1 1

P Pu ub bl li ic ca ad do o c co on n a au ut to or ri iz za ac ci i n n. .

Q Qu ui i o on ne es s, , A A. . T T. . ( (1 19 99 98 8) ). . S Si ig gn ni if fi ic ca ad do o S So oc ci ia al l e e V Vi ia ab bi il li id da ad de e E Em mo oc ci io on na al l N Na ar rr ra at ti iv va a. . E En n F F. . F Fr ra an nk kl li in n, , y y C C. . N Na ab bu uc co o
( (E Ed ds s. .) ), , P Ps si ic co ot te er ra ap pi ia a e e c co on ns st tr ru uc ct ti iv vi is sm mo o: : c co on ns si id de er ra ac co oe es s t te e r ri ic ca as s e e p pr r c ct ti ic ca as s ( (p pp p. . 2 25 51 1- -2 27 70 0) ). . B Br ra as si il l: : E Ed di it to or ra a A Ar rt te es s
M M d di ic ca as s. . C Ca ap p t tu ul lo o d de e l li ib br ro o p pu ub bl li ic ca ad do o e en n P Po or rt tu ug gu u s s. .

V Ve er rs si i n n e el le ec ct tr r n ni ic ca a e ed di it ta ad da a p po or r G G. .I I. .P P. . [ [w ww ww w3 33 3. .b br ri in nk ks st te er r. .c co om m/ /g gi ip ps si ic co ot te er ra ap pi ia a] ]



S SI IG GN NI IF FI IC CA AD DO O S SO OC CI IA AL L Y Y V VI IA AB BI IL LI ID DA AD D E EM MO OC CI IO ON NA AL L N NA AR RR RA AT TI IV VA A

l lv va ar ro o T T. . Q Qu ui i o on ne es s B Be er rg ge er re et t


R RE ES SU UM ME EN N

E El l c co on no oc ci im mi ie en nt to o, , e en n e el l p pr re es se en nt te e e es sc cr ri it to o, , s se e e en nt ti ie en nd de e c co om mo o u un na a c co on ns st tr ru uc cc ci i n n a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l v vi in nc cu ul la ar r e en n d de es sa ar rr ro ol ll lo o
a a t tr ra av v s s d de el l c ci ic cl lo o v vi it ta al l, , l lo o q qu ue e a al lu ud de e a a q qu ue e l lo os s i in nd di iv vi id du uo os s i in nm me er rs so os s e en n s su us s p pr ro oc ce es so os s d de e c co on ns st tr ru uc cc ci i n n d de el l m mu un nd do o
e es st t n n d de et te er rm mi in na ad do os s d di ia al l c ct ti ic ca am me en nt te e p po or r f fa ac ct to or re es s e es st tr ru uc ct tu ur ra al le es s, , e ev vo ol lu ut ti iv vo os s e e i in nt te er ra ac cc ci io on ne es s e em mo ot ti iv va as s s si ig gn ni if fi ic ca at ti iv va as s
e en n s su u d de ev ve en ni ir r h hi is st t r ri ic co o. .
E En n e el l p pr re es se en nt te e t tr ra ab ba aj jo o d de e o or ri ie en nt ta ac ci i n n c cl l n ni ic ca a, , s se e e es sb bo oz za a u un n m mo od de el lo o g ge en ne er ra at ti iv vo o c co on ns st tr ru uc ct ti iv vi is st ta a p pr ro oc ce es sa al l d de e
o or ri ie en nt ta ac ci i n n p po os st t- -r ra ac ci io on na al li is st ta a d de e l lo os s p pr ro ob bl le em ma as s d de e s sa al lu ud d m me en nt ta al l . . D De e e es st ta a m ma an ne er ra a, , l la a t te es si is s c ce en nt tr ra al l d de el l p pr re es se en nt te e
a ar rt t c cu ul lo o a al lu ud de e a a q qu ue e l la a g ge en ne er ra ac ci i n n d de e s s n nt to om ma as s y y s si ig gn no os s e em me er rg ge e c co om mo o d di im me en ns si i n n p po os si ib bl le e d de e u un n p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o d de e
c co on ns st tr ru uc cc ci i n n d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o s so oc ci ia al l r re es st tr ri ic ct ti iv vo o. .


A AU UT TO OR RR RE EF FE ER RE EN NC CI IA AL LI ID DA AD D Y Y S SI IG GN NI IF FI IC CA AD DO O S SO OC CI IA AL L

E El l m mo od de el lo o c co og gn ni it ti iv vo o p pr ro oc ce es sa al l ( (p po os st t- -r ra ac ci io on na al li is sm mo o) ) e es s u un n p pa ar ra ad di ig gm ma a d de el l s si ig gn ni if fi ic ca ad do o a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l, , q qu ue e e em me er rg ge e
d de es sd de e u un n m ma ar rc co o d de ed du uc ct ti iv vo o e ev vo ol lu ut ti iv vo o
1 1
, , q qu ue e i id de en nt ti if fi ic ca a c co om mo o u un ni id da ad d d de e a an n l li is si is s a al l s si ig gn ni if fi ic ca ad do o s so oc ci ia al l: : u un no o c co on no oc ce e e en n
r re el la ac ci i n n a a o ot tr ro os s, , e en n u un na a d da an nz za a m mu ul lt ti im mo od da al l . . A As s , , c co on no oc ce er r s si ig gn ni if fi ic ca a d di is st ti in ng gu ui ir r, , o or rd de en na ar r y y r re eo or rd de en na ar r l la as s p pr ro op pi ia as s
v vi iv ve en nc ci ia as s d di is st ti in ng gu ui id da as s e en n l la a r re el la ac ci i n n e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a i in nm me ed di ia at ta a- -e ex xp pl li ic ca ac ci i n n, , q qu ue e v va an n e em me er rg gi ie en nd do o e en n l la a i in nt te er ra ac cc ci i n n c co on n
e el l e en nt to or rn no o s so oc ci ia al l, , d de e m ma an ne er ra a q qu ue e t te en ng ga an n u un n s se en nt ti id do o n na ar rr ra at ti iv vo o c co on ns sc ci ie en nt te e. .
S Se e p pa ar rt te e d de e u un na a e ep pi is st te em mo ol lo og g a a d de e l la a c co or rr re el la ac ci i n n d de e n nu ue es st tr ra a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a s se en ns so or ri ia al l- -m mo ot to or ra a, , q qu ue e e en n l lo o f fu un nd da am me en nt ta al l
v ve e a al l o ob bs se er rv va ad do or r c co om mo o u un n a ag ge en nt te e p pa ar rt ti ic ci ip pa at ti iv vo o y y c co on ns st tr ru uc ct ti iv vo o d de e l lo o q qu ue e a ap pa ar re ec ce e c co om mo o r re ea al li id da ad d c co on ns se en ns su ua al l. . A A t tr ra av v s s
d de el l d do om mi in ni io o r re el la ac ci io on na al l c co on n l la as s f fi ig gu ur ra as s d de e a ap pe eg go o e em me er rg ge e l la a a au ut to or re eg gu ul la ac ci i n n, , e el l s su uj je et to o c co on ns st tr ru uy ye e u un n m mo od de el lo o d de el l m mu un nd do o
y y d de e l l m mi is sm mo o d de e a ac cu ue er rd do o a a s su u d de es sa ar rr ro ol ll lo o c co og gn ni it ti iv vo o y y e em mo oc ci io on na al l, , a a p pa ar rt ti ir r d de el l c cu ua al l a ac ct t a a, , c co om mp pr re en nd de e l la a r re ea al li id da ad d, ,
a an nt ti ic ci ip pa a e el l f fu ut tu ur ro o y y c co on ns st tr ru uy ye e s su us s p pl la an ne es s e en n s so oc ci ie ed da ad d. . L Lo os s m mo od de el lo os s d de e r re ea al li id da ad d s so on n e es st tr ru uc ct tu ur ra as s c co og gn ni it ti iv va as s q qu ue e
f fo or rm ma an n l lo os s m mo od de el lo os s r re ep pr re es se en nt ta ac ci io on na al le es s d de el l m mu un nd do o d di is st ti in ng gu ui id do o p po or r e el l s si is st te em ma a i in nd di iv vi id du uo o. . S So on n l la a n ni ic ca a p po os si ib bi il li id da ad d
q qu ue e t ti ie en ne e e el l i in nd di iv vi id du uo o d de e e es st ta ab bl le ec ce er r u un na a r re el la ac ci i n n c co on n e el l m mu un nd do o. . L Lo os s m mo od de el lo os s d de e r re ea al li id da ad d r re ep pr re es se en nt ta an n n no o s s l lo o e el l
m mu un nd do o p pe er rc ci ib bi id do o s si in no o t ta am mb bi i n n c cu ua al lq qu ui ie er r m mu un nd do o i im ma ag gi in na ad do o ( (G Gu ui id da an no o, , 1 19 98 88 8) ). . A As s , , e el l f fe en n m me en no o d de el l c co on no oc ci im mi ie en nt to o
r re ef fl le ej ja a l la as s e es st tr ru uc ct tu ur ra as s p pr ro of fu un nd da as s d de el l o or rg ga an ni is sm mo o q qu ue e c co on no oc ce e m m s s q qu ue e l la a " "r re ea al li id da ad d e en n s si i m mi is sm ma a" " ( (V V a as se e P Po ol la an ny yi i 1 19 95 58 8, ,
1 19 96 66 6; ; H Ha ay ye ek k 1 19 95 52 2; ; W We ei im me er r 1 19 97 77 7) ). .
E El l p po os st t- -r ra ac ci io on na al li is sm mo o e en nt ti ie en nd de e a al l s se er r h hu um ma an no o d de es sd de e u un n p pu un nt to o d de e v vi is st ta a d de e l la a e ep pi is st te em mo ol lo og g a a e ev vo ol lu ut ti iv va a c co om mo o c cr re ea ad do or r y y
p pr ro od du uc ct to o d de e s su u c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a. . L Lo o q qu ue e i im mp pl li ic ca a a as su um mi ir r, , e el l r ro ol l g ge en ne er ra ad do or r d de e c co on no oc ci im mi ie en nt to o p po or r p pa ar rt te e d de el l o ob bs se er rv va ad do or r y y, ,
2 2
a a s su u v ve ez z, , q qu ue e n no o e es s p po os si ib bl le e u un n a ac cc ce es so o n ni ic co o y y p pr ri iv vi il le eg gi ia ad do o a a l la a r re ea al li id da ad d, , y ya a q qu ue e l lo os s s se er re es s v vi iv vo os s n no o d di is st ti in ng gu ue en n e en nt tr re e
i il lu us si i n n y y p pe er rc ce ep pc ci i n n ( (M Ma at tu ur ra an na a y y V Va ar re el la a, , 1 19 98 84 4) ). . P Po or r e en nd de e, , l la a i im mp po or rt ta an nc ci ia a d de e l la a g ge en ne er ra ac ci i n n d de el l s si ig gn ni if fi ic ca ad do o, ,
p po os si ib bi il li it ta ad do o p po or r l la a a ap pa ar ri ic ci i n n d de el l l le en ng gu ua aj je e c co om mo o i in ns st tr ru um me en nt to o e ev vo ol lu ut ti iv vo o, , n no os s p pe er rm mi it te e m ma an ne ej ja ar r c co om mp pl le ej ji id da ad de es s y y
d di is st ta an nc ci ia ar rn no os s d de e l lo o i in nm me ed di ia at to o, , c co on ns st ti it tu uy y n nd do os se e a as s l la a t te es si is s d de e u un na a i id de en nt ti id da ad d n na ar rr ra at ti iv va a. .
U Un na a c co on ns se ec cu ue en nc ci ia a i im mp po or rt ta an nt te e d de e l lo o a an nt te er ri io or r, , e es s q qu ue e l la as s r re el la ac ci io on ne es s h hu um ma an na as s n no o s se e p pu ue ed de en n a ab bs st tr ra ae er r d de e l lo o
e ep pi is st te em mo ol l g gi ic co o- -e ev vo ol lu ut ti iv vo o, , y ya a q qu ue e e el l c co on no oc ce er r e es s c co on ns su ub bs st ta an nc ci ia al l a al l e es st ta ar r v vi iv vo o, , y y e es s p po or r e el ll lo o q qu ue e s se e p pr re et te en nd de e e ex xp pl li ic ca ar r
d de e m ma an ne er ra a e ev vo ol lu ut ti iv va a, , c c m mo o e el l i in nd di iv vi id du uo o l le e d da a s se en nt ti id do o a a l la as s p pe er rt tu ur rb ba ac ci io on ne es s q qu ue e d di is st ti in ng gu ue e s so ob br re e u un na a m ma at tr ri iz z i in nv va ar ri ia an nt te e
d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o p pe er rs so on na al l
2 2
( (G Gu ui id da an no o y y L Li io ot tt ti i 1 19 98 83 3; ; G Gu ui id da an no o, , 1 19 98 87 7) ). . E Es st to o s se e v ve e r re ef fl le ej ja ad do o e en n e en nt te en nd de er r a al l s se er r h hu um ma an no o
c co om mo o u un n s si is st te em ma a g ge en ne er ra ad do or r d de e u un n p pe er rm ma an ne en nt te e o or rd de en n i in nt te er rn no o ( (c co oh he er re en nc ci ia a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l) ) p po os si ib bi il li it ta ad do o p po or r s su u s s m mi is sm mo o
e en n d de es sa ar rr ro ol ll lo o ( (S St te er rn n, , 1 19 98 85 5, , 1 19 99 95 5) ). .
E En n d di if fe er re en nt te es s d do om mi in ni io os s d de e c co on no oc ci im mi ie en nt to o, , h ha ay y e ev vi id de en nc ci ia a q qu ue e f fu un nd da am me en nt ta a e el l h ha ac ce er rs se e l la a p pr re eg gu un nt ta a p po or r e el l o ob bs se er rv va ad do or r. .
A As s , , e en n e el l d do om mi in ni io o d de e l la a p ps si ic co ol lo og g a a e ev vo ol lu ut ti iv va a, , P Pi ia ag ge et t e en n s su u o oc ct to og g s si im mo o a an ni iv ve er rs sa ar ri io o a af fi ir rm m : : c ci in nc cu ue en nt ta a a a o os s d de e
e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a n no os s h ha an n e en ns se e a ad do o q qu ue e e el l c co on no oc ci im mi ie en nt to o n no o r re es su ul lt ta a d de e u un n m me er ro o r re eg gi is st tr ro o d de e o ob bs se er rv va ac ci io on ne es s s si in n u un na a
a ac ct ti iv vi id da ad d e es st tr ru uc ct tu ur ra al l p po or r p pa ar rt te e d de el l s su uj je et to o ( (P Pi ia at te el ll li i, , 1 19 98 80 0, , p pp p. . 2 23 3) ). . P Po or r o ot tr ra a p pa ar rt te e, , e en n e el l d do om mi in ni io o d de e l la a
n ne eu ur ro op ps si ic co ol lo og g a a, , P Pr ri ib br ra am m ( (1 19 97 71 1, , 1 19 98 86 6) ) s so os st ti ie en ne e q qu ue e l la as s p pe er rc ce ep pc ci io on ne es s s so on n m m s s u un n r re ef fl le ej jo o d de e p pa at tr ro on ne es s d de e r re es sp pu ue es st ta a
e ev vo oc ca ad do os s e en n e el l c ce er re eb br ro o p po or r u un n i in np pu ut t, , q qu ue e r re es su ul lt ta an nt te es s d de e p pa at tr ro on ne es s d de e e es st ti im mu ul la ac ci i n n, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : c cu ua an nd do o u un no o s se e p po on ne e
d de el la an nt te e d de e u un na a e es sc ca al le er ra a m me ec c n ni ic ca a q qu ue e n no o f fu un nc ci io on na a, , s su ub bi ie en nd do o p po or r e el ll la a p pa ar re ec ce er r p po or r a al lg gu un no os s i in ns st ta an nt te es s q qu ue e l lo os s
e es sc ca al lo on ne es s s se e m mu ue ev ve en n e e i in nc cl lu us so o s se e p pu ue ed de e s se en nt ti ir r q qu ue e s se e p pi ie er rd de e e el l e eq qu ui il li ib br ri io o, , t to om m n nd do os se e d de el l p pa as sa am ma an no os s. . E En n c ca am mb bi io o, , n no o
o oc cu ur rr re e l lo o m mi is sm mo o c cu ua an nd do o s se e c co om mi ie en nz za a a a s su ub bi ir r p po or r u un na a e es sc ca al le er ra a n no or rm ma al l, , y ya a q qu ue e n nu ue es st tr ro os s r rg ga an no os s s se en ns so or ri ia al le es s e es st t n n
p pr ro ov vi is st to os s d de e u un n m me ec ca an ni is sm mo o a an nt ti ic ci ip pa at to or ri io o, , e el l c cu ua al l c co on nc cu ur rr re e a a l la a c co on ns st tr ru uc cc ci i n n d de e l la a p pe er rc ce ep pc ci i n n, , c co on n l la a p po os si ib bi il li id da ad d d de e
c co or rr re ec cc ci i n n m m s s o o m me en no os s r r p pi id da a. . E Es st te e m me ec ca an ni is sm mo o a an nt ti ic ci ip pa at to or ri io o c co on ns st ti it tu uy ye e e el l f fe ee ed df fo or rw wa ar rd d, , y y l la a c ca ap pa ac ci id da ad d d de e
c co or rr re ec cc ci i n n c co on ns st ti it tu uy ye e e el l f fe ee ed db ba ac ck k ( (P Pr ri ib br ra am m, , 1 19 97 71 1) ). . E Es s a as s c co om mo o l lo os s n ne eu ur ro of fi is si i l lo og go os s q qu ue e a ad ds sc cr ri ib be en n a a e es st te e m ma ar rc co o
c co on nc ce ep pt tu ua al l, , p pl la an nt te ea an n q qu ue e e el l s si is st te em ma a n ne er rv vi io os so o e es st t g ge en n t ti ic ca am me en nt te e p pr re ep pa ar ra ad do o p pa ar ra a c co on ns st tr ru ui ir r d da at to os s p pe er rc ce ep pt ti iv vo os s, , p pa ar ra a
r re es so ol lv ve er r p pr ro ob bl le em ma as s y y p pa ar ra a b bu us sc ca ar r a ac ct ti iv va am me en nt te e e es st t m mu ul lo os s a am mb bi ie en nt ta al le es s q qu ue e l le e p pe er rm mi it ta an n o or ri ie en nt ta ar rs se e y y m ma an nt te en ne er r u un na a
a au ut to on no om m a a e ev vo ol lu ut ti iv va a p pr ro op pi ia a. .

E EL L A AU UT TO OE EN NG GA A O O Y Y L LA A S SI IM MB BO OL LI IZ ZA AC CI I N N E EN N L LA A T TE EO OR R A A D DE E L LA A S SA AL LU UD D M ME EN NT TA AL L

" ". .. .. .e el l c cr ri it te er ri io o s se el le ec ct ti iv vo o p pa ar ra a l la a e ev vo ol lu uc ci i n n d de e l lo os s p pr ri im ma at te es s s su up pe er ri io or re es s h ha a s si id do o p pr ro ob ba ab bl le em me en nt te e l la a s se en ns si ib bi il li id da ad d a a l lo os s
r re eq qu ui is si it to os s q qu ue e p pl la an nt te ea a l la a v vi id da a e en n g gr ru up po o" " ( (L Le ew wi in n, , 1 19 98 88 8, , p p. . 8 80 0) )

E El l s se er r h hu um ma an no o, , c co om mo o c cu ua al lq qu ui ie er r o ot tr ro o s si is st te em ma a c co og gn no os sc ci it ti iv vo o s se e c ca ar ra ac ct te er ri iz za a p po or r u un n i in nc cr re em me en nt to o d de e i in nf fo or rm ma ac ci i n n q qu ue e
d de et te er rm mi in na a u un na a p pr ro og gr re es si i n n o or rt to og ge en n t ti ic ca a e en n l la a q qu ue e e em me er rg ge en n n ni iv ve el le es s c ca ad da a v ve ez z m m s s c co om mp pl le ej jo os s d de e i in nt te eg gr ra ac ci i n n d de el l
c co on no oc ci im mi ie en nt to o i in nt te er rs su ub bj je et ti iv vo o d de e s s m mi is sm mo o y y d de el l m mu un nd do o. . A As s , , p po or r e ej je em mp pl lo o, , l la a c ca ap pa ac ci id da ad d d de e f fi in ng gi ir r y y a at tr ri ib bu ui ir r
i in nt te en nc ci io on ne es s e en n l lo os s s se er re es s h hu um ma an no os s, , e es s m mu uc ch ho o m m s s c co om mp pl le ej ja a y y a ar rt ti ic cu ul la ad da a q qu ue e e en n e el l r re es st to o d de el l m mu un nd do o d de e l lo os s p pr ri im ma at te es s
s su up pe er ri io or re es s. . C Co on n l la a e em me er rg ge en nc ci ia a d de el l l le en ng gu ua aj je e y y c co on n l la a p po os si ib bi il li id da ad d d de e s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n q qu ue e e es st te e i in ns st tr ru um me en nt to o e ev vo ol lu ut ti iv vo o
o ot to or rg ga a, , e em me er rg ge e l la a d di if fe er re en nc ci ia a. . C Co on n e el l l le en ng gu ua aj je e, , s su ur rg ge e l la a c co on nc ci ie en nc ci ia a n na ar rr ra at ti iv va a d de e s s m mi is sm mo o, , a ac co om mp pa a a ad da a d de e u un n
d di is st ta an nc ci ia am mi ie en nt to o e en n l la a r re el la ac ci i n n c co on n l la a n na at tu ur ra al le ez za a y y u un na a s se en ns si ib bi il li id da ad d a a l lo os s d de et ta al ll le es s i in nt te er rs su ub bj je et ti iv vo os s d de es sc co on no oc ci id da a e en n e el l
r re es st to o d de el l m mu un nd do o a an ni im ma al l
3 3
( (V V a as se e H Hu um mp ph hr re ey y, , 1 19 98 86 6) ). .
3 3
E El l a au ut to oe en ng ga a o o a al lu ud de e a a u un n p pr ro oc ce es so o d de e h ha ac ce er r c co oh he er re en nt te e l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a, , a ap pl la an na an nd do o c co on nt tr ra ad di ic cc ci io on ne es s e en nt tr re e e el l y yo o ( (c co om mo o
s su uj je et to o) ) y y e el l y yo o ( (c co om mo o o ob bj je et to o) ), , c co on n e el l f fi in n d de e m ma an nt te en ne er r u un na a n na ar rr ra ac ci i n n v vi ia ab bl le e s so oc ci ia al lm me en nt te e. . D De es sd de e e es st ta a p pe er rs sp pe ec ct ti iv va a, , n no o
e ex xi is st te e n ni in ng gu un na a p po os si ib bi il li id da ad d d de e q qu ue e e el l s se er r h hu um ma an no o p pu ue ed da a v ve er rs se e o ob bj je et ti iv va am me en nt te e d de es sd de e " "f fu ue er ra a" " c co om mo o r re ea al lm me en nt te e " "e es s" " y y
p po or r e en nd de e, , s se e a as su um me e q qu ue e c ca ad da a o op pe er ra ac ci i n n d de e c co on nc ci ie en nc ci ia a d de e s s m mi is sm mo o, , e es s s si ie em mp pr re e u un na a o op pe er ra ac ci i n n d de e a au ut to oe en ng ga a o o e en n l la a
p pe er rc ce ep pc ci i n n d de e s s m mi is sm mo o e en n u un n m mu un nd do o s so oc ci ia al l c co om mp pl le ej jo o ( (G Gu ui id da an no o, , 1 19 99 94 4) ). . D De e e es st ta a m ma an ne er ra a, , l la a c ca al li id da ad d d de el l a au ut to oe en ng ga a o o
4 4

