Vous êtes sur la page 1sur 561

MUSHOG

TESTAMENTO

El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el quechua del Sur de Conchucos
El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el quechua del Sur de Conchucos

Primera edición, 2002


Segunda edición, 2008

Publicado por
© La Liga Bíblica 2008

Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar


públicamente la obra bajo las condiciones siguientes:
· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de
la Liga Bíblica (pero no de una manera que
sugiera que tiene su apoyo o apoyan el uso que
hace de su obra).
· No comercial. No puede utilizar esta obra para
ƿnes comerciales.
· Sin obras derivadas. No se puede alterar,
transformar o generar una obra derivada a
partir de esta obra.
MUSHOG TESTAMENTO

ґ͑ͅҡľΎॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷॷॷ5
San Marcosॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷॷ75
San Lucasॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ118
San Juanॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ189
Hechosॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ242
Romanosॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ309
1 Corintiosॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ340
2 Corintiosॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ371
Galatasॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ390
Efesiosॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ402
Filipensesॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ412
Colosensesॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ419
1 Tesalonicenses · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ426
2 Tesalonicensesॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ433
1 Timoteoॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ437
2 Timoteoॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ446
Titoॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ452
Filemonॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ456
Hebreosॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ458
Santiagoॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ481
1 Pedroॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ489
2 Pedroॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ498
1 Juanॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ503
2 Juanॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ511
3 Juanॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ513
Judasॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ515
Apocalipsisॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ518
Mushog Testamentuchö
८८Й́¡фËӕ͑ҡҡ͑ҡɗֆҡѸɗËӕֆËӕ͑ॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ551
SAN MATEO
Jesucristupä gellgangan
Mateum cay libruta gellgargan. Jucag jutinmi cargan Levi. Payga Israel runa
carpis Roma nacionpä impuestu cobracogmi cargan. Tsaypitam Mateutaga Jesus
acrargan apostolnin cananpä. Jesuswan purirmi rurangancunata ricargan y
willacungancunata wiyargan. Tsaymi cay libruta Mateo gellgargan Tayta Dios
cachamungan salvacog canganta musyanantsicpä. Mateupä masta musyanayquipä
liyinqui Mateo 9.9-13; Marcos 2.13-17; Lucas 5.27-32.
Cay libruchöga Mateo tantiyatsimantsic Señor Jesus ima castapita yuringantam
(1.1-17), yuricuptin Egiptuman Josewan Maria apayangantam (1.18-pita 2.23-yag),
y Jesus Galileachö yachatsicur gallaycungantam (capïtulu 3-pita 4-yag).
Tsaynömi Mateo tantiyatsimantsic Señor Jesus runacunata jircanchö
yachatsingancunata (capïtulu 5-pita 7-yag). Jesus imaycatapis Tayta Dios
munangancunatam runacunata yachatsirgan, geshyagcunatam allïtsirgan,
supaycunata runacunapitam gargurgan, y imayca milagrutapis rurarganmi
(capïtulu 8-pita 18-yag).
Israel autoridäcuna wanutsiyänanpä cagta musyarpis Jesusga Jerusalenman
aywarganmi nänicunachöpis runacunata yachatsirnin (capïtulu 19-pita 23-yag).
Jerusalenchöpis willacurganmi manarä ciëlupita cutimuptin imacunapis päsananpä
cagta (capïtulu 24-pita 25-yag).
Tsaynömi Mateo tantiyatsimantsic Señor Jesus wanunganpita cawarimushga
canganta (capïtulu 26-pita 28-yag).

2 Abrahampa tsurinmi cargan Isaac.


Jesucristo Abrahampa Isaacpa tsurinmi cargan Jacob.
ayllun cangan Jacobpa tsurinmi cargan Juda y mas
(Lucas 3.23-38) waquin waugincuna.

1
1ॸJesucristoga
yurishga rey 3 Judapa tsurincunam cayargan

*Davidpa ayllun aywaragpitam. Fareswan Zara. Paycunapa


Davidnam cashga *Abrahampa mamanmi cargan Tamar.
ayllunpita aywarag. Cay runacunam Farespa tsurinmi cargan Esrom.
cayashga Abrahampa y Davidpa Esrompa tsurinmi Aram.
aylluncuna.ॹa 4 Arampa tsurinmi Aminadab.

a॰1.1 Ayllu ninanga “castan miragcunapita aywaragnincuna” ninanmi. Tsaynömi


Jesucristupis Abrahampa y Davidpa aylluncunapita cargan.

5
ґkͮͅkҽƄϘॷ1 6

Aminadabpa tsurinmi Nahason. 16 Jacobpa tsurinnam cargan Mariapa


Nahasonpa tsurinmi Salmon. runan Jose. Y Mariapa wawanmi
5 Salmonpa tsurinmi cargan Booz. cashga Jesus, Tayta Dios
Boozpa mamannam cargan Rahab. cachamungan salvamagllantsic.
Boozpa tsurinmi cargan Obed.
Obedpa mamannam cargan Rut. 17ॸTsaynömi ari Abraham cawangan

Obedpa tsurinmi cargan Jese. witsanpita hasta David yuringanyag


6 Jesepa tsurinnam cargan rey David. chunca chuscu (14) runacunarä
cayashga Abrahampa ayllun
Rey Davidpa tsurinmi cargan aywaragcuna. Tsaynöllam David
Salomon. Salomonga yurirgan cawangan witsanpitapis Israel
Uriaspa viüdanchömi. runacunata Babiloniaman apayangan
7 Salomonpa tsurinmi cargan Roboam. witsanyag chunca chuscu runacunarä
Roboampa tsurinmi Abias. cayashga Davidpa ayllun aywaragcuna.
Abiaspa tsurinmi Asa. Tsaynöllam Babiloniaman apayangan
8 Asapa tsurinmi Josafat. witsanpitapis Jesucristo yuringanyag
Josafatpa tsurinmi Joram. chunca chuscu runacunarä cayashga
Jorampa tsurinmi Uzias. tsay aywaraglla.
9 Uziaspa tsurinmi Jotam.

Jotampa tsurinmi Acaz. Jesucristo yuringan


Acazpa tsurinmi Ezequias. (Lucas 2.1-7)
10 Ezequiaspa tsurinmi Manases. 18ॸSalvamagnintsic Jesucristo caynömi

Manasespa tsurinmi Amon. yurirgan. Mariawan Jose täyänanpäna


Amonpa tsurinmi Josias. willanacushga caycarpis manam
11 Josiaspa tsurinmi cargan Jeconias y juntacäyarganrätsoga. Tsaynö
mas waquin waugincuna. caycaptinpis *Espiritu Santupa
Jeconias yuringan witsancunam munayninwanmi Mariaga geshyag
*Israel runacunata Babilonia ricacurgan. 19ॸGeshyagna ricacuptin
soldäducuna prësu tsariscärir Josega llänu runa carmi Mariapä
apayargan Babilonia nacionman. imatapis parlargantsu. Payga mana
quejacuyllapam jagiriyta munargan.
12 Tsaychönam Jeconiaspa tsurin 20ॸTsaynö jagiriyta munaycaptinmi Tayta

Salatiel yurirgan. Diospa *angelnin Joseta suëñuyninchö


Salatielpa tsurinmi cargan Zorobabel. nirgan: “Unay rey Davidpa castan Jose,
13 Zorobabelpa tsurinmi Abiud. Mariaga manam ima runawanpis
Abiudpa tsurinmi Eliaquim. tincucashgarätsu geshyag ricacunanpä,
Eliaquimpa tsurinmi Azor. sinöga Espiritu Santupa munayninwanmi
14 Azorpa tsurinmi Sadoc. geshyag ricacushga. Tsaynö caycaptinga
Sadocpa tsurinmi Aquim. mana ajayllapa Mariata goricuy. 21ॸOllgu
Aquimpa tsurinmi Eliud. wamratam Maria geshyacunga. Paypa
15 Eliudpa tsurinmi Eleazar. jutinmi canga Jesus, runacunata jutsa
Eleazarpa tsurinmi Matan. ruraynincunapita perdonar salvananpä
Matanpa tsurinmi Jacob. captinmi” nir.ॹb

b॰1.21 Jesus jutega “salvacog runa” ninanmi.


7 ґkͮͅkҽƄϘॷ1ٍॷ2

22ॸTsaycuna päsanan captinmi Tayta salvacogniquicuna Cristo yurinan


Diospa willacognin *profëta caynö cargan?” nir.
gellgargan: 5ॸPaycunanam niyargan: “Judea

provinciapa Belen marcanchö


23 “Jipashmi, virgenllarä caycar, yurinanpämi Tayta Diospa willacognin
geshyacunga ollgu wamrata. profëta gellgargan caynö:
Tsay wamrapämi niyanga ‘Emanuel’
canganta. 6 ‘Belenchömi Israel runacunapa
Emanuel ninanga ‘Diosnintsic mandacognin rey yuringa
nogantsicwan caycan’ Judea provinciachö jatusag
ninanmi”. marcacunapita tsay marca
tacshalla caycaptinpis’ nir”.
24ॸTsaypita
Jose punuycanganta
riccharcamurnam angel ningannö 7ॸTsayta wiyaycurnam Herodesga

Mariata ädisirpis goricurgan. 25ॸMariaga pacayllapa gayatsirgan tsay estrëlla


Josewan taycarpis manam estudiagcunata. Paycuna chaycuyaptinmi
punuyargantsu. Wawan yuriycuptinnam tapurgan yargamog estrëllata imaypitana
Josega nirgan: “Jesusmi jutinga canga” ricayangantapis. 8ॸImaypita
nir. ricayangantapis willayaptinnam Herodes
nirgan: “Belenman aywar tsay wamrata
Estrëllacuna estudiag runacuna ashiyämuy. Tarirninga willayämanqui
Belenman Jesusta adorag nogapis adoragnin aywanäpä” nir.
chäyangan 9ॸTsaynö rey Herodeswan parlar

2
1ॸIsrael
nacionchö *Herodes rey usharirnam estrëlla estudiag runacuna
caycangan witsanmi Judea aywayargan. Aywaycäyaptinnam tsay
provinciapa Belen marcanchö Jesus ricayangan estrëllapis ñöpancunallata
yurirgan. Yurisquiptinnam Belenman aywargan wamra caycangan
Jerusalenman chäyargan juclä wayiman chäyanganyag.
nacionpita musyag estrëlla estudiag Chaycuyaptinnam tsay pushag estrëlla
runacuna caynö tapupacurnin: 2ॸ“Israel pärasquirgan wayi janan derëchachö.
runacunapa mandagnin rey cananpä 10ॸTsay wayi jananchöna pärasquegta

llullu yureg ¿maychötä caycan? Rupay ricärirnam itsanga estrëlla estudiagcuna


yargamunan cag lädupita estrëlla feyupa cushicuyargan. 11ॸTsaymi tsay
yargamogta ricashga carmi shayämurgö wayiman yaycurirnin tariyargan llullu
payman adoragnin” nir. Jesus maman Mariawan caycagta.
3ॸTsayta wiyaycurga rey Herodes Tsaychö ricaycurnam ñöpanman
chiquicurninmi yarpachacurgan paylla gonguricuycur llulluta adorayargan.
rey cacuyta munar. Tsaynöllam Nircurnam apayangancunata
Jerusalenchö tag runacunapis pasaypa churapäyargan öruta, *inciensiuta, y
mantsariyargan caynö nir: “Cananga “*mirra” ningan perjümita. 12ॸTsaynam
¿imanörä cashun Herodeswan?” nirnin. paycunata Tayta Dios
4ॸTsaynam Herodesga mandag suëñuynincunachö parlapargan Herodes
*sacerdöticunata y *Moises gellgangan cagman manana cutiyänanpä. Tsaynö
ley yachatsicogcunata gayaycatsimur willashgana carmi juclä nänipana
tapurgan: “¿Maychötä marcancunaman cuticuyargan.
ґkͮͅkҽƄϘॷ2ٍॷ3 8

Wawancuna ushacäyaptinmi
Egipto nacionman Jesusta shogayaptinpis manana
Jose geshpitsingan päraypa Raquel wagaycan”.
13ॸEstrëlla estudiag runacuna
marcancunaman cuticuyaptinnam
Joseta suëñuyninchö Tayta Diospa Egiptupita Jesusta
angelnin nirgan: “Rey Herodesmi Jose cutitsimungan
llulluta wanutsinanpä ashitsinga. 19ॸTsaypitaga Egiptuchö Jose
Canantä ras sharcur Jesusta mamantinta caycällaptinrämi rey Herodes
Egiptuman geshpitsiy cutimunayquipä wanusquirgan. Tsaynam suëñuyninchö
willangäyag” nir. Tayta Diospa angelnin Joseta nirgan:
14ॸTsaynö niptinmi Josega pagas 20ॸ“Jose, cananga mamantinta Jesusta

ricchacarcamur Jesusta mamantinta pushacurcur Israelman cuticuy. Jesusta


pusharcur Egiptuman aywacurgan. wanutsiyta munagcuna
15ॸTsaychömi paycuna täcuyargan wanuyashganam” nir.
Herodes wanunganyag. Tsaynö päsanan 21ॸAngel tsaynö niptinmi jinan öra

captinmi Tayta Dios unay tantiyatsirgan Josega Israelman cuticurgan


willacognin profëtata. Tsay profëtam mamantinta wamrata pushacurcur.
gellgargan caynö: “Egiptupitam 22ॸTsaynö cutirnam Jose mayasquirgan

gayamurgä wamräta” nir. Judea provinciachö Herodespa tsurin


Arquelauna troquinchö rey
Herodes mandaptin Belenchö caycanganta. Tsaynam Jose
wamracunata wanutsiyangan mantsarirgan Judeaman cutiyta. Tsaynö
16ॸEstrëllaestudiag runacuna Jesus mantsariptinmi Tayta Dios
maychö cangantapis willag mana suëñuyninchö nirgan Judeaman
cutiyaptinnam rey Herodesga pasaypa aywananpa rantin Galilea
ajargan. Tsaynö ajarnam Jesusta provinciamanna aywacunanpä.
wanutsiyta munar soldäduncunata 23ॸGalilea provinciaman chaycurnam

cachargan Belen marcachö y ñöpan Nazaret marcaman aywargan tsaychöna


quinran marcacunapitapis ollgu täcuyänanpä. Tsaycuna päsanan
wamracunata wanutsiyänanpä. Estrëlla captinmi Tayta Diospa unay willacognin
estudiag runacuna imaypitana estrëllata profëta caynö gellgargan: “Salvacogga
ricayanganta willapäyashga captinmi Nazaret marcapita cangantam niyanga”
Herodes tantiyacurgan Jesus juc o nir.
ishcay watayogna canganta. Tsaymi
wamracunata wanutsiyargan Juan Bautista salvacog
yurishgapita ishcay watayogyag. chämunanpäna willacungan
17ॸTsaycuna päsaptinmi Tayta Diospa (Marcos 1.1-8; Lucas 3.1-9, 15-17;
unay willacognin profëta Jeremias Juan 1.19-28)

3
gellgangan cumplicargan. Paymi caynö 1ॸSeñor Jesus yachatsicur manarä
gellgargan: gallaptinmi Juan Bautista Tayta
Diospa willacuyninta willacur
18 ٘ॸَѠ̲ȍٔ͑ɗ͑ǣ̲͑фËËȍά̲ɗ gallaycurgan. Judea provincia quinran
llapancunapis pasaypa tsunyagcunapa puriptinmi runacuna
llaquicurnin wagaycäyan. tsayman aywayargan willacunganta
9 ґkͮͅkҽƄϘॷ3

wiyayänanpä. Tsaychö willacurmi caynö Jinatanam tsay runacunata Juan nirgan:


nirgan: 2ॸ“Tayta Dios cachamungan “¡Culebra casta runacuna! ¿Imanirtä
salvacog rey chämunganam. Tsaynö gamcuna yarpäyanqui jutsata
caycaptinga jutsa rurayniquicunata jagirir rurayangayquipita Tayta Dios
Diosnintsic munangannöna cawayay” nir. inƿernuman mana gaycuyäshunayquipä
3ॸTsaynö Juan Bautista willacunanpä cagta? 8ॸTayta Dios inƿernuman mana
captinmi Tayta Dios nirgan unay gaycuyäshunayquipä jutsa
willacognin profëta Isaiasta caynö rurayniquicunata jagirir pay munanganta
gellgananpä: rurarna cawayay. 9ॸAma yarpäyaytsu
unay *Abraham casta cayangayquipita
“Tsunyagchömi gayaraypa gayarar Tayta Dios salvayäshunayquipä cagta.
willacunga: Tayta Dios munarga Abraham casta
‘Jutsa rurayniquicunata jagirir runacunaman cay rumicunatapis
alistacuyay Señornintsicta ticrascäratsinmanmi. 10ॸMana alli wayog
chasquicuyänayquipä. jachacunata cuchupita muturir ninaman
Mandacog runa shamuptin gaycognömi Tayta Dios jutsa ruragcunata
chasquicuyänayquipä nänicunata inƿernuman gaycunanpäna caycan”.
limpiapacur puestucog cuenta 11ॸ“Nogaga yacullawanmi bautizaycä

salvacogta chasquicuyänayquipä jutsa rurayniquicunata jagirir Tayta Dios


alistacuyay’ nir”. munangannö cawayänayquipä. Peru
salvacog shamogta
4ॸJuan Bautistapa röpanga cargan chasquicogcunamanmi itsanga Espiritu
*camëllupa cerdanpita rurashgam. Santuta Tayta Dios cachamunga y mana
Wachäcanpis cargan camëllupa chasquicogcunataga inƿernumanmi
garanpita rurashgam. Juanpaga gaycunga.ॹc Tsaynö captin salvacogmanga
micuyninpis cargan chucllushnö ni ichicllapis manam nogaga iwalätsu.
curucunam y chumpac mishquicunam. 12ॸPayga trïguta wayrananpä jurquitan
5ॸWillacur puringanta wiyarnam aptashganam caycan. Nircur trïguta
Jerusalenpita y Judea provinciapa wayrarirnam päjantaga ninaman
maytsay marcancunapita atsca gaycunga y trïguntanam wayinman
runacuna Juan caycanganman apacunga. Tsaynömi jutsa ruragcunataga
aywayargan willacunganta imaypis mana upeg ninaman gaycunga y
wiyayänanpä. 6ॸTsaynö willacunganta Tayta Dios munanganman
wiyarmi runacuna tantiyacuyargan cawagcunatanam gloriaman apacunga”.
jutsa rurag cayanganta. Jutsa rurag
Jesucristo bautizacungan
cayanganta tantiyacur Tayta Diosta
(Marcos 1.9-11; Lucas 3.21,22)
perdonta mañacuyaptinnam Juan
bautizargan Jordan mayuchö. 13ॸGalilea provinciapitam Jesuspis
7ॸTsaymannam *fariseo y *saduceo aywargan Jordan mayuman Juan
cagcuna bautizacuyänanpä shayämurgan. bautizananpä. 14ॸTsayman chasquiptinga

c॰3.11 “Mana chasquicogcunataga inƿernuman gaycunga” ninanpa rantinga griegu


idiömachöga “ninawan bautizanga” nirmi gellgaraycan. Ninawan bautismupäga waquin
runacuna niyan inƿernuman gaycucäyänanpä cagta. Waquincunanam niyan Espiritu Santupa
munayninwan bautizacuy canganta, Hechos 2.3-chö ningannö.
ґkͮͅkҽƄϘॷ3ٍॷ4 10

bautizayta Juan manam munargantsu ‘Gamta cuïdashunayquipä


caynö nirnin: “Tayta Dios cachamungan angelnincunatam Dios
salvacog caycaptiquega ¿imanöpatä canan cachamunga.
gamta bautizäman? Antis nogatachir gam Paycunam tsariyäshunqui patsaman
bautizaycamanquimanga” nir. jegaptiquipis rumicunachö
15ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: ̲͑ҡËËӕ͑ֆнӕɗЙ'ٔॸٚ.
“Imanö captinpis bautizamaylla. Gam
bautizamänayquitam Tayta Diosga 7ॸNiptinmi Jesus nirgan: “Manam gam
munan”. nimangayquita rurashätsu. Diospa
Tsaynö niptinmi Juan bautizargan. palabran gellgaranganchöga caynömi
16ॸBautizacusquir yacupita yarguraycarnam nican: ‘Ama Tayta Dios ningancunata
Jesus ricasquirgan ciëlu quichacasquiptin manacagman churayta yarpaytsu
Espiritu Santo palumanö payman ̲ӕ͑͑ǣֆнӕɗҡфӕф͑ֆнӕɗЙ'ٔॸٚ͑ɗф͑ɗ͑.
uraycämogta. 17ॸY nircurmi ciëlupita Tayta 8ॸTsaypitaga jirca puntan altuchönam

Dios caynö nimungan wiyacämurgan: Satanas Jesusta wap ricacascatsimurgan.


“Paymi cuyay tsurï. Noga munangänö Tsaypitanam maytsay nacioncunata y
cumpliptinmi cushishga caycä” nir. tsaychö imayca riquëzacunata
ricascäratsirgan. 9ॸNircurmi nirgan:
Jesucristuta Satanas
“Gonguriycur nogata adoramaptiquega
tentayta munangan
cay ricangayqui nacioncunata y llapan
(Marcos 1.12,13; Lucas 4.1-13)
riquëzancunatam goycushayqui

4
1ॸTsaypitanam Jesusta Espiritu munayniquichöna tsaräcunayquipä” nir.
Santo tsunyag jircaman pushargan 10ॸTsaynö niptinmi Jesus nirgan:

tsaychö *Satanas tentayta munaptin “¡Witicuy, Satanas! Diospa palabran


Jesus poderninwan gargunanpä. gellgaranganchöga caynö nirmi nican:
2ॸTsay jircachöga chuscu chunca (40) ‘Tayta Diosllatam adoranayqui y
junag y chuscu chunca pagas imatapis payllatam sirvinayqui’ nir”.
mana micuypam Tayta Diosman 11ॸTsaynö niycuptinmi Satanas

mañacur Jesus cargan. Tsaypitaga illacasquirgan. Tsaypitanam angelcuna


pasaypam mallagacuycurgan. 3ॸTsaynö yuripasquir Jesusta yanapayargan.
caycaptinnam Satanas yurisquir nirgan:
“Diospa tsurin caycarga mä, cay Galileachö Jesus
rumicunata tantaman ticratsiy” nir. yachatsicur gallaycungan
4ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: (Marcos 1.14,15; Lucas 4.14,15)
“*Diospa palabran gellgaranganchö 12ॸJuan Bautista carcelchö

caynömi nican: ‘Manam tantata wichgaraycaptinnam Jesus Galilea


micurllatsu runacuna cawayan, sinöga provinciachö marcan Nazaretman
Dios ningancunata cäsucuyanganwanpis cuticurgan. 13ॸTsaypitanam Capernaum
allimi cawayan’ nir”. marcaman aywacurgan tsaychöna
5ॸTsaypitanam wap Jerusalen *templu täcunanpä. Tsay marcaga cargan Galilea
jananchöna Jesusta Satanas gocha cuchunchö, Zabulon y Neftali
ricacascatsirgan. 6ॸNircurmi nirgan: castacuna täcuyangan marcacunachömi.
“Diospa tsurin caycarga caypita 14ॸTsaychö Señornintsic tänanpä

patsaman mä jegarpuy. Diospa palabran captinmi Tayta Diospa willacognin


gellgaranganchöga caynöchä nin: profëta Isaias caynö gellgargan:
11 ґkͮͅkҽƄϘॷ4ٍॷ5

15 “Galilea gochapa ñöpancunachö tag Santiagutawan Juantana. Paycunaga


mana Israel runacuna, papänincuna Zebedeuwanmi
Jordan mayupa wac-tsimpanchö tag *büquiman jamaycur mällancunata
runacuna, allitsaycäyargan. Paycunatapis Jesus
Zabulon y Neftali casta runacunapis gayargan discïpuluncuna cayänanpämi.
llapayqui wiyayämay. 22ॸTsaynö gayariptin paycunapis jucllam
16 Tsacäpacushganö llutan ruraychö Jesuswan aywayargan papänincunata
cawag runacunam Tayta Diospa büquichö jagisquir.
alli willacuyninta wiyayashga.
Tayta Dios ninganta mana Atsca runacunata Jesus allïtsingan
cäsucogcunamanmi rupay (Lucas 6.17-19)
atsicyagnörä Tayta Diospa alli 23ॸTsaypitanam Jesus purirgan Galilea
willacuynin chashga”. provincia quinran marcacunapa. Tsay
marcacunachömi runacuna
17ॸIsaias gellgangannö Capernaumchö *goricäcuyänan wayicunachö Tayta
taycarninmi Jesus willacur gallaycurgan: Diospa alli willacuyninta willacur
“Tayta Dios cachamungan salvacog rey yachatsicurgan. Tsaynömi tucuyläya
chämunganam. Tsaynö caycaptinga geshyawan geshyagyashgacunatapis
jutsa rurayniquicunata jagirir Tayta Dios allïtsirgan. 24ॸSiria nacion marcacunachöpis
munangannöna cawayay” nir. mayayarganmi geshyagcunata Jesus
allïtsinganta. Tsaymi Jesus caycanganman
Chuscu runacunata discïpulun apayämurgan imaycaläya geshyacunawan
cayänanpä Jesus gayangan geshyagyashgacunata, *supaycuna
(Marcos 1.16-20; Lucas 5.1-11) löcuyätsingan runacunata, wanuy
18ॸJuc junagnam Galilea gocha geshyawan ñacagcunata, y
cuchunpa aywaycanganchö Jesus paralïticucunata. Tsay llapan
ricasquirgan ishcay pescag runacuna geshyagyashga runacunatam Jesus
mällancunata yacuman mashtaycäyagta. allïtsirgan.
Paycunaga cayargan Simon y waugin 25ॸFeyupam runacuna Jesusta

Andres. Simonpa jucag jutinmi cargan gatiräyargan Galilea marcacunapita,


Pedro. 19ॸPaycunatam Jesus nirgan: Decapolis marcacunapita, Jerusalenpita,
“*Discïpulücuna cayänayquipä nogawan Judea marcacunapita, y Jordan mayu
aywacushun. Gamcunata wac-tsimpan quinranpitapis.
yachatsiyäshayqui pescäduta
Runacunata jircanchö Jesus
tsariyänayquipa rantin Diospa alli
yachatsir gallaycungan
willacuyninta runacunata
(Lucas 6.20-23)
willapäyänayquipä cagtana”.

5
20ॸTsaynö niptinmi mällancunata 1,2ॸTsaypita juc junagnam atsca

jagisquir jinan öra Jesuswan runacunata ricarnin juc jircanman


aywacuyargan. Jesus discïpuluncunawan witsargan
21ॸTsaypita yargur mas washaläninta tsaychö yachatsinanpä. Tsaychö Jesus
aywaycäyanganchönam ricasquirgan jamaycurmi yachatsicurgan caynö:ॹd

d॰5.1,2 Runacunata jircanchö Jesus yachatsingan gellgaraycan Mateo capïtulu 5-pita


7-yag.
ґkͮͅkҽƄϘॷ5 12

3 “Cushishgam cawayanga Tayta raycur ñacagcunataga Tayta Diosmi


Diosllaman imaypis mañacur ciëluchö premiuta goyäshunqui.
cawag runacunaga. Gamcunatanömi unay profëtacunatapis
Paycunataga Tayta Diosmi ñacatsiyargan. Tayta Dios tsay
ñöpanman pushanga. profëtacunata premiuta gongannöllam
4 Cushishgam cawayanga cay vïdachö gamcunatapis goyäshunqui. Tsaynö
llaquicogcuna. Paycunataga cananpä caycaptinga ñacarpis
Tayta Diosmi consulanga cushicuyay”.
llaquicuychö mana cayänanpä.
5 Cushishgam cawayanga llänu Cachiman y actsiman iwalatsicur
shonguyog car runa Jesus yachatsicungan
mayincunawan alli cawagcuna. (Marcos 9.50; Lucas 14.34,35)
Paycunaga gloriachömi 13ॸ“Gamcunaga cay patsachö
herenciata chasquiyanga. cachinömi cayanqui. Micuyta cachi
6 Cushishgam cawayanga gustuta manana gor imapäpis mana
mallagaypanörä yacunaypanörä välegnömi gamcunapis Tayta Dios
Tayta Dios ninganman cawayta munangannö mana cawarga imapäpis
munagcunaga. Paycunataga väliyanquitsu. Gamlagyashga cachita
Tayta Dios mana dejaypam pipis maypis jichariyangannömi
yanapanga. gamcunatapis inƿernuman
7 Cushishgam cawayanga runa gaycuyäshunqui”.
mayinta cuyapagcuna. 14ॸ“Tsaynöpis gamcunaga Tayta Dios

Paycunata Tayta Dios munangannö cawarnin runacunapä actsi


cuyapangam. cuentam caycäyanqui. Juc marca jircan
8 Cushishgam cawayanga jutsata niragchö carga maytsaymanpis
mana ruraypa Tayta Dios ricacanmi. 15ॸTsaynöllam actsita
munangannö cawagcuna. tsaritsirpis alëriman churantsic wayichö
Paycunam Tayta Diospa atsicyänanpä. Manam imaypis
ñöpanman chäyanga. tsaritsintsictsu catri jawancunaman
9 Cushishgam cawayanga runa churanantsicpäga. 16ॸRunacuna
mayinta amishtatsegcuna. ricayänanpä actsi atsicyagnömi
Paycunataga Tayta Dios gamcunapis runacuna
‘Gamga wamrämi canqui’ ricayäshunayquipä Dios munangannö
ningam. cawayänayqui. Tsaynö cawagta
10 Cushishgam cawayanga Tayta Dios ricayäshurmi paycunapis
munangannö cawayanganpita tantiyacuyanga Tayta Dios
chiquishga cagcuna. Paycunaga munangannöna cawayänanpä”.
gloriachö pipis mana
chiquishgam cawayanga”. Moises y profëtacuna
gellgayangancuna ruracänanpä
11ॸ“Nogaman Jesus ningan
criyicayämungayquipita
runacuna ashlliyäshuptiqui, 17ॸ“Ama yarpäyaytsu Moises

chiquiyäshuptiqui, y llullacurcur gellgangan leycunata y profëtacuna


imaycatapis manacagcunata gellgayangancunata imapäpis mana
tumpayäshuptiqui cushicuyay. 12ॸNoga cuentaycangäta. Nogaga shamurgö tsay
13 ґkͮͅkҽƄϘॷ5

leycuna imapä cangantapis 25ॸ“Tsaynölla imapitapis

tantiyatsinäpämi. 18ॸCiëlupis cay chiquinacungayqui quejashuyta


patsapis manarä ushacaptinmi Moises yarpaptinga autoridäman manarä char
gellgangan y profëtacuna arreglanqui. Tsaynö mana
gellgayanganga llapanpis cumplinga arreglaptiquega juezman
Tayta Dios munangannölla. 19ॸTsaynö apatsishuptiqui juezga
caycaptinga pipis tsay wardiyacunawanmi carcelman
gellgashgacunachö ningancunata mana wichgatsiyäshunqui. 26ॸTsaypitaga
cäsur y juccunatapis mana cäsunanpä manam rasllaga yargunquitsu jaga
yachatsirga Tayta Diospa ñöpanchö cayniquita llapanta mana pägacurga”.
manam imapäpis cuentashgatsu canga.
Pipis tsay gellgashgacunachö Adulteriu jutsata mana
ningancunata cäsur y juccunatapis rurayänanpä Jesus yachatsicungan
cäsunanpä yachatsirmi itsanga Tayta 27ॸ“Gamcuna musyayanquim Moises

Diospa ñöpanchö alli ricashga canga. gellganganchö caynö ninganta: ‘Nagana


20ॸTsaynö caycaptinga gamcuna Tayta majayog carga ama adulteriu jutsata
Dios ningancunata cumpliyay. rurayaytsu’. 28ॸTsaynö niptinpis nogaga
Fariseucunanö y ley yachatsicogcunanö caynömi nï: Yarpayniquicunallachöpis
cumpleg tucurga Tayta Diospa juc warmita munaparga adulteriu
ñöpanman manam imaypis jutsataga maynam rurayarguyquina”.
chäyanquitsu”. 29ॸ“Tsaynö carnin juc warmita

ricärirninllapis munaparga ñawiquita


Runa mayintsicta mana jipirir jitariycuy. Inƿernuman
ajanapänapä Jesus yachatsicungan gaycushga canayquipa rantinga mas
21ॸ“Gamcuna musyayanquim Moises allim canman tsulla ñawillapis
gellganganchö caynö ninganta: ‘Ama gloriaman chaptiqui. 30ॸTsaynölla juc
runa mayiquita wanutsinquitsu. Runa warmita munaparnin maquiqui
mayinta wanutsegcunaga juzgashgam yatapaptinga tsay maquiquita rogurir
canga’. 22ॸTsaynö niptinpis nogaga jitariycuy. Inƿernuman gaycushga
caynömi nï: Manam runa mayinta canayquipa rantinga allim canman
wanutseg cagllatatsu Tayta Dios tsullan maquillapis gloriaman
juzganga, sinöga runa mayinta ajanapag chaptiqui”.
cagtapis, ashlleg cagtapis, y ‘Gamga
imapäpis manam välinquitsu’ neg Majancunapita mana
cagtapis Tayta Diosmi juzgarnin raquicäyänanpä Jesus
inƿernuman gaycunga”. yachatsicungan
23,24ॸ“Tsaynö caycaptinga runa (Mateo 19.19; Marcos 10.11,12;
mayiquiwan resentitsinacushga carga Lucas 16.18)
Tayta Diospä ofrendata 31ॸ“Gamcuna musyayanquim Moises

apaycangayquitapis ofrendayquita gellganganchö caynö ninganta: ‘Pipis


dejaycur puntataga warminpita raquicayta munarga
resentitsinacungayquiwanrä amishtag divorciu papelta ruratsun raquicangan
ayway. Tsaypita itsanga tsay musyashga cananpä’. 32ॸTsaynö niptinpis
apaycangayqui ofrendata Tayta Diospä nogaga caynömi nï: Pipis warminpita
goycunqui”. ama raquicätsuntsu. Warmin juc
ґkͮͅkҽƄϘॷ5 14

runawan mana puriycaptin raquicarga quiruyquita jipishuptiquipis quiquinpa


quiquin ollgu cagmi jutsayog caycan quiruntapis jipisquinqui’. 39ॸTsaynö
warmin juc runaman aywananpäpis. niptinpis nogaga caynömi nï: Runa
Tsaynöllam ollgu cagpis raquicashga mayiqui imachöpis mana allita
warmiwan tarninga adulteriu jutsata rurashuptiqui ama nanaparanquitsu.
ruraycan”. Lagyaycushuptiquipis jucag lädu cag
cärayquitana camapaycunqui. 40ॸPipis
Mana juranapä Jesus yachatsingan demandashur camisayquita
33ॸ“Tsaynömi gamcuna musyayanqui gechushuptiqui punchuyquitapis
Moises gellganganchö caynö ninganta: apacunanpä cachaparinqui. 41ॸJuc runa
‘Imatapis ruranayquipä Diospa jutinchö gepinta juc lëwa aywayyag
aunicurga mana gongayllapa apapänayquipä obligashuptiqui juc lëwa
cumplinqui’. 34,35ॸTsaynö niptinpis masyagpis päsatsipasquinquirä.
nogaga caynömi nï: Ama nunca 42ॸImatapis mañacushuptiquega

juranquitsu Diospa jutinta jayarir ‘Por garaycunqui. Tsaynöpis imatapis


Dios’ nirnin. Tsaynölla ama juranquitsu ‘Mañaycallämay’ nishuptiquega
‘Por mi ciëlu’ nirnin o ‘Por Jerusalen’ mañaycunqui”.
nirninpis. Ciëloga Tayta Dios
jamaräcunan *trönunmi. Jerusalenga Chiquimagnintsicta cuyanapä
Tayta Dios acrangan marcam. Tsaymi Jesus yachatsicungan
‘Por mi ciëlu’ o ‘Por Jerusalen’ nir (Lucas 6.27,28,32-36)
jurarninga Tayta Diospa jutinta llutalla 43ॸ“Tsaynöllam musyayanqui runacuna

jayareg cuenta caycäyanqui. caynö niyanganta:


36ॸWaquinnam ‘Por mi vïda’ nirnin ‘Cuyanacungayquiwanga cuyanacunqui.
jurayan. Ni imata nirninpis ama Chiquishogniquitaga chiquinqui’ nirnin.
jurayanquitsu. Tayta Diosllam 44ॸTsaynö niyaptinpis nogaga caynömi nï:

munayyog caycan hasta agtsayquita Chiquiyäshogniquicunataga cuyayanqui.


yanaman ni yuragman ticratsinanpäpis. Chiquishur contrashogniquicunapäpis
Tsaymi ‘Por mi vïda’ nir jurarnin Tayta Tayta Diosman mañacuyay cawayninchö
Diospa jutinta llutalla jayareg cuenta yanapananpä. 45ॸChiquishogniquicunata
caycäyanqui. 37ॸJurayänayquipa rantin tsaynö cuyarga Tayta Diospa
imatapis aunicurga aunicuyanqui wamrancunam cayanqui. Tayta Diosga
cumpliyänayquipä. Y mana aunicur alli runacunapä y mana alli
itsanga ama aunicuyanquitsu. Imatapis runacunapäpis rupayta ñawitsimunmi.
jurayparä aunicurga llutantam Tsaynöllam alli rurag runacunapä y
nicäyanqui”. mana alli rurag runacunapäpis
tamyatapis tamyatsimun.
Runa mayintsic mana allita 46ॸCuyanacuyangallayquiwan
ruramaptintsic mana ajanapänapä cuyanacuyaptiquega manam ima
Jesus yachatsicungan premiutapis Tayta Dios goyäshunquitsu.
(Lucas 6.29,30) Runacunapita chiquishga *impuestu
38ॸ“Musyayanquim Moises cobracogcunapis
gellganganchö caynö ningantapis: ‘Pipis cuyanacuyangallanwanga
ñawiquita jipiptinga quiquinpa cuyanacuyanmi.
ñawintapis jipisquinqui. Tsaynölla 47ॸCuyanacuyangallayquiwan
15 ґkͮͅkҽƄϘॷ5ٍॷ6

saludanacurga ¿ima allitatä imaycachöpis yanapayäshunqui. Y


ruraycäyanqui? Tayta Diosman mana gloriachönam premiuta goyäshunqui”.
criyicogcunapis 7,8ॸ“Waquin runacuna Tayta Diosman

cuyanacuyangallanwanga mañacur yaparir yaparir juc


saludanacuyanmi. 48ॸTayta Dios cuyacog niyanganllatam mañacuyan tsaynö
cangannö gamcunapis cuyacog cayay”. mañacuyaptin Tayta Dios mas
wiyananta yarpar. Gamcuna ama
Alli ruraychö cawayänanpä tsaynöga mañacuyanquitsu. [Tsaypa
Jesus yachatsicungan rantinga mañacuyay mana llaquicuypa.]

6
1ॸ“Runacunata yanapar ama Tayta Diosga manarä mañacuyaptiquim
rurayaytsu tsayta ricayäshur imata miñishtiyangayquitapis
alabayäshunayquillapäga. Tsaynö musyaycanna. 9ॸGamcunaga Tayta
cayaptiquega Tayta Dios manam ima Diosman mañacuyay caynö:
premiutapis goyäshunquitsu”.
2ॸ“Faltapacogcunata yanapayangayquita ‘Ciëluchö caycag Tayta Dioslläcuna,
alabacurnin ama jucta juctarä llapan runacuna gamta
willacuyanquitsu waquin runacunanöga. adorayälläshuy.
Paycunaga pillatapis yanapayangantaga 10 Munangayquinö llapan runacunapis

willacurnin puriyan cornëtata tucar gamllaman yäracamur


gayarätsegnöran goricäcuyänan cawaycuyätsun.
wayicunachöpis y cällicunachöpis. Tsaynö Ciëluchö munangayquinölla cay
cayaptinmi paycunapäga runacuna patsachöpis camacaycullätsun.
alabayangan premiulla canga. 3ॸGamcuna 11 Cada junagpä micuylläcuna ama

faltapacogcunata yanaparninga pitapis faltaycatsillaytsu ari.


manam willapäyänayquirätsu. 4ॸPitapis 12 Runa mayï mana alli ricamaptinpis

mana willapaypa faltapacogcunata noga perdonangänölla


yanapayangayquipitam Tayta Dios jutsäcunapita perdonaycayämay.
premiuta goyäshunqui”. 13 Jutsaman Satanas ishquitsiyämayta

munaptinpis tsapaycayällämay,
Tayta Diosman mañacuypä y yanapaycayällämay llutancunata
Jesus yachatsicungan imaypis mana rurayänäpä.
(Lucas 11.2-4) ҽѸֆ͑άËֆËӕ́́'ҡѸӕ͑ٔॸٚ.
5ॸ“Runacuna ricayänallanpämi waquin
yachag tucogcunaga Tayta Diosman 14ॸ“Gamcuna runa mayiquicunata

mañacuyan goricäcuyänan perdonayaptiquega Tayta Dios


wayicunachöpis y cällicunachöpis. gamcunatapis perdonayäshunquim. 15ॸSi
Gamcunaga paycunanö ama yachag gamcuna runa mayiquicunata mana
tucuyanquitsu. Tsaynö yachag perdonayaptiquega jutsata
tucuyanganpitam paycunaga runacuna rurayangayquicunata Tayta Dios
alabayangan premiullawanna cayanga. manam perdonayäshunquitsu”.
6ॸGamcunaga Tayta Diosman

mañacurnin pipis mana Ayünuchö imanö cayänanpäpis


ricayäshunayquipä wayiquicunaman Jesus yachatsicungan
wichgacurcur mañacuyanqui. Tsay 16ॸ“TaytaDiosman mañacuyänayquipä
mañacuyangayquita Tayta Dios wiyarmi ayunarga ama waquin runacunanö
ґkͮͅkҽƄϘॷ6 16

cayanquitsu. Paycunaga ayunar Tsaymi tantiyacuyanquitsu tsacaychönö


caycäyanganta runacuna jutsa rurag cayangayquita”.
tantiyayänanllapämi wamayashga
puriycäyan. Tsayta ricar Tayta Diosman Tayta Diosllata cäsuyänanpä
mañacog cayanganta runacuna Jesus yachatsicungan
alabayaptinnam paycunaga tsay (Lucas 16.13; 12.22-31)
premiullawanna cayanga. 17ॸGamcuna 24ॸ“Manam pipis ishcay patrontaga

ayunarninga imaypis cacuyangayquinö sirvinmantsu. Ishcay patronyog carga


cärayquicunata shüpacur y jucninta cäsucur jucagtaga manam
agtsayquicunata nagtsacur cacuyay. cäsunnatsu. Jucninta cuyarnin
18ॸTsaynö rurayaptiquega runacuna jucagtaga mananam cuyannatsu.
manam musyayangatsu ayünuchö Tsaynöllam rïcuyayllapä
caycäyangayquita. Tsayta Tayta Dioslla yarpachacogcunapis ‘Tayta Diospa
musyarmi ayunar sirvegninmi cä’ nicarpis pay
mañacuyangayquipita premiuta munangannöga mana cawayantsu”.
goyäshunqui”.
Tayta Diosman imaypis
Rïcuyayllapä mana yäracuyänanpä Jesus
yarpachacunantsicpä cagta yachatsicungan
Jesus yachatsicungan (Lucas 12.22-34)
(Lucas 12.33,34) 25ॸTsaynö parlapasquirpis caynömi
19ॸ“Cay patsachö imaycayogpis nirgan: “Ama yarpachacuyanquitsu:
cayllapä cagta ama yarpachacuyaytsu. ‘Canan ¿imatarä micushä? ¿Imatarä
Cay patsachöga imayca riquëzatam upushä? ¿Imatarä jaticushä?’ nirnin.
puyupis ushan, ismurpis ushacan, y Micuynintsic mana captinpis röpantsic
runapis suwan. 20ॸCay patsachö mana captinpis cushicushun Tayta Dios
rïcuyayllapä yarpachacuyänayquipa cawayta gomangantsicpita. 26ॸShumag
rantinga yarpachacuyay tantiyacuyay pishgucuna imanö
faltapacogcunata yanaparcuyänayquipä cawayangantapis. Paycunaga manam
cagta. Tsaynö yanapanacur cawarga murucuyantsu, manam cosichayantsu,
jana patsamanna imayca riquëzatapis ni tröjacuyantsu. Tsaynö caycaptinpis
churacog cuentanam caycäyanqui. Jana Tayta Diosmi micuynincuna faltätsintsu.
patsachöga mananam puyupis Gamcunaga tsay pishgucunapitapis mas
ushangatsu, ni ismurpis ushacangatsu, välegmi cayanqui Tayta Diospäga.
ni runapis suwangatsu. 21ॸImaycayogpis 27ॸTsaynö imaycapä mayläya

cayllapä cagta yarpachacurmi manana yarpachacurpis ¿pirächi tamäñunpita


Tayta Diosmanga yarpäyanquinatsu”. masllataga jatunyarcunman?”
28ॸ“Tsaynö caycaptinga ¿imanirtä
Ningancunata cäsuyänanpä gamcuna yarpachacuyanqui alli
Jesus yachatsicungan röpashga cayänayquipä cagllatarä?
(Lucas 11.34-36) Tantiyacuyay waytacuna imanö
22ॸ“Mas alli canman cay ningäcunata cuyaypä tuctuyangantapis. Tsaycunaga
cäsucuyaptiquim. 23ॸNogata mana manam aruyantsu ni putscacuyantsu.
cäsumarninmi Tayta Dios Peru nicarpis imanö cuyayllapämi
munangantaga ruraycäyanquitsu. ricacuyan. 29ॸWaytacuna cuyayllapä
17 ґkͮͅkҽƄϘॷ6ٍॷ7

tuctuyangannöga manam unay rey jipicuriyänanta munar ricapäyanqui,


Salomon jaticungan röpancunapis quiquiquicunapa ñawiquicunachö geru
iwalargantsu. 30ॸTsay waytacuna cuentatarä jipicuriyänayqui caycaptin?
tsaquirinanlla caycaptinpis Tayta Diosga 4ॸÑawiquicunachö geru cuenta

ima shumagtam tuctutsin. Tsaynö caycaptinga ¿imanöparä runa


cuyayllapäta tuctuycätsirga ¿manatsurä mayiquitarä niyanquiman: ‘Ñawiquichö
gamcunatanäga yanapayäshunquiman shucata jipipasquishayqui’ nirnin?
röpashga cayänayquipä, yäracuyniynag 5ॸ¡Yachag tucogcuna! Puntataga

runacuna?” ñawiquicunachö cagtarä jipicuyay.


31ॸ“Tsaynö caycaptinga ama Tsayrämi ricayta puëdiyanqui runa
yarpachacur puriyaytsu: ‘¿Imatarä mayiquipa ñawinchö caycagta
micushä? ¿Imatarä upushä? ¿Imatarä jipipäyänayquipäga”.
jaticushä?’ nirnin. 32ॸTsaycunata 6ॸ“Tayta Diospa alli willacuyninta

yarpachacurga puriyan Tayta Diosman willapäcuyaptiqui mana


mana yäracog runacunallam. chasquicuyaptinga mejor ama
Gamcunaga tsay mana yäracog willapäyanquinatsu. Willapar
runacunanö ama yarpachacuyaytsu. sïgiyaptiquega ajacurcuyangallanam.
Tayta Diosga musyaycanmi imata Tsaynö mana chasquicuycagta
miñishtiyangayquitapis. 33ॸIma willaparninga alläpa chaniyog aläjata
miñishtiyangayquipäpis cuchi llutscananpä jitapaycog cuentam
yarpachacuyänayquipa rantinga Tayta caycäyanqui”.
Dios munanganta rurar cawayänayquipä
cagta yarpachacuyayga. Pay Tayta Diosman mañacunantsicpä
munangannö cawayaptiquega imata Jesus yachatsicungan
miñishtiyangayquitapis Tayta Dios (Lucas 11.9-13)
manam faltätsingatsu”. 7,8ॸ“Imaypis Tayta Diosman mañacuyay.
34ॸ“Tsaynö caycaptinga ama Imata miñishtirpis rugacuyay. Puncupita
yarpachacuyaytsu waray junagpä gayacognörä mañacuyay. Tayta Diosman
cagtaga. Tayta Dios canan junag mañacogcunaga chasquiyanmi. Imata
yanapayäshungayquinölla cada junagpis miñishtirpis rugacogcunaga tariyanmi.
manam dejayäshunquitsu”. Gayacogcunataga Tayta Dios wiyanmi”.
9ॸ“Gamcunata maygayquitapis
Runa mayintsicta mana wamrayquicuna tantata
juzganantsicpä Jesus yachatsicungan mañacuyäshuptiqui ¿rumitatsurä
(Lucas 6.37,38,41,42) aptaparcuyanquiman? 10ॸY tsaynölla

7
1ॸ“Ama runa mayiquipa vïdanta pescäduta mañacuyäshuptiquipis
ashiyanquitsu, gamcunapis Tayta ¿culebratatsurä aptaparcuyanquiman?
Diospita mana juzgashga cayänayquipä. 11ॸGamcunaga mayläya yaga carpis
2ॸRuna mayiquicunapa wasan wamrayquicunataga alli cagllatam
rimayaptiqui tsay wasarima garayanqui. Tsaynö gamcunapis
cayangayquillamanmi Tayta Dios caycäyaptiquega ciëluchö caycag Tayta
gamcunatapis niyäshunqui mana alli Diosga masrämi imaycatapis
rurag cayangayquita”. allicunallata faltätsiyäshunquitsu”.
3ॸ“Gamcunaga ¿imanirtä runa 12ॸ“Runa mayiqui alli ricashunayquita

mayiquicunapa ñawinchö shucata munarga gamcunapis paycunata alli


ґkͮͅkҽƄϘॷ7ٍॷ8 18

ricayay. Runa mayintsicwan tsaynö alli


ricanacur shumag cawanantsicpämi Tayta Diosta cäsucogcunalla
Moises gellganganchöpis y profëtacuna gloriaman aywayänanpä
gellgayanganchöpis nin”. Jesus willangan
(Lucas 13.25-27)
Ciëlupa aywana cag nänita 21ॸ“Manam jutïta jayarir ‘Señorllä’
acranantsicpä Jesus yachatsicungan niyanganllawantsu pipis gloriaman
(Lucas 13.24) yaycuyanga. Gloriamanga yaycuyanga
13,14ॸ“Ciëluman aywag nänega Tayta Dios munanganta rurar
llanullam. Tsay näniman cawagcunallam. 22ॸFisyu ƿnal junagchöga
yaycuyänayquipäga puncupis atscagmi niyämanga: ‘Señorllä, gampa
quichquim. Peru inƿernuman aywag willacuyniquitam willacur purirgä. Y
nänim itsanga anchu. Tsay nänipaga gamman criyicurmi supaycunatapis
puncunpis jatunmi. Tsaynö captinmi runacunapita gargurgä. Tsaynöllam
inƿernumanga atsca runacuna gamman yäracuynïwan milagrucunatapis
aywaycäyan. Ciëlumanmi itsanga rurargä’. 23ॸTsaynö niyämaptinpis nogaga
wallcaglla. Gamcunaga imaycanöpapis caynömi nishä: ‘Gamcunaga manam
ciëluman chätsicog cag nänipa cäsuyämarguyquitsu. ¡Ñöpäpita witicuyay,
aywayay”. mana alli rurag runacuna!’ nirninmi”.

