Vous êtes sur la page 1sur 10

J{UV ( ^mJ  I )

Aä¶mg Ho$ {bE àíZnÌ 4 Ho$ CËVa


à. 1. (A) (i) (D)
(ii) (D)
(iii) (A)
(iv) (B).

àíZ. 1. (A) Ho$ ~hþ{dH$ënr àíZm| (MCQs) Ho$ CËVam| H$m ñnîQ>rH$aU Ho$db {dX²¶m{W©¶m| Ho$ ‘mJ©Xe©Z hoVw {X¶m J¶m
h¡& narjm ‘| {dX²¶m{W©¶m| X²dmam ñnîQ>rH$aU {bIZm Ano{jV Zht h¡&
ñnîQ>rH$aU …
b
(i) ‘ybm| H$m ¶moJ\$b           .
a

(ii) gyÌ tn  a  (n  1) d H$m Cn¶moJ H$amo &


n (A)
(iii) gyÌ P (A)  H$m Cn¶moJ H$amo&
n (S)

à. 1. (B) (i) hb :
x y
 1
7 8
56x 56y
   56      ... (XmoZm| njm| ‘| 56 go JwUm H$aZo na)
7 8
 8x  7y  56
CËVa : 8x  7y  56.

(ii) hb :
a  1, b   2, c  3
b2  4ac  (  2)2  4(1)(3)  4  12   8
CËVa : b2  4ac H$m ‘mZ  8 h¡&

(iii) hb :
H$anmÌ ‘yë¶  ` 8000, GST H$s Xa  18%
18
Xo¶ GST  ` 8000   ` 1440.
100

CËVa : Xo¶ GST ` 1440 h¡ &

(iv) CËVa : dJ© 20 – 30 H$s {ZåZ dJ© gr‘m 20 VWm Cƒ dJ© gr‘m 30 h¡&

ZdZrV ñdmܶm¶ àíZnÌ : H$jm Xgdt [ CËVa … J{UV (^mJ  I)] 1


à. 2. (A) (i) H¥${V :
4x  5y  19
 4  1  5y  19

 5y  19  4
15
 y
5

 y 3 .

(ii) H¥${V :
‘¢ EH$ dJ© g‘rH$aU hÿ±&

‘oam ‘mZH$ ax2  bx  c  0 h¡&

‘oao ‘yb 3 VWm 4 h¢&

‘oao ‘ybm| H$m ¶moJ\$b  7


‘oao ‘ybm| H$m JwUZ\$b  12

‘oam g‘rH$aU x2  7x  12  0 h¡&

(iii) H¥${V :
dJ© 18 – 19 19 – 20 20 – 21 21 – 22

dJ©‘ܶ 18.5 19.5 20.5 21.5

~ma§~maVm 4 13 15 19

q~XþAm| Ho$ {ZX}em§H$ (18.5, 4) (19.5, 13) (20.5, 15) (21.5, 19)

à. 2. (B) (i) hb :
2x  5y  1   ... (1)     5x  2y  13   ... (2)
g‘rH$aU (2) ‘| go g‘rH$aU (1) KQ>mZo na,
5x  2 y  13 ... (2)
2x  5y  1 ... (1)
  
3x  3y  12

 xy4 ... (XmoZm| njm| ‘| 3 go ^mJ XoZo na)


CËVa : (x  y) H$m ‘mZ 4 h¡ &

2 ZdZrV ñdmܶm¶ àíZnÌ : H$jm Xgdt [ CËVa … J{UV (^mJ  I)]


(ii) hb :
m3  5m2  4
 m3  5m2  4  0
Bg g‘rH$aU ‘| Mam§H$ m H$m KmV 3 h¡& dJ© g‘rH$aU Ho$ {bE Mam§H$ m H$m KmV 2 hmoZm Mm{hE&
 ¶h dJ© g‘rH$aU Zht h¡&
CËVa : {X¶m J¶m g‘rH$aU, dJ© g‘rH$aU Zht h¡&
(iii) hb :
~mOma ‘yë¶  ` 80, A§{H$V ‘yë¶   ` 100, bm^m§e  20% VWm eo¶g© H$s g§»¶m  50.
20
EH$ eo¶a na àmá bm^m§e  100   ` 20
100
1 eo¶a na àmá bm^m§e
à{V\$b H$s Xa   100
1 eo¶a na {Zdoe H$s JB© aH$‘
20
  100  25%
80

CËVa : A‘mob X²dmam {Zdoe na à{V\$b H$s Xa 25% h¡&

(iv) hb :
4
Om°Z H$s g§^mì¶Vm   0.8        ... (1)
5
dm{g‘ H$s g§^mì¶Vm  0.83         ... (2)
58
AmH$me H$s g§^mì¶Vm  58%   0.58    ... (3)
100
H$WZ (1), (2) VWm (3) go,
0.83 > 0.80 > 0.58
CËVa : dm{g‘ H$s g§^mì¶Vm g~go A{YH$ h¡&

(v) hb …
¶hm±, L  10, f1  70, f0  58, f2  42 VWm h  2.

