Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
CHNG 1
GII THIEU CHUNG VE BIOSENSOR
1.1. LCH S PHAT TRIEN CUA BIOSENSOR
Nam 1956, giao s Leland Clark Jnr ngi khai sinh ve khai
niem ien cc sinh hoc (Biosensor) a co cong bo ve ien
cc Oxy. Da tren kinh nghiem va tam huyet cua mnh, ong
a phat trien lnh vc phan tch giup co the o lng c
trong c the.
Nam 1962, tai Hoi ngh Khoa hoc Vien han lam New
York, ong a co bai dien thuyet: Lam the nao e cac
ien cc ien hoa (phng phap pH, cc pho, phep o ien
the, phep o o dan ien) thong minh hn. Trong o, ong
trnh bay cach lam ien cc ien hoa thong minh hn bang
cach them enzym vao may chuyen oi nh nhng chiec
banh sandwich c bao boc bi mot lp mang.
Nam 1975, y tng cua Clark tr thanh hien thc vi s
cong bo cua cong ty Yellow Springs Instrument (Ohio) ve may
phan tch glucose da tren viec o dong ien cua hydro
peroxide. ay la lan au tien cac phong th nghiem tren the
gii phan tch da tren mot Biosensor. Cung vao nam nay,
Biosensor tien them mot bc mi la khi Divis e xuat rang
vi khuan co the c dung nh mot yeu to sinh hoc trong
ien cc vi khuan e o ham lng ru.
Nam 1976, La Roche (Thuy S) gii thieu may phan tch
Lactat (Lactate Analyser LA640) trong o s dung tac nhan
trung gian hexacyanoferrat hoa tan e chuyen cac electron t
lactatdehydrogenase ti mot ien cc. Mac du khong thanh
cong tren thng trng nhng la bc ot pha quan trong
cho mot the he cua Biosensor c ng dung trong the thao
va chan oan lam sang.
Nam 1987, ien cc enzym screen-printed c cong bo
bi Medisense (Cambridge, USA) vi dung cu o co kch thc
nh mot chiec but cho phep giam sat lng glucose trong mau
tai nha. ien cc nay c thiet ke lai lam cho thong dung
hn va so lng ban cua Medisense a at ti 175 trieu ola
1
Enzym
San pham
Glucose
Glucooxydase va catalase
H2O2, O2
Saccarose
Invertase, glucooxydase
-galactosidase,
glucooxydase
Alcoloxydase
Urease
Pennicillinase
H2O 2
Lactose
Ru
Ure
Pennicillin
H2O 2
H2O 2
NH4+, CO2
H+
CHNG 2
PHAN LOAI BIOSENSOR
2.1. IEN CC IEN HOA (Electrochemical biosensor)
2.1.1.
ien
biosensor)
cc
ien
the
(potentiometric
Trong o:
RT
ln 1
nF
2
ien cc.
ien cc o (probe electrode):
ien cc o la ien cc co tham gia phan ng ien hoa
vi mot trong cac cau t cua can bang ien the. ien
cc o phai co the ien cc c thiet lap u nhanh va
co o chnh xac cao. Trong ien cc ien hoa, ien cc o
thng dung la ien cc mang va ien cc kh.
ien cc kh:
ien cc c cau tao bi kim loai tr nh Pt, Autiep
xuc ong thi vi kh va dung dch cha ion tng ng vi kh
nay. Tren th trng a co ien cc kh hydro, ien cc Oxy,
ien cc kh clo c s dung rong rai.
ien cc mang chon loc ion:
ien cc mang chon loc thong thng la cac ban pin co lp
mang phan cach dung dch can phan tch vi mot dung dch
6
H+dd + Na+dd
Na+dd
ien cc calomel:
ien cc Ag/AgCl:
Chu thch:
f) ien cc o Ag/AgCl
h) ien cc so sanh
Glucooxydase
D-gluconat
H+
NH2CONH2 +
H2O
pH=9
2NH3
H2O + 2H+
10
urease
+ HCO3- + H+
2NH4+
CO2
Chu thch:
c Cap bao ve
e Dung dch ien phan
m mang k nc
r ien cc so sanh
2.1.2.