Llutan yachatsicogcunapä Wayita shäritseg


Jesus musyatsicungan runaman iwalatsingan
(Lucas 6.43,44) (Lucas 6.47-49)
15ॸ٘ॸَġɗΎѸЙՓɗ́́ËΎǣ͑ɗ̲͑ɗË'ٔ͑ɗф 24ॸ“Noga ningänö pipis cawag cagga alli
shamog llutan yachatsicogcunata ama cimientushga wayi shäritsishganömi
chasquipäyanquitsu. Paycunaga Tayta caycäyanqui. 25ॸPasaypa tamyaptin
Diosman criyicog tucullarmi runacunata gashgay yacu shamurpis y vientuptinpis
yaycapäyan üshacunaman atog cimientushga wayega manam
yachayllapa yaycognölla. 16ॸImanö imananpistsu. 26ॸNoga yachatsingäcunata
cawayangantapis ricarmi musyayanqui mana cäsucog runacunam itsanga allpa
mana alli willacog cayanganta. ¿Acäsu janallanchö shäritsishga wayinölla cayan.
casha jachapitacu üvata pallantsic? Ni 27ॸTsay cimientuynag wayitaga yacu

hïgustapis manam cardun jachapitatsu goricar shamurninpis y feyupa


pallantsic. 17,18ॸChirimöyaga manam vienturninpis juchuratsinmi”.
goyrumshatatsu wayun. Tsaynöllam 28ॸJesus tsaynö yachatsicuptinmi

goyrumshapis mana wayuntsu tsaychö runacuna espantacur


chirimöyataga. 19,20ॸIma jachapis mana cushicuyargan: 29ॸ“¡Moises gellgangan
allita wayungannömi mana alli leycunata yachatsicogcunapitapis
willacogcunapis mana allicunata rurar Jesusga mas yachagmi!” nirnin.
cawayan. Tsaynö cawayaptinmi
musyayanqui llutan yachatsicogcuna Leprawan geshyag runata
cayanganta. Chacracunachö goyrumsha Jesus allïtsingan
captin siquipita muturir rupatseg (Marcos 1.40-45; Lucas 5.12-16)

8
cuentam paycunapis inƿernuman 1ॸJircanchö
yachatsicunganpita
gaycucäyanga rupayänanpä”. Jesus urämuptin atscag runacunam
19 ґkͮͅkҽƄϘॷ8

gatiräyargan. 2ॸTsay uraycämogmanmi shayämunmi. Imatapis rurananpä


juc leprösu Jesuspa ñöpanman mandaptëga wätaynïpis rurayanmi.
gonguricuycur rugacurgan: “Taytay, cay [Gamga nogapitaga imaycawanpis mas
geshyäpita alliycatsillämay” nirnin. munayyogmi canqui. Noga musyämi
3ॸTsaynö rugacur niptinmi Jesus imapis ningayquega ruracasquinanpä
yataycurgan: “Cananpitaga cagta]” nir.
allisquishganam canqui” nir. 10ॸCapitan tsaynö niycuptin Señor

Tsaynö nisquiptinmi jinan öra tsay Jesusga feyupam cushicurgan. Tsaynam


*lepra geshyan allisquirgan. 4ॸNircurmi gatiragnin runacunata nirgan: “Cay
Jesus nirgan: “Ama pitapis willanquitsu runanö rasunpa yäracuyyog
noga allïtsingäta. Tsay willacunayquipa runawannöga manam Israel
rantinga Moises gellganganchö runacunachöpis tincurgötsu.
ningannölla templuman ayway Diospä 11ॸGloriamanga atscagmi chäyanga

ofrendata apacurcur sacerdöti rupay ñawimunan cag lädupita y rupay


ricashunayquipä.ॹe Sänuna cangayquita jeganan cag lädupitapis. May
sacerdöti nishuptiquim itsanga llapanpis tucuypitapis chaycur gloriachömi
musyayanga rasunpa allishgana *Abrahamwan, Isaacwan y Jacobwan
cangayquita”. jamacuyanga micuyänanpä. 12ॸPeru
waquin runacunam itsanga Diospa
Romapita capitanpa wätayninta willacuyninta yacharpis nogaman mana
Jesus allïtsingan yäracayämunganpita gloriamanga
(Lucas 7.1-10; Juan 4.43-54) chäyangatsu. Gloriaman mana
5ॸTsaypita Capernaum marcaman chagcunaga pasaypa tsacayman
Jesus chäriptinnam *Roma gaycushgam cayanga. Tsaychömi
soldäducunapa juc capitannin Jesusman pasaypa wagarnin imanö caytapis
aywaycur rugar caynö nirgan: 6ॸ“Taytay, manana puëdir quiruncunatapis
wätaynïchä pasaypa antsa wayïchö uchuyangarä”.
ujuraycan. Mananachä 13ॸTsaynö nisquirnam capitanta Jesus

cuyupacunnapistsu”. nirgan: “Cananga wayiquipa cuticuy.


7ॸTsaynö niptinmi Jesus nirgan: Yäracamungayquinöllam wätayniqui
“Canantämi aywä allïtsinäpä” nir. allishgana caycan” nir. Tsay ningan
8ॸTsaynö niptinmi capitan nirgan: öram capitanpa wätaynin allisquirgan.
“Taytay, Israel runacunawan mana
chänacuycäyaptëga ¿imanöparächi Pedrupa suegranta Jesus allïtsingan
wayïman aywanquiman? Tsaypa (Marcos 1.29-31; Lucas 4.38,39)
rantinga cayllapita niycullay wätaynï 14ॸTsaypita Pedrupa wayinman Jesus
allisquinanpä. 9ॸNogapis mandamagnïpa aywarnam tarirgan Pedrupa suegran
munayninchömi callä. Tsaynöllam pasaypa antsa achacharnin cämachö
nogapa munaynïchö caycäyan ujuraycagta. 15ॸTsaynam geshyagpa
mandangä soldädücunapis. Maygantapis maquinta Jesus yataycuptin jinan öra
imamanpis mandaptëga aywanmi. allisquirgan. Allisquirnam juclla
Maygantapis ‘Gam shamuy’ niptëga cusnacurgan paycunata garananpä.

e॰8.4 Leprawan geshyag runacuna allisquir ima ofrendatapis apayänanpä cagta


musyanayquipä liyinqui Levitico 14.1-32.
ґkͮͅkҽƄϘॷ8 20

Imaycaläya geshyawan Vientuta yacu lagchicachagta


geshyagcunata Jesus allïtsingan Jesus päratsingan
(Marcos 1.32-34; Lucas 4.40,41) (Marcos 4.35-41; Lucas 8.22-25)
16ॸPatsa tsacaycaptinnam 23ॸTsaynö nisquirnam

apayämurgan Jesusman supay discïpuluncunawan büquiman Jesus


geshyatsingan runacunata. Tsay yarcurgan. 24ॸGochata
supaycunatam Jesusga juc shimillachö aywaraycäyaptinnam Jesusga
runacunapita gargurgan. Tsaynöllam gepamanpachö punucasquirgan.
imaycaläya geshyawan Tsayyagnam feyupa vientuwan yacu
geshyagcunatapis allïtsirgan. lagchicachar gallaycurgan büquitapis
17ॸTsaycuna ruracänan captinnam jundicätsiytana munarnin. 25ॸTsaynam
Diospa unay willacognin profëta Isaias discïpuluncuna Jesusta ricchatsir
caynö gellgargan: niyargan: “¡Ricchay, salvaycayämay,
taytay! ¡Jundicaycantsicnachä!” nir.
“Salvacog shamogmi geshyaycag 26ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

runacunata allïtsinga” nir. “¿Imanirtä tsayläya mantsacäyanqui?


¿Manacu nogaman yäracayämunqui?”
Tsaynö nisquirnam ichircur
Gatirayta munag runacunata vientutapis yacutapis päracunanpä
Jesus tantiyatsingan nirgan. Y jinan öram tsaynö niycuptin
(Lucas 9.57-62) vientupis yacupis pärasquirgan.
18ॸAtsca runacuna gorirapäyaptinnam 27ॸTsayta ricarnam discïpuluncunaga

discïpuluncunata Jesus nirgan: espantashga quiquin pura ninacuyargan:


“Listacuyay büquiwan gochapa “Yacupis vientupis cäsuycunanpäga ima
wac-tsimpanman päsanapä” nir. runanatä cay runaga” nir.
19ॸBüquiman yarcuyänanpä
Supay löcuyätsingan ishcay
caycaptinnam Moises gellgangan
runacunata Jesus allïtsingan
leycunata yachatsicog juc runa Jesusta
(Marcos 5.1-20; Lucas 8.26-39)
nirgan: “Maypa aywaptiquipis gamtaga
gatiräshayquim, taytay”. 28ॸGochata päsarirnam
20ॸTsaynö niptinmi Jesus nirgan: discïpuluncunawan Jesus chäyargan
“Atogcunapaga machaynincuna canmi. Gadara marcapa washaläninman.
Pishgucunapapis geshuncuna canmi. Tsaychönam supay löcuyätsingan ishcay
Peru noga Tayta Diospita shamogpaga runacuna panteonpita yargayämurgan.
manam ni juc wayïllapis cantsu maychö Tsaychö tsay demöñuyog runacuna
punuycunällapäpis” nir. pasaypa mantsaripä cayaptinmi tsay
21ॸTsaypitanam juc discïpulun nirgan: panteon puncupaga pipis päsayagtsu.
“Tayta Jesus, papänï wanuptin 29ॸJesusta ricasquirnam tsay ishcay

pampaycurga gamta gatishayquim”. runacuna mantsarir gayararnin


22ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: niyargan: “¡Diospa tsurin Jesus! Manarä
“Pampaytarä shuyacunayquipa rantinga öräcunachömi cayman shamurguyqui
juclla nogawan aywacushun. inƿernuman gaycayämänayquipäna” nir.
Wanogcunataga quëdagcunanachir 30ॸPaycuna cayanganpita mas

pampacuyanga” nir. washalänin quinrannam atsca


21 ґkͮͅkҽƄϘॷ8ٍॷ9

cuchicuna micuycäyargan. 31ॸTsaymi yarpachacuyargan: “Dios tucurnin


tsay supaycuna rugacuyargan Jesusta: tsaynö nirga Tayta Diospa contranmi
“Cay runacunapita gargayämarga tagay llutanta parlaycan” nir.
cuchicunallaman yaycucuycuyänäpä 4ॸTsaynö yarpaycäyanganta

cachaycayällämay” nir. musyarnam Jesus nirgan: “¿Imanirtä


32ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan gamcuna llutanta yarpäyanqui?
cuchicunaman aywacuyänanpä. 5ॸ¡Shumag tantiyacuy! ¿Runapa

Tsaynam supaycuna ishcan jutsancunata perdonaycu o


runacunapita yargusquir geshyancunata allïtsiycu, maygantä mas
jegacuycuyargan tsay cuchicunaman. aja? 6ॸNogaga Tayta Dios cachamashga
Cuchicunanam acataycachaycar captinmi munayyog cä runacunapa
tunapita gochaman jegarpäriyargan. jutsancunata perdonanäpä. Tsayta
Tsaychömi augacaypa llapan cuchicuna musyayänayquipämi cay runata
wanuyargan. allïtsimushä”.
33ॸTsayta ricaycurnam cuchi Tsaynö nisquirnam tsay
mitsegcunaga cörrilla aywayargan geshyagyashga runata nirgan:
marcaman. Chaycurnam runacunata “¡Sharcuy! Andamiayquita apacurcur
willacuyargan löcuyashga runacunapita wayiquipa aywacuy” nir.
supaycunata Jesus gargunganta y 7ॸTsaynö niycuptinmi tsay runa jinan

cuchicuna gochaman jegar öra allisquir wayinpa aywacurgan.


wanuyanganta. 34ॸTsaycunata 8ॸTsayta ricaycurmi runacuna pasaypa

willacuyaptinnam runacuna aywayargan espantashga cushicurnin Tayta Diosta


Jesus caycanganman ima päsangantapis alabayargan caynö nir: “¡Tayta Dios
ricagnin. Tsayman chaycarnam yanapaptinmi tsaycunata Jesus
mantsarirnin Jesusta niyargan tsay ruraycan! ¡Manam imaypis
marcancunapita jucläpa aywacunanpä. mayarguntsictsu pipis caynö ruragtaga!”

Pullan cuerpun wanucashga runata Jesus Mateuta discïpulun


Jesus allïtsingan cananpä ningan
(Marcos 2.1-12; Lucas 5.17-26) (Marcos 2.13-17; Lucas 5.27-32)

9
1ॸTsaypitanam büquiman yarcurcur 9ॸTsaypita aywacurnam Jesus ricargan

Jesusga cuticurgan taycangan Mateo jutiyog juc runata. Mateoga


Capernaum marcaman.ॹf 2ॸTsaychöna *Roma nacionpä *impuestu cobracogmi
Jesus caycanganta musyasquirnam pullan cargan. Tsaynam cobrar jamaraycagta
cuerpun wanushga geshyagyashga runata ricaycur Jesus nirgan: “Discïpulü
andamiawan wantushga chätsiyargan. canayquipä acu, aywacushun” nir.
Señor Jesusga payman yäracuyanganta Tsaynö niptinmi Mateo sharcur
musyarnam tsay geshyagta nirgan: “Hïju, Jesuswan aywacurgan.
ama llaquicuytsu. Jutsa rurayniquicunata 10ॸTsaypitam Mateupa wayinchö Jesus

perdonargönam” nir. discïpuluncunawan micuycäyaptinna


3ॸTsaynö niptinmi Moises gellgangan chäyargan waquin invitäduncuna.
leycunata waquin yachatsicogcuna Paycunaga cayargan Romapä impuestu

f॰9.1 Nazaret marcachö shacshacushga carpis willacur gallarnaga Jesus Capernaum


marcachönam täcurgan.
ґkͮͅkҽƄϘॷ9 22

cobracog mayincunam y waquin mana alli puwatsishga aswataga mana pipis


ricashga cag runacunam. 11ॸTsayta jirpuntsu tsillinaycag urpumanga. Tsay
ricarnam fariseucunaga jamurarnin tsillinaycag urpuman jirpushgaga aswa
Jesuspa discïpuluncunata niyargan: pogurmi tsay urputa masrä
“¿Imanirtä mayistruyquicunaga juntacan tsillicäratsinman. Tsaynam aswapis
impuestu cobracogcunawan y tsay waquin ushacanman y urpupis paquicar
jutsachö cacog runacunawanpis?” nir. ushacanman. Tsaynö captinmi sänu
12,13ॸTsaynö niyanganta wiyarnam Jesus urpuman tsayrä puwashga aswataga
nirgan: “Nogaga shamurgö manam alli jirpuntsic. [Tsaynömi nogapa
rurag runacunallamantsu Diospa willacuynïpis mushog car gamcunapa
willacuyninta willapagnin, sinöga üsuyquicunamanga iwalantsu. Tsaymi
shamurgö jutsachö cawacogcunatapis discïpulücunata niyänayquitsu nogawan
willapänäpämi. Tayta Diospa palabran caycäyanganyagga ayunayänanpä]”.
gellgaranganchöpis caynömi nican:
‘Manam ashmacunata *altarchö Juc autoridäpa wamranta Jesus
rupatsiyänallayquitatsu munä, sinöga cawaritsingan y yawar apaywan
cuyapäcog cayänayquitam munä’ nirmi. geshyag warmita allïtsingan
Tsaynö nicaptinpis gamcunaga ¿imanirtä (Marcos 5.21-43; Lucas 8.40-56)
mana alli ruragcunatapis 18ॸTsaynö parlaycaptinmi Israel

cuyapäyanquitsu? Llapanpis Diospa runacunapa autoridänin juc runa chaycur


willacuynintaga tantiyatsiyänanta Jesuspa ñöpanman gonguricuycur nirgan:
miñishtiycäyanmi, geshyagcuna “Taytay, warmi tsurillächä wanusquishga.
jampicogta miñishtiyangannölla. [Tsaymi Acuri jinallachö aywayculläshun
paycunawanpis nogaga juntacü Diospa cawarircatsillämunayquipä” nir.
alli willacuyninta tantiyatsinäpä]”. 19ॸTsaynö rugacuptinmi

discïpuluncunawan Jesus aywayargan


Ayünupä Jesusta tapuyangan tsay runapa wayinman. 20,21ॸNänita
(Marcos 2.18-22; Lucas 5.33-39) aywaycäyaptinnam chunca ishcay (12)
14ॸJuc cutichönam Juan Bautistapa watana yawar apaywan geshyacog juc
gatiragnincuna Jesusman witiycur warmipis gepancunata aywargan caynö
tapuyargan: “Nogacuna y fariseucunaga yarpar: “Jesuspa röpallantapis yataycurga
imaypis ayunayämi. Peru gampa allisquishämi” nirnin. 22ॸTsaynö nir
discïpuluyquicunaga ¿imanirtä yataycuptinnam Jesusga gepapa ticraycur
ayunayantsu?” nir. warmita nirgan: “Ama llaquicuytsu, hïja.
15ॸTsaynam Jesus nirgan: “Jucta Nogaman yäracamuyniquipam
niyäshayqui. Juc casacuy ƿestachö allisquirguyqui” nir. Tsaynö niycuptin
¿compañagnincuna ayunayantsurä? tsay warmega allisquirganmi.
Tsaynöllam discïpulücunapis nogawan 23ॸTsaypita tsay Israel runacunapa

caycarga ayunayänantsu. Noga autoridäninpa wayinman chaycurnam


wanusquiptïmi itsanga ayunayanga”. tariyargan ayachö müsicucuna
16ॸ“Tsaynö manam pipis macwa röpata tucaycäyagta y runacunapis pasaypa
remendantsu mushog ratashwanga. wagaycäyagta. 24ॸTsayta ricaycurmi
Tsaynö remendayaptinga mushog Jesus nirgan: “Wagtapa yargucuriyay.
ratashga genticätsirmi macwa cagtaga Cay wamraga cawarimunga punucashga
rachicäratsinman. 17ॸTsaynömi tsayrä caycanganpita riccharcamognöllam” nir.
23 ґkͮͅkҽƄϘॷ9ٍॷ10

Tsaynö Jesus niptinnam runacuna garguriptinmi upayashga caycanganpita


asicuyargan. 25ॸPeru imanö captinpis juclla parlar gallaycurgan. Tsayta ricarmi
Jesus ningannöllam wagtaman runacuna cushicur niyargan: “¡Manam
yargacarayämurgan. Runacuna imaypis ricarguntsictsu pipis caynö
yargacarayämuptinnam wanushga allïtsicogtaga!” nir.
caycag wamra sutaraycanganman Jesus 34ॸTsaynö niyaptin fariseucunam

yaycurgan. Nircurnam maquinpita itsanga niyargan: “Manam Tayta Diospa


tsarircur wamrata cawatsir poderninwantsu supayta tsay runapita
sharcatsimurgan. 26ॸTsaynö cawaritsir gargushga, sinöga supaycunapa
milagruta rurangantaga maytsay mandagnin Satanaspa poderninwanmi
marcacunamanpis willacur gargushga” nirnin.
chätsiyarganmi.
Runacunata Jesus cuyapangan
Ishcay gapracunata 35ॸMaytsay marcacunachöpis
Jesus allïtsingan estanciacunachöpis Jesusga Tayta Diospa
27ॸTsaypitaJesus aywacuptinnam alli willacuynintam yachatsicurgan
ishcay gapracuna gatipäyargan: “¡Unay goricäcuyänan wayicunachö. Nircurmi
rey *Davidpa castan Jesus, imaycaläya geshyawan geshyagcunatapis
ñawilläcunata alliscatsiyällämay!” nir. allïtsirgan. 36ॸTsaynö maytsay marcacunapa
28ॸTsaynö nir gatiraycäyaptinmi purirmi Jesusga ricargan runacuna imayca
patsacungan wayiman Jesus yaycurirgan. mitsegniynag üshacunanö cayagta. Tsaynö
Tsaychönam tsay gapracunata Jesus lluta cawacuyanganta ricarmi Jesus
tapurgan: “¿Gamcuna criyiyanquicu cuyapargan. 37ॸTsaymi discïpuluncunata
ñawiquicunata allïtsinäpä cagta?” nir. nirgan: “Cosëcha poguraycagnöpis
Tsaynö niptin paycunanam niyargan: maytsicag runacunam caycäyan Tayta
“Aumi, taytay. Criyiyällämi Diospa alli willacuyninta juclla
alliycatsiyämänayquipä cagta” nir. chasquicuyta munagcunaga. Tsaynö
29ॸTsaynam ñawincunata Jesus yataycur captinpis wallcagllam tsay alli willacuyta
nirgan: “Nogaman yäracayämungayquipita willacogcunaga cayan. 38ॸTsaynö captin
ñawiquicuna allisquitsun” nir. gamcuna Tayta Diosman mañacuyay
30ॸTsaynö nisquiptinmi juclla willacogcuna mas atsca cayänanpä” nir.
ñawincuna allisquirgan. Tsaypitam
paycunata Jesus nirgan: “Ama pitapis Jesucristupa chunca ishcay
willapäyanquitsu allïtsingäta” nir. apostolnincuna
31ॸTsaynö nicaptinpis paycunaga (Marcos 3.13-19; Lucas 6.12-16)

10
yargurillarnam pitapis maytapis 1ॸTsaypitanam chunca ishcay
willacuyargan Jesus allïtsinganta. (12) discïpuluncunata Jesus
nirgan supaycunata runacunapita
Shimin mana parlag runata
garguyänanpä y tucuyläya geshyawan
Jesus allïtsingan
geshyagcunata allïtsiyänanpä.
32ॸTsay gapracuna jegariyaptinnam Jesus 2ॸTsay *apostolcunaga cayargan:

caycanganman runacuna apayämurgan


shimin mana parlag juc runata. Tsay Simon (Simonpa jucag jutinmi
runataga supaymi upayätsishga canä. cargan Pedro),
33ॸTsay runapita supayta Jesus Simonpa waugin Andres,
ґkͮͅkҽƄϘॷ10 24

Zebedeupa tsurincuna Santiaguwan garayangannömi mayman


Juan, chäyangayquichöpis mana
3 Felipe, faltätsiyäshunquitsu”.
Bartolome, 11ॸ“May marcaman o may

Tomas, jallgacunaman charpis tapucuyanqui


Mateo (Mateoga Roma nacionpä mayganpis alli runa canganta. Alli
impuestuta cobragmi cargan), runaman charninga wayillanchö
Alfeupa tsurin Santiago, patsaräcuyanqui juc marcaman
Tadeo, päsayangayquiyag. 12ॸTsay
4 “Celote” ningan Simon, y patsatsiyäshog runapa wayinman char
Jesusta ranticog Judas Iscariote. shumag saludacuyanqui. 13ॸTsay
wayiyog chasquiyäshuptiquega
payllachö patsaräcuyanqui. Mana
Alli willacuyninta willacur chasquiyäshuptiquega jucmanna
puriyänanpä apostolnincunata päsacuyanqui posädata ashirnin.
Jesus cachangan 14ॸRunacuna willacuyangayquita mana
(Marcos 6.7-13; Lucas 9.1-6) chasquicuyaptinga tsay marcapitapis
5ॸTsay chunca ishcay apostolnincunata yargur aywacuyanqui
Jesus willacog cacharnin caynömi chaquiquicunapita polvuta tapsirir.ॹg
nirgan: “Ama aywayanquitsu mana 15ॸWillacungayquita mana chasquicog

Israel runacunapa marcancunamanga, runacunaga ƿsyu ƿnal junagmi


ni ama yaycuyanquitsu *Samaria castïguta chasquiyanga. Sodoma y
provincia marcacunamanga. 6ॸTsaypa Gomorra marcacunachö tagcuna
rantinga Israel runacunallaman castigashga cayanganpitaga masmi
aywayanqui. Paycunam ogracashga castigashga cayanga”.
üshacunanöga caycäyan. 7ॸPaycunata
Diosman criyicungantsicpita
willapäyanqui: ‘Tayta Dios
runacuna chiquimänantsicpä cagta
cachamunanpä cag salvamagnintsic rey
Jesus willacungan
chämushganam’ nir. 8ॸGeshyagcunata
(Marcos 13.9-13; Lucas 21.12-17)
allïtsiyanqui. Wanushgacunatapis
cawaritsiyanqui. *Lepra geshya 16ॸ“Shumag tantiyacuyay.

ushaycagcunatapis allïtsiyanqui. Y Gamcunataga cachaycä üshacunata


supaycunatapis runacunapita atogman gaycapag cuentam mana alli
garguyanqui. Allïtsirga ama pitapis runacuna cayanganman. Tsaynö
cobrayanquitsu. Nogapis gamcunata caycaptinga culebranöpis maya-mayalla
manam cobrätsu allïtsiyänayquipä puricuyanqui. 17ॸChiquiyäshogniqui
podernïta gornin”. runacunaga autoridäcunamanpis
9,10ॸ“Ama apayanquitsu gellëta ni apatsiyäshunquim. Waquincunaga
millcapata ni trocanayquicunata. goricäcuyänan wayicunachöpis
Jatiräyangayqui llangiquicunallawan magayäshunquim. 18ॸNogaman
aywayanqui. Arupacogcunata criyicamog cayangayquipitam
pachancuna mana faltaypa autoridäcunamanpis y nacion mandag

g॰10.14 Israel runacunaga üsuncunamanmi chaquincunapita polvuta tapsicuriyag Tayta Dios


castigananpä cagta musyatsir.
25 ґkͮͅkҽƄϘॷ10

reycunamanpis apayäshunqui willacuynïtaga willacuyay. Tsaynö allita


castigayäshunayquipä. Tsaychömi rurar willacuyaptiqui runacuna mana
paycunatapis y waquin mana Israel chasquicuyanganpis musyacangam
runacunatapis musyatsiyanqui noga Tayta Dios ƿsyu ƿnal junagchö
runacunata salvanäpä shamungäta. juzgaptin. 27ॸTsaynö caycaptinga
19,20ॸTsaynö autoridäcunaman willacungäta mana wiyag cagcunataga
entregayäshuptiquipis ama gamcunana pita maytapis
llaquicuyanquitsu: ‘Cananga ¿imatarä willacuyanqui. Tsaynö
niycushä?’ nirnin. Paycunapa ñöpanchö willacuyänayquipämi gamcunata
manam quiquiquicunapa willapaycä. 28ॸNogapa willacuynïta
yarpayllayquicunapitatsu parlayanqui. willacuyaptiqui runacuna
Espiritu Santum tantiyatsiyäshunqui wanutsiyäshurpis almayquicunataga
imata parlayänayquipäpis”. manam imanayangatsu. Tsaynö
21ॸ“Nogaman criyicamunganpitam caycaptinga manam pitapis
chiquirnin wauginta autoridäcunaman mantsacuyänayquitsu. Paycunapita
entregayanga wanutsishga cananpä. mantsacuyänayquipa rantinga Tayta
Waquinnam tsurincunata entregayanga Diosllata mantsacuyay. Paymi
wanutsiyänanpä y waquinnam munayyog caycan almantinta
taytantapis entregayanga inƿernuman gaycunanpäpis”.
wanutsiyänanpä. 22ॸNogata 29ॸ“Pishgucuna runacunapä mana alläpa

chasquicamar criyicayämungayquipitam cuestaptinpis Tayta Diospäga välinmi.


pipita maypitapis chiquishga cayanqui. Wanunanta mana munaptinga ni
Tsaynö chiquishga carpis hasta jucllayllapis manam wanuyantsu.
wanuyanganyagpis nogaman yäracamog 30ॸTsaynömi agtsayquicunatapis

cagmi Tayta Diospa ñöpanman yupashgata payga caycätsin.


chäyanga. 23ॸJuc marcachö 31ॸPishgucunapitapis mas väleg cayaptiqui

chiquiyäshuptiquega juc marcaman Tayta Dios cuïdaycäyäshuptiquega


empëñu päsacuyanqui. Llapan Israel pipitapis manam mantsariyänayquitsu”.
nacion marcacunaman manarä
chäyaptiquim nogaga cutimushä”. Jesus raycur runacunachö parlagcuna
24,25ॸ“Ama yarpäyaytsu noga raycur imanö cayänanpä willacungan
imaypis mana chiquishga cayänayquipä (Lucas 12.8,9)
cagtaga. Nogata runacuna 32ॸ“Pipis
nogaman criyicog canganta
chiquiycäyämarga gamcunatanäga mana pengacuypa willacuptinga nogapis
masrämi chiquiyäshunqui. Nogatapis Tayta Diospa ñöpanchö paycunapa
‘¡Satanasmi payga!’ nicäyämarga favorninmi parlashä. 33ॸPipis nogapita
gamcunatapis Satanaspita pengacur willacuynïta mana willacuptinga
cayangayquitam niyäshunqui”. nogapis Tayta Diospa ñöpanchö paycunata
‘Manam regïtsu’ nishämi”.
Pitapis mana mantsacuypa
willacuyninta willacunapä Jesus Jesusman criyicogcuna chiquishga
yachatsicungan cayänanpä ningan
(Lucas 12.2-7) (Lucas 12.51-53; 14.26,27)
26ॸ“Cay patsachö runacuna 34ॸ“Ama yarpäyaytsu nogaman
chiquiyäshuptiquipis mana mantsariypa criyicayämungayquipita mana
ґkͮͅkҽƄϘॷ10ٍॷ11 26

chiquishga cayänayquipä cagta. cagta pitapis yacullanpis garaycog


Criyicamogcunataga imaypis cagga Tayta Diospitam premiuta
chiquiycäyangam. 35ॸNogaman chasquinga”.

11
criyicamunganpitam tsurinpis taytanpa 1ॸTsaynö chunca ishcay (12)

contran canga. Tsaynöllam mamanpa apostolnincunata willapayta


contran wawanpis canga. Y ushasquirmi Jesusga Galilea
llumtsuyninpis suegranpa contranmi provinciapa marcancunapa purirgan
canga. 36ॸTsaynömi ari Diospa alli willacuyninta willacurnin.
chiquiyäshogniquicunaga cayanga
quiquiquicunapa castayquicunapita Juan Bautistapa cachancuna
gallaycur”. Jesusman tapog aywayangan
37ॸ“Nogaman criyicamunganpita (Lucas 7.18-35)
maman chiquiptinpis, taytan 2ॸCarcelchö caycarmi Juan Bautista
chiquiptinpis, o tsurin chiquiptinpis mayargan Señor Jesus milagrucunata
noga ningäta rurar imaypis cawatsun. ruraycanganta y Diospa alli
Peru noga ningäcunata mana cäsumar willacuyninta willacur puriycanganta.
mamanpa, taytanpa, o tsurinpa Tsaynam discïpuluncunata Jesusman
munayninchö cacog cagga manam cachargan caynö tapuyämunanpä:
rasunpatsu criyicamun. 38ॸImaycachö 3ॸ“¿Gamcush canqui Tayta Dios

ñacarpis nogaman criyicamur cachamungan salvacog, o juctaräcush


cawayätsun. Wanunganyag noga shuyacuyäshä?” nir.
ningäcunata mana cäsumag cagcunaga 4ॸTsaynö tapuyaptinnam Jesus nirgan:

manam rasunpatsu nogaman “Canan aywar Juanta niyay cay


criyicayämun. 39ॸNoga munangänö mana ricaycäyangayquicunata y
cawar quiquin munangannö wiyaycäyangayquicunata. 5ॸGapracuna
cawagcunaga inƿernumanmi ricayannam. Mana puriyta puëdegcuna
gaycucäyanga. Imayca ñacaychö carpis puriyannam. *Leprawan geshyagcunapis
noga munangänö cawagcunam itsanga allïyashgam. Upacunapis wiyayannam.
gloriaman chäyanga”. Wanushgacunapis cawariyämushgam.
Muchuychö cawagcunamanpis Diospa
Tayta Diospa ñöpanchö premiuta
alli willacuyninga chaycannam.
chasquiyänanpä Jesus willacungan 6ॸTsaycunata willayaptiquim cushicunga
(Marcos 9.41)
nogapita. Nogaman imaypis
40ॸ“Gamcunata pipis chasquiyäshurga yäracamungannölla yäracamutsun”.
nogatapis chasquiycäyämanmi. Y 7ॸTsaypita Juan Bautistapa cachancuna

nogata chasquimarga cachamagnï Tayta cuticusquiyaptinnam runacunata Jesus


Diostapis chasquiycäyanmi. 41ॸTayta Juanpita parlapar nirgan: “Tsunyag
Diospa willacogninta chasquicogcunaga jircaman Juanta ricapäyänayquipä
gloriaman char willacogcuna premiuta aywar manam jachata vientu
chasquiyangannöllam chasquiyanga. cuyutsegman ricapagtsu aywayargayqui.
Tsaynöllam Tayta Dios ninganta 8ॸY manam alläpa chaniyog röpan

cumplir alli rurag runata chasquicog jatishga canganta ricapäyänayquipätsu


cagpis gloriaman char tsay alli rurag aywayargayqui. Tsaynö chaniyog
runa premiuta chasquingannölla röpashgacunaga reypa
chasquiyanga. 42ॸNogata chasquicamag wayincunallachömi taycäyan, manam
27 ґkͮͅkҽƄϘॷ11

tsunyagcunachötsu. 9ॸManam tsaycunata 16,17ॸTsaynö nisquir Jesus mastapis

ricagtsu aywayargayqui, sinöga Tayta nirganmi: “Canan tiempu runacunaga


Diospa willacognin profëta canganta yupay tucog wamracunanömi caycäyan.
ricayänayquipämi. 10ॸJuanpämi Tayta Manam chasquicuyantsu noga
Diospa palabran gellgaranganchö nican: ningäcunata ni Juan Bautista
ningancunata. Wamracuna pucllar
‘Salvacog manarä willacuptinmi pinculluta tucapaptin yanasancuna
juctarä cachashä willacuynïta tushuyta mana munagnömi noga
willacunanpä. ningäcunatapis mana chasquicuyta
Pay willacunganta chasquicurmi munayantsu. Tsaynö ‘Aya pampayta
runacuna jutsa ruraynincunata pucllar nogacuna cantayämushä,
jagirir salvacogta shuyacur gamcuna wagayämunqui’ niyaptin
alistacuyanga’ nir. yanasancuna wagayta mana
munayangannömi Juan Bautista
11ॸTsay ningannölla Tayta Dios Juanta ningancunatapis mana chasquicuyta
willacognin cananpä acrashga captinmi munayantsu. 18ॸJuan Bautistaga imaypis
puntataga Juanrä tantiyashga noga ayunarmi mana vïnuta upogtsu. Tsaynö
salvacog rey cangäta. Tsaynö captinpis captinmi niyag: ‘¡Payga Satanaspa
discïpulücunam nogawan purishga munayninchö carmi tsaynö cacun!’
carnin Juanpitaga maslla willacuynïta nirnin. 19ॸNoga runacunawan juntacar
tantiyacuycäyan”. imaycatapis micuptï y vïnuta
12,13ॸ“Moises gellgangancunachöpis, upuptïnam niyäman: ‘Micullar upullar
Tayta Diospa profëtancuna puricun’ nirnin. Tsaynömi niyäman:
gellgayangancunachöpis, y Juan ‘Payga jutsasapa runacunawanpis y
Bautista willacungancunapis nican noga impuestu cobrag sacyapacogcunawanpis
salvacogniquicuna cay patsaman juntacanmi’ nirnin. Tsaynö
shamunäpä cagtam. Tsaymi Juan niyämaptinpis Juantawan nogataga
willacur gallanganpitapis runacuna Tayta Diosmi cachayämashga
Tayta Diospa willacuynintaga willacuyninta willacuyänäpä. Tsaynö
chasquicuycäyan. Tsaynö captinpis cachayämanganta runacuna
waquin runacunaga manam tantiyacuyanga Tayta Dios munanganta
munayantsu willacuyninta willacunanta, ruraycäyangäta ricarmi”.
sinöga imaycanöpapis tsapatam
Jutsancunata mana dejagcuna
churapaycäyan. 14ॸTsaynöllam Tayta
inƿernuman gaycucäyänanpä
Diospa palabranga gellgaraycan Elias
cagta Jesus willangan
shamur willacunanpä cagpis.
(Lucas 10.13-15)
Tantiyayaptiqui mana
tantiyayaptiquipis Juan Bautista 20ॸImayca milagrucunata

willacuptinmi cumplishga Elias shamur ruraycaptinpis waquin marcacunachöga


willacunanpä gellgarangan.ॹh 15ॸTsay runacuna manam ichicllapis Jesuspa
ningäcunata wiyacog cagga shumag willacuyninta cäsuyargantsu. Tsaymi
tantiyacuyay”. paycunapä Jesus nirgan: 21ॸ“Corazin

h॰11.14 Eliaspita y Juan Bautistapita masta musyanayquipä liyinqui Mateo 17.10-13;


Lucas 1.17; Juan 1.21; Malaquias 3.1; 4.5,6.
ґkͮͅkҽƄϘॷ11ٍॷ12 28

marca runacuna y Betsaida marca llänu runacunachömi


runacuna, ¡gamcunataga Tayta Dios tantiyatsicurguyqui nogata
mana cuyapaypam castigayäshunqui! cachamangayquita. 26ॸTsaynö cananpä
Gamcunachö milagrucunata rurangänö yarpangayquinöllam ruracashga,
Tiro y Sidon marcacunachöॹi papällä” nir.
milagrucunata ruraptëga maynam Tayta 27ॸNircurnam discïpuluncunata nirgan:

Diosta perdonta mañacur jutsa “Papällämi llapantapis munaynïman


ruraynincunata dejariyanman cargan. churamushga, tsurin captï. Noga imanö
Tsaynö jutsancunapita llaquicurnin cangätapis payllam musyaman.
maynam arripenticur cotenciapita Tsaynöllam papällä imanö cangantapis
röpata jaticurcur uchpaman jamaycur nogalla musyä. Tsaymi tantiyatsingä
wagayanman cargan. Gamcunaga cagcunalla musyayanqui Tayta Dios
milagrucunata rurangäta ricaycarpis imanö cangantapis”.
manam jutsa rurayniquicunata dejayta 28ॸ“Tayta Dios munangannö cawayta

munayanquitsu. 22ॸTsaynö jutsa mana camäpacogcuna, nogata


rurayniquicunata mana chasquicayämay.
dejayangayquipitam ƿsyu ƿnal Chasquicayämaptiquega llapayquitam
junagchö Tiro y Sidon runacunapitapis yanapayäshayqui. 29ॸYachatsingänölla
masrä castigacäyanqui. 23ॸCapernaum cawayay. Tsaynö cawarmi
marca runacuna, ¿gamcunaga ‘Tayta tantiyacuyanqui cuyapäcog cangäta y
Diospa ñöpanmanmi chäshä’ mana runa tucog cangäta. Tsaynöpam
niyanquipischi? Tayta Diospa alli cawayta tariyanqui. 30ॸNoga
ñöpanman chäyänayquipa rantin yanapaptï munangänö cawayga manam
gamcunaga inƿernullamannam ajatsu”.
gaycucäyanqui. Gamcunachö
milagrucunata rurangänö Sodoma Säbadu jamapay junagchö Jesuspa
marcachö ruräman cargan, cananyagmi discïpuluncuna trïguta pallayangan
tsay marca caycanmanrä cargan.ॹj (Marcos 2.23-28; Lucas 6.1-5)

12
24ॸTsaymi gamcunaga Sodoma runacuna 1ॸTsaypita juc *säbadu jamapay
castigacäyanganpitapis masrä junagchömi discïpuluncunawan
castigacäyanqui ƿsyu ƿnalchö”. Jesus päsaraycäyargan poguraycag trïgu
cuchunpa. Tsaynam discïpuluncunaga
Tayta Diosta Jesus alabangan
mallagarnin trïguta pallascärir cuparir
(Lucas 10.21,22)
uchuyargan. 2ॸTsaycunata ricarnam
25ॸTsaypitanam Tayta Diosman Jesus fariseucuna Jesusta niyargan: “Säbadu
mañacur nirgan: “Papällä, ciëluchö y jamapay junag mana arucuy caycaptin
cay patsachöpis imaycawan ¿imanirtä discïpuluyquicuna trïguta
munayyogmi gamga caycanqui. Gamta pallaycäyan?” nir.
alaballämi, Tayta Dios. Yachag 3ॸTsaynam Jesus nirgan: “Atsca cuti

tucogcunata tantiyatsinayquipa rantinga liyiycarpis ¿manacu gamcuna

i॰11.21 Tiro y Sidon marca runacuna imanö cayangantapis musyanayquipä liyinqui Isaias
capïtulu 23; Ezequiel capïtulu 26-pita 28-yag; Amos 1.9,10. j॰11.23 Sodoma marcata Tayta
Dios ninawan ushacätsirgan tsay runacuna feyupa jutsasapa cayanganpitam. Tsaypita masta
musyanayquipä liyinqui Genesis capïtulu 19 y Ezequiel 16.48-50.
29 ґkͮͅkҽƄϘॷ12

tantiyayanqui unay *David wayiman. 10ॸTsaychö goricag


gatiragnincunawan mallagar imata runacunawanmi caycargan maquin
rurayangantapis? 4ॸPaymi Tayta Diosman wanucashga runapis. Tsay wayichö
mañacucuyänan wayiman yaycurir caycag waquin fariseucunanam Jesusta
tsaychö consagrädu churarag tantata tapuyargan: “Säbadu jamapay junag
gatiragnincunantin micuyargan.ॹk Tsay caycaptin ¿maquin wanucashga runata
tantata sacerdöticunalla micuyänanpä allïtsinquimancu o manacu?” nir.
caycaptinpis tsayta micur Davidga Tsaynö tapuyargan allïtsiptinga tsay
manam ima jutsatapis rurargantsu. achäquilla Jesuspa contran
[Mana micunanpä cagta David sharcuyänanpämi.
micuptinpis allita ruranganta yarparga 11ॸTsaymi Jesus nirgan:

¿imanirtä niyanqui discïpulücuna säbadu “Maygayquipapis üshayquicuna pözuman


jamapay junagchö trïguta pallarir jegacurpuptin ¿manatsurä jinan öra jipeg
uchuyangan jutsa canganta?] aywayanquiman säbadu jamapay
5ॸGamcunaga Moises gellganganta atsca junagchöpis? 12ॸRunacunaga üshapitapis
cuti liyiycarpis ¿manacu tantiyayanqui alläpa mas cuyaymi. Tsaynö captinmi
säbadu jamapay junag templuchö säbadu jamapay junagchöpis allita
sacerdöticunapapis imayca ruraynincuna rurarnin cay geshyagta allïtsimushä”.
jutsa mana canganta? 6ॸTsaynöllam 13ॸNircurnam tsay maquin wanucashga

nogapa discïpulücunapis conviënegllata runata Jesus nirgan: “Maquiquita


ruraycäyan. Tsaynö carmi mana mashtamuy” nir.
jutsatatsu ruraycäyan säbadu jamapay Tsaynö niptin maquinta
junagchö mana jamaparpis. 7ॸGamcunaga jayarircuptinnam sänuna ticrasquirgan.
manam tantiyacuyanquitsu Tayta Diospa 14ॸSäbadu jamapay junagchö tsaynö

palabran gellgaranganchö caynö allïtsinganta ricarnam fariseucuna tsay


ninganta: ‘Nogapa jutïchö ashmacunata goricäcuyänan wayipita yargurir
*altarchö rupatsiyangayquipitapis masga willanacuyargan Jesusta imanöpa
munä runa mayiquicunata wanutsiyänanpäpis.
cuyapäyänayquitam’ nir. Tsaycunata
tantiyacurga manam discïpulücunapä Jesucristo imanö cananpäpis
imatapis parlacachäyanquimantsu. profëta Isaias gellgangan
8ॸTsaynö captinmi noga Tayta Diospita 15ॸTsaynö fariseucuna
shamushga car munayyog caycä säbadu willanacuyanganta musyarnam Jesusga
jamapay junagchöpis runacuna imata tsaypita aywacurgan. Y atsca
rurayänanpä cagtapis ninäpä”. runacunam gepanta aywayargan.
Gepanta aywagcunataga imayca
Säbadu jamapay junagchö geshyancunapitapis Jesus allïtsirganmi.
maquin wanucashga runata 16ॸTsaynö allïtsirmi nirgan: “Ama pitapis
Jesus allïtsingan willacuyanquitsu noga allïtsingäta” nir.
(Marcos 3.1-6; Lucas 6.6-11) 17ॸJesus tsaynö cuyapäcog cananpämi
9ॸTsaypita
aywarnam Jesus yaycurgan unay profëta Isaias gellgargan Tayta
Tayta Diosman mañacur goricäcuyänan Dios caynö ningancunata:

k॰12.4 Consagrädu churarag tantapita masta musyanayquipä liyinqui Levitico 24.5-9 y


1 Samuel 21.1-6.
ґkͮͅkҽƄϘॷ12 30

18 “Willacuynïta willacunanpä supaycunapa mandagnin Satanaspa


cachamungä salvacog runa poderninwanmi” nir.
munangäcunata ruraptinmi 25ॸTsaynö parlaycäyanganta

cushicü. musyarnam Jesus nirgan: “Manam


Payman Espiritu Santuta cachaptïmi yarpaycäyangayquinötsu. Cay ningäta
mana dejaypa yanapanga. wiyarcayämay. Juc nacionchö runacuna
Tsaynöpam pitapis maytapis quiquincuna pura chiquinacurga
willapanga willacuynïta wanutsinacurmi ushacätsinacuyanman.
chasquicogcunata salvanäpä Tsaynömi juc marcachö o juc wayichö
cagta y mana chasquicogcunata tagcunapis quiquincuna pura
inƿernuman gaycunäpä cagta. chiquinacur wacpa caypa
19 Runacuna gayapäyaptinpis manam gargunacuycar ushacäyanman. 26ॸTsaynö
imatapis ningatsu. caycaptinga gamcuna ama yarpäyaytsu
Maypa tsaypa purirpis manam Satanaspa poderninwan supaycunata
parlangatsu: ‘Nogaga mas gargungäta. Supaycunata mandagnin
yachagmi cä’ nirnin. Satanas garguptinga poderniynagna
20 Llaquicuyyogcunata manam lïsu ticrarmi ushacätsinacuyanman”.
tupangatsu, sinöga 27ॸ“Gamcunachö waquin runacuna

cuyapangam. supaycunata runacunapita garguyaptin


Jutsa rurag runacunata manam yarpäyanqui Tayta Diospa poderninwan
jucllatsu castiganga, sinöga garguyangantam. Tsaynö yarpaycarga
yätsingam munangäta rurarna ¿imanirtä nogapäga yarpäyanqui
cawayänanpä. Satanaspa poderninwan supaycunata
21 Tsaynöpam maychö tsaychö gargungäta? Tsay llutan
runacunapis payman yäracur yarpayniquicunawanmi manacagcunata
salvacäyanga”. parlayanqui. 28ॸNogata Espiritu Santo
yanapamaptin supaycunata gargungäta
Satanaspa poderninwan ricarmi gamcuna musyayanqui Tayta
supaycunata Jesus gargunganta Diospita salvacog rey shamungäta”.
fariseucuna yarpäyangan 29ॸSatanaspita mas puëdeg canganta
(Marcos 3.20-30; tantiyatsirmi Jesus caynö nirgan: “Juc
Lucas 11.14-23; 12.10) lïsu runa wayinta täpaycaptinga manam
22ॸTsaypitanam supay wiscuyätsingan pipis imantapis suwapanmantsu. Tsaynö
upayashga runata Jesus cagman täpaycaptinpis paypita mas puëdeg runa
chätsipäyargan allïtsinanpä. Tsay chaycurmi itsanga pancaycur
runapita supayta Jesus garguriptinmi imaycancunatapis apacunman. [Tsay
parlarganna y ricarganna. 23ॸTsaynö cuentanömi nogapis puëdeg caynïwan
allïtsegta ricarmi runacuna cushicur runacunata Satanaspa maquinpita
ninacuyargan: “¿Salvamänantsicpä jipiycä]”.
Tayta Dios cachamungan David 30ॸ“Pipis ningäcunata mana cäsumag

castatsurä payga canman?” nir. cagcunanam Satanaspa munayninchö


24ॸTsaynö niyanganta wiyarnam cayan. Y nogata cäsumag cagga noga
fariseucuna niyargan: “Cay runaga munangätam ruraycäyan”.
manam Tayta Diospa poderninwantsu 31,32ॸ“Runacuna llutanta rurar jutsa

supayta tsay runapita gargun, sinöga ruraynincunata y manacagcunata


31 ґkͮͅkҽƄϘॷ12

parlayangancunata perdonta 39ॸTsaynam Jesus nirgan: “Gamcunaga

mañacuyaptinga Tayta Dios perdonangam. Tayta Diosman mana yäracog mana alli
Tsaynömi Tayta Diospita shamungäta runacuna carmi milagrutarä ricayta
mana tantiyar nogapä llutanta munaycäyanqui. Gamcuna
parlayaptinpis Tayta Diosga perdonanga. munayangayquinöräga manam ima
Peru salvacog cangäta Espiritu Santo milagrutapis rurashätsu. Tsaypa rantinga
tantiyaycätsiptin contran captinmi itsanga Tayta Dios juc milagrutam ruranga
Tayta Dios imaypis perdonanganatsu”. profëta Jonas cawaycaptin rurangannö”.
40ॸ“Musyayangayquinöpis unay
Prütayog y prütaynag plantaman Jonastam quimsa junag quimsa pagas
runacunata Jesus iwalatsingan jatuncaray pescädupa pachanchö
(Lucas 6.43-45) caycanganpita yargatsimurgan.
33ॸ“Ima plantatapis prütanpita Tsaynömi nogatapis quimsa junag
regingantsicnömi runatapis regintsic quimsa pagas pamparangäpita
parlacuyninpita alli runa cangantapis y cawatsimanga. 41ॸJonas Diospa
mana alli cangantapis. 34ॸ¡Culebra casta willacuyninta willacuptin wiyarmi
runacuna! Quiquiquicuna tsaynö mana Ninive marca runacuna jutsa
alli caycarga ¿imayrächi allitaga ruraynincunata jagiriyargan.
parlayanquiman? Shonguyquicunachö Jonaspitapis mas imaycawan munayyog
llutancunata yarpäyangayquillatam caycaptï willacungätaga canan witsan
imaypis parlaycäyanqui. 35ॸPipis runacuna manam cäsucuyantsu. Tsaymi
shongunchö allita yarparga allitam ƿsyu ƿnal junagchö Ninive runacuna
parlan. Peru mana alli yarpayyog cagmi sharcayämunga: ‘Jonas willacunganta
itsanga llutancunallata imaypis parlan. chasquicuyangänö ¿imanirtä Tayta
36ॸManacagcunata parlagcunataga Diospa tsurin willacunganta
parlanganmanmi ƿsyu ƿnal junagchö chasquicuyargayquitsu?’ niyänanpä”.
Tayta Dios pitapis juzganga. 37ॸTsaymi 42ॸ“Musyayangayquinöpis Salomonpa

gamcunatapis shimiquicuna yachatsicuyninta wiyananpämi ‘Sabah’


parlanganman Tayta Diosga ningan nacionpita juc reinapis caruta
niyäshunqui jutsayog cayangayquitapis shamurgan Jerusalenman.ॹl Paypis ƿsyu
o jutsaynag cayangayquitapis”. ƿnal junagchö sharcamungam canan
witsan runacunata ‘Salomonpa
Milagrutarä Jesus yachatsicuyninta noga chasquicungänö
rurananta munayangan ¿imanirtä gamcunapis Tayta Diospa
(Marcos 8.11,12; Lucas 11.29-32) tsurin yachatsicunganta mana
38ॸTsaypitanam waquin fariseucuna y chasquicuyargayquitsu?’ ninanpä”.
Moises gellgangan leycunata
Maypitapis yargunganman
yachatsicogcuna Jesusta niyargan:
supay cutingan
“Señor Jesus, Tayta Dios rasunpa
(Lucas 11.24-26)
cachamushungayquita musyayänäpä
ima milagrullayquitapis ricaytam 43ॸ“Juc
runapita supay yargucur
munayä” nir. jäcogcunapam aywan tänanpä ashirnin.

l॰12.42 Rey Salomonta watucag shamog reinapita musyanayquipä liyinqui


1 Reyes 10.1-13.
ґkͮͅkҽƄϘॷ12ٍॷ13 32

44ॸMaychöpis mana tarirnam yarpasquin murucuna tiuyanä näniman. Y nänichö


tärangan runaman yapay cutiycuyta. mashtaraycagtanam pishgucuna
Tsaynö cutirnam taririn tsay runapa chaycur upshascärinä”.
shongunta shumag churapacushga 5,6ॸ“Waquin cag murucunanam tiuyanä

pitsapacushga wayitanörä. 45ॸTsaynöta shaga shagallaman. Tsaychöga


tariycurnam tsay runaman cutin paypita jegarcamurpis allpa mana captinmi
mas mana allin cag ganchis (7) achaywan tsaquiscärinä. 7ॸWaquin
supaycunata pushacurcurna tsay murucunanam tiuyanä cashacuna
runachö cangan täcuyänanpä. Tsaymi rurinman. Tsaychöpis jegarcamur
puntata canganpitapis mas peyormanna garwashtaycällarmi tsaquiscärinä”.
ticracurin. Tsaynömi päsanga canan 8ॸ“Waquin cag murucunanam alli

witsan mana alli runacunawanpis”. allpaman chänä. Tsaycunaga alli


jegamurmi alli espïgayog canä. Waquin
Mamannö y waugincunanö pï espïgam wayunä pachac (100) trïguta,
cangantapis Jesus yachatsingan waquin espïgacunam wayunä jogta
(Marcos 3.31-35; Lucas 8.19-21) chunca (60) trïguta, y waquincunanam
46ॸTsaynö Jesus yachatsicuycaptinmi wayunä quimsa chunca (30) trïguta”.
mamanwan waugincuna tsayman 9ॸ“Cay ningäcunata wiyag cagga

chäyargan. Paycunaga puncullachömi tantiyacuyay” nirmi Jesus parlapargan.


shuyaycäyargan Jesuswan parlayta
munarnin. 47ॸPaycunata ricarnam juc Imaycaman iwalatsiypa imanir
runa Jesusta willargan: “Mamayquiwan Jesus yachatsicungan
waugiquicunam puncuchö (Marcos 4.10-12; Lucas 8.9,10)
shuyaraycäyäshunqui” nir. 10ॸTsaynö Jesus muruwan
48,49ॸTsaynö willaptinmi iwalatsicuypa yachatsicuptinmi
discïpuluncunaman ricärir Jesus nirgan: discïpuluncuna tapuyargan: “Tayta, tsay
“Paycunam mamänö y waugïcunanö yachatsiyämangayquita ¿imacunamantä
cayan. 50ॸPipis Tayta Dios munanganta iwalatsinqui? Manam tantiyayällätsu”
rurag cagcunam mamänö, waugïcunanö, nir.
y panïcunanö cayan” nir. 11ॸTsaymi Jesus nirgan: “Gamcunataga

tsay ningäcunata tantiyatsiyäshayquim.


