Vous êtes sur la page 1sur 6

CorrespondanceentrePerrineKervranetAbdourahmanWaberi

Bonjour,
JesuisPerrineKervran.
JeprparepourFranceCulture,unemissionconsacrel'crivainautrichienJoseph
Rothsurlethmedel'exildel'crivain.J'aivuquedansunouvragecollectif"Jeestun
autre"vousaviezvoqu,entantqucrivainpartideDjibouti,laquestiondel'exil,mais
aussilavilledeBerlinetlafiguredeRoth.
Jedoisenregistrerlasemaineprochaine,j'espraisquevousseriezpeuttreparis,par
unheureuxhasard,etquenousaurionspufaireunentretiensurlethmedel'exilde
l'crivain,etaussipourancrerRothdansunpaysagelittrairecontemporain.
Qu'enditesvous,qu'enpensezvous?
Mercid'avance
Trscordialement
PerrineKervran

ChrePerrineKervran
Mercipourlemessageetl'invitation.C'estplaisantdevoirdesgenscommevousfairede
cesrecherches.Dansmonavantdernierroman,
Passagedeslarmes
,j'avaisosmettre
BenjaminetRothdansletourbillondesquestionsactuellesl'exiletlaviolence
djihadistedanslaCornedelAfrique.Lapressetrouvaitquejeliaisdeschosestrs
loigneslesunesdesautres.J'enaigardunepetiterancur.Maisilmesembleque
l'actualitvaunpeudansmonsens...Bref,danscetterflexionj'avaisgardcommedes
pointsd'ancrage,desbalises:Benjaminet,dansunemoindremesureRothquiavait
totalementdisparuduromanpourdesraisonstechniques.Ilenestrestcettevocation
quivousatouchetunenouvelleencoreinditequiparledesesamours...
J'auraisbienaimvousrencontrermaismalheureusementjesuisderetoursurlesbords
duPotomac.
MerciencorepourlepetitmotetbonnerouteavecRoth
Abdourahman

Rebonjour,
Mercimillefoisdevotregentillesseetdevosencouragements.Votremailmedonne
envied'inventerquelquechose...Nouspourrionsfairecommeunecorrespondance.Je
vousenverraiunmailavecdesquestionsliesvotretexteetvousmerpondriezsur
L'exil,surl'critureenexil,surlesmondesdisparus,surRoth,surBerlin,surcequivous
liecetauteur.Jeserairaviedepouvoirfaireaavecvousdanslecadredece
documentairesurJosephRothetsespatriesdepapier;Rothquitoutesavie,parlaforce
deschosesatunpistolieracharn.
Qu'enditesvous?Qu'enpensezvous?
Merciencoremillefoisdevotrerponse
PerrineKervran

CherperrineKervran,
Camarche.Excellenteide!
Patriesdepapier,ameparlebeaucoup.
Merciencoreetexcellentesoire.

AW

Cherami,
jedischerami,parcequej'ailuquelquepart,quec'estainsiquejosephRoth
commenaitseslettres.Pourcommencerj'esprequevousallezbien.IciParis,ilfait
froidmaisbeauetunpetitventsournoisannoncel'automnequimenacedj,
Queltempsfaitillovousvoustrouvez?Etd'ailleursotesvousencemoment?
EtesvouscommeJosephRothdansunhteloudansuncaf?Oualorschezvous?A
moinsquevousnesoyezcommeRothdansunesortedentredeux.
Dansundevostextes,vousracontezvoserrancesdansBerlin,voserrancesdanslespas
deJosephRothetdeWalterBenjamin,voserrancesdewanderer,commevousdites...
Odoncl'avezvouscherchBerlin?
Etdailleurs,qu'estcequevousvoyezdevous,chezRoth?
Peuttrequevouspourrieznousracontera:commentvousaussivoustesenexil...

RothestunexildesonenfanceetdelacultureduShtetlquineluiapasttransmise.
Ilestexildesajeunesse,carlemondequ'ilaconnu,cevasteempirecosmopolite
n'existeplus.Ilestexilaussicarilnevitvraimentnullepart,maisunpeupartout:dans
deshtels,augrdesesreportagesetdesbouleversementsdumonde.Ilestexilaussi
caren1933ilfuitlenazisme.Exilaussicarilestdsormaisunjuifdevenuchrtien.
Ilestuncrivain,unhommequis'inventedespatriesdepapier.
Etvousdequoivoustesvousexil?