ien
biosensor)
lysindecarbocylase
cc
cadalverin
dong
ien
CO2
(Amperometric
11
12
Glucose + O2
H2O2
Acid gluconic
H2O2
+ 2H+ + 2e-
O2
lactatoxydase
pyruvat + H2O2
ChOD Chlest-4-ene-3-one + H O
2 2
+ O2
H2O
+
-GAL
H2O
-D-glucose +
D-galactose
H2O2
13
2H2O
14
H2O 2
Catalase
Cholesterol
Cholesterol oxydase
52.9
Glucose
Glucooxydase
80.0
Glucose
Hexokinase
27.6
Ure
Urease
6.6
Uric acide
Uricase
49.1
Ester
Chymotrypsin
4-16
Pennicilin G
Pennicillinase
67
Tinh bot
Amylase
-H, kJ/mol
100.4
15
Invertase
20
Glucose + O2
H2O2
catalase
O2
Acid gluconic
H2O2
+ 2H+ + 2e-
2.2.1.
16
2.2.2.
b-
alp
vo
Ong
so sanh
ao
e- nhiet ien tr
f- cot enzym (1mL)
g- nhiet ien tr
c- Thiet b trao oi
o
h- ong mao dan
d- lp cach nhiet
i- Nguon ien
17
Hay:
18
19
2.3.1.
ien cc nay hoat ong theo nguyen tac: nang suat phan xa
t mat phan xa tuan theo phng trnh:
R R0
I
,%
I0
K 1 R
2R
O2
MTBH
GOD
+
Acid Gluconic +
DMAB
peroxydase
H2O2
MTBH-DMAB (ma
u xanh)
2.3.2.
21
23
24
27
CHNG 3
PHNG PHAP CHE TAO BIOSENSOR
Viec che tao Biosensor bao gom ba bc:
Chon la bo thu cam sinh hoc
Chon la bo bien nang
Co nh thanh phan sinh hoc len bo bien nang.
Mo va c quan:
o
dong
Te
ien
bao
ien
o
hoa
ien
the
Ban dan
(IFET)
o nhiet
(Thermistor)
o quang (si
quang hoc)
Ap ien
C hoa hoc
Chu thch:
tien
Biosensor
Enzym
Te
bao, vi
sinh vat
Tac
nhan
mien
dch
Mo thc
vatong
vat
xxx
xx
xx
xxx
xx
xx
xx
x
x
Bo thu
cam
hoa hoc
S co nh Enzym:
CM sephadex,
Co the tao lien ket ngang cac phan t cua cung enzym
hay co ket hai hay nhieu protein vi nhau (enzym vi enzym hay
enzym vi protein hoac nhieu enzym tren protein mang chang
han nh albumin trong huyet thanh cua bo (BSA). Ngay ca c
quan hay cac te bao cung co the ket dnh c bang viec
tao ra cac lien ket ngang.
Glutaraldehyde la tac nhan tao lien ket ngang thng
dung. Tac nhan co hai nhom chc aldehyde cac au mach
nay se phan ng vi nhom amine tren phan t protein hay
enzym va tao ra cac hp chat mang tnh base:
ket
hp
trc
tiep
(Direct
binding
S co nh cofactor:
a) Co
nh
antibodies):
khang
the
(Immobillization
of
CHNG 4
IEN CC ENZYM
4.1. NGUYEN TAC HOAT ONG:
ien cc enzym hoat ong nh sau:
Chuyen c chat t trong dung dch vao trong mang enzym
Khuech tan c chat ben trong mang enzym, kem theo
qua trnh bien oi c chat thanh san pham nh phan
ng co enzym xuc tac.
Chuyen san pham ve pha bo bien nang
Chuyen oi nong o san pham be mat phan cach
gia bo bien nang va san pham thanh tn hieu ien
nh bo bien nang.