Willacuyninta muruwan Mana cäsumag cagcunatam itsanga
Jesus iwalatsingan mana tantiyatsishätsu. 12ॸTsaynö
(Marcos 4.1-9; Lucas 8.4-8) captinmi pipis yachacuyta

13
1ॸTsaypitanam wayipita yargurir munagcunaga yachatsingäcunata
Jesus aywargan Galilea gocha shumag tantiyacuyanga. Peru
cuchunman. 2ॸTsaymannam atsca yachacuyta mana munagcunaga
runacuna goricäyargan Jesuspa wiyarpis manam tantiyayangatsu.
willacuyninta wiyayta munar. Tsaynam 13ॸTsaymi noga yachatsicü imamanpis

Jesus büquimanna yarcurgan tsaypita iwalatsiypa. Tsay yachatsingäcunata


yachatsimunanpä. 3ॸTsaypitam imayca cäsucuyta mana munag cagga manam
iwalatsicuycunawan yachatsicur imaypis tantiyayangatsu, ricaycarpis ni
gallaycamurgan caynö nirnin: “Juc wiyaycarpis. 14ॸTsaynö cananpämi Tayta
runam aywanä trïguta murucog. Dios ninganta unay profëta Isaias
4ॸTsaymi muruta matsiptin waquin gellgargan:
33 ґkͮͅkҽƄϘॷ13

‘Milagru rurangäcunata ricaycarpis shagachö allpa mana captin trïgu


willacuynïta wiyaycarpis jegarcamur tsaquireg cuentam,
manam paycuna criyicuyanganpita imayca
tantiyayangatsu. ñacaycunaman charninga Diospa
15 Cay runacunapaga shonguncunapis willacuyninta dejariyan. 22ॸMuru
chucruyäcurcushgam. tiuyangan casha rurinchö allpaga
Tsaymi rinrincunapis waquin runacunamanmi iwalan.
tsapacashganö, ñawincunapis Paycunaga Diospa alli willacuyninta
gemtsicashganö caycäyan. wiyarpis masga yarpachacuyan
Tsaynö carmi paycunaga imata imaycayogpis cayllapä y quiquincuna
yachatsingäcunatapis munayangannö cawayänanpä cagllatam.
tantiyacuyantsu. Tsaycunapä yarpachacuywanmi Tayta
Tsaymi nogataga cäsuyämantsu alli Diostaga gongariyan”.
cawaytana tariyänan caycaptin’ 23ॸ“Muru changan alli allpaga waquin

nir”. runacunamanmi iwalan. Paycunaga


Tayta Diospa willacuyninta cushishga
16ॸ“Gamcunam sïga imata chasquicurmi Diosnintsic munangannö
yachatsingäcunatapis tantiyacuyanqui. cawayan. Alli allpachö juc murullapita
17ॸUnay profëtacuna y Tayta Dios quimsa chunca (30) trïgu o jogta
munangannö cawag runacunapis cay chunca (60) trïgu o pachac (100) trïgu
rurangäcunataga ricayta wayungannömi Tayta Dios munangannö
munayargannam. Ricamayta munarpis cawagcunaga cayan”.
manam ricayämashgatsu. Tsaynömi
Trïguwan iwal cebadilla
noga willacungäcunata wiyayta
gewa jegamungan
munarpis mana wiyacuyashgatsu.
Gamcunam sïga ricaycäyämanqui y 24ॸTsaypitapis juccuna inƿernuman

wiyaycäyämanqui”. aywayänanpä cagta y waquincuna


gloriaman chäyänanpä cagta
Muruwan iwalatsir yachatsinganta tantiyatsirmi Jesus caynö nirgan: “Juc
Jesus tantiyatsingan runam chacranman aywanä trïguta
(Marcos 4.13-20; Lucas 8.11-15) murucog. 25ॸTsay murucunganmannam
18ॸ“Cananmi tantiyatsiyäshayqui juc chiquipagnin runa tsacaypa aywaycur
murucog runaman iwalatsir murungan trïgu jananman cebadillata
yachatsingäcunata. 19ॸTrïgu muroga jichaycamunä. 26ॸTsaynam trïgun
Diospa alli willacuyninmi. Muru jegamuptin cebadillapis jegamunä.
tiuyangan nänega chucru shongu 27ॸTsaypita trïguman tirapagcuna

runacunamanmi iwalan. Tsaynö aywarna duëñunta willayänä: ‘Taytay,


shonguyog carmi Diospa willacuyninta ¿trïgutaga acrashgallatamer
wiyarpis chasquicuyantsu. Tsaynam mururgayqui? Tsaynö muruycaptiquega
wiyayangallantapis Satanas gongaratsin. ¿maypitatä trïguyquichö cebadillaga
20ॸMuru tiuyangan shaga allpanam pasaypa jegaycamushga?’ nir. 28ॸTsaynö
waquin runacunaman iwalan. willayaptinnam trïguyog ninä: ‘Pipis
Paycunaga Diospa alli willacuyninta chiquipämag cagmi tsaytaga
wiyar cushishgam chasquicuriyan. jichapaycamashga canman’ nir. Tsaynö
21ॸTsaynö cushishga chasquicurpis niptinnam arognincuna tapuyänä:
ґkͮͅkҽƄϘॷ13 34

‘Tsayöraga ¿munanquicu tsay yachatsirgan. 35ॸTsaycunawanmi


cebadillacunata jipiyänäta?’ nir. 29ॸTsaynö cumplirgan Tayta Diospa willacognin
niyaptinnam duëñun ninä: ‘Ama profëta caynö nir gellgangan:
jipiyanquitsu. Cebadillata jipirga
trïgutam lluquipacuyanqui. 30ॸTrïguwan “Imaycamanpis iwalatsiypam
iwal cosëchayag shacshacunanpä runacunata yachatsishä.
dejaycuyay. Cosëchachönam sigagcuna Patsa camacangan junagpita pipis
acrapaypa sigayämunga. Cebadillantam mana tantiyangancunatam
cayayanga. Y trïgutanam wayïman tantiyatsishä” nir.
Ëȍӕфֆ͑ǣٔॸٚ.
Trïguchö cebadillaman iwalatsiypa
Diospa willacuyninta ñäbuspa yachatsinganta Jesus
murunman y levadüraman tantiyatsingan
Jesus iwalatsingan 36ॸTsaypitanam runacunata
(Marcos 4.30-32; Lucas 13.18-21)
aywacuyänanpä nisquir
31ॸTsaypita mastapis Jesus discïpuluncunawan Jesus yaycurgan juc
yachatsirganmi caynö nir: “Diospa alli wayiman. Tsaychömi discïpuluncuna
willacuyninga ñäbuspa murunnömi. niyargan: “Taytay, trïguchö cebadilla
32ॸTsay muroga pasaypa ichishagllam. gewaman iwalatsiypa
Peru nicarpis jegarcamurga waquin yachatsicungayquita
gewacunapitapis mas jatunmi ricacun. tantiyaycatsiyämay” nir.
Tsay ñäbus wiñaptin rämancuna 37ॸTsaynam Jesus nirgan: “Tsay trïguta

mashtacangannömi Diospa alli murucog runaga nogam cä. 38ॸTsay


willacuynin maytsaymanpis mashtacanga. chacraga cay patsam. Tsay trïgunam
Tsay rämancunachö pishgucuna Diospa alli willacuyninta chasquicog
geshuncuna rurarir cushicungannömi cag runacuna. Y tsay trïguchö
runacunapis Diospa alli willacuyninta cebadillanam Satanaspa mandunchö
chasquicur cushishga cawayanga”. cawacog cag runacuna. 39ॸMurucogta
33ॸNircur mastapis yachatsicur Jesus chiquipagnin cebadillata murucuynin
caynömi nirgan: “Tayta Diospa alli jananman jichapag cag runanam
willacuyninga levadüranöllam caycan. Satanas. Y cosëchanam ƿsyu ƿnal ninan.
Juc runa tantata rurar quimsa arröba Cosëchata goregcunanam *angelcuna
machcaman levadürata wiñaptinmi cayan”.
mäsaga shumag jacan. Tsay levadüra 40ॸ“Trïgupita cebadillata acragnömi

wallcalla caycar mäsata atscayätsir ƿsyu ƿnal junagchö Satanas


jacatsingannömi Diospa alli willacuynin munanganta rurar cawag runacunata
maytsayman chaptin chasquicogcunapis angelcuna acrasquir inƿernuman
masrä atscagyäyan”. gaycuyanga. 41ॸNoga Tayta Diospita
shamogmi angelnïcunata cachamushä
Imaycaman iwalatsinganta jutsaman ishquitsicogcunata y jutsa
discïpuluncunata Jesus ruragcunata gorircur inƿernuman
tantiyatsingan gaycuyänanpä. 42ॸTsaychömi
(Marcos 4.33,34)
quiruncunatapis uchurrä wagayanga.
34ॸJesusga
runacunata yachatsirnin 43ॸPeru Tayta Dios munanganta

imaycamanpis iwalatsiypam imaypis cumplegcunam itsanga glorianchöna car


35 ґkͮͅkҽƄϘॷ13

cushicuyanga. Cay ningäcunata wiyag 49ॸTsaynöllamƿsyu ƿnal junagchöpis


cagcunaga shumag tantiyacuyay”. llapan runacunata acrananpä Tayta Dios
angelnincunata cachamunga. Alli
Tayta Diospa munayninchö caway runacunatam raquinga jutsa rurag
imaycapitapis mas alli cangan runacunapita. 50ॸJutsachö cacogcunatam
44ॸMastapis discïpuluncunata inƿernuman gaycunga. Tsaychöga jutsa
yachatsirganmi caynö nirnin: “Juc runa rurayta mana dejayanganpitam wagar
chacrapa puriycar tarisquinä atsca gellë quiruncunatapis uchuyangarä”.
pamparaycagta. Tsay gellëta tariycurna
pasaypa cushicunä. Nircurna Yachatsinganta discïpuluncunapis
yarpachacunä: ‘¿Imatatä ruräman cay yachatsiyänanpä Jesus ningan
gellë quiquïpana ticrasquinanpä?’ nir. 51ॸTsaynö yachatsicurirnam Jesus
Nicangantaga cangallanman pampaycur tapurgan discïpuluncunata: “¿Cay
cushishga imaycancunatapis ningäcunata gamcuna
ranticuscärinä. Nircurna tsay gellë tantiyayanquicu?”
pamparaycangan chacrata rantisquinä. Tsaynö niptinnam niyargan: “Aumi,
Tsaynöpana tsay runa pamparaycag taytay. Tantiyayämi” nirnin.
gellëta jipir rïcuyänä. [Tsaynöpis Tayta 52ॸTsaynam Jesus nirgan: “Tayta Dios

Diospa ñöpanman chayga ima munangannö cawayänayquipä


cushicuypämi cay patsachö imaycayog yachatsingäcunata tantiyarga waquin
cangantsicpitapis]”. runacunatapis shumag yachatsiyanqui.
45ॸNircur Jesus caynöpis nirganmi: Tsaynö yachatsirga tröjapita maran
“Diospa alli willacuyninta cagcunata y tsayrä churacuyangayquita
chasquicogcunaga alläpa valoryog jipiramur garacognömi gamcunapis
perlas rumipita aläjata ranteg cuentam unay cag yachatsicuycunata y mushog
caycäyan. 46ॸPerlas aläja ranteg runam yachatsicuycunata yachatsiyanqui” nir.
örupita mas valoryogta tariycur
mayläya chanin captinpis wayintapis Nazaretchö Jesus yachatsingan
chacrantapis ranticuscärinä tsay aläjata (Marcos 6.1-6; Lucas 4.16-30)
rantinanpä. [Tsaynöpis Tayta Diospa 53ॸTsaynö imaycacunaman iwalatsiypa

ñöpanman chayga ima cushicuypämi yachatsicurirmi Jesus aywacurgan.


cay patsachö imaycayog 54ॸMarcan Nazaretman chaycurnam

cangantsicpitapis]”. Diospa willacuyninta yachatsicurgan


goricäcuyänan wayichö. Tsaychö
Fisyu ƿnalchö runacunata Tayta yachatsicuptinnam runacuna espantar
Dios acrananpä willangan niyargan: “Tsaynö yachatsicog
47ॸYapaypis Jesus caynömi cananpäga ¿maychötäshi tsayläya
yachatsicurgan: “Musyayangayquinöpis yachacuycushga? ¿Ima
mällata lamarman mashtaycur munayninwantäshi tsayläya
imaycaläya pescädutam runacuna milagrucunatapis ruran? 55ॸ¿Manacu
tsariyan. 48ॸNircurnam lamar tagayga carpintëru Josepa tsurinlla? ¿Y
cuchunman jipirayämun tsaychöna manacu maman Maria? ¿Manacu
acrayänanpä. Tsaychö acrarnam waugincunapis cayan Santiago, Jose,
micunapä cagta canastaman wiñayan y Simon, y Judas? 56ॸY panincunatapis
mana micunapä cagtana jitariyan. regintsicmi. Tsayöraga ¿maychönatä
ґkͮͅkҽƄϘॷ13ٍॷ14 36

yachacushga canman tushungan Herodestaga feyupam


yachatsimagnintsic tucunanpäga?” gustaycurgan. 7ॸTsaymi tsay jipashta
57ॸTsaynö nirmi Jesus nirgan: “Cananga imatapis nimaylla.
yachatsicungancunataga mana Mañamangayquitaga garashayquillam”
cäsupäyargantsu. Tsaymi Jesus nirgan: nir.
“Juclä marcacunachöga Tayta Diospa 8ॸTsaynö niptin tsay jipashga maman

willacognin profëtata chasquiyanmi. yätsingannöllam Herodesta nirgan:


Peru quiquinpa marcanchöga manam “Jatun matichö Juan Bautistapa umanta
cäsupäyantsu” nir. goycamänayquitam munä” nir.
58ॸTsaynö mana criyicuyaptinmi juc 9ॸTsayta mañaycuptinmi itsanga rey

ishcay milagrucunallata marcanchöga Herodesga pasaypa llaquicurnin


rurargan. yarpachacurgan. Juanta wanutsiyta
mana munaycarpis invitäduncunapa
Juan Bautistata Herodes ñöpanchö aunishga carmi juc soldäduta
wanutsingan cachargan Juanta wanuratsir umanta
(Marcos 6.14-29; Lucas 9.7-9) jipashman apapämunanpä. 10ॸTsaynam

14
1ॸTsay witsanmi Galilea carcelman soldädu aywar Juanta
provinciapa mandagnin rey wanuratsirgan. 11ॸNircurnam umanta
*Herodesta runacuna willayargan Jesus roguriycur matichö apar jipashta
Diospa willacuyninta willacur y goycurgan. Tsayta chasquisquir jipashga
milagrucunata rurar puriycanganta. mamanmanmi apapaycurgan. 12ॸTsaynö
2ॸTsaynam yanapagnincunata Herodes rurayanganta musyasquirnam Juanpa
nirgan: “Payga Juan Bautistam discïpuluncuna ayanta apacuyargan
cawarimushga canman. Tsaymi pampayänanpä. Nircurnam Jesusta
munayyog caycan milagrucunata willayargan Juanta tsaynö
rurananpäpis” nir. wanutsiyanganta.
3,4ॸPeru Juan Bautista
5,000 runacuna micuyänanpä
cawaycaptinllarämi Herodes waugin
milagruta Jesus rurangan
Felipipa warmin Herodiasta gechurgan.
(Marcos 6.30-44; Lucas 9.10-17;
Tsaynam Juan Bautista Herodesta
Juan 6.1-14)
nirgan: “Waugiquipa warminta tsararar
mana allitam ruraycanqui” nir. Tsaynö 13ॸTsaypitanam Jesus milagrucunata
ninganpitam Juan Bautistata Herodias rurar puriycanganta Herodes
chiquirnin wanutsiyta munargan. musyargan. Tsay Herodes musyanganta
Tsaynö chiquirnam waynan Herodesta mayaycurnam Jesus büquiman
willapargan Juanta carcelman yarcurcur tsunyagpa quiquillanna
wichgatsinanpä. aywacurgan. Tsaynö aywacuptinpis
5ॸHerodesga Juanta wanuratsiyta runacunaga musyayarganmi mayman
mantsarirgan, llapan runacunapis aywangantapis. Tsaymi chaquillapa
“Juanga Tayta Diospa willacognin aywayargan Jesusta taripäyanganyag.
profëtam” niyaptinmi. 6ॸTsaypita 14ॸBüquipita yarpurirnam Jesus tarirgan

Herodespa santunchönam Herodiaspa atsca runacuna tsaychö shuyarar


jipash wawan selläma gälacurrä caycäyagta. Tsaynam runacunata
shumag tushuycurgan llapan ricaycur Jesus cuyapargan y apayangan
invitäducunapa ñöpanchö. Tsaynö geshyagcunata allïtsirgan.
37 ґkͮͅkҽƄϘॷ14

15ॸTsaypitanam tardiyaptinna Jesusta yätsimushä” nir. 23ॸTsaynö nisquirnam


discïpuluncuna niyargan: “Caychöga jircan niragman witsargan Tayta
manam imapis cantsu runacunata Diosman mañacunanpä. Tsaychö
garanantsicpä. Tardiyaycaptinnaga mañacuycaptinmi patsapis
llapancunapis aywacuyätsunna tsay tsacasquirgan. 24ॸBüquiwan
quinran marcacunapa micuynincuna puntagcunaga carutanam
rantiyämunanpä” nir. aywaycäyargan. Tsaynö
16ॸTsaynö niyaptinmi Jesus nirgan: aywaraycäyaptinnam gochata vientu
“Manam paycuna micuy ashegräga pasaypa lagchicachätsirnin
aywaycäyanmantsu. Gamcuna gallaycurgan.
micuynincunaga garayay” nir. 25ॸTsaypitanam gällu cantay öranöna
17ॸTsaynö niptinnam discïpuluncuna caycaptin yacu jananpa Jesus aywargan
niyargan: “¡Imäcunatarächi cayläya discïpuluncuna cagman. 26ॸTsaynö yacu
manana atipaypä runacunataga jananpa aywaycagta ricaycurmi
garayäman! Caychö pitsga tantawan discïpuluncuna pasaypa mantsacar
ishcay pescädullachä millcapäcuna gayaräyargan: “¡Almachä ëllu
caycan, taytay” nir. shamuycan!” nir.
18ॸTsaymi Jesus nirgan: “Tsay 27ॸTsaynö mantsacäyaptinnam Jesus

millcapayquicunata apayämuy” nirnin. nirgan: “¿Imatatä mantsacuyanqui?


19ॸNircurnam discïpuluncunata nirgan Nogachä cä” nir.
runacunata gewacunallaman 28ॸTsaymi Pedro valoracuycur nirgan:

jamatsiyänanpä. Tsaypitanam pitsga “Taytay, rasunpa gam carninga nogapis


tantata y ishcay pescäduta aptarcur yacu jananpa gam cagman aywamunäpä
Jesus ciëluman ñuquircur Tayta niycuy”.
Diosman mañacurir agradesicurgan. 29ॸTsaynö niptin Jesusga caynömi

Nircurnam tantata paquiscärir nirgan: “Shamuy ari” nir.


pescäduntinta discïpuluncunata Tsaynam büquipita yargurir yacu
macyargan llapan runacunata jananpa Jesus cagman Pedro
aypuyänanpä. 20ॸTsaymi llapancuna aywargan. 30ॸAywaycanganchönam
micuyargan pachajunta. pasaypa vientu yacuta jananman
Sobrapacuyangantanam discïpuluncuna lagchicachätsiptin feyupa
goriyargan chunca ishcay (12) mantsacargan. Tsaychö jundicarnam
canastacunaman juntata. 21ॸTsaychö gayarargan: “¡Salvaycallämay, taytay!”
micogcunaga cayargan pitsga nir.
waranganömi (5,000) ollgu caglla, 31ॸTsaynö niptinmi Jesus maquinpita

warmicuna ni wamracuna mana tsarircur nirgan: “Ä, mana


yupashga. yäracuyniynag runa, ¿imanirtä
nogaman mana yäracamunquitsu?” nir.
Gocha jananpa Jesus aywangan 32ॸTsaypita büquiman
(Marcos 6.45-52; Juan 6.15-21) yarcurcuyaptinnam vientoga
22ॸTsaypitanam discïpuluncunata tsunyarpurgan. 33ॸTsayta ricaycurnam
Jesus nirgan: “Büquiman yarcurcur büquichö discïpuluncuna Jesuspa
wac-tsimpaman puntaraycäyay. Y ñöpanman gonguricuycur niyargan:
nogana caychö runacunata “Taytay, rasunpam gamga Tayta Diospa
wayincunaman cuticuyänanpä tsurin canqui” nir.
ґkͮͅkҽƄϘॷ14ٍॷ15 38

nipäyanqui mamancunata y
Genesaretchö geshyagcunata taytancunata caynö niyänanpä: ‘Tayta
Jesus allïtsingan Diosllapänam imaycäcuna cacun.
(Marcos 6.53-56) Mananam gamcunataga
34ॸGalilea gochapa wac-tsimpanman yanapayämannatsu’ nirnin. Tsaynö
päsarirnam chäyargan Genesaret yachatsirmi gamcunaga Diospa
marcapa wac-lädunman. 35ॸTsayman palabran gellgaranganta manana cäsur
Jesus changanta musyaycurnam imapäpis cuentayanquitsu. 7ॸ¡Tayta
maypita tsaypitapis imaycaläya Diosman mana criyicog janan shongu
geshyagcunata apapäyargan. 36ॸTsay runacuna! Gamcuna tsaynö
apapäyangan geshyagcunaga Señor cayänayquipä cagta musyarnam Tayta
Jesusta rugacuyargan: “Taytay, Dios profëta Isaiasta tantiyatsirgan
röpayquipa cuchullantapis caynö nir gellgananpä:
yataycuyäshä allisquiyänäpä” nirmi.
Tsaynö nir röpanta yataycog cagga 8 ‘Cay runacunaga janan shongullam
llapanmi geshyancunapita “Tayta Dioslläcuna” nir jutïta
allisquiyargan. jayag tucuyan.
Manam llapan shonguncunawantsu
Llutan yarpagcuna nogaman criyicayämun.
jutsayog ricacuyangan 9 Willacuynïta yachatsicuyänanpa
(Marcos 7.1-23) rantinmi unay cag

15
1ॸTsaypitanam fariseucuna y üsuncunallaman sïgiycäyan.
Moises gellganganta Tsaynö cayaptinmi paycuna
yachatsicogcuna Jerusalenpita adorayämanganpis ni imapä
aywayargan Jesusta tapuyänanpä. mana välintsu’ nir”.
Chaycurnam niyargan: 2ॸ“¿Imanirtä
discïpuluyquicunaga üsuntsicta mana 10ॸNircurnam runacunata gayaycur

cäsuypa maquincunata mana awicullar Jesus nirgan: “Canan llapayqui cay


micuycäyan? Tsaynö carga manam ningäcunata shumag tantiyayämay.
cäsuyantsu unay cag runacuna 11ॸImatapis micunganwantsu manam

yachatsimangantsictaga” nir. runaga jutsayog ricacun, sinöga


3ॸTsaynö niyaptinnam paycunatapis shiminpita yargamunganwanmi
Jesus nirgan: “Gamcunapis ¿imanirtä jutsayogga ricacun”.
Diospa palabran gellgaranganta 12ॸNiptinnam discïpuluncuna Jesusman

cumpliyänayquipa rantin tsay witiycur niyargan: “Tsaynö niptiqui,


üsucunallata masga cumpliyanqui? taytay, fariseucunaga feyupa
4ॸDiospa palabran gellgaranganchöga rabyashgam caycäyan” nir.
caynömi nin: ‘Taytayquita mamayquita 13,14ॸTsaynö willayaptinnam Jesus

respitar alli ricanqui. Mamanta taytanta nirgan: “Gamcunaga paycuna ima


mana alli ricag cagtaga niyangantapis ama cäsupäyaytsu.
wanuratsiyätsun’ nir. 5,6ॸTsaynö Chacrapita mana alli cag gewacunata
nicaptinpis gamcunaga runacunata lluquirir jitariyangannömi paycunatapis
yachaycätsiyanqui mamancunata ni Tayta Dios inƿernuman jitaringa.
taytancunata manana Paycunaga yachag tucurpis wiscunömi
yanapayänanpämi. Tsaynö yachatsirmi cayan. Mä, ¿wiscuyashga runa wiscu
39 ґkͮͅkҽƄϘॷ15

mayinta pushanmantsurä? Tsaynö 23ॸTsaynö niptin Jesusga manam

carnin ishcancunam pözumanpis imatapis parlacurgantsu. Tsaynam


jegarpuyanman. Tsaynömi paycunapis discïpuluncuna Jesusta niyargan:
yachatsicuynincunata cäsupagnintin “Taytay, tagay warmita niycuy
inƿernuman gaycucäyanga”. aywacunanpä. Umantsictapis
15ॸTsaynö niptinnam Pedro nirgan: nanatsirchä gayarar gatirämantsic” nir.
“Runa micunganpä y shiminpita 24ॸTsaymi Jesus nirgan: “Tayta Dios

yargamog cagpä ningayquitarä cachamashga Israel runacunallaman


tantiyarcatsiyämay, taytay” nir. yanapagmi. Paycunaga ogracashga
16ॸTsaymi Jesus nirgan: “¿Gamcunapis üshacunanömi caycäyan”.
manaräcu tantiyaycuyanqui? 17ॸIma 25ॸTsaynö niptinnam tsay warmi

micuyta micurpis runaga manam Jesuspa ñöpanman gonguricuycur rugar


micunganwanga jutsayogtsu ricacun, nirgan: “Taytay, ¡amari yaga caycuytsu!
sinöga ima micuytapis micunganga ¡Yanapaycallämay ari!” nir.
päsacunllam. 18ॸLlutancunata parlarmi 26ॸTsaynam Jesus nirgan: “Manam

jutsayogga ricacun. Tsaynö allitsu canman Israel mayïcunatarä


llutancunataga parlan y ruran yanapanä caycaptin, gamcunatarä punta
shongunchö mana allicunata yarparmi. puntata yanapasquiptëga. Tsayga
19ॸRunacunaga shongunchö llutancunata canman wamracunapä cagta tantata
yarparmi runa mayinta wanutsin, allgucunata jitapaycog cuentam”.
adulteriu jutsata rurayan, majaynagrä 27ॸTsaynö niptinnam warmi nirgan:

caycar piwanpis lluta puricuyan, “Aumi, taytay. Tsaynö captinpis ämun


suwacuyan, llullacuyan, y runa mayinpä shicwapacungantaga allguncunapis
rimar puriyan. 20ॸTsaycunata rurarmi micuyanmi” nir.
jutsayog ticran. Manam micuycunata 28ॸTsaynam Jesus nirgan tsay warmita:

micurtsu ni manam micuy örapä “¡Imanömi nogaman yäracuyniqui! Gam


maquinta mana awicullar canganwantsu rugacamangayquega ruracätsun” nir.
jutsayogga ticran”. Tsay öram tsay warmipa wawan
allisquirgan.
Mana Israel warmi
Jesusman yäracungan Atscag geshyagcunata
(Marcos 7.24-30) Jesus allïtsingan
21ॸTsaypitanam Jesus aywargan Tiro y 29ॸTsaypita
aywacurnam Jesus chargan
Sidon provinciacunapana. 22ॸ[Tsay Galilea gocha cuchunman. Nircurnam
quinran marcacunachöga täyargan juc jircaman witsarcur tsaychö
mana Israel runacunam.] Tsaynam jamacurgan. 30ॸTsaymanga atsca
mana Israel casta juc warmiॹm Jesusman runacunam goricäyargan. Tsaynö
witiycur rugacurgan: “¡Unay rey goricarmi chätsipäyargan puriyta mana
Davidpa castan Jesus, cuyapaycallämay! puëdeg ratacunatapis, gapracunatapis,
Warmi wawallätam supay imaypis macllucunatapis, parlayta mana
löcuyätsin. ¡Tsay geshyapita puëdegcunatapis, imayca geshyawan
allïtsipaycallämay!” nir. geshyagcunatapis. Paycunata llapantam

m॰15.22 “Mana Israel casta warmi” ninanpa rantinga griegu idiömachöga “Cananea warmi”
nirmi gellgaraycan. Cananea runacunaga mana Israel castam cargan.
ґkͮͅkҽƄϘॷ15ٍॷ16 40

Jesus allïtsirgan. 31ॸTsaycunata ricar chuscu waranganömi (4,000), warmicuna


runacunaga espantarmi cushicur ni wamracuna mana yupashga.
niyargan: “Cananga upacunapis 39ॸTsaypitanam büquiman yarcurcur

parlayannam, macllucunapis discïpuluncunawan Jesus aywacurgan


allisquiyashganam, puriyta mana Magdala marca wacläninman.
puëdeg ratacunapis puriyannam, y
gapracunapis ricayannam” nir. Tsaynö Milagruta rurananpä Jesusta
nirmi Israel runacuna adorayangan autoridäcuna niyangan
Tayta Diostana paycunapis alabayargan. (Marcos 8.11-13; Lucas 12.54-56)

16
1ॸMagdalaman chaycuyaptinmi
4,000 runacuna micuyänanpä
fariseucuna y saduceucuna
milagruta Jesus rurangan
aywar Jesusta niyargan: “Tayta Dios
(Marcos 8.1-10)
rasunpa cachamushungayquita
32ॸTsaypitanam discïpuluncunata musyayänäpä, mä ima milagrutapis
gayaycur Jesus nirgan: “Cay runacuna ruramuy nogacuna ricayänächö” nir.
cuyapaypämi caychö caycäyan. Paycuna 2ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

caychö cayan quimsa junagnam. Manam “Rupay jegangan öra pucutay


imancunapis cantsu micuyänanpä. garwashyaptin gamcuna niyanqui:
Mallagllata wayincunapa cuticuyänanpä ‘Warayga usyanganam’ nir. 3ॸTsaynömi
niptëga aywaycäyanganchö wanurpis pucutarar patsa warämuptinpis
wanuycuyangachir” nir. gamcunaga niyanqui ‘Canan junagga
33ॸTsaynö niptinnam discïpuluncuna tamyangam’ nirnin. Tsaycunatapis cösa
niyargan: “Taytay, ¿cay tsunyagchöga tantiyaycarga ¿imanirtä tantiyayanquitsu
maychörächi tariycushwan micuyta Tayta Dios cachamashga captin noga
caytsica runacuna micuyänanpäga?” nir. ruraycangäcunataga? 4ॸGamcunaga
34ॸTsaynam paycunata Jesus tapurgan: manam rasunpaypatsu Tayta Diosman
“Gamcunapa millcapayquicuna ¿ayca criyiyanqui. Tsaymi pay cachamanganta
tantatä capuyäshunqui?” nir. musyayänanpäga milagrutarä ricayta
Paycunanam niyargan: “Ganchis (7) munayanqui. Munayangayquinöga
tantallam y juc ishcay pescädullam manam milagruta rurashätsu. Tayta
caycan, taytay” nir. Diospa profëtan Jonasta jatuncaray
35ॸTsaynö niriyaptinmi llapan pescädupa pachanpita cawaycagta
runacunata nirgan jamacuyänanpä. yargatsimungannömi itsanga milagruta
36ॸJamaycuyaptinnam pescädutawan ruranga”.ॹn
ganchis tantata aptarcur Tayta Diosman Tsaynö nisquirmi Jesus tsaypita
Jesus mañacurgan. Nircurnam aywacurgan.
paquiscärir discïpuluncunata macyargan
runacunata aypuyänanpä. 37ॸTsaynam Fariseucunapa yachatsicuyninpita
llapancuna micuyargan pachajunta. cuïdacuyänanpä Jesus yätsingan
Sobragtanam goriyargan ganchis (Marcos 8.14-21)
canastacunaman juntata. 38ॸTsaychö 5ॸGalilea
gochata päsarirnam Jesuspa
micogcunaga cayargan ollgu caglla discïpuluncuna yarpasquiyargan

n॰16.4 Jatuncaray pescädupa pachanchö quimsa junag canganpita Jonas cawaycar


yargamungannömi Jesucristupis quimsa junag pamparaycanganpita cawarimushga.
41 ґkͮͅkҽƄϘॷ16

gongaycur tantata mana


millcapacuyanganta. 6ॸTsayta Jesus salvacog canganta
parlaycäyaptinnam Jesus nirgan: Pedro ningan
“Fariseucunapa y saduceucunapa (Marcos 8.27-30; Lucas 9.18-21)
levadüranta pagtä 13ॸTsaypita Cesarea de Filipos

chasquiycäyanquiman” nir. marcacunaman chaycurnam


7ॸTsaynam discïpuluncuna discïpuluncunata Jesus tapurgan: “¿Pï
quiquincuna pura ninacuyargan: cangätatä nogapä runacuna yarpäyan?”
“Tantata mana nir.
millcapacamungantsicpitam tsaynö 14ॸTsaynö tapuptinnam

nicämantsic” nirnin. discïpuluncuna niyargan: “Waquin


8ॸTsaynö nicäyanganta wiyarnam runacunaga niyan: ‘Juan Bautistam ëllu’
Jesus nirgan: “¡Yäracuyniynag nirmi. Waquinnam niyan unay profëta
runacuna! ¿Imanirtä parlaycäyanqui Elias cangayquita. Tsaynömi
tantata mana apayämungayquita? waquincunapis niyan unay profëta
Nogaga manam tantapitatsu parlaycä. Jeremias cangayquita o maygan
9ॸGamcunaga ¿manacu yarpäyanqui profëtapis cawamushga cangayquita”.
pitsga tantallapita pitsga waranga 15ॸTsaynö niyaptinnam paycunatana

(5,000) runacuna micuyänanpä Jesus tapurgan: “Gamcunaga ¿pï


milagruta rurangäta? ¿Mananacu cangätatä yarpäyanqui?” nir.
yarpäyanqui tsay junag sobrag 16ॸTsaynam Simon Pedro nirgan:

tantacunata atsca canastacunaman “Gamga Tayta Diospa tsurin salvacogmi


goriyangayquitapis? 10ॸTsaynöpis canqui, taytay” nir.
gamcunaga ¿manacu yarpäyanqui 17ॸTsaymi Pedruta Jesus nirgan:

ganchis (7) tantallapita chuscu “Allitam nirguyqui, Jonaspa tsurin


waranga (4,000) runacuna Simon. Tsayta ninayquipäga Tayta
micuyänanpä milagruta rurangäta? Diosmi tantiyatsishurguyqui. Manam
¿Y manacu yarpäyanqui pipitapistsu yachacurguyqui. 18ॸPedro,
sobragcunatapis canastacunaman tsaynö nishga carmi gamga cimientu
goriyangayquita? 11ॸTsaynö rumi cuenta canqui.ॹo Tsay cimientu
caycaptinga ¿imanirtä gamcunaga rumi jananchömi noga sharcatsishä
yarpäyanqui tantallapä iglesiäta. Tsaynö captin nogaman
parlaycangäta? Tantata munarga criyicamogcunata ni Satanaspis manam
yapaypis milagrutaga imanangatsu. 19ॸGamtam gloria vïdapa
ruraramümanmi. Nogaga parlaycä llävinta goycushayqui. Cay patsachö
fariseucunapa y saduceucunapa gam wichgangayquim ciëluchöpis
levadürancunapita wichgashga canga. Y cay patsachö gam
cuïdacuyänayquipä cagtam” nir. quichangayquim ciëluchöpis quichashga
12ॸTsaynö niptinran discïpuluncuna canga”.
tantiyarcuyargan fariseucunapa y 20ॸTsaynö nisquirmi discïpuluncunata

saduceucunapa yachatsicuyninta mana Jesus nirgan: “Gamcuna amarä pitapis


chasquipäyänanpä levadüraman willacuyanquitsu Tayta Dios
jitaycullar nicanganta. cachamangan salvacog cangäta” nir.

o॰16.18 Pedro jutega “rumi” ninanmi.


ґkͮͅkҽƄϘॷ16ٍॷ17 42

Wanunanpä cagta Jircachö chipipegtarä Jesusta


Jesus willacungan quimsa discïpuluncuna ricayangan
(Marcos 8.31–9.1; Lucas 9.22-27) (Marcos 9.2-13; Lucas 9.28-36)

17
21ॸTsaypitanam discïpuluncunata Jesus 1ॸTsaypita jogta junagtanam

willargan Jerusalenman aywaptin Pedruta, Santiaguta, y


autoridäcuna, sacerdöticuna, y ley Santiagupa waugin Juanta pusharcur
yachatsicogcuna chiquir ñacatsiyänanpä Jesus witsargan juc jircaman.
cagta. Nircurmi nirgan wanutsiyaptinpis 2ॸTsaychömi discïpuluncuna

quimsa junagtaga cawamunanpä cagta. ricaycäyaptin Señor Jesuspa cäran


22ॸTsaynö niptinnam Jesus llutanta rupaynörä pasaypa chipipirgan.
parlaycanganta yarpar jucläman Röpanpis pasaypa yullag pürum
gayasquir Pedro nirgan: “[Tsaynö atsicyargan. 3ॸTsaychönam ricayargan
cananpä captinga ¿imapätä Moiseswan Elias yuripasquir Jesuswan
Jerusalenmanpis aywanqui?] ¡Tsaytaga parlaycäyagta.
Tayta Diospis ama munaycutsuntsu!” 4ॸTsaynam Pedro Jesusta nirgan:

nir. “Taytay, allipärä cayman nogacuna


23ॸTsaynö Pedro michaptinnam Jesus shacayämurgä. Canan itsan caychö
nirgan: “¡Cay runapita yarguy, Satanas!” quimsa tsucllata ruraycayämushä, jucta
Nisquirnam Pedruta nirgan: “Gamga gampä, jucta Moisespä, y jucta Eliaspä”
tsaynö michämar Tayta Dios nir.
munanganta ruranätam munanquitsu, 5ॸTsaynö Pedro parlapaycaptinmi

sinöga runacuna yarpangannöllam pasaypa yullag püru pucutay paycunata


ruranäta munaycanqui”. tsapasquirgan. Tsaynam pucutay
24ॸNisquirmi discïpuluncunata nirgan: rurinpita Tayta Dios caynö nimurgan:
“Pipis discïpulü cayta munarga imayca “Paymi cuyay tsurï. Noga munangänö
ñacacuyman charpis noga munangänölla llapantapis ruraptinmi cushicü. Pay
imaypis cawatsun. Quiquinpa niyäshungayquicunata cäsucuyay” nir.
munayllanchöga amana cawatsuntsu. 6ॸTsaynö nimogta wiyaycurmi
25ॸPipis quiquinpa munayllanchö cawag *apostolnincunaga pasaypa
cagga manam salvacionta taringatsu. mantsariywan patsaman
Peru noga ningänö cawag cagmi itsanga lätacacuycuyargan. 7ॸTsaynö
mana ushacag alli cawayta taringa. caycäyaptinmi paycunata yataycur
26ॸAlman inƿernuman gaycucänan Jesus nirgan: “Ama mantsacäyaytsu.
captinga ¿imapänarä välinga mayläya Sharcuyay” nir.
rïcu canganpis? Pasaypa rïcu carpis 8ॸTsaynö niptin ñuquircuyänanpäga

manam salvaciontaga rantiyangatsu. Jesus japallannam caycänä.


27ॸNoga angelnïcunawanmi y Tayta 9ॸJircapita uraraycämurnam paycunata

Diospa poderninwanmi cutimushä. Jesus nirgan: “Cay ricayangayquicunata


Tsaynö cutimur alli ruragcunatam pitapis ama willapäyanquirätsu noga
premiuta goshä y mana allita wanungäpita cawamungäyag” nir.
ruragcunatam inƿernuman gaycushä. 10ॸTsaynam quimsan discïpuluncuna
28ॸCaychö caycagpita waquinniquicunaga Jesusta niyargan: “Ley
manarä wanurmi ricayämanqui Tayta yachatsicogcunaga niyan salvacog
Diospa munayninchö caycagta”. shamunanpäga Eliasrä puntata
43 ґkͮͅkҽƄϘॷ17

shamunanpä cagtam. Tsayöraga gampa tapuyargan: “¿Imanirtä nogacunaga


puntayquita ¿imanirtä Eliasräga supayta garguyta puëdiycuyargötsu?”
shamushgatsu?” nirnin.
11,12ॸTsaynö niyaptinmi Jesus nirgan: 20ॸTsaynam paycunata Jesus nirgan:

“Elias shamunanpä cagta “Janan shongulla Tayta Diosman


niyangannöllam payga shamushgana. yäracurmi gamcunaga garguyta
Tsay shamog nogapä willacuptinpis puëdiyarguyquitsu. Nostäza
manam runacuna chasquicuyashgatsu murunöllapis yäracuyniquicuna ichic
willacunganta. Chasquicuyänanpa captinga cay jircata ‘Caypita jucläman
rantinmi payta chiquir wanutsiyargan. witisquiy’ niyaptiquipis
Tsaynömi noga Tayta Diospita witisquinmanmi. Tayta Diosman
shamogtapis runacuna rasunpaypa yäracuyaptiquega manam
wanutsiyämanga”. imapis ajatsu gamcunapä canga.
13ॸJesus tsaynö niptin discïpulucunaga 21ॸ[Tsaynömi puëdeg supaycunataga

tantiyayargan Juan Bautistapä runapita garguntsic Diosman


parlaycangantam.ॹp mañacuywanrä y ayünuwanrä]”.

Wanuy geshyawan geshyag jövinta Quiquin wanunanpä cagta Jesus


Jesus allïtsingan yapay willacungan
(Marcos 9.14-29; Lucas 9.37-43) (Marcos 9.30-32; Lucas 9.43-45)
14ॸJircapitaurämurnam runacuna 22ॸGalileaprovincia quinranpa
caycäyanganman Jesus chargan. discïpuluncunawan purirmi Jesus
Tsaychönam juc runa Jesuspa ñöpanman nirgan: “Noga Tayta Diospita shamogta
gonguricuycur rugacur nirgan: 15ॸ“Taytay, entregayämanga chiquimagnïcunapa
cay wamralläta cuyapaycullay. Payta maquincunamanmi wanutsiyämänanpä.
wanuy geshya tsariptinmi ninamanpis 23ॸTsaynö wanuratsiyämaptinpis quimsa

yacumanpis jegar ushan. junagtaga cawamushämi” nir.


16ॸDiscïpuluyquicunamanpis apamuptïpis Tsaynö niptin discïpuluncunaga
manam allïtsiyashgatsu” nir. feyupam llaquicuyargan.
17ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan:

“¡Yäracuyniynag runacuna! ¿Imayyagrä Templupä impuestuta Pedro


gamcunawan caycäshä? Apayämuy tsay pägananpä Jesus ningan
jövinta” nir. 24ॸTsaypitanam Capernaum marcaman
18ॸTsaynam ñöpanman chaycatsiyaptin discïpuluncunawan Jesus chäyargan.
jövinta ñacatseg supayta Jesus Tsaychömi templupä impuestu
ollgutupargan. Tsaynö ollgu cobracogcuna Pedruta tapuyargan:
tupaycuptinmi supayga jinan öra “¿Jesusga pägancu templupä
jövinpita yargusquir aywacurgan. Tsay impuestuta?” nir.
örapita jövinga allishganam 25ॸTsaynö niyaptinnam Pedro nirgan:

quëdasquirgan. “Aumi, päganmi” nir.


19ॸTsaypitanam quiquillancuna Tsaynö nisquirmi Jesus caycangan
caycarna discïpuluncuna Jesusta wayiman Pedro aywargan Jesusta

p॰17.13 Eliaspita y Juan Bautistapita masta musyanayquipä liyinqui Mateo 11.14; Lucas 1.17;
Juan 1.21; Malaquias 3.1; 4.5,6.
ґkͮͅkҽƄϘॷ17ٍॷ18 44

tapunanpä. Tsaychö manarä tapuptinmi


Jesus nirgan: “Pedro, ¿imaninquitä Jutsaman pitapis mana
gamga? Mandacog reycuna ¿pitatä ishquitsinantsicpä willangan
impuestuta cobrayan, tsurincunatacu o (Marcos 9.42-48; Lucas 17.1,2)
juclä runacunatacu?” nir. 6ॸ“Nogaman criyicamogcunata pagtä
26ॸTsaymi Pedro nirgan: “Mandunchö pitapis jutsata ruraycätsiyanquiman.
cag juclä runacunatam impuestutaga Tsaynö runacunataga mejormi
cobrayan”. jatuncaray mulinu rumita cuncanman
Tsaynö niptinnam Jesus nirgan: wataparcur lamarman jitarpuyanman.
“Tsayöraga mandacog reypa tsurincuna 7ॸPeru imanö captinpis jutsaman

impuestuta mana pägaycäyaptinga nogapis ishquitsicogcunaga imaypis cangam.