p pa ar re ec ce e u un na a v va ar ri ia ab bl le e d de et te er rm mi in na an nt te e d de e l la a c co oh he er re en nc ci ia a- -e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l y y d de e l la a s sa al lu ud d m me en nt ta al l h hu um ma an na a. . E En n t t r rm mi in no os s c cl l n ni ic co os s, ,
l la a f fi in na al li id da ad d e ev vo ol lu ut ti iv va a d de el l a au ut to o- -e en ng ga a o o s se e p po od dr r a a e en nt te en nd de er r c co om mo o u un n m me ec ca an ni is sm mo o p pa ar ra a a ap pl la an na ar r c co on nt tr ra ad di ic cc ci io on ne es s
i in nt te er rn na as s, , d di is st ti in ng gu ui ie en nd do o y y e ex xc cl lu uy ye en nd do o c ci ie er rt ta a c ca an nt ti id da ad d d de e " "i in ng gr re ed di ie en nt te es s" " y y a a l la a v ve ez z c co on ne ec ct ta an nd do o d di ic ch ho os s i in ng gr re ed di ie en nt te es s
d de e l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a i in nm me ed di ia at ta a e en n e el l n ni iv ve el l c co on ns sc ci ie en nt te e n na ar rr ra at ti iv vo o, , d de e m ma an ne er ra a d de e g ge en ne er ra ar r u un na a n na ar rr ra ac ci i n n c co oh he er re en nt te e, ,
a ar rt ti ic cu ul la ad da a y y g ge en ne er ra at ti iv va a. . A As s , , l lo o i im mp po or rt ta an nt te e p pa ar ra a l la a s sa al lu ud d m me en nt ta al l d de el l i in nd di iv vi id du uo o, , e es s n no o p pa ad de ec ce er r g gr ra an nd de es s
d di is sc cr re ep pa an nc ci ia as s e en nt tr re e l lo os s n ni iv ve el le es s d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l, , y ya a q qu ue e m mi ie en nt tr ra as s m ma ay yo or r s se ea a e el l g gr ra ad do o d de e
i in nd de ec co od di if fi ic ca ab bi il li id da ad d d de e l la a d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a Y Yo o- -M M , , m m s s i in nt te en ns sa a s se er r l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a d de e d di iv vi is si i n n d de et te ec ct ta ad da a e en nt tr re e l lo os s
p pr ro op pi io os s p pe en ns sa am mi ie en nt to os s y y e em mo oc ci io on ne es s. .A As s , , l lo os s d de es s r rd de en ne es s c cl l n ni ic co os s p pu ue ed de en n s se er r c co on nc ce ep pt tu ua al li iz za ad do os s, , c co om mo o d di is st tr ra ac cc ci io on ne es s o o
e ex xc cl lu us si io on ne es s d de e i in nf fo or rm ma ac ci i n n d di is sc cr re ep pa an nt te e
5 5
q qu ue e e el l s si is st te em ma a n no o p pu ue ed de e a as si im mi il la ar r n ni i a ac co om mo od da ar r a a s su u n na ar rr ra ac ci i n n c co on ns sc ci ie en nt te e. .
P Po or r o ot tr ra a p pa ar rt te e, , l la a d di im me en ns si i n n t te em mp po or ra al l e en n u un n s si is st te em ma a a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l e es s u un n i in nd di ic ca ad do or r i im mp po or rt ta an nt te e, , y ya a q qu ue e e el l
a au ut to oe en ng ga a o o c co on ns sc ci ie en nt te e e em me er rg ge e d de es sp pu u s s d de e o oc cu ur rr ri id do o e el l e ev ve en nt to o e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l. . E En n o ot tr ra as s p pa al la ab br ra as s, , l la a c co on nc ci ie en nc ci ia a d de el l
n ni iv ve el l d de e a au ut to oe en ng ga a o o s se e d de es sc cu ub br re e p po or r e el l c cl li ie en nt te e e en n e el l p pr ro oc ce es so o t te er ra ap p u ut ti ic co o a a p po os st te er ri io or ri i, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : e en n e el l m mo om me en nt to o
e en n q qu ue e e el l c cl li ie en nt te e a ar rr re eg gl la a s su us s c co on nt tr ra ad di ic cc ci io on ne es s e em mo ot ti iv vo o- -r re ef fl le ex xi iv va as s a a t tr ra av v s s d de e l la a a au ut to o- -e ex xp pl lo or ra ac ci i n n d di ir ri ig gi id da a( (a a t tr ra av v s s d de e
t t c cn ni ic ca as s c co om mo o l la a M Mo ov vi io ol la a o o F Fo oc cu us si in ng g p po or r e ej je em mp pl lo o) ) d de e m ma an ne er ra a d de e s se eg gu ui ir r e en n s su u f fl lu ui ir r e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l n na ar rr ra at ti iv vo o, , l lo og gr ra a
g ge en ne er ra ar r e en n e es se e m mo om me en nt to o u un na a n na ar rr ra at ti iv va a c co on ns sc ci ie en nt te e d de e s s m mi is sm mo o, , m m s s i in nt te eg gr ra ad da a y y c co oh he er re en nt te e c co on n s su u c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a, , a a
t tr ra av v s s d de e u un na a s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n q qu ue e l le e p pe er rm mi it te e a ac cc ce ed de er r a a i in nf fo or rm ma ac ci i n n a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l r re el le ev va an nt te e p pa ar ra a s su u o op pe er ra ar r e en n e el l
m me ed di io o s so oc ci ia al l. . D De e m mo od do o, , q qu ue e l la a c co on nc ci ie en nc ci ia a d de e a au ut to oe en ng ga a o o s se e g ge en ne er ra a c cu ua an nd do o e el l c cl li ie en nt te e l lo og gr ra a v vi is su ua al li iz za ar r l la a s si it tu ua ac ci i n n
n nu ue ev va am me en nt te e d di is st ti in ng gu ui ie en nd do o i in nf fo or rm ma ac ci i n n a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l e ex xc cl lu ui id da a e en n e el l m mo om me en nt to o d de el l e ep pi is so od di io o. . P Pa ar ra a e el l c cl l n ni ic co o, , e es st to o
e em me er rg ge e c cu ua an nd do o s se e p pr ro od du uc ce e u un n c ca am mb bi io o e en n e el l e em mo oc ci io on na ar r- -n na ar rr ra ar r p po or r p pa ar rt te e d de el l c cl li ie en nt te e. . E En n e es se e m mo om me en nt to o, , e el l c cl li ie en nt te e s se e
d di ic ce e p po or r e ej je em mp pl lo o: : c c m mo o n no o m me e d di i c cu ue en nt ta a q qu ue e m mi i d de ec ci is si i n n e er ra a t ta an n a ap pr re es su ur ra ad da a, , n no o v ve e a a l la a g gr ra an n c ca an nt ti id da ad d d de e p po os si ib bl le es s
c co on ns se ec cu ue en nc ci ia as s r ri ie es sg go os sa as s p pa ar ra a m m e en n e es se e i in ns st ta an nt te e? ?, , y y a ah ho or ra a. .. .. ., , m me e p pa ar re ec ce en n t ta an n e ev vi id de en nt te es s y y c co om mp pr re en ns si iv va as s e es sa as s
p pe eq qu ue e a as s s se en ns sa ac ci io on ne es s d de e p pr ro ob bl le em ma as s e es st to om ma ac ca al le es s q qu ue e m me e s si ig gu ui ie er ro on n. .
E En n t te eo or r a a, , l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a h hu um ma an na a s si ie em mp pr re e m ma an nt ti ie en ne e l la a c co oh he er re en nc ci ia a c co on n d di if fe er re en nt te es s n ni iv ve el le es s d de e a au ut to oe en ng ga a o o
6 6

p po os si ib bi il li it ta ad do os s p po or r l la a m mo od da al li id da ad d d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o d de el l s si ig gn ni if fi ic ca ad do o p pe er rs so on na al l. . P Po or r e el ll lo o, , u un n s si is st te em ma a q qu ue e p po os se ea a u un n n ni iv ve el l
d de e a au ut to oe en ng ga a o o a al lt to o p pr ro ov vo oc ca ar r q qu ue e l la a c co oh he er re en nc ci ia a d de el l s si is st te em ma a s se ea a m m s s r r g gi id da a y y h ha ay ya a m me en no or re es s p po os si ib bi il li id da ad de es s d de e
s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l, , l lo o c cu ua al l p pu ue ed de e g ge en ne er ra ar r h hi ip po ot t t ti ic ca am me en nt te e d de es s r rd de en ne es s c cl l n ni ic co os s. . E En n c ca am mb bi io o, , u un n s si is st te em ma a
n na ar rr ra at ti iv vo o q qu ue e p po os se ea a u un n n ni iv ve el l d de e a au ut to oe en ng ga a o o e eq qu ui il li ib br ra ad do o p po od dr r r re ec co on no oc ce er rs se e d de e m ma an ne er ra a f fl le ex xi ib bl le e, , l lo o c cu ua al l i im mp pl li ic ca ar r
p po os si ib bi il li id da ad de es s c cr re ea at ti iv va as s e en n r re el la ac ci i n n a a s su u c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a y y a au us se en nc ci ia a d de e s si in nt to om ma at to ol lo og g a a ( (E Es sq qu ue em ma a 1 1) ). .

E Es sq qu ue em ma a 1 1: : i in nd di ic ca ad do or r d de e p pr ro ob bl le em ma as s d de e s sa al lu ud d m me en nt ta al l: :




4 4
- -A Al lt to o n ni iv ve el l d de e a au ut to oe en ng ga a o o y y b ba aj ja a c ca ap pa ac ci id da ad d d de e s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n: : e es s u un na a g gr ra an n d di is so oc ci ia ac ci i n n p pa ar ra a u un n o ob bs se er rv va ad do or r, , e en nt tr re e e el l
" "Y Yo o- -s su uj je et to o" " y y e el l " "M M - -o ob bj je et to o" ", , a a t ta al l g gr ra ad do o q qu ue e l la a p pe er rs so on na a n no o l lo og gr ra a r re ec co on no oc ce er r- -s si im mb bo ol li iz za ar r l lo o q qu ue e s si ie en nt te e c co on n e el l c c m mo o
s se e " "v vi is su ua al li iz za a" ". . P Po or r t ta an nt to o, , s se e p pu ue ed de e h hi ip po ot te et ti iz za ar r q qu ue e h ha ay y p po oc ca a c co or rr re el la ac ci i n n e en nt tr re e l lo o q qu ue e s si ie en nt te e y y l lo o q qu ue e s se e c cu ue en nt ta a
l li in ng gu u s st ti ic ca am me en nt te e. . P Po or r e ej je em mp pl lo o: : a a P Pe ed dr ro o l le e d di ic ce en n f fr re ec cu ue en nt te em me en nt te e q qu ue e e es s p po oc co o c ca ap pa az z e en n s su u h ho og ga ar r, , l lo o c cu ua al l n no o
c co or rr re es sp po on nd de e a a c c m mo o s se e s si ie en nt te e c co on n s su us s c co om mp pa a e er ro os s d de e c co ol le eg gi io o. . E Es st ta a n na ar rr ra ac ci i n n e en n d de ef fi in ni it ti iv va a n no o l le e s si ir rv ve e c co om mo o
i in ns st tr ru um me en nt to o p pa ar ra a r re ec co on no oc ce er r s su u f fl lu ui ir r e em mo oc ci io on na al l, , p pe er ro o a a l la a v ve ez z l lo o u ub bi ic ca a e en n s su u f fa am mi il li ia a. . E Es st te e t ti ip po o d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o, , s se e
p pu ue ed de e e en nc co on nt tr ra ar r e en n e el l i in ni ic ci io o d de e l lo os s p pr ro ob bl le em ma as s d de e s sa al lu ud d m me en nt ta al l. .

- - M Me ed di io o n ni iv ve el l d de e a au ut to oe en ng ga a o o y y p pt ti im ma a c ca ap pa ac ci id da ad d d de e s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n: : l la a d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a e en nt tr re e e el l " "Y Yo o- -s su uj je et to o" " y y e el l " "M M - -
o ob bj je et to o" " s se e o ob bs se er rv va a e en n u un n n ni iv ve el l e eq qu ui il li ib br ra ad do o, , d do on nd de e e el l g gr ra ad do o d de e n na ar rr ra ac ci i n n y y d de e s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n d de e s s m mi is sm mo o s se e
t tr ra an ns sf fo or rm ma a e en n u un n i in ns st tr ru um me en nt to o e ef fe ec ct ti iv vo o p pa ar ra a r re ec co on no oc ce er r e el l f fl lu ui ir r i in nm me ed di ia at to o ( (e em mo oc ci io on ne es s, , f fa an nt ta as s a as s, , s se en ns so op pe er rc ce ep pc ci io on ne es s, ,
e et tc c t te er ra a) ). . E Es s u un n s si is st te em ma a q qu ue e p pu ue ed de e o op pe er ra ar r e en n s su u m me ed di io o c co on n f fl le ex xi ib bi il li id da ad d y y c co oh he er re en nc ci ia a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l e en n u un na a n na ar rr ra ac ci i n n
a ad da ap pt ta at ti iv va a. .

- -B Ba aj jo o n ni iv ve el l d de e a au ut to oe en ng ga a o o y y a al lt ta a c ca ap pa ac ci id da ad d d de e s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n: : l la a p pe er rs so on na a s se e r re ef fi ie er re e c ca as si i l la a t to ot ta al li id da ad d d de e s su u
e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a i in nm me ed di ia at ta a, , p po or r l lo o c cu ua al l a as si im mi il la a d de em ma as si ia ad do os s d da at to os s, , d de e m ma an ne er ra a q qu ue e t ti ie en ne e q qu ue e m ma an ne ej ja ar r u un na a m ma ay yo or r
c co om mp pl le ej ji id da ad d y y p pu ue ed de e l ll le eg ga ar r a a p pe er rd de er r l la a v vi is si i n n i in nt te eg gr ra at ti iv va a p po or r e es st ta ar r e en n c co on nt ta ac ct to o c co on n d de em ma as si ia ad do os s d de et ta al ll le es s
a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al le es s d di is st ti in ng gu ui id do os s. . A Aq qu u s se e p pu ue ed de en n d da ar r p pr ro ob bl le em ma as s d de e t ti ip po o e ex xi is st te en nc ci ia al le es s. .

E EL L E EX XP PL LI IC CA AR R E EN N U UN N M MA AR RC CO O E EM MO OT TI IV VO O S SO OC CI IA AL L

E El l e ex xp pl li ic ca ar r e en n u un n s si is st te em ma a a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l h hu um ma an no o, , a al lu ud de e a a u un na a p pe er rm ma an ne en nt te e e ex xp pl li ic ca ac ci i n n d de e l la a p pr ro op pi ia a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a
i in nm me ed di ia at ta a r re ec co on no oc ci id da a y y r re ef fo or rm mu ul la ad da a e en n u un na a n na ar rr ra ac ci i n n c co on ns sc ci ie en nt te e. . P Po or r e el ll lo o, , e en n t t r rm mi in no os s o on nt to ol l g gi ic co os s s se er r c co on ns sc ci ie en nt te e
d de e u un no o m mi is sm mo o i im mp pl li ic ca a u un n p pr ro oc ce es so o d de e l ll le eg ga ar r a a u un na a e ex xp pl li ic ca ac ci i n n v vi ia ab bl le e p pa ar ra a l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a p pe er rm ma an ne en nt te e d de e s se er r u un n y yo o
n ni ic co o, , l lo o q qu ue e i im mp pl li ic ca a a am mp pl li if fi ic ca ar r l lo os s a as sp pe ec ct to os s c co on ns si is st te en nt te es s d de el l y yo o y y d di is sm mi in nu ui ir r l lo os s a as sp pe ec ct to os s d di is sc cr re ep pa an nt te es s c co on n l la a t te eo or r a a
d de e s s m mi is sm mo o i im mp pl l c ci it ta a. .
E El l t ti ip po o d de e e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s q qu ue e f fo or rm ma an n p pa ar rt te e d de e l la a i id de en nt ti id da ad d n na ar rr ra at ti iv va a n no os s a ay yu ud da an n y y p pe er rm mi it te en n e en nt te en nd de er r l la a g ge en ne er ra ac ci i n n
d de e s s n nt to om ma as s y y s si ig gn no os s c cl l n ni ic co os s. . P Po or r e el ll lo o, , e es s a ad de ec cu ua ad do o t te en ne er r e en n c cu ue en nt ta a q qu ue e l la as s e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s a a l lo o m me en no os s s se e r re el la ac ci io on na an n
c co on n d do os s v va ar ri ia ab bl le es s s so oc ci ia al le es s: :

- -L La as s e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s t ti ie en ne en n l la a f fu un nc ci i n n e ev vo ol lu ut ti iv va a d de e a ab br ri ir r p po os si ib bi il li id da ad de es s d de e i in nt te er ra ac cc ci i n n s so oc ci ia al l. . E Es s i im mp po or rt ta an nt te e
d de es st ta ac ca ar r q qu ue e u un na a b bu ue en na a e ex xp pl li ic ca ac ci i n n p pa ar ra a e el l c cl li ie en nt te e t ti ie en ne e r re et tr ro oa al li im me en nt ta ac ci i n n p pa ar ra a e el l m mi is sm mo o, , o o d di ic ch ho o e en n o ot tr ra as s
p pa al la ab br ra as s, , l le e e es s f fu un nc ci io on na al l p pa ar ra a m ma an nt te en ne er r s su u c co oh he er re en nc ci ia a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l s si in n d di is sc cr re ep pa an nc ci ia as s. .

- -L La a n ne ec ce es si id da ad d d de e m ma an nt te en ne er r u un na a a au ut to o- -n na ar rr ra ac ci i n n a ac ce ep pt ta ab bl le e ( (a au ut to oe es st ti im ma a) ) e en n e el l g gr ru up po o s so oc ci ia al l y y p po od de er r a ac cc ce ed de er r a a
d di is st ti in nt to os s d do om mi in ni io os s d de e a ac cc ci i n n: : s so oc ci ia al l, , s se ex xu ua al l, , l la ab bo or ra al l, , e et tc c t te er ra a. .

L Lo os s s se er re es s h hu um ma an no os s s so on n g ge en ne er ra ad do or re es s d de e c co oh he er re en nc ci ia as s e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al le es s d de e c ca al li id da ad d v va ar ri ia ab bl le e, , l lo o c cu ua al l d de ep pe en nd de er r d de el l
p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l q qu ue e p po os se ea a l la a p pe er rs so on na a e en n e es se e m mo om me en nt to o e ex xi is st te en nc ci ia al l. . E Es s a as s , , c co om mo o t to od da a e ex xp pl li ic ca ac ci i n n
v vi iv ve en nc ci ia al l s su ur rg ge e e en n e el l l le en ng gu ua aj je e y y c cu um mp pl le e l la a f fu un nc ci i n n e ev vo ol lu ut ti iv va a d de e r re eo or rd de en na ar r l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a i in nm me ed di ia at ta a e em mo ot ti iv va a, , d de e
m ma an ne er ra a d de e i in nh hi ib bi ir r d di is sc cr re ep pa an nc ci ia as s g ge en ne er ra ad da as s p po or r l la a t te en ns si i n n d de e l la a v vi id da a s so oc ci ia al l ( (v vi iv ve en nc ci ia a- -e ex xp pl li ic ca ac ci i n n) ). . E Es s d de e e es st ta a
5 5
m ma an ne er ra a, , q qu ue e l lo os s t ti ip po os s d de e e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s n no os s p pe er rm mi it te en n m mo od du ul la ar r n nu ue es st tr ra a p pr ro op pi ia a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a e en n c cu ur rs so o y y r re eo or rg ga an ni iz za ar rl la a a a
t tr ra av v s s d de e l la a d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a p po os si ib bi il li it ta ad da a p po or r l la a r re et tr ro oa al li im me en nt ta ac ci i n n d de e l la a i in nf fo or rm ma ac ci i n n c co og gn ni it ti iv va a- -a af fe ec ct ti iv va a q qu ue e p pu ue ed de e
d di is st ti in ng gu ui ir r e el l i in nd di iv vi id du uo o ( (V V a as se e l lo os s e es st tu ud di io os s d de e M Ma ai in n y y C Cr ri it tt te en nd de en n s so ob br re e e es st ti il lo os s v vi in nc cu ul la ar re es s y y u us so o d de e i in nf fo or rm ma ac ci i n n) ). .
P Po or r e el ll lo o, , l lo os s p pr ro ob bl le em ma as s d de e s sa al lu ud d m me en nt ta al l s se e g ge en ne er ra an n c cu ua an nd do o e el l s si is st te em ma a i in nd di iv vi id du uo o d di is sm mi in nu uy ye e s su u v vi ia ab bi il li id da ad d
i in nt te er rs su ub bj je et ti iv va a, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : e en n e el l c ca as so o d de e u un n d de es so or rd de en n p ps si ic c t ti ic co o, , e el l a af fe ec ct ta ad do o l lo o i in nt te er rp pr re et ta a c co om mo o u un na a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a
e ex xt tr ra a a a a a l la a c cu ua al l n no o l le e p pu ue ed de e p po on ne er r n no om mb br re e n ni i t ta am mp po oc co o a as si im mi il la ar r n ni i a ac co om mo od da ar r a a l la a n na ar rr ra ac ci i n n c co on ns sc ci ie en nt te e d de e s s
m mi is sm mo o, , l lo o c cu ua al l l lo o v vi iv ve e c co on n u un na a s se en ns sa ac ci i n n d di is sp pl la ac ce en nt te er ra a
7 7
. . D De e m mo od do o q qu ue e l la a d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a s su ur rg ge e y y e es s r re ec co on no oc ci id da a e en n u un na a
s se en ns sa ac ci i n n d de e s s m mi is sm mo o i in nm me ed di ia at ta a i in nt te er rp pr re et ta ad da a c co om mo o e ex xt tr ra a a a d de e a ac cu ue er rd do o a a s su u h hi is st to or ri ia a, , c co om mo o c co on ns se ec cu ue en nc ci ia a d de e u un na a
m mo od da al li id da ad d p ps si ic c t ti ic ca a d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o. .
E En n t t r rm mi in no os s r re el la ac ci io on na al le es s, , l la as s e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s g gu u a an n c co on n c ci ie er rt to o p pe es so o e el l o op pe er ra ar r e en n l la a r re ea al li id da ad d s so oc ci ia al l, , y ya a q qu ue e i im mp pl li ic ca an n
c co on ns se ec cu ue en nc ci ia as s e ex xi is st te en nc ci ia al le es s y y s so oc ci ia al le es s p pr re es se en nt te es s y y f fu ut tu ur ra as s. . D De e m ma an ne er ra a q qu ue e l lo os s t ti ip po os s d de e e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s q qu ue e s se e g ge en ne er ra an n
e en n u un n f fo on nd do o e em mo oc ci io on na al l , , p pu ue ed de en n s se er r a an na al li iz za ad do os s e en n r re el la ac ci i n n a al l t ti ip po o d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o q qu ue e e el l s si is st te em ma a p po os se ea a: : l la as s
e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s v vi iv ve en nc ci ia al le es s r re es st tr ri ic ct ti iv va as s q qu ue e f fo oc ca al li iz za an n a al l s si is st te em ma a y y l la as s e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s v vi iv ve en nc ci ia al le es s g ge en ne er ra at ti iv va as s q qu ue e
a ab br re en n p po os si ib bi il li id da ad de es s. . A Am mb bo os s t ti ip po os s d de e e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s t ti ie en ne en n c co om mo o f fu un nc ci i n n e ev vo ol lu ut ti iv va a m ma an nt te en ne er r c co on n g gr ra ad do os s v va ar ri ia ab bl le es s l la a
c co on nt ti in nu ui id da ad d d de e l la a a au ut to o- -n na ar rr ra ac ci i n n ( (Q Qu ui i o on ne es s, , 1 19 99 96 6) ). .
S Se e e en nt ti ie en nd de e p po or r e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s v vi iv ve en nc ci ia al le es s r re es st tr ri ic ct ti iv va as s a al l p pr ro oc ce es so o, , e en n e el l c cu ua al l, , e el l s si is st te em ma a n na ar rr ra at ti iv vo o n no o d di is st ti in ng gu ue e " "
s su uf fi ic ci ie en nt te es s i in ng gr re ed di ie en nt te es s" " d de e s su u e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a i in nm me ed di ia at ta a, , l lo o c cu ua al l f fo oc ca al li iz za a a al l s si is st te em ma a e en n s s l lo o c ci ie er rt to os s a as sp pe ec ct to os s y y p po or r t ta an nt to o
e ex xc cl lu uy ye e i in nf fo or rm ma ac ci i n n. . E El l i in nd di iv vi id du uo o l lo o v vi iv ve e c co om mo o a al lg go o v ve en ni id do o d de e a af fu ue er ra a ( (a at tr ri ib bu uc ci i n n e ex xt te er rn na a) ), , s si in nt ti i n nd do ol lo o c co om mo o a aj je en no o
a a s s m mi is sm mo o o o , , d di ic ch ho o e en n o ot tr ra as s p pa al la ab br ra as s, , e es s c co om mo o s si i f fu ue er ra a o ob bj je et to o d de e l la a e em mo oc ci i n n q qu ue e r re es st tr ri in ng ge e s su u a ac cc ci io on na ar r e en n e el l
m mu un nd do o. . L Lo o a an nt te er ri io or r, , s se e o ob bs se er rv va a c co om mo o s si i e el l i in nd di iv vi id du uo o s se e f fo oc ca al li iz za ar ra a e en n s s l lo o c ci ie er rt to os s a as sp pe ec ct to os s d de e s su u e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a
e em mo ot ti iv va a- -s so om m t ti ic ca a d de e m ma an ne er ra a i in ne es sc ca ap pa ab bl le e. . C Co om mo o c co on ns se ec cu ue en nc ci ia a e el l i in nd di iv vi id du uo o s se e d da a e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s r re es st tr ri ic ct ti iv va as s q qu ue e
t to om ma an n s s l lo o c ci ie er rt to os s a as sp pe ec ct to os s d de e l la a i in nf fo or rm ma ac ci i n n q qu ue e d da a l la a e em mo oc ci i n n ( (p po or r e ej je em mp pl lo o: : s s l lo o l la a i in nt te en ns si id da ad d d de e l la a e em mo oc ci i n n) ), , l lo o
c cu ua al l h ha ac ce e q qu ue e s se e v vi iv va a e es st to o d de e m ma an ne er ra a d di is sc cr re ep pa an nt te e- -d di is sp pl la ac ce en nt te er ra a. . U Un na a m me et t f fo or ra a t ti il l p pa ar ra a e en nt te en nd de er r e es st te e f fe en n m me en no o d de e
l la a n no o a as si im mi il la ac ci i n n d de e l la a d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a e es s l la a s si ig gu ui ie en nt te e: : " "n no o h ha ay y q qu ue e m ma at ta ar r a al l m me en ns sa aj je er ro o a an nt te es s d de e r re ec ci ib bi ir r e el l m me en ns sa aj je e " "
( (M Ma ah ho on ne ey y, , 1 19 99 91 1) ). .
E En n c ca am mb bi io o, , p po or r e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s v vi iv ve en nc ci ia al le es s g ge en ne er ra at ti iv va as s s se e e en nt ti ie en nd de e a al l p pr ro oc ce es so o, , e en n e el l c cu ua al l, , e el l s si is st te em ma a n na ar rr ra at ti iv vo o
d di is st ti in ng gu ue e u un na a c ca an nt ti id da ad d d de e " "i in ng gr re ed di ie en nt te es s s su uf fi ic ci ie en nt te es s" " y y l lo og gr ra a a ap pl la an na ar r l la as s d di is sc cr re ep pa an nc ci ia as s q qu ue e v va an n s su ur rg gi ie en nd do o d de e l la a
t te en ns si i n n d di ia al l c ct ti ic ca a e en nt tr re e l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a i in nm me ed di ia at ta a y y e el l e ex xp pl li ic ca ar r, , l lo o c cu ua al l g ge en ne er ra a u un na a c co oh he er re en nc ci ia a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l a ar rt ti ic cu ul la ad da a
y y f fl le ex xi ib bl le e, , q qu ue e e el l s su uj je et to o v vi iv ve e c co om mo o f fl lu ui id da a y y n no o d di is sc cr re ep pa an nt te e s so oc ci ia al lm me en nt te e. . D De e e es st ta a m ma an ne er ra a, , l lo os s p pr ro oc ce es so os s i in nm me ed di ia at to os s
( (t to on no os s e em mo ot ti iv vo os s, , s se en ns sa ac ci io on ne es s, , f fa an nt ta as s a as s, , e et tc c t te er ra a) ) s se e d di is st ti in ng gu ue en n c co om mo o i in nf fo or rm ma at ti iv vo os s y y s so on n m mo od du ul la ad do os s a a t tr ra av v s s d de e
e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s q qu ue e s se e d di ir ri ig ge en n a a a ab br ri ir r p po os si ib bi il li id da ad de es s r re el la ac ci io on na al le es s. .

