Vous êtes sur la page 1sur 9

21/08/2016

MtacognitionetrussitedeslvesLesCahierspdagogiques

Mtacognition et russite des lves


ParNicoleDelvolv
Suffitildemettreleslvesenactivitsenclassepourquilssapproprientlessavoirs,savoirsfairesurlesquels
estconstruitelasancequileurestpropose?Lanalyseergonomiquedessituationsdapprentissagescolaire
amnetretrsrservdanslarponse.Eneffet,quelsquesoientlesmodalitspdagogiques,lessupports
didactiquesprvus,unconstatsimpose:lesenseignantsnarriventpastoujoursatteindrelesobjectifsviss.
Eviterquilyaitautantdlvesendifficultsdapprentissage,dlvesendcrochagescolairevoireenrefus
scolaire,dlvesensouffrance,dlvesendanger,cestbienlambitiondetousceuxquioeuvrentdansce
mondecomplexedelducation.
Quefairedevantcetteralit?Lesenseignantstententdelesaiderretrouverlechemindesapprentissages
scolairesafinquilapprennentlessavoirsscolairesquelEcolesengageleurdonneretdfinissentsurcette
baselaplupartdesactivitsquilsleurproposent.Ouimaiscomment?Quelestlemaillonmanquant?Quelest
lobjetquibloquelefficacitdesactivitsproposesauxlves?
Lesobjectifsdecetterflexionsont:

1.departiciperlvolutiondesreprsentationsdesenseignants,desparentsetdesresponsables
delinstitutionsurlescomptencesquellvedoitconstruirepourfaireavecefficacitsonparcours
scolaire,
2.derepenserdonclesactivitsenclasse,
3.aveclambitionquetousleslvesarriventapprendre.
Pouravancerensemblesurcechemin,ilsemblefondamentalquelesactivitspourlaclassesoientdtermines
pardesobjectifsquiseraientdepermettrellvedeconstruiredesoutilsmentauxpourapprendre.Lapprentia
besoindesesoutilspouravancer,llveaussi.
Enbref,larponselaquestiondesactivitspourlaclassequelquesoitleniveauscolairedeslves,quelque
soitlessavoirsenseignerpasseparunerflexionpralable:lefficacitdesactivitsdpenddesoutils
mentauxquellvesestpralablementappropri.Ilsemblencessairequelesactivitspourlaclassenignorent
paslerlefondamentaletsocledecescomptenceslquiconstituentlelevierpourapprendre.Lesactivitspour
laclassedevraientenfaireunobjectifpremieretpermettreauxlvesdecomprendrelancessitdeles
matriserpourrussir.
Maisavantdedvelopperleconceptdecomptencesmtacognitives,quelsensdonnerauconceptdactivits
nefaudraitilpasintgrerdanssadfinitionlesconnaissancesquelapsychologieergonomiqueadveloppes
cesderniresannesquandellesintresseautravailscolairedeslves?
LadfinitionduconceptdActivit
1Danslacommunautducative
Activitsscolaires.Activitspriscolaires.Activitsducatives.Activitsculturelles.Activitscollectives.
Activitsindividuelles.Coactivits.Activitorale.Activitcrite...Activitsmathmatiques.Activitsphysiqueset
sportives.
Danslestextesofficiels,lanotion"dactivits"enclasserecouvrecequiestdemandauxlvesdefaireenlien
aveclesobjectifsdapprentissages.Parexemple,lesprogrammesdelamaternelle2002dcriventcinqdomaines
d"activits"pourstructurerlesapprentissages:lelangage,vivreensemble,agiretsexprimeravecsoncorps,
dcouvrirlemondeetlasensibilit,limagination,lacration.Encycle3,lecontenudisciplinaireestlabasepour
ajusterlespratiquesdeclasse."Ainsilamatrisedulangageetdelalanguefranaiseestunedimensionprsente
http://www.cahierspedagogiques.com/Metacognitionetreussitedeseleves
1/9
danstouteslesactivitsducycle3".Lestextesnomment"lesdiversesactivitsphysiques,motriceset

21/08/2016

MtacognitionetrussitedeslvesLesCahierspdagogiques

artistiques".Ilssoulignent"largularitdelactivitlecture".
Ladfinitionduconcept"dactivit"sappuiedoncessentiellementsurlanotionde"champsdisciplinaires"etpeut
trereprsenteainsi:

Enbref,leconceptdactivitregroupelensembledeslmentsquidfinissentlatcheprvuecestdireles
activitsproposesauxlvesenlienavecdesobjectifsdeconstructiondeconnaissancesetdecomptences
parcesderniers.
2Enpsychologie
Leconceptdactivitsregroupeicilensembledesprocessusmentauxquunsujetmetenjeupourexcuterune
tche.Cettedfinitionduconceptdactivitsobligelenseignantfairelinventairedesconnaissancesquellve
doitutiliser,descomptencesquildoitexprimeretamneundiagnosticdecequildoitavoirapprispourfaire,
tantsurleplandelamatrisedessavoirsscolairesquesurceluidescomptencesmtacognitives.
Parexemple,lirecest,certes,exprimerdescomptencesliesaumcanismepropredelalecturemaiscest
aussitrecapabledesoutenirsonattention.Quenestildecettecomptenceslpourquunlvecomprenne
questcequesavoirlire?

Lamiseenplacedactivitsenclassenepeutdoncpasfairelimpassedesdiffrentesactivitsmentales
rellesmisesenjeuparllvepouratteindredesobjectifsdapprentissage.
Ilaappriscrireetliremaisatilapprismatrisersesmotions,utilisersammoiredetravail,tout
simplementatilapprisapprendre?Unerponsengativecesquestionshypothquedefaondangereuse
lefficacitde"lactivit"proposeenclasse.
Cetteapprocheamnelenseignantanalyserlescomptencesmtacognitivesquellvepossdepour
avanceravecluidanslesapprentissagesditsscolaires.
Questcequelamtacognition?
Lamtacognitionestlareprsentationquellveadesconnaissancesquilpossdeetdelafaondontilpeutles
construireetlesutiliser.
Undesmeilleursprdicateursdelarussitescolaireestjustementlacapacitdellverflchirsurses
connaissancesetcomprendrelesraisonnementsquilengagepourutiliseretconstruiredenouvelles
connaissances.Ilfautdoncrendreleslvesconscientsdesstratgiesdapprentissagesquilsmettentenuvre
pourapprendreetcomprendrelemonde.Lamtacognitionestindissociabledeconnaissancedesoietde
confianceensoi.Cesontdesconceptsclssurlesquelslenseignantsebasepourlaborerlarelationentre2/9
http://www.cahierspedagogiques.com/Metacognitionetreussitedeseleves