Diospa tsurin car papänïpa templunpä Tsaynö cayanganpita tsay jutsaman
impuestuta pägämanräcu. 27ॸImanö ishquitsicogcuna, allau ¡imanö
captinpis cobracogcuna mana ajäyänanpä cuyapaypärä castigashga cayanga!”
gochaman aywar anzuëluyquiwan
pescäduta tsarimuy. Punta tsaringayqui Jutsata mana
pescädupa shiminchömi gellë canga. Tsay ruranantsicpä willangan
gellëta nogapitapis y gampitapis (Mateo 5.29,30)
impuestuta pägaycamunqui” nir. 8ॸ“Tsaynö captin maquiqui o chaquiqui

jutsaman ishquitsishuptiquega rogurir


Wamranö nogantsicpis
jitariycuy. Chaquiyog maquiyog mana
canantsicpä tantiyatsingan
nunca upeg ninaman gaycucänayquipa
(Marcos 9.33-37; Lucas 9.46-48)
rantinga mas allim canga tsulla

18
1ॸTsaychömi discïpuluncuna chaquillapis tsulla maquillapis
Jesusta tapuyargan: “Imaycapis gloriaman yaycuptiqui. 9ॸTsaynölla
munayniquichö caycaptinga ñawiquipis jutsata ruratsishuptiquega
¿maygäcunatatä mas mandag cayänäpä ogtirir jitariycuy. Ishcan ñawiyog
churayämanqui, taytay?” nir. inƿernuman gaycucänayquipa rantinga
2ॸTsaynö niyaptinnam wamrata mas allim canga tsulla ñawillapis
ñöpancunaman Jesus gayargan. gloriaman chaptiqui”.
3ॸNircurmi discïpuluncunata nirgan:

“Wamracuna llullu yarpaynincunawan Ogracashga üshaman


manam yarpachacuyantsu waquin runacunata iwalatsingan
cagpita mas puëdeg caytaga. Tsaynö (Lucas 15.3-7)
gamcunapis ama yarpachacuyaytsu 10ॸ“Tayta Diospa ñöpanchö caycag

waquin cagpita mas puëdeg angelcunam llapan criyicogcunata


cayänayquipä cagtaga. Tsay manacag imaycay örapis ricaycämun. Tsaynö
yarpayniquicunawan gamcuna manam caycaptinga criyicogcunata ama lluta
gloriaman chäyanquitsu. 4ॸJuccunapita runaman cuentayanquitsu. 11ॸ[Paycunata
mas puëdeg caypä mana jutsancunapita salvanäpämi Tayta Dios
yarpagcunataga gloriachömi puëdeg cachamashga]”.
cayman churayäshayqui. 5ॸTsaynö captin 12ॸ“Pipis pachac (100) üshanpita jucta

cay wamranö cagcunata pipis ograycur ¿manatsurä waquin cagcunata


yanaparga nogata yanapaycämagnömi juc puchaman goriycur juclla aywanman
caycäyanqui”. ashegnin? 13ॸNircur tsay ogracag üshanta
45 ґkͮͅkҽƄϘॷ18

tariycurga imanörä cushiycunman, mana allita ruramaptinga tsayöraga,


waquin cag üshancunapä cushicurpis. ¿ayca cutitä perdonäman, taytay?
14ॸTsaynöllam ciëluchö caycag Tayta ¿Ganchis (7) cutitsurä?” nir.
Dios munantsu payman criyicogcuna ni 22ॸTsaynö tapuptinmi Jesus nirgan:

jucllayllapis inƿernuman aywayänanta”. “Manam ganchis cutillaga


perdonanquimantsu, sinöga ayca cutipis
Llutanta ruragcunata perdonanquimanmi”.
alliyätsinapä Jesus ningan 23ॸTsaynö nisquirnam Jesus
(Lucas 17.3) willapargan caynö nir: “Juc nacion
15ॸ“Tayta Diosman criyicog mayiqui mandacog reypam cargan atsca
imachöpis mana allita rurashuptiquega yanapagnin runacuna. Tsay
puntataga quiquillanta parlapanqui yanapagnincunatam rey nirgan
tantiyatsirnin mana allita llapancuna cuentata goyänanpä”.
ruraycäshungayquita. Tantiyatsiptiqui 24ॸ“Tsaynö cuentata mañaptinnam

chasquicuptinga perdonanacur alli chätsipäyargan jagan cag runata. Tsay


cawaymanmi yapay chäyanqui. runaga yupaytapis manana atipaypämi
16ॸTantiyatsiptiqui mana chasquicuptinga mandacogpa jagan cargan. 25ॸJagata
ishcay o quimsa criyicog pägacunanpä imanpis mana
mayiquicunatana pushanqui jutsata capuptinnam rey wätaynincunata
ruraycanganta tantiyatsiyänanpä. mandargan: ‘Cay runata, warminta,
17ॸPaycunatapis mana cäsuptinga llapan tsurincunata, imaycancunatapis apayay
criyicog mayiquicunapa ñöpanchöna ranticuyänayquipä. Ranticusquirna tsay
ninqui jutsa rurayninta paycunapis gellëta apayämunqui jagäpita tsarinäpä’
tantiyatsiyänanpä. Tsaychöpis mana nir. 26ॸTsaynö niptinmi tsay jaga runaga
cäsucuptinga llapayqui criyicogcuna gonguricuycur maquinta tsogpacurcur
paywan amana juntacäyanquinatsu. rugacurgan: ‘Taytay, amari
Tsay runata ricayanqui Tayta Diosta ranticaycayämaytsu. Imaycanöpapis
mana cäsucog runatanö y *impuestuta jagayquitaga pägaycushayquichir’ nir.
cobracog runatanö”. 27ॸTsaynö rugacuptinnam rey cuyaparnin
18ॸ“Tsay mana cäsucogcunata llapan jaganta perdonaycur
alliyätsiyänayquipä gamcuna dejaycurgan”.
munayyogmi cayanqui. 19ॸYapaypis 28ॸ“Tsaynö perdonacärir

gamcunata nï: Juc ishcagllapis Tayta aywacuycanganchönam tincucurcunä


Diosman mañacuyaptiqui arog mayin juc runawan. Payga
yanapayäshunqui willanacur tsay mana wallcamanpallam jagan canä rey
cäsucogcunata shumag yätsipar perdonangan runapa. Tsaymi tsay
tantiyatsiyänayquipämi. 20ॸJuc perdonashga runaga cuncapita tsarisquir
ishcagllapis Tayta Diosman llapiränä ‘¡Jagäta ras pägamay!’ nirnin.
mañacuyänayquipä goricäyaptiqui 29ॸTsaynö niptinnam arog mayinga

gamcunawanmi imaypis noga caycäshä”. gonguriycur ruganä: ‘Ichicllata


shuyaycamay, taytay. Llapan jagayquita
Imaypis perdonanacur pägalläshayquim’ nir. 30ॸTsaynö
cawanapä Jesus ningan rugacuptinpis tsay perdonashga cag
21ॸTsaynöyachatsicuptinnam Pedro runaga manam arog mayinta
tapurgan: “Criyicog mayï imachöpis ichicllatapis shuyasquiyta munanätsu.
ґkͮͅkҽƄϘॷ18ٍॷ19 46

Tsay shuyärinanpa rantinmi carcelman 4ॸTsaynö tapuyaptinnam Jesus nirgan:

wichgatsinä jaganta päganganyag”. “¿Manacu gamcuna liyiyarguyqui Tayta


31ॸ“Tsaynö ruranganta ricaycurnam Diospa palabran gellgaranganta?
waquin arog mayincunaga feyupa Tsaychö nican Tayta Dios ollgutapis
ajanäyänä. Tsaynam mandag reyman warmitapis camashga captin juntacar
aywar willayänä tsay perdonangan runa täyänanpämi. 5ॸTsaynöpanam warmipis
arog mayinta carcelman ollgupis mamanpita y taytanpita
wichgatsinganta. 32ॸTsaynam yargucurna mushog castana ruracan.
perdonangan runata jinan öra 6ॸTsaynö ishcanpis manana

gayascatsir rey ninä: ‘¡Mana cuyapäcog dejanacunanpä Tayta Dios


malafë runa! Gamtaga rugacamaptiqui juntangantaga manam pipis
llapan jagätachä perdonargö. 33ॸTsaynö raquinmantsu”.
cuyapar perdonaycaptëga gamga 7ॸTsaynö niptinmi fariseucuna

¿imanirtä arog mayiquitaga cuyapayta tapuyargan: “Tsayöraga ¿imanirtä


yacharguyquitsu?’ nir. 34ॸTsaynö Moises gellganganchö nican divorciu
pasaypa rabyashgam mandacog rey papelta ƿrmapasquir warminta
quiquintapis carcelman wichgatsinä gargurinanpä cagta?” nir.
tsaychö wardiya castigananpä llapan 8ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

jaganta päganganyag”. “Tayta Diosga ollguta warmita camargan


35ॸTsaynö willapäcurirmi Jesus nirgan: majatsacarnin mana raquicaypa
“Runa mayiquicunata llapan cayänanpämi. Tsaynö captinpis runacuna
shonguyquicunawan mana munaynincunachö cawacuyaptinmi
perdonayaptiquega gamcunatapis Tayta Tayta Dios Moises tantiyatsirgan tsaynö
Dios manam perdonayäshunquitsu” nir. gellgananpä. 9ॸMaygan runapis warmin
adulteriu jutsata mana ruraycaptin juc
Runa majanpita mana raquicänanpä warmiwan targa punta cag warmintam
cagta Jesus yachatsingan racchataycan. [Tsaynömi runanpita
(Marcos 10.1-12) raquicashga warmiwan tarpis jutsata

19
1ॸTsaynö yachatsicur ruraycan]”.
ushasquirnam Jesus Galilea 10ॸTsaynam discïpuluncuna niyargan:

provinciapita aywar Jordan mayupa “Tsaynö captinga manachä allitsu


wac-tsimpanpa tumargan Judea majayog caypis” nirnin.
provinciaman. 2ॸTsay quinranpa puriptin 11ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

Jesuspa gepanta atsca runacunam “Majayog cayga allim. Tsaynö


aywayargan. Tsaychöpis geshyagcunata caycaptinpis Tayta Diosmi permitin
allïtsirganmi. waquincunaga majaynagllapis
3ॸTsayman fariseucuna charnam täcuyänanta. 12ॸWaquin runacunaga
llutanta parlatsiyta munar yachayllapa yuriyashga majaynaglla täcuyänanpämi.
Jesusta tapuyargan: “¿Imaycallapis Waquinnam eunucuॹq car majaynaglla
casquiptin warminpita runa täcuyan. Waquincunam itsanga Tayta
raquicanmancu o manacu?” nir. Diospa alli willacuyninta willacur

q॰19.12 Eunucu ninanga “capashga runa” ninanmi. Unay tiempucunam waquin runacuna
capashga cayargan mana warminäyänanpä. Tsay capashgacunaga cayargan mandacog reypa
warmincunata cuïdagcunam. Y paycunatam reypa mandunchö cayänanpäpis churayag.
47 ґkͮͅkҽƄϘॷ19

puricuyänan captin manana adulteriu jutsata ama rurayanquitsu,


majatsacaytaga yarpäyannatsu. Pipis pipa imancunatapis ama suwacunquitsu,
majaynaglla täcuyta munarga runa mayiquita ama llullapanquitsu,
majaynaglla täcun allim”. 19ॸtaytayquitawan mamayquita shumag

respitanqui, tsaynöpis runa mayiquita


Wamracunapä Tayta Diosman cuyapanqui”.ॹr
Jesus mañacungan 20ॸTsaynö Jesus niptinnam jövin
(Marcos 10.13-16; Lucas 18.15-17) nirgan: “Tsaycunataga wamra
13ॸTsaypitanam wamracunata Jesus cangäpitam cumplirgö, taytay. ¿Imatä
caycanganman apayämurgan umanta mas faltämanman cumplinäpä?”
yataycur Tayta Diosman mañacunanpä. 21ॸNiptin Jesusnam nirgan: “Tsay

Tsay apapagcunatanam discïpuluncuna llapancunata cumplishga carpis Tayta


michäyargan. 14ॸTsaynam Diospa ñöpanman chänayquipäga llapan
discïpuluncunata Jesus nirgan: “Tsay imaycayquicunatapis ranticusquir tsay
wamracuna noga cagman gellëtana faltapacogcunata aypuy.
shacayämunanta ama michäyaytsu. Cay Tsaynö rurarninga gloriachömi mana
wamracunanö cagcunam Tayta Diospa ushacag riquëzata chasquinqui.
ñöpanman chäyanga” nir. Tsaycunata rurapacurir nogawan
15ॸTsaynö nisquirmi wamracunapa aywashun yachatsingäta
umanman maquinta churarcur Tayta yachacunayquipä”.
Diosman mañacurgan. Nircurnam 22ॸTsaynö niycuptinga pasaypa

tsaypita aywacurgan. wamayashgam tsay jövin aywacurgan.


Payga alläpa rïcu carninmi pasaypa
Rïcu jövinwan Jesus parlangan wamayargan.
(Marcos 10.17-31; Lucas 18.18-30) 23ॸTsaynam discïpuluncunata Jesus
16ॸJuc cutichönam juc jövin Jesusman nirgan: “¡Imanö ajam rïcu runacuna
aywaycur nirgan: “Tapuculläshayqui, gloriaman yaycuyänanpäga! 24ॸTsaypa
taytay. ¿Imatatä ruräman Tayta Diospa rantinga mas fäcilchi aujapa uchcunpa
ñöpanman chänäpä?” nirnin. juc *camëllu ashmapis päsarinman rïcu
17ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: runacuna gloriaman yaycuyänanpä
“Tayta Diospa ñöpanman chayta munarga cagpitaga”.
munangannö mandamientuncunata 25ॸTsayta wiyarnam discïpuluncuna

cumplir caway. Ñöpanman runacuna pasaypa yarpachacur niyargan: “Tsaynö


imanöpa chäyänanpä cagtapis Tayta Dios captinga ¿pinarä salvacur gloriaman
nishgana caycaptinga ¿imanirtä yaycunga?”
nogataräga tapucamanqui?” 26ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:
18ॸTsaynö niptinnam tsay jövin “Quiquillanpitaga runacuna manam
tapurgan: “¿Maygan gloriaman yaycuyangatsu. Tayta
mandamientucunatatä cumplïman, Diosllam jutsancunapita perdonar
taytay?” nir. gloriaman yaycatsinga” nir.
Tsaynam Jesus nirgan: “Runa 27ॸTsaymi Pedro nirgan:

mayiquita ama wanutsinquitsu, “Nogalläcunaga imaycäcunatapis

r॰19.18,19 Tsay mandamientucunapita masta musyanayquipä liyinqui Exodo 20.12-16;


Deuteronomio 5.16-20; Levitico 19.18.
ґkͮͅkҽƄϘॷ19ٍॷ20 48

jagiriycayämurgö gamta gatiräyäna caycaptinpis. Tsayna taringan


raycurmi, taytay. Tsaypitaga ¿imatä runacunatapis mincacur chacranman
canga nogacunapäga?” nir. arog cachanä”.
28ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: 6ॸ“Tsaypita rupay ullunaycaptinpis

“Fisyu ƿnal junagchö llapan runacunata yapay pläzapa yargur runacunataga


juzgaptïmi chunca ishcay (12) tarinä puriycäyagta. Tsayna
*trönucunachö jamacuyanqui. paycunatapis ninä: ‘¿Gamcunapaga
Tsaychömi gamcunapis chunca ishcay manacu aruyniquicuna can? Caychö
castapita mirag Israel runacunata goyatchä puricuycäyanqui’ nir”.
juzgayanqui. 29ॸNogaman criyicamungan 7ॸ“Tsaynö niptinna paycuna niyänä:

raycur pipis wayinta, waugincunata, ‘Manam pipis mincacayämashgatsu


panincunata, mamanta, taytanta, arupäyänäpä, taytay’ nir”.
tsurincunata, chacrancunatapis jagireg “Tsayna ninä: ‘Tsayöraga gamcunapis
cagga pachac (100) cuti mastam chacräman aywayay üvata
chasquiyanga. Y wanucurnam Tayta pallayämunayquipä’ nir”.
Diospa ñöpanman chäyanga imayyagpis 8ॸ“Tsaypita patsa tsacanaycaptinna

cushishgana cayänanpä. 30ॸTsaynömi tsay üva pallatseg runa mayoralninta


riquëzancunapä yarparagcunaga ninä: ‘Llapan arogcunata gayascärir
gloriaman mana yaycuyangatsu. pägaycuy gepatarä arog chagcunapita
Waquincunam itsanga Diosnintsic gallaycur goyat arogcunayag’. 9ॸTsayna
raycur imaycancunatapis jagireg gayatsimuptin shayämunä tardirä arog
cagcuna gloriaman chäyanga”. yaycogcuna. Y paycunata päguta
chasquiyänä juc jornal tincuta.
Peyuncunaman iwalatsiypa 10ॸTsaynö chasquiyanganta ricarna
Jesus yachatsingan goyat arog cagcunaga pägananpä witir

20
1ॸTsaypitam Jesus nirgan: yarpäyänä masllata chasquiyänanpä
“Tayta Diospa munayninchö cagta. Tsaynö yarparpis juc jornal
cawagcunaga cay cuentuchö tincullata chasquiyänäga. 11ॸTsayna
willacungänömi caycäyan. Juc runam waquin cagcunawan iwallla chasquirna
tsaca tsacallana peyun asheg yargunä goyat arogcunaga chacrayogtaga ajar
üva chacranchö arutsinanpä. 2ॸTsayna niyänä: 12ॸ‘Tsayrä yaycamogcuna juc
payga peyuncunata tarir aycata öralla aruriyanganpita ¿imanirtä
pägananpäpis nisquir üva chacranman nogacunatawan iwal pägasquinqui,
arog cachanä”. tsayläya achaychöpis aruycäyaptï?’
3ॸ“Tsaypitana peyun yaycuy öranöna nir”.
yapay pläzapa cutir runacunata tarinä 13ॸ“Tsaynö niyaptinna chacrayog runa

aruyta ashir caycäyagta. 4ॸTsayna ninä: ‘Parlangantsicnöllam pägaycällä.


paycunata ninä: ‘Gamcunapis üva Manam gamcunata engañaycä imätsu,
chacräman arog aywacuyällay. taytay. 14ॸParlangantsicnö päguta
Aruyangayquipitaga complëtutam chasquiycarga ¿imatanatä munayanqui?
pägayälläshayqui’ nir. Tsaynö niptin Noga munarnachir gepa
paycunapis cushishga aywayänä”. yaycamogcunatapis gamcunatawan
5ॸ“Tsaypita yapaypis tsay runaga iwalpis pägacü. 15ॸQuiquïpa gellënïta
yargunä peyuncuna asheg, pullan imata ruracuptïpis manam gamcunaga
junagnö y tardi mallwaynö rupay cuentayogtsu cayanqui. ¿Alli runa
49 ґkͮͅkҽƄϘॷ20

carnin tsaynö pägaycuptïcu 22ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan:

chiquicuyanqui?’ nir”. “Gamcunaga manam musyayanquitsu


16ॸTsaynö willacurmi Jesus nirgan: imata mañacuyänayquipä cagtapis.
“Tsay arupacuyman punta yaycogwan Noga ñacar awantanäpä cagta
gepa yaycogpis iwal päguta ¿gamcuna awantayanquimantsurä?” nir.
chasquiyangannömi puntata Tsaynam paycuna niyargan: “Aumi,
criyicogcunawan tsayrä criyicogcunapis awantayämanmi, taytay” nir.
llapancuna gloriaman chäyanga”. 23ॸJesusnam nirgan: “Rasunpa

gamcunapis noga ñacangänöga


Wanutsiyänanpä cagta yapayna ñacayanquim. Tsaynö captinpis
Jesus willacungan itsognïman o derëchämanpis jamatsishä
(Marcos 10.32-34; Lucas 18.31-34) Tayta Dios nimangan cagllatam”.
17ॸJerusalenman 24ॸTsaynö mañacunganta wiyaycurnam

aywaycäyanganchönam waquin cag discïpulucunaga


discïpuluncunata jucläman gayarir Jesus ajanapäyargan Santiagutawan Juanta.
nirgan: 18,19ॸ“Gamcunaga musyayanquim 25ॸTsaynam discïpuluncunata gayaycur

Jerusalenman aywaycangantsicta. Jesus nirgan: “Gamcuna


Tsaychömi noga Tayta Diospita musyayangayquinöpis nacion
shamogta sacerdöticunapa mandagcunaga mandacog cayayninman
mandagnincuna y ley yachatsicogcuna yäracuycurmi runacunata
prësu tsariyämanga. Nircurmi munayanganman mandayan.
wanutsiyämänanpä juclä mana Israel 26,27ॸGamcunaga manam tsaynö cayta

runacunapa maquincunaman yarpäyanquimantsu. Tsaypa rantinga


entregayämanga. Tsay runacunaman waquin runacunapita mas alli ricashga
entregaycayämaptinmi asipäyämanga, cayta munarga runa mayiquicunatarämi
astayämanga, y nircur imaycachöpis yanapayänayqui.
cruciƿcayämanga. Tsaynö captinpis 28ॸTsaynömi nogapis Tayta Diospita

quimsa junagtaga cawamushämi”. shamurgö runacunata imaycachö


yanapanäpä, manam munangäta
Santiagupa y Juanpa maman ruratsinäpätsu. Tsaynömi ari shamurgö
Jesusta rugacungan runacuna raycur wanur salvanäpä”.
(Marcos 10.35-45)
20ॸTsaypitanam Ishcay gaprata Jesus allïtsingan
Santiaguta y Juanta
(Marcos 10.46-52; Lucas 18.35-43)
pusharcur maman aywargan Jesus
cagman. Tsaynam Jesuspa ñöpanman 29ॸJerico marcapita Jesus aywacuptin

gonguricuycur nirgan: atsca runacunam gatipäyargan.


“Rugaculläshayqui, taytay”. 30ॸAywaraycäyaptin näni cuchunchönam
21ॸTsaynö niptinnam Jesus tapurgan: ishcay wiscuyashga runacuna
“¿Imachö yanapanätatä munanqui?” nir. jamaraycäyargan. Paycunam Jesus
Tsaynam tsay warmi nirgan: “Taytay, päsaycagta wiyar gayacuyargan: “¡Unay
mandacur cangayquichö cay ishcan rey Davidpa castan Jesus, nogacunata
wawäcunata churaycullanqui gamta cuyapaycayällämay!” nir.
mandäshiyäshunayquipä, jucta derëcha 31ॸTsaynö gayacuyaptin runacunaga

cag läduyquiman y jucagtana itsogniqui ajäpäyargan upälläcuyänanpämi.


cagman” nir. Tsaynö ajäpäyaptinpis masrämi
ґkͮͅkҽƄϘॷ20ٍॷ21 50

paycunaga gayacuyargan: “¡Rey Mulan muntashga Jerusalenman


Davidpa castan Jesus, nogacunata shamunanpa rantinmi lluta
cuyapaycayällämay ari!” nir. runanölla ashnun muntashga
32ॸTsaynö gayaräyaptinnam Jesusga yaycaycämun”.
aywaycanganta ichisquir tapurgan:
“¿Imachö yanapanätatä gamcuna 6ॸJesus ningannöllam

munayanqui?” discïpuluncunaga aywar malta ashnuta


33ॸNiptinnam paycuna niyargan: wawantinta apayämurgan. 7ॸNircurmi
“Ñawïcunata allïcatsinayquitam punchuncunata tsay malta ashnuman
munayällä, taytay” nir. carunapäyargan Jesus muntacunanpä.
34ॸTsaynö gayacur mañacuyaptin 8ॸTsaynö muntacushga Jesus

cuyapasquirnam ñawincunata aywaptinnam waquin runacuna


yataycurgan. Tsaynö yataycuptillanmi jacuncunata punchuncunata jipirir
jinan öra allisquirgan. Tsaynam Jesus aywangan näniman gopipäyargan.
paycunapis Jesusta gaticurcurna Waquincunanam palmëra jachapa
aywacuyargan. rämancunata paquirir paquirir näniman
mashtapäyargan payta cushishga
Jerusalenman Jesus yaycungan chasquicurnin.ॹs 9ॸTsaynam ñöpanta y
(Marcos 11.1-11; Lucas 19.28-38; gepanta aywagcunapis cushicuywan
Juan 12.12-19) caynö gayaräyargan: “¡Tayta Dios

21
1ॸTsaypitanam cachamungan mandamagllantsic
discïpuluncunawan Jesus caychönam caycan! Payga unay rey
aywayargan Jerusalenman. “Olivos” Davidpa castanmi. ¡Tayta Dios
ningan jircan washa lädunpa Betfage imayyagpis alabashga caycullätsun!”
marcaman yaycuraycarnam puntatsir nir.
ishcay discïpuluncunata cachargan: 10ॸTsaynö Jerusalenman Jesus
2ॸ“Aywayay tagay marcapa. Tsay yaycuptinnam runacuna wayincunapita
marcaman yaycuna ricogllachömi yargascärayämurgan jucninpis jucninpis
tariyanqui maltalla wawayog ashnu tapunacurnin: “¿Pirä tagay runaga?”
wataraycagta. Tsayta pascarir nir.
apayämunqui. 3ॸPipis ‘¿Imapätä ashnüta 11ॸTsaynam runacuna niyargan:

pascayanqui?’ niyäshuptiquega niyanqui: “Payga Galileachö Nazaret marcapita


‘Señor Jesusmi cachayämashga. Jesusmi. Payga Tayta Diospa
Rätupallatam cutiratsiyämushä’ nirnin”. willacognin profëtam” nir.
4ॸTsaycuna ruracänanpä cagtam Tayta

Diospa unay willacognin profëta caynö Templuman Jesus yaycungan


gellgargan: (Marcos 11.15-19; Lucas 19.45-48;
Juan 2.13-22)
5 “Israel runacuna, ricayay malta 12ॸTsaypita templuman yaycurirnam

ashnun muntashga templupa patiunpita Jesus gargurgan


mandacogniquicuna ranticur caycagcunatapis y
shamuycagta. rantipacogcunatapis. Tsaynömi gellë

s॰21.8 Unay runacunapa üsuncunachöga juc rey marcaman yaycuptinmi respitarnin


jacuncunata, punchuncunata, y palmëra jachapa rämancunata näniman gopipäyag.
51 ґkͮͅkҽƄϘॷ21

trocatsegcunapa mësancunatapis y 19ॸTsaynam hïguspa yuranta ricasquir


paluma ranticogcunapa aywargan prütanta micurcuyta munar.
jamacuyänancunatapis jitar cumar Prütanta ashir mana tariycurnam
ushargan. 13ॸTsaynö rurarmi paycunata raprallan verdiraycagta ricaycur nirgan:
nirgan: “Tayta Diospa palabran “¡Cananpitaga manam imaypis
gellgaranganchöpis caynömi nican: wayunquinatsu!” nirnin. Tsaynö
‘Temploga canga noga niycuptin jinan öram hïguspa yuran
Diosllayquicunaman tsaquicurgan.ॹt
mañacayämunayquillapämi’. Tsaynö 20ॸTsayta ricaycurmi discïpuluncuna

gellgaraycaptinga ¿imanirtä gamcuna Jesusta tapuyargan: “¿Imanöpatä tsay


ticraycätsiyanqui ladroncunapa hïguspa yuran tsaquisquishga?” nir.
machaynintanöna?” nir. 21ॸTsaynam Jesus nirgan: “Llapan
14ॸTsaychönam gapracunapis y shonguyquicunawan Tayta Diosman
ratacunapis Jesuspa ñöpanman yäracurga cay hïgus yurata
witipäyargan. Paycunataga llapantam tsaquiratsingänöllam, gamcunapis
allïtsirgan. 15ॸTsaynö allïtsinganta imayca milagruta rurayta puëdiyanqui.
ricaycurnam mandacog sacerdöticuna y Tagay jircata ‘¡Lamarman witicuriy!’
ley yachatsicogcuna feyupa ajäyargan. niyaptiquipis witicurinmanmi. 22ॸLlapan
Tsaynöllam ajäyargan wamracuna caynö shonguyquicunawan yäracur imatapis
negta wiyarpis: “¡Mandamänantsicpä rey Tayta Diosman mañacurga
Davidpa castanta cachamunganpita Tayta chasquiyanquim”.
Dios alabashga catsun!” nir. 16ॸTsaynö
ajarninmi Jesusta niyargan: Jesus imaycawan munayyog
“¿Wiyanquicu tsay wamracuna canganta mana criyiyangan
nicäyanganta?” (Marcos 11.27-33; Lucas 20.1-8)
Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: 23ॸTsaypita Jerusalenman chärirnam

“Aumi, wiyämi. ¿Manacu gamcuna Jesus templuman yaycurgan. Tsaychö


liyiyarguyqui Diospa palabran caynö yachatsicuycaptinmi mandacog
gellgaraycanganta: ‘Tayta Dios, gamta sacerdöticuna y Israel runacunapa
alabayäshunayquipä, wasgishga autoridänincuna Jesusta tapuyargan:
wamracunatapis y chuchuycag “Gamga ¿ima puëdeg cayniquiwantä
wamracunatapis tantiyatsirguyquim’ nir?” templuchö ranticogcunata
17ॸTsaycunata nisquirnam patsarangan gargurguyqui? ¿Pitä mandashurguyqui
Betania marcaman aywacurgan. tsaynö gargunayquipä?” nir.
24,25ॸTsaynö niyaptinmi paycunatapis
Hïguspa yuran tsaquinanpä Jesus tapurgan: “Gamcunatapis canan
Jesus ningan mä, tapuyäshayqui. ¿Pitä Juanta
(Marcos 11.12-14, 20-24) cachamurgan bautizacunanpä, Tayta
18ॸWarayninnam Jerusalenman Jesus Dioscu o runacunacu? Tapungäta
cutiycanganchö mallagacuycurgan. niyämaptiquega nogapis

t॰21.19 Tsay hïguspa yuran verdiragrä captinpis prütan mana cangannömi waquin
runacunapis janan shongulla Tayta Diosman criyicog tucuyan. Tsaymi hïguspa yuranta Jesus
tsaquitsirgan janan shongu criyicog cagcuna inƿernuman aywayänanpä cagta discïpuluncuna
tantiyacuyänanpä.
ґkͮͅkҽƄϘॷ21 52

willayäshayquim tsaycunata ruranäpä Tsaynam Jesus nirgan: “Gamcunapis


pï cachamangantapis”. mana wiyacog jicpa cag tsurinnömi
Tsaynö Jesus niptinnam quiquincuna caycäyanqui. Tsay mayor cag tsurin
pura niyargan: “Ama nishuntsu Tayta ñëgarcur yanapangannömi Romapä
Dios cachamunganta. ‘Tayta Diosmi *impuestu cobragcuna y jutsa rurag
cachamushga’ nishgaga ‘¿Imanirtä warmicunapis caycäyan. Jutsancunata
criyiyargayquitsu?’ nimäshunmi. 26ॸY jagirirga Tayta Diospa munayninchöna
tsaynölla ama nishuntsu runacuna cawar yarpachacurnam Tayta Diospa
cachamungantapis. Tsaynö niycushgaga ñöpanman chäyanga. Peru gamcunam
sagmarchir ushaycamäshun. Llapanmi itsanga Tayta Diospa ñöpanman
yarpäyan Diospa willacognin Juan chäyanquitsu. 32ॸJuan Bautistaga
canganta”. yachatsirgan jutsa ruraycunata jagirir
27ॸTsaynö willanacurirmi paycuna Tayta Dios munangannöna
niyargan: “Manam musyayätsu pï cawayänayquipämi. Tsaynö
cachamungantapis” nir. willacuycaptinpis gamcunaga manam
Tsaynö niyaptinmi Jesus nirgan: cäsucuyarguyquitsu. Tsay impuestu
“Gamcunapis mana cobragcuna y jutsa rurag warmicunam
willaycayämaptiquega nogapis manam itsanga Juan willacungancunata
willätsu pipa munayninta rurar cäsucuyashga. Tsaynö paycuna
templupita ranticogcunata cäsucuyangantana ricaycarpis
gargungätapis”. gamcunaga manam imaypis
cäsucuyarguyquitsu”.
Mandacog sacerdöticuna mana alli
cayanganta Jesus ningan Mana criyicogcuna imanö
28ॸTsaypitanam cayänanpä cagta Jesus willacungan
Jesus nirgan: “Juc
(Marcos 12.1-12; Lucas 20.9-19)
runapam ishcay tsurincuna capunä.
Tsaynam mayor cag tsurinta ninä: ‘Au 33ॸTsaypita mastapis Jesus caynö

hïju, canan junag arupaycallämay ari’ willacurganmi: “Juc runam chacranman


nir. 29ॸTsaynö rugaptin tsurin ninä: üvata plantatsinä. Nircurmi
‘Manam tiempü cantsu yanapanäpä’ nir. maytsayninpa genchatsinä. Tsaypitam
Tsaynö nisquirpis yarpachacurirga pogushga üvapa yacunta jipinanpä
papänin yanapag aywanämi. pözutapis jinan chacrallachö ruratsinä.
30ॸTsaypitana jicpa cag tsurintapis Tsaynömi üvata täpatsinanpä
mincacunä. Payga ninä: ‘Achyä ari tsucllatapis ruratsinä. Tsaynö
shamushächir, papä’ nirnin. Arog llapantapis ruraycatsirmi chacran arog
aywananpä tsaynö aunircurpis manam runacunata arrendacuycur juclä
arusheg aywanätsu”. marcapa aywacunä”.
31ॸTsaycunata willapäcurirmi 34ॸ“Cosëcha gallaycuptinnam

mandacog sacerdöticunata y wätaynincunata cachanä chacra


autoridäcunata Jesus tapurgan: “Tsay arrendunpita cobracayämunanpä.
ishcan waugicunapita ¿maygan cagtä 35ॸCobracog chäyaptinna chacra

papänin mandanganta cumplirgan?” arrendaragcuna waquinta magayämunä,


nir. waquintana wanutsiyänä, y
Tsaynö niptinnam “Mayor cag waquintanam sagmaraycar
tsurinmi” niyargan. cutitsiyämunä. 36ॸTsaynö
53 ґkͮͅkҽƄϘॷ21ٍॷ22

ruraycäyaptinpis chacrayogga yapay ima cushicuypämi


mastana wätaynincunata cachanä. criyicogcunapä’.
Paycunatapis tsaynölla rurayämunä”.
37ॸ“Tsayna chacrayogga yarpachacunä: 44ॸPipis tsay mayistra rumiman ishquirga
‘Cananga cachashä jucllaylla cuyay tacacunmi. Y pipa jananmanpis tsay
tsurïtam. Paytaga capazmi rumi cuchpacarga pasaypam
respitayämunga’ nir. 38ॸTsaynö ushacäratsin. [Tsaynömi pipis nogaman
yarpasquirna cachanä. Tsayna tsurin mana criyicamog cagga inƿernuchö
aywaraycagta ricasquir willanacuyänä: ñacayanga]”.
‘Tagä shamuycan cay chacrawan 45ॸTsaycunaman iwalatsiypa

quëdagpä cag heredëru. Nogantsicpäna yachatsicuptinmi sacerdöticunapa


cay chacra cacunanpä tagayta mandagnincuna y fariseucuna
wanuratsishun’ nir. 39ॸTsaynö tantiyacuscäriyargan paycuna
willanacuyangannölla duëñupa tsurin castigacäyänanpä Jesus parlaycanganta.
chaycuptin chacrapita jucläman 46ॸTsaynam rabyanar prësu tsariyta

jipisquir wanuscatsiyänä”. munarpis camäpacuyargantsu


40ॸ“Tsaynö rurayanganpita tsay üva runacunata mantsaparnin. Llapan
chacrayogga ¿imatarä ruranga runacunam parlar niyargan Jesus Tayta
chacranta gechuyta munag Diospa willacognin profëta canganta.
runacunata?”
41ॸNiptinnam paycuna niyargan: “Tsay Casaray ƿestaman iwalatsir
mana alli runacunataga mana Jesus yachatsicungan
cuyapaypachir wanutsir ushanga. (Lucas 14.15-24)

22
Nircurchir tiempunllachö arrendunta 1ॸTsaypitanam
gloriaman
pägag cagta chacrantaga arrendacunga” yaycuypä cagtana Jesus
nir. yachatsirgan casacuy ƿestaman
42,43ॸTsaynam Jesus nirgan: “Tsay iwalatsiypa caynö nir:
chacra arrendarag mana alli runacunata 2ॸ“Juc reymi ollgu tsurin casacuptin

ushacätsingannömi gamcunatapis Tayta ƿestata ruranä. 3ॸTsaynam


Dios inƿernuman gaycuyäshunqui. Pay wätaynincunata cachanä invitangan
munanganman cawag runacunatam runacunata casacuy ƿestaman
itsanga salvacionta taritsinga. Gamcuna pushayämunanpä. Tsay
inƿernuman mana gaycucayta munarga invitäduncunaga manam ni mayganpis
Tayta Diospa palabran gellgarangan aywayta munayänätsu. 4ॸTsaypita
caynö ninganta tantiyacuyay: yapaymi waquin wätaynincunatana
cachanä caynö nir gayayämunanpä:
‘Wayi sharcatsegcuna “Cay rumi ‘Törucunata y weran weran cag
manam allitsu” nir ashmacunata pishtascäratsir micuyta
jitariyangantam juc alli cusnacatsishganam caycan. Llapanpis
albañilga mayistra rumimanrä gayatsingäcuna päsacayällämutsun tsurï
ticraratsin. casacuycaptinga’ nir. 5ॸTsaynö
Tsaynömi nogata runacuna mana gayatsiptinpis manam ni mayganpis
välegpä cuentayämaptinpis aywayänätsu. Tsay aywayänanpa
Tayta Diosga alläpa väleg rantinmi waquincuna aywacuyänä
canäpä churamashga. Tsayga chacran arog. Waquinnam aywayänä
ґkͮͅkҽƄϘॷ22 54

negociuncunaman ranticog.
6ॸWaquinnam tsay cachancunata Impuestuta pägayänanpä o mana
magayänä y wanutsiyänä”. pägayänanpä Jesusta tapuyangan
7ॸ“Tsaynam ƿesta rurag reyga feyupa (Marcos 12.13-17; Lucas 20.20-26)
ajarna soldäduncunata cachanä 15ॸTsaypitanam fariseucuna

wätaynin wanutsegcunata templupita yargurir willanacuyargan


wanutsiyänanpä y marcancunatapis achäquita ashirninna alli
rupatsir ushacätsiyänanpä. 8ॸNircurnam shimillancunapa Jesusta
wätaynincunata ninä: ‘Tsurïpa parlapäyänanpä, tsaychö llutanta
casamientunta celebranäpä llapanpis niptinga prësur apatsiyänanpä.
listunam cashga. Tsaynö caycaptinpis 16ॸTsaynam imata niyänanpäpis shumag

tsay gayatsingä runacuna imapäpis yacharcatsir fariseucuna cachayargan


mana cuentayämarmi mana runancunata y Herodespa janan
shayämushgatsu. 9ॸCananga cällicunapa sharcog runacunata. Tsay aywagcunam
aywar runacunata pitapis maytapis Jesusta niyargan: “Taytay, nogacuna
willayämuy cay listapacushga ƿestaman musyayämi Tayta Dios munangannö
shayämunanpä’ nir”. runacuna cawayänanpä imaypis
10ॸ“Tsaynö niycuptinnam yachatsicuycangayquita. Gamga imata
wätaynincunaga tincuyanganpita alli yachatsicurpis maychöpis mana
runatapis mana alli runatapis mantsapacuypam yachatsicunqui.
willayaptin aywayänä wayipis juntagpä. 17ॸCananga jucta tapucuyälläshayqui,
11ॸTsaynam reyga runacunaman ricag taytay. ¿Roma nacionman impuestuta
yaycurna ricasquinä tsaychö juc runa pägashwancu o manacu?” nir.ॹu
casacogta mana respitar lluta 18ॸLlutanta parlatsiyta munar

röpashgalla caycagta. 12ॸTsaynam tsay yachayllapa tapuyanganta musyarnam


runata tapunä: ‘Amïgu, ¿imanirtä Jesus nirgan: “¡Alli tucur parlagcuna!
cayman yaycamurguyqui alli röpayquita ¿Imanirtä gamcuna tsaynö
mana trocacullar?’ nir. Tsaynö tapupäyämänayquipä
tapuptinnam tsay runaga imaninäpistsu willanacuyarguyqui? 19ॸMä, ricatsimay
mana trocacullar aywashga car. tsay impuestuta pägacuyänayqui
13ॸTsaynam wätaynincunata rey ninä: gellëta”.
‘Cay runa tsurïta imapäpis mana Tsaynö niptinmi tsaraycäyangan
cuentar tsaynö shamunganpita gellëta Jesusta aptaparcuyargan.
chaquinta maquinta pancarcur 20ॸTsayta ricaycurnam Jesus tapurgan:

tsacayman jitarpayämuy. Tsaychömi “Cay gellëchö ¿pï runapa reträtuntä


wagar quiruntapis uchur yarpayta caycan? ¿Pipa jutintä gellgaraycan?”
taringa’ nir”. nir.
14ॸTsaynö cuentacurirmi Jesus nirgan: 21ॸTsaynö tapuptinnam niyargan:

“Tsaynö Tayta Dios llapan runacunata “Romachö mandamagnintsic


gloriaman chäyänanpä gayatsiptinpis *emperadorpam”.
tsurinta respitar cäsucogcunallam Tsaynam Jesus nirgan: “Tsayöraga,
ñöpanmanga chäyanga” nir. emperadorpa cagta emperadorta

u॰22.17 Waquin runacuna niyargan Roma nacionman impuestuta pägayänanpä cagtam y


waquinnam niyargan impuestuta pägarga Tayta Diospa contranta ruraycäyanganta.
55 ґkͮͅkҽƄϘॷ22

goycuyay. Tayta Diospa cagtagaॹv Tayta ningantapis manam tantiyayanquitsu.


Diosta goycuyay”. Runacunata Tayta Diosmi poderninwan
22ॸTsaynö niptinnam tsay runacuna cawaritsimunga. 30ॸWanuyanganpita
imaniytapis mana puëdirna cawarircamurga mananam warmiyog ni
aywacuyargan. gowayogpis cayanganatsu, sinöga
ciëluchö caycag angelcunanöllanam
Wanushgacuna mana cayanga. 31ॸWanushgacuna
cawariyämunanpä cagta cawariyämunanpä cagta ¿manacu
saduceucuna yarpäyangan liyiyarguyqui Diospa palabran
(Marcos 12.18-27; Lucas 20.27-40) gellgaranganta? [*Abraham, Isaac, y
23ॸTsay junagllam waquin saduceo cag Jacob wanunganpitaga alli unaytarämi
runacunapis Jesusman chäyargan. Tayta Dios Moisesta parlapargan
Nircurmi wanushgacuna caynö:] 32ॸ‘Nogaga Abraham, Isaac, y
cawariyämunanpä cagta mana criyir Jacob adoraycäyangan Diosmi cä’ nir.
caynö niyargan: Wanushgacuna mana cawariyämunan
24ॸ“Taytay, Moises gellganganchöga captinga ¿imanöpatä Abraham, Isaac, y
caynömi nican: ‘Juc runa tsuriynaglla Jacob Tayta Diosta adoraycäyanman?
wanucuptin gepa cag wauginna Tsaynö caycaptinga ¿imanirtä gamcuna
llumtsuynin viüdawan tätsun. mana criyiyanquitsu wanushgacuna
Tsaynöpam viüdachö wamran yuriptin cawariyämunanpä cagta ni runacuna
tsay wanog cag wauginpa tsurin almayog cayanganta?”
cuentana canga’ nir. 25ॸTsaymi canan 33ॸTsay ningancunata wiyaycurnam

cuentariyäshayqui, taytay. Ganchis (7) runacuna cushicuyargan Jesuspa


waugicunash cayänä. Mayor cagshi juc yachatsicuyninpita.
warmiwan tänä. Payga tsurin manarä
captinshi wanucunä. Tsayna gepan cag Mas cäsucuypä cag
wauginnash tänä tsay viüdawan. mandamientupita Jesusta
26ॸTsaypita paypis tsurin manarä fariseucuna tapuyangan
captinshi wanusquinä. Tsaypita mas (Marcos 12.28-34; Lucas 10.25-28)
ñuñushga cagna tänä tsay viüdawan. 34ॸTsaypita saduceucunata Jesus

Paypis wanusquinä tsurin manarä upällaratsinganta musyarnam


captinllarä. Tsaynölla llapan fariseucuna goricaycur yapay
waugiwanpis tsay viüdaga willanacuyargan Jesusta achäquita
wanuyayllanta tänä. 27ॸTsaypitana tsay ashiparnin llutancunata parlatsiyta
viüdapis wanucunä. 28ॸCanan mä, munar. 35ॸTsaynö willanacurirmi ley
niyämay. Wanushgacunata Tayta Dios yachatsicog juc musyag runa Jesusta
cawaritsimunan junagga ¿mayganpa tapurgan: 36ॸ“Taytay, ¿maygan
warmintä canga, ganchis waugiwan mandamientutatä mas cäsucushwan?”
tashga caycaptinga?” nir.
29ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: 37ॸTsaynö tapuptinmi Jesus nirgan: “

“Tsaynö nirnin Diospa palabran ‘Llapan shonguyquiwan y llapan


gellgaranganta liyiycarpis imata yarpayniquiwan imaypis Tayta Diosta

v॰22.21 Caway gomagnintsic Tayta Diosllam caway vïdantsicwanga munayyog. Tsaymi Tayta
Diospa cagga caway vïdantsic caycan.
ґkͮͅkҽƄϘॷ22ٍॷ23 56

cäsurnin cawayay’. 38ॸTsay mandamientum 45ॸTsaynö caycaptinga ¿imanöpatä

llapan mandamientupitapis mas salvacogga Davidnö runalla canman


cumplinantsicpäga caycan. 39ॸTsaynöllam quiquin Davidpis salvacog rey canganta
jucag mandamientupis nican: ‘Runa nicaptinga?”
mayiquita llapan shonguyquiwan cuyay’ 46ॸTsaynö niptin manam pipis

nir. 40ॸTsay ishcay mandamientuta contestayta puëdiyargantsu. Tsaymi tsay


cumplirga Moises gellgangan llapan junagpita tsariyta munagcuna mastaga
mandamientucunata y profëtacuna tapupayta almitiyargannatsu.
gellgayangan mandamientucunatapis
cumpliycag cuentam caycäyanqui” nir. Fariseucuna llutan ruraynincunata
jagiriyänanpä Jesus gayapangan
Salvacog shamog (Marcos 12.38-40;
runalla mana cangan Lucas 11.37-52; 20.45-47)
(Marcos 12.35-37; Lucas 20.41-44)
23
1ॸNircurnam runacunata y
41ॸTsaypitanam fariseucuna tsaychö discïpuluncunata Jesus nirgan:
goriraycäyaptin paycunatana Jesus 2,3ॸ“Ley yachatsicogcunapis y

tapurgan: fariseucunapis Diospa palabranta


42ॸ“Gamcunapäga ¿maygan castapitatä yachatsiyäshuptiqui cäsucuyay. Peru
salvacog yuringa?” nir. itsanga paycuna munayanganman
Tsaynö tapuptinmi niyargan: “David cawayangannöga ama cawayaytsu.
castapitam yuringa, taytay”. Diospa palabranta yachatsicurpis
43ॸTsaynam Jesus nirgan: “[Unay rey quiquincunaga manam cumpliyantsu.
Davidpa castanpita captinmi gamcunaga 4ॸPaycunaga runacuna imanö caytapis

yarpäyanqui salvacog shamog runalla mana camäpacuyanganyagmi Moises


canganta. Payga manam runallatsu, gellgangan leycunaman yapa-yaparcur
sinöga Diosmi.] Runalla captinga cumplitsiyta munayan. Tsaynö captinpis
¿imanirtä rey caycar quiquin Davidpis shumag alli tupayllapa yachatsiyänanpa
Espiritu Santo tantiyatsiptin salvacog rantinmi ollgü tupayparä yachatsiyan”.
rey canganta ninman cargan? Tsay 5ॸ“Paycunaga waquin runacunapitapis

ningantam David gellgargan caynö: ƿlacteriancunataॹw mas jatunta ruraycur


puritsiyan ricagcuna ‘Payga Tayta
44 ‘Salvacogga mandacog reynïmi. Diosta cäsucog alli runam’
Tsaymi payta Tayta Dios ninga: niyänallanpämi. Tsaynöpis waquin
“Jamacamuy derëcha cag lädüman runacunapita mas ata plëcucunatamॹx
nogawan iwal mandacog röpancunapa chuscun cuchunman
canayquipä. churapäyan ricagcuna ‘Payga Tayta
Tsaypitam llapan Diosta cäsucog alli runam’ niyänallanpä.
chiquishogniquicunata castigar 6ॸPaycunaga micupacuycunaman

sitiunman churashun” nir’. gayatsiyaptinpis mësamanrämi

w॰23.5a Israel runacunapa üsuncunachöga Bibliapita gellgarcurmi ichic cajïtaman wiñayag.