P: san pham
4.2. C S LY THUYET:
S xuc tac cua enzym thng c thc hien bang cach tao
ra t nhat mot phc hp tam thi gia enzym va c chat. Mo
hnh n gian nhat la mo hnh cua Michaelis. Mo hnh nay
tha nhan rang phan ng ch xay ra vi mot c chat va
tao ra ch mot san pham:
E + S
k+1
ES
k-1
d [ P]
d[S ]
k+2
+ P
[S ]
(1)
(2)
k 1 k 2
,
k 1
0
2
t
K m [S ]
x
Vm [ S ]
[ P ]
2 [ P]
DP
0
2
t
K m [S ]
x
(3)
(4)
V e2
[S ]
[ P]
t
x
,p
, m , t ' 2
, x'
Km
Km
K m DS
e
e / DS
0
2
t ' x '
1 s
(3)
p DP 2 s
s
0
2
t ' DS x'
1 s
(4)
Vm = 1,92.10-6 mol.cm-3.s-1
Km = 2,1.10-5 mol.cm-3
e = 2,5.10-3 cm
DS = DP = 1,2.10-5 cm2.s-1.
Thi gian e at ti trang thai on nh: t = 0.7. e 2/DS = 36
giay.
Ty so e2/DS xac nh thi gian ap ng cua Biosensor bi v
no bieu dien thi gian ma lp mang enzym at en trang
thai on nh. Co the giam thi gian nay bang cach tang
tnh tham cua mang oi vi c chat (tang D S) hay giam be
day cua lp mang (giam e), trong o giam e la phng phap
hieu qua nhat. Nhng giam e se anh hng en tnh chat
vat ly cua mang enzym. Ngoai ra thi gian ap ng cua
Biosensor luon ln hn thi gian ap ng cua bo bien nang.
4.2.2.
2 [ S ] Vm
[S ]
Km
x 2
[ S ] [ P ]
0:
t
t
(6)
DP
V
2 [ P]
m [S ]
2
Km
x
(7)
1
[ P]e [ S ]o 1
cosh(e)
2 [ P]
Vm
x 2
(10)
(11)
km
ham
khong
canh
tranh
(Non
ES
KI
EI
[S ]
[I ]
K m 1
[ S ]
KI
s
.
1 i s
VI
Ma V = Vm [s / (1+s)] nen
i
. Do o co the giam o km
1 i s
ES
+
I
KI
ESI
Vm
[S ]
s
Vm
[I ]
Km
1 s si
1
1
[
I
]
KI
1
KI
si
, gia
1 s si
canh
tranh
(non
K'I
KI
EI
ES
+
I
ESI
E + P
Khi o
Vm
[S ]
s
Vm
[I ] K m [S ]
1 i s is
1
KI
i
, oc lap vi nong o c chat. Do o loai chat
1 i
4.3.2.
Cac yeu to anh hng en s ap ng tn
hieu cua biosensor:
o ben cua ien cc enzym phu thuoc rat nhieu vao cac
thong so vat ly va hoa hoc.
Vat ly: o day cua mang enzym: mang cang mong th
o ben cang tang
Nong o enzym cang ln th thi gian tra li cang
toi u
Be mat bo bien nang
Hoa hoc: phng phap co nh enzym: enzym co nh
len mang tham thau t ben hn enzym co nh trong
mang gel. Enzym co nh bang lien ket ngang cho ien
cc enzym co o ben nhat
a) Anh hng cua pH:
V pH anh hng en hoat tnh cua enzym va pH anh
hng en s phan ly san pham cua phan ng enzym c
phat hien hien bi bo bien nang nen pH cung anh hng
en s tra li tn hieu cua ien cc enzym.
Hoat tnh enzym giam co the ieu chnh bang cach
tang nong o enzym trong lp mang, khi o c chat b bien
oi mc o ln nhat nen ien cc enzym t phu thuoc
vao pH.
Hoat tnh cua enzym cung b anh hng neu dung enzym
khong ac hieu. Cho nen can s dung cac enzym co tnh
ac hieu cao vi c chat cung nh tinh khiet khi co nh len
mang enzym.
Anh hng en c chat:
Khi co mat cac chat khac, no se lam giam kha nang
khuech tan cua c chat vao trong mang enzym, cung nh km
ham qua trnh phan ng enzym, do o can loai bo cac chat
nay ra khoi mau trc khi phan tch, hoac s dung bo bien
nang ac biet nhay cam vi chat can phan tch.