Toutcequejepossde,cesonttroismalles...c'estcequedisaitJosephRothqui
n'apratiquementjamaiseudelogementlui...ilgardaitdesamis,desadressesdhtels,
etenvoyaitdeparlemondedeslettresquitaientcommedespetitesparcellesdeson
mondedisparu.

Atrsbientt.
Icic'estlanuitetparlafentreonnevoitquel'obscurit.
Etvous?
perrineKervran

Chreamie
Mercipourvotremissivequimetouchebeaucoup.VousmeditesquilfaitfroidParis
encedbutdumoisdeSeptembre,jeplainslesrfugis,lesdemandeursdasiles,les
apatrides,lesSDF,leschienserrantsetleschatsdegouttire.LEuropeavaithabitu
nemontrerquesonvisageferm,inlassablementetfrocementferm,toutecette
genteerrante.Cesderniersjours,elleafaitmontre,mediton,dunegnrositetdune
ouvertureexceptionnelleslgarddesrfugis.Etcelamesurprendbeaucoupetme
rjouisinfiniment.Pourlimmdiat,jelaissedectledouteetlasurpriseetjene
retiensquelabonnenouvelle.DelEcclsiastenousavonsapprisquilyauntempspour
toutechose,untempspourpleureretuntempspourlaisserclatersajoie.Alors
rjouissonsnous,laissonslajoienousenvahirdetouslescts!

JemerepasselefilmdesSyriensaccueillisenAllemagne,lesfoulesquitraversentpied
laGrce,laMacdoine,laMoldaviedeCelan,laGaliciedeRoth,laTransylvanie,la
BohmedeKafkapourarriverMunich,BerlinouParis.Toutecettehistoirequise
droulesousnosyeuxbahisestencoretropfrache.Tropfrache,oui,aupointdeme
semblerirrelle,virtuelle,imaginedeboutenboutparunplaisantinouparun
scnaristedeBeverlyHills.
Ilyauntempspourrveretuntempspourrouvrirlesyeux.
Jenesaispasencoredansqueltempsnotrefilmsesitue.Jelecapteparlesyeuxalors
quilmefaudraitlesaisir,quedisjelprouverparlesautressensdabordpar
lpiderme,letoucherdonc;ensuiteparleventreetlestripes;etenfinparlecur.
Jesuisloin.DelautrectdelAtlantique.Etjenevoisquelesimagesdeceshommes,
cesfemmes,cesenfantsquimarchent,marchent,marchent.Ceuxquisonttombsne
sontplusl.Ilssonthorschamp.Ilsnontpasdisparupourautant.Riennipersonnene
disparat.Ilssontdanslombrequisclaire:

Ecouteplussouvent
LesChosesquelesEtres
LaVoixduFeusentend,
EntendslaVoixdelEau.
EcoutedansleVentLeBuissonensanglots:
CestleSouffledesanctres.

Ceuxquisontmortsnesontjamaispartis:
IlssontdanslOmbrequisclaire
Etdanslombrequispaissit.
LesMortsnesontpassouslaTerre:
IlssontdanslArbrequifrmit,
IlssontdansleBoisquigmit,
IlssontdanslEauquicoule,
IlssontdanslEauquidort,
IlssontdanslaCase,ilssontdanslaFoule:
LesMortsnesontpasmorts
BiragoDiop,Lesouffledesanctres,extrait

Cherami,
Jereoisvotrelettrequibrassecesimageshorsdutemps,actuellesettristement
ternelles,decesfamillesquimarchentetquipassentdesfrontiresvoiredesmers.Ces
gensquiavancent,fatigusetdtermins,quiseglissentsousdesbches,quiattendent
lanuit,cachs,platventre,lecurbattantcontrelaterrehumide,pournepassefaire
reprer.IlssontcommelesjuifsenerrancedeJosephRoth,commeJobetsafemme
quirejoignentl'Amriquedanssonroman"Job,histoired'unhommesimple"...
CommejosephRothaussiquitaitrfugi,exilenFrance...
Commentimaginezvoussontatd'esprit?