E ES ST TI IL LO OS S D DE E P PE EN NS SA AM MI IE EN NT TO O C CO OM MO O P PR RO OC CE ES SO OS S A AU UT TO OO OR RG GA AN NI IZ ZA AD DO OR RE ES S D DE E S SI IG GN NI IF FI IC CA AD DO O
P PE ER RS SO ON NA AL L

E El l p pe en ns sa am mi ie en nt to o e es s u un na a d di im me en ns si i n n d de e l la a a au ut to oo or rg ga an ni iz za ac ci i n n e en n l lo os s s se er re es s h hu um ma an no os s y y p po or r e el ll lo o e es s u un na a f fu ue er rz za a o or ri ie en nt ta ad do or ra a
p pa ar ra a a au um me en nt ta ar r l la a v vi ia ab bi il li id da ad d s so oc ci ia al l. . P Po or r e el ll lo o a an na al li iz za ar r d do os s m mo od da al li id da ad de es s d de e p pe en ns sa am mi ie en nt to o q qu ue e d di is st ti in ng gu ue e B Br ru un ne er r ( (1 19 98 86 6) )
y y q qu ue e p pa ar re ec ce en n r re el le ev va an nt te es s p pa ar ra a l la a c co om mp pr re en ns si i n n d de el l m mu un nd do o d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do os s d de el l c cl li ie en nt te e: : l la as s m mo od da al li id da ad de es s
p pr ro op po os si ic ci io on na al le es s y y n na ar rr ra at ti iv va as s
8 8
. .
6 6
P Po or r u un na a p pa ar rt te e, , e el l p pe en ns sa am mi ie en nt to o p pr ro op po os si ic ci io on na al l b bu us sc ca a a ar rg gu um me en nt to os s u un ni iv ve er rs sa al le es s p pa ar ra a e en nc co on nt tr ra ar r l la a v ve er rd da ad d o o v ve er ri if fi ic ca ac ci i n n, ,
r re es sp pe et ta an nd do o e el l p pr ri in nc ci ip pi io o d de e n no o- -c co on nt tr ra ad di ic cc ci i n n, , l lo o c cu ua al l e en n l lo os s f fe en n m me en no os s c cl la as si if fi ic ca ad do os s c co om mo o p ps si ic c t ti ic co os s p po or r e el l
o ob bs se er rv va ad do or r e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al lm me en nt te e, , s se e o ob bs se er rv va a t tr ra an ns sg gr re ed di id do o e en n d di if fe er re en nt te es s g gr ra ad do os s, , c co om mo o s se e o ob bs se er rv va a e en n l lo os s d de el li ir ri io os s
n ni ih hi il li is st ta a, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : N No o t te en ng go o c ce er re eb br ro o d de en nt tr ro o d de e m mi i c cr r n ne eo o, , y yo o e es st to oy y m mu ue er rt to o e en n v vi id da a . .
P Po or r o ot tr ra a p pa ar rt te e, , e el l p pe en ns sa am mi ie en nt to o n na ar rr ra at ti iv vo o b bu us sc ca a l lo o s si in ng gu ul la ar r, , c co on ne ec ct ta an nd do o e el l p pa as sa ad do o c co on n e el l p pr re es se en nt te e. . D De es sd de e u un n m ma ar rc co o
e ev vo ol lu ut ti iv vo o, , s se e p pu ue ed de e s so os st te en ne er r q qu ue e l la a f fu un nc ci i n n d de e e es st te e t ti ip po o d de e p pe en ns sa am mi ie en nt to o, , e ex xp pr re es sa ad do o c co om mo o r re el la at to o i in nt te er rn no o o o e ex xt te er rn no o, ,
b bu us sc ca a l la a s se em me ej ja an nz za a ( (c cr re ed di ib bi il li id da ad d y y/ /o o v ve er ro os si im mi il li it tu ud d) ) c co on n e el l e es st ta ar r e en n l la a v vi id da a j ju un nt to o a a o ot tr ro os s. . E Es s a as s , , c co om mo o t ta am mb bi i n n e en n l lo os s
f fe en n m me en no os s p ps si ic c t ti ic co os s s se e o ob bs se er rv va a u un n t ti ip po o d de e r re el la at to o l la ax xo o, , p po oc co o a ar rt ti ic cu ul la ad do o, , c co on n a al lt to os s g gr ra ad do os s d de e a au ut to oe en ng ga a o o i in ns se er rt to os s e en n
u un na a c co oh he er re en nc ci ia a c co on nc cr re et ta a- -e em mo ot ti iv va a, , c co on n c ca ar ra ac ct te er r s st ti ic ca as s r r g gi id da as s p pa ar ra a u un n o ob bs se er rv va ad do or r e ex xt te er rn no o. .
S Se e s so os st ti ie en ne e q qu ue e a am mb bo os s t ti ip po os s d de e p pe en ns sa am mi ie en nt to o, , t ti ie en ne en n p pr ri in nc ci ip pi io os s f fu un nc ci io on na al le es s p pr ro op pi io os s, , c cr ri it te er ri io os s s si in ng gu ul la ar re es s d de e
c co or rr re ec cc ci i n n, , y y s su us s c cr ri it te er ri io os s d de e v ve er ri if fi ic ca ac ci i n n. . A As s u un n r re el la at to o y y u un n a ar rg gu um me en nt to o s so on n d di is st ti in nt to os s, , y ya a q qu ue e l lo os s r re el la at to os s t tr ra at ta an n d de e s su u
s se em me ej ja an nz za a c co on n l la a v vi id da a ( (v ve er ra ac ci id da ad d c co on n l la a c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a) ), , e en n c ca am mb bi io o l lo os s a ar rg gu um me en nt to os s a al lu ud de en n a a l la a v ve er rd da ad d e ex xt te er rn na a a al l
s su uj je et to o y y a ac ce ep pt ta ad da a p po or r l la a c co om mu un ni id da ad d ( (V V a as se e B Br ru un ne er r, , 1 19 98 86 6) ). .
E En n m m o op pi in ni i n n, , l la as s m mo od da al li id da ad de es s d de e p pe en ns sa am mi ie en nt to o p pr ro op po os si ic ci io on na al l y y n na ar rr ra at ti iv va a s so on n i im mp po or rt ta an nt te es s d de e e ev va al lu ua ar r e en n l la a s sa al lu ud d
m me en nt ta al l, , y ya a q qu ue e n no os s a ay yu ud da an n a a a ap pr ro ox xi im ma ar rn no os s a a u un na a t te eo or r a a d de e c c m mo o e el l s su uj je et to o e en n l la a r re ef fl le ex xi i n n l li in ng g s st ti ic ca a g ge en ne er ra a u un n t te ex xt to o
s so ob br re e s s m mi is sm mo o y y s su u m mu un nd do o s so oc ci ia al l, , l lo o q qu ue e p po or r u un na a p pa ar rt te e n no os s p pe er rm mi it te e v ve er rn no os s c co om mo o s se er re es s h hi is st t r ri ic co os s y y a a s su u v ve ez z, , t to om ma ar r
u un na a d di is st ta an nc ci ia a e eq qu ui il li ib br ra ad da a d de e l la a e em mo oc ci i n n ( (a as su um mi ir r s su u c co on nd di ic ci i n n d de e p po os si ib bi il li id da ad d d de e a ac cc ci i n n e en n u un na a c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a) ) q qu ue e
n no os s a ay yu ud de e a a d di ir ri ig gi ir r l la a c co on nd du uc ct ta a d de e m ma an ne er ra a v vi ia ab bl le e s so oc ci ia al lm me en nt te e. .
L La a h hi ip p t te es si is s s so os st te en ni id da a e en n e es st te e t tr ra ab ba aj jo o, , e es s q qu ue e l la a i in nt te er rd de ep pe en nd de en nc ci ia a d de e a am mb bo os s t ti ip po os s d de e p pe en ns sa am mi ie en nt to os s c co on nf fi ig gu ur ra an n
c ci ie er rt to os s a as sp pe ec ct to os s a at tr ri ib bu uc ci io on na al le es s, , l lo o c cu ua al l i in nc ci id di ir r e en n e el l c c m mo o n no os s v ve em mo os s d de es sd de e l la a r re ef fl le ex xi i n n n na ar rr ra at ti iv va a. . P Po or r e el ll lo o, , l la a
c ca al li id da ad d, , e es st tr ru uc ct tu ur ra a y y c co on nt te en ni id do o d de e l la a n na ar rr ra ac ci i n n j ju un nt to o a a u un n e es st ti il lo o a at tr ri ib bu uc ci io on na al l d de e l la a f fo or rm ma a c co om mo o e el l c cl li ie en nt te e n na ar rr ra a s su u
p pr ro ob bl le em m t ti ic ca a , , s so on n e el le em me en nt to os s q qu ue e a ay yu ud da an n a a l la a c co om mp pr re en ns si i n n d de el l m mu un nd do o d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o d de el l p pa ac ci ie en nt te e. . D De e m mo od do o, , q qu ue e
e el l a an n l li is si is s t ta an nt to o c cu ua an nt ti it ta at ti iv vo o c co om mo o c cu ua al li it ta at ti iv vo o e en n e el l c co on nt te ex xt to o d de e l la as s m mo od da al li id da ad de es s d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o ( (n no or rm ma al l, ,
n ne eu ur r t ti ic co o, , p ps si ic c t ti ic co o) ) d de e l lo os s d do os s t ti ip po os s d de e p pe en ns sa am mi ie en nt to os s, , n no os s a ay yu ud da an n a a t te en ne er r u un na a m ma ay yo or r c co om mp pr re en ns si i n n d de el l c c m mo o s se e
g ge en ne er ra an n l lo os s p pr ro ob bl le em ma as s d de e s sa al lu ud d m me en nt ta al l. . L La a c co om mp pr re en ns si i n n d de e a am mb bo os s t ti ip po os s d de e p pe en ns sa am mi ie en nt to os s i in ns se er rt to os s e en n u un na a l l g gi ic ca a
a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l v vi in nc cu ul la ar r, , n no os s a ay yu ud da ar r a a g ge en ne er ra ar r u un na a m me et to od do ol lo og g a a n no o i in ns st tr ru uc cc ci io on na al l m m s s e en n s si in nt to on n a a c co on n e el l c cl li ie en nt te e
( (e en n e es st ta a l li in ne ea a s se e e en nc cu ue en nt tr ra a e el l m m t to od do o d de e l la a a au ut to o- -o ob bs se er rv va ac ci i n nn n y y e el l f fo oc cu us si in ng g p po or r e ej je em mp pl lo o) ), , p pa ar ra a i in nt te en nt ta ar r q qu ue e e el l
c cl li ie en nt te e v vi iv va a c co on n u un na a m ma ay yo or r f fa ac ci il li it ta ac ci i n n s su u p pr ro op pi ia a a au ut to oe ex xp pl lo or ra ac ci i n n d di ir ri ig gi id da a p po or r e el l t te er ra ap pe eu ut ta a. .
E El l p po od de er r h he eu ur r s st ti ic co o d de e l lo o p pl la an nt te ea ad do o h ha ay y q qu ue e e ev va al lu ua ar rl lo o y y c cl li in ni ic ca am me en nt te e l lo o p po od de em mo os s e ej je em mp pl li if fi ic ca ar r c co om mo o s si ig gu ue e: : e en n e el l
c ca as so o d de el l p pe en ns sa am mi ie en nt to o d di is sg gr re eg ga ad do o ( (m mo od da al li id da ad d d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o p ps si ic c t ti ic co o) ), , a am mp pl li ia am me en nt te e d de es sc cr ri it to o e en n l la a
p ps si ic co op pa at to ol lo og g a a c cl l n ni ic ca a, , h ha ay y u un n d de es sm me ed dr ro o d de el l p pe en ns sa am mi ie en nt to o p pr ro op po os si ic ci io on na al l q qu ue e s se e o ob bs se er rv va a p po or r l la a p p r rd di id da a d de el l p pr ri in nc ci ip pi io o
d de e f fi in na al li id da ad d l l g gi ic ca a. . P Pa ar ra a e el l c cl l n ni ic co o, , n no o e ex xi is st te e u un n c co on nc ce ep pt to o c co om mo o r re ef fe er re en nc ci ia a h ha ac ci ia a e el l c cu ua al l a ap pu un nt te e e el l p pe en ns sa am mi ie en nt to o e en n
s su u d di is sc cu ur rs so o, , e es s a as s c co om mo o e el l c cl l n ni ic co o l lo o d di is st ti in ng gu ue e e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al lm me en nt te e, , c co om mo o s si in n j je er ra ar rq qu ui iz za ac ci i n n n ni i s se el le ec cc ci i n n, ,
a ap pa ar re ec ci ie en nd do o c co om mo o u un n f fl lu uj jo o s si in n j je er ra ar rq qu u a a n ni i o or rd de en n d de e i id de ea as s, , n ni i i im m g ge en ne es s, , e et tc c. .. ., , q qu ue e s se e c co om mb bi in na an n s si in n u un n s se en nt ti id do o
f fi in na al li is st ta a p pa ar ra a e el l q qu ue e l lo o v vi iv ve en nc ci ia a. . L La a l li it te er ra at tu ur ra a c cl l n ni ic ca a d de es sc cr ri ip pt ti iv va a- -r ra ac ci io on na al li is st ta a, , s so os st ti ie en ne e q qu ue e s si i b bi ie en n, , s se e p pi ie er rd de e l la a i id de ea a
c ce en nt tr ra al l d de et te er rm mi in na at ti iv va a p pa ar ra a u un n o ob bs se er rv va ad do or r e ex xt te er rn no o, , a ap pa ar re ec ce en n i id de ea as s s se ec cu un nd da ar ri ia as s q qu ue e i ir rr ru um mp pe en n e en n l la a c co on nc ci ie en nc ci ia a. . D Di ic ch ho o
e en n o ot tr ra as s p pa al la ab br ra as s, , e es s c co om mo o u un n e ex xp pl lo or ra ar r s si in n s se en nt ti id do o y y e es st to o p po od dr r a a v ve er rs se e c co om mo o u un n a au um me en nt to o d de el l p pe en ns sa am mi ie en nt to o n na ar rr ra at ti iv vo o- -
r r g gi id do o d de e t ti ip po o p ps si ic c t ti ic co o, , u un ni id do o a a t to od da as s l la as s v va ar ri ia ab bl le es s q qu ue e c co on nf fl lu uy ye en n e en n l la a g ge en ne er ra ac ci i n n d de e e es st te e t ti ip po o d de e c co oh he er re en nc ci ia a
e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l. .
7 7

L LA A D DI IS SC CR RE EP PA AN NC CI IA A E EN NT TR RE E L LA A M ME EM MO OR RI IA A S SE EM M N NT TI IC CA A Y Y E EP PI IS S D DI IC CA A E EN N L LA A G G N NE ES SI IS S D DE E L LA A
S SE EN NS SA AC CI I N N D DE E M MA AL LE ES ST TA AR R D DE EL L S S M MI IS SM MO O

L La a m me em mo or ri ia a n no os s p pe er rm mi it te e e ev vo ol lu ut ti iv va am me en nt te e t te en ne er r u un n m ma ar rc co o r re ef fe er re en nc ci ia al l q qu ue e n no os s h ha ac ce e p po os si ib bl le e d di is sm mi in nu ui ir r l la a n no ov ve ed da ad d y y
g ge en ne er ra ar r c co on nt tr ra as st te e e en n e el l c ci ic cl lo o v vi it ta al l, , y ya a q qu ue e g gr ra an n p pa ar rt te e d de e l lo o q qu ue e s sa ab be em mo os s e es st t a al lm ma ac ce en na ad do o e en n l la a m me em mo or ri ia a a a l la ar rg go o
p pl la az zo o ( (m me em mo or ri ia a p pr ro oc ce es sa al l, , m me em mo or ri ia a s se em m n nt ti ic ca a, , m me em mo or ri ia a e ep pi is s d di ic ca a, , e et tc c t te er ra a) ), , s si in n t te en ne er r q qu ue e e es st ta ar r e en n p pr re es se en nc ci ia a a an nt te e e el l
e es st t m mu ul lo o e en n e el l a aq qu u y y a ah ho or ra a. . E Es st te e p pr ro oc ce es so o a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l n no os s p pe er rm mi it te e o or rg ga an ni iz za ar r l la a i in nm me ed di ia at te ez z s si it tu ua ac ci io on na al l e en n u un n
s se en nt ti id do o d de e c co on nt ti in nu ui id da ad d y y u un ni id da ad d n na ar rr ra at ti iv va a, , y ya a q qu ue e l la a m me em mo or ri ia a n no os s d da a l la a p po os si ib bi il li id da ad d d de e r re ep pr ro od du uc ci ir r e ex xp pe er ri ie en nc ci ia as s
s se en ns so op pe er rc ce ep pt ti iv va as s y y e em mo ot ti iv va as s s si ig gn ni if fi ic ca at ti iv va as s e en n l la a c co on nt ti in nu ui id da ad d d de e u un na a h hi is st to or ri ia a d de e v vi id da a. .
E En n l la a m me em mo or ri ia a a a l la ar rg go o p pl la az zo o s se e a al lm ma ac ce en na a e el l c co on no oc ci im mi ie en nt to o g ge en ne er ra al l d de el l m mu un nd do o q qu ue e p po os se ee e u un n s se er r h hu um ma an no o, , l lo o q qu ue e s se e
c co on no oc ce e c co om mo o m me em mo or ri ia a s se em m n nt ti ic ca a. . E Es st ta a e es s u un na a f fo or rm ma a d de e m me em mo or ri ia a q qu ue e c co on nt ti ie en ne e i in nf fo or rm ma ac ci i n n g ge en n r ri ic ca a y y
d de es sc co on nt te ex xt tu ua al li iz za ad da a, , i in nd de ep pe en nd di ie en nt te e d de e l lo os s a ac co on nt te ec ci im mi ie en nt to os s q qu ue e o oc cu ur rr re en n e en n e el l e en nt to or rn no o. . E Es s u un n s si is st te em ma a q qu ue e s se e m mu ue ev ve e
p po or r s si ig gn ni if fi ic ca ad do o y y g ge en ne er ra al li id da ad d, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : e en n e es st te e t ti ip po o d de e m me em mo or ri ia a r re ec co or rd da am mo os s l lo os s r re es su ul lt ta ad do os s d de e l la a a ac ct ti iv vi id da ad d d de e
c ca at te eg go or ri iz za ar r y y h ha ac ce er r i in nf fe er re en nc ci ia as s, , m m s s q qu ue e l lo os s h he ec ch ho os s c co on nc cr re et to os s a a l lo os s q qu ue e s se e r re ef fi ie er re e. . T Tu ul lv vi in ng g, , e en n e es st te e s se en nt ti id do o s so os st ti ie en ne e: :
L La a m me em mo or ri ia a s se em m n nt ti ic ca a e es s l la a m me em mo or ri ia a n ne ec ce es sa ar ri ia a p pa ar ra a e el l u us so o d de el l l le en ng gu ua aj je e. . E Es s u un n t te es sa au ur ro o m me en nt ta al l, , e el l c co on no oc ci im mi ie en nt to o
o or rg ga an ni iz za ad do o q qu ue e u un na a p pe er rs so on na a p po os se ee e s so ob br re e l la as s p pa al la ab br ra as s y y o ot tr ro os s s s m mb bo ol lo os s v ve er rb ba al le es s, , s su us s s si ig gn ni if fi ic ca ad do os s y y r re ef fe er re en nc ci ia as s
s so ob br re e e el ll lo os s, , y y s so ob br re e r re eg gl la as s, , f f r rm mu ul la as s y y a al lg go or ri it tm mo os s p pa ar ra a l la a m ma an ni ip pu ul la ac ci i n n d de e t ta al le es s s s m mb bo ol lo os s, , c co on nc ce ep pt to os s y y r re el la ac ci io on ne es s. .
L La a m me em mo or ri ia a s se em m n nt ti ic ca a n no o r re eg gi is st tr ra a l la as s p pr ro op pi ie ed da ad de es s p pe er rc ce ep pt ti ib bl le es s d de e l lo os s i in np pu ut ts s, , s si in no o l la as s r re ef fe er re en nc ci ia as s c co og gn ni it ti iv va as s d de e l la as s
s se e a al le es s d de e a aq qu ue el ll lo os s ( (T Tu ul lv vi in ng g, , 1 19 97 72 2, , p pp p. . 3 38 85 5- -3 38 86 6) ). .

