Vous êtes sur la page 1sur 20

Association Culturelle IMEDYAZEN

BP 129. Poste Didouche Mourad. 16006 ALGER. ALGERIE


Tel : (213).06.64.77.07.37 - E-Mail : imedyazen89@yahoo.fr

www.imedyazen.com

Hamid OUBAGHA

Cours d’Orthographe Amazighe

Tamsirt tamezwarut ( Première Leçon ) :

( L’ALPHABET DE LA LANGUE AMAZIGHE )

ALGER - 2010
Leçon 1 : L’Alphabet : les sons et les lettres 2

On appelle phonème une unité irréductible du langage, c’est à dire, pour simplifier : un son du
langage. Un alphabet est un système de transcription qui affecte des signes graphiques à des
phonèmes selon un certain nombre de règles d’orthographe. Les signes graphiques qui composent
l’alphabet sont appelés les « Lettres ».

L’alphabet que nous utilisons pour la transcription de la langue amazighe, est à trois signes
graphiques près, l’alphabet mis au point par Mouloud Mammeri. C’est l’alphabet qu’utilisent
pratiquement tous les usagers de la langue amazighe écrite. Il est courant, efficace et très pratique. Il
est, techniquement, le plus adapté à la langue amazighe. De plus, l’essentiel des travaux littéraires et
linguistiques amazighs est transcrit dans cet alphabet. A des variantes près, cet alphabet a été un
vecteur de promotion de la langue amazighe depuis plus d’un siècle. Il s’agit d’une exigence
technique vitale pour la survie de notre langue.

On peut ramener le kabyle, variante de la langue Tamazight, à 48 phonèmes courants qu’on doit
transcrire a l’aide d’un alphabet de 31 signes graphiques ( lettres ) construits à partir de 23 lettres
latines et de deux lettres grecques. Cet écart numérique entre le nombre de « sons » et le nombre de
« lettres » s’explique par le caractère pan-amazigh de l’alphabet moderne et usuel de la langue
amazigh que lui confère le statut non phonologique des phonèmes propres au kabyle qui se réalisent
avec des prononciations régionales et locales sans incidence sémantique ou grammaticale
significative. Ces réalisations phonétiques locales ou régionales sont souvent prévisibles. Ce qui
permettra d’établir des règles de lecture et de restituer au mieux les prononciations effectives de la
langue orale.

Lettre Prononciation Equivalent Tifinagh / Arabe Exemple


Maj. Min.
A a A a aman
B b B B bibb
V baba
C c Ch C amcic
D d D ‫د‬ ldi
D spirant d adrar
‫ذ‬
Ê ê D emphatique ‫ض‬ aêar
E
E e E ers
F f F F af
G g Gu aseggas
g spirant G igenni
Ɣ ɣ Gh v aɣerda
H h H h Ihi

© Copyright Hamid Oubagha – 2010. Ceci est un extrait du livre : Orthographe de la langue Amazighe. Editions Baghdadi. 2010.
Tous les droits réservés à l’auteur. Prix : 300 DA. Version PDF : 200 DA. E-mail : hamid_oubagha@yahoo.fr - Tél : (213) 06.64.77.07.37
Hamid Oubagha : Cours d’Orthographe Amazighe 3

Lettre Prononciation Equivalent Tifinagh / Arabe Exemple


Maj. Min.
µ * ‫ح‬ ‫ح‬ yel*a
Ɛ ɛ –â ‫ع‬ âiwen
I i I i Iri
J j J j jbed
K K K ayefki
K spirant k akal
L l L l iles
M m M m imi
N n N n ini
O o o Pavlov
P p p taplakt
Q q q aqcic
R R R roulé R err
U û R emphatique taûakna
S s S s ass a
Î î S emphatique ṣîabun
T ‫ت‬ anta
T t T spirant T ‫ث‬ itri
tt ( ts ) ‫ﺗﺲ‬ netta
Ü ü T emphatique t ‫ط‬ iüij
U u Ou u ul
V v v tilivizyu
W w W anglais W ‫و‬ awal
X x Kh X ‫خ‬ axxam
Y y Ya Y yiwen
Z z Z Z izem
Ô ô Z emphatique z ôôu

