CAP. III. - DE VOTO. - DUB. I.
495
CAPUT III.
De Voto.·
DUBIUM I.
Quid sit Votum, et quotuplex.
194. Quid est votum. - 195. Quotuplex est votum.
Quid sit 194. - « Resp. I0 • Est prÒmissio facta
votum.
" Deo deliberate de bono possibili et me·
« Iiori. - S. Thomas 1 • Vide Sanchez et
« Laymann 2•
· « Unde patet, quod votum sit actus la-
,, triae soli Deo debitus. Quare, dum vove-
" mus quaedam Sanctis, sensus est voveri
« ea Deo in honorem simul Sanctorum »;
[Ut ex communi acceptione Ecclesiae:
Salmant. 3 ] « sicut tempia et altaria aedi-
« ficamus Deò" in eorumdem honorem; -
«Porro ex singulis particulis datae defi-
« nitionis multi casus resolvuntur: quos, ut
« vitetur confusio et consulatur memoriae,
« separatis dubiis proponam ».
195. - "Resp. no. Dividitur votum:
Absolutum << 1°. In absolutum et condz'Honatum. -
e-t conditio-
natum. " lllud est quod fit sine ulla conditiop.e: ut,
<< voveo eleemosynam. Hoc autem, quod
« fit.cum conditione, ita ut, nisi hac po-
" sita, non exsurgat obligatio: ut, voveo
« eleemosynarn, si sanitati restituar; vel
"(quod dicitur poenale), voveo facere di-
" sc;:iplinam, si hoc fecero.
Solemne et · « 2°. In solemne et sz'mplex. - lllud
simplex.
" est quod ut tale acceptatur ab Ecclesia;
<<et sunt haec duo: votum castitatis, quod
1 211 2•e, qu. 88, artic.. 1 et seqq. -
Sanch. 1 - Decal.,
lib. 4, cap. 1. - ' Lib. 4, tract. 4, cap. 1, num. 1. -
« majoribus ordinibus annexum est; et
« votum professionis relig:iosae. Simplex
« autem votum est omne aliud, quod talem
" solemnitatem non habet.
" Ubi sdendum quod votum solemne Effectus
voti solem-
<< reddit personam jure inhabilem ad con- nis.
« tractus ~el actus contra votum: ut ad
" matrimonium vel dominium bonorum
<< habendum. Vide infra, Llb. I~ cap. I,
· « z'n Tract. de Statu relz'g. - St'mplex au-
« tem tale votum, v. gr. castitatis (excipio
« quod in Societate Jesu emittitur post no-
<< vitiatum), aut ingrediendae relig:ionis,
« etsi reddat contractum, v. gr. matrimo-
<< nii, illicitum, non tamen invalidum. Vide
<< infra, Lz'b. VI, de Matrzmont'o.
« 3°. In reale et personale. - Illud est, Reale et
personale.·
« cum pecunia vel alia res externa pretio
"aestimabilis promittitur: ut calix, elee-
« mosyna. Hoc autem, cum aliqua homi-
<< nis actio vel cessatio ab actione: ut vo-
« tum jejunii, peregrinationis, abstinentiae
«a lusu.
« His aliqui adjungunt mz'xtum ex Mixtum.
« utroque: ut si voveas peregrinationem
<< cum oblatione alicujus rei. - Vide Les-
sium 4 ».
4
3Tract. 17, de Voto et }uram., cap. 1, n. 29 - Lib. 2,
cap. 40, dub. 6.
 496
LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI. CAP. III. - DE VOTO. - DUB. H. 497
Votum in « 4°. Vota facta in ebrietate, etiam ante Salmant. 18 cum Trullench, Bonacina, Va-
ebrietate fa·
DUBIUM li. ctum, non " praevisa, et sic volita in causa, non sunt lentia, Soto, etc. Ex cap. Ad audz'entt"am,
valet.
Quae requiratur Voti deliberatio et intentio. << valida; cum non sint volita in seipsis et de hz"s quae vz', ubi dicitur: Quae vz' me-
<< directe; bonum autem non consurgat tusve causa jìunt carere debent robore jìr-
<< nisi ex integra causa; quamvis ad pec- mz'tatz"s ,· et ex cap. Cum locum, de sponsa-
l%. De rf~liberatùme requisita ad vo~um. - 197. De voto emzsso ex metu. - 198. De voto
e'!'-zsso ex .er~or~. -.1?9. An oblzget simplex propositum. - 200. An ad votum suffi- << catum satis sit voluntarium indirecte et lzb., ubi: Cum locum non habeat consensus,
~~t prp~mzsszo zmplzczta. - 201; Quale propositum voluntatis requiratur ad vot'um. - <<in causa. - Laymann 1 ». ubi metus vel coactz'o zntercedit.
ne u_ra qua;run~ur: Et l "'!n teneatur ad votum, qui positive noluit promittere Votum 197. - << 5°. Vota facta in metu, non in- Excipitur tamen, si metus juste illatus
et se obl~gare. 2_. Q~z non ha~uzt animum implendi. 3°. Qui negative noluit se obli- metu fac-
tum, quan- << cusso ad hoc ipsum ut votum extorque- fuerit 14• - Vide Salmant. 15.
gare, 'tt
sczens oblzgatzonem . · - Qu· 1· Quid' si nescz'ens· Qu· 2. Quz·a, sz· quzs· vo l uzt·
votz do valeat.
pro~z ere, et posztzve··
n?luzt ~e o~ligare. Qu. 3. Quid, si quis dubitat an se voluerz't << retur, valida sunt; quia sunt simpliciter Utrum autem 'lJOtum ex metu levi z"n·
obltzgare. Vel, an noverzt oblzgatzonem voti. Quid, si dubitet an fecerit pro""os#um << voluntaria et deliberata"· [Sicut etiam justo emz"ssum, sz't z'nvalidum?
au votum. r valida sunt vota, facta ex metu intrinseco Affirmat hic Busenbaum cum Suarez c) metu Votumex
levi
Requioita
Quando sit aut juste incusso. Salmant. 2]. - « Facta et Filliuccio cJ,· item Navarrus et alii plu- injusto,jux-
ad voti va- 196. - « Resp. Cum voti obligatio sit sideratiòne emittit vota magni ponderis
invalidum.
<< autem in metu, injuste incusso ad ipsum 16 ta alios non
res apud Sanchez . Ratio (ut dicunt), quia valet.
liditatem. « g~avissima, requiritur ùztentz'o, delz'bera- (Salmant. 4). Licet inde ad ea sitobligatus s. ,, votum extorquendum, invalida sunt. Ex ideo metus irritat votum, eo quod plenam
« tzo et ltòertas perjecta, qua quis libere « 3°. Quod si is qui scit se vovisse, du- Votuman- « communi. Non quia non sint voluntaria; consensus libertatem auferat: ergo metus
« et directe in se voluerit promittere cum te septen-
1 « bitet ancum sufficienti deliberatione et nium. « sed quia vel jus ea irritat, vel Deus non quoque levis irritabit, quando eamdem
«animo se obligandi.- Ita doctores com- « usu rationis, ob defectum aetatis: - si « acceptat, ne det vim injustae coactioni; libertatem aufert, et causa est ut votum
« muniter: Lessius, Bonacina 1.
<< quidem vovit ante septennium, votum << idque, sive metus sit gravis sive levis: fiat. Et hanc opinionem probabilem vocat
« Unde· resolves:
0
<<non obligat, nisi constet de sufficienti « dummodo quis formaliter ex solo tali Sanchez. - Sed probabilior est senten- Probabi-
Aetas et « l Aetas et usus ratz'onz"s ad voven-
ratio suffi- •
<< rationis usu; quia eum jus in tali non « metu voveat. - Suarez aJ, Sanchez, Fil- tia apposita, quam tenent Sanchez 17 cum lius valet.
cien s ad « dum ea sufficit, quae satis est ad pec-
mortale. << praesumit,.et possessio stat pro libertate. « liuccius bJ ». Soto, Valentia dJ, Sà, Azor, etc.; ac Sal-
« catum mortale, perfecto actu h umano «Si _vero post_ septennium vovit, obligat; Post sep- Sed Quaestio haec est: An votum emz"s- mant.18, qui vocant communem, et probant
Excil'itur << et directo in se volitum. Excipe tamen
profess1o so- « qUia possess10 est pro voto, cum prae- tennium. sum ex metu gravz injuste z"ncusso, si't ex cap. Perlatum, de hz"s quae vz~ etc. Ra-
lemnis. << votum solemne religionis, quod in vali- « sumatur usus rationis, njsi constet op- z'nvalùium, saltem ex jure ecclesiastico? tio, quia non censetur causa rei tam gra-
<< dum est ante certam aetatem. « positum. - Si denique dubitet utrum Dubitans Votum ex Prz'ma sententia negat cum Suarez 8 , vis, prout est votum, levis metus, qui de
Semiplena << 2o. Non obligat votum factu.m cum metugravi,
deliberati o << ante, an post septennium voverit: teneri ve! utrum ante
post.
injusto pro- Silvestro 4, Pontio 5, Palao 6 ; et merito pro- facili rejici potest; ut pariter dicemus de
non sufficit. « semiplena animadversione vel delibera- babiliter
« voto vult Sanchez et Palaus a),· negat valet. babilem vocant Bonacina et Trullench, Contract., n. 718.
« tione; v. gr. ex repentino animi motu <<Diana bJ, etc. "· [Sed probabilius, San- Exceptio. apud Salmant. 7•. Excepto tamen voto so- 198. - « 6°. Quoad vota emissa ex er- Votum e·
« vel _consuetudine lingua mentem prae~ chez]. lemni, emisso in professione religiosa, missum ex
<< rore: si error fuerit circa substantiam e.rrore:
<< vemente, vel ex calore iracundiae ra- In quocumque autem dubio, an defue- · In dubio Probabi- quod certe est nullum 8 • - Secunda pro- << materiae promissae, vel circa conditio-
« tionis usum auferente. Azor, Sanchez, rit plena deliberatio c), valet votum. Sal- ~i~~:li~;,r:; lias est in-
babilior affirmat: ut Busenbaum, et San- « nem substantialem, vel circa :finem, sive
validum.
<< Trullench 2 : ubi notat non esse sufficiens mant. 6 cum Suarez, Sanchez, Palao, etc. votum. chez 9, Lessius 10, Azor 11, Navarrus 12 ; ac << rationemformalemacmotivum vovendi;-
« indicium, quod defuerit perfecta ratio Item, in dubio an vovens emiserit votum Lib. 4, tr. 4, cap. 1, num. 4. - 'Tract, 17, cap. l, in zo.m za.c, disp. 6, qu. 6, punct. 4, v. f. - Sotus, de just.,
« vel deliberatio, si voventem facto voto metu coactus, vel an metus fuerit gravis, num. 161. - Sanch., Decal., lib. 4, cap. 3, ·num. 12. - lib. 7, qn. 2, art. 1, vers. Secundum argumentum.-" Ex
• mox poeniteat; item, motum irae raro Salmant. 7 cum Bonacina et Trullench. - s Tr. 6, lib. 1, cap. 8, num. 5. - • V. Metus, qu. 8, i. f., cap. 1 et 2, de adulteriis et stupro; cap. Ex litteris 10,
Secus, in
<<et vix unquam impedire usum rationis ». et v. Votum II, qu. 12, i. f.-' De Matrim,, lib. 7, cap. 29, de sponsalib.-" Loc. cit., n. 161.- Navar., Man., cap. 22,
Secus in dubio an materia fuerit honesta dubio de
materia vo- n. 9. - 6 Tr. 15, disp. l, punct. 5, n. 13.- Bonac., disp. 4, n. 51, v. Septtmum. Cfr. etiam Censi!., lib.1, de his quae
Bine videndum an adsint aliae circum- vel possibilis; quia tunc votum nondum ti. de 2• Praec., qu. 2, punct. 3, § l, n. 5. • Trull., lib. 2, vi, etc., consil. a, n. 9; et consil. 5, n. 4. - 16 Loc. ci t.,
stantiae adjunctae. Vide Salmant. a.- Pec- possidet. Salmant. 8 cum Palao dJ, San- cap. 2, dub. 3, n. 4. · ' Tr. 17, cap. l, n. 163.- ' Ex cap. num. 23.- Sanch., Decal., lib. 4, cap. 3, num. 23,- t'l' Loc.
ca t autem saltem venialiter, qui levi con- Perlatum 1, de his quae vi metusve causa fiunt.- 9 Loc. cit., num. 24. - Sotus, de Just., lib. 7, qu. 2, art, 1, vers.
chez àJ et Suarez dJ, cir. - 10 Lib. 2, cap. 40, n. 18.- u Part. l, lib. 11, cap. 16, Secundum argumentum, i. f. • Sà1 v. Metus, num. 3..
Less., lib. 2, cap. 40, dub. l.- 1 Disp. 4, de zo Pr"' qu. 2, 6 qu. 6. - 12 Man., cap. 12, n. 52. - 18 Loc. cit., n. 164. - Asor, part. l, lib. 11, cap. 16, qu. 6. - " Tr. 17, cap. l,
- Tr. 17, cap. 1, n. 147. - Suar., tr. 6, lib. 4, cap. 6, Trull., loc. cit., n. 4. - Bonac.J loc. cit., n. 5. .. Valent., num. 161.
punct. 1, n. 3, 12 et 13. --- Asor, part. 1, lib. 11, cap. 16, n. 4. - Sanch., de Matrim., lib. l, disp. 9, n. 12 et 13..
qu. 5. -· Sanch., Decal.,.lib. 4, cap. 1, n. 2. - 2 Lib. 2, Pal., tr. 1, disp. 3, ptinct. 10, num. 3 et 4. - 1 Loc. cit.,
cap. 2, dub. l, n. 3 et 4.- ' Tr. 17, cap. 1, n. 11. - • Loc. n. 147. - Bonac., disp. 4, de 2° Praec., qu. 2, punct. 3, § 1,
cit., n. 13. - 5 Loc. cit., n. 14. - Sanch., loc. cit., n. 14. n.ll. · Trull., li b. 2, cap. 2, dub. 3, n. 14.- s Loc, ci t., n.147. cap. 5, n. 32; et cap. 6, n. 6, loquuntur de n. 5, addit Ecclesiam de facto non irritasse
dubio circa materiae honestatem; sed prorsus talia vota, praeter professionem religiosam.
idem valet de materiae possibilitate. - Hoc b) Filliuccius, tr. 26, cap. l, n. 10 et 11,
196. - a) Palaus, tr. l, dzsp. 3, punct. 11, rit: «an animo se obligandi, an cum piena solum addunt Palaus et Suarez : in dubio loquitur sane de metu in genere; sed omnia
n. 3 et 4, putat quidem.eum probabilius voto deliberatione, etc. », ut Salmant. loquuntur; at de honestate consulendum esse superiorem; exempla quae affert sunt de metu gravi. Et
teneri ; oppositam tamen opinionem negat pro- auctores a Salmant. allegati non disputant de quodsi vero tempus urgeat, nec possit recurri asserit vota ex ejusmodi metu emissa, valida
babilitate carere. dubio an cum piena deliberatione; sed de du- ad superiorem, voventem immunem esse a quidem esse jure naturae et divino, invalida
• b) Diana, pa~t.. 4, tr. 3, resol. 11, de opi- bio an :ficte vel cum animo se obligandi votum voti obligatione. tamen esse ex jure ecclesiastico.
mone negante dic1t: «Ego etiarn probabilem fuerit emissum; vel.etiam an vovens sciverit 197.- a) Suarez male citatur a Busenbaum: c) De Suarez et Filliuccio, qui a Busen-
esse judico ». votum obligare ». nam, tr. 6, lib. l, cap. 7, n. 12, dicit votum baum allegantur, vide notas a et b hic supra.
c) Hic agitur de eo qui certus est se votum dJ Palaus, loc. cit., punct. 12, n. l et 2; metu gravi injusto emissum, validum esse, d) Valentia, in 2am 2ae, disp. ·6, qu. 6,
emisisse, sed dubitat qua mente illud emise- Suarez, loc. cit., n. 12 et 13; Sanchez, lib. 4, stando in jure naturae vel divino. Et cap. 8, punct. 4, v. f., vers. Secundo, negat obligare
S. At.PHONSl, Opera mora-Zia. - Tom. I. 32
 498 LIB. II!. - TRACT. li. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
"votum nullum est ,, [Cum Salmant. ]
circa snb· - « ut, v. gr. 1°. Circa substantiam: si
tantiam,
« quis voveret certum aliquem suum ca-
« licem, quem putat argenteum, cum sit
" aureus; vel, se ingressurum certum mo-
" nasterium, putans esse ordinis S. Bene-
circa condi- « dicti, cum sit Cartusianorum.- 2°. Circa
tionem sub·
stantialem, « condz'tz'onem substantz'alem: si quis v. gr.
« voverat se ingressurum monasterium,
<< ubi putaret religiosam disciplinam et
« essentialia religionis servari accurate,
" et tamen non ita esse t; v el si voveret
« peregrinationem ad liminaApostolorum,
« putans tantum distare centum milliari-
'' bus, cum tamen distarent trecentis. -
circa cau· « 3°. Circa causam finalem: si quis v. gr.
sam fina- '' voveret aliquid in gratiarum actionem
Iom.
« pro sanitate parenti reddita, et is re ipsa
«non fuisset aegrotus vel esset mortuus "·
[Cum Salmant. 2]. « Et ratio nullitatis ta-
« Uum votorum est: quia hic deficit liber
« consensus, qui non fertur in incognitum,
'' et nihil tam est contrarium consensui
'' quam error. - Filliuccius 8 "·
Error cir· Certum est quod error circa substan-
ca substan-
tiaminvali· tiam invalidat votum; etiamsi fuerit con-
da t. comitans, id est, non dans causam voto:
puta, si adhuc, errore cognito, tu vovisses.
Sanchez aJ. Et etiamsi talis error fuerit
quantumcumque crassus. Sanchez bJ, Et
Item, circa
circumstan· certum est etiam quod invalidat votum
tias su b-
stantiales. error circa cz'rcumstantz'as substantiales,
id est, quae pertinent ad substantiam rei
promissae; juxta exempla a Busenbaum
hic posita.
Secus vero, si error, licet dederit cau-
Secus, cir..
ca conditio· sam voto, sit circa condz'tt'ones quae sub-
nes acciden·
tales. stantz'am rei non afficz'unt: puta, si quis
1 voveat dare eleemosynam pauperi, putato
probo, amico, tenetur dare, etsi postea
cognoscit improbum, inimicum; quamvis,
his cognitis, antea non vovisset. Ita Sal-
mant. 4 • Aliter, ut dicunt, quot contractus,
quot matrimonia, quot professiones, quot
ordinationes infringi oporteret, si pateret
aditus ad eas annullandas propter cir-
cumstantias accidentales, praeter substan-
tiam, non praevisas! - Citant Salmant.
pro se Sotum cJ, Lessium cum Sanchez cJ.
A t non bene: quia Sanchez 5 adhaeret Bu-
senbao, qui (supra, n. 175) dicit proba- magni Nisi sint
mo·
biliter cum Suarez, quod invalidat jura- causammenti, et
de·
mentum (et idem est de voto) error etiam derint.
circa circumstantias accidentales, si hae
sint magni momenti, et si, ipsis cognitis,
juramentum emissum non fuisset. Et hoc,
quoad contractus, jam probabile putant
Salmant. dJ. Ideoque quoad vota, etiam
probabile videtur. -Vide dicenda n. 226.
Professio
« 7°. Vota quae emittuntur post novi- irrita solo
errore
« tiatum, in quocumque approbato ordine, ca substan- cir·
« instar matrimonii carnalis, non sunt ir- tiam.
« rita ob ullum errorem, nisi solum sub-
« stantialem circa substantiam.
« 8°. Si error circa conditionem sub- caError cir.
conditio-
<< stantialem sit de re parvi momentz~ non momenti
nemparvi
'' redditur votum irritum: ut si iter pe- non irritat
votum.
'' regrinationis quam quis vovit, sit paulo
'' longius quam 'pritabatur; quia parum
" reputatur pro nihilo. - ltem, si error ror Neque er-
circa
« sit tantum circa causam l'mpulsz'vam, causam im·
pulsivam.
« valet votum ,, : [Salmant. 6 ] « quia illa
« est tantum causa secundaria, qua se-
« posita, actus est sufficienter voluntarius
« secundum substantiam. Neque talis er-
« ror in caeteris contractibus actum vitiat.
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. II.
« v. gr. vovit aliquis peregrinationem Ro-
« mam studio colendi Deum, et simul
« etiam habuit causam secundariam im-
« pulsivam, ut inviseret fratrem, quem
« putavit esse Romae; quem etsi intelligat
« deinde istic non esse, non ideo desinit
« obligari voto.
<< Et ex his patet, quomodo intelligen-
« dum sit quod dici solet, vota non obli-
« gare ultra intentionem voventis. - San-
« chez l, Lessius 2 » •
Ad votum
non suflicit 199. - « 9°. Ad votum non sufficÙ nu-
propositum. '' duro propositum, licet firmissimum; quia
« qui tantum proposuit, non tenetur sub
« peccato praestare. Qui autem promisit
'' obligatur sub peccato; et, nisi praestet'
'' agit contra fidem Deo datam.- Bona~
<<cina 3, Laymann 4 "·
An neglz'gens proposz'tum bonum pec-
cet venz'alz'ter saltem ?
Negligere Affirmant Lessius, Palaus, etc., apud.
propositum
bonum,pro· Salmant. 5 ; ob inconstantiam, sine causa
babiliterve·
niale. tunc intervenientem.
Probabili· Negant tamen Busenbaum; Sanchez 6
ter non est
pecoatum. cum Soto, Aragon, Azor; et Salmant. 7
cum Dicastillo, Valentia, Suarez aJ, To-
leto, etc.; quia (dicunt) defectus constan-
tiae de se non est culpa, nisi praeceptum
adsit.
Utraque est probabilis.
1 Deca!., lib. 4, cap. 2, n. 11 et 45. - ' Lib. 2, cap. 40,
n. 11 et 13. -· 8 Disp. 4, de 2° Praec., qu. 2, punct. 1, n. 2.
- 4 Lib. 4, tr. 4, cap. l, n. 1. ·- Less., loc. cit., n. 22 ..
Pal., tr. 15, disp. 1, punct, 2, num. 3.• ' Tr. 17, cap. 1,
n. 17. - ' Decal., lib. 4, cap. l, n. 21 •• Sotus, de Just.,
lib. 7, qu. 1, art. 2, vers. Propositum namque . . Aragon,
in 2 m. 2rac, qu. 88, art. l, v. f •• Asor, part. 1, lib. 11,
11
cap. 18, qu. 5. - ' Loc, cit., n, 18. • Dicast., de Justit.
499
200. - "10'. Ad votum aliquando suf- Datur vo·
« ficit promissio implicita; ut patet in sus- tum impli·
citum.
« ceptio~e ordinum sacrorum: ubi, licet
« non dicatur: voveo, vel promitto casti-
" tatem, votum tamen hoc fit implicite
« hoc ipso quod, sciens Ecclesiam anne~
'' xuisse iis ordinibus istud votum eos
..
« SUSC1plS.
'
An vero, si quis plane id ignoraret,
<< ~dhuc.censeretur vovere ex; implicita
« mtentione, dubium est. Aliqui ajunt·
« aliqui probabilius negant, dicuntque ta~
« lem teneri ad castitatem, non ex voto
<< sed ex Ecclesiae praecepto: Sanchez a;'
« Bonacina aJ, et communiter », [Sed cen~
set Laymann bJ probabilius teneri ex prae-
cepto Ecclesiae ad votum emittendum.-
Sed vide de hoc dicenda, de Sacr. Ord.,
Lzò. VI, ex n. 806].
201. - " uo. Si quis haberet intentio- Intendens
« nem promittendi quidem, sed tamen se
promi t t ere ,
sed non se
« non obligandi; nullum esset votum, se- obligare.
« cundum Navarrum, Silvestrum, San-
« chez 8 , Lessium 9 , Bonacina et alios con-
.
« tra caJetanum aJ,· quia talis non vult
'
'' vovere, cum apponat conditionem con-
" tra substantiam actus. Unde Lugo 10 et
« alli contendunt talem non posse dici
« promitt~re. Ver~m videtur esse quaestip
'' de nomme. - S1 vero haberet animum
etc., lib. 1, disput. 2, de Fortitud., dub. 12, n. 244•• Va-
lent., in 2a.m 2ne, disp. 6, qu. 6, punct. 1, vers. Respondeo
nullum propositum. · Tolet., lib, 4, cap. 17, num. a. -
l\7avar:, Man., cap. 12, num. 38. - Silvestq v. Metus,
qu. 8, 1. f.; v. Pactum, qu. 4, vers. Lz'mita 1.- s Decal.,
lib. 4, cap. !, n. 27. - ' Lib. 2, cap. 40, n. 6. - Bonac.
disp. 4, qu. 2, punct. !, num. 12. - " De Just. et Jure:
disp. 23, n. 4.

1 Tr.17, cap. l, num.155.- 2 Loc. cit,,cap.l, num.158; et 13. - • Deca!., lib. 4, cap. 2, num. 11. - Suar., de
et cap. 3, num. 16. - 8 ~ract. 26, cap. 1, a num. 18. - Juram., lib. 2, cap. 11, num. 11. - ' Tract. 17, cap. 1, 199.- a) Suarez, de Voto, lib.l, cap. 2 n. 5 tibus immediate oriri ex proprio voto quod
• Loc. cit., num. 1?6. - Less.,~ lib. 2, cap. 40, nu.m. 10 num. 158. et seqq., ita quidem tenet; sed n. 7, su'bdit: secu_ndum Ec~lesia~ legem ipso facto, s~u sus-
« Poterit autem esse actus otiosus, si quis abs- cept10ne sacn ordmis, emittere debent. Ta-
que ullo bono fine, contrariam voluntatem met~i enim Ecclesia absolute neminem cogere
votum metu gravi factum; et addit votum nec deas quae de hoc auctore notavi supra, notag, exerceat • : contrariam scilicet proposito boni pos~It ad servandam continentiam... , tamen in
valere, casu quo omnis deesset consensus, ad n. 187. - Sanchez autem, qui pariter alle- melioris. ordme sacro, quem libere confert quibus vult
« etiamsi metus qui illum impedit essetlevis •. gatur a Salmant., dicit revera n. 8, attenden- 200. - a) Sanchez, de Matrim., lib. 7 dis- condi~ionem et legem adjicere potest ac solet'
Quibus satis dare inculcat valere votum, si dam esse ipsam actionis substantiam; c et si put. 27, n.ll; B?nacina, loc. cit., 11. 7, p~rpe· ut qUl talem ordinem suscipiunt, eo ipso facto'
metus levis non tollit omnem consensum. illa non ignoratur, actio non est involuntaria,_ ram a Busenb. c1tantur; adhaerent enim sen- atque adeo tacite, continentiam profiteantur • :
198.- aJSanchez,de Matrim., lib.7, disp.l8, etsi erretur circa aliquas circumstantias acci- tentiae, quae vult ejusmodi ignorantem teneri 201. - a) Cajetanus non videtur recte ci-
n. 6, de matrimonio tantum loquitur; sed in dentarias, quamvis secluso eo errore, actio illa ex voto ad castitatem servandam. tari a Busenbaum; nam, in 2am 2ae, qu. 88,
Decal., lz'b. 3, cap. 11, n. 43, loquitur de jura- non fì.eret •· Postea vero n.ll, adhaeret sen- bJ Laymann, lib. 5, tr. 9, cap. 11 n. l vers. art. l, vers. In eod. art., circa Jam conditt'o-
mento. tentiae quam S. Alphonsus ipsi tribuit. Nihilominus, generaliter dumta~at quaerit nem, loquitur de eo qui vovet cum animo non
bJ Sanchez, de Matrim., lib. 7, disp. 18, dJ Salmant., t1·. 14, cap. l, n. 21, ita qui- unde proveniat continentiae obligatio ordini promittendz;· quem quidem neo-at teneri ra-
n. 7; et lib. 10, disp. 9, n. 22, de matrimonio dem tenent, si error sit circa qualitatem; non sacro annexae; et respondet sententiam com· tione voti, sed solum ratione sca:dali: ibi enim
et religiosa professione ita tenet. tamen requirunt ut qualitas sit magni mo- muniorem et probabiliorem apud Sanchez esse: dicit adesse non vinculum voti, sed solam voti
c) Sotus revera citatur a Salmant.; at vi- menti. • Obligationem illam continentiae in sacerdo- fictionem.
 500 LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
« vovendi et se obligandi, non tamen im-
« plendi; tunc etiam gTaviter peccaret òJ,
« etvotum esset validum. Sanchez, Filliuc-
« cius, Bonacina l, Laymann, etc. ».
Plura hic distinguere oportet:
Intendens Et l Si quis vovet curo animo posi-
0
• Sed quaeritur. 1°. An teneatur ad vo-
non promit-
tere nec se tivo non promittendi nec .se obligandi;
o bligare,
certe votum est nullum: ut Salmant. 2,
non tenetur.
curo S. Thoma et communi.
Intendens 2°. Si vovens habet animum promit-
promittere
et se obliga· tendi et se obligandi, sed curo intentione
re, sed non
non implendi; dicendum est teneri ad vo-
implere, te..
netur.
tum: ex communi sententia, quam docent
Lessius 3, Sanchez 4; et Salmant. s curo
Suarez, Cajetano, Azor, Bonacina, etc.,
contra Valentia cJ.- Ratio, quia obligatio
voti non pendet ab intentione implendi; se d
a voluntate se obligandi, quae jam adest.
Intendens S0 • Si vovens habet animum promit-
promittere
et implere, tendi et implendi, sine tamen animo po-
si ne animo
se obligan· sitivo se obligandi; tunc, si iste satis sciat
di, quando
teneatur. obligationem voti, sed ad eam non adver-
tat cum votum emittit, et negative se
ha beat, non volendo nec excludendo illius
obligationem, tenetur quidem ad votum:
Sanch. 1 de Matrim,., lib. l, disp. 9, n. 2; Decal., lib. 4,
cap. 1, n. 23 et f!l. - Fill., tr. 26, n. 7.- 1 Disp. 4, qu. 2,
punct. l, n. 14 et 15. - Laym., lib. 4, tr. 4, cap. l, n. 2.
- 2 Tr. 17, cap., 1, n, 19. - S. Thom., in 4, d.ist. 38, qu. 1,
art. l, solut. 1, ad 2. - ' Lib, 2, cap. 40, n. 7.- • Decal.,
lib. 4, cap. l, n. 23. - 5 Loc. cit., n. 21. - Suar., lib. t,
cap. 4, n. Z. - Cajetan. 1 in 2"'m zne, qu. 88, art. l, vers. In
b) Graviter peccat, si nempe materia sit
gravis, uf notant Sanchez, n. 37,· et Bonac.,
n. 15.
c) Valentia, in 2am 2ae, disp. 6, qu. 6,
punct. 1, vers. Respondeo ad argumentum~
negat talem revera promittere ; nihilominus
ait teneri • saltem propter scandalum •·
dJ Palaus, tr. 15, disp. 1, punct. 3, n. 2,
non loquitur de eo qui scit obligationem anne-
xam esse voto; a fortiori tamen de eo sic
sentire censendus est, cum: loquatur de vo-
vente, qui ignorat ex promissione obligatio-
nem nasci: quem quidem vult obligaturil rema·
nere, si non habuerit expressam voluntatem
se non obligandi.
e) Petr. de Ledesma, de Matrz'm., qu. 43,
art. l, di.ff. 2, conel. 3, de casu simili disputat,
ut animadvertit Sanchez, scilicet de sponsa-
libus; et scribit: • Quando quis per ignoran·
tiam vere vult promittere, non tamen obligare
se ipsum, quoniam putat quod obligatio non
est annexa p;romissioni, talis promissio non
habet. veram rationem sponsaliorum •. - Ara-
gon, in 2am 2ae, qu. 88, art.1, vers. Dico Bo,
non loquitur de eo qui negative se habet, sed:
quia qui vult actum antecedentem, vult
(saltem implicite) ejus obligationem con-
sequentem. - Ita communiter Sanchez 6,
Palaus dJ, Tamburinius 7, Salmant. s et alli
passim.
tum, qut' nescz't vott' oblt'gatz'onem, et ne-
gatt've se habet, non explicite neque im-
plicite intendens illam suscipere?
Aflìrmant Palaus 9 et Suarez 10; quia
hic censendus est voluisse promittere,
juxta modum et intentionem quam ha-
bent alii rite voventes. - Sed verius n~­
gant Sanchez 11 curo Ledesma eJ, Aragon e;
et Manuele •J,· item Croix l J, Tamburi-
nius 12, et Salmant. gJ, qui asserunt hanc
esse fere omnium doctrinam. Ratio, quia
nemo obligationem contrahit, nisi velit
illam sibi imponere; hic autem nullo modo
eam vult suscipere, nec formaliter in se,
nec virtualiter in promissione, cum erret
in substantia, judicando talem obligatio-
nem non esse voto annexam. - Secus
tamen dicendum, ut bene advertunt San-
chez et Tamburinius 13, si quis voluerit
eod. art.~ circa ~m. conditionem. Asor, part. 1, lib. 11,
M
cap. 13, qu. 9... Bonac.,. Ioc. cit., n. 14. - 6 De Matrim.,
lib. l, disp. 9, n. 2. - ' Decal., lib. 3, cap. 12, § l, n. 6. -
8 Loc. cit., n. 23. - 9 Tract. 15, disp. 1, punct. 3, n. 2. -
10 Lib. l, cap. 3, num. 9. - u De Matrim., lib. 1, disp. C),
n. 2.- u Loc. cit., n. 7 et S.- Sanch ..~ de Matrim., Ioc. cit.,
n. 2. - 18 Loc. cit., n. 6.
• Quod si aliquis, inquit, ex ignorantia invin-
cibtli, vel quia credit obligationem non esse
inseparabiliter annexam voto, ... emitteret vo-
tum, habens quidem propositum vovendi et
non se obligandi per votum ; ille talis non
maneret obligatus voto •. - Manuel Rodri-
guez vero, in Sum., part. 2, cap. 94 (al. 92)
n. 8, scribit: • Si aliquis ignorantia invincibili,
aut quia credit quod obligatio non est res inse-
parabilis a voto, fecerit votum cum proposito
vovendi et non obligandi se expresse, non va-
lebit tale votum •.
IJ Croix, lib. 3, part.1, n. 365, rem clare in-
culcat, dicens ad obligationem contrahendam
requiri, ut vovens sciat quid sit vovere; et ap-
probat Tamburinium, dicentem obligari eum
qui sciat in natura voti esse quod obliget; vel
si id nesciat, sciat tamen quid sit vovere, et
voveat juxta modum ordinarium quo ceteri id
faciunt.
g) Salmant., loc. cz't., n. 23, sic loquuntur:
« Secundo modo se potest habere vovens, ita ut
erret judicio, quo putat votum non trahere
secum obligationem, et cum hoc errore emit-
tat votum, obligationem nolendo; sic omnes
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. II.
vovere modo ordinario quo alii vovent;
quia tunc implicite voluit obligationem
contrahere.
Quaeritur 2°. An teneatur ad votum,
quz' veHt promz'ttere, et sdat obligatzonem
votz~ sed nolz't ad votum se obHgare?
Prima sententia, quam tenent Sotus I;
ac Prado, Aragon, Gutierrez, etc., apud
Salmant. 2, dicit obligari; quia, posita vo-
luntate verum emittendi votum, nequit ab
eo separari obligatio quae oritur ex voto.
Vo!ens pro·
mittere, sed
- Secunda vero sententia, communior et
nolens voto probabilior, nega t; et han c tenent San-
I~orans obligari,
obltgatio· probabilius chez 3 , Lessius 4, Palaus 5; et Salmant. 6
nem et ne- non tenetur.
gative se cum Suarez, Azor, Bonacina, Valentia et
habens, ve-
rius non te- Trullench. Ratio: tum quia, qui vult appo-
netur.
nere conditionem contrariam substantiae
contractus, invalidum contractum reddit;
tum quia lex (prout votum est lex parti·
cularis) non obligat, nisi juxta Iegislatoris
voluntatem. - Hinc inferunt Salmant.
quod is qui promittit spon:salia, v el sa-
eros ordines accipit, aut religiosam pro-
Nisi velit
vovere mo- fessionem emittit, animo non se obligandi,
do ordina·
rio~
non tenetur ad sponsalia neque ad votum.
Sed vide de hoc dicenda de Ord., Lzò. VI,
n. 809, Dubz't. 2.
Quale autem peccatum si't, sz'c vovere
sz'ne anzino se obligandi?
Hoc modo
vo,·ere, or-
Dicunt Sanchez 7, Palaus 8 ; et Salmant.
dinarie est cum Suarez, Bonacina, Trullencli, Regi-
veniale.
naldo et Villalobos hJ, ordinarie non esse
nisi veniale, propter quamdam inordina-
tionem. Dicitur ordinarie,· quia in pro-
1 De Just. et }ure, lib. 7, qu. 1, art. 2, vers. Tertio
eodemque.- Prado, tom. 2, cap. 31, qu. l, n. 22 et seqq. -
Aragon,~ in 211111 211 c, qu. 88, art. 1, vers. Dico 3. - Gutìer. 1
Canon. quaest., lib. 2, cap. 22, n. 31 •. • Tr. 17, cap. l,
n. 24. - 3 Decal., li b. 4, cap. l, n. 27. - .c Li b. 2, cap. 40,
n. 6. - rt Tr. 15, disp. l, punct. 3, n. 2. - s Loc. cit., n. 25. -
Suar., lib. 1, cap. 3, n. 7 et 10. - .Azor, part. 1, lib. 11,
cap. 13, qu. 9. - Bonac., disp. 4, qu. 2, punct. 1, n. 12 .. Va-
lent., in 2 m 2 c, disp. 6, qu, 6, punct. t, arg. 2, vers.
11 11
Itaque sr:. · Trull.J lib. 2, cap. 2, dub. 1, n. 12. - Sal-
fere asserunt, istum manere ab obligatione
voti immunem ».
h) Villalobos, part. 2, tr. 34, diff. l, n. 5,
501
fessione religiosa et susceptione sacrorum Quando·
que morta-
ordinum, procul dubio esset mortale; quia le.
esset deceptio in re gravissima. - Vide
dieta de Juram., n. 172, v. Il. Sz' autem.
Quaeritur so. An teneatur ad votum,
quz' dubz"tat an vovendo voluerz't se oblt:
gare?
Tamburinius putat probabile non obli-
gari. - Sed dicendum oppositum cum Dubitans
de intentio-
Croix 9 , Gobat, Diana et aliis 10 commu- ne se obli-
niter. Quia, donec constet de invalidi- gandi, tene-
tur.
tate actus, praesumptio est pro illius va-
lore: ut Menochius, etc. 11 communiter
docent.
Idem dicendum, ut recte ait Croix 12 Item, du-
bitans an
contra Gobat, si quis dubitet an noverz't noverit ob-
ligationem.
ve l anùnadverterit obHgatz'onem votz: Quia
ex communiter contingentibus, quisque
censetur scire et advertere, quod omne
votum obligationem parit illud implendi.
Quid, sz' quzs dubz'tet an jecerz"t votum
vel propositum,· sed memz'nz"t credz'tizsse
gravz'ter peccaturum, sz'promt'sszonem non
ùnplevzsset?