P Po or r o ot tr ra a p pa ar rt te e, , e el l s su uj je et to o t ti ie en ne e e ex xp pe er ri ie en nc ci ia as s c co on n a ac co on nt te ec ci im mi ie en nt to os s c co on nc cr re et to os s e en n e el l m mu un nd do o, , l lo o q qu ue e s se e c co on no oc ce e c co om mo o
m me em mo or ri ia a e ep pi is s d di ic ca a ( (T Tu ul lv vi in ng g, , 1 19 97 72 2) ). . E Es st te e e es s e el l s si is st te em ma a m me ed di ia an nt te e e el l c cu ua al l s se e a ad dq qu ui ie er re en n, , a al lm ma ac ce en na an n y y r re ec cu up pe er ra an n
d de et te er rm mi in na ad do os s h he ec ch ho os s, , i im mp pr re es si io on ne es s y y o ot tr ro os s d de el l p pa as sa ad do o. . E Es st te e s si is st te em ma a n no os s p pe er rm mi it te e t te en ne er r a ac cc ce es so o a a l lo os s h he ec ch ho os s q qu ue e
c co on nf fo or rm ma an n n nu ue es st tr ra a a au ut to ob bi io og gr ra af f a a. . E En n p pa al la ab br ra as s d de e T Tu ul lv vi in ng g: : L La a m me em mo or ri ia a e ep pi is s d di ic ca a r re ec ci ib be e y y a al lm ma ac ce en na a i in nf fo or rm ma ac ci i n n
s so ob br re e e ep pi is so od di io os s y y a ac co on nt te ec ci im mi ie en nt to os s f fi ij ja ad do os s t te em mp po or ra al lm me en nt te e, , y y l la as s r re el la ac ci io on ne es s t te em mp po or ro o e es sp pa ac ci ia al le es s e en nt tr re e t ta al le es s
a ac co on nt te ec ci im mi ie en nt to os s. . U Un n a ac co on nt te ec ci im mi ie en nt to o p pe er rc ce ep pt ti iv vo o s s l lo o p pu ue ed de e a al lm ma ac ce en na ar rs se e e en n e el l s si is st te em ma a e ep pi is s d di ic co o e en n t t r rm mi in no os s d de e s su us s
p pr ro op pi ie ed da ad de es s o o a at tr ri ib bu ut to os s p pe er rc ce ep pt ti iv vo os s; ; y y e es s s si ie em mp pr re e a al lm ma ac ce en na ad do o e en n t t r rm mi in no os s d de e s su u r re ef fe er re en nc ci ia a a au ut to ob bi io og gr r f fi ic ca a a a l lo os s
c co on nt te en ni id do os s y ya a e ex xi is st te en nt te es s e en n e el l a al lm ma ac c n n e ep pi is s d di ic co o ( (T Tu ul lv vi in ng g, , 1 19 97 72 2, , p pp p. . 3 38 85 5) ). .
E En n e es st te e c co on nt te ex xt to o, , e el l a au ut to o- -r re el la at to o e es s u un na a f fu ue er rz za a q qu ue e d da a d di ir re ec cc ci i n n a al l c co om mp po or rt ta am mi ie en nt to o h hu um ma an no o y y u un no o d de e l lo os s m mo od do os s e en n
q qu ue e e ej je er rc ce e s su u e ef fe ec ct to o e es s a a t tr ra av v s s d de e l la a r re ec co on ns st tr ru uc cc ci i n n d de el l r re ec cu ue er rd do o. . U Un na a v ve ez z q qu ue e e el l r re ec cu ue er rd do o h ha a s si id do o r re ec co on ns st tr ru ui id do o, , e es s
p po os si ib bl le e h ha ac ce er r i in nf fe er re en nc ci ia as s, , e ef fe ec ct tu ua ar r p pr re ed di ic cc ci io on ne es s, , f fo oc ca al li iz za ar rs se e e en n c ci ie er rt to os s a as sp pe ec ct to os s y y n no o e en n o ot tr ro os s, , p po or r e ej je em mp pl lo o. .
E En nt to on nc ce es s, , e el l a au ut to or rr re el la at to o e es s u un na a m ma an ne er ra a n no o s s l lo o d de e t to om ma ar r e en n c cu ue en nt ta a s se el le ec ct ti iv va am me en nt te e e el l p pa as sa ad do o, , s si in no o t ta am mb bi i n n d de e
d de es sp pr re en nd de er rs se e d de e l lo os s m mo od do os s d de e r re es sp po on nd de er r p pr re ev vi ia am me en nt te e e es st ta ab bl le ec ci id do os s y y d de e r re eo or rg ga an ni iz za ar r l la as s r re es sp pu ue es st ta as s f fr re en nt te e a al l f fu ut tu ur ro o
q qu ue e a an nt ti ic ci ip pa a e el l s si is st te em ma a ( (v v a as se e l la a i im mp po or rt ta an nc ci ia a d de e l lo os s p pr ro oc ce es so os s d de e f fe ee ed df fo or rw wa ar rd d e en n l la a e el la ab bo or ra ac ci i n n d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o e en n
M Ma ah ho on ne ey y, , 1 19 99 91 1) ). . P Po or r e el ll lo o, , e el l p pr ro oc ce es so o d de e g ge en ne er ra ar r u un na a a au ut to o- -h hi is st to or ri ia a b bi ie en n a ar rt ti ic cu ul la ad da a e es s u un n a ac ct to o s su ut ti il l d de e p po on ne er r u un na a
m mu ue es st tr ra a d de e r re ec cu ue er rd do os s e ep pi is s d di ic co os s e en n u un na a m ma at tr ri iz z d de e r re ec cu ue er rd do os s s se em m n nt ti ic co os s o or rg ga an ni iz za ad do os s y y c cu ul lt tu ur ra al lm me en nt te e o or ri ie en nt ta ad do os s. .
8 8
L Lo o i im mp po or rt ta an nt te e, , e es s q qu ue e l la a d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a d de e i in nf fo or rm ma ac ci i n n e en nt tr re e m me em mo or ri ia a e ep pi is s d di ic ca a y y m me em mo or ri ia a s se em m n nt ti ic ca a, , p pu ue ed de e
p pr ro od du uc ci ir r u un na a p pe er rt tu ur rb ba ad do or ra a s se en ns sa ac ci i n n d de e m ma al le es st ta ar r e en n e el l s se en nt ti id do o d de e s s m mi is sm mo o d de el l c cl li ie en nt te e. . P Po or r e ej je em mp pl lo o: : l la as s i im m g ge en ne es s
q qu ue e t ti ie en ne e s so ob br re e l la a m ma ad dr re e ( (e ep pi is s d di ic co o) ) y y l la a g ge en ne er ra al li iz za ac ci i n n d de e d di ic ch ha as s i im m g ge en ne es s s so on n d di is sc cr re ep pa an nt te es s. . P Po or r e el ll lo o, , e en n e el l p pl la an no o
c cl l n ni ic co o l la a r re el la ac ci i n n d de e l la a m me em mo or ri ia a e ep pi is s d di ic ca a- -s se em m n nt ti ic ca a e en n l la a c co on ns st tr ru uc cc ci i n n d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o e es s d de e l la a m ma ay yo or r i im mp po or rt ta an nc ci ia a, ,
l lo o q qu ue e s se e p pu ue ed de e a ap pr re ec ci ia ar r e en n l la a e es st tr ra at te eg gi ia a t te er ra ap p u ut ti ic ca a d de e l la a M Mo ov vi io ol la a s su ug ge er ri id da a p po or r G Gu ui id da an no o. . E En n s su us s p pa al la ab br ra as s: : " " v ve er r
r re ep pe et ti id da am me en nt te e l la a m mi is sm ma a e es sc ce en na a a a c c m ma ar ra a l le en nt ta a, , y ye en nd do o d de e a at tr r s s y y a ad de el la an nt te e d de es sd de e m mu uc ch ho os s p pu un nt to os s d de e v vi is st ta a, , a ac ca ar rr re ea a u un na a
m mo od di if fi ic ca ac ci i n n e en n l la a f fo or rm ma a e en n q qu ue e s se e e ev va al l a a y y a au ut to or rr re ef fi ie er re e l la a e es sc ce en na a, , c co on n u un n c ca am mb bi io o c co on ns se ec cu ue en nt te e e en n l la a r re el la ac ci i n n e en nt tr re e
m me em mo or ri ia a e ep pi is s d di ic ca a y y s se em m n nt ti ic ca a. . D De e a aq qu u q qu ue e, , a a m me ed di id da a q qu ue e e es st ta a f fl le ex xi ib bi il li id da ad d s se e i in nc cr re em me en nt ta a, , e el l p pu un nt to o d de e v vi is st ta a
h ha ab bi it tu ua al l s so ob br re e u un no o m mi is sm mo o ( (" "y yo o - - o ob bj je et to o" ") ) s se e c cu ue es st ti io on na a g gr ra ad du ua al lm me en nt te e, , d de e f fo or rm ma a q qu ue e p pu ue ed de en n a ap pa ar re ec ce er r n nu ue ev vo os s
a as sp pe ec ct to os s d de el l " "y yo o" " v vi iv ve en nc ci ia al l e en n l la a i im ma ag ge en n" " ( (G Gu ui id da an no o, , p p 1 10 02 2, , 1 19 99 93 3) ). .
A As s , , p pa ar re ec ce e d de e l la a m ma ay yo or r r re el le ev va an nc ci ia a e ev va al lu ua ar r c c m mo o l la a m me em mo or ri ia a s se em m n nt ti ic ca a y y e ep pi is s d di ic ca a s se e r re el la ac ci io on na an n e en n l la a c co on ns st tr ru uc cc ci i n n
d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o d di is st ti in ng gu ui id do o c co on ns sc ci ie en nt te em me en nt te e. . P Po or r e ej je em mp pl lo o, , e es st tu ud di ia ar r e el l c c m mo o l la a m me em mo or ri ia a s se em m n nt ti ic ca a o ot to or rg ga a c co oh he er re en nc ci ia a
a a l lo os s e el le em me en nt to os s d de e l la a m me em mo or ri ia a e ep pi is s d di ic ca a q qu ue e s se e a ac ct ti iv va an n y y s so on n t to om ma ad do os s p po or r e el l c cl li ie en nt te e e en n l la a c co on ns st tr ru uc cc ci i n n d de e s su u
h hi is st to or ri ia a p pe er rs so on na al l y y s su u v vi is si i n n f fu ut tu ur ra a d de e s s m mi is sm mo o. . P Po or r t ta an nt to o, , l la a a au ut to oi im ma ag ge en n p po os si ib bi il li it ta ad da a p po or r l lo os s t ti ip po os s d de e m me em mo or ri ia as s e en n
j ju ue eg go o y y s su u r re el la ac ci i n n c co on n l la as s m mo od da al li id da ad de es s d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o, , e es s u un na a v va ar ri ia ab bl le e a a c co on ns si id de er ra ar r d de e l la a m ma ay yo or r i im mp po or rt ta an nc ci ia a y y
e en n l lo o c cu ua al l l lo os s e es st tu ud di io os s c ci ie en nt t f fi ic co os s f fu ut tu ur ro os s n no os s d da ar r n n i in nf fo or rm ma ac ci i n n q qu ue e n no os s a ay yu ud de e a a g ge en ne er ra ar r u un na a t te eo or r a a d de e l la a s sa al lu ud d
m me en nt ta al l q qu ue e n no os s p pe er rm mi it ta a o op pe er ra ar r c co on n l lo os s f fe en n m me en no os s P Ps si ic co ol l g gi ic co os s d de e m ma an ne er ra a d de e p po od de er r b br ri in nd da ar r u un na a a ay yu ud da a m m s s
e ef fe ec ct ti iv va a a a l lo os s c cl li ie en nt te es s q qu ue e c co on ns su ul lt ta an n. .

L LA A C CO OH HE ER RE EN NC CI IA A N NA AR RR RA AT TI IV VA A P PE ES SA A M M S S Q QU UE E L LA A V VE ER RD DA AD D H HI IS ST T R RI IC CA A

l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a v vi it ta al l e es s m m s s r ri ic ca a q qu ue e e el l d di is sc cu ur rs so o. . L La as s e es st tr ru uc ct tu ur ra as s n na ar rr ra at ti iv va as s o or rg ga an ni iz za an n l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a y y l le e d da an n s se en nt ti id do o, , p pe er ro o
s si ie em mp pr re e h ha ay y s se en nt ti im mi ie en nt to os s y y e ex xp pe er ri ie en nc ci ia as s v vi iv vi id da as s q qu ue e e el l r re el la at to o d do om mi in na an nt te e n no o p pu ue ed de e a ab ba ar rc ca ar r ( (E E. . B Br ru un ne er r, , 1 19 98 86 6. . p pp p. . 1 14 43 3) ). .

D De e a al lg gu un na a m ma an ne er ra a c co on ns st ti it tu ui im mo os s n nu ue es st tr ra a e ex xi is st te en nc ci ia a e en n b ba as se e a a u un na a e es st tr ru uc ct tu ur ra a n na ar rr ra at ti iv va a. . S Si ig gu ui ie en nd do o a a R Ri ic co oe eu ur r, , l la a
e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a h hu um ma an na a t ti ie en ne e u un na a e es st tr ru uc ct tu ur ra a p pr re e- -n na ar rr ra at ti iv va a, , d de e m ma an ne er ra a q qu ue e l la a f fo or rm ma a n na ar rr ra at ti iv va a s se e a an nt ti ic ci ip pa a e en n l la a
e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a, , p pe er ro o l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a p po or r s s m mi is sm ma a b bu us sc ca a l la a n na ar rr ra at ti iv va a ( (R Ri ic co oe eu ur r, , 1 19 98 84 4) ). .
E En n t t r rm mi in no os s c cl l n ni ic co os s, , l la a e es st tr ru uc ct tu ur ra a d de e l la a v vi id da a H Hu um ma an na a s se e p pu ue ed de e e en nt te en nd de er r d de e f fo or rm ma a n na ar rr ra at ti iv va a y y p po or r l lo o t ta an nt to o, , l la a
e es st tr ru uc ct tu ur ra a, , c co on nt te en ni id do o y y c ca al li id da ad d d de el l r re el la at to o n no os s p po os si ib bi il li it ta a e el l a ac cc ce ed de er r a al l s se en nt ti id do o y y c co on nt ti in nu ui id da ad d e en n u un n m mu un nd do o d de e
s si ig gn ni if fi ic ca ad do o. . A As s , , u un na a n na ar rr ra at ti iv va a i in nt te eg gr ra ad da a ( (m mo od da al li id da ad d d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o n no or rm ma al l) ) p pe er rm mi it te e u un na a m ma ay yo or r c co oh he er re en nc ci ia a
e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l. . E En n e es st te e s se en nt ti id do o, , h ha ay y t tr re es s a as sp pe ec ct to os s d de e l la a n na ar rr ra at ti iv va a
9 9
q qu ue e d de es st ta ac ca ar r e en n e el l p pr re es se en nt te e t tr ra ab ba aj jo o y y q qu ue e s so on n t ti il le es s
p pa ar ra a e el l a an n l li is si is s c cl l n ni ic co o y y q qu ue e t ti ie en ne en n r re el la ac ci i n n d di ir re ec ct ta a c co on n l la a c ca ap pa ac ci id da ad d d de e a ab bs st tr ra ac cc ci i n n d de el l s si is st te em ma a e en n e el l m mo om me en nt to o
v vi iv ve en nc ci ia al l d de e l la a d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a ( (G Gu ui id da an no o, , 1 19 99 94 4) ). . L Lo os s t tr re es s a as sp pe ec ct to os s c ci it ta ad do os s a a c co on nt ti in nu ua ac ci i n n s so on n i im mp po or rt ta an nt te es s a a l la a h ho or ra a d de e
l la a e ev va al lu ua ac ci i n n d de e: : l la a c co oh he er re en nc ci ia a, , l la a c co om mp pr re en ns si ib bi il li id da ad d, , l la a c co on nt ti in nu ui id da ad d, , l la a c co on ng gr ru ue en nc ci ia a, , l la a p pl la au us si ib bi il li id da ad d y y e el l e eq qu ui il li ib br ri io o
a af fe ec ct ti iv vo o d de e l la a a au ut to o- -h hi is st to or ri ia a. .

9 9
1 1. .- -E Es st tr ru uc ct tu ur ra a: : a al lu ud de e a al l t ti ip po o d de e e en nl la ac ce e d de e l la as s d di is st ti in nt ta as s v vi iv ve en nc ci ia as s q qu ue e c co on nf fi ig gu ur ra an n l la a n na ar rr ra at ti iv va a p pe er rs so on na al l. . A A s su u v ve ez z, , s se e
r re ef fi ie er re e a a q qu ue e t to od do o r re el la at to o t ti ie en ne e u un n i in ni ic ci io o ( (o o h hi is st to or ri ia a) ), , u un n m me ed di io o ( (o o p pr re es se en nt te e) )y y u un n f fi in n ( (o o f fu ut tu ur ro o) ). . P Po or r e ej je em mp pl lo o: : e en n e el l
c ca as so o d de e u un na a s se ep pa ar ra ac ci i n n m ma at tr ri im mo on ni ia al l. .

2 2. .- -C Co on nt te en ni id do o: : a al lu ud de e a a l la as s t te em m t ti ic ca as s d de e l la as s d di is st ti in nt ta as s v vi iv ve en nc ci ia as s e en nv vu ue el lt ta as s e en n l la a n na ar rr ra at ti iv va a. . E Es st to o e es s p po or r e ej je em mp pl lo o: :
t te em m t ti ic ca as s r re ec cu ur rr re en nt te es s d de e r ru up pt tu ur ra as s a af fe ec ct ti iv va as s v vi iv vi id da as s c co om mo o a ab ba an nd do on no os s e en n u un n e es st ti il lo o d de e a ap pe eg go o d de ep pr re es si iv vo o o o t te em m t ti ic ca as s
r re ec cu ur rr re en nt te es s d de e s se en ns sa ac ci io on ne es s d de e c co on ns st tr ri ic cc ci i n n e en n e es sp pa ac ci io os s c ce er rr ra ad do os s u un n e es st ti il lo o f f b bi ic co o. .

3 3. .- -C Ca al li id da ad d: : a al lu ud de e a a l la as s t to on na al li id da ad de es s e em mo ot ti iv va as s d di is st ti in ng gu ui id da as s d de e l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a v vi iv vi id da a, , p po or r e ej je em mp pl lo o e en n u un n e es st ti il lo o
d de ep pr re es si iv vo o d de e o or rg ga an ni iz za ac ci i n n: : r ra ab bi ia a y y d de es sa am mp pa ar ro o e en n m mo om me en nt to os s d de e d di if fi ic cu ul lt ta ad de es s. .

1 1. .- - S SE EN NT TI ID DO O D DE E C CO ON NT TI IN NU UI ID DA AD D Y Y U UN NI ID DA AD D: :

E En n u un na a d di im me en ns si i n n a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l, , l la a v vi id da a p pe er rs so on na al l i im mp pl li ic ca a q qu ue e l lo os s c ca am mb bi io os s o oc cu ur rr re en n d de en nt tr ro o d de e u un na a c co on nt ti in nu ui id da ad d
h hi is st t r ri ic ca a, , l la a c cu ua al l p pe er rm mi it te e r re ec co on no oc ce er rn no os s m mo om me en nt to o a a m mo om me en nt to o o ob bt te en ni ie en nd do o u un na a a au ut to o- -p pe er rc ce ep pc ci i n n g gl lo ob ba al l y y e es st ta ab bl le e d de e l la a
e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a c co on n e el l m me en no or r g gr ra ad do o d de e d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a ( (d de ep pe en nd di ie en nd do o d de el l n ni iv ve el l d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o) ). . A As s , , l lo o i im mp po or rt ta an nt te e e es s
q qu ue e l la a v vi id da a h hu um ma an na a n no o p pu ue ed de e s se er r v vi iv vi id da a s si in n u un n s se en nt ti id do o d de e u un ni id da ad d d de e h hi is st to or ri ia a. .
L La a n na ar rr ra at ti iv va a p pe er rs so on na al l e es st t e en n c co on ns st ta an nt te e a ac ct tu ua al li iz za ac ci i n n, , l lo o q qu ue e s se e v vi is su ua al li iz za a t ta an nt to o e en n l la a a au ut to o- -n na ar rr ra ac ci i n n c co om mo o e en n l la a
v vi is si i n n s so oc ci ia al l c co on ns se en ns su ua al l q qu ue e s se e l le e r re ef fl le ej ja a a a l la a p pe er rs so on na a, , e en n f fo or rm ma a d de e l lo os s r re el la at to os s o o h hi is st to or ri ia as s s so ob br re e e el l p pe er rs so on na aj je e q qu ue e l la as s
p pe er rs so on na as s c ce er rc ca an na as s e em mo ot ti iv va am me en nt te e c cu ue en nt ta an n; ; p po or r e ej je em mp pl lo o: : e en n l lo os s e en nc cu ue en nt tr ro os s f fa am mi il li ia ar re es s p pa ar ra a c ce el le eb br ra ar r e el l c cu um mp pl le ea a o os s d de e
D Da an ni ie el l, , s se e c co on nt ta ab ba a s si ie em mp pr re e u un na a s si it tu ua ac ci i n n s so ob br re e l l, , l la a c cu ua al l c co on ns si is st t a a e en n q qu ue e a a l lo os s c cu ua at tr ro o a a o os s i ib ba a c ca am mi in na an nd do o c co on n s su u
p pa ad dr re e y y n no o l le e q qu ui is so o d da ar r l la a m ma an no o p pa ar ra a c cr ru uz za ar r l la a c ca al ll le e, , y ya a q qu ue e q qu ue er r a a c cr ru uz za ar rl la a s so ol lo o c co om mo o s su us s h he er rm ma an no os s m ma ay yo or re es s. . E El l
p pa ad dr re e a an nt te e e es st ta a s si it tu ua ac ci i n n s se e e en no oj j y y l le e p pe eg g u un n c co os sc co or rr r n n. . P Po os st te er ri io or rm me en nt te e e es st te e t ti ip po o d de e e ep pi is so od di io os s q qu ue e s se e r re el la at ta an n e en n
l la as s r re eu un ni io on ne es s f fa am mi il li ia ar re es s, , n no o e es s p po or r a az za ar r s si in no o q qu ue e e es s u un na a m ma an ne er ra a d de e a ac ct tu ua al li iz za ar r y y d da ar r s se en nt ti id do o c co on nt te ex xt tu ua al li iz za an nd do o a al l
p pe er rs so on na aj je e. . A As s , , p po or r e ej je em mp pl lo o: : a a l lo os s o on nc ce e a a o os s D Da an ni ie el l, , r re es sp po on nd di i a a s su u p pr ro of fe es so or ra a d de e m ma an ne er ra a v vi io ol le en nt ta a v ve er rb ba al lm me en nt te e, , l lo o
q qu ue e l le e i im mp pl li ic c u un na a s su us sp pe en ns si i n n d de e c cl la as se es s p po or r u un n d d a a. . L La a m ma ad dr re e a al l e es sc cu uc ch ha ar r l la a v ve er rs si i n n d de e l lo o s su uc ce ed di id do o, , l le e d di ic ce e e en n l la a
m me es sa a a an nt te e e el l r re es st to o d de e l la a f fa am mi il li ia a, , T Te e a ac cu ue er rd da as s c cu ua an nd do o e er ra as s p pe eq qu ue e o o y y n no o l le e q qu ui is si is st te e d da ar r l la a m ma an no o a a t tu u p pa ad dr re e p pa ar ra a
c cr ru uz za ar r l la a c ca al ll le e? ? . .. .. ., , s si ie em mp pr re e h ha ac ce es s l lo o q qu ue e q qu ui ie er re es s. .. .. .. .
L La a a ac ct tu ua al li iz za ac ci i n n d de el l p pe er rs so on na aj je e, , e es s c co om mo o d de ec ci ir r " "v ve e" " s si i d de es sd de e p pe eq qu ue e o o e er ra a r re eb be el ld de e, , s si ie em mp pr re e h ha a h he ec ch ho o l lo o q qu ue e h ha a
q qu ue er ri id do o. . D Di ic ch ho o e en n o ot tr ro os s t t r rm mi in no os s, , e es s u un na a r re ef fe er re en nc ci ia a y y d de ef fi in ni ic ci i n n d de el l p pe er rs so on na aj je e, , q qu ue e c co on nt te ex xt tu ua al li iz za a l lo os s
c co om mp po or rt ta am mi ie en nt to os s e en n e el l p pr re es se en nt te e, , a a p pa ar rt ti ir r d de e u un na a h hi is st to or ri ia a d de e i in nt te er ra ac cc ci io on ne es s p pa as sa ad da as s. .
P Po or r o ot tr ra a p pa ar rt te e, , e en n e el l c ca as so o d de e s se er r u un na a a ac ct tu ua al li iz za ac ci i n n p pr ri iv va ad da a, , l lo o p po od de em mo os s e ej je em mp pl li if fi ic ca ar r c co om mo o s si ig gu ue e: : a a l lo os s c cu ua ar re en nt ta a a a o os s
D Da an ni ie el l v va a m ma an ne ej ja an nd do o s su u a au ut to om m v vi il l p po or r l la a A Av ve en ni id da a A Am me er ri ic co o V Ve es sp pu uc ci io o y y s se e c cr ru uz za a u un na a a au ut to ob bu us s, , c co om me et ti ie en nd do o u un na a
i in nf fr ra ac cc ci i n n q qu ue e e es s s sa an nc ci io on na ad da a p po or r u un n p po ol li ic c a a. . D Da an ni ie el l f fr re en na a y y s se e b ba aj ja a d de e s su u a au ut to o g gr ri it t n nd do ol le e a al l c ch ho of fe er r q qu ue e e es s u un n
i ir rr re es sp po on ns sa ab bl le e, , a an nt te e l lo o c cu ua al l e el l p po ol li ic c a a l lo o t tr ra at ta a d de e c ca al lm ma ar r y y p po or r e el ll lo o D Da an ni ie el l s se e e en no oj ja a a au un n m m s s, , l lo o i in ns su ul lt ta a y y s se e v va a
a ac ct ti iv va ad do o e em mo oc ci io on na al lm me en nt te e y y m mu uy y e en no oj ja ad do o. . A A l lo os s p po oc co os s m mi in nu ut to os s d de e t tr ra as sc cu ur rr ri id do o e el l e ev ve en nt to o y y a a n n m mu uy y m mo ol le es st to o, ,
a ap pa ar re ec ce en n e en n l la a c co on nc ci ie en nc ci ia a i im m g ge en ne es s d de e c cu ua an nd do o n no o q qu ue er r a a c cr ru uz za ar r l la a c ca al ll le e d de e l la a m ma an no o d de e s su u p pa ad dr re e, , r re ec co on no oc ci i n nd do os se e e en n
s su u h hi is st to or ri ia a p pe er rs so on na al l c co om mo o r re eb be el ld de e c co on n l la a a au ut to or ri id da ad d. . L Lo o i im mp po or rt ta an nt te e, , e es s q qu ue e e es st ta as s i im m g ge en ne es s p pr ro ot to ot t p pi ic ca as s j ju ue eg ga an n u un n r ro ol l
a ac ct ti iv vo o e en n l la a o or rd de en na ac ci i n n d de e l la as s p pe er rt tu ur rb ba ac ci io on ne es s a am mb bi ie en nt ta al le es s, , d d n nd do ol le e u un n s se en nt ti id do o d de e c co on nt ti in nu ui id da ad d y y u un ni id da ad d i in nm me ed di ia at ta a a al l
i in nd di iv vi id du uo o e en n m mo om me en nt to os s d de e a ac ct ti iv va ac ci i n n e em mo oc ci io on na al l. .