Association Culturelle IMEDYAZEN. BP 129. Poste Didouche Mourad. 16006. Alger. ALGERIE. Telephone : (213) 06.64.77.07.37
Site web : www.imedyazen.com – E-mail : imedyazen89@yahoo.fr
Leçon 1 : L’Alphabet : les sons et les lettres 4

A B C
B = V B = B C = ch [ Ï ] = tch

ARGAZ ABRIQ TIMBULIN AMCIC TACINAT


argaz abriq timbulin amcic tacinat

D Ê E F

ABRID ADINUẒUR TAFḌIST IFKER TIFLEWT


abrid adinuẓur tafḍist ifker tiflewt

G J H

IGIDER ARGAZ IJEJJIGEN TAJGAGALT TEHRI


Igider argaz ijejjigen tajgagalt tehri
© Copyright Hamid Oubagha – 2010. Ceci est un extrait du livre : Orthographe de la langue Amazighe. Editions Baghdadi. 2010.
Tous les droits réservés à l’auteur. Prix : 300 DA. Version PDF : 200 DA. E-mail : hamid_oubagha@yahoo.fr - Tél : (213) 06.64.77.07.37
Hamid Oubagha : Cours d’Orthographe Amazighe 5

µ I K L

AµUTIW IZI IKERRI ASELKIM ABELLUÊ

A*utiw izi ikerri aselkim abelluê

M N Q £

TAMELLALT ASIGNA AQCIC A£ERDA

tamellalt asigna aqcic a$erda

R Û S Î

TIFIREST TAÛUKA TISSIST TIBÎELT

Tifirest taûuka tissist tibîelt


Association Culturelle IMEDYAZEN. BP 129. Poste Didouche Mourad. 16006. Alger. ALGERIE. Telephone : (213) 06.64.77.07.37
Site web : www.imedyazen.com – E-mail : imedyazen89@yahoo.fr
Leçon 1 : L’Alphabet : les sons et les lettres 6

T Ü U W

ITBIR AFERÜEÜÜU AFUS AWTUL

itbir aferüeüüu afus awtul

X Â Y Z

AXXAM TIFIREÂQEST AYAZIÊ IZEM

axxam tifireâqest ayaziê izem

Ô O P V

(nom Propre)

TIÔURIN PAVLOV APULIS AVULKUN

tiôurin Pavlov apulis avulkun

© Copyright Hamid Oubagha – 2010. Ceci est un extrait du livre : Orthographe de la langue Amazighe. Editions Baghdadi. 2010.
Tous les droits réservés à l’auteur. Prix : 300 DA. Version PDF : 200 DA. E-mail : hamid_oubagha@yahoo.fr - Tél : (213) 06.64.77.07.37
Hamid Oubagha : Cours d’Orthographe Amazighe 7

II. Grammaire : (Tajeûûumt) :

Le masculin et le féminin
Amalay ed wunti

un garçon une fille

( Masculin ) ( Féminin )

un vieux une vielleille

( Masculin ) ( Féminin )

Règle de formation du féminin :


Le féminin se forme à partir du masculin en ajoutant au masculin un ( t ) au début et à la fin :

Féminin = t + masculin + t
Association Culturelle IMEDYAZEN. BP 129. Poste Didouche Mourad. 16006. Alger. ALGERIE. Telephone : (213) 06.64.77.07.37
Site web : www.imedyazen.com – E-mail : imedyazen89@yahoo.fr
Leçon 1 : L’Alphabet : les sons et les lettres 8

