam e s i, qu i iudicare
non pofiity quod ex ipfd v eri tat e,ac certa artis comprehenfione,qua in longe profundioribus
L1 $ aeexqui-
 4 -c t A d L ectorem .
ac e x qu ifitiorib u s m etis v erfatu r> i f i a t a lia m inim e m ac h in e n tu r,fe d e x m era potius igno­
t i , opinione & co n fid e n tis? D olendum fa n e e tt ,fo m n ia'ip fo ru m ta n ti p a fiim fie r i: a d
ra n tia
q u a tam en ip fi quoque D ocforesfupin e conniuent. A deofa hinc colligere lic e t , ipfos v u lg a ­
rib u s ton foribus ac b aln eatorib u s m u lto ru d io ris (jr in fcitio res e x ifie re . E t q u is ifiorum
com plicum a lte r ife fi ucam e x oculo euellere au f i t ? S ic ergo m erito illis pediculorum capta­
torib u s triu m p h u s cum pice fu to r id , v n g u lis equorum & jim ilib u s d ecern itu r. S ic ipfis
quofc D o c lo rib u sjn p u lu erib u s fu d o rife ris , in p o tio n ib u s, in v en afeciio m b u s, p alm a iure
p o rrig itu r, Jg u an q u am h ac in contem ptum ad d u ci tem ere non debean t. M agn u s enim
eorum fa u o r :[ c d m eritu m ten ue. V ic i o ria au tem ju m m a d e ipfis trium ph u s ifie efi, quod
M e d icin a C re a to r in fig n a & opera M ed icin am om nem d ifio ju e r it. V o lu n tas enim & optss
ta n tu m M edicum d a t .. O pera au tem illis n im is v e re deficiu n t. C u r ergo lo q u i £ r decla­
m are lic e a t ipfis d e cau fis & m odo re g im in is, con filij ac c u ra tio n is , cum tam en & f c r f e f r
retro v fq u e a d p rim u m fu u rn praceptorem fc ie n tia m ed ica to ti c a f li ,f le r ile s , in an es , &
v a c u i e x ijla n t ? P r a fid ij h ic a liq u id & a d m in ic u li con quiren t a b A p o llin e , M achaone,
H ippocrate & c . q u i in Coo & region ib u s a liis a d m ira n d a opera d efig n arin t. S e d q u id ,fi
t a lia ego p ro L egen d is ( v t v o c a n t) habeam v e l non h abeam ?E jlo tam en i t a : defign arin t
il l i m ira c u la . £ u is in te rim c re d a t,ifia A rcan a & M a g n a lia , p e r q u a ta n ta confecerint,
ab ipfis co n f crip ta a d n o sp o jllim in io p e r m an u s t r a d ita p eru en ijfe ? S crip ta illorttrn,
q u a n os accepim us,ferm ones m eri f u n t , a r te non adm odum m u lta p u g n a n t e s . g u is ergo
Auiclna pedem in illis defigat*. T aceo q u o d A u ic e n n afy G alen u s n u g ato res & L o g o d a d a lifin t. E t
& GaJc*
nus nu. G alen u s cu m p rim is R h e to r, A fia tic a fis a lu x u r ie i v e la n u n q u a m flrin x it ac co llig it. Sic e r ­
fatou s*
g o , L e c to r , p e r hunc in tro itu m te ad m o n itu m v e lim , ne iugo h acten u s com m em orato p e r
q u an d am fo r s im p ru d en tiam cred u lu m collum fu b m itta s. ld fy tib i fem per an te oculos ac
m en tem v e rfe tu r,q u o d M ed icu s fin e f ig n is ( jr operibus n u llu s a u t co n fifierc, a u t durabile
nom en p a r a r e fib i q u e a t . O pera au tem fiu n t i l l a , a d q u a te ia m induco. S u a u ite r f f blande
a rrid e re a g r i scopus non e fi,e fi d o lu s. Q u a m q u a m fa c ile m ih i p e rfu a d e ri p o f it , quod, cum
M ed icin a iam om n is in b lan d ilo q u e n tiam c o n u e r ja fit, eadem tib i quoque non adm odum
a d u e rfa fit ac d ijf lic e a t. S i ergo p ro a r te n u g a s & n a n ia s cen fu eris : m e h ic h au d dubio
n u n qu am fecu tu rtss es. In te rim non in iu jie de h is om n ibus t ib i fe r iu s ad h o rtato r fum .
D eu s eten im ip fe p e r opera m a g n ifit : ac id em e x te r r a M ed icin am c re a u it. T^on vero cam
c r e a u itJp ir itu m ,fe d in m a te ria m corpoream ab flru fit & reco n d it. Oftcra ergo m anuum
te fi ab un tu r d e v e r it a t e o ris. S u p er h o cfeq u en s m eum in fiitu tu m fu n d a tu m e si. H ac ergo
lege & r e le g e , nec te la b o r is illiu s p ig e a t. *JM o u e a t te m ag n itu d o m o rb i ( q u i n eg ligi fe
non p a t it u r . ) v t v e r ita te m fe q u a r is , n o » n u g a s, id e o aq u u m e tia m iu dicem agito.
D a tu m T lp rd lin g a . .

LIBER PRIMVS

TH EOPH RASTI HOHENHEI.MII>

VTRIVSQVE MEDICINA DOCTORIS.
. I •

T)e T e fle (S? eius accidentibus.

#

C A P V T P R I M V M. t

in Medicina aliud
V m t e ex Fragmentis, qux vclut miqx infra
nihil compertum ha­ menfam cadunt. Vtriufque Medici co-
beamus,quam quod in- gnofccndi diferimen in hoc politum eft. Med.ni.
formatrix Natura nos Q ui fecundum Lumen Narurx opera- Jj2 [
docuit: operae pretium tur, is abundat in vtraque Plulofophia, bu
eft, nos poft Deum eam coeli nimirum t e terrae. Is quam ingenti
cumprimis amare t e confulcre. Qui d frient# prxditus fit, cx eo.colligi facile
enim maius te fandius eft , quam poft poccft, quod ipfi nec Vita,nec valetudo,
Deum amare t e colere eos , qui nos nec morbus, nec mors abfeondita line.
bonis prxeeptis informant ? Cum ergb Quantopere vero pars altera manca fit
non homo, fcd elingues te mutae crea­ hinc cenfe. Experimenta illi prompta
turae Medicum gignant:fcicndum vobis t e parata habent : deficiunt verb illis
eft,Medicinam duplicem clTc, aurex morbiT qui experimentis ipfbrumcon- fiagmi'
i n n •
ucmant: hoc eft, artem libi promptam w rus
pje*.u* duobus conftare : cx Lumine Natura^ mtiiicui
efle
t

✓
 L ib. I. D
e (Te cenfent, modo conucnicnces morbi
offerantur. Quae vero ifta ars cft, quae
diffluit & vanefeit prius, quam requifi-
tus morbus accedat? Non ergo illi Me­
dici funt,fed experimentatores. Con­
tra autem cum Medicina ita comparatu
cft: Quoties morbus, toties contra cum,
prompta ars feu Medicina. Morbum fi
nouifti, nouifti etiam artem. Morbum
autem & artem ii non nouifti, quam fa­
cile decipi poteris!Hinc fequitur, de
morbo primum dicendum &: docendum
efle: poftea de arte feu remedio, morbo
debito. Ita haec in duos libros diftributa
funt. Er nifi ipfa natura hoc indicio nos
doceret: morbi certe vniucrfi nobis ab-
dmforcnt.Sic hic in pefte per lumen na-
tur^ eadem nos docet ex loco,quem illa
Fettis Io* occupauit, quae ipfius origo &: caufafic.
ciu ipft*
ortum Et ii locum hunc uon nouimus, aut in-
indicat.
Loca pe- telligiinus, vanum St fruftraneum erit
ftii tria.
omne quod tcnrabimus. Peftis autem
loca tria funt: Regio fcilicet Aurium ,
Urum-tlnguinum. H xc antequam de­
clarare'pergam , fpondeo , me in via
ipfius natur$ perftiturum.Scquitur ergo,
Fcftis n$ minime liquere, quod peftis fit morbus,
cft. mot-
b9 partili aut infedio vel cerebri, vei hepatis, vel
princi
pum. fplenis, vel cordis, vel membrorum his
fimilium. Communis cft opinio qua:
dudum inualuit, peftcm poft aures ex
cerebro ortam eff*e : qux fub alis,ex cor­
de , qux fub inguinibus, ex hepate vel
fplcne. Is error grandis cft. Nam fixgri-
tudo iftorum membrorum peftis effer,
vt cenlent illi, qui quxlo fieret, de his
filcre vrinam, qua: tamen iftarum partiu
morbos minime celare poreft? Hoc e-
Viina & nim euincunt regula: de vrina conditx,
fangtris qua: omnes morbos ad fummum venan­
pcficbo
m. tur & inquirunt. Tum & harum parcium
ea a natura conftitucio eft, vt fi infedio
feu peftis illas occuparet, multa alia fi-
gna & indicia e^dem exhibiturae effent.
Eodem modo vos quoque iftorum mem-
brorum Minutiones imperatis, & tamen
in emi(To languinc vitium nullum depre­
henditis. Nec enim dici poteft, cas vel
vtiles. vel inutiles efle, cum fimiliter
vt fanis illa: cadant vel bene, vel male.
Indicandum adhuc vnum cft. Confide-
CcrcbrQ rate vos ipfi naruram cerebri & naturam
\ cor
valde di* cordis, St videte quantis a fe inuicem
fttnc. intcruallis diftenr, nimirum vt album Sc
nigrum. Hoc tamen non fpedato, vos
medicinam vcftram adhibetis, qu<£ ni­
hil nili mortem arceffcre poffit. Si me­
dicina cerebro prodefiet, & eius pcftem
£ P este . 4*$
expugnaret, deberet tollere feu iugula-
re peftem cordis, tanto interuallo dux
illx peftcs diftant. Similiter intelligitc
etiam de hepate & fplene. Quod fi di­
cas : peftcm vnicam effe, quocunque lo­
co fit, adeoque vnam medicinam omni­
bus prodclfe, nec opus effe, vt ad parti­
cularia , aut fpccifica refpicias: fcias hoc
in Medicina locum non inucnire. Nam
opus eft,vt corpus infedUm,& infedio-
nem Medicam confideres, non fecus ac
vulnera, qux omnino requirunt cogni­
tionem fux fedis, ex qua infedio & in­
fedio Medica dignolcatur. Ided peftis
Cerebri
illis membris non attribuitur. Gerebru noneua-
enim non expurgatur per aures, nec cor C ia r iu
per aa-i
per alas, nec hepar ac lien per inguina. ies.
Cor non
Talia enim Anatomia minime conce­ per Alas.
Hepar
dit. Tum & peftis morbus noneftfuper- non pcc
fluitatis, nec eft humor,nec eft infedio, inguina.
fed cft intoxicatio, ex qua Apofteinata
oriuntur, fine qua intoxicatione Apo-
ftemata nulla gigni queunt. Et hic artis
rhombus ficus eft. Eodem tribdo vos
quoque dicere foletis : caucant fibi lam
cholerici: iam infedio fanguincos tan­
get : Melancholici vix euadent: item
phlegmatici grauiter inficientur. Quid
hxc talia vero ad Medicum, qux a Me­
dicis polita non funt ? Nam fide corre­
ptione & infultu peftis dicere velimus:
certe fcientiam nullam habemus certio­
rem , qua dicamus, tu tibi caue. tu tepr*-
ferua*, fuf ug e ’>quam qualem de fulgure
ieu fulmine renemus. UJud in luperiorc
coelo gigni, hoc .compertum habemus.
Nouimus hoc quoque , ipfum deorfum
ruiturum. Scimus etiam robur ipfius vi­
brationis. Infuper hoc quoque perfuasu
habemus, qu6 d om ne, in quod incidir,
frangat Sc exurat: quo tamen certo ir-
ruiturum id fit, id penitus ignoramus.
Ideb ex ipsa vibratione feu iadu digno-
fccre minime poffumus, qualenam ge­
nus >quas com plexionesquas vrbes Sc
domos feorfim feriturum id fit, nifi ld
cafu.prxdicatur forruirb. Idcbdehilce
loqui nobis integrum minime eft : vc
qux lumini Naturx aduerientur. Et fi
fors Philolbphus quifpiam Aftronomi-
cus prxd-icere velit, vt fibi caucant Sa­
turnini, Martiales, &c. id temerarium
eft.Nulli enimvnquam mortalium pro­
ditum eft, quis Saturnius aut Martialis
in terra fit ifte,in quem velut infeopum
fuperius aftrum collimec. H i fermones
vniuerfi ab imaginaria experientia pro­
fluxerunt. Adebque confultum St lalu-
L1 4 tarc
 ;
404 D e P e s t e .

tarc iudico,huiufmodi vanitates St erro­ hoc tamen exemplum, inducitur ad fc-

res , hactenus pro fundamentis habitos, quens meum inftitutum planius decla­
exfeindi amouerique, ve nimirum ipfa randum ac inteiligendum. Iam in boc
naturx lux in fuis operibus nullo offen­ capitulo hoc vrgeo} vulnus fcilicct pro­
diculo interucrcacur St turbetur. bandum , St loci cognitionem compa­
C a p. II. randam cfie, ita , vt peftis in loco alio

Q Via ha&enus demonftrarum cft, nullo oriatur, quam quo di&um eft.Hoc
qu6d opus fit, Medicum fcientiam vt demonftrem, tale exemplum propo­
ac artem fuam ex indicio naturx defu- nam. Cognouiftis etiam ex aliis con-
Locus mere : ideo liquer, Locum ipfum morbi feriptis libris, quod Magna creatura iit
morbi. Medicum in fuam regionem illicere St parens Microcofmi. Hinc fequitur : parent
ducere, nec aliam vllam corporis parce, Quatuor partes funt in magna creatura. *££
prxrerillam, proponendam aut infpi- Ergo quatuor etiam partes in Microcof-
ciendam efic. Sic exgo extra regionem mofunc. Infupcr feitore, quodlibet li-
illam longius nihil conquirendum cft , milc comprehendere fuum fimile,non mfimiie
fed qua ratione vulneris locus in fe& diuerfum. H xc Anatomia eft, medico asit'
Tbcori*
cim Ac Theoricam& Pra<fticam,& poftea fua omnino fcicpda, vt Microcofmum &
futLci etiam accidentia exhibet: fic modo pla­ magnam creaturam inter fc comparare
d o cet.
ne fimili peftis quoque intelligendaeft. queat. Iam tres hx partes fpe&andx no
Peftis enim vulnus eft, a fuperioribus funt: fed quarta tamen, cft portio par­
Vulneris infli&um, quod in nulla rea vulnere, tis caeli, hoc cft, iuxta aures, alas,&
Ac pcll!»
tlMilltU* ab hominibus inflicto diuerfum cft. Vna inguina. Ideo cadum partem luam cor­
do. enim eandemque Theoricam , vnam ripit. Et fictu in cocio parentes varii suc:
candcmque praxin vnius methodi ha­ ita varix quoque partes corripiuntur,
bent, & feparantur fola operatione St quarum numerum comprehendere mi­
fimplicibus, quod diferimen ab co di­ nime poflumus. De hoc id nofcitc,qu6d
manat : quod idusalius fit fuperiorum, parens Microcofmi in varias intoxica­
alius hominum. lam fi peftis a Medico tiones fc diuidat. Sed agitur hic de exe-
vulnus nominandum eft: vtriufque quo­ plo explicando &intelhgcndo, in quo
que comparatio attendenda videtur.Po- folus locus comprehenditur, ciimtame
fcuncenim vtraque, vt loci proprietas confine St locus res vna fint,hoc eft,vnu
cognofcatur. Vna enim Medicina eft, corpus Phyficum. Qnafi diceret aliquis:
qux vulnus fanat: fic vna etiam eft*quq vulnus infligitur, vbi gladius ferit, hoc
peftcmlanat. Sed hic tale quiddam oc­ ita fe habet. Superiora autem arma fe­
Locus currit ; vulnus hoc > illud, videtis, mor­ riunt h oc, quod ipforum fubie&um eft: Aaioie.
vulnus
Icthalc tale e fle, Huius qux alia caufa cft,quam vclutfulmen,fi ferit, nihil adurit nifi
facit. locus, qui principio leu radici vitx pro­ lignum. Lignum enim fubie&um cft i- habile-
ximus eft? Huc fpedat Medicina altera, gnis. Saxa nullum damnum fentiunt.
qux Balfamo potior fit.Sic in pefte quo­ Eemplum autem ita inteiligendum eft,
que accidens locale incidit. Iam videtis vr Microcofmus in parces magnx crca-
viciflim, multa coincidere, inflamma­ turx deducatur. Tu vero hoc non xfti-
tionem, febres, paroxyfmos, delirium, ma, quod Microcofmus caro fit:fcd hoc
fpafmum,fluens mcnftruum,chronicum intuere quod Globulus terrx fuas partes
calorem,interdum obftrudionem,diar­ habeat: St tamen terra vnica fit. Simili­
rhoeam , Stc. H xc omnia vulneris funt ter fe quoque Microcofmus habet. Hoc
Vulnctis
occiden­ accidentia, St prxter hxc plura alia. Et iam exemplum accipite. Dc coelo de­
tia quz.
qux hic accidentia funt: eadem etiam cidens imber, nec in faxis, nec in arena,
accidentia peftis funt. Ex quo fequitur, nec in ligno quicquam operatur , fed in
debere Phvlicum phyficam fuam artem lola terra operatur. In terram vimfuam mfoii
r4^ chirurgice exercere, Q ui inflammatio­ transfuqdit, illam fubit, cius proprieca-
nem a vulnere tollit, chirurgice agic. Ia tem in duit,& in ea gramen fir:ficde
autem cura duplex cft: chirurgicalis St homine etiam intelhgitur, imprelfioncs
phyiicalis. Ex quo concludo, quod phy- illas non recipi , nifi ptxfto fubicchim
ficus chirurgicalis fit Medicus & chirur­ idoneum fic. Nec hic diuerfum fir ab
gus peftis, St non fpurius chirurgus. eo , ac fi quis cataphra&us fit, St feua-
Sed his omiilis, ifto exemplo vos de turcoloco, quo nudus erat. Sic enim
pra&ica inftituenda commonitos volo. totum corpus loricatum eft aduerfus im- Loram»
Quamuis autem dc cuu hic non cra&e: preflionem pcftifcram : nifi quod tria corpoie
nuda.
illa
4
 L iber L 4 °J
illa loca nuda A aperta fiat. Ibi enim eft. Nccenira hic concordantia natu­
uiorbus locum nudum ilium manifeftat, ralis coniundionis cft. Vnde concludi­
ex qua manifcftationc ndscausa A lica­ tur, luc naturaliter nihil incedere eo
rium cognofccre debemus. Et licuc vul­ modo, quali languis infedus elfec,ref^i-
nus forinlecus infertunita etiam infedio
i
ciendo ad patrem A filium, licut pcrlx-
pcftis, cuius vis per cutem ad ccrcbmm pe ahas accidit, filium patris morbos
vique aut ipfum cor penetrat. Quam hxreditario fulcipcre. Nos autem hunc
perruiionem poftea (equitur repentina morbum hxreditario non fufeipimus a
mors, maior vel minor morbus, licuc primo noftropatre,magnacreaturamec
vulnus quoque aliud alio grandius di. is etia oritur ex naturali influentia,vcluti
C a p . 111. fi quis Medie9 diceret,putridus aer putri­
Via ergo caula ac inflidor morbi da corpora facit mulris morbis obnoxia.
Q alius nullus deprehenditur, quam Notum vobis latis eft, quid fortis i- imagi-
/v* r 1
coelum : ance omnia iam intelligi debet, magi natio poflic acraciat: qux.pnnci- pnnd.
nttio cft

quomodo caelum ad nos pcrucniac. Alia pium eft magica: omnis adionis. Com- J J J £
enim conuentio leu coniundio planeta­ pertum etiam habetis, quid virtutis aut
rum A corporum noftrorum eft infir­ efticacix lateat in charadcribus A fimi­
mandorum , quam quae dida elide plu- libus. Iftorum tamen , vt didum cft,
uiaAtcrra. Quanquam in hociimili- origo naturalis non eft : A tamen vim
tudo iic, quod, licut imber ex rebus m- habent inferendi contraduram, Ac.
uilibilibus oritur, A fit vifibilisific arma A morbos alios , quos minime antea
quoque coeli, nos vulnerantia, muilibi- concitarunt, fanandi. Simile indicium
lialint, in corpus tamen penetrent vc- faciendum etiam dc origine peftis. Haec
luti pluuia vel imber, non tamen extrin- omnia c6 ita diducuntur,ne incaute di­
fccus, led incrinfccus in Microcolino , catur , Saturnum xgeum elTc, ac ob id
ita vt hxc imprefiio non aliter ac prior xgros fore iplius etiam filios: aut louem
incclligenda fit. Si illa locum ferit peri- fortem ac validum elfe.-ac tales nccelfa-
culofum,pcriculola A mortalis ipfaquo- rio eius quoque filios fieri. Quin hoc
que fit. Hoc vero caput illo tantum fi­ potius dicendum eft : coelum fanum eft*
ne induco, vt fcientiam certam capia­ per hoc tamen filij iplius grauiter lx- #
mus introirus feu ingrelfus coeli in cor­ duntur. Idem de forti imaginatione
pora noftra. Itaque rem hoc modo cen- quoque intelligi debet. Nec enim lfte
fctc^Microcofmus ex quatuor partibus morbus hic aliter fecundum originem
magiix creacurx fadus cft non lecus ac fuam coguolcitur,quam ficut cognofci-
filius a patre. Ideo patris proprietates tur,vnum ab altero lxdifine prehen-
filius quoque retinet. Hanc fimilicudi- fione A contadu,hoc eft, contadu cor- ‘
Homo nem homo quoque cum magna creatura porali , cum tamen terminatio corpo­
filium
Macro* habet. Filius A pater diuili fune, A' ralis exiftar. Medicis vobis cx animo
cofan.
duas perfonas confticuunt. Aique etiam Magica nunquam elabatur. Nec id vos
Magica
homo ac coelum capita d u o, hoc eft , moucat, qubd cius in fuis commentariis medico
duos fenfus conftituunt. Quod pro­ veteres audores mentionem non fa­ non te-
mnend^u
pter fequentem declarationem ita ad­ rciant. Vniuerlx enim Cabalifticx artis,
ducitur. Sic ergo coelum in naturali co- qux pars Magiq eft,per quam magna A Cabali-
iundione cum homine confidit, ita vt admiranda opera Apollinis fada funr, ftica para
Magiz.
homo ac coelum vnius naturae fint, (olo • mentio nufquam 4
fk. Ideo humores eoru mt.apope*
°,h-
fcnfu differentes. Calor folis in- natura fperni decet,quia morbus ifte modo na­ ta vnde
fafta.
microcofmi nihil mutat: nihil etiam turali non infligitur. Alia res eft defi-
mutateiufdemfngus. Pcftis enim origo cribere morbos naturales,alia,res fuper-
iu* non nonex naturalibus humoribus produci- naturalcs,ex quo genere peftis cft. Nam
« n«iu- . . .♦ .. 1 . .
tu,. tu r; nec elicitur ex eo naturali ,.quod m vbiuis hxc fimilitudo tenenda eft, vt
H,dtop$ coelo A homine ineft. Hydrops quidem ipfam nature attribuatis illi, quam nos Natura
ftbtis na*
morbi ac febres ex caulis naturalibus, veluti ex fupematuralem vocare poflimus, veluti
natuta
U t , non
immoderatione cibi potufque, qux ori­ fi quis alterum magice cogat, incitet,fa- q«**
pcftit* go naturalis cft, progigni queunt: veluc net,lxdat. H xc enim origo cft,cui peftis
A alii morbi, qui in quatuor partibus comparanda videtur.
Microcofmi generari queunt, naturali­ C a p . IV .
ter in ipsa natura oriuntur A habitant.
Sed eadem tamen inpefte ratio minime V im nouilfe magnam, ac eidem po-.
tentiam etiam affignare lingulare
cogimini
 I

406 . L i ber I. *
cogim ini, quhd , ficut ira, quae vincit rcns,no(que ex eo nati fimus. Idcb ma-
dominum fuum, fanitatem eius lxdit, gica incantatio ex nobis in ipfum pro­
fic eandem ledere quoque poffit alius, cedit , 8c ex ipfo in nos redit. Adeoque
qui id fatagit ac cogitat. Ex ipfo homine magicus intellectus lumen eft,ex quo JJIJJJ.
nihil egreditur contra hominem alium, fundamentum omne fupcrnacuralium de:UtiL
M
% n
edium
in a;tcarte
nili oneretur
I t
per M ed iu m iftorum morborum declaratur : extra quem in-
Magici duorum.Qui M ed iu m inter fc Se hoftem tcllc&um Medici in deferiprione peftis
ttiin* fuum tangere vel ferire poteft,is hoftcrn cuidcnter ac enormiter errant. Funda­
fuum pro defiderio omni vincit, etiam mentum autem id aliud eft, ex quo Pro­
fine gladio. Ex homine operatio abit phetas vaticinatur , ab Aftronomis fepa-
Affc&ui in influentiam. Et hac procedit impref- ratu.Vt,fi ate infe&ionc Medii Propheta
humant
quid tu fio,prout M ed iu m ta&umeft. In hoc praedicat venturam pefte effc,idcm id eft
lupernii ordine peftis manet.Omnis enim nofter
gignant.
ac fi diceret, vos patrem vcftrum offen­
liuor, muidia , odium, ira, libiddque detis; hoc eft, vos in terris habitantes
retro afccndit ad fuperiora magnalia, in homines libidine veftra aftra inficietis:
quibus generatio fita eft. Videtis, qua aftra autem vobis pcftem immittet; hoc
ratione filius patrem irritare ac com- eft, immitent vobis morbum illum, que
moucrc poffit. Ea ira aut in patre erum- vos in caelo genuiftis. Vnde pacet, no­
)) pir,aut in filio. Pater ii iram non coquit, bis aliud cogitandum nihil efle, quam
effundit illam in filium. Eodem modo quod nos homines ferulae pare ntis noftri
Super- fciendum eft , fupcrnaturales quoque referuati fimus. Nam Deus cx magna
natura­
les tuor* morbos radices agere. In coelo peltis quidem creatura nos homines fecit: fed
bi « et
nobi> in nulla vnquam fu it: fed fupernaturalcs tamen in parente ifto tales conftiruit, vc
cocio Ji­ morbi omnes in & ex nobis oriuntur, in ipfo nobis emoriendum fit. Si iam
ant*
adeoque inefficaces adhuc penetrant in ex parente noftro morbum aflcifcimus:
CGdum:in eo generantur , & cx ipfo de- cx eodem ipfos quoque morbos adipif-
nuo in nos recidunt. camurnecelfe eft. Morbis enim mors motbu Mon

Vt hqc facilius inrclligatis,notate vim plus eft. Si rerum euentus ipfc compro- ?'•««£
Aftrono* Aftronomix, qux peftcs incubituras va­ bar, quod patre noftro carere non polli-
mus va­
de augu* ticinatur. Vndc id auguratur? Ex hoc mus, nec per Deum ab ipfo exempti fi­
ictur.
folo, quod caelum ab hominibus infe- mus : quod idem parens (upcrnaturalis
ftum fit. Hanc infedionem videt qui­ qaoque paenx poceftarem in filium ac-
dem Aftronomusripfum tamen infe&io- ceperir (ciendum eft. Quia enim mortis
nis origo latet. Illa enim a terra con- causa ab ipfo nedum liberati fumus: nec
Ioannes fccndir in coelum. Hac ratione lo&nnes ferulx ipfius exempei erimus. Plagas fc-

m6u°r»u. & LM onte Re^io infultum luis 'Gallicae rulx videmus ipfi Caufa ver6 iti nobis
u£ G it
prxdixit. Lues enim haec principio in orta, ad caelum contendit, &c inde in
ticarn homine orca, poftea in caelo praeparata, nos iterum deuoluitur. Sic ergo dupli- duJJ®^
tandem fuper Microcofinum effuiaeft. ces morbi funt,nobis hereditario feren- Fcttthc.
Ex hac praeparatione ille vaticinacus eft. di ratione (anguinis, & ratione ferulx.
Similiter hic eriam de pcftc notare. Ho­ C a r. V.
mo , qui xger decumbit: naturaliter de Vm partes Microcofini omnes mi­
C
ipfo mors praedici poteft. Quod ante in­ neralia fint:ide6 quoad morborum
fultum morbi fieri ini ni me porerac. Sic caulas inuenicdas,fcicorc, mineralia illa
omnia fiunt per M edium , fine quo homo e(Te,qux in materia peftis abeant. Vndc
X«i Me­
dium p (ciendam naturalem non haber. Ideb fic , vt infe&iones omnes mineralirer
nioia fi
uot. hinc parer, aftris nullam poteftatem afi- terminentur. Iam fi mineralia ipfa ma­
(cribi polle: cum in iftiuftnodi rebus fal- teria fonr: caufa etiam huius morbi erir,
rem Medium lint. Nifi enim nofincr per conccpra & genita eo loco, quo fuperius M.nrfi
imaginationem aftra ipfii inficeremus, di<ftum eft. Cum autem Mineralia piu- Iu *»•
im preflion es in nos etiam nullae dccum- ra exiftant.-foiendum eft,mareriampec- r<ni7u«
berenr. Nam eodem m odo, fi filius pa- canrem ni hi l e f f e al i ud, quam fulphur.
rrem non irritat, cum placidum ac mi­ Nam in tribus confifturrr omniacorpo- tum.
rem haber. Si v erd ipfum commouct, ra. Illorum medium eft fjlphur, quod
Medium cx ip(o facit, quod filio id in- fine vlla contradi& ione ftabilirum ma­
MJcro
cofinui Hig/r, quod ipfc in Medium im preflic. nebit. H o c falcem vo b is am biguum ac
arens Ncc hic vlla alia ratio anc veriras eft,qua obfourum erit, qua racionefuiphurralis
epinuiu
quod coelum magn^crcarurxnoftcrpa- m aceria fiar. Q uid Mars eft aliud,quam
fulphurk
 «

D e P e s t e . 4 0 7

Sulphut fulphuris fpiritus? Iam ergo momentum ( veluc in tribus Jietis lo c is ) manat > -s
in a tc tia
pcKis. in hoc potitum eft,an fpiritus corporalis tiidor eft fulphuris, quod pcfti* exiftir.
ticri potile , quod in folo fupernacurali Iam partes minerales in quolibet mem­
4 morbo fit. Oportet enim fpiritum fieri bro ^qualiter diftributa: funtthoc autem
4
Corporetim. Spiritus tamen manet vf- loco fubicdum vnicum eft. Caulaauce,
que ad locum iuum. Loca autem tria il­ cur incentio ca nihil aliud niti peftcm
la fune , de quibus fuperius diximus.Spi­ gignar, eadem eft, que in Baiilifco. Is' Baar>..
fcui line
ritus hic timilis eft calori, a fole deflue- cx tinctura excellenti generantur, con­ rnaae.
* •
lukitur»
t i , de per Medium incendenti. Corpus tra &fupra lpfam Nacuram.Matre enim ex viicU
eft res, qu:r incenditur: Corpus quod caret. Itali fulphur incendaturrtiecta- loraUis-
accendit, eft fulphur: Sulphur quod ar- men mater detic: tunc nihil nili febres
* dere Facit, eft Mars. Ita non vnum ful- generantur. Si vero mater detir,& pater
Sulphu- phur,fed mulca partium firmamenti siit. lolus generet : iam fulphur mutatur in
tis vana
genera. Et licet ynum tit corpus quod accenda- peftcm ,licut vitellus, a pstre natus, Ba-
turiid tamen Medico curandum non eft. iihfcus fit. Venena qu^ tine matre gene­
Qui d enim eft Materia peccans nififo- ratur, per omnia corpora penetrat, tine
Bafilifci •
lum fulphur? Et cum fulphur habeat Sa­ contadu. V ifus Batililci intcrficir:ita&: & peltis
turnus , habeat Luna de timiliter caecer^ vilus Mai tis.Et licut vitiis alter operatur collatio»
principes partes corporis: hinc fit,vt materialiter : fic xque operatur eciafpi-
multa: materia: peccantes conftituantur. rit^Martis.Ec ficut vis Batililci peculiaris
In fulphure lita eft fanatio ab eodem et­ eft a venenatis naturis omnibus diuerfa:
iam pacatur Mars. Nam quid virtucis fic aliud ac diucrlum quoqj fit venenum
habet chalybs idu iam fado.? In fulphu- per Marte in pelle. Er hinc nimirum ta­
re litum eft malum, quod auerci debet. ta: difficultates in lcribcndo exorta: fune
Si ergo Mars chalybs fulphuris eft , de iis audoribus ,qui de pt fte commentari
Sutphui fulphur pcftis: iam ex his diftributio in- fubierunt,quod fcihcci generationis Ba-
princi-
. fc
Miuuia ucmetur. In genere ergo ac fumma, ful- fihfci ignari fuerunt. Alium autem o-
W&c- phura tlja deprehenduntur. Inguina c- portucratelfc hominem Microcofmum,*
nim tenent Aritimonium^dcotiixdi Arfe- nec generationem eius cum hac conue-
nictun , aures M arcajium. Hxc nimirum nire. Adebquc homo concedere cogi­
fune illa materia, medico apprime co- tur, fi Mars Bafihlcum coeli generet in
gnofccnda. H xc enim pcftis eft. Si quis vitello fuo, qui fulphur cft,iu3ita proccf-
3 a (corpionc Ledcrctur feu pungeretur» fum Magicum, quod hoc, quod fefit de
X' quis quatfo diceret aliud quam duo hic videt, pcftis ipfa fit. Qu6 enim oculi
It- .
venena cfle : Extra vnum ipfc fcorpio : conucrtuntur, eo fpedant. Contuitus
« Intra vnum, fpiritus fcorpionis. Huic o- ifte quem aflequitur, is idum concipit
af pus eft Medicinam non exteriore appli­ fentitque.Fehx autem eft, de ilbefus maT
cari. Quod hoc inftituco propono, vc net, qui oculis fe iftis fubducit.
Medicinam adhibeatis tantum propter C a p . V I. Q u x pc-

!t
mortificationem fpiritus fcorpionis. Ea­ r\
Voniam tigna omnem morbum iX^ n
dem hic quoque ratio cfle debet genera v ^jnanifcftant produntque : fcito,
fulphurca cognolcendi, vt ni initum i- huius quoque morbi ligna cognitu fa­
pfum fulphur cxftinguatur,&: morbus fu- cilia cfle. Quid enim eft, quod Bafilifco
pcmacuralis in eocuretur, nec coniidc- fimihter prodatur ? Primum fignum eft,
recur ipfum corpus loci, hoc eft, vena:, mutatio animi, cum impreflis de con­ animu M u ta tio

nerui , caro,8cc. Nam hxcipfa pcftis currentibus fignis publicis. Si horum

non fune. Iam autem incentio Martis tignorum duo concurrunt: fcito Baiili-
eft ira magna: creatura:. Qot vero ful­ fcum feriifle. Poftea incipit Tranfmuta-
phur ifto loco pcftis iit: id hac via co- t io , hoc eft , veneni vis & proprietas
gnofee. Licet id tigna quidem fatis dc- erumpit ad Apoftemata fiticitanda, qux
monftrcnt, indicium tamen infuper a- non foliim foris confpicua funr,fedintus
liud quoque prxfto eft, maius de poten­ eciam inafpedabilia timiliter operantur.
tius , quo cartera communia ligna proba­ His principium huius idus feu intfidus.
Sudot
duplex.
tur. Id huiufmodi eft. Nouiilis fudorem fatis cognofcitur. Cum ergo ad princi­
Porora
in corpore duplicem: manantem per po- pium cognolccndum alia tigna prxtcr
&Ea<o. roside fluentem per Em unctoria. Q u i per hxc non requirantur:iam diuercendum
$ohoi*. p0ros emanat, partem is firmamenti ni­ eft ad figna accidentia. Horum cogno-
hil attinet. Qui vero ex emundoriis fcendorum modus alius non e ft, quam.
vulnerum

0 \
 4 °$ L iber 1.
vulnerum accidentium, quae ipfum qui- concurrunt etiam omnia accidentia fiil-
dem vulnus non funt, fed tantum eius phurca , ad modum venenorum arieni-
accidentia. Ideo Medicinae duplex ra- calium: quae poftea confequuntur, ob-
tio eft. Sicut enim vulnus,quod a gladio ftru&io, diarrhoea: &c.
infligitur,nihil aliud, quam lxfionis lo- Sed vt in his omnibus ligna illa exa- Pcfli*
qutbus
cx

cum delignat: ita caeterum, quod acci- &c ac cx fundamento ipfo coenofcas figntt
« • _ * ^ aiui
nolca*
dit,huc non pertinet,fed tum originem, attende ad naturam lignorum veneni ut
tum curam aliam habet. Ideo haec ipfa Mercurij primum. Poftea ad ligna Ar-
quoque figna infpicienda funt , vt ad fenici. Tertib,ad ligna Alpidis. Ex hifcc
propriam Tuam curam reducantur quoq; tribus omnes peftes dignofeuntur. Et,
extra praedi&um venenum. Ex acciden­ veluti fuperius traditum eft, quod hxc
tibus eft paroxyfmus, qui inflammationi ligna morbo nulli alij communia linr,
Hottot. iimilis eft, febris inftar horrore quaties. maxime refpedu lo c i: ideb cuiuis facile
Huius caufa eft, quod Mineralia euapo- patebunt,cumprimis li temporumxratio,
rationibos fuis vniuerfum corpus perua- & inualionis frequentia vna concurrant*
dunt,nec exire queunt. Vndc tcrrxmo- Cum enim nofmet ipli huic pefti causa
tui quid fimile cuenit, ac totum corpus demus: parsnoftrum maxima quoque
fhrern
t* . concutitur. Ita Phrenitis quoque acci­ fere corripi folet. Non enim inftar mor­
dens e ft, (i ingens veneni atdor cerebru borum aliorum fparlim irrepit in pau­
ipfum penetrauit, & venas, &: fanguinc, cos : fed pro communi culpa communi­
rationem. Tunc enim ratio quali ex- ter ac popularim graflatur. His ergh,
pauefcit,&: natura animalis ferocit,prout hadenus fufticienter explicatis, finem
ratio ac permixtio veneni fuerit. H ax imponemus : & ad declarati iammoibi
veitig* fere praecedunt vertigines. Similiter curam proxime diucrtcmus.

LIBER SECVNDVS-
1Trdfatio.
V m in veterum Auctorum libris n ih il traditum leg a tu r, quod vere nobisprafidio
& au xilio ejfe pofiit.-aquum omnino ac xecejfarium e ft , v t fundam entum ac do­
Pxifci ca- t i r in am noftram porro excolamus & illuftrem us, prifeorum% errores & inopiam a
balis i-
gnari
nobis tandem excutiam us. 7{am cum publice notum vniueffts f i t , quod Cab a li a & Magia
Fueiunt. penitus ignari ipfi fu e r in t: nem ini dubium ejj'e d eb et, quin im agin arijjait em illi Medici
e x flite r in t, & huius morbi originem ne quidem per tranfennam introfpexerint. Inficias
autem hic m inim e ibo,quod Experim enta nonnulla eorum ad nos d efen d erin t, qua quidem
propter vtiitta tem fisam reiicienda nonfint j ifti tamen polygraphi illorum Inuentores ac
auctores minime fu eru n t: nec eadem a ltiu s expenderepotuerunt, quam qualia a fu is an-
tecefforibus acceperunt, quibus etiam fuos nugatorios libros exornarunt, v t a liqu id digni­
tatis illi inde adipifcerentur. Hac experim enta omnino excipienda,& lib ri ipft, ceufcoria,
Chiro-
mantia relinquendifu n t. Sapius tam in cu lca ui, quod C h ir ornantia, in uen trix A rtium fit, fi caba-
artium
iuuen* lifiice tractetur. S im iliter (fi Phyftonomia (fi Anatom ia, p p r o Magica interpretationem
tnx» explicetur. In hoc enim folo ars compofttionis Receptorum condita eft. Porro vero modus
componendi veterum de gradibus quoque erroneus deprehenditur. K^Arant enim cum
muribus. Ideo aqttttm efjetenuent ricem artium hic in principioflatui,adpadagogum ipfus
naturaplenius cognoftcndtnn. Sed quia Lum en Tuatura fcparafim per fit volum en vni-
^ vcrfkle deftderat, necparticulariter explicari v u lt,id eo hoc loco ab inH ituto illodepfto.
Proponam autem in prtncipio quafdam quafipraparationes a d Regimen praferuatiuum
(fi curam. Poftea fu is capitulis Regimen feorfim docebo;praferuatiuum in fuis-,infu is etiam
curatiuum. Tan dem ipfis quoque Accidentibus priuatum capitulum nuncupabitur, nihil
quod ad remfacere videbitur,om ittetur. T u ergo ifta cum attentione leg e, & memori
/mente retine difficilem Theoricam lib r i prim i,nem pe indom itas (fi ineuincibilesBaftlifcicas
tmprefiiones; fa n am , fixam (fi Aetbnaarn flam m am Sulphuris, (fi tres nocentes mineras
A ntim oni), A rfenici (fi M arcafilx. E t breuitas hac te n ih il offendat. ?(am ciim teipfum
Phyfuurnae Chirurgum v e n d ite s:prafum ptio efi,te ifiarum quatuorpartium etiam Aflro-
n o m u m iu x ta Philofophum ejfe. E t cum ipfa praclica medicum perficiat; neceffe erit,
vtfpagirica artis etiam periltft 'im usfit. 2 { ih il ergo a me omiffum eft. S ed pro rei exigentia
tradita omnia funt. Tuum vero defecium v i x omnes vbiuts traftatusfupplerepofiint.
C ai>.
 t
D e P este . 4 09
C A P. I. alia quoque remedia inueniimcur , qua;
Apitulo hoc explicatur Regi­ morbum accidentem tollunt: tamen
S men &: Prxferuatiua, quorum inccrim pefti coitfultum non cft, nili'j]Ia tuberis
notitia talis cft. Cognofcendi fponte fua,vitro eitmque vaiiefcac. Hoc S X
autem priusfunt errores, qui eft,fi accidens,naruram acrius infcftans,
siy hactenus in iftis admiffi funt. Pr^ferua- tollatur&r adimatur, tunc feipsa illa au- 6rcdtUU
n

fzxict-
uauua
M ed ico *
titia illorum Recepta eo dire&a funt, vt dior reddita animotius & validius mor­
ru qua membra principalia, quae in hoc morbo bum aggreditur, ceu inteftinum hoftem
iit.
inficiuntur,tueatur. Concinnantur ergo latronc,m. Intimae enim natura: vis
praeferuatiua aliquot ex frigidis &con- ac robur, caufam primariam,hoc eft, •
ftrictiuis , additis conforcatiuis cordis. morbum ipfummec exturbat fine acci­
Iam vero morbus in corde nullus eft,nec dente. De qua virtute Natura? Hippo­
Medie.
cor peftis fedes fit,ideo medicamina illa crates Apltorifmum feripiir. Qui an
repre­ otiofa & fruftranca exiftunt. Et licet ipfius Hippocratis fic vel Apollinis, non
hendo.
quidem per fc efficacia &: valida fint:ad difputo. Quem cert£ fi non pofuitiet,
hunc tamen morbum nihil fafeiunt. Sed pro vero ac genuino Medico a nullo'
propter hoc reprehendendi funtilh, quoque haberi poffir. In illo enim vno
quia praeferuatiua ponunt , antequam Aphorifmo plura continentur, quam in
friatur quemna peftis tadura fit, & quo libris eius reliquis vniuerfis. Sicutaurcm
loco, an fecundum aures, aut alas, aut de praefcruaciuis illorum Medicorum
i pubem. Ide»ique quam longiffime exor­ ha&enuS diximOs : fic etiam praeferi-
bitant , quod pilulis fuis Peftilentiahbus buntur ab ipfis, & imperantur Minutio­
Elc&uariis aliis iis medentur,qui me­ nes,Balnea, Theriaca, & clc&uaria alia
dela nondum opus habent .*& comple­ fimilia,cum confiliis aliis multis addicis.
xioni vni infuper vniuerfos fubiiciunt, Quanquam vcfanum hoc conlilium
obliti interim naturam trium partium fit, corpus tanta iuduftria praeferuan, &
principum, de quibus tantopere decia- morbi ipfius i«5him fcu infuhum non ex-
mitanr.Error ergo is craffiis eft, & ratio­ pectari. Ita enim praemittunt medici­
ne omni probabili carens, quod vel lpfi nam morbo, cum nefeianr, quo m odo,.
illorum canones demon ftrant. Ad culi- qust cum natura&: conditione is irrui-
r x tamen prouentum facit non modici. rumS fic. Ad huius enim ingenium a£
Addunt deinde poft adhibita praeferua- naturam praeleruatiua direda etic opor­
tiua vim diaphoreticam peftis medicina tebat. Haec illorum periclirario fi ali—
cfTc. Q uod fundamentum totum inane quandb probe fuccedat, bene eft. Si a
cft.Hinc enim liquet,ipfos nec morbum fcopo autem aberretur, vae illi, qui prai-
rc&e, nec eius accidens pernomfTes fcd feruatiuum dtuorauit. Simile enim hoc
Accidas potius ipfum Accidens pro morbo ha- na<fto 1
fimili iungetur.
© „
Qufnimo con- poic 1 Q
p \ o ipfc
morbo buitie. Sic ergo ha&cnus nullum adhuc trarium mihi conlultum' & falucare vi- regimi-
curatum t i ^ , i• • , < nc nihil
i medi-
coriueniens pefti remedium affertu fuit. detur,vt,quale elt corpus, tale in tuo ro­ nuitan
cii. Porro in hoc quoque feipfos produnt,ac bore conferuerur, nec id ad morbos dum.
fuum Accidens,dum Narcoticum ftu- fufeipiendos difponatur. Nam" hoc at­
pefadiuum aiunt fcqui profundu fomnu tento , fummum ac tutiffimuni regimen
peftis. Et fic non difconucniat,fomnuni cft, morem antiquum cenere.nihil mu­
hunc narcoticum cum fudore per virtu­ tare aut innouare , animo velut extra
tem diaphoreticam expugnari eorum peftis tempus imperterrito conftare,fo-
1 calidorum aromatum' opera, quae per litum cibum,potumque ad h ib e re t nec
s*
i. reiteratum gradum AlcooLvini inten­ aedes ncc conclauia permutare. Imagi­
duntur acuuntur.Sic ergb illi,fi fomivu natio enim,fi talia noua confilia agitan­
accidentalem expulerint, morbum ipsu tur, tam potens ac valida fic,vc in feipsi
cxcifum effe pcrfuafum habent. Iam fubiectum fufcicet , pefti fufeipiendi
autem vel hinc colligere facile potient, idoneum.
qu.bdfolis accidentibus remedia adhi­ His definitis nondum quidem do-
beant , quia opus eft,vc in primis ix. ho­ ftrinam regiminis conclufam volo.
ris applicentur. Inierim cognitu facile Nec enim dum dc prxfciuatiuis fer-
eft,quod virtus medicina? ad has i*-, monem omnem praecifurus lum. Cau-
horas reftrida minime fit: fed quamdiu fa cft , quod fatear, non ipfum folum
morbus augefeit, medicina ei oppofita hominem Bifiiifci oculis obic&um etic,
’ ’**rfa effe poteft. Hoc modo mulca fed vniuerla' quoque illa, qiuehomi-
M m . nem I
& aau v

L
 4lO L iber II.
nem nutriunt & fuftentanc.. Ex quo dmerfus cft. Nam hydropifi quidem *««»
deinceps noftrum Regimen produce- nondum fa& x, fedficndx demum pix- uime
tur. Cumque nos ipfi caufa pedis fimus, feruatiuis idoneis obuiam in potefb In m .
praefcruatiuum quoque in nobifmct co- pede idem verum non cft, fed inCulcus
ditum erit, non in chcriaca aut. pilulis tempus expc&andum cd. De hoc fun­
pedilentialibus. Quo vero pado haec damentum tale aduertite. Qua ratione-
omnia intclligi poflint , fuis capitulis inficitur homoteadem inficiuntur etiam
feorfim tradetur. Hoc capitulo errores quae hominem nutriunt, lam ii Rcgi-
faltem tangere &C ventilare volui illos, men conditucndum fit, opus ed fciri,
qui plurimos homines in ipfam pedem quid nobis veneno fit,vel non fit. Et ex
ac morbos alios coniecerunt. Cuius hac (cientia Regimen conditucndum
mei indituti finis erat,admonere Medi­ cd,hac nimirum pa&o, v t, quodalfum-
cos, vc caligincni illam ac glaucoma turi fumus, infc&um non fir. Nec hic
tandem abdergant abiiciantquc. iifdem cum circumdantiis Regimen

Mors in
pcftedu­
A C a p. II. praelcribi poted,quod conditui in mor­
Ntequam quicquam de cura de­ bis folet aliis, hoc modo, vt vel parum
finiam : cognitum efie vniuerfis vel multum, h oc, illud edatur, bibatur
plex.
debet, mortem in pede duplicem exi- vinum, bibatur aqua, mane, ferb. Nam
derc. Et cum mors vltima rerum meta h<jc omnia conluctudini ipforum relin­
fit: morbi eius anteambulones cenfean- quenda funt, ac proliibcn faltem debet
tur. Sic duo in pede morbi intelligi de­ illud, quod infe&um ed. Ex idoenim
bent. Pedis enim per fe mortem pccu- infe&o, fiuc caro, fiuc aliud fir,morbus
Piflit ia
„ liarem inducit : peculiarem mortem corpori hominis ingeritur. Fixus enim ic non
mutatut
etiam accerfit Accidens.Qui hoc difcri- clt cum fuo veneno, ncc mutatur quic- a»icna*
men non attendit Medicus, Medicus quam *
ante tinduram quartam.
•
Ideo huc quieta.
haudquaquam eft.Mors pedis nullis Ac­ nullum Humorale Regimen faciet >lea
cidentalibus remediis expugnatur: ncc proderit Decretum Aftronomia', per
~ mors Accidentalis,remediis peftilcntia- quod Icitur, quidnam infc&um iit, vel
Morsac Exemplum autem hoc cxplicar, minus. Et idud qui ignorat,inique facit,
cidemis quomodo accidcutia lingularem mor- dum homines iubet aut fugere,aut hunc
r.iulis.
tem pariant. Sunt enim quos (bmnus illumue cibum vitare vel edere: quem
interimit : funt quos iugulat fpafinus: morem familiarem Medici illi habent,
funt quosfingultusoccidit. 'Horumac­ quibus tantopere illud fe n Tegnt au­
cidentium fi nullum adfitjfcito,mortem thenticum e d , &: li qux nug$ his fimi-
pellis rcueraclTc. H xc vero ifto fine di- Jcsalixfint. Fundamentum ergb con-
dinguo, vt duo hi morbi afcinuicem dicuendi Regiminis cd, nihil quicquam jjjjjj.
fcparentur,& fua peculiariscura cuilibet fubtrahere, quam venequm- Prxcipuc n“-
feorfim adhibeatur, adebque ipfa Acci- autem in morbis Accidentalibus (cdulb
!t deuralu coerceantur, nc, quam porten­ opera danda ed,nc prxdi&um Rcgime
dunt mortem, in 4dum deducant. Si­ negligatur.Quid enim hoc fir,li ptifanam
milis ratio mortis quoque pedis ed. J11 imperes,&: hordeum infectum fit ? Ideo
Moupe. pedeaurem vmca mors cft,(icur vnica prxfcriptum ordinem tene. Huc autem
qua eius .caufa. Ideo quxuis Medicina in fuo Regimen aliud inducendum cd : id di-
loco ed. In Accidentalibus mortes va- dribuitur fecundum fuum morbum,nec
rixfuiitraim ipla quoque accidentia va- -in cibo potuque confidit. In jiuiufinodi
riaexidant. £t quxlibcc anteuertendi morbo cibgs ac potus arbitrio & palato
raejonem fua (lorfim capitula docent. xgr i relinqujcux*. Minimum cmm nihil
, . 1 ... VT Niiwx
Qua? hocloco fufius explicare volui, vt damni datincc nocet ctu nimium. Na- ikcebi-
prxfcnjajjua& regimina pro prifeorum tura enim fi ruitura in mortem cft, mera
auctorum confilio deinceps minore iauitacis tran!gredirur,&: aur nihil appe- Pema,“-
ab ic ct io re 1oco efie 111. rir,aut appetit nimium, qux prxeurren-
Regiminis autexn ratio porro eiufr tia figna fx ux morris (unr. Porro aucpni
modi cd. Regimen nempe nullam pi.p Regimen accidentale e/t, non obferua-
ftfcui poted ante, quam m orbus factus, t*o cibi pocu/que , (cd extia hosdiligens
oculis conipicnus fir. Vndc in pede cqnjxderatio proprietatum accidcuralis
regimen pro prxieruaci.no .minime co.11- morbi. Ea in hoc pofita ed , vt non ci-
ftirucnduni cd. Hxe.enijn fiipcrnarur# b o s i w c n w c n t i adnimiliics, (cd eos,
Jis m orbus h ceterorum ratione Sc m o d o qui digcihqncni non Jube une. Horur*-
.u
roc

•V
 •/

wTt ' D e P este • 4»

e tot funt,quot genera huius moibi Hac qux probe inrelligeftda d t , ad ire d u ri
tacionc ii Regimen obleructur, medici­ jfeu naturam Ca rabe.Dc hoe cale exem­
■f nam tuam applicare poteris, ita , ve in plum notare. Magnes ad fc ferrum de­
r hoc nutrimento operationem fuam cx - trahit : quia ferrum ipfinslphitlim vita­
f ferat pcrficiatque &: digerat. Et famctf lem
t ✓ in fc condit. F.t ramer. eiu$ non elt
in his omnibus ad aliud nullum inten-* cibiis principalis. Similem attracliuam
,. .• Homo
dendum cd',quam ne quid venenati or­ vim 111 Ic homo quoque condicam rerr, »it»nnm
dines , fcd appetitui xgri obfccundcs. qux in vno gradu cum Magnetica vi
' Ifta enim voluntas ieu appetentia ex ac­ vcrfiirur. Iam elgb homo forinlcc&spcr
cidentibus ptouenir,poft ltque cum cibo vim illam ad fe trahit circumdans libi
medicinam illam porrigi. Idem appe­ chaos. Hinc (equitur infc&io acris iri
titus ipfam quoc(; medicina/n penetrat homine. Hinc rntelligite,quod Magnetf
aut (equitur. Accidentales enim morbi ide fpirirus vitalis in homine fit,quatens
numai dire&orium aliud nullum habent, quam hominem infettum , fi vniantur fori<
fu n e d x . . > . r ^
* appfccitum lnlitum &: concomitaiuem. cum chao. Sic fani pef magnericam hac
' • C a p . 111. attractionem ab xgris inficiuntur.Huius
') Egiminc nutrimenti iam abfoluro: prxferuatiuum ed infe&orum aerem Oculi
V
r V. proxima cft explicatio praTcrunri- non attingere. Rem in exemplo difcice. l i p p i e n ­
uorum. AduCrfusimprcflionem quidem Sani oculi,fi lippientes oculos infpiciar, inticiuc*
te , tan o s

magnxcrcaturx,prxleruatiuum nullum runc Magnes fimorum oculorum,oculo­

^ conditui poteft. Ea enim ommnb fe­ rum larforum chaos attrahit.lam malum
renda cft.Prxmonirio ergo illius moitis in fimos quoque oculos iranlihit.Similc
vna &fumma prudentia dV. Prxicruare indicium ed dc morbis etiam exteris
autem aduersus inferius Medium , ul m Hoc exemplum attuli, vt vim Magne­
Medici poccdatem ponitur. Id qura a'i ticam facilius inttlhgeretis, qux taliter
Regimine prxdi&o contienir,Mc repeti fc habet. Vna edm vitis,altera m fanni- V i r t u »
M agne­
otiosu fit. Iam autem aliud quid occur­ nis. Vis Magnetica foeminarum cd Ma­ t i c a d u -
rit, quo pedis antcueitacur, tribus viis. trix. Illa ed qux chaos attrahit, dc quo rpol rf xu m: v» i -
i Primh prxfcruando ab accidentibus di&umeft. In viris Vis fpcrmacica cd fatmio*:
* #1t rum.
pcftc iam prxfonte. Secundo,canendo, uis magnctica, qux & ipla virtus illa at-
nc ab aliis inficiamur. Tertio operam tra&rix cd ceu matrix. Quia erg6 hoc
dando, ne pcrcaufiuascaufas vnquam loco de prefetuatiuis idius virtutis at­
futurapefte corripiamur. trahentis tractare indituimus*eXplican-
Acciden­ De primo prxleruatiuo ita accipi­ dum elt,quomodo fiat. Stipula ad igne
quibus te. Quamprimum ligna peltis notantur, aut propius non apponenda cdraut prx^
tia p/ilts
M anquir­ accidentia nullo alio prxcaueri queunr, feruariuum ira prxltiiiiendum, vr virtui
»r • / untor.
Prffrr- quam prxferuatido auri. Quamdio enim attraiSliua cond^piatur. Sicutcnim ma- Magnes
patiuum
au» no- illud vfurpatur,nullus incumbit fovrfnus, gncs,fi quis faphyrumAe collogeftct, fapltyro
blIe' nullus calor immodicus, nullum immo­ tadiu ad le nihil trahit, donec faphyrus non hit.
tu*

deratum frigus,necquifquam alius mor­ iterum rcmoucatur : ita iSc C arab e,&
\
no bus fimilis. Adcoq-, vulneris inflictus,vt coagulatum gummi,Refina & Thercho-
10 cecidit, per fe lolus line omni aliogra- tin. Tale hic Quoque prxferuatiuum clfe
t uiorc accidente perfittit. Pollent fori'm debet,vtZ enexton de collo fuppendatur. Ze nex*
of a^'a quoquc prxferuatiua promi, qux tun doc.*
irt Tunc corpus illud ab aliis non lxdctur.
)i ■ abftidu
pcftis
pr*(crucnr,ne mors altera , que gfauius Q ux huius generis plura funt, in fine
ao . plus in- ipsa pelle metuenda c d , appropinquet. curationis declarabuntur. w
teri init.
qusui Sed illa mihi incomperta funt. Quan­ Tertio notanda elt etiam prxferua-
ipfum
vulnus. tum verb vius & experientia docet,artes tio, quacibi venenati caucantur &: aeres
•p illx,qux prxcauendis accidenr.bus de- contagioli,in quibusommaprxferuatiua
CBy(
feruiunt, plus dignitatis & laudis habet, continentur.
io­ quam arcana contra pelle m ipfam far­ Iam vlrcrius fi infnlrus prxrerierir,
ta
cientia. Inflictus enim mouec non fe- ne peltis denuo inuadat, prxleruati-
lii- t’ cus,ac li quis percuteretur: tenor in- uumid optimum ed,co?lum non am­
ctf rcrimit tactum, non autem vulnus.Hoc plius irritare. Nec enim dtugere pof-
ilii
indicio accidentales quoque morbi di- liimus, quin fatcatVmr , quod noltri
gnofeuntor. culpa iltis flagris fubiaccamus quod-
ict- t
Secundb feiendum cft , in homine que, noltris pectatis irm atx hx pcenx p r ^ f e r -
*r jl; fmgularemvirtutem attra&iuam condi> omnino in nos effundantur. Quamdiu cftpdUr*
u a tiu u m

Mm 1 enim
»

j
 4U L i b e r II.
Ctvim a patre naturaliexemti non fumus: non incarnatiua. Iticarnatiuurrt ed Bab
tamdiii Calibus iftis obnoxij manemus. famus M u m ix, qui in ipsa natura iacet,
Et cum adftipulari cogamur, quod vni- qui hic per Spiritum Auri cotnmoucuir
uerfi morbi,qui corpus attinent,ex cor- idcbque attendite, in cura aliud confi-
pore oriantur:quid quxfoadprxferuan- derandum nihil effe aut fatagendum,
dum potentius erit,quam deinceps nul- quam vt potionem vulnerariam prqbeas
. lam caufam dare ? Nec lcuis ifta ruditas in p ed e, qux potio fit incarnatiuum pc-
ed,qu6d in morbis idiufinodi ad meri­ dilcntiale. Id Spiritus cd Auri, dequp
tum nodrum non refpicimus. Q uod dictum e d , datus iccundum fuam dofm
enim 'apefte iogulamur, naturaliter me­ in aquis diaphoreticis, permixtus gem­
remus : ideo ad nodram culpam pedis m is, de quibus diximus. Et licet4alij
Caelum
vindex immittitur. Nihil enim ccclum prxterit. proceffus quoque multi ac varij fint:
n u loitf.
Etquicquid in ipfum ingerimus, id in nullius tamen hic fit mentio.Nam & illi
nos ipfum refundit. Q uod nonnulli di­ omnes impcrfe£ti deprehenduntur:
cunt,Deum ifta nobis immittere: male hic in fpiritu auri nullus defe&us ed,
mVnime fentiunc. Potedaccm enim is quo vniuerfim omnes contenti effe pof-
dedit Magnx creaturae, vt, quibus malis funt. Non dubito,quin hxc nodris Me­
a nobis offenditur, iifdem nos quoque dicis difplicitura fint. Sed probrum pe­
ple&at. Idcmque hic accidit,quod cum nes ipfos erit,quod non intelligunt hoc,
diluuio. Huius origo erat ab hominibus. ex quo Medicus ipfe condituitur. Ex
Irritabant enim illi ccclum, vt totum a- quo liquet,prxter nudum nomen ipfos
quefccret. Ex hoc principio Sodoma rei nihil quicquam habere*
quoque periit. Talis ipfa quoque pedis C ap. V.
ed. Horum erg6 malorum vniucrforum imiliter etiam de accidentibus d Cunae.
S

prxferuatiuum vnicum c d , ccrlum non ctum volo, fi tibi occurrant; hoc cd, peiiT
irritare. Hacfola cautione a fuperna- fi pod accidentia produdta demum ac- sul*
turalibus malis & xrumnis immunes cerfaris,vr prxfcripco fuperiiis ordine
erimus. primo procedas, nec tempus hordnuic
C ap. IV. vllam expectcs, (ed quam primum in
Am quia ad ipfam curandi rationem morbum incideris, citra moram incar-
delcendcndum ed : repetitevobifeu natiuum applices fecundum proccffum
peftiseft prius in principio dictum , qu6d pedis prxfcriptum. Tunc adminidrabisde-
vulnus.
nihil fic aliud quam vulnus. Ec hxc fcnfiuum generale, pod horam vnam
Theorica ed vera. Q ua enini ratione a dato incarnatum. Tale dcfenfiuum
curantur vulnera : ea pedis etiam in cu­ e d , fcrupolus vnus de fucco coraliorum, coralio»
SUCCOS

ram deduci debet. Cura aurem vulne­ fcrupulus dimidius de fucco o fis dccorde
rum duplex cd:Interior,Exterior. Inte­ ce r u i , fcrupulus firmis defucco fto d ij in
rior exteriore difficilior cd.Exterior auc aqua Betonica. Per hoc dcfenfiuum ge­
feliciter aut improfpere cadit. Sic fi cu­ nerale arcebis accidentia, nc mortem
Vuloetu ram pedis eo modo aggrediaris,vt exte­ acccrfant, quam alias inuehcrcnr. Po-
cura
qualis. rius incipias,male res cibi cadet. Atta­ ftea fi horum beneficio fircurus fis mor­
Cura ac-
men fi ab externis Oppodeltoch probe in- tis tam pedilcntialis,quam accidentalis: cldcmii
dru&us fis, cb tutius ages. Summum au­ accidens demum , qualccunque fit, ag­
tem in curandis vulneribus omnibus,ed gredere die tertio, fi non vkrb cum pe­
interna Mutnia. Nam , vt fiimmatim riodo fua abfcedat, ac cum eo proccdc
Balfam* dicam, Ballamus Mumix fuprema Me­ progeneris morbi conuenicnria. Hoc
Mutnia
fbmma dicina cd. Ab hoc fummum remedium e d , in J fa fn o da os leporinum , vt 111
Medici* ed Spiritus Auri.' Si incarnariuum hoc
na.
manu incaJefcatdn fiuxu Men/?rni,liqui-
Spiritus modo cognitum & iudicatum cdrdebcc dum corailinum prxbe .• in M ania , lau- M,n"
Auri.
ipll additio fieri,non fccus ac in vulneri­ danum perlatum : in fluxu dyfenterialh rcuf. tyfrn
bus , in quibus omnia accidentia cum crocum Marris corrc&um : &ficdein-
incarnatione roIJi debenr. Jam fi acci- c c p % .cum ex teris q u o q u e agatur pro
d en tia in p e d e p n ru c rrcn d a iin t , fim ili- c u iu flib c c proccfTu. PiocefTus hi &c or-
fe r vr in v u ln e rib u s : fiet illu d h o c Joco d in es fiin t fim p liccs & co m m u n e s ad-
p e r G e m m a s. A c v c f c h a b c c A g r im o - m in iftra rio n c s , n o n d u m tam en an-
£ S 5* n iu m ; ita h ic H v a c i n t h v s : vc p y ro la , te a e n u m e r a r x i q u x exrra vfiun in
U4C
S
9“*- ira R vb in vs •* v r p eru in ca , ira S m a - ra m u m h a cte n u s a b i e r u n t , vr a nem ine
r a g d v s . H x c e n im funr d e fe n iiu a, f e r c h p d ic i n r e ili g iv c lm r Q u / a v e r o i f t p
contemnuntur
 L IB E k I. 4 i{
1idcm certa remedia alia no habebunr, do. Vilis feonor cft medico, (1 rd ia&er,
conieuuntur ab illis;ad pellendam pcfte quod non habet. Er‘ridiculum clt, eos
(ed fuis incertis experimentis incuin- nulla re alia efferri,quam midonominc
bent,nullo aegrorum lolarfo^com m o- & rubea tiara.
* - %v

HI L1P ’ I T H E O P H R A S T T
AB HOHENHEIM.

D E P E S T E - i f •

Libri irei , cum quibufdam ipfitts Au ii oris additionibus. • t'

t. E X O R D I V M .
a
N te r cat eros morbos magnos ac graues, deinceps in ftitu i tractare de
natura p eftis. Hoc dum fie t ,• occa(io dabitur nobis eos etiam notandi, qui
Aficrocoftno aduerfantur. Jfti,quidem , quorum nomen nudum praten-
ditur,m agni admodum faciendi nonfu n t. Hoc fatagendum eji cumpri­
m is , v tin u en ia tu r & nom inetur i d , cuius inuentionem fafiidiitnt &
auerfantur illis N om ini enim praftdium maius nullum eft * quam f u i Mc^dic.
1 ^ I* « » • ♦ // * * #• • repre-
■
tpfius odium : quo in citati tjlt conantur perrumpere & diruere artium meta eq u a s tamen heniio,
nunquam deftruent. M u lti quidem infuitu s , m agni firepittis cien tu r: fed ab his tam en,
qui,quo euadant, ignorant. Intrepidus ergo campum hunc tractationis dep e f l e , cum eius
'adhar entibus fructibus ingredior N ec me aduerfa partis fujurri clamore(que ac ob(linata
veterum auctorum defenfio quicquam territabunt. .Rudes enim f u n t , ac citra (dentiam
exp erien tia m om n em in Academ iis creatigraduattque,quales etiam manent. Ideo illo­
rum me nemo projlernet. 'JM inactas [uas intendant ac ingem inent, v t v elin t. Illas quis
nift floccifa ciet ? E x m inis enim qui m oriunturafm orum crepitibus tum ulabuntur. Ser­
pentes , v ip era s, afpidefque expugnare, res nim is leuis eft. Monftra autem talia compre­
hendere,nim is laborioja. E t indignum eji, istos, q u ife Ajironom os, PhUofophos ,/epsem Aflrono'
artium m a g jlrosftjc. fa tta n t, illo tis adeo manibus in M edicw aptinuolare, n u lli difere- Irffbphia»
tione habita iuuentutis v e l fenij,ac objlinate (eatentiam illam abfurdam tueri, quod a liu d Mem :.
na m
J it Philo fophia,aliud Aftronom ia,alitui M edicina,Qtm tamen omnia vtyim tan tum fin t:& . vnica.
tam en nefte quidem integra M edicina conjlttuta fit . Jjjhti Aftronomus A ledtiina ignarus
e(l,is fim ilir. fit tign ario, qui afeid lignum quidem pUnare nouit. , fed filo lineam ducere
ignorat, g n i P hilofophus,non firnul M edicina peritus c j l , is figulum refert, qui argiflam
fubigere cr praparare n o u it, fed non ollas fingere .<gui tandem Medicus eftyy d iclis exte­
ris duobus d estitu itu r,is figulum exhibet,qui oilas quidem fingere, fed non coque/4 didicit. ■
E t v t verbo comprehendam,non ifta tres artesfu n t f e d ars eji vna. Vnum virum confti-
tu u n t, non tres, ideo qui v n iu s tantum cognitionem habet,is vanus inanis eft.
H.ec eo fine profero, v t fcia tis, debere in proceffu fequente morbum ex his in tel/ig i, a fe
inuiccm m inim e (eparatis. N am (i M edicina,vt dixim us,ars e 'st:non erit experimentum.
. K sfrs enim feipfatn probat, certa efi Experim entum autem fallax e ft: ideo nec ars eft, Experi­
mentum
A rs fa cit M edicum , non experimentum : quod f olus inteU igit M edicus ille triplex. cttfallax
Valde indignabuntur h ic , fat (cio , Auicerinifta cum complicibus vrinarum infpeffo-
ribus,quod hac fequentiam ea theoremata non e x ipforum m etis ac fu lcis procedant:fe d
fu n t i/H eorum fu lc i tritu d ifficiles: ncc ex ipforum agro quenquam efferunt, qui totas
carduis obfitus eft > quibus illi fhhinde grauihs punguntur. Lipfia tot tdmque tnfignibus LipGa
notatur»
AIedicis fc a tc t, v t fcia m , etfi quidem adhxc paftim mundus omnis confilefcat,folos eos ifta
non laturos ac probaturos effe. E t q u id mirum i N im iru m ip fifo li eruditionis omnis pal­
mam te n e n t, fi locus fu u s etiam afinis c ( morionibus aftignetur. S ed ,vtu t hacfint,Lector,
tu lite jepofitd lege &■ indica, nec quicquam citra demonftrationem praceptori tuo cred es.
Mercede fum td quidnis illi m entiri non erubefeunt. Labor moleftus non eft, diebusftngults
hora vnius fpatio declamare. Res illa nec callum ipforum manibus infert:& linguam ad hoc
opus a natura volubilem dudnm ajptefecerunt.Horum ergo liu o re, Lector, nihil,comouedre.
.■ uo illi honori cr laudi tantum velificantur,& fauorempaftim omnium immodtfe captant.
T « vere fid eliter & e x animo agros tuos cura.nec quare illorum gratiam ,(edpotiiufalute &
iom odu.N os interim mutuo cdfttclu d ig la d ia b im u r D . ociorat u A cadem ifu ^ (p; Profeffores. .
Mm $ M onffeltenfes
 %
I

4 1 + D e P e s t e .
M onjpelienjes cum pejle fu a in lutovolutabim ns aeverfahim us* Sed ea pcfisddni a* tcfo­
res eji , iam irruptum facit. Prodite ergo-faecum vejlrum proferte ( j pandite illum , ar-
tlfq u ev ejlfa s ex tra h ite, exp on ite, v t , q u id p ofiitis homines paiaw videant. Artes vicifo
fim eg o meas quoque producam , v t tandem fraudes ac m yitPafoavefira, quibus tam diu
vacafois-i in radium prodantur. Strenuos vos prabete quantum poteflis. D e cauda felina
pugnabitur adfanguinem : Ji v u lt i s , etiam ad vitam .
1 , , '; 'Q E ' L OCO. '
A D morbum hunc infpicicndum Medicina: pertinet, in cognitione natu-
natura nobis lumen accendit, & ralium vircutum, quae Arcana vocantur,
praeterea illum in locum fuum collocat, ac funt illa my fteria, ex quibus nafei de­
vt quis qualifue fit, propius & penitius bet Medicus. Ex ifto ergb lumine, in
cognofci poflit. Si ergo locus omnium quo Anatomia vriufque 'dobli &: firma­
primoconfiderandus venit, vt per cum menti confiftit, ita opercmini.Iam vero
nobis morbus demonftretur: eius omni­ M edium externi coeli, dominus eft inter­
no ficus & ratio nofcenda eft. Locus e- ni. Id enim adtiltius eft, hoc eft, homo
himfolushicthcoricum facit,& de mor­ ex illo genitus eft. Cum drgo.coelum ii- Jn T
bi etfentia medicum inftituit. De loco lud hominis pater fit: idbq filius a patre h4‘*
vero, curis tantum fit, nec alius, exem- aliquid exfpc&at ac fumit, nSn parer
sudoi
iti iV«i
pium
I attendite* Natura fudorem dupli-1 quicquam
^ 1
a filio. i
' k . ? .,«**’
xmuix
duplex. cem emittit, vnuro per poros, qui cum Sic ergo confectum iam eft, cadum
pcfte commercii nihil habet. Is enim hominis parentem e (Te, fecundum hau* ‘'«T*'5,
fudor eft tarum euacuatio fuperfluorum partem. Ideo ipfius etiam Dominus eft,
humorum ftercorfs in vniuerfo corpore, eumque regit ac gubernac , ccu filium
qui ab ipsa natura cietur ac regitur, non pater moderatur. Hac de causa coelum
'i coelo. Alter fudor ex parte ccelcfti eft, quoque caufa eft moderator omnis
ac protruditur tribus locis, iuxra aures, fanitatis, morbi, veneni, boni, mali,
fub alis, &: ad inguina. Nec'in locis is adeoq; ipfius mortis,'quantum quidem
erumpit pluribus.Hxc enim coeli emun­ quartam hanc partem attinet. Idcbcria
ctoria funt > quoad ipfius fudorem. Ifta hic aliud nihil confidcrari debet, ne ex­
Horno ergo funt loca peftis, non alia. Vc enim tranea affumantur, ac genuinum fun- Morbi
ai pcAij peftis ab Aftris coeli eft : ita homo damentum adulteretur, iam vcroiftiuf-
ftb flfa iS ' • 1 N __ | | A
quoque : ideo coelum in hac parte ope­ modi morbi plurimi I funt,quos
'i non vni- C lUUl.rtl
fttm
ratur. Vbi de cado nihil eft: ibi id nihil ucrlos enumerare licet. E.oruni multi
operatur. Exquacuor enim vnum -c(L etiam difparucrunr. Multi etiam dein­
Tria ifta coelcftia non funt, fed tantum ceps futuri funr,quos nondum nouimus.
vnus. Is eft corpus peftis. Muln pra*fenres abeunr, quos nonatte-
Q uia ergo conucnic, Medicum quar­ dimus, non intclligimus,acex ignoran­
tam ranriim partem hominis confidera- tia negligimus. Ideo ncc ego hic lingu­
re , non ca:teras : arquum e ft, vt partem las enumerabo, fed cantum mihi notos
hanc non nifi Aftronomice explicet, ac 6c mamfeftos. Vbi hoc tamen iuxra mo­
coclumhuius partis in fua quoque Ana- neo , eos infinitos efle,tam cognitos qua
comia confideret, S ctic vrramhbet A- incognitos, tam prarfentes, quam futu­
» natomiam conferat, quo vna ftruchna ros. Toccmm .fima ^ in
- inferius deferi- „
MofKi
& e/Tenria fiat. Tum demum enim de ptis morbis fe ie produnt > vt cx iliis, <>r ,n-
fundamento Medicina: ei di/Iererc li­ quantum Quarrale Microcofini arti- 1
cear quoad morbum hunc , li huiufino- ne^r, fatis inteJJigere pofliris.
di Anaromiam exquilire compararit, Quarrale hoc Microcofini fi probe
? tam quatuor partium hominis quam intellexerimus >diiufione inftitura con-
imcgn firmamenti apprime gnarus Sc fiderandum eft, quod in hac parte vai ij
penrus fit. Ecis P h ilofoph u s eft, qui morbi exiftanr.non vnus, fedror, quot
perlucemillam, luam ipfius naruraimn- partes firmamenti. EJc tamen omnes fir
tcliigir. AnatomiatUitem pr.vdict.v Phi- mameiiralcs manenr, n on cu m ex teris ,
loiophne ira fe Jiaher. Ex lumine rerum a e r e , aqua, terra permixti, (id ex ip(o
crcicentitim , carundem propricrntcin firmamento produci 1. Ni c Icens eft,ac*
ac tiarurain cognofccre debeus: non in- vr quifjhain ab h o c aut illo homine per­
Arcana quam ex phara/ia veftra & (p ecu la tio n e , curi poccft, aur loquitur, quiequid vuJr,
mVdiro ^ cx llWJ*n e »' ex rebus crc- &cc. Er tam en om nia pars vna fune, (eu
fa+uui. icentibus emergir. H u ccrg b T h co rica ab homine prouemune, lic e t diuifa.
Si
T? 0
L ib e r
S i ergo diuihoncs a varia firmamenti
lutura proueniunr : (cire cumprimis ne*
ccfTanum cit, quifnam iflorum morbo­
rum dominus (ic:vcluci in peftc cdMars-,
Vemis t Luna : in acutis Saturniis, &C.Do-
cot»oi- mmum hunc (i cognoucrimus, iam ipsu
bTdomi- quoque ipforum morborum fundamen-
Hamm- tum patebit, ac (cietur proceflus morbi
dici mi- cuiullibcc defcnbendi, fine quo (cientia
noftra vniucrfa nihil nili mortua litera
cft. Nam fi Mars dominatur, Icimus ia
quis Mars fit : fi Yenus, (cimus qux Ve­
nus fit)'&c. adeoquequilquc fuum ipiius
lumen cft. Eodem modo illicb etiam
fcimus ipfius Anatomiam , quoad Me­
dicinam. Jam ergb tam Theorica quam
Pradica inftrudi fumus, ac fundamen­
tum illud tenemus , quod habere Medi­
cus debet, ac in quo (blacium xgro non
fr lcucpofitumeft.
Vt autem porro cognofcamus caufam,
\4 - i
cur M ars, &c. huius morbi dominus lit,
aut alterius: exteris morbis omnibus di-
miflis, hic de fola pefte&cius cognatis
tradabimus, hoc modo. Lignum quod
accenditur, arder.Ignis autem vrir.Mars
cft S.S. Qui ipfum accendit, fol eft. Li­
gnum cft terrenum ipfius, hoc eft, ipfius
Quartale Microcofmi. Sicut lignum
igni fubtedimi cft : ita Quartale hoc
Marti. Mars eft ignis: Sol incendit:Ho-
i*di r moconcipic. Ignis nullus fine ligno eft:
0 ita nullus Mars fine homine. Planeta
P. !*
& homo res vnaeft, non dux: non fecus
► ifr ac lignum ignifque res vna funt. Si li­
\
^ ► gnum in fyluisftat,igni(qj in culina lit:
i
W aque mortua funt, vfqucdum con­
jungentur Sc ardeant. Sol ea cogit, &
>? .
t acccndir, calcfador cft. Scitote au­
O * tem , quando fol accendat, & quodnam
iV
lignum : hoc eft, li Mars vrat, quo ligno
ei ,: calefaciat. Sol accendit inftar chalybis,
c- i> quem homo ad eliciendum ignem incu­
. i
nr tit. Iftcchalvbsfoleft:
♦ homo illum mo-
Iu,0. ner. Et de hoc latius differendum cft.
in Quanquam hxc videantur alia a noftro
propofico lententia priore,in eo,quod
ibc diximus patrem fupra filium clfc &: eius
tir elfc d^ininum.Sed res ita accipienda eft.
IO) l ilius patrem ad iram commouerc po-
jd tcft, ita vc ferulas capiat. Jam vero ho-
lif' liomo n;o nififi aliud , quam filius maiinx
JA Macro cre: rurx, hoc eft, Limbi. Cirium mor­
cofir.i.
pio bum i,/ii nullum infiigic, mli ab eo com­
> pellam r : licut etiam pater filium non
fl­ verberat, nifi filius ipfum offenderit.Ita
uit) homo nihil eft aliud, quam filius Limbi,
ia in fuas partesdiuifus. In hoc iam vniuer-
* Mm 4
Si
«
I» 4 !^
fum poficumeft, vr filius probetur, an
patrem Limbi c^mmoueat, vel com-
mouerjc- Nullus enim filius a coelo, ter­
ra, aere & aqua egrotat >nifi ea irritarit.
Hic omne fundamentum iacet. Verum
hoc effis ira conficitur. In folem abeunt S o l cor
omnia noftra opera, inobedientia 0ma- firma* 3c ratio
lcfada, &c. Is enim vniuerfi firmamen­ menti.
ti eft cor, ratio, intellectus, fapientia,
gratia,&c. In hunc inquam (olcm no­
ftra omnia opera diriguntur. Sicut ex
fole, ceu parente noftro, naturale lumen
fapientix per planetas omnes acaftra ac­
cipimus: ita fol nihil eft aliud, quam
fapientia noftri mortalis luminis,ad aftra
diredi. Iam ergo nobis redeundum eft
in illum, ex quo egrefli fumus. Si ad il-^
lum redimus, ada noftra ipfum irritant,
licut filius offendit patrem. Hinc in ani­
mo firmamenti ira ebullit, per nos con­
citata. Ira illa in fuas fe proptietates,
quarum plurimx (unt, diffundit & diri­
mit. Poftea ad poenam properat iram
conceptam effundit. Ea effufio morbus
eft, dc quo querimur. Nec hoc verb de
firmamento falcem incelligcndum eft,
fed dc exteris quoq; tribus magnx crea-
turx partibus Ex nihil nobis infigunt,
nifi prius irritentur. Sed quo modo a
nobis irritantur? Continemus in nobis Catum
aquam Sc aqux pars in nobis conditur. tnets «c £U-
no
In ea fi viuimus, ex ca nutriamur & fu- anifi itrr*
ra nos
ftentemur necelfeeft: hoc cft, aquam Ixdunu
per aquam fuftentari opus cft. Aquam
interiorem li irritamus aut otfendimus
per externam, tunc in illa parte xgrota-
mus. Sic nimirum externa noxas moucc
interiorum. Eadem etiam ratio eft acris
& terrx.Ceterum ipfum coelum non vi-
demus:videmus autc aquam terram.
Inferior enim globulus materialiter in-
eft in homine: contra fuperior in nobis
Sphxta
inuilibiliter c ft: ideo cx virtute earum fuperior
dux partes fuperiores nofcendx funt. inuifibU
Iis:infc-
Verbum
* nimirum hominis hominem a- rior fpc*
flabilis.
■ lium cogere poceft. Verbum autem ma­
teriale nihil eft,& tamen feruo imperat,
cogitqueeum. Ita ventus dejicit Sc pro-
fternit: vifibilis tamen nec ipfe eft. Exe- Inuifibi-
plo tamen nobis eft, eandem ipfius quo­ liaieribus
c x o-
f
que firmamenti rationem cxifterc. Li­ fccnda. uls no»
cet quidem nihil videamuSac palpemus,
id tamen nihilominus magna natura eft.
Sic ergo & de exteris rebus vniuerfis
intelligi res debet: & de firmamento
comprimis,quod , nifi fingulariter id a
nobis irritetur, coeleftes morbi nos af­
fligere minime poflinc. Irritationem
hanc
 i I

416 D E P ESTE Cv M Additionibvs.

hanc facit ingens inuidia. Inuidia hxc N Peftis tiadatione hactenus
cft immodica auaritia-, odium >dee. Ha: a plcnfquc alia Methodus ob-
res otfcnfioncm patiunt Solis.Itaque quo feruatacft. Cuius repichcn-
magis commodo priuaco, bellis, difli- ^ fio de euerfio , ecfi quidem
diis, dee. indulgemus , e6 peftis citius, multorum odium accerfius? viro tameii
grauiusde fauius infultat. Ratio eft,quia fapienci, qui iplius veritatis rhombum
pater grauius olfendicur. Chriftus dum (edatur, id magni nop eft faciendum,
de pellibus futuris vaticinatur , prius uodfi illi veram Methodum fe&aci
mentionem facit bellorum,difljdiorum, e n t: hac mea ieripeione minime opus,
inuidia:,odii, filii in patrem iufurrcctio- fuiifet. Cum vero ha&enus fatis mulca
ms. His omnibus coelum offenditur: de de origine de aucrlionc p.eitis tradita
bu1»'?*- nobis cil terrenus parens Limbus.Si vir­ line: iam deinceps quoque deferibendus
lu taucr tuti , concordia: , caricauquc operam proccflus eft, qui nimirum a manu Dei
damus, caelum naturale fauens, bene- telum feu i&us ifte- in terrenos homines
■

ficumque habemus. Sin minus, contra­ immittatur. Er hoc fice breuiflimt*. Vi- Pefti<or*
rium fit 7 .de malum in nos erumpit. Ec detis,vniuerfadefupcr venientia, vilibi- tus
hmccxftruicur Prophetia Aftronomia:, lia de fenfibilia exiftere , ve lime, pluuiq, plex*
huius vel illius anni talem vel alium exi­ nix, fulmen, dee. Id vero quod morbosi
tum fore. Coelum enim in iram dccli-; infligit defuper, inuifibile eft. Et hoc
nat, quae adeo grauis de afpera cft, vt vclt duplex cft : Ira. Dei: ( j N atura Firmamen­
homo iple patris indignatione miam an­ ti. Deus fi calbgiuuruscft , fit idem ,
te prxfcntiat. Ibi fontis Se infontis vna ac ii quis ex betula ferulas ligaret, lia Plancu
lors : licuc in pugna fcu bello etiam fieri Deus quoque in coelo ferulas luas ani- jjjj*
videmus* Qui feritur , cad it: faluus, e- pie, Martem, Saturnum, dee. de cum
uadit. Dum autem profitemur, coelum. illis ferit fcu verberat. Ideo peftis oritur,
offenfum de iratum elTe,primo opus cft ,* primum a Deo , deinde a Marte, dee.
vtcaula quoque attexatur,ex qua iratum Hinc liquet, Martem fecundumfuaiti;
ideuafem? Nec enim fe habet vt natura edendam agere, non fecundum volun­ Caelum
M artis, Iouis, dee. fcd cft vclut ira in tatem propriam. Operatur omnia fe­ non (c*
patre , qui beneficus eft, &: vitro arridet cundum placitum D ei, licet de natura
fuis libens. A quibus tamen fi offenda- fuajidquchac ratione. Sicut fplcnddr
r ^ tur, reconditam nam effundit. Eadem a folc per vitrum penetrat: ita fplendor. ui V-
fe mdlu hic quoque ratio eft. Quorlum ergo A- quoque, non vclut lumen, fcd vt Ra­
inferant
f i X n$ llronomus dicit, Martem irarum effei. dius ex aleo defluit in illam regionem,
Quemnam tandem cius na ladit ? libi vbi influentia illapoccftatemhabct.Dua
ille relinquatur : necte is quicquam lae­ ergo hic funt, regio, de manus feu po~
det. Nec enim illius tu ferula: fubdicus cellas Dei. .Hine fit,quod Aftronomi de
e s, fcd Dei. Si ipfum naturaliter offen­ Firmamenti fapientes, conftellarionil-
dis , filium te cius facis. Itaque prxicnr que obferuatores tempus peftis regionis,
ti plaga te caftigat. Ec hoc quidem lura - peculiaris ex fupcriorum ilatu cogno-
mum eft, Medico cuilibet cumprimis fcunc: non fecus, ac nos quoq; videmus,
fatagendum, vt in omnibus rebus Chri- quid in ferpencibus» lit, merum fcilicct
ftianuni fe prxbcat, Deumq-, ceu fum- venenum , lalubre nihil. Id, donec non'
mum parentem ipli natura: in omnibus. excluditur auc vitam adipiicitur, quie-
proponat. Si vero dicimus, D e v m no­ tum cft. Si animatur de viuilcic, moue-
D em na
cut^pr$- bis mittere Martem de Eclipfcs: iam id li incipit, de libilos edere, dc gyris fe
pouedus nihil eft. Nos ipli irritamus aftra. Ideo implicare, venenumque in lingua gigne­ Setptn
momni­ t» v
ene
­
bus pro noftris meritis lila difpolita funt. E- re. Iam ergo Philofophus nouic, quod numm
clipfes nihil per le incommodi muehe- ab illa mordetur, venenari: ac prout Unnu
rent, fi probos nos praeberemus, de fir­ quis fauciatur, itafencire ipfum de aftli-
mamentum non irritaremus. Ec hac gi. Similis Allronomic induftria eft, fi
iplius originis Thcoricacfti fequicur de­ Mars aut caeteri Plancta ac ftclla (qua­
inceps cius proccflus. rum nonnulli libri meminerunt,quidam
minime rcccnfcnc omnes,(ed multa* ad­
huc innominata: fupcrfunrj initemur.
ADDITAMENTA IN Nam quicquid ab his fit, id a manu Del
I. L l B R V M .
procedit,qui illis omnibus dominatur.
Prologus, Tum temporis enim irritata: ftclla: vclu-
1?1 ci
* *:'l\ * i J;
 * V *

De P e s t e . 4 I 7

ti in rabiem aguntur, volutanturque ac ha&cpus Medici ni|iil commentati funes

fibilant , ac in certam impingunt, Se ve- quod nec/ nps Jiic faciemus. Splendor
lut duo galli inuiccmcpfli&antur.Jftiuf- .crg^ , fi aduerfus hominem dirigitur, fi-
Ai'*ono*
nu p1*416 modi li fiunr: iam Aftronomis prxuide- milis eft natijrx Baiihlc^cuius venequm Bafuifei ua
i
fc -
per coi* re facile eft,quod poena quasdam ac gra- 'ifi jftum locum, jn quem intuetur, im-
Janont
pigrenti uis morbus incumbat. Adeoque li ex- pjqgitur Se infligitur : non fccus, ac fi
prxlagi
unt. perientiam confulunt, taliter eti^m iam quis lapjdcm ifti loco illideret. I magi- o Ima?^
in
antea cuenijTc, cereo augurari poliunt natio enim hominis eft virtus expulfiua Klmn*
fututam clTe peftem. Alias enim infe­ in e o , quod imaginatio : prxeipue verb ‘*aid
ctionis filium nemo nouifte potelt, qua- in hominibus mcpftruofis Se hxmorrho-
ljs futurus is fit, nili is antea etiam napus icjs. Cur autem imaginationes non Or
taliter fuerit, fioc eft, pift |dcm fimijiter mnesncc vbivis vim fuam in effeCtum
antea qupque eucnejrit. Ibi enim prx- producant,caufa hxc eft, quod alter fub
ftimptio eft, idem ftenuo eodem modo fua cutc ceu muro ita munitus fip, vt a-
fieri polfc. liorum iCtus ac venena perrumpere mi­
Porro ficut homo manibus,canis ore, nime poffint. Quales enirp materiales
apis aculeo , Bafililcus oculis vtitur : fie muri (ut,& incufius cotrahoc faCti :tales
fuperioribus aftris pro manibus, pro de- eria lut in imaginatione inuifibilds Sicut
Coeli tibus ac oculis fplcndor eft. Splendor ergo hominis imaginatio no feperper a-
manus »
Aclix. ifte eft iouifibi)is& impalpabilis. Et ta­ lium penetrare poteft > quod Sophia a-
men nou (ecus ac fplendor folis per vi­ depta docet Se clarius demoftratuta nec
trum tranfir, ita hi ftcllarum fplendores coelum femper Se firmamenti ftellx pe­
per hominis cutem loco vitri penetrant, netrant, quod perrumpere annituntur.
Solis £c a fplcndorc folis differentes claritate (o-
cftctaru Caulx tamen interim huius fruftrationis
ftcllaxu la Se prxfcntix fcnfu, hoc eft, calorfolis alix quoque (unt, cur Deus prxfidia ra- Deufhu.
differen­
t a qtue. fcncicur ; peltis vero radius, ve folts,mi­ lia &murqs homini laieiatur : ne fcili- m,nisc-
a » t 0 , nerullu-
nime fentitur, vt fc inde, velut a Iole in cet vna ruina Se internecione genus hu- diofui.
vmbram fubducere aliquis queat- Cum manum vniuerfum, adebque totus mun­
exteris inquam ftellis ita comparatum dus interiret. Sux enim promilfionis
non eft: Impreffiofiquidem illarum non memor eft, qua canit homini , ne de-
fentitur prius, quam iam introduCta fit nuo vniuerfum genus cius velut in cata-
Se penctrarit; nec vnum faltem attingit clyfmo cxtinguerccur. Et hinc origina-
fed limul Se (emel pluresafficit, hoc eft, - liter prxfidia illa Se muri conftituuntur.
afficit regionem huius partis, huius ter- Fit tamen interim, quod Dei voluntas
r x , huius vrbis, prout ftella illa hanc polcit Se mandat. Ac fola illius irx re-
vel illam regionem fibi magis mimifue milfio propugnaculum illud eft, quod remiftio
fubic&am habet. Qu6d vcr6 prorfum contra infultum Planctarum nos munit, propu-
vorfum impreffio penetret Se peruadac, Sc naturaliter quafi tuetur , feruatqj. gnacul“*
ncc tamen vniuerlos die vnica inficiat: Et hoc firmiter, Medico quidem tuin
caufa polita eft in natura hominis, qux (ciendum, tum credendum eft, quod
Cur fc- aliquandiu obnititur Se refiftic. Qui diu­ remittente ira diuina muri aliquot Se
fte qui*
<Um n6 tius rcliftunt, tardius afficiuntur. Qui prxfidia cum aftris digladicntur Se con-
inficun* obludantur plane Se conftanrer, hi nu-
tus.
fliganr. Interim qui aut nudi funt, aut 1
quam corripiuntur. Omnes quidem il­ fub vitreis ligneifque parietibus latent,
luminantur : non tamen omnes feriun­ hi fhcile conuincuntur Se deiiciuntur.Ec
tur. Sicut enim fol nonnullos nudos, fi quidemimpreifioni obnoxii funt ecia
nulloprxfidioobtc&os adoritur, non­ dum, cum ira Dei confcdit. Quibus ta­
nullos vero fub pariete, muroue aut ar­ men vicifiim Deus prxfidia alia fubmi-
bore latentes: ita limilcs quoque arbo­ niftrauit, medicinas fcilicet, quibus pet
res , pariecefue in cute (eu cortice homi­ Medicos venena expugnantur, non fc-
nis funt, quibus prxcluditur Se munitur cus ac per Apoftolos Diaboli ciedi funt.
is , ne infedio quoquoucrsiim penetrare Si enim homo quendam in confti&u
polfit. Et prout iftiufmodi cortices ho­ fauciare, Se poftea mifcricordia motus
minis funt: ita homo quoque inficitur. eundem iterum fanare poteft: quanto
Scitote vero corticem hunc non fo- id potentius Deus poterit, qui bonitas
t

lam ciiyrncfie, quam videmus, fed o- Se mifcricordia ipfa eft?

nme jofuper illud, quod ad cutem per- LOCVS

D
jinct, u t& alia plura, dc quibus tamen
a fi ergb, vt di&um eft, peftis
in

/
 418 L iber I.
Loca pe in nos decumbit; tria patent loca , hoc agit, nc ab externis intrb infodio
ftis tria quibus illa infidct: Aures, Ala:, Ingui­ pcnetrec.Neceffe ed ergb illam foris,no
fonr.
na , prxter hxc nulla alia. Nam extera interius confidere
corporis loca pedi infulturx & infecture
minime fubiccfcifunt: Nec res ida aliter Imaginatio Imprefiionis.
fe habet, ac fi equis bra&ea vel lorica in­
dutus,vnaacqv altera falcem parte nudus V T autem originem rr.odumqne pe­
dis adhuc luculentius intelligaus,
fit. Ibi enim feritur, nec in locis cedis. tale vobis exemplum proponite. Notu
locanto*
T alccd corpus exterum, vclut lorica vobis e d , quod Incantatoria .fides con- Itonii
munitum. Error cd crg6 3£ fcdudio, traduram inducat, interimatque,infir- ,u* tu.

Medie,
ieprehc- dum Mccfici affirmant, quod cerebrum, m et, fanet, roboret. Iam vero non fola
fio de lo-
eis pe. co r, hepar &: fplen pellem contrahant, ea fides c d , fcd etiam impreflio, veluc
Ai$. camque in loca prxdida didnbuant. coelum imprimit huic hoc, illi aliud,
peflitfo. Nec enim pedis nili extrinfecus in cor­ huic vtiivm hunc feriat, illi vc alium cras
riniecus
UlfuItA». pus ingeritur, indar teli. Ideo princi­ occidat. H xc enim omnia cocledcs in- Corium
inclinat,
pium eius ab extra c d , & extrinfecus fluentix 8£ imprcfliones funt: non qui­ iioqco»
corpus affiigttur, non ccontra, quod dem cogentes, fcd fequaces&: obfecun- £,t*
apprime notandum ed. Q uod fi prae­ dantes, ad facinus duccntcs.Ia vero ho­
dicta membra prima pedis loca cfTent: mo coelum olympi c d , hoc e d , Micro-
Vrina.
n'S % qut fieret quod eius nulla in vrina figna cofmus, Firmamenti Naturam fortirus. ,
5CIC^ctic
US deprehenderentur, fcd ca fc naturaliter Ex Firmamenti enim cius, quod in ipfo
in
Miite\lu Uberet? ncc etiam mutaretur pulfus, ac e d , virtute &: potedate etiam fit, vt ho­ Homo
lubent. ifereus, & phyfionomia? Qum imo ne- mo olympi more propofitum luum con- ta eoe,a
cefle foret alia multa quoqueligna con­ tra inimicum datuat, adeb, vtipfius i- 0'yinpl’
currere, quorum tamen nullum exhibe­ maginatio impixiTio fiat, & vim fu.un in
tu r: fcd membra ca o m n ia/lllxfa, in­ infirmiorem exferat & perficiat. Opus
tam in ata & inuiolara manent, donec autem cd medio quodam , per quod il­
pedis ab externis in interiora penetret: lud fiat. Medio etenim omnia opus ha- Medjonl
qua penetratione mors inuchitur , & bent, & fine medio nihil fic. Ita homo ‘««m*-
morbus cclTar. Auribus fua, caquc pe­ idius n » . . . n r . / «*«•»«
incantationis principium elt,ubi- quufit.
culiaris regio & Anatomia e d , in quam que hoc vel illud proponit, quod tamen
. idtus fic.Sic alx quoque regionem mam­ ex fe perficere rinnime potclt. Ab ipfo
millarum fibi idoneam poffident, quae tamen Adra interiora monentur, hoc
rangitur. Eadem inguinum ratio ed. ed,ipfc propi iam fuam condellationc in­
Nec regionibus his cum exteris partibus ficit,ita,vc eius volutas ac venenu in adra
principibus commercii quicquam tfl cranfcac.Hoc fado, iam in ipfo genitum
propter lingularem , quaqn habent, A- medium ed.Vt autem limilia omnia co-
natomiam, donec ab illis iivhas malum ucniant &: vniantur,alter, cui incantatio
transfundatur. Tum demum enim hx druitur, non minus ido druente fuum
quoque aegrotant. Ideo quq deinceps coelum olympi habet. Si ergo fvdcra
Mtnutio
indituitur vniuerfa, J
vclut minutio &c. imaginationir ipfis fubiiciuntur: tunc
frudra tentantur. Secus enim fi cflet, vna quafi digladiantur 8c concertant,
nca. languis omnino de fe aliquod indicium adebquc fortior vincit, & imbecillior
exhiberet. Ex his ergb concluditur,pe­ venenum imbibit, ac ab altero vincitur,
dem cura omnem morborum aliorum Et huiufmodi funteurfus fvdcrci.Imagi-
caufam & Theoriam oriri. Iam verb , nationes aut^mfunt ipfortim origines.
quod medicinx, qux ante duodecimam Svdus in homine medium e d , fine quo
horam 5c in principio miniltrantur,nihil nih il fieri poted. Vndc fcquitur, ima­
dum confcranr: caufa in hoc cd , quod ginem vnam aliam inficere: non cx vi
lllx idum prxueniant fcu anteuertant, quidem charadcfum aut fimilium, vt
ne ab exterioribus introrfum diriQ-atur
C* ccrx virginex,fed quia imaginatio fuam
ad cor & hepar &c. Hxc nifi cauta cflet, ipfius condcllarionem vincit, vc media
quid impediret illas podea quoque, nc- fiat pcrficicndx cadi-, hoc ed, fui homi­
pe ab hora 12.. elapsa prxbcri? Si enim nis , voluntatis. Vnde confcquenrcret­
ab internis foras exigeretur, aliis cerre iam largiendum c d , qubd fvdera (quan- Pttocc
h;hcu:
medicinis ipll vterentur. Idcb errorem quam fupra captum noftrimijrafib.niem, &hmno
T..U
irforummet recepta conuincunt. Pra- lapientiam , calliditatem, iram , bella,
dica enim qux omnia probat bc llabilir, armaque &c. fua, non minus ipfo homi-
- * ne

v' *
 D e P este cvm Ad d j t i o n i b v s
ne quoque habeant- Noftri enim illa pa-'
tentes funt. Et ex iplis nollra talis ratio,
im cllcdus, doliis contentio defluic
ac aflumitur. Quod fi nos ab ipfius talia
* '
accepimus : necefie eft, talia in ipiis ef-
le. Ac in hoc vno diferimen eft, quod
nos corporaliter & materialiter agamus,
ipfa vcc6 inuiiibilircr & fpiricualitcr.
Nec cft, vt quifquam arbitretur , ratio­
Ratio ex
calo nem illam atque intelleclum, quam in
qualis*
nobis coelum regit, ex Deo elTc : fed ex
magna creatura elTc fciac. lntclledus e-
nim a Deo fumptus, ipfum caelum ac
fydera omnia vincit. Loquor autem dc
vi &c poteftate terrena. ,
ImprejUo In &Altum.
Xcmplum „prius fupcrnaturalirer
E
, etiam dc pcftc intelligendum cft.
Nec enim in nos pcftis incumberer, ni-
fi eam gigneremus iplimer, ltoc eft,clau­
dus & refolutus nunquam fierem, mfi
mcipfum claudum conciadumquc {ace­
rem. Nam morbo meo ipfcmct caufam,
femen &: materiam luppedfto. ftun ve­
Coctatr
mundi
ro cirium, quod lupra nos eft, uonco-
non eft tra nos, fcd pro nobis cft. Ipfum tamen
nobis '
iducr>u. fi inficiamus.- tunc conceptum venenu
in nos refundit. Initium in nobis hxrct.
Ac doli omnes, omnia vitia noftra nihil
funt aliud, quam imaginatio, lubinde
agitata &: mota. Siuc enim dormiamus
fcu vigilemus, inuidiam,auaritiam, im­
probitatem omnem iugiter fomniamus.
Imagi-
nanoho* Et hxc imaginatio talis cft, vt in coelum
minis
malorfi
quoque luperius, per vtraque aftra, ab
omnium vno ad alterum penetrep afeendatque.
nuiex»
Eadem ca*lum quoque vin.cit & mode­
ratur. Si ergo per noftrum coelum in
coelum fuperius afccndit,quid qliud fiat,
/ quam noux operationis mater? Nemi­
t ni enim quicquam aliud perfuafum fit,
quam quod malorum ac morborum illo­
rum origo fola noftra imaginatio fit,qua
in alios tam fortiter, inuide, auantev & C
hoftiliter exacerbamus. Et illa tam va­
ria hominum inter fefe imaginatio, co-
tentionem. &: morbos in cctio gignit.
Nec aliter ilii in terram relabuntur, ac
frquis, vt diximus, alium mcantaflet.
Hic fiirgit, ille cadit. Ita imaginationes
noftra: proprix quoque,quae ex tam ma­
lo principio emerferunt, cadunt, ncc
quicquam aliud, nili pelles,Anthraces,
Anhctis, Colica ac morbi ii miles fiunt,
qui t;>t)ien qmnes fub vno pcftis nomine
coprehedijntjur Scintelliguntur.Adquod
' ^equitur,generale ihuidia generale
Ia coi» * ♦
*
4
,419
pellem concitare. Idem dc reliquis quo -
que vitiis verum cft. Quicquid enim in Generi»
nobis immoderatum & inhumanti exi- Jegenera' odiume
llit, id omne Natura Imaginatiua eft, xnouct*
qux coelo imprimere potens cft. Eo fa-
d o , coelum vici ilim potens cft impccf-
lionem refundendi. Ideo principium
omnium ex ailris eft hominis, &: in,Me­
dio aftri fupei loris perficitur. Ec Chri-
ftus de fola pelle, qux ex tali principio
oritur, loquicur, non de alia. Cxterae
enim naturales funt, & caufas ortulque
naturales habent.
fo r tis cPe>fpicacta.
.r
JE c iam grando penitius nofccnda
H &c intelbgcnda eft Ea inuifibilis
cft, & non materialis. Fit tamen mate­
ria in corpore, qux (erpenti compara­
tur. Is pungit aut figit, nec tamen m
membrum ipfe penetrat. Sic Qc Craniu
Magicum, hoc cft , ccclum huius loci fi­
git Figere autem ipfius ictus cft; qui pri­
mo inuifibilis,poftea vifibiis fit,& noller
morbus ac mors fit. Iam vero defuper
a coelo infertur, ncc coniungitur nobif-
cum modo alio, qua m licut videtis Ba- BafiKf.
lilifcum inficere illum, qui etiam inter- J“tscrv£u
uallo plurimo diftat, quem tamen fub- eu.
ftantia fua corporea minim£ atcingit.Eo-
dem modo in coelo quoque vis & natu­
ra quxdaBafilifcica generatur ex illa ira,
quam a nobis conccpir, & quicquid fuis
oculis videt aut concludit, id e veftigio
tadum & infedum cft. Ideo qui coeli
Bafihfcum, ciufque generationem or­
tumque nouit, idem quoque noucrit,
quo pado pcftis inducatur. Huius ergo
Bafilifci vifns m nos dircd' fimilis cftra-
dio coeldli fcu fulmini, qui quicquid ta-
g it, frangit & exurit. Nos interim mi­
nime (cimus, quonam,quiduf,aut quan­
do fenturum id fit. Ipfius.quidem ortu
ac generationem nouimus: quo tamen
irruiturum fit, hoc ignoramus. Talis et­
iam cft Bafilifcus pellis. Ideo ex proui-
dentia naturali ita dici minime poteft :
tu Melancholice, tu Phlegmatice, caue
tibi. Nam quo 3C quid is fcriturusfit,
fciri non poteft, licet quidem eius gene­
ratio nofcatur. Ideo illorum hominum n
, * 0 p « , (* • Afuono*
prxuilio non lecus le habet, ac fi quis mi in
diceret,fulmen iam in terram lapfurum, iSSSS.fc
6c tamen non nili agrum vnum tadu-
rum efic : iuberetque > vt fuo quifquam
agro profpicqret, &: cx regione illa hcc
pado vniucrfi agri rcmoucicnturaut ef­
ferentur. Nec enim in fpecie promoue-
re
 41.0 • * -
L iber I.
rc poteft, & praedicere, hunc vel illum exiftunt, aliae aliis venenis gignendis a-
agrum tadum iri. Coniundio peftis &c ptiores. Hoc fa d o , fequitur cura arf-.
Microcofmi fimilis eft fagittario, qui fi- que& induftria, remediis naturalibus
i bi metam prarfumit ac fcopum, & ad fe­ veneni accidentia reprimendi &cxcin- petus &
riendum illum intentis oculis coHimat. dendi. Et hic nullum diferimen eftv- « la i
Eodem modo coelum quoque in corpus triufque Theorica: 6c pradicae. Nam
noftrum, &c maxime vniccque in tria Theorica peftis ex Theorica vulneris
dida loca collimat. Alio (i iaculum di­ defumitur. Explodantur ergh & exu-
rigat , aberrat. Sic ergo alio modo haec lent nugae illae de Humoribus & Qua­
coniundio intelligi non poteft: non in­ litatibus. Ex illis enim non nifi igna-
quam cognofci vult naturali & fcemineo ui Medici conftituuntur :(icut obferua-
inytelledu prardidicurlus, in praegreflo tum hadenuseft, quod in pefte nihil
capite propofiti: fed virili, refpedu no- profecerint aliud * quam quhd aegros ad
ftri, (ccundum fpecies vniucrfas o- orcum miferint.
mnia genera. + .
A d a te ria
Vulnus. 1
p:
Roximum iam e ft, vt tradetur de
Equitur iam deinceps proprjctas& pfo peftis corpore, fi iam genita fit.
eft vul-
OUf,
S
Pcftii natura morbi,quod'peftis vulnus fit, laculator Mars eft, commercio & ma-
ncc aliter quam pro peftc haberi debeat. dato omnium fyderum. Iadus ipfius
Veluti fi quis extra caeditur, huic primb non fecus fe habet, ac fi fcintilla, ferro
rumpitur cutis, poft caro , arteriae, offa. c filice excuffa in fubiedum fomitem
Si vulnus adhuc penetret magis, fequi- incidat. Multae fcintilla: fomitem non
tur laeiio partium quoque principuin, incendunt, fed vanefeunt. Tria autem
quam fequitur mors. Sic ipfa quoque corporis nota loca fomes funt. Iam fi
peftis forinfecus hominem occupat. Ec corpus concipere debet,opus eft ad id vt
plaga quidemcocleftis eft, humanaeper- fit difpofitum. Lapides enim ignem non
cuflioni tamen ftmilis. ide6 ante omnia concipiunt. Ideo fciendum, quid &
quoque omnium vulnerum natura, cf- quale fit, quod concipit. Ex hoc enim
fentia & conditio nofeenda eft, cum o- emergit cognitio vulneris, ex quo illius Locaft>
mnibus iliorum accidentibus fidfympto- medicina defumenda eft. Et per idem
matis. Nam quod vulneribus accidit: etiam propofitum meum ac Theorica ,B|’
id fimiliter pefti quoque. Ncc hic diferi- ftabilitur. Loca tria funt, Inguina, Au­
miuis quicquam eft, nifi quod oculi vi­ res, & latera mammillarum. Secundum
Peftis ac- dent, coeli plagas humanis vehementio- has regiones materia fulphuris in tres
cidcntia res clTe, t c accidentibus pluribus ac fae- partes diuiditur. In inguine eftfulphur
vulnciu
fjuiou. uioribus ftipari. Quodipfum a maiore antimoniale : in alis fulphur arfenicale: p^

quoque coeli vi &c efficacia proucnit. Ia poft aures fulphur marcafitarum. Hi

vero vulneris accidens prauitas cft,qua- tres fomites (unt, qui Martis ignem co-
do fcilicec vulnus corruptionem fubire cipiunt. Hi nifi adfunt,nullus ignis cor­
incipit. Idem accidens etiam in peftc ripit. Opera ergo danda eft, vt haec tria
eft. Vulneribus accidit fpafmus* Idem fulphura, ipforumquevenenum, natu­
quoque pefti. Grandibus vulneribus fe­ raque , ac morbus, morique, probe co-
bris leu inflammatio adiiftit.• eadem c- gnofeantur; & poftea arcana ipfis con­
tiam pefti. Grandibus vulneribus febris grua quaerantur. Nec enim haec ex o-
fcu inflammatio adiiftit :eadeetia pefti. pinione tua inueniri queunt. Ad Me­
Pcftccomitatur etiam dyfenteria,consu- dicum plura requiruntur, quam Gale­
ptio,calor, frigus &c. quae omnia quoq; nus, Auiccnnaque. Hi enim Bacca-
fequuntur vulnera.Et haec vulncru acci- laureos tantum ac tritores tufiorefque
detia, non alia.peftemcomitantur.Idcq officinis dant. Quantum ergo Theori-
in peftc duo confidcranda fune: Morbus cam huius primi libri attinet, pro bre-
fcilicet in feipfo, hoc eft,vulnus : poftea ui informatione fcitote, praedida ful­ OtHonotDU
accidentia. Nam haec inter fc differunt. phura omnia hoc modo intelligi debe- ufc»
^ 1

In vnoquolibet infuper vulnere confi- re Homo in fefic minerales omnes 5 ?

dcraii debet coeli ftatus, fignaque , ac partes continet , ficut maior natura.
armorum ratio , quod vel venenata Iam aurem hic locus , locus aquae eft.
magis minufue fuerint. Nam &: in pefte Ex Elemento aquae nafeuntur minera­
non vnus, fed multiplices gladii vulne­ lia. Porrb mineralia fiulphurea
ranti varix diuerfxquc imaginationes corpora in prima & vkima m
r r --a?eril In
hac
 r
L i b E R II. *'■ i I
9
I . 4 tu
hac prima & vlcima operatur Mars, enim fecus accidit, quafnfidut videtis*
Sciendum erg6 eft, qubd pars aquar qua qupd. copjpm motu fpo; lutum putpefi-
homo in fe habet, fubiedum fit Martis, ciac,& gryftis impleat,^cil ign um.v^r mi-
in quo generetur peftis,Sic ipfius fpecies. cufofum faciat. Simili racionc coi po-
I ^ - I ♦ t * .* / . • « i + % j U

ExhisfcietiS Anatomia & partesaquse rcus.etiapi curfus m

facit, vc omnes
\ ’
morbi:.
'i i
in Microcofmo diuidere &: diftribuertf. in cprpore nafcancur. Quod faqym eft ,
Nam in tribus illis locis furtt etnndoria &: manet,ii curfufde ipfius lubie&^flir
aquar,cordis fcilicet, cerebri, &Chepatis. lui, corripe.1Talis* enim ppigq eft vniucr-*.
Sudor
duplex. Ide6 fudor duplex eft : per poros nimi­ fotum naturalium morborum, qui in;-,
rum totius corporis, & per poros harum djcuictis nafcuntur. Erhxc origo.pro., ti
partium.His euScuatur elemerttum aqu^ parte yna eft. Altera autem, de qua hicw ■
totius corporis/ In his fnlphuf eft,quod traditur, peltem attinens, eodem modo
accenditur. Alias in toto elemento fjl- fe non habet: fed eft coniunctio curfus-
\

phur nullum eft * quod intendatur/mii olympi,nec »n corpore oritur,fed pxtra,

quod in hifce tribus locis continetur: Si tamen in corpore terminatur ac ope-
ficut per Anatomiam mundanam rerum ratmnem perficit, Ita fi quis telum fq
patet. Et haec omnia veteres^ Medico^ corpus iadet,tunc illud in corpore non
rum fchola: ignorarunt. Philolbphiam crefcic, nec corporis etiam materia eft,
enim ipfam ac parentem hominis nw^ nec fimilis corporictcaturarvcrum eius,
nirae cognouerunt: de quibus alibi. morbus & mors exiftic. Ita peftis cum
Lom nrtctio. corpore iungicur, eiufque idus eft Ycluc^
Ominis & peftis coniuridib iftiuf- grando,qua? hunc valide percutit, illum,
H modi eft. Homo li nafcitur, mor­ leuiiis,ab h oj penitus aberrat. Sic erg6
borum omnium,qui a coelo aut elemen­ morbus ifte prxternacurahter, non cas-
tis ipfi infligi poliunt, fubiedum fecum tcrorum naturalium morborum inftar,
affert,hoc eft,a quatuor rebiis morbi ipfi generatur.
accidunt Q uot enim morbi,tot fubie-
da. Iam attende, quid morbum pariat.
Id ignis facit externus, in hominem in-
L I B E R S EC VN D VS .
grediens, 8£ cum corpore feiungens, De
velut eft cibi,potus,aeris tc c . In ipib ci­
bo morbus latecs &: cibi fune in corpore
Q
Vx hadenus de pefte dida funt,
fubiedum, in quo morbi vigent E g i ­ priginem faltem illam fpcdanr,
Cibi lut
gnuntur ibi. Sic fi ignis lignum inuenic, quae ab ira Dei eft. Haec quamdiu eft,
iubiVda illud incendit & comburit. Et iftiufmo- tamdiu Medicus cum argro nihil nego-
rootbo- i• n ^ • /+ • %•
ru fofis aiclt comunaio rerum liminum, quia tij habet,quoad fanitatem.Fiducia tame
ingre-
dientu fimile fuum fimile inuenit. Sic homo ponenda,in mifericordia Dei, donec ex
fubiedu eft, & morbus exrrinfecus inci­ gratia Medicinam indulgeat. Ex hac
dens in ipfo inftar ignis & ligni eft,quod gratia orditur Medicus vi limul & natu­
ad Solem ardere poli t. Sicut iam a co­ ralibus remediis inftrudus , velut hic
lore ignis fit: fic curfus etiam olympi fecundus liber explicat. Si enim homi­
tandem luo tempore igneus in homine nem patrati homicidij aut id i hoftis
fit. Homo enim omnia in fe afti a con­ peemtere poteft, licet fadum infedum
tinet , velut firmamentum & tres partes reddere nequeat: Quanto magis Deum
reliquac.Iam fi curfus lfte in generatione punitas creaturae fuse poenitere poteft:
Aftta
oram» velut in morbum aut aliud abic^tunc cuius manum interim nihil effugit, quo
io ho-
sunt. morbus hic fubiedum minime proce­ asrumnas inflidas mulcerc & mutare
dit , quod adeft, in quod operari polTic. polfit? Qua: cum ira fe habeant,natu­
Sic fi aeftuofus annus impendet, Solque ralia fecrcra nobis omni iure indaganda
adeo mardefeit, vt adurat & tabefaciat funt,&: naturalium rerum naturalis vfus,
arbores, ac ftirpes cxficcer fcu exurat: velut ab aliis traditus eft, accipi debet
ide came eoru nullu fufcipit,quam quod & impendi : non vt ipfi origini hifce
igni fubiedum eft. Tale fi no adlir:calor eatur obuiam; fed , fi ex permiffu Dei
nihil pracftat. Similis in corpore etiam morbus naturalis fadus eft, vt expe­
curfus eft,curfus cccli vocatus, accedere rientia , quantam Deus largitus eft, ad­
valens. Quod dum facit, iam morbus hibeatur, nec poena ipfa ac fupplicium
fit,fiue putrefactio lic, fiuc aliud. Nihil fpedetur.
Nn De
 4^ D e P e s t e ,. i C vm A d p i t i o n i e v s .
-De lncenfionc_j nefc.ente., ardor fubfequitur. Illud quod
af cenfum cft, totam domum totius ho­
V T‘
T fcintilteex filice cadit’
ita !Wt f$oqu6 pfeftis/ Et minis occupat. lbiergb cxcandefcit
ficut Tcincitla fo iri\iS'60nfurrtit toHitq-,: in iram agitur hepar,&: fuit. Ibi caput
SC

fic‘(pcftis etiam. Silbc^iitenVeftfcddluitl: palpitat, propter cetebri nimium ardo­

fome£'terra.. Quo ergo patfto fiilmen a rem. Ibi tremit cor,quia pulmofatisre-
coelo exturbatur deorfimvm terra, (iiru­ frigeri j ei non affundit. Ibi. affliguntur,
m i veFocitate, ita vt fragor Sdpcrcuffio 8c affectionem fuara fingultiUnt, vni-
firnuffiant :‘ita in honirne quoque ignis uerfx corporis partes. Hoc ardore gli-
Fulmen ex^riiftttuV. Et licut, quod in prouerbio fcente vires corporis effugiunt,& clabu-
eft(v fulmen pl e?utaqu£ A icccm , quer- ; tur, ficut mus ex dom#. conflagrante..
ic a t
cutti^iid ac ipfos hominbs' vel pecora ’ Fulmeniaiktcm in loco libiibUto notori
ferit rficfua peculiaria loca in homine confidit,#; ergefat Cubmdcj veluci talpa,
quoqut percutit, nimirum Aures, Alas, terram in agtoeiiCic t<*4dQ.quc fefc quafi
rngufhtr. Horum trhitn locohinrqiix inuoluitv&jexiwmhbi Hiqjititf dufrbg*,. duJJ*
tttidttncaulh. ac ratio alia clLqtiafttqtKfe' viis,vel intro, velforas^jQuocunquc:ctuf"«'
lcycorutrv eft fulminis? Quod quis fcru- vcrotan.demi erumpat,id fine terrore &:
tari latis poteft? 'Qtldcunque lupremus’ periculo n(>n*molitur. Si introrfumver-
fulmina mittit, ibi locum fibi defignaff1 gK >figna mortis prodeunt, &: vnicuU
nec naturam xmulari aut inquirere hic libet mCmbro fux mortificationis fpe-
quifquam poteft. Nec hxc ex ordine 8c cies exhibetur. Mors etenim ac interi-
caufis naturx eueniunt. Idc6 nema illa tus modis variis infultant. Et, vclut ex-
quoque cognofcet fatis. C§r enim plus P^r'cn.tia tc^ atur , n™}ca f acf 'e ‘jbomi-
feriuntur aures>quam nafus?pliis alx qua * nabilia.figna mortis fubinde fpcftantur,
cubiti? plus inguina,quamvmbilicus? naturx tolerabilia minitme funt.
super- Quicquid enim naturx limites tranfee- Idco fpe&atis iftis memores eftote, pla­
■ **“** ^ lt 5 rac^on*s ferutinio nullo cognofci gam & pccnx tempus adelfc feu inftarc,
«ii iu. poteft?Nam hoc cafu, tam morbus qua de qua di&um eft ibi : Et erunt fcjli-
dicio no
capiuu locus, vt diximus, fupra naturam funt. lentU.
tur.
Iam ii ignis infiliens corripit incenditqj, D ucis Bellum ab Alto.
primo horror,deinde calor occupat, his
ex caufis.Sciiuilla accendens frigus ideo
* incutit,quia refoluit humores,& corpus E X hoc fequitur noftra contentio*
diifidium,bellum, latrocinium, mi-
hume&at. Sic& nix a Sole liquata # feria,cffufio saguinis. Nullus enim filius
refoluta frigus parit. Si vero hoc cui&o qui patrem non offendit, ab codetnple-
Honor
& frigus calor iam dominari incipit, tum is hu-
ciitur. Et pater non tantum nofter fan-
in pcltc miditatem corporis rcliccarc annititur. guis eft, verum eft etiam magiftratus.
vndo.
Quaetia causa ludor fequitur , quia fci- Ideo nihil peccare eft conciliare pacc, Scclcn
licct nix in homine liquata eft,& denuo fecuritatem, #tranquillicatem.Si fccus Unnn
mineor.
ad fuam formam redire nequit: ideo fiat,qui quxlo flagitia ita impunita prx-
extra corpus exigitur. Et ratione niuis terire queant,vt latro non in rotam, fur
Tcrrx
huius fudor coucnit ac bonus eft. Porrb non in crucem tollatur? Si enim fubdici
motus fic ficut fulmen, quod ferit, terram quatit minime oblecundent , magiftratus cft
pellis
compa fragore fuo, domofquc ac arcas motat: officium, pernis eos coercere. Quod fi
latio.
ita hic in hoc cafu tcrrxmotus quoque agant remifiius, patrem fe fuperiorem
ingruens nihil eft aliud, quam fulminis habent,a quo ipfi fimui cum fubditis re­
fragor naturalis , in natura inuifibilis? bellibus puniuntur. Is autem pater coe­
Hoc feriente, totum corpus attollitur # lum eft, vcluti parens Limbi,qui vindex
concutitur,quamdiu motio durat.Tcrr^ a magiftratu proximus eft. Quod fi nec
motu celfantc, 6c ad centrum redeunte, hic exquifite fuo munere fungitur, fu-
tremor quoque 8>c lucculfatio ceflat. Et per cft omnium primus parens ,D evs.
ifte terrxmotus in homine naturalis cft, Iam ergo notate, quhd pccnx vindices,
velut cius quoque caufa. Et portio cft morbi fint. An enim is non morbus eft,
eius tcrrxmotus, cuius mentionem in quendam in rotam aut crucem lutfigi.
Euangelio Chriftus tccic. Talis ergo Imo. An non id etiam cft peftis ? lino.
cius caufa. Nam fulmen vnumquoduis Sic ergb parens alios plecht laqueo i a-
terram attollit quatit. Fragore eua- lios pefte. Sua enim cuilibet parenti
&
 L iber'
& magiftratui ferula, fuum cuilibet fup-
pliciumcft. Ad qua: iam conlcquitur,
Cotium
vindex poli homines ipfum coelum Icclera fuis
ferulis vindicare. Iam v£r6 coelum ne­
minem p leb it, nili ad vindicandum in-
lligctur & irritetur. Situt enim citra
caulam magiftratus neminem punit: ita
nec coelum. Ide6 origo illorum morbo­
rum ex nobis eft ipfifm etqu os coelum
nobis pro noftris facinoribus ac pecca-^
cis & vira improba immittit. Quod fi
enim probitati, patientix Sc tranquilli­
tati (luderemus, illorum nihil fieret,nec
de poenae ferula nobis quicquam confta-
ret, fed ab ea omninb liberi eflemus.Ex
eadem concitatione ignis Sodomx &:
Gomorrhx fupcrindutlus c f l, qui cx
c a lo delapfus, eas combufiir. Poenam
hanc fi capiti fuo non induxiflenr, cae­
lum in ipfos ignem nonexfpuilTet. Coe­
lum nili irritalfent homines, id in aqua
nunquam verfum fuifler, nec diluuium
ipfos obruilTet.Nam ab hominum malis
illa vniuerfa profluxcrunt.Coclum cmm
vindex & vitor nobis proximus cll. Et
queeunque modo naturali ita plcftun-
tur,id cocio imputate, ccu patri nollro
Limbo , qui nos puniendi potcllatcm
habet. Deus etenim qui nos creauir,
Pden$
natura- cocio nos fubiccitjclquc potcllatem fe­
les ccrlo
afctibe- cit tam ignis quam aqux,vt filios,cx fuo
limbo produ&os, fuo modo punire pof-
fct. Mors enim naturalis,& huius ante­
ambulones morbi ab ipfo,ccu parente
Morbi
anecam- nollro, egrediuntur. Ideo nos memores
batonet* elfe fas cll, huius parentis ferulx Deum
jnoitis.
nos non exemifle, fed eidem omnino
fubiecifie. Poena ergb,quam in nos ipfos
( concitamus, hucomnind referenda eft.
<tA Ftrum cPr& fagiutrD .
Vplcx iam ergo prxfagium ex
Fr$(agiu
eft du
piotNa-
turx &
D aftris coeli & firmamenti elicitur.
Vnum concernit naturam omnem, no-
ir«.
ftramque proprietarem &: morbos , vira
Sc valetudinem,ficut de morte diximus,
quod ex limbo orti limus : Prout enim
Qualis limbus Ic habete ira noseiufdem natu­
Limbus
talis ho­ ram forcimur. Hoc fi Aftronomus no-
mo.
uerit,fecundum id narum infantem bo­
no iurc iudicare poterit,ncc male facicc. bus is deinde fuam operationem perfi­
Sicut enim pater, li fuperante coelo lrx ciat.
gignat,filium longe alium generat,quam
li eundem ridens genui
o flee : eodem mo-
do coelum quoque .• quodex natura Mi-
crocofmi difponicur- ita , ccu inter fe
conueniunt. itaque cxtaliconiun£lione potcftatc narurx polita non finit, fed
Enatura in a&u procedit prxfagium eius limites
* N,n 2
etiam ante infantem editu. Ex illa cnirti
xftima^a ponitur ictura, cdnditro,mor-
bus>1ngeniuin, complexio, &rc. Quan-
quani cafer£ duplex fit, hoc eft,’ fi fatui
libros gignunt, coelum iplis dominatur,
& ad luam naturam illos finglc format-
que, quam tamen homo frangere poteft
ineo,qu6d hora illa coelo dominetur.'
Porr6 prxfagij genus alterum cft,quado‘
a principio naturx ad finem vfque datu-
ralia prxdicunt. Hic de ferula leu mor­
bo nihil prxfagitur. Illa enim non con­
citat, nec ad curfum cadi ccnlcri poteft.
Quis enim iam ridentis patris iram,qux
breuibus horis pbft eruptura fit, prxui-
dere & prxdicere queat f Aut quis cafus
futuros prxnofcerc polfic?Ide6 hoc prx-
fagij genus aliud eft,quod prxlciri certo
riequic, nifi caufa omnis tollatur, &: de
folo parente iudicium immotum fiat..
Ex quo iam prxfagium lr& lequitur?
Ignis enim Sodomx prxlagium nullum
efle poterat,dum ipfi adhuc probi erant.
Manifcftari autem coepit, quamprimu
impictari lefe nuncuparunt. Ex coelo
enim figna futuri defumi poterant. Sic
de diluuio quis prxlciuiflec, antequam
homines receris delignatis facinoribus
illud fuo vertici fupcrdnxiflentPEo enim
iam incumbentc,prxlagin poterat,coelu
ipfius caulam exifterc. Ita erg6 facies in C<rli fa­
coelo duplices Aftronomus videre po­ plex cies du»
eft
teft : vnam naturalem , alteram prxter- AlUono*
mis«
nacuralcm. Quia vero ab Aftronomis
ha&cnus proditum non eft, quod id
coelum occupet & ad ferulas quatiendas
incitet: ex eo liquet, caufatarum cau­
larum,& eorum qux prxtcr eius natura
incidunr, cognitionem iplos nullam ha-
buifie. Si quando autem coelum offen-
fum a>d poenam procedit: ea figna vide­
re, &: hominibus pronuntiare potueruc,
additis caulis manifcllis illius infedtio-
nis, ex quibus hxc orta & indudta fit. Et
illa talia vobis propono,ne fors putetis,
pellem efle influentiam naturalem, in-
ftar morborum aliorum naturahumded
vt eam ex illo genere morbum efle cen-
fcatis,quem nos ipfi m coelo gignamus,
&: in nollra capita fufeiremus, in qui­
Experientia Summa .
Vlta infuper prefagia funr,cx cau­
M lis morborum defumpra. Talia in
Frxfigi*
propac-
wc»
♦ tranfeendunt vt fuiic vatici-
niar
 4 - - 4
D e P este ? vm A d d i t i o n i b v s
r » f

nia Prophetarum. Sic Afapb de dclQl^L- dro poenx modo in nos rcdu&am. Qui
tione Regnorum ,fic Dauides de vada- verb naturalircr ida fiant vel fieri pof-
tionc Arabix vaticinatus cft. Talia verb fint,etfi fupcrnaturalia vocccur.id dein­
non humanitus prxdi&a, fed ab altiore ceps diduri fumus. Sic ergo nobis ipfis
numine ingefta 5c prxnumerata fuerut. dominatur h o c, ex quo morbi omnes
Refque fuit eadem ac lidiceren tT em ­ oriuntur > cui nos caufam in parente de­
pus erit, quo vos mortales cadum irri­ dimus :licut fequens etiam de magiftratu
Calato
tabitis, &: vitiis peccatifqs vedrisadeo exemplum expediet* Nam Fufius hxc
commouebitis, vt famem , annonam, explico,vt i
ad -verum
-
morbi fundamen-
A , mpcooL
morbos, &cc. id vobis immiffurum iit. tum penetrctis,6e,qui tandem fiat,intel-
Hoc ergb vaticiniu ex caufa defumptu ligatis. Exemplum autem tale edo. Vc
ed,uon de inftantc ccxrli facie. De po­ nulla.pcena filiis irrogatura parentibus,
puli enim peccatis & flagitiis loquitur, fi probos fc morigeros prxbeant •• fic
eaque detegit. His praedictis 6c proditis nec fubditos magidratus pledit, nifi re­
comes poftea perna it, &: noftrx mife-r bellione poenam mercant.Iam verb tum
nae lema. Ipfi verb Propheta: dicere ni­ hoc raagidratu, tum hominibus vniucrr c*'um
hil volebant aliud , quam huiufinodi fis fuperior magidratus alius ed, ipfura
, , r Pe,lul-
quiddam: Nifi vos peccata cumulare­ nimirum coelum: de quo lcntirc non
41 1

tis, xrumnx & plaga: nulle; incumberet- debetis aliter ac de magidratu dido in­
Simili indituro Chridus quoque perix- feriore. Pedis enim loco rotx & pati­
pcloquitur,cumprimis vbi dicit fign a buli fcu crucis ed,&c. * Defunt quadam * 1
fien t in Sole , & Luna ac jlellis , &c. r.oh homo non in ipfo,fcd prout idus irruit.
qubd naturaliter ida euentura fint, fed Hoc verb quod hic trado , iimiliter
quod nos caufam coelo daturi fimus, vt omnino accipere debetis, ac illud,quod
ligna illa affumat, quae nos podmodum de motte nafcentium Elementorum di-
signa obruant. Non ergo Chridus, vt Aftro- dum ed. Inuidia enim & auaritia, &c.
practer-
narura- nomus loquitur,fed vt vates, cui caulae in homine infedionis corpora gignunt.
lia qua dudum omnes pateant. Signis autem Corpora ida,femina funt in folcm iada,
accipiat
Aftroao* huiufmodi in calum indudis, prxfagiu & Elementum nodrum confumcmia. '
mus.
podea Adronomi fcquitur :qui dum vi­ Ea in folc generantur oc crefcunt vfque
det, ca praeter naturam condituta elfe, ad autumnum (uum, hoc e d , vfque ad
cxipfis dedrudionem confufionem tempus erumpentis pedis. Hic autem,
natura: facile praedicere poted. Huiuf­ quod in prxgrefio capitulo diximus, re­
modi multa fnnt vaticinia, aChrido $c petendum ed,qubdex ira homo fibi ipfi
Prophetis edita,qux temporibus illis a ingenitum corpus gignat ad morbos, id
nullo Adronomo fciri poterant. C a li quod iam euidens ed. Iam autem vt de muiiia.
i * * . * t. J l* C i*
enim curfus fecundum naturam adhuc corporibus auantiavnuidix>doli, pern- uamit
fiebat, nec mutationis caufam vel dum dix,mcndaciorumquc loquamur, fcito-
acceperat. Deinceps tamen caulis ad­ te,hxc omnia ex ccclo, Planctis, adris
ditis , vaticinium Chridi verificatufuit. &: fignis prodire.Idcoque idonea omnia
Huius cladis ea quoque funt vaticinia, funt ad corpora in homine concipienda.
qux populis annuntiant bella,xrumnas, Quicquid enim in hominem coelum fe­
inediam : qux omnia per fe morbi mi­ minat ac deponit, id in eo corpus fit.
nime funt,fed a data causa demum mo­ V elutira, ex c a lo &; ipfius influentia
do fupernacurali introducuntur. Sic fi procedit,qux homini ita impreflaeft.
venturi Prophetx, boni maiiue ac falli Ideo nonfola ira cx c a lo e d , fed etiam
pronuntianturjea omnia ita a Deo prx- inuidia,odium,fraus,dolus,mendacium,
uifa & difpoiita funt, priufquam homi­ auaritia. Si ergo cx cocio funt,fecundum
nes illi, qui coelum ad hoc irritaturi calum etiam xdimanda & iudicanda
erant, nafccrentur. funt.Er hoc ad Medicu proprie pertinet!
Hxc verb hoc fine latius longius Ratio hxc ed: quia , fi ex c a lo funt, ad
diiTero, vt tandem ex prsedidis pedis calum redeunt cum fuo prxdicto Zo­
rationem eo melius cognofcerc & iudi- diaco. Nihil enim in calum penetrat,
Homo
care queatis. Nec hic repetitum aliud quod ex c a lo non prouenerit.ldeb hoc
tibi apte quicquam volo, quamvt nofcatis,pedis quoque fimiliter. Iam veroira, inuidia,
pernam
cieat caulam a nobis omnino hominibus de­ odium, auaritia , motus auccutfus m
fluere, prius in coelum introdu&am per homine naturales non funt, fed ex mali­
no$,&: p o d e acx calo , ccu parente no- tia Sdeuitare erumpue, & producuntur.
4 I Nec
P ’ f . I

L iber Ii; 4M
Ncc enim naturale eft,qucndam inui- ficut videtis iram fibi corpus gignere,
dum , fraudulentum ac mendacem cfle. hoc eft^in corpore nafei. Eadem ratio
Penes hominem quidem Ad&mttm ma­ etiam inuidix & vitiorum exterorum
lum ac bonum erat. Ita hodie penes ■ eft. Adcdquc vnaquxlibct voluntas ho-»
hominem quemcunque id eft , quia Mi- minis aut inuidia, aut odium , aut men­
crocofmuseft. Sed quod penes ipfum dacium, aut blalphcima, aut fraus, aut
cft,id eftedum dare non debet. Si facit, auaritiaeft. Et illa omnia homo faltctn
fui morbi corpora fufcitat.Morbi autem dimidius generat , leu illa vniuccla cx o

* .
naturales qui in ipfo generantur, illi in hominis faltera dimidia parte, nimirum
parentem hominis recidunt , &: ex ipfo caelelli, proueniunt. Vnde patet, iam
ru.rfus 'in hominem deriuantur, velut •di&a dimidio homini adhererc y
&c ddia-
grando,pruina,nix,&:c.Intr6 vero in ho­ cerc: cuius cibi eadem eft ratio, quae al­
minem ingrediuntur, quia ex homine terius vef cibi i vel potus, laboris,ambu-
egredi funt, quod in pruina,grandine Sc lationifue. Eadeih ratio quoque eft in­
^niue iimiliter non fit. uidix,odij,doli,pcriurij,mcndacij,auari-
Iam ver6 ad Bafilifcum redite. Is in tix,&Ci Iam fi phantafia in homine ita
h feipfo venenatus non eft, fed eft libi in­ intendatur,vt vel bonum vel malum per
noxius. Si autem hominem afpicit,odiu fortem imagiriationemcupiat:tuncima- namlS
ac inuidiam tam fortem concipit, vt ex gmacio fortis voluntatem gignit. Vo­ humin£ qux m -
fuomet veneno fibi ipfi corpus faciat, luntas autem ea corpus facit, velut ira.
Ii Corpn*
quod hominem inficit. Ex coelo autem Et corpus illud eft hoc,dc quo hic loqui- ▼ c fiat cx
id Saturni cft.Sic Saturnus in nobis .quo­ mur hoc eii,eft femen mali, quod in nos repure». incor-4

que gignitur. Similia etiam volucres deluper cadit. H xc enim cx ccclo pro­
i
1 r
quaeda vcrmelque ac animalia alia pro­ cedunt ; ydeo ad coelum redeunt, homo
Canis flant. Canis enim rabidi morius cur
I

Y■ morius
nempe Saturnini, Martius. H xc enim
V' cur Ix* damnofuseft? Nimirum propter iplius omnia in dimidio Microcofino infunt.
dat.
tI t■ auaritiam. Q uia enim folus omnia de- Iam hxc fpiritualircr infunt, mouenturq j
!.J>ir uorarc fatagit,ideo corpus in ipiius col­ ita,vt malitia, inuidia, mendacium, do-
t ligitur &: concipitur ore,quod poftea in­ lufque fentiantur: velut etiam S o ls iSC
ficit , qufcquid attingit. Et illa omnia louis bonitas, & beneficentia. Si homo
5: funt corpora Planetarum volatilia, hoc- igitur in xquihbrio non manet, led ad
que modo coniunguntur. Et fient ver­ alterutram dimidiam partem nutat ver-
mis alius alio venenatior eft, fic homo fus aftra fuperiora, vt Saturnum,Marte,
Anti, quoque, &c. Antichrijlus eft vermis,hoc Mercurium,&c. ia cx hoc fcitote,quod
Jft "ver- cft,Bafilifcus:fc bene duftum , quia qua- per imaginationis fux fpiritus is corpus
m“* diu viuit', tamdiu erit Pcftis expe- gignat virtutis iftius, circa quam verfa-
ttanda tur,cui fc fpiritus confcrir,& vnum cor­
i
pus fit. Hoc attendite, quod fpiritualis
LIBER SECVNDVS. ille homo,fi ad aftra incliner, &: inuidia,
&c. cornus vnum fiant. Ac fi,velut mor-
i
tR A C T A T V s SEC V N D V S. bus, incorporatus cfbtunc iflc homo co-
C a P. I, tinenter ac perpetuo inuidus manet: Sic
«

&r. e contraiii beneficus incorporatus eft,

Hmro
V i A,vt diximus,homo duplex beneficus perpetuo manet. Vnumquod-
duplex ^ eft,parte vna conftans cx terra libct enim corpus, hoc modo genitum,
cfcipiri
tualij 5c aqua,parte altera cx igne &: morbum fuum ad extremum vlque reti- ‘
teuenas
aere : fequitur inde , morbos net: ncc is morbus deinceps ab homine
fupernaturales in parce vna, fcilicet fpi- feparatur vnquam, fi femel voluntatem
rituali, originem fumere , non altera: fuo Planetx ftipulatus eft. Et illi iam di­
quae tamen ipfa pars fecund.^borpuscft, midium hominem conftituunt. Iam hi Vorht
xqu& patiens vt prima. Vnumquod- morbi duplices funt.Si integrum Micro - narionis
libct enim fubieftum vtrique globulo cofmum infirmant,velut ira,contra£lura dupl,cf*
fubiicirur. Quia ergo in homine*fpiri- fit totalis. Pars autem altera volatilis fit,
tus,huius morbi origo o eft : fcicndum
^ eft: ita,vt non omnis caro florear, fcd in fpi-
Apprtu qubd vnufquilibct appetitus, ac defide- ritum volatilem mutetur. Hic in corpo­
tus cor*
pus tibi riurn, voluntafquc ac propenfio homi­ re non manet,fed fpiritus imaginationis
lingit.*
nis,in animo cius ac phantafia.feu ima­ illu ad aftra trahit, ad Planctam lciliccc
ginatione concepta, corpus ingeneret, illu> cx quo prodiit. Vnus enim quilibet
Nn Plancta

• . »
 \
4%6 / D e P e s t e , C v M A d d i t i o n i e VS. - i

Pianeta cft illorum ,,qux volatilia facit, c, C a t . II.

magnes,hoc cft, vt magnes, ad fc ea al­
licit. Hoc modo corpora fpirituum vir­
tutumque , corporea & fpincualia fiunt.
T Am alea ac ardua fapientia humana Homuvt

omnia aftra,ipfum firmamentum, & coe-

lapient^
eft , vt in fua potcftate habeat, ctclarm
5c tciu
fubiccU.
Corporeum in corpore manet : fpiri- lum vniuerfum. Ac velut vis eius exten­
tuale a magnete fuo furfum adccelum ditur ad rerram:ita pariter etiam ad coe­
rapitunhoc cft,in nobis crelcit corpus lum. Imo ficut ipfifubiedx funtoues,
corpus ex virtutibus. Id corpus,corpus hominis vaccx,&c. itafimiliter jSoljEunajftellx
volatile
plancta omnium primo inficit. Prxterea fit etia vniuerfx. Vniufcuiufque enim fapien­
tu m volatiles quod a fuo pianeta attrahitur. tia moderamur coelum. Sicut enim ma­
Inuidia nimirum ad Saturnum, menda­ nus terram vertit cogitque : ita interior
cium ad Martem, Mercurium, Scc. Et quoque Microcofmus coelum ad obe-
*

tunc in ifto fit femen, quod diftum cft. dientiam compellit,non fecusachomo
Ifta volatilia corpora fi ita in Planetis catellum ad fe vel allicit , vel abigjt.
iacent, fiunt femen ad nos relapfurum, Huius poteftatis ditione fit, vt hominfcs
&: principium peftis,ac morborum limi- fuos Planctas;» afcendcnres, & ftellas in­
lium aliorum (upernaturalium. Origo ficiant &: venenent. Inuidus enim cogit Inuidai
Satum®
enim vt fupcrnaturalis cft, ita ccia mor- vinckque Saturnum', ad inuidiam fuam cogit.
bus.Quo autem modo in morbum pro­ eo dirigendam,quo inftituit. Sic Mars
cedatur,attendite. Saturnus fi fui horni-, & Mercurius*, mentiuntur, decipiunt,
nis voluntatem,imaginationem, phanr impofturas dant , & fimiliaalia. Hxc
tafiamque ad fe attraxit,t,unc vclut gau­ ergo vis &: poteftas,qua inuidus Satur­
dio effertur, luxuriatque, quod iam pliis num vincit, &Cad parendum cogit, quid
inuidix 8c odi) pofiideat,quam ante. In aliud cft, quam fi equus virgam metuit,
genium autem eius eft , quale vermis & ei obfequitur : lcaq; quando id homi­
cuiufdam, qui omnes Ixdcre U venena­ nis inftitutum eft, vt alios Ixdcre, calu­
re homines quxrit. Ea malitia etiam Sa­ mniari, dolifquc decipere velinSaturnu
turni & Martis eft : illorum^pft eadem afeifeit &: afluefacit, vt in hoc fibi au­
proprietas, naturaque & conditio. H^c xilium prxftct, vclut equus agricolam
iftius Planetx malitia gignit & cranfmu- adiuuac, vt ager feminari poilic. Et hxc
tat corpus fuum volatile, a dimidio mi- aratio in coelo nihil eft aliud, quarneo-
crocofmo acceptum, in fuam volunta­ motio quxdam in hominem feminandi
tem. Iam hxc eius voluntas bona non id , quod in ipfo iaccc. Sic ergh &: for­
Imagi*
eft,(cd mere mala.Vnde liquet,ipforum, tuna infortunium cuilibet cx forti lua natio
fortis
nempe Saturni Martis naturam infe­ imaginatione emergit, prout quifque caafit
ctionem portendere. Et ifto modo pla­ difponiracordinar. Ea fapientia eft ini­ &fortuna intor*
gae feu ferula fuo tempore, fuo autumno tium chara&erum.Quid cft enim chara­ ruaij.
protruditur. Iam vero Deus pxdagogu cter nifi hafta, qua quilibet, illam qui
& carnificem in c a lo conftituit Satur- manu tenet, vti poteft nouftque ? Cha­
satutnu» num,qui pcftc pro ferula vticur.Si homo racteres enim illi hominum fapientiam
D ei li
£or. peftcm commeritus eft,tunc corpus eius fortitudinemqi dcmonftrant, quod ipfi
in illum morbum tendit. Quae ratio ex­ vi fux (apientix ex caelo fabrum faciat,
terorum quoque morborum cft. Quic- qui cogitur cudere, quicqufd homo ve­ Corium
hominis
% quid enim hominis imaginatio verfat, lit ac iubcat. Vnde haftas fabricare pof- laber.
id in eius Planctam pergit,in quo dein­ lis ad fanitatem, ad morbum, ad morte.
ceps hominis ferula ligatur. Ex ferulis Ibi enim chara&er velut herba cft,rfatu-
fuS nt autcm vnaquxquc peftis eft.Iam autem ralitcra coelo fa£ta,qu£ vt fa£Vaeft,icain
neutiu fcitdtc, primas pcftcs placidas Sc lenes luis operationib9ccica inuenicurrfimili-

elfc,hoceft, cito inuadcre,ac fubito ex- tcr vt hafta, ctfi, cdc. Defunt hic cjtudam.
fpirarc ,nccgrauius afHigerc. Si autem Sapientia humana cft principium im- Sapiitis,
apud homines femen prxced.1t, a&um preflionis, imaginario cft principium U imagi­ natio.
cft, & peftis inualefcit,& fubinde magis vis coniun&ionis. Voluntas cft difTolu- rolunr*
hornum
inagifqj exafncratur.Hominis enim Mi- tio corporis,vt tin&ura ingrediatur. Et Uld
:at
crocofmica ruitura fubinde peior ma­ qui alTequi velit,qua ratione homo con-
lignior redditur. Vnde fieri necefle cft, iungatur cum coelo prxtcr ha&cnus co-
vt iplaquoq; remedia indies minus iu- memorata,hunc opus cft tenere funda­
uent, & cura fubinde attentiore opus mentum incantationis, qua vi illa fiat.
fit. Res autem ita fc habet. Sapientia hu­
mana

/ I
L iber
maiu qua prxditum e (Te hominem de-
( eft ex ceira,nec ex globulo fu-
pcriorcjfed ex ciTentia quinta. Vnde fit,
[ vt homo aftris imperet, cogatque ea, vt
faciant,quas ipfc vu'lc,folius huius fapie-,
Sapifa- tiar vi Se virtute. In hac fapientia ii ho­
tii ha-
unna elt mo viuit,tunc ea magiftra illa eft Aftro-
punci*
pium in­ rum. Hoc magifterium feu imperium
cantatio. principium eft ineantationis. H ax caufa
im.
eft, propter quam homines ex quintae
huius eiTentiae lapientia, fapientem vo-
carinc Magum. Magi enim iure vocan­
tur, quia coelum coercuerunt profua
voluntate in cera, literis* vcrbifque. Et
haec talia opera hactenus prxlligix feu
Incanta­ incantationes di&ae fuerunt. Sic incan­
k tio 6 c
tatio quoque vocata eft Magica, quae
Ct magica
* vt aiffe* tamen incantatio non eft,fcd fumma eft
N Jint.
fapientia. Quicquid, tamen ope fpin-
tuum fic, id incantatio eft. De iftis in-
caYitatoriis fpiridbushic nihil trad.tur,
« * led agitur tantum de naturalibus opera­
tionibus,que^ fiunt virtute fapiencia: coe­
lum moderantis,ex quo omnia naturalia
Sapienti cognofcuntur. Ita ergo coelum faplen­
cuetu fa­
mulatur. tia: famulatur,Se Sapiens (eu Magus in
f
p Saturnum, Mercurium, ^(cneremq; im­
f perium habet. Huius autem potcftatis
p fcu dominij explicationem longiorem
in Archidoxcs reiiciam. Sapientia haec
fabro fimilis eft : quae luas Mechanicas
artes,ipfumqueartificium,ex quo fabri­
catio procedit, habet,ita, ve fapiens Sa­
turnum in ceram vertere ac mutare pof-
iit, quae Saturnia opera perficiar, etfi
nihil nifi cera fic, aut 1itera: vel verba in
chartam deferipta. Et haec nemini mira
videri autfalfa debent. Ratio eft, quod
Coelum
non ia* huiufmodi verba fapientiae (vt proceda­
picti do*
> minatur. mus breuiter ) exeeutores fint. Si verb
1
homo eX fapientia quintae cflcnriae Ma­
gus non eft»tunc vichrimaftra ipfi domi­
nantur, Se ex eo faciunt,quod vifum eft,
&: ad hoc adhibeor Magicam, qua pro
fua natura Se conditione , ingenioque
illum fingunr, probum vel fraudulentu,
hunc talem,illum alium. Idemque huic
) accidit, quod ftulto. Is quia domandi
equi imperitus eft, ideo illum fugic,ccu
fuum vi&orcm. lnduftriaautem coelum
ipfum aggreditur.Pars hominis dimidia
Homo
dimi­ caeleftiscft, hopeft, virtutes hominis
dius eoe*
ttflis.
iuperioribus pociores exiftunt. Ccclcftis
fapientia ipia quoque rerram gubernat:
non tamen ex quinta cftentia eft. Si do­
mare nos terram, nequimus : ipfa nos
domat. Cur hax ita proponam, caufa
taliternofccnda eft. Vircuccs coeli in
‘ ^
- V. -
5 V
i r. ' 4 »-7
nobis1conditas habemus, qua: mixtim
bona: malacus funt,vt colores pcrmiice-
tur in metallis. Iam autem virtus non
eft hominis vita, fed videndum eft ad
normam elfentia: quinta:. Si ergb aftro-r
ruin virtutem in nobis reconditam ha- '
bemus, portionem aliquam noftri coe­
lum quoque libi vendicac. Si vero aequi­ \
tatem , qua: ex 5. cflentia prouenit, non
rcfpiciamus.tunccoelum in nobis domi­
nus eft. Iam hae virtutes omnes incor­
porantur, & fubftantiam vnam in Mi-
crocofmo faciunt. Et hoc eft fundamen
tum peftis. Hae enim res tantum fune
venenum peftis. Quod pro ratione hu­
ius Magiae ita intelligendum eft. Illud, E*rec®r'
quod corpus facium eft , in homine ia- quid
cet, Se decoquitur per fuperiora aftra, fiat’
Se imprimitur in filios conceptionis, de-
decoquiturque tamdiu,.donec eo res de­
ducatur, vtinde peftis generetur. H xc
enim corpora fune femina peftis. Quae
fi mualefcit in homine, in naturaifta eft
principium peftis. Ide6 qub plura ifto-
rum vitiorum in homine funt : eo lon-
giiis, grauius aefaepius pcftes affligunt.
Nam fi vera ac genuina fapientia carea-
mus, morbis cceli omninb fubiiciemur.
Etfi autem capitulum dictum aduerfari
videatur illis, qua: de coelo d ixi, quod'
vitia in coelum aicendanc Se iterum dc—
fcendant: contrarictas tamen nulla eft.
Ratio eft, quia virtutem a coelo in con­
ceptione accepimus. Qua fi vtimur,ve­
nenata in nobis corpora gignimus. Ea'
veluc in homine decoquuntur. Non au­
tem in homine, qui alias in terra ambu­
lat : fed in homine dimidio, cuius fpiri-
tus in aftris verfatur, ac in ipfis coqttir
veluc Se fydus vicillim coquit in ipfo.
Voluntas cius eft coquus in aftris. Ope­
ratio fit ab igne. Aftrum autem eft*ignis
coqui: virtutes funt carnes. Talis co-
£tio eft. Iam fi pater huius coctionis no
ad finem vfque durat, fed intermoricur,-
viccsad filium deuoluuntur. Nam per
conceptionem iftarum virtutum haeres
eft, & iis incorporatur. Voluntas enim
eft coquus. Imaginatio eft appetitus. Imag-.
Sicut ergo«7
nobis imaginamur,
0
ex vi eoe- qu; vis.
Ii id imaginamur. Ob id , ii imaginatio­
nis noftra: fpirituscocli impreflio eft, res,
fuccedit: vcluti fi quis inuidus fic, talis
ex Saturno eft. Is fi ex inuidia quid ap­
petat, Saturnus ei more gerit, Se id prae-
ftalQuaeCunquc ergo negotiationes auc
ftanis ex imaginatione prodeunt, hoc
eft, fi illorum imaginatio ex cocio orta
> Nn 4 eft
J»
 / T
J
I

41$ D‘ e P e.s t e , cvm Additionibvs

eft, tunc fucceflum optatum habet, &: fua fubtilitate? In hominem vero cadit
cartcris antecellit. Ita imaginationes ide6, quia cum folo homine negorfum
quoque exftitere, qu^ homines alios oc­ habet,non item cum rebus aliis; Homi­
ciderunt > infirmaruntque. Caufa haec nem quxrit interimere, non res alias.
fuit, qu6d imaginatio ex illo fydere pro­ Deus iraque fxpius putatur talia fecifie,
cellit ^ydufque ipfum vicit, &: coegit, qux tamen fecit Planeta. Nam fi corpus
vt pro fua voluntate imaginaretur. Iam attingit,nacura Planetx eft,excepto fpi-
eft imaginatio illa Cupido, Vulcanus, ritu incantationis.
Infpiratio. Ac ira per Planctam illum in Ex imaginatione* illa, fi Planetarum •
cfFc&um deduda eft. Sic ergo non que- in nobis perfccutio fit, ortx fime ac fu­
libct prxfumptio incantare potuit, fcd binde oriutur varix fddx^&i propenfio-
ea tantum, qua: ex Planeta genita eft,& nes hominum ad probitatem, religione*
Saturni quam is vicit. Hinc fit, vt fortuna & in­ &c. Alius enim alio femper fine trahi-,
mira in-
uidia. fortunium , opulentia, paupertas &c. tur. Magnus vcr6 ifte Propheta eft, qui
iam in incremento , iam in dccremcm- homines ad caeli fpeculationcm & ima­
toverfentur. Si vincit &: pr;eualet Sa­ ginationem ita reducere poteft, vt radi­
turnus , inuidia ita excandefcit, vt prx- cem ex ipfo cxlofumant.Ifticnim phan-
fcntia omnia cupiat vorare, putrefacere tafmatis miris exercentur,geftus ac mo­
&: corrumpere,ne cuiquam vfui veniant. res varios tum exteris membris, tum
Ideo idem etiam morborum malorum vultu edunt. H xc figna omnia tcftan-
omnium audior eft. Hoc qui infedtuscft tur, qu6d homo coelcftia im aginetur
homo ,is auarus eft, cll mendax, dolo- coelum id ita ftabiliat ac confirmet.
fus, caninus, omnia ad lelc corradens. m a cta tu s IIL
Et hec inuidia poftmodum in corpore O Ed quid hxc omnia fint, cum in pri-
corpus fit, quod nulla amplius virtute O mo libro dixerim,recordari nos iugi-
prxditum cll. Namque eft materiale. tcr oportere,quod Deus ad mifcricordi-
Quod virtutes habet, oportet corporis am celer & expeditus iit? Ideo id fcdu~ cordum
fpiricum efle. Hoc corpus cum illa vir­ 16 annitendum eft, vtin exitu ita cius p,om“'
tute manet, & in venenum abit, (fi in placetur & molliarur, &Cextera naturx
fpiricu fuas virtutes non cxcrcre poteft,) ab ipfo commendentur. Et tumfeientix
ficut fpiritus ipfius natura eft, & per Pla­ Medici locus dabitur. Exemplum. Qui
nctam proprium mutatur in cadauer, diredtofolopero ad lociim qucndacol-
hoc c(l,pcftcm. Cum crg6 homo Sc coe­ limat: huius oculi fi non profpcdhircr- \
Homo lum res vna fint,ficut rubedo in vino,vel
& Ctflu ronei funt,glans ferit id , in quod emiffa
vnum. candor in niuc : idc6 inuiccm permif- eft. Similiter (e ictus Dei quoque habet,
centur. Et vbi impingunt , feriunt. qui rapicn alrcro multo vclociorcxiftit.
Feriunt autem ibi,vbi iploru fubic&a ia- Eodem modoquendam iaculatorem fui
centJraquc quot virtutes: tot planetx, ictus poenitere potefl,vtingcmifcat pro­
-ftcllxquc:tot genera pellis.Omnia tame pter alterum confoffum & iugulatum.
venenum vnum, vnum cadaucr,vna di- Affectus fimilis multo familiarior ipii
geftio,vna proportio, vna pcrucrlitas, vt Deo cll, cuius, quales quales fimus,crea­
comprcbcnlum eft. Iamvcrb ad diferi- tura tamen &: opus fumus. Quod fi fieri
men omnium animalium in terris atten­ compcrimus, vt magiftratum quoque a-
dite. Illa enim lignificant venenum coe- liquando, fi nimio calore autincircum-
lcftc , fi id inMiobis linamus inualefeere fpcclc fcicntiatn grauiorem tulerit, fe~
&: erumpere. Venena vermium ex coelo ftinacioris proceftiispoenitcat ,adcoquc
funt. Hi quod in fe materialiter habent: e veftigio conucrcatur, & fentcnriam le­
id homo habet fpiritualitcr. Hanc fpiri- niat laxccque : multo certius id dc Deo
tualcm naturam per cupidine fuam Sa­ verum erir. Culus tela emiffa fi vel dum
turnus deftillat in materiam Iam ergo in motu funt, Deus ad milericordiam
fimilis cll vermibus,non (ccundum prx- fubinde mouctur, volanfque telum re­
parationehi quidem : fcd Planetx id o- trahit , aut,quo minus noceat, facit, pa-
perantur. Iam fi per Alchimiam vermis ternx illius promiflionis fubinde me­
cu fuo veneno prxparari porcll: quouf- mor , qua ftipulatus eft, quod deinceps
que quxlo intenditur cius venenum? hominem limilitcr non excifurus ac de­
•I
quantopere fit id noxium? Sic fi coelv.m leturus fit. Huius quam cuidcns nobis
quodque infc venenum habet, &: prxpa- in Adamo exemplum propofitum ell?
^rac; quanto id magis venenum erit in Hunc enim an non Deus ardenti ira iri1- 1
\ flam m atur

V
 L i BER n. * ! . 419*
flammatus, cum gladio igneo extra pa- tantam,} qui ex vero fundamento S c (b-.
A<hm e t
paradyf*
radyfum profligauit, &c in mortem fu- lida experientia conftanc. Omuiia opifi­
cictius. ncftam, morbis infinitis ftipatam ehn- cia manifcfta futir,^ operatur ratione c-
dem pr^cipitem dedit f Et tamen, cum uidenci.No itide illa.Iple Deus eft,cuius
Adamus priorem vix pedem paradyfo fpirkus non cft vilibilis. Nam &rMcdi-.
extulilTet, Dei illicb mifericordia iteru cina fpiricus eft, qui operatur , vbi ipfe-
inundauit & remedia pacerna .largitate met vulc i npn vbi vult homo. Sp.riuis
isoftendic, quibus non animx falcem enim mifericordix fpiricus hominis,
labes ac lues molliretur , verum etiam donum vnum non eft.
affli&i corporis morbi herbisprxlenti- Porro , fi iam peftis naturalis fa&a'
bus cxftirparcnrur, ac vita ad llacutum cft , leu cflentiam naturalem accepit;
vfque terminum feliciter prorogaretur. tunc proximum cft, vc naturali ratione
Et licet herbas quidem ac virtutes Me­ cognofcatur, & coucnietuc inodo ipfius
Medicas
fu per
dicas Deus iam ante hominem conditu quxlibet fpecics fanetur. Peftis autem
rniferi crcarit :ex hoc tamen non nili fumma caula modiilque is cft. In homine qua-
cordiun
Dei fun ipfius mifericordia & prouidentia diui- tuor humores conduntur: (anguis inve­ Humo*
darus.
na cenfertda cft. Manifeftatio enim nis, humiditas in carne, vilcus m neruis,
virium in herbis & rebus creatis polita­ adeps in aruina. H xc quaruor lingula- u*
rum, mera Dei bonitas &commifcrarto rem procclfum naturx habent. Prxter
eft. Et fuper hanc mifcncordiam Dei ifta, alia tria adhuc fune in homine. In
Medicus vir lapiens fundatus eft. Nam horum quodeunque peftis pedem figit,
qui mifericordiam Dei coguouit, illam cx eo naturalis illius elTcnria cenfenda Homo
non repudiat: ciim in ipfum omnis no- &inueftieandaeft. Sunt autem Mcrcu- «"siif- PK
ftra Ipesac fiducia.fixa lic. rius,Sulphur, & Sal. Hxc tria per vni- Mercu-
Talem fc Deus in pefte quoque gerir. uerfumcorpus diftributa funt.Ncc enim [ £ ***
In hac eninj fuam fimul uam promit, 8C ifeinuicem feparantur. Si crgA pellis \
mifericordiam fuam per medicum de- naturali ratione corripit: fuam clfcntia
Peftis eft
ira diui fere iis, quos itigulari non vult. Peltis e- habet aut in horum trium vno, aut duo­
na.
Medici
nim nihil aliud, nili ira diuina elt.Medi- bus , vcluti Mercurio dc Sulphure, Mer­
naellim cina etiam non cft vis ae poteftas aut iu- curio & Sale, fulpluire & lale : aut in tri­
fcrico r-
dia Dei, ftitia,fed eft tantum mifericordia. Hac bus vniuerfis. Prxcerea in homine natu- re<u*
«• «i • /• cooftc(#
enim fubJata, quis viuus diem viderer ralircr etiam inluntconltcllationes, (c- uuoni»
craltinum.?Hac norma Chnftus quoque eundum planetas, fecundum ftellasfu- -
Chriftus
qua vi lanauit homines : non tamen ope natu­ periores, fecundum n.figna, fecundum
curarit. ra? , fed fua iplius potentia. Is ipfe enim airccndentcm. Iam fi pellis in aliqua in­
mifericordia eft, cx qua iimplicium o- fluxione gignatur, per cam in homi­
mnium vires procedunt. Quomodocun- nem ducatur : tunc naturalis iplius cl-
que crg6 medicina perficiatur, licut ex lentia fc habet pro ifta influxione, com­
vna arbore duplices frutfcus prouemunr: plexione,natura, conditioneqtic & pro­
Chriftus fic cx Chrifto duplex quoque Medicina prietate , &: fecundum hanc naturalem
duplex
Medicus emanat: H e tb x , & Verba. Pater ipfias ellendam pra&ica omnino inftitui, ac
eft lator. In huius manu Medicus eft> Theorica feu caula cognofci debet. Sunt
cui Deus lucem in natura acceniam pi£- etiam pcftcs fecundum motum mor­
pofuit, perquam mifeiicordiam iplius bi , quarum clfentia fecundum tem­
introfpiciar difeatque. Medicus ergb pus nofeitur. Huius generis eft peftis
non ex feipfo e ft; ncc artem ac fcicntia cum tempore dvfenrerix erumpens: &: tfi.
s /
exfeipfo habet. Deus enim feientiam peftis quadragelimarum tempore cum
diftribuit fuo arbitrio , huic multum, il­ motu pleurifis inuadens : & peftis vere
li parum impertiens, huic dans, illi a- cum febri inlulcans,&:fic fimilitcr.Prout
dimens. Ncc enim Medicina: ea eft ra­ enim morbi nonnulli cx tempore &: cu
tio , qua: alterius opificii, aut artis Me- tempore gignuntur: fic peftis quoque
chanicx, qux aut hereditario accipitur, nonnullx fpccics fecundum illud regu-
aut facili labore addifcitur. In Dei ma­ tur.
Medici­
nu politum cft, cui is Mcdicinq donum Hxc Theorica qua ratione intelligi
na dOD& indulgere vclitnolitqne. Non erg6 A- debeat, iam deinceps dicetur. Ponamus,
Dei.non
Acade cadcmix aur libri fundamentum Medi­ cx iraquendamtelo confofliim cfle.Hoc
I miarum
cine funr, ledlbla mifericordia Domini, quamdiu in vulnere figitur, Medicina
I
donum. Adde etiam libros (fed hos nihil proficit. Vulnus oportet efle pateas
Sc
 0 9

4jo D e P este, t v M Additionibvs

Sc liberum. Iara ii Deus ferit, incuifum lente affligens, (ecuricatcmque fcie pol-
telum fea manu iterum extrahit ac euel- licens. Mors autem hxc furtiua, dan-
lit, ita vt fauciata natura (ola fit. Deus deftinaque plerumque cft^nullis grauio-
fi inflictum telum non extrahat, Medi- ribus accidentibus formidabilis; Cor­ Ad«ps
M edicu* ei conatus omnis nihil proficit. Nec e- pus enim in adipis iftiufmodi vlceribus inicoii*
fr ultra o . * . (is.
peracur. nim telum ligneum d t > quod extrahere non admodum fenfile cft. !

Deo non poflic homo, &c vulneri relicto medicina Ex eribus primis rebus fi peftis Mer­ Fertis
«ha*. adhibcre. Ideb mors etiam incumbit. curium ferir, tunc is a corde abfecdic. vtbuiiatri» p;i*
H xc vt antcuercarur, quatuor prxdfetx H xc peftis mortem celerrimam inuchit, Dgnatus. iis gi*

res ac vix fedulb confiderari debentmi- fereque latens Sc occulta cft, nec vnqult
mirura 4. Humores,trcs res primx,con- foras prodit, punctionibus (xuis cordis
ftcllationes Sc Tempus. Hxc quatuor admodum formidabilis.Si vero illa Sul­
medendi methodum docent. In quod­ phur corripit, per omne corpus diftri-
cunque enim horum quatuor i&us fa- ‘burum : tunc illud h duobus reliquis fc-
ffcus eft > pro cius natura ac condicione paratur, Sc abit. Ita ergo totum torpus
medicatio fieri debet. inardefeit, Scinfe&io ad fublimc caput
Peftis
in pun
In 4. Humoribus exitus talis eft.Sa- afteendir, aut ad fubie&as alas, forma
diomb. guis prout Vena fecundum originem fua fpecieque tumoris aut apoftematis: que
qualii
genera* conftiruta-eft, fi feritur aut occupatur, tamen, ficx natura eonfiderentur, a-
tio.
in vias duas diuiditur. Vnavia, fi peftis poftemata non funt, fed peftis. Hxc in
fecura eft, forinfecus ducit vfque ad ori­ multis locis erumpit, velfimul vel fuc-
ginem (anguinis. Vbi autem in corpore cefiiuc , & ‘ardor affectum locum corro-
venxillx oriuntur,ibi peftis decumbit, fiuo fimilis occupat in feftatquc. Poftca
i. In fan & veluti caftra metatur. Hinc autem il­ cancri Sc Anthraces gignuntur.
guiac.
lam natura per venas expellit in cutem : Ratione conftellation is peftis ad il­ Peftis
qux tandem proximum cmun&orium lud membrum tendit, ad quodfpcctat, J jJ J
occupat. Horum emunctoriorum, vt aut collimat. Pro illius enim modo di-
diximus, fex funt, terna ex vtroque la­ uidicur. Suum enim cuiuis fulmini foliu
tere. Si vero peftis intro ad principium e ft, quod ferit. Illo feriente, tunc peftis
venarum non penetrat, fed aur in me­ natura pro iftius membri conditione ce-
diis viis fubfiftic, aut rctrb ad fineS"od (enda eft. Sic peftis cerebri pro natura
terminos venarum iterum exilit, apo- cerebri; peftis hepatis, pro natura he­
Apoftc* ftemata gignuntur, qux nonnulli Car- patis iudicanda cft. Sinule iudicium cft
inara
Sc

carbun­ buculos, Anthracefue Sc fimiliter appel­

culi vt 6 dc exteris.
ant. lant. Secundum confiderationem vero Secundum tempus Peftis ita iudican­
Philofbphicam illafunr peftis,aut nomi- da eft. Pcftes vernales cum ingenti pu­ ffpoulei ferte*

• narim ecumpens peftis aut peftis exodus. tredine Sc arbore febrili inuadunt. Idcd jj"1»
In fucco Si vero fuccus leu humor in carne icitur, fecundum febrium naturam xftimandx
carnis
peftis eo loco, quo decidit, manet: hu- funt Sc confidcrandx. Item, fecundum
mnrquein iftoloco colligitur, acccn- naturam pleuriticam. Vniucrfx enim
fufque per omne corpus difflagrac. Nam in vere affligentes peftes, accidentibus
is per vniucrfum corpus diftribuitur,ncc pleuriticis ftipatx funt: Quod ipfum in
vt (anguis, in (olis venis iacet,qui varias medicina adminiftranda fideliter quo­
aceeniioncsfiiftincr. Et peftis ifthxcpe- que obferuari debet-Id fi fecus fiar,con-
culiaria Sc definita loca non habet, qux uenicn$& idonea Medicina nulla dari
occupet. Erumpit enim in vniuerlb cor- poteft- i^ftiuxpeftes, naruram cholc-
: pore, in ventre, in locis quibufuis. Nec ricam rcfipiunc: Autumnales (plcnetica:
hxc fex illa loca rcfpicir, in qux exo­ Hycmales phlegmaticam. Secundum
1 . 1« hu­
more vi* neratur infectus (anguis. Si humor vifei hanc naruram quicquid coincidit, ad
ici .
feritur, abit in articulos, ligamenta , illudccu fcopum quendam renodia 0-
ncrudfque. Vbicunque autem inualefeit mnia diribenda O funt. Ifta enim ratione
aucprxdominatur, ibi peftis quoque co- non peftis folum, verum ipfius quoque
fidit.* cuius fedes maxima ex parte arti­ effentia toJJi pctcft.Hxc enim imitatur,
culi
1
funt.
f
Pefte in fanirarem terminata. vt diximus, conditionem temporis. Et
in illis vlcera magna SC foramina fiunt, temporis notitia peftem fecundum na­
profunda fimul, &doiorifica, Sc ex pu­ turalem fuam clientium demonftrar.
4 Tna<Ji tredine ferrida. Si adeps inuaditur pe­ Prxtcrca (ciendum cft s multa fubin-
dis aruinam occupat, fine dolore multo, dc addi medicinas fecundum eflentiam
fue

•* ,
' p/'
 : ? ' L iber
fux naturae. Id fit duobus m odis: • Pri-
dulifx* rn^5^ peftis hxrcditarib feu contagionei
modus. accipitor!' Deinde fi accidentibus cu-!
mulatur & grauatur. Duo haec naturali-,
bus- viribus fubie&afunt , hoc modo. Si•
i&us deiuper impetit, ac non omnes^p
led vnum tantum ferit: turto is planc.fi-
milis fit Crocodilo 5 c Bafilifco* I&us.c-
^cusViiu nim ille vlque adeo feri tum «infecit St
vcnenaujt y vt) quicquid is.afpicir , infi-
c oco ciatur. Et vt Crocodilus', qiiicquid ha-
dilusha* litufijo afflat,.venenat: fic pelle nonnnt-
iicu
Clt,
infi- ^ v^ ue a<j e5 venenati funr, vt quofcun-
quo vel afHant, vel halitu acam m a fua
feriunt, in pcftcm prarcipitenr. Jidem
fimiles etiam funt ferpentibus, aui ienc-
dam diftringcntibus, aut venenum fuu?
propter eius abundantianrdeponenti-
bus. Nam & illi fuofudorc, calore'que
&cc. inficiunt ea, in quibus cubant aut
habitant. Haec quicunque adit atit con-.
tingit 'fiue ledi fint, fiue vcftcs, imo 5c
hypocaultorum parietes) nulla mora in-'
ficitur. Multos etiam venenum prorfum
vorfum ita peruagatur, adedque mali­
gnitas eius in tantum intenditur, vt ocu­
lis , habitu, calore, fudorc, &; exfpira-
tionetotx xdes inficiantur, vt qui has
intrant, venenum firailiter hauriant, &C
pefte corripiantur. Huiufmodi infedis
prxfidio naturali commode fuccurri
poteft. Nec enim defuper de coelo fau-
ciantur, fcd in terra corripiuntur &c. vt
didum eft.
Accide- Accidentium hqc ratio eft. Sxpe fu*
tia pcftii
quaka. dor peftiferus ex fe quidem lethalis non
eft. Si tamen idem homo interius putri­
dus, vlceribufquc plenus fit, aut morbu
hunc illumue aliquot annis intus foue-
rit: hi morbi omnes per infultum peftis
produntur &c reuclantur. Ifti morbi fi
fui exitus tempore lcthales futuri erant,f
iam quoque mortem inuehunt: vt funt
plcuritidcs a pefte fufcicacx, <&.Ervfipi-
lae, Febrefque, M ania, Phrenefis , Op
pdatio &c. Hi morbi omnes peftis con­
ditionem variant. Sic qui pefte detenti
Maniaci aut Phrenetici fiunt, hi hanc
antea in fefc d.ifpofitionem habuerunt,
qua:iam inadum erupit. Q uia pefte
* alvi fluxibus tentantur, iam ante ad dy-
fenteriam propenfi fuerunt. Sic quibus
mulieribus a pefte menfcl vel cientur
vel iiftuntur, id omne ad mortem vel fa-
lutem finitur , prout pr;or Sc interior
tfTpcftii mo*'bus ex fefe erupturus erat. Huiuf-
vn»cum modicreb morbi & accidentia peftis,
pefte cu- A . . r
unda, ipsa pefte non minus attendenda veni-
n« - 4)i
untjfuifqucadhibitis peculiaribus nae-,
dicamentisnaturalibus, cum Medicina
peftis inndis expugnanda funt. • •
Multi horum.morborum hxredica-
rih quoquoinfunt hominibus:qui in pe­
ftis curfiinon difiimiliter exteris intelli-
gi debent.. Sicut enim fulmen ex altis JFulmi-
deturbatur in domum, eamque incen­ enis ms Ac i*
na*
dit , comburicque: ita ignis ea natura eft tura ex*
cutctc.
ac proprietas, vt latius lefe fubinde dif­
fundat, quamdiu ligna aut ftramina vi­
cina funt. Iam vero huiufmodi domus
a.fulmine non comburuntur: fcd tantu>
illa prima. C xtcrx comburuntur abir
gne , qui ipfas penetrat. Sicut autem
fieri poteft, vt domus ardentes diruan­
tur, deficiantur, 3c reftinguantur,& hoc
pa&o feruentur ; idem in pefte quoque
fimilitcr notandum eft. Nam ficut in
vna domo multi fxpe homines habitant:
ita hi multi funt inftar multarum xdium
contiguarum. Si ergb a fulmine homo
vnus incendituriiam vicini reliqui quo­
que ab eodem inflammantur, idque vel
cum accidentibus, vel fine illis. Ec ficut
lignum vnum flagrans,integram lignoru
llruem exurit: ita homo vnicus totam
domum, totam ciuitatem inficere po­ Sulphur
eft li^nu
teft. Qui eripiuntur,ita fc habent,quafi corporis
inccafi*
aliquot ligna ex omni ftruc euelleren-
tur. Nam onnia fimuleuelli non pof-.
funt, Lignum eft corporis lulphur.Idcb
elementum ignis eius accendendi vim
habet. Iam vero quiuis homo pefti fub- Homo
icdus eft. Hinc fit, vt multi fepe vnius omnis
pefti ob-
infe&ionem luant, adedque morbi ad­ noxius*
modum implicati fiant, ex quibus fe ex­
pedire non cuiuis facile eft propter pro­
prietates & accidentia, vbi alia in aliis
fubinde figna &: indicia produntur. Hic
autem fxpiiis concurrit lates t c occulca
quxdam contagio, qux ipfam fanguinis
aut xtatis fimilitudincm fpcftac : vcluti
videmus, pcftem Ixpius familiam vnam
corripere, eamque vniucrfam exfcin-
derc,fiuein vicina fint confanguinei,
fiue longius diftent. Hic idem fere ac­ Feftis
cidit , quod cum frigore. Hoc enim il­ cur inter*
duin in ­
lud falcem perdit ac deftruit, quod ipfi tegram
fam ilii
fubie&um eft, veluci flores, aut palmi­ deleat.
tes teneriores, aut quid fimilc. Ita pe­
ftis nonnunquam corripit infantes,non-
nunquam parentes , interdum auos.
Quanquam hoccafu non omnes deleri
foleant. Qux autem peftis vnius fangui­
nis eft, (intclhgo eos, qui vnius familix
funt,vnum lubiewtum, vnum afeenden-
tem , eandemque conftellatione habet)
N
 D e P este , cv M A d d i t i o n i b v s
ea (i languinem ferit, feritfimul omnes,
qui eiufdem naturas &: (anguinis partici­
Peftis pes funt: nifi fors obdet coniunda alia
cur in-
tcrd um complexio, aut concurrens aliqua con-
9 (olaspr;-
gnantei: ftellatio contagium impediat. Sic lues
interdii
fotos in­ fqpius folas praegnantes affligit: quia il-:
fantes * larum affeendens imperium Sc dominiu
dccuniia
dat. in iplas habet. Sxpius fenes praecipui
deiiciuntur, quia nimirum ipforum co-
ftellatio, poteftas ac dominium infeda
funt. Ita alios lubinde etiam ac alios.Po-
tcftates enim peftis in firmamento &
conftellationibus corripiunt ac affligunt,
Miniftros, dominos, inopes, opulentos,
pueros, iuuenes, fenes, viros, foeminas,
virgines, &c. Extra poteftatcshas nihil
inficitur aut taminatur, nifi, vt didum
eft,idfiat per communicationem fcu co-
tagium, aut infectionem accidentariam.
Ob id , fi peftcs ftellarum cognolcuntur
&intelliguncur: dilcerni etiam poftunc
illi,qui priuatim corripiunturaut feriun­
tur, ab alteris»qui per contagionem in­
ficiuntur.
Peftis f$- Porrb contingit etiam, quempiam
JIcmef v-
4US uu5 non femel tantum, aut in vno loco feriri
nu corri­ & corripi: fed Ixpius, &: in diueriis lo­
pit.
cis. Nec enim necelfe eft, vnum cantu
fulmen cadere: fed exturbantur fxpius
duo, tria, plura. Nec vnus etiam locus
tantum incenditur.* fcdfubindeplures.
Et tamen vnus tantum fragor, vnum to­
nitru eft. H xc fulmina feu idus merito
cu tormentis bellicis comparari queant.
Et multiplices hi idus, fele inuicem con-
fequentes, in cura probe attendi &: con-
fiderari debent. Nec enim vnica cantu
Medicina omnibus fuffleiet >fed quoties
nouus id u s, toties aliarecenfque Medi­
cina, Si iam*. &c.) vfque ad finem.
Quoadfignorum dottrinam , infticutio-
Cura a- hem calem attendetis. Cura veftra ad
liaeft pe­
ltis a'ia duo fpedare debet :ad Ejjentiam P eftis :
eius ac­
cidenta. 6c ad cius accidens. Edendam peftis
cognituri, attendite ad naturam con-
ftellationis,que coeli ad Horofcopum il­
lum ratio & facies fit; &: figuram coeli
erigite, adeoque cx proprietate firma­
menti & pellium feruramini, quxnam
Signa peftis prxfto fit, quis prxeise idus fit,
peftis
qualia qui lauciarit. Contra iftam peftem ae­
con*
fideram grori curam inftituicc. Idus qnim illius
da.
natura in xgro eft. Contra hanc ergo ex
fuperioris naturx infticutionc muniti
procedite. Iam ex concordantia ligno­
rum xgri: vtriulque coniundionem de­
prehendere poteftis, adeo vt vere dice­
re liceat , hoc vel illud peftis lignum
docere, Martem, Leonem, &c.fcriifTe.
Porrb alia quoque figna expendite,qua­
lenam accidens concurrat: veluci fom-
nus profundus, paralvfin indicat: vigi­
liae immoderatx, maniam: coloris mu­
tatio, Apoftema. Ex his iam lignis te
iplum firma & expedi ad curam fubeun-
dam. Hoc modo peftis nofcenda eft.
An vero fit, vel non fit, feribere i udiciu.
hic nihil attinet. Nam res per fe plana
&euidenscft. Q u xver6& qualis peftis
fit, quomod® in coelo, conftellata, qui-
bufue accidentibus ftipara, ex fignis pro­
priis & peculiaribus, difeenu oportet.
Et ad hxc idoneus eft Medicus Aftrono-
micus & Phyficus, haud quaquam ver6
triuialis & imaginarius.Hic enim rhom­
bus omnis politus eft, vt perfigna medi­
cina decernatur, contra ipfa aftra & ip-
forum accidentia. Signa autem iftacum
natura hominis omni no confcrcda funt.
Prxcerifta duo, conlideranda quoque
eft (vc ita loquar) ipfapofflbilitas, quan­
tum nimirum hic prxftari pofflt,autfpe-
rari debeat. Nam hoc curationis primu
fundamentum eft.
Ad hxc erg6 iam confequitur, quod
Leoniftxa Leone in figno Leonis feri-
t i , mortem expc<ftare debeant. Similis
ratio etiam exterorum. Hoc idem di&u
e ft: fi fimile in fimile incidit, ibi femi-
nata mors eft. Nam fi Medicina indu­
cenda & conferenda eft, oportet nihil Medici­
na diffi-
adefte fimile, fed dilfimilia; non vnum, milium
fed diuerfiim &: dilfcntiens, velut regnu eft*
in le diuifum. Non vnius enim fenfus
eft complexio, accidens, &: lydus : led
vnum frigidum eft , alterum calidum.
Iam fi alterutrum contrarium eft, fpe-
rare poteft Medicus, iftius morbi regnu
dcftruckum iri, fi contrarium alterum
tollatur. Si vero omnia iftatria, Com­
plexio y Accidentia , Ceelum , vnum funt,
quifnam ifto loco reftinguere polIit?Ide
enim fiet, ac fi ignis ftipulam corripuif-
fct,ac accurrens quis pro aqua vinum
ardens affunderet aut oleum Laurinum.
Ita enim confumerentur omnia. Vnum
enim cum illa funt: facile pr^dominan-
tur & inualefeunt. Si vero contrarium a
w
& diffentiens aliquod fit, illis auxilium
affundi poteft.
Similis induftriaimpendenda, fi cor,
cerebrum , hepar vel pulmo feriatur.
Quodcunquc enim horum fubic&um
Subicfli
cftspro eo morbus vel lerhalis vel minus ratio
morbi
eft.Vulnus enim in crure non italethale vim va­
eft, ceu vulnus cerebri: & vulnus cere­ riat»
bri
F

<
L iber II; 4U
brifecurius cft vulnere cordis,&rc.Haec, habere poteft > velut riec, nitrum cum *.
fi ratione gladii vera t e naturalia funt: igne, aut cum eodem Mercurius, te fi
ratione aftrorum ac fuperiorum corpo­ quid aliud huic fimile eft. Sic ergo ex
rum quoque itidem vera erunt. Prout e- nobis vita auolac, vclut lignum ex igne.
nim hic vel ille locus fauciatur, ita pe­ Sic inquam homo ex firmamento. Ec
ftis magis minufue lcthalis eft. Signa ve­ velut ignis vifibilis cft:ita firmamentum
ro quxlibet fecundum diuifionem aftro­ in fuo igne inuifibile exiftit. Et talis
rum t e natura: Elcmcntaris accidentia ipfius nacura eft. Qui vero ope Medici,
hic latius deferibere t e explicare nihil aut prrefidiis aliis liberati eripiuntur t e
atttinet. Phifica enim te Aftronomia refurgunt: his fimile quid accidit cura
hsec docent, huc minime confundenda. arboribus. Ex enim per hyemem aridae Homo
Non enim cuiuis datum Medicina: do- te emortua: iunt, hoc eft, foporc deti- ?'p,cu>e’
Donum numeft. Cui vero id datum eft > is iam nentur,appellente autem aeftate eaedem Jjjjjjf
Medici-
nx non ante pernouit conftellationes, infe&io- refurgunt, te ad priftinum fuum vigo-
omnib’
datum* nes,poteftates,dominia : Item,naturaliu rem redeunt: ita homo quoque , qui
morborum mores, proprietates, efien- pefte concuffus decumbit , velut in
tias,&: figna.Qusc omnia me hic docere, morte iacet, hoc eft, in fomno, r
ficuc
te illis communicare ridiculum foret. C h k i s t v s inquit: Dormit, nonmortuu*
Nec enim hxc mihi fcientia ab ipfis eft. Hoc idem di&u cft: Qui lethaliter
data eft, fed ab e o , qui te ipfis t e mihi decumbit, mortuus eft,ctiamfi viuat.
eam impertiuir. Quamdiu autem in morte viuit, mor­
Circa naturalem autem efTentiarri tuus nondum eft,fed dormit. Sic crg6
Tettis peftis, res ita habet. Si lnfulcu fa&o fpi- fomnus te mors res vna lunr, velut arbo­
Eflentu rituale carnem corripuit,idem fit, quod res in hyeme. Ide6, quodeunque fia-
quali*.
cum ferro. .Cui candenti fi aqua infun­ nefeit, miro modo , auxilio nimirum
datur , tunc illud ftridit te fibilac,&: ex- diuino fanefeit, veluti mortui a Chnfto
I tin^uitur. Similiter in hominis carne & fufeitantur a fomno. Hoc idem eft,
i

Y natura accidit. Sicut aqua vim fua ferro quali diceret Chriftus : Sarge, lectum
I

I indere potefr.ita firmamentum limilitcr tuum fume Lazare & prodi, (j?c. Quia
& operatur in hominem. Et velut» pev mul­ ver6 ifti qui, lpthaliter aegrotant, non­
tam aquam ignitum ferrum refrigera­ dum in terram , velut Lazams, con­
tur : ita per multitudinem conftellatio- diti funt : fupcrftitiofi multi perfua-
Ail nis homo quoque refrigeratur, hoc eft, fum habent, quod cx feipfis, vi propria
c. deficit ad morte,& obit, ficut ferri ignis refurgant , citra auxilium diuinum.
1* per aquam deficit. Et huiufmodi vis eft Fideles tamen te pii fatis hoc comper­
P corporum fuperiorum in nos homines. tum habent , quod m.rabiliter ifta
fit
a Accides Carterum, fi accidens etiam aliquod, fiant. Deus dotes nobis duplices largitus
Eeftu vt quod in homine lateret,fimul feriretur: cft Medicinae,ex gratia fingulari :rcmc- Medid-
bcat tunc hominis illud accidens inrelligi dia nimirum vifibilia te inuifibilia. Vi-
debet fimiliter argento viuo , quod nec fibilis n
Medicina eft illa creata. Inuifibi- ec tnmu
calorem , nec contrarium quicquam lis eft verbum Dei. Ipfius verbum mc- bile*,
ferre potcft,fcd.ad illorum occurfum dicinam Ncreauir. Qui per Medicinam
fubfultac, liquatur,& cxfpirat. Similiter fanatur , per ipfius verbum finiatur.
bubones quoque te apoftemata faciunt. Qui Dei verbum afpcrnatur, isafperna-
Haerent in Eflentia Mcrcur ij, foluuturq, tur Medicinam > t e e contra. . Nam na Medicis
verba.
t e operantur inftar Mercurij. Non enim Deus vnus, te is idem eft. Ideb fi peftis D ei:& £
contra.
illi perfedi sut, ficuc nec pcrfc&us Mer­ incufTa te i&a non f it , fed in artubus
curius cft. Adedque vnumquoduis pro' flagret : medicinam haudquaquam
fua: naturx modo operatur. Hoc enim' contemnere debemus, Is cm m , qui
modo Mercurius etiam Apoftema eft in dicit, nullam hic medicinam iuuare,
omnibus metallis,in quibus latet, bonu Deum e fle negat. Sed fiifius dc theo-
rumpit &: frangit, nec bonum cfie quic­ rica peftis diiTerendum non eft. Pra-
quam relinquit. Et ficut Mercurius in &icam ipfam ingrediemur , conditu­
igne a fuo corpore te prima materia cx- ram’ cx regulis ducentibus in experien­
fpirac-.ficab homine quoque vira effugit tiam te cognitionem experimentorum.’
per firmamentum, cum quo vita ifto te­ Huic rei cru&atus du,o icquenies defi-
pore familiaritatem nullam habet aut gnabuntur. .,
Oo L IB E R

i
n

4 te F r agmentvm

LIBER T E R T I VS-
TROLOCFS.
E cura Peflis dum trailaturifum us, aquttm eflyvos repetere ili a , ejua in
libro fecundo dixim us: nimirum , quod, etji illis quidem , quiferiuntur,
moriendum fit, vin i tamen & fuperflites maneantiqui ab his incendun­
tur & inficiuntur. Huius gratia Deus Medicinam indulget. E t rerum
vfus confirmat, pejle multos correptos, fuis Medicinis hic de causa libe-
*' rari. Peflis autem origo apud Deum non efl, fed apud nos. Tum etiam
non iuuantis Medicina nos caufa fumus, eb, quod affectu fatis frigido Medicinam quara-
mus,nec eam,quofa s e jl , loco habeamus. Eundem ergo amorem am ulari debemus, quem
Deus erga nps exercet. Pro cuius hortatu fi pulfantes precatifuerim us: ecquid tandem ab
ipfo nobis denegaripofiit ? Dona dedit Gentibus, Saracenis (jr Gracis. E t quanto largius
effundet in eos, qui ex totopectore ipfum colunt ac venerantur?

rD e Cura. ncis remediis datis obuiam eatur. Me­

Vicquid naturam affligit ac corri­ dicinam itaque oportet cfle duplicem:

Q pit, id furit ceu ignis in ligno, ccu alteram peftis, prout illa cx fe eft; alte­
nitrum in carbonibus. Ideo xqualibus ram accidentis, quale idrandem fit. Se- nlS'
dulo ergo conari anniti debes, vt ad-
etiam Medicinis medicum omnino in- tplitlcJc
ftru&um efle oportet. Non enim aqua uerfus quemlibet morbum quintam Ef- hunis
hunc ignem extirtguit , aut eius ardo- promptU h',bcf ’ Sl,amPr° 2 ?
rem infringit: fcd aliud adh.beri quid- acc,a«ntis racji’ nc Pcrmifccic’ & ad'
) dam opus eft ? quod fupra naturam miniftrarc poliis. Scitote
primam Medicinam debere conflare
ergo peltis
fit.
ex Perlis, Auro, Saphyro. In iflis enim
De Accidentibus T efiis. lapidibus,velut&inVnicornu,&:Bal-
Vanquam fuperius dixerimus,cer­
dixerimus,cer- famis, &:c. virtus tam potens condita
Q tam , infallibilcmque & explora­
explora- eft, vt ipfius robore peftis omnino fupe-
tam Medicinam, in quam fiducia poni rari & expelli poflit. Sicut enim Deus JJ*""
po/Iir , aegre ac difficulter,inueniri poflc: feria noftra poenitentia motus , iram
interim verb propter iram & indigna­ fuam auertit: fle idem per Medicinam
tionem Dei nemini dcfperandum ; fcd quoque facit > fi eam fumma veneratio­
filiali fpc omnino viucndum, & medi­ ne qua:ramus, vt nimirum ars & ipfius
cinae praefidium anhelanter quaerendum creatura laudetur. Ex indenti tamen
D e D eo
non de- effe, fi forte Deus afflictionem noftram mifericordia fieri permittit, vt arcana
Iperan-
dumetij miferetur ,& medicina: viribus fuum tot tamque ardua vndecunque inquira­
in ^ra curfum indulgeat .* Hoc tamen hic fin- mus & colligamus. Arcana autem &
uiilimis.
gulariter expendendum eft, quod non recepta illa funt, de quibus diximus,
fo Ia peftis in cura attendenda fit, verum non afpectus , qui hic nihil momenti
morbi quoque ahj plures iuxta illam: habent , fcd tantum praeparacio AI-
Pafti? ac pcftcs enim varij generis ingruunt.Qpa: chim ix, qux primo quidcn\ab Aftro-
cidentu crfi quidem ex fe lethalcs non fin t: Ie-
qnr. logis Aftronomis Afpe&us vocata At«a»
thalia tamen funt , quae illis accidunt, e ft: fed hodie re&ius Alchimia voca- fn5°m2i
velut Ictcritia,Hydropifis,Paralyfis, &:c. tur. Sic quod tum temporis nugx
Eodem modo morbi quoque chirurgici deliria fuerunt ; id iam funt afpectus.
coincidunt,ita vt pcfti iungantur Can­ Sic tempore fuo res permutari fblent.
cri, Fiftulx, Vicena Eftiomcnarnon quod Prxter autem hadciius dicta, aequum?
peftis ifta caufetur : fed horum origo eft etiam de praferuatiuis , quid di fleri.
alias in corpore latuit, quam peftis infi- I t a q u e p r x k T u a t i u u m r a n t i i m e f t Sal- p c ib r f
liens quafi foras produxit, &: morbum fam atio , q u x f i t p e r iJMannam , p e r o>an*
prolicuit. Sicut, qui canis caudam pede M um iam , p e r urum , p e r S a l fim um ,
obterit, ei latratum excutit 8C morfum: &c. Prxferuariux ergo res illa: funt,
fic peftis quoque mftdns , mbrbos cor­ qua: Salfam eam talem naturam ac vim
poris alios in furias agit. Vnde liquet, habent.
neceflc e flc ,v t, fi pefbVqrridtm c x fc '
Jethalis non fit, his tamen morbis, ido- SEQVITVR
 I

F ragmemtvm D f. P e s t e .
♦ 435
S E Q V 1 T V R
Fragmentum alterius cuiufdam libri de P efle, ex fcbedulis quibufdam ab anciore proprii
manuJeriptis collectum, (y difpofitum it a , ceu fragm en-
torum ratio paffaejl.

V R’ & F A T I O.
0

N veterum AnBorum libris n ih ilp rod itu r, quodm ihi fubfdioejfepotuit. 2 {ec morbo* Prifcl

enim viliu s morbi cognitionem illi habuerunt. Praterea Udem nec M a g ic i, nec nullos
u o u c tu t.
J ^ ^ Cabalijlafuerunt ,Jed M edici exjl it erunt ex fuo cerebro & opinione enati. D e
prifeorum ergo Medicor u a n e (jr f cientia nonnihil pra fabimur. Fcteres ex alftis
( f vngttla caballina didicerunt.Ratio efi,quod artes ex Jfiritibus prodeant.Eosfi hom ofubi-
g itjll.e s inuenit Jdeo faciendum efi periculum .^ua causa.Ula etiam Experimenta vocantur.
T u vero L e tto r , veterum M edicinam & Recepta frigida-, d efice. Difcejsionem ab ipfis
fac,CT procefjui huic noflro afiipulare: nim irum v t dejeendas in C hir ornantium , f ? venas i,lui,Ilx
ad venas compares. Sic Recepta pefiis inventa f y conflit ut a habebis. Ea enim ratione tu diotum
. ipfe illa compones qua alius, g u i enim alienis Receptis contentus effe volet ,is fruftra labo- pcih**
rabit. Hac causa infligat u s, propojui m ihi primo de Chirom anna tradere, ex qua hoc loco
ars ac innentrix componendorum Rcceptorum,eorumtf adminifirandorum -y applicandorum
emergit. Poflea Regimina fy praferuatiua conflit nam. H is curam /nbiungam: tandem
ipfa Accidentia tradam. Jn nullo autem fegnem y ignauum tep ra b e: Jed v ig ila a tten tif-
fim e. ld e n im liafilifctts requirit. .E t v t venenum (ulphuris,ac Arfenica, Auripigmenta
y M ercurijcaneantur, anteuertanturf,-, ipfa rei necefiitas fedulum fiuctium ac operam
nattam efflagitat.
Rem autem omnem expediam breuiter, fenfu plano y minime intricato. Q u a autem
exprim is ju n t >ea vulgo prodenda non ju n l. tn gratiam ea profero eorum, quibus fatteo, ( f
q u id o cli p eriti que e x iflu n t, D IX I.

P Orrb ergb ante omnia opuseft,Me­

dicum tcir^ principium cius rei, in
quu verlhtur. Hic enim fundamentum
politum eft,quod fcire Medico dignum
/ eft. Fundamentum autem &: origo ciufi-
mo\ii di. Homines nos mundani ex
ccrlo &: Ntcrra, &c. facti fimus. Coelo
autem fuuscurfus eft,vtvcluti patris ra­
tionem habeat. Ab homine autem fuam
operationem accipit tali modo.
C trium
wm in
Coelum nullam in hominem vim ex
$ houiuic fc habct:nifi quod homo ipfum commo­
non ha­
bet. iuli neat , in iram agat. Irritatum id vc-
ab code
ic;cpu. lut compunctus taurus inardefeit, &: e f­
feratur, idque a fc excutit, quod ira in
ipfo pepenr. Perperam Sc indigne
Aftionoiifii iudicarunt Scc.
Proba tantum Imaginationem, qua­
lem virtutem habeat, quod fenlus poteft
hoc facere. 1 do. Opus eft cognofci morbum , ante­
Mars incedit fulphur.Coelu ergocaufii.
Q uia omnes partes mineralia funt:
ideo Icitote, qubd huiufmodi influentia
&: impreflio mineralis lit. Ideo nihil clt
.]uam fulphur.
Q ua vero ratione fulphur ex ira pro­
cedere poteft? Sicut ignis ex oculis.
Modus generandi Morbum.
Sic ergo, lulphur ardet, cur ardet?
Homo eft lulphurquod non ardet.
Coelum fulphur habet, quod ardct.Coc-
leftc omne fulphur ardet in fua impief-
4
fione inftar fulminis.
SI GNA.
Signa ergo defumite ex fulphurc,An-
timonio &: Arfenico. Hic enim nihil,
nili fulphur. Sic omnia limplicia, qux
fulphur habent. Quale hacc habent, $cc.
C F R A.
Dirigitur & inrendirur ad fulphur. i
Paroxyfmus. Accidentia.
Febris generatur a (ulphuris putredine.
Spafmus, Vertigo, Velania,Colica,Epi-
lepfia,&c.
Proceffus.
S ic ergb de origine fatis diftum fit.
Nec vlla detur caufa alia, quan7 quae
fundata fit iri verbo Chrifti: Fientpefles.
Id fatis eft. Fiant ergb vtut velint. Vna
quxuis tamen fupcrnaturalitcr. Ad ifta
lequitur morborum fanatio,hac metho­
quam Medicina adhibeatur. Si is iam
cognofci debeat, aliud prxftb nihil eft,
quod fcire opus lit, quam quid qualifuc
ifbus fit, qub is dirc&us fit refpettu cor­
poris,ficut cuiullibet membri Anatomia
docer,quid Zl qualiter feriri poilit. F.x
eadem Anatomia quoque indicandum
eft, an folati) parum vel inulium adlic.
Anatomi^ illa: fepte funt:cor,hepar,&c.
Harum cuilibet fua peculiaris Medicina
addicla eft. Deinde leptem alix funr, vt
fanguis,liquores, &c. Qux j pfe quoque
O o 2. aliis
 4?*> F r agmentvm
aliis Medicinis dantur.Porrb accidentia curae. Cura autem fine re^imilie, ncc
quoque, quae incidunt aut concurrunt, ' praeferuatiua vel accidentia, citra fana-
nofcendafunt; qua: quidem ipfa peftis tionem pcftis,firma expeditacfiepof-
minime cxiftunt,fcd mouent & lacefsut funt. Orcinem itaque notate, quo fc ca­
latentes morbos,recoditas naturas,& oc­ pita inuicem fequantur.
cultas proprietates in homine. Pro tri­ Cap. j. Regimen. 11. Praferuatiuum.
bus illis occultis naturis accidentia e- III. Accidentia. IF.Cnra.
rumpunt. Accidentia autem, quae peftis L l^egimen.
per fe habet, funt, inflammatio, horror,
ardor, & i&us vulnerum.
Iam fi ifta habesmoueris etiam,quod Q Vis Regimen praeftituit , yJmmor­
bus noneft* Itaque quis hic etiam
hoc cafu reda ad Medicina properandi! Regimen praefcribet? Alio enim tempo­
fit. Ide6 omnium primo circa compofi- re hoc falubre eft, alio aliud. Et morbus
tionem videndum eft, quo modo Re­ ifte non eft Humoralis aut Naturalis,
cepta fiant, vt inde legitirr\u eorum vfum fed eft impreflio,quq aequiparatur Incan-
fcias. Primb autem vulnus ipfum tibi tatiua virtu ti. Ideo Regimen nullum
propone,fine id interni,fiue externi cor­ pro hoc morbo conftitui poteft. Corpus
poris fit. Poftea ipfa accidentia infpice, autem probe muniendum & prarfernan-
propter tres occulcas genitas naturas. Et dum eft appellente morbo,vt accidentia
huc faciat exemplum de Petro, & Rhe­ caucantur,ita vt peftis pauciorafubicda
toribus naturalibus: quod Chriftus non inueniat,in quibus operetur.
oratores prb Apoftolis elegerit, fed fe- Id autemfmfi perito Medico)inuentu
datos ac fimplices homines fecrcuerir, difficile eft. Nam fi Medicus feire po!-
&C cos Oratores fecerit, &c. Opus eft fet quae accidentia eruptura fint, vt illis
primo, deferiptionem procedere cx Co­ per cibos fubicdum amoucret, bonum
rallis. Deinde cx Diaphoreticis. Acci­ Sc praeftabile quidem cfiet. Sed quis eft,
dens cx fuis morbis arcanum.Excm- ha:c qui fciat,aut fe feire gloriari audeat?
plum horum fcquetur. Si enim quifpiam in ftupetadione fomni
Et talis eft ratio Receptorum. Iam incidat,quis id praefeire potuit, antequa
vtedi modus quoq; fcitu neceflarius eft. fieret.?nili fors folus iftc,cui fomnus adi­
V fi u . mitur. Eadem ratio aliorum quoque eft.
Nihil ergo fuper hoc (olidi aedificari po-
S I ergo peftis vna generari poteft,po­
terunt etiam, dua:,ternae,pluresrlicut
teft,quantum ad mofbum ipfum verum.
. Nihilominus tamen fi regimen bonu
nou vna cantum fcintilla ex filice excu­ & idoneum eft, conducit aduerfus con­
titur , non vnum fulmen cadic, aut vna tagionem peftis. HanG enim vnusab
grando, fed fimul plurcs. Sic hoc quoq; alio contrahere poteft,ficut lippitudine,
cafu id fingulariter notandum eft. fi eam infpiciac. Et tales funt impreflio-
Quin vero fi fcintiUq cofercim omnes nes coeli in nobis. Et ficut nobis,ita aliis
in fomitem vnum cadunt, & fibi mutuh
quoque morbus fuus per contagionem
implicantur,quis numerum carum nof-
infligi poteft. Quae cum ita finr,fanus ab
le aut diftinguere poflit, nifi ex afflidio-
aegro hunc morbum attrahit, ficut de
nc varia a’gri. Si ergo anguftiae & atfii-
lippitudine quoque di&um eft.
dionis ratio cognitionem datrattende-
Contra hoc adhibete ralia , quibus
dum eft ad figna,interna fimul & exter­
atcra&io corporis impeditur. Huc faciat
Reme* na , Si ad accidentia, hoc e ft, ex aliis
Regimen. Sicut enim quifpiam malos
Ini m morbis. Ha:c licet comprchcnderis:facis
fh e t h u s oculos afpicit, praeferuatiuum autem
M e d ic a s tamen inftrudus nedum cs. Ideo ope­
mfiru* habct,ne infpe&io ipfi damno fit:fic hic ii
& u s cfte ram da, vt triplices Medicinas habeas,
d e b e t. fimiliter id intclligi debet.
hanc ad interna: illam ad cxternaiiftam
Res duae funt, peftcm qua: attrahunt*, Pellem
ad accidentia. His fi quid profeceris cx duo ii*
ordine curatis, primo fcihcet pefte, fc- matrix mulieris, &: viitus vitalis,Marnx ttthUQt
Mittit
cundb colica, tandem Epilepfia,Sic.tan- enim ad fe trahit vclut oculi.Hinc etiam Scvinat
viulu.
dtm ad chirurgiam diuertchoc modo. fit,vt liberis indantur macula:, vcftigia.
Eodem modo etiam peftcm allicit in
T>e v lc e rib u f n jfu s fe c u n d a corpus fuum. Simili ratione virtus quo­
Vide Chirurgiam. que vitalis per integram cutem attrahit,
Sic ad prxdidotum normam mo­ quod extra ipfa verfatur. Ec ficut arbor
dumque Pradicam intclligc neceffari* arida terreum humore attrahit tam ma­ i
V1
lum
 #
D e P este .
W,quim bonum:itafpiritus vita:quoque
attrahit cxternu humorem Elementoru.
\^i$ tra
cima Iam autem Elementum &: hoc eft.
Magne­ Ideo morbum ad fc trahit. Quam vim
ti» cft
fptritus Magnes in fe trahendi ferri habet, ea
viralis.
quid aliud eft, quam fpiritus vitalis.NeC
vero Magnes tantum attrahit: vetiim
alii quOquc lapides, & ligna promifeue
ad fe attrahunt, hoc illud, hoc iftud &c.
Ita & animalia om nia, omnes homines
trahunt: fi quidem non ferrum, at aliud.
Magnes ver6 & Carabe experimentan-
tureuidenter. Sic ergo dux hx virtutes
pedem ab aliis hominibus attrahunt: in
viris,modo vno:in foeminis ratione du­
plici. Ideo ad ifta Regimen quoque diri­
gendum cft.
Olcfi M. Hic ergbqui Regimen prxfcribere
vim Ma­
gnetis vult, is faciet idem , quod Magneti fit.
etfhn-
guic.t Q ui fi in oleum Mercurii ponatur, tra­
hendi vim amittit, &veluc emoritur.
Tale quid etiam corpori faciendum cft.
Vbi tamen hoc iuxta notabitis,quod hu-
iufmodi res corpus labefa&cnr. Attra&i-
ua enim virtus extinguitur Zc arefeit.
H qc autem verum Regimen ad virtute
attra&iuam fiftcndam cft, ne illa quid
inrrh ad fe admittat. Veluti Magnes,
Sophe fi ipii Sophelum proponatis,tunc ad Sophe-
lia»
quid? Inm vique trahit,non longius. Non Mo-
fchus, non Ambra, non Aromata 6cc.
fcd allium, coepe & porrum.
In pede
Vitentur omnia animalia, qua: cum
virauda. humana complexione conueuiunt, ve­
caro*ail-
la,panis, hit fues. Ipfo enim homine nihilomi­
Vinum.
nus inficiuntur. Illorum ergo carnes fi
homo edit, venenum edit & peftem.
Item , quicquid homini conuenit & in
carnem fanguinem mutatur, id infe-
&iuum eft. Sic panis & vinum funt caro
&fanguis. Ideo peftem quoque conci­
piunt. Sed quis homini talia interdice­
re queat ? Edere ac bibere neccfle cft.
Vndc venenum quoq; neccflarib expe-
ftandum eft. Idem Regimen claudo
iis tantum,qux dufta funt, fcilicct allio,
coepis. Ratio eft, quod hxc Medicina
Allium. fint peftis, panis,vini,carnis &c. Allium*
cirp^sut coepe &fimilia minime inficiutur.In his
peiht
medici­ ergo Regimen felis confiftir,nec in alus.
na
Allium Si dicatur,bibe vinum album,rubrum
jiefle no
nficiiur. &c. hoc aut illo tempore : res omninb
eadem eft. Res enim omnes venertarx
funt.Vnde Regimen quoque falfum eft.
Eorfan funt,qui putat,fieri minime pofle,
vt homo coelum irritet, & ad iram mo­
neat. Hic. fcilicct fcrupuluscft, quem
Aftronomi a primo ad vltimum negle-
i
4 j?
xcrunt. Diluuij enim, peftis,famisj ter-
rxmotus &c. qux caufa eft? Irritatio,de
qua Chrtftus loquitur 5cc.
Chiromantia indicat locum :\^ilia Me-
' • dicamina (jrc.
trifer:
P Rxferuatiua omnia, ejuibus ex fri­ uatiua
gidis & conftri&iuis veimini, nauci frigida
funt & nihili. Locus enim,ad quem illa gentia
tealtim*
cur peftt
dirigitis*non inficitur, fed regio dido- noncon-
ueniant*
runi locorum. Eafaltem accidentia qua­
dam attingunt , ficut quis prxfetuare
vulnus potcft,ne fpafmo tentetut; Nam
ipfi vulneri hoc modo confuku non eft.
Medicinam oportet efle duplicem: Medica­ menta
&c. Medicina diaphoretica * quam in vcicrun*
qux ie-
pefte propinatis, improba cft & iriido- pudiida.
nea. Accidens enim Narcoticum ftupe-
faftiuum tantum tollit i &: contra i&um
ipfum prxfens feu auxiliaria minime eft.
Intempeftiua etiam & inconucnientia
funt ^Pilula peftilentUlest?urgationesy The-
riaca,EleftuMria, Confeffiones,Diaphoreti­
ca, Pulueres &c. Pro deferiptione nimi-
rhm & vfu veteris Theoricx. Locum
enim infectionis non attingunt , fed
tantum interna corpora.qux tamen vel
ante fana & intaminata funt- Incertum
enim eft, c}ui inuafiofeu correptio fiat. s •
Ideo illa quoque prxferuatiua incerta
funt, &Cratione carent.
Iftiufmodi ergb Medicinx cum in-
cercx fint, &c modo opem ferant*mod6
non ferant,prout a mera fortuna depen-
dent.-ideo medicamina faltem funt Ac­
cidentium , fi valida peftis non concm>
rat. Er cum eadem prxbcant ante horam
inuadencis peftis : id documento eft,
Medicinam eorum nihili efle. Legitima
enim&: vera Medicina omni tempore na Medici­
boo#
bona eft, feu mane feu fero fiat. fempet
eft.
Quia ergo ha&enus dc pefte notitia
bona nulla certa fuitreius fundametuac
ratione iam ita intclligeS' In pefte mor­
tes geminx funt: vna ipfius peftis, altera
accidentis eius. Nam ii peftis ipfa per fe Mors in
pefte diK
quem iugulat,ca mors lingularis eft. Et plex.
hxc mors alia medicameca flagitat.De­
inde mors altera ex accidentibus eft, vt
fi quem Sopor,Mania,Epileplia,Spaf-
mus, Inflammatio &c. occidir. Huius
mortis genera infinica funr. Et tamen
omnes funt tantum accidentia. Qudd li
ergo peftis infultet,qux fxuum accides,
nempe fepore inducat:runc,fi forcc(qux
Aq. vit$
in promptu firjaquavit^ pr^beatur,qu^ contra
accidens,cii fudore tollat,hoc eft ftupe- mortem
bouuow
Oo 3 fa&iuum
 4V? F r a g me n t v m
fadiuura per aromata calefiat Si difeu- Hoc fateri cogimur,a naturi fudorem Sudtt
duplex.
fiatur,*ge'rq; coualcfcat.ratione mortis duplicem fundi: per fo ro s , per emuni7o-
accidenralis is omnino euafit.Huiufmo- rU. Vos autem ifta negligitis. Ncc quif-
di alia remedia aliis quoqj accidentibus quam ha&cnus cmun&ociorum men-
auferendis commoda lunt.Ifta enim ra- jionem fecittm quibus tamen pcftis fi*
tione morres accidentis multae funt. Et gitur. Ifta ergo illorum fcripta de pefte
fi forte fortuna tale compofitum, fim- quis lauder/
•v
plicia mixta habeat>quae contra mortem Si de Medicina quid (cribere conti-
illam faciant: tunc xgrum illis eripere lium eft, primo proponenda Theorica
poliis,fi peftis per fe non vehemens fit, eft, Si explicanda caufa.' Hoc fado,
Si lethalis, ficut peftcs multa: vcjocis loca confidcrari debent. Nam Si ipfr
motus funt, Si veluc vulnera lcthalia Theoricam conftituunt.
.celeriter ad mortem ducunt. Emunftoria autem ita (e habent
Scire ergb debetis,mpdicamenta hoc primi, fecundi, tertij fudor non eft, fed
modo in pcftem Si accideqtia diuiden- eft venenum a putredine. Vnde emer­
da efte. Ecquod moris eft, horas mini­ git ? Non vndepororum fudor emanat,
me ,attendite, fed animum ad medici­ fed inde , vbi Planetae expurgantur in
nam aduertite. Si quid impetrare potes’ fuis morbis.
ante horam duodecimam, hoc eft,ante­ Nam v in u s ejlcjua curat morbum, fuum
quam accidentia incumbant: iatage, vc nempe proprium. Per hoc enim quidna
idem pofiis etiam in accidentibus expu­ aliud Hippocrates intellexerit, quam
gnandis, hora illa iam dum elapsa. naturam propriam, quod nimirum na­
Si iam accidentium vi&or cuafifti: tura ipfa Si fanet Si Ixdat per fuum e-
vide, vt ipfam quoque pcftem edomes. munctorium?
Ea enim medicina cumprimis necefta- Et vt verbo dicatur,hxc membrafqux
riacft. Caue verb dicas, Deum hunc, per ifta emunctoria expurgantur) non
illum auocafie aut abripuifle. Hoc enim funt cerebrum,cor Sic. Quae ergo funt/
mendacium velare non potes. Tua me­ Non cerebrum iuxta aures. Nullu enim
dicina nihili eft, hoc probari poteft. cerebrum a pefte infici poreft. Quid
Ita,qua: reliqua quoque in pefte prae- ergo eft ? Inuifibilis cella. Non cor.Quid
fidia funt, velut Encmata, Laxantia Sic. ergo ? Liquor pedoris. Non hepar,fplen
palmaria Si principalia nec ipfa funt, Sic. Qi^id ergo ? Liquor Sic
fed tantum concurrentia,quae induftriis Sic ergb h xctriafon t: funt vulnera:
medicis committo. inde tc abduci nunquam patiaris. Idem
Medici Medicina ad duo refertur : ad acci­ eft, ac fi quis alicui aures percuteret,aut
na in pe-
i\t d u ­ dentia, & ad morbum. Primo eft vt feriret alas,ac pungeret, Si praeter has
plex
nothas naturam accidentium , poftea ncc cerebrum ncc quicquamaliud, nec
m orbi: Si vide, vtrum horum manus quae cordis pachcmata funt,phlegmone,
tuae opem prxfentiorem pofcat. mors,vulnus Sic.Hic aliud nihil eft, qua
Sciendum' ergo , quod, qui pcftem regio apoftematum. Er ficut in vulneri­
ipiam expugnat, accidens quoque exi- bus , mors,febres,paroxyfmus,vlccratio
gic. Non tamen contra :nifi peftis ad nofcunrur Si curantur: ita hic quoqwe.
mortem minime tendat. Vulnera funt Planetarum.
Accidentia funt lcthalia. Itaque ctfi Cur infuitat* Quia eius Quattale
peftis ex fe lethalis non fit, tamen ne imminet.
xgee iuguletur, operam dabis, vt acci­ Splen, hepar, c o r, cerebrum, nulla
dentia cumprimis tollas. Ea enim fi in- noxa laborant: felit illa ficut fulgur ar­
ualefcant, naturam vincunt Si profter- bores, quercus, turres Sic. Ex ifto pro-
nunc,vtfme noxa in corpore non fint, ceffu hoc quoque e ft, nihil nffi fulgur
ctfi peftis ipfa quidem prob£ curata cua- eft:vna caufa eft,Si ratio. Fulgur enim
nuerit, ficut in pcftibus lcuioribus con­ praefigurat illud. Fulgur pcftilentix ad
tingit. Si peftis parua eft,'Si difparet,re­ fudoris haec emunctoria dirigitur, ficut
di tque inftar grandulx : mors cam fe- alterum in quercus,abietes. Quis enim
queqs accidentis eft, non peftis. Tum rationem fciat, cur fulgur tanta difcrc-
i c accidens Si peftis fcorfim fe fignis tione Si iudicio feriat? Ncmo.Quifnam
fuis produnt. Duo enim morbi genera illud moderatur r Penes Deum id eft.
lue concurrunt, quorum vtrumq; fuum Sic hoc quoque. Difpofitio enim aha
remedium peculiare pofeit. non eft. Ideo ifta fune ©mun&oria. 4
Item,
i

d
 D e P este
i AQfunt
Item nullibi ardet, nifi in liia parte:
hoc e ft, ctfi quidem exterum corpus
fenae, ibi tamen non ardet, fcd in fuo
tantum loco. Vehit fulgur in ligno falte
ardet: iic iduscoeli in luo loco.
Caput Cura.
Caput accidentium.
I. Spiritus auri. Gemma.
II. Cor alii. Spodium. Os de cordo c e r v i:
Iam cum Medicamina peltis diftri-
Peflis re­ buantur in Accidentia &: Curam peftis.-
media
idc 5 dc cura feitote, quod Spiritus auri
Aurum.
Geui?»
&: gemmarum Medicina: fint, quibu^ o-
mnespeftes, nullo loci refpcdu, fanan­
tur.
Principale eft Aurum , Secundum
Gcmmx. Gemma: enim funt conforta-
tiua, dcfcnfiuaque, ne accidens indu­
catur. Ide6 ad receptum vnum fumun-
tur. Debent enim recepta omnia ita co­
poni , vt morbus fimul Medicinam ha­
beat , & dcfenfiua.
Porro Medicinae is finis eft,vt omnia
vulnera intrinfcciis optime 3c dexterri­
me curentur & confolidencur. Sic ad
1 potiones vulnerarias , interna Mumii
? nulla Medicina felicior &: prxftabihor
Moinia eft. Ah extra enim vulnus nullum fanc-
iaterna
I
I vulnerat fcit. Mumia interna id curat &: perficite
i
fu u u Summa ergb Medicina eft, Incarna­
» tionem facere ab internis. Sublimius
Reliqua hic necejfaria, habentur in libris
i Juperioribusi
4?9
autem incarnatiuum auro ipfo nullum ina/na*
eft. Iuxta hoc praeftanjius in vulneribus tiu d op -
timum .
defcnfiuum non eft,quam Gemmae,con­ GerMTTif
opt de*
tra omnia accidentia, cuiufcunque ge­ icuiiv**
neris fint.
Sic ergo peftis curanda eft per incar-
nattuain vulneribus.Illa horum 1'untSpi­
ritus. Quia enim imaginatio corpus ge­
nerat, &impreflio ita fpiritualiter m-
uadir: Spiritqs quoque illis opponi & O-
biici ,hoc eflrprebcri debent.
lam vero Spiritus pro arte Alchimi-
cxcxtra&ionis fiunt. Quanquam ea in
vlu non fit,cumprimis apud eos,quorum
eam nouille maxime intereft. Quaquam
inconuenicns non fit Mercurius auri , Mercu­
rius auti
rubeus, fi inpraecipitatum reducatur, &e.
vt vomitionem non cieat,hoc eft fi laxa­
tio eius furfum adimatur: In omni enim
auri praeparatione id fummum eft, vt ab
eo id auferatur,quo non opus cftrhoc eft.*
In pefte purgandum non eft. Aurum au­ PcfHs
tem eft laxatiuum, confortatiuum,con- purgari
no&vul£
ftri&iuum. Icfaufer. Cztera ferua.Sie de
Gemmis fciendum eft, qui in liquorem
foluantur, nempe figantur calide. Rec.
Saphyros, Hyacinthos , Cryftallos &c.
H xc omnia autem confido fatis tenere
& intelligere Medicos, qui ea intellige-
fe debent.Si autem ifta ignorant,probro
id ipfis eft, non honori.

0
i

I»
0
A
P
»
i

0
P

I*

*
(ll-
440

AVR EOLl
PHILIPPI THEOPHRASTI,
AB HOHENHE1M EREMlTtE.
DE MORBIS EX TARTARO ORIVNDIS
‘ L IB R I D V O.
cM b ipfo Auctore publicis praleclionibus illu jlra ti ,q u a s quidum ex Auctoribus pugillari
fiu d io ab ore profitentis raptim excepit B aftlea, Anno 15x7.
f ff
DE T A R T A R O
LIBER PRIMVS,
TRACTATVS I.
C a p v t I.

T d rttrm q u id : q u et^ eim geaerx & ctnditiom s : v b i Loca confuetum & incmfultum:
item Pruina, G rtndo, Gemmn & U ojpitilts.

H
Tartaru» A r t a r v s cft morbus ippocrates Sc alii dicunt, quod lapillus pWtt
quid. Leplianteus St Lapillo- originem habeat ex phlegmate coagula- m* ao«
to , fed falfo: quia fi ex phlegmate,quo-
fu s , prohibens Naturae
que in nafo oriretur lapillus: non eft vis phleg- ii.
effe&um, St virtutem. maris generare lapidem', fed phlegma in nobis
T& Ttttigenera duo funt. eft humor naturalis , nullam lapidofitatem in
Pruinum , St Gemmeum. fe continens. Nam fi phlegma illet lapideum,
Pruinum cft duplex/ V-fneum St Grandinis. ctia omnes Podagrici in pedibus & aniculis la­
Gemma cft triplex collettum , fm p le x ,d iu i- pillos haberent.
Ego amem lapillum fiue arenam voco Tar- Dpiib
ju m . Omnia ifta genera iimiles difpoli-
tarum: quia omnes generationes * q i« ad vi- paaua0
tiones habent: aut (unt A labajtrin a , aut neam rranieunr, Tarrarus vocantur: Sic omnes
Marmorea, aot Leph antea , aut A d a m ita , feces, quas ex aqua, inejle, Scc. Tartarus funr.
Duelech etiam St M agnetina , habentque Nam omnia quae terra producit,funtlapillofa:
ioca fua, Sc eadem varia. Diuerfa nam­ Nam omne vinu,liccrfecerit Tartarum in vafe,
tamen in ftomachorurfus debet tranfiread fe-
que fufit genera: St plura igitur in cor­
eundam fepararionem :Si ftomachus debilis:
poribus loca: St quot loca, totfpecies.Nam iam attrahit lapidem, Scc. Sic Sc aquae habent
Tarrari
jtetiira locus eft Stomachus, Hepar > R enes, Tartarum > & omne quod rerra producit. Sic Tarrar*
A:(pecus babtfit
quot Splen, Pulmo, Vefica, St Caput, St Iun- ergo, quod comedimus Sc bibimus, natura non oremVi
<fturx, Ligamentorum regiones,& Con- accipit, nifi quod purum eft. Cum ergo,quod
cauitates omnes, & P o ri, St V enx, St comedimus Sc bibimus, habet in fe mucilagi- a».
nofum >lureum,& lapideum: Stomachus au-
partes Medullarum Vndc vfiiea hepatis,
rem ftarim vbi ad fe recipitcomefta 6c ingefta, putum
vfneaftoniachijv/iiea renum Stc. Etiam ftarim feparat impurum £ puro, quodnurii- acuF,ft
pruina orificii,pruina Iplenis.&c. Scqui- mentum eft. Si fortis ftomachus, purum rr^n-
turctiam gemma inteftinorum, pulmo­ fit a 1 membra,nutrimenti causa, impurum per
nis , vel gemma vcCicx: Et fic de grandi­ fccclfum. e x it: Si ftomachus debilis, mittit im­
ne. Huius morbi generatio eft duplex, purum etiam ad hepar,ibi quoque feparario fir.
Si hepar forre , redle feparar, Sc fimuJ mirrir
fc ilic e t naturalis,ex c o n fa e to in c o fu c c o mucilaginofum, cum vrira ad renes: Si hic bo­
lo c o , St H ofpicalis de inconfiueto ad na feparario, redi e ; fi non , bic mucihginofen
in co n iu ci uni Jocum. Sc lapideum illud remanet, & coagul irur in A-
rebam,quod voco Tanai um. Idcbphhgma no
Prim i capitis Explicationes , e x ore T heo-
eft caufa, quia phlegma non tranfic ad naturam ^ (,IV
pbrqftipubliceprojitentis except*. lapideam. Tarrarus ergb ab ingeftis bibiris Sc
comeftis

V *■
• * J l- J
 I
4
I L iber ll ' 4 V
comeftis prduenir; fcilicccex debilitare /epara­
tionis membrorum.Gencratur ergo ex ingelhs, C A P V T II.
bibitis & comeftis. Principium Tartari: unde extranei: refolu-
T«« Le Ltphuntcui >prima fpcciescft bolus, lapis
pj)4r«a* tum cumliquido quid : vItimum eftfepa­
<juid« hepaticus, eftque medium inceriurum e la p i­
dem , quod fcindi poreli, ideo ex illo , quod in­ ratio : Exempla: digejlto profequejha-
gerimus , (i cum poru tale quid rraniir, quod eft tiont-j. Locusplus, quam materia: item,
1-cphanreutn , ex eo non generarur lapillus, quidfit MucilagojffeusiSaphyruSyCalce-
quia non eft materia lapidea, Icd ifta materia'
Lcphantea, id eft, hoc lorum, vbi feder in fun­
,
donius Bolus& Lapillus.
*
do ftomachi, conftipac fccefTum , adbxrec dc T r a c t a t v s I.
infigitur viis fecelTus , Se fupprimitaluum. * Origo
Vnc quid fenticndtim eft de Ortgi- Tanan
Tart La­
pi Ifofus
quid.
LjptUofus rartarus eft,qui eft lapis,non lutum;
fi ergo debet generari lapis, deber adelfe mate­ N ni Tartari, vel vnde fic? Prima eft E?fd*.
ria lapidea, alioquin generari nonpoteft: id co­ Elementina, altera eft Corporea. Dc ele-
que cum bibimusaquam, vis lapidea in aqua mentata naturanotandum.Nam Elcme- **■
eft, icd refolura, ideo uirrus expuliiua, nili iit
eam fortis, vt debet, tartarum ex aqua admit­ tata Archeirefolucum a refolucoliquido
tit heri. non diflbluir, neque mucilaginofum aut
fruiou. Pmntm eft primum genus, fcd liriflimum Jurofum. Igitur produxit matrix abfque **
in Tartaris. Pmina, quat in plicis ftomaJii te­ femine duo , Liquidum Sc Fifcum. Liqui­
nuem & fubnlem Tai raiuannciftir.Sic in vefi- dum eft purum: Vifcum eft peccans.Li-
ca, & viis vrinar Sc hepare.
Gemma. Gtttima eii lapis generatus ex diaphano,& quidum eft cibus Sc potus: Vifcus eft rc-
peripicuo, folutus bolus,fub vna fpccie Sc commix-
Vfnea.
Vinea cft Tarrarus cenuiffi/nMs $e fpongio- tione.Hoc produ&um duas materias vl-
fusrJTarrari nonnulli (ubtiles idhxrefcunr, 8c timashaber,ul eft, externum Sc inter-
tamen inlb.tr vfhcc porofi>qua: vfnea in arbore nu.(Principium viciniarum eft feparatio*
aa/litur aut latere.
Grando. Grmno eft granum qeneratum , i liquido
Si eft externa, abfque detrimento, SC
per ia'eio Grandines Tauari funt, ii quis te­ eft phiiofophica. St autem interna,tunc
nues lapillos minyir. cum periculo, Sc eft medica argumenta­
v Colle*
Colielluirt, id cft» compofirum ex omnibus tio. Nam f? natura in fequeftrationem
ftum. fpeciebus Tartari. Simplex eft coagulatum ab ducit liquidum Sc vifcum, duas habet
a vna 'pecie. Diuifutn ex vna in plures.
*\
in
formas, aquea: Matricis, Sc terrea?,dein
-511 Hatc^riaad lapillum pertinent, non ad bolu.
CtlUftum eft, quando bolus venit ad lapi­ Sc corporis. Aquea: Sc rerresc, ficut de
ii de m,fit'coagulatio , ied tamen non dura, id eft, filicibus corporis, ficut de tartaris: quod
5) tora lapidea. Simplex, quando totus lapis eft. fi corporis fuerit, rcfpice, num per ci­
Dinifum cft, quando bolus adeft: Sed Sc bolus baria Sc potus traditum cft peccans. Si
habet paruos lapides, cum magno, v vfneam. natura ftomachi aut di^eftionis confue-
v
yfUbaftrinnm eft illud, quando eft de bolo.
Alaba-
Lapides, qui ex bolo funt, Sc ii coagulantur in
uir, bene: fi non aduerte; Membrum cft
l. , Annum.
s*1 lapidecn.tamen non funt ramduri,uec ita pun­ Ixfiim, dolecque, ab indigcftione,fcili-
*
«I
gunt acriter, (icur qui funt de pura materia la- cct, #b infeparatione puri Saphyri ab im­
pidis:Srd Alabaftiini, qui fcindi apti fune. puro Sc infulto Cacedoniorquia vna Na^
i Marmo­ Marmoreum, ideft, duiiftimum inter rubea. tura cft, qua* feparat lapillum Sc bolum.*
i reum. Sunt nonnulli lapilli rubei duriore- , quam a- Quare dclocorradandum eft, fcilicet
!'■ labaftrina, iinunr etiam le iemdere.
I Lcphan* Ltphanteum, id eft, cirrjnum rarrarum,lapilli nociuo Sc extraneo, plus quam dc mate­
tcum. ftaui. ria prima, qux eft Mucilago.
«1
4

Adami- ,/fdamitum ,id eft, dutiflimnm in albo.Sunr Capitis Secundi Explicationes.

rum duriflimi albi lapides. Ec Adamitaeftiapispro- Lemcncinum eft,quoddclccndiccxmafri-
* pne , qui in vefica. J _ , bus elemenrorum.
Duc- Duele<.h ,\aph eft fpongiofus, Sc illi lapides Corpoream eft, quod defeendit i corpora­
cum fummo periculo (uut, Sc maxime dolent. libus humoribus.
Migne Af4g«r//wtf/Mduri(liinus cft fpongiofus lapis. Mucilaginofum refolutum eft refolutus bo­
bnain Et quia variae fpecies calculi. id**o»V diuerfa lus vel lapillus.
cura, & varia loca habent: Nam in ftomacho Liquidum refolutum eft illud,quod eft liqui­
eft locus, hepar 8cc. Quando prima feparatio dum ex primo Enre.
ftomachi non eft bona, hepar feparare deber; Generario Tartari duplex : Elementina, id
fi hepar debile, renes lepacare debent , aut vis eft Externa, id cft, ex cibo & potu.
actradiua: Et Ixc Tarrarus venit ad locum >vbi Corporea cft ab humoribus.
nutrimentum defcenderedebeiet. Omniacreata) Creata iunt liquida, vel non
Ex coolueta natura in confuetum locum.JVr liquida: fi creata liquida, illa pura funt.Sc non
fi cui albugo contingit in oculis, venit ad loeu mixta, fed multa funt vitiata, ficut Sc aqua tan­
confuetum : fic (urdiras, fi in aure. eft in loco dem per lapidem. Nam in aqua Matecia lapi­
confueto; Si ad tempora, iam in loco ineo n- dea cft, ficut fi oiu bulliat» veldiftillecur,ad­
fueto. haeret , vt Tartarum in vafe. Sic fontes qui ex
luto

K —
o* P
e
,
 4
44^ D e T U T A .R . L l B . 1.
luto originem ducunt, funt Wtofi > 8cvbi cur* ta s: fic & centaurea iuuat febres. N!i centaurea
runt , adhxret lutum. Sic & quando bibuntur, ad hepar pertinet, & confortat & purgat viuu- uT*fe.
faciunt lutum in ftomacho ,aut aliis membris, tem fepaiariuam hepatis > 8c vbi hepar eft cor- bwP“-
Ita omnia quas produ&a Cunt \ terra,quae edun- ruptum & debile. Centaurea hepatis ptopiia cenuu*
tur & bibuntur, habent in fe Mucilaginofum hetba , non curat (lomachum. Sic ergo febres
quiddam,& vifeofum, ficut panis.qui fic com- veniunt ex debilitate virtutis fepatatiuae ftoma- iit».r
pofuus eft, vt nulla vifcofitas appateat:fed vbi ch i, vel hepatis , quod materia putrefeu.
concoquitur iu fuperficielubricitas, & vifco­ Nutrimentum eft ,detcputtefa£fca , &eius
fitas cxftat, quse cadit: poftquam diu coxerit, tranCmutado inputrefa&ione.(al.& eius putre­
induratur in fundo. Sic & in ftomacho ftc.qui factio eft in tranfmutadonem.)
feparat.fi debilis eft, quoque ttanfmirdt impu­ Materia faphyrica eft liquidum illud, in quo
rum ad h e p a ti reliqua membra. Quamuis non eft Matetia peccans.
* panis Inter omnia edulia minus vifcolum eft. Cacedenium eft ifta materia peccans, genera- Cattio.
, Sic & a g ti, qui ftcrcorantur plus lapidum ha­ ra b leparationibus, per virtutem (epatatiuam. nimcaU
bent : quia Tartarus, qui eft in ftetcoribus,te- Caccdonius eft pellimus calculus. culas
pciB-
. foluitut, & cccat lapides.In Bohemia. non (ter- inas.
Ag-iin corantut , 8c quae nafcuntur in agtis fletco- CAP. III.
mU*non rat*s infcdubrioralunc, quam quae in agris non 7 ria dedit ab llia jlro in naturam : in quibus
fteicoia* ftercoratis.Vhima materia rei eft finis rei,ficut corporibus:curam qua recipiant.Generatio
tut. fons in prato ex origine lutosa , acitalueum Tartari: N atura Tartari:!tem malit ,vif-
fuum luteum: Si ex lapidibus & fax is , facit & cus fecundus, Bitum en & congluten quid.
alueum laxeum, ficur apparet, quod limusad-
haerefeie, & facit Upidem: Sicut Izpc , fi lapis
confringitur, plicas fcu laminas habet, quod
E T fic dc natura corporis produ&um
eft fuum malum, hoc eft, Tartarum
vifcofitas vna alteri infedit. Sic ergo in nobis narurx. Nam llia jler peperit tria in Na-
nafeitur lapis, vel lutum , hoc eft , vltima ma-
Fontei teria. Si ergb, vt in fonte , aqua fe fepatat in tura dolentis : vifcum fccundx genera-
hpidoti pCata bene nobifeum agitur: quia impurum tionis, id eft, cruorem internum: & per-
bom. f r , ® . 1. i , , v uerfum Bitumen male redu&um, hoc
lepararuin: fi non leparatar in nobis, male.ldeo
ii fontes bon i, qui multum lapidum habenc>& eft, coagulatum liquorem : & cor.gluti-
arenz , & qui vifeofos lapides habent, quia natiuum vel congluten fui ipfius ex rc
arena: St lapides attrahunt vifeofitatem, & im­
Iridcn- purum feparant a puro, bt C<tfar Frtdmcus folu putrefaifta. De ifto Tartaro plurimum
cusCftar
bibit aquam, & fic probauir: linteum purum eft aducrcendum, quia in pueris ell, Sc
Vt aquS
>toba(it intinxit aquae, & ponderauit, in lance , poftea caftis hominibus, & ficcis corporibus,
c emen­ in fole exficcauit,& rurfum ponderauit, St fic dc in harredibus prolibulquc heredita­
danto
potuit iudicare, quantum Tartari in fe nafeere- rius morbus. Et hoc notandum de dua­
tur. Et ideo non bibit vinum, quia fic timuit bus tartari generationibus: Nam exter­
Tartarum. Nam peculiarem fpiricum Tartari
na recipit curam, interna cura ad inter­
Aqua c in fe habuit. Sed venit Italus quidam,qui dice-
u kat * atluarn deftiltandam, St fic puriorem nam foitem habet externam. Loca fua
tccfoit. fore:&Afinus non coniidcrauir, quod aqua funt in propriis (ux fubftantia:: Exterio­
non vult deftillari. Natu flatitn putrefeit foe­ ra loca non habent extra fubftAntiam
tet. Nam Caelare eum firqueme, venit ad favo­ fuam. Differentia ifta localis aduerten-
rem ori$,&c. Item Carfaromni menfe nouos fi­ da eft, de Tartaro priori, St illo: Nam
lices ad fontes portari curauir, vt attraherent
vifeofitatem. Sic ergo, vt in pratis vel aliis ri- in concauitatibus, &:ab extra primus io
uulisadharret vifcofitas, vel lapidea materia, cum vfneu, fecundus vero in fubftantia.
fic & in corpore debet feparari. propria. Ex his duabus fequicurtertia
Vrina VrinacfMal refolurnm generatum in hepa­ generatio,qu<; eft ex permixtione duaru
quid. te, defeendes ad fuum emundorium.ranquam predictarum capitcuram,fcddifficilcm,
adfuperfiutim. » fecundum pondo alterius. Tartari au-
Ciborii Omne quod edimus, aut cfl fulphureum ,
qujltt iit quod vadit ad flefcusrMercuriale ad nutrimen­ tem generatio ex natura aliquando fan- fio io
muiatio.
tum: fal refolurnm vadifad vrinam. Sic ergo guims eft, aliquando carnis, aliquando
in viis vriuz Tartarus infider, Sc vbi vis expul- aliorum mcmbrorum.Quare prardidum
fiua eft fortis, expellit, fi non fortis generat eft, dc inconfuero loco, & inconfucra
motbos: Nam in funima, oportet fieri lepara- generatione , dc inconfucra cura. Sed
rionem puri ab impuro. Si ftomaebus debilis,
putrefeir materia, inde febres Scalii morbi.Et quxad ifta neceftaria funt, de lignis lia-
hoc ex ftomacho debili in virrure feparariua. bentur:& qua: de confiiera generatione,
Sed Tartarusaur Materia 1ipidis no putrefeir, fc ilic c t in viis vrina: indigemus, habe­
ieJ afimeurtim , quod ad membra ire deberer, mus de confiieris.
illud putrefeir: lude veniunt mali vapores Sc
febres,^rc. Nam (epacatto puri ab impuro fieri I N C A P F T T E R T IF M A N N O T A -
deber :/i autem vis (eparariua debeit>putiefeie t tones.
alimentum , ideo febres cnrantur purgatione, arra rus Narurz cit lapideum minerale , t»™»
quia vbi maceria putrida euacuatur, iam fani- cr^atii elementaliterdub humorercfoluro
receptum
 T ractatvs /. 4 ^* Aijtu ar-
receptum i bolo vel Upilio: Quia microcofmi firglurinodfs mucus. Nam gluten apud !'hyfi CiUforO
narura idem e il, vc de matricibus. cos eft aqua articulorum , apud chirurgos, W- cfi Siiio-
uia
Vifiruf Vifetis fecundx generationis cit eruor ,qui nouia. >
<}UuJ.
V dcfccndit Jtfalibus: eft enim eruor ial egeftum, Liquor fjlis defccndit i bolo refoluro, Sc
id cft, rcie&um & lepararum Aprimo fale. Upilio refoluto : ideo cum ad finem craniir,
Btritmtn Peruerfum Bitumen cIt liquor pernensedi- rurfutn venit ad fu3m naturam.
ycruccsu gcftus,id e ft, liquor inco&us , qui fub vtfco Ctuot tfl triplex^crvor membrorumprincipalium: eftctr|ui^:
delcendit ex nutrimentis propriis. hpamen
O
torum vel nuchx •, (te eruor
^
exterior.
i
■ plex.
Quando natura (cipum purgare volr, per n3.uu
Tijttrinterna propria vita lia. cruorem (e purgar, id cft , (udorem: vrcere- p“rg«“r
Conghtren vel conglutinatiuum, eft quod brum,quando vult fe purgare, tranfit (udor per
ex purrcfatftione ia gluten coloratum defccn- piam &durainmatrem, vt in vulneribus capi­
i . d ir, de fubftantia propria vtriufque corporis, tis videmus:& Anacomia quod fuperpiam ma­
* fubftanrialis fcilieer,& vitalis. trem iacet vfnea,tenuis Tartarus; Ec in Anato-
m
* Duo funr genera Tartari, intimum & exter­ miaoculoruni > io venis,a quibus oculidepen-
a Tart.
num. Ab externo generatur Tartarus, vt ex denc, reper/unrur calculi: ide6 fxpe videnti­
genera
duo. cibo,potu. Inrernum,quod in corpore genera­ bus Sc apertis oculis quidam nii vident, qubd 1
tur,vt in puerisnafcutuur (xpc lapides, & hoc Tarrarus vim vifiuam oppilauir. Quando vfur-
eft idoi bus hxrcdicarius. panrurmedicamenra,quxTartarum refoluunr,
ided Medico obferuandum eft,an fit in na­ tunc rurfus vident. Er fxpe per fc etiam poft
tura Tai ratum,an accidcntale,an internum,an aliquot fepritnanas rurfus vident, quia Tarra­
externum. Internum «St Innatum curari debet rus rurfus in aquam > per fortem naturam fe
per (alia. Exrernum per cineres Sc aik ili. refoluir.
Homo in (e habet omnes generationes, id Ideo duplex eft Tartarus, fucus qui non re- Tartara»
Mine­
ralia eft,omnia mineralia, • t faleft incorpotc,ficut foluitur; & liquidus, qui aliquando refoluitur,
omnia in ludore apparet. Liquor etiam , qui carnem etfi induratus eft. Sic & eruor in ligamentis,
fum m
homine. fuflenraryeft fal,fed dulce. Sal fanguinis eft a- cum (ecoagulat, fit Tartarus. Hinc punitio­
tuarum. Sal cara is cft dulce: Sc quantb dulcior nes in articulis concitantur.
caro , tanto melior narura Sc quanti amarior Cruor exterior,qui in carne eft,& ille rranfit
fanguis, tanto plus homo fortis in fanguine. in fudorem extciQum,quem figuftaueri$,falfus
Illa verb (alia, quando (eparanturd liga­ eft,& fi in vitro lente permiicris ficcari,videbis
mentis,^ membris, a lacertis, ibi traufeunc ad lapides. Eft hereditarius morbus, quia paren­
vtrrurem lapideam ,ficuc & vlcera creamur ex tes fi multum habent de fale, fperma quoque
fa!c:Corrodit enim , Sc quando coagulatur, ica inficitur, Sc homo inde narus. In fubftantia
rcfoliuu, fi in venis coagulatur, lapis ibi oppi- fpermacis eft maceria Sc vis feminis: fic fxpe fperma
Jar ,& rabefeir membrum , Sc brachium tolli aliquis podagrofus eft, non ex fuo victu, fed k /'.*
non poteft. Ita ergo fxpe fit, vt brachium aut parentibus habet. Subftantia non generat,pu-
membrum tabefiar. Hoc fir propter Tartarum, taminade cortices nihil procreant, fed materia
quod oppilat venas Sc vias nutrimenti. Sic ve­ generatiua a vitali fubftanria defcendit, hoc eft,
niunt pumftioues,i<ftus,vc vento feu flatu per­ exile quiddam , & illud puriflimum eft; fed
rumpere non potente , tabes inducatur. Sic cum illa materia, generarim fimul fubftantia
ergnje&igacio venariieft ex oppilatione Tar- currit, Sc cft tefta (eminis,& limulcurrit fub­
taii m venis.•& (ic (xpe fir quod vena incila non ftantia cum femine:£r fi illa fubftantia fir infe­
fluit: Tunc dicunt nothi, quod fic (anguis me­ r a , ficir Tartarum internum. Nam poftquam
lancholicus : Hoc non elt verum, fed cft Tar* concepit femen, quod eft vis generantia, dc-
rarus :Tarrarutn oppilat. Idei poftvelrerrb beriepararia (iibltanria. Subftantia ergo pn-
rartarmnin duobus rribulue locis pertunden­ rrefcere debet, 8c purrefeet: Inde fit, quod l^pe
da vena eft,donec fluat,vel imponendum quo'd Mol«e, futfocario matricis, lubriciras ex eo
Tittaru Tartautm internum reloluar. Nam fi ille fan- cmerganr. , '
fluorem Ide6 mulieres poft conceptionem cumarte-
Ungui* guis lauetur,inuenie6 lapillos. ideo non folum Artemi-
jui iru- arena elt, quod per vrinam tranfic, fed vbique mifia purgari debent. Sicci etiam habent Tar­ lia puer*
perfpur-'
pedit-
eft. Sic (te in oculis fxpe nafcuntur lapides; tarum,quod illa ficcitasfalem attrahit ,6c coa­ gandf.
Nam liquor (alis,qui eft in capite, federfie ad gulat rSiceftcaftis hominibus,qu6d fuperflui-
oculum. Ita etiam in vulneribus capitis (xpe rates, id eft, Tartarus Refolutus non exir cum
vidi lapillos albos & emplaftris adhaerentes. fpermate , non purgat Renes. Iftx varietates
Sal innatum purgat (e per fudorein maxime: caufarum Tartari Medico funt obferuandx, vc
interdum ex oculis. fciat, quid fit adhibendum. Loca internorum
Liquor falis balfamusnarurq eft qui fuften- tairarorum funt venx& caro; fic externus Tar­
tatcorpus, nc putrefear, vbienim liquor (alis tarus cancauitates quxrit : internus fedec in
Icpracx venis & carne.
detedu deficit, iam lit lepra,(te putrefcircorpus.depra
lu^uoris enim non cft ntfi mortalis purrefa&io.
Tali».
< orpora Bitumen, &c. ) Duo corpora in nobis habe­ DE TARTARO . TRACTATVS II
in nobis mus : Subltantiale, quod nurrimentis 1uIte nea­
/duplkia.
tur c vi&u: Vitale elt, quod viuitex fale, ideb C a p . I.
genet ano Tartari venit ex hac fubftantia. Idcb Infcftioncs boli (jr Mucilagtues qtt.e: Indi­
per (al curari debet Tartarum internum. cium Tj nea (jr Grandinis, quidfacilis
Con»luttnt&c. quando narura tranfic adde-
ftru&ionem >& deficit in natura'balfemi, tunc Tartari prima generatio, Locus, (jr qua
V

444 T r a c t a t v s II.
agrit udi nes. D eliberatio q u id , & quid finr potatores. Et hoc apparet in Anaroroia ,*
prifci d ixeru n t. quando fcinduntur, repen tur, in orificio fto-
machi lutofum quid t|quod fi ad ignem adhibe­
Tartara Xternum, quod fi fumpeum fuerit
aH exter­ atur,induraturae fit lutum vel lapis. Siccrgo,
nis du­
in liquido per potum aujt cibos, fiue quando illa vis falis, fic materiam confumit, te
plex* mucilaginofum a lapillulis refolutu, vel iodurat vifeofum , fit orexis feu ardor.illecum
vifeofum, i bolo fuo, duas incelligico o- b ibit,tran fitfic potusperiftum Tartarum. £t
perationes, fcilicet Pruina: vel Gemma:. quia vbi bonus ftomachus-eft, claudit fe, 3t con­
Si pruin£ genus, nota quid fit grando, coquit claufo alcm bico: Sed quia Tattarusin
orificio infedir, te non poteft re&c claudi ori­
quid vfnca loci iftius. Si Gemmae collc-
ficium, fed fumus afeendit ,& it ad Tartarum.
ftum , diuifum t e fimplex, t e difpoficio- Sic eft Tartarus dulcis , non ardet, & ille Tutam
nes illorum , alabartrinam, vel marmo­ Tartarus eft ex aquofitate: fed fi ex vino, eft
ream cognofce, & fic ad rem. Primum Tartarus acutus, te quae,fi primum perfundi- iis.
eft Tartari deglutinationis, fumti vfque tur, aqua vel vino, id eft, potu, ficut c a lx , qus
ad fundum ftomachi. De ifto nota,qu6d accenditur, te ira atder. Ideo orexin curatuto,
opus e ft , vr ad Tartari curam tranfeas, vt Tat- T«ta«.
fi adeo vifeofum vel mucilaginofum fue­ tatus cadat ad fundum ftom achi, te per fecef- tusrnd«*
rit , t e de facili feparatione, vel fuerit fum abeat.
. maior pars refoluti, (equitur etiam ex Illi ergo , qui aquam bibunt, non habent o-
yfae?ef
feftus 5c
hoc per
5
totum orificium, ficut vfnea fu- rexin, (edex vino. Quamuiseciam,quiaquam
acctdcn per filices tanquam t e fuper arbores. Ex bibunt, orexin habent, fed hoc non ex a*jua,
ria
ifta vfnea fequitur ardor , orexes, com- fed ex cibo. Sic erg& generatur orexis, quod
primum vfnea ex vino adh^rer orificio,quando
preflio thoracis, vapor calidus eft, rece- biberunt, te comederunt, orificium ventriculi
dicque appetitus comedendi. Haec om­ claufum effe debet, quando coquit. Nam illi,
nia funt figna vineae orificii vel ftoma- qui dicunt, fe fapere (eipfos, qoandocomede-
chi:& fecundum quod dolores vfnea: ex runt te biberunt, illorum orificium eft corrup­
vinis ,e x piperibus, vel aquis fuerint, tum pet Tartarum: te fic Tartarus, vbi humc-
fit, ardet ficut calx. Haec eft prima generatio.
minus aut magis in dolores conucrtitur.
Altera eft grandinis, quod in fummitate fto- eundo
Si autem non Vfnea vel G rando, qua: machi, te orificii, lappilii.fcii exigui calculi «
vna eft generatio t e capitulum, genera­ adhaerent ,& illi qui habent, dicunt, quando iiibo.
ta fuerint, attamen in ftornacho fieret comedunt&deglutiunt, quoddoleant: illic-
feparatio faphyri a cacedonio : Nunc nim grandines ita findunt. Qui inOfificio fic
Tartarus eft in ftornacho, gignit tortu­ generantur, non faciunt orexin , fed in deglu-
tiendo fentiuntut. Et illi qui fic habent, fi ege-
ram pe&inis, tollit appetitum, naufeam ftiones eorum videas, vellaues,apparent la­
facit, fentit aduftionem in fundo ftoma­ pilli. r
chi , afperitatem lingua:, tribuit rauce­ Tertia,fi orificium eft fanum, non habet
dinem , t e plurcs dolores quotidianos, caliditatem, non (alis fpiritum, te permittit fic
plurefque febres: De quibus morbis,pri­ materiam ire ad ftomachum, ibi iacet. Si ergo
vis feparariua te digeftiua non eft fortis,& vil-
fci medici propria capitula fcripferunt
cofitas, fi eft materia, tunc agglutinatur plicis.
fub alia ratione rerum, t e copiose erra- Nam plures plicas habet ftomachus. 'Ideo ad-
uerunt, vt praxis docet &; indicat. hqrelcit parietibus feu lateribus. Nam ftoma­
chus purum ad hepar mittit: impurum admo-
I N T R A C T A T V S S E C V N D l. C A P V T 7.
noculum ad (eceftum. Si crg6 Maceria nimis
^Annotationes.
v vifeofa e ft, quod expellere non poteft, anne­
Grando ^"^jEneratio grandinis fir per ficcum in fale, ctitur. Si eft i bolo refoluto, fit materia lutofa:
vtfiat. ab hnmido iegregato. Vfneae genus fic Si ex lapide, fit lapis: Sicut in Anaromia apud
pet fumum falis affumpti, tanquam de cruore. Venetos in cuiufdam ventriculo tres lapilli & iipid«
Collc&ura fir per cafum lapilli te fiinplcx te di- lapides inuenti funt.
uifutn , fcilicec k lapillis refolucis. Etgo ardor eft ex T artaro, vel exeffufione «uTu.
Tartsig
oinuia Nunc ad loca, quae Tartarus occupat,tra&a- Fellis: Fcl etiam ardorem ciet & Tartarus. Si
intjata
habent.
da progrediendum. Primo de ftornacho, o- quis ergo conqueritur, ardorem fe fentire cir­
mnia qua: comedimus, habent in fe aliquid , ca praecordia, ibi non purgandum, fed dolor fe-
vel de lapide reloluto , v e l de bolo refoluto. dandus.
Tartarus Primo de potu, quae bibimus, tranieunrpet Sequiur mitigariuutn, Dofom
qui ex
yotu gula m adftomachum. Si quod bibim us, mul­ If. Radicis lufquiami
uum i
tum habet de mucilagine, te orificium ftoma­ feminis lufquiami Titttf*
chi anguftum eft te feruens , vel calidum , ibi papaaeris 3 /.
tunc mucilago adhaeret, te vis falis confumir a- lolii 3 6 .
qiioficatcm, te fic materia adhaeret, & coagu­ ' mandragora gr. iiij.
latur,^ induratur. Si eft ex bolo refoluto, tunc tberiau, quantum fuffit.it, pro
eft te adhaeret boli modo. Si ex lapide, fit gran­ incorporattqtie. Dofii eft 9 iiij.
do : Sicerg6 colligit !e vfnca, te htcaegritudo Si per hanc medicinam abit dolor, orexis
maxime in mulieribus eft >minus in v it is , nifi tuc eft ex eftufione fellis. Si autem no abit,tunc
eft

j a
L _______ C
 TRACTATVS II. 4 tf
eft generatio* Tartari in ftomacho: Eft ficut de {condita fuerit in ifla parte, & laborat
Tartaro. Quando autem Tartaras Cic in fto­ in peccantem efte&um, insequitur aut
macho eft,non poreft digerere.Sc materia rran- vfnea,vel grando, vel Gemma vtriufque
fjc iic a«i pntrefa#ioncm>& inde febres veniur,
verticulus, concuric carpus, paroxyfmi febriles generis, Alabartxini & Marmorei. Inde
initom icbo fune,non in aliis membris , non in /equuntur, conftipatio veneris in feccf-
pulmone, ligamentis, fanguinc, Scc. fum,tumor,Tympanites, vcntoficas,vm-
Rr folii* Er tic piroxyfinusdutar, donec Tarcams Ce­ bilici torfiones, c o lic x fpecies infaiia-
fio Tar. detur: Ideo cuta febrium eft refolurre Tarta­
(iri cura bilesjvomitus 8c fimilia figna. H xc per
febrit. rum : Qu'>d vis digeftitu deficir, inde febres Sc intrfti-
paroxyf ni : ideo curi debet elle ex Tarraro.
anatomiam habentur horum aegrorum, norfl :ji/i
rnorbi a
Nam quod cx Tartaro fir,inde cft, fi aliquandiu in quibus inrefttnum abfind£ cum vfnea Taitaro.
quatit,canJem premit vel torquet,quod vis di- repletum exiftit, aut Monocolon, aut
gtltiua cum rempore longo humidirarempu- Jongaon &: ilia. Ex quibus Tartaris iftis,
rtefa&ionis confiimic. Et (ic poftei indurat plures canones traditi funt, pro colica
Tartarum ,8e tunedenub rorfionesiiiuadunc.
ventosi Sc causa morbi, pro cholera li­
Ergo in cura Tartari comprehenduntur omnia
genera febrium. Quxnoftri au&ores fcribunr, gnata, 6c quidetfi male. Sunt igitur des­
in cura febrium, plane funr contra refolutio- criptiones au&orum falfb polita:: Nam
vetexu nem tarrari. Si interdum curanr,hoc pon eft ex caufa cholera: non eft, nccfcilis, nec
*u°tfc me<*'c,pa» ^ natura perfe Tartarum expellit, conftipatio* vtidixerunt, fedTartarus
br/ucn. & /ic fxpe fir, qm\d per fedes, per vomicum fe­ offendit Jocum, quare Tartari caufam
bres curantur. Nam quaecunque medicina
Tartarumrefoluit vel expellit, curat febrim.
recipe, non aiienam.
5ic^xpc,quod ipli Medici volant febtes 1N C A P F T S E C V N D V M A N N O T A T .
curare,& feribunr Recepra multis fimplicibus,
cum quibus, /i hiclunt.qnxTartarum pellunt, QI vifbus fumptus,fiuc fit i bolo , fiuc lapillo,
curantur. Q^.xdam per (anguinis minutionem 3 f i ftomachus digerie, feparario prima cft,
abeunr.fcd rarb hoc :quia ftomachus tatn for­ poftei digeftio,non e conrri , vt Auicenna pu­
tis eft,quod materiam peccantem, id eft ,Tar- tat. Sed primum eft feparario puri ab impuro, qualis Cibi
taium expellit, ad Hepar. Et Cic phlebotomia poft feparationem digerit, Ccilicet nutrimen­ Uigcftu?!
iuuat.Vbi vero lapillus duriilimus,vel Tartarus tum, & membris iibpertir,pcr inteftina rmc-
generatur. ibi febres immortales , quia Tar­ cic , impurum , quoJ ex falc eft nucrimen-
tarus refolui non poreft. rum:5ulphur eft immundum, quod per intefti­
Aromata Piperibut, &c.) Illi qui mulrumpiperis, aut na cranfir. Si vis expulfiua debilis eft, tunc vis
orexis
cuta. aromatum edunt, ftcut in Bohemia, illi non falis coagulatiua facit fic Tartarum. Nam illa
laborant orexi:Et Phy ficus Albertus confuluir, vifcoficas adhaeret inreftinis, & facit Tartarum,
vt piper comedant illi Mifnenfes , & Bohemi, ficut in ftomacho Sc in orificio Tarrarus fic, Tarfarui
& alij.quia ccreuifiam bibunt, qua; (rigefacit: Sc hoc inde. Nam vis fulphuris hoc facit.Srer- r t fiau
Ideo Pipec comedunt , vr calefaciat: Et quia cus enim aliud non eft, nifi fulphur, & ventus,
ceteuifta quid vifcofumeft. Ideo adhaeret illa qui exit, accenditurScardet, ficut fulphur, Sc
vifeofitas ftomacho. Sed illi vtunturcalida ce­ ftcrcus quoque.
rea iCia cum butyro, & /ic vifeofitas rcfoluirur. Sulphur ergo quoddam eft in fteicore: Nam St^rcut
Ideo butyrum comedunt, vt Ccilicet lubricitas non eft aliud ftercus,nifi fulphur, vis ardens. rinum. fulphu-
fiat, & viCcoCit.is non adhxreac: ance hoc fem- Cum ergo in inreftinis eft , adhaeret illis; /i
per ex ftomacho laborarunt. vfnea, eft rantb leuior: fi grando, ei iam leuior:
Dolores Dolores ergb ftomachi omnes veniunr, aut fi gemma:,hic opus,fir labor. Inde fequunrur
fioma- ex Tarraropurrefa&o, aut Tartaro generato,. morbi, conftipatio. Primo , qaando Materia
chiviidc.
Pucrefa&um febrium eft Generatum ralij mor­ fulphuris Si falis coniungirur,&exficcanr ma­
bi funt. Illa Mareria Tartari purgationibus non ceriam , faciunt conftipacionem: ex conftipa-
pellitur, nifi prius lit Tartarus rclolutus in li­ tione aliae aegrirudine»,qu£ curantur per curam
quorem. Sicut enim aqua , vel liquor, fi vult Tartari,quia vbi refoluitur Tartarus,iam aegri­
pelli, rurfus deber refolui in liquorem , poftei tudines abeunt: fed hoc non facie oleum cha- Olet
abir. Si aurem eft Tarrarus purrefa&us, ille fa­ momelinum , aut aliaclea,quibus vult pellere tormia n
Mefue torfiones ventris:'ficetiam clyfteria, ventris
cit febres,& interdum per purgationes abir. non cup­
qux damur , nifi qux ex feminibus,lini,pfy!li|, iant.
C a p v t II.
fcenugrxci, Sec. Sc mucilaginofis.-quia in inte-
ftinis plus eft de bolo, qua lapillis,ideb quia illa
De tranfmiffo ad intefiina: Confiequens fiu- femina funt muCilaginofa,& miteria^n intefti-
turi (jr pra[extis morbi : AxAtomia eji nis eft de bolo Sc mucilaginofa Et fic fimiha ad
dotfrix huius Theoriea . Medicorum error fiinilia addiderunt,& fimilia fimilibuscurancur.
3/Z feminis lini.
in ca u sa morbi, dr veri Tartari causa.
piyllii
Vod fi in ftomacho digeftum fue­ f a n u g u e i ( a n ) fia t M u c ih g < h & a d d a t u t fa t.