21/08/2016

MtacognitionetrussitedeslvesLesCahierspdagogiques

llveetlesavoir.Cestparlamdiationcognitivequelenseignantdonnellvelesmoyensdapprendreet
donclesclspoursarussitescolaire(Barth,1993).Ilvapermettrellvedapprendreutiliseraumieuxses
mmoirescestdirelamenerconstruiredescomptencesmtamnsiques.
1Lamtammoire
Savoircequejesaisdecequejenesaispas.Cestlamtammoiredaprsleschercheurs.Cepremier
aspect,savoirquandonsaitouquandonnesaitpas,reprsenteuneformedeconsciencedesoi.Etreunbon
lve,cestapprendretreconscientdesapropreintelligenceausensdeconnaissancesetdudegrque
peutatteindrealorssaproprecomprhension.Unbonlvepeutparfaitementdirequilnesaitpas,simplement
parcequilexerceuncontrlepermanentsursespropresconnaissances.Llvemdiocrenesaitpasou
peurdesavoir,laplupartdutemps,silsaitousilnesaitpas.
Leprofesseurvagalementapprendrellveconstruireloutilmental:savoirraisonner.
2Lamtarsolutiondeproblmesoumtacomprhension
Comprendrequepourrsoudreleproblmeplusieurscheminssontpossibles.Tout,enclasse,estsituationde
rsolutiondeproblmepourllve.Pourletoutpetit,leproblmeestdemettresonmanteau,pourleplusgrand
cestdecomprendrelesquatreoprationsmathmatiques,pourleplusgrandencorecestdetraiterunproblme
dephysique,etc.Quelquesoitleniveaudecomplexitdelatcheeffectuer,ilfautquechaquelve
comprennequeceluiquitrouvetrsvitelasolutioncestceluiquiutiliseunenchanementdoprationsmentales
efficaces.Ilestfaciledeconstaterquelidedubonlvecristallisechezceuxquirussissentmoinsbien,la
certitudequecestparcequecestlautrequiltrouve.Parcontrecomprendrequelautreamisenplacedes
habiletscognitivesignoresdeluijusqualors,voiluneattitudequildoitapprendreconstruireetquiserapour
luiduneefficacitrelle.Ilpourraalorsaccepterlidequesavoirraisonner,cenestpasinn,celasapprend:
apprendrecomprendrelesmotsclefsdutexteoulecontenudesquestionsduproblme,identifierlesprrequis
oulesconnaissancespralablesquildoitmatriserpourcomprendre,trouverlebutatteindre,isolerlesvariables
manipuler,comprendrequilyaplusieurscheminsquipeuventconduirelasolution,accepterquesetromper
decheminouendautrestermesnepastrouverlabonnerponse,cestnormalpuisquelaconnaissancenest
pasencorematrise.Enbref,identifierlesinformationspertinentes,mettreenliencesinformationsenformulant
unehypothse,chercherdenouvellesinformationspourvaliderouinvaliderlhypothse,etrecommencertantque
labonnesolutionnestpastrouve,cestceparcoursquisappelleraisonner.Toutsimplement,cettehabilet
mentaleestunecomptencesoclepourcomprendreetapprendre.Maisquandestelleenseignedansnos
tablissementsscolairessecondaires?
Enfin,leprofesseurvapermettrellvedegarderunerelleestimedelui,sinon,lesdifficultspourapprendre
vontdinstaller...
3Mtacognitionetconfianceensoi
LeffetdltredumanquedeconfianceensoisurlesperformancesscolairesdelElveestavr.Lemanquede
confianceensoignrechezlElveunsentimentdepeurdefairemmesilsendfendetprenduneattitude
dindiffrencequimobilisesesressourcesmentales.Ilnaplusalorsassezderessourcespourutiliserles
mmoiresquilapralablementconstruites,quilsagissedesavoirsscolairesproprementditsoudesavoirfaire
commesavoirraisonner.Lasituationestalorsuncerclevicieux:ilnapasconfianceenlui,ilnepeutmobiliser
sesconnaissancestantcognitivesquemtacognitivesmaiscommeilnepeututiliserlessavoirspralables,ilne
peutrajusterdescomptencesmtacognitivesncessairespourcomprendreetdoncapprendre.Cestl
lhistoirebanaledunlveendifficultdapprentissage.Questcequiestfaitauseindesasituationscolairepour
luipermettredesortirdeceterribleengrenageavantquilnesoittroptardpourlui?Commentdvelopperchezles
lvesuneattitudepositivesureuxmmes?
Enbref,ilestpossibledenommerlesdiffrentescomptencesmtacognitivesquellvedoitmanipulertoutau
longdesascolarit:
4Lesdiffrentescomptencesmtacognitives
Leslvesdoiventapprendreetutilisertoutaulongdeleurparcoursscolairelescomptencesmtacognitives
http://www.cahierspedagogiques.com/Metacognitionetreussitedeseleves
3/9

21/08/2016

MtacognitionetrussitedeslvesLesCahierspdagogiques

suivantes:

1.savoirobserver
2.savoirtreattentif
3.savoirgrersesmotions
4.savoirutilisersesmmoires
5.savoirraisonner
6.savoircomprendreetapprendre
Enbref,tousleslvesdoiventsavoirtoutsimplementdequelsoutilsmentauxilsontbesoinpourapprendreles
savoirsscolairesou"lesocledecomptences"quelEcolealambitiondeleurfaireacqurir:lidenestpas
nouvelleetpourtantdanslesralitsdeclassescescomptencessonttellementdudomainedelimplicitequela
plupartdeslvesignorentquellessontlesclefsindispensablespourouvrirlaportedelarussite.
5Lescomptencesmtacognitivesdanslesrfrentiels
LagrandequestionestmaintenantdecomprendresicescomptencesfontpartiedelengagementdelEcole.Ou
autrementdit,questilditproposdescomptencesmtacognitivesdanslesprogrammesofficiels?
Danslecadredesprogrammesducycle3,proposdelamatrisedulangageetdelalanguefranaise,les
comptencesditesgnralessontprcises.Ilestcrit"Lescomptencesgnralesconcernenttoutesles
activitsintellectuellesmisesenjeuparllveettouteslesformesdecommunicationquistablissentdansla
classe...Parexemple,prendrelaparoledevantlaclassepourexpliquercequelonafaitnesimprovisepas.Cela
supposeunetechniqueparticulire:quelsaspectsdutravailfaitdoitonrapporter?Dansquelordre,dequelle
manire?Enprenantappuisurqueltypedaidemmoire?"
Ilestregrettablequeriennesoitcritproposdescomptencesmtacognitives,Utiliserunaidemmoirecest
videmmentintressantpourapprendre,maiscommentfairepourquellvecomprennecommentfonctionnent
lesmmoireshumainesafinquilconoiveluimmeunoutilquilaiderellementconstruireetutiliserses
propresmmoires?Lesavoirraisonnerfaitpartiedelagrilledvaluationdecertainespreuvesdubaccalaurat.
Commentsontmisesenjeuenclassecescomptencesliesausavoirraisonner?
Quellessontlesactivitsausensinstitutionneldutermequelenseignantimagineoupourraitimaginerpour
permettreauxlvesdeconstruiredescomptencessoclescestdiredescomptencesncessairespour
apprendrelessavoirscolairesou"comptencesmtacognitives"?
InnoverensappuyantsurcetypeobjectifdanslecadrededispositifcommeceluiduParcours
PersonnalisdeRussiteEducative,ouPPRE,paraitunencessit.Voil,eneffet,unnouveaudispositifdont
lefficacitseralielafaondontlesenseignants,lesparents,lesresponsablesinstitutionnelscomprennentla
notion"dedifficultsdapprentissage".Sipourcertainslesdifficultsdapprentissagesontstrictementlisaufait
quelejeunenematrisepaslessavoirsscolaires,lesinitiativesserontvainesquandellesnaurontpourseuls
objectifsquedecomblerlesdficitsscolairesdeslves.Parcontrepenserquelesretardsdansles
apprentissagesscolaires,lesdifficultsdapprentissage,sontlisaufaitquellvenapasacquisles
comptencesncessairespourapprendre,cettedmarcheseradunerelleefficacit.Ilaperduconfianceenlui
,voilsouventleseulverrouquibloqueledveloppementintellectueldujeune!Lensembledesoutilsmentaux
quelenseignantetlesadultesquilaccompagnentdoiventluipermettredesapproprierconstituerases
comptencesmtacognitivesetlaideraapprendrelessavoirsscolaires.LesPPREsont,commebiendautres
dispositifsquiproposentunaccompagnementindividualisdujeune,unextraordinairelevierpourpenser
autrementllvedanssonparcoursetdvelopperlapdagogiedelamtacognition.Pourenfinluidonnerlesocle
decomptencesdontilaurabesoinpourapprendrelescomptencessocles.
Quellesactivitspourlaclasse?
http://www.cahierspedagogiques.com/Metacognitionetreussitedeseleves

4/9

21/08/2016

MtacognitionetrussitedeslvesLesCahierspdagogiques

Surleplandesactivitspourlaclassevisemtacognitives,quellesexpriencessontpartager?
Cetterflexionnepeutinciterunevolutiondesactivitspourlaclassequesiellesappuiesurdesobservations
objectivesderalitscolairequionteupourambitiondemettreenplacedesdispositifspouraidertousleslves
apprendre.
Lasquenceproposecidessousestextraitedunouvragepubli(Delvolv,2005).
Projet:Commentapprendreuneleon?
Aucoursdelasquencepropose,leslves,quelsquesoientleursniveauxscolaires,vontdcouvrirle
fonctionnementdeleursmmoires.Ilssefforcerontensuitedemettreenplacecequiconvientlemieuxpour
mmoriserdefaonefficacequelquesoitlechampdisciplinairedanslequelsinscritlecontenuapprendre.