III. Amawal :

Azemz Lexmis 20 £ect 2009

Isem n wass Ass Ayyur Aseggas

1. ASS - USSAN : ( Les jours de la semaine )

Sellawseldiêelli d Letniyen
Seldiêelli d Ttlata
Iêelli d Leûebâa
Ass-a d Lexmis
Azekka d Ljemâa
Seldazekka d Ssebt
Sellawseldazekka d Ll*edd

2. AYYUR - AYYUREN : ( Les mois de l’année )

1 2 3 4 5 6
YENNAYER FUÛAÛ ME£RES YEBRIR MAGU YUNYU
7 8 9 10 11 12
YULYU £ECT CTEMBEÛ ÜUBEÛ NUWEMBEÛ DUJEMBEÛ

3. TASEMHUYT - TISEMHUYIN : ( Les saisons )

YENNAYER YEBRIR YULYU ÜUBER


FUÛAÛ MAGU £ECT NUWEMBEÛ
ME£RES YUNYU CTEMBEÛ DUJEMBEÛ

TAGREST TAFSUT ANEBDU AMWAN


( hiver ) ( printemps ) ( été ) ( automne )

4. ASEGGAS - ISEGGASEN : ( Les années )

Sellawseldilindi d 2007
Seldilindi d 2008
ilindi d 2009
Asseggas-a d 2010
Qabel d 2011
Wabel d 2012

© Copyright Hamid Oubagha – 2010. Ceci est un extrait du livre : Orthographe de la langue Amazighe. Editions Baghdadi. 2010.
Tous les droits réservés à l’auteur. Prix : 300 DA. Version PDF : 200 DA. E-mail : hamid_oubagha@yahoo.fr - Tél : (213) 06.64.77.07.37
Hamid Oubagha : Cours d’Orthographe Amazighe 9

D acu-t wa ?

Wa d itri Wa d aqiêun Wa d aâaûus

D acu-tt ta ?

Ta d tasarut Ta d tikersi Ta d tasummta

D acu-ten wi ?

Wi d iferrawen Wi d ifassen Wi d irgazen

D acu-tent ti ?

Ti d timellalin Ti d tilawin Ti d tifirsin

Règle de prononciation : … d + t… se prononce : [ tt ] ou [ ts ]

On écrit : d timellalin mais on prononce : ttimellalin


On écrit : d tilawin mais on prononce : ttilawin
On écrit : d tifirsin mais on prononce : ttifirsin

Association Culturelle IMEDYAZEN. BP 129. Poste Didouche Mourad. 16006. Alger. ALGERIE. Telephone : (213) 06.64.77.07.37
Site web : www.imedyazen.com – E-mail : imedyazen89@yahoo.fr
Leçon 1 : L’Alphabet : les sons et les lettres 10

AMEK ?

Amek ay iga ? ( Comment est-il fait )


Prononciation Î [ Amk iga ]

d areqqaq d azuran d a$ezzfan d awezzlan

Anwa ? Anta ? Anwi ? Anti ?

Anwa wa ? Anta ta ? Anwa wa ? Anta ta ?

wa d baba ta d yemma wa d gma ta d weltma

Anwa wa Anta ta ? Anwi wi Anti ti ?

wa d Jeddi ta d Jida wi d Lejdud-iw wi d imawlan-iw


[ wagi d Jeddi ] [ tagi d Jida ] [ wigi d Lejdud-iw ] [ wigi d imawlan-iw ]
[ wayyi d Jeddi ] [ tayyi d Jida ] [ wiyyi d Lejdud-iw ] [ wiyyi d imawlan-iw ]

© Copyright Hamid Oubagha – 2010. Ceci est un extrait du livre : Orthographe de la langue Amazighe. Editions Baghdadi. 2010.
Tous les droits réservés à l’auteur. Prix : 300 DA. Version PDF : 200 DA. E-mail : hamid_oubagha@yahoo.fr - Tél : (213) 06.64.77.07.37
Hamid Oubagha : Cours d’Orthographe Amazighe 11