1 10 0
2 2. .- - L LA A S SE EN NS SA AC CI I N N D DE E C CO OA AU UT TO OR R E EN N L LA A H HI IS ST TO OR RI IA A P PE ER RS SO ON NA AL L: :

L La a h hi is st to or ri ia a p pe er rs so on na al l e es s d de es sa ar rr ro ol ll la ad da a, , o or rg ga an ni iz za ad da a y y t tr ra an ns sf fo or rm ma ad da a r re ec cu ur rs si iv va am me en nt te e, , m ma an nt te en ni ie en nd do o l la a c co on ns si is st te en nc ci ia a d de e l la as s
d di is st ti in nt ta as s e ex xp pe er ri ie en nc ci ia as s q qu ue e s se e m mu ue ev ve en n d de en nt tr ro o d de e u un n p po ol lo o d de e c co on nt ti in nu ui id da ad d - - d di is sc co on nt ti in nu ui id da ad d d de e l la a p pr ro op pi ia a n na ar rr ra ac ci i n n. . A As s , ,
e en n e el l c ca as so o d de e u un n e ev ve en nt to o d di is sc co on nt ti in nu uo o s se e p pu ue ed de e e ej je em mp pl li if fi ic ca ar r c co om mo o s si ig gu ue e: : A An nd dr r s s t ti ie en ne e u un n f fr ra ac ca as so o l la ab bo or ra al l q qu ue e l lo o h ha ac ce e
c co on ns su ul lt ta ar r p po or r e es st ta ar r m mu uy y d de es sm mo ot ti iv va ad do o, , t tr ri is st te e y y s so or rp pr re en nd di id do o p po or r e el l r re ep pe en nt ti in no o d de es sp pi id do o d de el l q qu ue e f fu ue e o ob bj je et to o, , y ya a q qu ue e l lo o
s su uc ce ed di id do o n no o c co or rr re es sp po on nd de e c co on n s su u i im ma ag ge en n p pr ro of fe es si io on na al l. . E El l s se e v ve e a a c co om mo o u un na a p pe er rs so on na a c co on n m mu uc ch ha as s h ha ab bi il li id da ad de es s
s so oc ci ia al le es s p pa ar ra a s su u c ca ar rg go o, , l lo o q qu ue e l l e ev va al lu ua ab ba a c co om mo o p pr ro on n s st ti ic co o d de e u un na a c ca ar rr re er ra a e ex xi it to os sa a e en n e el l d de ep pa ar rt ta am me en nt to o d de e
a ad dm mi in ni is st tr ra ac ci i n n d de e p pe er rs so on na al l. . E El l h he ec ch ho o d de el l d de es sp pi id do o s se e l lo o c cu ue en nt ta a c co om mo o f fr ra ac ca as so o y y l lo o p pe er rc ci ib be e c co om mo o d di is sc cr re ep pa an nt te e, , e es st to o l lo o
o ob bl li ig ga a a a " "v ve er rs se e" " d de e m ma an ne er ra a d di if fe er re en nt te e, , y ya a q qu ue e s si in n e es sp pe er ra ar rl lo o s su u j je ef fe e l le e d di ic ce e q qu ue e p pr ro od du uc ct to o d de e r re ec cl la am mo os s p pe er rm ma an ne en nt te es s d de e
s su us s c co ol le eg ga as s y y p po or r u un na a r re ed du uc cc ci i n n d de e p pe er rs so on na al l, , s se e v ve e e en n l la a o ob bl li ig ga ac ci i n n d de e d de es sp pe ed di ir rl lo o. .
A A t tr ra av v s s d de e l la a m me et to od do ol lo og g a a d de e l la a a au ut to o- -o ob bs se er rv va ac ci i n nn n
1 10 0
s se e d da a c cu ue en nt ta a c co om mo o c co on ns se ec cu ue en nc ci ia a d de e l la as s m ma ay yo or re es s
d di is st ti in nc ci io on ne es s e en nt tr re e t to on na al li id da ad de es s e em mo oc ci io on na al le es s, , p pr ro oc ce es so os s i im ma ag gi in na at ti iv vo os s y y l lo os s a as sp pe ec ct to os s f f s si ic co os s c co on nc co om mi it ta an nt te es s d de e s su u
e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a i in nm me ed di ia at ta a y y n na ar rr ra ac ci i n n, , a ac co om mp pa a a ad do o d de e l la a c co on nc co om mi it ta an nt te e d di is sm mi in nu uc ci i n n d de el l a au ut to oe en ng ga a o o, , q qu ue e e es st to o n no o e er ra a
t ta an n a as s , , y ya a q qu ue e l lo os s e ev ve en nt to os s n no o s si ig gn ni if fi ic ca ab ba an n l lo o q qu ue e l l c cr re e a a. . A An nd dr r s s l lo os s v ve e " "a ah ho or ra a" " c co om mo o e ev ve en nt to os s q qu ue e t te en n a an n q qu ue e v ve er r
c co on n s su u i in nt to ol le er ra an nc ci ia a d de e e es sc cu uc ch ha ar r a a s su us s c co om mp pa a e er ro os s y y n no o c co om mo o e ev ve en nt to os s q qu ue e r re ef fl le ej ja ab ba an n s su u c ca ap pa ac ci id da ad d d de e l li id de er ra az zg go o
d de em mo oc cr r t ti ic co o . . E Es st to o s se e t tr ra ad du uc ce e e en n q qu ue e l lo os s e ev ve en nt to os s q qu ue e p pa ar ra a l l r re ep pr re es se en nt ta ab ba an n u un na a s si in ng gu ul la ar r c ca ap pa ac ci id da ad d d de e t te en ne er r b bu ue en na as s
r re el la ac ci io on ne es s i in nt te er rp pe er rs so on na al le es s t te en n a an n u un n s si ig gn ni if fi ic ca ad do o m m s s a am mp pl li io o y y a a l la a v ve ez z d di if fe er re en nt te e, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : e er ra a u un n l l d de er r
a au ut to or ri it ta ar ri io o, , p pe er ro o a a l la a v ve ez z g ge en ne er ra ab ba a t te em mo or r p po or r s su u e ex xp pr re es si i n n f fa ac ci ia al l a a l lo os s s su ub bo or rd di in na ad do os s. .
E Es st to os s c ca am mb bi io os s d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o e en n l la a m mi is sm ma a h hi is st to or ri ia a n na ar rr ra ad da a s se e r re el la ac ci io on na an n c co on n a ac ct ti iv va ac ci io on ne es s e em mo ot ti iv va as s q qu ue e p pe er rm mi it te en n
r re eo or rd de en na ar r y y c co om mp pl le ej ji iz za ar r l la a n na ar rr ra ac ci i n n, , y ya a q qu ue e e es st to os s p pr ro oc ce es so os s a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al le es s n no os s d da an n i in nf fo or rm ma ac ci i n n d de e q qu ue e a al lg go o
o oc cu ur rr re e y y g ge en ne er ra a d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a e en n e el l c cl li ie en nt te e. . E En n t t r rm mi in no os s d de e l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a d de e n no ov ve ed da ad d, , G Gu ui id da an no o ( (1 19 99 94 4) ) d de es st ta ac ca a q qu ue e
e es st te e t ti ip po o d de e a ac ct ti iv va ac ci io on ne es s e em mo ot ti iv va as s n nu un nc ca a s se e a ac co om mp pa a a a d de e u un n v ve er rd da ad de er ro o s se en nt ti id do o d de e s so or rp pr re es sa a, , e es s c co om mo o s si i
c co on ns sc ci ie en nt te em me en nt te e s su up pi i r ra am mo os s a al lg go o q qu ue e s si ie em mp pr re e h he em mo os s s sa ab bi id do o, , p pe er ro o q qu ue e n no o h he em mo os s a as si im mi il la ad do o y y a ac co om mo od da ad do o e en n
n nu ue es st tr ra a i id de en nt ti id da ad d n na ar rr ra at ti iv va a. . L Lo o a an nt te er ri io or r s se e e ex xp pr re es sa a e en n q qu ue e A An nd dr r s s s se e s so or rp pr re en nd de e d de e c c m mo o h ha a h he ec ch ho o h ha as st ta a a ah ho or ra a p pa ar ra a
p pe en ns sa ar r q qu ue e e es so os s e ep pi is so od di io os s s si ig gn ni if fi ic ca ab ba an n q qu ue e e er ra a u un n l l d de er r d de em mo oc cr r t ti ic co o. . P Pr ro od du uc ct to o d de e l la a a au ut to o- -e ex xp pl lo or ra ac ci i n n d di ir ri ig gi id da a
e es st tr ra at t g gi ic ca am me en nt te e, , a ah ho or ra a l le e r re es su ul lt ta a e ev vi id de en nt te e q qu ue e e er ra a m mu uy y d di if fe er re en nt te e d de e c c m mo o l l s se e c co on nt ta ab ba a s su u h hi is st to or ri ia a l la ab bo or ra al l. . D De e
m ma an ne er ra a q qu ue e e el l p pe er rs so on na aj je e n nu un nc ca a t ti ie en ne e e el l s se en nt ti id do o d de e a au ut to or r d de e s su u h hi is st to or ri ia a. . C Cu ua an nd do o t to od do o v va a d de e a ac cu ue er rd do o a a l la as s
e ex xp pe ec ct ta at ti iv va as s d de el l p pe er rs so on na aj je e ( (c co on nt tr ro ol la ab bi il li id da ad d) ) s st te e s se e s si ie en nt te e c co oa au ut to or r, , y ya a q qu ue e s se e s si ie en nt te e " "t te ej ji ie en nd do o" " s su u h hi is st to or ri ia a, , l lo o q qu ue e l lo o
o ob bl li ig ga a a a s se er r u un n p pe er rs so on na aj je e p pa ar rt ti ic cu ul la ar r y y n no o o ot tr ro o. . E Es st to o e es s l lo o q qu ue e p pe er rc ci ib bi im mo os s c co om mo o d de es st ti in no o y y c cu ua an nd do o l la a h hi is st to or ri ia a e es s
p pe er rc ci ib bi id da a a as s , , n no os s s se en nt ti im mo os s p pr ro ot ta ag go on ni is st ta as s p pe er ro o n nu un nc ca a a au ut to or re es s s se eg g n n G Gu ui id da an no o ( (G Gu ui id da an no o, , 1 19 99 94 4) ). . E Es s c co om mo o s si i a al lg gu ui ie en n
h hu ub bi ie er ra a e es sc cr ri it to o e el l g gu ui i n n d de el l p pe er rs so on na aj je e q qu ue e s se e v va a c co on ns st tr ru uy ye en nd do o e en n l la a v vi id da a. . D De e e es st ta a m ma an ne er ra a, , p po od de em mo os s h hi ip po ot te et ti iz za ar r
q qu ue e e en n l la a m me ed di id da a q qu ue e e el l p pe er rs so on na aj je e s se e s si ie en nt te e m me en no os s c co oa au ut to or r ( (l lo oc cu us s e ex xt te er rn no o - -- -- -- - l lo oc cu us s i in nt te er rn no o) ), , s se e g ga at ti il ll la ar r n n
e em mo oc ci io on ne es s p pe er rt tu ur rb ba ad do or ra as s y y d di if f c ci il le es s d de e m ma an ne ej ja ar r ( (v v a as se e S Se el li ig gm ma an n, , 1 19 97 79 9) ). .
S Se e s so os st ti ie en ne e q qu ue e l la a c co oa au ut to or r a a d de el l p pe er rs so on na aj je e, , n no os s d da a l la a p po os si ib bi il li id da ad d d de e f fl le ex xi ib bi il li id da ad d p pa ar ra a o or rg ga an ni iz za ar r y y d de es sa ar rr ro ol ll la ar r l la a
m ma an ne er ra a d de e s se en nt ti ir rn no os s e en n l la a h hi is st to or ri ia a p pe er rs so on na al l. . E Es s i im mp po or rt ta an nt te e h ha ac ce er r n no ot ta ar r, , q qu ue e c ca ad da a o or rg ga an ni iz za ac ci i n n d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o
p pe er rs so on na al l
1 11 1
t ti ie en ne e h hi ip po ot t t ti ic ca am me en nt te e u un na a m ma an ne er ra a p pa ar rt ti ic cu ul la ar r d de e s se en nt ti ir rs se e c co oa au ut to or r e en n l la a m ma an ne er ra a d de e r re eo or rg ga an ni iz za ar r l la as s
p pe er rt tu ur rb ba ac ci io on ne es s s so oc ci ia al le es s, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : l la as s p pe er rs so on na as s c co on n o or rg ga an ni iz za ac ci i n n d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o d de ep pr re es si iv va a t ti ie en ne en n u un na a h hi is st to or ri ia a d de e
s s m mi is sm ma as s d de ef fi in ni id da as s p po or r c cr ri it te er ri io os s i in nt te er rn no os s ( (a at tr ri ib bu uc ci i n n i in nt te er rn na a) ), , a ac co om mp pa a a ad da as s d de e l la a c co on nv vi ic cc ci i n n q qu ue e t to od do o l lo o t ti ie en ne en n q qu ue e
h ha ac ce er r p po or r s s m mi is sm mo os s ( (a au ut to os su uf fi ic ci ie en nc ci ia a c co om mp pu ul ls si iv va a) ), , y ya a q qu ue e p pi ie en ns sa an n q qu ue e n na ad di ie e l lo os s p pu ue ed de e a ay yu ud da ar r y y e es st to o e es s
1 11 1
i in nd de ep pe en nd di ie en nt te e d de e l lo o q qu ue e h ha ag ga an n. . M Ma an ni if fi ie es st ta an n e es st ta ar r c co on nd de en na ad do os s a a u un n d de es st ti in no o d de e s so ol le ed da ad d, , n no o p pu ud di ie en nd do o h ha ac ce er r n na ad da a
c co on nt tr ra a e es st to o; ; e es s c co om mo o s si i e es st tu uv vi ie er ra a e es sc cr ri it to o p pr re ev vi ia am me en nt te e e en n a al lg gu un na a p pa ar rt te e ( (G Gu ui id da an no o, , 1 19 99 94 4; ; B Bo ow wl lb by y, , 1 19 98 80 0) ). . D De e m ma an ne er ra a
q qu ue e l lo os s c cl li ie en nt te es s s se e s si ie en nt te en n c co oa au ut to or re es s, , e en n l la a m me ed di id da a q qu ue e l lo os s s su uc ce es so os s m ma ar rc ch ha an n c co om mo o e es sp pe er ra am mo os s q qu ue e o oc cu ur rr ra an n ( (g gr ra ad do o d de e
c co on nt tr ro ol la ab bi il li id da ad d p pe er rc ci ib bi id do o) ), , p pe er ro o e es st to o s se e v va a p pe er rd di ie en nd do o e en n l la a m me ed di id da a q qu ue e l la a " "a au ut to o- -c co or rr re es sp po on nd de en nc ci ia a" " e en nt tr re e l la as s
e ex xp pe ec ct ta at ti iv va as s ( (r re ep pr re es se en nt ta ac ci io on ne es s) ) y y l lo os s h he ec ch ho os s d di is st ti in ng gu ui id do os s e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al lm me en nt te e ( (p pe er rt tu ur rb ba ac ci io on ne es s) ) v va ay ya a d di is sm mi in nu uy ye en nd do o. .
E El l g gr ra ad do o d de e i in nc co on nt tr ro ol la ab bi il li id da ad d ( (a au um me en nt to o d de e n no ov ve ed da ad d s si in n a as si im mi il la ac ci i n n) ) y y p po or r t ta an nt to o d de e p p r rd di id da a d de e c co oa au ut to or r a a v va a e en n
i in nt te er rd de ep pe en nd de en nc ci ia a c co on n l lo os s s s n nt to om ma as s y y s si ig gn no os s q qu ue e s se e d di is st ti in ng gu ue en n e en n c cl l n ni ic ca a. .

3 3- -E EL L C CA AM MB BI IO O E EN N L LA A N NA AR RR RA AT TI IV VA A P PE ER RS SO ON NA AL L: :

E El l c ca am mb bi io o e en n l la a n na ar rr ra at ti iv va a p pe er rs so on na al l v va a e en n r re el la ac ci i n n a al l c ci ic cl lo o d de e v vi id da a ( (t te em m t ti ic ca as s e ex xi is st te en nc ci ia al le es s) ) q qu ue e t ti ie en ne e u un n s se en nt ti id do o y y
u un na a l li im mi it ta ac ci i n n s so oc ci io o- -c cu ul lt tu ur ra al l. . U Un n c ca am mb bi io o e en n l la a t te em m t ti ic ca a s so oc ci io o- -e ex xi is st te en nc ci ia al l i im mp pl li ic ca a u un na a m mo od di if fi ic ca ac ci i n n e en n c c m mo o n no os s
v ve em mo os s y y n no os s v ve en n e en n e el l m mu un nd do o. . L Lo o q qu ue e c ca ab be e d de es st ta ac ca ar r e en n t t r rm mi in no os s c cl l n ni ic co os s, , e es s q qu ue e l la as s e ex xp pe er ri ie en nc ci ia as s d di is sc co or rd da an nt te es s
d de eb be en n p po od de er r s se er r r re ec co on no oc ci id da as s c co om mo o p pr ro op pi ia as s p pa ar ra a a as s s se er r i in nt te eg gr ra ad da as s n na ar rr ra at ti iv va am me en nt te e. .
E En n e el l c ca as so o d de e l la a t te em m t ti ic ca a e ex xi is st te en nc ci ia al l a ad do ol le es sc ce en nt te e, , e el l p pe er rs so on na aj je e p pu ue ed de e a ac ct tu ua ar r d di ir re ec ct ta am me en nt te e s so ob br re e s su u h hi is st to or ri ia a d de eb bi id do o a a
s su u d de es sa ar rr ro ol ll lo o e em mo ot ti iv vo o y y c co og gn ni it ti iv vo o( (m ma ay yo or r c co om mp pe et te en nc ci ia a m me en nt ta al l) ). . A Aq qu u l la a t te em m t ti ic ca a, , c co on ns si is st te e e en n b bu us sc ca ar r u un na a h hi is st to or ri ia a d de e
v vi id da a v vi ia ab bl le e a a d de es sa ar rr ro ol ll la ar r q qu ue e l le e p pe er rm mi it ta a a a l la a p pe er rs so on na a m ma an nt te en ne er r u un na a a au ut to o- -e es st ti im ma a a ad de ec cu ua ad da a y y u un n s se en nt ti id do o d de e
c co on nt ti in nu ui id da ad d c co on n e el l m me en no or r g gr ra ad do o d de e d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a p pa ar ra a l la a n na ar rr ra at ti iv va a c co on ns sc ci ie en nt te e d de el l i in nd di iv vi id du uo o. . L Lo o i im mp po or rt ta an nt te e p pa ar ra a e el l
a ad do ol le es sc ce en nt te e e es s v ve er rs se e p pr ro oy ye ec ct ta ad do o e en n u un n f fu ut tu ur ro o a at tr ra ac ct ti iv vo o, , l lo o c cu ua al l s se e r re ea al li iz za a e en n l lo o f fu un nd da am me en nt ta al l p po or r S Si im mu ul la ac ci i n n e en n u un n
e es sc ce en na ar ri io o f fu ut tu ur ro o. . E Es st to o c co on ns si is st te e e en n q qu ue e e el l p pe er rs so on na aj je e s se e i im ma ag gi in na a y y c co on ns st tr ru uy ye e u un na a h hi is st to or ri ia a h hi ip po ot t t ti ic ca a d de e v vi id da a, , l lo o c cu ua al l
e es s p po os si ib bl le e g gr ra ac ci ia as s a a l la as s m m l lt ti ip pl le es s e ex xp pe er ri ie en nc ci ia as s v vi ic ca ar ri ia as s a a l la as s c cu ua al le es s h ha a t te en ni id do o y y t ti ie en ne e a ac cc ce es so o, , p pu ud di i n nd do os se e
r re ep pr re es se en nt ta ar rs se e a a s s m mi is sm mo o e en n e es sc ce en na ar ri io os s f fu ut tu ur ro os s d di iv ve er rs so os s. . D De e e es st ta a m ma an ne er ra a, , e el li ig ge e u un na a h hi is st to or ri ia a p po os si ib bl le e a a d de es sa ar rr ro ol ll la ar r, ,
p po or r e ej je em mp pl lo o: : e es st tu ud di ia ar r i in ng ge en ni ie er r a a e en n i in nf fo or rm m t ti ic ca a e en n l la a U Un ni iv ve er rs si id da ad d d de e C Ch hi il le e y y c cu um mp pl li ir r s su u s su ue e o o d de e t tr ra ab ba aj ja ar r e en n e el l
d di is se e o o d de e p pr ro og gr ra am ma as s d de e s si im mu ul la ac ci i n n d de e t te er rr re em mo ot to os s p pa ar ra a c co om mp pu ut ta ad do or re es s. .
L Lo o a an nt te er ri io or r s se e r re eo or rg ga an ni iz za a y y c ca am mb bi ia a c cu ua an nd do o s se e l ll le eg ga a a a l la a e et ta ap pa a d de e a ad du ul lt to o- -j jo ov ve en n ( (2 25 5- -4 40 0 a a o os s) ), , y ya a q qu ue e n no o s se e p pu ue ed de e
s se eg gu ui ir r b bu us sc ca an nd do o i in nf fi in ni it ta am me en nt te e u un na a h hi is st to or ri ia a p pa ar ra a l ll le ev va ar r a a c ca ab bo o, , s si in no o q qu ue e h ha ay y q qu ue e d de es sa ar rr ro ol ll la ar rl la a, , r re ea al li iz za an nd do o u un na a g gr ra an n
i in nv ve er rs si i n n e en n l lo o a af fe ec ct ti iv vo o, , l la ab bo or ra al l, , i id de eo ol l g gi ic co o, , e et tc c t te er ra a. . E Es s u un n m mo om me en nt to o e en n q qu ue e l la a h hi is st to or ri ia a e em mp pi ie ez za a a a t to om ma ar r u un na a f fo or rm ma a
d de ef fi in ni id da a, , l lo o q qu ue e i im mp pl li ic ca a l ll le ev va ar r a a c ca ab bo o y y d de es sa ar rr ro ol ll la ar r l lo os s p pr ro oy ye ec ct to os s e en n s su u t to ot ta al li id da ad d, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : d de ec ci id di ir r u un na a
e es sp pe ec ci ia al li iz za ac ci i n n e en n l lo o p pr ro of fe es si io on na al l. .
P Po or r e el ll lo o, , t ta an nt to o e en n l la a a ad do ol le es sc ce en nc ci ia a c co om mo o e en n l la a a ad du ul lt te ez z, , v va a o oc cu ur rr ri ie en nd do o u un n c co on nt ti in nu uo o m mo od de el la aj je e d de e l la a h hi is st to or ri ia a, ,
a ac co om mp pa a a ad do o d de e u un n c ca am mb bi io o d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o d de e c ci ie er rt to os s e ev ve en nt to os s, , c co om mo o c co on ns se ec cu ue en nc ci ia a d de e u un na a c co on nt ti in nu ua a d di ia al l c ct ti ic ca a e en nt tr re e l la a
v vi iv ve en nc ci ia a y y l la a e ex xp pl li ic ca ac ci i n n, , q qu ue e c co on nf fi ig gu ur ra an n u un na a h hi is st to or ri ia a n na ar rr ra at ti iv va a, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : l lo os s q qu ue e s so on n p pa ad dr re es s e em mp pi ie ez za an n a a v ve er r d de e
o ot tr ra a m ma an ne er ra a s su u h hi is st to or ri ia a c co om mo o h hi ij jo os s, , d de eb bi id do o a a q qu ue e e el l h he ec ch ho o d de e s se er r p pa ad dr re es s i im mp pl li ic ca a u un n c ca am mb bi io o i im mp po or rt ta an nt te e e en n l la a h hi is st to or ri ia a
p pe er rs so on na al l, , y ya a q qu ue e a ap pa ar re ec ce en n l lo os s m mo od de el lo os s n na ar rr ra at ti iv vo os s d de el l p pa ad dr re e y y l la a m ma ad dr re e y y s se e r re ev vi is sa an n ( (S St te er rn n, , 1 19 99 95 5) ), , l lo o c cu ua al l s se e r re ef fl le ej ja a
e en n d di is st ti in ng gu ui ir r e el le em me en nt to os s d de e s su u h hi is st to or ri ia a q qu ue e a an nt te es s n no o a ap pr re ec ci ia ab ba a . . E El l p pe er rs so on na aj je e d de e n nu ue es st tr ro o e ej je em mp pl lo o, , v ve e a a a a s su us s p pa ad dr re es s
e en n l lo os s a a o os s d de e s so ol lt te er r a a u un ni iv ve er rs si it ta ar ri ia a c co om mo o m mu uy y e es st tr ri ic ct to os s c co on n r re es sp pe ec ct to o a a s su us s d de eb be er re es s a ac ca ad d m mi ic co os s. . E En n c ca am mb bi io o, , a ah ho or ra a
c co on n s su us s t tr re ei in nt ta a y y u un n a a o os s, , l lo os s v ve e c co om mo o p pr re eo oc cu up pa ad do os s d de e s su u f fu ut tu ur ro o e en n a aq qu ue el l t ti ie em mp po o y y c co om mo o m mo od de el lo os s d de e q qu u h ha ac ce er r c co on n
s su us s h hi ij jo os s c cu ua an nd do o s st to os s i in ng gr re es se en n a a l la a u un ni iv ve er rs si id da ad d. .