Censet Croix 18 h un c non obligari; quia Dubitano
utrum vo-
saltem votum est dubium: cum plures tumanpro-
rudes, adhuc nudum propositum facientes, positum fe-
cerit quan ...
censeant erronee ad illud sub peccato te- doteneatur.
neri. - Sed huic non consentio; et puto
hunc censendum vere vovisse, et voti
contraxisse obligationem. Cum enim jam
apprehenderit peccare non implendo pro-
missum; recte arguitur illam revera agno-
visse et sibi imposuisse.
mant. 1 loc. cit,, n. 25. - 1 Loc. cit., n. 38. - s Loc. c::it"
n. 6. - Salmant., loc. citu n, 27. - Suar., lib. 5, cap. 1,
a n.~. · Bonac., loc. cit., n. 15. · Trutl., loc. cit., n. 15..
Regin., lib. 18, n. 261. - Tamòur., Decal., lib. l, cap. 3,
§ 7, v. Votum, num. 6. - 9 Lib. 3, part. 1, num. 384. -
Gobat, de Voto, num. 384 et 388. - Diana, part. 4, tr. 3,
reso!. 10, vers. Notandum est. - 10 Ap. Croix, loc. cit,,
n. 384. - Menoch, 1 de Praesumpt., lib. 6, praes. 4, n. 2. -
11 Ap. Croix, loc. ci t., n. 384.- 19 Loc. cit., n. 386. · Gobat,
loc. cit., n. 389. - 13 Loc. cit., num. 366.
male a Salmant. citatur ; scribit enim peccare
mortaliter, eum qui vovet, et intentionem
habet non se obligandi.
 502 LIB. Ili. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI. CAP. III. - DE VOTO. - DUB. III. 503
ein~l":ov/: Pariter nullum est votum de vitandis Probabilius etiam mihi est, vovere ma- Item,juxta
mortalibus et veniali bus collectzve. - Et S. Docto-
DUBIUM III. talia et ve- lum, etiam veniale, de se esse culpam rem,vovere
w:~::inva- etiam votum vitandi mortalia aut venialia gravem; cum de se blasphemia sit, velle veniale.
Quae requiratur materia Voti. tan~\e:ov:~ dzvz'szve; quia nullum est illud votum dis- ut malum cedat in honorem Dei. Sed
~~~~~-"tve- junctivum, cujus pars est apta, et pars communiter ob ignorantiam, hoc non est
202. An teneat votum de re impossibili. - 203. An votum vitandi omnia veniaUa. Quid, inepta, et vovens ad neutram voluit deter- nisi veniale, ut bene notant Salmant. 9 • -
si quis voveat vitare omnia' mortalia et venzalia collective. - 204. An valeat votum minate se obligare: puta, si voveas aut Idem diximus de juramento n. 146, v. 5.
de re vana. - 205. An sit mortale vovere malum veniale. - 206. An valeat votum orare aut ludere, votum totum est nul- Vemalzter.
factum ex malo fine. - 207. An, votum impeditivum majorz's boni. - 208. An valeat
votum non petendi dzspensationem. - 209. An, votum nubendi. - 210. An, votum lum. Salmant. 1 cum Sanchez, Trullench, 206. - « 4°. Invalidum est votum, cui Votumcum
circumstan-
non vovendi. Villalobos dJ et Leandro. Ita etiam Pa- « adjungitur finis vel alia circumstantia tia mala,
quando in-
:Jc;u'ld:e~:! laus 2 et Croix 3• - Qui tamen recte « mala, tenens se ex parte rei votae: ut, validum.
Materia
voti: possi-
202. - "Resp. Ea debet esse possibilis « voto ad vitanda mortalia, et venialia neatur. advertunt, quod si ad tale votum quis se « v. gr. vovet quis eleemosynam, ad obti-
bilis et me- « (cum impossibile nec efficaciter intendi « graviora. - De quo Scholastici, Navar- obligavit in quantum potest, tenetur qui- « nendam vanam gloriam, aut impetran-
lior.
« possit, nec ad illud sit obligatio); et non « rus 8 , Suarez 4, Sanchez 5 ». dem ad fugam saltem mortalium. Ac te- " dam per eam victoriam injustam, feli-
« solum bona, sed etiam melior quam op- Salmant. 6 cum Sanchez, Pala o, Trul- neri etiam censeo ad vitanda venialia de- " cem successum furti, adulterii, etc., aut
« positum sive ejus omissio: quippe finis lench, Prado, asserunt, votum de vitandis liberata, juxta quod dixi mox supra. « in gratiarum actionem pro successu ta-
« intrinsecus voti est honorare per hoc omnibus venialibus, etiamsi esset de piene Votum de 204. - « 2°. Invalidum est votum de re '' lis peccati. Quia datio eleemosynae ad
re vana vel
« Deum: id autem non potest fieri, nisi deliberatis a), oninino invalidum esse: indifferen- << vana, vel inutili, vel indifferente: nisi '' talem finem est actio blasphema, quasi
te, quando
« offeratur illi aliquid gratum; gratum prout de re moraliter impossibili; ex Tri- valeat. « ex circumstantiis aut fine fiat bona "· << Deus peccata promoveat; ideoque non
« autem esse non potest, ut quis obligetur dentino 7• Quoad votum S. Teresiae, agen- [Modo circumstantia non ex sola rela- << potest esse materia voti. - Cajetanus,
« ad relinquendum id quod est melius. di quidquid perfectius intelligeret, respon- tione voventis, sed ex se ad bonum finem << Navarrus 10, Sanchez n, Laymann 12, Fil-
« Sanchez 1, Laymann, Navarrus, etc.». dent, illud ex speciali instinctu Spiritus conducat. Salmant. 4]. « Quia Deo displi- " liuccius 13 "·
Quid,, sz· quis voveat de re posszoz1i Sancti emissum fuisse. Vide Salmant. 8• - • cet stulta promissio, et bine eam non «5°. Validum autem est, etsi ei adjun- Quando
simul et ùnposstozU? Sed verius dicit Croix 9 cum Suarez, bene validum.
Votum vi
tandi venia-
• acceptat. Ac peccat venialiter talia vo- « gatur finis vel alia circumstantia mala,
Vovens
possibile et
Respondetur, teneri ad partem possi- valere votum de vz'tandt's vent'alzous de- 1ia delibera- « vens; ut v. gr., si quis decidens ex equo, « tenens se tantum ex parte voventis: ut,
ta,validum.
impossibUe, bilem, si est divisibilis: puta si conjux ltoeratt's, cum hoc revera non sit impos- « voveat non amplius equum ascendere. « v. gr. si quis ex vana gloria, aut ex
ad quid te-
neatur. voveat castitatem, tenetur ad no]J. peten- sibile; et personae perfectionis amantes • - Navarrus 5, Sanchez 6 "· [Cum Sal- « ira erga importunum mendicum, voveat
dum. Ita etiam valet votum, si principale illa satis evitant. mant. 7]. « ei dare eleemosynam. Quia tunc res
illius est possibile; licet accessorium sit Votum autem abstinendi a venz"alzous Vitandi Vovere 205. - " 3°. Invalidum est vovere mala; « ista bona est quam vovet; licet ipse
venialia de- mortale est
impossibile. - Secus, si e converso. - t'n aliqua·materz'a determinata, communi- terminata, peccatum « et qui vovet mortale, peccat mortaliter. << voveat male et cum peccato aJ "·
quandoque lethale.
Vide Salmant. 2 • ter validum est, maxime in personis ma· validum. · « - Qui autem veniale, eum venialiter Nota igitur hic differentiam inter fi-
Quid, si votum sit dzsjunctzvum? - gnae virtutis In aliis vero modicae vir- Quando-
que invali-
« tantum pèccare dicunt Sà a;, Silve- nem pravum ex parte ret" votae, et ex
Vide num. seq., v. Pari'ter. tutis erit materia impossibilis. lmmo, in dum. • ster a), etc. ; licet mortaliter peccare parte voventts.
« Unde resolves: aliquibus materiis, puta cogitationum in- « velit Cajetanus bJ et Lessius 8 : quod 1°. Nam finis ex parte rez· votae, est Finis ma-
las ex parte
Votum vi-
0
203. - « l Invalidum est votum n un-
• honestarum, otiosarum, etc., cum sint ine- « videtur probabilius ». qui!.D.do res promissa dirigitur ad pra- rei vota e
taudiomnia invalidat.
venialia. " quam peccandi venialiter ; cum id mo- vitabiles quoad omnes, votum est nullum.
1 Tr. 17, cap. 1, n. 83 et 141. - Sanch., Decal., !ib. 4,
- Ita Salmant. 10 cum Cajetano b), San- n. 37.- • Loc. cit., cap. 7.- ' Loc. cit., n. 55.- • Lib. 2,
" raliter et ordinarie sit impossibile. Aliqui cap. 10, n. 19. - Trull., loc, cit., dub, 10, ri. 11. - Leand., cap. 40, n. 39. - ' Loc. cit., n. 71. - Cajetan., v. Voti
" tamen volunt, sic voventem teneri isto chez, Suarez cJ, etc. tr. 1, disp. 9, qu. 23.- 0 Tr. 15, disp. l, punct. 8, § 1, n. 5 materia, § Primo prom#tendo.- 10 Man., cap. 12, n. SO. -
et 10; punct.12, n. 23,- 8 Lib. S, part,l, n. 402 et 410. - " Decal., !ib. 4, cap. 6, a n. 11. - "' Lib. 4, tr. 4, cap. 2,
1 Decal,, lib. 4, cap. 5, n. 1. - Laym., lib. 4, tr. 4, cap. 5, n. 10. - Pal., tr. 15, disp. l, punct. S, §l, n. 6 et 9. • 4
Loc. cit., n. 57. - 15 Man., cap. 12, n. 28, vers. Nono~ et n. 7. - 13 Tr. 26, cap. 2, n. 43.
cap. 2, n. 2, 6 et 11. - Navar., Man., cap. 12, n. 24 et seqq. Tru/1., lib. 2, cap. 2, dub. 9, n. 2. - Prado, tom. 2, cap. 31,
- • Tr. 17, cap. l, n. 75 et 76. - 3 Man., cap. 12, n. 65.- qu. 2, n. 124. - ' Ex can. 23, sess, 6. - 8 Loc. cit., n. 84
• Lib. 2, cap. 3. - 5 De Matrim., lib. 9, disp. 35, n. 2 et et 85. - • Lib. 3, part. l, n. 401. - Suar., lib. 2, cap. 3, n. 4.
seqq. - ' Tr. 17, cap. l, n. 80. - Sanch., Decal., !ib. 4, - 1° Loc. cit., n. 81. - Sanch., Decal., lib. 4, cap. 5, n.18. sentiri non audeo... Dico ergo aliud esse mo- tentiam de juramento tenent; et sane eadem
tum indeliberatum, assumi per se ut mate- est ratio de voto et de juramento.
riam voti; et hoc dicimus fieri non posse se- IJ) Cajetanus, Sum., v. Voti materia, vult
203. - aJ Ampliationem hanc: Etiamsi saecularibus fierent ... Et quandoque sunt adeo cundum rectam rationem; aliud vero esse, quandoque dumtaxat peccare mortaliter, cum
esset de plene deliberatis, omittunt Sanchez, indiscreta, ut mereretur puniti vovens, pro eo motum indeliberatum esse posse imp~rfectam scilicet « cognoscit quid facit: hoc est quod
Palaus, Trullench; quamvis a Salmant. citen- quod tanto se exponit periculo peccandi mor- transgressionem voti; et hoc concedimus fieri attribuit Deo id quod Deo non convenit, sci-
tur pro tota doctrina hic exposita. taliter•. posse, quando votum per se versatur circa licet acceptare hujusmodi vincula votorum,
b) Cajetanus, quem Salmant. adducunt ut cJ Suarez, citatus pariter a Salmant., affert materiam possibilem et honestam, et de se et tamen vult haec vovere... Secus autem
refert S. Alphonsus, non adeo clare loquitur ; quidem, loc. cit., n.ll, hanc sententiam: Nul- piene deliberabilem •. esset, si crederet Deo displicere haec vota,
scribit enim, in 2am 2ae, qu. 88, art. 8, ad lum scilicet esse votum vitandi motus secundo dJ Villalobos, part. 2, tr. 34, dijj. 2, n.13, sicut peccata venialia displicent Deo •.
2 dub.: • De voto vitandi ea quae sunt pec- primos, etc., qui per subreptionem ad culpam hoc ultimum dictum non habet, pro quo tamen 206. - a) Filliuccius, tr. 26, cap. 2, n. 48,
cata venialia, ut non dicere verbum otiosum, venialem pertingere possunt; sed n. 12, eam a Salmant. allegatur. , i. f., ita de hac re scribit: « Cum quis vovet
et hujusmodi, dicitur quod hujusmodi vota re- sic judicat: • De probabilitate hujus senten- .205. - a) Sà, v. Juramentum, n. 5; Sil- actum bonum ex se, sed cum mala circum-
ligiosorum sunt firma, non minus quam si a tiae aliis judicium relinquo. Ego enim illi as- vester, v. Juramentum Il, qu. 7, hanc sen- stantia, ut dandi eleemosynam ob vanam glo-
 504 LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOG!.
vum jinem: nempe, si voveas jejunium,
ut ex ilio plausum captes; et tunc votum
est nullum, ut communiter docetur cum
Etsi sit Busenbaum, Laymann r, Salmant. 2. - Et
impulsivus.
idem tenendum dicunt Salmant. 3 cum
aliis, etiamsi finis pravus voti non sit
primario, sed -tantum secundario moti-
vus, seu sit ùnpulsivus, sed sine quo
Item, finis votum non fieret b)_ - Idem dicendum, si
inditrerens
vel mere finis sit t'ndifferens vel mere temporalz's.
temporalis.
Unde si quis vovet jejunium, ut parcat
sumptibus; eleemosynam, ne aestimetur
Votum ad avarus: nullum est votum. Valet autem
obtinenda
temporalia votum emissum ad obtinenda a Deo tem-
valet.
poralia, vel ad gratias ei agendas; quia
bonum est haec a Deo sperare, aut pro
ipsis gratias agere. Ita Laymann 4; et
Salmant. 5 cum Sanchez, Palao, Trul-
lench, Bonacina, etc.
Opus pra- Notant tamen Laymann 6 ; et Salmant. 7
vum, ut
simplex cum Cajetano, Sanchez, Bonacina et com-
condi ti o,
non invali· munì, quod si opus pravum non ponitur
dat.
ut finis voti, sed ut sùnplex conditz'o,
nempe si quis voveat jejunium, si inimi-
cum occidet, si furtum faciet; tunc valet
votum, quia, impleta conditione posita,
honestum est in se votum implere.
Ita ergo dicitur, quando finis pravus
est ex parte rei votae.
Finis pra· 2°. Aliter tamen esset, quando finis
vus ex par·
te voventis, pravus est ex parte voventz's, scilicet,
non invali~
da t. quando non res vota, sed ipse vovendi
actus dirigz'tur ad pravum jinem: puta,
si quis externe voveat jejunium, ut ex
illa emissione voti ab aliis laudetur; tunc
valet votum: ut dicit recte Busenbaum
cum communi apud Laymann c) et Sal-
mant. c).
Hinc dicit Laymann 8, quod qui ex
appetitu deordinato vescendi piscibus, vo-
1 Lib. 4, tr. 4, cap. 2, n. 7. - l ! Tr. 17, cap. 1, n. 66
et 67. - 3 Loc. ci t., n. 66 et 68. - 4 Loc. ci t., n. 10. -
15 Loc. cit., n. 70. - Sanch., Decal., lib. 4, cap. 7, n. 22 et
25. - Pal., tr. 15, disp. 1, punct. 8, § 3, n. 6. - Trull., lib. 2,
cap. 2, dub, 6, n. 9. - Bonac., disp. 4, qu, 2, punct. 4, § 2,
a n. 6. - 8 Loc. cit., n. 7, vers. Simile. - 7 Loc. cit.,
n. 69 •.• Cajetan., in znm 2M, qu. 88, art. 2, vers. Sed quid
riam; tunc si mala circumstantia est intenta
principaliter, non tenebitur; si actus ipse bo-
nus, tenebitur, rejecta circumstantia mala ».
b) lpse S. Alphonsus apponit hanc condi-
tionem: Sed sine quo votum non jìeret.
c) Laymann, loc. cit., n. 7; Salmant., loc.
cit., n. 66 et 67, hanc profecto sententiam
vet fieri Cartusianum, tenet votum. - Sed
hoc minime mihi probari videtur, si co-
mestio piscium, et non quidem bonum
spirituale religionis, sit finis illius voti.
Nam tunc ipsa materia ·voti, quae est
susceptio status religiosi, dirigitur ad va-
num finem, qui votum infirmat; ut supra
dictum est cum communi.
« 6". Validum item est votum, factum
« ex affectu erga rem bonam, ut bona
«est, etsi conjuncta cum causa mala: ut,
« si quis voveret eleemosynam , si ex
« duello evaserit salvus, si non capiatur
«in furto, si filius sibi nascatur ex <-tdul-
" terio quod parat, etc. Licet enim duel-
« lum, furtum, adulterium velle, malum
« sit; tamen his positis, non laedi, non
« infamari, prolem gigni, mala non sunt,
" sed Dei dona; et votum non cadit su-
" per ista mala, sed su per haec bona,
« considerata (ut suppono) ,qù.atenus in
<<se bona sunt.- Navarrus, Laymann 9 ».
207. - « 7°. Invalidum est, et veniale
<< peccatum, vovere bonum quod est im-
" peditivum boni majoris, ut praesertim
<< sunt vota contra consilia evangelica;
<< ut v. gr. manere in saeculo, ducere
<< uxorem, ire ad militiam, facere merca-
<< turam. - Navarrus 10 '· Suarez, Filliuc-
« cius 11 , Sanchez, etc.,_ [Idem dicunt Sal-
<< mant. 12 cum S. Thoma a) ].
« 8". Si tamen aliquod bonum per se
,, et absolute minus, fieret per accidens
<< majus bonum; tunc talia vovere val et:
« ut v. gr., si quis videret susceptionem
« ordinum sibi damnosam. - Vide Bona-
« cina 13 ». [Ita etiam Salmant. 14].
208. - Quaestio autem vertitur : an
valeat votum de non petendo voti dz'spen-
satz"onem, commutatz"onem aut z'rrz"tatz"o-
dz"cendum est. - Sanch.) loc. cit., cap. 6, n. 13. - Bonac.,
loc. cit., punct. 4, § l, n. 8. - 8 Loc. cit., n. 7, vers. Ite-
rum.- Navar ..~ Man., cap. 12, n. 31 et 32.- 9 Li b. 4, tr. 4,
cap. 2, n. 7, vers. Praeterea. - 10 Loc. cit., n. 29.- Suar.,
lib. 2, cap. 7, n. 2. - 11 Tr. 26, cap. 2, n. 58. - Sanches,
Decal., lib. 4, cap. S, n. 3 et 5. - 1s Tr. 17, cap. 1, n. 37.
- lB Disp. 4, qu. 2, punct, 1, n. 21. - 14 Loc. cit.
tuentur; non tamen communem esse affir-
mant.
207.- a) S. Thomas, 2a 2ae, qu. 89, art. 7,
ad 2,. de juramento disputans, sic revera do-
cet; quod autem peccet venialiter qui eo modo
jurat, satis inculcat, dicens eum peccare,·sic
jurando, non tamen juramentum servando.
CAP. III. - DE VOTO. - DUB- III.
Cac;u~; ex· nem, etz'am cum justa causa (nam sine
ceptus. justa causa, certum est quod valet)?
Przma sententia negat cum Soto, Trul·
lench, Tamburinio, Sanchez, e:tc.
Votum non
p etendi di s ·
Secunda vero affirmat cum S. Anto-
pensatio-
nem, etc.,
nino a;, Bonacina, Suarez, Filliuccio bJ, etc.,
vale t. apud Salmant. 1 . Et haec videtur proba-
bilior; advertendo quod, casu quo sit uti-
Votum ex
lius ob bonum spirituale petere dispensa-
affectu ad tionem, votum non obligat, quamvis fue-
bonum jun-
çtumcausac rit validum.
mal.ae, v:~.li·
dum.
Sed potest
relaxari a
Hoc tamen votum semper a superiore
superiore. relaxari potest, cui salva semper est sua
potestas. Salmant. 2 cum Sanchez cJ, Pa-
Notandum. lao, Suarez. - Notandum autem, quod
vovens non petere dispensationem, potest
petere commutationem; et e converso.
Vide Salmant. s.
Votumnu-
bendi, ordi-
209. - « 9". Matrimonium ordinarie in-
narie inva- " valide vovetur, quia ordinarie melior
lidum.
« est coelibatus. - Dixi: ordùzarz'e; quia
0
« valide vovetur: l Si quis ad hoc obli-
• Prz'ma sententia nega.t; quia tale vo-
« getur: ut, quia sine injuria aut gravi
Votum de
bono impe· << infamatione sponsae, vel liberorum ex
ditivo ma·
;oris boni, << ea conceptorum, a sponsalibus non po-
per se nul·
lum. << test recedere. 2°. Si id reipublicae valde
<< utile futurum existimetur, ut quia, v. gr.
<< ex eo speratur pax inter principes, con-
« versio haereticorum, regni tranquillitas.
,, 3°. Si quis ob fragilitatem et invetera-
« tam consuetudinem peccandi, adeo sit
Per acci· Sotus, de Just., lib. 8, qu. 1, art. 9, vers. Immo ut
den!'l vali·
dum. de voto.- Trull., lib. ·2, cap. 2, dub. 5, n. 20. • Ta1nbt.w.,
Decal .. Jib. 3, cap. 15, § 4, n, 8. - Sanch., loc. cit., cap. 8,
n. 21, - Bo.nac., loc. cit., punct. 1, n. 28 ... Suar., lib. 2,
cap. 11, n. 6. · 1 Tr. 17, cap. 1, n. 48 et seqq.- s Loc. cit.,
n. 51. • Pal., tr. 15, disp. l, punct. 8, § 5, n. 5. - Suar.,
Jib. 2, cap. 11, n. 6, - 8 Tr. 17, cap. l, n. 52. - • Disp. 4,
qu. 2, punct. l, n. 21. - 5 Tr. 26, cap. 2, n. 61 et 62. -
Navar., Man., cap. 12, num.. 43.- 8 Li b. 2, cap. 9, num. 2
208. - a) S. Antoninus, part. 2, tit. 11,
cap. 2, § 9, hanc sententiam dare significat,
dicens quandoque expedire, ut supra hoc
voto dispensetur, quando scilicet id animae
voventis est utile; si vero utilius sit non pe-
tere dispensationem, teneri voventem ad non
petendam dispensationem. Quibus dare signi-
ficatur validum semper esse ejusmodi votum.
b J Filliuccius male citatur hic a Salmant.;
etenim, tr. 26, cap. 2, n. 67, tenet opinio·
nem negantem, scribens: • Si autem [intelli-
gatur] etiam intercedente justa causa, vel ne-
cessitate dispensationis, _sic non est validum ».
c J Sanchez, ut supra dixit S. Alphonsus,
negat generatim illud votum validum esse;
sed casu quo valeret, llt si esset non petendi
505
« pronus ad lapsum, ut prudentes judi-
« cent consultum ei esse ut nubat: in
« quo tamen ultimo, Laymann aJ et alii
« dissentiunt. - Vide Bonacina 4 , Fil-
«liuccium 5 , Navarrum, Suarez 6 , Lay-
" mann 7 ».
Votum nubendi, per se loquendo, nul-
lum est, etiamsi sit de ducenda paupere,
meretrice, vel ad tollenda aliena peccata;
quia semper coelibatus est Deo gratior.
Est commune apud Salmant. 8 cum San-
chez, Leandro, Palao, Torre, Prado. -
Secus, si votum sit emissum ad scanda-
lum, vel honorem puellae ex obligatione
reparandum; vel ad bonum commune,
ut addit Busenbaum ; vel ex supposito
quod vovens vellet nubere, tenetur ad
votum: ut Salmant. b)_
Sed magna Quaestio est: An, quz' vo-
vet nubere ob expertam szd jragz'Zz'tatem,
teneatur ad votum?
Etiamsi,
tum esset de se impeditivum majoris boni, juxta quos-
dam, fiat
nempe, ingrediendi religionem aut ser- ob exper-
tam fragili·
vandi coelibatum. Deinde, quia tale vo- tatem.
tum esset inutile: cum, tali voto non
obstante, vovens libere posset religionem
ingredi; maxime, dum matrimonium est
infimum remedium concupiscentiae. - Ita
Lessius ·c;; et Palaus cJ, Sotus, Prado et
alii, apud Salmant. 9 •
et 8. - 7 Li b. 4, tract. 4, cap. 2, num. 12. - fl Loc. cit ..
n. 38 e.t 39. - Sanck., Decal., lib. 4, cap. 8, n. 51 et 54. -
Leanà., tr. 2, disp. 4, qu. 49 et 56.• Pal., tr. 15, disp. 1,
punct. 8, § 5, n. 12 et 15. · Raph. de Torre, in 2om 2u,
qu. ss,· art. 2, disp. 9, num. 10, vers. Ex dictis collige . .
Prado, tom. 2, cap. 31, qu. 2, nu.n. 55 et seqq, • So·
tus, de ]ust. et Jure, lib. 7, qu, l, artic. 8, vers. Contra
hanc autem, • Prado, loc, cit., num. 50. - 9 Loc. cit.,
num. 40.
absque legitima causa, vel petendi solum
quando saluti utilior esset dispensatio, San-
chez, loc. cit., n. 29, dicit tunc posse tale vo-
tum a superiore relaxari.
209. - a) Laymann ex parte tantum con-
tradicit, et re vera eamdem sententiam tenet
ac $. Alphonsus infra.
b) Salmant., tr. 17, cap. 1, n. 38, diversi-
mode loquuntur, et dicunt valere votum, • Si...
ex suppositione quod vellet nubere, votum
emitteret se contracturum cum hac paupere
ad sublevandam ejus inopiam, vel meretrice
ad liberandam a periculis » •
c) Lessius, cap. 40, n. 44, tenet senten-
tiam alteram, cui S. Alphonsus infra subscri-
hit; et dici t votum quidem absolute non te-
 506 LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
In hoc Secunda tamen sententia certe et longe
casu, longe
probabilius
valet.
probabilior, quam tenent cum Busenbaum,
Sanchez \ Viva 2, Salmant. 3 cum Bel-
larmino, Navarro, Cajetano, Bonacina,
Trullench, etc., dicit votum esse vali-
duro, supposito dJ quod talis nolit uti aliis
remediis. Quia in tali casu matrimonium
est majus bonum: cum ad concupiscen-
tiam sedandam, eis qui alia remedia me-
liora suscipere nolunt, ideo matrimonium
a Deo concessum sit; de his enim ait
Apostolus (I Cor. vn, 9): Melz"us est...
nubere, quam urz·. Maxime, quia hic fre-
quenter recidens teneretur ex jure na-
turae nubere: posito quod nollet aliis re-
mediis uti. - Dices: ergo subdiaconus
vovens castitatem posset nubere, si non
posset se continere; cum nubere sit illi
melius bonum. Sed respondetur, quod
hic, ob bonum commune, expedit magis
votum in suo robore manere, quam ille sic
consulat suae fragilitati. Vide Salmant. 4 •
Dicunt autem Salmant. 5, teneri ad ma-
trimonium qui nolit vel non possz"t alia
remedia adhibere. - Sed melius dicunt
Laymann 6, citans SS. Hieronymum et
Ambrosium, ac Sporer 7 , quod tenetur
ad matrimonium, qui aliud reinedium
adhibere nolit, non autem qui non pos-
st"t •J. Nullus enim, qui velit opportunis
r~mediis uti, dici potest quod non possit
1
Decal., lib. 4, cap. 8, n. 53. - 2 De Matr., qu. l,
art. 3, n. 4. - a Tr. 17, cap. 1, n. 41 et 42. - Bellarm., de
Monach., lib. 2, cap.14, v. Ex quo.- Navar., Man., cap. 12,
n. 43... Cajetan.~ in 21un 211 c, qu. 88, art. 2, vers. Ad evi·
dentiam hujus. - Bonac., disp. 4, qu. 2. punct. 1, n. 21. ·
Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 5, n. 14.- • Loc. cit., n. 44 et 45.
-
5
Loc. cit., n. 42. - 6 Lib. 4, tr. 4, cap. 2, n, 12, vers.
nere; sed ex suppositione quod ille nolit alia
remedia adhibere, tamdiu ad votum tenebi-
tur. - Palaus idem omnino docet, loc. cit.,
n. 14, quam Lessius; unde minus recte a
Salmant. citatur.
dJ Aliqui ex auctoribus citatis hanc con-
ditionem non expre,se habent; et sunt: Bu-
senbaum, Viva, Bellarminus, Navarrus, Caje-
tanus et Bonacina; ea tamen per se suppo-
nenda videtur.
ea adhibere. Quis ceterum prohibetur uti
saltem oratione, qua procul dubio potest
omnes concupiscentias superare: ex ilio
Luc. XI, 10: Omnz"s ... quz petz"t, accipit?
210. - Quaeritur hic: an, sz" qut"s nz"mz~c;
pronus ad vovendum, voveat non am-
plz"us vovere, nisi cum licentia confessarii;
si autem postea voveat, v. gr. jejunium,
valeat votum?
Respondeo cum Laymann 8 et dico
1°. Quod primum votum est quidem va-
lidum, cum sit de meliori bono. 2°. Quod
peccavit ille, emittendo secundum votum.
3°. Dico quod, primo voto non obstante,
tenetur ad secundum, quod cum habeat
objectum bonum, satis est validum. -
Excipio; nisi ille statuerit nolle futura
vota valere, nisi accesserit confessarii
consilium. Tunc enim nullum erit secun-
dum votum: modo non retractetur ex-
pre~se vel virtualiter, scilicet, si memor
primi voti secundum emitteret. · " gatio voti sit juris naturalis, vis tamen
Notandum denique, quod qui plura
vota incompossibilia emitteret, servare
deberet illorum dignius; alioquin prius po-
steriori praefertur. - Ita Laymann 9 cum
Trullench, et Busenbaum (n. 225, ad 2);
contra Sanchez a), qui dicit, tunc esse in
arbitrio voventis servare quod malit.
De juramento autem contra aliud ju-
ramentum, vide dieta supra n. 179.
.D·lcendum 2". ~ S. Hieron, 1 Adversus }ovinian., lib. 1,
n. 9; a p. Migne, Patrol. lat., tom. 23, col. 222. • S . .4.m·
bros. 1 seu Auctor Comment. in epist. l ad Cor., cap. vii,
v. 9, inter opera S. Ambrosii, ap. Migne, Patrol. lat.,
tom. 17, col. 217.- 'Tr. S, cap. 2, n. 6t et 62.- • Lib. 4,
· tr. 4, cap. 2, n. 5. - ' Loc. cit., n. 4. • Trull., lib. 2, cap. 2,
dub. 9, n. 11.
adhibere potest; ideoque si firmum ejus rei
propositum et conatum praestet, voto libera-
tur. Quare neque Apostolus absolute dixit
melius esse nubere quam continere, sed ex
hypothesi ». Et ad hoc adducit S. Hicrony-
mum et auctorem commentarii apud S. Am-
brosium, qui revera hoc tantum significant.
- Sporer autem, loc. cit., eodem modo ac Lay-
mann loquitur.
210. - a) Sanchez, Decal., lz"b. 4, cap. 5,
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. IV. 507
DUBIUM IV.
Quae et quanta sit obligatio Voti.
211. An votum de re levi aliquando gravt"ter oblz"get. - 212. Quid, si negligas votum de
re levi per annum. - 213. Vz"de alia apud Busenbaum. - 214. An haeres teneatur
ad vota defuncti. - 215._ An pater possit per vot'!' la_edere _legitz"ma_m filz"orum.
216. De votis de facto alzeno. - 217. An vota possznt zmplerz per alzum. - 218. _An
peccet impediens impleri conditz"onem appo~z·tam ù~ suo voto .. - 219. Notanda czrca
Votumnon condz"tz"ones zn votz"s. - 220. An transacto dze promzsso, tenearzs ad votum. - 221. An
amplius ve-
vendi valet. votum indetermz"natum semper obliget. Et quae dilatio sz"t mortalz"s. - 222. Quid, si
quis voveat religionem, sine certo loco vel _c~rta relz"gione.-: 223. Quid, si quis vov~at
non ludere sub poena. - 224. Plura notabzlza advertenda czrca vota; et praesertzm,
an teneat vot1-tm, si supervenz"at drcumstantia non praevz"sa.
Votumpo-
sterius t a·
men valet.
Obligatio 211. - « Resp. Tanta est, quantam tum in juramento promissorio, si quid leve
voti pendet
a materia et « quantitas materiae permittit, tum inten- promittitur, peccat graviter (ut isti di-
Exceptio. ab intentio·
ne. " tio voventis, qua ·se vel multum vel pa- cunt) qui illud non implet. - Sed tenen- Ubi mate-
" rum, vel absolute vel cum certa condi- dum oppositum cum Busenbaum et Les- ria levis,
violatio vo-
" tione, restrictione temporis, qualitatis, sio 10 ; Soto, Suarez, Trullench, Bonacina, ti venìalis.
« obligare vult, designa t: ita ut, etsi obli- Palao, etc., apud Salmant. 11 • Quia votum
est lex particularis; et lex non obligat,
<< ejus pendeat a voluntate et facto homi· nisi juxta materiae gravitatem. Immo,
Vota in·
compossibi· « nis, tam.:J.Uam praevia conditione, Ut tan- idem dicendum de juramento promisso-
Iia emit·
tens, ad « tum vel tantum obliget. - lta commu- rio, ut Salmant. 12 cum aliis: ut diximus
quod tenea- « niter. Vide Laymann \ Bonacina 2• supra, n. 173, v. Magna.
tur.
« Unde resolves: Hinc infertur quod votum vitandi pec- Consecta·
rium pro
·Materia « 1°. In materia levi, nemo obligatur catum non obligat, nisi juxta illius gra- voto vitan-
levis nun- di pecca-
quam obli- " sub mortali; quia materia id non per- vitatem: puta, si voves vitare menda- tu m.
gat gravi· « mittit »: [N eque etiamsi vellet sub gravi cium; mentiendo, peccas tantum leviter,
ter.
se obligare. Salmant. 3] « Navarrus 4, San- sed dupliciter: contra veracitatem et con-
« chez 6, Laymann 6• - V. gr., vovisti re- tra votum. Salmant. 13 cum Sanchez, Trul-
« citare quotidie Salve Regina: omittendo lench, Navarro, etc. - Nisi tamen vitatio
" semel iterumque, non peccas mortaliter; illius peccati ob causas sit res magni
« quia materia est parva. Sanchez aJ, Lay- momenti: prout mendacium valde inde-
« mann 7, Azor 8 ». cens esset personae in dignitate consti-
Quaeritur: an transgressz"o voti sz"t tutae; vel nisi per illud peccatum mul-
mrJrtale, quando tota ejus materia parva tum quis impediatur a profectu in virtu-
est? tibus. Salmant.
Affirmant Cajetanus, Toletus et Cor- 212. - « Immo, etsi toto anno omittas, Materia
levis non
duba, apud Salmant. 9 : eodem modo, quo « esse tantum veniale, eo quod materiae coalescit.
1 Lib, 4, tr. 4, cap. 3, n. 2 et 3. - 2 Disp. 4, qu. 2, qu. 2, art. 1, dub. alterum. ~ Suar., lib. ?' cap. 4, num. 9
punct. 5, § 4, num. 3 et seqq.- 3 Tr. 17, cap. 1, num. 106. et seqq. ~ Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 12, num. 5. ~ Bonac.~
- 4 Man., cap. 12, n. 40. - s Decal., lib. 4, cap. 12, n. 5. disp. 4, qu. 2, punct. 5, § 4, num. 3. ~ Pal.~ tr. 15, disp. l,
- a Loc. cit., cap. 3, n. 2. - 7 Loc. cit., cap. 3, n. 2. - punct. 11, num. 6. - 11 Loc. cit., num. 113. - 12 Loc. cit.,
a Part. l, lib. 11, cap. 16, quaer. 4. - Cajetan. 1 in 211 m2nc, num. 115. - 13 Loc. cit .. num. 115. - Satzclt.~ Decal., lib. 4,
qu. 89, art. 7, ad 1•m dub•. Tolet., Iib. 4, cap. 17, n. 9, · cap. 12, num. 9. • Trull.~ loc. cit.,· dub. 12, num. 9. ·
Salmant. 1 loc. cit.,
Corduba, Sum., qu. 188, punct. 2. · ' Tr. 17, cap. 1, ":· 112. Navar.~ Man,, cap. 12, num. 65. -

e) Seu clarius ex Laymann, loc. cit.: Ille

qui vovet nubere, non aliud censetur vovere,
« nisi hoc saltem remedium, quod est nuptia-
rum, peccatis suis adhibiturum, si aliud me-
lius, quod est continentiae, non adhibuerit;
quamquam etiam hoc melius cum Dei gratia
- 10 Lib. 2, cap. 40, num. 58. - Sotus, de Just., hb. 7,
it. 28, est contra Laymann, non quidem
quando, unum votum altero dignius est; eo
enim casu, n. 24, idem tenet ac Laymann;
sed quando vota sunt aequalia, tunc contra 211. - a) Sanchez, loc. cit., n. 24, consentit
Laymann tenet dari electionem, et voventem utique· sed, lib. l, cap. 4, n. 14, distinguit:
posse quod maluerit servare. « Si v~ta haec, inquit, quotidie recitandi mo-
dicum aut modicae eleemosynae quotidie ero-
ganda~, sint in honorem diei et temporis, tunc
num. lt5.
non est mortale, etiam si vota haec semper
violentur. At si non sint in diei honorem, sed
tantum dies praefigatur ut terminus, ~e ult;ra
illum exsecutio voti differatur; tunc, hcet sm-
gulis diebus sit omissio venialis, tamquam
 50S LIB. III. - 'fRACT. Il. DE SECU:-100 PRAECEPTO DECALOGI.
'' istae parvae non coalescant in unam,
« probabiliter docet Diana 1, ex Soto aJ,
« Aragon et Tanner 2 , contra Valen-
« tiam, etc. ».
Sic etiam dicunt Salmant. 3 cum Vil-
Si dies as~
lalobos, etc. Sed recte hoc intelligendum
signetur
ad fin i e n· esse advertunt, quando promissio illarum
damobliga-
tionem. levium materiarum facta est in honorem
diei: sicut censendum est in omnibus vo-
tis personali'ous, i:J.isi constet de apposito;
ut dicunt communiter Salmant. 4 ; et Croix;
cum Soto, Suarez, Laymann, Diana, Pa-
lao, etc.