Premiresance
Objectifsviss:Aiderleslvesprendreconsciencequilspossdentplusieurstypesdemmoires.
Matrielncessaire:Unelistede12motsfiguratifs,unelistede12trigrammes,unecalculette,dumatriel
ncessairepourcrire:papier,stylo,unemontrequiindiquelesminutes.
Premiertemps
Proposerauxlvesunesriedetestsmnsiquesderappellibreafinquilscomprennentquenfonctiondu
contenuapprendreilsnutilisentpaslesmmesmmoires.
Untestmnsiquederappellibreconsistedemanderausujetdcouterattentivementunelistedlments(mots
connus,motsinconnus,etc...)quiluisontlusetderestituerensuiteparcritleslmentsdontilsesouvienten
toutelibertcestdirequelesujetnapaseudeconsignequiexigeraitquilrestitueleslmentsdanslordre
danslesquelsillesaentendus:
Exempledeconsigne:jevaisvouslireunelistede12mots.Jevousdemandedtretrsattentifsdurantla
lecture.Vousnefaitesqucouterpendantlalecture.Dsquejaifinidelire,jevousdemandedcriresurlafeuille
blanchequevousavezdevantvouslesmotsdontvousvoussouvenezdanslordredanslesquelsilsreviennent
devosmmoires.Cestmoiquidonnerailestempsetlenchanementdesoprationsvousaurezuneminute
pourrappelerlesmotsdontvousvoussouviendrez.Noustudieronsensemblelalistedesmotsquevousaurez
rappelsafindecomprendrelefonctionnementdevosmmoires.Nevousproccupezpasdelorthographedes
mots.Lenombredemotsjustesrappelsestleseulindicequicomptepouralimenterlarflexion.Lesilenceest
demandduranttoutelapassation.
Leprofesseurnoublierapas,justeavantdnumrerlalistedesdouzemots,derappelerlesexigences
dattention,ainsiquelarglerespectercestdirequechacundoitcrire,lafindelcoutedelaliste,cedontil
sesouvientencrivantlesmotsdanslordredanslequelilsreviennentdesammoire.
1Listedesmotscomposantlepremiertest
Cettelistecontientdesmotsfiguratifsappartenantauxvocabulairesconnusdeslves.Sappuyantsurcette
dfinition,cettelisteestdonnetitredexemplecependantchaqueenseignantpeutenlaborerluimmele
contenuconditionquelesmotsslectionnssoientfiguratifsetaienttousdusenspourleslves.
CasseroleAbeilleParapluieCartableArmoireVoiturePlataneVipreChemiseMagasinThtre
Pantalon
Unefoislalistedonne,leslvesontuneminutepournoterlesmotsdontilssesouviennentsansaucune
exigencedordre.
2Listedeslmentscomposantledeuximetest
Ilsagitdetrigrammecestdiredelassociationdunevoyelleetdedeuxconsonnes,quelonnommeradevant
leslvessyllabeslebutdecetestestdeprsenterunelistedlmentsquinontaucunsenspourles
lves.Toutesleslettresdechaquetrigrammedoiventtrediscriminesloral.Ladiscussion,quisuivraensuite,
porterasurlefficacitdelammoirequandilycomprhensionouincomprhensiondelobjetapprendre.
Exempledunelistede12trigrammes:
CacDibMuvBafSodTemPabMocRulSemGivQeb

http://www.cahierspedagogiques.com/Metacognitionetreussitedeseleves

5/9

21/08/2016

MtacognitionetrussitedeslvesLesCahierspdagogiques

Unefoislalistedonne,leslvesontuneminutepournoterlestrigrammesdontilssesouviennentsansaucune
exigencedordre.
Deuximetemps
Ensuite,dansuntourdelaclasse,chaquelvedicteunlvesecrtairesaperformanceaupremiertestdans
lebutdavoirunemoyennecollectivedesscores(Aucuncommentairenedoittrefaitsurlesperformances
individuellescenestpasllobjetdelasance)
Undeuximetourdeclasseestorganispourpermettredavoiruneperformancemoyenneautestdes
trigrammes.
Enfin,lesscoresmoyensobtenusparlaclassesontvisualisssurungraphique.

Troisimetemps
Avecleprofesseur,leslvesconclurontquelorsquelesmotssontcompris,desstratgiespourorganiserles
motsentreeuxsontpossiblesetaidentapprendre.Lammoireestalorsplusefficace.Ilsnoteronttousque
comprendreetorganiserlesinformationsestunpralablepourapprendre.Cetteconclusionseranotedansle
cahierpersonneldesuivi.

