Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
AVANT-PROPOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1 - REPÈRES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1 - NOMENCLATURE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2 - CONTEXTE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Aperçu historique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Une tradition de métissage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Politique et culture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Le socialisme africain. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Le mouvement de la Négritude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
4 - LA FORMATION ESTHÉTIQUE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
L’héritage sénégalais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
L’héritage européen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
L’harmonisation de ces deux héritages . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
5 - LA POÉTIQUE DE SENGHOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
La poésie consiste en « la simple nomination des choses »
(p. 158) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
« Le rythme demeure le problème ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
L’image . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2 - ÉTUDE DU TEXTE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
1 - EXPLICATION DU TITRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Pourquoi l’Éthiopie ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Pourquoi cet adjectif substantivé ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2 - COMPOSITION . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Trois mouvements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
L’harmonie thématique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Une ontologie, une éthique et une théologie . . . . . . . . . . . . . 41
3 - LE VERSET SENGHORIEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
La segmentation du verset . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
La rythmique senghorienne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
4 - LES INSTRUMENTS D’ACCOMPAGNEMENT . . . . . . . . 46
5 - EXÉGÈSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
1 - L’Homme et la Bête . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2 - Congo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
3 - Le Kaya-Magan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
4 - Messages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
5 - Teddungal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
6 - L’Absente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
7 - À New York . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
8 - Chaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
9 - Épîtres à la Princesse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
10 - La mort de la Princesse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
D’autres chants… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
11 - Par-delà quelle nuit d’orage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
12 - Ce soir Sopé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
13 - Je ne sais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
14 - Si je pouvais haler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
15 - Absente absente. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
16 - Bec inutile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
17 - Laetare Jerusalem et… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
18 - Mais c’est midi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
3 - THÈMES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
1 - LA FAUNE ET LA FLORE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Faune . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Flore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
2 - CHROMATISME SENGHORIEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
3 - LE CORPS ET LES ÉLÉMENTS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Le corps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Les éléments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Les liquides . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
4 - LE TAM-TAM, LE RYTHME, LA DANSE . . . . . . . . . . . . . 93
Omniprésence du tam-tam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Le rythme et la danse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
5 - LA LANGUE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Le pouvoir créateur de la parole. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Le poème . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
La parole européenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
4 - ÉCHOS ET CORRESPONDANCES . . . . . . . . . . . . . . . . 103
1 - SENGHOR EN SON MYTHE PERSONNEL . . . . . . . . . . . 103
Lumière et pénombres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Le métissage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
La parole. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
2 - L’HÉRITAGE POLITIQUE ET LITTÉRAIRE . . . . . . . . . . 106
Destin d’un surdoué . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
La double ambition. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Les grandes inspirations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
De la civilisation de l’universel à la francophonie . . . . . . . . 108
L’inactualité de Senghor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
5 - ANNEXES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
1 - ORIENTATION BIBLIOGRAPHIQUE. . . . . . . . . . . . . . . . 113
2 - GLOSSAIRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
3 - LEXIQUE DES TERMES RHÉTORIQUES . . . . . . . . . . . . 124
1
REPÈRES
REPÈRES 11
1 - NOMENCLATURE
6. L’Absente, p. 110-115 ⎫
1. Jeunes filles, 7 versets. ⎪
2. Jeunes filles, 9 versets. ⎪
⎪
3. Or c’était une nuit d’hiver, ⎪
10 versets. ⎪ 78
⎬ versets.
4. Jeunes filles, 14 versets. ⎪
5. Sa venue, 13 versets. ⎪
⎪
6. Salut, 16 versets. ⎪
7. Qu’ils soient néant, 9 versets. ⎪
⎭
8. Chaka, p. 118-133 ⎫
1. Chant I, 113 versets. ⎪ 195
⎬
2. Chant II, 82 versets. ⎪ versets.
⎭
12 L. S. SENGHOR, ÉTHIOPIQUES