Q
a

Qni autem fecuti funr, addiderunt laxa-

rit. canquam cibus, bene e ft: quod tiua ac purgatiua , hieram pictam., trochif-
li.autcm non,fed tranfmiflum ad inte- cos de agarico , Alhandal, Sic. Sc fecerunt ex
ftina per ftcrcora, fi vis coagulatiua ab- clyfterc purgationes r, cnm non fine aliud,
Pp nifi
 446 De T ar*t a r . L i b . I.
nifi vrrcfoluant,bolumquecoagulatum refol- Tum in fecundam hepatis: fi feparatio
uant*, altoqui cum fic purgare volunt,& laxat, fixerit inca,in vfneam,vel gemmam, fe­
Sc materiam non tefoluunr, Sc poftea fit mor­ cundum quod fumptum ex bolo vel la­
bus peior. Sed illis feminibus mucilaginofis, fi
quis vtatur, reloluit rartarum > Se poltea fimul pillo rcfolurum fueric,fequirur conftipa-
omnia excunr. Oleum etiam reiicere nonpof- rio , in hepate, Sc durities, &:apoftcma
fum:quta dolares fedat. chronicum Sc fitis, dolores lateris dex-
Clyftere debet lolummodo refoluere: aliis, ’ tri , compundiones Sc oppilationes fa-
enim fi materia cai rari non reloluicur,& conft;- cic.Tn calorem abit,labiafciffacu pruiru
Tympa pario maner, tunc fequituc Tympanites. Non nafi, lingua exiccata apparebic. Tumo­
nuci 6 eft aurem (pecies hydropifis» led Tympanites
c
ftipauo
eft conftipatio ventris ,fit ventus, natura non res in pedibus Sc maxime tibiis: ExpuI-
cft verris
non fpc- Habet egrelTum ibi : interim clyftcres addunt, fus eft appetitus,Sc reie&a digeftio:Vri-
cics hy-
dropifis. fed nihil efficiunt. Sic procedendum eft: du­ na quafi hydropica,quafi indigefta,glau­
plex Tympaniteseft^-Vnus in matrice,dc hoc ca Sc mulca. Ifta generatio non tantum
Tyaipa*
nues du. altbu Altus in inteftinis , qui curandus per fit in hepate, fed etiam in regionibus
ple*. refolurionem Tartari. Sed in quo inteftino,
hoc non videmus.Quando ergo volumus Tym­ iecoris Sc confiniis fuis. Quod fi autem
Tympa*
nitu cu­ panitem inreftinorum curate : per clyfterium in digeftione hepatis feparatio non ap­
ratio
<JUX. neri poreft. Si fupra diaphragma eft dolor, paruerit , eftque materia egrefia ad mc-
fumma medicina eft,vt fumamus mucilaginem, fcraicas lacerrofas , fi in his lacertofis
de cydoniis ve) pfyllio, ftc.vel de alio,& cum meferaicis falis communicatio fuerit,
meile defpumato, ana: demus in modum fyru-
p i, Sc hoc refoluic Tartarum. Ergo e< confti-
tunc fequitur generatio Vfnc^ vel Gem­
patione ventris, fic rympanices: &quia calor mae : Ex ifta generatione fequiturdolor
facit vc*ncum , quando autem conftipatio cft, meferaicarum,conftipatio nutrimenti,
iam ventus exire non poreft , Sc facit tympa­ Ethicae fpecies, phthifis principium :eft
nitem. dolor quoque ipinae dorfi,collarum,ma­
Vbi ca­ Quod aurem ventus in corpotc fit, clarum tricis : efferminatu m femen facit, tollit
lor , ibi
ventui- eft : quia in fanguine ventus, quia calidus: fic
etiam in reliquo corpore: quia vbi calor, ibi appetitum attrahendi fpcrmar&cxicca-
ventus , vbi is per conftipationem exire non tio erit omnium membrorum, Scc. Ma­
poreft', tympanites non curatur, nifi perrefo- gni dolores in mineralibus, dc quibus
lutionem Tartari. Hot eft,conftipatio:fcd hoc prifei penitus errauerunt, Sc falfa capi­
non facit decottio ca lida tota haufta,vel herba tula po(u£re.
aliqua in oleo co&a.
Torfioncs fiunt ex acuitate liquoris in inte- 0

De coli­
ca fen- ftinis. Tympanites ex conftipatione : Torfio-
E xplicatio Capitis Tertij.
tentia
diucrfa* nes ex refolutione. Colicam aliqui putant efte
I igitur in ftomacho vel inteftinis non ad- Tam
ex felle,quod redundans vadit ad inrcftina,&
fic pungir. Alij dicunt ex conftipatione, quid
S hxrec 5vadit ad hepar, & in illo eft fepara-
tio : Vbi orgo hepar debile eft,in venis hepatis q»«w.
merdarc non poteft. Colica abfolur£ non eft,
fit oppilatio,Tartarus generatur,& lapilli viam
nifi Tartarus refolurus in inteftinis: quia Tar­
occludunt, & nutrimenta tranfire non poliunt,
Tartarus tarus acutus eft,ideo pungir/ Sicut dixi,duplex
duplex inde compun&iones. Ec quia materia tranfire
cft. eft,Dulcis, qui refolurus, facir lienteriam: fed
non poteft , colligitur, Sc putrefeie ,& ficapo-
acutus ille, Colicam. Cum fic refolutus eft,
ftema hepatis.Cura eft omnium oppilationum,
iacet in loco fixo: quia per fe non habet virtu­
cura Tartari. Et quando oppilatio eft in he­
tem cxpulfiuam,ideo fic iacet,& pungit j Cura
pate , difcoloratur homo, Izpc colocvariatur
ergo eius eft , vt hic liquor confumarur, vel
in die*. Et fitis inde venit, quia hepar non lu-
rutius coaguletur in Tartarum , vel ,vt vis ex-
bet humidjutem propter opp(luionem:& nu­
puUufi £xpclUt:Indc fit,quod oleum bibunt in
trimenta, quia tranfire non poliunt, pet hepar
colica: quia ciim oleum adit Tartarum refolu-
redeunt in ftomachum>& corrumpunt:hinc
tum,fica’cuitatcm Tartari mitigat & ducit ad
oritur ventriculi conuulfio, id eft , fingultus,
expulfum :Sic etiam dulcia vina faciunt. Cur
item fiiTura Ubiorum Sc excoriatio in pedibus:
autem faciat vrinam croceam , hoc eft proprer
Hoc eft, ex oppilatione hepatis & linguz fic-
fi l:Vomitum etiam faciunt,quiacum inteftina
citas. Tumores in pedibusex oppihtione:quia
laborant, laborat quoque ftomachus.
quando Tartarus fic diu iacet,venit ad matura­
.1
tionem, fic natura operatur & expellit, inde
C apvt II I . tutnoresad alium locum in pedibus. &c.Vrina
Hepatis magium quid j i t : qui morbus , qua multa, quia liquor hepatis diiloluitur, Sc mor­
bus maturefcit,& fuum liquorem fe ipfum d*t
fig n a : Vrina indicium , porro de Mefe-
hepar. Nam vis expulliua vrinx trahit. Ideb
raico Tartaro : De injir?nitatibus & ve- accipit, quid inuenit: etiam de cotde fume-
... terum erroribus. re t , (1alioqui nihil elfet. Sic etiam , fi mele-
riic r oppilantur, iidem morbi fequuntur. Et
C 1 autem digeftum fuerit in ftoma- r11 quando
' j 'r -i
Tartarus oppilatur • n meleraicis,
in • *0101*1
“ faw
r\
*J> chp, pro prima digeftione, Sc expul- iam ethica febris adeft , ita etiam phthifis, FM-
1 1
tabes,

■>y

had
 T Ra c t a t v s III. 447
Minen- tflb « ,p e r totum cotpus: 6c qui fic conftipati & eft prima, materia vrina: Nam alibi, vbi
h a f u n t funr, non funt facundi. Mineralia dicuntur /ulphur, ibi ftercus: /ichic, vbi /ai,, ibi vrina.
™tu*i.ta Inembra principalia,renes,c o i, pulmo,hepar, Vrina vero fal eft expreilum i Mercurialibus,
/piem r per violentiam /eparationis in rc/M itionem
coarftum. Con /i Jerandum vobis de /ale expref-
T R A C T A T V S Ili. fo , accidentale Qum <juid /ic, /i in coagulatio­
C a p v t I. nem abit , quid inde, ni fi Taium sacutus?
Vrina eft ipiritus.qui dc/cendit 4 forma in vo-
Tartarus vrinofusquid,de m eferakafecuri- larilem , a (ubftantia propria in contrarium:
t a t e \ & v irtu tes proprietates & do- 'q u ia ifta /eparatio propter /alcm eft abfquc
lores iftitss T e r t a r i: A j v * morbi ab e x - lulphnrc.
terno : S im ilitu d o , fragm entorum deli­ Omne id, quod traufir ptr venas mefeiaicas
ad Hepar, vel Mei cur iris, v d (al eft.
beratio , e*r defiatUi
Omne enim quod edimus,ex tribus, primis
eft,ex(ulphure,Mercurio tk file. In ftomacho oronia Ingcfti
T(i (epa ratum fuerit in hepate , &
£ igitur fiparatur fd p h u r, a reliquis , in fteteus cx tribus
pofitum in materiam vrinar, lecu- fcilicer: Sal & M ercurius, vadunt ad hepar. prinus
rac funt mcferaica: & regiones iecinoris, Non eft enim natura ftom achi, h *c duofepa- conlUr.

nunede viis vrina: videndum, id cft,de rarc , fed hepatis proprium. H ec duo ergo
• j-enibus.Quod fi Tartarum vrina:, quod priorafeparathepar, purum ab impuro,poftea
aliud cft, quam,de quo dictum, acutius, digerie. Separar igitur hepar rubinum i cry-
ftallo: Rubinum cft nutrimentum omnium %
acrius, celerius, inquietius: Nam qua:
membrorum, cordis, cerebriScc. Reliquum
Tartara ex vrina defeendunt, penitus cryftallus. Q uod non eft nutrimentum , ex-
/untaduftiua , vim calcis habent,(piri- pellit hepar ad reoes,6c eft vrina. Vrina ergo
tumque vitriolatum & proprietatem fa­ non eft aliud, quam (a l, quod refoluirur per
lis : Ha:cante coagulationem :Scd cum hepar in aquam , & expellitur , & ficrurfus
coagulatiofa<5ta fuerit, recedunt dolo­ coagulatur. Id eft , rranfit in fuam primam
m ateriam ,& fic facie Tartarum. S i i bolo,
res, vnde (equitur dolor paroxyfmalis vel fi i lapillo, calem Tartarum facit. Et quod
fecundum tempus coagulationis fua:, fal coaguletur,videmus,quando mi&a eft ,po-
quoufqup in coagulationem perucnit. teft coagulari. Quom odo autem coagulatura
Inde (equitur dolor dorfi , coxarum, Ira , quando fal carnis & fal vrinae vniunrur,
vrina: dcfeCtus, vrina rubea,(anguinea, coagulatur in lapillos.
citrina, crocca, cum ardore, viceratio- Prima generatio intra hepar 3c re n e s,Sc
ibi coloratur calculus in renibus.fctlicer quan­
nes renum, pus Sc fanies in vrina,rorfio- do lapilli rubei funr. Secunda generatio in re­
nes fub vmbilico, dolores inSchia, & nibus: Tertia in vefica,/cilicet.quandorran-
Vomitus, & N au fea,& : pediniscom . fic per renes & non coagulatur, fed in vefica
prefiio. Tartarus i(te, tanquam Tartarus coagulatur. Er quando eft Tartar. acurus, cor-
vini, adhaerens in vafe, ita in regioni­ rofiuus,corrodit,& inviis vrinae & veficaexul­
cerat, & fic rranfit pus Sc fanies:<5c tunc dolo­
bus concauitaeum renum:& fi cum tem­
res veniunr}quando viceratio eft:5t fic fit,qubd
pore refolutioncm accipit,fit cum dolo­ interdum non (entiuntur dolores, fed quando
ribus grauifiimis. Quod fi generatum vrina acuitur per regimen , a cibis Calitis,
cupit abfquc refolutioneexirc in frag­ pifcibus , carnibus:runc ille fpiritus falis pene-
mentorum portionibus propter angu- rrac in p o ro s, Sc exulcerariones ind£: Er fic .
ftas vias dolores & (igna reddit. Quod etiam facit pus, Sc /anguinem mingere'. Ided Sxuice-
illis Regimentum ordinandum , vt caueanc rationis
fi in loco permanferit in ftatum, bene: fibi k cibis falicis. Etiam fi Imbito* regimine, aTuraro
Si ad augmentum, m ale: & ad declina­ tunc mingunc fanguinem: H ic fcias, qu6d vl- Ctt*
tionem, male : ni fi cum cautela. cerario abundat, tanquam fi calx manui impo­
natur, Sc finarur iaccre >tunc erodit Sc exulce­
EX PO SITIO A V C T 0 R 1S I N T R A C T A - rat magis m agifque: fic etiam illa exulceratio
tus T e r tij. eft, quod Tartarus per fe fine intermi/fione
corrod it: ibi dolor eft dorfi magnus , & fan­
C a p v t t. guinem mingunt. Ibi vna cura cft, vt Tarta­
H Eri dixi generationem Tartari,in ftoma* rus refoluatur. Nam fi dolor dorfi per oleum
cho: Nunc ergo cum in ftomacho bene Chamomelinum , aut de fcorpionibus non
digeftumSc feparatum eft,cranfic per venas curatur, roncfcias certo, qu&d exulceratio eft
mefetaicas a i hepar, & hic fit fi eunda fepa.a- ex Tartaro. Interdum venulam exedit, ali­
cio; Nam aliud ex iftafeparatione Sc digeftio- quando Renem »vel aliud & c. Hic vna cura
ne rranfit ad nutrimentum totius corporis cft,vt vrina fiat tora incarnatiua , & hoc firper
omnium membrorum,alia pars eft vrina.&c. ca,quq habent vim falis in fecum incarnatione,- SjI ^
Iftud quod ex ftomacho venit ad hepar, Nam falloluuimqdo per (alcurari vulr, vt funt CUxatio.
exiftit in M ercutio& Sale: Mercurius in nu­ Terpentinum lotum,trochifci rhuris,alkaken- |n^ jal*
Vrina eft
fcl i trimentum abit. Sal vero in vrinam vadit. gi, mafticis, rnyrrh*,nmmue,fticados,& potif- thui.&c.*
meteu- Sepatatio autem ifta fecundae digeftionis eft, fima thusjmaftix, mumia. Nam ifta plan^ fal faJ fune*
aialibut. Pp a funr,

/
♦a
f4
 4

4.48 Fragmentvm
funt,nihil habent fulphuris:Ide&, cum veniunt Nunc fi inifto loco fal dominus fuerit
ad ftomachum , quia nihil hic de fulphure cft,
coagulationis >generatio ex ifto fale fe-
ftomachus tranfmircit ad hepar Sic. ita qu&d
tara vrina illa tota f it , Sc fal,& incarnatiua, Cc
quiturlapilli , quem alij lithos, vel li-
curat fic exulcerationem: Et tutu nihil com e­ thiafin, vel calculum vocant. Ego verd
dendum , quod humidura eft,id eft,quod aliam Tartarum propter primam materiam,
vrinam faciat. Nulla iufcula, nihil faJfura,fed & benc. Ifta generatio lapidis non cft
tofta, 3f quodficcum eft. alibi in toto corpore, nifi in loco, vbi
Erraht crg6 i l l i , qui abfynthium * radicem
vrina in fua potentia fuerit. Nam fal,
raphani , menraftrum, pulegium, & c. probent,
& omnia illa , qua: vrinam cient Sc prouocant. quod eft in vrina, eft generatio in ea,&
Nam ilii cogitatu fic. Si calculus curandus eft, quod talem vim habet lapillandi, Sc
prouocat vrinam : & purgant vias vrina: iftis qub longius ab origine vrina:, co fortius
h erb is, quia putant, qu 5d menftruum prouo- cft opus falis. Vndcfequitur de pruinis Calent
ift trm«
cenr, vt Sc vrinam prouocent, & putant fic Tartaris vrinx. In renibus funt Alaba- batqiu-
calculos tolli > Sc addunt etiam confolidatiua. les*
Et a fini non vident>quod iftis calculus non re-
ftrini, Sc pruini, Sc vfn ex, Sc gemma:
fo!uitur,nec etiam incarnatur. H oc agendum» Alabaftrinx : Sed in fine renum, durio­
quando exulcerationes Tartari funt curandx, res maiorefque & fortiores. In vefica
vtincarnttur.alia enim* quse prouocat vrinam, forti/fima vis eft >Sc potenda congelan­
obiter tantum perrranfeunr,& nihil agunc.Spi- di , Sc duriflima adamita vitra marmo­
ritus virriohtus e ft , quando vrina atder,& ve-
ream tenum.
luci fcin d it, St cum fic eft >ille homo omnium
m axim i laborat in calculo : Sc fic generatur
H xc vis eft falis vrinx, ex qua vbique
Calculuf calculus, qui per fxpc duobus tribu que annis per totum corpus mucilago, vel bolus
quot fie-
pe annis co llig itu r, Sc non dolet, Sc natura tam fortis ' extraneus fumptus, coagulationem ac-
colliga- eft,qu&d femel totum expellit. Et prim6 de cipir. Nec mirum /quia vrina princi­
tui.
bolo generatur »is agglutinatur, vt vfnea, fic pium falis nitri , & principium falis pe-
adiacet renibus, inftar tunicularum exilium ,
trx:habetenim in fe in propriaram na­
fed in vefica non poteft ibi adhxrere vfnea:,
quia plena aquae: fed lapillus h i: coagulatur, turam vitrioli, Sc falis plumofi. Ne
ex acuicate falis,durus fcilicet & gem m eus, Sc firis inexperti M edici, in fpiritu vrinx
multis angulis exafperacur, propter falis acui- & viribus eius: perferutamini experien­
tarem.Quando vrina alba eft,la& ea,& dolores tiam , figna, Sc dolores huius in vefica
d o rfia d fu n t,& tamen vrina vel calculusnon lapilli. Omnia figna habet prxdi&o-
doler,fcias in vefica efle maceriam lucofam, cu­
rum Tartarorum , Sc in duplo ac triplo
ratu facilem i fed fi non curatur, in lapidem
concrefcit Sc induratur: poftea propriam cura grauior paftio morbis prxfatis.
habent:fed cum adhuc lutofa eft maceria, me­ IN CAPFT II. ANNOTATIONES.
dicamentum per fyringam iniicere lic e t , Sc

C
AlxSc Anodtuiunt in nutrimentis. Anodus
lutum expellere , v e l , vt veteres dederunt, per venas fuas, Calx vero vrinam, expul-
coagulum bibendum , vel per fyringam. H oc fionem habet: nam calx ex fale e ft, perfpui-
lutum etiam pulchre purgat. Idc& recepta,quae tum vitriolacum. Inde fequitur genus corto-
de calculis fcribuncur,multa funt quae pertinet, fiu i, acuti Sc peracuti, cum talibus fignis, fi-
ad calculum lutofum »antequam confirmatur, cuti de Tartaro di&um , Sc dolores & paffio-
Calculu» Sc ipfi vtuntur ad confirmatum,ide& falluntur; nes chronicas fa c it , Sc lap id is, & grandinis
lutofus materiam induratam frangere , Sc lapidem, refolutionis localis.
cenlir- •
matus rerum & medicinarum lenium eft; Sc debet effis Auicenna Sc Valefcus , & alij, principium Anteea­
non cu* vrina,id eft ex fale incarnatiuo, quaeque fit ex Tartari arenam fa ciu n t, & dicunt. Ego Tar­ nt 8«v>
fatur. Icfcus
m um ia, thure ,m aftice, non funt nifi fal, fcili­ tarum , quia vt Tartarus adhaeret. Ec vt dixi
cet incarnatiuum, quod etiam exulcerariones poft primam digeftionem , in ftomachotran-
curat. Et in lapillo duro non eft prxftancior f i t , ad fecundam feparationem Sc digeftionem
Cryft al­ medicina cryftallo. Felix,qui poffit praeparare. in hepate: Poftea tranfic ad tertiam feparatio­
lui opii, (Hermes , poftquarn comederat,fumebat fem- nem Sc digeftionem , qux fic in renibus: P6ft
mu cal­
culi re- per granum thuris , vel mafticis , ne fcilicet nulla eft (eparatio aut digeftio , fed illud fal,
tnediu. vinum bibitum fe coagularet in Tartarum .) quod defcendic ad renes , fal fcil. refolutum
iacet in renibus & feparatur, fuperfluum ex­
C apvt II. pellitur in veficam Sc mingitur. Si erg& fpi*
D e tranfm iftione in veficam : D iH inE lio ritus falis acutus eft vitriolatus, vel fi habet
coagulationis q u id f it , CT g en eris, & fo r­ vim m ineralem , totum expellit hepar ad re­
nes, id eft,ideo m inerx vel mineralis fepatatio
ma , & lo c i: F is fa lis eft potentijsim a in
fic in ren ibu s,& vrina fit in renibus primum.
vefica e x n itr o , e x petris. Spiritus v r in a Ec quiaadfunr m in e rx , hoc cft,fpiritus cachi-
exim ia Jpeculatio. m ix.vitrioli ,colchotar, aluminis entali,roch$:
Nam illa omnia habet in fe vrina. Illa ergo ex­
Calcu­
lus au-
t&
N Vnc qubd fi in renibus non fuerit pellunt senes : Nam in iftis di& is fpiritibus
feparatum , Sc per vires naturx non eft nutrim entum , fed fuperfluum eft,9c
ic expulfumad orificium Sc collum veficq: exit pes vrinam.
Atuim
 T r ACTATVS III.
Aoodus Anoim eft illud nutrimentum, quodfepa- rranfeac in liquorem : & hoc fieri poteft, fi
i|v d fit. ratur in renibus. Calx verb eft fupeifluorn , id Tartarus eft ex bolo refoturo .-verum fi eft ex
eft,vrina:Calx eft; quia fpiritum calcis h.-bet. lapifloTefoluro, nor» polfnot curari i fcd refo-
Si ergo feparatio re&a eft,tunc illf fpirituj oal-. luti moriuntur.
c»$ 8c iniuerales}cum vrina rranfcunt •> Si vob Omnis vrina mi&a facit lapidem ,& gene-
feparatiua& digeftiua virtus, in'renibus non rat lapidem,quod apparet in matulis, & ii co- dtoram*
cftperfe&a, tumreftagnar& liquefirfcft renes: quirur. Ita ergo generatur calculus ih Wfica, vuaa.
Indr vrina craffa,adipofa,pinguis&c.ibi liqua­ cum grana exiliaeiiciuntur, Hodie vriiim,cras
tur Renes. Interdum (anguis cum pinguedine irerum vnum , quarum vefica interdum tota
exic.& tunc inde eft.qifod in fubftantia renum plenacft: interdum adhaerent vna, tit qub acu­
corruptio peruafic, tunc fiunt dolores coxen­ tior vrina, eoacuminatiores illi.
dicum, & dorfi , ac pedmn fuperiorum ,quafi Ex b^lo refoluro magni lapides nafcuntur. Lipidet
refoluti effent. a «a '« 1 ^ Ex lapillo refuluro , parui, fed fi magni ex la­ vt» tlc
truoni 9t
Therm$ Hic non confulendx thermae; quia plus re­ pillo refoluto,tunc incurabiles. paiui.
vbi non nes putrefiunt. Si verb cum Bis doloribus dorfi
conue-
niant. &c. conrtirtic colica ventris, hic fcias Sc lapi­ C A pv T 11 i. *
dem efle generatum in renibus. Erranc ergo
Calculus Medici, qui dicunt, calculum naiciex phleg­ Vnde Alabafirina, I.ephanteagenera.: Tar­
non nat* mate ficco. Quomodopoteftnafci, ex phleg­ tarorum digerentia, proprietas , pondo
citur cx mate,cum non lit mateiia lapidis?Sed ex mine­ & libra: Item tutem quid forma quid:
phieg;
mate fic­ ralibus nafei debet.Igitur cum in renibus fdpa- fignum difficile, & fignumfixum.
to. ratio non fit re&£, tunc eft generatio nitri, id
Vx Tartara ex bolo refoluto ge­
Q
eft» vrina incipit , & generat in fe ipsa, <Sc per
fe ipfam fine Anodo. Si eft de materia vitrioli, nerationem habent, in Alabaftn-
facit genus vitriolartim,hoc eft,lapidem: li fpe- num effl*chim trai feunt , & Lephan-
cies aluminisjtratifit ad (peciem lapidis alumi-
Lap dei nofi; *deh varij colores lapidum , aliqui rubei, 4
tqum. Et quas cx lapillis refolutis,in la­ Tartarut \
vaitff pilli duri finem. Sunt igitur operationes duobua
coloris albi, cinerei,& fubpurpurei &c. Cyanei verb D lO di*
vade. Sc virides nulli generantur quu noh eft de mi­ duas in generationibus Tartari: Vna eft Kencra*
Lapis
cyaneus neralibus i lis, ille color: Si cx fulphure cllct, vis congelandi, abfque fpiritu vrinx:
de viridis fieri pofTet,vf Cyanei gignerentur, hft ergo ge­ Alia eft congelatio per fpiritum vrinse.
cur non
aaf;atu'. neratio nitri hic. Prima reddit molles tartaros, fecun­
- Nitrum dicitur * vbi pecudes ftabulant &
Nam illa terra vbi mingunt, da autem duros &: crafliores. Et qui ex
Nitrum
quid & mingunt.
qui fint. poftea coquitur, Si (al nitri inde fit. Nam bolofunt, differentiam habent ab his,
vrina noncft,nifi fal. Sic ex petra nafcirur qui ex lapillis funt. Eft autem generatio
fal petra:. Ideo ad propofirum. Ex vrina aliquando ex vna portione, quando na­
coquitur lapis, & fal nitri communis. Sic tura glutinis fimul & femel ad cafum
quoque in corpore vriox generatur Tarta­
peruenit. Aliquando quotidiana,cum
rum, feu nitrum , Sc cum tempore exulcerat
ve ficam: Et cum vrina acuta venit ad iftam cuteus labor incidit, id eft, vfnea fuper
exulcerationem,tunc dolores incipiunt. Noftri vfneam, vel quafi Tartarum fuper Tar­
au&ores dicunt, in iftius exulcerationis cura tarum. Eft autem natura boli in forma
prouocandam vrinam, & volunt per vrinam & e fle multiplex, etiam lapillus rcfolu-
caufam morbi & exulcerationem curare ipfum tus , vnde durior, mollior, dolorofior
morbum , vtfcorpiofe ipfum. Sed hoc nimis j c r _ DiffrrS-
„ A r , r . . .
ir.aturum eft tunc demum bene, quando vrina
*& lenior:Q uiaaiuerlalunteenera,nu-
^ . &
tia Tar*
taxorum
fit incarnatiua,vt de maftico,thure &c.Sic ena, trimenroium & fpirituum externorum iCtatc diuct-
fi in hepare non feparatur Materia, vr feparari 6c internorum, vt in diarta intelligen- nutri­
debet,tranfit ad renes. Sed illi non fufcipiunr: dum eft. Sunt & plura figna vrinx,qux mento* tum*
quia cantum (eparant, quod feparare debenr; ex permixtionibus : illa perferutari per
idcb permeat ad veficam , vbi incipit Tm arus experientiam ab xgris fufficit, pro ge­
coagulari. Sed eft vifeofitas. Sed quando venit
in orificium veficac, runc facit lapidem in col­ nitura fignum vnum, extera confortia
lo Veficae,hoc fit in pofterioribus, infra poftre- funt dc rebus conuenientibus non fixis.
mam vertebram , feu fpondylum: Hinc incipit Ergo Medico in libellis non ponenda,
tum corpus fecundum infewora rcfelui,& cur- fcd dc fixis, dc figno fixo non intermif-
uefcere.quod non poliunt ire, Hicnoniuuanc fq. Dc varietate forma* in vfnea , in
vn&iones,balnea,emplaftra, frc. Pedes exte­ grandinibus, in lapillulis , non eft de
nuantur , non fentiuntur &c. Tranleundum eft
Balnea ad illam curam , ad primam mareriam : quia Medica profellionc : Sed in Philofophi&
&c ioun- morbus eft in orificio tic collo veficar, hic infe- habentur, de forma, & materia, &: fi'
diones dit gluten, & calculum vel lapidem gencrauit: gura- Relinquo igitur in hoc noftro
quando
calculo nihil hic balnea ficiunr. libello. ,
nihil c5 - Quod faciunr balnea cum cantharidibus,
modent.
calcc,& omnibus caufticis & calidis , S i C . CAPITIS TERTII EXPLICATIO. Signa U*
Nihil fune illi canones:Sed fpedlandum eft, vt I voles iudicate.ao quis habeat lapide.harc pidn in-
materia,#qu * in collo veficz eft, tefoluatur & S exifletis
figo a funt; Naufca, vomitus, quando quis quf »ilt.
, Pp $ dicit,

♦
 4 $o D e T
a r t a r . L i b . I.
°icir,n e(cio quid toecum liac.allidua (putatio- crea ta. Et tjili p e r ifla ligna > indicium
ne fatigor. H ic cerrum e f t , ettc ex lapid e , vel a liu d non habemus illorum morborum.
quod' inebriatus fuit. Si in ebriatu s, tunc dc
Veteres dixere grandia verba de fi-
caput d o le r, hoc certum iign u ra: Si hoc non <
e ft, lapis eft. Item coxendices d o len t»quoties
milibus palfinnibus:Sed principium eo­
per fcalas afcendunt. Tertium lign u m , colica rum errpr berbericus. Et po/fibife eft,
ven tris, i& us teu ic&igationes p ed u m : h * c talem morbum generari in carnibus U
funt certa lig n a, reliqua fallunt dc vana funt, musculis, lacernlque: Cum*/uus liquor
quia o b elo corpore vir,alia habet, quam m aci­ tanquam fanguis dc fubflanria cccidir
lentus. Et in vrina lignum eft: Interdum aurea
pcrfpicua vrina eft. Vrina diuidenda in tres
in coagularionem : Sed ligna cius funt
parces, in eres fubftantias , illud fedimen in Jeuiora dc d u lcio ra . 't
fundo fubtile eft fedimen, quia ex tertia eft di-
geftione , ex renibus: q u ia, q u * in hepate di- • IN T R A C T A T V S I V *
geruntur, crada func-ficur, quae in ftom acho, * . ,C a p v t I.
craftiora: Sed illa quae in renibus fubtiliseft,
quia ex rcrcia Sc vltima digcftione. Expojitio. $•

„
Ex tert‘53-igitur digeftione vrina eft in fun»
g

db perfpicua & fubtilis. item lignum eft,quod S Para vis eft mineralis ex Ilech prima? fub- spanni
ftantiae ex primo E nre, eft pars prima ex
arena eft in fu n d o, led hoc fa llib ile : quia fxpd quam or dem entatis. Eiementata iftaluncmi­
&

fit quod atena vadit. Eft etiam lignum lapidis» neralia maiora. y
quod vrin aeftla& ea, vt ferum la & is : lignum Genera Mineralium funt quatuor,eflentialc, “ ,nfr1,
e ft , quod lapis eft in vefica. corporaie,fubftanriale <Sc forrnale. Vt dixi,fal- geotu.
lumur a umores noftri,qui dicunt,ex phlegma­
DE T A R T A R O te calculum nafei, quia Iapis geocrari non po-
teft,nifi vis mineralis adiit. Arena enim vel laJ jn«e,
TRACTATVS 1 1 11. pis eftm in era: ideo fieri debet quoque ex nji-
C a p v t . I. necalibus. Praeterea corpus duplices partc$ ,
habet. Eft Tartarus innatus,internus dc exter­
D e interno T Artaro e x tr ib u s: q u id v ifcu s nus , hoc eft» duae funt generationes Tai cari,c* Tjn„j
internus , g lu ten & putrefactum . D e - excerno minera?, id eft,ex his,quae ingeruntur^ 8'0nl*
ferip tio A natom ia , generationis : qua Sc ex interno : Ideo ex primo ilech» id eft»ex JJ,W
jigna-> agritudines ■ >& de Tartaro lacer­ aftris» quae non co g u n t» fed homines debent
torum. concordandis aftrorum refponderc. Ita mine­
r e quoque funt in hominibus,ficut in elemen-* i
Vifcui \ 7 V nc quando ipfa natura corporis, tatis. Saepe enim quis fit calculofus, & tamen
quid. qua: eft di(pofitionis h u iu s e x t r i- non babec ex v in o » vel c ib is »et fi nec haiedi- fi
^ • • • \ i * • « /* • i,
cario accep erit»vt proxime dixi in fpermare, ,Uaea
bus internis fuerit ,'e x Sparis viribus,
quod non viderunt medici noftri» qui diaetam
fcilicet de vifco aut bitumine, vel gluti­ ponunt in cura c a lcu li» & caufam morbi non hcK(ii*
ne albo aut putrcfa&o interno; Confi- intelligunt.Nam neque ex cibo vel potu habfy
derandutn nobis, vifcus natura? quid fit. & fi nihil ederent, tamen generaretur calculuj. *•
Vifcus eft fanguinis hum or, cumfua a- Huius naturae eft Tartarus internus, quod fic
quofitate, qua? cum fanguinc apparet: crefcit fem pet, dc fignum eft, quia vrinactafla
eft,vt fperma in-vrina,& quotidie fic mingitut '
Aqua ifta fanguinca fi fal fuerit, in refo- M ucilaginofum , dc vifeofum eft generatio \
lutionem abit:ex ifta fcquitur vifeofitas, Tatcati interni : At femper i l l i , qui habent ;
dc qua feribimus. Ifta vifcofitas,fi infe- Tartarum internum , habent exulcerationes, '
paracionem abit, fuimtque coagulatio­ non finduntur tam en, dc tamen pus it per vri* ;
nem falis cum vifcofitate aqua? fua?, ex nam, dc eft ficut fperma. T en iu m fi comptef- ^
Taitiri fio nes inuadum ,v t in ftomacho compriunan- .
innati
ifti -fequitur generatio Tartari innati, tur,eft fignum generati calculi interni, & inci­
t]ux for­ faepius informa vfncx, vel grandinum,
ma. piunt ficcefcercvaut tabefcere,extenuantutque.
vel gemmarum collegarum fimplicium, N oftri dicunt in omnibus m orbis, qui contin­
vel diuifarum, vt in Anatomia habetur. gunt, (quia caudam reiiciunt in humores ) eftj
Ifta generatio fxpiflime fit, praecipue corruptio humorum; Eft antiqua Laterna. Ec •
tamen tam ftupidi fumus,vt quicquid au&ores
caftis & pueris, exficcanfque corpori­
feribun t, pro oraculo habeamus.
bus , & fignaeius funt ic&igationcs per Ego dico,generatiotartan eft generatio mi- g«
membra, dolores vagantes , pun&iones neralis , & eft ex humoribus mineralibus, non t'MI
non fixa? per totum corpus, aut per me- ex humoribus naturalibus. Et ifte Tartarus eft «

brum difpcrfx-.hinc inde per venas am­ in puris Calibus, non ex fpiimnvitcioli,- .'•lumi­
bulans , exiccat corpus, gignit naturam nis, & c.fiu e aliorum Calium. Sed Tartarus in­
ternus generatur ex puro (ale »ideo» quia Tar­
aequale ni cum Phtlufi Se Ethica: Febres
tarus generatur ex mineralibus liquoiibus na­
fentiunt, aliquando contumptionem turae. ideo in corpore m tdico obferuanda mi­
particularem faciunt,prxeipue in mem­ neralia. C u raT attati interni, quia eft oppila­
bro venx iftius, in qua eft oppilatio ifta tio , idcb cranfeundum ad coagulatione T a iu ii
pet

9
1
 T, r a c t a t v s IV. 45>.
saHtviri. per viriditatem falis. Salis viriditas, curat Tar- natura rcfoluit.Sed quando venit ad cojicauita-*
m T,** tan,m,nternui>,>ft?neratum* Do&orBcnihar- tes, ibi reftitat,& dolet.
n mrct- das icit, quid i'u.viriditas falis. Curatur autem
ni* Tartarus internus, qui cft ex bolo ceioluc.: qui CAPVT SECVNDVM.
T icurtjft
qu* cu- ex lapillo refoluto , ilie eft incurabilis. Vi ina GImii/tis effis glutinis loca articuldfa^c (vir­
rabi!:i y
vt vinum atdens , lignum eft Tarraii interni.Si
quii no. tute rtperatfii n i \glutinis er r o f , podagra
fubitanria in vrinaeftinftar aquae dtftillarxcla­
rer, non adeft hypoftalis, (ed plane pcrfpicua tft fig n a , ifiitis podagra doloris caufa prif-
& diaphana, ille Tartarus eftcurabilis.per phy- corum error , comparatio morbi finis■>in­
licarn ,nifi venirer ad velicam, vrle&ione tol­ dicium doloris (gloci. . ,
leretur. Alioquin folui non pocUt, quicquid

S
■ agas: quia cft ex lapillo refoluto, curar» non po-
relt, dillolui non poteft; ideo differenti;) talis
‘ebfcnianda.
Edquar generatio cx glutine* albo, & :
bitumine fieret»
4 . 0 ' durior eft TartaruS
ifte caeteris tribus: Nam gluten eft tena-
Spara pnes) Vis mineralis & humor falis hu- ciflimum in natura, Sc vbi locum.habet,,
Humoi nior aluminofus, Sc humor calcis, Sc humor ibi dolor eft, hoc eft-, in articulis Sc liga­
natura * virriolatus: Ift» humores funtin corpore. Du­
plex eil humor naturae; humor naturalis, hu­ mentis , arreriifque Sc fimilibns. Gene- ciurini*
duplor.

mor mineralis. Sipermilccntur,iimulcurrunc ratio iftius eft, cum fcipfum coagulat,cx eff<* us*
in corpore :S j per ie liat humor mineralis , Sc virtute repcrcufliua ? contra liquorem
facit morbum, per mineralem curari debet.Sa nutnciuum luum coniun&um. Ifta ge­
fguis eft hu.ror naturalis. Humor vitriolarus neratio facie membrum contra&um ab-
Sangui- (niic opponitur. Hic fi ex fangiijne morbus
uc mun­ eft i fine vitriolo.curari debet pcrpurgaiionem fque confumptione : apud vercres pro
dant podagra, chiragra, Genugnl, Schiatic^
Gamary (anguinis, vtGamandiea, Morea, ianguinem
drca ' mundat, Manna, Capilli Venetis.Sed li virrio- vocitatum, Sc in capitulis podagr^ poli­
Moica *
il *c. lu-m cooiungttur, iam etiam li diu fauguinem tum e ft, propter locum articulofum, SC
purgantia adhibeas,nihil efficies, (edad arca­ limiles pallioncs,limiJiaque ligna. Signa
na natuiae rranfcundum. Aluminofus humor funt ifta : Ante coagulationem conti­
confiftit iuxea choleram, vt colica non ed ex
cholera, fcdliquorfalis,in imeftinis iacet ac
nuus dolor cum clamoribus: Nam glute G'utimu
irdei, Sc quado refoluitur,dc vis expulliua for­ fenfitiuum maximum membrum, non ^ na* '
tis ed , tunc bene ed. Quando ergo generatio eft fcnlibilius in toto corpore, exquoie-^
XattaTi ed ex inrecno fale >Sc ex bolo refoluto, quitur,cruciatus in loco ifto grauiftimus.
II I % iC^JftiTvlneam: Vbi igitur peccant humares Oico autem, quod podagra cum fpecie-
»t'
rrTjnerales, vt fi virriolacus humor coagulat fe, bus diis, dolorem talem non parit, nifi
l & humor natur a lis ^ d e d , fanguis, fi refoluic
*
t:
coagulatum fa!,tunc phlcboromiaprodcft,&c. tadum (it gluten, quod fynonia apud
i
i1 Sic de exterisddeberrantaiiui, qui dicunt, oh, Chirurgicos appellatur. Erraucrunt Au­
i
Phleg­ phlegma ed in fanguinc, multos pifces come­ ctores in capitulis podagra, vbi polue-
tI guioi ma fan-
• dit. Stcrcnscomedir. Vbi phlegma veniret ad runr, podagram fluxum cfte ex fua natu­
I
permif-, venas? Quis poros illos aperirer? Sed ed hic ra cum talibus doloribus, quod falliim,
r ccri ne­
faI, &c. Sc humor mineralis.Sic carodigamen-
quit. Sc manifeftus error. Nam abfque gluti­
ta, Scc. non funt nili minerales humores, & il­
lis aded humor naturalis, liquor natura:, Sc ne non cft dolor in membris exteriori­
BalfamusNacutx. bus. Ifta quoque coniunCtio extranea
leviga­ levigationes) funt pun&us St i&tts in membris caula doloris, Sc li permixtionem acci­
tiones
quid. Concitati, vagantes dolores, iam brachia, iam pit , dolor crucis aut rotq, non poliunt
pedes occupantes, & maxime fit in fenibus, aequam ferre lancem. Tartarus ifte, li in
v’bi humor ie exiccauir: Sc non funt iiJae com-
coxis, fchiis, generatus fuerir,vel in /pi­
• punctiones, hinc inde diuagantcfque iCtus a-
.frunde, nili qupdcartarus oppilauit meatus, & na dorfi, inferiorum contraCturam fzcity
Ieftiga* ‘ farpe punCtus ira vidJ^pter corripiunt, vt con­ ab vrabilico vfque ad pedes. Et carcera •
no rr
iat* citaro corpore fublilianr, poftf-aTn anno non ligna quae funt dc Tartaro ifta oftedunt,
redit: Sc quando hoc fit „ jnpitcftnjfi quod prater vomitum continuum. Er notan­
Tartarus ferefoJuir', Sc vis expuifiua a loco dum ^Vomitus comitans quoque poda­
expu lit. Vbi vis mineralis clt, exiccac c&tpus,
gram indicare poteft. irem notandum,
Sc tamen non refolutr, (ed iuduratio mantit:-
Sc ed Tartarus , vbi aliquis lic extenuatur, vbi gluten locum habet,vt fcias dolorem
Sc maxim e in fenibus e ll, A ex Tartaro. Iqci pro Tartaro iudicari.
Pbtliifij Phthifis eli oppilatiodcTa.raro h&3,Sc cu~‘
v quid St I N C A P r r U . AVCTORIS EXPOSITIO.
qux cius ra eius eft per Tarraium» Illi (uper vndas do­ ,♦ *

cura. ^ mum exdruunr argroro, vt humeCterur. Sic E- j ^ Vriti.a Tartari recipit coagalationem liti
thicam: quia om.. ia genera tcfyifxn ex Tarta­ cx fahbus uiinera?. Sai in hac generatio­
ro generantur, hoc ed , ex oppilarione Tar­ ne accidens elementa Ie cft la q u e u m : (iouor
tari. Er li cui membrum rabefeir, non ed, nili humoraliseft Sc ldeftrum. Idcllrum aurem Cn.e , j eatg
quod Taitarus oppilauit. Ida generatio fic in compolitonon eft. Compolitum e ft d e minr- &c.
mufculis: in carne adhuc ieuis morbus, quia ralibus per quatuor formas, hoc eft» elemcnra.
Pp 4 Tenacitas
' i
 *

4Jt D e T a r t a r . L ib . I.
Tenacitasglutinis, refina mineralis eft , vr macho damus cibos , Sc poft digeftionem'mit­
reicbotin rcfirta arboris fuie: dffterc i balfamo, tit ad hepar, Scc- Er gluten fuum gluten in cibo
quia falis non eft. D olor eft in glurine non fal- acrrahinNam in omni cibo gluten eft, ideo eum
f o , fed per falfum , hoc fal eft acetofum, non attrahit ad ligamcnrum.
falfum, eft dulce * repercuffiuum contra liquo­ Ita ergo in omni c ib o , in omnibus comedis
rem, nut ricinum eft, quando fal repercufliuum, & bibitis gluten eft minerale, Sc naturale. Er* buidkn.
id eft , acerofum , gluten dulce coagulat iftius ranr illi, qui validoscibos , Se fortia vina pro­
lo c i, quia gluten humor nutritiuus. hibent, cum gluten (ir adiuuandum. Cum ergo
Sicut dixi de rarraro interno Sc (ignis , fe- fal minerale venir ira ad gluten , gluten incipit
Arteria­ quitur nunc generatio alterius.Omnes dolores* ex humoribus falis Sc mineralibus coagulari:
rum do­ qui funt iy membris exterioribus, funt ex gluti­ vnde fir ,.v t ‘ 'membrum alicui rigefiat, vr in
lore» o*
innes ex ne : gluten album , id e ft, Synouia non dolet podagra , & non poteft mouere, quia gluren cosguJa.
glutine per te» nifi habeat accidens: per fe eft res lucida coagulatum eft. Ideb vna cura eft gluren
Tria fu* lucens. Nam non fune lucidiora & depuriora illud refoluere , Sc humorem mineralem: hic immo-
cidaquv in corpore, quim humor Cryftallinus, album nihil contrarium in podagra, nifi fit quod ab-
incotptf-
ic. in oculo , & gluten album! & fal lucidiflimum, (linentia aliquid liquoris confumat.
•r & dulce, re&ilicacum & fperma»quod craflil- ‘ Er vt clarifts fit hoc fecundum capur, dolo­
fiinum infer h«ec duo. Sic ergo gluten pet fe res cerre adfunt, quia duo contraria (unr. Glu­
non dolet , fed quando fal relolutum,' humor ten eft fal dulce, fal aliud eft fal falfum & mine-
mineralis * falfum liqu or, defluifad gluten» hic rale : Ideo fi coniunguntur,dolores excitantur,
talis dolor» vt dici non poflic; inde podagra.* interdum quinque aut o&oaur quatuordccim
duo enimconcraria ,non poflunt fmtul ,ftare: diebus, nonnunquam & tribus (eptimanis in-
ibi hr inflatio Sc dolor. Vbi erg6 liquor falfus ftantes,donec tandem vmanrur,&permi(cean
Calculi defcendirad membra» & gluten non corripit tur. Pofteadolor aliquandiuferiatur,inrerim
ex ani­ feuinuadit.tuncin articulis fuj>(tftir»& coa­ fi nona materia redudar,eft, redit ad locuin, &
culis.
gulat fe >& non eft nifi Tartarus. Inde fxpe fit» rurfus redeunt dolores. Sc patiens conqueritur. Q(
v tin podagricis calculi exfeindantur» Sc hoc Eft nobiiiflimum membrum gluren album adtb mcuibn
ex Tartaro eft» non ex glurine. ldeb vbi gluten fubtile& purum , vt fenfibtlius nullum mrm-
ade6 validum eft» qu6d humorem falfum Sc fa- brum fit qudm gluren, quod vel leni aura aflla ie.
lem mineralem nonfufeipir» tunc non fit dolor, tu m , dolores (entir. Inde quod genu inflatur,
Podagr
cuti neque podagra: ided podagrae cura e ft» vc fal noneft,qu 4m qubd ad gluren (luxus alius venit
qu*. refolutum expellatur. Ergo vbi fal minerale & pungant inuicem , ita genu vel iunduia
venit ad gluten, per fe res eft renaciftima: ideb brachii inflatur : Vbi vna cui a eft, vt liquor
vbi coniunguncur fimul, fit duriflimus tartatus: falfus , qui defiendit, relblu.uur &exp< lia­
ficut etiam ex fpermate fit duriflimus calculus, tur, Sc humori, naturali, id eft glutini auxilic-
ficoniungiturcum eo fal minerale. tur.
Salia
quadru- * Quatuor falia funt, te rr* , aereum» aqueum, Podagra non dolet, fed quando fluxus cadit todip
^itcia . ignis,vt qui dolent ex nouilunio , oppoficione, fuper gluten, iam doler. Errant qui putant po-
un " coniun&ione, eft ex fale ignis: fi in aqua vel a- dagram e (Te fluxum il capite defeendente phle- phle­
lias lcuitcr infrigidantur, ex faleaqueo eft mor- gmaticum: nihil tale eft, quafi podagra ex fu- mltU8,•
bus.Si in no&e imbecilliores,qnim in die funt, perfluo humore veniret: Gluten non eft inven- Giatu»
eft terras. Ex aere non eft magnus dolor, vel tre , non in membris interioribus, fed felum
• •i • • /s * i * r i* u inCB#
fingularis. Ideo errores funt dc doloribus in exterioribus,in lunccuns, vbi iunt ligamen- biah^
(chiaticis, Se alus medicinx: fed falia hic confi. ta. Sed quaudo gluten venir ex fuo loco, vtroa. “ M*-
deranda. gis dilatetur, ibi ruifum contrarium elt,& con­
Ideftium oportet vt ferues: nam fi gluten tinuus dolor. Nam omnes dolores, qui iniun-
peccet, corruptum per aliud, re&c facis,qubd ftutisfun t, Se membris exterioribus , funt cx
humor naturalis purgatur : quia gluten eft hu­ glutine. Iraergo, vbi fic gluren eft infeftum,
mor naturalis: vbi ergo gluten in refolutionem ibi rartarus fit, vel podagra, ficut dixi. Quan- todijn
ven it, Sc ldeitrum eft ,id eft , duo compofita donateirur calculus in finedoifi , in lumbu vtfcit
Glutca cum alio coniun&nm ,ideb hic purgari poteft ref. luit homines infra ctngulura , quia fpi-
quo te- humor naturalis. Gluten per fe eft numor na­ rirus tranfite non poteft , conftipat* Ium
mtus co
plus dc turalis >& io eo eft fa l, quod adeo tenax ipfurn venulx , vt fpiritus vitalis tranfire non pol-
fale ha- facit, quanto tenacior, rantb plus pattici- fit. Nam nullus fpiritus tamfnbciltseft.quipoU
betv at de fale. Oportet habeamus mineralem il- tranfire: Nam & fpiritus, fubftantia eft, vbi s^10^
t arn relinam , ficur arbores cum fua refina nal- ergo oppilatio eft relclutio lupra cingulum, fi (Luu.
cuntur, ita in homine cuique fua refina eft,hoc in illis locis viget ,boni appetitus funt, & bra­
eft , gluten illud. chiorum nullo vitio renentur. Vbi ergo calcu­
BalCa*1 Balfamus eft res temperata , eft non dulce , lus fitus eft in lchia , in coxindice , rcloU
in* quid.
balia- nou amatum, non ponticum, fed eft liquor fa­ uicor membrum ac dolet,& manet dolor,vfque
(r \ x \ pu* lis. Non eft fal minerale, fed fal liquotis,ideo dum morbus confirmatur, ita etiam fit in glu­
ucdinis
pr<;1er- poiemilTim^ prxfcrttat ^ putrefaftionc. tine , tp>6d oppilatur iuu&uta > Sc inumvelcu,
uitmu.
„ CLutcn Gluten non eft falfum minerale, fed eft res Sc dolet ,& c.
quid. liquida: led cranfit ad cnm fal minerale , tunc Serendum eft Medico, vbi fit gluren,in qui* l(B
iDficir. Gluten pet fe eft fal dulce, fed veuit ad bns locis habiter. Nam dclotes iundui atcm
idlal acetofum : ita ergo gluten ^ natura oidi- Icite oportet, & omnes doloxcsin iuu&uus
natuui e ft, vt in iun&uris fit ,fcilicet vt admi- ex glutine funt. Vbilcc.-sglutinis ,hic drlot, (\«iu
nifttct nutrimentum ligamentis >ficut nos fto- & gluten vna cutn ligamentis attollitur. Ideo
vbi

1
 T r a c t a t v s II. 4*1
vbi quis vulneratur f & non in iu o & u raeft, & & vbi Iiquores:Nam fperma eft radix mineralis
tamen ligamentum radium , ibi ipfi ponunt re­ de radicibus humorum.
linam» vr attrahar gluten: & poftea non pof- Q uod ipfi dicunr, fperma generari in refti- sperma-
fun tfiftere>A lini. c u lis, mentitum e f t : ex cibariis, potu , gene-
rari fperm a, non eft verum ; neque inde : fed gene«-
C AP . III. quando in quiete corpus eft , illud quod porif- Iut'
O ud e x putrefactionibus & loca harum & fimum in natura e ft, tunc m ouetur, & illud ex
luxuria. Sed ad materiam: principaliter fper­
m ateria fu a : d efp erm a te: h u iu sT a rta ri Sperma
ma non eft,nili humor diiperfus per totum cor- quid,
fign a , viceration is ca n fa : de corrojiu i, a- p u s, vbi gluten , vbi membra, & c. ibi fperma: fperma
%
cu t i f i m a f r m e d ii cura. led eft fperma non feparatum. Er microcofmus c.t per
tuti cor­
eft illud fperma, quod eft in toro co rp o re, & pus di£
✓
P Orr6 dc putrcfa&is liquoribus cum eft in neruis, in articu iis,ccrebio,& c. & fuum pcrfuin.
fubftantiis,vt in ii\ecftinis,concaui- emun&orium non habet, nifi in cefticulis,in o-
taribus, ceneris, in velica, renibus & ii- le o : ide6 difpeifum eft per torum corpus , 6c
m ilibus, calem generationem habec. Si primo vadit ad feparationem fuam , A* deinde
fperma generatum fuerit, & non emil- ad ofeum, hoc eft, ad refticulos: hic concoqui­
tur, & ficcryftallinu fperrr.a- Antequam autem
fum , abit in putrefadionem: ifta putre­ feparatur, &; digeritur in o fe o , fed cum ad huc
fa c io gignit (alia fua in loco,in quo fper­ in membris eft, poteft illa materia putrcfccre,
ma eft : hocfal in rartarum conuerntur. & fit Tarrarus,& illud fperma eft primum fper-
Sperma Nam fperma Cryftalhnum lal eft, a toto rra, id «.ft, nondum feparatum & digeftum , 8c
fal Cry
ftallmu
#
diaphano perfpicuum creatum, & quali quum putrefeit, poftea vadit ad fecundam ge­
candidam maculationem recipiet tur­ nerationem, hoc e ft, Tartarum facir.
Sperma per fe eft materia diaphana.Quando Semceft
bido , ita 6c fperma facilem tranfmuta- loquor dc ipermare >nihil dico dc femine quia cenrrL-m fpeVna*-
tionem recipit.Tartarus ifte habet ligna femen eft centrum fpermatis» in medio fper- u$.
vt in aliis, fed non in tantis doloribus, maris ponitur,inde generatur,id eft ex femine:
nili motio venerea caufam reddiderit. Semen enim hoc dicitur, quod i*crerai:& quia
Vrina vero etiam in viis fuis putrefeit a- fperma res lucida, ideo facile maculationem
accipit.
liquotics , & propterea quod fpirirum Contra Tarrarum fpermatis feruiunc medi- Tart.
falis habet, ideo in putrefaCionem Tar­ camina,quat habentur contra diabeticam palli- fperma-
tisquaJi*
tari abit. Et li Tartarus ille corroliui na­ onem. ille Tartari» fpermatis non facir pecu­ mediea-
turam habuerit ^rumpit velicam, vlce- liarem morbum , fed quando morio fit fper­ mcouu
racionem facit, corrodit venas 6c cir- matis in re Venerea, tunc prodirui:& illi, qui
cunifercntiasfuas. Quamuis aha Tarta­ poft adum fenriunr grauitatem mentbrorum, SigtiM
& dolores dor ( i, hoc eft ex Tartaro lpermacis: Tart#
ra in fecorrofiuum gerunt,fed huius pef-
& quific fenriunr, communirer Heriles funt:& (perroa*
fima eft coirofio & acutillima. us q u e *
licet quidem aliquando gignant, foetus tamen
In aliis vero Tartari fpeciebus, auitas ad conditurum tempus non perducuntur :& li­
vrina: per fpiritum falis vJcerarionem cet viuant. pumili tamen & nani fiunt,>Stc. quia
facit, fed alkakenge, & lota terpenci- fperma uon cranfitad certam frparationem &
na tollit eam & thuris trochifcus. Huius digeftionem , X natura odit tales pueros; Ide6
vbi fune, aut ex viri aut mulieris Tartaro, ex
generationis medicinam acriorem cu­ fpermate eft. Corruptio vripae eft primum li­
pit velicatio, & lic in aliis partibus idem gnum leptz:Dupliciter igirur Tartarus fperma- rpicrm Tart.
a-
eft intelleftus, vt in inteftinis & exteris. ris nafcirur, ante purrcfa&ionem, & poft : &
C A P I T I S 111 • E X P O S I T I O . quando lal in eo eft vituol acum, fir corrofiuum.
Lia eft generatio Tartari ex putiefa&io- Lepra non e ft, nifi putrefa&io , & lignum fe­ quid. Lepra
A nibus Jdeoobleruandum , quid ex putre* cunda: generationis, ex fpermate fcilicet putre-
faftione fiat: Nam purrefadtio facit pioprium fa& o e ft, quod non finunt fe laxare, etiam fi vn-
falem. Ideo & iu inteftinis eft, in iun&uris, in ciam vnam helleboi i com ederent, non laxa­
Cetm5 centris. rentur. Et hoc potiflimum lignum leprz,quod
Centrum eft.Vbi duo membra coniungunrur: non mouentur iaxatiuis: & quando vrina ita Leprofi
non pur­
Sic centrum fpinardorfi eft, articulus medius , putrefa&ionem oftendit, fignum leprae eft,qua- gantur
& c . Sic 8c ille Tarrarus propriam curam haber. do factet: cura tunc eft, vc vius fit alkakcngae & Lxatiuit
vilis.
F it& purrefa&io in vefica: quia vrina , non eft thuris.
latis acu ta, vc expellat materiam illam putre- Si Tartarus ille corrofiuum &c.) Om nis Tarta­
fadtaim. rus corrofiuum habet, fed ifte pedimus eft,qui
Spermaeft in roro corpore: nullum mem­ ex putrefa&ione. Quando vrinalapir, vt v io ­ Vrina
violi aut
brum eft,qu od non habear humorem fperma.' la , vc ireo s, eft malum fignum , venic a vrcrio Iridcoi
cicum & c . Ideo vbique e ft, 6c non eft gluten, latis, & fignum malaedigeftionis, & declinat Ie^ ,e^
neque alius hum or, fed fperma, quod tacet in ad putrefa&um Tartarum. Ita quando vrina g(JjfiCct.
membris. Generatio lpermacis eft humor per iufculum carnis fa ^ it, eft fignum putrefa&i ;
totum corpus difperfus. Tartaci , & quod digeftio in hepate non t f t i catnis o-
Jpetm*. Spermatis loca fune ifta: vbi gluten, vbi mc- tranfmittit ad vrinam , ficur accepit k lcnsqwd”
iis loca
«u*. bra principaliora, vbi mineralia, vbi humores, ftom acho, & eft fignum przcipuum putrefadli
Tartari
 /
454 D e T a r t a r . L ib.
Tartari:N on omnia in corpore digeri debent In T ra fla tu s jjp n in ti C aput Primum t^iu-
rede vt ia potem perdant. flo ris annotata.

D E M O R B IS EX T A R T A R O .
TRACTATVS V.
I Lli, qui mingere nelciunr, funt quorum vri- twptdi-
na flt fperma conuerfum cft in pus & faniem:
in pure fit fanie vis cxpulfiua non eft.
C ap. P r i m v m . De mingentibus fanguinem, iunt qui indi- MiStio
gcftatn vrinam i ftomacho fit hepate vfquead
D e m aterid non coagulata, hoc e j l , bitu m i­
renes habent , k renibus vfquc ad veficam, cum
nof a , v e l m ucilaginofa: qua agritudines: coloribus fuis primarum rerum. QuidORcul- Mi6io
de non m ingentibus, de plurnis■>de pure » tatem habent, iunt h i, quiincen/Ionem per fa- diffiem*
Janguine. V ictu & apojlem a, q u id p u s e- lem fit lulphut habent, vc funt de contrariis e- ^
mun flo rid i e , anodinurn quid }item F u ji a. lenientis.
Qui inuolunrariam, ii funt, vbi locus fit vir- Midio
— tr _ , inroJu*

S Vnt &:quamplures aegritudines, de tus expulirua ftupcraaa narcoticalunr. Pu- urar*

quibus hic in noftro tradatu nictio- fta cft digeftio faniei innata, fine aut cum diifi- dc'
nem facere nccefleeftrNamqux de Tar­ cillimicura.
Hxc quatuor genera fiunt quoque ex Tarta-
tari funt generibus,veruntamen non co­
ro , fed non ex Tartaro coagulato, fed refoluto,
agulati , fed tamen locum obtinent, in fcilicer,quando materia eft mineralis, fxpepu-
noftra theorica proximum , vtpotc de trefeie, antequam ad coagulationem veniar,in­
puribus, de coagulis, intelle&um de his de fir pus , fanies , fite.
te habere oportet: funt qui in vrina de- Qui non poteft vrinare cum ftar,aut fit ex la- Rul
fe&um habent, & in dorfo & coxis, at­ pillis.qui funt in viis vrin$ led quando dolor eft, mingcie
infchiis,qu6dclamat,&tamcnocftarena hic, <lu*uw;
tamen non lapillus, nec gemma,nec hu-
nec apparet m vrina,hic quoq; Tartarus cft no ut.
iufniodi, nec bolus coagulatus fuerit in coagulatus fupet vefica>& hicfecolligit, fit fic
lo co , vt in vrina. Et quidam funt, qui vrinaprohibetur per iftud,& rame Natura vult
mingere nefeiunt, quidam qui cum ian- expellere vrinam, fic non poteft fieri: Inde fir,
guine mingunt, eseteri faniem, caeteri quod fic ventus tranlcurrit per fpinam dorfi, fic
fperma, alii cum difficultate, alii non facit magnos dolores. Ideo quando vrina fup-
pr iroitur, fic non eft ex lapillo, tunc fcias,qu6d
^iAonii voluntarie. De his in genere notandu. venui*, quae funt inter renes fic veficam confti-
V.UCCAI Hi qui mingere non valent, fperma traf-
parx funt,fic vis expulfiua nititur expellere: in­
fufum in vrinam, caufa c ft: Quia autem de ventus , qui hinc inde currit, vnde colica
habent vrinam ex attra&ione pro fuao- fit, fic fic renes liquefiunt fic accenduntur, quia
peratione, &: patiunturde purc& fan- corrumpitur eorum visdigeftiua: fic pofteahe­
par quoque non poteft fuum officium facere:
guine, ciim defecerit, fignum eft coagu­
poftea & ftomachus deficitiquia neutrum facit
lationis , fed non lapilluli, fed deftrucfq fuum officium. Inde deie&iones fupprimun-
feparationis, in qua fpiritus coagulandi tur, caput dolet, vertigo fit, ficc. Ideo in hoc
non eft, fed defecit in viribus fuis. Qui morbo non eft purgandum: quiainteftina pur­
autem cum fanguine, funt qui acutum gantur , fit nihil ad morbum: fed cura hxc cft:
vitriolatum habent in viis vrinae,de quo­ bolus eft refoluendustfcilicet, quodherbe dia­
phoreticae coctae , anterius & pofterius impo-
rum lxfione vena deftruitur, & fangui- nendx funt t vt bolus refoluatuc, fic per vim
niolum, (ignum futurae vlccrationis Sfi exeat vt lutum refoluatur, fic per internam Me­
apoftematis. Qui ianiem habent,Si illud dicinam vt bolus refoluatur, fit hoc fuccefliue
quod fpermatis, aut quod nutrimenti, faciendum ,v no ac altero die omitto; non me­
aut fuperflui eft ex diuerfitatc,in faniem dicina fupet medicinam danda: ideo quia vri­
conuertitur erraticam. Vbi difficultas, nare non poflunt,nifi eft,quod hic vifcus fit mu*
cilago eft inviisvtinx.
fignum cft magni caloris ex nitreis fpe- £ui (anguimm mingunt) eft indigefta vrina:
cicbus ictentiuae virtutis emun&orii hu­ Nam omne quod editur & bibitur, digeri de-
ius : Vbi autem muoluntaria emiffio, ibi b e t: color, iubftantia 8c arcanum : lde6conii- pun»
locus eft Anodinus, ex narcotico bolo deranda medico, anvera fit digeftio,anillao- ^ ul'
tin&us, aut gemmeo: 6i plura noua ve- mnia digefta fint: color ingefti digeri debet.
Omnia habent tuam tin&utam, vt fanguis eft
teracpic genera huius tartari quotidie rubeus, olla alba , caro fubrufa. Panis maxi­
habentur, variis cum fignis, nouifque me fecilinus, facir colorem tenuem rubeum;
morbis : Eadem tamen ratio eft, cau­ vc fi ponas in fimo equino , fit finas putrelcere,
fa , fii origo. Nam hi, quorum natura in poftea vrgeas , fit rubeum exit. Et vinum facit
vrinalibus, cft Pufta: Ne admireris, fi fuum colotem , fite. ldeb illi obferuanda,qu6d
morbus chronicus fit, &: ne fit incurabi- ftomachus ptimb (eparat, poltea digerit fuh-
' tiM ftantiam fit colorem: poftea fit hepar digerit.
^ * lis. Nam Puftam naturam medico corn­ Primam ergo , quando comedimus, prirob
um , mendauit Ideus in tantum, quamtum fit feparatio puri ab impuro > poftea digeritur
vexperientia docuit, Scpctitia ingenij. fttbftantia fit colores; Nam ex coloribus cibo­
rum
 0
\
T R ACTAT VS
rum ipoftea color membrorum fic ex nutrimc-
to. O m ne membrum fui nutrimenti habet co­
lorem : fic orta album , (anguis rubeum, &c.
Idc6 fi ff omachus non re d c digerie colorem»
tunc vadit ad h epar» illud non fufeipie, quia
non cft fili officii, fed tranfm ittit, ita nec renes,
inde (anguinis fpecies mingitur. Nam ftoma-
chns debet digerere colores , cor affumir pur­
pureum , fplen nigrum , Scc. Sic crgA > quando
ftomachus non facit officium futim , &c tranf-
m ittitad hepar, illud ad renes, quia non eff de
eoium o fficio ; inde fir, qubd vrina fanguino-
lenta eff. Nam fi verus (anguis mingitur, eff ex
vena fr a d a , illud aliud eff.
Qui cum difficultate mingunt:) Inde fit , quod
Miftio-
rils diffi­ fulphur& fal perm ifeentur, Sc faciunt calorem
cili* ou*
caufla.
cantum , vt vrina fic incendatur. Cura e f f , vc
mitigetur ille calor, infunde oleum amygdala­
Mi&io- rum , & c , Inuoluntarie vtinantti:) Inde eff , quod
ni* in-
»Olu„ta. vafa fpermarica ftupefadiua funt, ficut obftu-
u x qcuc pcfcirm anus, vt nihil ca feoriarur,ira vefica
caufli.
ffupefir, ex fale mortuo Sc refoluto, ficut Iuf-
quiamus ftupefacit: ita fal refolutum infrigidat
veficam , & ftupefacit veficam , quod vrinam
ingrediemem non fentit, runc vis expulfiua fi
titillat , fecedit Sc excernitur. Alioquin vim
expulfiuam nos retinere poffiimus,ficut (cimus:
Sed quando vis eff ftupefadiua in vefica , tunc
vis expulfiua vellicat feu ftim ulu : Sed quia ve­
fica ffupefada Narcotica eff, ideo non fentimus
euntem , ideo retinere nelcimus: Sc etiam vim
retentiuam, quod velimus exercere, ficut Cole­
mus : Sed quando ingreditur veficam, yis re-
Mi&io* tentiuainucnicftupcfattionem , Sc non poteft
rts fari-
vim exercere: ideo inuolunraria vrinarioeff,
guinii
uufla. ex vefica ftupefafta, inde fit vrina crocea, au*
rea ; nam variantur. Vrina aurem fanguinis ,
eff ex dfgeftione mala, per tres digeftiones.Qui
fperma vrinant. vel etiam quandoque pu«, h sc
caufa eft: Quando quis continenter tenax pus
Miftio-
tm fpcr- m in git, fignum e ff , Tarrarum prxfenrem vim
maris Sc coagulationis in fe non habere >fed putrefieri:
puris
caufla & non dolet; quia fal non adeft:3i hoc inde fir,
qubd tertia d igeftio, in renibus , quae fubftan-
tiam Sc calorem digerit, deficit, Sc purrefir illa
in renibus, quia deficit vis digeff iuain renibus:
Sc illud eff pufta & difficulter curabitis. Nulla
digeftio minus eff reparabilis, quim renum
f digeftio. Quando fperma ic,fsepc fir,quod fper-
maabundaus vadit ad vrinam,& mifcetur ficut i
butyrum cum meile , Sc illi habent craf-
fam vrinam , Sc adhxrct matulx inffar v i­
ci diffoluri : Sc illi funt fferiles, quibus fic
fperma rranfit ad vrinam. S$pe etiam fir,
qu&d fperma ftatim tran fit,fl'non incorpora-
t tu tv rin x :fe d in (ubffantia fuatranfit: Ille au­
* tem morbus non eff ex caff itate, aut retentio­
ne fpermatis. Nam fi etiam omni n o d e coi­
ret,tam en puftam. habet: ex caff itate non fit
moibus illius. Aliquiverum (anguinem min­
gunt , Sc hoc in de, quod cum fpiritus viinre eff
ex fale virriolato, tam acutus e ff , vt vena rum­
patur : Interdum , quod ita abundat fanguis ,
qu6d per fe frangit venam , ficut in naribus, in
leptimanaituerdum bis, interdum ter ven? f r i­
guntur. Sed quando eff cx acuitate falis, Sc fpi-
ricus quod venam exedit, hobent dolarem in
dorfo: & cura cff,vtm itigetiu fpiritus vrinac per
0
III.
oleum amygdalarum. Fradlio v e n r potionibus
vulnerariis, Canicula, agrimonia , Scc. Sanies
erratica) id e f f , qui craljttm laniem mingunt (e
m e i: Deinde poff tres firptimanas iterum , hoc vnnJc.
fit ex ren ibu s, quod hepar non re d e fcparac.
Vrina inrereaeff . quando iri ralore rtarvr/na,
necorrumparur, biduum v e l triduum , Sc tunc vrina ni',
exigui aibicanrcfquc lapilli fubfidunr; Sc quan- 4uai
do vrina harcincalcfcir,rum iffi iterum foiuun-»
ru r, illa eff vrina nicrea. Inudluncariaemiffio»
an fic ex mineralibus, ex fate minerali, vel ex
phlegmate, hoc eff,ex humoribus naturalibus,
fic obferuandum, vt fcilicer poffea fuam curam
poffis adhibere: tunc linito biduo vel triduo v-
rinam ficcefccre, Sc lente euaporarein fubftan-
tiam fuam vr deueniar; S i , quod remaner, eff
vt bitum en, qiiAd fubfiffat, cft ex humoribus:
fi aliter , eff ex fale.
Inuolunraria emiffio maximi contingit iis ,
qui multum depapauerecomedunt.-quiafaciut
veficam infenfiduam. Nam facit bolum Nar- «S*
coticum : Sc medicina e ff, quando quis vrinat de-
cum ardore & dolore, detur papauer, Sc facit
veficam Narcoticam.
% ^
CAPVT, SECVNDVM.
D u ret T a r ta r i: a fubiecfo T a rta ri cauenduy
de p o tu : t^ ig reften , t^tm na A lk a li , a-
qua Lumbrico.^ Saturne A reddens acetum:
F exp om ica quid\Jtem Tem peratum .Li­
quores v n d e. D e cib is, de decottionibus
f u is .
D Iarta autem Tartari pociflimum cft
in hoc noftrocradacu, & prima­
rium : Nam (i fpiritus ille naturalis, qui
cum Tartaro laborat, a fubiedo Tarta­
reo debet priuariiproinde hoefummum
eft in diaeta Tartari, mentionem facere,
qUae fimplicia, cibi, & potus, obleruan- ta*
da (int. Quae autem fimplicia, de his a-
nimaduertendum, & funt ifta. In pri­
mis de D ista potu* : Non bibat ladici- virenrur
n ia : quia caieus eft Tartarus Alabaftri- laa,Ci*
ma,
nus Sc incurabilis, vifcus inexpulfiuus.
Non bibat Agreftam. Nam acetofitaso- ». Agte
m nis, Tartarus eft refolurus, ex frigido fta‘
coagulato produdus. Non bibat Ara- *•*»*»*
nas Alkalizatas: Nam alkali, quod ftic-
rit in aqua, in Tartarum conuertitur, S c
propria fubftantia alkali eft. Non bibat
aquas lumbricas: Quia cum his bolus cu
luto partem habet rcfolutam:Non bibat
f*Aq. Sft-
aquam Saturncam: quia aqua, quae pon,- turnea.
derofa eft, ex lapillo refoluto eft. Nam
grauior cft fubftantia lapidis. Non bibat
vinum acetum reddens, vel feces ponti- 6acidum.
.Vinum
c a s, cum acetofitate : Nam in co fubie-
d a eft Tartari natura per fpiritdm coft-'
gelando.
Bibat autem aquam probatam a pra;- intur Adhibe
a-
didis expertem, diaphanamtempera- qu*Avi­
tam Aupuia'
 4 5 $ D e T a r t a r . L j b . I.
tam in guftu, & vinum huiufmodi. N ec tari eft ex rebus indigeftis,non drge/Hs. Aqne Ja
lum bricxfunr ,q tix in fe habent refolutionem bua'
curans de Terra originis: quia fluminis»
b o l i , qui fc tc fo lu it, & eft cum aq u air, Sc
vel vini principium cx llcch , & non de indecognoicuntur cfle aqux,quando in panno
fuperficie. Etiam de cibis, ea qua: libe­ exiccanrur ,cun c in fine,antequam fit Accitas,
ra funt >a refolucis vtriuique generis a f- faciunt vfneam , Sc cx ifta aqua generatur Tar­
fumenda. Verum quidem genera ifta, rarus. N on libenter curatur,quia adeft vi facti­
carnis, leguminum, pifeium, cancrorum, tas, Aqua Satutnea eft,quae non haber bolum, Aq. s*
nec materiam b o li, ie d e ftg ra u is, &haberin
herbarum, S c radicum , funr ex his bo­
fc mulrtim de flibftanria falis , Sc qux aqua: ita
lis confe&a cx Tuo primo compoiico.Ta- graues funr, faciunt Tartarum. In partibus
men aduertendum in modum deco&io- quibufdam vina multum dant aceti,id eft, Tar­
nis, cum extractione glutinis natura: dc tari : in Auftria non , ideb vina probanda , an
ablblucis, etiam S c in potibus non puris: libenter acefcanr. O m nia vina, quae feces fa­
Nam S c abfque permixtione rariflime ciunt, non bibenda Tarrarofis,quia illi omnia,
quae hic dicuntur, i ftomacho debent feparari.
exiftit.* fcd hate tollit dcco&io.
Si vis ieparatiua debilts.impurum mittit ad he­
Capitisfecundi Explicatio. par, Sc v i t r i , & tunc redeunt ad primam mate-
A Teus componitur ex fuiphure materiali, riam,id eft,coagulatum Tartarum. Digeftioeft
Cifei,
u- C recipit fuam coagulationem ex faie de bo- in puro, non in impuro. Vina quae bibunt Tar- vinffde-
iis&nv Io ,id e ft,d e m in e ra , & colorem Sc formam de
tuxa. ta ro fl, debent diu afleruari, vt feparent feces, *«*“»
mercurialibus: procedit £nim omne viicofum V itri Sc q u x coquunturaquxhordeacea:,ferni-
exfulphure albo. culum >& c. cum per fe fle hordeum mucilagi-
Aperta ^igrefltn eft Tarrarus, acutus , lapillatus. nofum. Svrtipi.qui coquuntur, Iulebi,in Tar­
1“«- Procedit enim omnis aceroflrasex (a)ibus de taro falfa luiinquia prima maceria non eft bona,
m ineri vitriolata. permixta cum aluminibus. id eft, aqua cx qua coquuntur. Scribi enim de­
Amni Amna alk*lizatas) id eft, aqua‘du&a per calces * beret : Recipe aquagi Temperatam,&c. Aqua .A9“»
tlkaliza. Fartarum, & per elementa aq u x, vt imbres.
ta auM. probari d e b e t, per ebullitionem vfque ad
Aq.lnrn- Aqua lumbrica) eft aqua mucilaginofa , fleut eft fundum,item per pondus:ideo ifta R eceptat
bnca mufeus. Serum feparatum.fuccus Sc om neco- codliones funt obferuandx aqux horJeacez,
quid.
feftu m , vt de claretis, de potionibus liquiritiae, faeniculi, Scc. Cc omnes fyrupi: ne pecces in
vel aliis permixtionibus cum zaccharo. Aqua prima materia,hoc eft.in aqua.vt fu aquacern-
Aq Sa*
tutnea Satutnea (funt aqua cyanea & acuit, vf Goppmgen- pctata.id eft,primo feparara, ne adflt Tartarus.
quid. fu) cQt aqua generata ex primis ttibus Mercu­ M eleft defubftantia b o li,& bolus tefolutusfic
rialibus,& refoluta i lapillis dfltphanis, feu per- materia vifeofa per fe, Sc ipfi vcuntur inTarta-
Vina po fpicuis. Vina pontica funt vina de fecibus. O - ro.prius debet prxparati. Omnia qux edimus,
tica 9uf* ^rigo flum inis, vel aqua: eft de primo Ilech.non
funt de materia T artari, Sc maxime legumina: Tanai
eft in loco fontis. D e c o r io eft ifta, vbi fepa- Sc tamen noftti dicunt , da ei iufiulum piforum. habtat'
tatio fine digeftione ftomachi. In fliinma nulla legumina danda in Tartaro: Ltlttmi*
V td ixi proxime, qubd generatioTartari ve­ Sic etiam pilces,carnes,cancri, funt de materia T*mro
niat ex defectione feparationis ftom achi, vel fulphuris, Sc cum veniunt ad ftomachum, li- BMtt-
hepatis: fequitur nunc dixta. N on curo regi­ queflunt,6r poftea tranfeuntad fuam primam
mina veterum : quiacaufas Tartari ignorarunt, materiam,hoc eft,coagulantur: Ideo prius funt
qubdregimen ponerent. Idc 5 omnis dizta il­ feparanda per deco&ionem. Potiflimacura eft
lorum contra Tartarum eft,quz in Te habet Tar. in T a rta ro , vt vis feparatiuain ftomacho coii-
tari materiam Sc virtutem coagulatiuam. Non fortetur.quia fepatatio prior eft,digeftio pofte-
bibat tdflumia:) Cafeus venit ex fulphure albo , rior: D ixta igitur morborum ex Tartaro eft,
Sc quum venit ad interna , tranfit ad tefolutio- vt flnt potus ex aqua prxparata: quq nec infe
nem inftomacho:Et cum illa refolutio vehit ad habent bolum refolurum , nec lapillos*, illa vi­
membrum, per nutrimentum, tutius tranfit ad tentur,que ex mineralibus veniunt:quia Tarta­
coagulationem : fle ladticinia. rum adiuuanttieitur
O dixta non fle ex minerali- y .
Lac eft Lac eftfulphur tefolutum , cum vifeofitate: bus. Dccottia Scc. ) quia quxlibet medicina
«roiuia. & cum ftomachus fepacac, non poreft ita fepa- debet feparari it fubftantiafua , vt virtus exbu- T»mn
rare , quincoaguletur:& veteres prohibuerunt glofta, Anifo, Artemifiajdcbct primum feparari ntu4
lac in T a r ta r o S e d ideo quia oppilat, Sc nef- Sc ptxparari k corp ore, & fubftanria fua. Aci- xddi
Agtefta ciuerunt.qubi ex Tartaro edet oppilatio. Agti- dulx Goppingenfes multum habent infeSa- ^
quui. jlcn lunt potus ex pomis aut betberis:habent tu in i, ideo maxime gencratiux Tartari. Ad­
Tattatum,quia omnis acetofltas venit ex lapil­ d e aqux funt Saturnex.
lis refolutis, ex frigido refoluto, & poftea fc
rurfus coagulat. A m n xalk aiizatz» illx aqua DE MORBIS EX TARTAROORIFNDIS.
fu n t, q u z currunt per calces, & vbi eft terra
AngVu alba,eft calcis, fleut in A n glia, vbi multum
«rctofi».
cretz e f t , & illx terrae,fl pluit,effumant iterrx
LIBER. SECVNDVS*
T R A C T A T V S 1.
e x funt A lkalizatz , omnes calcem continen­
» C a .1? V T - 1.
tes , &V»mnis imbec Si Amna Alkalizata.Nam
imbres veniunt ex igne: V omnia quae veniunt De loco'primo-> id eft , De StomachoTartarco,
ex im bre, intus funt A lk a h za u . lftas aquas PROLOGVS.
ftomachus quidem fepacat, fcd non digerit, A quz primi libriTheorica vniuet-
quia impurum non digerit > Sc generatio T a r­ falis dedic, ia fecuado hoc noftr
particular

i
 \

T RACTATVS 1 . .. 45?
particulariter demoftramus libello. Qi£i Oleipapaneris £ rj. f
vcr6 morbi dormientes in ftomacho ex O lei hyofcyami ^J>'^
Tartaris, in primum gradatum ordina- Laudant liqu efa cit in oleo Amygda­
uimus, & locum ftomachi ponemus ad larum amararum %ij.
ordinem harum aegritudinum primitus. . Mifccancur, fiat potio oleata, cuius
Qua? eandem partiones fuerint compre- dotis ab vncia vna, vfque ad vnciam
henfa: in fua diftantia regionis Sc ortx Sc vnam Sc lemis.
futurae, diicretim deinde declaramus: Auciorts Annotata in L ib ri fecu n d i Tradia­
etiam e a , quae ad inteftina referuntur, tum prim um & Caput prim um .
c capita fua fecundum morborum dif­
ferentiam ad numerum prarftamus: &: Rex is e ft, quando aliquem vinum vrit, or«i*
O

quod quis dicit.Non audeo bibere, (torna-

Sc de loco praepofito , hic incipiamus. chus mihi ardec. Secundum genus,quando la- efficiant,
Dirtantia aure regionis huius fuum prin­ litas carnes Sc conditas edunt, ardenr in fundo
cipium habet k prima gutturis claufura, ftom aihi. Tertium getuis , nonnulli ii carnes
vfquc in ftomachi cmun&orium: porrb feiinas eficant, maximeaues vtturdos, de tunc
vfque ad venas meferaicas. in gutture aidorleutirur. Quartum fi biberinc
iiue ederint mane,ardore Corripiuntur, Sc fto-
Atque de his, qua? in hac Tartari re­
mathus vna vel binis horis xftuat. A lios orexis
gione delirefeunt generibus, poftea di- tenear vefperi,/iuc ederint,liue biberint in fun­
duri fumus. do ftomachi.Ett aurem locus Tartari a faucibus
C A P V T PRIMVM. vfquead p iloron, id eft,portam intimam fto- /j
D e O r e x i, vulgo ardore ftom achi. • m acht, Si hi acrem anide capraiu. item in me-
Rcxen oritur a Tartaro fua (ponte fera ir is , aiioquin non eft orexen, led in his lo­
Orexen
vndc
fiat. O coagulato, totum comprehendens
prima? locum digeftionis. Eft enimvf-
cis , quia ibi eft p ima digeltio.ille Orexen,qui
eft in echo iutci fauces,vx iugulum,facilius iu-
cendicur, Si fl igrat omnium grauiitin c:Si ibi
n ea, & adhqrens materia coniunda in vinea adhjcrea; Sc Tartarus, lib ib itu r ,& h u -
panniculis, quali cementaadufti, gypfi- rue&acur . tunc ardet.quia quando non cil hu-
ti,d e c o d a . Ex Tartaris duobus gene­ m idus,non aider. lde& quidam dederunt crc- rexin CrcW0‘
ratur , bolo Sc. lapillo, de primis tribus tarn.vt lcilic. exiccarent,aut terram tigillaiam, toil«t <*
bolum Armenum:dc fi ida non iuuaiu.runc fi- .
mineralibus calcedombus fumptis.Qua- gnum e ft, quod eft ex tarcaro acuto , Sc cura Arme,
re vapor refolutus, huiniditafque appo- tempore veficar Sc corrodit: Sc eft incurabilis,
nui.
tita, cum ille extranea madeffrdione la- nifificutcorrolionjs Sc exulcerationes curan­
befadus fuerit, vel fua vi ditiolutiua re­ tur. Poftea eft etiam orexen inter iugulum Sc
folutus , nunc in.ardorem, nunc in in­ os ftomachi,& cum hum eftatur, vrit. Si vcr6
in his loris non e ft, (c<l in ftomacho , iacet in
tentionem, nunc in calcctam vim abit,
fundo oris ftom achi, cVeftumatfivUt fumus ex
abaccidentefcilicet,& fua infuperfo- calce emi(lns, calcem refipien s,& in gutture
Orexis
figaa lutione. Signaiquacrut externum acrem, fljgrans. Huius cura eft xylccerata , fiue panis
guttur calet, fundus ardct,quoufq; con- Diui loannis. In medio ftomachi non relidet: cutaoie* a%

iumptus fuerit liquor Sc. exiccatus. Mo-
uctur a cibo falfo,a fumigatis,a ferinis,it
reptilibus,a vinoconfedo,a vino mixto
cum alio vino ac diuerfis(vt duobus vini
generibus,eodem prandio fumpris.
Cura.
Refolue in aquam vfneam, impin-
guefce locum, Sc fanabitur.
Defcriptio refolutionis eft ifta:
I f . Laudantpraparati 3j.
Sacchari candi 3 j.
Am bragrana tria. Macis rana fe x .
Fiant pilula? cum aq. rnent >a: dotis
numero tres.
Alia defcriptio.
I f . Pyrethri § j. j£ . bene decodii infucco
m entha.
Laudant $ ij. creta marina 3 j.
Sem inis fanugraci ferup. jfi.
Poft triturationem mifcc. Dotis a 3ij.
vfque ad quatuor. Poft ifta pera&a, im-
pinguefcc cum deferiptione ifta:
eriamti infidcat,tamen non fic vrit. Aliquando "* chL°*
vero infidet in fundo , vhi egrelfus Sc por14,
funr ad inreftina Sc meferaicas, Sc illam orexim
tollit creta, (cd praecipue terra figiPaca, fi non
eftadu'terata , & cu m copia edj debet: Sic Sc
bolus Armcivis.ln anatum ia videmus,quomo­
do in ftomacho' adhaereat vfnea, non fecus ac
caementum parietpar>ne£fciti*r. Ht in orificio «j» pcf,
etiam , Sc diuerlos Tai raros inuenimus, Sequi k™0*-
albirtimuseft , idem eft acutiilimus. Ex vino
maxime fi;calx, Sc illi peftimi orexes ,qni ve­
niunt ex vino & falib. hoc 11M (alicis cunvbus
& pifcibus:Nam calcem acuiirtimam generant.
Ex aqua pota non nafcicur orexen,etiamfi vfnea
infidear, tamen non fic vrit. Mineram calcenam:) iMincra
minerac funt calce non carentes,ficut vinum ex
teri a (ircum tralnt calcem >S pilees quoque ex
aqua trahunt fecum calcem. Et quodcunque
vinum in tnerdam tftulum alhas maculas re lin­
quit,id caue.quia nili ftomachus fit valde for­
tis , calx ei anne&itur.
Vapor refolutus) quia cum quis comedit, or«n*
tunc occluditur ftom achus, fic ut olla o p e ru i uiouuo*
lo obturatur , ita clauditur : Sed vbi ia
orificio Tartarus eft,porofus exiftir,5r peruadii
v a p o r, Sc madefacit vapor,tunc materia calci-
Q f| nonia

*
 s

458 D e T a r t a r . L ib . I. #

nonia vrcrc in cipit,& aliquibus incipit i pran­ llom achus con lolidatur, quia non eft caro; vt
dio poft horam,aliis in media n o & e ,& fufcitat alia caro.
alios. Interdum fit» quandoftom achus bend CAPVT SECVNDVM.
claudit,Sc vapor non afcendit, fed natura per (e
D e Comprejsionibus T h ir acis.
vult pellere T.utarum , &c refoluic & facit quali
vlcu*:& cum licfolutum e ft, madefa&um eft,
ideo vrir: Sc illi vtuntur line com ed erin t, liue F Erm£ om nia > quas in ftomacho ha­
bentur vitia, declinant inTartarcu
non:& etiamli bonum regimen habeant,tam en genus: plures enim aegritudines etli va­
vrit:hoc fignu eft, quod calx feipfum refoluat, riis nominibus deferiptx nihil aliud nili
Sc materia calcenonia: Sc in hoc orexi eft cura,
Tartari naturam habent: quas equidem
quae (equitur in libello, etiam cura eft huius:
qaia non eft ex refolutione propria, Sc cutn per vniuerfas comprellionis vocabulo com­
lefe refoluir, deftillat in ftom achum , Sc exul­ prehendimus. Nam & ftomachalis hxc
cerat,& facit perpetuum ardorem,& huius cu­ aife&io eft ex Tartaro foluto, informa
ra e ft, vt incarnetur per th u s, & incarnatiua. duntaxat orexi contrario procedens:
LaCPr$- aliq u i cum vruntur fic in orexi, bibunt la c , Sc tollitquc appetentiam comedendi, nau-
fcmatib hoc eft bonum : quia fiquis malum vinum bi-
vtex1, b it,& timet orexer^bibat hauftum la ftis , quia
fcam ac vomitiones inducit. Prima cal­
prohibet ne aCcendat vapor, Sc madefaciat cal- culi fignificatio,& grandinum, ardorem
• * cinoniam materiam. A ciboftlfo, &c.) Sc maxi- facir colicum, iliacum reddit dolorem,
ottxui :a carne •' E* caro condita non eft ram tremoris in cprde principium, mulieri­
camibu» mala, fcil. (i infum o pendet, quia per fumum bus fuffbcatioftcm, inde abortum, ac
fumiga* calccn0Qref°liiirur, maxima ex parte: ideo fi
fterilitatem facit, digeftionem ac tres
m. Xgroio vis exhibere carnem fal(3m, c o a la m ,
&~dcnfaro carnem concedere p o te s, quia per * feparationes deftruit. Tartarus ille re-
calorem ignis refoluiturfal iplum. folurus defeendit ex calce calciriata,
A fumigdtit, Scc,) hoc propter fuliginem ,nili tranfuersa in liquorem. Signa illius par-
probe laueeur. A reptilib.&c. 8c maxime a vo­ tim explicuimus:Cxterum ii illi dormi­
lucribus,quia fal rerrcftrc in le habent.
re non poliunt,morbus fit interpellatus:
A vino confefloyScc.) quia quadam vina fiunt,vt
Vina c6- item fyncopim atque clamorem fenciut:
ic&a dc conferuenrur,&:c. & omnia vina confe&a ore-
m ixta xem mouent, Sc vinum cum alio commixtum: affe&i rem fentiunt, quali cancrenam
omnu
orexen quia duo contraria, hoc eft, duo genera vini, pe<ftinis,fubfcquitur dolor igneus,& vc-
moucut* non limul ftanc:& omnes i l l i , qui bibunt vina luti fpiritualia corrodens. Suntporrb
duorum generum,habent dolores in ftomacho: varia non fixa ligna,adulterina, noua Sc
In fuogenere qualibet vna rclinqucda eft, alba
aliena: manifcfta quoque tamen quxr
fola,& lola rubea. Cura primo eft,vt materia i
xCura 0 loco ducatur ipfc calcenon: fed calcenon laxa- dam:inter que vnum hoc obferuandum,
«xis cal
ccnonis tiua non abducunt: abducunt quidem a lia , fed fcilicet thoracis cruciatus,vomitus ama­
folutio,
non ex calcenon non poteft abduci: led cura eft,vt ille rus,qu^fi felleus eft. Quamuis Tartarus
purgauo Tartarus,illa vfuea, reloluatur in aquam ;hoc amarilTimus e ft, nihil habet dc liquori­
non fit per laxatiua. bus fellis, fir inde confumprio /corporis,
Lauda* Laudanum eft capitale in hoc reccpto.Zac-
num ca­ carum,& Arabra non multum proficiunnillius Ethica ficca fine paroxyfmo, fed moue-
pitale tn
deferiptionis tres pilulas accipe, quandocunq; tur per fuum. paroxyfmum iuxta Ar-
•texi.
orexis vret,& paroxyfmus eft,& linon remittit, cheitatem Tartari , poris inclufam&
repete, & ramdiu,donec cellet Q u ia quidam compa&am feu fixam. Laborat autem
morbi funt,qui non volunt curari,& medicina natura ifta calceta, non fecus illis, qui
fufcipere,nili in paioxyfm o,ficutin febri,fi das herpeta,prunis,'perficis, Sc exteris alte­
in die bono, nihil facis, fed in die m alo,&c. Py-
Pyrcthrfi rius generis corrofiuis tenentur, dc qui­
cit panis rahrum: ) id eft panis porcinus, quod in fucco
porci­ mentha; decoquitur, Sc per leeflet fufficiens bus abunde alibi.
t
nus
medicamen. Oleum papauerisficcx feminibus Cura. Tartarus refolutus a loco dc£
papaueris:&Cum faiftum eft,panis toftus debet cendat,& hoc per Ne&ar fuccofum:ab-
poni in oleum , & ille panis toftus fuperfluita- ftineant a laxatiuis, fyrupis, Sc remediis
tes extrah it, & quod remanebit in feudo, eft
fel mundificantibus,aut ftomachum,aut
oleum papaueris. Sic etiam oleum lufquiami,
& c. Si autem vlceratio e ft, quod materia cor-
hepar,vel alia in corpore.
rofir,curaeft vt hom o nutriatur cum incarna- Defcriptio Ne&aris.
riu is:& hoc eft quod caro decoquatur in can­ 1/L. liquoris v ittic e lU £ isj.
Cura o* tharo fine Aqua,Sc ift i aqua; addatur Ariftolo- Rubedinis de colcotar. %ij.
texis cu ch ix rotunda,confolidae m aioris, alchimilhe, Fiat potus : Dofis 3 in vino bono,
exulce­ pytol*,confolidx regabs.ad placitum,coquan­
ratione hxc mane fi fumantur ,vrinamcopiofif-
tur cum cam e, & de hoc bibet ieiunus,<Se edat
iufculum , Sc poft 3. horas turfus edar,&rurfus
fime ciere lo k n r, qux fi medicinx gra-
poft 3. horas: hoc eft iufculutn quod edere de­ uem odorem refert,bonum eft:ac fi pri-
bet: Non bibat nili deco&a illa ferpentina, Sc mo nihil effeceris, repete femel atque
fiat potio cum terpentina Sc meile, quia illis ite runa potum.
Aliud

f
 T ractatvs I. 459
Aliud. vt dicas, fluxus dcoifum lipfus eft. Vna cura
ty .fu cci de fuff*. § v j. eft,vc ftomachus conforcettir:ldeb quando dii
veniunt,qui dicunt in thermis Badenfibtis fui,
U udanipraparati de corpus perpurgaui,de tamen nihil iuuat.dec.
$lei nucis mufcatx gfi.Fiat mixtura. hoc fignum e ft, quod Tartarus in ftomacho fic
Cupitis Secundi Expofitio. iefolutus : & fi incipiunt illis pedes defatigagl,
cipief* Om prefliones thoracis vo co , quod alij & facies albefcere,Tartarus eft in vt*fica,id cft, rctniiu CalcuH
C
fio tko-
ucisquc vocant debilitatem digeftionis, frigidi­ calculus.Sed quando ita de lafiuudinc conque­ qu$ fl-
vocetur. tatem ftomachi,naufeam, appetitum caninum, runtur, dc lumbos Sc dorfum dolent,dc in facie gna.
ardorem ftom achi, fyncopin ftom achi, vapo­ rubcicunt,ibi fignum eft,calculum clle in reni­
rem foedum : quod omnia ex vitio Tartari bus. Quando pallent,dicunt ipfi,cilephlegm a-
ven iun t, & per T artari curam curantur: ideo cicu.Nihil eft:iedcalculus inledit,dcc.dc vo m i­
vno nomine com p leftor,vocoq; compreflione tum faciut.Q uando vero,quod vis digeftiua le-
thoracis. Et vt d ix i, eile orexem ex coagulato parauit,8c vis expulliua expellit ad inteftina.tuc
cartaro,dc efte k faucibus vfq; ad mefaraicas:iic fiiit colici doloresrquia inteftina funt fenfitiua?
com preflio fit ex refolutoTartaro,fcilic.quado dc quando materia T artati refoluta defccdit ex
vis digeftiua tam fortis eft, quod vult feparate ftomacho adinteftina.de no ftatim per fede ex­
& facit liq u o rem ,& ille poftea non expellitur. pellitur,tunc tormina facit, poft fedem aute no
Nam du$ funt feparationes, prima eft puri ab amplius.( Si vero tormina etiam poftfede per-
Separa- im purotaliaeft, quod feparat in liquore, dc ifte fiftunt,aut in monocolum fecelferunc, tunc ibi
tio du­ in fundo ftomachi rem anet: & duplex eft ille:
plex cft adhxfit il 1a: dc ibi cura eft, orbes feruentes, dc
rerum. aut Tartarus dulcis, dc ibi non magnus dolor: •filum cannabinu co&u,fcilic.quado ex Tartaro
Tartarus aut acutus, & ibi magnus dolor, dc non caret
AUt dul eft:lliaca fi Tartarus adhuc fupra vm bilicu ia-
cis' 'aut vom itu felleo,vel dolotes funt in fpina dorii:& cer.dc ibi cannabinu filum noniuuanquia calor
acutus. qUan£I0 fic vom itus, flauus, viridis, dc amarus non poteft intrare vfq; ad* materiam peccante,
cft ex felle , non qu&d fel ab u n d et, aut fit de in ifto morbo purgationes dantur, non vt
vitium fellis:quia fel pet fe non exit, nec gene­ Tartarus purgetur: quia purgati non pctcft:fed
rat in alio membro morbum, fed ille Tartarus, ftercu s, an fimul ite velit T artarus: Si non (t -
qui eft in fundo ftom achi, attrahit f e l , & duo cedere vult,oportet aliam curam tetare. Tremor
illa contraria fimul eile non poiTunt,inde fit vo- cordistScc.) C u r non mouetur,iacet in loco,fed uoifto- Cox
m itushdeofel per fe non exundat, nec in aliud putatur moueri,de inde fit, quando fel ingredi­ 3o irc-
membrum v a d it,n ilia ttra & u m : ficuti de fan- tur ftomachum attraftum per Tartarum , dc
nut. .
guis manet in fuis venis occultatus, dc medulla vis expulfiua non poteft expellere per vom itu,
Fel qua in oftibus. Fel eft membrum fixum : & nullum de materia ibi grau at; tunc facit febrem ,de
le tu*n membrum eft caufa morbi per fe alteri m em ­ ftomachum co n u ellir, premit acvrit,de paro-
bium.
bro: ided ille liquor fic feparatus a vi digeftiua, xyfmat ad horas 5. v e l 6 , de non eft nifi febris
cum in fundo ia q e t, de quod vadit ad fellis fac- ftomachi,nifiq; non omnia membra quatiun­
culum ,tunc contratia1fim ulftarenon polUint, tur,fed folus ftomachus,de cor no tremit. Cura C uja
qualis.
fcil. dc calcinatis, vt aqua fortis de Tartarus,id autem eft,qu6d fiant ea, vt febris curetur. Ipfi Trema­
eft,amarum &acetofum :Ideo Tartarus eft ace- autem procedunt in tremore cordis,dant os de ris cor­
dis mala
tofus,vt fel eft res amarifltma.-ideh exundat in corde c e r u i, co rallo s, 6ec.de volunt cor cura­ curatio.
ftom achum , dc non habet aliam expulfionem, re, cum morbus fit in ftom acho, de ftomachus
Signa nili vt redeat per v ia m , qua cucurrit Tartarus, affc&us eft. C o r non tremit, de non fit nifi cx
Tanan & fel venit ad ftom achum ,ibi v rit,& extenuan* felle,quod expelli non poteft.
ftowa-
chi cum tur homines : dolores in ftom ach o, difcolora- famini't fuffoutiontm & c . ) Suffocatio fit ex Suffoca.
falle. t i o , indorfodolores:Sequi pallet,dctqrfiones malitia matricis per Tartarum fcilicet quod tio
tricis.
praecordiorum fen tit, certum indicium , quod Tartarus acutus tranfit cum felle ad matricem ,
Tartarum habet in ftom ach o, de quod fel in­ de facit morbum , vt in ftom acho: 6e quando
currit , de vom itus venit, quia fel venit in fto­ matrix patitur., quia contraria paci non poteft,
machum, de ftomachus alienum membrum no runc in ftomachum reuertitur , de libenter ex­
poieft pati:de fic ex felle dicunt,quod multae ae­ pelleret , de matrix rudus in ftomachum pellit
gritudines veniant, de putant curam effe, vt de fi in ftomachum redit, fit fuffocatio, quae
claudatur fel:& quom odo debet claudi?fi clau­ ftrangulare velle videtur. Nam fel non per fe- Fel pet
Fel non derent,vbi nutrimentum acciperet ? Neque fel ceffum , fed folum pero< excreatur: ira illae in os noit
txpurgS» anum
dum dc purgari poteft quia cur membrum purgare­ fuffocationc cadut,vt Epdeptici, dc debet tam- caput-
ciu. ' mus? Q uatuor funt membra,«i quibus nihil de­ diu paroxylm ari, donec fel in matrice confir­ gatu
bet adim i,cor,fel,cerebrum ,dc pulm o,neq; his matur. Sf eri/iMftiM/afif:) quia om nibus, quae ex
medicina debet adhiberi,quia per fe purgant, fi tarraro laborant, mulieribus corrumpitur ma­
quid fupeifluum. Ideb m edicina optima eft, trix,de digeftionescorrumpuntur:quia quando
v t Tartarus in ftom acho reioluatur, & per in* fimul it Tartari liq u o r, vbique corrumpit, fn-
teftina m ittatur: tunc fel quiefcic. Ideo quod urptlUtum morbum: ) n o n paroxyfmat.nunc
m ulti funt, qui fic vomunt ,& in ftomacho do­ ajio m odo,& non habent certum paroxyfmuni.
lores habcr.illorum cura eft, vt Tartatus abeat. Syncopin)in deliquium animi cadunt,de c h irae,
A lii funt,qui fel non habent inftom acho:& illi medicus debet iudicaie ex clainote scper,qui>d
i dolotes non habent in fpina dorfi, nec vomitu, Tartarus adcft:n*m vrit 6e pungit inftar cubri.
& femper riger,ac tam ^ftate quam hyeme p el­ Cancttnam) ficut qui cancrcnam h .btm de
libus le muniunt,& indicium eft, quod T arrai9 dolent,de vtuntur, ira eft in ftomac ho, de vtu 11-
in ftomacho fit rclolutus. Praeterea appetitum turin ftom ach o,ficu t cancrcna vrit inrocm -
com cdendi:quiaTartarus refoiutus eft .Non cft bro, de quando fic ftomachus eft, tunc moihus
Q^l 1 cft

ra?
/>
%
 \

460 De T a r t a .r
eft incurabilis.
Weftai C u ra e ft, N e & a r fuccofum : nam nullum
*
4 fuc<.osu Tartarum refolutum perm ittit in ftom acho
tartaru fed redi a! pellit. Sed fi non p e llir. cancrena
icfolu-
«ttaij ex. eft in ftom ath o,& in cu rabilis: Sc fic etiam ne*
Pedite * 4fcar laxat.non c u ra : fi nimifim laxaret, confti-
pellit.
pa, ficui in Dyfem eria.
D efcriptio N ed a ris fuccofi,efi: ifta.
I f . Liquoris viti ice11e 3 tij, '
Rubedinis de colcothar. 5 »/. fiat p otio.
RubedocoUothar , & c. ) Sciendum , quod ex
colcothar duo liquores egrediuntur, albus Sc
rubeus. Rubeus liquor huc pertinet. D ofis
eius eft Drachma femis in vino bonoringtatus
' eft fum tuled non curandum, in aurora dandu,
Sc maxime facit vrinarc. Nam expedite expel­
lit ad hepar, Sc hepar digerit in vrin am , Sc
vrina admodum foetida eft, ac fumtam m edici­
nam redolcr:& ii non foeter»runc timenda can-
cren i. Ideo vehem enter vrinare fa c it , 8c non
defiftendum , femper dandum , nequid fors
eius reliquum fiat.
A lia.
Succi dt fujfo. id eft, panis porcini 3 vj.
Laudati prapaxatux fi.
e• . •i olet nucis mufeata i fi.
Fiat naixtura:in his rebus non confideran-
tur gradus vel co m p lex io , fed arcanum confi-
derandum : Nam illa pellunt. N on hic iuuan:
diarrhodon Abbatis,diacarholicom . Abftincac
i p u rgatiu is: poteft p u rgare, fed non cogiter,
quod per illud velit curare m otbum .
C a p . III.
D e Febribus ftom a ch i.
. L i b ! II.
principium omnium febrium , fi non in
ftomacho , tamen alibi fimiles habent
naturas. Q uare dc temporibus paroxys­
mi,in quotidianam,triduanam vel quar­
tan am , & c. refpice fecundam febrium
declarationem in rradatu de fecunda
digeftione, fcilicet de doloribus Sc paf-
fionibuj- hepatis.
Febrio
Signa feb riu m harum ex ftom acho . ftoau.
ComprefTio in ftomacho* naufea, va- ^ *
por foetidus,debilitas capitis,omniumq;
membrorum difcoloratio, fomnus nar.
coricus, tremor fo rtis, Sc mania poft
ipfura calorem. Mouetur ex croceis
tartaris, & per tartarum frigidum pota-
tum.Cura eius eft duplex: Purgatio fine C u i
digeftione. Deinde pilulx de laudano
adminiftrandx ante paroxyfmum. De
quibus purgationibus hoc notandum:
N on tantum deorfum,fcd etiam furfura
debet omne euacuatiuum efic & difpo-
ni. H x purgationes cum vomitu debent
effe Arcanum,non humorales. Eft enim
Tartarus ifte fubiedum in Arcanisfpe-
cificum,ficut funt centaurea,helleborus,
cataputia, prqciatus,fyler, pulpx colo-
quintidx, Sc fic de exteris.
D efcriptio p ili u ltru m d e Laudans. defiliale
Ub.
d*a«,
¥• L a u d a r i 3 ^ .
R u ta

D E febribustartari omnium impri­

mis fciendum , noiiiffe n o s, alias
e(Te quotidianas, tertianas, quartanas,
Abftnthij an 3 .
T hcriaca
*
quantum fatis
pro incorporatione. Dofis
S cc. alias iridem locum habere in variis
grana quinque, nec vitra.
regionibus corporis. Verum de iis,quae
Febre» N c d a r quoque in principiis harum
ftoau- in itomacho oriuntur,nunc nobis fermo
*hi. febrium adm iniftrandu, cum vino cor-
erit Habendus. C xteras enim , vbi dige-
re d o Sc claro contufo, ad cyathum per-
ftionem fecundam atque tertiam tracta­
fedum .
bimus. Porro de febribus Tartari h xc
C ap itu T ertij Explicatio .
funt n otan da: per oppilationem fuam febrium genera tria io ftoniachoih{patei& bi re­ Fcbrhun
Sc defedum feparationis,putredo occa- nibus. N unc de febribus ftom achi. Putredo tria lui
(cncci*
(ioneni quxrit. H x c generatio infedio T artari funt fxccs Tartari. Nam illa , quae in
eft acris. Acr quia femper mundum fc Tartarum non rranfeunr, in fx ccs abeunt, in
facit, contrarium non patitur. Nunc* fi quibus prima generatio fcbrilis,& febrium pri­
mum principium .Acr autem corporis eft inter­
infedum ab ipsa corpus, tremorem pa-
num elementum Sc p e rfe d u m , hinc infe&io
titurmam quia aer in fe putrefadiones eius eft a vaporibusde faecibus ex tarcaro ge­
fert,non niti permotum corporis, quafi neraris. Ifta ge neratio in fe d io eft aieri*:ifta in-
terrx,petit egrefTum facere. Q uod fi in­ f e & io , caufa paroxyfm i. O m nis paroxylmus
cipit pro expulfione : iam motus terrx, febrium ,trem or e ft,& morus aeris. M otio illa
id eft,corporis per artus vfque quo pu­ eft elementata, ficut io capitulo de motionibus
terrx. M undificacio actis periodum habet. Pe­
tredo , ad locum ( fcilicet per egeftio- riodus il’e ex febribus non eft, fed de farcibus
n em ) deftinata fu erit, deinceps calor fumptus-, non fecundum naturam elemenruNa
fcquitur,quicaufam accipit poft vires fit ce s digeftionem periodicam habent, id eft
contrarias. Totum enim corpus calcr,&: digcftiua. H x c in capitulo dc faecibus. Febres
locus putredinis dolet tam di u, donec ex fqcibus tartari fu n t: fex Sc rartarus differen­ Ter
tiam habent in his,de refoluris non coagulatis,
natura ab aere quietam fe oftendir.
D eclaratio primi. D e refohuionibus tarta- *
Omnis ergo tremor a putredine e ft, Sc ri hic non dicitur , fed quod non tranfit J j j
motus ipfe per infectionem aeris, fcili­ ad coagulationem ,de ifto bicdicitur.Et omnes nw
cet huius elementi. In hac generatione febres cx fe cib u s tartari ven iu n t, id e ft , ex * t
ifto

V
 \
T r a c t At v s
ifto tafraro,qui non finit fe coagulari, fic febtis
inde auc in ftomacho,aut hepate,aut in renibus
& non curanda genera,fiue fit quartana,quo­
tidiana, & c . ldeb faeces, qu z non veniunt
ad virtutem expulfiuam , paroxyfnaus autem
venit ex vaporcifto fxcum , qui le mifcet aeri,
qui in nobis eft. Nam & in nobis 4. elementa.
Ergo vbi acr.nofter fic infe&us eft, non poteft
e ile mundus; ideb vbife inundat, facit talem
tremorem,& tam diu, vfque dum confumitur
Yremor vapor:& ii aer non eft tam fo rtis, vc poilit peU
fcB. VR*
4c. Iere infe& ionem , retroi ibitur, & in ftomacho
compreflionesfufcitat. Vndeeft quod dicunt;
N on me concutit, fed premit. Q uaqdo ergo
fe vult mundare aer,concutir corpus 3. {. 10. u .
horis,poft tremorem venit calo r, quia aer per
caiot iftam motionem accendic fulphur & lalis ipi-
febr.
titc» riru m ,A c. Quod autem tremor venit hodie,
Humo, noncras,fed perendie, veteres dixerunt, qu6d
res pno-
xjrlinoru phlegma,cholera, melancholia conueniunt in
no funt tem pore,& faciunt tremorem , nihil eft & c .
«ulla.
Hoc certum , qubd febres veniunt ex putrefa-
ftio n c, fed humores nori-putrefiunt in vllo
morbo, nili in lepra: Sed putrefacio eft ex fae­
cibus, faces funt in digeftiombus, ftomacho,
hepate & tenibusunftomacho minimus calor,
in epate maior, in renibus maximus. Quare
autem tremefacit hodie,non item Cras,& luum
periodum habet,qu^ cauiafQuia faces quoque
digerut,ficut ftomachus aut ncpai digetit. Ideo
quando faces incipiunt fei uerc,runc vapor af-
cendit & inficit a'crem:indccremor:nam < 3c in
facibus visdigeftiua.Sisut faces ex Mercurio,
eft digeftio facum in die. Si ex falibus poft die
alterum : Si cx fulphure, poft diem tertium, eft
digiftio: & ind£cft paroxyfmus.ldcb nihil eft,
Faroxif quod ibi caufamur .aiiguincm, & putant phle­
morum botomia cut amitem quod dant frigida, vc me­
<ju$ cau
U. lonem 8cc.Sc volunt calorem infrigidare,nihil
eft. Nam adfft quidc alor»fei hoc ex facibus.
Faces qua veniunt ex Mei curialibus, habent
fuum patoxyfmum quotidianum. Nam indies
habent digcilioncm . N i lia enim arbor vel res^
eft,quarjin anno fua.n excretionefcmel non ha-
beat.Sic tk faces luas digeftiones. Interdum pa-
roxyfmirt errat, & hoc fit quod digeftio errat.
Et Iciat Medicus, non elle febres ex humori­
bus , & debere' purgari: Humores non pur-
Humor gantur^c quilibet humor manet in corpfere.in
nullus luo lo £ o ,& non pellitur,fed faces peccant.
putrefGc
in cor- Tremor eft veluc terram otus, & non poteft
»#
pc ficti fine acre. Et quia aer non poteft ftatim
pwga
tur« penetrare potos, indi tremor. N ihil eft, quod
rtfiTui- d icu n t» Melancholiam & phlegma inuicem
Iu mo- ^pugnare. Eit pulchra phyfica, qua ad mantica
*a,tcK?- affigenda ellec. Ita in pelle aer externus non
inficit, etiam fi fit in loco 1 vbi quis pcfte mori­
tur. Verum eft,ille acr,qui ex patiente it,fcili-
ccc mortuo, inficit meum aerem in me. Nam
quando quis m oritur, primb elementa abfce-
dunt ab ip fo: & ifte aer quaerit exitum , inde
Fumu* v ^cera,&c. Boni vapores ex iuniperis non valet
cx iuni- in pefte , quia datura attrahit bonum aerem,
pero m qui libi placet, Sc fimivletiam malum, Scc. De
pcftein
niilu febribus,fi eft in ftom acho, poftiim dicere,ter­
tiana aut quotidiana ftomachi , quotidiana
hepatis, quotidiana renum. Febtis erratica
inde,qubd fxpc fzces Mercutii,Sulphuris,Salis
%
1. 4 6l
comroifccntur. Ind£ vaii^digeftioues & varij
paroxyfmi. P utrefacio tartari non eft febris,
fed quando rranfic ad digeftionem, ruro febris. Febiil
quui.
Nam ex digeftione fit vapor, & inde actinfici-
rur. F^ces ex Mercurio digeftionem laciunt in
24. horis,ex iulphuie rer in libris rotidem. *
Signa fubrtum & c.) Piimb fcire debet Mcdisus, Signati* \
an febris fit in ftomacho, epate, itnibus,& ifta bcis flo-
difeuntur per figna. Ex ftomacho e ft, quando machi.
febres habent>& non magnam admodum fitim
& licet quidem calor inudefeat, tamen non
bibunt multum & c . Sed in hepate ardor ma­
gnus eft, quiafanguini propinquus eft,multum
bibunt,&c.
Comprtflioflomatbi ) Si ignaui f int & rerum
omnium pertzfi,lax£ incedunt,vix pedes tolle­
re poiIunr9aur os aperire,adeo p;gri grauatique
funt: Signum eft in ftomacho elle. Nam in he­
pate & renibus funt agiles.ltem quando dicunt,
(aporem fe fientire, quali dura oua edilfent, li­
gnum eft ftom achi: vomitus,naufeaiunr com­ \
munia figna ftordaebi. epatis,renum. Sed etiam
fcienduiu, an fit falis, Mercurij vel fulphuris,
vel falis proprij. Si vinum faftidiunt, &ipf«m Signi
caufarfr
bibere non poliunt, ex Mercurialibus eft. Ex ftbi*
fulphure , quando vomunt, m c qmequam red­
ditur iiliud,quam quod ederurr.Quicx proprio
fale,n.»n vomun , lcdtenrantur o u x i.
CKRd.jlpli pod mc,quoddebemus'digerete,
oblccro quid vc Limus in febtibus digereret
cum tu putrefiftio. Putrefi&io auiem d gefta Futre-
eft,mareriapc:ui»dig fta e(t,quiaomnispuere- omnis fodio
fadkioeitdigclta : edadpuig-uionem accele­ eft Uite*
randum. Quando, volumus purgare febres, ftav *
Arcanis
tranfeundum ad Ar„ n i : & ruftici in illis me fchicf
lius fciunt purgare febres, quam Dodores. Et ?ur?sd?*
centaurea eft , quq pm gu febres1, quii fr-lum Arc»«
putrefactiones purgar.MC C .tapucia,Hellebo febrium
rus, Prxciatus,’lh purgant febres. Stulta funt
illa, Alephanginarum, Arabicarum,&c. Et fi fa-
nantut,natura per fc putredinem expulit. Poft
purgationem confortatio danda. In febribus
ftomachi nullus perfe&£ curatur, nififurfum
per vomitum : quia per fccelfum illa materia
ire non vuU:humotcs non purgantur. Quando
aer in feru s , & etiam purrefaCticnts pullae
funt, ficut etiam aer purgtti deber, vc habes
defetiptienem in libello. NeCtarquoque,quod
firex correCto & claro vino. CorrcCtum eft ex
vino rubro, vel nigerrim o, quod corgelarur.
Clarum ex albo elt. Etiam in febribus adhi­
bentur Scarificationes infpinadorfi , & minu­
tio faluatcllsc : n jn reprobo: quia vbi fic (an­
guis pet motit nem accenditur, vt aperiatur,
bene f it : fed qubd cura fic, non eft verum. Etia
figna (ebrium funt rigores, vc inhorrefcanc ve-
luti horror peruadit illum, qui acicula compu-
girur. Et hoc lignum eft, qubd vult diu durare
febtis. Irem aliquibus lignum ,quai<do quis
pandiculatur. Tunc eft fignum febris futuri,
C A PV T IV .
D e Lapillo inteJHnorum.
T Artarina vero coagulata apud inte-
flina, dcfccndunt ab excrementis:
fed quq operationes in his fe oftendunt>
ab his dolor ducit originem 9de quibus
Qjq 3 contraiietae-
 '461. D e T a r t a r . L ib . I.
contrarietatibus ^torfioncs Se tormina Cupitis Quarti Explicatio.

T Artarinafunt itta,quae defeendunt es fto» Tutari*

*

fn naturalia crefcencem flatum accipiuc,

macho, ex fpiritu coagulato cura cotpote 01 ^
&: talium eft rei quoque oppilatio , quae ficco-.corpus ficcura eft corpus de Wumido coa­
conftipatio olim dicebatur, fiue per vf- gulato , vel ficco refoluto. Flatus corporis eft
ntam huius inteftini, fiuc per grandine» flatus generatus ex frigore periodico.Frigus pe-
fiue lapillum, 8c hociuxta quantitatem riodicum eft, quod temporale, flue acftiuale eft» cuquvd.
colle&i. Morbus ifte Tartareus intefti- aut hyemale: & cura eius periodica^ut in ca­
norum , non tantum fuo m em bro, fed pitulo de tempore periodico. Regreflus autem
eft morbi conftri&io contra eraundorium, ad
tanquam cgeftu repcrcufliuum , &c in primum principium faciens tegrefliim.
ftomacho noedmentum facit, orificioqj Corpus ficum facit duos morbos.Humidum .c«p®
& confiniisfuis. Nam conftipatio eft e coagulatum eft lapillus in inteftinis, de quo JjJI*
lapillis aut generibus fuis v quae fa&a eft praeiens caput tradat. Siccum refolutum co- ®0,bw
ex cgrefTu, prohibet falem Prohibitio licam feu contraduram facit, & hoc caput " °1,
autem cereffus naufeam facit cX reper- pertinet ad Tactarum in ftomacho: Sed fi fto-
machds ex Tartaro non corrumpitur t quod
cufiiuo, hoc in principiisclaufurae,&: in-
ftomacho nihil adhaeret, fed feparat redi pa­
ftrumentorum fuorurru Quare in hac rum ab impuro,&fertur ad inteftina; In inte­
parte notandum de ftomachi propriis ftinis illis intra ftomachum, St redum inte-
doloribus, ne dolor ftomachi acciden­ ftinum, id eft, longaon adhaerefeit. Ideo hic
talis , iudicio imperito proprius ftoma­ tradamus de Tartaro ex ficco coagulatofltaq;
chi effe iuaicctur, fed locus, caufx prae- in inteftinis,vt in ftomacho, poftquam primo
ftomachusfeparauic, & mittit ad inteftina:ipfa
ftetur, fcilicet inteftinis. Signa funt:
inteftina intra ftomachum quoque St longaon,
Torfioncs in ventre abfque contradura, quoque feparant ad fcceflum,& vim habent fe-
& tormina praetereuntia, non fixa, cort- parationis: non qubd feparant purum ab im­
ftipatio excrementorum,aqua fellea per puro, quiaomnia iri inteftinis funt impura, fed
os,vel lucida pura aliquotiefc, fentiuntqj feparant materiam i ftercoribus: ftercoca a
durities apud inteftina, n o d o s, & quafi longaon mittunt: de alio nutrimentum nunr
habent: nam proprium nutrimentum habent
ficus,ventofitates, Si fimilitudines no- inteftina. Nam reliqua membra omnia per jjjj"
uorum viuentium quafi vermium , & totum corpus ab hepate fumunt nutrimentum: mento
faccos repletos, vel fimile, tumorem af- Solum inteftina indd non accipiunt nutrimen- {JJPJ
clytum ac tympanitum fa c it, & omnes tum. Ideb quia i nullo membro poliunt ha­
illius dolores paouentur,a vino acu to , a bere,neque ab hepate vel renibus, vtinanaco-
leguminibus, a frigore externo, Sc per miaeft videre: ideo oportet,vt ftomachu&'cum
impuro feparato quoque inteftinis fuum nu­
fc indies cum quotidianis fuis paffioni- trimentum mittar. Sicut puro reliqua mebra
bus. Cura eft duplex : R efolutionis, & nutriuntur .inteftina ab impuro: fcilicet, et
carminatiua. Refolutiua,cura perfed a ftercore fuccum fibi accommodum attrahunt,
cft:carminatiua in accidentalibus valet. vnde adipem aut pinguedinem, quz ab inte­
Carminatiua fit per dlacym inum : R c- ftinis deraditut aut aufertur , eriam inpecu-
/• 1 u _ i* ^ • c _ dibus,& bonum attrahunt: item folumfeparat
folutiua,
folut.ua , altei
altera hyemahs , cu.us formu- inte(lini _non fi[ di fti0) Poftea cCln)
la fic
ir fe* habet*
p*' egreflum fuerit, quod inteftinis bonum eft
ncjU£defacib u s v in i $ v i j . V I 1 A
quod nutrimentum eorum eft,tum reliquum
t• •

T artari com m unis § v j . eft ftercus: ficut vinum, cum euaporat,ftatim

/ M umia eft acetum, Sc natura non corat.fed vadit pet
M ellis dejpum ati & co la ti , quan­ egreflum. Ideo vbii ftercore non bene fepa­
rant fuum nutrimentum,fiunt aegritudines,& fi
tum fufficit. nimium attrahunt, qubque morbi inde fiunt.
Fiat mixtura iii forma eleduarij. Ergo lapilli inde fiunt; vbi ex ftomacho fui-
Dofis eft a 3* iij.vfquc ad vij. phur, id eft.fteicus expellitur: fl.in eo eft falis
Altera xftiualis,quae recipit: vis,tunc lapides generat, & inde fit conftipa.
Maflicis-yBeen albi,Pezuar. an.%j$. tio, vt cacare non poffint, velut Princeps in *“
Seminum A nethi , C aru i , Amomis &mt>C6hl!t/fic habuit io inteftinis lapidem, Jn
&c. vt materi^nequefurfum, neque deorfum **
an. 3J j. ire poflet. Et lapis ifte fcindi omninb poterat. Jjj
Succi Limonum-y quantum fatis Dicebant ex auro comefto efle: fed nihil eft: ic
erit pro incorporatione, for- quia nullum metallum adhaeret, non vadit ad j[
. mentur boli Dofis 3- d im id ia . fubftantiam, aut digeritur,praeter ferrum,quod
Vfus quotidianus fuccorum ex limo- cum bibirur, limaturae,(fcilicet ferri,jillaebibi-
rubus, aut arcanis impedit generatione xx coagulantur, & faciunt dolores inteftino-
rum, &c.
huiufmodi Tartari in inteftinis,& gene­ IdeiS, quando in inteftinis fit lapis,non fit ex h
ratum
> refoluit : debent
• tamen reduci iufcnlis aut carne,aut aliis cibis, fed debet fin* »
z d quartum gradum Spagy rorum. gnlare quiddam elfe, fcibcct, fi quis rnulriim ^
a/
vtatut

l
I

T ractatvs 111. 46}

v fatur m edicinis : vr eft aurum potabile , Luna cyrninum:perclyftercm non debet heri,fed car-
Cura
foluca , limatura M artis, dulcedo Saturni» ex- minatiua cura non tollit, nih accidentalia, Ici­ caciam*.
tia& io capri, lupi ter colcinacus: ftcchimolea, licet rorfiones ventris, rugitus A ventofitares. *iu*s«ud
m arca fu a , alphaltum ,antim onium ,&c. Illa fi Aqudtxficibus vint,&C') fcilcet, qn6d feces, aaai*
dantur iu medicinis.coagblantur in inteftinis: qux abexufto vino relinquuntur’, illx faece* ^
Nam not^nanent in ftomacho, neque ^d hepat debent in ignem comici: tunc hunt cinis albus,
tranlirc pofiunr,ideb ad inteftina vadunt. N ul­ A quod non cuapora:, non fumigat: ille cinis ,
lum Metallum vfurpari debet, nili liat medici- ibi ponitur ad humidum ruitustralit in aquam.
r.a , & prasparetur , iten/ peilx refclu tx, hya­ Non eft cura mclioi in inteftinis contra lapide, r
. r A » ,- Succu»
cinthus, (aphyrus, A c . Non fatis eft, quo i 1-li­ A omnes eius generationes, quam luccus de umo
nantur in aquam , quia ad primam materiam limontbus. & tunc potii&mum; quando a i
tranllre, id e ft , regredi poliunt) idebvfurpan- quartum gradum Spagyricum reducicur.Simi- coima
danonlunt. ldet> male omnia feripht Vllta- lirer A ficcus de Aramiis,nili quod poteft re­ lapidem inteiH'
Vlthdmt
notatur. dius. Et \ bi ergo generatio lapidis iucipit.Pii- duci ad quantum gradum lpagyrorum , A o- norum.
nio flatus, A ventus v e n it, A ille ventus tem­ mnia remedia, qux Auicenna pofiiir in cui*
pus fuum h abet, & ii naicitur in xftace, habet moijborum ,ex inteftinis nihil funt nificarmi-«f I
luam cilrjfin : li in hyeme, Tuam £ilram:vtfi quis naciua: fed dixi duplicem cacam elle.
Irt autumno plus fentiar flatus & torfiones, illi C A P . V.
Ceno habent generationem lapidis , A curari
debent per medicinam autumnalem vel hycina
De Colick, Ilidca ,* & Contracturis.
Olicx vel Iliacae fpecies,morbus eft Colica
Lapis in­
testino*
rum cu*
Um : A (i in vere, per medicinaru xftiualem.
Porro a al.x xgritudines inde fiunt, cxlipil- C inceftinalis, fumens initium fuum a quid,
1 >Icilicet, quod inteftina conllipat, & fit quod Tartaro rcfoluto, pontico ,& pontagio, fcdci.
8c
quaecilii

jatur fe­ ftercus rurlusafccudit in lhomachurn:indc fac­ habet locum- per vniuerfam regionem
cundam tor oris A: ftercys per os egreditur, quod lignu
tempora inteftinorum. Ponticum autem Ponta-
anni. mortis ceitifiimS eft, quu lapis conftipauit.
Sxpe fit , quod per purgationem violentam giumque centrum morbi ocupac, &non
^nateria pellitur ,led aquoia ,1'crola , & renuis, diftantiam uniucrfi inteftini. Eft enim
ideo penetrare poteft: CSChoc lignum Tartari, centrum morbi paruum in pede , fed ex
fed n<areria, ftercus non tranlit. Ideo lignum natura fcnfitiua eundum circulum aflu-
Signa Ia- Iit lapilli generati, quando cum purgatione fo- mit cum dolore. Igitur non materiae re-
V . pidispe- luin aquatranlit. quia propter lapillum non po­
r .' aetate
siV
in inte* teft materia ftercons tranlire. Item , qui coli­ folutse, fed loci fenfibilitati vitium attri­
fiinis. cam venttis habent, & lai:»mt, A pet balneum buitur. Materia verbex Tartaro acuta
i « non contrahuntur, aut refoluuntur, lignum eft e ft, dilToluto apud inteftina ex pontico
lapidi in inteftinis. falc exorta, contrahit per ftypticitatem
Tcnihna) fcilicet,cumdoloredotfi, lignum innatam, torquet ex ponticis zinzibcra-
lapidis, A inungatur cum oleo olmx,vcl cha
tis. Exhisverb duobus afhgnatis, Co­
momillino , fi tranfeunt tormina , A tamen
dolor dorfi manet, eft lignum lapidis. Item co-1 lici A Iliaca fecundum locum , diuifim
ftipano, quod in o&o diebus vnam habent fe- recipiunt caufam fuam, fcilicet, pet ftyr
i».
dem, quod inrerdum rectam fcdtm habent,po- pticum Sc ponticum. Qubd fi genera­
i
flea in tribus diebus non: A omnes qui ita con- tum fuerit hoc paruum refolutum, in
* ftipati funr, A conqueruntur, quod non pcf- colicam ab it, vel iliacam, grandifiimis
$ fuut ledes habere, lignum eft lapidis Tartari Et
i non eft, quod dicas, ftomachum nonpofte di­ torlionibus, Sc conftipationibus: Nam
t- gerere, A cTc frigidum: nihil eft, fed lapis eft. illud ex e^ ratione, de Natura ftvpticaj .
15-
Item aqua fellea , quando cumegeftione id eft, qua; claudit monoculum & inteftina ,
r quando cacas, A periuperiora erumpit aqua ftctcoraqj in aerem vertit, &: inteftina
F tenuis, lignum eft lapidis, A quod proxime a. Ixdit vagando: & fi iam morbi Tarta­
ir*
1>
»
pud ftomachum locum habet, A eft colle&us.
ki rus ille rclblutus, confumptus non fue­
Durities&noUos.) Si durum quid in lateribus PonUjia
^E fentiatur , vel quando quis tangit in ventre, rit,nec expulfus,quia in ponticis Sc pon- expulfio-
}£ P
quali Apoftema attingerer, aut glandem,in in­ tagiis non eft vis ipsa expulfiua: neque m aduer.
fantur."
teftinis eft, A nodulos ceu heus, hoc eft lapidis in ftypticis,fcd potius eam corrumpunt,
fignum. Et nonell qnoddicas, Sphnellc ob­ dcftruuntque excrementi egreftum; vn-
duratum. Item > li rotio eft in lateribuS , v ti de poft ifta, fi morbus fuerit extenfus ad
vermibus, lignum eft non lapilli, fcd grandi­
nis. In ifta rolionedant feriphu femen, A ma. membra per rcgreflum repercuffiuum
Ium eft medicamentum, quia firpe ille puluis hinc inde in loco (uo, nunc aer de fter-
generat vermes. eord trium primarum fumit generatio­
Etmoutntur.)Si rugitqs fiunt,fignumeftTar- nem : aer ille prorfus nihil nifiaerace-
tari vel lapidis:quando bibunt vmnm acutum, tofus , perambulans vitra inteftirfoTum
% id emouct lapillum; item legumina faciunt vc-
loca, videlicet in ftomachum a ftotna-
•■ tofitates, quia exire non poliunt, propter lapil
Ium : inde faciunt tormina. Et quando dicunt ch o, in fe l, in hepar, dein per venas: ^
M
languidi, fentirefe veniourateslbpcinc in ven­ venis ad carnes externas, ab his ad liga­
tre , eft ex Iapide.Cura cartqinatiuaeft per dia- menta , in quibus contra&ionem facit,
fictit
 f
464 ' D e T ARTAR. L ib . I.
ficut ftypticum accfofum & pontagio-
Contra- lum.Nam contradura nihil aliud eft,nifi
ftura
quid- infedio membri ab aere ftcrcorco inte-
ftini,de Tartaro refolutoprodudatNam
aer ille penetrabilis eft , fubtiliftimus ,
relinquit vitium poft fc acecofum te fty­
pticum , a quibus contrario carmTque
confumptio exorta:. Et omnis dolor
morbi huius nihil nili Tartarus refolu-
tus, conuerfusin acrem , cum fubftan-
tia te corpore tranfmutatus in ventum >
Sijna
vc de fulphure exemplum habetur. Si­
gna : Torliones iiTventre, cum confti-
patione, dolores (pina:, tecompre/Iio
Thoracis, vomitus felleus, amarus, nau-
fca ii^ comedendo, vox exigua prauiffi-
m a, membra quali mortua, inlenObilia,
& motiua virtute pundiones per mem­
bra vagantes : Mouentur a ftypticis &
ponticis, iiue cibariis, potibulque, (iue
cx balneis,(iue ex retentione excremen­
torum , vel huiufmodi aliis.
C A P V T SEXTVM-
De curi Contractura.
( Arcana huiu curafunt inpinguedinibus, & olfit,
& axungiis ,yfor additione aquarum : oleum datur
flatim venenatis: Ji comederit, bibat tUud ifi vulnus
adhibeatur bmyrun^ vel oleum: Pinguedines veto de­
bent tejpondere mutr.ia, olta nsaiorap;ofunt,alta non.
o Vod dixi de contradura, maximu
V ^_clTe in curaconliderandum de mc»
dicina contra ftypticum te pontagiofum
vel ponticum, te illud quod in his dua­
bus fpeciebus acetolis exiftit. Qua: vcr6
illa (int contra naturam ftypticam,te
pontagiolam, de pinguedinibus funt ex
Arcanis: Nam (ctli non omnes pingue­
Contra
Aure re­ dines in contradura cum fuo tempera­
media mento abfque dubio laluberrimz habe­
funt.
tur. Licet autem in medicina plura (int
aduertenda,dc generibus Remediorum:
attamen in vera medicina, vnum eft co-
(iderandum, quod cft in hoc morbo po-
1.Taxus tentillimum, vt taxus; prodeft te vulpes.
* vul
Sed quid nobis de particularibus? Vnum
a. Galba- hoc eft te potentiflfimum de Galbaneto,
jictum.
3. Serpe, te aliud de ferpentina, pro exterioribus.
tina. Pro interioribus nihil exiftit violentius,
4 Iuni- quam Iunipcrata te Oliueta. Adhuc v-
pciata»
•hueta. num, quod eft efficaciffimum, iit tamc
apud vos (ine admiratione,fcilicet liquor
vLlquot auri, te liquor m um ix: nihil nos feribi-
auri,mu*
niuc. mus de clyfteriis. Viliffimum apud nos
Civfterei
*
medica­ medicamen, te abfurdiflimum, te tur-
men tut* pillimum. Nihil etiam de laxatiuis po­
piffimu,
vulifli nimus : quia laxatiua confumunt mem­
muro.
Laxaciua bra, dcoppilant, te hoc male, augent
dciiruut.
fecundum corpus in contradura genera­
tura : fed ea qu$ diximus, de fublimibus
diximus j te ex Arcanis vtilidimis ele-
gimus.Nihil apud arcana te fpagyros al­
tius, laudabiliiifue liquoribus, videlicet 4/
de mutaia te de auro, atque de ferpen­ Iafla. fice.
tina Bemontis. lalla vero licet magnis
virtutibus exiftat, fed tamen minimum
gradum attingit. Illud apud nos con-
ftanti/fimum efl;: pinguia Arcana ad in­
tra te ad extra applicare. Namque con­ Contra-
Aiua cu.
tradura in inteftinis ab intra te extra ta . 'pio.
deliberationem cupit. Quicquid apud guia as*
cana.
externos erxtema pctit,ni(i de exemptis,
icilicet auri liquoribus, in quibus con-
tradurx tota vis te cura miraCulofa exi-
ftit, magiftraliter, te laudabiliter exi­
mie laborat.Cxtera extra has artes nihil
m(t Empirica infatuata, abfque perito
medico applicantur. Nam ne cures, cu­
ius (ortis (int confilia te adiuuamina;crc-
dc in Effatos te Arcana, non in quem-
uis feribentem garrulum, fuam tradan- #
tem arrogantiam ex antiquis fumptarn.
Sequitur vnguentum penetrans ligamenta. Vngocn*
Pinguedinis tax i, vulpis, abieefis tum comia
ad
fbris , an. fc J f . Aura»*
Olei de majlice § iiij.
D e p c ilj.
Aceti 3 iij. Fiat vnguentum cum
diffolutionc.
Galbaneti delciptio.
Galba­
net i def,
1JL. Olet oliuarum tb j- ol. laurini 3 iij. . enptio.
Rejina?de Botin.% iiij Fiat deftil-
latio ,*per alembicum:
Deinde recipe huius Galbaneti ibij.
quas iterum deftilla per alembicum in
modum balfami. Ad con»
Aliud de Serpentina.
tra&tua
Balfa-
If.. Serpentina Rimantis fc iij. mui e x
ferpenti*
Olei oliua ib vi). na.
Ol. depapauere , J iiij.
Ol. deJpicd, g Jfi. Reduc in Balfa-
mum.
Diaiaffa egregie valens in contradu- dcciipL Dialafla
ris procedentibus ex ira, (erpentis in- /
ftar.
If. Iaffa fc j.
Oleide botin. Ib ij.
M asticis § J .
Cummi hedera %j. V \
Cummi helenii^iiij.Jf. ReduC ad
Balfamum.
Capitis V, <jr VI. Interpretatio.
Ponta-
P
Ontagium res eft m ixta, feilicet pontici gi fi quid.
cum amaro, vel ftypticum te ponticum ,
ficut ia aceto, in acatiis te fimilibus: Nunc de
ex Tartaro refoluto m orbis: te vnus ideroque
, morbus cft colica te iliaca te fi ipfidiuift runt .*
idem morbus c f t , te confiftic intraftomachum
t e
I
 TRACTAT VS I. - 46$
tc raonoculon, & in cu ri vnus idcmquepro- ricam v im : C on trad io veib proprer ftvpticam
celluscft. Ip lid icu n t, colicam efteex ch o lera, vim. Nam pontica vis dolorem, ftyptica verb
& qubd vrat & pungat, fed nihil eft. Nam etia ■ contradionem inreftinornm fa cit: vnde etiam
Ii cholera veniat ad inteftina, tamen cum fter- vnus dolor eft. Inde igitur morbus poceft dici
core e x it : Sed potius non eft colica aliu d , cum co lica , propter locum , qui in colo eft, quod
pendet in inteftinis >niliTarrarus rcfolutus: il­ velut holpicium exiftir.* alioqui non eft i nili
le facit tales dolores. Si in fuperiori parte, Ilia­ contradura: poftqu uti contradio ven it, tunc
Colica cam : Si infra, Colicam $fed idem eft principiu. d o let,p u n git, contrahit, & non liuic ftercora
t c Iliaca Hic morbus colica , eft morbus co n trad u rz: exire, interdum ea repercutit, Sc cum illa fter­
noibus
vnus. C olica & Iliaca non fune proprie morbi, fed (o- cora exire non poliunt, delitcfcunt hic 8c con Srercuf
Colicx lum p rin cip iaco n trad u rz: l.deo capitulum eft fumuntur, Sc murantur in aerem : id eft , fter- in colici
«JUld » rcicmti
quid oo. d e c o n tr a d u u , non de c o lic a , vel Iliaca, vt cus exire non valens, tranfmutatur in aliud fit vetus*
ipli diftinxerunc. H ic morbus idcb concradu- corpus, mutat corpus in aerem , licuc qui fedes
r z d icitu r, quia Huiri folet cum contradura. fupprimunr, mulcas habent ventofitates , &
Sicut principia le p r z , etiam lepram dicim us, poft ventolicares fequirur conftipatio : Ergb
id e ft, non appellamus proprio nom ine: & nunc, quum copus ftercoris mutatum eft in ae.
principia febrium , febres; quia quo finitur Sc rem , quomodo per laxatiua aerem purgabo?
Morbi L a u ti-
vndede* clauditur res, morbus eo debet nomine appel­ Ideo laxatiua & coloquinthida,non purgabunt uacuriii
nomini lari. Et etiam Ii hic Ium contra A udores,non hoc , quia non eftamplius ftercus. colica
difinr. non coti-
Colica refert, quia eorum Recepta in C o lica & Iliaca ’ Igitur ifte aer, qui ex conftipatione ftercod ucniaflt»
hxatiuis eorum errorem oftendunt. N ili Ii curam eoiu riscaufatur, nontranlit per purgationes , fed
non cu­
ratur#- contradurzaccipias, cum colicam etiam cura­ alia conliderare oportet. Przterea ftercus non
bis. Laxatiuis non abiges colicam , nili Tarta- e x it, nili per virtutem expuliiuam, licut & vri-
rus fit tam facilis relolutionis , vc per fe abeat: na per fe non exit, fed per virtutem expuliiuam.
Ideo Tartarus eft acutus, & qui colicam facit. Si ftercus illam non h abet, non egreditur: fed
Itaque cOm contradura fit verus morbus,vt in vbi ftypticum eft & ponr giofum , ibi non eft
contradura procedere debes. \ vis cxpulliuarideb ponragiofum tollendum eft.
Ideo pundiones.quz fenriuntur , non lunt Tunc petfe ftercora exeunt,quia expulliua vis
i
t morbus, fed ligna & principium contradionis, red it, quod vnum & potiflim um , & in colica,
Nam etiam Ii foris membra non funt contrada, vt per fe ftercora vadant. Stercus ergo , q u o i
tamen inteftina contrada funt.& tum maxime, traafirenon poteft* propter ftipticitatem,cum
cum clamant ac vociferantur, non eft.mfiquia lic in inteftinis e ft, & murat fc in aliud corpus,
inteftina contradionem patiuntur. Ille mor­ in aerem , Sc tum Tartarus ponticus conragio-
bus foium eftin inteftinis, id e ft, incipit in in­ fusalcendit, Sc mifectur illis , & feparat fe ab
teftinis, etiam Ii nondum venit ad externa.Ideb inteftinis, & tranlit ad aetem ftercoris id e ft,
, Colicx prima con trad u ra, id e ft, colica eft in intefti­ fecundum corpus ftei coris , id e ft, cum lic in­
fides dc
nodus. nis curatur, Ii vis ponrica Sc ftypticaTar­ teftina emolliuntur & incalefcunr, vrper Bal­
\ tari tollatur. Colica feu Iliaca dici debet prima nea , tunc aperiuntur inteftina Sc meatus. Nam
Colicx contradura: in con tradu ris, vel in colica in per balnea inteftina & pori deoppilantur, runc
caufa f- inteftinis eft in paruo loco • & 'hoc eft centrum: ille aer tranlit ad ftomachum, Sc inde ad hepar,
nicaguK
t u# vbi autem guttula adhzrefcat, illius gu ttz lo­ & p o fte i extendit lead omnia membra: ille
cum non fcimus,fed nunc Cupri, nunc infra eft aer & ventus vadit ad omnes poros corporis,&
in inteftinis: Et quo c a d it, faeit dolores , & ta­ facit contraduram membrorum. Primo in fto-
men ab illo exili lo c o , id e ft , quandocunque machum vadic ille a c r, mutatus fcilicet ex cor­
Tartarus reiolutus pili mole adhzret inteftinis, pore ftercorum , vocem facit exilem tenuemq;
tunc inteftina funt tam fen litiu a,vr hocfen- conftipatque eam , pbftad alia membra & ad
tiatur : Ii in paruo loco alliciuntur, runc vbi- carnem tranlit, & caro laxa fit, N fpongiofa,&
que lentiuntur : & quidem per totum ventrem, poftea apprehendit ligamenta. Cum ad liga­
quem totum com m ouet; Sc quid ego propter menta venit, aCetofum & ponticumrquia prius
exilem guttulam clyfteria infunderem?qnid iu- in primo corpore , id e ft, dtim vt Tartarus in­ 1
uaret? Fortade non attingerer. • Sed interdum teftinis adhxrebar, fnit ftipticicas ,-poncicitas,
it clyfter dolorem fedat, fcilicet fu a vnduofirare. Sc ponragiofum : lic & in fecundo corpore, id
Sed tamen morbum non tollit: Ideo guttula illa eft , in aiice, & tunc fit contradura , tunc refo-
a medico debet conliderari, vt vis ftyptica pon- luunrur: Sc quid poftei pioderir purgare Sc la­ t
ticaque cius tollatur. Ideo medicus propter xare? Et poft ligamenta rranfit, Sc penetrat of.
guttam illam , non debet ideo rorum corpus , fa in medullam, ibi pundiones inftanr. Ita er­
ftomachum & omnia monere & purgare, fed gb vbi Tartarus adhzrefcit, colica inducitur, Ira In co­
potius morbum iftum. Quid enim h zc gutta ad Sc contradio inteftinorum; poftea vbi fe refol- lica cuf
ftomachum aut epar? In contradura hzcfum - u it , tunc fit aer, & hoc maxime per balnea , damno* fa.
Colicx ma eft: ille Tartarus , qui adhzret inteftinis, in qtizrefoiuunt omnes poros per rorum corpus,
dolor i
pougio: illo ftipticitascft.acctolitas, Sc vis ponrica: vbi Sc vbi colica eft,id eft,contradura interna,tunc
contra* adhzret , ibi totum ventrem corrumpit. Et aer foras egreditur ad alia membra,vt ligamen­
ftio ifty.
quemadmodum T etan u s, qui membra attra­ ta, Sc externam facir contraduram. Sic Sc ita
h it: licutfpafm us,qui membra tendir: ira eft in colica prohibita e ft, quia'ira dcoppilat, fi­
Tartarus ifte, id e ft, hoc ftypticum quod eft in ent balneum: neque adhuc probatum eft,qubd
illo T artaro . cogit & co n trah it, ceu ptuna o s : ira veniat ex felle ,& c.Sed dico iam : quod ex
& pontica vis ,q u z eftin illoTarrarodolorem ira deoppilantur p o ri, vt per bafnea, & Ii quis
facit. Vrit it a , qubd inde d o lo r, propter pon- ex ira contrahitur, oportet vt pribs colica pi ac­
cedat ,
1

#
 ' cu*t

'466 De T artar. L i b . II.

cedat ame inhabitet *, N am nullum mcm- ca cu ran tu rco n tra& u rz, & fpecics eius :,reli- airm
ba fto. bruin itam ouetutira , vt ftomachus , & cogit qua vt arcemifia, pulegium , abfynthium ,co-
propius ftom achum »vc expellat acrem iftu ra , de quo quuntur & applicantur, imponuntur ventii,0c Uc*.
afficit, -dixi in reliqua membra Vnde contra& io. dolorem to llu n t, fed morbum non collunr.Sed
N ota. In Balneis confidendis obferuandum, illum tollere,m edicina eft.T ria enim funtqux
(i homines catarrhofi fine, neconfulas, quia faciunt morbutn ftypticum pontagiofum , vel
poros omnes ap erit: Sed fi quid foris aperien- ponticum , vel acetoftiuuldco illis oportet oc­
, d u m , vt extrahat ex cute , & c . tunc confule. currere. Tartarus eft caufa morbi prim a, re-
Quidam iolum in manibus contrahuntur, Sc folutus fcilicet, fed nihil.eft quod compefccre
hoc ideo , quia l'xp& oppilationes in ligamen­ poflu Tartarum , praeter pinguedines & olea:
tis fubfiftunt ex Tartaro, vel aliacausa:& quod ficut venena b ib ita , Sc bibitum oleum poft
ira non poteft aperire,vel ioluerc balneum , tu venenum hanftum fuffocat & ftrangulat vene­
' illud membrum non contrahitur. N ota. San­ num; ficut ab extra cottofiuum , quando appli­
guis accenditur per acrem1,) de quo Cupra. L iga­ catur venenatum , vtarfenicum & c . Etfinimiu
menta >caro,& c. dulcia fune. Si aciditas inua- facere v e lit) nihil m elius, q u im in vulnus in­
dit/tunc corrumpuntur , id e ft, liquor in liga- fundere o le u m , tunc fuftocatur, vel butirura,
menrisdulcis eft: iraque per ponticum 8t ace- & quicquid pingue eft : fed hooBarbitonfores
Lip»me- tofum corrum pitur, nec ea ferre poteft. L iga, ignorant: ideo faepe homines occidunt cortofi- nm «.
rodulcia menta habent dulcedinem , & quamdiu lcr~ uis talibus. Sic quoque illa ftyptica pontagio-
acidis uant >bend habent: fed quando corrumpuntur) fa ex Tartaro veniunt , & Tartarus compri- *
oftcndfi'
tur. & accedit acetofitas , a&um e f t : runc non mo- m i non p o teft, nili per oleum. Nam vbi oleum
u en tu r, contrahuntur , nec membra amplius in inreftina v e n it, tartarus fe inferie, Sc abit .
iuftineri queunt. C ura ergo eft , vt acetofitas oleum, Sc morbus compcfcitur.Sed non omnia
pellatur, & dulcedoprxdom inccur in ligam c- olea prefunt ad h o c , vt de paruis feminibus.vt
tis:no eft quod purges:naa?q;faporesmcbrotu oleum papaueris. & c. non fa c it, fed de maio-
Sanguis oWeruandi fu n t: fic fanguis (alius vel amarus rib u s, vt de lauro. M ultum habent de aquofi- »9uofi*
eit vel cifc v u lc: c a r o , ligam enta, fplen, d u lcia, & c . tare olea de paruis feminibus: fed vt oleum non
amltus\ Q uodlibet metnbru in fuo elte feruari debet,& aifumit aquam , id eft , non com m ifcctieilli, Tm.fo
non vult Cuum faporem cocrumpi:fi fit, deficit. fedfupernatar, ira Tartarus refolucus non e ft, {“ * *
Signa:) faepe torfiones in ventre fiunt, cum rtifi quxdam o leita s, Sc vbi aqua e ft, non im- &
iedibus, & quando fedem habent, fcilicet poft miTcer l'c, & c . Sic etiam pinguedines, vbi ve­
torfiones, tunc abeunt torfiones: hoc non eft niunt ad inteftina, attrahunt ad fe Tartarum
c o lic a : Sed quando torfiones funt cum confti- refolutum & com m ifccntur, qui etiam non eft,
pacione, tunc fignura eft principii c o lic z : St fi nifioleiras acida: ide6 mifceri debent: Sed hoc
dorfi d olores, quia com patiuntur, id e ft , illa fieri o p o r te t, fine aqua, quia oleum , vt vide­
membra confinia fune. Eccotnpreflio thoracis, m us, non mifcet fe aquae. Quum igitur fic mil-
quod fcilicet colica fortis e ft, Si furlum fertur ce tu r, facit fedem aut vomitum: Si vomitus,
ad ftomachum , & vomitus fe lle u s, q u iavb i a- tunc Tartarus alte iacuic.Hocdi&umdejprimo
bundat ftom achus, (quod in ftomachum incurrat m o rb o , id e f t , de co lica, Icu prima generatio­
aer) m ittit ftomachus ad fe l, & fel non poteft ne Tartari. In fecunda concradura,feugene- fagos
Vomitus p ati, vt lapor fuus corrumpatur, ideo expellit, ration e, quando acrdifpetfus e ft, & quando
vnde a
lapide Sc fic vom irtus:& quando valde frequenter vo- aer eft quoque vn&uofus , ideo etiam pingue- tuta*,
veiic*. m unt,fignum eft p e r f e c i colicar Item amari­ dines Sc olea vfurpanda, vt aer commifceatur,
tudo oris inde. A rc.item naulia com edendi, & reuercatur & redigatur in olcirarem.lnde fit,
hoc non eft ex debilitare ftom achi, vc com m u­ q u o d , qui obeli fu n t, non contrahuntur,* quia
nirer dicunt, vc ipli putant , St non opus eft co - pinguedo illa non finit vc contrahamur, nili
fortarione ftomachi:,fed materia peccans, fcili- vinum fic tam plenum , vr in Etfchlandia Vux,
ce'r ex ifto Tartaro rollacur. Item vox parua Tram iner Germanice d i& x . Ideo quando eft
inde , & quando organa vocis corrum puntur, in fecundo corpore, id eft , redu&um in aerem,
tunc lignum eft, quod vulc in membra diuerre- tunc vfurpandar pinguedines & o lea, vc aera-
r c , quiaacrinclutus qui adeft intum efeir, Sc cetofusin illis ftiangulctur. Nam ille aer ace- oW
oppilat mearus, & perfluit organa v o c is , mea­ tofus illi fe conferir. Pinguedo Taxi & vulpis furioc*
tus m aiores: quia organa vocis triplicia funt,8e bona medicamina: Nam Taxus in Ce habet pin- f J “
ille ner maxime oppilar.coanftac, non refoluir, guedinem , q u z non nihil rclpendet cum noftra do &
quia ligamenta uon adfunr. V el dicere potes , humana p in gu ed in e, nili quod habet nimium
quod contrahit, ficut im eftinacontrahit:& non de terra, & humana pingued/necrafiior eft: fed
refragor, Sc lignum e ft, quando brachia non non nocet: ita haec duo luncmumia quali redla.
mouenr.Deoppiiant ergo Sc refoluunc balneum Ideo in Italia pro contratftura bibunt pingue­
Sc ira, Sc tertium eft per purgationes, quod Ceu dinem ta x i, etiamfi ferinum quid relipit. Sic &
licet faciunt materiam redire in ftom achum . pinguedo vulpis ab exrra applicatur, non ab
Capitis Sexti Explicatio, de Cura, in tr a , quia non bibitur. Et omnia, quae vul­
pini coloris lunr, vefeiuri & c . multum de mu-
T heridixijCnram e(lc vt roiJarur ftypti-
V cum & acetofum , Se poncicum, tunccon-
m iah ab en c: ideo etiam przparatum quoque ^
bonum , fed nihil de vftis particularibus,id eft, g»
t;a<ftura Iliaca Sc co l;ca roliitur.- clyfteria laxa-
riua nihil hic fa c iu n t: led Ipecialia arcana cu­ mulca alia fune quibus vruncur, fed praecipua ^
rant colicam . Frigidum aur calid u m , vel com ­ funt taxus & vulpes.
plexio non cu ra t: fed arcana in co lica , vel con- Sequitur Defcriptio.
rr^ftura iarenc in pinguedinibus Sc o le is : per 11. Pinguedines Taxi.
Vulpis

#^ %
tL. iL
 T ractatvs III. 4^7
Pulpis una ife jp. mammillx fuppurantur.U//*.)funt flores in pra­
IafA
tis , fimiles flori confolidx icg ix , lutei, virides, quid
Olei de majlice §///)*.
a lb i, rubicundi Ikc. fcd non lunt aquilegia: SC
Oleidejpica %j. . illa lafla in principio contradurx eft remediu laffa c6«
Acida Aceti m&dici: fiae vnguentam cura di£
fitvgulare,& pixeipue mulieribus ex iiaconrra. craduri*
ita cen-
Deruis folutione. Acetofitas ta.rcn inuidet ncruis:
noxia. C ur igitur acerum acidis? Sed ideo acerum addo d is.
hic qu&d ducit czteta ad ligamenta: & pingue­
Eius defcriptio.
do Taxi quoque foris inungitur, & valet ad ex­ Of. laffa tt>y. Olei de Botin. foij. laffie
coropo-
tenuationem membeorum fcuatiduram. Bonu M a flu is .C u m m i hedera §/. Ctio
etiam adeps ca ti, canifque, rubentis nimitum, Gummi E ltn i 3iit. & f f - Reduc in
Sc colorctn vulpinum referentis. Sum m a,in Balfamum j i d efl> deftilla. in oleu.
ccmtra&ura omni Curanda ad omnem contra- D ixta in concradura eft.quicquid appetunt,
d u m hominem,non eft meliorraedicina,quam vr moderate vtantur* Nam tcmpeftiuus rerum
Galba* Galbaneeum (galbanetum eflbalfarnus, qui ptnt- vfus optimus eft.
neci de- trat venas & l\^amtr>tar.) cuius defcriptio lequi-
{eripi.
tur. *
a- *yL. Olei alitu Olei laurini %iij. TRACTATVS II.
Refina de Botin. ib iiij.
D cftillaper alcmbicum; dein recipe huius
DE AEGRJTVDINIBVS
Gaibaneci tt> i}. Iterum deftilla per aletnbicum H E P A T I S E X TARTARO. \
in modum bal&rai.Oinitti poreft oleum oliux: C apvt P rimvm. ,
Nam fupeifluura eft. Illeergb balfamusde gal-
D e d ijla n tU Regionis.
banetofine deftillarione non potift przpatari,
V
»
quia in Botin elfvn & u ofitas, qux potiifimum
r
r ad contra&uram pertinet: illa elici non poreft,
nili per deftillationem: Nam alioqui refina de
Botin per fc non e ft, nifi qu6d confolide^. Sed
R Egioncs autem hepatis a meferai-
cis vfque in principium renum dc-
orfum locum habent .• ab vtraque quo­
*

quandodeftiftatur,& firoleum , nihil prxftan- que parte, quje inter intcftina& latus lo­
tius in contra&ura; Oleum quoque laurinum cum feruant, diftantiam tenent. In his
bonum , fcd oralium & indigeftum, & penetra, enim regionibus horum morborum ori­
re non poreft, nifi fubtiliecur, per deftillatio­
go quserenda : fcilicet omnes oppilatio­
fialfa- nem fit penetratiuum: Ille Ballamus in mem­
tnus qui bris exterioribus contr aduram certe curat,quia nes , cum poris carnium, venarum, tum
contu- & in aeris chaos. Nam apud nos medi­
Auiam acr, qui eft in m em bris, qui eftresacetola,
<UI(C* ftyp tica, ponticaque, tranfir in ilJam pingue­ cos , hscc funt difccrnenda de oppilatio­
1 dinem , vel balfamum in illum : quia eft tam nibus , qua: dc fubftantia, &: qua: de ae­
I fubcilis ille Ballamus, quod penetrer ad aerem ribus funt. Oppilatio quippe duplex, vc
in ligam enta, & poftei incorporer fein illud
fr
in capitulo fuo de fcquentibus, &:qua:
r oleu m , & illa acetofitas quoque fic tollirur. A-
*
Serpen­ liud medicamen ex ferpenrina , quod generale aegritudines, fiuede narcoticis, fiuc ci-
£ tina qux
hcibZ nomen apud quofdam e ft, vt om ne, quod vul­ catrifantibus. vitra etiam regionem fua,
f
r*
fc-
nera curar, ferpentinam vocent. Sed ego voco fcilicet in gutture, huius degeneribus
ferpentinam, quod in Bimonre in Italia, arduo funt. Porro, &: qua: aegritudines difco-
i'
caule,variatis m aculis, vr ferpens nafeitur: Et
lorationem reddunt, & fanguinem cal-
non vidi alibi, vbicrefccret. Et in Heluetia naf­
eitur herba, vnicaulis, v n o fo lio , in cuius me­
cetum, ponuntur in hunc Tradatum>
dio lingua lurrigicur. Sed non eft (erpentina, qua: exficcant, fitim prouocant, pun-
quae concraduram curat ,& c . Illae ferpentinx diones oftcndunt, ad hepatis dolores
praeparatae, eis nihil przftat omnibus medicinis referuntur. Irem &: omne febrium genus
.ad contradurain , & haec eft praeparatio. nullius Periodi exceptatum. Quod li in
Defcriptio Serpentina ejl tanquam confolida. fu is interpolatis diebus aufert nauleam
Serpen­ Rt. Serpentina Bimontislib.it). Olei oliua fitimque tollit, ex hepate efTe hanc fe­
tine dc«
(cript. lib.vij. brim generatam. Atque qua: genera hy-
Olei de papauere %iiij. dropifis proueniunt cum iiti inextingui-
Qejpica Reduc in Balfamu. bili , locum ibi originem ducunt, ea
H x c funt contra conrraduram in exterio­
Liquor praecipue, quae funt ftabilia circa regio­
auri no» ribus membris,& perfede curant. Item liquor
bilis in auri, A: liquor tnumiae,efticaci(lima in conrra- nes exteriores, fcilicet hepatis: omnis
contra­
itura. d u ra. Sixtus Groningenfis fic curauir Lauden- mors fuperueniens de caula {ciffurae he­
Sixtus
Gronin- bergerum , 'quinquennio ex contraduca labo­ patis. Nam mors hepatis proucnit ex
genii*. rantem. In nouem diebus curauit ex liquori­ acutis. Pra:terea in fequentibus capiti­
Liquor bus a iiri: Sic liquor m um ix , fcilicet quod mu-
jmunix. bus aduertendum eft, ne quis fe fcducat
m iatranlnuitarainoleum , eft eflficaci(fimum
medicamen in concradura. D eclyfteriis quid
ex fententiis, fumptis ex erroribus anti- .
dicamj turpiflimum medicamen eft, Braflica quorum Canonum, quia aliter alii di­
d cco d a in fero la d is valet mulieribus, quibus cunt , alii llc. Alium modum pofuere
fbphiltaf
 I

46S D e T a r t a r . L ib . II.
Sophiftae: nos autem Tartareum mor- acte de pefti^ficat peftilentia:Nam ille aer,qui
b u m , nam Tartara haec faciunt. Hoc ex eft per fe Elementalis , tranfiuitin fecundam
generationem, Sc fit fpilTus: Et flatus ,qui hinc
paflTmo membro iudicamus. Perfcrutati
inde v a g a tu t, & tranlite non poteft, & fle op­
autem fumus ex a& iuis, &'palara feci­ pilatus , facit peftetu : ficuc & aliis d ixi, acrem
mus hoc h is, quibus ineft Tartari qua­ in n o b is, non externum , caufati pefteir. Bolu
litas acu ti: Nam in hepate, ficut in fto- Aim enum ad co t confortandum dant in pelle
m acho, & in renibus, ita iudicandum: irem tertam flgillatam , & bene : talis aer fl ia- a« n.
& quae membra fcqueftrationis funt, SC ficiat
i •\ •
hepar,tunc noti eft amplius cura.Sed qua- K,nu*
|« «# • • •• i • »on c
diu in ambitu diuagatutin regionibus hepatis, t«mu
communia digeftiua principaliora, non non nocet. Prxtereaom nis motbus narcoticus,
patiuntur, nili ex Tartaro. Q uare in his id e ft, qui v r i t , & ita effum at, vt ad infaniam
caufis morborum praefatorum, nihil de agere vid eatu r, veluci Prunella ,ind£ fit, quod
Moibi
quatuorhumoribuSjnihilq; de tribus pri­ fcilicet ille a e r , cum per fe penetrat, & qubd ■ir«xi-
mis fentiendum eft: i fed ea prorfus, que facit fibi exitu m , & qu6d afeendit in altum, dqu i.
PiiudU
& tunc facit prunellam in faucibus, linguam qui 8c
funt de Tartaro.
nigram , pullulas atras: & vbi illud fignum eft, vnde
Expojitio. dic6 quod eft oppilatio aeris in hepate, & ille
T Resdigeftiones lu n t, fcilicet in ftomacho, inclufus aer in hepate egreflum fibi fecit, & in­
•n« tri in hepate, Sc in renibus: Abloluimus mor­ de collum exardelcit, Sc faucium cuticula di-
pUeti bos ftomachi: Nunc de regionibus hepatis, qui ftringirur, Sc eft motbus mortalis: quia aedile
morbi ibi contineantur. eft pellilcncialis: ideb aqua prunellxfic illa me­
Hepatis N O T A , hepar nonlaborat,non fouct mor­ dicamina non iuuant, nifi ad h o c, quod mem­
quij re b o s: Sed de morbis di&uri fumus , qui in le­
gie. bra illa conferuantur& infrigidantur. Alioqui
gionibus hepatis dominantur.* Ergo diftancia cura ipfius aeris afliimenda eft, & ille aet inter­
illa , q u i d i i ftomacho ad hepar,ab heparead nus quoque facit pleuritirn, & eadem, qux pe­
renes,id eft,quae inter ftom achum & tenes funt, llis cau facft: Ideo omnes m orbi, qui collum
& ab in teftin is ad lacus, eft regio hepatis, $c & fauces exurunt, dicite, ab hepate, non ex fan-
omnia ad ipfum pertinent, Sc omnes morbiad guine vel alia caufa e(Te, hoc m odo, quod aet
hepar tefetendi funt. Icem , qux inter intefti- ille inclufus exitum fe c it, & illi morbi Narco­
na Sc latus fu n t, ad hepar pertinent, feu qux tici funt, in quibus ardor tandem eo agit, vt
inter collas & inteftina. H ic hepat fuos mor­ nefeiant, quid faciant ,id e ft, de fipiunr.
bos fa cit; oon hepat quidem , fed ei cantum ac- . Et ex cicatrizjnftbus.) hoc e ft , qui faciunt,
tribuuntur. Hepar per fe non habet qualita- vt cutis in palato detrahatur aut audiatur
Hepar te m , non infrigidat, nec ca le fa cit, id eft, non & c .
pei f«
nonaffi*. elargicurcomplexiones Sc m orbos: Ideo funt Diftoloratio& c) O m nes,quipallidifunt,ex J jJ j
omnes illi morbi attributi hepati ex Tartaro. hepate pallefcunt. Nam color ex hepate venit faeput.
Sic per feftomachus,hepar, renes, non faciunt Ot qui malum colorem habent, iudicate, quod
xgrirudines , fed folum Tartarus in eis caufa- morbus in regione hepatis eft, Sc deberis ftarim
tur. Omnes oppilationes hepatis, fiu elin tin quxrere patientem , an pun&iones in dextro
v e n is, in fanguinc, fiuc in m eatibus, qui tran- latete fentiar; Sc fic vrinam iudicare.Et non eft, j j j ^
feunt hepar (tiam venula per hepar tranjeunt) vel quod velimus cor confortare, aut ftomachum, p,«.
in carne intra cod as, vel intra Ipatium illud to­ vel fplenem incufare. Illa omnia non faciunt
tum hepatis,ex Tartaro funt,& phlegma hic no malum colorem : fed ille malus color eft ex he­
d d c c d it: nihil loci hic phlegmati efblied om ois pate ven it, Sc quod diabetica palfio quoque fi-
regio feruac fuum morbum in (e. Ideo oppi­ tim excitat, inde e ft, qubd a renibus etiam per
lationes hepatis oriuntur in regionibus hepatis, hepar tranfit, Sc afeendit ad collum.
Sc illic m anent, non tranfeunc in altum locum , Itaque litis, prunella, pcftis, ex vna caufa
liue regionem : ficut Sc paraiyfis Sc apoplexia ven iu n t, id e ft , ex aere illo inclufo: nifl quid Lptto,
m anent, etiam in fua regione, & non eft, quod vnus morbus rem iflioraltero eft,fcilicet ficis in
deorfum cadant, vr vulgo dicunt} ideo q u x a- primo gradu: Prunella infecundo, pellis in ter- tfifcat.
lioqui hepati attribuuntur»male attribuuntur, tio. Sic Sc febres, quq ex hepate funt, fi poft
cum fcilicet motbus e ft, vel oppilatio in alio paroxyfmum in diebus bonis , vrina bona eft,
Oppila­ loco. Oppilationes dux fu n t, vna infubftantia, Sc poteft patiens comedere,bibere,Si in fumma,
tio liep,. id e f t , per fubftanciam T a rta ri, vt in p rxd i& is dies interpolatus, /i bonus eft, Sc poteft patiens
tis du­
plex. didum 5 altera aeris. N am aer rranlire debet com edere, b ib ere, & in fum m a, dies interpo­
per cotum corpus. ElemcntaJis aer (vt fatur in latu s, fi bonus e ft, Sc patientis , vt fani con-
corpore quatuor eUmtntaejfe) debet tranlite per v- uerfario, non litis ad eft, non calor, & c. illa fe­
/liucrfum corpus. Vbi ergo Tartarus obftruic bris eft in hepate, non in ftomacho. Febres, fcta»
vias, iam aer retinetur , Sc tranfic in crailicudi- qubJ non funt m o le ftx , n ili in acceflione, id
nem , idem , in fecundam generationem. Ille eft,in paroxyfm o, ex hepate Tunc. Ecobferuan- <im «
aer ,qui eft, vbi refolurioritex T artaro , ram d aiftaiim t. Nam autftores mulra genera, vt fex
craflu seft, quodcianfire non poteft. Om nes genera febrium fcripferunr, fed Regiones non
oppilationes hepatis q u x in iareribus fu n r, ex obleruarunt. P ori6 fi quotidiana^ Sc poft pa-
oppiiationibusheparis, funt ex Tartaro, & tam roxyfmum eriam rigores , femper ex hepate.
/piiJusacr furfum deorfum , iam huc iam illu c Siautem naufea, vom irus,^ c. eft ex ftomacho.
fertu r, Sc locum fixum non h ab et, Sc illud e f t ' Saepe fit quod coincidunt multae febres, Ter­
oppilatio acris in regionibus hepatis. E x ilio tiana duplex, triplex quartana: Sed hoc non
curandum

••
 0
P T r a c t AT VS II. 469
fit» fcilicet.quod aer ex putrefa&ionc Tartari C apvt II.
fe expellit, & corpus coinmouet; Nam illum De oppilationibus hepatis, & fua regionis.
acrem nititur expellere.
Ppilatio eft conftri&io pori Sc fub- tW|j;
De Hjr(fr#/)/^)Hjrdropifisqu*<lam eftinhepa-
re,afia in renibus, in fplenc ,ex hxmorrhoidi- O ftantix, Sc 6ft c a , qua? fit ex con- * <i“°‘
bus, ex matrice,&c. Signum autem efiein he­ ftri&ionc corporea cum corpore. Du­
pate,cft ex apoftemate,quod fcilicetdi quando plex eft: Vna eft in circumferentia re­
pun&iones in dextro htere fune, runp elt apo- gionis,altera eft dementata ab aere per
item a hepatis: non qubd hepar habeat apolte- I
fecundum corpus. Dc prima animad-
ma.Sed acr Scchaos.qui ciraimiacec,facic apo-
ftema.Hxc de morbis:Nunc de morte. Omnes, uertendum cft, quod quxuis oppilatio
qui in hepate corripiuntur ,& moriuntur* his eft comprcflio fux regionis, ex ca ratio­
l Hcpot
non pd>
hepar filium eft. Hepar enim non putrefit in ne , propter fpiritum yleidum, qui cum
I «cfcit, morte , fed finditur,& fcifliiras facit. Quando egreflum non habet, in fc ipfo in putre­
ll* Ud ri­
mas c«-
iam incipit rimas agere, mors fequitur. •‘‘Item factionem abit, Sc hoc fine causa exte­
I: t^hit. fcifiuris exiftentibus in hepate,ipfi quoque pe
des tumentes'fcilfuris afficiuntur, Sc lethale clt.
rioris regionis. De fecunda tferbreft pe-
i4 Inde fcifluras vbi hepar habet, tunc hy dropifis, ftifera, aerea, nunc pcftem, nunc pleu-
»
quzeft ex hepate : pedes quoque rimas con­ refin facit, nunccrifin hepatis prxparat.
i trahunt , Sc tum mors adeft, & tunc vrina ru­ De his notandum, non de pun&ionibus
k bea. Sc mors in foribus. Er quando pudibunda Sc vagantibus, fed qua? peftis,qux plcu-
» Hydro- m hydropili in viris intumefeunt,fignum mor­ refis funt, Sc crifis,aduerte. Nam pun­
i» pisex he­
tis elt. Ita etiam in pefte , quando peltis cft in
*
pate cau­
regionibus hepatis,& hepar incipit rimis findi,
ctiones figna funt ,*non morbi. -Morbus
ti tc tu
» fna. & tunc labia & lingua fcifluras habent,tunc eft, de quo hic tradamus, non minera Pellis
!* fignum mortis. Sed fi dolor in regionibus he­ parua. Nunc quid peftis ? Pcftis eft aer qif,d‘
ta Fiflurx
in pedi­ patis permanet,& compumftiones duranerinc, fua? regionis,cx primo corpore genera­
fi» bus li­
gnum ira hepar noncompurrefcir,aut alireralficitnr, tus , oppilatus fine egreflu dc materia
1* / uioitis. fed (altem finditur. Nam fxpe etiam labia fcin- Arfenicali Sc Opprimtchtioli; de illo
duntur,etfi non fit ex pefte, (ed ex calore he­
patis. Ita in exultione faucium leu prunella,
vero Tartaro velocis mutationis dicen­
quando in faucibus nigrx veliculx apparent, dum cft. Fit enim per digeftionem na- naicla*
i», ' fignum mortis. Ita etiam in diuturnis febribus tura?. Nam aliqua ad biennium, alia ad J*
||3 r exhepate, quando poft paroxyfmum adhuc' Triennium, alia vitra, alia citra, alia ad p ° ie *
conqueruntur compunctiones in lareribus, & tempus.Nam qua? de pefte funt (cienda,
M labia fcindunrur,fignum mortis elt. Ira etiam ea funt, qua? pertinent dc digefto ex
Nigrx qui dicunt, ego femper fiti & ficcitatc aificior:
veiiculx
in ptu- ltulcitiaeft, quod volo medicamen contra fi- tempore, fc ilicet hoc tempus vitriola-
ki' nclla fi* tim & ariditatem dare: quia reuerticur,etiamfi tum, & ha?c eft prunella,aliud ogertum,
gnu
mortis» femel pepuleris. Sed ad principium morbi tta- hoc eft, pleurefis : aliud arfenicale, hoc
«*£ feundum, & folummodb (itis,ariditas,fciflura eft peftis. Nam ibi fundamentum eft
tat' labiorum , fignum e(t, quod magnus morbus huius regionis morborum , Sc qua? de
«•» fequetur. Nota, Oportet Medicum obferuare,
pleurefis (ale Ogertino habentur. Nam
loH prxeurfores fiue prxnuncios, ficur eft ficis , fle
alibi fpalmus Scc. non morbi fune, fed morbo­ fecundum quod tempus fuerit Ogcrtipi
f ir
rum prxeurfores. Sic (xpc rubra tubercula Sc (alis , pleurefis generatio, id eft, pleuri­
H* Is
Pr$cac- veficx in facie oriuntur. Sic habetur & in pe­ tica oppilatio. Nam qux oppilationes
foccs in dibus, flrc.dc cum tempore perfe fanantur,fle arfcnici funt, de pefte (imt:& qux oger- j
morbis
if medico poft aliquod’tempus redeunr,flcc. Solummodo t i , pleurefis: Sc qux vitrioli, prunellx
jBllf
obferui- prxambula (uqt futuri morbi : u a& ficis Sc fic-
di. oppilationes. Hoc (it apud vos magni­
cicas figna fxpe hydropifis. Ideo talia figna Sc
**!
prxambula obferuee, Sc ex eis iudicec, quis ficum ingenium,oppilatio, quid lit.Tres
morbus fit fequururus. Qui prxeurfores non (unt in materia, vt prxdixi,corpus alter­
i*r.
oblernant*non poltunr iudicare. Nam ex his num, Sc nouum aereum : Sed qux fic
ih* cognofccre oportet ,vt morbum , quem indi­ differentia in oppilationibus fecundum
lf*- cant , prxucniamus. Sic,quod (xpc dicunt, textum notandum eft, ex parte aegritu­
iWi pedes mihi intumercunt, Sc veficx attolluntur,
qux abeunt,dc poft annum dimidium aut in­
dinum differentias, Sc hoc cum textu,
i$ tegrum redeunt, rcuertunturque hxc non funt T rcscx oppilationibus morbi fuas du­
M moibi propria ,/ed folnmmodo prxeurfores cunt origines, peftis hepatis, pleurefis
£ futurorum morbotum.Quodrtunc velim con- hepatis, & prunella hepatis. Vera eft
#> fiderare hos morbos hepatis ex complexione, peftis, vera pleurefis,Sc prunella,ex fui$
Itf* vel ex tribus primis,nihil eft: (ed Tartarus hic fidibus exortx , fecundum fuam dige­
p* peccat, & omnes xgritudines inde veniunt.
rAt
Omnes xgritudines in regionibus hepatis cx ftionem. Rationes autem cx minera­
Tartaro originem ducunt, non ab hepate,quafi libus habent fecundum fuum dige-
hepar infrigidet aut excalefuciat: fed Tartarus ftum, Sc tempus, Sc mfnerani. Ex his
incaufaeft. enim fumma auttoritas Sc medica
Rr tnaicftas
 #

47° D e T AR TAR. L IB. II.

maicftas p ro . ratione introducitur dc merallo feu minera exfpirans. Eofilern habent o
bene. morbos m ineralia, ficut & nos habemus, &
eodem mado patiuntur. Peftis non eft aliid, pc£
Nam idem eft peftis dc res fu a, idem quam aer A rfenicalis, inclufus in regionibus ,UJ£
pleureiis,, dc fua materia dc prunella, dc heparis,& inde generatus, quod fpiritus Arfc-
iuum e fl e,& tempus, dc digeftio, Sc ma­ nicalis fcparauit fc-ab yleido, id eft/piriruele-
turatio & rranfmurario vrriufque fex us m enrali,& ad Tartarum cedit, tunc eft'namra
fui elementi. arfenici vrer$,inflammare,tumescere, ficut &
fit in pefte,primb ardor continuc^fiibinde au-
Capitis Secundi E xplica tio. gcfcensrvenic fitis,& T a rta ru s nunc ab Atfe-
/'■ xPpilario ii in hepate, fa u cp lcu re fin ^ e - nico feparatus facit paroxyfinum febrilem, ve­
•iohraa.' W f l«em,
tioiicpa- e m , cx
& pruneitamtcc
firunelhm:Ec ficuc cordis oppilatio nit calor dc frig u s, 6c venenum Arfenici afeen•
corais oppila
»is «jum facjr pleutifin,peftein«3c pcunclhm , & lic reli- d it , 8c fuperne erumpit-, quod fic iit. Venulz,
morbos 1 l , f. .*
tcrar&c. quorum mVBbrorum principalium oppilatio- quae per corpus tranieunt,inficiuntur. Naro ar-
Picurcfij nes ^aclunc peftem , pleurefin dc prunellarr. fenk*n, fi fanguinem incendit, is fuppurarur.
non «it Ip/Idicunr, qubd pleurefis lic apoftema in prae* N am peftis eft intus, 6c facit apoftemata fub
apofte- cou iio , fed n ih ile ft: Non cft apoftema, fcd o p ­
xna fed axillis.Iftud apoftema non eft peftis:fed phleg­
oppila» pilatio: fieri p o te ft, quoJ in maturatione & m one, vt eft,tale apoftema eft.ldeo qudd phle­
•i». perfe&ione redit in primam materiam,& cora- botomiae fiunt,non faciunt ad peftem,fed apo­
putre(cir,& pus fit. ftema, de prodefbquiadiuertit fanguinem, &c. -
Stgfttjqnx praecedunt,ligna fune,non morbi: R effigerat.Prxtereapleurefis eft.vc peftis, nifi
cr/fis quoque inde e fl, vt fi non moi bo affice­ qu6d eft ex auripigmenrofquod fe feparauit ab « ^
rer, vtpoteapoftem are m ortali, poft quartum yleid o ,& iacet in regione hepatis (iacetfum ouu lUiU
vel feptiraum diem,!) crifis bona vel inala,£of- in pcHuula & in tefid,fed adfupmora afctfiditJS< pu-
fum inde iudicare, quid de srgroto futurum fit. trefcic:inde pungit in lateribus,& ciborum ap­
Circum ferentia hepatis, regio eius e f l : C o n ­ petentiam confopic. E tvn a caufaeftpcftis,&
chita e It non aliter ac ouuu; , cuius vitellus ac pleurifis, fed diuerfamaceria, quia arfeniens
albumen vnica membrana cingitur. Yleidus cft fortior,^ui peftem fa c it, quhn auripigraentn:
Yletdus
quid. aer elcmentalis , in nobis eft lpiritus,qui rrari- Se ficut h cui aifenicus foris imponitur aut illi­
fire debet per omnia membra. Sicutin ouo pel­ gatur, facit colores &naufcam comedendi,fic
licula eft : ira debet yleidus rranlire per omnes de incus eft: Ideo & auripigmentum,cum fic in
p o ro s: qui (i obftrauntiir* tunc morbi fequun- regionibus hepatis c f t , fi hepar inuadit,fic
tur Oppilatur autem a c r , fi in illa regione ma­ mors. Et omnes qui moriuntur in pieurifi, ex
teria e ft, vt Tartari, fi illa confumittude cranfi: auripigmento moriuntur. Et fi quis pun&iones
U de corpore in adrem.aerfolum lic. Ille acr fa­ hibeat in finiftro latere,etiam cft pleurifis, fei
cit poftea peftem , pleurefin, prunellsm, item f plenis.nam etiam ex auripigmento cft,quod (e
crifin. Sed fide his tribus re& cfcire volum us, feparauic ex yleido. Ita in feptem mebris prin-
reftisi de pcfte,pleurefi&: prunella,tria funt,vnde ge­ cipalioribus,vbi peftis,pleurifis & prunella,ex
pleure nerantur ilii morbi. Eft Iphitus arfcnxalis, eadem caufa. Sic prunell i ex vitri olo, vbi fe ab
n liiS t auripigm cnd.& vitriolacijvt in textu: S e d h r c yleido feparat, afeendit ita, ille fpiritus vitrio-
vnde ttia in Tartaro abundant. Si crgbarlenicum ( fi latus ad collum afeendit,de accendit eum, tic
fiant. alicui ertfeit) in pefte ex Tartaro , pet vrinam tutnorera conciliat.
expellitur, non fit peftis. Item fi auripigmen­ Dtgefiiuum temporis. ) Sicut Marchio digefti- Jjjf*
tum pellitur per vrinam propter em unttoriu, uum temporis habuir. Digeftio eft , quod
de digeritur,non fit pleurefis. T e m o fi fal vi- omnis res debet d ig e ri, id eft,malum k fe emit­
triolatum tranfit per vrinam , non (it prunella: tere , & in fuo Ede manere, ficut creata eft; &
Ktt O m nis res continet in fe fpiritus illos tres, A r- vbi vitiatur, p utgit fe,& laborat, vt tedeat in
emnet Temcum,auripigmentum dc vjtriolatum : qui fi Effe. Inde Aftronomi,HyJromantici, & Geo- ffll ^
lubent r e d i digcruntur,ndnfequuntur illa acuta apo- mani ici pofiunt fcire dc praedicere peftcmrquia
in fcfpi-i
ritw at- fteinata. Et ita natura difpofiraeft, quod mi- terra,aqua de quacuor Elementa ,cttm aliquid ast.
fenie au- nerx omnes in corpore contineaAtur, debohu perdunt, ex eo quemadmodum creata funt,
ii?i£ &
vitr. & malum fimul comnrixrj^tunc. Ecfimiliter eft tunc patiuntur, & nos com patim ur, quia pur­
in omnibus herbis.Ideo qiiod ex afttis fciim us gari debent dc digeri. H oc obferoabis ergo in
futura, vt peftem, phy (icam habet tationem, feptem membris : fi fpiritus ylcidos k fe lepa-
quod Aftionomi prxuident p d le m , quia non­ raf arfenicutn, peftem facit. Cura eft,quod
dum fumus leparati ab dementaris, dc omnia debet rcfolui,vt habeat exitum ille aer ,& dia­
elementa mineralia, & c. in nobis funt, ficuc in phoretica debent dari, quae confumunt acrem.
omnibus herbis. Qaicqurid tertam a fficit, aut Sed fi tefta foris ita oppilata eft,qubd>quemad-
v aquam,tgncm,acrem,& hominem afficit, quia modum fpiritns arfenicalis egredi nonpoteft,
quodipiadn fefe habent, etiam in corporibus ira medicina intrare non p o t^ d c hepar perit JJjJ1
nothis eft. Nam omnia in tvobis fune, ficuc dc auxilium, dc medicina penetrare nonpoteft. ioml
Inho;
mine elementa innobis. Nunc ergo licut aurutn v i­ Ideo fortiffima diaphoretica vn pefte vfurpan-
omnia tiatur & moritur’,per arft$cu.m ,iu & minera­ da funt, vt penetrent. Corrc&uni vinilm ar- u»
lia o(fm U,qus'autipigm em um habent , aut dens c f t , quia nullum vinum ardensitafubti- gJJJ
alkim’(pitituin,coTvumpumiir:na A' Balfamus .liter eft fublimatum, quod non habeat in fe
natari corrumpitur pec (piticus illo s, & per aquofuatem fcu aquam : ldeopoftquim bene
>r-j deftillacum eft , debet iterum in alembi-
Otfrimtfbiolui») dicitur quilibet fumus, ex cum imponi : Et fi ex dimidio dcftilhtum fit, ^
i\4
dcfiftendum
I ,

9
. j :

•kl
 »

T ract ATVS II. 4 ?i

defiftendum cft»vt aqdofitas relinquatur fiiper-
ftes. Aquofiras enim craflitudinem facit vcpe*
netrarc non pofltr. Alterius haec probatio eft, vt
deipfo aliquantum in patinam ftanneam fun­
datur , & incendarur.St ita conflagrat, vt in pa­
tina nulla pinguedo relinquatur luperftes,bonu
c ft. Si pinguedo relinquitur* iterum dcftillerur,
ramdiu, donec ira corre&um euadat. Alio-
quin ,nifi lic fparetur, non poreft penetrare*
Vbiautrm fic corre&um eft,ftatim penetrat ad
membrum principale,quod laborat,(iue fithe-
par,cor,certbru,&c.& vbiq},quiaaperic potos,
fudorem proiicir,cictque,& expellit materiam
peftis peccantem,fimut quoq^ 6c eft optimum.
Cohob Cohob,&c.) fi quis reuomit,femel,bi$,& rer,
quid.
& morbus cedere nedum velit. Et hoc cohob
eft,quod medicus obferuer.Nam non iemel ad-
nuniftrari debet Medicina: Sed prout le mor­
bus exhibet, ita fimiliter adminiftrandum eft.
pr*f«r- prxleruatiua in pelle dari no poliunt,nifi ea,
qualuin deoppilanr,& illa non finunt oppilationes
Sa^da fhrhid cfi»vt origine habere poflit peltis.Aqua
prunellx valet in pelte.& pleureli:Ideb prunel-
bafMlm la detur bibcnda.Pruna,quae b u r t . * v°ca-
maiimu tar,Uinc prxeipuum pra:leruatiuum:quod in (e
ajcaPnSC maxurmiTVarcanum hibet aqua efus deftillara.
Prffiterei vbihc, quod Iphitus Atfcnicalisa>
ccndic venas,& facit apoftemau fub axillis Scc.
non eft pellis,ideb ,erli quidem fxpius luppu
rent,tamen hepe moritur, ibi non eft peftts.fed
apoftemainfcdfurn ex maceria mala, ideo apo-
ftema eft,licuc aliud Apoftcma, quod hinc inde
r/ in corpore nifcitur. Quod phlebotomia Iit,
refrigerat finguinem/ed non pellem iuuat.
C apvt III.
D e Pefte_j.
peftis T ^ E ftis eft feparatus morbus ab Yleia-
quid.
1 do Arfcnicali.Arfenicalium genera
6,9
frr plura funt:ncmpe tria cineritia, &: tria
J: ifta funt in membris principalioribus.
I Eft enim peftis morbus fimplex, conra-
giofus,pcr Elementorum coniun&ione,
IS Arfeni-
caba Elementi aeris, & alterius ex aere, per
quota* poios cruoris, vel per orificia inferna,
■i plicia.
,
Sc mali initium ducit.' In his enim arta- k
tibus Pyronomus, Hydronomus, Gco-
nomus & Augurineus artem quasric fua.
Nam inde fluxir illud, quod dicunt, fu­
turum eft. Ex hoc loquitur de his, de
quibus prifei mentionem non fecerunt,
intelligebanc parum quoq;. Modus aeta- Di(.
tis talis eft. Difpofitio eft feparatio per tioquid,
naturam ab Ilech : Jnd£ fluit tempus re-
foluendl,fc. moriendi rei per rem,mate­
rias per materiam, naturae per naturam,
corporis per corpus,per fpccies xper ge­
n erarer fimilesjvnum poft aliud, vfquc
in confumptionem materias primas in*
vltimum ENS. Cum mortis feparatio
incipit in yliado,fequitur morbus. Nam -
morbus feparationem fequitur. Hasc
vfque qu6 totum illud minerale con-
fumptumfuerit,tum & morbusconfum-
prus apparebit, &c non amplius norus
Medicis :Sic morbi peribunrrfic mortis
genera dcclinartr,vfq; in curam mortis,
fcilicet vltimam in Ente conftitutam:
Iam peftis,iam pleurcfis, iam aliae aegri­
tudinum caufc* &c morbi euanefcunc.
Sed quid de temporis periodo dicen- E<i«ipw
dumPAduerre auditor:Ex hisfeire pof- qu,d‘
fumus, qui funt Edclphi. Nam fcimus
Arfenicum Dclphum pofie feparari in
feptennio in vno loeorfeimus in alio na­
turam , materiam nunierumque. Hasc
omnia apud Paramira noftra abfeondi-
ta latent imperitis. Nam ficut flos, qui
eft fpecies mineras huius arboris, ab alia
arbore cadit,deinde frudus,inde herbe,
dein locuftas, inde ariditas, U confum-
p tio , & mors fequitur in fine regenera­
tionis : Ita & yliadi flores, fcil. fpiritus
minerales peribunt, ita & morbi , 8c

t" .
j
A
«
vclfublimia ad cgrdTiis: Eftq; morbus morborum mortes. Sed quid de rege­
* i'X
digefti temporis. Eadem ratione dige- neratione noui Ma i j , ignoramus.
ftio feparationem facit:Scparatio autem . Signa Peftis ex Terra.
^
■' «i*.
-
morbum.Scparationis tempus, quid cft.? Apoftemacumpcftilentia, primum
■ k■
Ufiv Vndc tempus eft hoci9 Qu.x compofita fignum
O • terras.
i* funt,difcompofitionem habent. ^Proce- ‘* E x Aere.
%1
p
dit enim difeompofitio a primo com-
* Tibiarum hinc inde ia&atio cer-
ArUtum pofito fecundum tempus Arlatum. Ar- - nitur.
f tempus
latum tempus eft tempus fcqueftrandi E x Aqua. . '
i* quid.
0* contra ordinem yliadi. Nam ifte yliadus Sitiunt & potare volunt, &: ipforum
Iliadi
pwiodu» habet periodum. Periodus eft triplex.-In pedes intunicfcunr.
primam t fecundam, & tertiam artatem. • E X JgHLJ.
Prima qtas iuuenilis eft,ad ftatum perti­ Indefincnrer dormiunt.
net abfqucfepartftione. Secunda aetas eft Cura peftis e x Terra. Cnta pe­
ftis T cp

m orbi, &: ad fecundam mundi partem Accipc Rad.vnguU caballina § iij. tx .

declinat, astatem affert contrariam in ArmeIlis 3 ^. ' e

fanum. Tertia, finis eft,& morte reddit. Anthos ( v e l Antbofti) 3 v ij. Re­
Secundum hanc diftin&ionern omnis duc in liquorcs.Doiis a gr. v ij.
minerae fpirituumq; fequeftratio & fani v f y a d v i i j . ( a l.x .■)
Rr z 1»

/
 I

)
471 De T ar T A R . LlB. II.
Cura pe J n p efieex Aqua. yliadus in aliquo elemento externo vult fe fe*
flis a- parare,qu^d vident in igue leparat io nem alicu­
<jux. Cape dc Liquoribus Sambuci.
ius mineralis fpititus,& non compatimur, &c.
Anthera? cheiri,fm g. gj.
D e S t a t ib u s .
D e liquorib. cacbim ial
P Rima ^tas eft yliadi,quadiueft incorruptus, f1’**'*
Coraliorum alborum an. %i). eriamli homo lic 70. annorum. Si non fuic
D e liquorib. Am etbyfii 3 j. & morbo correptus,eft in prima aetate yliadi: fed lei*
(a l. 3 /V)J.) Duc in formam quam primum eft yliadus infetftus, tunc fecuda
potus. Dolis a 3 hvf f i **)•& ztas.Tertia ztas eft,quando ad mortem eft. In
prima xtarc non eft raedicandu, quia non eget:
Cura E x Ig n e s.
pcflis Id tert ia quoq;, q uod no n i uuat >ficut in fecunda.
D ejpeciebuslringi. Corallorum ru­
I g n is . Sic mineralia habent tres xcatcs, vt Cachimia,
beorum. Spodii an. gj. Reduc a d T aick, Marcafitar. Cum funt integra, funt in «smde
liquorem. prima zrate.Quando patiuntur, tunc in fecuda IUL de6oii‘
Cura in Pefte > diaphoretica & refolu- funt. Inde iudiciueft Hydronomo>& Pyrono-
tiua, cuius eft ifta deferiptio. rno ex elemenris.Si quando illa patiuntur,tunc
dicit Hydronomus, fi arfenicalis refolutio eft,
fy. V in i ardentis corretti g x .
tunc pellis fucura.Si aluminofum.tuncprunel-
Specierum de Be^uar. h abundabit.Sic de pleurefi & c.E t ideo illi ho­ \
Litbontripon D ucis an. g mines,qui abundant iu elemento aquar, illi tum
Theriaca A lexandrina m ith rid a ti eo tempore patientur,3c peftem habcbuntrCx-
f e le f i i an. g jjf . Mifccantur. teri homines non patientur, nifi per aereincx
Dolis ab g j. v f £ a d g/7j. per alio homine inficerentur, (ed non moriemur.
Ideo inaqua fune quoque medicamina admini-
Cohoby pronatura iu- ftranda.Sic & Gconomus ex terra. & exteri ex
dicio prasfemis boni Medici. aliis elementis. Er Medicus aduerteredeber,
quando pcftis venit cum naufea & tremore cor­
Com m entarii.
Peffis eft dis. Et tunc dicor M edicus, ELmentum reda
raorbu» T T a dixi proxim e, peftem elfe Arfenicalem
ra&utn clle.vbi non venit,tunc nonmoricntuc
^ cu »- 1 morbum , prunellam plumofura, pleurelin
ex pcfte,perfe curantur. Duplex mors eft,aby­ M o ti
ogertinum & c. Hoc eft yliadus , quod omne
liado & ente. Exyliado veniente, cuco pugna- duoiex
Elementum in fcipfo habet fpicicam minera­
mus:conrra ex Ente venientem non pollumus.
lem,& ille facit omnes morbos. Et nili hoc
Veruarlenicus in prima zlate no fuic feparatus
, e ilct, quod fpiritus mineralis faceret rr.ocbos.
ab yliado:ldeb a principio no fuit peftis.Poftei
cur herbis & mineralibus vceremur, & morbos
arfenicus feparatus eft,<5c pellis cccpir,& adhuc
curare pollemus? quae fcil. herbae funt minera-
durat. Ideo adhuc eft in fecunda xtatc,& tande
Humo- lia. Si humores facerent morbos.non habere-
ctia fe feparabit, 6c arfenicus fciplum refoluee
Inorboj* mus extcmos humores , quibus curaremus, in yliado, & putrcfiet:&tunc erit vlrimaxtas.
non fa. lde& omnia quae generantur ex elem entis, ha-
Nam per fe arfenicus cande celTabit, & pcftis feto »•
siumB£ oc bent
* in fe fpititum
r mineralem, qui
x eft venenu: cel7abit:Idcoq(iant6 plus feuic in aliquo loco,
malum licut A nthos, mufeus, & c. non tam nobilis, , . r r , * - .- r -
tanto citius cenat.bt multa xgritudines
O fueruc
rebu*b<' <1U^ non *n ^ et*am habeat venenum. Nam apud Hippocrac.quxccllatut hodie.Sic& plcu-
lcmcQ. bonum & malum, coniunfta funt in omnibus
nlis tarde incepir.Nam quam ipfi vocatur olim
tat>s* rebus,quas producunt Elementa. Ideo, quae pleurelin,non eft quam nunc habemus: Sed ve- »oa eft
intus funt in corpore xgritudines lunt: qu z fo- rerum plcurefis peripneumonia eft non noftra,
d risfunr,medicinxfunc.
fed inde ex fale pleurelis eft,poftqua illud fal fuu
eft 'cauf. Solus yliadus facit erilia, fc. quando fpiritus fe fcparauit abyliado totaliter, & veniet etiam
f» ciifi*. mineralis fepatat le abyliado, tum erilis inci- ad tertiam aetate, id efl,tranfietad corruptione
pir: Ideo medicum obleruare oportet,quando & cellabit.Sic prunclla non diu durauic, dcnec p,Dr.cii,
feparatio incepit, 6c cuius mineralis Iit fepa- fuum lal fe feparauira fuo yliado.fuic antei in "**! ‘a
ratio >vt fciat, quam diu lit duratutum:& non prima xtatc,nunc eft in fecudaqcate, & diudu-
eft,qu6dctilin ex tempore iudicemus. rabie vlq; ad tertia xtatem : quiavix 7o.annos
Pcftis vt In ephemera eft fal acutum , & erilis eft in fuit prunclla,qui nouus morbus eft Sic moibus
tet!Cdl nono dic ' ’ n noucm diebus aut mortem Gallicus incepit, cum lal corroliuu fe lepatatiit Woik»
facit,aut abit ad plurcfa&ionem. Quod pcftis abyliado:& nunc quadiu ille moibus fxuit, eft
hzccditet,non eft verum, nifi hoc lit, quod ille in fecunda xtate,{St non cdrabit.donec refolua* et
fpiritus atfenicalis indufas in terta membri tur, 8c ad tertiam xtatem veniat. Sic yliadusfa-
principalis rumpit ,& egreditur, tunc inficit, cic omnes qgritudinesjQuotics enim aliquid ab aoili
acrem in nobis exeuntc>& fi illud in nos tu lit. ipfo feparatur, facit morbutSc quado vniuerlim mo,b,,■
Aec externus non inficit, fed ille aer, qui in eft refoluicur & computrefcir,tunc totalitercdfat uonia>
patiente, ciim rumpit tefta,ficut riimpic,quado &c.Paralifis, Apoplexia &c.non funt ex yliadfl,
Mors vincit:Sc fi membra infecit, vt per poros fed veniunt ex Elementato:Vcmut ex relolutio-
ludor egrediatur,ille ludor inficiat aciem quo- ne liquoris naturq idcrt,balfami.Omnes exteri
aoi in- que,ideo act in nobis inficitur. Acrem autem moibi ex yliado veniut,pister cos,qui ex gutra.
no»W <*ft illum,quem attrahimus , & rcfpiramus.non eft Edelphus dicitur,qui prognofticat iuxta na- Em
ho- act in nobis , fed eft elementum externum^ curam elementi, ficut pyronomus^qui ex ele-
Sed ille act in nobis,qui eft noftrum elementu, ,mento ignis prognofticat:i i eft, ex caibonibus "
tranfic pet vniuetfa membra. Quando pyrono- cceli&c.non debent dici Afttonomi, nihil ex
im dicunt fututam pcftcm, inde fciunt, qubd aftris dici poceft, ignorant fuum nomen.
Di
 T ractatvs II. 1
A \
De Tertiaatate:) Arbor» quae crefcir/expellir fcnici acuti dies • 1 cretica inhoia24. ia
i fe omnia mineralia quotannis, ve cum Mores- peracutis hora. 15. in acnciftimis hora
reiicir,&eft Mercurius. Poftea locuftas abii- vndecima* Morbus ftatim feruaided fi-,
cit»6c cft fulpbur .* Poftea fru&us & fal abiicir.
ba yliadirm totum quotannis abiicir,fed rcuer- gna, t e dolores, te caufa, quelequuncur
ntur yliadus. Hoc in aliis non tir. Nam qui mutationem t e non augmentum, nili
morbi in yliado praetereunt» non redeunt. Si forcafiis in morte,accipiunr. Crifis Mer­
omninb abfcedunt, tunc vlrima mors. curialis in quarro die, fubtilioris in ter­
Cura in fejt< tio, acuti in fecundo. Mcrcurij refoluti
Reme­ St cft peftis ex elemento aquae, aeris, ignis* crifis-creticum habet in 13. die , acuti io.
dia pett. rerrae,id eft,fi horum vnum patitur,ex ifto Ele­
ex aqua.
mento medicamina accipi debent.
leptima,fubtilis in quarta. Crifi&fidplniT.
Medicamen in Pefte ex Elemento aqua.
rialis habet creticum in fext. fal. feptd
2f.D e liquottbus fambuciM ejl, florum. feptimana-* in peioribus iit fec. feptima-^
Chttrty Anthera an. 3 /. na. Ogerrina crifiri habent ^ primo an­
De liquoribus CachimUyCoraliorum alborum no in tertium fere ad finem, in acutis
*n.$ij. vfque 4-oppofitionem,in fublimioribus,
Liquoris ex amethiflo 3/B. (.4*1.5 fi. vel in 5. oppoiicionem. Separata crifin ha­
3 ^ .9 fi. Reduc ad potum , dolis ii
3 1. vfque ad $ tu. & fi. bent in anno tertio, in acutis in fecundo
Vbi aqua jrarirur, id eft, peftis ex elemento ( ab fecunda ) in fubliiriioribus infepti-
aquae cft,tum non debet vTurpari vinu ardens. ma oppofitione. Sal de gemmi cretP
In tertia Jflecie peftis^ id eJi^exTerra. cum habet in anno 14. in acutis in anno
Ex terra
2JL. Vugulf cabaltuu, id ctiyNenupbar 3;ir. ( 5. in peracutis in ^.oppofitione,vt Ethi­
JiatmfUis 9 fi. i/inthos rei Antboslrum ca. Cretica dies falium,vc in Herifi-
3 vi). Reduc in liquores. Dofis i
granis vij. vfque ad xiiij.
pela, eft in anno decimo vel vndecimo.
Ex igne. In quarta fpecie^fcil. Ignis. ( alias, fic poftea vlceracur> dein incipit
DeJptcttb. Itir/gif (<fi radix partta, & fotum • alia crifis,qua? cft anno tertio, fi verb in
modo in hjtntt nafatitr, vix annuit dtgiti quarto non fanatur,erit tum morbus in­
longitudtucm habens. * curabilis J fecunda fequetur , t e illa in
* CoraUoTumtubtorum Jpodtj an. %j. Reduc anno tertio vel quarto. Salia fubtiliora
ad liquorem.
diem ereticum habent poft 11. 27.34.
Signa peftis terra, id eft,ex elemento terrae,
Si^na
fHlu apoltemacum pcftilentia,primum fignum rer- annum. Salia refoluta habent creticurn.
terix. ra:,hoc cft. Sfaifenicalis lpiritus m demento- diem in anno tertio vfque adfcxcum vel
terrz fcrefoluir ab yliado : ide o ex terra vterc leptimum , dein vfque in annum duo-
medicationibus: id eft , fignum eft ex terra, dccimum.Salia Perfica creticum habent
quando papulae & apoftenvaca oriuncur.Qtian- a die Crifis vfque in 22. oppoiicionem.
do autem crura continere non poliunt, fed ia*
&anr hinc in de, tum eft fignum ex elemento
Secunda cretica dies in oppofitione 18.
aeris. Quando aurem iugirer dormiunt, tunc Tertia cretica in oppofitione 4. Com­
ex igne cll:Ex aqua, quando quis in peftiienna munia falia exteriora creticum haben*
edit,icd non vult bibere,A' pedes tument, tunc poft annum lo.in maioribus, poft annum
ex aqua eft.Etfecimdum illa figna,meditamina 18. in acutis, poft annum 25. vt in malo
pro ratione elementorum d ^ en t adrpimftran,
mortuo.Salia exteriora teuerberata cre­
cuilibet elemenro Tuum medicamen.
ticum habent in anno'fec. in acutis in
\
C apvt IV . fexto,in fublimioribus in duodecimo.
i T)e diebus Creticis. Salia cancrense creticum habeat in 8.
Ciifii Rifis cft fpatium temporis, fumptu oppofitione, fecundus creticus in oppo-
quid.
Dies ai-
C a principio morbi vfque ad princi­ litione 14. tertius in fine anni 3. Plumo-
lis , Ut pium mortis. Dies prima dies erilis, fa creticum habent in anno 7.9.13. Acu­
dies cre­ dies vltimajdies cretica dicitur. Prin­
tica ta exteriora creticum habent poft ter­
quid. cipium temporis digefti, initium erilis. tiam oppofitionem, fccundu poft quin­
Refolutio morbi, vlcima dies cretica. tam oppofitionem, tertium non habent.
Tempus digeftum eft illud cum rcfolu- Cancer ex Haemorrhoidibus creticum
tionibus fpecicrum ex yleiado. Refolu­ habet in 7. oppofitione , poft crifin Podjgra
tio fpeciei confumptio te ftatus morbi. fecundam in oppofitione 6. poft crifin Citcfu & hypo*

Materia erilis ab excrementis vliadi * tcrciam oppofitione 4. Epilepfia cum ep fpccic*

iio-
procedit. Separatio ifta in purum ylia­ ftiis fpociebus , podagra t e hypofarca pliat.
Qui dies
htuuni dum abit, Yliadus purus,finis morbi t e creticum in morte habent. Ethica ex
v?1 illo-
io inor-
scerirqdinum. Cretica dies, Arfcnicalis, {aie gemma: raro ad mortem creti-
bo:um cft tertia in acutis, dies quinta in pera­ cat. Cancer ex menftrualibus creticum
cretici
fint. cutis, dies fcprima in perpcracutis. Ar- habet in nona oppofitione , poft cri-
* Rr 5 fin
 474 D e T artar . L ib. II.
iin fecundam in quinta oppoficione,poft quando morbus inceperir,debeo. Si uunc fcio,
quirndiu adhuc tempus eft vt cre cicer: Si non .
tertiam in tertia oppofitione, poft quar­
habeo medicamen accommodum, OC adhuc
tam in tertio die. quinque hebdomade reftanr ad creticum dieni,
Commutatio. tunc do aliquid pro form a, vfque creticus dies
v e n it, poftei per fecurarur, quia cretica dies
Ex 7
ludo
omnes
E X yliadox>mnes aegritudines veniunt, te
dies critici hoc probant. Inyliado eftfpi-
rirtis mineralis.& in yliadoonmes r e s , omnia
liberar.Sed hoc in morbis,qux non creticaot ad
mortem.
Nam in talibus medicamina ftatim applicari N*'' me
morbi
emer­ fimplicia confiflunt, & alia fanitatem dant, debent. In exterioribus etiam cretica dies,vt io
gunt. ahaxgrirudines. Primus morbus,qui in mun­ nolt mt ungttt, creticae in tertio anno, fi in die
dum venit, fuit ex Cale corro(tuo,& fimilishuic fu o , in tertio anno non creticae, nifi noua cri- cte“c*t'
Morbus morbo,qui dicitur Ephimera. Secundus tnor- fis,id eft,fecunda crifis, nouus moibus incipit,
primus hus .ex vicrioJaro iale, qni dcfcendic in liga­ ideft.vc foramina fiant tec. Tunc incurabile»
Iis tue* menta , te ramea paraly iin non fecir tec. Sic de Sic ignis Perficus, fi primo vrit, initium mor­
ut. exteris morbis. Quom odo autem creticent bi : Vbi tumor accedit,fecunda crifis:tum poft.
morbi,'inde fcitur»vt iciam us, quamdiu Salta cd vlcera veniunt, te tertia crifis. Poftea ac­
in yiiado fuam opeiationem habeant. Prima cenditur : & fi maximeardet ac flagrat,tunc
dies m orbi, crifis eft, vltima cretica: Tem pas quarta crifis, te in quarta die creticat, fi ea le-
Crifis, quod interim eft, ftatus eft. Vlriraa enim dies gitima eft:& tunc fefe liberat ipfe moibus: Si
dies a e aut ad fmiratem aut ad mortem abit. Sed funt non,confecrationon iuuat, fed rantum poft
siu, 8c mulri morbi,quorum vlrimamcrifin non pol- crifin Emplaftra applicanda, qux exuftam Bc
ftarui
<|ttid. ljm us fcire, quia morte finitur. Sic apoplexia putrefa&am carnem aufeiat,fic cancrena,ma­
te hypofarcha finit fuum diim creticum per lum mortuum & c.S i pcrftiterunt ad iuum cre­
morrem:qui» quado hepar inficitur,tunc mors ticum diem , non poflunc curari,& frullralen­
adeft te v Irima crifis in morte fit. Vbi ergo tatur. Cancer inter omnes morbos in Chirur­
morbus occurrit,vt eft hydrops,tunc debemus gia difli aniliter creticar.
Crifis
vndeno fcire,quae falia peccent, te poftei quamdiu
Icenda maneant,& ficiudicare, quamdiu tnotbus du­ C A P V T QVINTVM.
in Ungu­
lis root- raturus fit. Sic in Ifteritia debeo cogitare, ex De Pleureji & Vrunelld.
bis* quo fale fit. Si cx fale ogertino, tunc crifis eft
feptimana?. Si ex fale ogertino acuto, z.demu
anno. Sic ergo deber Medicus fcite, cum fcit, P Lcurcfis eft morbus inclufus in mc-
bris principalioribus: locum habet 1814
quando incipit morbus, vt pofiit dicere: Hoc in regionibus illorum ex oppilatione
die terminabitur aut ad bonum aut ad malum. Tartarea fine refolutione, vel perrefo-
Sed funt morbi,in quibus non pofTumus dicere
terminum, vt podagra, epilepfia. Nam finitur
lutionem. Et eft padio aerea de corpore *
vltima crifis cum morte. CAm mors adeft,tum redu&a in corpus ex fale ogertino, ex
eft vltima dies ctitica. Sic quoque in generibus fpcciebus peftis t e prunellse. SignarTre- tkmk
febrium confiderare Hebeo, an ex Tartaro fit. mor corporis cum frigido & calido fine JS
Si in ftomacho vel hepate,vt poflim dicere, pluralitate, faciei difcoloratio, membro­
tam diu durabit m orbus, & poftea vel per fe rum debilitas t e inquietudo,calor finalis
cedat morbus»aut moritur. Reliqua falia, vt
arfenicalia ftatim creticantur,vtpelHs, prunel-
afccndens, pundur.c capitis te laterum,
la & c. ldeb primo fcire debemus.quis morbus t e in praecordiis, t e fub thorace: te vbi
fit, qu$ mineraibi fit,& quamdiu operationem paftio, vel dolor, ibi regio morbi.
fuam exerceat & c.ln febribus acutis , vtfyno- Pleurefis vniAm habet paroxyfmum. ’
c h o , ex fale acuto eft, te in feptem diebus cre- D ixta in pleurefino obferuanda, potius
Vimm
ticat.ln his feptem diebus malitiam fuam exe-
adhibenda medicina, te modus vbique fJjjJ
quitur.Poft in feptimo die aut figna mortis ap­
parent,aut morbus ccdattEt vbi fic dies critici feruandus. Cura eius eft duplex,ex Tar- o*
vincantur,poftei non moritur, te morbus non taro,& Syleto. Syietum medicina com- da?iu.
recipit augmentum, fed ftatus eft inter initium polita ex tribus falibus.
raotbi.At vltimiun diem criticum,id e ft , mor­ Defcriptio D iat artari. $Ti«ua
bus non amplius augefeir, in fuo vigore manet y . Tartari albi tb j. Aquarii vita tb
ac pcififtit.Sed fi xget fubinde magis magifque
Granorum iuniperi. Florum ga-
infirmatur, tum apparent figna mortis, macu-
m andrea, cichorea an. § iij. R c-
lx varix, non morbus ipfe.Sic quoque non de­
clinat, nifi poft diem creticum: qui fi tranfiit, duc in aquam. Dofis eius a 3j- '
adhuc imbecillus eft xgrotus. Hoc non ad ad in vino maluatico, vel
morbum pertinet: quia fimul tranfit,cum dies* aqua dc prunclia. Fiat per
creticus eft :Sed relinquit imbecilliratera: fed Cobob.
morbus nonadeft amplius & c.Ec vt d^xfomnes
Defcriptio Diamumia.
xgrirudines exfaleveniunti^c-quemadmodum
eft operatio filium & Cpiritimm,itamotbicre- y . Aq. pradifta tb j.
ticant. Ergo in Ethica,ficx fale non fublimiter Mumia clara & elecla § iiij.
acuto fuetit>bicuitet creticae: fi fublimiori, Aquarumprafii) &menthaan.%^.
diutius&c. Vbi ergo talis orfem u, quxrcre, Fiat mixtura. Dofis a 3 J . t d

i 51-

♦

T ractatvs
3j. (4/. ab vnc. jfc.ad §j.) mane &C
Sylc*;
fero fecundum Cohob morbi.
D eferiptio S y letL ,
y . D iam um U % v j. fa liu m gem m a ,
defer
' colchotar. , / - ., ,
Sci f i a». Aquarum M cliffe^
t. abfinthii au.
(a l.3//)'.), .F iat m is tu r a . D o fis a
g r .7 . v fq u e ad 14..
Compofitum Sylett.
Sykri
Trium /alium an.% j .Tartari v tr iu f-
compof.
que an. § J f.
-• M um ia elecL/) ,aq. meli/fa, confcru.
buglof. a n . q Pro incorporatio­
ne, deft illa per alembicum, do-
fis a 3j.vfqucad 3 iiij.
C *ra pleurefis qua in regiane cerebri.
y .L a u d a n tp u r i$ ).
O l dem uficogr.iijxam pb gr.v/ij.Fiat
pil.cumaq.de 1'picula.Dofis agr.
vj. vfque ad gr. vij.vcl viiij. Icc.
Cohob.
Cura fpccialis in pleurefi,qux excrin-
fece valet, fit per vnguentum de mur-
m entis, cuius compolitio talis cft.
Vnguen-
tu wui- y .Pinguedinis murmentorum § iiij.
mento* Ol. la terin i 3j.
lum.
Am ygdal. dulc.
L a u rin i an. 3«j.
Fiat vnguentum molle fecundum ar­
tem cum modico cerae, quod admini-
ltrecurloco dolenti, & noncefia vngere,
donec pun&ioncs defiftant.
D e Prunella.
Prunella Prunclla cft pafiio principalis cum
quid* paroxyimo proprio, exiftens in calori­
bus, ducens originem ex falibusvitrio-
latis, contra regionem propriam, & co-
tra teftam fpeciei,vna de fpcciebus pleu-
refis & peftis, cum caloribus vitriolatis.
Signa.
Accedit tanquam pleurefis fquamuis
ligna vera funt in fine morbi) calor gut­
turis cum rubedine : deinde calor Perfi-
cuscum cceruleo colore mixto nigredi­
n i ^ calor vt prunus cum apoftematibus
vfque ad extremitatem linguae, cum hu­
moribus aduftis.
Cura.
Prunellx curam aufpicarc ficut pe­
ftis.
Diapiu. Compo/itio Diaprunella.
nellf cd- y .L A q u a ru m p ru n ella thj.
politio.
L a u d a n ip u riljfr.
Mifcc fiat h-xuftus fecundum cohob,
& gargarifmus cum mundificatione lin­
guae , eft vltimum medicamen in pru­
nclla.
0
#
II. 47 $
E xplicatie.
E
__
licale feparatum ca!ua*S
plurefm facit in ogem-
membris principalioribus. Ec eadem cura cft Hturef.
pleurefis hepatis , fphni$ CQcdis.pulmonis.So- »0“ «<*
> Ium cura pleuritis in capite lingulari? eft, & ab m, pui.
bisdiffeir. Veteres dixerunt ,pleurcfip.ede a- moni*.
poftema pulmonis : Sed non eft vcium,quia fi­
ne periculo matuiarinon pollet. Q u ia quan­
do in pus a b it, fi apoftema cft in hepate , ad
mortem eft. Sic in corde , fplenc : quia pus
illud occidit, cum viohntia quadam inuadic
feu conipic. Sed pleurefis eft,qu6d Ogertinum
fal (efe feparauit ab Y lia d o , & Tartari fal Etfi
in regionibus hepatis e ft, eft plurefis hepatis i piearefi*
fi in Iplcne»pleurefis fplenis. Sed pleurefis in cerebrf
cerebro propriam curam h a b e t, & intrnfum cuilanfj
fugile aut fugilatiuum facit. S ign a: fi frigus J!leufefis
& calor aliquem corripit cum horrore,fcilicet, que.
quod frigiditas primum eft, & poft paroxyf-
mum Calor qui durat, fignum pleurefis. Ideb *
quando dicunt aegroti :Prim& , me frigus m o-
leftauit,iam aurem ex ardore ac aeftu prope c o -
ftagro ac tabefco: tunc pleurefis e ft, maxime fi
fcmel tantum corpus concutiar. Nam fi bis
vel fsepius commoueat iam febris eft,non pleu- ,
re fis.
faciei difcolorario.) quia fiquis p allet, facie
rubeum: fi rubet pallidum, femper per contra­
rium.
Calor finalis.) id e ft, fi ardor perpetuo durat
vfqoead mortem , vel vfque dum curatur. Et
fi calor ad capur afeendit & fentitur in capite, culpet
pleurefis eft. Cohob.
Et punttur<t.) l& us cerebrum pertentant & io
fronte fenriuntur, & tunc fignum , quod calor
finalis afeendit.
La/eram.JPun&iones & iftus. Et in quo la«
tere pungit, ibi morbus. Si in pr$cordiis,tunc
cft in pulmone, fi pone in co xis, & pudibunda
tum ent, tunc in renibus: fi in finiftro latete ,
tunc in fplene: Si circa vm bilicum , tunc in
corde: Si in dextero latere, in hepatis regione.
Sed procedentia figna omnibus membris prin­
cipalioribus communia funt. Sed quando in­
fra , non fentiuntur pnn& iones, fedfolum in
capite, tunc eft pleurifis capitis. De diaeta non
e ft,v t fimus foliciti. Edant v d bibant, quic-
quid libet. Sed immoderatio nunquam pro­
fuit : Tempeftiuitas obferuanda. Sic de cibo
quoque nihil attinet, quicquid edant, quia o-
mnia inftomacho manent, nihil tranfit ad mc-
bra principaliora. Nam in tnotbis peracutis ,
Sc acutiflimis, & acutis, cibus folummod6 in
ftomacho manet, nihil tranfit ad membra prin­
cipaliora , quia iam ftomachus caret vi expul-
fiua, & hepar & reliqua membra v i atera-
diua.
Cura. Aqua viea.)Ex vino optimo rubeo de-
ftillatur vinum ardens & poftei aqua Melilfie
accipitur ad squales partes, & fimul rurfus de-
ftillantur & fit aquavicx de qua hic loquimur.
Ideo fi pleurefis adeft,tuoc eadem cura, fifal-
tem non cft in capite ; & per Cohob admini-
ftranda cft M edicina, Sed ohfei uandum, an
morbus alteretur & quomodo aheretur.Sed hic
nihil clyfteres & puiguiones.
Laudanumpurum.) non eft, i quo cortices Sc
Rr 4 feftuc*
 476 D e T 'ARTAE. L
feftu cx feceduntiSed quando putum ab impu­
ro (eparatur >fcilicec, quod in liqborera tran-
fit. Sic de th u re , maltiche muroia intellegere»
(cilicec purum ab impuro feparandum.
D e Prunella. 1 ?
PruntlU.)Si%n* eius tunc, quod primo in fau-‘
Prunells
fign*. cibus& lingua rubedo venit poftea niger colorj
T e r tio , quali carbones viui in lingua lacerent,
& veticulas excitarent,aut ducis,trefve colores.
Ii enim funt vera figna prunell*. Reliqua figna
funt, vtin pleutefi <k pefte. Cura cft (icut in
‘ pefte vfed fiilla iuuare non pollet, lequitur co«
in ru P°^ltilrn»vt et* ‘ n Scabenda eft lingua cu
Tutiahn- panno, fiue is coccineus (it, liue a liu s: Ceropcc
^ua tu. gargarifandum elk >& lingua iterum fcabenda:
«tueic.. poft horam iterum potio iteranda , & fcabeh-
dum cft. Extergen (a enim & defricanda mate-,
r ia e I t , quia facit mortem in lingua. Ide6 fri?
& io etiam ad ianguinis exitum fa& a nihil no*
ccr. jp
C A P. V I.
D e Hydropifi.
Hydiopt
fic J ~j^ Ydropseft pafiio in regionibus he­
qua: eius
caufa* patis , orta ex tartaro aluminofo’
fub primo corpore, per refolutionem
propriae n a tu r*, deinceps per fpiritum
mineralem illius m em bri, vnius ex fep-
tem totius corporis:is poft refolutionem
primam, fecundam fequitur: hoc eft,ab
extra vel intra, vel extra regionem per
totum corpus.Sic&: in aliis mebrisprin­
cipalioribus hydrops ducit originem per
m odum , vtdittumeft. Proptercafep- D o fis3 ^ . vel 3j. purgationem admittit
Hydro- tem funt genera Hydropifis, quia fepte non ratione cu rx, fed vt minor fiat ma­
pi*> quot
genera* funt membra, &: feptem Ipiritus mine­ teria.
rales. Eft enim fpiritus mincralispaiti-.
ccps cum membro fuo,& hydropifis ex­
tra membrum , vt de inflationibus capi­
tulum habet, quia fpccies aut morbus
hydropifis non cft.
Signa v- Signa ex Hepate.
nmcitb*
rum hy­ Dolor partis, kifiurx labiorum & lin­ bri, fiue cordis, femcl in menic fumpea,
dropis
grnetu guae , &: ficis, paroxyfmus longus,tumor plurimum iuuant.
qu*. in pedibus, prxeipue iftius lateris, cum
cadu.
Signa Jplenis.
Dolor partis, tumor pedis huius late­ (adiicit Theophraftus diagridii fcrupul. cotd
ris , pun&iones in lo co , & extera figna Vnum.)
fine fcifiura.
- . Pulm onis figna.
Afthma &: anhelitus,rufiis cum dolore
.pectoris, cum chronico t e m p o r e , e f t
omnium difficillima hydropifis. Item
factor oris & extera, excepta fcifiura.
Item tumor in pedibus xqualis, &:c.
Cerebri figna.
Graucdo capitis, catarrhns, pituita,
cum fk m icran ea, &: punctionibus &
cum tumoribus palpebrarum, item fa­
ciei tumor & pallor.
P e llis figna.
ib. II.
Color eft Citrinus, tum oculorunj tu
dentium, vt in I& eritia, naufea cum ap­
petitu,vomitus amarus,compreflio tho- .
racis Vanhelitus durus &c afper cum tu­
moribus & confumptionibus corporis.
' Renum figna.
Sitis excellens, libidinis appetenda,
tumor Ofet&tefticulorum, erc&io fre-
quens mentulae, punttioncsfpinxdorfi,
membra quae ftupcfada, inferiora gra-
uiora cum tumore in pedibus.
Cordis figna:
Debilitas omnium membrorum, tu­
mor partis, confumptio-membrorum,
tumor Aqualis in pedibus, ingenubus,
nec tamen vltrh afeendit ,rarb vitra ge­
nua, &: extera figna ppeter fciffurafri.
Sunt & alia genera in hydropifi, qux
funt permixta,videlicet ex doobtis prin­
cipalioribus membrorum, vccx hepate
& renibus, vel exfplcne & corde,\el
cx pulmone &: fclle, &c. Sicuc in cura
patebit.
C Y R A H Y D R O PIS EST SEPTV- Hydro-
ptfis tc*
p l e x . medii
Prim a co rd is: cuius ta lis eft Defcriptio.
<W -.
Corallorum rubeorum §j.
M anna e lc c t a \ $ . Dialacca%ij. Ra-
fu r a eboris 3 v. Reduc in liquore.
D efcriptio purgationis.
% . Serapini § j. Trochifcorum de A gari-
c o , A landahal an. 3i/j.
D ia g rid ii praparati 3/j.Fiant pilulae
fecundum artem , feptem-pro drachma.
H x c in vnafpecie hydropifis fiue cere­
A uerrois Arcani defcriptio.
I f . Ofiium de cornubus cerniadufi. § iiij. Ara
Acetu
fAucis m nfcata § J f. Fiat puluis S»889
brdit
u
Pro Hepate defcriptio.
tb. Croci M a rtis §/ij.
B o li coagulati & adufii § ij.
Rheubarbara 3 j* .(al. § j f ) F i a t pul­
u is, D o f i s g j .
Bolus Armenus in prunis duodecim horis
cxiccatus, hicaduftus dicitur,tam tenacitct lin­
guae adhaeret, vc vix aqua ablui poflit. In veteri
hydropifi quotidie man£ & feto per menfis
ipatium vtere hac medicina. Q u * in hydro*
pili vlurpas, in vlcimum gradum cxiccau
iinc.
Cura [plenis.
Lapidis L a z u li ca lcin a ti^ iij. Spodii
5
 #

T ractatvs III. 477

3-Jf M tm ia Fiat
adufia adpondus omnium geftiua .quandoquidem hvc milium porcft ge­
puluis.Dofis \ 3v.vfquc ad 3 vi). In vete­ nerare morbum: fed fitilla vel ex naturd , vel
accidenta lirer cx rcfoititotartaro. Hyd*©^
ri morboffi fit opus) tribus feptimanis,in pis qua?
Phthiiisquidcm & Etlvca febris ex fale licco
nono decem diebus vrcre. oriuntur,hydropifisalum inofo , cui vis pene­
cauli.
Renum M edicina. trandi inctt acuciifima:Siqiridcih quod fabtilius
% Colchotaris % v ij. eft. per heparis regiones fubindecolatUr.Craira
§ jf.f. Bolus. Dofis i
Ol. v itr io la ti 6c incoSta materia hoc efficere ifon pollet.
Oka, & c.) P o rro ,’ qiix'foris applicantur,
3j. vfcjuc ad 3*ij-
aluminosa virtute acuti fpfritus facile intrant
Pttlm onis M edicina.
corporis meatus. Sal illud e u n d i, vniucffi cor­
y . M elijfa , M arrubti an.M ly v in i cor- poris membris non folum hepati fitim inducit.
recii ife. j. Proinde radixeorporis , cibus & potus om ni­
Theriaca,conferu. rofarum an. % .v j. bus refpondent: Sal Aluminis g’aucum efficit
Reduc in aquam. colorem.Primo refoluro fale apparer cineritius Salta o*
Aurum mnia cd
potabile color , dein croceus. Omnia Salia cum Luna
efficax In difficili fpiritu repetenda eft, quo- Luna
morum habent lui augm enti: Vnde pleniluniu mnuexi.
ia hy- ufque fiat facilior. Illo autem bene ha­ tui, %
drope hydropylis larpe mortem fale ad regionem he­
pulmo* bente, fi pedes intumefeant, ab vfu eius patis reuerfo, m inatur, ac tandem in ducir. E-
nis.
abftincas. Aurum potabile efficax pri­ ius/euidens indicium cft vrina rubea , & mo­
marium remedium in hydropifi. dica fpilla , quoque crocea. Illud quantb ve-
F e llis m edicina. rtiftius, tanto acutius redditur. Hinc fuas vetu-
ftate occidendi vires colligit: id fieri videmus,
y . C a r aba d eftilla ti in o leu m , Dofis
cumfal illud in Alumen fcillum rrsnfmutacum
(i d e f i 3f?JPetroleum cftrcfolu-
g ra n .io e ft, cuius deinde violentoir.orfu curis fdfla
Carabe
quid lit, tum Carabe. Nam vbi hoc abundae,ibi copiam croceae aqua: effundit. Perpetuus eft
3cvbi re-
Carabe reperitur. Omnia figna abeunt m orbus, nec; iuu 3t exhaufifte aquam , corpore»
periatur*
excepto tum ore, quem medicina non vel ad fummum rcficcaro: ille rcuetdcur, arro.
dirque tandem cordis caplulim, fplenem fuffo-
facile expellit.
car, alia pari modo aggreditur membra princi­
Sibedat; Cerebri m edicina.
quid. palium. Igitur fale aut liquore corrupto, de
y . Sibe dat a (H yrundinaria fiu e 'vin­ vita aftum eft.
ceto x ici.) 2;j.Reduc in Alcali.poft y . v n i - CAPVT SEPTIMVM.
cor/iu^j. 'Jtou fci fiat puluis. Dofis 9j. P efebribus Hepatis. .Febris
vfquc ad 9 ij. Vnicornu praeparandum ve
F Ebris cft calor cx oppilatione, gene­ quid.
Oppda*
alia. Sanguis cerebri Hirundinaria pur­ rata ex putrefactione Tartari in re­ rio du­
gandus. in cerebri hydropifi non ccffa- plex*
gionibus hepatis. Oppilatio eft duplex»
Aq. Spl­ dum.quoufque tumor ad pedes pellatur. vniuerfalis particularis.
>■ eniae ce­ Quod fi fieri non poteft, aqua vita: vte-
rebri hy­ Signa Febris. Qux fi-
f na qua­
dropem
JcthaU
dum (in dies ter detur:) Item Aqua {pi­ Tremor durus,larcris punctiones,ca­ rum fe­
brium.
1 prodit. culae , qua frontem lauabis, quinto die lor durus &: vehemenriffimus, difcolo-
fi non defeendit, morris fignum. Com ­ rario faciei, tumor in pedibus.
munia hxc quidem : fed pcrfcCtam cura Quotidiana.
habent. Pulfus velox, vrina alba, id cft, fine
y . T a rta ri rubei ft'j. H irundm aria fcf?. hypoftafi. >
pro
C o lco tb a r.^ v iij. f i . v in i ardentis, q .f. Tertiana\
incorporatione. Dcftilla perAlembicii. Pulfus tardus cum quarto ta& u: vri­
Dofis 3^-Mane & fcr6 fumpta pellit vri- na non obferuatur (fignum ple^rcfis,dif-
nam , quam & foetidam facit. Miniftra coloratio faciei: peltis figna, vrina alba,
in vino Maluatico. . & punCtioncs angulares)
A lia cura. CVRA EST TRIPLEX.
'y . M ello es q x.. Sem inis raphani 3 f i . Deoppilatio , cuius deferiptio talis. Cura fc*
bnn he­
{al. 5 f i .) Reduc in liquorem. Dofis eft Tartari liquefacit cum vin o & aceto tb)* paris tri­
pi iritet
3j.(al.3iij jvfquc in conifumptionem tu­ Opoponaci %fi. Reduc in liquorem. pcifici-
tur.
moris lignorum. Dofis eft a 3 j. vfque ad 3 ii), fecundum
a n n o ta ta . cohob natura:.
Sinealu*
L ii hydropifim cx hypofarca fieri , alii ex M undifcatio.
i
mine a»
luntino-
lo nulla
A
ficcicatc hepatis dicunt: fed nullum illoru: y. Laudant p u ri,id e f i , p ra p a ra ltffi.
hydropi- neque aqua illa ex hypofarca * neque incb&um Liquoris coraliorum 3 ij. Fiat mix­
Jis fit. ex hepate , vt aiunt, ad pedes delabi poteft.Sed
vbi nullum alumen alum inoium , ibi nulla hy-
tura in formula pilularum communium.
dropifis nafcicur,qualifjunque fueric ratio vi- Dofis a 3 f i . ad 3 j.
&us. In cuiuslibet membrorum principalium Jnfiauratio.
regione fit hydrops, non autem ex virtute di- y . Cinnamomi,Myrrha, M umia,an 1f
Vmr
 47$ 'D e T art AR. LlB. II.
Vini corftffi f. Hauftus. H xc
prohibent, ne hydropifis, aut i&eritia
aut Hemicranea accidant.
Febrium Commentaria.
fedes.
D E febribus bepatit,) Febres confiftunt in fto-
macho, hepate, Sc in rcnibus.Etquemad-
modum in ftoroacho tertiana, aut quotidiana,
aut quartana eft , ita Iimili modo in hepate Sc
renibus eft, & venit ex purrefa&ione Tartari
qui vbi vadit ad putrefa&ionem, facit paroxyf-
nius*^- Hia putrefacio enim Tartari,id eft,illius
britis vt putrefaCionis ebullitio deberet penetrare per
fiat‘ poros id vias vrinq, Sc cum vrina exire,que vbi
oppilatq&nt, facit, Sc inde venit tremor, ficut
olla, qux habet operculum, quando fcruet,vel
operculum decidere debet, vel olla frangitur.
Stc in dig“ftione materias putrcfaCe , quando
feruet, tunc facit vaporem feu ventum,& cum
non poreft penetrare in vias vrinx ille vapor >
facit paroxy fmuro,id eft concutit corpus,& tre­
morem facit. Sed quando vix rur/hs deoppi-
lantur, id eft, quando paroxyfmus delinit, Sc
foldm calor fentitur,nec redit paroxyimus.fignii
falutis eft, & tunc non amplius eft cremor, fed
Febrium folum aiiqualis calor. Ideb cura faltem eft ex
cura de*
oppia- febribus, vt vix deoppilentur , & referentur,
no.
Termo-
i (ru J O - r
ldtit in regionibus hepatis, fi ille ita obfetatx
| ' e r • 1 • *.
,is caul2 tunc, & h viae /per quas macetu in vrinam ire
S uf* deberet, obftruuntur, tunc materia ebullit, Sc
cum non poreft egredi, facit tremorem, Sc to­
tum corpus concuiitur,& tremor durat tamdiu,
donec exitum inueniat, & donec leipfum de-
oppilec: & vadit ad vrinam, in qua & confpi*
ciuntur figna, quod hepatis regiones laborant.
Nota in febre , quando paroxyfmus oefTa-
re debet, folum fieri debet, quod per fele
' facit exitum , & deoppiht. Sxpc fit , quo J
falremaliquot vi x, qua? tendunt ad vrinam,
funt oppilatx : & tunc dimidius falrem pa-
Paroxyf- roxyfinus inuadit , Sc interdum interpolatus
muw di. paroxyfmus eft, qui in ofto fcprimanis femel
Titit? *c<lit» fcilicer inde, quod iterum prius referatx
vix obftru&x funt. Ita eruo in suma.ex oppila­
tione venic febris, qubd ille ventus exire non
poteft, Sc calor venit poft paroxyfmutn, Sc ca­
lor deoppilat vias, (deo omnis febris fefc curat
tandem, nifi ad fecundam crifin veniar.
Frigoris Frigus autem Sc algor veniunt ex putrefa­
febulis ctione; quia omnis putrefa&io res frigidifiirma
caufa.
Funcfa eft. Ideo calor ex putrefa&ione quando feruer,
etionr per Ce res frignliffima. Quando alcerarur paro-
fugulif
fima. xyfmus,anncipans fcilicet aut poft vertens, in­
de fit,quod materia putrefa&a adfit vel duplex,
vel quadi uplex,& qoqhbcr fuam digcftioneha.
beat: vel qnoi materia confitmpta lit,& non ta
mulrum de ea adfic, vc primo vel qubd ex illa
Antici­ dciecka natilra fit. Et inde fir, quod celTat, Sc
pationis
‘sc «un- rurfum pofteaaccipitnouum paroxyfmum,ficut
SbVSr*S ^r»<lnbd in vno tres,quatuor,quinque pa-
<]';xtuu- roxyfmi veniunt.
Deoppi- Ideo vna cura eft deoppiJatio , &' quartana
latio ctt curatur ficut teiriana, nifi quod iu quartana
febnum niater,a putrefada durior eft. Et omnium
tuta moi borum, qui rremorem faciunt, ficut ignis
facer Sc alii qui veniunt exoppilatione.Etprx-
cerea firpe fit tremor, id eft, concuflio cum fri­
gore iuuadens- Qubd fi videmus, nefeimus, an
0
fit peftis , prunelli,pleurefis, qaarrana, vel ter­
tiana. Et vt certo de hoc podii judicare Medi­
cus figna in textu habes Scc. Sciendum edam
medico, quandiu velit durare 8c quando cura
adhibenda, quia fxpc febres non volunt prin­
cipio deoppilari Sc curari /nifi prius materia fit
totaliter putrefadta. N ota: iilx febres qux co-
curiunt, Sc calorem fimul frigufque inducunt, Regula
vt curentur , maturx funt. Sed quando poft n0lida*
paroxyfmum primum calor venit , Sc membra
grauiaredduntur, tunc fignum eft, materiam
nondum digeftam , Sc aliquamdiu , vt 6. vel 9 .
diesceftandum eft ,donec materia digcratur.Si
tremor & calor fimul inuadunc, tunc cura ad­ Dizt$ ia
hibenda. De Dixta nihil difputandum eft, fed febribus
agendum, vt deoppilatio fiat. Quicquid ederit,
non refert.
LIBR I SECVNDI.
DE TARTARO TRAC­
T A T VS T E R T I V S .
C apvt I.
D e Regionibus Renum.
♦ • *
Regio
R Egio Renum defccndit a prima ge­
neratione vrina: vfque ad finem e-
mun&orii iftius. Refolutum fal fum-
Renum
qux.
RenjJm
morbi
mum capitale in his regionibus, S i cen­ qui.
trum morbi in medio renum, digritudi-
nes renum funt. diabetica,fciatica,(cly-
rofis, arena , calculus, oppilatio, vlcc-
ratio,pus, S i lanies vrina:,lac cafcacum.
Cap. II. D e Diabetica.
Diabetica Paffio eft fal ficcum refblu- Duoetis
quid.
tum, SdcifTum peringreffum acuti falis,
politum in medio centri huius membri
principalis. H qc fal eft chronicum, per­ Dtaberis
lignx-
manens Si fixum.Signa: Sitis cum chro­
nico tempore, dolor fpinx ( qua: plc-
runque in nucha incipiQ tumores in pe­
dibus a:qualcs, vrina multa, crocea, Si
rubicundiflima, pulfus velox S i dolores Diabetis
curaquf.
in fchia, id eft coxendice. Cura per A-
nodyna. Solum fal {cillum curatur.
Defcriptio nodyni. Anodyni
dcictipr*
. D e liquoribus papsueris, Jufquiami.
an.%f.
L o lii 3j . Camphora 3j* •
Rajarum-, plantaginis, fo la tri. an.
3 j£JR educ in formam liqui­
dam.
^ silia .
Spernioli 3 iij. Olei Camphora 3 )J?-
Fiat mixtura. Vngc fero S i mane imam
dorfi partem.
His peradtis, purgato*illis qua: in hy-
dropifi(id eft in purgatione hydropilis)
defcripfimus. Inftaurentur membra vlti-
mo per diacubebe.
Annotationes.
 f

T.RA CTA TV S III. ' 479

D tyetica patffo.) Cum ergo vrina cft de pro­ applicas:ficut flores Garyophyllorum virtutem
prietatibus nitri, nam lic confide rari de­ cum odore em ittunt, Sc cum exiccatae funr ,
b e t, alioquin nihil di^um c ft, quod dico elle non olent & tunc etiam carent virrure. Itaetia
I cdlamentum: Sed fciendum e ft, quid fit vrina, vapor ex Anodynistranfir ad renes, Sc exten-
cum egreditur, Sc fal fcifium , hoc eft, acutum guit fitim,& fal il’ud fcifium, fcu alumen fciiiu,
Anpdynt
velut nitrum alumen fcifium ex vrina eft nirru. d o le t, & c. defenp-
Nitrum, b riicu tex vrina foris artifex nitrum excoquit:
vr fo r u ,
Defcriptio Anodyni. . - tio.
lic intut icam corpore quoque fit. Ide&cum fal vrina: Of. De liquoribus papaueru.
puratur. venit ad renes * adhaeret ficut Tartarus in vafe,
Ittfqutamian. .
& illud alumen fcifium ,fpiritus eius penerrac Lola 3/.
ad renes, Cefe infinuat, Sc facit renes fiticulolas. Camphora 5 ; fi.
Nam fitis femper venit ex fale. Itaque hoc fal Rofurnm,pltniJginis,fohtri an 9 fi. Reduc
Siris o-
wnis i renes facit falfos. Illa autem membra, quae dc- in formam liquidam.
falc. btne humidum habere , per vim attra&iuam Quando de Receptis loquor femper v o lo , Liquor
hetbtru,
attrahunt humiditatem, Sc illa atcra&io per fal. vt in ipectebus putum ab impuro feparetur. vt pf^pa*
eft. Et vbi habent humiditatem,contentafunt. Ideo quando dico de papaucrc, puro de e o , vbi xandus.
Sed in renibus illud alumen fcifium perpetuo feparatum eft purum ab im puro, id eft , papa-
petit humidiratem:ideo fatis bibere non poreft: uer praeparari debet Sc fic prqpararum dat li­
& cum homo femper bibit,ingurgitanturrenes, quorem. lufquiamum Sc papauer recipe cum
qudd nonemitcuntpervrinam:Nam visexpul- femine , Sc herbam, & pone in ollam vel Can­
fiua expeflerc non poteft tantum, ideo non va­ tharum bene perlutarum, Sc fine bullire in bal­
dit per vrinam rorum , fed.ad reliqua membra neo Maris , !.$.+.{. dies Si poftea cola per pa­
ab it: Inde humor ven it, & pedes tument. Alii num , Sc tunc coque, donec euaporando veniat
vocant hydropifis: Sed non c f t : Sed virtus cx- adfplflitudincmsnellis.lfte eft liquor dc pqpa-
pulliua non potuit per vrinam expeilere , fed uere ,Nufquiamo , & aliis. Sic purum ab im­
deftillarumeft perporos carnis deoriutn : quia puro deber fepatari.
omne grauedeorfum. Et tument pedes, quia Alia Defcriptio Anodyni.
virtus cxpulfiua non potuit expedere ficut Sc Ifi. spirntoli $ ii).
qui fe inebriant,virtus expulliua non poreft ex­ Olei de camphora 31 fi.f. Mixtura.
pellere totu m , ideo in alium Locum abir. Re­ Ifto liquutcpraecedente, pone inunftio fieri
Diabctis
teroedtu medium eft , biduo ieiunare, vt vis cxpulfiua debet in renibus & olle facro n.anc Sc fero co -
rciuniu etiam reliquum pofiit expellere.ldeu, vt d ix i, cinuandoad diem 5. vel 6.tunc fitis ccilac. Etfi
bidui.
cum virtus expulfiua expellet e ncnpotrft,m ic- rumo/adeft in pedibus poft kinun&ioncm Sc
ticad pedes & tumorem facit. Tunc vetulae Sc fitis fedationem , tunc purga humorem peccan-
circumforanei repercutiunt tumorem , Sc cum - tem cunl defcriptionc, quam dedi in hydropi-
v e n it, redit ad renes, Sc mors adeft. Diabetica fu Sic fecunda quoque defcriptio cft. Pro ter-]
11 pallio
rr inde
• 1 e ft, qubdfpiiicus falis renibus infi­ tJo , poftquaro curatus cft ex diabetica vel
nk ■> ciet, Sc cos falfos redit. n ice , tum menfe 1 .1. vel 3, vtatur delcrip.tio-
Stgna
f»:. diabeti- Signa in diabetica paflionefunt ifta: Sitis nediacubeb.T,quia tant o potu hepar Sc ftoma-
cx, cum chronico tempore , id cft , fi habent diu­ chus infrigidata funt.Vt reftaurentur,valet def-
Oi. turnam fitim , Scpoftei pedes rument, cft ex criptio diacubebae.
diabetica. Item dolor Ipinae » & ille dolor in C A P. II.
nucha in cip it, in occipite punitiones veniunt,
t De la c ie Renum.
i Sc vadunt vfque ad coxendices prineipium dia-
betics.Item in pedibus tumores aequales, vtina P
Rirrms liquor cfTenrialis , cx virtute

multa crocea & rublcundiflima, hoc e ft, vrina digeftiua poficus Sc feparatus in par­
«i
t\ per fe ruffa& cum imponis pannum Sc exiccas, tem regionis, morbus la&is eft, & lac
pannus eft croceus. Item pullus eft v e lo x . Sc natum. Hoc lac primum cft in digeftit)-
t dolores in (chia, non fecus ac fi refoluti efient: nc renum : Secundum eft fanguinis:ter-
& cum aliquamdiu fed en t, & poftei furgunt,
tamdiuquc dolent, donec aliquantifper prodie.
titun de fubftantia rei * Lacverb la&is
rin t, id fignum eft diabeticae, fi etiam fitis eft* naturam habet, & ladis feparationem
Piabtti- Cura diabeticae paflionis per Anodyna fieri recipit. Inde fequitur coagulum, nullum,
t z cuu debet. Nam fal Sc alumen fcifium mortificari acetofum , coagulatio particularis Sc fe­
{ ' falis mor
., tificatio. debet, fient Arfenicus, qm pet fe eft venenum rum.
% magnum, fed inie&us in v icu s: fi additum olcu
accipiat, cerificatur. Oleitas enim vim eius
Lactis agritudinesfunt ifla. • Laftis *
renum
Oleitas
reftinguit. Sic Sc fal hoc reftingui debet. Et no . Sanies vrina:,pus vrinc, oleofa confup- qgHtudi-
> , rcfhin
nc* qu^«
gum ve­ iuuabic renes perfrigerare, autlulepos contra tio , Sc vrina blctx albe.
neno­
si, tu acri- fitim prq b ere, & c . Sed lal in diabetica mor­ Cura Coaguli.'
«oniL tificari debet. Et hoc fit, vt foiis applices a- OJL.H&mdtitis 3 wj- Boli Armeni pra- cuu. C ojguli

liodyna. Nam vapor in Anodynis penetrat &•

p arat i %iu).
potens e ft, non aliter ficut M eicurium crudum
. fi accipis, & fuper illum fulpendis aut obten- D ragacanthirfiy fem in is plantagi­
di^osadduas hoias. Er licet fumum non vides, nis , lactuca a n .l v.i. puluis. Dofis a 3 ij
ftatim tamen dentes dolrnt faliuasfaltem ex vfque ad 3 iiij. mane Sc fero fecundum
31
fumo. Sic diabeticafubftanrianonpoteft ire morbum. Haec vrinam retinet in reni­
ad tenes, fed talis eft vapor quem fentiunt cdin bus.

Wi
% .f k
 480 D e T ARTAR. L ib. II.
I " 9

R enum Pro fecunda, digeflione yfeu confortatione Re- nam quoque emittitur. Ergo renes in otima <H-
c o n fo t ' num. gellione , q u s alba eft ,11 fecunda digeftio non
uno.
bonV tunc manet in renibus alba digeftio.Nim
Cummi Arabici dijfol. iua q.rofac.
renes habent fuum tempus digerendi St opera- digero*
' 3j. tionis, ter 50. minutas. Prima digellio alba ha.
Terpentina lota per aquam planta­ bet^o. minuta. Secunda. itidem.Tettiaitidem. „,‘^ 5
g in is y i j . Et tunc venit virtus expulliua, & expellit,qood
Succi Alkakenga 3v j. impurum eft. Si redle funt omnia pcra£la & pota‘
T huris albi ad pondus omnium. f. digefta, tunc bene eft , 11 non , id eft, il fecun­
da digellio mala,& non facit fuum ofbcifi,rame
Mixtura. Dofis a 3 iij- vfque ad expellit. Et fi prima digfeftio eft , & fecunda Ltcrni
3v. mane &: fero. nodum incepit, tunc vnnant, & expellitur vri- V* ^
Cura N u jli. na vt la c& eft lac:Et 11poft vrinationemin il­
Cura Ofl. Terpentina lota in a q .ro fa r.^ j. lud lacproiicicurcoagulum , tunc coagulatur,
Nuto. Trochiflorum de thure 3 ij. & in fundo ferum deponitur: vel 11 acetum in­ NI
Liquoris M ttm ia 3j/. f . Liquoris fundas, feparatur. Et vbi tale vides in vrina,iu-
dica fecundam digeftionem malam efle,id eft,
Myrrha 3^.fiat in modum Boli.
expulfum antequam re&edigeftum eft,&vit- mugta.
Dofis a 3j.vfque ad 3iij. mane tutem expuiliuam fuperuenilfe, Sc expulfifTe.
&lero. Ide o non eft pus, led lac ,v t dicunt ,& c. Vidi
Cura v- , Cura in vrina hieta. mendicum,qui in annum vrinauitlac: & fic
rin; blc-
tu Sem inis raphani M aftichis 3i i j . debilitauit eum propter malam fecundam di­
Foliorum Indi,de ^ generibus miro- geftionem, quod moriebatur. Et quando men­
dicus ille vinum vel acetum in illud lac funde­
balanorum an% v iii.
ret , coagulatur: & 11 per duos trefue dies flare
G ummi o * rabiei dijfol ut i in a q .fa - lineret ,fupernc flos vel pinguedo incumbebar.
' lu ia q j.p t o incorporatione fiat Ita quidem lac eft. .
trochifci. Dofis a 3jfi- vfque ad Ltftisagritudines. ) Illud Sanies eft proptie, s“ !n
3iiij. mane St fero. quando quid fanefeens, pus profundit fcu facit, p ^ .
Sanies eft,quae pet & ex (e fporc manat. Pus eft,
A d prae au endas p hthifln , heclicam , diabeti-
quod emplaftro elicitur, & iab emplaflro re-
1 cam , cura.
peritur. Optime conflderandum Medico, quid
Agar ici puri & m undi 2j- & 3 j fit vrina, 3c qu« aegritudines inde veniant. Sic
iiem.papaueris 3i i f H a m atilis 3jV- h ic , quod viinotur la c , ex fecunda digeflione
M agnetis, calarninaris an. 3 i) Mif- impcrfc&a eft. Sic etiam , quando fecunda di­
ceantur cum fucco de limonibus vel ara- gellio bona e ft, Se tamen la l, vel alumen fciflft
de membris cecidit in centtum: vel quod ial v-
tiis in modum elc&uarii.Dolis eft a3iiij. rinar ex hepate defeendens preucnit fecundam
vfque ad 3 ij- mane Sc ferd. digeftionem antequam inciperer, id eft, quod
Hydro* Contra hydropifin ex lacie. vrina ab hepate nimis cito fecundam digellio-
pilis cx
laA f. Of. Ser apin i, Lauda» i, Galbani, an. 3jfi. nem o b iu it, Sc pr^maturius feparatur, & fecu
Lapidis L a z u li, Hermodactylorum vrinam educic^runccftvrina^tladlisferum , nu.
Sc renum filamenta concurrunt, fcilicet ex coa­
gulo. Er fi illud coagulum non totum pervri-
Con/eruaroftrum q flp c o incorpo­ nationem expellitur, iacet in renibus & putre­
ratione. Dofis apreus lemis. fit , & inde pus mingitur ,& c . Hic cura cfl, vt
In Caput Tertium Commentaria vrin$ remedia adhibeantur, oe ita praeprope­
Cibi in
corpore
qualis
D E Lacie) Liquores qui generantur in fto- re ab hepate lepatetur, & ne fpiritusanricipet
macho, id eft, quod
prxpara* ftomacho feparamr : Impurum fulphureft Se
editur Se bibitur , in fecundam digeftionem. Inde alba vrina, Se ic-
pcfhihifisfcquicur. Harc cura eft in textu Vbi p.
lio 5c dx vadit per excrementa, reliquum in liquorem pus, & c.) Quando vrina pinguedinem, oleofi- vmutu
geilio.
digerirur, &r ille liquor leruar colorem cibi, vt ratem feti Nufirum fupeine exhibet, dicunt ali- ^
elicibus. Ille liquor tranfic ad hepar, Se ibi ca­ qui id efle ex refolutione pinguedinisrenum ob
lorem aflumir rubeum. Nam hepar fuum nu- calqrem : Verum eft in aliquibus morbis, vtin
trimenrum inde fumit, poftquam digrflir. rc- febribus, quod renes ex calore liquefiunt. Std
liquumad renes mittir. I11 renibus primo al­ an’ex morbis fit, fcilicetfebribus, an ex nudo,
bum , polita rubeum , & ibiell tertium nutri- proba e ft , vt id exim as, Se rabulae exponas Si
jjiq«or mentum. Sic liquor eflentialis cfl ille, vnde confiftit inftar pinguedinis, eft ex pinguedine
c/T cntia. membranutriunmr. Nam ex eius , quod edi- renum. Si non cogatur, eft nuftura. Nullus in
Jis"quj<i. mus f ib.j.vix $.6. dtliquor eflentialis. Sic in d e fit, quod cum fecunda digeftio eft imbecil- n>d«
Bos inre. toto bone vix o&olibrse funt liquoris eftentia- lis, prima digeftio per fe,vt omne lac, fupetne -
ftb1Vib/* ^ls' *ta ergo ftomachux facie liquorem: poftea pinguedinem em ittit feu fufpendic, Se fi illam
ber ii hepar attrahit, Se feparat impurum a puro, Se ad digerendum fecunda, digeftio non afliimit
quotis aC(:ipit fuam parrem, reliquum ad renes mittir. propter imbecillitatem , poft ea egreditur cum \
eflcn r. ^ r , 1 A •• i . n n
Et re nes digerunt, & prima digeuiocit alba vt vrina»Se in luperficie vrina: apparer,& eflNu-
la c , quia fulphurciras in liquore; Secunda di­ ftum : inde fciiicet: quod fecunda digeftio pin­
geftio rubeum cfl. Pro terno feparac, & in d i guedinem non affiimir. Ertales vr;na: commu­
filum nutrimentum accipit, reliquum per vri- niter in fundo calcem albam deponunt: Scii a-
rena

t
 /
Tractatvs 11 r.
(ena candiifa Iit, eft Nuftum. Sc ferb. Illa medicina adminiftrandaeft‘,vt vra-
Cuxa
NulU Cura Nttflj. rur o d o diebus, Sc poft annum rurfus vtatur,
Of.. Terptntina lota in aqatf. Jj. Tmhifmum it Sc fic femper. Nam prarueniri debent ifto me-
it thure 9 ij dicaminecotrahydropifin ex ifta genciationt.
Liquoris hiumia %). fi. Liq. Myrrha 5 v. y . Serjpini, Liudum an. 3 ; fi. Galbani lapidis
fiat in modum boli. Dofis a 5j. vfquead 31'i). LatMls, HermodathliPum an.
mane 8c ferb. H zc medicina adminiftranda eft Conferua rofarumq.fzd incoiporanOntfm.'
camdiu, donec vrina pinguedinem nullam ve­ Dofis aureus femif. AureuS pendet 3'fl- illim e- Auiew
li ac,aut calx alba in fundo fubfidat. Ipfi, fiare- dicina derur.fi metus eft tumotis pedum inua- P«n^cl
■ S ? nam albam in fundo vident, dicunt efle calcu- furi, vt detur,& poftquain tumor defiit >a me­
vtfic*. Ium in veficjL-fcd nihil eft. Quando Oleitas in dicina quoque certandum : Sc poft annum, fi
fuperficie,& arena alba in fundo,eft Nuftum; reuertitur,rurfus dandum. Nam alioquin non
Bltu,&c.) S<epe vrina profluit inftar albican­ eft cuca morbi, fed praeferuatio*
tis blet;,hoC eft,ex albo virefcens,& fi teneatur C a p v t IV .
ad lignum aur parietem, tunc videtur;Et com- t>c Febribus Renum.
bieu w mun,tcr vrina obuerti debet non ccrfo, quia Febres
zflioik*. fallit,fed ligno vel muro, Sc tamen in claro lo-
^ co. Dixerunt ip fi, qutfd virefcens iftiufmodi F Ebres ex renibus de faecibus
tertiae feparationis initium habent,
vrina veniat ex indigeftione ftom achi: Ali) ex Sc fecundum tempus digeftum horam
tartari renum.

indigeftione hepatis. Nam in tali vrina non eft paroxyfmalem facit,& tremorem totius
’ Hypoftafis, nec btimoldes : Sc ideb d eunt ex corporis iuxta naturam oppilationis. Eft
ftomachoefle,cum nihil deficiar in ftoma.ho.
autem febris ex oppilatione venarum al­
Nihil eft,fed edere poteft patiens, SiC. Non
fciunc, quod hypoftafis in renibus Sc hepate
terius generis, videlicet quae venarum
alteratur: fi vitna lapit vt vrin a, tunc ex hepa­ dicitur, vt eft febris Medianae, Salua- .
te eft. Si non (apic, ex renibus eft, Sc ilh vrina tellx, Saphenae Sc finnlium. Renum fe- pi!
fubuiridis accipit ad (e Nuftum. id eft, pingue­ bris eft pcriculofirtima propter Sal In J-Jjj01*
dinem habet Sc coagulum : fed ferum ladbis ftomachb eft feparatio crafla In hepate ««■
no accipit:ldeo habet colorem luuin fubuiride.
eft fubtilior. In renibus autem fubtilif-
Certum lignum eft,quando vrina fiiper ma­
nu fplender inftar auri du&i vel tuli.elle ex fan- fima. Nulla digeftio celTat, nili vi Nar­
guine. Si* autem crocca non fplendec,tunj eft cotica.
ex hepate. Signa.
Cura in Vrina v t B leta ; Compunftiones in (chia oriuntur cx
'IjL . Seminis Raphani § fi. MaRtcis^tq. oppilationibus: inde quoque tormina in
foliorum Indi. de 4. generthus MtrobaUnt- ventre, dolores capitis Sc Ipinae, pedes
tum an. 5 vif,
(juiiimi Arabici dijjolufi in aq. faluia q. f. quoque nonnunquam tumeicunt, fplcn * “»•
pr° incorporatione, f. trocKifci, Dofis i Jj(?. laborat, vrina eft omnino rubea,Sc con­
■ b vrina vfque ad31'iy. mane & feto. Vbi ergohuiufmo- tingit plerunque, vt quartana ex reni­
Ji vrinx eunt, vr nunc recenfui, & percnnaiir, bus e uen iat.
id eft,per annum durant, 4. aegritudines gene­ Cura.
rant, Phthifin, Ethicam, Diabeticam Sc Hydro-
Purgatio non fiat , nifi cx arcanis.
pifin , non veras, fed verifim iles, vt hae fera-
rhthifi, rum quali filiafc fine. Phthifin inde, qudd, cum
Fiant autem omnia magna cura.
»t dat. jn renjbus coagulum e ft , Sc digeftio Aon adeft, D efcriptio in renum febribus omnibus (fiu e
rum: renes incipiunt confumi.xjuia uutrimentu quotidiana,feu tertiana,ftu e quartana.)
non habent, & appetitus coeundi deficir,& in­
A Icoli de teftudinibut 3 j- Cryflalti
cidunt dolores coxae : Inde rorius coiporis
phthifis.quiaomnia mebra principalia,quando' bene tr iti & calcinati 3 j$ .M u m ia
ilium nutrimentu non habent & non accipiunt,1 3j. f. jpuluis. Dofis, totum.
tunc totius corporis ConfumptioTequirur. lia .
Ethica vt Sic Ethica ex regionibus hepatis, qubd Icti. y . D e tiquoribus Laudant 3 ; Croci
***• in renibus per ifta oppilatio fit,& facit tremo-' gr. iij. ( al. $ iij. Aloepattci 3 iij. )
rem, fed non magnum,fed diuturnum calorem,
Diabeti Scc. Et Diabeticam,qiiid cum nutrimentum ire
f.pilulae communes cum aqua
caviim. noa p0tcft rcne s , tunc cxiccantur Sc fit fitis. A bftn thij. Dofis gr. vij.
Hydio- Hydropifis, quiacoaguium , vbi fic in renibus Item alia.
tlac!M izcettSc vis expulfiua pellere nort p oteft, tunc y , A lc o li fo lu ti ex cineribus abftnthiy
defcenditpet poros carnis, & f«cit tumorem. 3 J 1. Ol. de Colchotar 3 j. Milcc,
Sed non eft vera Hydropifis:ideb vbipracce- ante paroxylmu miniftraomnia.
dentia remedia non iuuant, vt Ethica,Phthifis,
Diabetica,tunc illo vtcrd medicamine, vt pras Capitis g u a r t i de Febribus Renum
uentas. explicatio.
% . A g a ric ip u ri$ j.& 3 j .