Secus, si Nam contra, si levis rei promissio sit
ad sollici-
tandam. facta per modum unius, ita ut dies non
assignetur ut terminus, sed ne ultra obli-
gatio differatur; tunc materiae coalescunt,
et possunt pervenire ad mortale. Quare,
si voveas dare quotidie parvam eleemo-
synam; peccas graviter, si quotidie omit-
tas, voto facto per modum unius. Ita
Salmant. 6 cum Sanchez, Suarez, Trul-
lench, Leandro, etc. - Hinc notant quod
circa vota realia, nisi aliud constet, regu-
lariter dies non apponitur ad finiendam,
sed ad sollicitandam obligationem ; et
ideo materiae coalescunt: ut docent com-
muniter Salmant. 7 cum Suarez, Palao,
1 Part. 3, tr. 5, reso!. 24. - Aragon., in 211m 2,e, qu. SS,
art. 3, dub. l, conci. 3. - 2 Tom. 3, disp. 5, qu. 4, dub. 3,
n. 3B.- Valent., in z.. m 2ne, disp. 6, qu. 6, punct. 4, quaer. 2,
vers. Ad tertiam.- 3 Tr. 17, cap. l, n. 115. • Villa!., tr.34,
diff. 4, n. 3; cfr. tr. 36, difi: 5, n. 11. - ' Loc. ci t., n. 115, 129
et seqq.- 5 Lib. 3. part. 1, n. 450. - Sotus* loc. cit. - Suar.,
li b. 4, cap. 13, n. 9; cfr. li b. 5, cap. 5, n. 11 et !3. - Laym.,
lib. t, tr. 3, cap. 5, n. 9. · Di'ana, part. 5, tr. 5, resoi. 58. -
Pat,~ tr. 2, disp. 2, punct. 9, § 4, n. 9.- a Loc. cit., n. 115••
Sanch., Decal., lib. 1, cap. 4, n. 14. - Suar.~ lib. 5, cap. 5,
n. IO et 11. - 'Irull., loc. cit., dub. 12, n. 17. - Leand.,
tr, 1, disp. 7, qu. 35. - ' Tr. 17, cap. 1, n. 131. - Suar.,
rei modicae omissio; at dum notabilem ora-
tionis aut eleemosynae omissarum quantita-
tem attingi t, eri t mortale ».
212. - a) Sotus, loc. cit., art. 1, rem ita
distinguit: • Si votum emisisti quotidie di-
cendi unum Credo, etsi id quotidie omittas,
nunquam mortaliter delinquis. Secus si [or-
tasse voto spoponderìs quotidie obolum ero-
gare pauperibus; tunc enim, licet nec unius
solutionis nec duorum omissio sit mortalis;
tamen quod hodie non tribuis, cras teneris , .
b) Vasquez, in 1am 2ac, disp. 146, cap. 2,
z'. f, perperam citatur a Salmant.; non enim
magis de realibus quam de personalibus
votis loquitur, et absolute dicit materias leves
posse in unam notabilem coalescere; et ita
omittentem quandoque mortaliter peccnn~- ~i
Bonacina, Vasquez bJ/ et Croix 8 cum
aliis, ut supra. Vide dicenda num. 220,
v. Utrum.
213. - « 2°. In materia gravi, etsi quis
« possit se obligare tantum leviter ». [Ut
fuse probant Salmant. 9 cum Molina aJ,
Suarez, Palao, Filliuccio, etc., cum com-
muniori et probabiliori; contra Sotum,
Pontium b), Corduba, etc.] « communiter
« tamen censetur voluisse se obligare gra-
« viter, nisi aliunde constet. Unde vio-
«.lans tale votum, pecca t graviter ex
« genere suo. Vide t'bùi.
« 3'. Qui, postquam gravi voto se ob-
« strinxit, serio deinde dolet, quod fece-
« rit, non pecca t graviter: modo reti-
« neat animum implendi. - Vide Sà 10•
« 4°. Qui violat votum de re jam ante
« praecepta, v. gr. qui post votum casti-
« tatis fornicatur, debet in confessione
« addere, quod votum id ha beat, aut quod
« ordines acceperit, si confessarius nesciat:
« quia duplex tunc est malitia peccati.
« Suarez 11 , Lessius 12, Sanchez 13, Filliuc-
« cius 1' "·-[Ex communi enim bene va-
let votum de re alias praecepta. Salmant. 15
cum S. Thoma; contra Gersonium, S. An-
toninum c), etc. 16].
Iib. 4, cap. 13, n. 9. - Pal., tr. 15, disp. 1, punct. 14, n. 6. -
Bonac.~ disp. 4, de zo Praec., qu. 2, punct. 5, § 1, n. 10. -
8 Lib. 3, part. l, n. 450. - 9 Loc. cit., n. 109. - Suar.~ de
Voto, lib. 4, cap. 4, a n. 4. - Pal., loc. ci t., punct. 11, n. 5. ·
Ft"ll., 1r. 26, cap. 3, n. SO. - Sotus, de Just., lib. 7, qu. 2,
art. l, in fin. corp. - Cordub., Sum., qu. 188, punct. l.
- 10 V. Votum, n. 5. - n Lib. 2, cap. 6, num. 4 et 9. -
12 Lib. 2, cap. 40, n. 47 et 48. - 13 Decal., lib. 4, cap. O,
n. 7. - 4 Tr. 26, n. 57. - li) Loc. ci t., n. 32.. S. Thom •.
1 ratificatto·
2:1 2:1.c, qu. 88, art. 2. - Gerson., Regul. moral., § De Ma-
trimonio, vers. Religiosus projessus; et de Consil. evan-
gel., vers. E.'l: istis infero. - 16 A p. Salmant., Ioc. ci t., n. 30.
nempe votum ita emissum fuerit, ut obligatio
diei non astringatur.
213. - aJ Molina, de Just., tr. 2, disp. 262,
11. 8 et 11, de promissione in generali loqui-
tur, affirmans penes promittentem esse, ut
velit se ex sola morali honestate obligare.
b) Pontius, de Matrim., lz'b. 12, cap. 2,
11. 12, de promissione in generali et de spon-
salibus disputat, negatque a promittentis vo-
luntate pendere promissionis obligationem;
• et ideo non est in ejus potestate, ut sit culp;<
venialis in materia notabili •.
") S. Antoninus, part. 2, tit. 11, cap. 2,
§ 1, non recte citatur a Salmant. Quamvis
enim dicat volum de re praecepta improprie
esse votum, quando scilicet non est expre~­
sum. uti in Bapti<:mo YOtum cle ahrennn-
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. IV.
Ex alieno « 5°. Alieno voto nemo obligatur ex
voto, nulla
obligatio vi " vi illius voti. - Unde, si qui canones
voti. « videntur indicare, :filium a patre reli-
In materia « gioni devotum, teneri eam profiteri, in-
gravi, po-
test esse ob- « telligendi sunt, si filius votum patris
ligatio le~
vi s. « semel ratificaverit. - Suarez 1 , San-
« chez, Laymann 2 "- [Salmant. 3 ].
Haeres 214. - « 6°. Cum haeres teneatur sol-
quomodote-
Sed per se neaturvotis vere vota realia defuncti, non tenetur vi
est gravis. defuncti.
voti, sed ex justitia : sicuti tenetur alia
illius debita, legata, etc., solvere. - Lay-
mann 4 "·
Certe haeres tenetur solvere vota rea-
Dolere de lia defuncti, sicut alia debita 5• - Ex quo
Yoto non est
lethale. potest cogi ad solvendum per excommu-
nicationem. Hinc, talibus votis debet sa-
tisfieri ante legata; sed post debita justi-
Violatio tiae. - Salmant. 6 •
voti de re
praecepta, 215.- Quaeritur hic: an pater in morte,
duplex pec-
catum. per vota possz't laedere legt'ti'mam filt'o-
rum?
Alli dicunt Prz'ma sententia affirmat cum Navarro,
patrempos-
se in morte Silvestro, Diana aJ, Lopez bJ, Vega b.J, etc.,
per votalae- apud Salmant. 7 • Sicut etiam (isti dicunt)
dere 1egiti-
mam. potest pater gravare legitimam donatio-
Tenendum nibus remuneratoriis. - Sed tenendum
est opposi- oppositum, cum secunda sententia. Potest
tum.
enim pater in vita sua, votis moderatis
minuere aliqualiter legitimam filiorum vel
ascendentium: non tamen in morte, ubi,
juxta legem, de bonis suis disponere de-
bet; et legitima, cum debeatur de jure,
nequit gravari debito voluntario: ex Ec-
cli. xxxiv, 21: Immolantis ex z1zt'quo obla-
tt'o est maculata. Ita Salmant. 8 cum San-
chez, Laymann, Bonacina, Palao, Trul-
lench, etc.
Quomod.o 216. - « 7°. Eodem modo, si communi-
posteri te- « tas aliquid vovit, in quod po~teri non
neanturvo-
to commu·
nitatis. ' Lib. 4, cap. 9, n. 2 et seqq. - Sanck., Decal., lib. 4,
cap. 15, n. 22; et cap. 18, n. 26. - 2 Lib. 4, tr. 4., cap. 3,
n. 7. - a Tr. 17, cap. 1, n. 118. - 4 Loc. cit., n. 12.- 15 Ex
1. Sr: quis rem 2, ff. de pollicitat.; et cap. Licet~ de voto.-
s Loc. cit., num. 125. - Navar.~ Consil., lib. 3, de Voto,
consil. 16, n. 4. • Silvest.~ v. Votum II, qu. 11, vers. Quar-
tum • . 'l Tr, 17, cap. 1, n. 126. - 8 Loc. cit., n. 127. - Sanch.~
tiando diabolo; at, subdit, • si est... expressum
per modum propriae et singularis obligatio-
nis tunc mutat speciem: ut si quis voveat
ve!' juret non amplius fornicari, non solum
peccat peccato luxuriae fornicando, sed etiam
peccato perjurii ve! fractionis voti •.
215. - a) Diana indiligenter a Salmant.
allegatur; etenim, part. l, tr. 8, resol. 84,
509
" consenserunt, non tenentur id servare
« vi voti; sed interdum ratione pacti, sta-
« tuti vel longae consuetudinis. - Vide
« Laymann 9 •
«so. Cum quis vovet factum alterius, Votum fa-
cti alterius~
« sensus est, se curaturum id eo modo quomodoin·
telligatur,
« quo licite potest: ut v. gr. rogando,
« persuadendo, vel etiam praecipiendo,
" si sit superior; vel etiam aliquando pa-
« ciscendo et suppeditando sumptus. -
« Sic parens, qui filium devovit religioni,
« ad nihil aliud tenetur, quam ut conetur
« eam filio persuadere. Sic, qui Missas
« vel peregrinationem alterius curandam
" vovit; quando stipendium ac sumptus
« ei persolvit, non tenetur alium substi-
« tuere novis sumptibus, si prior non prae-
« stet ad quod se obligavit. - Sanchez,
10
« Laymann "·
217. - « 9°. Vota personah'a non im- vens Solus vo-
implet
« plentur, nisi per voventem. Unde qui vota perso~
nalia.
" vovit peregrinationem Romam, v. gr.,
« non satisfacit, si conducat alium; neque
« ad id tenetur, si ipse non possit. - Lay-
« mann 11•
« 10°. Vota realt''a solvenda sunt ex Vota rea-
Ha ~olvun­
" proprio; unde qui nequit ex suo, non tur e-x pro-
prio.
« tenetur ab alio mendicare. Quod si pos- Possunt
« sit ex suo, et tamen alius, sive rogatus, per alium
impleri.
« sive sponte pro ipso velit solvere, id
« valet: quia tunc quod alter dat, fit
" ipsius. Non autem actio alterius per-
« sonae potest fieri alterius.- Vide Lay-
" mann 12 »,
Immo, bene sàtisfacit voto aut jura- Etiam per
mento eleemosynae, qui illam ab alio eo nem facti
alterius.
fine praestitam, ipso inscio, postea ratifi-
cat cum noverit; quia tunc jam adimple-
tur votum cum consensu voventis. Ita
Decal., lib, 4, cap. 15, n. 33. - Laym., lib. 4, tr. 4, cap. 3,
n. 13. - Bonac., disp. 4, qu. 2, punct. 5, § 2, n. 5. • Pal.~
tr. 15, disp. l, punct. 16, num. 5. - Trull., lib. 2, cap. 2,
dnb. 15, n. 4. - 9 Loc. ci t., n. 6. - Sanch., Decai., lib. 4,
cap. 5, n. 9; cap. 15, n. 14; cap. 18, n. 27.. - 10 Lib. 4, tr. 4,
cap. 3, num. 7.- 11 Loc. cit., num. 8 et 9. - 12 Loc. cit.,
num. 10.
non aliud habet quam, quod pater possit filio-
rum legitimam minuere • remuneratoriis, ut '
dicunt, donationibus •.
bJ Lopez, Instruct. nov.,part.I, cap.170,
concl. IO; Vega, Sum. silva, lib. 5, cas. 295
et 296, perspicue hanc sententiam inculcant,
dicentes posse patrem in morte legitimam
filiorum laedere ad opera pia. Sed Lopez,

510 LIB. III. - TRACT, II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
Salmant. 1 cum Sanchez, Bonacina, Trul-
lench, etc. - Et satis probabile videtur.
Sicut enim tali modo bene satisfieret pro-
missioni alteri homini factae, sic etiam
satisfit promissioni factae Deo.
Conditio·
nalia non o-
218. - "11°. Vota conditionali'a non
bligant ces· " obligant, cessante conditione; etiamsi
sante condi-
tione. « ipse vovens causa fuerit ut conditio
,, non poneretur: dummodo id non impe-
« diverit per dolum, vim aut malitiam.
« Ut v. gr., vovisti peregrinationem, si
" eam Petrus approbet; deinde submittis
« qui persuadeat ut non approbet: illo igi-
" tur non approbante, non teneris. Immo,
« etsi malitiose per fraudem, dolum, etc.,
« impediveris, adhuc probabile est, te
« voto non teneri; ut habet Laymann 2
« ex Suarez et aliis ,. . [Et ha e c est pro-
babilior, ex Salmant. 8 cum Palao, Fil-
liuccio, etc.; contra Azor, Bonacina aJ, etc.
Quia jam non impletur conditio, licet per
culpam voventis]. - « Interim Laymann
« recte hic advertendum monet ad inten-
« tionem voventis: ut v. gr., si filius vovet
c se ingressurum religionem, nisi pater
« contradixerit; videtur ejusintentio fuisse,
« nisi contradixerit ex se, sua sponte, sibi
"relictus, etc. "·
Peccat qui
dolose im·
At si dolose impedias, peccas. - Va-
pedit condi- visti v. gr. religionem, si pater appro-
tionem.
bet: si tu preci bus vel rationibus impedis
consensum patris, non peccas; secUs, si
impedias vi vel fiaude. Item, vovisti ca-
stitatem, si Deus per annum te liberet a
mortali: si tu ex fragilitate cadis, non pec-
cas respectu voti ; secus, si studiose pec-
cas, ut solvaris a voto. Et sic de ceteris.
' Tr. 17, cap. l, n. 122.- Sanch., Decal., li b. 4, cap. 15,
n. 7. - Bonac., disp. 4, qu. 2, punct. 5, § 3, n. 4. · Trull.,
lib. 2, cap. 2, dub. 14, n. 3. - 2 Lib. 4, tr. 4, cap. 6, n. 4. -
Suar., lib. 4, cap. 17, n. 20. - 3 Loc. cit., n. 173. - Pal.,
tr. 15. disp. 1, punct. 17, n. 12. · Fil!., tr. 26, cap. 6, n. 158. ·
A.zor., part. 1, lib. 11, cap. 21, qu. 11. - Laynz. 1 loc. cit.,
cap. 6, n, 4, i. f. - f Loc. citor n. lil. - Laym., loc. cit.,
concl. 11; et Vega, cas. 297, facultatem istam
limitant: modo filii non defraudentur iis quae
ad status decentiam ipsis sunt necessaria.
218. - a) Bonacina, disp. 4, qu. 2, punct. 2,
n. 6 et 7, ut notant ipsi Salmant., revera in
primis editionibus (ut v. g. edit. Brixien. 1625)
contradicebat; sed in editionibus Venetis 1683
et 1705, in quibus additae sunt novae acces-
siones post obitum auctoris repertae, adhae-
ret opinioni quae S. Doctori probatur.
- Ita Salmant. 4 cum Laymann, Palao,
Sanchez òJ, etc.
219. - Quoad conditiones autem voto-
rum: Notandum 1°. Quod omnes conditio-
nes turpes aut impossibiles vota reddunt
nulla. Salmant. 5. - Notandum 2°. Quod ad
obligationem voti non sufficit, ut conditio
impleatur aequivalenter; sed debet im-
. pleri specifice. V. gr. vovisti religionem,
si soror tua nupserit: non sufficit, si illa
moriatur. Salmant. 6 •
« 12°. Qui vovit rem certam et deter-
" minatam, v. gr. bune calicem: si ea res
« pereat, non tenetur ad aliam; cum id non
« soleat intendi. Si autem eam rem ven-
« diderit, probabilius videtur esse, teneri
« dare pecuniam quam accepit: quia qui
" vovet rem, censetur promittere omnem
« ejus utilitatem ».
220. - « 13°. Qui vovit aliquid facien-
" dum certo tempore, ut jejunare hoc vel
" isto die ; illo transacto, sive cum culpa,
" sive sine culpa ejus, ad nihil tenetur. Et
" neque, si praeviderit impedimentgm eo
« tempore superventurum, tenebatur prae-
« venire; cum haec non soleat intentio vo-
« ventis esse. Suarez a), Navarrus a). Vide
« Bonacina 7 ».
Sed eadem regula, quam diximus su-
pra n. 212, currit hic: ex communi, cum
Salmant. 8. - Ad nihil enim teneris, trans-
acto die, si dies appositus est ad finien-
dam obligationem, ut censendum est in
votis personalibus: nisi constet de appo-
sito; ut communissime dicunt Croix 9 cum
Soto òJ, Palao, Laymann, Diana, etc.;
Salmant. 10 cum Trullench, Suarez, San-
n. 2, • Pal.,loc. cit., punct. 17, n. 8 et seqq.- 5 Tr. 17,
cap. 1, n. 165. - • Loc. cit., n. 169. - 7 Disp, 4, qu. 2,
punct. 5, § 1, num. 6. - 8 Loc. ci t., num. 129 et 130. -
9 Lib. 3, part. 1, n. 450. - Pal.J tr. 2, disp. 2, punct. 9, § 4,
n. 9, - Laym., li b. l, tr. 3, cap. 5, n. 9. • Diana, part. 5,
tr.5, reso]. 53.- lQ Tr.17, cap. l: n.ll5, 129 et seqq.- Trull.,
lib. 2, cap, 2, dub. 12, n. 17. Suar., lib. 4, cap. 13, n. 6.
b) Sanchez, Decal., lib. 4, cap. 23, n. 40
et seqq., multis exceptionibus hanc senten-
tiam limitat.
220. - a) Suarez, lib. 4, cap. 13, et cap. 14,
n. 5; Navarrus, Man., cap. 12, n. 54, dicunt
ad nihil amplius teneri eo casu, si nempe vo-
vens obligationem principaliter diei affixerit,
vel ad finiendam obligationem tempus assi-
gnaverit.
b) DeSoto vide notam a ad n. 212 supra.
CAP. Ili. - DE VOTO, - DUB.
Secus, si chez, etc.- Secus, si diem apposuisti tan-
adsollici-
tandam. tum ad sollicitandam impletionem: sicut
e converso judicandum est regulariter in
Conditi o
turpis, im- votis realibus, praecise, si ille dies nullam
possibilis,
ha.beat magis specialem rationem quam
annullatvo-
tum.
Conditio alii; ut Salmant. 1 cum Suarez, Palao,
implenda Bonacina, etc.; a c Croix 2 cum aliis, ut
estspecifice.
supra.
Utrum autem in dubio, an dies sz"t ap-
positus ad .finiendam vel ad sollz"cz"tandam
votz' exsecutionem, tenearz's ad votum pro
dieòus transactis?
Si res pe·
1·eat, ad In dubio Negat Diana 8 ; quia, ut ait, vota in du-
quid tenea· de hac in- bio non obligant, cum stricte sin t inter-
tur vovens. tentione, a-
Iii eximunt.
pretanda; ex regula communiter tradita
a DD., cum Cajetano c), Laymann, etc. -
Alii obli· Affirmant vero, generaliter loquendo, Spo-
gant. rer 4 , et Salmant. 5 cum S. Thoma, San-
chez, Palao, Trullench d), Azor et Bona-
cina. Rationem dant Salmant.: quia, cum
Transacto
tempore, votum sit certum, et dubitetur tantum de
cessat obli-
circumstantia excusante, possessio stat
gatio.
pro voto. Sed haec ratio non convincit;
posset enim ei responderi, quod hic du·
bitatur de circumstantia quae afficit sub-
stantiam voti, et ideo votum ipsum red-
deret dubium, juxta dieta n./98, v. Certum.
Auctor Hinc mihi rectius distinguendum vide-
distingui t
personalia a tur; et dicendum, quod in votis _persona-
reali bus.
Sanch.~ Decal., lib. 1, cap. 4, n. 14.- 1 Tr. 17, cap. t,
n. 130 et 131. · Suar., lib. 4, cap. 13, n. 9. - Pal., tr. 15,
Si diesap·
ponatu1· ad disp. 1, punct. 14, n. 6. - Bonac.~ disp. 4, qu. 2, punct. 5,
tìniend~.m
§ 1, n. 10, i. f.- 'Lib. 3, part. l, n, 450.- 8 Part. 3, tr. 5,
obligado-
nem. reso!. 26.- Laym., lib. 4, tr. 4, cap. 3, n. 3 et 4.- • Tr. 3,
cap. ·2, n. 109, - 5 Loc. cit,, n, 132. · S. Thom., in 4, dist. 38,
qu. 1, art. 3, so!n t. l, ad 6. · Sanch., Deca!., li b. 4, cap.l4,
n. 38.• Pal., tr. 15, disp, 1, punct. 14, n. 4. - Aso~, part. l,
lib. 11, cap. 16, qu. 11. • Bonac., disp. 4, qu. 2, punct. 5,
§ 1, n, 11. - Salmant., tr. 17, cap. l, n. 132. - 6 Lib. 1,
cJ Cajetanus, z·n 2am 2ae, qu. 88, art. 2,
vers. Sed quid dicendum, generaliter tantum
id significat, scribens: • Sub quacumque ver-
borum forma votum fiat, secundum conten-
tum et intentum sensum judicandum est •.
d) Trullench, lib. 2, cap. 2, dub. 13, n. 18,
citatur a Sa1mant. dumtaxat pro generali re-
gula, quod scilicet si tempus assignetur. ut
finiendae obligationis terminus, non amphus
teneatur vovens transacto tempore; secus vero,
si assignetur ut sollicitandae obligationis ter-
minus.
e) Molina, deJust. etJure, tr. 2, dz'sp.l96,
n. 5 non adducitur a Sanchez pro ipsa pro-
positlone, sed solum pro ratione in qua ista
fundatur, scilicet: in dubio standum e~se J?rae-
sumptioni in utroque foro. - Menochms 1tem
lV. 511
lz'òus, in dubio non teneris satisfacere pro
diebus transactis; secus autem, in votis
realzòus. - Ratio, quia ex una parte, re-
gula firma est, quod pro eo stat possessio,
pro quo stat praesumptio; ut docent DD.
communiter (vide Ltò. ~ n. 26), Croix 6 ,
Sanchez 7 cum Soto, Molina e), Aragon et
Menochio eJ. - Ex altera parte, commu-
nissima est sententia, quod, nisi de appo-
sito constet (ut supra praenotatum est),
in votis realibus, dies praesumitur appo·
situs tantum ad sollicitandam obligatio-
nem; ut Salmant. 8 cum Suarez, Sanchez f J,
Vasquez f), Palao, Bonacina, Prado; et
Croix 9 cum Laymann, Soto et Diana. Nisi
tamen votum habuisset specialem conne·
xionem ad diem: puta, si vovisses dare
eleemosynam in hebdomada jubilaei, vel
in sabbatis per annum, quia v. gr. in anno
ilio gratiam receperis; ut Sporer 10 et Sal-
mant. u cum aliis. Secus, si dies nullam
connexionem habuisset cum voto: nempe,
si vovisses dare eleemosynam in sabbatis
per annum, nulla habita ratione speciali
illius anni; ut recte ait Sporer 12• In votis
contra personalzòus, praesumitur dies ap-
positus ad finiendam obligationem; ut di-
cunt Salmant. g) et Croix 18 cum aliis, ut
supra allatis.
n. 509.-7 Decal., lib.1, cap. lO, n. 13. · Sotus, de]ust., lib. 7,
qu. 3, art. 2, vers. Hic vero. ~ Aragon~ in 2"= 2"c, qu. 88,
art. 9, vers. Secundo est advertendum.- s Tr. 17, cap. 1,
n. 131. . Suar., lib. 4, cap. 13, n. 7 et 9. · Pal., tr. 15,
disp. 1, punct. 14, n. 6. - Bonac.~ disp. 4, qu. 2, punct. 5,
§ 1, n. 10.. Prado, tom. 2, cap. 31, qu. 7, § 2, n. 13. -
9 Lib. 3, part. 1, num. 450. • Laym., lib. l, tr. 3, cap. 5,
n. 9.• Sotus, loc. cit., qu. 2, art. 1. · Diana7 part. 5, tr. 5,
reso!. 53,- 10 Tr. 3, cap. 2, n. 101 et 105.- 11 Tr. 17, cap. 1,
n. 129.- " Loc. cit., n. 106. - 111 Lib. 3, part. l, n. 450.
non adducitur pro propositione, sed dumtaxat
pro definitione praesumptionis, quam tradit
in Op. De Praesumpt., lib. l, qu. 4, n. 3 et 5,
et qu. 8, n. l.
f) Sanchez, Decal., lib. 4, cap. 14, n. 36,
male allegatur a Salmant. tamquam huic re-
o-ulae patrocinans: ipse enim contra negat
~llum esse discrimen inter personalia et rea-
Ha vota. - Vasquez etiam male citatur ab
iisdem Salmant.: vide notam b, ad n. 212,
supra.
g) Salmant. non expresse hoc dicunt; sed
ex eorum dictis a contrario colligi potest : ne-
gant enim, loc. cz"t., n. 129, votum ulteriu~
obligare, quando tempus assignatur ut ~erm~­
nus obligationis; et n. 131, dicunt ~oc mtelli-
gendum esse tam de votis personahbus quam
 512 LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI. CAP. III. - DE VOTO. - DUB. IV. 513
Hinc in votis realzous, quia praesum- Certum est, quod si votum est in per- Diu dif- Tabiena fJ,· Sanchez 1, et Salmant. 2 cum " netur pro admissione peragrare provin-
ptio est pro voto, pro ipso est etiam pos- petuum obsequium Dei, puta, ingrediendi ~~~Tt?~~: Suarez f), Machado, Pellizzano, Trullench " ciam; sed satis est adire loca aliquot
sessio; et ideo implendum etiam pro die- religionem, xenodochio inserviendi, et si- le. ac Garda. " non nimis dissita. Et satisfacit voto, si,
bus transactis. Secus vero dicendum in milis; pecca t lethaliter qui diu differt, si Quaedam Bene tamen advertunt Sporer et Sal- " postquam ingressus est, remittatur aut
cavenda in
votis personalzous, in quibus praesumptio adsit opportunitas implendi, et non excu- dilatione. mant., in his casibus seduto cavendum, ne " egrediatur (saltem cum justa causa, qua-
est in oppositum. Et sic Salmant. sunt in- set rationabilis causa. dilatio sit nimia, aut ne periculum adsit « lis est, v. gr. gravis ac diuturna tristitia
telligendi; dum ipsi ut certum asserunt, Dicunt autem Armilla bJ, Rodriguez cJ Dilati o votum nunquam implendi. Quod pericu- « et anxietas, sive ex natura ipsa sive
quod in votis personalibus praesumitlir et Ledesma, apud Salmant. bJ, differre vo- voti religio-
nis, quanta lum non raro adest in votis religionis: pro « aliunde nata; Escobar, ex Sanchez 6) ante
dies appositus ad obligationem exstin- tum religionis per duos vel tres annos si t Iethalis. quorum exsecutione, daemones innumera "professionem.- Vide Trullench 7 "· [Et
guendam. non esse mortale. Sed haec opinio merito excitant dissidia et impedimenta. vide Lzo. I~ ex n. 72].
Vovens
sine certo
221. - " 14°. Qui vovit aliquid sine certo videtur laxa aliis, ut Sporer 5, Salmant. 6 Dilatio vo- Si autem votum sit in obsequium tem- " 16°. Qui vovit aliquid sine certaqua- Votumsi-
ne certa
ti in obse-
tempore te- « tempore, v. gr. peregrinationem, tan- et Sanchez 7• - Alli vero, ut Sanchez 8, quium tem- porale, scilicet tot jejuniorum, peregrina- " litate, v. gr. religionem in genere, potest qualitate.
neturquam- porale,nun-
primum. e tum tenetur implere, cum commode pri- et Croix cum Palao , universaliter lo- ~uamletha­ tionum, etc.; censet probabile Sporer
8
cum « ingredi quamcumque, etiam laxiorem:
« mum potest. Quia sic moraliter quisque quendo, dicunt esse mortale differre per lts, juxta a-
Tamburinio, quamcumque dilationem non " modo serventur essentialia, et sit appro-
lios.
« censetur intelligere suam promissionem, sex menses; et his adhaerent Salmant. 9 pertingere ad mortale gJ. Et favet San- " bata. - Similiter, si quis vovit triti-
« ut, habita commoditate, non nimis diu cum Trullench dJ et Garcia, putantes mor- chez 4, referens S. Antoninum, qui dici t. " cum, etc., non tenetur dare optimum
« differat; quamvis minor causa a) sufficiat talem fore dilationem ultra sex menses. illam esse moraro mortalem, quando fit « quod habet; sed satis est (loquendo de
« ad differendum, quam ad omittendum. . - Consentit etiam Sporer, si vovens exce- dilatio per longa tempora, et ex ipsa dila- " obligatione praecise), ut d et quod non sit
« - Filliuccius l, Suarez, Laymann 2, Bo- dat aetatem 40 annorum. Censent tamen tione est periculum oblivionis vel impo- "plane ineptum ». [Idem Salmant. 8 cum
« nacina, etc. ». cum Tamburinio •J, excusari a mortali ju- Laymann, Suarez, Bonacina aJ, etc. - Qui
Voti inde· Votum indeterminatum quoad tempus, venem 15 vel 16 annorum, qui differt per ctl;~~ ~f: tentiae implendi. - Sed verius dicendum, vovet dare calicem, aedificare ecclesiam,
terminati latio nota- peccare mortaliter qui sine justa causa
quoad tem- v. gr. de rosario diurno, jejunio in sabba- tres v el quatuor annos: quia (ut dicunt) bilis, letha- debet implere juxta usum communem].
pus, obliga .. lis. notabiliter votum differt implere, nempe
tio perpe· tis, obligat perpetuo: nisi aliud colligatur hoc tempus videtur parva materia, re- ultra duos vel tres annos; ut recte sen- « 17°. Qui vovit aliquid sine certa quan- Votum
tua. sine certa
ex circumstantiis. Salmant. 3 communiter. spectu ad servitium totius vitae. Sed huic tiunt Croix hJ, et Salmant. 5 cum Palao "J, « titate, v. gr. eleemosynam, pecuniam, quantitate.
In dubio - Si dubium tamen sit, an votum fuerit non omnino acquiesco, nisi adsit justa causa Trullench iJ et Garda iJ. Putat autem Croix « frumentum, etc.; satisfacit dando quan-
~~~:: ad pro anno vel mense, non teneris nisi ad dilationis. - Justae autem causae diffe- Justae cau- cum Diana, quod si vovisti singulis mensi- " tum voluerit »: [Salmant. 9 cum citatis
sae dilatio-
minus. Salmant. 4 cum Sanchez, Trul.lench, rendi sunt: si vovens speret dilatione pa- nis. bus con:fiteri, posses ex causa differre per DD.] "modo non tam parum, ut videawr
Suarez, Bona cina, etc., ex cap.18, de censzo. rentes emolliendos; item, si obstet gravis duos vel tres dies ultra mensem JJ. « potius irridere suum votum, quam im-
Quaeritur: an fadens votum pro tem- necessitas spiritualis aut corporalis soro- Votum si- 222. - " 15°. Qui vovit aliquid sine certo " plere. Ratio horum omnium petitur ex
ne certo Io-
pore z"ndetermmato, peccet mortaliter, sz" rum vel fratrum fJ. Ita Croix 10 cum Palao co,quomodo " loco, v. gr. ingredi religionem S. Bene- « intentione voventis; qua nemo censetur
dz"u dif.ferat zmplere? et Gobat; Bonacina 11 cum Aragon fJ et impleatur. "se obligare, nisi ad id quod commode
'' dicti, satisfacit_ intrando quodcumque
« monasterium i11ius ordinis, in quo ser- « potest, et communiter est decens. -
1 Tr. 26, cap. 4, n. 121. - Suar.J lib. 4, cap. 12, n. 6, dub. penult. - ' Tr. 3, cap. 2, n. 117. - ' Tr. 15, cap. 2,
7 et 13. - ' Lib. 4, tr. 4, cap. 3, n. 5. - Bonac., disp. 4, n. 32.- 1 Decal., lib. 4, cap. 14, n. 9.- 8 Loc. cit., n. 22. - « ventur substantialia regulae. Neque te- " Suarez, Sanchez 10•
qu. 2, punct. 5, § l, n. l. - 8 Tr. 17, cap. l, n. 140.- • Loc. Croix, lib. 3, part. l, n. 446. - Pal., tr. 15, disp. l, punct. 18,
cit., n. 146.• Sanch., Decal., lib. 4, cap. 13, n. 17 .• Trull., n. 7. - 9 Loc. cit., n. 32. · Hleron. Garcia1 Poli t. regul., ' Deca!., li b. 4, cap. 14, n. 8 et seqq.- 'Tr. 15, cap. 2, tu11Z ad primum. - s Tr. 15, cap. 2, n. 32. - Croix} loc.
lib. 2, cap. 2, dub. 16, n. 26. • Suar., lib. 4, cap. 8, n. 5 et 6. · tr. 2, diff. l, dub. 8, n. 7.- Sp9rer, Ice. ci t., n.ll7. - 10 Li b. 3, n. 30.. Machado, Perfeto confessor, lib. 2, part. 3, tr. 10, cit., n. 446.. Diana, part. 3, tr. 4, reso!. 100. - Escob.,
Bonac., disp. 1, de Restit. in gen., qu. 2, punct. 2, §'incidens part. l, n. 446. ·Pal., tr. 15, disp. l, punct. 13, n. 5.- Gobat, docum. 8, n. 5. • Pellis., tr. 4, cap. l, n. 95. - Trull., lib. 2, tr. 1, exain. 4, cap. 7, n. 53. - s Decal., lib. 4, cap. 16,
n. 5.- Petr. Ledesm., Sum., part. 2, tr. 10, de Voto, cap. 3, de Voto, n. 87. - 11 Disp. 4, qu. 2, punct. 5, § l, n. 3. cap. 2, dub. 13, num. 4. · Hieron. Garcia, Po!it. regul., n. 100. - ' Lib. 2, cap. 2, dub. 20, n. 7 et 8. - 8 Tr. 17.
tr. 2, diff. l, dub. 8, n. 6. - sporer, tr. 3, cap. 2, n. 114 cap. 1, num. 140. - Laym., lib. 4, tr. 4, cap. 3, num. 4. -
et 115. - Salmant. 1 loc. cit., n. 30.- 8 Loc. cit., n. 116. - s..ar., de Voto, lib. 4, cap. 8, num. 9 et 10. - ' Loc.
Tambur. 1 Decal., lib. 3, cap. 12, § 3, n. 11. - 4 Loc. cit., cit. - Suar., loc. eit., n. 10. - 10 Decal., lib. 4, cap. 13,
de realibus: sed statim subdunt, quasi doctri- cap. 95) n. 9, indiligenter a Salmant. citatur; n. 21. - S. Anton., part. 2, tit. 11. cap. l, § 2, vers. Quan· n. 8 et 10.
nam limitantes: • Quamvis regulariter et se- disserit enim de eo qui religionem ingredi
cundum communem usum, non soleat cir- vovit sub conditione: ni Deus aliud ordina-
cumstantia temporis in realibus votis prin- verit. Quod si sensus hujus conditionis sit: si
cipaliter intendi ... Unde nisi aliud manifeste Deus non impediverit aliqua in:firmitate aut adducuntur, solus Croix de omnibus relatis i) Trullench, lib. 2, cap. 2, dub. 13, n. 10;
constet, in hic votis realibus circumstantia simili impedimento: • in quo casu, inquit, si loquitur; de priore vero dumtaxat loquuntur Garcia, loc. cit., dub. 8, n. 6, male a Salmant.
temporis solum ad sollicitandam exsecutio- accedat faciens votum ad 17 aut 18 annos, sta- Palaus, JY.Iachado, Bonacina, Sanchez, Salmant., heic citantur; non enim determinant, qualis
nem apponitur •. tim cessante hoc impedimento, tenetur adim- Pellizzarius, Trullench et Garcia; Gobat, de censenda sit notabilis dilatio.
221. - aJ Haec limitatio ab ipso Busen- plere votum •. sola necessitate gravi sororis. - Denique JJ Quin etiam addunt: Si in tra octo dies
baum apponitur doctrinae auctorum qui hic d) Trullench citatur quidem a Salmant., Aragon, in 2am 2ae, qu. 88, art. 3, ult. di- post mensem sequeretur solemne festum, et
allegantur. ut habetur apud S. Alphonsum; sed ipse, ctum; Tabiena, v. Votum III, n. 4; et Suarez, aegre bis intra octo dies confitereris, posses
b) Armilla, v. Votum, n. 16, negat posse lib. 2, cap. 2, dub. 13, n. 11, expresse dicit de Relig., tr. 7, lib. 4, cap. 1, n. 7, alias cau- eousque differre.
exspectare tres vel quatuor annos. - Et ita mortale esse si, data opportunitate, « dimidio sas assignant, quae hic non recensentur. 222.- aJ Bonacina, disp. 4, qtt. 2, punct. 6,
quidem allegant auctores Salmant., tr. 15, anno • differatur. g) Secluso tamen periculo omissionis, ut n. 15, 18 et 31, haec omnia docet; de calice
cap. 2, n. 32, quasi scilicet assignent pro no- e) Tamburinius, Decal., lib. 3, cap. 12, advertunt auctores laudati. autem, quero quis dare voverit, dicit satis esse
tabili dilatione, eam quae per duos vel tres § 3, n.10, haec affirmat de eo qui decimum h) Croix, loc. cit., n. 446, mortalem esse si argenteus fuerit; et addit n. 31 in generali
annos protrahatur. quintum annum agit. dicit dilationem « ad duos tresve annos » • - determinandam esse quantitatem et qualita-
c) Rodriguez, Sum., part. 2, cap. 97, (al. fJ Ex auctoribus, qui pro differendi causis Palausidem tenet, tr.15,disp.1,punct.13,n.7. tem prudentis arbitrio, • consideratis circum-
S. ALPHONSI, Opera moralia. -. Tom. I. 33
 514 LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
In dubio,
sequenda
" 18°. In dubio de mente voventis, de-
ac~eptio « bet fieri interpretatio secundum verbo-
verborum.
" rum, quibus usus est, proprietatem, vel
" potius communem et usitatam acceptio-
« nem. - Filliuccius bJ, Laymann 1 ». [Sal-
mant. 2].
Votum de
poena sol-
223. - "19°. Qui vovit, si ludat char-
venda quo- " tis, dare decem imperiales; tenetur, se-
ties obliget.
" cundum Sanchez, dare toties decem,
" quoties ludit; quia poena est actui acces-
« soria. Videtur tamen negare Laymann aJ.
« - Vide Trullench, Diana bJ ».
Si sit sim.. Bene distinguunt Salmant s. - Si vo-
plex, obli·
gat seme!. tum fuit simplex de solvenda poena, si lu-
serit; tunc sufficit solvere poenam pro
prima vice: cum Sanchez cJ, Bonacina cJ,
Sà àJ, Diana àJ. Et satis probabile vocat
Si duplex,
obligat t o·
Laymann et Palaus. - Secus, si votum
ties quoties, fuit duplex, scilicet, de non l udendo, et
de poena solvenda. Tunc, quoties trans-
nisi poena
si t gravissi-
greditur votum, solvenda est poena; nisi
ma. haec sit gravissima, ut peregrinatio, elar-
gitio magnae eleemosynae, quae non so-
leat communiter repeti. Ita Salmant. 4 cum
Laymann, Palao, Trullench, Sanchez, Dia-
na eJ, etc.