Tsaytanam urcuncunaman o ricrancunaman watarcur puritsiyag, Exodo 13.9-chö ninganta
cumpliyta yarpar. Tsay cajïtapa jutinmi cargan ƿlacteria. x॰23.5b Israel runacunaga
röpancunapa chuscun cuchunmanmi plëcuta churapäyag Tayta Dios ningannölla. Tsay
plëcuyog röpancunata ricarmi Tayta Diospa mandamientuncunata yarpäyag. Tsaypita masta
musyanayquipä liyinqui Numeros 15.37-40 y Deuteronomio 22.12.
57 ґkͮͅkҽƄϘॷ23

jamacuyta munayan. Tsaynöllam imaycantapis ushapäyanqui. Tsaynö


goricäcuyänan wayicunachöpis allin cag rurayangayquipitam gamcunata Tayta
jamacunamanrä jamacuyta munayan. Dios inƿernuman gaycuyäshunqui”.]
7ॸPaycunaga pläzacunachöpis 15ॸ“¡Ley yachatsicogcuna y

yachatsicog cayayninpita runacuna fariseucuna! Gamcunataga yachag tucog


alabayänallantam munayan”. cayangayquipitam mana cuyapaypa
8ॸ“Gamcuna ama paycunanöga Tayta Dios castigayäshunqui.
cayanquitsu. Gamcunata noga Gamcunaga maypa tsaypapis
yachatsirgö manam yachag aywayanqui fariseo cayman runacuna
tucuyänayquipätsu, sinöga yaycuyänanpä yachatsillarmi. Tsaynö
discïpulücuna car tsay waugilla yachatsiyaptiqui yachacuscärirnam
cayangayquita tantiyacuyänayquipämi. gamcunapita masna yachag tucuyan.
9ॸPï yachatsicogtapis Diosnintsictanöräga Tsaynö cayangayquipitam gamcunapis y
ama ricayanquitsu. Tayta Diosmanga paycunapis inƿernuchö ñacayanqui”.
manam pipis iwalantsu. 10ॸGamcuna 16ॸ“¡Tayta Dios mana cuyapaypam

willacuynïta yachatsicur ama alabashga castigayäshunqui! Gamcunaga niyanqui:


cayta munallar puriyanquitsu. Manam ‘Nogantsicga Diospa palabran
tsaynö cayänayquipätsu noga gellgaranganta yachatsirnin gaprata
gamcunata yachatsirgö. jancharag cuentam mana musyagcunata
11ॸMaygayquicunapis alli ricashga cayta yachaycätsintsic’ nirmi. Tsaynö nirpis
munarga mana yachag tucuypa runa quiquiquicunam tantiyacuyanquitsu
mayiquicunatam imaycachöpis llutancunata yachatsir
yanapayänayqui. 12ॸMaygayquipis pantaycätsiyangayquita. Mana
yachag tucog cayaptiquega Tayta Dios tantiyacurmi nicäyanqui: ‘Pipis templupa
manam imapäpis cuentayäshunquitsu. jutinchö imatapis aunicur jurarnin mana
Mana yachag tucur pitapis maytapis cumpliyaptinpis manam imananpistsu.
yanapag cagcunatam Tayta Diosga Templu rurinchö örupa jutinchö jurarmi
altuchö tsaranga”. itsanga tsaytaga cumpliyänayqui’ nir.
13ॸ“¡Allau ley yachatsicogcuna y 17ॸ¡Mana tantiyacog musyag tucogcuna!

fariseucuna! Gamcunataga Tayta Dios Nagana templupa jutinchö aunicur


mana cuyapaypam castigayäshunqui. jurarga, peru templu rurinchö caycag
Gamcunaga yachag tucurmi Diospa alli örupa jutinchöpis juraycäyanquinachä”.
willacuyninman mas masta cabalarcur 18ॸ“Gamcunaga caynö nirpis

llutancunata yachatsiyanqui. runacunata yachatsiyanquim: ‘Imatapis


Runacunata tsaynö rurayänanpä aunicur altarpa jutinchö
pantatsiyangayquipitam pipis jurarnin mana cumpliyaptinpis
quiquiquicunapis Tayta Diospa manam imananpistsu. Peru altar
ñöpanman chäyanquitsu”. jananchö churarag ofrendapa jutinchö
14ॸ[“¡Ley yachatsicogcuna y jurarmi itsan tsaytaga cumpliyänayqui’
fariseucuna! Gamcunataga Tayta Dios nirnin. 19ॸ¡Mana tantiyacog runacuna!
mana cuyapaypam castigayäshunqui. Nagana altarpa jutinchö aunicur
Gamcunaga Tayta Diosman mañacur jurarga, peru altar jananchö ofrendapa
imanömi gälacuyanqui runacunapa jutinchöpis juraycäyanquinachä”.
ricanallanchöga. Nicarrämi 20ॸ“Altarpa jutinta jayarirga manam

viüdacunapataga cuyapag tucullar altarpa jutillantatsu jayariycäyanqui,


ґkͮͅkҽƄϘॷ23 58

sinöga altar jananchö churarag cagcunapa shongu caycäyanqui. 26ॸ¡Mana


jutintapis jayariycäyanquinam. tantiyacog fariseucuna! Puntataga
21ॸTemplupa jutinta jayarirpis manam cuentata gocuyay jutsa
templupa jutillantatsu jayariycäyanqui, rurayniquicunata jagiyänayquipä cagta.
sinöga templuchö caycag Tayta Diospa Tsaynöpam Tayta Diosta chasquicur pay
jutintapis jayariycäyanquim. 22ॸTsaynömi munangannö cawayanqui”.
ciëlupa jutinta jayarirnin ciëluchö Tayta 27ॸ“¡Ley yachatsicogcuna y

Dios jamaraptin quiquin Tayta Diospa fariseucuna! Gamcunataga Tayta Dios


jutintapis jayariycäyanqui. ¿Tsaycunatacu mana cuyapaypam castigayäshunqui.
mana tantiyacuycuyanquitsu?” Gamcunaga aya pamparangan
23ॸ“¡Allau ley yachatsicogcuna y cuyayllapä rurashga nïchunömi
fariseucuna! Gamcunataga Tayta Dios caycäyanqui. Nïchupa janan cuyayllapä
mana cuyapaypam castigayäshunqui. captinpis rurinchöga ¡imanömi
Gamcunaga templuman Tayta Diospä tullucunapis ismur asyaycan!
garaynin apayänayquipä mentatapis, 28ॸTsaynöllam gamcunapis runacuna

anistapis, ni comïnutapis chunca (10) ricayäshunayquillapäga, ä alli


aptay capuyäshuptiqui juc aptaytaga tucuycuyanqui. Peru mana alli
imaypis raquiycäyanquim: ‘Tayta yarpayniquicunawanga ¡ima ricog
Diospa palabran gellgaranganmanmi melanaypämi caycäyanqui!”
llapantapis cumpliycäyä’ nirnin. 29ॸ“¡Allau ley yachatsicogcuna y

Tsaycunata rurarpis manam runa fariseucuna! Gamcunataga Tayta Dios


mayiquicunawan allega cawayanquitsu mana cuyapaypam castigayäshunqui.
ni manam cuyapäyanquitsu. Nircur Tayta Diospa willacognin profëtacuna
imata aunircurpis manam gellgayangancunata cumpleg tucurpis
cumpliyanquitsu. Diospä ichic garayta manam imapäpis cuentayanquitsu.
apar cumplingayquinölla runa Tsaynö carnin alli cayangayquita
mayiquicunata alli ricayay, cuyapäyay, runacuna niyänallanpämi tsay
y imata aunirpis cumpliyay”. profëtacuna pamparäyangan jananchö
24ॸ“¡Mana tantiyacog yachag capillancuna ruraparnin adornarpis
tucogcuna! Tayta Dios ninganta juc cayanqui. 30ॸY niyanquiran tsaypis: ‘Tsay
ishcaycunata cumplirninpis mas witsancuna cawarga nogacuna manam
cumpliypä cagcunataga manam profëtacunata wanutsïshiyämantsu
cumpliyanquitsu. Tsaynö carmi yacuchö cargan’ nir. 31ॸTsaynö nirpis profëtacuna
chuspita shuyshuycurrä upurpis mana gellgayangancunata mana cäsucur
mayaylla jatuncaray *camëllu ashmata gamcunaga paycunata wanutseg unay
ultacurcognörä caycäyanqui”. runacunanöllam caycäyanqui. 32ॸ¡Tayta
25ॸ“¡Ley yachatsicogcuna y Diospa unay willacognin profëtacunata
fariseucuna! Gamcunataga Tayta Dios wanutsiyangannölla nogatapis
mana cuyapaypam castigayäshunqui. wanutsiyämayna ari! Fisyu ƿnal
Tutumayquicunata y matiquicunata junagchö unay wanutsicogcunapitapis
janallanta awirir rurin ganrata masmi gamcuna castigacäyanqui”.
dejaycognömi caycäyanqui. Tutumapa y 33ॸ“¡Culebranö mana alli runacuna!

matipa rurinchö ganra caycagnömi Tayta Dios inƿernumanna


llutan yarpayniquicunawan y imaycapä gaycuyäshunayqui caycaptinga
mallag cayangayquicunawanga ganra ¿imanöparä salvacuyanqui? 34ॸNoga
59 ґkͮͅkҽƄϘॷ23ٍॷ24

cachamungä willacogcunata y templuntsic imanö shumagmi, au


yachatsicogcunata gamcuna taytay!”
chasquicuyänayquipa rantinmi waquinta 2ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

cruciƿcaypa wanutsiyanqui, waquintanam “Cay ricaycäyangayqui templu imanö


goricäcuyänan wayicunachö munaylla cuyayllapä sharcatsishga carpis juc
astayanqui y marcan marcanmi junag chipyaypa ushacätsishgam canga.
carcelcunaman wichgatsiyanqui. 35ॸTsaynö Manam ni juc rumipis pergaranganchö
cayangayquipitam gamcunata Tayta Dios quëdangatsu” nir.
juzgayäshunqui Abelta wanutsegtanö,
Berequiaspa tsurin Zacariasta altarpa Manarä cutimur imacunarä
ñöpanchö wanutsegtanö, y mas waquin päsananpä cagta Jesus willangan
profëtacunata wanutsegcunatanö. 36ॸAllau, (Marcos 13.3-13; Lucas 21.7-19)
tsaynö cayangayquipitam gamcunataga 3ॸTsaypita discïpuluncunawan Jesus
Tayta Dios mana cuyapaypa aywacurnam Olivos jircanchö
castigayäshunqui”. jamapäyargan. Tsaychönam
discïpuluncuna tapuyargan:
Jerusalen marcata ricärir “Ningayquinö ¿imaytä templuta
Jesus wagangan ushacätsiyanga, taytay? Tsaynöpis
(Lucas 13.34,35) cutimunayquipäga y cay patsa
37ॸTsaypitam Jesus nirgan: “¡Jerusalen ushacänanpäga ¿imacunarätä päsanga,
runacuna! ¿Imanirtä Tayta Dios taytay?” nir.
cachamungan profëtacunataga y alli 4ॸTsaynö tapuyaptinmi Jesus nirgan:

willacuyninta willacogcunataga “Pipis llutanta yachatsicur mana


unaypitapis wanutsiyanquilla? Nogaga pantatsiyäshunayquipä shumag
imanömi gamcunata goriyta munargö, tantiyacuyay. 5ॸAtscagmi criyitsicogcuna
imayca wallpa chipsancunata goriycur shayämunga nogaman ituycullar:
ogllagnöpis. Tsaynö goriyta munaycaptïpis ‘Nogam salvacogga cä’ nirnin. Tsaynö
gamcunaga munayangayquichömi nirmi atsca runacunata criyitsiyanga.
cacuyarguyqui. 38,39ॸTsaynö 6ॸMaytsay nacioncunachöpis gyërra

cayangayquipita gamcunata Tayta Dios captin y wanutsinacuy captin ama


dejariyäshunquim y mantsacäyanquitsu. Tsaycunarämi
chiquiyäshogniquicunam munanganta puntataga päsanga. Tsaycuna captinpis
rurar marcayquicunatapis ushacätsiyanga. cay patsaga manarämi ushacangarätsu.
Tayta Dios goricamaptin manam 7ॸJuc nacionwan jucag nacionmi

ricayämanquinatsu ‘Tayta Dios gyërraman yaycuyanga. Tsaynöllam


cachamungan salvayämaglläcuna muchuy captin mallagay canga.
shacallämuy’ niyangayqui junagyag”. Terremötupis maytsaychömi canga.
8ॸTsaynö captinpis ñacaycunapa
Templu juchunanpä cagta gallaycunallanrämi tsaycunaga canga”.
Jesus willangan 9ॸ“Tsay witsancunam nogaman
(Marcos 13.1,2; Lucas 21.5,6) criyicamogcunata runacuna chiquirnin

24
1ॸTemplupita yargurir Jesus prësu tsariyanga, ñacatsiyanga, y
aywacuycaptinnam wanutsiyanga. 10ॸTsaynö ñacaycuna
discïpuluncuna niyargan: “¡Cuyayllapä captinmi nogaman criyicayämunganpita
jatusag rumicunawan sharcatsishga waquincuna witicuriyanga. Nircurnam
ґkͮͅkҽƄϘॷ24 60

mana witicogcunatana chiquir mananam yapayga tsaynö ñacaycuna


autoridäcunaman apatsiyanga canganatsu. 22ॸAcrangancunata
castigayänanpä. 11ॸTsay tiempucunam cuyaparmi Tayta Dios tsay ñacaycunata
Tayta Diospa willacuyninta willacog päratsinga. Tsay ñacaycunata mana
tucogcuna masrä yuriyanga llutancunata päratsiptinga llapanpis
criyitsicur. 12ॸMaytsaychöpis ushacäyanmanmi”.
chiquinacuyllana captinmi runacuna 23ॸ“Tsay junagcunam runacuna

cuyanacurga cawayanganatsu. 13ॸTsaynö niyanga: ‘Tayta Dios cachamungan


captinpis wanunganyagpis nogaman salvacog caychömi’ o ‘Wacchömi caycan’
criyicamog cagcunam Tayta Diospa nirnin. Tsaynö niyaptin ama ichicllapis
ñöpanman chäyanga. 14ॸCay alli criyiyanquitsu. 24ॸTsaynöpis waquinga
willacuynïta maytsay runacunaman ‘Tayta Dios cachamangan salvacogmi cä’
willacuriyaptinrämi noga cutimushä”. o ‘Diospa willacognin profëtam cä’ nirmi
llullacuyanga. Runacunata criyitsiyänan
Feyupa ñacaycuna cananpä cashgam imayca milagrucunatapis
Jesus willangan rurayanga. Imaycanöpa engañarpis
(Marcos 13.14-23; Lucas 21.20-24) Tayta Diosman criyicogcunataga manam
15ॸ“Tayta Diospa willacognin profëta engañayta puëdiyangatsu. 25ॸTsaycuna
Danielmi gellgargan templuman manarä päsaptinmi gamcunata willaycä
yaycuycur mana alli runa imayca criyitsicur llutan yachatsicogcunata
llutancunata rurananpä cagtapis.ॹy Tsay mana cäsupäyänayquipä”.
gellgangannöllam llapanpis ruracanga. 26ॸ“Pipis ‘Tayta Dios cachamungan

(Jesucristo tsaynö ninganta liyegcunaga salvacog tsunyag jircachömi caycan’


shumag tantiyacuyätsun.) 16ॸTsay mana niyäshuptiqui ama ricag aywayanquitsu.
alli runa templuman yaycuptin Jerusalen ‘Washachömi pacaraycan’
quinran marcacunapita geshpir niyäshuptiquipis ama criyiyanquitsu.
aywacuyätsun. 17ॸWayincunapitapis juclla 27ॸCiëluchö tillagucuy jucagläpita

geshpicuyätsun imancunamanpis jucagläyag atsicyaptin runacuna


manana jipeg cutiypa. 18ॸChacranchö ricayangannömi noga ciëlupita
caycagcunapis geshpir aywacuyätsun. cutimogtapis llapan runacuna
Wayincunaman ama cutiyätsunnatsu ricayämanga. 28ॸTsunyagcunachö
trocanancunaman jipegrä. 19ॸTsay wiscurcuna tumaycachar musyatsicuyan
mantsariypä ñacay junagcuna allau maychöpis wanushga ashma
geshyag warmicuna y llullu wawayog jitaraycangantam. [Tsaynömi noga
warmicuna, paycuna ¡ima cuyapaypärä ningäcuna ruracagta ricar musyayanqui
cayanga! 20ॸTayta Diosman mañacuyay noga cay patsaman cutimunäpäna cagta]”.
tsay junagcuna tamya witsanman ni
säbadu jamapay junagman mana Ciëlupita cay patsaman
camacänanpä. 21ॸTsay junagcunaga alläpa cutimunanpä cagta Jesus willangan
cuyapaypämi runacuna ñacayanga. Cay (Marcos 13.24-27; Lucas 21.25-28)
patsata Tayta Dios camanganpitapis 29ॸ“Tsaynö feyupa ñacaycuna
manam tsaynö ñacayga cashgatsu. Y päsariptin rupaypis ni quillapis

y॰24.15 Templuman yaycuycur mana alli runa imayca llutancunata rurananpä cagpita
musyanayquipä liyinqui Daniel 9.27; 11.31; 12.11.
61 ґkͮͅkҽƄϘॷ24

mananam atsicyanganatsu. Y nircur yarpashgata cutimushä. 38ॸTsay witsanga


llapan estrëllacuna shushuyämungam. diluviu manarä captin runacuna micur,
Ciëlupis sicsicyangam.ॹz 30ॸTsaypitaran upyar, casaracurmi cacuyargan. Tsaynö
nogata ricayämanga pucutay jananta cawacuyargan Noe büquitanö *arcata
chipipirrä shamuycagta. Tsaynö ruraycur tsayman yaycungan
shamuycagta ricaycayämarmi itsanga junagyagmi. 39ॸTsaynö caycagman Tayta
maytsay runacunapis pasaypa mantsarir Dios illagpita pasaypa tamyata
wagayanga. 31ॸTsay junag Tayta Dios gallatsipaycamuptinmi cay patsaman
cornëtata jinchi tucaratsimuptinmi yacu juntargan. Tsaynöpam arcaman
*angelnïcunata cachamushä. Paycunam llapan mana yaycog cag runacuna
maytsaypitapis nogaman ushacäyargan. Nogapis tsaynöllam
criyicamogcunata goriyämunga”. runacuna mana musyayangan öra
illagpita cutimushä”.
Hïgus jachaman iwalatsir imay 40ॸ“Cutimungä junag ishcag runacuna
cutimunanpä cagtapis Jesus chacrachö aruycagpita nogaman
tantiyatsingan criyicamog cagtam gloriaman
(Marcos 13.28-31; Lucas 21.29-33) pushacushä y mana criyicamog
32,33ॸ“Cay hïgusman iwalatsir cagtanam jagirishä. 41ॸMaraynincunachö
ningäcunata yarparäyanqui. ishcag agacuycag warmicunapita
Musyayanquim tamya tiempu nogaman criyicamog cagtam
gallaycuptin hïgus jachapa yuran pushacushä y mana criyicamog cagtaga
wegllimunanpäna canganta. Tsaynömi jagirishämi. 42ॸManam musyayanquitsu
cay ningä ñacaycuna gallaptin imay öra cutimunäpä cagtapis. Tsaynö
gamcunapis tantiyayänayquina caycaptinga imaypis Tayta Dios
cutimunäpä cercana canganta. 34ॸCay munangannö cawarmi
ningäcuna gallaptin tsay tiempu shuyacaycäyämänayqui”.
runacuna manarä wanuyaptinmi 43ॸ“Juc runa wayinta ladron

llapanpis cumplinga. 35ॸCiëlu y cay patsa suwapänanpä cagta musyarga mana


ushacäcuptinpis noga ningäcunaga punuypa maya-mayallanam waranman.
llapanmi ruracanga”. 44ॸTsaynömi gamcunapis Tayta Diosman

mañacur caycäyänayqui. Mana


Jesus imay öra cutimunanpä cagta yarpashgata cutimur jutsallachö
mana pipis musyangan caycagtatä tariycüman”.
(Marcos 13.32-37;
Lucas 17.26-30, 34-36) Alli empliyäduman y mana alli
36ॸ“Tsaycuna empliyäduman iwalatsir
imay junag imay öra
yachatsingan
päsananpä cagtaga angelcunapis ni
(Lucas 12.41-48)
nogapis manam musyayätsu. Tsaytaga
quiquin Tayta Diosllam musyaycan”. 45ॸ“Juc patron maypapis illarga mas
37ॸ“Unay *Noe cawanan witsan mana yäracuypä cag empliyäduntam
yarpashgata Tayta Dios *diluviuta haciendanchö dejan imaycancunatapis
cachamungannömi nogapis mana shumag ricaycänanpä y waquin

z॰24.29 Tsaycuna päsayänanpä cagpita masta musyanayquipä liyinqui Isaias 13.10; 34.4;
Joel 2.10.
ґkͮͅkҽƄϘॷ24ٍॷ25 62

empliyäduncunatapis öranchö garar chasquicuyänanpä. 8ॸTsaychönam


caycänanpä. 46ॸTsay patron illanganpita chiuchincunaman acëtita yapay
cutir yätsingannö llapantapis ruraycagta wiñayänanpä mana apag cagcuna
tariycur imanörä cushicur alabanman waquin cag jipashcunata mañacur
tsay empliyädunta. 47ॸEmpliyädun niyänä: ‘Chiuchïcunam upiycanna.
tsaynö alli portacuptinnam paypa Acëtiquicunata raquiparcayämay
maquinmanna churanman llapan chiuchïcunaman wiñayänäpä’ nir.
imaycantapis ricananpä. 48ॸPeru mana 9ॸTsaynö niyaptinmi acëtiyog cag

yäracuypä cag empliyädum itsanga jipashcuna niyänä: ‘Gamcunata


yarpan: ‘Patronnï manarämi rasllaga raquiparga manam aypäpacuyäshätsu
cutiramungarätsu’ nirnin. 49ॸTsaynö quiquïcunaga. Antis aywar
yarparnam empliyädu mayincunatapis rantiscayämuy quiquiquicuna
magar ushan y ƿestacunachö puricur, atsquicuyänayquipäga’ nir.
micur, upyar cacun. 50ॸTsaynö 10ॸTsaypitanam acëti ranteg

caycagman patronnin mana yarpashgata aywayanganyag casacog jövinga


illanganpita chaycurga, 51ॸempliyädun chärinä. Tsaynam tsay listu
mana allicunata ruraycagta tariycur shuyacuycag jipashcunata ƿestanman
patronnin magacacharcurmi gargunga. yaycatsinä. Y nircurnam puncuta
Tsaynömi janan shongulla wichgacascamunä. 11ॸTsaypita acëti
criyicogcunatapis Tayta Dios ranteg aywag jipashcuna cutiycurnam
inƿernuman gargunga. Tsaychömi tariyänä puncu wichgaraycagtana.
wagar quirutapis uchuyangarä”. Tsaynam paycuna gayacuyänä:
‘¡Puncuta quichapaycayällämay, taytay!’
Chunca jipashcunaman iwalatsir nir. 12ॸTsaynö gayacuyaptinnam casacog
Jesus yachatsingan jövinga ruripita contestamunä:

25
1ॸCiëlupita cutimur imanö ‘Gamcunata manam regïtsu. ¿Pirä
cananpä cagta tantiyatsirmi cacuyanquipis?’ nirnin”.
Jesus caynöpis nirgan: “Chunca 13ॸTsaycunata parlapasquirnam Jesus

jipashcunam chiuchincuna listacurir nirgan: “¡Gamcunapis tsay pitsga


aywayänä casacushga jövinman jipashcunanö listacushga caycäyanqui!
chasquicog. 2-4ॸTsaynö aywagcunaga Nogaga mana yarpashgatam cutimushä.
pitsga cag jipashcuna acëtincunaॹa Manam musyayanquitsu imay junag ni
apayänä ushacäpacur wiñayänanpä. imay öra cutimunäpä cagtaga”.
Pitsga cag jipashcunaga acëtincuna
Empliyäduncuna arunanpä
manam apayänätsu. 5ॸTsay casacog jövin
patronnin gellëta jagipangan
mana chaptinnam shuyaraycäyanganta
(Lucas 19.11-27)
llapancunapis punucäriyänä”.
6ॸ“Tsaynö punucashga caycäyaptinnam 14ॸTsaypita caynöpis Jesus nirganmi:

pullan pagasnöna juc runa gayacunä: “Juc rïcu runam juclä nacionpa aywacur
‘¡Casacog jövin yaycaycämunnam!’ nir. empliyäduncunata gellënincuna
7ॸTsaynö gayacunganta wiyarna llapan jagipänä cutimunganyag tsay gellëwan
jipashcuna listacuyänä payta aruycäyänanpä. 15ॸJucnintam jagipänä

a॰25.2-4 Jesus cawanan witsanga olïvu jachapa murunpitam acëtita rurayag atsquicuyänanpä.
Tsay witsancuna kerosënega manaran carganrätsu.
63 ґkͮͅkҽƄϘॷ25

pitsga waranga (5,000) gellëta. ‘Taytay, noga musyämi gam


Jucagtana jagipänä ishcay waranga imaycapäpis mallagashga cangayquita.
(2,000) gellëta. Jucnin cagtana jagipänä Mana murucungayquipitam gorinquipis.
juc waranga (1,000) gellëta, paycuna Tsaynömi mana murungayquiman
imanöpis cayanganta tantiyapaycur. cosichagpis aywanqui. 25ॸTsaynö feyu
Nircurnam caru marcapa aywacunä. cangayquita musyarmi mantsapacur
16ॸTsay pitsga waranga gellëta chasqueg gellëniquita patsaman pampaycurgä.
cag empliyädunga shumag negociuta Tsaymi gayatsimaptiqui gellëniquita
rurar pitsga waranga masta miratsinä. mana faltagta apallämurgö’ nir.
17ॸIshcay warangata chasqueg cagpis 26,27ॸTsaynö niptinnam patronnin ninä:

tsaynöllam negociuwan shumag arur ‘¡Gamga mana yäracuy gela


ishcay waranga masta miratsinä. 18ॸJuc empliyädum canqui! Malafë cangäta
waranga gellëta chasqueg cagmi itsanga yarpaycarga ¿imanirtä gellënïta
ratashwan gepiycur pampaycunä”. bancullamanpis churargayquitsu
19ॸ“Tsaypita unay ricogta cutimur wachayyogtana goricunäpä?’
patronnincuna cutirnam nir. 28ॸTsaynö nisquirnam tsaychö
empliyäduncunata cuentata mañanä caycag runacunata ninä: ‘Tagay gela
jagipangan gellëwan imanö empliyädupita gellënïta gechusquir
aruycäyanganta musyananpä. 20ॸTsaynö goycuyay chunca waranga (10,000)
cuentata mañaptinnam pitsga waranga gellë tsararag cagta. 29ॸNoga ningäta
gellëta chasqueg cag empliyädun pitsga cumpleg cagcunataga imaycäwanpis
waranga masta entregar ninä: ‘Taytay, munayyog cananpämi churashä. Peru
pitsga warangata gollämangayquita mana cumplegcunatam itsanga
pitsga waranga mastam gellëniquita imaycantapis gechusquir gargurishä.
miratsillargö’ nir. 21ॸTsaynö niptinnam 30ॸCay imapäpis mana väleg empliyäduta

patronnin ninä: ‘Gamga alli empliyädum tsacayman jitayay. Tsaychö wagar


canqui. Wallcallawanpis shumag arur quiruntapis uchurrämi yarpayta taringa’
miratsingayquipitam cananga mas ”.
imaycäwanpis munayyogna canayquipä
churashayqui. Tsaynö cangayquipita Fisyu ƿnal junagpä Jesus willangan
canan ƿestata rurashun’ nir”. 31ॸ“Noga, Tayta Diospita shamog,
22ॸ“Tsaypitanam chänä ishcay waranga cutimushä llapan angelcunawan
gellëta chasqueg cag empliyädunpis chipipirrämi. Nircurmi jamacushä
caynö nir: ‘Taytay, ishcay warangata llapan runacunata juzganäpä. 32ॸTsay
gollämangayquita ishcay waranga junagga maytsay nacioncunapitam
mastam gellëniquita miratsillargö’. llapan runacunata angelnïcunawan
23ॸTsaynö niptinnam patronnin ninä: goritsimushä. Tsaychömi raquishä
‘Gampis alli arog empliyädum canqui. mitsicog runa üshancunata
Wallcallata jagipaycungäwan shumag cabracunapita raquegnö. 33ॸNogaman
arungayquipitam cananga imaycäwanpis criyicamog cagtam derëchä cag
munayyog canayquipä churashayqui. läduman raquishä. Y mana criyicamog
Tsaynö cangayquipita canan ƿestata cagtaga itsognï cag lädumanmi
rurashun’ nir”. raquishä. 34ॸTsaynö raquiscärirnam noga
24ॸ“Tsaypitanam juc waranga gellëta derëchächö caycagcunata caynö nishä:
chasqueg empliyädunpis chaycur ninä: ‘Gamcunataga Tayta Dios pasaypam
ґkͮͅkҽƄϘॷ25ٍॷ26 64

cuyayäshunqui. Cay patsata manarä jatircatsiyämargayquitsu. Geshyaptïpis


camarmi imaycacunatapis gamcunapä carcelchö wichgaraptïpis manam
Tayta Dios patsätsipacurganna. watucaycayämargayquitsu’ nir”.
Patsätsipacungan gloriamanmi noga 44ॸ“Tsaynö niptïnam itsognïchö caycag

pushayäshayqui. 35ॸGamcunam mallagar runacuna niyämanga: ‘Peru taytay,


puriptï pachä garaycayämargayqui. ¿imaytä gamta ricayargö mallagagta,
Tsaynömi yacunar puriptïpis yacü yacunagta, wayïcunaman chämogta,
garaycayämargayqui. Tsaynöllam röpaynag puregta, geshyaycagta,
wayiquicunaman chämur gorpaytucuptï carcelchö wichgaraycagta nogacuna
patsaycatsiyämargayqui. 36ॸRöpaynag yanapayänäpä?’ nir. 45ॸTsaynö
puriptï gamcunam niyämaptinmi paycunata nishä:
jatircatsiyämargayqui. Geshyaptïpis ‘Ñacaychö cagcunata mana cuyapashga
gamcunam gawaycayämargayqui. car nogatapis manam
Carcelchö captï gamcunam cuyapäyämargayquitsu’ nir”.
watucaycayämargayqui’ nirnin”. 46ॸTsaynö willapäcurirnam Jesus
37ॸ“Tsaynö niptïnam allita rurar nirgan: “Tsay mana cuyapäcog
cawashga cag runacuna tapuyämanga: cagcunaga inƿernuman gaycucarmi
‘Taytay, ¿imaytä mallagar puriycagta tsaychö imayyagpis ñacayanga. Tayta
garayargä? ¿Imaytä yacunar puriycagta Dios munangannö runa mayinta
upurinayquipä yacuta garayargä? yanapag cagcunam itsanga imayyagpis
38ॸ¿Imaytä wayïcunaman chämurgayqui gloriachö cawayanga”.
patsaycatsiyänäpä? Y röpaynag
puriptiqui ¿imaytä jatircatsiyargä?’ Jesusta wanutsiyänanpä mandacog
39ॸTsaynömi niyämanga: ‘Geshyaptiqui o sacerdöticuna willanacuyangan
carcelchö captiqui ¿imaytä (Marcos 14.1,2; Lucas 22.1,2;
watucagniqui shayämurgä?’ nirnin. Juan 11.45-53)

26
40ॸTsaynö niyaptinnam noga caynö 1ॸTsaynö yachatsicurirnam

nishä: ‘Imayca ñacacuyninchö runa discïpuluncunata Jesus nirgan:


mayiquicunata yanapag cagcunam 2ॸ“Musyayangayquinöpis *Pascua ƿesta

nogata yanapaycämag cuenta gallaycunanpä ishcay junagllanam


cayarguyqui’ nir”. faltaycan. Tsaychömi noga Tayta
41ॸ“Nircurnam itsognï cag läduchö Diospita shamogta chiquimagnïcunapa
caycag runacunata nishä: ‘¡Gamcunaga maquincunaman entregayämanga
nogalläpa ñöpäpita witicuyay! Satanas y cruciƿcayämänanpä” nir.
supaycuna gaycucäyänanpä caycag 3ॸTsaypitanam mandag sacerdöticuna

inƿernumanmi gamcunaga y Israel runacunapa autoridänincuna


gaycucäyanqui. 42ॸMallagar puriptïpis goricäyargan mas mandacog cag
gamcunaga manam sacerdöti Caifaspa wayinman.
garaycayämargayquitsu. Y yacunar 4ॸTsaychömi willanacuyargan

puriptïpis manam upurcunäpä yacü runacunata mana mayatsiyllapa Jesusta


garaycayämargayquitsu. 43ॸTsaynömi tsarisquir wanutsiyänanpä. 5ॸTsay
wayiquicunaman gorpaytucur chämuptï willanacurmi niyargan: “Amarä cay
gamcuna mana ƿestachöga imatapis rurashuntsu.
patsaycatsiyämargayquitsu. Röpaynag Fiestachö tsarishgaga runacunam
captïpis manam contrantsic sharcuyanga” nir.
65 ґkͮͅkҽƄϘॷ26

Tsaynö niptinnam paycuna niyargan:


Jesuspa umanman perjümita “Nogacuna pägayäshayqui quimsa
warmi wiñapangan chunca (30) yurag gellëtam” nir.
(Marcos 14.3-9; Juan 12.1-8) 16ॸTsaynö conträtuta rurasquirnam Judas
6ॸTsaypita Betania marcamanmi Jesus yarpachacurgan sacerdöticunaman imay
aywargan “Leprösu” niyangan Simonta öra willacog cutinanpäpis.
wayinman watucagnin. 7ॸTsaychö
jamapaycaptinnam juc warmi chargan Pascua merendata
rumipita rurashga lindu frascuchö discïpuluncunawan Jesus micungan
perjümin aptashga. Tsay perjümega (Marcos 14.12-25; Lucas 22.7-23;
feyupa chaniyogmi cargan. Tsaynam Juan 13.21-30; 1 Corintios 11.23-26)
mësachö Jesus caycagman warmi 17ॸTsaypita levadüraynag tantata
witiycur Jesuspa umanman tsay micuyänan *Pascua ƿesta semäna
perjümita wiñapargan. 8ॸTsaynö gallaycunan junagnam discïpuluncuna
wiñapagta ricarnam discïpuluncuna Jesusta tapuyargan: “Taytay, ¿maychötä
ajarnin niyargan: “¿Imapätä tsaynö lluta listacayämushä Pascua merendata
jichar perditsin tsay perjümita? 9ॸTsaynö micunantsicpä?” nir.
perditsinanpa rantinga nogantsicta 18ॸTsaynö niyaptinmi Jesus nirgan:

goycamashwan cargan tsayläya “Marcapa aywar juc runata niyanqui:


chaniyogtaga ranticusquir tsay gellëwan ‘Señor Jesusmi cachayäman.
muchogcunata yanapanantsicpä” nir. Wanutsiyänanpä öran captinnash
10ॸTsaynö niyangancunata wiyarnam discïpuluncunawan Pascua merendata
Jesus nirgan: “¿Imanirtä gamcuna wayiquichö micuyta munaycan’ nir”.
parlacachäyanqui? Nogapäga allitachä 19ॸTsaynö Jesus niptin

ruraycan. 11ॸMuchogcunata discïpuluncunaga yätsingannöllam


yanaparninga imaypis Pascua merendata tsay wayichö
caycäyanquirämi. Peru nogawanga listapacuyargan. 20ॸTsaypita patsa
mananam gamcuna juntaräyanquinatsu. tsacanaycaptinnam chunca ishcay (12)
12ॸCay warmega perjümita discïpuluncunawan Jesus mësaman
wiñapaycäman pampacänäpä jamacurgan. 21ॸTsaynam
alistamarninnam. 13ॸCay rurangantaga micuycäyangantana Jesus nirgan:
maytsaychöpis alli willacuynïta “Gamcunapita jucniquim
willacuyanganchöga willacuyangam”. chiquimagnïcunapa maquinman
entregayämanqui”.
Jesusta ranticunanpä mandacog 22ॸTsaynö niptinnam wamayarnin
sacerdöticunawan Judas jucninpis jucninpis Jesusta tapuyargan:
conträtuta rurangan “¿Nogatsurä tsayta ruraycüman,
(Marcos 14.10,11; Lucas 22.3-6) taytay?” nir.
14ॸTsaypitanam Jesuspa discïpulun 23ॸTsaynam Jesus nirgan: “Nogawan

Judas Iscariote aywargan mandacog juc matillachö tantata tullpurcur


sacerdöticunaman parlag. 15ॸTsaynö micuycagmi chiquimagnïcunapa
parlarmi nirgan: “Runacuna maquinman entregamanga. 24ॸNoga
tsunyäriyangan öra Jesusta prësu Tayta Diospita shamogtaga Diospa
tsariyänayquipä willaptï ¿aycatatä palabran gellgaranganchö ningannöllam
pägayämanqui?” nir. ñacatsir wanutsiyämanga. Peru allau
ґkͮͅkҽƄϘॷ26 66

tsay ranticamag runa imanö 33ॸTsaynö niptinnam Pedro nirgan:

cuyapaypärä canga. Payga mejor ama “Waquin cagcuna jagiriyäshuptiquipis


yurinmanpistsu cargan”. nogaga manam dejashayquitsu, taytay”
25ॸTsaynö niptinnam ranticog Judas nir.
Jesusta tapurgan: “¿Taytay, nogacu 34ॸTsaynam Jesus nirgan: “Pedro,

callä?” nir. canan pagas gällu manarä cantaptinmi


Jesusnam nirgan: “Quiquiquim tsayta gam quimsa cuti ñëgamanqui”.
nirguyqui” nir. 35ॸTsaynö niptinnam Pedro nirgan:
26ॸTsaynö micuycäyaptinnam Jesus “¡Ishcantsicta wanutsimänantsic
tantata aptarcur Tayta Diosman captinpis manam ñëgashayquitsu,
mañacur agradesicurgan. Nircurnam taytay!” nir. Pedro ningannöllam
paquirir discïpuluncunata macyargan: waquin cag discïpuluncunapis niyargan.
“Cay tantata llapayqui micuyay. Cayga
cuerpümi” nir. Getsemanichö Jesus Tayta
27ॸTsaynömi vïnuyog väsuta aptarcurpis Diosman mañacungan
Tayta Diosman mañacur agradesicurgan. (Marcos 14.32-42; Lucas 22.39-46)
Nircurnam discïpuluncunata macyargan: 36ॸTsaypitanam Jesus aywargan
“Cay vïnuta llapayqui uputsinacuyay. discïpuluncunawan Getsemani
28ॸCay vïnoga yawarnïmi. Noga huertaman. Tsaychönam
yawarnïta jichar wanuptïmi Tayta Dios discïpuluncunata nirgan: “Tayta
runacunawan *mushog conträtuta Diosman mañacamungäyag gamcuna
ruranga nogaman criyicamog cagcunata cayllachö jamaraycäyay”.
jutsancunapita perdonananpä. 37ॸNisquirnam Pedruta y Zebedeupa
29ॸYapayga manam vïnuta upushänatsu tsurincuna Santiagutawan Juanta mas
Tayta Diospa ñöpanchö gamcunawan washaläman pushargan. Tsaychö feyupa
mushog vïnuta upungäyag”. llaquicurnam paycunata nirgan:
30ॸTsaynö nisquir alabanzacunata 38ॸ“Wanunayparä llaquicuymi entëru

cantasquirnam discïpuluncunawan tullüta almäta päsashga. Cayllachö


Jesus aywacuyargan Olivos jircanman. shuyaycäyämay Tayta Diosman
mañacurnin”.
Pedro ñëgananpä cagta 39ॸTsaynö nisquirmi mas washaläman
Jesus ningan aywargan Tayta Diosman mañacog.
(Marcos 14.27-31; Lucas 22.31-34; Tsaychönam pasaypa llaquicurnin
Juan 13.36-38) gonguricuycur patsaman umpucurcur
31ॸOlivos jircanman chaycurnam Jesus mañacurgan: “Papällay, cay ñacanäpäna
nirgan: “Tayta Diospa palabranchö cagpita munarninga jipiycallämay. Peru
caynömi nican: ‘Üsha mitsicogta itsanga ama noga munangänöga
wanuscatsiptï üshancuna wacpa caypa catsuntsu, sinöga gam munangayquinö
mashtacarmi aywacuyanga’ nir. Tsay callätsun” nir.
ningannöllam canan pagas llapayqui 40ॸTsaynö mañacunganpita cutirnam

jagiriycamar aywacuyanqui. 32ॸTsaynö tarirgan quimsan discïpuluncuna


captinpis wanuscatsiyämaptin punucashga caycäyagta. Tsaynam
cawarcamurga gamcunapita mas Pedruta nirgan: “Pedro, ¿gamcunaga
puntatam Galileaman aywashä tsaychö manacu juc örallapis Tayta Diosman
tincunantsicpä”. mañacuyta puëdiycuyarguyqui?
67 ґkͮͅkҽƄϘॷ26

41ॸRicchacur Tayta Diosman mañacuyay. Jesusga canga prësuyänayquipä”.


Mana dejamayta munaycarpis Tayta 49ॸTsay ningannömi Jesusman witiycur
Diosman mana mañacurga Judasga mutsaycurgan: “¿Allillacu,
jagiriycayämanquim”. tayta?” nirnin.
42ॸTsaynö nisquir cutirirnam yapay 50ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: “Au

Tayta Diosman mañacurgan: “Papällay, Judas, ¿cayyagräcu shamuycurguyqui?”ॹb


runacuna ñacatsimar wanutsiyämänan Tsaynö niptin runacunaga Jesusta
captinpis gam munangayquinö jinan öram prësu tsariyargan.
callätsun” nir. 51ॸTsaynö prësu tsariyaptinnam juc
43ॸTsaynö Tayta Diosman discïpulun mas mandacog cag
mañacunganpita cutirpis tarirgan sacerdötipa wätayninpa rinrinta
quimsan discïpuluncuna cangan espädanwan roguscapurgan. 52ॸTsayta
wanuypa punucashga caycäyagtam. ricaycurnam Jesus nirgan: “Espädayquita
44ॸTsaynö caycagta ricaycurpis yapay churay. Pipis espädawan runa mayinta
cutiycur Tayta Diosman mañacurgan wanutseg cagtaga espädawanmi
puntata mañacungannöllam. 45ॸTsaypita quiquintapis wanutsiyanga. 53ॸ¿Gam
cutiycamurnam paycunata nirgan: manacu musyanqui Tayta Diosman
“¿Cananpis gamcunaga jinallacu mañacuriptï chunca ishcay (12) tröpaॹc
punucuycäyanqui? ¡Ricchayay! Cananga angelcunata cayman cachaycamuptin
noga Tayta Diospita shamogta jutsasapa janä sharcuyänanpä cagta? 54ॸTsaynö
runacunapa maquincunaman angelcunata nogapa janä
entregayämänanpä öra chämushganam. cachaycamuptinga ¿imanöparä
46ॸ¡Sharcuyayna! Chiquimagnïcunapa cumplinga runacuna wanutsimänanpä
maquinman entregamag runaga Diospa palabranchö
yaycaycämunnam” nir. gellgaraycanganpis?”
55ॸTsaynö nisquirnam tsay runacunata
Jesusta prësu tsarircur Jesus nirgan: “¿Imanirtä ladron captïnö
apacuyangan gamcuna shayämurguyqui
(Marcos 14.43-50; Lucas 22.47-53; espädayquicunawan y garrötiquiwan
Juan 18.3-12) nogaman prësuyämag? Nogaga goyay
47ॸTsaynö discïpuluncunawan Jesus goyaypis templuchömi yachatsicurgö.
parlaycaptinllarämi Judas Iscariote Tsaychö caycaptëga ¿imanirtä prësu
chargan atsca runacunata pushashga. tsariyämargayquitsu? 56ॸTayta Diospa
Tsay runacunaga chäyargan willacognin profëtacuna
espädancunawan y garrötincunawanmi. gellgayangannöllam cay
Paycunataga cachayargan mandacog ruraycäyangayqui llapanpis
sacerdöticuna y respitädu mayor camacaycan”.
runacunam Jesusta prësu tsariyänanpä. Tsaynö nicaptinnam Jesusta
48ॸJudasga caynö nirmi runacunata japallanta jagisquir discïpuluncuna
yätsirgan: “Mayganpis mutsangä cagmi geshpir aywacuyargan.

b॰26.50 Cay versïculuchö Jesus ninganta waquincunaga ticratsiyan caynömi: “Imatapis


ruranayquipä cagtaga jucllana ruray” nir. c॰26.53 Juc tröpachöga cayargan jogta waranga
(6,000) soldäducunam. Tsaymi Jesus nirgan ganchis chunca ishcay waranga (72,000)
angelcunapita masta cachamunanpä cagta.
ґkͮͅkҽƄϘॷ26 68

junag ricayämanqui imaycawan


Jesusta mandacog sacerdötipa munayyog Tayta Diospa derëcha cag
wayinman chätsiyangan lädunchö jamaraycagtam. Y tsaypitanam
(Marcos 14.53-65; pucutay jananchö shamuycagta
Lucas 22.54,55,63-71; ricayämanqui”.
Juan 18.13,14,19-24) 65ॸTsaynö niptinnam mandacog
57ॸTsaynö Jesusta prësu apacuyargan sacerdöti rabyanaywan röpantapis
mas mandacognin cag sacerdöti rachirrä nirgan: “Cay runa tsaynö
Caifaspa wayinmanmi. Tsaychömi ley nicaptinga ¿imapänatä mas
yachatsicogcuna y mas waquin puëdeg testïgucunatapis munantsic? Gamcuna
autoridäcuna goricashga caycäyargan. wiyayarguyquim quiquin Dios tucurna
58ॸJesusta apacuyaptin Pedroga caru parlaycanganta. 66ॸTsaynö captinga
gepallantam aywargan Caifaspa gamcuna ¿imaniyanquitä?” nir.
wayinman yaycatsiyanganyag. Tsayman Tsaynam tsaychö caycag runacuna
yaycaratsiyaptin Pedrupis gepantam niyargan: “¡Tayta Diospa contranmi
yaycurirgan. Wayipa patiunchömi parlashga! ¡Tsaynö canganpita cay
templu cuïdag runacunawan juntu runaga wanutsun!”
jamaraycargan ima päsangancunatapis 67ॸTsaynö nirmi cäranman togapäyargan

ricararnin. y magayargan. Waquinnam lagyar


59ॸMandacog sacerdöticunawan puëdeg ushayargan: 68ॸ“Tayta Dios cachamungan
autoridäcunaga Jesusta imaycanöpapis salvacog carga mä, niyämay ‘¿Pitä
wanutsiyänantam munayargan. Tsaymi lagyashurguyqui?ٔॸٚ͑ɗф͑ɗ͑.
runacunata ashiyargan Jesuspita
manacagcunata niyänanpä. 60ॸPaycuna Jesusta Pedro
manacagcunata niyaptinpis Jesuspa “Manam regïtsu” ningan
contran sharcogcunaga manam ima (Marcos 14.66-72; Lucas 22.56-62;
jutsantapis tariyargantsu Juan 18.15-18, 25-27)
wanutsiyänanpänöga. Tsaypitanam ishcay 69ॸTsayyag Pedroga jamaraycargan
runacuna niyargan: 61ॸ“Cay runaga wayi puncu cagllachömi. Tsaychö
caynöchä nirgan: ‘Templuta juchuratsirmi jamaraycagta ricarnam juc empliyäda
noga quimsa junagllata sharcatsishä’ nir”. jipash witiycur nirgan: “Gamtapis
62ॸTsaynam sacerdöticunapa Jesuswan puriycagtam ricargä” nir.
mandagnin cag Jesusta tapurgan: 70ॸTsaynam runacuna wiyaycaptin

“¿Manacu imatapis parlacunqui tsaynö Pedro nirgan: “Manam musyätsu imata


niyäshuptiqui? ¿Imanirtä tsaynö parlapaycämangayquitapis”.
contrayqui nicäyäshunqui?” 71ॸTsaynö nisquirmi Pedroga puncu
63ॸTsaynö niptinpis manam ni imata cagman witicuycurgan. Tsaychönam juc
Jesus parlacurgantsu. Tsaynam jipashpis payta ricaycur nirgan:
sacerdöticunapa mandacognin yapay “Nogapis cay runataga Jesuswan
nirgan: “Poderösu Tayta Dios puriycagtam ricargä”.
ricananchömi gamta tapü. Rasun cagllata 72ॸTsaynö niptinnam Pedro jurar

nimay. ¿Rasunpacu Tayta Diospa tsurin nirgan: “Nogaga manam regïtsu tagay
salvacog canqui?” nir. runataga” nir.
64ॸTsaynam Jesus nirgan: “Aumi, 73ॸTsaypita mas rätun ricogtanam

ningayquinö rasunpaypam cä. Nogata juc tsaychö caycag runacuna Pedruman


69 ґkͮͅkҽƄϘॷ26ٍॷ27

witipar niyargan: “Gamga rasunpaypa manam imapis gocayämantsu” nir.


tagay runawan puregmi canqui. 5ॸTsaynö niyaptinmi Judasga tsay gellëta
Paypanömi parlacuyniquipis” nir. templuman jichariycur aywacurgan.
74ॸTsaynam Pedro jurar nirgan: “Tagay Nircurnam jinan öra jurcacurgan.
runaga pirä cacunpis. Manam 6ॸTsaynam mandacog sacerdöticuna

regicullätsu”. tsay gellëta gorircur niyargan: “Cay


Tsaynö nicaptinmi gällu gellëga runapa yawarninpa chaninmi.
cantasquirgan. 75ॸGällu cantasquiptinmi Tsaynö captin manam ofrenda
itsanga Pedro yarpasquirgan Jesus gellëmanga tallushwantsu” nir.
caynö ninganta: “Manarä gällu 7ॸTsaynam willanacur tsay gellëwan

cantaptinmi quimsa cuti ñëgamanqui”. rantiyargan manca rurag runapa


Tsayta ninganta yarpasquir Pedro chacranta. Tsay chacrata rantiyargan
wagtaman yargusquirmi pasaypa juclä nacion runacuna wanur tsaychö
llaquicur wagargan. pampacuyänanpämi. 8ॸJesuspa
yawarninpa chanin captinmi tsay
Jesusta Pilatuman prësu apayangan chacrapa jutinta runacuna niyan “Yawar
(Marcos 15.1; Lucas 23.1,2; Pampa” nirnin. 9ॸMandacog
Juan 18.28-32) sacerdöticuna chacrata tsaynö

27
1ॸTsaypita patsa waräriptinnam rantiyanganwanmi cumplirgan Tayta
mandacog sacerdöticuna y Diospa unay willacognin profëta
Israel runacunapa puëdeg Jeremias gellgangan. Tsay gellganganga
autoridänincuna willanacuyargan caynömi nican: “Paypa preciunॹd ayca
Jesusta wanutsiyänanpä. 2ॸTsaynö cösa cananpäpis Israel runacuna
willanacurirnam maquipita watarcur niyangannöllam quimsa chunca (30)
Jesusta apatsiyargan Roma nacionpita gellëta chasquiyargan. 10ॸTsay
mandacog *Pilatuman. gellëwanmi Tayta Dios ningannölla
manca rurag runapa chacranta
Judas Iscariote jurcacungan rantiyargan” nir.
(Hechos 1.18,19)
3ॸJesusta wanutsiyänanpä autoridäcuna Jesusta Pilatuman chätsiyangan
(Marcos 15.2-5; Lucas 23.3-5;
willanacuyanganta musyasquirnam
Juan 18.33-38)
Judas Iscariote pasaypa llaquicurgan.
Ranticunganta pësacurmi quimsa chunca 11ॸTsaypitamandacog Pilatuman
(30) yurag gellëta chasquinganta Jesusta prësu chaycatsiyaptinnam
cutitsipaycurgan sacerdöticunaman. tapurgan: “¿Rasunpacu gamga canqui
4ॸTsaynö cutitsirnam paycunata nirgan: Israel runacunapa mandacog reynin?”
“Jutsamanmi jegarpurgö jutsaynag Tsaynö niptinnam Jesus nirgan: “Gam
runata gamcunata entregarnin”. ningayquinöllam cä” nir.
Tsaynö niptinnam niyargan: 12ॸTsaychö mandacog sacerdöticuna y

“¡Imanöpis cacuy! Nogacunataga puëdeg autoridäcuna imaycata

d॰27.9 Zacarias 11.12,13. Maygan profëtacuna gellgayanganpäpis parlayta munar Israel


runacunaga niyag Jeremias gellganganllatam. Tsaymi Mateupis cayta gellgar Zacarias
ninanpa rantinga Jeremias nirganlla. Y profëta Zacariasmi gellgargan Jesucristupä “Paypa
preciun” nir.
ґkͮͅkҽƄϘॷ27 70

llullacurcur niyaptinpis Jesusga manam 22ॸTsaynö niyaptin Pilatunam nirgan:

imatapis parlacurgantsu. 13ॸTsaynam “Tsaynö captinga cay apayämungayqui


Pilato nirgan: “¿Manacu imatapis ninqui reyniquicuna nisha Jesustaga ¿imatatä
gampa contrayqui imaycata rurashä?” nir.
niyäshuptiquipis?” Tsaynam llapan runacuna niyargan:
14ॸTsaynö niptinpis Jesusga manam “¡Payga *cruzchö wanutsun!” nir.
imatapis parlacurgantsu. Tsaymi 23ॸTsaynam Pilato nirgan: “Cruzchö

Pilatoga imaniytapis puëdirgannatsu. wanunanpäga ¿ima mana allitatä


rurashga?”
Jesusta wanutsiyänanpä Tsaynö niptin runacuna masrämi
Pilato ningan gayarar niyargan: “¡Ari, cruzchö
(Marcos 15.6-15; Lucas 23.13-25; wanutsun!” nirnin.
Juan 18.39–19.16) 24ॸRunacuna tsaynö masrä gayaraypa
15ॸWata watam Pascua ƿestachöga niyaptinnam ima ruraytapis manana
Pilato cachaycog juc prësuta runacuna puëdirgantsu. Tsaynö caycangantanam
mañayangan cagta. 16ॸTsaychömi prësu yacuta apascatsimur llapancunapa
wichgaraycargan juc runa Barrabas ñöpanchö maquinta awicur nirgan:
jutiyog. Paypa mana alli rurag cayninga “Nogaga manam cuentayognatsu callä.
pipita maypitapis regishgam cargan. ¡Cay runata gamcunana wanutsirpis
17,18ॸJesusta chiquipar payman prësu mana wanutsirpis cacuyay!” nir.
apayanganta musyarnam tsaychö 25ॸTsaynö niptinnam runacuna

goricashga caycag runacunata Pilato niyargan: “Nogacunam y wamräcunam


tapurgan: “¿Maygan prësutatä cay runa wanunganpita cuentayog
cachaycunäta munayanqui, cayäshä” nir.
Barrabastacu o reyniquicuna 26ॸRunacuna tsaynö niyaptinnam

Jesustacu?” nir. Pilato Barrabasta cachaycurgan.