Enzym (E)
Ky thuat co nh
Bo bien
nang
E + polyacrylamide
pNH4
E + BSA + GA
pNH4
E + polyacrylamide
Ure
Glucose
Acid amin
Urease
Glucose
oxidase
L amino acid
oxidase
E + ong polymer
methacrylamide
acrylamide
E + BSA + GA
(E) hoa tan/mang
tham thau
E + BSA + GA
E + BSA + GA
E + GA
(E) hoa tan/ mang
cellophane
E + BSA + GA
Thi gian
ap ng
25 60
giay
30 giay 1
phut
30 40
giay
pNH4
(nonactine)
pH
(thuy
5 10 giay
tinh)
PH (
1 1.5 phut
Vung
tuyen tnh
(M)
5.10-5 10-2
10-4 10-2
10-5 2.10-2
5.10-5 5.10-4
2.10-4 2.10-3
pCO2
1 5 phut
10-4 10-1
pCO2
pCO2
pNH3
2 3 phut
1 2 phut
1.5 2 phut
3.10-4 10-2
3.10-4 10-2
10-4 10-2
pNH3
5 8 phut
5.10-4 7.10-2
pNH3
2 3 phut
26 38
giay
3.10-4 10-2
E / nylon
pNH3
0.2 10 mg/dl
E + BSA + GA
Pt Ir
1 150 mg/dl
E + polyacrylamide
pNH4
3 5 phut
2.10-4 2.10-3
Glutamin
Tyrosin
Lysin
Phenyl
alanin
Methionin
Histidin
Aspartam
Amygladi
n
Penicillin
Adenosin
Acetylchol
in
Nicotine
D amino acid
oxidase
L amino acid
oxidase
Glutaminase
Tyrosine
decarboxylase
Lysine
decarboxylase
Phenylalanin
ammonia lyase
Methionin lyase
Histidin
ammonia lyase
Carboxypeptida
se A, Laspartase
E + polyacrylamide
pNH4
E + BSA + GA
pNH4
E / nylon / cellophan
E / mang tham thau
1 2 phut
pNH4
pNH3
30 giay-1
phut
1 2 phut
4 5 phut
10-4 10-1
10-42.10-3
pCO2
1 5 phut
3.10-45.10-3
E + BSA + GA
pCO2
5 7 phut
10-43.10-3
E / vi lo
pNH3
12 phut
10-46.10-4
E + BSA + GA
pNH3
3 phut
10-5 10-2
E + BSA + GA
pNH3
3 8 phut
10-5 10-2
4 8 phut
4,25.10-4
8,1.10-3
E + BSA + GA
pNH3
- glucosidase
E + polyacrylamide
pCN
Penicillinase
E + polyacrylamide
E + BSA/mang tham
thau
pH
10 30
phut
2 3 phut
pNH3
7 - 12 phut
Adenosine
deaminase
Acetylcholin
esterase
10-4 - 5.10-3
10-4 10-2
4.10-510-3
4.10-510-3
7.10-7-10-2
E + BSA + GA/collagen
pNH3
5 14 phut
E + GA
pH
1 phut
3,5.10-5
1,6.10-2
10-4 3.10-3
E + polyacrylamide
pH
1 3 phut
2.10-5 10-3
E + BSA + GA
pH
2 3 phut
10-3 10-1
Neostigmi
n
Physotigm
in
Fluoride
Ag+
Hg2+
Thuoc
tr sau
(TTS)
H2O 2
Arginase
Urease
Acetylcholin
esterase
Urease
E + BSA + GA
pH
2 3 phut
5.10-7 5.10-5
E + BSA + GA
pH
2 3 phut
3.10-8 3.10-6
E + BSA + GA
pCO2
2 5 phut
3.10-4 10-2
E + BSA + GA
pH
2 3 phut
10-4 2.10-2
E + BSA + GA
E + GA
pCO2
pCO2
1 2 phut
1 2 phut
10-8 3.10-7
2.10-8 2.10-6
Cholinesterase
E + BSA + GA
pH
2 3 phut
10-8 10-5
(tuy loai TTS)
Peroxidase
urease
E + BSA + GA/collagen
E + polyacrylamide
pF
pNH4
< 10 phut
8.10-5 10-2
1.6 16 UI
Enzym (E)
Ky thuat co nh
Bo
bien
nang
Glucose
oxidase
E + polyacrylamide
pO2
E + BSA + GA
E/nylon
E+
polyacrylamide/milipore
E + gelatin + GA
E + polyacrylamide
E/collagen
E + BSA + GA
Thi gian
ap ng
Vung
tuyen tnh
(M)
pO2
pO2
30 giay 3
phut
1 3 phut
26 38 giay
0 2.10-2
1 20mg/dl
pO2
1 2 phut
0 200 mg/l
pO2