Si duplex,
relaxato
Hic advertendum, quod in tali voto
primo, rela· poenali duplici, si relaxetur primum, re-
xatur alte-
rum. laxatur etiam secundum fJ, prout primi
1 Lib. 4, tr. 4, cap. 3, n. 3. - 2 Tr. 17, cap. 1, n. 134.
- Sanch.,.. Decal., lib. 4, cap. 22, n .. ~1. - Trull., lib. 2,
cap. 2, dub. 26, n. 10.- 3 Loc. cit., Ii. 177.- Laym., lib. 4,
tr. 4, cap. 5, n. 4, i. f. • Pal., tr. 15, disp. l, punct. 18, n. 6.
- " Tr. 17, cap. 1, n. 177. - Laym. 1 lib. 4, tr. 4, cap. 5,
n. 4.. Pal., tr. 15, disp. l, punct. 18, n. 6. • Tru/1., lib. 2,
cap. 2, dub. 26, n. 10. • Sanch., Decal., lib. 4, cap. 22, n. 21.
- ' Loc. cit., n. 176. · Pal., loc. cit., punct. 18, n. 4.•
Laym., loc. cit., cap. 5, n. 2, coroll. 2. - Sanc.h.J loc. cit.,
stantiis personae voventis, loci, temporis et
causae moventis ad votum •.
b) Filliuccius, tr. 26, cap. 3, n. 91, dicit
attendendam esse " proprietatem verborum ».
223. - a) Laymann, loc. dt., cap. 5, n. 4,
male citatur a Busenbaum; distinguit enim,
uti recte infra indicat S. Alphonsus. Si vo-
tum est duplex, « vera est, inquit, sententia • ,
quae docet ad poenam teneri toties quoties; si
vero votum sit unicum, inspiciendam esse vo-
ventis intentionem, quae si dubia remaneat,
« reprehencli non potest • opinio quae tenet
votum pro sola prima vice valere.
b) Diana, part. 5, tr. 9, reso!. 60, non de
hac materia, sed de casu tantum simili lo-
quitur.
c) Sanchez, l. c., cap.14, n. 40, a Salmant.
citatur; sicut et Bonacina, loc. cit., punct. 5,
§ 1, n. 5, pro allo casu huic simili, quod Sal-
accessorium. Salmant. 5 cum Palao, Lay-
mann, Sanchez, etc.- Notandum deinde, ObBtus
unius, non
quod qui invincibiliter ignorat, sive obli- tenetur ad
viscitur votum principale aut votum de poenam.
poena, ad eam non tenetur. Vide Sal-
mant.6.
224. - .Plura ultimo hic pariter sunt
notanda:
Et 1°. Quod vota semper sunt inter- · Vota •"'!'·
. b . . ·per benl·
pretanda JUxta emgmorem partem. - gnius inter-
Salmant. 7 cum Laymann, Cajetano a) et pretanda.
aliis communiter.
Notandum 2°. Quod fractiones votorum Fractiones
sunt ejusdem speciei. Hinc, si quis habens votorum
SUD t ejUS·
de m spe.
votum castitatis fornicetur, potest seorsim ciei.
fractionem voti confiteri. - Salmant. 8•
Sed quid, si quzs voveat jejunium ex
speciali motivo temperantlae?- Valentia,.
Sanchez, Bonacina, etc., apud Salmant. 9 ,
probabiliter tenent, comrnittere duo pec-
cata jejunium frangendo. Ita pariter, conju-
gem voventem castitatem ex motivo amo-
ris ad castitatem, si petat debitum, dicunt
committere duo peccata. - Sed probabi- Etsi vo-
tum factum
lius tenendum cum Salmant., et Cajetano, sit ex spe·
Trullench, Suarez et Prado, tales comrnit" ciali
tivo.
mo-
tere unum mortale contra votum; quia
ex voto obligationem tantum fidelitatis
erga Deum sibi imponunt, non aliam.
cap. 22, n. 9. - s Loc. cit., n. 175. - 7 LoC. cit., n. 148.
Laym.~ loc. cit.,, cap. 3, n. 3 et 4. - 8 Loc. cit., n. 101.-
Valent.J in 2nm 2=e, disp. 6, qu. 6, punct. 4, quaer. 1',
conci. 2. · Sanch.J loc. cit., cap. 11, n. 6... Bonac.~ disp. 4,
qu. 2, punct. 5, § 4, n. 11. • 9 Loc. cit., n. 102.- Salnta1zt.,
loc. cit., n. 103. • Cajetan., in 2=m 2ae, qu. 88, art. 5; dub.
ult. · Trull., lib. 2, cap. 2. dub. 12, n. 23. • Suar., lib. 5,
cap. 3, num. 11 et 13. • Prado, tom. 2, cap. Sl, de Voto,
qu. 11, § 5, n. 40.
rnant. ad confirmationem suae doctrinae ad
hibent.
à) Sà, v. Votum, n. 26; Diana, part. 4,
tr. 4, reso l. 181, videntur utique de simplici
voto loqui, dum generaliter scribunt: «Vovens
se aliquid facturum (sunt verba Emmanuelis
Sà, cui subscribit Diana), si contingat forte
peccare, intelligitur de prima vice, nisi inten·
disset expresse quoti es peccasset ».
e) Diana, part. 7, tr. 9, reso!. 60, dictum
Palai citat, quin de eo ullum proferat judi-
cium.
f) Si nempe dispensatio fiat antequam vo-
vens in poenam incurrerit; si autem per voti
principalis fractionem poenamjam incurrerit,
dispensatio prioris non ferret secum dispen-
sationem in secundo. Ita auctores laudati.
224. - a) De Cajetano, vide notam c ad
n. 220 supra.
CAP. III. - DE VOTO. - DUB· IV.
Votum Notandum 3°. Quod si quis voveat dis-
disjuncti·
vumrei bo· junctive rem bonam, vel malam, aut va-
nae velma-
lae,nullum. nam, aut impossibilem; votum nullum est.
Si utraque Salmant 1• -Si vero utraque pars est ma-
pars sit ap-
ta, quomo- teria apta, illa quae eligitur praestanda
do obliget.
est, etiamsi post electionem altera pars
pereat, seu impossibilis reddatur. E con-
verso, si pereat una pars aut impossibilis
reddatur ante electionem, non teneris ad
alteram; nisi tua culpa res periit, aut fui-
sti in mora eam tradendi aut determi-
nandi bJ. Ita Salmant. 2 cum Sanchez, Pa-
lao, Molina, etc.
Quaeritur hic: an unam partem jam
electam possz't vovens cum altera commu-
tare?
Facta ele- Negant probabiliter Palaus cJ et San-
ctione, VO·
vens pro- chez c) cum allis, apud Salmant. c). Unde,
babiliterne-
quit com- si electa sit pars, cujus !. materia sit reser-
mutare.
vata, ut castitas, etc., requiritur dispen-
Probabili· satio papalis. - Affirmant tamen Lean-
ter potest.
der à) et Tamburinius e) Cl.j.m pluribus apud
ipsum; et non rninus probabile merito vo-
cant Salmant. s. Ratio, quia, non obstante
electione facta, votum adhuc remanet
disjunctivum; nec, per determinationem
peractam, vovens se privavit libertate
alteram eligendi partem.
'Tr.l7, cap. l, n.l41.- 2 Loc. cit., n.l41 et 142. · Sanch.,
Deca!., lib. 4, cap. 13, n. 25. • Pal., tr..15, disp. l, punct. 12,
n. 28.. Molina, de Just., tr. 2, disp. 270, n. 6.- ' Tr. 17,
cap. 3, n. 107. - ' Loc. cit., cap. 1, n. 135. · Pal., tr. 15,
disp. l, punct. 12, n. 6. • Tambur., Decal., lib. 3, cap. 15,
§ 6, n. 4.• Suar., !ib. 4, cap. 7, n. 14. · Trull., lib. 2,
cap. 2, dub. 16, n. 29. - ' Tr. 3, cap. 2, n. 96. - ' Lib. 3,
part. 1, n. 433; lib. 6, part. 2, n. 1281. - 7 Loc. cit., cap. l,
n. 136.. Pal., loc. cit., punct. 12, num. 5. • Tambur., loc.
cit., cap. 15, § 6, n. 5. • Prado, tom. 2, cap. 31, qu. 6, § 2,
b J Si vero in mora non fueris, nec res tua
culpa perierit, rem superstitem tradere non
teneris; sed vel hanc, vel rei quae periit aesti-
mationem tradere teneris: ita Salmant. et Pa-
laus. - Sanchez autem id valere vult ante
electionem; at si post electionem res absque
tua culpa perierit, negat te obligari ad rem
superstitem vel ad alterius aestimationem. -
Molina vero indistincte negat obligationem
tradendi rem superstitem, si ex duabus inde-
terminate promissis una perierit.
c) Palaus, tr. 15, disp. 2, punct. 11, n. 6;
Sanchez, de Matrim., lib. 8, disp. 9, n. 14;
et Decal., lib. 4, cap. 40, n. 43, ita tenent, non
de voto disjunctivo in generali, sed de voto
disjunctivo emisso de materia reservata et non
reservata: si igitur vovens jam partem reser-
vatam elegerit, negant alium praeter Papam
515
Qui vovet per mensem audire sacrum, Vov6ns
audire sa-
probabiliter non tenetur in festis audire crum, ad
quid tenea-
duo: sicut probabile etiam est hoc, si im· tur die fe-
ponatur a confessario pro poenitentia. - sto~
Salmant. 4 cum Palao, Tamburinio, Sua-
rez, Trullench, etc.; Sporer 5 ac Croix 6•
Qui vovet rosarium, satisfacit recitando Vovens
rosarium,
tertiam partem; quia communiter sic in· quomodo
impleat.
telligitur. Salmant. 7 cum Palao, Tambu·
rinio, Prado. - Et satisfacit recitando al·
ternatim; quia tale votum obligat instar
officii divini. Salmant. 8 cum Trullench,
Tamburinio, Diana, Leandro. - Et etiam
satisfacit dividendo decades. Salmant. 9
cum Sanchez, Trullench, Bonacina, etc.
Qui vovet jejunium, potest comedere Vovens je-
juniu:tn,quo-
lacticinia: ut Salmant. 10 cum Sanchez fJ m odQ· t enea·
tur.
et Palao fJ.- Si vovet jejunium per men-
sem, non tenetur in dominica; v el si v o-
v et in vigilia alicujus Sancti, quae veniat
in dominica, potest anticipare jejunium in
sabbato: Salmant. 11 cum Bonacina, Trul·
lench, Diana, etc. - Si vovens jejunium Comedens
carnes non
comedit carnes, non tenetur ad jejunium: tenetur ad
jejunium.
ad differentiam jejunii praecepti ab Eccle·
sia, quae duplici praecepto imponit et
jejunium et abstinentiam a carnibus;juxta
Salmant. 12 cum Sanchez, Azor gJ, Silve-
n. 11. - s Loc. cit., cap. l, n. 136. · Trull., loc. cit., n. 19. •
Tambur. 1 loc. cit., n. 5. - Diana, part. 9, tr. 8, resol. 6,
vers. Seà quia. · Leanà., tr. l, disp. 19, qu. 5. - 9 Loc.
cit., num. 136. - Sanch., Decal., lib. 4, cap. 11, num. 39. -
Trull., loc. cit., n; 19... Bonac., disp. 4, qu. 2, punct. 6,
num. 28. ·- " Loc. cit., num. 137. - 11 Loc. cit. - Bonac.,
loc, cit., punct. 6, num. 25 et 26. · Trull., loc. cit., num. 18. •
Diana, part. 9, tr. 8, reso!. 6; et part. 10, tr. 16, resol. 50,
v. f. - " Loc. cit., n. 137. • Sanch., loc. cit., cap. 11,
num;42.
posse super hoc voto dispensare. Et ita etiam
a Salmant. citantur, tr. 17, cap. 3, n. 107.
à) Leander, de Sacram., tr. 5, dz"sp. 14,
qu. 143, et Decal., part. 2, tr. 1, disp. 17,
qu. 108, hanc sententiam probabilem existi·
mat; sed tr. 5, de Sacram., loc. cit., contrariam
probabiliorem ideoque tenendam affirmat.
e) Tamburinius, Decal., Ub. 3, cap.16, § 4,
n. 31, simpliciter negat tale votum esse re-
servatum.
fJ Sanchez, Decal., Ub. 4, cap. 11, n. 65;
et Palaus, tr. 15, dz"sp. 1, punct. 12, n. 11,
generalem dumtaxat regulam habent, nempe:
Vovens jejunium non aliter intendit se obli-
gare quam Ecclesia obligat. Ex qua quidem
regula casus praesens piane colligitur.
g) Azor non videtur recte a Salmant. ci·
tari; dicit enim, part. 1, Ub. 11, cap. 21, qu. 6,
 516 LIB. lll. - TRACT. 11. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
stro hJ, etc., et prout declaravit Benedi-
ctus XIV. (Vide infra, n. 1015).
An vovens jejunzum sz"nguHs sabbatzs,
teneatur ad votum, sz· t"n sabbato cadat
N atalis Domùzz"?
Probabi- Probabiliter negant Molina, Azor, Fa-
liter non o-
bligaturdie gundez, Diana, Rodriguez, Villalobos, apud
NatalisDo·
mini. Salmant. 1 ; et probabilem vocant Bona-
cina 2 et Tamburinius 3 • Nisi expresse in-
tenderit, adhuc eo die se v elle obligare ;
quia tunc procul dubio tenetur. - Affir-
mant tamen Salmant. 4 ut probabilius, cum
Suarez iJ, Sanchez, Vasquez. Vide mox di-
cenda, n. 226, v. Sed quz'd.
DUBIUM V.
Quot modis tollatur obligatio Voti.
225. Tollitur oblz"gatio voti: l. Per materiae mutationem. 2. Per auctoritatem humanam.
Vide resolutz"ones. - 226. An sz"t oblz"gatio implendi votum, si superveniat circum-
stantia non praevzsa. - (Quz'd vero de votis simplicz"bus castitatis et relz"gionis; et quid
de solemnibus. Vide Lib. IV, n. 50).
225. - « Resp. Dupliciter tolli potest:
Mutata ma· « - 1°. Nulizus auctorztate z'ntervenz'ente.
teria, per
se cessat v o- « Idque, vel materz'ae mutatzone: ut, si ma-
turo.
« teria ante honesta fiat turpis, indifferens,
vel impeditiva majoris boni, ratione no-
<<
vae circumstantiae vel prohibitionis; vel
<<
<< si fiat zmpossz'bz'hs absolute aut morali-
<< ter, vel desitione conditionis a qua pen-
<< debat.- 2°. Interventu auctorz'tatzs hu-
<< manae. Idque tripliciter: z'rrztatz'one,com-
<< mutatz'one vel dzspensatz'one; de quibus
,, in sequentibus Dubiis. - Est communis.
« Sanchez 8 , Lessius 9, Suarez, Filliuccius 10•
« Unde resolves:
Etsi mu· « 1°. Etsi tua culpa materia facta sit
~e;~~nii~:pa « impossibilis, inutilis, etc.; tamen, post-
Bened. XIV, Encycl. Libentissime, § 3, die 10 Ju·
nii 1745. - Molina, tr. Z, disp. 272, n. 3. - Asor, part. 1,
lib. 11, cap. 21, qu. 3. · Fagund., de 4 praec. Ecc!es., lib. 1,
cap. 6, n. 6.- Dz.'ana1 part. 1, tr. 9, resol. 22; part. 9, tr. 8,
reso!. 6, i. f .. Rodrig. 1 Sum. (hispan.), tom. 3, cap. 20,
n. 8. - Villal. 1 part. 2, tr. 34, diff. 34, n. 3. - 1 Tr. 17, cap. l,
n. 133. - ' Disp. 4, qu. 2, punct. 6, n. 9. - 'Decal., lib. 3,
toties contra votum peccari, quoties in hac die
carnes eduntur.
"J Silvester perspicue rem indicat, v. Vo-
tum Il, qu. 20, vers. Quartum, inquiens:
«Non est mortale [jejunandi votum frangere],
nisi prima vice qua· agitur contra votum ».
i) Suarez, lib. 4, cap. 20, n. 8, ita docet
casu, quo quis voverit jejunium singulis ferii~
Si quis immemor voti vel poenitentiae
injunctae, etc., praestetopus debitum, bene
satisfacit per voluntatem generalem, quam
quisque censetur habere satisfaciendi prius
suis obligationibus. Ita Sporer 5, Sanchez 6,
Lessius jJ, Laymann 7•
Si quis autem est certus de voto, sed
habet probabilem rationem quod illi sa-
tisfecerit; dicunt plures auctores, voven-
tem ad nibil teneri. Sed huic opinioni jaro
diximus (Tract. de Consc., n. 29), non esse
adhaerenduro; quia obligatio voti certi
sola probabili satisfactione nequaquam
impletur.
<< quam jam talis facta est, cessat obliga-
,, tio, et sufficit poenitere de culpa.
'' 2°. Si concurrat obligatio duorum vo-
'' torum incompossibilium, implendum est
'' id quod est praestantius et Deo gratius;
'' et alterum cessat. Quod si vero sit ae-
'' quale, aut nescias utrum sit melius, im-
,, plendum est .quod prius vovisti, et ruit
« posterius: si et hoc nescis, libera est
« electio. - Vide Trullench 11 •
« 3°. Si materia voti fiat impossibilis
« quoad partem tantum; tunc, si commode
<< talis materia dividi non potest aut non
« solet, ad nihil teneris. - V. gr., vovisti
<< aedificare templum: si totum non potes,
<< non teneris ad partem.
cap. 15, § 6, n. 13. - 4 Loc. cit., n. 139. - Sanch., Decal.,
lib. 4, cap. 11, n. 61. - Vasq. 1 in tnm 2ne, disp. 30, cap. 4,
num. 26.- u Tr. 1, cap. l, num. 90, ur.- 6 Decal., lib. l,
cap. 13, num. 10. - 7 Lib. l, tr. 4, cap. 4, num. 7. -
s Decal., lib. 4, cap. 24. - ~ Lib. 2, cap. 40, dub. 11. -
Suar.l' lib. 6, cap. 1.- 10 Tr. 26, cap. 8.- 11 Lib. 2, cap. 2,
dub. 9, n. 11.
sextis, pro tota vita; si vero illud voverit pro
uno alterove anno tantum, ait posse nonjeju-
nare die Natalis Domini: « Ego tamen, addit,
semper consulerem sequi... securiorem ».
J) Lessius, lib. 2, cap. 37, n. 59, hanc sen·
tentiam a fortiori inculcat, dum dicit prae-
cepto satisfacere, eum qui illud servat cum
animo non implendi.
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. V.
Immemor « 4°. Si vero dividi commode potest
voti ve! poe-
nitentiaesa- << et solet, manet obligatio ad illam par-
tisfacit.
« tem quam potes: ut v. gr. 1°. Qui non
« potest jejunare tota hebdomada, potest
« autem aliquot diebus, ad hoc tenetur.
« 2°. Qui matrimonium contraxit, et con-
Probabi·
1is impletio
« summavit post votum castitatis, tene-
non suflìcit. « tur non petere debitum: cum eatenus
« voturo adhuc sit possibile (reddere enim
« debet). - Vide Bonacina 1 •
« 5°· Quod si votum dividi quidem pos-
« sit, sed unum in eo sit principale, reli-
« qua vero accessoria tantum, non per se
« seorsiro intenta, sed dependenter a priori,
« tamquam illius appendices et modi; tunc,
« si principale fiat impossibile, ruit etiam
« obligatio accessorii: non autem contra.
« Ut v. gr., vovisti peregrinationem Ro-
« mam in cilicio, et ibi certi aliquid of-
'' ferre, si peregrinatio impossibilis fiat,
<< non teneris cilicium ferre, et oblatio-
,, nem mittere. - Vide Sanchez 2 , Bona-
« cina 3 , Trullench 4 ».
226. - Hic quaeritur: an sz't oblz'gatio
z'mplendi votum , si notabt'lzs drcumstan-
Vota in·
compossibi-
tz'a supervenz'at, qua praevzsa, quzs votum
lia, quomo- non emzszsset?
doobligent.
Mutatio
notabilis
Est coromunis sententia apud Salmant. 5
tollit obli· curo Sanchez, Palao, Trullench, etc. (Vide
gationem.
dieta n. 187, v. Sed dubzum), quod in omni
promissione, prout est etiam votum, mu-
tatio materiae de se notabilis obligationem
aufert. - Ratio, quia per mutationem res
Materia fit diversa, quam promissa.
impossibilis
ex parte. ad
quid o bli. 1 Disp. 4, qu. 2, punct. 7, § 1, n. 6. - • Decal., lib. 4,
get. cap. 10, n. 10. - • Loc. ci t:, punct. 4, § 4, n. 6. - • Li b. 2,
cap. 2, dub. 10, n. 5.- 5 Tr. 17, cap. 3, n. 20.. Sanch., loc.
cit., cap. 2, n. 22. • Pal., tr. 15, disp. 1, punct. 20, n. S..
Trull., loc. cit., dub. 28, n. 2. - • Tr. 23, cap. 2, n. 104•.
Vasq. 1 in 1"m znc:, disp. 30, cap. 4, n. 26.- 7 Decal., lib. 4,
cap. 11, n. 61. - s Loc. cit. - 9 Tr. 2, disp. 272, n. 3. -
226. - a) Navarrus, Man., cap. 21, n. 11,
non loquitur de circumstantia non praevisa;
sed absolute negat eum, qui votum emisit
jejunandi omni feria sexta vel sabbato, posse
vesci carnibus et non jejunare die Natalis Do-
mini, tali die incidente.
b) Silvester, v. Jejunz'um, n. 25, qu. 10,
negat pariter licitum esse vesci carnibus die
Natalis Domini, illi qui vovit abstinentiam a
carnibus feria sexta. At quaerens utrum qui
vovit ovorum abstinentiam feria sexta, possit
carnes comedere die Natalis Domini, si in fe-
riam sextam incidat, sic distinguendo respon-
det: « Si habitualiter intendebat se eo casu
517
Sed quid, sz' nova drcumstantz'a accùiat
nonpraevzsa,puta,siquisvovissetjejunare
omnibus feriis sextis, an teneretur ad }f!ju-
.nzum t'n die N atz'vz'tatt's Chrzsti Domz'nz~
quem diem excluszsset, si praevidisset?
Affirroant Salmant. 6 cum Navarro aJ, Circum·
Vasquez, Silvestro bJ, aliisque cum San- stantia non
praevisa,
juxta alios,
7
chez • (Sed notandum, quod Sanchez lo- non tollit
8
quitur de praeciso casu jejunii; quia cen- votum.
set, circumstantiam festi non efficere no-
tabilem mutationem: verum circa nostrum
quaesitum oppositam tenet sententiam, ut
infra). - Ratio, ut dicunt, quia ad exi-
roendum voventem ab obligatione voti,
non est attendendum ad id quod ipse pro-
misisset, si meminisset; sed potius ad id
quod actu promisit. Et probant ex cap.
Expli'carz~ de obs. ;'ejun., ubi Honorius III
dixit: Quz' nec voto, nec regulari obser-
vantz'ae sunt adstrz'ctz~ t'n sexta ferz'a, si
festum Natz'vz'tatz's Domz'nù:ae dz'e z'pso ve-
nt're contz'gerit, carnz'bus propter festz' ex-
cellentz'am vescz· possunt, secundum con-
suetudz'nem Ecclesiae generalts.
Negant vero teneri ad votum Molina 9, Juxta a-
Azor 10 ; item Fagundez c), Diana et alli, lios,votum.
tollit
11
apud Salmant. , loquendo de praedictci
casu jejunii (de quo vide etiam dieta
n. 224, v. An vovens), et loquendo gene-
rice dè omni nova circumstantia notabi11
superveniente, tenent S.Antoninus,Navar-
rus, Silvester, Henriquez dJ, etc., apud Sal-
roant. 12• Et hanc sententiam expresse te-
net D. Thomas 18, ubi sic docet: Id liberare
to Part. 1, li b. 11, cap. 21, qu. 3. - Diana~' part. 1, tr. 91
reso!. 22 •• " Tract. 23, cap. 2, num. 103. - s. Anton.,
part. 2, tit. 10, cap. 6, § 5. • Navar., Man., cap. 18, n. 7.•
Silvest., v. Votum Il, qu.17; v.Juramentum III, qu. 1.
vers. Et nono i et Juramentum IV, qu. 6. JSI Tract. 17,
R
cap. 3, num. 21. - 18 In 4, dist. 38, qu. l, art. 3, solut. l,
ad 1.
velle privare carnibus, ut quia si hoc oc-
currisset hoc deliberasset, non potest come-
dere; si vero intendebat se non privare, pc-
test».
cJ Fagundez, de 4 Praec. Eccl., lib. l,
cap. 6, n. 6, hanc quidem sententiam tenet,
sed rejicit ejus fundamentum, quod scilicet, si
cogitasset, non vovisset eo die jejunare. lpse
vero sententiam suam hac ratione ·confìr-
mat: quod, quando de voventis intentione non
constat, jejunium et votum accipienda sunt
juxta morem Ecclesiae.
d) Henriquez, lib. 11, cap. 14, id eo casu
relinquit prudentis arbitrio.
 518 LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI. CAP. III. - DE VOTO. - DUB. VI. - ART. I. 519
a voti vel juramenti obligatione, quod, si qua votum onerosius redditur, materia Dubium est: an sz"t venz'ale? « gister vel herus (ut Suarez, Lessius 6,
a principio notum fuisset, ea fieri impe- voti fit diversa quam promissa. - Et sic ]uxta a· Prima sententia affirmat cum Busen- « contra Sanchez), potest directe irritare
lios, est ve-
diret. Ratio, quia tunc intentio se obli- respondetur ad rationem oppositam: quia nialis. baum, Lessio, etc.; quia dissonum est, su- "vota liberorum impuberum: ut colligi-
gandi vel deficit .vel sic interpretatur.- vovens teneretur ad plus quam promisit. periorem sine causa uti hac potestate. - " tur ex can. Mulz"er, caus. 32, qu. 2 ,·
Et huic sententiae dicunt Salmant. 1 non - Respondetur autem ad defìnitionem Veriusper
se nullum Sed de se loquendo verius est nullum esse « can. 1 et 2, caus. 20, qu. l, et cap. Sz'
posse denegari probabilitatem; immo ipsi- Honorii III ut supra, quod ibi Pontifex pe~catum~
peccatum; quia vota subditorum sub hac « quis, de regular.
met Salmant. 2 censent illam esse notabi- non explicat an circumstantia diei Nati- conditione consensus superiorum emittun- « Impubertas autem secundum jura fi-
lem mutationem, quae si a principio fuis- vitatis Domini fuerit vel non praevisa. tur: unde obedientia sufficit pro causa. " nitur in masculis, anno decimo quarto
set cognita, quis non se obligasset. Quare textus explicari potest (sicut intel- Ita Salmant. 1 cum S. Antonino, Cajetano, «completo; in feminis, duodecimo com-
S. Doctor Haec secunda sententia mihi videtur ligit Azor 3) de iis qui expresse voverint
adhaeret Silvestro, Azor, Tamburinio aJ, etc-- Dixi: " pleto, a die nativitatis computando: ut
huic opi.nio·
ni.
non minus probabilis, immo forte probabi- servare jejunium etiam in die Natalis: Aliunde de se loquendo ,· quia difficulter aliunde « Sanchez 7, Laymann s, Bonacina 9 ».
vix excusa-
lior quam prima. Ratio generalis , quia, quo casu, certe tenentur ad votum, ut tur a venia- poterit excusari a veniali: vel quia facit Clarius singula explicanda.
diximus supra, n. 224, v. An vovens. li.
superveniente circumstantia non praevisa, actum otiosum, v el quia irrationabiliter 1°. Pater, sive avus paternus in ejus Pater sive
avus pater~
profectum alterius impedit; ut recte ait defectu, potest irritare quaecumque impu- nus irritat
Lessius 2 • • berum vota, sive personalia sive realia, omnia vota
filli impu-
DUBIUM VI. Quaevis Sufficit vero quaevis causa rationabilis, adhuc castità.tis et religionis: etiamsi filius beris.
causa ratio-
De Voti Irritatione. nabilis suf- ad excusandum a veniali; ut Elbel 3 ac sit doli capax, et etiamsi votum sit de pe-
cit.
alli. Et idem tenet Sporer 4 cum Soto bJ, culio castrensi vel quasi; ut Salmant. 10,
ARTICULUS I. Valentia bJ, Medina bJ, etc. communius, ex S. Thoma 11, cum Cajetano et Sanchez,
non peccare graviter superiorem, qui de- Suarez, Trullench, Laymann, Lessio, Pa-
AN ET QUOMODO TOLLATUR OBLIGATIO VOTI PER DIRECTAM IRRITATIONEM.
derit permissive licentiam, et postea revo- lao, etc. - Et ratio est (ut ait Sanchez 12),
'0:1. Quis possit vota irritare. - 228. An liceat irritare vota sine causf!'. -;- ~9. Quae vota caverit; immo probabile putat ne veniale quia in tali aetate deficit perfecta delibe-
filiorum possint irritare pater, avus, tutor, etc.- 230. Quae posszt zrrztare mater.- quidem esse, nisi promiserit non revocare. ratio ad tantam obligationem. Quare ad
231. An vota subditorum valeant donec irritentur. - 232. Quid, si quis per errorem - Valida est autem irritatio omnium vo- talem defectum natura prospexit, prae-
aestimabatur pater, maritus, etc. - 233. Quis possit irrita~e vota relzifiosorum et torumin genere, etiam futurorum, ac etiam bendo parentibus facultatem talia vota
monialium. An abbatissa. - 234. An vir possit irritare omma vota uxorzs. - 235. An renuente subdito. Salmant. 5 cum Palao, etc. irritandi.
uxor vota viri. - 236. Quid s? mutuo consensu voveant castitatem. - 237. An supe-
rior possit irritare vota jacta ante subjectionem. - Quid, si dubium sz"t~ an. si'l'!t emis~a " Unde resolves: 2°. In dubio autem, an votum sit emis- Etiam in
dubiodepu-
ante vel post subjectionem . ..:... 238. An autem vota jacta tempore sub;ectzonzs possmt Quibus-
namcompe·
229. - " l Quivis pater, et in ejus de- sum ante v el post pubertatem,adhuc potest
0
• bertate.
post illud irritari. - 239. Quid, si superior ea ratijìcaverit. - 240. Quae vota servo- tatirritatio. " fectu, avus paternus, tutor; immo etiam pater irritare; quia possidet sua potestas.
rum aut famulorum possint a domino irritari. " mater, non tantum si tutrix sit, sed etiam Ita Sanchez, Diana, Michel cum Elbel 13• -
«in priorum defectu; et secundum quos- Qui recte idem ait dicendum in dubio, an
Irritatio- 227. - « Resp. Cum non debeat violari « Filliuccius). - Porro, hoc jus provenit
ni directae " dam, reliquis deficientibus, etiam ma- · filius post pubertatem votum ratifìcaverit.
quando sit « cujusquam dominium, ac quilibet domi- " ex jure positivo, quo datur alicui legi-
Jocus. " tima potestas dominativa in voluntatem
" nus possit uti sua libertate: hinc, si po- Less., cap. 40, num. 70.- 1 Tr. 17, cap. 3, num. 31. - art. 9. • Caj~tan., v. Voti dlspensatio. - Sanch., loc. cit.,
« testati dominativae alterius sit subjecta « alterius. Ita communiter DD. Vide San- S. Anton., part. 2, tit. 11, cap. 2, § 6, vers. Item nota. - Caie· cap. 35, n. 7 et seqq. - Suar., lib. 6, cap. 6, n. 6 et 7.- Trull.,
tan., v. Voti ilispensatio, in princ.- Silvest., v. Votum IV, lib. 2, cap. 2, dub. 34, n. 2. - Laym., loc. cit., n, 10. - Less.,
« alicujus voluntas, potest is subditi istius « chez 5 ». - [Sed provenit etiam ex jure qu. 1•• Asor, part. l, lib. 11, cap. 18, qu. 5. - ' Lib. 2. loc. cit., cap. 40, n. 32. - Pal., loc. cit., punct. 7, n. 4. -
« omnia vota, qualiacumque sint, ad suum « naturali; ut Salmant. 6, cum S. Thoma 7]. cap. 40, n. 70- 8 De Voto, n. 254.- 4 Tr. 3, cap. 3, n. 34. "' Decal., lib. 4, cap. 18, n. 5. - Sanch., Deca!., lib. 4,
- • Loc. cit., n. 34 et 35.· - Pal.; tr. 15, disp. 2, punct. 4, cap. 32, n. 2. [Non tamen citatur ab Elbel, qui adducit
" libitum sine ulla causa valide irritare 228. - Quaeritur: an lù:eat irritare vota n. 6. - Suar., lib. 6, cap. 6, n. 23. - 8 Loc. cit., n. 82. - Suar., lib. 4, de Voto, cap. 6, n. l: et hic etiam idem
"directe; hoc est, potest velle et pronun- si'ne causa. - Certum est, pro valore irri- Irritatio
sine causa,
Sanch., Deca.l., lib. 4, cap. 35, n. 84. - 1 Loc, cit., cap. 35, tenet]. - Diana, part. 4, tr. 3, reso!. 37. · Miche/, Theol.
« tiare, ut illa vota nulla sint: ita ut nullo tationis nullam causam requiri. Et com- valida. n. 3. - s Lib. 4, tr. 4, cap. 7, n. 10. - 9 Disp. 4, qu. 2, canon. moral., tom. 2, part. 2, § 5, punct. 9, sect. 1, n. 30. •
punct. 7, § 2, n. 20. - IO Loc. cit., n. 45•• n za 211 e, qu. 88, 1s De Voto, n. 251.
« etiam casu obligatio postea reviviscat mune est, quod non sit mortale; ut Sal- Irritatio
sine causa
« (etsi peccent, si absque causa irritent, ut mant. 8 , et Lessius 9 , cui videtur id certum nonestmor-
talis.
« docent Lessius 4, Navarrus aJ, Suarez bJ, cum Paludano, Silvestro et Angelo. nem per hujusmodi irritationem; posse ta- vers. Majori autem ambigendi, eum quidem
men peccatum contra caritatem ibi reperiri, peccare dicit; sed quali peccato, lethali an
1 Tr. 17, cap. 3, n. 22. - ' Loc. cit., cap. l, n. 152.- cit., num. 29. - 9 Lib. 2, cap. 40, num. 69. - Palud., in 4, si nempe voti irritatio fi.at in nocumentum veniali, non explicat. - Valentia non bene
3 Loc. cit., qu. 3. - ., Lib. 2, cap. 40, n. 70. - Fz'ZZ., tr. 26, dist. 38, qu. 4, art. 2, conci. 2, num. 20. - Silvest., v. Vo-- adducitur a Sporer: nulla enim facta men-
cap. 8, n. 222. - • Decal., lib. 4, cap. 24, n. 30 et 31. - tum IV, qu. 2, vers. Se:ctum. · Angel., v. Votum Il•.
subditi.
6 'J;r. 17, cap. 3, n. Zl. - 7 2o. zac, qu. 189, art. 5. - 8 Loc. num. 10.
228. - a) Tamburinius, Decal., lib. 3, tione de casu quo licentia vovendi concessa
cap. 16, § 3, n. 14, utramque sententiam ex- jam fuerit, in 2am 2ae, disp. 6, qu. 6,punct. 6,
ponit; deinde sic ipse concludit: • Video tan- post. princ., dicit veniale peccatum admittere
dem utrosque DD. quoad praxim esse concor- superiorem, qui sine causa votum irritaverit.
227. - a) Navarrus minus recte a Busen- rum vota, solum pro libera voluntate sua sine des: fatentur enim et illi causam ad excusan- Inferius vero, qu. 3, ubi de licentia vovendi
baum citatur; nam Man., cap.12, n. 61, sen- causa aliqua et malitia, antequam illa appro- dum a quacumque culpa, eam unam sufficien- jam concessa loquitur, tractat de irritatione
tentiam istam tenet casu, quo maritus v. gr. bentur, quoniam in hoc suo jure utuntur •. tem esse: quia scilicet gravatum se filius voto voti quoad validitatem. - Medina similiter,
jam voto consenserit, et postea absque causa bJ Suarez, lz'b. 6, cap. l, n. lO, pariter mi- sentiat. Cum igitur tam modica causa sit satis, Sum., lib. 1, cap. 14, § 7, minus recte ad-
illud irritat; sed n. 73 scribit: « Superiores nus accurate a Busenb. allegatur; negat enim moraliter loquendo culpa semper evitabitur , . ducitur, qui in genere dicit aliquando pecca-
nihil peccant, dum legitime irritant subdito- ullum peccatum committi contra voti re ligio- b J Sotus, de Just., lz'b. 7, qu. 3, art. l, tum fore, si vota absque ratione irritentur.
 520 LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
Circa vota
filiipuberis.
3°. Filiorum autem puberum non pos-
sunt parentes irritare vota personalia ,
puta castitatis, frequentiae Sacramento-
rum, etc.: nisi praejudicent domesticae
gubernationi, prout vota longae abstinen-
tiae, peregrinationis, jejunii incompatibilis
cum modo familiae, etc.- Ita Salmant. 1
cum S. Thoma, Lessio, Palao, Silvestro a),
Tamburinio, etc. · Sanchez, Suarez, Palaus, etc., apud Sal-
4°. Bene autem possunt irritare (indire-
cte tamen, ut Busenbaum cum Laymann,
art. seq., n. 242.) vota realia puberum in
minori aetate; quia in ea carent ipsi ad-
ministratione bonorum. Salmant. 2 cum
S. Thoma bJ, Sanchez, Trullench, etc. -
Excipe, si votum sit de peculio castrensi
vel quasi; vel si filius exierit a patria pc-
testate. Salmant. 8 • Item, votum eundi Ro-
mam pro absolutione excommunicationis,
ex cap. c) Relatum, de sent. excom.
Circa vota 5°. Facultatem autem, quam habet pa-
filii illegiti·
mi. ter erga filios legitimos, eamdem habet
erga illegitimos dJ; ut Sanchez 4 cum Palao
et Tamburinio, et est commune apud Sal-
mant.5.
Tutoret"cu~
rator idem
6°. Notandum hic, quod dictum est de
possunt ac patre, dici etiam de tutore respectu pu-
pater.
pilli, et de curatore respectu minoris. Et
si sint plures tutores vel curatores, qui-
libet eamdem potestatem habet. - Sal-
1 Tr. 17, cap. 8, n. 46. -S. Thom., 211 2:~.e, qu. 88, art. 8,
ad 2. ~ Less.J lib. 2, cap. 40, n. 85. - Pal., tr. 15, disp. 2,
punct. 7, n. 9. · Tambur., Decal., lib. S, cap. 16, § S, n. 12.