H
/E febres»quae oriuntur in Renibus, ve- ^ ,6 *
Seminis papaueru 3 tij. Hamatilis | fi. niunt quoque ex pucrtfa&o u n a c o , rt renom
Magnetis, calami/uns an. 3 q. M ifcearitur aliae in ftomacho & hepate. Sed febres in re-
cum fucco de Limonibus vel Arantiis in mo­ nibus funr omnium vehetnentiflimae , quia
dum elc&uarij. Dofis a 3 iiy.vfque ad 3 ij,m ati£ nullam membram dolores grauiores fentirre-
Sf nibus
 4 § i. De T a r t a r . Lib. II.
nibus,quando afficiuntur. Ideo quae agtftudi- hypoftafis, quia ille color no habet hypolhfinf
nes renibus in cidun t, omnium acutiffifnaefir feci quando vrina fic eft, tunc principiu putre-
gtauiflimae exiftunt, quia febres (i in renibus fa& ionis.id eft,fcbnu:quia digeftio non valet,
lunc.cx pucrefa&ione venire debent,dc illa pu­ ideo virtus expulfiua expellittamemEt interdii
tre fa c io acunilima cft,mitior in hepace,magis contingit,quod vrina hodie bona,cras norquia
Cut> mitis in ftomacho. Sed in renibus.quicquid ad incerdu expellitur interdum non. Sed quido fe
Digeftio eos defeendit ex fecunda digeftione in tertiam, cu tempore colligit, vt vapores multiplicetur,
vatia in
^ariis per yrinam d.cfcendit. Ideo quod defeendit, tunc digeftio incipit,S c vapor, imbacctofitas
patnbiu. fubrflips eft. Ideo vbi afficitur,acutius cft.Nam in purtefa&ione facit alices,& ligamentorum
in ftomacho crafliflima digeftio, in hepate fub- punitiones,conqueruntur agri de dolore dor-
tilis , in renibus fubtiliflima, fcil. vrina e ft, &c fi. Er crim vapores nimis multi fun t, runc re­
inde nutrimentum iuura fumunt renes, reliquu gionem hepatis im p len t, totanaqj oppilant,&
expellunt.Ideo fi illud putrefit.acutiflimus fpi- lic com ouetur totum corpus, R Sc tamdiu,donec a
a a| | |

, ritus eft,fcil.quando in renibus digeftio non eft digeftio in putrefa&ione cedat,& omnis quar- „4 ^
perfelta : Et noc fit ex vi narcotici : fi vel talis tana communiter ex renibus eft,non ex fplcne, »«•
vis parua fucceditrenibus, tunc dorm iunt, & Sc durat paroxyfmus, donec digeftio ceflat, Sc
turri digeftio in iis cellat, & tum in tergo dolo­ expellitur vapor. Et ille vapor cum exit pet
res,frigidu eft>hocrent,&c. Et fignum eft,quod corpus, tunc (equitur calor, quia inianguinem
digeftio io renibus dorm it, Sc tunc quoque ab it.ld to fi quis poft paroxyfmum det plantagi­
epato tranfunrtiruc, non poteft digeri, Sc non nis aquam,vel Ncnuphar fs bonum hauft um, tu
habent nutrimentum fuum renes. Et cum non 06 (entitur calor,quia oppilatio ftatim:fed im-
digerun t, venit vittus cxpulfiua Sc expellit. Si menfus dolordorfi (equitur. Ideo paroxyfmus
non expeltir,tunc materia putrefit,& fit fuligo, ccflac, quado vapor exiuit d corpore, fed adhuc
que in regionibus renum infidet, Sc tum falia, pucrefa&io in renib*adeft. Ideb vbipofteaiurs*
quatiunt in regionibus renum , etiamfe refol- digeiirur & digeftiofit,rur, pa:oxyfm, venit,&c.
Faroxyf- uunt,quiaex purrefaCionc fit vapor. Et cum Poftea febres fun t, quae nec ex ftomacho, Ftka
im « <c egredi non pofiunt> fcilicct quod ille vapor fe hepace,vel renibus veniunt Sed fic generan*
■ Ullis v t
hac. iu potis coagulat, Sc fic oppilat,& tu punlfio- cur. Cum oppilatio fic in vena aliqua.tunc etia a
nesin lumbis, & pudibudis,& capite. Punlfcus putrefaltio eft, & quoque tremorem facit. Et
in fchiaex oppilatione: quia fpiritus vitalis v- in Ium ma, veniunt ex oppilatione Sc tremor eft,
bique tranfire debet, & cu m vi vult erumpere, vt in febribus ex renibus. Et illae febres curan­
ferit ac p u n git: & cum venit intra iun&utas»c- tur ex phlebotomia.de phlebotomia cft facicda,
riam ftimulat,& ideo non eft peior febris quini vbi in venis oppilatio feufcbriseft. Et hoc in
in 'renibus, & prope in teli in a. Ideo tormina Sc A n aromia obferuand u m , qui fieri poflit >vt in
punitiones Sc. capitis dolores inde quia cum in vena poflit efle febris,Sc rorum corpus non pof-
renibus non fit d ig e ftio , Sc vircus actraCiua no fit concutere, ldeb de febribus in vems,vt (i in
hrbec quod attrahar, tuncrenes ad hepar alce- (aluatella febris e ft , non quaeras in principio
d u u t, quia oppilatum, & tamen potu opus ha- manus,fed in radice eius,fcil.quod virtus attra. Febrin
bene ac humore. Ideo perfpinam dor fi attra­ Itiua atcraxiflet de rartaro, qui oppilaflct,&c. «ani
hunt 1 capite nutrim entum , & primo in occi. Et illa figna febrium in ven is, fi venae pungun* ^
p itio ,p o fteid im id iu m c a p u t, interdum roru rur,fcil. quod pariens poft paioxyfmum dicit,
caput occupant dolores. Q u ia cum virrus ar- quod punitionem in vena (entiattcerciflimuin
tralfciua renum trahit nutrimentum capitis,quo eft.in venis efte febrim. Et faepe in hepate fe­
caput nutriri d eb et, Sc fluxus attrahit, Sc fic bris c(l,S c quoque in venis eft, & duplex pa­
materia in renibus augetur per fluxus, Sc febris roxyfmus : tunc duae febres non in vno loco,
augetur. Ideo in Hemicrania , Sc omni dolore fed alia in ven is, fcil. fi punitus adfunt & fux
Capitis fola cura cft, vt renes piius curcntur.Do* putrefaltiones, nec ante paroxyfmum definit. Tjtw
Renum lor in (chia {entitur, quia renes valide trahunt. Venam , quar punitus (enfir,pertunde,& fenciet omu
vis ira- Magna vis attra&iua in eis cft. Inde fiunt dolo­ mehus. N ota,om ne quod cretr.ere facit,fiue in
Arix va*
hda. res verticis Sc dor fi. lubent illi fcarificare per pcfte, fiue alias ex digefto tempore eft. Saepe p«c.
fp in i ra dorfi,& purgare ftomachum, & c.N ih il per fe ceflat fcbris.Si enim putredo ceflat,ce(fac
eft. Sed in cephalica omni (excipio quod ex (a- febris. Saepe eriam febres fune in fpinadorfi,d<
guine eft) femper quarrere debes, an co x x do­ fcarificatioper fpinam dorfi to llit, maxime iu
lores *dfinr:runc ex renibus eft dolor capitis Sc febri quartana,in fine eius. Nam faepe fit,quod
lemper indecft» lea etiam quando erga caput cum in renibus febris eft,& d o lo r capitis, & de
oppilata eft re g io , tum in fplcne fi deoppilatio capite traxit nutrimentum, & cu m celfatpu-
e ft , tunc a (plene atrrahir, Sc tutic in fplenc do­ trefaltio in renibus, fieri poteft , vt in viis ilJis
lo r , Scc. Praeterea non (eniper dicat M ed icu s, putrefaltiofic, tunc fcarificatio per (pina dorfi,
cum patiens d ic it, coxam fibi d o lere, quo i lit curat in fine quartanae. E t fiepe fir,qubdoranis
Arcnx arena aut calculus. Sed fignaco n lid e rct, fcili­ febris cellat,& tamen in mala die seper aliquid
vii»a cct videat vrinam. Ea ficum tenuitate rubea fentiunr, tunc fcarificatio per fpina dorfi valet. f(kRI
qualis.
eft , Sc in fupetficie bullis exhibet runc Cara fdrium in renibus.) Purgare per cen- ««*■
arena eft. Ideo qui reltc vult confideurc prius tauream, hellcborum, non valet in renibus vel
non corrupcam vrinam videat,poftel finac cor­ heparc.quiaeo non dcferuic. Sed quando in U«r
rumpere, vr poflit iudicare. Icem.li in m iltu ftomacho e ft, tunc purgatio iuuar. Nec etiam
ardor fcncitur, er/am arena eft. Sed cum haec fi- diaeta curanda in renibus >ficut Itali firum re- nii
gna non funt, verum vrina eft celocis la tcrin i, gim eu prxfcribunt. Admirto,quod caro fuilla >
pallidi, fp icci, Sc infuper turbida Sc con fu fa, bona non fir,quia multos humores gignit, qui-
tunc dicas renes laborare. N on confidcranda busaugetur morbusiSi autem omittatur, non
ide*
 I

T r a c t a t v s III. 4
ideb curantur. Sic braffica condita,&c. Sed f i '
c a ro fi» . Tartari diJlillati.Sem m s fotnugradi
Sca^o* Ecdicus bonus fic,enamfi (iis integer integro Pfyllij an. 3i j .
xia ia, iic,nihil nocet; quia medicina potentior. Nec
wVw. B erilli praparati 3 V 'j-
f- puluis vel
etiam complexiones Medicinarum obleruan-
dx> fedarcana,qux carent complexione. compolitum. Dolis a 3 ij. vfq;
C ap. V. ad 3 iij-
D e vfhcd*, grandine-> & lapide in vefica.
Notabis faxifragium lapidem frange­
O Vperius fatis abunde tra&atum ell, re facile: fed fradum pellere, Samfonis
Vfnea 3c quid fit vfnea , quid grando, quidue elTe opus.
grido in Laxat'tuum calculi in veftca.
omnib* lapis: ex prima fcil. leparationc tartari
u^uno v(iieam ficri>cx fecunda grand-inem, ex 'if- Locujlarum Sambuci primarum §j.
Sileris m ontani 3 i j . Sacchari taber-
tertia lapidem,conftat. Proinde curam
horum morborum nunc conuenit enar­ ■ n > j. «
Cinnanomi^ Macis^nucis mufeata an.
rare, vbi ligna aliqua praemilfa fuerint:
prius tamen notandum, quercinis ho­ 3 )-J$' fiat puluis. Dolis a ij. vf-
minem habere vfneam grandinem: que ad 3 tij.
c A d d itio in Trochifcos A lka ken g es.
lapidem autem non.
Tf. Sem inis la llu e a 3 j. Tepentina de-
Signa.
ftilla u . 3J$.
Lapides mouencur fuo tempore di-
In Trochifcos de thure.
gcfto, & fubtus vmbilicum cneruant.
M um ia 3 ij. D e lacca ru bei 3 ij. D e
Grandines, dolores inferuntinftarcul­
telli feindentis. Jpermate cati 3 /jjf. putrefadione
Vfnea:,afficiunt fpinam dorii &: Ichia. h x c curant,id eft,mundificant.
Cura. Saxifragium in lapillum ex bolo.
I Refoluatur tartarus in liquorem, aut I f . Corallorum albori* J j . M agnetis 3 $ .
H
H am atitis ad pondus omnium, f.pul-
puluerem. Quanquam lapis vefica: .r-
gre aut nunquam rclolui potelbaccamc, uis. Dolis 3j. in vino bolo albo.1
t jn cura la p illi ex gemma refoluta.
vbi ex vino aut rebus acerbis eft, inter­
y* Lapidis citrin i § j . Carabe v triu fq u e
dum refolutionem fufeipit- Nos igicur
vfneas &: grandinis curamin tartaroa- an. 3 iij.
cuto hanc ponimus. liquor in modu
R e u b a r b a r i^ ^ .f.
t
0\! dc D efiriptio Olei d e colcothan Alcoli. Dolis B jf.in bono vino.
tolcho-
tit def* Tf Colcothar rubicundifim i & x. ' Saxifragium in cura la p illi e x vifco rnu-
cripuo. cilaginofo.
v Alcool v in i § vij. liat mixtura ad
F ifc i quercini £ iij.
phialam fecundum procclfum Rctorri,
Sem inis Citoniorum^de perficis ama­
cu deftillatione a primo vlque in quartu
dicm,& exibit oleum rubicundidinium, ris an. 3ij.
t: Florum A q u ileg ij 3 iij. Sang. D ra­
& ex igne ardcnrillimum. Miniftra
r co n is'Iij.
r- Guttam illius olei cum aqua Raphani
(al. in vino bono) mane &: fero , & eft fJ M e llis rofarum, q .f. pro incorpora­

cura in vfnea &: grandine,non aurem in tione. D o fts e f 3 ^-

lapide. D efcriptioferphet*. * L A liu d in cura calculi d u r ifim i.
bf. D e Scorpionibus 3j . Lapillorum can­ If. L iquoris de eantbaridibus .3 j. De
Serphf*
t* def* radicibus A quilegij 3 ij.
criptio.
crorum.
g a lli * 3 v ] A . mixtura cum ter-
R adicis A q u ile g ija n .^ ij.
B erilliperfpicui 3-j. fiat mixtura cu pentina lota.
Alcool vini cum pinguedine. Jn caput Q u in tu m Annotationes-.
E lapidetn vtjuu.vel dt vefica. ) In vefica que
M edicam c in refolutione vfn ea & grandinis.
% M edonisYbj. D e radicibus raphani>
D
iint aegritudines,obletuari debet.Prima eft vrfca.
lapis: Secunda ex ulceratio. Tertia putrefa d io .
A q u ileg i j an. o J Primo dc calculo,in quo eft difficilis cora,quia '»« .
Spec. Lithontipon 3j- fiat Mixtura difficulter in liquorem reducitur,fed in Alcool.
deco&io ad tertiam partem,* Sed cauendum,quando calculus eft, vefica pur­
detur in potu calidum. gari aut laxari non debet fed communirer funt Lmtiuis
conftipaci,quando calculum habent. Sed indi­ in lapi­
A liu d in grandine <y* vfnea. de velica
cabo laxationem no mediocrem, no moleftam. no vren*
Sem. raphani 3 j. fo l. de rapis 3 <fi- dum.
Laxatiuum in lapillo veftc*.
Croci orientalis £ iij. f. mixtura pro
O f. Locuftartim fambuci primarum %j. locuRa
lacculo,qui fecundum penem lumptn id quoque faciunt.
applicetur. • Sileru pontam ^tj. Sacchari tabetzeth^ij.
^ A llu d i ' 1 Cinnamomi}Mactst Iiucijmufeata an. 5; fi.
S ia f. puluis.

1

4S4 De T ARTAR. LlB. II.
Locuftx f. puluis.Dofis^ii.vfque-adtres.LocuftqSam -
«jiud
buci, fune furculi tcncci in Maio erumpentes.
Exiccenturin vm bra& (eruentur. Illud laxa-
tiuum non purgat nec laxat,fed naturam ad na­
turales de luctas fuasledes ducit, Ideo vfurpa-
dum '.Se. vicandumTutbith , Sena , Suppofito-
\ r ia , flfe. tamen vitanda, etiam fi de ftomacho
quaeruntur: quia proprietas, vbi calculi, q u b i
continuo doleant in tergo,Ichia,coxa,drc. Sed
illucHaxatiuum feruar naturam in fiiis fedibus,
& hoc etiam faciunt locuftx luniperi, Scc.
Alterum accidens eft, quod non poffint vri-
*nare. Vrina prouocari debet etiam fic,q u o d
renes confortentur, & expellanr,& deoppilen-
tur. Deoppilatio fiat, & hoc facit ci ocus , feu
Liquor liquor croci,qui pofitus in fimum equinum in
pipate- vitro obturato, putrefeat ad meniem vnum:
tut* poft cum putrcfadfcus eft,tunc adde vinum can­
didum in ollam , & fine bullire, donec era (Tities
quxdam in fundo refidar. De illa da guttam
1.1. 3.in vin o ,tu n c pellit vrinam , & c. Sed
quando lapis meatui infertur, tunc non poteft
facere , fed inftrumentis res agi debet, interdii
viina °k tum? r«ra vrina non profluit : Interdum,
cui lup- quod (apis ex calce e ft, qui aridus ficcufque, k
pmua renibus humiditatem attrahit indat fpongiz:
cuius portiuncula fluens impense atdet. Q u o ­
A Caraba vtriuf^an.^iij. Rheubarbari9 fi.
\
ties vero ardor ifle (entitur, tunc cogita gyp-
icum lapidem ede , adeo calcinofum,vc omne
humiditatem attrahit. Huiufmodi lapides ex­
citi , & in vrinam pofitifinflar fpongix omnia
attrahunt ac (orbent. Et tunc ipfi vtuntut fe­
mine raphani & c. quod vrinam cieat, & non
Caocus bene fit, quia veram vrinam non curat :folus
guircai* crocus facit. Nora: Crocus orientalis calcem
cem ct lapidis extinguit.
/m#.om
ivnaara I O
ducit. Alterum , quod prouocat vrinam , (unt can-
ride*ha" ^aridesiSed non laudabile medicamc:& valet
d uncti- vbi oppilatio ed:penetrat enim valde. Et fuf-
C2 . ficit vna gutta, Qc femper adde crocum , quia
extinguit calorem lapilli, ficut aqua ignem. Et
valent etiam balnea de rapis, quiaextinguunc
calorem lapidis : & vbi ille extindtus eft >tunc,
vrina fluit re<fte:5e cura eft,& c. Si aurem lapis
meatui impingitur, pertinet ad chirurgiam; &
vbi lapis eft, ibi vomicus, perpetui dolores per
balnea quidem idiicet curamur.
VoGca Exulcerationes.) quia farpe fit, qubJ vrina pe­
fcciz redit quinque vei lex loca>& vrina perflnar. Et
medio
carn is tunc mors eft ; quia quando vulneratur, tunc
ieco ale- curam non recipir,minus quim pulmo. Si aure
fcit.
excifio fiar,tunc caro fuperne annata congluri-
narur&coalefcit,fcd vefica non & c. Putrcfa-
dlio eft,qua»do marcrii Iapidis ex coagulo o-
rirur, Aeramen lapidem generare non poteft,
Tiochif* tunc hic eft putrefactio:Illam tcllunt trochilci
d de a i - Alkakengi, Sc Trochilci de thure.
kikcagt n altitudine, acutis afperi, flore purpureo in ca­
Btc. A d d itio a d deferiptionem Tochifcorum
i^Alkakcng*.
'y L . Seminis l allue* 3/. Terpituina de/lillata 5 $ .
Troch.
de tnii' A d trochifcos dc thure additio.
re. . Mumia drach. t). De lau a rubta dr- ij.
DeJjtetmate cati ij. .
Tollunt hxc putrefadlioucm : aliquando
etiam exulcerationes curant , led difficulter.
Nam in exulceratione lo?um hoc agendum eft,
Librorum de Tartaro
l in is
i )
I
vt mundificetur, non vt confolidetur. Si pol-
fibile eflet, lapidem perfringi, per has deleri-
ptiones fequentes fieri debet. Si adhibes, < 3c
in ttibus quatuorue diebus nihil profeceris,
cefla & tenta aliud. Et praeteret terna faepe me­
dicamina adhibenda illis,quia fxpc & commu­
niter,etiam ali j multi morbi adfunt,& concur­
runt cum lapide.
S a x i fragium in lapillum ex belo.
p» p»
Corallorum alborum %j. Magnetis 5 $ . (Uiu«
Hamatis ad pondus omnium. Fiat puluis.
Dofis 9 j. in vino bono albo. Obferuandum in jMif
hac medicina, fi quis in calculo laborat, tunc gt>vf*.
puluerem pone in mediam mcnluram ad fex
d ies, & da bibendum , & moue , quoties das
ad bibendum. Et obferuandum h o c, quando
das ad bibendum , tunc vrina omnis profiifa
aflerueeur. Et fi in fundo eft puluis, medicina
illum lapidem deprimit,idque bene. Si nihil
inuenis,medicina nihil effecit. Et colot obfer-
uandus eft. Si albus eft puluis, tunc ex vefica,
& bend.
A liu d faxifragium in cura lapilli ex
gemmei refolutd.
Citrini §/ ( Cininus lapis eft medius inter cminu
cryftallum & k n llu m , flauus. )
( Non hic eft,quodlaxet>ledvt ducat ad ve*
ficam , quia arcanum habet in arena tk vefica:
& fi eius vis laxariua auferri pollet ab eo,opu*
muni arcanum eflet in hpiUo.J Fiat liquor in
modum A lcoli. D ofis^ fi. in bono vino. Vidi,
vbi minifttata eft haec m edicina, quod poftea
per vrinam ad vnc. iiij. putueris dece (Ierint,dc
dolor cefsarit. Laborans vocabatur Hans Of-
chlin. Sed cum ille ligna c*dptet,lapis in col­
lum veficac infertuseft.quem obid fecare coa-
(ftusfum. Ideb vbi fic per medicinam atteritur
lapis,vt minor reddirus in collum veficte infi­
g it u r , poftea cum inftrUiticntis exepellendus
& extrahendus eft.
Saxifragium in curd la p illi ex vifco mu- suifi».
ctlagtnojo. pim tt
¥ • r ‘fc iWeHmi 3 »/■ ( *l. I iij.) JSh. *
Seminis citoniorum»de Perficis amaris an.$ij. giaoto.
florum aquilegij ritij.
Sanguinis draconis ^ ij.
Mellis rofarum quantum (ufficit, pro in­
corporatione. Dofis drach. (s.
A liu d fa xifra g iu m in curd calculi durifim i.
Of. Liquores dt cantharidibus $}.
De radutbus aquilegi $t\.
Agallia 5 vj. Fiat mixtura cum Terpen-
tina lora. Agalliam fumunt pro Aquilegia,fed <!U)d*
non e ft: Sed (unt ftirpes feu frutices fpithamz
cumine infignes. Itaque illx medicinae curant,
fi fieri poteft, vt lapis arreratur. Et eft rufticus,
qpi per fuccum Agallia: pellit omnes lapides,
qui (unt ex vifco & bolo refoiuro, mucilagino-
(o Scc. Sed fi ex gemma, & lapide, tunc n«>n
p e llit, fed ex bolo mucilaginol j , fucetis agalliq
pellit,vt veluf limus cum vrina exeat. Quae li
lente coquatur : tunc rurfbs redit ad primam !
maceriam,& fit lapis.
cu m 'Com m entariis.
.
■r c r
? s- ‘J
!* f ---r1
-■
 0
48*
1 9 *
Theologorum Patrono Eximio
D. e r Asmo roterodamo
DOCTISSIMO SVOQVt OPTIMO, $

THEOPHRASTVS PARACELSVS-
I

VtA. mihifagdx Mufa & Aljloos tribuit Medica,: candide apudme clamanti
Similium indiciorum manifejltssfum Auclor. Regio Hepatis pharmaciis non
indiget, net alia duaJpeciesindigent laxati Medicamen ejl Magijlralei
h i s .

arcanumpotius exrrconfirtatiud Jfetificd, & melleis abjlerfiuu, id ejl, con-

fo Udatiuis.’ In defecium hepatis ejfentik ejl fecunda,qua depinguedinem
Renum, medicamina regaliafunt perita laudis. Scio corpufculum Mefuaticas tuum non
poffe fufferre coloquintidas, nec aliquid thuibidatumfeu yntnimum depharmaco. Scio me
aptiorem & in arte meaperitiorem , (jrfcio qua corpufculo tuo valeant in vitam longam,
quietam drfanam, non indiges vacuattonibus. Tekius morbus ejl ( vt apertius loquar)
quadam materiafeu vicerata putrefacio,feu natumphlegma, vel accidentale colligatum,
velfifaxvrina, vel Tartarum vajisj vel rrtucilago de reliquis exjpermate , vel ft humor
nutriens vifcofus, vel bituminofus :pinguedo refolutayvel quicqutd huiufmodifit, quando
de potentiafalis (in quo coagulandi vis ejl) 'coagulabitur, quemadmodum infilice, in be-
rido potius: Similis ejl hac generatio Hac non in te nata perjj/ext. Sed quicquid iudi-
caui , de minerd frufticuUtd marmorea exijlente in renibus ipftsy iudtciumfeci,fub nomine
rerum coagulatarum.
Si optime Erafmemea praxis Jpecifca T. Excellentia placuerit * curo ego vt habeas &
CMedicurn (J Medicinam. Vales.
T h e o p h r a s t v s .

»*'

AJedu £ peritift,
THEOPHRASTO
. /*

EMITAE
t

ERASMVS RO TE RO D A M V S S
ON ejl abfurdum Medico, per quem j)eus nobis fuppeditat falutem corpo­
ris , anima perpetuam optarefalutem. Demirorvnde me tam penitus nbrii
femel duntaxat vifum *y£nigmata tua non, ex arte Mtdich , quam
nunquam didici,fed ex mifero jenfit verifihna effe agnofco. In regione hepa­
tis iam olimfenft dolores, nec diuinare potui, quis effet malifons. Renum
pinguedines ante complures annos in lotio confpexi: Tertium quidfit, non fatis intelligoy
tamen videtur ejfeprobabile mihi jd moleHare,vt dixi. Hifce diebus aliquot nec medicari
vacatynec agrotare,nec moriytotfludiorum laboribus obruor. Si quid tamen ejl,quodcitra
folutionem corporis mihipotejl lenire malumy rogo, vt communices. QuodJi dijlraheris ,
paucijsimis verbis ea,quaplus quam Laconice notajlifufius explices, aliaj prafcribas re­
media quadum vacabit,queamfumere.T^onpojfumpodiceripramium arti tuaJludioJpary
nertegratum animumpolliceor. Frobenium ab inferis reuocajli, hoc ejl,dimidium mei: Si
me quoj rejlitueris,inJingulis vtrumqTreflitues. Vtinamf t eafortuna, qua te Bajiled
' remoretur. Hac ex tempore/cripta,vereor,vtpojsis legeres. Rene Vales.

E r a s m v s ' R o t e r o d a m v s

fuapte manu.

sr 3 avreoli

%
^4
4
 <j > w
.p <^> <> *^*

A V R E O L I
PHILIPPI T H E O P H R A S T I AB
H O H EN H EIM EREM ITAE-
De l&eritiis.
L I B E R V N V S- '
zAb ipfo AuttorepublicispraleBionibus in Academia Bafilienfi
explicatus (5* illufbratus.

L I B R I
*T)e Ideritiis.
CAPVT PRIMVM.
I&eros
non eft C t e r v s fiue I&eritia, tantum inefTc virus,* vte hominem deco-
i natura. vt vulgo dicunt,nequa­ lorem reddar,afferere non dubitant. Sa­
quam a natura origine tis enim ex fuperioribus liquet, ex felle,
ducit, fed ex rc com- neque segritudines, neque colores con­
pofita / nec putes natu­ fidere : fed multo maeis morbi caufam
rT O . ..
l&tnu ras ac corpori humano die ex compofitione trium fpecierum, JJjJJ
Si1c«vi’ *ne^e clTcntialem colorem citrinum, qua: colorem fuffundunt corpori, &hoc
ei c®m- fed multb amplius mutuatur illum ex iuxta fubtilitatem coloris fingulorum,fit <««£•
poutio* • • • i • • /• i • i•
ne trium commixtione triplicis laus , non aliter, morbus diaphanus vel fubtilis, ater, fla-
ftiium. quam vt alimentum, quod efteompo- uus vel candidus ? & fic.jdc reliquis co­
fitum,nigredinem fuam a tribus accipit, loribus iudicandum. In fumma igitur
videlicet a vitriolo puro, fale myfeo, & obferuabis colores a tranfmutatione pe­
fulphure liquido. Ita fal entalicum, dere & in hoc tranfmutatio illa fpagyro-
fal vitriolatum, & liquor fulphuris refo- rum artificia imitatur. Idem enim vtro-
luti, cum ifta in vnum fimul coeunt,fa­ bique proceffus cft artificialis tin&urx,
ciunt i&eritiae principium, & nouum fecundum natura: difpofitionem. Cete­
colorem. Vnde expedit Medico fcire rum feiendum, ex quibus coloribus fit
huiufmodi fumma: cutis defaedationes i&critia.
& difcolorationcs non deuenire ex na­ I&eritia citrina fc ilicet conftat ex r4tfifit
tura,fecundu locale fenfutn. Neq; enim vitriolo, Entalico & fulphure liquido:
fperma ipfiim, feu prima hominis con- Idcritia nigra cx myfeo, iitriolo & fui- ««5«
ftitutio, tale quid produxit cftentialiter: phurediffoluto: Viridis idteritia ex fex au
Neq; etiam in partem humani corporis pra:didis: Pallida ex feiffo, Mercuria­
colores afTciuit. Non quou negem, quin libus liquoribus,& vitriolo albo.Poftrc-
-omnes cuiufcunque generis colores in mo crcdimus(& de potentia natura: eff)
humano corpore contineantur: Sed ita etiam ex vna fpecie per vires tranfmu-
diHFufos, vt vifibilicer in fua fubftancii tacionis pofTe fieri colores. Scimus enim
appareant, hoc non admittimus,fed po­ mirabilia natura: in fua induftria &arti-
tius hinc inde per vniuerfum corpus dif- ficio innaro.
pergi dicimus, vt in illa difperfione nul­ In principio I&eritiae, cum eft Localis.
lus ddideretur , non fccus, quam cum Centaure* ^ii).Croci orientalis 3 j.
glaucus & viridis color ambit apofte- Myrrha 3Hj- (&l 3^-)
mata. Nam U. iis fuus color ex cpmmi- Vin. ardentis § xv.(al. § v.) Re­
ftione fpecicrum feu accidentium con­ duc in dTentiam, dolis a 3).ad'
l&ttut flat. Idcircb auda&er reclamamus eo- giij. Haec colorem ad ftoma-
m x a tw c rum opinioni , quifclli hunc morbum chum trahunt: Sed morbum
c jIcJJc» i

v.
acceptum ferunt,&: qui editis libris, felli non tollunt.
Alit

/
 D e 1 c t er i ti i s .
Aliaddcriptio.
2Z. Sutci chelidoni* tt> j. Succi v iticel-
0
U ib iiy
Succi hypericoitis fc f . Aq.pura q .f.
Balneum eil, quo color extra­
hitur, fed non curatus eft mor­
bus , quia fpecies nondu funt
feparatae.
1 Alia.
Succi chelidonia, verbena, abroto­
ni
Succi atriplicis tt> J$. Succi de lajfa
% vj.
A qua q.f.Viox Lauamentum par­
ticulare (id eft,pro vno mem­
bro, vtpede vel brachio.)
Haec quoque colorem extrahunt ex
membro.
^C. Flor, chelidonia^meliloti^croci orie-
' ta lis an. f j .
O lei myrtillorum § x v . Fiat mix­
tura per deftillationem folis>
deinde inunge.
C apitisprim i E xp lica tio ,
I Ctericia venit cum cremore & calore: In ea
Minera* non purgetur, quia mineralia purgationi­
lia pur*
Rationi­ bus non tolluntur. Corpus dilcoloratum i Ne­
bus non ritiam fignificat:Vbi verlicolor ibi morbus.Vn-
tollunt.
de eft,quod medicamen penetrer corpus. In
fcllc nulla tindura : Vnde iNeritiam non parir.
l&etitia
Splen non tingit: Vnde ideritia riigra non cft
cui non ex fplene. E cholera non fit, quia ea eft in iote-
cx hu­
ftinis, & ex ea nulla ideritia. E rubeo citrinus,
moribus
albus ,lephanreus.Cura ideritia; fit per ea, quae
colores ieparanc. Ante ideritiam futuram eft
vrina albidima & aquea, deinde rufa, poftea ci-
# trina.
Primam fulphureftliquidum: l.Enralicum.
Ooloro- 3. Vitriolacum- Omnis color eft corrofiuus:
mnis .cft
quicquid adhaeret corpori refoluitur. Sal enta­
conoli-
uus. licum acutum eft in fanguine.
&
Nigra; ideriti^ figna:Pundionesin vrroque
latere, vrina coriacea»poft aliquot dies nigra,
tertio fit omnino atra.
Signa Signaidcritiae ru b e s, Eryfepelatis: Do­
quf cu­
lor capitis, tumor pedum, vrina rubea crafta.
ius i&c*
xitix. Ideritia caeleftina, eft rara. Signa: fciffiiiae
corporis , vrina glauca, poftea fit aquea, cor­
pus deinde totum citrinum : poftremb cyanea,
poftea lepra.
Centau­ Centaurea,Ctoctu orienuits)Hsc colorem ad fe
rea & cum nec purgationes nec confortatiua
ttihant.ExtraEionescolortt in IfltrittJ) Praecipi­
aocus
colotem
tatus in iis primas tenet ,id e ft, puluis rubeus
attrahut
ex metallo. Sed in (umma purgationibus paru
proficitur. Vitkella) oblonga eft inftar vitis,cir­
culum coloris corii habens Morbum non tollunt)
Balneum in Goppingen aufert quoque colores,
fed cura non eft. Recip .florum chelidonia) cft alia
deferiptio ad colorem extrahendum, icd non
morbum. Deinde inunge) extrahit Jcolores , Sc
(quamac cio ces decidunt.
Signa nigrae ideritiae: pundiones laterum ,
vrina coriacea, poftea ad nigrorem tendit,
487
tandem omnind nigra fit. Signa ru b e*: dolor
capitis, pedum tumor, vrina tubea, edor &
frigus, vt in pcfte. Signa cseleftinac (eu cyane?: Glauci
Icprcli.
(cillurz in doifo aut alio membro , viina eft
glauca , poftea aquea , quafi in eam ftores de
cyano inicdi fuillcnt. Homo primo glauci,po­
ftea coeleftis coloris , leprae proximus eft.
CAPVT SECVNDVM.
D e Loco & Centro.
P Roindc quod reflat de falibus Ide-
ritiae dicendum, obferuabis; quod
quaelibet corporis pars queat Ideritiam
concinnare in hanc fententiam. Sxpc
vfuuenit (anguinis ideritia,videlicet cu, Idcr. si*
vt didum e ll, huiufmodi generatio tan­ gutnis
phlrbe-
tum in (anguine contingeret: atque hxc tomia
cutatur.
commmodiflime corrigitur phleboto­
mia , fanguifugis, & hoc genus aliis re­
mediis. Sic (i carnis pars ita infeflctur,
Ici as ideritiam carnis conflatam, & ad
id requiri medicamenta carni appropri- I&e.car-
nis ap-
ata. Similiter fentiendum de reliquis propiit-
ris tolli.4
membris principalioribus. Nam quod­ tur«
cunque horum ideritiam , vel (ignis vel
accidentibus prae fe tulerit, eidem mc-
bro ineft. In his omnibus hoc opus, hic
labor eft,cum locum,tum centrum mor.
bi exade cognofccrc : (iquidem (i (an­
guinis ideritia fuerit,primum erit, quod
locum & centrum eiusftatim inquiras.
Nimirum cum fanguis per 'vniuerfum Signa
qu? par*
corpus abundet, aduertendum erit, an res ifte*
ritiam
(imul omnes venae, aut aliquae folum- conctlia*
modo morbum contraxerint , vtpote nnrfaa* guinis»
per haec (igna: (eda vena, (i (anguis cum
impetu erumpit, ad flauum tendens co­
lorem , fpongiofus totus, fpumofus,
ampullas in fuperficie prae (e ferens,cum
aqua crocea. Itcm,qu6d languens in lo­
co originis vexatur pundionibus, graui-
tate, & reliquis hoc genus moleftiis. In Ctrniii
vi cor»
(anguine quidem carnis haud difficulter dis.
cx colore cognofcituraffedio, (ed’ cimi
haec membrum aliquod infeftat , puta
c o r, alia (igna funt, nempe thoracis
ftomachi compreflio, immenfi dolores,
& vigiliae fuperfluae accidunt, adeoque,*
aegro commodare volunt, pcrfuafiflimu
habeas ex Ideritia morbum conflare*
fiue corpus in difcolorationem abeat*
(iuc nonrquandoquidem, vbi in mem­
bro aliquo (ingularitcr ideritia delites­
cit , colores non, aut raro nobis appa­
rent, idcb cx reliquis indiciis iudicandu
erit.Simili modo in mulieribus accidit:
Nam matricis aftediones vt plurimum Matricis
cx ideritia fiunt, videlicet pr^cipitatio
Sf 4 &
 4

438 L iber
t e fuffocatio matricis, dolores fpinx:&: In caput fecundum de Loco & Centro.
infumma, vniuerfi morbi >quibus pur­ M Vltifaria cft I6feritia,feilie. Carnis,San-
gationum pracfidio occurri non poteft, guinis>Qflium,Meduli*, Ligameutoium panium
ex idcritia confidunt,nifi cerc^ t e appa­ tec. omnium principalium membrorum. cft
reres fignificacioncs Tartari feu alterius Color faciei cft e x hepate. Praecipitatio &
Sign i morbi refragentur. Diligenter praeterea fuftocatio matricis, nihil aliud cft, quim I6tc.
o c iu lix ritia matricis.
iftciit. conuenict obferuare occultam i&critia, Utentia Ftllts) adurit in ftomacho. /Herilia
quae matrici, fplcni, hepati t e renibus hepatis) non tingit corpus , habet pun&iones
ineft. Nam (i inh is membris delitefcit in lateribus,pallorem faciei,Item fnim. Ifttritti
diuturnitas peflimi m orbi, vnicum t e ' renum ) dolores in coxa, in (pina dotfi, dolores
folumfignum eft. Interim varia & di- in o(Te facto perpetui. Si tartarofus ponitur in lUIntfl
balneum de rapis , tollitur dolor confeftim. „ ti
it B
uerfa iudicia Medico imponunt, vt vnu Mulieres fi colica non laborauere,& contra* «Mth-
rapis

signa Pro a^ ° iudicet morbum, cum fola i&e- h u n tu r,ex 16teritiaerit.fi habuerint dolores
Ihuldua' ritia particularis membri principalioris dotfi & menftruum celfat. Uieritia cordis) quo- !««*•
in causa fit. Poftremb haec fere figna que in ftomacho v r it, & tumet & tremit cor.
indiuidue comitantur i&eritiam:omniu Uieritia cerebrt) fi exitura aquea,eurina exit e na­
ribus: Item , fi lauant caput, aqua fit cimna.
membrorum debilitatio , compreflio
UUritia pulmonis) difficilem refpirationem facit,
ftomachi, grauitas fcapularum , dolor eftque faetor otis>tulfis te fpongiolum (putum,
dor fi ( dolares fpinx t e membrorum acre, citrinum. Ulertuafileris) Latus heuum do­
principalium) naufea,comedendi nullu ler, te ipcurfu vehementer findit. Irem in la-
defifienum, fomni detc&us , t e quod uacco aquae te fi exeunt & c. lfteritia fanguinu)
tandem tn paralyticos cuadunr. fudat vena particularis: Et vero fudor citrinns,
languis maculas luteas haber. Iclerittacainisjun*
Remedia Defcriptio ad ldcririam cerebri.
If. vttfli» git corpus, lfteritia ligamentorum) Secundum
tiam If. Anthera hcrmodattylorum. ccudinum re&itudinem impone B-tfiliconem,
ccicbri.
Anthera liliorum alborum. & extrahunt Ifterttu ojfiurr.) Olla interius pun­
Autherapedis canis an. 3j. ( al. § j. guntur, ac veluti rigidam glaciem penetrantem
Aq.beton. ib Reduc ineifenria, ientiunt: nonnunquam penetrat carnem./flw-
tonde prius capur, t e madefac tut medullarum) cfi peffima: non eftfluxuscapi-
t is , vt dicun^.
exeo pannum,quem fuperpone t/ 4ntheta eft quilibet calyx (eu caput,in quod Anthuj
capiti, panno cxiccato, durefi* ceu bafin flores dchgatmit.2f.Antb'ra HermoJa- S®4*
c i t : deinde reiterandum. Apiorum) Reduc in cflcnriam , in ea intinge pi­
G e r d '«.
Ad Ideritiam cordis, quo tumor non num , quem impone capiti prius tonfo: fi pan­
abit, fed dolor. nus exiccetur, durefeie: Poftea iterum , vel a-
liud intinge, te ponatur fuper caput. Pto(ardis
¥ Anthera croci orientalis. Iftiritta) ha deferiptione tumor non abit, fed
Antheraru rorifmarini an.^ij.fal. 3iij dolor. Olet Angelici) Si angelica per balneum °tjj^
Olei Angelica § iii). Reduc in for­ maris deftillatur, poftea tundatur radix eius,tu Lt
mam effatam, ex ca inungas lo­ angelica in ea decoquitur cum vino albo,intin­
cum larfum. ge pannum, impone , donec albefeat corpus
Ad Idcritiam fplenis t e hepatis. •Calieta) fungi lutei in frutice luniperi.P/# (plene,
Splenis
H *c defcriptio ponitur, vbi dolor eft, cum in*
St h cp*>
eis.
Olei de tamar. § iij. Olei de Jfica
tin&o panno. Pro lfteritiafellts) propina quoad
3 j. Fiat mixtura. dolores durant: fi in praecordiis forserumpat,
Renum. Ad Ideritiam Renum. tamen vfqucdcrur.
fit. Antherarum de flammula Iuniperi. C A P V T TERTIVM.
Calietaan. Fiat mixtura fecu- I c i er it iaJpecies: R ubea, N ig ra , Citrina,
dum folcm, imponatur dolori, Glauca.
panno ex ca madcfa&o. RubexCura. Ribo.
P u lm o *
Ad pulmonis Iderum. Rec. Liquoris myrrha.
m». 'if.. Reupontica, Iriugi {al. lreos) Enulay T h u r is , an. 3 j.
an q.f. Rcducin liquorem.Dofis Succi centaurea 3 v j.
fcrupulus,&; aliquando adde me- t^Ajfalia n. x. Fiat mixtura in modu
dium.dctur mane in potu,donec Elc&uarii. Dolis a. 3i).ad3/7/j. Paroxyfi­
fputum emendetur. mus vnicus c ft, quem prxcedet venaru
Pellis. Contra FclJis Ideritiam. fetftio: abftinendum a Narcoticis, fri­
if. Antherarum centaurea, chelidonia gidis, corrofiuis, balneis - a pinguibus.
Si $ • SufHtumcxebulo, portulaca, iolano,
Ligni g haiaci praparati ad pondus in declinatione admittit.
omntumydofis 3Jf. Da quamdiu Pro excra&ione coloris Ideritix
dolores duranc. Rubc$.
Liquor»

,I
C
9
0

fC ,
* £ ./

v D e I c t ER1TIIS. 489.
yC. Liquoris thuris. Rubex& nigrx Medicina generalis.
M yrrha, * * 3j- Thafforum 9 ii]. Anthera croci 3 j.
/^//7/ flj. //j. Anthera centaurea $ j J f. ol.de nu-
l A ceti rofati j. F. decoctio vfi- ce mufeata 3 it). F. hauftus.
quc ad confumt. quarta: partis. Intinge Prxfcruatiuum vtriulque generis (feu
panniculos,impone calidos, & fxpius gcncralc.J
itera, & tumor cum rubedine vanelcet. Liquoris myrrha , thuris an. 3 ii).
Nijrx. Nigr? cura. Laudant extra cti, thafforutn atoa.
Tfi. A lcool v in i correcti J j. 3 j> .o l. nuc. mufeata q .f. pro bo­
• D e liquore myrrha. lo. Dofis a 3 j. ad 3 ij J . (Arfu-
Thuris an.^j. raftomachi, dolor nuchx, fi-
Succifaluia, gna ideritix citrinx.
Thymi. P ro cirrina. Citrin?
Eptth. a. 3j Jf. f. mix. dof. a 3Hf yL. Locuflarum populi, p in i, botin. an.
vfquc ad "$v. ft j. Reduc in vifcum cum aceto &v in o ,
Alia. cuius recipe %x. anthera troci, centaurea
Tf.. Succi tithymalli 4^.3/j.Miiccanturad ignem. Dofis 3iij.
Efu i a an. gr. iiij. in aqua, chelidonia , quotidie in 6. aut 7.
T huris , myrrha an. Jfi. d ies, in dies ter, vfquc dumcolor& do­
Theri ac a bona, q .f pro bolo D o­ lor abeunt.
lis a3j- vfquc ad 3jfi. ante paro. Dclcriptio de chelidonia contra ideri-
• xyfmum vel fubparoxyfmo. fiam citrinam.
Extradio coloris ab extra. , Oft C helidonia cum radicibus, dr an-
y . Gencjlen. ) thera croci oriental.
A ntheramflammula an. 5Jf. F lorum prafiii an.Reduc in liquore
Scii. per deftillarioncm inclufam. Huius li­
Succi centaurea an. 3 iij. quoris §iiij .Affelliorum n .x.{a l.xv.)Y i2 £
Vini ( f aceti'q.f. pro dccodione* mixtura. Dofis ad tert. partem in ^.die­
Troccde, vt in Ideritia rubea. bus , fi non finitur fignum mortis.
Irxferi Prxfcruatiua in rubea. 1 Alia.
uaiiua
fy. Laudani f u r i 3 fi. T a i Torum ^ j. Rheubarbari eleEl;
lfler.Ro.
bcc. \^Aujuarum coraliorum rubeorum. dr.) J f. vitellorum ouorum num.

i,i Spodii an. Liquoris myrrh a,thu­ Fiatm ixtura, & .empla-
v i).
ris an. 3iij: ftrum fuper locum, id cft fo-
Macis q f . Fiat maffa f ilittlarum. ueam pedoris.
(Araneus mclufus& febrem 8c ideritiam
Doftsgr. iit). Arcana
curat. Sic ik lacertus in facculoinclnius, ean­ ad \ C t c t v
Aliud prxTeruatiuum. dem vim habet. Sic ftcrcus equinum in matu­ rii «ara-
i$r. Aloepatici ffu cco trin i , th u ris , ma- la calefadum . & a laborante am m idu m , qu*
ncus. Ia-
cerrus«
fiic is an. 3iij. fimul inclufa vefica ac fumo 9. diebus fufpenfa, ftcrcus
cauinu,
Alcool v i n i , aceti rofati liq. de flo ­ fanant. Reubarbara correda efficajifijmum i- Rnab.
ribus T affian. %ij. dofis k 9 .j ad d e ii r if remedium. Corrigitur autem hocpa- 6 cc.

d o : Rhabarbacum oleo amygdalar. amararum

3 } fi.
H xc prxferuant ad anni fpatium, fi re-
curdcfcit morbus. Euitanda venarum
fc d io , quod fpafmus, paralyfis, tetanus
macerarum in bolum redige , dein vitro inclu­
fam ad folem diftihato, & oleum flauum, dein
fufeum exprimitur. Sic quoque his aquis ,pra-
f l i i , m arrubii, chelidonix maceratur, v tfu -
f

fubfequatur. prk.
D e glauca IB eritia .
sipt. Prxferuauuum in Nigra. . (Id cft, C in e n tia , aut thalaflia. In hac
. Iji. Lapidis lobuli. Succi fileris monta­ nafcunturpufiulxdiuerfi coloris, laflitudo me.
ni an. 5j. brorum , hxc proxima leprx.
•/
Laudant prcpa'r.iti"$ i i i). Ol. den u - • •
Cura.'
ce mufeata q.f. pro incorporatione. A n tim on ii tb j .Tartari lb .aceti d eflil-
* Dofis a 3q-ad 3iij. Fiat deftillatio in balneo
la ti v j.
* Aliud. Marix per horas 6. vel 7. dofis §j.
If. Sanguinis draconis , terrafigillata ad Jiij.Sem el in die, & fi non tollic
an. i). ideritiam , lepra cft.
' T huris, myrrh a,an 3 ) Jj; Aceti de- In ideritia membrorum principalium.
J lilla ti Bvj.Fiat hauftus poft pa- 1JL. Tafforum , affelliorum an. 3 ii), liquo­
roxyTmum, vtetur polt curam. ris rhabarb.dr.£.
Liq.
 490 .Lib e r
Licj. de antherdcenfaurea dr.i). J \ Aq.
chelidonia dr.i ii).vel dr.v.lcizx hau-
ftuSi Quod fi fudefcic fuafponte,
bene : Sin miniis» adde 3j. Mi­
thridati ad prouocandum fudore.
. Quod ii in biduo non curantur:
adum eft.
Ideritia exteriorum membrorum.
Signa fune : nulla cibi appetentia
ftomachus ardec, cutiscolore tingitur, w
contrahuntur membra , vt in colica ,
quam hoc curabis vnguenro.
4^. Ol. myrt illorum . Cummi hedera J j.
Refma de B otin adpodus omnium. De-
ftilla per alembicum in ballamum
artificialem. Vngc membra man£
& ierofRefina ex vulnerata arbore,
Terpcntina,Refina,&:c.
•,
Pro confortatione membrorum.
¥*. M a jjicis: pingued. hum ana, v itello ru
ouornm an. 5 v i).
O l. de Baccis lauri §,v. Deftilla per
I alembicum, vngc bis in dic,ma­
ne & feto. Serpentina Bemonti*
na idem prxftat. * Ol. de granis Juniperi, Guaiaci an.^v).
Alia.
'df. Ping. ta x i lb j> .T urbit ibrj .M ajlicis § /.
Euphorbii 3 j£.
ww^ rr v • v r v m ww
Piperis vtriu fq u e 3 *j. V in i boni men~
■ 1« % ^
M .
fu ra s ii i). Fiat decodio f. artem.
Spina H i eriti a ex doloribus Spina.
dorfi.
Signa eius, dolor dorfi & coxendicum.
Cura.
Affelliorum tbj.(W.//£.tb.)Dcftilla per ale-
bicum. Poflca recipe Olei de myr-
tillis,ancthini an.Jiij.f. vnguentum
Detbeciebm IcJerieU,
pttattone m atncis ( ejljfectesjep -
titna ty ocfaua.) ^ nies intro ligna eniti. Cura icteri tub.) Signafunc
Signi funi; Singultus, dedor cordis & c m orbiiftius: venit quemadmodumpcftiscum
regione dorfi, dolor coxendicum, crurum laf-
I
fitudo, circa vmbilicum motio quxdatn, pro-
fl luium oris 8c oculorum inuerfio, paroxyfmus
cpiiepfiae fimilis cum fpuma crocea, caput nar­
coticum , poft partum liiftocarionem futuram
indicar. Hxc corporisconcufiio fit, quod ma­
Matrix trix omnium liquorum receptaculum eft , qui
recepu- materiam generationi membrorum principaliu
cui mn o.
mtnuni foppeditant: & vcfinud dicam, radix5c nutri­
liquoiu. mentum eorum illa latent, & inde fpiritum vi­
talem fumunc: Hinc <5c paroxyfmus procedit;
proinde & curam ideritiae recipir, quae fic eft.
Rcccpta in fuffocatione Matricis,
jjt. Granorum A iiis {hoc ef i fambuci) libram
vnam . E arina Jiliginis iij. N ora
5 /7/j.F. decodio panonia fid eft,
in modum panis) dolis ab %). vf-
que ad
' y Alia.
Nora n .vii). Ajfa foetida gr. iit]. Plerum
c h e ir i, T trd in * , id e t t , Valeriana
a n .^ j. Fiat fuffitus per orificium
matricis, per clepfydram.
Depracipitatione M atricis.
Signa. Dolor dorfi, retentio vrinac, pro-
fluuium, ftcrilitas ,• torfiones circa vm-
bilicum , praecordiorum comprdfio ,
hinc colica fiibfequitur,adco vehemens,
vt neque pedes neque manus officium
prarftare poflint, fed decumbunt.
Cura.-
Ri. Liquoris de carabe, de la c ti, de man­
n i an. § j. Tetrapharmaco» § £ . F.
m txt. in bolum. Do fis 3 rij.vj.vi). [al.
adr.it). vfqu e ad v ). v e l v i].) mane
& fero.
Harc fi in triduo non curantur, adum
eft.
* Liquoris de xylo aloe 36. Cinnamomi ,
Granorum A ciis an.31).
Sem .peonia, Ruta, an. 3/. F. compo.
fitum. Dofis 3 j.v e l 3 j .
In Contradura.
M ed u lla bouis,pinguedinis de mumii
an. fb fi. vnguentum de vulpibus fc f
• Fiat vnguentum
w ^ — — —- ^ —■ • • * -
Generalis deferiptio in furfocatione &
■ ♦ •
praecipitatione
9». t^M lcoolvini § v j . Margaritarum non
perforatarum § j fi. {al. 3 J ? )
Coralloru rubeorum 3 j . Liquoris de coi-
3/j.Fiat mixt. dofis 3 j
cothar
In Caput Tertium Explicatio.
I Cteritia rubea] (Eryfipelai) nigra,citrina,glau-
c a , prxcipititio manicis, luffocatio matri-
cis • «Worwfpin* .dolor., membrorum ptm-
^ fcpararc fpeciesrerum id e riti* .//</*)Ver-
Aflali
qui.
frigore & calore. Vnus modo eft paroxyfmus
poftea venit rubor. Ea peruenit exi.ngume.
Medicina peftis in paroxyfmo ideritlx rubeae >
tollit paroxyfmum. Phlebotomia non in pato-
xylmo, fed ante fiat. Nora cautelam. In hoc
morbo fuge omnes vndas frigidas: irem candi­
da vnguenca, corrofiua. lac virginis, fuffumi*
gitiones , quae ex portulaca (etiam fuffumi^atio-
ues indeclinatione profunt) O lea, nifi arcana in iis
finr. Lac virginis colores tollit, non morbu.
Ery fipela ex Idericia rubea fieri poceft & Efthi-
omenum vicus. Ideririae nigrat cura principiu
habet ideritiae rubex Rcc. a loepal Suitoirin) V-
terehoc prxferuatiuofic: poft curatam femcl
ideritiam fiepius, vt quinque vel fex dies, fed
vitra annum praeferuari non poreft. Paralyfis,
fpafmus, retanus, libenrer (equitur, fi fiat phie-
boromiainideriria. Nam morbus ille fangui-
neni amat.
Tajfm) lumbricus ab imbre .Imu la Populi,
pmi)
 0

• ' DK I C T E R I T 1I S .
Tafliu
pini,) Locuftx coquantur, & prodibit vifcus.is
! 4 9

quid.
Locufl^
«juM.
incoquatur.Dtfcrtptio de ibihdm.)Attm ccr »par­ P AR AGR'A l>HOR V M.
tem mane * patrem altero die man£, tertiam
tertio tnanc. Per defitUat.tmluf.) Si quid in phi- LIBER PRlMVS.
al.imaddicur fhperne occhdam , illaJ codium DE MORBO DIS SO LETO .
Arcana pinguedinem cmircic.quspottcideftillanda eft.
« appc-
C A P. I. P a r a g . I.
Araneam vtuam in tefta nucis fufpcnfarn dc collo
dcnda.
dcorftim.adfoueam pc&oris deligatam, quoad

O
M ne quod perfectum (jr perftom achum
morbus abeat: id q n o lflt quinta aut fexra die
indigejlum abit, morbus dijfolutus eft: bu,9uid*
vfque admorcerft ataiiee. Febres quoque tollit
ttercus lacettx in 'panne gofiypirto eeraco , in & illudy quod aperfefto a d im perfeftum d ej-
steteus eundem locum pofirum. Irem ftcrcusequinum c e n d it, d iffoluti m ateria cruda (jr nonprx-
cquinu io farragine calcfadtum, in quod patiens im- p a ra ta e jl, & cruda a praparatis. Centrum DifTolu*
vc conti*
iucatii m ingat, Sc pollea fimul veficx inditum ia fu­ Jlom achus e jfe x itu s per anum-yper vom itum ticrucrum reorbi
pacandu mum fufpendac, curat I&eritiam. Item omnia
( jr ve(icam. clt fto-
ftervora,excrem enta, haufta curant. Item al- inachus.
♦
In primo hoc paragrapho indicantur aegri­
bum Graecum. Rhabarbarum habet arcanum
tudines qux de diiToluiione emergunt: quan-
in. Idteritia. Rhabarbarum
. . . fic corrigitur, emen- do aliquid editur & bibitur, ac dillbluitur,& k
d « u t: cum oleo amygdalarum amararum im- ( ftoma’ ho non probi fcparatut.adcoqurr vel prr £ * $ “ •
bibatur,facbolum .ponaturm yitroad lolcm, vr|namexjt. E t[u n cfi‘ dyfcmcria, llenteiik, »..bU
i tunc fit oleum flauum , pofterpurpurrum .de- d ,a„ | 1<Ea. & eft etiam dyfenteriavH ni,& lien
inc^e exprimitur. Irem contundatur, Sc imbiba­
teria vrinq & c. Sc idem vomitus Scc, Lifcntciia cxcac.
tur cum aqua chelidon^, piaflii Scc, & S o liv t
ac dyfenteria eft A c.
.pribs exponatur. Dolis Rhabatb 9 i. Id lingu­
lis diebus ad tres vel qttatuor dies. Iflttitiaglau P a r a g r a p h v s ‘II.
& (a) eft coerulea , poft cirrinam , variata: eitque M orbus d iffu s a diffolutione, quia dijfo <0-
dolor in omnibus membris, pullulae emergunt, lu itu r in prim a operatione. D ijJolu tio& p u -
qux deinde exulcerantur. In hac lepi^dilpo- trefa tf io vna ejlp a fito , generata a bonis.
Antimo- nuntur. Antimonmm in ea primas tencx.OJL.An- Notandum, quod dillolutio duplex eft,aut
nio con­
D tra Iftcr. rjmoB»lbj.)iiofis vncj.vnc.iiii.ad dicsi4.1'emper per ftomachum ,aut per minerales. Qi»o^ fit,
glauU* m ane, Sc ii non curat in diebus 14. erit incura­ fi domachus digerere non potcft,iuncdilTolu-
* bilis,quia praedo ell lepra, Inifltrttia membrorum tio ftomachi eft: aut fi mineralia in corpore di£
prinripaiiumjvt 1 fiat hauftus ,poilquem in le&u foluumur. Nam omne aquofum dilFoluitur.
t* decum bat: etii non ludat, adde theriaex P a r a g r a p h v s III.
bon^. Vcuutur etiam his vc fupra araneis dc la- D efinitio morbi eft ijla : T res fu n t morbi Diflbi;
cettis./Scettdfftill.) cumdulcclcit acetum & ru-
1« e x diffolutione, v e l diffolutisprim a fp e cie i, tnpicx.
befeie podea./bZfritu mernbr. externJSignardolor
cordis,nulla inuitatorexis, ardet domachus , R ubeus, albus & laxus.
b fluit in membra , Sc eft contxA&urz.Rtfinade bo- Quod digeritur, Sc non feparatur, rubrum
I
I im.) Relina, id e ft, rerpentina: fi i truncis ra­ fccedic, veluci per anum fxpc grumi fanguinis
i
mi praeciduntur, Refinx feu bullx Sc veficx e- excernuntur. Hi omnes ex irata ftomachi di- Auber.
kefina
deBotin. rumpund Pro confortat.membr.) Irem Recepta geftionc proueniunt: ncc fanguis fluit ex vena
t'
IGUk
quuL in contt a&ura colic^ valent h ic.^ . Pingued.taxi) aliqua in corpore rupta. S i quis fanguinem v-
Prodeft hoc vnguentum ,& in contradfcuraco- rinac, nec in vrinando dolorem fentic, nec do­
tfH
\icx.Iflentia dorji) dolor fpondylorum dorfi, fi ler in lumbis , auc coxendice, aut dorfo, nec
non fit ex Tartaro .Suffocatio & proripitatio matr.) vlltim aliud malum percipit, quam qudd fan­
S ign a: fingulrus ,compreflTi*pedl:oris, refolu- guinem m ingit: tunc ea eft diarrhoea vrinx Scc.
tioin c o x is, commotio circiwm bilicum , per. Sifedes auc leccflus funt a lb i, fpumofi inftar
inde ac fi ellent prxgnarx, profluuium, torquet calcis aut crerx,aut colorem coriaceum habent,
illis tum o s , tum oculus , pofte 4 paroxyfmlis Sc funt tenues, vifeid i, Hatuoli: Is eft morbus
epilepticus, tunc fpuma Sc aqua crocea prxam- di Ablutus albus: Sc domachus in culpa eft. Si
bulationes , fyncope. Caput narcoticum no­ album exit per vomitum,eft diarrhoea vomitus.
tat fuffocationim futuram poft partum. Nota. Si vrina eft la& ea, lienteriam vrinx indicat:&
Liquores omnium membrorum principalium firie omni dolore, eft diarrhoea. Signum in vri­
Sc aliorum in matrice conflmtnt. Atcana idte- na Laxus fit , quando Archeitas ftomachi infir­ Laxus*
ritix adhibeamur fuflbeationibus quoque rna- ma exiftit, n e c, vt debet, ftomachns operatur.
rricis. Signa prxeipitationis matricis , dolor Si vrina contento caret, & patiens copiofum
d o rfi, retentio m atricis, menftruum album , mingit, vrinaque iam alba, iam rubra, iam tur­
fterilitas, torfiones ventris , tortura cordis , bida apparet, ac contentum nullum habct:runc
no. c o lic a , contradhua membrorum. Cynogloflx fluxus vrinx adeft. Si autem multi vomitus in-
glofli &
metifla liquor in prxeipitatione matricis arcanum: A- cidunr: fluxus is vomitus eft. Er morbus di Ab­
arcana qux roeliflx, irem melifla ventri impolita. lutus albus Uram Angularem curam habetduam
pr^cipU etiam rubeus , ibam laxus. Ec vniTquilibet
latione
uuuicis. Sequuntur L ib ri quatuordecim Para- morbus diTolurus e ft, auc per anum aut per v-
graphorum rinara , aut per vomitum. 1 Diff.
morbus
PHILIPPI THEOPHRASTI E t item tres m orbipervrinam ex dijfo- triplici
P A R A C E L S I. lu tis fc . vrin a fa n g u in is, vrin a la clea , (jr M 0,1
vma

fk*.

l)±h
0 1
 49L L iber * ■

vrin a mandragorata v e l aquea: cr item tres catbo * ex feipfo conflagrans, quales in focis
morbi dijfoluti per vom itum : vom itus ex d i- fabtorum atd folles, Sc in fodinis metallicis re-
periuntur. Carbones ifti tineis rubeis, quas
g efto , vom itus freq u en ti vom itus thoracis.
fanguinem draponis voqant, infigniuntur.
i Vrina Vrina mandiagorara eft, quando quis min­
mandra-
gens nihilfentic, mulcumque vrinac fimul red­ Alia deferiptio in morbo difToluto a in
goiata
quid. dit fine titillatu, qualis i n itura omnibus acci­ prima> & fecunda, & tertia
Vomitui dit. Vomitus ex digefto eft , quando quis edens, fpecicbus.
digc poft horam vnam aut alteram vomere co gitu r,
c x

fio quid O leid e m artedr').

Vomitos ldque toties , quoties edit. 'Vomitus frequens liquoris orizei g .x .
frequlf eft, fi quis perpetuo vomit. Vomitus thoracis
quid* de liquoribus filicis ad pondus o-
Vomitus eliquando quis quouis odhduo.aut diebus qui-
tborac- bufuis bonis ternifle compellitur. m nium . Dofisab aureo vno
cis quid*
Morbus diflolutus, fiue per vrinam aut fe- yfquc ad vnum & femis.
dem , aut vomitu exeat, morbus eft. Centrum Cafusperhoc receptum adimendus eft: &
ipfius eft in ftomacho : Et curam vnam habet. accidentia deinde omnia cedenr. Si autem dy-
fenteria tam diu perftitit, vt obdntare velit, Hc
Diflot.
P a r a c r a p h v s IV.
in morbum chronicum degenerare: tunc per
morbi M orbi diftaluti potentia gr eius ioirtus, laudanum mineralia confortanda funt.
qu* &
quot ac* fu n t accidentia. Q u a tuor fu n t per anum^co. Diffolutis ac deploratis vtere hoc Lau- Laudanff
ccditia. pro^dil’-
lic a , torfiones, fc h ia , (jr Jpina dolores. T ria dano, cuius deferiptio hxc eft. lo lutis
p er vrinam ? dyfuria, ftrangurU , (jr laxa. deiperat*
Of. O rizei fo lia ti § $>.
T ria per vom itum 7fel> liquor (jrftngultus* CMargaritarum non p&foratarum
D iflolu-
tianu C aiuseit ltomachus, qubd Arch.*nas ilo-
dr.i). ^
caufia machi deficit. Cibus eft in cauta, quod coagu­
qua;. jp h a ltij florum antim onii an.
latus eft in aquofitate, & omnis eoaguhrio ex
aquofitate fit diflolucio,& hoc fit peredum fto- d t. fi.
machi. Cibum enim , qui hodie ingeritur. Vul­ Croci orientalis d r .) 6. “
canus ftomachi digerere non p o teu , quo i f it , M irrha Romana ^ lo e p a tic i an.
quia Vulcanus aluminofus eft. Et haeceftcaula a d pondus omnium. Reduc ad
efficiens dilfolutionis- Hxcfupra.
D iflbl. Siiam indigeftum de(tom achoexit, pro­
• formam. Dotis gr. vj. aut vij.
Signa
prietas cius e ft, vt torfiones ventris pariat. Si­ vfque ad gr. x.’
'qu*
militer concitat etiam dolores fpinx dorfi,ve- CAPVT SECVNDVM.
lut & fchix dolores accidunt in morbo dillo-
D e Morbo dijfoluto e x M ineralibus.
luto.
Accidentia in morbo diiToluto per vrinam P a r a g r a p h v s I.
dyfuria, ftranguria, laxa. M orbus dijfolutus ex mineralibus origi­
Q uod fi morbus diflolutus curetur in ftoma­ nem ducit ex tribus corporibtss.Cafus eft tem ­
c h o , accidentia ex feipfis con:idunt&euancf. pus >fe d caufa ex tribus prim is.
ennt. Ideo cura primitiuain ftoma rho omnino Cafus & caufa eft, fi mineralia diflbluuntur. Signa
difibiuti
opus eft. Signa eius funt. M orbo diftbluto incipiente pa­ cx mine»
Singul­ Sim iiirer& in vomitu accidentia veniunt tiens quotidiano alui profluuio follicitatur, & talibus*
tus cx
frigidi* ex ftomacho, velut amaritudo fcllis. qu e fit ex tamen multum edit, bibitque. Hoc fignum eft
tace. magna ficcitace ftomachi. Item , fingul us ex morbi diiToluti ex mineralibus.Quifcdes haber,
frigiditate ftomachi venit.Quare verus morbus ftrenue edit bibrrquc, & tabefeit in corpore,
tantum in ftomacho eft. hiciple quoque ^iflolutum mineralis patitur.
P a r a g r a p h v s V. Si cibus, cru d u ji prout ingeftus e ft, per vo­
Omnium harum cura , v t curcturftom a- mitum rciicitur: id fignum eft difloluti morbi
ex mineralibus. Fluxuexeunte, fiue per vrina,
chus.
fcu aluum aut vomitum id fiat, fi non adfit tor-
Archei- In cura debet morbus diflolurus proponi,&
u s fio fio , Itranguria,aut fignum aliud iimile, velut
roachi caufa cafufque tra& ari, ac per curam ftoma-
in diflolutioncftomachi, necfcl per vomitum:
quibus chus eo deduci, v t , quicquid editur ac bibitur,
confor Signum eft morbi difloluti ex mineralibus.
tetur. omne digerat. Eraccheitas ftomachi confor­
Et in dilTolutione minerali fanguis per anum
tanda eft. Confortatio autem >Hi procuranda
rubicundior e x it, quim fi diilol.icio ex ftoma­
eft per gradus fpagyricos , vt purum ab impuro
cho fit. Et rubet fanguis ifte, iicut qui conge­
feparetur. Ad curam aurem fi defcendetvdum
latus 'aut grumofus per vrinam redditur.Is enim
eft , fumenda erunt eiufmodi, qua: diflolucio-
invcficacogitur & coagulatur: Coagulatus e-
nern coagulent. Deferiptio hxc eft.
nim ad veficam penetrare non pofler. Et qui
Sem inis & locuftarti filicis an. coagulatum fanguinem m ingunt, hi morbo Calculi
Sanguinis draconis 2;j • difloluto cx mineralibus tenentur. Et huiufmo- fignum
quod.
Sinapis, croci ferri an.^ii. di exitus indies e ft, non hodie tantum , fed e-
Tragacanthi dijfoluti in liquoribus tiam (ubind£. Sivero non continenter fanguis
mingatur, fignum eft adelle calculum, qui ve­
plantaginis, q. f pro incorpo­
nulam aliquam ruperit. Et quo more morbus
ratione. Dofis fi ab vncia vna, in cip it: eo iugiter perfiftit veluti fi quis vna
lUix
Muid. vfque ad vnam 2c femifTern. die (edes fex habeat, altera die totidem habe-
Oraco Filix eft Anethum (x/. Tcnautum.) Draco eft birmeeper fc remittit,nifi curetur. Per vomitu
q a ii-
exit
 D e M orbis D i s s o l v t O. 495
exit fanguis congelatas:qui dc ipfe motbum ab omni putrefa&ione zencranr*** vermes. Ex ..
diflolutum ex mineralibus arguit. Salia nitri mbu« caulis generantur vermes. V na cauta ex *
per vrinam abeunt. CelFante autem vomitu, nutrimentis. Si ex nutrimeetis calcantur ver-
lignum eft.qubd fluxus fecum non rapiat. Fieri m es, nalcuntur in flom acho, nec putredo eft menta
etiam morbus diflolucus foltcarid ,poteft per in causa generationis vermium* Putrefacio
anum,vomitum,& vrinam. ii fuerit in ftomacho, dc non expellitur per vir- ntactio
P a r a c r a p h v s II. tutem expulliuam
I , tunc nalcuntur verm es,& m *ene
ranft
xanrur.
Omne quod defeendit a fo rm A , & illude putredo qualihofpiciuin elt vermium. Nequa-
quod defeendit a fubftantia fu a y virtu tem quim in inteftinis nalcuntur vermes,fcd hi per
ftomachum ad inteftina digrediuntur. In inte-
habet expulfiuam ingenitam .
ftinisenim non eft matrix vermium.
Vittas Virtus expulflua elt q u ilib et tes , quae ad
txpulfi. Secunda caufa ex mineralibus eft. Fieri enim t» Mine­
tu tcau maturitatem peruenit:& mineralia, quae diflb- ralia.
poteft,vt in carne,in fanguine, m medulla ver-
quid* luta funt, feipfaexpellunt. Ita. fal aluminofum
mes gignantur. Hi principium fuum non ex
per vomitum fe expellit>Nam per fe eius na­
putredine' iumunt, fed nafauncur cx minera­
ture eft, v t , (iifo rm d defubftantiadefeendar,
libus.
feipfum expellat, dc digeflioneopus habeat* \ Sper-
. Eft tertia geiieririo vermium k fpermace, ma in-
Sil «Iu- Virtus digeftiua fal entalicum per inferiora
aut cum aqua ep o to , aut cum pifeibus ditato, gcllum.
minosu elicit. Sal nitri expellitur per vrinam. Ideo in Veimcs
vomitu: cum fperma in exaltatione eft. Tunc enim ge­ vuis m
Entalicu illis falibus vis expulflua eft. Et nifl haec tria
nerat vermes. Si quis fperma gnatum potet ftoma-
fcdc: ni faliaadflnr,nec vom itus, ncc vrina, nec fedes cho,mu­
tti vdi- aut edar, exeo monftrum Ran^g/gnirur. Et lieribus
ca d ici­ vlla lequetur.
fic de caecetis animantibus. Mulieres li huiuf- m VCcro
tur. P a r a c r a p h v s II I . modi (perma poiant.tanc matrix illud attra­ nafcun-
tus.
Citra dijfolutt m ineralis ex coagulati*, hit & aflumirtnon vt in viris, quorum vermes
ejl. 2^am omne coagulatum arcanum & in ftomachis nalcuntur. Si veimcs per vomi­
ejfentia & m edicina dem entata ( al. Ejjen-t tum ! reiiciuntur, tunc ex fpermate orti non
t ialis.) funt,fed ex nutrimentis. Stellio lex menfibus Stellio
fex m i ­
In cuta labovtndum eft, vt Talia coagulen­ fastum parit. Huius fperma fl potetur,di tanto libus pa*
tur per hanedeferiprionem. tempore , aut in virorum ftom achis, aut mu- «t
Curadif
lierum vteris foueatur, defluito tempore ex eo
D efcriptio cura dijfolutt prim i , hoc cH
folun monftrum generatur, quod fua ipfius digeftio
tubci. Rubei. protrudit. Q u x monftra cum non expellantur,
Oleorum de Becn. D e Lacca & Lac a* cibum appetuntjventrem inflant,hominemque
Liquoris M anna an. 3 j f . infeftant dc affligunt: de nifl eiiciantur,aliquot
Foliorum ferpentina 3 v ij. Reduc nonnunquam annos durant. Vermes fl gene­
ad formam. Dofis a 3j. vfque rantur, virtutem expulliuam non habent, fcd
cibum fuum appetunt, & venter ab illis in-
ad $ in oleo lentifcino. tumefeit.
Ltntifci Lentifcus & Tamarifcus vnum non funt.
&unu- Lentifcus eft Siler montanus , & d e lilere li­ P a r a g r a p h v s II.
tifciquf Gener*
diffcicn*
gnum caprtur>cui cortex nondum annatus eft. Ex primo principio tria funt gene- c° Xli.r
tia. Dyfcnteria cum fcammonea curari nonpoteft.
ra : Crudum, Chymofum> dc Excrc- miumver­
Materiam oportet coagulari, non purgari de
conftringi. N ec ftomachus coagulari debet: mentum.Ex fecundo principio quinque pjn«pu
Sed coagulatio ad membra dirigenda e ft, ftd- genera: Venarum, concauitacum, me-
macho tantifper quiefeente,donec fal in m<mA dulla:, inteftinorum,& regionum mem­
bris exterioribus coaguletur. Omnia illa, quse brorum, Ex tertio quatuor: Putrefk-
ex metallis parantur, dementata funt} flue flnt dion is, Aquoficatis, C haos, dc Calidi-
flores, fluequicquid ex mineralibus exit. Et
tatis.
eafumma fune in dilTolutis rootbis, ea cumpri-
De re vel c ib o , ex quo efitato generati eJnutn!
misjquaeex aqua oriuntur, vt talckum , cachi-
vermes debenit, tria potiflirnum notanda funt.'mento
mia. Et haec curant dyiciltetiam, lienteriam,
* Prim b, an i nutrimento crudo generentur. <1'u,c*'
diarrhoeam/
Si non ex crudo , veitlim ex chym ofo, gi­
gnuntur lumbrici parui, flunrque ex rubino
in c o lo , qui vermiculi albi & longiufculi
PARAGRAPHORVM funt. A b excrementis vermes inftar lumbri­
corum terreftrium generantur , coloris fl.iui.
LIB E R SECVNDVS.
H i pedes exiles habent, & generantur ex fter-
D e M orbis verm ium . eore.
Si quis in deie&ione vna vermes depre­
P a r a g r a p h v s I. hendit , dc non itidem in altera, indicio eft,
ftomachum ad generationem vermium difpo-

V Ermium generatio rria principia

fltum cire. Q u i halitum foetidum exlpiranr,
habet. Primum eft ex nutrimentis. id lignum veriflimum eft verm ium , qui pu-
Secundum ex mineralibus. Tertium ex crefeunt in corpore. Hi macri funt de longi.
dementatis. Q ui fl fecedere incipiunt, lignum e ft, vermes
Vermium generatio Et &putredine: fed non putrefeere.
Tt Vermes

1
 49+ PA R A G R . L ib. II.
Vermes (i «x mineralibus generantur, in
Vermes
er mine­ ftorracho nafcnnmr : Itaque A maceria ad
ralibus ftomachum defcevdit, {fc materia vermium
quales.
praedo cft , gignuntur vermes, qui per lecci-
Ium exeunt. Homo his laborans abfumitur.
Thexia-
caMan- Deie&i autem vermes fanguinolenti fune.
dagora- Aigris A praebeatur theriaca mandragorata,
fa & Au-
xca Ale­ aut Aurea Alexandrina cum Anacardis con-
xandri fe & a , vermes exiguntur (anguine pleni tk. tu­
na ver­
mes ex­ midi.
pellunt Quiinconcauiratibus nafcuntur, ira Aunc*
Hi intra cutem Sc carnem generantur,& adhq-
refcunr loco certo alicui,parfq;illa aegro dolet.
arderq;& roditur,& materia Amiliseft, vehit
in panaricio, eodemque modo adhaeret. Aigri
multum edunt bibunrqoc.
In medullis etiam facili nafcuntur vermes,
fupenore parte flaui, infei iore albi Hi vali­
di Amt, non inucUaginoA. Ifte naotbus cft in­
curabilis. Minerales vermes etiam in inteftir
nis generaritunqui longi funr,nec implicantur
auc cohzrentVrubentelque funr, nec in intefti-
nis genus aliud gignitur. In ano etiam vermes
producuntur, quos Alcaridcs vocamus . qui
circafedem magno numero conglometantur.
Vermes ex inuitinis nihil pellit violentius co-
Afcari-
locvnthide.
4 Aicarides exturbat Betonica &
dcs. Agancus. Sedes nonnunquam mixtz funt,ira
Colo-
vt Aagmenta vermium cum ipAs eiiciantur.
cinrhis Quod A per colocynthidem inteftina expur­
vermes gantur,vermes vni elabuntur, & confpicuiin
pellit.
Uc. ledibusfunt.
Sed & regiones membrorum fuos vermes
Vermes
cerebri. nouerunt.lta enim per Anatomiam in cerebro
repertus vermiculus cft, qui piam & duram
% matrem pertuderat: vnde phreneAs follicita-
bar. Tales per anatomiam etiam in corde re­
perti fuerunt. Similiter & in regione fplenis
fellifque vermes gigni poliunt. Sed in renibus
propter vrinz acrimoniam vermes produci
minimi polTunr. Pudunt tamen Acri etiam in
pulmonibus.
Fx tertio principio quaruor vermium gene­
ra oriuntur:Purrefa6:ioms,Aquofttaris,Chaos,
& Caliditatis. Qua: ex iatn di&is fccile intel-
liguntur.
Pa r a g r a p h v s III.
Sperma
Omne creatum pro fecunda generatione
genera, creatum:& v b i generatio, ib i duplex fperma
rorum
duplex. eft,fcil.rei & fem in is, e x his de poffe e jl, in
Rei &
feminis. omni Jpcrmate monftruofum fem en adeffe,
aut fem inis monftruoft materiam.
Vermes Vermes otnnes nalcuntur ex (pennate, non
nafcan- ex purrefa&ione. Res enim quzuis generarur
tur ex
fperma- ex femine. Nam ex femine aut fpermate.nafci-
t e , non
tur fperma aliud , quod fperma monftruofum
cxputie-
tadicne. cft,ex quo omnespurridi vermes in ligno,dt A-
militer in homine generamur. In nucibus fper­
ma non relinquitur, vnde nec in illis vermes
generantur. Si partu edito mulier in puerpe*
rio non probe purgatur,poft aliquodtempus
ventet ci iterum intumefeit. Hoc Ac cx fper-
mate monltruolo. Vnjlc uoua alius morbi ge­
neratio indicatur. Pueiperz itaque exquifirc
Pucrpe
tx vnde purgandz font. NiAenitn probe emundemur,
inruine-
fcant. huiufmodi generatio incidit. Homine extim
&o:fperma hoc monftruofum ina&um erum-
pu:Vnde vermes in cadauere nafcnmur. fct
cum in omnibus mineris fperrrafir, certum
cft,idem etiam in carne vigere, cum Icil.mioe-
rarum (permata ad ftomachum defccndunr.
Sperma
Sic pueri ex femine naturali gignuntur. Sper­
moltruo-
ma tamen orrnes monftruolum habent. In lum
oranib.
nucibus fperma monftruofum non cft. Nullos
ineft. ni­
igitur vermes nucleus illarum generat, fed li nuci­
bus dc
teftz. Sic quoque eft in PerAcis. Fru&uum
perlicis.
vero grana verum 6c naturale fperma habenc:
vnde etft fru&us prohibentur iis, qui vermibus
moleftantur.grana tamen acini Aue femina illis
prohibe nda non funt.
P a r a g r a p h v s IV .
Sciendum eft ex his, quod lignum ex fper-
mate e x iftit, id eft ,per fem en. F ft igitur
fcien d u m , de duabus generati nibus in v n i-
uerfts fem inibus ; quia prima eft naturalis,
fedfecunda monftruofa.
Lignum,veiut & rescaererq naturales,eft ex Genera­
femine. Vermes autem in ligno gen iti, funt tio ici u
duplex-
ex fpetmatemoftruolo. Vodegenerarioduplex Natur.dc
conftiruitur, Naturalis & Mor.ftruofa. Omne m6lUuo-
fa.
autem ipetma in rebus ferAriuis aliud etiam
in (e Ipcrira habet , quod eft monftruofum,
& aliquid Abi Amile procreare poteft. V num
quoduis fperma tr.onftruofum in monftruni
abire poteft,& ad vitam k nlitiuam. Et fpernra Sperma
monftruofum cft in omnibus m nualifcuj. nun-
ltruosi
Quaelibet etiam herba fperma monftruofum omnia
habet,fed non ipAusfemen. Illisergb,qui habent.
vermibus moleftantur, fru&us quidem prohi­
bendi funt, non tamen nuclei aut grana. Ex
carnibus etiam fperma adeft. Si mineralia,
hoc eft, fperma minerale ad ftomachum def-
cendit,in vermes degenerar.
P a r a g r a p h v s V-
E t notandum cum h is , quod fperma ex­
altatum fixum e ft, & cum temporefito mor­
tuo in fenfit'tuam virtutem a b it, fu m it
corpus fenfitiuum ex corpore ipfenfttiuo:
f u ut de elem entis: quia mufcarumgenera­
tio ex aere procedit, lacertarum ex terra,
aranea ex igne,ferpentum vero ex aqttA,pu­
licum ex mineralibus.
Sicut fperma naturale viram in fe habet:
Sic etiam id , quod ex naturali praeter natu­
ram nalcitur,(enftbile aliquid ex fe producere
poteft : vt qui ex ftercoribus , lignis,teftis
vermes generamur. Similiter accidit etiam
in elementis, quz non minus fperma mon­
ftruofum habent, ac naturale. Vnde vnum
quodque fuum producit genus. Nam cx acre
nafcunrur tmifc* : Ex terra lacertae, ex igne a-
rancae, ferpences ex aqua. Mufcar & Machis Mufcx
(unt omnes fcarabaei, qui ex ftercoribus non ex aere
lacerta
generantur. Mufcae ex fciemenro Acris na(- ex rerra.*
cuncur, quia in ipAs quoque elementis fperma Arancx
ex igne:
monftruofum eft: Atanez ex elemento ignis, fupetes
id c ft , principium aranearum eft ex elemento cx aqua.
ignis. Ex elemento aquai primitiux generan­
tur ferpencci.
P a r a c r a -
 D e M o r b i s V ermi vm. t 49(5
P a r a G r a p h vs V I . tum demum in fuam fubftantiam redu- ♦

N u n c de h is> qu4 ad curam pertinent-, & dum : mirabiliter occidit vermes, vi­
fu n t hac: M edicam ina in tr in fie c a q u a fiunt peras, bufones, araneas, mifce tamen
extrinfeca : & debent ejje ex vna natura. cum aceto. Dofis gr.ij vel iij.
Porro oportet etiam in tellig ere, intrinfecum
Vcrmid •vermium genus per externum medicamen.
omne
medica*
E ji etiam necefifiarium perfeftifiim e ficirepro-
men cx cejfium veneni. Pojlremo, omne medicamen,
VCDCJUK
quod verm es interficit, e x veneno eji.
In curatione vermium fic cogitandum eft,
quod.qu* vermes foris occidunc , eofdem in­
Laxatius terius etiam interficiant. Nec hic ad purgatio­
vermes nes refpiciendum.Vermes qni in fru&ibus naf-
no p el­
lum cumur,vermes corporis omnes ex nutrimentis
Ccncaa- enatos interimunuvt fumatur vermis ex carne»
icx li­
quor fei- & fequenti compofitioni cum colocynthide
penrei
interfi­
addatur »vt vermes hoc attingant aut guftent.
cit Hy. Si ergo ab ifto vermes extranei moriuntur, ab
uericum eodem medicamento etiam interni vermes ju­
oufones
fiCfc gulabuntur. Nullum laxatiuum aermes inter-
hcit.Medicinx,quqferpentes foris interimunt»
ferpentes etiam in corpore occidunt.Et ferpens
illico perimitur liquore cx centaurea. Bufones
omnium validiflim£ occidit oleum aut femen
Hypericonis, velut & ftcllioncs,hccrra!que.
Araneam interficit femen Harmel. Mufcas in­
terficit Agaricus. Si ergo vermes ex elementis
aut nutrimentis oriuntur, per medicamen ex
nutrimentis interfici debent Aerei Agarico iu-
gulantur.Aqueicentaurea. Bufones & Stellio­
nes ab vno medicamento intcrimunttir.Qui ex
mineralibus nalcunrur, per vitriolum album
perimi debent.Sic,qui vermes fiunt ex c dee, ex
Vermiu
medici- cachim iis.cxm arcafitis,per Arfenicum occi­
nx vene­ dendi funt. Et interfe&ionem oportet efTe ta­
num.
lem, vt vermes eam guftent. Quaeuis medicina,
vermes occidens,venenum eft. Er cui res quae­
libet i natura appropriata eft» eidem etiam ad­
hibenda eft. Sic fi de colocynthide aliquid ad­
C olo­
cynthis hibetur animahbus, ipfis venenum eft. Ea in­
#
vermes terito homini in morbis nonnullis faluraris eft.
pellit.
Agaricus homini (alus, rnufcis venenum exi-
Agaricut ftir. Huiufmodi medicamina omnia contra
veneuu
mufea- vermes praebenda funt. Farinaex cariosa abie­
rum. re,vermes ex nutrimentis inrerficir. Puluis ex
hgno quercino tollit lum bricos, praefertim fi
addamur carbones ex tuberho, agarico vel fi-
Iere montano. Puluis contra vermes porens
etiam de agarico fit,qui ipforum venenum eft*
Vermiu In fodinis vicinis pulticula nigra
3 ux rae-
icio?. adhaeret, q u z vermes potenter iugular. Cuius
dofis eft granorum decem. Poteft tamen com-
mifceri cum faccharo, Enriana,garyophyllis,
& c. In cupri mineris defuper mufeus niger ad-
hzrefcic,qui optimus eft contra vermesipuluis
de pino perimit lumbticos.
Oleum extoUoibur.) Si iterum coagulatur, ad
colcothar redit. Huius dofis cftgiau .p Hoc
mirabiliter ocjidir.
Correctio Theophrafii.
A lca li de colcothar $ j. Agarici * l i ­
quoris centaurea.
Colocynthidis, an.gr. x .
Ol. de myrrha. q.f. pro incorpora- M*nde«.
tionc fiant rrochifci. Dofis gr. v.pro men eU
Icbori
pueriSrpro adultis gr. x. nigri,
Deficriptio contra verm es ex mineralibus.
Ol. Hypericonis. M andella (ejifiem.
ellebori a lb i) an. 3j.
M um iapraparata^t). Liquoris A -
loepatici I f i .
C reta marina q. fi. pro incorporatio­
ne. Reduc, in trochifcos.
Contra Afcarides.
'if. Herbarum perforata, Betonica v -
triufique an. -H .fi.
Trocbijc. de Agarico 3j. Myrrha 3fi*
Reduc ad formam.
M editam en ,fit verm es fu erin t ex Elem en-
ta tis , fiiueJperm ate, velfiepentum ,
v e l infeftorum aliorum.
% . v itr io li cuperofi tt> x . ( Vitriolum
• * -L j • • 1 VitrioH
cupreum clr,quando vitriolum cuP« o -
tu ouid«
cum cupro coquitur. * M
A lcool v in i Ib x x . Salis Gemma ib v .
Reduc in Alembicumcum rei­
teratione debita. Fiat oleum.
1JL. H uius olei § f i . H am atitis^ft.
M agnetis gr. vij. F. Mixtura. Do­
fis gr. iiij. vfque ad vij.
Hoc medicamen vermes vniuerlos, ex fper-
mate genitos tollit. Si vermes fuerint in fto-
m acho, ex prima illicb dofi auferuntur. Si in
inreftinis vermes iaccnc, non adeo ftatim ce­
dunt , ied dofis (sepe iteranda eft. Sin aurem in
tnatricevermes fuerinttpcfTarium concinnan­
dum eft ex hoc medicamento cum meile &
fale,quod inditum matrici, tam diu ibi relin­
quendum eft,donec fponte fuaexcidat. Vermis
occilusfi elabi nolit, cum pulegio & nafturtio
menfes prouocandi lunt. Cum his prompte
eiicitur.

Reme
Deficriptio contra verm es ex nutrim ento. PARAGRAPHORVM
dia ver­ I f . A lecp a tici3t ij. M y rrh a ^ fi.
mium* LIBER TERTIVS.
Troe h i fic. de file re montano ad pon­
Dofis a 3j- vfque
dus omnium.Yizx. puluis. D e Caducis.
ad 3iij- vel 3ifij* Pueris minor dofis CAP. I. P A R A G R A P H VS I.
debetur, velut 3JT* Vtere ad aliquot
UWorbi Declaratio.
dies.
i^Alia.
1/L. Oleum de colcothar coagulatum , &C O Mnis lapfus a fpecie caduci def-
ccndir,pcr generationem caduca ii
Tr i cerebro.
 /
49^ P aragr. L i b . II.
cerebro. Cerebri potentia cftdccon- cum fynthena eft,ad caducum pertinet.
reruatione rerum prima, fi1 hoc propter Symiant,eW.)Spafmus,conuulfio. syB>w
Incuruatio) in fpina dorfi fit,quando dorfum "*
cerebellum. Sed membrorum lapfus,
gibberum fit. Ad caducum refertur. Pars cum
vel caducus materialis eft paroxyfmus paroxyfmo epilentico cadir. Hi ftatim labun*
defeendens a nucha, id eft, ex parce ce­ cur,cum fpuma o ris, ac paroxyfmus ex cerebro
rebri. Ergo lapfus a cerebro paroxyfmus oritur. Pars aheta paroxyfmum Apopledicum
eft occipitis. Signa vero ex motione to­ exhiber. Synthena Apopledica eft, quando
fpumofi fiunt,& aquam ore fundunt.
tius corporis cadunt fid fpafmum cii-
Analepfia.) Itainuadir, vt primbnafus albe-
ciunc. (cat: Poflei Analepfia fequitur.
/Egritudines, ex vna origine defeendentes
Cataltpfia) Hic morbus fi inuafurus eft,aegri
Cata- fub vno capite comprehendi debent,vt eft Ca- duabus horis ant£ dormituriunt.
Icntta, taUmia^ptltntta* AnaUntiat&c. H x omnes def-
EpiWria. Epilcpfta.) Hanc praecedit duabus fere horis Cfile.
&c in u . cendunc aNucha. Incaducoerg^ paroxyfmus fpuma candida. *fia
cha o- motbum indicabit. In C ataltn n a, Epilentia &
iiuntur. Synthena. ) Hanc antecedunt tormina fto- Syntbe-
Anahm ia curae nulla differentia eft. Omnis machific cruciatus, & hoc folo fignoab illis “ •
Caduci ladcb caducus ex cerebro oritur. Et cura eft dignofcitur, vnumque fic fimilem paroxyfmum
venui; eadem fi caducum quis habeat in ventre, & in habent. A paroxyfmo quando exuicitantur,ho­
de metn
btoiunt membro. Principium paroxyfmi eft in capite,
mines illicb aguofeunt, & frequentius in paia.
cura vna fed non caufa.
eft. lyfin,quim fyncopen aguntur.
P A R A G R A P HVS I I . Verugo.) Saepius corripit, fi defuper ex alto Vnn{#
Nunc,qua? aegritudines ad caduca ge­ locojV cluc d eficilis, <xc. deluiciatur. Hanc
nera pertinent , fune iftac. Epilepfiae caducus excipit, cata caduci fananiam.Multis
omnes fpecies: fuifocatio matricis extra etiam paroxyfmus obrepit, quando aquis ve­
locum.Syncope cum generibus fuis ( vi­ huntur,ab agitatione & commotione.
Tetanus, quando membra omnia conuellit, Te(jw
delicet deliquium rediens, fi£ fyncope paralyfis eft excaduco. t
non rediens,vertigines, fi£ id genus. Synthena.) Viros ftep£ ac foeminas corripit, syntbe.
Si fpecics curandae funt,omniu cura vna eft. quando pedes ipfis refrigerantur, fi pet aquas "*•
Syncopis Syncopis eft deliquium fcmel incidens. Si tranfeunt,aut fiprofluuio laborant :cuiufinodi
quid. verbfiepius fiat,vera fyncopis euadir. Cadu­ paroxyfmus poft odiduum plernnque reuertt-
cum eriam fuffocationes Matricis cient.Qiian- tur. Huius cura e ft , vt paroxyfmi epilentici.
do(uffocationes paroxyfmum caducum indu­ Synthena etiam in morbis chronicis incidit.
cunt,cura caduci etiam inftiruenda eft. Fit Et rum morrale eft.Er quando patientes de tre­
Fit eriam,vtaliqui ex fame diuturniore cadant. more manuum pedumqj quxruntut, eoq; fre­
Hi quoque ad curam caduci pertinent. q u e n ti, mortale eft. R e d a ergo ifte morbus
P a r a g r a p H V $ I I I . inuadenduseft,& curadus,vt caducus. Omnes
Sunt & plures agritudines e x generibus regritudines, quae figna epileptica exhibent: in
de caducofin e lapfu :ftcu t teta n u s, fpafm us, his omnium primo ad motbum caducum cura
tortura oris, ( qua fta tim conuellunt & objti- impendenda eft, quicquid alias morbi accidar.
pant) vn iuerfalis Apoplexia,contracta para- C a p . II.
ly fis, incuruatioperfpinam dorfi, aut m em ­ Caufa & loci affecti declaratio.
bri particularis cum fpcciebus fynthena v i -.
P a r a g r a p h v s I.
rorum (jr m ulierum .

Spafmt Syncopis fignum eft deliquium animi,
curacu*
ra cadu, quando in ftomacho dolores ac tormenta
ei* oriuntur: cum aegii ad fe i paroxyfmo redeunt,
homines sgnolcunt.
Quilibet fpafmus ac tetanus per curam ca­
duci lanari debet. Apoplexia , quae ftatim
cum fpafmo incidit , curari debet vt cadu­
cus. Si oculos di(lorquent,& dentes collidunt,
flepofthaec fpafmus oritur: tunc apoplexia ex
caduco dcicendir. S.i Apoplexia ex gutta fir,
aegri redo obruiru pratentes afpcdatu, fic fpu-
mant,ac liuefcunr. H *c enim guttae figna funt,
quae huc non pertinet. In paialyli fi caducus in­
P araly lis
e li vel tuiturus eft, a cerebro in cip it, & fpafmus feu
c a d u c i,
vel gut- tetanus inu^dic latus illud , quod feriendum
eft. Haec paralylis ex caduco eft , non ex
gutta.
Paralylis autem ex gutta fenfim corripit,
zg iis fpuma citci os oboritur, & obdorinif
eunt,fic membra illis depcimuhrur ac conci­
dunt,quae feriuntur. Haec paralylis ad curam
caduci non fpedar. Quilibet morbus, qui
C
Aufa totiu s morbi in chaos eft. Nam
cat era, qua in caducum tranfeuntpar­
tem fu a m habent in chaos. Per hoc elemen­
tum defcendunt,& afeenduntper modum te­
ta n i & Jpafm i. A liu s eft morbi Realgar in
ch a o , cr a lius aqua.
Quicunque verum ac genuinum de caduco
fundamentum intelligcre v e lit: huic opus eft,
vt confideret,quod 4. agritudines a 4* elemen­
tis producantur. Quoduis enim elementum
peculiarem caduci fpeciem gignit. Chaos ia Chios
homine fe haber,vt in terta. Et Chaos eft aer1m 0:o^
t
in corpore difFufus,velur in excedoribus.Vndc
fir, vt chaos per totum corpus diftribuatur, fle
nec in calore >nec in elemento ignisconfiftat.
Sed velut in maiore mundo venii concurrunt: I
fic in caduco caufa morbi veluri fpafmus /(
JI
quidam per chaos defccndic afceadftque.
Caufa eft : ficuc venti ititer fe mutuo Ipiranr:
fic fimiliter etiam in morbo caduco. Real­
gar eft morbus , qui ex mineralibus luam
originem
 r*

0
D e M' o r
4
b is C a DVCIS. 497
origine dutir.Et hic duplex eft: Acris Ac Aqux: D ixta in caduco morbo pro ctlrsf habenda MufTiiJJt
Kcj!(«i etfi alias quoque terrx & ignis Realgar fic. eft. Mujfula eft (ciurus ater,qui caducum prouo-
quid*
inoras
«juaiudc * P a r a g r a p h v s II. cat,cui obnoxius eft. Contra hunc agnina Caro
t]UOtU*
pici M ateriatacaufahac e jl, qua in minera­ ptodeft. In vera cura- conftituenda opus eft,
dixtam poni. In Elementis cura ex nutrimen­
lib u s chaos ejl,ex ijlis m ineralibus prim a ca-»
tis inftirui debet. Similiter & in hoc morbo.
duci generatio & jpecierum . M edicum ejl Vitanda eft cdro , qux efit.ua caducum prouo-
jcire,q u o d quatuor m ineralia fu n t $(jr mor­ cer.Talis eft fciurorum nigrorum, qui caduco
borum elementorum quatuor , inphyjtcJLdr laborant. CarocaprinaCaducum prolicie illis, AiufTulz
caro ca*
thirurgid. qui ei obnoxij fune. Fotus de pomis vitandus, ducum
ciet
Vbi in aliquo membro contra&ura:ibi chaos vt qui caducum fulcitet. Et ficurhiC potus ve- Fotus
( peric exicum. In chao ipfius Elementa depre­ nentlm eft:ita potu lac ouillum medicamen eft. dc po*
P A R A G R A F HVS I I . , mis cas
hendimus. Iam li morbus caducus in eo confi­ ducum
d it: eius minera confideranda cft. Er chaos Nutrimenta xgroruni in caduco funt ciet.
nullum alium generat morbum, quitm cadu­ ifta:vifcus quercinus pro fale feme poeo-
cum. NeccfTe eft crg6,curam ex folo elemen­ fiix pro confe&is: radices pyrethri pro
to aeris procedere.
petrofclino Hellebori pro beta.
P a r a g r a p h v s III. Vifcus Quercinus caducos impugnat,& tan­ Vifcua
i • \
querci­
Locus caufa in caduco Chaos ejl. Njam dem caducum expugnat. Et qui hoc morbo la­ nus eoa*
jie n t in aliis pan ibus m ineralia fu a faciunt, bo: ant , his vifcum quercinum pro fale mini- tra cadu­
cum.
ita (jr in chao. Sciendum ig itu r, quod caufa ftrare oportet. Et qui iulculum e d u n t i n quo
vifcus quercinus inco&us Ut, nullo fale, id vc-
totius morbi M ercurialia fu n t ,*(jr jpecies
r i (limum fignum caduci eft.
morbi >jpecies M ercurij. Feronia*
Semen poeonix pro confe&is adhiberi de­ pyre­
ir Me< curius fublima'us facir paroxyfmtfm A - bet : Pyrethrum caduco affeftis loco petrofc- thrum»
Mereufi* poplecicum fib fumo,facit &e epilepticum. lini in offis indicum, morbi cuiariuum eft. Et
hciUbo-
iu i & c,
Apople- ] n hocparagiapho ramum cauia attendenda veluti biaflicam alias elirare (olemus:Sic herbq caaucif
cpilTpfij eft.Q uotits ergo chaos & Mercurius ad nequi, quoque contra epilepfiam patienti prxberi cutaot.
riam pro:edunt, morbus caducus generatur.'' debent. Et folia hellebori nigri meliora fune
Et quot fpecies Mercuri/ funt,tot fpecies etiam quam albi,j£ger aliis etiam iuxra cibis vtipo--
i funt caduci. E rqu alis morbus,”talis fpecies.' teft»excepta caine caprilia & fciuriua. Et quales
Morbus ideb vehemens e ft, vt a laborantibus inueniuntur aut corripiuntur xgri:tales ma«
non fentiatur, quia dormiunr.)Spccics Mercu- lient. De cumino frequenter bibendum eft.
rijlublim ati eft vera fpecies Analepfix. Liberat cmm hominem A caduco.
P a r a g r a p h v s IV. P A R A G R A P HV S III.
Ponofim ilitu din em caufa huius morbi in Ab his caucndum c ft, vbi vitiofum’
chaos ex Seldonio a lk a li, croco pontico aut fperma, vbi odor vitriolatus,vbi vento­
thereniabin. N am jic u t ijla in pojitum pe­ rum generatio,vbi libidinis* prouocatiov’
netrant, nouam generationem faciunt:ita (jr vbi acutias elfcnlrficata. 4

generatio M ercurij ju u m ojlendit pericu­ #Q ui morbo caduco detinentor, fedufi abdi.'

lum , pettranfit m em bra, & iu xta llech in
membri pardxyfmum abit.
i vicriolum carbonibus impolitam refipiunc.’
Sicut crocus Sc celdonum aquam tin git: fic
\ ponricum etiam ac fel» quicquid attingunt a-
^Calce- marum reddunt. Similiter paroxyfmus quoq;
& Dc™- Epilepticus , qui non ex cerebro , fed ex chao
casa pcodir, vniuerla membra mouet. Et paroxyf-
•gunt.tm lnusiftead Confumptionem Mercurij vique
protrahitur. Eo enirri ad confumptionem per­
gente , paroxyfmus inteftina ftomacluimque $c
omnia interna euertit. Et hxC fpecies grauiffi-
ma c ft, ad mortem deducens. Sinthena mor­
talis eft.
► C a p v t III.
D e D ia ta .
PARAGRAPHVS
neant ab illis , quorum fperma monftruofum
eft.vt funt p om i pyra; & c. Vitent etiam , qux
Aromata nocerit: nocent raphanus & rapum.
Cuminum & fceniculum profunr. Fugiantur
omnia, q u x libidinem ftimulant. Quarnuis li­
ceat rapa illa edere, qtix parua iunc &c dulcia.
CAP. IV . D E C V R A C A D V C I .
%
Paragraphtis I .
N cura caducipra manibus fu n t experi­
I
menta Arcana cum experientia, (jr in ­
genia cum jpeculation e,pleraque elem enta-
ta compofita. » M
/In cura caduci quatuor confideranda ve-
I. niunr : . ) hoc e ft , ars vel medicina'' confide-
E x p t r i m f n u

vna vnius morbi,paroxyfmum qui4em tollens, qux. ianda

Nutu-
ineuta
funt du­
plicia.
D i l x t a caduci morbi cft cura totius'
a^gritudinis.Sunt enim medicami­
na caduca nutrimenta morbi. Nutri-
non*morbum, qualia plurima ab hominibus
inueniuntur. Omnia autem experimenra in fe Experi­
arcana habent: Sed pleriqueignorantDofin* quid.
menti
i

metorum duo funt genera,Genus, quod’
facit morbum:&: G enus, quod expellit
morbum; vtfcetor carnis caprinae, in
contrarium deco&io anguilla^Sic MuP
ftila in contrarium eft agnus*.
Tale cft in hoc morbo cranium hom inis:
cuius prxparandi modus is eft , vt calcinetur,
& i calcinatione reuerberetur , & tandem
A lkali extrahatur. H ic dofis vera ccnfcn-
da eft. Ea autem per (ola experimenta co-
gnofcitur. Ex cranio etiam extrahitur
Tc 3 'oleum-
 498 P a r a g r . L ib . IV.
Arcano' oleum, chius .grana tria praebenda fune. Arca­ fundo,quid apparebit coloris aurei>quodbpri- fanDo^*
quid, num eft, I. contra -Medicorum canones curatio mutn eft. Huius Bj- fingulis meniihus fumatur
perficitur.Atcamim eft c* vicriolo, dUod mor­ fub lunam nouam. Id duodecies fimiliter.hoc «mi
bum tollit, vicunque inueteratiffimbtn. eft,integro anno,iteretnr. Hoc medicapiine 3j*
Defcriptioolei vittioli contra motbum ca­ morbus penitus tollitur: ideb pro cuia vera id
Ol. vi-
triolum ducum. habendum eft. Infaper radix quoque pyrethri
contra & pcconiz deftillata per Alembicum curatiuu
cadiKU T fi Vitrioli Romani vtlvngarici tb.xr-
Liquoris potonuytamphora,rajura eboris.fpodij certum eft,ac opis multum prrftat. Si probare
' - ■««.J <?. ac #nolle velis, an aeger fanus fit fadtus: accipe
Deftllla- per retortam , aut per defecnfum cornu capta: 5 6 . & aliae fcctidz taotundeno: caduci* Examen

vfqne m colcothar. Poftea Impone carbonibus,fumum fi aeget haurit,illi-

• liquoris tt>«/ Akobol vinicontfti, Ae­ co cadit. Si vero morbo re&e curato euafetit,
quarum Mtlif[d,yahnanjtan. tb.fi, nnr> rzA+r
ii
Goteoibaris tb/. Reduc per retortam,tum
Qf. Huiw liquoris tb j. Coltoibaru nantis 1hTj.
Defttllaper phiolam, per diem & nodem ,
PARAGRAPHORVM
& exibit phlegma, liquor & oleum : Poftea LIBER QVARTVS.
deftilletur per balneum Maris,& fccedet phleg­
.%t
ma. Deind£ deftilletur per phrolam,# lecedet D e Vindim ia fete M orbis Re f l u t i s .
Liqudr.Tandcm deftilletur per arenam Sc oleu C A P . I.
effluet. Phlegma adhibendum eft infantibus.
Dofisdtis e ftjf. ante paroxyfmum. His qui Jtyorbi Declaratio.
iotra^titfutn 20. & 40. verfantur, Liquoris B j. P a r a g r a p h v s . I.
praeberi folec.Quia annos 40. cxcd llru n t, his

H
oleum datur giauorum trium pondere. Er dari Vius morbi m atrix Elem entum Aqua
poliunt iftacumaq chelidoniar.valerianae. eft:cuius proprietas & ejfe fient in con­
De Ivgeniif. gelatis. Quia Jient aer eft chaos,ita tanquam
M odi Ingenium eft.fi quis inuenic, quod sranibus
pfc?forl glacies hoc elementum in corport extftens
d i cranii.
perficitur,velut incifionis,fed in caduco neque
Icarificatio , neque venae fe&io prodeft. Si materia eft mucilaginofa, cryftallina & g lu ­
morbus fuum exitum habere poctft, paroxyf- ten , v t clarum oui.
mns remittit. Suum autem exitum in capite Vudimia in folo eft elemento Aquae. Ele- .Vndi-
molitur. Er per feftionem exitus, hcc modo mentum Aquae,quod in corpore cxiftic,eft mu-
iUuandus aut promouendus eft.ParoxyfrnO in- c laginofum congelatum : Se propter congela- qu**
filientefbmnusillicb inducendus eft, vccraniu tior.em,quando ea diilbluitur, eft principium
Ccniga- infttumento ccnigato eb facilius & commo­ morbi. Omnes aqua:, qux'i» vulnera abeunt, •
tum in-
ftrum e dius perforari poffit. Poftea ne foramen coeat, elementum funtaquae, vt finophea.
tu in q u o imponatur lycinium,quod tentam magiilralem
Clanium P a r a g r A p h v s II.
aperitur. nominant, & foramini canna argentea infiga­ Q u od fi hac dem en tata, v e l ex Jpeciebus
tur, & vulnus cum oppodidtoch in ambitu car­
Jpecies vna fumerct refoltttionem,principium
neo vniatur & confolidetur. Sic ergo dum va­
morbi vndim ia primum e ft, iu xta qualita­
pores epileptici per cannam euapoianr, paties
aut nihil aut minimum 4 morbo molcftiac per- tem jpecici,aut omnium ,ex quibus ducit ori­
fentifeet. Hoc remedium in iunionbus quidc ginem . Vndim ia Rocha v e l fciffty v e l G la­
bono cuentu adhibetur : fcd in adulcioribus ciei , v e l N itr i.
locum non habet, luniotibus praecipue etiam, Si quando ergi elementum aquae vigore fuo
pei camphoram .Ipodinm Se vnicornuauxi- .congda'tiopempertranfit,morbus infilit. Vn­
liumprzftatur. Talia enim acrem coagulartr. dimia eft Hypofarca : Hypofarca peruadic
Quidam fpinam dotfi in fu minita te aperiunr. omnia membra, & mortem inducit per frigi­
Et quamdiu hac permanet aperta.non cadunt ditatem. Nec aliud eft,quilrn refolurualumcn.
Fel ar- Fcl Ardex.fi deftilletur & prxparecur,acrem lplius fpecic? funt ex rocho,vel fcillo, vel gla- Hypo-
dex acic
coagu potenter coagulat: fient & ballamus cum gal. cie vel nitro. Id ex tribus documentis liquer:
bano. Poft pardxyfmum eodem etiam Nucha Primo ex purgatione.Na n fi aegro Turpethum q^r*
inungenda eft. Ab elemento:Manna ( id eft, ros detur, aut per fedem, aut vomicum Aquam ex­
exiccatur, fi leparetur purum ab impuro) prae­ cernet, quae ad ignem coda alumen deponet.
paratum tereniabin, fi indies gutta vna vel tres Idem fit Se per vrinam. Nam fi raphanuslylue-
in vino potentur, paroxyfmus nullus infcftat. ftris aut alia diuretica propinentur, fpecics hy-
Et medicame hoc foeminis falubrius eft quam pofarex prodibunt. Terribper fudoremidem fcmm
Trtenia- vitis. Tereniabin eft cos Maialts , praeparatus quoque fimiliter exhibetur. Nam fi theriacz
binquid per balneum matis.Conferr in Apoplexia,Epi*
cum Euphorbij B S. propinctur/udor largius
lepfia,Paralyfi epileptica. prouocibicur. Lintea reliccata fi quatias,
Pro experimento eriain facit, fi fumas fan- pul lis quidam inftar falis decidet qui morbi
guinem hominis fani, hoc modo. indicium exhibet.
IfL. Saugtunis burnam %nf. alcohol vint 36 P a r a g r a p h v s III.
Deli illa poft digeftionem.
Q tta mineralia huius fu n t conditionis,vt
Ponantur in fimum equinum ad digeftio-
nera. Poftea deftilhntur; deftillara iteium ad Rochum fcijfu m , glaciei & nitri,congclatam
digeftionem reponantur fex leptimanis >.& in habent naturam j aluminofam ( id eft alu­
mni*
 I
D e Mo r b i s R e s o l v t i s .
7nim s crudi ) album inafam , .cum cxem plv H ocfa& o, vera cura adeunda demum eft. Alia
pradiflorum :c x v n d p a rteg lu ten , ex a lte r i
liq u or ten a x in to io co rfo re.' *
Hypofar- Si 21ufn'en refoflfturY liypofatfca gignitur.
ca c t a-
lumittc Veluri fi RoChum relbluarur, hypofarca rochi
rrCgluto. cft : Sic de fcilTo, glacie & nitro iudicandiliil.;
Si palpebra: irirtirpCicunt, lignum hoc quoqUc
hypofaicx eft. 'fdeiti fignint etiam foaea: a i
fpiuam dorfi in^manibusnc pedibus. Er huiuf
modi figffa 16. vcli$. annis prius rtppaienr. Si
c ilor faciei altecarus lic. tk fouex fiant, lignum
id eftm o ttb Q u x mulieres profluuium habet,
fi illud refiftatac fupprtmacur , tic lpina dotli
faucis notetur» fignum hoc hypofarcareft.Qno
calu nihil conferendus & falubtiuseft>qu<im vc
profljuium prouocecur. Hoc enim quamdiu
durat, fatminaab hypofarcaimmuniscxiftic.
P a r a G r a p h v s IV.
Caftts Refoltitionis cum caufa cft elem en-
\ tum accidens, terreum accidens afuoproce­
d it refoluto: Aereum accidens ex contunclio-
ne internorum elementorum, ^Aqucum acci­
dens a vaporibus vtr/ufque elem enti perm ix­
t i :fe d igneum accidens ex fpirinbtts dem o­
torum Juorum.
Alumen quatuor habet accidentia fecundum
qu uuor elementa, fient congelatum in corpore
exiftir. Si terreum elementum moueat ac fol-
u a t, xgm udm em nullam fufcicat, fed clemcn-
. tum aquae cogit ad xgritudinem aut hypolarca.
’ Et hoc fciendum propter cucam. Iamfi Vndi-
mia fit terrae, ex alumine Rochio cft. Conue-
nit ergo ex eodem curam quoque procedere e-
lemcnto. Porro fi elementum acris quoque fi* Pro quarta fp e c ie , id e ft, Ignis & N itr i def- tgnis.'
militerpermifccatur,generat hypofarcam ae­
ris. Si autem elementum aqua: ipftim ahfquea*
lio elemento morbum moueat,& falia fua pro-
priaieloluat , generat hypofarcamaqux.Qua
do denique elementum ignis cum elemento A-
quxfim iliter iungitur,hypofarca ignis fir.Et h^c
propter curam fedulo nofcenda & diltingnen-
da funt, vt qua ratione ea inftituenda fir,i arum
habeatur.
p A R A G K A P H V S V.
D ia ta v n d im ia M edici na e( i . E tv n d i-
m iafificca fu e r it, 'u tilis m edicina. S i hum i.
da , per ditionisfignum .
Vndinra lo cu ta oblerua a comprimis dixta opus
(juaiis eft. Fabae, lentes,cice^r falubtia fun:. C ato ro .
dista.
fta non conuenit. Stomachus enim ab ht nudi­
tate follitus. digeftioni aptus non cft. Pat is fa-
baceus optimus eft, in hypofarca eiitatm.Her-
b x diuretic^ omnes conot-nuint, quia h jmidi-
tarem fecum extrahunt. Io vinum p on i, & ci­
bis permifeeri debetlupulus Expellit enim hu-
•n.iditates ftom achi, dum vrinam piouocat.
Vndtmi* Cura in duobus polita eft. Prirrb corpus
c-ura. purgandum eft. Poftei ipecificis roborandum
tk confortandum.Proceltus autem curx ifte eft,
vt fuLceffiuc purgetur cum file re montano quae
purgatio valida eft in hypofarca, fi iniulculo
decoquatur , k huius §ii|. vel ^iiij. forbeancur.
Silet
vmntta. Sic in vino hxatiua quoque danda funt: veluti
nG pto- ficnrpcthum in vino fnfpendacur & maccreror.
d*ft viv*
dtmif. Poftea adpiouocandam vrinam digrediendum-
i
499
yelut clyftcres , parum conferunt. Nonuun-
quam etiam cum rheriacx^£ & euphoibii Bj.
ft-dor prouocandus eft. M anna, Ctocus , Mar«*
tis , Liquor coraliorum , dulcedo Saturni / in
omnibus huius morbi fpecicbus valent. Eodem
modo etiam raphanus maior in aqua, deco&usf
tk cum mcilein ele&uariumconcinnatus.valdo
vtilis exiftir.Poft hec
vt omnia vera cura inchoan-
da eft. Iu vndimia aurem principale eft Diacu? Diacu-
btbc,cuius compolitioncs in fpecicbus lingulis pnnet-
pale m
Icqnunrur. tndenui
D efcnptio in p rim jjp ecie, hoc e ft, in v n d i-
mia Terra. 9 «
Curavo-
fIf>. Specierum diacubeba 3j. Carabefe dimii
m inis plantaginis o A n ethi an. 3 j. cetis.
Zuccari m undati q. f. F. M ix tu ra .
D oli$ 3 j / . m an e & fero in v n ­
d im ia terrae.
In fecu n d a ftecte, id cft, aqua ex alum ine
Aqut<
fcijfo defcnptio.
,2£. Spec. diacubeba % i)
Corallorum rubeorum M um la, fa n g ,
Draconis an. 3 ii). F ian t tr o c h ifc i
cu m tra g a ca th o d iffo lu to in aq.
E n d iu ix . ’ •
In tertU fte c ie , A e r is , glaciei ,fc ilic e t Aerii.
deferiptio.
'ip. Diacubeba % )* & 1 ij. Cubebarn 3 /j.
Rafura eboris, cam phora,fpodii an.
3 . F . t r o c h i f c i , vr fupra.
. criptio.
'If. Specierum diacubeba 3 v t).* Z in z i-
beris 3. j. M aH tchis3 j j f .
Alkakenga 3 it) f . F . tr o c h ifc i, vt*"
fupra. »
paragraphorvm
L IB E R Q V IN T V S .
D e Morbis ficcisfeu p h th ifi.
P ar ag r aph vs I.
Q
Vod fi elem entum igneum in fuam ftc- >
citat em a b it, certum fignum eft alioru
etiam elementorum confumptionis.Sciendum
aut em,hancfice it at em ex ficco igne defcendif.
f e , cum comfumptionibus trium dem ent orti
in fu is ccrporibus.fi
Tabes feu phthifis , aut morbus ficcus aliis Phthifi*
vocatus , nihil cft aliud, quam confutfptio , qu,<|’
aut partium cum doloribus, aut totius corpo­
ris fine paroxyfmodc doloribus. Primb aur in
corpore coagulatum refohmur. Pofteaconfu-
mit elementum ignis iua fice itarer partes cor­
poris , & tria reliqua elementa, ac fpatio anni
vnius vel duorum omnes corporis fupcriluira-
tes penitus exhaurit tollitque. Interim ex a li­
mentis in partium nutrimentum nihil aflumir.
Vnde vel corpus cotum ficcum efficitur & cx-
T c 4 renuatur.
 I

fdo PARAGRi Liti. Vi

renuatur, blxc qur extenuatio ex exea & lare- res ,v u x p a ffx, portulaca, Laftuca eam femU
te impteffione caeli fit. Vocitur alids AriJura, nibus , raphanus v terque, beta rubea, beto-
Morbus autem hic vel membrum vnicum tan- nica, caiduus benedictus, nuces pinex, maluar
T abi* tum .
affligit, aut plura, aut totum corpus. N ec fpecies om nes. Ex im tb affumendis, aqua he-
A A • ^JAa
parncu- virium hoc in folo pulmone con d itit, verum e- derx terte fftjs cum rerria par re aqux portulacq
iaxil que
C£ oa. tiam in cerebro , corde, hepate,renibus, liene in hoc morbo cumprimis ac (ingulaticcr iuuar:
& partibus a liis, velutin offibus, ven is, ner­ Sed fors aliqua corporis vena rupta dc, tertia
vis, articulorum, fynouia, m edullis, & c. Sub pars aquxcychm inis addidebet.
vno autem nomine fpecies vniueric comprehe- Ante reliqua vero omnia compodtio Dii-
duntur, q u xex iignis, qux varia funt percipi- coraliorum in rabe maximi fir.Ec hoc modo pa­
• «nruracdiTcernunrur. T rem oc indicat cor con- ratur.
fumi. TuflisSc puris fereatio, Ixii pulmonis Vefiriptio Diacorallorum* 2K
certum indicium exhibet. Copia vrinx hepa­
Corallorum rubeorum & alborutn <Bp“'
tis Serenum vitiaptodit. Tuflisab hepare quo­
que affeCto oritur, fim iliter & a renibus. In- J i/).Fl.JiUe liquoris decamphora.
ffammatio pun& ionis,& dolores laterum,fple- Spodii,feno. Lactuca an. 3 iij.
nisSc hepatis confumptionem arguunr. Ardor Florum L^intimonii, croci Martis
fellis eff grauiras comprefEo venrricuJi. C a ­ Reduc ad formam cum traga­
ro paritur cauirares & Cei(Tutas, qux in genu-
cantho vel gumi Arabico. Doiis a 3ij.vf*
bus admodum peticulofx fune N enti conrra-
hu nru r,fa ngu is exJccarur,iynouiadoier. £c haec
que ad 3 v. vel vj.
eft confumptio partium» a qua cerri Tui dolores Huius medicinae vius continuandus efl,do*
nunquam reparantur. Vniuerfalis tabes rorius nec vrina fpumam fpongiofam r,on amplius ex­
Tabe* v-
muetja- corporis JentiorSe tolerabilior e ff, Se corpus hibear,quae ad priftinum flatum reducenda cft.
lis. qua­ exrenuat cirra ingentem dolorem. Si curis cir­ Arcanum alterum in hifce morbis cfl Stybium,
li*.
ca genua rumpitur auc fcinditur, confilium auc quiaSaturnum hic dominanrem in ftcllam Ve* atan™
cura nulla proficit. neris benigniorem rranfmurat. Experimenta
funt etiam quxdam foris adhiberi folica: vela­
P a r a g r a p h v s . I I .
ti vnguentum ex pinguedine gliris montani *
££uare notandum i » his, quodftccitao i- quem vulgariter murmemum nominant, cu­
gnis minutionem corporisfacit, propter hu­ ius deferiptio haec cfl.
miditatem. ¥arsficca & cruda Mors eJt.Hu- Experimentum ex pinguedine Mttmcn- Vnpml
mid it as vero ipfa agritudo. ' torum. Mu/mc*
Phfhifi» H uiusm orbi ptincipium autcaufa non prin­ totam
caufla 'lf. Pinguedinis murmentorum tb y. conua
occulta* cipaliter ab oppilatione, aut catarrho hutnido pbtaM
Medulla bouis tb j.
cfbfed fit ex occulta impreflione caeli. Sol enim
m icrocofm iom ncs humiditates confum itiVn-
Taxilh.jf.
de corpus & membra exiccantur.Tandem mors 1 ol. Amygdal.amarar.adpondus om­
fequiturauc membrorum >aut corporis corius. nium.
D e C ibis. Vini rubei q.f. pro decottione. Re­
TWthifit Liquiritia,polypodium,lentes,vua pajfe. duc in formam vnguenti > quo
dicw sc femen portulaca cum Lactuca, Raphanus ma- vcatur, donec vrina mutetur.
curaqux • . , * . .. 1. .
tor C*rminor, caulis Romana, Ricta rubea. Aliud experimentum per balneum injiccis
CV R A. morbis. '
't'.' ls*xungia cerui tb .v. Ol. de Baccis i^Aq. refoluta q.f
lauri § v). Herba Valeriana
'Medulla cerui tbjj. (al. Ifev)Ol.de Arnoglojfa.
Angelica adpondusomnium. A llij an.q.f pro balneo.
Succi Endiuia q. /. pro decoctione. \

Aqua cum herbis ebulliat, & poftea in hanc,

Kcduc in vnguentum > ad fpatium dcce herbis exem ptis, indatur.
fcptimanaru vtendum. V nge bis in d ie , y . Vitrioli albi, Marcafita argentea an.
+90 •• *
mane & fer6, totum corpus. Hinc laua %*)
in aqua aceto mixta decocta, tunc re- Vitrioli communis, Aluminis Sochi
ftauranturfenfim. an. $ .
Morbus hic femel expugnatus, denub non
Sulphuris viui tb j. Balneum.
redit. In e o tamen curando prius diaeta infti-
tuendaeft. Poftei medicina attingenda. C o r­ Sulphur viuumeft fulphurnon fufum.
pus itahume&andum e ll, vc (ol M ictocofm i In hoc balneo aeger decem feptimanis
fubinde inueniat >quodconCumat. H oc pet ar­ lauare debct( Et fi id odiduum durauit,
cana przcipue obtineri poteft, quibus Medi­ addi debet Carabe triti %) 4iut fupta.
cus caeluin,cx quo morbi oriuntur,veluri cogit,
Morbus fi femel exigatur, non reuerti-
coercet, ac inuouac. Summum autem huius
movbi ate»uum eft liquor M «g«i.arum. qui tut Q uibus in morbo confun.pto ra-
efi Elixis. In cibo potuque artumendaquxeon- gadia aut lciiiurae in genubus oboriun-
ueniunt vt funt, Liquiritia, polypodium , len- t ur , his cura nulla fupereft.
A PARA*
 I

De
P A,R A G R A P H O R V M .
LIBER SEXTVS.
» c unt , Sc pone in Nucha pruritus excitatur.
D e Lepra.
C A P . I.
Declaratio M orbi.
Lepra
P a r a g r a p h v s I.
quid. Epra efi corporis d em en tati putrefactio
L cum tn in e r M m fu is . g u a tu o r ig itu r feu foramen quodlihet in corporae , eius modi
fpecies lepra fisnt. E fi etiam lepra perm ixta,
etiam compofita, & lepra vniuerfalis.
I.epr?
Lepra nihil eft aliud, quLn corporis in pu-
quatuou trefa&ionem degeneratio,ex qua iftemorbus
oritur. Primo aurem Lepra in membris minus
principatibus ex elemetis oritur.Vnde quatuor
fpecies receientut,Terrae,Aquq,Aeris,lgnis.ln
Lepra piincipalibus membris Lcpta gignitur exrra
qu$litn- dementata. Poftea putreicit interdum ele­
plcx.quf
copoliia* mentum vnicum : quae Lepra fimplex vocatur.
qux viti
Aliquando duo vel plura fimul putrefunr. Vn*
uerfalis»
qu$ pac- de lepra mixra vel compotita oritur. Si autem
ncula-
riss 8cc. elementa timui omnia in putredinem abeant,
v.
lepra fiet vniuerfalis , cuius certum indicium
i» eft:fi digitus , auris,aut nafus integre decidat.
Si elementum vnum putrefit,, cztera veluti re­
ludantur , ne ipfa timui corripiantur purrefa-
Ii dion c. Duobus autem elementis puttelcenti-
S-
b u s, aut in f e r is , dementa duo reliqua, & li­
quor natur* faciunt, ne corpus cotum eadem
Signa- labe rangatur.Et cuius dem enti Mineralia pu-
qux ie- trefadionem inducunt: eiufdem membri mors
pix .tet­
re, actis, fequitur,velut & membrorum principalium,
ficc.
ti lepra in illis hxrec. Vbicunque aurem locoru
lepra centrum iuum figit, ibi orirur magnus ar­
dor , tumor,ftupor. Et lepra rei rx in facie pri­
L e p r a 501
rebri graueolens pus fundit & aegri per nares
loquuntur,etli palatum !xfum & foraminofum Ccr:bri.
non habeant, fronfque iplis & oculi intumef-
P a r a g r a p h v s II.
Zephena prim um fignum in lepra & acu­ Signa
mina : item color La2urius,item orizeus. v e l IePr? / ‘
L . nu^tfa-
compojitus cum vicerat tone. i».
H v-c lunt vmuerfalia tigna. Zephenacft vicus
menluiquc tandem fit. Lepra affi gente, emun-
d o r ia vniuerfa(uum Zephznum produnt,Sc
iu rotunditatem coeunt, anguftanturque. His
os quoque contrahitur, Sc loquuntur velut ex
cauo quodam. Aures lubtfcunr velut, in fui-
bus. In fanis etiam circulum rotundum faciunt.
In leprofis circulum alium conficiunt. Priapus
contorquetur in Icpia. Acumeneft,quando ali­
quid acutius feipfo redditur. Sic definitum a- JJJJJ0*
cumen habent nafus, aures, digiti. H^c vero gwciiio-
vniuerfaper lepram acutiora:& graciliora fiur. raCoIoI
Quin & dentes ipfi acuuntur.Ce/et Lazunus eto. Lazurius
Cyaneus. Quando color viuidus cutis in liuo- qUcoiot
rem degenerat, leprae id fignum eft. N tc liuor orizeu»
vllibi manifeftior apparet,quam f-nzcpbcnis ^ulJ*
Sc acuminibus. Oiizeus eft purpureus. Hoc
tali apparente ,lep ia initat. Hoc colore bucc e
marcidar euadunr. Et Otizcuscodor , fignum
lepraeexfiftir. Si multicolores perroileentur,
fignum laeprae hoc quoque eft. H ac autem ti­
gna omnia incute etiaro integra apparent. Na
lepra colorum variorum genittix eft.
C A P . II.
D e Exam ine Leproforum. s
P A R A G R A P H V S I.
D e iudiciis Lepra e x accidente.

L
mo erumpit. Lepra aquae inuadenre pedes pri­ Eproforum examen ex his cognofciturfi-
mo intum deonr, nec frigus ferre potiunt. In­ gnis. Primum ex vrin a fca tea , fecundis
b flantur etiam genitalia, &c exulcerantur, quar ex ftercoribus efl de lepra ex accidente cis
vlcera difficulter fanantur. Si lepra in dem en­
cix prim a fpecie per v rin a m , in fecunda in Jlo-
to aerisfeuchao haeret, animae laetor fentitur,
SE machi regionibus asm intejlinorum partibus.
& corpus rorum difcoloratur. Si elementum
ignis f it , phlegmones totum corpns occupant, Qni lepia infedos explorare Sc dtgnofcere
cum ardore ingenti,quae ab exado anno denuo volun t, hi opus habent, vt tres lepras confide- otigo.
Signa lc* redeunt.Huiulmodi phlegmonica vlcera lignu
rent. Vnaeft ex Acidente. A hera ex tibi inna-
ptf par-
funt principii leprae igms. Supercft alia etiam ta natura. Et tertia i Catii. Vrina fcarea, lepra ,n«n ul­
tium
principa. fpecies le p r * , quae in membris principaliori­ ex accidente indicar. Quamquam nonnulla le- («mdi.*
liu pul-
bus oritur, non dementis. Lepra pulmonem prxprxferuatiua fin t, quz ilhin ita corrigant,
monu.
tentante, mineralia pulmonis inficiuntur.vox vt vere dignofei non queat. Triduo ergb ante
rancelcit,nifi pedes prius intumuerunt. Tone examen arger includendus eft, ne htiiufmodi sjgnale
b»
enim lepra illa commixta eft leprae aqueae. Si prxfemattuis vtatur. Vrina , quz fcatca pia ex
prodit,in aquam calidam imponenda cft,& vrina.
lepra in hepate f it , fitis perit, cutis afperior e*
Hepatis u ad it, necciuftae tamen decidunt. Lepra veli-
quadra feu orbis ex ligno fraxini vitro fuperpo-
veiic?, cqdefign^tur, fi continentur pus mingitur, Se n i , & probe obturati rime debent. Vrina illa
SpleniJ.
i)0 Coxdis. pudenda vlcenbus exeduntur cui at u difficili- ti hoc modo deftillerur,& in orbe afpcrum quid-
bus. Si fanguis Unicius Sc arenofuseft, ea lepra' damjk candidum (fircficcctur) apparear,cer-
Iplenis centendaeft.Cordisleprafeproditmor- tiflimuni ................. id
J *leprae Ctignum eft. cEr- -ifta
A 1lepra
i. fu foucq pedoris feu fterni, & vlceribus pone cx vrina eft. Ex ftercore ita indicium fieri Ex ftef*
corc.
in doilo & cii ca fpinam enatis quoties vel fca- poteft. Sutrarur ftcrcus leprofi , & aqux
rificatione,vel confri&u cutem vulnerant,quo­ iniiciatur, h^cque probe agitetur, poftea fen-
rum ctuft^ decidunt. Lepra in renibus hqrcntc» tim fuperna effundantur. Hoc iterandum roties
vrina fic alba cum colore albopnlfus ratus & eft, donec nullum fete ftercus fupettic. Quod
imbecillis e ft,& dolor dentium incumbit,poft ti tandem m fundo inftar falis aliquid refideae,
quem dentes elabantur. Lepra exfelle emer­ id lepram in ftomacho omninb coarguit.
gente , vomicus infcftare in cipit, ad annum di­ P A R A G R A P H V S II.
midium & longibs interdum continuandus, Sc D e Lepra a cafu.
in lingua tubercula enafeuntur. Lepra ce- Signum e x fudoribus cu coagulatione pri­
mum
 foi P a k a g r ■ L ib . UL
m um :fecundum ex diu crfiu te pullularum Se polypos extraneus: vbi « fi qu/dem rnbncti-
tertium ex epidemo & e x capillis, Hac fu n t h appareant,ad lepram tamen ta referenda non
*JZr, 1 /unr. Pruritum ex venenis tentiunt, qui vene-
Jigna lepra a caju, 1
num deuorarunr, vel cum auripigmento, vei
5auina Lepram i cala contrahit, qui fauinam edit,
Cale Armeniaco, faleconfc&o cum Vr/na, eua
tomen* Hoc enim certiltimum lignum elt Cecuturq le-
ex menftruis , ex languine hxmorthoidum,ex
Urvum prx. Similiter Sc mendruum deuoratum lepra
facit tde ■n j uc j [m 5] jCp ra c x cafu pCf foderem nofcen -
fanguinc linidrx faluatellx. Hac enim omnis
venena funt,occidere quidem non valentia, fed
da ed , fodandum aegro e ii in brinco ficco. In
corpus ramen xgrum >Sc cutem leprolis fimile
hoc (i Cudor non geanohtim inft.tr perlatum e~
reddentia cum confumptione* Et licti quidem
rumpat, adeoque rorum corpus fid e t: leprx
buccx concidat, au t digiti gracilekznt, iurfi.
signum indamis id ligiium eft. Qmn St de leprofo ex-
gna exreraappareant, lepra tamen illa minimi
leprx ex dilhnsfudor afleruarur. Q ii (i refrigeratus ia-
fudorc. , ^ b ed. Lepra i frigore Sc calore lepram gignit Sc
bc. Icfcit,(alqi illud in aqua n conic&um non dtf-
alios morbos , & manus Pedclquc findumur.Si
foluatut , eius lignum certum ed. Idem de fia-
verd lepra furura eft , in pulmone ea eft, & tau-
guine quoque indicium. Ex diutrfuate pufiuUtu)
cedincm vocis habent.
Sape de ,v r tubercula incute emfcanrur. Id
t A Calonibus.) S zp efit , vr Balneatores, ve* ^
perfe&um leprx lignum non ed. Si ramen pro*
lut in Mifnia Sc Saxonia confumanrur. Hac ta• im
ceflu temporis tubercula HI3 exulcerentur, Sc
men lepra non e d .' Lepra ramen ncnnunqium f1-*'®
crurtas contrahant, aur prurirmn raouranr, ti­
ab ingenti calore inducitur. Hi vcficuiis ex af* iLm.
gnum leprx cetriftimom ed. Si cum raucedine
fperantur,& raucefcunt. Scc. Et hi leprofi non­
vocis pruritus inlulrer, aut fenfus cutis obftu-
dum fune. Sin vero prxter ea etiam gracilelcat
pcfcar, leprx lignum cettilUmumed. Signa e-
in d ic is locis, Jepra ea eft.
tiam exepiglorco patenr.Epiglotrum eft inftru.
Epiglo* ARealgar.) Coquos, quimccr.lh rra£hnr in
ifiquid. mentum argenteum , fimile illi inftrumento culinis, ex his morbus ex realgare infcftare lo aRu^
Epig/ot-
quo furores calceos pedibus induunr. Hocin-
I io n pro ler. Qui liquefaciunt vei realgar, vd fertum,
beruc Jc- ftrumenrnm oculisfubfternitur ,& in liiud pili
pra. plumbumvc, aut cuprum ,aucftannum:his va­
diftringuntur. Qui fi excidant t fignum leprae
por inde cxfpirans morbum infligit leprx non
eft. Idem teftancur eriam capilli iuxta aures
diflimilem ,& eofdem etiam raucos reddit. Sic
defluentes.
qui cuprum eliquant, rubeam faciem contra­
PARAGRAPHVS III.
hunt : nec tamen ea morphea aut lepra eft. Ec upn
B efig n h leprx innata. quicquid non contagiofumeft, itavt alter ab
Sedper conexuitates & carnis comfumpti- alreio illo infici queat; id leprofum minime eft. coott^ii
ones iu xta pollicem: item & perorizeos colo­ 'S iergofoflori aut fufori alicui minerarumau- hhtK
res & la zu rio s, & per luxuriam vehemente-p res aur concidunt, aut intorquentur; & caro
per frigus & colores ab extra , innata lepra intra pollicem rabeicir, id leprx fignum cer-
tiflimum eft.Similiter etiam de coquis iudican-
figxa.
dum. Infuper 6c carnis porcinix proprietas eft,
Signa le-
Si buccae in medio concidant & fubfidant. vr in faciem efferatur & extuberet :qux tamen
pr?inna. fignum id leprx eft. Quibus aurem bnccx gra­ lepra non e ft, fed tum quando figna procedunt
ciliores >fuperius crafliores fun t: quini infe­
ex zephena. Sic fi quis a coitu raucefcic, nift fi­
rius , lepram vel hae quoque atguunr. Quibus gnum Zephenx adfir, lepra non eft. Lepra e-
fteminis mammillx fupenus duriores , inferius riam fxpius emergit ex hydrophobia, ex puftu-
molliores apparcnr,mfuper foueis fa&is conf- 1is , ex alopecia,ex morphea, Sc noli me tange­
picuae, hx lepram teftantor. Idem de viris quo­ re , Sc polypo. Quatuor hqc fi xgritudines ge­
que cenlcndum, fi eorum papillae minus caino- nerant , Sc pariunt raucedinem, ac prxterca
fxfinc, velu t& clunes* Carnis confumprioea amygdalx liuelcunt: tunc ea lepra eft, & eft v-
eft, quandocaro intra pollliccm Sc indicem in- nus morbus.Sic ex quartana febri nafeitur pru­
teric&a pinguis noti eft, cum concauitatibus. ritus : & qui in magno qftubibunt, raucel
H xc enim leprq lignum. Qui poft coitum vc- cunr. Leprx tamen h x nondum funr. Si veto
himentem famem aut fitim lcntit, leprofus eft. poft quartanam nares concidunt, fignum hoc
Qui nimis leui occatione vel calore vel frigore leprx inftantis eft. Exfangumt.) Sicx faluaulla
percellitur, leprx fufpicionem mouet. mi(To fanguine aliquis in ilniftro latere fcabie
CAP. III. teneatur, nec raucedo iuxta adeft lepra ex illo
De (ignorum differentiis. pruritu non nofcicur.
Prima differentia ex Alopecia procedit,i C A P . IV.
w®
alba i-
cumfignis fa c ie i, v t in gutta rofaceajn pra- D e Cura Lepra.
(CU.
ua tentigine in polypo extraneo. Secunda PAR AG R APH VS I.
differentia in pruritu eft ex caufa ajfiipti v e­
neni. Tertia d fferentta ab extraneis eft , v t Lepra in curd fua duas fpecies habet: n -
beamp & albam. Lepra alba hac funt jigm:
a Realgare & a frigore cr calore externo.
Cutis color alienus, chaos exitus cumfotori­
Quarta differentia a carnibus, medicamini­
bus , raucedo vocis-> & excrementorum faces.
bus , ( j a morbis originem ducit.
Alopecia, amygda5q in collo, fccditas fa- diubea lepra hac funt figna : Cutis ulceratio,
ciei, Icprq quidem Umilia funt, fed verum ta- forpigo cum pruritu>& fuftuU. Jfl
men eius iudiciom non prqbent; funiUter & a- Lept<j albq fua peculians cura eft.Suapecu t*
lii nmrbi velati gutta rof.cea, tentigo ptaua liari etiam rube^.
Leprofo

i
 /
I

D E L E P R A. JO J
Leprofo in cxamrn adhibito, lepra alba eo- gcnri.H xc prouenir ex argento non fulminato.
ioris^frerius eft. Qualis
^ 1 enim cutis in * facie,ra- Dotis argenriicr.isiemrl in luna, hoc eft, a Semel In

lisin toto corpore effe debet. Exitus chaos Ci nouilunio ad nouilunium. Iuba
Lepr? ferret,leprz aibz ceniffimum lignum eft.Si fm- Prima materia Solis 3c Luaz procedit ex
gnaff rorcs f rumpunt alii inftarcolte ccepat, alii in* corpore p erfc& o , & reducitur ad primam ma«
ftar arlenici: Si vrinx is fcetor e ft, qualis chaos reriam. Ille Mercurius tollit lepram indura-
ex o re : ea res ad curam albam pertinet. Q^iin tam.
* etiam ftercora olcnc relue fcetor ex ore exhalas. Vlrimum leprae lignum eft !i ilia eo vfque de­
Lepra rubea propter rubeam curam /ic ditfta.Si ventae , vt coxendicum dolore infeftenr. Caro
cutis ita vlcerecur, vt foramina relinquantur,' in coxis tabefeiede con cidit, velur iuxea polli­
ad curam rubeam lanario referenda. Si vcficu-? cem. Ecitlo cafu nec cura nec praeferuario co-
te in cure erum pant: ad curam rubeam refere­ modaeft.
tur : iiroiliccrlx tentigo praua, ii alopecia initer,
iftharc vniuerfa ad curam rubeam pertinent,
P a r a g r a p h v s . II. P ARAGRAPHORVM
pr^«.r? Procejfu* lepra duplex ejl: Prim us de con- LIB E R SEPTIMVS.
u*n“»t feruation e■ ,&fecundus de cur a lepra,^ ua a d D e G u ttf.
<,U? nt conferuationem pertinet: ijla fu n t. <^Anti-
C A P V T P R ‘I M V M .
m onii extractiones Junguinis e fe n tia de v e­
G utta m ateria.
nu cord is, perlarum rfr corullorum liq u o r,
Jpeeifica de granis Juniperi, d tw e lijfa , ci­ P a r a g r a p h v s I.
chorea , £r Valeriana. G
V tta e jl Synouiafu a p a rtis , a qua parte Gutta

III. 'procedit, [equitur e x ijla parte ijliu s o!

i P a r a g r a p h v s

Lepra g u a a d curam p ertin en t, fu n t ijla. A u ri dolor & paroxyfmus. Gutta paralyjis e jl, &
d
qua cu
9 UUU4- m in era lia , manna v irtu tes, &: 7 ereniabin> apoplexia, contraclio membrorum.
« argentum cum fisisJpectebus. Gutta cft quodhbet membrum, quod io (efe
X Cura Rubear ex Auro. fuam virtutem perdit. Idem fit iugonotiheea,
0 in defedu loquendi, in oculh,in auditu. Mor- •
V t aurum p o ta b ile, liquor a u ri, fuccus
bus autem ifte nihil eft aliud, quim quod mem­
o r iz e i, liq u o r aureus. Doftsgranum vnum brum officium fuum obire nequeat. A liis dc-
31
<4 in bono vino,m ane. Omnia illa habent v im . (eCtionem nullamin ftomacho habet, aut in
Cura alba: ex Argento. nutrimenris. Accidit eriam paraiylis in corde
.9 Olettm argenti, liquor a rg en ti, fuccus ar­ & fplene. Caulkcft, fynouia i parre fila Cepara- ^ Gurt$
i? ra.Nullumenim in coi pore membrum eft,qubd fynou^
g en ti, aqua luna. Dofts 3 J f . fe n i e i in Luna.
fuam fynouiam nop habeat: 8c in ligamentis li- lepareta.
& Item pracipitatus, argenti & auri e x corpo­
militer. Tendincsedam infici poliunt.*Sc tunc
i/ re creato, £r /Zete te f rim am materiam re­ cietur patalyfis in digitis. Firnonnunquam, vt omnes
paxtes»
ducius ypojlea pracipitatus, fum m urn arca­ caroobllupefcat. Et illa cft paraiylis iftius m£- fy-
num in cura lepra. bri. Fit etiam paraiylis in dentibus. Et fi den­ nouiam
habent.
V ltim a lepra in coxendice foram ina efficit tes ex morbo excidant, i paralyfi fir. In corde
, Lepra
qu{ in­ & dolorem cum confumtione illius p a rtis, ( j paraiylis fubitaneain morte inuehir. A c ibi gut­
curabilis ta non eft, quae illabatur, fed caufa eti fynouia.
hacincurabiflis. Eft enim Synouia ftomachus membrorum.
Q ui curam aggredi volunt elementum cotj- Et nutrimenta vniuerfa, quibus membra (ulten-
feruare debent. In hac confcruarione balfamu cantur, digeruntur in tynouiam.
natura: tueri o p o rtet; ac res illas adhiberi de­ In renibus partibus caro confiftir, in illis fy-
c e t, quae cadauer fuftentare, feu conferuarc nouiarubea eft 5 ynoui4 langninis, farurateru-
queunt, ne id putrefeat: Ex hoc ceofti eft aori- bra eft Synouia cerebri eft cinerei coloris,craf- oualisin Synouia
fiaifamu monium , genus mannae & thereniabin praepa- fiorque albumine oui. Splenis fynouia eft arra. «ligulis
natur? ratum. Simili modo etiam conferuat ballamus Fellis fynouia lutea eft & crafta. Synouia in re­ partibus»
naturae. Sic clTentia vini conferuariuum eft in nibus , hepate, co rd e, & fplene, pro panium
monium lepra, nec putredinem admittit. Dolis anrimo-
conditionecoloraca eft. Synouia matricis facit
Manoa. nI*j fcr# ^ ^ fcpf fman£ fub auroram. Sanguis
crafta eft 9Sc Veneta , ac admodum lenta. M e­
procedere debet a vena cordis Efientiz de gra­ dullarum fynouia fpicea & vifcida. Paralyfi er­
nis Iuniperi & mei i Ite, putredinem non admic- go inuafura, muratur fynouia, a parre fua. Ec
itidofo tunr* Dofis (anguinis humani vnc.fi. lemel in quacunque pars mutatur, illa paralyfi corripi­
BS.iing mente in fecunda die poft oppoiitionera. Dolis
tur : qu; perfiftit tam diu, dum fynouia iterum
humdo- perlarumSc coraliorum grana iiif. omni die in
vniacar.
*5tf* aurora. M elilte, Valerianq & aliorum dolis d
P a r a g r a p h v s I I . Synouia
drac.j. vfque ad vnc-j fs. omni mapd. quz vir­
Aurum Synouia partis j'ua ejl nutrim entum ( j tus.
cura Ic Curae leprae rubea: procedrrex auro. Er eft

t JX XII liquor au ri, & aurum potabile, fuccusorizei ,

ex.
conferuatio retenttua (jr m otiua v irtu tis, ex
liquor aureus.Omnia ifta habent vim.Do/is cft viribu s v ir tu tis digejliua.)
granum vnum , Mane in bono viao. Synouia habet virtutem atrra£fiuam,& re-
AtgeniG In lepra alba cft argeutum , oleum argenti, tentiuam , & motiuam, Hc attrahit fynouia a i
cura !«•
przalbe* liquor argenti, fuccus argenti, id cft, aquaar- panem fuam.Quod renes attrahunt, fynouia at­

trahit

/
 5 °4 P a r a g r • L i b . III.
rra/iif non r enes. Sic deerreris membris.Er pa~ plexia infcftantc , homini oboritur fingnltus,
roxyfmusinnadit pro natura membri. Quae loci iuffocatio, fpumse alba eieftio, (palmi infultus
ratio: ea paroxyfmi conditio. Si Cynouia decedit Apoplexia cordis imminente,cor tremit Sc pal­
4 parce Tua, ad illam denuo non redire potefi. pitat , (equitur (udor corporis, ac i fumpto ci­
ddeo femen vniendum elL Maceria peccans bo dolore in prxeordiis argri (entiunt: prxrerca
S y n o u ii
fc m e l purgari non p o te ll; adeoque fynouia, qua; i fpafmus conuellit ,■ pullus celer eft, feipiofu-
p e r d iti,
parce /ua re/oiura eft, ea peccans adimi debet bindS incitatior cuadens.lpfaautem Apoplexia
pani nd
repon i­ 6c auferri. demum corripiente,defubitb cocidunt Si mo­
tu r. riuntur. Talia io membris principalibus eue-
P a r a g r a p h v s I I I .
.E* his feq u i tu r morbum e x fequ ejf ratio­ niunr.
Signa Paralyfis ab Apoplexia in eo differt»
ne ejfe y cum prima generatione anodyni fu a
quddmembrum principale nullum adoriatur, **>Af»-
partis:quiafynouiajeparata r e lic i apartis in~ (cd exrernum quid vel ignobilius membrum
fenjibilitatem fa cit. corripiensillud re(blua‘rranruro. Paraly(inpr$ ?*»ij
Si Synouia a parce Tua feparerur, facit in il-fc feos
S y n o v ii . cedunr frigus vel horror ad fpacium anni, ha> gfli
ie p ifu ti hm em bro inlenGbilitacem. Sinouia parrem in morrhagia, quae facile non (iAitur. Membrum
i n lenii
bilitattf fefc fcndtiaam habet, non membrum. S ieigo etiam feriendum tremor plerunque occupat,
facit. Synoaia membro fubrr5hirur,parris nurriinen- Refolutione autem Reme» Paroxyfmus fuffb-
rum & (enfibiiiras iubcrahicnr. Poftea membru carioncm inferr. Si quis dignofcere cupiar, rn
illud PhrbiRs, & eandem putredo corripit. paralylis (it, vel Apoplexia , didu<do argri ore,
PARAGRAPHVS IV. Q halitus egreditur, Paralylis ccnfcnJa eft. Sin
/ V A c c id e n te . minus, lignum id Apoplexix eft,cuius paroxyf­
mus quodam cum terrore incumbit, & variis
Cafus morbi a coagulatione e j i , deinceps
cum imaginationibus quali ab aliis inuaderen-
a refolutione congelata. Omnis enim hum ida tur & iuguiarentur.Signa in Gonorrhxa diabe-
coagulatio futura refolutionis fignum e x qui, ricafunt, refolurio feuconcradbura in fpinadur-
refolutione morbi cum fequefiratione p rx d i- G : Signa talia interdum integro decennio pre-
ttarum duarum caufa. ig itu r fignum vera currunr, vt fupr4. Fit etiam, vt epilepiia inua-
Apoplexia fpum a»fujfocatio cum contractio­ d a t, 8c id lignum ed futurae Apoplexiq. Si A-
poplexia in paroxyfmo epileptico in(ilit, argri
ne. Signum paralyfis, alter at io m em bri, &
os diducunt »Sc oculos didorquem. In paralyli
fa rtisfiu p e fa llio . Ingonorrhaafignum ex- interdum alius etiam morbus concurrit: quod
crem enti m ateria. liarum aegritudinum (ignum e d , veterem morbum abiiire,&hunc
figna ,am ifliofenfits ycum morbo iu xta A na- nouum elTc. Sunt, qui quinis ve) fenis diebus
ante de dupor e alicuius membri conquerantur:
*San»oi t0 fn U m -
neni quf Si continenter portulaca veteenti vena fece- quod (ignum ed futurx paralylis. Cum paralyfi
coaguict rur t fanguis non profluet. Si quis nutriatur fo- nonnunquam in puntdo eodem hypofarCi co-
u u tn lo cafeo & pifabm, per nouem deccmue dies fi incidit: vbi vtriufque cura indituendaeft.Cura Coos
vulnereturjis, non cruentabic. Qui afliduo pin­ eft duplex : partim Phy(ica,partim Chirurgica,
guedinem Sc adipem eluat» is diabeticam & go- ln phyftca Cura oportet Synouiam confumiper
nocthqam prompte incurrit. Coagulatur etiam adhibita arcana, qux cqnlumant, confortent,&
in n o b is, (i edantur tfmperuiua, id eft »pirula, faciant nouam Synouiath. Membra confortan­
Sc barba louis >Uftuca, (emtn laciuca, effenttt vini , tur per ta lia , qux ob conuenientem calorem
pfyllium, & qusum muulago H xc talia (i edantur idonea funt. Talia funt arcana,vt aurum,gem*
cum ipfis Synouia quoque ingeritur. Sinouia m x , m argxritx, & c.
itaque confidente, fi cum carmola fanguis li da­ Cura gutta: in Phyfica. Gut
tur ille hunc ad biduum coagulat,Sc tandem re- C ereb ri, C ord is, (jr hepatis confortatio.
(cluitur ,jperma vero Mnurnwicoagulat ad annos Liquoris oriTei 3 ^ & kifi. [idejlgr. xifi-
10. vel io. Sunt etiam ,q u x efuata in nobis fy- ^ in pfr
XV.
nouiavn coagulant, velut ejfentia vini, Sc quxuis
Liquoris perlarum orientalium 3 *)•
mucilago afoenugraco, pfyllio. His enim fi ellenra
viniconiungacut, ipta coagulat abfque fi igote • Alcool v in i effentificati ad pondus o-
Synouiam coagulatam feqm tur rclolutio patiis. m nium .Reduc ad formam.Dolis a gr.iiij. *
Patte autem miftamcoagul itionem diutids no vfque ad gr.x. Hoc medicamen inosin-
' ferente , tefoluntur mineralia, & feparatio fic fundendum eft, vt cot, cerebrum>8t he­
vel citior, vel lentior. Ea ergo coagulatio ad A-
par confortet.
poplexiam abit. Si cerebrum coagulatum re-
f) efcriptio ad fynouiam cerebri.
iolutionemfubire incipit >Apoplexia metuen­
da e d , cuius indicia funt d e tto t, & tremor, Sc I f . Carabe ex A fp h a lto -» Laudant puri,
fomnus apertis oculis incumbens. His (ignis Liquoris Luna »i d e f i , argenti a».
Apuple- aPPaientibus,futurae Apoplexix fignum indat, k i f i .).
xir tam- Dormientibus nonnunquam icbor ex ore tma- V int effentificati per Alcool ad pondus
(Z &£IU,
m t , Sc IpaCmus obrepit, ita vt eo (ufeitentur.
omnium. Dofis fecundam guttam pci au­
Apoplexix figna funt, fwgultus , dyfpnxa. a\- *
bedo nali Sc ftiuedo factet ,patoxyfm\ praeceps res.
infulrus , fpuerva otis >lap(us, fi ex cetebto oti- ln gutta Hepatis.
tu t, & membrorum didemio. Pulmonis Apo- Corallorum rubeorum, Spodi)yolei tnh
w
 9 ✓

De Gvtta f . }W
5 0 }f
cis M ufcata. L iq u o tis M um ia.B alfam i afthma Er. Phlegmate autem in cannisarefadio
an. A lcool v in i adpondus om niut perpetua tu (Jis molellat. Curam ergo op/r'ilCC
~
Do/isagr. - adxi/.
vij. - e(Tc duplicem. Vnam qus^refoluar.s^ram quae
exiccet. Er atfiimcnda fuprtJta»<Jujr phlegma
o / £ extra, a d locum doloris.
fuperffuum in pulmone con fumant.
V» 2X' quatuorrefm is a n .tb . Galba­
P ’. i i C A 6 K . A P H V S . I f‘
n i liq*u efa
* tti ~§ xx. Aflhmatisflgna fuxt i(ly +uhelitus^tttj$isi Afthma~ fis figna.
Liquoris defpica, Olei de nuce mu- f reatus albussaneeUvorisgutturisficcitas,
flata an. £iij. ex baetis Lauri lfc. fltfs, aiteratinpulfus, comprcfio thoracis.
j f . Reduc in Balfainum.
H 1 1 / ' c r% P
TalibiM lignis apparentibus, pulmone igfum
/v I Z /i # » 1 1 1 f *I /« a a a • • A f f i r i U f i r i a i i i wmr\ A ^ l# »ii

Si Apoplexia eft ex capite,nucha inungenda ede conftar. Signa aurem in clalfes duas refe-
e t li Ecproceffiis ille eft, vc ranrum in nuchi rendafunt, hoc m od o: Si mulca reiiciuorur <Sc
vn & io Eae nouiesvel decies,tam diu concinerer expetftorantur, hccarc oportet.hn minus,laxa-
indandOidonec paroxyfmus abeac.Nam& mc- re.S^pe fic,vt fi obelis pulmones refrigerentur,
brum doloris hoc modo afliduo miungi debec. certam noxam rrahanc. Sic, qui raucedine ren- Rauds
balneu
ratus balneum ingreditur: quicquid huic in AO^iuxn*
D efcriptio communis in A p op lexU & Vara-
balneo accidit,eam noxam perpetub luet. Hi
lyfi con fu m p ta jd efl^ p ofl Paroxyfmum. etiam venam fecare non debenr.
. O lei de Baccis Lauri. * D E CVRA. §.I.
& /fthma»
Pinguedinis C a ji ori) e x tcflicu lu Afthmatiscura Cicca., eft id a.
I tis re­
L iq u o rir de Anacardis, </<?piperibus, d e jp. M yrrha, thuris>alipta m ufc a t a an. § j . media»
f
# granisparadyfl an.^.Euphorbi) liqttefa- Sulphuris v iu i § V).
* fifiq J - Reduc in vnguentu line cera. C o ico th a risfa lis fufltadm edium podus.
X Poft confinnpcum paroxysmum decies m die Reduc per EibJimatorium in pul-
» vntftio heri debec:& proceflus ifte fex lepli­
uere. Dolis a 3j .v f y a d 3 ii) -v e liiij.
t4 mariis continuandus.
» Cura ex Chirurgia. Si hx fp c c ie s teranrur, & cum fubli-
ilr Debet fieri apertio ,& huic cmpla- marorio eliciantur,’ quicquid fuperiiis
ftrumimponi. Aperiendum aurem eft eft,materia bona eft. H uic a d d e:
i vlquead centrum morbi. , y . H u iu sfu lp h u ris § j.

. D e Ar.gummis maioribus an. 3;j. L i­ Croci orientalis 3 J f. M a fic is 3j*

k O m n ia in p u lu e r f redatfta m ilc e .
quoris AJphalti.
D o f is e a d e m e f t , quar fu p erio ris
Carabe an. 3 ij. C eroti de m inio
fubJim ati fu lp h u ris eft. P o te r ir
g iiij. Reduc in Emplaftrum.
e ria m H yfTopi d r a c h m a a d d i.
Superior Laudani defcriptio ad pulmonem
PARA GRAPHORVM apprime conducit. Notandum hoc quoque eft,
L I B E R O C TA V V S. quod frigida in pulmone purgando noxia finr.
De Cura reloiura. §. 11.
De Ajlhmatt-J.
% Cura rela xation is efi ifta : E lix ir de Tar­
P a r a g r a p h v s II. taro crudo:Ejfentia v in i ejfati,(jr cum aquis
Sthm atis Jpecies fu n t i f a : Pulm onis feparati a carnibus f itis.
A a p ofem a ta , regionum pecloris A n -
thraces-tvlcera, regionis v e l pulmonis^ fu p er-
In Afthmare cura relaxationisconuenir,qua
ficca refoluanrur,vr eo facilius e pulmone eiici
polhnr. Omne dulce liquefa^iuum. Ira con*
flu u m hum idum , ficcum ,pinguedo, repletio ierua rolarum'.
& liquoris excrem enta. Tarrarus crudus ex vino albo eft ingrediens
In althmate multae aegritudines Comprehen- ad pulmonem & ad regiones pulmonis. Elixir, Elixir
p Udo- <^untur DhElioralis eft: pulmo dc regio pul- id eft,fermentum,E in elixir redigitur, & puru <Juld*
nis af e- monis dcoppilari no debent,led rot^ purae clle, ab impuro lepararur. Impurum Tartari eft
Ous cur nec anchtaces habete. Et cum pulmo femper /mwdn. i<sLidiui<|buinuim(,u(, in
A lkali. Taxtarun)Contunde,& 111 Alcohol
XllUUliUl vini
THIA
danuu° dilatetur .& conftringarur , ideo in continenci fepries vel ofties digere, dc praepara ipfum per
fuumapoftema aut impedimentu indicar, quod ' Alcmbicum, & redige in humorem liquidum,
hm iliterin extetis membris principalioribus ln hocliquqre nullum A lkali eft:tandem ad ef- Alkali
minime fit. In felle enim & exteris apoftema quid-
4 fenriam luam deduci deber. Ita prxparatum
diutius larere poreft,priufquam prodarur.Si er- pulmo accipir,& per ipliiin curatur. DoEs eft
gd in pulmone vicera line,virtus aperitiua pro­ i gr.iiij.vlque adgr. vi/, vel x. Er hoc modo vi­
cedere non poteft,& indicium eorum ex halitu cera quoque pulmonis curanda fune.
foetido defumitur. Am hraxvnacum paroxyf- Aliud ab extra vel intra vrendum.
mo cum leui frigoreinuadic. Si pulmo humi-
y . L iqu oris de floribus Hypericonis,'
dior eft.grauiorseritur,& xgri lemper tullc in-
feftantur.Si Eccitas nimia in pulmone Et>is iam cM riflolochia rotunda an. § ij. <
iterum fatis aperiri n op oteft,& ruflis moleftar, L iq u oris de mumia £ iij.
dolorq; in collis secicur ex Eccirate.A pulmone P racipitati e x Saturno 3,v. Reduc*
afthma- ^ lkn8“ is «xcernicur,is cannas infercir,& fpira- in Hiixturam. DoEs a granis x.
tiscaoia. niina pulmonis impedit.Cannai auic phlegma­
vfque ad xv.
te obEdcncc, acr penetrare non poceft , vnde
Tam intro afliim i, quim foris admoueri
. • Vy poteft;

4
 fo6 P aragr . L ib. IX.
pote (i. Et hxc M edicini vtilis e(l id vice ra cum ingenita coagulatione, & pojl coagula­
ipi**i$Scpulmonis. Et eidem id vulnera Sc tionem per digefum in tremorem abit.
vlcer* CXt%~innSc intcrion fvilde experti eft, PerDigeftumrprxno(ci poteft,, diu du­
vr in vlceribus rcir»*^ quoque Sc veffcx, 8c pul- ratura febris fir. Si numerus quotidianus cum b;u
/nonis, St in afthmare. colore albo concurrat fex feptimanarum peno- dt
Aliud de Vino elfai U* dus erit.neccempeftiuiusillacurabirur.Si autf
r im d e * i,li( [ a 3). cum dolore praftino exhibeatur, 151. xo. auut.
D e pulm onari* "$iitj. Fiat mixtura. D o­ feptimanis conrinuabirur.Si cum tufli inftar.ad
tis Z 3J?- v/que ad 3 Ccptimara o£Uuam,non4mue excurret. Si cum
Vinum effatpm hic vocarur vinum firblima- rumoribuspedem affligir,ad if. feptimanas ter­
«flium1 cum,in quod htrbar ponuntur, vc earumdTen- minabitur. Si numerum paroxyfmorum mu­
qma. & t ii extrahitur, vnde effatum, quoque dicitur, rat»velutt.fi quotidiana terriana euadar, proce-
unde <n- pjaja5 generis jfunc vinum m eliffk, valerianar, cedet ad annuum Ipacium. Si verd numerus
fatur.
pulmonariae Sc iimiiium. Vbi hoc iu xti no­ augerur,veloci, fi ex quartana quotidiana fiar,
tandum eft, quod vinum M eliffx in afthmare decem menfibos durabit. Si verb aegri apperi-
fi cretum exiftar. Obferuandum hic etiam hoc rusadeibum Sc potu perfiftar, fignum eftrcpus
e ft, pulmonari* non herbam , fed liquorem, minui.Si cibi potuique appetentia languida fir,
id eft vinum , in hac cura locum habere. - ad quartale magisinclinar,vt fupra didlum.
4
Liquoris carnium ddcriptio. P a r a g r a p h v s I I I.
y . Liquoris de carne § vj. P*t9xjfnitu,qm ab Jtftmcaltbus defetniit, futim
numerum habet, & digefium, & paroxyfmtu trium
L iquoris m um ia 3'jf .
primarum erraticam item h tbet. Et paroxjfmmfatb
M yrrha 3 j j f . Reduc adform am . Do * gutnis fuam curam in (e habet, & d.gtjlum.
fis a 3 j. vfquead ^ j fi. Fieri Colet interdum, vt propter paroxyfmi
vehementiam fanguis e naribus fundatur, & cu

PARAGRAPHORVM lotio egrediatur rupta alicubi vena. Hoc &

L IB E R NONVS.
D e Febribus extraneis.
Paragraphvs I.
E bris ejl calor putrefactus cum tremo­
ribus e x f u a oppilatione,a m aterU inJe-
q tteftra ta jn claufts p oris,ex v i ftip ticd .
bonum fignum eft ,Sc eft cura fimul febris. Si font
ver& febris diuecfimode inuadat, iam fetius, rectL
iam macurius,crraticaea eft & peflimum fignu,
fiib cura autem fignum bonum. Siparoxyimus
in*qualis eft, fignum malum putetur, vt quo
materiae augmemacio portendatur.
P a r a g r a p h v s IV.
' D e C ura.

F
E bris extranea cura vna e x auro proce- KtFCdl*
Febres de quibus hic traditur ex nutrimentis
Febti* non oriuntur}& propriam petunt curam. Fe­ dit:altera e x coraliis-, fe d minor cura in aABfc
quid.
bris eft calor, qui fine frigore non exiftir. Q ua­ argento dr p eri is confijlit.
libet enim putrefa&io calorem dat cu aliquo Dcfcriptio curae ex auro eft ifta.
frigore coniun&um. Huiufmodi frigus etiam TJL. C A lcoh ol v in i exiccati & praparati a
Febii* fanguis inducere poteft. Si materia peccans in cineribusfabarum q .f.
Fari*,C& memb tis principalioribus haereat,tuc paroxyf- Foliorum auri adplacitu. Reduc in
vmuet mus totum corpus peruadit, Particularis eft fi
falis
falcem vena vnafebrem fentit. Item ex-cainc digeftione per menfem. Huius liquoris
qux»
vniuerfalis St particularis eft. Si febre fplenem Recipe g r i i j. cum §}. aqua endiuta vel
occupante, faluatella incidatur,tollit eam.Si ex portulaca ante-,vel poft-, v e l fubparoxyfm .
cordc:fuam incide venam. Si in pulmone, pul­ Dcfcriptio coraliorum eft illa. Coali*
monis incide venam. Si in quartana vrinaalba y i. Corallorum alborum § f i .
p ro d it, in fpinae dorfi fine fcatificandum eft.
A lcoh ol v in i exiccati Reduc
Si fuerit febris ex renibus,tunc debet fcarifica-
tio fieri infetne in pedibus. Et G febris a phle­ ad digeftionem per menfem. Huius li­
botomia non cu ratu r, tum demum ad curam quoris fcparati Rec. grana vj. vel vij.
pergendum e ft, nec maturius. Et in iftis febri­ cum aquis prxdi&is ante, vel poft vel
bus putgans dandum non eft. Si febris ad mor­ fub paroxvfmo.
bum abithra eft, fitfcqueftratio. Si in fplene Defcriptio argenti eft ifta. A‘iew#
febris' eft fieri p o teft, vt totum cotpusmouea-
I f . M ellis liqu efa cit % xv. Foliorum
tur. Res qualibet putteiccns abit addigeftum
lio^cau- tempus. Et ebullitio dat putrtfa&ionem ,q u x argenti § ij. Reduc ad digeftio-
f* pato- poftinducitparoxylmum. Et p o ftib ileeft,vt nern per feptimanam. Huius liquoris a
xyfrn;.
Qu* fe* tettiana.quaitana,quotidiana & c a te ia febres meile feparati y 5 .fi. cum gr. xv. croci
bie* i otiantur ex fplene, & ab aliis membris princi­ ori en ta lis ante paroxyfmum.
qu\bu* palioribus velut corde,renibus,&c. Si ex iul-
«aufis. Dcfcriptio Perlarum eft ifta. Pt*
phure,cft qnartana:temana,a talibus,quotidia­
y . A lca lt e x tr a fti a citrinolis £xv.
na ab alumine thabent vtinam rubeam antp-
quacn paroxyfmus' incipiat. A q . album inis otiorum § ii) .
P A R A G R APHVS U. Perlarum non perforatarum
Omnis putrefacio materialis fuam ma­ Reduc ad digeftionem per menfem.
t e r i a le m oppilationemfacit dJpiritibus falis, Huius fucci feparati gr. vi. cura aqua
j _ Valetwnz

♦ X
 D e Fe b r ib Vs E x t r a n e is. 507
V alerian a* a n rc p a ro x y fm u m . ftupefeit , iterum deorfutn cadentes dolores
Medicamina Tartarea in febribus hifce nihil cau fantur, H oc iis frequeurer accidere foler,
Afcooi conferunt.Alcool vini exiccari eft, quando fu-; qui languidum ftpmaehum habenr.' Tertia
vini
xiccati perfiuiras vini fecedit, dc vinum ardes fupereft, caufae/t oppilatio , qua; ertore trium primoru
quid. ficcum,exuftura > line adipe auc pinguedine* inducitur. Illa enim morbum fux naturae &
nullas faeces in vafe relinquens^, In coraliis al­ qualitati conformem gignunt., Procedentes
bis virtus e ft, quae curae febrem- Febres cura­ autem.) Inhisdeoppilandum eft.
ri tempore etiam po/Tunc, deicriptione Lauda-' P a r a g r a p h v s III.
hi in Tartaro. .. •'* p ra d iclis in p r im i fpecie [eq u itu r
Febrit
'j Febres ex fanguine o r ta , curam fuam in fe __ lateris p a r s: quia e x a »atom i* hanc
fingui- habent:nimirum vt aegri aqt per rupram au^
partem habet cum febriliparoxyfm o. In f e ­
hxmoi^* Fcr venam liberentur. Si morbus ex
iJugi*. iplcne procedat, faluarclla fecanda eft. Idem cunda fpecie ) fublim a tum ftccum furnum
obfetuari in febribus cordis >pulmonis, habet in fuprem is cellulis & partibus, cum
hepatis,flte. In quarrana fcarificatio fiat in fpi- paroxyfmo irra tiio dnodyno. In tertiifp ecie*
nadorfi. Si a. morbus ex renibus prodear, cu- q u a lis oppilatio * tales morbii-, grauesfcili-
curbiculae pedibus admoueancur, Ven* tem­ cetyV t m ania, phrcnefts > dr infanta fpecics
porales Sc pulfus cum caftoreo, pipere , zinrt-,
iu x ta fu a p a r ti? oppilationem f e r calidum
bere inun& r febrem fanguinis curant. Poftrc-
irb fi * g n s pedes infume fcunr, ad curam per­ autfrigidum refolutum aut coagulatum.
Omnes dqlores capitis proueniunt ex illis
1 gendum eft. Et hocm odoquicurantur, ple­
rumque noucm vel decem (eptimanis decum- rribus fpeciibus * falc, /ulphure & Mercurio.
bunr,nec cum appetitu edunt. Mania, phrcndfis.) in his dc oppilatione opus
eft. Cau/on eft refolutum humidum : idebeoa-
gulandum eft cum iemperuiua, (ohn o, portu­

n
PARAGRAPHORVM laca inpefte. , v
In fpecie prima , fanguinis fcil. pars dextra
X l i b e r DECIMVS. vel finiftra caritis afficitur cum paroxyfmo
* • •I
5. D e capitis aduerfitatibus internis i febrili. Synocha eft capitis dolor leuiffimus: P.
f HenNcranca grauiffimus & duriffimus: poteft
% Paragraphvs I. enim ad integrum annum extendirquam tande
f etiam paralyus us fequi poteft. In fecunda fpecie
A p itis dolor aut e x fa n g u in e, aut e x
fefolurionis notandum eft , quod fumi ficci ‘r
refoluto, aut e x oppilationibus proce­
generati,Sc in cerebri cellplasfubliraari, paco-
d it. Siue in fin tflr i ftue in dextra parte dolor xyfinum erraticum Anodynum inducant. Si
Jit^ex his tribus cauftsprouenitSi exsaguiney Mania coincidat, cau/Ton adeft,nec dormire
tunc caufa est digeftio a ccid en ta lis. aut est poiTunr, & quiiugiter dormiunt, his ex narco­
Ii
reru m fertilita s, aut trium prim orum error. tico morbus inflat. %
Cip<Jo Capitisdolorescres internas caufiis habenr; P a r a g r a p h v s IV .
loris 1. fanguinem > refolunonem Sc oppilationem. ♦ D e Curationem .
cauli*.
Sanguisdoiores capitis roouetautex digeftio- Cura fanguinis eft in frig id o & narcotico
ne accidentali, ant abundantia aut errore rriu hum ido.
primoruni. Quaelibet digeftio leu morbiiitas In his moibis ncc purgandum , nec dige- D.t,,°r‘
fuam oportet habeat quietem : quia omne ni­ rendum eft, fed rranquillitas inducenda,& do- qlxcuta
mium vertitur in vitium , atque adeo in mor­ lores mulce/idi ac fopiendi funt. Si poft dolo- «>nue:
bum : vc hicdigeftio fanguinis elt, quando is res capitis prefiuuium mulieri incidar, eft in- niat’
continenrct mouccur,ncc quiefeit, aut quando curabile. Similiter fi menftrnum cum dolore
eius nimiam generatur. Tunc enim morbus
capitis etupac, aut fiftatur, difficillime curatur,
prscftoeft. Qtpirdo fu lp h u r,T l,& Mercurius
3c curam oportet k capite inchoari: poftea di-
errant,morbum illubgignurir. Motbnm etiam
uerrendum ad curam menftrui.prius fa£ta cura
gignunt,fi nimis augentur. Ervb/primum fan«
in capite. Si hydrops aut fimiies morbi cum
guis prouocatur,tuuc incipit cora.
dolore capitis incidant, capitis cura femper
P a r a g r a p h v s II. prjemittendaeft,
X refolutls q u ifu n t, perfum os afeendiit Prim e fpeciei curatio confidit in frigido &
dr defeendunt. E ft enim omnis fum us narcotico humido. Narcotica funt Liquor co- tk/qu*
de narcotico anodyno cum flu p efa ction e in ­ rallorum , Rofa,Semperuiua, Margaritae, Lo- cap««»
nata. Procedentes autem e x oppilationibus, lium, S( fimilia. H ac funt narcotica humida. flebit!
qualis earum natura dr proprietas, qua ab Defcriptio in dolore capitis in primi
extra e jl, fin e natura ingenita , ta lis eft fpccic. Reme-

morbus, drfuum accidens tale. Rofarum rubearum £ iij. Barba Io- idi’|4cda®,° '
Rcfoiuti R e fo lu tu m ,n o n furfum h u m e & a t,fe d 3v. Fiat cacapalma cum a-
u is
cara eft
coa
co»guia- fu rfu m euap orac. E t h o c co a g u la n d u m ceto vel aqua rofarum : vbique appli­
«o.
fio. n_ r t 1 ^ centur omnia calida in capite.
e lt p er lo la tru m & fem p eru iu u m .
Alteracaufa capitis doloiis elt refolnrio va­ Alia defcriptio.
porum aut fumorum,ad cerebrum afcendentiu ¥ •. Corallorum praparatorum 3j. M ar­
qui vi narcotica anodyna, qua Ipiritus Icntiens garitarum non perforatarum B J f.
Vv 2 A q . Rofa-
 PARAGRAPH. LlB. X.
At/. rufarum,femptruiu* ita. tj.f. pro temperamentum , hoc eft, corpus, &
incorporatione, vt in cataplafma redi- fubftantia, & res fua effencificata. fine
gatur. extra&ione : fed per tranfmutationes
Haec medicina in dolore capiris apponenda dc fubftantift non liquida in potabilem
eft, nec remouenda, donec rridtbus abeat. njedicinam &c. Ec temperamentum eft
In fecundi, Calcem coagulatione opus eft.vt
vjium in perlis per extractiones m Al­
tefoluta iterum condenfentur quod fic narco­
ticorum refrigeratione,cum Sempctuiua, (ola. cohol. Aliud temperamentum in car-
no>po[Uilaca-&fimilibus. - niola cft>& effentia temperata in arbore
In tertia fpecie dcoppilaudum e f t : vt nimi- maris. Temperamentum in doloribus
rum»quicquid k M ercu rio, fa le & tulphure fx matricis nec taiidum , nec frigidum eft,
quibus omnes morbi oriuntur , obletatum eft,'
nec debet effe>‘ & nec refolutum, ncc
icetum aperiatur.
* % At humidum coagulatum, nec per diathe-
P AR A G RAPHO RV M fin medicamen confc&um.* Omne enim
frigidum &; omne calidum inimicum eft
' L I B E R V N D E C I M V S .
id in aegritudinibus mulierum. Item omne
Ve doloribus Matpiciy. ficcum, &: omne humidum, pcftimum
( - -

Paragraphvs I. venenum'in retentione

V. fuperfluirate
menftruosa- Item omne ftypricum, dia­
M Orborum matricisf venerationes
O #
matrice /ionfunt,, nec ex ea matrice,
in
phoreticum, ponticum,
vel per eam., Omne enim membrum, quod amarum, omne dulce impedimentueft
acerbu & omne

defcendit ab aliis, ab aliis detrimentam ac­ pro ianitate mulieru. Sed cura matricis
cipit.' Sunt enim dolores matricis Retentio abfoluta elTc debet ab omnibus his pra-
& reiftiperflmtas. ■ d id is : quia temperamentum liberum
In matrice c/uo morbi notandi funt: Reren- habet arcanum 5 c 1’uura arbitrium.
Matiicis tio,& Supbrfluiras. Menftruurfi *ft excremen­
morbi Defcriptio temperamenti huius fuper
duo. R e­ tum macricis:Ee‘matrix nurfitur a carne homi­
tentio & nis,& ab omnibus membris, no a-cibo Sc potu; primam curam,clixii idum,eft ifta.
Supe:
fluitas. Matrix lingulis menfibus leitie1 iuuirv mitti- Alcohol vini exiccati ib ii). Fol. An- mus “c“*
me^itu ab omnibuS membris a&ipir, &: deindd thos,Macis-yLauenduU an. §.v. Cu~
fua excrementa cxpellir, quo terhpore fccmirr^ hebarum , GaryophyHorum. Cynna-
dolores dorfl ftntiunt, nonnulla^ praccordioiu
f monti ana § i). M a f t i c i s S t o ­
Erofiones,quidam dolorem capitis, aln lafTI-
tudinem ante' menftruum. Retentio non fit k racis' vtriufifo an. $ Jj. Doronici
M atiis
nutritur matrice, verum ex omnibus partibus corporis %iij. Reduc in feptimum Alem-
abomni- humani,& matrix natriror ab omnibus mcbris. bicu. Poftea 1L. Foliarum auri numero xx.
bu* ml- *
bru. Paragraphvs II. ' Margaritaru nonperferataru\Granatoru.
Oncurfus morbi Retentiui vel fuper- Rubinorum an. 3 hJ$‘ Reduc ad dige-
■fluitas ab omnibuspartibus totius cor­ ftionem per menfcm.Huius olei accipc
poris defcendit. Nam menftruum in matrice grana ii), vel iit), cum vino maluatico,sut
menftruum non eftfed menflrui excremen­ aqua maiorana vel falu ia , per tres auc
tum. Ex his[equitur coniu»clio,deftrHctioy quaruor dies mane & Iero adminiftraro.
aiteratio , conclufiorfermixtio bona & maU Hoc elixir nobili/Timum Arcanum in
rei, difcoloratio cumftmilibus. retentione & fuperfluicatc menftruoru,
Vbi fceminae dolores fenriunr* ibi eft oppi­ difToluit & conftringir,&: partium dolo­
latio , velut in corde,felle >& citeris membris res pellit :rolJit fuffocationem maceria-
principalioribus. Et runc menftruum per to­
tumcorpus prouocandum eft. Coniun&io eft, l cr r i t em praecipitationem mineralem.
quando menftruum ab omnibus membris Secunda defcrfprio orizei liquoris eft illa.
l0tl®
venit, & partes nonilwll® aegra concurrunt. jf y .r f *
%. Orizei praparati pofl diffolutionm ww*
*

Deftru&io eft, quando pairs vna alteram fnn-

mellis &Jalts $). flmoff
gic ac dilToluir. Hoc ira ad vnguem confidera-
ri non poteft:idro menftruum ad temperamen­ Liquoris Aranziorum , Granatorum
.;wd\. :t.
tum reducendum eft. Tunc enim partes ipfi an. J V) Reduc in imbibitio-
curantur. nem. Poftea fuper marmorem porphy­
Pa r a g r a p h v s III. rio m reduc in liquidam forniarri. Do-
De Curatione^. fis cius agr. vij.autvii). vfque adx.velxi).
VtaMatricis duplex cftiprimacft in aqua fontis per dies duos ve/ trcs.Hoc
in elixiridis. Secunda in orizeo. medicamc cx fua rcmpeiara virrure dif-
In elixiridis fummum tempera mentum foluity & rc/bluit,con/iringir &: co fo rw
hoc cft:Res extracta ab effato Tuo in al­ matrice &meftruu rotius corporis.-extra
cohol vini exiccati. Iu fecunda cura matrice partes fuas deoppilar, refohiic a
membris
 0

t)E DOLORIBVS M atricis $o<j

membris principalioribus per meatum riu* »n digico fic 6c fcabrus , fic quoque dolor
mcnftruofum menftruum conftridtum. dentium. Per panaricium vermis dignorum,
in deficientibus menftruum facit,&au- dentium , auriumque iwclbgirtir. Puir a den­
tium dolorumgenerario eft,quando ex acuita-
gmenrum parit, 6c. ducit menftruum in te /alis dens purrelcc.e incipit ,dc conrmenrer
annum quinquagefimum vel fexagcfi- doler. Poftei abiradg-nentionem vermis,qui
mum &: cft arcanum totius narur^ men- cum ingemi dolore dentem rodit, in quo geni­
ftruofie. tus eft.cfc id quod fu* natur* eft, depa/cirur.
A liu d medieumen ab arbore maris. Vermis enim quilibet id,ex quo nafcuut, edit, vermis
Hac rc« velat tineae, veftes., Vermis autem .fi aeiem
fer» cap. Reduc arborem maris in calcina- fentit >moticur. ‘ id.«*
de i»a* tionemcuin falc nitri; poftea reduc in
gtAerto - P A R A C R A f l l V S II. quota*
couti. aikali: deinde extrahe rubedinem, 8c D e C u ra tio n es.
arei)i-
dox. St. reduc per alembicum. Huius liquoris -D entium cura duplex e j l : Phyficalis cr oentm
baftliconis. lh j. Rcduc in Zhirurgicalis. . . pbyfic».
i»er«iL digeftionemad triduum,feparerur aqua P h y fic a lis c ft ifta.
per balneuni Maris a liquore; Dolis I f . T orm en tilU , Staphis ag ria , fem in is
iftius liquoris gr.v. vel vy.femel in men­ plantaginis an. 3j j \
fe, duodecies in annno pro prima admi- Rad. exterioris lufquikm t ,fu ccip a -
niftrationc- In fecundo anno infecun­ paueris an. 5 J ). R e d u c in d e c o & io n e m
do nouiluniojlexies in anno’. In tertia c u m a c e c o . F iat lau am cn cu m ca lid u m .
adminiftratione vfquein v ig e fin u pri­ in cuia faciendum tft,vc emun&orium f.in-
mam 5c fecundam adminiftrarionem, gvinis fiar ib i, ficui h c q.>o ! ponitur h i c , fi
fcmcl in vere, fcmcl in auriimno,/cnici dentibus imponatur. Si titis vrxftat etiam ru­
mex acura, qu* alias O^ylapathcn Sc Melioca
in Jiycme,femel in asftate,&: poli: annum
nominatur.fi in orbiculos 'Cinlatur* qui ace o
1 $. rurfus omni menfe fcmcl , iterum i.i buci dentibus.admouendt funt :aur li radix
duodecies in anno : & poli iftam admi­ cralliuscomufa $c accro humectata per h o r*
niftrarionem in fcprimana lemeJ vfque quadrantem aut diutius dentibus imponatur. curachl. DfnriS
in annum yo. poftea omni die vfque in In chirurgica cura materia peccans auferri de- nugica.
finem menftrui. bet. Sicut autem , fi quisfcabrum aur panari-
tium occidere velit,id per fperniolum obtinere sprrnio-
A liu d medicamen temperatum e jl ijlu d .
^ • .a • ^ J debet: ira vermis quoque in dente. Is enim fi J“n* fc a “

Tf. Granorum A ch s nigrorum J f R c - p^ccicicjfceret. Vbi gargarifmus faciendus eft ucclditl

duc in aquam, cuius aqux recipe ana ex meile & aceto: quo fi os colluatur , fcecor
cum Alcohol vini cxiccari, dcftiila, vc vane/cir.
fupra. Dofis cius a 5 j. a d liii) . a u r$ v .
fcmcl in menfe per integrum annum. PARAGRAPHORVM
L I B E R X 111.. & X I V .
PARAGRAPHORVM
D e doloribus A urium & Oculorum.
LIBER DVODECIMVS.
D e doloribus D entium .
Paragraphvs I.
D e Caufa.
P a r a Gr a p h vs I.

A
t
F riu m dolor de causa em unftori)

D
E ntium dolores cum fu is accidentibus
quarti ex regionibus capitis, fuperue-
in radicibus o f is fu n t, cu m g in g iu is& r / • . r m
. / * j • / _ _ ____. .
niens cum Jurditate f u a, fpeciebus & artteu-
regionibus fu is. Caufa in doloribus dentiu?n
lis ju x ta anatomiam inferioris regionis-,cum
vna ejl aliena:altera e jl in loco E t qua alie­
regionibus narium & oculorum■ Cafusab ac­
na efl,defccndit a regionibus capitis : & qua
cidente e jl,& a loco,quia ab accidente,a ma­
a loco eH yfcabri autpanariti j principium. teria aluminosa d efeen d it: & qui a lo co , a
Dofor D olor dcnrium oritur ex ca.'u,& principium
*ndeiUm morbi cft in loco doloris. Si dens integer fit, proprio ingenito paroxyfmo cum jignis chro­
fitgingiu* fan* ,cx regionibus capitis deicen* n icis,& tin n itu aurium , & apofiemate, cum
dir. Per /angumem enim venularum, qua: in pure & fa n ie ,& cat eris fu is fpeciebus.
gingiuas inferuntur.dolor defertur, & nihil eft In regione hepatis cft locus , v bi afcertdunt
nifi vitium fanguinis , dente bono exiftente. humores:fed nihil ad dolores aurium. Igitur
Impofllbile c f t , fiuxum elle ex capite. Plures oporter,vtdolor abaccidcnieautcjfu veniar.
D o lo ris e n ,t n ^ e n ttr s occuparet iite,& totum os inuade- Recepta vniueria, qua: mfufioties in auresfua-
denriuoi ret-.vnde fquinauna fieret. Si vero fluxus dlius dent,improba funt & LUa. Nihil enim in aures ^ , u[”
cauiac forer,vna is etiam gingiuas laederet. Dentes c infundi debet, nifi Receptum fit ex Turia.Pr£- funden-
?anx.
radicibus fuis nullum morbum admirtunr. Fie­ rerea nulla cura.a feriproribus veteribus in do-
ri etiam poreft, vr dentes doleanc propter do­ lore aurium tradita, vtilis c ft, fcd lunr omnes TuiiamL*
lorem autium. Venula enim aurium 3c den­ errone*. Si a loco venerit dol or , t f t d o lo ri
tium admodum propinqua: funt. Sicuc panari- falealuminolo.
Vv . i Pa i u GRA-
4

5*o PARAGRAPH. L l B . X 111 . E T XIV.

Paragraphvs II. in dolore aurium. Scotomia radicitus
Vra doloris aufrium, vn a ex apertiuis oculorum, vbi catara&a confidcranda
Trido.
nu. j frig id is, de httmido refoluto. Secunda e ft, nec fpecics oculorum proponendae
perfiupefacliua anodyna iuxta dictum Ar­ funt. Et praedica recepta oculis quo­
chelai &c. cum T ridom ate iuxta procejfum . que adhiberi & applicari poliunt, ficuc
^A lbucafis: fecundum artem chirurgicalem tolli non poteft, nifi per inftrumcntum.
& experientiam Raimundi Lttlli). Sic etiam fi pellicula aut vnguis oculo
Defcriptio prima-in doloribus aurium obnafeitur , per inftrumentum radicitus
Sief al
ab accidente : Sietf album eft , dc euelli & exftirpari debet. Quanquam
bmn ad
dolores
virtute Tutiac,cum admixtione & collyria nonnunquam vtilia fint.
auiiuna. CoUy-
carabat, & eft talis. Collyrium in Scotomia, & omnibus • notii ad

T u tia praparatafine aceto Ca- Ipeciebus oculorum. Scoto-

fiim
raba %j. Reduc in liquorem. Deinde
'lf. Vitrioli a lb i, Aluminis fc ifii , Tuti*
huius liq u o ris 3 v i) f . a l c o h o l v in i
extinSla an. y . .
J ij. Reduc per maris praepara­
exicca ti Liquoris Eupbragia %;v). Campho­
tionem. Fiat Sief. Hoc debet in modum' ra trita 5 j.JJ. Reduc in liqui­
Emplaftri imponi. dam fubftantiam fuper porphyi-
In fcabro &: panaritio aurium de- rio cum (eparatione Maris
Sief (ic* CollyriadcbentcUc cciifuropriua. C^iibiis
fcriptio.
cum ad
fcabiu.
autem oculi rubei ex fanguine lunr, pro h<$
y .. Sem inis lu fq u ia m i papauerisy lo li f i farina fabx calefacienda^ aceto hume&anda,
nigella a n .^ J j. F e llis ta u ri . adeoque fumus inocuiosaftumeriduseft. Hoc
camphora liq u efa cia a d pondus enim rubedo tollitur. Quoque minus inau­
om nium . Reduc in ficcum Sief. res aut oculos infunditur, eo conducibilius.
Collyria nen debent efle txaquis deftillatis &
De affectibus oculorum. arfenico &c.
Similis eft ratio etiam in doloribus

Libri Paratnrapbomrru
fit^ is.

SEQVVNTVR
• * #

Fragmenta quadam depefie, (5?de Tartaro. Item duplicia fcholta

fuper Latinos Itbros de Tartaro. Jtem duplices annotationes tn ‘
jjf. librosparagraphorum, vna cum qUtbufdamfra­
gmentis de morbis dijfolutis, vermibus
& caduco. ‘
THEOPHRASTI

-D E EPIDEM US
CAPVT
Av s a & origo Apoftema-
tum Epidcmiorum eft pc­
ftis,qui morbus fanum cor­
pus affligit, & in fano cor­
pore manet, & cum nullo
impuro aut infalubri permifeetur. Et fi
corpus fors fapum non dTet, fed efflet
morbofum bc putridum,aut aliter vitio-
(um: tamen ifta pellem nullam caufan-
tur: verum hoc falcem, quod fanum eft,
in caufa eft, vt morbus veniat.
Et fi leprofus pelle corripitur, certo
perluafum habe , membrum aliquod,
quod fanum eft, ipii pellem conciliafflc,
U non membrum xgrum. Idem indica
LIBER
I.
depuftulis,&: de qualibet cachexia.
Pcftis morbus eft , ex 4. Elementis w»
ortus, operationem fuam in naturalibus
corporibus perficiens, in aliis magis, in
aliis miniis. Sed vnius eft dominium.
Pcffil
Ex quo emergit peftis Stellata, peftis
Aqueata,pcftis Terrena,pcftis Cluosda. ple*•
Et rame inferiores quatuor prarfto funt.
Pcftis morbus Epidemialis,forinfecus
'intro fertur,fine fignocorporali, ratione ««i*
fpirituali, inficiens id,quod ipfi obluda­
tur , nimirum cor, hepar, & cerebrum.
Quod fi has partes p c ftis ferire non po -
teli,percutit illis confines & proximas.
Si quis vero admiratur, quid peftis
iit,

■i
 %
D e E pi d EiMUS.
PcfU» lit, & vnde oriatur: is adhxc attendat.
couenir
cum tri Peftis eft fructus 4. Elementorum,&: cur
bu> pii- ueniteum fulphure, fale & Mercurio:
m\s.
excipe tamen c o s, qui eam ab infe&is
contrahunt.
Origo huius frudus hxceftiqubd cor­
poreum ex dementari proueniac, & cx
magno Yliaftro trahatur- Ideb natura
corporis illum aemulatur, ac eidem fub-
iicitur. Er quod corporaliter illi vnitum
Igneum
eft, id contaminatur. Ex quoeonfequi-
omne ex tu r, quod , quicquid ignex naturx e ft,
pacceYli-
altiLitcl» cx patre Yliaftri genitum, ftellari modo
lari nio incendatur : & quod ex terrena, terre­
d o ince­
dam ne: Oc cx aere, aeree : Sc ex aqua aquee
&c*
corripiatur & inficiatur. Corpora enim
omnia cx his generata funt, & ipforum
naturam, fanitatem ac morbum partici­
pant.
Hinc illa vis & potcftas eft, nec quifi-
quamquatuor Elementorum vim effu­
gere poteft Qircquid illa operantur,
id nos concipimus. Primo enim,nos cx
ipfis orimur. Secundb, in ipfis verfa-
mur.Tcrtio in ipfis regeneramur. Quar­
to , fuum nobis impcrriunt&: infligjmr.
N os enim ipfis inferiores iumus, imo fu­
mus ipforum.
Sic ergb ab ipfis progignimur, & mi­
nime feparari fumus. Vndc fit, vt ab ip­
fis quoque pati cogamur. Si eigb hoc a-
uerti poffet, vt non ex Ylvaftro, fcd cx
aliis gigneremur &c conftarcmus: poffc-
mus vtique etiam refiftcre illi, quod nos
Ixfurum effer. Noftri autem minime fu­
mus : ied fumus quatuor Elementorum.
Qui verb fiat, vt res extra nos pofita,
in nobis operetur, qux tamen materia­
lem influentiam nullam aut fubftantiam
perfc habeat, &: talia omnia citra cor­
pus prxftet: ratio &: caula hxc eft, quod
vitalis nofter fpiritus, &: fpiritus* exter­
nus Elementaris, fpiritus vnus fint.
Sp vita­ Viralis hic fpiritus vobis medicis fe-
lis medi­
cis dili­ dulo confidcranduseft. Coecitas enim
genter
expen­ Patronorum ac Principum veftrorum
dendus horum nihil vobis reuclauit, fed iftis
telam,ac cataradam induxit, non fecus
i
p
ac albugo cryftalhno humori obduce­
Afed re- retur.
prrhefio
vehemes Scduloautcm rem trutinate. Nam in
lioc (quod nimirum vitalis fpiritus mor­
bos omnes pariat)motbi omnes compre­
henduntur. Sed hic de pefte faltem lo-
quonalibi de aliis. Et de pefte dico hac
ponllimum ex caula, qui audores veftri
principium huius morbi rede no intel­
lexerunt, & peftis ignari maxime fueruc.
Vt
Auiccnna enim inquit:peftis &rc. Gale­
nus aliter &c. Iftud qui probare illi pof-
fint,vel per fe, vel vos cum ipfis? Cum e-
nim Theoricx &: Phyficx vos apprimef
peritos ccnfeatis : &: tamen fpiritum vi-
tx nOn nofcatis., cuinam nimirum co-
m ___
gnatus is fit, & qua ratione inElemcnris
Sc corpore habiter: inde fatis clarum ac
liquidumfity qubdex Theorica veftri
faHa erronea pradica procedat, adeo-
qiie Theorica- veftra cum pefte qua-
drerq- velut Rolandus Halenfis. Sumi­
te veftrum Mithridatium , proferte
Ghebulos& Turbith, & cum illis, fi
poteftis , Elementis ipfis oculos effo­
dite ? Sumite Theriacam veftram,
difputando fpiritum vitx extra Corpus
circa ignem vincite, & illum comburi­
te. Sumite recepta veftra omnia, &: in
medium fulminate : Er tandem videte,
an non is line vobis fanus & faluus cua-
ferit.
Experimenta quidem ipfa laudo. Ipfi
verb eorum vires, vnde prodeant, mi­
nime perfpexcrunt. Quin imo luam ex­
perientiam direxerunt co , vt non refi-
ftantfpiritui , fed illum vincant. Q uid
verb vobis vultis tandem, vos Monfpcf-
fulani,&: Papii & Vcroncnfes Medici?
Quanti quxfo momenti, veftra omnis
Theoricaac vniuerfa commenra, nugx-
que dc pefte habeantur?Iam autem fun­
damentum veftrum per hoc corruit,
quod vel ipfomct veftro teftimonio pe­
ftis vna alteri non iimilisfit:& quod hoc,
quod prxteritoanno profuit, hoc inita*
te nihil preftet: aut quod iam conucnir,
futuro anno infrugiferum futurum fic.
Hic nimirum eft Morbus Dariadeftus.
Rcfpondcte vero vos erudituli,hoc quid
fit? nec in lapidem impingite.
Commode quidem ad votum veftru
fucecflit ha£tcnus Philofophia. Qux vbi
delinit, imo Medicus demum incipit &c
prodit. Vbi vero vos profeffores nati ac
geniti cftis ? In cedro, arbitror equidem
imo, in pino, in abiete. Et fi fcirem,fto-
machum vobis minime motum iri > ad­
huc clarius affirmarem, in truncis quer-
nis tales nafei.
Non omnia exigua fupt, que vos Ita­
li cenfctis. Vos autem puto cnam Bollc-
re s, qui in Germaniam mittimini: vos
etiam Germanos,qui in Italicis prunis &:
fuberibus platamini aut inleriminirquo-
rum uniuerfim nullum pudet pigecque
de pefte Thcoricas conferibcre, qui ta­
men ne extrema quidem lingua Yliaftru
Vv 4 Philofo-
#
 %

j» t Fragmenta Medica
Philoibphise dcguftaftis, vt Ares tacca. hodie. Eximite vero tandem ac amoli­
O vos Ducati homines in veftris rcue- mini cufcutam ex veftris faucibus,& ca-
rendisftolis. tara&as tollite ex panniculis, St deop-
Q uid vero hic arris fir, quod in pefte pilate Morionem in dura matre, ac Phi-
ita praefcribatis .* fv. Diapheniconis,,^. lofophum primo in vobis confirmate,
Theriacae bonae, dicentes, ante annum, poftea plantate Medicum, St vosprqfcr-'
imo ante decennium eadem profuiffe : uate, ne vrtica cicatrizet vos & cantha­
\
ob id,vc iam quoque prolit ncceflc e(Te? rides : cephalicam tundite pro veftra in-
Talia nimirum vos docuerunt, qui edu­ ftitucione , vt a phreneft libereraini,ncc
carunt Galenus , Auicenna , Rhafes. vos Mania aut Stentora occupet: vos
Qui quidem fi ad morbos medicinas Bracati Italici,St Tumorifii Galli,vel di­
confcribendas idonei cenfeantur: huiuf- co Comati, etiam Vfnea veftra Germa­
modi plurimos etiam Montes Riphaei &: niae.
Herciniae cum conis abietum proferrent

TRACTATVS II. #
% •

De Erroribm Antiquorum Auttorumjuxta tabulamemendationisi

TRACTATVS III.
De odocurandi,
Hoc modo pcftis ex 4. Elementis oritur, nec Pomambra vlla iuuar. Cum hac
illi quxfo oculum effodite?
D efiit A u fto r in media,pagina.

Sequuntur alia fragmenta de Peftio > ex fchedulis autogra­

phis colleda.
* M u lta ad probationem hanc requiruntur. S in t vero illa ijliu fm o d i: hoc tamen tandem
relinquitur-y quod artem [a ltem [criptam habeat. N imiritm confcripta illa fh n t ,qua no­
bis n ih il commodi[erunt. Q u od v t ile [ u t urum era t, omifium efi. Q u id ergo in [criptis illius
perdere pojjum , cum margarita nulla ad[it ? N im iru m [ors eas porcis obiicere noluit. His
ergo coactus fu m & in d u ltu s , v t deinceps nulla [cr ip ta , aut Philofophtam, K^ifironomiam-
u e , aut experim enta, ac Auguria , v e l Ceomantiam , Necromantiamue ac pyrornantim
curem f e d fo li natura lum ini adharea meque m ancipem ficut huic vnifidendum ej[e veteri
monumenta om niafuadentfim nl ac modernorum. Quanquam pauci collega hicfefe ojferant
q u i in natura lum ine p eriti ftnt. Fortaffe ta m en , quod iam v ir e t , fuccejfu temporis plenius
erupturum ef i . Omnia v e r o , qua cAteri habent ac profierunt, in (itum locum repone Leclor.
E xp erire, i u dic a , proba, nec mancipium te offer, aut in ftit ut ionipracept orum, aut infor­
m ationi pharmacopoeorttm, aut experim entis R haficis, aut Theorica Galenica. E x ifiis e-
nim omnibus q u id qua[o tandem boni legere potefiis? N ih il quicquam. Ipfi enim nauci &
n ih ili[u n t. Ratio e fi: f i ager quijpiam a vobis [a n a tu r: vobis ea gratia habetur. Et ipfi
met a ffir itis, id vos prafiitiffe. Iam vero m entiuntur v efiri M agifiri. E x vobys enim id
p ra fiitis: ideo vobis etiam honorem hunc afiignatis, non Auicenna, non Galeno non Hippo­
crati. E t iure quidem. N am nec ab illis ifia accipitis. Fortafiis d v e t u li aliqua ea didicifiis.
Ideo recie fa citis.
V ide Leclor, haccaufa efi, cur tib i[ed u lo hortatorfim . Vnum cum altero confer (? con-
fid e r a , nec ad feribendum ita praceps efio. Om itte eo s, quifigna non operantur. 2y eevero
a d balneatorum characteres ifios vanos attende. Pro quibus porrum ac caepas[erunt dcpis­
tante Hac enim omnia medicina nonfu n t ,[e d p ile i exfira m in c^ co n te x ti, qui aquam mi­
nime continent, fe d eandem tranfm ittunt. K^id verum M edicina fundam entum defige ocu­
los , f i quidprobi acturus es. St vero m ale facturus es, morem tuum antiquum ferua feti 4-
re B eanos tu o s, ex quibus non pauciores Canonici elig u n tu r, quam e x ipfis eruditis. Qnim
vero p rob e: id vulgus iu dicet. T u ittdica , proba, cenfe, le g e , n ih il differ. Si particularia a-
liq u a , fi. confueta m alafoues, ea cum pediculis a b iice, crJludiofum te prabe. Valete^.
Quid d i , quod Bruno , Garlandius, nullum adeft, purum putum mendaciu
Rhafes,Galenus &: Anslielmus feribunt? cft, quicquid dicunt &c.
Nihil ifta te moueant. Fundamentum C a u fa p efiis. Q u id . RatioprcgnoJIi-
candi,

t
*

I
 D e P eS T E. 5IJ
candi , Locus. L im bm . trarQuia Martis contrarietas.Quis Mar­
Signo. V nde caufa. tem expellet, mfi qui ipfilLclypfin,Me­
Loci declaratio. dicina , morbi.
Ratio,quare ad ipfas partes:eft,vt ful­ cDefigms J^oia.
gur. X Limbo fumus.Limbus totum cre­
I.
Qubd regio auris fit tota comprehe- E atum, fcilicet Eldmenra quatuor, Sc
omnia animalia. Ergo quo tepore mul­
fio peftis. ti vermes, eo &: peftis. Item pifces, E-
Qu6d peftis fit vulnus, Sc dolor ce­ clipfis Solis, L u n x , materia peftis. Pe­
rebri , cordis ficut inflammatio ftis crefcit tot annos y antequam tangit:
vulneris.
Dein per totum , Sc omne quod fignatu
Ergo nulla M edicina prodefl. '
eft,fum it, fittadus vbi vult.
IJ. Et fic fxpilTime, qui fugiunt ante co-
Qubd ira , inuidia, gula, luxuria Scc. ftum tempus, euadunt: ficut arbor,qu^
‘ fint planetarum cohors, contra po­ tranfplantaturin aliam terram, arefeitri-
pulum : Ideo puftulx,ideb peftcs, ta Sc peftis in corpore. Nam fi vultis fcire
cx Venere, ex Marte. locum,'tunc fic habet:corpus hominis, Sc
Quo d prognofticatio quxuis ortum locus ifte vbi fuerit, eft peftis terra,quafi
habet non ex Planetis, fed ab ita. Erg6 hortus, Scc.
qui inuidiam, iram , luxuriam fcit ven­ Eodem anno quo peftis dominatur,
turam , ille feie tanquam Propheta pro­ Sc generatur,generantur Sc perlx Sc gra­
phetat c de m odo, fcilicct fa&a genera­ nati in montibus, ibique mineralia fu-
tione in planetis: ille cft xAftronomus. perfluunt.
Quid poceftatis tandem afligflatur pla­ Cur in his locis tribus peftis: extera,
netis , O vos ftulti Aftronomi , cum cur non cerebrum, aures, Scc. Ergo vbi
citra meritum aut caufam noftram nihtl fudorisemundorium, ibi peftis centru
agant? in exeundo, id cft emundorium, &:c.
Ergb D au id,Icfu s, ab hominis na-, quiafubaure,fubalis, Scc. funtemun-
turil locuti fuerunt: ftella ex eodem ca- doria fudoris certa; pori non funtfudo-
fu : diluuium Scc. quia ira crcfcebat no- ris emundorium, fed hx partes, quia
ui Teftamenti temporibus , quia natar duplex eft fudor ftercoralis, fudor ex-
funt ftella: diluuii. Et fic de fallis Pro­ preffus. In fudoce ftcrcorum eft corpus
phetis Chriftus Matth. 24. peftis. Ergo Sc omnia medicamina fune
Ergb de pcfte hoc iudicandum fuerit, dc huiufmodi fudore. Aures emundo­
quod ab ira Planctarum furgit conftella- rium cerebri: emundorium venarum,
tio peccati in planetis , Sc cum crefcit in vt in fuis partibus. Irem fudor Anglicus,
finem, Sc habet autumnum, tunc reddit fudor ftercoris. Sed in Archidoxis ple­
frudum , qui fumus eft peftis, puftulx, mus ventilabo.
fam es, lues Scc. 4* •
Q u a re rubedo,
Aliars nullus Aftronomus poteft iu-
dicare de iimilibus, nili irafeente patre, ^ ' ' , SJL,r e ,
Q u a r e , crc.
de innata virga .* hanc virgam declarat.
Item n ota: fex emundoria diftinjda,
Totum corpus occupat, (icutpluuia. Sed fegregata ab inuicem, propria Anato-
n ih il eam ajjurnit-,nifi(olo hac pars: mia.
1. fic u t folam aquam gleba, non petra. Rubedo fudor eft Arfenicalis, incen­
Membra nulla inficiuntur. dit carnem Sc locum carnis, ficut corro-
Sicut aqua terram p e t i t , non petram . fiuum: ergo Apoftema Sc rubedo diffe­
F u lg u r , Lignum . runt ab Arfenico propter locum, natu~
Ros-, Gramen. ram S c alrerationem Elementorum, vt
11. M anna , F o lia , pifeis a carne, vt lapis a ligno, Sc ambo
habent fnaspartes quaque. Item (jr fune ftrudurx materia. Ita &ifta mine­
pefiis fu a m habet terram, & c.altera ralia differunt : homo eft Elementum
pars efi petra. corporale, Sl terra Elementum corpora­
Microcofinus efi h ic , crc. le, Sc fic fua Nata.
Infum m a, Martem inuadere debe­ 1. D e fudoribuf capitulum.
tis hunc falcem fuperare, ita pelle­ z . D e Em unctoriis[udorum 'capitulum.
tis peftcm. Irem , cur Saphyrus ab ex- Item , quomodo Deus morbum dat
1 I

«4 F
ragmenta M edica.
omnem > vnicuiquc fecundum fuaa&a. intoxicetur, ficuti quis per oculos meh-
A&a fune fecundum libidinem fuam,ita ftruofos inficitur.
&; pullula: orta:,ita peftis ex inuidia pro­ A
^1 *Aha Schedula . 4
pter metim &: tuum. Item, & fic de aliis. lfus eius inftar Fulguris praeceps &
1-cem de plcureli.
V
concitatus ru it, nec , quo feratur,
N ota, quanto inuidior humana gens, quilquam nouit. Et qua velocitate oculi
contra furor peftis domitat eos. in quendam conucrtunturrita velox eius
Nota,inuidia morborum taliuincau- radius,Ej velutinouimus,fulgur in prin­
fa. Luxuria multorum, peftis cauta, in­ cipio nihil effe, poftea tamen crefcere,
uidia coniungicur cum fuperioribus in­ &: in materiam 'ac corpus indui: fic
uidia interficit, intoxicat, &c.
m
fimiliter nihil etiam in oculis BafiHfci
Nota, eft fudor Arfcnicalis, id efLEfi-.
eft. Vt autem fulgur, ita hic fulguris"in-
charalis: fed eft fudor, qui putrefacit,
ftar natiuftas ea fit. Ea produ&a, fulgur
id e ft, ftrangulat, ficut fumus cafeum.
in homines impingit ,*&c. Ex ipfis enim
Ita fumus eft ille fudor, & quicquid tan­
generatum eft. lam vero fulgur ex fui-
git, interimit^vt venenum non habeat.
phure fit ,"&c. &: abit in coagulationem
Ergd putrefit, ergo apertio , vt fumus
fulphuris & falis , vnde fuum quoque
exeat. Cura eftattradio boni attra&iui.
impetum, fragoremque & tonitru acci­
pit , &c.
<±Alia Schedula.
Aliud Fragmentum.
4 \ 7 naturam peftis, quomodo dc- T a ergo volatilia corpora per Magne­
V fuper in nos decidat, re&e intelli-
gamus : nofcenda eft natura Bafilifcb
I tem fuum in ortu fuo, ex quo proue-
niunt, extrahuntur auc producuntur.Po-
Qualis natura huius e ft: talis etiam Pla­ ftea in ipfis nihil fupereft, nili femen ,
nctarum , quos expe&amus. Bafilifcus quod maturationem fuamexpe&at, vt
exco&us & natus eft contra naturam,ex decidat. H oc ofeitanter pra:tcrierunc
inepti ilima, praeter omnem operatione Medici j ortum huiufmodi fpiritualis
naturalem. Sic peftis quoque gignitur,&: morbi non intellexerunt, nec Magne­
ex corde noftro, velut cx gallina,ouum tem coeli, ncc viciflim maturos fruttus,
paritur, quod a bufonibus coeli excludi­ nec in corpus regreflum iudicarut .Qua­
tur. Q uo ergo modo hoc anim al, eode quam coelum propter copiam & multi­
etiam peftis gignitur. Iam vero venenu tudinem huiufmodi corporum fpoceat­
hoc in illis ftellis m anet, & ftella: illae trahat fine, digeftione quidem & excre­
fiunt & funt Bafilifcus. Bafilifcus ille fua mentis , hoc e ft, ftclla ir x , fuam iram,
naturam retinet. Quamprimum enim corpus volatile, vitro attrahit. Sic &
hominem intuetur, eius natura adeo ve­ ftella inuida, ftclla benefica, qua: per ie
nenata e ft, vt inuidia in ipfo, &c. Eft e- ad maturitatem ducunt generationem
liinvtotus Saturnus,.& fele£la effentia
i
illam in homine, qua: omnis in pcftilcn-
Saturni. Ea inuidia' tam potens eft, vc, tiam ab it, & huic quid fimilc.
quicquid afpicit, continuo inficiatur

Sequitur diflofitio Libri de Pefle.

LIBER- PRIMVS.
D e B is , q u i erra uerun t, E piftoU a d Ld& erem .
D e v u ln ere Peftis.
D e loco apto trip lici.
D e M ateria & m in er a fu ip h u ris.
D eftg n is & paroxyfm o , quomodo e x coelo v e n ia t , quomodo in hom ine corporetur, quomodo
in radogeneretur, quomodo in a q u a lite r cadat.
'‘ ,v LIBER SECVNDVS.
D e regim ine & diatd.
D e p r f e r u a t iu is & cautelis.
D e C ura in g e n e r e , v n iu e r fa li & p a rticu la ri.
LIBER TERTIVS.
D
| E exp erim en tis extra o rd in em , i d e f t , qua f u n t fin e T heoricd & o rd in e, & tamen
'fu n t obferuanda & tenenda. * tit

i
 D e E pidemus. W
Libri p rim i C D e corpore v o la t ili quomodo f en fis e imAginabo, voluntas-,
, a f . I . , ,

cupido, d efid eriu m , appetitus m icrocofni m utetur in corpus.

Quom odo illu d corptfrfic tranfm utatum Jia t v o la tile [ M e t iu m om niJpiritui & mobi­
lita ti a nobis ft r ju m , quia leue fitrfum .
Q uom odo illu d corpus v o la tile fe retineat in corpore quomodo venenum Jia t p efii-
mum , v itr a copora, de nuo fem en noui morbi ->fcilicet n atu ra lis, i d eH , p ejlis.
C a p. 11. Quomodo fa p ien tia J it principium incarnationis, & ea fa ciu n t a jlr a , qua
cupit fa p ien tia h u m a n a , iu x ta d itiu m P tolom ai, V irfapiens dom inabitur afiris ypracipit ,
co g it, m andat.
Q uom odo charati eresfunt in fr u m e n t a r e i / i # * f * fa p ie n tia v n iu s in cujpidem ,
m alleolum v n icu iu fq u e , fa p ien tia huius p a rticip a t, ^ £/? in ftrum en tum , -i/r/ h u i u f
m odi.
Q uom odo om nis incantatio n ih il abfque corpore agat, corpus e jl v o la tile , ^/-
tiu m , ^ illu d corpus cum Jpiritualitate im aginationis Ju m itu r 3 ^ J it injlrum entum ma­
leficum , / * aliam perfonam.
p. 111.
C a natura Bafilifci f i t , /VffliTpraditiarum rerum exem plum , ^
ris demonftratio.
Quom odo natura fulguris f i t in d ex Pharetri & B a filifc i, q u o d fim ilis efi Bafilifco.
Q uom odo coniuntiio olym pi, fyderum coniungatur tanquam vin u m rubeum , e r albu
v in u m , ^ quomodo vin u m com m ixtum rn ifea tu r in fu d contrarietate i d efi u n ia n tu r duo
ifiafydera.

""" ^ — I! I» I ■ ■ 1
Libri
■ 1 ■■
Primis
— — — —■
finis. I —— —
Vbi origo cruoris, ibi locus Peftis.
\ f B afilifci. D e Saphyris.
C ura < A rjen ici. D e 1 z . horis.
' - ( M a rtis A rfenicalis. D e 7 . Planetis.
D uplicia m edicam ina: Arcana f u b - j D e in tern is potionibus,
fia n tia lia , & accidentalia 1 D e Balfam o.
Itie r itid . Oleo A n tim o n ii.
A ccid en tiu m ) Apoplexia. T in tiu rd .
arcana i n ) Paralyfi. Rebis.
M a n ia , & c . M elijfa .

. * oAlia Schedula.
Portet elTe pcftes, nullo prohiben- n»unt in genere &: Ipecie. Ideb nullius
O te. Nec quicquam praeferuarc pol-
le , quifquam perfuafum habeat- Et li-
vfus fenibus & iunioribus prohnlcuis.
Torcular igneum, vitrioli phlegma,
cet praeferuatiua quidem data lin t, tame Tartari aqua, Caballinae oleum, Torcu-
non dantur omnibus. Deus enim, quos la r, fulphuris fublimatio, faphyriprae-
vult, libi elegit. Peftes femper aliae ve- paratio.
♦

Sequuntur iamfragmenta quaedam Theoricat de morbis Tartareis, quae

libris duobus de Tartaro latine ed itis, non mediocrem *
lucem afferre poliunt.

M E D 1C IN A L I V M ORERVM PARS PRIMA.

Theophrafii ab H ohenheim E rem ita infignis.

LIBER I.

D E T A R T A RIS
C af . I.
Artari duo funt genera,Ge­ na It. rJ M arm orea^X . Lcphantea^St ^ A d a -
nus />r«/><c,lcilicer, & genus etia &-A/4g*e//» 4:habe'ntq;
m ita, D uelech
Gemma de petra. Pruina ge- locadiuerfa, quiadiuerfa funt genera,
Tanan
quot ge* k nus duplex.* Grandinis & v f - & plura in corporibus. Igitur notadum,
. nera&c
fpccici. nea. Gemma tripiG \:C o lletiu m fim p le^ d i- quot loca, tot ipecies. Vfnea llomachi >
nifum . Omnia illa autem funt, A la b a firi- hepatis, vafis renum atque velic$ retia
pruina
%
4

•4
 s

5i< Fragmenta M edica

pruina hepatis , ftom achi, &c. etiam
grando , etiam gemma locum habet in
ftomacho , hepate Oc aliis partibus fuis
&: hofpitiis. Item notade hofpitibus,
funt alienae ^gritudrnes inconuenientes,
non pertinentes ad capitulum, non funt
confueti morbi & extra continentur.
C ap . II.
iruinu “f ^\Ruinurn quid cft in harum genera-
«jmd. tionibus praedictarum ? Hoc : pro­
duxit matrix Elcmentina duo,Lutum &:
M ucilaginem, cum fpara fua, quod cft
refolutum & coagulatum , harc externa.
Pepcrit quoque Yliafter tria in natura
dolentis, vifcum fecundae generationis,
&; peruerfum Bitumen male rcdu&um,
& peruerse in loco , &. conglutinatione
de re putrcfa&a fuae ipfius. fD c coagu­
lato mentionem non facimus, quia mo-
uctur materia ab extra &: non intra.)
C at . 111.
Digefti- Q F.d quid de propofito? Illud. Natura
"ft «^7 Archei refolurum a refolutonondif-
foliiit, hoc cft, Lutum & lapillum, re­
folutum ab humido non legregat. Vnica
ifta permixtio cibus & potus. Porro quid?
Natura duplex eft in digeftione:vna eft,
qux feparat lapillum ab aqueo, altera
non cupit cum , dimittit lapillum refo-
lucum in aqueo, in epulis commixtum.
H x c (fcilicct commixta) fi natura con-
fumit, bene: fi non, refpice : aut ftoma-
chum , aut inteftina, aut epar, aut vafa
vrinalia , &: fua communia laedit, & do­
lent de indigeftionc A rchei, & fepara-
tione puri Saphyri ab inepto Cacedo-
nio.
C ap . IV.
pilatio, nunc ficis, nunc vapor calidus,
nunc pundfcio, nunc durities in hac par­
te, nunc vrina pauca,nunc rubea, fubru-
fa : nunc ferina, nunc hydropea, nunc
venarum indifpofitio. Qu o d fi pertran-
fietic ad renes, & illic exficcationcm fc-
quatur, in Tartarum conuertitur, lapil-
lulatur generatio.- Si in Regionibus ad-
harrebic mulripliciter, nunc naufeam fa­
cit, nunc vomitum grandem, nunc tor-
fiones vmbilici , nunc tumqres ped.is &
venarum , nunc coxarum debilitatem,
renum quoque & partium iftarum erra­
ticos morbos facit innumerabiles, &
quali incurabiles.
C a p . VI,
Vod fi veficam & partes eius cum
Q collo capit, & cannam finalem in
orificio fuo, &recefiit humiditas,fequi-
tur in falis generationem loco iftius.Tuc
refolutum, & aqueum refolutum in Ca-
cedonium qoagulabunrur. Quia omne
lutofum, vel mucilaginofum, indigcftu
&: non feparatum , in vefica feparancur*
ab inuiccm. Quod fi lutofum, mucilagi­
nofum fal fuerit > vel copia cum falc in-
durefeie cutatim in generationem lapil­
li & calculi : quia in hoc loco Archeus
latet legregationis, &: fua genitura, qua
alii Lithiafin vocant, ego ver6 Tartaru
lutofum nomino.
C a p . VII.
S I Mucilago fuerit, non lutum, me­
mento , locum vbicunquehabet,vc
de luto : fi autem aquoficas & humiditas
fe parata fuerit ab ea , tartarum genera­
tur, vel Tartarum lutofum, non in vno
lo co , fcd vbicunque fuerit deprehenfus

N V n c, quod fi fumptum fuerit lutu

aut mucilago, fi ftomachus digerit
pro feparatione, bene eft. Qudd fi non,
& fpoliatus humidicatibus fuis, illic pa-
ric &: coagulatur, apparebit Minera in
periculis, fequitur Alabaftrinum genus,
filutum fuerit fumptum, remanentia quod mucilaginofum dulce cft, &cmar­
luti vel mucilaginis permanferit in fto­ moreum, quod durum & afperumeft,
macho , fundi vel orificii loco , tunc fe- deluto natum: quxgeneratio ipfaeft:
quiturardor, orexen, comprciTio tho­ grandinis e ft: qux vfnex Tartari.
racis , vomicus in aurora, recedit appe­ C a p . VIII.
titus , & lingua afpericas, & quali pru- {T ra tta t m fecundus •)
ncllx pallio. Quod li non,fed ab ierit: fi
ad inteftina, & non perrranlieric, adhx- S Ed quicquid ex internis tribus fuerit
de Yliaftro. fcilicer de vifco, hoc eft,
rebic fub Tartara vel lapillulo, nunc co- de generato vifco principium fumic lo­
ftipationerm , nunccolicam , nunc dorfi caliter vbique,vbi fuerit pofiibilc lapil*
dolorem,nunc coxx& : lchix,nunc clau­ larimon pertranfit vrinalia, nec fterco-
dit M onocolon, nunc Longaon>nunc reaviagia.* fc d locum alienum cupiti
fifticur vis in*appericu, Sc mala omnia. haber. H abet naturam internam cum
Etiam fanguis exibit fab^. fale (id eft proprio,) per falem(id eft alie­
C a p . V. num) fcilicet internam & non Elemen-
Q
V od fi ad hepar , & : illic coagulatu rinam : nunc in ven is, nunc in conca
ftierit vel carurizatum : nunc op- uitaribus * nunc in iun&uris,nunc inpo.
ris,

r
 V De T artaro.
fis,nunc in meduJIis,& carccris putribus, ________
& in fucco, 6c in Emumftorialibus egc- Alia Schedula.
ihonibus. Etcft iapillario aut Tarrari-
zatio aliena, i-d eft,rara.
Pro 'DecLitatione^.
p

C a p . IX . , Tartarus eft duplex in generatione:

q;
/ Vod fi cx Biruminc : quid eft Bi- materia ifta lutofa lubftancialis de glu­
tumcnrLocuftarum eft genus, vi- tine rerum,qux eft in poribus in ciba­
" fcofiraris, dc fpeciebus pruritus^ fcabie-j riis. Si in liquoribus, prima oftcnfio luti
rum,antiqux Podagrx,Chiragrx, &.Ar- filicis , & horum lapidum & materia­
tlieticx : nam natura Bitumen habet. rum. Si in cibariis, non poteft illud fa­
Quodfi exiccatum fuerir,nihil inde,nifi cere fine liquore. Tartari
indiufiX-
Tartarum : ommfquc Podagra fpccies 1 Tartarum in la&c dictum Cafeus in fis diuer-
la appel­
eius Tartari,& vfnea dentium,& oculd- terris Lcffantea, in aquis filices:&: diffe­ latio.
rum lacrymx coagulata?, facitfigna in- rentia eft inter generationes Sc lapides.
rercutanea abfeondira, Podagrx &: Li- Tartarum fecundum eft in corpo­
thiafis.De his morbis dormierunt patres ribus noftris,in'venis, carnibus, intefti-
medici, nefeiunt loqui pofteri. .nis,& in aliis concauiratibus. Igitur facit
C ap. X ccnftipationcm &' generationem fuam,
T 7 T fi de putrefactionibus generatio vt in pueris,&: in his fimilibus. Et notan­ Tarraxi
Jd- fuerit, notandum, vbicunq, locum dum,quod Tartat i generatio duplex eft.* genera* no da*
haber, materia eft nec lutofii,nec muci- ex generatione rerum externarum fum- plex.
lagmofa , nec gemma;, nec porofa.- Eft prarum, & pro fecunda ex generatione
autem de fubltanria propria loci iftius,a fui proprij.liquoris. Prninx
quo procedit , ab omnibus pofi bile. Genus pruina: eft in modum arena: quid.
Qubd fi puerefeie liquor, fal autem non, fubtibflimx, rubeae autalbx.
fal in congelum conucrtetur, reliquum Gemma: de petra funr granula,, ficuc Gemmx
de peua
fecum,fecundum falis naturam centrum gemma: non diaphanx rotundx. quid.
ponit,coagulatur,& indurefeie, & inco­ Grandinis genus eft, cum funt nori
gnitos gignit morbos Nam quicquid ad rotundx. Grando
quid»
veficam venerit, in coagulationem lapi­ Vfnex eft, quando per adhxrcntia fe
dis tranfir. Nam in veficaeft potentia manifcftat.
falis,in quo vis eft coagulandi, etiam in Collectum eft, quando pluralitas eft. „
hofpitibus partibusaliquoties.Notandu, Simplex eft,quando lapis eft folus.
quod fi fal iftud debile fuerit in ipiritu Diuifum eft, quando Sc calculus &
vrina?, generatio morbi no fequitur, fcd arena apparebit. *
refoluta exibit vrina cum coagulato rc- Spara eft res ifta, qux non fatis per
foluto/etiam de potentia naturx. H xc naturam fuam prxparata , procreata*
« vrina ab extra fuam patitur feparatio- eft. Eft res ifta, in qua eft aliquid pec­
nem,S£ fic dc hofpitibus. cans, non feparaca a bono.
Nunc de externis generationibus cal­ Refolutum eft,cum fubftantiam aque
culi a primo vfque ad vltimum. Deinde vel cibi habet in fe.
natura calculi in omnibus membris fuis. Coagulum eft , quando feparatum
Porrb de lignis. Pofteadecura. fuerit peccans a puro.
' Colicam .
Colicam infanabilem . Comprejsiones
Sub ifto- J Videte prifeorum
4 . Stom achi dolores Vom itus (
tra&atu de / errores, in capicu-
f <b propriis nom inibm Jc. D eb ilita s'
Tartaro ( lis iftorum morbo-
Omnes dolores dorfi. Orexen.
plus quam rum , ex imperitia
Conjum ptioparticularis membrorum inferiorum. ra£ ticxV u x *
trcdecim H xc
capitula ) C o m tA c tu n inferior Jub •vmhilico. . ( cap w u l» h u in , tia r ’
1 h t tn w ts dgritttdtHCs Dyfurid & O m orrhe* , & \ ^ p ro _
dedimus
/ . hom m genera morborum.
fcil. j bac.
\ Oppilationes innum erabiles.
' D u rities innum erabiles.
hem ,Tartari cura duplextfe. externi, non fecundu cuifum cocli, nec Elemen-
& inccun.Vna eft fanabilis, fc. prima,al­ torum externorum. Item,non ex crapu­
tera ad lorte, fcilicct interna generatio. la , nonex abftinentia, non ex bona vel
Si qua lunt,quando annuatim veniut, m a lad ix ta , fed tempus fuum feruant,
vel feptimis:vci tempus proprium. Item ' ficut ftulti blaterant.
X x K^iliud
 5* t F ragm en ta M edica.
j4ltud Fragmenta de Tartaro. tamen tuemini. Nimirum dc febrium
Cos.' I. z9. ortu differentes dicitis, eas ex humori­
Va?&quam varia cx Tartaro ge­ bus,qualitatibus &c. gigni. Contracga
Q n eren tur^ quid ifta lint, accurate auda&er affeuero, quod, nili Tartarus
expendendum cft. Caufae enim Tartari exiftac, febres nulla? vnquam oriantur.
immerito aliis imputantur. Si ergo vera Scitote ergo,Quartanas exTartaro Mu- mi*
tartari cognitionem vobis comparare fto generari, ex eodem tepora quoq;
fententiaftat , quinque fcqucntcs libros diftingui vvcluc Tertiana fuo tempore,
perlegite & cuoluite, quibus, quid T ar­ quotidiana fuo tempore redit. Vos affir­
tarus fit, &: quid alterum fit, in quo T ar­ matis,alteram effe Melancholiam, alte­
tarus pater eft , traditur &: explicatur. ram effe fanguincm,hanc phlegma,illam
Quaquam ratione naturae tartarus pater choleram &c. Horum nihil verum eft.
cfle non poffit. Quo vero contradicit Illarum enim hxc caufa & origo eft,
natura diffolutiorii?. Vclut in natura pa­ quod Tartarus hoc tempore fuamelfen-
rent quid effe poteft eius,quod ipfi tame tiam fuperet, & mutetur, aliiifque fiat reiM Hvftt
.
fimile non eft. Ideb ncceffe eft,vc qdin- quam alias cft. Ex quo fequitur , qut)d
que iftos libros, quibus hic initium da­ febres aliae inde oriantur fecundum
mus , legatis & cognofcatis, proboqj iu- tempus, &lim ilia. Etfi vnicus Tartarus
I? dicio trutinetis. Extra hoc enim fufee- dceffec : nullo vnquam tempore febris
.•

• *

ptus a mc labor omnis irritus fuerit. hominem follicitarct. Nec ergo Me­
'f
Quifquiscnim ifthaec non plene planeq; lancholia , nec fimile quicquam aliud
accepturus e ft, fedeum aduerfariis no- confiderari debet. Proprietates cnun
ftris citra fundamentum (lare po*tius vo­ febrium ex conditione Tartafi defigna-
let .* Is Medicus vocari ncc poteft iurc, tur. Hac norma etiam plcurcfcs, & alij
nec vlla ratione debet. Et fi enim illi plurcs m orbi, deinceps in fuis libellis
putent quidem, fc rerum omniunTplena tradendi, confidcrandi funt. ldcoque,
copiam habere, temporis fumtnam quia corpus ad morbum difponitur,
abundantiam, fe&atorum falutato- caufam hanc ex alio defumit,non fcipfo:
rumque numeru iplo Pompeio frequen- hoc eft, Morbi iftir non itac r corpore
* e- pAiti
tibrem , 8d amicorum infinitam fegetem mergunt,quali caulae in iplo condite lint am
prae jn e: vos tamen fcite debetis, quod vel febrium, vel pleurefis &c.fcd cx cx- ^
contue, ifthsec vniuerfa vana 6c inania fint. Rc- trinfecus ingeruntur cum rebus exter- **
tudo in
q u ib u i fiftunt enim ac relu£lantur illi natura?, nis,hoccft,cx Tartaro.Ex hoc deinceps
natuum
vauut. eamque coercere & in pedicas agere morbus generatur,quem vos aut fangui-
volunt confuctudine: hoc nimirum per- n i, aut Melancholia?, aut Cholera:&c.
fuafum habentes, quia confuetudo natu­ aifignatis. Velut lignum ab igne accen­
ram mutat, ideb feipfam iam quoque ditur, &, ignis extra cft, nec in ligno: li­
mutaffe & c domuiffe. Vos autem diuerfi gnum autem illum concipir:fic extrinfe-
tatem videte. Illud enim cibos faltem ac cus quoque corpus morbos concipit, U
potum fpc&at: hoc autem non cibum non fplen folus aeger fit, fcd totu corpus.
folum ac potum attinet,fed tanti mome- Nemini ergo dicere fas cft, morbum ex
ti cft, vt nunquam paffura natura fit,fe a fplenc aut fanguine effe, fed ita dicen­
confuctudine obrui &: anteuerti, veluti dum cft: Totum corpus inccnfumeft,&:
nec a medicorum fe&is& complicibus omnes partes fimiliter.Quodfi ergbfors
innumeris. Vulc nimirum natura aut po- in fplcnc,epate &c. ex incenfione Apo-
nitiftimb noici & indagarhaut xgro cum ftemata talia prodanturrvos ea effe apo-
morbo peffum eundum erit.Hac de cau­ ftemata dicitis,ex quibus morbi oriatur.
sa vos fedulo adhortor, vt tande a nugis Non pigeat vos ledionis huius libri lon­
vcftris dcliftatis, &: rem ipfam cx funda­ gioris. Sedulo attendite , qui febres &
mento deinceps iudicctis: vt', quod ipsu morbi fimiles alij fiant-.quanquam nihil
a vobis quoque fidcliumMedicorum iu- folidi &r. certi dehuiufmodi morbis in
. fiurandum poftulat ac exigit. veterum libris traditum fit,tande videte.
Co^. 1. 39. C o s. I. 49.

A N non licitum cuiquam eft, alij

via monftrare?- Cur ergo non hic P Ro conftitutione horum ergb hic
tantum tra&abitur de illis morbis,
quoque: Cumprimis, quod in tam intri- qui nulla via alia, quam externa, hoc
'f

Medic- cat\s morbis tot errores & ambages ha- eft, ex Tartaro inducuntur. Hi ni­
Ifio.1* * denus irruperint > quas vos mordicus mirum morbi iftiufmodi funt , qui
• emni

*
I. X I
 i

/
De T artaro.
5'9
omni modo rationequc ab rniuerfis ce­ /ite re/olui nunquam potcfl,quin rcfblu-
teris complexionibus^: humoribus dis­ tum id in fuam coagulationem redire
cernuntur. Et licet quidem aliquando annitatur. Ira videris,quod in aqua
/anguis quoque &cc. efterue/car,ac in ra-* refoluacur, in fuam denuo coagulatione
bicm agatur: eiufdem tamen ratio alia redeat. Eadem ratio rerum exterarum
Volbo* nu^a eft >quam qua: eft ligni. Lignum omnium eft. Adde quod coagulatu nui
Zonhu' cn*m ncutiquam furit, li ignis in ipfo no- Ium ira probe rcfoluarur,quin fiix nacur^
mores* /it. Prxtcrca,fi /edes ac deie&iones alui aliquid retinear, per quod in forma pri-
aliquando varix /int, veluti virides, Iu- ftinam reducatur. Itaque /citotc3coagu-
cex&c. hxc iigna 6c /imilia alia nihil Iaru illud ex tribus primisefte. SS.M.S.
aliud indicant,quam quod lfhrum caufa quodeunqueeandem horum fit.'Sulphur
a Tartaro fir, & Tartarus ipfe. Denique tam perfede nunquam refoluitur, quin
in morbis ventriculi* hepatis, renum coagulationis aliquid eidem relinquatur
vcficxq,* multa apparent, qux vos caulis Sc adhxrc/cat. Idem Sali quoque Sc
1 aliis accepta fertis, qux tamen ad vnum Mercurio competit. Er ad coagulatione
i rarrarum referenda erant. Huius etiam iftam refolurionemqj diligenter atten­
{. clallis funr, Orexis, Podagra, Schiarica, dendum cft.Vna enim alteri fxpiiis prx-
Phrhilis, Conllimprio & limilia. Vade pollct: ex quo id fit, qubd deinceps di­
vos cum vcflris illis decantatis humori­ cetur. Dc rebus ergo vniuerlis feitore,
/ bus longiilimeexorbitacis. An vero hoc quod cx tribus primis procedant. Ex exOmnia, coa­
b non videri indignum debeat , vos ram quo vero procedunt, id coagulatum eft, gulato.
a ofeiranter circa hec verlan, larualq; ve- veluti /enico, veluti terra, veluti frudus’
5- ftras ac coma rantum ^mulari oblimate, omnes, omnia crcfcentia. Nihil enim
u nec rerum veritatem penitius indagare c ft, quod non fic coagulatum. Ea veto
£ velle, aut rationem vobifeum inire i an coagulatio non cft ifta,cuius hic mentio
.8 illa figmenta vcftra quadrent , & ab fic: fed cft fupra eam , &: ance eam fuit.
BS omnibus promifeue rata habeantur? F,rudus enim ex illo refoluco enati* &c
M<dic. Ex his a»tcm vel iplimer iam iudiciu iterum coagulati fune. Ex quo (equitur,
leprebe- facice,dn Monrifpeftlilani &: Salernitani hoc loco talem generationem fieri, qux
!5 Medici cum a/leclis fuis viriucrfis meri­ (i non denuo ac fecundo digeratur, ve­
to non reprehendantur, quodrantis Ix- luti cx prima rcfplucione in frudus di­
euhs in libris /uis defudarint, &c tamen gerebatur , quod tandem illud, quod ita
nec dum periculum fecerint, an , li au- digeftum non eft , principium Tartari
florcs ipforum examini fubiiciantur,cu euadar-
honore (laturi fine vel minus: led ofei­ Reliqua non habentur.
ranter ac promifeue adeo omnia ipforu
verba rata habuerint, & in folo iftorum Frarmentum aliud de T artaro.
tcftirrronio tam facile foedeque acquie-
4 illud eft cinis. Iam ita fequunrur Motbr
ncrint? Mihi autem contra hos hic non cx tribu*
} conftitutum eft in iilhac prxfacione re ctiamimorbi. Vnus cx 1iquore, hoc eft, pnm ii
accuratius ventilare.Fict hoc in /equen- ex M ercurio: vnus ex ardente, hoc eft,
tibus libris:ex quibus ingenium con- ex fulphurc : vnus ex cinere. Ex ifte eft
fuetudinem ipiorum propius vos cogno- Tartarus, quem hic in principio trium
Icctis, vidcbitftque quinta cum caligine librorum pono. H xc mira vobis obue-
vofquc au&orefque veftri pra&icam nire minimi debent. Lignum afpicite. In ligno
irn pii.
t . medicam in Academi is vcftris hademis Id Mercurium exhibet, qui liquor eft: ira con*
* offuderitis & intricaucritis. dat oleum,quod ardct:rclinquit cinere, ‘p,cc“**
qui fal cft in fuo Archco cft fignum. cc
Cos. I. 5’. Sic quicquid in quacunque re non ardet, cc
T artanti ejuid fit . Mercurius eft : quod ardet cft fulphur:
Orro autemvt de Tartaro, quidna quod ab ardore remaner,Sal eft. Cu ergo
P i§ lit, planius teneatis: principium res quxlibct ta animata, quam non ani­
Coagu tale accipit. Res omnes crcatx, ex coa- mata , fimili modo conftituta fit: porro
larotum
& ,fib- gulato proccdunt:&: poftea coagulatym noui/fc debetis,quid in illafeparatio lit.
lut.m
perpetua
m hoc jn Refolucum abire debet.Ex Refo- Hec aute Ignis cft.Iam,cu ignis vnus no f*
r ' ^ • r i o- r . patitio
tecipro-
CallLO*
luto
t
iam omnia procreata
1
procedunt,
I iittncc vna erit leparatio. Si fcparatio- »>• P.
fiuc ca Refolura/iuc coagulata in forma nes plures vnica funt: pluribus etia mo­ ux.
fint. Porlbjcoagulatufn hoc tam exqui- dis vno extrahetur Mercurius, Sulphur,
Xx 1 Sal.
 510 Fragment
Sal. Huiufmodi vero feparationes (i no-
uericis, cognofcetisctiam.quomodo hx
res in qtiouis diftinttc confiftant. Vide­
tis , quid operetur ac agat Elementum
ignis: profert cineres,oleum,liquorem,
Athanar
aliter o~ Iam autem vicillim videtis,quod Atha-
petatur naridem aliter faciat, tres quidem res
quaro
ignis. dans,fcd alium ramen Mercurium,aliud
Sulphur, aliud Sal, carteris minime fimi-
lia. Formam aliam modumque ftoma-
chus in liia operatione dat. De his fa­
cite , vt loquar ego, & dilcaris vos ac
principium attingaris. Ad imunvfunda­
\ mentum penetrate, nec in mendaciis
veftrisobhxrefcitc,quibus omnes vcftri
textus ac commenta, omnes fcholae ve-
ftrx , Salernitana, MontifpeKTulana, &:
aliae vniuerfx ( nam nullam excipio)
prxgnantcs funt.
C ap. III.
Vm ergo tria illa Medico hac ra­
C tione coniidcranda lint,&: nofccn-
da etiam fcparatio, quomodo nimirum
feparentur: ideo confihum meum cft,
hoc loco de iftis faltem tradere, qu<£ ad
Medicum proxime pertinent, vcluu dc
Stomacho,hepate,Renibus,qux omnia
tria ignis funt,& illa m a prima a fc inui-
Alimen­
cem feparant. Et exteris duobus, Mer­
torum curio nimirum I c fulplmrc hic omiifis,
fola tf*
fentia $. hic tantum,quid cx Tartaro fiat, tracta­
corpus
fit turus fum. Principib autem proconclu-
Afiurnta fionc pono,quod Omne id,quodalTumi-
vtincor*
porcam mus,vclut lignum in igne,in nobis con-
ten tur.
fumi debeat. Quicquid c (Tenax quintx
in cibo ponique cft, id in corpus abit,
ac fixum manec.Rctiquum ab ifta diucr-
TamAis fum,degenerat in cartamm qui fxx eft,
quid de qua in Faraniiris dixi. Eft etiam illud-
■ ii-
impijium:ficut quintum effe cft purum.
Quod ergo graucs morbos , quorum
caufam & nomen merito dcfigno,parit
ac inducit >fcitote id folum Tartarum
exiftere , quem lequcntibus capitibus
• fi » . explicarq.aggredior. Quod dum facia,
*** nulli EJoqqentix aut arrogantia: velifi­
cabor, fed rem & nccefficatem ipfam
proponam. Neccffitatcm autem ea cft,
vt Medicus♦ in iftis fmorbis 4 $
» Deficit ,hic finis T er tij , &principium .
* . .quarti
J capitis.
l ~ fJ. I «
- ■■ ■■ ■■ ^ - — ——— — - -n ■ ■ ■ ■■■ mX
Scdvt propofitum noftrum dc T ar­
larra*
IUS (JUUt taro continuemus>lcire vos velim,ipftfiti
forum
adlisc* duobus modis adhxrcfcere : alterum
K lt.
inftar pruinx: alterum inftar gemma:,
hac ratione. Qui pfuinx fpccic adhfxrCr,
is interdum vt vfnea iiiarbofcdut faxo
a M edica.
c ft, in bolari aut lapidali forma:intcrdu
interdum colle&e, yt Tartarum in vino.
Sic gemma: quoque Tart. vtroque mo­
do adhererequanquam interdum vt lapis
inftar gemmx formatus, fua tamen dia-
phanicate non coloratus: nonnunquam
vt granati fimplices,&T folitarij. Adhxc
duo genera omninb attendere debetis,
fcireq^quodltomachu^cpar & renes,&
quicquid his confine eft, in feparatione
fua huiufmodi omninb pariant. Quo
vero pa&o ifta omnia fiant,deinceps at­
tentius crignofccre debetis,vt praxis ve-
ftrx modum mccamquc teneatis, nec
fomnia veftra femper pro oraculis ha­
beatis,qux nec ipfi Auicennx, nec Hip­
pocrati honori &: commendationi die
poffunt. Quanquam eadem nugamenta
vos aliquoties carnificis manibus extn-
cauerint. Quo fadlum eft, vt g x iftis
fcurris ac flagriombus columnas vcftra-
rum fcholarumtam opportune confti-
tu eritis. -*
C ap . V.
D l&a hxc duo Tartari genera, for­
mas ac generationes varias pro­
ducunt. Nonnulla: Alabaftris iimiles
funt f & fcindi poffunt. Quxdam Mar­
mor, colore, Ixuorc & duritia referunt.
Ali) funt Lephantcx : quxdam Adami­
ta: : acuta: & lcindentcs.-aliqux vtDuc-
lech vel pumex, rarae & foraminolie
inftar fpongiarum. Simili ratione loca
quoque &: regiones varix funt, non in
renibus faltem, fed & in vefica,in hepa­
te &: ftomacho. Hxcautem qux fcnbo,
mira vobis videri non debentrniliex
profclfo vos ftulcos venditare velitis:
quos admiratio demum minime dede­
cebit , Illorum multi quoq funt inincc-
ftinis, in concauitatibus, in iun&uris&
in cerebro, &: membris principalibus,
aliisqj locis pluribus,licut de tartaro in­
naro deinceps plura dicentur. Summo
ergo iurc de tartaro inccftinorum loqui
pofium.Et de hoc fi loquor, colicam m-
telligo.Simiiiter, fi de rartaro veficxlo­
quor,illum indico, quem vos cuculi cal­
culum appellatis. Ita, fi de fale refoluto
differo,lotium illud puro, quod vos nec
ab Apollinis vfque fxculocognouiftis,
n vnde emergat ac oriatur, qui vocetur,
&: quidnam fit ? Interim quod adpr*-
feriptum vcftrum non loquor de morbis
Sc medicinis , cx causa iufta facio.
Qifampriinum enim a vobis me dece­
ptum an imaduerci, vcftrum omnium au-
dlbritas apud me vilefccre coepit. Hinc
etiam
 D e T artaro . IU
etiam motus aJnid nono, & iam loquor prima. Vos de vltima,quid fit,hocpafto
de grandineftomachi, de vfnea hepa- cogno feite. Natura in fe habet fiibrilc
aq&*h r’s,^c P™*1™ renum,de Iapide in fplene.* crafiumq*,.Subtile fine noxa eft.Craflum
CIU. j Iio Sic criam dico Scc. aut quod vobis proponoreft hoc,de quo
mItlti* Deficit capnt fe x tu m & principium dico.Dixi autem de cius principio Prin­
loqua­ feptim i. cipium hoc quoque in fine eft. Idc6
tur.
‘ Si vero hzcc non eo modo, quo debe- pruina,vltirtia quoque materia eft. Scire
banrs fiant: contrarium quid natura: e- vero debetis, inrer has duas medium
mergit, ac de fale poriflimurmquod hoc quiddam inrerefte Id eftrefohitum. Ex Ref0iu.
libello maxime confidero,nimirum ita: hoc vltimiim redit in Tuam formahi prt-
Salia Salia duo funt: Vnum ex iftis tribus, in mam. Hoc medium aliquando eft mu- vtriufy nuten?.
duo suu
yiinaiai yrinam abir.Vrinaenim tantum eftfal cilago,aliquando vifcus ,* quandoque li­
dt i«fo- relolutum a coagulato. Iam vcr6 ful- quor , interdum velut fiiccus, prout rp-
latam.
phuri & Mercurio /al quoque congeni­ lblutio incidit. Ex hoc fcquuntur duse
tum eltjquocf ipfiim quaque libi contra­ vicima: materiae: prima
rium generat. Si eft in fujphure, hac in Deficiunt & hic qutdam .
via eft,hoc eft,in inreftrnis. Si verb eft: Nam fi erroris veftri, quos fouiftis
in Mercurio,in via Mercurij illam gene­ tamdiu, verfiam diuturniorem &: indul­
rationem facit. Hinc iam fir, vt farraruS tum longiorem haberetis i nulla certe
nafcatur in inteftinis &: poris. Ratio eft, peftis interca tot iugularc pollet homi-
quod Mercurius per poros cranfear. nes^quot veftris vos artibus ha«ftcnu$
Quod fi ergo in viis mediis coaguletur, confeciftis & exariimaftis.
priufquam fiidor fiar,runc tartarus poni­ •v . i*'- !•
F in is Tractatus p r im i, prim i Libri.
tur in iftis poris. Similiter criam in vri-
n a, fi coagulatu r. Ia m vcrb po rro, mine- ci/ jlttid Fragmentum d e Tartaro
alis quoque Icu corporalis firmhtcr fc
interno. . u *, ^
habet. Si mineralia falis in fimgurne ia-
ccnt, 6c in coagulationem abeunt, iam TR A C TA TV * .
S V . *w
0 t ♦ « ♦ *

tartari generatio fa&a eft. Si in poris o£- Am porrb de Tartaro, quidnam CX

fium, in fncdulla, aut in locis aliis; tunc I ip(o fiat ac procedat,in hoc capite ita
ratio plane fimilis eft. Nam & his Tua attendite. Sal corporis, quod cruorcm Cmet
fepavatio incumbit & expurgationis of­ egd appcllo,eft merum fal refqlutqm. Id poris eft cor*
fal
ficium. Quod fi non fiat, tunc incon- longa ferie per vniucrfum covpus,a4hi£~ relolttta
rrarium quoque natura: abit, htfc eft, in ret, dum in vcficam pertingat* Ita enim •
tactarum' ex causa falis coagulationis conftitutum eft. .Nonnullum perfudo-
praedominantis.Quo vet6 tandem velo remexit. Dc hoc ergo fale refolujto in-*
ac fundamento tartarum in generatione terno hoc tenendum eft ,q u o d fitta ru , '7.Vj
alia tueri poteritis, cum tamen tartarus quoque gignat, fi Mineralis quoque ji-v "tm
vobis nec ‘cognitus nec intcllc&us fit? quor concurrat,:&c in vnarn coagulat io-
Nec eni m, quid isfifyvcl dum nouiftis: ncm^bcac. Hocimdc fit-> qViia quijibfep
nifi quod aflidub de Lapide 'vefica: & a- liquor mineralis a mnte na.qqaguijia eft,
rcnulis renum deblateretis, ticfclo quid &: fal eft illud,quod coagulat* Upj Ucon-. Sl,
cot*
inepti, & vos Dodtores faltem vendite­ itm£Hqncjs horum duorum, fiqpt,, tunc 8ulat
tis iaftatori^,cum tamen ncc rerum ifta- ipfa quoque tardari genera reliqui^ fimi-,
* m

rumVncc multo gra urorum anatomiatn lia cuadunt. Et de Mmerajibus quidem

vllam teneatis. Ex omni veftra Meta- hxc caufa eft vel ratio, quod homo in &:
phyfica ac Sophiftfcal,definire nonpoce- ex mineralibus orrmihus confiftat : &
ftis, vnde homo factus fit, aut quid fit, quot fpecics foris vtotidcm etiam intus
aut quid in ipfofit,&: tame nugas veftras inexiftat- Et hinc Medici defumpta no­
vbiuis ac iugiter occinitis. Pto hac ergo titia effe debet,quod ex his omnes mor­
mea adhortatione iam nares premite & bi oriancur.Et contra haec probe vos in-
inhabitantem ftultum emungite .* ac ftruite. -Mineralia enim haec quatvior
deinceps talia addifcitc, quibus contra veftros humores h medio tollent & ftul-
me vos tueri queatis. titiam veftram fub radium protrahent.
C ap. I I X . Summo ergo nifu id agite,vt veftru fun­
“V '7 E quid vero inta&um tranfiliam, damentum ita folide firmtque confti-
1 \ r vnum adluic, quod veftra capita tuatis, vt per illud ^‘hoc noftru cuertahir ♦
grauat, fupereft,vc dicam de Materia & ru a t: alias veftra fors crit,qux
Xx j Ringlc-
 I

ut Fragmenta M
edica
Ringlerinx,qux auribus ad palum nu- autem genera omnia a feinuiccm per
mellarium jeli&is difcetfit. Cxterum, figna Tua certa diftinguuncur,ad quorum
fi huiufmadi eruor falis & minerale ali- differentias probe attendere debetis,
cubi conueiiiantjfiue in venis id fiat fcu C a p . 1IL
fanguine>fiue in poriscamis,fiue in con- T ^ O r r o autem defc<5tu$ alij quoque
cauitatibus vrinx aut aliis: nihil fperan- JT funt ex Tartaro enati qui tamen in
du efTe aliud fcitotc,quam quod lapillus, lapillum aut vfneam non degeneranr,
r J - a t «oua<
vjhca aut grado generetur. Qua ratione lea aut in mucuagmcm, aut coagulum ugue.
verq id fiat , deinceps in fuis capitulis aut aliud pus. Cum vero hi quoque pro­
de jugulis morbis plenius intelligctis. deant de Tartaro : cognitio eorum nc-
C ap . II. ceflaria eft. Frequenter etenim accidit,
vt Tartarus hic in viis vrin^ fxces fuas
i Gluten Jtlbunu. deponat. H x fxces fubinde morbos
Am verb aljaadhuc generatio .fuper- multos pariunt3qui omnes pro lapide
I eft, exteris omnibus grauior quoad habentur. Hoc modo afte&i mingere
duritiem & dolorem : nimirum talis. non po(Tunt,quod hx fxces vrinam fup-
Gluten» quod )lveteribus chirurgis fy- primane ac intercipiant. Nonnulli fan-
Gluten nouia vocatur, lentum eft &: vifeidum, guinem mingunt, quia digeftio imma­
ex fjrno-
*'u. inftar albuminis oui. Ipfum fi materia ture ratione Tartari exit. Nonnulli pus
falis corripiat &: cum eodem permifcca- reddunt, quia coagulum putrefit:Aliqui
cur,tandem in lapillum coagulatur. Hec fperma excernunt, quod coagulum &
Lapilli
autem generatio hoc modo fit. Gluten fxces vias eius obftruunt. Quidam do­
cv gluti, non quidem de materia lapilli refoluti lent propter fal in coagulo. Quidam
ite.
c ft: eft tamen materia vifeofa & muci- nihil fentiunt auc quxruntur, qci6d a
laginofa, cx qua lapillis«quid fimile ge­ fxcibus illis narcoticis membrum ano-
nerari poteftrnon tamen lapilli veri, qui dynum fa&um fir.
lapilli fint & vocentur, fed mediu quid­ His nonnunquam multa quoque con­
dam inter l a pi l l o? ' Bi t umen. Ipiius currunt falia, multa vicriola, multa alia,
tamen coagulatio & natura lapidibus fi- qux ex hifce tartari fxcibus per ipfarum
milis eft. Nec alio quidem vllo loco fit, purrcfa&ionem generantur ,quoru nec
nifi vbi gluten iacet- Ex hac coagulatio­ numerus nccprouidentiaeft, ita indic?
ne oritur podagra,chiragra, & genugra, noux formx ac fpecies producuntur.
fi localiter in illis locis fint, vbi gluten Hoc loco pufta quoque,hoc eft,Archeus
habitat, fublata tamen inflammatione, renum cognofci debet. Quid is noui
qux accidit, ficuc in capitulo dc Poda­ indies pariat & progeneret,hoc medico
gra diduri fumus. Hoc hic faltem per- relinquimus indagandu, qui opera illius
ftringo, vt pro Tartaro id iudicare fcia- quotidiana, induftria priuata notabit &
LapffU
«x tpex* tis. IidenT de fpermate fimiliter etiam expendet. Vos autem veterani Medici
mate. fciendum eft, qubd fi velut glutinis ge­ pro nihilo id vniucrfum ducitis, a vobis
neratio fiat per fal coagulationis,exteris quod non prxfcripcum&euulgatumeft.
fimiles lapilli generari queant iis locis, O verb fanaticos Icriptorcs & illufores
vbi fperma ficum eft.’ Huiufmodi lapi­ nimis confidentes. Dies enim illa ve­
des aliquoties cx feipfis refoluuntur. niet , qua cum Magiftris hisveftrisvos
a
Nec enim eorum generatio lapillis fi- difcipuli ftaturi eritis, ficut Cuntziusab
miliseft. Vnd& etiam fit, vt mucilagi-’ Haufen , quem e medio Diabolus ex­
num more diffoluantur. Huiufmodi tulit.
nALlVT) FRAG M ENTVM .
b Quid fit Tartarus.
Ejfintia Tarta Tartari quot Jpecits.
ts tradat. Tartari Matrices.
Explicatio tartari 'mexternis •
Quomodo digeratur
. "•
DtoeHus Tarta­ Vbi excrementa
rus tradat. Qualis [anguis (jr caro tim
futura qua.' ‘
r Oppilatiombm "N r Venu
Mucilago tat. \ Retentionibus l ^ \ Membris vacuis
toti ttafiat de j Repletionibus. C y Porv.
{suffocationibus» J VAruitia. 1 V. Sitrm
 D e T artaro. 5*J
Febris Stonuuho
ir. ✓ D t putTifaffio- Pleurtjis Epate & tfifumtts
Nitrum Tartn- \ nibus. i quibus Ifttntta tn Songuine. res
ri tractas ' y generantur Hydrops, Humoribus
V hi morbi: Mcnfirttum. Matrice,
Oh
V. e Vfeca n Stomacho
JtnatronTat- \ PruinJl /
tn 1Intefimis &ett arena
tari traftas dt } Grandinibus ^ Epote & lapit.
V LapiUts J Renibus
„ Vefu a ^
Hic notate , quodnam Nitrum, quod anotron, &c. qua folia pefitm indicat,& quomodo culum opituletur. v
^ Anotron. ^ t f materia lapidu , vfnea, arca , &c. fecundum quod generatur u
potentia.
„ J*ft phlegma, quod dtfcendit a cibis, in modum bitu-
cies fcihcet \ j minis:
Nitrum / tflJlercus, quod in digeflienibm emittitur, videlicet excre­
menta,
.l
LIBER QVARTVS.
D e Tat taro J^itreo.
Orus Nitri aegritudo eft cum hor­ m orre, interdum longa aegrotatione»

-
Motus
nitri M rore fcu frigore corripiens, tam- cum
diu durante,dum aeftus (eu calor ingruar, nia.
•A
inrenfo arftu, Sc incumbente M a-
'

ad aliquot fcilicet horas. Hoc deinde Nominum declaratio.

vanefeente, morbus intermittit ad (la­
turum vfque diem, quo fimili periodo is M
Otus nitri nomen a caufia mutua­
tur. Sicut enim rerraemotus terra Moiba$
redit. Ec ficconfequentcr eodem infui- concurit: na nitrum concutit corpus.
* dc dl&~
tu, vfquead confumptionem materiar. Germani £ fuccimacione ipii nomen in- rui.
Carbun­
Carbunculus aegritudo e ft, primiim dunc, non a frigore. Q u i enim ratione
culus frigorc,p6ft calore infultans: Sc hic qui- terrarmotus fit: fic h i c q u oq u e m orb u s
qualis
S i . dem continenter durat, nullo fr ig o r e cffcftumfuum confequitur :vt deinceps
reciprocante. Nam calor tam diu con- tradetur.
rinuar,donec confutuatur & finiatur, vel Carbunculusnomen Cortitura ca lo r e, S u n ’.
ad (anitarem, vel ad morrem: H uic prae- & metaphora ducitur a carbonibus. Si- d*f ‘in­
terea Apoftema fuperueoit, qoocunque cut enim carbones calorem fundunt, 5 c
corporis loco erumpat , fiire paruum, praeterea corpus h a b e n t : fic tn h o c q a o r
*Tt
h u c magnum1fic , fiue maturum, fiue que morbo iu gis a c continuas ardor eft»
minus (ir, S cid ed frigo ris Apbftema erumpit, ex
Flammula eft morbus, tam fr ig o r e quo ean dem , velut ex prunis, perpetuus
PTimuIa
qualis quam ealore a(fligen s, cuius quidem ca- calor effunditur. f-
morbus- lor continenter infcftar fiue caput, fiue PJammula cbnrinenfi calore d ici-
aliacorporismembra. Apoftemaramcn tur, quafi, corpus pcrpecm J^xftu fiam'* rismai*
v n d e di*
aut vicus nullum habet, homines tamen meum fit,' qui aeftus immodicus h orn i - cajirux.
d elira re facit,. T erm in atu r in terd u m nis ca p u t affligat, & corpus deiiciafc
a

_ . . . r r . F eb res: m otus N itr i.

Z x ^ try .p rm a p a U sK ^ C4rbufKuU
m orbi nascuntur: / .
• ^ 5. Flam m ula.
Sub morboprim o com prehenduntur a lii m orbi,
Si ; , * r Q u otid ia n a ,
I. Sub Febre. • ^ T ertia n a . « #
. ^Q u artan a.
2. Sub C arbun culor A n th r a x .
\ PeJHs.
cSynache. j Saphyrus.
5. Subflam m ula t Cauffon, ( phlegm on.
F eb ris e x N itreo Tartaro procedit
• Carbunculus e x N itro .
Flam m ula f a l n itru m occupat.
Xx N itrum
/

j t i
 5x4 Fragmenta M edica
Nitrum
quid. Nitrum cft fimus & cadauer rei elilis nus pedefque peruagantur ,tandemquc
aut cibaria:. Et hoc cadauer e ft, ex quo diftra&i venas contaminant &: putrefa­
putredo gignitur. Ex hac putrcfa&‘fone ciunt. A diflipatisacdifperfisvapoiibus,
pra:di£ti morbi omnes emergunt. Ide6 omnia frigere incipiunt. Frigus enim j*™,
farpius vnain dom o, quicunque de eo­ hipe oritur, quod nitrum in principio
dem cibo ederunt, eodem morbo aut frigus fuum excutiat, vt eo libcrctur.Hoc
nitro occupantur, non (ecus, ac aef pu­ fa & o , calor feu contrarium inualefcit,
tridus aut vencnum aliud vniuerfos eo­ quia conftipatur fanguis , & fic proptir
dem loco congregatos inficit, &: apofte- malam difpofitioncm generatur.
mate ferit. Locus nitri cft in fanguine.Ideb pur- sittiI#.
A nitro Putridus &: corruptus fanguis omnis gationes conucniunt,qux in hoc morbo f"*
ianguis ex nitro oritur. Et licec quidem nondfi ftomachum euacuant. Et funt fimplicia
putridus
fit. omnis computruerit : prompte tamen qu2edam,quae nitrum ex fanguine iri fto­
citdque putrefeir, fi poftemiflionem a machum veficam attrahunt.
fole putrefiat. Prius enim a putredine N itfum in carbunculo vfque adebin-
nitri generatur. Cuius tamen noxa tam durefeit &: exiccatur, vt vlccrius ac gra­
ingens nom eft, ac fi putredo a (ole do­ vius putrcfccre non poftir. Ideo febres
minari'incipiat. & carbunculi in hoc diftejuitt* Nam in
Vc fummatim dicam, nitra omnia in- febribus fimus putridus m anet: in car­
ftarfimi funt. Fimus fi congeratur &£cu- bunculo ficccfcit i t a, vt plus paroxyfmo
mulctur,excandefcit. Si fimi moles ma* vnononm oueat.
gna fit: calor diutius retinetur. Sin mi­ D efideratttur e s t er a.
nus , citius deferuefeit. Eadem etiam in
febribus ratio e ft : Si nitri multum fit, E x libro de otyluctlagme. o
paroxyfmus diuturnior cft. Si parum , m poplexia fieu gutta eft in pulmone:
tempeftiuius finitur.Tale quoque fal ni- hoc c ft, fi canna: fpiritales a mu- p a­
*
trum cft. Id cogit & colligit fumum , cilagine implentur & quafi futfocantur* £
dum exitum inuenire q u eat, aut confu­ T unc enim paroxyfmus inuadit,vtcft
tuatur. Eo vanefccntc> nouus iterum fpafmus, tetanus, &c. qui omnes cx vi­
congeritur. Et hoc i t e r a t u r d u m vni- talis naturx vi lada oriuntur.
uerlusconfumptus fit. Vnde fit etiam , Paralyfis eft, fi mucilago ligamento-
vt febres nonnulla: a'd biennium au tric- r jum meatus infarcit: fic enim illa virtu-
nium extendantur. Et, nitrum quidem rem motiuam fuam Sc humore perdunt,
Febres fcu fimus, qui febres in homine conci- quocunque id loco fiat. Ideo quod rc-
quom o­
do k N i­
tat nonnunquam die vno,nonnunqua.m iolucio &: vocis amilfio tam fubito fiant,
tro fufcL biduo , interdum fingulis horis putrefit,
tentui.
principiumafufFocatione ducitur.
vt ita quotidiana, tcmana>quarranaque Similiter etiam dc Pleurcfi, Poda­
generentur. Paroxyfmus.auccm camdiu g ra, Sc Arthetica iudicandam eft. Irem,
durat & protrahitur, quamdiu v.aporc$ talis* etiam Mucilago in vino cft. Eius
ipclufin^nenf, nec, erumpunt; quidum tamen mucilago multa cft, & I,lopus vo­
ifitiiscoerceatur membra fingula.ma- catur , a vino adulto remanens, &c.
'vtain
*i>>Ln;
ri ?.c?i^>' n r 'h ? /*• ; ' P lu ra ia m d e h is non habuim us. f1

Sequuntur nunc quadam capita ex. autpgrafo Earacelfi decerpta,

cum textu tractatusfecundi & tertii, Librifecundi de Tartaro con­
ferenda. Qua e t f i cum fuperioribus eiufdemfmt materiadiuerfis
tamen & interdum quoque aptioribus verbis depinguntur.
Non igitur inutiliaftudtofis Ledortb.
foreputauimus.