~hþbH$  L  [ ]  h       ...
f1  f0
(gyÌ)
2f1  f0  f2

 10  [ ]2
70  58
2(70)  58  42

 10  ( )2
12
140  100
24 6
 10   10   10  0.6
40 10
 10.6
CËVa : ~hþbH$  10.6.

ZdZrV ñdmܶm¶ àíZnÌ : H$jm Xgdt [ CËVa … J{UV (^mJ  I)] 3


à. 3. (A) (i) H¥${V :
BZnwQ> Q¡>³g   ` 8000 H$m 18%  ` 1440  ITC
AmD$Q>nwQ> Q¡>³g  ` 10000 H$m 18%  ` 1800
Xo¶ GST  AmD$Q>nwQ> Q¡>³g  ITC
   ` 1800    ` 1440  ` 360

(ii) H¥${V :
dJ©‘ܶ ~ma§~maVm
dJ© fi xi
(xi ) ( fi )
0 – 10 5 3 15

10 – 20 15 10 150

20 – 30 25 20 500

30 – 40 35 5 175

40 – 50 45 2 90

Hw$b  fi  40  fi xi  930

& fi  xi
‘mܶ ( x ) ... (gyÌ)
& fi

930

40

 ‘mܶ x  23.25 .

à. 3. (B) (i) hb :
‘mZmo, {dX²¶m{W©¶m| H$s g§»¶m x VWm à˶oH$ {dX²¶mWu H$mo {‘bZo dmbr aH$‘ ` y h¡&
 Hw$b ~m±Q>r JB© aH$‘  ` xy.
nhbr eV© Ho$ AmYma na,
(x  10) (y  2)  xy
 xy  2x  10y  20  xy
  2x  10y  20
  x  5y  10      ... (XmoZm| njm| ‘| 2 go ^mJ XoZo na)      ... (1)
Xÿgar eV© Ho$ AmYma na,
(x  15)(y  6)  xy
 xy  6x  15y  90  xy
 6x  15y  90
 2x  5y  30    ... (XmoZm| njm| ‘| 3 go ^mJ XoZo na)      ... (2)

4 ZdZrV ñdmܶm¶ àíZnÌ : H$jm Xgdt [ CËVa … J{UV (^mJ  I)]


g‘rH$aUm| (1) VWm (2) H$mo Omo‹S>Zo na,
 x  5y  10  ... (1)
  2x  5y  30  ... (2)
  x     40
g‘rH$aU (1) ‘|, x  40 aIZo na,
      x  5y  10
  40  5y  10       5y  10  40       5y  50
50
 y          y  10
10
Hw$b ~m±Q>r JB© aH$‘  ` xy  40  10  ` 400
CËVa … Hw$b {dX²¶m{W©¶m| H$s g§»¶m 40 VWm Hw$b ~m±Q>r JB© aH$‘ ` 400 h¡&

(ii) hb …
x2  13x  k  0H$s ax2  bx  c  0 go VwbZm H$aZo na, a  1, b   13, c  k.
‘mZmo,  VWm  ¶h {XE JE g‘rH$aU Ho$ Xmo ‘yb h¢& (    >  )
b ( 13)
          13       ... (1)
a 1
    7     ... (XËV)       ... (2)
g‘rH$aU (1) VWm g‘rH$aU (2) H$mo Omo‹S>Zo na,
        13     ... (1)
          7    ... (2)
20
2      20                      10
2
g‘rH$aU (1) ‘|    10 aIZo na,
     13
10     13           13  10         3
c
A~,       
a
k
 10  3        k  30
1
CËVa : k H$m ‘mZ 30 h¡ &

(iii) hb :
2, 4, 6, ..., 2n `o g‘ àmH¥$V g§»`mE± h¢ &
`hm±, a  2, d  t2  t1  4  2  2 VWm n  123.
n
  