TAWACULT

Gma-s n baba d âemmi Gma-s n yemma d xali

weltma-s n baba d âemti weltma-s n yemma d xalti

Kemmini d tameüüut-iw Nekkini d mmi-m Kenwi d arraw-iw

Keccini d argaz-iw
Nekkini d yelli-m

Association Culturelle IMEDYAZEN. BP 129. Poste Didouche Mourad. 16006. Alger. ALGERIE. Telephone : (213) 06.64.77.07.37
Site web : www.imedyazen.com – E-mail : imedyazen89@yahoo.fr
Leçon 1 : L’Alphabet : les sons et les lettres 12

weltma-s n wergaz-iw d talwest-iw weltma-s n tmeüüut-iw d taslift-iw

gma-s n wergaz-iw d alwes-iw gma-s n tmeüüut-iw d aêewwal-iw

baba-s n wergaz-iw d amɣar-iw baba-s n tmeüüut-iw d aêewwal-iw

yemma-s n wergaz-iw d tamɣart-iw yemma-s n tmeüüut-iw d taêewwalt-iw

© Copyright Hamid Oubagha – 2010. Ceci est un extrait du livre : Orthographe de la langue Amazighe. Editions Baghdadi. 2010.
Tous les droits réservés à l’auteur. Prix : 300 DA. Version PDF : 200 DA. E-mail : hamid_oubagha@yahoo.fr - Tél : (213) 06.64.77.07.37
Hamid Oubagha : Cours d’Orthographe Amazighe 13

tameüüut n gma d yanegma tameüüut n wergaz-iw d takna-iw

tameüüut n baba d yanbaba mmi-s n takna d arbib

arraw n takna d irbiben yelli-s n takna d tarbibt

Association Culturelle IMEDYAZEN. BP 129. Poste Didouche Mourad. 16006. Alger. ALGERIE. Telephone : (213) 06.64.77.07.37
Site web : www.imedyazen.com – E-mail : imedyazen89@yahoo.fr
Leçon 1 : L’Alphabet : les sons et les lettres 14

tameüüut n gma-s n wergaz-iw d tanuêt-iw weltma-s n tmeüüut-iw d taslift-iw

mmi-s n weltma d ayaw-iw yelli-s n weltma d tayawt-iw

tameüüut n mmi d tislit-iw argaz n weltma-s n tmeüüut-iw d aslif-iw

tameüüut n mmi d tislit-iw

© Copyright Hamid Oubagha – 2010. Ceci est un extrait du livre : Orthographe de la langue Amazighe. Editions Baghdadi. 2010.
Tous les droits réservés à l’auteur. Prix : 300 DA. Version PDF : 200 DA. E-mail : hamid_oubagha@yahoo.fr - Tél : (213) 06.64.77.07.37
Hamid Oubagha : Cours d’Orthographe Amazighe 15

- D acu ay t-yu$en ? - D acu ay tt-yu$en ? - D acu ay ten-yu$en ?

yerfa ! terfa ! rfan !

- D acu ay t-yu$en ? - D acu ay ten-yu$en ?


- Yugdad ! - Ugaden !
- D acu ay yugad ? - D acu ay ugaden ?
- Yugad azrem ! - Ugaden azrem !

- D acu ay t-yu$en ? - D acu ay ten-yu$en ?

- Yugad ! - Ugaden !

- D acu ay yugad ? - D acu ay ugaden ?

- Yugad izerman ! - Ugaden izerman !


Association Culturelle IMEDYAZEN. BP 129. Poste Didouche Mourad. 16006. Alger. ALGERIE. Telephone : (213) 06.64.77.07.37
Site web : www.imedyazen.com – E-mail : imedyazen89@yahoo.fr
Leçon 1 : L’Alphabet : les sons et les lettres 16

Ala$mu 1 : Ccaû ilmawen.