D e diebus Creticis.
(Cretica dies, dies crifiscft. Crifis creatu s, & perfe&um efle fuum. Confi-
eft fpatium a principio morbi vfque in fi­ derandum 'hoc M edico de'morbo x-
Crifii
quid. nem m orbi, nec augm entum , ftatum, grot i.)
vel declinationem habet > fed morbus Crifis eft fpatium temporis, fumptum
ki; * 0
a princi-
 D e T artaro.
a principio m o rb i, vfquc in cius interi­ brajs i i ab jin tb i i, a na m ifce. D o f i s 3 ;•
tum. Prima dies c iu s, dies caufx dici­ vfquc ad g.ij mane St fero, vel fecun­
tur. Vltima dies vero cretica. Ducit e- dum cohob.
emi* li-
nim erilis originem in fine temporis d i-, Alia. h u iu sm ix tu ra ^ r d p a q u a file ti,
ii u u p gefti. Digeftum tempus eft illud,in quo (jr id trium [alium 3;. f aquarum abfinthii >
digefli.
fpecics Ylciadi mundantur a fccibus.F^- maioran<e and % i).mifce, d o tis j f . in bonis
cis morborum initium , &: crifis princi­ aquis vel vino.
pium j fumptum ab excrementis Yleia- Al i a, 'if. S ileti *.j. T artari Reduc
d i , poft excrementa purum Yleiadum mixturam , cum J .ij murnia : Dolis 3-j- in
apparebit. ' ' vino vel aqua mclilfic.
Dies ar­ Cretica dies Arfenicalis, eft dies 3. Cura prxdicta in omnibus fpeciebus
fenicaics jn acutis : dies 5.
q u $ c r c . *
in*
peracutis : dies 7.
'
in pleurefis valet, nili in pleureli cx corde,
dea* perperacutis. vbi ha:c deferiptio adminiftretur-
Arfenici acuti erilis eft ad 14. horas Tf. Laudani fu r i m u fiigr. v. Cam- pi«ur«fis
acutorum 15. p b ora gr. vj.fian tpiflu U cum aqua d e jp icu - «Jjd.
1«
Mercurialis crifis e ft, 4. d ie : in pera­ U , Dolis gr.vi vel vii.
cutis in 3.in perperacutis 18.hora.Mcrcu- Item irr fpeciebus pleurelis commune
i
rii acuti 13. hora racutorum 7. lulphuris vnguentum. .
f
10. hebdemara >in medio 16. hebdom. Pinguedinis murmentorum 0* j., ...... olei VBjfu-
Io>ngilfi. 13. hebdom. amygdalarum dulcium %.S. Q lei Cbam om il- Murm«-
Acuti 6. acutorum 4. vcl.5. U .O let Rofarumaua 3j. m n e c >fiat v n g u e - contra
Plumofi Yliadi in rcgiombus'3.5.7. tum moJle fiiper ignem , cum modica Sa.ute'
Extran.ii.Anno 19. ogeitinum 14-die cera.
11.19. De 'Prunella.
< Salia digcfta, cntalia, alumina 6.heb- Runella eft pa/fto principalis cum puneii*
i doin.9.11.
P

paroxyfmo proprio in caloribus ex- <JU,d*

5 , Subtiliora3.4.7.
iftens: procedit cmm extra regionem
ii Refoluta 2.5.6. propter lubrilitatem falis vitriolan ex
31’ Exteriora corrofiua , auripigmenta­ refta fua : Ipecies pleurelis Se pedis, ca­
lia ad j.annum feparanrur ad 3. ad 7. me­ lor eius virriolarus calor e d , St corrofi-
les. * ua in cen tio .
8 Communia crifin non/eruant, nec Signa fu nt in tin e m orbi: calor gut­
3 fiint mortalia ? turis cum rubedine vel n ig r e d in e , adu-
1 De Pleureji, curacPlanetarum. Ilus humor 3 c Jiquorluper lin gu a m ,cu m
Leurelis eft morbus incluliis, in mc- feid u n s m e m b r i, magna dcbiliras cor­
Plfurefi*
quid. bris principalioribus, Jocum habes poris, litis, dolorcapiris,vehemensan- I
• in regionibus illorum per oppilationem guftia thoracis t e partis. / r
Tartaream , liue rclblucum acrem , fiu c Gura eius eft,vr in p cd c.S i autem p e - Pnjne/jf
corporalem generatus. Rccipir m ateria ftis cura morbum non tolleret. cura*
luam ex falc O g c r c in o , cum fpeciebus yL. .dquarumfrttnelU fo.).
p ed is St prunclla*. Signa eius ida : tre­ Laudani puri 3 .jfi:
mor cum fr ig id o St ca lid o tine plurali­ Fiat Gargarilmus cu m m u n d itica tio -
tate, fa ciei d ifco lo r a cio , membrorum ne lingux , Se haudus p o d eam fxpius in
deb ilitas, cal or ii nal is St a lcen d cn s, pun­ d i e : Se qux h x c d eferip eio non ex pellit,
cturas capitis, laterum, St in p rx eo rd iis , etiam alia remedia inutilia fiint.
9 i

St thorace. • ,*
De Hydropifi. *
‘ . Locus autem pun& prseSc p u n d io -
H
Y d rops e d paftio cx regio n ib u s .
num, m em b-------------
Dixtiin ------------- ru m indicat---------------
'D ixta n on ed jl m. hepatis orta ex T artaro afu m in ofo, <!««*•
pieatcG o b fcm a n d a ih h o c j n o r b o , potiu s fc d lub primo c o r p o r e , p er te fo lu tio n e m r •
Bbfer. m ed icin a fupra dixcain. D ura eiu s e d p rop rix n atu re d ein cep s p e r fpiricum
,a"cura duplex : ex Tartaro Se Salero. D e fp c - m em b ri huius m in era lem [ q u i totiu s
iut. du- c jc b us Tartari fun t ida - *-J^. T artari fc.f. co rp o ris ex fcp rcm vrw s: is refoltiirurin
aquarum v ita granorum Iunipcri §iij. partibus tiiis, tu n c e d h yd rop s cx r e g io -
Reduc in aquam : D otis eiu s uqux §.£.v i- nibus hepatis p er torum corpus. S ic Se
q u c n d ;g .j.in v in o m a lu a tico v e l b o n o , in aliis m em b ris principalibus p er h u n c
Aha huifft redu ction is & .j. Afum id m o d u m g en er a tio h y d rapitis ed .P rx ce-
c/ara d ecfd § . iiij-CL bene t r i u * aquarum rea fep tem fu n t g en era Sc diuitii p er m i­
n era lem

\
 1 *F

F ragmenta Medica
neralem fpiritum in toto corpore, quo­ Summum eft tartari quinta effentia & Aimwi
rum feptem funt fpiritus, in quibus mi­ aurum potabile, Zc aqua vitx. Cernite
neralia corporis fuftentantur, qua: pro­ Medici. ,Jn*
cedunt cx feptem membris. Quare igi­ Cap. cDe Febribus Hepatis.
tur ex aliis membris hydrops originem Ebris eft calor oppilatus , genera- ^
F
non ducit ? Quia in his non eft fpiritus tus ex putrefadis fxcibus in re- *
Spiritus . .. \ r - r •
princi- principalis, led fpiritus luse regionis,
gionibus hepatis. Eft enim oppilatio
ip«aci*i*& fcilicct huius membri, in quo eft, quia ifta aliquando in tota regione ali­
difflat, differentia iter (pirirum principalem &
quando particulariter fecundum lo­
localem eft, a membris in propriis re­ cum. Si totius partis, tunc tumor ma­
gionibus, & extra in corpore regionem. gnus , longus , quoufque deoppilatus
Hydro- Signa hydropijis H e p a t i s , Sunt ifta:
pifis f|- fuerit, carior ad membra &poftquani
gnain*. dolor partis, fciffura labiorum Zz lingua:
pate. deoppilatus fuerit , adeft tunc calor
dris, longus paroxydnus, tumor pedis corporis. Quod (i localiter, tunc tre­
huius lateris , poft dniftri, cum ta&u. mor cito abit in calorem: Oppilatio ifta
Splene. SignaJplenis: Dolor partis, tumor pri­
fuam facit oppilationem , Zz per tremo­
mus huius lateris, pundiones in loco& rem rumpit, Zz dcoppilat, aliquando o-
extera hepatis d g n a p r x t c r fciffuram. mnes oppilationes, aliquando in aliqui­
Pulmo­
ne. P v l m o n i s dgna : Afthma & anheli­ bus. Q uodd totam facit deoppilatione,
tus, tuilis cum dolore capitis,cum chro­ tunc febris facilior : quod (inoii, tunc
nico tempore,rumor in pcdibusxqualis, grauior& dne dubio prxparacio gene­
Zz extera (igna hepatis,prxter fciffuram, rationis alicuius m orbi, quiainclufum
fed faetorem oris .foetidum. offendo & mutatio fuiipdus.
Cetebm Signa C ereb ri , grauedo capitis, catar-
Videndum eft autem de oppilationi-
rhus, pituita, nuncHemicranca, nunc ba:nam d fhees refolurx non fuerint poft
dolor parcis, cum tumoribus palpebra­ tremorem, tunc augmentum timendum
rum, faciei Zz pedis’ vtriufque cum exte­ harum oppilationum, diuturnum mor­
ris (ignis hepatis, prxtet fciffuram. bum, &: futurum apoftema, etiam tu­
FeU isftgna: citrinuscolor, nauteam
Fclle. morem locuftarum corporis vfque in
appetitu , vomitus, tumor chronicus,o- centrum, pun&ioncfque. Eft enim paro-
ns amaritudo , pectinis fub thorace co- xyfmus de materia fxcium , iuxta fuum
preffio , anhelitus durus Zz afpcr, Zz ce­ digeftum temporale, quoufque feipfum
tera (igna cum tumoribus Zz confumpci- deliberat in oppilationibus dcin calo-
one corporis. corporis totius, propter venas infe&is
Rcnibui Renum(igna , litis excellens, libidinis
ab hic fpiritibus, poft tremorem exeun-
auaritia , tumoris ofei Zz tclliculorum tes. Eft Zz aliquando febris tine oppila-
crcftio frequens> pmicHoncs fpiiia: dor- tiop.e > |edabfque tremore, quando d.- .
fi, membraquali ftu p cU la, inferiora gcftj0 cgrdTumhabet : attamen paruus
grauia, cum tumore in dnc vique in vm- paroxylmiis cum calore paruo. Eft aure
bilicum, &: cxrcra dgna hydiopilis. minima fpecies febrium Zz falubcrrima
Cotde
Cordisfigna: debilitas omnium mem­ infc ip(a. Stgna autem eius funt ante
brorum,tumor partis , in dne pedis vtri­ morbum: membrorum debilitas,difeo- j g
ufque , Zz extera dgna hydropids. loratio faciei, alices Zc rigores, deinde <?*■
Partibus Sunt & genera hydropyds falfa plura,- paroxyfmus lenis cum tremore, fecun-
mixtis.
qux permixta funt Zz compodtaex duo­ dus fortior, tertii fortior, hora non fixa,
bus membris vel tribus : aliquando cx ante vel poft tempus, longus calor, ar­
toto corpore : vb,i correfpondent dgna duus dolor corporis confumptio, in fine
ad propodtum, dc quibus in cura fuum cum principio hydropids, ex ratione
Cap. podtum. hepatis cum alumine refoluto tocho,vel
Cap. De Cura Hydropifis» i&critix maturatio propter regionem
Arcana ^E xtu p lcx eft cura Hydropids prxter fuam Zz materiam. Contingit pluries
qux cu- ea remedia, qux dixi in aliis legio ­
iuliibet primx febris, fcilicet ftomachi, genera­
partis in nibus. Et primo de cura Hydropids in tio Zz morbus : deinde fecunda febris, J J *
hydrope.
corde, C oralli: in epate, Crocus Mar- -lcilicet epatis: Zt d materia febris in fto- J *
tis : in fpienc » l a z ul i i n renibus, vitri- macho tertiana fuerit, Zzhepatis tertia-
olum : in pulmone, aurum potabile : in n a , hxc quotidianam faciunt. Si autem *
Cerebro, Sibeta: in F elle, Agrcften. digeftumvniushorxfueritduplu, ter-
 0 t

D e T artaro y- 7
itht tertiana fuerit in loco in duabus primis Subftanria renu recipit futi balfamu.
digeftionibus & fi cura duplicem fccu- Primus liquor clfcntialis ex virtute
dum locum effe oportet,etiam aduerte- digcftiua pofitus dc feparatus, laneus eli
itD. dum , de propriis digcflionibus, funa-t dc natum lac.Lac illud primum cfl in di~\
5» ! tbriam habet pluralera,ablqueloco alie­ geflione renum, fimguis fecundum,fjib-
HIR -1 no. Vbi autem fimiles errores fuerint, dc flantia coagulata cercium.
mprbi cognitio ,dc cura difficiles fucrinr, De lacte autem ad noflrum conue-
wi nifi per experientiam & fpccialem indu- niens propofirum notaildum cfl.
i ftriam abfqi libris alias plenis erroabus.-
m It Lac vero, la&is naturam habet, dc
MK- Cui* fe­ Curaeft trtplex. la£lis recipit feparationem, inde (equi­
bris cpa
iftan te* i, D eo p p U tio ejl. tur coagulum coagulatum acctofu. Nu-
H)ba i . M undificatio, i d e j l , purgatio. flum, pinguedo, Icilicet butyrum, ferum,
ncdj 4 . M em bri rejldurat io.. dc carcera laulicinia. • -
non Pro deoppilatione in febri hepatis La<5Hsargrirudine$ funtrfaniespro
Samach9
nlinc: eu Tar- cuiufcunquc fpeciei, .Samachi, id cfl, la&e,pus pro nuflo, pinguedo oleola na­
crnc* xatus.
T artari, dee. .• dcflill*, fiat oleum. tans pro pinguedinerenum fumpta & v-
juafo Pro mundificatione , ^/.Centaurea y rina bletx albas.
in ii* . 4*
F ol. ellebori, & c . Cura faniei, cura puris, cura pingue>
pibii’k Pro reflaurationc. Liquoris lauda­ dinis, cura bletx\ /
]oa,cs nt , quantum,fu ff. De Febribus ex renibus.
wop De di/tantia RENVAd. Ebrcs ex renibus initium habent cx
JlflCktt Renum
icgio Regio Renum a primis vrinas dclcen- F facibus rartari pcopter digcflionem.
qtulu. dit vique ad vltimum emundtbrium re- Alias vbi digefliuum tempus non cfl,
foliiti falis, &: partes ad centrum decli­ ibi febris materiam haber. Eli enim tre­
nantes de regionibus Renum funr. mor in renibus ficur febrilis paroxifmus,
Renum Asgricudines renum funt iltre : Tarta- tranfeendit rorum corpus proprer op­
iWinct. rus vrinas, vel dc fpintibus vrina’ , Icgre- pilationem. Nam omnis oppilatio, to­
gatus ad fuum locum, fciliccr, orificii re­ tius corporis motio e fl: dc conlequens
num , velicas: Diabetica, cafcus vel fe- caloris corp ora lis proprer va p o restra n -
gregatum Jac. Irem de pure,lanie,&: fuis fcu n tes p er o m n es poros.
vlcerarionibus. Vocauerunr olitn antiqui h a n c paf-
De Hartaro vtitu. fionem fch ia d ca m *alij feb rem erratica,-
alii calculi-motionem v e l p a rox yfm u m ,
Ta« vri- fT*Arrarus ex vrma,efl rclbluti coagu-
alii ex arena egrefium, dcc.
nSquid. £ latio,ha?cperdigcftioncm Athanar
.1 * abjt in coagulationem, ex virtute p ro ­ De Febribus in 0*enere^>:.»
pria,in lo c o vbi feparatio poteft fieri. St autem feb ris gen era lis morbus
De Diabetica. E paroxyfinaJis, ex op p ila tion e totius quid/15
iabetica pallio efl fal Ciccum vrina- corporis. Genera febrium funt p lu ra ,
D
Diabetes
quid.
ic , in fubllanria renum: fal illud fc i lice t caula fimplex, oppilatio /ciliccr,
dclccndir ab vrina in medium cen tri hu­ particularis aut vniuerfalis.
ius membri principalis. H oc fal fixum Nora, d c fcp h cn a .id eft, fiphita quar-
cll, chronicum, dc permanens vfq u e in ta,generatio e li ex oppila tion e rartarca,
finem vicar. dc m ortalis co m m u n iter , cum aeerofi-
Diab.%. Signa cius: litis abundans fin crcq u ie , tate fupetuenien s.
dolores fp in x , tumores pedum, co itu f- , C /ura. t 1

q u e fo r tis , dc in fine ad m.or^etQ. Liquores de Trftudinibus cum Cry-

Dijb. Cura eius e l i , in lale&rnon renibus, fla/lo.
cura.
, per anody na: alias fal curam nonrecipir, •2£. D e Liquoribus Uudani Cryflalii
A nodynum e li h o c : ig. Liquoris pa- & c. T'Jhid. g ij.
p a u ciis, lulquiam i nu. ,fj. lolii Scc. P lures d efetip tio n es funt dc R ecep ta
Item aliud,&. Caphx, aquas ro fatum , in h o c m o r b o , quia m orbus e ll in d iffe­
p la n ta gin is, Ib la cti , curantur renes. rens.
Item a liu d , Bt.permixt. drc. De grandinibus Cf Vfnetsin ve-
De Laffe Cajeato. ftea regionibus i d eji, Renum.

L
A c calcatum recip it m ateriam fuam T cjji vfnea ren u ex Tartaro eli,gra d i­
ex hx m orrhoidibus Sc /ubflantia. / nis v e r o cx fu lp h u te faliolb d e falibus.
Lapis
'V>
 jtS Fr a g me nt a M edi c a.
Lapis calculufue cx his quicunq; non Saxifragium in cura lapilli generati in
cxiftcnbus,n6 curatur. Nota,calcii Ii ge­ vcfica, aut renib9 cx vilco mucilaginofoj
neratio aute ex coagulo cftrcoagulu autc Saxifragium in curacal*culi Sc gem­
illud.falinum cft,& non fpirirus, pro de­ ma? , ex caulh proprij cruoris.interni.
claratione. Sufficienter dcclarauimus. Experimenta/'’
Cura pnrm lapidis. Balnea. Vnguehta.
Vfnea Cura. V is Vfnea. Pulueres. Potiones.
vfne«t^ Vfnea Tartarus vini cft, id : Pharum Item auditores mei cernite & iudica-
dcvwo. rerum qua? de vino defcendut vel potu , te,ea*quae legi, & ponderaro a?quo iudi-
in quibus eft vis grandinis. cio caulas & rationes, deinde & praxin.
D e Lapillo in vefica. Nam forraffis pluribus inaudiradixi,
1. Cura, quadam qua frangunt. qua? non prius audita : hoc led quid ad
t 2. Quadam in A lchoolpuluerifant. me*, carenr experientia.
3. In A lch o l liquidum . Attamen qua? praelegi,diligenrerpcr-
Saxifragium in generatione calculi fcrutamini,&: perlegite,fi cupitis de fon­
vrriufque partis & generationis, ex bolo te,fi autem non, led aliqui efientprolc-
rcfoluto. % liti inter v o s, parcite, quia infidelitas
$

Saxifragium in cura lapilli ex caulala- veftra copiofa cft, qua? fuum ipfius do­
pidis rdbluti, vtriulque partis &: loci minum laedet.
Sequuntur iam alia duplices annotationes, in libros de Tartaro, ab auditoribus quibuf-
dam eo ordine e x ore Paracelfi prof i tentis excepta,in quibus cum quadam notatu digna breui
P y lo contracta contineant ur.no n ingratum, neque in u tile futurum putanimus f i de verbo da
verbum , nullis om ifiis nec m utat is,hic quoque v t ab a liis accepimus,adjicerentur- Si,Ltttor,
hac cum fupertoribusftudiose contuleris, laborem v i x fruflra impendes.

f
NNOTAT IONES IN
L I B R O S DVOS.
%

T heophrasti
In L ib ri 1. Tra elatum I.
Tartarus
quid. A P. I. Tartarus vel tarrarumeft
omne genei atum ex diftbluco frigi­
do,coagulatum per calidum.
Lepbantus eft bolus,id cft medium
inter lutum Itpidcm.
Lapi IIm eft lapis confcttos , de materia refo*
luta. Prutnum, eft minimum genus,ied lati (li­
mum in Tartatis. Gemma eft lapis generatus ex
diaphano & petfpicuo. Vfnea cft tat tar us te-
n iilfiraus & fpongiofus. Gianio cft granum ge­
neratum , i liquido per falem. CollcButn, id ed ,
compoficum ex omnibus fpecicbus tar tari.
Simplex eft coagulatum ex vna fpccie.
Dhiifum, ex vna in plurcs.
Alabaflrinum , cft illud quod cft de bolo.
Marmoreum, id eft duiiffimutn inter rubea.
Lepbantmm , id eft >eurinum tarcarum.
Adamuum, eft proprie lithiafis.
Duelecb, lapis eft (pongiolus.
Alagntticum , dariflhnus cft fpongiofus la-
pis.
In Cap. 11. Eitnmttmm eft , quod defcendit
cx matribus ( rr.a*ricibus) Elementorum. Cor-
porale eft q^od defcendit a corporalibus humo­
ribus- Mucilaginojum refuhttumtd refolutus ho­
Arclicus lus vellapillus.LitpHfl/tw refolutum,cft illud,quod
cft di C eft liquidum ex primo enrc. Arcbeus eft natura
penfatot
rerum & dilpenfa*rix rerum. Nutrimentum cft de re
coiporii. putrefada & eius tranianitatiocft in putrefa-
^ one. Materia Saphyrna. eft liquidam illud, in
de »
T artaro .
quo neneft materia ptcczns.Calceionium eft illa
materia peccans i (epaiationibus generata per
virturem fepataciuam. In cibo continentur
Sulphureum, Mercuriale, Aqueum.
In Cap* IIr. Tortam natura eft lapideum mi­
nerale , creatum elementalitet fub humore rc-
foluco.Receptum autem «i bolo vel lapillo,quia
mictocofmi natura idem c ft , vt de matribus. Cn<
Vifeutfteunda generationi* eft ctuor, qui defcendit ditle-
£falibu$, Eft «mm ctuor ,falrg'ftum , id eft
reie& um , «tprimo fale. Ptruerfum bitumen, eft
liquor peruerse digeftus, id eft,liquor incoftus
qui fub vifco defcendit ex nutrimetis propriis.
Kutrimenta ptopria funt viralia.C0»£/«f«vel cd*
glutinum e ft , quod in purrefa&ione inglaten
coloratu defcendit ex fubftantia propria vtriuf*
que corporis, fubftanrialis fcilicet & viralis.
Intimi per cineres,externi perfalem curantur.Si\ fan- guiw
guinis eft vchemcnstSal carnis eft dulce, lignor
jalit Corpus fuftentat, & e ft balfamus.quodc- sii»
ficiente lepra infequicur. Corpus fubftantialc “ **
eleihentatis fuftematur.Vitale proptium nutri- l^m
mentum habet. Summa cura tacurieft deftil-
latum tartaruvn & vittiolum. Gluten,Synouia, tot-
aqua articulorum.Sudot efteruor membrorum
puncipalium :ctuor ligamentorum vel nucha,
hic non videtur. Cruor exterior, ille falfus eft
& videtur,fi fudor ex pia matre cerebri exfudat,
m ortale,\ hic concrefcir.
T R A CT VS SECVNDVS-
I N Cap. I. Generatio grandinis fit per ficcura
in file ab humido fegregatura. \
V fnex
 De T artaro. 5*9
Cjtf. Vfnee genus Bt per fumum falis atfumpri . In Cap. IU. •%

.> !
unquam de cruore. Coiictftum Bt per cafum
lapilli,3c eft /impie* & diuifum , fed de lapillis
TRACTATVS QVARTVS.
P In Cap. 1. Spara vis minei&ns cx llech>prim{ Sptn ri*
Ob rrfolutis. Tartarus dulcis non habet calcem in fubftantfzex primo Ente, eft pars prima ex quid.
fc : Ut ex vifeosa materia. Acutus autem haber quaruor Elementatis. Elementata illa funtmi-
calcem,fit ex vino & aliis acutis , & hic gene* nerafia maiora. Genera minei alium (unt qj aua-
rat orexen,id cft, ardorem ftoraachi. ,, tuor: EfTentiale. corporale, fibilantiale & for­ liora
M lneta-
Reme* male. Homo eft quintum efle, non vt quidam gcnci*
dium #• R ecep tu m m itigatiuum fe llis , quod Sc uatuor
itk' l€JU ». ipBim o rexen m ouet.
putant,coelo fubie&um,(ed fortior eo.quanqua unt ^
idem /it iudicium per phydonoiniam Sc per HomO
poi Ofi Radicis lufquiomi. aftra.Ratio vidus /olum il is prz cnbenla,qui
effc tfi.

tp* Seminii fufquiami: morbos ex intemperantia illius traxeiuc. Vnna

i Fapaueusona $j. - , cum pure citrino interni tartari iudicium da­
JnSr Mandragora gr. ttij. bit. Vrina vt vinum ardens diaph.ma internum
LotijgB. & incurabilem Tartarum den.onftrat. Sunt alia
Theruca quantumfufficit pro incorporatione. iudtcia interni,vt compredio (I om?t h i, [ h hi­
rnp Do/is eft 3iiij. Si dolor ccflat.ex felle eft, /in lis &c. Humores natutales (alia habent oppov
xik . minus ex tartaro. fir a ,vr (ing is vicriidatum . cholera alumen:
wst 1. In Cap. 11. dt femine Imi• Seminis pfyllq. H mores.vis mineralis.fahalunuii calx.vinio-
fanugract, falu , oleum admtfce , fiat muc lag j i im.ex his Tarratus fit. Ex fale puro line fpiri-
Tvmpt-
nuquid, proclyltcre. Tympania rumor eft & conln^a- ribus aliorum laliu,internus nuicitur. Phlegma
iphifi- i.
cio ventris , &c non eft/prcieshydropilis, vc non inrrar venas f-d Isi re/ol tun1. Qnadra/Tus Qnt-
quidam falso putant, & eft in matrice &ince Med*ois ini cenis n nfc ilts grandines »nue- draffiis Mcdicui
%

ikia- itinis. nit j phrhi/i- ,i.i eft, ii uio,efi oppilatio i Tar- &c-
C ly fte re p er o sfu m en d u m . taro faifta. Q^'idam,vt Tuitor Vlmen/is,ph(hi-
llfU® Muti j^r u ■ ytoniorum mm mMt d‘fplh ficos in humitio gere debcie purabat.
Toffio- Torlioi es ex acuto humo.e in mtcftmis In Cap. Il Dmiries Tartari«,oag*i|ationem
ntivatle.
v.xisr. fi«-nc. Colica cft Tartarus m inceltmis acutus. fuam ex f l bus roinerx haber. al in haC gene­
Dulcis Tartarus, au lycnteiua Sc. dy ciitenam ratione accidens E lcm u aleeft «Sr aquco.n, li­
Colica
qu$inU rranlir. In colica dantur du lci. potui,dc oleum quor humoralis,6c Ideftiuin. ldcltrum aurem Idcftru
non cft
fiaoi t u . vtiliflimeralia infanabilisCoiica, quam crocea fine compofito nt n eft. Compofirum cft de liuc c 6 -
ii vnna indicat. t f mineralibus. per quaruor formas, ldeftrum ^ofito. Idcftni
In Cap. (tl. * coniumftto humoralis,mruialis de mineralis. quid
Tenaciras glurinis.re/inamineralis cft.vc te- B*Ua-
T R A C T A T V S III. mus mjm
Diabeti­ y N Cap. i. D i-bfrka , Renum morbus eft. reborin , refina arboris fu x : di/Fcrr dbalfamo,
ca mor- quia falfum non e ft, nec amarum, nec dulce.
biUJCAU, J. QuoJ ex ftomachi viitute ad hepar miccitur,
(gtm t Mercurius 6c ftl cft.Mcrcuiius in nuciimentum Dolor eft in glutine non lalio,fed fir pec /alfum
CMOS conueiritur,/ai in vrinam abir^eparano autem humocem.fed hoc lallum eft acetofum : gluten
ilia ficundzdigeftioniscft :Nam vbi/iilphur, non /alfum eft dulce repercuftiuum contra li*
ibi ftercusJ vbi (al.ibi vtinatquia a mercariaii. qnorem nutritiuum cft, quando fal repdCuf-
bus expretius per feparationem. Hroindd/i m finum, id eft, acerofim , gluten dulce coagulat
cpaguhtionemabir.tartarum acutum generat. iftius loci,quia eluten humoc nutriemus eft.
Vnna eft fpiritus, qui dc/cendit ad formam in* Q n z generant multum /alis, in diaeta ob/et-
uolatilem i /ubftancia propria in contrarium, uanda funt, /tc & quae generant gluten elbum:
qu bi ifta feparatio propter talem eft abfque Gluten eft,vbi ligamenta funr. Item »fi gluten
fulphure. Hepar feparac rubinum k cryltallo. e loco fuor/finditur,dolo cm quoque gene­
Vrinx Rubinum nutrimenti cft.Vrmi colorem non in rat Ei g6 Wizra fuperfi 11 caufa e(fe poreft. Si
• « color in
venibus vefica,fed renibus furrit. Dmerfus in Tartaro in fptna d *rfi infin a quidem parce Tartarus
datur color ex Talibus fit, H zc cicnr vrinam: Thus, fuerit,i$dit on n <quq m f i funr,qu<>d fpiritus
Diotcti
• t

c a . qux. ailk vkengi,fticados,tcrpentjna,qu2 ab aliis po­ vitalis defenderet 6 poteft, (3f i> fubftantia eft,
nuntur , tc. faluia, camomilia, femen raphani,' nec adro,vt quidam putant,hibciiis. Vomirus
pulegium,conioltda menftruis dantur. Maftix, praster Tartarum podagram fi^nificare poreft. Centra
myrtha.mumia.thus, hsec incarniriuam gene- In Cap. 111. Quatuor funt centra .*Duo cu­ morboq
w ftno- rant vr‘nara- Cryftallo fummam vim tribuo in biti habent, altera genua, porro fpina dorfi & qu*.
rum 4»
bihc in cura Tartari vefieg. vnum habet, & fic in aliis partibus centra fune
Tartaro
vefica. Nota. Tartarus naturz ophthalmiam ge­ morbotum. Spermatis loca funt, vbi gluten, Spermii
tit que
nerat. Arthemifiagrauidz purgantur. vbi membra principalia.vbi mineralia, vbi hu­ loca
Anodus In C ap.ll.C alxb. Anodus fune in nutrimen­ mores, vbi liquores. Nam fperma eft radix 5perma
quid*
& calx tis. Anodus per venas fuas in nutrimentu cor­ mineralis de radicibus humorum , per cotum
qui ope­
rentur. poris abit: Calx per vrinam expulfionem ha­ coipus effufa. Exfpermarecryftallino nihil fit;
bet. Nam calx ex fale cft perfpinrum vitrioli cx primofpermare generaturrarurus. Omnis
calcinati Inde (equitur genus corrofiui acuri & corruprio eft generatio fi eundi falis. Semen
peracuti cum paribus lignis, ficut de Tartaro in centro fpermatiseft. Diabeticae & Tartari
di&um ,& dolores paliionefqj chronicas facit, ex (permace eadem Cura eft. Vnna putre-
& lapidis & grandinis reloluuones lov.ales.Sc- fadka, primum figmini leprae cft. Qua: ircos
paratio minerz 6c liquoris in renibus fic.Gene* faporem refert , virnoluin adefTe fignificar,
ratio cutea in vefica fit , cum vinea iuper & malum eft , quia Tartarum putrefadhnn*
vincam ctefeit. indicat,quz infupercarnium ius folct.dige-
Yy ftionem1

i
g
 jio S cholia in L ibros
fbonem malim indicat, Sc Tirtari putrefa&i giditas,naufea,apperituscaninn«. fyrcopis, *a
& futttr* lepr* indicium hibet. por foetidus, vocabulo compreffionis ftomachi
continentur. Duo co.irrafia non polliint iimnl
T.R.ACTATVS Q V l N T V S . ftare, *de caicinacis inteiligitur. Vufim mero- jfo,*1
In C a p .!. qui mingere non poffunt, eoiura brorum,alteri fuum morbum non affcrt.Mem-
Aboiitx vrina Sc fperma conueria fttnr, in pus Sc fanie, bra nobilia funt fel,pulmo,cor, cerebrum. Cor
ROdl>
nu cau£ neqiie in pure, neque in /anic visexpulfiuaeft. non trem it, fcd ftomachus paroxyfmum agens
fi Mingonr fanguinom ii.quorurtvftomachus, ie- in febre ex Tartaro reloluto.
Mi&io
nui&ng. cur, renes, ad vrficam indigrftom cum colori- N ectaris deferiptio.
J caufla. bus primarum rerum transmittunt. D ifficili Liquari vittictBx %tq, Rubedini it teho-
mingentes ardorem a file Sc fulphure habent, thar lif. fist pom , dofis${?. in vino bona- Vrinm
qcandoquidcmfunt dc contrariis, eietnentatis. 'cierefolenv.qtufi potu olet bonum: repetepotumftmel
Praefer voluntatem lotium em ittunt, quorum atque iterum, ty. Succi defuffo l vj. Undeni ptt-
iorium Sc meatus, vtriufque expalfiuaftape- parati Id. Olei nucis muftau jH?.Fiat mixtura. Fieri
fcunr. Narcotica funt pufta & digeftio finici poteft,vtaliquid in fellis ciftam mittatur,quod
Pufta
quid. innata ftne cura aut difficillima cura* Vis di* per ebullitionem in ftomachom reficitur, Sc
geftiua renum difficillime inftauratur. Anodynus) ftomachus per vomitionem expellit.
vis N arcotici eft. In C . 1 11. Putredo Tartari funtfieccs Tar­
Caleas JnCap. U; Cafcus componitur ex fulphure tari : Nam illa quar in Tartarum non tranfeunt,
ex qui' Mercuriali, & recipit luam coagulitioncm ex in fieces abeunr, in quibus prima generatio fe­
bus con. fele de bolo >ideft,minera «Sc colorem , Sc for­
Aec. brilis , & febrium primum principium. Aer
mam dc tnercurialibus. Omne vifeofum ex corporis eft intetnum elementum Sc perfrftu
Agrehcn fulphure albo procedit. Agrefteneft Tartarus hoc:Infe£fio eius eft i vaporibus de facibus,
quid.
acutus lapdlatus-, procedit enim omnis accto- ex Tarraro generatis,Sc ifta generatio eft infe-
fieas ex iilibus de minera vjtriolafa, permixta <ftio acrisrifta in fedio caufa paroxyfnji.Oir.n-s
aluroinibus.Arones A lkalifati, id e ft, aqua per paroxyfmus febrium tremor eft Sc motus acris.
calces tiu&a terrarum.& elementaaqu^ pluuia- M otio ifta eft elementara, ficuc in capitulo de
lis. Aqna lubrica eft aquam ucilagioofa, vti motionibus terrae. Mundi ficario aciis petiodu
mullus ferum feparatum, fuccus Sc omne con- habet: Periodus ille ex febribus non eft, fed fx-
fe d u m , vt claretum,pocionesex liquiritia vel cibus fumprus >non fecundum naruratnelerae-
aliis,perm ixtionescum zuccarot prilana. Vina ti. Nam fqccs digeftionem periodicam haber,
pomica q u * floccos& amurcam habent. O ri­ id eft.digeftiuam.Hqc in Capite de fxcibus. Fc-
go ffatninis vel aquae eft de primo Ilech-non in bresex t?dbusTartarifunr.F*x&Tactarusdif*
locoforttis*. D eco& io eft ifta , vbi przparatio ferenciam habent in h is , de rcfolutiuis& coa­
line digeftione ftom achi: feparationem dige­ gulatis. Calorem labor generat, lnceniioex
ftio,tum ftomachhtuin iecoris: tum renum le- pugna falis Mercurialis Sc natutz fit.Nullus hu ^ ^
quitur. Vis feparatiua in primis confortanda. morum pucrcfcit,ntfi in lepra. In qualibet pu lcufll*
pa u;*
Aqua pluuialis ex elemento ignis eft. Earo non trefadion eeft vis digeftiua Mercurialis.
vt quidam putant, folarrrahic. Paroxyfmus inzqualis fit ex putrcfa&ionis
In Librum Secundum . inzquali digeftione: Q u z fi ex falibus fit, j.4.
Occxin In Cap. I. Orexin generat vinum, caro fale ^.vel 6, horis. Si ex fulph. 11. horis. Quotidiane
qua ai- condita ,caro ferina , volucrum, pifeium, &rc. febres ex fale M ercurial. Quarranae ex fulphu-
gnanr.
Ali) m anelentiuncieiuni, alij fu m p tocibo, Sc rc.Febris ex ftomacho pigros rcddit.Fmtor oris
hicexcalccraiij euntes cubitumraltf continuum oua dura referar .Si ex MercuT io,vinum non bi­
(entiunc dolorem , idque fit ex Tarcai i rcfolu- bunt. Si ex fulphure,cibum inco&umcuorcuf.
tion e\q u z vfnea gutturi inhaerens ,vehem en- Si ex proprio fale non vom unt, orexistameu
x riorefn orexin generat,fitq; illic acutior fenfus. moleftat. P u trefacio digeftionis non indiget,
orVxin Vbi dolor bolo Sc creta non mitigatur , acuti (ed purgatio adhibenda. Calores, rigores,diu-
lanV01" Tartari eft indicium. Vapor afeendens ab imo turnse febris fignum. Prxciacus ex tribus con­
rani» ad gutturvfque i pane faffo,id eft,pane S. Ioan- ficitur. N eftar ex corre6bo,& claro. Clarura
faffus
quid nis curarur, eo repetito qtioufque dolor ceffa- cxcrylb llin o . Centrum carnis in dorfo.
ucrit. Si atitem in fundo ftomachi latitat iuxra In Cap. 111 1. Tartarina funt, quae defeen-
emun&oiia.tnm qnoque creta fiue terra figil- dunc ex fpiritu coagulatio cum corpore ficco.
lata illum amouet. Attamen illud obferua, nec Corpus ficcum eft corpus de humido coagula­
creta fit adulterinacinetirii coloris , fed ver£ to,vel ficco refoluto. Flatus corporis eft Satus
Gypfum albi,quae optima eft. Differunt gypfum i gy- generatus ex frigore periodico. Frigus perio­
fc gVpfi-
tum quo pfito. Nam hoc calcinat, illud mimmd. Calce dicum e ft, quod temporale fiue aeftiuale, aut
dHfciit. non m incta, qux fecum multum calcis affert: hyem ale,& cura eius periodica,fient in capitu­
id io vino vifirur, quodaffufum menfae, macu­ lo dc tempore periodico. Regreffus autem eft
lam qhandam relinquit. Laudanum per defcc n- morbi conftriiSbio, contra cmunftorium, ad
fum deftilhtum, oleum teddir. Remediis non primum principium faciens regreflum. Nul­
mfi in paroxyf.nis vtendum. Pyrhetrum , pams lus m elicorum nouit, vbi, aut quando in inte-
Ab oleo porctnus.Oleum pane aduftocorrigitur: Nam ftinisdigeftio fiat. Stetcus quidem adintefti-
us panc infc&ds oleo,fi qutdineft humidita,is,extrahit. num tranlit m onoculum , priiis tamen feruato
exuahi- Quandoquidem corrohuus Tartarus ftoma- nutrimento peculari in inteftinis, q u x , fi reti­
tuc
ciium laedere poteft cura huius in promptu ha­ nentur in iis innumeri inde morbi mfcuntur,in*
J
I benda eft. primis qui ex Tartarj genere Cunt.Fiiic quoq; ex
In cap. 11. Ajo„ftcmata,ardores,debilitas,fri- medicina perpera fuinpta,maximequz ex me-
- tallis

A
t

IA

X
 4

D e T artaro; 531
lis eonticiebartrrnon prarpararis,& prxcipue Ponragiuin eft, quod ponticum cumfty* PootJ
ex ferro, cupro *quae citius coagulari poflunc* ptico continet,vt acorus,acaci*. .Colicain in-
tium
Narura folum fteicus expeilir. In cuta tem- ceflinis fit, non mutatis llypticis & ponticis
Scrrcom
pons rario obfcruanda: Nam aliam hyeras,alia ftercoribus. Vnde&cifdcm contradio acci­
rointtio quoque aeftas,atque autumnus exigit. Signum dere poteft. Per arcana rerum pinguium cura­
Icthilii
Tartari in intetiiais iaccntis,/! ftercas euome- tur non herbis codis, ctfi ha: nonnihil doloris
• rit, idque lerhale eft,quod nobis cum plurium auferanr. Pinguedo enim acetofain vira cocr- accfda?’
aliorum>tum Ducis Georgij a Landeshutmors cer; quemadmodum 8c venenum compefcit, & vene­
na miti*
comprobauit. Praeter id non m inus cuiJens >ii corrofiua mitigat: non aurem quaeuis vfurpan- gaw.
laborans aquam fotam >per aluura exercuerit. da.Non minorum rerum,fed maiorum olea ad­
Qui tortionibus rooleftantur, nec in balneis hibenda, qubd minora multum aquae habeant.
contrahuntur, eodem malo tenentur. Stcfi Tartarus oleis mixtus,fupernevomitione, aut
vn do vmbilicoidorti dolor acceirerir, tunc in inferni excrementis eiicitur: fumum quoque,
imeilinis habet. Laterum punitio aut duritiesi qui inteftinis adhaeret, extrahit. Macri coiic*
eum in imeilinis efle indicat. Vomitio aquae obnoxij: rarius ccaffi. Rubei ac parui animan- noxij.
lt citrinxidem facit; fcd in inferiori orificio tlo- tis pinguedo feledilfim a: vulpis,canis, fciuri,
%
4
machi latitare cOmmonftrar. Si arrodicince- taxi quoque, quae & plus aliorum pinguedine
\ ftina vermium more,grandinis indicium. Caue homini coriueniunt,potui data. Vulpina foris
l9 igirur>ne decipiaris,ac pulueres,quos impofto- adhibetur. Olea,quae his annumcrautur,vt ma-
t res illi circumferunr,adminiftres. Ex iis entin fticis * Sc royrobdtanorum,&c.
k i piis vermes nafcunrur* Vinum acre in intdli- Defcriptio.
K nis retentum,per Tartarum,arroditacilimutat. ?tngutd,tax't. v«/p.4«.tb fi. /
kf i Cura, Hyemalis. Olet de majhce
* 'If.. Aqua dt fsctbui vtnt vij: Olei defpaa 5/. . #
at Tartari communis § vy Parum aceti,tiar vnguentum,cumdiuolu-
c< Alumid | fi. tione. Acetum ad membra ducit.quia penetrat
* Mellis dtfpumati q. f. Fiat eleduarium pro ad ligamenta.
n forma:Dolis adr.iij. vique ad dr. vi/. . Olei oliud tt>j.
» 4
Olet Uurtni | ij.
&» Itera Cura.
9 \' % . Mailicis,Keeiialbi,Beiuartici an. ^fi.Se- Refin. de botmjib. iiij.
Deftilla per alembicum in modum Balfamta
monioifi min,s anethi,carui,amomianra dc.j, Succide li-
ri
»» U1S mooibns q.f. pro incorporacione,fiat Bolus:do- Laurus atbor crafliflima. bc«r!fl
Ul. Serpentinae nomine continetur , quicquid y t ” a
rr. fis 3 fi. fuccus limoniorum ad quartum gradum
vulnera curat. ma.
i* I
fpagyroium redudus,euidentimmum re mediu,
Eft quaedam fpeciesfrrpentinae,quam Be-
s> aduerius hunc Tartarum , atque omnes alios.
montinam vo can t, maculolo caule, Ulam eun­
A ranticx fuccus fimilirerquippiam habet, fed
d is aliis anteponunt.
alter longe praeftantior.
I?. . Colica jfi. Serpentina Bemontit lib. ii}.
In Cap.V.fic V I. C olica & Iliaca idem mor­
t c Iliaca Olti oliUd. lib. vij.
m i
fuo loco bus,folo loco differunt :aftom acho ad collum
drffctuL vfque extendit vires fua's. quem choleram , et fi Olei de papavere \ iiij. '
V OleidejpiCA
cum ftercoribus rranfeat, generare falfo quida
Reduc io baliamum: Irem ^ . lajfalib.i.
putarunt. H oc conrradurr principium : indi
( morbus ille cootradurae nemine potius nomi­
Olet de Botm.ltb. ij.
Majltcu | /?. Cummi hedera %j. Gummi tleiii
nandus. Quemadmodum enim pundiones ar-
( al.Ebeni) l ii/. 4. Reduc in Baliamum.*
,1 ' poftemarura in dicam cesificcclicacom radu-
♦
i' rar. Huic igitUr remedia applicandafunr, non
colicar.Fitautem ex Tartaro cui vis ftyprica ac IN T R A C T A T V M II
ponticaacutcG q; ineft. Js fi in imeilinis con-
* Libri Secundi.
, creueiir, in*ccnrro principium morbi efficit,
exiguum quidem: C o n tra rio ex virtute fty- I N Cap. I. Hepatis Regio i ftomacho ad re- Defer»-.
ptica. Doloris vehementia, ex virtute pontica. nes vfque extenfa in longum eft. Latitudo
Stercora Stercora retenta in aerem mutantur. Is medico h latere dextra ad medium thoracis infra & Iu- hepatis.*
retenta non eftobnoxius,fcdad ftonuchum tranfit, vt pia diaphragma. Stomachus igitur 6c hepar ac
inactem
mutan­ quem gtauiflime offendit/deinuc alias partes, renes, non nifi ex T artaro laborant. O ppila­
tur. vltima ligamentis infigitur :Hjec quod dulcia tione hepar afficitur,haec tum i lubftamia,tura
funr,ab amaro hedunrur. ab acre accidic, qui ab iateftinis adhuc cralfus
Nam amara, dulcia in fui naturam vertunt: emicticur. Peftis,prune!la,pleur;fis,fitis,hydro-
Amam non autem quod dulce e ft, amarum conucrtir. pifis,febres,aliaeq-, aegritudines,qua liuidum *
cBuercit
dulcen6 Exemplum in meile & coloquinthide inixris colorem inducuiu, omnes hepatis funt. In ve­
cooua. habes. Quod autem fpafmus extendit, in aliis nulis igitur oppilatio fit, quae per hepar fparfae
l*
tetanus,hic contrahit. Vnde & vocem exiguam funr. Prunellae nouus morbus, fit ex hoc acre, pros.alf»
fieri,hac contradione verifimile c l l , vocis in * ex hepate erupto, qui ad gulam vfque afcen- BOU“* ,
_ ftrumenris hoc acre impletis. Cum igitur in d ic, atque paulatim afficit. Pleurefis aer in-
Bilocu 9 % oi \ • • *• • /%
& ira ponneis Jk llypticis non lic vis expullula, fter- clufus in aliquo illorum membrorum , nec
corpus cora arte fubmouenda funt. Caneant praeterea in praicordiis eft , vt quidam, putauerunr.
apeaut-
hoc morbo capti a balneis & ira. Haec enim Qui liuidi. fu n t, ex hepatis affedione tabo-
cotpotis vniuerfi meatus aperiunt, viaraque iant. Sanguis calcetus in tantum acutus, vt
acri parant.- ferro inftiilatus albediuem, deinde rubiginem •
* Yy i generer
 *
l X
9

5 ? i. S C H O L I A
Sanpais generet. Sitim in hepate diabetica paflio ge­
in L ibros
calcctut Somnus indciinenrer, obrepens fgntira ele­
fctli IU- nerat. Pronclta in primo gradu , ileis infecun­ menti ignis. Decumbens non liti molrftatur
bigiAcm
intere. do , pedis in tertio. Hydropifisex hepate.apo- (aliis li litium, & potare nolunt) comedit lan­
demata nata, & lateris pun&ioncs indicant, ium,ac pedes intumefcunr, ex aqua. ' ^
K hepar & crura Icinduntur. Item labia, q u z Ylciadus Hermeti Sc Archelao, receptum ««b.
mortisiudiciafunr. Diuturna fitis hydropifin vocabulum ed. Yleiadus externus fanitatem,
futuram demonftrat. Rubentes mala in facie» internus morbos gererar.Ex hoc iam erilis pro* Aitit.
«js
ac tibiis:ltem carbunculus» futurzzgritudinis
y
cedit. Qoarrana in quauisanni parte incidere
indicatrices. poteft. Non enim autumni morbus ed. Spiri­
JnC ap. II. Oppilario in feprem membris tum feparatio in yleiado hc feorfum,iam vnius,
principalibus,aut pedem,auc plcurifin,autpru- iam alterius ordine. Nec enim eadem ac pari
neilam generat: Si quz « lis xgritudines inci­ temporis ratione foluumurfi»iia:Hinc fit,vt eri-
dunt, accidentalesfunt. A cutum »A podem a9. lis fua interualla inaequalia habeat. Tres fune
►♦ ♦*
dierum fpatium non prztetit. Pedis ob vehe* .aetates, faniratis,morbi & mortis.Securfdazras,
mentiam morbi curam non admittit ,n e cp rz- q u z fit refolutione yleiadi fa&a , lola medici
feruatiua multum valent,quandoquidem pedis operam adm ittit, nec habet certum temporis ^ ^
morbus & lignum idem. Non autem ficin a - fpatium. Quim diu enim feparatio durat, tam- y 01*
lll
poplrxia. diu hsec manet:Mors, q u z ex yleido, per indo-
Ylcidu*
quis 8c Yleidus >fpirirus interior, vniuerli corporis driam medici impediri potedrquz ex Ente,mi-
quxeiui partes informat ;H ic plurium falium fpecies nirr.d. Peflis, nouus morbus, necperperuodu* ^ 3lf
vu.
co n tin et, ex quotum refolucione, aegritudines rabit,verum in fine vehement illima crir. P/c«- duiSt
generantur. Refoluto Arfenico fit pedis:Oger- rifis, nec hic morbus veteribus norus:Quidam
tinofeu auripigmento, pleurefis :lale vitriola- hunc peripneumeniam e(Te putarunt. Guttacu
Aq. Pru- to,prunella. Nota: Aqua prunellae cum thcriaca fuis fpeciebus ex relolurione Ballami: atteri
ncllf in
f d t e Tti* in pefte,pleurefi,pruAclla vtiliflima. Quem ad­ morbi ex yleiado. Edelphus,quifecundumc!e*
Jirtima modum in mineralibus extesnis bonum 6c ma- mentorum naturam prognodicat. Naufeacum
lum:(ic m corpore humano. Haec quadam fy- tremore cordis,elementum infecturo indicant.
♦* •
mettia ac proportione inueniuntur. Rurfus vt Quodlibet elementum habet in fe fpiritum cx
in mineralibus ab Arfenico aurum aHicitur, mineralibus. In yleiado omnes fpecies naturz.
vnde Vngaricum aurum album:Sic in homine Primus morbus qui homines inuafir.fimillimus
Oppri* ballamus nature ab aliis Iqditur.Opprimechio- cphem erz erat ex fale corrofiuo: Secundus ex
tttcchio lum , fumus qui ex aere alcendir. Digeftio in
Ium fu­
lalibus vitriolaris,iun<duris ligamentis infixus,
mus ac* omnibus rebus fit fiue bonis fiue malis : Sc ex qualis hodie paralylis. .
eis. hac prognodicario futurae pedis accipitur. In C ap . IV. Atlenicales zgrirudines funt,
In C a p .lll. Cura in p e d e , Diaphoretica Se pedis, apodemata interiora,id ed,caibunculus,
refolutiua. anthrax. Si in feptimo die non cteticat mor­
Defcriptio. bus , non ed ex ar (enico.Arlenici acuti dies cre­
*yL. Vini ardentis svrrecli %x. tica in 14. horatinacutis in i{.hora,inacuti(fi- a*)
Specierum de Bt^uar. Litbontripon ducis mis in n . hora. Ex yliado omnes zgritudines ^
an. ^d. o riri, fzpius iam didtum ed, quod hic omnes x^n-
Tberiaca, Mithridati, an. 3 /fi. fpecies minerales, omnes res, omnia fimplich
Per co- Fiat mixtio,dolis ab 3/. ad vnc. iii.pcr co- continear. (
hob me-
dtcamS hob,fecundum iudicium M edici,id ed, tepete» In C ap. V . Pleurefis non ed apodema, neq;
rurn da­ bis,ter,quater,& c. vt medico vilum fu e rit, fe- pulmonis,neq;a\iorum,fed quod ab yliado rc-
tu quid
fit. m clin leptimana. Haec potio przferuat, (cum folutum ed. Sal ogertinum hoc generat .-pal­
& medicina denuo datur,& iterum ed , quia prius lentibus xuborem in d u ci, & e concri rubenti­
'i t
vel euomuerat,vel aliis nihil operata fuit. bus pallorem.Poft paroxyfmura qui vnicus eft,
i: calor perpetuo durat vfque ad valetudinis fine.
Jnpefte fe c u n d a , id eft, e x aqua.
A qua v itz cx vino rubeo fit cum aquamehflz.
Tf. De liquoribus fambuci ( id efiflorum cheiri) ytqualibus partibus additur, fle rurfus dtftil*
Anthtra ana 5j.
Urur.
De Liquoribus cacbtmia, coraliorum alborum
D c P r u n e lla . ^
an. 3 ij.
Liquortt ex amethyflo 919. fi. ( al. 3j.fcr.ft. ) P ru n ellacd pallio principalis cum paroxyf-
Reduc in potu,D olis eiu s.i 5 j.ad iij.fi. m o ,cx id e n s proprii in calotibus. Ducit oti-
ginem ex lalibus vitriolatis , contra regionem
Jn te r tia fp e c ie ,id e ft,e x T erra . propria,& contra tedam fpeciei,vna de fpecie*
\ C '
'ty. Tr.guU Cat>allina(vel tadic.vnguUabal.Jfyij. bus pleurefis & pedis,cu calotibus vitriolatis.
Hjtmellis fer. fi. Signa in fine m o rb i, calor gutturis cumra 2
» Anthos vel antoftri 3 vi)- bedine , dein calor Perficus cum nigredine,& ^
i 1
R educ in liquores. D o lis gr. a v ij. calor prunis p a r , prunus cum apoftcmatibns
vlq; ad xiii/. vfque ad extrem itates lin g u z, cum humoribus
Jn quarta fp ecie, id e f t , e x I g n e s . adufiis. C u ra eius ed in pede :Q u a fi nihil effi­
Ift. De Jpeciebiu Irtngi. % cere p o fie s, vtere gargaiifino, cuiusdefetiptio
„ * Corallorum Rubeorum. ed h zc .
Spodtj ana §/. reduc in liquorem. . Gargarifm us.
Signa pedis ex terra , apodem a cuin pefti- % . C o m p o fitu m d iap tu n ellz. Aquar, pru*
le u tia , prim um lignum terrae. M o tio cturum , nellje lb j. Laudani puri dr. fs. m ifce,f. hauftus
id eft,ia& acio h in c inde,fignum elem enti acris fecundum C o h o b ,c u m mundificatione lingua
& ed

s.
 De T artaro. 5«
ttH? Areftvlriroum medicamen in prunella. Alter­ Color rubeus eft i renibus: Caudidusi vpfica
narim iHa aqua iam in potu, iam in gargarifno Sunt oduftiua) vrinaardens in virgi. In renibus
?rcre, prius fri&ionc li nguz prarcedente. nihil coagulefcic nili a bolo.
-rea» Cura fpecialis in pleurcii ab extra admini- CryftallusprxftansmediciuiCaknli. vLtra
ftranda , & eft deicriptio vnguenti de mur- &fl#w)MaftixThus,mvtrha,Mumi;nlunt rna- *°cde*i-
• • . 4• culi,
joi| mentis. xima incarnaciua.
vj» V#g. % . Pinguedinis murmcnrorum vnc.iiij. olei Cap. II. Prima d'g?ftiovrinx in ftomacho.
idi oiunnS Jarerini 3). olei amygdalarum dulcium, lauri Secundain hepare.Tcaia in renibus. Vrim eft
«01003. an.$iij. Fiac vngiifncum molle fecundum arci generario nitri. Quicunque fub zona refoluun»
t cum modica cera, cum admiuiftratione fuper tur, lignum eft , collum veficx elfe confti-
mi locum doloris,fecrfndum cohob,id eft,quoutqj patum. .*
pun&iones dcfiftanr. Cap. III. Calculi inRenibus (al.vefica)limc
ifc‘!,
eatifi duriflimi. Signa Tartari : Nauica, vomitus.
i&sc I N THEOPHRASTI Phlegma, dolor in lumbis , Torfiones ventris,
dolores pedum, dolores fpinx dorfi, vrina au­
QEtSg AB H O H E N H E I M , L I B R O S rea,lucida. Ex tertia feparationc vrina eft per-
Jto;j d e morbis Tartareis annota­ fpicua.
V* tiones aliae, IN T R A C T A T V M IV, ' . .
labu
perpera» IN LIBRI I. Cap. I. Vrina mucilaginofa inferniTarraru.
uoifc T ractatvm I. infernum innuit. Hi vlcerationes habent fenfi-
«K^Jr bilcs,fed pus viinx indicar,gracilricunrlenfim.
T Arra rus quid,quorque eius genera & con- Colica eft Tai rarus refolurus. Sic Tartarus
tC£,feK‘f
( ditiones, vbi loca.confuecum & inconfuc- inrernusnoncurarurdixra^fedviridirare lalis. MinC^-
aJ!iw:a- tum. Irem pruina,grando & hofpirahs.
.femtef* Humor duplex nari rahs;humoralis. Mineralia ii*.coc-
Cap. i. Upilio,rus ) id e ft, lapis confe&utf de in corpore funt, Humor ialis, aluminis,calcis,
v.Kidea.-; mareria rcioiuta. Pruinuw) Arenae Ipecies. virrioli. Phrhifiscft oppilatio de tartatofadb,
duiiffimum in albo. Alubajirtnutr. & c.) & cura cius per tarrata. Phlegma non cadit in
fcindi poreft. venas,fcd fal refeLitum. Grandines reperiun-
(fKCKSttB Cap. II. De Elemetitina ) A rebus externis.
ptyinih; rur in nuifculis.
Purum in o.nnibos dixns ab impuro feparan- Cap. lI.Balfamus non eft falfus,nec dulcis,&
o:k0S: dum. Putei officiunt. Diftillaticibi, & potus re feruar maxime.
Imaudi putrefa.iunr. Gluten eft homor mineralis.
Aqua: matricis,id eft, extern», Febres com­ Ex glutine & fpermact duriflimns rartarus.
plures oriuntur ex debilitate ftomachi , & Si in nouiluniofcntitur,ex fale ign isifid o lo r
euacuaiionibus curantur. lenis, ex Aere : fi node magis,ex terra. Repcr-
Puri Sapinii) liquidi. cuftiuum contra liquorem nurririuum eft,quia
Lepra eft Icthalis putrefacio. lal repercuffiuum, id eft, acetofnm, gluten
, Membrorum principalium. dulce coagulat iftius loCiiquia gluten humor
~ \ Ligamentorum. nutritiuus.
CaP. 1 11. Ciuor ^ N * hjt
In exterioribus membris eft gluten , non in
Exteriorum. interioribus.
Cafiis bominib. ) id eft, Eunuchis. Duritia tarrari,rcdpir coagula» ionem fuam
Curam (tu dtfjic.) hoc habet permixtam, ex falibus m inerxjal in hac generatione eft ac­
feilicet, extraneam & fubftantialem. Vbicunq; cidens EJementale,& aqueum. Liquor hume­
Confumptio membri e ft, medicusiudicetefle ralis eft 2c ldeftrum. Idt ftrum aurem fiuc com-
oppilationem cxTarraro pofirio non eft.Compofitum eft de mineralibus
IN T R A C T A T V M II. per quatuor formas.
Cap.i.Tartarus non purgatur,led reloluirur. Tenacitas glutinis, refina mineralis eft :'vc
Ardor eft mitigandus, non purgandus. Febres Tcrebotin Relina arboris fu x : differt i Balla-
ex Tartaro , tanari cura affeCanr. Paroxyfmus moiquia falis non eft. Dolor eft in glutine noti
febrilis eft ex ftomacho,vnde in ftomacho pur­ falfo, lcd fit per falfum. Hoc fallum, eft acero-
gandus. Ardor) in ftomacho vel orificio acutus. fum : non fal(iim,cft dulce. Tumores generati
Materia Saphjnca) eft pura ab impuraieparata. funt ex glutine.
Cap.a. Tympanites eft in matrice & intefti- Glurcneft irt omnibus iunduris, vbi gluten,
nis:hic curandum, vt foluaturTartarus,vt mu- illic & locus tartari. Gluten) Synouia.
V cilagine farnugrxei, (non Hiera pttra»purgationt.) Cap. III. Qui poft atftutn venereum dolenf,
Omnis liquor calidus flatum edit. Longaon) laborant Tartaro ex fpenrtate, & ftcriles funt
Torfiones ex acimate liquoris in inteftinis. plerunfiue. Sperma non femen. Centrum eft>
Colica eft Tartarus refolurus in inteftinis»& vbi duo membra terminantur, medietas feili­
eft morbus fixus,dac viinam croceam. Oleum cet duorum meiubrotum.
bibitur in colica,& vina dulcia. Sperma e f t per totum corpus. Spennatis sperma
Cap. 5. Dolor latetk dextri.) vnde & tuftis.T«- loca funt ifta. Vbi gluten,vbi membra princ/pa-*cft pci
mores tnpedibut.) 8c ciic a oculos. Et glauca») id - i i i- r r totum
Iotum
hora,mineralia,humores atque liquores. corpus*
eft , cum colore vis attra&iua femper aliquid Nam fperma eft radix mineralis de radici­ ^uid.Sperma
apperir.
bus humorum. V idus ratio nihil ad (perma,
I N T R A C T A T V M III.' fcd otium-.eius emundorium eft cfeus, & illic
Cap. I. Hepar fepaiac rubinum a cryftalh^ vocatur Iperma Ciyftalhnum.
Yy j Corrupfia

1
*V
 554 S cholia in L i bros
Corruptio vrinaegraueclens, fignum leprae, Alchi Ichimillae, Pyrulx.confclidx Regalis an. ad
putrefacio eft fecunda generatio. P L:fic nutriatur, & 6c ferb, ieiunec, poft ad tres
Lepra non finit cibum nutrimentum fieri: horas bibar ferpentinam, &argrimoniam:4Uj'i
vnde nec poteft purgari. Raucedo quoque ab illis ftomachusconfolidarur.
acctofuate vrina:. Vrina olens, vt ireos,id eft» Oleipapaueris) quia fit ex feminibuspapaue-
v io lita , malum fignum & principium malae / tis Sc panetofto,....... qui in oleum ponatur, <ofo «
digeftionis,& olens ius carnis,malum. Omnes vr extrahar fuperlluitatem aquae, & quod in
c i b i , omnes habent colores: 8c color>& fub- fundo remanet oleum eft papaueris. Sicquoq; i<
ftantia & virtus cibi concoqui debet. Sperroa, de lulquiamo-
eft microcofmus. Cap. 11. De comprtfmihus thoracis) id eft, op-
Diaphoreticis, cicat rifantibus non vtendum pilationibus,ardoribus,apoftematibu$,frigori-
in Tartaro fpermacis Panis purrefa&i color eft bus,nau(ea ;ctiam appetitus caninus, fyocopis
rubeus* ftomachalis, vapor fattidus. Si vrina eft candi­
ConcauitaubusJ id eft, iunCuris. d a le m poft horam rubea, fignificat arenam fi­
xam. Fcl fempetfurfum tendit. EfFufionesfel-
I N T R A C T A T V M . V. *
lis veniunt ex Tartaro. Primafignificatto)ptin(kita
Cap. I. Viae inter Renem 8c veficam funt vcnit,pallefcunr,Tartatus eft in vefica; fi rubri
conftiparae,fi dolor indorlo.dt vrina adeft, inde funt in vultu,in renibus. Reddit dolorem) fupra
dolor capitis, Laterum , ventris Q ui fanguine vmbilicum. Tremor iticorde) Tremor cordis eft
purum mingunr, quando rupta eft vena , medi* feb ris, Sc eft tremor ftomachi. Tres feparatio-
cus tamen faciac.pocionem vulnerariam. nes flomacbi) Epatis renum. Cancriuam) fc licet
Ctttm famem) fignum eft,qu6d Tartarus fine in ftomacho. Compatiam ) ir.clufam in fuo
fide. Qleum amygdalarum cxringuir calorem membro. Sjrupss) id eft,digcftiuis.
falis & fulphuris. Rubedo ex prima digeftione, Viticellaliquor) eft g nus'-ini.
Vrina h$c
cirrhium ex fecunda,candidum cx tertia, puru Rubei. Colcothar.)i.ex Colcothar
pioaocat.
ex quatea. Saniem erraticam) id eft, diueifi co lo ­ exit liquor albus & rubeus.
ris,& inconftanti;. Praedatus, -x
* Difficultasfignum eft: ) cum in epate curam • Centaurea. / Purgant faeces Tartari
accipit. Ex vitreis jjxciebtu.) Alba filamenta in Hellebotus, v febres.
vrina ,fed non cernuntur, nifi vrina vetufta. Cataptutia, )
Locusefl anodyn. ) vt quipapaueredunr,in papa- Cap. 111. Omnes febres veniunt a faecibus: _Fekfl
uere eft bolus narcoticus. Stupefacio membri eae lunt vel in ftom acho, vel hepate, vel reni­ Ct U*
OCQOCf
venic ex fale. In mineralibus efipujla) curari non bus , fi ex fa le , quotidiana. bos*
poteft. Emiffio) vrina euaporare debet, & bolus Aer corruptus corporis mundat fe tremori­
fiet. Q uo i fi bolus ifte clarus vel purus cll, eft bus. Omnes cremores corporis ex infe&ione
, e mineralibus falis. Fit, vt vifcus. acris profluunt. Elementa deferunt cadaucr.
Cap. 11.Spiritut tUe)mineralis. A Subietlo) tar- Febris fine fiti, eft in ftomacho, Sciunt illi pi­
tareo,obferuanda funt) & qua: illa dc his fequi- gerrimi,olfaciunt quae edunt. Cum veheroen-
tur, in laC e varij tattarira meile abftinendum. tiflima fiti, eft in hepate. Si ex Meicurialibus
Agreflen) Potus notus. Q uicquid fal attrahit, abftemi j funt. Si ex fulpbure, euomunt, qux,
confumit,vnde nubes ex aqua blcmenrata. Vi­ comedunt. Si ex fale proprio, patiuntur ore-
num acetum reddens ) quiaTartarum mouet & xen. In febribus ftomachi remedium eft pur­
incendit/ gatio. Alues,Rigores) figna funt febris Chroni-
IN L I B R V M S E C K N D P M . cae. N ih il putrefit in coqporc, nifi in lepra,
C a p .l. O tcxen ex vino.carne (alica,venatio­ Om nis p u trefacio eit* digeftio. Pillulatumde ot&&#
num : Quidam matutino tempore,quida ptan- latidano)doC\$ gr. v. non vitri. Claro) Clarum eft, ctu»
fi, quidam no&u. Creta,terra figillata,bolus Ar- quod fir cx ciyftallo.
m enus,creta m arina, fi illis non quiefeir, eft C a p .IV . Torfumes) ceuvcerinae.lropurumeft
Pani* Tartarum acutum.Panis S.loannis,panis faffus, duplex, ftercus Sc impurum per fe »Xanatini
faftus o* medetur orexi, fi in orificiotfi in fundo ftom a­ funt ifta,quaedefcendunt ex ipiricu coagulato
itx tsm e
dcla. chi, curam crcc;E& tcrrje figillarae a ccip it: eft cum corpore ficco. Corpus ficcum eft corpus
a lb a v tN ix :& panis loannis. Tartarus cx vino de humido co agu lato , vel ficco refoluto. A
& falibus eft vehemens. Mmeraitbus calcenonibus) grumis omnibus eft abftinendum quia coagu*
Minera ex calce. Si eft periculum orexis poft latur iterum. Q uifquis tormina patitur,&la-
vinum bibatur lac. Sua foluttone) fi fc refoluit, uar,& non refoluitur,cum lapis eft ininteftinis.
Scttitt
fifeaccedente ardet. fundus) fcilicecftom achi Si rodit,eft generatio grandinis. Semina lum­ Iam bei*
apud praecordium. Cibofalfo) maxime a carni­ bricorum faciunt gignuntque vermes. Sep&ta com m
UTOCI
bus cx falicuia. T orrida non idem. Reptiltbui) tio quoque quaedam fit in inteftinis. 1mellina
ferinis,qux habet falem terreftrem. Vuii gene­ nihil com m une habent cum reliquis partibus f®**
ribus ) qui hoc potu vtuntur,vt duorum generu, co rp o ris, quia nutrimentum ihabent i * abi impu­
• taw-
& c . laborant fete omnes ftom acho. Ambra re. Reliquae vero partes nutrimentum furnum
Macis) Harc duo Laud.»num praeparant. Si Lau- ab hepate.
danum deftillatur per defcenfum, manet liquor M etalla nihil generant praeter ferrum. Neq;
in fun do. Viant pidula) fi orexis in u ad it, detur ergo ferrum neque chym olea detur potanda.
in paioxyfm o,(aepius per triduum & p lu s . Aurum potabile , luna folu ta, limatura mattis,
Pjrethn) panis porcini. Si vlcerationes fue- dulcedo Satu rn i,extra& io cupri, lupiter calci-
linr,decoque aquam carnis in cantharo, & ad* natus:H ec non poftunt digeri,nifi fiot diffoluta.
dc Atiftolochiae ro tu n d x , confolidae m aioris, S ic 8c alphaltum , Antim onium , marcafitx.
Animaduer*
♦
 #

De T artar . 6 jjf
Animaduerrcndum,lapifne inteftinorum fit *- prunella, pleurifis. Auripigmenta, Arfenica,
liiuilis rei hyenulis. T otftoaes ventris in au­ plumofum, habent vnam generationem.
tumno produnt hyemalem, ih vercarltiualem; Yleidus fpirirus mineralis penetrans cotu
Ktfcluttuum , Catmtnatiuum) roifiones tollit, corpus. Hepar eft inclufum, perinde vt vitcllu
Carmtnatiua)id eft, purgatiua per diacuminum, in ouo.
Sed cura morbi etiam duplex,Hyemalis prima, Cap. II. Oppilatio Hepatis. Hydromantia
Aift/ualis sicera. eft veta aftronomia fcilicetaqu*.
Succus
Jiiuaou Sutos» dtlimantis) fi vreris quotidie,prohibet Oprimechiolum) omnis fumus de a:re.r
ad 4* eiulmodi farfarum in inteftinis Sc generatum Minera Arlenicalis , Auripigmentum, fal
gradum
^ lu it, fed reducatur ad quartum gradum fpa- vitriolarum, omnibus infunt. ltem dt elemen­
ru »edu-
gyrorum. ta, item aftra&c. pellis eftacr Arienicus, in­
ccodui. Q p ' Y' ^ rC3na huius curae funt in pinguedi­ clufus Arlenicus, vbiCunqueeft,accendit.Pc-
nibus (perinde vt contra venenum) Sc oleis,Sc ftis ex Hepare non facit Apoftemata nifi in re­
• auxungia,fine addirioneaquarum. Oleum de­ gionibus Hepatis Sc furlum, vt fub alis Sc pe­
tur (tatim venenaris fi ederit,bibar iliad.Si vul­ doribus Se vbcribus. Pellis fi in apoftemate,
nus , adhibeatur Butyrum, vel oleum, pingue­ eft peflima, quia maxime oppilata. Quando
dines veto debent refpoiidercmurni»: olea ma­ admodum fueiir oppilata, medicina non penc-
iora profunr, alia non. rrar. Omne vinum ardens dcftillarum habet a- Vinum
Ungui* Pingues rarb contrahuntur Sc in Colicam in­ qiiam , quae tollatur , & tunc erit corredum. vt ardens
un n- cidunt, nifi vino peracuto moneant. Omnes T ollitu r, autein hoc modo: fi menfuram lump- ligend&i coi- .
nu» co-
i l>vL C o l!c i , rt nues Jubent ventres. Taxi Sc vulpis (eris , deft.hcs quoad, fi parum accendas, oin*
¥ pinguedines<grfgic yalciif, pinguedoraxi po­ mnb abfnrarur. Aqua prunellx ctebrb detuc
tanda eft pinguedine vulpis vtendum vngueu- pelle laborantibus fi apoltema lubalis. Sal Cl­
V do- Vulpini coluris animalia omnia proiunr. uentius eft in pullulis. Aifentcum alligatum
*
Pinguedo Taxi rollir confumptionem , Jtem hiambus facit firnn, accendit ,<5tc. Omnes qui
pingucdocanuin Sc Catorutn rubcoium. L*<fuor moriuutur pleunfi, Arlcnico moriuntur. Pi u-
muttit*) ideft oleum tranfmuiatum a muana , nella venirex lalibus vitriolatts* Digeri debet
■ / lafli fa- Bralficacoda prodeft mulieribus mammas tu- om nia, fiuc bona fiuc 'ruala Digeftio temporis
«“kw mclcenres habentibus.lalla, clt herba fimilis eft quoque,- cum poft annos al quor pellis re­
«firraitu- confolidar Reg. h : nec tamen eaeil. V alet,fi dit.
os tam. concradura ex iia fit, Cfc (crpenf »s inllar. Cap. 1)1. Depelle. Sal cineririus eft in pu­
\
0 llulis. Apoplexia, Pairalyfis ,nonfuiltexYiia- Yliadus
I N T R A C T A T V M II. d o , fed ex liquore ballami. Yliadus itucrmis.se-' m remus
aegritu­
t* Cap.I. ab alaadcaxam , eft regio heparis,fi grirudines facit: externus medicamen. Yliadus dinem,
exrernus
ia dolornon ell fixus, ab aereexiftit: Omnis di- crifin efticr Medicus ante omnia cognofcac medica
k' ftanria a floroacho ad renes vfque curantur he­ moibum. Poftea diem creticum. Yliadus habet men fa-*
cif-
h paticis. Hepar, Renes & ftom achusnotil >bo- tres aerares.Prima xcas, quamdiu yliadus eft in­ Yliadi
». ranr, nili ex morbis Tartari. Pellis eft quoque teger. Yliado corrupto cll aetas fecunda. Tertia qux ;ta^
aetas quando iam quis accedi^ad mortem.Edel- res
st oppilatio. Omnds oppilationes indextio Ute­ EdcI-
r e , veniunt ex Tartaro Hepatis. Narcoticus plius eft , qui prognofticat iuxta naturam ele- piius
morbus, qui maniam facit Sc acceudir, vt pru­ menri.ln pt fte animaduerrat Medicus elemen­
quid*
ne lia ,CuiuscuradebetclIeHcpatica. Pleurefis tum. Duplex eft morbus , ex yliado Sc ente:
ell aer inclufus* Aegritudines aeris interni fune Contra morbu cx yliado nititur medicus.Nan-
ft. M edico accurate animaduertendx.Sjngniscal faea cum trem ote, lignum e ll, elementum elle
f cetus, languis acutus,albefeens. Sitis eSt ab He­ infedum acradum .
M pate in pnm o gradutprunella in fccundo.*peftis Veius pleurifis eft peripneumonia. Prunel-
in tertio. Si interpo ati dies fiti & ardore ca­ la eft morbus noutis. Tertiana c.eticus eft an-
V rent , febris eft ex Hepate. Diarrhaea fi qniefeit nusXujuor [amburi) fambucus,id eft, flos cheyri. Ifinzur
t. ad horam fine fit i, ex hepate, fn pelle iciflurain. Sputes 2tingi.) lringus radix breuis crcfcetis iri iu folJ
hyeme
labiis aut linguis, lethalis.SoJae rimae Hepar in­ lola hyeme. ,
ciclcit,
h terficiunt. In febtibus poftparoxyfmum fi pun. Cap. IV. Inhydropifi mineralia confiderc-
i1 Diones in latere Sc rimae in labiis >lcthale. A ri­ ru r, Sc opcraticnes illorum Itteritta ogtrtitta) 9.
ditatem fequitur plerunque hydrops. M acuis feptimanas Cretica. Synancha 6 fale eft cretica
#
rubrae in facie aut cruribus, Sc carbunculi, li­ feptima die. Cotbunculi fune lethales. Non
tb gnum fune futuri moibi. Om nia 9.dicbus,col­ eft augmentum ante Harum , feu poft ftatum
i» liguntur Apoftemata. Regio Hepatis.) Regio dt- Augmentum , id eft morcem Ephcmcraprimus Ephe-
merapri-
litu r ,quia fuum morbum obleruar. Oppilatio morbus. inus
* duplex, in fubftanr ia , vt cum venx conftipan- C a p. V.de pleurefi. Frigid.& Caltd.Jint pleura- morbus.
tur Tarraro, & lp iritu , id eft acre fine hiatu. litate) id e ft, reditu, fi redierit tremor, ell fe­
Ci(atri/aniibiu)ybicutis fecedit. Aegritudines, bris fpecies. Si nulla pundio fentitur nullibi,
qui'pallorem inducur funt ex Hepate, Sc quic- Sc tamen reliqua haber figna, erit pleutefisin
'1 ' quid ex phyfionomia iudicatur. Hydropifis eft Capite. Aqt/a vita, th/s. Ex vino rubeo optimo
in Hepate,renibus,m£ftruis&c.SiinHepareeft cum aqua melilfie , cum aliis deftillata. In vino
W#': hydropifis, funt in Hepate durities, punitura maluatteo vel) fi non fudarent, addatur lingulis
vel Apoftemata. Quorum mors in Epare.timas diebus iterum. Prunella capitis facit dolores
habet Hepar &: crura: vnde in hydropjfi fi cru­ oculorum , pleurefis ex cerebro, habet lingu­
ra rimas agunt. Sc in viris reftes, mortale. V a ­ larem curam : funduntur & rimis rumpuntur
na tubca in hydropifi mortalis. O g e t , peltis, aures.

J Yy 4 .Calor
l;
 5)^ Fragmenta M edica
Calor fiiatis) iJ cft cum morbi calor perdu- neccures anxie tumores. Nam poftea per fea-
rar i pnneipioad finem. Omnes cibi in morbis beunr. C a abae) fiiccinnm citrinum , oleum a-
acutis , acutioribus, & acuciflimis manene in c r e dzt.Penoleum) eftrefolucum Carat^.vnde
ftomncho. Laudati puri) id eft, liquoris fepa­ pollumus eo vti loco carabe. Cura ctrthi)dcm
rati puri ab impuro. Cura ipecialis inpleurefi ad $. vel 4. dies<S; fi tumor cellae, pcige.dontc
ab e x u i. Eftque dcfiripcio vnguenti demur- & c . Si non venit ad caput. Aqua vir$, Aqua
Viigutti mentis. Vngnenrum de murmentis. ^ .pingue- fpicula: detur in dies t e r , inrrodum Catapfaf-
Muimc-
totmn dim t m urm entorum j. iiij. O lei laterini 5. j. * matisfuper frdrem, & fi poftcaad pdiesnon c««lr-
pi?pa*
rar. O leiam ygd.dujcium , olei Laurini ana 5.11*1. cedat tumor, lethalc-Generalis cura ad on nes
Fiat vnguentum molle fecundum artem cum Tpecies hydropilis, eft Tartari Rubei, &c. T“® ®
m odicacera, cum adminiftratione fuper loeu AlUcura) cantharides acceperunt quidam, qui
dolaris Cc.mdum cohibitionem > non celfac renes fermd repiunr, • «A
yn gere, donec pun&iones ccllent. Cap. VII. DE F E B R I B . E P A T I S.9* *
Cap. D b Pf t VNELLAi Calor perjicus] color Febris fimilis eft ebullienti in olla aquz, quaea-
ex nigro «ScLaxurio. Signa in fine m*rb:) led pri- crem pofeit. Per vrinam eft expellenda, quia
m6 venit vc pleurefis. mundtficatio Itng.) primo venae vrina: funt oppil ita: omne putrefa&um
fcabiru' 1 ngua diligenter , poftea garg .i ifitu r, eft frigidum , inde tremores. In vrioa'ante pa­
& fig ilis horis bis terne bibitur, poft iterum roxyfmum colle&a oppilationis ligna videntur.
arqueirerum. Fricanda ei ia 111 eftl ingua panno Poft paroxyfmum vrinadeoppilationisnotas in­
laneo, aceto imbuto & madefa&o, f ( Dedit dicar. Omnis febris tandem curatur per (e In
potum prifaoz cum fceniculo codfcum in eam, febribus ante paroxyfmtim exhibeatur medici­
mifcim fuccum de limonibus in aqua prunel- na. TMWeri«p<dii>«j)li tumor durabit adtresfep-
lz. Sub no&e mifcuicfuum Laudjiinirf, idque timauas, fequitur alius morbus, nempe vel He­
variis modis) micrania,'Hydrops , i& c r im ,
Cap. VI. de hydropiii. In Regionibus hepatis) id (ftiones non lemper comingonr. Calor poft
eft,nun ex ipfo hepate. Ei/>.’ca)cft hccitas £alis.Sai paroxyfmum venit ex vaporibus totius corpo­
alurainoium ex ficcitate lua defcendit,& pene­ ris , paroxyfmus efte dicitur in 24 horis li vri­
trat totum corpus,ficur argentum vmu, inde & na ance paroxyfmum, magnam oppilation-m,
colore amiettunr. Vbi alumen,ibi inclinatio a i poft veio deoppilatiohem,notaeft vatia: dcco-
hydropifin Sal aluminis cftlal glaucum,cineri (ftionis. I11 quotidiana tertiana, Quartana, viu
rium. Hydropici ptimolunr albi,deinde lutei. eft cu ra, quicquid tremorem caufac, ex oppila­
Mineralia corporis fecuanda funt:ii minotacur, tionibus eft. Vnde deoppihtio curacll omniu.
reftaurari no polluc.Omnia falia mineralia def- Prma alba)alba vrina nullam digefiionem fi^ni-
cen d u n t,& in oppoficionc fummum cft peri­ ficat, & fine hypoftafi. Colligatur ante paro-
culum. In hydropiii,vrina modica & rubeacro- x y f nutn vel poft. Cum quarto taflu) id eft, fi fani
ceaque , iechalis e fi:, quia tum afcendic ad re­ pulfus quater ven iun t, poftquam femel febri­
gionem luam. Q u o diuturnior f a l , eo cft a- citantis. In febribus diaeta mhil ptodeft.Sed..-
curior; fi pudenda increfcunt, & ta m e fc u n t, deoppilatio. Febris cum tremore & calot e ci­
fignum cft quod fatura eft vrina rubea.§i timas tam requirit curam.Membra languida indicanc
ducunttm em bia, fignumeft mortis. febrem adhuc immaturam curse. Deoppilatmis
Cum tumoribus & confumptionibiu)id cft,pedes defcrtp^ic) detur femper ante paroxyfmum & lz-
tumenr,corpus vero cztetu confumitur & aref- pius in i . 5 4- paroxyfmis. MundifiiattoJH tcit-
cit. Cura efl feptupDpxxitt ea rem edia, qusedi- quicur cum Calores incipiunt, Ii calor diti dura­
x r in fu is lectionibus. Purgationem rectpit) pur­ ret in quatta h o ia, iterum mundetur. Rfll-nua*
gatio vrcunque etiam prodeirer, fed non om ni­ ti$) poft calorem danda lemcl in fine tertiipa-
no to lle re t, fed non nifi lemcl purgetur. C « u roxyfmi, fi non redierit fuo tempore,detur quo­
cordis) detur mane & fero, tumdetumefeit fpo- que.
tc , & abit per vrinam hydropifis. O m nia re­ •IN T R A C T A T V M III.
Reme
cepta aliorum in hydropiii vana. Expellitur) poft L I B R I SECrNDl.
dia qui. fequantur arcana ftacim. Vurgatto) fi lingulis C a p .!. DE R E G IO N E RENVM.Salre-
Hydro
pilis.
menfibus p urgetu r, femper t ol l i t , fed p o ttli- folutum vel pet fudores , vel per vtinara expel­
minio redit. Cornibus certu 4dn;/?ij)o(Taadufta ad. litur , vrina corrupta fignificat defc&um in re­
modum valent in hydropili.Bolus A rm en u s, nibus & malamco<ftionem.Lt£C4f<4i«m)inquod
t n

Crocus M a rtis, primas tenent in hydropiii fi inieceris coagulum , fit cafeolus: & feparatur,
ex hepate. Boli coagulati)ln prunas codici £.8.1.2. fi infundas vinum. V tin a ex hepate pellitut
horas. Curahepatts) H ac cura vtendum , ad $. tanquam fuperfluum , vrina venit abhepate,&
Septimanas. La^uli CaWvuti ) alias lazuli eft a corpore. H om ines fub ren a plus viinz red­
j t t

Lazulus
Calcina- cft lixatiuum , ledcalcin atus non. In mor­ dunt quam alii.in tem pore pluuiofo plus quam ^
tu5 non
purgat.
bis chronicis & creticis non purgationibus fed feteno.
arcanis vtendum, Pulmonis cura) Dolis cochlear In C ap. II.D iab etica fitim prouocat maxi­
vntim , & prouocentur fudores. Et fi prim o dic mam: vnde nimium potantes in ea ,tnciduntm
nullum fem ic lcuamen , detur iteuun , poftero hydropifin. V rin aem cn fu ta.|iiij. falis dat-Vti*
die iterum >donec redeat liber halitus , poft ni- na deftillata ftirias^at ceu Salpe ttq.Vrina colo-
, hil detur vfque ad nouam vel decim am diem .St rym fum it ex renibus , vrina alba ex vefica. Sal
anhelare iterum incipit rep etatu r, nec m ultu (c illu m , e n ta li, alumen fcilTum Idem lapisfpe
Cra£T. & cures tum ores , led allhm a potius. C a u ta iaxa-
Marru­ cularis. D urities om nis eft ex coagulatione ta­
bium v* tiuis.Praflium Sc M arrubum n non funt vnum lis. A lum en Icilium adhaeret renibus in diabe­
oum no Cura fctlis) ad dies 10. v e l u . donec ligna a b e a n t:
tica , & penetrat re n e s: dein patit fitim. Vis ex-
pulfid
 \

# 4
\

D e T a Rtarc). ^ 3 7

j>ul/iua in cliabcfica magis in corpore, quam v- rificatio curat febrim i.quieft in jfpinadoifitSi.
tina. Pedes intumefcunr,quia vis expulfiua ex­ gna: dolores ichix(l imborumjfpinx, capitis.
pellit perilios Humor quiim c regione (ua fhic$ Cura: pugiyio non fiat, nifi cx arcams.Fiant o-
& pod jiminio rediens, icrhalis eft. Siris venic mnia magna cura. Teflttdmibus)in quibus peris
ex fale , alumen fcilfuiv ex vrina, ed (ai perrae. nafcunrurproprie, fed noftrxad arcanum illis
Vrinacmea)qnxringir indar croci linreum inie. refpondenc. Cryftallus dominatur in renibus.
<dum. Cap.V. VSNEA. GRANDINE. V £ SIC £ .
Omnes dolores (p in xi nucha incipiunr,ac Vfnea , id eft,mufcus: grandines id ed , grana
dcfcendunc ad fchiam. Sitit cum chronico tempore) arens : vfneam & grandines habet quilibet, la­
fi quis iam dudum (iriculofiis fuir. Per anodyna) pidem non.Grandines fcindere (olent. Lapides
quia (al (cillum alias non recipit curam : ea ab mouentur fuo tempore digedo, Sc rcfoluunt
extra applicantur. Vapor non lubfUnria, curat, infra zomm. Cura: oportet Tartarum refolui
Alcoo?
quiinanodynis penctrac.Purgariohicnihil pro- in liquorem vel puluerem alcool.Alcool.ed rei ICI CU'
deft. Acfeniaim cd venenum fed extinguicur cuiuflibet fubtihflimum. Lapis in vefica agre iudtbcc
fubtihf-
oleo. Oleo curatur venenum Dtfcriptioprima A- vel nunquam refoluitur, nifi fit ex vino Tyra- iimuin-
i nody.)Hxc (imul rufa , & in canrharum indita mino (Tygurino) aut alias ex rebus acerbis, ftc
Balnei
% bulhant in Balneo maris diebus duobustcoletur vinum Neccar/num , fed alia non. Balneum ex ex tapit
i poftei per pannum, vfque infpifficudinem meL rapis medetur tartato rtfoluco. Generatio cal­ vfu$ co-
tra rana*
c iis.& c. fecunda dtfcriptioanody:) vngatur, in lum­ cis in vino fi ( it, & inde calculus venerit, non ium.
bis, mane & ferb, 3c iedabirur (itis, deind£ pur­ refoluitur. Omnis tattarus ed ex vrina. Ex
w
i getur puiguionehydropiCis.fiptdesintumuennt, prima fepararionecarrari (it vfnea: ex fecunda
i tnjijuremur.) Ele&uarTum cubebx exhibeatur grando:cx $. lapis. Dolor fpins dorfi , fignum
/ poflea ad menfem mane 5: ferd, cuin iam cura­ vfnes. Irem, in femoribus,in balneo mollcfcit.
r>
ta ed. Torfiones fiunt,cum vfnea (efeparat. Item ex
» i Cap.III.De la&e RENVM.&*0i« vrina Huic laboribus vel potibus liberatur quoque vfnea,
Sc puerer fu a (ponte. Prima digcfliocfl candida, &■inde Torfiones. Cclcothar,) vitriolum vngari-
n
fecunda fm gu ifica, rertia rei iubftantia. Prima cum , Lazurium,calcinarum fit rubeum.Proctjf.
d/gedio (it in minutis. Liquor ellVntiahs.id Retort.)*i larus, fi phiota in latus inclinata igni
quod attrahitur A membris, & fanguinem edi­ fuper imponitur. Scrphetx) ed rnedicm.i.qux Serpheta
a Nudum cit , atque carnem. Nudum, pinguedo vrinx 6c lapidem liquefacit: haec tollunt etiam morbum. medici­
it quidem. na crt il-
h d is.... cum 1 renibus pinguedo lique/cic. Id ^dlcool vint)id ed,vino ardenti , Cumpinguedine) pidem
liquans. ,
AW
intelligirur, (i in virrum v iin x fundas aquam , &• fiet inde oleum. 'lf.Mtdwis) h o : medicamen Saxifra­
8c infundo ed pmguedo. Haec vrina in fundo dolorem to llit, non morbum. Saxifragia lapi­ g i lapi­
n* dem HA-
habet albam calcem. Vrina fid/x) viridis co lo r, dem fran git,& c. Lapidem frangere faciie-Scd
gif-
aut lubuiridis, nulla ed hypoftafis. Si oppo­ fraftum pellere , Samlonis opus.
natur vrina ligno aut parieti. Curacoagultad re­ L A P IS V E SIC ifi Quxcunque mendrua
Liquor
tentionem vrina) indies indicanda vrina , donec prouocat &c vrinam ; Vrina, qux ardet, retine­ croci ve
appareat fana. Mandragora medetur calculo in tur a calculo. paretur.
Mandra­
gora cal* renibus.
Si fiderur ex calculo, vrina prouocetur.^C
culiyn Cap. IV . DE FEBRIBVS R E N V M ,Tem ­ liquorem c r o c i, qui fic paratur. Crocus in v i­ Cantha-»
rena cu­ rides vt
rat. pus digedum ed tempus paroxyfmi. Renum tro ponitur in fimum, vfque ad putrefa&ionl, patetur*
bti”Qf C febris ed periculofiflima propter (al. In doma;- podeicoquirur in vino: Irem cantharides, fi-
fr tei(zi° cho ed fep atatio cralfa, in hepate ed fabrilior, cut liquor croci pr^parantur* Vcaqua ignem ,
Crocus
if jaculo- in renibusfubrilidima.Nulla digeftio cedat,ni- fic crocuscalcem calculi extinguit. P utrefacio valenter
fi fi narcotica.Signacom pun&ionis in (chiao- quoque in vefica plurimum o d icir, quia vefica calcem
calculi
riuntur ex oppilationibus. Inde quoque T o r­ exulcerat 8c putrefacit, & curam non recipit. extin* t
mina in ventre >com pundiones fune in lateri­ Putrefaftio mundificctur illts: Trochifcis Al- guir.

bus .T orm in ain ventre.Labor renum (entitur k a k e n g x , thure, detur opera , ne acuta medi­
in fchiis, vera Hemycranea£ renibus : Ccpha- camina exhibeantur in calculofis, quia ali^s (ut
lca (nili ex (anguine )f\ renes quoque laboratu, veletndinarii. Vrina omnis illius obferuetur , Acuta
medica­
fune e renibus. Pedes quoque nonnunquam & fi puluis albus manet in fundo, notat calculu mina
rumefeunt ,lpleo quoque laborar. Vrina ed o- teri, podea ponderetur,an plus ponderet,qu^m calculo­
fis vitant
mninb ruffa. Si vrina corrupta infra ed rubra, ille prius acceperat. Rhabatbarum' arcanum in da.
fupraalba, fignum arena'.Vrina iudtcacnr tum vefica. AgaUta) Ea oblonga ed, multis (pinis af- Agallia
quidem
non corrupta. Corruptio fignmn putrefadio- perata, flore purpureo fpeCanda. Idcritia ^
nis. Vrina laterina (eu fubrubra , nota ed do­ IN .
l i b e l l de i c t e r i t i i s . nec ed i
felle nec
lorum in renibus. C o lor ille non facit hypofta- In Cap.I.Color lCcririac non eit ex felle : na a melan­
(in. virtus artra&iua perpendenda ed in omni­ fi regrederetur in flotnachum , non tingerer , cholia*
bus membris.Omnis ?uctefa&io fuis horis pu- fed putrefit datirn, cum exrra futim locum pro­
trefa&ionem facit, id e d , ex feipfo efFeruelcir. prium cuagatur. Neque fubtile ed fcl. Ideo ad
Inde tremor ille febrium ex illa digedione calor oculos penetrare non pored. N ihil erinm in
Quana-
napIeiQ. pod patoxyfmum. Quartana plerunque e reni­ corp ore, quod tinCura fellls exciperetrfic ne­
que e re- bus ed. Pod tremorem dandus aquae plantagi­
^J
nib. ©ri­ que melancholia, qu^lpleneconrinetur, quod Color
tui. nis magnus haudus, cuncnon venic calor > (ed cradior fir, penetrare poted: neque nigrar (Ce- moxbu
tedatur.
tum dolor dorfi. Signi pun&iones in ven is, & ritiqcaufa ed. Proinde non ex humotibus illis
vb i illae, illic febris illa venalis. Nonnunquam iC eritia oritur.
duo fimul veniunt paroxyfmi, id ed vehemen- Porrb obferuandum, vbi, co lor, ibi mor.
*io res >tum fignum alterius pmrefadionis.Sca- bus. Si igitur vniucrfum corpus alieno colore
tinCum
 5*8 Fragmenta M edica
tin d u m jv n iu e ifim morbofurn: fic & vniuer- feftante generer , fle hanc Ideritiam matricis
fa remedia npplicada.fi autem ex felle id eritia : appellamus, maxime cum album profluit.Cor
illo purgato hxc quoque curata effer. Contra­ dis id eritia ex tum orequiin thorace, id eft, in
rium experimenta probant: fingulis partibus fouea fit, corde vehementiffime pulfante. Ce­
cura adhibenda , o cu lis, f-iciei, corpori. I d e - rebri id e t it i* n o ts , mucus crocei coloris, 8c
ritiavt atramentum ex tribus fit ,e tfi vnufym - capitis maculat. Pulmonis id eritia inducunt »••».
plextingir, tria in fe com pleditur. H crb z qu$ afthma ,anguftiaadeft, fcetororis, tuflis ficca, JJJJV
colorant ,effic3ciores funt a liis, q u * non tin­ fputum Ipongiofura , cibi appetentia manet. cm».
Vrina
ante i» gunt. Tn cura hqc tria feparanda fune. Ance or­ Splenis ld e r it iz fi|n a: finiftri lateris dolor & Ll8*°'t
fteritil tum Ideritiq vrina candidiflima e ft , & hoc ex p u n d io , & imprimis fi i balneo frigidis pannis
cur can­
dida. fulphure liquido , quod refolutum f it : deindd inuolutus non ceffer.Sanguinis ideritia hsc li­
fufei co lo ris, quodfalEotalicum refoluitur: gna habet, fi eruor particularis, id eft, in vno
tertium Tai feparacum fit. H x c ideritiam adef- brachio fle non altero fluxerit, qui fi aquofus,
fe fignificanc.Hsec quoque fequuntut, praecor- non eft id eritia , vena tunc in ea paite fecanda.
diorum compreffio,dolores dorfi & coxendicis, Catnis Id eritia aliis fubtilior, proindi cutim
grauedo membrorum > nulla appetentia. Sul­ tingir. Ligamentorum ideritia motum illius
phur centrum ponit inprxcordioffal entalicum parriculx impedit* quam exade Bafiliconisde-
infpinadorfi: fal vitriolt inter (patulas. Haec c o d io ligamentis applicara indicabit, fi ali­
Talia fi multum c o lo ra n t, non nifi refoluta quid crocei extrahit, aut fi in longum hoc co­
mifcentur. In toto corpore Talia cottofiua fle lore cutis tingitur. Olfium ideiiciam ficco- odiam,
acuta demis o c u lis , qui dulcia habent. In me­ gnoices \ dolor in profundo, frigus vehemens,
dullis (alia amata funt .In Tanguine acuta,non perinde ac Itiriam furfum ac deotfum duceres,
ideo eadem omnium cura. In principio purga­ color non nifi in tibiis vifitur.Sic medullxi&c-
tiones nori nihil leuant id e ritia m , antequam ritiam incernar pundiones deinonftraat.
confirmata fir: id eritia morbus localis eft ex- Pro cerebro micigatiua.
pulTus redit color Tpeciebus acceptus, Ted ipfx '2f*. Anthtra HtwiOiLctyl. /intima Ititorumalborunty omv
Tpecies nondum Tunc ieparatz: Idcb redit mor­ Antharapedis caams{fia\nmula) ana 5/. Aqua betent-
bus , etiamfi patiens, non fit fiauus, Ted albus , (a Itb.v. Reduc in effentiam: Rafo capiti appli- ba
THcrmx nec eft curatus. Thermae GoppingenTes id eri-
Copin candus in his pannus tin d u s, u..diebu$,Urpius
geni'- tiatu to llu n t, (ed non curant. Item M ercutio in die,quoufque pannum non amplius tingunt.
lftcririX praecipitato nihil praeliantius.
toliut Pro Corde.
Mercu - In C ap .il. Id e ritia , q u x ex tribus co n fiat, OjC. Anthera* croci orientalis, Anthera* Rortfmatm
xius pi<j- vniuetTum corpus afficit, fanguinem , ligarac-
cipitatui ana ^iij.{al.vi.)olci dc Angelica Reduc in for­
lCtcrit. t a , offa, carnem , flec. H ic fle ruulcx id e ritia mam effatam*
tollit Si partes quarum a lis colorem habeat, a lis fine
gna \&C' Pro fplene &: hepate.
ritiqfel- colore fiint. Vnde color non in vniuerTum ajL, Olei de Tamartfco $iiij.Olti deJftca j/.Fiat mix­
Flis. id e titizin d e x .ld e ritix ex felle nota,fi freques
tura.
vom itio fuerit ac fiomachi inflammatio, maxi­
me nifi in fudo fentitur,nec inde aliis color mi- Pro Renibus verb.
Hepati» niftratur. V b i hepar efficitur croceum , id e ft , '21. Anthera deflammula , de Iuniperis, analH.C*- CiRca(
citrinum colorem a ccip it: hinc pundiones la­ lieta, fungi lunipcrini, 1/f. Fiat mixtura pro deftil- tfifij» uuup&
teru m , facies pallida diu maner. H s c magna latione Tolis m
Renum. ficis comitatur. Pro Pulmone.
Si id eritia renum , coxendicum dolor & Reupontica Ireos ( lringii)BnuUana.q.j.Ke•
Coxc. fp in s dorfi indicatur, etfi vix k Tartaro difeer- duc in liquorem. Dofis 3j.velfcr.lf. detur mane
ni polfit.Nam huius dolorem facile balneum ex p o tu i, donec fputum emendetur.
herbis mitigabit ,non autem ex Ideritia. P rs- Pro Fellq>
terea accidere poteft, v th ic coxendicum dolor '2f . Anthera centaurea cbuidonid, ana
mulieribus continuam concraduram ,aut diffi­ guatau praparati ad pendas omnium.Defls 3/?.
cilem membrorum morum vel colica non in-

In Libros quatuordecim Paragraphoruiru.

THEOPHRASTI PARACELSI
C O M M E N T A R I A .
E x ore ipfius Ancioris 3publice profitentis ah Auditoribus duobus diuerfi-
mode excepta. & c .

~ LECTORIS. ~
N Torno te r tio , operum Paracelfi, his paragraphorum libris Commentaria ad-
iecimu* ipjtus A udi o r is , cum quibus etfi hac fequentia quibufdam in locisfere
conueniunt, plurim a tamen quoque fu n t in h is , qua infuperioribus non haben­
tur: idcirco ingratiam atque vtilita tem ftu d ioforu m M edicina huic tomo inter­
poni curauim ns, eoprorfum modo, quo ab A u d it o r ib u s ( quicunque i ll i fuerint) in publica
leciione ex ore pralegentu A u tfo r isfu n t confcripta. S i qua vero in h is fu erin t paulum objeu-
' nora,

%
 P ai uag r aphor.
r/>r4, exfuperioribut Commentariis inter conferendumfacile explicatiora reddentur. Tu
Lcitor optime , huc atqui bonique confutem. '
L I B RI PRI MI PARA-
G RAPHORVM.
4 De Morbis Dijfolutis.
COM M ENTARIA.
DtfToIu- D l(Toliirus morbus e ft, cifcm excrementa non
tui mor-
bui.quid debite cxpulfiua virtute deiiciunrur: hinc
lienteria, dylenteria & c. oriuntur. Quod puiu
eft, k ftomacho negligitur * dilToluicur: Caufa.
C ib u s, cafus, ftomachus: a ftomacho non i fa-
le dilToluicur. Rubea fub eadem fpecie conti­
nentur: quod in ftomacho digeritor,& (epara-
tur rubeum eft, vnde qine excernuntur, iam ru­
bea concreta, ftomachi vitio fit. Sic in vrina >
vbi nulla ligna Tartari funt rubedo , diarrhoea,
&: dylenteria. Sic vomitio fu>guitiolenta,hoc
nomincappellatur,omnium eadem cm a.Quod
li excrementa alba, Ipumofa, cuiulcuuquc ra­
tionis, omnino vitio ftomachi lit, quando in
dilloiutione .vrina lim nlfluit, lic de vom itu:
Lienteria eft albi. Q u o i fi vrina lattea, nec
Tat tari /igoa adlinr, lienreria vrina:. Laxet, io-
luta aluus cum £ ftomacho prolicilc:cur,vr ca-
h Tus praeuercac atckeitatem, morbus dilTolutus.
Quod li vrina line hypoftali fim v cuiu(cunque
eoioris, non eft vrina fed lupcr fluit as aquea,in-
fipida, morbus eft dilTolutus laxus. Sic per vo ­
mitum exiens, vomirus exdigcfto lic, cuna fe­
re iam cibus co&us eiicitur. T h oracis, qui per
violentiam fit.
Ccnttu
morbi in I d omnibus centrum morbi obferuandtim:
j|B omnib9 C afus, archciras ftom achi, cibus,caulIa,quod
obfctuS*
dum. coagulatus in aquofitarem: cibus hodiernus
dilTolutus non fluit,fed eribus annis infidere po­
b»'4 te fl Torfio non eft Colica.Liquor,aqua cardia­
ca , attrahitur ad ftomachum in omnibus mem­
bris : Omnia igitur medicamina ad ftomachum
applicanda: quae caufa morbi eft, alteratur.Ar-
cheiras ftomachi confortanda,iis qu z (eparata
I* funt ab im puro, qua: dilfolutionem coagulandi
;Jsm.
vim habent. D .aco , (catbo monaous ex fear­
dens ,lin ex rubr e, montium) eft fanguis Dra­
conis. Sinapis non eft Eruca.
% Signa Signadyfcnreriaecx mineralibus. Si come­
j^L 1 dyfente
rix mu dere poteft, neque ftom achi, neque iecinoris,
nexaliu. neque renum vitio fit. Quod per vomitionem
faecibus in co&is eiicitur,non ftomachi vitio
fit.Si vrina mulra, rutius ex mineralibus, litis
non eft lignum. Vbi neque torliones neque If-
si chutia,&c. rutius mineralis: fluit fanguinolcn-
ta m aretia, tum ex partibus, tiim ex aliis mem­
bris, ad ftomachum reuertitur , & eft liquor
i# carnis. Per vcficam iecinoris officio excerni­
tu r, in velica coagulatur & fic excernitur.
Cum vero eft dillolutio quodie per integrum
annum >certo numero fedes habent, & lic in v-
rin a & vomitione fir,aqualem in numero mo­
tionem feruat. Cum tciolutumad centrum, id
eft,ad ftomachum,^: in idconucititur,cx quo
natum tft.Si alba excetnit.foluti falisindicium.
Sudore (anguineum excernere , falis cuinfub-
ftantia cannis refolutx fignum, quod non facile
credendum. Caulam , tempus, & c . Vt it aer
'\
519
in fe& u s, nullo modo fumo depelli poteft. T6-
pus maturitatis omnibus conftitucura St decre­
tum, vc pefti, Gallico morbo., & omnibus,q»i*
ex tribus primis, neqtie autumno,neque xftati,
neque hyemi,neque viri aferibirur. Virtus ex-
pulliua ex re matura proficiicitur , hoc eft , ex
i i s d l , quae in ftomacho ex mineralibus nata , Arche{
colliguntur, & non ex Afcheirate. Virtus di- raiinfr
geftiua ab expulfiua non fepararur. Digefti igi- leC‘*’
turftercora expelluntur, per Talem Entalicum:
vomitione, lale aluminofo: vrina lale nitri ex­
cernitur. Vnde archeitas in fale fica. Per fca-
moneam perperam curamus:ad membra ap­
plicanda pharmaca, vc quae in membris coa­
gulentur. Caue ne ftomachum oftendascon- Metalla
funt a i.
ftridtiuis. Quidquid ex metallis, arcanum in cadum
morbis diftolutis, irem quae k mineralibus A- in mor­
bis dilTo.
quae, Talck, Kachimia, Marcafita. lutis»
Nota.
(Hic Paragrapbtu (cienti in tertio tomofuit
omiffiu, cum in nullo manuferipto exem­
plari ,fed in imprejfo quodam inuenerim,
Quarto igitur & quinto paragrapho, in
textu hic interponatur.)
DE SIGNIS MORBI DISSOLVTI.
v i t i , lamtatis & moiris.
E vitae fignohoc eft habendum :
D quod fi ex difpofltionibus propriis
ftercora infpilTarcntur abfquc tormine
& naufearReftau rationis eft principium,
& bona: valetudinis.
Si autem in laxos flueret intcftinoru,
fanitacis ligna cum remediis* Si autem
tremor particularis aut febrilis motus cu
paralytico cafu, & oculorum inundatio­
ne , praua ligna funt m ortis: Et fi figna
oris concurrerent, aurium tinnitus, la-
crymariimque diluuium, lingua tremu­
la, mortis acccffum lignificar. Et certif-
fimum hoc fignum eft, fi fames partium
conlentiat,vniucrlalium &:c.
ALIA C O M M EN TA R IA .
De Morbo diffoluto.
D ljfoluti materia cruda) per anum fiunt liente­
ria , dyfenteria,diarrhoea «fluxus ventris,
ea & in vrina & vomitu fiunt. Centrum) id eft,
verum principiudiilolutorum. Prima operatione)
id eft, ftomacho. Putrefactionem ftomachus
nonalTumit, fed corpus difiolutum. Rubeus
fub eadem fpeciccontinetur,id cft,in ftomacho
digefta & feparnra, & deinde excreta rubea &
concreta. Rubcw>Aibw, Laxus,) id eft , fluxus
ventriculi varii coloris, idque caufa ftomachi,
quod nunc melius nunc minus co q u it, fic & in
vrina , & vomitu. Rubem ) quidquid digeritur
nec feparacur,rubeum exiftit: neque eft (vt pu­
tant) (anguis venarum, fed chymus adulterinus
In vnna vero hxc diarrhoeam , 8c dyfenteriam
fignificant: fic & in vomitu. Albus vero eft vc
bolus,cuius color & fpuma notae ftomachum,
vtcunque
i *
 ♦

S C H O L I A IN U B R O S ,
54 O n fola putrefacio vermes generat: pu­
vrcunque digerere & feparare» & eft fulphur N

album , caret alii* molelliis- Om nis vomitus tre fa cio fi in ftomacho, cum oaruce hic
atnarus. generat,non in hepate, non in renibus: ln mo­
Mandragorata) quia non fentiunt, cum vrifla- neribus aurem in matrice generantur.
tur. Stomachus eft Vulcanus, id e ft, cocus. Quod fi ex nutrimentis , per vomitam ex­
PAtagraph.UI.) Cibus eft coagulatus ex a- crementa eliciuntur: ftellio (ex feptimanis gc- yemo
quofitate. Cibus diffoluitur k ftomacho Cura) neratur. Ex fpermatfc nati in hominibus,mon- vndc.
in fumma: in omni cui &horum curetur ftoma- ftrafunr,nec virtutem cxputfiuam habent infe,
chus. vt pueri & alia, quae matura funt, haec vitis ma­
y . Semim$ & locujiarumfilicis ( Tanaceti) ana nent. Ex crudo nutrimento iumbtici & io fto-
. 16. itiacho, & c . Quod fi inter digerendum nafeii-
Sanguinis dratontsxftnapisjcmifari ana $ij. tur ex ru bin o, lumbrici oblongi, vt funt pili:
Traganti dtffoluti tn liquoribus plantaginis. quo fi excrementa producunt lumbricos, euri­
Duco q.f. pro incorporatione. Dolis ah * j. vfque ad n o s, cfim hi moriantur, ab eis producuntur:
quid*
§6. (aliter k dr.j.v fque ad drq.fi.) Draco, catbo, grauis anima illos indicat, & hi funt multi ad­
ipoiv £ confl gran s, funt meta* ieu venar rubrae modum. A lii ex venis generantur & minerali­
in fodinis (Sanguis draconis.) bus , & hi ad ftomachum pelluntur, & hi bre-
Lauda* Diffolutis iam deploratis vtere ifto lau- u es, ru b ri, & omnes pet feceflum cxpellutur,
imm pro i
difiolu- dano. hic homo m arcefcit: illos Thetiaca mandra-
tu di gorara p e llit, & co n fe & io , de anacardis.
ploratis y , Ori^ti foliati ( attriducli feufoliati.)
Margaritarum, non perforatarum 5 ij. In concauttattbw) id eft , inter cutem & car­
jiffhaltt , florum , anttruonit ana 5 fi. ite m fiu n t: ex liquoribus cunis vermes na­
Creet ettentalts^j (?. ti , non ad ftorr.a.hum redeunt -. & hi cotre-
Myrr ha Romana^iloes epatici an.tdpond.otn. dunt & bibuntdnpri t.is dorfi partes 1 c:iq ant,
Reduc in formam. Dofis gr.q.vel 7. ad funt m inutiflim i, dignokum ur ex vehementi
\o. illius partis ardote.
D e diffolutis ex m ineralibus. ln medullis vermes albo dorfo, aluo cin-
Pa'tagtaphis I. ) Signa , ii patiens quo­ d id a, lubricique nafcuntur. 1n intelbnis & non
ex putrefa&ione, longi (unt, & colocynthis,&
tidie Jiirjiuitur
# & vellitur & g
o tacilcfcit,
# fi
m atetii ieparatv.r , ftomachus nihil lx d itu r: i- agaricum expellunt ,in minutiffuuas partes di- Jjj£.
tem vomitus indigeftae materi^: fi etiam in v- ftta & o s: Nam illa , incedi na ju rg a t, noti (lo- &^
machum. tM•
$a!ia r*na ^ant: ' tcrn B nulli dolores iunt f c h ix ,
caufian fp in x, nec torfiones, t>cc Aluus tamen fluit; Inrtgionibus) vt in cerebri regionibos vermi- it ^
tc ic&io culina(cunrur, in cordis apoftemate vermicu- ^
nci em Coagulatur fanguis in ftomacho,is poftea qux-
los per anatomiam inuentos affirmabant Vien- m*ts
nes rit exitum, vel per anum vel vom itum .Sola fa-
n x . Vetmes omnes ex fpctmatc funt. O m n e j^
iiacaufant vel fedes, vel vomitum, vel vrinam.
fperma duplicem habet (ubftantiam .-exvnafit utanit-
Sal nitri it per vrinam. Albus vomitus fignificac
fimile illiu s , cuius eft fperma, alia quoque in
falem refolutu fine fubftantu:fi vrina fit fangui-
illud tranfit.Sed ex hac nafcuntur vetmes, mo mius
nea (anguis eft coagulatus in ve fica. Morbo dif-
ftra,&c. Ex fpermare verd (emen,ex menllruo*
foluto laborantes , ftaufquc dierum (edes ha­
fo fpermate alia, e xretior caro, pulpa,&c.pto-
bentes, fignificat efle k mineralibus, fulphure,
ducuntur, vt in Perfici lapide, femen in exte­
fale,Mercutio.Item,fi alternis diebus hoc fiat ii
rioribus m onftrofa: cx bono femine foetus, ex
fanguinem quisfudet,morbus eft diffolurus.Sal
putri monftrum, vt poft partum fieripoteil, vt
enim entdiflolutus cum fubllanria Sc carne;
mulieris vtecusinrumefcat ex monftruofofpct-
Par3gtaph*j$ i. Expulfi habet trrgemtam)Qjid»
mate, ex quo & monftra nafei poflunt. Ex cada-
quid ad maturitatem perucnit, per fe virtutem
uerc hominis animalia nafei poflibile eft.Sper-
habet cxpuUiuam , neque hoc acceptum feren­
ma eft de virafenfiriua: tum naturale,tum mo-
dum eftftom acho.Q uidquid autem non expel­
ftruofum.Abltineant pueri apomis & carnibus,
litur , dtgeeendum eft p otiu s, quam puigandu.
Macha, fcarabeus, non ex ftercore. Pediculi ex
C ura difloluri mineralis ex coagulatis eft.Nam
aqua , pulices ex acre.
omne coagulatum arcanum Sc eftentiafic m e­
dicina efllntialis) id e ft , coagulentur falia,non
Cura Vermium.
Differentia vermium non obferuanda in cu­
in ftom acho, fed in membris, & non coofttin-
ra vermium : qux foris vermes occidunt, inre-
gantur. Oleum Untifct) Lentifcus non eft tama-
riores quoque necant.Qiixcx nutrimentis pur­
rifcus, vt putant,fed eft filer montanus : fed fiat
gantur, non educuntur, fed qux fru&uum ver­
oleum ex ligno , non ex cortice. Scammonea
mes in vafe vitreo necant ingefta,qui intus funt
in dyfcr.teria prodeft, fi lit ex repletione. Sca-
quoque o ccid u n t: vt fi colocynthide inefean-
ScSmo- monea eft adeo vehemens, vt lienteriam fcloat
nca ptQ* iorius,Quam (edet. Omnia,quae fiunt ex metal- tur , moriuntur intiUs & foris, S<fola h*c hanc
deft tn f
■ /> ,n * | . 0 curam habec.lnfiiper, qux viperas necant fotis,
is , nue fit ctocus, vel flores , vel o n z e i, «xc.
vt per liquorem ex centaurea: ftclliones,bufo­
icpiet. Arcana funt in morbis ddlolntis ex mineralibus
nes , lacertas, femen hypcriconis occidit.Ara*
Itrm quidquid extrahitur e minctahbus, Ca-
neas, femen harm el, mufeas agaricus. Veneru
chi mia , T d c k . & c.
■ medetur vermibus , ftclliones calidis carnibus
TT F br s e c v n d i p a r a g . occiduntur. Puluis i vermibus in pinu faftus
vermes cx nutrimentis necat: ficex queteu lu­
. D e Vermibus. bricos to llit, carbones ex file^e & turbith, cx
COM M ENTARIA. agarico >irem vftica cuprofa in fodinis inuenta
necat
 t

P AR AGR Al>HoRVM. 5.4 1

necat vermes >item galla quercina theriaca.
Si vermes , ex fperruace fuerint in ftom i-
d io , iilicb tollit. Si in inreftirtis non adeb
ftatim , fed aliquoties repetendum: ii in ma-
tticc , tunc fiat pedarium ex meile fle fale,
uod inditum permittatur quoulque cx
tliapte nitura egredrarur: Si vermis mortuus
non egreditur > prouocentur menftrua cum
puhgio <k nafturtio ( alij oflruth ) tum ftatim
exibit,
A LIA C O M M E N T A R I A :
D e Verm ium morbis.
fu n t, nili ha: veimes occidantur. Puluislig-
norum medetur vermibus. Ex pinu puluis rr a venenu
jrim£ medetur recentibus vermibus ex nuttime- ^ vel* ^
tis natis. Exligno querno tollit lumbricos, fed icificp.
adduntur HifCe carbcncs,flc maxime de furbith
fle filere montano, item atramentum ex cupro,
fuperne adherens, G^!l ifpoina quenus) crelcitin
qucrcubus Contra vermts ex nutrimen.) vtere ad
aliquot d ies, item Valeriana , verbena valent.
Aliud contra v/rrn.ex nutrimen.) O le. de cblcothat
iterum Coagulatur ,flc rum it d.cnufl in iubftan-
tiam fuam . Dofisgt.ij. vel iiji. miiceramencu
•
aceto. Contra vermei exJpermate) fi in ftomacho
fuerint verm es, iilicb tollit:fi in inteftinis,non

G
Entratto vermium ) Ii poliunt venire ex
nutrimentis» idque in ftom acho, fle noh ddeo ftatim , fi in matrice,fiat pedarium. Cum
in inteftinis, vt putant. meile fle iale. Relinquatur donec fua fponre
Vermium genera tria funi) fle vruim ab extraexcidat. ProuoCetur menftruum pulegio, fle
ideft,cfpcrm ate animantium. In viris veib in oftrutio.
Prxxtt
rcrmil flomachocreicunt. Poliunt tamen migrare in
pcncra hepar, flcc. In fcc.ninu aurem in matrice, ii bi­ L I B R I T E R T I I P A R A G R A P :
am eft
tx ipa- bam fperrna : Crefcit tamen epotum fptrtna
mate. tamdiu , atque alias, & fit monilium , p o fttl D e Caducis.
affligunt fle infeftant, fle cibum appetunt, & COM M ENTARIA.
nonmmqnam' durant in annos. Concamtatis)
Pecies vno nomine com pleduntur: Synco-
id crt , vbi intra cutem fle catnem quid naf-
citur. S pis per inrerualla accrifionem colligit. Syn-
Paragraphus I f . ) Ex crudo fune, tanqtiarn copis ica fu fit , fle roro apoplexia,quae ex epi-
lumbrici «oblongi, fle exiles, ex chyn>o:abex- lepfiaproficifcitur, his notis obferuarur,veiam
cremcmis funt verm es,cum pedibus , albi & oculis inuerfis brachia extendat : Apoplexia
flaui. Vbi vermes vexant interpolarim,fignum ex gntra.fpuma, nigredine fle ftupore comita­
tur : Paralyfts ex epiiepfia , quando paralyfis ex %
qubd in ftomacho. Quibus permanet foetida b
ris anim a, fumpto quoque c ib o , fignum,qubd g u tti, balbutiunt,fynthena, contrahit fle adul­
vermes putrefadilunt in ftomacho. Sine (ale torum eft,non puerorum,fle mortalis, incarna­
aluminolo non fit vom itio. Theuaca mandra* tio iorft.) Paioxyfmus apopltdicus,fine ipum l,'
gorarapellit vern>es,fiefurienribus exhibeatur, fle faliu£:paroxyfmus epilepfis cum fpuiqa. A -
item aureum Alexandrinum confedum cum a- nalenra* (igrtom, albedo narium ,caralentiam
mcardis. Quidquid generatur, nunquam acce­ iomnus praecedit:Epilentixfcrearus albus.Syn*
dit ftomachum. Dolor eft inardiflim o loco,ii- copis peifimum genus,in hoc vigilant, circum-
,» cut in paneritio, fed fine maturatione. In me- Ip*ciunt,infaniunt,neC habent fi.afnuim,ncc te.
*
dullis facile crefcum vermes fuperne albi,fle lu­ tanum , iuuenibus pecuiiaris n o d e , cum in i
tei , mucofique, tum negligic omnem curam. tergo refupini iaCenr, comprimuntur, fle pato-
In inteftinis non fit ex putretadione, fune lon­ xyfmum h ibenr.Hic poft inultos annos in epi-
', Coi®- gi fle cx rubro pallidi, tum in excrementis vide­ lepiUm tianfir.Ex vertigine in periculofis locis
tynthis ctontrada, fit nonnunqnam cpilepfia:Apople-
fctmei tur diuulfi feu capti.Vermes nihil tam pellit ex
valide inteftinis atque eolocynthis. xia cum tetano fit fle f) afmo:haec omnia mem­
«sigit.
Membrorum rfgi<;«ttm)principalia membra nfl bra occupans,mortem affert. Synthena mulie­
patiuntur dolores aduenritios , fed fuos. ribus accidir,frige(centibns pedibus ,'aucalbo-
Duplex jptrma) fine Lermare nihil crefcit. fluente menftruo. Fit in acutis n o n ra rb ,v t
Monflro) frudibus monftrofmn eft fperma , iu membrum aliquod tremore afficiatur, fle illud
mortis indicium , fic fle muliciibus accidit,'
Ijctm» granis fruduum eft verum fperma. Sperma eft
qoid. res fecundum naturam. Omne monftrolum quando fiftitur profluuium.
loerma poteft venire in vitam fenfitiium. Nu­ In Caput Secundum.
ces noirhabent menftruofum fperm a: Vermis Paragraphus l. Hom o compofirus cx tri­
't \ igitur non in nucleo nafeittu , fedin tclla.Peifi. bus primis fle quaruor confiftit elementis.
ca habent (ed nucleus eius oom Si vterus tumet Eorum quodlibet habet fuum morbum. Chaos
f X r poft partum,erit noua gerreratio. In came se- eft acr, quidifperfus per totum corpus, caduci
per eft Iperma.MufcajM acha eftfcarab<jus vola­ caufa, vnde fpafmus fertur,ex eodem vt venti
I'
ri lis. Crj/jUlltu) luccinum album. ^exteriores, impetu quodam moueilruf: Lepra
Cura vertntum) non eft praecifc habenda ratio rerrx : phihifis ex igne : hypofatea ex aqua:
0 * ‘1 nominum vermium : qua externos vernos ne­ realgar morbi, qui fluit ex mineralibusr Nam
cant, eacurant internos. Vermes externi,com- _a"er,in corporehabet fua mineralia
pofituiuex colocynthide attingentes, fi mori­ Paragr. II. Om nia metalla fle matcafir^ex
antur,detur fle vermibus laboranti. Liquore ex aqua fu n t: Aer exitum quaerit:inde vulneratis
centaurea moriuntur anguillae,ferpentes- ldco percuiTos epiiepfia liberari credibile eft. Ve«^
A ex femine hypcriconis bufones,ftellioues , la­ narum fed io ob nullam aliam cauiam adhi­
certae, flec.femineharmcl arancq, agtico mufca. benda. C ap rin z carnes illam geneiant, ex ar­
Om nis medicina vermes interimens venenum dore pedum caprae affici ponunt» Maiocarta
eft. Omnes purgationes in vermibus vanae prodeft.
Zx Pa» agr/
 54i S cholia in L ibros
Paragr.ll!. C aufa Mercurius eft.vnde omnes tenter acrem coagulat. Idem prxftat etiam Bd- * wt
fpecies caduci fiunrtFumus Mercurii paroxyf- farnus de Galbano poft paroxyfmum , fi isnu-
muni epilepticum, Arienici apople&icum ,tcal- ch x inungatur.
gar fynthenam facit. A b elemento, manna,prxparatum therenit-
Paragraph. V l. Chelidonium» fuccus viridis, bin,(i indies guttx binx vel tres cum vino bi­
materia m orbi,tingit totum corpus,ideb mem­ bantur,nullus paroxyfmus infeftat.
brum mouetur iuxta fuum l l t c h : Paroxyfmus Theteniabin fi tribus guttis propinetur, fi-
cerebri, intellectum , auditum , vifum aufert. ftit patoxyfmum feptimanis fex, fi femel biba­
Turbulentia ventorum, fplen, pulmonem,cor, tur. Et thereniabin faeminis,quam viris con-
hepar,ttanfit,et fi quando veficam adit, medul­ oenientioreff.
lam erig it, lac dotium , brachia. Infum m a, Thereniabin eff rosm aialis. Is praeparatus
Mercurius omnia inficit, praeter dentes & vn- per balneum maris,vtilis eff. H-
g u e s , in quibus non eft chaos t Solius fomui Aliud Experimentum.
commoditate folUantur. M ercurio confumpto Sanguini i humani) Iterumq; digeretur €. &*•
celTac paroxyfmus ,in ie intcftiin to rq u et, fa- feptimanis: tunc fit colotis a u te i,& tumcon-
liuam per os eiicit,tandem dormiunt. C atale- venit ac prodeff. Huius fcr.j.in menfe, fubno- <**-
Mcrcu. pha cx M ercurio atfenicali , ideo venenofo, uilunium fumendus eff. Hoc fi menfibusit.
ximden. vt mortalis fic, cum horrore & oculorum paU iteretur, feu anno duodecies continuetur, tunc ^
guc* fo*'pitaticne a cced it: dein os & membra contra- adeft vera cura. Pyrethrum & preonia dcftil- «cpn*.
?o» non h it,p o llet rigores,& co licis induci r.in fumma lata etiam curant. mi a*
,n CI ’ lxtiria chaos inficitur,bibunt & com edunt, 8c
4oc*
Proba, an quis funus fit* CUUL
fimul coiruunt,pseiro pulmone difficulter fpi-
'if*. Cornu caprini 5 ;. jjfa foetidanto. Impo- tama
ranr,tandem q u ieicu n t, vt ne fpiticum emit»
nantur carbonibus feu prunis,& fumum capiar £ *a**
(0*.
tete videam ur, quatuot diebus iaccntes, caufa
caduco affe& us, cadetque fubit6. Si veri ab
arlenici sibi,dein m oriuntur, ficut paralyfis ex
eo immunis eff,aut re&e curatus e ff, minime
cttriuo. Suffocatio matricis, vertigo,fynthena, cadet.
quoque ex mercurio, i'cd no morralis:Cum fuf-
focatio eft,mercurius fluit cx m atrice,&c inficit
A L I A C O M M E N T A R I A :
cotum corpus. Q uot fpccies meteurij, tot mor­ D e Caducis.
bi lunt. M u ffu ix, fciuti n ig ri, morbo caduco
Syrcopis cum generibus ) deliquium rediens,
laborant, non autem ru b ri: in principiis an­
V n iu eifilisap o p l ) q u x ffarim conutllit & ri­
guilla medetur. In dem entatis m o rb is, nutri­
gefacit. Cumjpic.fynthena) Synthena,vitorum
menta medicinae vicem agunt, vt leprx & c. In
contrahit: mulierum cum refrigeratione inci­
non dem entatis alimenta non obferuanda.
dit , vel paulo ante profiuuium. In acutis fi-
Agreff e, vinum , generant caducum : fetum ex
gnum mortis. Sunt & pluresagritudinet) oraniu
latte ouillo prodeft, gramina quoque nutriunt
v m eric cura. Paralyfis ex gutta cum faliuatio-
incaduco.ln vicem falis,vifco vtendum,atque
ne eft,& balbutix:membrum decidit,dottniur.
hoc p ad o experieris,an laborent caduco, cum
Vniuttfalk apoplexia ) venit ab epilepfia* Apo­
filem non exigunt, Uleta [Betatji) folia dleboci
plexia fi cx gutta, & oculi rigeant, tum noneft
n ig r i: Reliqua non prohibentur, m o d o h xc
epilepfia: Spafmus & tetanus fi eiTent in ceic-
vbiqueprim a fint. C ran iialcoli, & fanguis hu-
bro,foret caducus. In analepfia albefcunt na­
manus,prolunt,abff ineant a frudibus & afp e-
res. Catalepfia venit cum fomno, nam ante
ciebus arom aticis,i rapis a lb is: Paftinacas,cu­
apparent dotm ite. Epilepfia cum albo venit
minum, fceniculum admittit , qux ventofum
Ccnigo fp u to : Syneopis fignum eff, deliquium ffoma.
tu quid. fuccura non geneianca Venere abffineaur.Ce- c h i , poftea caligotSi 1 fomno ftatim expergif-
nigotum inffvumentum, quo cranium perfora­
cu m u t, tendit ad cpilcpfiam : Sifecus,pcffi-
tur, tentafeuturunda. Cam phora & fpodium
muro. Si in acutis morbis membra aliquot
coagulant aerem :in adultis non probarem.
tremunt, fume curam caduci.
m iluni deferiptionis vnguentum,fpecies tere-
vltis""*- nl abin,manna prxparata veilis, illa mulieribus, D e Cura Caduci.
icniabin hxc viris. R os ccdeftis in M aio ; manna,pro-
Realgar morb. qui venit ex mineralibus. Ia
*H K

^ CIU<la fletur. Ros per balneum , deinde

' per circulum. Ros Iunij (yncopam & fynthe­ epilepfia non eff fcarificandum, phlebotoman­
nam tollit. Ex [anguine humano) bono, dum neque dixtandum. Locus chaos in c/ubuis
craniu V n g u lx cip rin s cum afsa fcetidainccndan- Met cur. eji. ) Alias legitur, locus caufie in cadu­
pctfou tut:fuffuu adhibito, cadunt. cis chaos eff & c. V bi fune contra&urx inali­
flfin f

(uu «. De 1»£<«***, Si natura exitum habet, paroxyf- quo loco,ibi chaos petit exitum. Caio caprioa
gentea mus abit. In morbo caduco paratur exitus per generat caducum.) Quidam non ferunt viaum,
ca? ut»hoc m odo: Sumatur zenigotum}& per- aromata: maioranx odor miniis laedit eos exte­
da. foretur cranium , poff patoxyfmum vt primum ris. Mercurius fublimatus facit paroxyfmum
ceffauu: pofteaindatuc rentum rragifttale, & Apoplc&icum fumo fu o , item Epilepticum
Qu tac- indotmilcat patiens: nec foramen iterum oc- facit. Morbus caducus ptx nimia vehementia
**, cludi d e b e t, fed cannula mveutca ei indenda i laborantibus non fentitur: nam dormiunt.
guleni t. . . ., . %h
cam ph ctt.vt cam intcriouous coalcicnc. Apoplexia eff Mercurialis, atfenicalis. Pcrfigt,
ic fpo«L
Percam*: horam ciiim a c fpodium aliquan- & c .) Sunt quoque Mercuriales. Synthena eat
diu cura continuari poteff. illa enim acrem, epilepfix, lethalis eft,tollit memori ira, audi*
coagulant. tum & c . D ista) nocent qnxdam vel fanum l r
n t

rFelar Fel Ardeae fi deftilletur,& prxparetur,po­ dunt: vtMu(ula,caro caprina,potas de pornis<

dev
Mufube

f I
 P a UAGR APHDRVM.
0
54$
l.Si» Mttfula Mufula, (clurus, arer, plerunque habet mor- & proderit in Apoplexia epilepticitltem nara- „
caduca bum caducum. Dixta ntmedicir----------
fit medicina,.non cibus.:L........... * epileptica.
lyfi " ■ ’ A Qoima fpecies rereniabin - 1 ' eft
-A
eft.
» In elementis cibus debet efle nurtimen um. ros vltimus xftatis, in lyncopen ro lit. Extrahi-
aiio»
Caduci De fylueftribus pomis potus conciliat cadu­ tdr etiam medicina ex fanguine humani cor­
■ *i antido­ cum.Lac ouillum eft antidotum ,& paflinaci. poris. Eius parum mitte. Si bonus de lauda­
tus lac Sang.
ouiiium, Si dubitas de morbo, iniice vifcum quercinum- bilis eft,tunc accipe. Sangu. Humati.) Dcftii- hum.cd*
paftina* olfx fine fale. Si vefeitur tanquam Alsajcertum
ca. faog. llt poft digeftionein idque fit in fimo equino ita ca­
f i
ham. pft,eumco morbo laborare. Calidus 3c recens cai:do:deftillab»s: tunc icerum ponatur ad di ducum.
iliaci crincfi
hom.
fangqis humanus medetur huic morpo, fi vta­ geftionem,in qua digeftionefuntgemin^aqu?,
Caduci ris ad tempus pro dixta. Item craneum ho- Aliferior coloris eft aurei, fuperior alba, tam
•papa qu$ di;- minis,fi potetur.
ta. diur hftetut,quoad videas holce colores. Dofis
Paragr. II. Nutrimenta fime ifta : Vifcus fcru.j. atque dato fingulis menfibus in nouilu-.
f t
quercinus pro fale,femen paeonis pro confe- nio,mitigat morbum & tollit. Valent 6e femina
i%m do,radices pyrethri pro petrofelino, folia hel- Faeoniz, fi per fe deftillenrur , & quicquid ic
.&IC4 lebori pro blera vel caule Romana. H xc com i­ per Alembicum, Sc procedetur, vt fupra. Exa­
tiati morbo laborantes, pingues reddunt,mor­ men caduci.Rec. Voguias caprx,& cornua ,fic-
ItDOob; bumque mitigant* cefcant: imponantur cum foetida carboni­
lk^T Paragraphus III. Ab hiscauendum, vbi vi- bus viuisiEt cum fpirirus it, penetrat nares : Si
f*Q»i tiofum (parma,vbi odor vitriolacus,vbi vento­ habet caducun^cadet.
rum generatio , vbi libidinis prouocatio,vbi
ijk. acuitas elTentificata. Qt4ivttio[HmJpermti) vXlunt
frudus. Odor vitrio li) Comice virriol-un in L I B R I Q V A R T I PARAGRAP.
“ i11?
tams; ignem * Sc,experire odorem, Sc quicquid eun­ D e Vndimix aut Morbis Refolutis. ,
b. Sul; dem odorem ptxfert vitandum , vt lunc d par- COMMENTARIA.
ndliba uelis vuulis.
I exRochoeft Vndimia, id eft, hydropifis,
TAUli
Pra manibut funt experimenta ) dolorem tol­
lunt , non morbum. Arcanum) Eft quod praeter S totum corpus occupat.Hydrops ineft in re­
canones fir,& contra complexionem tlemen- gionibus , quanefo coagulatur illa aqua,qux af­
fluit. Hypofarca non eft nifi alumen refolutum, fa” y?Pq°u?
Omnia torum. Cumjpeculattone) Id eft quodfpecula-
experi- tione fir.imbomnia experimenta lutu arcana: nam fi illa aqua rur(us coaguletur c o & a , alumc caoiia ac
pnitk mtnta cura.
at illidofinnefeiunr. Alcali omnium medica­ in fundo refider: Si tument,purgentur pertur-
icowlih arcana.
minum multum habent momenti: virriolum birh.HclIeborum nigrum & c. Sudorem pro-
doiiUB Vitriolu
ceiebri eft lummum arcanu in cerebro. Vermium vngar. uocabis theriaex vnc. fs. '& fer. ;. euphorbij:
oguu*
fuinm& vel Rom. ) Vngaricutr, & Romanum cuprum Vomitum & vrinam aqua raphani, Camomil-
>. Ium axeanu.
nonrefipiunc. Cxteraid facium. Deftiilr per la: faluia, arteinifia. Vndimia fiue hypofarca
retortam vel defcenlum.) Recipiens fit U&eus, noneftnifi alumen refolutum,fecunda fpecies
icumUao
tum ceftandum, liquor erit in fundo.In defrri- aluminis,intumefeunt raftatx pedum Sc ma­
k&jtd
ptione olei vitrioli dofis phlegmatis eft $ j. nuum , Sc tota facies. In cura, fi corpus albefcit,
epilei»
femper ante paroxyfmum. Si etit caducus dc eft lignum fanitatis , quia calor aluminis eft al-
tM * io . annis ad 4o.miniftra liquorem,dofis liquo­ bus:his vulneratis, gluten non fluit. Si alba
•GtfatBd'
ris eft f e r u p .O le u m detur illis, qui vitra 40. raenltrua fidunt intumefeentibus coxendici­
annos hoc morbo laborauernnt,dofis eft gr.iij. bus,fignum hypofarex futurx. Menftrua igitur
hm>!& Ingenium ) Si morbus poteft habere exitum, tol­ prouocanda Sc curabis. Si gluten ex coagulato
icnaib* Varia ad litur paroxyfmus. Exitum autem petic in capi- terreum refoluiciir,generat Hypofarcaru,lolum
kbjanb caducu _ re,proinde erit caput fecundum : id fiat io caiu. quod aquam refoluit, & eft ex Rocho. Quod
ingenia
oibiiffiGfe? i- °ceni. Cum Ccnigoto fecerur caput, poftea implica fiacr ab fedciicicm ineralia,& lkclarum eius
t: Sita/ pBt° in tentum : poftea fine dormifcant, ficque aperia­ refoluitur. & eft ex fcilfo. Quod fi aqux,eft fi-
tHobarf caduco tur craneum,oppodeltoch addatuf, & fineex- mile glutin i, Sc eft aqux hypofarca. Quod fi
fccandu.
i. pergifeat laborans. Tunc argenteas cannulas ex Elemento ign is, rcfoluuntur mineralia.
Diaeta talis (it:Humida ftomacho in hoc Hypo.
impone > & fine (cum incernis connafcantur. farex
ki i H x quamdio patent, non fentit paroxyfmum, morbo incommoda , vnde omnibus membris dicte
Bmitunfc vel non nili parum. humidiraremfuppeditat.quxconiumfta. Fabx, <lu**
- in 1
pifa, probantur, caro aflaminiis. Arthemifia
Ufcphltki* i^ A liud ingenium.
a. Aei co d a cum carnibus, & alia, qux vrinam pro%
■ (Im i * Eft infrigidatio , qux fit percamphoram Sc
\ «01£U- uocant ,v t lupulas , filer montanus in offa,
mcaubt^ landui. fpodium, idque potiflimura valet in iuueni-
item fenx , turbith parum. Item vinum cum
«tofo* . b u s, q u ia lix c coagulant aerem :ita Sc vni-
aliquo illorum conficias , diacubebe in matri­
cornu.
ce, Sc hypofarca,crocus martis, liquor ex co­
.nonta#:* i* Spina Aliud:quidam aperiunt fpinam dorfi in fum-
dorfi a. raliis , dulcedo ex pium bo ( Saturno ) genera­
ablxdctci^ penida. mitace , Sc quamdiu eft aperta, non cadunt*
lia finit, raphani maioris aqua, ipfe decodus,
Caftoreum.quidam adhibent, fed nihil iuuat.
& cum meile in cleduarium tedudus vtilif-
keoiM^ Defctiptio Aimtliani impendio prodeft ele-
fimus.
nimii mentatis. Manna,id eft,ros exiccatus, fi fepa- _
f:nm b? retur purum ab impuro,fumpta in vino(indies ALIA COMMENTARIA.
hicniafc^ guttam) tollit paroxylmum. Irem tereniabin, D e Vndimia.
(jlts. Srtfc* lcd magis conucnit mulieribus , quam vicis. • . s e

There- Item Tereniabin, quod cadit in M aio , g l u ­ HypofarCa nihil eft aliud , quam refo- far” yp°t‘
tnemotitfi'. niabin
quotfpc* teum tenaxquein foliis repetitut.Roseft fepti- lutum alumen. Signum : Purgentur leniter, probiJa.
tfemttlM1 •1«.
ma fpecies tereniabin,deftilletur per balneum, exibit aqua, qux coaguletur ad ignem , Sc
Zz 1 - in
i V

+ *

&
 544 SCHOLIA i n L i b r o s
in fundo erit materia ahim inofa& vide quod reto luitur in humidum» medietas eft Accitas,
genus aluminis fit > num dc rcch o vel fciflb: altera medietas humiditas. Proin in pondere
Ptouocctur etiam vrina cum raphano,pulegio, quoque medietas decedit» A poft mortem pon­
faluia,& fac vc fupra:i<J fic & in iudoribus,quos derantur. In cura hum iditaiis» humida eft
prouocabis theriaca, maxime (i addideris eu- ratio » v t reducatur in fuam primam mate*
Fhchtfi-
Hypo- phorbium. Signa externa: Tum or oculorum» riam. d net*
farca i Liquiritia, poljpodq & c .) Haec femper naifcc
facies intumefcit & rafteta omnia, quae (1 ta& u
fuppref-
fo mu- premantur,foueae in corpore m anent: Irem de cum nutrimentis phthiA laborantium. Vrina
lietu al­ fpina dor A: Aliquando haec multis annis pro* cft faturatd rubra cum fpuma candida* Arno- nui*,
bo pio-
fluit. ueniunt. Si mulieres profluuium album haber, g lo flx , alii) & c . ) vc cacabus plenus A t, deco».
fi ce (fac profluuium , & in inguine tu m e n t, li­ quatur: poftea adde:
gnum futurae hypofarcae. Proinde prouocencur 'p . Vittioli albi, Margarita argenti an. § ij
ruenftrua: Alumen rochae eft terra refoluca, Vitrioli communit,luminis de Recba an.fb.8.
Diaeta ) Fabst,cicer, & c . profunc : alia nocenr: Sulphurii riuiy id eft»nonfufi ib/.
purgentur fllere montano. Balneo vtere adfeptimanas io.vel u.demu­
In offa quoque fumi potefl diacubebx,»ro- tabitur v r in a , Sc curabitur. Additur carabe
Gura. uocecur etiam vrina. Om ne tulit pun&ura trita & deco&a. 3 j. A. *
in hypofatca, cum hac additione in fpecie Cautelame vtaiis clyfteribus neque purga-
prima. tiooibus.Signa.Si cutis fcifluras recipit,tignum
Tp. Specierum diacubebq & c. Vide fuprl. morbi incuiabilis,maxime fi fciflurz funt cita
Hydrops quoque penetrat ipfa offa. Q aicquid genua Scc.
herbarum in potu datur »ideo fle , quia prouo-
cant vrinam. Lupulus pcouocat vrinam.
LIBRI SEXTI PARAGRAPH.
Crocw P ia r t u ^ .. . , . A •»
/ Valent m omnibus Jpuiebus D e Lepra.
Liquor coraliorum
m> fl r
\ H jp o fa r c * .
Dulcedo Saturni COMMENTARI A.
V trcfa& o elemento terrae in carne,triginta toic^
LIBRI QVINTI PARAGRAPH*
D e M orbis p ccis fett phthifi.
P annos vitam promouere poteft : ex Mer-
curij mineralibus nafeitur,quo & curari potefl.
Q uod fichaos inficitur,grauem fpiritum & dif*
COMMENTARI A. colorationem vniuerfi corporis habent:Qucd
'ththifii P HchiAs igneus m orbus » confumptio totius A terrae, in facie apparer: quod fi ex igne, vl-
quid.
co rp o ris: cum ignis ficcum refolutum ab- cufcula nafcuntur, & fauces Sc gingiuas occu­
fumpferit.indc aliorum elementorum fubftan- pant. Lepra ex aqua,tumefcunt pedes, frigent
tiara abfum ferit, vt aquae, acris, terrajhumidu maxime. Item pudibunda tum ent, exulcera­
coagulatum, prius fa& a refolutione in humi­ tiones fubfequuntur.
dum , vt maneat corpus dem entatum Aecum: Q u o d fi ex pulmone, vox rauccfcit: Qubd
ad mediam vfque ponderis partem confumitur fi in hepate,non Atir,lcabra cu tis: Quhdfi ve*
corpus,& iam moritur. A b initio pun&ionibus Acae, vrinam foetidam reddunt,& mentula affi­
moleftatur: iis cefTantibus confumptio confe- citur. Q ubd A fplen afficitur, pun&ioncs, fan-
quitunibi humiditas rutfum in primum habi­ guis in aqua. Qudd A cx corde, corrofio,& fpi­
tum reducenda. Vrina rubea, crocea, cum na exulceratur:Quod fi ex renibus,vrina laftea
fpuma candida. cum pinguedine alba, excidunt dentes:Quodfi
Cuta
tiu». l f . Corallor. Rubeor.) H^c medicina differen­ ex felle, vomunt quotidie,in lingua grana funt
da eft , vfque dum vrina fpumam fpongiofam m ilio fim ilia: Q uod fi ex cerebro, pituita foeti­
amittar, Sc debet ad pondus antiquum redigi. da,nares obdurefcunc, fcabies occipitis, oculi
Eft Sc experimentum, quod At ex pinguedine tument. Zephena, fy mmetria cuiuflibet emun-
murmentorum. d o rij corporis , oris fcilicet vuulux, oculo­
Vngucn-
tu mut-
Tf. Pirtgued. Murmentorum fo v. rum , narium , quod h z c in circulo contra­
roentorii Medulla bouisib j. Mxitb (?. huntur, & rotunda fiu n t, quae acuta funt, a-
conua
phthiGn. *Olei amygd.amarar.ad pondus omnittm. cu tiora, fiunt, vt d ig iti, mentula, nafiis, au­
Vini rubei q.f. pro deco&ione. Reduc in rium caitilago.O rizeus c o lo r, eft Venetus feu
formam vnguenti. Et cum hoc vnguento fubpu rpureus.
procedendum c ft, velut Sc cum vnguentis re­ D e "Examine Leproforum. I
liquis. Lepra in tres parces diuidenda: Vrina fca- sipit
i p . Aquae, 8c v ittio li, Sc parum de R ocho
t c a , lepram ex accidente , hanc in calidam [j£
alumine. Balneet,vfque dum vrina mucetur,&
mergas,obturata matula,glutine Sc orbe.Igitur
fpuma fpongiofa abeat.
fa&a deftillatione vrina: , orbis dimoueatur,
ALIA COMMENTARIA. atque ad ignem exiccatus albefeit fale, hzc io
D e Morbis pccis aut phthift. vnndibus. Stercus aqua maceratum, atque
multis aquis lotum >quod tandem in fundo eft
Phthi As confumptio Aneparoxyfmo & do­ grauiffimum, & veluti arena, & eft ex floma- sipi
loribus : Primb hic morbus omnem fuperflui- cho lepra. Sauina fylueftris, lepram generat
tarem tollit ad vnum aut alterum annum, nihil comefta. Menftruum tu m homines, tum fues ufe
detrahit,tamen affert compunctiones laterum. inficit lepra. Cilm fudoris gutta: non inhzrcnt
Ignis confumit partes , 8c reliqua Elementa, vnionibus Amiles, fed per totum corpus dif- kA
fhque corpus Aecum efficitur: j>rimb tamen funduntur , le p is Agnum cft* Prouocandus ^
autem

■ in!
 t
D e. T a RTARO.
' autem fudoc ficco fudatio. Q u o i fi callofa
cutis exulcetatuc fua natura , au tlcabie aut
pnuitufanguinem eliciant Jepr^ figoum.Quod
ili totum corpus (cabie te& u m , cum raucedine
vocis aut infenfibiliute, leprofi nota. Epiglotti
inftrumencum argenteum , quo vniuerfx pal-
pebrz rurfum tolluntur. Quod fi palpebra; ex­
cidunt,Ieprs fignum. Cruor in filem reda&us,
in aquam non hquefcic,fanguis vr llercus ablui*
tur.innats Ieprs figna.Quod fi gen s fubfident,
Sc jnxqualesfpilfitudinc, Ieprs fignum. Sic fi
vbcra iu peri ore pacte dura, inferiAs rooUia, fi
clunes mollelcunt.Si pollicis caro (ubfidct con*
tra&a concauitate , fignum Ieprs. Si poft coi-
cutn fitiunt&efiirAib^fignum leprae
De lignorum differentiis: A lop ecia, fub lin­
gua,vt lepra, grana milio fimilia producit, dif-
cernit i Morphea V i Tentigine praua,anoli me
taugere. Pruritus nonnunquam ex venenis
auripigmenti» falis Ainm oniaci, falis confedti
cum vrina cx nunftruis, (anguine hcemorrhoi-
darum , faluatellz finiftrs proficiiCuntur, cum
conlumptione corporis k frigore & calore)
! corpus confcruanuN: fuftcntanr & c.
cum morbus>*um lepra,vt m ulr.
Qubd fi cutis priore parte manuum Sc pedu,
cum voce rauca, fcabie tegitur, Ieprs lignum.
A calore fir}quocunquc ligno confumptio inua-
dat.non cft lepra. Qubd li cicatrices , 8c rauca
vo x,& oculi concaui, lepra cft. A realgate Vul­
cani inficiuntur maxime,qni metallacolanc,&
puriora redduut: vr arfenicum , morbos Ieprs
fi miles generat,vr morpheam & c. Salfciffum,
polypum,raucedinem & c.gign it. Item Mercu­
rius callofum reddit & raucum. Quod, fi hi
Vulcani fimul carne iuxta pollicem ptiuantur,
& aures fubfidunr, lepra eft C oqu i aliquem
morbum ex contia&ione & igneconcrahunr,
qui tamen lepra non eft. Item caro porcina ra-
i Coitui
lem generat fcabiem in quibufdam locis, &
/i i /n
riuccdi- tamen non cft lepra. Coirus raucedinem ge-
■•
t nerare poteft.ncc lepra,nifi cepliena adht.Tiaf-
piofi*. mutatio morborum lepram generare poteft,vt
fcabies Gallicana, alopecia, m orp h sa, quod fi
% h s fimul raucedinem & amygdalas lazurias
r0 reddunt, lepra. Ex quartana febre fcabies fit,
quod fi raucercit,non eft lepra, nifi gutta rofa-
0 ' cea aut alia fequacur, & nafus luprema parte
0
1 ' com prim atur, eft lepra. Sanguis exfitluarella
0 fplcnis affe&us, fi fecatur veiu Scc. In Ixua
parte fcabiem cum raucedine generat. •
Signa alba.)
»* Cutis cineritij.lazurij coloris, abfque fcabie
'0 & tumore,anima grauis ex chao purrcfadfco,ar-
0 fenico (imilis,aurfulphuri,aut caepis affis:Vri­
na vt anhelitus foetet, fic ftercora.
Conferuatio v tr iu fy .
Q uscadauer a putredine cultodiunt, & leprS
quoque conferuant. Quae autem putrida fune
non ,nftaurantur tBalfamus, flores antimonij,
res an». effemia vini:Dofis antimoni; fer fs.femcl in fe*
roonu
&c. i le- ptimana,in autora.Dofis fanguinis humani, | /f.
n px$* femelin menfe ,in fecunda die poft oppofitio-
Iciuant. nem. Dofis perlatum & coraliorum gr. iiij.
omni die in aurora. M eliiTs, valerians dofis
i 3/. ad 5 ; fi. omni die.
ALI A COMMENTARI A.
il D e Lepra.
t
545
Lepra nihil eft aliud, quam difpolhio & de-
fe& io corporis ad piKrefa&ionern.Hancenirn
lepra fequitur. Purrefa&io elementi te rrx , eft
carnis. Caro fiquidem , fi putrefeere incipit,
ipia mineralia cum ifto elemento putrelcunt.
Si ergo caro a I lepram abit.elemt nta & mine­
ralia ad putre fa&ioncm catifam dant: etfi mi­
neralia difioluuntur, via ad putrcfitcfionem eft,
& mors illud affe&um membrum cener. Si
veto lepra ad membra principalia penetrat,
mors iniftis tribus principalioribus co de.fto-
m acho,&hepate. «Si coagulatum corporis it;
lepra quoque adeft.fc hac lepra cft abditifiima.
Si chaos inficinir , ad mortem it illius membri.
Similiter fit ctiam-in elemento ignis. Etfi lepra
ita in elemento v no haeret, tum liquor naturs
corpus conferuar,& elementa tria reliqua. Si Lapfus
lepra ita vehemens cft , vt digitus aliquis, au- digiti
aut nal!»
n!ue,aut nafus decidar, certum id fignum eft, lignum
omnia elemenra lepra correpta elTe. Si veto Icprx
omnium
vnum faltem elementum in lepram incidit ,id elemen­
c^ccra tria fuftentant,nepurrefa&io inualefcat. torum.
Si elementa duo lepra inuafalhnc, duo extera
Signa Lepra.
Si lcprofusfenntpundiiones, fignum Ieprs Sign»
aqus;fi non fentir,teris,ex terra indicat, fi pri­ pr$ quo­ Ic-
mum in partibus extrem is, ex chaos : ex terra, tum ele­
mento­
grauis eft oris anim a, & parum fentiunt:ex rum.
igne (iint vhufcuia ,q u s abeunt & redeunt: ex
aqua intumclcunt pedes frigoris impatientes,
intumefeunt inguina,& exulcerantur, nonnun­
quam i membris principalioribus inchoat.
In pulmone figna, vox rauca : In hepate le­ Signa le*
ptx qua­
pra nulla infeftat litis,8e cutis fit inftar corticis rum pat­
quercini. In vefica. notam habet vrinam gra- rium.
ueolentem. Splenis lepra incipit a punctioni­
bus,fanguis eorum ficarenolus,V lucidus,lazu-
rius. Cordis lepra facit roorfiones ori fici) fto-
machi, dolores, fcabies intolerabiles. In reni­
bus.habet vrinam , pinguem & la&eamcum
alba axungia, pullum leuem, dolores dentium.
Fellis lepra incipit k vomitu ad tem pus,& gran­
dines in lingua funt. Cerebri lepra facit mu-
co fo s& foetidos, pofteiper nares loquuntur*
in nucha crelcunc eueftiols , intumefeunt
oculi.
Zephena,cuiufcunq} membri modus,forma,
aut circulus,aut nafi,oculorum oris. Si horum
quippiam alteratur , norat lepram , aures fiunt
rotundi. Hominum zephena orbiculantur,
fuum non orbiculantur, fed excedit.
Acum en) quod ex facie fua micat, nafus a-
cutior fic folitojitem aures >digiti.
C o it La^uriut) venit plerunq; iis locis, vbi
funt figna zephen s, id quod in frigore faci-»
le deprehenditur, fi color in nigrorem ver­
titur.
Lepudecidemalis) q u z venit e nutrimentis, Saufna
vtq u i vefciturfauina , menftruo , lepra facili & men-
ltruum
infi citur. Prsferuatiua Ieprs fi lumantur, comefta
ea die lepra iudicari nequit, Siatea) fcd fu­ Jcpum
laciunt.
me fuliginem ^pone[vrinam in ignem , di-
fco teg itu r, & deftillarur furltim & deor-
fum ,poftreirb difeus albefeit, & fale obdu-
Cfus videtur. Stercore ) luperfunde aquam &
commoue , fcu agita donec diftluat, bis cf-
1«
funde,& manebit in fundo ponderofa grauiras,
Zz j lej.ra
 546 S C H O L IA in L i b r o s
lcpr3tum erit in dom acho. Signunrfudorit) fac rota. Sanguinis humani dofis vnc. fi. femel in
feta n*
vt fttder , fed non in balneo, vbi lic vnda. Si menfe in fecundo die polioppofitionem.Dofis
tanquam guttx,bonuin:fi non, tunc non bonu. coral. g.iiij.om ni die, mane. Dofis Meltjft&t.
Si (udor non exir indar p alaru m , fed pec cotu au. Syvj^ ad^ j fi. omni mane. Aurum renouat
corpus fnnnl funditur , id e d , madefacit,leprae corpus.CtfMrttbee) Aurum potabile,liquoc auti,
fignum cft, ita etiamfi fuperfundirur aq u a, fed fuc.oriz- ex mincra auri.Dof.gr.j. mancinbono
f a llit : Cudor coagulatur >Sc fic fitlM fi non ite- vino. Raimundus Lullius primus cutauir lepra,
lum foluirur. fignum leprae. D iucrfitas puftu-* poftea Arnoldus. In alba lepra:Oleum argenti
larum ) vbi in cutc pullula; enalcuntur fignum liquor argenti,fuccus argen ti, idefl,aquaat-
quidem,fed fallax :Sed fi feiptas vicerant, vera g e n ti, venit a fulmine a rg en ti, Dofis argenti
lepra,vtl ficrudentur.velfponte per pruritum fer. fs. femel in luna. C u m leprofi Ichiac icam
fanguinem emittunt. Si quis per cocum corpus fen tiu n t, Sc c o x x concidun t, incurabilis ed
pruritum habet cum raucedine vocis,vel fi une lepra.
lenfu fune.
Epigtot' Ex epiglotto) fcil. indrumento ^argenteo, fi- LIBRI SEPTIMII . PARAGR.
tim itm ■ mili ferreo inflrumento quo vruntur calciato-
menti v De Gutta}
fus. res. Si palpebrae incrorfum verfae crelcanr,po­
COMMENTARIA.
r%
nitur fubrus fupercilia,& crines ei imponuntur,
6c manu admota velati pe6luntur,fi pilicaduc, Vtta, Paralyfis,Apoplexia, loquetxdefe* ({U Gcttt
lep tacfl. ltem ,fi fpontecadunt capilliiSi vena
tangitur illius membri,vnde ed lepra, cernitur
G dius,aurium tinnitus,dentium petdirio,
gonorrheta Sc aliorum morborum ex Anody-
ti

in fanguine. Concattit.) fi buccae in medio con­ nis.Gutta efl membri , quod fui compos eCTe'
cidunt , fignum lcprx:fi ir.alx non vndiq-, vnius non poted. Apoplexia St paralyfis cum cordis,
denfitudims:Si vbera fupri dura, inferius m ol­ tum iecin o tis, St aliorum membrorum prin­
lia aut interius, Scfouexftuiic,poflquam ant£ cipalium erte potefl : quandoquidem omnia $T|>
graciliores: item nates concidunt. Carnitton- membra fynophiam h abeat, St nihil aliud ed, plui
/Kj/i/>no)confumptiones luxta p o llicem , fica- quam m em bii locu s, quo nutrimentadeco. ^
uitaies vn l adfuit* Luxuriatu) iipoda£kum quis quuntut, Sc veiuti flomachus illius partis Ut fxdt.
efuriac & fitiac, fignum leprae. Alopecia) haec potius mucilago quaedam, (anguinis rubea,ce- ,m
pullulas in collo fa cit: gutta rofacea facit m a­ rebri alba, denfior & tenacior albumine oui,
cu lis, Pruritum ) qui venenum gudauerunc, cum quadam pinguedine , (plenisnigra,tellis
nempe de auripigmento & fale fcillo, cum vti- citrina,renum,cordis, epatis, pulmonis fimibs
na,etiam ex menltcuis.cx fanguine hxm orrhoi- illis m em bris,m atricis punicea, tenax,fpilla,
darum,ex fan<niinefinidixfaluateilx,funt
v h xc medullae fpiccus color,quae redu&ainvnura
venena, qux corpus non interimunt, fcd mor­ cum m em brofuo vna redditur pars, quodpol-
bum *4ducunr ,cuiufm odi cdlcabies,pruritus fibile non e f l , fed quae fubnafcitur adunari po*
cum confumptione corporis. tefl. Synouia, virtus retentiua continetur hinc,
E x frigore) H ocerum picin rafteta$,Sc pturi- Sc aliae fubducuntur. Primo fit coagulatio pet
cum facit cum Taucedine. E caloribus) vt in cosgulatiua, vt funt portulaca, ea (anguincra
Herculeis balneis frequentibus conciliantur coagulat. Cafeis,pifctbus nutriti,nihil lkngui-
fcabies, ficum raucedine, 8c oculi concidunt* nis vulnerati reddunt. Pinguia (ola ingefta, fagu
Realgar) ceu in iis , qut crebro verfantur cum diabeticam Sc gonorrhoeam genetant.Semper.
ig n e : quibus accidit morbus. Mam cucis per­ uiua,id cft,pyrula, barba lo u is, ladluca, femen bam
mutatur igne & c . non ltarim iudicandi funt la& u cx gluten conflringnnt ,vndefanguis fi- J jjj
leprofi. (licur. Synouia compre(Ta,carniolus ad tempus
Cato Salfctjf. quoque facie v lc c ra & raucedinem, trium dierum fidit fanguinem: Sperma rana- JjJJ
fiuUa
Bauaiica fic A' extera metalla faciunt maculas. Si quis
rum 10. annos fidit. ElTentia vini tandem vim £ia-.
leprolu Vulcano allidens intra pollicem & iuxtaaures o b tin e t: nam ius ex carnibus vel calidiflimum
fimiles
facit. tabefeit, certum fignum leprx. A carnibus) ’ concrefcit illa vini edentia , refolutio fubic*
nempe in Bauatia, qui vefcuncut carnibus fuil- • quitur partium, Sc tunc morbus fxuit.
lis,non datinrfed lepra,nili cum zephena ocu­ Apoplexiam ex cerebro, dertor, tremor & ^
lorum Sc aurium: oculorum apertio, Huxus laliux,fpafmus inq«»
Tranfmutatio morborum) ceucx Alopecia, fomno comitatur. Alia pulmonis, & velocior
pudulis,polypo & c. febre quavcana:nam ea fe- aliis per interualla anhelitum intercipit,nates
quitur pruritus,nec continuatio leprx. Am yg- acutx fiunt, & pallefcunt, fingultus, inuerfio
dafi fit lucida,lazuria,lepra ed. Sipodquarta- oculorum, fpuma alba, pulfus vehemens, fpaf*
nam natusconcidit,Sc rotundus fit,& circulum mus ab accidente. Alia cordistillam tremor &
exhibet. Sanguis (aluatellx (iniftrx) finidium fudor comitancur,dolent in pe<Slore«fudor par-
latus duntaxat fcabiofum reddit, fi cum rauce­ tium,non totiu s: paralyfis,partis horror,Buxus
dine , leptaed , al as non» Signa rubex leprx) natium, frequens fopor,dupiditas membrorum
Alopecia,apoftemata,bufones,parotides. Fae- prxccdunr: Q ui raudem correpti morbo ia
tonbaS,) v t iu\phur,vt ccupe. Item,fi vrim ha- fomnum veiiementem coniedi diu dormiunt:
‘ 1 btc fartorem otis. Item deveora. ore illorum vi aperto, fi fpiritum reddunt,pa-
Conferuatio) oportet vt ballamus tiatuiq con­ ralyiis:fm minus, apoplexia. Apoplexiam co.
fortetur: ptoinde qux cadauer conferuar,t iis mitialis praecedit,& in primis in fenibus: fit &
Antiwo> j,|leprxconfcruationcvtendum.Antimonium tranfitus morborum, vt e febri in paralyfm ali­
tredino mhil finit putref:erc : fic & vini edentia &c* quando iimul cum paralyfi hypofarca,aliquan­
ateet Dofis antimOnij ed femel in feptimana in au* do fimul epilepfia in accefiione.
lu m Ef-
ALIA
\

l I » f. ' ,'’
fe1 ,

4 .
 \ P ar agr a p h o r v m .
A L I A COMMENTARI A.
D e Gutta.
Sandalfl Prxferuat fandalum indies bis fumptum ,
pixicx -
uatigut* puluerizatum faccharo, limatum. Si mcmbiu
ta. non fungitur fuo officio, Gutta elt, dentes quo­
que cadunt:Ex paralyft poteft etiam d ie in mc-
bris principalibus. S jn o p h ta d t hic ttomaehus,
caufaque parris, vnde nutritur. In offibus, ar­
Synouia
c ii in o- teriis Sc iun&uris eft alba , in carne rubea , Sc
ranibus Sc vere n ih il, quam mucilago. Synophia eft in
mebns#
omnibus membris,& principalioribus, Sc aliis:
In lynophia Tunc & facultates > in his non eft
purgandum: Synophix defe&us infenfibilica-
rem facit. In portulaca eft vis coagtilaiiua.
Item cafeos & p ilees, ii quis edat ad nouern
dies , faucius non cruentat : Item lola pin­
guedo conciliat diabeticam Sc gonorrhoeam.
Syno- Haec coagulant fynophiam, femperuiua ,id eft,
phiain pyrula >Barba Icu is, laquea , femen la& u cx.
qu$ coa.
gulcnt. H x c coagulant fanguinem ,carniolos, cineres
ranarum , coralii, fperma raimum coagulat ad
Vini cf-
ic. vel 20. annos. Efientia vini coagulat lufcnlu
sdua rnf- etiam calidum. Apoplexiaeft a cerebro, corde,
culucui
tocuidu
pulmone. Signafuturx A poplexia, ftsrnmt in
coagulat fomno Sc tremunc.dormiuntquenonnunquam,
Signa'A*
«I pOflcXl? apertis o cu lis, dormientes habent aquam in o-
re.Pulmonis Apoplexia prxm iuit pauca ligna :
* nempe anguftiam pc&oris : naius albefeit, fa­
cies nouum colorem induit, intumefeir collum,
adeft fingultus, edunt alba n fpumaru.& eft in­
curabilis , cordis Apoplexia venit cum rremo-
r c , Sc mox (udor, dolor poft cibum in orificio
ftomachi, fudor particularis membri, paroxyf-
» mus eft & poft mortem , ad tempus. Sinapis
grana tria furamum prxferuatiuum in Paralyft
iumpea indies. S ig n a p a r a l y f u ) Paralyfis eft parti-
cularismembri, primo ante annum veniunt in
rigo res, frigora, frequens haemorrhagia , ftu-
pefa&io illius m em bri, cremor artus. O s ape­
riatur clau e, & ft animam actrahir, non eric A-
poplexia; ft n o n , fecus: inuadit plcrunque cum
terrore. In fine fpinx dorft calores. D o lo r e s )
Epilep-
ante gononhxam veniunt. Epilepfta eft fignu
fia fignu aliquando Apoplexix. Si Paralyfis accedit ali­
Apopl*-
*iz> quo morbo , vteunque curabis fa&aapertione
applicandi.Pars lx(a aperitur vfque in centrum
parcis,poft adde attra&iuum. C e r o tu m dc M in io )
id eft, cnm cu ra& minio in cerotum co&um.
LIBRI O C T A V I PARAGR,
D e Afthm ate.
COM M ENTARIA.
I Ntercepto pulmonis m o tu , vl;erapun<ftio-
nes fubfequuntur,ac cenftone pulmonem af­
ficiunt,fine tufli difficilis fpiritus redditur.Hinc
putrelcente pure grauem animam generat. A n­
A flhma­
tis ligna thrax infcftaf o & o dierum ipario, febrim cum
quae. acceffione, 3cc. inducit, pulu.o non grauari
poteft pituita capitis. Signa. Si excernu, exic-
candum: fi non >refoluendum ftue relaxandum
ln pinguibus frigida ingefta , periculofa. T ar­
tarum contufum , in alcool vini o & o vicibus
macerabis dein per alembicum deftillabis, Sc
Vinum per cuculum o & ic s, impurum abiicies.
cflatum
^ qui<t Vinum ellaiurn cft
» quando vini extra&io
547
fum itur, & ei addunrur herbx.Id diarum «rft :
Clt v6#cra
veluti vinum de M eltfla: & cft valde effatum Ailbuid»
magnum in Afthmate.
Per liquorem pulm onarii curatur aflhma,
non per herbam ,& c .
AL I A COMMENTARI A:
D e Afthmate.
N Afthmate veniunt tompundf iones lateru,’
T Sc fpuunr ftric tufli. n itr a ) purrefa&ionem’
facium ,hincgrauis oris anim a, foetens velut
crura putrida.
Anthrax pulmonis) venit cum paroxyfmo tre­
moris , fputum eft album. Siccum) cum rufii e-
rir fine fputo , cum pun&ionibus Uterum. Si
expe«*iorant,fignuro,phlegma pulmonis in cau-
faefTe. Oportebit cum &. refolucre & ftccare.
V itim acuraeft in fulphure. Vbifcreatus cft,
ficcandum: fi nullus, relaxandum.ln pinguedi­
ne pulmonis etiam nihil bibendum* De Tartaro
crudo & alcool T<ir/<m)lmbibacur fijpius in aceto,
prxparerur per alembicum , Sc reducatur in li­
quorem , quod poftea prxparctur. Doftsautc
a § iii/.ad vij. vel x. Elixir, id cft , fermentum , Elixir
quid
quinta Efientia, purum ab impuro feparatum. Alcool
A lk a li, alias alcool Tartari, & impurum iepa- quid.
ratu ra.^ * Vtnt de Mehfia)
LIBRI NONI PARAGRAP.
D e Febribus.
COMMENTARIA.
F
Ebris ex calore , qui cum frigidis mifcetur,*
materia fanguinis intotocorpore,hinc to­
tum corpus afficitur, ft a carnibus. Quod fi in
membris principalioribus, h xc patiuntur, etfi
totum corpus afficiatur. Q u x ex fplene,falua-
tella fevla curantur , nam particularis , qux ex
carne, cucurbitulis caratur. Q u o I fi in reni­
bus in fine fpinx applicabis cncurbirulas.Quod
fi in hepate, & c . Paroxyfmus non imponit fe­
bri nomen.vt ex liene in quotidiani,tertiana»
quartana: Proficifcnnrur quotidiana ex alum i­
nibus , tertiana ex (alibus , quartana ex fulphu-
re. Numerus fiuc acceflio Si remiffio ex dige-
fto oritur,id eft,ex materia in(equeftrara;Qubd
Acceffio-
fi quotidie acceflio cum calore albo inuadit,fex nu qux
feptimanis febtim producit:Q uod fi Praflinus ducatio.
color,duiat xo. feptimanis. Quod fi cum tufli,
feptimanis: Quod fi cum pedum rumore in­
cipit, i$. feptimanas. QuoJ fi diminuitur nu­
merus , hoc eft , ex quotidiana, tertiana fit,
annum durat. Qu6d fi augetur,vt ex (**)durat
in io. menfem. Q uod fi tempore remiffionis x -
ger comedit «Sc bibit: recedit aliquid: Si minus
com edit, i$. menfes. Q uod fi horamutatur,
manente periodo erratica,mali fignum. Qubd
fi in cura citius accedit, bonum fignum;Quod
fi inxqualis , iam lenis, iam durus, Sc tandem
durior,malum fignum.Vchemcntia paroxyfmi
venam rum pit, vc iam nates, iam vnna,iam os
fauguinemeducant, & hxcfiiacura.Caftoriuin
Anacardium, P iper, applicata temporibus,pa-
roxyfmum tollunt, fed debiliores redduntur.
Incumrfcunr pedes, & id bonum fignuin.
Cura) Alcool vini exiccati, id c ft, mundati
i phlegm ate, hoc cft vinum ardens.
Zz 4- ALIA
 5(8 S c h o l i a in L i b r o s
ALI A C OMME NT A R I A : COMMENTARI A.
D e Febribus E x tr a n e is , i d e j l , n e x ex j N Parag.Il.)Si venit ex abundantia (anguinis»
nutrim entis. vnde minuendus e ft: Non fluxus, vt putant,
capiris, alioqui non vnum tantum infcftaref
Communis calor putrefajftus cum tremori­ dentem.
bus incipir. Si marcuafidu itu r i carnibus, fe ­ Venulae aurium 6c dentium continuxfum.
bris eft in tora carne. Si in fin gu in e. per om­ y C . T o r m e n t i l U , f t d p h i f * g r u t , & c .) In hoc rece­
nem fm g'iincm paroxyfmus erir. Sic in mc- pto 5. prima funtaperitiua: alia 3. mitigatio*.
bris principalibus: Si ex (plene , tollit minutio Pyrethrum poteft facere emun&driaro: caepe
fanguinis laluaccllje. Si ex hepate hepaticae. Si ‘aperiunt.
e x c o t d c ( * ) . Si in carne , fcarificationem. Si CuraC hirurgicalis) Sperniolo poflunt occidi
quartana habet vnnam albam , fiat facrificario vermes ceu in panaritio, poftea tollatur putre­
in fpinadorfi: fi in renibus febris , fcarihcatio do Gargarifmo ex aceto & meile,
in femore. Si minutiones & fcarificariones no A L I A COMMENTARIA.
iuuant, tum adhibenda alia cura. Om nia ge- .
D e Dentium pajsionibus
nera febrium poliunt o r ir i, vel ex fingt hs mc-
D Entium d o lo r, fluxus phlegmaticus cite
bris principalibus. Om nis putrefactio habet
non poteft, nec ex acuitate (alis vel mare- JJfo!
fuu n digeftum , quod ferucc> & facit fuum
riaco lerica, vtdicunr, venire poteft. Sedinfo-
paroxyfmum , 6c numerus paroxyfmorum ve­
D ig cflu lo loco dolotiseft principium eius.Alioquin e-
quid. nit ex digefto: Digeftum aurem t ll inaieiia in-
nim fi ex fupradi&is veniret , pollet etiam pa­
fequcftraia. Si quarraoacum colore albo du­
rotidas facere. Si dens & gingiuse bonq furit,&
rat 6 . feptimanas. Si cum colore praffino, per-
dolor in cid it, proucnit is ex fertilitate, boni-
durarad ip .v c lz o .v c lx i. feptimanas: Sicum
tare velfuperfluirate capitis, quando nimiiu qaiim
tufti in c ip it, ad 8. vtl 9. feptimanas : Sicum
caput nimio fanguinc abundat, & excremen­
tumoribus pedum » durat ad i{. feptimanas: Si
tum vel exitum quaerit. Quilibet dens pro­
muratur quaitana in aliam febrim annua ctit.
priam habet venulam » quae fifueii: nimium (a*
Si ex quartana quotidiana d e n t » duiat \6 .
guine replera, & quzrit exitum , qui cum eiti-
m enfes, fi laborans cibum horret, durabit qua­
eii non poflit per dentis duritiem, tum pullat,
druplo diutius. Si addatur paroxyfmus in ho­
& p u n git, & (edet ad tadicem , donec exitum
ris, febris eft erratica. Si paroxylmus languef-
acq u irat, & folius fanguin»seftvitium. Sed
citad tem pu s,& tum denub augetur nulum:
ex capitis purgatiorle non folum dentium dolo­
notat enim materiam peccantem augeri.
Patoxyr* res nafferentur, fed etiam paroditz & fquina-
mus Un­ Paroxyfjkngumis)Paroxyfmus (anguinis non-
‘-thrr&c. Ex punctionibus autem illis tumor fir,
guini* nunquam eft adeo vehemens, vt venas dirum­
venas in. non quod tantum ibi fit materis peccantis,fed
tctdum p a t, & fi fanguinis, vel per vrinam, vel nafum
quod Arfenicus per punitiones fic inflatur. Si
mnapit. exit , tum bonum fignum Febris extraneae
fanguis in gingiuis perrum pit, veficulas a-
Cura ex auro procedic , alrera ex C o ra llis,
quofas in (uperficie fufeitat gingiuarum, &
fed minor cura in Argento & Perhsiexillit.De^
feparatut veluti in fmguine,inquoperphlebo-
criptio argen.) Melconlimric argentum , fepara.
tomiam extraho aquolitas apparet,&c.Parga-
cur mei ab argeuto reiteratione deftillationis
ri igirur non debet in dentium doloribus, nec
in balneo.
etiam phlebotomiam,quia nihil prodeft.Si au­
LIBRI DECIMI PARAGR. tem dens per fe putrefieri incipit, quod eft in lo»
co, tum fcabrum quid molitur,non fecus atque
D c internis capitis affectibus.
eft in vnguibusdigitorum. Ex putredine autem
COMMENTARIA. rande nafeicur panaritiusfiuefcabium,&fimi-
lis eft igni Perfico. N am fi ea materia in mem»
D lgefltt accident) Si in fe ad ebullitionem cadit
&tanguis non q u ie L it, tum prouocandus
fornnus. In pefte fi laborantes nondormiunr,
bro alio vel digito foret, quae hic in denteeft,
ignis ex eofierer perficus. Radices odium ma­
ximam habent fenfibilitatem.Omnis vermisid v«*«
anodytn'copula. Ex Hamicranea. poteft fieri
rodit,in & ex quo natus e ft: vt venneslignoru J"Jj
paralyfis.Silabores corporis i capite fuerint,
panni, inteftinorum, ftom achi, dentium, a*
principio caput curandum. Si profluuium i do­
feorm n,&c. Poflibile elt etiam,vermis totum
loribus venit capitis, incurabile, lofrtgido) Vt
dentem corrodat, tota enim vis eius eft abun­
fohrrum , rofa. In narcotico) Vt lolium , liquor
dans acuiras & caliditas. Quocirca aerem
coraliorum, (emperuiua , ro fa , Margarita,de­
ferre non poteft , & fequitur magnus putotin
tur ab extra. ^.Corallorumpr«pa*at.) Vterchac
dente, quod fignum putrefa&ioniseft.
def-riptionein loco,vbi eft dolor ipfius.impo-
Dentium cura) ln cura obferuandum eft,vt
ne cum panno nec tolle quo ad permanferit do­
fiat ermm&orium, vel fanguinis, veleiusaquo-
lor. In fecunda & terna (pecte morborum cap.) Eft
ficatis,quo fa&o.dolorabit. Saepe fit.vr fi radix ^
deoppihndum & aperiendum.
Tormentillae, pyrethri vel ftaphis agrizfupcr »«*»
IN LIBRVM VNDECIMVM, dentem ponatur, vt dolor definat, fed non io- ^
uatvbique. Superior autem deferipeiovalet; tot»
D e affectibus matricis,
Nam tria continet aperriua, tria etiam mitiga-
Commentariadefiderantur hocloco. ciua. Illa funt, Torm entilla, ftaphis agria,fe­
men plantaginis, & c. Mitigatiuaveib acetum,
IN LIBRVM DVODECIMVM, radix iufquiami ,fuccuspapaueris,&c.Paneii.
De doloribus dentium. tius vero dentium fimilis eft in cura alii paneri-
tio

t f t. ■ (: 'i, t I ..1

(■ X Vh v ?% i
.r
t e
 i

P aracraphor.
& poteft per fperniolum necari Sc curari.
. . 149
G o vciodico vobis, quod pro
*p®t fluuium quoduis veniat ex dif*
IN LIB R V M XIII.&XIV. folutione Sc fiifione fublhntix
liirfrfa D e doloribus urium (? Oculorum. trium primoTum.
lfta eliquatio triplex eft: vna

A
fa* vitum dolor) Si radix aurium k cerebro ve­
iboco 1 niret , tinnitus & furditas ex eo venire no ex totius corporis carne defumpta eft : alrera
♦ ««
pollet. A regionibus hepatis meatus eft vapo­ eft ex emunftorio ftpmachi per infeftina onia.
ribus eius ad caput, quocifci dolores hepatis Tcrtiaeft nutrimenti. Vna eft ex exterioribus',
Tinnitas
cu capitis doloribus nonnihil comune habent. eadicicur Inteftiuorum dilTolutio, procedens
Ac (urdi-
tas non Sed ftomachus vapores Tuos per cmun&oriura a ftomacho. Altera eft corporalis,procedens i
cft in lo­ mineralibus.
S
j
co. fuura, quod eft o s,em ittrit, & c. Tinnitus
rium non eft in loco , fed ab extra eft. Materia
au­
DECLARATIO.
fi edet in lo c o , cum excremento exire poflet. H xc autem hoc modo declaranda func.Pri-
m
Ita etiam furditas non eft in loco,fed eadem ma­ mo de exterioribus. Si cibus ingericur, is fi auc
V> Aaribui teria fi efier in alio membro, ignem poneret propter nouam condirioncm, auc propter hu-
arai nihil in
funden­ Perficum vel paneritiuro. Inaures ergo infun­ miditacem, aut pet malam concordantiam,fto-
linis dum. di nihil debet, poteft enim gignere tinnitum » machum offendit: tunc fecedit (eparatio.Sepa-
& c. Omnia Recepta, nifiex Thutiafinr com­ ratio enim in calido fieri vult, quodprxdifto-
fcAtyfr potita, ad aurium dolores in vmuerfum nihil fa- rum conftirutio tollit. Separatione impedita,
ferar* faciunt, Scc. T x fupeifluitate boni fangui- fequitur digeftio crudx m aterix, qux tamen
iboKis: *
* nis Sc boni chymiprouenit excrementum illud: nec ipla probe digeri poteft. Hinc emergit v-
obt.te quod fi exitum habere nequeat, parotidas g i­ rinaalba, huc eft, aquofa,humida, ftiperflua,
Imkvc. gnit , vtl etiam plios autium dolores. indigefta, cruda, prima tiibftantia fua. Nam
t e Cura)Oporter deoppilare oppilata, oportet omne, quod in hepar ducitur y tum feparatione
iafop curam heri pecanodyna. tum digeftione vera c net. Ideo talis quoque
.. •,
Htiaa> *yL. Thutu,&c.fiat S«/)*Caraplafmctur Sc fu- vrina eft ,& ftomachus intempeftiuus, & color
iiijnocK perponatur ab extia. Scc. Cura icabri Sc pane* vifque fimiliter euadit. Vbienim feparatio de­
RitDSp riti j cum a loco proueoerit, eft * vt fupra diCu cedit,ibi luxus in excrementis.
i dootccsr Tiitoma cft. Tritom aeft inftrumentum ad aures apod
iaftru- Quod vero rubra ac alba excrementa eanc,
elnBai mentum Albucatim: fi furditas adfuerit, fruftra cft o r nis id accidit ratione vrins propter eius aquofit^-
ite a turio m. cura.Nam quod naturafcmel adim i:, repara­
tem , qux alios prxter pr$di<ftos colores nullos Vrina
ofioe&^c re medicus nullo pafto poteft , Scc. Nulla eft parir. Quidquid vero macerix p rxfti e ft, id xub<afi-* mcit
ificat
nillisnoB: medicina tam fubtilis, qum aliquid ex Tartaro virtus digcftiua in nutrimentum digerit, quod febies
icptxw fecum habeat. Q u o citci fi quid auribus infu- fimile eltRubino. Q uia vero feparatio ibi fa- cm cum dj>
n dr‘
(cntdir
jfu illk ; datur, Tartarus fe feparat, & loco inhxret,tum non eft , ideA nutrimentum id fpurium e ft,
litate- morbus peior fit. quod hepar non attrahit. Idch extra corpus ex­
ging®®. ’2£.SemJuf<]uUm'hp*paueTis,&c.)Hqc quoq; cu­ turbatur quale id eft, Sc Cedes dat fimiliter nu­
sqooptrpu; ra valet in fcabro & paneritio aurium, nam eft trimento dilioluto, fine forma, fpccieque ac
pam,4ifr anodyna. Quidquid aurem non fit per Tuciam, natura genuina, ficur quzlibet res immatura,
Dddorasj. peranodynum fieri neceflceft. conftituta eft.
Wptoiii» DEOCVLORVM AFFECTIB. •Verum fi album exeat, fimilis quidem cau-
pt cpod±r Cataxa- Carar a&a,id cft, oculorum vel vifus adem- fa eft: in eo tamen diuerfa, quod fulphurcolo-
ffiDODbe A aqaid. rio , nihil eft aliud, quim oppilatio, & per in>- retur in albedinem, hac ratione, quia frigiditas
ftrumentadeoppilari,& redire poteft,fi per nu­ ftilphur dealbat, prout ipfitss natura eft.
ir cham fiat apertio, vt nucha i cranio (eparetur ' Cxterum fi eoiores alii exirent, caufa e fiet
u u raw . Secto,
&c.Scotomia eft fpecies tantum C a ta ra C x : fi illa, quod fcilicet materia in ftomachoin putre-
rBciite mi» fpe- quis enim Cataraftam probe dignofear,reliquas fadfionem degenerat, in qua varii colorese-
cies Ca< fpecieseriam fcier.Adomoes autem fpecies do­
i&cok’ raraAx. nalcunrur fecundum digeftionis tempus.
lOarcinor lorum oculorum dari poteft collyrium , quod’ Ccafiiries )
;nvtra»’^ Dplorii eft tale in omnibus paflionibus oculorum: y.; Tenuitas £ omnia i putredine Sc vrina
di.dtttB" oculora vitrioli a lb i, &c.Scotom iam nunquam tolles' Aquofitas ) commixta.
wn.TttiiB* omnium fine infttumento. In fcotomia recipe curam Q uod veto non, vt aliud ftercus oleat, id
cara.
1 TUtiuitij Caca ra&q: In occipitio cauteria ponenda ex cal­ abintempeftiua digeftione ftomachi c ft,q u x
Qjod-a i' ce viua & cineribus. In nucha debent curati tu non fecundum natutx ordinem procellit. Ideo*
aures, tum oculi. Collyria debent fieri ex con- in difiblurione alia caufa nulla inteliigenda eft,
idioouct
fumptiuis. Rubentes oculi lunt hume&andi quam quod ftomachus putrefaciat, poftea di­
«bUrauto*
farina fabarum & hordei. Cautela: Fugecorro- geftio. lam fi digeftio bona eft Sc feparatio mi­
fiua&deftillara. * nus ,eft Dyfenteria. Si autem feparatioadfit,
DUt,v(ic^
F i» is commenturiorum in Libros Pd- & non digeftio, eft Lienteria : fi vtrunque de­
lUplusjjnt* rdgraphorum. fit , diarmaea adeft. Si verh materix ftomachi
M fc u b * putrefacio adfit, fluxus fic ventris variis cum
m dekrif»* Sequuntur Fragmenta quxdam, coloribus.‘I«

» rru enaas^ Ide^ ex his nofcendum eft, huiufmodi mor­

D f * 2 ^ 1 o r b is d if io lu t is : e x % A u t o - bos non e i corpore o riri, fed tantum tx inge-'
grapho A u ti oris. ftis. Quod verb corpus aftumar,caufa eft,qnod
riaeru.iitf* DE D I S S O L V T I S .
feipfum exiccet: quia enim nutrimentum non
kincanniiK’ habet, ficcacur in leipfo. Quod veio diutiAs
I
t
fluat
I
e

✓
 9 *

<;$o Fragmenta Medica

fliiar, q u an editur, inde f it ; quia petfxpc mul­ peccatum.
to tempore co^e&io fit. Vnde fluor tandihco-
tinuamr» donec omne enacantur. V b i notate:
fi fordesab exterioribus ita cumulentur,vt mc-
bra alimento deftituantur: mors tandem fequi-
t u r , propter famem in membris audiam. S i
autem fordes famem non attingant, lanitas in-
ftar.
Signa vitae. Signa mortis.
Si in dyfenteria,diarrhoea,Lienteria & fluxu
ven tris, nullus tumor partium , membrorum
exteriorum , vo Alitus crudus,totfiones ventris:
T um or in pedibus , Ligamentis. Paralyfis.
CVRA.
Ignofcite m ih i, quod toram Philofophiam
adduco. H ic enim M edico opus eft.
Reliqua, desiderabantur.
____________________________— ■ >......................
ALlVD FRAGM ENTVM
DE MORBO DISSOLVTO
Paragraphvs I.
<JMorhi dijfoluti definitio in genere.
M O tb i difloluti duo funt Genera :Elemen-
Dtlfotuti
talc Sc M ineiale:quod eft.exterius & fub-
morbi
g<nct* ftantiz ‘. primum gtnus Radicem inftom acho fecundi generatio: tunc ventris Ddlclutus natus
duo. lu b e t , cum regionibus vtriufque Emu^&ori-
orum , lnteftinorum & Vrinalium. Nam om ­
nis Diflolutus moibus per Ce duplex e f t , quan­
tum ad fpeciera , fiilicec eadem de materia.Se-
Paragraphvs IV.
M orbi d ijfoluti Jpecies & -Varietas de
monjlrojis putrefactionibus.
Porro dicemus de his,qux ex generatomot-
bopariuntur , ficut de vrin a, defeceflu. Qux
ad vrinam attinent, ift a funt. Vrina alba,aquo-
f a , cum pluralitate, abfqne fubftantia vrinx.
nam ratio h x c e f t , quia vrina non eft, fed fu-
perfluum. Vrina vero cum ftercoribus egtef-
fum facit per mixtum. Q u6d fi autem fuper­
fluum in rubedinem cingeretur, morbum mor­
talem e fle iudica. Nam fter coris ‘ materia ad-
hxrebit e i , & eft abfque fubfl antia verx vrini,
ficut fubftantia bona.
D e ftercoribus autem fciendum, (i rubea,li­
Ex Aa*
gnum primi d iflo lu ti: Q uia ratio talis, quod ^nU.
nutrimenta funt in Rubinum crudum conco&a, *
permanebunt ergd in ftom acho, & apparent tiaL.
1'ub crudo coloro fanguineo. Qubd fi alba 9 d“-
fignum feparationis b o n x,fed nulliusdigeftio-
n is, fecundi D ifloluti indicium : nam qua fe-
p arantur, in album tranfeunr fulphur. Qu&d
fi initium difloluti in caufa fuerit, 6c qux non
digeruntur,cum exteris colorem fcruant:quod
fi vero am bx non fuerint, id eft, nec primi nec
eft, variis cum co lo rib u s, cicrinis vel aliis,nam
ex putrefa&ionibus ortum ducit.
Paragraphvs V. #

cundum vero genus quod aliud e ft, Radicem D e caufa Speciali morborum aliorum.
in carne habet,defeendens & concurrens in fto- Primus diflolutus collus Rubeus, eft cru­
roachum > tandem per Em un&otia vtriufque dus & perm ixtus, cum tota fubftantia medetur
v ix emittitur. in ftomacho. Q u o fi plusftercoris quam cibi
emiferit ,confidera diuturnam cuftodiam ma­
Paragraphvs II. lam. Q uod fi partes confumentur corporis,fi­
M orbi prim i generis caufa.
gnum diri appetitus, carentis matetix nutri­
Sed quae caufa fu iftiu s, attendite : Om nia
menti. Q uod fi difcoloretur, igitur defe&us
„ q u z defeendunt in ftomachum , indigent fepa­
iftecaufam facit eam. Secundus autem morbus
rationibus &digeftionibus priur. Qu&d fi non
diflolutus eundem locum obtinet & prxdida.
feparetuc & digeratur, tunc Diflolutus Rubeus Sedtettius ab eis diftinguitur in eo , quod ma­
generatur. Q uod fi feparetuc & non digeratur,
ter ia fua antequam ex e a t, putrefeit: Qux pu-
h xc eft cauflaalbi dilloiuti :Ec quod fi nec fe-
trefalfcio variis modis ofteditur,fed nihil ad cu­
patetur nec digeratur, &c lecundum minus aut
ram nec inTheoricam . Cqtera quoque quscc-
maius,tuncDifloluius ventris narus eft. Ex his
Biftolu- ucniunt ,a cafii fu n t, certum non habent indi­
tus IU- vetb ciufis varix xgritudines apparent e lle , cu cium , vt Torfioncs ,N aufea, Debilitas, Plura­
bcus, vt fint de eadem caufa; nam caufa huius pluralita­
gcncic* litas , Schix tumor & fim ilia, qux poflunt, aut
tui. tis h x c e ft, hominis alia &c altera narurx, Ele­
non, venire.
mentorum vatia genera,Tempqrum natura dt-
uerfa, Aecis putrefa<ftiones,aut lecundum m i-’ Paragraphvs- VI.
nusaut maius. D e Signis diffoluti^yita^fanitatis & mortis.
N
Dc vitx figno hoc eft habendum: Quod fi
Paragraphvs III.
propriis ex difpoficiouibus ffcercora inlpilTarc-
’ 1 M orbi dijfoluti caufa proceffus.
tu r, abfque cormine & naufea, reftaurationis
Redeamus nunc ad proccfliim caufq primi
eft principium, & bonx valetudinis. Siautcm
generis, qui talis. Omne quod exiftit in coa-
in laxos flueret inteftinorum , fanitatis fignum
gdhrione vifeofa, pet aqiiofum fuperfluum te-
cu Remediis. Si autem tremor particularis,aut
toluicuf. Q uoreloluto,N otandum , fianrefe-
febrilis motus cum paralytico cafu, & oculo­
pdrationem reiin*diflblutum abit, vel fi ante
rum inundatione, grauia figua funt fcilicetex*
digefttqnem, vel caronre exbuHWa , poft eim
tremis cum Medicaminibus 'de falute, aliis
'pariter in rfillolutum vadit. Ex hocfummopere
mortis. Et fi fignum oris concurreret aurium
hoc obferuandum, quod in diflolntis pura ennj
tinnitus,lingua tremula, lacrymarumque dilu-
tmpueismanebunt,impediente caufa p rxdilta,
uia,mortis acceflum fignificat. Et certiflimum
in vilcofo coagulato per Aquolutn :n am cx h :.s
hoc fignuin e ft, fi fames partium concurreret,
dudbss ducit Diflolutus driginem : Et cum pri-
& vlcimum. v
m x operationes defecere, in fertmda & tertia
materia fruftraexpe&at: Quare materia &: lo ­ Paragraphvs VII.
cus attribuitur ftomacho , & dolor, morbus &c Morbi dijfoluti Citra declaratio.
Porro,

f c i > n ; '■■
 Fr a g m e n t a M edica. , 55»
P o rro , curavnam(talem) habet inrentio- Q uddficrifim curr cretico non obteoiarec
tionem quae ex coagulatis eft. Nam quxuis dif- Elemc-ntali, memor e fto , cx minera diifolutu
folutio vifcofa, ficca coagulata o p ta t, non co- efle. Nam proprium creticum Elcmenralis ha­
m unia, & qux fune diaphoretica ficca coagu­ bet. Minerale & fuum ingenitum ,vt de C reti­
lata o p tat, non com m unia, & quae funt dia­ co fentitur. Sed qua figna certiora communi
phoretica ficca. Verum e ft, & de noftiaaudto- funt M edico, haec funt. Cura Elemcntalis nihil
rirate, liquorem orizeum primum medicamen proficit, morbus excedit limites Elementales :
efl'e&nouilfim um , aut tuum olemn. Deterius Aeger abfque acutis patitur. Numerus certus
autem primum non c f t , tarditas boni Remedii quotidianus in feccflutbenc valet in tribus dfge-
vitium non o ffe rt, fed velocia laudat Spagyrus ftionibus, dormire polTimt, Eicas fumere cu­
Arcana. Cstceraqu {4 nobis Hocci peuduntur piunt , flcim cum excelfij habent, in caecetis de
medicamina, aliorum fune, att hmacicis, T udi- maceria flmile caput, vt de Elerrenrati morbo.
rifque committimus : credimus ad fauces non P a r a g r a p h v s XII.
cxtiaVuulam fpitare. • Diffolut i cura m ineralis. Clironi-
Pakagraphvs VIII.
Huius autem diflbluti cura ex duobus gradi- ci «norbi
C M orbi dijfoluti deferiptia. bus componitur, communibus.S: Spagyricoru. diduF*
Primum e ft , vt coaguletur m ateria, ex affi- Nam hoc certum e ft, cronicum morbum ab f
i |•«£% CIS IlOS*
A
gnacis: horum eft haec praeiens deferiptio. que Spagyncis gradibus lanari non pofleteora- „ non
Cbaljbis Creti ttutrbtratt pejlfoluiium.~.j. munes autem gradus propter ftomachi vires, <lu«unt*
Sem. ftheis ^ '.6 . Spagyros propter parris coagulationem.Mine­
k Boli purgati de a q u v fiu tt %.ij. ralia autem mineralia quaerunt, & quae immor­
Tragacanii dtjfohui tn duoftione (plantagi­ talia funt, huiulmodi Spagyrica funt.Igitur duo
nis) defcripfimus com pofita, &c cain hunc modum,
Fiat rrochifci,ad iij.dofes/.mane,meridie, Rec.

t
a
nocfcc.
Alia.
2£.Trockifi\pT*di8 otum $).
C at er a de fu n t.

A liu d Fragm entum cum fecundo Libro Pa-

3 Laudant puti
ragraphorum conferendum.
L iq u o r u m C o r a llo r u m ( p r im o r u m )
Aiagnetis ana $j. C a p v t I. P a r a G r a p h . I.
Tb e r ta c a %u o flr a d efcrip t< en is q .f. D e Vermibus.
Fiat B olus: Dolis I B.j.vfquc ad ij.fi.
Ermes cx principiis duobus oriuntur ac Ver,ne*
T fM u i u t Bt/ijfi.
Alia.
V fiant: vnum de genere Tarran exiftitral- vei1**1'
L iq u o ris O r i z i i $ j . terum de mineralibus. Iam autem primo.quod tanaro,
cx
C a r n is liq u a r i; q u a n t u m f u jf i t i t . ex Tartaro fic, id iacet in ftom acho,in hepate, minera­
Fiat hauftus vnus.Qpod ii in principio fue­ in rembus.Quod aurem ex mineralibus o ritu r, libus.«c
rit euacuandum, non prohibemustetiam aquae id iacet in partibus fu is. •c

metallicae pro pocu adminiftrandar, plurimum
ex albis.
P aragraphvs
M ineralis morbi difjolutionis caufa.
N unc pro fecundo difloluto adUertendum
Soldiflo
M in erali,q u i exdiftolutofale tribus £ primis
Ititionis
caufla. oritur. Nam quaeuisdillolutiocaulatur ex fali-
bus.(lfta,dequaiam tra&amus, A(ale minerali
e f t , pr^terita ex falc TarcajeoJlfta v ero ex par­
tibus procedit mineralium,feuex vniuer(is,feu
particulati lo c o & cft Dilfolurio fu$ iplius fub-
ftanciae, ex qua fequirur corporis interitus,non
cum violentia vel velocitate,fcd per Chronicas
dillolutiones.
Paragraphvs
D iffoluta m iner a proceffus.
Porrb polt feparationem iolis i Tribus pri­
mis , confluit materia in vnum , rurfufque in
luam propria fubftariam penetrat,&taDquafal
ea corrodit, difloluit & refoluit,& lingula q u *
difloluuntur ,ad ftomachuro locantur dein per
|r « feceflum. Nam omne, quod ex mineralibus in
* tai.
excrementum minerae abic, pellitur in locum
excrem enti, id eft, inftomachum.Vnde ftoma-
chi contrarietas ortum ducit ex hofpite alieno.
Paragraphvs
D ijfo lu ti e x mineralibusfigna ab E le -
mentalibus.
Ex his incelligi debec, quod ex Nutriroen-
tali rubeo,fi ex hepate in membra veniat,porro
IX. vermes nulli generentur.Na vermes fiiit pat^im Vcrmia
ex putrefa&ione, partim ex natura aranearum,
partim ex excrementis , pattim ex chao corpo­
ris , vt Mulcse, & c. partim ex fudote , vt pedi­
c u li, & c . Ideb de vermibus porr& fciendum ..
e ft, quod hic multa confideranda veniant, G e­
nera, lo ca, &c.Iccm funt vermes Terra:, Aqu^,
Ignis, Acris. Ex 4. his generationem & caulam
deprome vrriufque generis , T au ari fcilicec $c
Mineralium.
D e Tartaro primum.
De Tartaro autem in principio, vermium ge­
nera qu&ruor cognnfcuc . & eadem in genera­
X. tione duplici: videlicet fi vermes nafcuntur ex
putredine, id fit fecundum 4.Elemenra. Sic fi-
m ili te r , fi vermes citra putrefa&ionem gene­
rantur,idem quoque ex 4. Elementis accidit: v -
nura putrefa&iuum eft,alterum materiale eft.Et
hoc prob£ difeernite.
Tartari proceffus.
Iam fi Tartarus in corpore eft ,ineft e i,
materia verm icularis, ex qua gignuntur illi.
Sunt autem duplices. Materia enim vermicu­
laris , vel cum vel fine putredine eft. Idebquc
XI. fi materia vermicularis in putrefa&ionem abic,
tunc caufa eft..N. Si in vermes abit fine putre­
dine , caufa eft N . Et haec propter curaro nora-
1 bitis

*
 9 ♦

5r- V rinarvm.
bitis. Alii enim cft putredinis >alia cft viroris maanimalium illotum, &c.
Caufa vermiumyper quam vermesfiwtfiant, E x herbis fuornm brutorum.
q u e, qiu Uterum matrix fit. . Ex fructibus fuorum vermium.
Q j* vei6 iraMix (it,notate Iftinlmodima- Et ratio eft>qudd omnis res, qux reddit ver­
!*
rrix diuidicur in vttawque Generationem. Si- mes , vermium materiam habet. Ida nuieru
9 0 9

Cnt eiiim in vna: iia & in altera , idque fecun­ fperma eft,quae per digeftum hoc facit,vel ante,
dum rempusFolis. Luno», Scc. Hiemis, Sc xlta- vel poft putrefa&ionem.
M<
cis: in quo fubiunis Philolophia condita eft, Nota. Nihil eft fine fpetmare. Et fperma eft 5p{B,
in omnibus rebus nafcentibus; Exhisefteene- |uk*
, C apvt II. ratio brutorum, aliquando ante purtefadiene, no^
Torro autem alium.
VcuncJ aliquando poft: & ifta ratione, quia quando ***>
D haec de vermibus ptoceftutn alium no­ fperma manebit Sc non puitefcit,tunc inputte-
e t hau*
11« lpei-
mare.rel
A tate, calem nimirftm. Ftc quaedam gene­ fa&o corpore putrefeit, alias in viridi.
co in r. ratio e x fpermaribus potu hauftis. Id hinc fit, Nunc quomodo in nutrimento: quomodb
tetum quia quodiiber fperma in calido humido,vclu-
xapto. in Mineralibus: Quomodo io Accidentibus,id
n in corpore, generat. Nora de mulieribus,
eft, quomodb in elementis.
( quae pofueruntTperma in vuluam.aliz biberut,
alie a&umvfurparunt cum animalibus. Nilnc
DE C A D V C O .
no:adeTem pote,de Menfe.id eft,de natiuita-
Sjncoft.
re huius animalis, Sc quomodo aliqua; to.annos
Vtmgi.
vitra, minus, & c. portant, Sc viri > Sc mulie­
Omnis lapjus k Cerebro videlicet Scoiomid.
res , & c. eriam carnes , &c.
CiduCMi.
Humi Nora de differentia inter vermes hominum
ditas Dtlujuium w-
macer &c animaliam. Scc. Item n ota, quod aliquando
Qu in /<de.
nutfimi* pi/ces in feipfis feruanr fuum Ipccma.ex quibus
P a rtirn e x c e r e b r o v e n iu n t
u’ generantur vermes pifcnim: aliquando fperma
manebit in vaccis, 8cc. aliquando in immatu­
P a r e im , x m e m b r a a l i i . f r i m f,lu tU m '
ris vitulis. In panuatisnon eftfpetma tale.
in c e r e b r u m c a d u n t
Iam vero qui fiunt.>Fiunrprorempore » hoc
Quae verb caufa eft i Fumus eft,inChaogo
m o d o ,& c.
neratus, qui per omnia membra diftribuitur: p »
C a t er a defiunt. Chaos enim per vniuerfum corpus diffunditui. ££
Sequitur Fragmentumaliud, Ex quo iam fequitur,fi in membrum aliquid in- «
D e vermibus. cid it,qu b d fecundum membri rationem ope­
retur , hoc e ft, in cerebro cum vertigine, &c.
P a r a g r a p h v s . IV. in corde cum trem ore, incubo, Ac. in arteriis
Nutrimenti* fpafm o, & c. in ftomacho cum fpuuu.
M a te r e ft tr ip le x ^ M in e r a lis . Hinc notate,quod in Epilepfia omnia mem­
A c c i d e n t a li s . bra fe exhibeant: in vertigine folum cerebrum
Nutrimenti M ater eft humiditas: quia om­ Sc ligamenta; In fcotom ia, 8cc.
nis humiditas partem habet cum fpermace, fci- Iam veto materia talis cft.Materia multiplex
lictft carnium & o u o ru m , Herbarum , fru&uu. e ft: Ideo multa genera morborum.Epilepfia e-
Tale fperma ita eft : Ex carnibus habet fper- nim procedit ex A rfen ico , ex Realgare,&c.

F in is Fragmentorum M edicorum L ib r i tertij.

I1i! 1»'
e e•

*t * v

•* tl
M

*s
 ■ rr «r * •
• j* '# •
**• + '-K3 « < ,«
u «ij 4
' 7v^Vh - ^ Ar*!L*
■ r,

*V
* » *■ GT- *
Pf?
^ jf' xf ^
’- '♦ * ? .<r£
'? " 6^' -c- ^
l' *c
*>
• r.

P '
. aI,- ,
**?%¥
-<
' J
4 3 -' fJ*
"i •:i
S
2
N#
¥
i ? r > v 4 .^* i *-a.

p* V r * . - *■ >•' &=
% . r»
>• . *
• . r s - s f f e " ;■ /./ ; t 3 ■ ; n \ *r
* rJ ^ A V p X ^ . *i
i > r
-i^ -/
*
«\ A 1 i r i a j :
%<* *
r*

^
#t
<
?
% * w

• ■’•'>-■ r-'»;<2k' ? < r *

-i»vr“ ^ »ST *V* ,.v,vi•^ i<*. w,**- "viS "" *t 5c * %t. T * - *‘< 4 «►
[<*
.1^
SV>n
**r. .. P
v /'Afe' W M T W ^ l A ^ r '• '- # 'v * ' tt,V - V . . i
-iSv ‘A^Vv^ r 'v i i. 4 .i\*s.Vn.TVv''<
V «f
A ^ v* v i? *
. t 4f.C ^ ^ v riv t -l
t S \l\>t V ft' »*. V i ,"J>♦ ¥_ *
W\*V-?. • .
‘- « v ^ W V * : A v-^*' v.. \
\
tt~Vfc. »*v ' 'v - - - ' • 1* . * A V v . v , .\
M o bilissim i \ c la r issim i •
*

l»%

ac probatijlim i Pbilofophi ( f M ed ici, r* v

. *V ' »i

D; A V R E O L I ^ P H IL IP P I
l\ * « i

;i' i*
*r

T H E O P H , R A S T
i
BO M BA ST , AB H O H E N H E IM , I

D I C T I PARACED5I. A
t •

•«% «* * .**,£*’
* ^ \*>> ;sive • ■ • ■ . * •

. . • n. ,• f
<\ i
Tom usGeiiuinus Quartus , Av
_
*

•• h ^<« -4 .• V ,V Y»«. • ®' » •

* <» \ . .

s
a ... ’ -v J * \ *;. v " A '
iAgens itidem •vt Tertius 'de Cdufis, Origine. CtirattoneJ
. i
^Morborum in Jpecie.
• V

. Recenter latine fadus, & in v(um AlTeclarum Nouac

&CVeteris Philofophise foras datus.
> / io •it

t
%
Aaa ELENCHVS
#

I 1
 -Q

«0
*/

■fiM
W4
P'?- 9 I ' E L E N C B V S LIBR.ORVM
Ji':- PARTIS QVARTA OPERVM THEO-
t
t'
* P H R* A S T I P iK A C E lS l.
i +
/.
i*i
Vr

L
!A
ir
iber Sextus in Medicinis de Caufts Morborum Tartareorum ,hocejl, de omnibus
generibus calculorum & lapillorum. Cuius partes dua. Prim a, Theorica de origine
\t
huius morbi. Secunda Praffica de Cura Tartari. In hoc libro cumprimis deli­
♦
neantur origines & cura Podagra,Chiragra, Schiatica,& c.id ejl, arthritidis.
I 11 . Liber V II. in Medicinis de Morbis am entium : & diuiditur in duas methodos.
Methodus prima tra ffa t de Origine morbi caduci, cumfpeciebus annexis,nimirum
D e Origine M a n ia , cum fisis confiniilibusl, ,1 •
• D e Origine morbi S. V i t i , & fuis partibus. ' ^ '
%D e Origine fuffocatiw is intcficffus coharentibus.tl -*▼ . • #
D e Origine prtuationrs fen fu u m , in vefanis & melancholicis. ^
. M ethodus fecunda de Cura Caduci.
: 3 D e C u r i mantet
*- e
^ J r r q XJ
D e Cura V itifta ‘ 1
D e C u r a fuffi>G4 tionis. r * > f A £i
( H
I I I D e C u ri p r iu d tio n is . i x t
D e Praferuaw tntU. ^ v
III. L ib e r Tfonus in M edicinis de C o n tra itis. •
E t d iu id itu r ih duos tra ffa tu s, fc ilic e t Theoricam & Prafficam.
I V. V ndecim traffatusTiue lib ri uponymi. D e Origine caufipL
f'i
u f f J K T - . H fd r ififs \ K s ir U u r * * "«
T in ffu r a C o lica
Apoplexia M a n ia
Verm ium Diarrhoea
# ^ Podagra
tfV Caduci.
^ j

. V. i fr io r es quinque traffatu s, nempe de hydropift, Aridura , Iffcritiis, Colica, Ato-

^ difpofii
?xis. / iir i
L ib er alius de Caducis d iftin ffu s in quatuorparagraphos.
V I I . D e Caduco M atricis m ulierum morbo proprio. • ■ ». •• ^
i
V I I I . Fragm enta a d librum quartum p ertin en tia. u
> u -A'
t \ * /oQ ' v i . ' -
v'
i r
/ i 1 . # * » '; .u i v rf • , ;M/i i nnil /i

< } - ut. r : r xu i . j - i ''.( i \ m &

LIBER SEXTVS

iy.*; r
t* V t
%
t %

i
st

*i

. Si
$

. r.iu •4 ■
• %
__ -
 LIBER SEXTVS
MAGNI MONARCHAE
THEOPHRASTI AB HOHENHEIM.
• 1•
TRACTATVS
CAVSIS m o r b o r Vm TARTAREORVM.
C apvt
Vndenam morbi Tmariamgenerentur: E fhfc hoc
PROOEMIVM.
C qv i d vero hicconftiruam
ac definiam , cum nutabun­
dum ac ambiguum me fa­
ciant fenfus partim proptius,
partim meorum in M edici­
na perdecclfocum tam obfli-
natus diflenlus? Dum enim
poflibilicatem fanarionis lichiafts 8c podagtx
mccum penfuo; 8c viciflfim prifcorum Chaldx-
> orum ac Arabum de hifce morbis nimis magna
defperationem m editor: cuinam tandem q u x-
fo fa& ioni adftipuier ac adhzream? Sententia-
ne m eam fequar, quae vbiuis tam profpetum
forriti eucntum eftran veterum am plexar prqf-
crip ta, quibus adherens nunquam ad metam
optaram pertingere potui? Et licet quidem cer­
tum femper prudenti^ con filium d i & e t , fua-
deatque, vt inuentis certioribus , (ambiguis
excuflis) fuffragemur: vererum tamen approbe
peritorum Medicorum au&oriras non porefl
non facere , quin cum terrore aliquo decerta
trepidatione ad noftra edenda,annis adhuc mi­
nor, iam accedam. Nam & hoc mihi feduld at­
tendendum eflfe v id e o , ne , dum mea neoteri­
f f
ca in publicum d o , veterum AuCtorum placita
exigam: fed per eofdem quafi vellicata aure co-
moncfiam.vr in proferendis no Aris fcriptisno-
uiciis prudentiam circumfpedliorem , & fidem
nauiorem impendam.
Dum ergo de infmabilibus ex Tartaro mor­
bis commenrari initituimus i fundamento ac
rarioui folidae inii Itemus , & ambiguos tran a­
tus omnes mittemus. illibatillimam 6c cxcultif-
Virgo fimam virginem experientiam noltris oculis pro­
expetit ponentes , qux etiam line addico virili femine
(ia.arcia
omuiu ardum vniucrfarum mater & tnuenrrixcfl. Ea
mater.
fola authentica 8c indubia ; fi;m ix noftrorum
omnium commentariorum enr.vt a qua fola e-
tiam nofcendorum illorum morborum origo
y
dimanat: quam vnam etiam in curandis & fa­
nandis illisauxili^tricem confutemus & ample-
Ctemur. Illum interim , qui firgacem ac inge-
, y
niofam hanc virginem experientiam creauit, i
primo ad vltimum iugiter m aaimo vedabimus
%
* %\
P R I M V S D E
*
P r i m y m .
ExpcjiK
ac perjpfum iilam imaginem intuebim ur.Qu* ote-
tam potens/virgo experientia , cum fauore lin­ atoi
I>cu*.
gulari tam fatiilam fe nobis opitulatricem offe­
rar ac polliceatur, ipfius aufpicio intrepidi no-
ftrum inftitucum ordiemur , & erroneis veteru
ambagibus declinaris, vela cefta (quod aiunt)
ventis mandabimus. In fundamento autem no-
fttoideo confidentius gloriabim ur, quia vete­
res nofteonim experimentorum ne vetbo qui-
de mentione vllam faciuncficuc nec nos ipforu
factemus. C erto veto nobis gaudio eft hac
ratione alterutrius noftrum omnino in fc itia & -
imperitia proditu iri.Nec poftumus no im pen-,v
dib exultate ob inuentam feparat ionem nouaro,'
cuius vetetes , quantum videre elt, notitiam
nullam habuerunt, fed monoculi fores Hc ady­
ta experientis ingredi lunc. Interim adeb vf-
queinuidi non fum us, quin impcnlius fubtilia
eorum ingenia adm irem ur, qubd tanto ftudio
& affeCtu, fraternitatis & hum ans fidei memo- Aaftor;#
res,inuenta fua omnia illi ad falutem & com- «i“od
modum publicum impendetint & elaborarint.
Ipforum ergb du£tu exemploque nos quoque
teneros noltios annos ac animum fufeitem us,
ac alacres fex h xc capita condamus & confti-
ruamus , tractatibus nempe geminis;quotutn
vnusdecaufis& origine agen s, Theoticus eft:
alter de cura pradticus. Simul autem ac vna ex
cxperiCtia multa produtur de morbis pluribus
eorum , qui Tartaro laborant & atfj& ifunt.
Huc ergo ocyus animum aduettite Chira­
grici vos M agnates, & Principes podagrici,&
ex feriptis noltris qux promimus, proprius co-
gnofeire , qu$ catifa f i t . qubd vos doloribus i- Tartui
flis multo magis quam plebcii tenremini 8c ob-
teramini. A c arduum quid hoc vobis non im-
meritb videatur, quod lanacionis poflibilitatC
afTeram ego adueifus toc prifeos auCtores 9c '
eorum alleclas altu contra vociferantes. Q u od
vero in hocnoltro prooemio vobis pollicemur,
plena fiducia ita accipite & credire:ac rnembi is
>»
veftris Tattarofaid perfuadete, vt fpera certam
in noftra haec (cripta iaCtenc ponanrquc, no-
ftrilque praeceptis ac confiliis plene obfccun-
A aa a dent
 55< D e M orbis ex T artaro
dene,ne fors aliquando in cruentas iraperitoru iam multiplex exiftit, Sicdeftillatiouis.quQqv w®»
ledorum manus incidant; Sed prooemio hic fumus diuerfus defluit ab Aquis fou ibus,A tl#WA
prarcifo, iam ipfutn Medicinae noftrac librum Balfamis, ab oleis,terpentimique & (imihbus
1'cxtum inchoemus & qu® vobis ex vfu fint, quotum omnium vapor iubtilis eft , ac modis,
nihil cundantes promamus. variis incidit penettatque. QuinetianTmorbi"
C a p . II. ingenerantur ab acre, qui fumo caret quidem:
Taru.
T Artareorum morborum & podagricorum fed tres tamen primas naturas per inlpiratio-
reorum affe&uum curam &: fanationem tradituris nem inuehir-, vnde poftea modis variis multi*
morb.
cauta apprime conuenit, imb neceflarium eft , v t plices Tartarei morbi ingenerantur,pet pol- JJJ
ium.vel horum morborum cauia* orrumque cognof- uerem ,peique ventum,qui in interioribus *>>**•
»e|,D* a- camus. Caufarum ratio duplex efttCaufa. enira conclufus coagulatur.
tura for* alia in iis, eft, quae morbos iftiufmodi nobis Multo autem magis ac potentius i nam-
icaiu.
infligunt; alia in ipsa natura eft, morbum tali- mentis Tartarei morbi ingenerantur. Nec Tum.
tdr formante. De origine autem prima h o c ‘ cnimvllum vfpiam,quofruimurnafcenseft,
difcurfu differemus. quod in fe coagulationem qqandam nonba- out»
Omne Quicquid extra corpus noftrum pofitum,in bear.Qu® quidem etfiad confpe&um noftrum n>
alimen coipus noftrum ingerimus,id ex tribus mare- perfeda non apparear; tandem tamenicor-
« n S ° «ilibus rebus formatur,& in vno finitur, ficut pore>ad iddifpohto , perficitur. Sic cuiufuis
Up*
de generationibus dicemus* Tfes ift® re s, ab leguminis fu® congelationes peculiares exi- su&ib1.
ipsa natur® produdione quafi rudes ac craffce ftunc, velut fabarum,piforom, ltntium,pyto-
funt, nec vnqu^m citra aliquas faeces ptogi- rum,pomorum,& fimilium aliorum. Ceorum
gnuntur, fed femper ferinum quid Sc alienum coagulatio fi ante oculos conipeQutnque no­
in fubftantia fua reconditum proferuot,ex quo ftrum fiat ac prsparetur,ficut de tranfmuraiio-
demum morbi Tartarei oriuntur. Sic fumus nibus commentabimur , iam Tartareorum
ab igne ini?parabilis videtur quidem:&: tamen morborum cauf® nobis confpicuae erunt.Eodc Araj *
is in fefe fubftanriam quaudam habet lapidi­ enim' modo idem in ipfa quoque natura fieti
bus fcu T artaro fim ilem ; hac de causa , quia intelligcndum eft. Sua quadam etiam ac pe-
corpus leue habet, quod cum igne vnmn non culians durities fimiliter in carnibus condita .
e ft, ficut de tranfmutationibus explicatius co* *ft,qu® ingeftz ad morbos Tartareos facile ^ *
Fumus ftitueraus. Fumus ifte,fi quandoque interius difponuntur. M ultb autem magis ex aromatis ‘“ w
tarraii incorpuspenecrer, tunc in aquam refoluitur, illi fiunt, ex quibus admodu duri acutlq; mor­
caula.
& aut pex veficam excernitur,aut m orbosalios bi Tartarei infliguntur. Idem fieri iudiciu eria
gignic.Si vero fumi ea ratio ac natura non eft, debet'de vinis , cereuifiis, melicratis, aqulf-
vt refolui queac,ficut de proprietate fumi tra- que , ex quibus fingulis Tartarei morbi pro- ^
demus:tunc is in metis ac regionibus ftoma- nafcuntur. Vnum quodlibet enim vinu & Tal­
c h i , venarumque & inrcftinorum , aur con- earum Sc Tartareos morbos gignit, nature du­
cauitatibus aliis ,m em brlfqne corpoijs adh®- plicis. Alius enim Tartarus ad naturam Tar.
refeie ramdiu,donec tandem coaduletur, ficut rari vini acced ic: alius faecibus quadantenus fi-
Tanarti ex fcqucnribus capitibus clarius patebit. S i c ' m iliscft. Sic & cereuifia arenofum ac friabi- Ca* t .

morbi b etiam de hoc fumo indicandum eft , vt qui lem Tartarum » & fic podagram generat ex
funus.
fua natura variu s, varios diuersofque morbos coagulatione a q u * , lupuli, A: leguminum, ti
Tarta: eos gignit. H i enim alij in Jocis fiunt, quibus cereuifia paratur. Cum enim horum
Ligno vrquorum fumus ex ligno eft: alfj in ^xco&o- cuilibet fua feorfim coagulatio fit: fi tandem
xum.
ribus fa lis , quoriun fumus vapore falfo per­ vniuerf® iungantur»pecuiiarenuumq> graucm
mixtus eft : ali; in minerarum folforibus , qui Tarcarumrmorborum variorum genitore pro*
inter excoquendum fumum metallicum hau- creant.Ipfa quoq; aqua lingularem Tanaiu ge* «qw.
riunr. Et peculiariter horum morbi Tartarei nerac/ed eum tamen minorisdoloris,niiifi fors
Minera-
rumV multiplices fune,ac prope infiniti,hacdecausa, alum inofaea,aut fulphurea, aut viniolaris &c
quod fun dus fumus eft interdum ex fulphure, exiftar.Varij etiam tatr. ex la&iciniis oriuntur,
interdum e y Antin)onio,nonnunquam «x A r- H i rcnacesfunr & mucofi,acidi,expulfudiftci-
fen ico , & fic deinceps. Sim iliter fua quoque les,m ulti 8e fatis eradi•Sim ili ratione6c cx me
metallis ^iuerfitas in eft: fic alius eft fumus dicinis acribus peculiaris proprietatis narurqq;
auri,aliuyargenti ♦ alius M crcu rij,aliu scap ri, Tartarus prouenir.Tales funt, quaccunqj fubli-
alius plumbi,alius fe r r i, alius ftan n i: fed ifte raationem fuftinenr.aut deftillat® fzccs ponur,
tamen famas metallorum deferiptoribus fa- aur alio m odo affetitx funt. Saccharum spfum Sida.»
brifque ferrariis,ac iis,qui ferrum igne domar, quoque multis form is in corpore coagulator,wWk
propter cadmiam peculiariter noxius exiftir. velut 6c m e l,& fpecies acres a liz , quz calfdi-
Praeterea Tartarei morbi genus aliud adhuc tare fud coagulanr,qu|cquidipfis incorporatur.
JI
grauius fica deftfllationibus quibus A lchim i- Sic ergo multis m o d is, ac d rebus plurimis
ftz.aurifabri.feparatoccs^noncrarij ac fi miles, Tartarei m orbi oriri poflunr, qu® nimirum in
randemque ipfi quoque M edici vtuntur atque corpore feipfa co agu len t, ira , vr remanentia
4
occupantur. Horum enim varia genera v a ­ quaedam fiat in iliis locis,in quibus latebant ac
rios moTbosTarcareosgiguunr. Quidam i fu- conde bantur.Sed h z c eadem ,ipfa quoq; Naru-
blimarionibus infliguntur,qui multi lunr. A lij r® fubftantia coagulare poteft,modis omnibus,
enim a M ercu rij, alij a falis Atnmoniaci ,a ly nulla ratione habira proprietatis nigello­
ab Arlenici, Realgaris, Auripigtnenti 5cc. lu- rum , per quar , vt receniuimus , Tarta­
uci* blimatione producunrur. Quidam a fumo Rc- rei n orbi gignuntur , in forma coagula* e#
bcuc.
uerbere ingeruntur. H ic enim duo concur- rionis , qu® propter accidens aliud induca- *£
runcivmsm i ligno, alceiuab ipsamateri^qu® tur. Id autem fic in duplici generatione, ^
ficjlicci

a.A
 T ractatvs , I: 557
fc ilicet Alfumprl, 8f Interni. his fimiEa plura. Tum 3: qui in cute.hxrent
Ratione Sed prxrer hanc aliaottgo eft, ex qua mor­ Tattati , fubtilcs lunt & exiles.c fudotc enati,
Alium- bi quoque Tartarei nalcuntur. Fa nimirum in quorum fignum e ft, lcabies, fcuiitus & pau­
piorum
#c Nitu­ fola narura v ig e t, nec ab extraneo quopiam c u s cutis. Er fic de exteris. Tut. fc
it tpfius~ congenito profluit. Ita fcilicet ipfi Humores, Potto autem vobis etiam explicabimus.qua iuoto «
Qualitates, complexiones, membra, ofla, ar­ ratione,qua forma ram ex alTumptis, qu^m ex pcncic.
IUI.
te» ix ,& c . ex naturae fuae pecuerfitace mali, ipsa nacutahiiiufmodiTattatei morbi gignan­
tia fubftintiam propriam ordinant fkcoagu* tur , & quibus ex caufis ifti caliuli fiant. Prin­
Morbi lant.Et fi Tartarei morbi omnium peflimi funt, cipio autem de morbis Tartareis ex fuino aut in
tarr.ciu* adeoque propeer cautas vanas curari minime vaporibus generatis hic generationis modus, corpori»
oris qui;
Et aon poliunt. In ipfim enim naturam infixi funr, tenendus eft. Quandoque fumus vaporque fi“0, uv‘ei
curan- vcl itex eadem penitus etiam naicuntur. Ad corpus attingit, viasTartarifationis duas ha» lucinis*
rui. * yfcl itf-
hos enim cum natura ipfa obftinat£ propedeat, b e t: vnam exterius,alteram intrinfccus. Qui tctms.
vis accurfus eius inhiberi minime poteft. Nec extrinfecus corpus attingit .velut exempli cau­
enim in poteftate Medici id fiuim eft, vt natu­ sa oculosris hos primum facit humidos & ftil-
ra difpolitionemiprofundius implantatam au­ lances; poftcd fumus idem pcrtmfceturlacry-
ferar & aboleat. lp fi fiquidem non ad bonum m is, & poroso.uloium peneuat, ac canthos
faltem malumuc,fedaJ morbos quoque ac fii- cauiratefque eorum occupat. Tattdc confum.
niratem dire&a ac propcnfa eft. H xc iniit a pia & reliccata aqua, in eius loco remanet f x t
KaturS
abolete & implantata natur* difpofirio abrogati ra­ & quxdam fubftantix reliqui^, qux alias ca­
MeJicttC tione nulla poteft. Iplos quidem eius exitus,cx minis adhxfiffec ceu fuligo. Sic patiter fi cor­
IIOU po*
teli. quibus Tartareiir.otbi fiunt, ex parte aliqua d u s fudat acquoq, effutrat.permixtio quxdam
minuere & fidere licet : cmfam veio ipfam fit, qux in potos fefe iufinuans, ibi inftar prio­
murare impoflibile eft : led qmnidiu corpus rum coagulatur,Si in tinus cutis deponitur.
vinic ac fuperftes eft , hanc in fele ferre & cir­ Et hxc cxteiiorum ratio eft. In interioraverb
cumferre coiv^miimionem cogitur» mfi fors fi fumuspenctrar,tunc, vbicunqueadhxret af-
quinta aliqua Edentia cx auro aut fi milibus figiturque, ibi mane?* S:c fi in fto«r.ai.hum Inflo*
mictio#
exhibeatuu, quae corpus torum quafi conucr- irruat,humor ftomachi ei perrriifcetnr, vnaqj
t a t , idqne reftauret & ira tenon e t , vt recens quo mifcella fir. Quamprimum autem humo­
Auri Ef*
lenia nato infami fimile reddatur. Et hm c quidem res confutuuntur, auna Uu lapis ibi reti anet,
quinta renouationem , vel naturae, vel arti hic nec regioni feu tunicis ftomr.chi annatus & affixus,
bomiul
iciiouat. inipuraiBus,nec derogamus,(ed tamen eam eo qui poftmodum multorum moiborum audior
modo,qui de edentia quinta traditur, poflibi- • accaufa fit,licut deinceps dicetur. Accidit eiia,
lem elTe ducimus. vt m atenx huiufmodi peiGrpc ab hepate ex tc&^u*
Cxtcrum cum haftenus de Tartareorum f ilom acho attrahflnrui & t l :.ciantur:ficutetiam t,bus *•
liis.
morborum ortu causifque di(Terncrimus:deiu- d membris aliis. Illorum autem-humotibus
ceps quidnam morbi Tarrarei inde enati fint, confumptis, ex fuperftitibus reliqqiis lapides
ii
planius definiemus. Minime vero concedimus» ^renulxqtie naicuntur in hepate, in venis , in
morbos Tartareos tantum cx fxcibusac coa­ inteftim s, in fplene: quemadmodum etiam in
gulationibus, quae in rebus omnibus inlunt, fclle non homini^ tantum, vetum etiam peco­
•emergere : fcd cx iifdem alij quoque motbi rum,lapides r.afjuutur,ratione modoque prx-
minime Tartarei enafei poliunt. Tartaieos d ia o .
Tartarei
morbi enim vocamus m oibos illos, qui velutTatta* Idem eodem modo etiam de renibus & ve-
quid line tus in corpore naicuntur. Sic in Podagra Tat-* fica , membrifquc reliquis omnibus intelligi
& qua*
ies. rarus eft inftar ]apilli,totundu$, fluxus,angula­ debet: nempe qubd Tartarus cum ipfis nutri­
: <*4

1. ris & modis forimfquc aliis multis confpicuus mentis ad ea loca atrrahatur: in quibus fi diu­
%• & fenlibilis. Similis etiam in chiragra. Ex ho­ tius obhxrefcat ac mordtur» operationem fu a
rum cenfu arenulae quoque (unr, in renibus & perficit. Podagra eft atriadfio hmtilcc coagu­ Todagra
3-
4- veficajocllquealiisenarx. Huc quoque fpe- lationis , cum nutrimentis ad articulos fadta, vt liat.
V &ant calculi (eu lapides, em oti,& fix i, in ve- in quibus illa uftirat » nec longius proferri
\ 6. fica & renibus» in quibus duobus locis (olis potift,propterca q t.o i v ix infra articulos po-
illi generantur. Poftea huc etiam reterenda fitx caux non fin t, vnde nec in iis materia
funt coagulata , quae ininteftinis & locis con- Tartari refidere poteft. Et licet quidem in
cauis aliis,in qux alimenta & excrementa di- poros ac meatus efferretur,ab abundanti tame
nertunr,fubfiftunr. Pori b etiam congelata his cal>re corporisconfumeretur , nec ita ,v t in
Cur ia
annumerantor,qux in potis catis & carnis 5c articulis coaceruari pellet. Vbicnim in mem­ aniculis
odium haerent. Tandem etiam indurafa huc bris calor & virtus imbcciPis e ft: ibi aggeri Cc plu* coi-
|icrrinent,qux in venis ^arteriis &: nermsroo- aceruari mateiia poteft. Tum & h u m o r u mhiatur, __
<)uam
rantur.ex quibus occuftTmoibi m ulti, abditis m ultopliis inarticulis columitur,quim carne. cam«.
a caufis p ro d u fti. emergunt. Pe r hui.ufmodi Vbi ergb multa con fuirprio,ibi copiofiores
enim calculos & Tartara v tn x nutrimenrales etiam reliqui*. Idem fimtliter etiam de cibis
obltruunrur & oppilantur,vt ex alimenti defe- omnibus ac acie, vtquxaflum im usac hauri­
€tii euioriantur. Inrerdum etiam inteftinum mus , intclligcndum elt , quod nimirum in
ani feu rtdm n infercitur,ira vt a fordibus,cxi-. nobis, intra nos coagulentur iis locis ac fini­
tum narurx prxdudciuibus & obftipantibus, bus ficut pixcenluimus.
mors inurim ur. Aliquando ipermaticxquoqj Qui veto Tartari ex ipfius natutx vitio
venx prx.luduntur, quam oppilationem dcin gignuntur , vcluti horum «nonnulli in fan-
excipitimpoteiuia,& em illiouisfrufiracio, & guinc & omnibus venis oriuntur, lux gene-
A aa •j ' rationis
 D e M o r b i s e x T a r t a r o

rationis h^nc caufam habeoc, quod fal in fan- Tertia caufa eft, quod macci1!*, cx quibusTac.
n«w "iu Ru' ne latcr>5 ^tx eaproprietatc, quam habet i tareitas prognata eft, cum panibus quadam
craous fanguine fecedat, ita, vc falfedo feorfim iatn proprietas ac familiaritas intetcedi:,5t adi lis
nerettu. »& ^<eo*:1'im ipG* et>ara ktlguis. Quo di- facit. Vnde fi ad partes peruenit , humor eius
ianguis uortio ac fcpaiaiione fada,fua (anguini piifti- abfumitut, & reliqui* abundant, Gcucpxulb
rerur!pa na integr‘tas ac virtus minime fupcreft, vtpo. ante explicuimus.
sjgumii po^c cuius vita bonitas pet falconferuetur Ex tribus his caufisdiftiibutio procedit, fa-
»1« fal. ^ iiiftinrarur. Quando ergo.vt di&um eft.fal 4 &a ad eas pattes, in quibus motbi Tattatei co­
fanguine iepatatum eft, tunc coit & coagulatur dici funt. Quibus caufa accedit hzc quod mi-
in duritiam quandam, inilar granulolorum la- tecianonnunquam alicubi ceftitat, necptofe-
Aciditas P^0™1™>aut fabulof* arenulae. Podagricus /ratureoufque quouique proptietas & atttaftio
cauii fc- autem morbus & ifteclhquem quidem in mo- du&urae erant. «
a^ ai|i°n- numentis nullis inucnimus dcfcriptum,fed per Porro verb hoc etiam explanabimus.quibus
gninis. folam experientiam,ad fimilitudincm podagrq, decauHs Tattarcitasvna altera vtl fubtilior,
cutanimus. Separationis huius caufa cft acidi* velcraffior exiftac. H*cautemdiueiluasdepc*
ras fanguinis.Sicut enim liacetuminlac infun- detexnaturdeatum cetum, ex quibusTattarus t* >
ac«b® datur,hoc naturam fuaro mutat, ac fubftantia genitus cft. Sic Tartateitas aqu* communis
kC Up*f ipfam «t feto ira feparat, vt lac amplius non f»t t mult6 rudior&c radior eft vini.Hiucfit,vt ctil-
lat.
fic idem fimiliter in fanguine aceicente quoque fu ies Tartari aquei longius in corpus minime
fit, velutt docuimus. penetret, cum ccontrd lubtilitas Tatcati viniid
Eodem plane modo per feparationem iftiuf- fedes extimas efferatur. Hxc iptaquoquecau-
modi ex phlegmate quoque tales lapides ac fa eft,quod Tartarus vini penitus per omne cot-
«a « T Narrari generantur iis in locis,in quibus phleg- pusdiftrtbuatuc, & vbiuismoibos producat, ^
pamuc maiacet,veluu in cannis pulmonum, hepatis, cuni tamen aquae Tartarus in vno faltem loco "«**
^ c*Ct>ntinet enim phlegma in lc fal moituum. cumuletur & congeratur. Eadem eft ratio alio-<5#f
Quod fi inftar h d is & (anguinis feparatur,tunc rum ciborum,potuum, fumorum ,ac onmiom,
ibi quoque podagricus morbus Ht Hcut de fan- de quibus diximus;de quibus vniuerfisctatTities
guiue definiuimus. & fubtilitas Hmilitet «ftimanda eft. Sic fumi
Similiter & ex cholera in locis definitis ora» quoque Hngulatiter in penitioribusadhztelcut
nibus lapides are nulaeque & Hc podagta, gigni potius , quam in propinquioribus, nifi fors
! il poliunt ,iifdem omnino de caulis >quas pueee- qnrdam in fumo proprietas hzreat, propter ^
luimus. quam in locis illico primis affigatur*, aut nifi
r ■ % t*
Idem *quc & de melancholiaintelligi debet ,* . r
huius naturae lic, v t , quam primum aliam na*
Nam iniftis complexionibus omnibus (alia i- turam fentiat, confeftim adhzrefcat.lta nem­
Sal in o- ncxiftunr. His, vb:cunqne locorum H n t,vt pe fulphur ,'cu m in diftantiora non fubli-
i/.nibus primum acetofitas quaedam admifeetur, fepa- metuc , nec in ipfo corpore diftantiora adit ,
coplcxi*
*.nibus ratio talis illico Ht in iocisconueniemibus.Pro fed Tartarum luam illico in ventriculo affi*
t •0. conHderatione ergo caularum illarum, in ora* git. Qui veru fumus in diftantiora vadit, vt*
nibus rotius corpotis membris, velur in hepa­ luti falis Amraoniaci& Metcuriphotum Tar­
te, cerebri cauitate, pulmor e , ventriculo, nul­ tarus in ipfo quoque corpore penetrantius ad
lo excepto, Tartareus hniufmodi morbus qui- omnia membra diuagatur, ac. continua per*
< de produci poteft.Et Hc (imilirerin ipfisquoq; meatione ad extimas vfque corpotis fedes
Morbi humoribus Tarrarci morbi generari queuuc, profugiunr, fuamq; interim fementem paffira
membu veluc eiiatn in omnibus aliis , in quibus fal eft, - in omnibus peragratis locis relinquunt: quod
accidunt prout per corpus agitur Sc pellitur. tamen Hir.iliter fumus Arflnici minime facit,
f ifl
C a p . III. fedcollc&im in diftantiora .prout pellitur &
t
C Vm autem ha&enus morborum Tartareo­ agitur, fele deHgir. Ex caufarum harum pen-
rum ortum ac generationis modum expo- Htacione intelligimus, morbos noonuilosTar*
fucrimus: proximum iam elt, vc explicemus rareos in vnico (altem loco oriri gign(que:ve*
eriam , qua ratione modoque illa Refolutio & luti Hfumus ex Aqua forri aut Hmilibusin vnu
Coagulatio Hat, dum nimirum vmuerfum cor­ airem locum attrahitur, ibtque permifeetur
pus quoque verfum peruadic ac pcnetrar,& cur & parti appropriarur, tunc in folo illo loco
in proxima fede feu prima vicinia non fublilbt. coagulatio & congelatio fimul ac colledim
u*ul>&U I>r«ec,Pu*rum aurem caularum duar fune: vna fir. Quantum vero ad ciborum ac nutrimen­
«affine» eftfubciliras , alteracraflities. Hoc ita accipi­ torum proprietatem attinet, commemoratio
caufa te. Subtilitas vtjiuerfum corpus pcnetrat:qub* illa lupctritia cfle videtur hoc loco: cum aliis
longius
penetra que quid fubtilius,eo longius ac latius exundar. derfti$,&maxim£ in prioribus capitulis, a*
rif Craffitiesinprima vicinia refidet, quia venas bunde laris pertra&erur*
Taiuri poros penetrare non pott ft.Scd pr^tcr has por- Cum vero paulo ante dixerimus,quod per
velfubli* roeciam nofcendxcadiq illae lunc,pej quas Tar­ virrucem actrarftiuam hniufmodi artraftio
ftentis j
f Jrc. tarus ad extimas & infimas partes expeliarur.' Taicari cum nutrimentis fieri poflh: eius rei
Caufarum illarum tres funr: vna 3facultate vir-r has caufas inuenimus. Nutrimentum nimirdm
ruris Atrra&iuaccft, qua: uurtimenium atria- ac Tartareicas vni in ftorrachum ingeruntor,
hir, cum & in quoiplaquoque Tartarcirasad .ac ibidem permifcenrur. Ibi ergo dhn per-
_ • 1 _ _|I♦ A| ♦ ♦ » « a* * • % • , *
omnia membra allicitur.Alrcraexvipcrmix- mixtio nat rerum minime coriuenicnrium, ^
cionis eft, qua Tartarus in fanguinem fc infi- quas tamen natura ip/a fepararc mioiWpo-
5 nuat,eique permifeetur, ac rande fuo tempore tcft: tunc ab ipHs natura infirmior 8c imbccT £ *
iterum fcccdcns in articulos & cutem diuertir. lior redditur %cuius /ufirmitarem ilia deftru-
dio
/

ji .i
 T ractatvs I. . 5^
mutat,ac veluti eftetoelcit, atque in feipio
£fio (equitur, quam Tartareos morbos apptl-
intumefeit fufthtwque. Ex qua commotione
hre (olemus. CinCi ve»6, cur ex pernyxrione
tendinibus acuriflimi dolores inferuntor: ncc
i*i fiat, non eft permixtiocantum in ventricu­
tamen Tartarus omnis, refoluitut. Siceras
lo facta , fieut iam de vnione nutrimentorum
& Tartari diximus : fed permixtio eadem enim ac proprietas,qux ad tefolutionem apta
non eft,luo modo quadantenus obdat. Vndc
funi lirer in ifta coadunatione fit etiam ex­
fit,vt aegris nonounqnam calidi fotus proluit i
tra ftomachom » ceu in 4. complexionibus,
quia caior reliccat>& ita lenit. Interdum 'fri­
& 4. fubftantiis totius corporis > iicut de
gida commodant, quia congelant. Interdum
ftomacho ex pane vna definiuimus. *ita ni­
mirum vltimas quoque cantas reparationistemperata, quia excelfum vttumqne cohibent,
concludemus , qux ipfa fit per appropria­fittuntque Tartarum , ne peiils ebullire qoeaci
Appto tionem rerum allumptarum, partes ac mem. Quandoque bumida iuuanc, quia relolutio
pruno continuatur, quoufque potelfiqua fa&a, quies
bra peculiaria (pedantium. Sic res , venis
cft vlti-
inducitur. Sxpe etiam ficca leniunt, quia hu-
inacaufa gratx ac vtiles, in venis morbos pariunt. Q u x
tionis a ^omac^° Pr°(unt»in ftomacho Tartarum de­ miditatem auferunt > & agitationem tollunt.
lun. -■ ponunt. Et hoc iudicium de membris exteris Frequenter etiam Anodyna proficiunt ,v ifu a
omnibus fit. Qaanquam hoc quoque accide­ narcotica.
re potre iam tecocdemur, vc ex vi appropria­ Potrb autem etiam ab influentia vel augef-
tionis huius in omnibus corporis locis Tar­ cente, vel deficiente,paroxyfint,vel augentur,
tari i morbi generentur. Quodcunque enim vel minuuntur, hoc m odo: Luna fi deficit,mi­
aifumimus, id paffim vniuerio coip orf condu­ nuitur etiam morbus , & tamen limul inenm- . •
c it , tamen Tartareus morbus vnicofiltcm bit d o lo r, quia fcilicet virtus calida vel natu- »influi*,
ObteQio
pulaa loco oritur. Sed huius rei cauia , Rcfolutio talis_ lmeuida 6 ,
eft,morbus autem fortior. Sed wa cali
* , r 1 • nmiin*
qnxdaineft,qua^ actarum in locis nonnullis' & Luna crelccnte dolores lxpius lancinant, Luo*,
eliquat & rcloluir rqn aliis minime. N1T1 enim quod nipemurh affluxus maior f it , Sc in loco
ifta Relolutio ficrer,& a natura in corpore ad- quo cffcrucfcat. Similiter etiam de aliis
[*
l miniftrarerurjncceltacium pol foret, omnes in crnli moribus aut conllitntionibus iudicandu
i vniuerfuru homines,Poda*iicos,chiragricos & cal- eft,velcalid io tib u s, vel frigidioribus, pio
1 C u i non
L v n iu c ili culofos exiftere. Ex quibus liquer ,T*4rtareira- quarum tarionem oibiquoqi vel intenduntur,
t
m
h o m in e s tem iri iislaltem locis o riri, m quibus non eft vel minuuntur ac variantur. Huiufmodi quide Supetio, t
.

F o d a g ri-
t O fiic . Rcfolutio. Cautam ergo iam promptam ha- influentix etfi non omnes nobis com pertx » no» .
t; bem us, qubd nimirum Relolutio in aquali fint,cogitatu.tamen nobis facile cft.vim quam- "^dcr5"
-

0
•
membro xquaiaer deficiat: v e lu ti, fi in vno dam ac poreftatem fingulatem lupra nos habi­
t.
&
articulo rcfolutio non c f t , nec in altero eius tare, q u x nobis dominetut nofquc regat. Sed
fiiniii eadem e r it: ideo in articulos Tartarus hoc iam 1^: milfum facimus. Intetim ab influ­
f

t 1

illico concedit adhxfetcir. Quod fimiliter entia huiuTmodi, Sc ipfius Tartari natiua.mor- /
•
,4
\m *

etiam de aliis inrelligendum eft.

e bi vatii em ergunt, temporibus diuerfis, cum ­
*

V
Deinceps vero vtcaufam intelligaris, cur primis in podagri mutationes vari^contingut,
Tartarus in articulis praecipue retlircr, nec in qua propter lnntienriasdiuetlas nonnunqua risa<juL.
s» T a r t. cu r
a rtic u lis vel it Natura,vel tempore confumatur,ad pun- nulla vfpiam remedia iuuat, aut dolorem mul-
pr^cipuc du m iftiufmodi animum aduertite.Tartarei*
9

cenr, fed hic pro impetu fuo libere graffatur& “ S u i*

adh$reat .

Tart. o* tas omnis fal eft. Id fi coaguletur Sc gtanule- exacerbatur. Nullus enim,quem fciniu$,mofc
9* mnis imi tur.poreft per aquam calidam refiolui, ac in li­ buseft, qui a minimifue maximifue accidenti­
4r-f cft.
quorem aqueum digeri aut mutari, aeexfuda- bus ita valide gubetnetut& afficiatur, veluti
re. Similiter fi per (e humidum exiftat, nec ifte vntis. Huius enim mutatio i prima qua-
ab intensa ficcitate coagulatum fit, poteftir fe uis etiam corporis mutatione propraelt.Q ua-
1fr ipto rc to ln i, veluti Tattatum calcinatum. primum enim corpus vel i' cibo , p o tu ve, aut
ss» Salfedo enim acTartarcitas calcinatur in cor­ ' exercitio, & c . aheratur, huiufmodi dolores d
pore per calorem membrorum internorum, veftigio glifcunc & infultant. *
Taroxjrf*
rmpoda- non fecus ac per ignem. Si vero Taitareiras Tum 6c huiufmodi Tartarei morbi in muta­
&
& funt. a ties J
ncicau- m anet, cauia eft hxc , qubd reiolui nequeat. tione diffimiles fnnt. A lii enim aliis doloribus
Nam cum ficCa n im is& arida.fit,ob id coit ac 'grauioribusimpheantur. Hinc Pidagr* paffim pcffiSa*
•»

t» coagulatur in lapidem , aut inlapillos mulros, ex iftit.Q ui non tamen quoad eandem formam. eft e* *-
prout parcim Tartari proprietas, & partim fa­ Hinc enim fit contra&ura infra zonam fyn-
lis permixtio fe habet* Ideo hanc obeaufam thena, colica & m ors, forma longe alid, quam
fuperftes remanet. in podagraddem iudicanflum cft etiam de co-
Et ex lucip*sa caufaillius quoque morbi gelatis & coagulatis. Iam ergo fi plures mor­
p erio ii feu typi ptoueniunt,quibus alio ac aLo bi Tartarei funt v n o , naturaliter etiam plures
tempore dolor magis minufue fentitur. Cau- quim vna indurario & form acontinget, cum
Bifa Acthu- farum enim naturalium hunc difeurfum pone­ dubium non f i t , quin quilibet morbus Tarta­
fl suidtor* * re allubelcit. Si aer ac tempeftas humidior reus peculiarem ac prhiatam fuam formam ha­
Tatraro fit, tunc ipfum quoque corpus adi oque omnis beat , ficut id ex Lithiafi conflat, in qua duo ex-
iis varia
piofunc . cius fubftantia huraelcir,fient in Philolophia* iftunc, areaa & calculus: cuids forma h poda- pod^
e* cauti a noftra nadimus. Iam creo fi tali huinidica- gra in eo diftiD<fta eft, qnbd rannlm falis in il-
, varu. - . o A
j.tfr’ tc corpus madelcat,runc
madeii:at,runc ex natura ac proprie Ia non permifcearur, quantum in podagra.Sed <r
& ratefna fal quoque& Tatrarushumetftatur & diuerfiratiscaufa etiam hxc efljqubd hjc refo-
poftliquefceredir rrfolui incipit. Id srgo dum lutio nulla fieri poffit,qua mf reria aut molhor,
fli^>
molitur,naturam fuamvimque ac poteitatem' aut durior euadat: fe^Lithiafisperperub fibi
A"aa 4 fimilii
 $

f60 D M
e orbis e x T
artaro .
(inulis cftjSc ad materiam primam non recidit, dies magis magifque Cumuletur fic grandefcat.
verum ampliatur ex eo , quod fubinde magis Srercus enim virtutem vrina maiorem habet,
• magifque /imiliter augelcat, Sc indurefeat ac prou ede (iercore ponitur. Hoc ipfo modo in
(ic manear. aliis quoque inteftinis generantur illi, ac in
Aarenu* Q ferum diferimen inrer Aren ira Sc calca- formam podagra? coagulantur.
ifqaidi- lam ifa intelligendum e(l, quod hic rartarus C a f v t IV.
iir, qui vi &: operatione renum coaguletur,hoc ~>Vni ha&enus de caulis & origine abunde
modo; Si Tartareitas perueuitad regiones Re­ C laris rradhuerimusrdeinceps etiam expli­
num Sc veCicx, poiUbile cfl ibi podagram fieVi, cabimus, quibus remediis Tartarei morbicu-
quiaprxtld cau/acft. Sed proprietas ilh tol­ rencur: quod ob ‘duas caofas nofcendura eft.
litur per id quod alia in Je complexio Sc alius Primo,conuenientia remediafciendafunt ne
v^n* aV morbus gignitur. Id autem fpiritus vrinx eft, prxpolietisadhibitis malum deterius fiat. Se­
cticuis qui (fient de vrina traditur) proprietatem in ie cundo , vt cura ea line omni noxa inftiruatur
bsYnci?.' quandam habet, ad calculofa Se atenofa incli- fic perficiatur. Cura aurem ipfa ad duo dirige* ^
DJt' nantem. Et Cic vrina morbi iftius cauta eft.-non da eft: vel ad podagricos calculosae arenas:
quod ea ex fubftantia vrinx prodeat, fed potius, idque ob hanc caufam, quia generationis ;'ut
exfub/fanria fluxus podagrici ,quxtajm n in- coagulationis horum modos duos ponimusrv- tui»
terim per vr/mm, coagulatur in formam ac numpec confumptionem humorum, velutin V !«w
fpeciem aliam; id quod hoc ordine modoque podagra Sc huic fim ilibus: alterum per Ipiritu
CalcuTai
& arena lir. Vrina fi Tarrareiracera in renibus fic vefi- vrinx vel ftercoris. PrQ hac diftinftione faci-
i# # • Ii /i • % • /t toiuut
vMn^rc- caapprehendir, illum c o g it, quia Icilicet illa iions intelleausgratia curam iplam quoque
&c. cao- calida Sc aquofa eft. Tartarus autem vif- ad duo impendemus, videlicet, ad fluxus po­
guierur. cofus & tenax, fpiritum vrina? attrahens Ideo dagricos , Sc calculofatn lithialin: quia mira­
• nullius eeiaip Lithiafis vrina fluta eft, (cd om­ rum fluxus podagrici per libi congenera,&ap-
nes aibx: carrnt enim Ipiritu vrinx, quo ex-t propriara pelluntur, vtvicilfimcalculofaper
ficcantufmon quod ab ipfo vuiueria vrina ex- appropriata libi. Nullum enim alterius Tat-
iccerur,ficurin Podagra.vbi omnis humidicas tarum expellit. Podagrica enim cura lithialin fok*
abfumicur, fed id /imilitudine quadam, qudd ideo pellere nequic , quia nimirum a fpiritu vi ^
inaqua ^ il. vc^ut* Sal petrx in aquain lapidem coga- rinx aut ftercoris induruit. Sic nec calculofa,
UpiiUr. tur Sc confolidetur. N ec hoc tibi exemplum Tartaros podagricos curare poteft ob hac cau-
admirationi fit. Sal enim perrx ex vrina geni­ fam , quod fcilicec in folum fpiritum vrinx Sc
tum e f t , Sc vrinx fpiritus cxiftic, qui fe lcpa- ftercoris laborent ac operentur. Sed duplicis J jJ
rat in vrina de natura tartari, quam leparatio­ huius curationis caufie alix quoque funt, gaftk-
nem Cequitur indutae lo T arrari, Sc formae ro­ videlicet com plexio, narura Scc. quxideoe-
tunditas , ficut ea a proprietate falis dependet, tiam obferuandx funt, quod opus fit interdum
ira prom acerix multitudine fiunt aliquando fpecifica adhiberi, quia in forma Ipecifica oc­
calculi alb i, non puri, id e o , quia fal perrx v- cules fecretxq; vires htetipfa natura fuperio*
rinx incorporatum eft cum Tartaro ; nonnun- res , ficut de Vitra naturam feribimus. Horum
quam cxrulei fiunt aut li»s fimiles, quod omne adhibendorum neceftiras hinc eft, quod multi
ex proprietate vrinarum fit,ficut clarius Je vri­ morbi fin t, qui prscer naturs ordinem mo­
na docetur: interdum rubei, Sc hi non ex pro­ dumque gignuntur >.veluti etiam-funr calculus
prietate v r in x , fed colore renum. Sc Tarcarus 8cc. qui nec k calore vel frigore o-
Arenae
Arenx aurem forma inde generatur, quod riuntur, fed ab altera, fcilicerforma fpecifi­
qui coa­ fcilicec vrina non ram Ipiritum potentem ha- ca , hoc e ft, veluti forma fpeafica in 4. com-
guletur.
b»'ac, qui incliner ad naturam ca lcu li: vnde plexionibus.His ergo fpecifica adhibenda (unt
fic, vt fimplicirer adhxrcfcatTarcarus & gra- proprierate ea donata, veluti de fpecificis tra­
«'lletur ficut falis proprietas ac natura fere. dimus. Nam quod lapis frangit lapidem, id i
Hinc ergo lapilli multi fi generantur, iidem- complexione non fit. Sic quod os, aliud os ca­
quenonnunquam o b tr iti, exiles & ien fib ile s, ro aliam carnem fan at, id a conditione nature tl
caufapotiffimu in proprietate, renum e x iftit, non tft» fed ex fpeclfico prouenit, quod ad a- ^
qui ram bituminofam Sc vifeofam naturam in liud ordinatum eft. Sic videmus aquam forte fomi­
le habent, a qua coagulatio lapidis ita ob teri-. tem ex fua natura non omnes lapides frangcre>
tur Sc comminuitur. fed cx forma fpecifica. 'p^8
Si ergo fluxus Podagricus & Tatrarus ifto Sic quoque appropriata interdum vfurpa- “ **■
modo lapidefcit Sc arenefeie, varia inde ligna da funt, ideo, quia appropriata in fua prophe­
ac multiplices dolores emergunt , quorum tate vnius naturae funt quoad perfe&ionea),
deferiptio artis non eft» fed quotidianxobfer- non complexionem. Sic Lithiafis fit Ciwlbuvna ^
uationis. forma generantur. Licet Ceuillus in corpore onfc
Idem dicimus etiam de coagulatis Sc indu­ noT producitur. Producitur tamen ex terra
ratis,fice. C^uanquam il'a non vt Lithiafis ah ad fimilitudinem lith iafis, ex terrcoTatrateo,
vrina congelentur , fed congelatio ipforui^. ac induratur a fpiritu vrinx, qui in liquore ter­
hanc caufam habet, quod nimirum in intefti- rae h e r e t, ficut de generationibus lapidum mo­
nis quoque , quq fterciribusp eru ii funr, qui tionem facimus. Ceuillus ergo lithialin curat fr4
Spineus
dam lpiritns lir, qui fi militer vt v rin a ,‘ imb in natura appropriata. H xc enim duofifefe «ei
Aercoris muhb magis induret Sc coaguler. Si ergoT ar- m utuocon iingun t, vnum aherum frangit & p
cogcUta
indurat.
tarus permixtus inteftinis ad h x ret, nec cum minuit, ac vtrumque io materiam fuam prima
ftetcoribOsvna c iic itu t, tunc impellens fpiri­ refoluitur acaftimilatur bolo feufriabiliarenq.
tus ftercorum illum cogit coagulatque, vt in- Nam appropriata fiue propria in Icipla dcfttu-
ftionc

I
 T r a c t a t v -s i. > ' 56,
CtuiUu» itio n e vn iri non pofTunt. ergb rcfoluuntur. quaedam vifcoCum bolum , quxdam bolum
lUhiafin Q u o d ita intelligendum cft. Acetum fim iliter friabilem ,quxdam m ucilagincm ,quxdam pus»
i pro­
prietate generatur ex vino, in fe ip fo , (icut lac» quod in q u x Ja aquam. Ideo que h x c om nia ante cora-
cu m . Ici proturbatur» & feip (u m fep atat»acecofica- politionem Receptorum fcdulb fle diligenter
Apoio-
tem p atic. H x c duo acida fi con u en ian t, tunc expendenda fu n t , vtnim irum ratio omnium
cafeus 6c aceri m atrix inter fele quafi digla- v e re & exa& e reneatur, fciaturquead:qooda2
frigam* ^*antur , aut (cfc inuicem trahunt, aguntque quiduis faciat ac con d u cat, (icut de C tu x T a r-
vclut a & vi (colicas quaedam fecernitur gener ata.H xc tateoru morborum deinceps memoriale confi-
CCtU fit iam duo appropriata fu n t, vnifor initer produ- gnifteabimus. Nam & caula approbe m teili-
lac.
& a : vnde fe quoque murub frangunt. gi debet cur alia conpcniant A r e n x » alia C a l­
Sic etiam quxdam Specifica appropriata fu n t, cu lo, alia C ongelatis , alialuduratis, alia Po­
Appt#-
piuu quotum n%tura duplex c f t : vna ex fpecificato­ dagrae. Cogitandum infuper hoc quoque cft ,
Vpccitica taliter p e rfc & a : altera ex appropriatione,m a­ quod, xnedicinx quidem fint aliqu x q u x are­
duplicis
natur* gis concordans, quam (ine fpecifica.Et h x c vi­ nulas pellant, fed illx eoufque non penetrant,
funt. ribus duplicibus ex vtraque fpecic operantur, vt arenulas attingere queant. Illis ergo adde-
ficut (pecifias traditur. da ea func,qu$ eo iplas deducant. Et fic de e x ­
N ob is vero m ulto attentius refpiciendum teris.
eft ad grad u s, quam ad fpecifica: idque hac Et(i vero h x c ha&enus de medicinis mor­
Specifica
fortuito de causa Ex qualitate & com plexione renum, borum Tartareorum di(fcrucrimus:pr a&icam
inuemfi- non tam probe incclligcre poffiimus fpecifica,
tut. tamen ipfam nondum conftiruirnus. Nam in
ac ex ipfis nolcimusgradus. Spccificuiqenirn, pra&icadifcrere omnia explicabim us, &c curq
fo rtu ito , line m editatione, abfque naturali in ­ modum duplicem proponemus :vnum per in ­
dagatione inuenitur. Cum erg6 in gradibus terna. Ea funt >de quibus iam diximus. Q u x
plus fundamenti 3: cognitionis politum (it, i l ­ et (i quidem exteriusadhibeantur, interius ta­
lis etiam cognolcendis prxeipue operam da­ men eadem operantur. A ltet modus chirur­
Medici­
na du­
bimus. H ic ergo duplex nobis Medicina o c­ gicus cft *, qui foris operatur ac foris extrahit
ples. currit : vna >quam nitura ipfaproduxit: altera vi/ibiliter. Et hi duo modi Tartareos morbos
quam arsprxpararionis ad gad u saltio rem e- vniueiios rcfpiciunt. N am cura alii vifibiles
uexit. Ex quibus liq u et, vnam alteia nobilio­ fin t, alii inuifibiles»quidam Cognitu faciles,
rem cx his duabus elfc, (icut deinceps trade­ quidam difficiles: ide& hoc diferimen fedulp
tur. H tcergb de rudibus illis Cfccr-ms M edi­ renendum c f t , (icut in Pra&ica plenius expli­
cinis vulgatibus, q u x, prout k natui a lunt,ma­ cabitur.
net , verba nulla faciemus, fed eorum mentio-
nem in curam differemus. Q uicquidenirnil-
lx operantur, id ex appropriatione , non pro­
TRACTATVS SECVNDVS
prietate naturxprxlianr. Sed fubtilioics m e­ C A P . I.
dicine per prxpatationem feparanrur , qua a-
,Hz lia natura ac vis acrior inducitur,qux in.mor- ^ Ia in Pro8rc®s capitulis deTarrareo-
_rum morborum origine definiuimus :
!ff bis adhibende funt. H oc ira accipiendum eft, V &
nimirum qutNd hic fpe&ari minime debeat aut deinceps iftorum curam complere inftituti no-
complcxio.aut appropriatio,aut natura,vel ca­ ftri eft. Hanc autem vno coque pecuJiaritra-
lida,vel frigida,vel humida,vel ficcarfed quod &atu tribus partibus trademus. Vna e r it , de
£1« opus fit, gradus attendi &con(iderari, qui con- Tartareis m orbis, qui/calculus funr. A ltera,
fiderat ionem ( quam non qnoduis habet) ad de iis, qui falexiflunr.Tertia de prxferuatiuis
Ii?
Tartarum habent. De confimilacione autem finiet. Pro intentione crenim noftra, omnia di, Tarr.
res ita intelligenda eft; Aqua mollir & foluir Tartareorum morborum fanandorum remedia wcl cal­
in duobus confiftunr: Alia eoim calculum culum
vire#. liquidum: oon tamen omnis omne. Et tamen frangut»
aqux tam multiplices funt, vt vnumquoduis frangunt: alia confumunr «Sc refoluunt Ul. In vel eoo*
OKctlcif hoc aurem capitulo curam tantum ponemus lumunt
marmor liquidum per aquam (oluatur & dirimatur, vt tal.
fcluh- fic. A qu x multiplices funt: funt multiplicia eam,qux faner calculum, arenulas, coagulata,
liquida. Ex aquis quxdam acres func& corro- & congelara,prout in corporis concauiratibus
fiu x , foluentes lapides & m arm or, quale eft fiibnafcuntur.
oleum calcis. Aliqux foluunc alabaftrum, Principio autem intelligendum e ft, non o-
vt oleum t f c Q *• Nonnnllx dirimunt ligna pus cile fc it e , in quibus corporis locis calculi
vt| aqua ; iaceant, fiue in vefica, fiue renibus, fiue ince-
A ) for-
fundut Metalla * / C / vt Aqux- ftinis aut vifceribus &c. Porro etiam neccfla-
re* m,- Reme­
raUa fortes: Quxdam refoluunrcarnem vt y o . . : rium non e ft, vt fciarur, vnde& ex quonam dia Tar-
P generati fint, nifi in genere, prout fiu/ficienrer rari
:»?, *0-
sobaj1* Qu*<lambolum, v t Soluas:Quxdam ' o

Bolum frudus,vtP?/«j. Et hxcdiflolutio non in fra­ defcripfimus: idque hac ex causa. Oportet e-
p o r te t

**-
e fle
foluit nim Medicinam ad calculum Tarrareuira /pe- $<a»,
feftiu gmenta redigit, fed in aquofitatem, fimilcm fp e -

cifica.
frulhu e i , k qua refolutio fir. ' •«.. cificatameile, vr ex proprietate fuaac natui a
rcloluii
Ex hisergb nofcendnm eft, quid in morbis fpecifica omnia genera dculoru re dia expel-
Tartareis id falrem adhibendim fit,quod Tar­ far,n ec illa medicinam fequantur.-veJut/ oculi
tarum talem refpicit, veluti aqu^ nbiihullx (ol cancrorum arenas quidem pellunt» fed no cal­
uunrziiccaium, alix minime: quxdam fal,alix culum. Et fic fimilirer etiam de reliquis.Nam
minime: quq Jam relinam fibi permifccnt,alic ~D P ~ calculum in renibus pellit, non autem
minimd. quxdarn ftramen.alix mi bime. * ~in vefici.Tra etiam Semachi idem facit.Ettame
Prxcerca-.lix ex re dura aiciiam producur, horum uuJIu congelata & coagulata pellit. Ex
i /

'//fr " /£
\ A* "fnr
i A
A
 %

<6 i D e M orbis ex T artaro.