19ॸTsaypita Jesusta juzgar Pilato Nircurnam Jesusta astarcatsir Roma
jamaraycaptinmi warmin soldäducunaman entregaycurgan
willacascatsirgan caynö nir: “Jesus cruciƿcayänanpä.
niyangan runaga jutsaynagmi. Ama
paypa contran mëticuytsu. Canan pagas Jesusta soldäducuna burlacuyangan
pasaypa mana allicunatam (Marcos 15.16-20; Juan 19.2,3)
suëñupäcuycurgö tsay runata 27ॸTsaypitanam soldäducuna Jesusta
prësurätsiyaptin”. apayargan cuartelnincunaman. Tsayman
20ॸTsaynö warmin willacatsishga captin llapan soldäducuna goricaycurmi
Pilato Jesusta cachariyta munaptinpis maytsayninpa jiruruparäyargan.
tsaychö caycag mandacog sacerdöticuna 28ॸNircurmi asipäyänan raycur röpanta

y llapan autoridäcunam runacunata llogtiscatsir reypa puca mantuntanö


aquishapäyargan: “Barrabasta cachariy. agshutsiyargan. 29ॸTsaynömi cashapita
Jesusga wanutsun” niyänanpä. corönatapis umanman churapäyargan.
21ॸTsaynö niyaptinmi yapay Pilato Derëcha cag maquinmanpis väratam
tapurgan: “¿Maygantatä cacharishä?” aptapäyargan. Nircurmi ñöpanman
nir. Niptinnam runacuna gayararrä gonguricog tucur asipar niyargan:
niyargan: “¡Barrabasta cachariycuyga!” “¡Alabashga catsun Israel runacunapa
nirnin. reynin!” nir.
71 ґkͮͅkҽƄϘॷ27

30ॸTsaynömi togaparpis ushayargan. salvacog rasunpa carga ¿imanirtä cruzpita


Aptaraycangan värata gechurirmi jucrä yarparamunquitsu?” nirnin.
jucrä uman umallan wiruyargan. 41ॸTsaynömi mandacog sacerdöticuna,
31ॸTsaynö imaycata rurar ajayasquirnam ley yachatsicogcuna, y puëdeg
agshutsiyangan puca mantuta llogtiratsir autoridäcunapis Jesusta asiparnin
cangan quiquinpa röpantana jatitsiyargan. niyargan: 42ॸ“Juccunataga salvarganchä.
Nircurmi cruciƿcayänanpä apayargan. Canan ¿imanirtä quiquinga salvacuyta
puëdintsu? Israel runacunapa reynin
Jesusta cruzchö clavayangan caycarga, mä cruzpita yarparamutsun
(Marcos 15.21-32; Lucas 23.26-43; nogantsicpis paymanna criyicunantsicpä.
Juan 19.17-27) 43ॸ‘Tayta Diospa tsurinmi cä’ y
32ॸTsaynö Jesusta cruzchö clavag ‘Paymanmi yäracü’ nimargantsicchä.
apaycarnam tincuyargan Cirene marcapita Rasunpa tsurin captinga, mä Tayta Dios
Simon jutiyog juc runawan. Paytam Jesus cuyapar salvatsun ari” nir.
apaycangan cruzta umrutsiyargan. 44ॸTsaynöllam ñöpanchö cruciƿcaraycag
33ॸNircurnam Jesusta chätsiyargan ladroncunapis burlacuyargan.
Golgotaman. Golgota ninanga cargan
“calavëra sitiu” ninanmi. 34ॸTsaychönam Jesus wanungan
vïnutawan juc usuncätsicog jampita (Marcos 15.33-41; Lucas 23.44-49;
Jesus upunanta munayargan nanayta Juan 19.28-30)
mana mayananpä. Tsaynam yawarcurga 45ॸTsay junagga pullan junagpitam
mana upuyta munargantsu. patsapis tsacasquirgan tardi mallwayyag.
35ॸTsaypita Jesusta cruciƿcasquirnam 46ॸTardi mallwaychö rupay caycaptinmi

soldäducuna Jesuspa röpanta Jesus llapan callpanwan nirgan: “Eli, Eli,


sortiyayargan mayganpis gänag cag ¿lema sabactani?” nir. (Tsay ninanga
apacunanpä. 36ॸNircurnam soldäducuna “Tayta Diosllä, Tayta Diosllä, ¿imanirtä
tsaychö täpar quëdayargan. 37ॸTsaypita dejariycamarguyqui?” ninanmi.)
juc letrërutanam tablachö gellgarcur 47ॸTsaynö niptin tsaychö caycag

cruzpa puntanman clavayargan. Tsay waquin runacunaga caynömi niyargan:


letrëruchöga caynömi gellgayargan: “Diospa willacognin profëta Eliasmanmi
“CAY JESUSGA ISRAEL RUNACUNAPA gayacuycan” nir.
REYNINMI” nirnin. 48ॸTsaynam juc runa hisöputa gerupa
38ॸJesusta cruciƿcayangan puntanman watarcur upucuyänan ayag
lädunmannam ishcay ladroncunata vïnuman tullpurgan Jesusta
cruciƿcayargan, jucagta derëcha cag shogutsinanpä. 49ॸTsaynö ruraptinnam
lädunman y jucagtana itsog cag waquin runacuna niyargan: “Ama tsayta
lädunman. 39ॸCruzchö Jesus caycagta ruraytsu. Mä, ricashun Elias
ricarnin tsaypa päsag runacunapis shamungacush cruzpita jipeg” nir.
asiparmi umancunata awirninrä niyargan: 50ॸTsaypitaga Jesus yapay fuertipa
40ॸ٘ॸَҽľ̲Й́ӕҡʮӕËȍӕѸËҡѸɗф̲ɗнӕɗ̲Ѹ gayarasquirmi wanusquirgan. 51ॸJesus
junagllata sharcaratsishä’ nicarga mä wanusquingan öram templuchö alli
salvacuy ari. Tayta Dios cachamungan awashga jatun cortïnapisॹe janapita

e॰27.51 Tsay templu rurinchö alli awashga jatun cortïnapä musyanayquipä liyinqui
Exodo 26.31-33; Hebreos 9.1-10; 10.19,20.
ґkͮͅkҽƄϘॷ27ٍॷ28 72

urayninpa rachisquirgan. Tsaymi aywacuptinpis Maria Magdalena mas


pasaypa patsa tsuctsucyaptin jucag Mariaga Jesuspa sepultüran
gagacunapis paquicar ushargan. ñöpanchömi jina jamaraycäyargan.
52,53ॸTsaypita Jesus cawascamuptinnam

Tayta Dios munangannö alli rurag Soldäducuna Jesuspa


runacunapis pamparanganpita atscag sepultüranta täpayangan
cawariyämurgan. Nircur Jerusalen 62,63ॸJesus wanunganpita warayninga

marcaman yaycuyaptinmi atsca cargan säbadu jamapay junagmi.


runacuna paycunata ricayargan. Tsaynam sacerdöticunapa
54ॸJesusta täpaycag capitanpis mandagnincuna y fariseucuna
soldäduncunapis patsa pasaypa Pilatuman aywar niyargan: “Taytay,
cuyuptin y imaycapis päsangancunata tsay llullacog runa ningantam
ricarnin pasaypam mantsacäyargan. yarpasquiyargö. Paymi nirgan:
Tsaymi niyargan: “¡Cay runaga ‘Wanungäpita quimsa junagllatam
rasunpam Tayta Diospa tsurin cashga!” cawarimushä’ nirnin. 64ॸTsaymi gamta
nir. niyällä soldäduyquicunawan sepultürata
55ॸTsaychömi atsca warmicunapis quimsa junag päsanganyag
carulällapita ricaräyargan. Tsay täpaycatsillänayquipä. Mana
warmicunaga yanaparnin Galileapita täpatsiptiquega tsacaypa discïpuluncuna
gatiragcunam cayargan. aywaycurmi Jesuspa ayanta
56ॸPaycunawanmi caycargan Maria suwasquiyanga. Nircurmi runacunata
Magdalena, Santiagupa y Josepa criyitsiyanga ‘Wanunganpitam Jesus
maman Maria, y Zebedeupa warmin. cawariscamushga’ nirnin. Tsaynö nir
llullacuyaptinga puntacunapitapis
Jesusta pampayangan masrämi runawan mana allichö cashun”
(Marcos 15.42-47; Lucas 23.50-56; nir.
Juan 19.38-42) 65ॸTsaynö niyaptinnam Pilato nirgan:
57ॸTsaypita patsa tsacanaycaptinnam “Soldäducunata aywar churayämuy
Pilatuman chargan Arimatea marcapita täpayänanpä”.
Jose. Payga rïcu runam cargan. Y 66ॸTsaynö niptinmi aywar sepultüra

Jesucristuman criyicog runam tsaparag rumipa juc cuchunta cërawan


carganpis. 58ॸTsaynam Pilatuta lagayargan pipis quichaptin imaptinga
mañargan Jesuspa ayanta cruzpita musyacänanpä. Nircurnam
jipirir pampaycunanpä. Tsaynö soldäducunata täpayänanpä dejaycur
mañaptinnam Pilato soldäduncunata cutiriyargan.
nirgan Jesuspa ayanta
cachapaycuyänanpä. 59ॸTsaynö Wanunganpita Jesus
cachapariyaptinnam lïnupita fïnu cawarimungan
säbanaswan piturgan. 60ॸNircurnam (Marcos 16.1-8; Lucas 24.1-12;
gagachö tsayrä uchcutsishga Juan 20.1-10)

28
*sepultüraman Jesusta pampargan. Tsay 1ॸSäbadu
jamapay junag
sepultürataga quiquin pampacunanpämi jamapärirnam dominguman
Jose uchcutsinä. Tsaypitanam warämogga tsaca tsacallana Maria
jatuncaray rumiwan sepultürapa Magdalenawan jucag Maria
puncunta tsapaycur aywacurgan. 61ॸPay aywayargan Jesuspa ayanman
73 ґkͮͅkҽƄϘॷ28

perjümita wiñapäyänanpä. 2ॸTsaynö


aywaycäyaptinnam Tayta Dios Pamparanganpita Jesus
cachamungan angel ciëlupita illacanganta soldäducuna
urämuptin feyupa patsa cuyur willacuyangan
gallaycurgan. Angel sepultüraman 11ॸWarmicuna cuticuriyaptinnam

chaycur tsaparag rumita witiscatsirmi sepultürata täpag soldäducunapis


jananman jamaycurgan. 3ॸTsay angelga Jerusalenman aywar mandacog
tillagucuynörämi atsicyargan. sacerdöticunata willayargan llapan ima
Röpanpis rashtanö yullagrämi cargan. päsangancunatapis. 12ॸTsaynö
4ॸTsayta ricaycur Jesuspa ayan täpag willayaptinnam mandacog
soldäducunaga pasaypa mantsariywan sacerdöticunaga waquin
wanushganömi jitacascäriyargan. autoridäcunawan willanacusquir
5ॸWarmicuna chaycuyaptinnam angel soldäducunata gellëta pägayargan caynö
nirgan: “Ama mantsacäyaytsu. nirnin: 13,14ॸ“Jesuspa ayan illacanganta
Musyämi cruciƿcaypa wanutsiyangan Pilato musyaptinga nogacunam paywan
Jesusta ricag shayämungayquita. parlayäshä gamcunata imatapis mana
6ॸMananam caychönatsu caycan. niyäshunayquipä. Gamcunanam
Manarä wanur niyäshungayquinöllam runacunata niyanqui: ‘Jesuspa
cawamushgana. Mayman discïpuluncuna tsacaypa shamuycurmi
churayangantapis masqui ricaycuyay. punucasquiyangäyag ayanta suwaypa
Mananam cannatsu”. apacuyashga’ nir”.
7ॸTsaynö nisquirnam tsay warmicunata 15ॸTsaynö gellëta chasquipacurir

nirgan: “Canantä aywar sacerdöticuna niyangannöllam


discïpuluncunata willayay Jesus soldäducunaga runacunata willacurnin
cawarimunganta. Y nircur niyanqui gallaycuyargan. Tsay manacagta
Galileaman aywar tsaychö Jesuswan willacuyanganpitam cananyagpis Israel
tincuyänanpä cagta”. runacunaga mana criyiyantsu Jesus
8ॸAngel tsaynö nisquiptin cawamunganta.
warmicunaga mantsacashga
caycäyanganta feyupa cushicurnam Discïpuluncunata Jesus
Jesuspa discïpulucunaman willag alli willacuyninta
empëñu cuticuyargan. 9ॸTsaynö willacuyänanpä ningan
aywacuycäyaptinmi paycunata Jesus (Marcos 16.14-18; Lucas 24.36-49;
yuripasquir saludargan. Tsaynam Juan 20.19-23; Hechos 1.6-8)
gonguricuycur chancanta 16ॸTsaypitaga Jesuspa chunca juc (11)

macallacurcur adorayargan. discïpuluncuna Galilea provinciaman


10ॸTsaynam Jesus nirgan: “Ama aywarnam chäyargan Jesus mayninchö
mantsapäyämaytsu. Cananga tincuyänanpä ningan jircaman.
discïpulücunataॹf aywar willayay 17ॸTsaychö Jesuswan tincurnam

Galileaman juclla aywayänanpä y adorayargan. Peru waquinga ricaycarpis


tsaychö paycunawan tincuyänäpä” manam criyiyarganrätsu
nir. cawarimunganta.

f॰28.10 Griegu idiömachöga “Waugïcunata aywar willayay” nirmi gellgaraycan.


Discïpuluncunapämi Jesusga waugïcuna nirgan.
ґkͮͅkҽƄϘॷ28 74

18ॸTsaynam Jesus discïpuluncunata bautizayanqui Tayta Diospa jutinchö,


nirgan: “Cay patsachöpis y gloriachöpis nogapa jutïchö, y Espiritu Santupa
imaycawan munayyog canäpämi Tayta jutinchö. 20ॸTsaynö ari paycunata
Dios churamashga. 19ॸTsaymi gamcunata yachatsiyanqui llapan ningäcunata
cachä maytsay nacionpapis aywar cäsucuyänanpä. Manam ni imay
discïpulücuna cayänanpä pitapis gongayäshayquitsu ni
maytapis yachatsiyämunayquipä. jagiriyäshayquitsu cay patsa
Nogaman criyicamogcunataga ushacäriptinpis”. [Tsaynö catsun.]
SAN MARCOS
Jesucristupä gellgangan
Marcosmi cay libruta gellgargan Jesus rurangancunata y willacungancunata
musyanantsicpä. Bibliachöga manam nimantsictsu Jesucristuwan Marcos puringanta.
Peru itsanga nimantsic apostol Pabluwan y Bernabewan Señor Jesucristupa alli
willacuyninta willacur puringantam. Marcospä masta musyanayquipä liyinqui
Hechos 12.12,25; 13.5,13; 15.36-39; Colosenses 4.10; 2 Timoteo 4.11.
Cay libruchöga Marcos tantiyatsimantsic pasaypa atsca runacuna Señor Jesusta
gatiräyangantam (1.45; 2.1,2; 2.13; 2.15; 3.7,8; 4.1; 5.21; 6.32-34; 8.1,2,9; 10.1;
11.1-10). Tsaynö atsca runacuna gatiräyaptin Jesuspaga mana tiempunpis canätsu
discïpuluncunawan micunallanpäpis (3.20; 6.31).
Tsaynöpis Marcos tantiyatsimantsic Señor Jesus imaycachöpis munayyog cangantam.
Tsaynö carmi quiquin Tayta Dios caycagnö runacunata yachatsirgan (1.22,27; 2.18-22)
y jutsancunapita perdonargan (2.1-12). Tsaynömi säbadu jamapay junagchö runacuna
imata rurayänanpä o mana rurayänanpä cagtapis nirgan (2.23-28). Nircurmi nirgan
imayca micuypis micunantsicpäga allilla canganta (7.1-23).
Tsaynöpis Marcos musyatsimantsic Jesus supaycunata runacunapita
gargungantam (1.21-28; 5.1-20; 7.24-30; 9.14-29), geshyagcunata
allïtsingancunatam (1.31-34; 1.41; 2.11,12; 3.5; 3.7-12; 10.52; 6.5; 3.9,10; 5.25-34;
6.53-56), y wanushgapita runatapis cawaritsimungantam (5.35-43).
Tsaynömi musyatsimantsic Jesusga poderyog car pasaypa vientutapis y gocha
lagchicachagtapis päratsinganta (4.35-41). Nircurmi musyatsimantsic maytsica
runacuna micuyänanpä milagruta ruranganta (6.35-44) y gocha jananpapis
patsapanö puringanta (6.45-52). Jesus poderyog cangantaga tantiyantsic
wanunganpita cawarimushga captinmi (capïtulu 16).

willacuyta willacunganta y
Tsunyagcunachö purir Juan ruranganta.
Bautista salvacog shamunanpä 2ॸJesus Tayta Diospa willacuyninta
cagta willacungan willacur manarä gallaptinmi Juan
(Mateo 3.1-12; Lucas 3.1-9, 15-17; Bautistaga salvamagnintsic shamunanpä
Juan 1.19-28) cagta willacuycarganna. Juan

1
1ॸCanan musyatsiyäshayqui Tayta willacunanpä cagtaga unay *profëta
Diospa tsurin salvamagnintsic Isaiasmi gellganä Tayta Dios caynö
Jesucristo ima cushicuypä alli ninganta:

75
ґkͮͅkѠæϘґॷ1 76

“Willacuynïta willacur aywargan Jordan mayuchö Juan


gallanayquipäga juctarämi runacunata bautizaycagman. Tsaychömi
musyatsicogta cachashä gamta paytapis Juan bautizargan. 10ॸYacupita
runacuna shumag yarguraycarnam Jesus ricargan ciëlu
chasquicuyäshunayquipä. quichacasquiptin palumanö Espiritu
3 Payga tsunyagcunachö purirmi Santo payman uraycämogta. 11ॸJesuspa
caynö gayarar willacunga: jananman paluma rataycuptinnam
‘Tayta Dios aunicungan salvacog runa Tayta Dios ciëlupita caynö nimungan
chämuptin chasquicuyänayquipä wiyacämurgan: “Gammi cuyay tsurillä
jutsayquicunata dejariyay. canqui. Noga munangänö llapantapis
Mana alli rurayniquicunapita ruraptiquim alläpa cushicü” nir.
ֆфЙËȍËӕֆֆٔॸٚ͑ɗф.
Jesusta Satanas tentayta munangan
4ॸIsaias (Mateo 4.1-11; Lucas 4.1-13)
gellgangannölla unay Juan
Bautistaga tsunyagcunachö purir 12ॸTsaypitanam tsunyagpana Jesusta

runacunata willacurgan caynö nirmi: Espiritu Santo pushasquirgan.


“Tayta Dios jutsayquicunapita 13ॸTsaychöga cargan chuscu chunca (40)

perdonayäshunayquipä mana alli junagmi, jäcogchö täcog ashmacunawan


rurayniquicunata dejayay bautizanäpä”. juntu. Tsayman chaycurmi *Satanas
5ॸTsaynö willacuptinnam Jerusalenpita y Jesusta jutsaman ishquitsiyta munar
tsay entëru Judea provinciapita Juan imaycata parlapargan. Satanas Jesusta
cagman chäyargan. Tsaynam runacuna tentayta mana puëdircur
jutsa ruraynincunata jagiriyänanpä aywacusquiptinnam *angelcuna chaycur
niyaptin Juan bautizargan Jordan Jesusta wallquiyargan.
mayuchö.
6ॸJuan jatirangan röpanga cargan Tayta Diospa alli willacuyninta
*camëllupa cerdanpita rurashgam, Jesus willacur gallangan
Tayta Diospa willacognin unay (Mateo 4.12-17; Lucas 4.14,15)
profëtacunapanölla. Wachäcanpis 14ॸJuan Bautistata rey *Herodes
garapitam cargan. Chucllushnö carcelman wichgascatsiptinnam Jesusga
curucunatam y chumpac Galilea provincia quinranna Tayta
mishquicunatam micogpis. Diospa alli willacuyninta willacur
7ॸPay caynö nirmi willacurgan: gallaycurgan caynö: 15ॸ“Tayta Diospa
“Chämunganam imaycawan munayyog willacuyninta musyatsicuy tiempu
Tayta Dios cachamungan salvamagnintsic. chämushganam. Salvacog rey
Nogaga manam puëdïmantsu umpuycur gamcunachöna caycaptinga jutsa
paypa maquinta ni chaquinta rurayniquicunata jagirir Tayta Dios
mutsaycuyllatapis. 8ॸNogaga gamcunata munangannöna cawayay” nir.
bautizaycä yacullawanmi. Payga
bautizayäshunqui *Espiritu Santuwanmi”. Punta cag discïpuluncunata
Jesus gayangan
Jesusta Juan bautizangan (Mateo 4.18-22; Lucas 5.1-11)
(Mateo 3.13-17; Lucas 3.21,22) 16ॸTsaypita juc junagnam Galilea
9ॸTsay junagcunam Galilea gocha cuchunpa aywaraycarna Jesus
provinciachö Nazaret marcapita Jesus ricasquirgan pescädu tsareg ishcay
77 ґkͮͅkѠæϘґॷ1

waugicuna mällancunata gochaman ushacätsiyämänayquipäcu? ¡Noga


jitaycäyagta. Paycunaga cayargan regïmi Diospa tsurin salvacog
Simonwan Andresmi. 17ॸTsaynam cangayquita!” nir.
paycunata Jesus caynö nirgan: 25ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan:

“*Discïpulücuna cayänayquipä nogawan “¡Upälla supay, yargucuy cay runapita!”


aywacushun. Nogam yachatsiyäshayqui nir.
runacunata Tayta Diospa alli 26ॸTsaynam supay pasaypa runata

willacuyninta willapäcayämunayquipä” tsuctsucyätsir gayarar yargucurgan.


nir. 18ॸTsaynö niptin paycunaga 27ॸTsayta ricaycur llapan runacuna

mällancunatapis jagisquirmi Jesuswan espantashgam ninacuyargan: “Manam


aywacuyargan. imaypis wiyarguntsictsu cay runa
19ॸTsaynö aywaraycarnam mas yachatsicungantanöga. ¡Payga ima
washaläninchöna Jesus tarisquirgan puëdegnarä! ¡*Supaycunapis
ishcay runacuna *büquincunachö cäsuyänächä!” nir.
mällancunata allitsaycäyagta. 28ॸTsay witsancunallanam Galilea

Paycunaga cayargan Zebedeupa ishcan marcacunachö musyasquiyargan


tsurincunam, Santiaguwan Juan. Jesuspa yachatsicuyninta y supayta
20ॸPaycunatapis Jesus discïpuluncuna runacunapita gargunganta.
cayänanpä gayaptin jinan öram sharcur
aywacuyargan papänincuna Zebedeuta Atsca runacunata Jesus allïtsingan
arupagnincunatawan büquichö (Mateo 8.14-17; Lucas 4.38-41)
jagiriycur. 29ॸTsaypitanam goricäcuyänan wayipita

yargusquirna Jesus aywargan Santiaguta


Juc runapita supayta y Juanta pusharcur Simonpa, Andrespa
Jesus gargungan wayinman. 30ॸTsayman chäyänanpämi
(Lucas 4.31-37)
Simonpa suegran ujuraycargan pasaypa
21ॸTsaypitaga paycunawannam Jesus antsa achacharnin. Tsaytanam runacuna
chärirgan Capernaum marcaman. Jesusta willayargan. 31ॸTsaynam Jesus
*Säbadu jamapay junagchönam *Israel geshyag ujuraycanganman yaycurirgan.
runacuna Tayta Diosman mañacur Nircur maquipita tsarircur
*goricäcuyänan wayiman aywargan sharcarcatsiptinmi jinan öra allisquirgan.
yachatsicunanpä. 22ॸTsaychö Jesusga Chacwanga tsay cushicuypitam
yachatsicurgan manam *Moises micuynincuna garargan.
gellgangan leycunata yachatsicogcuna 32ॸTsaypita patsa tsacanaycaptinnam

wiyayangallanta yachatsicogcunanötsu. Jesusman apayämurgan imaycaläya


Payga yachatsicurgan quiquin Tayta geshyawan geshyagcunata y supayyog
Dios parlaycagnömi. Tsaymi runacunata. 33ॸTsay marcachö
runacunaga feyupa cushicuyargan. runacunaga pasaypam juntäyargan wayi
23ॸTsay goricäcuyänan wayichömi ñöpan quinranmanpis. 34ॸTsaychö
caycargan supay löcuyätsingan runapis. Jesusga allïtsirgan imaycaläya
Tsaychö Jesus caycagta wiyaycurmi geshyapitam payman chagcunataga.
supayyog runa caynö gayarargan: Tsaynöllam gargurgan supaycunata
24ॸ“Jesus Nazaret runa ¿imatatä runacunapita. Jesusga manam
munanqui nogacunawan? munargantsu supaycuna paypita imata
¿Nogacunaman shamurguyqui parlarcuyänantapis.
ґkͮͅkѠæϘґॷ1ٍॷ2 78

45ॸTsaynö nicaptinpis tsay runaga


Jesus tsunyagchö mana wiyacuypam pitapis maytapis
Tayta Diosman mañacungan willacur purirgan Jesus allïtsinganta.
(Lucas 4.42-44) Tsayta musyaycurnam runacunaga
35ॸWarayninnam tsacagllana Jesus maypitapis tsaypitapis chäyargan Jesus
shäricusquir aywacurgan juc caycangan cagman allïtsinanpä. Tsaynö
tsunyagman Tayta Diosman captin Jesusga may marcaman
mañacunanpä. 36ॸTsaynam Simon chaytapis mana puëdirnam aywacurgan
Jesusta watucasquir waquin tsunyagpana. Maypa aywaptinpis
discïpuluncunawan asheg aywayargan. Jesustaga runacuna gatiraycäyarganmi.
37ॸJesusta tarisquirnam nirgan:

“Runacunam ashiyäshunqui, taytay” nir. Pullan cuerpun wanucashga


38ॸTsaynö niptin Jesusnam nirgan: runata Jesus allïtsingan
(Mateo 9.1-8; Lucas 5.17-26)
“Paycuna ashiyämaptinpis

2
gamcunawanga waquin 1,2ॸTsaypita juc ishcay junagcuna

marcacunapanam aywashun Tayta päsariptin Jesus yapaymi cutirgan


Diospa willacuyninta yachatsimunäpä. Capernaum marcaman. Tsaychöna
Tsaypämi noga cay patsaman caycanganta musyasquirnam
shamurgö” nir. tsaymanpis atsca runacuna goricäyargan
39ॸTsaynömi ari Jesusga maytsay wayi puncuncunachöpis quichquiypa.
Galilea marcacunapa purirgan, Tsaychömi Jesus yachatsicurgan Tayta
goricäcuyänan wayicunachö yachatsicur Diospa alli willacuyninta. 3ॸTsaynö
y runacunapita supaycunata gargurnin. yachatsicuycaptinmi pullan cuerpun
wanucashga runata chuscog runacuna
Leprawan geshyagta andamiawan wantushga chätsiyargan.
Jesus allïtsingan 4ॸRunacuna pasaypa quichquicashga
(Mateo 8.1-4; Lucas 5.12-16) cayaptinmi paycunaga Jesus cagman
40ॸJuc cutinam *lepra geshyawan yaycatsiyta mana puëdiyargantsu.
geshyacog runa Jesuspa ñöpanman Tsaynam wayi jananman yarcurcur,
gonguricuycur nirgan: “Cuyapämarnï uchcusquir cachäyargan andamiantinta
cay geshyäta alliycatsillämay, taytay” Jesuspa ñöpanman.
nir. 5ॸJesusga musyarganmi tsay runacuna
41ॸTsaynam Jesusga cuyaparnin payman yäracuyanganta. Tsaynam tsay
yataycur caynö nirgan: “Munämi geshyaycag runata nirgan: “Hïju,
allisquinayquita” nir. 42ॸTsaynö niptin jutsayquicunapita perdonashgam
jinan öram tsay runa limpiu ticrar canqui” nir.
allisquirgan. 6ॸTsaynam tsaychö waquin ley
43ॸTsaynam alli yätsiycur nirgan: yachatsicogcuna Jesus ninganta wiyar
44ॸ“Ama pitapis willacunquitsu noga shonguncunachö yarpäyargan: 7ॸ“Cay
allïtsingäta. Cananga *templuman runaga ¿imanirtä tsaynö parlan
aywacuy unay Moises gellgangan leychö Diostapis piñatsir? Tayta Diosllam jutsa
ningannö ofrendata apacurcur. Tsaychö ruragcunataga perdonan” nir.
*sacerdöti ricaycushurniquim 8ॸTsaynö yarpäyanganta musyarnam

puriƿcashgana cangayquita Jesus paycunata nirgan: “¿Imanirtä


musyatsicamunga”. gamcuna llutanta yarpäyanqui?
79 ґkͮͅkѠæϘґॷ2

9,10ॸTayta Diosmi nogata cachamashga 16ॸTsaynam tsaychö Jesus micuycagta


cay patsachö runacunata jutsancunapita ricaycur ley yachatsicogcuna y
perdonanäpä. Cananmi Tayta Dios *fariseucuna discïpuluncunata
rasunpa cachamanganta tapuyargan: “¿Imanirtä
musyayänayquipä ‘Andamiayquita mayistruyquicunaga juntacan impuestu
aparcur aywacuy’ nir allïtsishä cobracogcunawanpis y
ricayänayquicunachö”. jutsasapacunawanpis?” nir.
11ॸTsaynö nisquirmi Jesus runata 17ॸTsaynö niyanganta wiyarnam Jesus

nirgan: “Cananga allishganam canqui. paycunata nirgan: “Geshyagcunallam


Sharcur andamiayquita aparcur jampicogta miñishtiyan. Manam sänu
wayiquipa aywacuy” nir. cagcunaga imata munayantsu. Nogaga
12ॸTsaynö niycuptin jinan öram manam shamurgö alli rurag
sharcur llapancuna ricaraycäyaptin runacunallata Tayta Diospa
andamianta apacurcur aywacurgan. willacuyninta tantiyatsinäpätsu, sinöga
Tsayta ricarninnam runacuna jutsa ruragcunatapis tantiyatsinäpä
espantacur Tayta Diosta alabar shamushga carmi paycunawanpis
niyargan: “Tayta Dios yanapaptinmi juntacü” nir.
tsaycunata Jesus ruraycan. ¡Manam ni
imaypis pay rurashantanöga Jesuspa yachatsicuynin runacunapa
ricarguntsictsu!” nir. üsuncunaman mana iwalangan
(Mateo 9.14-17; Lucas 5.33-39)
Mateuta discïpulun 18ॸJuc cutinam Juan Bautistapa
cananpä Jesus acrangan discïpuluncuna y fariseucuna Tayta
(Mateo 9.9-13; Lucas 5.27-32) Diosman mas mañacur ayünuchö
13ॸTsaycuna päsanganpitanam Jesus caycäyargan. Tsaynam runacuna
gocha cuchunman cutiycur caycargan. Jesusman aywaycur tapuyargan caynö:
Tsayman pasaypa runacuna “Juanpa discïpuluncunaga y
goricäyaptin paycunatapis fariseucunaga ayunaycäyanmi. Y gampa
yachatsirganmi. 14ॸTsaychö yachatsicurir discïpuluyquicunaga ¿imanirtä mana
marcamanna Jesus cutirnam ayunaycäyantsu?” nir.
ricasquirgan Alfeupa tsurin Mateoॹa 19ॸTsaynam Jesus nirgan: “¿Casacuy

*Roma nacionpä *impuestuta cobracur ƿestaman invitashgacuna


jamaraycagta. Tsaynam payta nirgan: ayunayanmantsurä? Tsay
“Discïpulü canayquipä nogawan invitashgacunaga casarag noviuwan
aywacushun”. Niptin Mateoga wap juntu caycarnin cushishgam micuyan.
sharcurmi Jesuspa gepanta aywargan. 20ॸTsaynöllam nogapa discïpulücunapis
15ॸTsay tardi Mateoga Jesusta nogawan juntu cayarga
discïpuluncunatawanmi wayinman ayunayanmantsu. Peru
pushargan micuyänanpä. Tsaychö wanuscatsiyämaptinmi itsanga
Jesusga micuycargan impuestu ayunayanga” nir.
cobracogcunawan y jutsa 21ॸTsaynö nisquirpis caynömi nirgan:

ruragcunawanmi. (Jesustaga imaycanö “Manam pipis macwa röpanta mushog


cawacog runacunam gatiräyag.) ratashwanga remendantsu. Mushog

a॰2.14 Mateupa jucag jutinmi cargan Levi.


ґkͮͅkѠæϘґॷ2ٍॷ3 80

ratashwan remendashgaga ¿jutsacu cashga gamcunapä?]


genticäratsirmi rachiratsinman. 27ॸTsaynömi discïpulücunapis mana
22ॸTsaynöpis manam pipis wiñantsu jutsatatsu ruraycäyan ‘Jamapay
tsayrä puwatsishga aswata tsillinaycag junagchö trïguta ama
uylluman. Tsaynö carga masran quiptupacuyätsuntsu’ niyaptiquipis.
tsilliratsinman. Tsaynöpam aswapis ni Tayta Diosga runacunata cuyarninmi
uyllupis ushacärinman. Tsaymi tsayrä ‘Säbadu junagchö jamapäyay’ nishga
puwatsishga aswataga wiñantsic alli alli cayänanpä, manam runacunapa ima
uylluman. [Tsaynömi nogapa ruraynincunata ricapäyänayquipätsu.
yachatsicuynïpis mushog carnin mana 28ॸY nogapis Tayta Dios cachamashga

iwalantsu gamcunapa captinmi munayyog caycä säbadu


üsuyquicunamanga. Tsaymi junagchöpis runacuna imata rurananpä
discïpulücunata niyänayquitsu noga o mana rurananpä cagtapis ninäpä”.
cawaycaptïräga ayunayänanpä]”.
Säbadu jamapay junagchö
Säbadu jamapay junagchö Jesuspa maquin wanucashga runata
discïpuluncuna trïguta Jesus allïtsingan
quiptupacuyangan (Mateo 12.9-14; Lucas 6.6-11)
(Mateo 12.1-8; Lucas 6.1-5)
3
1ॸJuc cutichönam Jesus yapay
23ॸJuc säbadu jamapay junagchönam yaycurgan Tayta Diosman mañacur
discïpuluncunawan Jesus goricäcuyänan wayiman. Tsaychömi
aywaraycäyargan trïgu poguraycag maquin wanucashga juc runata tarirgan.
cuchunpa. Tsaynö 2ॸTsaychö fariseucuna Jesusta

aywaraycäyangantanam ricapaycäyargan shonguncunallachö


discïpuluncunaga trïguta quiptuscärir yarpachacurmi: “Mä ¿canan jamapay
cuparir micuyargan. 24ॸTsayta ricarnam junag mana arucuy caycaptin cay
fariseucuna Jesusta tapuyargan: “Canan runata allïtsingacush o manacush? Tsay
junagga manachä arucuy junagtsu. runata allïtsiptinga tsaymi achäqui
Tsaynö caycaptinga ¿imanirtä canga autoridäcunaman apatsinapä”
discïpuluyquicuna trïguta quiptupacur nir.
puriycäyan?” nir. 3ॸTsaynö yarpaycäyanganta
25,26ॸTsaynam Jesus nirgan: musyarnam tsay maquin wanucashga
“¿Gamcunaga manacu liyiycarpis runata Jesus nirgan: “Jau, sharcur tsay
yarpäyanqui rey *David mallagar imata chöpiman ichïmuy” nir.
ruranganta? Unay sacerdöti Abiatar 4ॸNircurnam tsay fariseucunata

mandag caycänan witsanmi David tapurgan: “Tayta Dios ¿imata


soldäduncunawan puriycar ruranantsictatä munan jamapay
millcapancuna manana captin junagchö? ¿Cay geshyaycag runata
mallagäyänä. Tsaynam Tayta Diosman cuyapashwancu o dejarishwancu
mañacucuyänan ruriman David ñacacunanpä?” nir. Tsaynö niptin
yaycusquir sacerdöticunalla paycuna manam imatapis
micuyänanpä cag churarag tantata parlacuyargantsu.
micurinä. Nircurmi garanä 5ॸTsaynam Jesus ajanarnin ricascärirgan

gatiragnincunatapis. [David mana mana cuyapäcog cayanganta musyar. Y


micunanpä cagta micuringanpis nircurmi tsay runata nirgan: “Maquiquita
81 ґkͮͅkѠæϘґॷ3

mashtamuy” nir. Niptin tsay runa 14ॸTsaychö goricasquiyaptinmi chunca


maquinta mashtasquir sänunam ishcay runacunata (12) acrargan caynö
ticrasquirgan. nir: “Cananpitaga nogawanmi gamcuna
6ॸTsaynam fariseucuna upällalla puriyanqui. Nircurmi maypa tsaypapis
yargusquir willanacuyargan rey aywayanqui Tayta Diospa willacuyninta
Herodespa cumpinchincunawan Jesusta willacuyänayquipä, 15ॸsupaycunata
wanutsiyänanpä. runacunapita garguyänayquipä, y
geshyagyashgacunata allïtsiyänayquipä”
Galilea gocha cuchunchö atscag nir.
runacuna Jesusman goricäyangan 16ॸTsay chunca ishcay acrashga
7ॸGoricäcuyänan wayipita runacunaga caycunam cayargan:
yargusquirnam Jesus discïpuluncunawan
aywacuyargan gocha cuchunmanna. Simon (Paypa jutintaga quiquin
Tsaypa aywayaptinpis Galilea runacunaga Jesusmi ticratsirgan Pedruman),
gatipäyarganmi. 8ॸJesus milagruta 17 Zebedeupa tsurincuna Santiago y

rurangancunata musyarmi pasaypa Juan (Paycunatapis cuyay


runacuna juntapäyargan Judeapitapis, jutincuna churargan “Boanerges”
Jerusalenpitapis, Idumeapitapis, Jordan nirmi. Boanerges ninanga
mayu wac-tsimpan quinranpitapis, “magacuypa tsurincuna”
Tirupitapis, y Sidonpitapis. ninanmi),
9ॸTsaynö pasaypa runacuna 18 Andres,

goricäyaptinnam Jesus discïpuluncunata Felipe,


nirgan: “Canan juc büquita listu Bartolome,
catsiyay runacuna juntämuptin Mateo,
gochaman yaycunapä” nir. Tomas,
10ॸRunacunaga maypita tsaypitapis Alfeupa tsurin Santiago,
goricäyargan geshyagcunata allïtsishga Tadeo,
captin “Yatayllapis yataycushä” “Celote” ningan Simon, y
nirninmi. 11ॸTsaynömi supaycunapis 19 Jesusta ticrapur ranticog Judas

Jesusta ricayangancunachöga pasaypa Iscariote.


mantsariyargan. Tsaymi tsaychö supay
löcuyätsingan runapis Jesuspa
ñöpanman gonguricuycur gayaycachar Ley yachatsicogcuna Jesuspa
nirgan: “¡Gamga imaycawan munayyog contran parlayangan
Diospa tsurinmi canqui!” nirnin. (Mateo 12.22-32;
12ॸTsaynam Jesus supaycunata Lucas 11.14-23; 12.10)
ajäpargan Tayta Diospita shamushga 20ॸTsaypitadiscïpuluncunawan Jesus
canganta ni ichicllapis mana Capernaumman cutir patsaräyangan
parlayänanpä. wayimanmi yaycuyargan. Tsaymanpis
atsca runacuna quichquiypa
Chunca ishcay apostolnincunata
goricäyaptin manam micuytapis
Jesus acrangan
puëdiyargantsu. 21ॸShumag yachatsicur
(Lucas 6.12-16)
parlaptin tsaytsica runacuna
13ॸTsaypitanam Jesus jircanman goricäyanganta musyarnam Jesuspa
witsarcur gayargan gatiragnincunata. castancuna goreg aywayargan
ґkͮͅkѠæϘґॷ3ٍॷ4 82

yarpachacur: “Jesusga löcuyasquishgam poderninwanmi runacunapita


ëllu” nirnin. supaycunata gargun” niyashga
22ॸJerusalenpita charnin ley captinmi.
yachatsicogcunam itsanga Jesuspä
niyargan: “Cay runaga manam Tayta Maman y waugincuna
Diospa poderninwantsu runacunapita Jesusta ashir chäyangan
supayta gargun, sinöga supaycunapa (Mateo 12.46-50; Lucas 8.19-21)
mandagnin Satanaspaॹb poderninwanmi” 31ॸTsaypitanam Jesuspa maman
nir. waugincunawan chäyargan
23ॸTsaynö llutancunata niyaptinnam yachatsicuycangan wayi cagman.
tsay ley yachatsicogcunata gayarir Jesus Yaycuyänanpä mana alliptinmi
tantiyatsir caynö nirgan: “¿Imanöparä wagtallapita gayatsiyargan. 32ॸTsaynam
Satanas quiquin pura gargunacunman? lädunchö jamarag runacuna Jesusta
24ॸMusyangantsicnöpis juc nacion caynö niyargan: “Mamayquim
ishcayman raquicashga carnin, waugiquicunawan wagtachö caycäyan
quiquincuna pura chiquinacur tsay ashiyäshurniqui” nirnin.
runacuna wanutsinacurmi 33ॸTsaynö niyaptinnam Jesus

ushacätsinacuyanman. 25ॸTsaynölla juc paycunata nirgan: “Canan


wayichö tagcunapis quiquincuna pura musyatsiyäshayqui picuna nogapa
chiquinacurga tsay castacuna raquicar castäcunanö cayangantapis”.
gargunacurmi ushacätsinacuyanman. 34ॸNisquirnam lädun quinran
26ॸTsay cuentanöpis Satanas jamaraycäyag runacunata ricapascärir
runacunapita supaycunata gargurga nirgan: “Cay ñöpächö caycagcunam
quiquin puram ushacätsinacuyanman”. nogapa mamänö waugïcunanö
27ॸ“Tsaynö manam pipis juc lïsu runa cayanqui. 35ॸPipis Tayta Dios
wayinta täpaycaptinga imantapis munangannö cawag cagcunam cayan
suwapanmantsu. Tsaynö täpaycaptinpis nogapa waugïnö, panïnö, y mamänö”
paypita mas puëdeg runa chaycurmi nir.
itsanga pancaycur imantapis
apacapunman. [Tsay cuentanömi Juc runa murucunganpita
nogapis puëdeg caynïwan Satanaspa Jesus parlapangan
maquinpita runacunata jipiycä]”. (Mateo 13.1-9; Lucas 8.4-8)

4
28ॸNircurmi caynöpis nirgan: 1ॸTsaypita yapaynam Galilea gocha
“Runacuna jutsa ruraynincunapita y cuchunchö Jesus Tayta Diospa
manacagcunata parlayangancunapita willacuyninta yachatsicur gallaycurgan.
perdonta mañacur Tayta Diospa Tsaychö runacuna pasaypa quichquiypa
perdonninta alcanzayangam. 29ॸPeru goricäyaptinnam gochachö büqui
salvacog cangäta Espiritu Santo caycagman Jesus yarcurcur jamacurgan
tantiyaycätsiptin conträ parlayaptinmi tsaypita yachatsicamunanpä. 2ॸTsaynam
itsanga Tayta Dios imaypis imayca iwalatsicuycunawan Jesus
perdonanganatsu”. yachatsicamurgan caynö nirnin:
30ॸTsaynö Jesus nirgan ley 3ॸ“Cay parlapangäcunata shumag

yachatsicogcuna “Satanaspa tantiyacuyay. Juc runam trïgu murucog

b॰3.22 Satanaspa jucag jutinmi Beelzebu.


83 ґkͮͅkѠæϘґॷ4

yargunä chacraman. 4ॸTsaymi matsiptinna ¿Tsaynö caycartsurä Tayta Diospa


waquin cag tiuyanä näniman. Näniman perdonninta
tiuyashga caycagtanam pishgucuna alcanzaycuyanman?ٔॸٚ͑ɗф.
chaycur upshascärinä. 5ॸWaquin
murucunanam tiuyanä shaga Murucog runapita parlapanganta
shagallaman. Tsaychö shumagllaga allpa Jesus tantiyatsingan
mana captin tsay murucuna raslla (Mateo 13.18-23; Lucas 8.11-15)
jegascäramunä. 6ॸAllillaga trïgupa matsun 13ॸTsaynö parlapärirnam Jesus nirgan:
mana captinna achaywan tsaquiscärinä. “Tsaynö iwalatsicuycunawanmi noga
7ॸWaquin murucunanam tiuyanä yachatsicü. Tsaymi murucog runaman
cashacuna rurinman. Cashacuna shacshar iwalatsir parlapangäta mana
tsapariptinnam mana ni jucpis tantiyayaptiqui canan
wayunätsu. 8ॸY waquin cag tantiyatsiyäshayqui”.
murucunanam chänä alli allpaman. 14ॸ“Trïgu muroga Diospa alli

Tsaychöga shumag jegascäramur wiñar willacuyninmanmi iwalan. Murucog


pogunä cada espïgachö quimsa chunca runaga tsay willacuyta
(30), jogta chunca (60), y juc pachac willacogcunamanmi iwalan. 15ॸMuru
(100) gränuyag”. tiuyangan nänega chucru shongu
9ॸTsaynö parlasquirmi Jesus nirgan: runacunamanmi iwalan. Tsaynö shongu
“Cay ningäcunata wiyag cagga carmi waquin runacunaga Tayta Diospa
tantiyacuyay” nir. willacuyninta wiyarpis chasquicuyantsu.
Juc ishcay wiyayangallantapis
Cäsucogcunallata tantiyatsinanpä Satanasmi gongaratsin. 16ॸMuru
Jesus willangan tiuyangan shaga allpanam waquin
(Mateo 13.10-17; Lucas 8.9,10) runacunaman iwalan. Paycunaga Diospa
10ॸTsaypita waquin runacuna alli willacuyninta wiyar cushishgam
aywacusquiyaptinga Jesus quëdarirgan chasquicuriyan. 17ॸTsaynö cushishga
chunca ishcay acrangan runacunawan y chasquicurpis shagachö allpa mana
waquin gatiragnincunallawannam. captin trïgu jegarcamur tsaquireg
Tsaynam tsaychö runacuna tapuyargan cuentam, criyicunganpita imayca
caynö: “Taytay, tsay yachatsicungayqui ñacaycunaman char Diospa
¿imaninantä?” nirnin. willacuyninta dejariyan. 18ॸMuru
11ॸTsaynö tapuyaptinnam Jesus nirgan: tiuyangan casha rurinpis waquin
“Gamcunataga cäsucog cayaptiqui runacunamanmi iwalan. 19ॸPaycunaga
tantiyatsiyäshayquim Diospa alli willacuyninta wiyarpis
parlapaycangäcunata. Mana cäsumag masga yarpachacuyan imaycayogpis
cagcunam itsanga ni imanöpa cayllapä y quiquincuna munayangannö
parlapaptïpis mana tantiyayangatsu. cawayänanpä cagllatam. Casha rurinchö
12ॸTsaynö runacunapäga *Diospa trïgu jegarcamurpis illacäregnömi
palabranchöpis nicanmi: yarpaynincunapita Tayta Diospa
willacuyninpis gongacärin”.
‘Noga rurangäcunata ricaycarpis 20ॸ“Muru changan alli allpaga waquin

manam criyiyantsu. runacunamanmi iwalan. Paycunaga


Y willacungäcunata wiyaycarpis Tayta Diospa willacuyninta cushishga
manam cäsucuyantsu. chasquicurmi alli ruraychöna cawayan.
ґkͮͅkѠæϘґॷ4 84

Alli allpachö juc murullapita quimsa


chunca (30) trïgu o jogta chunca (60) Tayta Diospa willacuyninta Jesus
trïgu o pachac (100) trïgu ñäbuspa murunman iwalatsin
wayungannömi Tayta Dios munangannö (Mateo 13.31,32; Lucas 13.18,19)
cawagcunaga cayan”. 30ॸTsaynö mastapis Jesus

yachatsirganmi caynö nirnin: 31ॸ“Tayta


Jesus willacuyninta actsiman Diospa willacuyninga imayca ñäbuspa
iwalatsingan murunnöllam. Tsay muru ichiclla
21ॸTsaypitadiscïpuluncunata caycarpis jegarcamurmi itsanga
tantiyatsir mastapis Jesus nirganmi: jatunyar llapan gewacunatapis jagisquir
“Actsita manam churantsictsu cajon atsca rämayogman ticrarin. 32ॸTsaynö
rurincunaman ni catri jawancunaman. captinmi rämancunaman pishgucunapis
Musyayangayquinöpis actsitaga rataycur geshuncuna rurayan. [Tsay
churantsic alëricunamanmi shumag ichic murullapita ñäbuspa räman
atsicyänanpä. 22ॸTsay actsi alërichö car mashtacangannömi Tayta Diospa alli
shumag atsicyagnö, gamcuna Tayta willacuyninga maytsaymanpis
Diospa willacuyninta runacunata chaycan]”.
shumag willapäcuyaptiquim,
tantiyacuyanga alli cawaychö Imaycaman iwalatsiypa
cawayänanpä”. discïpuluncunata Jesus
23ॸ“Cay ningäcunata wiyag cagga yachatsingan
tantiyacuyay. 24ॸWillapangäcunata wiyar (Mateo 13.34,35)
chasquicurninga yachatsingäcunata 33ॸTsaynö imaycamanpis iwalatsiypam

masmi tantiyacuyanqui. 25ॸTsaynö Jesus runacunata Tayta Diospa


wiyacur cäsucogcunataga Tayta Dios willacuyninta yachatsirgan. 34ॸManam
masmi yanapanga shumag imaypis tsaynö mana iwalatsicuypaga
tantiyacuyänanpä. Peru mana cäsucog runacunata yachatsirgantsu.
cagcunaga wiyarpis manam Discïpuluncunataga imamanpis
tantiyayangatsu”. iwalatsiypa parlapangancunata
shumagmi tantiyatseg.
Tayta Diospa willacuyninta
chasquicogcunata murucuyman Vientuwan gocha lagchicachagta
Jesus iwalatsingan Jesus päratsingan
26-29ॸTsaypita mastapis Jesus nirganmi: (Mateo 8.23-27; Lucas 8.22-25)
“Juc runa chacranchö trïguta 35ॸTsaypita patsa tsacanaycaptinnam

murucuriptin jegamun gewallaran. discïpuluncunata Jesus nirgan: “Acu


Tsaypita wiñar wiñarnam shicshimun. päsashun gocha wac-tsimpanman” nir.
Nircur poguriptinnaga cosichagllanam 36ॸNiptinnam discïpuluncuna Jesus

chärin. Tsay trïgu murucog runa manam caycangan büquiman yarcurcur


tantiyantsu Tayta Dios murucuyninta runacunata gocha cuchunchö jagiriycur
jegatsir shacshatsir ruraycanganta. aywacuyargan. Waquin runacunaga juc
[Tsaynömi runacuna mana büquicunawan gepantam aywayargan.
tantiyayantsu jutsa ruraychö 37ॸTsaynam pullan gochata

cawayninpita alli cawayman Tayta Dios aywaraycäyaptinna pasaypa vientu


ticraycätsinganta]”. gochata lagchicachätsir gallacuycurgan
85 ґkͮͅkѠæϘґॷ4ٍॷ5

wamayaypä. Büquiman yacu gayarar gagacunapapis


wiñacaptinnam jundicar gallaycurgan. panteoncunapapis rumicunawan
38ॸJesusga gepa cuchuchömi jaunachö tacacurnin.
punucashga caycargan. Tsaynam 6ॸTsaynam Jesusta ricasquir tsay runa

discïpuluncuna pasaypa mantsacashga cörrillapa aywargan Jesuspa ñöpanman


riyatsir niyargan: “¡Tayta Jesus, ricchay! gonguricog. Tsaynö payman
¡Jundicaycantsicnachä!” nir. aywaptinnam Jesus nirgan: “¡Gam
39ॸTsaynam Jesus wap shärircur caynö supay, cay runapita yarguy!” nir.
nirgan: “Amana vientu vientuynatsu ni 7,8ॸNiptinnam ñöpanman

yacu lagchicachaynatsu” nir. gonguricuycur mantsarir supayyog runa


Nisquiptin jinan öram yacupis gayarargan: “Poderösu Tayta Diospa
vientupis pärasquirgan. 40ॸNircurnam tsurin Jesus, ¿imatatä munanqui
discïpuluncunata Jesus nirgan: nogacunawan? ¡Gamta rugacümi Tayta
“¿Imanirtä tsayläya mantsacashga Dios raycur! ¡Ama cay runapita
caycäyanqui? ¿Manaräcu nogaman gargamarnï condenaycamaytsu!” nir.
yäracayämunqui?” nir. 9ॸTsaynam supayta Jesus tapurgan:
41ॸTsayga discïpuluncuna quiquincuna “¿Imatä jutiqui?” nir.
puram pasaypa mantsacashga Niptinnam supay nirgan: “Nogapa
parlapänacuyargan: “Cay runaga ¿ima jutëga Legionmi.ॹc Legion niyäman
runanarä cacunpis tsayläya vientupis pasaypa atscag cayaptïmi” nir. 10ॸTsaynö
yacupis pay ninganta cäsuycunanpä?” nisquirmi Jesusta rugacurgan: “Ama
nirnin. nogacunata caru marcacunamanga
gargaycayämaytsu” nirnin.
Runapita supaycunata 11ॸTsay caycäyangan washa lädun
Jesus gargungan jircan niragchömi atsca cuchicuna
(Mateo 8.28-34; Lucas 8.26-39) micuycäyargan. 12ॸTsaynam supaycuna

5
1ॸTsaynö aywaraycarnam Galilea Jesusta yapay rugar niyargan:
gochapa wac-tsimpan “Gerasa” “Tagaychö caycag cuchicunallaman
ningan marcaman päsariyargan. cachaycayämay yaycucuycuyänäpä” nir.
2ॸTsaychö Jesus büquipita 13ॸTsaychö cuchicunaman

yarpuriptinnam supay löcuyätsingan juc aywayänanpä Jesus niptinnam runapita


runa caru panteonpita yargascamur yargurir ishcay waranganö (2,000)
cörrillapa shamurgan. 3ॸTsay runaga cuchicunaman yaycucuycuyargan.
panteoncunachö täcogmi cargan. Tsaynam cuchicunaga acataycachaycar
Supaycunapa munayninchö captin mana gochaman jegarpäriyargan. Tsaychömi
ni pipis tsarayta puëdiyänätsu ni chipyaypa shengacar wanuyargan.
cadinacunawan pancarninpis. 4ॸAtsca 14ॸTsayta ricaycur cuchi mitsegcunaga

cuti chaquipita maquipita runacuna geshpir aywacuyargan marcapam


pancayaptinpis supayyog car tsay ricayangancunata willacuyänanpä. Tsay
runaga cadinatapis ichic ichicllaman willacuyaptinnam runacunaga
rachir ushacätseg. Manam ni pipis marcapita shayämurgan: “Mä imash
puëdiyänätsu ni imanaytapis. 5ॸTsay päsaycushga” nirnin. 15ॸJesus
runaga pagasnin junagnin purinä caycanganman chaycurnam ricayargan

c॰5.9 Legion ninanga “atsca waranga o miles” ninanmi.