Deuximesance
Objectifsviss:Aiderchacundeslvesprendreconsciencedesstratgiesquilutilisepourapprendreses
leons.Fairechangerleslvesentreeux.Aboutirunengagementrciproquecritsurlecahierdesuivi
personnel.
Matrielsncessaires:PapieretstyloUntextephotocopi
Premiertemps
Leprofesseurproposeauxlvesdeprendrecinqminutespourapprendreunedfinitionouunrsumdela
leon,laborensembleetcomprispartous.Aucuneconsignenestdonneparleprofesseursurlafaon
dapprendre.Leslvessemettentautravail.
Deuximetemps
Leprofesseurinviteleslvesrciterletexteapprisetserappelerquelleatleurdmarchedapprentissage.
Chacundevraprendrelaparole.Leprofesseurnotesurletableaulesstratgiesvoques.Envisageonsquelles
peuventtrelesconduitesracontesparleslves:

1.liretoutbasletexteplusieursfoisenbougeantleslvres
2.lireensilencesansbougerleslvres
3.recopierletexte,
http://www.cahierspedagogiques.com/Metacognitionetreussitedeseleves

6/9

21/08/2016

MtacognitionetrussitedeslvesLesCahierspdagogiques

4.lireletexteunepremirefoisensoulignantlesmotsclefspuislerelireenbougeantleslvres
plusieursfois.
Pardesquestions,leprofesseurinviteleslvesjugerpareuxmmeslefficacitdelamthode
quilsontchacunutilise.
Troisimetemps
Conclurelasanceenfaisantcrirecesdiffrentesmthodesauxlvessurlecahierdesuivietdciderque
chacunchoisisseunemthodepourapprendreuntextequeleprofesseurdonneapprendrepourlaprochaine
sance.

Troisimesance
Objectifsdelasance:Permettreauxlvesdecomprendrequelabonnemthodepourapprendreestcellequi
consistestructurerlesinformations.
Matriel:TextedistribuladerniresanceGrilledvaluationrdigeparleprofesseur
Premiertemps
Cepremiertempsdureunquartdheure.
Dansunesituationdetravailparpetitgroupedequatre,leslvessercitentletextequilsavaientapprendre.
Chaquegrouperunitdeslvesquiavaitchoisidesmthodesdiffrentespourapprendre(voirsance
prcdente).Pendantquelunrcite,lesautresapprcientlexactitudedelarestitutiongrceunegrille
dvaluationdistribueprcdemmentparleprofesseur.
Deuximetemps
Toujoursenpetitgroupe,leslvesidentifientquelleestlastratgiequiconduitlameilleureperformance.
Troisimetemps
Engrandgroupeclasse,leslvescomparentlesstratgiesquiontpermislameilleureperformance.Aprsen
voirfaitunesynthse,ilslaconsignentsurleurcahierdesuivi.

Quatrimeetderniresance
Premiertemps
Sousformedundbatcollectifleslvesvoquentlesconditionspersonnellesquileursemblentfavoriserouau
contrairegnerlapprentissage.Sousleurdicte,lenseignantclasselesdiffrentsfacteursannoncssurle
tableau:comprhension,motivation,fatigue,manquedesommeil,manquedattention,etc.
Deuximetemps
Sanseffacercequivientdtrecritautableau,lenseignantcritautableaulesfacteurslisaucadre
dapprentissagequisemblentgnerleslvesquandilsapprennentleursleons:bruit,moment,duredela
journe,longueurdelaleon,quantitdedevoirs,etc.
Troisimetemps
Leslvesfontdecetensembledlmentsunesynthsesurleurcahierdesuivietdbattentavecleprofesseur
dumeilleurmoyenpourapprendreleursleons,aveclaplusgrandeefficacit.