- Laym., lib. 4, tr. 4, cap. 7, n. 13. - • Loc. cit., n. 47. •
Sanch., Decal., lib. 4, cap. 35, n. 21. · Trull., lib. 2, cap. 2,
dub. 34, n. 6. - 3 Loc. cit., n. 43. - ' Loc. cit., n. 82. -
Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 7, n. 5. · Tambur., Decal.,
lib. a, cap. 16, § S, n. 9. - • Tr. 17, cap. S, n. 53.-' Loc.
cit .. n. 49. • Suar., lib. 6, cap. 6, n. 22. · Sanch., Decal.,
lib. 4, cap. 35, n. 70.• Bonac., disp. 4, qu. 2, punct. 7,
229, - aJ Silvester, v. Votum III, qu. 6,
ab hac regula excipit votum peregrinationis
in terram sanctam, • quod potest filius fami-
lias emittere •.
b) S. Thomas, 2a 2ae, qu. 88, art. 8, ad l,
rem dare significat: « Non potest omnino,
inquit , servari ratio voti, cum quis in pote-
state alterius constitutus, vovet id quod est in
potestate alterius, nisi sub conditione, si ilie
ad cujus potestatem pertinet non contradicat •.
c) Cap. Relatum 37, de sent. excom., de
casu simili tantum loquitur, scilicet de servo
excommunicato propter manuum injectionem
in clericum, qui tenetur Romam adire, non
obstante quod dominus alleget se nolle man-
cipio suo carere.
mant. cum Suarez, Sanchez, Bonacina,
6 et Philiarchus c) ac Roncaglia 1), asserit,
Trullench.
230. - Quaestio est: an mater posst't
zrritare vota .filz'orum? - Si mater sit de-
signata tutrix aut curatrix, certe potest
quod tutores et caeteri, ut supra, possunt.
Sed quid, si non sit ut taHs designata,
et .fiHus careat patre vel avo paterno?
mant. 7, putant, tunc filium esse sui juris aJ.
Sed oppositum dicunt esse probabile, sci-
licet, quod in eo casu incumbit matri esse
curatricem: ut probabilius tenent Salmant. 8
cum Tamburinio, Prado, Leandro; quia
rationabile est, ut mater vel avia minori
provideat. Et ideo bene potest eorum vota,
ut curatrix, irritare.
Sed magis dubitatur: an mater, prae-
sente patre ve l tutore, possz't .filz'orum vota
irritare? - Est duplex sententia proba-
bilis.
Prùna negat; et dicit quod, solum de-
ficiente patre et tutore, potest mater irri-
tare vota impuberum; et deficiente matre,
idem potest avus et a via ex parte matris.
- Ita Suarez, Sanchez, Tamburinius, Lay-
mann bJ, Palaus, Trullench, Bonacina, etc.,
apud Salmant. 9•
Secunda, non minus probabilis, ut me-
rito ajunt Salmant. 10 (quam tenent Prado
§ 2, n. 25. - Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 35, n. 6. - Sanch.,
loc. cit., n. 77. - Suar.,lib. 6, cap. 5, n. 14. - Pal.J loc. cit.,
punct. 7, n. 15.. 'Tr. 17, cap. a, n. 50.- s Loc. cit., n. 50.•
Tambur., Decal., lib. S, cap. 16, § S, n. 23. • Prado, tom. 2,
cap. SI, qu. 13, n. 79 .• Leand., tr. l, disp. 16; qu. 121. -
Suar., lib. 6, cap. 6, n. 19 et seqq. · Sanch., Decal., lib. 4,
cap. 35, n. 78. - Tambur:, loc. cit., n. 21. • Pal., tr. 15,
disp. 2, punct. 7, num. 7. · Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 36,
n. 1 et 2.. Bonac., disp. 4, qu. 2, punct. 7, § 2, n. 18. •
9 Loc. cit., n. 51.- 10 Loc. cit., n. 52. -Prado~ loc. cit., n. 7i.
dJ Sed, juxta auctores, facultatem istam
in vota filiorum illegitimorum habet pater
casu dumtaxat, quo nullus adest tutor.
230. -a) Quando scilicet filius jam puber-
tatem adeptus est, et agitur de votis realibus.
- Palaus tamen de quibuscumque puberis
votis loquitur.
b) Laymann, lib. 4, tr. 4, cap. 7, n. IO,
videtur ita sentire, eo quod matri concedit
posse filiorum impuberum vota irritare « in
defectum patris... , et in defectum ascenden-
tium in sexu virili...; non tantum, si ea tutrix
sit, sed etiam in defectum tam tutoris quam
patris et avi. Tunc enim naturalijure ad ipsam
haec cura spectat, quando alius non est, qui
imbecillitati impuberis consulat •.
CAP. III. - DÈ VOTO. - DUB. VI. - ART. I.
matrem, etiam praesente patre vel tutore,
posse irritare vota omnia impuberum,
Item ma~
ter, si sit
etiam castitatis et religionis; et etiam vota
tutrix. personalia puberum, quae praejudicant
gubemationi domus; non vero realia, quo-
rum administratio pertinet ad patrem vel
curatorem. - Ratio, quia talis potestas,
licet non civiliter, naturaliter tamen etiam
est in matre, cui filii tenentur obedire;
V'el, etsi
non sit tu-
etsi cum subordinatione ad patrem: ita
trix, detì- ut possit pater irritare vota filiorum, con-
ciat pater
vel avus. tra dicente matre; sed non sic mater, èon-
tradicente patre. Et probatur ex S. Thoma 2,
qui parentibus indistincte praebet facul-
tatem irritandi vota filiorum.
231. - Quaeritur ultra: an vota .filz'orum
et alz"orum subdz"torum, velut religiosorum,
uxorum, etc. ut infra, donec trrz'tentur, sz"nt
valz"da ùt zi:S, quae superz'orum mandatz:S
aut jurzsdù:ttoni non pralijudù:ant?
Vota sub·
Praesente
patreveltu- di t o rum,
Negat prima sententia; et proinde ea
tore, mater sine consen· non indigere dici t relaxatione, si sine con-
pt·obabiliter
nihil potest. ;f~ s~~1~~~: sensu superiorum sint emissa; quia tales
juxta alios,
tlulla. subditi carent usu voluntatis, cujus do-
minium est penes superiores. - Ita Va-
lentia, Angelus aJ, March, Richardus bJ,
Rosella bJ et alli; et probabilem vocant
Probabi- Leander cJ, Torre et Peyrinus cJ, apud Sal-
liter irritat
quaedam. mant. 3• Et sibi favere ajunt S. Thomam 4,
qui sic dicit: Nullum votum religz'osz· est
jirmum, nt'si sz"t de consensu praelatz~· et
idem dicit de voto uxoris, etc.
1 Tr. 8, qu. 2, cap. 4, qu. S, resp. 3. - ' Opusc. 17,
cap. 13, vers. Deca'mo.- Valent.~ in 2a.= za.e, disp. 6, qu. 6,
punct. 6, qu. 1, vers. Et quoniam. • March de· Velasco,
Reso!. mor., tom. 2, v. Voto,., reso!. 449, n. 2.- Torre (Lu,·-
slus Turrianus), Sum. theol. mor., part. 1, cap. 154,
dub. 2. - s Tr. 17, cap. 1, n. 182. - 4 za. za.c, qu. 88, art. 8,
ad 3.- 5 Tr. 17, cap. l, n. 183. ~ Cajetan._~ in za.m za.e, qu. 88,
art. 8, resp. ad 3, vers. Dub. 2; et Sum., v. Voti condi·
tiones. - Navar., Man., cap. 12, n. 67. - Tambur., Decal.,
lib. 3, cap. 12, § 5, n. 8. - Pal., tr. 15, disp. 1, punct. 19,
n. 15. - Trull .• li b. 2, cap. 2, dub. 11, n. 7; et dub. 29,
c) Philiarchus, 2part., lib. 3, cap.18, vers.
Quoad vota filiorum, loquitur ut S. Thomas
infra; scilicet concedi t parentibus indistincte
hanc facultatem.
231. - a) Angelus, v. Votum II, n. 3, per-
peram citatur a Salmant.; oppositam enim sen-
tentiam tenet, negans religiosum posse votum
exseqlli absque praelati consensu: « nisi sit
(ita limitat) de quo nullum praejudicium fit
praelato vel regulari vitae ».
b; Richardus de Mediavilla, in 4, dist. 38,
521
Secunda tamen sententia probabilior, Probabi·
lius valida,
quam omnino tenendam dicunt Salmant. 5 nisi initen-
cum Cajetano, Navarro, Tamburinio, Pa- tur.
lao, Trullench, Filliuccio, Azor, Sanchez,
Suarez et aliis pluribus, affirmat valida
esse talla vota, sive sint realia, sive per-
sonalia, nisi irritentur. Quia subditi revera
non carent voluntate; sed eam subjicere
debent voluntati superiorum, si contradi-
cant. - Et sic intelligendus est S. Tho-
mas, qui loco citato nihil aliud docet,
quam tale votum non esse .firmum,· quia,
ut dicit 6 : In eorum voto t"ntellz"gt'tur de-
bzta condt'tz'o, sdlù:et st" sut:S supert'ort'bus
placuerz"t, vel non renz'tantur. Quare suf-
ficit quod illi non renitantur, ut impleatur
conditio voti, et votum sit firmum.
232. - Quaeritur denique hic: utrum,
sz" per errorem communem cum #tulo,
quis existimabatur praelatus, maritus, pa-
ter, etc., st't valùia votorum zrrz"tatio ab
ez:S jacta; sicut validi sunt actus jurisdi-
ctionis, ex l. Barbari"us ff, de ojJ. praetor.?
Negant Sanchez, Bonacina, Trullench, Potest<\S
superiods
Palaus et alli, apud Salmant. 7 ; quia dif- ex errore
fert actus dominii ab actu jurisdictionis. communi.
- Probabile tamen contrarium censent
Salmant. 8 cum Prado; quia in his eadem
ratio currit.
233.- « zo. Votareligiosorum ,, [Quae- Praelati re·
cumque, etiam interna; ut Salmant. 9 cum gulares ritant vo-
ir·
ta subdito-
Soto, Sanchez, Laymann, et Roncaglia 10 : rum.
quia religiosus transtulit in praelatum to-
n. 7. · Fill., tr. 26, cap. 6, n. 172•• .A.sor, part. 1, lib.11,
cap. 17, qu. 5. • Sanch., Decal., lib. 4, cap. 25, num. 6. •
Suar... lib. ,8, cap. 5, n. 10 et seqq.- s za. za.e, qu. SS, art. 8,
ad 4. - Sanch., loc. cit., cap. 32, n. 16•. Bonac., disp. 4,
qu. 2, punct. 7, § 2, n. 23. - Trull., loc. cit., dub. 34, n. 11 ••
Pal., tr. 15. diop. 2, punct. 4, num. IO•• ' Tr. 17, cap. a,
num. 71. - 8 Loc. cit. - PradoJ tom. 2, cap. 31, qu. 13,
n. 110. - 9 Loc. cit., n. 37. • Sotus, de ]ust. et Jure, lib. 7,
qu. 3, art. l, dub. 2, assert. 4. - Sanch., Decal., lib. 4,
cap. 33, n. 7.- Laym.,lib.4, tr.4, cap. 7,n.6.-IoTr.8,
qu. 2, cap. 4, qu. 2.
art. 4, qu.l, negat simpliciter religioso licitum
esse vovere sine sui praelati licentia. Quibus
Richardi dictis, Rosella, v. Votum II, n. 14,
adhaeret.
c) Leander, tr.l, disp.16, qu. 26; et tr. 2,
disp. 5, qu. 4, oppositam sententiam vocat pro-
babiliorem; ex quo videtur, utSalmant. colli·
gunt, hanc probabilem reputare. - Peyrinus
vero, de O.ff. praelati, qu. 3, cap. 3, n. 3,
praesentem sententiam valde probabilem ap-
pellat, ut et ipsi Salmant. notant.
 522 LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. VI. - ART. I. 523
turo suum velle et nolle] «non tamen contradixerz't, et t'rrz'tas fecert't pollz'citaHo- 1
Sanchez cum Palacio dJ, Ledesma dJ et suo. Est commune. Ita Salmant. 5 cum
Suspendunt novitiorum , , [Licet vota personalia no- nes ejus ...,propz'tt'us ert't et' Domz'nus. Quod
vota novi- Vega: contra Navarrum, Cajetanum, etc. Sanchez, Suarez, etc.; et Busenbaum (Art.
tiorum. vitiorum suspendantur: vide Salmant. 1] non de solo voto abstinentiae, sed de omni Uxor irri- 235. - E converso notandum 1°, Quod seq., n. 242, ad 7), qui bene addit secus
tat solum
« etiam sub praedecessoribus emissa, irri- voto interpretantur Septuaginta inter- vota prae- uxor nequit irritare vota viri: nisi sibi
judicantia esse, si uterque independenter ab altero
« tare possunt directe, praeter Papam ,, pretes. Et S. Ambrosius, apud Salmant. aJ, mariti. praejudicent, ut votum longae peregri- vovisset. Sed vide dicenda n. 239, v. Quid
[Papa omnia quidem potest directe irritare sic dicit: Evùientissz'me ... apparet, t'ta vz: nationis, magnae abstinentiae, vestiendi autem. - Conjuges isti, si post tale vo- Si postea
vota religiosorum; et episcopus, monia- rum esse caput mult'erz's, ut nulla vota habitum eremitae, et similia. Salmant., tum mutuo consensu emissum, revocent li coeant, qua-
ter p e c ..
lium subjectarum: Salmant. 2] « Abbates, abstz'nentz'ae vel relt'gz'osae conversatz'o- curo Busenbaum (Art. seq.,. n. 242, ad 2). pactum, et coeant ; licet non peccent cent.
« Guardiani, Priores et Rectores »; [Et m's, lz'ceat sz'bt' sz'ne ejus lz'centz'a Deo of- Item, vo-
tumnonpe- - Et etiam votum non petendi debitum: contra castitatem, peccant tamen contra
etiam praelati secundarii, absentibus pri- ferre. tendi debi· ut probabilius tenent Sporer 2 curo Lay-
tum, votum: nisi a gravissima causa excusen-
mariisaJ; Salmant. 8] « ac probabiliter etiam Pariter, S. Thomas 18 docet, votum uxo- mann , Trullench , Henriquez, Fagun- tur. - Salmant. aJ curo Suarez aJ, Pa-
« abbatissae »:[Curo Salmant. 4] « ut habet ris ita nullum esse sine consensu viri, dez, etc. (contra Lessium aJ, Sanchez aJ, lao aJ, Bonacina aJ, Sanchez aJ, etc.
« Suarez 5, Reginaldus 6, Filliuccius, Bo- sicut votum religiosi sine consensu prae- Basilium òJ, etc.), apud Salmant. s. Quia « 4°. Qui semel votum irritavit, si po-
« nacina 7• lati: Nullum votum relz'gt'osz' (verba S. Tho- valde gravosum esset pudori uxoris, cogi " stea nolit, non ideo revalidatur: ut vide
Excipi- « Excipitur tamen votum transeundi mae) estjìrmum, nisz' sz't de consensu prae- semper ad petendum. 6
« Sà ». - [Sic Salmant. 7 curo Soto, San-
tur votum
transeundi « ad religionem strictiorem. Vide Bins- latz': sù:ut nec votum puellae exz'stentz's z'n Talla vota docent DD. communiter « chez bJ, Trullench, contra aliquos].
ad strictio-
rem. " feld 8 , Lessium 9 , Sanchez 10 , Bonaci- domo, m'sz' st't de consensu patrz's,· nec Talla vota
sunt invali- esse irritanda. At potius videntur esse 237. - «5°. Nullus supradictorum po- Vota e-
« na 11 », - [Hoc votum, nec Papa potest uxorz:c;, m'si st't de consensu vz'ri. - Et da, invalida, utpote de materia inepta; sicut " test directe irritare vota emissa ante missa ante
subjectio-
« irritare. Salmant. 12]. ratio est: quia expedit valde ad pacem sentiunt Salmant. 4, « subjectionem, v. gr. ante matrimonium. nem.non ir-
Maritus ir·
ritat vota
234. - " 3°. Idem potest, secundum San- familiae, ad mutuum amorem fovendum, Conjuges
mutuo con-
236. - Notandum 2°. Quod si conjuges « Facta vero intra tempus subjectionis, recte. di-
ritantur

uxoris. « chez 18, marz'tus, respectu votorum uxoris. quod uxor voluntatem totaliter a viro de- sensu vo- mutuo consensu voveant castitatem aut " de re implenda post tempus subjectio-
ventes, ne-
« - Licet probabilitts id alli limitent ad pendentem habeat, et sic impetus femi- queunt irri- religionem, nequeunt vota invicem irri- " nis, v. gr. in pubertate, vel post obi-
« ea vota quae mariti juri praejudicant. narum retundantur. Ita Sanchez 19 curo tare.
tare; quia virtualiter uterque cedit juri " turo mariti, possunt irritare. - Bona-
"Laymann 1', Filliuccius 15, Lessius 16 ». Soto, Sà; et Salmant. 20 curo Sanchez, 1
De Matrim., lib. 9, disp. 39, n. 16 et 19. • Vega, Sum. n. 56. - • Loc. cit., n. 55 et 56 i. f. - • Loc. cit., n. 59.•
Etiamnon Sed probabilior, saltem extrinsece, vi- Prado, Tamburinio, Diana, Rodriguez, Fa- nueva, part. 2, cap. 129, cas. 20, 93 et 94. - Navar., Man., Sanch., Decal., lib. 4, cap. 34, n. 15 et 16. . Suar., de
Ei~fl.udi· detur contraria sententia, quod vir pos- gundez, Villalobos, Ledesma bJ, Leandro, cap. 12, n. 66. - Cajetan., in 2a.m 2a.e, qu. 88, art. 8, ante Re!ig., tr. 7, !ib. 9, cap. 9, num. 6. - • V. Voti irritatio,
resp. ad 3.- Salmant.,tr. 17, cap. 3, n. 56 et 55.- 2 Tr. S,
sit directe omnia vota uxoris irritare; licet Aragon, etc.: contra Sporer 21 curo Na- cap. 3, n. 29. - Laym., lib. 4, tr. 4, cap. 7, n. 16•• Trull.,
num. 4. - ' Tr. 17, cap. 3, num. 70. - Sotus, de Just. et
Jure, lib. 7, qu. 3, art. 1, dub. postrem., vers. Ali'ud post
non praejudicent usui matrimonii, v el varro, Silvestro, Azor, etc. - Sed etiam lib. 2, cap. 2, dub. SS, n. 7. • Henriq., lib, 11, cap; 15, n. 8. ,- haec. · Trull., !ib. 2, cap. 2, dub. 29, num. 14, et dub. a:?,
prolis educationi, vel gubemationi dome- isti contrariam sententiam probabilissi- Fagund., Deca!., lib. 2, cap. SS, n. 29.• 3 Tr. 17, cap. 3, num. 6.
sticae (ut tantum concedunt DD. contra- mam vocant, apud Salmant. 22•
riae sententiae, apud Salmant. 17). - Et Hinc vir potest irritare etiam vota ca- Etiam ex- dJ Mich. de Palacios, in 4, dist. 32, disp. 2,
sequenda 236. - a) Salmant., loc. cit., n. 59, dicunt
maxime probatur ex Num. xxx. 7, 9, ubi stitatis et religionis uxoris, exsequenda mortuo ma- vers. Quod si votum ,- Barthol. de Ledesma, utrumque conjugem posse licite petere et
dicitur: Sz' marz'tum habuerz't, et voverz't post mortem viri. - Salmant. 28 curo Soto; rito. de Matrim. sacr., diff. 71, v. f, non citan- reddere, quia valide potuit mutuo consensu
ali'quùi...,· sin autem audiens [vir] statt"m Aragon cJ, Leandro, Fagundez, etc.; item tur pro hac sententia a Sanchez, neque eam dissolvi contractus. Et pro hac parte auctores
tuentur. allegant; deinde ipsi Salmant. subdunt: • Sed
235. - a) Lessius, lib. 2, cap. 40, n. 99, talis contractus dissolutio erit peccatum grave
1 Tr. 17, cap. 3, n. 42. - • Loc. cit., n. SS. - 3 Loc. cap. s, num. 58. • Sanch., Deca!., lib. 4, cap. 34, n. s. ·
cit., n. 40.- • Loc. cit., n. 41. - • Lib. 6, cap. 7, n. 19.- Prado, tom. 2, capit. 31, qu. 13, num. 93. - Tambur., negat ut verius (Sanchez, ut probabilius, De- contra votum factum, et solum potest esse
• Lib. 18, n. 324. - Fili., tr. 26, cap. 8, n. 243. - ' Disp. 4, Deca!., lib. 3, cap. 16, § 3, n. 48. · D•'ana, part. 3, tr. 4, cal., lib. 4, cap. 34, n. 27), uxorem posse licita ob gravissimam causam occurrentem •.
qu. 2, punct. 7, § 2, num. 26. - • Enchir. theol. pastor., reso!. 220; et part. 4, tr. 4, reso!. 110. - Rodrig., Sum., votum mariti de non petendo debitum irri- Quibus omnibus consentit Palaus, tr. 15,
part. 3, de IO praeceptis, cap. 9, i. f. - 9 Lib. 2, cap. 40, part. 2, cap. 92, n. 9. · Fagund., Decal., lib. 2, cap. SS, tare; fatetur tamen Lessius sententiam oppo- disp. 2, punct. 6, n. 6. - Suarez vero, loc.
n. 75. - to Decal., lib. 4, cap. 33, n. 2. - n Loc. cit., n. 26. n. 2 et 3. · Villa/., part. 2, tr. 34, diff. 21, n. 1. • Leand., sitam, quam S. Alphonsus tenet, satis proba- cit., cap. 9, n. 7, dicit eos contra votum pec-
- "' Tr. 17, cap. 3, n. SS.- 18 De Matrim., lib. 9, disp. 39, tr. l, disp. 16, qu. 127. - Aragon, in 2:~.m2a.e, qu. 88, art. 8, bilem esse ; eamdemque Sanchez valde pro- casse in illa pacti revocatione. Et n. 8 dicit
n. 4. - t.t; Lib. 4, tr. 4, cap. 7, n. 12. - 16 Tr. 26, cap. 8, vers.Dico2o.- 21 Tr.3, cap.3, n. ?:l.- Navar.,Man., cap.l2, babilem existimat. Quin etiam Sanchez, non
num. 235 et seq.- 16 Lib. 2, cap. 40, num. 89.- 11 Tr. 17, n. 64. - Silvest.,~ v. Votum li':; n. 2. - Asor,~ part. 1, lib. 11,
eos teneri pactum renovare et mutuo slbi re-
cap. 3, n. 57.- ts 2(\. z:~.e, qu. 88, art. 8, ad 3. - 19 De Matrim., cap. 17, qu.!O; et cap.IS, qu. 12.-" Tr. 17, cap. 3, n. 58.-
obstante sua sententia, affi.rmat virum eo mittere obligationem reddendi debitum; quodsi
loc. cit., n. 4. - Sotus, de Just., lib. 7, qu. 3, art. l, vers. 113 Loc. cit., n. 59. - Sotus, loc. cit., art. l, vers. Molestior voto emisso, teneri « se aliquoties offerre ad vero alter eorum, poenitentia ductus, revoca-
At vero S'icuti. - Sà, v. Voti irrt.'tatio, num. l . - 20 Tr. 17, autem. - Leand., loc. cit., qu. 136. - Fagund., loc. ci t., n. 8. usum conjugalem •. tionem retractare velit, alter vero nolit, ille
b) Basilius Pontius, de Matrz·m., lib. 10, qui poenitens est, poterit non quidem pe-
cap. 17, n. 19, utramque sententiam exponit, tere, sed alteri petenti reddere poterit absque
deinde ipse sic concludit: • Neque est ma- peccato contra votum. - Bonacina, dz'sp. 4,
233. - a) Quando scilicet praelati primarii b) Petr. Ledesma, de Matrz'm., qu. 64, gnum discrimen inter DD. utriusque opinio- qu. 2, punct. 7, § 2, n. 16, dicit posse hoc
a domo absunt • per aliquod tempus, puta per art. 4, diff. 2, concl. l, excipit votum de non nis. Et mihi placet non posse virum emittere votum a marito irritari valide (etsi illicite),
unam diem naturalem 24 horarum •, ut no- petendo debito, quod negat posse a marito tale votum cum damno uxoris ... , quia tenetur si u:xor det iterum marito facultatem in suum
tant Salmanticenses. irritari. reddere, et necessarium est ut nihil faciat corpus. - Sanchez, loc. cz't., num. 17, idem
234.- a) Textus iste male a Salmant., loc. c) Aragon perperam a Salmant. adducitur; maritus, propter quod uxor pudica trahatur tenet.
cit., n. 58, Ambrosio tribuitur: sunt enim ipse enim, loc. dt., art. 8, v. Dz'co 4, de voto a petendo debito. Et ideo merito D. Thomas.,. b) Sanchez, Decal., lib. 4, cap. 26, n. 4,
verba quae Gratianus addidit canoni Nec il- post solutum matrimonium adimplendo oppo- docuit posse virum obligari ad petendum ita quidem docet de iis votis quae directe et
lud, caus. 33, qu. 5; dum solus canon sumi- situm tenet, negans ut « verius et probabilius •, aliquoties, quia hoc potius esset reddere u:xori proprie irritantur; non vero de iis quae sus-
tur ex lib. S. Ambrosii de Paradiso, cap. lO. maritum posse ejusmodi votum irritare. petenti, si non expresse, saltem implicite ». penduntur tantum.
 524
LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
" cina, 1 • [Cum Salmant. 2 , Valentia aJ,
Diana, Tamburinio, etc.; ac Sanchez 3 cum
Soto, etc. - Vide dieta n. 234].
Non potest vir directe irritare vota
ab uxore emissa ante matrimonium; sed
bene potest illorum suspendere exsecu-
tionem, quatenus praejudicant suae po-
testati. Salmant. 4 cum Sanchez, Valen-
tia aJ, Palao, Suarez, etc. - Vota autem
religiosorum, certum est quod .per pro-
fessionem exstinguuntur, ut habetur ex
cap. Scripturae, de voto et votz' redempt.
Vide Elbel 5 et Salmant. 6•
In dubio « 6°. Votum de quo dubium est, utrum
de temporc
emissionis. « emiseris tempore libertatis an subjectio-
" nis, non posse irritare superiorem, do-
" cet Salas 7 et Caramuel 8 • - Sed con-
" trarium tenent Suarez bJ, Sanchez, Bo-
" nacina, etc. cum Bardi 9 ».
Quaeritur igitur: utrum vt'r vel prae-
latus possz't dz'recte z'rn'tare uxorz's aut
relt'gzosz' vota, de quz'bus duòz'tatur, an sz'nt
emz'ssa ante vel post suòjectt'onem?
Alii affir·
mant posse
Affirmat Sanchez 10, ex Suarez b) (cum
irritari di .. aliis apud Busenbaum, ut supra). - Ra-
recte.
tio, quia, ut ait, possessio praesentis vo-
luntatis subditi est certa: cum certum sit
illam esse uxorem, vel illum religiosum.
A t exceptio quoad illa vota est dubia;
quare, usquedum probetur exceptio, sci-
licet, quod vota sint emissa ante subje-
ctionem, praevalet certa possessio supe-
rioris. Sicut a pari conjux dubitans de
1Disp. 4, qu. 2, punct. 7, § 2, n. 18,- • Tr. 17, cap. 3,
n. 74 .• Diana, part. 4, tr. 4, reso!. 110. • Tambur., Decal.,
Jib. a, cap. 16, § 3, n. 49. - ' De Matrim. !ib. 9, àisp. 39,
n. 16 .• Sotus, de Just. et Jure, !ib. 7, qu. 3, art. l, vers.
Molestior autem. - • Tr. 17, cap. 3, num. 75. · Sanch.,
Decal., lib. 4, cap. 31, n. 9. • Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 3,
§ 5, n. 3.• Suar., tr. 6, lib. 6, cap. 4, n. 16 et 17. - • De
237. - a) Valentia a Salmant. citatur ut
refert S. Alphonsus; ipse tamen, z'n 2am 2ae,
disp. 6, qu. 6, punct. 6, vers. Ultima ... quae-
stz'o scribit: • Verius videtur... solum posse
a viro irritari ea uxoris vota, quae sunt in
praejudicium illius, sive fuerint emissa ante
matrimonium, sive post ». Idemque judican·
duro esse dicit de servo respectu domini. Ce-
terum, ibz'd., vers. Quinta quaestz'o, de voto
in generali explendo tempore, quo subdi·
tus fiat sui juris, distingui t; et negat posse a
superiore irritari, si subditus sit talis s~lu~
quoad rem quam vovet; secus vero, S! Slt
subditus etiam quoad voluntatem.
b) Suarez, lib. 4, cap. 6, n. 1, generalem
valore matrimonii, tenetur reddere alteri
petenti, ob certam suam possessionem, ut
habetur ex cap. Domz'nus, de secund.
nupt. - Ita Sanchez.
Sed pace tanti doctoris , oppositum
sentio. Non dubito (ut diximus n. 229),
quod pater possit irritare vota filii, quando
dubium est an filius pertigerit vel non ad
pubertatem; quia eo casu possessio stat
pro potestate patris, ut diximus dicto
n. 229, ad 2. - Secus vero e converso
dico tenendum hic : cum vota sint certa,
et possessio viri vel praelati sit dubia;
eo quod dubitatur an vota sint vel ne
emissa tempore, quo jam inceperit sub-
jectio. - Differt autem paritas conjugis
petentis debitum. Nam ibi, ille habet cer-
tam possessionem super totum corpus
conjugis dubitantis; et ex possessione jus
certum habet illo utendi. Aliter tamen
est in nostro casu, in quo vir vel prae-
latus non habet possessionem totalem su-
per voluntatem uxoris aut religiosi. Ha-
bet quidem possessionem super volunta-
tem praesentem subditi; sed non habet
super praeteritam.
Et ideo praedicti non possunt directe
irritare vota, de quibus dubitatur, an sint
de materia ipsis subjecta. - Possunt ta-
men indirecte, juxta dicenda Art. seq.,
n. 241.
238. - « 7°. Vota facta tempore subje-
" ctionis, possunt adhuc irritati post il·
Voto, n. 253.- s Tr. 17, cap. 3, n. 75.- 7 In lttm 2::~e, tr. 8,
sect. 25, n. 261. - ' Theol. fundamerital., tom. 3, lib. 3,
num. 1377.- Sanch., de Matrim., lib. 2, disp. 41, num. 39;
cfr. etiam Decal., lib. 4,,cap. 32, num. 2. · Bonac. 1 disp. 4,
qu. 2, punct. 7, § 2, num. 21. .. 9 Discept. mor. 6, cap. l,
§ 28, num. 7.- "Deca!., lib. 4, cap. 32, num. 7.- Sanch.,
loc. cit., n. 7.
tantummodo, ut ipse Sanchez futetur, doctri-
nam propugnat, scribens : « Sunt autem ali-
quae conditiones, curo quibus factum votum
est irritabile, et pendent. ex jure humano: ut
quod votum sit factum ante decimum quar-
tum aetatis annum. Et in his probabiliter
censeo in casu dubio judicandum esse votum
infirmum seu irritabile •. Ita quidem Suarez,
loc. cz't.; at praeterea, lib. 6, cap. 6, n. 4,
dicit patriam potestatem vota filiorum irri-
tandi, protrahi usque ad pubertatem; scilicet
(ex lege ecclesiastica) usque ad 14 annum
completum in masculis, et 12, pariter compie-
turo in feminis; quibus sic dictis, subjicit:
« Necessarium esse, ut certo constet annum
CAP. III. - DE VOTO. - DUÈ. VI. - ARt. I. 525
"lud; v. gr. quando filius jam est pubes. Quod valide possint superiores irritare
Quid, si in " - Quod verum est, etsi in pubertate vota subditorum, tametsi illa ratificave-
pubertate
rata ha- " ea ratificasset, putans ex errore esse rint, videtur certum; quia ipsi, etiamsi
beantur.
"firma. Secus tamen, si infirma esse no- velint, nequeunt sibi adimere potestatem
« visset, et independenter a prioribus ra- dominativam, quam in subditos habent.
S. Doctor " tificasset. - Vide Lessium " 1• [Et El- Ita communiter Sanchez bJ, El bel c); et
negat.
" bel 2 cum Sporer, Tamburinio, etc.]. Salmant. 8 curo Cajetano, Suarez, Palao,
Et haec est probabilior, scilicet, quod Sayro, Trullench bJ, Prado bJ, etc. - Et
vota facta tempore subjectionis, etiam hoc valet non tantum pro patre respectu
post illud irritari possint a patre; ut te- filii, et praelato respectu religiosi; se d
nent contra alios, Salmant. 3 cum San- etiam pro viro respectu uxoris; ut valde
chez, Suarez, Trullench, Cajetano, Bona· probabiliter tenent Sanchez 9 curo Soto,
cina, Palao, etc. - Modo filius non con- Ledesma a;, Aragon et Vega; item Tam-
firmet votum in pubertate; et, ut proba- burinius 10 et Salmant. 11 curo aliis citatis
biliter addit Busenbaum curo Lessio, modo (contra Elbel 12 et Sporer •J, etc.). Ratio,
sciat tunc vota fuisse infirma. quia vir habet veram potestatem directam
Vota rea- Vota tamen realia puberum nequit irritandi vota uxoris, etiam castitatis et
liapuberum
nequeuntir· pater irritare, postquam ipsi emancipati religionis; ut dictum est n.234, v.Hz'nc vz'r.
ritari ~ost
emanclpa- sunt. Salmant. 4 • - Nec praelatus, vota Certum contra est, quod omnes prae- Siprius p<r
tionem.
religiosi, si iste non sit amplius illi subje- fati superiores, si sine justa causa irri- sitiVe :pro·
baver1nt,
ctus. Nec vir, vota uxoris, facto divortio tant vota subditorum, postquam positive peccant.
formali. Vide Salmant. 5 • illa approbaverint, peccant taro ipsi, quam
Superiores 239. - << 8°. Supradicti possunt revo- subditi relaxationem petentes. - Dixi: sz' Secus, si
irritare pos· tantumper·
sunt, etsi << care, ac directe irritare vota, etsi seme! posz'tzve approòaverz'nt ,· naro secus esse t, miserint.
rata habue-
rint. << ea ratificaverint; quia non privarunt se si tantum permiserint subditos vovere vel
" dominio et potestate sua. Vide Suarez 6 • exsequi rem voto promissam; ut Sal-
<< - Quod si tamen id sine causa fiat, mant. 13 curo Sanchez et Palao.
" erit, secundum quosdam peccatum mor- Sed dubitatur: an z'rrz'tando peccarent
<< tale: licet probabilius id negent Sua- gravz'ter, vel levz'ter? - Adest duplex
<< rez 7 et Laymann a)"· sententia probabilis.
l Lib. 2, cap. 40, dub. 14, n. 83.- 2 De Voto, n. 252•• art. 8, vers. Ad cujus evidentiam. - Suar., lib. 6, cap. S,
Sporer tr. 3, cap. 3, num. 22. • Tambur., Decal., lib. 3, n. 4. - Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 3, § 2, n. 3. • Sayr., Clav.,
P-ossunt ir·
1
cap. 16, § 3, n. 53 et 59. - ' Tr. 17, cap. 3, n. 73.• Sa12ch., lib. 6, cap.' !O, n. 12. - 9 De Matrim., lib. 9, disp. 40, n. 17. •
ritari trans-
acta subje- Decal., lib. 4, cap. 30, n. 9. - Suar., lib. 6, cap. 6, n. 8. • Sotus1 de ]ust., lib. 7, qu. 3, art. l, ·vers. Argumentum. au-
ctione. Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 34, n. 3. • Cajetan., in 201m 2nc, tem.- Aragon, in 2am z:~.c, qu. 88, art. 8, vers. Dt'co 3°. - Vega 1
qu. 189, art. 5. • Bonac., disp. 4, qu. 2, punct. 7, § 2, n. 19. • Sum. nueva, part. 2, cap. 129, cas. 22. - 10 Decal., lib. 3,
Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 3, § 3, num. 5. - Less., loc. cap. 16, § 3, num. 53. - 11 Tr. 17, cap. 3, num. 64 et 66.-
cit., n. 83.- 4 Loc. cit., n. 73.- 5 Loc. cit., n. 72.- GLi b. 6, 12 De Voto, n. 259. - 13 Loc. cit., n. 69. · Sanch., Decal.,
cap. 6, n. 16; cfr. cap. 8, n. 4 et seqq.- 7 Loc. cit., cap. 4, !ib. 4, cap. 27, num. 43 et 46. · Pal., loc. cit., § 2, num. 12
n. 22. - s Loc. cit., n. 66. · Cajetan. in 2am 2:t.e, qu. 88,
1 et 14.
esse completum, ut cesset haec potestas pa- tiam vovendi aliquid reale, v. g. de bonis pro-
tris; naro in casu dubio potest votum irritare ; fectitiis vel adventitiis.
turo quia pater possidet jus suum, quo non d) Barthol. de Ledesma, de Matn·m., di.ff.
privatur in casu dubio ... , turo propter alia 71.. v. f., vers. Se d dubium est, loquitur de
supra dieta de voto dubio ». voto non reddendi, quod alter conjugum ex
239. - a) Laymann, lib. 4. tr. 4, cap. 7, alterius licentia emiserit; et dicit posse revo-
n. 18, i.f., dicit • non improbabiliter » negari cari postmodum ejusmodi licentiam , nisi
esse mortale. ambo ex mutuo consensu idem voverint.
b) Sanchez, Decal., lib. 4, cap. 27, n. 9 e) Sporer, tr. 3, cap. 3, n. 31, marito con·
et seqq., id utique concedit, nisi votum jam cedit facultatem irritandi uxoris votum ante
sit exsecutioni mandatum; eodemque sensu ejus exsecutionem, quamvis licentiam vovendi
loquuntur Trullench, lz'b. 2, cap. 2, duò. 30, dederit votumque approbaverit. In hoc uno
n. 2; et Prado, cap. 31, qu . .13, num. 47 n. 32, contradicit, quod hanc irritandi facul-
et 49. tatem marito denegat, casu quo iste licentiam
c) Elbel, de Voto, n. 259, ab hac facultate vovendi uxori dederit, • curo promissione non
excipit casum, quo pater filio dederit licen- revocandi » •
 526 LIB. Ili. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
Peccatum Prima asserit, graviter: ex Num. xxx
probablliter
16, ubi de viro consentiente ad uxori~
est grave.
votum, et postea irritante, dicitur fJ: Por-
tabzt ipse iniquz"tatem eius. Ratio quia
• :.l '
pos1to suo consensu, tenetur votum non'
impedire. Ita Salmant. cum Cajetano,
1
Sanchez, Laymann, Ledesma, etc.- Se-
Forte pro~
babilius, le- cund~ tamen sententia, forte probabilior,
ve tantum. assent. peccare leviter, secluso scandalo
aut contemptu: quia superior utitur jure
suo; et irritando votum, non est causa
violationis illius, cum subditus nec ipse
tunc violat votum. Ita cum Busenbaum
hic, tenent Suarez 2, Bonacina s, Sotus gJ,
Tamburinius 4 ; et Trullench, Pellizzarius
Diana, Peyrinus, apud Salmant. 5. Eam~
demque tenet Sporer 6 cum Valentia hJ,
Medina hJ et communiori.
Quidam
cxcipiunt Verumtamen idem Sporer i) et Les-
virum re-
spcctu uxo-
sius 7 , ac Elbel jJ cum Laymann fJ, ab
ns. his excipiunt virum, qui suo positivo con-
sensu votum uxoris approbasset, maxime
si esset votum castitatis; quia tunc (ut
dicunt) ipse jam cessit juri suo. Unde
nec valide irritare posset ; et si irritaret
. peccaret. - Sed hi auctores lo-'
gravtter
quuntur juxta sententiam quam. ipsi te-
nent, scilicet, quod vir tantum ex pote-
state indirecta possit vota uxoris irritare.