ґkͮͅkѠæϘґॷ5 86

supay löcuyätsingan runa trocapäcushga cawangam” nir. 24ॸTsaynam Jairuwan


shumag ƿsyunchöna jamaraycagta. Jesus aywaraycäyargan wayinman. Y
Tsayta ricaycur runacunaga pasaypam atsca runacunam gepanta aywayargan.
mantsariyargan. 25ॸTsay runacunachömi juc warmi
16ॸMarcapita chag runacunata aywargan chunca ishcay (12) watana
willayargan supayyog runata Jesus yawar apaywan geshyagyashga. 26ॸTsay
allïtsingantam y gochaman cuchicuna warmega atscag jampicogcunachö
jegayangantam. 17ॸTsaynam runacuna jampicurninpis manam allirgantsu.
Jesusta rugar niyargan tsay marcapita Tsaynöpam imaycancunatapis pasaypa
jucläpa aywacunanpä. ranticurna ushargan. Payga jampicur
18ॸTsaynam Jesus büquiman allïnanpa rantin masmi antsargan. 27ॸTsay
yarcuraycaptinna alliyag runa rugar warmega geshyagyashga runacunata
nirgan: “Taytay, gamwan aywacuytam Jesus allïtsinganta musyarmi runacunapa
noga munä. Pushacallämay” nirnin. rurinllapa yaycuycur Jesuspa röpanta
19ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: yataycurgan. 28ॸTsay warmega yarpänä
“Nogawan aywacunayquipa rantinga shongunllachö: “Jesuspa röpallantapis
wayiquipa cutir marca mayiquicunata yataycurga allisquishämi” nir.
willay gamta cuyapäshurniqui Tayta 29ॸTsay yarpangannö Jesuspa röpanta

Dios allïtsishungayquita” nir. gepallanpa yataycuptinmi yawar


20ॸTsaynam runa marcanman cutiycur aywaynin pärasquirgan. Y jinallanchömi
Decapolis provinciapa maytsay quiquin warmipis allisquingantaga
marcancunapa purirgan Jesus cuyapar mayasquirgan. 30ॸTsay warmi allinganta
paypä ruranganta willacurnin. Tsay tantiyasquirnam gepanchö
willacunganta wiyarnin runacunaga runacunaman ticraycur Jesus tapurgan:
imanömi espantacur parlayargan supay “¿Pitä yataycamushga röpäta?” nir.
löcuyätsinganpita Jesus allïtsinganta. 31ॸTsaynam discïpuluncuna niyargan:

“Tayta Jesus, ¡cay atsca runachöga


Jairupa tsurinta y yawar imanöparächi musyashwan röpayquita
apaywan geshyacog warmita pï yatamungantapis! ¿Imanirtä gamga
Jesus allïtsingan tapucunqui: ‘¿Pitä röpäta yatamushga?’
(Mateo 9.18-26; Lucas 8.40-56) nirnin?”
21ॸTsaypita Jesus büquiwan gocha 32ॸTsaynö niyaptinnam Jesus llapanta

wac-tsimpanman chärinanpäga pasaypa ricapargan: “Mä ¿pishi yatamashga?”


atscam runacuna quichquishga nir. 33ॸTsaynam warmi allisquinganta
goriraycäyargan Jesusta shuyacur. tantiyar mantsariywan tsuctsucyarrä
22ॸTsaymannam Israel runacunapa Jesuspa ñöpanman gonguricuycurgan
autoridänin Jairo jutiyog runa caynö nir: “Señor Jesus, nogallämi
chärirgan. Payga cargan Tayta Diosman röpayquita yataycallämurgö”.
mañacur goricäyangancunachö 34ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan:

mandacogmi. Tsay runam Jesuspa “Hïja, nogaman yäracamurmi tsay


ñöpanman gonguricuycur rugacur geshyayquipita allirguyqui. Cananga
nirgan: 23ॸ“Taytay, warmi tsurïchä cushishgana cuticuy” nir.
wanuycanna. Acu jinallachö wayïman 35ॸJesus tsaynö parlapaycaptinmi

aywayculläshun maquillayquiwan Jairupa willacognincuna chaycur caynö


yataycunayquipä. Tsayga allircur niyargan: “Tayta Jairo, tsuriquega
87 ґkͮͅkѠæϘґॷ5ٍॷ6

wanushganam. ¿Imapänatä Jesustapis säbadu jamapay junagchö Israel


wayiquiman pushanqui?” nir. runacuna Tayta Diosman mañacur
36ॸTsaynö negta wiyaycurnam Jesus goricäcuyänan wayichö Jesus
Jairuta ricarcur nirgan: “Ama llaquicuytsu. yachaycätsirgan. Tsaynam runacuna
Nogallaman yäracamuyga” nir. yachatsicunganta wiyar niyargan:
37ॸTsaynam Jairupa wayinman Jesus “Cayga ¿maychönatäshi tsayläya
aywargan discïpuluncuna Pedruta, yachacaycamushga? ¿Y ima
Santiaguta, y Juanta pusharcur. poderninwanrä imayca
Waquincuna aywayänantaga manam milagrucunatapis ruran? 3ॸ¿Payga
munargantsu. 38ॸJairupa wayinman manacu Mariapa wawan carpintërulla,
chaycur rasunpapis tarisquiyargan wamra Santiagupa, Josepa, Judaspa, Simonpa
wanushgana caycagtam y tsaychö atsca waugin? Y panincunapis cay
runacuna pasaypa wagaycäyagtam. marcallachöchä nogantsicwan täräyan”
39ॸTsaynam Jesus caynö nirgan: “¿Imatatä nir.
tsayläya wagayanqui? Cay wamra Tsaynö nirninmi mana cäsuyargantsu
wanushga caycarpis punuycagnöllam Jesus yachatsicungancunata. Tsaymi
riccharcamunga” nir. 40ॸTsaynö niptin Jesus caynö nirgan: 4ॸ“Jucläcunachöga
Jesustaga runacuna asipäyarganmi. Tayta Diospa willacognin profëta
Tsaynam llapan runacunata wagtaman willacungancunata runacuna
gargascamur Jesus quimsan chasquicuyanmi. Peru quiquinpa marca
discïpuluncunawan y wamrapa mayincunaga, castancunaga, wayinchö
papäninwan mamanwan yaycuyargan aya cagcunaga manam cäsupäyantsu” nir.
sutaraycanganman. 41ॸTsaychönam Jesus 5ॸTsaynö payman mana

wamrata maquinpita tsarircur caynö criyicuyanganpitam quiquinpa


nirgan: “Wamra, sharcamuy” nirnin.ॹd marcanchöga juc ishcay
42ॸTsaynö niptin wamraga jinan öram geshyagcunallata maquinta churar
sharcarcamur purir gallaycurgan. Tsay allïtsirgan. Manam mastaga
wamraga cargan chunca ishcay (12) milagrucunata rurargantsu. 6ॸTsaynö
watayogmi. Jesus cawarircatsimuptin cayanganpita marca mayincunapä Jesus
wamrapaga papänincuna pasaypa feyupam llaquicurgan. Tsaypita
espantacurmi cushicuyargan. yargucurnam Jesus marcan marcanna
43ॸTsaypitanam paycunata Jesus nirgan: purir runacunata yachatsirgan.
“Cay wamrata cawatsimungäta pitapis
willacuycäyanquimantä” nir. Nisquirnam Chunca ishcay discïpuluncunata
nirgan wamrata micunan garayänanpä. Diospa willacuyninta
willacuyänanpä Jesus cachangan
Jesus marcan Nazaretchö (Mateo 10.1,5-15; Lucas 9.1-6)
yachatsicungan 7ॸTsaypita juc cutinam Jesus chunca
(Mateo 13.53-58; Lucas 4.16-30) ishcay (12) discïpuluncunata gayaycur

6
1ॸTsaypitanamJesus ishcay ishcay cachargan Tayta Diospa
discïpuluncunawan cuticurgan willacuyninta willacuyänanpä y
Nazaret marcanman. 2ॸTsaychönam runacunapita supaycunata

d॰5.41 Arameu idiömachö Jesus parlarmi nirgan: “Talita cum” nir. Tsay ninanga “wamra,
sharcamuy” ninanmi.
ґkͮͅkѠæϘґॷ6 88

garguyänanpä. 8ॸTsaynö paycunata Tayta Diospa unay willacognin maygan


cacharninmi nirgan: “Canan aywar profëtapis canganta. Tsaynö niyanganta
tucrullata apayanqui. Ama alporjata, musyarnam rey Herodes nirgan: “Tsay
millcapata, ni gellëta apayanquitsu. runaga Juan Bautistam canga. Paymi
9ॸJatiräyangayqui llangiquicunallawan y umanta roguycätsiptïpis cawarimushga”
janayquicunachö röpayquicunallawan nir.
aywacuyanqui. 10ॸMaychöpis pipis 17,18ॸ[Caynömi päsargan Juan

wayinman patsatsiyäshuptiqui Bautistapa umanta rey Herodes


tsayllachö cacuyanqui tsay marcapita rogutsingan.] Unaymi Herodes waugin
aywacuyangayquiyag. 11ॸMay Felipipa warmin Herodiasta gechusquir
marcamanpis chäyaptiqui sïcush targan. Tsaynam Herodesta Juan nirgan
runacuna mana chasquiyäshunquitsu o wauginpa warmin tsararay mana alli
yachatsiyangayquita wiyayta mana canganta. Tsay ninganpitam Juantaga
munayangatsu, tsaypita aywacuyanqui Herodiasna chiquir wanutsiyta
chaquiquicunachö polvuta tapsicusquir. munargan. Tsaynö chiquiparmi tsay
Tsaynöga rurayanqui mana warmi waynan Herodesta nirgan Juanta
chasquiyäshungayquipita Tayta Dios prësutsir carcelman wichgatsinanpä.
paycunata castigananpä cagta 19,20ॸCarcelman wichgatsirpis jutsaynag

musyatsirmi”.ॹe alli runa Juan canganta musyarninmi


12ॸTsaynö cachaptin discïpuluncuna Herodesga respitargan. Tsaymi Herodias
aywar yachatsicuyargan Jesus Juanta wanutsiyta munaptinpis
ningannöllam: “Jutsa rurayniquicunata Herodesga tsaparganrä. Juan imayca
jagirir Tayta Diospa perdonninta parlapangancunata Herodes cushishga
mañacur allina cawayay” nirnin. wiyarpis manam tsay jutsa ruraynintaga
13ॸNircur atsca cutim runacunapita jagiycurgantsu.
supaycunata garguyargan y 21ॸTsaypita Herodias Juanta

geshyagcunapa urcunman acëtita wiñar wanutsiyänanpä pasaypa


allïtsiyargan. shuyacuycaptinnam Herodespa santun
junag chärirgan. Tsaynam Herodes
Juan Bautista imanö wanungan santun junagchö gayatsirgan
(Mateo 14.1-12; Lucas 9.7-9) autoridäcunata, militarcunata, y Galilea
14-16ॸJesuspa
imayca milagru provinciachö väleg runacunata
ruraynincunata maytsaychömi runacuna wayinchö micuyänanpä.
musyayargan. Tsaynam waquincuna 22,23ॸTsaychö Herodiaspa jipash

niyargan: “Juan Bautistash wawan imaläya pasaypa shumagmi


wanunganpita cawaramushga canman. tushuycurgan. Tsaynö cösa tushungan
Tsaymi Diospa willacognin car imayca imanömi llapantapis tsaychö
milagrucunatapis ruraycan” nirnin. cagcunataga gustaycurgan.
Waquinnam niyargan: “Payga Tayta Tsaynam jipashta Herodes nirgan:
Diospa willacognin profëta Eliasmi” “Canan itsanga imaycata
nirnin. Y waquincunanam niyargan munangayquitapis mañamaylla.

e॰6.11 Waquin unay gellgashgacunachö caynöpis ninmi: “Ushacäcuy junag chämuptinga


Sodomawan Gomorra marcacunachö castïgu canganpitapis masmi castïgu canga
willacuyangayquita mana chasquicuyanganpita” nir.
89 ґkͮͅkѠæϘґॷ6

Gamtaga garaycümi cay quiquintsiclla jäcogninchö


mandacuycangä nacionpa pullanninta jamacurinantsicpä” nir.
mañamaptiquipis” nir. 32ॸTsaynö nirnam büquiman yarcurcur
24ॸTsaynö niptinnam jipashga aywar discïpuluncunawan Jesus
mamanta tapurgan: “Tiyü Herodesmi jäcogmanpaman aywacuyargan.
imaycatapis garamayta munan. 33ॸTsaypa aywayaptinpis runacuna ricar

¿Imatatä mañashä, mamay?” nirnin. maytsaypita goricarmi gocha


Niptin mamannam nirgan: “Mañay cuchunmanga puntantana chäriyargan.
Juan Bautistapa umanta” nir. 34ॸTsayman Jesus chärirnam büquipita
25ॸTsaynam jipashga Herodesman yarpurir tarirgan pasaypa atsca
cutiycur nirgan: “Noga munä Juan runacuna tsaychöpis shuyarar
Bautistapa umanta plätuchö caycäyagta. Tsay runacunaga imayca
goycamänayquitam” nir. mitsegniynag üshacunanömi mana
26ॸTsayta mañaptinmi itsanga Herodes cäsushga cacuyargan. Tsaymi paycunata
pasaypa llaquicuyman churacasquirgan. cuyapar Tayta Diospa willacuyninta
Invitäduncunapa ñöpanchö jurar Jesus yachatsirgan.
aunicushga carmi imata mañaptinpis 35ॸTsaychö yachatsicuycaptin patsa

jipashtaga ñëgayta puëdirgantsu. tardiyaptinnam discïpuluncuna


27ॸTsaynam jinan öra juc soldäduta niyargan: “Taytay, tardiyasquinnam.
cachargan Juanpa umanta Cay tsunyagchöga manam imapis cantsu
apapämunanpä. 28ॸSoldädunam cay runacuna micuyänanpä. 36ॸCay
carcelman aywar Juanpa umanta runacunata niycuy aywacur imallatapis
rogusquir plätuchö jipashta goycurgan. rantir micuyänanpä” nir.
Y jipashnam mamanta apapaycurgan. 37ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:
29ॸTsayta rurayanganta musyasquir “Gamcuna micuyänanpä garayay” nir.
Juanpa discïpuluncunam aywar ayanta Tsaynam paycuna niyargan:
pampacuyargan. “Caytsicag runapäga ¿ayca gellëwanrä
micuytapis rantiycayämüman?” nir.
5,000 runacuna micuyänanpä 38ॸTsaynö niyaptin Jesusnam
milagruta Jesus rurangan tapurirgan: “¿Imayquicunallatä
(Mateo 14.13-21; Lucas 9.10-17; capuyäshunqui? Mä ricärayämuy” nir.
Juan 6.1-14) Ricäramurnam niyargan: “Pitsga
30ॸTsaypitaJesuspa *apostolnincuna tantawan ishcay pescädullam caycan,
willacuyninta willacur puriyanganpita taytay” nir.
cutir llapancunam cangan goricäyargan. 39ॸTsaynam Jesus nirgan: “Cay pampa

Tsaynö goricarnam paycuna Jesusta ogu janancunallachö llapancuna juc


willapäyargan yachatsicur pucha juc puchaman jamacuriyätsun”
puriyanganchö imanö cayanganta. nir. 40ॸNingannömi runacuna pitsga
31ॸJesus may puringanmanpis chuncapa (50) y juc pachacpa (100)
runacunaga quichquiypam goricar jamacuriyargan.
goricäyargan. Tsaynam tsaychö 41ॸTsaynam Jesus tsay pitsga tantata y

runacuna quichquiparäyaptin ni ishcay pescäduta tsarircur ciëluman


micuytapis mana puëdiyargantsu. ñuquircurnin Tayta Diosman mañacur
Tsaynam Jesus nirgan: “Cay agradesicurgan. Nircurnam tsay tantata
runacunapita yargur acu aywacushun paquirir discïpuluncunata macyargan
ґkͮͅkѠæϘґॷ6ٍॷ7 90

runacunata aypuyänanpä. Tsaynöllam Tsaycunata ricar discïpuluncunaga


tsay ishcay pescädutapis paquirir pasaypa espantashgam cayargan.
paycunata macyargan. 42ॸTsaychö 52ॸDiscïpuluncunaga tsaytsica runacuna

runacuna pachajuntam micuyargan. micuyänanpä milagruta ruranganta


43ॸManana munar ricashga caycarpis Jesus poderösu
sobrapacuyangantanam tantatawan cangantaga manam tantiyacuyargantsu.
pescäduta discïpuluncuna goriyargan
chunca ishcay (12) canastacunaman. Genesaretchö geshyagcunata
44ॸTsaychö micogcunaga cayargan pitsga Jesus allïtsingan
warangam (5,000) ollgucuna, warmipis (Mateo 14.34-36)
wamrapis mana yupashga. 53ॸTsaypita Galilea gochapa

wac-tsimpan Genesaret pampaman


Gocha jananpa chaquillapa chärirnam büquita watayargan gocha
Jesus aywangan cuyur chöpinman mana yaycatsinanpä.
(Mateo 14.22-33; Juan 6.15-21) 54ॸTsaychö büquipita Jesus yarpuriptin
45ॸTsaypitanam discïpuluncunata Jesus jucllam runacunaga regiriyargan.
nirgan: “Gamcuna büquiman yarcurcur 55ॸPaycunanam waquin runacunataga

gochapa wac-tsimpan Betsaida aywar willacuyargan Jesus maychö


marcaman puntaraycäyay” nir. caycangantapis. Tsayta musyarnam
Ningannö discïpuluncuna geshyagcunata andamiawan wantushga
aywaraycäyaptinnam tsay gocha Jesus caycanganman apayargan.
cuchunchö caycag runacunata nirgan 56ॸMaytsay ciudäcunapa, marcacunapa,

paycunapis aywacuyänanpäna. estanciacunapa Jesus puriptin maypapis


46ॸNircurnam Jesusga juc jircanman aywanganpam geshyagcunata
japallan witsargan Tayta Diosman chätsipäyargan röpallantapis
mañacunanpä. yataycuyänanpä. Tsay geshyacogcuna
47ॸTsaypita gocha pullanta büquiwan röpanpa cuchullantapis yataycurga
discïpuluncuna aywaraycäyaptinnam llapanpis allïyarganmi.
patsa tsacasquirgan. Jesusga
jircanchömi jinalla mañacur caycargan. Mana alli yarpaypita llutan
48ॸGochachö büquita vientu wacman rurayman runacuna chäyanganta
cayman apaptin discïpuluncunaga Jesus yachatsicungan
pasaypa ñacarmi aywaycäyargan. (Mateo 15.1-20)

7
Tsaynam gällu cantay öranöna Jesus 1ॸJuc cutinam Jerusalenpita aywar

paycuna cagman japar aywargan yacu fariseucunawan ley


jananpa. Tsaynö aywaraycäyaptin yachatsicogcuna Jesus cagman
Jesusga washa läduncunapam päsag chäyargan. 2ॸTsaychömi Jesuspa
tucurgan. 49ॸTsaynam discïpuluncuna discïpuluncuna maquincunata mana
gocha jananpa almatanö aywaycagta awicullar micuycäyagta ricar
ricar mantsacarnin gayaräyargan. quiquincuna pura parlacachäyargan.
50ॸTsaynö mantsacäyaptinnam Jesus 3ॸFariseucunaga y llapan Israel

parlapar caynö nirgan: “¡Ama mayincunaga unay runacunapa


mantsacäyaytsu! Noga Jesusmi cä” nir. üsuncunata cumplirmi manarä micur
51ॸTsaynö nir büquiman yarcurcuptin maquincunatarä awicur puriƿcacuyagrä
jinan öram vientupis pärasquirgan. limpiu caycaptinpis. 4ॸTsaynömi
91 ґkͮͅkѠæϘґॷ7

rantipacuyanganpita cutirpis manarä yachatsicuyanqui caynö niyänanpämi:


maquita awicurga mana jamacuyagtsu. ‘Papä, mamay, imaycäcunapis Tayta
Tsaynö imaycaläya üsuncunawan Tayta Diosllapämi caycan. Tsaynö captin
Diosta respëtuchö tsararmi manam yanapayniquita puëdïnatsu’.
täzancunatapis, matincunatapis, 12ॸTsaynö nir yachatsiyaptiquinam

mancancunatapis, manana papänincunata ni


jamacuyänancunatapis micuyänanpäga mamancunata yanapayannatsu.
awiyagrä shumag limpiu caycaptinpis. 13ॸTsaynöcunata yachatsicurmi unay
5ॸTsaynam fariseucunawan ley üsuyquicunata sïgillar cacuyanqui,
yachatsicogcuna Jesusta tapuyargan: Tayta Dios mandacungantaga imapäpis
“¿Imanirtä discïpuluyquicunaga unay mana cuentaypa. Tsaynö carmi
runacunapa üsuncunata mana cäsur gamcunaga yarpäyangayquita
micuyänanpä maquincunata imaycatapis rurallar caycäyanqui”.
awicuyantsu?” nir. 14ॸTsaycunata nisquirmi Jesus
6ॸTsaynö niyaptin Jesusnam nirgan: runacunata gayaycur caynö nirgan: “Tsay
“Gamcunaga janan shongulla Tayta nimungäcunata llapayquicuna shumag
Diosman criyicurmi yachag tucuyanqui. tantiyacuyay. 15ॸRunacunaga jutsayog
Tsaynö runacunapämi unay profëta ticrayan shonguncunachö mana allicunata
Isaias gellgargan Tayta Dios caynö yarpar llutancunata parlayanganpitam y
ninganta: rurayanganpitam, manam ima micuytapis
micuyanganpitatsu. 16ॸ[Tsay ningäta
‘Cay runacunaga wiyacog cagga tantiyacuyätsun]”.
shimincunallawanmi nogata 17ॸTsaynö parlapasquirnam Jesus

adorayämag tucuyan. discïpuluncunawan wayiman


Manam llapan shonguncunawantsu yaycurirgan. Tsaychönam paycuna
nogaman yäracayämun. tapuyargan: “Tsay yachatsicungayquita
7 Tsaynö carninmi adorayämanganpis tantiyaycatsiyämay” nirnin.
mana cangan cuentalla caycan. 18ॸTsaynam Jesus caynö nirgan:

Noga ningäta yachatsicuyänanpa “¿Gamcunapis manacu tsayta


rantinmi quiquincunapa tantiyaycuyanqui? Runacuna manam
üsuncunallata runacunata micunganpitatsu jutsayog ricacun.
yachaycätsiyan’ nir”. 19ॸIma micuypis micungantsicga

päsacunllam. Tsaymi micuyta


8,9ॸTsaynö nisquirnam Jesus nirgan: micuyanganwanga runa mana ima
“Isaias gellgar ningannöllam jutsamanpis chaycantsu” nir. (Tsaynö
gamcunapis Tayta Diosta mana cäsucur nirmi Jesus tantiyatsicurgan ima
musyag tucurnin unay üsuyquicunallata micuypis micunapä allilla canganta.)
sïgiycäyanqui. 10ॸTayta Diospa 20ॸNircur yapaypis nirganmi:

mandamientunta unay Moises “Runacunaga shonguncunachö


gellganganchöpis caynömi nican: llutancunata yarparmi mana allicunata
‘Papäniquita mamayquita respitar alli parlayan y rurayan. 21ॸTsaynö llutan
ricanqui. Papäninta mamanta mana yarpayyog carmi majancunawannö
respitag cagtaga supayta apatsiyätsun’ piwanpis lluta puricuyan, suwacuyan,
nir. 11ॸTayta Diospa mandamientun wanutsicuyan, 22ॸadulteriu jutsata rurayan,
tsaynö niptinpis gamcunaga runacunapa imantapis munapäyan, runa
ґkͮͅkѠæϘґॷ7ٍॷ8 92

mayinta mana allita ruratsiyan, cuticuy. Wawayquipita supay


llullacuyan, imayca viciucunachö puriyan, yargushgatanam tarinqui” nir.
runacunapa imanpis capuyaptin 30ॸTsaynö nisquiptin warmi wayinman

chiquicuyan, wasarima cayan, mana chärirnam tarirgan wawanpita supay


imapäpis väliycar runa tucur nicachäyan, yargushgatana.
y imayca jutsa ruraycunallachö cawayan.
23ॸTsay llapan mana alli ruragcuna Juc upata Jesus allïtsingan
shonguncunachö yarpäyanganpitam 31ॸJesusga Tirupita päsacurgan Sidon
jutsayog cayman chäyan”. provinciamannam. Tsaypita cutirnam
Decapolis marcacunapa päsar Galilea
Mana Israel warmi gocha cuchunman chärirgan.
Jesusman yäracungan 32ॸTsaymannam runacuna chätsipäyargan
(Mateo 15.21-28) mana wiyag mana parlag runata caynö
24ॸTsaypitanam Jesus aywacurgan Tiro rugacur: “Señor Jesus, maquillayquita
provinciapana. Tsayman changanta churar cay runata alliycatsillay ari” nir.
runacuna mana musyayänanpämi juc 33ॸTsaynam Jesus runacunapita witirir

wayiman patsacurgan. Payga manam runapa rinrinman dëdunta jatirgan. Y


mayman pacacuytapis puëdirgantsu. dëdunman togaycurnam runapa
25ॸTsaychö cayanganta musyasquir jinan gallunta yataycurgan. 34ॸNircurnam
öram juc warmi Jesus cagman ciëluman ñuquircur Tayta Diosman
shamurgan. Paypa warmi wawantam mañacurirgan. Tsaynam runata nirgan:
supay munayninchö caycätsirgan. Jesus “¡Canan wiyayna y parlayna!” nirnin.ॹf
cagman chasquirnam ñöpanman 35ॸTsaynö nisquiptin jinan öram runapa

gonguricuycurgan. 26ॸNircurnam Jesusta upayashga rinrincuna quichacasquirgan y


rugacur nirgan: “Wawäpita supayta parlar gallaycurgan. 36ॸTsaynö tsay runata
garguycullay, taytay” nir. Tsay alliscatsirnam tsaychö runacunata Jesus
warmega cargan Jesus puriycangan nirgan: “Ama pitapis willacuyanquitsu
Sirofenicia nacionpitam. cay runata allïtsingäta” nir.
27ॸTsaynam warmita Jesus nirgan: Tsaynö nicaptinpis mana wiyacuypam
“Manam allitsu canman Israel llapancunapis willacur puriyargan caynö
mayïcunatarä yanapanä caycaptin, nir: 37ॸ“¡Imaycatapis Jesusga ruraycun
gamcunatarä punta puntata pasaypa espantacuypätam! Llapan
yanapasquiptëga. Tsayga canman rurangancunapis allillam. Cananga mana
wamracunapä cagta tantata allgucunata wiyagcunapis wiyayannam. Mana
jitapaycog cuentachir” nir. parlagcunapis parlayannam” nirnin.
28ॸTsaynam warmi nirgan: “Taytay,

tsaynö caycaptinpis ämun 4,000 runacuna micuyänanpä


shicwapacungantachä allgucunaga Jesus milagruta rurangan
micuyan”. (Mateo 15.32-39)

8
29ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: 1ॸTsaypita
juc ishcay junagtanam
“Gam tsaynö nirguyqui nogaman yapayna Jesus caycanganman atsca
rasunpa yäracamurmi. Canan wayiquipa runacuna goricäyargan. Tsaychö

f॰7.34 Arameu idiömachö Jesus parlarmi nirgan: “Efata” nir. Tsay ninanga “quichacay”
ninanmi. Tsaynö nirgan runapa rinrincuna quichacasquinanpä y shiminpis parlananpä.
93 ґkͮͅkѠæϘґॷ8

micuyänanpä mana imapis captinmi


discïpuluncunata Jesus gayarir nirgan: Jesus milagruta rurananta
2ॸ“Cay runacunata noga cuyapänam. autoridäcuna munayangan
Quimsa junagnam nogantsicwan cayan. (Mateo 16.1-4)
Y manam capuyannatsu micuyänanpä 11ॸTsaypita tsay Dalmanuta quinran

imancunapis. 3ॸTsaynö mallagllata Jesus caycanganta musyarirnam


wayincunaman cachaycushgaga fariseucuna Jesusman aywayargan
nänichöpis mallagaywan caynö nir: “Tayta Dios rasunpa
wanucuycuyangachi. Waquincunaga cachamushungayquita musyayänäpä,
carupitam cayanpis” nir. mä canan ricayänächö ima milagrutapis
4ॸTsaynö niptinnam discïpuluncuna ruramuy”.
niyargan: “Caytsica runapäga 12ॸTsaynö niyaptinnam Jesus llaquicur

¡maychörächi tarishwan imatapis! Cay jamayta cachar nirgan: “¿Imanirtä


tsunyagchöga imapis cantäcu, taytay” milagrutarä ruranäta munayanqui?
nir. Tayta Diospita shamungäta mana
5ॸTsaynam Jesus tapurgan: “¿Aycatä criyiyangayquipitam gamcunapä ima
tantayquicuna capuyäshunqui?” milagrutapis rurashätsu”.
Niptin paycunanam niyargan: 13ॸTsaynö nisquirmi büquiman

“Ganchisllam (7) caycan” nir. yarcurcur gocha wac-tsimpanmanna


6ॸTsaynö niyaptinnam llapan aywacurgan.
runacunata Jesus nirgan juc puchaman
jamacuyänanpä. Nircur tantata Discïpuluncuna payllaman
tsarircurnam Tayta Diosman mañacur imaycachöpis yäracuyänanpä
agradesicurgan. Tsaypitanam tantata Jesus ningan
paquirir paquirir discïpuluncunata (Mateo 16.5-12)
macyargan runacunata aypuyänanpä. 14ॸTsaypita büquiwan gochata
7ॸTsaynömi acapalla pescäducunata aywaraycarnam discïpuluncuna
apapäyaptinpis Tayta Diosman parlayargan jucllaylla tantancuna
mañacurgan. Nircurmi capuyanganta. Paycunaga gongaycurmi
discïpuluncunata macyargan masllataga micuynincuna apayänätsu.
runacunata aypuyänanpä. 15ॸTsaynö micuy janan
8ॸTsaypita llapancuna pachajunta rimanacuyanganta wiyarnam Jesus
micuriyaptinnam putsog tantata nirgan: “Pagtä fariseucunapa y rey
pescäduntinta goriyargan ganchis (7) Herodespa levadürancunata
canastacunaman junta juntatarä. chasquipaycäyanquiman” nir.ॹg
9ॸTsaychö micogcunaga cayargan chuscu 16ॸTsaynam discïpuluncuna mana

waranganömi (4,000). Tsaynö tantiyar quiquincuna pura


micuriyaptinnam runacunata ninacuyargan: “Tantantsic mana
wayincunapa aywacuyänanpäna Jesus captinchir tsaynö nimantsic” nir.
nirgan. 10ॸNisquir discïpuluncunawanmi 17ॸTsaynö niyanganta mayarnam Jesus

büquiman yarcurcur Dalmanuta yapay nirgan: “Gamcuna ¿imanirtä


marcacunapana aywacuyargan. yarparaycäyanqui pachapä cagllata,

g॰8.15 Jesusga “Pagtä fariseucunapa levadürancunata chasquipaycäyanquiman” nirgan


fariseucuna payman mana criyir cayangannö discïpuluncuna mana yäracuyaptinmi.
ґkͮͅkѠæϘґॷ8 94

Tayta Diosman mana yarpaypa? allisquirgan y imaycatapis shumag


18ॸYachatsingäcunata wiyaycarpis atsicyagtanam ricargan. 26ॸTsaynö
¿manacu tantiyaycuyanqui? alliscatsirnam Jesus tsay runata
Milagrucunata rurangäta ricaycarpis wayinpa cuticunanpä caynö nirgan:
¿manacu criyiycäyämanqui maypita “Cananga marcaman mana chayllapa
shamungätapis? 19ॸPitsga tantallapita castayquicunaman cuticuy allïshayquita
pitsga waranga (5,000) runacuna willacunayquipä” nir.
micuyänanpä milagruta rurangäpita
¿ayca canasta tanta putsogtatä Jesus Tayta Dios cachamungan
goriyargayqui?” salvacog canganta Pedro ningan
Niptin paycunam niyargan: “Chunca (Mateo 16.13-20; Lucas 9.18-21)
ishcay (12) canastatam, taytay” nir. 27ॸTsaypitanam Cesarea de Filipos
20ॸTsaynam Jesus yapay nirgan: marcacunapa discïpuluncunawan Jesus
“Ganchis (7) tantapita chuscu waranga aywargan. Tsaynö aywaraycarnam
(4,000) runacuna micuyänanpä paycunata tapurgan: “¿Noga pï
milagruta rurangäpita ¿ayca canasta cangätatä runacuna niyan?” nir.
tanta putsogtatä goriyargayqui?” 28ॸNiptinnam discïpuluncuna niyargan:

Niptin paycunanam niyargan: “Waquin runacunam niyan Juan


“Ganchis canastacunamanmi” nir. Bautista cangayquita. Waquincunam
21ॸTsaynam Jesus nirgan: “Ciëlupita niyan unay Tayta Diospa willacognin
shamur Tayta Diospa poderninwan profëta Elias cangayquita. Y
imaycata rurangäta musyaycarnaga, waquincunanam niyan Tayta Diospa
¿imanirtä nogaman mana willacognin juc profëta cangayquita”.
yäracayämunquirätsu?” nir. 29ॸTsaynö niyaptinnam paycunatana

Jesus tapurgan: “Y gamcunaga ¿noga pï


Betsaida marcachö gaprata cangätatä yarpäyanqui?” nir.
Jesus allïtsingan Tsaynam Pedro nirgan: “Gamga Tayta
22ॸTsaypitanam Jesus Dios cachamungan salvacogmi canqui,
discïpuluncunawan Betsaida marcaman taytay” nir.
chäyargan. Tsaymannam juc 30ॸTsaynö niycuptin Jesusnam nirgan:

gaprayashga runata chätsiyargan. “Gamcuna amarä pitapis


Nircurnam rugayargan tsay runata willacuyanquitsu Tayta Dios
yataycur alliycatsinanpä. 23ॸTsaynam cachamungan salvacog cangäta” nirnin.
Jesus tsay gaprata jancharcur marcapita
wagtaman jipirgan. Nircurnam ñawinta Wanutsiyänanpä cagta
togapinwan llushisquir umanman Jesus willacungan
maquinta churarcur tapurgan: (Mateo 16.21-28; Lucas 9.22-27)
“¿Ricanquicu?” nirnin. 31ॸNircurnam discïpuluncunata
24ॸTsaynam gapraga ñöpan quinranpa parlapargan caynö nir: “Noga ciëlupita
ricachacur gallaycurgan caynö nirnin: shamogta runacuna alläpa ñacatsirmi
“Aumi yangallaga ricallänam, taytay, maltratayämanga. Autoridäcuna,
runacuna imayca jachanö sacerdöticunapa mandagnincuna, y ley
puriycagcunata” nir. yachatsicogcuna conträ sharcurmi
25ॸTsaynö niptin runapa ñawinta Jesus wanutsiyämanga. Peru
yapay yataycuptinmi ñawincuna wanutsiyämanganpita quimsa junagtaga
95 ґkͮͅkѠæϘґॷ8ٍॷ9

cawarimushämi” nir. 32ॸTsaynö Santiaguta, y Juanta pushacurcur.


niptinnam Jesus llutanta parlaycanganta Tsaychömi paycuna ricaraycäyaptin
yarpar Pedro jucläman gayasquir nirgan: Jesus pasaypa chipipir jucnöman
“Tayta Dios ama munaycutsuntsu ticrasquirgan. 3ॸRöpanpis pasaypa yullag
tsaycuna päsashunayquita, taytay” nir. pürumanmi chipipir ticrargan.
33ॸTsaynö niptinnam Satanas Pedruta 4ॸNircurnam discïpuluncuna

parlaycätsinganta musyar ricaycäyaptin Moiseswan Elias


discïpuluncunaman ricarcur Jesus yuripasquir Jesuswan parlayargan.
nirgan: “¡Cay runapita yarguy, Satanas!” 5ॸTsaynam Jesusta Pedro caynö nirgan:

Nisquirnam nirgan: “Pedro, gamga “Taytay, ima allipämi cayman


runacuna yarpangannöllam nicämanqui. shacayämurgä. Cananga rurayämushä
Gamga Tayta Dios ninganta cumplinäpä quimsa tsucllacunata, jucta gampä,
cagta manam mayanquitsu”. jucta Moisespä, y juctana Eliaspä” nir.
34ॸTsay nisquirnam runacunata y 6ॸ(Tsaychö quimsan discïpuluncunapis

discïpuluncunata gayarir nirgan: “Pipis pasaypa mantsacashga carmi imanö


discïpulü cayta munarga quiquinpa niytapis mana puëdir Pedro tsaynöllana
munayninllachöga ama cawatsuntsu. parlapargan.)
Ima ñacayta päsarpis Tayta Dios 7ॸTsaynö nicaptinnam pucutay

munangannö cawatsun. 35ॸPipis tsapacurcuptin pucutay rurinpita Tayta


quiquinpa munayllanman cawacog Dios nimurgan: “Paymi cuyay tsurï. Pay
cagga manam gloria vïdaman changatsu. niyäshungayquicunata cäsucuyay”
Pipis willacuynïta chasquicur Tayta Dios nirnin.
munangannö cawag cagmi gloria 8ॸTsaypita discïpuluncuna

vïdachöga cushishga cawanga. 36ॸJuc ricachacusquiyänanpäga Jesus


runata imapärä välinman jinanpä japallannam läduncunachö shaycänä.
mundupa duëñun canganpis gloriaman 9ॸTsaypitanam jircapita uraraycämurna

mana chänan captinga. 37ॸInƿernuman Jesus nirgan: “Jircachö


gaycucaptinnaga mananam gellëninpis ricayangayquicunata amarä pitapis
ni imanpis salvanganatsu. 38ॸPipis willacuyanquitsu, nogata
nogapita y willacuynïpita runacunapa wanuscatsiyämaptin cawamungäyag” nir.
ñöpanchö pengacuptinga tsay 10ॸTsay ningannöllam discïpuluncuna

pengacamagcunata manam nogapis mana pitapis willacuyargantsu. Peru


cäsushätsu, Tayta Diospa quiquincuna puram itsanga
*angelnincunawan chipipir ciëlupita tapunacuyargan: “¿Imaninanrä
cutimungä junag”. ‘Wanusquirmi cawamushä’ ninganga

9
1ॸTsaynö nisquirnam Jesus nirgan: cashga?” nirnin.
“Waquinniquicunaga cawaycällarran 11ॸTsaynam quimsan discïpuluncuna

ricayämanqui Tayta Dios cachamangan Jesusta niyargan: “Ley


salvacog rey chipipirrä caycagta”. yachatsicogcunaga niyan: ‘Salvacog
chämunanpäga Eliasrämi puntataga
Quimsa discïpuluncunawan Jesus shamunga’ nirmi. Tsaynö cananpä
juc jircaman witsangan caycaptinga gampa puntayquita
(Mateo 17.1-13; Lucas 9.28-36) ¿imanirtä Eliasräga shamushgatsu?”
2ॸTsaypita
jogta junagtanam Jesus 12,13ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

jircanman witsargan Pedruta, “Elias shamunanpä cagta


ґkͮͅkѠæϘґॷ9 96

niyangannöllam payga shamushgana. 20ॸTsaynam Jesuspa ñöpanman

‘Tayta Dios cachamungan salvacogta wamrata apaycuyaptin supay


chasquicuyänayquipä jutsayquicunata tsuctsucyätsir patsaman
jagiyay’ nir willacuptinpis manam ishquiriycatsirgan. Y wamranam
runacuna chasquicuyashgatsu. Tayta pushgayta agtur goshpargan.
Diospa palabran ningannöllam 21ॸTsayta ricaycurnam Jesus wamrapa

chasquicuyänanpa rantin papäninta tapurgan: “¿Imaypitanatä


wanutsiyargan. Tsaynöllam noga Tayta supay tsuriquita ñacatsin?” nir.
Diospita shamogtapis runacuna mana Niptinnam papänin nirgan: “Pishi
alli ricar wanutsiyämanga”.ॹh canganpitanam tsaynö ñacatsin, taytay.
22ॸSupayga wanutsiyta munar atsca
Supay geshyatsingan wamrata cutinam ninamanpis yacumanpis
Jesus allïtsingan ishquitsishga. Taytay, imallatapis
(Mateo 17.14-20; Lucas 9.37-43) rurayta puëdirninga canan cuyapäcog
14ॸJircapita discïpuluncunawan cayniquiwan yanapaycallämay ari” nir.
cutimurnam tariyargan atscag runacuna 23ॸTsaynö rugacuptinnam Jesus nirgan:

goriraycäyagta y tsaychö waquin cag “Nogaman rasunpa yäracamuptiquega


discïpuluncuna ley yachatsicogcunawan tsuriqui allingam. Tsaynö
rimanacuycäyagta. 15ॸTsayman Jesus yäracamogcunataga imaycachöpis
yaycuraycagta ricasquirnam runacuna yanapashämi” nir.
pasaypa cushishga cörrilla taripäyargan. 24ॸTsaynam wamrapa papänin wap
16ॸTsay runacunaman chaycurnam nirgan: “Gammanga yäracamümi,
Jesus discïpuluncunata tapurgan: taytay. Yanapaycallämay llapan
“¿Imatatä paycunawan shongüwan gamllaman imaypis
rimanacuycäyanqui?” nir. yäracunäpä”.
17ॸTsaynö nicaptinnam juc runa 25ॸTsaynam runacuna mas atscagna

nirgan: “Tayta, ollgu tsurïtam apamurgö goricaraycaptin supayta Jesus nirgan:


alliycatsipallämänayquipä. Paytaga “Upayätsicog supay, cay wamrapita
supaymi upayätsishga. 18ॸTsaynöpis yarguy. Imaypis cutiycämunquimantä”
maytsaychömi wanuy geshya tsariptin nir.
ishquir pushgayta agtun quiruntapis 26ॸTsaynö Jesus niycuptin supayga

uchur. Tsaynö captinmi gamta mana jinan öram gayarar wamrata tapsiriycur
tarir discïpuluyquicunatapis rugargö aywacurgan. Supay yargusquiptin
tsurïpita supayta garguycuyänanpä. wamraga wanushganömi jitaraycar
Peru paycunaga manam quëdasquirgan. Tsaychö runacunanam
puëdiyashgatsu” nir. niyargan: “Wamraga wanusquisham
19ॸTsaynö niptinmi Jesus nirgan: ëllu” nir. 27ॸTsaynam Jesus wamrata
“¡Yäracuyniynag runacuna! maquinpita tsarircur jayarcuptin
¿Nogallarätsurä tsaycunata ruraycäshä? allishgana ichircamurgan.
¡Imayyagrä gamcunawan caycäshä! 28ॸTsaypitanam discïpuluncunawan juc

Canan apayämuy tsay wamrata” nir. wayiman Jesus yaycurgan. Tsaychönam

h॰9.12,13 Juan Bautista Jesucristupita willacuptinmi cumplishga Elias shamur willacunanpä


cag Tayta Diospa palabran gellgarangan. Eliaspita y Juan Bautistapita masta musyanayquipä
liyinqui Mateo 11.14; 17.10-13; Lucas 1.17; Juan 1.21; Malaquias 3.1; 4.5,6.
97 ґkͮͅkѠæϘґॷ9

japallantana Jesusta tapuyargan: llapancunapita mas mandacog cayta


“Taytay, ¿imanirtä nogacunaga tsay munar rimanacushga carmi.
supayta garguyta mana 35ॸTsaynam Jesus jamaycur

puëdiycuyargötsu?” nir. discïpuluncunata nirgan: “Maygayquipis


29ॸNiyaptinnam Jesus nirgan: mas puëdeg cayta munarga llapancunapa
“Tsayläya puëdeg supayta sirvegninmi cayänayqui” nir.
garguyänayquipäga Tayta Diosmanmi 36ॸTsaynö nisquirnam juc wamrata

mañacuyänayqui” nir.ॹi gayasquir margarcurnin discïpuluncunata


nirgan: 37ॸ“Pipis cay wamratanö runa
Wanutsiyänanpä cagta mayinta alli ricag cagmi nogata
Jesus yapay willacungan chasquiycämag cuenta caycäyan. Nagana
(Mateo 17.22,23; Lucas 9.43-45) nogata chasquimarninga cachamagnï
30ॸTsaypitanam Jesus Galilea Tayta Diostapis chasquiycäyanmi”.
provinciapana discïpuluncunawan
cuticuyargan. Payga manam munargantsu Tayta Diosta cäsucur allita
runacuna musyasquir juntapäyänanta. ruragcunata mana michäyänanpä
31ॸMunarganga discïpuluncunallawan Jesus ningan
(Lucas 9.49,50)
parlacuriytam. Tsaynam nirgan: “Tayta
Dios cay patsaman cachaycämaptinpis 38ॸTsaynam discïpulun Juan nirgan:

nogataga chiquimagnïcunapa “Taytay, nogacuna ricayargö supayyog


maquinmanmi entregayämanga runacunapita jutiquichö juc runa
wanutsiyämänanpä. Wanutsiyämaptinpis supaycunata gargogtam. Pay
quimsa junagtaga cawamushämi” nir. nogantsicwan mana puriptinmi
32ॸTsaynö parlapaptinpis michäyargö” nir.
discïpuluncunaga manam tantiyayargantsu 39ॸTsaynam Jesus nirgan: “Ama

imapä nicangantapis. Tsaynö mana michäyanquitsu. Nogantsicwan mana


tantiyarmi imapita wanutsiyänanpä cagta purishga carpis nogaman yäracamur
tapurcuytaga mantsariyargan. imayca milagrutapis rurarga allillatam
ruraycan. Tsaynö carninga manam nogapa
Discïpuluncuna mayganpis mas conträtsu caycäyan. 40ॸPipis nogata
mandacog cayta munayangan cäsumag cagcunaga munangätam
(Mateo 18.1-5; Lucas 9.46-48) ruraycäyan. 41ॸNogaman criyicamogcunata
33ॸTsaypita Capernaum marcaman pipis juc täza yacullatapis garaycog
chaycurnam patsarangan wayiman cagtam Tayta Dios yanapanga”.
yaycuyargan. Tsaychönam
discïpuluncunata Jesus tapurgan: Jutsaman pitapis mana
“¿Imata rimanacurtä nänita ishquitsinapä Jesus yätsingan
shayämurguyqui?” nir. (Mateo 18.6-9; Lucas 17.1,2)
34ॸTsay tapuptin discïpuluncunaga 42ॸJesus tsaynö yachatsicurir mastapis

upällallam cacuyargan. Paycunaga nirganmi: “Pipis nogaman criyicamog


imata rimanacuyangantapis willacuyta cagta jutsa rurayman ishquitsegcunaga
pengacuyargan, mayganpis mana cuyapaypam castigacäyanga.

i॰9.29 Waquin unay gellgashgacunachöga “Cayläya supayta garguyänayquipäga Tayta


Diosmanmi mañacuyänayqui y ayünuchöran cayänayqui” ninmi.
ґkͮͅkѠæϘґॷ9ٍॷ10 98

Tsaypa rantinga mas allim canman wac-tsimpanman. Tsaymanpis pasaypa


jatuncaray mulinu rumita cuncanman runacuna goricäyaptin imaypis
wataparcur lamarman jitarpuyaptinpis”. yachatsicungannömi Jesus
43ॸ“Tsaynölla maquiqui jutsata yachatsicurgan.
ruratsishuptiqui mejormi tsay maquiquita 2ॸTsay yachatsicuycagman fariseucuna

roguriycunquiman. Ishcan maquiquiwan chaycurmi Jesusta llutancunata


manana upeg ninaman gaycucänayquipa parlatsiyta munar tapuyargan caynö:
rantinga tsulla maquillapis gloriaman “Jau señor, ¿allicu warminpita juc runa
yaycuptiquim mas allega canga”.ॹj raquicanman?” nir.
45ॸ“Jutsa rurayman chaquiqui 3ॸTsaynam Jesus nirgan: “Moises

apashuptiqui mejor tsay chaquiquita gellgangan leycunachö ¿imatä nin tsay


roguriycunquimanmi. Ishcan raquicay janan?”
chaquiquiwan inƿernuman 4ॸTsaynö niptin paycunanam niyargan:

gaycucänayquipa rantinga mas allim “Moisesga caynömi yachatsicurgan:


canman tsulla chaquillapis gloriaman ‘Pipis warminpita raquicayta munarga
chaptiqui”.ॹk divorciu actata ƿrmapänacuycur
47ॸ“Tsaynöpis jutsa rurayman ñawiqui raquicäcuyätsun’ nirnin”.
ishquitsishuptiqui mejormi tsay ñawiquita 5ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

ogtiriycunquiman. Ishcan ñawiquiwan “Moisesga tsaynö gellgargan gamcuna


inƿernuman gaycucänayquipa rantinga llutalla warmiquicunata jagirir
mas allim canga jucag ñawillayquiwanpis cawacuyaptiquim. 6ॸ[Tsaynö captinpis
Tayta Diospa ñöpanman yaycuptiqui”. Tayta Diosga manam runacuna
48ॸ“Inƿernuchöga curucunapis runata majanpita raquicänanpätsu camargan.]
micucuycanmi y ninapis manam ni Tayta Diospa palabran
imay upintsu. 49ॸTsayman yaycogcunaga gellgaranganchömi nin: ‘Ollguta
llapancunam nina rauraycagchö warmita Tayta Dios camargan juntacar
imayyagpis rupacuycangalla”. täyänanpä. 7ॸTsaynöpam ollgupis
50ॸ“Musyangantsicnöpis cachega allim warmipis papäninpita mamanpita
micuyta gustuta gonanpä. Tsay cachi yargucur majanwanna tacucäcuyan.
micuyta gustuta gongannö gamcunapis 8ॸTsaynam ishcancunapis mushog

criyicog mayiquicunawan alli cawayay. castaman ruracäyan’ nir. Tsaynö Tayta


Mana tsaynö cawarga gamlagyashga Dios ningannöllam nagana juntacarga
cachinöpis manam imapä väliyanquitsu”. mana jäpanönatsu, sinöga juc
castallamannam ticrariyan. 9ॸTsaynö
Majayogcuna mana cananpä Tayta Dios camacaycätsiptinga
raquicäyänanpä Jesus manam pipis majanpita
yachatsicungan raquicanmantsu”.
(Mateo 19.1-12) 10ॸTsaypitanam wayichö caycarna

10
1ॸCapernaum marcapita Jesus discïpuluncuna Jesusta tapuyargan:
aywacurnam chargan Judea “Tantiyaycatsiyämay majayogcuna
marcacunaman y Jordan mayu raquicäyangan janan, taytay” nir.