Dansvotrelettrevousfaitesrfrencel'Ecclsiaste,lareligion,Rothaussiutilisaitces
mmesrfrencesauxtextessacrs,dans"Job"encore,dans"lantchrist".
Lareligiontaitpeuttrepourluiunhorizon?Lajuditunexil...etpourvous?
Icic'taitaujourdhuiunejournedecoupsdeventsetdesoudainesetviolentesaverses
degrle.J'taisbienl'abridansuncafdu20mearrondissementol'onparletoutes
leslanguescommedansl'ancienroyaumeperdudeRothol'onenparlait14...
Atrsbientt,bonnenuitoubonjour,
Amitis
PerrineKervran

Chreamie,
Votrenouvellelettreestarrivecematinetelleatsourcedejoie.Vousmeparliezde
coupsdeventetdebourrasque.Ici,Washington,ilfaitencorebeauetchaud.Mmesi
leclimatcontinentalesttoutsauftempr,leschangementsbrusquesetconsquents
n'tonnentquelestrangerscommemoi.VousmeparliezdelaBibleetdesrfrences
religieuseschresnotreJoseph,jecitaisl'Ecclsiastedessein.
Ilsetrouveaussiquejevouscriscettemissivedepuislehalldel'aroportinternational
Dullescarjem'apprteprendreunvolpourl'EuropeetplusexactementpourBerlin.
LeBerlindenotreamiBenjamin,quandjevousdisaisquelehasardmontedescoups
derrirenotredos!
DemainjeseraidebonneheuredansleBerlindeWalterBenjaminetdeRosa
Luxembourg.LeBerlinquiaccueilleunefouled'artistesetd'crivainsdelangue
franaise.J'aieulebonheurdepassertouteuneannedanscettevilleentant
qu'crivainetj'yfusheureuxdeboutenbout.LestracesdelaMitteleuropasontencore
visibles,oupluttexactementonpeutlesimaginerendescendanttelleoutelleavenue,
entrbuchantsurtelleplaqueoudchiffranttelleenseigne...Lepassestl,fleurde
bitume.Leprsentestlaussi,ptillant,vifargent.
Jerevienssurmonexilquin'arienvoiravecceluideRothetBenjamindansnotre
prochainemissive.
Jevoussouhaiteunebellefindesemaineetsurtoutportezvousbien
AW

Rebonjour,
HierjesuisallevisiterlatombedenotrecherJosephRothaucimetiredeThiais,j'ai
tentd'imaginercettescnetragicomiquequiauraitpufigurerdansundesesromans.
Cemomentousesamis,devantsatombeontfaillienvenirauxmains...Lesunsvoulaient
unenterrementcatholique,lesautresunkaddish,lesderniersprconisaientune
sobritlaque,dansuneoptiqueplussocialiste...Ilestmortenmai,nousvoilen
septembre,aumilieudesestombesanciennesetdeguingois,sousunepluiefroideet
tenace.L'inscription,quiditqu'ilestun"crivainautrichienmortenexilParis"est
presqueefface,maislatombeestencorevisite,certainydposentdesobjets,d'autre
despetitscailloux,d'autresencoredescoquillages,ilyavaitmmehierunescargot
gar...Justecotveillesurluipetitarbusted'unbeauverttendre
NoussommesaussiallsruedeTounon,danssarpubliquedeTournon,commeil
l'appelait,etnousnoussommesattablsaucafoilavaitseshabitudesetdanslequel
unepetiteplaqueestappose.Noustionstremps,nousavonscommandduthetdu

chocolatchaud,nousn'avonspaspoussleplerinagejusqu'boireuncognac...Joseph
n'auraitpasapprouvnotrechoixtristementraisonnable.
j'aireluaussivotretexte"Passagedeslarmes".Vospersonnagessontentredeux
cultures,deuxlangues,deuxpays,ilssontdesexils,oudesmigrs,commeRoth...et
vousmettezleursparcoursenparallleavecceluideWalterBenjamin,quicommeRoth
ads'exilerpourchapperaunazismeetcommeRoths'estlaissmourir.Vos
personnagesaussisontmenacs,parunnouvelordredeschosesetuneidologie
destructrice.
Aujourdhuijemecoucheraienrvantl'accentdeRoth:viennois?Galicien?Allemand?
Polonais?Yiddish?