Ajunt enim, in hoc differre praelatum
respectu religiosi, a marito respectu uxo-
ris: quia praelatus, cum habeat potesta-
tem directam irritandi, non p otest juri
1
Tr.17, cap. 3, n. 68. • Cajetan., in 2nm 2ne, qu. 88, art. S,
vers • .Ad cujus evidentiam. - Sanch., Decal., lib. 4, cap. 27,
n. 32. · Laym., lib. 4, tr. 4, cap. 7, n. 18, vers. Dico II. -
Petr. Ledesm., Sum., part. 2, tr. 10, cap. 7, dub. 5, vers.
Dico 2. - 'Lib. 6, cap. 4, n. 22. - 'Disp. 4, qu. 2, punct. 7,
§ 2, n. 29. - 4 Decal., lib. S, cap. 16, § 3, n. 36 et seqq.-
Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 30, n. 6. - Pellis., tr. 3, cap. 4,
f) Sacra Scriptura, Num. xxx 16 ita Io-
quitur: • Sin autem contradixerit: po~tquam
rescivit, portabit ipse iniquitatem ejus ».
g) Sotus, de Just. et Jure, lz'b. 7, qu. 3,
art. l, v!=rs. Ma_Jqri autem ambigendz~ pec-
care qutdem dtctt; non tamen explicat quo-
nam peccato, lethali scilicet an veniali tantum.
lz) Valentia, z'n 2am 2ae, disp. 6, qu. 6,
punct. 6, post princ., male citatur a Sporer·
sicut et Bartholomae:us Medina, Sum., lib. /
cap.l4, § 7, post prznc.; cfr. de hoc notam b
ad n. 228 supra.
iJ Sporer, loc. ct't., n. 32, hanc exceptio-
ne~ non admittit, vide notam e hic superius.
J) Elbel, n. 258 et 259, nega t simpliciter
suo renuntiare; potest tamen maritus, ad
quem spectat potestas tantum indirecta.
- Sed nos, juxta praedictam sententiam
relatam dicto n. 234, v. Parz'ter, dicimus
cum S. Thoma, eamdem potestatem do-
minativam, quam habet praelatus in reli-
giosum, habere virum in uxorem. Unde,
sicut non potest praelatus illam sibi adi-
mere; ita nec vir, respectu uxoris.
Hinc satis probabiliter videtur opinari
secundum supra dieta Tamburinius s, quod
vir sine causa irritans votum castitatis
uxoris, etiam postquam positive appro-
baverit, non peccet plus quam venialiter.
Quid autem, sz' conjuges mutuo con-
sensu voverint castz'tatem? - Certe vir
eo casu remanet obstrictus suo voto, quod
ab uxore non potest quidem irritati.
Sic etiam ait Sanchez 9 , nec virum
posse votum uxoris irritare; et eum se-
quuntur Salmant. 10 et alii communiter. -
At ego non invenio rationem certam, qua
damnare possim Palacium kJ et alios apud
Sanchez n, qui contradicunt. Nam, si vir
(prout concedit ipse Sanchez, ut vidimus)
potest valide irritare votum uxoris, ipso
approbante, emissum; cur non poterit,
arguit Palacius, si mutuo consensu ipse
etiam castitatem voverit? . - Attamen.
cum haec opinio sit contra communem,
et Tamburinius in hac difficultate involu-
tus, dubium indecisum reliquerit; ita et
ego sapientibus decernendum remitto.
n. 66. ·Diana, part. 4, tr. 4, reso!. 110, v. f.. Peyrin., de
Off. praelati, qu. 3, cap. 3, n. 6. • • Tr. 17, cap. S, n. 67.
- 6 Tr. S, cap. S, n. 34. - ' Cap. 40, n. 95. - S. Thom.,
2' 2", qu. 38, art. 8, ad S.- ' Decal., lib. S, cap. 16, § S,
n. 53. - ' De Matrim., lib. 9, disp. 40, n. 20. - " Tr. 17,
cap. S, n. 59. - n Loc. cit., n. 19. - Sanch., loc. cit,.
n. 17. - Tambur., loc. cit., § S, n. 56.
posse maritum ejusmodi votum irritare; at
videtur loqui de validitate irritationis. - Lay-
mann, lz'b. 4, tr. 4, cap. 7, n. 18, v. Dico II,
pariter de validitate et de solo continentiae
voto loquitur.
kJ Palacios, in 4, dist. 32, dz'sp. 2, non
satis accurate citatur a Sanchez; distinguit
enim votum continentiae perfectum a voto
non petendi debitum. Et quidem de primo,
§ Quodsi votum, haec scribit: • Quodsi ambo
vovissent continentiam, perfectum jam viget
votum, ideo papalem postulat dispensationem,
nisi necessitas... aliud suaderet •. De secundo
autem, § Haec commemOrasse, (a Sanchez
allegato) loquitur, et dicit: «Si de consensu
CAP. UI. - DE VOTO. - DUB. VI. - ART. II.
« 9". Praelatus potest irritare votum
Praelatus
irritat v o-
tuma prae- « subditi, a praedecessore aequali vel in-
decessore
Auctor approba- « feriore confirmatum, non tamen a su-
rejicit exce· tum. periore. Vide de his Bonacina l, Lay-
ptionem. « moderatae orationis, aut jejunii, etc.
« mann 2 "· - [Et hoc, valide et licite;
Salmant. cum Sanchez, Palao , Suarez,
Tamburinio, etc.].
Dominus
irritatquae- 240. - Si loquamur de mancipiis, do-
dam vota minus potest irritare quaecumque eorum
mancipio-
rum. vota realia, nisi illi aliquid de proprio ha-
ARTICULUS II.
QUIS VOTA INDIREC'fE POSSI'f IRRITARE.
Si conju-
Irritationi
indirectae,
241. - « Resp. Si alicui, non quidem
ges mutuo
consensu
quando sit "voluntas voventis, sed voti materia sit
locus.
voveant,
uxornequit
« subjecta, ita ut in hanc jus habeat; is
« tale votum potest irritare, irritatione
irritare.
De viro
dubium est.
« indirecta: hoc est, ejus obligationem sus-
« pendere, in quantum suo juri praejudi-
« catur. Idque, ex lege naturae docente,
« quod nemo possit alteri promittere ali-
« quid in praejudicium tertii. - S. Tho-
« mas 5 , Suarez, Lessius aJ, etc.
« Unde resolves:
Quinam
possint in-
242. - « 1°. Sic irritare possunt, praeter
directe irri- « supra nominatos, mater respectu filio-
tare.
« rum puberum; quamdiu manent in domo
« paterna, nec sunt emancipati; item tutor
« puberis, usque ad annum vigesimum
« quintum : in iis quae eorum potestati
« officiunt. - Laymann 6 », [Vide Art. l
antec., n. 229, ad 3].
« 2°. Idem potest uxor, respectu ma-
« riti; v. gr. si is voverit longiorem pe-
« regrinationem, habitare alibi, cubare
c seorsim: quae derogant vitae sociali, et
" usui dominii, quod habet in corpus ma-
« riti. - Lessius 7, Filliuccius 8 •. [Vide
supra Art. l, n. 235].
« 3". Item, dominus et domina respe-
« ctu famulorum; ut, si ii voverint jeju-
1 Disp. 4, qu. 2, punct. 7, § Z, n. 30.- 2 Li b. 4. tr. 4,
cap. 7, n. 14. - Salmant., Tr. 17, cap. 3, n.65. - Sanch.,
Decal., lib. 4, cap. Z7, n. 36. - Pal., tr, 15, disp. 2~ punct. 3,
~ 2, n. 2 et S. • Suar., lib. 6, cap. 8, n. 10. · Tambur.,
Decal., lib. 3, cap. 16, § 3, n. 35. - 3 Tr. 17, cap. 3, n. 92
et 6S. - • Loc. cit., n. 60. - Sa11ch., Decal., lib. 4, cap. 24,
fiat amborum, non tenetur reddere, quamdiu
non revocat aut non poenitet piaciti ; quia
si revocatur ab altero quod placuit, vovens
reddere tenetur •.
527
beant; et personalia, quae domino praeju-
dicant, prout religionis, longae peregri-
nationis , etc. ; non vero castitatis , vel
Ita Salmant. 3 cum aliis.
Vota autem famulorum nequeunt ab Suspendit
solum vota
heris irritari; sed tantum suspendi pos- famulorum.
sunt pro tempore famulatus, quatenus de-
bitis obsequiis praejudicant. - Salmant. 4
cum Sanchez, Suarez, Bonacina.
« nium, quo fierent inepti ad obsequia do-
« mini: quale votum non est castitatis vel
« brevis orationis. - Lessius 9•
« 4°. Item, non tantum Pontifex respe-
" ctu omnium fidelium; sed etiam epi-
« scopi et principes respectu subditorum,
« quando materia illis praejudicat. Deni-
« que superiores, respectu novitiorum, in
« iis quae impediunt novitiatus exercitia.
« - Lessius 10•
« 5°. Non possunt irritari indirecte vota
«de re alias praecepta, v. gr. non furandi;
« quia nemini praejudicant. - Item, neque
« vota implenda tunc, quando materia voti
«non erit amplius subjecta: v. gr. vota
« servi, implenda cum erit liber; et con-
« jugis, cum alter erit mortuus ». [Sed pro-
babilius hoc negatur de viro quoad vota
uxoris; ut supra Art. 1 antec., n. 234, v.
Hz"nc vzr.].
« 6°. Potest quis etiam indirecte irri-
« tare vota longe ante facta, quam sibi
«materia subjiceretur; v. gr. facta a con-
" juge, longe ante matrimonium ». LSal-
mant. n, ut supra, n. 237].
« T. Potest quis etiam vota a se vel
« antecessore concessa et confirmata, in-
« directe irritare (ut patet ex Artic. supe-
n. 24. - Suar., lib. 6, cap. 81 n. 6. - Bonac., disp. 4, qu. 2,
punct. 7, § 2, n. 9. - 5 In 4, dist. 38, qu. 1, art. 1, qu. S. -
Suar., lib. 6, cap. 1, n. 3 et seqq. - 6 Lib. 4, tr. 4, cap. 7,
n. 13.- 7 Lib. 2, cap. 40, n. 98.- s Tr. ~6, 11. 237.- 9 Loc.
cit., cap. 40, n. 86. - 1\' Loc. cit., n. SO.- 11 Tr. 17, cap. 3,
num. 75.
241. - a) Lessius, lib. 2, cap. 40, n. 71,
contra, expresse concedit posse irritari irrita-
tione proprie dieta, vota quorum· materia tan-
tum, sed perfecte, alteri subjicitur.
 528 LIB. III. - TR:\CT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGJ.
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. vn. 529

• rzore). - Excipe tamen, nisi suo juri ces- « 8°. Vota indirecte tantum irritata re- Indire·
et alii, apud Salmant. 1; quia, ut dicunt, evidenter melius; quam valere non dubi-
« sisset, et hanc concessionem subditus a c- " viviscunt et obligant, quando alteri desi-
cte irritata, esset infidelitas in re modica. Quare, si tat communis sententia, etiamsi sit mate-
quando re-
• ceptasset, ut v. gr. in voto castitatis, mu- " nunt praejudicare. Vide de bis Bona- viviscant. jam praestita sit materia commutata, suf- ria disparata, ut Salmail.t. 6 cum Sanchez,
" tuo mariti et uxoris consensu facto. Secus " cina I, Laymann 2 ''· - [Vota autem ficit quod vovens suppleat aliquid. Et idem Azor, Valentia, Suarez, Laymann et aliis,
Directc irri-
« tamen esset, si v el sola uxor, v el uterque directe semel irritata nunquam revivi- tatanon rc- dicendum asserunt, si materia praestita contra paucos; et probatur ex cap. Quod
viviscunt. ]uxta alios, fuerit minor promissa. - Alii tamen sen-
« independenter ab alterovovisset >>.[Vide scunt; ut Elbel 3 cum Sanchez, Valentia lethale.
super hz$, de voto hJ. Conveniunt autem
supra Art. 1, n. 239, v. Quzii autem]. et Filliuccio]. tiunt esse peccatum grave: ut Salmant. etiam primae sententiae DD., quod, si ma-
cum Palao, Suarez, Azor bJ, Prado, etc.; teria sit certo aequalis, etprobabiliter aut
quia de tali commutatione, prout irrita, dubitanter sit melior; tunc propria aucto-
DUBIUM VII. nulla ratio habenda est. - De hoc, vide ritate recte fit commutatio. Ita Salmant. 7
num. seq. 245, v. Quaert'tur. cum Sanchez, Suarez iJ, Palao, etc.; quia
Quid sit Commutatio Voti. Aliidicunt Secunda tamen sententia, quam satis tunc materia semper est moraliter melior:
fieri 11o•se.
propria au- probabilem vocant Salmant. 9 ; et tenent ut Salmant. s.
243. Quando possint commutari vota.- 244. An possit quis commutare sibi votum in opus ctoritate,
aequale. - 245 An valeat commutatio in minus sine justa causa. - 246. Vide alia Elbel cJ, Henriquez, Medina, Major, apud Sed bis non obstantibus, puto non re- A priori
sententia
notanda.- 247. An habens facultatem possit commutare in aliquantulum minus. - Sanchez 3 ; item Tamburinius 4 cum Sà dJ, cedendum a prima sententia. Ratio enim non rece·
248. An,facta commutatz"one, possit vovens implere votum per primam promzssi'cmem. Rodriguez •J, Bonacina, Fernandez, Diana, allata a S. Thoma valde urget: saltem dendum.
- 249. An, facta impossibiU re commutata, teneatur vovens implere primam. - An Villalobos, et probabilem vocant Suarez/J, ratio illa concludit pro opere aequali.
quz~ immemor voti, praestat opus promissum, a voto liberetur. Aragon, apud Sanchez; et Trullench, Les- 245. - « Secunda regula. Ad commuta- Commuta·
tio in aequa·
Quid sit 243. - Resp. Commutatio est sub- Tamburinius, Bardi, Bassaeus, apud Sal-
«
sius ~tJ, etc., apud Salmant. 5, affi.rmat cui- " tionem voti in aequale requiritur causa, le requirit
commuta- causam.
tic. « stitutio alterius operis honesti, loco ejus mant. 7]. que licere commutare suum votum cum « licet minor quam ad dispensationem;
« quod voto promissum erat, sub eadem 244. - Quaeritur: an votum posszt pro- opere evidenter aequali. - Ratio, quia « quia dispensatio piane liberat ab obliga-

« obligatione. - Circa quam, ut licite fì.at, prza auctorz"tate commutarz" zn opus evz"- praesumitur Deus aeque acceptare .opus « tione voti: commutatio vero aliud sub-
« traduntur hae regulae: denter aequale?- Ad est duplex sententia. quoad substantiam aequale, ob benigni- " rogat.
Commuta· « Prima. Ad commutationem voti, re- Prz"ma probabilior nega t, ex S. Thoma s, Commuta- tatem divinam, saltem ut hilarius ei obla- " Unde si fiat in melius, nulla causa
tio, g.uando tioinaequa.. tio praestetur; qua supposita praesum-
requ1ratau- « quiritur auctoritas ecclesiastica: qui rationem profert: Quod zn commuta- le probabi- « requiritur; si in aequale cum auctori-
ctoritatem.
« 1". Quando commutatio fit in paulo tione est quziiam contractus, quz" non po-
lius non fit
propria au-
ptione, ratio promissionis ut supra, cessat. " tate superioris, suffi.cit major in illud
• minus bonum: quod si notabiliter minus test pe'Jjìd sz"ne consensu ejus ... quz" vù:em
ctoritate. - Doctrina autem et ratio allata a S. Tho- « propensio ». [Ut Salniant. 9 cum Lay-

" sit, miscetur dispensatio. - 2". Quando Dez"gerz"t in terris, sdlz"cet praelatz:- De- ma, intelligenda est de opere minori. Nam mann, Cajetano, etc.; vel minus pericu-
• dubium est de aequalitate boni ». [Cum inde, quia, supposita promissione, magis aliter, nec etiam valeret commutatio in lum transgrediendi: ut Elbe11o cum San-
Salmant. 4 ]. - « 3". Quando fit in bonum gratum censetur esse Deo, ut vovens fi- 1 Tr. 17, cap. 3, n.l85.-Salmant.,loc.cit., n.l36.-Pal., 2"'m 2n~, qu. 88, art. 12, dub. 1, dict. ·a, · Sanch.,· Decal.,
,, aequale: licet aliqui tunc putent suffi.cere delis sit ei praestando rem promissam, tr. 15, disp. 2, punct. 17, n. 6. - Suar., lib, 6, cap.19, n. 14.- lib. 4, cap. 49, n. 10. - Trull., !ib. 2, cap. 2, dub. 45, n. 5. -
« auctoritatem propriam. Haec tamen suf- quam aliam aequalem. Ita Sanchez 9 (licet Prado, tom. 2, cap. 31, qu. 15, n. '4/. - • Loc. cit., n. 183; • Tr. 17, cap. 3, n. 183. - 8 Loc. cit., num. 132. - Sanch.,
- Henriq., lib. 5, cap. 20, n. 5; li b. 7, cap. sq, num. 5. - Joc. cit., n. 4•• bor, part. 1, lib. 11, cap. 19, qu. 1. -
,, ficit ad commutationem in melius; quia antecedenter 10 contrarium censuerit, se Barthol. Medìna, Sum., lib- l, cap. 14, § 7, ••• de Com- Vtdent., in 2Am 24c, disp. 6, qu. 6, punct. 7, vers. Hac ;psa
«in meliori minus continetur ».[Est com- · revocat tamen 11) cum Cajetano, Covarru- mutat., reg. 2. - Major, in 4, dist. 38, qu. R, vers. Tertio ratione. - Suar., lib. 6, cap. 18, n. 4. • Laym., lib. 4, tr. 4,
mune cum Salmant. 5, exceptis tamen vo- vias, Soto, Azor; et Suarez, Palaus, Lean- arguitur. - 8 Decal., lib. 4, cap. 49, n. 10. - • Deca!., lib. 3, cap. 8, n. 19. - • Loc. cit., num. 134. - Sanch., loc- .cit.,
cap. 16, § 5, n. 14. - Bonac., disp. 4, qu. 2, punct. 7, § 3, n. 14. - Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 15, n. 5.- 'Loc. cit.,
tis reservatis]. • Voco autem melzus, quod der, Laymann, Filliuccius, Reginaldus, etc. n. s. - Fernand. de Moure, Exam., part. 1, cap. 6, § 11, n. 144. - • Loc. cit., n. 145. · Laym., loc. cit., n. 23. -
« est tale in ordine ad utilitatem spiritua- cum Salmant. 12. n. 2. - Diana, part. 3, tr. 5, reso!. 25; part, 2, tr. 16, reso!. 7. - Cajetan., in :z.m 2", qu. 38, art. 12, vers. In commutatione.
Villal., part. 2, tract. 34, dilf. 31, num. 5. - Aragon, in -,.De Voto, n. 806.
« lem voventis, et Deo gratius ». [Cum Qua posita sententia, alii dicunt talem Alias es-
set veniale
Salmant. 6 • - Tutior est commutatio in commutationem esse tantum peccatum le- juxta quos-
dam.
frequentiam Sacramentorum: Sanchez, ve: ut Sanchez, Ledesma, Diana aJ, Mendo de ipso vovente, sed de confessarlo qui, absque qualem, non est necesse quod habeat privile-
1 Disp. 4, qu. 2, punct. 7, § 2, n. 36. - 2 Lib. 4, tr. 4, qu. 88, art. 12, vers. Et conjìr1natur hoc,· Sum., v, Votl
justa causa, votum poenitentis commutaret: gium ad hoc•.
cap. 7, n. 19.- 8 De Voto, n. 266. - Sanch., Decal., lib. 4, dispensatio, § Rationabitis autem. - Covar., de Pactis, quod veniale esse aflìrmat. JJ Suarez, Ub. 6, cap. 19, n. 14, loquitur
cap. 26, n. l. • Vale1tt., in 2~\n z(l.c, disp. 6, qu. 6, punct. 6, part. 1, § 3, n. 10, vers. Est etiam praelatz'. · Sottts, de bJ Azor, loc. cit., cap. 19, qu. 12, id non de peccato quod quis sic commutando admittit,
vers . .Quarta assert'lo. · Fil!., tr. 26, num. 217 et 234. - ]ust., lib. 7, qu. 4, art. 3, vers. At vero quando. • Asor.. habet, quidquid asserant Salmant et dicit non videri improbabile esse tantum
4 Tr. 17, cap. 3, n. 130. - 5 Loc. cit., num. 132. - a Loc. part. l, lib. 11, cap. 19, qu. 2. - Suar., lib. 6, cap. 19, c) Elbel, de Voto, n. 304, dicit • probabi- veniale.
cit., n. 142. - Sanch., Decal., lib. 4, cap. 56, n. S. - Tam- num. 3. • P al., tr. 15, disp. 2, punct. 15, n. 4, - Leand., liter • fieri posse solius voventis auctoritate; g) Lessius, Ub. 2, cap. 40, n. 105, hujus
bur., lib. 3, cap. 16, § 6, n. 3. · Bardi.. in bui!. Cruciat., part. 1, tr. 5, (de Poenit.), disp. 14, qu. 154. - Lay,t., Iib. 4, • licet hoc a multis non absque ratione ne- sententiae probabilitatem innuere videtur,
part. 2, tr. 7, cap. 3, n, 4.• Bass., v. Votum VII, sup· tr. 4, cap. 8, n. 19, vers. Dico II. · Fili., tr. 26, cap. 10 • getur •. dum de contraria scribit tantum: • tutius •,
plem., n. 17, Yers. Secztnda regula. · 7 Loc. cit., n. 142.- n. 283.. Regin., lib. 18, n. 348. ·" Tr. 17, cap. 3, n. 134.- dJ Sà, v. Voti irritatz"o, n. 10, et quidem esse, ut non :fiat ejusmodi commutatio sine su-
8 In 4, dist. 38, qu. l, art. 4, solut. 4.- 9 Loc. cit., cap. 49, Sanclz., Decal., li b. 4, cap. 51, n. 16.- Petr. Ledesm., Sum.,
n. :12. - 10 Loc. cit., li b. 3, cap. 19, n. 9, i. f.j lib. 4, cap. 5, part. 2, tr. 101 cap. 8, part. 3, vers. Quantu1n ad commu· in editione genuina, ita docet, sed non sine perioris vel prudentis confessarli auctotitate.
n. 28. - n Li b. 4, cap. 49, n. 12 et 21. · Cajetan., in 211m zn~, tationem. - Mendo, in bullam Cruc., disp. 26, cap. 3, n. 45. quadam formidine. hJ Quomodo cap. Quod super kis hanc
e) Rodriguez, Sum.,part. 2, cap.102, n. 5, sententiam éonfìrmet, non satis perspicitur.
concl. 4, ut recte :fiat commutatio, requirit i) Suarez male hic citatur a Salmant.; seri-
confessarli prudentiam, et addit: • Quando bit enim Ub. 6, cap.18, n. lO, de hoc casu: • Ju-
244. - a) Diana, part. 2, tr. 16, reso l. 7, commutationem ab ipso vovente fieri posse. votum commutatut in rem meliorem aut ae- • dicium et auctoritas superioris postula,tur •.
male a Salmant. citatur; ipse enim docet hanc Et resol. 8, vers. Plus addam, loquitur, non
S. ALPHONSI, Opera tnoralia. - Tom. I. 34
 530 LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
chez a), Palao a) et Croix b)]- - " Si vero
« dubitetur an sit aequale, sufficit nota-
" bilis molestia in implendo. - Vide Les-
« sium 1 ,_
Quaeritur: an, sz" commutatz'o jìat z"n
mznus szne fusta causa, st't non solum mz:
cita, sed etz'am znvalùia?
Commuta- Prima sententia cum Sanchez 2, et
tioinminus
Diana, Candido, etc., apud Salmant. a, et
sine causa,
probabiliter
vale t. Tamburinio 4 , dicit esse validam, modo
suppleatur defectus. Quia, si non esset
major obligatio erga homines, quam sup-
plendi; tanto magis erga Deum, cum quo
mitius agitur. Et haec cohaeret cum se-
cunda opinione, relata supra n. 244. -
Probabili- Secunda vero sententia dicit esse invali-
tec non va-
Jet. dam: sicut invalidam esse dispensationem
sine justa causa docet S. Thomas 5 • Ratio,
quia praelatus nequit excedere facultatem
quam habet sibi a Deo delegatam, scili-
cet, commutandi tantum cum causa justa.
Ita Salmant. 6 cum Suarez, Palao, Trul-
lench, etc.
Utraque est probabilis.
Dubius de In dubio autem an causa commutatio-
sufficien-
tia causae, nis fuerit sufficiens, v el non, docet D. Tho-
acquiescat,
mas 7 , posse voventem acquiescere judicio
commutantis.
« Unde resolves:
Commuta· 246. - " l 0 • Quamvis oratio absolute sit
tic jejunii
in oratioM " melior jejunio; non licet tamen propria
nem requi-
rit auctori- " auctoritate hoc in illam commutare:
tatem.
« quia hic et nunc potest jejunium esse
« Deo gratius, utpote utilius ad bonum
" spirituale hujus hominis. - Lessius 8,
« Sanchez 9 "·
1 Lib. 2, cap. 40, num. 110. -
• Decal., lib. 4, cap. 51,
num. S. - Diana, part, 2, tr. 16, reso!. 7, v. f. - Candùj.,
disquis. 25, art. 3, dub. a, vers. Dico 6. - 8 Tr. 17, cap. S,
n. 147. - 4 Decal., lib. 3, cap. 16, § 5, n. 9. - 5 24
qu. 88, art. 12, ad 2. - ' Loc. cit., n. 148. - Suar., lib. 6,
cap. 19, num. 14; et cap. 20, n. 7. - Pal., tr. 15, disp. 2,
punct. 17, n. 2. - Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 45, n. 13. -
1 Loc. cit., ad 2, i. f.- 8 Lib. 2, cap. 40, n. 101. - 9 Decal.,
lib_... 4, cap. 56, n. 6. - 10 Instruct., de Confession., part. 1,
cap. 3, § l, qu. 8, reg. 5. - S. Thom.,~ loc. cit., ad l; et
in 4, dist. · 38, qu. l, art. 4, solut. 4•• u T r. 17, cap. 3,
n. 129. - l i Cap. Per tuas,~ de voto, etc. - 18 Disp. 4, qu. 2,
245. - a) Sanchez, Decal., Hb. 4, cap. 50,
n. 21; Palaus, loc. cit., punct. 15, n. 8, non
pro ipsa hac assertione adducuntur ab Elbel,
sed solum pro ratione in qua fundatur asser-
tio, nempe: ad commutationem non requiri
causam adeo gravem ac pro dispensatione,
Asserit Lohner unam Confessionem
10,
vel Communionem valere pro rosario to-
tius hebdomadae. Sed huic generaliter lo-
quendo non acquiesco.
" 2°. Omnia vota personalia propria
~ auctoritate commutari possunt in votum
« religionis: immo ipso jure omnia vota
« realia sic mutantur in professione "· [Sic
S. Thomas, apud Salmant. 11].
" 3°. Qui habet votum religionis, non
« potest illud propria auctoritate com-
" mutare in susceptionem episcopatus:
« tum quia hic non efficit hominem per-
" fectiorem quam religio, licet perfectio-
« rem esse supponat; tum quia non constat,
« quod illud hic et nunc sit Deo gratius;
« tum quia sic respondit Innocentius III 12,
« apud Bonacina 13• [Idem docent Les-
sius 14, Azor, Sanchez, Laymann 15, Pa-
laus 16, Fagundez, Diana 17].
« 4°. Qui habe t facultatem dispensandi ».
[Etiam delegatam, ut verius Laymann,
Lessius, Palaus, Suarez cum Salmant. 18;
contra Navarrum, Sanchez, etc.] « habet
« etiam commutandi; non tamen contra:
" quia commutatio est pars dispensatio-
« nis; qui autem potest majus, etiam mi-
« nus potest. - Qui autem habet faculta-
« tem commutandi tantum, non potest
<<mutare nisi in aequale: quod moniliter
<< et non scrupulose aestimandum est, ut
« monet Laymann 19• In qua aestimatione,
" ait Cajetanus, non negligenda sunt con-
« comitantia: v. gr., in voto peregrinatio-
" nis habenda ratio non tantum laboris,
"sed etiam expensarum quas fecisset.-
punct. 7, § 3, n. s. - " Loc. cit., n. 103. - Asor, part. l,
lib. 11, cap. 17, qu. 2; et cap. 23, qu. 13. - loc,
Sanch.,
cit., cap. 17, n. 5. - 15 Lib. 4, tr. 5, cap. 6, num. 15. -
ze~e, 16 Tr. 16, disp. l, punct. 6, num. 2. - Fagund.,~ Decal.,
lib. 2, cap. 48, num. 21. - l'l Part. 6, tr. 6, resol. 62. -
Laym.,~ lib. 4, tr. 4, cap. 8, n. 20. - Less.,~ lib. 2, cap. 40,
n. 108. - Pal.,~ tr. 15, disp. 2, pwict. 14, num. 4. · Suar.,~
lib. 6, cap. 12, n. 9 et 10. - 18 Tr. 17, cap. 3, n. 81. - Na-
var., Man., cap. 12, num. 79. - Sanch.,~ de Matrim.., lib. 8,
disp. 2, num. 15; et Decal., lib. 4, cap. 53, num. 4.- 19 Loc.
ci t,. cap. 8, num. 24. - Cajetan., Summa, v. Voti dispen-
satio,~ in med.
quia commutatio non est totalis relaxatio. Et
ita profecto docent auctores laudati.
b) Croix, lib. 3, part. 1, n. 525, causam
hic relatam non affert,.sed solum assignat ut
motivum sufficiens, ardentem petitionem cum
spe majoris fructus.
CAP. III. -
cSuarez, Lessius a). Vide Bonacina 1 "·
[Ex cap. Magnae, de voto].
247. - Quaeritur: an habens faculta-
tem tantum commutandt~ posst't commu-
Personalia tare zn opus alt'quantulum mznus?
commuta.n-
tur in vo- ~~,;'!- Przma sententia (quam satis probabi-
tum religio- minns. lem recte vocant Salmant. 2) affirmat :
nis.
modo excessus non sit notabilis. Ratio
. . .
qUia, Sl potestas commutandi non esset
' utilia, et non nimis difficilia.
Votumre- talis, esset pluribus anxietatibus obnoxia
ligionis et et 1"deo inutilis; cum difficillimum sit aequa·'
votum sus-
cipiendi epi· litatem invenire in re subrogata. Deinde
scopatum.
quia, si probabile est posse fieri commu-
tationem auctoritate propria in aequale ·
probabile etiam esse debet, quod habe~
facultatem commutandi, possit commu-
tare in aliquid minus: aliter talis pote-
stas nihil operaretur. - Ita Sà, Bonacina,
Trullench, Diana, Leander, Medina, et
probabile vocat Lessius, apud Salmant. a.
Qui potest Secunda vero sententia tenet, facien-
dispensare,
potest com· dam esse commutationem in rem aequa-
mutare.
lem, aequalitate tamen morali, non ma-
thematica; ita ut parva credatur esse
differentia, et nullus excessus manifeste
appareat. Ita Salmant. 4 cum Cajetano a),
Palao, Suarez, etc.; cum Busenbaum hic,
Habens et Laymann. - Et sic sententia haec re-
facultat~m
commuta:n- vera cum prima conciliatur.
di, commu-
tatinae.- Notandum hic, quod recte potest opus
quale.
Suar., lib. 6, cap. 19, n. 19 et 20. - ' Disp. 4, qu. 2,
punct. 7, § 3, n. 10.- ' Tr. 17, cap. 3, n. 188.- Sà, v. Voti
irritatio,~ n. 10 (edit. genuina). - Bonac.,~ loc. cit., n. 11 ...
Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 45, n. 7; et in bnll. Cruciat.,
. lib. 1, § 7, cap. 3, dub. 12, n. 5. - Diana, part. 2, tr, 16,
reso!. 8, i. f. - Leand., part. 1, tr. 5, disp. 14, qu, 156;
Deca!., part. 2, tr. 1, disp. lS, qu. 12. • BartJwl. Medìna
Sum., lib. 1, cap. 14, § 7, reg. 3, - Less., lib. 2, cap. 40:
n. 109. • 3 Loc. cit., n. 188. - ' Loc. cit., n. 139. - Pal.,
tr. 15, disp. 2, punct. 16, n. 2 et 3. - Suar., lib. 6, cap. 19,
num. 7 et seqq. - Laym., lib. 4, tr, 4, cap; S, num. 24. -
5
Tr~ 17, cap. 3, num. 140. - Bass.,~ v. Votum VII, sup-
plem., n. 19... Suar.; lib. 6, cap. 19, n. 16 et 21. - Pal.,~
tr. 15, disp. 2, punct. 16, n. 4. - s De Voto, num. 308.. ..
246. - a) Lessius, lz'b. 2, cap. 40, n. 109
dicit eum, qui facultatem commutandi tantu.ID:
habet, debere • commutare in aequale vel
paene aequale; si enim esset notabiliter mi-
nus, admisceretur dispensatio. QuamqUaJJ:l
valde probabile sit privilegium commutandi
ita intelligendum, ut possit fieri in minus •.
247. - a) Cajetanus, z'n 2am 2ae, qu. 88,
art. 12, dub. 2, vers. In commutatione re-
quirit tantum ut commutatio tìat in IIi'ajus
aut in aequale.
b) Laymann, lib. 4, tr. 4, cap. 8, n. 2.5,
DE VOTO. - DUB. VII. 531
personale commutati in reale, et e con- Re a 1 e
verso; et perpetuum in temporale. Sal- ~:,~;~sona­
mant. 5 cum Bassaeo, Suarez, Laymann b),
Palao, etc. - Recte autem E1bel 6 cum substituen
Gobat et Tamburinio, monet confessa- ~~;Te. magis
rium, ut conetur talia opera voto substi-
tuere, quae poenitenti videantur magis
24-8. - « 5°. Si is cujus votum mutatum Facta com-
- d mutatione,
« est, malit d em e implere primum, id potest redi-
« potest: tum quia id est melius vel ae- ~u!~ pri-
« quale; tum quia in ejus favorem factum
« est, cum tacita conditione, si ei placue-
« rit.- Lessius 7, Sanchez, Filliuccius s »,
Si votum commutatum est in minus si commu·
vd aequale, procul dubio potest adhuc minus tatumestin
vel
eligi primum opus. - Est commune apud aequale,
Salrnant. 9 cum Sanchez, Palao, Suarez, etc.
Dubium est, st' commutatt'o facta sz"t
zn melius cognz'tum et acceptatum.
Tunc Suarez, Filliuccius a), Reginal-
dus, etc., apud Salmant. 10, negant posse
voventem redire ad primum. - Sed pro- et proba-
babilius id concedunt communiter Les- ~i~~u~~~1~~
sius 11, Sanchez 12, Elbel 18 ; et Salmant. 14
cum Laymann, Bonacina, Palao, Tambu-
rinio, Diana,· Trullench, etc. Quia com-
mutatio fit in favorem voventis. - Exci- Exceptio,
pit Sanchez cum Suarez o), si talis com-
mutatio :fieret consulto et in majorem
Gobat, de Jubilaeo, a n. 324. - Tambur., Decal., lib. 3,
cap. 16, § 6, n: 3 et 4, et n. 11 et seqq.- 1 Lib. 2, cap. 40,
n. 111. - Sanch., Decal., lib. 4, cap. 55, n. 24 et 26; et de
Matrim., lib. 8, disp. 9, n. 21. - 8 Tr. 26, n. 288 et 289. -
• Loc. cit., n. 167. - Sanch., Decal., lib. 4, cap. 55, n. 24
et 26. - Pal., loc. cit., punct. lS, n, 8. - Suar., loc. cit.,
cap. 20, n. 2 et seqq.- Suar., loc. cit., n. 1 et 4•• Regin.,
lib. 18, n. 362. - 10 Loc, ci t., n, 168. - 11 Loc, cit,, n. 111.-
"' Decal., lib. 4, cap. 55, n. 26.- 13 Loc. cit., n. 31S. - u Loc
c~t., n. 169. - Laym., lib. 4, tr. 4, cap.. 8, n. Z7, uz.... Bonac.;
disp. 4, qu. 2, punct, 7, § S, n. 20. • Pal., loc. cit., punct. JS,
n. 10. - Tamòur., loc. cit., § 7, n. 4. • Diana, part. 2, tr. 16,
resol. 6; part. 3, tr. 5, resol. 25, vers. Sexto.- Trull.,~lib. 2,
cap. 2, dub. 48, n. 6. - Sanch., Decal., lib. 4, cap. 55, n. 27
omittit commutationem voti perpetui in opus
temporale.
248. - a) Filliuccius, loc. cit., n. 288, de
casu quo commutatio in melius facta fuerit,
negat, ut • probabilius •, voventem posse ad
primum opus redire; oppositum tamen adhuc
probabile existimat
b) Suarez, qui pro hac exceptione a Sal-
mant citatur, eam non habet, loc. cit., cap. 20,
n. 16; et ipse negat absolute, ut supra dictum
est, voventem posse redire ad prius opus, casu
quo commutatio in melius facta fuerit
 532 LIB. III. - TRACT. II. DE SECONDO PRAECEPTO DECALOGI.
Rejicitur Dei cultum. At verius dicunt Salmant. 1
exceptio.
cum Palao cJ, Prado et Villalobos c) ne-
que adhuc talem commutationem obli-
gare saltem sub gravi, nisi fiat novum
votum: quia quodcumque propositum non
obligat, nisi interveniente promissione et
animo se obligandi, ut docet S. Thomas 2 •
Ex his omnibus infertur quod vovens,
etsi redierit ad primum opus, potest ta-
men iterum redire ad secundum subro-
Si p1u· gatum. - Et praeterea, si pluries facta
riescommu-
est commutatio in diversa opera, vovens
tatum est_,
potest e!ig1
q uodcum· potest eligere eorum quodcumque malit.
quc. Salmant. 3 cum Trullench dJ, Diana et Vil-
lalobos c),
Quid, si Si quis tamen, post acceptationem rei
iterum vo-
veat. subrogatae, iterum voveat rem commu-
tatam; tunc tenetur ad utramque prae-
standam, si intendat se obligare novo
In dubio vinculo voti. - In dubio autem praesumi
non tenetur
novo voto. quod habuerit animum se obligandi novo
voto, dicunt Trullench et Bonacina. At
Salmant. 4 putant etiam probabile esse
oppositum, et sic teneri tantum ad rem
commutatam. Et hoc mihi est probabi-
lius, quia votum dubium non obligat,
juxta dieta Lz'b. ~ n. 28.
Subrogato
facto impos-
249. - « 6°. Si voti legitime a supe-
sibili, non " riore commutati materia, sive opus fiat
tenetur ad
prlmum. « impossibile vel indifferens, non tenetur
'Tr. 17, cap. 3, n. 170. • Prado, tom. 2, cap. 31, qu, 15,
num. 109. - 9 2" 211 e, qu. 88, art. 1, ad l, - 3 Loc, cit.,
n. 169 i. f., et n. 171. • Diana, part. 2, tr. 16, resol. 6. -
Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 48, n. 7. · Bonac., disp. 4, qu. 2,
punct. 7, § 3, num. 23' - 4 Loc. cit,, num. 171. - La:ym.,
lib. 4, tr. 4, cap. 8, n. 23, Iv. - • Loc. cit., punct. 7, § 3,
n. 20, cum § 1, n. 6. - 6 Decal., lib. 4, cap. 55, n. 15.