D acu-t wa ? D acu-tt ta ? D acu-ten wi ?

………………………… …………………………….. ……………………………..

D acu-tent ti ? D acu-tt ta ? D acu-t wa ?

………………………………… ………………………….. …………………………

Ala$mu 2 : Err-d $ef yesteqsiyen.


Anwa kecc ? (Anta kemm ? ) …………………..
Isem-ik ? …………………………………………….
Isem-is baba-k ? ……………………………………
Isem-is yemma-k ? …………………………………

Ala$mu 3 :
Ccaû ilmawen i wakken ad d-terreê $ef yesteqsiyen am deg umedya amezwaru.
1 - D acu-ak-t gma-s n baba-k ? Gma-s n baba d âemmi
2 - D acu-ak-t gma-s n yemma-k ? Gma-s n yemma d …………………………………
3 - D acu-ak-t baba-s n baba-k ? Baba-s n baba …….………………………………….
4 - D acu-am-tt yemma-s n wergaz-im ? Baba-s n yemma d …..………………………
5 - D acu-ak-t mmi-s n weltma-k ? Mmi-s n weltma d …………………………………..
6 - D acu-ak-t baba-s n tmeüüut-ik ? Baba-s n tmeüüut-iw ……………………………….
7 - D acu-ak-tt yemma-s n tmeüüut-ik ? Yemma-s n tmeüüut-iw ………………………...
8 - D acu-am-t baba-s n werga-im ? Baba-s n wergaz-iw d ……………………………
9 - D acu-am-t gma-s n wergaz-im ? Gma-s n wergaz-iw . …………………………….
10 - D acu-am-tt weltma-s n wergaz-im ? Weltma-s wergaz-iw …….………………….

© Copyright Hamid Oubagha – 2010. Ceci est un extrait du livre : Orthographe de la langue Amazighe. Editions Baghdadi. 2010.
Tous les droits réservés à l’auteur. Prix : 300 DA. Version PDF : 200 DA. E-mail : hamid_oubagha@yahoo.fr - Tél : (213) 06.64.77.07.37
Hamid Oubagha : Cours d’Orthographe Amazighe 17

Ala$mu 4 : Ccaû ilmawen yellan ddaw tugniwin s useqdec n yismawen n yiniyen


(Utiliser les noms des couleurs pour répondre aux questions)

amellal aberkan azegzaw azewwa$ adali

aqehwi aweûdi ademdam awra$ ajenjaûi

Amek ay iga userwal-is ? Amek ay tga tamart-is ? Amek ay tga tqenduût-is ?

………………………..….. ……………………………..….. ..…………………..….


Amek ay tga tqenduût-is ? Amek ay iga userwal-is ? Amek ay gan yisebbaêen-is- ?

………………………………… ………………………………… ………………………………………..

Ala$mu 5 : Aru unti n yismawen-a. ( Ecrire le feminine de chacun des noms suivants)

Amalay Unti Amalay Unti Amalay Unti


A$yul …………………… A$erday …………………… Aserwal ……………..
Al$em …………………… Aserdun …………………… Aqiêun ……………..
Amcic …………………… Uccen …………………… Abeûnus ……………..
Awtul …………………… Aqjun …………………… Akursi ……………..
Ayaziê …………………… Am$ar …………………… Abrid ……………..

Association Culturelle IMEDYAZEN. BP 129. Poste Didouche Mourad. 16006. Alger. ALGERIE. Telephone : (213) 06.64.77.07.37
Site web : www.imedyazen.com – E-mail : imedyazen89@yahoo.fr
Leçon 1 : L’Alphabet : les sons et les lettres 18

Ala$mu 6 :
(Suivre l’exemple suivant pour remplir les bulles). Tbeâ amedya amezwaru i wakken ad
teccareê ilmawen deg tembulin.