" ero*um ignoratione horam ac infcicia fxpius accidit, vc dum eft*
arenas ob defedum genuini remedii mifero eiulatu % . T e r p e n tin a , O lti U n i a n .
5tirac« ex motbo Tartareo interimantur: Medicatio DeiiiUabinies: fiat cchob cum his:
calculi autem ita heri debe t:L v d v s curat omnes cai- jjt. O cu lo r u m ca n cr o r u m ,la p id is ly n c i s ,p n p e
cu' culos ex Tartaro, congelatos, coagulatos, in O l t i l u d i , lu d a ict,ly n cis an. ipfi.
l v d v s vehea , renibus, arenas, & fic fi militer omnes S a x if/ a gia gi f. Et fic de aliis.
niutrS K calculos Tartareos, in vniuetlo corpore con- Per hanc inundionem calculiomncs in cor* CitaS
torporis diros , noros, ignotos. Conlidecandum enim pore reloJuunrur c comminuuntur,eomodo> 8

h °c eft, qubd multi in cdrpore morbi exiftanc, vt in Theorica diximus. Er nota de his Recep*
qui ex Tartareis calculis proveniunt, quorum cis, qubd non modum illum reneamus, quem di
nullam notitiam, aut iudicium, Ggnumue ac in primo tradaru pofuimus, quod fciliceralia
prognofticon habere polTumus, fed in ambi- expellant forma arenx,alia ftiin z, alia calculi,
uo ibihseremus, nec quo cuadamus, certum alia boli, alia aquar: fed Recepta noftra fecun­
i abemus. Pradicae egd noftrx tenor is e ft, vc dum hoc vnicum direximus, vr omnes calculi
non {altem adhibeamur empirica ptxcepta, in aquam refoluamur&liquefcant. Idcoque
q u x particulatim generibus calculorum, de extera omitrimus.
quibus iam dixim us, conucniant: led produ- C a p v t II.
cendaea tccepta funt, qux in genere, non in T^vEinceps vero etiam rrademus rationem
particulari, vniuerfos calculofos morbos tol­ JU'curandi morbos podagricos.qui Sc ipfi a fod^
lam, His enim folis Tartarei morbi exim un­ Tartaro gignuntur.Morbum autem huncSslm itu*
cor. Impohibile enim e ft, per Phyhcam, om­ Tartareum vocamus i id eo , quia inftarSaiihr ***T*
UKA.
nia loca ac regiones, in quibus calculi gignan­ trx granularus & congelatus, angulaiifue. aut
tur , iaceamque, ferutari Sc indagare. Q ua ip- arenxfim iliscxiftit,acfim ul mordicat, falif-
faexcausa etiam necelfatium minime e ft,v c que more generatur.
frient i a habeatur dirigentium, per qux reme­ Huius e rg6 cura duplex efclnttgra Hc Apnu.
dia ad laborantes lo co s, velut caput, cor Scc. Integra e ft, qu^fit fine omni Ixfioneac aper-11*
deducamur. Quis enim aded ingeniofus ac rione corporis, ira fo licer, vtfalTartareus^ jJJJJ
perfpicax Iit, vc, quonam loco morbus fir,per* foluaturbc confiimarurex fundamento ac ra­
ferurari, adeoque ad ip fu m , nuntium quenda dicitus, tam per exteriora, qukm interiora, Kr*
mittere poflk ? H xe vana Sc reiicienda funt. remedia. Aperta eft,qux fcdioneadminiftratur,<BBff
H o c lkragendum potius e ft, vc medicina ad ita vt fal violenter extrahatur, prout in fequen*
calculum diredafit, eumque fine ope dirigen­ tibus dicetur. 1ntegra autem talis eft.
tium expellar. Et hxcoperatio fimul in omni­ If,. Offium hominis, fcammopea, hermodaBy
bus locis fi c , ficur deinceps tradetur. Ea ratio lorum
eft etiam renenda, in podagricis morbis fimi- Turbith,fena, zuccari tabetu t an. Ex his
licerper experienriamcalemcurandis Sc expu- confice puiuerem , de quo mane dc fero praebe
nandis. Hifce ergo hadenus cura explicata edendam 3^. pro vice vna.
it. Porro aurem textum p ra d ic x continue- Puluis hic ab x g to fluxus onrnes ac Tarta­
lvdi mus,ac ponamus rem ipfam. reos morbos e x im it, eo modo, vt res refoluar,
defcil
pno M edicina ergo ifta duobus modis nofcenda ficut in trad atu primo diximus. Operationis
Sc incelligenda e ft: fctlicec v r , pottntiuum & 4- autem vis ex eo procedit.quod ofla cx proprie­
cuatiuum. Er vttaque tam intus qukm foris ad­ tate fua miracula edant,extern autem ex vifpe-
hibenda iu n r, ficur deinceps in Regim ine tra­ cifica materiam refoluant. Sicut enim aqua
detur. vini Tartarum refo lu ic, itafimplicia hic flu­
otentiuum tale tfl. xum podagricum liquefaciunr.
Ludus
Interim dum h x c fiunt, dolotis locum inu-
Ludum fubtiliter tufum , & calctnatum.* de
ctkuU - gere perges, indies b is , balfamotali:
xum om- hoc oleum excoque per refolutionem , & po­
niu cots. tandum praebe om ni die & n o d e 3j. ex vino
fy. Muttii* patibuli. Illam deftilla,& pro exi­
gentia vtere. Hanc aurem inundionem con­
b o n o , ad dies 14. A b hoc om nes m orbi prx-
tinuabis adfonationis finem vfque. Per hanc c-
d id i i Tartareo calculo auferuntur & curan­
nim vnaquqlibet p o d agra, chiragra, & limi­
tur. N cc abfutdum tibi videatur , pei hoc v- tis afted io curari p o teft, quia hxc exteris 0-
nuro Receptum adeo fimplex & rude tantum
mnibus ptqftantior eft.
morbum expelli polle,interim tot receptis aliis
ram artificiose concinnatis a b ie d is Sc elim i­ Externum medicamen taleeft,
natis. H oc quinimbeeeum rcuolue ,qubd af- fy. Mercurii fublimati, AquefaUis, Arftnicitn.
fulalign i ardentis vnica plus caloris der, qukm Fiat pulmentum. H oc impone, quoufque do* on *
laxa decem. Idem enim iudicium ac diferime lor diffunditur. Si verb vniuerfum membtum ^
habendum eft de hoc noftro recep to , fi confe­ is o ccu p a u it, in lo co maxime ad id idoneo fo­
ratur cum aliis aut ab experientia inueittis, aut ramen fa c : deinde im pone ad efcharara libe­
a natura produdis. randam. Poftea hoc attradiuum , quod (equi­
A ciutiul i/Uujttuum medicamen foris applica,eo fci- tur. Ita fie t, vt omnis fluxus 6i fal Tartaream
defen-
p tis. licct lo c o , vbi morbus (entitur. Q uod fi mor­ e x tra h itu r, liqu etu r, & in aquam refoluatur.
borum fitum co gn o u etis, applicabis tamdiu , Sordibusvniuetfiseuacuacis, inlperge in fo­
donec ii aboleantur &: co n fu m atu t: per vri- ramen puiuerem de croco Martis , bc conloli-
nam ,qui in d u d ib u s vrinalibusconfiftunrrper da. H ac a t t c & vi extrahere potes quamcun-
vrin am , qui in d u d ibu s vrinalibus confiftunc que podagram »quse aliis nullis remediis cedit.
per ftercus , qui in viis illis fit i funt. Idem fi- C ontra medicinam autem hanc nihil quicqtn
m ilitet etiam dc em undor iis exteris inceUigc- reniti poteft* A ttrad iu um autem hoc modo
parabis
 T ractat vs If. 56*
parabis. tfuum podngrx, ne grauius in u ile fcir auc la ­
J
R£. Minii* Litbargyrii, CaUminark tius exundet, fed in loco fuo fubfiftar.
Caraba, Msgntt.an. tfe ft. Tundantur o- Primum praqferuariuurn calculorum Tarta­
iimia fu btth ter& ciibcencut, fle cu m ib vjOlei reorum pro i i s , qui ex ipfis nunquam lab o ­
Itnt coquantur «addendo tert \bii\.urptMjtutbi\. rarunt.
vermis tb j, co q u an tu r, dum emplafttnm c o lo ­
ris pum ceifit ,in quodiffoluta & colata haec f (< p
gummara infundes. H ornm , qui laborarunt, tale eft:
9*. Opopotutcts,galbani,fcrapm. B1
bdellii, armoniaci an. tb 6.
V b i ebullierint aliquantum , iniice fcquentia: S im ilite r, qui fai podagricum nunquam ha­
C4rabe, mafluts,t buri*, m jn ba, buerunt,tale eft.
Magnetis, aleopattci, an.tbl partem. Sed fint
oroniatenuiterpulucrata «fubigantur, & ma­
laxando in emplaftrum redigantur. Pro his , qui habuerunt, tale eft. »
Sic ergo iam fatis di&um eft de cura impe-
denda in Tartareo file p o d ag ra, chiragrae &
arthericar. Et Iic 2t R ecepta quidem pauca pio-
.Pro his,
* qui habent, ne?augeatur, tale datur
0

mantur, pauca tamen e a , funul preftantia,plu- *

ribus len ioribu s, nobis multo grauiora iint.
Ec iichiscolophonem imponemus. H is ergo tribus capitulis remedia omnia
prxfcc- C a p . III. aduerfus Tartareos calculos & falia finita &
uatiua
O ll curationem aure morborum Tartareo­ conclufa volum u s, fe&arores noftros m onen­
Sodagrx
unt du-
plict^
P rum) lubnc&am us eorum quoq; praelerua- tes , vt haec grari agnofcanr, acciptantquc,no-
tiu a .ea q u e duplicia funt. Vnum prodeft co n ­ ftiofque labores aciudoresnon in res leues
calculiSc
(alis* tra Tartareos calcu los: alterum contra Tarta­ inutiles impendam, hoc v n i apud fepenfiran-
reum (al. Horum vtrumque iterum duple* eft: tes,quini anxio cum ftudio m humani generis
vnum pro iis , quihuiulm odi Tartareos mor­ falurem afterendem h xc inuenerimus 6c tradi-1

bos ante nondum padi fu n t: alterum , pro iis, derimus & c . In n o m i n e P atri* & P ii*) & S p iritu *
quiiildem antei laborarunt, fediterum con- Sanfth Amen.
ualuetunr. Addimus autem etiam praricrua-

I£
LIBER SEPTIMVS
M
»

IN M E D IC IN IS T H E O P H R A ST I
B O M B A S T HOHENHEI MENSI S, ' i

r
DE A EG R IT V D IN 1BV S AMENTIVM:
1 J. ET D I V I D I T V R IN DVAS METHODOS.
15
0 tZAiethodu* prim a trattat de origine Agritudinum Amen-
Si tiarunu , & habet y. Capitula.
C ap. I. D e Origine morbi C a d u ci, cum fpeciebus annexis.
f
C ap. II. D e Origine M a n ia , cum fu is conpmilibm.
f i C ap. I I I . D e Origine Morbi, Sancti V iti & fu is partibus.
fi. C ap. IV. D e Origine Suffocationis intellectus cum coharentibus.
P*'- C ap. V.* D e Originepriuationis fenfuum in Vefanis & CMelancholicis.
*M1
C

v&Wethodus fecunda de C ura Agritudinum , (5* morborunu

u
tf
^Amentium, & habet 6. Capita.
♦ «'I f

it' . 1•

f i .
M-
f i
C a p . I. D e Cura Caduci.
f i
C a p . II. D e Cura Mania.
C a p . III.
f i

f i
D e Cura Vitifia. •V

C a p . IV. D e Cura Suffocationis.

C a p . V.
f i *

* D e Cura Priuationis.
.r
fjr C a p . VI. D e Praferuamentts.
SCtv ..
f i
LIBER SEPTIMVS
f i

0
i

iff
f

j
 / I

j£ f
LIBER S E P TIMV S

THEOPHRASTI BOMBAST
HOHENHEIMENSIS.
Z)<?Affitudimbus n/imentiunu.
T R. AC T AT VS t
C apvt I- ratio, cum idem in duobus exteris fimilitctnS
fiat» deinceps planius explicabitur. Vniueifa
Zte +?Jdorfa Caduco. h xc quinque genera fimilem quidem commo­
tionis irfipefum, ac «qualem paril^mque ra-
O r b i , qmcunque Itomi ■ tionis & fdfifuum priuationem habenr: non
M orbi o.
m n es v el
nem , Dei crcaruram allii. tamen exvnSea dertique materiaprodccuntur
gunctcxipfa Datura defeen• ac emergunt. Vrenim paroxyfmomm modus
fu n t, vel
Rationis demes, aut corpus labefa- diuerfuscft: ita ipfa quoque materia diilimilis m*em
dando^ianitaiein eios ex- exiftir: Cum correpti alii fpumam, aliicopto-
pugnam:aur, quodgrauius fam aquam erudient fundanrque, alii fixos Se tpty-
eft, vigorem m em isac ra- immori apertos oculosexhibeanr, alii crebris “
tionem opprimendoadimunr eliduirtque. Cu fucculTationibus& Corporisiadlarionibtisqua. imdL
ergb de morbis naturalibus confideremns,qui- rianrur, quidam imrrorocorporeiaceanrjno
bus ac quot modis corpus noftrum violem 1*- nulli obfcurum quid vociferentur, alii in roru
dantque : vius ac res pofeie , vt cos quoque fi- iileanr, quidam violenter in terram profter-
raui morbos expendamus, quorum imperu ra­ nanrui ,non pauci fenfim fefe demirtanrA re­
tionis ac inr< Jle#us n oflri vis expilatur
4 ,\nde- clinem . Diligenter autem ad indicia & rela­
nam 6c ex qua origine iliiptom anem ; quando­ tiones argi orum attendendum rll. Magni enim jqn*
quidem eofdera ex ipl* Natura emergere ac inrercfticite, qucnampr®cipuelocomorbum ^
lulcitari ,ipla rerum experientia d o ceat'& co- pcrfenrifcant, tm equim cadam aut i ratione imop.
moftret. Etfi vero hocnoftro fxcu lo iftiufmo- deliciantur , pr® alteris, qui morbi moram ^
di morborum caulam , incorporeis creaturis nullum fentirc queunt, fed lubitb opprimun­
Amenti^
oioibi ac Diabolis afligner Deorum vicarijEurppari: tur quali & amenres cadunt, rationis fubdu-
Dial>o.’i$ iifdem tamen vc hoccafu fuffragemurac afti-
perperi
dlionem non animaduercentes. Ipforum vero
aflisnan- pul^mur, nulli vel dum demonllracionis ne- com m otio harum rerum caufa. noq eft: fed in
• / !• fi « m r ♦ I • A
cui. ceflirate compellimur. T o t enim ab ipfa natu­ causa id c f l , qubd cotpmotionemfufeipir. In
ra documentis daris in contrariam fenrcnriam Icit, cerebrum commotionem fuam fdfclpir,
abripim ur, vrterrenorum iitorujn D cu rcu lo- ficut ipfa quoqu{ inteftina, /ed his tamen idem
rum opinioni omninb aduee fari cogamur, ficut promptius ac citius afficirur,quia in luaregio­
difliu& e in fuis capirulis, dc illis omnibus d o ­ ne rationem ipfam litam habet. Vnde vic uiz
cebim us,& rem omnem ad modum narur$ ,«vc Si propinquitatis causa lupetiusdidaeueniuu
1 que fola illarum caula genitvixell,,dilucide Deinceps autem de Materia,ex qua caducus
dirigemus & explicabimus. C x rciu m i piius generatur, dicere pergamus. Ea veiononfoli
Amenti? Amentiae, feu rationis priuatronis,_fpccies pri- in e llh q m in i, venirpiisvniuerfis,qu* viram
fpeciet u eno quinque fe offerunt: Q u mrin 'prima Cadtt- habch*t vvt funt pecudes,quie ipfo homine non
fi*PtsCia- fwreft, feu Epileplia , non folum complexio» miniis cad u n t, ^v fimilibus paroxyfmorura
n« quim nem vm m attinens, Icd ne quidem v lla m : nec formis corripiuntur. Quanquam etiam ani-
noxi)°b* v num labem genus attingens, led om nia.H nic malium'ccrra qu®dam genera fint, quibils hoc
morbo obnoxii funt fa n i, infirmi..* i^neiics/e- malum qnrminb hereduarium.ita infitum vi­
ntfque.-vV tamen idem morbus fim itaticorpo- geat >vt indiuiduuru in eo nullum fu,quiofon-
<
,
ris nihil derogat, aut cius confticutioncm fta- u..o eo morbo reneatur. Ex quoctnfu funt utU»
git deftniitque, ficut deinceps r radet ar.'Q<‘ bd • Mi:llul®,ac LconCs ,ac mult®volncrom fpe- ^
fi vero morbus i fle quandoque' infirmos reddar * cferV iitq u ib u s m alu ttih oc nunquam abole*
ac mortem accerfar, id.hic ex caula fit , quod rur. Q uin 3c res ipf® c r e fe e n te s q u o q u e ,^
nimirum acuit as & vthdinentia .eius reliquas tarntnfcnfu caren i, hoc eodem motbotcmaii
poli fe aliquas Reinanencias faciat., ex quibus aiUigique fo le n t: non eo quidem modo, vtea* M
i . deinde Mors nafeitur fine comptVxioriis con- danr,vitaenim fenfitiua defliruuntur:fcdquod vi*
EpUevfi? taminatione. Huiufce veib caduci genera 5. animalibus fimiliter paroxyfmos fiiosexpcm-
gcncia f. numerancur.quorumvnumquoduis fcorfim E- tur,vclut ab iis arboies diffiliunt & finduntur,
pilepliam parere p o te ft, &c quqin omnibus prout de infitmitatibus arborum & creden­
prom ilcuefieii ac generari queunt: primum tium trademus. E®dcm quandoque penitus
eftin Cerebro: fecundum io Hepate rertium in inarefeunt: & a finito paroxyfmo itetum au-
Cwrdr.quartum in iMc/liwnquinmm in Mcwbits. gefw.H\t aliquando , inteidum phne cmonun-
C u m vcib vnaaltera le th a lio t& pcriculofior tur.Sim sluct etiam de rebus cxceris.omnibus,
. fu : i l inJc fit, quia tria genera prima nob:l;(fi- qu® vitam h ab en t, intclligcndum eft, quod
pnmut ma membra occupant, quorum affectionem z q u e boc morbo follicitcntur, < 5c paroxyliros
piroxyC- m ot$ prompte fequitur: ficut frequenter acci- eius experiantur: eo tamen dtfciimine, prout
m u s n it t i ‘ .* r » . r 1 1
toiiatei a u , vc aliqui a primo llhco mluitu ac paroxyl- creatura qualibet fcnfu magis miru 'ucdonat
hc“ - moftcrnantuc £c perimamur. Cuius euentus cil. Sed ad indagationem cauf®, cur tam feniu
dotuii,

\
 T ractatvs I. $6 f
donata,quilm eodem orbata, v/nentia tamen, x*t* in capfufa cordis ebullit, & tamen vene-
«aduci paroxyfmo cati fiibi/cianrur, h zcfe q nentia au- nare rton poceft ( ficut nec rerrzmotus in fac-
iiioittiii. 1 . «i i _ » **/•/■ /• .
norania funr. Nulla nempe natura viuens a g it . condirarem parir^ni/i fors fiat, vt per tremo-
enuK aut fuftenrarur fine fpiriru v itz , in quo vis vi- ' rem & fuccufTirionem membrorum fuperio-
«.<Nu'rri. uifica rerum vniiierfarum condita e ft, ficut de rum quzdam diiTolurto inducatur. Ex ift/uf-
oicnru. /pirirn v itz rfadimus. Sic viciffim , nulla vita modi enim diffolucione mors coufequi poceft,
fine nutrimento eft. Q u od fi ergo omne vi­ ficut domus eriam corruit i rerrzmotus non
uens hoc morbo laborat,tum m nutrimento veneno,fcd incitatione & concuflione. Idem Inrcftl-
etiam manebit. Sic ergb per nutrimentum eodem modo eriam inrclligendum eft de ea, calit .
x. sfcal- com m otio fit, fi in (pirirum v itz permifcctur. qu z in inreftinis fuam originem fumit. Hic Epii, vt
1itio Ipj- fiat.
ntu* «i* H z c ergd rna huius morbi caufa eft- Altera enim morbus fuam ibi radicem,ex qua produ-
u. eiufdem caufa eft Ebullitio poparum tnJJwttu vito cirur,liabec,ficut herba a femine em ergit, ca­
non verb ali/ Humores aut Quoliutes corporis dit , & irerum enalcirur. Similis in fpiricu
idq, hoc modo fit. Quando ipiritus v itz alte­ quoque v itz radix eft , qu z plantam talem
ratur, At i diipofitione fu a deiicicur. tunc quafi producit,ex qua iftiurmodi morbi oriuntur,
tfferaefcirAc eb u llit, q u z ebullitioitainci.ata lftius aurem radicis ficus vbiuis in toro corpo­
& violenta e ft, vr memoriam omnem fi nui re effe poceft: in capite ,& fic in capite oritur
i cum ratione vaftec Sc amoueac: fimilifque ifte moibus:in hepate,Ac oritur ibi:in capfula cor­
paroxyfmus motioni illi eft , qua vninerfus dis , & illic furgir. Sic pariter etiam de ventre
Epiie or^ls concurirurrrcrr.it que. Nam Sc hrius ritefligi debet,quod radix illa quandoque in
pfix ac motbi Caufa caulae rerrzmotus refpodcc,vnoq; mreftmisauc locis fifiitimis iacear, prout hic
tooiu» niodoao ratione cdm motus terrz rilmcadu vel illic feritur. Nam quoc mque feritur, ibi
eadem cus fiunr.NcC mot bus is aut ex oidm e curfoq; ma 'erae defigitur, nec locum murat,aucla-
'I
ca«ia. N arurz, aurcoplexionisinfirmitatetauthun o tiiis fe r p u ,q u ii plures radices vndnonfpar-
* \ rum corruptione vlla ratione generatur, fed ex git. Eadem radix fimilitec in m em bta, velut Mibro
vna causa rerrzmotus emergit. Nam retrrz- Manus pedeique nonnunquam defigirur, in tum Ep.
* motus.ipfiusetiam hominis motus & arborum quibus etiam locis paroxyfmi initium plerun-
motus , Sc morus rerum omnium ceicenrtum que deprehenditur, qui indd fiirgem per vni- >i-nau
eft,quod hoc difcurfu demonftrabi nus. C a u ­ uerfum corpus cura fpiricu v itz diffinditur.
fa m de rerrzm otu in philofophia noftraponi Fit etiam , vt radix nullo ceito loco figitm , u» cor.
i*
rt
mus. Ea qualis eft, talis eft eria n in corpore quod per fe fubft.inrialis aJeo ac mate rialis [ ^ zetm
caducus,hoc modo:fi Ipiritus v itz ex proprie­ non f i t , vt alicubi fixa manenfquc effe queat, quato.
tatis fu as errore ebullit, ita vt fumos ac vapo­ fed diftribuitur per vniuerfum corpus, & de-
W ' res excutiat emittar que , tunC ab iftit vniuer- fubiro in rationem rofted irruit. • 0
•* *

fum corpus concutitur & contremeTcit.Quare Cztcriiun ctlm h tftenus de caufis ac fedi-
H
Spiritus autem ? Q u ia f ilicer fpiritus vita: patitur.Hoc bus, ex quibus Ep’le, fia emergat , dillerueri-
le- patiente,vniuerfum corpus compatitur,non in m u s: iam porib de fpiricu quoque v itz ali­
■ i*
tioaiu' aegritudine , fed in Amentia. In fpitiru enim quid dicamus,qua ratione ille inficiatur it a , vt
•x:
ij*
v itz ratio habitat,quae ob id deftruirur^cram- paroxyfmus iam in fultet, iam ftn tiatu rm i-
diu fyncopifat, donec fpuma feu ebullitio de- nus, quique fiat, vt extra paroxyfmum zgri-
bv feruefeae 8t confumatur.la&ario verb, & fuc- tudo nulla incumbat. Huiufinodi autem ca­
cuftatio cremfirque & fpuma inde eme*g'inr, duci rnoibi in vtero materno concipiuntur,
P8 quod nimirhm membra on nia fpaf no con- vbi radix eorum fastibus inferitur ftim plan-
ps uellantur,eorumque vita affligarur: qua causa tatur, q u z pofteii cum his in lucem edicis
Ac ipfa neceflario compatiuntur,& c augefcit, hac tatione. Ex imbecillitate fper-
Epilcp* Quincuplex auterahuius mo'<bi differentia macis , ac ptaua vi&us ratione aut dizta
fia
tuplex. tntclligenda eft. Alia enim Epilepfia eft. Ce- inordinata, fpiritus v itz in foetu, ptout effe
10 Ccpha* pbolkdxaius caufa eft>ebullitio fpiritns v itz in debet, minimi perfe&us & robuftus produ­
t Jica.Qul
f Sai. foto capite fa&a. H z c ergb dum in cerebro citur: Sc fic «I patentum mala conftiturione Epilcp-
r* cortuptionem ac fpumam lufcitar, tunc ratio­ Ipiritus vir^ etiam in factu contaminatur & rcdita-
t e nis domicilio1 obtefto fenfus ac intclle&us in­ inficitur. Ab hac inuda, fi fpiritus v itz in na «uit
quo­
tercipitur, & membra deinde continuationis factu perfe&as e ft: tunc alienum & difeon- modo*
scfpc&u vniuerfa laeduntur, quia ipfius homi­ ueniensafeexptllit.Er licet id e x c o rj ote qui­
sf nis radix afficitur. Et hoc cafu fi mile quid dem exturbare omnino non poffir,continenter
sf fit terrzmotui ifti,quo vmca falcem regio, non tamenafefe tam diu id exigit A. piopellit.ddm
omnis otbis quatitur. Nam Sc hic in fc»lo ce­ vniuerfum in locum vnum cogatur & Colliga­
rebro morbus con fiftit, omnia proxima infe- tur,qui dilpofitioni & virtuti txpulfiuzomnm
t e

ftans, ficut i terrz motu quoque vicina omnia maxime commodus vifus eft.Qubcunque ergo
t e
contremifcunt. Sic quz ebullitio ac rffiifio in loci id deponitur,ibi'radicem luam figit.Qvod
# Hcpsti- hepate contingit, ea fpiritum v itz in hepate autem morbus ide non e vcft gio ac continuo
5u&KpT- contaminat: & ptiufquam fentiatur, iam ce- fefe ptodat, h zc Cauta eft, quia fciHcet ra^ix
difUmc rebeum confeftim ac corpus omne occupa- ipfa vel nondum valida, vel magna fatis elt, vt
inuSit» u it, tantaWelociiate , qua ventus taptim per in continenti fuam virulentiam exerere poffit:
vniuerfafertur Hx. concitatur. Et ficut, fiTar- fed nonnunquam coufque durat & inualefeit,
Cwdia- tarus in aquam foitem incidit mole etiam mi­ vt vix 70. demum anno cognofcatur: ad quod
c» Epii,
n fiat- nim a, ebullitionem validam continLO fufei- tamen impedimentum caufz ah z multz
tat:it% velox etiam & fetuidus ipfe vitz fpiti- concurrere poftunt, vt robur corporis,ac ve­
xicus eft. Epilcpfia cardiaca fit, cdm fpiritus geta valetudo,bona Ac falubris d izta, Sc fi
Bbb quz
 57i- ’ »
D e M orbis Amentivm.
Epile- quae huius genaris alia fune abhomine,vfur- tio duplex contingat, qu* vtraque Macun
plia cx*
tecfoic
pata. Q uod (i aliquando videmus epib p.ticos concitare poteft. Porro fimiliter ,iti 4. extet-
cadereex ccnotc & ttepidatione: tunc huius nis etiaal membris deilillationes fieri queunt, *
affetticiniscetrot ipfccaulaininiroceft, fedia-. pio du&uum porpxumq) ipera iuiluqi io iu-
dix huius mali iatn antea in corpore^ implan­ blime concitatae. Sic ergo ex (foliapis tribus m»u
tata latebat, quam tenor poftea, quifpiritum locis Maniar oriuntur. .Deiucpps veio etiam j™,k"
vitae laedit, & ebullire facit,accendic quali & M ani* differentia:, cognojcend* funt.fiyoi- mu.
in a<5tum producit, Idem paroxyfmus a gau­ cuilibet enim dellilliciom iua feorfim-natuta
dio quoque concitari poteft per mutationem ac proprietas adi^cet»& ob id vpa altera, peior
fpiiitus v it*, qui eo inclinabar. Sic per acci- 6c damnofior exiftit. Nam quac M a o u i de- mu»
dentia alia quoque idem fieri poteft. . ftillatione infra diaphragmafada pripir# ea jjl^
Epii e- Q uod autem paroxylmus non continue cum expreilo delirio & deftpicmia Erumpit, gma i
non S ? durer, fcd interpolate redeat: id fit ratione di- acgiique iliicb deiicjuncur,uau(catenwmu& 5“ -
lincntcr uerfiratis influentiae, quzfpirirus v it* aut tur- yom itione, concurrente limul diarthgea ali­
bandi,aur labtfa&andi aut minuendi, augen­ qua ac intra feipfos murmurant, & vaxiaa-
dum yim ac potcftatcm.jh^bec, Demdc paro­ lienaqtie loquuntur, nec aiftaatiurn rationem
xylmus interdum etiam dimulatur i i o l o y\iaz habentes , aut notitiam j nec etiam loci,in
. fpirixu , hoc modo : fi radii erumpit. A q u a li quo verfantur. Horum fymptornacum caufa cui
pullulat, paroxyfmum c i e t , qui cito xefidir. eft, quod icilicet inferior deltillatio ex fteteo-
Poftea, quirn primum iterum ebullir exundat- ribus fiat, quorum refolurio & fublimatio pre-
que, paroxyimutn alium coramouet: n on fe- ditfta figua exhibet. Qua: fupra diaphragma
cus.ac pluuia iam incum bit, iam ccifat,iam re­ Manta i i t , ea ftcua e ft , violentis cordis &pc-
ciprocat,St iterum definit. Sim ile enim quid flo ris comptcffionibus ftipafa, & punftioni-1*«*•
etiam fpiritut vitaraccidit, qui iam p lu it, iam bus dicis pcriculofa. Quotum omnium eagu
ferenus eft, & has vices, fubinde euariat,prout caufa exiftit, qubd in hac quoque fede materia
hoc v d illo modo difponitur. Sed quae de hoc atfoluatur , ac in fublin?c erumpat : vnde ^
mo bo plura eradi ac inrelhgi d eb en t, ea ad coinpreftjo eo potiftamum loco fentitur, vbi qu
fecundam Methodum de Cura reiicim us, vbi m ateri* allcenfus fit. . Q u * verbdeftillatiee
docebim us, impoflibile c lle , ex radice hunc membris externis furgit ,ca cum gaudio quo­
morbum curare auc eucllerc: fieri ramen pof- dam & exulratione ac alacritate ferocire
fe,vt retundatur, & radicis incrementum cohi­ facit. Interiora enim membra nihil fentiunt,
beatur , non fecus ac arbor detruncatur, radi­ nec nifi rebus betis ac iucundis afticiuntur,
cibus in terra iilceiis relictis fecundum mate­ comitante tamen nihilominus mania frequen­
riam fciliccr, non tamen naturam fuam , ficut ti. C ztera figna,quibus hxc mania dignofei
clarius demonftrabitur. q u eat, hicdefcribi ac receoferi nihil attinet.
Iam vero M ani* generationes feu eleua-
C a p . II.
tio nes duplices exiftunt : viu qu* in caput
DE M AN IA. luftillatur vaporis fum iul fpecie. Hxc Ma­
Mama D E Mania ita ftatuendum e ft , quod folius nia durat tarndhi, quandiu vapor durat.v>U-
eft pri- Rationis,non etiam (enfuum ea alteratio rera fublimatur hoc i deftillatione diferimine,
uatio ra
nonis '/ feu mutatio fit. Sicut enim R o tio in iftis x -
quod in cap ite congeletur, & Coagulata ma* ^
n o i ma * gds plane nihih* eft : ita viciflim im rginario n eat, nec in capite refoluatur. Qua dc causa ipk:
obfHnata pcr/ifHr. Nam Mania inlul- d u * , iri C u ra , Maniqconfiderand* fum: vna ®
% y* f /i * ^ /\ • %4 a j • • i1 |
gmauo.
tat fccijic (emper cum iniania & concitatis fu­ confundenda, v rp o re q u x ex diflilluioncori­
riis , cum inquietudine plurim a, cum prarpo- tur : altera refoluenda de confumenda, que
Ibcraomni m achinatione, 6c rerum obuiaiurn i fublim imatii
atione generatur. Et lic^t hic qui­
euerfionc: & ex hoc illa digno fcicurprxcipoe, dem dua: cleuationes M ani* in caput fiaor:
qudd /ponte iiiatandem remitrac, zg riq u e pa- vrrzq u eiam en ex fundamento vno dimanant,
cariores euadanc,& ad intellectum e poftlim i- fi triplicem illam diftin&ionem confideres.
Mani* nio redeant. Quanquam 3c hoc fiat, vr M ania Porro cum diuiiio M anix triplex i i t : vno
fxpius cum recedar tum redeat. Nonnunquam , m odo v ;a q u e ill* minimd fiunt.Quadam enim
q u * femcl ab fccilit, denuo non reuertitur. deftiil iriones & lublimationes exiftunt in (olo
Q uxd.im pro Lun$ conlticucione monetur: fanguine venarum membrorum exteriorum:
aliqua pro accidentium externorum vi regitur. a li* in folis ligam entis eorum. Mani* itaque
Mani* Sic dc M auix genus duplex eft * vn u m , quod in membris exterioribus duo genera nofccnda
genet a
duo.
corpori fano (uperucnic : alteru m , quod ex funt, fapguinis & ligamentorum. Fieri enim
morbis prioribus aliis fulcitatur. Vnde caufas poteft,vr,etfi M ania quidem ex membris exte­
quoque duplices clle oportet» M aniam e& r rioribus oriatur; non tamen in toto membro
cientes : vnam corporis iam', alteram m orbo- fir, fed vel cantum in fanguine, vel canturo in
f i: vtriuCqneautsm v m eft accenfio, eadem ligamentis. Nam per h o c vnicum furfuro de*
materia, ratione Icilicet tali. M ateria M anix ili liatur vel ad venas, v d ad ligamenta. Quan-
eft humordeftiJlafus in cerebrum , qui furgic / quam dcilillatio quoque nonnunquam ad cor
& attollitur mi/cctutque infra Diaphragma, p r im o , p o ile i ad caput feratur, demum iuxra
cx parte vn arex parce akera fupra D/aphra- vias venarum & atteriaru.Deftillationesenim
g/na,intra regionem Diaphcugmatis 8c guttu­ ac fublim ationes primum ad fuum princi­
ris. Nam & h ic peculiaris c o m m ix tio , dc ex pium diuerrunr, 8c hinc tandem in fublime,
hac demum deilillacioquxdam forium in ca­ concitantur. S ic Mania fupra diaphragma
put fic, S ic ergb interius in corpore de/lilla- nonnunquam fufeitatut 4 folo ilomacho,
phlegma
 tytits T ractatvs I- 1^7
nonmmquam fufeirarur d folo ftomscho cum acribus doloribus gignuntur. Interdum
“ *te
phlegma fuum aut mareriam aliam contentam etiam huiufmoii rdolutiones in capite ite­
lolaente; & hac demum in cerebrum irre­ rum confiimuntur vlque ad exiguam guttu­
ptante /imil/i deftiilario aut fublimario *qua lam fiiperfttrem»ex qua deinde fola, fi m loco
M *
ratione etiam in hepate» aut pulmonibus Heri periculofo iact at , Mania qu*dain emergit.
porell. Ita etiam circa inccftini ac renes >&c. Quando autem marerja minime refoljitur,
<kkl
/iia diuerfiras accidit , quod deftiilariones ac fed coagulata remanet.runcvricac rodir,in-
IniSs^
fublimationes altas orianrur ex fteicoribus, fiar filis in vulnete; vnde ratio quoque elidi-
tuskp
ali* ex fpiriru v rin x , alias ex phlegmate inre- tur&perir. Vr verbo dicam, vix fuislocus
azjfai,
ftinorum ,aut fi qu* alia in his contineri fo- originis Mani* indagati ac explorati poreft,
ndita,
lenr: quorum vnumquodlibet per fe Maniam ficut nos hic in genere indicamus. Ira :n folo
rm a
mouere poreft.Hac ergo ratione Manis plures inrerdum fiomacho fublimario principium
nGataoci
fufeitaripoffunt,omnes tamen tribus comme­ fumit.nec femper in toro, veium inrerdum in
aliiani^
moratis metis comprehenfx. Cscerum iam eius quoque parte aliqua minima. Nihilo­
m ,i e
deinceps etiam recenfcbimus, quidnam id iit, minus tamen, fi vniuerfo fiomacho pr*beatur
aviusi} ex quo Mania oritur , & quomodo refolui ac mimfirerur Medicina, quicquid mali vf-
« c o n i, qu*at,& ad deftillationem ac fublimarionem piam hzrer, tollitur: id quod in venis tamen
nptaaaa; aptari,& vbi gignatur. Gt/e/immodcratus ve­ fimiliter minime fieri» hic probe attendi de­
Calor
Miacctk duplex. hemens» ac magnus duplex exiftir. Ignem ni­ bet. Nam fublimatio in vena interdum vna
mirum , 6c putridus feu putrefa&iuus. Caloris eaque fola, interdum in pluribus , nonnun­
fapafa^ aurem iftius h *c caufaexillit. Quando mate­ quam in omnibus fimul fieri pofefi. Idem
ItDDjaasb Rcuer* ria loci illius, ex quo Mania furgir,» reuerbe- iudicium etiam de ligamentis eft. Verunra-
2U,&MC bcrario ratur in calcem , quae poftmoddm in aquam m en, fi malum ia hepate,pulmone, aut fplene
roarerJz
«a: qualia longe acerrimam refoluirur:tunc acerrima ilia conlifiat; tunc horum membrorum quoduis
I n itia tiac in refolutio humorem vit* accendit. Quouf- cura idonea tra&atur integrum. Hic notan­
Mania.
que verb illum contingit f roufque feparario dum nobis etiam c ft, quod complexiones 4.
ilocokxn^ ■ fit fubriJis a cralTo. In hac autem materia fub- exiltanr ,ex quibus fingulis Maniam concitari
prco& a cilitas tam acris e ft,v t in fundo ne quicquam pofle veteres quidam putarunt , nos rarren
maneat, fed ad fumma quaeque euolet,& craf- nondum aflequimur, vt pura Melancholiam repre- Mcdic.
{acno^aiBi
ik iiiK fum in fundo relinquat. Et Reuerbctatio illa Mani* caulam efle. Si enim MeJarcholia in henfio.
pliicaikK 4 magno calore fit,qui in locis illis otirut , & caufa cftet, tunc pars .Mtlarchohca lantdm
m£& » • ibi inflammatur, ebufque,donecrantafubti- pateretur. Similitereriain fieret, fi aut iola
liras emergat. Iam verb vt vatia eft huiuf- cholera, aur fanguis aut phlegma tantum in
C aualkf
nami f
ts k d a
modi Reuerberatio.iia varia eft huiufinodi caufa effer. Ideoquc veierum illa fententia
Reuerberatio, ita varia quoque efl Refolutio. vera minimi eft. Nam cum M ani*ex tribus curManu non
Alia enim eft in fanguine: alia in ligamentis: omnino corporis partibus fufcitenrur : ex cx hu*
alia in locis a liis, de quibus diximus. Refo- complexione certe vnica generari minitr.e mori!»’.
,: via qnim
lutio aurem in fanguine ita contingit, quando poterunt. Nec enim lccundum complexiones
V ip 8 .ik l
|lwnf«tofi feilicet fpitirus falis, qui in fanguine eft, cum diftribuunrur. Porrb fi Mani* cx complexio­
lilhiioocto ?leboto
jfpiriru vir* in vnum petmifcetur. Quampri- nibus, vtipli volunt, orirt ntur:tunc nullavd
n u t cuc mbm etgb deftillati humores, qui per inferio­ defiillatio vel fublimatio i membris exterio­
ai,Jc(Wfi; Manii
rum membrorum calorem fublimantur, fubti- ribus in caput fieri poffer. Nullius etenim
aatat. Qoto incerdu
curer. litate fua & acrimonia cellas cerebri feriunt, complexionis ea difpoiitio e ft, vt ad fubtilita-
^tUuknaitE'
iam illico Mania exoritur. Si ergo in (olo rem tantam reduci queat, i qua caput ad deli­
tttiib **
fanguine fit; tunc, fi yera & refta vena fece- rium agitur. Tandem, Mania quoque primo
ficco&bcii
tu t, fpiritus ille defiillatus egreditur & exfpi- oritur ex membris nonnullis, qu* i comple­
tat. It toto
rat: fi vero in fanguine non fit defiillatus , fed xione nulla gubernantur. Quod fi verum eft»
\ m u trtf I totum caput occupet, tunc phlebotomia mi­ ex complexionibus Maniam genetati falfum
untnnmfef nime piodefi , ficut in cura tradetur. Eodem erit,ficut de complexionibus dicemus. Poteft
ia&QKffilto iv.odo per apertionem manuum pedumque di­ tamen interim cx iolo aliquo loco, in quo Me^
ini* Bi|bk' gitorum Mania interdum tollitur, quia per il­ lancholia habitat ac dominatur, velut fplene,
uimtyx* lam quoddam quafi refrigerium ac aer intro­ Mania quxdam otiri , fed non ratione Me- Minia l

itione d te * ducitur matet i* in feipsa futuram calefa&io- /lancholi* veriim ratione fpiritus v itz ,q u ie o folo,P‘I*
vas.
mtoomffi* nem impediens, & h oc padfco afleenfum illius modo , quo diximus, i Melancholia fe fepa-
totum. to » J prohibens. Quod fi autem nec femper qui­ r a t, & affeendir infublimc. Vnde liquer,
i doojnta»* dem, nec perfecte id iuuet:id hac de cama fit, Maniam i folo lpiritu vit* concitari, per
jtmonua, fc' quia materia fuffkientet non refrigerataeft, deftillationem & fublimationem , in caput,
idtmatud^ Vtrmcs, aut deftillatio fatis adempta. Si verb Mania vtdi&um ert.fiirfum afleendente. Idem iudi­
im toinu»* xpofte- ifiiutmodi in venis lateat , apertio iftrufmodi cium etiam de Mania cft, ifclle genita, nec
«ut pui non ,uuat * Suia antc omma centrum inqui- camen«x cholera in illo contcnta:& fic dein­
ex
- ma<‘ rendum, & ibi inpnmis auettendum eft , ficut ceps. Concludimus etgb, quod omnes fpiii-
, “ \ «•? ma in cuta tradetur. En etiam» vt materia Mani*
tmtaisGfr' ««*»*• tus vit* ac materi*, ex quibus Mania oritur,
interdum fublimetut, & in capite coaguletur. vnius omninb natui* .qualitatis, complexio­
ttiwoniaf**
Vnde exprompt* ac expedit* lublimationis nis, effenti* &c.exiftant, nec vna calida , al­
puttefadione aut vermes in capite nalcuntm: tera frigida, hzc humida, illa iicca fu, fed
«u-Dtii5^
aut apoftemata,ptoptet congelationem nimis quod vna omnium squalitas fit , & Mania
m duram: aut pus \ quod, dum per caput omne non aliter generetur , quam quod mate­
KUnit»tt yt dtftundituc, tofiones punfitioncfque capitis ria adeb fubtiiis & actis fit , vt cetebrum
Dii ^ Bbb a obrum-
m 4^ ^
 568 D e M orbi s A m e n t i v m
obumbret, & h o c modo cellas rationis inter- gica de hac re altd declamitent , iptumque
cauta cipiar. Hac enim ratione Maniacus fit homo. morbum plus Deo,quam naturae .adfcnbant a:
Manix Porro autem de Maniae quoque tempore , &
vcnlli
imputent, lltiufmo.li enim nugamenta ad­
mx 4ju$, Maniacorum moribus feu gcftibus, ex quibus modum deteftor equidem , qux non nili opi­
concludi p ollet, morbum illum cx influentia nionem temerariam ( quae res homine ipfo in­
aut qualitatibus in f e i, quod tamen minime digna, adcoqueipfi etiam Deo exofs exiftit)
fle, notandum & dicendum aliquideft. Hoc fedlantur & magiftram agnolcunt. Nomen
enim fieri quidem p o rc ll, vr cum influentia ipfum e rg o , quod a Diuolumprum ha&enus
moibusaugcfcataut minuacur.interim tamen de morbo atteftatur, temere non mutabimus.
augere Sc minuere in influentiae poteftate li- Incerim tamen morbus ifte, propter caufas
influen- tum non cft.Nam de influentiis humanis tra­ deinceps dicendas, re&ius Chorea lafciua ap* j j j j
na nihil
habet in dimus , putum efle mendacium, quod influen­ peliabitur. Interim Sophi flatum incongrua tdm
coipus» tiae corpus noftrum moderentur ac gubernent, blateramenta ex plodamus, qui de Deo multa ^
corpotaliccr fdlicec ac materialicer: fed hoc garriunt, quem nonnouerunt, & a cuiuspc$-
vniuerfum facit influentia nobis infita & con­ lcripro tramite, ad cognitionem eius ducente,
genita. Itaque Sc de Mania ponim us, cam ex paflim exorbitant. Caufa ergb chorea lal';i- |,fau/
Influen­ influentia humana, quae non minus in n o b is' uae aeftirratio tantum ac praeconcepra iroagi- (Pti
tia hu­ quam corporibus fuperioribus viget, produci. natio e x iflit, quae operatur in eo , qui fetalem
mana
Manix Geftuum veio ac morum indicium non a qna- cenfet Sc iudicat,fibique adebipfi huiufmodi
cauta. liraribus em ergit, et Ii a qualitatibus ilii omni­ qusedam imaginatur. Huiufmodi zflimatr6
no concitari putentur. Non eram, fi quis M a ­ ac imaginatio fola praefentis morbi feu cho­
niacus obmurmuret, ob id Melanchol cusdi­ reae principium ac caufa e A. Et quanquim af-
cendus e ft : nec qui verberare & pcrcutere fa- fedlus fimilislcorfim in iis etiam hominibus
tagic,cholencusiU ruendus: fed mores aege- deprehendatur, in quibus xflimatio ac ima­
Ilus ex causa alta piomananr. Si enim Melam ginatio nedum viget , ficut in infantibus &
cholicusquis»quiab ipsa natui a naturalis M e- nounullisadulcis > tamen Sc in infantibus affe.
lanch’.i cus exiftic,Maniacus cuadar, tunema- dius caufa imaginatio exiflit, non quidem-f*
terra Maniaca antiquos ac priftinos mores ri- , eundum intelle&um , vetum per auditum
_ t m l • \ J * I• «a • %f a I• a «
tiifquccius, quos alias exercere lolirus c lt , in­ mota. Nara Sc propter auditum & vifum eis jjj*
cendit ac exftim uiar, vc ad illos lim iiiterxgcr taliaaccidunt hoc modo. Vifus ac auditus in- ,MW
redeat: Q uod idem in aliis quoque eodem fantis adeo fortis e ft, vris vel ignoiansphan- n-tM
modo contingit. Eft enim Mania abditorum tafia Sc imaginatione exerceatur rerum vifa-
Mania
inferdu
morum ac proprietatum , quas hom inesante rum Sc auditarum. Sub illa autem phamalia
mores de induftria occulcabant diflimuhbantq; certa ratio infantis adimitur S: permutatur ea fpe-
etiam
narur* quardara promptrix Sc oftentarrix. Tum Sc c ie , quam obie&um ilii exhibuir. Eodem
contra­ Mania nonnulla e ft, quae non ipfam tnturam m odo Sc in adultis*, qui ipfius choreae operis
rios ex­
hibet.
homini familiarem e x h ib e t, fed alios potilis, feu exercitij nulla imaginationeteneutur qui­
ei que contrarios ac aduerfos mores elicit. d e m , ea ramen fleri vel vident, vel audiunt,
Jdeo attende, qui fele prodat; ciim frequenter ipforum vi fio & auditus rationem euincunt
a ccid a t, vt com plexio hominis contra M a­ Sc fuperant. Q uod autem choreae aclalta-
niam f i t , eamque expellere nitatur. Q uod fi r/ones homines illos laceflant, quibus nec per
fir, ibi naturales quoque hominis qualitates vifum necaudirum fpecies talis exhibetur, icd
produntur, non autem ipfiusm oibi. Ex qui­ extra omnem occafionem exultatio ifliufmo*
bus omnibus conficituracdem onftiatur.qubd di incidic:caufa in venis rifiuit polita eft, quar a ***
M ania non ex qualitatibus oriatur,fed tantum fpiritu fubtili titilla t* , ad choicam talem ac t«<*
ipfam in tu ta m , prout efTenriahtet fe habet, fubfultum exdim ulant. Jam porro huiufce ^
indicet,ficut in principio de iis generibus di­ morbi choreae, caufae dux fu n t: vna SAtttrtlu
ximus , q u ra u t ex ftercoribus, auc fpiritu vr i* ex venis tifiu is: alteta Accidentalit, cx obie&is ^
na» ac fimilibiis aliis producuntur: non qua fi imaginar luis. Principium ergo k causa chore*
illx ex Melancholia oriantur, fed quod ftcico- talis eft. In quolibet homine vena tifittdconditx r«#-
ra S cvtin x propricratem quandam M tlan ch o- fijnr:quae fi tundantur Sc depleantur, rifusadeo jjj* *
lix lim ilcn i h ab ean t, cuius tamen nc quidem pertinax hom inem corripit,vt illum fupprirae-
tanfillum participant. ('«rerum qu&d ad illa, re non queat p riu s, quim ianguis cohibeatur.
de quibus in principio d.ximus , tria pumila Et fi fanguisnon fiftatur, rifus ad mortem du- fene­
attin et, Sc fi quae alia ad Maniam intelligen• rar. Et venev illae iflius morbi caufa tali modo TGUt ^ 1
dara requiruntur: ea in m ethodo fecunda fub exiliunt.Etfi quidem ilis non laudentur, fed mt
cura Mania; clarius cxptelfa iuuenies. integrae maneant : fpiritus tamen intus exi- **■
flens , a quo viram habent ac fuftenrantur, 6
C a p . 1I L * alteretur ac mutetur ir a , vt ordinem moium*
De A/fo)bofeu Cholera S-. Viti , que fuum tranfgtediatur, falit quafiac fubful-
rar, ipfeque fanguis tripudiar. Tripudium
(Vfimilibpt*. ‘ -
iflu d , prim o titilla tio , poftea rifus fcquitut:
9

O c capite m inim e adftipuiabim ur iis, ex quo randem fle , vt fpiritusin venis fubinde
H qui aderunt, D iuos morbos peculiares m agis m agifque m oucatur, Sc miliario conti­
im m ittere,Se fecundum illos faa m orbis no­ nuo intendatur. V e n x enim in locis hfeiuit
mina indenda ede. Q u in Sc hutic: m orbum Sc ticiUabundis fitae funt, adeoq; ex intima: na-
pcenam fatalem ede,ex L eta fcnprura m inim e tur? proprietatead ri/um difpofitq Sc ptocliues P 9
liq u et, cum tamen m ulti n e ia o q u x T h e o lo - ~ fim t.Si quis verbeausa querar,cur fpiritus vit? ^
corrumparur
 T r a CTATVS l , f6 $
corrumpatur& , cum vfcjuc ad<6 fcnilo^guam homo cum ardenti voto alitdeii-
/tibril/s, argue venarum iftarum vira ipfa fu, d e rio valido firmat, fecundum imaginationem
Sc ob id res natorabrer capi non facile pollic: conccpramperficiatur, ficut fnfius Sc diluci­
is adhsec animum propius accliner. Sicut vinu dius de imaginationibus trademus. Ideo hinc chore;
ardens, aliquo vafe inclufum Sc obturatum, in caufaeuidens ac roanifeftaeft,curmercrriccs
feipfoyin loco calido, politum , temporis pro- Sc homines nequam, qui reftudinis Sc cifha-x,
grc/lii fibinde magis niagifque acuitur, fubti- alforumue inftrumentorum riiodulii impenfius
liarur,ac ieue fir; ita de fpiritu vira: quoque in obledfanrur.xgrc inde amoueanrur, fed plenis .
venis conftiruto fimiliter intelligendum eft, illecebris e/Ferri fefe ingurgitent quali, ac arfti-
qu&d per calorem naturalem fubulietur fub- matione imaginarioneue lo!id i abrepti illis
inde & acuatur» donec incendium languinem inhienr,& hoc modo in morbum quafi conie-
inuadat,cuius qualitatem deinde fanguisaflci- d i , idemgtudium,eundem ftridofem, clamo-,
fc it , iicut vinum iimplex cum deftillato feu ar> remue, aut cantum , fal u n u e,au r quicquid
denre permixtum naturam Sc ellenriam fuam huiufmodi exercuerunt, continuent Sc jnft*n-
permutatpriftinam. Sed porrbdecausafpiri- rer vrgeant. Et hxc meretricum chorea quidj^
tus v itx iftarum venarum diligenter confide- de qua loquimur,naturalis m inim eeft,ira,vt^
random eft, quidnam /it illud, quod iftum fpi- mtura ipsaceucausa moueatur, Iicut in prin­
t ritum adeo lxd&r,aut ad id di/ponar, vt ad fub- cipio de venis ri/iuis dixim us: /ed accidens
1 tilitarem ac acrimoniam tantam dedufarur. quoddam eft ac confequem ,ex lafciuia turpi,
2 N ec enim id ex fua ipiius natura ac proprieta- fc leraiaque viuendt ltbidine ,v b i ratio omnis
te innata fottirus eft. Caufa ergb fubtilians aefenfus exulat, concitatum: Q ua etiam de
C ipfum,ac (anguinem ad hunc morbum ducens» causa eft adeo effrenes,infanos ac brutos prq-
2 h xc eft. In farigumcfal feufalfitas quxdam eft, ftanr. Interim pluresfun r, qui foedam illam
Silfen-
•*
»
«» tjguitm qux ab intima mrura difpofitionerr, habet in­ Sc inhumanam vitam nec agunt, nec meditan­
I caufla cidendi vel in aciditatem , vel aertmonta n,vel tur ita,vr ea fingularirer ac intime obledenrur, j
murati
It fpinru* amaritudinem, vel dul :edinem , prour fe acci­ fed potius ex tot tuito cafu aut inconfdro fal- chorc;
$' ne*. dentia extera habent. Quicquid enim in cor* tant. Et hos tnftiganr acftimulant venx rifiux,
t pore materiale ac corporeum eft id ad permu- eo omnino modo,quo diximus* Porro,chorea
t' rarionem aptum & procliue exiftic, nonfecus alia ( ficut noftra id teftari experientia poftii-
& ac lignum aut putrelcere.aut incineres redigi, m u s) cum rifu (olo cft ;4 quo vociferatio, cla­
\X Spiritus
aut carbo fieri poteft, cum per fe tum per acci­ morque & faltitatio abeft.alia cum rifu Sc pro-
Vi ritx pei dens. Idem de fa!e etiam intelligi debet,quod greflBone, ita, vt federe minime poftinr, fed fi­
non
ic

Ifditur.
alteratum Sc mutatum fpititum vitx futiolum mul ire,& ridere cogantur. H x c ipfa quoque ‘
'Am
- & flammeum reddit:non quidem, quod is ipfe ex commemoratis caufis, nempe ex venis ri­
b lxdarur,fiquidem corpus non habet, vnde nec dentibus oritu r: hoc tamen diferimine, quod
Ixdi p o teft, fed qubd inidoneo Sc prxternatu- fpiritus non admodum mutatus, aut fanguis
* rali hofpirio verletur, quod plane auerfetur is non omnis mutatus fit, ita vt paroxyfmus iam
i* Sc xgr£ ferat. Sicut enim Cam phora in impu­ fiat le u ite r, iam iterum remittar. Sed & hoc
rum lo cu m p o fita, non manet; Sc falpetrxin animo repetendum eft , gaudia varia omninb
it '
igne conrrariura non patitur: fic hic quoque ex corde erum pere, hac ratione. C o r ii Ipiri-
idem xque intt lligi debet. tum fal fum fentit, ab eo ad tifum ftimulari
Chocf^ Q u x autem chorea ab hoc titillatu non pro­ poteft,non fecus ac fi (pirirus vitx rifiux venx Salfu*
J* iv ifu 5 c
ducitur,ea alia & diuetla eftjcuius caula in vifu corvalidiflim c pulfet Sc feriat. A ialfo enim (piriius
3^ auditu
auAoc
modus aut auditupofua,generationem talem habet. fpiritu cor Ixtitiaaffici poteft, ficut &fplene nfut.
feugene-
iatio. Om ne gaudium in homine (ufeitatum, primu cor moerore inuri folet. Nam vna vtriufque
principium i corde defumit. lam verh vifus iatioeft. Vbi prxrerea hoc quoque contingit,
ac andicus tes eft,ad cor penetrans.lta enim,(i ac fieri p oteft, vt gaudium illud i fpiritu v i t x '
fiftula canentem audio , & i natura fiftulx motum , lurfum in caput euehatur , ac id
Cantu afticiot, iam in ipfo corde oblc&atio- obfefium occupatum que pro fuo modo regac
nem Sc gaudium fentiocaptoque. H oc gau­ ac cogat.Hi aute nulla viohnra falcationis ne-
dium duplex e ft: Nam fimul voluptatem mea, ceftiute impelluntur: fed ad quemcunque du-.
'adquam propendeo, raeditor:& prxeerea fen- conturaut adhibentur.ad ea parati ac expediti
fus meus ad im aginationem, prout ante ine (unt,interim nec fenfibus, nec ratione, vt par
v id e o , dirigitur ac coercetur, lam dum pro eft,inftru£li aut pollentes. C x teri veto falta-
m ei natuta fiftulq cantum imptirao,ac fatien- tores.pet fui motbi vim ad falcandum,claman«
dq'voluptatis defiderium cap io, oble&atio dumque Sc vociferandum irrefragibiliter
quxdam emergit, qua gaudium in corde fupe- compelluntur ,geftibus iis ommbos ridiculi.
xat Sc prqualet,6< iicut illud concipio,itam me. H oc ergo modo intelligi debet caufa, i qua in­
quoque im primitur, omnefque qualitates ac- fligantur ad faltum,tripud umque ,& qux his
natutx exterx extra me aguntur, vt fuccum- fant alia fim ilia,velut paulo antedexftim a-
bant, & amplius operationem nullam habeat. tione Sc imaginatione receiifuimus. Caufa
Ad qux deinceps priuatio tenfuurr, non ipfius verh venarum rifiuarum omnino naturalis eft.
Venatu
rationis fequuutj vis tamen acpoteftas ratio­ lllxenim hinc in feipfis proprietatem habent, tifiuaia
nis retunditur, ita^vt pro imaginatione mea non fecus,ac.fi quis in hteribus aut locis aliis
concepta.autreanteme vira agam>accontem­ titillabundis fticctur pungatutue , Sc titil­
pta ratione imaginationis impetum iequat aut latus a ptoprietaie peculiati aut fubfilire aut
xmuler. Mea enim conCcnlio iftius motbi ridete cogatur. N am eoiem modo etiam in
w caufa fit. Et hoc quidem natiualitet ht,vt con vtni$ titillatio fi t, vt qux rifus acfubfulcus
Bb b j in
 570 D e M orb i s A me n t i v m
in fem ul o plus contineant. In illis enim vita doquecumptacidofomnocafuque fefe prodat
incenditur, qua: tantopere quatit & motirar. veluti deinceps dicem us: interdum etiam'tu
Inierim & haec morbofa chorea rationis ab- aliquo rationis fuperftitis indicio corripiat,
alienatio eft,quia fcilicet gaudium pr^domina- Huiufmodi enim futfocationcs plurcs lutu, &
t ur,& exteras omnes qualitates eliminat;: non alixfubindc nojjis mfuetifque fignis ftipatare-
* quod iplam etiam memoriam inficiat aut abo­ mergere queunt. Sic enim exempli caufa,i
leat, fed qubd eandem tantum reprimac.acco­ verm ibus, non vno modo , fed varie nafcenti-
gatur prx morbi obftaculo erumpere aucepfi- bu s, & in locis diuerfis Aabulantibus, varii
care non valeat. Cqterum quod tempus at- paroxyfm i, iique fxuiores haud difficulter co-
tinet^.cur alternarim infiliat, ac incerdqmlon­ citari poftitnt. Q uod ipfum de aliis quoque fi-
g iu s, nonnunquam breuius duret: id ex fola mili iudicio verum cenfendum eft. Suffoca- Safo»
multitudine materix & difpojrtionis fit. Prout tioautem ralis in homine e duobus praecipue j j g
enim illa cnagis minufue intenditur, ita vel locis oritur: c medio corpore,& e ventrc.Prx- cuiwii
breuius vel longius durat. Cxretum hic iam rerea tertia quoque in folo capite con/iftir, fed
huic chorea: morbo Colophonem imponemus, non ex ipsa natura, verum ex accidente, vt»
nec ipfam Deorum poteftatem contemptui du- percuflione, vulnere , quae illius caufx fune >
cem us, quibus plena & integra poteftas eft, eatnque concitant, vt declarabitur. Mo»
* * tioIMtl
Jafciuis ac efferis hominibus hanc poenam mor- Primum autem a nobis intelligenduro eft,
bi immittendi. Quod verb per hoc ipfa natu­ quxnam ac quajisfoffocationis generatiolit.
ralis morbi caufa^ origo tollatur,nihil eft. Ex Huius modus duplex eft. Vnusfit per fumum,
difpofitione enim ipfius naturae hic morbus quiaparoxyfm ocephalalgix remaner, cuius
omnino fufcicari p o teft, ficur, in D e plaga D ef
reliquix vim capitis fenlitiuam deftruxerunr.
huiufmodi morborum plurium mentionem Alter generatur per diuerfionem & fubcra&io-
faciemus. C xtera qua: huc fpe&are videntur, nem acris ad coi tendentis. Et qui hoc modo
plenius in capitulo de cura Chorea: la fa u x afficiuntur, dolores fentiunt circa pr^cordia,
tradentur Sc explicabuntur. iuxta regionem cordis. Fumi autem origo er
ftom acho eft, materiam quandam continente,
C a p . IV. ex qua vermes aur nafcumur, aut enatifunr.
*De Originefujfocationu intel- M areriaillaac vermes, fi quando a ftercoribus
/eparentur, aut putrefcanr; aut fi vermes alii
lettus. alios deuorent, aut materiam, cuiusmagoa
Vnt autem & a l i x rationis priuationes , ex copia plerumque e ft, hi in ftomacho moucant
S
im .««i. morbis naturalibus fa£tx, per quosac agitent: tunc ex loco illo fumus quidam fur-
rationis
le&uscft fenfus profligatur. Sunt autem huiufmodi fu fi» fum ad caput fertu r, qui cerebrum ac venas
uiplcx. focationcs frcs ; Vna, tenrat cos ranrum, qui in foporiferas obumbrat ita,vc homines cum op-
inreftinis lumbricos h a b e n t: altera folis foe- preffione rationis in fomnum coniiciantur>cu
minis oboritur ex m atrice: tertia vtrinque ac­ ftertorc euidenti 8c infomniis inquietis, terri-
cid it, tam i ftando , quam Cedendo & ab culofifque ac validis oppreflionibus coniun-
im m oderato c ib o potuque. H is annumera­ & um . Q u ilib e t enim wtellcdus per viam izli
tur quarta, quq in Comno tantum incum bit, & /omni aboleri poteft, ficut de/omno tradimus.
. cum fomno iterum dc/init. Harum duplex Ifta enim affectio Ceu Ixfio ipfum quoqueee-
om nino ratio c x iftir: altera enim cum prx- rebrum lx d it , vnde foporofa & rorpida ien-
in* /cnfione 6c prxcogn irionealiquaeft» qua la­ fiuio euadit. E tlix c ira vniuerfim intelligrn-
S u ffi

triic&us
veleilcG borans incumbrns malum intra tcle Ccnrit nof-
da fune de verm ibus, q u x vel in ipfoftomacho
s£fus, vel cirq u e: alia cum ignoratione im p e tit, ira vt vel ciu so tificio hxrenr. Ventris vero vermes,
fin e .
arger tum affligatur tum refttruarur citra, omne in /nteftinis h&birant. H i non eo modo, quo
fenfum & cognitionem . D e iVa autem, quam de ftomacH libas dixim us, caput pertentant,
de h a c, cognitio m ulto certiorSc tutiorCumi fed paroxy Imos fuoscient fine fumis ac vapo­
p o te ft: quia fxp e fit, vt hi vita exuantur citra ribus caput obfidentibus. Generatio autem t-
omnem rationem 6c cog n ition em : non quod ius ralis eft. lpforum nempe exfpiratio fuiru-
ratio ipfa huiuircodimortem inducatjed quod fque furfum ad caput efferti non potcft,idque
m o rb u s, qui rationem p r o flig it, ipfam q u o ­ de cau fis plurimis. Idem ramen vapor exfpi-
que vitam fi militer elidar; ficuc in i i s , qu i ver­ ratione & c (fumatione fua confinia cordis per*
mes habent cum paroxyfmo ipfa quandoque c e lln , adeb, vt aerfim ui ac nutrimenta adeot
eriam mors incum bere ioler , prout m D e ver­ com m eantia, inficiantur & contaminemur.
mibus tradetur. S ic 3c fruminis ex com pteffio- H is porrd infc 6tis fi cor implicetut & afficia­
ne matricis vita interdum detruncatur. N o n - tur , tunc id in feipfo qua fi /u/Focarur 8c llm-
nunquam etiam a flando & Cedendo mors in ­ golatur, adeoque pro materixpeccantis mul­
gruit : id e o , quod cordis aer vel fpirirus fup- titudine mors ipfa induci poteft tandem,quod
p rim itu r, ficut noftra D e Interitu Adortis co m - fim ili opera in cerebro fieri minime porcft.Vbi
Signa mentatia docent. Jn h ifce m orbis multa alia autem m ateria ifta delxuiic aut conflagrauif,
huiub funt figna prognoflica b o n i, m a iiu e , vira? aur p o fllim in io a d fanitatem reditus eft. Et hoc
m o t b L

m ortis. Interdum enim epilepticorum inftar m odo paroxyfm usvnus alterum /equipoteft.
ca d u n t, Sc ad exem plum horum etiam con- S i enim c o r p a titu r, cum co vniuetfi totius
uelhmturt vc ex multorum fymptomatum fimi- corporis fpirirus v itx v n i afficiuntur: vnde
Jitudincepilepticis xquiparentur. Q uanqua deinceps Ipafimus, fre m o r, oppreflio, tenfio,
eadem eriam rationis fnifocatio non fem per agitatio Sc figna fim ilia multa incidunt, qux
cum tanto fignorum terrore in c id a t: fed qua- om nia tandem quxdam totius corpori< initii
\ fibilitas

t *

> -/ ’ -* A
 m T m c t A T v s ; I. .57'
flbilicas feq u itu r, vc nec fcnfu noc intelle&u 1'uffocationis folam caulam c lfc , quod iis > qui
agri polleant. Vniuerfus itaque (anguis, om- in dorfum relupini iacen t, capfulx, cordis or­
ncfque humores ac corporis fpiric^s ppn aliter bis aq u o planior Scpreflior euadab&ficu^ve-
inuiccm bu lliu n t, ac (i fulphur & falpetrx in fica aqua plena,latior exturgefeat. Eo/at^o, li
uicem incendantur > quo fa& o elferucfcentia cor. fuperius denudetur»aut capfulx tunica il­
& conciracio,non definit peius, quam contra* lud con tin gat, tunc iacentes cpmprcdiones
rium confum afur,aut vitaipfa excuriatur.Si* fentiuptquali ab impplico gran d iu xo . Multa
m ili oratione etiam de matrice dicendum & enim cordi circum dant, qux materialiter in
explicandum eft. Cuius etfi quidem ratio alia capfulam cordisjupinc dormientiutpj incum­
f i t , iifdem tamen etiam (ignis ac indiciis aut bere, Bc ita opprimere poddint^upd dormien-
moribus manifeftacur. Si enim infita & yer-, tibus.io latus aut ventrem apeidere ppupoced,
nacula matricis natura alteretur, & in di ('po­ ex caulis iis , quas multas Anacoiqja expedit,
M atrix
litionem contrariam deliciatur: quxdam inde hoc loco minime repetendas* Cxterum per l* ?ulFo'
c . * • r. canone*
3
uom o-
o fuiTo- matricis com preflio oritur , qua fenlus (imul (omnum alij quoque morbi inciimbunr, ratio- fomnov
cet.
& intelle&us tollitur. Id aurem hac ex pausa nem adimentes,& ampntiam indigentes,velut
cu en ic, quod matricis maceria, ex qua illa vi- in morbo caduco d t ; Horum dux praecipue
uic & nurritur,in feipfa deftruacur veluc vinum cau fxfu n r: vnaexcom prellioneeft,fim iji in­
quod acefcit* Vnde f i t , vc matrix vera ac ge- cubo : altera ex com prdlipnc cerebri. Gene­
u in x materiae indigencialaborec.Propria enim ratio talis eft.Sicor ita opprimatur, vt fpirirus
illius materia natura fux lim ites e x ce d it, 8c virxin calefcat aut inardef?ar,tunc.is corpus
refrigerata eft. Ea frigiditas (ubftantiain, & vniuerfum inflammat, adeoque potenter fijuir
t Frigidi- cunicas matricis contrahit & con u ellic velut Bc fu rit, vt rationem fomnique facultatem ob-
£ tatis&a-
r ciditatis
quidafpafmus.Iftaenim perpetud acidiratis & fidcat,trem oicm quc& agitationem , limilicer
frigiditatis proprietas ac natura eft vt ex fua vi vt morbus caducus cieat Bc inducat. V b ih o c
1 £ ‘ *“
(pafmuaut copun&iones indigae mebris cor­ limul fieri poteft etiam, vt, licet xger quidem
P
i" poris vniuetfis.fi carnem & olla excipias. Eode in ventrem deuojuatur > malum tamen h au i 1'

modo ergo ip(i’ quoque matricis fngiditas.de mitefeae ac delinat. Q ua cauta ? Quia fcij.fpi-
ir
fpafmum quendam mouet, Bc quam poteft ar- ritus v itx adhuc in furore Bc ebi J1rione eft.
P'
ttiffim e in noduvel globu vnucogic ac con- H ic morbus man~ poft pera&um lomrum nu-
F trahit.Per hunc veio tetanum fpafmuq-, vcluri quam fentitur Bc a paroxylmo plerunqtie aqua
t
membra corporis quoque extera fimihrer in citrina foras erumpit. H oc nimitum id e f t ,
i*f fpafmum ac cetanum abeunt coguotucque,quia quod fpirirus v itx per ebullitionem fuam eli­
BS
cum matrice (imiliter inquinantur & con ta­ cuit & produxit. Sed Bc hoc quandoque fieri
M minantur. Dum ergb*coar&atione rali inre- p oteft, vt fpiritusvirq membravniuerf» defe­
f8 ftinaac membra propinqua omnia coguntur: rat, eaque ceu mortua relinquat, ac fe ad lolii
C'
vapor noxius 4 matrice exfpirans , proxima c o r , cerebnimque Bc hepar recipiat, ita , yr in
St membra om nia adoritur, donec tandem per exteris membris fu perfles vira nulla fcnriarur.
ie ipfum corde ferito & pullaro , paroxyfmus Q u a enim rartone aiboris vis ac fuccus omnis
I98 oboriatur,(ignis omnibus morbi caduci ftipa- in radice fo!a ita latere poteft , vt extera: arbo­
* cus. Sic iraque nullum membrum matrici tam ris partes aliquandiu aridx vitam tamen poft-
euidentercom patitur, ac cor ipfum mediante lim inio recipiant; ita Ipiritus etiam vitrea cen­
f materia. C xtera tamen incerim membra non tro aur radice, hoc eft,a <o rd s, poft ebullitio?
E
|Pf Tertium
om nino fuis quoque accidentibus carent. nem humorum remittentem, per vniuerfum
Porrd aurem alia ac tertia fuffocario fupe- corpus iterum d iffu n d i,p a r te s vniuerfas pri­
» t S L reft , modis multis ac diuerlis inculla, cuius ore vitadenuo imbuere poteft: de quo in C u ­
¥ tionii.
Huius
aftinia omnia genera difticulter comprehendi ra , fecundx M ethodi capitulo, mentionem v-
i foecies & indagari queunt. Ex hoc ordine fuffocatio bcriorem faciemus.Frequenter etiam a ccid it,
f iunt, eft illa , q u x dormientes o ccu p at, refupino vt in fomno paroxyfruis Epilenricus, aut luf-
i. Incu­
bus & vt corpore iacenres. Cordis enim aqua per (itum focatio aut affetftio liimlis a fia , de quibus ia-
0* fi*1- iftum in capfulx imum dem ittitur, ita vc fu dum dixim uscortipiat, de quibus hic tamen
pernecor nudum relinquatur* Q u xd ifp olitio iam nihil leotlim tradimus icd cumatiis relin­
* cordi im becillitatem indigic. Si enim non in quimus. Quicquid enim dc dic fieri poteft :
media aqua id (itum quali in n atet, tunc intcl* idem etiam de no£te limilicer credendum eft.

? le&upriuac Bc fenlibus , membrorumq; adeo H ic autem limul nobis quoque liiperiorum

vniucrforum vires ac robur obterit. Quan- corporum cutfus mouifquc conliderandus ve­
f Galcnici quam non deline, qui hanc affe&ionem Incufu nit , vrqui mobi vel a u g e n d i v e l generanJi,
■ X de lucu- ede dicant,a fanguine ad cor confluente geni- vel adimendi poreftatem ji-rber. Competimus Influen­
f ” bo tcfu- tia ccrli
0 $ untur. tumrQuod tamen nihil eft. Sanguis enim,nifi enim, interdum a fola inflfitm iahuiulmodi pa- niorbos
alius motbus initet,quam refupinatio in doc- roxymos concitati caulis aliis omnibus abftn moucU
flm , cordi nullam noxam inferre poteft,idque tibus. Cuius euentus ratio e f t , qi od fpirirus
muttis ex caulis. Sic etiam puranc ali), fangui- pro influenti^ coditiqncclHciatur,vel al crior,
netn a corde deflucre>&: ab hac ptiuarione cius v d turbidior euadat. lDluocr lunt Bc alia: A-
4

&
■ cor nudum parete, adeoque dormientes lom- m entix, nullis t 3 mcn inconditis Sc furiefis ge-
niare , quod nec m anus, nec pedes mouerc ftibus com itata. Si enim quis fedens cadat, &
qncannquo i tamen uec iflm n verum quidem obdorm ifeae: id haCde causa fit, qi 6 I Icilicet
■f eft.Nam & hoc cafti daricaufx m ulta polfunt, huius mobi materia, de qua diximus,fpirimm
cur fanguis 4 corde nunquam ita deducre v itx non admodum accendit. Q .iv eib ra tio -
i queat,vt cordi id damno (it. Vnde liquet,hanc ne comprimi polle cor commcmoraui.mis: lic
B^b b 4 .iequ.0

I-
 571 D e M orbis ex T artaro
xq u o modo etiam in capite fieri poteft >vc vc- cedentibus liquer. Deinceps eigb de iis quo­
n xfop oriferxcom p rcflion e fu a ipfum cerebtu que differendum e ft , quorum Amentia iugis
ac rationem in pia matre com prim ant, non & continua e ft, nec pro temporis diuerfitate ’
fecu s, acfuffocaiio matricis matricem coar­ remiteit. Quanquam & in his ipfis tempora
t a t , vnde morbus fequitur. Cuius rei ratio inaequalia cxiltanc, ita vt iam intendo, iam re-
e f t , quod fomnus vniuerfum caput o b tu n d at, miffio fia t, ptour fuperiores influenti*noftras vrfM*
Cerebra
vt com­ & fpiritum vit^ in cerebrum intrudat tandiu,
inferiores torquent ac moderantur. Vtfanu hu- qutcac.
primi* donec is deferuefcat, in membra extera refu- ius genera quatuor exiftunt: primi Lunatici vo- LuM,ld
nu.
datur. H x c enim fuffbcatio cum fignisom ni­ cantur: fecundi Infani: tertii Pefarit: quarti Mt- ^iirihi.
bus i i s , veluti (pafmis Sc tremoribus in u ad it, fawfro/rci.Lunatici funt,qui omnem fuum mot- *"■
ficui de Cerde& /Lfjiwerecenfuim us. Q uini- bum ex Luna accipiun t, & iuxta eam fefe ge­
m ofom nus multo pro liuiAs lx d itu r, q u im runt ac mouentur. Infani funt, qui malum id
c o r , Sc infuper cum grauioce rationis oblxfi- abvtero materno hauferunt, veluti heredita­
onel Sim ilisfuftocaiioetiam a crapula gen e­ rium , vno fubinde infaniam in alterum trans­
Veliti
rari p o teft, cuius ratio eadem, q u x vermium ferente. Vefani funt ,q u i i cibis ac potibus i- qu.
Suffoca-
(io a au* in ftomacho. Quanquam non ii materiaver- ta inficiuntur ac.raminamur, vt ratione fenfu-
pula* mium fia t, fed hoc modo. Potatores nempd que priuentur. Metdnclfelici (\int, quiexinti- jjjjj
Potato-
m m (pi­ fubtilem in fefe fpiritum co n tin en t, qui fubti- m x natur* vitio a ratiori* deturbantur, A ad qoi
n tas fu b litate fua Sc fomnum Sc cerebrum lz d it,e o m o ­ vefaniam pr^cipitantur. Ad quatuor h*c ge­
(His.
d o . quo fxpius di&um eft. Tum & crapula nera genus infuper aliud quodammodo annu­
phlegma ftom acho ingenerat, quod putrefees, merari p o te ft, videlicet obftffii qui £ Diabolo <Ottfi pu
& cu m materia vermium fefocians vermibus variis modis occupari folent de qua re plura iri
fim iliter operatur. Eadem inrerim eriam ni­ de Vatis & tritibus. Si vero rem ipfam expen­
hilom inus induci poteft , i cibis & potibus , damus , h i , qui fub quatuor didis generibus
lpiritum non adeo fubtilem habentibus,veluti com prehenduntur, a fpiricibus aut diabolis
funt pulmentum & aqua,quod ex hac causa fit, obfideri minime pofTunt, ficut multi multa de
quia in pulmentis & aqua impuritas quaedam his nugantur. D iabolus etenim acipfiuscom-
eft, q u x ad gignendos iftiufm odi morbos qua­ plices dom icilium aur corpus nullum ingredi­
dam proprietatem habet, q u x tamen proprie­ untur , quod fecundum fui proprietatem non
tas non aquis & pulm entis om nibus ineft, fed plene ac integre gubernetur a ratione Sc imel- Um
ie& u . Vnde nec in quatuor di&a genera fe im­ ama
tantum aliquibus, vt f i c : fi aqua aliqua verm i- comi
ferum venenum c o n c e p it, aut fordes befijaru m ittunt , cum illi hom ines, vc deinceps dice­ Balla
im b ib it, tunc morbos cales gignere apra eft. tur , rationis fux minime compotes fint.Cum- ta.
Sic etiam fi in pulmento tale venenum aut ex­ qu ein telle& u s fui vim minime habeant, ob
crementum lateat, gignendi m oibi vim id ha­ id nec i diabolis aut vatis oblidentur, fed ab il­
bet. P rxter di&a intellectus etiam fufFocarur lis om ni iure m odoque liberi perflant. Qux
ab accidentibus plagarum : veluti fi cui vulnus caufa e ft , cur in d id o capice de fpiricibus &
in cap ut i nfl i ttuml i t, a quo cerris anni tem­ varispluribusdifferam us. Quanquam autem
poribus. M an ia, defipientia, S to b liu io fiif- ex quatuor iftis A m en ti* generibus vnuquod-
citetur. Horum h x c caufa e f t , quod non mi­ uis feorfimfuam peculiarem originem ac cau­
nus in corpore , ac in fijperioribus influentia fa m h abeat: in hoc tamen vno omnia finiun­
f i t : ficut de influenriis commemoratur. Si er­ tur Sc conucniunt , qudd rationem aur intel-
go id rempus inftat.quo caput afficitur, tum fi* le& um aboleant aur fubtrahant ,noneaquide
mul quoque plaga attin gitu r, mania ifto defi­ form a ac ration e, veluti fuperius in quatuor
nito tempore mouetur. Eadem tamen etiam primis capitulisdefiniuim us: fed quod folira*
ex mala curatione vulneris incitatur , dum ni- rie & p e r fe id faciunr, ex nulla alia*grirudi-
mirum pus colligitur , quod ebullit > &ccere- * ne,nullo dolore , nullopathematecomitante,
brum l*dir,tam materia ipsa, quam tetro ed o ficut illa fiunt in morbo caduco, in Mania, in
re. Accidit etianrhoc, vt probe quidem fana- chorea l«fciua, Sc fuffocationeintclledus. Na
fa.plaga, ipfius tamen cerebrifubftanti* Ixfio qui his generibus afficiuntur,ipficontinenter ^
fim ulfa& a , ex integro nunquam fanari quear; a c f litatic amenres viuunr. Quod fi aliquan- doim
vnde fii,vtmalum commoueatur fubinde a te­ do eueniat, vt vefani* dolor aliquis concur- ^
p e r e mutata ,ab exercitiis, a cibo Sc potu,& rar, xgiiqueam enres deeoconquerantur»& obom
fi qux his fim ilesalixoccafiones finr,quasfin- doloris vim inique ferendo rationis aliquod
gulatim hic percenfcre prxter inftitutum no- de fe indicium aut fufpicionem det: tuae
tlrum eft , cum eadem deinceps in fecunda me­ id fignum eft , ipfos i morte non longum
thodo de Cura repetantur. Iam ergo hxc ha- abelfe, haede caufa quod morbus adeo vehe­
denus de fuffocationc intellcdus didafufficiar. mens fir, vt fpiritum virzgrauiAs Ixdat ac in­
ficiat, qux in fed io paulo pbft mortem acccr*
C a p . V.
fit.
D e Origine Vefani . a Sed iam deinceps de Lunaticis expediemus Afc»
Hafte*
nut de Vanqua quatuor Uadenus capirulatra i qua caufa tales euadant: vt rei huius cogni ^
Amcntu
periodi*Q
ca i »5 de
tOUlalU.
dationide anniiTione m telledus im pen­ tio ante capitulum de Cura fecundx methodi
dimus : qui ramen hoc moibo laborant, non iam dum prxconcepra fir. Aftra fuperioracoi- ,
ita afficiuntur, vt continenter Sc perpetuo vf- pus noftrum infirmandi fimul Sc firmandi vim
quead mortem intclledu priuentur, fed pa- ac facultatem habenr. Et licdr quidem ma­
roxyfmorum certis periodis concutiumur, ita terialiter aut fuftancialirer id noufiat: (piri-.
vt alternarim iam rationem perdant, iam per- tualiter ramen,fine fenfu omni inclinant,quod
fcd d iterum adpifcantur eandem, ficut cx prae- ratione (oU capi poteft. Idcmquchic fit quod
in

••
 T r a c t a t v s < I I . 571
in magnete tr ah i r ferrum , carabe ftramen,’l'il- quifole denub afeendente iterum ablumirur.
phur lignum. Eodem modo etiam virtus ac- Q ^ b d liergo fors videamus,plurcslubdeficie.
irndtuia quxdam in Lunaeft > quae rationem te L u n a ,q u im eidem aug*icente Lunaticos Lunatici
(i defici*
homini fubtrahir, per priuacionem humoris > fieri! autgrauiusexacerban ‘.cogitemus id in ecci.utu
& virtutis ccrcbri. N ec enim (quod multi per­ de fieri, quod Luna plena iplis humorem potif- gratum
habeant
peram autumant) L u ra in nos ingreditur, & fimum extraxerit, cuius defedus deficiente «JU1 tur*
intus operitur. Aitraetenim , vc nos occupet Lum granius fubinde inualcfrac & Icntiatur.
& obfideant, vim Sc aptitudmem nullam h a­ Pati latione etiam fit, v t , fi Sol meridianus
bent , ficut quidam mentiantur. Huc tamen humorem terrae euacuauit, ariditas ea iub vcl-
fcrcnlum nobis e ft, vt id extrahant ex n o b is, peram demum fem iatur, <5c cum fele occum ­
ad quod virtus eorum attra&iua parata eft.Sic bente rerca rimis primum ac h lf itis hilcat»fub-
Sol exterH humidiratem lb ib ec, non qubd is d u d o iam ante h u m o ic, quod quidem ante
in terra veiletu r, A humorem exigat, veluta- meridiem fiet i minime polfit.Eodem ergo mo­
quain ignem effinditur : fed qub-vjuafi foris do ite homini venire vfu p o rc ll, v t operatio
ftans, vittute fu a attrahat 8c ad fe p roled et. Lunar fub finem aut defectum eius demu pro­
L u n ia t - Sim ili ratione nec fola Luna quoque in nobis datur, propter ipfius naturx robur: qux fi diu­
uah cdo
i n o b is.
operatur: verum aftra extera omnia , quae ex tius vfque ad finem relu d ita e ft, tandem de-
Ix d u r a ­ on.mbuscorporis noftri membris infitum hu­ ficir>ac velut animam agit. Huius euentus hxc Luna ia*
tio n em *
morem pr$dantur:cuius demonftrationem hic quoque dari caufa poteft , quod Luna iugiter huVxcal
omirrenres, in tra&atum de -tfttis & fupertou* & perpetuo trahat. QuamdiuJhumor aliquis pite.
but differemus, ltaergop er folam Lunae atrra- in cerebro lupercft, tamdiu Luna trahit 3c eli-
dionem mnlci homines in tellrd u luo exuun­ cit;vndc fir, vt, cum in fine plurimum & potif-
tur, dum nimitum humor cerebri abforptus fimum traxerit, natura langiiidilfima fir, duin
eft: vnde fit, vt totum caput amentia & veiania Luna noua redeat, ac operationes nouas, v e ­
Lunatici
a Luna obruatur. Lunatici hi i Luna reguntur quod teri diliimiles ordiatur.
fiuat. feibeet virtus attradiua in^ lcniiuniofom lfi- Sed pe'gannis dicere iam de Infartu, qui ex
m afit ac omnium validiifime trahat:vnde ifto vrero matris id malum contiahurtt li vel fami­
tempore homines etiam maxime patiuntur. lia omnis infanix obnoxia eft, vel ex non infa- Infanif
luna no- Fotcis etiam Luna noua efy, quia quali per no- nis infans Amens nafcuur. Hi caufam dupli­ cauli
uafic ple' duar.
na cur uam conceptionem nouas virtutes & mutatio* cem habent runam, fi fperma vn i cum opera­ f. Sper­
fouu. nis vires 2 ccep it; vnde homines etiam plus tione in culpadhaltetam>quod hxreditarium nunt vi­
i
lium*
b minulue ab ca amentes fiunt. Im probavero il­ vitium a : atie^c rnatre in prolem transferri
k. lorum (enrentia e ft, qui ftatuunc, quod Luna queat. A fperrrate & ejus operatione inlania
i
proprer imbecillitatem fu.im noftra etiam me- hoc modo fir, quando virium aliquod in mate­
t braim becilliora reddat, quali vero vires no- ria, ex qua cerebrum cdnftituarur, & compo­
ftrx omnes 4 Luna dependerent. H oc enim nitur , hxrer. Nam cuius membri materia in
f ilfmn c ile , in de famtatt & tnfirmitate Jemon- generatione d c e ll, aut vitiofaadeft, eius ge­
b
ftiabimus. Q uinim b hoc verum eft.quod Ar- nuina quoque & legitima forma fpeciefque ac
%
cm dxdalaLunx natura inxqualiter (xpc at­ natura di f k i t , ficut in primo Philofophixno-

\
i
tra h it, velutex hoc cafu nofcicur. Frequen­ ftrx volumine de Generatione humana de-
ter cuenit , vt humor ex cerebro extrahatur,e- monftramus. Tali defcdhi aliquo prxfente ,
b
i
tiam tum , cum Luna omnium minimi afpe- intcilerftus perfe£Ui$ ficti minime poteft. Ma-
iIT
d u s eft, & vim trahendi ignauiftimam habet. reriqenim vitium , ipli quoque rationi imper-
i. Huius ergb rei h xc caufa eft, quod Luna noua fe&ionem inducit. Sed infanix huiufmodi
non trahat humorem illum ,/quem trahit Lu- prxterca caula etiam fecunda e ft, cuius ope­
Lnna no
ua hu­ na antiquior; vnde fit, vt Luna noua humo­ rationis is modus eft. Q uando generatio ite
morem ris & mobilis plus attrahat,quam vetus trahit. compolitio factus aliquo vlqueperduda eft:
leu£: ve­
tus gra- Vetus Lunaafperaeft & dura:vndeafperum t unc , li vis attradiua Lunx inierim in citat, i. Lun;
iraftio.
5 ucm tra­ etiam aegrauem humorem attrahit. Ita Sc te­ ab ro ratio ira fubduci poreft , vt deinceps in­
b hit. ner ign is, non admodum potens ac valid u s, tegra & perfe&a eadem nunquam fiat.Quan-
i olea quidem ac fiibftantias duriores non ciicit: quam aurem verum fir, Lunam iugiter acin-
ignis autem vehementior grauius fimul du­ dies attrahere: cur tamen eadem non femper '
*i rius elicit. Eadem etiam f dis ratio eft. Sub au­ amentes faciat, dari hcc ratio poteft. Materi^ obieaio
roram enim prodiens, nihil nifi rorem, vtpote 2c Lunx quxdam concordia, & confenfus re-
i* leuiflimum trahiti fub meridiem autem aquas quiritur mutuus. Nec enim vniuerfus ccre-
Sol oritt etiam .graukres ite maiores forbet. Iam v n o rebri humor a Luna extrahi poreft , fed detet-
& meri­
dianus terrxip fip riu atio to ris in virtute fuadamno- minaius faltem ac appropriatus,ficut de Gene­
diuerfi fior eft , quiin exiccatio humorum aliorum ratione humana tradirur. Cocordantia tali po- Lunaap-
mode
trahit. Ccafifioium rcuius rei tk veritatis fundamentu fita, rationis quoque priuatlofequitnr. Tum ptop»a
e . • , •* _ . n. l “ m
piamus de R»rmaderur. Etffvei b Sol meridia­ enim exferru Luna rationem elicere poreft. ,um hu-
nus rorem quidem ac tubtilr cu aquis & craf- Q u x vero ini' nia hxreditaria exiftit, cum ea nor<m
tiih u .
liorihOs hurroribus fiipul to lla t, en dem tamen in cerebro lateat, inde fit ,v t per generatione
iim iiitetiplius quoque Lutix proprietas natu- cerebrum etiam infantis eo vitio polluatur.
iaqne minime eft : led noua id tantum agit,vr Cerebrum enim patris generat cerebrum filii.
cerebri humotem iubtilcm eu acu ct, priulqua A c o b id vnum alterius naturam afcifcit,& ea­
ii vetus appellat, qux tande, fubt ili omni pr^ab- dem phroprictas ex vno detcedit in alium. Q^a-
forpto, ctalfum reliquum adoritur <k extrahit. quam fic nec hoc perpetuo fiat; tunc in caufa
f Decrefcente autem Luna humor iterum cumu­ eft permixtio Ipermatutn viri & ferminx,quo­
latur & au getu r, ficut per n od em R o s , qui rum alter ex familia infana eft, alter minime.
ii? Spcr matis
 57+ D e M orbi s A me n t i vm.
Sperm-ttis enim alterius dominium praeualet. fpecies hiefeorfim non rtcenfebimus:Etcu n
Ex in fa. Ita fcetus vel ad insaniam,vel ad intelligsnriara per incantationes quoque eadem fiam,hic illjs
queV,pa* dilponi P°teft > poutaugmentationem ab hoc o nidis , adtta&acum de incanrationibusex­
renabas vel illo accepit. Ec tamen intetim etiam fieri tera reiicitnus.
qui fa­
nat tae- ‘p o te ft, vt cx vtrifqtic infanis gignentibus fa- Sed pro prirra huius capituli partitione
tus c<U- nus & ratione donatus factus producatur.quod tandem etiam de Melancholicis di (feramus.
tut- tamen foli naturae robori & excellentiqadfcri- Horum genera quatuor fune: Melancholici,
bi debet, q u * vitiofum & inidoneum fegreget C h o lerici , fanguinei, phlegmatici. Huiuf* jJj'*
& expellat, ficut degeneratione humana pla­ modi complexiones fi tationem elidunt, id «u*
Vefania'
& fcorris nius traditur. Simili difcuifu etiam de Vtfanis hac de caufa fit , quod fpiritum fuum a fe futili '
inflifta.. diiferen Jum cft, qui tales d c bo potuque eua- expellant ad cerebrum , qui nimis multus ibi
d u n t, hoc mo io . Scorta lspius ac meretrices colligitur. Sed plura hoc loco de his non re*
propinant edendum aliq u id , ex quo fcnfuum cenfebim us.Legim ur ea apud hos,qui de com­
menufque priuatio inducitur .ratione multi­ plexio nibus commentati luat*
plici. Vefania enim huiufmodi nonnunqua n
declinat ac vergit in a norem , ita vt amentes METHODVS SECVNDA.
. folis fceminis operam dent ac ftudeanr. Idem
aff^^rus bella interdum meditari c o g i t , quae De Cura &gritudmum, Morbo-
fola aegri tra & m c, ratione interim exulante. rum pr&diciorum e x Amentia.
Aliquando vefam in fublimefcandunt a c c u r­ C a p v t I.
ram ; ac modis aliis infin{tis,quos etiitifuis ob-
feruationi cotnmitrimus/uam amentiam pro­
De Cura Caduci.
dunt. Mirari autem non debem us, illa talia i V ia in progrelTo tranatu de ca­
cibis fieri polle. Q u in nec cx geftibus ipforum duci origine & caafis docuimus:
m u is-, aliam qitan naturalem caufam fufpica- hoc fecundo tra&atu ciufdem cu­
n fa se ft. C ibus enim is ac potus , quem ingef- ram ordiemur. Er ne admirerci-
(etunt iftiufmodi operationis v im in fe modis ni de cura* potentia huius aegritu­
Vc famix
multis conrinet H oc autem loco quaruor po- dinis. Q ua enim ratione vniuetfi morbi gene­
4 -fpccict tilhaias vefiniat fpecics,d cibo & potu lufcita- rantur in co rp o re: eadem in medicina eorun­
tas enumerabimus , & rem in capire de Cura dem quoque cura fimilirer nafeitur. Nonde-
plemus explicabimus. P tim b , quod, qui ede* funr,qui ha&enus morbum hunc incurabilem
Amor runr aut biberunt aliquid, in amorem alicuius (latuerunt: quia rem aut intimd oon intelle­
concilia*
rur qut- rapiantur, 5c coniicianm r,cauft h x c cft,quod xerunt , aut veritatem ipfam dedita opera dif-
buldam fimplicia quaedam exiftan t, i nobis hic m ini­ fim ularunt.quodaltbi etiam diximus. Nos au­
iimplici-
bus. me enumeranda, quae iftam in fe vim hibeanr. tem fundamento experientiae ccrtiflimo in hoc
Q u z fi viti faem inis.vel hac illis propinent, a- curando m orbo incumbamus,ne retrb recon
mor indifiolubilis & pertinax inducitur. Hu- fideremus. M edicina etgb caduci duplex eft: u *
iufmodi quiddam fetui etiam fuis dominis no - v n a , quae fiio modo cft corporalis: altera,qua
nunquam perinfidiasobtrudunt: i quoafium - fuo m odo eftfpiritualis. Nam ita nos intdligi JS*
to domini feruos adt 6 obftinate adamare inci­ veli mus,qu&dipfi quoqjmorbi in omnibus ho* Jrif*
piunt . vt velutide Rep. mentionem facimus. minibus duplices exiftant: Materiales fcilicct K«ti.
Simili opera cines quoque & pecora ad amo­ & Spirituales : quod plenius in De principiis
Amoris
cotutha* rem coguntur eorum , qui M edicinis eas illis fan itatis& aegritudinis explicamus. Iam vetb F
no vel praebent. Et hoc fit vel Naturaliter» vel M agi­ morbo materiali debetur medicina materialis,
Natura
lirer, vel ce & Incantatorie. H oc modo fceininae non- vt viciftim m obofpirituali medicina fpirirua*
Magice nunquam viris quid praebent, d quo exculla lisconuenir. His pofitis, iam definimus,ca- j*»
ratione e 5 amotis praecipitantur illi , vt nihil duc jm morbum e (Te fpiritualem, non mate* ^
quicquam vel tr a d e n t, vel meditentur, quihn rialem: vnde ei materialis medicina nulla con-
amorem earum faeminarum , a quibus datum nenit. Spirituali ergb huic morbo, remedium
phatmachum afTumpferunr. Sed plura hic o- adhibendum fpitirualeeft. Porrbautemfpiti ^
mittimus. Secundi, qui circa bella occupatur, tualis medicina nulla e ft, quin ea+alis praepa-
acceperunt aut ederunt aliqu id , a quo plane retu t, velut deinceps innoftra Pia&icadoce*
infani reddantur. Q ui fi naturae finr ch ricricq bimus. Rem aurem primam fenfu duplici in- *■ *
Martia*
I * qui tunc bellatores St Martiales euadunt.necquic- relligcmus. Vno,medicinas fcilicer aliquasef-
fiant. quam aliud, nifi furias bellicas cum re data in- fe materiales, quae morbosfpiritualescurent,
geirerunt. Simile indicium eft etiam de Mela- quod fequens Receptum praeftat, quod, licet
cholicis & phlegmaticis , quorum natura fc- materiale quidem f it , morbum tamen cadu-
orfim per pharmachum alfumptum proditur. ducum fan at; intellige , fi is recens ac nouus
Scanfo*
res 8c a- T ertii, qui altaT an d u n t, aut in fublimia rep­ fit.
bulones tant, aut iugiter difeurrunc, faciunt hoc puifi r<. Camphora*, fpodu, vnicornu&c.F.pul«
vnde fiat
vi eius r e i, quam ederunt. N ec enim id ah ip - uis. Detur in ouo forbiii & c . Sic hic puluis (i-
fius hominis natura prouenit. De quibus fi a- militer: w. Scc. Ita & ele&uarium hoc morhu
pertius tradi fas cfTer, horum nihil diflimula- caducum quemlibet curat, k . &c. Materialis
rem ushccloco. Profuuda enim hicPhilofo- aurem medicina in morbum fpiritualem idro
phia recondita cft de natura illarum rerum: de operatur, quia facultas eius alia non elhquam
qua tamen iam obfileicimus. Quarti tandem obftcudlio viarum, perquas morbus is aficen-
& iplt i ratione ac intelle&u fuo amoueri que­ dir. Quin & operatio eius fit k magna refrige­
unt per proprietatem prsedi&orum, quorum ratione , quia materiam coagulat ac quafi in­
teremit
 T RACTATVS 1. 569
tereinit, ita vt non fcntiarr», velati fic in per­ caduci medicamenta alia quoque confortauua
frigeratis membris. Medicina autem calis eft. funt ,'quz lingulati ac excellenti fua conforta­
Ri.Camphor* & c Q uzdam illum curam a for­ tione naturam in expellendo caduco adiuuatit.
ma (pecifica, velut poeonia, vileus quercinus Sunt autem
& c.Q j*d am obftupefacicndo morbum fanant Aurum potabile. Oleum auri. Mtuureumutr-
dum faciunt, ne emergere queat: n*. Opifima- foratus I

d rago rz& c. F. & c. vero medicin* om ­ Quinta Ljfcntia auri. Materia perlatum. Solutio
; * coralljtum.
nes prxdi&a faltem ratione iuuanc,ac in iis fo-
ldm caducis m oibisprofunt, qui vel adhuc re­ Magtfl. Anumonii. Extrattio fulphutis
t
centes (une, vel nondum iimaiueruncv vel io Horum remediorum virtus adi© przftans
I
habitum nedum abierutaut ftxafadi func.Q^q < 3c eximia e ft, vt credi fatis non \ oflit, uncam
retnediatamen, cum nec femper certa fine,nec in omni natura potentiam a i fanandos huiuf-
morbos omnes indifferenter curare queant: modi morbos alias incurabiles, delitefcere. >
•ideb ad medicinas iara -fpiriruales digredie­ ldeb de remediis defperandum non eft,aut fi­
mur, quarum vis eft , vt caducum etiam o&o» ducia in medicinam abiicienda. Noftrorum
genarium fanare pofBnt.lnterim nos nihil mo> enim hoftium fuicitator , horum ipforum
I! uebunt aduerfariorum feripta, q u * talia p tz- quoque hoftes condidit: nec vllus morbus eft,
ftari po(Te inficiantur; cum per experientiam qui fine omni ope hominem iugulare queat.
nobis multo certiora & accuratiora liqueant, Sunt enim morbi vniuerfi curabiles, nullo quo- Mbrbio:
Reme- quam aduerfani noftri aflecutifinc. N cc etiam quam excepto ac defe&us is innobifm eteft, uiSk»!'
ducfde ^°C ^ococuram ^lu*^em us*n analentiam, ca- qui remedia debita ignoramus, velu ti, quid
bet efle talentiam , & epilentiam : fed in genere vni mors fic, in De Morte & vita declaramus.Cxtc-
e. ecicrik medebimur in analentiam>catalentiam, Sc e- rum qui fedatiua & conforcatiua praeparentur,
a omnibu» pilentiam :(ed in genere vm medebimur tan- minime docebimus. Eadem enim per 1e re&a
t cSuenic*. r^ra ) ty.fic Pradhcam noftrain perficiemus. & idonea contra morbum iftum fune vt cocte*
5 Interim verd prxlcript arn noftram Thi oricam ftione nullla egeant. Aut, fi quidem fedatiua
de origine ca Jutorum per h xc repudiari nolu- prxparacionc quadam indigeant, aliam tamen
musrled omnino detcriptionemfa&a.n feque- acacCuratiocem non poicunt quam qu* inip.
* mnr Sc Recepta fecundum illam diiponemus. fis Receptis mouftrabitur. Ifta autem Recepta
Reme­ C xreru m d rcu ia dutn tradim us, tonlideradi noftrapcima & optima funt, q u * Artiftam fin.
dia articuli 4. offeiuntur. Primo ■ vt medicina, golarem acingeniofum requirunt,qui nonfd- tuomnU
caduci u au&O'
qualia quz/ubrilli$& fpiricualisfieri debet, ficcoa- rem libros ac Icripca fedulo euoluerit.fed manu m.
efle de* gulariua poftfpiiitualite. Deindd vr incorpo­ quoque dexteram expeditam', promtaque ha­
beant.
retur cum conftri&iuis venarum. T cttio , vt beat , ficut in Archidoxis & de Eftentia^. icri-
fpecificerur cum appropriatis. Q uartb, vt fu­ bimus. Momenti in his plurimum fitum eft :
matur ex tali fim plici, quod fpirirum fubtilem nec omnia in fpecie ita, velut per experientia
habeat, quifpiritus vniuerfum corpus pene­ monftranrur, chartis deferibi queunt.
tret ac p&ruadat velut Elixir aut arcanu quod­ Et eft hoc quiddam, quod a Medicis haud-
dam , aut non fecus ac ipia e flentia quinta. A- qUaquam inuentumeft veium A (olis A rtiftis,
Ii is enim vis ac poteftas coercendi jmorbi nul­ vc qui fubtiliratum omnium au&orcs & reflo -
la ei incrir. O portet enim medicinam gradus res exiftunt. Nec id quidem Medicina aut R e­
altioris e fle , quim eftm orbus. Singulacim er­ medium verum arcanum appellatur, propter
g o iam quaruor de articulis ptrcenlebim us, vim uem infignem & nobiliflimam , quam in
q u * fim plicia ad quemlibet referatur, ex qui­ fe recondit, quzque arcana, nec om nibusoh-
bus contra morbum fpiritualiras defumi queat uiam comperta eft. H oc tamen arcanum hic
i ergo articuli, pro cura caduci ponemus. St virtuces eiufdem
i.Coagu»
Coagulatiua funt h x c : Campbcra.nenuphar, reliquas tacebimus. Primo aurem (ciendum
ta tiu a . cryftalli.' eft, przpararionem eius variam efle. Sicuc au­
Spodtum ,ftnapis. Sparma ranarum. Vnicornu. rem diuerfa eius przparario: ira virtus quoque
Coralli, fperma cocti. Mummi*. . ac facultas eiufdem diuerfa eft. Ec inceiligire ,
i.Coftri- C on ftri& iu a ifta fune: Bur(apafloris. Verbcna non quoduistale arcanum hac virtute pollere,'
fiiua.
falix. 1 fed vim potiffimam in prarparatione ac labora­
Coralli. Hyptricort. Rofa. tionis fubtilitate pofira c lle : velut in ipfo quo­
S. Speci­ Specifica talia funt; Vifcus quercinus,petonia. que fimplici. Nam vnum fubinde altero prac-
fica.
Subtilium fpirituum h x c fime :Vttrsolum vn- ftanriuseft. H o c aurem fimplex ,e ft vitriolum Vitriolu
garicum. vel Hungaricum, vel Cyprium ,vel Romanum, “ “ ‘V1"1
Tartarum crudum. Vitriolum cyprum. Vitriolum vc quod peculiariter gradatum Sc depuratum u
Romanum. fit.Nec inrerim abfurdum tibi Sc impoftptium
Sedarim
caduci
Praeter h xc enum erata, qua? curandi caduci videatur,quod virriolo virtutes tantas afljgne-
Virrioli
qux. facultatem h a b e t, alia -etiam reperiunrur (Ida* mus. In eo enim vis quzdam peculiaris aurea vi*' aure
tuta, quorum operatio mirabilis eft,fi cum fab- ftcrera ac condira la te t: non corporalis fed praclUn-
uor»
tilibusfpirirualibus pcrmifccanrur. Sunt aute fpinrualis: q u * exim ia At admiranda virtus in
h x c : Optutn, mandragora. ipfo multa potior 3c cerriot quam in auro in-
lufjutamus. Papauer. Loltum, vua verfa. eft: prout in De generatione falium terrz de-
H x c v e i 6 n on , vt per fe fu n t, adhiberi de- m onftram us, Aureus ifte fpirirus virrioli fub-
beut, fed pro vfu prxparationum Archidoxis. tiliatur, Sc ab impuro fegregarur, vt fola efTc-
■ iuaca- N ecenim fingularum virtutum vbiuis de/cri- ria remaneat, q u * auro potabili aflimulatur.
Eciquf. bendarum nobis tempus fuppeteret. Praeterea Przparacio cius talis eft. fit. virrioli optim i
quantum.
 i

576 D e M orbi s A mentivm

arcani ' quantum vis.ad minimum ib r. Inde ipfum in Rad. paeonia a-r. ^ij. Conterenda hac
pixpara* bociara cerream , qux omnes ignes ferat: omnia & fubcili (fime puluerifanda, ac tandem
wo* cuius ea magnicudo uc, vc 3r vitriolo vix tertia in arcani vitrioli tb). imponenda funr. Stcnrifi
pars impleatur. Vas didum , in optime con- digeftione per menfem. Poftea vrere, vr pr$f-
Achaiur ftrudum Atbanar probeque lutatum im pone, cripcum eft. Q u ia vcib dixim us, hoc vitrioli
cui Alembtcum magnum o b d e , luto fapien- arcanum faris efie ad* quemcunque caducum
' tiac accurare oblitum. Alem bico recipientem fanandum: ideo neceffarium minime viderur,
magnum fuppone, & luto rimas feu commif* vein id recepta, & compofita aut fimpIiciaaH
furas cxquifitiflimc obtura. Poftei rcficcen- congerantur.Sed cdpofirionis huius hxc caula
' turluta. Porro ignemTuccende > primu lent£ e f t , quod fcilicet vitriolum inrerdum inatqua-
( acfenfim pro Am itarum m ore,vt ex fpirinbus le f it , vel non red e femper praeparaturo, vel
& Hillis ligna debita obferuentur. Aquolitace v itio alio inuftum, ex quo impedimentum ali*
vniuersa cxftillata, per ignem audiorcm 8c quod emergere poteft , quo virtutis ignauio-
violentiorem fpirirus iplis e lic e , quandiupro. ris exiftit, quam fi red e praeparatum fit. Hoc
deunc t id quod concinenter,fine intermilfione ergb impedimentum addita Recepta corrigunt
diebus plerumque duobus ac n o d ib u s rocidc Sc auertunt. Interdum Artiftae etiam in labo­
durat. Et fi vero prasparationis huius d o d ri- rando errant, quod ipfum quoque virtutem
n$ multat communicari queant: haec ramen di- (peratam Arcani inhibet.
dainduftriisfufficere a.bicramur. Ineptis e- D e S e d iU u u hoc (ciendum eft, quod plus,’
n im , vt haec ignorent, conducibilius eft.Scias quam credi pofiic, conferant ad morbum re­
autem in Athinari omnem virtutem ,quicquid tundendum. T ale eft opium Thebaicam,& fi* 0.;t
tiu s in vitriolo e ft , prolici; vbim uU * fimul milia alia. Huius vero per mixtio ac prxpara- dita*
m utationes, colorcfque Sc fpirirus fiunt, pro­ tio talis eft :
ut virrioli natura ac ratio eft. Interdum cupru jfi. Opti Thtbahi 39. Cinnamomi^fi.
in veficacolliquefcic in maftam vnam, quod a Mufci, AmhuM.3/. I . t ,<£ • :
lola vitriolo f i t : idem fit interdum cum auro Sem. Papauens vtrtujqui
m u lto : aliquando vitrici a m integre tranfic: M a n d r a g o r a $ 6 .M a ft k i s $ i i j.
nonnunquam exuritur in rubedinem aut car­ Tritacenuiter miice, & cum fucco citonio-
bones atros. Deftillatione debito modo fa & a ,. rum co& orum tabellas vel paftilioscencinna,
accipe violam vitream , Sc in hanc infunde de- quos in ciconium immitte Sc conde, hocque
ftilhcam iftam virrioli aquam , & caput mor­ exquifire iterum conclufum in maiTim pannis
tuum tere fubciliter, & aquq etiam iniice. D e- in d u cito: coquatur velut panis in farno. Eo
ftilla adhuc fem el, vt omne vitrum colliqucf- c o d o fatis ciconium exime, & ex hocfpccies, #
Arcanu cac.-cunc ex hac deftillatione accipiet veram ac quas teres. Triturae huius 18 adde arcani vi-
cK oico redam apticudincm fuae eftentiae.vim virtutis, crioli § quinis. Et hifce didis vniucrfam ca­
phlegma ac penetrationis. H oc fa d o , feparatio fiat in duci curam finiamus. Quae verbalia plura Ar­
oieo° fi- balneo m aris, quo phlegma fcced ec, oleo in cana , M agifteria, Eltxiria Sc fimilia, ceu Au­
miie eft fundo r e lid e . H oc oleum vocatur arcanum rum potabile» Mercurius vira:, quaefingnla
*U1 vitrioli. H ic tamen notabis , nos phlegmati ita caduco fufficiunc, numerantur, ea hk non re­
feparato multum virtutis tribuere, Sc oleo ip- feruntur. Iftorum deferiptiones in De'Quinti
fi modb non qquiparare. N cc enim paucis vi­ Ejjentia pofitq funt,qub Ledorem remittimus.
ribus pollet.Cum quc nos mixtorum vtrorum - C a p . II.
que modum ac vfum didiciiremus,vtraque pro De Cura Manu .
arcano\iobis fecerunt haud inefficaciter. D o-
fiseftBI?. in bono vino aut a q u a , indiescum icut de ca d u co , ira de Mania etiam condi-
S

m an e, tum n o d u p o ft paroxylm oium finem. tuendum , & ad curam procedendum ed. 1tat
H oc oleum vnicum fatis eft ad caducum omn£ Medicinae autem Maniam adimentes duplices
curandum : quo vno etiam caetera determina­ funt. vna C h iru rg ic a , altera Phyfica. Nam in- iui-s
mus. Q iiim praedantem enim cius operatio­ terdum sccid it.vt vtraque fimul adhibenda fit.
nem experti fimus dicere hic nihil atrinec. In- Prim o autem curam Chirurgicam ponemus:
vitrioii lerim arcani huius virrioli praeparandi, modi p o fte i Phyficam :iuxti vero etiam Experimen­
repara- ac induftriae aliae plures quoque fune, nempe ta trademus, qui cuilibet curae debt n;ur.Qua­
vari?? Pcr retortarn aliquot feptim anas; per vefi- quam de C hirurgia aegre definiamus,hoc con-
cas declines*, per pellicanos : pcr p u trefad io - filium vniuerfis dantes 9 ne temere ipfam tra-
nesmultas: pet im bibitiones multas: p erm u l­ d e m , niti per propriam experiendam in ac­
tas cak in atio n es, reuerberationes, & fim iles. cidentibus om nibus probe inftrudi At periti
Quos modos omnes quidem la u d a m u s p r o ­ (in r: quod idem etiam in libro de Cum txttm
bamus , non tamen omnes dcfciibi neceftariu fidtlttcr admonemus. P rad ica verb Chirurgi-
putamus* C u iu is enim vero & legitim o M e­ ca hifce com prehenditur. Primb, apertionem
dico de illis iam ante conftat. Icaqoe hic m o­ fac in eo lo c o , in quo M ania oritur. Si veto
dis m iffis, iam ad receprorum feriem , fecundu de lo co am b igas, aperi extremitates omnes in ip*
4 . articulos conftitutain digrediam ur. Scitote digitis pedum Sc m anuum , in capire, quouf- * |
autem hoc vitrioli arcanum primum pro cor­ que centri circulus vel ambitus diffunditur. A* h
pore fumendum cfte. In hoc im poni cale R e ­ percio ifta duplex eft : vna curem folam tollit
ceptum debet: Sc au fert, v t fub ea caro nuda relinquatur, al* ¥
& Cdmpbor^lpodU , rafura cranii, rnicornu, teraforam ina m o litu r, ex quibus etcharaci-
cur cum Santalotum rubeorum,alboTun)>titTtnoium an. d it, Sc foram en maner.Hoc vero difirimen pro
4Ilis co- 2;
« M '

Qh m orbi conditione renendum eft,hoc modu.Si

* Corallornm, vijci quercini, granorum pceonia,, m orbus fit vehemens & frequon*, tuncpnrra
cutis

t
Conrtu
• T ractatvs II yjy
coris apertio non fufficit ad caufam Maniae gationcm femper renoua, t&mdiu, donec Ma*
■ Wntii eliciendam* (ed opus eftSc altera, vt quis vicus nixalterationem fa&am fentias- Tandem pro
profundius inducar. Foramen enim quoduis mote chirurgico entem confolida aut obduc,
aKu,^ quandam emittendi vim & proprietatem ha- Sed de apettiuis & aitra&iuis hiffce notabile
betyvdut ernnn&otium. Idt 6 vtriufqtie aper­ quid attendite * debere nempe apeaiones ca­
«■ fessa
acimt^ tionis recepra rahafunt. pitis omnium poftremiVelTe *ac fieri, cztetis
extremitatibus iam dum fia cute iceru obdu-
iwtfiffljki Receptumapertionis prima. •

fti£ 'Turic enim demum , fi vfus poftulet*

^

lisbanube^
Raditis FUmmuU recentis vtl io aceto im- centrum capitis quoque aperies ,& prxdiUn
lirmdsaiQ «. Aper- bibttd, t
tio ve* iriodo procedes. Sic ergbhalkenus de cura
rpupas* hcu*6«. , Florum FUmmuU recentium , vtl imbibi- Manix chirurgica hxc drda funt. Vbi hoc (1-
nsptdmx torum§ j. mul attendi debet,qubdvna etiam venx ido-
iovirmisfi Pinguedinis Scarabei %G. Cerubaridum y . riex fecandx fint. Nam fxpc fit, vt per Phle­
zpmniBit Fermenti, Auti, an.q.f. Trita Sc- cribrata botomias tales Mania propulfecur. Qtiq tamen
iRectpo«j omnia mi(ce in vngueutum>quod panno indu­ cum vulgata Sc oranibtis nota fint ,latibs ac in
aiteriaii ltum applica , q-oufque digiti pjercingunr. fpecie h'ic non explicamus. . '■ ;
a (poqotnt Pannus fircficcetur, foris aceto perfundatur» Iam autem potrb de Manix cura Phyfica
yt humidus femper (it, Emplaftrurof. vel6. etiam expediemus nonnihil, quxfinechitur-
QOthpQ horis infideat : poftea remoueacuc » & ve(ica gixope omili prxftatur. Curx huius differen­
notiim* rumpatur,tc cuticula detrahatur , vt cato fub- tia duplex eft. Vua refrigerando congelat
loThtksi ie&a loci nuda pateat, lam Apertionem le­ Manix materiam peccantem: altera eandem
:imixcioicfs& niorem aut mitiorem ponemus * faciendam fedat Sc mortificat. De Maniam refrigeranti- Manii
aut adhibendam eo tempore* quo fitnplicium bus Sc congelantibus priinb dicemus. Hxc
prxdi&ornminopiaeft. Ea talis e(b vel interna vel externa funt. Pars internorum
& Aquafortisoptime. Salii Armomeci fublima- maxima in cura caduci quoque tradita eft.
L v ;. t r s . Defcriptio eiufmodieft:
llwijiij. tlot* Menuttj fublimati ajiij. Hxc. tria mifce, Ofi O l. C a m p h o ra . o l e i M u fci . Mifce»
&C!)ob(»' & mixta in vitrum inde >quod leui igni impo- & pro vice vna||?. in potu prxbe. ,Hoc enim ni» mfi.
'dpiM acii' ^ nes >dum omnia reloluantur in formam aquae. medicamen mirabiliter Maniam tollit , ardo- Snc’
tit&code.fo 1 Cum hac fpana extremitatum ablue quinquies remque corporis exringuit , Sc ebullitionem
(miiioiaa vel exies, polled ficcari (inantur. Eo praedito fanguiniscompcfcic * materiamque cbngelat,
ipuiinfa; cutis a partibus amoucbicur * ficuc puluis k cogicq;non fecus ac frigus aquam in glaciem
me.&tiiedp carne. Hae aurem apettiones cuilibet curi de­ congelat. Huic fi mile Receprum aliud nondu
» Ifidita*
9 «
radendae (officiunt, quas- vidimus interdum inuenimus. Idem oleum exrecnd quoque tem­
tdidararur magna vrd tate curem k catne diftrinxiffe & poribus Sc fronti illini poteft. Cxreium qux
jjwiiilta exconaile. Et qui abexcoriationeilla (anguis Maniam tollant,pluraafa funt, velut Arcana
itu& U ui emamt , ismuiidm ad minuendam Maniam Ljfentu quinta * quorum quoduis per fe proprer
in confert. Alij fcalpellis adadis extremitates fuigularem proprietatem ac confortandi vim
sunto**. perfundi iufferunr.qux ramen fcarificatiofub- indi ram,Maniam tollere potell. Huius claffis
ripOCflBB^ ' trahendx maniae (aris efficax non eftifed aper­ funt:
I^Ampiar tio rotalis inftitui debet. Quod (i ver6 haec Quinta FjfentU Argenti, Quinta Fjftntia Arcana
iam dilfca apertio tibi minus placeat* vtere Contra
II * Ferti. M aniam
liac vlccratiua qux ifto modo fit: Quinta Fflentia Saturni, Quinta Ejftntia qux.
j. Aper ^ Mercurii fublimati. Arfenici puri. Aq. Mercurij. '
* tio exui
forris.an. Com m ifcein formam ceroti» quod S o lu tio C r y jla lli,S o lu tio C o ra lli & c.
rMuiieon^ Cwanl-
extrem natibus illiga»dum (enfus obftupeicar. MulcS autem prxfiantiorafunc, qux ad M a­
mptoda* Poftei modificetur cum pinguedine quadam» niam appropriata dantur, velut
ndiraro» vr efchara decidar. Hac remota» praitica al­ E x tra ftio C a m p h o ra . E x tra flio A uti & c.
«Pinta!»' tera inflituenda eft. Apertionibus hoc mo­ Alrera vero curandi Maniam ratio fit per ea,
efio»dadij0 do fallis» nota» quod per eas omnis M anis qux Maniam mortificam, Sc infuper peccan­
ntgiciif* dO
fl ixus cum materia fua vniueifa extrahi de­ tem Manix mareriam irafopiunr, vtdcinceps
pieiiujfys,' beat» ficuc de hoc in capite de Mania docui­ non femiarur amplius. Sed Sc huius curx
amnldw» mus. Hoc impetratur tantdmper Aura&iua, remedia multiplicia funt * tam externa, quim
Irfum» quae vlccraris extremitatibus quotidie bis im­ interna : quorum optima fiint ea * qux ad
«rcofltf ponuntur. Per haec vitium omne elicitur. Ex- normam extraHionis Eficnrixy. prxparanrur,
nptiwflg* rraltione finita, exulcerationem cui a fequenti vefunt:
d inftndii A m .a i. medela. A rtra&iuum aurem tale fit: Summum AnodjnUfn, Quinta Ejftntia Pa- Manii
fadriw mx. 05 *«- Galbum, Opopanact, Sereptni. paneris. qux
moiciiS«
KaracQ* BdtRij, Ammoniacian. §i/7T. H xc dilToltte Quinta Ejftntia Mandragora. Quinta Effeti- cent.
hn&fp in acctc;S<r cola, coque in fpiffitudinem iufta. tsa loltatorum.
ttoritx^ Poftcd lpecies has * tenuiter tritas» Sc fubtilif- Quinta Ejfentia Optatorum, Quinta Ejftntia
«hin*»" fime cribratas immifee. Iufjutami•
*aprt.> y.. Mafluis §(?. Thuris 5 ij. ft | ( k Carabe 5 ;. Q u x quidem remedia et fi valida Sc vehe-
wiifa* Vua vtrfe Ctuc. vngttU } an.m. 6 . memia fint : per Qninrx Efientix proprie­
Xm& Magnetrs. 3 lij. C olophonUy ij. Firniftj$v. tatem tamen ita purgata Sc prxparata tunc,
brriipf* Mifceantur omnia in cerotum , quod impone, vt impuritatem in fe reliquam nullam ha­
«bos td». Sc foramina extremitatum probe im p le» & l i - beant , qua corpus noxa a/fici queat , fcd
mifc* r *i C cc omnem
ite * f* r ’ j * j { m i K U '
 0
j7$ D e M orbis A mentivm.
omnem materiam fenfim ac lenirer tollunt & ea animi obftinatiflSma tandem imaginem iri
fubducunt. Per qudfnam vel virtutes eadem ignem p ro iiciet, exuretq; vt nec cinis nec fu-
tam vehementem & fornicum morbum expu­ lig o v lla e x materia imaginis corporaliter fu-
gnent , hic explicare nihil attinet:fed in Q uin- perftes relinquatur. Dum illa prxdi&o modo
tx Edenti* tra&atione res omnis plenius & fiu n t,ex iroprecanrecogitationes vlque adti
planius expedierur. H ic ergo iam cura; M anix effiesces 6c validae in imaginem procedunt
methodum finiamus. Sunt quidem & alia re- & cfFanduntur,vt nihil obftare aut aduerfiri
m edia, qu* M edicialij per experientiam pro­ queat. Imprecationes enim perficiuntur in iis,
priam contra Maniam facere & conferre inue- qui eas faciunt ,non in iis , contra aut in quos
nerunr,nimirum ex fimplicibus crudis defum- Hunc aut ia&antur, idq; ob hanC caufam, quia
p ta :q u x nos tamen fuis an&oribus relinqui­ aliorum lenitas pet fuotum hoftium iram lzdi
mus , folis Edentiis quintis & feparationibus, non potefl,ficut de Imaginibus tradimr. Ita­
vtpote omnium vtiliflim is i nuentis & obfer-' que eiufmedi rei udat io nulla etiam in imagi­
natis» contenti. ne e x iftir, fed haec corporaliter comburitur,
C ap. I.H ira vt imprecanti cogitationes h c omnes adi­
D e Cura Vitifta, 'vdehorea laf- mantur. H r c autem qui cxipfo fundamento
inreliigidebeant, plentis de ImgindtfaiHbm &
ctua,vel leuitatu animi. lnctHtatiouilwidc Impje&onibw traditur. Et fieri
Virifta V od V irid e cura k nobis delcribirur Q c hoc etiam pocefl, vt fi vel tantillum cinctis
mine» Q
v n d e no­
proponitur,res multis temeraria & plane corporaliter de illaim agine relinquatur, agro
tut. im pofiibilis ede videtur, his rationibus per- curae fatis prxflitum minime fit, fed de morbo
fnafis,qubd nempe V itid a a S.Viro nomen tra- aliquid adhuc fuperftes maneat. Qua causa
' xerir, qui p la g x & p o e n x loco hunc hom ini­ fola cera & telina hdc conducunt,ceu de ima­
bus morbum im m ittat : aur qubd V iti vice ginibus & impreffionibus dilucidius docetur.
ipfe Deus propter hominum peccata malum Sed hxcha& enus de cura V itilis ex ira di&a
hoc infligar. Q uod quidem vero ede fimile fufficianr. Deinceps etiam de chorea lafciua
quadantenis nos minime inficiamur:non rame & impudica dideremus tali ratione.
atbitramut interim» pcenam eam talem ede, Per vfum ac rerum magi liram experientiam
quam vel* Deus ip fe, vel Diuus nobis indigae co n d at, quod contrarium vnum per alterum
aliter,qitim perm ittendo, vt per chorex V iti naturali modo pellatur. Hoc veto cum modis
im precationem , im aginatio eiufm odiin ani­ variis diuersifque fiat, nos hoc loco nodram
mis hominum generetur, per quam ide m or­ quoque experientiam proponemus, qui laf­
bus deinceps introducatur & em ergat, quem ciua & intemperata chorea expellatur & ex* o*
I Vtrifta vulgus p oftei pro pcena diuina x d im e t , cum pugnerur, Sc fit hoc modo. Si choreifla, vit
«ft tgri-
tu d o i* camen xgritudo ea fic merd xdim atiua feu i- vel faem ina, ex vberiore lafciuia choream
xnagint-
tioois. m aginatiua, ficut in capitulo de origine eius hanc ordiatur, & faltare incipiat (quod femi­
tradimus. Concraeiulm odi Vitidam xftim a- nis quim viris frequenttis accidit, vt qua plo­
tiuam vel im a^inatiuam , curam calem pro­ res xdim ationes & cogitationes habent, &
ponimus, eamqi peculiarem, P rxrerei, fi ori­ profunditis efficaciufque imaginantur ,& faci*
ginem traxerit ex leuitate an im i, confencienre litis i natura* fuq fortitdine leipfas vincunt &
voluntate, q u x affe& io,chorea lafciua vel le- expellunr:)nihil magis prodeft ac conducit,
r uitas animi vocarur:contra hanc ipfam quoque q u im quod cogitationibus & operibus eorum ^
aliam , eandemq*, lingularem curam docemus. aduerfum eft. Ipfarum enim cogitationes li-
T e r t t i contra choream co a tta m , cuius origo b erx 8c lalciu x funr,leuitatis pleme,omnis pn-
choree natui alis eft,naturalem quoq; M edicinam ap- d o tis , tim oris ac verecundix vacua;, quas ita
uesfpc- ponimus. His tribus diftin&is fpeciebus tres expelles. Abftrude eas in locum caliginofum
diftin&as caras opponim us, quarum qu alib et & obfcurum : cibentur aliquandiufolo pane &
fuo m orbo feorlim applicanda eft,nec vna pro aqua j nullo m ilericordix affe&u ia eo loco
altera vnquam facit. fordido feruentur. H oc modo fiet, vr pet cfa-
chorea Dum ergbprintim de Cura ch o rex dEftima- riem & penuriam,aliam naturam ac cogitatio­
iiaeada tjux vel im aeinaciux ex im preC3tionibusdif- nes co n cip ian t, ita vt lafciuia per eam abfti-
f t C U IC .r . o L- f • . • |.
tor pet Ierimus , notandum vobis erit, diicnm en ait* nentiam expugnetur in ipfis, & opera luxurio*
imag!-^ qUOtj intercedere inter xftim atiuam & im agi- fa fopiantur/anguis ferocior relidat, fpiriruf*
Jittonc i • \ i •a i
nanu&m >quia nimirum akera ex ir a , altera ex que v it* leniatur & remittat >corq*, ex laetitia
‘lafciuia oritur. Primam ergo nos F « iftz« ,al in moerorem k captiuitate & locifotditie
teram Lafctudm vocamus:quarum cura quoque coniiciarur ,adeoq-, vetus morbus vanefcat,&
diuerfa eft,velut ortus. Er V itiftx ex ira natx triftiria recens, nulla laetitia,nullo rifu, faltuue
curaeiufm odi eft. Ex cera vel re fi na patiens ac clam ore comitante,animum occupet aegu*
imaginem libi fim ilem finget,& obftinat£ fir- bernet. Q uibus omnibus praeditis , ex loco
micerq; fibi perfuadebit,aut cogitab it, vm uer- obfcu ro captio ac emittantur, fenfimq; ac de die
fas adiurationes feu imprecationes,quas vnqua in diem prior dixralaxetur & cibus pauhtim
fecerit,pro fua voluntate in hac im agine per- m elior p rxb eatu r, carcerque fubinde lenior
fedlum & im pletum i r i , hac ratione: nempe & tolerabilior reddatur, donec ipfa quoque
intra fefe ita cogitabit,qubd im agini om nia ea M elancholia confum pta , ratio vera podii*
'm ala im precetur,om neique fuas cogiration es, m inio redeat. Bthuiufm odi regi mea tim
ac animum penitiflimum citra recordationem cogitation es, q u in i g eftu s& opera horum a-
om nem aliorum hominum in folam eam ima­ raentium tollit. M era vero infania e ft, quod
ginem intendet & d e fig et, ac cum intentione quidam putant huiufm odj choreas expugnari,
li ultitv
 «

T RACT A.TVS 1. 579 -

fi faltantibus immutantur & iuoeantut alii» autem intelle&us & fenCurti tres loede s me- sufF*«-
, 1 • O ° • • • X .♦ tunm i
qui eodem rtiodo tripudient, & aa xgrotutn d itati, iam prirox putationem primb ordie­ vcimt
exemplum fimiliteticgerant,cantcntqjdt fub- mur. Cuius origo cum a vermibus lic, temc-
filiant. lfthaccnim xm uU tionexgri plus in- dia talia prxftituemus: . 114
citatitur,quim vt reprimantur: licet diuerfurn O f. C o lo c y n t h i d a , E j u l a n d i m e lli, H e I J e b m n i- 1
llatuant alq.perfuasuinq, habeant, xgros falta- &**» 51* * '
tu examinatum iri tandem, nifi tali diludio co- S ca m m o n e a % $. P o ly p o d ij , fe n a , a n . j. 4*
hibeantui.ld quod metum fomnurtn eft.Quin- g a u c i l\V).
imo hoc multo conducibilius eft ,vc fuitibus M tllts d tfjtu rtia ti, v in ib cn > ,a n . ib iij. A ceti
probd pnlfentut & comminuantur, & a faltu m o d u u m '. '
per vim in carcerem abripiantur & abftrudan- H xc omnia mixtim decoquantur. Satis de- r
tur. Vbi tamen hoc quoqjfimul notandum eft, codka colentur. C o litu r* huius potandum
quod vapulantesij quaridoq, intrafeiram gra- offer,quantum prudenti Medico viiebitur re­
Fugida
uiorem concipiant,cuius vi proftemi S c interi­ quirere ipfum m orbum :opeiatione.huius la*
mi polfint. Et hac cautela obferuata omninb xatiui finita,paulopoft hanftum alterum fi-
i i.jjnix opus eft. Ratius autem non proficit, fi in a- militer propina .boni tamen confifti modera­
<cu.
i quam frigidam infperatbconiiciantur. tione adhibita H xc medicina non ex proprie­
i

& Reliquum eft» vt tertiam quoque curam, tate falcem fua,vetum etiam fpccificaviver­
CiOfc*
t vatuia- Choreae naturalis fcilice t, ex ipfius naturx mes & ipforum nidos ed u cit, vt alii drnto
% iis cura. principio o r r x , fubiung»mus, prout in capite non fubnafcantur. Hoc fa & o , medicamina ea
t

>

i de Chorea definiuimus, quod malum hoc ex propina,qux in tra&atu de caduco pofuimus,

3 venis rifiuis oriatu r, quarum vi & incitatione eadem dofi obferuata: ita tollentur*& profli­
II x g ti ad lahendum compellantur. H x c autem gabuntur omnes paroxyfmi ram in fenibus,
B cura per remediorum geneta duo perficitur: quim iuuenibus, nec vnquam deinceps i ver­ *• ♦
is nimirum per externa & interna. !n externa mibus Ratio quoquo modo fuffecabuur. Etfi
a
Natara. cura notanda funt lo c i exteriora , in quibus vero alia plura quoque appropridra & fpecifi-
lis eho- morbus fefe prodic & exeric. Inter‘ora veto ca E npnkaquchucpertineantjea tam encon-
ic xcx tc*
media» remedia ex Eilentia quintaTunt huiufmodi: fiilto omittemus N .c enim eadem pernoftram %
iis A u ru m p o t a b i l e , O le u m M a r g a r it a * u n t , M4 * nobis experientiam ratafunc,fed fidem ipfo­ •«

IS tetta G em m a ru m , rum inuenroribus damus. Q^tx fi quidem non

* A q u a M a r g a r it a r u m , A n o d y n u m j u m m u m , rciicimus:hic tamen ea falcem,qux frequentet
Q i i t n t a E jfentta O p ij. v iilia e (Te ipfi competimus, penenda duximus. /•
lil Q u i n t a E jfen tta M a n d r a g o r a . Q u i n t a E jfe n tta * Cura alterius fuffocationis , mulieribus ab
i P a p a u tr is . * vtero enarx , tribus movlis perficitur , vnus
u Q u in ta E ffe n tia L olt} ,A q u a v iti> C a n c r o r u .& c . confiftit in vnguentis; alter in fuffitibus: ter­
*♦

I* Ex his funt nonnulla, qux non intus (altem; tius in aflumendis. Vnguema vi calefatftionis

s
ij
fcd etiam foris adhiberi poliunt, vt j
i S u m m u m A n o d y n u m ,E jfen tta M a n d r a g o r a ,
E jfen tta O p q ,F jfe n tia P a p a u tr is , Ejf. L ol ta t o r u m .
rnoibum lenire quidem 6 c pacare, fcd non pe­
nitus tollere poflunr. Et tamen hoc auxilium
minime negligendum eft. Vnguenti hxc de­
l 4ifce loca Sc regtones inungi debent* Formu­ let ipt io eft:
la tamen hxc compofira nobis vfitata,fxp iiis O le i T a p ft, i d e i f t x f o l i t flo r i b u s l a p f h f t n e a d ­

0 commodirares ingemes p rxftirit: d itio n e.

E jfen tta q u in t a O p if 5 /. O let a n e t h i , i d e f l , t x ( o l o A n eth o^ vt id e,a n .^ y%
0
E ffen t. q u in t a M a n d r a g o r a g r . vif. O le i O l t u a t u m , A m y g d a la r u m , a n .
0
F ffe n t .q u in t a L o l i j , 3 j. B a f famt m a U icii 5 i). Mifceantur omnia.
-f I j f r n t . q u i n t a P a p a u e r it j i j . M ixruid ea inunge vmbilicum 6c prxeordia.
t E ffen t. q u in t a lu fq u t a m t 51 i j . P ix r e r e ix g r i ventri facculum hunc impone:
f A uri p o t a b t lu 5tiij. A qua c o r d is j M if- A r t m t fi a C a m o m it la , C m e r ts f a g i n i a n . M.v.
I
ceanturom nia.M ixturx huius , mand, vefpcri Hifce remediis inftaris, fi fofFocauonem m ini-
f & circa diem mediam, guttas 4. in vino bono, m em itefcercjftd in caducum digredi videris:
f' aut aqua pura propina, ad finem vfque iana- runepertrirorium fum uniin matricem immic-
tionis. Externa vei 6 membra inunge his rebus. te,ex hifce rebus fequcnribus. Is (olus ad fuffo-
*
0»
2 C . S u m m t A r.odyn i |/?. O l. N u cu M u fc a ta §j. cationes matricis omnes , etiam mortem in-
i O l. M u fc t 3j. M ilceanturin formam vn- tem aures,fufticir.
Ven$ ri­
dente* guenri , qub membra ririllarionis primaria, I f . V e r r u ca r u m E q u o ru m g e n u u m Jj.
vbifitt velut alas,colium ,&c> inunges. Prodeft hoc A jja fa ttd a 5 /. C o r n u u m v n g u l a r u m c a p r a ,
etiam in caiii p ix d i& a carcerandi norma ac 31'j. Terantur fiibtriirer, d c i n puluerem per-
ratio , feiieritatc tamen , lafciuis debita , a li­ mifceancur, cuius accenfi 3;. vrere ceu conue-
quatenus remifsa. Nam , d c hic triftiria indu­ hir. H x c fuffum /gatioluffocationcm acorde
cenda , &: alterario corporis per abftinenriam trahit arcetque, capurque liberat & expedit,ac
ficienda eft. Sed lix c de Chorearum cura ha­ cerebrum reficit, purgat matricem , d c corpus
ctenus fufticianr. vniuerfurq mira ratione recrcar.Quod fi tamen
C at. IV . ^hoc remedium non plenarium auxilium & li­
berationem fors prxftec:tum medicamenta in­
D e Curafuffocationis mtclleffus. terna propina. Frequenter etenim accid ir,vr
Vpeiius incapice 4. dc origine foffocacio- per paroxyfinorum vehementiam Narura
S ms inteile& us diximus. Iam hoc capitu­ ira vahde profternatur, vrnifi confortantibus
lo 4. eius curam fubnc&em us. Suffocationis probis adiuta, peccanti m arerix faris reliitere
C cc 1 miuimd
 580 D e M orbis
minime queat. Et fi quidem fuffocatio eria re-
mifilTec:hoc tam efequenti confortatiuoinda.
Q u o d fi fors habere in promptu non poflis:
tamen quae altera matricis confortantia fc-
quunrur, ad naturae robur afferendum fatis
fune. ’ •
Confortatiuum.
A u ri p o t a b i li s , M a t e r ia p e r U r u m a n . 5j.
E jfen tia A n tim o n ij, E jfen tia f u l p b u t i s a n .
Mifceantur. Dem ifceila profingulis hau-
ftibus praebe 3 j.& fenis quibufuis horis dofin
itera.
Confortantia Matricis.
M a t e r i a P er la r u m .M a t e r ia C o r a llo r u m , M a ­
t e r i a C rj/ fla to ,
Q u i n t a E jfen tia o p i j , Q u i n t a E jfen tia p a p a -
u t r i s . Q u i n t a E jfen tia l u f q u i a m i , Q u i n t a
E jjen t. f i e r e o r u m c o n t r a C o lica m . hc fic
de aliis his fimilibus nota.
D e fuffocationibus his hoc etiam notari
debet. Si eae non continenter durenr, fed dis­
cretis temporibus infultent, tunc fcem inisillis
prxferuationesadhibendxfunc, ficut de prae-
feruamentis cradimus,& hic repetere otiolum
ducimus.
C u ra tertia fimilis in omnibus eft: fub qua
fpccies vmuerfas , in capitulo de fuffocano-*
nibus explicatas, comprehendemus. Nam fi-
m ili cura curantur. H uc autem peculiare me­
dicamentum nullum fpe&at a liu d , quam ex
Eflenria quinta paratumjeuius rei caufie inult^
fu n t: quarum ea p o tiffim aexiilic»qu6d plerx-
que ex im becillitate naturae pi oueniant. Vnde
f ir ,v t idiufm odi remediis opus fit , quibus
Natura roborecur. Et roborat io ne idiufm odi
fuffocationes om nes exptllunrur. Itaque
deincepsindicabim usilla, q u x in Q uinta EfT
confidant huc facientia,vt funt.
Fortiora.
A u r u m p o t a b i l e . A p p to p r ia tu m f a n t l u m . E lix ir
m em b roru m .
, M a x im u m fi m p le x . S u u u * G e m m a r u m . A r c a ­
n u m v itr io li& c.
Mediocria.
O le u m A u ri, A qua A u r ife r a . M a t e r i a P e r l a r u m .
O le u m A r g e n ti. A q u a j j t e c i f i c a . M a t e r ia C o r a l ­
l o r u m ,& c .
Minora.
O le u m F e r r i. O le u m I o u i s . Q u i n t a E jf. fa n g u in U .
Oleum Cupri. Oleum Ciyfiato. Quinta Ejf.pani*.
O le u m S a t u r n i . O letem S a n f t u m . Q u i n t a E jf.
C a r n iu m , & c.
(jrandia Repugnantia.
Q u i n t a Ejf. O p ta t. Q u i n t a Ejf. P a p a u e r i s .
Q u i n t a Ejf. L o lio r u m . Q u i n t a E jf. M a r g a r i t a ) u
Q u i n t a E jf.G e m m a r u m . Q u i n t a E jf.C o r a llo r u m .
Q u i n t a Ejf. A n t im o n ij. Q u i n t a E jf. S u lp h u r is .
Q u i n t a E jf. T a r t a r i , & c.
Et his curam hanc claudem us. Illis enim
m eliora inueniri dariq; nequeunt. Per ipforum
enim virtutes fuffocationes non faltem expu­
gnantur j verum ipfa etiam m o rs, veluti de
Q u in ra E(T. vc & de M orte & vita indicam us.
Itaque hicphiribus nudis ad aliam curam pro­
cedere pergam us.
A mentivm
C ap. V.
T>e Cura priuationis fenfuunu
vejanorum .
Q
Vintum hoc capiculum Curationi vcfa* Lauri­
norum docenda; impendemus. Quorum (0f“
cum genera quacuor fine, totidem etiam cure quis,
poneudx videntur Dicemus primo de Lueeiitif
Horum cura in eo pofica eft,vt Lunx & Aftro-
rum actra&io impediatur aut anteuerratur.
Na ficut videmus aduerfus Solis ardores ceda
c o n d ru i, ne , quod Soli expolitum eft,ab ipfo
noxam etahat: fic iddm de Lunaticis quoque
fim iliter intelligi debec.hoc modo. Et primd
‘ notandum ed,vim Luna:, quam in nos naber»
per medicamenti faculraiem certam adimi
polfe.velur & vis Solis eodem modo, ac ftel-
larum influeuciarumque exterarum vniucila­
rum, q u x ex corpore nodro extrahunt. Et hoc
iterum intellige per Magnetem,qui vim omnis jjj»
ferri tk chalybis trahendi habet. Ferrum ete
n im , quod oleo M ercurij illinitur, a nullo
M agnete attrahicur. Sic fi magnes allio inua tua,
garur, nunquam ferrum trahit. Simili ratione ^
putandum ed,quafdam etiam Medicinas dari, in,
q u x contra Lunam pugnent: alias,quar contra
M artem ;alias,qux contra Iouem, aut Saturnii,
aut adra omnia cxcera. Opeta ergo danda
ed ,vr Lunaticos aut influentias aueiras iftiuf­
m odi M edicinis d id is , pro Lunx facie aut vi­
ribus prudenter adminidraris. Eadem eriara
planetarum ac ftellarum exterarum ratio eft,
ficut de influentiis & Quinta Edentia clarius
docetur. lam vero feptem PJanerx funtrtoti-
dem funt etiam metalla. Adeoque ipsa expe-
rie n tia d o d rice condat, feptem ida metalla in pu*
nobis aduerfus Planetas vim & operationem ***
habere. Q u i ergo Pia neta in corporealiquo
gradatur, eius oppofiti metalli Quinra Effen-
tia ipfi adhibenda e d : veluti Quinta Eft. Auri
contra folem .Q uinta E ifLunx contra Lunam,
& fic de aliis. V bi lim ol hoc quoque notan­
dum ed,quod Q uinta Edentia Auri contra Pla­
netas omnes faciat proprer vim fpecificam
pcculiareroq-,, quam cordi in d it, i quo omnia
expelluntur,ficut de feptem membris traditur.
Et hec de Lunaticis interpretatio fufficiat.
Secundo ponamus etiam curam Infmrm,
qui amentiam hanc velut hqreditatem exvtero
matris traxerunt. Curaautem induobiycon-
fid it.V n u m ,ed prxferuatiuum , quod adhiben­
dum patri ed m a tiiv e , ne foetum fimili labe
inficiant & contam inent: Alterum eft curariun
eius , qui infanus ex id it. C u ra prima (qua no
c u r a , fed
(ed prxferuatio aut expuitio vocati de-
bet)ita fiet. Parentes non folent vri coitu natu­
rali , fed artificiali, & hoc ita .-Quando appeti­
tum habent coeundi,tunc idainfanitas regitur,
& fit ab id o co itu . Si fit in infanitate, w
quod infinitas ipfum ducit , tunc puet infa-
nirur. Si autem non , & infanitate coitur,
& coitus p ro c e d it, tunc puer non infanitur.
Et fic fequitur cura,quod appetitui naturali no
fatisfaciat, neque c o e a t , cum appetitus fit i
feipfo , fed im m ediate proiicitur in aquam
frigidam , & expellitur coitus , & exungui-
cur. Et cum extin & us fu e r it, immediate
per artem in d u citu r, tunc coitus ille habet
nicenfionem & incitamentu per medicamina:
tunc
 T tt A C T A. T V S 11.
tanc fequitur a&us naturalis fecundum natu­ cientibus leliiunt & auferunt, defnmcncia
ram , & non fecundum mentem v il volunta­ funt. Sunt autem fedatiua Aurum pocalvlc ?apau^.
tem tnfanix. Et ft coitus quotielcunquc vo ­ pfurpuratum ,Q uinra.Eircnm LunxO piat3,& c. ratum-
luerit prouocerur per medicinam , verus & Et fi vcio hic multa confideranda veniam, ve-
bonus eft.Ef videndumun hoc,quod ipl inatu- lun in T. hcorica traditum e ft: fieri tamen pec
ia non fit infana, fcd perfc£ta in l'e. SI autem communium Receptorum natur&m non po­
tam diuinfm a fu e rit, vel quotidiana infimitas, te ft, vt cuilibet indiuiduo (ua peculians eaq;
tunc quotidie coitus per rationem dictam po- perfeda Medicina inueuiatur. Ideo per folis
teft heri. Et fi primus puer pecft&e non hbe- Q uintas fidentias eiufmodi vcfm uas exim en­
retur: tamen proles eius de ( c i ) liberantur, da. eft,cuna Q uintis E(T. de O p io , de Mandra­
per didturn modum ab tnfania. g o ra , dc lu lq u iam o , de Papauere,de L ob o
H oc etiam notari oportet,infanos ante coi­ permixtas. Debent etiam Quintq eiTentix cite
tum confortandos eide per eflentias quintas. ex A u ro , argentbue, & chelidonia aut fim ili-
Per has enim fpetm atica membra ab incon- bus,veluti leorfim in de Quinta hiLtraduntur.
gruo & iuconuenienti cuitodiuntur >ne partus Eorum etiam mentio fit in tia&atu de gradibus
hat prolis pariter infans. maioribus fuper Quintam Eftentiam .lbi enim
C u ra fecunda ad ipfos Infana p ectin et: & M edicina nulla eft,qux cibos aut potus huiuf­
talis eft. Infaniam eorum curari & colli im- modi fafeinatos aut tollere,aut adimere poilic. i
„
futcitio
polfibile e ft , nifi pri^ks complexiones Se hu­ N em o ergo conari debet >vt coipus purget , & infa-
mores penitus mucentur & alterentur, adco.vt hoc modo venenum fubducat. M olim en enim
xecens introducta com plexio priore robultioc id fcuftcaneumeft , quia inlania e a in fp iritu
& p otcn tior f i t , & per eam vetus confticutio v itx h x r e t,in quem purgatio nulla agit. Solis
om nis cxigatur.H xc autem alteracio feu euer- etgo confortatiuis vis dc locus eft,quibus v itx
fio duobus modis fir.per Confortatiua,& per feda- fpiritus animetur 5/, vegetetur,venenum autem
itua. Confortatina ex folis Q uintis ElL con- fopiatur Se obtundatur.
Confor ftarc d eben t, vt funt Q uarto lupe i funt M elan cholici, qui ^ pio- Melan­
unu*.
Quinta Ejf. Auri. Quinta Ejf.PerUrunt. Quinta pria tua natura defipiunr, in quibus nulla ratio cholico* tum qu$
Ejf. Argenti. euidens eft,fed complexiones omnino prxpol- cura.
Qumta Ejf. Corallorum. Quinta Ejf. Antimo- lent, & incelle&um fupprimunt , ac pro fuo
nij. Quinta F.Jf. Sulphuris. modo eandem gubetnant. In huius Mclan-
Quinta Ejf.Mercuiij• .Qhim* Bjf. Saphyri.Quinta ch olix cura ad duo refpiciendum clbvnum eft,
Ejf. &c. vt nofcatur, ex quanam com plexione orta iit.
* Sedatio. Sim iliter & fedaciua ex folis fedatiuis Q u in ­ Alterum , per qualia tollatur & araoucatur.
P tis Efle uriis e fie d e b e n t, vt funt Res ita fe habet. Si com plexio, M elancholica
« Mtttgatiuum magnum* Anodynum temperatum. fit,adhibe contraria. V t fi Melancholicus fit
u Purpura filorum, Gemmafoluta, &c. tfiftis , per remedia eum Ictum & rifibilem
® . Pet haec, vt diCtum eft,debent poliunt q*, infani facito. Si ridet nimium curaipfum pcr M edi­
si . libi reftitu i, vt nulli infanix amplius obnoxij cinas concnftanres. Q u od hoc modo accipies.
fint. Aliter enim rolli malum minime poteft. Sunt nonnulla rem edia, qux homiuem ridere
ii Et extera , q u x contra Infaniam produntur, faciant, qux que on nes morbos i marftitia
confubo tranfiliemus. ortos,tollant, dc animum lxtitia perfundant.
ol*
T ertio de Vejanorum etiam illorum cura N ecipfum tantum accidens rem oucnr, ita v t
? Vefano* c o n ftitu e m u s ,q u iic ib is & potibus in infa­ rifus cum aliqua indicia iungatur , Se moeroris
e» rumquf
cuta. mam coniicioncur. H i hoc modo iuuandi funt. ipfefons fuperftes f i t : veium h ic ipfe quoque
*
I
Prim b v ix duplices notandx funt: vnafpecia- funditus tollitur. Sic viciftim lemedia q u x­
lis,altcta fedatiua. Specialis ita renenda eft, vt dam fu n t, qn x mrrftiriam inuthunc,dum im -
a>
M edicina detur fpecialis dc iis rebus , quales m oieratum nlum , St Ixtitiam minus lafciuam
* aftam pfic: a u t, vt melius inteUigaris , vt M e­ retundunt. Q n x d»W connettuntur Sc mutan­
»#
dicina vim Se facultatem habear infanix vene­ tur , rationis iplius compedes foluuntur, ipsa-
Tt’ num illud m ortificandi, antequam id edatur que ad prift nam luam integritatem Si em i­
aut ingeratur. H x c ita accipe. Statuamus, nentiam euehiuir. Sed & huius pra& icx.cura
Ctrebiu quendam inlanum reddi pet coroeftum cere- ex folis Quintis Effentiis procedit,vt in quibus
1* feiu in- brum felisr.Medicinam ergo oporret talem elTc, tempetles eiufmodi fit , quibus natura violara
$ fin ite qux cerebrum felis mortificet ficut herbx Si proculcata ad fc redeat: & M elancholix in ­
facit.
■ jj) quxdam funt,qux guftatx, aut a felibus come- dicia omnia excutiat. Huius generis,qux funt
01* ftx cas interimimc, quod nimirum contra ipfo- rem edia, ea morbos Melancholicos apprime
n(^ rnni cerebrum peculiariter fpecificatx fint. multent', mentemque ipfam maximopet^ v e ­
itf' Si ergo pet cerebrum felis alicui inlania in- getant & lerehant, ac infaniam omnem M c-
0* gefta lu ,is:p£t huiufmodi herbas curari debet. laochoUcam elidunt,Sc ttiftician rexp edore
* Amor» Sic fi quisaflercore fafcuntus fit in amorem: extendunt, ipfique intelle&ui liberum ex­
Itf' fafemu tunc amorem pellet per ea, pet q u x ftercus ex­ peditumque motum faciunt: vt
jf t pellitur. Sic crgbde fpcoalibus dicendi finem
P c t
ciu, Aurum potabile,ctoilmagijlenimtdmlra acuata,
rfi faciemus. N ec enim k nobis confultum eft e- Manna marts, cordutle graue,Utitia Vtntti* crc.
& maiure , quom odo homines fjfcinentut & lx- Hqc autem feqnentia infaniam cum lafciua
f t dantur. Vnde nec fas e ft , a nobis contraria ■ nimis immuderaraq*, lxtitia permixtam artem-
tv remedia prodi. ‘perant mulcentque , & ad flatum conuenicn-
Pottofedatiua ipfa quoque ex Q uiutis Eif. tem naturam reducunt, vt
v tq u z folx , exteris omnibus nihilum profi- Oputum pumu.purpuratu Filat tolium puti! &c.
‘ v C cc } Etfi
&

i
 5» D e M o r b is A m e n t i v m
EtG v e to M e la n c h o lia ifta p io 4. co m p lex io n u O le u m ( i a n n i .
n u m ero quadruplex Gc: non tam en fe o rG m co - S o lu tio c o r a lio r u m ,
p lex io n i cuiuis lna m ed icin a p rx ftitu e n d a eft» , S o lu tio cr y lla lli.
fcd d u atn m cura fufficit. Duae enim co m p le x i­ S o lu t io g e m m a r u m .
on es aflm iilan tu r,velu t ch o lera & fanguis,quq S o lu tio p a la r u m .
cu m lx t it ia c o n iu n g u n tu t: h o c tam en diu ifie,
O p ia tu m m a g n u m ,
q u o d vn% b ellatrix Gc , altera m in u s: & tam en
K n o d y n u m fu m m u tr u
v ttiu fq u e cura vna eft. S i c & co m p lexio n es
Q u i n t a E jf. M a n d r a g o r a .
d u x reliqux» phlegm a nem pe & M elan ch o lia
Q u i n t a Ejf. O p ii. ,
Gmiles inter fe funt*,vnde vtriufque quoque 6-
Q u i n t a E jf. pa p a u e r i s .
m iliscu ra . D e M elan ch o lia autem ha& enus
j Q u i n t a E jf.L o lii.
fatis d i& u m Gt.
Q u i n t a E jf.lu fq u ia m i.
C a p . V. E li x i r c o r p o r i s .
D e cPraferuamentis. T i n f t u r a r o b is .
A p itu lis quinque prioribus co n ftitu tis >
C tandem ad prxleruation em digrediam ur.
Si vero h o c lo co cu ilibet A m e n tis fp eciei fuu
Q u i n t a E fie n tia A u ri.
Q u i n t a Ejf. L u n a .
' Q u i n t a E jf. M a r t i s . *
peculiate rem edium ptqfticuere laborem us:de- Q u i n t a E jf. M t r c u r i i .
d u & io nim is longa & txd io fa futura Gt. P r x - Q u i n t a E jf. C u p r i.
feruatiuum ergo vnum co n ftitu cm u s, quod Q u i n t a E jf. P lu m b i .
hom inem cuftodiat a prim a priuatione fe n - Q u i n t a E jf. S t a n n i »
fuum » nempe c a d u c o > & Gmiliter k M ania ,
itidem k chorea pofteak (uifocacione>& ta- Q u i n t a E jf. M tlijfa »
dem k priuatione fenfuum om ni. H uiufm odi Q u i n t a E fi. C h e l i d o n i a .
verb vniuecfale m edicam enrum citra feparati* Q u i n t a E jf. K a r l i n a .
o n isa tte m a c beneficium parari m inim e p o - Q u i n t a E jf. f o l i o r u m E lleb o r i v t t i u f m .
teft, fed per folas Q uintas Edentias tale co cin - A qua v ita .
nari d e b e t, v t quae abiftiu fm od i p tiu atio n i- A qua a u rea .
bus prxfetuandi facultatem exim iam habent. A qua ca p o n is.
N e c enim ad m orbum tam violentum m agnu- A qua (a n g u in is.
que debellandum tenui leuique virtute opus A qua fo lu tn s .
eft* D einceps ergo huiufm odi Q u in tas E lle-
E lix ir t i n f t u r a .
tias enum erabim us.Licet vero quandoque pet
T tn ftu r a p r o ced en s.
medicinas etiam Leuiores,tam Gmplices, qukm
O le u m v i t r n l i .
co m p o fitas, atque per conueniens regim en >
O le u m T a r t a r i»
\doneamq; dixtam adhibitam hic morbus an-
O le u m A n tim o n .
teuerti p o ffit: nos de iis tamen ideo nihil fe ti'
O le u m S u lp h u r is
bimus , quia nec fe m p e r, nec om nibus p ra-
O le u m & c »
funtaut latis funt.Quod dcEflentiis quintis G*
Trepi-
d ’ jn o t* militer verum non e ft, nifi morbus/trepidus Caufas verb virtutum & facultacurainhii
bus Me­ Gt (vt de fanitate S c qgeitudine tradirnus)con- m edicinis fitarum explicare hic omittimus,&
dicinam
n o n ha* tra quem nulla vfpiam medicina nata aut pto. , rem in Librum de f.E fie n t ia reiieimus. Hifce
bet. du& a eft. Sunt autem quintae Eif. cales*. autem fin itis, hic D eo in xternum laudes &
m
♦
I gratias a g im u s,& in n o m in e fandae Sc indiui*
A u r u m p o t a b i le d u x Trinitatis hunc de Amentibus librum fi*
O le u m A u ri. ni mus: quem confcripfimus in vtilitaretn pu­
O le u m A r g e n t i : blicam , rkm fidelibus quam infidelibus,bonis,
Oleum Ferri. m alis, diuitibus S c pauperibus, vt nimirum
Oleum Mercurii iniuftus cum iuftis congregetur, &iuftosai
Oleum cupri. diem vfquc nouilfimum iuftus- permaoesr.
Oleum plumbi. A rn en .

mmAmrn

\
LIBER
D E C O N T R A C T I S M E M B R IS •t

T H E O P H R A SI T I DE HOHENHEIM . _

Et diuiditunn duos Tra&atus.

us Trattaths habet de principiis contrattorum Membro-
I rtim : habet V* Cap.
C a p * I. Contraffjslafis.
C a p . II. DeContrafiis ex calculo.
C at . III.
 %
»

T R A C T A T VS L
C a p . III. D e Contrariis e x colica.
C ap . IV . D e C on tra itis e x ira.
C a p . V. D e C o n tra itis e x v in o .
P

Secundus Traifatus trattat de .Cura eZ/llembrorum contrado-

rurru, ( f habet IX . Cap.
C a p . I. D e Ordine in PraClicx. • •* #

C a p . II. D e Auro p o ta b ili, de Oleo a u r i, auri!

C a p . III. D e M a teria feria ru m E jfentia A n tim o n ij.
C a p . IV . D e Arcanis fu lp h u r is & aqua v it a .
C a p . V. D e Oleo v i t r i o l i , & A q u a T artari.
C a p . V I. D e Fum o extrinfeco.
C V II.
a p . D e B a lfa m is.
C a p . VIII. D e A rca n isqu a tu or.
CAp. I X . D e Conclufione & Rationem .
\

N O N V S L I B E R . IN M E D I C I -
N 1S T H E O P H R A S T I TRACTAT DE CONTRA-
CT1S ET D 1 V 1 D 1 T V R IN D V O S T R A C T ATVS»

fcilicct Theoricam Pra&icam.

T R A C T A T V S PRIMVS-
D e Caufa Contradorum ex L&fionc^:
C a pv t I. tio n e , contufione & c. quas iftiufmodi oppi­
latio dein (equitur hac ratione. Quando vena
C t o libris h aden u s ad vel ligamentum prxcrditur > & herum confo-
calcem dedudis , confe- lidatur, (i noneiufm odi medicinae peculiariter
quenter iam nobis opus vi- vfurpentur, quae vias nurrimentales expediat
detur , vt origo concradu- * ^ aperiant j tunc neccffe eft contracturam
tae fcu refolut i o n is mem- CeqUj y q Uja pori alterati ac arteriarum viae o b -
brorum i nobis deinceps fep tx & interceptae (unt. Frequentius etiam
explicetur.Principio autem contradura ab abbreuiatione ligamentorum
®Contia- intelligi debet quidnam contradura fit. Q u in ­ aut ab iftorum inepta & inxquali conglutina­
j ftu u eft que ergo file offerunt >cjnx omnia m em bralx-
f cumtu* tione oritur: id autem im e d icin x mala confti-
' flex. dunt & contrahunt, idque vel curabiliter, vel tutione fit ficut de vulneribus tradim us: & ta­
It incurafrfliter. Vnaquxuis autem contraduta men eius quoque cura ad hanc refertur. Alte-,
I originis ac principii fingulariscft>& ta n x mo­ rius co n trad u tx i cafu ea ratio eft , qubd fci-
i do vno terminantur tandem omnes nempe in licet lo cu s, in quo cafus fa d u s, velut caro vel
t Contra* rcfolu tion em , q u x tamen in aliis locis alia o* ligamenta o b ftru d a , in farda & veluti fuffo-
ttuta e* mninb e ft, ficut in capitulis (equentibus defi­ cataaut mortificata fint,proprer quam m orti­
. l^Gonc nietur. Inter omnes tamen co n tra d u ra s, ea » ficat tonem nutrimenta inter cipiuntur,vt ad ex-
* corpons
f petiima. qux ex lxfione corporis‘o rh u r, graurflima & ttemitarem membri peruadere non poflint, &
periculofiflima eft: qua causa, ante exteras etia fic neccflatib confumptio fcquatur.Qnx in cu­
explicatur. H x c autem oritur ab externis cau- ra planius explicantur: vbi traditur,qua ratio­
fis , vt k vulneribus., autcaf.r ? quorum vtrum- ne vnnmquoduis membrum emortuum viuifi-
que tamen modis multis fieri poteft : vulnera cati d e b e a t, tam in cafibus a liis , quam in hoc
etiim inferuntur vel ab armis, pundim cxfim - n io rb o ,d e q u o rtadatnus. Q u x omnia exfe-
que vel tormentorum glandibus ac arcuum quentibus etiam contraduris, plenius ab om­
te lis , & ficfim iliter. Sic & fccafu fu n t, luxa­ nibus intelligentur.
tiones ,frad u ix,au o lfion es & c . Ex his contta-
Conua-
& u i a , duobus modis emergit. V no peroppi* (De (feneratione contradar ex
a
«iuphci* lationem in carne f a d a m , vnd£ nutrimenta , calculo.
ici eon-
tmgit pertranfire m inim i queunt ad m em bra, q u x C a p . II..
c b id contrada & tabida fiu n t, ficut de aridu- O ntradura autem alia quoque hic fefe
ta explicatur. Alteto modo ea fit per oppilat io- C
nobis offert ab arenulis aut caculo genira. gjjjjSb
, nem autinterchifionem , in venofo genere fa­ H x c membra attingit fub zona conftiiuta,roul* zona «
f
d am , propter quam arteriale nuininentum tis iifque acerbis doloribus co m itata, ex qua .f*lcwlo‘
penetrate non poteft. H otum tamen interim homines aliquando m oriuntur: aliquando ad
nulla caufa naturalis e x ifth , fed ab accidenti- extremum obftupefcunt & fenfupriuantur,to­
. bus Externis cuemunt om nia, vclut i vulnera- ti claudi interim & immoti degentes. H xc in-
4

C cc 4 tetdura
i

,I 4 \

■ e* r
 )*4 D e M orbis A m e n t i v m .
lerd u m folum ven trem aft1tg ii,to rim n iD u s i£- rum pit i d , quod nutrire debebat. Pei hanc
uis m olefta, quibus inceftina refoluuntur. Et e rg o adueilaciam com p lexion em , qualirarcm-
haec inafpe A \bilis exiftic. Q u a n d o q u e in c lu ­ ue ac naturam oritur conftipatio pororum , ar­
nibus & ofle Cacto haeret» & ip iiu m d o r fic o n ­ teriarum , cam is , & quaedam quali ebullitio
trahit curuatque. C o n ic a A u ra ncmnnnquam fic in m edullis offium . V n dc f i t , vt per acero-
fic in ciaflis m u fcu lisfu p ra genua : & tunc te- fam & Tarcaream eiufm odi frigiditatem n.c-
fohiitur podex. Saepius ipfa quoque genua &c b ra c o tr o fa , ad arbitrium regi & moueri non
crura o c c u p a t, & tandem refoluuntur om nia poflinr. N e c enim frigid itas tantum in caufa
membra» quaecuftque fu b z o n a lu n t , & refo- e f t , verum ipfa q u oqu e ad d itas & acrimonia,
luuncur vel integre Sc abfolutc , v e l dim inute. quae in exiften s exedit *k erodit ligamenta. Tu
Quae autem harum con traA uraru m o rig o lic, eadem frigiditas quoque putrefaAiua eft, fpi-
nem pe calculus ni renibus 8e v c fic a , velu t & titu carens »velu t a ce tu m , quod merafxx eft, [jj*
arenx.-plenids in libro de L iih ia fiS c A ren a ex­ fpiritu fuo orbata* Ideb h x c quoque in mem­
plicatur. H ic ramen etiam breuiter m odum bris non niTi em ortua a d d ita s e ft, aut humor
d o ce b im u s, quo ex calcu lo & arena con tra- frig id u s, fpiritu fpoliacus. Q u od m aliis rebus
5 on" a' A u ra inducatur. A r e n r e r g b & calculus non eodem m odo fe non habet. Nam etfi quidem
•ftutihu
i

Lui gene filtem in renibus & vcfica > acco n cau itatib u s frigidae & h u m id x exiftant, fpirirum tamen in
lation is
m odus.
corporis om m bu s, m axim e v e ib ac principa­ (efe viuificum c o n tin e n t, qui iftiufmodi con­
liter in renibus & v c fic a , le d in om ne corpus tra naturam fa A am operationem declinat & a-
quoquo verium difpcrgutur Sc difteminantur. uercic ,ficu t de acerons in libro de Ltilmji& A-
lam ergo li talis qnzdatn m ateria, fine ea co n ­ rma com m entam ur. Er hoc fe modo habet ge­
gelata liue ad congelationem tantum difpofi- neratio ac caufa contra Aurae ex calculo & are­
ta f i t , ibi fubfedic ik coicetuaxa eft tunc ipiri- nis : quae nihil eft a liu d , quam fpititus viix&
tus vitalis , liue humor v itx b p u i habet» vt 4 hum orum yk proprietate rerum arenofarum&
cord e,vbi o ritu r, in pedes & crura influat.Per calculofarum , in inferioribus corporis parti- *
vu^vTin vn iuc‘ l aiT*enim corpus diftcibuitur.Huiusfpi» bus Urentium, conram inatusac infe&us.
la cu «1 ritus pars e a , que ad pedes exundatura eft, auc
emolis
ad partes inferiores defluxura, regiones 6t lo ­
D e Origine Contradura ex coli­
•fhciit*
tiu. ca ea perttafire cogitur, quae loca arenae & ca l­ ca , manus acpedes attinentis.
culus obfedctunc.H ac ergotranfiturus,corru- C a p . II.
Roxiroum iam e f t ,v r de conrra&uris ex
pitur k lo c o , & adulteratur ibi per atrraA io-
nem humorum & per contaA um Arenq & L i- p colica fa A is , quoque differamus. Quan-
thiafis. Ab hisecenim rcateriebusfpiricusvitae quilm ipfam colicam hic non defctibamus,nec
naturam alia n ac pto^rietaccm a d lcifcic, (ibi eius caufam. Nam in craAatu de Ctlicd idprx-
penitus adeo impteflam , vt ram nunquam ftatur feorfim . Inftituti noftri e ft, hic tantum
iterum deponat. Hanc ergo fecum prouehic de conrraAura ex colica , membra omnia oc­
ac deducit ad illa lo c a , ad q u e is a natura ipfa cupante, tradere. Huius fpeci ; varix funr.A- c*
ordinatus e ft, nempe ad pattes inferiores. Si lia enim eft cum A rid u ra: alia cum Tremore:
ergb materia copiofa non e ft: tunc in fchia te- alia cum his extenfis & porre A is: alia cum a* &*•
ftitans, conttaAuram dorfi m o litu r: li co p io- cetbo dolore.-aliacum infeiifibilirare:aliacum
fiot eft;, defeendit in mufculos femoris: li plu­ vom itu. Quorum tamen malorum omnium v-
rim a,tunc futftim & deorlum refoluit ac co n ­ nica cauda eft c o lic a , ficut deinceps docebi­
Calculo- mus. Principalis aurem conrtaAurx caufa hic ¥ *
fi omnei trahit. Q u o d veio non lemper , ncc omnes
cui non calculoli 6c aienoficonrrahantur.id hac ex cau- e ft ‘. Q uando colicaventrem oblidens >«tormi- ^
materia arense &C calculi admodum na ik doloresi pio fu atcondicione• i•
fulcicat ,tunc ^
/* # v i Mtf
com paAaCc congelata, adeoque valde cralfa natura in eo lo c o , vbi colica (xuir, a natuia £u
fic ,v t propter rigiditatem luam cum humore corpoiis generali , veluriopem auxiliumque
6c Ipirituviuecoinm ifceri minime pollic.Vndd eftl^girat, atque ad fe humorem virx allicit,
f i t , vridem illxlus ik incaininatus vcficam 6c ciimque expilat tk extrahit k exteris partibus,
k
renestranfiliar.ldem quandoque etiam fit pro­ m inuscarnofis, fcilicer brachiis, pedibus,
pter materiae paucitatem , qux in vno aliquo & fpina dorfi.In hifce etenim partibus jhumoi
locolal.em co tn p aA aeft, aq u a humor vita» v itx leuidimc ac languidiflimc inbxrcrprop-
non admodum laedi peteft. Vndc nec is valde tequead dolores ac tormina ventris effluit. Et
arnusOt noceie poteft. Cxtetum ' ipie v itx humor ac cum cius non multum in illis partibus fit: leui
calculos, {pitirusk fimareiiatn huiulmodi imbibit adfei- occatione vniuerfus effugit, quod incamoEs
uicque, meivbrareCpluir contrahit hoc pa- & mulculofis partibus minime fit. Hocpafto ^
A o . Materiae nimiium Art nq (k Lithialis ab lvim oread dolorem conduenrc, & membra ^
aciditatc & acrimonia creuerunt & coaguhrx fua protraAionis ratione deferente , fit poft-
funt. Q .izficalcsin ligamenta,arriculoSjolfa, m odum , vr dolor & humor in vnum confun­
m edullas, & carnem‘inferuntur, tunc parces dantur ac permifceanrur, & permixtione illa
has in luam naturam conuj-rtunt,^ vias nutri­ h.imor tingatur inficiaturque k conditiore
menti oppihnc., ac ligamenta, mednllafque .in m aterix colicam fufcicantis, ficut de colica
oflibiis refrigerat. Ea enim materia nihil eft a- traditur. Iatn his duobus ita vniri$,conrraftu-
q liod.quam congchtum acetum , autfubtilis rq triplices fequuncur: voaperfolurioneiisut
ACCt
tas 1m- vir.i farratus ,qu» naturam luam nondeponir, rerniffionem morbi k feipfo, quando Iciiicet
moris
rodit
‘ acipfo vitae humore acrior exiftir. Vndc cius indcdifpegitur per corpus in humorem illum,
paxtes quoque-quaiiutem.corrumpit,& mutar. Hic quoufque is peruenir. Si enim humor vitiot
veiohum ot cqtrupius confcquentcr eria cor­ cuafit, U morbum edom uit , cuqc aJ locafibi

t.
 9

Nkfci:
T R A C T A T V S I. 585
deftinatareuertitur, & colica: fordes feu ac-di­ Tandem,lenfum nonnunquam eadem retinent
»era,tjaiLv
tarem , quae vr maceria Arenq Sc Lithiali* con quod i fpititus fuperftiris vi & robore euenit,
ttiopotcdc; tra&iux naturae cft , fecilm abripit. Ea veto qitimotbi fubmdeinfjltantis impetum fufti-
n cjtuhiti
ad loca humoris naciua inue&a, naturam mc- nere, & noxium i fe expellere annititur. In
brorum oppugnat, ac eadem acelcere facie, qua autem vomitio frequens eft,ea^ colica illa vomiti»
ftigidiiae:
quam affe&ionem deinceps co n n atu ra m(e- otitur >quxad ipfaftiembra quidem nondum
ip&KCKt qaitur. Hqc verb quod non femper ita fhnt, omnino panerrauu, fed filiis nonnihil cicca
Ittaatiisi^ caufa ea obftat, quo dcolicx maceria interdum ventriculum cffudir,flcur dc colica phmus tra­
paucior fic, quae ab humore vit^ confjmitur, ditur. C xtera, quxde hoc contra&urx ge-
diligua; vt refolucio nulla induci queat. Altera con- nete nofccnda videntur pon e , ca in eius cuta
etfkfcitL rra&ura ex colica ica fit.quandb nimirum pr$- pl.-nius annotata f nr.
.quodirait: fidiis remediorum colica placatur. nec tamen
X( p p i *
omne formentum abfumitur: tunc enim ma-
D e ratione contrattura abira
itBtfUe tcrix aliquantum in huinote luperftes maner* genita.
Quodiii quod cum humore deinceps in corpus quoque C A p. I V .
u Nunca* vetfum transfufum, morbum & contradi uram
[>(pineta eodem modo infligit, quo iatn de priore di­ Raveliracudia eft ait erat io aut mutatio cor* Ifa
I
. conti»-
qaiiiata;; ximus- Tertia concraftur a orirur, quando c
pons urxter naturam , qua tonus cor( oris Auram
iooemtedai •*{"“ lica afFe&i balneis vruntur. Ab his enim fi n.d
con tiad u ra, exteris omnibus peior, introdu- facut*
libtolcld^ comi»- bra incaluerunt, tunc ipforum c.dor abfcnrem
citur. Per iram etenim vniueilum corpus ex-
ocfensofcios: a™t ta' humorem in locum nariuum retrahit. Nam
ardefeir & inflammatur,& roembiaiim inrcr-
mzuabk ea ipfius quoque humoris natura c ft, vt ad ca-
r i , quim externa tremunt ac palpitant. H xc
fualpiine lentialoca pronius feratur. Ad ifta ergo rei -p-
folis iracundis famili.>r:a fune, maxime autem
renuDuadzc. fus, fecum vn a io licx quoque materiam libi
h xc contra&ura hoc n odo: PelcauU
>nbascotpa(i *. permiftam Sc velut iam inhabitarem tb atua-
Excandefccntia vel ira hominis prxeipue ii i»,
iitontinh ;• hir. A balneo autem fi membra refngefcunt,
felle oiitu r, vt de felie habetur. Itaque corci-
T/lfllffiM humor eandem roateiiam i fe demiteu, ab ip-
rataira,fcl ob aciditatem & acrin o nam luam
, faisfeparatur f:ced'tque: «ctsndemea eolicx
UtiHunft .' r corpori ardorem incutit, qui ardor in fan~
proprietas lcquitut qua artus ouires reloluun-
IL g.iine pouflimum vcnaitin oii niun flammam
tut de conna&i fiunt. Q uin Sc h x. Contra&u-
conciliat. Sanguine ra comn o>icne feruefa- . . .
vtdtcowifc ra lxpms incidit, ddm in ipfo balneo adnuc
t t o , venx om nes lub Cute It dare incipiunt Is gmnuvi*
«Mcaa(i verfantur. E avero o b m atcu x multnud nem
(udor ial exiftit.in quo falefanguis viuir, & fu- M*
CBoiii&feu oritur- Q d x , quamprimum corpus folico ra-
ftenratut in vtgort luo,vt de f liguine latius vi­
iforcdtftfciB ribs aC tenuius prx*entir, ficut a balnei calore
deri poreft. Id al ccretum poftmodum fe in-
noftridibx membris , vt puta brachiis & pedibus acci-
finuar in ligamenta, tendines, neruos, carne-
i ,m«oki« dit :tuncconfertim irruens, ac in comitatu fuo
q u e , & quicquid vicinum fua acrimonia cor­
uljxcnnrju aciditatem colicx fecum ducens > reloluit oc-
ripere aut attingere poreft.Sic idem fal in Me­
ra:alu®In cupata membra & contrahit. Eli enim colicq
lancholia quoque refidet, per vniucrfum cor­
potttftiv.ibs acrimonia nihil aliud, quam propter calorem
pus diftributa. Q nx vbi primum per iram con*
iDjtfftbt* & acorem adurens fid; quod in ligamenta Sc
citatur, fudorem fundit, admodum acidum a- vehem**
ndoraoom articulos raptum ibidem quoque conrradtura
cremque. Nec melancholia ad exprimendum <
ficutdeia^ss facit i proprietate libi connata ficut de colica
iuccum luutn ab v ili alia re concitarur, quim
iconnadox& traditur. Ac noffliunquam in ca» ne & mufeu-
ab ebullirione valida irx. Adt b tes vehemens
irnm^iiiwa lis diftentionem quoque p a rit, ficut aceto:o-
acacrisira eft. Hacefleruefcentia pofteiipfa
omliiiontitJt Contr, tum natura cft. Hoc ergb modo ex colica con-
etiam cholera accenditur, vr amaritudinem
,coliciLW,;t auu.Vx tradlura gignitur, qu^ nihileft aliud,qu*m hu-
fuam addat, irn&imquc cum M tl ncholii &c
ilodoptauifcC rnoris v irx ,a d colicam abfcedenris , Sc hinc
f •lc languinis in tendines repat & penetret. Po-
humortorat quiui*. iterum adnatiuamembra,velut 4. artus reuer-
llea acredo quoque phlegmatis materialiter
nhkiam|<i ten tis, mutua commeario. Et comes iftahu-
refoluitui in aquam.Hac aqua addita, quatitor
*ibiacto,|0 moris materia illa in membi is manet urr.diu,
iam diftorum commixtio vna in formam vna
etenimpinieJ donec abfumarur. Per hai c ergb membrorum
fit,in ligamentis ac articulis (uniliter vt in aliis
niiiffiaciab1 deftru&ionem aridura inducirur ideb , quod
fubftantialem. Iam ii ir a , fudores ac fuccos -
nninattirai' nutrimenra retropell.inrur , Sc naturx opera- huiufmodi ii quatuor complexionibusexpref-
inillispan&it Contra. «o non libera Sc inregra eft. A multitudine au-
fit, Sc in vnum confudit, eaque deinde defer-
fiunt oaod&B kanc rem a.c ct° fi(5Uis in cholera, tremor membris uefeit: tunc fclpoftliminio ad locum fibide-
iZ iit k ^ S S I? . abditur , licet aliis atque aliis maior minorue. ftinatum redit, calorque defljgrat, »c quatuor
cooflucntt 4* Artus porro nonnunquim contiahuntur, quia di£lx complexiones iniis h c s , ad quos pro-
* .c ’ cholericx acecofitatis natura eft contrahere.
DOCdeletDttjI; Ticmox. _ . ... , * ... . . pulfx lunt. luperftites manent. NcC enim ex
* Interdum udem extenduntur, l.ilicet arobo-
quoque defluunt, fedrc&ain occupatis locis
& re lpintus, qui in medio exttnlionts opere (uc-
fubfiftunt. Nam in artus omnes ex expellun­
' ’ cumbit,membrointerimamoiboobr»gffcen-
tur. Itaque quandb ira defiit, tunc llu o ac­
re. Aliquando membra concidunt fic deorfum
cedens humor virx permifeetur illis; qva per­
Kantu, toti»' labant, fpoliata nimitum facultate & virtute
mixtione acrimonia & fub« ilitas materialis in- Contrt.
•ositamm^» humoris v itx , qui per colicam ademptus cft.
. voaptilob# Q iiae vero membra obftupuerunt,ea ceu emor- generatur, qux poftei manus pedemur ac ex- »*>
ileiplo,<pSt^ fu,. tua ^unt ^g, jmra l^jpfaconfumpta, ira vt iam tera membra omnia conrrahir. Er in hoc quo-
queccfu. C o licx figna omnia appareor • oe cuiter,
o r p o s i n r i g e a n t & frigeant, nec quicquam fentiant:
quibus plura in do&rina de Ulle & Colica Hu- j„ f ^ .
. Si enimw* quje omnia ^ rnateri* immoderatione fiunt.
«nuit, ius ergb contra&urx cura admodum laboiio- «u.
fa &
 I

De M e m b r i s C ontractis.
fa & d ifficilis eft * m a x im i in foem inis. Ipfa- Ius c b n a fc itu r : de quibus plura in tradatibus
rum enim ira ad eo ftru id a & rapida cft»vc per p ro p riis.T a lia autem tum o b vini naturas va*
caro a (anguine fpiritus o m n iseu acu etu r & e x ­ rias, cum o b d iu erlltarem hom inum ita contin­
p rim a tu r, v e la t & k co m p lexio n ib u s cqteris , g e r e , in P h ilo fo p h ia noffra de varietate crd-
tk acri ch o lera om n ia inficiantur» V n de in cen tiu m & anim alium copiofius docebimus.
foeminis co n tra & u ia m u lt b periculofior,qu am
in v itis c o o ritu r,q u * frequentet etiam ad m o r­ T R A C T A T . SECVNDVS
tem ducit. C u i h o c etiam acced it, quod inui-
dia,ex M elan ch ollao tta,p leru n q u e in his co n ­ D E C V R A CONTRACTO-
currat.N am fle haec ipfa bilis m ote accen dit 8c rum quinque generum.
inflam at. N e c enim m odo m ouetur alio,quam
fel ab ira. V nde liq u et, ab inuidia non m inus D e ordine dtferimine tn Tra-
contra& uram gigni polTe>quam ab ira,ficut de tfica feritando.
com plexionibus alibi docem us. S ic ergo co n - C a p . I.
tra& ura irae (uperueniens, eft calor ab externa
irae con citation e accci/u s, quae ira efferuefees i c v t ha&enusincontra&unjcao-
facit & ir r ita t, vt quatuor com plexiones fuos fis explicandis ipfius genera pcon.
de fe fpiritus & hum ores ((fu n d an t, ac fubfta ffituim us : ita in hoc cra&aru fe.
tiara inanem retineant. A b iftis ergo hum o­ eundo ipforum quoq; curam fub*
ribus ligam enta & articuli inficiuntur, quibus iiciem us. In hoc autem capitulo
affe& is corpus contrahitur. N am fpiritus m o­ p rim o ordinem m ethodum que generalem prq.
b ilis in hoc genere m ulto valentius ac exq u i- ftitu em u s, fecundum quam genera {. vniueih
fitiu svxp elh ru r.qin m in vlla alia contractura. fim ul.ncc (eorfim ac feparatim curari debeant.
Vnde f i t , vc ipfius quoque cura eo difficilior N am & finis fingulorum vnicus&fimiliscii*
fu , ac raro is m orbus integre curetur: nififors tus e f t : ac principii orrufque refpcftu medici*
ea conditio ( it , vt quatuor com plexiones non na non opus habemus» Nam fi morbus ex me*
omnrinb exprimantur. T u n c enim aliquo m o ­ bris exactus eft, & humor fpiriiufquc viti eo- R(ft
do adhuc rcfiftere, ac intra fefe iterum augef- rum ad naturam fuam rediit,tunc reliquum per «*■
cerepoffunt. H o c fi iraconftitutum non lic, feipfa expellunceadem. Pro curae ergo funda-
reffitutionis in integrum fpes nulla fu p ereft, m ento hoc ponimus, debere nimirum remedia *■
ficut in p ra& ica plenius demonfframus. contra& uram fanaruraelfe apcrriuapororu,1’011.
& calefa& iua humorum ,* & humedanria ar-
2)c ContraHuta ex crapula aut •
teriarum neruorumque.Curandum quin etiam
ebrietate producta. hoc e f t , vc remedia in eodem gradu, moibo
C a p . I. relpondeanc. Si enim infirmiora fint,nihil co>
^ > ontra& urae genera infuper quaedam certa modabunt. N ec vero in fola complexiones-
C.ontu-
,& ura A funt, a vino concitata , qua; diuturna exi- qualitas efi e d e b e t, verum etiam in Qualitate.
vino qui ftunt, & qu6d membra profundius occupa- N ec enim om nis caliditasaut humidicas huc
fiat.
rint , fecundum natutam curatu difficillima. fa cie , dum videlicet a p e rit, calefacir, hume-
Generationis hqc fere ratio eft. Si vinum ,quod, &ac: fed infuper a form a fpecifica inclinatio
potatur,fubtilis ac acris fpiritus proprietatem quaedam effe d e b e t, qua contra&urz fjnguli-
h ab eat: tunc vini ifte fpiritus cum humore vi. riter remedia fcm iau c,& praecipue vclutqux*
Vinum tse vnitur. Nam quia naturx nobilis ac eximiq dam ad caput diriguntur. Nam hac fola arte
hutn^ii
vitae gra­ eft : ideo humor vitae illum attrahit, ram cau- curatio perfici poceft: quq ficonfilioalio infti-
tum» fa nutrim enti, quam fimilitudinis.His ex cau- ruatur, finem optatum nunquam aflequerur.
fisiam permixtione fa & a , proximum eft , vt Prqterea hic quoqj expendenda caula eft,quod
fpiritus vini Qualitatem fuam exerat.Haec ad­ co n tia & u tz in fumnio & vltimogradu mor­
modum ardens & arida eft, ac v ini Tartari na • borum fint pofiue; non in frigiditate & humi-
tura; non parum in fe conditum habt t.Propter d ita te , ficur etiam non in caliditate & ficcita-
vini enim lubtilitatem Tartarus in ipfofoluitur r e , aut caliditate & humiditate: fed etiamio
adco,vt aut nihil aut quam minimum eius c 5 f- " fummirare humorum, q u id nimirum ii emor-
piciatur. Dum ergo hac ratione vinum in hu- tui fine. His ergo talem offerri medicinam o-
more vitae quafi habita:, progrdfu temporis p o rte t, quae ad viuificationein ipfarum vim
humorem illum exlnurit & exiccac. Q ja n to - confcracud quod k rerum fingulari proprieta­
que plus eius bibitur,tamo magis inualelcit,& te dim anat, nec in omnibus ineft. Eodem
humorem vitae depascitur. Id continuatur,do- modo vitalis quoque fpiritus rccuperaudosSt
«

ncc humoris vita: nihil amplius reliquum fit. renouanduseft: quod ipfuraetiam non nili i
Membrum ergo i .tn (uo nutrimento tk motu maximis & generofiffimis conforratiuis pra*
ita orbatum *, quafi em oritur, & tendines eius ftatur,hac ratione, quod (cilicer reoouatusis
con:rch lutur proeo.accxiccantis vini natura a corde violenter in membra effundatur, ac re­
eft. Hoc fadtoaridura (equitur , aut pinguefa- cens, infe&um vecurem omnem Sccum eo ip-
ftioquqdam , quaobquaiuorhumorum c ra f fum quoque vniuerfum venenum elidat&«•
fitiem membium iiuumcfcic,cum tamen nul­ puguee. H oc ordine moddque obferuato,re­
lus v itx humor adiit. Quanquam hic morbus media in concra&urx fanatione aliquid opis
ndn a vinis promifeue omnibus inducatur, praedare omnino poffinr. Iam vero deinceps
hac de caufa, quod vinum non omne tam fub- incclligcndum quoque eft, qualiseaMedicina
til-.mac tartarofumfpiritum in fe condat. Ita­ huic morbo idonea, effe debeat.Nec enim hic
que ex vinisTcliquis iatn Podagra, iam calcu- cruda, ciaflaque, & nondum feparataquic-
dura
 .T ractatvs II. 587
quam emolumenti afferent, niti fors contra - tu m , Arcanum folidum , Arcanum Elemcnta-
Reme- d u ra leuior fit , quae ab ipfo tempore tandem tiim. Horum plures defetiptiones deinde da­
dia «on- fanari queat.O portet ergo fint fpirictialia,qux buntur. Prxpararionis autem proceffum ne-,
fiof ipi. non nifi fpiritus tine, qui lubtilicate fua corpus dum huc ingerim us.Quxratur is in tradacu de
ritualia, vniaerfiim peruagetur, fle proprietatem fuam Quinta Edentia, Q uin nec purgationum for­
c6ntr languentibus membris inurat. Horum verb mas modbfque hic deferibimus. Nam c x in
remedia rem cdiorum .grneia duo fu n t: vuum eft inter- tradatu dc agritudinibtis membrorum p rxpo-
dupiiaa. norurn;al tcrurnexte'rnorUm. Interiorum ite­ nuntur. Saltem pradicam ad curandi leges,
rum duplex ratio eft. N am ea aut membra in dirigim us, prout e x morbo conuenire viden­
corpore peruerfa fle mutataffi opus fic,)prxpt- tur. Dofin tamen,ac vfum, formamque ac m o­
rare d e b e n t, purgando, calefaciendo, vel in- dum cuinfLibet remedii huc attulimus* Iam t

v frigid an d o: aut eadem roboiateconforratiuis ergo diftindionis vlterioris metam hic figa­
validis debem>velut Auro potabilt,Oleo Aurt,Ma- mus.
ipterna. ttru ? crUrum ? Effentia Antimonii, Arcano Sulphu­
ris, Aqua Vita, Oltovitricli, Aqua Tartari. Quinta
D e AurocPotab 'tli& Oleo A u­
Hjfentra lapidum, Corallorum, de aliorum fimiliu. ri , ad membra contrafta.
E t licet hic quidem remedia «veteribus M edi­ C A P . 1 1 .

cis incognita pon am us: in libro tamen noftro C Vm fuperifis dixerim us , fieri pa& o nullo
de Quini a Ejfentut docemus, quo m odo ea» qua pofTe, vt con trad u rx curentur, nifi pec
queform a parari debeant.Et q u x ibi deficiunt,’ remedia fummi gradus quale eft aurum pota­
eadem hic ponentes affirmamus, qubd iam bile & fimilia » prout de gradibus maioribus
nom inata a nobis remedia fola,ad quamcunuis docem us; ideo induftric ac ex arte remedia ea
co n trad u ram , fiue i caliditate, fiue i frigidi­ tradanda fu n t, velut de Quinta Edentia men­
tate natam , fufficiant: idque hanc ob caufam, tio fit. Curatur autem contradura per Aurum
qubd humorem & fpiricum v itx vfqueadeo p otab ile»auc Oleum A u r i, auc Quintam Ef- » »l*T^
roboren t, confortenc, ac augeant, vc ita for­ fentiam auri. Aurum potabile eft, quando au­ Aurum -
potabile
tior redditus omnes morbos efficaciter expel­ rum potabile redditum cu (peciebus ac liqu o­ quid.
lat. Q ua vero vi ac ratione id fiat,hic explicare ribus aliis permifeetur. O leum A u ri eft, fi ex Olcuam-
om itti mus, cum de his in libro de QuintaF.jfen- auri lubftanciafola, fine additione oleum fit.
tia abunde fatis traditum fit. H oc hic pro rato Quinta Edentia auri eft «quando rubedo auro
habeatur, vim ac facultatem tam potentem fle extrahitur,fle & corpore feparatur. Eius enim !®!ntia
gcnerofam inhifce medicaminibus latere» vc virtutes in (olo colore fitx funt> ficuc de Quin- aunquii
hum idafim ulcurn ficcis, calida cum fiigidis taEdentia demonftratur. D ofisauti potabilis,
vna opera curati queant. V ndcnon immerito pro vice vna eft 9j. Dofis O lei auri gr. x. Do fis ioio «*■ ;
vnicam cantum curam pro contradaris om ni­ Q u in tx Eftentix gr.iii. Pcrm ifcentutcum op-
7^-a a • 0 / , ... A ,.A 1 tl*.
bus conftituimus. E tnedi& aforsadm irem ur, rima Aqua v itx , aut lubciii aqua alia. Dantur DoCs
piiuatim de Auro potabili & aliis aliquid hic m an e, ad meridiem, & vefperi pro M cdicinx
Auri po-
tab, vis dillercmus. Eft etenim in auro vis' ac operario confuetudine. Prxparatioauri fit finecorrofi-
& laus. tam infignis fle admiranda, ur gradus ad robo­ uis,fle fine acuentibus virtutem eius more cor-
randum naturam nullus fublim ior inueniri rofiuorum.
queat ,v t q u o morbi uniuerti curari queant,ii Aurum porabile ira fac. J Aurum folia- jJJjjjJ0*
cum prim is»qui in gradufum m o verEnturtex rum aut pulueratum,Refolue in fuccum §j. A- p^par».
feriata quorum ordinectiam conrradura eft. Sim ilis ceti d eftillati, q.f. H x cd eftilla , fle fepara ab tie*
laus.
vis ac vircus in praepararis etiam petlis in e ft, inuicem tamdiu, donec additamenti nihil am­
Arti mo­ fle multo magis in Antimonio. Reftaurat enim plius guftetur- Poftea fequentis A q u x v itx
»ij iam. & renouat vniuerfas in corpore vires ac facul­ fume |v.p erm ifce illis» & inde in pellicanum
tates m irifice; ficucde Reftauratione vitae & ad digeftionem vnius menfis. Sic prxparatum
Rcnouatione v itx traditur. Sic fle Arcanum id habes. Praeficam eius hic de fer ibi non atti­
fulphuris non inferius e f t , vt nec Aquae vitae, net. Eam enim abunde fatis in de Q uinta Ef-
quae cum fubftantix fuae fubcilitate vniuerfas (entia interpretati fumus» Cuius elaboratio fle
virtutes per omne corpus deuehunt, fle natu­ p reparat io etfi ardua admodum non f it , eo ta­
ram ipfam augent.* O leum autem Vttrtolt,cum­ men aliud praeftantius nullum eft.
primis fi ad Quintae Eflentix modum praepare­ Aquam V itx ita para.
tur , ineffabiles & ftupendas virtutes exeric, %C. Vini ardentis ib.x.
velut fle Aqua Tartari. M erito^ue nobis m ira’ Rofarum, Meltjfa , Rorifmarini, Antbos,
naturx prouidentia admirationi cfTe debet» . Cheirt,
quod tam intignes proprietates ac dotes adeb Tol tttlltbori vtriufque. Matorana an. Mj..
profundi in (erum fubftantias abftruferit.Non Cinnamomi, Maceris, NucisMufcata»Ga-
ignauiores virtutes infnnt etiam C orallis ac rjoph.
Gemmis pretiofioribus,aIiifque plurim is,quo­ Granor. Faradjfi, ‘Piperum omnium, Zin­
rum in de Q u in ta Edentia mentionem faci­ giberis ,
r­ mus. H uc vero q u x proprie (pedant a lia , in Cuhtbarum an. %ij.
ti p ra d ica innenientur. . Succi Chelidonia, tapfi, Melijft 4«.tbi5.
Externa Alter P rad icxm o d * eft,ac perficitur per ex­ Cinerum fabarum ^v. M ifceantur fle di­
y terna rem edia» vt fuffum igia, Ralfam os, A r­ gerantur in pellicano diebus decem. Poftea fe-
cana. Huius generis furit Ballamus Terpenti- grega , & v te re , ceu d id a m eft. . ol ^a i
t
n e , Lauri , O l i u x , R anarum , Adipum ,Gum - Oleum auri ira confic. Praditio modo pt?p««c
P p o r u m ; item A rcan a, vt Arcanum com poti- fuccum auri, per Acetum ab integro auro fiparatumi
110.

>> finatur

«
 588 D e M embris C o n t r a c t i s .
Jinatur ebullire diebus 14. mfequentidigtfhone. Po­ Ciwamoim, Garyophyllorum Macis «n.^i
ftea deftilla per balneum >8c remanebit Oleum Anthos, Cheiri, an. §fi. kmbrt 3$. Mujt.
traffum, quod folum, fine omni alia permixtio­ gr.v.
*J ne Aurum eft. V tere, vcprifcripfirous. R e­
ceptum digeftionis ipfius tale eft.
Zibeta3*?. ZinQbtris, Cubebarum, Mvjcat
an.
'2f . Succi Chelidonia Ib. i. Aqua vita circulato Amomi oedoaru^ij. C4wphor<3v'|.
1 L • 4 I J
ID. 111). Poft digeftionem iterum lepata, 8c in bonis
tlefolutorum (pirituum falis $iij. Mifce & vitris affetua.
procede , vt Cupra. Quintam effentiam Auri
in tradatu de Quinta Eli. docemus. Idcb eius De tyidedicinis,Oleo Vitriolitf
defcriptioni hoc loco fupetfedemui. Aqua T a rta ri,& g u in td Ejfentia la­
De remediis, Materia perlarum, pidum ,ad contra fla membra.
C a p . V.
& Ejfentia Antim om u O
Lcum V itrio li , fme additione, per fe k ^
Materia C a p . IU .
in fucco proprio, qui Vitriolo ineft, JJJ
pcrlaiu M Ateria perlatum, eft earum fuccus, po­
quid, te Medicina eximia eft. Quahquam autem vi-
vt tiac. tabilis , & ingeri aptus , adeo roborans
tnolum omne ad hoc idoneum nort fu *.tamen
confortanfque, vt inter preriofa fimile non ha-
eligi poteft , quod (it optimum, & in gradu
v beat. In fuccum autem rediguntur ita.
fummuro. Ex hoc phlegma feu oleitatem ex­
DeJhOati & optime depurati aceti ib j.
trahe, ficut de Q uinta Effeti a didicifti.Po(teai
Aq *vita circulato lb.£.
fic ib u s redifica vfque ad fpititum. De hoc
Perlatum Mundatarum.%iii/.Terancur fub-
Medicamine pr^be guttas j.aquis aliis permix­
riliftim e, 8c vna permifeeantur caeceris. D ige­
tas. Addere potes etiam aliquid de Aqua vite ottiti.
rantur per circulatorium mcnfe vno* & mate­
p rz d id a & penetrantior Medicina nullafiet,
ria perlarum in fundo refidebie inftar liquoris
q u i expeditius & incitatius fua materia per v-
geauis. Eo fa d o , fenfim aquas ciceras effun­
niuetfascorporis partes diuagetur.Eodemmo­
d e , &~fuccum collige. Pro vna v ice d a g r.v .
do & aqua T artari, ex crudo vini Tartaro pre-
ter in diei Ecfi vero huius parandi aliae quoque
parata, incredibile auxilium przftat: ficut de
eaeque plutes normae fine, haec tamen d id a op­
Q uirita Effcncia cius commentati fumus. El
tima 8c vtiliflim a e ft: veluti de Q uinta Effen-
vero ad contraduras peculiariter ita paratur.
ria docemus.
Tartarum optimum. Dcftillaipfuro fortiffi- A<fTl
DeEjf. vero Am im onii,corpus vndiquaque
m c. Poftea redifica per pelltcanum,quainpo-
peruadencis,principium hoc loco ideo non po­
tes fubti]ilTime,«5c a q u i v i t i circulari partera
nimus , quia idem de Quinta Ejfentia preicriptu
Aqualem affunde. D e hac mixtura pro vice v-
eft. Sequens tamen Receptum ad colicam cale
naguttas x. p rib e . Vis autem Tartaro pecu­
eft.
liaris ineft, qua membris robur confert. Nam
Ifi» Aq.Melifia. Succi Chelidonia Aqu, vita
totum corpus penetrandi vim maximam habet
cnculata an. ib. ~
& in con tradu ra firigularirer valet. Ira & la­
Digerantur diebus 12. poft feparatio fiar per
pides alii quoqueexiftunr, quorum liquiditas
Balneum. Sic inuenies Edendam A ntim onii.
fimilem eandemque vim habet, vt funr Coralli
H uius d o fis e ftji.
Sc Sapbjri. De iis aurem nihil viteriusaddimos,
D e Medicinis, Arcanofulphu- quia pauci funr. Tum Sc operario vrriufque
eorum dubia exiftir. Ide6 inde Quinta ElTen-
ris & A q u a v i t a adcontrafturaa.
tia idem repetimus, lam autem de confbmn*
C a p . IV.
tibus 6c interioribus Medicinis finem faciemus
Are* (al­ 7jL. Elores fulphurisfbfl.Alb.Flor.Antimenisftb ~
phum D e quibus fi obiter faltem acbreuirerdixille
Succi auri § j. Aqua vita circulata 5 x. S i­
przpaxa* vid eb itu r: fic co gitate, prolixius & accuratius
rio- mul digerantur per menfem, pofted congelen­
de iifd em ,cu m ’ in T r a d .d e Quinta Edentia
tur ad confidentiam duram. De hac praebe pro
tum alibi pluries commemoratum eifc. Ita­
vice vna 3/?. eo m odo,quo de exteris d id u eft.
que, vt in illis lo cis inquirat L c d o r , hic mo­
Aqua v irz aurem ,quz & ip fj /insilirer m i­
nemus.
rabiliter penetrat, talis eft.

Acj virx
yt AquarumMebjfa, Roforum» Cheiri, Saluia, D e Suffumigationibus membro­
penttri- Eal/amita,
nilima Mentha ( al. Maiorana) an. tbj. rum contraCtorumper medicinas
prxpasa-
Piperum omnium, Cubebarum , JZindtberis, externas.
ti».
Cinnamomi, Majiicis, Myrrha, Gatyophjlan. C a p . VI.
orrA contradura etiam per medicioss ex- ^
Si- P

Succi mellis, Succi vkrtoli, Tartari > Arni* ternascurari p o teft, modis variis, vrdeiu- «r**
moniian. %vj. ceps dicetur. Primb autem medicinam exter-
Aq. vita reftificata tbv. nam ponim us per fuftitum. Eius adhibendi h$c
Haec omnia digeres diebus /ex.poftedfepa- ratio eft. Membrum xgtum vtputa pedem rei
ra, Sc deftilla per pellicanum ad fpiritum. D e­ bracchium im m itte in vas aliquod, adeo ma­
inde R ecip e huius aqux, quantum cius eft:C a. gnum Scfpatiofum , v t membrum in eo debitu
ponem przpararum dilleCkumque- H z c vna litum ac /parium, iuftum habear, ac integi ita
cum fpeciebus fequentibus in velicam in iice , q u eac, ne fumus facile diffletur cxpitctuc.Po-
digere per triduum in cin eribu s, poftea vtcre ftcafequens Receptum incende, vtffagret. Id
gc.v.prodqfi vna. in vas iniice, quod dein obteges, Sc inieftum
conflagrate

4
 %

T RACTA T VS' II. -,

conflagrare fines. H o c die dim idio continen­ | fim’ perfe foUquoq; vfni idonea fit vtiliasur,
: ter itera ac concinna. Q uod fi Receptum vnu fi deftillentur& redificentur adprzfcnprii ar­
non (ufliciaciniice plura. Ita vafi & pedi de- Alchi».
tis Alchimiae, quae praeparationis magiftra eft. ima
i ftillata aqua adhaerebit, velut in Alem bico fit. Baljdhm s alius. pax atio-
Subtilis ifte vapor ( nec enim verus fumus cft) HIS «ifl
L ig n i l u m p e n n i , L ig n s 1-ar'n.u. J j g n i S a u in a .
t membrum aegrum ita penetrat & perm eat, vt : i Ligni Fagini an. jb,). Ex his oleum arre
* k penetrantiflimo illo calore ligamenta ac hu­ communi extrahe. H oc oleum poftei mixtum
mor vitae torpidus iterum incendam ur, & ad in p elican o re& ifica, & vtere.
viram naturalem priftinam reducantur. Hac Balfamus alius.
i autem fuffitioneinftandum eft, donec morbus y S e u ic e r u in i tb n y f i n g u c d m u t a t i .P i n g .v r fi a n .lb j.*
remittat, lnftrumentum veib rei idoneum in P t n g u t d . T a x . ib v. S t t o h i r c i n i , tb ii.
Ex his
libro de v l t i m d c u t d v i c t i u m , in capite de Fumis
deftilla oleum , cui adde R inariyn viuentiuin
deferibimus. Receptum autem Huiufmodi eft. lb. vj. & denubdeftilla more vulgato. Poftea1
y O le i o li u a r u m . O/. lu n i p e r i n i a n . § v. ei hoc Receptum adde: ..... . a j.
M a ftk u ib fi. T e r p tn tin a % iiij 8 . | •#!
y S eu i c e r u in i lb j. P in g u e d . T a x i lb iij.
A q .a r d etts tb ^ S a lit p e t r a ib | M ifceom nia,
Cera lb 8. aceti lb -j- Cum his adde fupra
Caldi' 6c inde in C aldarium : incende i dum probe
fiam. di&um oleum vniucrfum, 6 c fuprr prunis vn-
ardeat; poftea inftrumenci fundo impone , & guenrum confice, quo v taris.. Hoc optimum
(
huic membrum fuperpone. Lignis aut metal­ cft in contra& urs primis diebus vlurparum.
lis aptis intege,ne vapor expiret. Si autem va­
porem rem 1litte fenfetis , eximendum iterum , .D e A rednis Contrafturam i unantibus.
It
& denub,vc prius,incende. Idaliquandiu con­ C ap. VIII.
Emedia inluper alia quoque funt, Arcana
t *
tinua; qub fenties membra incredibili modo
inca!efcere& foueri. H uius formae ac mixtutq R voca>a, per quae non miniis ac per Bal-
famos contra&a membra carantur. Forma
fune aliaquoq; plura, quae omnia huc conferri
ponpofiunt. Addemus tamen adjute vnam. eorum aqua eft, fine pinguedine parata, ad fa-
y A dtpk ta x i.O l.o U u d . P in g u e d .r a n u la v tr id ts 4».tbj. nationem tamen m inim i inefficax. Huiufmo­
M y r r h a . M a flic it . T t r p e n t in a *an. tt> fi. Haec di enim Atcana virtutem Balfamo omnino fi-
E
incende *uc fiipra. milem exetunr. Vnde ad co n u ad o s curandos
* 4
fatis idonea funt. Arcana autem ided vocan­ ArcAna
i)e Balfamis Contraituram fanantibus:
BaUamfi tur, quOd carreris aquis praecellant & pixeini- cordidal
c o n tr a

contra- C a p. V I I . neant. Huiufmodi autem arcanorum quaruor

A u ra m » im iliter & de Baltamis notandum eft,qui co- iu n t: Arcanum com pofitum : Arcanum folidu: Arcano*
S

tra&a membra cuiant. H oiuom niu prxpa- Arcanum Elementatum : Arcanum metallinu. rum ali*
quotfor*
ratio naturalis eft :& genera m ulta.Nos ea ialte Pr^parantur autem leqncnri artificio. xnulxe
hic indisabimus.quae fingulatiter profnilfe ex­ t^Arcanum eempofttum ita confit.
perti fumus. Horum vfus eft,' vt aegri iis calidis1
y Vini ardentu dtft. optsmt. lb. vij*
prob£ inungatur,terdie quolibet,nullo orni(To.
Cantharidum 3 x.
11 Et h<ec Balfamorum omnium conditio eft.1
Canapuilores lapfi,CamomtUa,Hypniconis an.
Balfamus primus. m.vj. Contunde X:mifce:digerantur in
y T t r p e n t in a d e t it lla t a ib i\ .G d lb a n id efltU a ti^ > ]. Sole aut fimo calido^ et menfem. Inde deftilla.
G u m m i t i e r a . d e fli fla t a . ibfi. M ixtim de- In deftillaram aquam haec fequentia impone:
»0 ftillencur. Fiat Balfamus, i faecibus & phle­ y Succos canapt,florum tapfs ,camomilU,
gmate feparatus. H oc vtere modo praetetipto. Hjpericonisscetaurea,bethomca,pruntlUan. lb.&
10 Balfamus alius. . Mafticis 5 \)8.Thuris"% v. Mumta § K.
y T e r p e t m a , o l e i l a u r i , o l e i o l i t u r u , o l . lu n i p e r i a n lb j. Lumbricorum terrtflttum, Ranarum dn. lb. S.
M a f t i c i s , M y r r h a , T h u r is a n . ib ifi. Deftilla In circulari dcftillencur per oiftiduum. Poftea
[S* quoduis feorfim , velut o le a ,p ro partevna: vtere vr Balfamis.
41 & caetera' tria pro parce altera.Poftca veraq; co- c A n a n u m fo lid u m ita f r a f aratur.
i m ifce,& adhucfemel deftilla. Vcere,vt fupiL y Sacci flammula de radictb..btrbd,&flmbm:
Balfamus alius. Succi florum thapft omnium an. lb j.
y P i n g u e d i n i s t a x i , C e r a » S eu i c e r u i n i , A dipis Aqua erdenusfortifima lb ij, Digerantur in
v u l p i s , A dipis M u r m e n t o r u m ’a n . ib j. fimo equino ad dies ic. Poftea vreieceu fu p ti
M a ftic is ib ij. T h u r is lb fi.' E u p h o rb tj ib 1 , Arcanum Elem entatum ita concinnatur.
Deftilla ad modum iam primb di&um . y C h e l i d o n i a , M eliffa . lu a A r t h t t t c a , P lo r e s
Balfamus alius. T h a p fl » P a p a u t fis , C e n t a u r e i , B e i h o n i c a ,
y G u m i O p o p a n a ct ibj.G a lb a n i tb ij .S e r a p in i t h ft. H y p er ico n is a n : m . ij. C o n q u a ffe n tu r o m n i a
A m m o n i a c i t b jB d c O t j ib ^-M ifce, & cola* a c c u r a t e , & addatur aliquantum aceti:
cum aceto. Poftea deftilla in oleum. Poft finantur putrefieri.Poftei exquifuiflim^ expri-
y H u iu s o le i ,q u a n t u m e iu s e f t . mantur,& ita iu circulatociu ponantur ad dies
T t r p e t in a d e flifla ta ib iij.ol. P h ilo fo p h o r it ft /?. 10. vt indefinenter afcendaot.Poftea vtere.Non
O/. L a u ri d t f t i l l a t i f b j. M a ftic is , T h u r is a ri' ib /?. ineptum f i t , fi iis addas Marticem tk iimilia.
M y r r h a tbj. H x c iterum deftillenrur in csfrcanum M eta Uinum.
oleum vruim,in quod deinceps impone feque- y Metallum foluium, circuletur ad ofttduu. D ul­
tia,& cum vitro Soli expone per menfem: coretur sk vfurpetur.Hic ad dilFerentiasmet tl-
y S to r a c is liq u id a , ib R a n a r u m N . XX. lorum attendi d eb et: Vt fi morbus i calore fit,
A dipis t a x i, ib 8 - A ceti d e f l s l l a t i . metalla frigida aftumas:fi i frigore, calida. Ex
V ini a r d e n t is d e f t i l l a t i a n . tb Sialiquadiu omnibus tame A quam ctallinacx Solcpro co-
in infufione fteteiut, mifce omnia,& exprime, traduris omnibus omriiu nobilifiima dJcprqfta-
exprellum ferua ad vfus. Similiter fcire debes, tifilima eft. D e qua hic falrem ftridim ac obi­
flubd fimplicia haec fiDgula,q in Balfatuu aftu- ret : quia plura de QuintaEfieria tradita funr.
D dd Ccmlufio
 59° D e M e mb ri s COHTRACTIS.
nobis facere debet, vt indedifeamus, nioris
Conclufto htrum remediorum aduerfm me- obftinatam de hac fragili vita fiduciam ac
bra contradia : (y explicatio, vnde & cur fpem deponere. Etfi enim noc» n ia fimul
contrarios morbosfanandi vim habeant. om nia, & medicinarum fimul omnium virtu­
‘C a p . IX . * tes , & morborum genuinas caulas, ac his op-
A&enus ergo medicamina nonnulla ad pofita remedia debita plene teneamusmihilo-
H contra&uras ffrxfctipfimus , quae nobis miniis tamen hanc confidentiam incumbens
probatiilima & compertiffima erant. Q u x ii fatum confringit facile , & datum firmum fwk®
debito tnodo ac arte requifita praeparentur ,ad omnem deftcuic *, cui nos non modo non oblu JJU
c«tua. curationem fatis lunt. Cur verb conrra£fcurx d a ti qui equam potiamus ,fed fatalibus caufis »*»»
J“rxdaJJ aliquae tolli non poflinr, caufx ptxcipue dux nofmet nudos totos potius obiicimus, vtpotijj*
nantur! fune: vna, quod iftorum membiorum fpiritus qux nos in folidum mortales faciant, noftuty
CauCt i.
penitus exnn&us cft,& radix ipftus virar fub- molimina infringant,& ptouidentiam noftiara
Caufa i. tra&a. Altera quia idperfxpd fatale e f t , vt ac confilia vniuerfa euertant , vd u t.d ehis
non curentur, (icat in libro de fatalibus doce­ plenius in libro de latablm difleruimus. Intc-
mus. Horum (i vnumlit cum penitus captum rim tamen nihilominils,ci!tm remediatam po­
ac prxlcttum ipoftrum effugiat, per folam me­ tentia i Deo ipforum creatore acceperimus,
dicina fcuftrarionem, & virtutis inefficien- facis relu&andi & renitendi fpem foiiete tam*
tianvdignofci poterit. Nullus enim tnorbus diu debemus»quamdiu voluntas Dei ptrroit*
fuo medicamine deftituirur. Et ex nullo con* tit. V nde nec hoc inique i nobis fit, quod
M o rb u s tradfcurx morbo mors*incumbit (impliciter fummis morborum gradibus fummas medi­
n u llu s
" e m e d io abfolure. Q abd autem tum M ed icin x » tum caminum vires opponimus,<k per hasaduetfe
fu o «- his vtentes perfxpe i fatalibus gcaui&s vexen­ valetudinis difficultates fuperare vtcumque
tur, & eutntum conditioni m edicinx ac euefui annitim ur: veluti in primo prologo omnium
natura: aduerfum omnino experiantur : ideo librorum prxmifimus & c .

A V R E O L I PHI LI PPI
THEOPHRASTI HOHENHEIM1I,
vcriufque Medicinx Do&oris.

VNDECIM TRACTATVS
S I V E L I B R I.
4^ ^ •

D e Origine Causifquc^,.
HYDROPISIS. ARIDVRA
ICTERITI.E C O L I C aE.
APOPLEXIAE. M A N I aE .
V E R M I VM. D IA R R H O E iE .
P O D A G R a£ . C A D V C I .
FEBRIS.

o /Z ) L REM .
j ^ i R afentes h i u n d ecim tr a ila tu s f e u l i b r i , beneuole L e c lo r , de Hydropi'fi, Ari‘
__ dura & c . conjcriptis ab ausiore,provt in ftitu era t,a b fo lu ti & integreperfetti non
fu n t. jjpjsd d e c a u s i etiam quinq\ priores morbos id em bis dijpofuit defcripfitjp
ac e x v t r i f ju e tr a c i a tu m v n u m fa cere v o lu it, fic u t i d e x charaQeribus,ex tra-
cla tu v n o in alterum fu b in d e in ten d en tibu s, v id e r e eft. N e c tam en integrauit eos,verum
deferiptionem incom pletam r e liq u it.
C u m veropracise n em in i conflet, qua e x causa Is d tff optionem ite r d r it: tppus an&oru
conceptnm ,provt a nobis in u en tu m e f l , a verbo a d v e r b u nudo quoquam mutato,integre ac
e x ordine huc tranferibere placuitJQ ubd autem iflorum morborum curam adeo breue daum
vifttrus e s :fciu eris, d nobis n e v n icu m q u id em verbu m om ijfum effit. N a m quacunque
eonpgnauit e d u c t o r ip fe,ea h u c in teg re congem im us. F id e tu r en im iftorum morborum
T beoricam fa lte m exp lica re v o lu iffe : cu ris ip fts fp a rftm in lib r is a liis tr a d itis ac legenfa. ,
loh, Hallecas. r / / / J jUtkj*
DE H T D RO P / S l S N O M I N E quicquid huius v e lis: & morbum lciesipfum>
CT vocabulo./. qnj a/iucf nihiliefl,quam abundaatiaaquz. Na
D E Hydcopifis appellatione 8c etym o , /lue de lola aqua hic ferwo efl} hoc cfl.Motbus me­
id Latinunhfluedd Crqcu, Arabicum q; ac ra aqua efl. Aptius tamen quadrarer vocabula
Chaldeum ,n:hil angaris,Lcitoc.H iccnim c o l­ Rcfoiutio.EW cmm aqua telonua. Hoc faceret***
ludunt inuiteto hnguq,ficur cuti cum muribus ad di (linitionem aquar vera*, Sc huius. Ideo (Nr
R es nihili Se otiola tfl. Tu nomen faltem reti- eius appellatio optima lix c e lt , refohtus li­
acto A qux,adde abundantiam,morbumue>ajit quor aut ros tum idus.
#
MORBVS
r "
D e HyDROPISt.
g r i D
m o r b v s s it i
Signa
Q
Vando corpus p ix ter iolmim natur*
hydiopis
modum attollitur, fle pedes inturrie eant
ac coxae,tumorque occupat genitalia, c o r , in­
terdum palpebras,aut loca fimilia alia : isque
tamdiu au gefeit, donec fpirirus*vitae inaqua
fuffocctur.-non ficus ac homo in lacum il-
lapflis :fi im prellx infuper fo u cz in partibus
m anent, fle refpirarioopprim itur , tuflifque
ac anhelatio fa tig a t: Haec omnia morbi huius
fcilicct hydeopifis figna funt. Omnium autem
poftrcrafl vrina rubicundior eu ad it, currfque
finditur , fle per rimas aqua effluit, ac litis in
cxhaufta moleftat. In alus malum h c augef-
cic velocius,in aliis tardius,provtcceli imptef-
fio fuerit : .fecundum cuius conftitutionem
et.am moriuntur aegri.
i
MORBI C A V SA E T VN JD E
J it Morbus,
Cauff
^hydropis
T R ia h ic notan ia fle (cienda fune: vis coeli,
natura tertena, & M ic Owofmus. Caelum
ucs. opifex geminus e x iftit: vifib ilis, fle inuilibi-
lis. Natura terreni nofcenda : vt q ue fine
coelo nihtL eft. M icrocofm us, quia patirur.
Cadum ell duplex. Terra eft duplex. Simplex
vero fle vnus homo>quiin;niiifibililubie<ftuin
eft,quod concipit.
Exem plum .
Coelum,
vita ttf.
i*.
E Xemplum pro declara ione. Terra fine
impreflione cals mhili elt. A c a lo ea
viret vernarque , fle fru&us gignit, viureque,
hoc eft coeiurn ipfius vita e ft , fle m o .b u s, fle
fimi. as. lam vero rerrq dux funt : vna cuius
exemplum hic pcopofiii.rus : ahera hom o,
cuius gratia exemplum ai atum eft. H uno
Homo
terra in- veto eft tecrainuifibilis, fle tamtn vclut natu­
aifibilis. ra terre fe habet.
S ie & coelum duplex exiftit. Vnum fuis
im preflionibusdefetuitterre. Ex autem funt
m anifeftx.velut pluuia, r o s , pruina fle fimi-
lia. A b h ifce impfeflionibus viuit terra. Q u i­
bus fi deftituatur, mortua eft. Si eas im m o­
d ic i ac preter temperiem accipiar , vel fic
mors eiuS, fle boni difiolurio (equitur. Idcoq;
tetra ex coelo v iu it, fle hanc coelum profuo
m odo difponit.
Homo Sed fle coelum abditum eft, quod hominem
t i tcua. non minus ac ipfam terram Cuftentar. Ex terra
enim fumptus homo eft. Vnde is terra inuifi-
bilis exiftit. H inc etiam fimilirer vt terra fuo
nutrimento opus habet * foq\ic inuifibili. Id
funt etiam ph iu iz , ros'fler. impreflio»es
i Coeli, veluti vifibiles. Concluditur e rg b , ho­
minis corpns'eIle inftarcceh fle rerre , a ; eo
modo confticutum , quem proximum exem­
ii
plum definiet.
Q t a nimirum ratione plutm rerram cor­
I- ru m p it, « ir q n e iulto h u rre& orem reddit,
.-4
ac 'uffoCit, virefquea:O peratioiem 'illius dif-
;/ ioluie , qubticlcunqne cadum fuis impreflio-
nibus eam inundat nimium , ac temperatu­
ram modumque conuenientem rran gredirur:
Hydro, eadem eiiarp fipecie modoque terram ipfius
^iflis cll
> tp o n » hominis ctrlum inundat fle proluit. Et h*C
r inunda- iftahyd^opifis tft , de qua hoc capite tra&a-
*:no«
mus.> Idcfc a lia s, tafque profundiores huius
r D dd z
*
0*
59'
morbi caufas nequaquam i«quit.is. lam di&a
ad pra&icam cuiamue cibi fufticit, doncepa-
ramira opera ad te deuoluatur.
Ipfe Microcofmus hoc locoita cognnfccn- > l:cic«
Co[i«u5
dus e ft, quod ex 4. Elementi* o n f t c t , acis c* 4 cle­
eadem fit inuifibiliccr. Ad imaginem enim il­ mentis
cotsfta f.
lius , qui iftaom n«ac cau it, conditus t f t , fle
tamen creantia mai.fit. Idt6 ex pa te vr-a
terra eft idem , qui opus h bet c a l o , fle acre,
flt igne flec. fimiliter vc lpla terra : vnaque
phne extern* fle in te'n « terrevtio b iq u e ratio -
exiftit. Idem per Rtiolutionem quoque pater,
ex qua morbi fubnafcuntur, q io n e s modus fle
temperatura non obferuetur. lam e ig 6 ; quid
hydropilis fit in origine fle A n ato.nia, fatis
comprthenfum eft. \
QVOM ODO : ID EST, P R 0-
cejfus jte n d i.
S I ergo imprefiio ratione predi&a M icro-
cofmi terram inundat: tunc aquaob graui-
tatem fuam deorfiim per carffis poros Cuhfidir,'
omnefque p o ro s, ac plerumque etiam conca-
uitates , lacertflfque oppler. A c prove coeli
imprefliones vel fortes vel rem.(fx funt : ita
inandmatio quoque aug. fi.it fle grauior fic,
donec ad genua afccndat. C tl: autem im­
bribus ncc fic quidem remittentibus , aqua
reftagnat ad 'coxas , ad pudenda, ad poros
ven riis.flcficro irin en tera * fuperiora. Quia
ve»o 'piritus vir*in medio hominis feu centro centro
vitx 1R
conditus eft : ideo ibi fu ff icatur, velat h'im o, coepofis
habitaG
quem flu&us abripuerunt. Idem tamen fpiri-
rus interdum oblu&arur, fle a fuo centro a-
quam am olitur: fle tunc inundatio tangit par­
tes fupetiores, co*di vicinas, quod raro fit, fle
minus dn\ durat. Spiritus enim violenter
profternitur Et hoc modo cognofzendatibi -
hydropifis eft , fi eius curam attentare velis:
nonqub 1 huius cauf*cognitio ad faciendum
te Medicum h tticiet : fed qi 6 i per h ocfu n -
damemum curationis nonnam exa&iiis per-
ueftigarepoftis. Nam fle h *c ex duobus edu­
citur. Ex Philofophia te r r * , qu* rerr* co­
gnitionem , ex q u i dem.Microcofmum ipfuin
edifeis , tibi fuppedirac: ex Aftronomia coeli,
q u * d o c e t, quom odocaeleftiscuifus imprrf-
fionem auertere debeas, non Ircus ac quis
riumnauertit per conlumptionem. Eadem te
eiiatn docet Microcofmum cognofcere, quis
is fle qualis fit,fle quodnam fubie&um p rem a­
nibus habca>?
CO N TRARIA.
Q
Vod fi vero quandoque etiam ab inordi-..
nata !Sc iininoderata vi&us ratione huiuf-
niodi morbus aqndfus gignatur :id altotarren
modo non fit, ac fi res quaedam in ferra perfun­
datur aqua , plumS carlcfti nihil conferente.
'Nam fle hic malum, ab aqua oritur*, ac vna fi-
m ilifqueeius cau fieft. Hifius tamen quim
filius cura facilior eft , fle minore pericu­
lo fit. Quod fi veto caufie vrreque coinci-
dant , morbus fiet vnus , ifque admodum
pericjlofus. Eodem etiam modo dici pof-
fir , qnfld tempus M icrocofibi kur M a-
crocofm i huius morbi fihgularcrn caufam
prabear,'
* . >
 S91- De H x d r o p i s i .
praebeat. H o c inteW igeuaficti, quhd vnum - ' ipfuro ignis e f t > perducitur. Siccitas tatr.cn ^
quodhbet in putredinem abite cogatur fic in toYa te q u ititu t, fine calore. Talis eft Cmm ««A
dilYoVitionem : ficu t ,fi Aquae Elem entum pu- A/et4Boitim,quo nihil eft exiccantius.lnbiset-
ttefcit, id h y dtopifi non aduer fatur aut refiftit, g b h o c m odo curalio po(itaeft: partitu qubd afe*
ledveam facit ,t'aquc peiiculofiftim a eft,8c ra- Crocwreficcet: pattim quod fulphur velutScl
to cutabiUsidiutius tameo protrahitur p ci ea» confum at. Per haec duo quaelibet Hydtopifis
q u z aliam hydropem fanant* cu ta p etfc& s cognofcitur.
Sunt praeterea etiam m otbi qlfidam aUj, Q o an quam de der iuatio , fi ptoptet mul­
qu i tertam M ictocofm i in h yd io p ilin co n ii- titudinem opus f i t , non omittenda videatur.
cinnt. H i tamen non nili aimorum rationem E a fit .fine quidem digeftione digeftiuorum.
h a b e n t, vt gladij > qui vulnus fe cit,& vulnus N am aqua tum tem potis pet fe digefta eft,
dem patie tum otem . Sic igitur & exh u iu f- H x c autem em idio per Colas Eflentias Mereo-
m odi caufa aliquot hydropifis generaprodu- tiales Beti debet. Caetcra enim non aquam
cum u t: quae tamen non toUumur ,n ifi prius fahem hydtopifis pellunt ,verbm cumbae alit
T arma remoueantur. T um enim ficut inflam­ quoque m u lta , qnae relinqui prxftabilins e(-
matio fanefeunt, quae vulnere Cemei fanato» fet. H uius enim M edicina ita appropriataef-
denub non redit. fe m orbo debet>v d u t lignum eft igni.
D e remediis ergb hydropifis ita condi»
PROG N O S T tC A .
tu o . Prim o contra multitudinem feuabun­
Signa hy. dandam vtete Arcanis Mercutialibus. Polita
<Uopi&*
penculo- S ingularum veto H ydtopiGutiTnuuras ac
piopiietaces ita nofeite. Si tudiscontinua pet d id a d u o , C rocu m fciiieet & fulphur,
m o le fta t,& calor vancfcit,& Luna anguftiam exicca. Hotum defetiptio talis eft. Ex quo­
pe& otis regit ( ex hac enim pluuia, & huius rum praeparatione diligenti alia quoque (uni-
incubi im ptedio egred itu r) tunc his (ignis fe lia inueftigandafunt.
prodentibus cutis (inditur, & aquam exltillat,
Sulphuris prtparatio.
ofque ac oculi colore lucto tinguntur, acum i­
natur nafus, digiti (iccefeunt & corrugantur, tu. Sulphuris ft) ij, Colcofartb ij. Stliscomwtm

i i f
lotium minuitur & ccaiTefcit. Q uibus appa­ ftcundbyvel territi purgati ,lb j. Mjnbijj.
rentibus , certum e ft, naturam in hoc segro & c.
profttaiam & proculcatam elle , nec facild Si autem fulphurex Metallicis, aut mi­
•educi pofle. Extta talia autem» (pesbona neralibus corporibus ipfum habeas, tunc id
concipienda. r per fe fatis purgatum e ft , quandoquidem ex*
tra&nm (it. D ofiseft §ij. tnan£ & vetperi.
C V R A. Sumatur cum facchato. Alia. Alia. Alia.
In Cura I N Cura tria confiderari o p o rte t: -coelum» C roci extradio. Didtubtbt.
hydropis
tetram , M iccocofmum. Coelum confide- I t e m M i r c u r i i p n p d rd tiO y & f.
2u ; atte
enda. ra vc A ftronom us, vt pluuiae ftellam ac pa-
Declardtio in genere.
rences nofcas. Ex his enim cognitis fua pe­
culiaris M edicinadcfum itur. Terram» hoc
e ft,c o rp u s , confidera vc Philofophus, quo S
ic ergb e x copiola pluuia hydropifis genen­
tur per proprias ftellas, quarum reftrix Lu­
nempe pa& oilla dilToluta, & quaenam M icro- na eft. Et fi minimum fit eius» confumpticne
cofm i N atu ra, virtus, ac conditio (it. Stellae vanefeit. A d ab undanti* autem generationem
aurem hanc plumam imprimentes tres funr. tollendam medicina inueniri alia non poteft,
V n aeft di(Toluta e conge)ato:altera eft diflolu- quirn M ercurialia fimplicia przdifto modo
ta a Natura : Terria eft deftilhra fubrilirer. praeparata. H o c fa6ko conftaQtia fperatinon
Quarum cum peculiares naturae multae fini, p o te ft , iii fi indies exiccatio certz inducatur
fuperius in genere comprchenfie : confidera- m odis praedidbis duobus. His ergb fi influen­
tio accuratior ad fch o la s, non pra&icam per­ tia rerum fabarum to llatu r; intercipietur e-
tinet. N am lub Arcanis iftis vniuerf$ inclu­ tiam o p e ra tio , ne impreftio qui damoi det.
duntur. H z c autem aliter noo fit, quam per rcficca-
* Coeli C a d o refifte tantum per Eremenrum Ignis, tionem caloris folis^ hoc e ft, per fulphur&
quq cura. quod ex aqua fit. Er hoc eft vnicum Sulphur crocu m . Inclioationem enim ad morbos
Sulphur
metallo- Metallorum: Id en im , fiue M etallorum , fiue extra nos quidem impedire nonpofluaius.Pof>
runi Sol mineralium f i t , im preflionibus iftis ex vi Sc fu au is tamen extra n o s, fub fpeciecurz.
hydropis
natura arcana refiftir, & exicca t. Eft enim Cau(a v e r o , cur aqua ea flauefcac, eft hzc, £
id S o l, qui pluuiam hanc d iic u tir, & in a u ­ quia nem pe in putredinem abit» & colores
I
ram vertit: in auram fciliccc e a m , cuius ip - m em brorum im bibit eorum , in quibus ea eoo-
Terr? fum Sol eft. rinetur. ,A crim onia verb eiufdem eft ex mem­
curaquf. Terrae aurem influxus feu introitus adim i bri fale , per pluuiam inafpe&abilem refoluto:
debet s per quem ipfa inundatur. C iftern a e- q u z pluuia non miniis in corpore materialis
n/m , q u z plena & turgens eft , em ittenda eft: eft >q u im foris in terra, C alor verb ac frigus,
& fic Soli fuo fubiicitur. Eodem m odo fi terra Sc fim ilia a lia d deftru& ione fiunt, cuius bec
forbere am plius non poteft , abundantia hu- in feren d i natura eft. Er tandem i putrediue
ir o r is ab ea auferenda e ft , ne ab illo purref- in a quam om nia conuertunrur.Dum ergbprz-
c a r , Sc in curabilis fiat. P u crcfa& io enim eft terilU p fam pluuiam ipfa quoque membra in
difToIucio, non redincegrabilis. H uius cura aquam m utanrur,necefleeft,m orre incumbere,
p er vnicum E lem entum (recitatis , q u o d Sc c n d iflb la tio ea rcfarciri m inim e qucauMebu
enim

I
 D e ' Aridvra/ fpj
enima putredincditroiura,haudvnqosimrepa- & augmentum honhibeat.
raiHor. ■ Eftenfm corpus humanum ip/i rerrx (imi-
ieocQuar
fertilis ed : q a x hyem em , (terilis- Sic quod
DE A R I D V R A- xda&Iappeditauir, id confumit hyem s: donec
rcdiaimtm ver, quod abhyem e abfbiptom eft,
2^0 M E N. vberids refundat. ^Eodem modode hominem
9
fua bruma tangit, q a x per (e quidem (leniis,
i V a n o v a m Aridurzhom ina va­ ihtupet increaiencuqj he lernum depaCiitur,
ra hae,velut & varix c{u^prcies, Et nili altns/equefecirr, omnes homines vno
multis accidentibus difcrciznphs modo rabvfcerent fit confim>eremur. ihrerim bum ini
tamen appellationibus res diftin- quamprimum hyems abiit ,ipfi (accedit xftas: v e g e e it
^blu-
guendx non funr, fcd funt nomine a deoque perpetua iila riciffitudine per hye- OUUlt.
vno comprehendendae , cdm in ip(is omnibus mem corpus abluuntur >per sellarem renoua-
vnica cantum cauia. fit. . . tu r , vegetatur, & virentem vitaro a .cip ii. ••
-JV / Ula aurem omnia d porenria 3c virtute coeli
A T #
?If» dimanant. Quas vjciflitudmes omnes hom o,
Ariduri Ridura eft:,quando vel corpus vniuexflim, quia M icrocoftnus exiftir, omnfcb: fpftinece temiu'
quid? A vel eius membrum aliq u o d , cdm inter­ cogitur. Ex terra enim cft:vnde tx c u li grariit jj^ c‘
num , tum externum arefeere incipir, hoc eft, de: ender. H oc Ct ipli z#iualem imprefliohem
aridum f i t , 8c a iufta fua proportione in men- fubtrahir, tunc fecundum molem fuam .m a-
fura carnis aut m edullz, aut ia rg u in is, aut cu- relcir; imminuitur ac ad mortem ipfam, dedu­
iulcunque rabefeentis 'membri degenerat 8c citur. Iplius enim hyems fecuturre arftaris fpem
deficir, qnocunque tam fn corp oiis loco fiat, ac indictum nullum dat. SpcctiTura xftate,
vr pondus partis naturale m inra^ur^ec tamen hyems nondum difparuir. Quem .verij ^ rs
perxearem , nec abftinemiam ,fed ptreaufam huiufniodi,/angit, ei, um ,vira negaro;, ifqu*
aliam moibificam : « randem velut fa n u m aut lignum are/c>tj4$
confumitur -, h p ceft ,c a jo eius velucgiauren
C A r ,S A . liceatu r, ollaque ipiuivcum foperindu&a cute*
Aulam aridurx ira inrcliige. Vides nempe, velut detruncata arb or, exhaufto on-ni (uCco
A rid u tf
c a u ta , 3c
geneu*
C
6
vnum quodlibet corpus quod tn terrd eft
c ex ea producitur, certam proportionem ac
• •

eneruanrur.fianguntur^pneidunr. t -
U 0.
f k o c i s s r s t N M &RBVM .
menfuram habere fuse pinguedinis, m agnitu- '
dinis.craflirudinis Sc limilium. H x c ver6 men- iO eli impreflio quarbbee modo itmiubm
fura,hoc pondus 1 coelo eft. Ipfum etenim Coe* C «in hominem influit jin ip fo tameiipoftea'
lum his rebus per rorem & pluuiam fuum cum v ih b ilb , tunviangibil>s fit.' lam verb pe­ I
pondus ac proportionem confert. Q o b d ir ter culiaris Client u ac Natura cerebri e ft: alia & farte*
1• t • 1 ^ ^ 1 1 •/1
ra cccli clementiam & fauorem h ab c,tu n c illa peculiaris cordis,& lic cfcmeeps. Q u od iecun-
oennia plena menfura & pondercdqna^ vi- dum (Geographiam 3c Cohnographiam ^cq^a' uic«c£-
gent. Si veto inclementius ccelum , rebus Cre- terra*ac regiooes omnes difteiburae lunr, imeb
icentibus fuum nutrimentum fubducac, runc ligtnJumflVw Sicut ergb iaih.buicjr.iam illi quotg*.
n c iu m .
exhauriuntur ju b efeu n t & exarcfcuht» velut regioni lua pluuia doeft : lic fua'etiam pliiuia A r t u s a -
fornum. Et per hanc ariditatem vitam, fuam huic illiiie tnembro corporis denegata eft. ndai*na
deponunt. Eadem ratione ipfius quoque h o ­ VndePhrhilis occupat vel. partem Vnam * vel ruitin»
H om o
vt bu(Tt- minis corpus,velut Bcaffica, e i te r r a ju iv ig e t. plures;: nec fimul omneis.iSic fic extetniqua.
inreims
c t viget. V nde idem eidem quqque iraprelEoni fqbia- tuot artu s, brachia (c»lioec!& pedes , foaqtro
cet. Q uod fi ccelum benignum habeat, men- que intet fieie primaria m em brah.rbent, inter­
furx & ponderis plt nteil. Sin miurts, penutia nis tameii'& dpfa,fubie£Ea:hoce(l, aridur* dux
incumbens menfuram ac pondus ei fabtrahic, ipGs aCCLdetepolfunuii^Sic ergo recenCencur
homo que imminuitur ia carne,in fanguine, in atidurs co rd is, hepatis»;iplenis , pulsxonris,
membris internis exretrifue, vel integris, vel renum , Sccm ^ioiaddyne carn is, tendinum, »>
dim idiis^ el omnibus,vel aliquibus.^.ui enim fy n o u iz, arrici.lorum vp neraoiunir v ^ C j stat a...
cunque parti lubtrahirur, ea exarelclt, vel ci­ v n ica , taque vnmerfi corporis. Ex~quibus >«
♦ tius vel tardius,pro defa^us ipfius conditione. colligite , daloies tj-a-.iduist comites , pto
Sic integer etiam homo.m fele exare{cit,indies fenfu.
i magis m agirque , do nec fr\cco omni vbiuis b‘ece*i N am m oitificatio quxlibet dtlotem
abiorpto^, fa n o aut ligno furolis fiat. Ea enim m ouet: Synouix autem maximum & exquiiir Syoouia
fubftantixhom
------------ inis ptARriqtas ac tatio exifiit,. tiflimum. j Sivero Aiiduia.nniuetfaiis ftc,d^- cxqutfi*
----------------------
uflime
tnina v t vniuetfi cibi iplius femen fmt. S icu teigo lotes nulli in d an t,led aridara lenis*•pacarer ‘ioj™
* hom\- hortus i teminibus lxtus ac vegetus teddituti & line fenfu eft. Nam upnmquoduis mem»
f n».
ita Ipfe etiam homo y.N on ergo cibus ac potus btum nutrimentum fuum: p te tiliare1*habet i fai^in.
per fe,fed im pieflio hominem obelum aut ma- 8c tamen id omnibus commune eftj ; Hoc
fi
. «btlot erum facit, gigmtque bonam ac feracem ter- cuicanquc membto fubttahat i cculo .v id '
¥ micioi- rara»vt fuam plenam mcnCutamiadipitcaxut, tabe 6t conlumptione tenuatur. Sol enim
> Hu«- H uic plenitudini fi imptcffmfubducaiut ,v e t- vnus in lotp ore e f t , qui iugiter & peipetub
nate nihil quicquam ppteft, fcd cibi potufque exiccat , & humiditatem confumir. . Dum
4. . aseCcunt. teficcantut,^ : quod iara ,cotpus etgo Sol ifte coutinentet dtpafcitnr , \vl
<> etat .idiptum quoque u b e lc ii, cvunacctffum coiSfumpti u autem locum aliud nihil- te-
l
D dd 5 ponitur,

W .
 594 De A r i d v r A.
reponitur , \voc c l l , fi pluuia illuc non fertur: t:\nr.vndc optimo iot* etiam Sub- JJJf
tunc neceffatib a v i (o\is ariditas inducitur» Sc ftanttaUs vocantur. Sunt enim ipfiusmcnfurt «M»
h o c m odo tabes {equitur. N e c enim fuo Sole radix fic fubftantia. „ ^
corpus catef.nec Cua etiam pluuia 8c rore, in SIGNA.
Cotput
loum corpoce ergo ea vtraque effe debent. Eorum T J X internis membris fi aridura occupat cor. h
foVem alterutro deficiente, res ptob£ non a g itu r, Ced E / t u n c lateris eiufdem tremor oboritur. Si A
pluuiam II
nabet. impendent m orbi.Sol corporis fixus eft de con ­ pulm o nem :tuffim ficcam m ouct.Si cerebtunr, «
Sol E' flans , nec occidit , fed i u git er & indefinentet
xus.
Scotom iara concitat. S i hepar fuim infligit.Si
ti
operationi fu x vacat. ImptefEones verb im pe­ renes, fitim fimul & vrin x mutationem indu­ h
*
diuntur quandoque, v t vel maiores v e l m ino­ cit. S ifp le n e m : compun&iones indit. Si fel:
lmprcf. res,tales vel aliae iam fint. Et h x c fcite M ed i­ ardorem ac oppreffionem inuehit. Si ftoma-
(Iones
vitiabi­ cum fas eft.Nam idem Aftronom us effe debet. chum : grauitatem incutit. Si carnem: inani­
les. (H ic notate: fi caelum hom ini alicui influen­ tates & cauitares m olitur. Si ligamenta :con-
tiam qu&ndam praecidit, v t inde in m orbum tra&tiram generat. Si gluten: dolores acutos
conficiatur : id non aliter ac per gladium fit. atchite& atur. Si (angum em : gracilitatem af­
Gladium autem incellige cceleftern.) fert. Si vero aridura vnmetfalis fit, tunc lenta,
CO N TRARIA. le n i , fenfimque fa& ateliccatione membra fi-
’ V b d v e tb i nonnullis prxtendituT,huiul- mul & xqualiter omnia confumuntur.
non^ft mbdi aridurx caufam effe oppilationem: . *1 PROGNOSTICA.
ab ob- id vanum ac commentitium eft. E tfien im fa-
„ru io- 0bfttu& i0 tranfitum intercludetec, ea au­ S I quando accid at , vt pulmonis tuffis mite*
fcat,ftom achi aurem operatio feu a&ionon
tem interceptio ficcitarem inducetet,tamen ea
aridura-minimS f o t e t , fed tantum Ariditas ta- im pediatur: incerim tamen veficx & vrinx
bcfue abobftru& ione caufata.Nam idem q u o ­ m alitia augefear, multa fitis faroefque valida
que fim iliter fie re t, fi per inflictum vulnus incumbat :,hxc figna defperati mali funt. lfta
meatus in te rc ip e re n tu r,ta b ie m inuelietent. tamen,fi fe probe habeant, fpes bona fupcrcft
H x c enim omnia ariditates tantdm fune, nec reftitutionisi Huiufmodi figna mulca k vete­
adariduram referri debent:& capitulum fuam ribus annotata funt quidem : qui tamen inte*
proprium habent eafub obftru& ione ac tabe rim morbos plures confuderunt,& in vno
vulneraria,nec hunc morbum vniucrfalem fcu A ridurx capitulo non fubfticerunc. Non ergo
primarium concernunt. promifeue omnia ab ipfis (umenda funt. Hxc
Humo- Sic pariter haud defunt, qui ipios etiam i nobis di& a fatis fint. Motbus eft talis, qui
ic$ cur
corporis humores huius morbi caulas faciunt. aliud nihil tradit,qu 4m tabem & atiduram,i>
aridurz
c«ufan6 Q u i tamen hac opinione produnt tantum ,fe ftam k Sole placido,pro conditione regionis
,,nl? eos effej qui omnis A ftronom i* & Microcof^ huic fubditx.
micae nature confasdetationifque penitus i- CVRA.
gnari finr. Humiditas etenim fuum corpus T N C u r i Huius hoc faciendum primb eft, vt
minime exfiiccar,fed fouet & fuftentac. In hoc S o liM icro co fm i humiditatis fatis foppedi*
• aucem m orboficcitaseft, 8c humoris penuria, tetuT , 9 t ‘fem pet 'at iugiter habeat, in quod
ex reficcatione Sccofum pcione Solis, quem iit agat,quod confumEt:h'oc eft, vt aliquo abfura-
fe operantem M icrocofm ns haber,genita. Sol p to ,re« n sfu b in d e refundatur. Iam vero c<r- h#»
eniih corporis homidjrateiri o b fo ;b ct, nechu- Ium 'cogi poreft minim^,vt humores miniftret
' m id itas feipfam deuorar ac confiim k. Sic ergb fijg ftb rn ^ e c e n im id hominis arbitrio aevo- *<«
hec catarrhus a cap ite deftillans huius m orbi luntrifubie< 5bum A rii vero hoc prioile- s*“
caufaeffe poteft. Ariduram enim ism ininim d giuO i 8c pote lias data e f t , vt homini xgrotanti
generat',fed tantum oppilationem . N e c enim coelum aliud ingerere pofltt. Huc enim potifH-
Catar* h x c cararhro vis indita e f t , vr membrum are- mum Arcana leruinnr. Arcanam enim eft quali kKai
fhusan. paccrc poffirxum elfc& us ille Soli vn ico , ceu porens coelum, in manu ac arbitrio Medicipo-
caufano Elem em o ignis,affetibi debeat.Ita nec airidura firum . H anc ob caufam coelum primum hoc
sol mu* d <pulmonibus promauat. A pulm one enim eft fuperios deferitur, 8c inferius in Medicima-
Jacit4* aliud procedere porefl:,qu am quxdam nu conftirurum , producitur: vr,quod fuperius
Pulmo hafalubriras,minime vetb gem ium Aridura. In derraxir, inferius reftituar. Videtis autem fili-
non hac xgritudine confum ptio eodem m odo fit, ci increm ento gram en adeb faecundc erumpe* a &■
caufa
xidutq. vt in fe b rib u s, aur m orbo a li o : q u x quidem r e , v r i radicula exili prata omnia veftrantnr."***
rabes fiinr,(cd haud quaquam aridurx. »• Eodem m odo 6c nobis hoc cafu locoque feren­
" -Sid etiam dici q u e a r, ariduram effe in uti- da aqua e f t , q u x in h o m in e , ficut gramen in
Iem conlum prionem nutrim enti m em brorum . cam pis , augefeae 6c diffundatur,ipwmq.aded
Q u o d verum e ffe , largiri' eatenus pollem us, coelum iit manu noftra ponatur. Hoc enim Ar­
quatenus morbus inteJlfgacur efle S o l , 8c nu­ canum vnicum e ft, quod ariduram tollit ,c<s*
trim entum caeli im preffto,non id , quod per os lum que illud quod (rorem & pluuiam fuodit,
ingreditur, illu d enim fem en eft. Er fic A rid u ­ ia M edicin a conditum eft. Et h x c vobis dpro-
ra n ih il aliud quam confum ptio im preffionis p o d to aliena vid eri non debent. Si enim vi
erit , k Cole M icro co fm i f a & a , fine caularum deris p r x f t a r i, v tc a r o nafcatur Sc augefeat:
aliarum concurfu. H o c enim modo- refpe- cade opera h o c q u oqu e Heri polle cenfebitis.
d u q u e idem m orbus d ici etiam M arafm us V traqj enim ifta vnius cccli sut.Id,ex quoaqna
q n ear, prove caufa fum atur ac inrelligacur. p ro d u c itu r, id inquam fem en , eft Mdtfiu*. m
H ic enim per folaces exiccacion es confom un- C o p io fa enim in foeminis lac gig n it, fi id defi* JJ*
tus im prefftones q u x cocum corpus fiiftcn- ciar. E t h o c in lo c o coelum in manu Medici
verfatur.
 D e A ridvra. f 9f
rerfktur. Sic eqdem plauiam etia & rorem in- rius casiam facundius petnafci poflet. Nam ,
m ifUiisu
dillant aridis membris, vbicunque lateant, nec ficatum inferius nos non fulciret, quis vnqo a
Marga- fecus ac calum lupernum imptefBonem ac in- i ca lo luperno tutus & etedus ftarer?Sic ergo
l xitM U e
fluentiam partibus ingenerat. Hac ergo ratio- calum inferius fauens & beneuolum ell,quod
gi^nuat
trikiocip fer/ne n e , quod calum non largitur, pofcente re &c fapiens vir nullusalpernabitar.
mot dm ais. vfu corporis per artem ferendum ell. Nam 8c
Mcaicug . f . . j- 1t • n.
a»aet‘Sicdt cacium: spie Medicus olympo non minus creatus eft.
cpvtwizt «nana. Et Medicus is elt , qui calum in manu ac po-
DE I C T E R I TI I S 5EV
twmcui! kCi~ teilate fua habet,cuiufque Arcana fiellx funt. M O R B I S T IN C T V IO E .
ttiomidi In hac inferioris c a li impteffione, fi Mar- O m i n tindorum morborum va­
a

tioockH gatitx ferantur,tp/arum ros 3c pluuia aflcedat ria fu nr. Enumerant enim 1d e n ­
it. Sicam iurgarq;, Sol Miccocofmi inde mirifice exhi­ tiam cittinam, lderitiam arram,
. SilipOOL; laratur. Dicam ergo ia deinceps,qui faciendu &nefcio qux alia plura. H xc vecb
laren:dolose fit ,r t fol, cuius gratiaconditus eft ad longa:- vt accuratius difputentur opus
w.pcht Maiga- oitateni ruendam, quod confumatjubinde in- minimi ell. Saris fuerit, fi morbi ipfi noten-
ritarum ueniar. Rcfoluende fune Margaritx in Liquo* tu r& inrelligantur, quinafeuntur ex hominis hum!U
icatmaes ao.pU*~ rcm • Eiixir eft a liis , in corpore autem coloribus» nimirum C ro ceo , viridi,rubeo, higrof *<pe-
onfott. fermentum. Ad hocfcrmentum requirun­ Lazurio, albo,& fimilibus. Huiufmodicolo- c,e,?
tur alia, ea corpus ipfum fuppedirat. Sicut rum quidam fi morbum p arit, is tin&usfeu
fS T IC l
femen, eft fermentum, & terra eius Eiixir: fed tin&urx vocari foler.
palamdn vrraque tum e ffe r o s , tum Arcanum.
M«rg.
' Q V l D.
opcnnofcw Huius iam porro doiis nofcenda eft, ex fe­ Vi vero hic morbus generetur, ira, vr co­ Colores
dolis Ot
■ irtiri- tempus. minandi more & tempore. Suam enim (emen­
Q Micio*
lor alius,quam qui i natura ineft, induca­ cotini
tem ver habet: luam itidem aucumnus.Sic bis tur : icitote, colores corporis naturales ac ge* natiui
tfpeundiK etiam ac dupliciter hic feminandum eft, tem­ nuinos efle album & rofeum (eu purpureum qui/
K,fpaboa» pore xftaris, & tempore hyemis : hoc eft >in Hinatiui funt, & dicuntur colotes aerei, vel
aAtyndoit jpfo honjine cum Sole Orienre 5c eodem O c­ quod ab aere non mutentur; vel quod d Sole
idea): cora: cidente , quantum inpreflio requirit, mini- imprimantur, vtfufcus, qui iEthioptbus ineft.
OMfablii ftrandum eft. Id autem experienria docet, qua Si qui colores alij corporis prodantur, ab his Colorea
pollere debet Medicus. ldeb plura de ea hic diuerfi,ij morbum indicant ibi latere, vbi con- alieni
morbos
foinmhk: non adumbramus, vrpote e i, qui famam ha­ fpicuifunt. Ita vel oculi cryftallinum fuum indicant
i Modxadai bet , iam ante cognita. pania.
i colorem amiferunt,aur diaphanum ipforum
fribeo&anda D EC LA R ATIO. 'obfcuratum eft, aut dentes vnguefquenon al­
mconto*»? ^ u»les. Vm aridura febres etiam concurrunt in- bicant , aut os non rubet &c. Eidem colorum
cum »ti.
I duu. squali tempore: quarum hxcaufi; funt. ratio etiam in internis eft membris, vekiti car­
;u Si imprcflio frigida incidit cum feptentriona-' ne & fanguinc, medulla, omnibus partibus,
libus & Zephyralibus pluuiis: tunc tq pluuiq, qu z natiuum ac viuidum fuum colorem per-
t enduapi
fi in corpore incalefcunr, furfum euaporant, dunt:dequibusmorbis, pluribus difterendum
itafesi*
nec manent ac fixae perftant, aut cum corpore videtur. Qnin 8c mors ipfa colores alios indu- Mors
tigitct Mtt.i;
quicquam permifeemur. Ipfarum ergo decu­ cir,vrliuidos,vclutabeftlifo (anguine,quales in coloret iriutit.
ioctM&p1 bitus , paroxy fmus eft frigoris, receflns autem cadaueribus notantur,vt & vehementia miottis
funckroT. ha* eft paroxyfmus calo t is. Pluuia: hq contrariqfiit, concitati. Sed hotum confiderario ad Medi­
nec fub folem hunc pertintnt. ldeb iftq nec fi­ cum non fpe£bat:cumadipfiusinftitutionem
hominis uto» nibus accidunt, nec tempore conftituto.Tem- nihil faciant. Nam inftantem quidem & iam
Ani verohoc^ pus autem iftorum paroxfymorum»folis Me­ inceptam fanicacis defttu&ionemteftantur.fed
eft dicis, qui Afttonomi funt, cognitum eft. qualitatem morbi non indicant,quod deinceps.
poSt.HccfC' »
Exiccatione autem fiente, pulmo inarefeit, uoloco fiet.
f i

.Atcanoadei* »
ac ind^ dorfi & lumborum dolores incumbut. C AVSA.
nnttiibknoita ** Qnicquid enim exiccatur, dolet. H xc dim Eorfim ergb de co’orum generatione hic coloi
riocakifB»
& initriamUd
** ita fiunt, homo in fphxram Saturni incidit, S difterendum eft. Nullus enim in corpore
ccclumque fuum priftinum amittit >ac afleen- color eft, qui fotis erumpat, fed colores funt noncot
dentem fit conftellationem fuam fimtft cum il- fpitftuales. Spiritualis color eft,quando color Poieu**
lo ,-viuit in Saturno, qui complexionem & na­ fit alius.quam fuit. Sic fi duo fpiritus conue-
nrith W i:5 turam ipfi exuit, gaudetque quod illuni peni­ niunt, tunc difcolotant fuum corpus. Color
iprai tus exhaufitjducitque eum illuc vbi lolarden- enim fpiritus eft. ldeb duo colores confufi co- Co\oiet
»
ihocci&ikf tiflimus flagrat, vt inftat carnis toftx euadat. lorem alium producunt. Hinc morbus fit tih- 4«° *<»-
** Tandem autem fiSol cubitum receftit, Satur­ filus, Iam v ero Lazurius color ex cerebro &
)l
nus eundem congelat & refrigerat >& malitia fanguine oritur: croceus autem ac ruber ex colet»
in ipfo omnem complet. Homo enim tum fanguine : niger purpureus ex fanguine & quibu»
temporis im becillis, & \ coeli caeterorumque catne-.albus, ex omnibus: viridis ex membris P»tlb“*
benigniorum Planetarum & conftellationum principalibus. Quanquim autem hi colores
auxilio nudus telifibus eft. pet fe vifibiles non fm t: vifibiles tamen fiunt
m ithw. ^ Hanc autem aliquot maliriofatum ftel- per fuam ttanfmutatiohem. Ipfa vetb mincta-
Colores
to larum, homini aduerfantium iniuriam Deus lia approbe docent, quid fit id , quod in ipfis inuifibi»
r ■\ prxoidens »ad declinandam eam calum aliud minimi videmus.hoc eft,quid in ipfis abfeon-
\ V condidit, dum fcilicet Medicum Sc Medicina ditum lateat. Sic enim itidem fit in homine tionc vi-
V ' i / e ^enc' extetta produxit »conftituitque,vt calnm fu- comparatum eft. Sicut autem attifex mita-
P ct'us fouetet adiutatetque, quo infe- cula ea foris contuetur \ita Medicus quoque
D dd 4 eadem
 #