- ' Loc. cit., num. 165. • La:ym., loc. cit. • Pal., tr. 15,
c) Palaus, punct. 18, n. 10, in generali
tantum loquitur, dicens posse voventem re-
dire ad commutatam materiam, subrogata
omissa, et contra, • nisi forte ..., redeundo ad
priorem materiam aequalem vel superiorem,
renuntiares commutationi, quod non credo te
alia via praestare posse, nisi emittendo de
novo prius votum, vel novo voto usum com-
mutationis renuntiando •. - Et pariter Villa-
lobos, part. l, tr. 27, claus. 9, § 3, n. 34,
asserit voventem, quamvis commutationi re-
nuntiaverit, et ad prius votum redierit, posse
nihilominus, cum novum votum non habeat,
alterutrum adimplere.
dJ Trullench, loc. cit., dub. 48, n. 7, hanc
opinionem ita limitat: • Nisi prius votum ve!
aliquam commutationem elegerit, et aliis re-
nuntiaverit; nam tunc ~ensetur de novo il-
" redire ad prius; quia obligatio exstincta
« est. - Vide Laymann, Bonacina 5 "·
Facta voti commutatione, etiamsi res
subrogata fiat impossibilis culpa voven-
tis, vel si ipse eam non impleverit, non
tenetur ad primam. V. gr., pro eleemo-
syna subrogatum est jejunium tali die:
si tunc jejt'lnare non potuisti vel noluisti,
peccasti; sed non teneris ad eleemosy-
nam, quia per commutationem prima obli-
gatio exstinguitur. - Ita Sanchez 6 ; et Sal-
mant. 7 cum Laymann, Palao, Trullench~
Suarez; et Elbel aJ, ac Sporer s cum com-
munissima.
Hoc tamen non currit si commutatio
fiat auctoritate propria. Tunc enim, si non
impletur secundum opus, implendum est
primum; quia non exstinguitur tunc prima
obligatio, sed sati~fit per impletionem su-
perabundantem vel saltem aequivalen-
tem, ut supra. - Et hoc certum est. Sal-
mant. 9 cum Tamburinio, Leandro, etc.
Ultimo pro complemento hujus Dubii,
Quaeritur e. An habens facultatem
commutandi vota pro alzi"s, habeat etùem
pro se?
Resp. Affirmative; sicut de fac):lltate dis-
pensandi docent communiter Sanchez 10,
Bonacina 11. - Ita Salmant. 12 cum Tam-
burinio bJ, Suarez cJ, Trullench, Azor dJ,
disp. 2, punct. 18, num. 2. · Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 48,
n. 3. - Suar., lib. 6, cap. 20, n. 9 et 10. - s Tr. 3, cap. 3,
n. 136. - • Loc. cit., n. 166. • Tambur., Decal., lib. 3,
cap. 16, § 7, num. 6•• Leand., tr. 1, disp. 18, qu. 31. -
•• De Matrim., lib. 8, disp. 3, n. 8 et 9; et Decal., lib, 4,
cap. 37, n. 45 et 46. - 11 Loc. ci t., punct. 7, § 4, n, 31;
cfr. disp. 1, de Legib., qu. 2, punct. 1, n. 10. - " Loc.
cit., n. 123. • Trull., loc. cit., dub. 41, n. 5.
lam rem vovere, et se ad illam de novo obli-
gare >.
249. - a) Elbel, de Voto, n. 317 et 319,
ita quidem tenet, non tamen loquens de modo
quo res impossibilis facta fuerit, culpa scilicet
voventis necne.
bJ Tamburinius, loc. cit., cap. 16, § 4,
n. 6; Diana, part. 8, tr. 3, resol. 5 et 16;
Rodriguez, Sum., part. 2, cap. 32 (al. 30),
n. 4, concl. 3, citantur a Salmant. ut refert
s. Alphonsus; ipsi tamen tractant de simili
tantum casu, seu de dispensandi facultate.
c) Suarez, Ub. 6, cap. 11, n. 4 et 5, male
a Salmant. allegatur; negat enim posse se-
cum dispensare, eum qui facultatem habet in
aliorum votis dispensandi.
dJ ~zor, part. l, lib. 5, cap. 15, qu. 6,
per Salmant. incuriam: pariter hic adducitur;
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. VIII. 533
Diana bJ, Prado eJ, Leandro, Rodriguez bJ, praestat opus promissum, a voto itt po-
etc. Et probant ex S. Thoma X, ubi docet, sterum lzoeretur? - Vide dieta n. 224,
Etsi ac- posse praelatum sibi dispensare. v. Si quis; et dicenda de Restit., n. 700.
cidat culpa
voventis. Quaeritur ZO. An quz~ ùnmemor votz', Quaer. 2, v. Li1nz'tant 3°.
DUBIUM VIII.
Quid sit Dispensatio, et quis possit dispensare in Votis.
250. Quae causa requiratur ad dispensandum. - 251. Quz'd, sz' dispensatio sit facta bona
fide, sed sz'ne causa. - Quid, sz' dubz'u-m sz't, an adfuerit causa. - 252. Quae causae
suffidant ad dz'spensandum. - 253. An suffidat z'mperfecta deliberatio aut libertas.
- 254. Vide aUa notanda.- 255. An dispensarz' possz't votum,factum in benejìcz'um
tertù'.. - Et quid de voto et juramento perseverantiae, quod praestatur in quibusdam
Congregationibus. - 256. Quz· possz'nt dispensare. An Papa in votis solemnz'bus. - An
Nisi com· episcopi in votis sz'mpUcibus. - Qui possint facultatem dz'spensandi delegare. An
mutatio fiat habentes facultatem valeant dispensare cum seipsz's. - 257. An praelati regulares
auctoritate
propria. possz'nt dispensare z'n omnibus votz's religzosorum. An novz'tiorum. An saecularium.
258. De vo#s reservatis plura notabz'lia. - 259. An juramentum castz'tatis aut reli·
gionis sit reservatum sicut votum. - 260. An, commutato voto reservato, materz'a
subrogata etz'am reservata sz't. - 261. An etiam sint reservata vota castitatis et reli-
gzonz's conditt'onaUa aut poenaUa. - 262. An peregrini possint dz'spensari ab episcopo
loci in votz's et legzòus communibus. (Remissz've ad Lib. I, n. 158).
Quid sit 250. - « Resp. I0 • Dispensatio est abso- l) qui d liceat secundum aequitatem; 2) qui d
dispensatio.
Iuta obligationis voti condonatio, no-
« deceat secundum honestatem; 3) quid ex-
« mine Dei facta. pediat secundum utilitatem. - Ex quo,
Causae re· « Ad hanc, ut valeat, justa causa re- ait Elbel 10 cum Sporer 11, tunc dispen-
quisitae ad
« quiritur; qualis v. gr. est: l 0 • Bonum sandum in voto, quando illud vergeret
validita-
Qui potest
commutare
tem. « Ecclesiae, vel commune reipublicae ». in ruinam aut laqueum animae ob per·
pro aliis,
potest pro [Et etiam familiae: vel major profectus plexitatem; vel quando speratur major
se, voventis. Salmant. 2 cum S. Thoma, Sua- utilitas.
rez, Sanchez. Et etiam in dubio de hoc: 251. - Quaeritur hic: an valeat dz"spen-
Palaus et Suarez 3]. - « 2°. Notabilis dif- satzo, sz' bona fide credatur adesse justa
" ficultas in observatione voti. - 3°. Im- causa, quae revera non sz"t?
« perfectio actus, vel levitas ac facilitas,
Prz'ma sententia, quam tenent, cum Data sine
« ex qua processit votum. - Suarez 4, Fil- Busenbaum (Lz'b. I, n. 180, ad '3), San· causa, bona
fide, valet
" liuccius 5, Sanchez 6• Vide Bonacina 7, chez 12, Lessius 13, Salmant. 14 cum Tam- juxta quos-
dam.
« Laymann 8 ». burinio et Leandro (ac iidem Salmant., ubi
Hinc monet Innocentius III 9, tria at- citant etiam Laymann aJ, sed non bene,
tendenda esse in dispensatione votorum: ut infra videbimus), affirmat valere dis·
Leand., tr. 1, disp. 17, qu. 62 et seqq.; et qu. 153. - s Lib. 4, tr. 4, cap. 8, n. 5.- 9 Cap. Magnae1 de voto, etc.
t 2"' 211e, qu. 185, art. 8, corp. - 9
Tr. 17, cap. 3, n. 125. - - to De Voto, n. Z77. - n Tr. 3, cap. 3, n. 43.- 12 Decal.,
S. Thom.,~ in 4, dist. 38, qu. 1, art. 4, solut. t, corp. • Suar.~ lib. 4, cap. 44, num. 10. - 13 Lib. 2, cap. 40, num. 119. -
lib. 6, cap. 17, n. 10. - Sanch. 1 Decal., Iib. 4, cap. 45, n. 38. u Tr. 17, cap. 3, n. 119; et tr. 11, de Legib., cap. 5, n. 71.-
- Pa/. 1 tr. 15, disp. 2, punct. 9, n. U. - 3 Loc. ci t., n. 10. - Tambtw, 1 Decal., lib. 3, cap. 16, § 4, n. 3. - Leat,d. 1 Decal.,
,. Loc. cit., n. S. - G Tr. 26, cap. 9, n. 260. - 6 Lbc.. cit., part. 2, tr. 1, disp. 17, qu. 7. - Salmant., tr. 11, cap. 5,
n. Z7 et seqq, - " Disp. 4, qu.. 2, punct. 7, § 4, n. 24.. - num. 71.
concedit enim hanc secum dispensandi facul-
ratio facta locum non habet, praecipue cum
tatem Summo Pontifici competere; sed eam votorum obligatio sit juris divini naturalis •.
denegat ceteris praelatis Papa inferioribus. 251. - a) Laymann, lib. l, tr. 4, cap. 22,
e) Prado, tom. 2, cap. 31, qu. 14, § 6, n. 12, loquitur tum de superiore dispensante,
n. 64, consentit utique, sed de dispensatione tum de subdito dispensationem petente: et de
tantum loquens; videtur tamen dieta coar- primo quidem ita seribit: • Si praelatus pro-
ctare ad casum, quo alius superior non sit babiliter arbitretur justam adesse dispensandi
praesens: • Nam, inquit, quando iste adest, causam, quamvis eum errare contingat, valet
 534 LIB. III. • TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
pensationem. Quia talis censenda est vo-
luntas divina: ne conscientiae anxietati-
bus vexentur, et permaneant firmae de-
terminationes pastorum, prout necesse id
videtur ad rectum regimen animarum.
Secandum
Auctorem,
- Secunda vero sententia, quam tenet
non valet. Palaus 1 cum Basilio et Salas, contradi-
cit. Et hanc sequimur, si postea certum
comperiatur non adfuisse causam, vel non
sufficientem. Primae enim sententiae, li-
cet a tantis auctoribus defensae, obstat
tamen principium certum, quod in lege
superioris invalide dispensat inferior sine
sufficienti causa.
In dubio
de causa,
Secus autem dicendum puto, si du-
valet. bzum sz't an adfuerit causa, vel an su.ffi-
dens. - Tum quia in dubio, tunc stat
pro valore dispensationis; tum quia in eo
casu urget ratio primae sententiae: nempe,
quod esset res nimis scrupulis obnoxia,
si homines post obtentam dispensationeni
inquirere tenerentur de ejus valore. Et
cum hoc frequenter accideret, bene tunc
praesumitur Deus ratam habere dispen-
sationem illam, ad conscientias pacandas
et ad rectam gubernationem. - Ubi au-
tem certe detegitur nullitas causae, recte
ait Palaus, quod minime praesumitur Deus
favere velle errori manifesto (quidquid di-
cat Diana 2). Et sic revera loquitur Lay-
mann 3 , ubi dicit, posse dispensatum bene
acquiescere dispensationi, donec contraria
verztas appareat; citans Sotum b), Navar·
rum, Suarez cJ, etc. Et consentit nobis
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. VI!!. 535
legitima praesumitur dispensatio. - Vide absolute dispensari sine aliqua commuta- <<jurata et juramenta pia soli Deo facta.
Lzò. I, n. 182. tione; ut Sanchez 1 ; et Tamburinius, Pa- « Vide Suarez 6, Sanchez 7 ». [Ut diximus
Valde autem probabile est cum Sal- Data cum
causa, mala
laus, Cajetanus b), Suarez, etc. cum Sal- supra, n. 190].
mant. 4 , validam esse dispensationem, fide, valet. mant. 2• An autem juramenta religionis, casti-
etiamsi mala fide a dispensante ipsa fuerit Item, me-
tus levis ab Idem dicendum est, si votum sit emis- tatis, etc., sint reservata, ut vota? -
impertita, si revera aderat justa causa; extrinseco. sum pb metum levem, zncussum ab ex- Utraque est probabilis, ut dicemus infra,
ut diximus Lzò. I, de Legzò., n. 181. trz'nseco. Sanchez 3 , et Palaus cum Sal- n. 259, v. Qu. l.
252. - Sufficit autem pro causa ad dis- Periculttm
violationis ,
mant. 255. - « 4". Ante voti acceptationem a Ante ac-
Item, pas- ceptationem
pensandum, perù:ulum transgressz'onz"s, causa suffi.-
ciens. sio interna. Idem, quando imperfecta deliberatio « certa persona aut Ecclesia, non censetur nonacquiri~
ob indispositionem particularem voventis aut libertas in vovendo processit ex trz~ « ei jus acquisitum; ideoque sine ejus in- tur jus.
vel ob communem fragilitatem hòminum. stz"tz'a, sive z'ra, sive metu z'ntrz'nseco nau- « juria potest dispensari vel commutari ».
Sufficit etiam magna difficultas z'n exse- Item, ma- fragii, mortis vel alterius mali: quia tunc Sed hic fusius discutienda est Quaestio:
gna difficul·
c~ttz'one: non solum si non fuit praevisa, tas, immature vota fieri solent; et ideo pos- an votum redundans t'n utz'Htatem homz'-
e~iamprae-
ut dicunt Sanchez, Palaus, Suarez; sed vlSa, sunt dispensari sine commutatione. - Si m"s possz"t dz"spensarz' aut commutarz' sz'ne
etiam, si praevisa fuerit, ut censent Sal- Quandoque autem constaret tunc maturam adfuisse (fjus consensu?
admiscenda
mant. 5 cum Leandro et Tamburinio: tum commuta- deliberationem; tunc dispensationi admi- Resp. 1°. Quod si votum nondum a Hinc com
ti o. mutatu:r si-
quia tunc etiam adest periculum trans- sceatur aliqua commutatio. Sicut etiam tertio est acceptatum, communissima est neconsensu
gressionis; tum quia res multo difficilior fieri debet, si cessat causa impulsiva voti. sententia posse commutari; ut Elbel 8 , et tertiL
apprehenditur dum instat exsecutio, quam Ita Salmant. 4 cum Palao cJ, Sanchez d) et Sanchez 9 cum Cajetano a), Sà b), Navar-
curo deliberatur. Et etiamsi talis difficul- etiam orta Tamburinio eJ.
ex fragili- ro a;, Silvestro, Azor a;, Suarez a;, etc. -
tas ortum habeat ex fragilitate voventis; tate. " Unde resolves: Etiamsi promissio, non in solum Deum,
ut Suarez, Palaus, Laymann, Trullench, 254. - « l 0 • Cum causa non sufficit ad se d peculiariter etiam in personam directa
cum Salmant. 6• - Sufficit etiam, si vo- Item, ma- « integram dispensationem, partim dispen· fuerit; puta, si vovens dixerit: Promz'tto
gni scrupu-
vens vexetur magnz"s scrupulz"s. Salmant. 7 li. « sari, partim commutari potest. - Bona- cum voto dare talz' pauperz~ etc., sed pro-
cum Sanchez, Trullench, Fagundez et << cina 5 • missio non fuerit acceptata, neque ab illo,
Tamburinio. Praela-
tus tacens,
« 2'. Praelatus videns, ac (cum facile n eque ab aliis nomine illius; ut addit San-
253. - Praeterea, etiamsi absit pericu- Item im· quando dis· « possit) non contradicens, videtur dispen· chez 10 cum Suarez, Silvestro c), Armilla,
matura e penset.
lum transgressionis et magna difficultas missio voti « sare, ait Sà. ' etc. - Et etiamsi promissio facta sit in
Potestas
in exsecutione, sufficit pro causa, quod dispensandi « 3°. Potestas, etiam delegata, dispen- honorem Sancti illius ecclesiae, requiritur
vale t pro
votum emissum sit ùnmature, scilicet cum votis jura- « san di in votis, extendit se etiam ad vota acceptatio ab illius rectore, ut commu-
nimia facilitate, vel ex imperfecta delibe- tis.
1 Decal., lib. 4, cap. 45, n. 30.- Tambur., Decal., li b. 3,
Sà, v. Votz' irri'tatio, n. 23.- 6 Lib. 6, cap. 14.- 1 De Ma-
ratione, vel sz'ne perjecta lzòertate. San- cap. 16, § 4, n. 14. · Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 9, n. 8. - trim., lib. 8, disp. 2, n. 16.- 8 De Voto, n. 309.- 9 Decal.,
chez 8 ; et Cajetanus a), Palaus, Suarez, etc. Suar., lib. 6, cap. 17, n. S. ~ 2 Tr. 17, cap. 3, n. 123.- 3 Loc. lib. 4, cap. 41, n. 7. - Silvest., v. Votum IV, qu. 7, vers.
Consecta~ ci t., n. 32.- P al., loc. ci t., n. 9. - Sal?nant., loc. cit., n. 123. Quartum. - 10 Loc. cit., n. 10 et 11. - Suar, li b. 6, cap. 15,
cum Salmant. 9 • - Ob hanc rationem, rium pro - • Loc. cit. - ' Oisp. 4, qu. 2, punct. 7, § 4, n. 24. - n. 2 et 7. · ArmillR, v. Dispensati<>, n. 20.
1

Palaus, qui ait, casu quo causa est dubia, vota ùnpuberum sine alia causa possunt impuberi.

1 Tr. 15, disp. 2, punct. 9, n. 4. · Basil. Pont., de Ma·

Tambur., Decal., lib. 3, cap. 16, § 4, n. 18, - Suar., !oc. b) Cajetanus, loc. cz't., id non habet, nec et negat iram, metum ac tristitiam, causam
trim., lib. S, cap.l4, n. 7. ~ Salas~ de Legib., disp. 20, sect. 4, cit., n. 9. ~ Pal., loc. cit., num. 12. - Laym.,lib. 4, tr. 4,
n. 35. - P al., loc. cit., n. 4. - 2 Part. l, tr. 10, resol. 33. - cap. 8, n. 5. - Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 42, n. 12, vers.
citatur hic a Salmanticensibus. esse justam dispensandi, si adfuerit matura
c) Palaus minus accurate, sicut Sanchez deliberatio; secus vero, si haec non adfuerit;
3
Lib. l, tr. 4, cap. 22, n. 12. • Navar., Man., praelud. 9, Secundo. - 6 Loc. cit., n. 124. - " Loc. cit. - Sanch., loc.
n. 13. - Pal." loc. cit., n. 4-. - " Tr. 11, de Legib., cap. 5, cit., n. 42. - Trull., loc. cit., num. 12. - Fagund., Decal., et Tamburinius, a Salmant.allegatur; nam loc. at n. 17, si error vel dolus fuerit (de quo
n. 79. - Sanclz., Decal., lib. 4, cap. 45, n. 41. - Pal., tr. 15, lib. 2, cap. 40, n. 16. - Ta1nbur., loc. cit., n. 23. - s Loc. cit., n. 9, Palaus negat regulariter esse dispen- etiam loquuntur Salmant.) in causa impul-
disp. 2, punct. 9, n. 13. - Suar., lib. 6, cap. 17, n. 12. - cit., n. 27 et 28. - Pal., loc. cit., n. 7. - St~ar., loc. cit., sandum, quando votum ex ira, metu aliave siva, vult admiscendam esse commutationem
5 Tr. 17, cap. 3, n. 124. • Leand., tr. 1, disp. 17, qu. 15. • n. 8. - 9 Loc. cit., n. 122. passione processit; quia ibi non deest matura dispensationi.
deliberatio; quodsi tamen haec deesset, com- 255. - a) Cajetanus, Opusc. tom. 2, tr.ll~
mutationem dispensationi miscendam esse. qu. 3; Navarrus, Man,., cap.12, n. 78; Azor,
tamen dispensatio •. De subdito vero haec c; Suarez, lib. 6, cap. 17, n. 6, de subdito Quoad reliqua, n.10, cum Salmant. consentit. part.1, lib.11, cap. 20, qu.12; Suarez, cap.15,
dicit : << Si subditus bona fide dispensationem loquens scribit: « Si quis bona fide procedat, d) Sanchez, loc. cit., n. 31 et 34, non lo- n. 3 et seqq., absolute loquuntur, dicentes vo-
petat, allatis rationibus, quas superioris exa- · et causam veram proponat, quam sufficien- quitur de commutatione dispensationi admi- tum redundans in hominis utilitatem posse
mini committit, impetrata dispensatione secu- tem ipse existimat, judicium ejus praelato scenda; sed solum, n. 31, metum vel aliam commutari absque ejus consensu;-nulla men-
rus esse potest, et praesumere legitime colla- relinquendo; tunc secure procedit, judicium causam non ad extorquendum votum incus- tione facta de ejusdem acceptatione; et ita qui-
tam fuisse, (saltem in conscientiae foro) donec praelati sequendo, pro quo semper praesu- sam, dicit • praebere justam dispensandi cau- dem hi auctores a Sanchez allegantu.-. Ipse
contraria veritas appareat •. mere debet ». sam, quando prudentem deliberationem ex- vero Sanchez in probatione dicit per votum
b) Sotus, in 4, dist. 21, qu. 2, art. 2, 253. - a) Cajetanus, z'n 2am 2ae, qu. 88, clusit; secus, quando illam habuit •. Et n. 34, ejusmodi jus non dari, donec acceptetur.
§ Dispens. votor., dicit praesumendum esse art. 12, vers. Ad evidentiam causae, citatur cessationem impulsivae causae • esse etiam b) Sà, loc. cit., n.14, scribit: • Quod vovi·
legitimam fuisse causam, ubi error manife- quidem hic a Salmant.; sed, quidquid isti di- justam causam dispensandi •. sti Deo alicui te daturum, si non huic pro-
stus non fuerit, licet in veritate causa possit cant, doctrinam a S. Alphonso hic expositam e) Tamburinius, loc. cit., n. 15 et 16, pa· misisti, potest commutari •.
esse non legitima. silentio praetermittit. riter silentio praetermittit commutationeni; c) Silvester, loc. cit., non videtur recte. ci-
 536 LIB. III. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
tatio non amplius fieri possit. Sanchez 1
cum Cajetano aJ, etc.
Item 1 si e- Respondetur 2°. Quod si promissio fiat
missum est
in favorem
indetermi-
soli Deo dandi aliquid pauperibus inde-
nati. terminatis, tunc semper commutari po-
test: etsi promissio alicui ex pauperibus
postea manifestetur, et ab ilio acceptetur;
ut Sanchez 2 cum Suarez dJ, Lugo 3 , Tam-
burinius 4 cum Palao.
Secus, in
favorem de-
Respondetur 3°. Quod si e converso,
terminati,si promissio facta sit in utilitatem solius
sit accepta-
tum. hominis, et sit acceptata; nullatenus sine
ejus consensu revocari potest: ut diximus
supta, Cap. II, Dub. VII, n. 192.
Dubium magnum est: utrum votum
prindpaHter emzssum z"n honorem Dez~
sed secundarzo seu mùzus prz"ncz"paHter
etz"am in javorem alù:ujus tert# determi-
11atz", puta talis ecclesiae vel pauperis,
posst"t commutarz", postquam ab hzs si't
acceptatum, sz"ne eorum consensu?
Quid si
princi.Pali-
Negant Elbel 5 , Lessius 6 , Sanchez 7 ;
teremJssum Salmant. 8 cum Suarez, Moya, etc.- Ratio,
in honorem
Dei. quia tunc jus acquiritur ecclesiae acce-
ptanti aut pauperi, cujus simul in voto
ratio habita est, v. gr. ob specialem affe-
ctionem aut illius necessitatem. ·
Alii tamen , ut Sporer 9 cum Henri-
quez eJ, Viva 10 ; et Fagundez, Trullench,
Leander, apud Salmant. 11 , dicunt satis esse
probabile, quod bene potest tale votum
commutati auctoritate praelati vel pro-
pria, etiam post acceptationem. - Et buie
opinioni consentit Cajetanus (apud San-
chez 12), qui loquens de cap. Lz'cet, de re-
gular., ubi disponitur quod professus in
' Decal., lib. 4, cap. 41, n. 12. - ' Loc. cit., n. 14. -
• De Just. et Jure, disp. 20, n. 93. - • Deca!., lib. 3, cap. 7,
§ 6, n. 3. - Pal., tr. 15, disp. l, punct. 16, n. 7.- • De Voto,
n. 309. - • Lib. 2, cap. 40, n. 104. - ' Loc. cit., n. 18. -
a Tr. 17, cap. 3, n. 156.- Suar.,lib. 6, cap. 15, n. 7. - Moya,
tr. 2, disp. l, qu. 5, n. 6. - s Tr. 3, cap. 3, n. 113. - 10 De
Jubi\., qu. 12, art. l, n. S.- Fagund., Decal., li b. 2, cap. 49,
tari a Sanchez ; negat enim posse dispensari,
• si non ex voto solum Deo facto, sed ex aliquo
alio respectu se homini obligasset •.
dJ Suarez, loc. cit., n. 2, non Ioquitur de
promissione soli Deo facta dandi aliquid pau-
peribus indeterminatis; sed explicat unde di-
gnosci possit an promissio soli Deo facta fuerit,
an etiam homini: si nempe utatur quis solo
verbo vovendi, intelligitur esse solum votum
Deo et Sanctis; ut autem censeatur conjuncta
promissio homini facta, oportet ut directe fiat
religione, licet ejus praelatus illum acce-
ptaverit,potest in meliorem transire; Caje-
tanus reddit rationem: quia ille propter
Deum, non propter praelatum, se religioni
donavit; et ideo potest suum votum pro-
pria auctoritate, etiam post acceptationem,
in melius commutare. - Consentit etiam
Navarra (apud eumdem Sanchez 13), qui
haec ait: Cum quzs emz"st"t votum ... dandz'
allcui pzo loco certam quantz"tatem; etiam
postquam acceptata est, posset Po1zhjex
Romanus t"llam commutare ... , quz"a prz"n-
dpalt'ter z1la... promzssto... non sz"t jacta
z'n gratiam et utilltatem personarum z"!Hus
locz~ sed prz"ncz"palt'ter ùt Dez" cultum. Et
quod Navarra dicit de Pontifice, idem di-
cendum est (ut ait Sanchez) de aliis prae-
latis ob rationem allatam. - Ratio igitur
hujus sententiae, ut loquitur Fagundez
apud Tamburinium 14, est, quia haec vota
principaliter diriguntur in Deum, in finem
cujus: et pauper est solum finis cuz~ mi-
nus principalis sive accessorius, qui finem
principalem sequi debet. Etsi enim pro-
missio fit peculiariter ad bune pauperem,
fit tamen propter Deum. Hinc Deus est
tota causa promissionis; et per accidens
se habet, quod acceptaverit pauper: qui,
si adhuc aliquod jus acquisierit, acquisi-
vit tamen dependenter a beneplacito Dei,
cui debet servari promissio.
Notandum pariter est hic 1°. Quod talis
simplex promissio facta homini, etiam ac-
ceptata, etsi obligaret, non obligaret ta-
men sub gravi; juxta valde probabilem
sententiam Salmanticensium 15 cum Caje-
n. IO et Il. - Trull., Exposit. bullae Cruciat., lib. 1, § 7,
cap. 3, dub. 8, num. 2. - Leand.1 tr. l, disp. 18, qu. 21. -
11 Loc. cit., n. 155. - Cajetan., in 2•m 2o. .. , qu. 88, art. 12,
vers. ...4.d hujus evidentiam. - 12 Loc. cit., n. 17.- Petr. J.Va-
var., de Restitut., lib. 2, cap. 1, diff. 3, n. 16. - 13 Loc. cit.,
n.17.- Sanch.~ loc.cit.- Fagund.~loc. cit.,n.lO. ~ 14 Decal.,
lib. 3, cap. 17, § 2, n. 15. - 15 Tr. 14, cap. 4, n. 82, 85 et 86.
aliqua promissio homini. Ex qua quidem do-
ctrina Sanchez colligit ea, quae hic a S. Al-
phonso proponuntur.
•J Henriquez non citatur a Sporer; atta-
men, lib. 7, cap. 30, n. 5, lit. k, in com., con-
cedit episcopo facultatem dispensandi, ut calix
voto promissus ali cui ecclesiae, alteri detur;
quia licet priori jus sit acquisitum secundario,
tamen est revocabile; et n. 6, asserit commu-
tationem de re promissa certo monasterio ve!
personae, prodesse voventi in utroque foro,
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. VIII.
tano, Bai'iez !J, etc.: uti fusius dicemus de
Contract., n. 720, v. Tertz"a.
Idem de
juramento
Notandum 2°. Quod idem quod dictum
principali- est de voto, dicendum est de juramento
ter facto
Deo. principaliter emisso in honorem Dei: ut
probabiliter censet Tamburinius 1 cum
Fagundez, quod possit relaxari ab epi-
scopo sine consensu partis.
1 e;{i~t; .~t~ Sed notandum 3n. Quod hoc intelligitur
~~~~~~~ne de sola promissione gratuita. - Secus
Secus, si vero dicendum, si pars acceptans se ad
~~~if;~nsse aliquod onus obligar~t in commodum pro-
mittentis. Tunc enim, cum intercedat ibi
contractus onerosus utrinque obligatorius;
promissio, et consequenter juramentum,
non potest remitti promittenti, nisi altera
pars consenserit, juxta legem contra-
ctuum.
Consecta- Et sic evenit in juramento Perseve-
riu m pro
voto Perse- rantz"ae, quod praestatur in Vener. Con-
~·erantine.
gregatione Patrum Missionis S. Vincentii
a Paulo, necnon in nostra minima Con-
gregatione SS. Redemptoris; ubi Oblati,
licet principaliter in obsequium Dei jura-
mento promittant perseverare in Congre-
ga tione; attamen, quia eodem tempore
Congregatio eos acceptando se obligat ad
ipsos sustentandos et instruendos, atque
ad non dimittendos sine justa et gravi
causa (de qua autem superiores non. te-
nentur dimissis rationem reddere); ideo,
cum intercedat hic contractus ultro ci-
troque obligatorius, nequit jutamentum
ab alio remitti, quam ab ipsa Congrega-
tione vel a Summo Pontifice, prout supre-
mo bonorum ecclesiasticorum domino.
Id patet ex monito SS. Domini Nostri
Benedicti XIV, si ve bulla Convocans, edita
25 Nov. 1749. pro anno jubilaei 1750, ubi
dicitur: Denz"que, quoad vota noverz"nt [con-
fessarli], szOi abstz"nendum ab eorum [vo-
torum] commutatione, z"n quz"bus agitttr
de pra~judù:zo tertzi: Qttare z"n eo, quod
per#net ad vota, quamvz"s sùnplz"da, seu
Cajetan.~ in 211.m 211 c, qu. 113, art. l, Ad quartum du~
bium. - t Decal., lib. 3, cap. 7, § 6, num. 3; et cap. 17,
§ 2, num. 15. - Fagund., Decal., lib. 2, in 2um Praecept.,
cap. 49, n. IO.- Bull. Convocatis, 25 Novembr.li49, § 32.-
si fiat per Ordinarium; si vero fiat per pri-
vilegium, prodesse in conscientiae foro.
/) Baii.ez, in 2am 2a•, ad qu. 62, Praeam-
bul. de Dominio, disp. 5, dub. 2, perspicue id
537
Perseverantiae, sett alla emz"ttz" solt'ta in
alt'qua Congregatz'one vel communz'tate; et
ùt vota obligatorz"a a tertzo acceptata, non
se zngerant. Ita praefatus Pontifex Noster,
apud Fr. Theodorum a Spiritu Sancto 2 •
- Qui 3 , quaestionem proponens, an vo-
tum vel juramentum perseverandi, emis-
sum in Congregationibus a sacerdotibus,
sive mulieribus oblatis, possit commutati
in vim jubilaei: respondet negative, hanc
rationem adducens: Non quz"a reservatum,·
sed quza per modum contractus onerosi
emzssum est, ultra dtroque oblz'gantzs.
Nunquam enz"m Summus Pontifex con-·
jert facultatem ad commutandum vota,
ubz" laedztttr jus alzorum, ex cap. Cum ordi-
nem, de rescript. Nec obstat, qttod votum
hoc perseverandz' prz"ndpalz"ter .fiat z"n Dei
cultttm,secundarz'o t'n Congregatz'onz:Sobse-
quzum. Quza hoc non adzmt't, quz"n sequatur
z"nter voventem ve/ jurantem et Congre-
ga#onem, contractus ex utraque parte
oblz'gatorzus,· et proznde quzn jus Congre-
gatzonz· quaesi'tum laederetttr, sz~ ejus z"rre-
quzsz"to consensu, votum emzssum commu-
taretur ... Ex eadem ratz'one sequz~ur, com-
mutarz' non possè votum seu juramentum
ab alumnz"s collegz'orum emzssum, quod
operam navabunt sacrz"s mz"ssz'onz'bus per
alt'quot annos ad zn.fideltum vel haeretz~
corum converszonem, etc.: cum ... de tertzi'
prae,;itdz'cz'o tractetur. Ita praedictus auctor.
- Et idem SS. Pontifex Benedictus XIV
in bulla Inter praeterz'tos (edita die 3 De-
cembris 1749) sic ait: Qttod vero attznet
ad commutatz'onem votorum, z'n quz'bus de
terni' praejudù:t'o agz"tur, quae quz'dem poe-
nz"tentzarzis znterdicz"tur, apposz"te sane scrz:
b# Suarez 4 • Cz'rca vota Perseverannae,
quae a quz'busdam fiunt dum alt'quam
Congregatz'onem zngredzuntur ,· quaeque
naturam assumunt contractus et recz:
procae oblz'gatz'onz:S znter z'psos et Congre-
gatz'onem, quae eosdem redpt"t, a quzous
• Tract. de Jubil., append. - ' Tract. de Jubil., cap. Il.
§ 2, n. 10.- Bull. Inter praeteritos, 3 Decembr. 1749, § 5,
num. 66. - • De Relig., tract. 6, de Voto, lib. 6, cap. 15,
num. 7.
significat, dicens promissionem simplicem obli-
gare • ex virtute fidelitatis et veracitatis, ita
ut qui eam non servaverit, sit mendax et foedi-
fragus •.
 538 LIB. III. - TRACT, II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
poenz'tentt'arti' dz"spensare non possunt,
[valde ad rem loquz'tur P. Syrus].
Potestas
dispensandi 256. - << Resp. IJO. Potestas dispensandi
competi t
praelatis fo- « convenit omnibus praelatis, qui habent
ri externi. « jurisdictionem in foro externo, vel pri-
" vilegium. - Lessius \ Sanchez 2 et com·
« muniter.
« Unde dispensare possunt sequentes:
« 1°. Papa, respectu omnium fidelium, in
« omnibus votis . ....,. 2°. Epz"scopus, respectu
" suorum subditorum; non autem paro-
« chus, quia tantum habet jurisdictionem
« fori interni. Suarez a. - 3°. Praelatz' re-
" gulares exemptz, respectu suorum reli-
« giosorum et novitiorum: idque circa
<< vota, quae vel in saeculo; vel etiam in
« novitiatu fecerunt aJ. Lessius 4, Sanchez 5•
« Non autem praelati non exempti, neque
<< abbatissae. Suarez bJ, Lessius 6 ». [Ne-
que poenitentiarii, neque vicarii episcopi,
nisi facultas specialiter eis delegetur. Sal-
Ex privi· mant. 7] . - « 4°. Ex privilegio Papae, con-
legio, con-
fessariis re- «jessar# ordznum mendù:an#um, secun-
gularibus.
<< dumconcessionem etmoderationem suo-
« rum superiorum; ut notat Lessius 8 ».
Quaeritur: an Papa possz't dz"spensare
Papa dis· z'n votz"s solemnz'bus?- Quoad clericos in
pensat in
voto solem- sacris, bene probabiliter potest in voto
ni cleri co-
rum. castitatis; cum satis probabiliter hoc vo-
tum sit jure ecclesiastico tantum sacris
ordini bus annexum. (Vide Lz'b. VI, n. 807).
- Ita S. Thomas 9 ; et Salmant. 10 cum aliis,
contra Gonet cJ, etc.
Majus Dubium est: a1z Papa possz't
dz"spensare z'n votz"s reh'gzosorum?- Ne-
gant Sotus, Silvester, Aragon dJ, Turria-
nus, etc., apud Salmant. 11 • - Quia vota
Syrus,Dilucidatio faC;ult. minor. poenit., part.l, cap.6,
dub. 11.- 1 Lib. 2, cap. AO;'n. 115.- 'Decal., li b. 4, cap. 37,
n. 22; et cap. 38, n. 20.- 8 Li b. 6, cap. 10, n. 3 et 11. - " Loc.
ci t., n. 107 et 133.- 'De Matr., lib. 9, disp. 39, n. 43 et 44.-
s Tr. 17, cap. 3, n. 84.. - ' Loc. cit., n. 133. - 8 Loc. cit.,
n.134.- 9 2"'211 e, qu.88, art. l l. - 10 Tr. 8, cap. 6, n.lOetseqq.
- Sotus, in 4, dist. 38, qu. 2, art. ;2_,. conci. 2; cfr. de Just.,
lib. 7, qu. 4, art. 2. - Silvest., v. ·votum IV. qu. 5.- Fran-
cisc. Turrt.'an., de Votis monast., li b. 2, fol. 37t. - u Tr. 15,
cap. l, n. 41.- "In 4, dist. 33, qu. l, art, 4, solut. l, ad 3.-
1s Tr. 15, cap. 1, n. 42 •• S. Anto12., part. 2, ti t. 11, cap. 2, § 9. •
256. - a) S. Alphonsus, in Hom. apost.,
tr.5, n. 42, addit: •Salt~m possunt suspen-
dere illa, quatenus praejudicant novo vitae
statui>.
b) Suarez, lib. 6, cap. 10, n. 13 et seqq.;
et cap. 11, n. 8, quoad omnia consentit, exce-
pto quod de abbatissis non loquatur.
haec sunt essentialiter annexa statui re-
ligioso, de jure divino.
Sed probabilius et communius affir- Item pro·
babilius in
mant S. Thomas I 2 ; et Salmant. 1B cum votis reli-
S. Antonino, Palao, Suarez, Lessio, San- giosorum.
chez, Pontio, Cajetano, Lezana, Pellizzano.
- Et licet videatur S. Thomas se revo-
casse 14 ; verum Cajetanus 15, ac Salmant. 16
cum Azor et Basilio, non inepte S. Do-
ctorem explicant intellexisse, Pontificem
in eo tantum sensu non posse dispensare
cum monacho, ut simul sit conjugatus, et
monachus remaneat. Caeterum in primo
loco citato expresse docuit bene posse
Pontificem dispensare, cum causa tamen
urgentissima, niinirum ob bonum com-
mune Ecclesiae, vel alicujus regni aut pro-
vinciae. - Ratio, quia recte censetur hoc
Pontifici concessum , cui concessit Deus
totius Ecclesiae regimen.