1 12 2


M MO OD DA AL LI ID DA AD DE ES S D DE E P PR RO OC CE ES SA AM MI IE EN NT TO O A AU UT TO OR RR RE EF FE ER RE EN NC CI IA AL L Y Y C CO OH HE ER RE EN NC CI IA A N NA AR RR RA AT TI IV VA A

L La as s m mo od da al li id da ad de es s d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o, ,
1 12 2
a al lu ud de en n a a l la a g ge en ne er ra ac ci i n n d de e u un na a d da an nz za a r re el la ac ci io on na al l d de e s su ub bs si is st te em ma as s ( (m me em mo or ri ia as s, ,
p pe er rc ce ep pc ci i n n, , e em mo oc ci io on ne es s, , l le en ng gu ua aj je e, , e et tc c t te er ra a) ) q qu ue e c co on ns se en ns su ua al lm me en nt te e s se e d de en no om mi in na a p po or r l la a c co om mu un ni id da ad d c cl l n ni ic ca a d de e
p ps si ic co ot te er ra ap pe eu ut ta as s: : n no or rm ma al li id da ad d, , n ne eu ur ro os si is s y y p ps si ic co os si is s. . E Es st ta as s t tr re es s c co om mp pl le ej ja as s m ma an ne er ra as s d de e p pr ro oc ce es sa ar r e el l s si ig gn ni if fi ic ca ad do o
d di is st ti in ng gu ui id do o y y c co on ns st tr ru ui id do o e en n u un na a c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a s so oc ci ia al l, , d de es sd de e e el l p pu un nt to o d de e v vi is st ta a d de el l p po os st t- -r ra ac ci io on na al li is sm mo o s so on n m mo od da al li id da ad de es s
d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o s so oc ci ia al l a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l, , q qu ue e n no os s r re em mi it te en n e en n t te eo or r a a a a l la as s o or rg ga an ni iz za ac ci io on ne es s d de e
s si ig gn ni if fi ic ca ad do o p pe er rs so on na al l c co on no oc ci id da as s e en n l la a l li it te er ra at tu ur ra a: : F F b bi ic ca a, , D De ep pr re es si iv va a, , O Ob bs se es si iv va a y y D De es so or rd de en n A Al li im me en nt ta ar ri io o, , a ad de em m s s d de e
s su us s p po os si ib bl le es s c co om mb bi in na ac ci io on ne es s. .
S Su ug gi ie er ro o t te en ne er r e en n c cu ue en nt ta a l la as s s si ig gu ui ie en nt te es s d di im me en ns si io on ne es s q qu ue e p pu ue ed de en n a ay yu ud da ar r a a a ac cc ce ed de er r a al l m mu un nd do o d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o d de el l
c cl li ie en nt te e: :
1 1- -L La a f fl le ex xi ib bi il li id da ad d d de el l s si is st te em ma a e en n s su u c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a s so oc ci ia al l. .
2 2- -L La a g ge en ne er ra at ti iv vi id da ad d d de el l s si is st te em ma a n na ar rr ra at ti iv vo o. .
3 3- -L La a a ab bs st tr ra ac cc ci i n n - -- -- -- -- -- - c co on nc cr re ec ci i n n d de el l s si is st te em ma a n na ar rr ra at ti iv vo o. .
4 4- -L La a c ca ap pa ac ci id da ad d d de e a au ut to oi in nt te eg gr ra ac ci i n n d de e s su u e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a d di is st ti in ng gu ui id da a. .
5 5- -E El l n ni iv ve el l d de e c ca al li id da ad d d de e c co on nc ci ie en nc ci ia a q qu ue e p po os se ee e e el l s si is st te em ma a. .
6 6- -L La a c ca al li id da ad d d de e l la as s e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s q qu ue e m mo od du ul la an n l la a c co oh he er re en nc ci ia a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al l. .
7 7- -L La a v vi ia ab bi il li id da ad d d de el l s si is st te em ma a c co on n s su u c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a. .
8 8- -L La a d de et te ec cc ci i n n d de el l e es st ti il lo o v vi in nc cu ul la ar r. . R Re ev vi is sa ar r e el l b ba al la an nc ce e d de el l u us so o d de e l la a i in nf fo or rm ma ac ci i n n
a af fe ec ct ti iv va a y y c co og gn ni it ti iv va a e en n l lo os s m mo om me en nt to os s d de e p pr ro ob bl le em ma as s d de e s sa al lu ud d m me en nt ta al l d de el l c cl li ie en nt te e. .
9 9- -L La a n na ar rr ra ac ci i n n d de el l c cl li ie en nt te e ( (e ev va al lu ua ar r l la a: : e es st tr ru uc ct tu ur ra a, , c co on nt te en ni id do o, , c ca al li id da ad d y y l la as s
d di im me en ns si io on ne es s) ). .

E EN N L LA A M MO OD DA AL LI ID DA AD D N NO OR RM MA AL L D DE E P PR RO OC CE ES SA AM MI IE EN NT TO O: :

- -H Ha ay y u un n p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o d de e c co on no oc ci im mi ie en nt to o f fl le ex xi ib bl le e, , l lo o q qu ue e s si ig gn ni if fi ic ca a q qu ue e c ca ad da a o os sc ci il la ac ci i n n e em mo oc ci io on na al l s se e v ve e n no o
s s l lo o c co om mo o s su ur rg gi i e en n l lo o i in nm me ed di ia at to o, , s si in no o q qu ue e t ta am mb bi i n n s se e d di is st ti in ng gu ue en n o ot tr ro os s a as sp pe ec ct to os s d de e l la a o os sc ci il la ac ci i n n e em mo oc ci io on na al l, ,
p po or r e ej je em mp pl lo o: : d di is st ti in nc ci io on ne es s d de e i in nt te en ns si id da ad de es s e e i im m g ge en ne es s d de e l la a o os sc ci il la ac ci i n n e em mo oc ci io on na al l. .
- -E El l s si is st te em ma a n na ar rr ra at ti iv vo o v vi iv ve e l la as s d di is st ti in nc ci io on ne es s d de e s su u i in nm me ed di ia at te ez z ( (Y Yo o- -s su uj je et to o) ) c co om mo o p po os si ib bi il li id da ad de es s d de e a ac cc ci i n n
g ge en ne er ra at ti iv va a e en n s su u c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a s so oc ci ia al l. .
- -L La a g ge en ne er ra at ti iv vi id da ad d d de el l p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o n no or rm ma al l p pe er rm mi it te e d da ar rs se e u un na a e ex xp pl li ic ca ac ci i n n d de e m ma ay yo or r g gl lo ob ba al li id da ad d, , l lo o c cu ua al l
i im mp pl li ic ca a g ge en ne er ra ar r h hi ip p t te es si is s i in nt te eg gr ra at ti iv va as s d de e l lo o q qu ue e l le e o oc cu ur rr re e e en n u un na a d de et te er rm mi in na ad da a c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a. .
- -E El l n ni iv ve el l d de e a au ut to oi in nt te eg gr ra ac ci i n n d de el l s s m mi is sm mo o p pe er rm mi it te e i in nt te eg gr ra ar r e en n u un n s se en nt ti id do o u un ni it ta ar ri io o s su u v vi iv vi ir r. .D Di ic ch ho o d de e o ot tr ra a
m ma an ne er ra a, , l la a i in nt te eg gr ra ac ci i n n p pe er rm mi it te e p po on ne er r t to od do os s l lo os s d da at to os s d de e l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a d di is st ti in ng gu ui id da a e en n u un na a c co on nf fi ig gu ur ra ac ci i n n
n na ar rr ra at ti iv va a g gl lo ob ba al l y y u un ni it ta ar ri ia a. .
- -E El l n ni iv ve el l d de e c co on nc ci ie en nc ci ia a q qu ue e s se e o ob bs se er rv va a e es s a al lt to o, , l lo o q qu ue e i im mp pl li ic ca a u un n a au ut to oe en ng ga a o o m me ed di io o- -b ba aj jo o. . E Es st to o s se e a ap pr re ec ci ia a e en n
l la a m me ed di id da a q qu ue e e el l M M r re ec co on no oc ce e v vi ia ab bl le em me en nt te e e el l Y Yo o . .
- -E El l t ti ip po o d de e e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s q qu ue e s se e a ap pr re ec ci ia a, , e es s d de e c ca ar r c ct te er r g ge en ne er ra at ti iv vo o. .
1 13 3
- -L La a v vi ia ab bi il li id da ad d d de el l s si is st te em ma a c co on n s su u c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a s se e o ob bs se er rv va a a ad de ec cu ua ad da a s so oc ci ia al lm me en nt te e, , l lo o c cu ua al l s se e p pu ue ed de e e ev va al lu ua ar r
e en n l la a r re el la ac ci i n n c cl l n ni ic ca a y y e en n s su u q qu ue eh ha ac ce er r c co ot ti id di ia an no os s, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : e en n s su u t tr ra ab ba aj jo o, , e et tc c t te er ra a. .
- -H Ha ay y b ba al la an nc ce e d de e l lo os s a af fe ec ct to os s y y c co og gn ni ic ci io on ne es s, , d de e a ac cu ue er rd do o a a l la a h hi is st to or ri ia a d de el l c cl li ie en nt te e. .
- -L La a n na ar rr ra ac ci i n n d de el l c cl li ie en nt te e s se e o ob bs se er rv va a s si in n d di is sc cr re ep pa an nc ci ia as s y y e es s u un n p pr ro oc ce es so o t ti il l p pa ar ra a s su u e es st ta ar r e en n c co oh he er re en nc ci ia a c co on n
s su us s d di is st ti in nc ci io on ne es s. .
E EN N L LA A M MO OD DA AL LI ID DA AD D N NE EU UR R T TI IC CA A D DE E P PR RO OC CE ES SA AM MI IE EN NT TO O: :

- -S Se e o ob bs se er rv va a m me en no or r f fl le ex xi ib bi il li id da ad d, , l lo o c cu ua al l s se e t tr ra ad du uc ce e e en n q qu ue e e el l s si is st te em ma a p pe er rc ci ib be e s su u e es st ta ad do o d de e n ni im mo o, , s s l lo o c co on n e el l
p pu un nt to o d de e v vi is st ta a c co on n q qu ue e s su ur rg gi i o o d di ic ch ho o d de e u un na a m ma an ne er ra a m me et ta af f r ri ic ca a p pe eg ga ad do o a a s su u d di is st ti in nc ci i n n n ni ic ca a d de e e es se e
m mo om me en nt to o. .
- -E El l n ni iv ve el l d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o y ya a n no o e es s a ab bs st tr ra ac ct to o s si in no o d de e u un n g gr ra ad do o t te en nd di ie en nt te e a a l lo o c co on nc cr re et to o, , l lo o q qu ue e n no o l le e
p pe er rm mi it te e d di is st ta an nc ci ia ar rs se e d de e l lo o i in nm me ed di ia at to o y y a as s t to om ma ar r c co on nc ci ie en nc ci ia a d de e s su u p po os si ib bi il li id da ad d d de e e es st ta ar r e en n e el l m mu un nd do o. . P Po or r
e ej je em mp pl lo o, , e en n e el l c ca as so o d de e u un na a p pe er rs so on na a c co on n u un n s si ig gn ni if fi ic ca ad do o d de ep pr re es si iv vo o q qu ue e g ge en ne er ra a u un n s s n nd dr ro om me e c cl l n ni ic co o, , l la a
p pe er rc ce ep pc ci i n n d de e p p r rd di id da a a ac ct ti iv va a e em mo oc ci io on ne es s d de e r ra ab bi ia a i in nt te en ns sa as s y y d di if f c ci il le es s d de e o or rd de en na ar r e en n s su u i im ma ag ge en n c co on ns sc ci ie en nt te e
d de e s s m mi is sm mo o. . E Es st to o l lo o v vi iv ve e c co om mo o s si i l la a p p r rd di id da a f fu ue er ra a p pe er rt te en ne ec ci ie en nt te e a al l m mu un nd do o y y n no o a a s su u m ma an ne er ra a p pa ar rt ti ic cu ul la ar r d de e
p pr ro oc ce es sa ar r, , l lo o c cu ua al l n no o l le e p pe er rm mi it te e a as si im mi il la ar r s su u c co on nd di ic ci i n n d de e p po os si ib bi il li id da ad d c co on n s su u c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a. .
- -L La a g ge en ne er ra at ti iv vi id da ad d d de el l p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o e es s m mu uc ch ho o m me en no or r q qu ue e e en n e el l p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o n no or rm ma al l, , l lo o c cu ua al l h ha ac ce e q qu ue e l la a
e ex xp pl li ic ca ac ci i n n e es st t r re es st tr ri in ng gi id da a p po or r l la a e em mo oc ci i n n. .
- -E El l n ni iv ve el l d de e a au ut to oi in nt te eg gr ra ac ci i n n d de el l s s m mi is sm mo o p pe er rm mi it te e m ma an nt te en ne er r u un n s se en nt ti id do o u un ni it ta ar ri io o, , p pe er ro o h ha ay y u un na a m me en no or r
i in nt te eg gr ra ac ci i n n. . I In nc cl lu us so o s se e p pu ue ed de en n d da ar r p pe eq qu ue e o os s l la ap ps su us s d de e d de es si in nt te eg gr ra ac ci i n n q qu ue e s s l lo o d du ur ra an n s se eg gu un nd do os s, , p po or r
e ej je em mp pl lo o: : u un na a d de es sp pe er rs so on na al li iz za ac ci i n n b br re ev ve e. .
- -E El l n ni iv ve el l d de e c co on nc ci ie en nc ci ia a q qu ue e s se e o ob bs se er rv va a e es s m me en no or r, , l lo o q qu ue e i im mp pl li ic ca a u un n a au ut to oe en ng ga a o o m me ed di io o- -a al lt to o. .
- -L La a c ca al li id da ad d d de e l la as s e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s e es s d de e t te en nd de en nc ci ia a a a l lo o r re es st tr ri ic ct ti iv vo o. .
- -L La a v vi ia ab bi il li id da ad d d de el l s si is st te em ma a c co on n s su u c ci ir rc cu un ns st ta an nc ci ia a s se e o ob bs se er rv va a r re es se en nt ti id da a e en n c ci ie er rt to o o o c ci ie er rt to os s d do om mi in ni io os s
e ex xp pe er ri ie en nc ci ia al le es s, , p po or r e ej je em mp pl lo o: : e en n e el l l lt ti im mo o t ti ie em mp po o l la a f fr re ec cu ue en nc ci ia a d de e l li ic ce en nc ci ia as s p po or r l lc ce er ra a. .
- -L La a r re el la ac ci i n n a af fe ec ct to o- -c co og gn ni ic ci i n n s se e o ob bs se er rv va a d de es sb ba al la an nc ce ea ad da a e en n g gr ra ad do os s v va ar ri ia ab bl le es s, , d de e a ac cu ue er rd do o a a s su u h hi is st to or ri ia a
p pa as sa ad da a. .
- -L La a n na ar rr ra ac ci i n n s se e a ap pr re ec ci ia a c co on n u un n g gr ra ad do o d de e d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a i im mp po or rt ta an nt te e. . S Se e o ob bs se er rv va an n m me en no or re es s g gr ra ad do os s d de e
a as si im mi il la ac ci i n n y y a ac co om mo od da ac ci i n n q qu ue e e en n e el l p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o n no or rm ma al l. .

E EN N L LA A M MO OD DA AL LI ID DA AD D P PS SI IC C T TI IC CA A D DE E P PR RO OC CE ES SA AM MI IE EN NT TO O: :