Pt
Pt
Pt
2 3 phut
1 phut
2 3 phut
10 giay
0 2 g/l
0 1.5.10-2
10-7 2.10-3
10-7 2.10-3
0 0.5 g/l
Glucose
dehydrogenase
Alcohol
dehydrogenase
ethanol
Tinh bot
Cholin
Alcohol oxidase
catalase
a-amylase
glucose
oxidase
Cholin oxidase
E + silan + GA
E + p-benzoqiunon +
BSA/cellulose
E + silan + GA/silicon
E + acrylamide/mang
tham thau/ mang
silicon
E + BSA + GA
E /mang ban tham
E/cellophan
E + ferrocene graphite
E + NMP+ TCNQ-
SnO2
10 phut
10-4 10-2
Pt
0.5 - 3 phut
10-6 3.10-3
Pt
2 3 phut
0 6 g/l
Pt
1 10 phut
0 2,5.10-2
Pt
Pt
Pt
Graphite
Pt
1 2 phut
6 phut
3 4 phut
1 1.5 phut
-
0 2.7.10-2
10-5 7.10-3
5.10-4 6.10-3
10-2 3.10-2
0 2.6.10-3
E + BSA + GA
pO2
3 15 phut
8.10-4 10-3
Pt
5 10 phut
E /collagen
Pt
30 phut
E + GA
pO2
1-2 phut
0 25 mg/l
E + BSA + GA
Pt
2 3 phut
E/nylon
pO2
1 - 2 phut
2.10-52.10-4
CHNG 5
NG DUNG CUA BIOSENSOR
5.1. NG DUNG TRONG CONG NGHE THC PHAM:
Trong nganh thc pham, viec kiem tra chat lng thc pham
da tren cac phng phap truyen thong thng mat nhieu
thi gian t vai gi en vai ngay. Nhng vi ky thuat dung
biosensor a mang lai cho nganh cong nghiep thc pham mot
thiet b theo doi va o lng nhanh, o nhay cao, s dung
thuan li hn so vi nhng phng phap truyen thong.
Bang 5.1: Mot so ng dung cua biosensor trong cong nghiep
thc pham:
Hp chat
can o
Cac acid
amin
Cac hp
chat amin,
amid, d
vong
Hydratcarbon
Acid hu c
Cac ru
va cac
phenol
Cac hp
chat khac
glutaminase
glutamat oxydase
glutamat
NH3
cholin + O2
cholin oxydase
betain aldehyde + O2
H2O2 +
H2O2
betain aldehyde
+
betain
ru
+ O2
alcohol oxydase
H2O2
+ aldehyde
Tuy nhien mot han che cua ien cc nay la tnh khong
ben cua alcohol oxydase dang kho, do o can co bien
phap bao quan thch hp e on nh hoat tnh enzym.
d) Phat hien s co mat cua vi khuan co mat trong
thc pham:
Dung ien cc sinh hoc phat quang e phat hien s co
mat cua vi khuan trong thc pham khi vi khuan nay tac dung
ATP
D-luciferin
luciferase
H2O2
catalase - insulin
H2O
1/2 O2
cloramphenicol
- mau sa
- mau tht, trng
- mau tom
clenbuterol
- mau nc tieu
- mau tht
diethylstilbestrol
Histamin
- ca tuyet
- bot ca
xuc tac cua enzym, do 1o khi cac ion kim loai nay b tach ra
khoi enzym ( v du, do tac dung cua tac nhan tao phc) th se
lam mat hoat tnh xuc tac cua enzym.hoat tnh xuc tac cua
enzymco the phuc hoi khi cho enzym tiep xuc vi moi trng
cha ion kim loai th ion kim loai se thu hut lai vao trung tam
hoat ong cua enzym. Do o co the nh lng c nong o
kim loai nang trong mau thong qua viec xac nh hoat ong
xuc tac cua enzym tao thanh sau khi cho phan apoenzym a
c co nh tiep xuc vi mau.
u iem cua phng phap nay la co the phat hien cac
kim loai nong o rat nho ( mol) va co the ph1t hien
c bat ky mot kim loai nao co mat trong nhom
metalloenzym.