Conclusiongnraledelasquence
Cettesquenceapermisauxlvesdeconsignerparcritdesrglessuivreetdesconditionsprcisespour
unemeilleureefficacitdanslapprentissagedescours.Cedocumentseraunerfrencecollectivesurlaquelle
lenseignantinviteraleslvesrflchirdsque,danslaclasse,apparatrontdesmanquementsdans
lapprentissagedescontenusscolaires.
http://www.cahierspedagogiques.com/Metacognitionetreussitedeseleves

7/9

21/08/2016

MtacognitionetrussitedeslvesLesCahierspdagogiques

Audeldelamiseenplacedesquencesencoursouenclassepourpermettrellvedecomprendrequeles
comptencesmtacognitivessontessentiellessarussite,ilestpossibledemettreenplacedesprojetsau
niveaudunecohortedlvesplusimportantesquuneclasse.Leprojetcidessousprsentconcernetousles
lvesdesecondeduntablissementsecondaireetalemritededmontrerquilestpossibledemettreenplace
detelsprojetsmmeaudeldelcoleprimaire.
Ceprojetadbutparunerflexiondelquipepdagogiquequiadciddeprendrecommeobjectifpremier
inscritauprojetdtablissementlarussitedeslves.Ilsestdroulselonlachronologiesuivante:
Premireanne:formationdesprofesseursetdespersonnelsdencadrementlaconnaissancedujeunedans
lebutdemieuxcomprendrellve.Lessavoirsdonnslorsdesancesdeformationtaientcentrssurle
champdesneurosciences,delapsychologiecognitiveetdelergonomie.
Findelapremireanne:rdactionduprojetdtablissementetdfinitiondundispositifdaccompagnementdes
lvesdesecondlarentrescolaire
Dbutdeladeuximeanne:ledispositifproposauxlveslorsdelasemainedelarentrescolairetaitla
ralisationdunechartecollectivesurlesrglespourapprendre.Pourcefaire,lesprofesseursrfrentsleuront
donndessavoirssurlesprocessusdelapprentissageetlesaspectsmtacognitifsdutravailscolaire.
Leseffetsattendusdeceprojetsont:

1.depermettreauxlvesdecomprendrequapprendrerequiertdesmthodesprcises,
2.devoirleursperformancesscolairesvoluerversdemeilleursrsultats.Alheureactuelle,seule
lapremirevariable,lesreprsentationsdeslves,attudie:

Restevrifiermaintenantleseffetsdecespratiquessurleurefficacitdanslacquisitiondessavoirsscolaires.
Enconclusion,
larfrencedestravauxinternationauxpermetdenvisagerquelorsquelesactivitspourlaclassesontrflchis
dupointdevuedesactivitsmentalesqueleslvesmobilisentpourcomprendreetapprendre,lefficacitdes
apprentissagesestrenforceetlesobjectifsvissparlesenseignantssontplusfacilementatteints.Lobservation
desituationsscolaires,lanalysedeleurefficacitinterprtegrceauxconnaissancesactuellesdonnesparla
rechercheenpsychologie,permettentdoncdaffirmerquelesactivitspourlaclassenepeuventplusignorer
lesactivitsmentalesqueleslvesdoiventmettreenuvrepourapprendre.
Laconstructionparllvedecomptencesmtacognitivesestlepralablepourquilsapproprieles
savoirsscolaires.ChangeonslEcole.
NicoleDelvolv,ProfesseurChercheurenergonomie,IUFMMidiPyrnes.

http://www.cahierspedagogiques.com/Metacognitionetreussitedeseleves

8/9

21/08/2016

MtacognitionetrussitedeslvesLesCahierspdagogiques

Bibliographie(slectiondouvragespourpratiquer)
BarthB.M.,Lesavoirenconstruction,formerunepdagogiedelacomprhension,ParisRetz,1993.
DelvolvN.,Tousleslvespeuventapprendre.Aspectspsychologiquesetergonomiquesdesapprentissages
scolaires,HachetteEducation,2005.
FortinC.,Jecoopre,jemamuse:100jeuxcoopratifsdcouvrir,Chemelire/didactique,1999.
GagnP.P.,Pourapprendremieuxpenser,Chemelire/Didactique,1999.
GagnP.P.,Etreattentif...unequestiondegestion!Ed.Lachemelire,2001.
LafortuneL.,JacobS.,HbertD.,Pourguiderlamtacognition,PressesdelUniversitduQubec,2000.
RobillardC.,GravelA.,RobitailleS.,Lemtaguide,unoutiletdesstratgiespourapprendreapprendre,Ed.
Beauchemin,1998.

http://www.cahierspedagogiques.com/Metacognitionetreussitedeseleves

9/9

Vous aimerez peut-être aussi