- -H Ha ay y u un n p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o d de e c co on no oc ci im mi ie en nt to o n no o f fl le ex xi ib bl le e y y c co on n u un n a al lt to o g gr ra ad do o d de e r ri ig gi id de ez z. .
- -E El l n ni iv ve el l d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o e es s a al lt to o e en n c co on nc cr re et ti it tu ud d. .
- -N No o h ha ay y g ge en ne er ra at ti iv vi id da ad d e en n e el l p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l. .
- -E En n e el l n ni iv ve el l d de e a au ut to oi in nt te eg gr ra ac ci i n n d de el l s s m mi is sm mo o s se e o ob bs se er rv va a u un n t tr ra as st to or rn no o d de e i in nt te eg gr ra ac ci i n n, , l lo o q qu ue e s se e t tr ra ad du uc ce e e en n q qu ue e
l la a p pe er rs so on na a n no o p pu ue ed de e f fo or rm ma ar r u un na a v vi is si i n n i in nt te eg gr ra ad da a e en nt tr re e l lo o q qu ue e s si ie en nt te e y y l lo o q qu ue e v vi is su ua al li iz za a d de e s s m mi is sm mo o. . E Es s
c co om mo o s si i e ex xi is st ti ie er ra a u un na a t te en nd de en nc ci ia a a a l la a d de es so or rg ga an ni iz za ac ci i n n d de e l la a i id de en nt ti id da ad d. .
- -E El l n ni iv ve el l d de e c co on nc ci ie en nc ci ia a q qu ue e s se e o ob bs se er rv va a e es s m mu uy y b ba aj jo o, , l lo o q qu ue e i im mp pl li ic ca a u un n a au ut to oe en ng ga a o o a al lt to o. .
- -L La a c ca al li id da ad d d de e l la as s e ex xp pl li ic ca ac ci io on ne es s e es s d de e t ti ip po o r re es st tr ri ic ct ti iv vo o. .
- -L La a v vi ia ab bi il li id da ad d s se e o ob bs se er rv va a t to ot ta al lm me en nt te e r re es st tr ri in ng gi id da a y y d de et te er ri io or ra ad da a r re es sp pe ec ct to o a a s su u h hi is st to or ri ia a d de e i in nt te er ra ac cc ci io on ne es s
p pa as sa ad da as s. .
- -A An na al li iz za ar r c c m mo o l ll le eg ga a e el l s si is st te em ma a a a l la a a an nt ti i- -i in nt te eg gr ra ac ci i n n e en n e el l u us so o d de e l la a i in nf f f f f c a int f e (i)Tj0.753 0.753 0.753 scn0.3188 -0.036 TD(n)Tj0 0 0 scq-0.0411 0.036 TD((i)Tj0.753 0.q3 0.753 scn0.4267 -0.036 TD(e)Tj0 0 0 scnn-0.036 0.036 TD(s)Tj0.753 0.753 0.753 scn0.4267 -0.036 TD(o)Tj0 0 0 scnn-0.0411 0.036 TDf)Tj0.753 0.753 0.753 scn0.4319 -0.036 TD(l)Tj0 0 0 scn-0.0411 0.036 TD(l)Tj0.753 0.753 0.753 scn0.3188 -0.036 TD(a)Tj0 0 0 sc.753 0.753 0.753 scn0.37.f f et f c rala a ( )Tj0.753 0.753 0.753 scn0.4267 -0.036 TDn-0.0411 0.03n-0.0411 0.036 TD(l)Tj0.753 0.753 0.753 scn0.3188 -0.036 TD(e)Tj0 0 0 scn-0.0411 0.036 TD(a)Tj0.753 0.753 0.753 scn0.4833 -0.036 TD(c)Tj0 0 0 scn-0.0411 0.036 TD( )Tj0.753 0.753 0.753 scn0.4319 -0.036 TD(l)Tj0 0 0 scn-0.036 0.036 TD(a)Tj0.753 0.753 0.753 scn0.4833 -0.036 TD239 int (n)Tj0.753 0.53 0.753 scn0.5398 -0.036 TD( )Tj0 0 0 scn-0.0411 0.036 TD(f)Tj0.753 0.753 0.753 scn0.37.f l if i e cr t i t (n)Tj0(l)T3 0.n-0.0753 scn0.37.f
l l c ra a a r(n)Tj0(l)T3 0.n-0.0753 scn0.37.f c0411 0.03633 -0.036411 0.036 TD(scn-0.0411 0.036 T0836 T647753 0.0 0 scn-0js)Tj0(l)T3 0.n-0.cn0.37.f i e scn-0.0411 0.036 T0836 T647753 0.0 0 scn-0j33 -0.036 T6470.(l)T3 0.n-0.0753r.0411 0.03633 -0.036 T6470.(l)T3 0.n-0.0753r.p3 -0.036 T6470.(l)T3 0.n-0.0753rp0.37.f cj0 0 0 scnn-0.0411 0.036 TD(a)Tj0 0 .(l)T3 0..753 0753 scn0.37.fi e nr ccn-0.0(l)T3 0.-0.0411 0.036 TD( )Tj0.(l)T3 0.-0.04753 scn0.37.f r t i eccn-9 0 0 scn-0.0(l)T3 0..-0.0411 0.036 TD nc ra nc0411 0.03633 -0.036411 0.036 TD(scn-0.0411 0.036 T0836 T647753 0.0 0 scn-0js)Tj0(l)T3 0un-0.cn0.37.f c0411 0.03633 -0.036411 0.036 TD(scn-0.0411 0.036 T0836 T647753 0.0 0 scn-0js)Tj0(l)T3 070.(l)T3 0.n-0.0753r.0411 0.03633 -0.036 T6470.(l)T3 0.n-0.0753r.p3 -0.036 T64un-0.cn0.37.fi e i escn-0.0411 0 0 scn-0.0411 0.036 T0836 T6453 0.0(l)T3 0.-0.-0.0411 0.036 TD( )Tj0.(l)T3 0.-0.04753 scn0.37.f c e scn-0.0411 0.036 T0836 T647753 0.0 0 scn-0j33 -0.036 T64(l)T3 0.-0.0.0411 y0.37.f ct i r aii rrs rsrs rsrs rsrsrs scn-0.0411 0.036 T0836 T647753 0.0 0 scn-0j33 -0.036 T64(l)T3 0.-0.0.0411,(scn-0.0411 0.036 T0836 T647753,(r036 D(rs)Tj0 0 0 scn-0.08790.036 0.036 TD(rs)Tj0 0 0 scn-0.036 0.036 D(r036 D(rs)Tj0 0 0 scn-0.036 0.036 TD(rs)lr.0411 0.03633 -0.036 T6470.(l)T3l0.n-0.0753r.p3 -0.036 T640032390.036 TD(rs)TD(e)Tj0(l)T3 0.n-0.053 scn0.47.f)Tj0 0 0 sct)Tj0(l)T3 00036 T64713 scn0.37.f)Tn0.4267 -0.036.036 TD(i)Tj0(l)T3 0.n-0.0411 0.036 TD036 0.036 TD(rs)q(rs)Tj0 0 0 scn-0.036 0.036 Dq.f irs
ct irsrs rs i
T64713 scn0.3cn-0.036 0.036 D(rs)T scn-0.036 0.036 TD(rs)lr.0411 0.03633 -0.03j0 0 0 scn-0.036 0.036 TD(rs)Tj0 0 0 scn-0.036 0.036 D.0.0411 0.036 TD i rsrs44 sc-0.0753r.p3 -0.036 T640036 T64713 scn0.3lr.0411 0.03633 -0.037.f c0411 0.03633 -0.03 scn-0.036 0.036 TD(rs)lr.0411 0.753 scn0.486 T6470.(l)T3l0.n-0.0753r.p3 -0.00(l)T3 0003679 rs irsr-0.036 T6400323953 scn0.37.f
rsr-0.036 T64003239-9 0 0 scn-0.0(l)T3 0..-0.0411 0.036 TD rs c0411 0.03633 -047.036 TD(rs)cny-9 0 0 scn-0.0(l) T6470.(l)T3l0y.036 TD c0411 0.03633 -047.036 TD(rs)cn.036 TD(rs)lr.0411 T6470.(l)T3l0 T6470.(l)T3l0-43.3625 -0.036 0.036 TD(rs)lr.0411 0.03633 -0.0360 02879 rsrs r95.036 T640032391 0.0333 -0.036 TdT3 0..-0.0411 0.053 scn0.47.frs rsr95.036 T64003239.-9 0 0 scn-0.0(l)T3 0..-0.0411 .0753 scn0.37.fc0411 0.03633 -047.036 TD(rs)cny-9 0 0 scn-0.0(l) T6470.(l)T3l0y.036 TD rny-9 0 0 scn- c053 scTD rs r-0.036 T6400323953 scn0.37.f c053 scn036 0.036 TD(rs)cnx0 0 02879 rs
rsc053 scn0pD(rs)cny-9 0 0 sc0 0 02879 c053 scTD r-0.036 T640032395Tj3 -0.037.f c053 scn0rny-9 0 0 scn-
rsi0.37.frsrsrsrsr-0.036 T640032395Tj3 -0.037.f c053 scn0rny-9 0 0 scn-rsr-0.036 239scn0pD(rs)cny-9 0 0 sc0 0 02879 0.04753y0 scn- rsi0.37.frs c053 scn0rny-9 0 0 scn- rsi0.37.fscn-0.036 0.036 TDcn-0.0(l)T3 0..-0.0411 j0 0 0 scn45-0.047 TD(rs)0.37.f4fD(rs)Tj0 0 0 scn-0.i0-9 0 0 scn-0 0.036 c753 scn(r-0.036 T640032395Tj3 -0cny-9 0 0 sc0 0 02879)Tj00.(l)T3l0y.036 TD
c053 scn0.37.f036 TD(rs)cn2670.036 TDj3 -0.037.f
rs rsc053 scn0.37.f0lrs rsi0.37.f r-0.036 T640032395Tj3 -0cny-9 0 0 sc0 0 02879l1 j0 0 0 scnj0 0n-0.036 0.036 TD(rsi0.37.f)Tj0 0 02879r-0.036 T640032395Tj3 -0p TD(rs)cny-9 0 0 scn-0.0(l) T6470.(l)T3l0y.u2395Tj0.i0.37.fr-0.036 T640032395Tj3 -0cny-9 0 0 sc0 0 02879 c053 scn0rny-9 0 0 scn-c053 scn0rny-9 0 0 scn-c053 scn0rny-9 0 0 scn-c053 scn0rny-9 0 0 scn- c053 scn0.37.f0lc053 scn0.37.f0lc053 scn0rny-9 0 5Tj0.i0.37.fc053 scn0rny-9 0 5Tj0.i0.37.fc053 scn0rny-9 0 5Tj0.i0.37.fc053 scn0rny-9 0 5Tj0.i0.37.fc053 scn0rny-9 0 5Tj0.i0.37.f c053 scn0rny-9 0 0 scn-c053 scn0rny-9 0 0 scn-l1 j0 0 0 scnj0 0n-0.036 0.036 TD(rsi0.37.f)Tj0 0 02836 0u.4833 -0.03cn-0.03r.036 T.036 T.0scnj0 0n-0.036 0.036 TD(rsi0.37.f)Tj0 0 02836 0u.4833 -0-c053 scn0rny-9 0 5Tj0.i0.37.f1 0 0 scnj0 0n-0.036 0.036 TD(rsi0.37.f) 0u.4833 -0.036 TD(c053 scn0rny-9 0 5Tj0.i0.37.f1 0 0 scnj0 04045-0.04753l)T3 0rny-9 0 0 scn-r-0.036 T640032395Tj3 -0p TD(rs)cny-9 0 0 scn-0.0(l) T6470.(l)T3l0y.u2395Tj0cn45-0.047 TD(rs)0.37.f6 TD(rs)cny-9 0 0 scn-0.0(l) T6470.(l)T3l0y.j0 0n-0.036 0.036 TD(rsi0.37.f)Tj0 0 02879 r-0.036 T640032395Tj3 -0p TD(rs)cny-9 0 0 scn-0.0(l) T6470.(l)T3l0y.u2395Tj00u.4833 -0.036 TD(c053 scn0rny-9 0 5Tj0.i0.37.f1 0 0 scnj0 0n-0.036 0.036 Tin-0.036 0u.4833 0 0 scn-0.036 i0 0 0 scn-0.03r.03636 T.036n-0.036 0.036 T45-0.04753l)T3 0rny-9 0 0 scn-c053 scn0rny-9 0 5Tj0.i0.37.f
1 17 7
e en n s su u e en nt to or rn no o s so oc ci ia al l) ) c co on n e el l m me en no or r g gr ra ad do o d de e a au um me en nt to o d de e c co on nc ci ie en nc ci ia a q qu ue e p po os si ib bi il li it te e l la a r re eo or rg ga an ni iz za ac ci i n n n na ar rr ra at ti iv va a. . D De e
e es st te e m mo od do o, , e el l m mo od de el lo o c co og gn ni it ti iv vo o c co on ns st tr ru uc ct ti iv vi is st ta a p pl la an nt te ea ad do o, , n no os s p pe er rm mi it te e o op pe er ra ar r e es st tr ra at t g gi ic ca am me en nt te e d de e m ma an ne er ra a n no o
i in ns st tr ru uc cc ci io on na al l a a t tr ra av v s s d de e l la a m me et to od do ol lo og g a a a au ut to o- -o ob bs se er rv va ac ci io on na al l p pr ri in nc ci ip pa al lm me en nt te e, , c co on n l la a m me et ta a d de e q qu ue e e el l s si is st te em ma a s se e
r re eo or rg ga an ni ic ce e p pr ro od du uc ci ie en nd do o u un na a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a e em mo oc ci io on na al l y y d di ia al l g gi ic ca a m m s s r ri ic ca a e en n e el le em me en nt to os s ( (i im ma ag gi in na ac ci i n n, , t ti ip po os s d de e
p pe en ns sa am mi ie en nt to os s, , t to on no os s e em mo ot ti iv vo os s, , e et tc c t te er ra a. .) ) l li ig ga ad da a a a l lo os s h he ec ch ho os s n no o a as si im mi il la ad do os s, , j ju un nt to o a a u un n e en ns sa an nc ch he e d de e s su u n na ar rr ra at ti iv va a
p po os si ib bi il li it ta ad da a p po or r u un na a d di is sm mi in nu uc ci i n n d de el l a au ut to oe en ng ga a o o e en n u un n c co on nt te ex xt to o e em mo oc ci io on na al l s se eg gu ur ro o, , l lo o q qu ue e l le e p pe er rm mi it ti ir r l la a
a as si im mi il la ac ci i n n d de e l la a i in nf fo or rm ma ac ci i n n t t c ci it ta a- -e em mo oc ci io on na al l- -d di is sc cr re ep pa an nt te e c co on nt te en ni id da a e en n l lo os s s s n nt to om ma as s y y s si ig gn no os s a a t tr ra av v s s d de e l la a a au ut to o- -
e ex xp pl lo or ra ac ci i n n d di ir ri ig gi id da a. . D De e e es st ta a m ma an ne er ra a, , e el l o op pe er ra ar r e es st tr ra at t g gi ic ca am me en nt te e n no os s p pe er rm mi it te e g ge en ne er ra ar r l la as s i in ns st ta an nc ci ia as s p pa ar ra a
c co om mp pl le ej ji iz za ar r l la a c co om mp pe et te en nc ci ia a a al l i in nt te er ri io or r d de el l s si is st te em ma a ( (c co on nt tr ro ol l d de es sc ce en nt tr ra al li iz za ad do o) ) y ya a q qu ue e l la as s e em mo oc ci io on ne es s d di is sc cr re ep pa an nt te es s s so on n
r re ef fl le ej jo o d de e u un n s si is st te em ma a q qu ue e e es st t i in nt te en nt ta an nd do o r re eo or rg ga an ni iz za ar rs se e. . P Po or r l lo o t ta an nt to o, , e el l o ob bj je et ti iv vo o t te er ra ap p u ut ti ic co o e es s i in nt te en nt ta ar r f fa ac ci il li it ta ar r
d di ic ch ho o p pr ro oc ce es so o, , a ac co om mp pa a a an nd do o y y g gu ui ia an nd do o a al l s si is st te em ma a e en n s su u d de ev ve en ni ir r e ex xi is st te en nc ci ia al l, , s si in n p pe er rd de er r d de e v vi is st ta a q qu ue e l lo os s s s n nt to om ma as s y y
s si ig gn no os s s so on n r re ef fl le ej jo o d de e d de e u un na a c co on ns st tr ru uc cc ci i n n d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o r re es st tr ri in ng gi id do o. .

B BI IB BL LI IO OG GR RA AF F A A

B BA AR RR RE ET T, , M M. ., , & & T TR RE EV VI IT TT T, , J J. . ( (1 19 99 91 1) ). . A At tt ta ac ch hm me en nt t B Be eh ha av vi io or r a an nd d t th he e s sc ch ho oo ol lc ch hi il ld d. . L Lo on nd dr re es s: : R Ro ou ut tl le ed dg ge e. .
B BR RU UN NE ER R, , E E. . ( (1 19 98 86 6) ). . E Et th hn no og gr ra ap ph hy y a as s n na ar rr ra at ti iv ve e. . E En n V V. .T Tu ur rn ne er r y y E E. . B Br ru un ne er r ( (C Co om mp ps s) ), , T Th he e a an nt th hr ro op po ol lo og gy y o of f
e ex xp pe er ri ie en nc ce e. . C Ch hi ic ca ag go o: : U Un ni iv ve er rs si it ty y o of f I Il ll li in no oi is s P Pr re es ss s. .
B BR RU UN NE ER R, , J J. . ( (1 19 98 86 6) ). . R Re ea al li id da ad d m me en nt ta al l y y m mu un nd do os s p po os si ib bl le es s. . B Ba ar rc ce el lo on na a: : G Ge ed di is sa a, , 1 19 98 88 8
B BR RU UN NE ER R, , J J. . ( (1 19 99 91 1) ). . A Ac ct to os s d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o: : M M s s a al ll l d de e l la a r re ev vo ol lu uc ci i n n c co og gn ni it ti iv va a. . M Ma ad dr ri id d: : A Al li ia an nz za a. .
B BO OW WL LB BY Y, , J J. . ( (1 19 97 79 9) ). . T Th he e m ma ak ki in ng g a an nd d b br re ea ak ki in ng g o of f a af ff fe ec ct ti io on na al l B Bo on nd ds s. . L Lo on nd do on n: : T Ta av vi is st to oc ck k. .
B BO OW WL LB BY Y, , J J. . ( (1 19 96 69 9) ). . E El l v v n nc cu ul lo o a af fe ec ct ti iv vo o. . B Ba ar rc ce el lo on na a: : P Pa ai id d s s. .
B BO OW WL LB BY Y, , J J. . ( (1 19 97 73 3) ). . L La a s se ep pa ar ra ac ci i n n a af fe ec ct ti iv va a. . B Ba ar rc ce el lo on na a: : P Pa ai id d s s. .
B BO OW WL LB BY Y, , J J. . ( (1 19 98 80 0) ). . L La a p p r rd di id da a a af fe ec ct ti iv va a. . B Ba ar rc ce el lo on na a: : P Pa ai id d s s. .
C CA AS SS SI ID DY Y, , J J. ., , & & B BE ER RL LI IN N, , L L. . ( (1 19 99 94 4) ). . T Th he e i in ns se eg gu ur re e- -a am mb bi iv va al le en nt t p pa at tt te er rn n o of f a at tt ta ac ch hm me en nt t- -t th he eo or ry y a an nd d r re es se ea ar rc ch h. . C Ch hi il ld d
D De ev ve el lo op pm me en nt t, , 6 65 5, , 4 4, , 9 97 71 1- -9 99 91 1. .
F FE EI IX XA AS S, , G G. ., , & & V VI IL LL LE EG GA AS S, , M M. . ( (1 19 99 93 3) ). . C Co on ns st tr ru uc ct ti iv vi is sm mo o y y p ps si ic co ot te er ra ap pi ia a. . B Ba ar rc ce el lo on na a: : P PP PU U. .
G GA AZ ZZ ZA AN NI IG GA A, , M M. . ( (1 19 98 85 5) ). . T Th he e s so oc ci ia al l b br ra ai in n. . D Di is sc co ov ve er ri in ng g t th he e n ne et tw wo or rk k o of f t th he e m mi in nd d. . N Nu ue ev va a Y Yo or rk k, , B Ba as si ic c B Bo oo ok k. .
G GE EN ND DL LI IN N, , E E. . ( (1 19 98 81 1) ). . F Fo oc cu us si in ng g. . N Ne ew w Y Yo or rk k. . B Ba an nt ta am m B Bo oo ok k. .
G GU UI ID DA AN NO O, , V V. ., , & & L LI IO OT TT TI I, , G G. . ( (1 19 98 83 3) ). . C Co og gn ni it ti iv ve e p pr ro oc ce es ss se es s a an nd d e em mo ot ti io on na al l d di is so or rd de er rs s. . N Ne ew w Y Yo or rk k: : G Gu ui if fo or rd d P Pr re es ss s. .
G GU UI ID DA AN NO O, , V V. ., , & & L LI IO OT TT TI I, , G G. . ( (1 19 98 85 5) ). . U Un na a b ba as se e c co on ns st tr ru uc ct ti iv vi is st ta a p pa ar ra a l la a t te er ra ap pi ia a c co og gn ni it ti iv va a. . E En n M Ma ah ho on ne ey y, , M M. ., , & &
F Fr re ee em ma an n, , A A. . ( (E Ed ds s. .) ), , C Co og gn ni ic ci i n n y y P Ps si ic co ot te er ra ap pi ia a. . B Ba ar rc ce el lo on na a: : P Pa ai id d s s, , 1 19 98 88 8. .
G GU UI ID DA AN NO O, , V V. .F F. . ( (1 19 98 87 7) ). . C Co om mp pl le ex xi it ty y o of f t th he e s se el lf f. . N Nu ue ev va a Y Yo or rk k: : G Gu ui il lf fo or rd d P Pr re es ss s. .
G GU UI ID DA AN NO O, , V V. .F F. . ( (1 19 99 91 1) ). . E El l s s m mi is sm mo o e en n p pr ro oc ce es so o. . H Ha ac ci ia a u un na a t te er ra ap pi ia a p po os st tr ra ac ci io on na al li is st ta a. . B Bu ue en no os s A Ai ir re es s: : P Pa ai id d s s, , 1 19 99 94 4. .
G GU UI ID DA AN NO O, , V V. .F F. . ( (1 19 99 93 3) ). . L La a t te er ra ap pi ia a c co og gn ni it ti iv va a d de es sd de e u un na a p pe er rs sp pe ec ct ti iv va a e ev vo ol lu ut ti iv vo o c co on ns st tr ru uc ct ti iv vi is st ta a. . R Re ev vi is st ta a d de e
P Ps si ic co ot te er ra ap pi ia a, , 1 14 4/ /1 15 5, , 8 89 9- -1 11 12 2. .
G GU UI ID DA AN NO O, , V V. ., , & & D DO OD DE ET T, , M M. . ( (1 19 99 93 3) ). . T Te er ra ap pi ia a c co og gn ni it ti iv va a s si is st te em mi ic co o- -p pr ro oc ce es ss su ua al le e d de el ll la a c co op pi ia a. . P Ps si ic co ob bi ie et tt ti iv vo o, , 1 13 3, , 2 29 9- -
4 41 1. .
G GU UI ID DA AN NO O, , V V. .F F. . ( (1 19 99 94 4) ). . C Co on nf fe er re en nc ci ia a C Ce en nt tr ro o d de e T Te er ra ap pi ia a C Co og gn ni it ti iv vo o I In nt te eg gr ra al l e e I In ns st ti it tu ut to o d de e T Te er ra ap pi ia a C Co og gn ni it ti iv va a, ,
S Sa an nt ti ia ag go o, , C Ch hi il le e. . ( (N No o p pu ub bl li ic ca ad do o) ). .
H HA AY YE EK K, , F F. . ( (1 19 95 52 2) ). . T Th he e s se en ns so or ry y o or rd de er r. . C Ch hi ic ca ag go o: : U Un ni iv ve er rs si it ty y o of f C Ch hi ic ca ag go o P Pr re es ss s. .
H HO OL LM ME ES S, , J J. . ( (1 19 99 96 6) ). . A At tt ta ac ch hm me en nt t, , i in nt ti im ma ac cy y, , a au ut to on no om my y. . L Lo on nd do on n: : N No or rt th hv va al le e. .
H HU UM MP PH HR RE EY Y, , N N. . ( (1 19 98 86 6) ). . L La a m mi ir ra ad da a i in nt te er ri io or r. . M Ma ad dr ri id d: : A Al li ia an nz za a, , 1 19 99 93 3. .
L LE EW WI IN N, , R R . .( (1 19 98 88 8) ). .I In n t th he e a ag ge e o of f m ma an nk ki in ng g. . W Wa as sh hi in ng gt to on n: : S Si im mi it th hs so on ni ia an n B Bo oo ok ks s. .
M MA AI IN N, , M M. . ( (1 19 99 91 1) ). . M Me et tc co og gn ni it ti iv ve e k kn no ow wl le ed dg ge e, , m me et tc co og gn ni it ti iv ve e m mo on ni it to or ri in ng g, , a an nd d s si in ng gu ul la ar r ( (c co oh he er re en nt t) ) v vs s. . m mu ul lt ti ip pl le e
( (i in nc co oh he er re en nt t) ) m mo od de el l o of f a at tt ta ac ch hm me en nt t. . I In n C C. .M M. .P Pa ar rk ke er r; ; J J. .S St te ev ve en ns so on n- -H Hi in nd de e a an nd d P P. . M Ma ar rr ri is s ( (E Ed ds s. .) ), , A At tt ta ac ch hm me en nt t a ac cr ro os ss s t th he e
l li if fe e c cy yc cl le e. . L Lo on nd dr re es s: : R Ro ou ut tl le ed dg ge e. .
1 18 8
M MA AH HO ON NE EY Y, , M M. . ( (1 19 99 91 1) ). . H Hu um ma an n c ch ha an ng ge e p pr ro oc ce es ss se es s. . T Th he e S Sc ci ie en nt ti if fi ic c f fo ou un nd da at ti io on ns s o of f P Ps si ic ch ho ot th he er ra ap py y, , N Ne ew w Y Yo or rk k: : B Ba as si ic c
B Bo oo ok ks s. .
M MA AH HO ON NE EY Y, , M M. . ( (1 19 99 93 3) ). . I In nt tr ro od du uc ct ti io on n s sp pe ec ci ia al l s se ec ct ti io on n: : T Th he eo or re et ti ic ca al l d de ev ve el lo op pm me en nt ts s i in n t th he e c co og gn ni it ti iv ve e p ps sy yc ch ho ot th he er ra ap pi ie es s. .
J Jo ou ur rn na al l o of f C Co on ns su ul lt ti in ng g a an nd d C Cl li in ni ic ca al l P Ps sy yc ch ho ol lo og gy y, , 6 61 1 ( (2 2) ), , 1 18 87 7- -1 19 93 3. .
C CR RI IT TT TE EN ND DE EN N, , P P. . ( (1 19 99 93 3) ). . A At tt ta ac ch hm me en nt t a an nd d p ps sy yc ch ho op pa at to ol lo og gy y. . I In n S S. . G Go ol lb be er rg g, , R R. . M Mu ui ir r, , & & J J. .K Ke er rr r. .( ( E Ed ds s. .) ), , A At tt ta ac ch hm me en nt t
t th he eo or ry y: : S So oc ci ia al l, , d de ev ve el lo op pm me en nt ta al l, , a an nd d c cl li in ni ic ca al l p pe er rs sp pe ec ct ti iv ve e. . H Hi il ll ls sd da al le e, , N NJ J: : T Th he e A An na al ly yt ti ic c P Pr re es ss s. .
M MA AT TU UR RA AN NA A, , H H. ., , & & V Va ar re el la a, , F F. . ( (1 19 98 84 4) ). . E El l r rb bo ol l d de el l c co on no oc ci im mi ie en nt to o. . S Sa an nt ti ia ag go o d de e C Ch hi il le e: : E Ed di it to or ri ia al l U Un ni iv ve er rs si it ta ar ri ia a. .
M MA AT TU UR RA AN NA A, , H H. . ( (1 19 99 95 5) ). . B Br ra ai in n, , L La an ng gu ua aj je e a an nd d t th he e o or ri ig gi in n o of f h hu um ma an n m me en nt ta al l f fu un nt ti io on ns s. . B Bi io ol lo og gi ic ca al l R Re es se ea ar rc ch h, , 2 28 8: :1 15 5- -
2 26 6. .
M ME EI IN NS S, , E E. ., , & & R RU US SS SE EL LL L, , J J. . ( (1 19 99 97 7) ). . S Se ec cu ur ri it ty y a an nd d s sy ym mb bo ol li ic c p pl la ay y: : T Th he e r re el la at ti io on n b be et tw we ee en n s se ec cu ur ri it ty y o of f a at tt ta ac ch hm me en nt t a an nd d
e ex xe ec cu ut ti iv ve e c ca ap pa ac ci it ty y. . B Br ri it ti is sh h J Jo ou ur rn na al l o of f D De ev ve el lo op pm me en nt ta al l P Ps sy yc ch ho ol lo og gy y, , 1 15 5, , 6 63 3- -7 76 6. .
O OL LS SO ON N, , R R. ., , & & T TO OR RR RA AN NC CE E, , N N. . ( (1 19 99 91 1) ). . C Cu ul lt tu ur ra a e es sc cr ri it ta a y y o or ra al li id da ad d. . B Ba ar rc ce el lo on na a: : G Ge ed di is sa a, , 1 19 99 95 5. .
P PI IA AT TE EL LL LI I P PA AL LM MA AR RI IN NI I, , M M. . ( (C Co om mp p. .) ) ( (1 19 98 80 0) ). . L La an ng gu ua ag ge e a an nd d L Le ea ar rn ni in ng g. .T Th he e d de eb ba at te e b be et tw we ee en n J Je ea an n P Pi ia ag ge et t a an nd d N No oa am m
C Ch ho om ms sk ky y. . C Ca am mb br ri id dg ge e: : H Ha ar rv va ar rd d U Un ni iv ve er rs si it ty y P Pr re es ss s. .
P PO OL LA AN NY YI I, , M M. . ( (1 19 95 58 8) ). . P Pe er rs so on na al l k kn no ow wl le ed dg ge e. . N Ne ew w Y Yo or rk k: : H Ha ar rp pe er r. .
P PO OL LA AN NY YI I, , M M ( (1 19 96 66 6) ). . E El l e es st tu ud di io o d de el l h ho om mb br re e. . B Bu ue en no os s A Ai ir re es s: : P Pa ai id d s s. .
P PO OP PP PE ER R , , K K. . ( (1 19 99 92 2) ). . U Un n m mu un nd do o d de e p pr ro op pe en ns si io on ne es s. . M Ma ad dr ri id d: : T Te ec cn no os s. .
P PO OP PP PE ER R, , K K. ., , & & E EC CC CL LE ES S, , J J. . ( (1 19 97 77 7) ). . E El l y yo o y y s su u c ce er re eb br ro o. . B Ba ar rc ce el lo on na a: : L La ab bo or r, , 1 19 98 85 5. .
P PR RE EM MA AC CK K, , D D. . ( (1 19 97 76 6) ). . I In nt te el ll li ig ge en nc ce e i in n a ap pe e a an nd d m me en n. . H Hi il ll ls sd da al le e, , N NJ J: : L LE EA A. .
P PR RI IB BR RA AM M, , K K. . ( (1 19 97 71 1) ). . L La an ng gu ua aj je es s o of f t th he e b br ra ai in n. .E En ng gl lw wo oo od d C Cl li if ff fs s, , N N. .J J. . P Pr re en nt ti ic ce e H Ha al ll l. .
P PR RI IB BR RA AM M, , K K. . ( (1 19 98 86 6) ). . T Th he e c co og gn ni it ti iv ve e r re ev vo ol lu ut ti io on n a an nd d m mi in nd d- -b br ra ai in n i is ss su ue es s. . A Am me er ri ic ca an n P Ps sy yc ch ho ol lo og gi is st t, , 4 41 1, , 5 50 07 7- -5 52 20 0. .
R RI IC CO OE EU UR R, , P P. . ( (1 19 98 84 4) ). . T Ti im me e a an nd d n na ar rr ra at ti iv ve e. .C Ch hi ic ca ag go o: : U Un ni iv ve er rs si it ty y C Ch hi ic ca ag go o P Pr re es ss s. .
R RI IC CO OE EU UR R, , P P. . ( (1 19 99 96 6) ). . S S m mi is sm mo o c co om mo o u un n o ot tr ro o. . M Ma ad dr ri id d: : S Si ig gl lo o X XX XI I. .
R RE EE EV VE E, , J J. . ( (1 19 99 94 4) ). . M Mo ot ti iv va ac ci i n n y y e em mo oc ci i n n. . M Ma ad dr ri id d: : M Mc c G Gr ra aw w H Hi il ll l. .
Q QU UI I O ON NE ES S, , A A. .T T. . ( (1 19 99 93 3) ). . R Re ef fl le ex xi io on ne es s s so ob br re e e ep pi is st te em mo ol lo og g a a y y a an no or rm ma al li id da ad d. . V Vo ol l 6 6- -N N 1 1 e es sp pe ec ci ia al l 1 19 99 93 3- -1 19 99 94 4, ,
S Sa an nt ti ia ag go o d de e C Ch hi il le e. .
Q QU UI I O ON NE ES S, , A A. . T T. . ( (1 19 99 96 6) ). . M Me ec ca an ni is sm mo os s g ge en ne er ra at ti iv vo os s e en n a an no or rm ma al li id da ad d. . S Se em mi in na ar ri io o e en n b ba as se es s b bi io ol l g gi ic ca as s d de el l c co on no oc ce er r y y
d de e l la a c co om mu un ni ic ca ac ci i n n h hu um ma an na a. . F Fa ac cu ul lt ta ad d d de e C Ci ie en nc ci ia as s, , U Un ni iv ve er rs si id da ad d d de e C Ch hi il le e. .
Q QU UI I O ON NE ES S, , A A. ., , & & Z ZA AG GM MU UT TT T, , A A. . ( (1 19 99 96 6) ). . S Sa al lu ud d m me en nt ta al l y y s si ig gn ni if fi ic ca ad do o. . R Re ev vi is st ta a T Te er ra ap pi ia a P Ps si ic co ol l g gi ic ca a. . A A o o 1 14 4, , V Vo ol l
6 6 ( (1 1) ), , N N 2 25 5, , 5 55 5- -7 70 0. . S Sa an nt ti ia ag go o d de e C Ch hi il le e. .
R RE ED DA A, , M M. . ( (1 19 98 86 6) ). . S Si is st te em mi i C Co og gn ni it ti iv vi i C Co om mp pl le es ss si i e e P Ps si ic co ot te er ra ap pi ia a. . R Ro om ma a: : L La a N Nu uo ov va a I It ta al li ia a S Sc ci ie en nt ti if fi ic ca a. .
S SE EL LI IG GM MA AN N, , M M. ., , A AB BR RA AM MS SO ON N, , L L. ., , S SE EM MM ME ER R, , A A. ., , & & V VO ON N B BA AE EY YE ER R, , C C. .( (1 19 97 79 9) ). . D De ep pr re es ss si iv ve e a at tr ri ib bu ut ti io on na al l s st ty yl le e. .
J Jo ou ur rn na al l o of f A Ab bn no or rm ma al l P Ps sy yc ch ho ol lo og gy y, , 8 88 8, , 2 24 42 2- -2 24 47 7. .
S SP PE ER RL LI IN NG G, , M M A AN ND D B BE ER RM MA AN N, , W W. . ( (E Ed ds s. .) )( (1 19 99 94 4) ). . A At tt ta ac cm me en nt t i in n A Ad du ul lt ts s: : C Cl li in ni ic ca al l a an nd d D De ev ve el lo op pm me en nt ta al l
P Pe er rs sp pe ec ct ti iv ve es s. .N Ne ew w Y Yo or rk k: : G Gu ui if fo or rd d P Pr re es ss s. .
S ST TE ER RN N, , D D. . ( (1 19 98 85 5) ). . E El l m mu un nd do o I In nt te er rp pe er rs so on na al l d de el l I In nf fa an nt te e. . B Bu ue en no os s A Ai ir re es s: : P Pa ai id d s s, , 1 19 99 91 1. .
S ST TE ER RN N, , D D. . ( (1 19 99 95 5) ). . T Th he e m mo ot th he er rh ho oo od d c co on ns st te el ll la at ti io on n. . A A u un ni if fi ie ed d v vi ie ew w o of f p pa ar re en nt t- -i in nf fa an nt t p ps sy yc ch ho ot te er ra ap py y. . N Ne ew w Y Yo or rk k: : B Ba as si ic c
B Bo oo ok ks s. .
T TR RE EV VA AR RT TH HA AN N, , C C. . Y Y H HU UB BL LE EY Y, , P P. . ( (1 19 97 78 8) ). . S Se ec co on nd da ar ry y I In nt te er rs su ub bj je ec ct ti iv vi it ty y: : C Co on nf fi id de en nc ce e, , c co on nf fi id de er rs s a an nd d a ac ct ts s o of f
m me ea an ni in ng g i in n t th he e f fi ir rs st t y ye ea ar r. . E En n A A. . L Lo oc ck k ( (C Co om mp p. .) ), , A Ac ct ti io on n, , G Ge es st tu ur re e a an nd d S Sy ym mb bo ol l. . N Ne ew w Y Yo or rk k: : A Ac ca ad de em mi ic c P Pr re es ss s. .
T TU UL LV VI IN NG G, , E E. . ( (1 19 97 72 2) ). . E Ep pi is so od di ic c a an nd d s se em ma an nt ti ic c m me em mo or ry y. . E En n E E. . T Tu ul lv vi in ng g y y W W. . D Do on na al ld ds so on n ( (E Ed ds s) ), , O Or rg ga an ni iz za at ti io on n o of f
m me em mo or ry y. . N Ne ew w Y Yo or rk k: : A Ac ca ad de em mi ic c P Pr re es ss s. .
T TU UL LV VI IN NG G, , E E. . ( (1 19 98 83 3) ). . E El le em me en nt ts s o of f e ep pi is so od di ic c m me em mo or ry y. . L Lo on nd do on n: : O Ox xf fo or rd d C Cl la ar re en nd do on n P Pr re es ss s. .
W WE EI IM ME ER R, , W W. . ( (1 19 97 77 7) ). . A A c co on nc ce ep pt tu ua al l f fr ra am me ew wo or rk k f fo or r c co og gn ni it ti iv ve e p ps sy yc ch ho ol lo og gy y: : M Mo ot to or r t th he eo or ri ie es s o of f t th he e m mi in nd d. . I In n R R. . S Sh ha aw w
& & J J. . B Br ra an ns sf fo or rd d ( (E Ed ds s. .) ), , P Pe er rc ce ei iv vi in ng g, , a ac ct ti in ng g a an nd d k kn no ow wi in ng g. . H Hi il ll ls sd da al le e, , N NJ J: : L LE EA A, , 2 26 67 7- -3 31 11 1. .