Bang 5.3: gii thieu mot so ien cc xac nh ion kim loai
Kim
loai
Hg (II)
Zn (II)
Cu (II)
Cu (II)
Enzym
ien cc
Urease
phosphatase kiem
apoenzym:
phosphatase
Apoenzym:
galactooxydase
Apoenzym:
tyrosinase
ien cc NH4+
PH ISFET
ien cc nhiet
ien tr
ien cc
Pt/Ag/AgCl
Nong o
(mmol/l)
0 150 nm/l
0.1 1 (sai so
2.3%)
0.01 1
0.1 1 (sai so
7%)
ien cc O2
< 0.5
b) nh lng phenol:
Viec phan tch nong o cac hp chat phenol da tren phan
ng:
Phenol
O2 + 2H+
tyrosinase
o - diphenol +
O2
o - quinon
Fe(CN)64- tyrosinase
o- diphenol
o - quinon
o- diphenol
+ Fe(CN)63-
ien
cc
ien
cc
graphit
vi
TCNQ
ien
cc O2
(Clark)
ien
cc O2
(Clark)
Sai so
0.23 0.65
Thi
gian
12 35
s
1 46 (trong hexan)
4.4% (trong hexan)
<2
5 190 (trong dung dch 7.2% (trong dung dch phut
em)
em)
0.1 5 (trong dung dch
3 phut
em va cloroform
H3PO4
1/2 O2
NO3-
2H+
NO2-
H+
NO2-
H2 O
NH4+
2H2O
OHNH3
Chat
Enzym
Nitrit
Nitrit reductase
Nitrat reductase
va nitrit
reductase
Arylsulfatase
Nitrate
Sufate
ien cc NH3
Gii han
phat hien
(mmol/l)
50
ien cc NH4+
ien cc Pt
50
100
Enzym
Phosphatase va
glucooxydase
Nucleosiphosphori
lase va
xanthinoxydase
Nucleosiphosphori
lase va
xanthinoxydase
Pyruvat oxydase
Nong
o
(mol/
l)
Sai
so
(%)
ien
cc
ch
th
Thi gian
ap ng
(phut)
Tnh on
nh
0.01
5.9
H2O 2
5 10
> 100 th
nghiem
(TN)/ 3
thang
0.3 1
mM
10
O2
> 70 TN/ 1
thang
10 250
5.9
H2O 2
30 TN
7 ngay
(kha
nang
ap ng
giam
50%)
12 80
5.9
O2
Nucleosiphosphori
lase va
0.5 100
xanthinoxydase
O2
> 8 ngay/
300 ngay
1.5
Acetylcholinesterase
CH3COOAcetate
HS(CH2)2N+(CH3)3
Tiocholin
S-(CH2)2N+(CH3)3
H+
b) o nong o ure
Viec kiem tra nong o ure trong mau, ac biet oi vi
nhng ngi mac benh than co y ngha quan trong.
Thiet b nay hoat ong tren nguyen tac ien cc o ien
the, ure b thuy phan di tac dung cua xuc tac urease:
(NH2)2CO
3H2O
GOD
CO2 + 2OH-
2NH4+
CHNG 6
KET LUAN
Biosensor a phat trien vt bac nhanh chong trong suot
nhieu nam qua. Nh vao cac phng phap ket hp mi cua
cac bo thu cam vi nhieu bo bien nang . ac iem, tnh
chat cua cac biosensor nay a c cai thien va tnh xac
thc cang ngay cang cao a tao ra nhieu ng dung mi.
ng dung chnh cua Biosensor la trong lnh vc y khoa
(cham soc sc khoe benh nhan). Biosensor ac biet thch hp
cho phan tch cac mau trong moi trng sinh hoc phc tap ma
khong can tac nhan phan ng hoa hoc. Biosensor co the