5$6 D e Ic t e r i t i i s .
eadem intus perfpicari debet, in-corporc. Si & confpicna e f t , cogitari poifet, quoi iil a
iUdtt
quid ergo einfmodi corpori accidit,cunc eius ftlleleu cholera m-Inceretur: cum fimiic fem t- m
Color morbus eft. Nec enim id m utari, fed fixum perde fuo fimili tefterur. Q ui veibiftiuhnodiJ 'k*
mutatus manere deber. Si aurem m utatur, feipium lfatuunrhi inptouidiid fimul non recordantur
snotbi
itulcx. ad partionem difponir. qubvicholera n unquam ira fubtilis fit, vt latius
Fit autem , vt morbus vel larifisvelangu- exundare ac diffundi ,qu£m in ftomachum&
ftius diffundatur, nimii ur» pro rarionc fu* im eftinifola poftir. Nec enimquifquam »fpi-
A nato m i*. Ac vbi co.ilpicirur, ibi fedes& am e ft, qui eam vltcrius & diftanniis proji­
locus iprtus eft, Et vbi corpus cius eft,ibi illius cere aur expellere poftir. Q uod fi v e ro p o rtu ^
do.nuseft. N cc enim hofpitem , verum inqui­ inftent :crholeram eam ex ftomacho&intefti. ^
linum fe facit, ac in dom o propria fe effert ac nis aur aliunde in omnes partes effluere polle:
confpicicndum dat. Q uia vero color genuinus His refpondemus: aliud erte dicere, aliud pro-
non e ft , ideo putatur hofpes c fle . £ aliunde bare. Nam ad hoc nobis relpiciendum eftantc
accedere. Quanquam talis eflc putetur ab iis omnia. H oc interim verum eft de i&eritiiso. ^
ranedm,qui colores non internonerunt,eodem mmbus, quae in corpore&partibosfunt,quod
loco (piritualiter reconditos ac latentes, fdeo * naturae eaconfuetudo fit, vt vnumquodlibet ^
Tranf-que cumprimis confideranda eft tranfmura- aduerfum i partibus ad ftomachum veiur e- daip
mutatio tio» quomodo in domo fua propria colorem munftorium quoddam expellat & deponat, vt BUR‘
tingit
colores peregrinum tingat, hoc eft inuidibije & abdi­ per hunc vlrerius e corpore exturbetur. Hac i«x»
vbiuif. tum vifibile faciat. . enim de cau fi purgandi confuetudo iooleoit. ^
PROCESSrS. Q uia vcib ftomachus eo oneratur,ideoexfto-
lendi ratio h xceft. Videtis nimirum, G a l­ macho aliorfum ide non egreditur ficutingrc*
F lam & vicriolum oigrotem gignere, videris ftum eft, verum pet fedem tandem euacuatur.
itidem , atramentum cSc cacbimiam viridita­ Am aritudo verb non in fola cholera eft Ni
tem pioducere.Et borum exempla infinita sur. 'ipfa quoque Vulcani pra;parario amaritudirc
H i enim colores occulti & lu en tes lu n c , qui fa c it, veluc & dulcedinem , & laporum diife fittUV
per compofitionem prodeunt. Tales fimi*, rentias reliquas. Guftus ergo.colorque&fto.
Coelum liter etiam h om in i infunt. lam veto ccc- machus non de bile ttftantur, fed contra e m. ouT
colore» lum ipfum loco hom inis eft. Id coropofitio- Praeterea, fi cholera in oculos & membiaex-
in horni-
ne edu» ne$ iliis, ex quibus tranfmutatio em ergit, pa­ terna alia penetrare portet, tum partium illatu
cit, 8cc. viia periclitaretur. N ec enim cholera crefcit,
qui.
rat. Coelum veto ita o p e ra tu r: Vulcanium
• *
nempe ignem planetis pcftellis corporeis im^ nec pondus eius decrefcit:i(aque vt membrum
)( la(. m ittit,vt hic in illas agat ac operetur. Operar, principale pati non poteft. Quid enim a cot-
fol in de prqcidi poteft.? N ilul. Sic nec quicqoam
Additio tione incepta, ignis ilte ,qaofcunque colores
nibui. in loco eo latentes in uen it, producit ac ptoii- etia i cholera,aut hepate,aut cerebro. Succus
cit. Ec ficuc Vulcanus plumbum candefacit.Tic enim fcllis,co rp u s e f t , non humor. Siosfi-fey
Coior hic quoque ipfe Saturnus primo candorem xum corpus e f t , & corpus caro, quanto inter- ^
albo* ptoducir, poftea Hauedinem feu croceiratcm teruallo hqc duo inuicem diltant? Ita paiiter
ftcquc-
tiot Sc addic eodem loco. Sic cum Luna Lazuriutn etiam fel,CSt cerebrum, renes & vefi.a. Vnum /
ptioi. propellit,nifi ttanfear. S i auccra tranfit,albedo durum eft ,alcerum m o lle , vnum ficcum,alte-
# • • 9 I W 9
poft fla
vu». Er, Inteiim haud falfum eft,quod omnes cor­ rum liquidum* H o c modo Miciocolmusco*
porales ftells in albedipcm propende fint,.& ftitutus eft. 0 I

ex hac in flauedinem verganr. Ideo flanedo Portet etiam

m *
hic quaeri:
.1
Cum morbi tin-1U(^
potirtima eft in oculorum confpc& u. Similiner <5ti triplices im t , ciu in u s, viridis & niger, a- ^
<k viriditas. Venus enim partem maximam d coqyc de duabus primis fatis iamdi&umfu, P»
carnis occupat, quarvim olare folct. Sic cum quid eandem de nigro ftatucndunn videaturtv*
ea Luna quoque lu p iter.C srer* corporis ftel- num nempe hoc, quod Vulcanus franfuetbera- Mw
lae muho fixiores fin it,v ti Vulcano tam prom- r ic , 8c Athanar Microcofmicum nimiopete^
te biperari non poftinr. acccivJer/t, &( vltradebitam ignis moderario-
Caflpm Hac ergo rarione ccelum ipfiim rin floris nem operattis f it , ftauumq; ac viride exuflerit,
tin&or. vicem g e r it, iplumque tin&uram propellit, & vetum que ordinem mjnimctenuctit. Pono
eam ini operationem elementorum p o n it, ac* autem ncw tres falrem co lo res, fed omnes hic
nouum in corpus colorem indit, iinprirm rque, fim iliter ponendi erant.Vetercs autem his pia- **
quftam en alienus aut peregrinos minime eft. re^ no cognouerunr, quia, quod fetiptaeotum ^
HocTnquam padlo ccelum tin ttor d icitu r, a tcftar.uur,eximiae illius rerum occultarum
tm dtura, qub Jfcilicet $b igne ad opustim ftu- lofopliiae plane ignari fuerunt. Nec enim ab-
rse compellatur. De his qui plura fc itu r it, is findum vid eri debet, colores quoque poniau*
Philofophlam coloruiifnaumdiuir», quos V u l­ r e o s , cro ceo s, cum differentiis plurimis. Hi
canus njanifeftat.addifcat. N am in re vj.aqua­ enim om nes in praeparatione fitae funt. Ptovt
Colotet
libet colores yniucr fi infunt , v tlu t & ,p erfp i- enim arrifex , qui ccelum adducit, do&usfc
omnes
in omni, cuitas,diaohanitas, tenebtofiras, ik fubftantia peritus eft, itacoiores etiam producuntur dia*
l »- *
re & c.
cueusa. p h in i, p ctfpicu i,ten cbrofi, plures vclpaucio*
a res. Haec enim om nia ab iplo opifice dependet
C 0 N T R. A R i A. ■ n in cuius manibus quqrendx caufae funt. (i
O u ir autem a nomicrnuie nobis o b jici 9
* Infr.
f«t. in P quod m orbi lin & ic x ipiis corporibus., in
omni re quibus inhaerent, oriantur. & in lo cis, quibus
adpropofitum
S I G N A .
declarstionem. i»
iil
atc confpiciuntur, peregrini < 3c aducnae fine. V^,. V
R im nonquem libecm orbum tindumin- r»
pro exem p lo : Q u iafiau cd o prae aliis fre;qficusw dicat:fed ii fiilrcm, qui in exitu vnnxh*
renr, ***

%
 D e I c t e r i t i i s . 597
riJadeL rcnt* coloris (ili proprietate produntur, velor chus dcie&us, ad expulGcrtcm non in (ingeret,
& I tnpallis, &: fpum a, Sc (imihbus aliis.Quq
purgatione debita is adiuuati debet: quam
figna certa & bona funt, illud, quod ibi mor- deinceps etiam delqribemtis.
Med.
/ h o u o
* bas eft , digeri & maturari. Q u i A/lronom/ic Aqua autem , qinchuno Vulcanum extin-
qua- peritas e(i M edicus,is ex lignis caeleffibus Mi- guir, Tine* [fatura elt. Q u i liccrcorpuslit,boa
crocofm i morbos ccgnolcercpoteli. Frequen­ liquidum: tamen Sc ventus ignem efflando ex- rcaJurt*
ter eaim accidit, vtccclam immittat Volcanu ringu/c, f fumus eundem (offocat, aut ffran *
CUJUS VJ*
planetis ac liellis inregci climatis regionifuc, gular priuario ac interceptio acris. H oc aurem
ajurpoouinciq.autciimaiis.Vnde fir,vt plurima arcanum ram arduum cfl, vr minima eius mo­
‘ Et nui ec certilUma ligna ex Aftronom ia dep to ­ les, vis m axim i fit. Fieri ramenenam boc p o ­
rnantor,quorum plenum decet cffc M edicum. teli,vt quod cxtinguir,interdum etiam abluar,
Vom itus autem , accom prcfllo cordis , refpi- fi res nondum ad gradus confligrauir. Si fecus
ratio d iffic ilis ^ /imilia, q u i cum tin& is mor - aurem fir, St ignis gradatus fuerit, runc ablu­
* bis aut incipientibus aut iam pratentibus coin - endum efl. ,
eidum , vera ligna non funt. Nam poft «os fa- Abfolurio fir,fi eo loco detut.Colores enim
d o s etiam proucoiunt, quod colores oculoru vniuerfos a ttra h ic.f corpus ipfum ne rantillu
indicant. Sed 8c cum his fequentia quoque quide accingit.Et h i c dos n acu n infignis efl i
concurxunr.nam ab ardore eorum flom achus qua Deus in ccelo medico elargit* efl,quod ni­
infirm atur. Sicergd infirmitas corporis,calor, mirum medicina in corpore latente tin&ura
frig u s >excrem em orum alterario, paroxyfmi extrahat, non fecus ac magnes ferrum. Iam
quidem 8c opcrarionesfiinr, ex incenfione & hoc fi fit.* om neinflom achofirum efl. Stoma- •

conflagratione proueoientes: ipfis tamen fi- cho autem fua operatio e fl, vt id expellat. Is
gnis minime annu metantur, (ed multitudinem autem fi fors refles ac contumax firradhibenda
labem ac abundantiam prifencis morbi refla­ ip fi, vr in fligetur, ferula efl. H i c efl p r ic i-
tur. Huc etiam pertinent pun&iones laterum, picatum ex M ercurio non rd o lu to , proiuflt-
fitis,d e ftru d io a p p e titu s,& fimilia.Qn^ cdm ciencia adm iniflratum , ficur (cire do&oris efl.
mor bu minime gignant,fed d mor bo gignamur D EC R ^ T I O .
ipia,ideo pro fignis ca non admitto Nam mor­ M Edico dignam efl & conueniens, vt ex
bi ptoprieras talis eft, cum ifliufmodi acciden­ natuia ipia loquatur , q u i didicit. Iam
tibus eft; prout loci , in quo lubfiiht, natura Ce verbexternus mundus figura hom inis cli.N on q Z
habet. Tum & morbus idem,ia ifta, iam a lia , figura autem co rp o ris, (cd ipfius hominis. su| j«
plane contratia figna dare poceft: velu ri, fi ia Q jic q u id ctgb in nacuraextra hominem fit;
Buxum, iam obftru&i^nem concitet, iam va- iddocnm enco e f l, id em in ipfo quoque fieri; figaia
nefeat ,iam confertim iterum irru at, iam tar­ velut fom nium , q u o d p rilu d iaexh ib et, non hominis
dus iam celer, iam acutus , iam chronicus ex- rem ipfam : & ramem res ita fit. Ifliufmodi
iftac. Hacc enim omnia & Vulcano fiunt» prout ergb declarant, coelum in fua potentia condi­
is operatur modo in natura fiypcica modo , in turum. Caelum enim efl , q u o d , vr dixim us,
Jaxatiua , modo in materia humida > modb in tot tantaque miracula in homine operatur. Si­
P ficca. Qu^ differo ad libellum proprium ,v b i cut enim caelum ex inuifibili tetrainuifibiles; Coelum
t
pleniusexplicantur. T um & hxc figna omnia ficii vniuerti quoque in homine infunt, ora* miiui o-
% pifcx.
p ricip u e indicant Vulcanum , ftrenud ac duri­ nifque ea operatioiolius Vulcani eft. In homi-
» ter operantem. Locus autem doloris f o c u l o ­ n ejifu n tin uifibiles, in terra autem vifibiles.
rum a fp e d u s, huius operationis fed em indi­ Ideb homo quoque mundus abditus efl , quia
cat. Stomachus cedatur , k remotis naturam in ip fo , q u i vifibiliafunc, inuifibilitec inexi-
f.
$
pellere in ventrem, vtindd materia in intefti- ftu n t: q u i fi vifibilia fiunt, motbi fu n t, non
s « a ,& tidero per monoculum foras expellatur. fanitates. Idem enim efl M icrocofm us, non
C V R
A . mundus. Quapropter efl opus > vt ipfa
t
V m ergo ccelum harum rerum caufafit pet quoque cura pro eo inftituatur, ficut externi
Vfinft
* tol.in
t tddicio-
C Elementum ig n is , f huic m oibo fuum mundi figura oftendic. Nam vt Saxoniam A -
mbuu Vulcanum occultum in M icrocofm o gignat: t&bia , aut Portugallu Catynthiam in ficiat,
B. quid T heoticahqc nobis conducit, nifi ad hoc fieri non p o teft: hoc e fl, Fel oculis nocete mi- J*J
t' vt medicinam debitam & conuenientcm oftS- n im ip o te ft, nec nafus pedibus,hoc eft, occa- lzdu. vt
* d a t : nempe , quod ficut aqua ignem extinguit fus orientem non tangit.* Sic etiam Galaxa ia-
3* talem omninb quoque curam effe oporteat? d e a Granatcnfium Lituanicis nihil incommo­
f Si enim extin d io fit, operatio ceflat. Iam aute dat , vt ncc Lituanorum Granatenfibus, & ta­
£ corporis nibil p erit, fed tantum colotis.H i e- men Galaxa eadem efl. ld e b o p n se ft, vt ex-
uim eluuntur, vclut maculq ex panno Cumque tinguatur, St abluatur, Sc e lo t i fotdes, ficut
ti ars fu quaedam,qui colotes.ceu rubrum , cro­ didum e f t , educ antur.
& ceum , nigrum & c. ex panno tindo,extergere
» 1

3 f eluere poffiufic h ic quoque artis eft,idoneis DE C O L I C A

rmftoi, medicinis hos partiam colotes extergete & e-
t^moxbo- mundate. S ic e rg b p tim a c u ta e ft, extingue- V m fenteniix de colica v a r ii di-
urfl cui%
* duplex. te. A ltera, abluere. St eundum h i c duo pra- u ctliq u e circumferantur : hinc
d icam conftituam , prout in arcanis fuis con­ fit , vt multa quoque Sem ita no­
tinetur.Quanquam autem q u z fimul purgant, mina eidem indamur ,vt funr.Tor,
fi# mala non ftnt: alterum tamen melius efl f po­ m in a,C olica,M atrix, Matricis fuffocatio & c .
tentius , nifi fors eucnerit, vt omnis materia E t tamen morbus v nus i dem que eft, ex otigi-
in ftomachum couftur.et.i. enim fi doma- ne v n a , eademque fimili enatus- V nico ergb
ipfum
 5 98 D
e C o l i c a .
i| lum nom in?, (cilicer colicae defignaci fatis. ce m u s, quo nempe pa&o i idem quoque eo­
e ft>dum exterre appellationes exolcicatic. dem numcio oriantur, fic ex quibus loris fri-
o rID i renr. O iitn se rg o e fi in fincftotr.achi, vbiis ^
O licaergo eft,quod dolor ac roimentum exoneratur: fic ventus eius Eurus e ll, qui ad cmt*»
C in ventre ob oiitor,cu contra& tonecius, M onocuium cranfpicatextra colon. Vndeve-
fic excrementorum fuppfe(Iione,fignifqucaliis teres etiam hunc ventum cohpam vocarunt,
innlcis latione ftoirachi fic membrotu c^tcro- quanquam fenfu alio. Q ui autem jn ipfo fto-
rii fiencibus, Et tande,fi remittere videtur coli macho ven tilp irau t, hi limiles fune illis, qai
ca,uiatihcec vehemetes vom itiones inolett^ in mati aut terra flant ficc. Nam ficur permul­
in cidun t: poftta malum ttanlic in membra ar- tas orbis partes venti feruntur,fic iam hic,iam
tu fq u e, in quibus hqcens manus pcdefquc co- illic obuia deliciunt fic quatiunt: ficidcmin
trahit plus mtnu ue, provt morbus magnus fic ventre quoque fic, in quo multa perflantur &
m ateriacopiofa fueric. E o n b c u m v i quadam concutiuntur, quae huc ad colicam non perti­
fele diffundit, V vel acuta vel chronica euadit, nent. Q u i vero inrefiina huc quoque referiit
provt generationis eius natura eft. Tandem ceu corpus £iemenrale,6c hinc concludunt,in
iequitur confum ptio corpori s, mutatio v o c is , ventte nihil vacui e fie : his refpondemus, in-
& totius fubftantix imminutio. tefiinaquid velut {upetfiuum elIe,quo magnoj
mundus careat, id r o , quia non jjimiluet vt
C A VS A. hom o edit. H om ini veibquiacdenducnecat,
Q ideo inttftinis quoque opus habebar, quibus
Vid veto tandem hoc effc d icam , qubd
b o n o iure maior mundus defiiruitur. hi hxc
^*hy fici de caulis colicae multa nugcncur,
fcire m ultbeertius fic accuratius debet Medi­
cum u m en ipfiu s Phyficx fundamentum nul­
cus, quam q u x Philofophia ipforum tradit,
lum habeanir Generatio enim eohe^eft eadem,
Colicx q u x vcurocunijCtnn xltate ciiuv hyeme (pilan­ Occatus prodit ex parribus ac regionibus «**
genera­ M on ocu li .alcendir ad colon, fic terminatur “
tio ead$- tium , quorum vnus atepccnctu>nc,alccr a me-
<ju* vcn rid ie , tertius ab o rien te, quartus ab occidcn- iuxta ftom achi funium ,vbi conlumitur.Sicut
rorum. enim fiiperior ventus in monocolo confumi-
vcnroru te pe i fiat. Hi fi geniti lu n r» orbe.n vniuciluin
tu r: ita in ferior,czh yru s , in colo. Echine
neta **'or tranfeunt, dum iterum con.umantur- V ento­ fufeitantur eru& ationcs , fingultus, fic fimi-
tusque rum autem illorum generatio m locis quacuor
Horni* fit mundi i x q u a h te rd iltrib u tis,& ventis luis lia alia. Boreas autem emergit in media regio­
nis Sc ne (pinae dor f i , fic verfus ventrem extenditur.
mundi colla eralibus llipatis. Eadem ratione $c h o ­
(cita co In Boreae oppofito,iuxta vmbilicum audet lui- »
paratio. mo dtuidendus e l t , velut in quatuor lui otbis g i t , addorfuin in partes boreae progrediens. **
partes, ex quibus venti prodeant. Id lin minus
H ac ex difpofitione etiam fequitur, qubd re­
lia t, M edicus, vpdenam colica otiatu r, {cire media nonnulla colicam curent, fi vrabilicoi
nunquam poterit. in u n gatu r: quaedam fi dorfumillinatar.quz-
lam veto caelum e(lorbis omnium Elemen­ dam filedes m oueant: nonnullae fi vomitum
to ru m fic ftt llarum , quas com ple& itur. Ean­ irritent. N e c enim hae colicae curantur alio
dem1 rationem cutis qnoque inhom inehabet. m o d o , quam quo ventis fuas exitus procu­
Et ficut in hibe cacledi quatuor Elementa' cum retur conueniens. N ec enim Eutus per (Ioni­
• luis corporibus confiftuntrita pariter etiam in cum ; nec Zephyrus per feccffum, nec Auftcr i*
homine. Prxterea autem , vbi fuamfedemE- Boteafue per duo pifila emun&otia euacuati * *
lemenra habent, ibidem cauitas quxdam ac ac educi poliunt :fedrequirunt vtconfuman*
insnitas relinquitur * in qnafiomo liat, ambu­ tur, vehit ellychnium , fine fa&ocorpore.De
lat, habitat. Idvscuum limiluer etiam in h o ­ colicis enrm hoc notandum e ft, quod corpus
mine (ciendum ell. Nam in e o , id eft’, ineo - . non habeant, fed merus ventus fmt- Corpo­
cauo, in quo chaosfmim eft , morbus iftefo- ra ergb quqrere non debemus, quae per medi­
' iietut. lam vero duo corpora fimul in vnacf- camenta expellam us, dicam vfque hocvdil­
fenria fubfifterenon poffunr.ob id, chaos coc- lud id c fie , quod colicam moueric. Ventus e-
chaos pus non c ( l , neclocnm comp\et,fcd Ccdir alii, .nim inuifibilis lic e t , at palpabit is, corpus u-
l
r^d & • & tainen locum inanem nunquam relinquit. m cntion habet, ltaergb conditura die
CUIUS 1 r 1
natuu’ 'P o n o , vt n\undani ventiluum egrelUim,mo- dicina debet, vt non corpora, hoc e(l,(lerco-
!' 'tuttV, denique cOntumprioYiem habent: fic iri­ cora fit alia fimilia expellat. Nec enim ea ve­
de m ficlvumani. lam veio in homine , quim ra colicae cui a eft. Hoc ergo modo 4. colice £
‘ mundo, plma codfideranda veniunt. ln ip fo cardinales cum fuis collateralibus geneuntnr. 10+
' ‘eiii'm obfttu&iones intdMum contingunt,qui C obcaen itn fic Iliaca ventus vnus funt, nifi
Cii
'b iis ertiplio egifiTufque veniotnm impeditur. quoct ^ ,e, lateralis(tt: ex quibus laroenipt S ?
Et hoc (terrturr. co iics principium , h xc caufa veteres 4uosdiucrfos m orbos, i diueifis cau- 001
Obftru-
ftionet cft.Sinc ventis enim neYro eft: fine obfttuftio r.< gen itos, feceru n t: quod cum
iis __ ;„c. ^ ipli
veriiate
cauta nibus plui * iii Q u a s qui patiuntur,vt permea­ minimeconuenit. Omnium enim vnaongi,
colict.
re ac trah pirare ventus non p o flit, hi colicis vna caufa e ft: uec inter fe, nifi natui a hac dif­
torminibus moleftantur. Sic ergh in inteftinis
ferunt .quod alius frigidus, alius calidus,vnus
ptopter inftiomentorum aptitiidinem turbi-* hum idus, alcfcr ficcus fit. Et fecundum hanc
nes viftbilucr fiunt, qm -exterius etiam, at per
quidem naturam ac conditionem ipfi quoque
inicrumehta inuifibilis', in rotatum aguntur.
dolores aliter atque aliter apparent, quaniex
• larn autem dfiincepyde ventis 4. (ecunidum
.fefunt. De quibus lege philofophiam huius
orbis diftributionern . com lois collateralibus generat io.iis, •
qui tamen efficaciam infignem non habent,di-
Veruutainen yt rem omucrn penitiffimis
 D e C o l ic a .
iifapcfts m acqvadin vna fumma percognitam renearis, Hi autem dolores vniuerfrm omnes tormina
aqtODojjbj cxtftri. recordari vos velim, corpus ex tribus omnino velcolicx nominantat. Ea enim corporis> vbi ptmbtu
e&osutii^ hus con rebus conflare:
conflare: ex Mercurio, fufpl Cnlphurc Sc fa- Qauum Sc inane e d , ratio ac natura e d , vt do­ caim do
loz, /Iu*
s EwwriU Je. Ad qux confequiruc: Ci venti hi ontimur. loribus tormino/isinfedetur, qui Ce haud qua­ f^ufiru
rnccioo.Vir vclut A uder Sc Zephyrus , refolui fal in corpo­ quam prodam, ficut faciunt, qui in aliis non «nrit.
ColfXSIf® ris ea regione, in qua concinetur. Refolutio cauispartibus affligunt.Hoc ergo Cingulare ge­
ii iutmjta: autem falis efl Ceparatio corporis, ita , vr h xc nus dolorum vnilocinaturxSt conditioni im-
imilcitari,- illaparsluumdefeCal det promarque , quod pueandum ed.
Nttnlutp deinde ita refoluarur. Jam. aucem corpus hoc ? ROC ESSFS.
intardati- cau/anon e d , fed ideo fepatatur k corpore in Vm homo morti fubieVus Cit, ac vita cius Homo
<jmm:ke excremenrum & egeftum. Id /I videnr iiii,cO'
heam ede Cibi perfuadent, quodfalfum
C
ed.
breuis ftuxaq; vix ad pauculos annos ex­ cx tlOf
meritis t
o/robfWB currat : certa ratione colligi p o ted , hanexui Tuis ca­
adcoiiostc Caufam enim in idud corporis dercus confe­ breuiratem ex firmamenti ac Elcracmorumip- ducis.
9lllOC(J«^K runt , puiantquc,eic 6todcrcorecolicam fub- fius fragilitate, externarum rerum incurren­
&llUCCM3Z duVam Ac mitigatam effe, non interim cogi- tium vim ac iniuriam nimis promprd admit­
hisulfoiht _ CoIi(.? canres, id merum excremenrum, & haudqua- tente , omnino dependere. Hoc enim ni ita eC-
iuumdcxi eaufsex- quam ipfaiqcaulam exidere. Quanquam, fi- Cet ,'vna cerre cum mundo ipfovigerer, an­
quii Mte cut &l refolutum in corpore acre 8c erodens no numque Platonis, qui limul cum Sole, Luna­
luxjoude* * fiint.
' ~ aliter mordet,ac Tai vulneri inie&um: iic idem que ac Elementis vniuerfis demum finem ac­
:opuilultti fimiliter etiam in inrcftinis euenir. H xc verb cipiet , infinitis fxculis felix viueret. Iam verb
affe V io colica minime eft, Ced rorfio a lale hoc Co(ic(
ms delbocz t cdm ipfius caduca ac fiuxa Cors nimis certa fit: caufkda
tramdutoci paV o affligitur, huic admodum vrilespurga­ co licx caufa k vobis duplex hic notanda vide­ pici.
opbuipwBa tiones obucniunr cumprimis (i caufa venti ante tur. Prima e ft, quhd ventieh feipfos ingerauc, Caufa
remota iit. * Sc colicam concirent, qua ratione venti exter­ prima cx
parnbas 2; sp
Medico vero non ipfa excrementa inqui­ ni quoque-, ut Boreas, Zephyrus, Aufter,Eurus pticatur»
idcolofl.iax
renda funr, fed ventorum caufa primum inda­ proprio snotufuo incumbunt, nobis ad eos
m.vbicoiaa.
ganda eft. Q ua confumpra , fi rorfio a fale po- ciendos nihil quicquam conferentibus. Alte­
in mooccuB,
ftcA luperfic, debitis ea tollenda eft. ra eft,quando iiofmecipfi ventos eos proleva­
ytu$,uaiib
Cxtcrum , vt longius de ventorum caulis mus, vt vel inuiti incumbant, noftia fcilicec
ics,to»£s'& loquam ur,fcito, hoc loco de Mereoticis ge­ voluntate aut arbitrio acciti. Et de hilce duo­
emergiiMcest?
nerationibus ita ftatui debere , qubd > ficut ex bus modis iam dicendum cft.Quando ergo vc-
rfwrftmcs
ftellis Borealibus Septentrio oritur ita ex Euro ti hi fuo motu ac fponte ingruunt, fui impui-
tuvobiiuiab fimiliter Eurus. Eodem pland modo, nec ali­ fus non hunc finem habent, vt nobisvfuidc
inabotaja** ter > in ipfo quoque homine rationes inquire commodo fin t, fed vt corpus noftrum con­
ac tene* Quas enim caufas in ventorum ex­ fringant & deftruanr. Nobis enim iftud feren­
iancoiteiib ternorum generatione videtis, eafdem xftima- dum omnino eft, qui morti fubiacemus. Ea
lidoifcfflfer! mate etiam in intetms fecundum numerum , quoquo modo infultet, admittenda eft. Hoc
multitudinem,fortitudinem,acutam vel chro­ m odo, quxeunque etiam pro nobis faciunt,
hz cobios nicam naturam, vt c o lic e , vel maiores, vel tandem aduerfaria fiunt. Ideh data nobis
'entis(mnnn» minores fine, provt venti luo tempore gene­ Medicina e ft, vt ifta talia cognocantur. Ifti
Itctnimtoasi ramur , & in corporis regionesincumbunt.il- vero venti, qua ratione, qtioque modo per fe-
pCcitttflB)*/1 li enim , quam primtlm generantur, corpus ipfos adueniant,indagandum Medicinx Aftro-
idiecnubus Elementale inuadunt, idque vel tefrigerant,v- nomicx relinquo, vclut Sc M eteoricx, qux
dtequimoinat bi colica adeft: vel hum eVant, & colica ori­ huiufmodi impreflionum principia & caufas
m,ftoeyiw* tur : vel exiccant, & colica corripit: vel inha­ inquitunr,docent que hoc loco fufius non affe­
jundaotft.o*1 mant , Sc colica iterum fua fequitur. Sicut c- rendos. Plus enim hxc qnxftio Philofophrca
Ktosvtnmbli nim tetra nimium hume V a tu t, reticeatur, re­ quam Medica exiftir. Porro pro horum noti-
ultbeniWiCjaf frigeratur ’, & calefit :ita etiam corpus» Infu- titia firmanda fcitote, quod frigus Sc humidi-
S, dicamhopt*1 per ,quia corpus fenfu praedirum eft, ideo do­ ras generationis ventorum nos corripientium
rlium ffiosut^ loribus eius certa medicina creata & prxfti- caufx tine. Frigus enim ac humiditas in locis Vcntoru
tuta eft. Ideo tria accidentia,hoc eft rriplices ,& cardinibus ventorum,in illis quandam qua caufa h i.
u ti y>tw s ^ ip iu morbi per colicam apparent. Morbus vnuseft, ti intumefeentiam fufeitant. Hac turgefeente
ncotpon.tei*®4'11, quando venti per fefe furiunt Sc tumultuantur inftar ventorum naturalium in vetre homini* u$.
expellat. intus,veluc in motu terrae aut cauernis profun­ illi peitiant & concitantur , futfurhque ac
dis, dum nimirum confumi non potiunt. A qua deorfum impetum faciunr.dumque fragilis &
ic o te ib if commotione, cum corpus humanum fenfile caduci corporis potos inuadunt, incitatu luo
u» ventus w»* admodum fit,ei certi dolores infliguntur.Mor- ipfis fubftantiam refbluunt: vnde dolores tri­
fu: ti bus alter fit , quando partes Elementales ni­ plices corpori imprimuntur. Potto autem Caufa
osmota»!^ mium humidx, madidq , ficcx vel aridx cua- alia quoque ventorum concitatio eft A cibis Sc fecund*
u quodeaa'®1 dunt. Ea enim alteratio tres iftas res, ex qui- potibus. His enim ti intemperantius vtimur
Omnia® B«\ot bushom o conftitutus eft, attingit. Inierim ac copiam eom immoderatam ingurgitamus,
QtttftiWb*3--***10 pattcslcfu ptxditx dolore vacate minime pof- tunc cotporis regionem, in qua venti iacent,
. . . . 1 »m«m iunt. Tertius oritur , quando tefoluitut fa l, nimiopere humcVamus. Hinc ergh venti fur-
<Sc nonnihil etiam de fulpbure. H xc enim cum gunt ocyus, & curo luis paroxyfmis violenter
Cttfe.
ccotv&uooe®^ acria tic mordacia tin t, citra dolorem inefte irruunt. Sed 6c ita ventorum firoiliumgeni-
nequeunt, Sic etgb tres doloris modi funt: ita trixeft. lUa enim incandcfceme,vniuctfum i» coli-
t rVuttiw^^,
triplexiis quoque medicina debetur , quoties corpus inttemilcit, & Cedes fpitituum incor- *«. 6eft‘-
colieairv exaltationem procedit aut ptoceffu. poteorum quatitur ac difiicitut, hique in lo m*‘
cum
\ UfflOSt* 1

r ■
 600 ♦ t
D e C olica.
cum extraneum excutiuntur, vbi randem fcca-
lore, quem ira zftuans fufeirauit, nimiopere Cura * fcilictt <
Humeetarecorpiujucm mrmm.
exhauriuntur & reficccantur. Ibi ergb venti
ex (e ficci omnium m axim i exiccam ur ,h u - C u ra*fcilicet f Excrema* 1 & f* ,q u *jW *br$-
m idioresautem , vt Zephyrus & A u ftcr, fic- purgare ISali4. j fa velnfolut,
Ciores arquo & ipfi cuadunt. A ufterac Eurus C on tra& jo quomodo fit curanda.
* S t nimium calefiuunt, Septentrio denique & Z e- CONTRARIA.
uio. phyrus in Tua frigiditate nimis languelcunr. V ia excrementa fh u a & acriafum,id(b Fdc*
H is ergo intemperantiis omnibus dolores ac
m orbos, vc dixim us, acceifunr.
Q dici putarique p o flit, fel hunc morbum <* *
parcre.Tum etiam qubd ira interdum eioldem Mto
Colica Eft autem in vento natura a d cb fu b rilis, vt.cauta fit ,•perfuadent tibi nonnulli, qubd iraex
feu ven- quoties is corpus in refolutionem a g it , i pie
tm fubri felle fit,ac ob id fel fit colica-Huiufmodi mul­
lis q u o ­ lpiritus quoque falis inventum abeac, atque ta obftrepere (blcnt illi.Vobis autem ratumef-
m odo in ita duo lpiritus res v n a fia n t, ficut cxduobus
aitu i e»
fc d ebet; felhaudquaquam id efte. Nec enim
xumpat. coloribus in aquam p ro ie & isi vnus color id tantum tx fe ponderis emittit,quantum ipfa
em ergit. P o ftr a , ii pori reifti ieu conuenien- excrementa haber. Fel przrerea edam pars
res nen patent, aut ventus in principio non fi- corporis c ft ,q u z , ficut os aut aliud membmm
ftitur,runc is fubtilitate fua poros quoquouee- fim ile, vitra proportionem & menfurara lutra •
fum omnes penetrando & perrumpendo ad m inim e crclcic. Vnde nec tanta moles vel pon­
artus extrem os vfqutf eruropic.ac concauitates dus ab eo decedere poteft. Porrb verb, cura
omnes articulorum ,iun&uraru/nq;peruagans, etiam eius naturae ac conditionis non fit,vt vc-
fedem tibi in illis molicur. C um que focium tos gignat & producat; colicae caufa omnium
fecum ac com item fptritum falis adduxerit» m inim deric, quod Humoriftae plurimi autu­
dolores illic parit,accum fynouiam,tum ipiius mant q u id em , fcd non demonftiant.
fpiritum corripit & oblidet. Q u ocu n qu e enim Sunt etiam venri m u lti, qui iplam matrice
lo co ventusifte viget,ib i contra& utam & fpaf- v e llica n t, v t in fufFocarione vteri- QuoJwn,-
m os m o u e t, & c . membra ftringic, ipforum - que verb tandem nomen his detur: morbusip-
que vires p ro fligat, illaquc non fecus ac gran­ fe non nifi ventus eft, cx numero quatuor pix-
dem quandam domum deucit. Si ergb m em ­ di d o tu m . Iam verb matrix fceminaram eft,
brorum moles concidit, a : arcus natiuo iuo ro­ non virorum , ldeb eodem modo matrix quoq;
bore exuri (u n t, venti vi nimis valida fzuaque diuifa eft. Q u od tamen differo iu capitulum
p to ilr a ti, vbi ne rrfurgonr quidem denub,ni- proprium . Q u an qu am & rapa, Sc copiofius vi­
fi aut in a iu ta ip s a , aut M edicina oppilatcice num acid u m , cereuifia ac aqua, flcc. cokara
fuftulciantur: adeoque dolores inflantes 1 inci­ frequenter concitent. Nam dilfolunoni omni
nant, donec cum vento fpitirus falis aut con- obnoxii fumus. Q u zcu m in hi Ice rebus poli­
fum ptus, aut via alia fubdudtus lic. Q u icq u id ta fit:tunc c x fi ingeratur,fimile fuo fimiliiun-
verolaplum e f t , id iacet, g it u t , ac inde veluti vel fimul 4. vel 1.1 ptovt
Signum SIGNA. mater i q conditio eft,oriuntur,& exaltationem
D ifta iam fua fequuntur ligna. N am fuam ingrediuntur. A liis enim colica nullafit

A
quid!
quid aliud lignum e f t , nifi veftigium ab q u e ex his 4. nou gignatur.
operatione reli&um? D om us ab arch ite& o D E C L A R ATI O.
e x ftr u d a , fui opificis lignum eft. ex quo ars ac O lic z ergo quatuor funt: Colica,id eft,
operatio eius cognofcitur. Ideo lignum e fto - C E u r i: Tor/ion«,ideft*Zephyri, inMono*
pus ipfurmfic hic quoque. H i venu (aut quic­ culo (prima eft calida 8c ficca: fecunda frigida
quid aliud fit ) quatuor artus omnes cbtra& os & hum ida: vnde etiam contrariis remediiso-
* reddunt. Id ergo lignum vnum eft. Pofteb pus e f t ) Totmtn vmbilici, id e ft, Aufter, humi-
virtutem ventriculi defttuit, ipfum queiu na­ dus Sc calidus: & Pdjftodorft, id eft Boreas,qui
A turam contrariam praecipitat. H o c lignum eft rarb regione fua longius excedit, fennfqutra
fecundum. C oar& at potrb organa vocis, & illa fe continent, & frigidus.
pattes illis vicinas .Id lignum'elt tertium . C o ­ Q u z v e ib harum colica fit, figoaloci& ^
hibet fedes, frangit vanam .H oc lignum quar­ excrementorum docent. Quseipu tamenIi-
tum eft. Surfum deotfum pe»ftangit vrinam. gna cum admodum obfcura V confufa fint ple- J i |
H o c lignum quactum eft. Surfum deorfum runque ,in ea fiduciae mirum ponendum mini­
pe; flando ventrem tutbat diftendirque. Signu me eft;fedkre£ta in cura procedendum eft hac
hoc quintum. H * c iam colicae praetentis ligna m ethodo, vt venti ipfi conlumantur. Namhoc
(u n t; hoc eft, ligna fune ciu s, quod malum fe­ vnum colica: arcanum eft. Deinde, vt corpus
cit >fcil cet flatus, m aterir v e n ti, &rfimilinm. fuae temperatura natiuae redimatur: qoodao
(Ergo domus (ignu carpentarii: corpus C h ri- iufto ficciu s, vel humidius, frigidius calid.uf*
fti >domus ouium : in hoc ouile non omnes in- ue f it , ex excrementis dignofei dehet.Debeni*
tum us.) enim excrementa ideofaitemobferuari,vttt’
CVRA. folutum ial cum luo folphure inueniatur: quod
1. Strpermn*. omnium poftreroo faciendum eft. Si autem
C uta autem talis 1 . Sibetd. membra leuartnsconciderunt, poftremi ipfi
imelligenda eft. yVmum Kbtutum. fint. Debent enim primb interiora omnia luo
4. Opium. robori Bcnatiuz conftitutioni teddi.Quaiouo-
d u & a , potentia deinceps membris lua(ponte
Loco , v b i e j l , v t S ilreta ,
ni Cata* fcilicet in confertur & redditur. Bafis enim ac ifunda-
CwuuiuucmTAnAiVtvfiu.
mentnm, cui incumbunt,incus in corpore fi*
giiui
\

♦ 1

(fmttfiikdkti
mfauttfufaut
PtUfldl&Uftfa
h Jffthjk
joowodo fircurua
'TKAlli
toulhiii&xnik'
aepoSk, felforat
rtjufoJiraioftrtes
entf]bioofloa!li,pt
‘el focalia, thifat
tm illiM lim s
Jytuymiiltift fer
■oirderuewm^K
«r. Fd prnfraa
:,/icurojawilBl»
Mirionemisa k -
Vndeacc uotiaoio’
Icte poteft. Pomus, .
rtacccndirioanmif
rodacat: colxxqakc
jood H>j(nonttrpffl
,ftd nouderoodb#
rcnri naol-i, (p iptcs
ifuffi>:*ic«mn ^
«momen huitocaj
tueft.nDQfflRopai
amt& maitiif***
ldei eodemmodooBa
aod tamenMaoiap
unquam!tnp,la(*
cereuifaac«|3ii^^
ociteot. NaraM^B*
s. Qjccotnmkj!»
Gingctatar^nukbiee
rvdoditlfcadt.duiS^un^ C C ir e v o s d e c e t » G u ttam v e l A p o p lex iam q u o d in g u tra m u lta v a .ia q tie f ig n a , a c ead em
litio cftjOtiootniiSsP fci< * S c u m o m n i f u i n atu ra ac p ro p rie ta te fim ilera confufa a p p a re a n t, iam cad u co (T m ilia, ia m
antut. Ali^setumcdc^.
non gigturar.
KClkim
tgo quAtuot (wr.tfc
«juwi.idtlltpW
tft calida Jtfca:((at
wdtwiam cotra**
Mntablui.idtd.hk
m s «... tu,<: deP«"aP'fa
.r __• ..j;, u ttiic vi.
e faaloflyotrcdiifc^'*
nent, 8t frigidas.
t*o luram coliciiifya
X«ffldoC;W. Qut^'
modumoblcmi!ttafc!
m • ___>
a i
•.eaimcouptocww^mmtffc.
‘ li l
‘ c o r, a u t p u lm o n es, non Iccus, ac c e ra ed et: in
xatcanmneft. D<&c
uuta rudux ttftuaa*-1
mtnuidtoUtoc^
aimlaolcl^iKtW^ '
oteeroo hottiia A^
auuBConciiemi»^ •
nt enimptimbioten»^
5t udduw. tifesos11’
D f. A p o p l e x i a . - t n i
g ic a r. E o fa d c n te , x d id c ia (im ul o m n ia co n * n o m ia, haec PhiCvca, h o c ic c o veriffim a & pe-
cid u n t. C u r a , vf Cupra. n itid i m a M ed icin a eft. VniuCqne en im r e i vna
a c Cimilis o m n in o g e n e ratio e /b v n iu s in M u n ­
d o exiern o taltetiu s tn in tetn o . N am h o c (o lo
d e g v t t a se v in u iccm differunt, haud in q u o q u am alio. Iam Fulguris
e rg o fi fu lgu r internum ferit &? pulm on em at-
A P O P L E X I A .
tin g it: h a litu s ip fius pu lm on em futfocar. N e c
P o p l e x i a iJ if c m o rb o s m u h o t enim p u lm o aliud p a d f u r 'a b e o , q u im q u 6 d ru ra.fu l-
g u ri* ju i.
c o n tin e t, q u i m u h is n o m in ib u s ab In tern o h ab itu ffia n g a le tn v ,ffc u r idem f o ­ >4 v ii.
d c/ ig n an cu r, v tA p o p le x ia , P ara- ris q u o q u e fieri videm us , v t h o m in e sJrv ic in i
lyCis, L e th a rg u s, & c. Q u x o m n ia fu lg u ris halitu lutfocenrur. S ic li g u tta c e te -
v t in vfu / eru en tu r,n ih il o pus e il. brum f e r it , h o m o e m o r itu r , n on aliter a c i
S i e n im n o m in a non ni/i ex cauCis p ro c e d e re fu lg u re ex tern o cereb ru m eius illx fo c ra n io
d e b e n t, m ulcas q u id e m a p p e lla tio n e s exolef- d ir u p tu m , co m m in u tu m , liq u a tu m a u t o b ­
c e re nece/fum e r it. N o m in a en im p e c u lia r ia , tritu m efler. Q uaecunque en im cereb ro
p e c u lia re s e tia m c a u la s d id a n t . A p o p le x ia a c c id e n r ia i fu lg u re extern o in u ro n ru r, e a ­
au rem ad caufam tan tu m vn icam refertur. dem o m n in o litn ilia in alteris e tiam o ccifis
d e p re h e n d u n tu r.
X f 1 D-
Q I d erep ere a c fu b u 6 Canitas h o m in is p ro fter- P a ri ra tio n e fi in tern u m fu lg u r co r t a n g it ,
v 3 n itu r , ac ra tio p e r it, & o c u li c o n u e llu n tu r, id ftra ”g u la t & e x u r it , c a p lu la e iu s in te g ra Sc
r e lp ir a tio d u r a & Ja b o rio fa , Cuffocatio pulm o* a q u a c o rd is falua m an en re. Idem en im h ic
n is to rq u e t ,a c h b ir.o in tra fefe v e lu t m u ltu m f it , q u o d a l i a s , fi n im iru m fu lg u r ex tern u m
in vafc o b tu ra ro $ f tu a t, ro tu m q u e e iu s co rp u s aq u am f e r ie n s , e m d e m q u id em non f u b it ,
f la g r a t , c u m ra tio n e CenCus a c m o b ilita s t o lli­ p ifc e , tam en in a q u a ag en tes in re tfic ir. H ac
t u r , ferm o p e r it , c o llu m tu rg e t & in tu n u -ic ir, expacceafiF d i , trem o rem c o rd is h b e n t , Sc
a u d itu s fd rifcitjin fu p er & e x itu s q u id am fiun t: v a lid a m c iu s p a ip ira rio n e m , an g u fttam q u e
v n u s (c ilic e t, fi in co ftatu a liq u o t d ieb u s x g e r m itific a m Sc fi q u x a lia f im ilia c o id is g ram f-
fin e e m e n d a tio n e ia c e t , tu m m o rs im p e n d e t: firnd I x li a c c id e n tia n u m e ra n tu r. Q uod
a lt e r , fi x g e r a liq u a p tu lu m Ce r e c o llig it, ferm o fi h e p a r p e r c u t it , ip lu m q u id e m v f tu la r , non
ta m e n ac lo q u e la non r e d i t , la tu s a lte ru m (y- ta m e n fim ilitc re r e iu s p a tie re s. H u iu s figmt
d e ratu m ac e m o rtu u m q u a fi, a u t os d ifto rtu m ex lo c is Ixfis c o llig e n d a funr. N on erg o d e
re d d itu m e f t , a u t q u ic q u td fim ilite t f i t , v e l h o tu m (a lte m m em b ro ru m i d u , v e r u m 'd e
cu m lp afm o , v e l cum te ta n o , S c c . H x c fi v i­ e x r e tis v n iu e rltm o m n ib u s id em fim tlitec
d e s , A popl- x ia ra tlf c d ic it o : c u iu s o t ig o a c (cien d u m Sc ftatuen dum eft.C u m erg o fu lg u ­
g e n e ra tio eft,cen d ic e tu r ia m . r is illifu s , iam h u c , iam illu c ilio u e m o d o a -
C A V S A. d eo m ir a b ilite r f i a t : p rx u o n e n d i vos e f t is ,
efle fu lg u ri caelctti ,t a m fecun dum g e n e ra tio ­ o p p reifio n i Sc ftta n g u la tio n i x q u a l i a , ia m
n em , q u a o p e ra tio n e ,&: m iro s cffe& u s. Er q u i fpafm um cum co n trah en tem , tum ex ten d en ­
c o g n itio n e m c e rta m fu lg u ris coelcftis h a b e t: tem e x h ib e n tia . Iftiu fm o d i e n im , v e lu t «Sflpu-
is a u d a & e r , fe M e d ic u m guttae p e ritu m & m a : ex n a tu r i iftorum m em b ro ru m em ergunt*
co n fciu m e llc g lo tie tu r . H ic en im M e te o ric a Q u x de m em b ris* fo p erio rib u s feu p rim a riis
fle P h if y c a in c o n c o rd a n d a m ac ra tio n e m v - d ix im u s , fi ifto m odo fe riu n tu r , In o rs n o n
n am co g u n to r. Id em p r a d ic a q u o q u e & m a ­ p ro cu l abeft , ac v it a p rxfen can eo p e ric u lo
g n a e x p e rie n tia , cum a liis ex lu m in e ip fiu s na* v e tia tu r . P rx te r illa v ero , in te rd u m p e rc u ­
tiu n tu r etiam a u r e s , o c u li lm g u a Sc p artes r e -
Jem° nftca' UI-
C o m p e
c rtu
ttu m n em p e v o b is e f t , <
q u o d fu l­ liq u x . H aru m Ix fio non q u id em le rh a lis e x i-
g u r fe tra t, fed n ih il fran gat in terd u m *, ho c eft, ftic in d c v c tb ip r a iu p riu a tiin tu tn v ita tu v ire s
p e n e tra t in ciftana cU u lam Sc obfetacam , n^c p e re u n t, ica vt se p a ra tio n is tam en earum (pes
tam en e a c o m m in u it: liq u a t f e ttu m , non Iqdit non o m n is ad em p ta lit . N ec g u tta h ic m odo
h o m in e m : fra n g it g la d iu m , nec a d u rit v a g i- o p eratu t a lio , q u am fre u t, fi fulm em f e r it , ab
H «i»fn »*n .toc»U pW ,tdi«fQ \goc. eo lig n u m in c e n d itu i.lh a m tn au tem in ta d u m
l iN a tm a u m m s c u a m guttae eft* H x c m v n am
A U u d i i l l l l l l m a n e t.Ig n is en im in fu lg u ris h a litu m ira b ilis
. «,•
m a lu m c o g it ac c o lliq u a t , aut cereb ru m , au t adm o dum e x iftit. Is ad m ecnfronem p a :a ta in -
cen d it m in im e: in cen d it au tem q u x in c e n d i x -
te tim a lia s c o rp o ris partes n u llas lq d it.F crit illa g ru is q u eu n t. H o c p a & o Sc m em bra c o rp o tis
Sc p e rc u titd c iu p e t e x c a p ite e x te to s a ttu s ,m a - in a c c c n la m a n e m : c o n flig ra tio n e tam en fufti-
n u s fc ilic e t p e d c lq u e , ac in flam m at e x u titq u e n en t ip lo ru m Ip iritus.V n de etiam fit.vt lo q u e -
q u ic q u rd u m c u t e m c la u d itu r , ipCam ta m e n la p ere a t,o b tu n d a tu i a u d itu s ,lo lla tu t vifus aut
cw ivn non v io la t. L in g u x lo q u e la r i e x tu n d it, gu ftu s. Q u an q u am Sc h o c v etu m f it , q u o d
d u m .q u o K e im o e ft,lu o qftnolo h a litu e x u r it, fi v e l c e re b ru m , v e l c o t m o ritu ru m f it , h x c
U nguam tam en ipfam m in im e I x d it. H x c o m n ia n ih ilo m in u s firau l p a tia n tu r , a c h o -
non im m e rito in g e n tia N a m tx m ira c u la d i- tu m fign a lim ilitc r (e e x etau t. Idem e tia m
c e n d a lu m . T ib i vero , M e d ic e »h x c p to b e de p u lm o n e Sc h ep ate diferim en te n tn -
n o lc e u d a , ip saq u e n a iu ix lu x lu c in tim e t ib i dum eft.
excuuedael\.HqceaimVhi\ofophia,hecAftto- Pono ficut videtis interdum, fulmen muri
E ec alicuius
 D e apoplexia.
alicu iu s furnmam extrem itatem co n ip ere lo iio r in tro d u citu r, provt ifta omnia i Deo
filfurafque illiu s fetie r e d a ica c o n f c d a r i, prouidcdifpofira funt.
Latus vr vndiquaque d iu c ile n d o i lum ino ad im um P R O C E S S r S .
«'"gutta muru® findar St laxet: fic gutra quoque in-
vt refoi- rerdum defuper in vnicam (altem partem im­
oaruit
D Extri vero ac induftnc hxc Philopha
tra&ada ell,ne Meteorici impreflio extia
pingit , a qua tamen traie&ionis principium fuas metas deriuetur. Id hoc mpdo fit. Co-
faciens, vclut exempli gratia in collo, du&um niun&iones ftellarum corporalium, &cnittices
poftea continuum vel ligamentorum, vel ner- funt morborum ex influentiis natorum, quo­
uorum ac tendinum fedulo perfequitur. rum genera varia funt. Ex horam cenfuhic
Quem vero cunque tendinem fetiit, eiufdem quoque ex fulgure ortus eft. Iam vec£> con-
lacertum , quo vfque excurrit, etiam ad ma­ iun&iones ipfq cffc&us fuos aftequi non pof-
nus pedcfque exquilite trajicit, & peruadit. funr, nifi concurrentem quandam focietatena
Et fi tendinum vnus in brachium, altet in pe­ habeant, qua copulentur. Etfi enim vulgi ^ ^
des delinat: tunc fulgur hoc fe diuidir, ac pro- dici foleat, qudd coniun&iones pluaiam, wn
L a t u * ?•
du&uobuio refoluic vniuerfum lacus quod fe- grandinem, tempeftaccmque omnem conci- ^
numque riit: idque frequentius euenit in latete finiftro ten: horum tamen fieri nullum poteft, nifi «b
rt reioi- qUi ,n dextro. Cuius rei raxio eft, quod ea caelum Medium confentiat. Sic lignum
IMC4X.
natura fulguris (it, vt latus cordi vicinius fem- ignis fi copulentur & coniunganrur, ardent, “ ‘
per proci io i us perentiat. Si veio fulgur, quod ob medium prxfentem aerem. Nifi enim
rarius accidit, fupracollum in occipite diui- aer confemiens adeffet, arderent minime
datnr, tunc ea diftnbuicio duplex eft, fada in Eadem & coniun&ionum ratio. Nifi enim
latus vtrum que, quod vtcumque tunc etiam cum illis medium conueniens & confeiviens
lxditur. Et hoc plani lerhalc eft, fi ferio pro­ iungatur, nihil illae efficiunt. Sic etiamin­
cedat. Quod fi autem halitus exilis f it , qui fans in vtero macris gignitur. S^menautcra
in altero larere dcfle&at, tunc is confumeretur fivterum non ingrediatur, infans non nafei-
<5c res tutiore in loco effet. Provt ergo im­ citur. Sic Semen plantae,nifi in aptam 3( difpo-
pingit , ita miris modis operatur, necdamiu fitam terram ia&ctnr,nunquam emerget. Ita
ac noxae eius vniuerfz enumerari queunt. pariter & fulgur, fi fuum Medium non habet,
Nam fle venatum fibras exurit aut liquefacit, nihil efficiet. Iam veto pedium in cceloeft ^
venas tamen ipfas minime laedit, lt a & f u c - admodum fubrilis deftillata humiditas quq ex H
cum ligamentotum abfumic, fubftantia cotum terra non producitur, fcd potius corpus eft
inta& a, &. ficviceconuersa. Ipfienim pori ipfum Medii coeli: ficut dicccere folemus,ter­
vniuerfi patent, ac idem lacertos omnes pere- ra eft corpus fundi Scc> Ira & inter edam
rat,cas diuellit & dirumpit,vnde dolotes atro­ ac terram corpus quoddatn eft, quod corpus
ces fenciuntur. Ec quis quaefo vfpiam fit, eft quafi terra, in qua ifta talia nafcunturac
qui opera 5c refolutiones a fulgure in homine producuntur. H xc iam vt ad Microcolmmn
ra&as , fermone fatis explicare queat} Innu­ referantur, fcirefaseft, qubd in ipfo quoque
mera enim fiunt pauciflima autem nobis ma- homine fimile corpus Medium, feu coelum
nifefiantur. Et quamvis nos quidem incum­ medium conditum f it , in quo imptelfionei
bentis fulguris fragorem & infultum mini­ fiunt. Itaque fi coniun&iones copulentur,
me exaudiamus: is tamen , qui , malum corpiifque id Medium adeb fubcile ac fa­
patitur, nimis exquifite fentit, quafi coelum cundum f i t , vt coniu&ionem infeminatara
ipfum ac terra vna colliderentur. Nos enim recipiat, acincremento illius confcntiat: tota
tonitru id ob hinc caufam non exaudimus, demum rei feminatx meffis ac autumnus'in
quod extra illum mundum confiituti fumus. ftat, vc fcilicet producatur ac fiat id, de quo mi»
Soli hi audiunt, intra illum qui vetfatur. So­ diximus. Iam veio huis operationis ea dif
lus autem ac quilibet feotfim homo in ipfo eft. potio eft >vtfubtiliffimi fuum corpus reuer- tm
Vnde fuum quoque quifque feorfim , non al­ betet St circulet, donec, qub intendit, vis
terius coelum audit. Et quilibet fui ipfius cae­ ipfiut pertigeiit. Nullum enim fulgur exi*
li impteilionem pet fc fuftinet. Eodem modo ftit, quod priufquam fieret) fubtilius multo
& illi, qui extta noftrum orbem habitant, no- non fuerit, quam i quoquam cogitari poffit.
ftti firmamenti affc&iones non fentiunt. Sic Impetus enim fui admirandam celeritatem1
nec nos, quae apud ipfos fiant, audimus. Sed lola exquificiffima fubtilitate confecutum
hxc in Meteoricis. eft.
lam , quicquid fulgur ad damnum & de­ Quanquam fint etiam nonulla, qozvitra
trimentum hominis molitur, id dcfubitb ac tempus , hoc eft, contra tempus talia promo-
Mtmbri
VttftVu
vnoquafi oculi momento perficit, &.quic Sc in efFe&um deducant. Licet enim edum
Ix f io quid fecit, penetratur. Nam fi membrum externum quidem incirare ac promoaere
mon. v itx lx d it, mortem infert. Quis enim rem ( impediri tamen id poteft) nihil poflir, cum**+
exufiam faciet vtvfta non fit?aut quis cx cine in in manu ac poreftate noftra ficum non fu:
ribus reconcinnare lignum queat. Sic fi tale ipfe tamen nihilomiuus homo in calo fuo
quid etiam incorpote fiat,mors prxftocft. Si fragilis eft- Is ergo hoc (ecum cogitabit,quod
autem lxfiofiat partium aliatum, q u xvitz ccelu fuumcfim promoneri riim impediriqueat
ipfi minime prxfident: tunc ittus is motbum ii. Hunc in finem creara Medicina eft, vt ex
faltem, non mortem infert. Provt enim mem­ ea cam raiferias noftras folemur, qub
bra nobilia funt: ita vel mois, vel morbus, if- immenfam Dei mifecicordnm condigni
que aut gtauioi aut leuior, tutior ac pericu- celebremus. Vc verb promoueatur cauis
m vim
 %

M
D e A p o p l e x i a , i
Vtiiboat.i coelu» vim id haber , fi homo fubrilibns cibis ac vnius annis anni loarjo c<mgerarur coih-»
medium Por>bus vtam r, qui ab ipfo lfon cxpcllan- potrerur, qux per le vix anbis"decem aut
ssn quibu* ru r, fed in fubtiluarem portus rcdrgtiirur& pluribus alias colligerrfrur. Eft ehiin ipfius
ibciitcKi piouu>- dcftillrniur. Ita eniin iam Medium tplids ea:- Hominis caelum in 'hominis inaivb-.iSr.a
ucatui?
eodctiaiftcfc, quinus Ium procuratum eft. Id Medium cum pingVie rum, vt is ipf im Vr! extendere vel tOntrahere
dbocmoici icpumatui/ dc adipoluirt fic, in eo ebullitio ac euaporario pr** fiu, moru pbffif. Cuius hrt$ caulaeft,
*ponlk,n fit , in quaconitm&io quxlibct foueri & ex.il q u o l nen^e homd fr.igiliiati fubie&us fit:
tari potelt. Quod (luero abftinenria corpuS vnde vitam v*l breuem vel Jongam , i.lubicui fugiti». Hom<f
Ei bone£ tenuetur, tale uihtt fir. Et fi enim fors quae­ vel iulalubrcm t^Scc.
itil. tout dam coniundEioilli impenderet, tanu-n eadem CONTRARIA.
facili im pediri, ac interdum onninb infringi \ A V1 os oprnio hxc^, Mcd cuu ambiguos
Bqoinlittb poder. Piomouent etiam, non impediunt, I V I ac intricatos reddidit,qUOdpuurinc,ci­
v. EiUco mcefticia, gaudium, rerror, timor, Ifta enim bum Apoplexix materiam exnVrci Id vero
i* c«rluin hominis euerrunt, ac extra circulum qui fieri poffir, fitls non lum expeditum eft.
iaKft oaae: menfuramque ordinariam iplum emorant: de lidem etiam caeli, immemores, proopuiionc Apofexi?
ri oalbopaf quibus lege Theoricam peculiarem. H xc in- tantum fuarem deftniuefmit. Hinc illa qtiod curcibus,
putus ha.
bonS^ terim dum prxdi&o rftodo in Medio cceld ebrietas, cibi frigidi & c. apoplexix caufa lini: tnorci ,
coniunpst.t fiunt gerunturq;:poftei tempus, quod hoc ful­ cum hxc tamen alia ratione caufx vim non ha­ non lint
caufc
imam \i: gur incendic, vnius cantum minimi momenti beam , nifi quantum ipfis caelum per miri ic:
«et» albeo exiftir. Plancta enim tandia corpus ac imprefi- quod idem in alii$ etiam innumeris fynilitec
► nuom fi, fiouem prxparac ac exaltat, donec ad exquifi- verum crir. Pauci enim ab ebrierate apople-
micoiensiioe tilfimam fummamque (ubtilitatem reducatur: 6k:ci Hunc, fedporiusacaufisfupradi&is aliis.
ficiast. kts Si prius, quam in fulgur abeac, generationes (^uia autem apople£lici pleruinq; pleni fuiu:
pgnitur. 5r« nonas iamdudum vitra xo. auc 30« fuftinuit, Et ideo plenitudini caufam illi alliguant. Eodem
liitut, lflbr. fimile hic quid fir, quod etiam in vrina. Ea etiam modo ipfum f.nguinem apoplexix cau-
»,Ol(iiDlftCll Vrinqra cum pritnb nimis quim cralla fir,mutationes id fam faciunt. Q jo d n Ivlo magis verum eft.-
Timvta | / 1 . fl •
roaequaeF corpore plurimas lubire cogitur, lam enim, Adapoplexix fiquidem gcneratioucm fangiis
L Mifau h,oc • iim, m“ d fi". quod amei minime fqcrat, nimis eradas dc ineptus eft. Huius genera­
«ibJIdEK m‘ fit. lamque diuiftx mutationes continuantur, do­ tio nihili eft: vt dc ipfius plegmatis, quodfub-
nec prioribus formis omnibus exutis, tandem ftanria nimis cralfa,vifcida Sc inidonea exiftir.
tMioluisfci
'vrina fiat, quae antea non fuit. Ac per tot in­ Idein dc exteris etiam humoribus iudici. Ta­
tt} fdpcaoa -»
termedias alcerationes denique ita fubtiliatur ceo , quod in horum generatione explicandi
katdicttn^
Ut fubrilior teddi non poffic. lam enim Sal fit, ex Philolophix adytis uihil attulerint, ex quo
&c. In&ic;
iam Alkali, iam Nitrum, iam Spirirus>& quid liquear j qui tandem cx iftis rebus apoplexia
lodiwd.pli
vl*ra, Idem fimiliter in cafu quoque propofi- fucicari queat. Sempcr enim aliquid ingerunt,
quaiftitdu^r
to ftaruendum e ft, quod, fi excrementa in quo veritatis fenfus obfulcatur. Et licet qui­
ciammJMjcxi corpore retineantur, dc fubinde magis magil* dem iftinlmodi pluiimaadmodum fpeciosead
que fubtilientur.raodem coniun&ionem illam, rem confirnundam in luci qucant.tame omnia
tu Mciaa.iu promoueanc. Et quam primum fubrile id inania Sc nugatoria funt, 5c talia , qux uec ad
planeram irrfua circulatione attingit, aliud Philofophi5,nec ad Aftrono.niam, nec Thco- \ *
e s k omnino nihil f it , quim fi quis ignem in pul- rica n a; Phyficam quicquam quadrant.
itumadroini tidatuo uerem tormenrarium iniiciar. Ignis enim ( Phlegma excrementum tantum eft rerum
aniadioocain Planetae loco eft : Puluis eft caelum medium. in capite contentarum. Gutta autem excie*
Sflto&coi* Confequens eft id , quod ex duobus illis pro­ mentum non eft. fed res omnium f^btiliflima,
tcmefluic»B ducitur. ex arcanis firmamenti nata, lpfi vero quales
DECLARATIO. Medici fune, talia faciunc Sc loqunrur.)
h huii opcndsi Fal?uill Riafunt , qux fulgur generant: fulphur,
T ' C TRA.
iffime taun« : fal,ignis firmamenti. H xc tria.vr fulgur,
. , . l i es 3 tc . Vid verb nobis moliminis , ac prxfidii
donrc, qooaBS fic dc iam tonitrua Sc extera efficiunt. Sic er­
a

Cupcrec, ad tam vioicntumimpctuin ac

NullameoioGip go Meteorica illa tanrum eft fulphur dc fal foucm iinprcffionem reprimendam^ infrin-
«mfieret, fatela: quod per ftcllas illas fulphureas dc falarias in ;endam ?. Hoc nempe fi membra vitalia radia
iqooquamco(ta: coniunftiotiem abir , Si ab elemento ignis > [iint : res D to vni commendetur. Huius Apople­
adaurandaa edes xia focis
quem in fe caelum corporaliter habet, incendi­ enim potencix quis rtfiftet t Vis vero ac m Dei.
ia lubtilititt g» tur. Nec enim de viribus ac operationibus potentia Deo eft, quando virtutes coeleftcs
caeli aliud fenties ac ftatues, quim quod Jit in- commonentur, vc iam diximus. Quod fi au­
t etiamdoih1 1i,S
9I ftaropificis, qui puluerem pyrium prxpata* rem membra vitx ferita non funr, fed ipforum
CMBttempaiM» w tutus, res omnes, quae ad id ei neccflarix funt, tantum vicina, confitium Sc facile, dc turum,
incut. Lkctosi comportat. Idem enim caelum quoque facit. & promprnm tale dari poteft. Medicina medicinaGurtx
1 incitare ic ftfn Poftea vt Artifex ignem addit: ita Si caelum, omninb duplici opus eft. Vna conlortatiua dupi».
Mpoteft)oibil|rf‘ ■ Iam veib ad prxpacationem & compofitio- de Effinna confortatiuorum cx mineralibus,
A i r nofeite»». nem tornicru, fulguris,ignis&c. quod adeft, hoc eft, ex fummis confortantibus. Huiuf- nrrft
tnianhoa»a^ alliimitur: eodem modo Sc m homine , qui ex modi enim confortariua caelum clarefa-
0
„
Hoc (tora cwA' ,
. . . 8 . Apeple- iifdem conftat. Is enim muior mundus eft. Ita ciuut , ac nubes , nebulafqiie eius, difeu-
>raoDcntaniiflif<®xi? u ergo ex tribus illis di&is Apoplexia fitjhoceft, tiunt, idque ex turbjdo lucidum Af.perfpi-
1 crttfiMcdrart «»«<*• tria illa fune ea materia qux Apoplexia voca­ cuum reddunt. Sic ergo i medicina excita­
noftns Iblncot* tu r,& lxfionem illam damnu nque infligit,Iam tus Sol , finbrem quem fudit, , ^Ccac
milcncordiio 0 vero fieri poteft, vt materia hxc ia homine & fotbet. Secunda medicina . .opus
vero prooMpi> E ee 1 eft.

•^ r
 «© 4 De M a n i a .
eft , quar operetur in membru qux ta&um. Eft quic. Sicut enim oculus i fplendoic Solis,qui w
autc Balfamus,qui reficit de reparat quod gutta Sc ipfe oculus exiftic, excaecatunlic ratio quo- «s-*
dcfttuxit. H oc aurem in genere tenete, debere que peruertitur ab iis,quq cura illa fefe habent ^
nempe has medicinas» Confottatiuum fcilicec ficut fe Sol habet cum oculo. Cum enim vo-
& Balfamum cxfolacaliditate elle. Sol enim cado homini cuiltbet fua de finita & ordinaria
refarcit, quod coelum p erd id it: cuius damna f it : ad eius dignam adminifttationem necilfi-
Sol reparat. Illarum autem Re«<pw talia r is quoque rationis dimenfum accepit. Altius
funt: enim pro captu humano fpeculari, eft ratio­
Corifortatiuf***. nem ipfam infringere & deiicere. Sicut enim ^
q t A u ru m . P er l 04. L optde* G t m n m . C o ra llo s. vnus homo alio pilis fortitudinis ac roboris duwa
accep it, ac grauiora adminifltanda habet: ita ^
B *!/**>*tu .
vnius etiam rationi plus quira alterius manda­
CoHortum. uueniula. Litium ConuaUtum.
tum eft. C u ilibet ergo fiimtnum fuum nofcen.
StTper**na dum dc intelligendum »nec pluribus aut fubli-
mioribus animus aggrauandus eft,ne ratio no­
D E M A N I A - di a contra fe habeat, ficut fe habent oculi nof-
triconrra oculos coeli» Sed haec dc ratione ni­
Aniae plura nomina cum i
mium intensa & elata fofficanr. ^
tdm nationibus aliis
Praeterea autem Mania quoque alia eft,qoz a »
licet morbus vnicus Iit. Cum verb
ex Elementis procedes, rationem noftram tli-
variorum varij fenfus fint : altae
ctyt, non Cecus, ac videtis ignem in Elemeoio
atque alise fubinde etiam caufae
aquae ferucie dc furere«& ex co bulLs>fpotnara
M an is affig mae fuerunt, quarum tamen nulla
vaporem per co.,cira:am ebullitionem udate
cum expeucntia ex ipfo ftacurz lumine prom ­
Eft enim ratio noftra quoddam ceu liquidum,
pta conuenit.
adeoqueid Elementum,in quo ignis vim f am
£ T 1 D> exercer. A quo vero hoc elementum frangi­
l hom o rationis compos» illa priuarur 9c tur? A folo nimirum Igne. Si ergo, quod fian-
S expilarur, ncc eam ad lines impendir illo s » g it, ign is eft: aqua erit, quod frangitur. Sicci-
ad quos creata e ft,fe d furiose d e lip it, & in* go corpus noftrae lationisaquaeuolanseft, im
condtfo tum ultuatur, is iam Mania correptus cuius fumma fubtilitas cftros ebulliens.Itaque W»
eft. R atione quidem fua aliis quoque multi igne accedente, operationes tales fiunr,qual« “
ManUci « fp o lia n ru r, velat O b fe lfi, Ebtij, F a tu i,T y ­ *ab igne & aqua. Et haec ebullitio eft columba
qui fiat ranni. Hi tamen ad h in c clalTom referendi
rei eorum , qui rationem fuam perdunt, aut eius
non funr. N ec enim i m orbo, fed ab aliis ac- com potes non fu n t, fed columba eft compos
cidcnribus ratio in iis exukr. H i veto,de qui rationis,' non aliter ac aqua qus ebullit,fui iu-
\
bus hic agim us, veri morbi funt , acex cau* ris non eft, fed ignis. Summa ergo Medici ais
fis raorbificis naturaliter oriuntur. haec eft, vt fciat ignem cxftinguetetquoexftio*
C A V S A. * & o ipfa ebullitio morbus eft.
A itionU
V
in t e g it,
ta s in pu-
T verb ad cau isexp licatio n em com m o­ Multae quidem , ezque difcrcpanres, hifce ifo*
dius penetremus:fciendum eft, Rationem, de hom inibus opiniones furgunt, quali non J°*
zitate
debere elle puram \ m undam que, quale o p ti­ vnica huius mali ca u fa , fed plutes ommiob i*
co n fiftit. mum in agro triticum e ft, lolio om ni ac ziza- co n ced en d i finr,cum mores eorum valde di-
nia carens. Sicut veib inter triticum lolium uerli notentur: vnufque moerorem, alter hila­
feminarum crcfcit & augefeir: ita lolium etiam ritatem , tertius iram» quartus aliud quid prx
in intelU&u nafeitur. Q u i li de rebus lenten- fe fo ra t: ciim tamen vniCa iftorum omnium e-
tiam laturus p ro ced it, tunc it luxurie zizanio­ lem c. aris caufafir. Res ita inrelligauir. Naro-
rum , vt v ic is & lolijopprelfus, delipit. Ira ra in hom ine nulla e f t , ob quam dici poflic, mm
ergo Mania p rsfto eft. Lolium rnim ,triticum hunc elle M elancholicum , illum Cholericura,
ipfum vitiauit. Sicut aufom r o f rara ac lilio ­ illum fanguineum aut phlegmaticum. Illa
rum plenam patinam manibus nudis noi»con- enim talia intra fohom onon habet. Hoc time
tin gim u s, li illis vnicttm faltem v r tie s mani­ verum eft» & dici pofeft.hominemhtbcrehoc
pulum commixtum vid em u s, quia fcilicec vr- caelum, iftiufroodi influeotiam.talem conftel-
ticaerofas& lilia manufque pungunt:fic lolium 1itionem , aut coniundbionemvScli quq hisfi-
quoque rarionem pungir,& idam de naturd fua m ilia funt ab illa Aflronomia di data. Er his
deiicir. Q u o d li enim v rties intcT rofts nal- enim iam hom o laetus eft, iam varius, fibique
cm tur, hoc cft>frrtras in ratione,tunc h s c in ­ dilfim ilis. T alia etenim in le continetcalao
flammata furit ra b u q u e , ac fimilis fit fpinis non natura, cum interim nsrurxfint Melan-
cholia: phlegma, fanguis,cholera» Scc. Res Ita»
rofarum •, quas vt nemo manibus co n tre& a r,
ita nec fim ens illa ratio cuiquam quicquam itaque eadem non eft. Et quod vinum horaioi v»
com m odat,led pungic feri q u e , quicunque iam laeririam, iam moerorem infundat,id a cxli Jjj
eius vfum & perfruitionem qu^ranr. om m ino motu dc condirione, non ex na- «a
immo- Naturali autem modo Mania ita fir. Res rura M icrdcofm i prouenic. Tales ergb ho­
tefom- nemp^ q u s lib e t, fi vlrra vires ac haruiam in- mines inores varios exh iben t, quia varium
ft*n- tendatur, frangitur. Sic oculi vifiis in Solem ipforum caelum eft in curfu. Hoc enim illi
dire&us perit. C u ilibet enim mem bro fua de- £mulantur»non ipfam naturam. De hifce veri
ftinara meta ,fuu officium aflignatum eft quod rebus qui loqoi ac difTerere poflit Medicos,
fine damno non cranlilitur. Sic Oculi officium qui ipfum caelum non cognouit! Hartentergo
eft, videre quam p o te ft, n o n , q u s aflequi ne- H um orift» ra vado.
Pratti

t
 D e .M
Prxter has didas iam geminas Munire cau­
las, vnamfci licet nimiam roboris aut virium
fiduciam , alteram elem enrorunvoperatio­
nem , potfene quidem ab aliis plures caule
Maniae addi & enumerati. Sed illx nec in
Phiiofophia, nec Allronom i! ipsa >in quibus
Phyfica fundara eft, pondus ac locum intienire
Medicus polTunc. Is enim demum Phyficuseft qui con-
qualis fummari Aftronomi & accurati Philolophi
e fle de­
bear. * laudem haber. litorum erg<\ nugamenta tn
luto rcli&aobrerunrcr. Intetim tamen nihilo­
minus Manix vnum adhuc genus ,quod a da­
tis cibis oritur, expediam. Sicut enim dantur»
qux nos ridere,mtrrerejirafci lxtariq, faciunt:
ita non minus quxdam exiftunc, qux rationis
Vinum»
animum vim efitata excutiunt. Quod fi enim in vino
hominis ea natura eft, vt hominem totum qui inuertar.
mutat.
cofque »animumque ipfius mir£ alteret, ac ad
lummum exaltet,& veluti ab alienetrita etiam
res quxdam erunt, qux hominis lapiendam
ita exaltanr,vt cerebrum propter gradus fu-
blimitatem corrumpatur ac infatuetur. Sicut
enim ebrius, quicquid nouir, incondite effun­
dit : ita fi per cibum potumque dominium in
rationem ingeratur, idem omnino fit, q u o d !
vino fieri modo diximus. Hx illo cibo qui
vticur.idem patitur cum e o ,q u i vinum bibit*
Vnde inebriatur. Vini natura quidem vobis
explorata fatis eft. De cibo veto,qui cerebrum
in chronicam,acutamque&c. Maniam conii-
cit,dein:eps caufa reddenda, ipsum que iiaturx
arcanum prodendum ett. Quanquam non de-
finc, qui illa explicari poife inficientur. Sed
illa dicentes,qux in rebus liecreta fine, plane
ignorant. Grana enim Lupina infamam in­
fligunt: Zeth mu Maniam c o n :'lia t: Rulltall
amentiam,Hirbellum furias gignit. H jcc enim
omnia a ratione hominem t(adcuciunc,vcnc
quidem feipfum nofcac: idque pixilant vi non
veneficij.nonfuperftitionis, non malorum fpi-
rituum , fed ex intima ac propria fua natura,
conditione, virtureque & e. Sicut vini fimili-
tudo id declarat. Quod etfi quidem feipfum
expellat, deinceps tamen idem in multis non
fiet,fed ex maxima parte in labores chronicos
labentur. Conducit aurem filere,& horum ni­
hil indicandoeuulgare. Caufx etenim multx
exiftunt,hic minime enarrandx, quid arcanum
cicutx aut fimilium fit. Proprietatis autem
ipfius caufam, cur infaniam pariat, haud dif­
ficulter vobis expediam. Etfi autem vinum
quidem huiufmodi multa in dicet, rationem
tamen addi melius eft,idq: propter curam,qux
fequitur.
Cicuta
rationi V t ergo in vino fpiritus quidam peruerfus,
noxia. rationi noxius & inimicus iacet: ita pariter
Qofcenduin eft, in cicuta quoque fpiritutn con­
Piperis ditum e fle, cuius virtus ac proprietas aliter fe
aut zin­ non habear,qu!m vt piper aut zinziber. Pon-
ziber. pd
ti citas ticitas & acerbitas illa , fi in cerebrum perue-
ccrebru n it.id infanic& furit. Nec enim cerebrum
loedi t.
ferre poteftid, quod a natura fuadiuerfum ac
alienum exiftat. Quodcunque ergo in fpiriru
luo ponticitatem habet, id cerebrum deftruit
& confringit. Q uod autem corporeum in fc
habet ,id non deftruit, velut zinziber & piper.
Sola ergo illa , in quibus ponticitas acr eft,
M anix concitandx vim habenr. Sic etiam,
ania . • '6 ^
v e lu t i v i d e t i s » q u o d om nc-i q o o d ^ rid tifc tm f a ­
c it ,a u t e x a r e f e e r e v u lc fin g e u te in d o lo r e m m o -
u e a tn r a p a r ite r (c ir e d e b e t is , n o n n u l ? q u o q u e .i>
c e r e b e lla e lf e , q u x in lp ir ic ii fu o c e r e b r u m a r i-
d u r i in u r a n t. I l l i e r g o hom inefs c o n c u r iu iu u t
& M u r a c i f i u n t , q u o d c e re b ru m d o lo re m mna-
rictu.
fe rre n o n p o flir . Id e o licirc d e b e tis , M a n ia m
in c e r e b r o d f e ^ 6c c e r e b iid u a s tu n ic a s p e n e ­
Spiritus
t r a r e . O b id fu n t ip iric u s . H o ru m a u te m m u lti acctoli
fu n c ,q u i ta n tu m in c e re b r u m a lc e n d u n t, id q u e m iliis
labefadbint & diifoluunr, ficuc diximus- Ad
hxc eciaiu fciendum eft, quod quilibet corpo­ in cere­
ris morbus, fiue podagra fir, fiue caducus, aut bro Ma­
niam ta*.
co lica , qui & ipfi fpiritus morbi funt, huiuf­ ciunt.
modi in fe ponticirarcm & acetoficatem con­
tinear , qux ficut in locis aliis moibos parit,ita
fimiliter & in his- Er hi paroxyfmi,lunt Ma­
nix paroxyfmi, qui in aliis cotporis membris’
dolorem falcem,in cerebro autem Maniamiui-
fligunc ac conciranr.
Huiufmodi fpiritus velur inrebusjcomefti-
bilibus,vt hetbis, cerebellis & fimilibus aliis'
larent , & homini Miniam conciliant: ira fi*
miles fpiiitus in aliis etiam hominis morbis
fingunt,qui in cerebrum impingentes , id qua-
tiunt & libefa6f.uu, ac in Maniam cuniiciunr.
Vbi vero hoc modo id dilpofitum eft , Incipit
Lunx ik llcllis lunaribus lubiici, tandemque
coelum pro natura ac conditione lua varid
ex eo trahit. Illa vejb va.ictas& difttrefuia
caufam ob id ac materiam aliam nop po­
nit aut probat , vc diximus. Ac diucifnas
illa ad Med icos Afttonomos lpe6lat *ccu,ati!s
examinanda. Simili Mania tentanrur aliquan­
do etiam hom ines, qui a confcientix vi op­
primuntur, aut qui in fpiriru, vt vo can t, pro­
fundiore verlanrur, aut qui fibi ipfisdefpera-
tionem incutiunt,& fi qui fimilesfint ali/. N i
& hi concitatione illa cerebrum fuumiu Ma- ;ncic*a-
niam agunt. Hortam .tamfn caufa abdita Sc tlorve.
oblcura e lt , quam.Medicus Aftronomufque
tam prompte dignofrere non potcft,an a fpiri­
tu alieno,aut natura ipsa illi dependeat. Hoc
tamen certo certius elt, Maniam eoriiin , qui
ingeni/fiti fubtilitatem vitra modum natuix
intendunt, omnino ex fpiritibus fufeitariper
phantafias ac medicationes profundiores in
cerebrum illedhatas-, non jecns ac cai/is odore
carnis allicitur. Illos ergo in cerebrum intrq-
du6tos, natura ferre mmime poteft, non fecus
ac oculus non poreft ferre Solem,fed ab eodem
extrcccatur. Certum enim veiumque eft,phan- ftz Phanta*
ex
tallas iftiufmodi ex fpiritu pciloquijnon ex ho fpiritu
Jocjucu*
mine: nec tamen h i ! maligno fpiritu obfeffi tci»
funt. Caufx ve.6 explicationem di fleram in
caput de Maiorum Jpniium obfejpone. Illorum
ergo cura ambigua eft. Provt etenim phan-
talLci fpiritus in ipfis habitant, ira in cura
quoque procedendum e ft. Intetim ficut cum
fatuis ad fapientiam nihil profici poreft:ira ntc
cum fpiritalibus illis hominibus ad /anitatem
quicquam , aut fianc perminimum- attentari
(olet.
P R O C E S S r S .
Vius autem M anix,qux i ratione nimio­
H pere intenfa & aggrauata fit, principium
ac modus ifte eft. Speculationibus nempe
extraneis omnibus ifti homines operam dant,
E ee $ ac
 606 D e
ac cerebro fuo omnia fubiugare anr fufiiicere
contendant. H * tales fpeculariones confertim
Myttm-
dones in caput congeftae Sc colledae , m etito Myrmi­
^uidi dones vocantur. Dum ergo ita vn aillx co n ­
junguntur,inter ipfas oritur di fle nfio quasdam,
vnaque fubinde conrra aliam infurgence, auc
quidam quafl confli&us com m ittitur: non fc-
cusae turba hominum muuio praelio decerta­
ret: aut ch o rea, vcluti fl numeroti homines
faltarent:aut poenitentia, quali plures dc rebus
triftibus colloquerentur, & ii quae alia huius
generis funt, provt coeli afccniens fuggerit,
aut fpeculationes ipfx apprarhendunt. Nara
fi coelum cum iftiufmodi ai.'cadentibus phati-
taftara inuadic,iam fatuus illicb paratus Sc dif-
pofitus cft , qui prove inuafus eft, ita operatur
ac erumpit. Haec autem o m n u cereb ro expe­
dienda funt, quod ceu vid u m fiibiacet, M yr­
midones autem ceu vid o res eminent.& phan-
taftam deinceps agunt pellum que.
Q u i vero ab igne incenduntur, his cere­
brum fanum eft , ac inftar roris humidum. Id
ergo fl ab Elemento in ebullitionem agitur,
facili efferucicentia ratio euaporar & eliditur,
oon fecus ac manibus violentis caput com pri­
meretur. Ea humidiras non nili aqua eft. Quae
dum feruet, cum cerebro agitur eodem m odo,
vt cum frufto carnis in olla polito. H x c autem
infaniaac Mania ita comparata c f t , vr aegri de
doloribus non conquerantur. Rationis enim
Matutci elifio grauior eft doloribus iptls. Vnde x g t i
duUrct dolores minime fentiunt, nec cofdem ad alios
aon len-
lium . queri p o flu n t: fed paroxyfmum vel m agnum ,
velparuum , breuem Idngumuc fuftincntpro
Elementi ignis maiore vel minore jncenlione,
aut conftellationisproprietare.
PgntUL Q u i vero i p on tich are, & c. in M aniam a-
tatis fpi guntur.horum infania velox Sc grauiseft. V fy,
ritu» ad*
m o d u m
adeo enim acris eft pom icitas in fuo fpirien,
fuBtiru. v t i ftom acho in caput efferatur,vc luti mate­
ria quaedam ex phiola in Alem bicum : nec fal-
tera ipfum caput labefd& at, fed Sc meninges
fimul penetrat. Et dum corripit cerebrum ,
eadem fimilicudo eft >q u e fpirirns v in i, qui
inebriat. A c in hoc tantum differunt, quod
ifte fpiritus alius flt,quini vini. Eft enim vini
fpiritu tanrbfuperior, quanto vinum aqua fu-
perius exiltit : q u z ad Philofophiara rem it­
timus* l'
Q uorum v e io phantafia in fide cerebrum
d iflo cac, horum fpiritus omnium fubriliflim i
exiftunf: quorum cogn itio defumenda eft ex
cognitione fpiriruunl illorum ,qui confcien-
tiam venantur. C snes enim fune, qui hom i­
nem in fera n tu r. Dnm ergo hom o fpiricalcs
fapientias medicatur , & ipcculacioni, qua­
lem fpiritus habere p oreft, in h ia t: tunc phan-
vra!"o!o ta^a fp^ritum vitra io c o . m illiaria diftan-
m ilia rib . tem allicit , & m d efin at, illum in fc penitus
hantur. trahit» Sic ergo fpiritus iam in hominem ille-
& us , ex corpore cius proloquitur , provt
ipfius fpiritus fapiencia, natura ac proprietas
eft.q u z ad hominem ipfum non facit Et fpi­
ritus idem in hominem ingreftus , rationem
illius c o r r ip it, vt canis fruftum carnis pre­
hendit. Iam ergo is cerebrum tuum adm or­
d e t, ruque ceu cap ra, ore lupi prchenfa cla­
mas , tuam que miferiam quiritaris. Conum
M ania .
'e r g o , quemlibet in vocatione fua pcrfiftere.
Vocationcs'enim alienas fufeipere ac tueri nec
tuae in duftrix, nec gratiae diuinjeeft,verum
iftorum fpiricuumimpulfionis,qui tamen re
tandem mordent,id eft,Maniacum facium.
C O N T R A R IA
iO ntrariahic nulla obiici a quoquam pof-
C «funt. Mania enim haec nimis fubtilis eft
illis,qui contraria hoc loco inferre conantur.
Er fi ver& eodem m o d o , quo ego, armarent
fefe : tamen fic non nifi concordes eftemus.
Maniae vero caufatn iftana e ile, quam ponunt
Humoriftae, falfum eft. Ridiculum enim eft,
cos Apoftema ponere > quod illam moueat.
A c oblici fune Apofteraatura proprietatem,ac
rerum earum naturam , quae in capite ftu in
cerebro funt. Nec calidum , nec Frigidum A-
poftema hoc loco caufa eft. Sanguis quidem
in Elemento fuo procetlum eum tenet, qua­
lem defcripfim us, Sc quilibet fumus vapoeve
eleuatur,quod ipfi Apoftema vocant quidem,
fed ( falua geatia ) ntMiquam videtunt. Et
licet quidem cxttinfecus Apoftema aliquod
c fle t , cum quo Mania concurreret, tu ta;neu
caue d ica s, Apoftema illam concirafle. Nim ^
caufa vera iam commemorata eft. Qiunquam »i>
& hoc verum fic, q u b i, fi vel intus, vel foris ^
Apoftem ata nafcantur,ex iifdemfiaccaulis.ei <i
quibus ipfa quoque Mania generatur qua
m odo generatur naturali. Q u o i ii autem
Apoftem a fa&um Mania confequatur, ita
cen fe, id nimirum , quod Maniam genuit,
prxeurforium quoque Apoftema peperilTe.
N ec ipfum Apoftem a Maniam infere, fed
aeque producitur ab eodem , quod Maniam
induxit. Quae cum ita fine,quid veftrxiamnu- ^
g x profint de cholera rubea, ac ridicula illa m
phancafia de cellis cerebri? Credo equidem & *■ *
cerebrum veftrum Myrmidonibus obfeifum
elle, dum, q u x extra vocationem ac profeflio-
ne veftram (unt,tradatis. Maniafiue in capite,
fiue alibi fiat, fiue cum vigiliis aut aliter inci­
d a t,i rebus om nino fit illis, qux fupueereb/u
funt. Vnde id fua etiam vifrangunr. Illi aurem
prqterhxc de pluribus aliis quoq; rebus prodi­
cant , quod Maniam infligant. Quo vero mo­
do id fa cia n t, non explicanr. Taceo quodde
exteris Maniq generibus nihil proferant. Nili
enim Hum ores Sc Apoftemata fcirent: quod
tandem proferrent, nihil quicquam haberent.
Iraque de caecis rebus cum ccecis diflerunt.In-
fu per i p forum T h eo ricx cura quoque refpon-
det dum: Apoftemata curant, quae vim aula
non h a b e n t, Sc humores afferunt,quinonad-
funt H x c & alia ftmilia puram putam ipforum
infeitiam produnt.
S I G N A .
Q
V i i natura, more ac confuetudine fua
repente degenerant,ac fecundum animi
affc& iones mutantur,hos in maniam ruere di­
cas,m axim e,(i fui ipfius amplius non fintcom-
potes,inuidiaque ac odio profequunturhomi*
nes , v e rb e ra n t, clam an t, furiunt, fif iufina
multa agunt. M aniacus autem Sc ifte eft, qui
cacitu rm js& qu ietu s muflicatfcdetque, ratio­
ne tamen naturali aberrat. Et ad morum
geftuumqi
 D e M ania. 607
geftuuraqj diuerfitatem fedulb attendi, acaf. ciumcertum ed , eos vel generatosefie. Q u x
cendens cuiuflibet horae,qui inores indit folus, enim fignainiis, qui vermes habent,apparet:
non illa,quae in corpoic funr, animaduerti de • fi cade m nondum vermicolofis apparent,nihi­
benr. lominus vtrofque vemiculofos dicerepotes»
C V R A. illos pefede quibus vrrifque Medicina vna
Vermicu­
prodeft. Qoanquim nondum vermiculofifx-
$

Q Vi experienter hunc morbum curare fata.

git, is rniilos faciat Syrupos purgnriones,
& omnem ab iftts audoribus piqfciipcam dic-
pius rderici, hydropici, co lici, aur Apodema-
tofi iudicWftur. Qui error ab ignoratione ed
latio» vel
cft perfe*
da , vel
irnpcrfe-
tam:Incer quq funr illis palmaria Violae,Rofas, morbi qmbem prartentis , led non prxfentis
Chamomilla, Ncnufar tic fimilia. Huiufmodi peifede. Itnperfedns tamen morbus proper-
cura adiuratoribus diabolorum familtaris c f t , fed o omnino habendus & curandus ed.
dum praetendunt, hominem a Dxmone obfcl-
C A V S A.
fum e fle ,quod tamen fecusefle probe norunt.
In teri m ipfi alia remedia adhibent,quibus Ma­
niam propellunt,artis tamen laudem ex eo ve­
nantur,quod dqmonem eiecerint ,cum falcem
G
Enerationis vermuim caufieduplices funr. Vermiu
Prima edfperma: altera edputrefadio. De genera­
tio ex
fpermate autem itaintclligecis» que^dex pro­ duobus»
curarint Maniam.His dolis homines alliciunt, Vcrmtt
prio fpermate virorum nihil oriatur in ipfis. cx fpet-
Arcana & facrificiis fuis velificantur, ex quibus plus Ex eo tamen in fceminis vermes generantur, fi matt»
Mani? captant, qulm ex Medicina. Adiurationes au­
ab adiu- fperma in putredinem abic, & alcendenti pu-
roto ci­ rem diabolorum hiem illas facio : cum inftiru-trefadionis fubiicitur. Inde enim varix ge­
bus dae­
m onio­ tum nodrum Iit falrem, Maniacos rarioni fux nerationes oriuntur, quas fatis admirari non
rum dif' redituereea m ethodo, quam experientia in poliis. Coelum enim illud vermes exclufit, in
ccnda.
natuiadocuit & confirmauir. In his ergo, qui quo fperma fradum putredinem fubiit. Sicut
peritiam aliquam affed at, is a coniuratoiibusenim afeendens cuiufiibet putrefadionis irv
illis difeae, non d^ mones abigere, fed idoneis
clinat:ita vermes difponit. Huius ergo gene­
fecreris Maniacos curare, rationis indicium penes Adronomum pofi-
Ofliaez- In Carynthix coenobio quodam , Olli a di­tum e d , fi idem fit Medicus. Harc autem de
nobtuin
Caryn- d o , reliquias oftendunt: quibus Maniam , id fpermate in:erno& congenito dida fint. De­
thia. c d , daemones expellent. Id vero non nifi re­cendum pcrio etiam edde fpermate externo,
medium ed. Et quod hoc in cafu proded, id & eius generatione,quxfquod didu turpe ed)
vere facramentum ed. Non enim a Deo datum ex coniundione Gomorthina fi-c. Alta enim rhica Comor*
cd. Ideo ex Medicinis ipfos facra fymboia fa­ ed vermium in matrice generatio , quatf non coniun*
cere,non immerirb diximus. Sic opem ferunt ccclum ipfum caufatur,icdconiundio. Ex qua vermesdio qui
etiam per Crydallum- Tibi vero cogitandum foetus tales vel tales gignuntur, iam brutis fi- gignat.
rclinquo.anCrydallusfitvcl diuus Petrus, vel m iles, iam k brutis fimiles hominibus, & c.
Nicolaus. Huiufmodimonaderiapaflim pluri­ Horum caufa G om onhinr coniundiones,
ma fufic, quorum facrifici ac ac Monachi,adiu-quas penitius quilibet fecum ipfe expendar.
racores tamen, per Medicinam (ua opera per­ Nem quod coelumper fe , fine talium forma­
ficiunt. In Mania vero fi diaboli edent , cert£
rum femine fic materia , hiiinfmodi formas
ad talium pattum verba minimi fugerent. Et producar, id dicere abfonum ed. Ideo fecun­ Vermes
fi ipforum remedia diuorum corporaexifterct, dum hoc rem iudicate&xdim are.N ontam cn Ipermatequia
cerre e manibus ipforum euolafient dudum. inficiamur, fieri quandoque polle , vt fperma ingerto.
Ideo enim data nobis Medicina ed,non vt no- tale Gomorrhinum in locim ulibria clamf*u- oriatur.
Medici-
naprobis dra peccata ea irrita faciant, fed tam nequam, breperepoffit, vnde infeiis eriam talia inge­
& im­ quiin probis hominibus in manus dataed.Vir- nerentur: Quod etli quidem iaiiuseueniat,fa-
probis
cornum* tus aurem , quam praeferunt, virum integrum dum tamen efie, hiOorix docent, 8c fieri vel
requirit rficut Apodoli declarant. dum polle , rario addipuhrur.Sic& vermis iri
Crjflallm. aurem a u ro silh b i, ac ibidem includi pored.
Cura ergo talis ed. ^ Cauteria. V bifi femen fuum emittar, ex eo mondrum
jittualia. ' producitur,quia femen in naturali fuo vafe po-
firum noneft. Quicquid enim in vafe fuo nati-
DE VERMIBVS. uo non concluditur,ex eo generantur mondra.
Simili ratione, fi fuo tempore fperma infedo- Monflxa
Icct vermium genera multa fin t: rum in acetariis,aut hebis co d is per incuriam qui gi.
omnium tamen nomina minime coquorum relidum edatur; tunc,nifi fortis fit gnatur.
minime hic confidetanda funuSa- domachus, qui expellar,vermis cx eo aur m o.
. 4 •

risenim ed, vno nomine compre­ drum omnino mfeitur. Spermata enim i cor­
hendi omnes in vninerfum. Hoc poris calore excluduntur, & in finem fuum a-
relpedu vna tantum caufa,vna Medicina,vnus beunr. Interdum etiam cum aqua huiufmodf
morbus erit.Nec fpecles ipf^ vermium hicco- fpermata imbibuntur» & mondra demum in
fiderandx funr, vcrilm tantum caufa. Ex causa corpore euadunt: qux eicd a tandem, fimi da
enim jion fpecie, medicina inuenitur.Species funi incedis externis. Eadem fuo veneno inter­
enim a fubiedo ed. At in fubiedo Arcanum dum etiam homines Ixdunr. ita vt decolores
non e d , fed io causa efficiente; ex qua ipfa fiant, & intumefeatu, non aliter, ac fi iftorum
quoque denominatio'quavis fumitur.* vermium venenum deuorafient. Quibus de­
mum efignis malum fadum etia patefeit. Hac
I vermes homo vel elabi videt-» velipfqrum ratione eriam fperma pifeium frequenter inge-
S figna & vcftigia alia deprehendit, iam indi- *ituf. Q uod nifi a ilornacho edomatett^r,rale,
£ ce 4 quid
 608 D e V ermibvs.
quid nafceretur in corpore, quale extra corpus
Vermes k pilee putrefa&o, in vermes degenerantc.Sic
i carne & c a to fimiliter nimis tenera aut iuuencula,
tenera.
atque adhuc fpermatica/alc quid generat,qua­
le produceret alias putiefeens. Quod enim fo­
ris , idem intus quoque in corpore per opera­
tionem fyderum producitur. Nifi enim c ib i,
efczque noftrx maturat faris 8c mundae fint: o-
mnin6 generationi huic fubiiciuntur. Vnde
morbi interdum varii confequunrur, dum ex
iis non tantum vermes emergunt, fed etiam
generationes dimidiae., qua: plerunquef licet
erronei) febres & appellim ur, f i ramen ver­
mium curx fubiiciuntur ccduntque. Sed faris
di&um fit de his,quae nimium fpcr/naticaprz-
propere aflumuntur, ik. generationes miras e-
dunt. C zte ia natura ipla planiora facit, quae
cogitanda pericioribus remitto.
^Coctum Cxterum de putrefactione, qux caufa ahc
caufa
vcrmiu ra e ft, rem ita accipite, quod coelum illius ge­
nerationis caufa fit hoc modo. Quaelibet pu-
trcfadtio per fe putrefacio maner, & ficut pu­
tredo a b it: folum autem coelum eam in gene­
Putredo rationem vermium deducit. Quanquam (li­
qui.
vcrmiu
cet perperam) dicifoleat,putredinem quam­
fit origo. libet vermium pii^cipium exiftcrc. Tu adde ,
fi coelum difponar. Cadum enim omnino co
fider-ndum eft hic , fideferipturi fimus origi­
nem vermium, horum fcilicer, qui non ex le-
mine naturali & confueto naturx ordine gene­
rantur. Nulla etenim puttedo vermes d a b it,
nifi feorfim fpermaadfir,& calor ad eorum ge­
nerationem temperatus fit. H cc verum qui­
dem e ft, quod putrelceread verm esvulr, id
opus habere, vt i magno Sz immoderarocalo-
Calot re purrefcat.Quilibec enim calor gradum trap-
gradum
excedens fcendcns, putredinem fufcitac in iis', quorum
caufa gradus immoderatus exiftir. Secundum hoc
putredi­
nis 3 c ver exemplum enim res omnes xftimari f< intel-
mium. ligidebent. Sic nempe videtis, cafeos omnes
fub ftellis calidis in menfe Augufti & Iulii,&c.
ve.rmicuIofosfieri,quod aliis anni remporibns-
mitiimefit. Cuius quidem caufa ca-hirnelt ,
quod motu fuo illa producit. Quod fi ergo ifto
modo coelum in cafeo operatur, operabitur e-
r •
iiafn in materia intus in Microcofmo conclu-
♦
fa , qux inftar cafei caeli operationi fubiacer.
Vita coe­ Quicquid enim vinit,caelum habet. Sic etiam
lum pt$.
fupponit quodputrefeit, fuum coelum habet,ac in vitam
prorumpit, modo tfeluiturali, vefalio. Sic fi
>» alia auni tempora funt, in quibus idem euenit.
. » Sed h zc in Aftronomia clarius docentur ,
?) quo vos relegamus. Ex his conclufionem iam
calem attendite. Vna quxliber porredo.cx im-
modorato coelefti & Elementari calore , habi­
lis e ft, vt fperma fiat vermium , pefOpetiUio-
nem alcendenrium,qui calorem niouenr& in­
ducunt , Sc fic monftra ipfa parturiunt. Plura
ab Aftronomis declarantur- Cum vero afeen-
1«
Vermiu dentium multi fint, hinc fit, vr mirabiles etiam
varietas
rnde? a« plures vermes emergant, vulgares fcilicet,
co gn iti, inauditi, quotidiani ,& c . Quorum
omnium coelum efficiens caufa eft, qtlbd ficut
iu mundo .«terno, ita in incerno quoque fimi-
licer operatur aiuerfimode, ex diuerfitare illa,'
quam Corpus dar.Huiuscnim geneiatibtlis hoc
vnicutn fundamentum eft ..quid in‘ M icroco­
fm o'quo que tales conftellationes fint. Quod
fi erpo Auguftus, fulius, &c.calidiores finr,& Augufti
iuli as
materia iubiedum que, quod ignem concipi­ vcrmiu
at ,adfic: certo przfagire potes iftum homine cauff.
vermium generationem minime euirarc polle,
ficut nec cafeus, & fi milia.
Iftiulmodigeneratiiones plures etiam fbnt,
yelut a Medicinis , ex quarum multis vermes Vermes
nalcuntur, tam in corpore, quam in vulneri­ a medi-
cinis»
bus, fi nimirum putcfa&iuz ac nimis calidae
medicinae vulneribus applicantur ,quae ab illis
veluc fuffocantur, vnde vermes tandem pro-
ucniunt. Et ficut de his Philofophia rationes
d a r : ita etiam de coelo aeque intelligite. Res
enim vna eft, & omnia coelum vnum. Opera­
Salis fc^
tionis autem hoc eft principium, vt falfepare- paratio
turab iis rebus,quae putredinem fubiturq funt. caufa pa-
tredinis
Sal enim eft Ballamus rerum in vita feruan- Stlfitlfa-
darum.Sal autem , quod corpus fibi congeni­ mus VitZe
tum & vnttum h abet, eft Balfamus liue M u-
mia. Iam uerb fal externum huic fimile eft.
Quod Mumia h$c viuutp confetuat:id fal con­
ferta t mortuum. Si autem Mumia emoriatur
tunc fal tem illam diutius confciuatenon po-
tcft. Si ergo diutius confetuarc nequit: fequi-
Sal pa*
tur ,fal 3c Mumiam feccdere. Iam ergo putre­ tredini
do incipit, iam vermes oriuntur. Vnde cibi arcet.
vcrmiculofi infalubres exiftunr,quia Mumia fz Cibi ver.
miculofi
fale carent quae cibus in iufta concordantia infaiu*
modoque habere debet. Et h ic de caufa mul­ bres
ta putiefeunt ac in vermes abeunt, tam in vul­
neribus, quim interius in corpoce.Qux autem
hae medicinae fint,fimcapiculi&definietur.Mul-
ra vermes ex homineelidunt, quorum M edi-
cinx eofdem genuerunr.Stet ergo res pene vc-
ftrum iudicium ac experientiam.
Faoir lc
Sed & principium fxpc eft vermium ex co- mei vec*
pofitionibus rerum, naturalium. Sic panis & mes gi­
mei vermes gignunt. Huiufmodi compoficio- gnunt»
nes in ipfo quoque homine funt. A c ob id
microcgfmus.confiderari debet,non humores.
Pari ratione pus etiam quodlibet, ta intia qua
extra corpus, fi a medicina putrefa&iua corri­
piatur >in vermes degenerat. Multum puris e-
nim fn corpore e ft, puxis fpecie egreftururn a-
lia s, quod tamen per inconvenientes frledici-
Vermes
cinas in vermes redigitur, velut panis mei. abob-
Eode modo vermes etiam generantur ex fuffo- ftruftio*
ne.
catione aut conciufione fi aeri egrclfiis non da-
tur.Sed hoc tamc minime fit,nili coeli operatio Vermes i
coniun-
concuriar.ldeb nonnulli vermes abobftru&io- tkioni.
ne cmergtmr.Qux nifi incidilTec coeli operatio bus»
fruftranrafuilTet. DecOniun&ionibus autem
res intelledhi facilis eft. CommnnifEmatnim
vermium generatio talis eft.Si cibus & ftojna-
chus iofirmus co n cu ra n t, ac a natura coniun-
ga:ur.i:a,vt ftomachus i calore Augufti aut lu-
lii imbecillior fit,ibi vermes fiunt. Sic pariter»
ii cibi putridi, putridxfebrilcfq; difpofitiones
in ftoniacho lareanr, & coelum fimiliter difpo*
fitmii fir, vermes quoque producuntur. Sic i-
terum , fi cadum fimiliter difpoficum f it , ver­
mes quoque producuntur. Sic iterum , fiem-
lu ira exaltatum fit & potus putridus bibatur,
f* morbus dyfentericus corpus occupauit: jam
irerum vermium generatio perficitur. Eodem
modo.fi interius vulnera lateant & potus vel
herbx ladtiferx ingerantur, iam irerum fuam
intentionem coelum perficit.Ita vulneribus ex-
 I

C.calidiore D e V ermibvs. 609

Pi IjJKBttfc ternis fi medicine putrefa&iu^ applxcntur, taenim ligna a veteribus fideliter obferuata
OtCi iftuo^ fic, quod diximus. Summa ergo de vermibus, tradita funt, de quibus nos latius non excurre­
haec Iit,requiri omniro materiamacfubic&um mus , fed le&oiem ad fundamenta ipfa reuo-
fatae«1^
aiiquoi, quod i caeli curfu, qui excedens color cabimus. Frequenter ramea accidit,vt ex lignis
ii
e ft, advermes difponamr. an vermesadiint,vel minus, fatisdignofei non
ipWttttt;
pr o c e ssfs. pollir. Sic vermium quaedam ligna interdum
iawniiilnit
icut fculptcr ferpentem fingit, aut fufor in inteftinis apparent, cGm tamen vermes non
c, qua unk
taxatu
Corium
S fundit,acre acinduftria fam iliari: itaatf- fint, quod plerunquein fccminis experimur* Gero|ei
nfices illi illam arrem ex fe non habent, fed ex Veritatem tamen iplam hoc modo perferuta- fcc.
caelo.Si id ex caelo habent: idem quoque cae­ heris Loco illi figninti impone Geroleam,aiit
«'“ i * lum poterit,& quidem homine dcxcetius.Hoc Hypcticon, aut poftrcmo Centauream, G qux
irhllofop;t fiflimtu. fi verum e ft, ctzlum omninb fculptor, fu for, fubdira hetbis fint, cedant, ncc maneanr,ver­
Hjoe intdp aurifabererir,quod talia fingit artificiofiflimc, mes efle indubitaterfcito.
calonitoc.i iVfuum Magifteriuminftercore, luioque ele- Porro, ii ligna vermium interdum fefe ex­
sapluta gamiffimd exhibeat. Quis enim alius cx putri­ hibeant , vermes autem ipfi non adfint: id re
tcdinralite, dis illis ac ineptis rebus aliquid probi educere nihil offendar. Si enim humfmodi ligna rto-
rerominnus queat? Homo quid czlaturus, optima metalla beobferuaris.nihilominuscum accanis contra
ldcOtpoiS)|(k C *!«m
ac lignum probum omnino requirit. Ccclum vermes procedas. Quod enim vermes tollit»
*» 1 autem, ipiorum artificum parens, res putridas id fomentum quoque eorum nidumve ac ma­
fum it, & tamen ex iis imagines viuentesex- teriam tollit,& Ipermati rerum iftarum ccclum
q»coniam ftruit, cum quas homines finxerunt, ligna ta­ am olitur, ne Aoguftus ac Caniculares , limi-
utensMucii* rum fint ,auc metalla , & colores, luudqua- lcfque alii afleendentes & conftellationes in /N
dus coniiKtt quara viuentes. lftz autem altcrzviuunt.Cae­ affe&um erumpere poflinr.
fldcnmtKp lum ergo pro mallei moderatore folertiflimo
ttdcii laap D E C L A R A T IO .
cenfendum eft, qui in abdito ita fabricari no-
Kt orinmlx u it, vt operantem nemo videat, donec operi
icxifbai^ilk
is iDiiicis(
extremam manum impofuerir; cui lingulari H O c autem loco fas eft explicari inter cz-
teraetiam vermium lo ca, in quibusge-
oble&amenroeft,ex putiedme id fingere,quod nerentur.Loca aurem funt, vbicunq; fpincus Loca vec
Jtt bbetae volupe eft. Hinc varix fpecics & genera ver­ falis no eft acid*.Sicin oculis fpiricus actis eft. mifi qu$
SBHlbcc&VCt - mium,quz t^menipfum ai canum non attinet. Oculi enim plusBalfami requirutmebris cace­
Ibincoipoai^i C O N T R A R I A , Oculi
ris,vt ab iftiufmodi accidentib9 ?rarfeructur.In cur non
|Cipitu!ttiG£THlegtna O flit hic obiici nobis , humorem,ceu phle- auribus autem, etii fal quidem expurgetur,ni- vermi-
• ^ F ln s lj
Bm.$tiuw0atts:t«
P gma, vermium matrem & materiam exi- hilominus tamen' regiones aurium lunt loca noli,
i- Auxcf«
i «. ftere.Nosaurem contradicimus nullum phle­ vermium , licet amatilfima. Amaricudoenim
2£(UflUfr gma putrefeere putredine vcio opus eft.Senrc- caeli operationem non impedit. Si enim mate­
mlxpccfttOTsct tia ergofalfaexiftit. Praeterea ex nuilocoipo- riam offrndit, altero nrgie&o fuum officium
I oatonlion. i*
» re Phyfico vermis generatur, nili fperma Phy­ agit. Dentes fpiritum falishabentomnium/ub- t.Dente*
l Hsurtotaisri lleum in promptu fit. Vitam enim non alie* Tililfimurc. Ideo ex illo vermis, ifque pedimus DemiQ vcimii
hominek ‘ex’ quitur,niii cx materia difpofita.Ex ftercoribus naicitur. Subtilis enim iofius natura e ft, ac ex peiiimu
Uondcbtyei5,tc,COfC* ideb vermes nafcuntur, quia ftercora non funt materia fubtili oritur Vermium enim omniu
iamquodlibe,^ fine fpermate. Et fperma non ex oleo foloeft < natura acrimonia,malitia & c. ex ifto falis fpi-
tdiduftin&b fed & in corporis locis aliis fic. Non quod riru eft Sed & ipfe ventriculus generandis ver­
crescat. Micr' fpetma generationis in fok> homine fit,fed mibus locum dat i inteftina aurem triplicem, cnius.inl
•puiisfpeckt^* & in aliis, ex quo hoc vel illud producitur. Sic &c regiones aliae his finitima. Quod fi,vero teft'n*-
Stercus equinum fcarabseos d a t: quod fine & m alio quodam loco diflolutioconringpret, noUit«
jRinCODUDioe^caiabei
fpermate fieri non poteft. Id tamen non eft locus vermium ibi fieret, qui ante non fuiflet. Sentit.
igitut, ft«r"
lctiaragnwa^uino. fperma equorum',' quamuis ex equo fecefle- Vermibus ergo non deftinata ramum locafunt,
Sonefunit$«J; iit , Spermatum autem naturam apprimi fed nouafubindc fiunt.Nam multi corpori ob-
nouilfe decet Medicum , fi generationis neniunt m orbi, vcluti Dyfcnteria, Diarrhoea,
lioiroeM1®* Hcm optorca, Rheuma & c. qui omnes adgep
innllitfntei^ huius peritum fe perhiberi velit. Et licdr qui­
dem nonnulli cibrfint, qui vermes gignant,& nerationem vermium aliquid conferunt. Ho­
nifiincidiCucos*
materia eorum fiant, fine feminio i piorum; fi­ rum ergo morborum occafione noua locafaci-
DeCOnioudiocJe
ne fpermate tdmenea generatio minimefitfed le ftrni ac parari ad geneiados. vermes pofsfio
liseft. Coocot^
onminb per fperma, quodfn herba larefcentf* femper tamen ratione ca pcrftante,quod cani­
onliseft.Sdta* deinceps in generationem erupit. Taliaenim cularis ardor ac lulii Auguftiue feruor ifta dii-
, . 'f*igjJatc*** ^ne fpermate nuuquam fiunt. De fpermate ponat, fi cum materia & fubiedo coniuogan-
c qi c ^ ‘TjuUage- quidem tam apud PhilofophoS qrtam Medicos tu r: qui ardor varie in materia ea mouetur.re-
vermes» euuo. ha&enus lllenuum fuit. Quid tamert trograde Sc erratiec.Corpus etenim fragile ex- . •lil
tridxfehrilefe;^ fperma fit, Aftronomus nouit. Cognitionem iftit. Vnde etiam procer ordinem curfuseos»-
nt,dfedam^ enim hanc ei caelum imperrit. Hylam ergo quibus fubicftus eftfuftinere cogitur.
iJOOqnc proktf C V R Ai
inclamat, qui de phlegmate dilTeric, ac natu­
imilitetdiCpofoc^ ram eius otiose declarat, adeoqoe de his fimi- Vplex eft: fi ii icet ex fpermate prim o: 8c
JCnntur. Sicwtf; libus aliis anxiam difpurationena mouct.
D

cx fpermate fecundo. Afdrtria fp^cifida,!

it&potuspanto*
S IG N A . fumo Iufquiami,id eft Mercarii,'itc'Solphuris,
flcuicorpwocap(
_ ?^ -in iw
Mfeeiatiopetiioat.adCntV
folnera Uteantip’*tut’b,°*
ermium figua duplicia funt: manifefta& itemSalfs. Item H ypericon, itSm Centaureaf.
occulta. Manifefta e prodeuntibus illis Itera dereliquis fimilibus. Irem in putrishod
fumuntur. Occulta non xque liquent :ab aliis nota : Item in przgnantibus, ne;Concipiant ,
igeranrot,uBBec?'
tamen fic fatis tradita & dcfctipta funt. Muf- fioc nota, r
bpeAxIniri DE

a*”
ir.
 \
6 IO D e D iarroea.
DE DIARRHOEA.
I a r r h o e ^c multiplices exiftunt
Natui ales , non naturales. Non
niturales(falubre$) vel k Medici­
na i vel a Natura. Multae etiam a
relolutione naturae m Tuis viribus,
aut per medicinam cibi,aut k tempore Sc fimi-
libus concitatae. Vrcunque vet 6 Diarrhcra ac­
cidar, Sc morbus vnte-js Sc vnicacaufa exiftir,
cur etiam ai canum applicandum. i hominis ingeruntur. Nam Sc hoiuin conditio­
9 V 1 D>
C Vilibet homini ^er fe notum eft, quis ua-
turaefuae modus ac ratio fit in expellendis
lordibus, quae in homine fiunt? Praeter eam
confuerudinem quicquid aliud incidit, fiue fit
jfuppreffio, fiue immoderatum profluuium, fi­
ue peruerfioaliatfciro morbum eam Diarrhcea
eflfe. lam vetb expellendi vnum tantum mo­
dum natura familiarem habet • ac vnicum tan-
rihu etiam expellit,hoc e ft, ciborum rtliquias
ac faeces. Cdm vero hominis natura fragilis ac
caduca fit , virtus eadem non perpetui (ibi co-
fta t, fedpetfqpe infringitur Sc muratur iam k
caufis internis, iam externis, vnde naturae mo­
dus ac ordo peruertitur. Eft. enim in natura
omni fuum conftitutum temperamentum: cu­
ius tam exceflus quam defc&us vitio datur, &
pro morbo habetur, qui vel chronicus, vel a-
cutus euadete, & ab vtroque terminari mor­
te poreft.
C A V S A.
iarrhoea quaelibet k ftomacho oritur, Sc
Expuitio
eft a ftcr-
coris vi,
D ftomachi culpa fit. Prout enim allurnptu
in ftomacho alteratur Sc difponitur, ita vis e-
n6 tore* ius expulfiuafefe quoque exerit. Vis enim ea
ftinorfi
non in ipfius hominisnaturacondica eft, fed in
ftetcore,quod fecedit. Aliud enim alio citius
vel tardius deponitur, pro natura; luar modo.
Similis enim ratio ftercorum eft cum cane,aut
alio quouisanimali, quod fponte fua c ftabulo
egreditur, neciftabuloexpellitur. lta & fter-
cus feipfum educit fine omni naturq ac corpo­
%+* • ris addita ope Sc auxilio. Operatur tamen fi-
muler!amtempus,quod vittutem hanc produ­
cit , (icut pyrum , quod per fe decidit, nec ab
arbore decutiturjed k motu intimo fe expedit.
•’ 3terCus autem quod eo modo fecedit nihil
Stercus
quid* eft aliud, quam cibus ftomachi. Nihil enim
ftercus fieri poreft, quod prius in ftomacho no
fuerit cibus. Poftremb enim ftercus fic, quod
f tios- in 'ftomacho cibus exftirerar. Idcoque
omnium prim i de cibo ftomachi differendum
e ft, vt fte icy s, quod poftea morbus vocatur ,
cercius cognocatur. Ratio autem eiufirodi eft.
Pr$gnan.
tes ab- Euenirenouiftis, vt prqgnanrcs pica affe£he,ta
f<rda vo­ carbones, ia/n argillam, iam cinerem, iam cre­
cant
tam,iam alia varia & obfurda edant ac ingetar.
Iam vero is appetitus e ft, non eft indigentia.
Indigentia folos fatoiliatesac naturales cibos
<juqor. Njic,autem appetitus immoderatus eft
bi ingetmitm: pr jerernaturales.quos ftomachus
•aftumic. Quamquam homo ipfe quoque per-
fx p ? , appetitu cafi non vrgente, motu atbirra-
rio htiiufmodi cibis fe oneret Sc aggrauer De
qua causa fenciendum idem eft.
Stomacho quidem certus Tum ac definitus»
ifquenendum mutatus cibus efferendus eft. £c
in hoc artis lue,'.ima pofira cft,vc ventriculo ci­
bi conueniemes miniftrentur: quod tamen k
feriptotibus veterum neglc&um ac omiilmn
eft. Is veto modus ac ordo li non feiuetor,
-ventriculi operatio alia fequitur quim elfe de
ber, vnde morbis origo datur. Idem fimilitec
iudicandum etiam de iis cibis, qui pro atbitrio
ni fedum ratio refpodet.Iamveio vtdi&uro eft, Cibi fto-
ftercus quodlibet cibus fuit,de ex cibo proue- machi
duplices?
nic, qui ftomacho ingeritur ex exparte vna:ex Ingefti»
parte altera eum ftomachus ailumit,fine ioge- non in*
geft*.
ftione. Vtut vero ifta fe habeant: nobis de da­
tione & fumptioneciborumdifierendum eft,
vt in quibus farinas Sc aegritudo polita videtur.
Id priufquam praedetur , ftomachus primum
infui cibi alluraptione feu appetitu nofcen-
duseft.
Fames eft appetitus allumptionis , & ciba­
Fames
tionis. Haec duo moibum pariunt Diarrhcez. quid?
De aftumptis fcitote , quod ftomachus vim ac
naturam infe contineat feparaudi malum k bo­
no. lam veio quod bonum eft,noxam non co- Separan­
di vis in
fe rt, fed quod malum eft. Et huc referuntur flonu
multiplicia venena, laxatiua, res frig id z , cali­ eho inti-
gnis.
de , hum idx, fic c z , item ftyptica, diaphore­
tica Sc fimilia alia. Nullus enim cibus e ft, qui Cibus
venenum non habeat, ac laxatiuae dementa­ nulSus
veneno
ri fv e naturz non fit. Stomachi ergo officium caici.
eft, ifta fepararc, Sc in ftercus cogere ac expel­ Separa­
lere. Expuitionis vis autem in rebus his ipfise-
gerendis confidit. Si vero eueniat, vtftom a-
tio eft
ftoma-
cbi: ex­
puitio
cluis plus digerere conetur, qua k fepararione ficicorfi
ipfimadatueft,hoceft fi oble&ationisaut quod
aiut)animigrariaftercus digerere aggrediatur,
ifto iam moKmine corripitur venenum,laxati­
ua , aut elementum ipfura, quod k cibo fepa-
ratum eft. Hinc ergo ia Diarrhcea oritur,quod Diar*
rora vt
fignum eft, ftomachum digerere i d , quod di­ & quan­
gerere non debebat, vnde Huorem illum roo- do fiat?
uet. H xc autem digeftio fimiliseft efirationi
laxatiuorum aut venenorum. Ideo duo figna
confequutur:tumor,&circa ftomachu preffio.i
cibi veneno: deinde eruptio fuperne inferneq;
fa6ta,£ vi hxariua in cibo conrenta.Neccnim
digeftio vlterius progredi debebat, hoceft fto­
machus venenum, laxat iuum, Elementumque
&c.non feparate,fed tantum digerere debebar,
Sc czteium relinquere. Si v e r i is feparatio-
nem etiam molitur in Ellentiis Sc fpcciebus ,
iam, caufam Diarrhoez confert,provt lepara-
tio illa inftituitur.
Przterea v e ri perfxpc fibiipfi quoque , vt
di&um e ft, appetitum mouet eorum , qu z no
ingeruntur: yeluti fi appetat edere id , in quo
medius ia cc t, non fecus ac equus, qui przfe-
pc admordet. Q uod ita fe habet. Attrahit
nimirum ad fefc humores fui corporis ipfius,
Iam appetitu iftocopori
Suum cuim corpori nurri-
Et dum fuum ipfius fangui-
nem abforbere defidetat; iira iterum alffim
rootbum inducit. Corporis enim fanguis c i­
bus nonclTc debet ,fed Elementum ebrporis,
*‘ k quo
e
 D e D iar
i quo fuftencerur. Sic fxpiils appetit adipem
inteftinorum , & res alias omnes in corpore
exiftentes, vr mucum,fluxus , quos ad Te na
tcdum
vantus hic ceu cucurbituli fanguinem. Vndeflc, vt
v ad i/ fedes iam tales, iam a lix . iam fanguinolcntx
icccdant. Quare autem? Quia nempe fedes ii
lx fuerunt ianguis,<S<: fanguis iite fuit ilomachi
/ cibus ac appetitus. Qualis ergo cibus, tale e-
iu s cgelfum. Sic ege it a interdum aquola exi-
llunt. Nam a corpore humidirates extraxit.
Vnde fle, vc iccedcntia cibi naturam retineant.
Ita pariter egefta non nuquam coloris fut argi-
la ce i, quia ftomachus pro cibo flbi attraxit
rheumata corporis & carnis. Aliquando lu­
tea funt j attraxit enim fe l, quod ea cingit: Sc
fic deinceps.Opus ergo eft parces corporis pro­
be cognolci, quomodo fe in exaltatione fua
habeant fecundum fubftantiam, colores, & a-
lia. Hoc qui intelligic, is ex ftercore dijudi­
care poteft , quidnam aegri ftomachus ederit.
Stoma­
chus a Caeceium dc his notabitis, quodinftante
dulrcio tali ltomachi appetitu nunquam proba dige-
limilis.
llio flat. Ncc c nim ex oflicio fuo agit is : led
euagatur, & appetitui fuoindulgec. Ncc hic
diuerfum fle ab adultero»qui cum fuatn domi
vxorem alar, fc&atur tamen extraneam , cura
tamen vniuerfarum res Se ratio eadem fit. Hoc
modo & ftomachus euagatur, luamqueftario-
nem deferic. Quam exorbitationem deinceps
fuim otbi confequuntur. Medicinaergo om­
nis in hoc pofita e ft, vc appetitus ifte dematur
& fopiatur, hoc e ft, vno modo tollatur appe­
titus feparandi ftercus in fuis fpecicbus ac par­
tibus : altero caueatur, ne luum ipflus corpus
is edere defideret. Er hunc appetitum qui tol­
lit , is profluuia omnia fuftulic, ipsamque na­
turam cum ftoinacho approbe vniuir. Manet
ergo Diarihcex cauli conftans in eo,quod om­
ne , homo quod cdir, ac pro cibo ingerit, ve­
nenum, laxaciuum,& elementum in fe habear.
Stomacho autem virtus data eft , res eas i ci­
bo feparandi, Sc venenum, laxatiuum ac ele­
menta citra damnum extra corpus emittedi. Is
autem flfeparationis voluptate capiatur,quali
fcirecu p iat,q u id p rcftb fit, & hoc fine leor-
iim vnum ab alceto feparct: iam per nimiam
illam feparationem Diarrhoea: caufnm ac oc­
cationem miniftrat: fleut etiam alia ratione,
i *
quando fui ipliuscorporis edendideliderio Ia-
cefcitur, morbos modis multis concirar. Me­
Egefta dico etgo admodum curiose & fedulo egefta
fiomachi cotilideranda funt, ex quibus conditio ftoma-
codiuo*
ncni in­ chi apprime nofeitur. Nulla enim egeftio e ft,
dicant. qua: ftomachi asionem tk appetitum non pro­
dar.
Etli verb interdum ftomachus quoque &
morbis aliis eb adduci queat, vt Diarrhas mo-
ucat * non ex lalciuia quidem propria, fcd ex
vi morbi alterius incitanris: Diartfurx tamen
nullae fieri polfunt, quin is conientiar. Nam
multarum paflim pathemata, qux illum im­
pellant, & in talem appetitum coniiciant Hoc
vt intelligatis , fcitote , ftotrachum folerti &
induftrio artifici fimilem cire,qui,quicquid ob-
uenit ac oftertur, exprimere A xmulari anniti­
tur, hoc, vel illo more'modoquc.Si enim fto-
macho res inufitatx, aduerlx, aut incitantes
RHOEA. 6n
otferanrur, multis modis attentat qui & quid
ex ilhs faciendum ac fabricandum fit. Iam per
variaifta tenramina, fedes varix concirantur.
Si quis enim vel fcbti.vcl i<ftcrin,\ &c.laborct:
tunc de his aliqua portio etiam ltomacho of­
fertur edenda. In quo dum is Tuum tnagifteriu
exercet, vario fe modo applicat.Si enim con-
ucniaripfi, quod eftirus eft 5 runc is jnoibufn
omnem deuorac ac depalcitur: lin minus, of-
fcndicur quali ac tingitur. Sic multa ex mor­
bis ipfi obucniunt edenda. Cum verb confu-
mendi omnia quandoque appetitu deftituatur:
partes interdum quxdam relinquuntur,& alius
morbus remaner. Omnes enim , quibus ho­
Morboi
mo affligitur , morbos narura in ftomacho e- omnes
uincere & expugnare molitur. Et iletcora ta­ in ftoma*
cho vin­
lia ex vna concurrenre morbo cognofceris. cere na­
Q u x fi educantur, bene habet ftomachus. Si tura co*
natur.
verb morbus primarius nonade(Ier:ftomachus
folus in culpa foret: & tunc res fe habet, vt di­
ximus.
Quoniam ergo ftomachus ita mirabiliter
fpccies dilfepatat, ob id tam varias fedes mo­
litur , qux non omnes recenferi queunt infpe-
qie. Sed in genere fune venenofx, laxatiux,
elementares, ex morbis prioribus concitatx.
Nomina ergo fedtim confidcranda minime fur*
vtper ea fedes alix ab aliis diftinguanrur, &
fux cuiltbcc fpeciei appellationes peculiares
defigncnrur. Quis enim fpecies om nes, vc
Lienteriam, Diarrhoeam , Dyfenteriam A c .
indagare queat? Sedeafdem nec percaram co-
prehendec. Cura enim ventriculi vnica cft,vc
huiufmodi appetitus, & tentaminaartificiofa,
quibus Diarrhoeas adducit, tollantur. Sed D i­
arrhoeas frequenter ctia caufantur c ib i, vc di-
du iu eft ,qui naturx eius autconfuetudinico-
uenientes non offeruntur. Illae; enim hoccafu
plerumquetamdiu durant, donec multis ex­
perimentis ftomachus edifeat, quibus artibus
cibi illi tra&andi fint. Nam fimile etiam in­
fantibus accidic.Qui etli ventriculum habeant:
idem tamen cibis domandis nondum aptus cx-
iftit.Vnde nullum excrementum verum raoli-
tur. Si verb per tenrarionem& experientiam
crebram artem feparationis didicit, i«n quod
ingeritur, damnum amplius non facit. Ideo Confue-
confuetudinem mutari, tutum minime eft. Na tudo nd
facit?
multa funt, qux difciplinam nouam ad digere mutan­
dum vcnrriculo important, qux fine periculo da.
plerumque non funt. S icfru & u s, lac, cerafa
& c. fedes mouent, quia ftomachus illis inaf-
fuctus eft ,nec dum feparationem eorum debi­
tam didicit, Et donec in folidum alluefcar il­
lis, Diarrhac* non ceflant. Sicut enim artifex
nullus eft, quin artem cx primis rudimentis,&
principiis didicerit: fic ftomachus etiam con-
ftitutuscft, qui artes omnes etiam venena &
alia edendi nouir, eafque ciborum digeftioni
impendit. Sed difficilius ad confuetudinem
hanc ducitur nec nili per multa tantamina huc
habitum induit. Hinc vos Humoriftx tandem
difcite.
P R O C E S S A S .
S
Taruariusquilibet fua fecum inftrumenra, Stoma,
chus eft
ac in cerebro idea eius imaginis, quam fcul- fimilu
pere vult habet. Hoc eft, imaginis fculpend^ Fiftori
aitcm
 D e D iarrhoea.
artem nouit. Ea Jcm & ftomadii ratio eft. Is lifle. S ico lica & flmilia cooriantur: fuo il!a
ad operas luas procedens, materiam folico ac ccnfuaeftimcntur.
confueto (ibi more aggreditur tra&atque, Sc D E C L A R A T IO .
k cibo reparat,quod cum eo non miTceri debet, Rium primorum fpicies in re qualibet »n-
ficut ftatuarius quoque fragmenra fu perflua T funt.quibus genera omnia comprehendu-
praecidit. Idem (imiliter & ftomachus facit. Is tu r , adeo tamen in fua quantitate fubtilia, vt
praeterea etiam tinftori (i.nilis exiftit:qui pan- impoffibile (it ea xftimari aut confpici. Vr ex£-
TinfterL nos multos perdit, dum ipfam tingendi aciem pli gratia. Caulis Romana ex herbis cfilibus Caulis
Romanf
re&c comprehen 4erir. Eodem modo & ven­ omnium nobiliflima eft. Quid verb fecundum laus Jfc
triculus hanc artem habet, quam tamen non naturam fuam caulis Romana eft? Res nimi­ compoC.
tio*
' nili per tyrocinium allocutus eft. Mulca perdit rum eft compofita ex omnibus fpeciebus mi­
priufquim artem penitus teneat; licet magi- neralium, fru&uum, Tereniabin , & graduum.
ftrum,tin& ore alio, longe folertiorem habeat, In ipfaeft Arfenicum, Mercurius, Marea fit a ,
spagyn. 3|rn{[|s^ jem fpagyrico,quae tes omnesfub- Sal Sulphur & vniuerlae fpecies: in ipfa eft C o ­
tiliat, feparat, mundat, idque iam hoc m odo, locynthis , Scammonea, T urbith, Elleborus •
iam a lio , donec , quod quaerit, inueniar. Ea­ ac omnia Styptica & Diaphoretica, omnia in-
dem ratione (tomachus quoque inquirit hoc carnatiua, omnia Mundificatiua, Digeftiua
illoue m odo, donec tranfmurationis artem o- &c* E t, vt fummatim dicam , omnes nature
<f>timam fummamque prchenderint:nec a ren. fpecies in ipsa funt; hoc e ft, vniucrfae virtu­
tando defiftit.ptiufquam ncruum(quod aiunt) tes in vna herba hac conditae funt. Non ve­
iplum atttigent. H oc tamen cxperiinetatio- rb tantum inhac, fed in rebus omnibus caete
nis tempus multis nimis difficile ac diuturnum ris (imiliter. Eaaurem praecellit reliquis, in
obuenit.Ideo ad (tomachi (anitarem tuendam, hoc,quia cibus eft.tn hac,quod inutile cxiftir,
& conluetudinem priflinam feruandam, peri­ id ftomacho feparare mandatum eft,vt k melis
clitationis nocumentum nos om ninb adhorta­ natura pr^feruetur, non ftcus ac principem
ri deber. Tempus enim quod ad hanc eius in- (uoslubdiros tueri fas eft. Itaque vfque adeo
ftirutionem impendendum e ft, ambiguum ac nobilis &induftriu$ , fubrilffque artem fnam Stoma. t h xvis
fallax eft,& frequenter (tomachus ipfe deltrui- tradiat ftomachus , vt feparandi vi fuafeorfim mira.
tu r, priufquim tyrocinium fuum compleue- helleborum tam exquifuc trahat, quq in offi­
uerit. ldemque hic fit, quod cummetallario: cina fine omni permixtione purus conderetur.
qui iam perdit, iam lucratur. Omnia enim k Eadem folertia etiam colocynthidem & reli- Colo­
cynthis
naturatentanrur,non fecus ab artificc.Et Diar- quafimilia extrahit. Quod etfi quidem in ma­ cxfacht*
rhoee generationis i (te modus clt:de quo plura ciatis non habeat, feriari tamen k magifterio ro Ac vi-
ciflim.
ex ifto lumine naturq. ftio non poteft. Hunc cius motem vero ho­ Homo
C O N T R A R I A . mo ferre cogitur, vtpote fragilitati fubie&us. fragilis
fotus.
Cruditat O
Biici pollet ii quibufdam , profluuium Illud veto patiter etiam artifex n ou it, qui ex
diarrh<*(
iam non hoc a cunditatihus oriri praeterfluent i- faccharo colocyntidem,& ex colocynthide fac-
eft. bus.Sed hi non atrendunc, qubd cruda non (int charum extrahat. Et hoc non poflit dexterius
excrementa. Tum etiain cruda vim expulfiua ipfe ftomachus?Dum ergo mirabilia huiufmo-
non continent. A d d e, nihil adefle , ex quo di opera exequirur, expeblandum eft, quid bo­
(tomachus fubftantiam talem ac corpusfacere ni ,qnidve mali producar 3cc. Perh^c autem
poflit, nifl id prius fepararic. Nam a (eparatio- Deus fua nobis miracula exhibet in rebus iftis.
ne,non ance carn Diarrhoea fir. Sunt etiam qui Homini autem ferenda om nia, vr cadunr. lp-
dicant, externum frigus auc acrem gelidum fius enim haec omnino conditio eft, vt caducus
profluuiaeiufmodi parere. Id tamen aliter fle­ ad omnia inclinet.Interira ftomachus fuo operi
ri nonpotcft, quam ficut aqua ignem extinguic incum bit, fiue ad bonum , fiue malum fit.
Sic enim per ilia operationes Ito.nachiimpe-
diunrur, & tamen in ftercus aut exeteme ntum C V R A. &c .
abeunt, cum hac tamen m utatione,fleieopi­
fex verbi gratia p i& o r, qui malis pigmentis
pingit,ita, vt nulla res mtiuuip fuum coloerm
DE P O D A G R A .
adipifeatur. Humoriftac ergo multo magis Odagre nomina quidem multa in-
contrarium inferre poterant. Cum veto tam duntur, qux tamen non ex ipfius
M icrocofm usiple, quam nitura iftarum rerii, morbi causa ac Batura defumun-
de quibus illi nuganrur,nefcia lit:contraria ip- tu r»^ c‘ us loco V<?I ^ c* Ni-
forum non magnifacienda funt. Peflime enim hil ergointereft, quodcunque no­
ventriculi naturam,& multo peius jpfius mor­ men retineatur.Nam id faltem locum anellum
bos defcripferunt,fu»fqucie9eptis ipfimct pro­ definit, nec aliam vllam notitiam confert .Ge­ Synouia
cft poda-
dunt , quod tam in principio, quam finefmife- minam veto morbi nomen fynouia eft. Hoc gxa.
re errent. enim ex morbi caula defumitur.
SIGNA. Q V I Di
I in ftomachocomprefliones ardorem, o- Vemcunque audies fentire fluxus ad pe­ foingtU
S rexen lentias: dicito ftomachum paci' in
fua operatione, & ii veneno nimium iubtilia-
Q ci qm di*
des aut manus, aut coxam , aut articulos ccudu
alios , cute perfiftentc integra , dolore verb bc
ri. Si vero fuperne eiiciac, d icito , ipfuin Hel- tumore, ruboreque glifeente, cum inappeten-
leboiicam naturam ii cibo fepatatfe,& huic cia.dc arcuum vici(fitudine:iftum podagricum
dominium permififle. Qnod (i inferne excer­ vocato. Etfi verb malum non vni, fed multis
nar, dicito i ipfura Laxatiuum deoifnm propu. patcibusfimulfamiliate fit: nihilominus came
isvnus
 D e Po d a g r a .
is vnus morbus dicendus eft. Sic fi malum v e l
frequentius , vel rarius, graiiius vc 1 ieuius in­
cumbat, indicium vnum tamen dandum eft,
tam de fenibus, quirn iuuenibus, Sc contra.
CAVS A «
D Podagram defcribtndam breuiter, ex-
A quifiriore Philofophia Sc Aftronomiao-
pus e ft , quam invllo alio morbo requiritur.
Cum ergo fuper illis tim Thtoricaquim Phy-
fica Medicine conftiruatur: ob hanc difficul­
tatem ha&cnus admittas error eft» qui fecit, vt
Veteies huc vfque .nulla certa podagrx cura indicari
Fhilofo- potuerit. Q uis enim ex vereribus vfpiam
phix &
Afttono* tantum in Philofophia Aftronomiaque cogni­
mi* i* tionis habuit»vt de erilibus do&rinam vel le-
gnari.
uiter faltem tenuerit ? Primum ergo de ttten-
tia Podagrx ita attendite. Vnicuilibct morbo
fuus locus eft in quo is veluti fedee ac habitat.
Pro huius diferimine , diuerfum quoque mot*
borum iudicium eft. Hic enim oculos renet,
vt caciras : ille aures occupat , vtfurditas:
ifte collum oblidet , vt fquinanria; alius pe-
ftus affligit, vt cancer: alius hepar alius pul­
monem, Scc. Hoc pafto Podagra morbus eft
corporis,Tedem fuam in fynouiaftrucns.Cuius
Synouia
todagrx autem membri (ynouia exajtara eft ,eiufdem
{ ubiettQ. quoque Podagra exaltatur: nec prxrer fyno-
uiam locum alium vllum Podagra occupar.
Podagrx lam vero rrorbus per (e eft Liquer, cuius
materia
liquor
naturafecusnon h^bet ac falfum minerale aut
Saita fuccus acecofus , veluti de falis genere funt
qu*/
fpecies hx,Alumnai VidTtoU,SAlt4>Calcir:at4,.Al-
k*li4'. aut de acetofis Acttum, jnipbora Btrbtric,
Acacia,Sc fimilia. Huiufmodi fi inM icrocof-
mo producantur, Sc in Synouiam >qux talia
auerfatur, impingantitunc, prout falis natura
acuta,ponrica, acetofa vel A lkalisexiftit, ita
1'y‘nouia afficitur , Sc dolorem morbumque
concipit. Iftorum enim duorum conuenientia
nulla eft. Si vero alicubi, coniungantuc Sc
commifceanrur, prout Liquores ifli & fucci
gradanrur,praeparanturue,tales exiflunt. Non­
nulli enim veluti deftillantur: quidam ceu fu-
blimantur : aliqui ranquam reueibeantur,
aut calcinamur, aut diftuluunxur: aut incidunt
ceu Liquida,coagulata,, refcluta, exiccata, Sc
fi qux huius conditionis funr.
Podagrx Horum ver6 omnium artifex Sc prxpara-
penus
duplex: tor annus eft. Annus veib quid eft? /Eftas
fcilicet Si Hyems. H xc autem quid in Phy-'
fica? Hoc nirririjm. Podagra duas naturas
habet ? Aiftatem & Hyetrem : hoc eft, pro­
prietas xftatis eft genus Podagrx vrum : na­
Jtftiua tura vero Hyemis Podagrx cenus eftalrerum.
fcu cali­ Aiftas eft calida, humida fimuL& ficca. Talis
da.
ipfius etiam eft Podagra. Qnalis influentia,
talis eriam xftas. Non enim ipli dies xftas
funt,fed coelum. Ccelum enim hoc tempore’
ralirerccnftitutum , xftis eft. Vnde fir.vc
ipfa quoque podagra mucrim humida Sc ficea
f i t , velat xftiuis quibufdaro diebus aliquoties
pluit,& iterum cslidirasCc ficciras incidit. Ea
viciffitudine podagra quoque variatur. Idem
Hytraa & Hyems facit. Non dies hyemis Hyems funr,
Jis fcu
frigida. fed coelum ipfnm ita exortum Hyems potabi­
tur, tjux humida Sc ficca d L Eodem tnodo St
Podagra eius ie habet,qnx frigida, iam fecun­
dum humidiratem Sc ficcirarcm . inftar xfta­
tis euariatur. Hyerris interim aha condino,
quam xftatis. Sic alia etiam in fuis impref-
ficmbus xftas exiftit. Opera ergo vobis na-
uandaeft, vr piobi Aftionomi fitis, Sicenim
paroxyfmum podagrx explicare poretiris.
Coeli curfusduplexcfl: Brumalis & y£fjlualis.
Similes curfus etiam podagra habet.Quando motus**
que vcio cuenit, vr ftclix urnales fcu brumalis d«p*«.
in xftate oriantur. Vnde per xftatem copiofa
nixdecidit, qux in calidis locis aqux forma
decidit,& tahun nix eft. Si talis per xftaiera
hyems futtunc podagra hyemalis eft in tempo­
re contrario. Pari ratione 8c ftellx xftiuales
fxpius in hyemc oriuntur, itavt dicsxftiu x
admodum calidx fentiantur. Idem fimilirer
Sc in podagra contingit, vt tempore gelido
paroxylmi calidi inuadant. Eadem ratione
calori interdum quoque frigora concurrunt,
ex ftellarum iftarum commixtis paroxyfmis.
Si enim ftella brumalis in jtftarem incidat*
frigus inducit: ea iterum digefta, folfl grat.
Is ergo calor e ft, poft ftellam hyhernam in­
gruens. Sic frigus calorque fe inuicem con-
fequuntur , vra ftella fubtnde poft alteram oc-
cumbcnrerr oriente. Er talis eft natura, mo-
dulque ac condicio podagrx, orr.n umqj ipfius
connexarum fpccicrum.
Cxretum hyemis in preffiones naturx pe-
culiaris.funt: velut & peculiat is xftatis. ALftas
imbrem humidum fundit , Sc eundem tefic-r
cat. Sic ipfius quoque podagra fuum liquidunl
fundit, & idem tuifus abforber. Hyems fuam
ponit niuem,fuum emittit frigu s,& c. & coa­
gulat »ac coagulatum reliquit. Idem eius quo­
que Podagra fa c it, qu$ fuum congelat liqui­
dum » & ex eo producit grana Sc grandines, Grandi­
fice. Nifi veioxftas fequatur & grandines re. “£?
foluat ceu niuem: tun.c coagulatio ingitercon- »ur.
ftans permaner. Si vero ex raliimprcttione
cryftallentur & lapidcfcant i l l x , nunquam
deinceps refoluuntur. H cc fine corium x -
ftatetn profert, fuafque imprefliones addit du­
plices. Caelum enim feruidum eft , fit ramea
pluit,hoc eft ,hume<ftat fit refrigeiat. Ita ta­
men difpofitum fibi ipfi fit Medicus : fuum
enim ipfius imbrem tollicfitconfumit. Vnde
fic , vt podagrx illq tem inant.xgnque ve­
geti refurganr. H c autem luda alia eft.
Hyems enim,fi nimium imprimat & coaguler,
non recedit iterum, xftatefquefequuntur bre-
uev<SiS ftell^ xftiox efficaces non funt. Huic
podagrx accidit idem , quod montibus , qui
niuefiia perpetuo obteguntur.
Horum vero morborum ac paroxyfirorum
Naturam condirionemque folus Aftronomus
cognouir.. Q ui enim ctrlum ^ fla tis, ipfiuf-
que ftellas, & harum naturam pernouif: qui
perfpc^fum habet coelum hycmis>& eiusfttl-
larum vimq;accondinonem:is iam cerib indi­
care poteft, talem vel tale m efle podagricum»
tales eius fore parox)firos,A c.Hic enim caufa
mareji^alia non eft, quaquqd acetofa HyenO) Acetofa
fufit6&'acetcfoium genera funt ipcciesftellatu
hyemalium:A; quod falufint xftas,ipforu aure lhtem
genera funt ftellq xftiuq S.cnimirum Ph lofo- rcftiunl-
phiam cx Aftrortomia dimanare, Sc vrraqae;
in vnurn confluere dignum eft. ^es <mm
F ff PKilofo-
 614 Dt
Philofophix fubie&x > Sc re s, quas tradat
s Aftronomus, conuenirc fibiomninb debent,
N ilttU veluti falvicrioli, & ftellaN itiala. Eadem Sc
(Ulla.
exterorum ratio eft.lnfluentia etenim , quae ex
ccclodu& a, Talia ac mineralia fecit: eadem &
in Micrccofmo talia producit. Microcofmus
enim ifte mundus eft. In hoc autem coelum
omnia generare debet, qux mundus in Te conti*
net. Ex quibus quod przdominarur & exalta­
tur, id morbus eft. Et ficuc diditarifolet,cae­
lum hoc lo :o multum m etalli, illo multum
lapidum produxilTe: fic itidem dicere quoque
Coelum lic e t, ccelum hic Talia,illic acetofa genuifte,
omnia quae in manibus ac pedibus dominencur,veluti
producit.
Metalla in Etfchlandia& M ifnia:& vinum in
Alfatia >Franconiaque.
Philofophia hxc in omnibus conftans &
Coelum perpetua eft, coelos duos exiftere,Tupernum,
duples; infernum. Mirabile autem,ccelum fupernum:
fuperius
infer hu. mirabile etiam infernum. Sicut fuperius coe­
lum elementa regit, Sc in ipfis generat mate­
riam ibi repertam , eo vniufcuiulque regionis
fubiedum protrahit, Sc ex eo facit id , quod
efte debet : Ita fciendum eft , quatuor etiam
Elementa inexithrre ipfi homini, vtpote Micro-
t
colmo. E tg o in hoc quoque fubic&a mine*
Mine­
ralia ra lia ,q u z o n m a in homine funt, producun­
omnia tur :quanquam vnum altero magis minufve,
in horni*
ne. & c. Ex quo intclligere debetis,qubd homines
vniuerti, in rebus omnibus exaltentur , licet
per fpecies, hic in hoc , alius in alio. Et licet
alius quidem Podagram non fentiat: nihilo­
minus tamen in ipfo eius materia condita eft.
Caelum autem protraxit aliud, & Podagram
Podagra
cur alij in Tuis fubie&is iniftam fecit. Sic in quibus
tentetur* Podagram produxit , in his reliqaic alia. Fas
&iij non/
ergo eft,Medicum Aftrcnomum agere,vc feiae
& dignofeat, quidnam in Microcofmo caelum
protrahat, Sc quid tandem exaltare velit. Pro
eo enim Phyficam ac Theoricam Tuam infti-
tuere debet. Si harum autem rerum imperi­
tus Medicus fit, ecquid tandem de morborum
ftibftantia, caulis, marcriaaut naturis blaterat?
Mera enim Sophifmata fundit, Sc exoftenca-
toria illa Humorum ia&antia fatifcir.
P R O C E S S V S.
Otum vobis ac exploratum eft ,dicipAf*
N lim folere , phitoniftam grandinem >to ­
n itru , fulgur , tempeftarem, St fimilia>qose
varie eueniunt , concirafte. Vnde vero ifta
Eant, multi balbutiunt. Dum verb hiode Po­
dagra loquimur, neceflitas eft, rem ipfam in-
celligi, & in nullo hxfirari. Si enim , quod
fas eft , Podagra nofrenda eft : veneficarum
quoque vim ac poteftarem inrelligi , res
\
pofeit. Procul autem i Medico fit, ira vt in-
telligicur, veneficium efte. Sit veneficium.
Venefi­
cia aftio* Nam de nomine nemo litigit. T u verb id na­
nes na­ turale efte dicito, non przternaturale. Nou
turales
funt. dicas diabolum ea prxftare, fed hominem pa­
trare affirma- Hoc vero nihil eft. Mutae artes
fn Medicina i diabolo Sc fpiritibus patcfafta
funt. Id verb fimiliter in phiconiftis etiam
euenire, quis contradicet ? Secundum natu­
ram loquor: exterum in fuo pretio relinquo.
Ex Cace-
donio Sicut eniin ex Cacedonio ignem excutimus,
ignis cli*
cuur.
quo lignum incendimus: quis hoc opus ve­
P o d agra .
neficium efte criminabitur, cum tamen modo
naturali fiat Sc i nobis dependeat ? Q uod it
ergo rale quoddam ferrum f prout eft ) fimili­
ter exifteret, quod niuem & grandinem fabri­
caret ; fubie&umque loco ligni idoneum dare­
tur: cum ficuc ignis generatur, eodem modo
generetur etiam tonitru ,& c . Q uis quxfo ifta
non ratione naturali fieri dicat? Q uia verb M a­
gia defun&aeft,ideb ignis quoque ifte extin-
&us pariter eft ,refqueipfa veneficio imputa­
ri coepit, qux tamen opus naturale exiftir.
Ignem accendere quid aliud e ft, quim Ma­
gia ? Simile quoque alterum, eft. Et fcire hxc
talia zquum eft. Vult enim Deus in operibus
fuis cognofci. In malum autem vfum nihil
quicquam impendi deber. Verum quxfo TooirgR
horum eft peius ? aut res non eadem e ft, in­ concita
te &
cendere domum,vicum, duitatem ? aut gran­ de* in -
dinem concitare, perdere fruges ? Nam vtriuf- ceadercs
▼ nius al­
que vna Philofophia, vna potentia eft. Aut tu .
quid hoc eft , quod venenum potandum prx-
b es, Sc hominem occidis, qux ipfa quoque
Magia eft? Vnum fupprimitur: alterum roa-
nifeltatur. Et ifta talia confideranda funr,
vt fciatur, nihil veneficij hic efte, fed mera
naturalia. Tale enim eft coelum inferius,quod
nobis ignem dar,& pariter dat frigus. Idem
etiam Podagram fabrefacic, non aliter, ac fi
fulphur accenderet, aut Mercurium in niuem
Podagra
conuerteret. Podagra enim quid aliud eft,nifi quid*
fulphur accenfum , in fynouia fxuiens , cx
tribus primis dedu&um ? vel coelum incendit
frigus, hoc eft, Mercurium, is producit gran­
dines :Sc in vtrifque concurrens fal. Sic ergo
is,qui in Microcofmo podagram facit, fimilis
eft e i , qui ex filice Sc ferro ignem profert, Sc
lignum accendit, & c. aut fimilis eft phironif-
f x , qu£ ex Sipha ignem excuteret, Sc accen­
dat naturale fubie&um Colciuny vnde tempe-
ftas oriretur. Simili ratione fteila Podagrae
Ex Sipba
in corpore natur$ vel xftiualis, vel hyemalis Saga igni
natur^ e f t , fuura opus confe&um dans, ac eliciunt.
ColcitJL
fiibieftum fuum fubcilirer & induftrie exal­
tans. Plus enim arcis ad morbum vnum fa­
ciendum requiritur , qulm artes omnes vn-
quam fub mundo arcis habuerunt. Vniuerfas
autem artes natura in fabricationibus Tuis
fuperat.
CO N TR AR IA.
O Gganire hic poffit ebrius aliquis Medicus Podagra
Podagram efte guttam. Sed fi gutta non eft
gutta 8c
eflet, tantum poteftatis non haberet, vt paro- cur/
xyfmos cierer, & hoc illoue modo fe gereret.
N ihili ergo eft id quod dicunt guttam efte:
fed opus infuper eft, vt potentia fimul addatur,
qui illa fit. Ex omnibus ver6 iftorum feri pro­
ribus ( plerunque nudis& ieiunis) aliud nihil
legendo inrelligi poteft, quarti guttam efte in-
ftar filicis,p roie& i,& mortui. Et ficuc vim
non habet ciendi patoxyfmos fiK x : ita nrc in
gutta vis e ft , qux probet vnde fit , auc quid
fit? An verb aliquis hioc fiat M edicus, quod
dicere poffit , hiuc vel inde hoc o riri, Sc in
id degenerare i Id pol nimis leue Sc exile
eft. Hoc enim te xgrocus docet , non tu
ipltim. latn ergo Medicus minimd es. Hoc
fignum eftyte Medicum efte,fi rem nonifti ipfo
xgroto
\
 D e Podagra,
xgroto exa&ius. Aliud eigo ac fublimius auctores obtritos excluditis , ctu G-JIina
quidfpeculabetis > qu4m guttam. Nec enim ornum
veluca te<5to decidit, quod vos nugamini . lain D E C L A R A T IO.
veto quid id eft , quod rem in fpeties dtuidis» M O rbi ergo noftri principium fuum ex
ac dicis , hance(Te Arthericam, hanc Schiati- externis , 4 -quibus reguntur , fumunf.
Medie caiti, hanc Chiragram ,& c . cum tamen nef- Omnium primb ergo res extern *, non in-
icpiehe cias,quid fir,aut quid doleat, aut cur id in hoc,
6*. tetnae cognofcend^ tunr. Per externa enim
non alio loco (it? De morbo ergo nugaris, que interna aequiperanda lunt. Ex quibus confc-
non cognouifti, nec, vt Do&orem decet, rem quitur, poiagrq omnem riotiriam cx exrernis
ipfam expedis. Quid eft , quod auctores te Elementis , Firmamento, tec. defurii debere.
libros allegas, cum i) tamen rui fimiles lin t: Si Et qui externorum cognitione caret, is in
ignorantia eadem vtnfque communis iit? R i­ morbo neceflario aberrat*
diculum enim eft, quempiam de re velle loqui, Praeterea & Mechanicus intelligi debet,
cuius principia non norit. Aftrottomiam fci- non aliter,ac caula ignis & grandinis : Idque
licet & Philofophiam. Sola Sophiftica veftra non fenfu M agico, fed naturali, non in fpi-
gloria eit. Ea vobis pro fundamento feruit: ritibus , fed corporaliter; qnbd fcilicet fimi»
vnde Sophiftica etiam cura eft. In Sophiftica lis quoque ratio te coniun&io in mdrbis
Fortuna­ veftra vobis idem folatium , quod Ftttunsto
ti Mattii' exiftar, ficut Archidoxis fuo loco plenius de­
pium. in fuo Marlupio. Sicut enim in hoc is inue- claratura eft.
nir, quicquid lib u it; ita & v o s in Sophiftica r Diuift in Anstomii.
veftra omnia reperiris: hoc eft ,vtrique nihil. 4 \ Stcuninm fcemindi & vitos.
Quid hoc quxfo iit , quod dicatis >caulas ali as
efle priraitiuas, alias antecedentes,alias con-
iun& iuas: cum tamen ignoretis ,quid mate­ DE CADVCO
ria fic.de qua loquimini? Sic enim praepollere E nomine Caduci nofcendum eft*
oTtonia facitis: hoc iubetis vt edant, illud vi­ hunc morbum appellationibus
tent , hoc potent, hoc non bibant, nec, quis variis, 4 diuerfis Medicis defi-
modus iit, nouiltis vel in minimo. Sic & Po­ gnatum iftc, fecundum cuiullibct
dagram iam cx Cholera , iam ex phlegmate, idioma. ac inrelbgentiam opinio-
& c. producitis: idemque fundamentum ha­ nem ve. Sed momenti in eo politum nihil cfh
betis , quod purgatorium diui Brixi, aut Tun- cum citra caufae inteile&um nomina plera­
Purgato*
itum. dalus. De hoc etiam morbo, quae ligna pro­ que indita fint. Nomina ergo non nili ad rem
Btixiificc* ditis , nullius artis iunc. Ea vos argri docere defignandam faciant. Germani appellant etia
Tunda-
lus ficc. poftint, nec propter ifta, cerebra veftra rumpi morbum S. V alentin i: fed immeritb: quae ra­
'debeant. Sed talia iudicia vobis ipft firmaftis: tio nominum plcrorumquc exterorum quoq}
vt operis & opificis vna ratio elfer. Certo fi- eft. Nos tamen caduci retinebimus.
bilo dignum eft,quod dicitis , Eunuchos, cal- QVID*
uos, pueros, Mulieres podagra non affici. A S I quis h o m o , tunior feniorve,repente fine odae*,
fcopo aberratum longiflimd eft. Credidit ni­ intellectu , aut ( ceu per iuuencucem , V***
mirum au&or , quia id in fuo climate tum vel morbi principium fir) cum intelle&u ca­
vecum effis noric : nc idem quoque iimiliter d a t ^ vel amens.vel fomno narcotico oppref-
confluentia & alibi euenturum neceflario efle. fus trem at, aut fpumet, denribufque ftrepat,
Nugas te deliramenta alia his fim iliaiam o- membris conuellatur , & fpafmus o cu lo s^ u -
mitto. Interim cum ipforum vetba non lint res» os, collum, pedes, manus diftorquearja-
Alexiti' Euangelia, nec res ea fidei fit : fuo in loco te pfufqueveluc domus 4 terrx motu quatiatur,
der Mt
teofii. pretio illa habeantur, veluc Alexandri Metcn- conrremifcatque: hunc Caduco correptum
fis Camifia. efle dicito. Omnes quidem vno modo non
; StGN A. inuaduntur. Hic enim Cum prxhenfione qua­
(
Q lg n a fumuntur* locis. Si locum fynouix dam , ille cum paroxyfmi aliafpecie, iftera-
vJnouifti : noueris etiam fedem podagrae. rifis, alrer frequentias corripitur: in hoc infi-
Ante omnia ergo cognitiooem fynouiae con­ litab vno membro malum in capuc , in illo 4
quire : & de podagradeinde iudicace poteris. ftomacho,inteftinis,&c. Pto conditione fexus*
Sic fi annuales ltellx temporis paroxyfmos xtatis & extorum.Tu tamen nihilominus huntJ
in homine mouent, tunc dicere potes, poda­ quoque caducum cenfeto. Nam fi nolentes ca­
gram 4 coeli motu concitatam efle. Et ex hoc dunt,ac fine ratione,iacentque velut dormien­
fundamento decerne de paroxyfmo , eiufque tes, aut deficientes,omnino is morbus caducus
natura , & complexione , proprietate, tec. eft.Caducus etiam , quando ab alio morbo pa-
non vero cx lo tio , pulfu, vultu. Extra hanc roxyfmus inducitur. Nonullienim morbi mu- SaUrabjt
enim Aftronomiam rem ipfam nunquam in- tuo permutantur, ficut Salar in Salmonem. H i io stimi-
telliges. tamen omnes morbi pro vno habe di funr. nem*
Poftca ligna etiam adhibeto experiendae, CAVSA.
prout illa tibi ab aegrotis proponuntur, non Orbus ergo caducus non nifi cerebri te Jtupefa
vt eueniunt, in v n o , fed in omnibus , non
in regione vn a, fed omnibus , Europa, Affri­ M rationis cuidtio feu expugnatio eft. &iuu»
Quoties enim peregrinus fo to r in cerebrum ^ '(arca,
ca, & c. Quanqu 4m monftra in Affrica adeb & rationis cellas attollitur, tunc is intel- duu.
fotrnidolofa fin t, vt ex linu matris vix e- le&u hominem exfpohac , te proftetnic
gredi vos ea linant. Ibi ergo incrementum illum. Non autem odor, (ed vnus tantum ftu-
lumitis Medici in pace te tranquillitate, te pefa&iuus is cft,ficuc multiplicitatem c;us irt
F ff x rebus
 De C advco.
Vua verfa rebus variis obferuatis. H ic ftupefa&iuus
& cicura
sationi odor, fimul eft Incbriatiuus 8c Mordieatiuus.
nocent. Tale quid in vua verfa & cicura videtis. Ra-
tionern (iquidem expilant, cum vim narcoti­
cam in fefe habeant. Et quxeunque huiufmo-
lufq. di facultatem continent, ea in Microcofmi
Fap. M i.
dragora corpore motbum hunc producunt , de quo
Op. ftu- iam differo. Huius fpeciei funt etiam Iufqnia-
f cta&iu*
unt. mus Sc papauer: non tamen funt mordicatiui
aut incbfiattui:ficut nec Mandragora aut opiu.
C ztera yero , praeterquam quod ftupefa&iua
fin t, vim etiam mordicaiiuam & inebriatiuam
Sulph. comitem habent, ficut fulphutvitrioli. Quod
V im oli
caducum qui i coniun&ionibus alitorum edit vel inge-
ciet. rit,paroxyfmo caduci corripitur, velat & ani­
M ud
ic i uri, malia , qux huius naturae funt, vt muftelx, fci-
Leones urijLepnes. Simplicium autem iftorura multa
caduco
obnoxij. funt,de quibus f^quis guftet, aut fumum corti
hauriat, morbo didto obtuitur. Simplicium
illorum furiofofum & fomniferorum exa£lam
cognitionem habete debetis. Nam eadem &
in corpore funt.
Cum ergo hom ohccpa& o conftitutusfir,
vtin Te ipfo fimpliciura vim habeat , necefle
eftfimplicia talia elle, ex quibus caducus hac:
veluti fi dicam >in corpote fulphur vitioli exi-
ftere. Iam vero conftar,quod ex tribus primis»
ex quibus homo fe&us & compofitus e ft, is
congenitum libi fulphur cum fale & Mercurio
Mine- habeat. Q u i fi per afeendentem fiium exal­
rali.^ tetur» iam caduco praeparatus is eft. Funda,
omnia
in nomi* mentum fiquidem hoc immotum perftar>quod
ne.
vehit extta , fic etiam intra jpfum hominem
talia mineralia condita, fint. Iraque pro parte
pltcra , fiafcendcns in illis fco b le& et, & ibi
coniungarur , prout coniun&io eft» ita homo
cadit.Materia ergo vel haec» vel illa in corpo­
Materix
fc alcen- re polita eft. Prout ergo afeendens nafeitur»
denua ita fimilis morbus f it : is refoluit»is dilToluit»
diuerfi.
tat variat ille adurit »ille exiccat, & c. Hoc refpe&u
jporbu» morbi omnes diuiduntur ex hac materia, ita vt
afeendens morbum faciat, corpus tamen eft»
quod diximus. Operatio autem haec hoc folum
docet»quod homo fimpliciatalia in fe conti­
neat. Et qua ratione aliquid apud ignem l i ­
quatur, & qui huius fumum hauric» is cadit:
ita hoc quoque cafu afeendens eft is,qui incen­
dit » & fumum concitat. Q ui fi eleuatur in
cellas rationis, ac in cerebrum, morbum hunc
concitat, ficut omnibus is in propatulo eft.
Sed id.em hoc etiam modo intelligi debet.
Conditio ac natura morbi eft in fulphure aut
fpecie illa, quae huiufmodi parit, nec eft in
Fumus
& coepat ipfo homine. N ec enim ea corpotis culpa eft.
oculos Sicut enim , fi a fumo acri oculi ftillant, aut i
mouent*
fucco caeparum illi illacrymsnt, ipforum ocu­
lorum id vitium aut culpa non eft, fed fumi &
caeparum : eodem modo idem hic quoque
i
£r. Materia hac confumpta,paroxyfmus cef-
fa c , hoc eft , oculi prillinx fuas integritati re-
ftituuntur. Iam vero hic nihil e ft, nili inceti-
fipfulphuris ira ardentis . hac ratione, quod
fient Meccoricis notum eft, quando Qcccq plu-
uic ac tempeftatesoriuntur, illarum piateriz
non in coelo fuperiore emergant, fed in infe­
Coeca
teinpc- rio,r.e : ignis tamen & co&or in coelo fuperio-
Ita* qui reell. Vnde frequentet, imb fempec cascis
liat!
illis cempelUcibus orituris fumus primum ex
terraattollitur, quem deinceps tempeftas con-
fequitur. Itaque incenfor in caelo fuptriorc;
materia aute in caelo inferiore eft.Ex his duo­
bus tempeftas fir,caeca di£la. Sicut aute mate­
ria in terra inuifibiliter & infenfibiliter lacer,
ita in illis etiam, qui proximi addant: tamen
licet non videatur, non miniis ad eft » ac id
quod videtur. Sic fulphur vicrioli, ac ignis
ipfius vifibiles fun t: nihilominus tamen ea­
dem quoque ratio exterorum eft , qux non
videntur. Ideoque ficut in terra iftiufmodi
materia iacet, quod Meteorica docet: fic etain
in corpore Microcofmus Magice intelligen*
dus eft & cognfcendus, Sine M ’gia enim
homo fuum fubic&um m inim i intelligit,
nec quid manibus Tuis tra& at, compectum
habet. Velut ergo Microcofmus fuas ipecies
habet, fic illis etiam afeendens fuus debetur.
Quare & afeendens , qui cascam rempefta-
rem m ouet, nofcendus eft. Iam fi prxlens il­
le afeendens materiam vefanix corripit, tunc
in ea operatur , prout Magica doftrina tradit Vapori,
de tempeftate caeca. H ic autem vapor vel epilepti-
fumus morbus eft. Et quia afeendit ad caput: Ci variu«
1 vari
J 1 mnruc.
motus
ideo ftatuendum e ft» materiam in multis cor-
poxis locis ficam eflTe. Vnde fic, vt nonnun-
quam in ftom acho, intercum in ipfo cerebro
principium & origo morbi fenciatur. Er qua
ratione ccecx rempeftatis fumus in caelum
afeendit» fic hic etiam in caput. Sublimius
enim euadere non poteft. Si is in cerebrum
im pegit: tamen prout qualitas fumi eft , ab
hoc vel illo fimplici exspirantis, ita fe quo­
que paroxyf.nus habet. Si autem ad cerebrum
non afeendat , tunc in membro e o , in quo
fubfiftic , fpafmus o ritu r» & fyncope , ac
cafus & c. Q u x tamen mitiora funr, & fine *
grauioribus paroxyfmis. Quoruplices enim
res feu odores fune , qui oculos ilillare fa­
ciunt ? Ex tot fpeciebus etiam paroxyfini hi
mouentur. Omnes tamen vnius tantum in
corpore lacentis hmpltcis eae Ipecies lunr, d gcncm
fulphuris fcilicct ardentis , & Mercurium fa- «'«vn*
lem que, fubtililfime prxpararum lecum ha- ^“ ndp**
bentis^- Sulphur illud (quod principale in hoc
morbo eft ) hanc naturam habet, vt quocun­
que fumus eius pertingit, membrum illud fo-
piat & obftupefaciat, eique confitam natu- v
ram &c proprietatem tamdiu adimat, quam- CapatJ<i
diu fumus prxdominarur. Cumque caput modum
ac cerebrum exquificiorem fenfum habeat, fenlil*-/*
quam partes c z t e r x : ideo paroxyfmi quoque
fpecie* ibi manifeftiores funt. Vapores enim
ifti funt multiplices : cum multiplicia etiam
fint ftupefa&iua , mordicatiua, inebriatiua
& c.
H xc verb per fe & fimplicirer minimi
fiunt , fed opus eft accedere ebullitionem,
qu; ea perficiat. ‘Tunc ergo aftrafe habent,
velut eclypfis, qux obfetirar Solem & Lunam»
& ira viam fuam pergit. Sic hic quoque
fciendum eft , qubd materia prxfto iaceat,
curfus autem afccndentis procedat vel pec
materiam ipfun mediam, aut eius exteriora,
aut iuxta eius latera declinet. Vnde nunc
plutes vel pauciores morbos parit , pcout
rc&a tranfit, vel minus. Velut ergo curfus
prxfens Eclipfis inftar operatur ; ita 3c hoc
cafu
 D e C advco. 617
cafu> vno tempore >m om ento, hora & c. ma­ eleuatus e ft: in regione ea vifibilis Er, ac dum
teriam veluc igne admoto eliquat: quo fa&o E t, vertigo incipit, & rationis abolitio. Quo­
fumus egreditur in altum , fenfimque afcen- que is vifibiliorreddicur, eo plus morbus au-
dcndo eo p e rg it. donec Ecliplis praetereat. geruc, ficut nubes, quaeadalpe&um noftrum
Quam diuergb paroxyfmus durat, tamdiuaf- primb nihil eft : breui tamen momento vlque
adeo cumulatur & augefeit, vt coelum omne
cendens in materia a g it, & vcrfatur, ocyus feu
breuius. Et quoties eam ingreditur >toties obumbret. Tales nubes donec in capite funt*
Medicus paroxyfmus incipit, qui k Medico prognofti- nullus adhuc paroxyfmus in fua exalta ione
fine A- candus eft. Opus ergo eft, vt Aftronomiae co­ verlacur. Huiufinodi verb vapores in (e ven­
flrono-
rnia ni* gnitionem habeat. Sin miniis , morbum in­ tos &contrarietares habent,eius naturq, cuius . ^
hili. tuebitur , ceu vitulus comccdum. Interdum funt Anodyna fimplicia om nia, ficut de hac
riam E t, irnd faepius , vt afeendens folus nonnatura lingularia Herbarius tradir. Hae ergb
Et, fed focios adiun&os habeat. Perraro ete­ generationes dum in effe&um abeunt, quadam
nim huius conditionis alcendens folicarius eft,quafi fubitanea tempeftas incum bit»cum im­
fed plures plerumque complicantur & coniua- portunitate & celeritate incredibili, fereno
guntur, velut plauftrum in caelo,quod in tran- tamen coelo & aftris claris micantibus. Quae
Etu feptuplex exiftit. Sic etiam afeendentes tempeftas dum hoc modo ingruit, quod M e-
funt, qui pone fe inuicem conlcquantur,& ta­ teorica clarius demonftrat : tunc humidiras
men fub vno nomine includuntur. Q u od E cerebri fuifocatur, & quicquid in potentia ce- Tremot
ergo afeendens comitatu tali ftipatus incedat rebri fituro eft. Et quia fimul fulphur cum N i-
paroxyfm i, 1*3. 4. vel<?.'&cl fefe inuicem tro it Mercurio adeft,ideb concutitur aeger ve- fi»*. <*n*
confequuntur ex ordine,qui omnesvnius mo­ luti ii terraemotu, donec afeendens tranfieric,
tus & diei funt. Quandoque id etiam euenit, nonfecus,ad haec.tria in Athanari fixaiace-
vt afeendentes eiufmodi velociter fefe inuicem ren t, ac Vulcanus ignem incenderer. Quam-
fequantur, quo tempore vnus tantum cieri pa­ diu enim incenfio durat, tamdiu Nitrum &
roxyfmus creditur , multiplicitas autem ex eo Sulphur in Mercurio quatitur & tremit. Ea
dignofcitur,quod iam declinante vno paroxyf- fuccuftario paroxyfmus eft : cuius origo ac
mo alter confeftim noua commotionem mo­ caufaEmilis eft tercaeniotui, qui & ipfe nihil
liatur. Huiufinodi curfuu & EclipEum naturas eft aliud, qiuhn permixtio nitri &iulphuris.
motus
Medico exploratiilimz eile debent. Materia Cuiquamprimum exitus datur,paroxyfmus de* quid *
enim , in homine poEta, mordificacum fcili- finit in terra fimul & caduco. Non autem de­
cet fulphur omninb ipfa Philofophia eft : in- finit aliter : nifi aut confummatur k feipfo, aut
cenfor autem eft Aftronomia. Inccnfio autem afeendens decedar. Qua de causa non incoiv
pet afeendentem d id o modo E t, & ccccus ille fulto idoneis apertionibus capuc recluditur.
fumus, vel cocca tempeftas afcendit,ac impref- Si enim huiufinodi imprefliones non inclu­
Eonem fuam m olitur, & quicquid in natura dantur,tremor fieri non poteft. Itaque apertio
fua conditum h abet, id pcrEcit in capitibus: conueniens fingularc arcanum eft,& momenti
caq;impreftio eft Magica,quae materiam fuam multum habet ad probandam caulara huiufce
ex Elementis inferioribus , nec ex feipsa acci­ materiar.
pit , adeoque ante oculos noftros abdita eft. S I G N A .
Magica autem operatio >fcienti* eft Gaballiae Perationibus di&o modo flentibus, fui-
Gaballifticae, quae non ex fpiricibus aut venefi­
^ 3 p h u r fe prodit in eo loco, vbi latet. Ibi­
cio, fed ex naturali curfu fubtilis naturae pro­dem etiam principium ac egtefius tranfitufque
cedit. N ec enim haec cognitio hominum eft, huiusEclypfis fentitur. Quam pofteafequun-
nihil dc ipforum abditis ac arcarnis nouifte: tur, facultatis cerebri, hoc eft, rationis ptiua-
fed ifta potius cognitio eft, E homo M icrocof- t io , fyncopc, vertigo, fopor, fpafmus, fpuma,;
micus vtroque modo , manifefte fcilicet & Mania , & alia, quae quotidie obuia, ac k
Magice,vifibiliter & inuifibilitercognofcatur. veteribus fatis defcriptafunt,hic minime re­
Morbos enim alia ratione non comple&eris, petenda.
ni fi te Magica inftituatderaore,confuerudine Sed & quandoque fit, vtres feu imprellio-
Caduci
& curfu .veluti Gaballiae modus eft. Fruftra- nes iftae capitis,interdum in membra inferiora
defcti- neum eft e rg o , caducum pluribus deferibere defeendant, per diftribntionem nempe abun­
ptio es
Gaballia
ex opinione, aut Anatomicis fpeculationibus, dantium vaporum, vt tandem fub finem paro-
petenda. ex humoribus, aut aliis dedu&is. Quanquim xyfmi totum corpus imprefilione plenum fiat.
Caducas
ex animi interdum etiam timor, ac gaudium, tertorque Vnde etiam fit, vt hoc pa&o in membra is di-
tffeftib. hunc morbum ftimulenc. Cum enim fragili­ ftributus,in iifdcm non fecus ac in capite eiufq;
tati obnoxii fimus , mulca paflim difibluuncur,regionibus operetur. Quod tamen ipfum hac SuYphu-
& feparantur, & przparantur, donec conftel- etiam de causa euenire poteft, quia in iftiuf xis ^ plures
7^
lationi eiufmodi fubiiciantur:quodali^s tamen modi corporibus aliquando plures folphuris „ “ 1. *
minime fieret. Et tamen tum huius, tum alio­ loci exiftant. Vnde plures etiam rranfitus af-
rum caducorum vnica caufa eft praefenria ful- cendentium.Hinc fit, vt membrum aliud alio
phutis & afcendencis in hoc imprefiio, ex inrcrdum vehementius moueatur, quia fcili­
quibus duobus paroxyfmus iuducicur. cet ibidem quoq*, afeendens peculiaris cranfir.
Et quoties noua commotio i quiete aliquan­
PROCESSFS.
tula fit,toties nouus afeendenstranfit. Vnde
Vbd E iam ergb inferioris caeli vapor in lo cu s, ac numerus paroxyfinorum diligenter
firmamentum fupetius, hoc eft, in capuc sftimandi ccnfendique funt.
F ff 3 CONTR4RM ,
 %
6iS D e C a d v c o
' CO N TRARIA.
Q
V u an qim , quo > ad locum huis m orbi,
veteres didributionem quandam fece­
rint : ramea de fede eius» aliter,qulai diximus
confideratio induenda non ed. Vbi enim ful-
phur conditum ed» Sc coniundio incidit» ibi­
dem etiam morbus e d , fiue id v n o , duobus
pluribufve locis eueniat. Ideb nec diferimine
nec peculiaribus nominibus inditis opus ed.
Caducus Falfum quide non ed,quod affirmanr,quod fe­
protatio. cundum Luna; faciem paroxyfini cieantur.
ac lunz
incid*t« H oc ramen ilii non ex cognitione cceledis cur*
fus, fed ex fola oculoram experienria Sc aegro­
rum ratione didicerunt. O b id ida illorum de-
feriptio nimis arida ac infudiciens ed. De his
quar Auicenna feribit, vana funr. Caruit enim
Auicen-
na taxa­ eo fundam ento» in quo vno dare Medicum
tur* fas ed. Nonnulla quidem profert: fed tanttim
ex opinioue concepta. Igaoracio principi te­
nebras ei non leues offudit. Sic & alii multas
huius morbi caufas ponunt. Q u i tamen cum
in vniuerfum A d ro n o m ix , Philofophix Sc
M eteoricx vacui Sc imperiti fia t, quis com­
menta Sc phantafmataripforum adeb magni-
faciat ? Iadura autem papyri fieret, ea lingula
ffic examinari Sc difeuti.
Quanquam indigne meritb ferendum fit,
Medie.
reprebe* coc D odores ac M agid ros»fad j ac fuperciiio
fio* tam ah e turgidos»cantum nec didicilfe nec fa-
p ere, vt mendacium k veritate difeernere, ac
aegros, tam miferando fpedaculo ante ipfos
iacenres, fanare ac eripere queant. Et hi qui­
dem, quim e fcurramfubindc appellant, non
putidi hypocritx fint? Q uo nomine an non ip-
fimet digniores fint, vos ipfi iudicate. lnterim
ram en, qui poliatri nomine infolens e d , Sc
L edorem fe profeffoiemque ordinarium ia-
d a c , ei fas ac conueniens ellec» nolle e a , qua;
ad hxc requiruntur. Hi ramen, cum parrim in
fcholisopputruerint, partim in Rhetorica oc­
calluerint, parrim in nugis poeticis confenue-
rint»quid aliud podint fciantque, qu^m v t » fi-
cut literas pingunt, ita pro fuo quoque arbi­
tratu omnes homines d u k o s& moriones fin­
gant? Ipfa luminis natura cognitio Medicum
condicuit, fi cum experientia, cuius ipfi ignari
coniungatur. Et propter ignorantiam ipfo*
rum ferendum e d , vt, qui idorum periti funr,
per calumniam experimentatores & peridica-
rores vocitentur. Ego vero hoc propalam di­
co , quod de hoc tam graui morbo vniuerfi ip-
forum libri merx voces Sten torexac inanix
fine ,folo denario inrentx, non ad fanationem
Gal* 8c d ired x. Et hoc fine Auicennx Galenoque Sc
Auiccn aliis fimilibus nugatoribus tantopere patroci­
na no*
tantiu. nantur. N ec enim veritas, id e d , experientia
captata & trad ata, cum tam blando otio tan­
tum culinis ipforum prouentum cogere pollet.
Medie. Probrum ed ac certum flagitium, te nome tam
reprehi-
(io. arcogansk lolisn ugis,n on xgrorum curis im­
petrare. Er hoc nomen pallium id cd> quo do­
los vedros occulitis , ac fucum facitis x g r is ,
quibus perfuafum, cum nomine rem ac arrem
omninb coniungi. lnterim tamen ii k vobis
jugulantur,aut a i minimum contradi reddun­
tur. Et quamdiu non eb res deducitur, vt fola
experientia pro fundamento vnico M edicinx
habeatur,Medicina non nili mera nequitia,im-
.
podura, ac fccdum pecuniarium aucupium
erit. Booaac benigna li aliquando hora ipiis
affulgeat,vt quid p rzd en t: per hunc fuccellum
p o d e i omnia ipforum flagita, toto anni decur-
fu patrata expunguntur Sc oblitcrancur. Sed
ea fortuna k Satana tibi obiiciturfvr te fuis
pedicis vindim retineat. Et omni querela
dignum e d , confciencias vedras ad omnia e-
normia audenda rantopere occaliuifle, cum
tamen prohibirarem ac vedram fapientiam
mendaci ore interim omnibus impudenter
venditeris.
D E C L A R ATIO.
N corpore funt adeb fixx mineralium par-'
I res , vc Sc flagrent Sc fument fubindd, fine
iplius tamen corporis defluxu. Ideo digediua
Sc laxatiua in cura nihil conferunt. Vnum bic
elementum in culpa ed. Hoc autem quod-
nam fit,parum refert. C u rx enim omnis iiira- JJJJ*
ma eb dirigi debet, vc tria prima, fcilicet Sul­
phur, Mercurius & Sal in humedacione per­
maneant, non in oleitate. Eo prxdito, cura
abfoluta ed : licet in hoc valde contrarientur
veteres Medici,penes quos nec vlh mifericor-
dia, nec fides nec ars cd. Solum den rium pro
corde habenc. Quem dum corradant, ecquid
artis fublimiras profit?
Sed & hoc verum ed,ex caducichffe etiam
Itftigationtm exidere,fed is caducus Uuior ed, Jc6ip,
nec eiuscaufa .latius fpa pttur» Ad eandem tioai»
etiam p ertin et, Tremor cordu , quali in capue mot: „
confidens,& irteubmSctxfiafu. De his fcitote, & «•
, , . *. r »«««•
quod ,qu^ caducum extra interiorem curium» d„,*
velut territario, gaudium , mceror&c. cibus,
potus & c . concitant, velutitempedasquxdam tu.
fc habenc com m ota, ficut Magica fola plenius
docet,profundius abdrufa. Caufa ergo ante*
cedens,prim itiua & c. nihil omnino ed , nili
M agica Aftronomia in morbis omnibus. Ar­
dua res ed , de rebus excernis, morbum gene­
rantibus , differere: quarum^xplicacio ad fc-
los magos fpedat. Exterioraenim debent in­
terna heri. H oc fi faciendum ed , caufam
certe nulla facultas alia,qu im Magia indica­
bit & expediet. Ea cum feriptoribus illis in­
cognita fuerit, rem male tradarunt fitnul,&
fimul proceflum cur$ mancum & erroneum
indituerunt. Cura enim Magice inditui de­
b e t, non fecundum interpretationem illorum
gradationis,digedionis,purgationis Scc. Ideo
in MedicinaTheoricaduplexexidit.-vnaPby-
fica:altera M agica. Illi autem Sc in Phylica dupla
caecutiunt,Sc in Magica defipiunt. Hocfal-
rem illi agunt difcuntque, vt Moriones vibici a s
. fine,& adulatores A ulici, Sc fccneratores. Is
illorum D od oratu s, hoc Magiderium ed.
CVRA &c . CMAG 1C A .
DE T E B R 1 B V S .
V l t a febris nomina circumfe­
runtur : licdt impropria. Mulca
enim nomina de multis caufis ce­
dantur: ficut etiam liquet, qu&d
mulex caufx ac origines febri­
bus paffim affignencur , cum tamen vni-
uerfatum vnica tantum Theorica , Phyfica
Sc ratio
 D e F ebre . - 619
irra tio fit > non plures. Hi ergo qui plura quoque facit calum . Homo prxmeditatus eft
nomina inuchunt , errores ingerunt. Erioc eft in fua ratione. C alu m autem prxraedita-
enim eft haerefis in Medicina. Ilii autem omnia tum non eft. In vtrifque tamen vnica poten­
pro veris Sc indubitatis venditant. Vnde fit, tia, praemedirata (k imprarmeditata.
vt veritati ilii fimilem eucncum quoque expe­ r Sic ergo prxfiguramusnos calum , & v i-
riantur. ciflim calum nos refert,dum vrriqueinamba* n„nis,&
g e s& errores deuoluimur, fi fiduciam innof- *iciflun*
Vi de imbecillitate aliqua conqueruntur, mer ipfos collocemus., Si enim poflibile eft ,
Q **£ iollicitamur tenfionibus ac pandicu- calum in errorem agi: idem noftrae etiam ra­
lationibus, olccdin c, ftomachi & membro­ tioni accidere potent.Et fic e coucrfo. Ex quo
rum im becillitate, coloris natiui peruerfione, intelligimus, naturam decaufam horum om ­
& definito tempore affligente rigore, tremo­ nium vnicam efle. Hanc vnam nos imitari de­
re,& concuflione, quam poftei derepente ar­ bemus,minus errantem, non nofmec ipfos. Si
dor corpotis fequatur, & ad certum tempus enim nos ipfos fequamur , in morbos agemur,
duret: hi fi pofteain quiete aliquandiu finr, & ficut& calum agitur, (i non ftt.vt conuenic.
morbus eodem , vt ptius, typo redeat, poftei Non enim id alifer a g it, ac ratione polleret,
iterum quiefeat:' Q u i inquam , de huiufmodi diccretque:hoc faciam.Id enim ita facie, licet
accidentibns conqueruntur, hos omnes febri veibis non exprimat. Sicut etiam Medicina
correptos efflem d ica , licet quocunque modo affumpta operationem fuam perficit, non ali­
paroxyfmi euarient. Nam aliis infuper incum­ ter ac ita ^mendaret iubeictque, cum tamen
bit etiam comprellio ftom achi, dolorque ca­ nec linguam , nec mantis , nec motum hbear.
p itis, aut accidenda alia. Frigus tamen & ca­ Vis tamen eius non leuior eft, ac fi ratione , &
lor funt fignapalmaria.Etfi verb nonnulli allii confilio vteretnr inftar opificis, opus incepti!
quoque morbi cum hifce fignisinuadanc, ceu perficit. Ita etiam vrit Vrticadc piper, nec ta­
apoftemara Bc peftis, quas ferme in mortem men ignis aut pruna; adfunr, licet vis ignea fe­
terminantut: de his tamen in hoc capitulo ni­ riatur. Et h xc potentia Magicaeft. Similiter
Coelnttt
hil dicam, fed de febribus tantum chronicis, etiam de c a lo errante inrelligendum eft* hominfa
qux manifeftx funt. Morem eundem etiam afeendens tenet.fi op«a.
C AVSA. opus fuum aggreditur. Vt enim operarius, tl0m nule.
fi'
Homo Orno ex 4. Elementis compofitus eft. Et quid eo die confc&urus f i t , fibi proponit: aut
cx 4. Ele­
mentis H harc c a l o »quod in corpore e ft, fubiici- vt tignarius lecura loquitur, hic operabor,do­
confiat* untur. Quatuor haec Elementa, quatuorfunt nec hanc domum confecero, cras aliud praefu-
corpora & fubie& a.lnqux quicquid calu m o- mam ,& v rg e b o operas, dum ad finem, quod
peratur, ferendum eft. Homo enim diffblu- inftitui, perduxero & c . Sic operas fibi etiam '
Homoin tioni obnoxius eft. Ad hanc autem diffolu- difponit ac ordinat afleendens, quafidiceret,
Io causi
diflolu* tionem quod attin et, homo ei qnadanrenus
hic in homine hoc membrum habeo, quod
tionis, obuiare& refifterepoteft. Nain infuam anu meumeft:iam ego fecurisfum.qux membrum
extra fe ceu arborem d eiicit,cxafciat,& id informat, ?
confer* vicifflm coelum aliud accep it, quod alterius
nationi» vim retundit & reprimit. Haecaurem hoc mo­ quod v o lo : ego ifte opifex fum : & ceu tigna­
habet.
do indicantur, vt friatur , quod hoc caelum,& rius , febrem fabricabo : hoc vel illud fingam,
haec corpora febrem ex fe gignantrnon tamen hoc ita difponam , vrars mea ac induftria pa­
ob id varias, quia fcilicet 4. corpora fin t: fed teat, ac fciatur, hominis contra me molimen
tantum vnicam. lftaenim corpora ibi res vna nihili efle. le d liic v e l illae omnino mecum
funt. N am in loco vno non in omnibus prin­ concedendum fibi elle. Sicut enim lignum ,
cipium e ft, licet radices multae diffundantur, provt ab opifice collocatur, immotum mane­
ex quibus febres oriuntur. Et tamen nonfolae re cogitur: ira rucum quoque arbicrium im­
radices patiuntur, fed vniucrfafimul,quaeprat- motum manere co g itu r: ira meum quoque ar­
Afccndit ftofunt. V t autem febris matricem inrelliga- bitrium immotum perflabit, adeoque ab ope­
re non defiftam prius, quim id penitus abfo-
libeipar t,s* a<* ^3CCatlcn<^’te* R-es quaelibet vel mem­
ti pro* brum corpori inexiftens proprium fuum ac pe- lu cro , hoc e ft, hominem aut occidero, aut in­
prius*
liarem affeendentem habet. Is aftcendenseft firmum ac lallum reddidero. Om nis enim coe­
fpfius coelum , quod ei foli feruit, non item li poteftas in homine petficitur.
membris caereris. Ex hoc afleendente (quem Tale quid ergo fi afleendens fibi faciendum Modo*
etiam conftelladonem peculiarem vocare pof- propofuit: tunc fim ul& calor & frigus ipfe-
CcrIWif.
fitis) malum hoc oritur, quando merrbrum a- met eft: nam in temperatura facefcit in duo:in <,U**
locatio
qualis liquod diflocatum cadum accipit. Diftocatur frigus & calorem, ac aequaliter diuiditur.velut
htf autem calu m , quando in duas partes diuidi- dies & nox. Si ergo fe ipfum itadiuifit,& tem­
tu r, in frigus & celocem. Ita enim conftitutu peraturam fiiam difloluit, Bc quodlibet feorfim
id, officium omne deferir, ac naturam ordine­ difpofuit: res demum alitet (e non h ab et, ?c
Coeli & fi duo homines incederent, vno alterum fe-
intcllc- que fuum negligit,motumque ac ordinem no-
ttus par uum molicur. C a lo enim fecundum poten­ quente, quorum ille frigidus, hic calidus exi-
Uti»,
tiam fuam idem euenir,quod rationi, quas ho­ fteret. Eodem enim modo & aftra fefc confe-
die illud fingit, cras aliud.Er cum nos calu m -. quuncur pone, Bc quodlibet partem fuam per-
que creatura vna fimus: ideo etiam fimiles ex- uadit. Affeendens itaque fi non in temperafu-
iftimus. Nec enim intclle&us nofter plus eft ra, fed fra&us ingreditur, inftar hyemis frigi­ qui fiat?
c a lo : n eccalu m plus iucellc&u.Sic ergo ho­ dus e ft, 8c frigus luo membro inducit: i quo
m o ordinem fibi praefigit, vt vult. Sic idem deinde vniuerfus corporis fpiritus patii ur, eifi
F ff 4
 € i.o D e
afeendens illum non omnino tangat Tunc er­
go k frigore illo , operatione naturali membra
contremifcunc. Trem or enim a frigore , nec
T r e m o -
m caufa causa vlia alia. Frigus autem illud k cocio def-
frigu* cendir,non ex corporibus ipfis. O rigo itaque
eius in coelo inquirenda eft, quod hoc loco in-
fiar rationis eft.
C alor n Potro aute coelum parte fuam prima deducit,
gignatur quaii nuncius cranfirec aut perfuaderet ventus.
Plenis autem veftigiis infcquitur parsafeende-
tis calida, q u z accendit & exurit, potentiamq;
fuam tamdiu imprimit, quamdiu currit & mor­
detur. V bi percranfiit, calor vanefeit. Ita er­
go pro h ic vice paroxyfmus tim frigoris quam
caloris finitus eft. Provt vero caloris natura
eft,ita fuum quoque membrum incendit.Cum-
que membra omnia in fe fpirirum vitae conti­
neant,& vim fentiendi comunem: ob id vnum
cum altero neceff&rio patitur. Et ficut hyems
aeftafque vniuerfum orbem peruadit: fic illa
quoque vniuerfum corpus pertranfeunt,fuam-
que ibi operationem perficiunt,quodlibet pro
conditione & natura fua agente. Iftis autem
hoc modoprzrergreflis , pro vice primam or-
bus defiir, Sc corpus liberum eft. A quo enim
corpus affligebatur ,id iam recedit, & viribus
Iotenul- prioribus fuum locum reftituic. Interim coeli
iorum in
fcb . cau. ea techna ac natura eft,vt cum putet homofefe
1*. iam liberum exiftere, infperato fecundo aut
tertio quartovedie refultet, Sc morem anti­
quum obtineat, fimilique omnino viciflitudi-
ne corpus quatiat. Et afeendens alius ad tot
interualla danda paratus eft, alius item ad plu­
ra vel pauciora, provt curfus (ui proprietatem
acceperit. Nam diferimen oritu r, i numero
Febrium interuallorum , & i caeli afeendentibus variis,
differet, Sc ab afeendentium propriis ac peculiaribus
vnde ori.
anturl partibus. Vnde fic,vt febtis h cc fit fplenis,hqc
ftom achi, illa cerebri, ifta fanguinis, alia he­
patis » quaedam renum , aliqua liquorum, & c .
Sic ergo k varietate afeendentium Sc diuerfita-
te patrium membrorumque, genera diuerfa ac
naturae febrium producuntur.Omnium tamen
communis caufa afeendens e ft, & pars, cui is
prardominatur.Provtenim membrum aliquod
prae aliis peculiare officium accepit, ita fecun­
dum illud fignaquoq; Sc prodromiaduentant,
nempe, infirmior vel firmior ftatus , fyncope,
Sc quicquid huius ex przdi& is caulis oritur.
Etfi vei 6 coelum homini definitum fuum inter-
uallum indulgear.indies tamen infebricitatio-
nis fpes magna collocati non poteft. Piogref-
fu enim tevnpotis refrigerando membru fuum
itaeneruat, vt tandem inde corporis ipfa fub-
flantia didoluatur: ficut fieri etiam videm us,
quod fi frigus vinum aut quid fimile percudit
gramiis, idrefolutum ad priorem bonitatem
non redeat, fed corrumpatur, Sc in aliud peius
tranfear. Hinc ergo multa accidentia emer­
gunt , quae quidem ipUe febres non fu n t, fed
aliud quid, a febribus tamen progeitum.Vnde
nomen quidem vnum fetuant, non eadem ta­
men caufam auc materiam. Pari modo calor
quoque, fi rem quampiam immoderate cale­
fecit , ea priotis integritatis non manet. Ita Sc
corpus in fuis elementis confringitur, vt aliud
acefcac»aliud amatefeat, aliud putrefeat, aliud
aliter mutetur. Pucrefaftionis enim multas fpe-
F ebre.
cies,naturae ac proprietates funt,de quibus hic
pluribus differendum non eft, cum ea in Hti-
lofophia tradi foleant. Et fic ha&enus etiam
abundi fatis de accidentibus i febribus genius
explicauimus.
Iam vero definitus fuus curfus caelo eft. Cctli
Quandiu is durat, durat etiam dolor & febris, costum.
Quae fi auerrenda eft ,fubie& i offiicium erit,
vt animofius.ac potentius afeendenti rcfiftat
Sc renitatur. H oc enim fi fia t, curfus eius in»
terciditur. Fit autem illud occludendo mem­
brum laborans > veluti fugiens quis frigus 2-
ftuario fe includit: vitans feruorem , abdit fc
in cellam. Carterum hoc aliter impetrati non
p o teft, quam per caelum M agicum , hoc eft,
per caelum Medicinae, quod murum obiicit,
etfi lapides nulli confpiciantur: quod tabulis
intercludit, etfi ligna non appareant. Interim
tamen nihilominus tranfirus eius impeditut,
vt aut preterire afeendens, aut e latere fecede-
re cogatur. Sicur enim al&s homo vitare po­
teft , vtnec a frigore aut calore, pluuiaaut ni-
ue li d i queat: ita medicina quoque fimiliso-
pifex exiftit , inuifibilia machinans, vt ho­
minem k malis tueatur. Caelum autem, nili
ei refiftatur >inftitutum fuum opus continuat,
donec vel fatigetur fponte, aut confilium aliud
capiat, aut in curfum priorem reducatur, auc
hominem ipfum frangat Sc difToluat, quem fui
operis finem habuir.
P R O C E S S r S .
Q
Va ratione fol radiis fuis virrum penetrat
Sc ignis per fornacem ferream vadit, fub-
ie& is iplis nec fta&is nec deftru&is: fic indu­
entia etiam haec penetrat hom inem ,& vnitor Hfla#
cum eo,quod in homine eft. Quod fi vero ac- wfafe.
cidat in febribus, vt tempore frigoris tremor “ ^a‘*
quidem Sc fteidor dentium affligat, Sc tamen ata
nihilominus membra interna caleant: huius
caufa eft , quod folus fpiritus totius corporis
patiatur, radix autem frigear. Sic etiam qoi
brumali tempore frigent, cutem falcem frigi­
dam habent,internis aut intra cutem politis no
frigentibus, fed calentibus. Spiritus enim,qui
corpore potior e ft, faltem friget, & tremit,
corpufque vniuerfum concutit. Nec eo res
redit,vt caro,hoc eft, ipfum quoq; corporeum
refrigeretur auc exuratur. Qubd fi tamen
haec ipfa quoque corripiantur, mors imminet.
O rdo itaque huius influentis &conftellacio-
nis aliter fe non habet, qudm vt aeftas hyemf-
que hominem afficiunt. Pland enim eodem
modo influentia quoque hominem tangit.Ars
ea caeli e ft, quod naturam fibi fubditara mo­
deratur, vt vult ac vifiun eft.
C O N T R A R I A .
V ix nobis papyrus fuppeteret, fi contraria
Sophiftarum & ittiperitorum poliatro- h»L
rum hic diluere aggredi vellemus. Qui vni-
uetfi bellum ex eo m ouent, qubd nihil intel- Hia(ra
tcllig.mt, nihil experti fint, fed mera fuaom- cu&fe-
nia oc phatitafmata inculcent. Iam enim ip- "*
fott.
fis cholera, iam fanguis, iam melancholia,
& c . in caufa eft. Modum verb ac caufam cuc
hqc fine, nondum expediuerunt. Id vetb fa­
tis non e f t , fi ftercus croceum aut viride
obieltum vides , vt dicas , illius caufam {fe
choleram: fed alib fermoncomninbopus erit,
cim
*J
r-
\
v
 D e Hy D R O P I S I .
C&S1 ieheler*. id efle » noudum liquidam Oc­
ceris. Bilisenim in cocporc ramum n?n rft-
Tum nec hxc illi qnicquaro fimilis- extdif-
A droque tu foli coloti inhaeres»acc funda­
mentum oettius inquiris» magno probro. Ex­
plicandum tibi praecipui vnde fel vnde
phUgna, tale 6a; , &C. Hoc auietn minimi
p o ten s, nili fcier.tia.rn muhb maiorem coiv
qtiiOucris, quam ars hadenus prodit. Coe­
lum f nim id fa c it, quod ti| tamen nondum
cogtjouifti: ficu$ & mcdi^iutn profiteris,
cuius ignarus oroninb es. Itaque jn vos bo­
lum iftum iadauit Chridus dc c a c o coccum
ducente , & i pium in foueam praecipitante.
Q u ia vero decrepitis vobis Lpdim agidris,
Rhetoricifque ac Poetis (impliciter fides ad­
dicitur » idcb vobis accuratipre Philofophia
minime opus etfe.perfuafum haberis. Nam
femper aliquid de,Capientia veftra redundat,
quod fuauis vefter garritus facit. Ars autem
h x c e d , vt dicaris, hoc quid fit, quod muta­
tionem 8c confuiioncm illam in corpore pro?
ducat? idque ex fundamento ip fo »non ex co­
loribus.
Bella certe Fhyiica e a e ft»qubd ex fterco-
re prorumpentes, de coloribus difeuis, 3c ifti
pileolum inq oniris. Poetas vos c(l'e quidem
ferri pollet, Sed nimis eradi edis , dum de fe­
bre» fine fundamento omni tantas nugas.Non
abs re efl.tcbres varias obteruari. Nam & va­
rii afeendentes funt, &• partes multiplices.
Vnde varix quoque n atu rx: de quibus multa
didari pollent. Cum vero afeendentes ad
Adronomum* ac partes ad Philofophuna per­
tineant; rem idis duabus profeffionibus co m ­
mendo. Indignum enim ed ca hic rccenfe-
r i » qux ros M edicos ianvaate lcire oportet»
Apprim e veto quadram veftri proceflus , or­
nes, caufx, cu ra»& c . N ullus, arbitror ,• can­
tor peiorem cantilenam vnquam cecinit,
quim vos Phyficam & curam vedram com­
ponitis. Si fots aliquando in calu m propi­
tium incididis, plusxgro fauens quam vobis,
tunc miraculum vnum editis, quod fequenti
toto anno poftmodunp ia d a ris , & fieper ar­
rogantiam artes ac feientias vedras authenti­
cas facitis* Et tamen nifi impetitorum fides
accederet , quis vos cafsa nuce pluris x d i-
mafet t Sic pariter quod de tempore Febrem
quotidianam , tertianam , quartanam facitis.:
mera prodigia funr. Vndenam enim idc pa-
roxyfm us& materia oritur? Buccas quxfoin-
flate, & , qui quadrent ida, tandem prxeinhe.
Rem enim.nondum attigid q, £ed i fcopo lon-
giffime abedis. Corium aut$m cogno»cicc,&
rhombum attipgetisr
( Cateja, fi qua plura btc loco ab Autloreftripta funt ■ i
, dc Febribus. & aliis ajjeftibus, imperitorum ,,
tifghgtntia perterunt.)
p r i o r e s q v i n q v e ^efoluuntur,diuifj.Idetn de illis hic nihil tra­
T RACT AT VS.
HYDROPISI.
A ridvr A.
Dq ^ I C T E R I T IIS .
C O L IC A .
APOPLE 4 !a difloluuntur, vt lapides,ligna, &:c, De idis
6tI
‘A lio modo ah ipfo A u tto rc, Tbeophrajio .
Paraccffo>dejeripti ac depofti.
• *
DEHYDROPlSt.
’ I.
E b v s omnibus nomina in­
denda talia (une, qux ip-
farum lummain breuirer
tradant.Hydiopifis autettq
appellationes varix & muh
tipliecs fiint : qux caimn
iplam morbi caufam mini­ ♦{«*
me com plebuntur, mfi fimilitudine qua­
dam , ficut tudici quoque hic quondam cum
aqua fimilitudinem videre potiunt. Vnde
veterum negligentia& iinperuia liquet. Ru-,
dica huiufmodi nomina mobo id i etiam in
linguis aliis per infeitiam impofita funt, ab a-
qua omnia defumpta.Ex quo linguarum, Phi?
••+0 C»
lofophia Adtonom ia , ipfoque adeb naturx
lumine vacuarum meta temeritas ruditas
intelligenda ed. Genuinum autem hydropifis Hydra?
pifis di
nomen ed Refolutio. Corpus enim , quod in ccndacft,
humidum liquidum ex coagul ito tefcluitur, Rcfo,tt*
iio»
aqua non ed , fcded humidum refolutum. Ec
hoc ed hydropifis. , ..
II. ;• *
igna autem ex quibus morbus idc in prin­
S cipio cognofcitur, h^c funr: Decoloratio
vuftus, qualis ed Ideririx, angudia pedoris
& fpiricus difficultas, crudiras ,'litis magna ,
auc nulla, tn tempore medio figna funt: tu­
mor malleolorum» pedum, fub nodem inua-
dens, mane vanrfcens, Sc figna alia prxdida*
In poflrem o, rumoris & inflationis conflan­ if
tia , fudarioque vedigiorum iropreffio i
malleolis vfque ad genua , a-genubus ad in­ •*4»•
guina: tumor occupat ventrem , vmbilicum,
pudenda, podea rimis cutis diducitur, aqua
e x id illa t, xgro interim ad fe non redeu n ti
Sic ergo mors , taque tarda ac infenfilis.
' 0 • III. . .- ... ^
E T fi verb huiufmodi alia modis multis
-fiant, hoc ed, plures tumorek (imilirer in­
cidant: ramen ii ab hydropifi difcernendifunc
figno Id e ritix , quod fignum’ trrmarcs exte­
ri Vion Habent. W vero etiam Cautior M e­
dicus fit, fc ia t, hydiopifes intefduni cum li­
gnis dubiis inuadere , ned ad( 6 prompti di-
Ji-
gnofei pofle : donec tandem fidis «moibuni
prodar per fifTuranV cutis 8c aqux emanatio­
nem. H xc ergo du<> figna indicium prxbent
houx hydropifis, qoe latine vocatur coagu­
latio reloluta.
' M O R B I C A V S A . .*
♦
"*
icemus aliquid de causa hoc difcurfu
D Quatuor Elementa funr corpora,qux hon
b>U)>
ditur , fed de eo-tantum , quod ex EIemeo.ro i
Crcfccn*1
procedit ac crefcit,hoc cd frangitur,Exempli
Joco terra indifloluta manet,dtuifa. Quod
fiu dlUl»
putem ex ipfa |nafcitur hoc diuifx diflolu-
fio .
tioni obnoxium ed. Sic etiam hV>c cafii. Iam
efo cr<;fcentia quxda non di(Ibluiintur,qu$-
 6xi . D e H hdropisi.
c tg b q u q dtffoluvmtut > fctm o e f t : 8c in illis p to vifih ilih ab et. N a m in coccis rebus Deus
huius m othi caufa inquirenda eft. Ideb (equi­ eft mirabilior ,quim in videntibus aut vifibili-
tur, quod tes ctcfceni quqlibtt in priore exem­ bus. Sed hqc A.ftronomica nimis fnnt: quk
plo coagulata &c in fua dUTolutionenon eade causa extera illi Philofophix commuto. Hac
(it.Q uod ergo diffoluitut,morbum d iu id it.S i q u x faciunt, far is declarata iam (unt.
dUTolutio eft humida , eft id , de quo in b o c M ATERIA,
capitulo ttaditut» Sin minus, ptopofiti huius Onfiftit Elementum quodlibet in tribus:
non eft. Lignum enim didoluitur difTolutio-
ne diuifa.
C in M ercurio , Sulphure & Sale. Ita funt £ £ £
Si autem putteCcat, exemplum 4 .M ercutii,4 .Sulphura, 4. Salia. De faledi
dignum e ft, quod hic przponatui , Coagu­ cemus ia.ld fi co\liquatur,hydropifis (it. Cete- au» k
latum enim (it humidum , quod e(l R cfo- ra duoiSS.M.hic omituntur.Nec enim ad hunc ‘“‘“ '‘I*
lutio. morbum fpe&ant. Iam veto. Sal eft corpus ^
Coetum
ph)fico
R es qux putrefeit, frangitur a contra&o. co tp b ris, 8c tertiam corporis Mictocofmi
duplex Exemplum. Terrena omnia (i in humidum partem occupat. Sal id corpus ptxfeiuat a
contidc* iefoluantut ,a ca u fa , ipfo coelo » refoluuntur.
xajxdusn. putredine, d foetore, d diflolutione. lsenira $,%*.
Sic ergo ccelum tefoluttonis pater ac genitot eft Balfamus, qui corporis Mumiam cuftodit.
eft. Id dupliciter phy (ico accipi debet: viflbi- Sicut autem vniucrfa in homine difTolutioni m\.
le & in uinbile: hoc e f t , duo corpora habec, fubie&a funt,non tamc ex feipfis, fed per alia:
q u x tamen vttaque vnum tantum fun t, quod ita folum (al ad hanc xgritudinem diffolutio-
S e m e n * v ^ etut & non didetur. Videtur h o c , quod nem habet, qux eft ab Archeitate ccclefti, hoc
tuc«fiat terrx res crefcentes putrefacit. Q uod verb eft. Coquina: id eft,fi influentia cum concor­
putrefacit hom inem , non videtur: vnum ta­ dantia Mictocofiimm , qui hoc tempore fu-
men ccelum, vnica theorica eft .Homo in qua- bie& um eft, tangit, & fuam illi impreflioneni
ruor Elementa politus e ft: exipfts enim con­ im p rim it, impreftio autem illa enet Venetis
flatus eft. Ex illis ergo (i conftat, ex ii(dem vel G em inorum : tunc qui hac vice feritur,
etiam v iu e t, & in illis ac exiliis morietur,non huius fal refoluitur. Iam ergo hydropifis in- Hrin^l
ex coelo. N ec enim ab ipfo prqfto eft. Ex quo c ip it, prout influentia gradata & in Coa po- p a ­
prxfto eft, ex eo viuit,m o;itur,lantfcit,xgref« tentia exaltata eft, Id multorum medicorum
cit. Et ad hqc retftius explicanda, lingulari oculos perftrinxit. Im prcfliohxc refoluitfal,
theorica opus e ft, vc Opiniftarum mendacia ficut Sol niuem. Impreflionum enim poten-
exftirpentur. tix fimiles funt foli, corpora autem noftrani-
Q ua tuor interna Elementa qux dare fru­ ui. Sic ergo fuperiora in inferiora ludunt.
mas homini debent, ab externis fuftentantur Et hic fundamentum de hydropifi dicendi
Homo De hac fuftentatione dicendum eft. H om ini pofltum eft, nempe de hoc fo le , & hac niue,
cumutri- cumprimis opus eft,vt edat bibatque, quo ma­
mento e* hoc eft, de cocio, & fale M icrocofmi, qui hac
je s t’ neat id , quod creatus eft. Eft enim exteris folutio flat?
Homo crefcentibus imperfe&ior. Sicut autem hic
exteris FABRICATIO,
crcfceti. cibus ac potus vifibilesfunt: ita contra inuifi-
O c ergo modo Sol hoc eft hydropica
bu* im- biliter membra extera omnia edunt ab exter-
perfe-
ftior. nis. Sicut enim fol d nobis inalcum trahit: fle
H ftella Zedos oritur, & in genera falis in-
gceditur, ac de iis aufert multum parumve,
nos d fole trahimus deorfum .Hxc enim vis eft
Magne­ prout falia difpoflta funt,vel tenera,vel mollia, Hydt *
tica vU , Magnerica,quq in Magnete nobis prqfiguratur, & c . hoc eft prout x ta s, fecundum naturam
&c. vt friamus} quomodo res viflbiles virtute in-
iftius M icrbcofm ici falis, in id prxparati,fuo
uiflbili attrahat. Sic noftri quoque corporis
4tempore ex feipfa niuem fecerit. Hxc fi i
membraconftituuntur,vr attrahant, fibi quQd
Zedo irradiatur, portio de ipsa eliquatur aut
conaenic. N ec enim ftomachus folus , fed
difToluitur. Cumq*, homo fecundum formam
membrum quodlibet pet fe,inflat ftomachi ci­
fuam ere&us ftet, ide6 res ex per poros carnis
batur inuifibilirer, ficut ftomachus vifibiliter.
deorfum vergant ac Iabuntur, & tumorem
D e inuiflbili autem, Medicus plenam fciencia
con citan t, prout regiones magis minufue
habere debet.
Cibo» implentur,ab imis ad fumma,donec regionem
Ros & piutiia vifibiliter in terram decidunr.
CCRf IM cordis & centrum v itx attingant. Cum veib racu.
&c. Iam quod vifibiliter decidit, id ftomachi cibo
fpiritus falis metallorum penetrator fit,$cfub-
(insile fir.Res enim viflbiles, qux terrx prx-
tilis fpiritus vitrioli, aluminifque: regionem
bencur.funt ab vrroque coelo co & i cibi potufi-
virx per capfulam cordis,velut Sol per vitrum
q u e, in ftomachum terrx ingefti. H xc tamen
penetrat, qux pelluminatio mors eft, quam
ad cognitionem diflolurionis nedum fitis fa­
concomitantia mortis flgna indicant. Hoc
ciunt. Mulra enim purrefcunr& corrumpun­
modb Sp. falis vitam hominis iugulat,qoi ni­
tur etiam citra has caufas: quod multos Medi-
hil nifl res putrida eft. Cum enim inundatio
cosfeduxit. Quid vero e ft , quoddifToluitur,
aqux fla t, & vita in medio hominis condita
CuFiaa acflm ul inuiflbileeft? Culina nimirum coeli f it : fit vt aqua locum illum obruat, 6c vitam
coeli
quid 6
, eft: ex qua noftra membra vi magnetica huiuf-
fuifocer, non fecas ac prxeeps flu&uuro coci-
quf* modiflium nutrimentum trahunt. Er h xc eft
t.irio domum,& omnes incolas cum ea obruit
cauda m o rb i, fl ita coquatur. N ec enim panis
6c fuffocat.
tanrdm hominis cibus eft , fed idem peti­
CO N TR A R IA .
tur etiam ex hac culina , ipfo pane non Ic+
uias. Et in hac nafcicur peftis , & flm iles ei M Vlta fubinde O pioidis nona incidunr,
morbi. Cognitionem cauifarum mancam ha- fl inexplorati Sc incerta fua Phiiofophia
b c r , qui inuiflbile non co gn o u it, 5c inuiflbiie de morbis m ediationem fufcipiuut. Idem
etiam
 i
D e H y d r o p i s i. 6t $
etiam in hydropifi eitenit ipfis de qua laborio­ e f t , nihil hic feorfim confiderari debere. N a­
se fefe macerantes culpam hepati,intemperata tura enim hominis alio atque alio (e modo ha­
di^rq & fimilibus tandem aflignarunt. Iflorum bet. Ideb in vno multum cibi pellit, quod Mcdi.rc-
tamen nullum hydropifis caufafir, nifiprx- bonum eft: In aliolecus: nec enim natura: pichclio.
d ib a concordantia concurrat. Extra illam Diaphr. eticx eft. Sic in vno vomitionem in­
enim hydropifis nulla gignitur. Nam fi ea citat , in altero minus 'quia naturam vom iti-
caufa hydropifis eflee, de qqa afferenda ipfi uam non habet. Et fic de ceteris. Tu ergo
plenos libros illinunt: morbus certe is canibus Mercurium pro fuo m ore& natura operari li­
variegatis frequenrior ac communior foret. nito: ls mouendi hominis eam induftriam ac
Q uod cum non fiat, ex eo cerc£ conflat, qubd proprierarem habet, quam no(Te & expifeari
nudis illi opinationibus vacent, quasfuis au­ nemo ex vniuerfis medicis fatis poffir. Nugas
ditoribus perfuadere facite poffiut. ergo agunt qui dicunt,aegrum per fudores aut
CVRA, vomitiones curari debere. Hi enim ad multi­
H
Vra confidit in Maturatione & Reconge- plicem hominum varietatem non refpiciunt,
j i t .

cuia in
quibus
cdfiiUt*
C latione. Deinde vt curatum in congela­ nec cogitant, quod ea in medicina attendi non
tione feruetur. Huc ergo primb facit fciencia debeat, fed medicinaipfi Thcoricx demanda-
Aftronomica: deinde Philofophra te rrx : tan­ da fit.
dem prxparatio AIchimica, fine qua feliciter Refolutionis natuta ira comparata eft, vt
nihil impetrati poteft. k ftercoribus defumenda (it, quantum tibi ad
Matuta- Maturatio eft, vt morbus fit refolutus. N i- reiolutionem neceflarium videbitur.Plus enim Rebit
tio kn
eft R ebis, quim Columbinum: fimilicec plus co,fibi
hydrope fi enim refolutus fir,a medicina hydropica non
quid 6c aflumitur. Maturationis autem modus eft, vt eftin (alfis hyJtopibus Gallinaceum, quino unaccfi
qualis?
refoluendum primum fiat M ucdago, vifcus, extera. Quare hac ratione etiam vaccinum , TD“
B othin, & c. ab vno tranfeundo in alterum: ouinumque&aliafuas differentias habcnt.Sed IO UIU.
deinde vr fiat aqua. Si aqua fab a eft, iam rem- h xc ex quotidiana lcbion e,n orccniafunt,vbi
Mercurii
peftiuum efl, illam inuadt, h ^c e fl, in rumore hxc padim obuia fiunt. t pi^pau-
Rec6ge* maximo. Quod ad Rccongelarioncm, fi aqua Mercurii conditio eft,vt in fua mineia pro* tlO-
latio Mer«u*
exundauit, tx. (al congelatur, curandum eft,ve cipiretur, & mortuus ab illa fepatetur. Sic e- rius 8c
quid in
hydro* in congelatione fua feruerur vfque ad plenam nim non eft argentum viuum , verihn M er- arg. viuu
pc/
& perfrbam exiccarionc. Sicut enim ex gla­ curius. Mortuus enim eft Mercurius j viuens
cie Berillus nafc'tur,fi congelationis terminus eft argmrum viuum. Si ergo , vt prxfctiptus
Berilfus
cx glacie finitus fit: fle idem hic cfle debet. Qnard au­ eft eius prxparandimnodus, inorrificarus fit:
Dofis eius eft grana duo , obferuato pcoceffii,
Refoluta tem refolutum efl,congelationem denuo non
iteru n 5 refumir,velut nec refoluta nix,quo denuo non quem fchola tradit, qcc in textu concludi de­
congeli- bet. *
tux- fit, quod fuit ante. Si ergo 'al in fuam conge­
lationem redire debet , iuxta aftronomicam Vfus etiam ac moris e ft, vt intermedio te­
Martis
inflitutionem id faciendum efl: veluthodte pore tinbura Martis adminiftretur Anth.SS.S. extern
nix e f l, qux refoluitur. Poft annum autem H xc enim propter exquifitiorem exiccarionc
tempus niuis denuo inflat. Hoc ergo termi­ •inftituuntur. Nec enim aliter ab euacuatione
no redeunte, aut red u bo, hydropifis plenam exiccant, quim Sol lotum linteum ficcat. Et
curam accipit, nec cttiiks. Et litet aquam qui­ ifte iam cong« lationis finis ac verum indicium
dem omnem remouifles: firanien tempus hoc exiftit.
congelationis nouum fa l, ficut nouam niuem H ic autem vna notate,quod multa alia quo­
funderet, cura certe im perfebaeffet. Tem ­ que in hydropifi experimentaprxftent, velut Hcll, t l

pus ergo refolutionis principium dat curatio­ Alkali de H elleboro, Quinta Eflentia Helle- kaTiVi!
nis. Tempus autem noux congeluionis ab bori & c . Mercurialem enim in fe vim quan lUAt 1
£ff* Pro”
114

aftris curationis finis eft.Sicergb finitam tem-* dam , qua operantur, continent. H x c tamen bydiop.
pus & cura perfera efl vfque ad circuitum na- omnia in curam integram , hoc efl, in Mercu­
turalem , quem fphxra pro vero cceli m otu, rium prxeipitatum deduci debenr. Experi­
non pro im perfebx medicinx curfu comple­ menta enitn, de quibus diximus , congelatio­
b itu r. nem nullam inducunt:vnde non nifi nuda auxi­
Curatio autem duplex exiftit: vna externa, lia funt nifi fors fieret,vt per Marrem, Sulphur
Curatio &c.confequens congelatio inueniretur: qux
hydr.du- quxM ucilaginofum diflolu it, altera imerna,
plcx. qux expellit. Exrerna funt ftercora. Et liccc tamen femper ambigua repetirur.Iraque arca­
Externa num appropriatum hic i medico prxeipui ad­
per fler* alia quoque adhiberi poflTint, ea tamen com­
coia. moda no funt*vt interiore Medicinam iuuent, hibendum efl.
fed perle tantum adhiberi dcbent:id quod cu­ Iam fi falfi imbris fcu p!uuio,in M icrocof-
ram tamen infirmiorem facit. Semper enim mum per vim Eurialem cadentis ea n itura eft,
medicina vna alteri confenrire, non quzuis vt refoluatfalia illius partis , in cuius Anato-
feotfim fui capitis efle debet: verum omnes in miam deftiilat: fcitu opus eft , qubd hxc im-
vnum coafpirare fas eft.Medicina autem qux preflio actrabiua fpirirus fit Realgaricus. Ise-
Interna afliim itur, Mercurius eft. Potens enim ac pro­ nim e ft, qui in fal poteftatem habet refoluen­
per Mer­ flans is efl ad refolutum fal extrahendum , & dum. Sicut enim linea labea ex fua natura
curium»
verum genuinunrque reponcndnm.His adiun- hyemes producit: fic morbi quoque ex pro-
Aurum gitur confottatiuum pro conditione perfonx , prierate dibarum lmpreflionum fiunt, & cul­
diapho x ta tis, fexus , morbi quantitate <k qualitate, pa eft coqui cibi , non quidem vifibilis , fed
reticutn
confor- ld erit Aurum Diaphoreticum, corporei inuifibilis c ib i, qui xqosr corpus eft
tatiuutn ac & vifibilis cuius corporis aicendens ex Pla­
hjdt. De operatione Medicino autem fciendum
netis

/ /

►
*
 6t. ^ De H xdropisi .
netis Luna eft, vbi zodiaca qmefcimt.cuvn fen- q u *e x n a tu r* fu*ptoprieta*e exedit. Signa
fibfle lamum cotpus moderentur. ergom ottis ex mottuis deCumi debent,non de
Q uare fl influentia ta\i modo cadit, vete­ rebus viuentibus , hoc eft cx viuentium ope­
res M edici iute dicere pottint ,hydtopi(inefle rationibus. Naurta enim vb itis in cotpote Sttut*
fta d iu m
‘ m oibu incmabilevn. Nam in alio cafu funda­ exitus , viafque ac metas ad conCetuationem lnaput*
mento omm carebant. Vnde feqmtut, debe­ hominis molitur. Quod veto ca in commo­ fio n ca o »
xiotua
re Medicinam buius influenti* omnino e ffe , dum & falutem hominis atchitc&atut, id vos
vt influentia vnacontta a\iam ftet intttbus pri­ dicitis ad mottem fa cete, tum vitam omnino
mis ,cx v cto q a e latere. Q ui autem humores im pottet. Qubd fi veto 8c ego dixum pt*C-
hic purgate annitetuc. is poft feftura (quod a- ctiptutus dicete vellem , hoc ede , veliUtid,
iunt) ven iet, ac occafiohem idoneam c manu hoc bibe, illud vita, certam maculam ipfi na- beB4‘*
mittet,ac tandem dite&um telum in chalybem cur* inurerem. Q ui enim circa arcana vet-
impinget. Refolutio enim 8c coagulatio hu­ fatur & labotat, is diztam imperate pudori
mores non erunt, fed Monarchiam fuam pro- ducit. Ec diztam hic prxfciibete non Medi­
ptiam oflendent. Et Luna M etcutii in vtiif- ci e ft, fed ipftus z g t i , & huius facultatum.
phUoro* flue influentiis tefpicitnr. Omnium enim mi­ Medicina autem ac arcanum » Medici diztam
pbia - nimum eft , Philofophia de complexionibus , przfcribendam penCitant. C o n tra, quidizr*
nauci eft. quas calidas , frigidas,humidas,flccas,aut mix­
in h zte t, is in arte imbecillis e ft, & ex caule
tas vocitant. Omnium autem maximum eft, medicinam fa cit, im m em or, quui ex ea fter-
quod Cupra id e ft, Ccilicet olympus virtutes cus flat: hoc e ft, cantum non lapit aut intelli- Medici*
fCfl
cecleftes, q u * Ceruant fimilem & informem g it , quo Medicina in fc fteteus nullum conti­ ftcTCOtl.
anatomiam in fui$ fphaeris Sc virtutibus exal­ neat. Quod fteteus habet, id cibus eft, & de­ ucitrd
1*1(0»
tationis,ip'umque adeo horofcopum,ac diem, betur ftomacho , morbtfque famelicis. Eo- 't«.
horimque cum aCcendentibus omnibus, limi- , dem modo nec acris,ac fex rerum non natura-
liter vt corpus viflbile, Ccd in Cua tamen olym- lium ab ipfis vocatarum confideratio in hoc
Cerlum pietate,& cur(u xthereo. H o cca lu m q u i in- morbo quicquam confett. Corpora enim in-
medici uen it, is hydropifis curam repetit. Coelum e- uifibilia cum his rebus cognationem nullam
quid!
nim eft homo Canus, talis i Medico fa<ftu$,qui habent. H xc nouit, qui peritus eft. Qui ve-
non coelum Cupra Ce pofitum in manus captar, rb imperitus eft» is panos Cannabinos holofe-
fed quxtic Solem exiccantem , in Matrice, Sc ricis affuit, vt vel ex hoc uno aliquid polle ici-
eicoccurrentem ignem in fulphure. Elemen­ rcue videatur*
tum enimfacit Soles:& crocus corporeas' ope­
rationes dar. Exuperatio autem dilfoluti, eft
expuitio i Mercurio fa&a,que exteris duobus DE A R I D V R A
prurit: ficut Lucifer prqcedic Solem.Vita enim I Gnoratio caufx huius aliorumque morbo­
in centro pofitaadhancvfquearefadtionem & rum,varias appellationes peperit,omnes ta­
reficcationem fors durare non poflctjfi influ­ men a re alienas, & Medicorum infeitix indi-
entia in exaltatione ftaret, ni fi fot taflis via ante dices. Nam aridur* vnica tantum caufacft.
per prqparatiuaftru&aelTet: quod i (olo Sole In qua tamen, quia ligna fubinde alia,eaque
fle,fine expuitione Mercuriali. Penes vos aute varia & diuerfa, velu t& locadiuerfadepre­
h *c difeernendiindicium flr. y henduntur , ex illis varia quoque nomina ab
Ptxtet fuperius'autem comemorara.figna imperitis huic morbo indita fuerunt: qua oc­
Medicusaliud (ibi nullum proponat. Quar e- catione etiam fa&um eft» vt pro lignorum va­
nim tigna vel mortis vel vir* in vrin a, pulfu rietate vari* medicinx deinceps defignateu-
Vrina,
{ iuirus>in aut ftmilibos deprehenduntur,ea nihili facien­ rur,quu vera cau la& morbus no vnicus clTer.
ivdcopc da funt. Hoc verum eft, quod morte ante fo ­ Vnde non poteft confulio non oriri: quxeum-
nihil in­
dicant» ' res ftanre , Sc morbograuius inualefcente vri­ »primis inaridurafecuca eft. Itaque Aridurx
na tingatur. Sal enim , quod Ce a Mercurio Sc vocabulum in hoc capite retinebimus. Si qua
fulphure feparar, ruborem dat.Quod cumfre,- vero diftiu&ione opus fit, differentia nontx
quenterita cucniflet,?cOpiniftx Medici aliud nomine petenda, led ex4ipfo potius locodefu-
nihil feiuiffene, morremque breui infequrn- menda eft. Is curam feparar, hoc eft, diuidit
tem interdum aniroaduetcillenrrpro tigno id le- procelfum,adminiftrarioncm, applicationem,
thalfabfolutc duxerunr, quod tamen pro ti­ Sc c x cera, q u * diftinguenda funt.
gno vir* habetur apud eum. qut medicinae pe­ Q uid vero Aridur a fir,Sr quando, id k lignis
Falfus
jmiitO’ ritus eft. Sic in hydropiti ex pulfu etiam externis , arte oculorum Violcendum eft.
rfcratioi mulri mortem prxfagiunt: quod tolos fatuos
naturx Alia enim eft cognitio internx , raultijinco-
conatu angere debet. N atur* enim laboriofuseo- gn it*. Exerna cum ipfi *gro, cum familiari­
non nacus, noti mors, pullos immoderationem pa- bus eius omnibus ac aftamibus nora, ac ab his
morte.
rir. Hoc fine Deus medicinam creauir, vt ift^ petenda eft. Hoc enim exrernutn indicium
res aucrrantur, nec perpropere iti difperario- M edico cuilibec apprime nccelfarium eft.
nem homines agantur, led inde ruditatem & Externa enim de interioribus reflantur, &
imperitiam Medicorum condifcanr. M axi­ horum veluti quidam fruftus exiftunt, er
mum tignum mortis eft hoc, quod dtximus,de quibus arbor ipla Sc eius natura cognofcirur.
tpiritn h l's » qui capfulam cordis penetrat Sc Huius arboris fru&us hi lunr : conCumptio
Goatff perrumpit,/icuc ventus parietem peiflar. Sed carnis, auttio (anguinis, rabefadtio lurarum,
crimonia nec difruptio teu tidura in natura ad mortem Sc roufcuiorum brachialium infra Sc ftipra
/alis»
eft per fe. Q u od enim finditur, neca morte cubitum , in pedibus , infra Sc fupra genua
eft, nec Aplenitudine, fed d falis acrimonia * tulfis arida, vicifficudo caloris Sc frigoris, li­
tis

4
 I*
/
D e A ridvra 6t$
tis inextinguibilis, fames naturalis, fudotis rentem»vt color inbxrerrei,quiab«afepara-
fuppeedio & vrins Sc deiedionum.Pet hanc ri non poteft. Videtis tamen corporibus fuos quo7&«.
conlumitnr mollis coagulationis proportio, colores adimi ac extrahi, quod ht pet E\e-
menfura,pondus Sc diftantia, in carne»iredul mentum igneum, fi in adionem f iam is pro- u'
lis& in omnibus membris extern; & inter- dit. Hxc adio eft exercitatio quotidiana in
nx regionis, hoc eftin manibus ac pedibus, firmamento, hoc eft m afeendente: vt pannus
ac quae intra hos continentur. Interdum albefeit in Sole, & ftauiiiem fuam petdit: Sa­
etiam comitantur Tigna diuetfa, vt valida tuf turnus in Solealbatur.ac nigroremfiium amit­
.\ iis > cum excretis multis, aut copiofa vrina , tit fkc. Sicut ergo colores mirabiliter pet res
*t| aut frequens deiedio. Haec omnia funt ligna inuifibilcs , corporeas tamen , adimuntur Sc
»> peculiaria eorum membrorum , quae caeteris extrahuntur* ua hxc quoque terrx diathcfis
i grauius aridura affliguntur. Sic tulTis vehe­ afficitur ,vi liquorem luum pet fitmamentaiem
i mens cum excretiene puris pulmonem hoc vim Solis Sc ventorum, non pet Eli mentalem
i malo tentari indicat M id io copiofa renes virtutem ( licet operatio vniformis Tu ) ex­
a & hepar follicirari teftatur. Pundiones la­ tractum amittat. Ignis enim St corpora & Terra
^

diflolu
terum dolorificx, hepar Sc (pleuem laborare colotes frangit. Pari ratione operatio quoque no eftli*
8 produnt. Oculorum lachrymae, vertigo,car- fumamenti hoc corpus & eius liquidum ex qiud»
8 pnuatio»
dialgia&c. capur. Et huiufmodi quidem co­ haurit fiaogicque. Vbi enim hoc liquidum
fc
mitantium Tignorum tot funt fer£ genera quot tetrx non fopereft.ibi corpus eius ftadum eft.
ii membra in corpore. Haec tamen omnia pto- lam poub homo ip(g.terra eft. Corpus
& E rie non funt Tigna aridura:, Tcd tantam mem- enim ipfius, leu id , quod arefcil, terra eft.
:* rotu grauidslaborantiu,aut ex morbis aliis, Terra autem in liquido fuo viuit, Ticut defi Homo
b tecta.
cu aridura coplicatis, aftlidotu qui ia Timui nitam Tuam, duritiem habet la p is, fuam
a per aridura eiupunr,ciim aliis diufupprefli Ia- lignum , fuam herba. Eodem modo & in
iZ cuilTent.Hic ergo d ligenti cautione opuseft. corpore dutities multiplices exiftunt, cuius
« Praeterea noldeudum etiam eft , ariduram tamen pars quxlibet fuum liquorem ha­ Liaooores
in n<omL
k quandoque particularem fie ri, dum vnutn bet , vel multum vel paucum, prout debetur ne qui
Aridura tantdm membrum , fiue internum id fit fiue ipfi gradus duritiei & coagulationis. Ad qux ™“|tlpli
parcicul.
8 dolores externu,affligitur.Et huius ligna multo mani- iam confequitur, qi o t Elementum ignis Mi-
b magis feftiorafunr,vclut bridurx medullx,aur gluti­ crocofmi liquidum conlumcre non pollit,ci­
snouer.
Andur; nis. H x enim lingulares p ix exteris dolores tra corporis loltuionem. Si enim hleinenra-
dolor va­ concitant,proprei lenium peculiarem,m hi Tee ris ignis incenius, ad liquidi huius confump-
riat ra­
tione fu- humiditatibus & aliis vigentem. Alius enim tionem fe accingeret: tunc corpus fuum per­
bic&i A- dolor in jaguin.; exiftir,alius in rr edulia,alius deret non aliter, ac lignum : qui iam ignis fo­
rid fiijna
dirtindU in oflibus, alius in neruis, alius io carne & c . ret Perficus & limiles , de quibus hic naftare Ignis
ua qux? Non aurem ex dolore, fed ex aridura , cauTa non inftituimus. Dtfcrimen ergo in hoc poli­ P rxfuUS
BBJ quidt
quxrenda eft. Dolor vero Tni membri index tum eft, qnbd ignis elementarius agens, cor­
at
c d . Tu ver6 di (crimen hocobferuabis quod pus ipfum vna cum liquido conficiat & con­
vniuerfalis aridura' torum corpus abfumar, ium at : coofurnprio vero firmamenti in exic-
u
line dolore : particularis autem dolorem co­ cationem Sc areTaiftionem ranrum>corpore,if>-
*
* mitem habear. Et Jibdr quidem vrriuTque vna To r e lid o , definit: quod idem ramen ac mor­
Bi
cauTa Iit dolores omnes trouens: tamen hic tuum vel dillolurum eft, eo inreriin diTcrimi- ignis &
ii
fr diferimen eft in dolendo , & non dol-ndo. ne, quod fecimus, c>jb*erigaro. Sol enim ad Te
In non dolendo catf^ anodyna & ftnpefadi- liquidum arirahir: quod vn>uerfi}m tcrfx eri- mamen-
8
ua concurrir: qux in condolendo abeft, licut peretur, nili pluuia defedum Tarciret. Pluuia
i
ex cauTx cognirionlconftar. enim , tetrx cibus ac potus eft. Sicurcnim , riuui»
» cibus
C au fx vcib, ratio talis exiftir. .Videtis ni­ hominis Tanguis, ac caro, Sc adeps k cibo po- terrx.
i
mirum, rerram non xqnd exiccare ac ccelum, ruque fuftenracur, augetur , vel etiarq minui­
Aridum quod Solem d a t& vinros. Sunt enim qua- tur: ficifte ruoque liquor terram luftentat, vc
rt fiat.
tuor Elementa inter feni a vnira, vt TeTe mu- qui poreftatis Sc incrementi eius femen exift/r.
ru6 nimirum non onetenr. H oc eft , aqua , Terra ergo Ii hunc liquorem non accipitj acef-
Elemen*
ta inai-
mare Sc Rumina , limiles opeiariones in rer­ cunt Sc pereunt quxeunque illa habet ac pro-
cemcon- ram agunt om nino: vt viciflim terra fe gerit Terr. Idem de MicrocoTmo quoque iudican-
feflciunr. erga iVa. Eodem modo erga h xc eadem acr dum, qui per exteriorem mnndumprxfigura-

quoque Sc ignis fe habent. Elementa ergo li­ tur, quod cum ipTo fimilcm naturam ac ratio­
bi inuicem morbos infligere magis non poT- nem habeat. Homo ergo coaguiarx Tux terrx
Tunt, quim domus ex vanis Sc diuer/is rebus liquore Tuum, in qualibet parte definitum ha­
conftruda Icipfum Jxdere poteli, /i omnia Tuo bet,prout ipfius coagulatio icquirit. Coagula­
loco fefe contineant. Terra ergo in nanua Iua tionis enim illius natura modulquc per pro-
temperatura maner, quia eandem temperatu­ prium liquidum confcruarur.Hocautem liqui- cft'dtfat
ram ipfa quoque aqua Cetuat in ( e : Sc Ius fimi- do defluente, aridura fubify de qua dicerem- xusj .,im
q u id i-
liter etiam aer, ac ignis. Dum ergo in rem pe* diruimus. Sic ergo corpus tabefeie vei vniurr* H o m o

raturafua permanenr, nanuo Tuo icbore gau­ falirer vel parricularitf t,p tcu t induentia cadit, *
M i c t o

cofisuf. |
det, nec deficiunr.Qubd vero deticiat,hoc cae­ Sccorripit. Q uia enim homo Microcofmus eft:
lum caufatvt.Defe&um riunen hunc idem cce propter eaoperatiofirmamenti in ipfo ali a no
lum deindd refarcit pluuiis, toreSc lirniiibus. ed^ ukm exterius in terra.Qubdli ergo incl -
Iam verd terra nariuum quendam liquo­ natio influennx artradionem moliatur , • «

rem , eum quefibi proprium habet, ita inhse- ad liquidum ex homine expoliandum ,
Cgg exrrahen-
t
 6x6 D e A r
extrahendumque, & hixtJt pluuia denegetur;
tunc ex fcienria Aftronomiae & Philofophix
audatter affirma ariduram in homine fieri.
Homo enim pluuia opus habet , ipfa terra
Micro- haud leuius i hoc eft, pluuia inuifibili M icro*
«ofmi & cotmum fuftentante. Et nifi ipfe Medicus M i-
«otmi croCofraum fuftentante. Et nifi ipfe Medicus
cognitio M icrocofmum intime ita pernouerit, vt cum
vafdene- coelo iplum vnire poffir, ficut cum ipfo vnita
ccflaria. terra eft : hoc cafu parum profecerit. Cura
enim ex hac cognitione omnino dependet.
Si enim corpus hac pluuia & liquore poria-
tu r, tum Microcofmus integer ac incolumis
fru&usfaniratis fert, non morbi. H oc aurem
fi prxftari debeat , necerte eft per curam vt
impetretur talem , quse coelum Sc ftel’as plu-
uiales cogere poffir. Per has enim ftellas li­
quor ifte augetur & conferuatur , quantum
quidem terrae ex vfu eft. Et haec eft Philofo-
phia Aftrorum coeli in ferioris, quod in manu
M edici pofitum eft.
/rid u rx Si ergo iam di<fto modo fphaera ira dirige-
«auix. fetuf , duoque afccndentes fe inuicem feri­
rent ; ac fieret, vt Sc firmamentum fuas plu-
uias non prom eret, 8c artradiua ipfius virtus
interim operari pergeret: iam neceftarib h o ­
mini aridura & ficcatio impenderet. Iam
verb firmamentum ( vt ira dicam ) pluuiatio-
nis , & firmamentum exiccationis duo funt.
jie ca tio Exiccatioitaque e ft, quando fuperfluum non
no» efi m anet, fed a bono feparatur: qua: mors eft
IhH'** fuperflui. Exempli caufa , ponamus pluere.
Iam pluuia non vniuerfa bona e ft, fed vix mo­
dicum in ea bonum eft. Quod bonum non eft,
id i fale exiccacur. Huius exiclatio intelli-
gcridaeft,vt ftom achi, qui ftercus a bono fe-
parat lntorim dum pluuia non incum bit,Sol
nihilominus iugiter 5c concinenter exiccat.
Digeftio. Similiter & corpus : fi homo non edat , dige-
ii.s vis ftionis vis nihilominus operari pergit. Et fi
e», extraneum , in quod agat, non habet, tunc di­
gerendo in feipfum agit. E aiam d igeftioeft
operatio. Idem eod em ' modo Sol quoque
1 firmamenralibus fuis operationibus imitatur,
& continenter exiccat. Q u od fi adfit pluuia,
hanc ftrbigic. Sin minus, exiccationis vis ob
id non certat, fed venatur omnino liquorem.
Is fi iam euanuit, continua operatione agit in
'I d ’, quod reliquum eft, dum omne abforptum
• & exhauftum fic. * *
corium Aliud ergo eft id, quod pluuiam facir. Et
pedium Eoe in cura omnino attendi debet, vt coelum
dicum. illud in manus noftras ponamus, hoc eft cce-
lum M edium, quod coelum fiiperius*cogere
poteft. Id autem coelum eft aisacpdteftas
M edici, non alterius. Er licet quidem multi
hoc coelum manibus geftatint: alitet tamen
id tradare non potuerunt, quim tradant ru -
Ruftici ftici fphaeram materialem, dum iam illam fur-
unpciiti. Eim,deorfum ,iam prorfum verfum verfanr.
Vt enim ipfi rera intclligunt, Hierotelymam
ponunt,vbi Granata iacer,& 1udaram locant,
vbi Neapolis pofita eft. Talis ipforum fcien-
tia. Cui non erat diflimilis illa medicorum
veterum. Sicut Cofinographia globum terta:
proponit: fic etiam Aftronoroia proponit
globum fcienrix Medicx. R e d c ergo diri­
gendus polus eft»fi ab eleuatione non exor-
%
1 D V R A.
bitarc velis. Sicut enim auriga currum tra-
hentes eq u o s, quocunque v u lt, arte fua mo­
deratur: fic cibi quoque aurigandum cft,vc
fp h xrx t u x , cuius ftellis contra coelum fupe-
rius vei vis , rationem & (ciendam potefta-
ceaique habeas. H x c enim tibi via ac meta
terenda eft. Et ficut auriga curru fuo vepreta
& montofa loca tranfilire non poteft: fic nec
tu id poteris tuo cum curru. Ideo illa fcientia
e ft , quq ex arte luminis naturx procedit, non
inani fpeculatione , quae omnis fcientix He­
rilis exiftic.
Sic ergo ex Firmamento crefeit fuftenta. firc*’
turque res quaelibet, quam Philofophia com- ““ J"
pledicur non tantum in Macrocofino , fed
etiam inM icrocofino.Itaqueexdefcduipfiui
p lu u ix ,& potentia Aftronoraic® feparadonis
\ Sole fadae , morbus hic oritur. Econtri
etiam fieri morbi queunt ex pluuia nimia &
immoderata , dum Solis Firmamentum cas
fatis ficcare & feparare non poteft. Vnde ni­
m ia humiditas fequitur,velur d contrario im­
moderata ficciras. H x c immoderata hu-
metftatio inflantem quidem tumorem , fed
minime hydropifin concitat. A multis
autem talis cenfetur. Quanquam huiuf-
modi intumefeentia ex immoderata plu­
uia indu&a , hydropifis curam etiam ad­
mittat. Sedulo tamen attendendum eft, ne
poft eius expulfionem anduia fequatur. Ad
cuius euitationem opus <11:, vt pluuiam ex-
quifite confumas. Si veto confumprionis gra­
dum rranfcendas , Solianfam praebes ad con-
fumendum liquorem genuinum. Secundum
hoc ergo curam moderari debes. Idhic medi­
candum eft. Nimium enim & minimum mor­
bos parinnt vrraque.
Porto vnum adhuc .bic fciendum reftaf,
quod pro causa ab aduer feriis fingitur.lfti ve-
io Opinioniftc,quid veljpc,ipfi non intelligut. ^
O biiciunt nim irum , Arfdur$ caufera cfTc ob- fa*
ftru&ionem meatuum feuviarum»quia nempe ”wtj
per hanc membrorum nutrimentum impedi­
tur,ne rranfire queat. Nos refpondemus, ari­
duram quidem aliquam ita fieri. Sed de
ea aridura nos hic non loquimur. Eodem
enim modo aridura illa fe habet, ac fi membru
aliquod aut ligamentum aut arteria&c. ex di­
midio detruncacum ertec, ira vt nutrimentu ad
vlteriores partes meare non pofTet. Hxcautc
non eft confum ptio, fed ariditas ,& membtu
vocatur aridum,non confumprura >nec aliam
Philofophiam habet, quam oppilationem vel E /
incifionem,quz vnum funt.Videte vero quan- m a .
topeie cora illa,quae in vulnere 6c oppilatione
inftirui debet, 4 verq confumptioniscuraablir.
Ideo longis interuallis didant. Nec enim ea
aridura elt,vbi propter obftrudionem cranii- .m,*
tus przoludirur: fed aridura ea dicitur, vbi
deeft,quod tranfire debec.
Pari ratione ab Humoriftis illi obiici poffir,
huius morbi caufam ab humoribus deftedere.
Qua ratione,id patet.Vbi rame erroris roanife- dm
ftatio in hoc ed:qubd, vbi humores tandefinr,
ibide quoq^ humc<ftatio vigeat :& vbi hume-
(ftatio ,ibi nulla ficciras. Hic aure humores fu­
perflui funt. Valde opte equidem, certu in hu­
moribus diferimen obferuari.-vt vbi ficciras fic,
ea
 \

D e Ar i d v r a I 6«■7S*

ea tollatur: vbi humiditas fuo illa modo Quxcunque autem iftatum geminatum cuta-
tradetur, quantum quidem (teri poflit. Sed ium adhibeatur, ea fola fufhcu ad evitationem.
Humot vt ex fundamento de humoribus loquamur: Prima vtitur Aftronomus olympi infetiomtal-
quid? Humor nihil eft aliud, quam rcfolutaaqua, & teta Aftronomus olympi fupeiiotis. Quilibet
coagulationem egreila,extra corpus pellenda. autem fue pvofeflioms Philofophus i i t , &
Ita multo aliter, quim humor vocaretur : nifi tandem Medicus in illa fundatus.
fors attribueretur corpori illi, ex quo refolutus Ptimo, Sol qui exfucat, tolli & eximi non Ttinia
t • ’ eft,quotum plura certe, quim quatuor funt, poteftieftcnim ingenitas & implantatus. Ita­
I non fecundum complexiones, fed naturas & que pluuia opus eft. Superius enim cadum co­
proprietates , que complexiones minime re* gi & coetceii non poteft aliter,nifi fimile quid
k
fpiciunt. Ipft tamen ab Elementis eos dedu' ex cocio inferiore viciftim reponarut. Sol
m xerunt. Q uim probe vero cum iftis ftenc, id ergo (uperioris coeli manet: pluuia autem eft
1 fuo tempore excutietur, vbi errorem hunc coeli inferioris. Hqcenimvt exfupetiore im­
t Quxte
C iuf;di- petretur , fieri minime poteft. De hoc ergo fupu te-
,1 •w Unguut Aicano diflerendumeft. xtfi f*su
raoibofs Medicina alteta ad Saturnum hominis eri-
p non ocu­ fumptio. Morbi ergb ex caufis fuis diftingui
X li Scien- gendum & fubleuandum, ita intelbgi debet, vt
B tiarefttix
•cu io ri nimitum preftetur ,ne is deinceps tu, qui fuiti
i
fcientia fola definit, quid res fu* O culi ergo Per hoc enim Saturni fphere homo fubtr^hi-
n ex fcientia procedere debent, non fcientia ex tur,hoc pa&o, vt tranfplantatio vnius in alte­
ii i oculis >quibus plerumqneglaucomaobtendi- rum fiat, velut Perfici in falicem, & finnliter.
01 tur. De Poetis dicunt, quhd fingere foleant. Si ergo homo tranfplantari, vnique Planete
#
Ita fedulb quoque fingunt hum onfte noftti, eximi, ac alteri fubiici debet v tunc ad hoc per- . . . .
r • , . . . . n 1 , Annmo:
i* nec tamen verfus condunt. Cetera norunt hcicndura Antnnonium idoneum eft > ejuod nium st«
% aliis omnia. Scilicet. Saturnum tranfmutat in Venerem. Per hoc
K Ceterumaridurazgricudinem etiam indu* arcanum homo redditur Venerifta,acafcen minve-
tJ cir,in qua Febriles afeendentes tranfitum fuum dentem alium accipit, quem fequitur. ideo nctcm*
V
u fa c ie impetrare poliunt & aflequi. Vndc fit, Antimonium cura eft in Ethica, qui ftellam
ii
•i* vtpletunque etiam febrilibus paroxyfmisten- Saturni tranfplmtat in Venerem. H ac actis
n /rid.par- tentur. D e febribus iftis hic nihil dicemus. abdita fune. Et ficut Bolus ftellam Meicuri) Bolu#
e ticul. & H jc enim morbus alius eft. Eius caufa in ca- cranfplantat in Saturnum ; fic eodem modo M«cd-
vniuerf.
«? dolore pitulo de febribus deferibitur. Aridura inte- omnes ftelle in coelo medio tranfpLntari pof-
diiccrnu. rim nihilominus pergit ac inualefeit. Et fi funr. Et licet (quod fietifolet ) ipfa quidem inSarur;
i t
tnr.
particularis euafit,doloribus proditur. In vni- radix am ote ftelle rem aneat: tranfplantatio num*
uerfali dolor non eft. In hac enim concurrit ramen viget & fubfiftet in e o , ex quo homo
ftupefiuffcmum. Q uxliber aurem totius Aridu­ v iu it, non in tadice. Fru&us enim regunt ra­
Aridurz
pr^cftsa- ra fub fpharia Saturni polit a e ft, ac ab eodem dices , non h e illos. Sic ergo in Saturnum ira-
tuinus. Tuam quoque condicionem , proprietatem,du- plantanrur 6 . Planete, 6. in Venerem, 6. in
rationem, naturam & vim defumit ,propriam- M ercurium , 6. in M artem , 6 . in Lunam. Sol
que fuam fpheram , afcendenrem & conftella- non tranfplantarur,cum ipfo melior nafei non
tionem amittit. Sed propter hoc dicere nullus pofiir. Hinc ergo notandum eft, quod in omni
^ M edicus poflic, egrum ralem efte frigidum infanabili morbo , fi naruraPs o rd o , contraria
ficcum que: hoc enim nimis rufticum foret:fed fcilicer ad contraria, nihil proficiant, cura Tranf-
dicite, ipfura efte Saturnium : cuius poftea na­ rranfplantacionis proponi & alium i debear. £^£1°
tura in conditione corporum terrenorum, Id faciendum etiam in vera M orphea, Lepra, incura-
quantum quidem ad corpus Phyficum attinet, Sc fimilibus. Exemplum ex ipsa natura pc- bU cuw
cognofcenda & proponenda eft. Bona illo ­ ramus. Nam fi anim al, vclur ferpens, fph ere
rum conditio eft,ac ex feipiis fanefeunt, quo­ fu e terminum 1'uperuixir, mors eineceilarib
rum Saturnus finitus feu egre iliis eft. His enim impender. Coeli enim terminus , terminus
nouum corium exoritur, a quo v ite diuturnae eft vire. Si aurem animal hoc ex narura pro­ Coeli tei-
miauf»
introitus eft. A b his ramen e g re Saturnus pria rranfpl mrerur, & fibi Pianetam alium, termi­
omnirtb di fcedic, fed dia eos macros ac aridos cui fubiacear , proftiruac: tunc vira ei p ro ­ nus eft
viror.
facit feruarque. Is enim cibos principii co ­ longatur. Omnium erenirn morborum , qui
quit. Cuius fi non ratio habeatur in p o rri­ gradus ad mortem defcendunr, drgreftio eft
genda ope,alia cura cerre nulla adeft. Is enim tranfplantatio , q u e pro coniideratione pri­
(olus facit id, non hum or, non com plexio, aut m e Philofopbix regeneratio vocatur. Er
aliud quid fimile. Ideb curationis vix dupli­ quia radix manet: meritd tranfplantatio vo­ Treit-
ces fimt:vna polita in eo e f t , vt pluuia detur* catur. N cc enim repuci afccmia ea eft * fed
ex caelo medio miniftrara , quam caelum fu- noua plantatio in truncum veterem , cuius vocetur
perius extrahit pro fimili fpbxra & concor­ fru&us homini aduerft fune, fatfta, vr fru&us
Medicus
cur crea- danda. Q u o d enim Deus Medicum crearir, vdltotes proueniant. Huius Medicinq pro-
nu) non perlbrn falcem eius in causa eft: fed vt coe­ ceifus, prxparadonem iftarum rerum , veluc
lum in fua manu habear, quod Medicum perfi­ Andm onij & iimilium de fer ibit. Ideo bis
ciat. Q uod ii iVa pluuia? ileila cognofcarur,rum eodem loco idem poni,fupetffuumeft. Q u i­
A rid u rz
tm du- Medicina in promptu eft. Via altera eft , vr libet aurem operam det prxparauoni in lumi­
ptx- Saturnus fupererur, Sc 4 vjeiusM/crocofrrjus ne 8c officinis v/irare.' Vrant enim locum,
eripiatur * i/quc in aliam fphxram ponatur vclur viticx.
- G gg x DE
 6 l8 De ICTERITIIS.
DB ICTER.ITIIS.
C re ritiz feu m orbi tin & u rz n o ­
men fimm I coloribus defumunt.
Si color eft cicrinus , A urigo v o ­
catur. Si color eft cinereus,niger,
v ir id is , purpureus , & c . nom ina
lingulis coloribus rcfpondcnr. Genuinum
tamen omnium notnen eft Ttnflura. Ipfi c o ­
lores varij fpecies exiftunc, omnes fub vna
causacom prehenfz. lpfum ergo nomen vnius
rationis eft,fiue a G rz e is , feu Latinis aur G er­
manis imponatur. N om en enim quiuis im ­
ponere p o te ft: non itidem caufam dare. T u m
Jlomea & nomen non ni fi res nuda eft. Q u a de cau­
«ft res sa iure merito de origine inquiri d e b e t: quae
nuda.
co gn ita, demum ipfum nomen nulla difficul­
tate p ro m it &: ex pedit.
Tina. M orbus tin & u rz eft , quando hom o na-
m orbus tiuum colorem a m ittit, noncaufante m orbo
qtudf
alio principali,hoc e f t , fi morbus per fefubfi-
ftac. Siue enim natiuus color abeat in cirri*
num , cro ce u m , aureunv.fiue in nigrum , aut
alium qui praeter naturam i i t : ad I&eritiam
omnis refertur. Verum quidem eft , quod
etiam per hydropifin , & contra&uram ac
Apoftem ata in te rio ra , naturales colores per­
mutentur. In his tamen I& cricu s co lor non
adeft/ed difetim en hydropicq & I& e r ic z fla-
uedinis in gradu colorum co n iiftic, quod hy-
dropifiscolorfpiceus fit, I& eritiq verb fatu-
rare tin&us. Scitote e r g o , de Tolis tin & is co ­
loribus h ic agi. Q u i quoufque effunduntur,
Colotes
tinih fle eoufque tingunt faciem ,oculos,aures,brachia,
non tin- vngues,digitos,& c. C z t e r i colores non cin& i
Ai vt d if
ierant. vlterius non tin g u n t, nifi in facie & ore. La­
tiorem enim Anatom iam non habent. T in & i
autem colores peruadere & penetrare poffiinc,
quacunque corpus pacet : fiquidem tin& ura
exiftunc, V nde m eritb m orbi tin & i vocan­
tur.
Morstin. T in & u r z procedunt ex m ortificatione cor­
durarfi poris , in quo colores conduntur, ficut enim
matcc.
in femine conditi funt colores virides, crocei,
n ig r i, caerulei, purpurei, & c . quos ramen ne­
m o videt»donec femen in terra em oriatur, &
S o le o s praeparet,proferarque , vt fenfibiles
iam fin t, qui fuerunt ante infenfibiles: ita hic
quoque fciendum eft, in corpore femina late­
re, hoc e ft, partes inexiftere, in quibus hom o
Colores con fiftar: quarum fi moriatur vna vel plures,
vniti fint tunc earum m o rs, genittix colorum fit. Iam
rebus.
ergo co lo r in Anatom iam fuam erum pit ,a d
conTpiciendum id p ro b et,q u o d adfpe&abile
prius non fu erat: hoc e f t , ficut in femine n i­
gro,folium viride ac flos luteus latet, fic pari­
ter in rubeo fanguine cyaneum , viride & lu-
teu m ,& c. conditum e ft, quod tam en , cum
integrum corpus exiftic, vifibile m in im i eft
Ted tantum quando id em oritur. Scire ergo
M edicus d e b e t, qubd femina , q u z M icro-
Putredo cofmum conftituunt, putrefeere non debeant,
caufa
inorb. fed femina om ninb manere. Ipforum verb
ttndord. p u tre fa cio caufa eft m o rb i, de quo hic dille-
rimus. Et huius talia exempla fint. Id u s feu
p la g a , q u z corpori in geritu r, membrum id
m ortificat. Id ergo iam putrefeit. H o c m odo
pucrefaCio m anifeflatio eft coloris partis
eiu s,qu z percufla eft. Sanguis qui phleboto­
m ia e licitu t, decolor fit,quia difioluicurSc pu*
trefeit > veluc femen in terra Hac ratione
color ipfius erum pit. Et h^c exempla data
fint de coloribus rudi m odo fientibus. Idcri-
tia autem eodem m odo non f i t , fed ratione
a lia ,v t eradetur.
Si ergo morbus tin&us , emortuum cor­
pus eft,quod corpus mater illius morbi exi-
ftit.fcirc deinceps conuenit, q u z ratio genera­
tionis fit} vt in hom ine ifta rin&ura fiat, quz
hom inem in aliis corporis partibus quocunq*,
in c id it, tingat. T in & u ra autem plus eft,quini
colores illi qui ex exem plo intelliguntur. Hi
enim em oriuntur; illi autem em ortui, 1 raor- ttfoijtt
re refurgunc,& in generationem aliam conteo*
dunt. Inde color viuificatur. Porr6 autem
res q u zlib e t emortua ( q u z tamen femen fic)
crolo fu bie& a e ft, fi in terra»hoc e ft, in Ele­
m ento iaceat. Q u od autem in terra conditum
non iacet,caelo quoque (de femine loquimur)
non fubiicitur,& putrefeit ac emoritur. Iam fi
fanguis aut aliud in corpore hominis dilTol-
uatur,id in hom ine iacet,& cute integitur,hoc
e f t , iacet in terra. Ex hoc ergo morbus enaf-
c it u r , veluc herba ex terra: non ipfaquidem
form a eius,fed canturo colores. Hinc fit, quod
fe& io iftius v e n z ac lo ci, huiufmodi morbum
tollat. N am in ipfa iacebac: ficut pluribus in
cui a traditur. Si ergo corpus,hoc eft,fanguis,
m edulla,fuccus,m ucilago, fynouia, aut quid-
uis aliud in corpore , ita emortuum eft: tunc , .
, . r . . r . x tea»
coelum imminens operatur in iplo. Iam veto tuto
femina inter fe diuerfa funr. Q u z ex carne
aut fubftantia proueniunt, in nullum tin&urz
colorem ab eu n t, fed in fuis locis manent, &
ibi purrefcunr. H uic oriuntur vlcera,dcqui­
bus hic nihil agitur. Si autem corporis fucci
puerefeant,ex illis fiunt rin & u rzh z , quibus fubh»-
corpus coloratur. Sic ergo tin&orura mor- j-JV*1
borum duo corpora exiftunc: fuccus fcilicet, sw
& fubftantia. Succus eft liquor. Subftantia "V *
eft os,fanguis,caro,adeps,& c. Infuper 2c va- pitea
rij funt fucci in corpore. H ic enim eft muci-
lago,ille eft Bitum en, is eft oleofus, ifte vndo-
fus,hic ta lis , ille alius. Pro cuiuflibet autem
condicione gradarur etiam colores,& io quod
propendent, in id v i caeli ducuntur: hic in Le­
pram , ille in M o rp h eam , ifte in guttam Ro-
faceam , alter in pruritum , & c . quo pertinent
etiam .qui cutem ,offa Sc carnes exedunt. Quia
enim tin & u rz funt, ob id funt etiam cortofiua
propter vim falis. H orum tamen morborum {<&■ .
h ic m entio non fit. T rad am u s faltem detin­
d i s m o rb is, in corpore manentibus, qui ipfi
tamen etiam p rzd i& is externis morbis fimi-
les exiftunt. Intrinfccus enim membra & liga­
menta & c . quoque exedunt & erodunt,licet
abdite & inuifibiliter.
Q u a verb ratione A rtifta in Metallis labo­ AniSt
rans , eadem in colores aliostran$fbrmat(nec
verb in m etallis tanti)ra,fed 8c in aliis minera-1(t-
lib u sjita hoc cafu Artiftam coelum agit. Ab
vtnTque autem vna eademque ars feu operatio sol*
im penditur. Sicut enim Artifta per Vulcanum, JJ*
hoc eft, per igneum Elementum illa excoquit:
fic ccelu coquit per folc, Sol enim Vulcanus eft
cali
 I

D e Icteritus. 619
call,in terra coquentis .Quodnam veto.Attift$ riti. Peritura ctgo effc Medicum conuemt
albi***- °ffibum ac labor eft? vt in plumbo fcilicet al­ vt fciat» quod credere debebat.Gtedcte enim tuimP«-
itum & bedinem , Aauedinem 8c rubedinem quzcat in Medicina aliud non eft, quim feite retum fit*
inc^ U ac inuen’at* Si ergo hi quoque A uiftz cceli, louifibilmm opera» exitus »naturas» ptopne- »nvudi
I Satuminias partes in M iciocof 110 tra&et,tunc tatefque»non Iccus aciplatum viabilium. Si- eft
1 per operationem eorum fit , vt huiufmodico» cut enim homo ftotem ex argento facit , 3c k v
I eoiores l°tes producantur, fed ad aiotbum hominis, Attifta colotem extrahit»8c («pacat» fic ean­
q u i 1 Nam iidem in metallis quoque quxrantur dem in homine quoque naturam exiftete »
in f i

V quibus & mineralibus , is eorum motbnsexiftir.Me- & talia opeta perficere Medicus petCualum
I fUnetisi
I fciliect tallum enim ipfum quoque fimiliter in fua o- habeat: diferimenque in fola forma, e ft, quod*
i in Yene. peratione difloluitur. Artifta in Venere quc- vnumqnodhbct fuo modo fe habet» prout
it .
I rit viride Sc lazutium. Si ergo Venerei Arti- habere debet. Et tamen omnia res vna funt»
1 ftz, Venereas partes in homine apprehendant» nec differant nifi ineo» fic ut v na viriditas 0*
i vt per tranfmutationem illam colores quz- mnes formas d a t» & tamen vnicus tantdm
1 zant Sc eliciant : iam morbus tinbus przfto color eft. Eadem etiam hic catio eft.
I; eft- Et nifi partes Planetarum exab£ noueris: Quod fi ergo tin bu ra, quo modo dibum
I fieri non poteft, quin in curalong^ aberres. e ft » ex fuo corpore fabricata e ft; tunc co­
I H ic enimbafis fica eft. Eadem ratione in Mar­ lor bonus adeft tin burz eius» quam fiunmus
I
lU ltt.
B te Artifta qu^rit colorem rubeum>violaceum, Artiftae fua Mineta in Microcofmo przpa-
9
#

& croceum. Similiter & Artiftz Martiales rauit Sc extraxit. Tunc ergo tinbura in fuo li­
K in homineeofdcm quzrunt ac operantur etia quido iacet » ac colores difttibuuntur a vir­
8 co lo res» vtcunqueaut in morbum corporis > tute penetratiua» quz cuilibet T in b u tz in -
t Mtrcik aut vulnus abeant. Ita Mercurius ptomit La­ e ft: velut crocus , in aquam coniebus eam TinauT*
1 no.
s zurium Sc rubeum, Sc flauum. Similia Sc ar­ tingu* T in gitis autem mulco tnagtsf a c a Peneu«-
<k tifices Mercuriales in homine fabricant» fi in quam multo «xquifitids penetrat, fi aqua cum wu>*
» MicrocoOno mi neram arripiant Sc Athanar, ipfo ebulliat. Er talis natura ebulliens ia ip-
i Vulcanius autem ignis ipforum Sol cxiftir.Lu- ns quoque corporis liquoribus exiftit. In
1

na candidum » Cyaneum , Sc nigrum dar. H xc quibus, fi iam colores iaceut ebullitio illa fa­
F
0 eadem in ipfa quaerit etiam Artifta. Sic eadem c it, vt ii expellantur 6c diftribuancur, quouf-
Luno? Luna quoque fabricat,fi in homine ALhim ica que Anatomia pertingit. Feruorisergo & tm-
euadic. Sol Amethyftinum, V iolaceum , pur­ b u r x natura in caula eft, vr color otnncs po-
f*1
Sole.
pureum prom it, Sc exteris aequaliter opera­ ros peruadat, qua quidem liquidum exten­
1 tur. At haec eft Phyfica , Sc Philofophia & ditur. Et cAm humida omnia fint, ideb e-
|B T h eo rica, qutbus morborum tinborum ori­ rumpit is ad cutem. Cumque Alchimiwam
Colera
3 non eft go cognofci debet. Cholera cognitionem nul­ Diaphinitatem Sc pellucidiratem habeat,
jfc caula lam przbet. Iraque deinceps oculos aperire idr6 fubftantiam cutis, oflium , cartilaginum
tiaftuff pleni&s. ligam entorum , Scc. penetrat, quoufque po-
H oc nihil obftare deber, qubdres innifibi- reft. Q uilibet enim tin b u rz liquor rainera
kf
lirer fiat vel eueniar. Inuifibile enim peritum exillit. Et viciflim, quxliber minera eft Mer­
ir
dobum que artificem reddirinon irem vifibtle. curius , fulphur Sc fal. Ex his color ille extra-
$
P ib o r vel aurifex florem facit vifibilitcr. Eun­ h iru r,& fubtiliflim^ prxparatur. H zc enim
% Sol peri
dem Sol etiam profert , fed aliter. Vter verb corpora fi prqparentur, ex feipfis fubtilia fiunt
i lilfiinat
«reifex* horum artifex videtur vobis optimus? An non ceu fublimata , calcinata , reuerberara, de-
(
Sol? Im b. Huius ergb licet operantes manus ftillataque. Fiunt enim hic opera inuifibi-
non videas: ex operibus tam en, quae p ro m it, lia more vifibilium , ipfaqne fubtiliata cor­
easzftim are Sc pores Sc debes. Operibus e- pora tinguntur velur pannus a tin bore. H oc
nim credi par e ft: hoc eft , res faba perfuadet aurem loco attendite, tioburam quamliber
ipfam ita fieri debutfle. Pari ratione Metalla fuum corpus alias ira inficere,vr Color fixus Sc
Mintri* quoque Sc mineralia vides , Sc tangis : non ta­ conftaos inhzreac. Sic enim panno co­
lia om­ men fimiliter etiam in homine. Et tamen ni­ lotes non eluuntur, aut color O rich alci, fun­
nia ho­
mini ia- hilominus in homine inexiftere,opera certan­ dendo non decedir. H ic autem colores iterum
«fat. tu r, q u z prodeunt. H$c nimiram germana eximi Sc elui queunt. Pannorum autem co­
ac vera eft T h eo rica, h?c Phyfica: in his M e­ lores ideo non eluuntur, quia nuda aqua, qu£
dicus fuum lumen adrpifcicur. Microcofmus nimis inualida exiftit , tanrflm trabantur-
enim minor mundus e ft, in hoc przcipnd, Q jo d fi verb c ipireJJa alborum A lk ili adhi- Aiiaii
qubd omnes in fe mundi partes com p leba­ berenrur , colores vniuerfi exim i, Sc pannus ciuunt!
Uomo tur. Hinc creatura eft omnium nobiliflima. natiuo fuo colori reddipoifet.Huius ergo mor­
nobiJiffi.
micut-
ma c Et quis credere poflic»in femine Euphragiae bi medicinam inftar alborum Alkali e(Te o-
tUlM. lareretalem colorem , formam , folimn , Scc. p o tte t: abis color non eluetur. Hac ratione
Nem o certe, nifi qui videat, illa ex co enaf- etiam ex Orichalco tinbura cadm iz eximi­
ci. Opera faciunt, vr ea crcdanrur. Man/fe- tur , & cuprum profertur. Per idem impe­
flanr enim , que larebanr. Ad Medicum er­ ditur etiam probatio auri creari, quia fci-
go fp eb ar, res inuifibiles ipfis vifibihus non licec locio nimis exquifite eluit , Sc rem Fulmea
incertius cognitas acperfpebas habere. Q u i in flatun? priftinum reducit. Et velati fu i n,ecuu*
verA vifibilta non cognouic, is qui /ciet inui- men argentum aurdinue eluit: ita x q u i Sc co- eluit
fibilia ? qui illis credet? Opera Sc experien- lores ex corpore eluuntur, ratione pari. calum
riavr credantur illa, faciunt. Penes imperi­ Sic ergo caelum in homine laborator ex-
tos credulitas nulla eft. Credunt autem pe- iftir , res mulcas mitacuIosS alias quoque t»bih*<
G$g i pro-

1 ^

0
 I

6 jo DE ICtERITJlS.
producens in iis rebus, qnae faciant vel ad vi-
t * Jongarairarem,veI ad fani
faniratem,vel ad mor>'
bos > vel ad mortem. Sicut enim foris nafi.
cunrar iam violas, iam Betonica, iam Flam­
mula , iam R ofa, iam colchicum fub autum­
num : ita natura quoque fubindd operatur >ac
vnum poli alrerum producir, vt cuilibet rem-
porifua iufta fiant. Pari viciffirudine coelum
quoque in homine varia operatur ac producit
vnum poft alterum, quae omnia ad hominis ,
veifanirarem , vel morbum mortemque ver­
gunt» prout laborantis conftellatio fe habet.
Ntfi enim quotidie huiofmodiin corpore flo­
res renoaenrur, in eo non /pes vitae, fed metus
mottis inftat. Et haec fumma quidem Philofo-
M S a p n
phia eft quar medicum formar:quam):(^ libris
fol 94-
* Quiit pleniiis peteris. S ic ergo ccelum citca res has
fuprafol* ra & ru t.
C O N T R A R IA
SIGNA.
DE COLICA.
Vm diuerfie opiniones ac fenten-
tiac varia: de Colica palfimiada-
rentur, fa&um eft vthinc diuer­
fa quoq; eidem nomini inderen­
tur. Sua enim peculiaria habenr,
Germani» Latini, Graeci, & c. De nominum
verb varicrate difficultas Medico oboriri nulla
debecfed omnium vna omnino caufa putanda
eft. A qua ipfa etiam prouenit, vt Colica vel
grauius affligar, vel leuiusidque ex differen­
tia motionis. Interdum enim k potu, inter-
du £ frigore,iam hinc,iam aliunde eadem exo­
ritur. Et tamen hxc omnis varietas vno nomi­
ne coprehenditur» videlicet Colica vel torfio-
ne. De q u i hoc capitulo pluribus difTererans,sCo&|
Quaelibet C olica tft ventris ventus feu
tu rb o , vndecunque concitatus, k cibo potu* J J -
ue» i peregrinatione no&urna , ifotrni in­
terruptione, k refrigeratione pedum, aut qua*

N O n pauca etiam de figni$,qux produntur» cunqi a lii m utatione,i calculo veficar-.aoerfti-

hic recenfenda fjn t. Signa autem ipfa geratione ventris & alui obftru&ionea reten­
M edicum quidem teire fas eft,fed non,vt vul­ tione m enfium ,&c. Ex his enim omnibus co- ^
gus lolec, verum ex fundamento Aftronom i- Iicanafcitur,qux tandem vel ex fcipft delinit,
co. Cum enim morbus fit Aftronom icus, vel rollirur remediis, vel terminatur in Para- **“
w I A

aut A ftronom ix fubiedtus : ex h£c om ni­ lyfin. Eius ratio ralis eft. Dclor & rorlio in gp
no necefiarh cognofcenda funr. Q uanquim ventre oboritur» inteftina contrahuntur.&in- ^
autem tin&ura quoque figna exhibeat: ipfa ta­ torquentur, perit appetitus, fequitur vomitus
men pro fundamento habenda minime fune» ru&ufque , vrina fic cruenta aut aliis rubra,
fed tantAm iam faftam operationem indicant. corporis calor com itatu r, & fimilia multa e*
Futurae aurem operationis figna ex Aftronom ia ueniunc, quae hic non omnia deferibi queunt,
M edicas defumi d eben t» fine qua fieri nihil poteft. Is iftis apparentibus,colica inceditur pto vento-
fit Aftro enim demum verus eft M ed icu s» qui opera- ru co p iaac vehem entia,ac falis inteftinorura
n o m iu &
Progno- rionesfuturasindicare nouit. Prqfentes enim refolurione. Ex his enim eadem vel breuioc
fticus. ipfis oculispatefcun t.iQ uae autem in oculos fit aut longior , vel lenior aut acutior. Ifta
in cu rru n t»ea pridem praedici & prognoftica- plerunque fequitur membrorum refolutio&
zi decebat. Nam hoc vere ad M edicu pertinet. contra<ftura,auc alia accidentia, vel acuta,vel
Hac ergo ration e, fi vom icus, p e d o ris angu* chronica.interdum in morrem ducentia,ptouc
ftia, Sc figna fimilia alia in membris acciderer, turbinis ratio fuerit. Quae omnia ex fequenti
haec re non moueanc» vt aliam m orbi caufam caularum enumeratione plcniAs cognofcenda
inducas.id enim fic huius vel illius natura fert» funt. Licet enim ipfe morbus quide vnicus firj
quae aut propenfa e f t » ad vo m itu m , ad angu- multa rame ac diuerlafimt,ad generatione ei',
ftia m »ad plenitudinem , ad conrra& uram , ad quae confpiranr. Refert ergo hic recenfere
fiuxum »ad oppilationem » 8cc- vbi licet qui­ e a , q u x caulae alicuius vim prqftant,& cum­
dem varia caque diuerfa figna exhibeantur: prim is caufam palmariam ipfam,qti£ nihil eft ^
ipfius rameo m orbi ea culpa non eft,lcd naturq aliud qudm ventus intorquens fe<Sc conuol* a,(i
8c proprietatis aegri. S ic dc alius ignis eft in u en s, ficuc turbo in fuperficie terrx pula^
lig n o , alius in refin a , alius in oleo» & c . & t a ­ rem r a p it» aur in vndis vorticem concitat.
men vnum Elementum ignis eft. Alterum dif- Fas autem e f t , hoc loco Theoticam omn?m
crim en ex ip fo co rp o re o iitu r. Sic hoc quo­ ac caudarum explicationem , k veteribus in
que loco. Signa ergo ifta ad aliud n o n co n fe- hoc m orbo, quem in Iliacam» Colicam» Te-
C ariam runr»nifi vrdiferim e corporum prodahc.Quod
P laacra, nafmum Scc. diftribuerunc, definiendo tra­
afeendos aurem attinet ad morbi Planctam , afeenden- ditam d e le r i, caulam que oraninb aliam, in
cAllel la­ tem , cenftellationem » quae hoc in cafu fcire
tio , &c ipfafcilicetnarurae luce fundaram, quod nem­
vaum . M edico dignum eft : id ex A ftronom ia peten­ pe hom o m agno mundo fim ilisfic, nec pecu­
dum eft. Id nifi fia t, M edicus in C h ro n ic o » liare quicquam h a b e a r, erui producique. H##i(i
A cu toq u e, ac in c a u fa ,& c u ra , facile aberra­ Ipfius enim mundi ac hom inis cum ratio tum &mi
b it, v t quid agar nefciac. Futuri ergo M e­ co gn itio vnaeadem queefie debet. Hincergb ^
tina
dici ad Aftronom iam diuertice, Q u o d fi au­ can feq u iru r, colicam efte ventum , ex fupe-
rem non M ed ici, fed auariefte m alitis: qqid pexiorifphqra incum bentem , & in 4 . mendi
huius fciatis randetn, nihil intererit. Interirn, partes exfpirantem. H is iam grneiatis &
qui ignis vim & arcem non nouit , is mor- perflantibus , colica inftar. Res autem
bqs hos cognofcere & curare minime pote­ hoc padto intelligi debet. Compertum ni-
rit. Q u icqu id en im agatur de m orbo; gratias mirdm vobis eft , ventos quaruor in man­
} .-[Supra agere debet D e o »rem peius non cecidiile.Iam
do fibi oppofitos perflare: ac ex Meteoti-
fol. 97-
ad curam.Qupniaro» & c , Qusere J : [ vfquc ad ca d id iciftis, qui fia t, vc illi interdum fpi-
finem cu rx. re n t, interdum mimis • incerdunainciratitls
cora*
 De C olica. ,€\\
commoti tutbincs euadant, omnia quatiant & quem veteres Colicam & Iliacam vocitatum, JjJ**
,hoc illoue vel loco vel tepore inteftinoturn quidem, non autem ipfiusPhi*. dtcuu»!
magis minfifue. Huiufmodi generatio qux- loiophix ratione attendentes.
dara etiam in corpote humano fit, ac in ven­ Porrb autem de accidentibus colicx ita «orno e*
Wnter tre pro Jitur. Venter enim chaos e ft, hoc eft» attendite. Homo ex ttibus conflitutus e ft:«»'»«
chtoi. eft regio illafcu concauicas, intra caelum ter- Mercurio, Sale, Sulphure. H xc iam fuut ip -wn lt‘
homini*.
ramque ac mare reli&a. Sicut ergb per cha­ fius fanguis, caro, orta, tendines &c. Venti
5 os hoc venti tum terram, tum aquam tranfpi- autemtium petflant, ipfum coipus, hoc eft,
i ratit: ira in ventre etiam iidem iam furfum, inreftina ac regiones eorum corripiunt, veluti
i Venu» iamdeorfum perfpirant; quam flatulentiam foris turbo domudeiicit aeflern it, aut nim­
i funt^ & colica fequitur. Iam vetb globuli feu orbis bum aliudve fimile inuehit. H xe dum fiunt
* coiicse™ vcncr*s partes quatuor funt: M eridies, Sep- ventus tria illa inuadit,& cum ipfis quaficon- Mati*
i vmbiiicj tentrio, Oriens, Occidens. Meridies vmbi- feritur vniturque. Per hanc permixtionem fa lcollc*
i dfeT^ic l>cum occnPa^cius ventuseft A v s t k r . H xc refoluitur, & in inteftina defluit. Q uod cum
i Aaftet. colica Auftralis vocaretur, fi colica nomen mordax, acutum, ac variis qualitatibus pradi­
5 2 “ genuinum eflet. Spiratio ab vmbilico eft ad tum inteftina fenfibilia inuadic ac vellicat,iam
♦

I
1 tno jc dor fu m. In dor(o viget B o r e a s , inde ver- dolore venter lancinatur, ficut vulnus, quod
i boicas. s^, vmbilicum tranfpirans. H i venti fibi in- fale confperfum mordicatur. Si veib venti fal
uicem oppofiri fune calidus nempe ac humi- non inuadunt, tunc confertim vna omnes fo-
n dus, & frigidus ficcufque:& vcerque peculia­ r^serumpunt. Vbi autem Sal refoluitur, do­
i ris naturae conditionifque colicam fufcitac. lor illicb v rg e t, non certans pr.ils ,'quam (al
5 chus 1 ° regione fu p erioti, eic fundo ftomachi E v - pacatum & domitum fu. Quanquam dolo­
.1 **• r v s oritu r, & verfus occafum , nempe ad res etiam inferantui a Zephy talibus ac Borea-
Anus r • *» •
Ii cft &c. anum perlpirat. Ex ano em ergit Z e p h y r v s » libus ventis, dum aut frigore percutiunt, aut
. flans ad regionem Euri. Vnde iam iterum duae vehementia impetuque labefu&ant. Cum
h diuerfie co licx, vna calida Sc ficca, altera frigi­ quibus tamen fi fal vna concurrat refolutum»
»• da & humida generantur. Et hxc illa quatuor dolores atrociores omnir 6 & periculofiores
r.
h - colicae genera cum fuis collateralibus ventis corripiunt. Ex his liquet, colicx curam pro j.
s exiftunc. ventis 4. quadruplicem exiftere. Tum etiam cmtquou
s Principium autem ac generatio ventorum cura peculiaris debetur rciolurioni falis f i tuPlcx{
* ex natui a congenita eft. Sicur enim fuo tem­ a Mercurio & fulphutefeparatum fic : velut
0 pore xftas ac hyems oriunturtica verni quoque alia etiam ratio eft , fi alia quxdam incidant*
Euri,Zephyri, Septentrionis, Auftrique flatu­ Nam & venti conftipant laxantque, ac inter­
ro fuo tempore incumbunt. Et veluri fpita- dum fuperne erudiant, inrcrdumin concaui-
tionis fuar tempus ordinarium iidem habent ratibus lui» flu&uanc. Cura ergo in genere
ira etiam quietis & tranquillitatis viciflhudi- duplex eft: vna contra ventos ; altera contra
Venttis nem experiuntur. Prxrerea autem duo quo- materiam , quam poft Ce ventus relinquit.
4uoPOt* 9 l,e tempora ventris notanda ac fcienda lu n t, Nifi enim fedula cura ipfis ventis, ac refoluto
^Eftas nimirum ac Hyems. Jn his enim vel fali impendatur: co licx fanatio nulla impe­
magis vel minds venti incumbunt. Er fic coli­ trari poterit, nifi natura M icrocofmi ipfamer
ca vel eft xftiua vel eft hyemalis. Pro his vt aduerfa confumar Sc tollar. CoIic4
conftellario fit in homine,ira colicae iile fubii- Venri prx d i& i fiue ex feipfis oriantur: Ciae venti
cirur. C o lica enim pro ventorum generatio­ ab hominibus producantur, fubtiJes adeb ac fub,‘,w*
nis modo (e habet, Q u i fi M etcoricc produ­ renues exiftunc, vr omnes totius corporis la­
cantur , colica infulrat. C o lica aurem p rx certos ac poros peruadanr,velut ventus parie* ,
ventis excernis peculiaria duo experirnr:pri- tem penetrat. Q ua alceratione membra om­
m b , quod confteJlacio ipfius ventum gignens, nino deiiciunrur Sc infringuntur. Cum his
per exteriora mouerur. Secundb, qudd ven­ fi fal refoturum concurrat, fpiritus eius ventis
ti illi cum doloregraflem ur, cum in abdom i­ adeb exquifice pecmifcetur, vt cum his ad
ne inclufi eruptionis portam non habeant extremos vique artus peruagetur. Iraque colici
propter varia obie&a corpora. Er his praeci­ eruptionis impetu femel fadho,mixcim illi duo
Homon pue duobus pecu Jiaribus homo k maiore mun­ perfluunt, dum exreriora membra proxime fcutui.
di flera ri do differt. Sicut ergo quotidie in mundoven obfederim. Q u o fa& o dolor ventris ipfe
mundo
in colica. ti fpirant; ira fim iliteretiam in hom ine: qui quoque in membra effundirur. Huic vento
ramen fimilirer in mundo plerumque.confu- & fpirirui falis , quia membra refiftere non
munrur ira vt non ad modum fentianrur. N i­ poffunr, ideo concidunt velut domus k vento
hilominus ramen indies iidem producuntur. ftratajquam dcie&ionem contradfurapoftmo*
H i huc non faciunt. Ifti enim ranriim hic ex­ dum grauior leniotve fequitur, prout venti
plicantur , qui manifefti funt & morbos pa. illi leuius vel concitatius impegerint. Nam
riu n t, vt funt procellae, grandines, pruinae, pro natura Microcolmi & venri conditione
rempeftarefque fi miles aha:, qua: produdhe in ifta omnia eueniunc.
ventre eodem modo ceu in chao furiunt & Pro concluftone ergo hoc tenendum eft
graflanmr. Q u ia aurem venter inteftinis ple~ ( Qnfre *9* ) quatuor di dios ventos definiras *** ^
nas, ac infuper fenfu acuto prxditus e ft: ideb fuas complexiones habere, nempe immodera- f/*.
veritorum moleftia Sc dolore rorquerur, do­ tum calorem,frigufijue aut humiditatem, fic-
nec eos aurcoofumar, aurehdac excunarquc. ciratemque,quas dande (equuntur trium pf i­
Q uacunqpc ergo exparte hi venti in ventrem morum in fuis Elementis tefolutiones Sc coa­
incumbant dolorem mot^p p rxd i& o concitant gulationes: pro quarum commodeiatione lub-
l' G gg 4 tilicas

i i
 6) u D e C o l ic a .
tihtas etiam penetrantium Cpirituum oritur* deretur: tunc dominium in nobis exercet ca-
Membra enim alia reColuuturi frigore Borese, lum, quod in nobis conditum ed , velut ven­
alia humiditate Zephyri,alia ab Euri decitate, tus in colica, qui datus edomninb > non hu-
K alia i calore Audii. Cura ergb cootra&urx mor. Loquamur ergo de internis, & inhorni*
cuiuilibetpro hifce cauds temperanda ed, non num extranea non inuehamus, aut de iifdem
tam propter ipCos ventos, qu&m fpiritum falis cogitationes otiofas Cubeamus, quod /aditare
refolutum. Cuius vnica hxc cura eft,vr,quem- Humoridx Colent.
admodum lapCx domus remedium vnicum eli Sic ergo ipfa opera de rebus teftanrur, ve- Op®
ere#/o,dc hic quoque conrra&um membrum lut imago pida fui protorypi cognitionem
erigatur. Singularis ergo cura eil euacuatio exhibet. Eadem etiam ratione domus tefta-
ventris: Cingularis itidem ereOdo membro- tur, Cedominum effc,8c quod reflatur, idipfuni
tam. exidere, nec aliud ede i /e diuetCum. Et hoc
padto res ipCx inrelligendx proprie funt, non
CON TRARIA. exrranetb veluti Ciquis crucem geftet, vr tnd£
W /opra Qum f . v/que adjwtm x. parag. intelligatut, hominem ilium huius veliiliui
foU
is hadenus przmidis, iam deinceps in CeOtx aur ordinis e(Te:Ced in Cigno ipfo acquief-
H confedo apud omnes /anos ed, pro iunx cendum ed, 6i dicendum, id efle linteum pan*
facie, feu ea recens d t , feu plena , Ceu au> numue >ad crucis formam fartum aut difpofi-
c f ,ifa gcfcens, in homine hoc malum omnino con- rum. Nam eodem modo & ventus ventris,
% u t c citari Centirique. Q uod cu m , vr e f t , ve­ figno fuo, quod exhibet, hoc eft, venro, dcli-
rum iit: orgo ac cauCa omninb nofcenda ed. gnat, quod ventus iit. De vento crgb,Hon de
CauCa vero hxced , quod homo intra fe quo- aliis differendum eft. lam autem quid ventus i
que, velor extra fe, peculiare fuum ccelum, /I- ed f Id di/citurexmagni mundi ortu, cauuf-
milemquecondeUationem habear. Vndedc, que ac generationis modo Sc proprietatibuj; 0^ a
vr temporis cuariationem /cnriat, non exter­ demonltrarurque, hominem ipfum Microcof*
Coelum
fco/uim* n o , fed interiore. Nec enim caeli planera vel mum efle, ex 4. omnibus Elementorum cre- d!
homini me: vel tc gubernat, fed tantum qui in corpo­ aruris conflantem. Vnum ergo cum altero
XCfit
re eft. Et a dronomus, qui ex planetis exter­ omnino conferendum ac explicandum eil, ac
nis de natioiertibus iudicat,is hac de causa er­ PhyCica ipfa in hoc cogenda, vr Theoricati-
rat. qnia ifti in hominis corpore nihil operan- miiis omnino inilituatur in caufis morbi con-
ranrur, fed tantum internum caelum ac plane- /lituendis, & his applicanda ipfa cura feu me* '
tzid moderantur. Coelum aurem externum dicina, qux ex Theorica dimanet. Hcc iam
interni ramum index exiftit. H om o enim Ce m odo , quo /igna fe produnt; ea ipfa quoque
C a t f u m

extern o habet, vt craftum ac rufticum hoc exemplum M edicum , qualem fefc gerere debeat, infti*
homine docet. Suis vel porci eadem eft anatomia tuum. Q u i enim magnum mundum creauit
d o regit.
Sui* & quae hominis. Ira vicifiim hominis eadem , is poftrerob ex lim bo ipfum quoque hominem
homini* quae caeli. Sic intra nos quoque fiunt plu­ s architectatus eft. Ec fic ab eodem au&ore v-
enato*
mia vna. mae,tempeftarumque euariationes.Quq caufa?
rerque mundus conditus eit. Qui ergo ventos
Q u o d eaedem intra nos m atrices, quae ex tra , Solemque 3c Lunam , coelo externo indidit: is
cxiftanr. H inc earum imprefliones fentiunt, eadem hom ini quoque ingcflir,& dixit bottfi»
qui vnius concordantia? & conftellatiotiis cum Ex quo om nipotentis creatoris mira bonitas
ipfis funr. H is iam conftitutis, colicae ( anti­ elucet. Q uid enim quaefo mundus uniuerfus
quitus ita vocatae ) co g n itio ea tenenda eft, teftatur aut loquirur,quim quod Dei,fui crea­
qubd ipfius venti, quatuor oibis partium ven­ toris, /it? Sicut enim ftatua fui fculptoris aut Motfa
ti exiftant, qui prodifpofitionis lux conditio­ plaftis /ignum e x iftit: ita vniuer/ae Dei ctca-
ne tormina 3c dolores cieant. Coeli ergo vim turae quoque indicant, fe D ei opera elfe. Por*
vt in colica, fenriinus adeo certo, vt vere dice­ rb autem M acrocofm us vifibilis eft : non iti­
re poffim us, hominem hunc in hoc illoue fi* dem M icrocofm usi nili in figura imaginis di*
Corium gno, aut hac Lunae facie moriturum efte: non uinae. Caetera enim in nobis abeondita latent.
externi vt Lunam exteriorem in teiligas, vetum inte­ Eodem enim m odo ipfe quoque Chriftusin
non tn
clinat* riorem. H m c enim tu ftn ris , & ab ifta o c c i­ perfor.a vifibilis fuit,ficur Mactocofmusoculis
deris. Interim negligenrius id obferuas, quia nobis conlpicitur. Er tamen vicifiim idem in
non, vt ventus externus interni operatio fu- form a alia inuifibilis eft , qui ne quidem id
binde fentitur. Q u i fentcntiaai hanc in ore e ft, quod eft. Ita & hom o mundus eft, nec,
habent, qubd Aftrainclinent, non neceflitent: qubd is mudus fit videtur,fed mundi (tgnueft:
hi male fentiunt & loquuntur. N ih il enim illa fignum au tem , non qubd homo feceu t: /ed cWJ|^
inclinant, cum ad caelum cautum externum di- qui hominem ipfum fe c it, is & fignum fecit.
rig an ru t, quod nobifeum nihil quicquam C u m ergo ita fe habeat,fignum eft.quod opus
commertii habet, n»fi ratione praefigurationis D ei fit, non hom inis. Eadem & ventris & co*
tantum. Ideo nihil quicquam etiam in nobis l ;c * ratio clt. Venti nimirum pratftb funt &
inclinar. Itaque otiofe id addunt, quod idem lignnm fune, quod non hom o , fed Deus eos
nihil neceflket. Q uid enim cogat,cum in no­ fecei i t , fimiltcer ac in magno mundo. Indi­
bis non lir ? A fuis aftris cogitut horno , non gnum ergo fu e rit, ex ipfis homines humores
Aftr* ho facete > aut quid aliud de iis fpeculari. Id
nucum a tnnndi aftris. Aftra enim h o m in is, ipfc h o ­
homo m o funt. Et quod hom o eft,id aftrum eft,non enim non opus h o m in is, fed D ei eft. Et in id
funt.
fupernum ,fcd infernum , cuius praefiguratio opus dirigendus om nino nofter animus eft,ac
tantum in fuperno exhibetur obiter. N ifi er­ ex eoT h eorica ipfa conftiruenda.
go infiius lationi n o iliz fpititus corpus m o- Et talem i tote curam.
Quantum
1
 i
D e C olica.
Vanturo ad curarionis modum attin et:
Q /ciendum eft >vnum dirigi ad 4 .ventos,
Colic? ^ 111 chronicum tempus vergere pergant: al-
(urtqos? terum re/plurioni /siis impendi. Sed quod
rerrib contra Auras ip/as attinet, harum cuili­
bet fua peculiaris cura applicanda efl. In cu­
ra prima attendendum eft ad 4 ventos cardi-
i
sibetafle JinaJes j fub quorum quolibet fui coli iterales
Q
k curant comprehenduntur. Cura ergo vmblici polita
♦
c®,jc“m. eft in Sibeta & Eqtfo: fpinz dorfi in Sacetnela
I vmbilici. .
O: tentis in Falerne cum oleo:occidentis in Papa-
»
sacerno1 Utrt Scc. Orientis colicae hauftus calidus vnus
I Ipio*.
debetur: & duo item alii collateralibus. M e­
it
ridianae colicae deberur inun&io calida par­
h
tium priorum. Septentrionali illinitio dorfi.
t
Et hac ratione venti expugnantur, non clyfte-
V
P iibus aut purgationibus adhibitis, aut conci-
cirato vo m itu » aut admotis balneis alboque
£
Grarco. ,,
A Ad fd autem ( q u z cura grauior eft & la-
fe
boriofior) eliciendum opus eft, vt poft vento­
« rum difcuftionem,enuIam Campanam admirii-
X ftres, idqne fenfim, nec pr^cipitanter ad Rha-
« barbarum, colocynthidcmue & fimilia diuer-
JJ tas. Sal enim vim nullam fert;& iam per /e in
ia viis exitus haeret. Expuitionem ergb illius li
* Ful|urii
moliaris iis remediis q u z aliud nihil , quim
fal pelianr, non male iuccedet molimen. Si
iia verb vna cum fale alia quoque pellas , nihil
J2 admodum proficies- Sal enim k ftercoribus
Sal in co.
uTa purG & ali* reie& aneis, edu&ioni ineptius reddi-
c: dua>ah<* tur* ^ta<l uc lyacerum relinquendum eft,& k
P czteris fordibus feparatum , vt k luis purgan­
tibus commodius eliciatur. Quando autem
os tra&um 8c euacuatum fatis /it, id fanitatis fi-
g a ex pedienr.
Tandem ipfa contra Aura per confortiua ira
adimenda eft »vt virtus ac robur fuftinens par­
* *
« tes intrinfecus fo ris egeratur & diffundatur.
Aaram Confortariuum ^ cti, Aurumfolutum m vino cee-
Is foiutum trato cotrtflo. Q uod fi verb membris conue-
«i merobra njfns humidiras deficerer, cam Ballamus cum
» roborat. ., , ,
Batfcum Galbano aut oleum vulpinum cum vino cor-
^bano re& 0 farciet. His omnibus pr^ftantius eft
(S pinum oleum fer pentinz, quod membra ipfa non ial •
c6trtftu- tera expedit, verilm infuper etiam fine auro
tl i i cmtat.
OL ’!«*• peife&£ fanat.
pcnrinc C ztera autem ab ipsa experientia prompta'
f «ec.
it remedia hic quidem nen elim in o , fcd fuam
* cuilibet laudem integram relinquo. H oc fal-
4* tem m oneo, vt ordo ifte triplex ftudiose ob*
\* leruetur, & fuo conuenienti experimentum
* quoduis admimftretur, n e & rredicin z fimul
it certa macula inurarur, & z g n ftatus in peius
fubinde deducatur. Remedia ergo qui(tber ex
w
fu z conlcienti* fcnnio proferat. Penes me
i»
enim uniuerfa nonlunt. Noui m ulta,quz aliis
$
proba habemur. Sunt enam , q u z nc quidem
vnquam noui. Itaque vt optima vndecunque
fll1
fehgantur > hic monere v i t i i .
D*< FARALYSIS.
v>
*
^
Fulgura
qut in
lena co-
T Emptftates omnes nc fulgura ex coelo in-
Co- cum bentia, in tetra pizparanrut
quantuii quuntut. Quod enim fulgur eft, id ex terra
t,ji defumitur. Huius ergo genetationem ira at-
^ tendite. Q ua ratione recta a coelo fumit fo­
lia frondes Sc gramina,nimirum ex ipfius plu­
uia Sc tote Sce. ficviciffim coelum > quo ali-
*
tur & nutritur liquido , id ex terra defumic.
Er ficut terra natura fua nihilo mutata , gra­
men fit ac folium, nemine id quidem viden­
te : fic coelum quoque fuam naturam conti­
nuat , nemine ad piciente. Nemo defiderat
aut videt in terra id , quod in coelum cuolauic
H oc autem in terra coquit terra, in coeio co­
quit coelum: hoc e ft, quod caelum terr; dat,
id coquit terra: & quod terra coelo m ittit, id
coquit coeltim.
Co& ionis autem illius h zc ratio eft, quod
fcilicet Sol , ac Plaoeca quiuis , & q zlibet Caelum
ftella fuum ex rena liquidum in fublin.e ac cx tcrra>
h^cex il­
trahar,vnus nempe hoc,alius aliud. Sic aibor lo fuum
florida fuos flores, f luia fuam faluiam, viride liqutdfi
ttahir.SiJ
virorem,rubeum rubore^ cociodefiimit.Vice mile v.
verfa idem etiam caelo ac ftellis fingulis attri trobique
eft incae-
bui deber. Sic enim & in c a lo quid eft?quod Io ficta*
fuum fimile in terra habet, & in terra e ft, » •
cuius fimile in coelo viget. Ali^s enim fieri
minime p o lfe t, vt Saturnus in rerra regna­
ret , fi in hac fimilis Saturnus non exifteret,&
fuam exaltationem vrtique in eodem loco ha*
bereat. Interim Saturni duo minimi funt,
fed vnus. Hinc fit,vt tcrrcftris nutrimento fic
coelefti, Si hic viciflim illi.
Quod etgo iam in terra planetas attingit, cauli Ac
ex eo generatur fulgur non pluuia. Q u od onus.
enim in terra terrz cibus e ft, id in terra nun­
quam fuit,fcd recens ex coeio natum eft. Idcb
pluuia , ros & c. cibus terrz eft , nec in terra
ptius fuit: cibus inquam terrz e ft, non coeli.
Quod ergb alterius cibus eft ,• ab eodem non
prodit.Fuigur autem cibus noneftjideb ex cae­
lo non detcendic. Defcendir quidem cx c a lo ,
fed ex rerra in caelum prin o aiccndit. Sic er­ I
go velut contrarium quoddam Sc caufa morbi
in tertam, hoc e f t , in corpus defcendir inftar
paralyfis , q u z corpus infirmat. H oc enim
fenfite eft,adcbque ipfcmet homo. Terra v c-
ib h o m o non eft , non eft fenfilis : idtb nen
morbus eft. De fulgure ergo fcire debetis,
quod c terra egrediatur, & Planetarum nutri­
mentum fit. In his fulgur euadit, hoc eft, M e­
dice Paralyfis, Aftronom xe Fulgur.
Def eitus duarum ( vt pui$ ) paginarum,
Crcadit ergo Medicum, & huius manibus
coelum indidit. Si ergb manibus renere coe­
lum is deber: neceffe eft etiam vt fciat ipfum
Alchimiftam cum omnibus eius arcanis
Quid enim Alchimia aliud eft, quam coelum /Ichimift
inferius, fe para re fciens Si letn k Luna, diem quid?
k no&e, medicinam k veneno, vtile k fterco-
re: & hoc fa6fo iubere potens, hoc fac tu, tu
illud age. Q u i enim principia ignorat, quid
is fit in fine vel fuis operibus? Codrus nempe
erit, egeno egentior, & fuifmet nugis fe exa-
tians. Quzcunque homo fa c it, eadem ifti
quoque Planetz faciunt, fcnfu tamen procel-
fuque Alchim iftico. Sicut ergo Alchim i-
fta quzrit fa! petrae in n itro , Mercurium in
ftercore , fulphur in igne : fic idem quzrit
tk co- Firmamentum, qubd Vulcanus eft in-
etiam
uifibilis. Hoc fi tria corpora conquifiuit Sc
coroparauit, i€tus oritur, quem coelum fulgur
Alchimifta autem Bombardam vccat. Nam
& h ic . fulguris producendi proteflatem ha­
bet: de quo in Magia» q u z Alchim iz. Phi-
lofophia
 / »

D e P ar ALYSI .
A ifi l°f°phia *ft- Ex cuius arcanis prodierunt ve- Q u t r t co n tr a r ia 9 (• V fqtu a d fin em . B€
m i x Phi fani illi» qui illam Nigromanciam vocitarunt. l u m q u a re cu ra m .
lofophia
eft.
Vere autem N*gromantia dicitur, qux k pri­ Quod (i cerebrum, pulmoque ac cot &c,
Afcki mis incunabulis Alchimia fu it: & nomen k feriantur: quis damnum farciet? Quis virtu­
mia car
Nigro nigrore dedudtum cft , quod indar carbona­ tum coeli, in vitam ipfam impredas noxas
mantia riorum myftx eius inceflerinr. Nigrom antici 1 emendabit? Id tamen coelum alterum prefta-
di£U? enim omnes fu n t, qui Vulcano deferuiunr. re poted, vt, velut aqua ignem, fic id paraly-
Ex imperitia crg& & infeitia illi fuperditio- iin auertat k membro , quod corpus fuum
nes Nigromanticas» & artem furiofi exercitus nondum perdidit, hoc e f t , fi domus nondum
vocitarunt,de quibus plura hoc loco non dif­ vniuerfa conflagrauir. Id autem ita fieri ac $ ^
feremus. efle debet. Quare i * i.