Ass-a d Letniyen. Kamal ixeddem deg îîe*ra. Yusa-d ad yesâeddi kra n wussan deg
wexxam. Yemlal-d yiwen we*bib-is, isem-is Farid.
Yenna-as Farid : - Melmi ay d-tusiê ?
Yenna-as Kamal : - Usi$-d ass-a.
Yenna-as Farid : - Melmi ara tu$aleê ?
Yenna-as Kamal : - Ad u$ale$ seldazekka.

Amedya Yusa-d ass n ssebt. Ad yuɣal ass n ttlata

Melmi ay d-tusiê ? Melmi ara tu$aleê ?

Usi$-d seldiêelli
Ad u$ale$ azekka

Farid Kamal Farid Kamal

Acku : ass-a = Letniyen Ssebt = seldiêelli

Ttlata = azekka

© Copyright Hamid Oubagha – 2010. Ceci est un extrait du livre : Orthographe de la langue Amazighe. Editions Baghdadi. 2010.
Tous les droits réservés à l’auteur. Prix : 300 DA. Version PDF : 200 DA. E-mail : hamid_oubagha@yahoo.fr - Tél : (213) 06.64.77.07.37
Hamid Oubagha : Cours d’Orthographe Amazighe 19

( Ass-a d LETNIYEN ) . Yusa-d ass n Ssebt. Ad yu$al ass n Laûebâa

Melmi ay d-tusiê ? Melmi ara tu$aleê ?

Usi$-d …………
Ad u$ale$ ………..

( Ass-a d LETNIYEN ) . Yusa-d ass n Ljemâa. Ad yu$al ass n Lexmis

Melmi ay d-tusiê ? Melmi ara tu$aleê ?

Usi$-d
………
Ad u$ale$ ………..

Association Culturelle IMEDYAZEN. BP 129. Poste Didouche Mourad. 16006. Alger. ALGERIE. Telephone : (213) 06.64.77.07.37
Site web : www.imedyazen.com – E-mail : imedyazen89@yahoo.fr
Leçon 1 : L’Alphabet : les sons et les lettres 20

4. ( Ass-a d LETNIYEN ) : Yusa-d ass n L*edd. Ad yu$al ass n Laûebâa

Melmi ay d-tusiê ? Melmi ara tu$aleê ?

Ad u$ale$ ………..

Usi$-d …………

Ala$mu 7 : £er aêris-a : (Lire ce texte) Arraw n Dda Ceâban.


Yazid yezde$ deg Ldzayer. Zed$en deg xemsa yid-sen deg wexxam : netta, baba-s,
yemma-s, gma-s d weltma-s. Baba-s, isem-is Ceâban. Yemma-s isem-is Weûdiyya.
Gma-s isem-is Belâid. Ma d weltma-s isem-is Malika.
Axxam-nsen d amecüu*. Êeyqen. Snat texxamin kan ay sâan. Dda Ceâban ixeddem
aüaksi. Yelli-s txeddem deg sbiüaû. Belâid yessenhaû aüruli. Ma d Yazid meskin : ur
ixeddem ur igeddem. Segmi yexîer lbak, yettaüüaf kan ll*iê ammar ad d-ye$li. Meskin
yettargu kan ad yezger leb*eû. A*lil !

Ala$mu 8 : Ccaû s usekkil ixuîîen ( Compléter par la lettre manquante)

a…tul it…i i…i a…jun ta…dayt taqel…unt

Ala$mu 9 : Qqen awalen $er tugniwin.

Im$aren Tim$arin Tam$art Am$ar

© Copyright Hamid Oubagha – 2010. Ceci est un extrait du livre : Orthographe de la langue Amazighe. Editions Baghdadi. 2010.
Tous les droits réservés à l’auteur. Prix : 300 DA. Version PDF : 200 DA. E-mail : hamid_oubagha@yahoo.fr - Tél : (213) 06.64.77.07.37

Vous aimerez peut-être aussi