Sn  [2a  (n  1) d ] ... (gyÌ)
2
123
 Sn [ 2  2  (123  1)  2 ] ... (‘mZ aIZo na)
2

ZdZrV ñdmܶm¶ àíZnÌ : H$jm Xgdt [ CËVa … J{UV (^mJ  I)] 5


123
S123 ( 4  122  2)
2
123
 ( 4  244)
2
123
  248
2
 123  124
S123  15252
CËVa … àW‘ 123 g‘ àmH¥$V g§»¶mAm| H$m ¶moJ’$b 15252 h¡&

(iv) hb :
Y n¡‘mZm : X-Aj na : 1 go‘r = 20 {‘ZQ>
Y-Aj na : 1 go‘r = 2 {dX²¶mWu
24

22

20

18

16

14
{dX²¶m{W©¶m| H$s g§»¶m

12

10

X' 0 60 80 100 120 140 160 X


Y' g‘¶ ({‘ZQ>m| ‘|)

à. 4. (i) CnnpËV :
‘mZmo, Cg A§H$J{UVr¶ ûm¥§Ibm H$m àW‘ nX a VWm gm‘mݶ A§Va d h¡&
tm  a  (m  1) d       ... (gyÌ)
1
na§Vw tm          ... ({X¶m h¡&)
n
1
 a  (m  1) d       ... (1)
n

6 ZdZrV ñdmܶm¶ àíZnÌ : H$jm Xgdt [ CËVa … J{UV (^mJ  I)]


tn a  (n  1) d     ... (gyÌ)
1
na§Vw, tn       ... ({X¶m h¡&)
m
1
 a  (n  1) d               ... (2)
m
g‘rH$aU (1) ‘| go g‘rH$aU (2) KQ>mZo na,
1
a  (m  1) d      ... (1)
n
1
a  (n  1) d      ... (2)
m
            
1 1
(m  1) d  (n  1) d  
n m
mn
 d [ m  1 (n  1) ] 
mn

mn
 d (m  1  n  1) 
mn
mn 1
 d (m  n)        d      
... (3)
mn mn
1
g‘rH$aU (1) ‘| d  aIZo na,
mn
1
a  (m  1) d 
n

1 1
a  (m  1)  
mn n

m 1 1
a  
mn mn n
1 1 1
 a  
n mn n

1 1 1 1
 a         a    ... (4)
n n mn mn

t(mn)  a  (mn  1) d           ... (gyÌ)


1 1
  (mn  1)       ... [ (3) VWm (4) go ]
mn mn

1 mn 1
  
mn mn mn
mn
 1
mn

CËVa : Cg A§H$J{UVr¶ ûm¥§Ibm H$m (mn) dm± nX 1 h¡&

ZdZrV ñdmܶm¶ àíZnÌ : H$jm Xgdt [ CËVa … J{UV (^mJ  I)] 7


(ii) hb :
‘mZmo, EH$ Jm¶ VWm EH$ ^¢g H$m H«$¶-‘yë¶ H«$‘e… ` x VWm ` y h¡&
nhbr eV© Ho$ AmYma na,
x  y  56000       ... (1)
Jm¶ VWm ^¢g H$mo H«$‘e… 20% VWm 13% Ho$ bm^ na ~oMm J¶m h¡&
20 20x
Jm¶ ~oMZ na àmá bm^  x  `
100 100
13 13y
^¢g ~oMZo na àmá bm^  y  `
100 100

g§nyU© ì¶dhma ‘| 16% bm^ hþAm h¡&


16 16  56000
g§nyU© bm^  56000  `
100 100
Xÿgar eV© Ho$ AmYma na,
20x 13y 16  56000
 
100 100 100
 20x  13y  16  56000      ... (2)
g‘rH$aU (1) Ho$ XmoZm| njm| ‘| 20 go JwUm H$aZo na,
20x  20y  20  56000        ... (3)
g‘rH$aU (3) ‘| go g‘rH$aU (2) KQ>mZo na,
20x  20y  20  56000 ... (3)
20x  13y  16  56000 ... (2)
  
7y  4  56000
4  56000
 y        y  32000
7

g‘rH$aU (1) ‘|, x  y 32000 aIZo na,


x  y 56000
x  32000  56000      x  56000  32000      x  24000
CËVa : Jm¶ VWm ^¢g H$m H«$¶‘yë¶ H«$‘e… ` 24000 VWm ` 32000 h¡&