LIBER
DE P ODA GRI C I S SEV EIVS
SPECIEBVS E T MORBIS ANNEXIS.
‘T h e o p h r a s t o qA f c t o r e .

LIBER I.
<iAd Leftortnu.
♦

Cqua vero mea temeritas ac ftdUcia eji , quod de podagra feribere audeo, qua ta­
men a nemine Medicorum vere au t deferipta au t curata vnquam eft? Multi erum
Au f t o r , garritu s, pauca eorum opera fuerunt. Hac nimirum mei aufus caufa eft, quod vi­
qua pul
ku caufa deam , aduerfartos meos tan tis encomtis & honoribus onerari ac cumulari, tan-
de poda- i tumque in ipfos fpei ac fiducia poni, quafi ipft foli veritatis oracula funderent, at
gr. feri»
Irati j verba eorum mera Euangelica ejfetit, cum tamen infeitia foeda & putidis nugit
omnia tpforum vorba & indicia pollutafint. Hoc inquam eft, quod dolortm
mihi in c u tit, quia nempe videre cogor, mendacia publice, ab omnibus certatim , tumoribus & femori­
bus tan ti aftim ari colique, adeoque rem eo rediiffe , v t contra iactatorum illorum imperitiam, ftul-
titia m , errore'fque ac affentationes nemini ne quidem hifcete licitum f i t , N am f i quu contra ifta, oblo­
quatur , vel obiter, hunc expedita [em entia ad extremos vfque carceres illico damnant & exportant, vt
nimirum hoc pafto Satan a ac tpfiusfiliis fuum regnum falu um & internum perflet.
Qua vero, o Principes ac patria anttftites, qua inquam veftra ea cura eft ? quod tam ofeitanter fa-
lutem tum veftram ,quam plebis & veftrorum fubditorum fatagttis, dum perfuafum habetis,cos Medicos
firobos peritofque cjfe, ac fuco omni carere, qui tamen non nift fuos vermes nocentiftimos vbtque exclu­
dunt & intrudunt, iifque malis Rempubl.modo non mifere opprimunt? An non,quod cenfura cumpninn
acri dignum e rat, fupine negligttis, & le u i pede tranftlitis? Quod minimum eft, id cenf$ is,ac ex cumi­
no (quod aiunt) vectigal paratis. Quod m axim um autem & grautftim um ,in id cura nulla ammaduer-
titis. N am quia conficientia vos exftirpatores & excifores malorum omnium pradicabitis, cum tamen
fraudem fum m am pictorum medicorum tftorum tam patienter toleretis? Q ua enim vfpiam facultas da-,
nofior hodie & flagittofior exiftit i l l a , qua corporis adedque ipfius ra tio n is, ac vita huius curam ptsr
tendit? qua inqua ars nequitia cumulatiore turgida & conferta eft? Vere enim ac exanimo dico, tiulli!
ex omnibus hutc ftm ile vfpiam repenri.Et netnone tandem attendet, quam flagttiofam vitam agant bi,
qui Doctores creantur,nec tam en vllum vnquam agrum fa n i ta t i reftituerunt?Quo quafo m cenfu habea­
tu r ipft,quos carnifices, monachiq, acM oniales tam en arte ac fttcceffu longo fuperant, fuumque ordtnem-
fatfitan do Medicinam laudatius tuentur ? Quo tandem quafo ture', quo p rate x tu , quoue animo huiuf-
modt homines extollere audetis , quorum tamen fa c u lta s , m era opinio, putum [omnium , aclabjun-
thus inextricabilis exiftit? Et qua ea veftra excacatio & infanta e ft, quod dicentibus illis, Podagra
nullam curam au t medicinam effe, aftipulem int : cum tam en id commentum tantum fit eorum, quorum
cerebrum afm tntm , faiitus nihil & conuenientus promere d id icit? E t hoc idem delirium cum ipfisdtli-
rau it hactenus tot feculis medicorum pars m axim a,quorum mens fin io r fuis Corypbats non exiftit: adeo-
cjiie i ornus coruum longa fucceftiomsferte progenuit» Qrta autem ea fra u s ac iattttra eft, tam nobilem *t
humano generi praftabtlem facu ltatem , tdmque tnftgnem eius laudem & vtihtatem a rorpidts iftis Aca-
dnffiartnn alum nis obfcuxart, repntnt, peffundari? Et parum id quidem fit, ad tot cades & latrocinia
vos prouinciarum Rectores tantopere conntuere? Nec cmm de Podagra fitlrem hic loquor, f d de morbis
etiam catcris omnibus vniuerftm , in quibus ipft au t canes m uti f u n t , a u t conquifttu-vndecunque verbo­
rum fucis, vos tpfos ac veftras vxores, hberosquer & fubditos bonis, corpore , ipsaque vita nefarie mul-
flanr. Et cur ipfarum Academiarmn pompa fitttttfqtie tam tnfolens vos adm iratores tam diu demet?
Nec enim ha aliu d , quam mendacits velum ac ornamentum teftimoniumque empticium obtendunt.
Itaque oculos tandem aperite, ac inanibus titulis vobis deinceps imponi minime fin ite.fieri enim poteft
prompti fim e vt Doctor ftrnul morionem praftet. In morione verb etiam nequam locum inuemat.
An vero ad teftimoniUm id non f a t is eft, qnbd,dfsm morbos veftros tra c ta n t, integris diebus ac noctibus
nibil

9
i
%
•>
i j
 D e Podagricis. 6 )V
nihil quicquam proficiant, fcd meros fumos , ac fuaues nugas, & anigm ata caca fubindc iaftenr &
venditent, & infuper ex vobis ipfis expifcentur, quod te docere debebant? Nam in te primum fu a
illi experimenta faciunt. Et qud quafo cum fronte te iis committere aufis Dottoribus atque Magiflrts
qui fludiufuu diffidentes , quod fcireiam pridem oportuit, ex re primum fcifcitanrur & percontan­
tur AdeSque a te primum Doctores ac Magiftri fiunt? Interim , quod probos ab tfhs temerariis iugula-
ncenfcs? F.thi ludi aut ioci fint? Tu Cafar attende. Nifienim tu foltts . quod debes, in hac antmaduer•
teru.homicidium nullo vindice defignabitur. Paflim enim num erofisaffinitatibus, ac amicitiis, patro-
ciniifquefrequentibus fe illi ita m uniunt, vt obloqui aut contradicere tpfts nemo audeat, nifx tu hoc
C afar facias, qui ftngtiinis illorum te reum non facis.
Cur vero hac commotiore animo jcrib am ,id indica Leclor, Facile enim diurnare potes , quod,qua rhcoph.'
hic loquor, ad multos pertineant. Ac cur de Podagra edens, talia pracipue obiiciam, caufahac non le- £“r
ut* e fl : quod , vbicunqne vocatus confilium ac artem meam impendo , ipfi prafentiam meam indigne u«iciur>
ferant, fuifque me paflim nugis ac ajfentationbus apud credulos inuifum reddant,ac nefcio qua argu­
mentorum fulm ina detonando fuam Medicinam omnibus impudenter venditent,medmque curandi pro-
ceffum quem tamen ne ex extremo quidem apice intelligunt,ajpernentur & eleuent. Multis vero ma­
chinis opus tft,ad mendacium,quod notorium efl,velandum.ltay^ & ipfi tandem pudefientfuam jjinm e
exagitando artem prodent,mihi^ admoto femel aratro agru fuum latius vertendi & vaflandi occafione
dabunt, vt u deinceps puru triticum ferat, quem alias ipfi lolio mero & zizania conferere futuerunt.
Qua ergb ad te fcribo & emitto LeSlor, lege & euolue. Non enim eno illa faltem deftderio facient
fatis,fed mea infuper cum illorum fcriptis conferendi anfam tibi fidiflimam porrigent. Interim in pro-
. pofito meo pergere,& fcripta illorum contraria praflolari mihiprapofitum efl. Datum, &c.

NARRATIO
* L I B R I .

A r g v m e n t v m .
Theophrafto Au&ore.
EPodagra tractare hic meum inflitutum efl : qua morbus efl , occupans capitis Fodagrf
iuntturas, feu commijfuras duorum ofltum coeuntium, Cartilagine aut medio a- loca
lio tunftorum , velati os e ftn afi& frontis : item quod G alaxicis poris diuiditur,
item offa ceruuis, maxillarum, amigdalarum, menti, regionis aurium,oculorum,
& horum orbita. Tandem.vbicunqne in capite buiufnodt coalitus & dtuifio ofliU
autporofa G alaxa apparet,ibi fedes podagra ejfe potefl.
Sic pariter a collo per vntuerfam Jpinam ,& om nia offa axillarum , humero­
rum,furcularum , ac Jpondylos omnes vfqqe ad coccygis os, vbicunqne articuli intercurrunt qualefcun-
que ibi Podagra fedem figere potefl. Similiter & in coftarum exordiis,ac terminis,ibi vbi cartilaginibus
offa vntuntur.in thorace itidem ac omni pedore, vbteunque duo fe inuicem offa contingunt,podagra ma­
trices exiftere queunt. Eodem modo & in pracordits,ac fuperntsfurculis,& virorum craniis. Efl enimea-
*put compofitum ex multis cartilaginibus,tn quibus tacet podagra tantum, fic itidem & in articulis, vbi
duo offa ittnguntur, aut fe mutuo ingrediuntur, vtin coxa & femore & offeftcro, & genubus, ac genitu
pofu feufpongiis, & extremitate inferna cruris,ac malleolis ac cateris omnibus oflium coniunfturis Nam
in his vntuerfis Podagra fibi fedem figere folet. Pratered etiam , fuperiiis in brachiis, vbi os humero in-
feritur,tn cubito ipfo,&eius omni ambitu,in carpo, & omnibus eius inanitatibus, in manibus, di^itifque
tam pedum quam manuum, atque tnrafletis omnibus, vbi duo offa vniuntur,tam internis quam externis,
fecundum longum, latum & tranfuerfum. Item fubvngutbus manvum pedumque,in vola & planta,fo­
ris & intus. In his entm locis podagra fere grauius affligunt, quod ofliculorum ibi certus numerus con-
geflusfit. Et hac pracipua Podagra locafunt.
Similiter fiendum efl, Podagram etiam in vefica, in renibus,in virga ac partibusfimilibus aliu con- Podagre
ftftere, vt qua cum pradtclis oflibus quadamtenus cohareant & fam iliaritate tpfts iunganttir. Illis enim qu? con-
pattentibus,hac quoque affligi frequenterfolent, non quod Podagram propriam fentiant, fed quod huius
aliunde incumbentes dolores confertionis ratione fufeipiant. Tales etiam in calce ac articulis fimilibus partibui?
aliis deprehenduntur, ob oflium eo loco fitorum coniundonem.
Dolores porro Podagrici ita obueniunt.Quo loco mali radix condita e fl , ibi concitatur dolor, inter- Podagr*
dum a cibo fotliqtte , interdum k periodis Luna & tempeflatum, aliquando a node idqtie cum tumore,
calore,frigore,rubore. Tandem ac nouiflime materia magna tnduratto confequitur, qua artus a fe inui­
cem diducuntur, & diftrahuntur, ipfaque proportio membrorum Geometrica peruertirur, dtftorquerur,
articuli occollafcunt, indurantur, nodis & tuberibus afferantur, ac immobiles redduntur , necfledi
queunt: vbtomntu poflremo grana falis adeo magna & valida in articulis nafcuntur, vt propter nimium
eorum augmentum agris pereundum & occumbendum fit.
Hoc malo affedis van a quoque dolorum gener a,variis ftgnis fe prodentia, obntninnt,eaque fere diflimi- ,
lia, necfcmper inio r ariflime fibi confnticntta. Ex quo cenfu id quoque efl, quodfi medicini non idonea j^bu*
adhibeafurfcd experimenta applicentur, morbus fe aliter non exhibeat, ac fi Medicina flm ul ac ipfi Me- doloPu,
dico illuderet. Refquefere eadem efl,ac fi quis in fanti pimum oflenderet,non tamen porrigeret. Ita enim &nc<lttS
&morbus Medico imponit. Dum enim iam rcmififfe vtdetur,e veftigio cu> doloribus mulrb atrocioribus refi-
lit.Sicergo morbus ifte omnium efl nequtflimus &verfutiflimus,qut Medicum ludosfa c it non aliter,ac fi
conceptu verbis dolifque ipfum bolo tangeret.Idemque hicfere accidit,quod Domino cum momnefuo collu-
r denti;
 6)6 D e P odagri ci s .
denti vbi morio Medicus.eft, Dominus autem morbus.
Morbus hic vel fohtarie, vel cum morbis alia affligit,abit,reditque,& vel vanefcens adhuc prafensefl
Ueminem autem interjicit, nijiin obflructionem incidat, hoc eftfi tn fuam deduci Anatomiam non pof-
fit.Tunc enim vitam expilat. Sedhoc infiituti mei enarratortum iam finiamus.Deinceps autem trademus
&defcrtbemus: i .Huius morbi caufam.i.Coniuntliomm.^Paroxjfmnm. Poftremo horum omnium curam
ad methodum primorum artificum feu Magiftrorum, qui adhuc in vinis funt: quod attendetis. Dolores
ergo hoc modo difiribuuntur,vt tam hoc,iam illo loco graffentur,non vnoloco conclufu fed variis mirifque
modis dijfemuiati & difiecli.
L I B E R

DE INVENTORE ARTIVM
Obis omnibus in confeiTo e ft ,
conuenire omnino ac decere , vt
* homo (ermonis fuimagiftrum, ac
fcriprionis au&orem non diflimu-
let. De parre enim ac matre fu a
quid quzfo homo accep it, ob quod fc iis fi-
milem prqdicare poflic, nifi famelicum ftoma-
chuin, ac rudem nudumque animum, aut na­
turam, q j z w hil ni/i nuda imago , morti fi-
irilts exiltar ? Ex ie ergo quid faciet tandem
hom o, aut quoiWque penetrabit, cum nifi nu*
H om o I dum & miitnui hominis fiiri.lacrum is nihil
. mago nu fit? Nifi enim abunde quid datum promtumqj
fuuon;1 a*“C'P!at* ex ‘e do;ni mhil promere poteft. Id
o p u siu . v m o , quo I intro in ipfiim ingeritor ac infi.n-
bcn*- ditur hoc nouir, $c eft. Puufquam ergbad
capiruliinccpri dedu&ionem vlterius progre­
quidem commodant, quantum iu hoc itione
morbo experietiz habenr.Cuilibet enim expe­
rienti* fua definita meta eft,victa quam ea no
extenditur. Itaque haec Medico fatisnoneft.
Cum ergo iam di&a tria non fufficiant Me­
dico, quae tamen oculis noftris magna ardua­
que ac omni defe&u carentia apparent: opas
eft , nos Magiftrum certiorem & perfeftio-
rem illis praeferre, qui omni macula & defe­
ctu careac. (s aurem funt res ez, quas Philo-
fophia & Aftronomia vtriufque globuli ira- FW^
&anr. H zen im Medicum conftituunt,inte- phiSti.
grant, & perficiunr. Characteres autem ac li-
terz earum funt Chirom anria, Gcoinantia: fc;;
iar \
Pyromantia, & c.
D E UMBO)
E s vniuerfq inuifibiles fuerunt apud De­
R

diar, definiendum & confiiruendum efle vide­
tor, qniftam is fic, ex quo homo difeat, & tam
arduis rebus informetur.
M ultipliciter verb inrdligi poreft, quid id
fit, quod nos difeere iubear, hoc cft, quod nos
difeeuda do :eat. Q u i ignorans & imperitus
Ad*n i-
toribu* eft, is obuio cuilibet credir. Adm iratio enim
omnia apud fimplices adt 6 proditiis & expedita eft,
UUjM A U vt vel eruditulum quemuis facile (ufpicianc ac
in pretio habeant. Ex quo ergo difeendum
nobis f i r , id omnium prim o expediendum
& conftiruendum videtur. Si enim ad placi­
tum ac inftitutum A u icen n z, G aleni, H ippo­
cratis, & c . loquar feribamque: idem cum ip-
fis omnino manfero. V n d e , cdm ipfi n:hil
p rzfticerin t, nec me ipfum quoque przftiru-
rum quid przftancius e ile , conlentaneum v i­
M E 0 1 detur. N on ergo ex illis modo d i& is , fed ex
Co
difcydu vero genuinoque M agiftro difeendum cft.
Ex his enim faniora multb przcepta hauriun-
magi tu r, quam ex illis , i quibus 'cholaftici p rz-
nominati inftituti fune. Ex illo ergo liquer,
iplos probos 6c f.ugi lcholafticos minime fis
p rzftiti(Te, ftrd pram atur nitr is foeda Apofta-
fia dcfecilTe, ac icientiam o.nnem confpur-
ca(Te?eidem quedt fc<ftioni luos omnes pofte-
ro> quoque inuoluille.
Et h z c ifto fine indicanda funr, vt fciamus,
acUnuS* qu‘bus tandem au&oribus fidem dare, vel mi-
flcitripii. nus debeam us, nc fo^rs incauti ^ praeceptis eo­
ces.
rum in errorem abripiamur M ulti enim e x
inftin&ione cadi loquuntur. Et horum feri-
pra mera verba fune, vfu ac com m oditate om ­
ni carentia. D oli enim , ac impofturar, nim i-
fq ie rocondicaq ilibtilitarcs a l M edicum m i­
nime pertinent. Sed nec innata eruditio M e­
dico vfui eft. Ea enim M ngifter non eft, in
quem iuurn M edicus fundamentum locare
poffic. M ulti fune etiam , qui ex experientia
propria commentantur 8c fcnbunt. H i, fi ex­
perientiam nudam ponant ia& cntque, tantum
♦•
um, q u z iam vifibiles exiftunt. Ezom-
n e s , quales fuerun t, in limbum vnum com-
prehenfz fu n t, hoc e f t , in vnum corpus vifi-
bile. Corpus hoc magnus mundus fa&uroeft:
& ex hoc deinceps homo conditus. Ex quo Mote
fequitur, hominem nihil pofte, nifi quod prius ^
fuit. Hinc etiam liquet, Angelos omnium ho>
minii artes & neceftiiarcs nouifle,vellit Si dia­
bolos. Sunt enim ex Lim bo illo,ex quo homo
coftitucus eft. Ideo boni fimul malique homi* An^
nes, veraces ac mendaces,humiles ac faftuoii
in terra agunt. Sim ile enim fimile producit.^,;
Porrb autem ad h z c confequitut, quodpa- Unbi
tres primi Lim bi ex feipfis nihil didicerint,fed pnai
fine medio it D eo omnia, tam bona quamma- ^ “,0
la propofita acceperint, in quibus tamen fedu-
C ti, feipfos D iabolos fecerunt, dum fe Deo
veraciores przftare voluerunt. Ad hzc ergo
fequirur altera creatio Coeli & Terrae, Aciis
& A q u z . Ea ex his fa& a funt: &quod in fpi-
ritu, in natura Angelica, & c . habuerunt,id in
hunc globulum ac fphzram diftributum eft.
Sicut enim regnum coelorum in feipfo, in fuis
virtutibuscita etiam coelum in diuifionc dedu-
6tum cft corporaliter, ab Angelico fumptum. AnpB»
Iam autem apud Angelos aftrum nullum eft,
fed folns Deus, in quem'omnia procedunt,& fau»
ex quo creaturis omnibus fuum neceflarium
affluit. Sed apud homines aftra funt. Aftra DiHte
Deum non indicant,fed naturam Angelorum.
Et bona, angelos b o n o s, malaverb malos de- Atft*
lia V»
nocanr. H oc pa& o Angelicam naturam homo \m h
ex caelo aftiimir,Sc caelo fimilis fit. Q^ii nouit
A n gelos, nouit etiam aftra. Q u i aftra noaic,
Sc Icic H orofcopum , isfeie nouitque vniucr-
(uai mundum,is nouit ipfum hominem & An- <1 ut
gelum com ponere, is eft Lucifer in teru,Lv*ft
lupirer in caelo & fic de reliquis.
Sed ne non dicenda patefaciam hoc loco
rem ita concludo, quod hom o fit.qualc praedi-
x im u s,& qubdom niacreatura vnica finc,qooJ-
libet
$
 \
LIB.
cui ” "a. l'het cum quolibet conferendo, ac fola morta-
twa ima litate excepta. Quae caula ed, cur hic h o c, ille
aliudnolcat Iciatque. D ciis loquor, qui line
mortalibus praeceptoribus dilaint» & magi-
dros fuos caducos exluperant. Qui enim ^ miu
giftro caduco difeit, is magis ac aliter qukm
pro natura lua Angelica difeit. Ec qui ita ex
leiplo proficit Sc progreditur, hunc iudicate
eius elle Angeli, qui iimilis in ip/o cado lit. Sic
/nedi** ergo nomina eruditorum in regno calorum ac
omni­
bus nari* Satanae delcripta fimt,prout quifque ell. H oc
«ric dies numero impleto, li Angeli omnes nati fuerint,
nouilti-
n;a. dies extrema inflabit.
p ix ctp - Magifter ergo, de quo dicere inftitui, ex his
coresbo*
m in is duplex intelligendus ed;Angelicus & Mortalis*
duo. Mortalis verb quid docet aliud, quim quod
i tc caret,manet. Mortale autd lumen emoritur.
> primo dixi, meros errores fcilicet, nihil perfe­
l ru m ? Quid enim in regno caduco boni fit? Et
fr
hinc procedunt etiam emerguntq;Do<Slores faL.
I li, cui me ad feribendu irritant. Nifi enim prae*
Ilo ut Angelus in ccrlo, Sc hominis Do<5lor, ac
robur lit; tum nihil quicquam ab co aedpien-
^um e^* P o r r in a ergo vera fine prarceptore
de/ caduco hauritur. Quae fi in dilcipulis fidis Sc
conflantibus ita viget: illos vos, qui ex caduco
prodiillis, longilfimis metis praecellere mi­
rum non ed. Nullus enim folide ac vere
*i dodlus ex prarceptore caduco emergit : led
ti
omnesdcluperex alto gignim ur, nonexno-
bifinet ipfis. Et qui, vt diximus, defuper ita naf-
citur, is difdpulos habet, qui fiios Sc ipfi difei-
i pulos poftfc relinquunt, lam ergo in hisdiuer-
litas efl. Diicipuli enim ex variis llellis ac A n­
s
gelis nati funt, quos luo modulo quiuis cen-
3 lct.
i
Medicus Sed v t ad Medicinam digrediar,i dem eod£ eo­
fine coe­ dem modo tenete. Nifi enim,ccelu, ipsitmq;lb-
lo aauci*
lum , Medicum gignat; quis vel minimam do­
loris dentium cognitionem habebit? Nem o. Et
,lic£t hom o quidem, qui illius Angeli non fit,
conlentancum quid de illo mediteturae profe­
rat: ruis in rhaniadam illum fiduciam collo-
cabit vllam? Abfcondita enim homini mini­
m e patent, nifi qua: per lenius quinque ipfi
offeruntur,quorum tamen nec lemper is com­
pos ell, nec ilH ptomilcue omnia comprehen­
dunt. Et aliud ouidem de natiuitate luperna
hom o fibi minime perluadeat. Huius enim fi
particeps non fit* ne quidem tantillum fciuerit
ac lapueriti A mortali enim luo praeceptore eo
nunquam prouehctitr, vt audtoris iu loco
aliquo ac gradu fit. Et licet quidem llu pra:ce-
ptoris vim ac indudriani vniuerlam eflufam
hauferit ac dodlrinam omnem lubtilitatem-
que cum vniuersa Rhetorica Sophillica ad vn-
guem didicerit r Ibrtis tamen melioris non
e rit, quiun ell Ipina iuxta rolas , quim ne­
* m o attingit. Sicut enim flores Campi enaf.
* cuntur : talem hanc quoque enalcentiam die'
* oportet. N ulla vrtica rolas gignit. N ulla roia
lilia fert.Suum genus quodlibet leniat feorfim.
Homo Quanth ergo certius lilium lilium, Sc rola rofii
> tabili* manet: tanto aegrius iple etiam homo mutabi-
tur aut alius educabitur. H oc enim multb ex-*
6 * pedirius Saluia in Rutam conucrti poflit.Qu6d
li quidem mutationem eius fiimmis quibufi*
ainque machinationibus m olitu s» melio­
K* rem ipfum reddi tum fors credas: videbis
P H hh
*
»
5
J /
1
0
I. , £ *7
men ipfum ceu daraam, aut imaginem parieti
asllare, quae nec loqui aut canere, nec ridere
aut dolere, nec bene tandem nec mal£ olere
Idat. i
Et in hoc Natura: lpfius lumen omnino po­
litum, ell, in hoc id elueefeit, qu^d tales nimi­
rum crelcere,non ex nobis fingi debeamus. Ec
fi hoc modo crefcamus: femen huius crelcentis
rei in duo diuiditur: vnuro in gullu ac Ipicis
luis mance: alterum fit lolium. Id autem hom o
efl,qui plurimi haberi v u lt, nec tamen quic­
quam pretij habet, extra hanc liliorum condi-
tionern produdhis, Sc cum lumine mortis im-
plicatus.Lume enim ipfius natura: aeternum ell
quia ex Angelis defcedit,& in anima,qua: mor- itcmfi.
Et hoc ell caducus praeceptor. Nec enim vel
ars Mechanica, vel Mufica om nis, vel omnis
Geometria & Adronomia ac Philofaphia e-
morientur: led & morte lua in illo lumine per­
petuae dabunt,& Angelorum indar perfc<9£ in
eo peritae erunt. Quia enim Angeli DoiloreS,
Magidri, M echanici> Scc. luntartifices,
non ed quod ani mam pudeat ipfis fi rnilem exi-
dere, Sc perpetue) id manere. Ideh hos operi
nodra lequentur, hoc ed,in iis florebimus 8c
crelcemus ceu lemen finapis, in terri qiiidem
humiles : led in c a lo Angeli ndflri in nobis
habitabunt; $
0 lam autem dicam de eo, quod in Medicina
mihi obdat, nempe , lucem mortalem tanto
nifn fuas fraudes intrudere Sc difleminare. Ta­
ceo enim hoc loco Aiudoritatem fiiblimioremj
de qua mentio plenior alibi fiet. Nec enim
vos per ida hoc loco confundere conditui. Et' theta M
tamen hic przeceptorem meum indicare volo,
num tantopere vos illud m ordicet, qubd i (U.
hullo praeceptore inform atus, fim Academia-
rum perduellis, vagantum crux, exp>erimenta-
torum diabolus, & c. qualem me paflim vos
decantare loletis. s Et Icripta quidem vedra,
deinceps contra m elaborelq; meos edenda
leu proditura iam ant^ memoriter quidem te­
neo. Et tamen de me vos non triumphabitis:
led ego de vobis certum troplm im datiiam.
Interim hae meae prifationes; fab form i cvii-
tiilorumconlcriptae;nemini taedio fint. Propo­
nent enim illae vobis genuinum praeceptorem,
& in long£ alias vos deducent Icn olis, qu^m
funt illae, in quibus mere coronati Beani le-
dent. T u vero quidnam ex Afino finges tan­
dem? Huic quicquid imponas,afini tamen mo­
re fubind£ rudere perget,fiait cornus crocitat*
cuculufque cuculat Sic ergo tiarati illi Beani
indar coronatarum ciconiarum incedunt;
M E C H A N I C A .
P
Rim i nodri indituri e d , hoc loco delcri-
bere morborum caulam, & didributio-
nem. Iam verb accretio ed morborum Theo-
rica. Nullus autem hominum adeb indudrius
ex leiplo Medicus ed, qui gloriari pofftt, quod
introlpiciat ipfum morbi corpus, Sc eius mate­
riam, incrementumq;, ac denique penitam il­
lius edendam* H « i quidem Icire illos medi-
cos decebat: (cd tamen idorum imperiti om- mote,«.
ninh & ignari funt. Si ergo latu illa omninb leuatu*'
neceflaru funt * opus certe ed , longe aliud
fun-
L
 %

6$ ' D e Podagricis.
fundamentum teneri ponique, quam (quos ij miae. Sic ignis confiimprio eft rerum, Sc tale
obiidum ) quatuor humores: quos ipfi non tu­ eiufdem quoque coelum: fic ei fimile eft ca-
midius fingunt» ac luis ipfifmet oculis eofdem lum : rerum ab iplo confumendanim. Per
vidillent: & iuxth velut lyncei obferuallent, ignem autem intelligimus vim ipfius proprie­
quid & quantum fingulis momentis illi agant, tatis. Per id quod comburitur, intelligimus
quid rerum gerant; qui alterentur, & c. Cum poteftatem eiits, quod igni fubiacet. Vtriufque
tamen ifta omnia oculis penitus abdica tk ab- tamen eadem Anatomia e ft, ficutpraeceptoris
Icondita fint. Sed huius frontis funt pleraque & difcipuli. Praeceptori opus eft» vt Anato-
iplorum mendacia. miam habeat eandem, quam habet difdpu-
Si ergb i me hoc capite rem ac fundamen­ lus. Alite enim doCere ille , & hic difeere mi­
tum iplum podagrae tradi poftuletis, eius equi­ nime poterit. .Naturaenim non ailiimit, nili
dem Theoricam ita vobis propoliturus fum, vt i natura libi fimili procedens. Videtis nimi- J*™
0 A A A * .4 « -

non iplam quidem paroxyfini rationem attin­ rum , lapidis & ligni coniundionem nullam fibifim.
gam, fed Tneoricae rhombum exempli Ipecie cfle. N ec enim vna eademque Anatomia vtri- k
vobis obiiciam. Q uod exemplum qui intel- ufque eft: fed duo pracfto funt corii cum fuis
ligit, huic omnium morborum caula ac origo Elementis. Sic nec ferrum ac cera iungitur, ex
explorata eft. Eft autem exemplum h o c, vt fci- causa eadem. Contrte qilod ferrum domat,
licet materiam corpufqj&c. morbi aliter non ferri Anatomiam habet. Q uod cerae conuenit
«ftimetis, quiim vt creicentia terra: & elemen­ ac quadrat, eiufdem Anatomiae eft cum cera.
torum indicant ac exhibent. Illa 11 nouiftis: Et in hilce vnum lubindeper alterum cognof-
morbum etiam iam cognouiftis. In hoc ana- citur. Cera enim fi in ignem indatur, perit. Si
tomia condita eft: ex hoc depromitur ipla Me­ autem in Anatomiam morborum veniat, tum
dicina. Crefcit enim medicina veluti iple mor- cera ignis morborum e ft, & conliimit fimi,
aI!ii«C»fiL ^lls* Simile vero alterius limilis certa perpetuo liter. Qualis enim rerum exteriorum ad fe
tciiu» Theorica eft.
f p i conucnientia eft,talis eft etiam ad hominem,&
' ca "* Saepius autem ha&enus ac praecipui in libro . in homine. (Q uid domat ferrum ? Solum fer-
de caduco m orbo : de A rchitedo calo ru m , nim , hoc eft malleus: Item ignis, hoc eft fua
(ibide eundis aedificijs corii quid conftruant) anatomia.
----- ' Q uid*J J------
domat----------^ ’J
lignum? Culter. Quid icno t
& de horam operationibus verba fcci, lenfii lapidem ? Securis. Q uid confumit omninb? I,"‘
nimirum ac fine ifto , ne lapiendam veftram Ignis.)
intendatis vltrh, quhm Philolophia ipla docet. A d haec ergo fcito te, rolas elle Anatomiam
xuMbo” H oc idem eft, ac fi dicam , proponite vobis fiii morbi. Et ficut ignis rolas confumit: fic ro­
ium tot. fagum aut quercum , qui crefcat. Tantun- de ignis itidem lunt, conliimuntque morbos,
cicf^te- ^em en^m > nec <luid vlterius de ipfo etiam quorum ipfte Anatomiam ferunt. Ex Anato­
fcentiu. morbo vobis (ciendum ac intelligendum eft» mia enim cognolccnda eft potenda» \t fine
quantum fieri poteft. Vnaenim vtriufque in- qua cognitio nulla exiftat. Potentia enim fita ell
cremenri ratio eft. Q uoulqueverb arbores ac in Anatomia m orborum , & illorum media­
herba: mtelligi poliunt: ebulque etiam de mor­ nae. Ideo Ipecies terrae funt fpedes morborum. mu^
bis inquirere licitum e ft, nec quicquam vltrte N on erg0 70.fiint febres: ledquot Ipedes corn <«i*■ +
* Si vero vlterius , quten ad hanc conftitu- tra febres lu n t, totidem quoque febres. Ge-
tam metam tranfeas: quem tandem te fore nera nimirum dant genera diuifionis. In illis
- ° , I0MWI
arbitraberis? N ihil certe, quhm Medicina? lunt etiam diumones morborum, vnus nempe
impoftorem, & veritatis pradica? temerarium numerus, vna operatio. Et veluti tignarius fa.
violatorem. ciledilpidt, quibus opus habeat, quiduc huc,
quid illuc quadret, vt rerum illarum Anato­
A N A T O M I A . mia integretur: ita opifid illi fimilem etiam
oportet elle Medicum. Domum enimexftruere

A _
Liud hoc loco coriftituere non polium, Anatomia eft integrationis leu perfettionij
qubm vt de corporibus iftarum rerum domus illius. Hominem facere, eft Anatomia
tantum iniquirads > quantum de crelcentibus integradonis hominis. Sicut ergo homo ho­
intclligere poteftis. Idcb in Anatomiam peni- minem integrat ac perfidt, nelaus interim.vn-
/ diis penetrate, vt exoppofito naturam illam de vel brachia, vel manus pedeluefiimat: ita
quoque videatis, quae huic inorbo limilis eft medicum quoque tale Iperma habere decet,
ac quadrat. Vtriulque enim ca-lum res vna non membrum quodlibet, vt membrum. Et
eft. Et ficut Mechanicum fiium hom o ha­ hoc pa&o erit Anatomicus.
bet ? ita fiium habet edam morbus , fiium %

fanitas &cc. Itaque quot M echanici, tot ho­ ? HYS 1 0 2^0 M I A .

mines.
Iam vero ad quem finem alium creata V i res crefcentes cognolcere fatagit,
Homcfi. m tura eft, qn^tm vt in ipsS hom o confiftat ? Sic is hanc operam d a b it, vr cognolcat
AIS CICI* • «• i. o • • i• r>
t* natu. <\uos in vius lignum oc ignis condita lunt> quocfminime videt. Nam quod & quantum
x*- qu^m ad calefaciendum hom inem , & ei pa- videt, id nomine omne penlatur. Nomen nihil Km*
' randa necellaria? & hinclam liqu et, Ana- eft. Sic nihil edam c ft , quod videtur. Oaili
Jtomiam eandem elle frigoris ac lign i, velut enim externum tantum diltinguunt.Extemum dtm
8c anis coquendi 8c ai tis ignis. Cocus iple verb nullum exiftit, quod interni non fit in- JJ1*
SJhu a . cociuic: coquit lolus 'ignis. Ccelum dex. Sic nigri pili enad, fimilem naturam in
tutomia ergo vnum eft in igne , & vnum in d b o. homine inelle teftantur. Sic rubri itidem ru­
’ n* cft- , Duo hxc corium vnirm funt, <5c vnius A rn to, bram indicant. Rem enim oportet ex eo
omnin&

♦ •

' L ib.
omninb prouenire, cuius ea eltltapyrum fiiam
arborem indicat.
Iam verb rerum naturae abditarum in arca­
nis ac proprietatibus vniucrfis niiiil e ft> quod
proprium fum corpus non habcat.Ita homo ad
C o rp u s,
p ro p ria furtum procliuis, corpus.fuum proprium ha­
»n iu er-
i i hablt.
bet , feparatum ac diuerfum ab eo, qui ad hir­
tum minime propendet. Et diferimen hic
idem eft, quod albi nigrique. Quotiefainque
Myftc- enim dat myfterium aut arcanum, toties etiam
r io r v m peculiare corpus, & ilium in ifto corpore lin­
numerus
c u ip o ru gulare lignum. Corpus autem indicium prae-
index. bet arcanomm 8c myfteriorum, in fc condi­
torii in. Sicut enim lignum fe ipfum proponit
Sc indicat, quod detieatur ig n i: fic quodli­
bet etiam per le corpus ac forma indicat,
qu 5 referri debeat. Et hoc in fchola terendum
erat, non Humores, Cholera , Melancholia,
Sanguis, aut Phlegma,
> fo r b o - Videtis fcilicet vniuerfi, ipfos morbos luam
cuiiibcr fecum Phylionomiam , ac colores, formamq*,
fu u s p c *
c u h a iis in generibus omnibus ferre. Sic in I&eritia
COiOK* color dtrinus corporis morbum prodit, A c vt
cum hac comparatum e ft: ficomnibus morbis
fuus peculiaris in facie color eftlorefcit, nullo
excepto. Et h ic e b dicuntur, vt gradus co­
lorem accumtc no/catis. Quos fi diftingui-
tis, iam ex lolo etiam intuitu nofcetis, in cor­
pore quid lateat. Et vcluti videtis, in Ele­
phanti:! membrum adeb increfcere & augeri,
vt i mpoflibile f i t , id cx forma cogn ofci: pari
ratione nullum quoque morbum efle putabi­
tis , quin is tale corpus , ac talem formam,
magis minuiiie det: ea ratione, quod omnis
morbus ipli Corpori, extra quidem fpermati-
cam formationem , formam aliam indat.
Formel. ( Formella id eft , formam morbi & her-
lo r m a m b i , fecundum Phyfionomiam aequans vt
xuo'bi 6c
hetbfcd* Chelidonia.) Q uod fi ergo forma ac
c o rd a u colores extrorfum abeunt, non ex naturi fper-
m aticar, fed ex corporibus m orbidis: arquum
om ninbeft,id eo loCo atiimaduerti & cognofl
ci. Ex forma enim cognofcitur hom o»& citera
ex colore v£chiops& Germanus ac fimiles alip
Eadc cognitionis ratio prqualere fi militer debet
inomnibusPhyfionomicis pun<ftis,qui profef-
fio tota compledHtur: cuius dodtrini fiint, vt
difcas h ic figna recfte denominare. Febrem
Medici quidem ex rigore & tremore quiuis edam ru-
luuii-10 ^‘ais cognofat. Huius autem cognitionis me-
n u o r eft dicumipfiimpudet. Nam cum notitia fubli-
t o mjorc in cedit, cactera vulgatiora libi probro
* fcctuiu
cu ducens li illis exquilitiora & magis ardua non
: npus.it.
. H i c . omnia hoc fine rccenfeo» v t , f i a i m
veritate.& laude in hac profdlionc ftare veli­
tis, ratum habeatis, ex X ^ quo tandem
_ funda-
mento deducendam cfte putetis Theoricam,
tam in cognofcendis morborum caulis, quam
* ipsa medicina methodo cum certitudine con­
futuenda. N ihil enim eft, quod non probe­
P Opuite. tur, Sicut enim opifex quilibet per opera fuam
fi fcaiUt dc
fcUlficC* artem p ro b a t: fic res quilibet per formam,
P fiiam naturam teftatur. Calix de fui opifids in-
0 duftriateftatur. V t ergo hic de fabricatore fiio
iP tcftimomum d a t : fic herba quaelibet indicat
P fuum creatorem. 1$ eft Medicina fimul & a te u
s»
a.
i
#
I. d t y
num & myfterium. Non qubd calicis forma
fola magni iftim etur: fed qubd per ipfum in­
dicetur fabricator fim ul: vt hunc, qui calice5
quaerunt, inuenire & indagare poflint. Vel ut*
ergo quodlibet opus fiium artificem manifeftat** rorm aSc
fic pariter hic quoque forma ac color folus fui
opificis opus exiftunt. Et talis eft rerum co- corpori*
gnirio , Medico cumprimis tenenda. *0“ •
C H I R O M A N T I A.
M
Edicini non eft eadem ratio, qua» ar- chird-
gutiarum fophifticaruin. Ex pridi<fto
enim naturae lumine omnia defluere debent.
Ex illorum ordine ars quoque manuum nu­
meratur. Eft enim ea tercificatrix eorum, quae
ipfa Phy fionomia non demonftrat, hoc eft, viae
& huicadhirentium iudicium largitur ex iis,
q u i in fusi natura Sc proprietate verfanrur.
Sicut enim in Phyfionomia de coloribus ac
formis audiuiftis :ita pritereas hic quoque ef-
figiatio quaedam eft,vitam ac ipfius naturam ex­
C hiro.
primens, quae ipfa quoque ex Angelica naturi m ia tia
delcendit, per medium medij aftriita formata *
'8c exprefla. Q ui enim non lignatas manus
habet, is in aftris non eft magnus, hoc eft,
multiplex, fed notatus tantum ex partealiqua
eft, prout res ipfa indicat.
Porrb autem in ifti re gradus puiuftorum,
magnitudinis fcilicet & paruitatis & c. adeo
fubtilis confiderationis eft, vt fatis peruefti-
gari, ipsaque periodus accurati impetrari aegri
poflit. Tramitis tamen notitia facilior eft.
Medici verti) propofitum eft , non ipfam qui­
dem Chiromantiam aflequi prididbr periodi, Chitoi
^ • 4i #i /i
iplam v ic i naturam attinentis, q u i mhil eft co0.
aliud, qibm v i t i honor: fed omifsa illi , pro- (weietur
i . 1 c r . i Medi»
bitatem S c nequitiam n atu ri tonus Corporis co.
expifeari , id fcilicet Medici fubieChim elh
Ea autem inueftigario eiufm odieft, qubd ex
chiromantia producatur fimilitudo fo r m i in
rebus naturalibus: quia fcilicet nihil eft in re- CrCfcc”
bus crefcentibus , cuius lineam hom o libi ria om-
niuroho-
impreftam non habeat. Quicquid enim viuit, m in i ia
id luum fignum habet. Et h iC vulgari fenfii funt*
S i g n a C h i r o m a n t i c a vocantur. Ifta autem ad chiro-
hunc vfiim faciunt, vt per chiromantiam co- inantta
▼ fas*
gnofeatur ratio v i t i 8c morum hominis , ve-
luti pndixim us. Cum ergo homo ex limbo Hamo
conditus fit, neceflarium eft, vt limbum quoq; es lim­
bo* .
q u irat, hoc eft, vt veftigium , quod iri manu
fert in eo loco , in quo eft , inuenire feiae*
H i c enim veftigia fune Medicamina, quo­
rum vius eft. Et concordantia ifta fi non
inueniatur , compofita vniuerfa irrita emnt.
Rerum enim omnium principium aC Chir4»
mantia
fundamentum hic pofitum latet. Sicut auc­ dictat
tem videtis , per inftrumenta fiia opifices
vniuerfos f u i artis documenta priftare: ita
ratione pari ipfa quoque Medicina per iftiu£
modi veftigia ac Philofbphiam probari ac
ftabiliri debet. Sophifta tamen nane pro­
bationem detre&at ac auerfatur, quanti com*
pofitum eius non fuffert : adeoque ipfius
artificis fapientiaper hanc probationem exo-
lefcit &denigratur.
Manum intuemini. In hac eft radix linea­
li hh a rum
 £40 De P odagricis.
mamix* 1:11111 ac rfmni iftarum, quas Chiromanria tra-
fubieftu &at. Nonverb, qubd eacinfola manu termi­
nunui-
nentur, fed ad vltcriorcs etiam corporis partes
exundent. Eafdem fi militer & ' in crelcentium
manibus quaerite: 8c ibi radicem earum , per
i corpus reliquum quoque fparfarum, inuenie-
tis. Iam verbfimilis chiromanria, fimilem na­
turam indicat: veluti fimilis Phyfionomia» fi­
milem eflentiam notabat.Et arca fimilem hanc ll®bi-
naturam elfentiamque Medicus probe vcrla.
r i, ac ex iis compofirioncm
1 luam defumere ni'>.f*
debet. Limbi enim ea rado eft , quod
fuam elfentiam ac formam in creaturis omni­
bus, nullo mutato aut conuerfo, fcruaueric
v t fcilicetex ipfo homo videat, ac mueniat id,
quod, cu deficiat, necellario fibi reponendu fit.

C O N C L V S I O .
\

V& hactenus a me propofita funt, eo faciunt vniuerfa, vt cognofcatis, de quonam tandem Mcdi-

Q cum loqui, ac fu a probare oporteat. Huius enim officium eft , nihil ex feipfo defumere, mbil
non probare, ac cum Theoricam tum practicam fuam injlituere quouts tignario dexterius & accura­
tius,qui tamen ad oculorum exquifttifimam cenfuram omnia exquifttipme vnit aptatfc Nrc enim ip-
fis hoc hic diuerticuhm proderit, vt dicant, Medicum nullum perfectum ejfe poffe. ifia enim qui ita
caufantur Medici minime funt, fed Medicina potius errones & expofitij exifiunt. Cogitare quafo apud
animum veftrum, 6 Medici, qua ratio fit fab ri, viatoris, & piftorts & c. In quibus licet momenti
multum pofitum non f i t : nihilominus tamen ipfos integros & perfectos Dem creautt. Quanto vero id
magis pratiabit in Medico,ex quo corpus ac v itaip fa dependet,vt taceam altab is non ignobiliora? Quod
Mcdicfi
Deus per f i ergo Medicus in fcholdjud jrequentior, ac in operis elimandis atennor probum petitis fimul afferret,
ft&um ac fabro ipfo non ignauius tn fu a arte proficeret: his pratextis certe mendaciis vt fuam infcitiam ve­
voluit.
laret, minime opus haberet. Q ui tamen intenm a futs complicibus, ac rudibus ruflicis ob notorias iffis
nugas nihilo improbior haberi folee. Quicunque certe aliquo Medicina defectu lab orat: huic ommnb
deefi, id quod iam a me propofitum efi. Vniuerfa fiqutdem, qua homo potefi ac notiit, ex pranomma•
to praceptore dim anare debent. Nam quid quafo aliud in homine tneft, quam quod defuper m ipfo
erefcit? N ihil certe quicquam. N iji enim is pradicta ratione fe gerat in omnibus: nihili quidem erit,
' Natut*
luxrnagi- quicquid iattet. An vero dolirinaifta ac ars Medicina magna non f i t , quam coelum docet ipfum?
ftra veri­ quam dittat ipfit terra? quam praespit Cbnom antia, Phyfionomia,& ah a plures fimiles? Nam hac tfta
tatis.
natura lum ina fu n t , ex quibus dtfcere & faper e fa s efi. Contra autem , qua iUa tandem ceni­
tas, qua feduttio efi ? cerebrum ac opinionem propriam f 'equi, qua tamen folida haudquaqnam ru­
g i f ir a efi. M agifira veritatis fo la natura lux e fi, non cerebrum > non fenfus nofiri. Cum ergb i»
viribus ac intelle&u nofiro momenti nihil pofitum Jit: cur quafo illis tam obfttnate innitimur ac argu­
tiis noftrtsfidem tribuimus, quoji ratio noftra'D ottrix & M agifira abfoluraejfet, cum tamen illam per­
petuo tyronem & difapulam ejfe oporteat?
Natipto-
here Hoc autem loco paucifinna horum enumero. Legit e, qua traduntur de n atis prophetis omnium ordi­
I oc eft num, facu ltatu m , belli, pacu. Inde cognofcetis, qud ratione homo artibus & intelleclu fuo vtatur. JEx
natura
generat iifdem etiam patebit, qutfnan. in iis genuinus vel adulterinus fit,q u a cuiuslibet natura fit,& ex quoqutf
fuos quam loquatur agatue. Ac vt rettius a vobis intelligar, [olide ac femper perfuafum vobisf i t , quod optimi
& veractfiinii Jin t illi, qui nec cum Afironomis, nec cum Gpornantia* naturalibus quicquam impluan­
tur. Et hoc vobis memori in mentefiet. N am hic quacunque dijfero, hucfa c iu n t, ex iis vt cognofatur,
vjtdenam homo loquatur & viuati Ex ifio enim cognito, qua deincepsfinbo, ititelligentur plemus, mn
ex memet. itaque etft quidem in perfonam meam (quod extfiimo) odium aliquod comeceritis: td tamen
firtp tu mei* damno non erit. Et vefira repudiationi ipfum vefirnm caput recid et, ac agrorum culpJ
vobis, non yeris ac genuinis Medicis imputabitur.

LIBER •1
SECVNDVS-
c M ateri* , id e jl , Corfom Deferiftio.
* 4♦
Jk r
I
P RO L O G V S .
Vm iam deinceps de corpore podagra dicendum f i t : in prafatibnis huius vefibulo
Morbus
1 eftmutfi vos f cire'velint, qubd res omnes, qua nobis vel bene, vel m alefaciunt, ladimqut,
bilis,cox* non ipfo quidem corpore f u o , fe d tamen in corpore opus fuum perficiant.
pus cius
conua* Morbus enim ipfe inuifibilis e x iftit, nec vnquam d quoquam oculu confe­
ctis efi. Corpus verb eius omnino vifibile, 'tdnm irum eft, quod nos cruciat, de quo
querimur. Porrb ergo iam explicandum m ihi incumbit, qua ratione ex rifibdi in-
'iiijibile,hoc eft,morbus cognofci debeat. Vt autem nulla vnquam perjpicacitate ac oen­
iorum intentione fabrum illum videre pojfumus, qui Lauendulam ,Rofam ,Lilium fabricet,vt Rofa,Ditum
fiber eft tan t° miniis ipfum quoquevidere oculis morbum pojfumus. Morbus enim per fefolus faber ef
Taber tfte quodfab ricat opus, hoc mihi htc explicandum fum o.
fabro* & c **r P o re M tem hoc confiat, qubd corpus vnumquodlibet, nihil aliud, quam res ac fabricatum oput
operibus fit. Quod d fdbrO exiP,‘ id caducum eft. ln ipfo autem fab ro mors non eft, fed in eius tantum opere, feu re
cius. fabrefaftd. N am fifaberfabricationem fuam o m itta t : Ceffat etiam protectio d morte. Hac enim f neri
tantum & abfolutionem rei fequitur. Labor autem , Operis decentiam rejptnt.- Sic cyathus, e quo bibitur,
^ X Jormi cauusejfe debet. In hoc ergo officium,in huncvfum itafabricandus eft. Sic Lilium in lilium fabricari debet
n-a ^vsfi a ^tas arcanum ipfius deerit,Sicut enim homofab ricatu r m conuententemfornum fuam,propter animam.
cor». M “ J i t pariter rerm rivnfaerfaru ratio efi. Corpus entm ac officiisfeu vfus res vna efi: & fine corporisfomarrtpt
acoffa. ’fi ’ artmt
jvnutunf*

4
 t
L iber . If. 641
Areait a ac myfieria effe non poffunt. Forma etenim corporis procedit ex fo rm a arcanorum. Rem ita acci­
pite. Cogitat nimirum fab er, hoc vel illud, fieri debereferrum . Iam fo rm a in ipfo efl. Hac indenda in>
ferrum . Donec ergo ferrum non ef i au t fit id, quodfa b e r vult: tam diu officium non efi inferro. Sicut er­
go in rebus naturalibus fabricatio in fim atu r, & per fabricationem corpus em ergit: ita pari modo etiam
tn hoc fecundo de Podagra libro, corpus ipfum f a b r i , ex quo podagra fa b ric a tu r, indicandum & ex-
. plicandum reflat. De causa enim & generatione huius m orbi, nifiperdiftam fimilitudtnem , res expli-
ndiiu»U* cart atit tnte^lS,1 minime poterit. Nullus enim vfptam efi morbus fine fu d form a. Qua vtraque erfi
fua for. quidem inuifibtlia exif i a n t : fuum tamen nihilominusftbi corpus cudunt. Et hoc efi id corpus, quod Medici
nucaret. 0(u[u a c ntanibus obijeitur. Perfuafum enim vniuerfts effe debet, quod Deus in morbis, ac mirabilibus ea­
rum operibus celebrari ac laudari minus non velit, quam in floribus campi. Licet illi homini aduerft fint.
Varietas Videte tamen vicifiim , hanc Dei omnino laudem effe, quod volucres vniuerfts is crearit,v elu t& vermes,
creatu*
rarum araneas, bafihfcos. H a enim befiia ipfi Deo laudi ac gloria minori non funt\, quam lufcinia, vel pano.
laudem Idem Deus creante aurum , m argaritas, gemmas: fed & vicifiim venena, vt Arfentcum, Mercurium ' & c.
Dei am­
pliat. Vtraque enim iplt laudi fun t. Sic etiam laudi Deo e fi, quod fan it atem nobis largitus optatam esi. Lau­
di tamen etiam funt, quos immifit morbos. Vnum enim efi magifierium vtrinque, fdbricatio floris ac
morbi: & vtriufque vinis ordo, vna ratio. Et fleut creautt Deus res fa n it atem violantes: ita vicifiim con-
Rafiiifcus didit etiam frangentes agrttudinem. Et fient id adm irationi effe non debet, cur homo a bafilifci intuitu
~ m oriatur: ita nec hoc, quod ager ab vna medicina g u tta fan etu r & conualefcat. Vttobifa enim magi-
fierium ynteum efi in frangendo & integrando. Ethyems in fuis operibus quidem ipft afiate non miniis
laudabilis e fi , cimi ad Diuinorum operum illuflrationtm confideratio vtriufque apprime faciat.
Hoc fine conflderanda hycmseft, vt Medicus tndeferibendo fuo morbo ordinem illum obferuetl quem
tenet Philofophus in deferibenda generatione crefcentium. Qui enim de generatione rerum naturalium
traclar.idem trad it etiam de generatione morborum. Eadem ratione Medicus quoque morbum fuum
rhilofo- deferibens, docet ac indicat generationem rerum in terra & aqua. Solus enim Philofopbus e ll, qui feri-
Medicus bit & iri fuis [criptis non tradit, qua ad Medicum pertinent: Et Medicus ifle male fer ib it, qni in fuis
quo dif- operibus non ipfts horas ac minutias & c. omnium crefcentium naturalium indicat.
teram. c«w ergo de Formatione' corpus omnino confldfrandumfit, ac podagra ipfa vnum ex corporibus nu­
meretur,de qua re m ulta tradi poffunt: ideo quod maxime neceffartum efi, primo aggrediemur, & ad def-
Corpora crtbenda corpora defeendemus. Corpora ipfa enim nobis fuam fitim ac defidertum indicant produntque.
Aihaiia' lta(lue c“ m h °c ex Medico confidetandis fummurn f i t : diuiftonem corporisfaciam innaturas dtt.ts: nempe
vel Ter- in Aftralem, hoc efi,quomodo in Aftrts generetur corpus (Omnis enim form atio primum efi in affrit,non
icna,
aliter ac ferrum in imaginatione fa b ri) & in Terrenam. Videtis enim omnia opera afiralia terram
Terra fie)ri. Terra autem efi, quicquid diffoluitur & interit, vt Terra, Aqua, Lapis, Metallum & c. Ad hanc er­
quid! go corporum diuiftonem fedulo animum aduertite. Genera enim funt varia & multiplicia terra, lapi­
dum, metallorum: adeofc m ultiplicia corpora, & form a varia. Quantum vero ad podagram hic requi­
retur, plene enumeraturus omnia futn. Qttam tamen propofitam Theericam vos morbis etiam caterh
r applicabitis. Nec enim volo propofiti faltem morbi iftam rationem'efie: veriim & altorum omnium. I« »

3
t
Vale. * *

i' F Y R O M A N T I A. fed ad corpus morborum intelHgendum vobis

t faciat.' Videtis nim irum , aquas,Ji*nec prxte-*
T. prroml* Vam hicPyromantiam vo­ rea corpus habere aliud, vcluti nec pluiua; ^ '2 ? *
tia eft
l AtttonO' co, ea recentioribus vocatur & c. Interim tamen ex Elemento illo , quod mettiia*.
i mia. Aftronomia cum (uis co­ aqua in fe continet i fit corpus, hoc e ft, gene- .
t gnatis omnibus. Aftrono- rantur lapides metalla, &c.Id de exteris fi-
miacnim fecundum Philo- militer verum eft, de quibus feorfim in fuis ca­
fophiam Pyromantia dici­ pitulis. • 1
tur. Aftrum enim cadi > eft ' Hic iam de igneo aftro attendite.* In fble ni­
aftrum ignis. Ideb fola hxc ignea Aftronomia hil eft, niii aridus fulgor feu radius. Is autem rpicadoe
FvroviS- ars Pyromantica eft,k veteribus Magis inuenta Corpus habet, quod ratione rioftra afTequi pof- quid-
4
tizoitus
quis. & produ&a. fimus. Iam ver8, quid alfecutio feu comprehen-
C um vero in ptxfatione diftributio corpo­ fio rtoftra eft? N ihil, mere nihil. Hoc quidem
rum in morbis fa&a l i t : eorum deferiptio' ex­ verum eft, nos in Solis fplendore corpus non
>* plicationi huius morbi iam proxime fubne- deprehenderd^ corpus tameri videmus in ipfa,
0 tfcendaeft. Podagra enim eft corpus fummum hoceft, exipfo:’ '
0 inter omnes morbos, ex quo quod trattare in- Vndfc decidunt lapides? Ex caelo: non qii&d , vl
¥ ftitu i, omnium facillim i intclligi poterit.* * i) ex terra attollantur ac per aerem in cadum
Q u cdverb in hoc morbo verum e ft: idem fi- euehantur, ibrque’iri generatione fuaperfician- qu* gei
\0 militer & de exterorum omnium generatione tur. H xc enirri omnia vana. Terraipfa ia & mare
4*0 cenfcndum eft. generationem Iliam femartt omhihn.N^C quii-
Aflru o O m n e , quod aftrum eft-,• corpus habet iii- quam aliud inde fit, quam quod generant ipfa; r0 l
mne eft
cotpiu uifibile, & tamen aliter fc non habet,ac corpus, :• vnde deciduntlapides ferrum, & c. Eadem So-'
COTpu*
ihuiiiK>.
ihuiiibip qp^od 1 viiibile
11.lm exiftit.Ignem
:n--- ^ -•J *
enim videinus - ?- lis, autipfiusPlanewratio eftl Isgen'eratio<nem/
j etia
Lignuert ipfius corpus, quod lighum eft. H oc oculis no- illam in fe perftdcin ipfo id fittim e ft, veliiti i-
iCgni*U* afpcdtabile eft. Tale &r aftrum ignis eft,* li- ftarum remm proprietas dotet; L^ 11 -
V cet inuifibiie: & .tamen corpus exiftit.- Similiter St c6rpus luPodagra fit,.prout iftx
Iam vero qiix iftafimilitudo eft.qubd ignetri' generationes fc habent.* Norr tiiifii ei 'cutfd'
ac aArum coii ? Ea ros nihil intricet:’ c ofporuni, corpusPodagrx fit, fcd ex*
4 i 94 curfif1
P,
t
 641. De P odagricis.
jwdagrx a u ^1 potius lmulibilium aftromm corporum Sic ergo Necrocomicum Ii6c eft : in CceIo
vnde. corpora ilia generantur. Et quot P la n e ti, tot funt imagines, figura:, & fimilia alia, quo­
pyrlr.a” metalla, & c. Quanquilm h i c difficilius capian- rum principmm , pater Sc mater, nihil eft; led
ti* peri tur ab iiSj. qui Pyrom antii gnari & periri non res u ip ra& vitra paternam ac maternam gene.
*Lapifie &nt. tamen , nifi Medicus approbe fciar rationem.Nec vero hxc in coelo tantum, led in
fcuum Sc intelligat7 quo modo ex fplendore Solis dimidio medio coeli fiint: Sc inlupcrnec in iftis
IV a x T corpus producatur , haud vnquanl corpora tantum interftitiis fiin t , led deorlum etiam
itmm ex morborum latis atfequi poterit. Nec enim in terram decidunt, luper herbas, folia, &c.
iUi‘ ‘ minus ex aqua lapis fit , qibin ex lapide aqua: arborum Sc fimilium. Et fic vel cum rore,vel
non miniisex aqua fermm generatur,qu^m ex fine iplo luo tempore m ulte figura*, formique
^^ A ^ Cocooi1
ferro aqua. Et eadem arcerarum rerum om ­ ac concomica ligna repenuntur, quae &ipla „ ^
nium ratio eft. cum (uperioribus eodem ortuproueniunt, ac
Praeterea, fi arida terra flores luos campis ex­ frequenter luper nomines , m eiulmodi linea
trudere poteft: conlcntaneum eft» licca quo- ambulantes, decidunt. Sic qui lubnubibus
ftn tPdu- que aftra idem non ignauiiis priftarepolle.Pe­ ambulat, ab iis facilius corripitur altero, ibi
ptici a. culiare enim corpus eft ab Aftris : Sc peculiare non ambulante. Eodem m odoiipe etiam lu­
iterum ii corporeis terris, quod deinceps de- per veftibus reperiuntur variafigna, Sc multi-
corpord ducetur planius. Ex his intelligi poteft, qubd plices figura:, iam m agis, iam minus conf-
afuIii°,U corpora morborum modo ac ratione aftrali p ic u i, iam obfcuriores, & f i q u i alia indies
more ge fiant: veluti, fi Sol corpus generat, vbi corpus decidunt, minime tamen vifibiles.
fcerttur.
ante non fuit.' N ili enim ipfa aftra faciant cor­ Ita vero Sc Podagra Necrocomicum corpus
pora, morbus nullus generabitur. Et licet eft. Qua enim ratione Necrocomicx formi «fi' st-
quidem id corpus non ex iplis aftris Iit, led ab cadunt leu fiunt:
_ eadem
. *• edam Necroaftralia autia.'
alio corpore cranfmutatum : nihilominus ta­ in corpore formas eiulmodi gignunt, mini­
men iplum corpus Aftrale morborum caula e- me parentales, led non parentales cx natura
xiftit. Cocomica. Secundum h ic ergo in omni
7LEC ROM A ^ T I A . T h eo rica, fundamentum eft h ic Mctcoricx
&C. ( nec Theorica Medica aliter inftitui poteft, nili
Xempla Sc fimilitudmes per Necroman- Aftralis philolophus pro natura Pyromandx
__ tiam videte. N on enim inconuenienter ea Sc huic hmilis A ftron om ii eanft dirigat. In
hic introducuntur. Q uod enim de aftris exter­ hac etenim Theorica, cum parentalis minimi
Corpora
aftralia nis, idem etiam de Microcofmicis intelligen- fit, Necrocomica laltem Meteorica prapolle-
funt cor­ dum eft. Aftralia enim corpora fiint Podagrica b it: in qua tamen nolcenda ac illimanda ne­
pora po­
dagrica. corpora. Et quod in pyromantica declaratione minem moueat aut offendat cralla illa Sc im­
obleruaftis: idem fimilitcr Sc in Nccromantia matura rerum cmleftium deferiptio, ab Ari-
tenete, qu6d Icilicet lint duplicia ferra, dupli- ftotele Sc Alberto nugatoribus relitfta , qui tw»
puetaic, cia aliorum omnium corponunemp£ vnum cx ausiores rerum illarum ftudiolos intricantpa-
paieuic* con^ucntb & parentali coniun<ftione iuxta riter, ac genuinum curfum artimque oblcu-
naturam (eminis produ&am : Sc aliud, line rant ac priftringunt luis argutiis, quas non
parentali natura generatum. Ht hoc corpus id addidto ipfius n atu ri lumine illuftrant, fed ex
e ft, de quo loquor. N on quidem quod hic in fanatico luo cerebro extrahunt, ac fui limili-
, podagra caula parentalis conftituenda f i t : fed libus eafdem miraiadantia fu fpic iendas obtru­
omnino ponenda eft extranea contra omnem dunt,
coniunftionem , confluentiam, conflellatio- C ite ru m , de ifto non parentali corpore
nem, Naturam , curium , Sc fimilia alia, velu­ (quod & in Pyromantia fit , cui facultati rem
ti Sc modo cursuque legitimo vnum ex alio longius deducendam relinquo) porro etiam
nafeitur, vnum aliud gignit. H i c non parenta­ fciendum eft, quod habeantur ceu corpora pra-
lis conditio eft ifta , vcleftiftud corpus, quod fa g u , q u i iuxta veram Necromantiam vo-
hic mihi tradlandumpropofui,. ac ex parte ali­ cantur» Corpora Erodeftta. De quibus inllra-
qua iam ante in Pyromantia explicaui. Iam (ftionem hanc tenete, qubd prilagia Erode-
enim deinceps id corpus planiore fenlp defi­ niafint. Quodefcunque autein hoc pr.cia-
nietur, vt noviciam certam hauriatis eorum gium cad it, toties fequitur fua HiftoriaEro-
intetfti. corporum, quae non parentalia fint. \ • denia ( veluti de Troia traditum fcimus ■ Iam
tiumme. *. , 1
diu miis Videte vero mirabilem naturam eorum, vero ipla quoque podagra itidem corpus Ero- irofe
genera- orna: ex Mediis interftitiis oriuntur contra om- denium eft. Indicat enim hiftoriam Necro-
tioou A
caufa. nem generationem Sc natiuitatem : veluti cocomicorum corporum, Sc fic hoc liinile coipis
Nccio- exemplum Necrocomnuum, quae varie ca- confert ad fimile illud,& aliud ad hoc,ceu pra- ^*aw'
cocomix
<jui<i dunt, indicat. Nec enim ex patre aut matre fagium Sc hiftoria. Sic ergo ipla Erodcniume-
qux cmu nafcuntu r : fed res funt, fme patre ac matre om- tiam corpus eft, aut forma, vel index, vel pn-
genera­
tio l ni, quarum ncc materia iam vfque a primor­ nuntius illius membri aut corporis natura ac
dio vnquam exftitit. A c vt fimilitudine aliqua proprietatis. ^
vos de iis inflituam, res alia, non'eft, quam fi* • Q uod vt re£le intelligaris, faendum eft,
mutus aliquis verbum quoddam enuntiaret Erodenium effe indicem proprietatis, mote
ore fu o , quod ab ipfo nunquam fuilfet audi­ Necrocomico ita vocatum. Cum veri> Ero­
tum, nec is id vnquam ex alijs iaudiuilfet 'aut denium k ruftids non intelligatur, Sc dein­
didiciftct, fed i* mutus effet» Sc tamen verbum ceps hiftoria fequatur: ideb prafagium voca­
pronuntialfet, ante & pbft, quam tamep pro­ tur , quod prifagium tamen non eft. Pri-
nuntiationem idem etiam ninil quicquam Ici- fagium enim eft, indicare rem exeo, quod id
ret amplius. non

I
 1

L ib e r
&caUo* non eft:prognofticatio autem cft indicatio ex
«tErode- irmifibilibus advifibilia. Sed Erodcnitim eftin-
dSerar!1 dicatio fuiipfius corporis , Sc eft flos Iui fru-
Locuita &ys. Pro philolophja enim Telia rica, eft Lo~
fZ T cu^a gummata. Nain Iocufta gummata Sc Ero-
iotothi- denium res vna eft. Et hoc modo Necrornan-
nioibi.0 tix canoncm intelligcre debetis. Podagra eft
Eiodcnium , & Iocufta gummata botothina.
Et tamen Botothinum morbus ipfe non cft,
fed morbi flosi hoc eft, D olor eft Erodenium,
Sc eft corpus, vt diximus.
G E O M A N T I A .
GeomSt.
&c. V T autem flmilitudo ipfius compleatur;
fulmen qualifnam eius dolor 'lit? demonftrat
quale
corpus. nftrum Geomanticum in fulmine. Nam Sc
fulmen eodem modo corpus e ft, quale eft
non parentale , quod iam definiuimus. Hoc
fulmen etiam eft concomicum corpus,& con-
Cocomi comicum terra:, nec apparet aliter, qu^m
cum cor­
pus. flamma cuius fpecies exprimitur longius co-
ru Iconte fulgure. De huius loco iam notate,
quod Anatomiam Podagra: imaginis, omnem-
que eius naturam, conditionem ac proprieta­
tem complettatur.
! Iam verh nullibi fentitur, nifivbi figura
podagrica iacet: v.eluti videtis , podagram pe­
culiarem omnino locum & corpus /ibi defti-
Corpus narc. Corpus autem in fua conftellatione ver-
luxum
quid. fari debet. Sip, nullibi fulmen e ft, nili vbi
corpus luxum pntftoeft. Vbi corpus luxum de-
eft, ibi fulmen abeft. . corporum difTero. Itaque redius ego hicaftra {niam°c
Corpus autem luxum nihil eft , nifi cor­
pus lalciuum , nonperfe<ftum , hoc e ft, vide­
Leprofi» tis homines frequenter leprofos n a fd » iam
ex feroi
©is naiu. h o c, iam illo m o d o , prout iftarum reruin
ia tales. natura fe habet. H x autem omnes in i magi-
ne feminis, quod tale ante natiuitatem exftitit
I» latent. Id quale fuit, tale in agro luo emerfit Sc
♦ n aco mia* mentionem ne quidem vno verbo fe­
pullulauit.
4
II. 641
feu ex ip/o nihil producit. Et fi flamen exoritur
alcenditque fiipra terram, non aliter ac fla-
men Aetna*: tum fcabics Sc afpicdo fit terra*,
qux in corpore indicat laxitatem. Itidem &
hoc cafii. Nam hic eft corpus pruriens* Sc cor­
pus non pruriens.
Sic ergo ex Geomantica natura, aftroquein-
telligite, quod luxum corpus ftet in corpore
f >erfc<fto. Id vifibile non eft. Et ficut conftel-
atio huiusflaminis fe habet aut exerit: fic hoc
quoquefcire& intelligerefas eft, qubd poda-
grx (fi infiium corpusafliimi, ac in luam Ana­
tomiam proprietacefque formari debeat) cor­
pus, id corpus non fit, quod i patre Si matre ge­
nitum eft: fed nec quicquam etiam cum iplb
commercii habeat. Nam flamen quidem alcen-
dere videmus: non autem videmus eius corpus
cx quo progreditur. Eadem ratione dolor ecia PoHt^rd
ientiturquidem : Icacorpuseuis nemo conipi- tirur> n3
cit. Secundum hanc conliderationem ergo, corpus,
fundamentum cognofcendx Podagra: aliud
conftitui debet. Auatomia enim eius ceteris
omnibus praeire debet. Et qui huius morbi A-
natom iam nonnouit: is Medicus clle didque
nullo pa<fto poteft. Ita dtra omnem iniuriam
teftari poflim equidem , Medicos eos vniuer-
fos , qui cadauemm Anatomiam tradant,
plane imperitos & inconditos exiftere. Cada-
uer enim veram Anatomiam non exhibet, fed Anato*'
tantum ofta, Sc his finitima alia fpedanda of- daacru *
fert. Interim morbi ipfius nulla inlpedio da- cft.“nPC4
tur. Ergo enim de Anatomia morborum, non Anato-
r .... A • I 0 • I borum
pro indicio Anatomix morborum induco, non cor-
quod in Medico quolibet fummum Sf maxi- P^“ ca<*
mum efle duco. Sine hac Anatomia nihil quic- fpettat.
quam vnquam vere folideque feriptum aut tra-
ditum cft. Hinc ergo vide, & ipfe indica , qux
feriptorum tuorum vtilitas fit? qiuchuiufce A -

cerunt, fed in ineris localibus occupantur,

'f i
Pro his iam notate, quod ita luxum corpus
t nihil fit aliud, qiftim putum merumque fper- H Y D R O M A N T 1 A.
ma, quod haud fixum, aut in fiia proportione
rede dilpofitum,fed imperfedum exiftat:& ta­ C
Vm hic vnum folumque,covpus aim fui Hydrd*
I? Luxum men interim corpus eft, fed luxum, quale in le­ mlt.ficc.
coipus* Anatomia proponatur: conuenit, vt ha-
i coipus pra intelligere poteftis. Hoc luxum corpus denus tribus corporib. indicatis Sc traditis,
(l< poti&gtc eft corpus podagrx, ac, hoc lo c o , Flamen ter­ deinceps etiam quartum intelligatur , fecun­
Fiam ter­ renum. Eft enim tantum luxus fpirans, quod dum aftraHydromantica» hoc modo. Nifi e-
* renti.&c. eft flamen Geomanticum & concomicum ter­ nim peregrinum corpus adfit,Podagra nulla gi­
•4

Lux lpi*
r rans,&c ra:. Velut ergo luxus fpirans eft corpus flami­ gnetur. Hadenus autem tria corpora deferipu
■9 Flamen
Gcomit. nis terra:, & ex eo oritur: fic etiam ex Geo- lunt.H ic tradetur quartum. Compertu nempe aqu^&C.
Corpus
&c. mantico aftro Microcofmi idem intdligi de­ vobis eft, qubd cx aqua etiam corpus procedat,j
bet. quod ad fimilitudinem corporis podagrici co-
(f 1 V t autem fecundum Theoricam philofo- gnofeendum elEPodagricumenim corpus illud T1c ®tpus!
P phicam vos inftituam, Serem in cflentia pra- & a
non clt, • u j
quodj aut m r
hydropili, r • n
aut in Pa- PodaRrai
icarteru
& dica: proponam : fcire vos v e lim ,#luxa cor­ ralyfi, aut lderitia , aut Febribus ac funi- diue,s**
& pora fpirantia Anatomiam eiVe Erodeniorum libus habemus : fed corpus omnino longc-
t* corporum. N ifienim illa fpirans terra luxa iit, que aliud eft. Et qui quario Medicus de mor­
tt tum eo loco flamen non fiet. Iam , ficut ho­ bo dilidere poflit ? qui tamen corporum iti,
& mini adhaerent bona Sc m ala: fic duplicia quo- Microcofmo notitiam non habeat * niec fciat,
9ue Perfe<^a' corpora Sc imperfeda. In perfe- qua: & qualia corpora in eo fint , Sc quos
& yetfcSt*. d is nihil huius eft. Sed in imperfedis eft lu- morbos corpus quodlibet fuftincat? Hydro-
C e S r 1 Xlim* Summatim, fperma ex nulla parentali mantiae.reb ad corporum illorum cognitio- Corpori
fi natura crefcit. Caufa e ft, quia luxum paren­ •nem nos latis deducit. N ccenim dicendum eft,: ua
tale non eft. Nam aliud corpus eftluxum. In­ quatuor humores quatuor morbos parere, mine ^
fi
fi teri m tamen verum corpus in dicat: Sc fine hoc & c. fed ita potius: Quatuor infunt in ho­
tb tale exiftere non poteft. Ex fuo autem femine, mine corpora principalia > Sc quodlibct
H hh 4 ftu»
t.

k*
 %

^44 D f. P o dagricis
fuas fpedes h a b e t> ac peculiare corpus. Sicut Q u i certfc om nia teftantur de errore co­
enim corpus aliud eft lap is, fic pariter aliud eft gnitionis p o d a g r ic i, extra huiufmodi cor­
corpus m etallum , aliud vitriola > & fm u- porum confiderarionem admillo. Itaque hoc
' lia > ceu in ac\ua declaratur. HuiuCmodi lo co aftra hydromanrica in d ican t, quod
. r J . miam
ergo genera in hom ine infunt. In q u oli­ om nia lua co rp o ra, q u i , v t patet , mulo- «f«.
bet autem genere tales corporum fpecies la­ p liciaexiftu n t, prifigurationi lln t, quod fi-
tent*. Sc corpus quodlibct Tuum m orbum m ilia etiam in corpore corpora exiftant, &
patitur. N e c enim hum ores corpus vllu m naturam podagricam habeant. * Id quod ex
ingenerant, fed corpora alia, alij m orbi. N e c exemplo fequenti planius intclligite. Videtis
h ic differendum eft de rebu s, q u i operantur nim irum corpus a q u i elfe ferru m , clfe lapi-
ad m orbum i nam id M echanicum eft: fed iis d e m , efle M etallu m , elfe Sal, elle Vitriolum, fama.
dicendum eft, qua: corpus habent. In metallis Alum en > Scc. q u i omnia fub nomine mi- *“■
enim eft rubigo: in lign o verm es: nec horum neralium includo. Cadunt autem h ic cor­
. caufa duplex hum or eft. Res vna eft, quae h a c pora pro m odo ac ratione f u i difpofirionis
vtraque operatur, H i c autem fiint duo corpo­ & Anatom ici ordinis. Idem eodem modo
ra. Et fic de citeris omnibus. Perpetub enim etiam in numero M icrocofm i aeddit. Et fi­
Cotpota hocvobis in mente ( i t , quod corpora caufen- ctu: h i c mineralia cadendo diftribuuntur in
morbos
faciunt, tur morbos, non ea, de quibus vos nugamini. Y le c h : fic cadit itidem Podagra. Hic autem
non hu Rem enim fi penitus in vobifm et ipfis penfite- attende ad di(pofitionem (alium. Hoc enim
«notes.
tis, opera facili videbitis, vana & inania om ­ loco corpus erit (alium , q u i materia eft &
nia elle, de humoribus q u i prodidiftis. N ec ElTentia Podagricorum morborum. Pro fpe-
vlla ratione bonus ac generolus Medicus cua- debus ergb mlfiim , (pedes morborum &
d e t, qui animum ad diferimen corporum non corporum iudicate. P odagri enim morbus
applicabit. N ec enim, quia cute vnica hom o nihil eft , quitn filium corpus. Et prout
integitur, od id corpus is vnum e ft: fed in qua- (alia diuiduntur in fua genera : ita diftribuun- Dna:-
tuor corporibus primariis om ninb confiftit. tur etiam genera Sc (pedes, Scc. podagri. A-
Corpora h i c quatuor palmaria quacuor mor- liuseft dolor (alis, alius aluminis, alius pe-
fiinuli? ^os (n^crunt > exceptis fpeciebus citeris. Et t r i , alius vitrioli, Scc.
1. quot (pecies vnius , totidem etiam alterius.
Quidquid ergo horum morbus f i t , id eft fa­ D 1 S P 0 S I T 1 0.
bricator Mecnaniicus > qui (e habet inftar pi-
Motbnt d oris imaginem fine pigmentis nuda Creti
S
ic ergb deinceps de fabricatione , qui
•tplftor j ,* i -7* 1
eft. adumbrantis aut hngentis. Hic ergo vt pig­ Mechanica eft , dicendum reftat. Id liet
mentorum caufas, ac virtutes nihil attendit: per tradat ion em difpofitionis. Sub hac au­
itancc hoccafu fadendum eft. Q u od fi vos tem dilpofitione comprehendunrur etiam fi.
cretam pro materia peccante habituri fitis: gna. Speciem m namque deferiptio eft def
hoc vobis obftabit illicb , qubd imaginis alia criptio fu lignorum. Res ita ponenda eft. Quid
ratio non fic, qu im fi framea adme delcripta p o i i g r i corpus eft aliud, quhn corpus la-
morbi v* Framea hac remota, imago remanet tamen: liiim ? Q uid aliud e ft, quim gluten, qulra fr- fahp.
• v*— . ° . siimi
eximagi- vt dicere iam non poffis, fi color dematur, aut nouia? Iam ergo ibi tantum ppdagra iacet,vbi
eendum creta abftergatur, tunc imaginem extindum viget gluten, nec extra hoc. Quod extra fic,
iri ip/am. Q uin im b contrarium tccum ita podagra non eft, fed accidenseius. Iam au­
loqueris: color non adeft, non adeft creta, tem fidia fiint gluten. Hic eft fid fontium:
necadeftis, qui imaginem fecit, nec id adeft, iftic fal congelatum: illic fid aluminis, lal vi-
quo imago fada eft. Q uid ergb tandem eft, trioli, fal p e t r i , Sc fi q u i genera alia fiint.
quod imaginem conftituit? Eam nempe im- D o lo r alius eft in (ale fon tis, alius in lale pe-
pre/fiofabricat. Similisetiam m orborum ra­ tr i, alius in alumine, Scc. ScCc conlequenter.
tio eft. Solum corpus cognolce, Sc iam ipfiim Et h i c figna quis delcribere queat ? Solus ni-
morbum cognotieris. Ia en im , quod m or­ mirum Naturalis , per indicium experiendi.
bum facit, aufugit, Sc inftrumentum, quo vfiis N on autem o/citanter ac lupine Medicis con-
e ft, vna /ecum abripit. Fmftra ergb quires, fiderandum erat, quid tandem fit illud, quod
quod abiit. Peftilentiam etiam confiderate. tam atroces Sc exqui/itos dolores ciere po/Ht.
Hanc quis facit ? Mechanicus Aftralis. Illam Certum enim eft, nec choleram, nec phlegma,
. fi fecit, is abicedit, opus fiium relinquit, ac Scc. illos mouere polle. Itaque omninh aliud
inftrumentum, /ecum aufert. Iam autem hunc in caufa /ir oportet. Ad cuius notitiam Sc co­
nemo vidit: nemo quicquam aliud rei id u m gnitionem tamen facile penetrare pollent, li
inuenit, qti^m quod is fecit, quod fabricauit: tantum fibi otij Sc temporis /umerent. Sed
non fecus, ac tignarias, ferram , afdam , do­ impingunt illi illicb in principiis :ne quid de
labram /ecum aufert, exftnufta/n domum Co­ medio Sc fine dicam. Declarandi ergo dolon*
lam relinquens. Tignarius autem domum il­ ratio longb alia e ft, qui illum conciret. Ni­
lam ex humoribus non exftruxit, fed ex corpo­ mirum hic eft folitas^ Sc non alibi: hic eft
ribus. Et quid Capit hoc vobis ? Ita Latomus vitriolicas , nec alibi. Idem Sc in homine
api
non ex humoribus, fed lapidibus domum eri- accidit. Iam verb hom o eft Microcofinus,
git, ac mera corpora manibus (uis tradat. C or- lenfu p n d itu s. Nece/le ergb e ft, vt /enriat,
poraautem non humores faciunt. V t verb ru- quod in ipfo eft. Inluper mineralia omnia b®*
bigo in lapide nunquam eft, nec caries in fer­ ienCbilia ltint, nec vllum mfcnCbilc: omnif- ^ ,
ro : if:a nec in h o c tu cafu vnquam dc Humori­ que fenfibilitas bona , mala , Scc. mine, iuk£
bus iure dicere petes. ralis eft, Scipfam cau fatur. Jam vero vt Ida.
dc

1
 #

L iber II.
i 64 f
de com m otione .& fenlipne m orborum duplex eft : vna,, quam ip(a in ratione po­
quid dicam : 1ciendum ell .» fabricatio­ nit , vt ea operetur ac labeuet per induftriam
nem fiiam non habere Podagram , v t habet fen fiium , artifejue. A W ra eft , quam ad-
eain gramen campi ipia enim materia quieicit» miniftrac ip/amet, nec (olertia: humana: ip(am
co m od o, quem Hydromantia docet. N ifi relinquit. Ita operatur herbas , arbores,
Dolores emm qua:ratur, non adeft. Si quarratur, in- ferrum. Operatur ergo natura in duplici
Pad«gii- uenitur.- Sic metallum nihil commodat, lumine , quod lumen tamen vnicum eft.
aoueat; nifi fabricetur. Puteus Sal non dat , nifi Vnum ipfiimet perficit, Sc materiem eam
excoquatur. Idem & de Podagra (entien- manibus fiibiicit. Ex hac vt fia t, quod de­
duin. Si enim hydromantica hibtilitateplan­ b et, Sc ad quod h natura deftinatum eft;
tetur , nulla inucnietur. Harc vero plantario iam id luminis Microcofini eft , quo vtitur
in hoc tantum confiftit, vt quxratur» vt aedi­ is , qui porrb illam tradfcat Sc perficit. Ad
ficetur, Sc ad id deducatur, ad quod dedu­ pnelcriptuin hoc intellige, quod eadem fi-
cendum eft. Iam autem id fola inuentio eft, militer etiam in morbis hunc morem teneat,
per Anatomiam caterorum corporum, ip(o- hoc eft , iplamet id faciat coptra orbificem
rum Elem entorum : vt in igne iacent lalia, M echan iaim , id eft , M edicum , qui eam
tomia"* etiam in A ere; etiam in Terra. Pro captu itemm (anare debet. , Ifte medicus compara- Mech»-
&c. huius ad exemplum attendite Anatomice vi- tur Meliori vel Se<ftori, qui pratorum grami- ^ * CUJ
Sal fali- * r -v. i i a n. j , a *
num &c. ni. Vinum in Ic habet Aftralem Anatomiam na prxlecat. Q uod enim natura produxit, id nic:iai:
(alium , & (a l id eft , quod hic in Elemento ille demetit. MediCus'ergo talis morborum
aquae (almum vocatur. N on autem in vino Melior elle debet. Illi enim eodem modo in na I •

io lo , (ed Sc in animalibus dilpofitio Salina la­ corpore crelcunt, ceu gramen^ in campis. Et
tet. . Et vna alterius inuentrix eft. Ita enim quod falx eft in manu melioris : id Medicina vinu’
quis, aurum inuenire n o u it, quhm metalla­ elle debet in manu Medici. Cum vero dicen-
rius? Quare autem? Etficnim ip(e quidem dum iam vnicum hoc reftet, de Inuentrjce,qui. funt/
aurum non f it , auri tamen dom itor eft, ac Icilicet podagra in vino Sc animalibus,podagra
eiufdem habet cognitionem , (atque ipfius in homine inueniat: id deinceps enarrare ag­
Homo naturam Sc proprietatem. Ideo ipfi conuenic grediemur. Reducam autem exemplum de
*!a feci ^ qnadrat. H om o enim in filis cogitationi- fofiore metallario. Is quia in leiplo aurum,
4nm at- bus fimilis eft omnibus creaturis, (ecun- eft , ideo aurum quxrit. Ita etiam vina Sc
res fuas. ^um naturam fiiarum artium. Ars vna in animalia fidium , podagra ip(a exiftunc, non
homine eft materia cius , de qua ars traftat, tamen re(pe<ftu a lio , quim vt follores aurum
non quidem materialiter aut vifibiliter: & ta­ fiin t: hoc eft, in quaerendo fiint metallo fimi-
men eltvnius con d itio, qua: alterius. Iam les. Si ergo vin u m , quod podagra eft, in
fifo llo r, huius rei peritus, aurum quaerit , &: corpus, in quo minera podagrxiacet, delcen-
idinuenit , tunc idem praeparat , Sc (eparac, dit, tunc illam inuenic. Sicut enim qui me­
ac conficit, & c. Eodem modo etiam corpora tallum quarit Sc in u cn it: fic naturaliter hic
morborum inquiri volunt & iliis corporibus. quoque vnum alterum inuenit. Simile inue-
Sic Anatomia vini Sc Anacomia cibi ex anim:u nit fuum fi mile. Ita vinum eft quafitor. Si v‘ nun*
, *. podagrx
: libus, in quibus fons filium iacet, in fiio cor­ corjuis attin git, m quo podagra iacet: tunc qu$iitor.
Vinum
PodagrS pore Microcofmi fontem (alium quaerit: non illud protrahit, ac in vftrinam indit , hoc
latetem quod vinum podagra f i t , fed iam ea ante in eft , in operationem fiiam producit. Et
vt pivfc-
cati homine la te t, velut metallum in m onte: led qua ratione praeparari metalla (olent: eadem
vinum eft Mechanicus (ecu.ndus, ita, vt eam virram- quoque fiiam mineram pra:parat Sc
quaerat Sc feparet i glptipe, ficut folior metal­ traiftat. N ec vero id vinum (blum (acit, (ed Sc
lum k monte extrahi t.£t ficut id in monte rpa. animalia eiufdem naturx. H anc autem quxfi-
nifeftum non eft: fic nec manifefta eft Podagra, rionem , Sc inuenponem ac (eparationem re­
i
donec omnmb perttudatur. Id (aciunt m- rum id^rum incredulus nemo admirari debet.
inaento. uentores ;in vino § Sc fimilibus animalibus, Sicut enim videtis, ex rebus nigris rubras, ex
ici
tumcibo. Carnibus; Et hanc quidem inT, rubris, ,ap:as» ex albis .nigras, ex nigris albas
uentionem (i re&e intelligatis: tum non hu­ produci: eodem fepfu naturam quoque Me-
ius faltem m o rb i, .fed. caetcrofurqVvniuerfo- ch^nicam intellige re deberis^ Quid enim co- c *^,,e9
t
rum caufium ac originetn plenp £pgn,oneriti§. loves in homine aut rebus aliis lunt , quim
i produdtio reconditorum corporum , in illis
Cibi 8cc. N ec enim. femper. ac in om nibus. morbis
lnuento-
T
iti. cau/a cibis <$c potibuS .amgnand^ eft * ,v tc x obliteratorum ? V bb ergo huiufmodi cor­
i
iis corpus aut mptepa, dpducatur r fed finite pora, conduntur, . ibidem etiam morbi alii
5 ^o$ inuentores elle^n^ j vo b illu ip »imputate latent. Et quemadmodum natura in illis ope-
t’ pro ipfius Philofophja: queuf mi­ racpr ; ita etiam morbi vtrobique res inuilibi-
t neralia fua M iaocpfinps wbmde, fecunv cir- liter agitur. Q u is,pnian banc inuenrioncm elfe
'i «umferat. v . , . .. ipjficiabitiir,fi.qiiis cx plumbo per naturam can-
C 0 N 1 r . N . C T l 0 . ir. dorerp>^ poftearuborem producat? Id Homo
quidem non facit. N ec enim is colores vel dare
‘ •'it -yTi,1- .•» .i. lt* vi
V X A j n autem pqtrq,, qui ca inuepti.91 procg- vel auferre poteft, nifi. natura confentiat & opi- nec dat,
t I .dat ? cognofene. Q u o d enim videtis,, in- tpletur. Ea confentiente,colores ille promptos ^ ^
i duftnos ac folertes Mechanicos opificia fiia in- habet, non per fuam ipfius vim , led foliusna- natata
$
tuminij ueni r e > & opera fua conficere : id prajie ex tura: poteftatem, qux recondita Sc occulta cotr
* natuix ipfo naturae lumine profluere debet. Iam pora ibi manifeftat.Sicut ergo'Jure inuentrix eft:
i m da
piem vero ar« nihil e ft, nili lumen natura:; Idfcb ita per lumen natur* mamfcftu eft>quodhoruo
t' «iam

L
 6±6 D e Podagricis.
etiam per naturam > & fn natura idem inue- opinionem /criptorum veterum , fed ad nor­
CxpIORI' niat. Ita etiam quxrit m o rb o s, per (e ab- mam 6 + primariaru partium,ex quibus Medi­
bo mo­ (conditos. C ibum verb ac potum , iniicnien- cina oritur. Diligentiam itaque Sc fidem nauii-
lybditis d x podagrae artem aliam non elTe ceniete,
ccr uHk fimam conftantiilimamque impendite. Ita res
fitc. qubm fi plum bum in ignem ponatis, 8c ex p o fd t..
eodem producatis m olybd itcm , ceruflam,
m in iu m , aut ex argento lazurium. Ea non S E C V N D I L I B R I F IN IS .
editis. Debentur enim parietibus, non cor­
pori. Debentur autem corpori illa , cibus & Hac que de curd Podagra hic fequuntur, prece-
potus. Haec fi per artem veftram naturae of­ dentibus duobus libris non erant annexa, fed
feratis , tunc eadem illa aflu m it, & confert, ducbtts foliis feparatim infcripferat
qub debet. Si ifta in ftomachuin ingeratis, Auclor &c. Haftenus non
ars alia non e ft, ac fi Antim onium in edita.
ignem confidatis. Eo fa & o , natura laborare
& in eo operari in d p it, quaerens tamdiu, do­ CVRA.
nec rubedinem ipfius extraxerit. Et talis eius \
qu&fitio eft. Eodem ingenio ipfi etiam m orbi
quaeruntur.
A Calumniis, (at (do , tutus non ero, qubd
me b /blita Medicorum cura , cum­
primis verb ac m axim i in podagra, quodam
( M A T E R I A .
quafi diuortio feporo.Attamen qui pomm non
V T v e ro tandem materiam tam inuento^ repudiare curas eiufmodi ridiculas,quasifti ha-
ris h u iu s, qu^m ipfius inuenti vna denus tanto probro agitauerunt ? Aut qui
cum procellii ac ordine nio om nino intel- quxfo imitari eafdem pofifim, cum iam etiam
a X j i*

ligatis: ftatuendum eft, hoc loco (olum (al in rufticoram prouerbium abierit, lolosDiuos
morbos parere. Prout ergo genera lalium (e figna operari? Extra h xc enim quis ipfis cre- edau
habent: ita pro iplorum ratione podagrx (pe­ det ? Perluadebunt nimirum mihi, fi miracula
des oriuntur. Q ubd fi crgb fign a, ac acci­ edant. Alias operam luam de me omnem lu­
dentia , & q u x alia huc (pedan t, fcire-defide- dent. Q u o d tamen pridem occtrptum eft,
ratis : tunc illa ex natura & proprietate Ca­ laruas (uas virulentas iidem in me conuertent
Salium lium delumite, quorum mihi nota h xcfiin t: haud (egniter. N ec enim hoc primum ferip-
J jcncra
pccics i<>. (alia fontium : j. (alia m ontium , & prx- tum ipiorum offenfionis caula erit. Hoc enim cm&c
fodagix terea genera maris, prout regio quxlibet in iam dudum eradant o d io si, me Phyficx nu
lunt
Species filis liquoribus confHruta eft. Inniper autem dem & ignaram om nino exi flere: at inchirur-
ialis n t . genera petrx, quorum fime S. genera flu­ g il Rabbinum prxftare: non qubd leri^ hanc
Theopb.
notx. minis f. genera plumofi 4. genera borads 1. mihi laudem conferant, fed vt per contem­
genera vitrioli 45. genera calds natx 46. Ta­ ptum ac contumeliam me ex omni Medico­
ceo, q u xm ih i cognita non fune. N ec oblo­ rum ordine excludant. Et de Phyfica quidem
qui polfim meis aduerlariis, fi pro diuifione quid obiiciant ? Cum hanc equidem iplos do-
d im atu m , & altitudinis, ex confideratione ceam:ipsiq->adeb de me difcant,non ego de ipfis?
Cofm ographidi & A ftronom ica, ac Phyfici Q u x vero caula eft , in Phyfica qubd me
multo plures (alis (pedes conftituant. Sed tam odiose repudiant? H x c (ola fdlicet, qubd
quod hic tranfilio, id in Archidoxis plenifis ac nec Medicinam ipfi n o rin t, nec eius diftribu-
ex fundamento dilquiretur & enumerabitur. rionem didicerint. M edidna enim duplex eft: d«pw
H ic hoc (altem tenete, qubd iftis om ni­ Phyfica & Chirurgica. Phyfica morborum om­
Cu^a po, bus confideratis m inim i opusfit. Cura enim nium cognitionem : chirurgia autem eorun- JUjJ
daj;ratfie.
nerala ipfatantiim genera refpicit, nec (pedebus om ­ dem curationem docet. H xc genuina Medid-
tantum nibus attentis opus cft. H xc ergb materia gra­ n x diuifio eft. Ipfi autem plano ac manifefto er- ^
fpclUt.
miis vos ac vlterius non angat, nifi quantum rore diuifionem fadunt in Medianam feu cu­
Philofophix , Aftronom ix & Cofm ographix ram corporis & vulnerum. Vulnerarix autem
animi gratia indulgetis. Medicum enim ifta m edicinx mentio nunquam fcufta eft, fed tan­
quidem exornant. Sed vos xgris ipfis leruire tum chirurgix, q u x ipia pradica eft.
ftudeatis podiis. Hi enim minutiarum harum Refpondete mihi v e rb : Ecqux tandem eft
nullam curam habent. Iam autem cuilibet vulneraria Medicina, qux in (uo morbo Phyfi*
Medico hxc hadenus d id a ad podagrid mor­ cum non requirat?Aut qux Phyfica eft,qux per
bi cognitionem fu fli can t. Q ubdfi ver 6 videa­ chirurgiaim (anari non debeat? Tales crgb vos
tur vobis, Theoricam hanc nimis anguftam ef. medicos efle proditis,qui,quid Mediais nt,& ia
f e : hoc agite qux(b, vt eam prob& intelligatis: quo confidat ne quidem hoc ipfo momento
defedus in nullo erit. C o g n o fd te vero ac diC- (ciunt. Phyfica nihil aliud quicquam cft, qulun
cite etiam (equentia. Sic enim vnum per alte­ m orborum omnium,qualefcunque fint,cogni-
rum explicatis. Dura autem ac difficilis pro- tio.N ec chirurgia aliud eft,quam morborum o» *
uinda vobis erit, fi in hifce non probe vadati nium curatio.Sicut enim lignarius-manibus fuil
& intelligcntes fueritis. Nam extra cognitio­ opus confidt:ita 8c Medicus.Aude aliquid,& fi­
nem hanc defedus in omnibus apparebit. ne manibus id conare vel prxfta. Tua ergh ex­
O m nino enim f undamentum ipliim ex Philo- citas in propatulo efcquba nefdas, in quo tan­
(ophia, Aftronomi&, ac artibus aliis hinc ena­ dem D o flo t fis.
ris, promanat. Tandem ad pradticam etiam at­ V ide verb,qubmftes egregib in morbis, quos
tendite, qux (ecundum naturam inuentrids chirurgicos vocas, vt, fu n t, Heryfipela, Can-
M ed id n x conftituta c ft, non ad arbitrium & crena,Eftiomena & c.H os curas ex pradica, hoc
eft,
 L ibri tertii FRAGMENT. 647
eft» ex chirurgia. Quodli vero non fimul fis Interim autem neciibs impotioribus patro­
Phyficus Medicus, ecquid hoc cafii fcies ac me­ cinor , qui nihil nifi linimenta, vnguenta,
deberis? Nihil. Porro fi fidentiam ac fundamen- fuffltus, ligna &c. fciunt callentque: fed ho­
tumin omnibus curandis vulneribus ex Phy- rum potius caufam tueor, qui morbos ipfos
fica defiimcre cogeris: qui quxfo ex el faculta­ coghoueruntadprxfcriptum Anatomiae & M i-
tem ac profelfionem aliam condere aufis? crocofmica?, naturae & ad documentum n^undi
Apage vero lignarios iftos Dodores ac Mo­ externi, vt fiiam pradicam pro rei krigentii
riones A primo & principali nomen procedit, informare queant. Nec enim iftiufmodi co^
Fhyfic* non abvltimo. Nominanda ereb Phyfica eft, gnido Medico vel probro, vel impedimento,
& chi- , ■ r • I r * • I
rurgia qua: d i g n o l c i t m o r b o r u m caulas : n o m i n a n d a vel lccfioni, fed potius fummac laudi effe de­
quid
proprii
c h i r u r g i c a e f t , q u x p r a d i c a m m a c h in a t u r . I n bet , qubd tantam {dentiam in Microcofmo
fint. judicando e n im Phyiicus e s , & in curando &vtroque globo Philofophiae ac Aftronomix
chirurgus. 1 fibi Conquifiuerit. Interim vos vitulari j D odo-
Sic etiam ab explicata Theori c i , iure bono res, fi ex Academiis erumpitis , huiufmoii
pradicam, h6c eft chirurgiam aggredior. Om ­ myfteria Sc arcana fublimia illico reiidtis ac
nino enim Chirurgiam non Pnyficam pofcit annihilatis i & tamen veritatem ipfam produ-
xgrotus. Phyficam autem expetit ipfe Medi­ d u ri, non nifi meras nugas ac commenta
cus. Hoc eft idem ac li dicam Nullus chirur­ ebuccinaris, qua: vobis dedecori, alijs inexpia­
gus fine Phylleo conliftit ; ex hoc enim ifte bili damno funt. '* '
nafeitur : chirurgus autem Phylleum probat. Porro etiam ad curam attendite. Hanc,
Phyficus enim probam aliam non habet, qua vt lib e t, vocare licet. Nam citra calumniam
in fiiis operibus cognofd Sc iudicariqueat.Ni- veftram res non decidetur. Cuius- enim infa­
fi enim is fimul chirurgus fit, inftar ftatux aut mia maturuit, is feipfum tandem prodit Sc
pi da: fi mia? omninb adftabit xgroto. concutit. Teftimonium enim fuum cuilibet de
Et quamuis equidd curam ad exitum ducam fe eft, hoc eft, homo ipfe teftatur, qualis ill­
ita vt putare ij poffint, me lingulariter hic chi- . tus fit. Vos verb, qui inuiebe veritati adftipu-
_ - ,1* \ 1. ________ O_ _ J ;1l__ I , . I n• *
1+ «. : 1L
mrgii elle, quod exitum proponam,& ad illum lamini, ad pradicam attendite iplam, nec lon­
duca: (ita enim docet Thcorica,ita Anatomia,ita gius dedudium meum procefium , aut per (vt
Manualis', ita Cofluentia) tamen ad obiedione videbitur) auii introductam methodum def-
»

hanc relponlioricm breuem hanc notate, nul­ picite. Et longC ex animis veftris perfuafio ifta
lum inlignem morbum corporis leti Phyficum exulet , quali is ego fim , qui nouum quid .
fine Chirurgia lanelcere polfe, led oportere il­ Sc alienum moliri latagam. H oc enim conii- quoduU
lum omnino (vt vocant) in vulnerariam me­ lium apud me nunquam concepi: led fobrio lhluli*
dicinam reduci. Et quia chirurgia in vulne­ inftituto id meum lemper meditatus Sc an-
rariam incidit : idcb chirurgum putant D o- niliis liim , q u i ratione vos omnium folidiUl­
d o r e Crepitario Liplenli inferiorem Sc igno­ me inftituere, ac pradicam veram producen­
biliorem elle* A t fi vofinet iplos intus in cute do , meque & vos ex obiedis pedicis prom-
nolletis : fore non dubitem, quin nalos vobifi- ptHfimt: expedire valeam. Cognolcite & in-
met ipfis prxmorliiri litis. telligite, q u x partis vtriufque iudicandx caula
A n verb medicina vulneraria ac alia profefi- fit? & iudices xquos lyncerolq, agite;
fio hxc fit ideb, quia cura per apertionem in-
ftituitur ? O fanaticos. Ecquid vero dilatis II*
tandem, aut quid comptuli ac polituli veftri I
N delcriptione curx notate : quot IpecieS
vos Beani docuerunt , quod nedum quidem, m orbom m , tot pradica: Sc peculiares cu­
M edicinafit, exploratum habeatis ? H oc vert> rx. Nullus ergb lingularis ac vnicus procefi-
notate, Sc viuido pedore reuoluite: nili exi­ liis tenendus e ll: led velut is , qui pallium ma­
tus fiat in morbis aftralibus, aegrum certe nul­ nibus amplexus ) illud pro venti incubitu
lum vnquam ianabitis. Et hic diuidite aftrum moderatur ac prxtendit: ita medicina quo­
ac corpus, cadum ac materiam: hic medicinam que in manu elle polita Medici debet. C um
duplicem facite, Sc alteram omittite. Attamen ergo Medicina tanto iudicio in manibus Me­
duas chirurgias facite, non duas vulnerarias* dici polita fit : quis pradicam Sx ea vnicam
N o n enim vulnerarii, led chirurgi elle debe­ tantum faciet? Quis in capitulum vnum eam
mus. A n vero dedecus non fit ac infam ia, tot coget ? N em o quidem. Tanto minus quatuor
Utd. te tamque illufttes Academias cum Italia: tum humoribus eadem includetur, vt qui om ni
Acade-
m iaiam Germania: tot alinos ac archibeanos fouere? cognitionis fundamento carent; Itaque non
feprcht-
io .
HoC coronidis loco notate* Quicunque' de lo li podagra illud intelligi debet , led
curare podagram tentat, hunc opus eft ad nor­ de morbis primariis om nibus, hoc eft ve­
mam M icrocofm icx Anatomiae operando pro­ hementibus Sc leriis; Diuifio ergo pradicx ex
cedere. H oc lifa d u opus eft, certe chirurgia T h e o ric i, & fis om nibus, de quibus .dixi,
modis multis requiritur, in vulneribus , in delumenda eft. Quam vero pradicam in-
* vrendo, in exedendo, in cauterilando, in ftituo i eam noti more vulnerario, led Me­
i purgando, in minuendo & c. Q uis verb oh id dico , vob is digno, explicabo. DiuiJfi enim
praeficam hanc manualem in facultates plu-» M e d ici, hoc e ft, le d x Medicorum ,* Me-
res diuersasqne dirim et, ita , vt vna altera dicinx euerlores exiftunt. H ic enim h o c , ille
i praeftantior f i t , vna prxfcrenda , altera ceu aliud: n o u it: Sc notitia tamen h xc omnis ni­
inutilis & lordida reficienda? Sacis e ft, pradi- hili eft. Q u i enim particulam laltem vnarn
f cam manualem ita inftitui , vt aeger i morbo tenet, is nihil tenet, nec, quid teneat, iple /at,
conualelcat Sc linetur. &&
Vlurd

V
 4
*>
t

648 De P odagricis.
f l u t a de Podagra cura in p a c e dentibus non fc rip fit Attftor. In medio enim pagin a fcrtptionem inter*
m i fit. Q u a ig itu r a d huius agritudinss curationem requiruntur, ex aliis auttoris libris petantur.

S E Q J V N T V R

D V O ALII L I B R I DE
P O D A G R I C I S M ORBIS.

lber autem fecundus (fu b titu lo , L ib er Secundus: Communis Interpretatio Mor­

borum & c .) apud iam fequentem inuentus non e ji: qua fo rs aliorum quoque pluri­
um librorum f u i t , v t a d diuerfa locd dijiraherentur , nec iu n fti manerent. Et
licet ipfe quidem auctor in titulo non annotet, qnodfit L ib er Secundus de Poda­
gra: ipfa tam en illius verba clare teftantur, quod is vnus f i t ex libru de Podagra, vt
cum paulo ante finem capttis de Phyfionomia dicat: (Q uantum opus eft ad cognitio­
nem in Podagra, tan tum propono & c. Idem p ariter liquet ex fine libri prim i, &
principio fecundi, quod iungendi fibi ftnt. Quod hic indico hac de causa , quia fu n t, qui librum[t*
eundum ad P aram irum pertinere a rb itra ti fu eru n t & c.

D E P O D A G R I C I S
M O R B I S E T H I S A G N A T I S :
T H E O P H R A S T I, H O H EN H EIM II,
vtriufque Medicinae Do&oris.

DOCTOR THEOPHRASTVS.
$Ad Lettorern.

Vorent haud dubio non pauci, qu a mei an im i hac obfiinatio ac temerius fit,quod
ajferenda & defendenda equidem fufeipiam ea, in quibus mihi pafiim Media omnes
contrarientur, fententiaty m ea concepta ex imo anim i zelo contradicant. Horum
rogatui rejponfo ta li obuiandum ejfie cenfeo. S i m ihi cor erga agros non treSius &
btneuolentius ad ifta calcar adderet, quam peilus aduerfariorum mihi prochue eft
comperi: huic certe me onerifubducere pojfem qttam facillim e.
Auicina Iam vero , cum nugarum Auicenntcarum iugum fubire, & commentis inanitus
»otanU* ^ a ^en t odfiipulari citra probrum euidens non pofitm ,vtqui ex intim o pedore agrorum curam nunquam
tui. fufcepertmtiaudendum omnino ratus fu m , vt mef i erili ipforum cum Theoricatum Practiu [obducerem,
& ad adyta tfia dtuerterem, ex quibus vnumquemque foltdum Medicum u a fc i& procedere neceft efi.
lnterim filentio tranfilire pafto nullo pojfum m alorum Ilia d e m , quam m artem ac facultatem innexe-
runt Medicam, diim vim ac virtutem omnem, quam in remediis penitus ab ipsa natura indufum (cimus,
fuan egligen tia intercidere ac obliterari pafii fun t. Nec enim feipfos tantum fuis fomniU m tfertitfm
darunt haftenus, Sed ad omnem vfqut pofterttatem opinionum fu aru m fegetem magno fanor e propag,
Vetera runt. Vndefacium eft, vt hoc facuto confuetudini illi m ala pafiim ab omnibus patrocinium tam obdi
bo iliico natum impendatur, vt enorme illico flavit tum adm itti putent, fi quis quicquam contra vetera illa Imi-
CCUOptl \ . I /. . . •/>
sii aci- na m oltatur a u t attentet: tntertm animo Juo td non cogttantes, quod afinus quidem autto & antiqua [ut
5'aittcn* g ra(tu incedat perpetuo, fed hunc tam engenerofior equus m ultis parafangis a n te u e rta t: & tamen equus
applauftnn, afinus plagas a fuo domino au ferat. An vero mihi fa s non fit contra medicinam meniatm
feribtre, & im poftoriafucaU ty confuetudini opponere doftr in aniveram , ex ipfo natura lumine deprom­
ptam , O fiab ih tam p craftra, per Philofophiam vtriufque fc i entia, coeli t e r r a ^ h u omnibus adfiipulante
ipforum 4. Elementorum concordantiaf N am in hoc mihi afylum omne pofitum e ft, quod Theorttsiu
meam ipfis latius & altiu s extendam ? N am & qui a lia s in aftris, in m ari, ac in praSkica rudes & im­
periti fu n t, praftantiores tam en his fu n t, qui prafticam fisam ex Tbeorica defumunt. Quid rerbiitan-
dem efi, quod me abfterrere & mouere pofiit, vt a M echanica Anatomid difcefitonem faciam ? Aut quanti
eft id, de quo ipfi tantopere intum efeunt & fefe iaftan t, quod fcilicet in aulis agunt princtpum ac regum?
quod verfenttir cum conftliarm M etropolitanarum vrbium? quod in fin u ac oculis hareant illorum,quos ta-
wen omnes equidem ne quidem tranfuersa falu tatto n e dignos iudtco? Q uid vero id tandem prauarka*
tionis eft, quod principes vos, ac vosconfules prafidcfque prouinctarum, tdm veftra quam fubditorumvt•
jh o ru m corpora ac falutem in tam foedum ergaftulum intruditis, & tem erariam confuetudinem 0b an­
tiquitatem , quodam quafi promulgato edifto pro arte haberi mandatis? Q uid v eri ab antiquis antiquius
habemu< au t accepimus, quam hoc, quod, q u a edim us, om nia per aluum egeramus ? Et hoc antiquum,
quid tandem ad Lumen internum fa c it au t Jpettat? An aquius no b eJ[et,hos iudtces oculos fuos a i diet duo­
decim horas torquere & in d e d ifcere,v td e d iecraftin o fo liciti non fin t ? E t hoc comnumfirat, id, quod
hic tan g o , non ex n atu ra procedere, hoc efi,non lum ine ven tris, me decimas ta p ta re , quod
hafttm
A
%

s
 P R jEFATI O.
ab aliis f abbatum eft , qui, quod artem p a rit, deferuerunt. Quis,
«49
Deum'iniferi cordem ejfe,
[namque ceubafim in mifmcordram pofiujfe dicere pofitt, qui tion nem credat, quod a Deo nectjfarut
omnia fuppeditmfibt ac refundi queant, in morbis, /n lepra,in mortuu ex morte per mifemordi/im
ad vitam longauam & vegetam refufutandis. Hu ergo tam iterum robis , o Indices ac Vrafides in­
culco , quaroque ,• quid animi ac cauft habeatis, qnod artem praftantem a tumultuaria confuetu-
dmeopprimi finatis, & ad errores illos nimis procliuiter conniueatis,quos tamen vel ftmplicijlimus
quifque notare , ac videre porefi, certa iniuria Medicina .confufionem folido eius fundamento longe
anteponi ? Vos tamen nihilominus veftram hanc antiquam regulam fubinde tenetu & ruminatis: fi- Vl* afsSi
hola nofira , qnafectt, facta bene funt. Itane vero? St ergo bene fiunt indtfcrete omnia, filia veftra
q iu fa c it: agite & hoc benefaltum Jit ,fi eadem in lupanari Venetiis fe meritoriam exponat. Ncmone laulit*
vero ferib fecum tandem penjitabtt» quanta cumpanolethria Medicorum fraudibus vniuerfa hactenus
Europa contaminetur? quodfebapafiim erumpant, qualibet opinionem nonam monjlrosdmqne con­
cipiente & mordicus tenent/ ? Illas emmvniuerfts quis enumerabit ? cum fanatici Jpiritus quadam
quafi ex lerna pafitm euolarint, & confertim in homines irruperint, vt fuam, tam infaniam eruttare
propalam cuiuis Uberum fit ? Interim qui erroneis ijhsffiiritibus , obitum iri queat, cum , quorum in-
terejl,nonvelper tnfomnium meditentur.ftlent etiam i j , qui per fe honeftati dediti, eandem de aliis
quoque fiem concipiunt fouentque. Sed quorfum hac hontflatis perfuafio ? quorfum tjla tolerantia?
Confidentiam imo & dejperationem videte tot prevaricatorum , qui certatim omnes in Medicos erum­
punt. Qua vero & qualu ifta tandem ars ertt ? Nam Jlatuum omnium (i Hypocritas dijpiciatU : nu­
merum certe comprehendetis multo vberiorem, quam vel ego vel mei fucctffores ac pofteri aut Jpe•»
rare aut tolerare velimus. Attamen nec hoc indigneferrem equidem, Cum vinci expugnartque pofiint
facile omnes,fi bnodo aqua lance vtriqtte trutinaremur , & fuperpondio futis valor ac pretium relinque­
retur- Donec vero id Jieri video, vt opiniones ac phantafmata ipfi N atura lumini praferantur : qua
futuro feculo atrocia fchifm ata in Medicinam tllapfurafiat,om inari nullo labore poffum. •
Quis vero in fide vos adeo dejperatos f a c it : cum tamen illa infefolide ac [impliciter complebatur
perfectionem D e i, qua is pra fidi) nobis nihil denegat ,fed opem ac auxilium modis infinitis plenifiimani
vbtuis fe rar? Et in hanc vos fiduciam non ponetis ?'A uxilium vero Medicina quid tandem aliud efi,
quam charitas ipfit? Sed ea non ex homine.veriim ex Deo. Et in charttatem hanc vos Jpem ac fiduciam
non collocabitis? Sic ergo fides veftra,quam res im perfeba quid aliud eft?
Quafo autem vos, o indices ac principes , rem tandem penitius vobifeum euoluatis. Nec enim hoc
f altem mandatum vobis eft,vt,qui heri fu r crumenam pr acidU, hodie in crucem a vobis agatur.fed poena
eadem omnino etiam digvusc enfetidus eft, qui furtum per dolum ac fraudem quocunque modo admi-
ftt. Ad vindicem gladium culpa communis & vna eft, membrum pro membro, pro corpore, corpus, An
vero id gladius non eft, quod iu gu lat, & hominem v ita exuit i Quod licet quidem ferreum non Jit,
non fit politum : per id tamen pauciora homicidia non patrantur, quam per ferrum ipfiftimum. Sed
cur hac vobis otiose ita recenfeo, qua tamen otnnUms notoria & manifefta funt ? Aut quid id tandem
eft,quod moneamini tantopere ab iis, quos robis fucum & glaucoma obtendere, tam fertb f criptis meis
omnibus clamo & vociferor ? M agna certe cognitio ea eft, ex Jpeculo videre, quid id fit? quodfieculuni
exhibet: hoc eft filen d or, qui ex homine em icat, id non eft, quod in homine conditur. Sed quid &
quo hac extendo, cum fciam ea nuUi acceptdfore ? Spem mihi tamen facio certiftimam, quod hi , meos
quos febatores vocatis,in hocfundam ento fixas radices ab u rt fin t : & quod filij tpforum cum principum
libens, principes ac Dobores alios progenituri ac prodttburi f in t , qui Codices pnfeos fim ul & hosno-
uittos contra nos praltantes Jparfim colligent, & vindice animo Vulcano eos omnes lonfecrabunt. Quis
em m fitrauit vnquam Boreas, cui Vulturnus jplendorem gratum & ineundum non fuperinduxertt?
Quorfum autem hac agito ? V tinam , fub Borea qui habitant,hunc Vulturnum acciperent. Sed tpfis
exputandum eft tempus benignius.
Cpgnofcc vero, candide L eltor, an adftomaehofius feribendum fa tu mihi cau ft non fit. Q ua enim
commemorant habentis, non morbum f altem lUum attin en t, quem hic deferibendum propofui : fe d
negotium ad ipfam profejitonem omnino fie b a t. Interim tamen cuilibet morbo futim capttulum ,fim
locus aftignetur. Hic de Podagra trab are inftitui. Morbt enim palm arij quatuor exiftunt , tres fet-
lic e t, prater traban dam Podagram. Quos f i vobis explicuero : plane confido, vos animo alacri incoti-
cujfoque quofeunque agros adituros ejfe.
Id vero , L tbor, offendiculo tibi non f i t , quod Podagram curabilem ejfe ponam , cum aducrfiirij
tam en mei id inficientur. Nec dc me defieres, etfi ex tpforum codicibus remedia nulla petam. Sed nec
ob id me au erfa r e, quod o b iia a n t, ter me in carceres abdubum e jfe , m ulta me bella confebatum ejfe,
multos me g rau it er verberaffe,& c. Nulla enim d me m ale locata plaga eft, quam qua cutem non pe-
netrauit. Sed propter f a b a verbera indignari haudquaquam debebant: modo finis eorum infliborum
apud illos obtineri potutffet. Sic enim a Deo omnia m bonum conuerfa effent.
T u, L ebor, qu r hic propono tibi,accipe,& qua in prafattone monui, reuolue. S ic fie t, vt ifta legendo
d tfcas, qua & tibi & a liis vfui ejfe pofiint.
Hanc autem trabationem ad obiebionem triplicem accommodato. Primo ad tradendam Medici­
nam me ineptum ejfe. Hoc tibi tuditandum relinquo. Secundo, me nihil noui moliri debere, & do­
ctrina veteri acquiefccndum ejfe. Hoc ipfum quoty tudicio tuo manda. T e rtii, duos plura f i tre vno.
Tu & hoc aftim a,ac tecum ip fe cogita, quos duos pu ten t, au t quem vnum intelligant. His pra-
fationem finio : certam (pem habens, Deum Opr. M ax. mihi tibi %finem optatum comeffurum
‘f*-
 6jo D e P o d a g r . M orb.
LIBRI' NARRATIO
E Podragra t r a d it u r o , hoc ante
P2C
omnia incumbit) vt principio de­
m claret , quid deinceps traditurus
fit. D e dolotibbs autem m orbo­
rum , ac horum (ignis (eu indiciis
tradi nihil poted. Infulratio enim m otbi
cum concurrentibus (ignis , & horum natura
moribufque , m utx licerx com m itti ac con­
credi non debent» vt putetis» vos inde abundi
fatis exfatiari pode. Hatc enim in m ultiplici
experientia poiita sut ac exercitatione,qux i
quouis M edico requiritur. A b breuem ta­
m en dicendorum comprehen(ionem hoc o-
pus e f t , vt locorum huius morbi plenam ac
(uificientem notitiam tenearis.
LOCA PODAGRA.
O ca capitis ida fu n t : fi cranium linea la-
P o d agr»
qufloca. L d e a perreptet,'cuiu'cunque ea, vel modi,
vel figurx ( i t , Podagrx ea om nino fu b ied a
eft:. Sic patiter vbicunque cranii aut corapo-
(itio incidit,aut vbi odium iun&urq per inter-
ird a m cartilaginem »velut bitumen comroit-
tutnr, aut vbi o(fa alia cranio anna(cuntur,ve­
lati navus, mentum , ceruix & (im ilia: item
loca oculi, aurium , dentium : h x c om nia po­
dagrae fedem L cu m q u ep tx b en t.
P o n b i c :ruice per (pinam d o r(ivfq u ead
anum , vbicunque vertebra feu articu lus, ibi
(edes Podagrae. Sic & in humeris» vbicunque
os odi com m ittitur. Sim iliter etiam in codis
vb i e x dorfo infiguntur, ac in thorace coeunt
A iugulo vfquead praecordia: relur etiam in
odibus om nibus, in quibus medulla contine­
tur. Sic & in coxendice, vbicunque articulus
com m idura, porufque v iiitu r , ibidem poda-
g rx etiam dinerticulum datur. Sic & m illo
coalitu iun& urarum , vbi femoris os o(li facro
in feritu r, item vbi pudendorum oda interie-
d a cartilagine vniuntur, tam in vicis quAm in
fe m in is . N ec minus in patella ac concaui-
tatibus genuum o m n ib u s ,& in ifta regione ,
v b i crus im o pedi co m m ittitu r, iuxta m alleo­
lo s, & loca finitima fpongiofa extera.
Eadem ratio ed humerorum quoque , Ac
brachii iun&urarnm , & cubiti ac radii , vb i
inrerje&a cartilrgm e vn iu n m rfiec minus, vbi
brachiu manni conferitur, iuxta nodu carpi
prominentia apud digiroru radices confpicua.
Prxterea in omnibus manuum pedumque
looisnn quibus quot fquam x feu com m illurx,
tot podagrx fedes, q u x intercurrunt i radici­
bus digitorum vfque ad vngues : idque tim in
manibus quam pedibus.
Sed & interius in corpore quadam Podagvq
loca abdita funt, fcil. quantum vefica,aut R a­
mex cufuis ligam entiscoprehendit.H ic enim
quot codarum in(eicrones,toc Podagrx fedes.
Quanquam etiam alia loca Podagrx n u ­
merentur , velur in c a lc e , ftira & iimilibus
patribus aliis. Q u x tamen idius m orbi p ro ­
prie loca non funt, led obd ru & io tantum cran-
(itus illos mouet.
V t v e ro , quod tra& o, piamus intelligatis,
figna quxdam 6e exempla vobis proponam >
ex quibus de exteris facere iudicium queatis.
Exemplo autem vobis (ic, fpecies peripneu-
m on ix, item rheuma, quod fcapulas ac hume­
ros occupare foletr nec citra diarrhoeam ti an-
(ic. Sim iliter, fi dolores aurium , dentium >o-
culotum que concurrant, incipientis Podagrx
(igna funt: velut & tumores articulorura>mul-
tis pollutionibus iu n d i & di pati.
Prxfens Podagra his etiam ex (ignis nofei-
tur. D olor eius i vi cceli dependet, ac pro
tempedacum Lunxque ratione mouetur.
Concitatur etiam i potu, i c ib o , i Venereo
e x e rc itio , ab ira Martiali, Ab his enim feri
paroxyfmi inducuntur, velut & a exteris, qua
extrinfecus morbum huncincendunt.Hocmo-,
do Podagrx lo co iam condituro ac confirma­
t o , podeain Geom etriam illa ab it, & lineam
proportionis vatiat feu perm utat, vt articuli
difiunganrurAe diducantur, qux didocatio do­
lores alitet non m ouet, quam (i fidicula mem­
bra didrahantur. M ateria autem influens lo­
cum medium occupat, ac ibidem coagulator
granula'urque indat grandinis, varioque mo­
do alteratur: cuius murationis myfteria Medi­
co approbe cognita e(Te debent. Quis coim
liceris fatis tradere poflir, q u x fxuientispoda-
grq in didrahendis & diuellendis articulis na­
tura modufquc fitf
Sed h x c iam pro narratione fufficianr. Qua
librum ipfum quidem minim£ finio, (edad
deinceps dicenda viam prxdruo , qux nimi­
rum attinet ad caufam , generationem ac na­
turam huius m orbi. V os autem feriptionis
m ex modum haud adaeremini. Itacnitnipfa
explicandi m otbi ratio ac natura pofeir. Sed
nec hoc vobis admirationi fit, cur caufam ac
curationem m orbi huius illicb non aggrediat.
Conuenic enim vt de Matrice Medicine
omntu primo d icatu r: vc fciatur, ex quibufna
principiis tta& atio h a c dimanet. Fore autem
fpero,vt hqc mea do&rina apud vos co prom­
ptius locum inueniar, qub fundameto certio­
ri ac dabiliori ea fuperindruitur ac defigitur.
De Origtne Artis.
C Vm vari} paffim lpiritus varia fcribantac
com m earen tur: fcire vos ante omnia de­
beris , qnbd ex fundamento ac principiis veris
eorum do& rina non dimanet : fcd qubd ex *
longe diuerfacognitione vetitas erui debeat.
Q u id enim quxfo vfpiam i parre ac matre
accepit h o m o , ex quo vel m i ni tr.dm corpo­
ris humani morbum deferibere poflit l Aut
quis vfpiam prxeepror repentur, qui ex te vel
me M edicum facere queat e Nametfiis qui­
dem rerum multarum peritiam habeatnamea
quid id randemad vel meum vel tuutncom-
modum conferat ? In id o enim operatut
Lumen, quod is in me rdque intrudere aut in­
fundere non poted. Nam nec ipfi quidem ex
fcholis aut inditurione eadem BaQferunt.
N ifi enim ipfum Narurx lumen Medicum ^
form et ac fingat ,ftagm enra certe paffimcol-»«*
le& a non nifi purum purumque experimen- JJJi
tarorem reddent, qui ad Medicinam nunquam f p
vtilis futurus fit. Cdm ergb citra dotes eiuf*
m odi homo nec in aliis profeffionibus clare­
re ac excellere p o ftir, vc qui ex fcipfo nihil
quicquam h a b e t, fed ab extraneo prxeeptore
om nia haurire cogiturrcuiuis cumprimis fcire
co n u en ic, ex quo quifque fundamento feri-
bat
I
 I 4

UBER
b a t d o c c k q t i e , ne q u a fors l e d o t i n e r t o i c s fc r .b a n t.D e h a : q u id fenr iendum f i t , m i n u i t e . * * ^ tl**
p r x c c p s 9garur,aut v t, q u o d f lus eft , e u n d e m
l e d o r c u m A u t t o r c ie n iu m j i d t n p r i n c i p u m
t e n e - t ac aircquatur.C> a .i d i u e n i m d i f c i p u l u s
^
p i o f i d u m c i n f m o d i n o n aftecutus f i t , v t i*
Difcipu- N a t u r a l i fiio .1 a g iftr o ad fup ern a tu ralem tran-
h non
(Ccn Jar.tanichu fu n d a m e n t u m v e r u m a ttig ifle
fupia
n o n d u p u tan d u s rft N a m v e l u t i m c m i n i f t i s m
ftiuin. f c r i p t u r a t i a d t . d .f c i p u l u t n n o n Cupra (mi m a g i-
l
^ ftru m e f t c ^ c d i p f u m c i aequale e (Te l u f f i c e t e : id
I
lc*nru g e n u i n o a d i n u i f i b i l e m o m n i n o magi(t>u
I
t o r q u e r i d e b e t , q u o d fcil. v i f i b i l e s p e r p e t u o
» d i f c i p u l o f i n t m aneanrq-,,quadiu e x filis v i r i b u s
1 Sc a n i m i fenfu, p r o p r i o l o q u a n t u r a c Ict ib a n t.
t C u m e r g o n o f t r a m e t e r u d i t i o feu i n f o r m a ­
i t i o n i h i l fit > p a u l o p en itiiis c e r t e i n t e l l i g c n -
» con fidat. V t autem fundam entum ex q u o f i r i -
n a t u !* " ^ Uin e ^ ’ <l u ' ^ n a m ^ q u o d n osinftituat ac
l vnicut d o ce a t.S ic autem ftatuendum v o b is eft,ip lu m
k migifter N a t u r * l u m e n c u i u f l i b e t p r o f e f l i o n i s f u n d a -
k Auiccn- m e n tu m a c ( c k n c ia m largiri. Q u o d a to ia m
i nupp^c'’ c o n c e i r o q u e , i m p o f l i b i l e erte c o n f e q u c t u r , v t
I difeipuii e x d o d r i n a A u i c e n n * , G a l e n i , a c H p p o c t a t i s
a fun^Ho ^ ° ^ us q u i s a c d o d u s M e d i c u s n a f c a t u r . l p -
a Magiftu. f i u s e n i m t e m p o r i s v e r i t a s c u i n c i t . i p f o s p u t o s
»: efie d jfc ip n lo s ,r a c c o vt m sg ifte riu m cerru m in
i i s quaeri d e b e a t . A d e o q u e h o c im m o tu m a-
A" x i o i r a v q b i s f i t , q u o d , n if i e x f o l o N a t u r * i p -
& f iu s l u m i n e v o s p r o d e a t i s , g e n e r o f i a c l a u d e
I d :g n i M e d i c i e fle h a u d q u a q u a m p o d i i is. A -
II l i a s e n i m la u s a c h o n o r v e f t e r o m n i s a b i n a n i
8 8 c a u d o exp erim en to ru m h o n o re prom ana-
b i t . E x p e r i m e n t a i p f a q u i d e m M c d :c u m m i n i -
i; h i m e f a c i u n t : fed h u n c c o n f t i r u i r f b l a l u x N a -
8 turar. E r , f i c u t , q u i o c u l i s v a r i a s t e t r a s d e f e r i -
p t a s p e r u a g a t u r , o b id t a m e n p e r e g r i n a t o r i s
n o m e n in iu lte fibi v e n d ic a t:fic n e c a b e x p e r i­
m e n t i s fc q u i f q u a m m e d i c u m v e n d i t a r e i u f t c
t
p o llit Sed n e sequo l c n g i u s v o s d e t in e n d o t * -
t q u a m l i m b u s m a i o r a b ir . C u m e n i m h o m o e x
d iu m v o b is in g e r a m : b re u ire r r e c e n fe b o tan­
r
d e m ea , q u x c u ilib e t M e d i c o fuam fc ie n n a m
t
I. 65I
E x p e rien tia q u id e m v n x e i u i s c o u i e t t i p o ie ft: no m ai
non
v i s ta m e n ac o p e r a tio ipfias ab v n o in alterum
d etiu ari n o n poteft» V e t a a u te m e x p e t i . m i a ctnAit.
fecundum fenium Philofophicuro & Aftiono ^vctl£-
rnicum h x c e f t ,v t res q n x h b e t in l e a m u ifib i- ** ^
litate c o g .ofeatur. S ic & diflolutioteiu q i a -
r u m h b c t extra h a n c c o g . i i t i o n e m , v e r a a c g e ­
n u i n i e x p e r ie n tia e f t . Q i o d h e i i e x p e . r u m eft:
q u i d id c o m m o d a t d ie i h o d i e r n x aut h o d i e r ­
na experientia quid co n fert dieitraftinx» H o ­
d i e r n a e n i m e x p e r ie n t ia c r a f t m x fim ilis n o n
eft > id e o , q u ia c o n iu n & io conftins non
m a n e t ,f e d m o d o r e c e n s ,ia m ite r u m r e c e n t i o r
f u b i n d e a c a flid u o r e n o u a t u r . c u n t a m e n e x p e ­
r i e n t i a ip fa i n e a d e x t a t e , f i b i ^ f i m i l i p e i p e t u b
b e n d u f i t . e x a f t i u s t e n e a t i s i m e V i g a 1 q-, d e m -
c e p s t x o r d i n e , q u a n t u m q u i d e m c u i l i b e t (ciru
o p u s e f t , t r a d e m u s ^ x q u e n a tande fe tip ta v d
m e a v e l a l i o r u p r o c e d e r e a : di flu e re d e b e a n t .
DE LIMBO.
D E L i m b o c u r ance o m n i a t r a & e m , caufa
n o n o b f c u r a e ft. I n h o c e n im o d o illx
m a t r e s , d e q u i b u s d i x i , l a t e n t &c c o m p r e h e n ­
d u n tu r. V e ftru n autem n em in i in c o m p e r tu m
Homo
e(Te r e o r , q u o 1 h o m o n i h i l a b u d q u i n i p re t ‘ ltm*
l i m b u s fit. Et c u m l i m b u s di.pl- x f i t : h o m o bus n i.
n o i.
c e u lim b u s m in o r ,c x m a io re p t o d u & u s ac lim b u s
d u s eft L i m b u s a u r e m p e r fe eft fen e n , x q u o dupUx
c c e a t u r q q u x l b e t en a lcu n tu r c r r :c u n ^ p v« lut * jrobus
e x fe m in e nafeitur a rb o r. H o i u m h o c d ifeti-
m e n e f t , q* o i L i m b u s f u a m r e n a •> h a b u i t i n
v e r b o D e i q u o d in a l t e r o ( e n , e n p e r m e c i u «d
f i n e m fu i f r u d u s d a t . S i c e t g o L in > b u s m a i o r
fe m e n eft,ex q u o c r e a t u t ^ v n i u e i 'e p r o d i e u t.
L i m b u s a u t e m m i n o r e ft c r e a t u r a v l r i n a , i n
l i m b o c o n d e r e t u r , in e o c r e a t u r a r u m v m u e r f a
i n e x f t i t e r u n t . E x i O o a u t e m v i l it e x f p e r m a t e

jc Medici l a r g i u n t u r . S u n t a u t e m q u a t u o r P h i l o f o p h i x , h o m o , q u i iam lim b u s m in o t e f t , fum prus ac

qui pix- & q u a t u o r A f t r o n o m i * , e x q u i b u s c e u f p e c u l o co n ftitu tu s eft. S icu t L im b u s x
f i l i u s i f u o p a t r e n a fe i-
q u ° J arn p r o m u n r u r & d e f u m u n t u r e a o m n i a , m in o t cx
r u t : fic l i m b u s m i n o r e x m a i o r e p i o i u & u s e ft. r r a io tc
t q u x M e d icu m co m p lere & perficere queanc. E t f i c u t f i l i u s p a r e n t i * fu i o m n i a m e m b r a e x ­ n a tu s.
E xtra has o d o m atres q u is M e d ic u m g e n u i­ h i b e t : fic h o m o q u o q u e c r e a t u r a s v m n e r T a s i n
n u m elTe p r x d i c a r e p o f l i t ? S i c u r e n i m i m p o f l i - fefc c o n tin e t. C u . n e r g o o m n iu m p r i m b m u n ­
b ile e ft,in fa n te m citra p a tris a c m a tr is c o n iu n - d u s m a i o r e x lir r .b o c o n f t i t u r m fir , & poft
d i o n e m n a f e i : fic n e c f u x f c i e n t i x fim ili c o n - c re a tu ra s o m n e s ipfe ta n d e m h o m o : id 6

Corpus c e P t i o n c Teu g e n e r a t i o n e c a r e r e M e d i c u s p o - fcie n d u m eft, creatu ra ru m v n iu e r fa r u m , qu as

«horui- t e f t . A c a b h o m i n i b u s i p f i s q u i d e m p l u r a q u x q u i d e m o m n ; s m u n d u s n o u i r , n a r u r a m , ef-
itientia r c r e a ,,t f y c r a r c n o n ^ b e r , q u i b n m e m b r o : u m fen tiam & p ro p rietatem o m n em in li r b u m
ex lumi- T u o r u m c i m m o d a m p r o p o r t i o n e m . A l t e r u m vnum d en u b q u o q u e cong^ ftam Sc ord in a- Homo
ne Nat. v e r o , q u o d c o r p u s i p f u m q u a f i v i u i f i c a t , id e x ram fu ille. lfte 3 urem lim b u s hom o fad u s
lu m in e p io c c d ir n a t n r x ,v e lu t i iam d i d u m eft. n \ r \ rarum
eft. E x h i s c o r . U q u i t u r , q* o J o n n e s a t t e s , vniu«-
P u m a u te m d e M a n i b u s o d o , e x q u ib u s fcien -
* o m n e s fcienciae , tx q u i c q u i d in h o m i n e e f t , f" e“ ”
tia d im a n a t,d id s r o tv n a in te tim q u o q u e a t t e n ­
i au t in h o m in e m in g eriru r , in erg u itio n e coounct
d ite , q n x n a m d o ceat nos N atu ralis G e o m e ­ creaturarum o m n iu m m aio ris mundi ver-
tria ,a c C h i r o m a n t i a .& P h y f ic n o m ia / H * en im (entur & fubfiftanr. N e c en im h o m o qtiic-
f-\
illi lib r ifu n t , e x q u ib u s n o b is d ifeen d u m d i e q u a m n ou it vel p oreft , q u o d e x l i m b o ipfi
f
N am a p u t a b i m u s . E r fi e n i m , q u x c h a r t a c o m i n e r , a p - im p lan ratu m n o n fir : n r c q i r i c q u a m is d i ­
i eft libet
probe q u i d e m in r e llig a n t u r , fic t a m e n ip ic r i u s a c f u b l i m i u s i p l o natura* lu m in e b ab er.
e medici­
na:. M e d i c i n x lib er n o n d u m in c e p t u s e d . M e d ic i- C u i u s l i n e a p r o u r in i p f u m c a d i t , f i c i ^ f c Mfdici
i
n x l i b e r i p f a N a r u r a c d . F t f i c u t in S p e c u l o re- n a ru ra m capic in re lh p tq n c. V n d e v eic 2C ar*de
i
»
j p f u i n c o n r u e r i s : fic i n h o c N a r u i x fp ecu lo bet f e
c o p fta n te r d ic e re p o flim : q u o d , m fi M e d ic u s
i tuas fc ie n tia s o m n e s ad v n g u e m p eru id ere d e ­
luhc-c
a r r e m f u a m f c i a t h a b t a r q u e f i c u t Tuum c a n t u m v t '5tu>
i alaiaii.
b e s , n ih ilo in c e ir iu s , q u am fa cie m tu am c o - alau d a , Sc pauo pennas p i d i s , m h ila liu n d e
i g n o fcis in fp ccu lo externo. i n i p f u m i n g e r i p o f i i t a l i i s , fi n o n a f t i J u o fi ^e
f M u l t i q u i d e m f u n t , q u i e x e x p e r i e n t i a fu a m e d i o in i l l a m l i n e a m l e p e r m i f c e a t Sc i n f e r » r .
i
#•
J 11 1
^

I
 4

651. D e P o d a g R. M o R B.'
Sic iam ex hoc confcquirur,qubd homines fit. Morrui enim magiftri ratio aManor eft,
fcire ac indagare poflint omnem fcientiam quim panni in aqua madefadi. Hutnidus
Angelorum aqfpirituum,ac impetrare valeanc enim quidem pannus e ft, ac idem aquam re­
omnem naturam in creaturis reliquis.Ex ipfis fert , & aqua etiam ei incftmemo autem ex
enim cum hom o conditus iit , potcftatem ipfo largius bibere poteft,qu«rm vt linguam
.certe ac hereditatem habet fciendi vniuetfa, m od ici parumque refrigerer. Sicut ergo a
q u x in c a lo ac cetra funt: & ficut infans £ fonte ipfo potat h o m o , non ex panno:fic nas
luis parentibus termonem difeit hauritque: quoque fcientiam noftram haurimus ab ange­
fic nobis quoque difeendum eft ex illis,ex qui­ lis, non k m ortalibus, qui vix adfolem leuitet
bus prognati fumus. Parentes enim infantem aqua tin d i & imbuti funt. Et h i, quem un­
docent om nia,quxfciunr. Sim iliter & c rc a - dem exfatiare queant, cum ipfimet aquae pe­
turx nos docent omtiia,quae ipfx fciunr.faltcm nuriam habeant?
nos hoc eu item u s, vt extraneum parentem In prargrefto quidem capitulo docui, me­
non quaeramus, vnde difeamus. Cum itaque dicum eo m odocrcfcere non debere. Iam ve-
ratione d id a hom o ex limbo formatus iit: r6 ,q u i hoc modo fiu n t, omnium do&iffimi
limbus Limbus autem creaturas vniuerfas cccli terrae, funt. H ic enim fortuna pofita eft,ita,vtMe-
caufa v. queconplcdatur:ex eo patet, nemini admira- dicus, qui p rx d id o modo defuper natus eft,
rietatL* r*on' a® *e debere hominum vel fapicntiam,vel multa miracula e d a t, & concursu fuccefium*
boiumu. ftolidicate,vel (piriruahtate, vel brucalitatem. q u e , aliis multo feliciorem hibeat* Hi enim
Ex quali enim is natus eft, talis nt ce fi m o fic, hominis figm & miracula tanta operantur,
nec ortus ac parentis fui conditionem effuge* vt e x te r i, qui extra hanc influentiam pofui
repoceft. Vnde fit,v tn a tu ra m a lij afin i,alij func>ipfos modo non pro diis diui que habeat
fu Icon is habeant. ac venerentur , adeoque prompte i Deo veto
Ex his arbitror equidem ( quod &c vobis deficiant. Veruntamcn,vt porro iam ad prin­
ipfis ita videre d e b e t) quaeri & indagari opor- cipium huius verfalis rcuertar, conueniens
1 tere id , quod de homine fciendum eft. Si eft.vt Medicus in fortunam non confidat, aut ***
enim natura eius ac ingenium, tam in bonis, ftellis fortunatis aliquid tribuar.fcdatsipfus,
quam malis deferibendum e ft: idem prius ex fortunam veluci per vim cogere & allicere de- k
Cofmo- magno Lim bo intelligi debet. Et pio C ofm o- bec. ldeb fefe exercere debere Medicum vos
S 5 & graphia ifta.hominis natura , qua: diuetfa eft, d icitis,n e in volubili fortunx tota confiftar.
e&. cenferi ac xftim ari debet,ita vt natura pecudis Spiritus enim volatiles feu fugaces funt: cum
fimul in tellcd a, ac in fuam Cosmographiam econtra ars minime fugax fu, fed folido pede
pofita ,intelligatur tandem, quodnam pecus, conflans tibi m aneat. ^ Hanc artem y pofli-
& quis homo conueniant? Et haec iam C o f- deas, via te docebit e a , quam monftro. Ita
mographia vna eft. Altera eft,vt cofmographi- autem d o d rin atib i confertur ex limbo, hoc
centur Angeli & hom o in fua ratione* Et tunc eft, ex tertio corpore , animalium fcilicetflc
per iftam C o fm ographiam facultas nobis da- rerum crefccntium* H xcenim fimilitudioem
bicur fciendi cognolcendique, quanam (cien­ habent cum corpore hominis,quia eandemra­
tia aut fapientia quilibet dotatus fit* Praeterea tionem habent cum illis corporibus, in qui­
Cofm ographia tertia eft , vc fpiritus maioris bus m orbi, quorum podagra palmarius qui-
Lim bi & fpirirus h o m in is, lim bi m inoris, dam eft,latent ac conduntur. Quod autem io bapt
conferantur. Hac ratione ipf» fpirituum di- veftibulo propofui, ctfi id ad Medicinam ne-
Hominu u*^° ac diftrikurio pacebir. H inc enim eft, cellarium non fit: tamen praefationis loco fa­
vuictas quod homines alii fint dociles , alij rudes, cere eo poreft,vr veram veri medici cognitio­
vndc/ alii pecuini, alii hum ani, alii boni, alii mali. nem habeas, & illorum Medicorum vanio­
H inc etiam inuenietis hom in es, qui miracu­ rem cenfeas, qui extra hanc artem tam arro­
la edant , qui fpiritibus ac Angelis imperent. gantes trium phos fibi decernunt. Qui ramea
• Rcfque h x c aliter fe non h ab et, ac fi filius pa­ vniuerficum £ me , tum vobis alio loco poni
trem fuperaret, cogerctque , vt pater arbicrio xftiraar rque non debent, quam Diui, qui mi­
filij obiequeretur. Ex iftis enim, qui eiufmo- racula edunt non in nomine Domini, fed ia
di potcftatem habent, homo ille natus eft. Er virtute nariuiraris fuae» in qua nimium iubi*
nifi per patrem ipfum id prxftctur-.homo certe l.tndo fe efferunt. Sed ne fic quidem hoc genus
huius ex fefe vim nullam habet. reiicio aut repudio ; hoc (altem iubeo, vt
Sic,qui Angelis obfequ im r, is parenti fuo ro fx vrticis praeferantur, & fuus locus his,
obfccundat. Ex fpiritibus qui difeit, is difeie fuus erjam locus carduis relinquatur. Iam
a patre fuo. Q mi pecudes co g n o fcit, is co- veto cum Jhadenus d id a ad inftitutionem
gnofeit Gtipfum Q u i Elementa iurelligic,is, M edici percurforiam fa cia n t: hic tamen fi­
qui M iciocofm us creatus fit,nouir. Sic enim mul id quoque tenendum eft , qux tam co-
fubindevnunl ex altero procedit.Sed vc ad in- gnofeendorum morborum praecipue ratio Qc.
fticutimei continuationem , Infce iam d id is M orbi etenim om nes, qui animalium funt,
ad Philofophtam relegatis, pergam : inrelli- velut Sc horum omnes complexiones, quali- ^
gere vos velim , quo fine hanc de Lim bo dif- tates & f i m i l i a ,i n ipfo quoque homine in- £
iertionem adduxerim. Is autem non eft aliud, funt. H inc etiam Medicorum principium ac
quam Podagra,per quam ali) quoque in gene­ (cientia eodem modo procedit. St Medicus de
re motbi inteliigendi veniur.De qua hoc prae* animalibus nihil intelligic : ecquid tandem
afagiUm cipue notandum eft, qnbd in mortuos M agi- (ciet de homine?ln animalibus fi?mfpecics:in
n .h u rri. fttos fiducix nihil poner.e debeam us , fed ad hom ine fune vniuerfalia.ln hoc enim c 5gredi*
huendu. foios immortales prxeeptores attendere fas untur morborum coniundionei. Sed quod in
fpecie
 f

• L iber L
rofcendum eft primum , id non ex homine horufcopumdertuniiarepoIEt':Nonautcrt\toof- KutttO'
I « /* | • | % l l I ♦ ft • t i » • f | \ «| « | ' * .•
defumitur, fed inde, vndd defumi iam dixi tum, quin m rifom effindar, quod videam lo- tc» 4 v»«
mus. Ex his itaque iam liquet, rationes,ciu- f>h'ifi:as morbos fups adi o in tyimerato habe-
i fas, fit fimilia vniuerfa de quibus Medifci rra- re. De 4. ipfotum bumonbusloqtior. Quid
i dunr, mera commenta efte. Ipfi enim ab ho­ verti dicam ipfos de ligno loqui, cum tamen
i mine di'eere incipiunt, qui tamen do&tinx lignum non fit, ac ipii intetim ipfius fabri
i finis exiftic. Et extra ipfum hominem,pticipiu mentionem non faciant ? Maxime, cum mor-
) fiimi debet i St externum id in ipfo intus inue- bns quilibet non ex materia crefcat.fed ex naa-
t niendum eft. Et hi illi Medicinae Kerefiaichq giftro fabuSue gignarut, cuiusipfi nevevbo
i funt, qui intus ex homine difeere fatagunt, quidem meminerunt. Iam verb humor plus
quod extra hominem quaerendum eft.Tn aper­ non eft,quim lignilm.Qiiis ergo vidit,lignum
to ergo errore verfantur, qui hominis deferi- leipfum vnquamin domum temnafle & ere-
i bendi modum inquirunt,fit interim ipfiuslim­ xiffe? Tanto miniis ipfi etiam humores per
& Limbus bi ignari funt. Limbum difeite, fit fic, qu^ m lefe morbi fieri pofTunt. Nam quid morbus
HHedi
l fcendi homine funt, cognofcetis.Q ji non ex limbo, eft aliud, quam cxftru&urn aedificium*Co­
1 Jio mi» fed ex ipfo homine difeie, hic nihil aliud dif chleam videre : hanc quis docuit fuam fibi
t nit. cir, quam latrocinari menririque,adeoqs me­ domum cxftruere? Ex atte nempe infiia do­
i

t ris (ophi(matis ac omnifarix nequitiae idem mum fibi illaxdificar. Sic pantirquiuisetia.
e velificatur. morbus peculiat is formx opifex ac llru&ot
8 DE MECHANICO. eft. Morbi enim omnes ad Geometriam apta­
%
r t N rrorchaftcivis vfuquenon citra euiden- tur. Hoc eodem fenfuipfa quoque morbo­
1 rem caufam pofitum, vt morborum omniu rum xdificia cogoolcenda fuot. Fabricator
R deferiptioi generationeipforumdeduceretur. enim,qui motboscudit inuifibiHscft. Et hic
ix Quod equidem cur difputando zluus Hc ven­ tenouandus eft,non ipfum ltgnom. Attendite
B tilem : cum , quae ha&enus tradira funt, a i mihi vero Humotiftx. An non ex l'gno fa­
U meam iententiam minime facis n ? N ihilom i­ bricato potias,quim putrido,fta&o,cano oq>
2 nus tamen ad vrgrndum meum inftirotum, domus exfttuuntut? Et has quis confttuit?
Z
conucnit,vt hoc loco prqfentem morbum cum Nem o nifi faber aut opifex. Hanc ergo fabri­
t aliis accuratius explicem , quo declaratio vni- catam materiam prehendite , fic iun&utas di-
£ uerfalis , de motbi fabro, apertior fit intclli- urllendo ftiusuram ipfam frangite, ac c ma­
t-
«»•
*
gibihot fiat. Cum vero homo adi 6 certus M e­ nibus opifici fecutim excutite. Sic demum
c dicus non fit, vt gloriati p o flir, fe iuis oculis fie t, vt xdificium corruat, & nouum I fabri­
i* corpus ipfum morbi contueri : multb ceite catore dens 6 non erigatur. H ic opifex,qui li­
3 profundius occuletur faber , qni corpus ad gnum perdit, ac fuum fibi domicilium ex-
k morbum cudit. H oc iam explicatius definire ftruit .ommnb adeundus Sc exigendus eft. Iam
i mei inftituti eft: vt habeant Academiae ,cu r veto penfitate vobifeum, anpofiris quaternis
« de caufis morborum alia ac diuerfa minime numerum iftum ita comprehendatis, vtn .h il
e tradant. omittatis. Si enim de moibis adeo affirmaret
,* Cortms Curr.ergb humanis oculis hoc in cafuni- differere velitis.quam ccttb \ os rem introfpi-
i morbi) hil pareat, fed ab oculis ipfius narurx omnia cere gloriamini rfpiriru ipfum m ultbalicrius,
ocu is in
r afpc£U- dependeant: xquum omnino eric, vt vifibi- ad viabile ei iungendum , aggredi debebatis,
i les Mechanicos opifices relinquam , & in ip­ ne vobis veftta fides exemi polT t. M ulta
fo naturx ordine exponendo pergam. Interim vobis largior,ad naturam M icrocofm i, cujus
i

t
tamen vifibile ipfum hic minime excludo, ad ignari 8c imperiti e(lis,reipicien$. Q jid verb
t
i cuius normam inuifibile operatur. Ex vifibili rtcenfebo tandem , vt breuircr intel! gatis,
enim inuifibile cognofccndum eft. Ita Theo- qui moibus gignatur in M echanica, hoc eft,
rica eft in uifibilis, Mechanica autem eft vi- i fecreto Sc abdito tignario , quem oculis non
fib ilis, licet vtraque res vna fit. C u r autem id afpicimus ? C e rte , velut humana ratio modis
;
inuifibile d icam , caufa h xc e ft , quod inuifi- multis ad fines varios operatur: ita fabticato-
bilianon confpiciantur. Sed quid de iftish ic rem quoque Mechanicum omnin^ fe habere
dicam? Confiliuui nempe meum e ft, ipfum nofte debetis. C u i fi rationem ac fenfum feu
r
fieri feu generationem motbi explicare, vt pe fapicntiim humanam detrahere v e litis, ara­
»
nitiustnndem inrelligaris,quonam m odom or. neis ipfum iungite, acoperaxaranearum cum
i
bi ipfi gignantur. In his autem eadem rario textoris ferici induftria conferte,& locum ipfi
i
eft ,q u x tig n arii, fecuris, Si lig n i, qux in fi­ cedite. Sin minus,ac ab eodem operationem
i'
nes multiplices ab eu n t, modiique mulris ad­ animalem auferre malitis,fpinam feu carduu,
hibentur, ad domos , a d fta b o li, ad horrea. in campo nafcentem vobis ob oculos ponite.
Q uis hic tignarius modum ir* ar&abit , vt I11 eo quanrum rationis ineft ? quid cx ipfoe-
r
Geometriam faltem vnam feruer: nec plurcs? nafcitur?vt hortus variis herbis enaris Hori-
* T u infuper , quot capira, tot fenfis facis , ne dusrira fimilfe hortus homo eft. Q ubd fi verb
i» vnico quidem ad alterum fimpliciter quadra­ nec per hxc Mechanicum iftum intelJ/giris,
I te , ac cooueniencc. Quibus hoc a me confe- vobifeum quxfa ipfi Xftimare, quirinesexna-
* ftu m e fle a ib itro r, impoftibile fcilicet effe , fcancur ac vermiculi. Ex feipfis enim non pro*
procella n vnutn teneri obleruanq je , ex quo ducunrur,nifialuo opificeacfabioprofetatur.
* difcedere non licear. Sicut enim opifex quo­ Q u od fi nec hoc exemplu vobis fatis fic, fedgc-
ti dic n o a a , eaque diuerfa opificia cxcrcer: fic nt ratione hanc putredini acceptam ferre vcli-
t varius ctiain ac diuerfus ifteeft faber, qui cu ­ tis:ramenhocobftar, qubd putredo per feipsa
dit podagram. Et quis cuilibet quotidianum nihil fit,nec quicqua etiam faciat producarue,
Ii i $ nifi
 654 D e P o d a g r . M orb.
Putredo nifi in aliud quid cudatut & reducatur. Q u id conuenire d e b e t, lo q u i, vt fciatut, quidnam
quid fit?
enim putredo eft aliu d , qu&m res > fuam na­ defe&um alterius farcire debeat? Itaque for­
turam egrefta, aut rei illius mors? De hac ergd mam praedo adede o p o rte t: nec fine forma
feribere ad Medicum nihil pertinet. Itaque quicquam eft. Sic nimirum foemina ac sit
caufam cognofcire >cur vobis Mechanicum non faltem res vna funt, fed vna etiam imago,
hunc expediam , nimirum vt illum domare ac H oc enim ita pofeit defe&us v i t i , fccmir^q;
coercere difcatis.Sicut enim in femine totam ipfius , quae ne ipfa quidem fine vito integra
exfeindere poteftis arborem : fic idem htc e x iftit, vt fcilicet non minus forma adiit,
quoque prxftari poteft. Q ua enim ratione qudm proprietas,nec miniis proprietas,quam
pyrum in radice,non in ramo crefcit,quia fci- ipfa fo rm a, adeoque vtraque res vna fiam.
licet faber pyri in radice,non in-ramo habitat: H oc aarem fic accipi volo. N ifi forma ipfa
fic hic etiam opifici , non ligno res ac gene­ inueniatur, fundamentum proprietatis certe, Fo(*
ratio ea aferibi debet. Et hifce ha&enus tra­ quam hic in cu lco , nunquam repedetur. Et Luo1».
ditis , generarionem morbi vobis fatis expli­ quicunque de proprietate loqui ftatuit,is de JJ
*
catam efTe atbittor. D e qua quae penitius ex ipsa quoque form a, hoc eft, de eadem Anato- na.
Philofophia te Aftronomia erui poliun t, fua mia diderer. Anatom ia enim vna eft, vir ac
feric prolixius in Archidoxis traditurus fum. foemina. Sim ili ratione motbus quoque te
ipfius remedium Anatom ia vna funt. Vna
A n atom ia, eft vna res , qux in forma te pro­
LIBER SECVNDVS. prietate res vna eft. M orbi cuduntur & fabri,
cantur, vt ipiehom o. Ided quilibet rnotbus
Communis Interpretatio Morborum, de In- hom o e ft, hoc e ft, in proprietate te forma
uentione caufarum, Cur*, vnius hominis. Sim iliter ipfa quoque Medi­
litates Rerum. cina. Ex his iam liquet , morbum pofcete
fuam faeminam, hoc eft,Medicinam- Hic iam
O n fe& u m ha&enus & dem on- reperienda eft con cord an ia morborum, hoc
Nihi-fua ftratum eft, res crcfcentcs omnes, e f t , vtriufque coniun& io in Anatomia vna,
concor­ adeoque vniueifa in form am re­ velut viride focminx. Ea inuenta, medicos
dante
forma duci vnam d eb ere, ac nihil (me integer te perfedus eft. A d hoc ergb, quod ’
cacet. forma fua fubfifterc, quod in con­ indico,iam deinceps requiritur, vt in fequeo-
cordandam fuam non formetur. Ponamus tibus artes eas vobis explicem, ex quibuscon-
exemplum. V ir a fabro M echanicho in virum cordantiam hanc inuenire te intelligete quea­
cufus feu fabricatus eft. lam vero hoc opus tis. C itra harum enim cognitionem Anato- JjJJJ
nondum integrum eft,ac tale,quale ellc debet, mia inueniri minime poteft. Id vero quid *»«
ied fabricatione adhuc v ltcrio re , vt plane in­ tandem eft,quod nudum hominem , & ipfius ■ '"*
Vir fine tegretur , opus e ft, nempe foeminx qux ad v i­ membra ram cu rio si difpicitis ? Ecquid in eo
foemina
integer ri fimilitudinem cuditur, & opus id perficit. obferuatis autem,ex quo ad curaminfltuftio-
non eft Iftiufmodi hominem vobis proponite* qui etfl res St aptiores euadere podicis i Ne tantillum
hoc modo fabrefactus iam fic, integer tam en’ quidem. D eoftibus tantum ac corporis fub*
nedum eft,cum fanirati ipfius aliquid decedat flantia ibi laboratur :cilni tamen opus fit,vt
ac deficiat, non fecus ac vito deficit foemina , in ipfam morborum Anatomiam penetretis.
qui defe&us per acceflum foemina: farcitur te N ihil enim ipfis membris decft: quibus vos
reponitur. Ita pariter hoc quoque loco hom o tamen nec addere nec demere aliquidex vobis
Homo (fiue foemina nue vir fit) integer minime eft, poteftis.
fine fi- fedperfe& io te integratio feu complementum Cum ergo M edicis nobis vniuerfis incum­
mtate
non eft eius in Elementis cufum latet. In his hom o bat,vr arris noftrx rationem rogati, de omni­
integer. fuam concordandam ittuenit, cuius coniun- bus reddere.fciamus jid eb fi quis rogitet, ex
d io n e integratur te perficitur. Attendite quonam hoc vel illud habeamus.1 faris haud
autem , me hic de fanitare loqui. Secundum quaquam id eft , fi refpondeamus, hunc aut
hanc enim hom o integer minime eft, hoc eft, illum id ita tradidiffe. Iftam enim veritatem
in fanitate cuilibet homini aliquid dceft. H ic infringit tem pus, tanto interuallo illapfum:
defe&us i vobis ita x ftim e tu r, quali defice­ infringit eandem feriba incautus: infringit
Foemina ret foemina faniratis, qux condita laceret in illam diferepanslententia noftra illorumque,
faniutis
&c. h e .b is , in radicibus, in lapidibus. Iam ergo ita vt in fcnrentia vna conuenire minime pof-
inftiiud mei eft, vc illa ( intellegatur foemina) fimus. Vbi hoc iu xti grauiflimum efhqobi
cognoscatur & inueniacur in iplis 4. Elemen­ illorum au&orum (Hippocratem ac Apolli*
tis,in quibus conditur,ficut liber tertius expli­ nem excipio) fundamentum aliud non depie- [m
cabit. H oc enim ante omnia ira credendum hcndatur,quam quod in nodis illotum opinio* b*
eft,virura fine foemina integrum non ede : cflfe nibus te im aginationibus, quibus citra labem
aurem integrum cum ipfa. Iam foemina ex rer- credere nemo quifquam poftit,conlilht. Pari
raeft. Ex tetra edam vir eft * adeoque ex an fu mulri quoque ex quotidiana expetienria
terravtriq u e fu m , te vtrique vnum fiunt fua fcribunrac commentamur : cum tamen
integrum , hoc e ft , ex terra vna. Sic etiam eadem incerta,ac extra genuinam experienti*
Hom
fic Medi H om o te Medicina , vtrique ex vna tetra matrem concepta fic. Q u x cert£ non nifi metu
cina vnii funt te hominem integrum , hoc eft , vnum nudumque adminiculum e ft, aliud non ptx-
itint»
conftituunc. ftan s, quam vt inconftantis fottunx gratum
C xterum ex hisintelligi velim , me deper- ftipuletur. Q u q enim tandem experienru fu
fona, hoc e ft, de foemina, cuius form a formae illa,qua aut coeli flatus annihilet,aut infringit
ratio

*A
 L iber
ratio terre* aut violet potus, aut eludat cibus;
Nam qui experientiam talem, fine vera expe­
rien tis matre firmatam, adminiculantem ha­
Ixpciii.
bent, hi, quo miniis fucccllus optatusafpirct,
ri; mater facile reprimuntur & cuineuntur. Mater
quae? enim experientis e ft, q u s experientis dat
viam , modum, ordinem, artem que, fine qui­
bus Medicina nihili eft. Merird autem , qui
M edicus non e ft , Medicinam dicit n ih il, ni(i
experientiam efle, hoc e ft, non efle artem.
Nam quod experienria quotidana cuilibec
confert, id ipiius ars eft. Q u od vere quadrae
in e o s , qui experientis matrem non cognoue-
runt.Ego qutem co n tri ica fenrio, ad priifcipia
omninb ac fundamenta ipfa defeendendum ef-
f e , ac ex imis caulis cognofcendum, i quonam
patre vnumquodlibet procedat. H oc enim ac­
cu ra ti com prehenfo, nullo dubio cognita fune
omnia • q u s cognofci debent. Sicutenim e-
ques calceat ionem equi ii fabro ferrario perit:
& faber viciflim ferrum ab srario: qrarius i fo­
d in is, & ficconfequenrer, quolibet ex expe­
rientia fuaita agente: licnobis quoque rerrb
cogitandam e ft, nec in ofticina fabri lubfiften
d u m , ita ,v t faftas tantum feu produ&as iam
herbas afpiciamus :fedrerib ad iplum princi­
pium pergendum e ft, quales ilis line, ante­
quam fiant, ante feminis fui produdfionem ,
dilm adhuc m etalli fint. Hinc inquam nobis
:
I
Coniun*
ftudiosedifcendum eft.
i A io vel Huius vero omnis inftirutionis hic rhom­
eft natu­ bus eft, vt A natom is periri & gnari limus,hoc
rali* *vel eft , fciamus concordantias e o ru m ,q u s iun-
SUIS.
I genda fune. H s c etiam coniun& io artis voca­
tur. Q n x enim natura ipfa coniungic, ea con-
jun& io naturalis eft. Q u s coniungic hom o,
coniun& io artis dicitur. De arte lo q u o r, q u s
producenda eft. Q u s li ioueniri d e b e t: necef-
PhyCo- feeft , Phyfionomiam particulam efle,qus nos
nomia
macer in inuentionem doceat. N ec enim in fubtilibus
uencio* capitibus noftris quicquam prqfidii locare, fcd
omnia per folam naturam probare debemus.
Vcenim ratio noftra ne minimum quidem gra­
men facere poteft : lic paiiter nos quoque cafu
ifto ne latillum efficere pofTumus.Et ficut q u s
I
in nobis habitat ra tio , naturam fc q u i, hoc eft
fercre ac plantare ad'natuiq morem deber:
Item
Chiro* lie eandem fequi debet & M edicina. Ita­
I m itia 6c que Phyfionom iaex iis , q u s nos docenr, vna
Anato-
mia. eft. Sic vna eft etiam , q u s nos doceat, Chiro-
mantia. Vna eft etiam Anaromia.que tandem
cx di& is duabus progreditur.Harum vero quis
proceflusfit>fcdulbatrendite?Nam li dicamus,
Litcra hocad illud v tile e ft& c. res cert£ non perlite-
nullius
momen* ram probanda eft , fed per artem noftram,qnae
tl. literamipfam infringit. Sicut enim nec in S.
Scriptura lite ts locus e ft, verum fpiritui & fi­
dei : ita pariter nec in hac arte. Si ergo ars om-
ninbrequiritut ad probandam rem ; patet fan£
litcram ipfam deferendam , nec rem proban­
dam alircr nobis elTc, quim veluti faber pro­
bat fuum opificium : hoc eft fcire debemus o-
pificium anatom is , co n iu n & io n is, & con­
cordantis : quo ceu regu ls quaedam faciunt
Anato­ acducunt nos Phyfionornta ac Chirom antia,
ni ia per per quas Anaromia ipfa probaturtex qua dein­
Phyf. 3c
Chirom. ceps ars ipfa Medicina confirmatur, vt ia , nos
proba*
tur. M edicos d l^ au d altcr dicere poflim* .Cuius vt
/•
r
i •
II. . «51
certus fis,re apprehedemec libros perlege. Fa­
ber enim ac tignarius ex feriptura nihil perfici­
unt aut integrant, fed ex fcientia. Iam aurem
Medicina quoque fcientia eft. Ergo conce­
det etiam , qub concedit Mechanicus , quem
etiam penitus im e llig it, nec vertiginoaum
fuutn cerebrum fe& abirur, cx cuius indentis
viginri, vix vnum prob£ cad it, & tamen nec
hoc quidem femper. His ergo ha&enus com -
prchenlis» iam deinceps attendite, quid Phy-
fionomia & Chiromantia f i t , qiiaue ratione
difeendum Medico fir. Nam citra hanc viam
eruditio ciusvniuerfa nihil eft.
? H T S 1 0 T { 0 M 1 A>
P Rius , quim de Phy fionomia tradam : in
Morbus
veftibulo vos Cire velim, morbum quem­ quilibet
libet efle hominem integrum, & corpus habe­ eft he.
mo» 8c
re inui(ibile,adeoque corpus efTe M icrocofmi micro.
& Microcofmu ipfum.Vc autem quod incen­ cofinus»
do,afTequamini , exemplurff hoc attendite, ex
quo formam M icrocofmi morbi cognofcatis.
Proponite vobis I&eriiiam . H<jc ex corporis I&eritia
centro hoc eft ex fe lle , oritur. H xc autem cxcenrro
corporis
noxam nullam infiigir, antequam homo totus oritui.
ex ea crcucrir, hoc eft anrequam Icfteritia h o ­
mo totus fa£ta fit, aut in finibus eius confiftar. l&criria
quando
Hinc fequitur iain, totum corpus I&eruiae ex t c quri-
tendi, quoufque vniuetfus Microcofmus ex­ modo
corpes
tenditur & terminatur hoc eft in m anus, pe­ fiat!
des , aures, oculos & vniutrfos corporis fines
ac metas. H oc padto corpore eo completo,
incrementum fuum illa a ttig it, ac membra
omnia habet, quae habere homo debet. Mem­
brum ergo membro vbique refponder, in pro­
portione v n a , & diftantia fiirili. Vndc ite­
rum pater, quod manus manuales, pedes pe­
dales , oculi oculares, ftomachi ftomachales ,
inreftina inreftinales & c . morbos pariant.
Vnde mala illa experientia emerfit fecreto-
rum I<fteritix,dum alius remedium ftomacha*
leaduerfus l&critiac ftomachum , alius aduer-
fus eius oculos & c. nouifle gloriatur: quq ta­
men verq M edicinx artes haudquaquam (unt
fed tantum experimenta, que citra iudicium
ac rationem omnem adhibentur. M icrocoC
mus cig b in morbo iftiufmodi iam duplexeft,
& duplex coipus habet, licdt homo vnus: quu
Cofpota
duo corpora aliter (ibi non complicantur aut duo.mot
conferuntur, qnim fi aquam cineribus, in va- bi & ho,
minis»
fe conclufis, infundas- Vtcunque enim liquo­ qui fi­
ris multum infundas , cinis ob id nonintume- mul fini!
fc it, non fpatium maius occu p at, fed cineris
fimul & aqux idem, qui prius locus , perflat,
nec diftantia ili coniumftione duplex paratur.
Morbus
Si ■ ■ nili ratione morbum quoque in fua forma cur ho*
intelligere deberis. Porrb iam attendite ad irnvocc*
Phyfionomiam hominis, hoc e ft, ipfius mor­ tur!
bi, quem hoc loco hominem voco haede cau-
fa, quia non mq.ibus faltem p ixd i& u s, fed in-
fuper quilibet alius etiam cum homine fimili-
te r c r e fc it, & v ie e t, priufquam moriatur auc
aboleatur. Q u bd fi ergo mo» bus homo eft,
licet inuifibilis: Phyfionomia eius vtiq u eita,
vt offenditur,accipi deber,& poftmodiim cum
Medicina ira ccnferri, vt vtrobique Phyliono-
mia vna fubfiflat. Et ad hanc cumprimis,non
ipfius corporis Phyfionomiam refpicicndom
eft: lic£c vtriufque ratio ac procefTus prope fi-
Iii 4 millimu*
 6$6 D e P.o d a c r . M orb. 0 _

miilimasexiilat. rior. S/cur ergo h$c in caelo: Ac impreifio il­

Eodem eriarn modo de Medicina fciendu la etiam in homine fe habet. Hancauteni Me­
Medici■ eft * qndd ea fazmina Ac formae, ficur ftiperius dicina iugirer ac perpetuo in fefe habet. Ho­
mina** di&um eft. Inomnibus ergo crefcentibus, k mo contra tum demum , quando xgronr.Si-
- morbi, natura productis facagendum eft, vc /c/arur fi- cut q g o illam in cceio imprefiionem fidam
m iliter, id , quod coit iunx intrinfecus eft,for- vides: Ac permdes etiam fadam in homine.
marn cxillece M edicinx.qox cx virrure & fpe- Vnde futurus Medicus , neceflarih Altrono-
cicfua limilem Phyfionomiam indicer. Mor- mus efte debet. Sine Aftronomia enim te Me­
bus enim, ficuc audiuiiiis, hominem inter­ dicum heri polle, impodibile eft. Duas porri
num fabricar. Is homo moritur, non externus. petfonas Alas,(quas veiur impreflionem ocu­
Idem etiam externum regit. N ec enim in ex­ lis intueberis) coniiderabis & infpicies codc
terno homine mors eft , ied in interno. Nec m odo, quo afpicis hominem exrernum , 8c
morbfic externus purrcfcit. Pro his ergo ei homini Aia cognita PhyAonomia dicis, hic homo furtiuus
medici in medicina conjugem debetis.Sicut enim ho- ille mendax» ifte rapax, Scc. eft. Quod Aenim
f)l /it)! I •• ♦ «jl • /• fl
non fi. raorbi in corpore lacet ac cxiitic: ir a m m - id fotis potes: difces etiam interius. Quid ex*
mUci. Jis etiam homo eft io m edicina, manus Aias, terna ifta funt? Coelum nempe Phifionoroiam fafe
pedcfquc ac caput 8c oculos , ik ventrem, & , illam im prim it, ex qua diuinas. Simili planeeoa*
omoiahabens. Et qualis homo internus eft: m odo internis etiam coelum dar, quod dat ex- ^
talis i piius etiam coniunx eft. ternis. Interna ergo externis non pigrius iof-
Sed hic notabitis,quod homo morbi vnum picienda funt. Quod fi enim compicxidheai
membrum alio manifeftius (prout nobis vide- Martis exterius in vultu Martiali dignofeis:
rur)aut grauiustangar.Sicenim is in hocm e- complexionem hominis internam quoque di-
bro magis, in plio minus fentitur. Et tamen indicare poteris, an MarsSarurnufue Phylio-
non niA vnicus homo e ft, in membris omni- nomiam ilfam impreficrit. Et internus qui-
1 * . #<® a
t bus integer , & mortem Amilem membris o- dem homo x g ro ra t, non exrernus, quem vi- atf!e_
mmbus inducens. Et hac omnino ratione & des. Externus vincitur ieu fuperatur. ViAus ?*
" PhyAonomia t.li Medicina ipla cognofci &: aut-em cibi curx non f it : fed de eo loquaris,
erui debet. Q uam fiitanoncognoftacisridern qui illum vincir. Norum vniuerfis rulticisell,
vobis accidet, quod fatuo qui fceminam fpe- quod barba rubra vcftici,infidelioresfeu fratl- ^
cio.am fp e d a n s, c u r& quo Ane ipfafcemina dulsntiores finr nigris barbatis ^ quodque hi ah»
■ Ac i ignorat, ac pro fcemina fruftum panis viciflim illis iracundiores exiAanr. Qus veri *
arripit. Quandiu autem PhyAonomiam inte­ lixcars in Dodlore fit?Compertum etiam pal-
riorum hominum non caiietis;ram diu,vtho- fim omnibus c f t , oculos czfios nigris ellch- ^
minem externum , qualis fir, cognofcaris,im- n io res, 6c caluos meliores aut l iuiores eflcia sw»
Medic. P°Aibile vobis erit. M ultb verd minus vos ira fronte villofis.Sic acutus nafus obtufo iracun­
xepiche M edicos profiteri p oteritis, eum vere artis i- dior cenfetur. Sed quid id ad gloriam ac or­
liO
gnari ficis. Idcoque do&rina vcltra feientia namentum D o& oris? Intra in ipfum corpus, ^ 4
n o n e ft, fed mera experimcnrorum farrago , penetra , ac id difpice,non exrernum. Species tofi»
q u s in promptu etiam rudiefte rufticopoflinc. externi qualifeunque tandem At, ex ipfo nihil,
Et propter hxcleuiaueccfte non erat,vos Do- quod tibi vfui fit, notabis aliud , quam quod
& ores cre a ri, aut in Academia Lipfenfi vel deforme ac morbofuin fit. Sed quid ipfuro
lngolftadiana xtatem obterere. Ars huiufmo- Ixfit? quisinfirir.auic eum? Hocnimirumti-
di(m odo ars dici debeat) apud vetulas,Mona- bidifpiciendum eft.
1 chofque ac moniales aptius conquiti poteft. Cum ergb Natura internum hominem det
lnterim , dum vobis huiufir odiiure o b ietto, monftretque, ifque fit de quo lnc diflero:ideo
ferendum e ft, vt a vobis m agus, delirus ac fa­ ex hoc prxeipue difpiciendum eft, quinam
naticus vbique decanter. Q uod fi veroinfei- membra in ipfo xgra fint? Eadem enim & in
tiam ac mendacia veftra tuendi facultatem ac corpore M icrocolm i laborant dolentque. lam
robur certius no habetis, quam vc me fubinde qui de loco queritur , is non id indicat, quod
magum , im poftorem , ludionem inclametis : dolorem concitat, fed tantAm quod dolet aut
vos ipfi deinceps, ceu ha&cnus nequam & dolorem fent it.Interior autem homo nihil do- m
impoftores manebitis , q u i, quod didiciftis , Icc: dolet tamen exterior. Qui vetbnoudo- u tutet t*
non temete dcleratis. Satis mihi interim id lc c , is confide rari debet. Quod fi tu inten­
e ft, q u b i exploratum pafiiiu vniuerfis fit, vos das in id , quod dolotc fcntic: ecceqnzfo,
aliud nihil fcire ac ten ere, quam periclitati, quid facias. Adhibes nimiram Natcotica.Hic
follicitarc fortunam , proponere aenigmata,& enim tua in carne M edicini funr. Bellam ve*
vciborum lenocinia omnibus venditate: quod 10 Medicinam, bellam dodhinamlTandeme-
graphicum Hypocritarum lignum eft. nim etfem erofiua addicis. O veto croforcsle*
lani vetb lirem airecrmeftis,& ptopofitae pidos l Non mitum v c ib , quod Medici eftis,
do& tin xde duobus hom inibus, m o ib i, fcili- prout tem iniclligitis.lftis enim prxmiffispo-
cet & M edicinq.inilinfecus ablconditis afti- ftc a purgas choleram , vbi nulla adeft: prugas
n ox\)T° Pl^am*n' : deinceps hoc quoque attendite , M elancholiam , quam omni vitz tux tempo­
tju5 vifi- q n bi* etfi homo ifte quidem aidcondacur,vi- re non vidifti, & c. Ex quibus omnibus euides
w»n» ht. fibdis tamen nihilominus fit idem , velut vm - e f t , te «quid morbus fu ? haudquaquam co-
bra , aut Itis fu i Atcus ccelcftis , imprellio- gnouiite. H inc enim f it , qubd externis me­
ncfquealix. Huiufmodi enim imprefliones , dicinis inftas , & internas, qux Medicum co-
ac Irides,& appatentix cceli alix nec ipfx qui­ ftituunt, omittis. Sicuc ergb incepimus de
dem ahud lunt, quam fui corporis figura inte- Vhyfionomiaex fundameto capienda traderr,
iu

L i b e r
ita opus e ft , vt ocalos, aurefque ac nafum in­
cerni hominis videas, de ad hanc Phyfiono-
miam fuam coniugem expedias , cuius ramen
iplius quoque Phyiionomiam nihilo incertius
cognouifle debes. Natn quis herbarum virtu­
tes primus inJicauit? Solus nimirum ille, qui
h z c talia explorata habuir. Has enim a facie
exteriore nemo cognofcerc potuit. Tum nec
ex guftu auc odoratu idem manauic. Iraque
YhiGo-
■ omif perfolam Phyfionom iz arcem eat vires .explo­
pcxllan
cia. ratae fuerunt. Ars v e t o , quae ifta in u en it, aut
inuenite d o cu it, obliuione poftea obliterata
cft; fragmenta autem , ac m icz , ab ote eius
defluentes , c o lle & z &aTeruatae fuerunt.Ex
fragmentis illis hoc quoque cft, quod fcitis,cx
Fyrula pyrula potionem vul letariam parari. Quas
herba veio virtutes plures habeat id haudquaqua n
vulnera­
ria vobis compertumeft. Sic etiam deconfolida
Coufoli. Jio u iftis, quod (anet & confolidet. Quid ve-
da herba
vulnera* io confolidet,m inim e nouiftis. Sic & fimul
ria. aliqu id , & iimul nihil nouiftis, nrc ad cogni-
rienem veram penetraftts. Et horum medica­
mentorum refpe&u veftci eadem taJo eftq u ?
fceminac vel virginis. H a n c , quo i muliebri
ingenio & animo i i t , videtis quidem : fed Cui-
namamoiem fuurn addixerir, id n >n videtis :
in quo tamen omnis cogni toriis bafis latet.
Nam fi eam alti iungas, cui non cordicitus fa-
u e t , litem & rixas meras mouia»- Eadem eft
ratio iplius q -oque Medicinae, lifim ilim odo
ipfaro iungis ac copules.
M idic Cum eigo Medicina in morborum cogn i­
xtptehl» tione & curatione, verum , genuinum , ac
fio*
funda ncntalem Phyliomiftam requirar, non
ignarum ac imperitum rerum , qui vetularum
qoifquilias conuertac,quod Do&ores noftri &
his fimiles facium . quia librisotianres., pif-
cariarum anuum fectcta, experimentaque ac
colle&as triuiales , & vatia Vade metum emen­
dicant: ecquos tandem dicemus eftr Magi-
ftros feptem artium liberalium? Curue cos
ad Medicinam aptiores efte opinabimur? De
hifceenim cum ieptem ipforum artes libera­
les ne quidem ramentum tradancquofdain ta-
dem fru&us cx Medicina capiet P oeta, cuius
ars metum figmentum eft » cuius artifex non
nifiad captandos hominum rifus natus e f t ,
ex quibus tamen naulo fanior alius , nec cali­
dum , nec frigidum , nec dulce, nec acidum
quicquam percipit: adioque fublanatores i-
fti feipfos omnium iraximecitillant.Ec tamen
deridiculi ifti [e eos n & a n r , qui foli facultati
M edicx prxfidcant, <arr.que fceptto fuo m o­
derentur.Hi ad MedicinS quadrant, velurpu-
gn9ad oculu.lnterim ,qui facultatis raprxftaris
patrocinium ferio fiim unt, hi ill c 5 M agi &
venefici proc^m antiuiponb etiaGeomantici,
Pyiornanric»,Hydromantici,Chaon>atici,fen-
fu tamen multo nequiore & afperiore , qu&m
t res eft. Nam fi ipfi harum quatuor artium pe­
i
•«
ritiam haberent, cognouiftentcerte vntuerfa,
* qux cognouifte Medicum oportebat. S e d , vc
* in prouerbioeft .Cunis vetulus haud facileaf-
ConfuUs fuefcirloro. Huc querebatur quidam , qui in
tuiufdi
piouct- Mitniq ciuirate , Academia(ua Celebri confu-
bium. lcm ageb at, in hgcc ferens , dolos ac fraudes
fuasiu apricum proferri. Mituin veio e ft,
quantopere plebem illa m , cui taLs p rxfc& us
i*
h•
. II. 6 )7
co n fu le ft, videre gcftiam. Credibile tamen
e f t , Jabra finriles ladtucas habere. Interim
haud immerito qujs adroiretut, Bcanum hu-
iufrr-odi, vagantem,ac M edicinx Hypocritam
ad cantos honores extolli. Meliorum credo i-
bi virorum penuriam efte. Q u o J fi ita eft: no-
uum nec hoc eft, inter c a c o : iulcumrrgnare.
Probis interim ac cordacis Medicis ratum tf-
fe d eb et, morbum ipfum dare M edicinx prin­
cipium , ex quo (cientia dimanat: cuius pais
vna cft Phylionom ia, vna cftChirorr.antij}6c
fi quz alix hic recenfori non poftim t, aut de»
benf. Nam hec loco falrem adducuntur illa ,
q u z ad cognitionem Podagrz requiruntur.
Q^o 1 fi fin t, qui h zc aut nimis pauca,aut mi­
nus plana tradita elfc ccnfean*:hi exteros quo­
que noftros libros em luant. Defectus enim v-
nius per alterum fatcirur,ita vc in diueifis ple­
ne omnia tradantur. Hoc auceinante o n n ia
cumprimis nec.-flarium eft , vc inuentriccm
M edicinz exploratam & fanvliarem h«bea­
tis. Sine hac enim vere D o d o r nem ofduta-
ri poteft. Aiiib quod nomen profitetur, mini-
md nouerit. Gradus ergo, ac Excellentia,# c.
veftra, ad nihil facit aliud, quiin ad velanda
hypocrifin, Sc ad commendandam magis ve-
ftram affentationem, blandimenta, g e lli“«la­
tiones . acim pofturas, donec pecunia ipfos.
xgrotos emunxeritis.
C H IR O M A N T I A .
Q
Vi Chiromantiam ad folas manus dirigi Chiro*
ac intendere arbitrantur, hi inaperto er* manna
quidi
rote verfantur. Nec enim fu lz manuum, ve­
rum totius infupec corporis linex ad C h iio -
mantiam fpedanr. A potiore autem ars dici­
tur , quia linex manuum omnium euidentifli-
m x funr. Ars ergo non in fola manu , fed e- Manui
tiam in caudice exerceri debet Sic,qux cref- homini
dux her*
cit herba, folia profert. Ea fuam C hii ornan­ bqplurca
dam habent. Folium enim quodiibet fui cor* Line^
Chiro-
poris manus eft. Manus homo geminas habee, manticx
H erbx plures pauciorefue. Et tamen quodli- fune du«
pliccs.
Bcr folium cuiuflibet manus inftar cft, ac ma­
nualem Anromiam fuam habet. Prxterea for­
mis duabus linex exhibentur: muliebriter &
virilitenfuum enim mulierum & virorum dif-
crimen eft. Sicur autem varix in variis foliis
linex exhibem ur: fic pariter & in homine.
Q uoduis enim peculiare fua peculiaria figna
monftrat. P on o autem nec fola fo lia , fed cor­
pus etiam feu truncus fecundum lineas fuas
conliderari debet, velut in fraxino, fago, abie­
te , qui trunci ipfam chiromantiam exhiber.
Q ngenim iftorum ratio: eadem & hom inis:
cuius caudex feu truncus eft longitudo corpo­
ris.
Hanc autem Chiromantiam fi non co-
gnouiftis , Medici haudquaquam eftis , fed L in x f
Architc-
micarum & fragmentorum coile&ores. quid
Canum enim more , q u z aliis excidunt, nocent/
vos corraditis. Iam ifta veib chiromantiq co­
gnitio talis eft , vt lineas Anhitcttas in manu
dilcernatis & comprehendatis. Qiia> qui ha­
bet , cx colica obit ac emoritur. Itaque linea
architecta foliorum, colicq iltius remedium Linea An
eft. Sic Linu anco»a lir.eaclt Apoplexis.Qna- COlf fi.
gnum fle
re de linea ancora in Acoro Apoplexis utedi- rfui.
cin^ c f t : de fic in aliis confequcnter. M edi­
cina
 9
i
0
t
0

6}8 D e P o d a g r . M orb.
cina enim ex chiromantia depromi oportet. tu r a liq u id dephyfionom iacolligatur pro
Q uod fi extra Phyfionomiam Sc Chiroman- fine huius lib ri. Item Anatomiaprojlpradi-
tiam recepta componas , in omni cerfe arte ^
longe aberrabis. Pari omninb ratione in Po­
dagra quoque Phyfionomia fuum corpus ha- ANATOMIA.
b e r : hoc c ft, nili Phyfionomia ipfa corpus
H uc ita in ipfa habentur Autographo: vite-
podagras d e t , podagta nonadeft. Corpuse-
nim adfic oportet. Sic 8c in caduco futim ad- riu s enim in h is paginis feribendo non (Jl
Morbo»
nuHusfi- effe corpus d ece t: alias caducus nullus ge- progreffus. g u a vero iafequuntur, aliis
p
*
c0 a e c o t . nerabirur. Eadem morborum exterorum duabus paginis feorftm inferipta 3inter
Stgnord quoque ratio e fi. Iam fi corpora adefle p- fch ed a s (jr fragm enta reperiebanturcante
e/iiro. portet , 3c citra corpora nihil iit : fingu-
hac non edita.
xmn »c. lana corpora, lingulares omnino morbos,hoc
. eft lingularia eriam figiu habebunt. Er de his I.
lignis equidem loquor, ex quibus M edico dif- C Vm Medicus ex fe ipfo nihil fciatacpoffir
cendum omninb effe affecimus. Sine lignis e- fed ex rebus extraneis omnino difeeteco­
nim quis quicquam dii jit? Signa fciliccc ar­ gatur: vna prx exteris A n a t o m t a funda­
tificem reflantur. Ex lignis, quid res iit ,nof- mentum ac fcientiam ipfi fuppedirar.Iam ve­
cendum eft. Sine his , cognofji nihil poteft. ro Anacomia ars e ft, docens cognofecre for- **»■
lureergb in Chiromantiam & Phyfionomiam mam rei cuiufiibec, qui fe illa habear, qui
vos equidem duco. Hac enim figna promunt conftituta Sc compofica fit t quam conditio­
Vfu». morborum futurorum omnium.lam ficur cor­ nem ftacumque teneat? idque in homine, in
pus virum , hoc eft morbum defignat: fic ligno , in arbore.
Natura etiam ipfius fmmioam » hoc cft M e­ De forma aurem loquim ur, quxMedico
dicinam eodem figno defignauir. Q u x fi vos /citu neceffaria eft. Anatomia enim format
iynagogiffce R ed ici ignoratis» rerum omnium cognitionem prxbec proprietates iftarum
ignari e ilis. rerum. Videtis enim fine fua forma nihil fub-
Chiro' H ic autem non de Chirom antia externi fiftere. Sic nec morbi ipfi infotmcsfunr, fed
eRveifx- ^hem lo q u o r , verum etiam de interna.Sicuc om nino formati. Idcoque Anatomiam fuam ^
ccrnavel enim Phyfionomia extrinfccus foris egredi- Sc vt ita dicam,hominem peculiaremhabect.
mtema. tur . fic pariter intufqueac foris cognolccr.da
A natom ix veto in morbis hxc eft forma, v: ■ ***
eft. Eadem etiam chirom antix ratio cft. Non ex dolore, ex colore, ex loco , ilii omninb co-
externa cantum , fed externa fimul ac interna gnofeantur Sc explorentur. Color indicat,
nofcenda funr. Iam fi quxdam chiromantia quid Sc quis morbus fic ? fic Sc morbi locus.
etiam intcrnacft, fas eft eam defumi ab exter­ H i d u o , morbi ipfius Anatomiam demon-
na , qua: de interiore cedatur. S ieram u s Sc ftrant.
folium arboris , de radice ciufdem cedantur , His coguitisjfaciendaeodem modo etiam
. nihilo incettius, ac fi ipfis oculis eam conf- eft Anatomia heibarum Sc rerum c r f.entium:
picetem us.C hirom atixergo, vclutSc phyfio- vt fciiiceth oc pa& o Anatomiam hetbatum,
nornix ratio h xc c d >vc de externa internam Sc huic fimilem morborum in ordinem vnum
fciam usdcxftim em us» adeoque ex vttifque cogaris Sc reducatis. H x c enim fimilitudo co­
omnem totius corporis datum cbgnofcamus. gnitionem dat curationis in qua pergendum
Si enim externam cognitam hibeanmsjac ho­ & procedendum fir?
mo is moriatur , nolque eum in Anatotniam C ur enim Chelidonia Medicina eft inlfte-cWt
deducamus : imus certe omnia reperiem us, ritu» Nempe propter iu&in Aontornuro* Sic tcj.i*
q u x foriis confpe&a indicauimus. Ida enim & centaurea, fic fcatabxus, fic pediculi, &c.
ante omnia cognita opus cd. Morbi enim in­ lam quotuplices in l& eritia Medicinx funt: nod*
terius abfeonditi latent. Simili fen fu s& co ­ totfpecies etiam exiftunc lderitix:i3c totidem
gnitionis ratione ipforum quoque f a m i n i , etiam Anatomias, hoc eft, cognitiones carum
Moibui hoc ed medicina cognofccnda cft. Morbus e- in differentiis morborum habete debetis. Ea­
«mmi . . • i »• ° n
cx fuo nim qumis de luo corpore e It genitus: corpus dem differentia cft in iis etiam motbis,quos
coipote autem eius , quod genitum eft , difpofita Sc extra Anatomiam inuenire non poteftis.
natul' oedinara figna tete, Hmc eliciendum id atea- Sic cur membra fimilia , fimilia alia con­
num cft. Similis ordo ac difpofitio ipfi quo­ fortant? Ideo quia eande Anatotniam habent.
que M edicinx ineft : cuius finis is c ft , vc cx Idem in aliis etiam vetum e f t , in quibus for*
illa Medicus difeat & exp eiiatu t: non vc de­ m x ac effentiq fimiles Medicinq & motborum
lirum (num cerebrum fequatur, fed vc verum manifefte conueniunt. '
magifttum ex iim d id is co n fid at, nec quic­ Iftaium ergo rerum cognitio data eft,vt
quam nili ex prxgtcffa tali cognitione ordia­ Medicum certibs inftituant. Hi emraeiusli-
tur ac incipiat. Q uifquis enim D o& otum ac b ti (mu ,non mutx liccrx. Ifta enim fi nouit,
Magifttorum nonexN aturx fcbola prodiit, is necefiaria om niacognouit. Sin minbs, cette
* merus itnpoftor ac ledu&or cft. Quod fi ali­ infeitia plenus totus eft. Et huic qui fc credit
quando quid dextie ipfis cadit , id foitunx Sc com m ittit, is defperatus ac vanus eft.
adfetibi d e b e t, non ipfocum (dentix :idcm- De Anatomia autem , hic ica dilfittrc pla­
que iis accidit > quod cceco, qui fottuito no­ cuit , vc de podagra cognofceretis, cx q;o
mum inueoit. principio, Sc quo cum fine illa deferibenda fit.
Sequitur in cop a fu m m u la reliqua pofl C u i rei fi ante me veteres, quod decuit, fidam
•i

. i Chiromantiam.PoJl Chiromantiam habe- opetam nauaffent: hqc mea fetiptio iam fit*
petua-
! ;1,
II

'K

0
1 I
 /

L iber II. 659

perua canta foret, M edico innata ede debet, aliquid d iflm m .
y
11. R h n enim fi prorium vorfum euofuarr,paflim
Q Vandoquidem res quaslibet feipfam pro­ apud omnes Medicos dolendam immifcricor-
dat, veluri vos dicere (olet is,hunc faciemdiam cluere animaduerto. H xc cedatur dc ip-
ac oculos furtiuos h ib t r e , cui nihil fidendum fis , qubd nullam erga aegros charitatem geiar.
& f ic : (Phyfionomia enim exterior de inreriote V bi autem exulat charitas,ibi nec prompta C h a rita t
cft radii
femper cedatur.)ldeb artis e d , primum exter- ars ed. Medici-
* •
num-hominemnouifle. H^c du&u Phyfiono- Cum ergo Medicina prxfideseiufmodi ha­
zniam meam indituo , v tfe ia tis, ex quo tan­ beat , qui nec fcipfos , nec aegrum diligan t;
t
dem fundamento mea feriptio procedar. non podlim, quin in tam fonth o morbo ipfos
i ThyC eti ^ a r a vero Phyfionomia parsed A n u o m i* . alloquar, atque vt k fomnoexpergifeantur ta-
pars a - Suum enim indicium habet, quod aridum ed, dem , in Jamem. In fopere enim ac dertore
aacomif. q UOC| e(l nodofm n, quod ed rimofum , quod quafi fepulti iacenf.cum tamen harum arcium*
tale vel talecd. Et femper forma in d icat, ad qiiarum Thtoricam ac Pra&icam hic propo­
Bufragia quid fac!at feu prolic. Eufragia proded oculis. n o , cura Medico omnino cur; cordique efia
ocullt C u r?Q jia Anatom iam oculorum habet. Nulla debear. Hoc fa& urus, praefationem neccfla-
pI c ' enim nubecula nulla forma in oculo e d , quae riam hanc omittere non vol ii. In hac enim
Tormen
.*!> in fl»>re Eufraeix n non conti neatur. TomemtUa tranandorum argumentum enumeratur: Sc li­
catn.Ha f'ftu ^nguinem. Quarei Eius enim Anatomia m u li fomno excitantur, qui hactenus tam fx-
suat <a 'anguini fimilis exidit. S ic & C a n io la, fic uum m orbum , tanta ofeitantia Sc negligentii
faligu'101 Haema ices,ficChoralli: quoru quoJlibet fuu tra&andum libi fumpferunt. Et fas hic qui­
nem. fang unem , cuius Anatomiam fe r t , cohibet. dem edet, vt multis feriifque querelis folitam
Q uod aurem ad haec attinet, deidis omni- Medicorum incuriam prolequerer , qui mor­
t I bus,vtde Sc morbis.lingularis liber codendus borum tantum leuiorum , corundemque pau­
*-
e d , vt Anatomia refer t irad Anaromiam , corum admodum fanarionem fulceperunr:
Phyfionomia ad Phyitouomiam,ars ad artem, Q u o d euidenri documento cd , ipfos haud-
►l Chirom antia ad Clm ornandam. Q u x artes quaquam ex imo pedore foluttfm aegrorum
vmueifij homini darx !un:,vt ab ip locogn o- quxfiuiflc: fcd tranquillitatem potius ac vtili-
fcantur,Hifcantu; querfine quarum notitia do- tatem priuatam mul b anhelintius affedallc.
d rin r ip(i 's nihili cd. Quod ni fccillent, nauiorem pol curam agris
Probar o autem haec vana e d , fi Medicus impendilTent, ac in condendis congerendif-
d icar, choleram purgandam elFc cum C o lo ­ que fuis libris,experientiam maiorem, St fun­
cynthide, au tp h legaacu m T u ib ith a c fimi- damentum longe certius ac condantius,ad pu­
libus. Hi enim meti Sophidx funt, quorum blicam vniuerforum falutem adhibuidlnt.Sed
alylum Of inio ed. Probatio contra hqc dem i defedus i pforum nimis magnus fuit.Adtoque
- vera & genuina ed . fi referatur Anatomia ad de vero M edico, quod hic explicationem fuf-
Anatom iam ,& Phyfionomia ad Phyfionomia, cipio,credo me rem necedariam omnino ac v-
ac chiromantia ad chiromantiam. Stc enim le­ tilem moliri: fpetoque id mihi laudi ii faniori-
gitimam concordandam , quae vobis nimim£ busdarum i r i , quod , quidnam M edicus, 8C
im pon at, habebitis. qualis Medicina e(Te debear, apertius hoc lo­
Medicos
Q ubd fi ergo idarum rerum Natura, mor­ co edillero.Ncc enim vel Medicus vel Medi­ Sc medi­
borum eiuftrodi fxpugnatiix ed « Medico ea cina quicquam aliud ed , quam indigentibus cina
* omnino ex| 1 >rara cfle debet.Explorat^ aut/m ii Deo d a ta & oblata mifericordia. Itaque quid.
ei fit, fi huius artis gnarus ac peritus ed. C o ­ de mifericordia hic tra&ari fufiiis , loci St rei
gnitio enin haec eade ed cum illa.qua cogni­ vfus pofeir. Ipfa enim opus ed charitaris, ex
tum ed bgnum St ferruoi vnius Anatom iz ef- qua ars, quam propalam Medicus odende-
fe in fua Edentia. Ferrurn enim fcindir fecat- re d eb et, ceu fonte quodam dimanat. Cum
que lignum. Et vi * dimlignum ed An.tom ia ergo mifericordia in Medico abundare de­ Mi feri,
cordiai
fe rri: Qna caufa? Q «ia lignum comburit fer­ beat, ifqtie nihil aliud fit ,*quim huius oeco­ quid.
rum , St ipfum acuit. nomus Sc fequeder ( de ca mifericordia
Et nifi res Medica eo deducamur, vt ars ea lo q u o r, qux ex Deo in hominem profluit)
arque certa fit, quim c e r t a t ltianifeda ed ars conuenit omnino ac fas ed , vt idem M e­
opificum feu M fchimVorum , quifuam artem dicus charitare Sc mifericordia non m inore,
ipfipiobant : cctt£ Medicina omnis , me­ quam qualem Deus erga hominem exerit ,•
rus fucus ac irrpodura jure cepfmdn ed. indru&us fit. Q uod fi autem Medicus cha­
S i qua fu n t a lia , ad hos de Podagra libros ritatem Sc mifcricordiam hanc * cuius D ei
pertinentia in prom ptu iam vice ac loco exeeutor efle debet, ergaxgros
nonfuerunt. non exerceat: qui quxfo deinceps charitatem
eam , quam ad placitum Dei non difpenfat»
i*
P H 1 L I P I T H E O P H R A S T I Deus ipfi commitcre ac mandare poflic ?
P a r a c e l s i l i b e r H oc enim folofineMedicus ac M edicinz crea­ Medicat
cur crct-
ti lu n t, ut per ipfos aegri diledionem Sc mi* tus-
D E C A D V C I Si fericordiam D ei erga fe mamfede fenrianc
P A R A G R A P H r S 1. intelligantque. Ad quas Virtures fi Medi­
N ved ib tlo ardui huius operis at cus procliuis non e d : i Deo orbatur etiam
A
laboris , quem de Caduco expli­ atque expilatur iis , q u * medico fcitu cum­
cando mihi fiim pfi, primbomniu primis digna ac neccflaria fune. Q u a enim
opus e d , vt dc M ifericordia, qux - ratione
%
I

66o D e C advcis.
ratione oram us, ac orare i Chrifto iubem ur, Tartari, Mahumetanique & c. fe eam iure hr-
Panis
quocidi' vt panis nobis detur quotidianus: ita per id redintionis poflidere autumant : cum ratio
munii»'1*
munus
*cftificamiir,qubd nulla iuftitia ipfum pofca- brutalis id aliter didtare non videatur. Qni
Det, non m u s» aut quod de lute illum nobis Deus vero C h tillo nomen dedimus , damnatis illu,
meritum debeat, fed quod potius eo ita indigni limus»
hominis* libere profitemur , qubd Medicinam omnino a, d&
vt momentis lingulis idem i Deo nobis lub- ex mifericordia , haud quaquam ex iuftititia
trabi poilit ac debeat: & tandem, quod quan- polfideamus.Et Gentes quidem gentiliter fen-
tumcumque eius accipim us,id omne cxcha- r/unt, perfuafum habentes , ea oroninbex in-
ritare ac milericordia diuina nobis porriga- uiolabili natui ai conftitutione ac ordine ita
cur.lam »li panis in miTeiicordiam Dei poli* euenire, qua; ex dilectione lingulari Deus dif-
rus e lt, & haudquaquam in noftrum ius aut pofuir & indulfir. Chriltiani aurem Chriftia-
m eritum : multo magis idem de medicina nids fapiunr, dum farentur, ipfam quidem na­
Panis quoque limiliter perfuafum haberi debemus. turam non iuuare, nec homini in ipfam impe­
quotidi­ V t enim ille p^nis , elt panis nurritionis: lic rium e fie » fed Deum Opr. Max. ex mifericor­
anus da*
pier. ifte panis elt laniraris & valetudinis/ Erfv- dia lingulari in naruram dotem eiufmodi con-
rerque ille panis fub petitione eadem inclu- gefiifle , adebque artem ac praeceptorem non
d itu r: quo , vt fames com pefcitur fanorum » hom inem , fed ipfum elTe D eum , qui ex chari-
lic pariter membra eodem refocillantur aegro­ tate ac m ifericordiafua immenfa Medicinam
torum. omnibus praebeat & largiatur.
Miferi-
eordia H a&enus auretrtde M ilericordia , veluc de S i iam ex Deo ipfam defluere agnofeimos
Medici Praeceptore Medicorum d iilcru i» hoc line > vt & profitemur , quis quarfo contradicat, quin
pr^cep*
t o s.
notum fiat , eos vniuerfos mileticordes nafei deceat » nos eandem non faltem ingenricom
debere, vt ex hoc inligni fciplis do& iores 6c afte& u , ac charitate acceptare, fed & cum ea­
excellentiores euadant. Ex milericordia enim dem dilectione 8c mifericordia , qua nos ref-
Medicus Deus libi eligit M edicum , quem creauit. A b pexit D e u s , ipfam difpenfarl & in proximum
vt icb» aliis enim mundi ellentiis Medicus in co dif­
i
diltribuere. Sicut enim mifericordia ac gra­
aliis di-
ftet. fert , quod cartera ad nutrienda feipfa faciant: tia Dei nunquatn o tiatu r, led iugirer ac per­
Medicus autem non ad feipfum > fed a 1alios. petuo in charicatis operibus operacur.fic nos
Medici
quod of* Iam autem M edici officium aliud non eft, quoque veltigia diuina omni Rheno ac Ni­
ticiumi q o im mifcricordinm aliis diftribuere. Haec lo rapidius tenere ac fequi omnino fas pium-
autem iplius non eft : nec iplius eft operario que elt. A c velut ignis in ligno operatur:
Medicinae. Cum er^o, quod iuum lir,nihil ha­ lic in rebus illis nos quoque indefinenrero- p*.
be ar:& tamen per ipfum ,ceu per pioptium il­ p erari, adeoque curiose omnia difpicere &
la perfidantur.opus cius certe non erit, homi- cognofcere per omnia conucnit. Adeoque
cidium»perditio>iugulario, diftortio: led refti- in id conferantur omnia, vr putemus, nihil ex
tutio aegrorum per eandem mifericordiam Sc iplo homine p rxlto efie. Quod enim Me­
charitatem» quali Deus erga hom inesaffe&us dicus facie: id M edici iplius opus minime eft.
eft. Ea autem grauis im m ileiicordia eft, fi quis lplique adeo in cu m b it, vt in die iudiciide
fuiofticij ignorans,eum deftiruirl quem curae officio fuo exquificam rationem reddat,an id
fu * mandatum accepit. Q u t enim ii Deo eadem ,q u a accepit, menfura diltribuerk.De
mandata officia al<a funt, quiim voluntatis di- ralenro enim accepto fuura cuilibet refunden­
uinae impletio?Officia enim eius ex gratia m i- dum fcenus erit.
fericotdiz (unt.O b id vult Deus,vt per officia Huius artis exercitatio in corde lita eft. Si Mti£
illa defedhiutn noftrorum exfatiationem leu cor tuum fraudulentum : fraudulenta icidem om«
penfationem accipiamus. N em o enim exem ­ tua M edicina elt. Si re<5tum co r: re&actiara “P*
ptus eft , quin fub Dei roiniltcriis v iu a t : ego Medicina. Er fors hic Med/cornm eadem eft,
fub domino , dominus fub me : ego fub ipfo quae Prophetarum , quorum pars vera • altera
extra meum officium : ipfe fub me» extra futim adulccrina.Fidelitct omnino ages in officiis!
officium. Sic vnus fubinde fub alterius officio Deo acceptis. Quae vero cx teipfo habes,in iis
a g i t » ac in chaiitate mutua quilibet alij lub- ce gere ad tuum arbitrium. Iam autem officiu’
ditus eft. tuum elt,vt fetas vniuerfos morbos cum ipfo-
Medico H oc modo fub mifericordiam M edici fub- rum accidetibus pmnibus.Hic aurem morbum
om ne»
homines diti funt vniuerli homines. Non quod hom o vnicum tantum propono, nempe Caducum,ob-
fubditi.
ipfe mifericordia fit,fed medium,per quod na­ queny cognofccndum & curandum , I flle-
tura in clfc&um deducatur, iam quis contra­ xis genubus nunquam furgere debebamus.
dicat aut cui difpliceat,(i hoc modo Medicum Qua: vero ea fraus ac infania elt noftra in
deferibam , cum de ifto orare iplius C hrifti medicina , qubd illos plerumque morbos,
mandatum lit? Ecfi enim Medicina quidem in- qui grauifiimi ac difficillimi funt, omnium
exorara per fe crefcar, & c x terra erumpat no- minime cognofcamus : cum dcontrl illos,
bis nihil quicquam foilicirantibiu: ad quid ta­ q u ie x fe fanefcunr, curiofius ac arrogandus
Medici­ men eadem,li in folo fter conducet,li eam nos rradiemus, ac de iis curaris elogiorum fatis
na dos
Dei.
ignoremus ? Aut quid iu u critip fa, li quidem Ipargere non polfimus? Inrerim de quibus
manibus eam teneamus , nec qub potiamus, Dei gloria prsdicanda erar, hos ne in mi­
compertum habeamus ? Ideo orandum nobis nimo intelligim us, vc funt febres feu deli­
Gentiu elt. Si facimus fecus : ex nulla iuitiria noftra ria epidem ica, & li m iles, in quibus plerum­
de Medi* eandem difeemus vnquam. Si cam hoc modo que ad mendacia diuertimus , dum eos in­
Ji"! °pl non difeamus : per ipfam etiam nullum vn­ curabiles efie depraedicaraus : cdm tamen
quam aegrum rellituemus. Gentes quidem , ac hoc verbo non nili noftra mendacia & oppro­
bria

.f

* \
 I
I

, P AGRA.PHVS 1. 661
briaeuulgemus. non viguerit , vt tam gtauem attotfeinque
feri- C zterum h oc loco de M ifericordia h ac motbum apud animum tuum lu acrius penfita-
Ii* claofuU tenenda eft. Si mifericordes 8c exa­ rent , & cum vetitate ac feueritate maiore
cius
nim o p cocliu esin zgto s fuerimus: per dile- ipfum aut defetiberent, aut veto Cutatent.
dionem iftam &. chatitatem omnino difeimus Q u z verb & quanta toti facultati M edie* v e d ic .
ac profiiimus. Si ift* exulemmihil qoicquam macula inuritur pet id , qubd (taceo iam ve te p u fe i.
Ii».
difeimus. Et licet quidem hui(proa'jique no- hementem illum morbum , Caducum) ha&e-
ftrt per charitatem iftam. didicerint, ac pro- nus in arte ac veritate ne quidem ptogteflus
fe& um fuum in libros confignatint: nec de tantos fecerunt, vt vel veras doloris dentium
his ipfis tamen nos gaudere poterim us, quia caufas indagare , vel malum id adeo frequens
in manu D ei vniuerta adhuc conftitata funt. remediis idoneis durare potuerint? De quo
Et licet equidem vniuerfas totius mundi attes quid dicemus aliud ? q u i n quod peflirro ex­
comprehcndifTem, & earum opera vniuetfa emplo hoc vnum affed acin t, vt mendaciis
corafummaffem , cademque p rzcift omnia fuisfaeenndum culinis prouentum accurarent,
in librum aut volumen defctipfiffem : tamen aut phaleratis nugis cor fultorum omnium
ne fic quidem quenquam quicquam docuerim, mentes ac oculos prarftr ingferent. Ex quibus
aut quifquam veftium , quae ego przftititi , iam L e& or fole meridiano clatibs tibi liqtiet,
confecerit. Cum ergo Medicinae M agifternon quo cum fru d u a c emolumento tuo ad teac*
hom o fit: ifto te quidem effugio faluate mi­ cerfas M edicos hos» qui tot affatis praetex­
nime p o tetis, fi dicas ,N e m o me ifta d o cu it, tibus ac verborum machinamentis , defpe-
nullibi illud l e g i »nufquam de his rtaditum ac raram fuam infeitiam fimul & nequitiam pro­
fcciptum eft. H oc enim Ce praetextu Ethnici palam produnt. Debent enim h xc omnia ve­
quoque velant.Chriftiano autem compettum ro genuinbque M edico citra omnem dubita­
Miferi- e ft,ifta ex mifericordia omnino defluete: a- tionem certa , comperta & explorat a effe. De
McdLcas deoque mifericordiam Medicum ipfum exi- conuiuio enim illo guftauic Medicus , ad Medico»
ip fe eft. (i magna eft: magnus etiam eft Me- ^ quod vocati hofpices non compatuerunt. Ca- ‘l0*1*1*
dicus. Si magna eft charitas: magnum eciam uc ergo dicas, re bigum boum en,iffe:caue
M edici opus eft. dicas , negotium tibi in ruo pago incumbere.
Si etgo 'dile&io ac mifericordia Medicum His enim excufarionibus ii rantiim vn ntut >
v indufttium faciunt ( fiquidem i (lar ignis in li­ qui parato conuiuio digni non fu n t, dum di­
gno opetatur,& tam artem,quim experictiam, cunt ,fe nihil horum legiffc» nihil de his vel
& vtrique nece (Tana alialargtuntiir) faciet o : illis feriptum elle.
mnino Medicus>vt per vim ac nisu ad charita- Huiu/modi diuerticuia impoftorii M edici
tem feingerat intrudat que.Q uo cofilio d u o ia paftim quiritant, ptztendendo , fe in libris
e
ipfi morbum hunc , {Caducum,) propono dein­ de hoc aut illo traditum nihil reperire: cbm
.* ceps ,vt commoneatur dt fle.&atur ab eo, qui tamen libri cremabiles fine, non item veri
u
fpe&aculum adeb trifte ac mifetandutn oculis M edici. Illorum ergo fors eadem e ft , q n z
ir
ipfius exh ib et: ac fuum intra fe officium con­ virginum iftarum , q u z fuum oleum profu­
'i
fideret, quod teneatur fanare & reftituere lftu, derant. Iam verb L e d o r ,faxeum id ac ferre­
3- quem Deus ipfius afpe&u fontici obiecir, vt um effe oporret cor , quod ad confpedum z -
t
It per hanc fcilicet reftirurionem laus & gloria gri vfque adeo m iferabilis, liue is Iudzus flue
t D ei cumuletur & larids fpargatur.Non vt cum Turea f it . de przftand:! ope ac auxilro feriam
luridoSathanadicat Medicus, lmpoflibtleefi:(ed cogitationem minime fufcipiat.Hi tamen def-
0 vt fiduciam in Deum maiorem ac cernorem perabundi (pedaculo rali ne quidem ranrillu
V Moibi» PonaJ»fciatque Deum morbis omnibus & fin- Hedunrur aur moliuntur. Cqrerum quzeun-
I .