Certum est autem, Papam posse dispen-
sare in votis simplicibus, et episcopos in
non reservatis. - Qua vero ratione pos-
sint, vide dicenda de Matrz'm., Lz'b. VI,
n. 1119.
Certum etiam est, quod omnes prae- Habens po·
lati, qui jure ordinario habent facultatem t~1~~;i'~n';~·
dispensandi in votis, possunt eam etiam ~~~~~t dele·
aliis delegare; ut Salmant. 17•
Quamvis autem, qui dispensandi facul- dispensare
Qui potest
, propriis; ut docent Sanchez, Palaus, Bo-
tatem habent, sive ordinariam sive dele- non potest
irritare vo-
gatam, nequeant vota propria irritare: ta p'ropria,
quia nemo potest emittere votum sub con-
ditione sui consensus, ut certum est cum
Sanchez, Palao et Croix 18 ; bene tatnen sed potest
secum dis·
possunt ea secum dispensare, cum sit pensare.
actus jurisdictionis voluntariae. - Ita Les-
Pal., tr. 16, disp. 5, punct. ult., n. 5. - Suar., de Relig.,
tr. 7, lib. 6, cap. 16, n. 5. - Less., lib. 2, cap. 40, n. 141
et 142. - Sanch., de Matrim., lib. 8, disp. 8, n. 7. - Pont.,
de Matrim., li b. 7, cap. 10, n. 2 et 4. - Cajetan., in 2n.m 2:.e,
qu. 88, art. 11. - Leaana, Sum. quaest. regul., tom. 1,
cap. 2, n. 6. - Pellia., tr. 3, cap. 5, num. 8; tr. 4, cap. 3,
n. 108. - 14 2n. zn.e, qu. 88, art. 11. - 15 Loc, cit.- 16 Tr. 15,
cap. l, n. 45. -·Azor, part. l, lib. 12, cap. 7, qu. l, i. f. -
Basi!. Pont., Ioc. cit., n. 3, - 17 Tr. 17, cap. 3, n. 83. -
Sanch., Decal., li b. 4, cap. 24, n. 60. - Pal., tr. 15, disp. Z,
punct. Z, num. 5. - 18 Lib. 3, part. l, n. 485.
c) Gonet a Salmant. non citatur contra
hanc sententiam: immo ipse tenet jure tan·
tum ecclesiastico ordini annexum esse conti-
nentiae votum, a quo potest a summo Ponti-
fice dispensari. Vide Clyp. de Matrim., disp. 9,
art. 6, n. 63; de Ordz'ne, disp. 3, art. 3.
dJ.Aragon, in 2am 2ae, qu. 88, art.JJ,
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. VIII.
1 2
sius ; Croix cum Laymann, Suarez eJ,
Sanchez fJ, Bonacina fJ, Filliuccio, etc.;
Elbel a cum lllsung, qui asserit esse com-
munem sententiam; contra Henno et alios
aliquos.
Vota re- 257. -Vota autem religiosorum dispen-
ligiosorum,
quomodo sari possunt a suis praelatis, etsi fuerint
dispensen-
tur a pme- emissa cum licentia ipsorum; et etiamsi
latis.
fuerit votum transeundi ad strictiorem
religionem, si utilius noscatur religiosum
manere in sua. Vide Salmant. 4 • Sicut pos-
set etiam episcopus cum suis subditis dis-
pensare in voto ingrediendi in arctiorem
religionem, voto religionis quoad substan-
tiam relicto; cum nullo jure talis dispen-
satio inveniatur reservata. Ita Lessius s;
et Sotus aJ, Sanchez, Aragon aJ, Ledesma aJ,
etc., cum Salmant. 5 • - Facultas autem
dispensandi potest a dictis praelatis de-
legari etiam simplici clerico tonsurato.
Vide Salmant. 7•
Vota sub·
stantialia, a
Vota tamen substantialia vel ipsis an-
solo Ponti· nexa, prout votum non edendi carnes,
ti ce.
renuntiandi dignitates, etc., quae solent
emitti in aliquibus religionibus, nequeunt
dispensari, nisi a Pontifice. - Est com-
mune cum Salmant. s.
Vota no~ Praeterea, vota novitiorum, si non sunt
vitiorum, a
quibus dis- reservata, possunt dispensari tum a prae-
pensentur.
latis religionis, tum etiam ab episcopis
Confessa-
nacina, Pellizzarius, cum Salmant. 9.
rii regula- Immo, ex cammuni DD. cum Lessio 1o;
res dispen-
sant a vo- et Navarro bJ, Sanchez, Palao, Tamburi-
tis.
1
Lib. 2, cap. 40, n. 116.-' Lib. 3, part.l, n. 435; lib.l,
n. 799. · Laym., lib. l, tr. 4, cap. 22, n. Sl •• Fili., tr. 21,
n. 441. - 'De Voto, n, 278. • Illsung, tr. l, disp. 2, n. 49..
Henno, Decal., disp. $, qu. 3, art. 9, § 3, vers. Petes 7. -
• Tr. 17, cap. 3, n. 90 et 91.- • Lib. 2, cap. 40, n. 124. -
Sanch., Decal., lib. 4, cap. 42, n. 2. - s Loc. cit., n. 91.
7 Loc. cit., n. 85. - 8 Loc. cit., n. 92. - Sanch., loc.
- ci t., n. 86.- 15 Disp. 4, qu. 2, punct. 7, § 41 n. 4 et seqq, -
cit., cap. 39, n. 17 et 18. - Pal,, tr. 15, disp. 2, punct. 10, n. 2
vers. Propter haec argumenta, ita tenet ut
longe probabilius, addens tamen oppositum
sua non carere probabilitate.
e) Suarez allegatur quidem a Croix pro
sententia docente praelatos posse secum dis-
pensare; sed ipse Suarez, tr. 6, lib. 6, cap. 11
n. 4 et 5, id negat. ' nempe : vota religiosorum, etiam transeundf
fJ Sanchez, de Matrz'm., lib. 8, dz'sp. 3,
n. 8, 9 et 10; Decal., lib. 4, cap. 37, n. 45;
Bonacina, dz'sp. 4, qu. 2, punct. 7, § 4, n. 31
consentiunt quidem; sed quoad eos qui dele:
gatam facultatem habent, requirunt ut facul·
tatem generalem dispensandi acceperint.
539
nio et quamplurimis cum Salmant. u, om-
nes confessarii regulares possunt dispen-
sare vota quorumcumque fidelium, intra
et extra confessionem (nam minime requi-
ritur, ut qui facultatem habet, dispenset
in confessione). - Et hoc, ex diversis
privilegiis pontificiis, quae afferunt Sal-
mant. 12, Elbells.
Eamdem facultatem habent legati a la- Item lega-
tere et nuntii in provincia sibi commissa. ti, nuntii.
Item capitulum, sede vacante, et abbates Capitulum,
episcopalem jurisdictionem habentes. - sede vacan-
te, et abba-
Salmant. 4. 1 tes.
258. - « Resp. IIP. Supradicti omnes, Vota re-
«Papa inferiores, possunt dispensare in servata.
« omnibus votis; exceptis quinque soli Pa-
" pae reservatis, scilicet, voto castitatis
"perpetuae, religionis approbatae, pere-
« grinationis ad limina Apostolorum, ad
" S. Jacobum Compòstellam, et Ultrama-
« rina sive in Terram sanctam. - Vide
« Bonacina 15, Lessium 16, Laymann 11 "·
Quoad vota reservata, plura sunt no-
tanda:
Notandum 1°. Quod facultas dispensa ndi Facul-
tas in reser..
in his non intelligitur concessa a Pontifice vata requi~
nisi adsit concessio specialis, vel salte~ sam
rit expres-
conces·
generalis per clausulam, qua talis facultas sionem.
expresse concedatur.- Ex extrav. [cotn.l
Etsz' domùtzd 5, de poenz't. et remz"ss., ubi
Pontifex praecipit, non relaxari talia vota,
nz"si ex spedalz' licentz'a, et certa sdentia
nostra. Atque in cap. sz· episcopus, eod.
ti't. [t'n 6°] dicitur: Cum zn generalz' con-
et 3. · Bonac,, disp. 4, qu. 2, punct, 7, § 4, n. 'Z7 et 28 ••
Pellis., tr. 2, cap. 7, n. 33 et 89. - ' Loc, Cit, n, 89. -
10
Li b. 2, cap. 40, n. 134.- Sanch., Decal., Ii b. ~. ~p. 43 n. 4
et seqq. - Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 13, n. 7 et 8. - Tambur.,
Decal., lib. 3, cap. 16, § 4, n. 46 et seqq., et n. 52.• 11 Tr. 17,
cap. 3, n. 94. - 19 Loc. cit. - 18 De Voto, n. 274. - 14 Loc.
16
Loc. cit., cap. 40, dub.lS. - 11 Lib. 4, tr. 4, cap. 8, n. 6 et 7,
257.- a) Sotus, de Just. et Jure, Hb. 7,
qu. 3, art. l, dub. 2, assert. 3; et qu. 4, art. 3,
coroll. 2; Aragon, ùz 2am 2ae, qu. 88, art. 8,
dub. 1, concl. 5; Petrus de Ledesma, Sum.,
part. 2, tract. 10, de Voto, cap. 7, dub. ult.,
vers. Dz'co 1, assertum principale propugnant·
ad strictiorem religionem , posse a praelatis
regularibus dispensari; non tamen loquuntur
de paritate quoad hoc inter episcopos et prae-
latos regulares.
bJ Navarrus, Man., cap. 12, n. 79 v. Un-
decimo, dicit Minores et cum eis particlpantes,
 540 LIB. lli. - TRACT. l!. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
cessio'!e z'lla non vem'cmt, quae non esset
quis verisimz'Hter in specie concesszerus. Et
est commune. - Vide Salmant. 1•
Si vero concedatur facultas dispensandi
reservata, ad omnia extenditur, si nullum
· votum excipitur. - Suarez, Palaus, etc.
cum Salmant. 2 •
Episcopus
dispensa t in
Notandum rro. Quod episcopi, et simi-
urgenti ne- lem jurisdictionem habentes, possunt recte
cessitate.
dispensare in votis reservatis in urgenti
necessitate: puta, si non sit facilis acces-
sus ad Papam, et in mora sit periculum
gravis damni: vel spiritualis, prout viola-
tionis voti, scandali, rixarum aut alius pec-
cati; vel periculum temporalis proprii aut
alieni, nimirum gravis infamiae mulieris,
et similium. - Ita Lessius 3, Sanchez 4 ; et
Laymann, Barbosa, Suarez, Palaus, Silve-
ster, Tamburinius et alii, cum Salmant. 5 •
An autem eo casze possint in his votis
dispensare eti'am confessarzi' mendicantes?
con~~~.~~i Negant communius Tamburinius,Croix,
rcgnlnres. Sanchez, Sporer, etc. - Sed Elbel 6 cum
Anacleto, Herincx a;, Bassaeo, etc., putat
probabile quod possint; quia episcopi tunc
dispensant vero jure ordinario, ut valde
proba biliter docet Lessius 7 cum Navarro bJ,
Silvestro bJ et Soto bJ. Vide dicenda Lzò. VI,
de Matrim., n. 1128, v. Sed dubium.
Hncc. dc Adverte autem hic, quod praedicta pro-
contrahcn-
domatrimo- cedunt, quando dispensatur votum reser-
nin. vatum, puta castitatis, ad contrahendum
matrimonium; tunc enim requiritur, ut pe-
riculum sit in mora, et non pateat facilis
Alind in recursus ad Papam. - Na:m si matrimo-
l.!onu·acco. nium est jam contractum, etiam sine tali
1 Tr. 17, cap. 3, n. 116.- Suar., lib. 6, cap. 25, n. 5. ·
Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 13, n. 3•. ' Loc. cit., n. 116. -
3 Lib. 2, cap. 40, num. 126, 127 et 129, - • Decal., lib: 4,
cap. 40, n. 32, 34 et 36.- Laym., lib. 4, tr. 4, cap. 8, n. 16. ·
Barbosa, de Off. et Potest., episc,, alleg. 37, n. 8 et 13. -
Suar. 1 Hb. 6, cap. 26, a n. 9. - Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 12,
n. 4. - ,Silvest., v. Votum I.-r, qu. 4.- Tambur., Decal.,
lib. 3, cap. 16, § 4, a num. 36. - 5 Loc. cit., num.% et 101.
- Tanzbur., loc. cit., § 4, n. 49. - Croix, Iib. 3, part. l,
n. 563. - Sane/t., loc. cit., cap. 43, n. 7. - Sporer, tr. 3,
cap. 3, n; 55. - ' De Voto, num. 279. • Anaclet. Reiffm·
posse in omnibus votis in quibus possunt epi-
scopi, dispensare, excepto voto peregrinationis
ultra duas diaetas.
258.- aJHerincxab Elbel citatur tamquam
inclinans in hanc sententiam, sed non recte.
Sane Herincx, tom. 3, tr. 4, dz"sp. 4, 11. 73,
adducit Crousers putantem eam esse probabi·
lem, et addit eamdem Bassaeo piacere; ipse
periculo possunt episcopi, sicut et confes-
sarli mendicantes, dispensare in voto ca-
stitatis ad petendum debitum. - Vide de
Matr., Lzò. VI, n. 986, 987 et 1123.
Advertendum autem quod praedicta fa-
cultas, qua e pro babiliter conceditur episco-
pis, et aliis, quibus ab ipsis communicata
est potestas dispensandi in votis reserva-
tis, urgente necessitate, ut supra; non con-
ceditur confessariis in jubilaeo habentibus
a Papa facultatem dispensandi in votis sim-
plicibus. Nam quod conceditur episcopis
propter ipsorum ordinariam potestatem,
non conceditur confessariis in jubilaeo. -
Ita recte ait Fr. Theodorus a Spir. Sancto 8 •
Advertendum etiam quod dispensatio
praefata non est concedenda, nisi quate-
nus necessitas obligat. Unde si sufficiet
suspendi votum, non potest dispensari.
Item, si dispensetur cum adstricto voto
castitatis, ut nubat cum aliqua ad repa-
randum ejus honorem, nequit ille cum alia
nubere. - Sanchez 9 ; et Salmant. cum
Laymann, Suarez, Palao, Tamburinio, etc.
Notandum Ill0 • Quod praedicta vota
minime sunt reservata:
l 0 • Si sint emissa sub obligatione levi;
ut Sanchez 10 ; et Salmant. 11 cum Palao,
Trullench, etc.
2o. Si sint emissa ex me tu, etiam levi,
ab alio incusso; quia tunc non sunt facta
cum plena libertate. - Salmant. 1 s cum
Tamburinio, Bassaeo et Leandro, etc.
3°. Si votum non sit perfectum ex parte
materiae. - Et ideo, non est reservatum
votum non nubendi, non fornicandi, non
stuel, Jus can., lib. 3, tit. 34, n. 40. • Bass., v. Votum VII,
num. 29. - 7 Loc. cit., n. 127. - ' De Jnbil., cap. 11, § 2,
n. 21. - !t Loc. cit., cap. 40, n. 40. - Salmant., loc. cit.,
n. 101. - Laym., Ioc. cit., num. 16, v. f. - Suar., loc. cit.,
cap. 26, n. 13. - Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 12, n. 6.• Tam""
bur., loc. cit., § .:1., n. 39. - 10 Decal., lib. 4, cap. 40, n. 47.
- n Tr. 17, cap. 3, num. 103. - Pal., Ioc. cit., punct. 12,
n. 2. - Tru,ll., lib. ~~ cap. 2, dub. 39, n. 14. - li! Loc. cit.,
n. 103. . Tambur .. Deca!., lib. 3, cap. 16, § 4, n. 41 •.
Bass., v. Votum VII, n. 17.- Leand., de Sacram., tr. 5,
disp. 1~, qu, 107; et Decal., part. 2, tr. l, disp. 17, qu. 94.
vero n. 71, oppositam sententiam tuetur, ne-
gans Mendicantes ea facultate gaudere.
b) Navarrus, Man., cap. 12, n. 59 et 76;
Silvester, v. Votum IV, qu. 4; et y, Dispen-
satio, n. 15; Sotus, de Justitia, lib. 1, qu. 7,
art. 3, non afferunt istam rationem; et citan-
tur a Lessio pro hoc asserto tantum, scilicet:
episcopum posse dispensare in voto castitatis
.CAP. III. - DE VOTO. - DUB. VIII. 541
petendi debitum; neque servandae virgi- grediendi religionem arctiorem : potest
nitatis, si intendatur tantum conservatio enim episcopus dispensare, ut is ingredia-
illius: secus, si abstinentia ab omni actu tur laxiorem; item, si votum sit ingre-
venereo; neque votum castitatis pro ali- diendi statim, potest episcopus cum causa
Confessa· quo tempore. - Neque votum emittendi dispensare, ut differatur ingressus.- San-
rii jubilaei
non dispen· votum castitatis aut religionis, vel susci- chez 6 ; et Palaus, Tamburinius, Rassaeus,
sant in ne- piendi ordines sacros; quia non est votum etc., cum Salmant. 6 •
cessitate.
castitatis factum, sed faciendum. Ita Lay- 6°. Nec est reservatum votum disjun- Necvotum
disju ncti·
mann, Suarez, Palaus, Prado cJ, etc., cum ctivum, puta religionis aut jejunii, saltem vum,
Salmant. 1 • - Neque votum servandae si non elegerit parte m reservatam; ut San-
castitatis conjugalis. Salmant. 9 cum San- chez 7, Lessius 8 ; et Palaus, Laymann, etc.
chez, Trullench, etc. cum Salmant. 9 • - Dubium est: an sit re-
Nec votum
religionis
4°. Item, nec est reservatum votum re- servatum, si pars reservata jam electa
non appro-
batae.
ligionis non approbatae. Nec votum pere- fuerit? Affirmant Sanchez, Palaus fJ, etc.,
Nec sem· grinationis ad Romam, etc. dJ, si non sit Sed probabiliter etiam negant Salmant. 1o .ctsi pars
per votum reservata e-
Dispensa· peregrina- emissum sola devotionis causa, et prae- cum Leandro KJ, Tamburinio et aliis plu- lecta fuerit.
tio in neces-
sitate stric-
tionis ad
Romam.
cise illorum locorum eJ; unde, si quis vo- ribus; juxta dieta nzem. 224, v. Quaerz:
temetienda. vet Romam ire ad visitandam imaginem · tur hic.
S. Mariae Majoris, etc., votum non est re- An autem episcopus post matrimonium Episcopus
dispensa t
servatum. - Sanchez 3 ; et Palaus, Fagun- contractum dispensare possit votum casti- conjugem
dez, etc., cum Salmant. 4 • post matri·
tatis, emissum a conjnge? Vide dicenda monium..
Neccircum·
stantiae vo.
5°. Quamvis vota sint reservata, non de Matri'm., Ltò. VI, n. 986 et 987, ubi pro-
ti reservati. sunt tamen reservatae circumstantiae ipso- babile est cum Sanchez hJ et aliis, posse,
rum; puta peregrinandi mendicando, in- sive votum sit emissuni ante, sive post
Laym., lib. 4, tr. 4, cap. 8, n. 8. • Suar., lib. 6, cap. 21, Deca!., lib. 3, cap. 16, § 4, n. 28•• Bass., v, Votum VII,
n. 7; et cap. 24, n. 2. • Pal., tr. 15, disp. 2, punct. 11, n. 1•• supplem,, n. 16, sub 17 et 18. • ' Loc. cit., n, 106.- 7 De·
Non reser· 'Tr. 17, cap. 3, n. 104.- • Loc. cit, • Sanch., Deca!., lib. 4, ca!., lib. 4, cap. 40, n. 42. - .8 Lib. 2, cap. 40, n. 132.- .Pal.,
vantur e- cap. 40, n. 50, • Trull., lib. 2, cap. 2, dub. 39, n. 17. - 8 Loc. Io'C. cit., punct. 11, n. 6. - Laym., loc. cit., cap. 8, n. 12. ~
missa sub cit., cap. 40, n. 77.- Pal.,!oc. ci t., n. 3. · Fagund., Decal., 9
Loc. cit., n. 107. - Sanc'h., loc. cit., cap; 40, n. 43. -
levi.
lib. 2, cap. 43, n. 14. - • Loc. ci t., num. 105. - 5 Loc. cit., 10 Tr. 17, cap. 3, n. 107. - Tambur., Decal., lib, 3, cap. 16,
N'eque e- num. 74. - Pal., loc. ci t., punct, 11, num. 4. - Tambur., § 4, n, 31.
m issa ex
metu etiam
levi.
in solo casu quo adsit magnum periculum in- sit, quo scilicet te obliges ad partem reserva-
continentiae, et non pateat recursus ad Ponti- tam exsequendam, necessario tale votum re-
Nequeim· ficem. servatum erit •.
perfecta ex
parte mate· c; Prado, tom. 2, cap. 31, qu. 14, n. 89, gJLeander,part.1,tr.5,dePoenz't.,disp.14,
riae. ita profecto tenet, sed de solo voto ordines qu.143,· Decal.,part. 2, tr.1, disp.17,qu.108,
assumendi disserens. revera docet id esse probabile; sed tr. 5, de
dJ S. Doctor, in Hom. apost., tr. 5, n. 46, Poenz't., loc. cit., dicit probabilius esse ideoque
de hoc voto scribit: cita nec votum profici- tenendum, votum, electa materia reservata, re-
scendi Romam, nisi sit emissum causa devo- servatum fieri.
tionis, et praecipue ad visitanda SS. Aposto- h) Sanchez, de Matrim., lib. 8, disp. 11,
lorum limina •. n. 3 et 4, dicit episcopum posse conjugem a
e) Ut votum peregrinationum reservata-
castitatis voto dispensare, si votum sit emis-
rum censeatur emissum, non ratione devotio- sum post matrimoniumconsummatum; si vero
nis erga loca ista, sed ad alium finem, aucto- ante matrimonii consummationem et cum ani-
res hic relati requirunt ut alius iste finis sit mo religionem ingrediendi, non posse; si de-
expressus; si autem absolute voveatur, nullo nique hunc animum vovens non habuerit, vel
considerato fine, reservatur ejusmodi votum; se habuerit negative, posse etiam ab episcopo
censetur enim modo ordinario emissum. dispensari. Casu autem quo animus religionem
f) Palaus, loc. cit., punct. 11, n. 6, z'.f., af- ingrediendi adfuerit, episcopum adhuc posse
firm.at quidem votum esse reservatum, si pars dispensare quoad petitionem debiti post con-
reservata jam electa fuerit; sed requirit ut voto summatum; secus vero, post ratum dumtaxat
novo haec electio fiat, negans satis esse solum matrimonium. Et in dz'sp. 12, n. 4 et 6, abso-
propositum: • Si partem illam reservatam, in• lute docet episcopum posse dispensare quoad
quit, tua intentione determinares, ita ut ab ea petitionem debiti, sive ante sive post matri-
determinatione resilire non posses, quod cum monii consummationem, etiamsi ante m.atri-
non solo proposito, sed novo voto faciendum monium votum fuerit emissum.
 542 LIB. lll. - TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
matrimonium. - Et idem posse confessa-
rios mendicantes, didtur ibtiJ., n. 1128.
Sed plures hic remanent Quaestiones
resolvendae.
259. - Quaeritur 1°. An juramentum
castitatt's st've relzgt'onis sz't reservatum
parz'ter ac votum? - Adsunt tres sen-
tentiae.
Alii di-
cunt jura-
Prt'ma sententia affirmat cum Lessio,
menta ca.. Filliuccio, Laymann et Azor, apud Viva 1 •
stitatis,etc.,
reserVata. Quia in aequiparatis, dispositum de uno
censetur etiam de altero, ex cap. St'post-
quam, de elect., t'n 6°. - Sed haec ratio
non videtur satis firma: dum communiter
docent DD. vinculum voti, quod obligat
ex fidelitate et reverentia erga Deum,
majus esse vinculo juramenti, quod obli-
gat tantum ex reverentia; ut docet S. Tho-
mas 9• Et ideo talia juramenta a Pontifici-
bus non solent reservari; ut dicunt Viva 3,
et Diana 4 cum aliis.
.Alii distin·
guunt.
Secunda sententia cum Sanchez 5, et
Soto a;, Cajetano a;, Azor a;, Valentia a;,
et Salmant. a; cum aliis, distinguit: Si ju-
ramentum includat votum, seu promissio-
nem obligatoriam erga Deum, dicit esse
reservatum; secus, si non includa t. - Sed
haec sententia nec etiam videtur con-
gruenter loqui. Nam quando supponuntur
in tali juramento adesse duo vincula, sci-
licet juramenti et voti; tunc dicendum vo-
tum esse reservatum,sed nonjuramentum.
Aliime-
Iìus negant
Tertz'a igitur sententia cum Viva, et
esse reser· Diana b) cum Trullench bJ, Tabiena, Le-
vata.
desma, Pellizzano, etc. (et probabilem vo-
cat Sporer 6 cum Tamburinio), congruen-
tius loquitur, et tenet quod minime sit re-
Less., lib. 2, cap. 42, n. 58. -Fili., tr. 25, cap. 9, n. 278.-
Laym., lib. 4, tr. 3, cap. 11, n. 4, vers. Tertia. - Aaor,
part. 1, lib. 11, cap. W, qu. 3.- 1 De ]ubi!., qu,12, art. 2,
num. 12. - 2 z~~. 211 e, qu. 89, art. 8. - 3 Loc. cit., n. 12. -
• Part, 4, tr. 4, reso!. 69.- 6 De Matrim., lib. 8, disp. 13, n. 4
::!59.- a) Sotus, de Just., lt'b. 8, qu.1, art. 9,
zn fin. corp. _- Cajetanus, in 2am 2ae, qu. 89,
art. 9 _-Valentia, in 2am 2ae, disp. 6, qu. 7,
punct. 4, § 3, vers. Et notandum est_- Sal-
mant., tr. 17, cap. 3, n. 108, primam senten-
tiam tuentur, asserentes absque ulla distinc-
tione ejusmodi juramenta esse reservata. -
Azor pariter, ut supra retulit S. Alphonsus,
eamdem sententiam tenet.
b J Diana, loc. ct't., concedit quidem proba-
bilem esse sententiam, quae negat esse reser-
vata illa juramenta; sed ipse adhaeret oppo-
servatum tale juramentum ; et si forte in
ipso sit votum inclusum, votum equidem
erit reservatum, sed. non juramentum. Et
hoc puto vere intellexisse Sanchez 7 •
Sed Dubium magnum est: quandonam
judz'candum sit, votum inclusum adesse
vel non, t'n talz'juramento?
Sanchez 8, Diana c) et Viva 9 putant,
ut plurimum in tali juramento includi
etiam votum; maxime, ait Sanchez dJ,
quando offertur res divinum honorem re-
spiciens.
Admittit tamen posse dari tale jura-
mentum sine voto, quando quis inducitur
ad jurandum ab aliquo motivo humano;
puta, si ob officium amissam vel ex ira
erga propinquos, juret religionem.
Sed proprius loquendo, dicendum esse
censeo, quod, si talis jurans intenderit se
obligare ad religionem duplici vinculo,
nempe voti seu promissionis obligatoriae
sub gravi, et amplius vinculo juramenti;
tunc, licet dispensetur a juramento, rema-
net tamen ligatus voto. - Sed si inten-
derit se graviter obligare tantum vinculo
juramenti: ita ut emittat juramentum re-
ligionis, non ad firmandam alio vinculo
suam promissionem, sed ad firmandum
suum nudum propositum, seu promissio-
nem de se non obligatoriam; tunc tene-
tur sub gravi tantum ex vinculo jura-
menti. A qua obligatione per relaxatio-
nem juramenti omnino liberatur; quia
tunc obligavit se Deo, non ut creditori
suam promissionem acceptanti, sed ut
testi exigenti veritatem sui testimonii in
re promissa seu proposita; ut in hoc
et 5. - Viva,.. tec. cit., n. 12.- Tabiena v. Jurare, n. 21. -
1
Petr. Ledesnt., Sum., part. 2, tr.11, cap. 4, dub. 2.- Pelli3.,
tr.S,cap. 3, n.158.- 6 Tre3, cap. 3, n. 97.- Tambur., Decal.,
lib. 3, cap. 7, § 3, n. 7. - ' De Matrim., lib. 8, disp. 13, n. 4
et 5. - 8 Loc. cit. - ' De ]ubil., qu. 12, art, 2, n. 12.
sitae opinioni, quae scilicet asserit esse reser-
vata.- Et pro hac sententia adducitTrullench,
qui revera in Expost't. bull. Crucz'at., lz'b. 1,
§ 7, cap. 3, dub. 5, n. 4, eam tenet, affirmans
ut probabilius et verius, ejusmodi juramenta
reservata esse.
c) Diana dicit, loc. cit. supra: • Omne ju-
ramentum Deo factum includere votum •.
d) Sanchez, loc. cz't., putat in juramento vo-
tum includi, si quis juret • respiciendo Deum,
quasi aliquid volens illi offerre in suum obse-
qi:Iium•.
CAP. III. - DE VOTO. - DUB. VIII.
recte loquitur Sanchez 1 cum Lopez et
Valentia.
In dubio In dubio autem an adfuerit tale votum
non cense-
tur inclu- sive promissio obligatoria, jam communis
sum.
est regula, quod votum dubie emissum non
obligat.
260. - Quaeritur 2°. Utrum commutato
Quandovo- voto reservato, matert'a subrogata etz'am
tum censea-
tur inclu- reservata st't?
sum.
Affirmant Azor et alli, apud Leandrum;
quia tunc idem vinculum voti transfertur
Commuta·
tovoto,non
in illam. - Sed communiter et probabi-
reservatur lius negant Lessius 2; Sanchez 3 ; et Sua-
su broga-
tum, rez, Laymann, Palaus, Tamburinius, Ba-
silius, cum Salmant. 4 • Ratio, quia, licet ma-
teria subrogata habeat idem vinculum voti,
sed cum non sit reservata, secum minime
trahit reservationem, quae primae mate-
riae tantum addicta erat.
261.- Quaeritur 3°. An votum condt'tt'o-
nale casti'tatt's, etc., sz't reservatum?
Conditio Praenotandum 1°. Quod, si conditio sit
de praeteri·
to vel prae- de praeterito vel praesenti, certe votum
senti non
tolli t reser- remanet reservatum; quia tunc revera non
vationem. dicitur conditionale, sed absolutum: cum
conditio non suspendat obligationem. Vide
Item, de Salmant. 5 - Idem dicendum, si conditio sit
futuro ne-
cessario,vel de futuro necessario, quae habetur ut non
contingenti
communi. apposita; vel etiam de futuro contingente,
Item, ap- quod sit commune, v. gr. St' vi'xero, st·po-
posita ad
dilferendam tuero, etc. - Idem, si conditio apponatur
exsecutio-
nem. animo suspendendi non obligationem, sed
' De Matr., li b. 8, disp. 13, n, 4. • Ludcv. Lopes, Instr.
nov., part. 2, de Clavib., cap. 9, v. Ad punctum denique.-
Valent., in 2am 2ae, disp. 6, qu. 7, punct. 2, vers. Secundum
est.- Asor, part.1, lib.ll, cap.19, qu. 11.- Leand., part.l,
tr. 5, de Poenit., disp. 14, qu. 144; Deca!., part. 2, tr. l,
disp. 17, qu. 113.- 'Lib. 2, cap. 40, n. 124, vers. Septimo.
- • Deca!., lib. 4, cap. 40, n. 46. - Suar., lib, 6, cap. 20,
n. 15. - Laym., lib. 4, tr. 4, cap. 8, n. 13. - Pal., tr. 15,
disp. 2, punct. 11, n. 5. - Tambur., Decal., lib. 3, cap. 16,
§ 4, n.· 33 et 34. - Basil. Pont., de Matrim., lib. 8, cap. 8,
num. 24. - ' Tr. 17, cap. 3, num, 109. - • Tr. 17, cap. 3,
num. 110; et tr. 9, de Matrim., cap. 7, num. 1, - 6 Tr.17,
cap. 3, num. 110. - ' Loc. cit., num. 111. - Sotus, de
Just., lib. 7, qu, 2, artic. 1, ad 4 arg.; et qu. 4, artic. 3,
261. - a) Suarez, lib. 6, cap. 22, num.ll,
de voto condidonali disputat, et sic revera te-
net. At cap. 23, n. 6 et seqq., de voto poenali
cum distinctione loquitur, negans esse reser-
vatum, si poena in peccati vindictam appona-
tur; si vero poena fuerit medicinalis, n. 13,
reservatum esse votum poenale affirmat.
b) Palaus, tr.15_, disp. 2, punct.12, n. 15,
veriorem et probabiliorem hanc sententiam
appellat.
c) Filliuccius male citatur ab Elbel pro
543
exsecutionem voti; v. gr.: Voveo z'ngredi
relz'gz'onem, st' vz'gest'mum annum attt'gero_-
sz' cursum studz'orum consummavero. Vide
Salmant. 6•
Praenotandum 2" ut certum, quod si Conditio-
ne nondum
conditio nondum sit impleta, potest vo- impleta,non
reservatur.
tum dispensari a quocumque habente fa-
cultatem ordinariam; quia reservatio in-
telligitur de obligatione consummata. -
Est commune cum Salmant. 7 •
Magnum Dubium est: an sz't reserva-
tum votum condz'tz'onale de futuro, condt:
tione jam z'mpleta? - Adest triplex sen-
tentia probabilis.
Prt'ma affirmat, sive votum sit condi- Conditionc
impleta, alii
tionale sive poenale: quia, verificata con- dicunt re-
servari.
ditione, perficitur votum, et fit absolutum
ac si tunc esset emissum. Ita Sotus, Azor,
Covarruvias, etc., apud Salmant. 8 • - Se- Alii distin-
guunt poe-
cunda sententia dicit reservatum quidem nale et con-
ditionale.
esse votum conditionale, non autem poe-
nale: cum poenale non fiat ex affectu ad
religionem aut castitatem; immo potius
ex horrore erga illas, dum promittitur in
poenam. Ita Lessius 9 ; et Laymann, Sua-
rez a;, Bonacina, etc., apud Salmant. 10•
Tertz'a vero sententia valde probabilior, Lonj$epro-
babllius,
quam tenent Sanchez 11, Croix 12 ; Salmant. 13 neutrumre-
servat"i.
cum Toleto, Trullench, Prado, Ledesma,
Diana et pluribus aliis (et Elbel 14 vocat
probabilissimam cum Palao bJ, Filliuc-
cio c), Sporer et Marchant dJ), docet omnia
vers. Unum vero dubium. - Azor~ part. 1, lib. 11, cap. 10,
qu. 3; et cap. 20, qu. 13... Ct.rvar. 1 in cap. Quamv·is1 de
pactis, part•. 1, § 3, num. 41. - • Tr. 17, cap. 3, num. 113,
9 Lib. 2, cap. 40, n, 130 et 181. - Laym., !ib. 4, tr. 4,
-
cap. 8, n. 10. - Bonac., disp. 4, qu. 2, punct. 7, .§ 4, n, 17,
vers. Dixi modo . • •• Loc. cit., n. 118. - n Decal., !ib. 4,
cap. 40, n. 91, 92, 99. - " Lib. 3, part. 1, n. 545 et 546. -
" Loc. cit., num. 114 et 1Ì5. - Tolet., lib. 4, cap. 18, i. f. -
Trull., !ib. 2, cap. 2, dub. 40, n. 3 et 5. - Prado, tom. 2,
cap. 31, qu. 14, n. 93 et 95. - Petr. Ledesm., Sum., part. 2,
tr. 10, cap. 8, part. 3, de dispensat. dub., vers. Di'co 2. -
Diana, part. 1, tr. 11, resol. 54 et 69; et part. 6, tr. 8, re-
sol. 16. - " De Voto, n. 286 et 2f!7. - Sporer, tr. 3, cap. 3,
n. 63 et 66.
votis conditionalibus; nam auctor iste tr. 26,
cap. 9, n. 269, absolute scribit vota conditio-
nata, post conditionem impletam, manere re-
servata. De poenalibus vero (pro quibus non
citatur ab Elbel, sicut nec Palaus nec Mar-
chant) loquitur n. 271, et distinguit, scribens
ea esse reservata: • Saltem quando poena est
medicinalis peccati •; si vero fuerit in vindi-
ctam, • probabile est, inquit, non manere re-
servata •· ·
dJ Petrus Marchant, Tribuna/., tom. 2,
 544 LIB. III. :- TRACT. II. DE SECUNDO PRAECEPTO DECALOGI.
vota sive conditionalia sive poenalia, non
esse reservata. - Ratio, quia votum, ut
sit reservatum (prout ad.mittere videntur
omnes, etiam auctores secundae senten-
tiae), debet procedere ex perfecto et solo
affectu ad rem promìssam : sic enim re-
servatio intelligenda est. Votum autem
poenale tale non est, ut patet; neque vo-
tum conditionale, ubi conditio praefertur
rei promìssae, et ideo principalis affectus
magis est ad conditionem. Quare, licet,
impleta conditione, reddatur obligatio ab-
saluta; votum tamen, cum procedat ex
affectu imperfecto, non est reservatum. -
Exceptio. Secus tamen dicendum, ut bene ait qui-
dam Neotericus (Fr. Theodorus 1), si quis
voveret religionem cum conditione, v. gr.
si mater obi'ert"t: quia tunc votum potius
est absolutum; quamvis ad exsecutionem,
t De Jubil., cap. 11, § 2, n. 9. - ' De Matrim., lib. 3,
disp. 23, n, 12 et 13. - ' Tr. 11, de Legib., cap. S, n. 55
et 58. • Pont., de Matrim., .ib. 8, cap. 4, n. 7. - Jos. de
Januar ., Resolut. 1110r., part. l, reso!. 64, n. 12. - Suar.,
de Relig., tr. 2, lib; 2, cap. 14, num. 7 et seqq. - Pont.,
tr. 3, tit. 4, qu. 4, dub. 4, resol. 2, cas. 7,
non solum probabilissimam dicit, sed absolute
hanc sententiam tuetur.
262. - a) Palaus, tr. 3, disp. 6, punct. 7,
§ 2, n. 5 et 6, concedit profecto peregrinos ab
durante matris vita, non obliget: parti-
cula enim si non raro aequivalet parti-
culae quando.
262. - Utrum autem peregrtitz' possint
dispensarz· ab episcopo /od ubi reperzun-
tur, t"tt votis et juramentis?
Probabilius negatur cum Sanchez 2, Sal- Quando
et~iscopus
mant. 8 et aliis communiter; contra Pon- dtspenset
cum pere-
tium, Palaum a) et Joseph de Januario: grinis.
nisi animum saltem habeant manendi ibi
per majorem anni partem. - Vide tamen
qua e fuse de ha c quaestione diximus Lib. ~
de Leg., n. 158. Et vide etiam dicenda
n. 332, v. An autem, ubi satis probabile
est cum Suarez, Pontio, Salas, Palao, San-
chez, Salmant., etc., peregrinos fieri vere
subditos superioris illius loci ubi sunt,
etiamsi per breve tempus ibi commo-
rentur.
de Matrim., lib. 5, cap. 7, num. 14. • Salas, de Legib.,
disp. 14, sect. 4, num. 40 et seqq., et num. 50. • Pal., tr. 3,
disp. 1, punct. 24, § 3, num. 11 et 12. • Sanch., Decal.,
lib. 1, cap. 12, num. 37. - Salmant., tr. 11, de Legibus,
cap. 3, uum. 56 et 58. ·
episcopo loci posse in iis dispensari; sed tan-
tum • urgente causa •, ex praesumpta Ordi-
narii voluntate. Praeterea negat satis esse ha-
bitationem, quae ad breve et exiguum tempus
tantum producatur.