1 19 9



N NO OT TA AS S

1 1
E El l m mo od de el lo o P Po os st t- -r ra ac ci io on na al li is st ta a s su ur rg ge e h hi is st t r ri ic ca am me en nt te e c co on n l la a t te er rc ce er ra a r re ev vo ol lu uc ci i n n c co og gn ni it ti iv va a e en n p ps si ic co ol lo og g a a y y p po on ne e d de e
m ma an ni if fi ie es st to o e en n l la a c co om mu un ni id da ad d c ci ie en nt t f fi ic ca a l lo os s a as sp pe ec ct to os s p pr ro ob bl le em m t ti ic co os s d de e u un na a p ps si ic co ol lo og g a a c cl l n ni ic ca a r ra ac ci io on na al li is st ta a y y o ob bj je et ti iv vi is st ta a
p pa ar ra a a ap pr ro ox xi im ma ar rs se e a a l lo os s f fe en n m me en no os s d de e s sa al lu ud d m me en nt ta al l. . D De e m ma an ne er ra a q qu ue e u un no o d de e l lo os s g gr ra an nd de es s a ap po or rt te es s d de e l la a o ob br ra a e e
i in nt tu ui ic ci io on ne es s d de e G Gu ui id da an no o e es s u un n p pr ro og gr ra am ma a d de e i in nv ve es st ti ig ga ac ci i n n a a i in nv ve es st ti ig ga ar r: : l la as s o or rg ga an ni iz za ac ci io on ne es s d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o p pe er rs so on na al l. . E Es s
i im mp po or rt ta an nt te e d de es st ta ac ca ar r, , q qu ue e l la as s o or rg ga an ni iz za ac ci io on ne es s d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o p pe er rs so on na al l s se e e es st t n n i in nv ve es st ti ig ga an nd do o y y c co om mo o t ta al l t ti ie en ne en n u un n
s se en nt ti id do o d de e r re ef fe er re en nt te e c cl l n ni ic co o. .

2 2
S Se e h ha an n d di is st ti in ng gu ui id do o c cu ua at tr ro o o or rg ga an ni iz za ac ci io on ne es s d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o p pe er rs so on na al l p pr ro oc ce es sa al l: : f f b bi ic ca a, , d de ep pr re es si iv va a, , o ob bs se es si iv va a y y d de es so or rd de en n
a al li im me en nt ta ar ri io o. . E En n e es st te e s se en nt ti id do o s so on n i in nt te er re es sa an nt te es s, , l lo os s i in nt te en nt to os s d de e M M. . R Re ed da a p po or r b bu us sc ca ar r i in nd di ic ca ad do or re es s f fi is si io ol l g gi ic co os s c co om mo o
c cr ri it te er ri io os s d de e d de em ma ar rc ca ac ci i n n e en nt tr re e l la as s d di if fe er re en nt te es s o or rg ga an ni iz za ac ci io on ne es s. .A As s c co om mo o t ta am mb bi i n n s se e d da an n m me ez zc cl la as s e en nt tr re e s st ta as s, , d de e m mo od do o
q qu ue e s se e p pu ue ed de e o ob bs se er rv va ar r p po or r e ej je em mp pl lo o u un n d de es so or rd de en n a al li im me en nt ta ar ri io o c co on n c co om mp po on ne en nt te es s f f b bi ic co os s. .

3 3
L La a i id de ea a e es s q qu ue e l lo os s s se er re es s h hu um ma an no os s h ha an n p pe er rd di id do o e el l s se en nt ti id do o d de e s se er r p pa ar rt te e c co on nj ju un nt ta a d de e l la a n na at tu ur ra al le ez za a. . S Su ur rg ge e l lo o q qu ue e s se e
d de en no om mi in na a e el l " "s su uf fr ri im mi ie en nt to o d de e l la a c co on nc ci ie en nc ci ia a" " q qu ue e s se e g ge en ne er ra a p po or r l la a s se ep pa ar ra ac ci i n n p po os si ib bi il li it ta ad da a p po or r e el l l le en ng gu ua aj je e y y l la a
c co on ns se ec cu ue en nt te e r re es sp po on ns sa ab bi il li id da ad d d de e l la a p pr ro op pi ia a v vi id da a. . P Po or r t ta an nt to o, , l lo os s a as sp pe ec ct to os s i in nt te er rs su ub bj je et ti iv vo os s a au um me en nt ta an n y y h ha ac ce en n l la a
d di if fe er re en nc ci ia a d de el l r re es st to o d de el l m mu un nd do o a an ni im ma al l, , y ya a q qu ue e l la a c co on nc ci ie en nc ci ia a d de e d di if fe er re en nc ci ia ac ci i n n- -s se ep pa ar ra ac ci i n n d de e l la a n na at tu ur ra al le ez za a y y l la a
a at tr ri ib bu uc ci i n n d de e i in nt te en nc ci io on ne es s, , t tr ra ae en n a ap pa ar re ej ja ad do o u un na a n ne ec ce es si id da ad d d de e m ma ay yo or r s so op po or rt te e e em mo ot ti iv vo o j ju un nt to o a a u un na a n ne ec ce es si id da ad d d de e
m ma ay yo or r s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n d de e l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a e en n g gr ru up po o. .

4 4
E El l m me ec ca an ni is sm mo o d de e a au ut to oe en ng ga a o o d de ep pe en nd de e d di ir re ec ct ta am me en nt te e d de e l la a d di im me en ns si i n n r re ef fl le ex xi iv va a d de e l la a c co on nc ci ie en nc ci ia a h hu um ma an na a, , l la a c cu ua al l
o ot to or rg ga a l la a p po os si ib bi il li id da ad d d de e s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n. .

5 5
E El l s si is st te em ma a v vi iv ve e l la a d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a c co on n u un n p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o o or ri ie en nt ta ad do o h ha ac ci ia a l lo o c co on nc cr re et to o y y a au ut to oe en ng ga a o o e el le ev va ad do o, , u un ni id do o a a
g gr ra ad do os s d de e i in nc ca ap pa ac ci id da ad d d de e s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n d de e l la a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a. . E Es st to o s se e i in nf fi ie er re e d de e l la a c ca al li id da ad d d de e l la a n na ar rr ra ac ci i n n. .

6 6
D De ep pe en nd di ie en nd do o d de el l n ni iv ve el l d de e a au ut to oe en ng ga a o o- -s si im mb bo ol li iz za ac ci i n n q qu ue e p po os se ee e l la a n na ar rr ra at ti iv va a p pe er rs so on na al l e en n e el l m mo om me en nt to o d de e l la a
d di is sc cr re ep pa an nc ci ia a, , e el l s si is st te em ma a a as si im mi il la ar r m ma ay yo or r o o m me en no or r c ca an nt ti id da ad d d de e d de et ta al ll le es s d de e s su u p pr ro op pi ia a e ex xp pe er ri ie en nc ci ia a e em mo ot ti iv va a- -s so om m t ti ic ca a
i in nm me ed di ia at ta a, , l lo os s c cu ua al le es s s so on n f fu un nd da am me en nt ta al le es s p pa ar ra a e el l a au ut to o- -r re ec co on no oc ci im mi ie en nt to o i in nt te er rn no o ( (l la a r re el la ac ci i n n d de e a am mb bo os s n ni iv ve el le es s d de e
p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o) ) c co om mo o e en n e el l a au ut to o- -r re ec co on no oc ci im mi ie en nt to o r re ef fl le ej ja ad do o p po or r l lo os s d de em m s s ( (s si is st te em ma as s i in nd di iv vi id du ua al le es s e en n u un n m mu un nd do o
i in nt te er rs su ub bj je et ti iv vo o) ). . E El l a au ut to o- -r re ec co on no oc ci im mi ie en nt to o g ge en ne er ra ad do o e en n e el l c co on nt te ex xt to o d de e l la a i in nt te er rs su uj je et ti iv vi id da ad d y y e el l d de es sa ar rr ro ol ll lo o e em mo ot ti iv vo o
( (p pa au ut ta as s d de e a ap pe eg go o) ) e e i in nt te el le ec ct tu ua al l ( (e es st ta ad di io os s d de e P Pi ia ag ge et t) ), , s se e a ap pr re ec ci ia ar r e en n l la a c ca al li id da ad d d de e l la a t te eo or r a a d de e l la a r re ea al li id da ad d q qu ue e e el l
s si is st te em ma a p po os se ea a d de e s s m mi is sm mo o y y e el l m mu un nd do o. .

7 7
S Se e d di is st ti in ng gu ue e e em mo oc ci io on ne es s n ne eg ga at ti iv va as s d de e e em mo oc ci io on ne es s d di is sc cr re ep pa an nt te es s. . L La as s p pr ri im me er ra as s t ti ie en ne en n u un na a f fu un nc ci i n n d de e m ma an nt te en nc ci i n n d de e
l la a s so ob br re ev vi iv ve en nc ci ia a d de e l la a e es sp pe ec ci ie e ( (f fi il lo og ge en ni ia a) ), , e en n c ca am mb bi io o l la as s s se eg gu un nd da as s s se e r re el la ac ci io on na an n c co on n d de es s r rd de en ne es s c cl l n ni ic co os s q qu ue e s se e
d de er ri iv va an n d de e u un na a o on nt to og ge en ni ia a p pa ar rt ti ic cu ul la ar r. .

8 8
E El l p pe en ns sa am mi ie en nt to o p pr ro op po os si ic ci io on na al l y y n na ar rr ra at ti iv vo o, , n no os s p pr ro ov ve ee e d de e d do os s m ma an ne er ra as s d di if fe er re en nt te es s d de e g ge en ne er ra ar r y y d da ar r s se en nt ti id do o
l li in ng g s st ti ic co o a al l n ni iv ve el l e em mo ot ti iv vo o- -i in nm me ed di ia at to o e en n c cu ur rs so o ( (y yo o s su uj je et to o) ). .

9 9
E Es st ta as s t tr re es s d di im me en ns si io on ne es s s se e r re el la ac ci io on na an n c co on n e el l p po ol lo o d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o d de e l la a a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al li id da ad d: : c co on nc cr re ec ci i n n - -
a ab bs st tr ra ac cc ci i n n. .S Se e r re ef fi ie er re e a a l la a c co on ns se ec cu ue en nc ci ia a d de el l d de es sa ar rr ro ol ll lo o c co og gn ni it ti iv vo o p pr ro op pu ue es st to o p po or r P Pi ia ag ge et t e en n l la a c co on ns st tr ru uc cc ci i n n d de e l la a
r re ea al li id da ad d . . L La a a ab bs st tr ra ac cc ci i n n p pr ro od du uc ce e u un n d di is st ta an nc ci ia am mi ie en nt to o y y u un n d de es sc ce en nt tr ra am mi ie en nt to o e en n l la a r re el la ac ci i n n e en nt tr re e e el l s su uj je et to o e en n
d de es sa ar rr ro ol ll lo o y y e el l m mu un nd do o, , p pe er rm mi it ti ie en nd do o u un n c ca am mb bi io o g gr ra ad du ua al l d de es sd de e u un na a c co on nc ce ep pc ci i n n i in nm me ed di ia at ta a y y a ab bs so ol lu ut ta a d de e l la a r re ea al li id da ad d, ,
h ha as st ta a u un na a r re ep pr re es se en nt ta ac ci i n n d de el l m mu un nd do o i in nf fe er ri id da a y y r re el la at ti iv vi is st ta a. . E El l n no o e es st ta ar r p pe eg ga ad do o m mo om me en nt to o a a m mo om me en nt to o l le e p pe er rm mi it te e
i in nc cl lu ui ir r c co on nd du uc ct ta as s d di is sc cr re ep pa an nt te es s c co on n s su u f fo or rm ma a d de e s se er r y y p po or r t ta an nt to o e ex xp pl lo or ra ar r y y a a l la a v ve ez z e el la ab bo or ra ar r u un n c co on no oc ci im mi ie en nt to o m m s s
c co om mp pl le ej jo o r re ef fl le ej ja ad do o e en n s su u t te eo or r a a d de e s s m mi is sm mo o y y e el l m mu un nd do o. . A As s , , u un n n ni iv ve el l d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o a ab bs st tr ra ac ct to o e en n u un na a m mo od da al li id da ad d
2 20 0

n no or rm ma al l e es st ta ar r e eq qu ui il li ib br ra ad do o c co on n s su us s d di is st ti in nc ci io on ne es s s si ig gn ni if fi ic ca at ti iv va as s, , l lo o c cu ua al l p pe er rm mi it te e a al l s si is st te em ma a d di is st ta an nc ci ia ar rs se e d de e l lo o i in nm me ed di ia at to o
y y t to om ma ar r d di ic ch ha a i in nf fo or rm ma ac ci i n n a au ut to or rr re ef fe er re en nc ci ia al l c co om mo o u un na a p po os si ib bi il li id da ad d d de e a ac cc ci i n n. .

1 10 0
L La a a au ut to o- -o ob bs se er rv va ac ci i n nn n e es s u un n m m t to od do o n no o i in ns st tr ru uc cc ci io on na al l r re ec cu ur rs si iv vo o, , q qu ue e p pe er rm mi it te e l la a r re ec co on ns st tr ru uc cc ci i n n d de e l lo os s
a ac co on nt te ec ci im mi ie en nt to os s d de e i in nt te er r s s t te er ra ap p u ut ti ic co o. . P Pe er rm mi it te e e el l a an n l li is si is s d de e a am mb bo os s n ni iv ve el le es s d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o ( (e em mo ot ti iv vo o- -
e ex xp pl li ic ca at ti iv vo o) ), , a as s c co om mo o d de e l la a r re el la ac ci i n n e en nt tr re e s st to os s. . E El l c cl li ie en nt te e a a t tr ra av v s s d de e e es st te e m m t to od do o q qu ue e e es s a al lt ta am me en nt te e g ge en ne er ra ad do or r d de e
c co on nt tr ra as st te e, , a ap pr re en nd de e a a d di if fe er re en nc ci ia ar r e en nt tr re e a au ut to op pe er rc ce ep pc ci i n n i in nm me ed di ia at ta a y y l la as s c cr re ee en nc ci ia as s, , a ac ct ti it tu ud de es s c co on ns sc ci ie en nt te es s. . A As s
r re ec co on ns st tr ru uy ye e l lo os s p pa at tr ro on ne es s d de e c co oh he er re en nc ci ia a, , q qu ue e s si ig gu ue en n a al l h ha ac ce er r c co on ns si is st te en nt te e l lo o q qu ue e s si ie en nt te e c co on n s su u i im ma ag ge en n d de e s s m mi is sm mo o. .

1 11 1
L La a o or rg ga an ni iz za ac ci i n n d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o p pe er rs so on na al l s se e r re ef fi ie er re e a a l la a o or rg ga an ni iz za ac ci i n n d de e l lo os s p pr ro oc ce es so os s d de e c co on no oc ci im mi ie en nt to o q qu ue e
e em me er rg ge en n g gr ra ad du ua al lm me en nt te e e en n e el l c cu ur rs so o d de el l d de es sa ar rr ro ol ll lo o i in nd di iv vi id du ua al l. . L La as s c ca ar ra ac ct te er r s st ti ic ca as s d de ef fi in ni it to or ri ia as s m m s s i im mp po or rt ta an nt te es s d de e u un na a
o or rg ga an ni iz za ac ci i n n, , s so on n s su u e ev vo ol lu uc ci i n n t te em mp po or ra al l y y p pl la as st ti ic ci id da ad d m ma an nt te en ni ie en nd do o u un n s se en nt ti id do o e es st ta ab bl le e d de e u un ni ic ci id da ad d y y c co on nt ti in nu ui id da ad d
h hi is st t r ri ic ca a ( (V V a as se e l la a T Tr ri il lo og g a a d de e B Bo ow wl lb by y y y l lo os s t tr ra ab ba aj jo os s d de e G Gu ui id da an no o) ). .

1 12 2
L La as s m mo od da al li id da ad de es s d de e p pr ro oc ce es sa am mi ie en nt to o s se e d da an n e en n u un na a m ma at tr ri iz z d de e s si ig gn ni if fi ic ca ad do o p pe er rs so on na al l, , d de es st ta ac ca an nd do o q qu ue e e es st ta as s
c co on ns st tr ru uc cc ci io on ne es s t ti ie en ne en n u un n s se en nt ti id do o d de e a ay yu ud da ar r a al l c cl l n ni ic co o a a g ge en ne er ra ar r u un na a t te eo or r a a v vi ia ab bl le e y y c cl la ar ra am me en nt te e l li im mi it ta ad da a d de e c c m mo o e el l
c cl li ie en nt te e c co on ns st tr ru uy ye e s su u m mu un nd do o p pr ro oc ce es sa al lm me en nt te e ( (e el l m ma ap pa a n no o e es s e el l t te er rr ri it to or ri io o) ) y y d de e e es sa a m ma an ne er ra a i in nt te en nt ta ar r p pe er rt tu ur rb ba ar r a a d di ic ch ho o
s si is st te em ma a. .