(iii) hb :
‘mZmo, qàQ>a Ho$ {bE J«mhH$ X²dmam ` x H$m ^wJVmZ {H$¶m J¶m&
18% H$s Xa go GST  x  18  ` 18x
100 100
 GST g{hV J«mhH$ X²dmam ^wJVmZ H$s JB© aH$‘  ` (x  18 )  ` 118x
100 100
GST g{hV qàQ>a H$m ‘yë¶ ` 8260 h¡& ... ({X¶m h¡&)
118x
  8260
100
8 ZdZrV ñdmܶm¶ àíZnÌ : H$jm Xgdt [ CËVa … J{UV (^mJ  I)]
100
 x  8260   70  100  ` 7000 ... (H$anmÌ ‘yë¶)
118
bú‘r Bbo³Q—>m°{Z³g X²dmam O‘m {H$¶m J¶m BZnwQ> Q¡>³g H«o${S>Q> (ITC)
 ` (8260  7000)  ` 1260 ... (1)
‘mZmo, qàQ>a H$m {dH«$¶‘yë¶ ` y h¡&
18% H$s Xa go GST  y  18  ` 18y
100 100

 GST g{hV {dH«$¶ ‘yë¶  ` (y  18y ) ` 118y


100 100
 GST g{hV qàQ>a H$m {dH«$¶ ‘yë¶ ` 10,030 h¡& ... ({X¶m h¡&)
118y
  10030
100
100
 y  10030 
118
 y  85  100  ` 8500 ... (H$anmÌ ‘yë¶)
 {~H«$s Ho$ g‘¶ Xr JB© GST  ` (10030  8500)  ` 1530 ... (2)
bú‘r Bbo³Q—>m{Z³g X²dmam g§H${bV AmD$Q>nwQ> Q¡>³g  ` 1530
 Xo¶ GST  AmD$Q>nwQ> Q¡>³g  ITC
 ` (1530  1260) ... [ (1) VWm (2) go ]
 ` 270
1
A~, CGST  SGST  1  GST   270  ` 135
2 2

CËVa … à˶oH$ ì¶dhma ‘| qàQ>a H$m H$anmÌ ‘yë¶ ` 7000 VWm ` 8500 h¡&
CGST  SGST  ` 135.

à. 5. (i) empãXH$ àíZ …


{H$gr Am¶V H$s b§~mB© CgH$s Mm¡‹S>mB© go 20 go‘r A{YH$ h¡& ¶{X Am¶V H$m joÌ\$b 96 go‘r2 h¡, Vmo
Am¶V H$s b§~mB© kmV H$amo&
hb …
‘mZmo, Am¶V H$s Mm¡‹S>mB© x go‘r h¡&
V~, Am¶V H$s b§~mB©  (x  20) go‘r&
Am¶V H$m joÌ\$b  b§~mB©  Mm¡‹S>mB©      ... (gyÌ)
Xr JB© eV© Ho$ AmYma na,
(x  20)  x  96
 x2  20x  96  0
 x2  24x  4x  96  0
 x (x  24)  4 (x  24)  0
 (x  24)(x  4)  0
 x  24  0 AWdm x 4  0
 x   24     AWdm x 4

ZdZrV ñdmܶm¶ àíZnÌ : H$jm Xgdt [ CËVa … J{UV (^mJ  I)] 9


b§~mB© G$UmË‘H$ Zht hmoVr h¡&
 x   24 A‘mݶ h¡&
 x  4 VWm x  20  4  20  24
CËVa … Am¶V H$s b§~mB© 24 go‘r h¡&

(ii) hb :
D C
S R

P Q
A B

‘mZmo, PQ x
go‘r&
V~, AB  1.5 go‘r&
A(PQRS)  PQ2  x2 go‘r2
A(ABCD)  AB2  (1.5x)2  2.25 go‘r2
‘mZmo, M ¶h ~moS©> Ho$ N>moQo> dJm©H$a ^mJ ‘| ~mU {JaZo H$s KQ>Zm h¡&
N>moQo> dJ© H$m joÌ\$b
P(M) 
~‹So> dJ© H$m joÌ\$b
A(PQRS)

A(ABCD)

x2 1 100 4
 2
  
2.25x 2.25 225 9

4
CËVa : ~moS©> Ho$ N>moQo> dJm©H$ma ^mJ ‘| ~mU {JaZo H$s g§^mì¶Vm h¡&
9

10 ZdZrV ñdmܶm¶ àíZnÌ : H$jm Xgdt [ CËVa … J{UV (^mJ  I)]

Vous aimerez peut-être aussi