£ omnibai gulis fuas medicinas condidiffe 8t przftiruiffe, qu eh ocloco fufius explico, ea omnia hoc fi­
* quaf corrodo, quo dixim’ indagare & cogno- ne przfcribo, vr ftudeatisfyncereaccum veri­
it (cere tuum eft. Quod fi cor tuum redfcum ac fi­ ta te veftrum o/ficium admifltare, bc vr/ciatis
xi dele effet:pridscerte,qudmob imperitiam tua po(firifquc,quz vocationis veftr* propria sur,
ur tibi arces deficerent, ip fz herbz ac radices il- ac in morbis grauidimis,quorum causaa Deo
Jz vitio fe cibi offerrent,ac recum colloquere­ Medicus prxeipue creatus eft, ope ac Ccientisi
tur, in quibus virtures, quibus opus habes , minime deficiatis, fed prompta validaque ma-
3* laterent. Si vero in de/perarionem a& u s, ac nuzgrortlmanguftias folemini acmulcearis. jam gra-
* ex przdi&a fchola transfuga fadtus fiduciam Nec enim tuffi (alrem, aur febri, vel catharro,
f,' tuam ac przfidiumininftiriirionem humanam verum etiam caduco & morbis fzuioribusa- ta «me­
Hfi Merbie. C0^0Ca^IS; tunc obtumefcenr etiam , quz in li is fu a a Deo remedia omnino conftiruta &
ri* cru manu profers. Ecfi enim arduum quid 6c rri- aptata funt. Nulla ergo cum fronreaur con- .
i 4 adelifTjm i quod Deus adeb formidabilem no- fcientia dicere Medicus poifir, hunc morbum
Medico . . i • /r r •,
imudddi dis morbum innigar: tamen ne lic quidem efle incurabilem.Iftiufmodi enim orario ceft/s
ad occurfum eius Medico defperanduin cft.przuaricarorem iftiu/inodi ram Deum,crea-
eft. roce noftrum,quim iplam crearuram in omni­
* Vidcrisnimiium hinc, Ledores beneuo- bus fuis virtutibus arrocirer calumniari,
li, quz Przfationis huius m ez rario ac finis adeoque ipfum non nifi purum putum Me­
/it: nempe vt cum indignatione 6c coraroi- dicum culinarium ei/e , qui infole/car ob
feratione iufta vobis quiriter, quod i tot iam curatos morbos eos , qui aliis' fponte fua
rerro adis faculis , tantum in Deum fiduciz ac v itro , fine viia addita medicina remitfuri
fpeique, tantum in proximum cliaritatis ac fueranr.
^delicatis apud Medicos in vniuerfum omnes £x qub* omnib* videre tande debetis Medici,
K kk qubi
\

1«
*A
*,

JL
 »

661 D e C advcis. »

quod Medicina m n propter veftra auaricia * poteftis. * Quid verb mifer portis ? ne tantum
Medici*
03 cur fartura, infolenfia, propter vertras veneres a<? quidem » vt ex ventre crepitum elicere , aut
«teaut nepotulos & c . creata f i t , fed potius propter dolorem dentis fedate,aut lippientem oculum
falutem procurandam xgrorum. Q u is aurem fanare valeas: & inrerim ncfcio quas pompa­
vfpiarn argrior ac aftli&ior eft , aut quis vn- ticas conciones de grauioribus detonas. Hic
quam Medicinae ope magis indiget? quim qui nimiiu ifte S.Spiutus eft , qqo regeris. Di­
caduco aut morbo fimili percellitur. Nec e- cam vno v e rb o : veftra arrogantia omnis def-
nim de prxfenti tantum morbo hic loquor,ve­ peratio mera e ft, ac fedudioab artibusvetis
rum & de carteris, qui cum, hoc farinae eiuf- quas ccelitus nobis Deus largitus eft. Nec e-
dem fuur. Q u o enim g auior ac vehementior nim .propter odenralgiam tuam , ac faecum
Motbi morbus: eo medicina? maipr neceffitas. 1me­ clyftericu, aut pilulas Deus Medicu condi­
nulli in
cutabi. ri m de iftiufmodi morbis hanc vos hederam d it, fed multo magis propter epilepticum,
Ici? vertris aedibus appenditis,eos lethales ciIe,eo$ propter leprofum,ac his fimiles alios, Ecquid
efte incurabiles. Q uo vcibo quid aliud,quira vero hic vobis fapfi bolus?
magna tjatijrx arcana , & mirteria creatura­ Piogredere vero tandem laruace Medice,ac
rum calumniamini? Quinim o hoc certo fciat te fpedandum exhibe. Tu quis enim es pet-
quiuis Medicus,quod in fubiraneis morbis» yt fidelirtarae Iuda? qu^d per Baptifmura facrum
in apoplexia, caduco &c fim ilibus, Medicuv* renatqs extf.a xfttutem eius excidis nempe ex­
prortet nihilo infirm ior, quam in dolore den­ tra Spiritum S* quafi is totus emoituus (it; &
tium , ac morbis aliis leuibus , qyos folos vos medicinx reliquum nihil habeat i Satius tibi
artifices aggredi furtinetis. Et tamen ex (on- multo eflet lapidem molarem a collo caceais
Gloria
Dei ex
ticorum morborum curatione laus & gloria tibi reuinci,& profundius, quam ipfa Candui
ardui). Dei rpagis inualeicit,qu£m ex fanatione leuif- fid it, d em ergi, quam vt arcana inrurz tam
firaoxum. N ec enim vllus vique adeb fxuus fccde putidis tuis nugis contamines , & ino­
& immanis morbus eft, cui oppofitam medi­ piam attefteris , vbi fumma copia glocit.
cinam Deus non ftacucrit »vt magnalia ipfius Q uia ver6 tute Idiota ifta ignoras: an ob id fis
inde eo clarius cnitefcant. Ideb animum mi­ eile putes, vc eadem etiam ignorent catteri,
nime delpondetc, fed morbos quoicunque in ­ tibique fim plicitercredant, & veritatem per
trepido p ed o re inuadire, fecus quim prxfti- fe vlterius non indaget ?Iam vero videte &ad-
tirtis hadenus. D oceri ergo vos finite: agite uertite Le& orcs in vniuerfum omnes, quan­
vtdifcatis : 6c nec res vobis nimis ludicra fit, tam fxuiens Diabolus per hos tyrannidera ex­
nec de perceptione Medicina?etiam defperetis erceat , dum prxfta& c adeo obftant, ne falu-
Scttptur.
Sicut enim ex abdito morbi: ira paritet & ipla tem fuam miferi x g r o t i, latius quam ipforum
m c d ic o - remedia emergunt ac oriuntur. Scrip m rave- mendacia indulgent ac permittunt, qu2rant
xu quales ac venentur ? Iam * fi pro noftrx mifericordi*
& vnde’
rb nemo confidat nimium: vr qux non imper-
fe d a faltem eft , fed occafionem etiaip mini- ac charitatis menfura Deus nobis rettibuete
rtratad defperationem omnifariam» excogita­ debeat: qui quxfo impoftoribus hifce artem
tam nimirum £ Sathana, non Deo. largiri portit ? Q uin potius Deus eofdem au-
Inficiari equidem minime portum , multa nifefte chacitatis fuq gratia orbat, veiaraprx-
Recepta tam compofira quam fimplicia con- ter fraudes ac impofturas reliquum nihil ha-
feripeaerte, quorum arcani ac myfteria im­ bcantdicet verx arcis ac expericncix ignari vt*
probare non aufim. Vrinam vero eadem in cunque ab im petitis honorentur. Chriftiino
A u icen n x, aut G a le n i» K h ififu eac M efux qnimo , non E th n ico , medicina omnino tn-
ftylum malo fuo fato nunquam incidirtenr/cd dan da eft, Et fic euades dodus. Quod au­
1 qualia i? natura prodierunt, ita per fe manfif- rem Deus Ethnicis quoque fcientiam quan­
fenc. Sic demum fieret, vt caducorum artlidio doque largiatur; quis nouic, quos & vbi is
non adeo violenta incumberer. Satanas au­ fuos habeat? Is ipfe duritatem implet, vt in
rem ac Leuiathan ea adulrerauit, ac per folfos Sole euidenscft, qui hoftibus fimul Scamicis,
M edicos ipfa in lumina apothecariorum in- faluandisac vna damnandis fine refpeftu fui-
trufit. Apage vero ifta lumina., C u i enim ef- ger. T n vero im poftorfi coguitionera ar­
foflG oculi lunt; is oculis ipforum pharmaco- temque im petrafti: ipfam exerces mote tuo,
paeorum tamen multo acutius peiuidet. Inte- hoc eft nundinatotic, fraudefque tuas illi im-
rim ifta artis praecludo eft, quod rentur, Spi- m ifces, ac fuco rem ita exornas, qui metum
/non?n dtum fandum in fola Auicenna, Galeno, Me* aurum proferres, cum tamen inrerira nihil ni*
vno tan. f a c , & c. viguiile, nec eundem.in Medicis e- fi adulteratum zinzibcr ac crocum vendites-
jj") ' fiam alliis vim fuam exerere porte. Hi nim i­ Patete ergo,vc hanc tibi veritatem occinim.
rum deteftandi funr illi apoftate & prxuari- * Sat equidem fcio, multis te hic argumentis
catores. Narrate mihi veto tandem 6 Aui- aduerfan fatagere • Sed locum tamen ea nan
cenn iftx& Galcniftx! &e.qua in linea, quo in inuenienr. Vides nimirum, Baptifmum i Deo ^
Recepto vfpiarn audorum illorum , Spiritus nemini negari, fed egentibus vniuerfisconfct- <mk
S. veftigia deprehendatis? O fanaricosl-Hxc ri.vr qui ad beata vitam verus introitus exiftit.
vero difeernendi Spiritus S. veftra indurtria Si ergo,quxadxternum fpedant, omnibus of-
eft , vt praetervolantem coruura putetis cllc fertrcur egetibus no etiam corporalia «queac
fpituns* columbam ? Imo exhifce S. Spiritus feriptu- baptifmu largiatur?quqqtcrnis lplis leuiorasur,
prefen. tam cognofcire: Aegri fanantur , (aeci vtdentt Et de hifce quid tade videtur vobis,6 impotio­
dic. tel daadi ambulant Uprofi mundantur , caduci rtfur- res & defpcratores! An no etiam Deusipfe tali
» «

J?tehen. Audete verb aliquid, Sc & ifta talia ex Baptifrao kaptifet?aut homo fol^baptisadi vim
®4cn* fetipeorum veftrorum dodrina atmulerajni,fi habeatf Nec Deuspoteftatefibivlla referuarit’
Ecquem'
 I

P a r a G r a p h . 11. 66»
Ecquem vetbba^tifate putatis cum (pititusa- gloriam demonftrantia. N ec enim pcrinlpc-
& o i Nempe Deus id facit. Is ergo fi cum S. &ionem lotii,aut pulfus ta&um,(ed per arcana
Spititu bapti(at,8c nec numerum, nec modum Deus celcbtatur: vt in extremo Medicotum
ponit , neminem e x c ip it, fed egentes omnes iudicio probitatis (ux confcius Medicus ita
refpicit: quis quxfo, cogitare aut dicere aufit? dicere poflfit: Tu Index,ita me docuifti, non h o ­
Medicinam iam omnem proditam & effafam , mo : tuum ego op u s, non meum , con feci: ex
elle , Sc quq feriptis nondum tradita funt , ea te operatus non ex me fum.ideo ad m ifeticot-
nunquam inuentum iriiH xc enim defpetatio diam ,qux charitatis mater eft proclines fimus:
eft ac ignoratio virtutis D ei qui Solem hodie fic pro cordis noftti dc fidet io omnia nobis ne-
occumbentem cras iterum exoriri nobis facit: ceftatia adiicientur.Artes enim medicinx iam
|ui xftatem , fub autumnum occidentem,vere dormiunt. Q uas nifi nos lufcitemus: per fe il-
l "equente la to nobis reducit >ac per ipfam ci­ lx quidem nunquam txpergifcccur. Ad eas er­
bos ac potus largitur. E t huic tam fideli pro­ go excitandas omni niiu laborandum eft.
mo nos tantum non fidamus > quod fimiliter P A RA G R A PH V S II.
etia necedatia Medicina nobis protpe&urVit, E funefto ac atroce hoc caduco morbo id
qui tam eip si pane no min9, quotidie creat , D cumprimis tenedum eft,cur Deus per ip-
fic de hoc pane quotidiano nos ferio follicitare furanos affligat,ac tam mifere excruciet. D e
iubeti&t nos tamen porrb edamus id,quod per hac quqftione varii varia proferunt, quolibet
inteftina pride egeftum eft, O prxuaricatores. fuqprofeffionis inftituturo tenente. Intcrim ex
N on quidem , vc glorier ego vt fufpicari vetitacis fundamento non omnia depromun­
portes. Sed de hoc g lo rio r, quod cognouiac tur. Caufaraque hanc re&ius nemo expedire
expertus Cum, ac tam manifeltos quam occul­ poteft,qu£ m M edicus.Quod autem quis dicar,
tos Chriftianos prxdico , fiue ii in mediis Deum per hunc morbum nos commonefacere, qui &
genribus ,fiue in Chriftianis verfentur.Quod quales qutkufuemalis obnoxti fimus}id extra rhom­
mihi vos crimini non dabitis.Quem enim pu­ bum eft. N ec enim de iliis loqui ad quendatn
tabitis e(Te intelle&um i Chrifto propofitiex- pertinet,nifi is ex Medicina natus prodierit.
samtri. emP^ Samaritano , qui vulnerato in Icti- Caufam altam promere iurifta poflit, banc ni­
tani exf• cho opem attulit, ac ipfius proximus fa&us mirum panam meru a a Deo illata tjft eorum y quos
mdicetf > non veio Sacerdos, non Leuita? N on poena merstauon fubtutat (afar. Sed nec hoc vero
ergo penes iftum , quem homo proponit,M e­ confenraneum eft. Alia alii etiam ptqtendere
dicina fita e ft, fed penes hunc , quem propo- queant:que tamen omnia merqfunc opiniones
cotdiYo- ls folus cor M edici nouit ac peruidec, & fomniahominum otioforum dc imperirotu
Ii medi- nec refpicic ad ipfius gradum , vel dignita­ De hoc Itbi etiam fumunc iudicium Naturales»
c in a d a ­
* tu r. tem ac pompam , aut celebre nomen , aut parum Philofophi,par tina M e d ic i: qui tamen
teftimonia & fig illa : fed animum intendit ipfi quoque non nifi impertinctia dc a veritate
«D ad ipfius mifeticordiam , cui foli Medicinam aliena pcoferunt. Hac de caufa,quidem hoc de
Medici, impendit ac largitur. Nam quis tandem Me- morbo eandem feotiendum fit,id ante omnia
tu i bea­ dicinan^quantum quidem eius ad nos cor­ confideratu dignueft. Interim ceteris profef-
ti* mu i-
it* ta. nuatum e ft , inuenit» Haudquaquam certe foribus,cuiufuis facultatis, Iurifpruderix,Po­
fi* im probi, fed b e a ti, quos Deus e leg it, non etices,Hiftoriarum,Philofophie,&c.fides dan­
homo. Et in hoc gloriari debem us, quod da non eft,vt nec Medicis,de quibus paulb an­
«f
fe Medicinam acceperimus ab ele&is , non k te di&um eft.Hienim vniuerli fcdu&ores 6c
fophiftis Academiarum. A b illis etiam,quod corruptores genuin; Medicin^ac veriracissut
deeft , fubinde impetramus. Si enim crafti- qui de creaturis Dei iam dum defperarut. Vos
0tl asediei fua relinquenda cura eft : quid ante interim denuo adhortor,qui frugi ede Medici
aftus labor quxfo eft aliud , quim dieicrafti- vultis,vt veritar£ ipfam mordicus renearis, ac
•f
n xp rxteritx indicium? Ita& lucceftorde die methodum legitima fe&anrcs,rrifte horum ?-
futuro fuo follicitus fit , Deumque de iftius grorum fortem profundius penfiretis,ac mi/e-
&
diei pane roger, vc aegrorum morbos anre- ricordia potitis quam lucri cupidirare d u tti,
uertere poffit.Hxc enim omnia chariras docet. prouincia veftra deinceps nauiy adminiftretis.
P Sed qux ha&enus d ix i, co fpe&ant vni- Ergo,vt causa huiufce morbi exa^itis inrel- Caduci
P
uerfa , vefeiatur, Medico fundamentum om­ ligatis,memoriinenre vobis cum reputabit is, quf caa-
tife
nino aliud quxrendum ede, arcemque ac ex­ qubdhomo mundus minor fir,ac ob id , quic- la/
perientiam longe aliunde difeendam , quim quid magnus in fe mundus cotnplc&itur, vni-
P
ha&enusVfitacum fuit. Itaque cum hic prx- uerfum contineat. Iam ergo mundus ex­
s i*
cipue de morbo caduco tra& em , ferio aefe- ternus ipfius hominis fpccufu ac Thcoiica eft, Homo.
fi* dulo attendetis , non mei commodi graria, & Anaromia:ira,vt per exrernum mundu om­ Micro-
fed xgrorum falutis causa. Deber enim Medi­ nia, qu? hominisfunt,cognofcantur.Ex ipfb e- coiim*.
cus ira inftru&us e d e , vc opitulatorem prae- nim homine creationis eius pr^/tantia Memi­
& fterin morbis vrgenribus omnibus, non fae- nentia,qu 5 Medico nofcenJa eft, latis perve-
O
$ do infpiciendo lo tio , & ex eo varum more ftigari non poteft.Iraque in deferibendo illo

$ hariolando, non tangendo puilu, non opina* morbo,Narura magni mundi fibi Medie9 pro-
d o , non miniftrando pultem ex auena aquam- ponet,M ea explicabit.Ea accurate M tb/bcien-
‘dtf Medici­ ue ex hordeo, auc condita, aut laxadua ( nam tet declata:a, id quoq; latis patebit & explora­
** na qui- ifta nec Medicum faciunr,necprobanc, cum tu c6fiabir,quod id homine inuenituc ac vide­
bu liniti,
luenda. vetularum propria fine) fed extra inanitates i- tur. Quam inueftigadirar/onem diimeondde-
& ftas pratfticam inftituendo per eas Medicinas, ro.non polium no damnare libellos vniuer/os,
JP in quibus arcana latent,Medici laudem & Dei, qui de hoc morbo tam a Neotericis quatn
W K kk 2 p i ileis
It
 6 6 ^. D e C A D V C 1 S.
ptifcis fcripti ac ' euulgati ,vnquam ^funt
•, •_ N ih il enim quicquam illi h ab en t, quod ex
uotbi fudamento naturae, ex quo omnis morborum
one*co- cognitio manare debet, promptum (ic. Ne-
gnofeen. mo ergo illorum repreheofionem mihi virio
dabit , cum n e o principia Medicinae, nec
ipfius modum in minimo quidem cojjnoue-
rint. Quod teftabitur mecum , qui icriptos
ab ipfis libros diligen. us euoluet. Imerim
parum id curandum per haec offenda eos*
quoru libri omnifaria im polluta referti funr.
Morbi Mundus ergo omnino confiderandus eft ,
fum du- jfccunj um fua Elementa , non fecundum
complexiones : non fecundum com plexio-
nalcs, fcd Elemencares virtutes & operatio­
nes. Duplices enim m orbi fun t: ab Elemen­
tis * k complexionibus. Quantum ergo ad
caducum , Elementa ipfa videamus. Privis
verb > qoirn id prxftem us, face liant procul 8c
explodamur humores*de quibus imperiti M e­
dici nugantur; aliis enim ad intimam huius
m otbi cognitionem penetrare m inim i po­
teritis. Ex quaruor enim iftis humoribus er­
rores multi emerfetunt * ficut in libris aliis
planius demonftratur. Illa ergo vertigine ex-
Mmidi cufla, fcirote * magnum Mundum in duaspar-
4ux.Ct tes d iu id i: in caelum, in terram. Sub coeli voca­
bulo intclligire duo Elementa , Ignem Sc Air'-
rem. Sic & fub terra duo, Terra fc ilicet Sc Aquam.
•Et in his tra&andi m otbi caufa continetur.
Elemen- D e quolibet autem Elemento d u o , feu *
bttnatu1 naturas<^uas co gn o feite; vna eft ipfius Fru­
ti du Hm : altera eius eft Impreffio. Fru&us hoc fe
pniaus mo£^° ^abet. Frudlus terrae funr, omnes her-
qui quo- bae, atbores»gramina. Aquae fru&us fune,
rum t£lc' metalla t lapides, (ilices. Acris fru&us funr *
n ic n t
Manna R o s , Manna & Tereniabin ( quae duo non
niabin' vnum ^u n t) ®on*s fru&us funt p lu u ia, nix >
duo i ut. pruina. H i 4. Elementorum fr u d u s funt: de
quibus hoc loco nihil dicemus: vc ex quorum
nullo caducus generetur. Et licet ex frudibus
quidem ( fi M edice loquamur)caufae ipforum
inueftigari queant: probatio tamen in partem
alteram in cid it, quae hoc modo conlideranda
eft. Videtis nimirum ccelqm ex dem ento fuo
Tonitru tonitru promere., Tonitru autem cocli fru-
qut«l
r dbus non e ft : fcd frudus eiufdem eft pluuia *
Tonitru. ip(o generata. H ic ergo confiderandum
fc cadu. tonirru eft, non pluuia. Ex pluuia aurem co-
c> ,gni* gnofcitur,qooi Medicina ex Elemeco ifto fru-
Tonittu
. d u s fir.Tonitru aurem cognitionem
D caufxca-
toimicl* duci prarbet. Naturaliter enim prxfciri poteft,
duci quando tonitru incubiturum fit. Ec qui tonitru
praedicendi fcientiam habet,is pariter ( itana-
tiuitates& iudiciafacrtis)prxdicerepoteft,an
homo ex ifto morbo calurus lir,nec ne?Et hoc
qui n o u it, hunc de m otbo differentem audi.
Elemen- H oc enim ipsa veritate vetius e f t , quod Ele-
nc!n°To mcnta externa cotum hominem prxfigurent.
tum prz- lde6, qui Elementa probe cognouir, is probe
c tiam hominem cognouerit. Itaque optimo
iure reprehendo Aftronom um , qui fe ipfum
iadans obliuifcitur Anatoiniam morborum
Elementarium. Q u i enim Medicus non co-
gnouit mundum, is adeo Medicus non eft vc
purus putus fit erro acnugator. His ergo red e
acceptis fcitore,tonirru ipfum,hoc eft tonitrus
materiam, hunc morbum exiftere. Porrb * vc
* *
planius rem nofcatis , fcire debetis, tonitrus
caufam triplicem cfle:Kiercurium,fulphur,faL
Haec tria funt corpora tonitrus.lfta fimiliter e-
tiam hominiinfunc. Exfulphureenim,faleac
M ercurio homo copofitus eft. Haec illius cor- h«*
pus funr. M iflisautehic tribus his corporibus: jjjjjj*
de effedu feu operatione eorum dicendum suT
eft.Tonitru autem deferibo in Meteoticis rae-
is , quae M edico , artem ingrefluro omnino le­
genda funt.Quod autem ad effedum, tria bzc
wpejiiw illum producunt. Impetus aurem ille
in corpore fe habet, qua fi cortice quodam aut
cute fuperinduda inclufus lateret. Quamdiu
corpus integrum manet * tamdiu tonitru non Te|ita
erumpit. Si v e r o , Mercurius * fulphur & fal ni*,
maturationem adipifeuntur, tunc paroxyfmus
tonitru inuadir,qui violenterconcutit,& cor­
ticem , in quo iacer, difrumpic. Hoc modo to­
nitru , & id , quod tonitru peperie, paraeftoeft.
Tonitrus aurem qui mos aeracio fitrvobisco- TMin
pertnm eft. Idem om niuo etiam iulicium eft
de morbo ca d u co , fecundum omnes partes,
quoad materiam ac corpus Mercurii, Sulphu­
ris, Salifque» Sicut autem tonitru inuoluirar
includirurque * veluti ventus in vefidricade
generatione quoque caduci fentiendumeft,
qui ab Elemento ignis producitur. Eadem e-
nim caduci morbi caufa exiftir. Ex hisiara,
quod in paragtaphi veftibulo moui, quz ni­
mirum diuinx huius aftli&ionis caufa fit, coi-
ligere poteftis, eiufdem caufam aliam non t (Te,
quam qubd nom o Microcofmus fit, adeoque
neccffarib patiatur eadem , qux in maiorerou*
do fieri folenc. Caducusergo in homine toni- aha
rru eft: fi quod ectam per curam eiufdc proba
tur. Qu^enim ratione tonitru coafuraitor,
eadem etiam caducus confumi debet.
N on vero fatis e ft, hoc in Elemento ignis Tovia
__
Uai>
tantum dem onftrari: fed idem etiam de ter-
ra fciendnm eft. Q uod vr commodius ex­
plicare poflimus:fcire deberis, ipfam non mi­
nus fuum Aftrum habere quim Elementum
ignis. Q u o d enim elementum eftjidem etiam ^
Aftrum eft. Sine aftro enim Elementa viuere uiu
feu vigere non potiunt. (H xc Generationibus
& proprietatibus rerum.) Vcvcrb de Aftrotet-
rx verba faciamus,notandum eft,qu6d in ipfo
operationes coeleftes omnes vigeant. Aftrum a(m
enim reconditum eft. Corpora autc manifefte
patent. De corporibus autem hic nihil ttafta-
,bimus.Sermo enim de ipfis inftitutus ad mor­
bum hunc nihil facit;Sed deaftris. Hocaurcm
loco exemplum vobis proponite de Tetrxrao- Ttm»
tu.Hunc aduerfarii mei aiunt fieri k vento in
tetrxcatara&iscircaaquas^nclufaQuamrem
explicationibus aut interpreradonibusmultis
additis cum ulaor.Q ux tanie ipforum fenteria
nihili,contra Philofophia omnem pugoar.Ha-
ius aurem qux veritas fic, fuolocofeorfirode
Aftris explicabirur.Huc quod fpe&at,ira fe ha-
ber.Terrx mot* otirurex aftro terrx fimilipla-
ne modo ac rarione,qua tonitru in caelo.Dide-
runr fela operatione 8c apparitione, quatenus
quidc forma Elerrenracis coprehendir.Tetrq-
tnot? ergo cofideradus eft no A maii,noiven-
ro&c.fcd ab ipfaterra.Horrator autem vobis
fum, vt fi fors ad manus veftras ifti libri 'mei
perucnianc * cofdem legaris euoluatis. Hi:
iam,
t
 • / * 4

P A.R AGR A.PHVS. 11.

u ro ,v i de exemplo hoc clarius difle tam Scien­ nofeatis pet GtomaMtam , Hydrominfiani. Py-
ti n dum eft, A ftram tense pet fuum M ctcutium , comantium Sc Ketromantiam. Harum enim pe
• folphur fle f a l , non alitet ac in igne , primo r itifu n tifti, qui iam Aftronomi vocari Co­
libi ouum >hoc eft,corticem ac putamen con­ lent : hoc eft qui motus corii ex iplo natat**
dere, in quo di& a materia iaceat, fle ficut to­ luminis fundamento-, explicate norunt» Ita Meto»'
nitru in corio (naturefeat. Maturatione autem enim N aturx lumen tequ m t , vt Medicus nm,qU1
petfe& a , defttuttio feu diftuptio cins curo quadruplex fit Afttonomus , qu» in mundum
tonitru terreno incipit. H o c tonitru terram minorem cogere fle inducere (ciat illa , qux
ia d a t & concutit (legem eu m M eteororum) in mundo nruiore exiftunt Alias entm cxip lo
H inc f i t , quod Afttonom us T errzm otus tem- fundamento nihil cognofci poterir. ‘ -
pus ad horam praenuntiare poteft.O ritur enira ,,r Exemplum hadenus tertium explicatum
4 Causa naturali, non a ventro , cuius introi­ eft de caduco , cuius caufa ea percepta eft ,
tus aut exitus nemini notus ac exploratuseft. qubd homo minor mundus fit V iis otnni-
Tooitiu*
Sic morbus Caducus alter recenfitus e ft, qui bus obn oxiu s, qux in mundo fiunt-m aio­ Sc cadu.
t x A ftro terrx oritu r, fient Medicus Aftro- re. Poft h x c dtinceps ttadendum •> -qubd cusAciiv
nomicus deroonftrat. Vc enim quacuor, funt tonitru quoddam etiam in aere *fit, ex-aftro-
Elementa : ita quatuor etiam m otbi. In Aereo enatum , quod cum tonitru ign ism a-
hom ine enim Cunt Aftra quatuor > cum is gnam affinitatem habear. Diuerfitas in eo*
minor mundus (it. eft ,‘ qtood non cum pluliia fia t, fed cum acre
T o n iu u Cum ergo ex quatuor Elementis caducus claro fle caelo lucido eu en iat, cotulcationi-
& cadu. cognofeendus ftc,exemplum ac modum etiam bus ac fimilibus aliis eonfpicuum , non auc­
cutaqua. certlicad u ci m o rb i, ex Elemento aquae otei, tem cum fulgure > grandine aut pluuia inci­
expendemus. Sicut aurem prius de Attris qua­ dens. O ritur pctfxpe n o d u : aliquando e-
tuor Elementorum fa& a eft mentio : (ic hic tiam in hyerae, Scc. ficut de aftris pluras hn-
repetendum e f t , qubd etiam in Aquaaftrum iufmodi leges. T o n iu u hoc quoque M er­
f i t , quod eafdem , ficut ig n is, coniun&iones curii eft , ac folphuris , -falifque, pro con­ i
h abet, Planetafque ac aftra extera. Ex aftris ditione Elementi acris 5 fibiipfi domum feu
Hydro. enim huiufm odi, prodierunt H ydrom antici, conceptaculum in ftarco n ch x vel nucis cor­
xnantici ficut ex igne Aftronom i. Vtriquc autem funt tice in d u d x fingens. Sicut enim in rebus
«tui? Aftronom i. D o d o rcs naturales ac progno- vaiucrfis videtis nihil produci fin e iu a do­
Alttono-
I mi qui» fticatores. Eodem modo & Geomantia ex mo ac tunica : ita idem de aftris quoque
i Geomi. aftris terrx nata eft. H x tamen poftmodum fenriendum eft. Sic fuam habet peflicnhm
H
«ci qui? adulteratx , in Augurium aut fortilegium ceiafum , fuam pyrum , flcc. Ad horum ex­
t
ddcinerunr. De peruerfis iftis atribus modum emplum fciat M edicus, has quoque, de qui­
hunc vobis p rx lccib o , vtip fi principio qui­ bus tra&o re s, fu a pariter cute includi. Et
f dem non credatis, fed ramen procdlui. N a­ tonitru acris excluditur, velut Embryo, cx
turali enim modo Natiuirates ac iudicia re­ fecundina , de qua re alibi plura.
rum naturalium fa&a fune. Similiter Sc ex a- H oc ergo modo caducum cognofce*
ll
ftris Acris Aftronomia naturalis defluxit,quae re , ac doloris magnitudinem, ferio animo
* Cidueos
deinceps in Berillos ac vngues tranfmurata expendere debetis: nem pe, q u o i Caducus quuf?
*
Necto. funt: 4 veteribus Necromantia vocata. H xc fir, m orbus, ex aftris minoris mundi cnarus
t manna autem hoc loco ideb indico , vt fciaris, qua­
quid? ratione non alia,- qu 4m quanror tonirnta >
i tuor Elementa, quatuor Aftra habere. Qua­ 104. Elementis generari docuimus. Quod
t
tuor autem aftra quatuor habent Aftronomos, fi vero fuperftirioiius quid hic traditum vo ­
<
& Aftronomia vna ac fimilis tamen eft. £x bis videatur: agite , proponite vobis ma­
t
Caduci his ergo Aftris quadruplex Caducus oritu r, fci- gnum fimul fle paruuin mundum , Sc quid
i fp«cie«4. licet ex ipforum con iu n d ion ibu s, veluti de vrerque fit, cognofcite,eofque inrcr fefe com­
0 de tonitru recenfui. parare, ac fenlum legitimum in omnibusre-
$ C(terurri vt de aqua hic lo q u ar, icitote, nere: ira notum ac planum vobis fie t, quof- r e te r e s 1
i Lorind. Lortn(tuM ftrepitum fiue fufurrum e fle a q u x , nam errores inuexerint feriprores vereres, da rep reht,
dunrur.
i quid f Ac in ftagnis fcilicet aut lacubus quieris , cum caufas mobi alias pcxlcribendo, curam ipiam
t quo fiat? q U 0qa m qUafl motu Sc tremore. Ifte Lorin- obfcurarunr,acxgris faniratem fuam prxclufe-
i dus tonitru eft a q u x , exfulpbure, M ercu­ runr. Ex his etiam modus curationis intel-
0 rio ac falc per prxpararionem fle coniundio- ligidcber. Quicquid enim ronirru diftbluir:i-
0. nein aftri aquei produdum. Quam primum dem hunc quoque diflolnic morbu. Id qui Hic
♦
0 enim aftralis operatio incipit, prxfto eriam ex curatione pete. Vt aurem hoc loco mor­
4 ! illiebeft condufi» refta fiue vefica, in quo ro- bum hunc plene inregicque dcfccibim : de~
4 \
nirru hoc maturatur , ficut traditum eft. Hinc inccps rraderur, quis ordo ac proccflus in
4 Lorind. Lorindus cum fuis fignis erumpir. H oc vero eo teneatur. Ex quo patebit, qui nempe fo-
*,
cur ue. tonitru in hyeme f.equcnrius e ft, qu4m in nirru Sc caducus fit res vnaf vna rrriuique cau­
fi inhy«* ^ft*^* H xc enim Aftri Elemeori aqux na­ fa , eftcnria, Sc mareria, ficur iam ante cx par­
fi mc. tura eft. Similiter Sc te n x tonitru non pro te aliqua traditum eft.
fi aftri ignis ratione monetur, ied pro condi- Conrrarieras M ercurii, fulphuris Sc falis,
noicTdu! rione propria ipfins terrx. Hinc ergo funt caufa eft ronirrus, vr in Mereoricis docetur. rraftctis
t pergco. Geomancici, non ex Geomantia pundorum , Iam in hocenaeftprxparario per operatione eii
ii* hydr.&c. fcd ex Aftronomia terrx. Hinc Hydroman- Manis , Sc alia pura , non fccus , ac
' cici ,non forriiegi ex aqua , fed Aftronomi fi quis ignem Perficam ex. at ce prxpa-
aqux. Q u x omnia eo fine latius propono, rer. Arrcs enim hominum fune naturae
fi
fi vc per res mtii\dj exrernas, hominem ipfnin Planctarum & Aflrorum. Nec in artibus
i K kk q ,„c:
 666 De C advcis
•■ ineT* ^uicquam rf peritur, quod in natura Planeta-
P lin iu m fimilircr non inueniatur. Horum enim
nv.
~ Natura artes nobis fuppcdirat. Vnde ats quae­
libet merito fuo Planetx a(cribitur,ac res vna,
vna materia cenfetur: hoc folo diftans, vtd i-
ftac mupdus minor k m aiore, vt alibi planius
docetur. H ic quantum ad cognitionem cadu­
ci opus eft, operam dabitis» vt Tonitrus N&-
turam>cauiainaceirentiam,&:c. probd nofca-
tis , ad meorum Meteororum pr;fcriptum.
Ex -illis hic iam nofcite , corpus vtrobique
vnum e flc , vnam naturam , vnam efTentiam,
nili qubd arcana vtriufque mundi differant in
forma & mani fella tio n e , interitu vna femper
re, vna eflentia manente. Sicut enim coelum
ac terra ex nihilo creata fu n r,& tamen in tria
socies d id a , nempe M ercurium , fulphu r, fa-
Icroquc diTpofita: ita in his tribus fuqt PJ^ne-
t * omnes Sc omnia aftra : nec aftra tantum ,
verum ttiam vniuerfa corpora» qu^ e x ip fi s
nafcuntut & oriuntur. Iam ii magnus mun­
dus hoc eft , 6c tres iftx m a te ris, prout pro-
p ofitx fu n t, I nemine negari p o liu n t: certe,
cum hom o ex magnQ mundo condiemus- fit,
H o « io o
in fe habebit om nia, qux mundus habet ma­
xnnuroH
di habet. gnus. H oc pa& o homo nihil eft, nili Mercu*
rius, fulphur 3c fal. V bi autem h x c tria fune,
ibi etiam aftrum cft. Et vnum quodlibet cft
quadruplex. Et fic in magno & paruo mundo
vnu corpus eft folo oculotu iudicio differens.
Breuiraci hic modis omnibus ftu d c o ,v t in
legenda noftra Philofophia vos pertxfos non
faciam, adeoque,vt caducorum cura tardetur»
vobis in caufa non fim. Vc vero hic aliquo
modo incredulis fatisfaciam (liccch ic omnia
non finiam, fed pleraque in libro de Genera­
tionibus compleam ) attendite, hos require­
re vt foli oculi ac aures iplis impleantur, hoc
cft,pofcunt,vt tonitru auribus audiant, & fu l­
g u r , corufcationemque ac nubes oculis vi­
deant. S ic enim demum credere turum arbi-
' trancur. Q uorum certe intelle&us adt b imbe­
cillis cft ac languidus • vt ne vifa quidem ac
auditaintelligant. Q u o ergb conducet, ocu­
los ac aures ipforum latiati ? Sed ne hqc mea
verba pro excufatione aut perplexatione dif­
fament: q u i potero breuiftime. proce (Tum ca­
duci deinceps deicribendutn aggrediar, prout
M icrocofm i ratio expofeit. Si q u x autem ad
rem necedaria deficere hic videbuntur, ea in
M eteericis nodris libris fupplcbuntur,ficur&
in Lib. de Generat, magni & patui m undi: vbi
longa vriborum ferie quodlibec fuo feoi/ttn
loco tradetur.
Caduca? Naturam autem ac conditionem aftrorum
auomo- hic omittam , de quibus vobis ante conflare
rfo gene- confido. Loq Loquor falcem de Generatione. Sed
ncc macerias ipfas, vt fulphur, mercurium, &
fa l,h ictra d o .Q u x cum in Philofophia deferi-
bantur,otiosi omnino a me hic explicarent ur.
D e Generatione autem ita attendite. Si cor­
pora ipfa adfint, & coniundiones Aftrorum
concurrant,omnium primo mutatio rempella-
cis incidit. Sic & in tonitru futuro obferuatis
primb rcmpeftatem mutari, acremque xftuo-
fiotem fie ri, ita v t volucres mufe^que hanc
mutationem fentiant. Sic pariter in corpore
patoxyfmo inuadente, prodromus xgritudi-
nis eft mutatio rationis.Tepefta&enim qi*cjibc<
btutalem rationem mutat & encruar. Muta­
tionem illam in acre volucres ac pecudes
produnt clam ore, furoreque, veiuti gallinae»
mufcqque, qux ruorfionibus infeftioribus ho­
mines infedantur. Eodem modo iufultum
fuum homo p rxfen tir, ifque intra fe totus
mutatur , & k priore natura deiicitur. Sic To|ini
ergo principium ac prodromus paroxylmi in * ab
C aduco, generationi tonitrui in pierifqueref-
pondet. Q u x enim hoc loco de tonitru i- mi?
gneo dicantur, exempli tantum vice 'afferun­
tur, quod idem eodem modo etiam in aliis e-
n en iat, folo diferimine formae ac peculiatis
Elementorum Naturae interucniente. Sicut
autem v id e tis, quod a tali principio nubes
c o e a n t, q u x tamen v erx materiae pars non
fu n t: Gc etiam in homine nebulx oculis obo­
riuntur, incidit vertigo & vifus oblcuiano,&
fomnus profundus. M xc omnia k nebula illi
p ro u en iu n t, q u x foporem & grauiratem ani­
mi inducit. Q uare fi vtrobique vnam nomen
eft, vna vtriufque etiam mater ia,vna ratio exi-
11it. H x c ptxgteffa ventus infequitut, nihil
fuo loco relinquens, obuiaomnia commonens
& conturbans. Sim ilis ventus etiam corpus
corripit,hom inem ita conturbans & concitans
vt nullo loco quietus e(fe queat, fed prorium
verfum fubie&etur. H x c ia&atio k folo verno
difeenda & cognofccnda eft.Qufetfi inMicto-
cofm o vifibilis non f i t : ex interna tamen con­
citatione is manifefte fentirur.dum venter coi.
luque in/lantur, ac vento implentur, ptout lo­
ci cuiuflibec ratio fert. Spero autem per hxc
vos addu&um iri, vt huiufmodi aegros intentis
oculis afpiciatis, nec afpedum iplorum detre-
d e tis ; quo fcilicet veritatem meorum diro­
rum certius teflari, & fanationem facilius dif-
cere queatis. C orveftrum adeo durum no fit»
fed mifericordia erga xgros flcdamini<cum ad
hocofHcium om nino vocati fitis.Miferear vos
ipforu aftli&orum , nec rem contemptui habe-
acis,verum profunde ac penite veriratem Icrip*
torum meorum ,& fani raris agrorum iudicare.
Sed, vc ad propofirum redeam , fi venti illiuf-
m odi quoquo verfum perflarim, tum demum
horrendus tonitrus fragor perilrepit, quo vi»
detis coelum ac terram commoueri. Eodem
m o d o & in homine vefica tonitrus rupta,totum
corpus quatitur & ia d a tu r , & ita vt iareriora
vniuerfa tremant, ficuc k tonitru exteroo terra
concutitur, donec materia abfumatur.Tonittu
hoc caufa eft fpafmi.Spafmus enim in boc mor­
bo quid eft aliud,quam eruptio violenta & ve­
tus fortiter inclufus? (s conuellir,extendit & ti*
gefacitm ebraom nia.Ec ficut cum tonitru co-
\*
rufeationes incidunt: ita xgris quoque oculi
cornicar, vt flam m x m erx oculis obucrfeor.Et
vt tonitru fequitur im b er: ficxgroruia&atio-
nem etiam fpuma fequitur. Ec hxc vobis Me­
dicis de morbo ifto fedulb cogitanda funr,vtiu
comiferacionem dignam craharaini,nectneam
dodrinam alpernemini. Adi te xgros, afpiciie
eos, & videre , quam apte omnia quadrent,
q u x k me ha&enus di d a fune. Ne me verh
infimulecis arroganti*. Id enim de
me frugi «Sc candidus Medicus nullus re­
flabitur. C u i ver6 vel vna faoguinis fidelis
gutta
4 *
 4

P a. r a . g r a .p h . 111. 667
gutta.iutft,quqbene velit aegtis: is opera mea recenfebo, ex quo Aft.ro morbus procedat*
— —. * % * « m A ^ ■ i v t a I • ^ #

de Gtnerdt. cali tk tara , ac M icrocofm i legat D e hoc vobis ideondare debet, qubd foli gra­
fcliido. v clut Sc Atchidoxcs, quas cuta Cingulari con* dus huius morbi confidetandi veniam. H i e-
:s iu . tcripfi. Ib i mullis voluminibus traduntur ■ » nim paroxyfmum cient. Is autem robur fuum
•oz cu
i UAgn­ quae hic » t*diurw ac ©ffenfioncm veftram de­ exfu isaftrisaccip it. Paroxyfmi geauiffim i, i g s i s
ati con clinans a vix a rd is aliquot foliis comprehen­ maximi & incenfiffimi, igni afcribunrur. Ignis lgJii, t<,
cupiu.
do. enim rerum omnium vehementiffimum e f t , vthemi-
Sed pergamus. N otum nimirum vobis eft , ac dolores ab eodem atrociflimi infliguntur,
qubd tonitru nor.nunquam grando » fulgur» H ic ergo ad gradum fummutn dolorum atten­
& c.(eqaantur. Idem in homine qnoque fieri di debet. Dolorem poftea a grauiflimo proxi­
ftm ilitetcom petim us. Fulmen,ex Mercurio» mum aftio terreo ifnputa. ha enim caufa do- TEBAA
Fulmen
^uid? fulphute & fale condit ut nm coipus e ft, quod loris (ecunda eft. H inc ad dolorem tertium di-
de Generatione eius tTaditur. In homine ca­ uette , intra duos fnm rnos& vnum infimum
duco idem hoc modo fit. Si aftrum morbum medium» Hunc Elemento A q u * imputa &
fuum produxit »tum peculiarem locum non ha­ eius Aftro. Paroxyfmus omnium leuifiimus
bet alium » quim qualem habent Pianetx in aeri adiudicatur.Hoc enim modo diftin&io fa- AE w s *
m ocufuo. V b i etgb a d ii locus incidit,ibidem cienda ed. Signa fi quidem aliunde defumi
centrum quoque & radix morbi condituitur. non pofiunt, quim k dolorum multitudi­
Si autem in fulmen vertitur, tunc materia eius ne.
fit com p ad a Cme corpore: veluri (i homo prae­ Iam vetb perfgp£ gradatio in cid it, k mini­
dare p o fle t, vt plurimum aerem fcu ventum mo nempe intenfio ad maximum , & contra,
contruderet, & in oui te Clam vnam cogeret,id remiffio k maximo ad minimum. Et haec eft
quod tonitru perficere p o te d : tum ventus ide mutatio ab Elemento vno ad alrerum. Fre­
inuifibilis com pa&us foret. Huiufmodi iam quentet eninifcuenir, vt Elementa * d u e , tria
co m p ad io perrumpit m uros, potos omnes interdum fimul omnia pariancur. Q u in etiam
peruadir,&om m adUiicit.Sim ilisetiam in cor­ incer fe paroxyfmi implicantur nonnunquatn
pore fit com p adto,qu x ex centro feu radice in & permifeentur. Tum & mutatio fiepe talia
locum vnum erum pit, prout meatum corripit» eft, vc hodie paroxyfmus ignis, cras aquae & c .
< quem fequitur. H m cergb f i t »qubd per mor­ incum bat: quae figoa gtauis & diuturne man-
k bum hunc membra diueiluntuc & difrumpun- fionis (unt morborum in adris omnibus. V fus
K tuc , ac ita percutiuntur» vt contrahantur Sc autem fignotum huiufmodi k doloribus dirup­ \
diCToluantur. Quae omnia intra conclufam cu- torum is e d ,v t curationis viam nobit expedi­
a . tein eueniunt. Sicut enim tonitru extra qua- tiorem reddant, licur fuo loco tradetur. M ul­
tuor Elementorum redas percutere no poted» ta hic etiam de conditionibus paroxyfmorunl
*
18 fed intraputamen fuum imperutn omnem per­ a liis , ac de ipfarurn apparitionibus eradi pofc
s* ficit : ita in ipfo quoque M icrocofm o tonitru fenr; quq rame ceu manifeda Sc confpicua hoc
st intra redam feu cutem m aner, velut tonitru i- loco intermittemus. Supeifluum enim e ft ,
gnis. Si veio.prout particulatim h&denus re- Medicum M edicoexplicaic , quod oculi ipfi
Bi ceofuim us, paroxyfmus tandem finitus e d » teftanturdc diditam . Videar & audiat qui­
tempeftas ferena (equitur, veluti pod tonittu lib et, quod obuium cd. Si enim eb res M e­
I?
f ignis. Er quemadmodum videris, pod tonitru dici redada fit, vt non nifi alienis feripris ful­
0
„ illud terram rnadefadam ,& vias lutofas reddi­ ciri velit: ab hoc nihil expedari p o ted , quod
f tas ellc, ita vt aliquanto (empore opus fit, do­ ad lalurcm aegri faciat. Ida ergo penes M e­
0
nec ad priorem datum reuercantur: i u etiam dici cuiufuis experientiam pofita funr.
in homine ratio, merobtaque ac corpus, fen- Tempus autem caduci incipientis exqua- rempu*
0 fus, vifus, auditus, &rc. aliqusndiu quieicunr» ruor Aftronomis petendum e d , iravcA ftro- «ducim
0 donec Sol M icrocofm iillapfam mutationem nomus partem fuam iudicet, fic fuam etiam «udum?
l! tedintegret» & hominem in datum pridinum Gcom anticus, Sc alii. Ex his euim intrIIigi­
11 reponar. Caiterum, prout exemplum hoc vo* tur , qui prognodicationes faciendq fine de
¥ bis propofui, ita cotum hominem ad mundum tempore S c hora paroxyfmi. Medicum ergo Medico*
0 maiorem conferte debetis. Ex quo cum ho­ 4. has Adronomias exade nouiiJe, fas ed.
0 mo conditus f i t »eiu$fquoque fimilirudjnem D e quibus tamen hoc ioco non didero: cum «jusdm*
i> habeat neccCleed. Sicut autem rrgiovna alte­ non de A d ris , fed de morbis, & quae ad hos PlfX*
ra frequentius tonitrua fenrit: idem eodem requiruntur, tradate indirucrim. H xc ergo
0 modo etiam de homine inreiligi deber. Vnus de caufis& (ignis huius morbi ha6tenus Cum-
0 enim alio hoc morbo magis minufue feritur. ciam.
0 E tfiv e io d e hifce hadenns abunde fatis per- Reliqua ed cura membrorum. Adris:
rradade videri poflim : nihilo minus tamen, enim ipfis alicerrefidcre non podumus, quam
* propter turbam hanc» quse momentis fingulis vt fubidum illis adimamus, in quod operan­
zgrorum fanicacein impedit, opus erir, vc ip- tur. Hunc ergo morbum curarurus per fubie-
fius quoque curationis tradationem atrenrem dum id impetrare cogitur- Q uis enim Soli jjj’
& H xcenim ida omnia praruerrirrollirque. Ad adimere fpiendorem poted.* Q uis Martem
i* hanc ergo fedulo attendite, ad capitulum id frangere? quis Saturnum regere ? quis Vene­
peuienrum fuerit. rem domare nouir ? Nemo. Et quanto mi­
niis datum ac faciem Lunx murare ( fiue
1 PARAGRAFHVS III.
%
enim ipia noua, fiue plena, /iue verus fir, id
Aduci morbi figna euidcnriaex/efunr. nobis ita omnino ferendu efb) podumus: tau­
C

Itaque hoc loco Adrotuin fzhcm figna ro miniishic quoque adra infringere valemus.
I
fi* Kkk 4 Cura
4'
 66« D e C advcis.
C aca ergo vlcerior in eo polita e f t , vt aftris Aftronom icum inuenire, quod ferendis rchus
‘fubtraherc corpora fetamus. H x c autem cor­ omnibus commodum ac aptum eft. Prxterca
pora funt M icrocofm ica. fciendum etiam eft, quod aftra in morbis om­
D id u m iam paffim ac mnltoties e ft , ex E- nibus concurrant, & qui morbi aftrales funt.fi
M etalli Mimrt
lapides lemento A q u x nalci metalla» lapides & c . N os fe permifeent & vna luccrefcunc vfque ad rio twt.
ex aijua. veto ad hoc opus quid conterimus!» N e tantil­ tempus fux maturationis* Horum ergo ma- bot»» l
lum quidem. Siquidem etiam line noftra o- turatio fimilis eft metallis. Nec euim inftar
pera crcfcuiit illa. Ex fimili plan£ virtute pyrorum decidunt, fed more lapidum iacent
m orbi quoque aftrorum ctefcunt. Iam fi a- & quiefcunc in loco. Q uanquim ( fi decla­
uerfio aliqua fieri porTet, in vno vtique ficiet randus paroxyfmus f i t ) hxc generatio arbor Cwaj
can on minus ac in altero. Si enim auercere eft, vnde paroxyfmi procedunt, non fi cusae quxic
poflis, ne lapides, ne metalla enafcantunauer- crocus, qui hodie decerpitur, &cra$ alius re-
tere etiam poteris» ne morbi ab aftris nafc3n- nafeirur. Paroxyfmus enim quilibet, & qui­
tur. Q u od fi vetb non potes illud: multo mi­ libet cro cu s, quoad ortum ac generationem,
nus poteris etiam hoc. Nimirum vc vides vnius rationis aefeien tix exiftir.
crefcere fruges & gramina,ac eadem incorpo­ < H oc m odo fi corpus creuit, aut,fi cum mor­
rari: ira etiam incorporantur morbi. V bi pri­ bo feminarum corpus incrementum fumpfit:
mum veto incorporatio fa& a eft : ibi fauatio iam in cura omnino prouidendum eft, vt ar­
nulla proderit. Senfus ergo ac ratio hic du­ bor h xc expoceftate aftri eximatur, itavto-
Curatio plex eft : Curatio nimirum Incorporationis, & peratio eius deinceps in naturam nunquam
caduci Curatio Mtjfts. Si quid interet curx incidar, abeat. Id impetratur per hoc, vt vnura quod­
duplex.
vera cura ea minime eft,cum nonipfam radi­ libet maneat fine fuiipfiusdiflblucioneinfoU
cem penetret,fcd tantum circa p rx fcd o s trun- coniundione feparatum. Hic enim nullus cx
' cos vcrfecur. In perfeda aurem curatione aftro morbus feorfim crefcic, nifi*corpora k
non ambitus, fcd medis feu principium ipfius aftra v n i ac fimul illum conftituant, ex con-
inuadi debet. Firmiter ergo credendum e ft , iu n d ien e vel conueniente vel inconuenicn*
quod hic fola corpora tem oueri 3c ieparari ab te. Ira videtis om ninb, quod, nifi oleum &
aftris debeant, veluti, fi quis ex horto herbam aqua coniungantur & aptentur in igne, llii-
auferat, ne crelcat, aut fi quis corpora M ine­ d o t & morus nullus emergat. Vrraquecrgb,
ralium ex mann Aftri Aquei rem oneat, & ira oleum nempe & aquam , fimul clfeoportet,
crefcere mineralia prohibear. Nifi enim M e­ nec iis nos carere pofiumus. Omni tamenca cto
dicus autumnum mefscmquc morbi ram pro­ uere ftudio debem us, nc in operatione aftri
be n ou erit, quam p rob i vinitor vineam ,auc coeant feu coniungantur. Qualis enim ignis: toias
'agricola agrum fuum nouit: in curatione cer­ tale aftrum* Si autem oieum & aqua coniun- “J 1*
te veilitarts ne quidem tantillum prxftabit* gantur, iam vrrobique ratio vna eft»quod ibi
Et in hoc p u n d o momentum vniuerfum pofi- p ro d u d i aftralis morbi principium fit. Ratum
tum eft : quod ramen veteres ne per insom­ enim ac certum hoc eft, qu6d,fi in conceptio*
nium quidem confiderarunc vnquam. Huius ne ccelu coincidat cum Rubeo & cum Leone
enim farinx M edici ad fuum tantum com m o­ & fimul fe irnpreflio aquarii inferat, tunc eo­
dum intendunt, non aegrorum, ncc vocatio­ dem loco principium caduci emergat, erum­
nis fux dignitatem zqua experientia pendunt, pentis 8c le proferentis ex curlu fui ipfius ho-
ac probe curata omnia purant, dummodo ex ro fco p i, qualem concordantia aftrorum qua-
libris opiniones fuas,fiue e x b o n x fiue nocen­ ruor conftituit.Viciflim autem obliuioni dan­
tes finr,ftabilirequeant,ac multa lotia infpi- dum non eft, vt dies it g y ptiacas ( magice hicr» *•
cere, Rcccptaquc frequentia cumulare fciant, non loquor, fed vt Aftronomus) vobis expli*
vtcunque alias res cadat quadretue. cem auc adducam.
Frincipium autem curationis hoc efle opor­ Earum cognitionem nullam habemus ex ar­
tet, vt corpora aftri diuidamus, & vn n m c u i­ te feriprorum veterum Aigyprioram. Quam
libet aftro fuum corpus, ac cuiuis rorpori tamen fi haberemus,euidens certe forer,quod
fuum aftrum affigmmus. Q u o d priufquam quatuor aftra illi red e inceUexerint.Quantum
fia t, fcitu opus e f t , qui aftrum cum corpori- aurem de diebus Aigypriacis nobis conilat,ex
. bus in m oibo conueniac, hoc fcilicet mo lo. teftimoniis falrem ac ipforum indiciis fcimos, aum*
Q uodlibct femen incrementum fuum incho­ ipfos hanc rem red e cognouifle SfintellexilTc.
are debet in gennuino aftri nuuu curfuque. Qua: tamen ars ex fenfu probo poftea in Ma- dtiit»
Si fiir iecus, ea crcfccntis pciueifio eft. N ifi gicatn ac prxftigiatricem naturam verfa & “*
Moibi a-
itraies vt enim aftrum fimili politu ipf» femini conue-‘ tianfm utaraeft, ita vc hodie illi fidere rutum
hanc. niar, ac vtriufque v n i Datui a fic: non fiet id, non fir. N ec enim illa ralis eft, qualis elle de­
quod omnino fieri debebat,Hinc enim oriun­ bebat. Respexit aurem Deus ad id, quod iftiuf*
tur morbi aftrales, qualis eft Caducus. Sed de modi concordancix cognitionem nullam Ha­
conceptione notate , eam fieri nullo modo beam us, nec habere admodum defideremus.
pofTc , nifi vna omnium concoidantia fit. Et Ideo huius loco Medicinam nobis condidit.
Vcrfcwt nifi 4. aftra in fuo vere ftene» Conceptio nulla Q^6d fi conccpcioncra ad prxfcriptum vete­
nationi fiet. Nam cx vtriufque concordantia fcctus rum ac primarum illarum Aftrdnomicarum
aptum.
concipitur. Procedet autem com m odi rerum ieruaremns.tunc moibis nullis affligere­
con ceptio, fi feges in fuo aftro re d e con ­ mur. Cum verb in fcorratione gignamur:ideo
fid a t, hoc eft fi non in hyeme aut pluuio- omnib9 miferiisfubiicimur. Libido ac lafciuia
lo tempore feminatio fa d a fic, fcd ad morem hodie conceptionem moderatur>non tempus, ^
maturum1^
 P A .R / > iG R .A P H V S U l. 669
maturam ac eleftum . i vero longxoicas ai- concedit. Genetis enim vos fer minei eftis ,
te veteque confidet ari debet, primum omni­ qui omnia in p eius, non melius v ettitis, i i s »
no eius fundamentum iu conceptione ponen­ quiveftto ornatui tributum non conferunt.
dum efttDeinde altetuin imperium Allri.Sed Quantum verb ad muentioaem arcium atti­
laduci
ra ’m ne ptopofiti textus limites egrediar > initium net , quid de earum impetratione fentiam ?
10 po- caduci >'quantum ad curam attinet , dicto deinceps enumerabo. V o siu d ica te , qualis
modo omnino intelligere debetis ; nimirum, in his fim probus an malus. Artium autem
v t corp ora! fe inuicem feparentuc. lara vero, origo ea e ft, qubd eae ab vno ad alterum def-
(1 duo corpora in huiufmodi effe&u & ope­ cendanc v(que ad me. ad te : & quod nondum
ratione verfantur, ea feparari inuidem impof- manifeftatum eft, id adhuc deinceps manife-
fibile eft: hoc eft,fieri minime poteft>vt quod­ ftabitur. Magifter enim ac prxeeptor M edi- Attiani
libet feorfim ab alcero>in proprium fuum lo­ cinae ad diem vlque nouiflimurp v iu it, velut Do&oi
cum difponacur. Q uis enim oleum & aquam &c ipfius difcipuli. Vosaute Magiftros creatis, bc dn'cU
puli ®-
ex igne auferet? N em o arbitror. H o cvr prae­ nec raccordam ini, qubd ipfimet adhuc tyro- terni*
dare noftium nemo poceft: ita minus impof- nes, ac partes quouis fimo putidiores, ac Bea-
fibile non eft, in V ulcanica operatione corpo- nifmo coti turgidi fitis. Itaque attendite, quo­
ra fepararc ac dirimere. Itaque vos me ita modo ad nos Medicina pertingat, qua curam
intelligere v elim , qubdperfolum At hortar a- complemus. Primo : quis hominum ratio*
aquim*1 Sua ^ quolibet oleo feparari poflit, & non per nem reddet, qui artem colendi a g ri, vineae,
ab ole» manus. Loquor de arcanis fpagyricis, non de aut faciendi caleum butyrum & c . didicerit ?
tepuat. 0pjBciis. D e quare deinceps plura. N em o certe,nifi qui digitum intendat ad fuum
Cardo ergb m h o c vertitur, vc fciatur, qui Magiftrum. H ic magifter ad fuum iterum
permixta duo corpora feparari queant, citra magiftrum in ten det, & fic confequenter vf-
tamen manuum opem. Quae enim manus i- que ad ptimuro. Quem autem indicabit om ­
gnem (offeret ? Eadem etiam ratione cum A- nium primus? Neminem alium, quam qui ho­ Arcium
ftris in corpore procedendum eft.ld per ignem minem ipfum creauic. Idem creauit etiam ip­ creator
Deus.
cius proprium perficiendum e ft, hoc e ft, per fius (cientiam. Q u id enim vfpiam haberent
Elementum ig n is, q u i! fe expellar, quod ad homines , nifi laborarent ? Semel enim pro­
locum illum non pertinet. Videris enim re- mulgatum mandatdm eft : In fudare vultus tui
ignu rum omnium feparationem ab igne & per i- viues. H oc enim veluti noua quxdam Creatio
Leonis <rnem fieri. Si ergo per ignem id omnino per eft. Dixerat enim Deus, Fiat: & fa&um om ­
torpora
aftralia ciendum eft, cunc iguis , morbis illis afttali- ne eft. N on autem fa&a eft ars, non lumen
■ iutafe. busconueniens, eft ignis Leonis. Notandum nacurx. Cum verb Adam extra paradyfum eli­
P&X2t« O
IX enim eft, qubd prxnomin&ca concordantia v- ceretur, creauit ipfi Deus lumen naturx, dbm L limen
triuque fixa fic. Non ergo tenrandum e ft, vc mandauic, vcex laboribus manuum vuteret. naturx.
f quando
tk infixum i fixo, fed fixum ! fixo omnino fepa- Creauit verb ipfi etiam Eux fuum lumen,cum 6c a quo
recur, vnumque fixum volatile fiat, nec tamen d ix it, cum dolore partes liberos tuos. Iftic ergo creatum!
&
frangatur, aut aliter feparecur, qudm vc in fua creacurx plane humana: & terrenx fa & x funr,
u*
Anaiomia manear. Si enim in Anaromia fpi- qux antea velut Angelicx fueranr. Hinc Eua
xitus dilabirur ac corruit, nec (uum locum te- didicit educare liberos: hinc cunx,hinclam a­
P•, • neat: tunc, vt di&um eft, morbi caufam fcitis. tio inuentx (unt. Sicut enim per verbum fatftx
f lam veiofeparario taliter non fic , vc ex vno funt creacurx: fic per idem verbum, faftum
fcoria, ex altero autum proferatur, fed, vc ni­ etiam eft lumen,quod homini neceftarium fue­
* hil corrumpatur, nihil comburatur, & vnum rat. Adeoque ipfius intclle&us non minus
i quoduis in locum fibi conuenientem deduca­ eft necefiarius ipfo corpore, ldeb interior ho­
* tur. De feparatione loquor eiufm odi, vc fi- mo fecutus eft ex fecunda creaiione,ftoftquam
mile ad fuum fimile deducatur, ac vt fpiritus ex pacadyfo exccfferat.
* & corpora in fimili ac vno confiftant. Id fi fiat, Nihil ergb vlreriusfciendumeft,quam hoc
nihil aliud fcirote, quim qubd nihil frangatur qui fcilicct ijnembra omnia ex creatione prima
Athanar
¥ (cc. per huiufmodi Vulcanium Arhanar: non rame acceperimus? & poftei, quam bene omnia fa-
itidem per lignum, ignem, aut fornacem lare dla fim ?Notitia aurem leu cognitio.qux homi­
¥ rinum. lncelligite rem , vt ab arte traditur. ni neceftaria erat, nondum in Adamo vigebat, Adtm
& Rogo autem, v t, quod ignoratis , vos difeere Accepit autem eam, dum eliceretur ex parady» am* ab
¥ non pudeat.Id honeftius erit multo,quam non fo, ab Angelo. Accepit aurem non omnia, fed
dilcendo, vos afinos ac anferes manere & c. iple ac eius filii, fua fuccefiione lumen nacurx
Porrb aurem vr cogitationibus multis fatis- vfurparunt, difeendi, quod in rebus omnibus
faciam , tandem hic curationem per fidendo ineft & proferendi, quod abditum in illis Ac
& de artibus rra&abo: vt hinc , caufa ac origo occultum eft. Simul ergo Arfemel homo to­
morbi planius intelligarur. Hinc enim cognofi- tus fadus eft, ratione corporis;non ratione ar­
i A nu
ccris , qua ferie artes in hifce morbis proce­ tium. Et artes ei omnes datx quidem funt, quomo
do aece,
& dant, ne poftmodum cauiari audeatis, Diabo- non cognitae & perceprx, fed difccndo cogno perit
Thco- Ium ex Thcoprafto lo q u i, aut ipfum talia ex fcendx.De hoc autem pluribus differemus,qui dam.
wfttio. Nigromantia aut Aftororh Scc. promere :\ip- di [camus fcilicet, quod ante fcimus. Nullus
t fum incantationibus plenum aefummum Ma­ enim eft rufticus, qui non omnes artes fetat
i gum eile- Quanquam hxc omnia non men­ in Cuo lumine: quod ipfe tamen obtenebrat,ne
tiamini , Theophraftum talia node, & fn his luceat. Lux aurem ea quomodo proferatur;hic
* vobis omnibus profundius fapere. Quod ta­ porrb arrendire, quantum quidem ad cognos­
men vos blateratis, id omne non largitur ac cendum hunc moibum requiritur.
¥ Herba
 670 D e C advci s
Herba nimirum in bonis non prouenit,ni> do impetrare aon licet , ’ fine fide vehementi,
fi per ieminationem & plantationem. Quae in lumen cum cupiditate ignea interna fic
fi non fiat, nihil crefcit. tamen id , quod le- dircfta. M ulta tamen in fortilegia tandem
minamus,nihil eft quim terra. Id terrae man­ dclciuerunc.
damus : & cx terra iterum protrahimus. Ita Q uinto , mulcz etiam artes produ&qfimt io®»
Ulflt
etiam fe habet in nobis ars, qu z in nos inge­ per Chiromantiam, dum ninairbm chitoroao-
ritur & impellitur. H oc is demonftrat, qui cia manuum, Sc chiromantia herbarum feu li­
mc docet.ls illud ex lumine naturae habet. Ex gni > chiromanticum folcrtcm ac arcificiofora
eodem ego non miniis id habeo. Sed tamen • fecerunt. N ec enim immerito apud veteres
infundendu id Sc impellendum eft. Fieri vet o chiromantia in tanta dignitate fuit. Quan
fo le c , vc mulrz creicant herba:, q u z non fe­ quam nos eam hodie ad diuiuationes tamum
minantur, & optima: funt. Sic dociles naturae impendamus, quam tamen veteres ad inda-
multae funt, q u z non feminantur, fublimiotes gandas arces exercuerunt. Hanc chiroman­
iis , q u z feminantur. Talis eft virtus t e n z > tiam nec ego quidem repudiabo, fed pro in-
cale eft lumen naturz, vc vtrinque non ccflent uentrice artium omnino habebo. 1 ta
aut ferientur. T u interim tui horti cantum Sextb , Artes m ultz etiam per Phyfiano- Ma
Hortu»
aittum
rationem ac curam habe. Solerrer enim in­ miam inuentz funt. Phyfionomia vcib ars {JJJ
internus < ternus homo fa&us eft. Q u i fi cum externo e ft, q u z indicar ilfentias intrinfecus abfeon- *>m
fedulb agat Sc mutuas operas tradat, tunc cer­ diras, non in homine tant&m > fed in rebus ,“dl
te ex fe difcet ipfo , quod docere eum nemo etiam cretcenribus, in quibus omnibns pet
potuifler, adeo, vt admirationi omnibus futu­ exteriora interna cognfcuntur. Hoc modo
rus fit. H oc modo initium fuum fumunt artes vniucrfa fete Atchelaica fecteta inucoti cmfc
operum naturalium. fune.
Iam vero quis M edico p atefecit, quod Sepcimb exploratz etiam artes funt per 7|efe
pianugo plantago Menftruum fiftat ,cum tamen in illa form am , dum forma formam indicauit, ita vt ■ ».
eoiubet. non v<dcarut?quis huius vlum ipfi perfuafit? fimiie fitnili refponderer, cancer cancro, for­
folus fcilicct creator. Is M edico hanc co gn i­ ma fo rm z Scc. veluc Sc fetpentina venenofet-
tionem dedir, vc difeat» & tamen, quid dilcat, pentum, & frmilia plura.
nefeiat, adroque ex vi diTcat creationis fecun- Huiufmodi inueiitiones artium plutes quo­
d z . quar i pia eft lux naturz. P orto autem rc- que fune, vt q u z fiunt per Aftronomiara, pet
fjA*Tt!c™ ^crt* l<* cognolcacur Sc raanifeftetur ? V iz P hilofopiam , per fcientiam herbarum & re­
fcm. nempe feptem fu n t, quibus artifices euadi- rum naturalium , de quibus omnibus peculia­
mus. rem libellum condam,ex quo omnia facilius ac
Harum prima e ft: quod vt fzpius fic ac ar­ planius intelligcre poteritis. aioat
i. Per cana ipfa m onftranr, fpiritus ac angeli ar­ Plurimum etia tribuo experienti;, qua quis ^
fpiriuu
tx ange­ tes docuerint vel doceant. Horum vero do­
fibi aliquid p ro p o n it, velut in Alchinoiis, vbi
lo». ctrina alia non f u i t , quam ficuc M agifterin inaudita Sc minime credibilia multa produ­
puerum ingerit, quod in ipfo ante eft. Sic illi cuntur, ex quibus foecunda fcienda ,fie in lu­
artem manifeftarunr. Frequenter aurem in ne- mine naturz infignts experientia colligitur.
cefiiraribus id hominibus accidir. Ec deierare equidem aufim ,quodcxpeticDtia
i.Pcr c&»
fiba ho. Secundb , hom o fzpius hom ini confilium illa fummum Sc fubtiliffimum in Medicina
Jninum. dedit aptum & idoneum ,quod tamen non in­ fundamentum prodiderir. Extra illam etenim
tellexit ipfemet dator. H oc enim in cafu lu­ quis tandem M edicus erit, aut quicquam fciet
men naturz in altero efficaciter operarum , Sc intelligetue?
quod bene vel male ccffic , annotatum eft. Iam verd ex hifce deliberate vos, an no-
Leuiarhan enim nunquam feriatus e ft, uum ego aliquid feribam , ex quo feribam>&
fed fuum malum fubinde etiam in medium ia- vnde id defumam. N on enim ex vcftrislibris:
&auir. quos vna vobifeum rc& a ad Vulcanum. Et
T ertio m ulrz artes nobis reuelarz funt per indicate tandem, an, vc feribam equidem>rai-
« .P erese*
pericniii
experientiam fo rtu itam , dum nimirum pro hi perm itti no debeat,vobis etiam canepeius
fortuiti. opinione fua qtiis quid rcnrauit, quod ita fuc- cingentibus,
ceflir. Id ergo lumen naturz ita przpatauir, Sed vc h z c hic abrumpam, Sc ad deferi-
& zgrum eb d ed u x it, qui tamen antea idem bendum caducum redeam, arbitror equidem,
neglexit, Sc pro nihilo habuit. Ita natura ex eius cau/am, o rigin em , ac figna fatis accurate
fuo lumine id tandem ita produxit. tradita efte, vt iam fola curandi ratio propo­
4 .rcrfor- Q u arto , M ulri etiam M agi artes aftecuri nenda reliqua fic, q u o , quod incepimus, tan­
funt, relut N igrom antici.N ecrom antici, Py- dem ad calcem perducamus. Vos autemin
romanrici, Geomancici ( Pyromanriam & Ge- vniuerfum om nes, pui vel Medicosagicis, vel
omantiam aftralem non inteliigo , fed q u z in h z c mea opera legeris, valde rogatos volo, ne
fortilegiis verfantur ) Sc Hydtonoancici. H i judicium de me nimis przceps fer atis/ed adfi­
▼ niueili per artem diuinationis Sc alias artes nem tradationis illud omninofufpcdatis*Nec
multas patefecerunt: non quidem ex vi artis vobis offendiculo fit numcrofacacerua eorum,
quod arbitrati funr, fed lumen naturz ita illa qui fe mihi opponunt. Et cogitate, plus vti-
pareft cir, cum fuco & dolo, ex vi ipiorum cu­ licatis ferre lapidem molarem vnum, qulro
piditatis. Sic enim lumen naturz cum hom i­ om nia in montibus abdira faxa. Sicut enim
ne ludit. Q u o d fi artes ex lua virtute id prz- molaris lapidis ea conditio eft. id officium, v(
ftirifTent,res certe hodie adhuc multis ignauis nuquam quiefear, fed femper roretur Sc mola
eodem m odo fucccdcrcc. Artes enim hoc rao- ?erfcr;fic iugiter etiam exerceri medicinam fit
cil

A
t
 A

1
k
4
i

P^ucrxphvs IV. 671

eft. Caute* quidem etiam in monte a b d it a la- in Laxatiuis 8c colocynthide. H oc fundamen­
n i pis eft: fed cui commodat ? Sine v fu , fine 1007 tum quale ftt vos \ omnes arbittcmini. u..
Tlu tu ftat, Lume n autemnat u t* fubindc agitetur, Q u o d veto roe dic a mtn Canomcuni.au t te-
ac m o lah zc nunquam quiclcat. Alias interci­ raedtum Regulate fu , id arbitror Ratione alia
det & morietur. ipquifi non pede, quam vt deinceps .propone­
mus. Fas enim c f t , pt ocellum teneri illum ,
PA RAGRAPHVS IV. qqem ex ipfrs fundamentis hauftum a c ­
#
cepim us, Ipretis recepti* omnibus D o & o -
N diftributione curx, fas cffe videtur, vt te­ ium illotum Cacatiiium , qui cacando omnia
V neam ptoccffum artium ,prout inueniuntut petneete teneant, uonconfiderato eo > quod
ceu tradidimus. M aioris autem pjeifpicuita- de^cus ibi in causa oqn fit. Q u o d fi ve» o ftet-
tis gratia ordinem ita conftituemus,vtcuia ca- cus caufa foret, tu in ipfo haud dubio Regula­
Buta et- nonica procedat, & deinde fequantut arcana, res & canonici forent.
du' vnum quodlibet pro fuo proceUu,prout ad nos Cum vero cura q u a lib et, quae agrum fa-
pertigerunt. Etfi verb h ic non vniuerfa , q u * « nat. Canonica fit: q ox autem non fan at, nec ca cuia
«vvAf&d,
ptofelfionis (funt,inducam
ism* m •:ea ttamen
m *n rtittrfl
cuiuili- t _ ^ ___ —: — . _ * ___ T l___ _I _ ! ____ _ ____ I . A
1 1
Canonica ,’ ncc Regularis dici queat : prirrp qu* ut*
bet experienti* non miniis ,q u im m ezm et Canonicam medicinam illam afiUmemus,
com m itto. N ihil tamen hic omittitur,ne vel q u * prodita eft per dp&rinam vel (vt vocate
litera quidem minima, qu^ ad hanc materiam go{Tuis)fpirituum,vel Angelorum, Vbi,quan-
requiretur. Sed & alii i nobis libri ab as con- tu me ars inftruic quidem , nihil fupeiftitiofi
gefti funt, in quibus feotfim acprzcipuciuxta concurrere video. Huius enim quicquid eft,
modum A natom iz de Caduco traditur. H o ­ id proditum eft per fimilicudinem eius, quod
rum le&ionem his conferre licet. Idem e- in natura fuit. Et mihi quidem ea fiat fenten­
nim bis dicere ac tta&are non foleo:Et in de tia, Chirotnantiam , Phyfionomiam , A nato- ,
‘Phlebotomii quidem ordinem ceperietis, qua­ miam,Nigromantiam, Aftronomiamque, & c.
lis in hoc morbo fe&io vene iuftitui bebeat. hoc potiftimum fine emerfiirc,vc per eas ad ar­
SicSc in modoPtarnijrS^ipurgartoncs aliquot tem ipfam penetraremus, vnus quidem hoc
innenietis , in caduco vtdes. Q u x o m n ia h ic modo,alter alio, omnes autem per Deum, lam
om itto: & faltem procedam cu i* debitu pto- verb vel Angelus,vel fpititus mihi videtur fatis
p o n o ., C ztera pro varietate rerum vel vfur- idoneus,qui loco Magiftri in naturalibus rebus
F pari, vel excludi debent, quod petito cuilibet me inftiruat. Nam quid vfpiam in Natura eft, tyirito,
F; M edico committimus. quod iplosfugiat,quod ignorent? Homini au- omnia. natura
% CuraCa Primum aurem, quantum ad curam C ano­ tc difeendu omnino eft ab eo,qui rem non no- lia
nonica.
nicam, regula ita habet, vt calidis frigida, fri­ uit, p o tiu s, quim ab eo , qui rem non nouit. tunt.
gidis calida pellantur. H z c verb hic non va­ A peritis enim periti & fapientes reddimur :
lebit , nec in hoc motbo vfui etit. Eius enim contra, ab imperitis. Medicum facere, Deus
t caufa nec calor cft, nec frigus , nec humiditas fohA poteft. Medicum docere, varia poftunt. Medicus
nec ficcicas : fed potius permixtio corporum, Q uod Deus con fert, nemo contemnit aut re-
p fibi inuicem aduer forum, pcoponenda eft, non pudiat hominum.. Nemo enim hominum eft, tui.
A complexiones, non qualitates, non humores. qui nos doceat, aut qui hetbas ex feipfo noue-
<* V idecis nimirdm,hanc contrarictatem feu pu­ rit?Necefte eft id emanare ab aliis, qui alii aut
gnam maximam efle, fi duo Martes, qui vnius plus fint,qnim homines.Medicorum verb hoc
t N atur* funt, fefe inuicem fibi opponant, aut cumprimis intereft, vt difeant certam & com­
etiam duo Saturni, co modo quo diximus. pertam veritatem. Ab huiufmodi autem ne­
*
Huiufmodi conrrarietas feienda vobis & ade- mo vnquam Medicus quicqnam falli edoftus
unda » non calidum aut frigidum. Si aqua eft. Multi tamen cum nis falli irruperunt M e­
uido in. in feruens butyrum infundatur, q u * caufa eft dici, qui legitimi Magiftri do&rinam conta-
huius ftridoris Hc cepitationis ? Non certd minauerunr,& fuper columnas mendaces Mc«
qualitas, non conplexio, non hum or, fed ip- dicinam collocarunt.
fum^orpus. Duo enim ifta corpora in a&ione V clut, exempli loco , primb Ars quzdam
ignis fimul fubfiftere non poftunt. Et de hac fumpraeft 4 vtfeo queremo, qui Caduci medici­ VifcjU
querci*
ad ion e in Caduci cura omnino difierendum na eft , fi caducum habeamus , qui cadat ac nui ca«
eft.Cura ergo Canonica,prout intelligitur,hic laboret inftar illius, cui remedium id manife- <*uci me
locum minimehabebir. ftatum cft. H oc autem M edici neglexerunt, dicina’
Praeterea aurem aduerfarii mei imperant & m otbi indicium obliti funt, ac errorem in-
etiam purgationes, Syrupos, confortationes. uexerunt, vt fides, hoc eft Arcanum vifco ine-
Hanc curam vocant regjlarem . lam verb poft xiftens, obliteraretur. lam verb Caducos ego
pera&atn curam vos omnes iudicate, an ea re­ quatuor indicaui. Hanc partitionem hic le-
gularis vel irregularis dicenda fit. M ihi oin* quemur, enumeraram quidem fetiem hic non vifc.
ninino irregularis videtur: nihil enim prodeft obferuanrcs, fed in Arcanis mentionem fa
iuuac que. Ideo procellus etiam lfti, vel nihil, cientes ad quod genus quodlibet faciar. De caduco
compo- vel minimum commodant.Quanquam curam vilro ergo hoc loco notare , quod vrilis fit in
dicam!*" * rcanorum « iam illi alteri commifcuerinr Per caduco aquofo, leu e o , qui ex Aftris Elemen­
num in- ea fi quid p rzftatu r , id Recepto imputant ti aqu* genitus eft. Prodeft aurem peculia­
«juocon. q Ut)j tamen potius ob ftar, qudm commodat. riter in m oribus, & dilleparar coniun&io-
Bafis enim compofitionis Receptorum in ar­ nem caduca Veneris 8c L un* & luna Saturni*
canis confilhr. JIli autem viro omnem ponunc q u c,& Saturni ac Vcneris.Procefius eius ira fc
habet.
 672. • D e C advcis.
habet. Accipite vifcum in afcendentibus Ti­ Euenit autem hoc non Chtidianis tantum,
gnis huius fabricationis»& contufum in potu Ced Sc T u tcis, Ethnicis , Saracenis, ludxis,
date pondere femuncis, vfque ad gradum ter­ Am alucis,Petfis, ALgyptiisflc fimilibus. Cic-
tium, itera denob ac tertio de fanabitur. Sim­ dere autem m inim i polium , has pattfa&io-
plicitatem autem Sc breuitatem huius M edi­ nesex c a lo defcendilTe ,’ciim Deus tantum
cinae admirari pofflis in morbo tam longo fle vnicus fu. Sic tamen datuo > difcipalis his
graui. Sed quid videtur tibi de hora fle tera- ipfam Naturx lucem ida tradidific. Quz
" pore quid praeftentfHxcipfa quoque indica­ cum Termonis expers f it , idonea pet (om-
ta 5e prodita Tunt x g r o : fed obieruarioni non num praefigurat vi v e ib i, quo Deus iate. l|#i-
'fdnt mandata. Notata quidem Medicina fuit tiorem hominem in lumen Natur* coi- u u
non autem fimiliter Afcendens. An veto ri­ fticuir. Hac enim 4 virtute ipft docentur. ” •
dete mihi non integtum fit, quod videam, tot Interim in hoc errant, qubd pro Magi-
fcholas fle Academias circa vifcum laboralfe d iis habuerunt a lio s , qui tales non fue­
& tamen nibil «ffcciflt? Apage idos D oftores rant.
N e fcmel enim Afcendentem ipfum confide- Cum autem Naturae lumen tanta nobis per
rarunt, quero Magnum Ylech ego voco , fine fui cognitionem bona conferat, qquum eft
Ylcch
magnos cuius cognitione Medicus totus rudis ed.’ In vt hoc loco Medicinam indicem ex cranio DQlBtn
qiud? artibus ergo fufurrabundi obuolitauerunt, ve* defumptam , quod caducis minidratur hoc odio
lut crabrb in ocrea. Q u id mitum , vos fana­ modo. O s hoc capitis ipfiffimutn centrum
re neminem pofle, cum Ylechi omnino igna­ ed. Q u od fi potetur, homo fimefeit. Eius
ri (itis ? Q u is ergo in Do&oratus (latum vos aurem ptoceflus longe ed alius, quAm fi&itii
cuexit i illi M edici condituerunt. Limauetunt enim
Ats alia etiam prodifa eft tempore T irio - ipfi omnia cran ia, Sc ea potanda dederunt
Tiriofo. Tonis, Tuadens,vt xger bibat fanguinem homi- ln quo nauci Tuum antiquum morem tenue­
siondu n*$ Q u ° fab to , aeger conualuit. runt. Odiculum hoc crucigeri ( numifnuiis ^
Clft. Hinc quid concludes aliud , qn 4m veritatem genus ed)latitudinem non excedit,ac angub- 0«
artis,ida ratione, quod tum temporis fa&a (it re e d , pone fiftiira, nec in omnibus repetitur * *
concordantia Adrorum» Nifi enim adra vin­ craniis, veium in aliquibus tantum. Adra 0 »
cantur ac Tuperentur, ali 4s horum nihil fiet. enim illud findunt,non corpora aut natioitas.
Sanguis
Vos autem .Medici bibendum fanguinem ex­ Huius ofiiculi lim aturz pro vnavice potate b.*
huma, hibetis (ine przuifione A d roru m : quo reme­ tantum: quantum eius ed, in paroxyfmi ptin
nus cura
caduci.
dio plures occiditis, quim fanatis. ProcelTus cipio, fub exaltatione Lunae. Ita hauftus illi- kxju
aurem eius in hoc confidit, vc in conun&ioni- co primus iuuerir. Ipfa enim experientia te* jjjj
bus Leonis,T auri, A rietis, Scorpionis, velut datur, per hoc coniun&ionern morbi feparati
& M artis,louis, M ercurii, Solis, illuni adrai- ita , vt vtrinque nullus dtnuo fiat congreflus. jjj*
nidres calidum, Sc fedinanter, caducis nim i­ Hanc N atu r* lucem folciudtmam omnium poto
rum illis, qui illorum Adrorum exaltationem M agidram iure merito vocare poflis. Nam ^
ferunt: idque hac de causa > quia Adi a in (an­ quis hominum hoc ex fcipfo fcire vel inuenire
guine tota manenr, donec is refrigefeat. Ma­ potuifter»
turo etgo iudicio fanguinem iu d icab is, ne is Praeterea etiam a c c id it, vt confilia qaan*
ab Adris infeftus fit. Q u i fi infe&us fit, non doque dentur ab his, qui rem ipfi nec norunt,
b ib atu r, fed bibatur fanus fanguis. H audo nec experti funt. Q u o d ipfum quoque pet
fa lto , aliud non fit, qu 4m quod Adra in aegro­ lumen Naturae fit, homines indigans fubinde,
to renouentur, fle fanum vincat zgrum in om- vc arcana continere non q u ean t, fed omni-
• nibus morbis > fi in fuo Y lech minidrerur. nb prodere cogantur. Sicut enim flos io
Et hzcfunc Arcana ex A d ris, de quibus innw campo ex terra erum pit, non in fui ipfius
de de pr/tparationibm plura fcripra reperiun- com m odum , (ed vt pecori pro cibo (it: ita
tur , quod obiter L e& o ri indicatum v o ­ eodem fine ipfa quoque Ateana Naturaex-
lo. trudir, q u z deinde proba inueniuncur. Hoc ^
Er hifcc ad d u cis tempediimm videtur m odo (emina Poeoniz in principio fuafa &
itnume* claudi attes q u z per os inuifibile proditae Ac confoita fu n t, quia pulcra Sc fcite colorata laBt
ia$ aicc* m anifcdatx funt. Illis autem Au& oribus hoc fu eru n t, vc fcilicet adhiberetur miram raito.
renent.
tribuo,qubd huiufmodi arces innumeras com- Et natura talia multis modis reuelat, dumres
prehenlas habeant. Cognitionem enim ha­ minidrantur & propinantur, aut ob rarita­
bent plenam Adrorum , Sc eorum qui A dris tem , aut charitarem , aut famam, in quibus
praefunc,quorum nobis vfus eft. Itaque M edi­ deinde virtutes fimul aliz quoque latere
ci difeite, difeite. deprehenduntur. Seminis ergo Pceoniz ma­
Sicut ergo per fp iritu s, vel Angelos tam gnus honor Sc exiftim atio clle debet, noi
malos ( vt vultis ) quAm bonos arces prodirz prout veteres eo vfi fu eru n t» fed (i adhi­
funt, quod tamen folus Medicus iudicare po- beatur procellis legitim o. Vis eius enim
Aft« ab tedrfic eodem modo etiam per infomnia artes e d , adra pacare Sc cohibere, ne ia
ia fom- inuenrx fle produfltz funr , quando folicer paroxyfmuiri efferantur, dum exaltatio
nu* m homines de his inuocauetunt D e o s , a u t , vt
Mcmie. fabricatur ex terreno adro , Saturno &
nonnulli volunt, eciam diuos, a u t, quod aliis Luna , Sc parcim ipfo lo u e , Sc pierun-
viderur, Deum (blum Sc vnicum. H i per fom- que in pluribus etiam caducorum morbi*.
num petitionis fux compotes fa& i funr, ac per Beatus enim ed fpagyricus, qui ArtraPcco-
infonmia ipfis oblata c d fanitas, h o c e d , n iz concordare ad A ftr.ire rrz, Sc eadem
m edicinaidoRea, qua (imitati re di tuerentur. in fua exaltatione miniftrarc poteft. Et
corredio

I
 PA.RAGRA.pHVS VI. 6? i
cotrc& io eius in hoc polita eft , vt piopinetut DE C O R A L L I S .s
ad ptxfctiptum coniun&\on\s,acita roiniftic- C
Otallotum ptoNqcrom antix ratione is C o n lli
tuc , ne ipfius Afttum in cotpote Uccdat aut ad cadu.
fmodus eft , vt fubtiliffimo terantur >fic cum
confumatur,fcd Paconia fcmpct KcGtfix fit, 6c per Alcool vini tamdiu mittantur , donec ru- piiatio.
corpus Canum tueatur. bot omnis a corpore eorum abeat. Id degere,
Sed Medicinas etiam deptomit expeiien- donec liquebat. Huius dotis cft. 5 ft. quouis
eu e- tia.lta Antimonium per tranCmutationes re- mane , vlque ad quartam coniun&iouem fle
tu
lumpraepaiaium e ft, eoque, teda&um , v tin motum.
dulcedinem abierit. H x c ab infantibus l\n£ta, Duo h xc remedia conueniunt caducis > (i
itimo* caduCuro s uendaro fo it« in il- exaltemur in Leone ,$ole ,<k Marte: fle tefpi-
Gca- lotum numero vetCatum. lam quis Antimonij ciunt cumprimis igneam complexionem A-
ic i ic .
icdium
vfum diffuadeat , aut non vehementet amet, ftt0tum. Et licet ncc hic quidem aftra fecun-
cuius vis poftmodum tot cafibus mite profuit? dum fuurn morum proponantur *. attamen ad-
Etinuentio h x c pluris non fit vniuersa ipfius miniftiatio quotidiana, quotidianam naturam
Auicennx dodtina ? Cxtcrum in Antimonio Altcorum vincit. Eadem etiam ex vi arcano­
vis ac Arcanum tam potens la te t, vt paroxyf- rum Naturam alitorum expellit, vt obmute-
mum etiam vehcraentiflimum,hoc eft,igneum fcanc in fuo motu >fle morbum minime fufei-
tollar. Et talem inuentionemquis afpetnetur? tent.
quis reiiciat ? ob id fcilice t, quia in libris ac Arte» ex
Huiufmodi artes multx expromptx funt ex Pyto*
elu
duux. lyra Galenica non continetut ? Q u i tamen py tom atia, qux pet fortilegiu adminiftrata eft m&Atia.
vn iu etti, tiadhoc Arcanum conferantur, ni­ ac inuenta, veluti per B etillos, C ryftahos, fle
hili quicquam Cunt. Huius autem prspatatio alia , vt profetiio docet. Artes enim tales in-
de Honbus Antimonij albis deferipta eft in mo­ numerqlunt.Ex illisautem nonnullx excellen­ VnicoT.
do de pM/uranonfbui.ldeb illam hic repeti otio- tes admodum fle exim iz lu n t, velut Vnhoinu, nurimc.
dium
tiim fip.maximc cum peritis omnibus de illa quod per fe quidem prxparatum optime eft, caduci*
fatis condet. O rdo eius hic eft vt grana uo- fed attendendum tamen ad aftra e ft» vtin Ele­
uein ante paroxyfmum prxbeantur: in medio mento aqux verft u tu t, fle in tignis aqueis ex.
autem paroxyfmo grana o&odecim in' os in­ altentur. Nec alia vlla ibi tigna opus eft ob-
gerantur, quacunque arte potiunt: & poft h o ­ feiuari, quam ptincipium concutiionis fcu Lo-
ram vnam k lomno iterum nouem grana. Id rindt. Tum enim Vnicornu adminiftra ponde­
repecatur, quoties opuseft,‘vfque ad paroxyf- re granorum i^.nouies vel pluries, prout aftra
A*t«ia- nium tertium,qui poliremus erit, aquofa incidunt.
% ucmx Porro autem artes etiam inuenex funt per Illotum autem arcanorum ac artium om­
a grom1 & Nigrow4»(MWi fle Necromanttam, ad Caducum nium h xc natuta eft > vt vel fim pliciasc foli-
Necxom. falutares , nempe ex Auro fle Corallis. A lix taria fine Receptorum congcllione adhibean­
fice.
per pyromanticum forcilegium , ex Cryllallo, tur. Q u i enim eadem prxeeptores tiadunr,
i vnguibus, vifione: alix per Geovnanciam lite- hi fecreta furrma tradlant , nec vt homines,
ia rariam, cum compatiis, plumbeis imaginibus, de Receptis tine cognitionis fundamento bla­
Vultmi cera»v *rgu^s»cande^s>& c - Sicut fortilegia cx- terant. E tliccrnom n lolo Vnicornu hxc vic­
sit 1num Fel plicant. Sic ars Vulturini fellis per Pyroman- tus lareat, fed in aliis etiam pluribus : fic ra­
peiPy,°* tiam inuencaell. Vtraque tamen eft cum for­ me n pyrom?nticismagiftii$ vifumeft , vt hic
(i mantia . . . . . . * 1 _
* intentu» tilegus. lnterim tamen nacurx lumen artem hoc alius aliud reuelarct, ex vno tamen do&ri-
hanc probauic, non ex vi arris potentis, fed ex nx fonte omnibus produdlis , ac in fo h rerum
I»
• 1
fidelitate inuentoris. Huius arris prxparatio cognitione d Hiantibus.
» ! D
talis eft. Hadcm fcecunditate artes multas Geoman- Artes er
Gcomic
DE AFRO. ' tid quoque prodidit, nempe Ctmpharam, Mu-
t*
m'um, Spodium, & alias fimi!es. In hifcc autem Caraph.
i P Mumia,
Rxparatio auri pro inuentione N/gro- propinandisrarionlia tenenda non e ft, nili vt fp o d .
)i Auri c5-
tra cadu­ m antix e ft , vtfumas illud per Antim o­ dentur , quales pcrfelunr. De his hoc notum caduci
a cum pr$. remedia
paratio. nium , ad fummum finitura, fle in laminas re- M edico fit,qubd Archimagiftri, qui per artem
H «

dudtum. Has cementa» cum laminis Saturni hanc difcipulis Arcana profitentur > ipfareue-
t>
obteftas ad horarum quaruordecim fpatium. lenr prout difcipulus in huiufmodi rebus in-
ii
Poftca fiat feparatio, & in vino ardente probe tellcfllum hahet.Isfifublimis ac folers cxiftar,
0 alcolilaro infttiuatur digeftio in fornace ido­ tum arcanaipfi quoque excellentiora commu­ Areant
i’
nea ad dies viginti circiter. Separetur in Bal­ nicantur. Sin minus, minora flf vulgatiora: ne quibiT»
ft neo lenifiim e, & liquor afterueeur. Huius do­ fors arcana accipiar, qux non intclligat. Geo-
1 lis 3 j. fexies , hora vna ante paroxyfmum , & roantici ergo hi de Camphora,Mumia Sc Spo- nor» di
* intra ipfos paroxylm os, m ane& fero fimiliter dio, fltc.arres inuenerunt tantum,quiado&io- tui?
t 3 fi. donec paroxylmus fextus rranfierir. Licet res non erant. Itaque fpirirus Geomanticus
ii
aurem exaltationem aftrorum hoc Joco N i- maioraaicanaipfis non fuggetiir: fle tamen eft
gromantia non indicet ; obleruatur tamen in vna omnium infpiracio, pro conditione, vt di­
1 eo , qu6d in paroxyfmi principio dari iuberur. ximus Aftrorum,non pio refpe&u corporis.
i M edicinx enim omnes , quxadparox}fm um Huius etiam generis funt Arcana illa , qux
1 ira referuntur, originem Tuam ex aftris fumur. • vel folis infanribus,vel lolis adultis commoda
i Quod licer Medicorum multi non inrelliganr, funr,velut fle feorfim quxdam mulietibus,quc-
ac modis aliis explicent: nihilominus tamen dam virginibus. Cutn enim Arcana pro folis
ipfemorbus & eius cauia d o cen t, qubd aftra infantibus quqrerentur,foia ea inuentafuerur.
moueantur» fle non corpora. D e iis ergo profundiusinquiri no debet, quim
. L jl piouc
 674 D e C advcis
prout data funt. Q uod Sophiftz Mediet non quoque Diofcotides difclpulus effc cogk
intelligunt, qui plura fubinde ex requirunt > tur. ‘ Hanc nifi (ed e m in i, Medici .haud-
quam habentur. Cuius conatus h z c caufa quaquam eritis, fcd meti vagantes erronef-
e ft , quod attis ortum ac metam ignoiant. que.
fUtago» Ex arcanis per Chiromantiam inuentis v- Similiter artes etiam ex Anatomid profla-
Chiro- num eft Plantago. Eadem vero multatum xetunt, dum form aform z coniungitur, indi- aitoa
auntia
mu.taru aliatum etiam atrium inuencrix eft. N ihil au­ cans id, ad quod occulta leu abfcondiia vir-
aitmm tem fc iadfcet Medicus >qui artes veras inue- tus fub form a, conducit. Euidencitbma hzc
inucn*
tti*. nire non poteft, fcd in Tolis pv&uris-obteritur. res eft in Acoro, cuius Anatomia non in for- .
v , . km
Quis enim Medicum illum celebret , qui ac- ma tantum,verum etiam in colore , m naturi uiu
tem Tuam probare nefeiat? Sed veftriin meis in a ftro , & c. fimilis eft caduco'Elementi A- Acrrnt
'libris immemor non ero : & in fcholas vos q u z & Aeris. Scire ergo debetis, Acorum ad-mfo.
mulrb crebriores deducam qnam rubri veftri miniftrandum e (Te non conditum, non diffo-
D o& ores faciunt: meri nimirum Beani. Is e- lutum in fua Anatom ia, pto ratione Tai adii.
nim Beanus eft» qui tumultuabunbus Tuam ar­ Forma enim vellicat ac monet omnes Medi­
tem quaerit, & dtfcurfat,velut qui fenfus quin­ cos , vt difeant hinc Recepta ita concinnate,
que omnes exceptis quatuor haber. vt fi A natom iz decedat pes , pes reponarur.
Vc veto arcana ex C h irom an tia» quae non fi deficiat oculus,oculus refarciatur, fi deos
ex fpiriribus aut fortilegiis m anat, fcd ex ipsa abfit, dens inferatur, Sc /ic cum membris om­
Arcet cx
Ouro* natura &inuentioncNarurali oritur, explicem: nibus, vfque dum homo integer fiat. Ab in-
mantia. (ciendum e ft, chiromantiam plantaginis, & tegeo enim homine homo fanatur, &roni
’ chiromariS caduci actis,chiromantia deforma­ m utilo, aut diftoluro. Qiiandhi enim Medi­
tionem vnain efle. Plantago itaque to ta , cum cina integrum M ictocohnum inuifibil terin
(laura­ foliis 6c tadicibus in afendentisafcenfu danda fua Anatom ia non h ab eat, tamdiu manca cd
go cadu-
ci <cme­ eft. H oc (i ter repetas, paroxyfmum nullum funiras, & im pcrfe&a Medicina. Ideo non
dium» deinceps (etr ies. Aicendens enim ifte huius ex Saluia, Lauendula.Maiorana receptum in­
chirom antiz vna (imilitudo eft. Ecquid tibi tegratur, fcd ex membris, q u z tamen in Aea-
vero Receptarie & fyrupipota de arcanis his de miis confiderata aut explicata nunquam
videtur? Q u i d fi cognofcendz Naturae o b e ­ fuerunt,quarum Antiftites merasfutelastra­
ram im pendereris, tunc ex facie eius externa narunt, applicantes calidum frigido, condii*
fcire’ i s , quae intus laterent in Natura. Q u i & iua laxatiuis,per quas nugas nemo quifquam
v e io , cum ad^o imperiti fitis , artes inuenite vnquam ad folidam Medicine cognitionem
queatis? Q u o 1 fi A u icen n avefter, Galenuf- penetrare poftit.
que ac V igo , occ. in podice Diaboli inuolaturi Porrb vero ipfa quoque Aftronomia edi am«
funt :quo tandem quzTovefttae artes erumpenti* dc trium elementorum reliquorum cognitio- jj*
Vniuerfiead orcam . ^ tionem m orboium omnium docet traditque.
Ex chirom antia fimplicia plurima fumun- M orb o cogn ito, iam iudicatu facile eft, qubd
tur quae tamen ob multitudinem hicom nia re- q u z aftrum dedir, per aftrurn iterum auferri
cenferi non poliunt. Plura in meo H erb ario, debear. H inc furgit ars phlebotomandi.
vbi explicatione vberiore h z c omnia definiam Quam quia in fuis propriis libris explicui,hic
N e c enim parum in hoc fitum e f t , ifta perf- non attingam . Q u ifq u is vero Medicorum A-
picuc & dilucide enarrari, vt ratio teneatur, ftrorum imperitus aft, is Medicus non eft,fcd
qui artes ad nos defeendant, & quo fenfu m o ­ tentator, Iam vero fiagiriofius facinus nullum
do que intelligi d ebean t, vr etiam M edici im ­ e ft , q u im tcnrare in iis rebus, quz corpus ac
periti ifta comprehendere p o ftin t, qui a- vitam attinent. Et hoc e ft , quod nos orare
liis v t cocci dc coloribus Joquuntur Sc iudi- Chriftus docuit,ne in centationem inducamur.
eant. ) Tentare enim quid aliud eft,quiraimpradcn-
De M edicina autem hominum ipfa quoque ter & inccrro agendo,vitam ac corpus lxdcrc?
arret ex
Phyfion. * Phyfionomia' docet. Ex Phyfionom ia enim Q uicquid enim agim us,id cum intellc&upfe-
Phyfio m otb: defumitur Phyfionom ia herbarum ,& c. no agere debemus. N ec enim fuper nobis Deo
nomia
que! Sic enim fim ili aptari docetur. D oceri nos bene placitum eft, fi in infei tia & vanitate am­
aliunde, om nino opv eft. N o ftrz enim Acade* bulem us.N ec ea nobis excufacioni erit.Oran-
m iz veritatis nihil profitentur. dum eft ergo ne poma tentarionis nos obruat.
'Hirundo Sic in caduco ignis eft Arcanu Hirundinis: Non enim tentare fed fiirt M edici eft. Vbiuis
paptuct, in Caduco terrae, papauer: in Caduco Aqu$ , autem M agiftri (oppetunt, d quibus Medicus
Cryftal
Terr.nia Cryftallusrin C aduco Acris, Tertniabin. Hqc doceatur.Hi non in Academiis quzrcndi. Illic
bin , 4 . aurem adminiftranda fijnt gradibusaicenden* enim qui agunt,non nifi priuiiegiati moriones
£1. Ca*
ducoru ribus, d 10. vfque ad 60. vel 70. pro initio aC fu n t, qui bullas Sc priuilegia impetrarunt,ac
Kmedia. cendentium. p rzftito iuramento fibi cauerunt, ne qui do*
D e his autem per inuentionem naturalem £tioics reddi debeanr.
Arcanorum reuclationibus tenendum e f t , Ex Philofophia (cientiz omnes dimanant, me
quod przfidium magnum in ea collocati de­ Przdidbe enim artes omnem Philofophiam
beat. Natura enim vos nihil mali auc fraudis conftituunc, q u z per illas /mirnicur. Ncc \*
Brunfui- doCct. Q u z ficur hom inem vnum alteri fi- enim ea ex opinione ac phanrafia proce-
ga.
milem produxit, fic fimilem quoque m orbo d ir, fcd ex probaris ac fcieorifieis Magi \&.
Medicinam iplam fecit Sc faciet. Et hic ars ftris , quos nec A rifto teles, nec P lin ius,^
'fira e ft, quam q u zrir M edicus , nonBrunfui- nec D iofcoiid es Scc. vnquam nouir auc
g x , nonrn Serapione, & c . Illius enim ipfc habuit. Cum his ergo frugi fe Medicus roa
facili
 P a r a gr aphvs IV. \
«/5
facile conferat .Neceffe enim eft»feduci quem- finetis. In hoc virtus eft fanandi caducum.
cunque Medicum >qui feCtari vult eos > qui Adminiftratut fecundum aftta 8c eorum exal­
nunquam didicciunt.Vetitatem enim ac attem tationes. N ihil defpeia. Infta & vige. Sola
vllam quis nouit fine M agiftto*N em o. V e ri­ emm volatilia aftrisimperant. Oleum autem volatilis
tatem anim a noftta ex D eo fcimus. Altes de mittitc»nifi volatile fit,aut volatile fecum ha- ^ ^
ea nihil nobis conftatet. Sic veritatem Philo- beat. Potentius autem & vtilius fecundum peunt-
fophia ex natura haufimus,quara ea nos do­ v ires fuas fit, fi pellicanetut aut rctortetur ad
cuit citta otiofas phantafias. Nim ium enim fuummenfem.
fpeculati idem eft quod.nimium n u gati, aut Q u a autem ha&enus de caduci causa, 8c
orate. E t ficut Chiiftus feipfum in perfona cura, quoad genus primum tradidimus , ea e-
hominum ocu lis exhibuit :fic in natura quo­ uoluite. Deinceps fauemegtatiadiuina de ge­
que petConales Magiftros habemus , ex qui­ nere etiam altero trademus. Amanter veto
bus PhiloCophinaCcendi funt>non nihil viden­ etiam atq*, etiam vos adhortor, nequicquam
do,fed videndo omnia. Vifus enim & tadus» defpiciatis. Nec hoc vos oftendat>quod con­
veritatem teftantut. M u lta veto nuga & pre­ ductum ac ftipendium pubi cum nullum ad
cationes nihil impettant. Sedulo ergo vobis docendum & profitendum accipiam. N ec vos
hortator Cum,vtPhilolophiam minime defpi- quoque abfterreant obtre&atotes mei , qui
catui habeatis» fed eius plenam poffeflionem coniettim in me ittuunt. Hos pungunt culi­
vobis vendicetis. Sic fiet,vt genuinum M e­ ces, qui breui morionem fuum parituri foras
dicina fundamentum attingatis» funt. Multa autem alia quoque arcana iu hoc
Altet
lam vero Alchimia eximia & fublimia ar­ morbo funt, quotum hic mentionem non fa­
tiAlchi- cana multa in lucem cxtulir.uon quxfita qui­ cio. Quod fi vero ftudio veftro ac amore, «C
x&ia.
dem,& tamen inuenra. Quare Alchimia cui- fedula lt& ion e me Rexeritis : illotum nihil
uis magna & venerabilis fit. Arcanorum aute vobis lupprimam , fed deinceps librum inte-
multa iunt inTattaro»in lunipcro»in Melifia, gtum edam,ex quo de omnibus guftum plcnd
in Tin& ura, in V itriolo, in Sale, in Alumine, iumere poteritis. Q u a quidem iam fimul his
It in L un a, in Sole: Q u a tamen hic vitanda quoque appofiuftem,cum fperem, vos de fide-
1 prolixitatis gratia omittuntur. Ex vniueifis xio & afteCtu maximo hqc omnia leCturos efie,
& tamen mihi notis felegi vnicum de vitriolo, ied pr&lum mihi anfer quidam intercipit,qui
2 quod vobis explicaturus fum. Q u o arbitror auenam folus votat. Putant nimirum, fi mihi
f me plus profe&uiu elTe,quim fi catera omnia prxluro negent, fe catera vniuerfa iam exan-
longa ferie exponam. tla fie ., Et tamen fuo tempore rofa quoque
E® Vitiiolu
caduci In vitriolo autem eft arcanum de caduCo proferemur.
aicaau. quidem:fed apud paucos proficit.Error autem M ihiipfi verb in confefto e ft, qubdanre
ss
14 ex eo eft , qub J im p eriti, dum res meliorare fuum tempus nihil producatur. Et feftinario
i

Sii ftudent, caldem plerumque peiores faciant, ad exclufionem foetus nihil confert. Si veto
immjemotes, fe ftultos efle. H oc modo ipfum feftinando aliquid maturari p o ftet, ipforum
«i1
quoque vitriolum correxerunt, & arcanum cen^afinina capita per me iam dudum omni­
«i
cius profuderunc, eo rem redigentes, vt olcu bus faris prodita forent.
*
vitrioli vfurpetur,cum rame in oleo arcanum Tra&atus veib huius introitus ita conftitu-
* iftud.quo in caduco opus eft ,non infic. Inte- tus fuit,vt vos Medicos admifericoidiam Re­
rim , quod Sternorum iftorum proprium eft, iterem : cthu viderim , faecum pecunia apud
10!
clamore fuo euicerunt,vt oleum praferatur & vos ptapollerc feu perpendere. Ineo veto ars
extollatur, quod tamen ad caducum minime alia nulla condita eft,qudm qua per nugas pc-
vtile eft : Velim me re&c inttlligi. v cuniain ab hominibus emungrft. Hac arce aute
i* Vitrioli H oc autem verum eft,qu6d volatilitas vi- agris nihil commodatum e ft: ac Medicina iu-
volatili-
tat non rrioli caducum etiam in adultis cu ret, non fuperipfapcr huiufmodi obfcutatur & con­
& oleum oleum. Q u od ipfi effundunt, id non noueiut. taminatur Medicos. Q u aie vel iam nouiftimd
& eaducu
curat. Sic arci imponunt, & fraudem fuam produnt. ad mifeiicordiam vos icuoco.Sic enim chari-
<* Quin & in oleo ipfo,line volatili(ate,opciario tas ea vos adiget ad lumen n atu ra, ad chiro-
«* nulla vnquam obferuata eft. Inrerim ad men­ mantiam,ad Georoantiam & c. vt in illis periti
ts dacia illi non depudefeunt. Vos autem omni & folertes fiatis. Ita fiet,vt pluribus etiam ar­
Bf ftudio id annitamini,vt in omnibus veftris ar­ tibus nitidi & confpicui deinceps prodeatis,
\* tibus veritati operam detis. Et cum omnino quam faltum ha&enus eft. Qubd fi vero ad
i' inftitutum vobis fit, opem ferreagrotis :id mifeticordiam vos nem Reltec morbus hic
•*
i
quafo facite ex certa peritia. N ihil corrigite, adeo fnneftus 6c miferabilis : ad charitatem
* ne peius reddatis. Bonum allumire inrerim, certe nullus vfquam alius vos vnqua compel­
& dum melius inueniatis. Propter meliorisaure lere poterit. Vna aurem hic vobis etiam tradi­
* ioueftigarionem, bonum perire autoblitcrari di non pauca de veto M edicina Do Ito re, vc
t ne finatis. Suo loco & cenfu qualibet ha­ tandem a fanaticis illis priftinis deficereris. In
beantur. Si melius darm:verus remouete. Sin explicatione enim ifta fundamentum fingulare
¥ minus.idem tenete. repetieris, ex quo ftolidiras vcftra iudicari
r Oleum D e virrioloautem , quod indicandum cen- poteft: licet ea rubeispileis vrcunq; integitis.
vitrioli feojhoc eft,vc volatile eius ad fiimmum inten­ A legendis aure feriptis meis nunqua defiftire:
yr vr|aci
datis & concludatis, & vice tertia depuretis fed in euoluendis iliis ftrenud pergite,ac tu vos,
{ ie fiat.
magno igne , fcnfim au<fto& degradato fubr tum me illis Cyncerc randem cognofcitc.-Qua
inde. Ita oleum in volatilit.uem reducetur. opera veftra id apud me impetrabitis, vt victf-
H oc nimirum eft id vola(ilc,quodperircnon fim ego quoq > /cripta veftra fedulb perlegam,
L ll a D E C A*
 0

6 -/ 6 PR/ £FATI O.
DE CADVCIS
LIBER SECVNDVS-
Nem pe.**.
DE CADVCO MATRICIS.
N v a ria illa ac m ultiplici librorum co p ia, qui pafiim de M edicina confcripti cir
cum ferun tur, Lector, perpetua hac legendi regula ejfe debet, v t leStio eorum omnis
vtilitatem Jpeftet, ac a d agrorum falu tem referatu r. Cum vero omnia iuiicare
a d te pertin eat L e ito r , necejfarium m axim e e j l , v t Receptorum illorum, ac
Theoriearum praiticaru m u e, in quibus v erfaris, cognitionem & inteUeltum cer­
tum b abeas,adeo j j iu dicare p o p s,an au ttor v erax vel m endaxfit. Hoc fi tu in­
dicio injlruclus non e s : quid ex Icllione quafo em fm odi te haurire putas ? cerre
om nia praua. Fidem enim in ea ponis, qu a tam en , an vera v elfalfafin t,n o n d u m exploratum babes.
lam vero prim um omnium e j l , vt veritatem ipfam cognitam h abeas, & extra ipfitm niljil lega.
Hoc f i non fa c ia s, D oiiortbus omnino ijlis ftm iltsfies , qui mentiendo, opinando, augurando% viilm
fib i am ittum fr q u aritan t. Q u are non im m erito fu ad eo ,v t apud te ipfam certam & iudubum Mr-
dicina cognitionem habeas prius,quam ad fa c u lta tu m fe r ip ta a e libros legendos diuertas.Scitum enm
vobis e jl, in ore ver f a r i omnium hanc opinionem , quod promotus M agijler ad difccndam Medicinam
aptior fit, quam alius non M agijler exijlens. idem tu quofy fa te r is, ad inteUeltum feu aptitudinem
m edicina fa c iliu s capienda rejpiciens. lam vero in feptem liberalibus artibus prafidium aut funis-
mentum nullum ejl,ex quo rectius indicium de m edicina fo rm are pofits. E a enim tenon docent altui,
quam vt auttorem ipfum non violes, ac eid em , jiu e v e ra fiu e m endacia d ic a t, adjltpulerts. Si ttfi
iudtcanda M edicina fundam entum in feptem liberalibus artibus non con tin etur ; certe priufquam i»
m edicinam in tro e as, omniiio aliu d quid d ife e s, & ' curabis,vt in Philofophia & Ajlronomia Magifiu
fis. S i M agijler tn his e s : tam pleno cardine tibi profefito illa p a te t , a c ex teipfo promere iitdtcm
potes,an auctor vera vel f a l f a proponat. V tergo ta li prafidio injlruftus adfis,Leftor,hunc tibi de cduct
meum librum legedum commendo,rogoq} vt non ex cateris auctoribus liberalium artium me iudicesfil
ad eapien dam yt aiu n t probam tn ignem ,in quo aurum & a rg e n tu probatur,m e deducas. De Caduco
quidem etiam Bafilea legi feu profeflus fu m : fed ita,prou t auditores n aliu s eram. S i auditores mihi
obtigijfen taltj: a lia m ea etiam Lectionesfuiffent.ljlt ergo ac alq auditores hac mea prafentiaprobi a
gnofcant,nec Icuiter cenfeanr id, quod vita periculum concernit. Non culina prouentusquarendustfi
a Me dico,fed ipfius M edicina laus , ac g lo ria honor % D ei: lu x ta autem etiam confiderandum efi&i.
Reliqua huius Trafationts defiderantur.

DE C A D V C O MATRI CI S MVLJE
RVM MO R B O PROPRI O.
Theopbr. Hohenheimij , vtriufque Med. D ocioris.
? ARAG R A ? H V S 1. Gentilis, Ttufiani, Hugonis,Mefua,Az.etomj, Aukt*
E morbo caduco iam ante quidc na, Galeni ', Rajis, Montagnana & aliorum, quoru
libellum in lucem in edidi. Is 8c nomina & opera non fineflagitio merao-
verb genetalis eft tra& atio > ge- rantur,aetatem'veftram obteritis? Quid rerb u»
^ neta omnia continens vfitatiora. etiahoc fit,quod tanto feruore Rhetoricis na-
Praeter haec autem genus quodda -;is ftudeatis,qux tamen Medicu non faciunt, ^
peculiare eft,quod nec fecundum caufam, nec ed defttuunt? Et quid vos in Logica veftrasc
curam prioribus fimile e f t , adeoq; nec ad illa Diale d ic a venamini, quae non folu ipfi Medi- JS*
tefetti debet. H oc autem genus ett caduci co aduerfa eft. fed naturae quoq; lume per vim
DimGo mulierum,ex vtero enati. D ch ocn on im m e- reprimit & effufcaQ Ifta enim non natura dat,
libii! rito liber peculiatis conditur, fubparte dupli­ fed genius ater,qui in vcftris oculis confpicu*
w»
ci. Ptima aget de diferimine caduci matricis, de fanaticis
„ illis ftudiisiubilat. Tempus ergo (U *
& caducotum aliorum extta matricem. Se­ pretiofum vanitatibus iftis deinceps minime pttd
cunda ttadet curam , cum requietis omnibus, impendatis.Ecquid tande yerb id fit/iin bonis
quae huic explicationi debentur. literis ipfi Vergilio procellatis? Refpodece mi­
Cum ergb hoc loco mihi fcnbendum itet u hi,& d icite, an Vergilij opera vniuerfa Medi­
fir.dcnub compellor ad vos monendos M edi­ co vni xquiparanda fin t, fi is vnicumquoque
cos,vt ferio & fobtie huc,de quo trad o , mor­ tapfum falrem nouerit?ludica qu2fo,vter horii
bum expendaris, eiufq*, cognitione ex veris & corporisdignior praefes fit? Quiaute eritis de-
antiquiflimisMagiftris petatis, non ex micis, niq;,fi meti Lucani,puiiOuidij,pu(i Horatij
qux a Sophiftisxndecunqjcollcdae funt* Vos fiatis t Vreente anguftia, cui quxfo>quira vo-
de veto conuiuio guftate: ita faturi difcedetis bifmet vlui efiepoflitis muliebri veftto garri­
Amicis enim fame nemo fier. Defrderium tu? Deierare vobis equidem aufiro, quodelu-
Medie.
tepte- etgo vobis fit,non in Academiis difcendi,fcd bis Macri,poetarum omnium minimi,rerfus
kinlxo. in ipfa natura, Gcut ante fatis \ me monftratu peftimus etiam, nobilior multo fit,poetis vni-
eft qui & *nde Medico difeendu fit. Cogitate uerfis ipsdq^adeo Homero. Ecquis verb adeb
ergo ipfi quanti temporis ea ia&ura fit, qubd fungus aut ftipes fit, qui morbo aliquo deten­
in ipauofis illis commentis Dcobi dt pambw, tus, nonYniuerium fuurapoerai,fuom Grat-
com

M A T R IC IS
cum >fuum Hebraeum cum minima eciam Tue
valetudinis cognitione aut reparatione per­
m utaret? Putalne vero tam Vergdium quam
ipfum Horatium fux ftoliditatis chartis illitae»
atue obitum n-»n pcenituifli*? Q uid vetb poe­
nitere poftic Medicum ? N egty quidem. y£ta^
tem enim Tuam obtriuit in arcanis, vixitque
fl; D eo Sc naturae vckici Monarcha fingularis
i rerreni luminis.
IV<» Q n o aurem faciat noftra omnis fagacitas» '
fcr prudentia, ratio,fapientia&C* Si cam egenti
• i
& neceffitacibus ptello noftro proximo non
impendamus? Quis verblapforum , clamauic
Vi vnquam , luuetulu fertu ? Clam itant autem v-
xiiuerli, feru* Hippocrtus. H iic enim hoc offi­
v cium deftinauit Deus. H ic in natuta v iu it, ac
i. luminis naturx artifex eft. Q u id Terentius
tuus cum Dauo? N u g a ri, blandiri »dftentari»
^ Medicus opera oris fonr. Ac opitulati,prode(Te,iuuare,
cor e Ii &c«
^ opus nd munia funt cordis. In corde crefcit Medicus,
B- Ycrbum. ex Deo is procedit» adeoque luminis natura; &
e. experientiae dom efticjs eft. Itaque hoc di(-
u caiis velim , vt fi xrumna & afthdio premar
proxiinum,eius uiuandi non animum tantam»
¥
(I; fed & copiam habeatis: non vt naresobrure-
>* ti$,& tranfcaris,ficuc S cribxac Leuirx faciur,
l»4 quibus etiam Poetae aflimulantur ac omnes»
qui os fuum pro Deo habeat, & opinionem
Straari
){[« tanus eft pro calo .E x his nihil impetrari poreft. Penes
Medicus Samaritanum autem , h rc e ft , penes naturx
tion Le-
peritum,(cientiaac auxilium eft. Hinc intelli*
kf * “ •
gire,n\hil vnquam vfpiam eir , i quo plus fidei
opifque iittim x exp etetu r »quim k Medico.
In hunc demnm vota omnia omnium reci­
dunt , vanefeente omni hiftoria, lunfpruden-
tiaqi*. id quod vfus & euentus coprobant.San’
quidem ha c non concedit. Donec enim inftar
frondis viret, claua i piius exteris ornatior eft.
Medici Idem coma etiam Poctaftris familiare eft.
uod of« Vos autem ego M edicos vniuetfos rogo,
i: i Ulli?
obtertorquc,vc ad miiericordiam flrd am in i
per id,qrod k Deo vobis xgri commiifi fint.vt
ftl ivforum rationem curamque fedulo agatis,
ludie re enim vel ipiimet potrftis factio,quod
Deu$ Medicum non conftiruetit.vt perdat^fed
$ vc fanet : non vt deipeiet , fed vt paflim ac
0 omnibus intrepidi (accurrat. Quem vero in
0 finem nobis data fpes eftmifi vc plus faciamus,
s< *
quam fieri poiTe videatur? Si ergb deprehen­
f .
it ditis ,e x libris nihil proficuum ac falutare a
i? vobis erui pofte,iam cerre vel ipsa veftva con-
0 fcientiaiudicocognofcctis,longe alia ac plura,
i qnim qux (cripta funr,ccnfideranda & inda­
Medici
0 na ad vl* ganda c(Te. Medicina enim ne hoc ipfo qui­
timam dem momento ad fuum terminum ac fines
5 xnecam
nondum dedu&aeft, fed afliduo pluiafubindc ac ma­
l>eruenit. iora difei ac cognofci poliunt. .>
Medici-
Cxterum de hoc caduco hadenus erratum
( vcce* grauicer eft , ram quoad cognitionem caufx,
l* nrtsquier.
r xoxes/
0
quim comprehcnfioncm curx. Etfi veto is
U
\V6 error piaculans, adeoque manifeftus fit: do*
lendum tamen eft non deeife, qui illum por-
ib velare ac patrocinio luo tueri non fubue-
f
rcanturiquafi veto in chattis illis , quibus ali­
quot imprefi t lit n x funt.ialus noftra voiuec*
t
JL
• fa perscripta fu,no(que exteris arcanis ac my-
tr
ftcriu naturx infohdum orbati viuamus. bt
hoc offendiculum (oli hi in gerunt, quiign a-
i*
uiores fblis prxfcripris& prxconccptis opi-
*
t*.
t
\
6'77
nionibus acquiefcnnt, necre fpiciunt vlcerius*
anlallieares illf vel nocentes exiftant.
-1 D e Caufis aurem cognofeitc , q u o d ex non­
dum (atisconiiderate & pcruefbgarx fint ; : v r
debtfnf»1 S ic & Receptorum ratio me/a con.-
fulto eft » magno arris detrimento k (captori­
bus inue& a,vbinec ad complexiones ,n c c ar­ i <d
cana, ntc anaromiam, tVc formam» nec mem*
bn* quicquam rcfpeduiri eft, adtoqjilla iuxta
naturx ordinem m inim icopofita (unii. Valde
aurem vos obftinarx coeciraris e (Te oportet,
qubd ex parte nulla informari vos patiamini,
qux vera tandem in hrsxario ac methodus te­
nenda fit, vc tandem lyram antiquam abiicia- 'Medici­
ne que
tis i Nam q u x huius caula fic, dicam ? Nimi- ala?
rumquia AftroiTomi non eftis. Ita vobis pex-
fed a ala vna eft. Ita nec Philofophi eftis.Ca­
dit ergo ala etiam altera. Taceo , qubd nec
artes cognatas altas calleatis.Sic ergo k plumis
omnibus nudi, td vnum (officere vobis arbi­
tramini, fi vel Recepta leget e tantum , vel de-
fcribcrr,ac deteripta in officinam mittere po(-
firis. Id vero dignum D o d o re monumenta
fit f Nimis fac. undus hic error eft,qui difeut-
fu longo detegi ac manifellati pofier. Q uo
veto loco modum componendi traditurus ‘ 4V
fum, de his vol Jmina pl ira compleuera. N on
polium tamen non hi quoq; infimiim veftrx
T h eo ricx & l >ia d i( x ta n g e te ,in qua vtraq*,
ne quidem artis tantillum impenfum e ft, licet
loco apud omnes lummo conftituantur. M ihi
ergo vos attendite,quiilbs conftuuam.Queiu
file d a n fueritis:cum honore (ummoftabitis,
aedoq; vos tandem de nouo ip(os conftiinge­
ris,& in ignt m vitro coniicietis. Infando mihi
vos id crimini datis,quod au&otem illum .cu­
linarium Vulcano exulferim. Quid veio id
piaculi eft ? Si ad culinas fpedacfpedabit^ ria phSEf
ad togum. In me veftros vos defigite oculos; Medica
& quod me facere videtis, id vos xmulemini. SJjSjJ
Caufarum moiborum cognitionem , & R e­
ceptorum compofirionem a m edifeite. Et fic
deinceps ab illufione rufticorum folita immu-
nes eritis. Facile enim cogitare mecum pof- ■■
Ium , vobis iain eundem, qui olim mihi fuit,
animum omninoelfe. Donec temediisveftTis
vfus fui,idem vobifcum palfiis fum.Valde fand
id excruciat, ac adjnoJum infame eft, fi rufti-
cus eludit D odorem . Et tam en, nifiplebeio
cognitionem maiorem & fublimiorem is fibi
conquirat, iniuram non patitur, fed meriti
fui iuftam omnino panam luit.
Rata ergo fententia noftta ftet,vtiam dein­
ceps caufam Hc pra&icam caduci pr^nominati
confcribamus : non quidem ad normam vete-
rum,fed ad tenorem ac bafin fundamenti Me­
d ici, quod confiftit in partibus his palmariis
Medicul
Aftronomia nimirum & Philofophia. Q u x
difcnrfu eiufmodi explicabuntur, vt hic homo
anatomia integta fit maioris mundi,& vt Cof- Ian ^
mographus no negligatutdcdadconftituendu bca(*
medicum cu profeffionibus fupradidis omni­
no coniungatur.Narurales enim attesae fejen-
rix omnes in Medico exoriuntur & manent.
Et fiquidem fe omnes inuicem lepatatent,
& partitim conciderent ita» vt Cofroogra-
pbus ad fuum inftiiutum . ad fuum it i- ,
dem Aftronomns , ac Philofophus , St Phy-
(iocomus , Chitom anticufque bcc. feorfim
L ll 5 . diucrtcrct;
 6i 8 D e C advco M atricis.
diu er tere t; tamen coite itcrura ac confluere na creandus fi militer perpetuo etat.Cten
omnes debent, fi ptodice Medicus velit vel creator feraci tantum creet & poftea de&ftat:
debeat. Sicut enim Romam v ix m ultz du­ ita hic quoque coelos ac terram fecit, fic eam
cunt } qux R o m z omnes confluunt: fic v ix in matricem forroauit, in qua homo concipi­
omnes etiam >hoc cft artes »in Medico iun- tur,generatur nutritutque, non fecus ac « iu Ytflm
Medicus guntur. Perplexari enim is non p otcft, quin m atricem , fi in auram prodiit. Sic ergo res A »
aiuum centrum & pun&ura circuli fit, in quod lincx vnaeft.viuete in matrice,& viueie extra eam. ^
CC0QU*
omnes abeunt & tendunt. Hinc ctgo intcl- Foetus in matrice, viuitin firmamento Matri­
ligatis, quod ex omnibus artibus prafticam cis. Foetus extra matticem,viuit in firmamen- JJjJ
meam ac Theoricam ita conflem , vt cogatur, to externo. Ira ergo matrix eft mundus minor, te »
me laudare Cofm ogtaphus,Afttologus,Philo- conditionem omnem ac naturam in fe habeo» "*■
Tophus >Geomancicus, denique vniuetfi na­ coelorum & terrx.
turales. Ex ipCotum enim attibus medicus C um ergb matricis d id a conditioGt:ne-
nafeitur: quas idem deinceps viciflim exaltat ceftatio eadem etiam tonitrui, & terixmotui,
ac illuftrar. Medicus ergo quxrendus integet & vencis , & Lorindis omnibus fubie&a erit:
eft,non pars eius» fed om nia,qux ad integrum hoc falcem diferimine habito , quod hic Mk
conftitucndum requiruntur. Breuem autem crocofm iduo fin t,M atrix, & homo. Homo
hauc cradarionem h a d e n u s, boni confulite. ipfe Microcofmus eft: ideo in fe omnes oper­
N ec enim hic fetibendi finem faciam : fed tiones Elementares habec. Sic itidem &in
lite
plures omninb libros proferam. matrice. C xteru m differentia talis eil. Qua
PARAGRAPH FS / 7. ratione diftant a fe inuicem, Mudus & Honjp:
T)Ergam us autem iam pertexere deferipeio - fic differunt etiam Mactix & Homo. Sicut lia
Caducos Jt ncm morbi caduci, qui folis fceminis fami- enim Adam in mundo conceptus fic catus eft»
matricu
s0a'j 1Q lia ris, i Prifcis Suffocatio Matricu, acin co n - qui mundus ipfms matricis fu it, in quo iacuit:
focatio gruis nominibns aliis vocatus cft. V bi enim fic iam deincepsifta marrix amplius eft,fedct
matricis
dicta. error com m ittitur in causa: ibidem etiam er­ foeminx ingefta & innata c ft, feruatistamen
ratur in denominatione & declaratione m or­ naturis ac proprietatibus omnibus matricis
cius,in qua Adam genitus iacuic.
sipia bi. H oc loco indigetabitur Caducm Mdtricu:
caduci id c b , quia in fola matrice confidit, & fympto- la m y erb hom o mundus minor c ft,in i­
vtcu maris iifdem proditur, quibus caducus, (cili- turam m atricis,hoc eft, magni & parui mundi
cer extenfione m em brorum , fpafmo, conuul- in fecontinet,adeoquevniuerfas res Scoper* te
liooe,fpum a oris, & fimilibus aliis (ignis. O e tiones naturalium corporum. Prx:er vero hos fe
hoc liber peculiaris confcribendus e f t , quia duos mundos hom o operationem etiam habet <*■ *
differt k caduco alio,fubiedo,paroxyfm o, for- fenfuum & rationis. Nam herbx virtutes qui-Ma
m 4, e flentia,fpecie,perfona & fim ilibus. Cfim dem habent: fed operancur cicra rationem ac
v e tb is M icrocofm icxcciam naturx fit , & in fenfus. V r tic x v ru n t: Ignis comburit, fedci­
omnibus ad communem caufam ( prout in c a ­ tra in tclled u m . Homovuinerat,iugeht,&c.
C«d.rtc- duco didum e ftj confpirettqux & qualis eius ac cum ratione. Itaque hic quoque aliquod
ti uorb.
inulie. conditio fit, iam deinccpsexplicatifisdicetur. . diferim en cft. Quicquidfirmaratntaoperaa-
bm . Solis autem fceminis hic m oibus com petit, tur, id fim ile eft arb o ri, q u x increfeit. Horti­
vit f
quit non etiam vicis , nec ipfis virginibus. V irg i­ nis autem firmamentum Elcmcntanbus fimi­
nes enim illae funr, quarum matrices expertes le aliis e ft , nifi quod per rationem opera fu*
funt con ception is, nec a d h a n c ir r ita tx , aur p erficiat, non per impetum. Nam in omnibus
Of
palpatae funt.Q ux aurem fecus funr*,hx omnes rebus operatio vna eft: fed hxc iub duplici 00 b-

etiam huc pertinent. Et licet virginibus ra- fpecie firjvna eft cum fenfu: altera fine fcoiu.
rifisaccidat:fictam ei$ aliquoties in ipfis m or­ . Pecora fi fitia n t, ad cifternam pergunt, & ad ^
bis ex culpa propria, ficut deinceps opera 8c fatiecarem vfque poranr.Hoc fit per ipfius fen-
caulas multas recenfebimus. fum ac intelie&um . Bibit autem etiam arbot
Principrb aurem docebo de M atrice, eius in a g r o , fed fine fenfu: cui pro fenfu eft vis,
TcftaCua
vniucrf* «flentia & proprietate:qux ita fe habet. Sicut humorem attrahens, quem animal cogitur fe-
inclu­ videtis coelum & terram iua tefta in c lu d i: fic £tari 8c quxrere. V b i ergb talis vis eft, ibi ra­
damur.
conclufaetiam eft m atrix, &• omnia q u x ipfa tio prxfto non eft. V bi ratio eft,ibi vis ea era-
co n tin et, quxque 4. in le Elementa habent lac. H oc iam ad matricem accommodate.
per f e , vt taceam de generibus animalium Sc Etfi enim h x c iam addu&a ad propoiitura
hominum. Vacua & inanis marrix in qua foe­ m ihi morbum non copferan t: nihilominus
tus non concinetur , per omnia fim ilis eft tamen,quia M edicum ex Philofophia crefcere
coelo, terrxq;, in quibus nihil erat rerum vi- oportet, res <6 facir,vt vnara ex alio /ntelliga-
uenrium & fenfibilium. Et ficut nihilominus tis,& (ficut de Caduco in aliis etiam libris tra- «•&*»
Sol, Lunaq;, Arborefq*, ac H e tb x , Boreas & didi)caufam tonitrus hinc etiam quadantenus °***
Aufter, M etalla ac C a c h im ix , cum om nibus xftim ecis,eam quem arerix feu inftituto noftto
Operationibus fuis etiam citra hominem pro­ accommodetis. V t vetb res adhuc planior iiar.
dierunt : fic eadem etiam cum hotfoine ratio caudas iam ipfas explicare aggrediar, vt iis co­
Matrix eft- Plane enim eodem modo matrix quoque gnitis ad principia vera penetretis, fine quo­
in te a fua in Ce aftra, 8c horum torpora concinet rum cognirioue pra&icara ipfam commode
lita ha-
bet o. Cdm ergo homo ex mundo fit, & mundus, inftituete minimd porericis. Matri.is aicera
annia- hoc e ft, M i:rocofm icus mnndusefle debeat: aftra ad morbum hunc facientia ira /e h ibent.
runcipsuex matrice furnir. Velur enim primb P rin cip ii (ciendum eft, quhdaftruro i^nisro-
ex qiucuor mundi partibus creatus eft homo: nicru d e t: Aftrum aurem ccrrx, teaxmorum;
«atuo.'"*1
 /

P i a r a g r a p h v s I* i 679
Aftfi aftrum Acris fragorem : aftrum Aquae mugi­ tia Sc m anfucta, iracundis ipfisucedentibus. c<taetm
t t n QtU turo. Eadcra inipfa quoquemacrice.c<?m;in~ Vnde fit ,v r homo.^ra caiefe noq ppfiar^ nec peioai
d ru ppll-
h cu pfo. gunt h oc modo.. Exemplum vobis, propo- ftiam manfuetudilK»liepe f*uil]imusfif..Coe-
% Icriuit. nicc,quod primb {ciendum eft. Vidotisnimi-! lum eius etenim {enc.&. manfiienun pon mi omnia
rfim,fupra terram, nihil fieri y.qupd non<x ra­ |>as J f t i e habet^qu^m iracundum ,Jlic^r hoc
Coeli & tione quadam procedat, vehit e d e te , bibere, ptxpfitoepct fit haec caufa eft variecetis naru-
*s hominis laborare S$ ftnailia. Haec- aurem.racip vnde rai;um:fiue ingeniopum in h oim i^ jtvr vnus Ingenia
v n a opc^
* IlUOf venit? Exaftrif. Eandem enim ipfa quoque idemqHatn.mitis,iapijiracun.diis,.iani bonus, ho mnu
* aftra habent. Et lipet non loquantur ipfa: in­ iam malus fif,modo viuatiuxta cooftttutionc
flat hominis tamen perficiunt. Ec non minus eam,quarnio'i:pnceptionefua accepit** >
ipfo homine padem quoque opifices fune. .- ^ d e i n omnino ratio ,edain in- eio*bb eft.
V Q uicquid enjm facit h o m o , idem facit etiam Ihirenim alrerutrum pjrapbjlet aui;/iiiiras, agt: Homoad
*> caelum. N on autem coelum id facit, quafilab Ugricudo, hic aur ille uabs, pro.it /qperpondiu omn «
% homine difeeree: fed difeir ham o a coelo. Hsec cadit. Vnde liq u e t quod hojmo ,mft*bhomni-
'i enim ex callo om nia procedunt horum bqs expofifusjhoc eft,ad pjoi bos omnes con- tu*,
It omnium caelum D o& or ac Magifter cft,.Ccc*i cipdcndosdifpofitus ' Et nifi talfifQi- ^ ir. a
il lum eft Tignarius,& exafciac opus j d lf a b e r , r^f;ipic etiam hom oad in orbos coa indiipofi- f«
IA** •
IN qu i cudit. Sic itidem & hom ocft j n tetra, Ec tus foret, ^icuc a^em aftr/ilis natura om nis,
Coelum
bi omnes nemini admirationi fit , qubd cqeWm tes ad<o aempfi bonitas,-wulifki *)/ac u ndi^i l?ni(#l, *A' c.
i opifices mirabiles operetur. A b opificiis fnirn orrnil ift homine habifaMdic omnium quoqueumor7
ut uber.
bus initru&useft,(ecuroq; artificesom nifarios bo^ud) di/pofition $ ilJiinfim c, no ^ qu id em
li habet. Vnde fit»vr nobis in .terri.m ifabih a >icupfqtit pondus.akfpi^ in-
tn multa eueniam: nec de egelo ranedtn,;fcd A jde goftis-v^Gotpus f©im in ^iu/modii RHHbij.ubi
Elementis tribus reliquis etiam ,.per lpforuna ipfi Medicum prasftat^tScJ^afecum^fcaoa ha­
i; aftra,potenria-eaii$ imeUigeodaglt. j bet. Sicerg^ ex pcndLr*. inxquali w atb u s in­
at Pro iftoram ratione, iam eriam inm atrioe fertur eius nature , q u e praeponderauit. Id
Procef- procellum paroxyfrr.onim cqgno^^ev Nec veto,quod preponderat ad moibum caducum - caduens
is fus paro*
*y^Or.: vero in matrice tantum , verum pijipufJn piae toQitrucft,dc eft aftru.n terr^motus Sc duo re * vn*
sum* gno cadu{Ot paroxyfmi cuduntur ^^a^icaji* liq^ur- $ic etgo homo mnarum fibi moibum-
[ii
.i
•4
Icurq; pec huiufmodi coniun& ionem .-Con- circunfert, .qui vobis intelle&u facil s e l t , fi.
lii iunctio aurem aliter inrelligi non debet» ac quatuor Elementorum Aftronomianr. accura-:
f i .

IE faber, malleus * ignis Sc incus comieniantv, de. cius repetatis. . r

Ot Coniun fet rum cudant: aur fi Tignarius .,fecutis,& Ii-4 Sed praeter hanc caufa iameriamaUa cnar-, ’
&ione
opus eu g mm ade(T.nt,& fabricaretur domus. Similis.. randa eft , quae caducum inferac.ecUro extra
au tam - Sc huius ptaefemis coniundkiyim cog joiccdq ipnatam illain , de qua diximus diipofitionem. u t io ie-
candum. ns
0! ratio eft. Et quo ordine,qua arte,quo ir.o.io Etfi enim caelum ipfum fyncerum.*quale,cla- ^ua*
domus p^rarur, ftbrictcur ac eriguuncodem rgm,ad roorbumhQC eft efFeftumdc pa/pxyf-
modo idem de aftris etiam intclligi debet. mos minime vergar aur dcclinet:nihiiominus
IB
Trium Pcyib autem attendite, qnbd tru pnm a, tamen id lubiedlum -eft rationi, qux aftra gu­
M primoiu bernat : voluti coavpertum vobis e ft, qu6d, fi
r-J mira na­ Sulphur , Mctcurius & Sal, va iedifpvfita Sc
tura-. comparata fint In aliquibus enim corporibus caelum ad furta irritet aur inclinet, ratio re-
0!
oculis funt fenfibilia, in aliquibus auribus,in* fiftat Sc aduetferur.In caelo enim aoaftris fune
1« aliquibus voci>in nonnullis rationi. Ld faciunt Latrones,Fures,proditores,&c’ nec quifquam
1« aftraliacorpora, in quibus iacenr, ira,vr aliqui hominum adeb probus eft ac ingen.ms , quin
* iftam operationem videant, velutiin fu lgu re. haec m«la omnia ei infinr, veluti ifti latroni,,
ic Sc corufcatione: ali| fentiant leu 'an gan t, Sc qui qras rocae imponetur* Sicut .ergo (atio
f nec audiant.nec videant,vr in te ri* ,.oru:qui- Aftrum moderatur.: fic eadem.morbo quoqut
i# dam audiant,vt in Lotindo: nonnudi palpent* caulam ac principium dar,h oc modo, quia ra­
9» velut in Aere. H * c natura ipfi quoque ma­ tio & aftra in homine ornum funt fubtilitfima, •
•i trici ineft , fed ita,vt f nfibiliras potiflima fit, Sc iuuicemcohasrent,velut Sol Sc, ipfiusfplen-.
* Sc vifibilitas proxima, qua morbus mani fella* dor iam fi rationi incidat gm dium , maeibcue» .
ii' tur. Nam auribus non mulco nv. percipitur:: gradum & coucotdantiam naturalem.excedes: crefcen.
tf plus autem ratione. Iam vero curo»vt audiui- iam.iUicb aftrum crefcens Sc af;endens inec- tem. Af-
, r r r i- • ccndcji-
* ftis,M atrix Microcofmusfic,ad naturam alte­ dun-ur,non lecus ac lt manus ex lilicetgnem tem ac-
rius M icrocofm i & ipfius Macrpcofmi fa&a: in iulphur aut fomitem alium excuteret. «endit.
* tunc eius in his rebus operatio is ljs e ft . vc Porro veio cibus quoque Aftrorum , hoc , cadad
Coniun* coniun&iones talem morbum fabricent. Cau- . eft * bonitatis ipforum , deftriiftor eft» .Quid j ^ r* t**?
dio ca«
3* ducum f* vero coniun&ionis notitia alia eft,nimirum ertrm cibi potuique aliud fu n t, qnam corpora . en **
¥ fabucat. tajjs> j n homine vniuetfi lacent, «norbi, Sc i aftrotum? Ideo fune M edicina, cibus i potus, cibmeft
* quicquid bonum malumue cft. Nafcitut enim Nam fi homo edit,edit Aftrum. H oc Aftrum A rum'
* Homo i* in hora concordantire*nejc extra ipfjam. Ibi iam eft arcanum, Sc fimitas, Sc morbus. In his :
omnes - a • r • ,
& morbo, enim aftra omnia conceptioni piseUnuaad- vvnbdifcrimen eft,quod hic fint.crbi,boni,hio
.* j" ri ha' ftaredebent. Et cum gignantibonum, malum: mali hic venenum, ifticacidum villic dulce dc-
* alterum eft inanififtitfu , alterum m inus, a- fimil.a.Sicuc ergo diuerlitatcm han-*videtisjn i
ot dcoq, potius pra3podde(at,& ratb.in.b vix vn- terrenis Elementis,& ipfoium aftris,aciimili-
u
quam veraque in aequilibria vertantur. Um-> bus altis omnibus:fic hic quoqncdineri* Na- l»jc eft
autem praeponderant aftra-, vc homo fiat ira- tur* cx afttis lunt, vt vid etis, hac ratione. In
&
eundus iaeuuSidcc.intcrdum pt^ponderant m i*. hac herba eft hydcoptfis. Quam qui edit vhy pople.
¥
r L ll 4 dropifin
*
¥

I
 6fco D e C advco M atricis.
d iop U in in c u ttit. In i\la in eft l & e r i t i a : in ifta co n fu lto s , & uniucrfos-cacreros, qu» in Aftfd
A p o p le x ia , in illa febris» 6cc. fapientiae fublim fcsftaris, fediilb adhortor ,vr
E a d e m ‘e tiam in a f t t is t u t io eft. H o c fuas h an c rem fp fii M ed icis paule/altius expenda­ Mtic
fpecies ita d ifp o n it:q u b d ,q u i ed it,cib u m in fi- tis* e b fq a e poena digriaple& atis Jqubd oculos bcot»
m ili fpedie retinet id q u t propter ipfaaftra. S i fuos in res acrius-non intendant.' A pecunia
h o m o prfcponderat , pneponderat ipfuhfc A - enim vrinafia 6c ftercoran a difcedereipfis ad­
ftrum .H acpracponderatione partem vnam a u ­ m odum graue obuenir. Quae licet grauitet
gende ponderi cius ad d ir,q u ale edit v e lb ib ic . oleattex hac tamen ipfi fuauirer viduant. Et H
Sic ergo is quoque m orbusptscfto eft ? cfftia m ea adm onitio ipfis curae rton eft : locum ta­
aftra in fuis exaltationibus au&a font. Ade&que m en inueniat reprehendo veftra. Nara quo
paroxyfm us prolongatus eft. Sic etiam de ra- anim o haec inculcem , attendite: non cranro-
■ tio n e iudicandum , quod ei aliq u id accedat» g a n tia , quod illi praetendunt. Superbiaeniaf
vnde in effe& u aftrnm augeatur. Haec iam nullum do d u m , nullam artem vnquam pepe-
.. „ concordantia co n fu n & io e ft.C o n iu n & io h a e d rit: fedhos faeculo om ni perdidll dr excidit. Et
eft m ultiplicatio , & praeponderatio pro co n J aequum om nino fu e r a t , hos tem honeftosvw
Aftrum ditione ilifa sa flrti quod contingitur. N irrf &c r o s , quales videri v o lu n t»de hoc Matricis cf
tnhcTm-, ta tio n t A lliu m eft conditum , liq u e fum- duco accuratius pertradaftepaulb , quarovt
accu.1 munueuius gratia hom o conditus eft. paucula quaedam de Sufotdtkm Matrkv apilH- ^
Ad audiendum hoc aftrum aures apeifte Id obemderent; Nam hoc reftot vobis,qubdin »«*»
vosvniu^rfi in Facultatibus om nibus'Profefc fuff. canone M atricis i primo ad vltimurof®-
fores, H inCenim cognolci poteft » qua cum dc omnes mentiantur : cuin tamen opinionem
ratione quilibet o p e ce tu r, an ex ratione Ele- fuam veram* 5f rciconuenicntemeirefubinde
inentarh.m Aftrortim , aut ex ratione &C. Et clam itent. Q ua in re idem cum fure ingenium
certe fcirfcdvbctis v o sM e d icb q i bd-hic fitafit habent, iam iam fufpendendo. Is enim iuraret
catti* omnium m orborum . Ideb Afttonom os conceptis verbis ,q> od probus cifct, modo id
agvtc : & fcietis regim ina conftitucrc in rebus hom ines crederent.
omnibus. Interim alinina illi veftraeft opinio P A R A G PA PH VS 111.
* contraria. C h o ’era enim hoc non caulatur, Q
Vaeri iam deinceps k non nemine, poffit
non M elancholu,non finguis.& C . H ic merus’ cur hoc funefto morbo Detis fohs fcemi-
Beanifmus eft. Imb fic dicendum e(h H uic nas , & non etiam viros affl git ? Scia autem uta
Afhwn aftf0 ^a non,nonpiaebe illi, & c . Q uid vero matrix incaufa e f t , in qua conceptio (it:qua
soiiibet quaelibet ftella eft ? N ihil nili morbus pecu* parte vir deftituitur. V ult aurem Deus hunc
moxbus. j j a | j s< Si rtiorbum nouifti hominis : eah.tem morbum infccroina non relinqui, fed omnini
quoque ftlllam nouetis. Hanc eandem nofces adim i tollique , cdm ipfiNarurq ad hunc exi­
etiam in c ib o , in p o tu , & Gmilitcr in ratione. gendum necefTaria c d n tu k rit, &* nihil ei de-
Secundum haec ergo Regim en , diaetam acor* traxetiefeu negant. Nimirum aftra e d i vide­
dinem decernite.Sin minus,impoftores in om ­ te. Horum influentiam procedere Deus per-
nibus agitis. mirtir. Sic itidem & in domine. Homo enim
•Sed haec ad explicationem vberiorem C a ­ & aftra ccrli,re$ vna, vnartarurafunt:qQodiu-
duci M atricis fceminarum p ro p rij, fufHcimt. dicium quoque cqterorum eft.PtoCeflus autem
Quae faciunc etiam ad intelligendum planius caufq morbi is eft. Q uicquid fotis in mundo
librum de C adu co primum. H ic enim illum m aiore , in Elementis ac aftris continetur,id
probat & elucidat. M erito ergb , quae vnius non poteft fimiliter non etiam in homineelTe.
m arerix fu n t, in volumen vnum conferuntur. C um enim ex lim bo omninb conditus fic: ex JJJj*
Q u om od b verb ( quod hic om itto ) concor­ omnibus orrnm b aftris nmiliterconftabit.Ea- d».
dantia haec & coniun& to praeponderationem dem & matricis ratio eft, quae mundus minot JJJJJ
ijtuiccm facian t, donec vel f nitas vel rroibus eft,6c in qua hom o eft. Sicurenim mendica uw
gignatur : id cum ad Philofophiam fpe&er, fcentia vniuerfi caelo includuntur , adtoque
Camen (eor-fim in fuis libris deftnietur. Gramen nimi- creaturae vniuerfae: fic matrix ctiarr* c eaturas tum-
£c vacca
r u m & 'v ic c a , vtraqueconiundka , lac profe­ omnes indudit, & matrix vna tft.fc vna crea-
lac dam.
runt. Iam verb^ram en lac non facit:necdat id' tura, hoccft homo H ic iam notate,quhdho- um
vacca ; fed in natura aftrum quo idam M echa mo creaturarum omnium volatilium, natati- nta» di.
nicum later, quod lic producit, vc diximus. Si ’ liu rn , terrenarum , tgnearumnatutam&pro-
hom o pingere p o teft, hoc atrum »illud candi- prieratem in fe habeat. N ihil enim excipere
dum fa cere: poterit idem om nino etiam cce-? poffis ” , quod in fefpfo non Contineat. Impio
caelum lum. Coelum enim , hoc eft» aftrum, & hom o, cig o creaturz omnes infunt. Et fic matrix in­
Mech»
JlltB C U . vtrique fiint M echanici. Q ntd autem M echa­ tra iefe claudit omnes creaturas , adeoquevas
nicum ftr?in Philofophia trade tur.Quarfoverb mundi eft (inccllige minoris mundi) St in fele
vos M edicos , vr tandem quifquilias veftias retinet creaturas , h occft hominem* Vndefe- tofe
euertart$,& vlterids.quara ad humores veftros q u itu r, matricem otrni im prcflioni,& gene­ Q QUMS
(o^Cfe
refpiciatis.In his enim m ed fatui eftis. Q u ili­ rationi 4* Elementorum vernacule fubiici, m»
bet enim hum or, proucdefcribitts ipfum , me­ idque fecundum diuerfiratem aftrorum , h o c £
rum lucum & ftcrcuseft. Sic ergo merum vos e f t , lpforum motus. Nam alia rroibi matricis
Aereus 6c excrementa tra&atis. Ex ftercore caufanon eft , quim qt.bd oporteat ipfamfi-
foni*
quid aliud nafeitur , quim Scarabxu s ? O S ca­ m ilirercctlo ac rerrae conflituram cfle. Hitc
rabaeos putidos 1 N ec vos pilo vno digniores oriuntur iam duae T h e o r ie ? , & duae pra&ice.
eftis ftercore equino* Ec quicquidcx h o c o ri- V n a dirigitur ad mundum hominum : altera
^ lur^ d vos eftis. V os autem T h eo logos ac lu re ad mundum M icrocofm i. Primus enim mun­
r• —
u dus
 Paragraphvs IIL 681
fe
dus im ponit homini morbos Se fanitates. Se­ iore ingeratur. Sicut enim quatuor Elementa Ei«men-
k
Motbo* cundus mundus cofdem fecum quoque fere, feipfainuicejm alunt& nutriunt, hominis ope J 2
SU/tHUX extra primum mundum. Sic ergo in genere, ad hoc non indigentia: ira nec m atrix»nifi fei- cibant,
I gcacial. morborum caufx duplices fune, Conceptionis & pfaom ninoopus haber. Nam dr ipfa mundus
dux.
Temporis. eft,qui ex iuis Elementis viuit, fine auxilio ho- feipkm.
Pro c u u autem huiufce caduci clare intelli- minis. H xc cibatio iam Aftrum duplex parit:
I f lendum eft , qubd in aftris operatio fit non a* vnum, quod Matricis , vt mundi eft: alterum,
ti ia.quim in nobis eft, vt ferro fecemus & exa- quod veluc cibus , mundo debetur. Videtis e -
fc fciemus ligna. H oc vero iam complexio non nim pruinam , niuem , frigus, calorem, tumo­
G Mecha­ cft,non cft Q u a licas.non eft Humor, fed cft ex rem ficcitatem , & c . cibos mundi t fle. Q u i fi
G nica A- 9 9
arte Mechanica hoc eft M echanica eft aftralis. concordanciam excedant , tum nimia pruina,
fiialit.
G Sic viciflim tenete, quod operatio eius, in hu- nimia humiditas,nimius calor, Scc. mundi de-
G f Altrti ia iufmodi morbum dire&a,ex alio loco ac fun­ ftru & io e ft, & eiufdem mortificatio, ac infti-
* morbo damento cognofci non debeat. Vndeopusefle
i duplex
confide- vid etu r, vt aftrum duplex cognofeam us, hoc
rui ipfius peruerfio feu abolitio. Sic impreffio
fimilis eriam in matrice, rarionefui ipfius cibi
B fandum* cft, praeter praenominatum adhuc vnum, vnde & nutrim enti, la te t, ex qua hic St alij morbi
1* morbigenerantur. Id verd hoc raodo cognof- oriutur. Debent enim Elementa omnia florere,
ii cendum eft. Videtis fcilicet omnes creaturas fru&* ferre & in quotidiana operatione verfa-
f quandoque nimis bonas cfle, non quidem ex ri.Et circa h z c q u z mundi, eade matricis quo­
k feipfis , fed qr.od per praeparationem eo dedu­ que ratio eft. Q u z vt in m undo: ita pariter &
cantur & redigantur* Haec iam praeparatio A - in matrice, fiunt. Ideo aftrum duplex, vt dixi-]
ftrali more intelligenda eft per aftrum Me* mus,cognofcendum eft.
chanicum , ita vt Aftralem operationem ad Sic ergo proponendum nobis id eft, quod
fuum efFe&um referamus. Veluti H ferrum i nos pati fa c it, non id, quod patitur. Hic enim
fua fcoria feparatur & in fecurem cuditur, iam circa curam diuerfiras quxdam e ft , dum pars
id in fua operatione eft.Haec eft vis omnis aftr i nobis aduerfa corpus ipium p rop on it, vc cor­
ii, M echanici. Eadem Mechanica ratione curam pus,cum tamen corpus per Ic morbum non fa­
H quoque horum morborum intelligere debe* c ia t, fed tantum fpiritus, qui corpus non eft,
bfc tis, non ex natura ac conditione humorali aut ied eius eft aftrum.Iam fi A ftrnm ,vtfzpiusdi-
k c6plexion ali,& c. Coelum enim in huiufmodi ftum eft, cognofci debet: tolluntur M edicinz,
)i operatione Mechanicum eft, noncom plexio- quae corpus inuadunt,purgantque ac laxant,Sc
kr natum. Sicut enim tignarius ad fabricandum fimilia alia prxftant. Et fi quidem laxatiuum
ferri fui nec calore nec frigore opus haber,fed aur purgatio veilis foret,tamen in corpore in-
kii
tantum indiget cote»afcia,regula>&c ita eodem fe& o totum operatur, quod tamen id corpus
k modo Medicus quoque in Medicina Aftrum m inim i eft , non fecus ac edu&io putredinis.
Mechanicum iudicare debet. Quod hic expli­ Aftrum in fua Medicina fimilem operationem
co , vt conftellatioois certiorem nociriam ha­ habet,ficur Corallis rubedo exuitur,corpore e-
Dr
beatis, fciatifque, quod, vc di&um eft, in rebus ius non difloluto : aut ficut auro natura aurea,
Bl
omnibus coniu& io & Mechanica confiderari ipfo in difloluto,extrahitur.Idc hic quoque iu-
t$
debeant: vna quidem, ceutheorica: altera ceu dicium.Nam v n ciz auri quinque vix drachma Auri^v.
k £x Lim praxis : fine quibus Medicus nihili eft. Et hoc
auri vnica func:& dece Coallotu librz.vix sut
ii bo co­
gnitio facit limbus , qui talem reqnirit Medicum. libra vnica. Sic & in m ebris corpora iacct. Ea tinCnt"
* Medici Nam ex limbo ipfo, non extra ipfum cognitio vera corpora id no funt, quod tu dicis: fed tin­
0 petenda. Capien(jaeft> ctura ipforu, q u z parua eft feu pauca, mebrum
k Cum ergo Deus fanitatem Sc morbos con- illud eft. Czterum autem cadauereft. Sic ereo .Moibot
k diderit,hique ex eacaufa oriantur, qubd mor­ veitatur Anatomia no m cognitione cadauens, au» nd
k ti fubie&i fimus: ideo de Medicinis diligenter fed tin & u rz;q u a cindturamotbu accipere, & cadauo.
inquirendum cft , vt occafio omnis tollatur, non cadauer , putandum eft. Et cft id aftrutn
quantum fieri poreft- Nam & aliis videmus, corporale,ac firmamentum materiaie.Ciim er­
k multafubinde incidere , antequam pyra matu­ go haudquaquam cadauer, fed aftra cantum fa­
Homo
i* confiftit rentur, quae eadem violare poftunneum morti na Sc aegra finr,& quzri debeant.iam hic fcien. AftrtCi
tf io fani, & ipfa (ubic&a finr. Iam ergo hem o in his dum e ft , qubd aftra caducum matricis produ- ducum
racefic
i ^noxbo duobus confiftirrin fanirate/n morbo. Vtrum - eant, velut ipfius terrxmotum.aur fulgur, & c.
4 que horum autem infioiras in fd fpecies ite- quod cum altera M icrocofm i natura non per* cunt.
i< . rum continet. Aliter enim eft finitas cordis, m ifcctu r, fed cognitionem fuam peculiarem
** alitet hepatis. Sic & vtriufque morbi. Sicut habet,a natura microcofmica omni feparatam.
af enim videtis in terra ctbos plurimos efle , ex Medicus ergo hoc loco,quantum ad matricem x
tf quibus tamen cibus vnus fr,aut qui in ftoma- attinet, fedulb operam dare debet, vt in omni­
Sanius chum vnum conueniunt, ibi in vmim p ix - bus rebus lingularem ac propriam Theoricam
Bc mor. /♦ * • i• \ #
butmui. parantur : lic multiplices quoque cum morbi, pra&icamque ac facultatem conftituar. Pilu-
t f tipiex. fanitates exiftunt.In paneenim funt crea- liftis verb illis & curfovibus vniuerfa humores
turx omnes cum fuis afttis: fimi lirer & in car­ efle o p o rte t, non mundum diuifum Sc tripli- Mundo*
*#/» i • |• t UiplCXi
n e ^ rebus omnibus. Ideo membrum q.iodli- cem , ita vt alius ut mundus maior , alius mi- .
Itf ber ex ipfo fuam fanitatem fimul & zg .itu d i- n o r , vt h o m o , aliusminimus,vt m atrix,&c.
nem defumit. Opus enim habent vt nutrian­ An vero id me reprehenfione dignum fa­
i tur , & quoduis quidem fuo fimili. Er h x c ha- ciat , quod de caduco Matricis peculiarem li-
ftenus difta de matrice id d o cen t, qubd ipfi bruro confcribam , a c , qobd omnes Matricis abaiiu
i* fuus cibus in feipsa eicfcat,non ex mundo ma- morbi rationem long£ aliam , qu^m ex fuo ce- d,uelfi*
t* rebro

4 '
 6S
$i. v ' De Cadvco M atricis.
tcb ro h o m o fingst,habeat,propona? Q u a enim v t M ed icu s Teiae, quid vbiq; adhiberi debear:
ration e differunt inter fefe M a cro co lm u s fic ecqu id tandem q u z fo applicabit aut miniiha-
h o m o , licet vnum fin t: ita differunt in u icem bit? H ic enim m undi tres occurrunt, tripli­
O m n ia etiam h o m o & m atrix. R ation es ergo i l i * , cibus aedificiis d iftin & i , quorum quodlibet
vnuin
quibus h o m o in fuis m orbis c o g n o fc itu r , ra­ fuam rationem tueri vult,nec aliud quicquam
tiones ipfius m atricis pon sut. Q u o d lib e t enim quaerit. A d h x c ergo T heoricam fic pp&.carn
in Ce i pio aliter fe habet, fic om ne tam en nihil veftram aeftimate fic ap p licare, ne temerariis
eft aliud qu&m numdus>orbis,4.elemeta,aftiu> R ecep tis pharm acopeeos veftros fors oneretis.
coelum* te rra : ita tam en,vt cu ilib et fua fimul V ere enim id equidem reftari pofiiim, qu6J
peculiaris fit profeflio , non vna om nibus. vo s vniucrfi ne minim um quidem caduco ido­
Q n an q n im hoc quoque verum eft,quod to n i­ neum R eceptu com ponere adhuc didiceritis,
tru fic cadUcus, fic caducus fit to n itru , & fic ccfi in hac arte vos Colos regnare nimis arro­
caducus etiam m atricis fit tonitru. Vnde con ­ ganter perfuafum habeatis. Cum mutis ver6
cluditur,vnam om nino T heoricam ac caufam tra& ario veftra vobis non difficilis eftj fiqui-
efie, tres hos mundos in hoc pun & o in telli- dem illi nihil nifi annuere,non obloqui polsut.
gendim on itidem in fignis, non in iftis tribus,
M e rc u rio , Sulphure, fic S ale, fecundum iudi- P A R A G R A P H V S II.
cium oculorum . Senfus id dat. C o m p reh en ­ N deferiptione tam prolixa huius morbi ca­
Sentus I

th eo u cA , dit enim fenfus Theoricam : oculi vero pra& i- duci , ad folas m ulieres pertinentis, quzfo
oculi cam. In T h eo rica ratio vna eft. Q uanquam vos L e d o re s , ne taedio afficiamini, qubd rem
pta^ici
dant. T h e o r ie * tres fint:trcs in oculis p ra & ic* . D e tam longe ex Philofophia ac Aftronoroia pe­
his loqnor» vt ea confideretis. Ita enim falfa titam adducam .Duo enim ifti vniuerfamThe-
inuenietis c fle , quae de his m orbis feribitis, oricam fic cognitionem rei largiuntur. Nec e-
nem pe de praecipitatione m atricis, de fuffoca- nim hic tantum , veitim paftim etiam alils,vbi hm
tione , Ac fim ilibu s: vbi cam zquiparaftis M i- de caufis morborum ago,vos doceo,vt anteo- a*
O qU|
crocofm o , cum M edicina fic vis m orbi non ni a rerum naturalium mundi magni cognitio- mi
in d ic e t, matricem alium mundum efTe,fic al:o nem hauriatis: fic deinde etiam mundi mino- "f*
indigere M edico.Q uid vero alitu Medicusftgnat> ris. Q u is enim minorem mundum fine magno
nifi vt proceftus alius inftituarur, 8c non eade cognoTcet ? N em o quifquam. Quid autem Ut
cu ram M icrocofm o? fedpotius,quem adm o­ is M ed icu s, qui mundum maiorem non inrel-
dum in M icro co fm o : ita etiam in matrice. ligit? Nam, vndenam alias cognitionem defu-
A liud tamen eft aftrurn arcan i: vnum in ma­ m etipfius hominis: cuius notitia tam diffici­
trice , fic vnum in M icrocofm o.Sic fic in mun­ lis fic profunda exiftit? Itaque pro corapre-
do medicinae duo aftra: vnum in matriccivnu henfione h a c , etfi hic quidem caducus vfque
in M icrocofm o. V os ergo hallucinamini,dum adeo frequens m inim i fic:nihilo tamen minus
aftrurn matricis in mundo non nouiftis fic xquum foret , vt fiquidem vnus tantum in
adhibetis aftrurn M icrocofm i ,p ro aftro ma­ mundo vniuerfo morbus regnaret, cogni­
tricis. Sed difeite. tionem eius Medicus exa&ara ac intimam
D e Caduco M atricis ergo hoc teneatur, haberet , etiam rom : fi iPe vnicum (al­
C u ra c i- quod omnis proceflus ac ordo,quem Philofo- tem ex omnibus hominem affligeret. Tanta
duciqua.
lis cfle
phia fic Aftronomia eius praeferibie, a quaruor enim hominis eft nobilitas,vteiuscura Medi­
debeat? elementorum ronirru defumendus, ?c ad prx- co cum interminatione etiam grau illima i Deo
feriptum Philofophiae Aftronom ixq; accom­ mandata fit. Fas ergo eft Medici fcientiam
modandus fircoculis incerim haudquaquam in magnam ac arduam c(Te , vt nihil in corporis
p ra& icx vno modo exfatiatis. N a m .v r a b neceffitatibus accurandis ignoret.
exemplo rem planiusinrelligatis, imaginemi­ Caetenim fcire vos velim, qu6d hicin ma­
ni vobis,quafi lapides ligni longitudinem ha­ gna mea T h e o ric a , prout incepi iara pergam.
berent fic more ligni crelcercmrfic codc modo N ec enim de Philofophicis Ac Aftronomicis
etiam argilhcrefcercr. lam fi ex horum trium naturalibus fetibete vel dum defiftam. Eae-
quolibet fcotfim,fingularis domusexftruenda nim homine vniuerfum praefigurant ac cogno-
fir,tuncad h >c ars vna,hoc eft, vna Geometria fcendum offerunt: Confiat enim vobis, etiam ^
requireretur. Et licet tria quidem diuerfaante in H iftorico cognitionem tale requiri,vt def-
oculos tuos iaccant , ex quorum quolibet criptionem duplicem ponerefciat: vnaThro-
fieri debear id , quod fit ex alteto : tamen ricam,alteram Prafticam . Cognitio eius The­
opus e f t , vt per artem id fiat vnicam , fed orien talis e ft, vt omniagefta fa&aque,ac tri­
per tres vias feu modos. V ia h x c eft pra&ica. umphos ficc. primo ex Aftronomia cognofcai
Quae circa lignum verfarur, ea fabricat par­ intelligatque, fic fecundum hanc deinceps ho­
tem fuam , opus probe fuccedir. Qua: la­ minem deferibar, ac in fuam pra&icam dedu-
pides tra & a t, ea muros erigic , cui ipfi quo­ car.Et hoc exeplii qui re6t£ aflequitur,is Theo­
que opus fimilter fuccedir, fic id tandem ad ricam etiam im elligit M ed icin x; velut fic pra ^
inftituti fui finem peitingir. Quae circa ar­ d icam ,q u a: aegris coueniat. Vobis ergo diui- &
gillam occupatur , haec ipfa quoque o b li­ d i* non fit,quod ex talibus paragraphum hunc
nendo domum , opus fuum profperc con fi­ quartum compleam . Caducus enim matricis
cit. H ic ergo vna ars , fic vna artis com - ne ex ipfis quidem mulieribus cognofcitur.fed **
prehenfio adeft : fed tres funr opifices (eu om nino ex Aftronomia fic philofophia.Hac de fc*
M agiftri. Lignarius lignum tradar : lap i­ caufa fim ilitudinehic de Hiftoriis inducimus
darius lapides: lutarius lutum . Quae feien- enim qua ratione inrelligcd$fuc:ficfimiliter p*
tia nifi fim ilitcrin h is quoque obfeiuetur > ita T h eo rica quoque tnorboru cognofct debet:vbi *
i
repetistis
4
 %

* ,
PARAGRAPH.
•
I V . 68,
I repedetis Theoricam de Microcojfmo , qua; Q uam diu enim triumphi C zfaris 8c morbus
* folapraxis eft, & non Theorica. Vt breuiffime fubvnam Theoricam non reducuntur: tamdru
ila^oi rem dicam : quis A lexandri M agni facin ora, de prabica nihil confcribi poteft. Er hoc e x ­
I

*
\c. H i- trium phos, laudes & c . deferiber, qui cocii emplum diligenrerartenditc. Nec enim res a-
*
k nufiusu. nefeius & imperitus fit? Solus hocispoceft , lirer fc habet. Faba terrena fiunt in ccrlo , an­
u«Afoo- qui coeli certam cognitionem habet. Nam fi tequam in terra defigi crur: fiunrqnefimili ra­
* nom
Alexander deferibarur , quid aliud de ipfo tione , qua quis fomniat id, quod cras accidit»
fe
II ferib itu r, quam prabica.^ N ec enim is T h e o ­ Ira enim cotium p r*cu rrit, & omnia opera
ricam dat. Patrator fiquidem & defignaror fa c it, qu? poftea homo in terra perficir. H ic
eft eorum , q u * Theorica com plebitur. Pra- enim vrrobiquevnum aftrum eft. Altriaurem
b ica m autem quis plend imformabit aut in- magifter per fuum opus in d icat, quidnam a-
relliget, qoi prifis non fitTheoricusi* Alexan­ aftruin heri in coelo perfecerit. Sic Afttond-
>1
der eft P ra b ic a : Coelum eft Theorica. Nam raus indicat hodie , quod cras eueniet , ira
& in coelo Alexander eft , qui in hoc ipfum homo eft, qui prabicam facir Aftronomi?,qui«
procedit, ex quo is narus eft »cuius prabicam per opus fuum przrericum coeli motum indi­
& operationem in rerra is perfecic. Ideb fas cat. Aftronomus eft is,qui ipfum indicar poft
e ft, vt Hiftoricus patrem huiHS filii prius def- pteteritum coeli motura. Sicut ergo Alexan­ ifonif*
c r ib a t; non patrem , virum fuae marris > fed der in aftro eft , & poftmodum etiam in terra: nes 6ne«
In albis
patrem , quem filii mater nunquam cognouit. ita fcire vos d ecet, qubd quilibet homo in a- dcfciipti
Sic enim reb e Theoricam confcriber is , & ftro defignatus& effigiatus fit i nariuitate fua
poftea T h eo rica opera , hoc e ft, prabicam vfque ad mortem. Ille huius deferiptionis li­
com plebit. V t autem breui^s & planius rem ber, Theorica eft, de qua loquor. Extra quem
intelligatis : fcito te , diuerfitatem hic efte in librum quid noftra vniuerla in terra icriptio?
huma"» » talem , qubd aut exaftris,an t ex N on qtioJ laudem eos,qui fecundum hunc
«ut ex D e o , res aut negotium adminiftretur. Si ex librum viuunt & fe gerunt : fed eos omnino
Deo aut p co tunc ThgQ jjcj j|ja non cx cccl0 procedit, culpo ac reprehendo* Fiunt enim -meri Pro-
ccelo
(ed ex Deo defumenda e it, veluti ad deferi- phet* falfi , falfi R eg es, falfi Regentes. H z c
bendum P etru m » Paulum» A n d rea m , Salomonem» namque omnia cx Deo exue deocnr, non ex
D autd , le tem iam , loanntm Bapttftatn d< fi qui a. libro hoc. Vndeilloslaudarenon polfum .lfta
lii his fimiles ex Diuocum numero fint: Hic tamen indico ,v tfc ia tu r, quid naturales tan­
iam laus ea com pletur, cuius prabicus Deus dem feribere deceat, nempe , quod h zc om­
eft. Sic laus P etri, P a u li, Samfonis & c. non nia i Medico confiderari, ifque eorum omni*
ipforum , fed Dei eft. Ex Deo id procelfit :'i- no peritus elle debeat. Argumenti vetb mei >
deb de Deo Theorica quoque ducenda. Itaque cuius gratia exemplum hoc in d u x i, fumma
qui hos homines deferipturus eft , qui is illos ifta eft , quod fimili modo caducus quoque
re b e vereque deferiberepoflit, qui Theorie? in coelo exiftat, velut & homo , qui caduco coelo JMobi in
$St
de Deo peritus non fit? Nem o tandem.Gcftor laborar. Hom o enim is e ft , qui poftea fe rt,
enim feu patrator in terra , Deo fuo aferibi de­ quod coelum in ipfo lufit, hoc eft, Q uod ima­
bet. Portb autem fic coelum quoque pro Deo go ipfius in coelo facit, id fiicit iple quoque.la
'addicitur iis , quicx ipfo operantur. S ic , quis vero Ratio Magiftra eft bellorum , rixaru & c. Ratio eft
Alexandrum Magnum deferibere fciet ? qui ira vtip fa Medicina fit aduerfuscoelum» Sic Medici­
na aduee
Aftrum ipfius , & natiuitatem A ftralem mini­ h e tb z M cdicinxfuntaduetius motbum. Iam fusToeia
m e nouir. N em o quifquam. Admodum enim ergo vnacaufa,vna Medicina vtrinque eft.H ic
ln con gtuu m & inconuenienscft, fi quis tan­ enim cauli proditur,cur Deus Medicum crea­
tum Theoricam & Prabicam coniungat in n t ; nimirum , vt przu ettat, quod coelum fa­
homine & extra ipfum , fine cognitione eiu s, cit, homini non conferens ac falutarc.Hunc in
qui in illo operatur. Alexander quidem ope­ vfum etiam ratione largitus eft. Itaque ad hoc
ratus non eft ex (eipfo,nec fibiipfimer,nec ip- ordinatus eft M edicus: ad illud Ratio.Iam ve­
fem et: id coelum potius p r z ftitit, nec in ipfo tb vtrum in his laude dignum eft:an Medicina
tantum , verum & in Iulio, in A u gu fto , & fi- herbarum aut rationis , aut vtraque , aut
milibus aliis. H iftorico ergo in cum bit, vt is , qui medicina nulla vtitur? Is nimi­
fciatgenerationem patris, qui exeeutor ac co- rum laudandus eft , qui medicatur, & qui
pletor eft T h eo rie* Aftronotr.icx. Ita nim i­ fanatus eft. Q u i motbum patitur , laudandus
rum exploratum h a b eb it, quod hoc ex Leone% non e ft, cum nec D eo , nec mundo is placeat.
Cancro, Saturno»tenere, Marte, Joue, & c. lau­ Caufa h z c eft , quia Deus vult Medicinam ,
dare accommendare poflic dcbeitqtie, iuxta- fabirari. Ideo enim morbus M edico opus
ii que n o fc e t, quantum & quotifque fab u m habet. Is autem fanus , probeque'curatus
Fafia ho
minum id vel laudare, vel virtupetre fas fic. Fa- e ft, qui rationi fuz medicatur aduerfus mor­
omnia b a e n im omnia coeliftm t,'non hominis. 1- bum , quem imago ipfiufc & aftrum in cae­
coeli «ut.
deo coelum quoquc,non homo deferibi debet. lo fecerunt. Sanus autem & ille eft , quem
Si ergo haec omnia coelum praecedit aut 'coelum xgrotum f e c it , & per herbas, ite­
aftrum , idque Theorica ipfa e ft: qui qu zfo rum ton u alu it.H zc nimiriim laude digna sut.
ex mulieris caduco, defcriptionem illius mor­ Itaque porro de muliere ( ne latius k pro-
bi Medicus defumere poflit? Nec enim ipfa- pofito meo eu ager) fc ito te , qubd eodem
met fuum fibi morbum p ep erit, fecitque , fed modo matrix -fua przludia habeat, quZ
ipfum hoc fe c it , qubd illa plus e ft, nempe a- ferre patique cogitur , hoc eft , q n z aftrum
ftrum. Hoc ergo modo »non aliter quim fub Ipft infligit. H oc autem ira inccllioi-
Theorica vna veraque comprehenduntur. te*> qubd‘pcculiaris& diftin bus mundos lir,
quantum

I
 6$4 D e C a d v c o M atricis.
q u a iu ad m atrice attin et,ficu t com prehcsu eft. fit a fit, v t talirer in iflo m o ib o operetur. Ea ra­
Q u o d v e io d ilu cid i’ id c h ic e n a r r e , id eo fit v t tion e fi patrem etiam inuenifti.diceie noo po­
fa cili* in te lle & u (it,quid d ica tu r,& q u o cx fu- tes ac debes , hanc e(Te M elancholiam , illam
dam eto,qu a cx T h e o tic a id dicatur .Q u ia enim choleram , hunc fanguinem , iftud phlegma.
M atus m ulieris m a trix ,ciu fq ,n o m e,l6 g itu d o , m os ac N u llu m enim horum confideranduin eft.Sicuc «,**.
in coelo
dcictkpu natura,fanitas & aegritudo in lib ro aftroru de- enim p i& o r , qui album vel nigrum depingit,
(ciip ta su tfid e b fa se ft Ua o n ia co n fid erari,& i- ne v e l in m inim o quidem angitur deido^uid
b id c T h e o ric a veram quqri.E xipfa em m atrice in p igm en to f i c , vtrum c h o le ra , vel phlegma
nem o quifqua q u icq u a co g n o lcct, quia abdita ficc. fed re d ii pigm entum ipfum aggreditur
fic in corp* abftrufa eft. M ed ico enim quid co- tra& atq u e fic hic quoque nihil aliud, nili po­
ferat,quod occultu cft?N em o accendit fa cc, & tentiae confideiari debent. Potentia aurem JjJ*
illam abfcondit:fed ideo accen d it,vt lum en ea eft 3 quod cum robore agitur vel agit. In phlegma­
de fe p r x b e a t, fic hom ines ad jpfam am bulare te autem fic c h o le ra , ac (anguine, Melancho-
poftint. Si iam m atrix lum en elh certc abfeon- Itaque robur politum nullum eft. Hoc quae­
Matticts ditum eft. Q u is iu x ta illam videbit? Iam v e io rendum eft in Leone>in Marte &c.blicc2uUm t-
lumcnin
afhisctt. eadem fuo lum ine non caret.Id autem cxaftris
b i quaerenda eft.
m ic a t, non in corp ore. Penes aftra videre fic Et his breuiter quidem , fed fuificienter
ambulare ac difeete debem us.Exteriora inter­ T h e o rica tra& ata f i t , quaenam illi (it, ex qua
norum co gn itio funt. A liis , quid opus e(Tet M edicum ptocei^ere conueniat. Si autem no-
M ed icin a ? quid M edico ? lfta enim ni edent: uiftis iam , quaenam ea f i t : confequenseil,vc
quid tandem nobis fuppeterct ? N ih il, q u im s vtfeiatu r etiam , qui fic qualiter eadem cogno-
•♦ • /*\ \ r* \
% % f ' /*^• _ TJ , .__ J_* f r>l_•i
f
alia v it a , C um verb fanitas, m alu m , bonum , fci debear. Id autem deinceps plus Philofo-
m o tb i, aegioti, fic om nia in afttis iaceant, fic ex phicum fic Aftronom icum , quim Mediam
afttis in nos deriucntur ; iam om nes M edici erit. Q u a causa iam in ifta declaratione (bbfi-
fumus. R ation em enim & M edicinam omnes f t o , fic rem duabus ptofellionibusillis, Aftro-
habem us,quib. vti debemus. Quae fi non vfur- nomiae & Philofophiae committo. Vndcvide­
p en tu r: vobis aliud non perfuadeatis , quam tis om nino necedarium e d e , vt Medicus Phi­
quod ficut m iles,m ercator, aiu fimilis alius in lofophiae fic Aftronomiae minime ignaius fit.
fiia fortuna aut infortunio aliud nihil eft,quam C o g n itio enim hom inis ex cognitione paren- ^
caducus aeger: ( errant enim in M edicin a, cb , tis procedit , qui cx hifce duabus piofeftoni-
qubd non ex aftro operati v o lu n c , fed cx ra­ bus inuenitur. Hunc qui inucnit Medicus,is
tione ) fimiliter en a t etiam infirmus , qui ex iam n o u it, quae aftra , q u x conftellaiio, que
m otbo decum bit , & medicinam non habet. im predio ac induentia id faciat: qui homom
Iam vetb M edicina hetbarum , hominem in coelo f it , non nomine tantum, fed dc vita,mo­
hoc fanare non p oreft, vt fortunam aut infor­ ribus, geftibus, corpore, figura: folam animam
Ratio tunium conferat ad ipfius p u gn as, auaritiam, excipio. H oc fine Medicus in illis regionibus
quarum inuidiam & c. fed horum omnium M edicinam peregrinabitur , fic fu os morbos indagabit:
rerum
Medici­ oportet e(le rationem. Sicviciifim ratio fanate tum demum non infeliciter in optatum littus
na eum non pottft , qui caduco opprim itur ficc. T h e o ric x fic pradica; appellet. Et cum line
Hetb*
quos fed necefte eft,id fieci per herbas. Scire vos ejr- hac experientia nihil v(piam integrum fr;
morbos go v e lim , inftiiuti mei hoc e d e , de M edicina peregrinari autem in huiufirodi nemo Me­
nSianet.
crefcentium naturalium amplius rra&arc , fic dicorum audeat,fed plerique omnes in humo­
materiam hanp pertexere: v r , quod Theorica ribus iftis perire fic fuffocari malint: quis tan­
aftrorum indicat, idem per naturalem opera­ dem q u xfo apud huiufmodi defides fanitatera
tionem ,hoc eft per rationem hetbalem ,aut per fuam quaerere aufit? N e m o , qui fapiar. Qui­
Ratio
HetbarG herbarum ipfarum arcana auferatur.H xc enim cunque enim fundamentum fuura in hos hu- Mi
homini ratio (eu vis ad m o rb o s, non ineft homini iti­ m otes co llo ca n t, errones acphantaftxmeri^
n6 ineft,
vt ratio dem , vt ineft ratio morum fic virtutum. Nam fu n t, nec cum probabilitate vlla veritatem *“■
morum. vna pertinet ad animam ,alteraad corpus. adercre norunt: adeoque meram nequitiam
Deinceps autem vt pra& ica in terra, quam opera phariiaica exercent.
etiam Theoricam vocate po(Iitis,rc&e deferi- P A R A G R A P H V S V.
batur , & nihil necedarij om ittatur : omnium Q
Vae ergo morborum veftrorum tatio litp
prim o opus eft deferibi paroxyfmum , poftea deinceps vos ipfie mulieres attendite. Ex
curam. D efciiptio autem paroxyfmi procedit iis vnicum tantum hic quidem propono,fed ta­
ex diuifiscom pofitis geftibus , cx a d is aftro- men grauiffimum vobis fic periculofilhmum.
ru m , fic ex a d is argroti. S ic ergo duo*in vnum Q u em non medice faltem de(cribo:fcd infuper
com ponuntur & comprehenduntur.Harc con- alia necelfaria vos quoque tr.oneo:vt intclltga- rM
iu n & io quoque figna dat matricis , quodnqm iis ex m e , quod M icrocofmum vos duplicem
aftri elcmcncum regnet, ignis, terra,aer, aqua? circum feratis: corpus fcilice t, fimile virorum ^
Quar et ii quidem habeas : attamen farlrem a- corporibus : fic mundum generationis huma­
ftrum cognitura habes : non itidem patrprp. ne,de quo mundo dc eius paroxyfmotra&atio*
Et qua aha de caufa indignior equidem* quam nem hanc inftiruo. Liber enim hic ttadicde
quod M edici Hum orales eipmentum ignis Hu­ M o rb o m ulierum , cuius vicadunt acftetnun-
morem v o c e n t, non attendentes tamen, quod tqr,&: extra rationem locantur,aonuelluoturq*,
non ipfum clem eD tum , fed ipfius aftrum o p e­ aq (imilia his alia paciuntur.Tradatura.de hu­
retur ? Si ergo d id o m odo aftrum h a b e s, non ius m orbiJignut ordine> & tjftmia. Ideo animum
itidem patrem : tum quaere , quaenam ibi qon- aduertite- Signa enim vos docebunt , dequo
iu u d io fit,quid fit e^fic qu o m o d o in aftro po- fciibana , quod planius exprimere nominum
6~ • ' *' i '
> * varietate
 P aragraphvs V.
Komini nolo, Nomina enim ambigua Sc frau- pabilium, cogno/camus acintclligamus. Eo fk-
* luat am* , - • * /r* i •
bigiu. dulenca iunt. N ec neri pomt aiicer, quin dto, Medicus iam dc/criberenouerit Microco/-
,k
qui morbum non cognouit»fal/um ipfi nomen mum matricis, de quo breuein anatomiam in-
indat. In hac autem tractatione excutio Sc re- ftituam. Integram eniin ac prolixiorem ma-
H
pudio feriptorum veterum omnium audorita- tricisanatomiam /iio loco plene traditurus/um.
fi tem & prariidium, per quos hic nihil tuebor Pro breui autem matricis anatomix de/cri- * nato;
• 1»rt • 1 . • pi mia iciu
aut demonltrabo. Q ui licet fibi quidem viam ptione, quatuor diirnbutionesin 4. Elementa cx opera,
a
rectam terere videanturrdeceptio tamen eorum notabitis. Solem enim videris in lua operatio-
fi plu/qnam mi/eraeft, quietii Ce tantum opina­ ne non/implicem,/ed quadruplicem exiilere.At s0i vt
■i
ri viderit,opinionibus tamen nihilomiimsprar- ex operatione de/umitur Anatomia, non exo- ^ aU:a’
frad£ incumbunt, & in practica /e totos eludi culisautmanibus. Sol operatur in cerlo. Efte-
* quam /apere malunt. nim in Marte, in Ariete, in Galaxa , inaftris
k Matricis Matrix ergo lc habet in corpore, ficut SoU om nibus; qua? fine ipfius /piendore vigere non
& Solis
compa- qui malla vna Sc vnum corpus eft, fc habet in poliunt: non quiaiplendor, led qnia /plendor
* iauo. globo, /parium minimum terra? cadique occu­ ifte corpus eft, & in corpore operatio. Ideh iftl
pans. Matrix enim in toto Microcofino plus eo opus habet. Sine operatione quis quicquam
non occupat, qtuim occupat Sol in iua Geome­ faciet? Deinde operatur etiam in aere. Nec e-
tria, relpectu magnitudinis 4. Elementorum. nim vel Manna vel Tereniabin fit, fi corporeus Mann>
vntuctln Porri)autem Sol invniuerlo mundo, in oin- /plendor Solis non operetur. In creaturis ete- & tccc -
fi». ilibus Elementis exi/tit. Et licet ipuuu.’quidem nim morti obnoxiis operationes omnes fiunt ™aj cia
solquid. COfpUS non adiic; 5ol.tamen adeft.' Nec enim corporaliter: velut Sc in homine, cuius corpus
corpus Sol cft. Quod Sol eft, id corpori iucft: laborare Sc operari cogitur, quod tamen cor­
vcluci hom o putatur hominis elle corpu$>quod pus non eft homo. Tuin Sc in terra idem fi-
ifo m o tam ehnoneft. Hom o autem eft, quod cor- iniliter operatur. In hac enim nifi Sol corpo­
vifusSoi pus non cft. Quid Sol eft? Quid vi/us cft?Non raliter ineflet, nihil produceretur. Denique Sc
homi. corpus,/ed aliquid,plus corpore. Sic Sol homi-
nis. in mari< Sine eo enim pi/cis nullus viuus ma­
ruhhominu villis cft,non lingua,non oculi.Haft neret Scc. Iam verb ficuc multiplices /unt par­
enim cadaucr firnt. Idem etiam de faeminis in- tes ternr, ita multiplicia quoque funt corpora
Matrix
qua; i?c tellige. Ip/arum pudendum leu matrixfcemina Solis. Vnde homo in quntuor anatomias in- Homini»
quid iit. eft:eadem ratione,ficutlinulumeivno'n eft,’ /ed cidic, Sc tamen vnum eius corpus eft. Quatuor aruto*
mi* 4
flamma eft lumen. Et licut lumen linoadharret: autem ideb, quia corpus in quatuor partes di- ob 4 eius
/ic Sol etiam: hoc cft corpus cft linum , /plen- uifum eft, in terram, qua: caro eft, m Aquam* pa“ c‘*
dor eft Sol. Similiter & matrix/e habet. Cor- qua? /anguis eft, in Aerem, qui chaos eft., in i-
it gnem hoc eft, in gradus, . »
Centrfl Secundum hxc ergb, caduci Matricis qua­ mCaduc atrici»
£
tebas no
dat. tuor finit: Terra?, Aeris, Ignis, Aqua?. Quatuor *- iunt:
I* recundum centmm manet m atrix, fed in hos caditcos cognoiate cx Anatomia, cuius de-
anatomia tamen ‘ matrix non eft, /edtan­ /criptio talis cft. Si Matrix ex caduco laborat,
bi tum corpus. Conuenit ergo , vt matricis def- & a centro in has partes digreditur: tunc fi in- sansutac
cripturus morbum,eiufdem quoq*, anatomiam ‘ cidit in aquam * caducus eft in /anguine. - Si ca*n cil«^
1» Mattix
eft ho-
expediam propter paroxyfmura. ..., , incidit in terram, caducus eft in came.' Si '8au*
&
mo:Aciit Notandum autem eft, matricem per vniuer- in acrem: eft in chao corporis : fi in com­
viniuei
P fo coipo* fum corpus foemina: iacere, Sc elle hominem. plexiones : eft in igne, Scc. Quilibet autem ca­
i *
if . N ec eniin aliam, quam homo,rationem habet. ducus paroxyfmos eiufmodi habet > quales m:
1*
Q u i .generari poflit fiqmb ex re, qua? h o m o ,, primo libro li defcripfimus.
‘ ‘ lis fignis. quilibet
non cft Nam lique pater & mater fibil fimile manifeftatur. Iam autem lcicndum eft, omiiia
progenerant: fic etiam matricis fimile eft in hominem vnum .dfe in cOta Anatomia >..qui
* e
ipfius anatomia , $c %plus eft , quam eius iacetvbicunque .fotma fuam magnitudijsem
anatomia; Ratio eft, qubd in matricis atu- habet- Tranlitus autem morbi latior non eft*
* tomia fiat, v tfiin membro eius aliquo dcfedlus qubm quo Anatomia .pertingit. Inde totum
Foetut
-u' fit, idem veftigium
----- 1$,
maincis, .O - in
* •membro
^ quoque
1 1 foetus
; corpus inuadit eius membri, in quod incidiw
:|
)f \eihgia appareat. Sic ergo nihil litum eft m '^ in o ris* Si pejuertit oculos, fit illud ex Anatomia Ma4
vcftigu •» ^
habet
patre Sc matrej fedmp mentum omne pofitum tricis, qua: oculos petuertit, Sc os,membraque,- uilC3
0 eft in membris matricis* Q u e fi deformatione ac omnia. Corpus autem qnod- tangibile eft
laboret: eandem etiam exhibebit omnino Uw no.U; afticitur: amcitur.aiitem Anatomia Maerui
•* • * s . 1 ub
$ fans. Cum ergo matrix corpus vpiqeifiim oc­ cis.. Et. qua ratione pyra arborctn coguncquai
cupet, fictitSol occupat coelum, t^rram^ mare, fi.&r erumpunt ex lig n a duro: fic matrix quo 4
* aerem: conuenit, no£anatomiatueius^ta intel- que cogit omnia lua membra, cumprimis ea*-
n# ligerc,vt inteUigipius,vmbraefto^ominein>aut qua? morbida fecum habet. Spafmus ergb’cadu-
¥ /piritu,qui hominis ritu ^c inpre mgj:edutur?& civ Matricis non c o r p o r is le d matricis cft.’
SpUdoi
Sc \\xmt Is,tamen, memhujm illud, inquo-eft , et>
qualia I ' rf ’ l ’ i l L \ ' ■ adigit» vt lefe infledat & indurueti, prout
iitit cot-
jo ia. finit tangibilia,,^' tamen corporea. jNihiienim ratio fert. $io-it-ergo* ignis domat lignum:
M otule caducum aut mortale eft,* quod corpus, non ha­ ijcvMi£VQCofmus matricis Oogit,bficrocofmum'
quid.
beat. In foio cn\m cprporc mor$$ih. Qipa vp- humtunim, lr? . . 'W/ ii •, ' i
rb illud in nobis tangipile non eft, ideo,, di^o, : .QiKK.veri) iiW.filnt nr-qux paroxyfmum fa^
«

quod duo^corpora fuit,quoad iudicium ^pftru.^ cvun^.^ut. qui ille'cietur? Id inteUigendu aliter « *jui
%
0* Opus ergo eft, vt anatomiam corpQipm impai- pon'eft,qui)n>Yt rigiitrius a i fnp ligno agit,do- fiant>
4
y M nun nec
<•

%
 6%6 D e C advco M atricis
ncc domus «diruatur. Nam & in nobis tigna- qiihm multum proflent» quo robore inftent,
rius cft, qui velut opifex morbos paric ac pro- & fi quae alia his fimilia fint» prout concot-
dudt. Iam ergo faber eft Mars, iam Iupiter, iam danda confentic & confertur. Hoc enim cafu
Taurus, iam Scorpio. H i funt fabri m orbi ca- fimilitudo alia nulla Medico proponi poteft,
d u ci: hi funt, qui in M icrocofm o Matricis cu- qu^m di (tributio Colm ographkc, hoc eft om- CoCem.
dunt » & Anatomiam ad fuum opus occu­ nium regionum conditio » quid quaelibet
pant. H orum verb opificum quot cen­ terra habeat lingulare in fiia redone ? ac ita. in- **“ •
teni (funt, quos nemo nifi Aftronom us nouit? ftituatur concordantia vna cum aftris,matricib.
N em o nifi Philofophus ? Res haec incre­ animalibus, crefeentibus: & illorum fingularcs
dibilis obuenit Sopnifticis Medicis > quo­ coniundtiones inueniantur , quib. homines
rum ars circa ftercora, & catarrhos ac humores coguntur, fingularia opera pro ducere patran
corporis perpetub verfatur. N o n verb in fter- & ad m ittere. Eodem plan^modo homo quoqi '
core, non in rheum atis, non in humoribus ifta M icrocofm us diftributus, & in fuam concor­
quarrenda funt, fed in Planctis ac fignis. ln h is ' dandam ac coniun&ionem pofitus eft. Quae
. non
duci ca' fabri illi . habitant. . Caufas,originem,
O. naturam»* prout c a d it, ita matrix quoque caufam fora-
inflttco eflcntiam, proprietatem, cognitionem & cura- tur. Ea enim eft mundus alter, & Microcof-
te
undi. rionem nolite q u xfo dpfu mere aut augurari ex mus eft mundus tertius. Et fiunt hxc omnia
lotio,ex ftercore, ex pulfu: fed potius eadem ex per Planetas ac aftrales naturas, quae prodeunt
Planetis 6c opificibus ccdeftibus cognofcite. ex M ercu rio , fulphure & fale. Ex Hiice enim
M orbus vnufquilibet enim opuseft,^ fiioo p i- tribus defluunt omnes proprietates » namne,
fice profe&um & co n fe& u o u ln hunc oculos 1( effientiae, caufe ac fimilia. Et quilibet docetur
detorquete, & quid fit, vel non fit iudicate.Mi- M edicus , v t horum trium operationem ipfis
crocolm i enim ca natura cft ac condicio, v t cui­ oculis difpidat. Sic fie t, vt vna quoque iplum
libet in aftro opifici ligna ac lapides neceftarios inuifibile intelligat. D i» autem de illapfu in
Scitntix
Medici aduehat. V ndc fit fcientias duas in M edico re­ Anatom iam fpiritus fenfiriui exPlaneta crte»
gtminae* quiri : prim am , v t opifid fuum lignum non rorum Matricis fpirituum fefto. Is hoc modo
crefcat: alteram , v t lignum ei com m inuatur intelligi ac explicari debet, quod fpiritus fenfr
aut obteratur. tiuus luam Anatomiam habeat, quoufque cor­
Carterum in his mirari aliquis p o ffit , quis pus totum extenditur» Spiritus autem fenfi-
tandem is locus f i t , in quo incus ad hoc opus tiuus is e ft , qui corpus eft rationis. Nam (piri- ^
cudendum iaceat. Refponde m ihi autem : vb i tus rationis corporalis e ft, velut & fenfiduns 'f**
opifex ille fedet, qui cudit R ofas, L ilia, &c.? ifte. Sic ergb vtriufque Sp. diathefis vnaF«b
V tii officinam fuam habet? quas poflidet aedes? eft» & quod vni adhaeret» idem alteri quoqoe *
N ullas. Ita nullae etiam in hom ine: & faber adiacet, refpe&u fenfibilitatis. Iam vero con-
tamen locum habet. H i funt A rchitecti, qui ftellationes C a d u c i, naturae aftralis funt, vt
Mechanicis aflimilantur, fed in fuas tribus ta­ fpiritum alium nullum inuadant, qu^m iftum,
men dirempti. Quaeri autem hoc nihil atti- de quo iam diximus. Vnde fit,vt dua: coiu&io-
s ititus nec * cluo *n ^oco operen tur, aut quales nes fim ul paroxyfmum corpori inducant. I
ifEiiuos fe\n fuis officinis gerant. Satis cft hoc fciri de deo fpiritum iftorum ( qui merite) aftrales vo­
a «du \oco, quod Plancta caducus fuam poflcflionem cari debent, cum aftra lin t, non fpiriws)Ana-
CO P^tl* • A /* • • ^ /'I • t 1
tot. inAnatom ia fpirirus fenfibilitatis habeat, & tom ia nofcenda eft. Veteres autem feriptores
per eius radices in fpiritum fenfitiuum excidat ipfos non intellexerunt: fed quia impalpabiles
non aliter, ac Sol per vitrum penetrat. Et paro- effient, eofdem prae populari luo iudicio (piri-
xyfmus in corpore, hoc eft, in carne, mani- tus vocitarunt. Sed quod ad horum attinet A- ►
feftatur ita, velut calor vitri k fole oritur. Sic natomiam, latote,iplos, non aliter in corpore,
enim hic quoque fpiritus morbus eft in corpo­ ac in globulo iacere, hoc eft Planeta Cadud
re, hoc eft in carne. Porrb autem quaecaufa eft, globulus eft , ac radios habet, ac Anatomia e-
quod talis fpiritus Corpus in tantum paroxyf- ius traClat de radiis. Ita aftrum fenfitiuum glo­
mum coniiciat? Q u od norum opificum inge- bulum habet, & fiios emittit radios, in quii
c oncor- nium eft? Concordantia nimirum ifta dative'ilu- r eiufdem etiam Anatomia verfatur. Iniftiuf-
toman. 11 lutum & figulus dant ollam : carbonarius & modi Anatomia fit coniunCtio & concordan-
ftinnem: lignum dant carbones. Haec explicare alitet riaconftellationis.Pro his iamjporrb intelligitc
conmn
&iomul­ non poflum, qu^m vt indicem , quod ex tali Anatomia: huins proprium effie,vt etfi quidem
tiplica coniunftione omnia proueniant, vt» fi Mars ac membrum aliquod detruncetur, inde tamen
tioncov
dat. capita vtriulque Anatomia:, Matricis ipfis aftris damnum non inferatur, dum glo­
fuperiora capic
& MicrocoLmi concurrant, ita vt furiofa ac bulus non tangitur, nec in hoc folitrn, verito»
fieuiens natura procedat, nihil aliud quam ge­ & in aftris arteris omnibus.
neratio caduci inftet. De his autem fcitote, Sed haec de Microcofmica Natura Matri­
quod Planeta Mars opifex fit, Planeta autem cis haCtenus didta fufliciant: quam fcire fis eft
Mercurius fit fiibiecVum. Medicus autem M edicum, qui paroxyfmum cognofcere velit.
eftettum , exaltationem, coniun&ionem aut Iam deinceps autem paragraphum alium ag­
operationem aliter intelligere non debet,qu^tm grediar , in quod tractaturus fum de uarorpf-
cognoftit Mechanicus. Vnum enim alteri prae­ m o , quid oculi videant aut comprehendant „
figuratio eft,acfimilis focietas & vmbra.Adeoq*, in xgrotis? Etfi vero illud admodum breui-
ex hi Ice, vtrique Philofophi fcilicet & Aftro- bus verbis conficiam: labor tamen is pro con-
nomi fcire poffiunt horum Archite&orum fta- diifione fuffidet Aftronomo ac Philofopho,
tum , quo tempore, quo die, qua hora o- qui profeflionem Mediam ingrefliirus eft»
peras aggrediantue, quid arte fua confidant» ne quis per Humoralem Theoriam ac PraCH-
 I t
I

X
PARAGRAPH. v i . 687
t

a eam (educatur. O m ni enim Audio emendum ac operaexequitur ita, vt oculis noAris id non
eft Medico, ne caufam ac generationem morbi fitconfpicuum. Eo agente, paroxyfinus in­
a
decerpat ex phanaticis illis medicinis Sc theori- troducitur. Primo autem eA imbecillitas to­
i
cis, quas veteres commenti/Iint. Si enim vere, tius corporis in anatomia matricis adeo oblcu-,
i
»
h adeoque ex iplius N aturx lumine {confideretis, ra latenfque, vt ex ea cognofci non pofHt,
t
Hmoi quanta hominis nobilitas f i t , Sc qu^m iublimi quid Sc h quibus agatur , vt pote flmul con­
ii
!ius.°bl* is collocatus loco fit, Sc vndenain tandem fa- flante corporis probo colore Sc habitudine.
a
<ftusfit? inucnieris pofthaud €HAiculter,vana Sc Qua? ideb perfiAunc, quia fabricatio iAorum
a
inania ea omnia efle, qua* extra mundum ma­ trium Mercuri/, Sulphuris, Sc falis nondum fi­
5
g n u m , extra aflra & corpora Elemcnto- nita, fed adhuc in motu ad paroxyfimun eA.
rum , & eorum operationes expendun­ Operatio autem haec aliquando diebus aliquot
f tur Sc confidcrantur. Hinc enim omnia continuatur, aliquando citius aut tardius nui­
t dimanare Sc deiumi oportet. Sed cum hoc lo­ tur , pro conditione potentia; afiri. Haec au­
>
co de his fatis pro cuiufque fpe }&: defide- tem potentia delinente, Sc fabricatione finita,
ii
rio non tradatur: legite infiiper etiam noftras paroxyfmus in naturas aliquot Sc proprietates
e Archidoxes, quas Audio exquifito &; lingulari lingulares fe diuidit, prout fcilicet Anato-;
condidi. Ex iis. plan£ emetis Sc intelligetis o- miam Matricis Sc Microcofini corripuerit, ad
pifices,qui morbum hunc cudunt: vbi Theo- quod attendetis. Si enim confertius incidat in
rica etiam, huc faciens, plane fatis ac pcrfpicuc Anatomiam oculorum , tum mulieres'cxctc-
s Caduci
4
tradita eft. cat, vt nihil videant oculis , donec fabricatio varii j>a-
fc conlumatur Scauferatur. Et hic paroxyfmus
P A R A G R A P H F S FL
diuerfus eA ab illoparoxyfm o, qui fpafmum
Mffflrua Vi hoc loco mulieris menftruum pro oculis inducit. Is enim ex fe iterqm vanefeit.
non cft Q
Ccecitas autem harc manet & perdurae, vfque excitas.
caufa ca­ _ caufa huius morbi expediunt, hi
i ............................................... mani-
duci. fefto errori implicantur: Hic enim caducus cx ad morbi abolitionem. Sic fi Anatomia au- Ca<1
Cad.Ma
trid» 'ex Aftro gignitur , n o n e x rcv lla , qux ab Aftris rium inuadntur , mulieres furdx fiu n t, quae Surditas*
aftr° cft. non regitur.Tum Sc corporeis rebus huiufmo- priuario auditus durat , dum morbus vel es Cai*
non nii* ^ *i • .t* •
tuori* ai paroxyfmi adlcnbi non poftun. Opus enim morte finiatur, vel confiimatur i natura auc
(* *

bus* eft ad hunc morbum aftrali quadam ac Me­ Medicinis. Surditatis hic effectus alius eA ab
chanica fabricatione, qux xquiparetur opifici, eoi quando paroxyfmus lolam Anatomiam
qui format omnia crclcentiaterrae , aquxque, cordis occupat. Notandum enim eA , quod
ac aeris & ignis, Ex tali operatione caufa nu- oculi aureique multa patiantur propter Ana­
ius morbi prodit. Ideb, acf paroxyfmum at­ tomiam cordis, qua: non aliter apparet. ac fi
eftet Anatomia auriujn oculorim iquc, ciim
tendite, quo modo ac ratione is inuadat. Sicfff
tamen Anatomia illa inuafa non fit , fed
Fulgum fulgur, quicquid ccelefti fua potentia corripit,
deiicit & in terram profligat: ita aftrum quo­ cordis tantum commotione extera quoque
que dciicit, quod ad Anatomiam eius per­ vnacommoueantuu:. Q u b d iiverb Plancta Sc
tinet. Et licet hic quidem corporeum quod­ commixtio fulphutis, mercurij, falis iuntftim
harum Anato miarum vnam corripit, tunc
dam videatur aut reperiatur, quod humoribus
accenferiqueat:idtamen non aliunde, quim fiunt, qux diximus. Eodem modo Sc- loquela Loquti $
tollitur, li Anatomia lingux feriatur, inde e-
ex afflictione corporis, Sc virtutum corporis
concitatione aut oppreffione prodiilfe iudi- riam fimiliter lenfus obftupefeit, non fecus, ac
membrum Aupcfacriuum, fi vratur , erodatur,
candum cft. Nam Sc alfts frequenter vide­
tis , qubd per conAernationem ac natura: op- aut fecetur, nihil fentit: qux Aupefadio inter­
dum adeb magna eA, vt ne quidem vena cruen­
preflionem mirabilia Sc rara fubinde multa
i« producantur, 'qua: ipfi corpori, ac eius noten- tet, fi fecetur.
?> Quamdiu autem AAralis Mechanicus fabri­
tisc adferibi minime polfunt, fed Mechanicis
* cator in fuo Elfe feu vigore m anet, horum
omnino ac AAralibus operationibus imputari
t»
debent, vt quib. Mechanica corporea omnia nullum euariataut mutatur. Sed tamen ob id
opera deAruantur, nec quicquam vbique inta- nemo quxrct aut adhibebit medicinas ad ocu­
t» los , aurefue , quibus vim Narcoticam exigat:
Ctum relinquatur ridem etiam ex cura com­
$ fed lblaconiunftio dirimenda eA, Sc deinceps
probari potcA. Cum enim vniueriaad folum
* aArum dirigitur: quod fi coerceatur & edo- extera fponte remittent. Et licet quidem ali­
* quando ocularesMedicinx adhibeantur: nihil
metur , tum Sc commotiones ilice corporis cei-
+ iant: Et arcana contra ipfa Aftra faciunt, non tamen illx quicquam commodabunt , nifi
ii* • contra corpora naturalia. ' fabricatio ea traniierit, Sc defierit, qux non
¥ nihil in corde pe rue a i t , ita vt corpus Sc
Quando ergo fabricator in 'Mechanico
Caduci aAro, matricis Mercurium, Sulphur, Sc Salem
membra extra fuam natiuam Anatomiam .
tfj' te abierint. Sicut enim corporaliter membrum
nciatiu. in fuum liqui dum trafmutat, & in vnam per­
vnum ex altero proccdefe, & ex mutua pro­
mixtionem illa Confundit, & accendit ignem
portione elabi videtis : ita Sc in aftrali opere*'
Leonis,auxiliante Sole&: Marce,Sc omnia coin­
noceft in Anatomia interna, huiufmodi dislo­
1* imicet in vnum: tum demum paioxyfmo prin-
dpipium datur. H ic enim fibi inuicem con-
catio quoque,ac peruerfio inducitur. A c ob id J
arshxc Sc mediana eft localis , veluti fignum
trariantur pingue Sc hum idum , ignis Sc li­
verorum membrorum ad locum natiuupa. Et
¥ quor Mercuri j: ipseque ignis naturam Vulca-
lic^t quidem frequenter accidat, vt caurraftx,
¥ vulcanus ni habet. Vulcanus enim non eA fabricator
Aitraii» corporalis, fedaAralis, qui officinam fuam ac m aoilx, Scc. oculos corripiant: hxc tamen
i* Mmm 1 aliud
V.
•#

I
L
 /

688 Di C advco M atricis '

aliud de (e iudicium non dant, quhm qubd iam matrix eft mundus m icrocofm i, ficut cadum JJJJ
ante eadem in oculo exftitcrint, Et cbm in o- terraque matrix Acbe fuit. Et ficut Microcof- d»
culis antea iaaicrin t: iam in fuam tanti)m in­ mus in matrice iacet: fic iacuit Adamin ma-
tentionem dedudta lunt. Quae ob id caecitas tricequatuorElementoru.Scienduergo eft,hic ecdta'
iam non caducalis eft, fed naturalis. Q u od iu- quoq; Elementa quatuor fiiu tremorem habere
dicium etiam dc auribus & lingua fimiliter fa ­ P'ro iftom m 4. natura Sc conditione: ficut in
ciendum eft. lib.i.traditu eft,huc referendu.Hic enim ventus
Eodem m o d o , fi caducalia lydera Anato- nafeitur, qui fe diffundit in Aereum corpus,vt
Tremoc miam cordis feriu n t, incidit Trem or cordis, faepius membrum,manus,pdfiie c5tremifcat&
cordis ex
caduco. hoc etl: comiulfio in membris fcu refoiutio, & cucuriatur reliquis quiefeentibus & tranquillis.
iuxta corjpalpitatio,adeoque vehemens & vio­ Ventus is in membrum influit, & exitum quae-
lenta im pulno,vt terraemotus, qui vrbes euer- rens, non interm ittit, donec in fuam confum-
t it , illi vix comparari queat. Sic enim terrae mationem deducatur. Hunc ventus poftei
motus terram attollit 8c iadbat > quatitque: alius f l u i t u r , & fic confequenter, ita hic,
fic corpus quoque iaftatur & quoqub versum iam illic, alius incumbit, ficut is in 4. membris
diuibraturi Iam verb Anatom ia cordis tantam manifefte fe exhibet, & ftridor dentium, oris,
in fe latitudinem & potenriam habet ad cor­ corporis, dcc. ex contrarietate oritur corpo­
p u s, v tc u m ipfo Vicina ac propinqua vni- rum , q u x fib i inuicemaduerfantur, & corru'
uerfa etiam emotentur &c contremifcant. I- occupant, velut fulgur caelum , cuius tempus
deb paroxyfmus hic validus e ft, membra yn i- etiam ac hora conueniunt cum caducis exter-
uerfa pertentans, & eodem plane more m odo­ nis,hoc eft cum terrarmotu & tonitru. Cun
que infiiltans, quo caducum in libro primo verb in meo de Meteoris librb procellum
defcripfiirms. Ex iftis fignis haec etiam poftre- hunc feorfim deferibam, addita 'coilationerai-
ma indicate. crocofmi;* cetera hic deficientia ibidem lege­
Sic pariter, fi Anatomia cerebri percellatur, tis > & defectum praefentem ex illa opulentia
tum paroxyfmus ibi fieuit» ac cum caput, tum farcietis.
capiti cognata, om nia quatit. O m ne autem Verum enim vero de Caduco hoc matricis
principium in cerebro e f t , ac ex cerebro di­ tenendum eft,qubd cum operatione alia inua-
greditur. Adeoque nullum in vniuerfb cor­ dat, qukm facit caducus alter, de quo in libro
pore membrum eft, quod caduco non fubji- 1. tradidi. H ic enim mulierum caducus illo al­
ciatur. Si i fyderibus idoneis attingatur, to­ tero vehementius affligit ipfas, quia mulieres
nitru fuum om nino (uftinere cogitur. D e qui­ funt dimidiq tantum creatur^,hoc eft in Micro- TOt
bus membris om nib. hic tradere, nimis lo n ­ cofmica fua natura magna illa potentia, qui vir
gum foret. Ex his enim iam propofitis de ce­ habet, orbata: funt. A c ratio hic eadem eft, qux
teris omnibus iudicium ' fieri, ac paroxyfmus violarum geminarum, quarum domefticae fra­
cuilibet vernaculus aeftimari h auouis com m o­ grant, fylueftres autem fcu caninae nihil olent.
d i poteft. Prout enim cuiuslibet Anatomia Ifto enim gradu mulieres orbatae funt. Vnde Iit,
fe h a b e t: ita eadem de locis teftatur (ac cor­ vt potentia dimidia ipfis deficiat. Simile huic
poribus. Et talis eft Caducus inteflittorum» quoddam fit, in eo, quando quis nafeitur ciun
diaphragm atis , dentium , manuum , pedumy membris omnibus, integrer, & deinde natatur
♦ o
tefliculorum , m edulla , gutturis , & c. Q ui qui- alius,qui membra tantiim dimidia habeat. Ip-
C tduco- dem caduci vniuerfiex fonte vno dimanant, farum crinis, crinis dimidius eft: ipfanim cor,
tum d\f. ac locaii natura in Anatomia differunt. cor dimidium eft: adeoque morbi vniuerii, li
fcccnuz . . . r
ex Ana- Dncnm en autem > quod mter paroxyimos ad exaltationem dimidiam tantum afeende-
tomi» ex hoc cognofeite. Si Anatomiam noui- rint,fceminis lethales fiunt,qui tamen viro tan­
Sifced™. ftis membrorum, nouiftvs etiam qualis pa­ tum ex dimidio lethales futuri erant. Ideo mu­
roxyfmus quiuis futurus fit, fi locetur. Sic lieres totum morbum tolerare non pofErr.t:
colica caduco inteftinali adferibitur, alia aliis. fed vbi is ad paroxyfmum dimidium altan­
Qua: cum iam ante fatis vobis cognita fin t: in di t , iam mortua: funt. Haec etiam cuifa
fpecie omnia ii me percenferi fruftraneum fit. e ft, cu r, fi caduco matricis i nfeftentur,a-
Vos falcem aegros afpicite, fi in paroxyfmo deb prompte moriantur, aut ex eo diutius va­
iaceant, nec ipfos deferite, fed mifericor- letudinariae decumbant, cum in viro idemli-
diam veftram illis impendite, ad dolorem militer non eueniat. In faeminis xgritudo
ipforum, & anguftiam arrumnafque plufquam omnia fun t, in viris autem eadem funt letii-
miferas oculos defigentes. Sinite vos com- tas. O b id in faeminis aegritudines eae confi-
rr.oueri: nec defpicite quenquam, qui deferibit derandae funt, quae in viris leuitas & non acri­
autdifcit hos morbos , ad inuenienda pro­ tudo funt.
ximo fuo remedia, cum aeger omnis Medico ^ Qimnquam hoc etiam alte confiderandum
Deo commendatus lit. Repetite vobifcum, fit,quod duo mundi concludantur in cutevna
quod Chriftus ipfe teftatur , aegros opus ha­ faeminarum, non item virorum. Vndb fic, vt
bere M edico, non fanos. Cogitate, quod pluribus edam ac grauioribus morbis tenten-
fcientia Medicinae certa ac verax ht* ac 4 Deo tur prae viris. Et tamen interim geminonun
ipfo manant, vt de ea nimirum Deum quotidie mundorum illorum potentia ad iuftam per-
inuocemus, donec is eam largiatur petentibus. fonze ac creaturae meniuram ita conditura eft
Porro autem notate, qubd paroxyfmi hi e- ac ordinative ad communem virorum aetatem
tiam inftar tonitrus & terraemotus generentur, afeendere poflint, nec ifto termini prorogatu
fola microcofmica natura differentes. Hoc eft, priuentur.Per hunc autem Caducum morbum
muln
 f

it P a r a g r a p h v s V I. • ^89
t Caducai mu^ci fimul eriam Microcofini morhi in fce- ideo ^ MedicinaablUne: alsh in /pelunca la­
U foenoina. minis /u/citantur ac proferuntur, qui prius ab- tronum verlaberis.
ru q u o s ........... ... i t 1 t J* l /, a
i» latente» in ip/Is latebant : huius generis eft Apo-
Juldt« |^ex* a» hibitanea mors, paralyfis, /palmus, fe­ PARAGRAPH VS VJt.
i
bris, j&eritia, hyciropi/is. Nemo enim per/ua- D Vm ad morbi huius curam de/criben-
%
deri /ibipatiatur,qu6<i huiufmodi morbi aut ex d
<amme confero, veterum Scriptorum
l ipsa caduci *natttraoriatiir,auc caducus ip/e fine. ordinem delerere omnino cogor, ne in Fen Sc
Caducus enim ip/e in /e fcbr& non habet,no A - Diftimftiones Scc. Iibrosmeosdirimam,quod
*

t
popIexia,non lateritiam,<Sc'c.Qui tamfl morbi fi fadtitare ipfi ,/bliti /une. Ex illis enim diftii*-
u cum Caduco erumpam, tuiiccx prarinexiften- (itionibus elucet, ip/as non ^ Medicis i /ed k So-
te materia caducus eolciem /altem commouit phi/tis in mediu conie&as elle. Nihil ergo vo-
t>
ac protulit. Et licet quidem extra hanc mate- bjs eiufmodi cura: /int: /ed hoc per/ualum ha-
...._.„1
riam etiam ____r—
calor,r ./puma, /uffocario, Scc, for­ 1_ _ ________
bearis, qubdmea_ cura ___ inftituta (itn . r l ' 2. 1.. 1 __
/ecundum,
te coinciderent: /ciendum tamen e ft, ifta om­ feriem /pecierum, ita vt arcana ieipfa diftiji-
t nia ex natura: anguftacione Sc violenta conci­ guanc& partiantur/ecundum naturam* morbi"
tatione, qua: ex omnium membrorum percul- ex qua diftindrio omnis.
:c
fione oritur, emergere: qua: tamen eadem cum Hoc loco tot dejiciunt line<t,quot huius ch aru fe­
k
paroxyfmo iterum terminantur, nec ad mor­ re pagitt* dux cum dimidia capiunt. Neque (pes
tem fpedtant. Et in hi (ce caduci Matricis acci­ vUaejflt hunc defectum rejlitm rtfarctriquc ppjfe^
dentibus Medicum /ingulariter prouidum efle cum fo lia duo magna ex feripto originali tuulfu
oportet, vt /ingulariter probe diftinguere, & prorfum interierint; idem quoque accidit in Jine
A
f***
quodlibct ad fuam caulam /cite aptare po/Iit.' huius capitis, & poft initium octani, vbi ajlerifcos
* Sed paroxyfmi natura ac conditione iam la­ videbis adnotatos. *
tis explicata, deinceps velim vos etiam intelli- Qua autem ratidne* in primo libro compre­
gere cius/igna, cuiufnam Elementi caducus hendi ad nos pertingere artes: fic ip/Is Medici*
quilibet /it, qua Anatomia inueniatur. Nam fcilicet etiam in more eft * vt reuelatrones eiuC ;
Sc ad curam ip/ani cogno/cenduin /igna harc modi /e<ftentur: /ed in tota Theorica vacui /int. »

j'
signa «. que duplicia propofui, necellaria'omnino funt. Nam cum omnes luat Theorica: Sc canonicae
ttl duci du. jqam figna al^i ad ipliun Elementum referun- practicae rimas pcruolitarunt; tandem tamen
plicia.
tur : alia ad Anatoiniam faciunt. Cura enim eas de/erere, ac de libris /uis de/perare * Sc de­
quaelibet dupliciter inftituenda eft, /ecundum nique ad experimenta (vt vocant) profugere E*P^ri^
A Elementum /cil. Sc Anatomiam. Taceo illa Sc diuerterc coguntur: qua: tamen experimert- ^ctna
u cartera quae ha&cnus propo/ita fimt de caduco, ta minime fiin t, verum arcana lecunduril or-
ff
■«* qua: per ipfms paroxyfinum concitantur, de dinem Canonica: Theorica: Sc pradricx ge­
quibus lingularis experientia Sc cura canonica nuini luminis natura:. Qua: quia ipfi non
tenenda eft, hoc diferimine, vtcura ip/ius ca- intelligunt, ideb eadem experimenta vo­
t' duci femper praqxdleat. H oc enim ni fiat, fru- cant : ac dum omnium profundi/Iimfc /apiunt»
ftraneum omne erit * quod in carteris tentas. vocant ea i Form a Specifica. Ha:c ip/orum com­ Pormi
fpcciiic#
c Prxterea ad curam etiam illam attendite, quae ptula Theorica eft. «cc.
15 in feThcoriCam continet,quae fcilicet praxis eft, Vos autem quotquot eftis Medici, qui veri­
i

z ip/a quoq; cotu corpus attinens. Theorica enim tati dediti eftis, cauete qiuefo , ne ea experi­
procedit ex pradtica, non pra&ica ex Theorica menta vocetis, fed arcana, ad vera: Medicina:
manat. <Id qua ratione fiat* deinceps accipi­ prarferiptum. Hos autem nugatores & impe­
te. ritos arguite, qui ver/a vice arcana experi­
Quis enim quacfo fit, qui Theoricam illam, menta vocitant. Nec enim quid experimen­
Theon- veram Sc redam non putet Sc accipiat, quze ex tum fit, aut vnde ea fin t, ac ex qua Theorica
#1 a io mal fola pradtica dimanat & firmatur? N on dico au- oriantur norunt. Interim nec pudet Italiam,
iun»<er- tem de pra&ica experimentationis, /ed de pra- nec Galliam, nec Hifpaniam, Germaniamue,
tiflSnu. Naturx, ex quo penitiora omnia nec Hebraeos, nec Chalda:os, nec Arabes Grx-
di/amus. Vndenam vero Theorica caduci fu- cofue, qubd Theoricam falfam ponendo, ex il­
mitur, nifi ex /ola pra&ica maiorum /yderum la pra&icam erroneam educant: adeoque pro
fodica acaftrorum ? Et quid pra&ica/yderum aliud fuo nutu' ac arbitratu naturam cogere /ata- t
t
lydetam eft, qu\m rerum naturalium Philo/ophia? gunt, quae tamen tyronum iftorum vim ac faX
Quis cx fuo cerebro dillerere poteft dc colori­ Itum ne tanti quidam facit. Suam enim illi
bus , fi idem a nariuitate caecus fit ? A n non ftultitiam, contra naturam proeliantem in eo
i5'
Theorica colorum ab oculis defumitur ? A n id produnt, qubd in caduco eiufmodi MicrocoC-
non pra&icaeft,-quod oculi vident? Quis vo­ mum perfona: aggrediuntur, mandantque,
ces aut verba interliget ac interpretabitur, nifi vt vena pedis fecetur, purgenturue humores,
&
loqucns? N ec enim mutus poteft: non poteft cum tamen nec vena: nechumores in MicrocoC
ihrdus.Quia enim non audit,ideo Theorica illa mo matricis confiftint. Refque luc petind^
deftituitur,hac cau/a,quia no habet pra&ica, ex eftv^c fi Margaretiia aegrouret, fle medicina
Katio qua theorica procedir.Hocmodo Sc ratio noftra adhiberetur loan n i..t Quae enim corpora aegro­
4 caca fi nuita Sc caeca eft in cognofcendis iis rebus, quas tent, ipfi nondum:icognouerunt.
W nc lurai- tradb.re debet, nifi per pracHca altius informe- Cum ergo den\onftratum f i t , qubd opor­
Scu^cft tur, non per tentatione.Tcntare enim m in im i, teat quaeri medicinas alias alterius mundi, qui’
* tetapea pradtica eft, led fcire. ideo in omnibus cauen- compledatur i d , quod Microcolmo matricis
‘ da eft periclitatio : & contrai vera pra&ica conueniat , Sc fic vtrjdifque mundi anatoi
* femper tenenda. Quam quia. •tu ignoras, mia confer vi debeat: deinceps regimen^ tr^
4 Mmm*j dendum

:i t -
 6 $ D e ' G a O V C o MAtftlCIS
dendum efh quod irtr.r/modi hominibus com­ fiat. Nam quid hoc eft, qubd procuras in he­
modum Iit: quod non dirigendum eft ad M i- pate deobftrudrionem ? in pulmonibus expe-
ccocoftpum perIonx> /ed matricis. Quorum (ftorationem? in cerebro roborationem? Talia
quod Ji/crimen fit, itu aduertite. Veteres /iue qui faciunt, prxuaricatores finit, non Medid.
Scriptores, /iue D o lo re s regimen conftituo- Pugnat enim hoc inftitutum cum vmuerfo
runtpfo lu x voluntatis con/ilio ad formam Medicina? ordine.Omnia enim membra in cor­
. rei oculis expolita? /eu obiedfor. Ita leporem pore debent huius regiminis elle propria, non
jMc?aa*n ^lxerum cfie Melancholicum, Arietem, C ho- pofita in refrigerando, in calefaciendo, in ex-
choii- lericum. Adeoque ex formis/eu fpecieb. in o - /puendo,in confortando, /edin virtute, que
chui: & cuJos incurrentib. artem ac fidentiam condi- Media eft. Ea totum corpus refert & continet,
^neicho . . .
icfiwos. derunt, ex qua regimen 111 hoc caduco pra?- ficut de hac arte conftituendi regiminis aliis
/crip/erunc, quod tamen i vobis nec acceptan­ traditur, quod hic breuicatis ftudio omitto.
du m , nec paite vlla verum cen/endum eft. Clim ergo regimen oporteat elle totam anato-
H ic enim caducus nec ex farina, nec in forma m iam : fcire debetis, quod vnum quodliba tom
eft, quam ip/orum oculi contuentur: Ideo nec fimplex totam ac omnem anatomiam occupet. a*
regimen in forma politum eft oculis con/picua lam autem /citote vlterius > non corpus, fed
/ed quemadmodum ip(os morbus matricis la­ complexionem, in qua robur viget, aut con­
tuit: /ic ip/is itidem cura ac regimen eius ab- ditur, elle regimen. Vnde /equitur , ipfa ci­
/conditum eft. Sed vniuer/am ip/orum ftulti- borum pbtuumue corpora, fme calida, nue fri­
tiam hic non enumerabo : verum quantum gida, humida vel ficca fint , confideranda
opus videtur, vobis/altem occafionem mini- non efie: /ed hoc /altem videndum elle, quid
ftrabo errores eorum cogno/cendi, ne incauti in transformatione fint. Nec enim eadem in xr£t.
fors per ip/os decipiamini, quod tanto ni/ii corpore manent,quo? foris lunt.Non ergo,quia B*J*
per Phari/aicas & Hypocriticas luas turmas co- h o i vel illud in patina calidum frigidumuein-
Simiiu nantur ha&cnus. Similis enim fimili bellum uenis, id 6 neceflario tale etia in anatomia erit.
gu«i, non mouct: fed vnus alteram /iibindc tuetur, N ihil ergo c u ra , aut crede, la&ucam elle fri­
non habita ratione caufie bona? mabcue. H.t c gidam , velut 8c portulacam i aut melillam o-
enim ipfis maxima: Adftipularemihi: & aflen - cymumque calidum :/ed hoc fcire labora qua­
tiar equidem tibi vici/Iim. Vosverb qui incor­ lia intranfm utarionefint, quid ex ipfis fiat. Et
rupta: fapientix religionem puram co litis, ex hoc poftremo regimen defini. Nam cum ^
minis illorum non obtundamini.Scripta potius duo mundi fint, matrix & iterum matrix, fa- ^
partis vtriufque legite, & iudices arquos agite, mine fcilicet & herba?: duo etiam Microcofmi «f*
ne quo fors fauore decipiamini. erunt /iib anatomiavna.
De Regimine verb praeftituendo modos Q u o ergo faciat h o c , qubd refrigeranda
duos accipite. Vnus re/picit complexionem: &c calefacientia & c . in hoc caduco ordines ac
alter arcana. Prior attinet nutritionem M i- propines , cum tamen non profint, (ed no­
crocofmi matricis. N utrirar enim ea ex com­ ceant ? Quie cau/a eft? Haec nimirum, quia
plexione , non ex corporibus. Pofterior arca­ ignoras duplicia corpora. Hinc eft, quod
norum eft, quae cum cibis concurrunt, vel uti morbum peiorem /acis, Interiraidadtuia-
Sal, quod cum rebus omnibus concurrit. Poft cufationem fatis eft, fi p retendere pofiis, ipfum
haec duo vlterius cognofcite regim en, & cu­ s?grum fucceftum impediuilfe , cum tamen u
ram etiam regiminis j hoc modo. ( D e curii ftius mali au d o r tut<? fis. Itaque, vt refte fen-
ikKjuid" autem vera hic nullus fermo eft.) Com plexio­ fum m eum aifequaris, repeto, iubebque,vt
nes nutriunt M icrocofm um matricis. Q uid eft complexionem eam , qua: vltima eft, expen­
complexio? Q u od corpus non habet > attamen das. Talis enim eft anatomia vtriufqueMicro-
habet qualitatem. N o n qubd qualitas hoc lo ­ cofmica? natura? , matricis in femina, &
co regimen fit, /ed qubd anatomiam Micro- matricis in elementis externis. Ad ifta iam fc-
cofmi matricis indicet. Ex omnibus enim nu­ quitnr regimen, ac ordo, prout de eo pecu­
triuntur mem bra, non ex vno. T u m & ipfa liarem librum confcripfi. Nec enim iudi-
plus non alVumunt, qvOun digerere poffunt,aut candi (altem , verum etiam probandi dbi
110 egent, aut conucnit ipfis. lam verb complexio funt, ne in delpe&um veniant. Propter vos e-
ftium. eft aftrum, quod nemo videt, ficut odor M of- nim nugaces Medicos loco alio deferibete co­
chi, qui exfpirat, quem nemo videt. Si autem gor, quod ad aegrorum falutem & incolumi­
exfpirauit, ipfius complexio euanuit. N ec enim tatem hoc ipfo difcurfu corapiefri maluiffem.
complexio corpus eft. Q u o d non per odorem Attamen vt libellum illum redtius intelligaris,
fecedit, id via alia vanefeit. Sic enim ex hac breuem quandam informationem de difetimi­
virtute mutantur complexiones in preeparatio- ne complexionum , in quibus hoc regimen
nibus: aliyis fcilicet odor alius guftus, alij fa- confiftit, velut & de arcanis ac funilibus aliis,
pores , alia com plexio: qtls fi in corporibus quantum quidem hic in caduco matricis opus
iacerent,mutari non polTent.ln corporibus au­ eft,attendite. Quae» etfi verfalibus brcuibus
tem rioii confiftunt*. ideb vertuntur,& in tranf- qvudem tradatur > ob id tamen \ vobis negli-
mutationem illam faceiVunt. Ideb fi regimen genda non eft. Id, quod vos non fpero foihi-
vfurpandu f\t>c6Cotdandae erunt coplexiones & ros propter illos. * * * . v.
at cana,qui? regimen icftimari ac haberi debent. Defettw integrA pagin* c«m <tIiq«or li-
Eft autem regimen, fme corpore, fola elTen- «ei«
tit rerum non refpiciendo ad frigidum aut ca- Aftra & Effeftum. Ita hic econtrit, ddxt * <*
5

* Tidum . fed anatomiam, h o c eft, ad medium i- aftrum redud ad corpus, quod corpm aratt,
ftavurn rerum, quo h o m o totus in regimine complectitur. Ibi ergo regimen arailsQitVi
cotpis
 PARAGRAPH. vrn. 6$ l
corpus dare, & Medicinam aci inuifibilc corpus rninar &fc inmcem di/cernite, hoc modo. Quod Media-
Ii dirigere dfbee. Q ui vero a b i alijac potus his chm corpore adrniniftrandumeft, id cibus eft, *^qM
. debeantur; m in libro de regimine tra- vel potus. Quod fine fuo corpore ininiftra- diilcm.
'f>^r' Hiice c o n ih t u t is lam regimen hoc loco tun id Medicina eft. Ideh errores ici commit-
ditnr. pilira in aliislibris quxre. tuntur. Medianae, qux cum luis corporibus
finiamus*
porriguntur, inftardbi potu/que advexigen­
P A R A G R A P H V S I 1 X.
tiam famis, miniftrari debent v teib i, non vc

-
S Ed vt his m iliis > ad pracHcam tandem Medicina. Et M ediana danda eft fua hora, ad
tranlcendain, quae /iij>creft : conueniens normam afteendentium ac m o rb i, non pro
c
qpideinerit, vt non fequar ftylum veterum, fame aut liti. Cuminum eft cibus in ventoli-
aut horuih opiniones, ledpotius ipli veritati tatibus, non M ediana: ideo vt cibus mini- ci,,u*
u fu /fragium feram. Imaginando enim Sc /pe­ ftrari debet. Similiter Sc aromata & herbee fi- &c#
k culando Icientia nulla fundatur. Q uod dum miles plures, admodum efficaces, qux comrno- »
3l facere inftituo :ad au (ftorit at es iure defle&ere di'multum prarftant in variis m orbis, hac ra­
nunquam potero, led necefle erit,vt mexiplius tione , quod morbi ilii in luis aftris ita prce-
«• auctoritatis adminiculu arripia,in eo,cfum non tereunrur leu prartercurruncur. Cuminum D!xc*
phanta/iam,non (peculatione > non lapientia ac enim hoftis eft Boreae, Sc iplius aftrum fran- ex0quo
argutias Sophiftices adducam,led rem omnem git. Hinc conficitur, regiminis Cognitionem £dre Prz-
i4
cx eo deinonftn* ex quo me Sc quemlibet Me- 1r j •• l v ♦ icuben*
*lf det umendam d ie ex jis rebus, qua: a corpori- ■ da.
dicum alium probationes defumere fas eft. bus liiis fe leparari non linunt. H xc enim cor­
b r-»
Diuortium enim noftrum in h o c c ft, qubd' pora , Sc corpora corporis , luam vtrinque
rr; alii doCtrinas capitum lequantur, alij contri confluentiam Sc concordantiam conferunt.
••
doCtrinas radicum amplcCtantur: leu quod alij Ideb in his cantftm regimen 'eft, non etiam
b
pro Magiftris Medicos agnolcant : alij contra Medicina. Et quod hinc conualefeit* contue*
** Magiftct iplam naturam , ex quorum numero egomet lcjtcit ex regim ine, vi illii, de qua diximus.
ti Mcdici-
nx q^uis mc quoque profiteor. Nam quid quarlo me Hinc ergo difeite- regimen ita. ordinare , v t‘
vciui flt. vlpiam docere pollit homo , cuius iple im­ conuenit,ne qua fors ab hoc ordine deuie-
tt peritus eft ? quod in iplo fitum non eft? Me­ tis, quod hacftenus Medici fecerunt erronei. ’
k dicina enim non in homine fundata eft. Sic hallucinarer etiam, fi definitum regi- RegionH
k Et Iic£t alium quidem alius quid doceat: men conlcriberem eo m odo, qui hactenus ^ ^su' Infi*
E tamen & hunc k natura doCtum. elle o~ veteribus obferuatus, & tempore longo con- di;racu*
C- p o n e t: alias doCtrina eius, nauci erit. Si ergo tinuatus eft : quod ita intelligere debetis. Si re- *'?sc.cf '
1 • • fidciio*.
a' naturi haufit : cum eadem adhuc hodie gimen conlbtuerem, niminim pro quaixa par­
sp viuat, isob id dilcipulus adhuc erit mecum, & te Germaniarj latius aut longiiis pertendere id
ct ego cum iplb. Q ui tamen iam iterum in hoc non poffim. Quartae enim partis regio , coe­
i,: diftamils, quod ille dilcipulosalios faciat, & le lum, confluentia, influentia coeli Sc terrae, in
E Magiftmm profiteatur:cgo vero me difcipulum eaufa ellent, cur regimen di dum latius, quim
; faciam ipfum Sc meum Magiftrum , collega­ definitum eft > extendi non poflit. Ex ifta e-
rum meorum praeceptorum conftituam. nim terra, in'qua caducus ortus e ft, idem ci­
& N e ver£>, * dum vos Magiftrum meum co- bari & potari vu\t.ldcb,li regionem mihi pro­
•1" gnofeere iubeo». timidiores fiatis , adeoque. pono, probeque confidero iftius cadum , ter­
R inftigatione mihi aduerfantium Dodtorum ram, omnes eius gradus, edendas , proprieta­
£ moti » h me deficiatis : iam ad ifta fequetur tes & c. hic compraehenfas : tunc nec Euro- *
definitio (eu con du fio, eo modo, qui in Me­ am, nec Alemanniam, nec Italiam, multo mi­
dicini vfitatus eft, vt fciatis, aegrotum ex om­ nus partes alias, Afiam fdlicet & Africam deC
*•
* ni tradito fundamento ac Theoricd curare, cripfero. Quare folum regimen fummarium
•> quae curatio Icientiam cuiufuis Medici claudit fliae Theoricae praefiguraui.CxteraMedici funt,
s Medici' Sc perfirit. His ergo vniucrfis praefinitis, pri­ vt ex his porrb fuam diartam dirigat pro iftius
s na in mo la re vos velim , Medicinam in duobii9 •climatis ratione^non autem fctlius. clim atis,ifi.
duobus aflcendenris totius regionis.Altera enim or­
0 confiftit* omnino confiftere ; vnum eft regimen : alte-
m m funt arcana. Duarum harum operatio­ dinatio ac diaeta Medico reprehenfionem affer­
S
num diferimeh hoccft. Q u od in regimine re non debet, Ita ertim cogit magna conftH-
35
confiftit, id quotidianus Coadhri CurmVaftri latio,confluentia & proprietas regionum» par­
1«
eft. Quod in arcanis confiftit v id vnicum eft tium,terrarum,aquarum. In hds enim fubinde.
i#
. & vice vna infulum venenum , quod porro i aliae atqae aliae,ac inter ie diuerfo proprietates^
*
. ccclo Sc aftris. *"**. elfentix, naturae., & fiq u x alia hic xonfidfe^
Hic rursum dejicit integra'pagina. mnda funt, intercidunt. • ,.' V ; V'
«i r Sol in i j . Sc 19. diebus, Sc horis 7. Venus in
& P A R A G R A P H F S «. I X ,
1$. diebus, & iy. Luna in 73. horis: Etficaftra 1
a;i
quoque caetcra omnia i Sc affeendentes, qui S
ic efgb,quodcorpori cognatum n6 eft , fed Atcaitfl
aut Mc.
alTccndunt Sc ingrediuntur, iftit computatio­ arcanu eft fine corpore,id Medichia eft.Hoc dicina
¥ ne iuxta aethereum atrfum finiuntur & mor­ ita accipe. Illa in principio ab omni futfcorpb- quid,
tificantur, quamdiu huiufniodi mortificatio te feparatur & depuratur,vt medicinae fiat, qua-
t>er aftri famem fit. Aftrum enim aegrotum ef- ruPnyfic nomia Sc Chiromanua, forma acfpe*
it lenon debettnecef(e debet fanum» Q uodverb cies fimiles fiant caducis,hoc eft,corpori,in quo
adeft, id fufficit. Eius alitem > quod abit, lo ­ is iacet, quod matrix eft. Sicut enim matrix eo
$ cum, fupplet altefUm. '' morbo laborar.ita fciendu eft,quod ipfius Kie-
C ib u ,
lix his iam arcana ciborum & arcana Medi- dicina infim ili forma luxta Anatomica diftyi-.
$ *
^uid ttt
Mmm 4 butionem

A...
 -i
6qv D e C advco M atricis.
burionem itcnim tribuatur. Vhdc non iniufta Sic ergo inuentrix Receptorum docet, vr ct-
m eahrc {emenda eft, qua dico» Medicum ducus matrids auferatur per Medicinam,quam
ad inucniendd* artes,Sc componenda Recepta, illa indicat mon/lratque. Penes ip/am enim dl
pnrccptore quotidiano opus Jubere. Quis c- vis ac potentia compo/icionis Receptorum,
nim. eft, qui ime inuenttice hac anatomia quic- non penes homines. Ideb ex omnibus noc iam
Medicus quam artisnouic? Nemo. Medicus enim indar /citote, quod eadem matricem modis mulos •
gandif* canis venatici eifc qui fene vedigium , odoratu praefiguret, iam cum Granagranis. Et licri harc r«mfe
«rcani* /fmel perceptum, continua indagatione tam- quidem forma ad formam anacomix agre ac
nauco7t diu /equitur, dum tandem inferam ip/am in- difficulter redud po/Iit : nihilominus tamen scc a
mi/i». cidat. Et hoc exemplum eb vobis faciat» vt, fi- forma, eft. Quamuis enim apparentia dupler maBkt
stTS*. cuccanis prxdam in nolo, iic vos arcanum in fit: aftrum tamen iu vtroque fimihf eft, &
« u t

oculis teneatis,idque per fimilem formationem corpora fiinilia fiint corpori, quale in morbo
Anatomia: tam exquifite no/catis, vt vobis ela­ fit. Verrifta defcendic ex illo (anguine, & eft J®*
bi non po/Iit. Nam per /olam hanc indaga­ naturalis. Et ex quo illa crc/cit exi/Htque, ex rum:
tionem Recepta ordinare» nec qtuequam aliud eodem matrici datur. Idcin Sc cum Grana­ ♦t»
iequi debeds, quam quod veftigium id indi­ granis fit: fi paroxyfmi vehementer alfeendant,
cat. Sicut enim, etfi fera quidem cur/u canem tum vltimum corpus matrids in formam li.
pnruenat,poft fe tam en.odorem eiufm odiilla milem ducunt. Iaeo etfi matrix non/it, prout
relinquit, vt eius dufhi viam omnem canis a£ in anatomia /ubfiftit : id tu tamen ne cures.
/equi po/Iit: fimiliter feris arcana /e habent, Sana enim matrix, anatomiam cadud nonha-
q u x omnes morbos anteuertunt. Q ubd fi ca­ bet:/ed fi xgra fit,tu anatomiam illam,Medicinr “ JJ
nem /edulum Medicus prarftet, in vc/tigiaip/o- fimil£,promit vel uti di < 5tum eft. Cuius quidem lutu
rpm facile incidet, ita» vc herbae, lapides, /emi- M edidnxprocelluscjrdo hadtenus latis expia- ^
rta 8cc» occurrant, ac pro ratione paroxyfmi, natus eft, nec latius eum hic didud locus pa.
afteendentum, integra: conftellationis tam a- titur. In libro de Virtutibus fimplicium rum
ftrorum quhm corporum fcfe exhibeant offe- hoc, tum alia plura explicatius tradentur,
rantque. N am in caduco m otum cceli manife- M
ftum habetis» vt velut Aftronom i ac Philo/o- ? o fie r io r a h a c in fra g m e n to quodam , Pan-
t>hi illum promptb expedire queatis. Ita iuxta ce lfi A u to g r a p h o , a lite r ita
nate, curfum omnem cceli & terrae, hoc eft,
h a b e b a n tu r.
om nium aftronim in rebus natura: inuenietis» • 1 ItH
quod vna cum paroyfmo afleendant defeen- I
Dem & cum Granagranis fit. Si paroxyfmi
dantue.Et ifta Anatom nia aequalis eft.Itaq> n o n .
vehementihs augeantur» fadunt, vt poftre-
hominu faltf paroxyfin9,/ed & paroxyfmus creC
mum corpus matricis fimile fiat Granagranis.
centiu nofcendus, & fic tande fimitis ad fimile
Ideoque, etfi matrix non inueniatur in natura»
accommodandus eft.Liccc autem hic plene om ­
qualis in anatomia coufiftit: id tu nihil cures.
nia non deferibam, fed partem maximam ad De
Sanxenim m atrid nihil datum eft: fed prout
modo componendi reiiciam : tamen hoc fine vel
ipfa morbum in formam cogit: ita forma eius
obiter /altem illa attingo, ne per Scriptorum
tu veftigia fequaris. Tandem enim matrix eb
veterum Recepta decipiamini. Aducrfantur
redit, vt in talem corporalem Phyfionomiam,
enim illa inuentrici omnis Medicinae ac vni-
Chiromantiam & c. reducatur. Quarevos me-
ucrfarnm artium , ac tam in anatom ia, quhm
ritb in hanc artem pertraho. In hac enim iola
exteris grauiter hallucinantur: itavt confcripta,
Medicus fubfiftit. Hanc autem fi non noue-
ea videantur h cetebro quodam fanatico , qui
ritis, fruftraneum eft,quicquid tentaris. Ideo
feientiae fibi plurimum arrogauit quidem, eius
hxc hic didta fufficiant, donec, voleme Deo,
tutem qudm minimum h ab u it» ac de vera ar­
fim plida & arcana ipfa nominem, acmfuislo-
tium inuentrice vbt fcmel aliquando obiter
ds patefadam.
quid audiuit.

CONCLVSIO VL T1 M1 LIBRI.
ic ergo finitus eft liber fuffocationu fiuc pracipitationis matricis» quam ergo eiufdem caducum iftUo.
S Caduxus enim» &'morbus matricis» caufts» ortu & effentia non differunt» fed res vnafunt, & i»?»»
continentur. Qui verb differentia fia t, ratione corporum» td ex pracenfitucognofcite. Qua fiquidmfhi-
lofophia & Alfronomia ignaris nimis ardua ac difficilia videantur: tamen a lia ratione tradi non pofunt,
uifi poffremo m cura» de Verruftis & Granagranis. ifta enim duo fum m a fu n t arcana» qua in hoc morbi iwA
adhiberi poffunt» qua rebus n a tu ra 'c a te m vniuerfis praferuntur. Procejfus qutdem pafiim multi fimt.
Dequibus nos iudicamus in libro, defimplicibus, nec hic longius verba facimus- Experientia enim iffmkZiu
per fem anifeftat. Quod in n atura manifestum per fe e ft,id explicari ac doceri non cortucnit.
enim fiunt Medici pigri, crafii, ig n a r i: qui praftdium omne in folis libris habent» & de veritate eofim u.
folos confulunt. Hac autem cognitio ex Utera m anare non debebat, fed ex v fu » experientia, & oculari
. inform atione& c. Hac enim veram praxin docet. Idcotn praHica hic peculiare nihil molior. M«ntfefium
enim feribendum non eft,fed pervfum probandum. Quodfi non fiat» de iftts Medicis boni nihil quiqii
au t fteraripotefi» autquari.debet. jBrenem itaque han$ prjifticam carere rcprehenfme volo: it r\u
traditum fa tu eft, in quibus rebus virtus ifta fita Jit,& c. Ad yfum experientiam ocularemfe qtuuxt
recipiat. Sine qua artes tua omnes pereunt» & damnum inferpnt.. Simplicia rette ftdtslb cognofctits
poftmodum advfum » experientiamque transfer, longo tempore inflando, non poli fornacem ftertenioymi
perfuadendo, qui mosproprius Academiarum «ft- „;L \
% • ‘ iE Q V V N T Y f

4
 69 S
*
Ii
Q V
t
4 A G M E N T A 3 ^ 0 N N V L L A MEDICA\
%
N ad Tomum quartum operum Theophrafti [pedantia.
h
«
%
t ^ i D z E C T O R E M .
1
it T f i fidam equide,Ledor,aduerfarijs meis hac mea non admodum probatu iri,v t qua
I
»
erronea & incondita ipfis vniuerfa videantur:tame,quod quarunt,nc dum quide in-
uenier ac obtinebut.Ht enim funt,qui cucoplicibus fuis ommbusmanifefto errori im-
i» plicantur.id quod prolixius hic demoflrareoperofius videtur.Si Paratniru nosfru edi-
» dtrimui plene planeq-,tradetur de Theorica,& castris,^qua ficire tllt expetunt. Q u a
it et (i quidem non ab omnibus probabuntur ,h i tamen,quibus illa probantut, operam
b fu a m haud male locabunt. Qua enim ratione de nonnullis morbu doceam: id fieor-
a fim exfingultscapitul is patety quantum nimirum ad vfiumpracticum confert. Ba/ilea me quidem audi- Bafite*h „
i tnt: fed operam meam-, non vt debuit, accepit. Et dificipulorum arrogantia profettui ipforum, obfuit, piofcflwr
i; Tabefcunt enim & emoriuntur in libris illis Medicis, quos nullo iudicio ac prudentia vndecunque con- <ft'
quirunt & colligunt i ex quorum tamen le&itationc quam parum vtiltfatu h aurian t , dolendum est,
quod non videant. Er pafiim m ulti noui ab ipfis libri prouolant edunturque , quorum tamen Auclqres,
quod ficribunty experientia nulla vnquam probarunt. Id licet probro non careat: ipfi tamen rem magni
non afitm ant. M orbosa capite ad calcem defiribunt. In hunc ordinem cogunt ac congerunt, quofeunque
5i
Medicina morbos n ou it, fiue q ipfis cognitifint, feu miniis. Nam ignominiofitim pu tan t, quicquam
K
omittere. Et ignorantis rebus eiufimodi plerunque colores tUtnunti in quibus corports ac ipfius vita peri­
r
culum euidens fiape verfatur. Et hac taufa fu it, cur Andorum ifiorum libros primum fiedulo euoluetis Thcoph.
ac fettatus, pofiea aperto diuortio ab ipfis defecerim & dtficeferim. Nec folus ego quidem, verum & pluris «« *^c-
alij. Fas au ieer at,veritate ex longe altis principiis ac operibus eruiynec antiqua mdiferete pro Euangeliis ac- S d!f.
ceptariy qua pro Euangeliis nunqua venditafunt. Experientia ipfa, rerum m agiflra & probatrix efi.Hanc
qui fequitur ac feruatyis multos errores ac mendacia veteru deprehedit Mcdiccru. Q uanqua ifia Neotericis ccwit’
nimis fiuauiter arrideant. Vtinamverb conficientia reda quemlibet ita moderetury vt cumfiobrio & Jin-
cero affettu tt)m fcrip ta meay tum veterum expendatur & indicentur, sed Ludtm agidri veteres' & Apo-
thecarq ad veramficholam fieagrereuocart patiuntur, Vale.
F
- ________ i_________ __ ditatem dd exquifitum pondus vique educit.
Fragm entum de Hydropifi. N ec enim id ptacftat Colocynthis, Hermodadb.
Turbithj& c N ec enim in poros ingfefliim vl-
C a p . I. lum habent in quibus illa excedens humiditas
Rim b ioiendum eft,hydropifin ni­ iacet.Nec Ipiritus alius vllus prxter fpirituin
hil efle aliud , qu2tm fuperfluam Mercurij loca ifta penetrare poteft.Caetera ergb
humiditatem corporis, vbicunque Medicina: intelbina nimium vacuando labefa-
contentam. Humiditas ea in poris ftant, & bonum cum malo tollunt.
carnis & lacertorum Concauitatibus haeret: &
t I G M I S,
* tandem poros cutis occupat, poftquam cauita-
i* tes omnes ac lacertos impletiit.Signis aliis nul­
I
Taque ignis eft,Crocus Martis,Snlphur,&c.
is lis proditur,qu^tm tumore,8c relidbis i preffio- qux ad loca illa,in quibus humiditas condi­
* neveftigijs,&com preflione cordis,&c. Si aut£ tur, penetrare queunt. Sed fublimari 8c reuer-
t fupra cor quid exhibeatur vel non exhibeatur, berari debent. Iftoxnim modo poft feparatio-
$ perinde eft. Q uod enim infra cft: idem etiam nem trium reliquorum Elementorum ignis
fupra:&: fic econtrL In cura varietatem id nul­ fiunt.
lam facit.Ncc in pradtica te deftineat hepar vel
fplen,&c. led ad folam humiditatem reipice, Aliud ad Hydropifin.
•ut*
dro Povrb in cura hydropi lis triaconfidera:Car/«,
quaL T erra m , & L un am ,\\oc eft» Aftronom iam , Phi- Diacuminum in Tabulis.
iofophiam, & Microcofmum.Terra eft fubic- Purgatio cum practpitato.
*l dbum:cadum eft effedbus. Microcofinus cft pa­ OleumTapfi.
* tiens. Emplaftrum cum fimo columbino.
\*\ Mete*, Ideb amolienda: aqua: ante omnia operam Itent Regimen cum cibis & potibus.
tius caca
# hydiop. daj poftektemperandx Natura*, eiqitc confor­
tanda incumbe. Vnum enim fmc altero mors K ^ fiiud de Hydropiji.
i# eft.Expulfto inftituenda cft per Mercurium. Ei.
De Nomine.
* enim vis ineft folius purganda* aquar.Exiccatio 9

.facienda cft per Elementumignis.Quibus enim i. De nomine hydropifis quod apud Lati­
s

humiditas probe vereque exiccatur,eorum dei- nos accepit, laborandum non eft : nec de eius
A' cnpcio talis eft. Etymologia inuenienda cuique fuum cere­
i. M erc&rij praparatio. brum rumpatur. Et de nominibus ludunt
i . Sulphuris pncparario. Graeci, Hebraei., Latinique pufiones, quorum
intellc&us ad grauiora non fufhcit.
~~ E X P r L S I 0.

*
i M
Eroirij vis ac qualitas,Medicina ac arca­
Q u id Hydropsf i t Declaratio?
num tale cft,quod huius morbi humi-. a. Priwo, & c. Cum ergo pluuia,
In
 0

F ragm. M edica.
3. Iu curA, & c. frigida & niuofa pluuia dolores nouos cient*
4 - Interpretatio . '
Declaratio, Signa.
C u r Tuffls, quia ficcitas,&c.
C ’ Icut coelum ex terra extmdit gramina & fo- C ur anhelitus, quia ficcitas extinguit parte*
i 3 li a ,q u x ex iuis pluuiis caelum profertritain corporis.
fequoque pluuiam inuifibilem habet. H xc
pluuia caufa fit hydropifis. Terra eft corpus t Alia fchedula De Aridura.
Sicut enim pluuia in terra operatur, fic eodem
modo etiam in homine, vt di<ftum eft. Itaque V
idete verb, vt gramen crefcac? Ita fimili-
omnium prihrib corpus homini cognofcendum ter ferenda aqua eft, vt incrementum fiat.
eft. Eo cognito, iam, femen eius etiam,nouerit, Aqua eft Arcanum feu coelum in Medicina. Id
fciueritque,an id, quod deflipcr de cado in cor­ vero quod aquam feminat* femen eft dc Perlis,
pus incidit,nimium fit vel minim um ,& an ter­ . non Margaritar.Generat hoc in mammis mulie­
ra, hoc eft corpus id omne ad fe attrahere pof- rum lac. Id enim quid aliud eft»quim in Maraf-
flit, aut an nimis parum illud fit. Vberior enim mocrefcens pluuia 8c ros,in quo Sol Microcoll
pluuiac copia hydropifis eft. M inor autem xqu o .r a i fetatur. D e huius praeparatione ita finiam:
humi ditas, ariduraeft. D e hydrope autem hoc refolue in Elixir,vt fitfermetum. Corpus enim
capite trarihtur. Temperaturae ergo in homine dat reliquum, quo opus eft. Dofis eft pro tem­
lex ea e ft, vt coelum impreftiones aequales & pore (eminationis, hoc eft, Vere & Autumno.
conuenientes det, quantum ad corporis con- H oc quid aliud eft,qui Solis ortus & occubitus?
ftltutionem requiritur. Ex pltuiiarum abun­
danda, hydropifis oritur. Fragmentum de Morbis tinttnr*\
Contraria. C
Olores omnes abditi dclitcfcunt. An ve­
Q
V i nimium potat,8c in bibendo luxuriat, ro eft, qua: eos proferat. Ibi ergo Archcus
is hydropem fibi aliter non affert, qu im eft,qui tin&uras facit.ldem lias deinceps emit­
vt rufticus fuum pratum nimia alluuione of­ tit 6c effundit, quoufque corpus extenditur aut
fundit, & huic irrigationi imber caeli accedit, eius Anatomia pertinet,
quibus vtrifque pratum agerue nimiopere hu- Cura.
me&atur, 6c quibus fuffocatur, Caelum autem Eft ablutio, vt color ab aqua de panno.
eft hydrops, non imbibicaaqua. Id demonftrat Item ablutio morborum, quae colorem fu-
incrementum m orbi. Illa ergo ex caelo oritur, m it, qui feces fiimunt.
non ex terra.
* Contraria.
Indicta. Sicutcolor fic ex quampluribus. id eft, atra-
Caetera defunt. mentum ex duobus, & c. Ita (pedes, huiufmodi
etiam in corpore (unt. Q n x li coniungamun.es
Fragmentum de Aridura. iis m orbi fiunt tales.
A
Ridura incipiens, membrum interdum Conclupo.
vnmn, interdum plura, nonunqua om ­ Si tibi mc& Theorica non probatur. Saltem
nia inuadit, & totum corpus occupat, ita vt ta­ placeat mea pra&ica , qua? tibi plus volitaris
befiat (anguis, hepar, cor, venae & extera om ­ conferet, quim feriptores veteres vniuerfi.
nia: fola offa, & cartilagines ac ligamenta, & c.
excipio. Siccantur autem ifta, velutgram e aref. ~ De Colica.
cit in campo. Sicut enim videtis , grainen fiia Ed ego dico, quod Colica fit prima materia
S
humiditate orbatum , reficcari & arefeere : ita generationis ventoru.Quhd fi venu fuerint
fimiliter idem quoque corpori accidit. Corpus fariti,emittuntur cu fua proprietate. Quod non
v e ro , quod iuftam fuam humiditatem habet,id catii ftercus generatur,& vetus in eo columitur.
pi n gu e, folidum ac vegetum exiftit, & c. Vtpote de Tonitu & ventris.
Iam verb corpus, quod lua humiditate eget, , Vtpote de pluuia fine vento.
de ccelo eft, non de feipfo. D e terra quidem eft N unc notandu,quid fit vthoru genendo?1
fecundu corpus:(ed ex illa tamen non viuit,ve­ 1 i ■ "<■ «■ ■ —■ ■ ■ ' - ■ - *■ —1 —
rum ex coelo. Ideo caelum id hume&at. Q u od DeParalyft, Apoplexia.
hom o cdit,id fui corporis femen e f t , quod in Ed ego dico, quod Paralyfis fic, Scc.
S
homine continenter crefcit. Crem entum hoc Paralyfis dicitur Autumnus vel vindemia
ab alimento eft, quod de caelo datur. Si autem oppilatio.
i caeli impreflione hum iditasfiibcrahatur, h o ­ N am fi corpus vindemiare debet,nihil addi.
mo arefiat <Sc exiccatur. Multae autem ftellxac In corpore hoc eft,in Microcofmica vindemia,
multa? partes in hom ine faciunt, vtariduraiam fpiritus calcant frudhis corporis, &in id liium
h o c, iam illud m em brum , iam vn u m , iam dolium afleruant. D olium eft corpus liberum.
plura, iam omniaoccupet. Etfiim m a h xc eft. Q u od fi nimis calid u m probc non efferuefeat
Cuicunquc corporis parti iufto parcior pluuia aut defpu metur,tunc aflurgit,& operculu furlu
datur, ea aridura affligitur. ad cor,pulmones,cerebru,&c.ia<ftacicu extrudit.
Cura. Et ficut doliu,quod referatur, fe habetrita homo
Cum rebus deftillatis & fiiblimatis , id eft, quoq;N ec enim aere admittere debet. Aerautf
cum aqua argenti. ingreditur,fi doliufeipfum ntmpat.Hecdinip-
Declaratio. tio no eft nifi nimius calor fadus in corpore,li
C u r Febris hyems Eunt paroxyfmum. nimirum dolium nimis calidi aflenietur, &
Item Saturnus facit. Item inarqualis pluuia, vincula ar&c non conferta luit.
EtM m *
% 9
#
 #

Fr a g m e n t a M edica. €75
_____________ tunc illam ex vrunt,&c« faciunt calidam cau-
lam. :i,, . .... (f
De M ahu.
Item, (i Nenuphar , frigidam caulam facit»
C
Ocium crgb Amentium numerum pro­ 'Item, fi Mars, (i Saturnus, Scc.
mit , qui omnes deferibi non poliunt.
Nam Se quos lapientes facit» hiftulti (iint. Hu­ Condufio L ib r i.
I’
ius enim mundi lapientia nihil eft nifi ftulriria.
I
Am verb videte experientiam,quid Conferat.
Pro his autem cum lua medicina non excreue-
Ante paucos annos id nondum fciui, quod
rit» ideo de ipfis hic lilebimus. De exteris au­
iam fiio. Itaque iam demum firibo , quod
tem» qui ad Medicinam pertinent» ita notate.
i
t
firipfifle pridem debueram. Quarum enim re­
Per res naturales vt franguntur : ita per Medi­
rum probam inueni, de iis tradto tradoque. De
cinas naturales iterum curantur. Q uod vero
exteris autem mihi nondum compertis, (cri-
Amentiam p ellit, id rationem habet dupli-
't*\ bere erubefeo. Ecquid videor vobis?
cemrvnam ex Aftris languinisralteram exadmi-
C 7» Huius generis eftjdcuta , Scc. cerebrum
niftratione rerum eiufm odi, qux intelledhim
l-
»s felis, Scc.
excedunt. Q u x ex (anguine, fimt (yderl (an­
8. Item , nota de Anabaptiftis, & de (piriri-*
guinis, qux prxcellunt. Q u x ex adminiftra-
bus profundis, & exteris ftultis fpirituali-
tione, funt inftar (eminis vrticx quod inter
4.
bus
brallicam conteritur, aut inftar finapis , quod
3 fotum ccrebmm mouet. Iftiufmodi enim res
Curd*
,-v
cerebrum attingunt. Dici (olet, hunc vel illum I
N hifce rebus tenenda eft Cura O flix. Item
» in quodam morbo maniacum efle factum. Et vbi dxmones coniurantur ibi tales nugx ad­
t
redte id dicitur. Sic enim Coniundtio (yderum hibentur. Neque id in intelledlu habent, itaq,
.

coincidit. Ita etiam dicunt: hic vel ille id edit. ita manet. Et de his (umuiuur Recepta, non die
W

Q uod nec ipfiim maledicitur. Sunt enim qux- floribus Violarum» Nenuphar, Rons, Scc» Dif-
d a m , qux cerebrum excedunt: vbi duorum cenda ea (iint i Monacliis & adiuratoribus»
vnum alterum difloluit. Pariter etiam dicunt, Scc. '
hunc amentem eile ex intentiore meditatione,
aut ftudiis nimiis.Quod non male ita ftatuitur. De Vermibm.
Gg N ec enim cerebrum vitra fuas vires agi aut in­
3& tendi debet. Nim ia cniin eius intenno» pro­ Ermeserii quidem multiplices fintl ipfo-
prietatum* ac dotum ipfius dilloludo eft. v rum tamen omnium vnicum (altem no­
Q uod cerebrum difloluit, idaut in comple­ men & vna caula eft. Diuerfitatem i piorum pa-
*» •
xione nimis exaltatum e ft, aut cerebro nimis rit materia, ex q u i generantur* H xc autem qua-
ti fubtile occurrit, aut Corpus eft, quod ipftim lifiunque (it, medicinam (altem vnam requirit»
quoque rationem feu in teli edium habet. Q u od qux vermibus omnibus generalis eft.
C?
cfiplexionis nimium habet,ex fydere eft. Q uod
nimis fubtile exiftit, id ex proprietate Naturae g u id i
eft. Q uod ex intelledlu eft, id coniundfcioncm Si vermes, Scc.
aliam nabet. Quantum ad complexionem at­ Caufa*
tinet : nimius calor, frigufue, aut humiditas,
Scc. Ignis facit Maniam, velut & cerebrum fe­ Vermium Caula duplex i putredo, Sc (perma. Vermiu
lis, item G cu ta, item Galita. caufadu-
Spermatis hxc ratio eft. Si (perma quoddam plex.
vermium, Scc. corpus ingrediatur, Sc non dige­
r; Defunt caerera.
r'.
ratur, tunc i calore naturali mutatur in vermes,
^•
(di monftnun vermium. Quare? Quia non eft
\^4 liu d de C M a n ii. in loco (uo, id eft, in Matrice. Ergo monftnim
fit» vt homo generat G nom os, item Gigantes»
R
Arioni autem coelum peculiare eft. Q uot Scc.
enim ftellx in coelo: tot Cogitatus & in- G u la altera eft putredo».. Putredo autem
X" ^onftantix in homine.Si ergo Coelum in lcjpfo quxuis vermes producit»fi ficundum corium ac Caret M
errat, errat etiam homo. Huius erroris modi Lunam (e habeat: aliis minime. Ita qui G ( d Auqufto
)B fa&i pu.
ac genera varia (iint q u x non omnia enarrari in A u gu fto & Iu lio conficiuntur, hi omhCs pii-' ticfcibi.
fc* queunt. Varietas enim ftellarum varietatem trefeunt. Similes menfes alii quoqtie (unt in lc«!
4* nanC in homine facit. Ita etiam ftulti cogn os­ anno» Ideo generatio vermium eft putrefadHo
cendi (iint, Sc m ultx manix in homine * qux Coriica»
admodum multiplices ac varix exiftunt. De his Similiter Sc ex magno calore vermes gene­
1)0 verb ftultis aut Maniacis, quas rationes, alias rantur. Sic in xftate plurima ptttrefiere videtis,
Ss* firuuri quxritis? Cogita ac expende, quid ho­ ex calore vberiore. Qubd fi ergo etiam in cor­
mo (it, Sc ibi, hoc eft, in caelo, quiefee. pore Auguftus, Iunius, caniculares, Scc. domi-*
r* Plura in ifta pagina non fcripfit audior. nentur, tum partes corporis putrefient, ex qui­
bus deinde vermes producuntur.
S» Totius enim Microcolmi 3c eius partium ea
**> K^iliudFrdgmentum de dni&. ? naturaeft. *
v* * D £ L 40 C 0 .
O Y d eraerran tia, m em orix, prudentix , (i*
$
j^ p ie n tix , (dentix. j D
E loco vero vbi generentur, fiiatis, ibi
& Item fi vrticx inter lapiendam emergunt, (altem vermes oriri, vbi putredo eflepo-
teft?
1f
g' % 9 F r a g m . M e d i c . ! ]
teftpvt in auribus, dentibus,* inteftinis, doma- Sic
mc multa aua
alia etiam lunt,
I qua vermesgi gnunt,
cho» matrice: alibi non, nili curfus coeli mire fi coniungantur:velut mei .& panis, putrdade- M
eXotbitarct. ‘ i: ' fr tcs M edicin i,& pus vulnerum, &c. fuffoaiio
In dentibus Ihntvitalcs: inauribus tales. & ftrangulatio, & c .. Caleas e Sylui Martia 'mm
His etiam fciendym. eft , coelum putredi­ allatus. Tres ha? quoque caulae fediilo ita ^ p]?
nem facere motu luo, velut in vulneribus, Scc. gndfcen<ke funt.
t*t*

\tbo & humore fcbrtlt non vero.

l {
'otu & humore dy[enterico non vero.

C oniun& io &
>• {
Vulnere interno, & cibo UcHciniorum.
Vulnere interno & potu incongruo.
, f

Oppilatio in talibus generationibus ea 4. Item, 0 mnuvermUhabetfternuvtmwn,

omnia promouet,qtue ahiis dtra damnum abi­ fed vnde fymptomata?
rent. Oppilatio , hoc eft, priuatio aeris, ea ex­
cludit, velut gallina oua. Sic Sc generationes
omnes fiunt ex calore, qui vermes excludit. Fragmentum De Diarrhad,
Gallina enim Sc facmina;equo calidiores, foe­
. • Q uem altus citatior vrgeu,&c. is Diarrhjra
tus lanos non proferunt, led omnes ad vermes
laborat,
dilpofitos,
Caufa,
Vlcera fordida , & c.
‘ . S a l de coelofeparatur
Naturae purgatio quotidiana quomodoi
Oleum de Jpica, Vulpis.
Q uom odo Natura fcipfam purget.
Ofi. De Cinnamomo. Ex eo, quod de fperma-
Q uom odo cibi'purgent & potus.
tc funt, vitam accipiunt: fperma vere Phyficuin
Q uom odo Medicina purget.
eft, led caelum-Matrix, digeltio.
Q u om odo Natura machinetur in peius per le-
des, id eft, corrumpatur.
c^iliud de Kcrmibtu.
Q uom odo 3i medicamentis corrumpatur
1. Luna fa c it. ' 2i Q u o m o d o coelum fit caula harum rerum.
2. , Axis eft pofita. I lli cum m edidnisluis le habent, ficut Fonu-
J* Item pu trefacio Lunaris fa c it omnia. natus cum luo marliipio.

Lienterue T Merdum n o n , fed hoc corpus (comedit) feipfutm

uae materia fit ^ Diarrhceae > Ergo feipfum in tale merdum dtjponit.
,
Q j)U ' ;!. C Fluxus
* . IJ . , , • I * . •

N o n inultus liic contraria quoque’ delcrip-' Ignis eft Mars) tamdiiivrens donec tranior.
fiflem. Sed qu6d rem hic abrumpo Sc breuiiis ^ Exemplum: vc Edipfis pertranfit Solem, ita &
trado, caula hacc eft, quia expe&o , quid.obie- Mars nunc ignem more Edipcico.
d u ri mihi aduerfarii fint. D ico dc Alm is Apo- Locus eius eft in multis corporis membris,
thecaiii^:-& de led u d o rib u s, leu elumbibus necvbiquecognofci p o teft: fcilicct in ftoma-
Medicis, qrii tentare om nia fuftinent, vtcuncp cho, langtiine, venis, hic, iftic, illic &c. Sivcrb
cadant. ab igne exardefeit, tum quoqui vctfum pene­
Cum ergo h^c adeo fubtilia fint>&: ex iis fa~ trando, certis meatibus in cerebrum pertingit,
d ie quid peius fiat, ea dilTimuiare hic volui. & furere facit, Idem fimiliter etiam in cerebro
Sapientibus &: d o d is d id u m latis eft. Indodis ipfo incipit, iJ*J
h o c ld r e non conuenit: quia ea non aid probi­ Eodem etiam m odo infilit tremor cordis,
tatem impendunt. incubus» fuccubus» iedigatio: licet i generatio­
ne horum cerebrum non occupetur: quiafatis
fum orum non habet, ac propter oppilationum
Caput de Caduco., >.4. c ll
f1 * exiguitatem in fiio locoananet. ... ;
S
O m no nihil detrahendum eft & c. hoc eft, 'Generatione inftante^ paroxjTmus oritur^
do^rni, quando ‘ v o le s,' non fecundum Illa autem vel aequalis eft, Vel inaequalis. Et
diem aut nodem , Dies noxquc hei bis ac gra­ hae verae Aftronoroicai^yit fubulifatcs.ail re­
mini co n ilitu ti liint, non tibi 1 T u Vigiles' Scc. n i m iftarum cognitionem faciente* Ybito*
***• y n i, !H- • .. . .t ,
quando onus eft & c. lidus - Aftronomus*' is teft-, qui non confide*
Si ex lalare ialmo fieri poteft Scc. poterit tat ‘H ypocrilin te m p e fta tis le d comuntfio-
edam ex argritudin«f lilia, ritt m orborum . Et liac de causi Aftropomus
hoc eft, ex tremore caHuciis, ex caduco &c.quae creatus eft. U*
T*
Philolophiavnicaeft. f^ 1
Caduco edam Iciuri 8cc. laborant/ 'Qriare? t.
Alia Schedula. • ♦

Q uia nempe eandem naturam partidjglant.* ! 1 • 1 • I

Caducum etiam faetor ciet i’ non tamen E go m iror » quod cantas rationes oden*
quiuis: led tantum Sulphur, Mercurius' Sc Sal dunt au&ores dererduco, Sc non eft neceife.
hanc vim habept.., ^ ^ Saltem Vide hocfqu^d fpi ritus cerebri in/paf-
Eft ignis fixus, qui noh ardeti nili ignem ha­ mum paroxyfmalcm vertitur. Si Icis curam
beat. Quam diu ignis durat, eft ignis P.erficus. fpafmi' cerebri*, paratus es i h caduco , ■ & ig
Fumus d e Salepetrae,* Sulphure Sc ‘ M erturio omnibus fim ilib u s.. Indignurrt’ eft facinus
cadere facit, flaifceo ardore cer6btu ‘coticuuens. quod ‘A uditbres veftros tam turpiter ieducatk
 \

Fragm. M edic . 697

*y . T . Z ). Theophraft'
K Visvjpiam eft,qui cum veritate affetere poflit, quod experientia apud fe terminetur?
k Remo. Sic vere quoque nemo d ixerit, eandem in auctoribus veter ibus completam
t • ^ futjfe. Aequum ergo eft, vt quodfinem non habet aflidue vlterrn inquiratur.Eadem
J£vT'. etia Mediana, fors eft,qua fines fuosnondu affecutd eft.Quis enim laudet funddme-
p tum illud,cui inftiterunt hactenus anteceffores,cum, quod in ipfo fummuni ejl, no-
^ dum comprebenfiim aut indicatum fit? Dico de proprietatibus.Nam quis mihi non
credat, haftenusin officinis meras quifquilias venditas fuiffe? St rem ad viuutti re­
fecim us , Hippocrates certe praparator fu it acerrimus & exquifitiflimus. Auicenna autem buicaduer- HbpO'
fu sfu tt. Nam quid ipfe tandem cum fuis proflat? Et non rifu id quidem dignum f i t , tot Medicos A-
flronomiam pratertiffe, cum tamen fine ed Medicina nullius momenti fit? Taceo hoc, quod nec elimatu, picati'
au t Cofmograpbia, aut Geographia diferimen vllum tenuerunt: nec tempus proteritum ab inflanti aut cor*
futuro diftmxerunt. Et quis hac non admodum neceffaria arbitretur? E t Theophr.\flum terrefaciat Mer-
dtcus (Medicus dicere volebam) qui nec Jit Cofmographus , nec Geograplm ., nec Aftronomus, nec Phtlo-
fopbus? Id quidem nunquam fiet. Tum nec cogi poflit ad laudandos eos, qui columnis Medicina carent.
E t hi qui quafo pedefuo monoculo & claudicante' Thcophraftum anteuertent? An vero aquum ac decens
* j i t , medicinam in ipsa praparatione mortificari? Et periios imperitis propter fauorem , gratiam ac co­
gnationem poftponi? Quam vero inconcinnum eft td