Atrsbientt
Amitis
Perrine

Chreamie
Mercipourvotremissivequim'afaitbougrementplaisir.Commevousjesuisprispar
unemultitudedepetitestachesquirythmentlaviedesjeunesordinaires.Aujourd'hui,la
capitaleestenpartiebloquepourcausedevisitepapale.Onafaittoutpourencourager
lesbanlieusards(EtDieusaitcommentlessuburbsautourdeWashingtonDCsont
vastes!)prendreunjourdecongsincessairepourviterdeserendreenville...Les
vendeursdebibelotsattendentlechaland.Breftoutprendra,coupsr,l'allured'un
carnavalquiauraitrjouinotreamiJoseph.Rothdonnaitlemeilleurdeluiquandil
rendaitjustecomptedepetitsetgrandsvnementsquifontlegraindelaviepublique
etqued'aucunsappellerontl'histoire.
Vousmedemandiezdemepenchersurmonexil.Commenonspardirequ'iln'yapas
grandchosevoiravecceluidenosamisRothetBenjamin,enintensitouentragique.
Certes,jenepeuxplusvivreDjiboutiaujourd'huietilm'afallurcemmentplusdesept
ansavantderevoirl'ovaleduvisagedemamre.Etencore,c'estellequiaprisson
courage4mainspourprendrel'avion,pourlapremirefois,pourl'Europe.Cette
vieilledamedigne,ordinairemaintsgards,n'taitsortiedesonpaysauparavant
qu'uneseulefois:c'taitilyaprsdixanspouraccomplirsonplerinageLaMecque.Il
yaeucettefoisciunvisade45jourspourrendrevisitesesenfantsetpetitsenfants
parpillsentrelaFrance,leRoyaumeUnietleCanada.45jourspasunjourdeplus.
Maispourelle,c'estunarrachementetellenetientpasparticulirementleprolonger.
Elleretournerachezelleavantlafindel'chance.J'crisdepuisceterritoirequi
n'appartientaucuntatetquilestraversedepartenpart.Jevishorsdemacontre
nativedepuisplusdetrenteans,j'crisprincipalementpartirdecethumusdepuisplus
devingtans.J'aienseignplusde21ansenHauteetBasseNormandieetj'aitravers
l'Atlantiqueilyadepuisprsde10anspourrejoindrelesprairiesexaltantesde
l'universitamricaine,unpeucommeHannahArendt.Al'instardecettedernire,je
parcourslemondepourmontravailetplusrarementpourleplaisir,jemesensbien
mieuxlotiquenosamis.C'estaffaired'poqueetdedestine.
Parcequejemesensprivilgiparrapportungrandnombred'exilsd'aujourd'hui,je
consacreunepartdemontravailcettegentemigrante,miseenorbitemalgrelle,
ballottedeterred'infortuneenterred'infortune.Jecroisquelemigrant,l'exilestla
figurelaplusmodernedenotretemps.LesSomaliensoulesHatienssontbienplus
cosmopolitesquelesFranais,lesAustraliensoulesAmricains.Cen'estpasseulement
uneideparadoxaleetsduisantemaistoutsimplementlaralit.Lancessit

imposantsaloid'airainforcelesindividussedpasser,produirelesmeilleures
oeuvrespossibles.Lacrativithatienneestlargementreconnueetn'apasbesoinde
monconcoursd'avocat.HaitietlaSomaliesonttoutlafoislaliedumondeetdes
territoiresd'utopieetd'esprance.Jemedoisdepostermonregardhauteurd'homme,
enfacedesconfigurationshatiennesousomalie(nne)s.Jeprendscesdeuxentitstitre
d'exemple,mmejesuispartiellementinclusdanslaseconde.Djiboutiestenpartie
culturellement,linguistiquementsomali.Maisc'estloin,encoreuneautrehistoirequeje
nevaispasvousconteraujourd'hui.
Parcequejevis,rve,crisdanslesillagedemesprdcesseurs,mescousinsd'lection.
jevousenvoieciattacheunenouvelleindite,inspireparleRothdelaruedu
Tournon.Vousm'endonnerezdevosimpressions.
Biencordialement
AW

Rebonjour,
Merciencoredevoustreprtsigentimentcejeupistolairequivanourrirce
documentairesonore.Etpuismercisurtoutdecemagnifiquecadeau,cettenouvellesur
Roth,venuedesEtatsUnis.Rothlui,n'ajamaisvouluallerauxEtatsUnisetpourtantily
aenvoyMendelSingeretsafamilledansJob...
Bref,mercivraiment.
Jevoustiensbienentenduaucourantdel'avancedudocumentaire
Etvous,tenezmoiaucourantdevosaventuresetdevostravaux...
Trsbonnesoire
Perrine

Vous aimerez peut-être aussi