j॰9.43 Versïculu 44 y 46 manam cantsu unay mas punta cag griegu idiömachö
gellgashgacunachö. Waquin unay juc ishcay gellgashgacunachöga versïculu 48-chö
ningannöllam, 44-chöpis y 46-chöpis yurin. k॰9.45 Liyiy cay 9.43-pa nötanta.
99 ґkͮͅkѠæϘґॷ10

11ॸTsaynam Jesus nirgan: “Pï runapis runa mayiquita manacagta


warminpita raquicasquir jucwan targa tumpanquitsu. Ama runa mayiquita
tsay runa adulteriu jutsatam ruraycan, imatapis criyitsinquitsu. Papäniquita
punta cag warminpa contran. ̲̲ֆнӕɗҡфľѸЙɗҡф́́ɗфɗË͑нӕɗٔॸٚ.
12ॸTsaynöllam warmipis gowanpita 20ॸTsaynö niptinnam tsay runa nirgan:

raquicasquir jucwan targa adulteriu “Taytay, tsaycunataga wamra


jutsata ruraycan” nir. cangäpitachä cumpliycä” nir.
21ॸTsaynam Jesus alli cayninwan
Tayta Diosman wamracunapä runata ricaparcur nirgan: “Tsaynö
Jesus mañacungan llapanta cumpliycarpis Tayta Diosman
(Mateo 19.13-15; Lucas 18.15-17) criyicungayqui musyacänanpä jucta
13ॸTsaypita juc cutichönam runacuna ruranayquiran faltäshunqui. Canan
Jesusman wamrancunata apapäyargan wayiquiman cutiycur llapan
maquinta umancunaman churar Tayta imaycayquicunatapis ranticuscärir
Diosman mañacapänanpä. Jinatanam pobricunata aypuy. Tsayta rurarga jana
discïpuluncuna michar cutitsiyargan. patsachö mana ushacag riquëzatam
14ॸTsayta ricarnam Jesus ajäpar nirgan: chasquinqui. Nircur nogaman
“¡Ama michäyaytsu nogaman wamracuna yäracamur aywacamuy” nir.
shayämunanta! Pipis cay wamracunanö 22ॸTsaynö Jesus niycuptinmi itsanga

llullu shongu cagcunatam Tayta Dios runa yarpachacur wamayashga


glorianman päsatsinga. 15ॸWamra jegasquirgan alläpa rïcu carnin.
papänincunaman yäracungannö pipis 23ॸTsaynam Jesus maytsaypa

Tayta Diosman mana yäracogcunaga ricapascärir discïpuluncunata nirgan:


manam gloriaman yaycuyangatsu”. “Ajallarämi rïcu runacuna Tayta Diospa
16ॸTsaynö nisquirnam wamracunata glorianman yaycuyänanpäga” nir.
margacurcur, umancunaman maquinta 24ॸJesus tsaynö ningancuna

churar Tayta Diosman mañacurgan discïpuluncuna yarpäyangannö mana


imaypis yanapaycunanpä. captin pasaypam yarpachacuyargan.
Tsaymi Jesus nirgan: “Gloriaman
Juc rïcu runa Jesuswan parlangan yaycuyga imanö ajam riquëzancunaman
(Mateo 19.16-30; Lucas 18.18-30) yäracogcunapäga. 25ॸTsaypa rantinga
17ॸTsaypita Jesus aywacuycaptinnam mas fäcilchi jatuncaray *camëllu
juc runa cörrilla aywar ñöpanman ashmapis aujapa uchcunpa
gonguricuycur nirgan: “Taytay, gamga ullusquinman, juc rïcu runa gloriaman
alli rurag runam canqui. Mä niycamay, yaycunanpä cagpitaga” nir.
¿imatatä ruräman gloria vïdaman 26ॸTsaynö Jesus niptinnam

chänäpä?” nir. discïpuluncuna pasaypa yarpachacur


18ॸTsaynam Jesus nirgan: “¿Imanirtä tapuyargan: “Tsaynö captinga ¿pirä
alli rurag cangäta nimanqui? Manam pï salvacunga, taytay?” nirnin.
runapis alli ruragga cantsu. Tayta 27ॸTsaynam Jesus discïpuluncunata

Diosllam alli ruragga. 19ॸGam yapay ricapascärir nirgan: “Runacuna


mandamientuncuna caynö ninganta quiquincunallapitaga manam
musyanquinam. ‘Ama runa mayiquita salvacionta tariyantsu. Tayta Diosmi
wanutsinquitsu. Ama adulteriu jutsata pitapis jutsancunapita perdonar salvan.
ruranquitsu. Ama suwacunquitsu. Ama Paypäga manam imapis ajatsu”.
ґkͮͅkѠæϘґॷ10 100

28ॸNiptinnam Pedro nirgan: “Taytay,

nogacunaga llapan imaycäcunatapis Ishcag discïpuluncuna


jagisquirmi gamta gatiraycäyä”. mandacog cayman
29,30ॸTsaynö niptin Jesusnam nirgan: churananpä Jesusta niyangan
“Alli willacuynïta willacur pipis (Mateo 20.20-28)
wayinta, wauginta, paninta, mamanta, 35ॸTsaypitanam Zebedeupa tsurincuna

papäninta, tsurincunata, chacrancunata Santiaguwan Juan Jesusman witiycur


jagireg cagga jaginganpita pachac (100) niyargan: “Taytay, jucta
cuti mastam cay patsachö taringa. rugacuyälläshayqui”.
Capungam wayinpis, waugincunapis, 36ॸNiyaptinnam Jesus nirgan:

panincunapis, mamanpis, tsurincunapis, “¿Imatatä yarpaycäyanqui?” nir.


chacrancunapis. Ñacatsiptinpis 37ॸTsaynam paycuna niyargan: “Gam

willacuynïta willacogcunaga gloria poderösu cayniquiwan mandacur


vïdachömi imayyagpis mana ushacaypa cangayquichö gamta mandäshiyänäpä
cawanga. 31ॸTsaynömi imaycayogpis churaycayämay, jucnïta derëcha cag
cayllapä yarpachacogcunapaga läduyquiman y jucnïtana itsog cag
imaycanpis faltanga y gloriamanpis läduyquiman” nir.
mana yaycuyangatsu. Noga raycur 38ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

imaycancunatapis jagireg cagcunam “Gamcunaga manam musyayanquitsu


itsanga gloriaman chäyanga”. imata mañacuyänayquipä cagtapis.
Ayagta ultarpog cuentam noga ñacashä.
Wanutsiyänanpä cagta yapaypis ¿Nogata ñacatsiyämangannö
Jesus willacungan gamcunatapis runacuna
(Mateo 20.17-19; Lucas 18.31-34) ñacatsiyäshuptiqui
32ॸTsaypitanam discïpuluncunawan awantayanquimantsurä?” nir.
Jerusalenman Jesus aywaraycäyargan. 39ॸTsaynam paycuna niyargan: “Aumi,

Discïpuluncunaga yarpachacurninmi taytay. Awantayämanmi”.


wamayashga aywaycäyargan. Waquin Niyaptin Jesusnam nirgan:
gatiragnincunapis mantsacashgam “Rasunpam noga ñacangänö
aywaycäyargan. Tsaynam chunca ishcay gamcunapis ñacayanqui. 40ॸPeru tsaynö
discïpuluncunallata jucläman captinpis derëchä o itsognï cagchöga
gayasquirnin Jesus parlapargan: cayanga Tayta Dios ningan
33ॸ“Gamcuna musyayanquim cagcunallam”.
Jerusalenman aywaycangantsicta. 41ॸTsaynö mañayanganta

Tsaychömi noga Tayta Diospita musyasquirnam waquin discïpuluncuna


shamogta runacuna prësur apayämanga Santiagupäwan Juanpä ajäyargan.
sacerdöticunapa mandagnincunaman y 42ॸTsaynam Jesus llapancunata gayasquir

ley yachatsicogcunaman. Paycunanam nirgan: “Gamcuna musyayangayquinöpis


wanutsiyämänanpä Roma may nacioncunachöpis mandacog
autoridäcunapa maquinman autoridäcunaga puëdeg
apatsiyämanga. 34ॸTsaychömi nogapita caynincunawanmi llapan runacunata
burlacuyanga, togapäyämanga, manduncunachö catsiyan.
astayämanga, y wanutsiyämanga. Peru 43ॸGamcunachöga manam tsaynö

wanutsiyämanganpita quimsa junagtam canmantsu. Gamcuna alli ricashga cayta


cawamushä”. munarninga waquincunatarä yanapayay.
101 ґkͮͅkѠæϘґॷ10ٍॷ11

44ॸMaygayquipis nogapa discïpulü cayta


yarpag cagga waquincunapa Jerusalenman Jesus yaycuptin
sirvegninrämi cayänayqui. 45ॸTsaynömi runacuna cushicur chasquicuyangan
nogapis Tayta Diospita shamurgö (Mateo 21.1-11; Lucas 19.28-40;
runacunata imaycachöpis yanapanäpä, Juan 12.12-19)

11
manam munangäta ruratsinäpätsu. 1ॸTsaypita Jerusalenman

Tsaynö carmi runacuna raycur wanushä yaycuraycarnam chäyargan


jutsancunapita perdonashga cayänanpä”. “Olivos” ningan jircanman. Tsay jircan
wac-wagtanchömi Betfage y Betania
Gaprayashga Bartimeuta
marcacuna cargan. Tsaypitam Jesus
Jesus allïtsingan
cachargan ishcay discïpuluncunata
(Mateo 20.29-34; Lucas 18.35-43)
caynö nir: 2ॸ“Aywayay tagay
46ॸTsaypitanam chäyargan Jerico wac-tsimpapa. Tsaychömi tariyanqui
marcaman. Tsaychö Jesus manarä pipis muntacushga juc pollïnu
discïpuluncunawan carir aywacuyaptinpis ashnu wataraycagta. Tsayta pascasquir
atscag runacunam gepanta gatipäyargan. apayämunqui. 3ॸPipis ‘¿Imapätä tsay
Tsay aywaycäyangan näni cuchunchömi ashnuta apayanqui?’ niyäshuptiquega
juc gapra Bartimeo jutiyog runa niyanqui: ‘Señor Jesusmi miñishtin
jamaraycargan limushnata mañacurnin. muntacunanpä. Rätupayllatam
Tsay gaprayashga runaga “Timeo” cutiratsiyämushä’ nir”.
ninganpa tsurinmi cargan. 47ॸTsaynam 4ॸTsaynam ishcan discïpuluncuna

Jesus Nazaret runa päsaycagta musyasquir aywar tariyargan Jesus ningannölla


gapra gayarar nirgan: “Unay rey *Davidpa wayi puncu näni cagchö ashnu
castan Jesus, cuyapaycallämay ari” nir. wataraycagta. 5ॸTsayta pascaycäyagta
48ॸTsaynö gayacuptin runacunaga ricaycurnam runacuna tapuyargan:
gaprata ajäpäyargan: “¡Upälla cay!” nirmi. “¿Imapätä cay ashnuta pascayanqui?”
Tsaynö niyaptinpis payga mas 6ॸNiyaptin discïpuluncunanam niyargan

fuertipam gayacurgan: “¡Rey Davidpa Jesus yätsingannölla. Tsaynam


castan, cuyapaycallämay!” runacuna dejaycuyargan discïpuluncuna
49ॸNiptinnam Jesus ichisquir nirgan: apayänanpä.
“Tsay runata gayayämuy” nir. 7ॸJesus caycangan cagman

Tsaynam paycuna aywar niyargan: chäratsiyaptinnam punchuncunata


“Cushicuy. Jesusmi gayashunqui”. carunaparcuyaptin Jesus muntacurgan.
50ॸNiyaptinnam gapra punchuntapis 8ॸTsaynö muntashga aywaraycaptinnam

jitasquir wap sharcur aywargan. runacuna punchuncunata jacuncunata


51ॸJesuspa ñöpanman chasquiptinnam näniman mashtayargan. Waquincunanam
tapurgan: “¿Imachö yanapanätatä jachapa rämancunata paquiscärir
munanqui?” nir. mashtayargan Jesus aywangan näniman.
Tsaynam runa nirgan: “Taytay, 9ॸNircurnam llapan runacuna Jesuspa

gaprayashga car ricaytam munallä”. ñöpanta gepanta aywar cushicuypita


52ॸNiptinnam Jesus nirgan: “Cananga gayaraypa gayarar niyargan:
ricayna. Nogaman yäracamungayquipitam
allirguyqui” nir. Tsaynam gapraga wap “¡Tayta Dios cachamungan
ricachacusquirgan. Tsaypitanam Jesuspa mandamagllantsic rey
gepanta cushishga aywacurgan. alabashga caycullätsun!
ґkͮͅkѠæϘґॷ11 102

¡Ima cushicuypämi nogantsicman Diosllayquita maytsaypitapis shamur


cachaycamungan! adorayämänayquipämi’ nir. Tsaynö
10 Unay David rey cangan watacuna- nicaptinga ¿imanirtä gamcunaga
chönömi cananga gamna ladroncunapa machaynintanö
mandayämag reylläcuna canqui. catsiyanqui?” nir.
Gracias ciëluchö caycag Tayta 18ॸTsaynö Jesus rurangancunata

Dioslläcuna” nirnin. musyarnam sacerdöticunapa


mandagnincuna y ley yachatsicogcuna
11ॸTsaypita Jerusalenman Jesus willanacuyargan wanutsiyänanpä. Peru
chaycurnam templuman aywargan. Jesuspa yachatsicuynincuna runacunapä
Tsaychö ricapacusquirnam alläpa alli captinmi paycunata mantsar
tardiyaptinna Betaniaman cuticurgan dejaycuyarganrä.
discïpuluncunawan. 19ॸTsaypita patsa tsacanaptinnam

Jerusalenpita Jesusga
Hïguspa yuran tsaquinanpä discïpuluncunawan aywacuyargan.
Jesus ningan
(Mateo 21.18,19) Hïguspa yuran
12ॸTsaypita tsaquishgatana ricayangan
warayninnam Betaniapita
(Mateo 21.20-22)
aywaraycarna Jesus mallagacuycurgan.
13ॸTsaynam ricasquirgan hïguspa yuran 20ॸWaraynin Jerusalenman
verdirä caycämogta. Tsaynöta ricarnam cutiraycarnam Jesus manana
prütanta pallag aywargan. Peru wayunanpä ningan hïguspa yuran
yuranllatam tarirgan manarä hïguspa matsunpita tsaquishga caycagta
tiempun captin. 14ॸTsaynam discïpuluncuna ricayargan. 21ॸTsayta
discïpuluncunapa wiyananchö hïguspa ricaycurnam Pedro yarpasquir Jesusta
yuranta Jesus nirgan: “Cananpita nirgan: “¡Taytay, ricaycuy! Ganyan
manam pipis prütayquita tagay hïgusta ‘Mananam
micunganatsu” nir. wayunquinatsu’ ningayqui tsaquishgana
caycan” nir.
Templupita ranticogcunata 22ॸNiptinnam Jesus nirgan: “Tayta
Jesus gargungan Diosman yäracuyay. 23ॸPipis payman
(Mateo 21.12-17; Lucas 19.45-48; yäracur tagay jircata ‘Tsaypita lamarman
Juan 2.13-22) witicuriy’ niyaptiquipis witicurinmanmi.
15ॸJesus Jerusalenman chaycurnam 24ॸGamcuna Tayta Diosman yäracuycur

templuman yaycurgan. Tsaychö mañacurnin imatapis


ranticogcunata y rantipacogcunata mañacuyangayquitaga alcanzayanquim.
tariycurnam gargur ushargan. Gellë 25ॸTayta Diosman mañacuyangayqui öra

trocatsegcunapa mësancunatapis, paluma pipis mana alli ricäyäshogcunapä yarpar


ranticogcunapa jamacuyänancunatapis perdonayanqui. Tsaynöpam
wicaparmi ushargan. 16ॸNircur gamcunatapis Tayta Dios
micharganmi templupa puncun quinran perdonayäshunqui llapan
rantipacuynincunata puritsiyänantapis. jutsayquicunapita. 26ॸ[Gamcuna
17ॸTsaycunata rurasquirnam runacunata perdonacuyta mana yachayaptiquega
ajäpar nirgan: “Tayta Diospa palabranchö Tayta Dios manam gamcunatapis
caynömi gellgaraycan: ‘Temploga noga perdonayäshunquitsu]”.
103 ґkͮͅkѠæϘґॷ11ٍॷ12

Nircur maytsayninpa genchatsinä.


Jesus templupita imanir Tsaynö gencharatsirna üvapa yacunta
runacunata gargunganta gapinanpäpis juc puchachö pözuta
autoridäcuna tapupäyangan ruratsinä. Nircurnam täpatsinanpäpis
(Mateo 21.23-27; Lucas 20.1-8) jinan chacrachö juc tsucllata ruratsinä.
27ॸTsaynam Jesus discïpuluncunawan Tsaynö llapantapis rurascatsirnam
yapayna Jerusalenman chäriyargan. tsaychö arupagnin runacunata arrendädu
Templuchö Jesus puriraycaptinnam jagipaycur juclä caru marcapa
sacerdöticunapa mandagnincuna, ley aywacunä. 2ॸTsaypita üva cosëcha
yachatsicogcuna, y mas waquin gallariptinna juc empliyädunta cachanä
autoridäcuna aywar tapuyargan caynö: payta töcangan cagta gorimunanpä.
28ॸ“Gam ¿ima puëdeg cayniquiwantä cay 3ॸTsayna empliyädun chäriptinga chacran

templupita ranticogcunata tsararag runacuna magacacharcur mana


gargurguyqui? Tsaycunata ruranayquipä imatapis raquipällar garguriyänä”.
¿pitä cachamushurguyqui?” nirnin. 4ॸ“Tsayna chacrayog runaga juctana
29,30ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: empliyädunta cachanä. Paytapis
“Gamcunatapis mä jucta tapuyäshayqui. tsaynölla chacran tsararag runacunaga
¿Pitä Juanta cachamurgan bautizananpä, samgar umantapis paquir usharcur
Tayta Dioscu o runacunacu? Tapungäta imaycata gayaparcurrä garguriyänä.
niyämaptiquega nogapis 5ॸTsaypita mas juctana chacrayog

willayäshayquim tsaynö ruranäpä pï cachanä. Paytaga wanuratsiyänä.


cachamangantapis”. Tsayna chacrayogga mas atscagtana
31ॸTsaynö niptinnam quiquincuna pura cachanä. Paycunatapis waquinta
willanacur niyargan: ٘ॸَҽֆҡġɗΎѸ̲ɗ magayänä, waquintana wanutsiyänä”.
cachamushga’ nishgaga nimäshun 6ॸ“Tsä, chacrayogpaga cuyay tsurinllana

‘¿Imanirtä payta chasquicuyargayquitsu?’ quëdasquinä. Tsayna payta cachanä


nirmi. 32ॸ‘Runacunallam cachamushga’ caynö yarpar: ‘Cay tsurïtaga respitarnin
nishganam llapan runacuna janantsicman manam imanayämunganatsu’ nirnin”.
shayämunga. Paycunaga Tayta Dios Juan 7ॸ“Tsayna chacrayogpa tsurin

Bautistata cachamungantam yarpäyan”. yaycuraycagta ricasquirga chacra


33ॸTsaynö willanacurirnam Jesusta arrendarag runacunaga willanacuyänä:
niyargan: “Nogacuna manam musyayätsu ‘Tagaymi cay chacrawanga heredëru
Juanta pï cachamungantapis”. quëdanga. Payta wanuriycatsishun
Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: chacran nogantsicpäna cacunanpä’ nir”.
“Gamcunapis mana 8ॸ“Tsaynö willanacusquirna

willaycäyämaptiquega nogapis manam chacrayogpa tsurintapis tsarisquir


willätsu caycunata ruranäpä pï wanuratsiyänä. Nircur ayantapis
cachamangantapis”. chacranpita jucläman jitariyänä”.
9ॸTsaycunata parlapärirnam Jesus
Contrancunata chacra nirgan: “Quiquin chacrayog chaycur ¿tsay
arrendagcunaman Jesus iwalatsingan runacunata imatarä ruranga? Chacran
(Mateo 21.33-46; Lucas 20.9-19) arrendaragcunata wanuscäratsirmi

12
1ॸTsaypitanam Jesus juccunatana chacranta arrendacunga”.
yachatsicurnin nirgan: “Juc 10ॸTsaynö nisquirnam Jesus nirgan:

runam chacranman üvata plantatsinä. “Gamcuna inƿernuman mana gaycucayta


ґkͮͅkѠæϘґॷ12 104

munarga tantiyacuyänayquim caynö nir nacionpä impuestuta ¿pägashwancu o


Tayta Diospa palabran gellgarangantapis: manacu pagashwan?” nir.ॹm
15ॸTsaynam paycuna yachay

‘Wayi cimientog runa “Cay rumega shimincunawan parlapaycäyanganta


manam allitsu” nir jitariyangan musyarnin Jesus nirgan: “¿Imanirtä
cagrämi alli albañilpäga imaycanöpa llutancunata
mayistra rumimanrä ticrarin. parlatsiyämaypä wanuycuyanqui? Mä,
11 Tsaynömi nogata runacuna mana juc gellëta apamur ricatsiyämay” nir.
välegpä cuentayämaptinpis 16ॸTsaypita gellëta apapaycuyaptinnam

Tayta Diosga alläpa väleg canäpä Jesus nirgan: “Cay gellëchöga ¿pipa
churamashga. Tsayga ima reträtuntä caycan? ¿Pipa jutintä
ËӕѸȍɗËӕֆЙ'̲ɗËфɗֆɗËΎǣËӕ͑Й'ٔॸٚ.ॹl gellgaraycan?”
Niptinnam paycuna niyargan: “Romachö
12ॸTsaynö Jesus parlapäriptin tsaychö mandamagnintsic *emperadorpam” nir.
autoridäcuna contrancuna 17ॸTsaynam Jesus nirgan:

parlaycanganta musyarnam prësuytana “Emperadorpa cagtaga emperadorman


munayargan. Peru atscag runacunata apaycapuyay. Tayta Diospa cagtagaॹn
mantsacurninmi imatapis mana Tayta Diosta goycuyay” nir.
rurayllapa aywacuyargan. Tsaynö niptinnam imatapis mana
niyta puëdirna upällacurpuyargan.
Impuestuta pägayänanpä o mana
pägayänanpäpis Jesusta Wanushgacuna cawamunanpä
tapuyangan cagta saduceucuna Jesusta
(Mateo 22.15-22; Lucas 20.20-26) tapuyangan
13ॸTsaypitanam (Mateo 22.23-33; Lucas 20.27-40)
fariseucuna y rey
Herodespa cumpinchincuna willanacur 18ॸTsaypitanam *saduceucunana Jesus

Jesusman aywayargan alli caycanganman chäriyargan. Paycunaga


shimincunallapa tapucog tucur, Roma yarpäyargan wanushgacuna manana
mandacogpa contran parlaptinga cawayämunanpä cagtam. Tsaymi
tsaynöpa prësuyänanpä. 14ॸChaycurnam tapucurnin caynö niyargan: 19ॸ“Taytay,
caynö niyargan: “Taytay, nogacuna Moises gellganganchöga caynömi nican:
musyayämi rasun cagllata imaypis gam ‘Juc runa tsuriynaglla wanucuptin gepa
yachatsicungayquita. Gamga Tayta Dios cag wauginna llumtsuynin viüdawan
munangannö runacuna cawayänanpämi tätsun. Tsaynöpam viüdachö wamran
yachatsicunqui. Imata parlarpis pitapis yuriptin tsay wanog cag wauginpa tsurin
mana mantsapacuypam ninqui. Tsaynö cuentana canga’ nir. 20ॸTsaymi canan
captin tapucuriyälläshayqui. cuentariyäshayqui. Ganchis (7)
Munayninchö catsimagnintsic Roma waugicunash cayänä. Mayor cagshi juc

l॰12.11 Cay iwalatsicuy caynötam yachatsimantsic. Chacrapa ämunga Tayta Diosmi. Tsay
chacrayogpa tsurinnam Jesucristo. Tsay chacra arrendarag wanutsicogcunanam Jesucristupa
contragnincuna. Chacrayogpa empliyäduncunanam Tayta Diospa willacognin profëtacuna.
m॰12.14 Waquin runacuna niyargan Roma nacionman impuestuta pägayänanpä cagtam y
waquinnam niyargan impuestuta pägarga Tayta Diospa contranta ruraycäyanganta.
n॰12.17 Caway gomagnintsic Tayta Diosllam caway vïdantsicwanga munayyog. Tsaymi Tayta
Diospa cagga caway vïdantsic caycan.
105 ґkͮͅkѠæϘґॷ12

warmiwan tänä. Payga tsurin manarä llapan mandamientunpita ¿maygan


captinshi wanusquinä. 21ॸTsayna cagtatä mas cäsushwan?” nir.
viüdawan gepan cag wauginna tänä. 29ॸTsaynam Jesus nirgan: “Mas cäsuypä

Paypis manarä tsurin captinshi cag mandamientunga caynömi nican:


wanusquinä. Y tsaynöpis mas gepan cag ‘Israel runacuna, wiyacuyay.
wauginna viüdawan tänä. Paypis Diosniquicunaga jucllayllam. Payga
wanusquinälla. 22ॸTsaynöllash llapan Señorniquicunam. 30ॸDiosta cäsurnin
waugicunapis tsay warmillawan täyänä. cawayay llapan shonguyquiwan, llapan
Peru tsurincuna manarä captin yarpayniquiwan, llapan callpayquiwan’.
wanucuyänä. Tsä, tsaypitaga warmipis 31ॸGepan cag mandamientunpis

wanucunä. 23ॸY wanushgacunata Tayta tsaynömanpallam: ‘Runa mayiquita


Dios cawaritsimungan junagga ¿maygan quiquiquitanö cuyanqui’ nin. Tsay ishcan
cag waugipa warmintä canga, mandamientucunam mas cäsuypäga” nir.
llapancunawan tashga caycaptinga?” nir. 32ॸTsaynö Jesus niptinnam tsay ley
24ॸTsaynam Jesus nirgan: “Gamcuna yachatsicog runa nirgan: “Allim tsay
tsaynö nir Tayta Diospa palabran llapan ningayqui, taytay. Gam
gellgaranganta manam tantiyayanquitsu. ningayquinöllam Diosnintsicga jucllaylla.
Tsaymi poderösu cayninwan runacunata Manam juc Diosga cannatsu. 33ॸLlapan
cawaritsimunanpä cagta mana shonguntsicwan, yarpaynintsicwan,
musyayanquitsu. 25ॸWanushgacuna callpantsicwan Tayta Diosta cäsurnin y
cawarircamurga mananam warmiwan runa mayintsictapis quiquintsictanö
ollgu täyanganatsu, sinöga ciëluchö cuyarninga allitam ruraycantsic.
caycag *angelcunanöllam cayanga. Rasunpapis tsaynö cawangantsicmi masga
26ॸWanushgacuna cawariyämunanpä välin leynintsic ningannö ashmacunata
Moises gellganganta liyiycarpis ¿manacu templuman apar *altarchö Tayta Diosta
tantiyacuyanqui? *Abraham, Isaac, y adorar rupatsingantsicpitapis” nir.
Jacob wanuyanganpitaga alli unaytam 34ॸTsaynö alli yarpayninwan ley

shiraca rauraycag munti rurinpita yachatsicog runa niptinnam Jesus


Moisesta Tayta Dios nimurgan: ‘Nogaga nirgan: “Gamga Tayta Diospa
Abraham, Isaac y Jacob ñöpanman chänayquipä cagta
adoraycäyämangan Diosmi cä’ nir. tantiyaycanquinam” nir.
27ॸTsaynö nishga captinmi musyantsic Tsaynö Jesus niptin mananam pipis ni
wanushgallanchö paycunata Tayta Dios imata tapupayta puëdiyargannatsu.
mana dejaringanta. Tsayta mana
tantiyarmi gamcunaga pantacashgallarä Salvacog shamog
caycäyanqui”. Diosnintsic cangan
(Mateo 22.41-46; Lucas 20.41-44)
Tayta Diospa mandamientun 35ॸTsaypita templuchö
maygan cag mas cäsuypä yachatsicuycarnam Jesus nirgan: “Unay
canganta tapuyangan rey David castapita carpis salvacogga
(Mateo 22.34-40; Lucas 10.25-28) manam runallatsu. Payga Diosmi. Tsaynö
28ॸSaduceucunata tsaynö Jesus ningan caycaptinga ¿imanirtä ley
ley yachatsicog runata alläpam yachatsicogcuna niyan runalla canganta?
gustaycurgan. Tsaynam Jesusman 36ॸEspiritu Santo tantiyatsiptinmi quiquin

witiycur tapurgan: “Taytay, Diospa Davidpis caynö nir gellganä:


ґkͮͅkѠæϘґॷ12ٍॷ13 106

‘Salvacogga mandacog reynïmi. runacuna lasag gellëta wiñaycäyargan.


Paytam Tayta Dios ninga: 42ॸTsaymanmi juc wactsa viüdapis
“Jamacamuy cay derëcha cag chaycur ishcay ichishag pöcu valoryog
lädüman llapan chiquishogni- gellëllata wiñargan.
quicunata munayniquichö 43ॸTsayta ricaycurnam discïpuluncunata

catsinayquipä” nir’. gayasquir Jesus nirgan: “Allau, cay pobri


viüdapa ofrendanga mas valoryogmi
37ॸ‘Salvacoggamandacog reynïmi’ nir cashga Tayta Diospäga. 44ॸWaquin
David nicaptinga, salvacog shamogga cagcunaga capuyanganpita putsogllantam
¿imanöpatä runalla canman?” garaycuyashga. Cay wactsa warmega
Tsaynö Jesus yachatsicuptin atscag tsayllana cawacunanpä caycaptinpis
runacunam wiyayargan. capungan cagtam wiñaparcushga” nir.

Ley yachatsicogcunanö mana Templu juchutsishga cananpä cagta


cayänanpä Jesus yätsingan Jesus willacungan
(Mateo 23.1-36; Lucas 20.45-47) (Mateo 24.1,2; Lucas 21.5,6)

13
38ॸNircur tsaynö yachatsicurninmi Jesus 1ॸTsaynam templupita Jesus
nirgan: “Pagtatä ley yachatsicogcuna yarguycaptinna juc discïpulun
munaynincunata rurar cawacuyangannö nirgan: “¡Caytsican templu imaläya
paycunata cäsur cawaycäyanquiman. shumag rumicunawan pergashgam, au
Paycunaga chaqui puntanyag röpancuna taytay!” nir.
jatipäcushga cällicunachöpis puriyan, 2ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan:

runacuna ‘Tayta Dios munangannömi “Ricaycangantsic caytsican templu


paycunaga cawayan’ niyänanta juchungam. Manam ni juc rumipis
munallarmi. 39ॸPaycunaga goricäcuyänan pergaraycar quëdangatsu. Chipyaypa
wayicunachöpis mas allin cag juchurmi ushacanga” nir.
jamacuyänancunachöran jamasquiyan.
Micupacuypä invitashga carpis mas allin Cay patsa manarä ushaptin
cag jamacunacunataran ashiyan. 40ॸTsaynö imacunarä päsananpä cagta
alli tucuycarmi viüdacunapataga Jesus willacungan
imaycancunatapis sacyapar ushayan. (Mateo 24.3-14; Lucas 21.7-19)
Nircur tsaycunata rurarirga runacuna 3ॸTsaycunata nisquirnam Jesus
mana tantiyayänanpämi mana ima aywargan discïpuluncunawan templupa
rurashganö unayrä Tayta Diosmanpis wac-tsimpan Olivos jircanman. Tsaychö
mañacur mayaräyan. Tsaynö Jesus jamacuriptinnam discïpuluncuna
cayanganpitam paycunataga Tayta Dios Pedro, Santiago, Juan, y Andres
mana cuyapaypa castiganga”. tapuyargan caynö: 4ॸ“Taytay, ¿imaytä
ningayquinö templuta juchutsiyanga?
Pobri viüdapa ofrendan Tayta ¿Imanöpatä musyayäshä tsaycuna
Diospä alläpa väleg cangan ruracar gallaycunanpä cagta?” nirnin.
(Lucas 21.1-4) 5ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:
41ॸTsaypita templuchö Jesus “Pagtatä pipis llullapar llutancunata
jamaycarnam ricargan ofrendata criyiycätsiyäshunquiman. 6ॸAtscagmi
wiñacuyänan cäjaman runacuna gellëta nogapa jutïchö llullacogcuna
wiñaycäyagta. Tsaychömi capogyog chäyämunga: ‘Nogaga salvacog Cristum
107 ґkͮͅkѠæϘґॷ13

cä’ nir. Tsaynö nirninmi atsca runacunata


criyitsiyanga. 7ॸMaytsaychöpis ‘Gyërram Feyupa ñacaycuna cananpä
caycan’ nirnin runacuna parlayaptinpis Jesus willacungan
ama mantsacäyanquitsu. Rasunpapis (Mateo 24.15-28; Lucas 21.20-24)
puntataga tsaycunarämi päsanga. 14ॸ“Tayta Diosta adoracuyänan

Tsaycuna päsaptinpis cay patsa ushacar templuman Satanaspa cachan runa


manam gallangarätsu”. yaycuycur Diosnintsicta ajätsir
8ॸ“Juc nacion runacunam pelyanga imaycatapis ruragta ricarnin llapayqui
jucag nacionwan, juc marcam jucag criyicogcuna Judea jircacunapa geshpir
marcawan. Maytsaychöpis terremötu aywacuyanqui. (Señornintsic cay ninganta
captin patsam alläpa cuyunga. Mallagay liyeg cagga yarpasquir tantiyacuyanqui.)
watacunam canga. Tsaynö captinpis 15ॸTsay junagga wayichö caycagcuna, ama

tsayga wagacuypa gallaycunanllarämi imayquicunamanpis jipeg


canga”. yaycuyanquinatsu. 16ॸChacracunachö
9ॸ“Gamcuna alcäbu cacuyanqui. caycagcuna, ama trocanayquicunaman
Runacunam autoridäcunaman jipegllapis wayiquicunaman
apatsiyäshunqui. Goricäcuyänan cutiyanquitsu. 17ॸTsayläya ñacay
wayicunachömi astayäshunqui. Puëdeg junagcunachö, allau geshyag warmicuna y
autoridäcunapa, mandacog reycunapa llulluncuna chuchuycag warmicuna.
ñöpancunamanmi chätsiyäshunqui 18ॸTsay ñacay junagcuna tamya tiempuchö

nogapa willacuynïta mana cananpä Tayta Diosman llapayqui


willacuyangayquipita. Tsaychömi mañacuyanqui. 19ॸTsay junagcunaga imay
paycunatapis gamcuna yachatsingäcunata nuncapis mana ñacayanganmanmi
willacuyanqui. 10ॸCay patsa manarä runacuna pasaypa mantsaripä ñacayanga.
ushacaptinmi maytsay nacioncunaman Cay patsata Tayta Dios camangan
Tayta Diospa alli willacuyninga junagpitapis runacuna manam tsaynöga
willacushga canga. 11ॸGamcunaga ama ñacayashgatsu. Y mananam ni imay
yarpachacuyanquitsu prësu ñacayanganapistsu. 20ॸTsay ñacaycunata
autoridäcunaman apayäshuptiqui imata Tayta Dios mana päratsiptinga llapan
parlayänayquipäpis. Parlayangayqui öram runacunam chipyaypa ushacäyanman.
Espiritu Santo tantiyatsiyäshunqui imanö Tsayläya ñacaychö gloriaman aywagpä
niyänayquipä cagtapis”. cagcunata Tayta Dios cuyaparninnam tsay
12ॸ“Tsay witsancunaga mana criyicog ñacayta päraratsingarä”.
wauginmi criyicog wauginta 21ॸ“Tsaynö captin pipis ‘Cay runam

autoridäcunaman entregaycunga salvadorga’ o ‘Washachömi caycan


wanutsiyänanpä. Tsaynömi taytancuna salvamagnintsic runaga’ niyäshuptiqui
tsurincunata entregayanga ama ichicllapis criyiyanquitsu.
wanutsiyänanpä. Tsurincunapis 22ॸAtscagmi criyitsicogcuna niyanga:

papänincunata chiquiparninmi ‘Tayta Dios cachamangan salvacogmi cä’


wanutsiyanga. 13ॸNogaman o ‘Diospa willacognin profëtam cä’ nirnin.
criyicayämungayquipitam pipis maypis Tsaynö nirmi imayca milagrucunatapis
chiquiyäshunqui. Tsaynö imayca rurayanga runacuna paycunaman
ñacaycunata päsarpis mana ajayaypa criyicurcuyänanpä. Tsaynö imaycanö
criyicamog cagmi Tayta Diospa criyitsirmi Tayta Diosman criyicogcunata
ñöpanman chäyanga”. waquintaga engañayangarä. 23ॸTsaycuna
ґkͮͅkѠæϘґॷ13ٍॷ14 108

päsananpä cagta musyaycarnaga 34ॸ“Nogapa cutimuynëga canga juc

gamcuna alcäbu cacuyanqui”. wayiyog runa caru marcata aywacur


cutingannömi. Tsay runa sirvegnincunata
Jesus ciëlupita cay patsaman juc juc aruynincuna goycur y täpacogtapis
cuticamunanpä cagta willacungan patsätsipacuycur aywacurnin ¿imayrä
(Mateo 24.29-31; Lucas 21.25-28) wayinman cutinman, 35ॸpatsa tsacaytsurä o
24ॸ“Tsayläya ñacacuycuna pullan pagastsurä o gällu cantay öratsurä o
päsasquiptinga mananam rupaypis ni patsa warayrätsurä? Sirvegnincuna imay
quillapis atsicyanganatsu. öra chänanpä cagta mana musyaycarninga
25ॸEstrëllacunapis ciëlupita imaypis wiyag wiyagchir caycäyanman.
shushuyämungam y ciëlupis sicsicyangam. Tsaynö nogapa cutimuynï imay cananpä
26ॸTsaypitanam noga ciëlupita pucutay cagtapis mana musyaycarga gamcunapis
jananchö pasaypa chipipirrä shamuycagta wiya-wiyalla caycäyanqui. 36ॸMana
runacuna ricayämanga. 27ॸNircurmi yarpashgata cutimur pagtatä tariycäman
puëdeg angelnïcunata cachashä maytsay Tayta Diosman mana yarpagta.
cay mundu entërupita acrashga cag 37ॸGamcunata ningänöllam llapantapis

runacunata cuchu cuchupita willä: Imaypis Tayta Diosman mañacur


goriyämunanpä”. listulla caycäyanqui cutimunäta shuyacur”.

Hïgus jachaman iwalatsir imay Jesusta wanutsiyänanpä


cutimunanpä cagtapis Jesus autoridäcuna willanacuyangan
tantiyatsingan (Mateo 26.1-5; Lucas 22.1,2;
(Mateo 24.32-35; Lucas 21.29-33) Juan 11.45-53)

14
28ॸ“Cay hïgusman iwalatsir ningäcunata 1ॸ*Pascua
ƿesta semänachö
yarparäyanqui. Musyayanquim tamya levadüraynag tantata
tiempu gallaycuptin hïgus jachapa yuran micuyänanpä ishcay junagllanam
tsegllimunanpäna cagta. 29ॸTsaynömi cay faltaycargan. Tsay ƿestachö Jesusta
ñacaycuna gallaptin gamcunapis yachay shimincunawan tsarisquir
tantiyayänayquina cutimunäpä cercana wanutsiyänanpämi willanacuyargan
canganta. 30ॸCay ningäcuna gallaptin tsay sacerdöticunapa mandagnincuna y ley
tiempu runacuna manarä wanuyaptinmi yachatsicogcuna. 2ॸTsaynö willanacurpis
llapanpis cumplinga. 31ॸCiëlu y cay patsa waquincunaga niyargan: “Fiesta
ushacäcuptinpis noga ningäcunaga witsanga amarä imatapis rurashuntsu.
llapanmi ruracanga”. Tsaychö tsaripacushgaga runacuna
janantsicmanmi shayämunga” nir.
Jesus imay öra cutimunanpä cagta
mana pipis musyangan Jesuspa umanman perjümita
(Mateo 24.36-44) warmi wiñapangan
32ॸ“Fisyu ƿnal imay junag imay öra (Mateo 26.6-13; Juan 12.1-8)
cananpä cagtaga manam musyayantsu 3ॸTsayjunag Jesusga Betania
ciëluchö caycag puëdeg angelcunapis ni marcachömi “Leprösu” niyangan
nogapis. Tsaytaga musyaycan papänï Simonpa wayinchö caycargan. Tsaychö
Tayta Diosllam. 33ॸTsaynö caycaptinga merendaycäyaptinnam juc warmi
gamcuna imaypis Tayta Diosman chargan pasca rumipita frascuchö
mañacullar caycäyanqui”. alläpa chaniyog mucuchag perjümin
109 ґkͮͅkѠæϘґॷ14

aptashga. Tsay perjümega cargan


“nardu” ningan jachapitam. Tsaynam Discïpuluncunawan Pascua
warmi frascupa shiminta paquisquir merendata Jesus micungan
Jesuspa umanman tsay perjümita (Mateo 26.17-25;
wiñapargan. Lucas 22.7-14, 21-23; Juan 13.21-30)
4ॸTsaynam tsaychö juc ishcay 12ॸLevadüraynag tantata micuyänan

runacuna tsayta ricarnin ajar niyargan: Pascua ƿesta semäna gallaycunan


“¿Imapärä tsayläya chaniyog perjümita junagnam cargan. Tsay junagga wata
cay warmi lluta jichan? 5ॸTsay watam Israel runacuna carnishcunata
perjümipa chaninga runapa juc wata pishtar micuyag. Tsaymi Jesustapis
jornalninnöchäpis. ¿Tsaytaga manatsurä discïpuluncuna tapuyargan: “Taytay,
ranticushwan cargan faltapacogcunata ¿maychötä canan nogacuna Pascua
yanapanapä?” nirnin. merendata micunantsicpä
6ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: puestucayämushä?” nir.
“Ama payta ajäpäyaytsu. Nogapäga 13ॸTsaynam ishcay discïpuluncunata

alläpa allitam rurashga. Jesus nirgan: “Jerusalenpa aywayay.


7ॸFaltapacogcunataga munayangayqui Tsayman charmi ricayanqui juc runata
öracuna yanapayanquiran. Peru uylluwan yacuta apaycagta. 14ॸTsay
nogataga mananam runapa gepanta aywayanqui may
ricayämanquinatsu. 8ॸCay warmega wayiman changanyagpis. Tsay runa
maypita shamungätapis musyarmi yaycuringan wayipa duëñunta niyanqui:
tsayläya chaniyog perjümita ‘Señor Jesusmi tapucun: ¿Maygan
wiñapämashga. Pay tsaynö cuartuyquichötäshi discïpuluncunawan
ruramanganwanmi pampayämänanpä canan Pascua merendata micuyanga?’
listuna caycä. 9ॸMaychö tsaychöpis alli nir. 15ॸTsaynö niyaptiqui wayiyognam
willacuynïta willacogcuna ricatsiyäshunqui altuschö jatun cuartu
parlayangam cay warmi nogapä allita nogantsicpä alistashgatana. Tsaychö
rurar umäman perjümita listacäyämunqui micunantsicpä” nirnin.
wiñapämangantaga”. 16ॸTsaynö niyaptinnam ishcan

discïpuluncuna aywacuyargan
Puëdeg autoridäcunaman Jesusta Jerusalenman. Tsayman chärirnam
ranticunanpä Judas Iscariote Jesus ningannölla tariyargan llapantapis
conträtuta rurangan alistapacushgata. Tsaychönam
(Mateo 26.14-16; Lucas 22.3-6) discïpuluncuna Pascua merendata
10ॸTsaypitanam Jesuspa discïpulun micuyänanpä listapacuyargan.
Judas Iscariote sacerdöticunapa 17ॸTsaypita patsa tsacanaycaptinnam

mandagnincunaman parlag aywargan Jesus tsayman chargan chunca ishcay


caynö nir: “Jesus quiquillan caycangan discïpuluncunawan. 18ॸTsaynam mësachö
öram regitsiyäshayqui prësu micuycäyanganta Jesus nirgan:
apacuyänayquipä”. “Gamcuna caychö nogawan micuycagpita
11ॸTsaynö nisquiptinnam sacerdöticuna jucniquim chiquimagnïcunapa
cushishga auniyargan gellëta maquinman entregayämanqui” nir.
pägayänanpä. Tsaypitaga Judas 19ॸTsaynö niptin llapanpis

shuyacurnam gallaycurgan Jesus wamayacurcuyarganmi. Tsaynam jucnin


quiquillan caycangan öra regitsinanpä. jucninpis niyargan: “Tsaynö captin
ґkͮͅkѠæϘґॷ14 110

¿nogatsurä tsayta ruraycüman, taytay?”


nirnin. Discïpulun Pedro ñëgananpä cagta
20ॸTsaynam Jesus nirgan: “Caychö Jesus willacungan
jucniqui nogawan tsay matillachö (Mateo 26.31-35; Lucas 22.31-34;
tantata tullpur micuycag cagmi Juan 13.36-38)
chiquimagnïcunapa maquinman 27ॸTsaypita Olivos jircanman

entregamanga. 21ॸNoga Tayta Diospita chärirnam Jesus nirgan: “Canan


shamogtaga Diospa palabran pagasmi llapayquicuna jagiriycamar
gellgaranganchö ningannöllam geshpir aywacuyanqui. Tayta Diospa
runacuna wanutsiyämanga. Peru allau palabran gellgaranganchömi nin:
ranticamagnï runa, ima cuyapaypärä
canga. Pay ama mejor yurinmantsu ‘Üsha mitsicogta
cargan” nir. wanuscatsiyaptinmi
üshancuna wacpa caypa mashtacar
aywacuyanga’ nir.
Jesus Santa Cënata rurangan
(Mateo 26.26-30; 28ॸTsay cuentanömi nogata
Lucas 22.15-20;
wanuscatsiyämaptin gamcuna wacpa
1 Corintios 11.23-25)
caypa aywacuyanqui. Peru Tayta Dios
22ॸTsaynö nisquirnam cawaratsimaptinga Galileaman
micuycäyaptinna tantata aptarcur Jesus puntayquicunatam aywashä tsaychö
Tayta Diosman mañacur tincunantsicpä” nir.
agradesicurgan. Nircurnam tantata 29ॸTsaynö Jesus niptinnam Pedro

paquirir discïpuluncunata macyargan nirgan: “Waquincuna jagiriycuyäshur


caynö nir: “Cay tantata llapayqui aywacuyaptinpis nogaga manam
micuyay. Cayga nogapa cuerpümi” dejashayquitsu, taytay” nir.
nirnin. 30ॸTsaynam Jesus nirgan: “Pedro,
23ॸTsaynömi väsuchö vïnuta canan pagasmi nogapä tapuyäshuptiqui
aptarcurpis Tayta Diosman mañacur quimsa cuti ‘Manam regïtsu’ nir
agradesicurgan. Nircur ñëgamanqui gällu manarä ishcay cuti
discïpuluncunata macyariptin cantaptin”.
llapancunam upuyargan. 31ॸTsaynö niptinnam Pedro nirgan:
24ॸTsaynam Jesus nirgan: “Cayga “Ishcantsicta wanutsimänantsic
nogapa yawarnïmi. Noga yawarnïta captinpis ¡manam ñëgashayquitsu,
jichar wanuptïmi Tayta Dios taytay!” nir.
runacunawan *mushog conträtuta Pedro ningannöllam waquin cag
ruranga nogaman criyicamog cagcunata discïpuluncunapis niyargan.
jutsancunapita perdonananpä.
25ॸYapayga mananam vïnuta Getsemani huertachö Tayta
upushänatsu Tayta Diospa ñöpanchö Diosman Jesus mañacungan
gamcunawan mushog vïnuta (Mateo 26.36-46; Lucas 22.39-46)
upungäyag”. 32ॸTsaypitanam Getsemani huertaman
26ॸTsaynö nisquirnam juc alabanzata aywayargan. Tsaychönam
discïpuluncunawan cantacurir discïpuluncunata Jesus nirgan:
aywayargan Olivos jircanman. “Gamcunaga cayllachö jamaräcuycäyay.
111 ґkͮͅkѠæϘґॷ14

Nogana mas washaläman aywasquir shamogta jutsasapacunapa maquinman


Tayta Diosman mañacaramushä” nir. entregayämänanpä. 42ॸ¡Sharcuyayna!
33ॸTsaynö nisquirnam Nogata ranticamag runaga
discïpuluncunata Pedruta, Santiaguta, y yaycaycämunnam runancuna
Juanta mas washaläman ricog pushashga” nir.
pushargan. Tsaychönam pasaypa
llaquinar paycunata nirgan: 34ॸ“Pasaypa Jesusta prësu apayangan
tullücuna gotucarmi wanunayparä (Mateo 26.47-56; Lucas 22.47-53;
llaquicuy chaycamun. Gamcunapis Juan 18.3-12)
Tayta Diosman mañacur cayllachö 43ॸTsaynö Jesus nicaptinnam

shuyaycäyämay”. discïpulun Judas Iscariote chargan,


35ॸTsaynö nisquirnam mas espädancunawan tucruncunawan atsca
washaläman aywargan. Tsaychönam runancuna pushashga. Tsay
gonguricuycur umpuycur Tayta runacunataga cachayargan
Diosman mañacurgan tsay alläpa sacerdöticunapa mandagnincuna, ley
ñacayta mana sufrinanpä. 36ॸTsaychö yachatsicogcuna, y waquin
mañacurmi nirgan: “Papällay, gampäga autoridäcunam.
manam imapis ajatsu. Cay ñacanäpä 44ॸTsayman chaycur Jesusta

cagpita munarninga jipiycamay. Peru regiyänanpämi Judas caynö nir


itsanga ama noga munangänöga yachatsirgan: “Nogam saludagnin
catsuntsu. Gam munangayquinölla puntashä. Tsay mutsar saludangä cagmi
caycutsun” nir. canga prësuyänayquipä” nir. 45ॸTsay
37ॸTsaynö mañacunganpita cutirnam ningannömi Jesuspa ñöpanman Judas
quimsan discïpuluncuna punucashga witiycur “Señorllä” nir cäranchö
caycagta tarir Pedruta nirgan: “Simon, mutsaycurgan. 46ॸTsaynam Jesusta tsarir
¿punuycanquicu? ¿Gamcunaga manacu prësuyargan. 47ॸTsaynö tsaripacuyaptin
ni juc örallapis Tayta Diosman juc discïpulunnam ichic espädanta
mañacuyta puëdiycuyarguyqui? jipisquir sacerdöticunapa
38ॸRicchar Tayta Diosman mañacuyay mandacogninpa sirvegninman aywar
Satanas jutsaman mana rinrinta jipicagpä walluscapurgan.
ishquitsiyäshunayquipä. Tayta Diosman 48ॸTsaypita prësu apacuyaptinnam

mana mañacurga ningäcunata mana Jesus nirgan: “Gamcunaga ¿imanirtä


cäsumarmi jagiriycayämanqui”. espädayquicunawan tucruyquicunawan
39ॸTsaypita yapay Jesus cutirpis shayämunqui imayca ladrontanöpis
puntata mañacungannöllam prësuyämänayquipä? 49ॸRunacunata
mañacurgan. 40ॸY discïpuluncunaman yachatsirnin goyay goyaypis templuchö
cutiycurnin yapaypis tarirgan pasaypa cargächä. Tsaychöga ¿imanirtä prësu
punuycäyagllatam. Discïpuluncunaga tsariyämargayquitsu? Cananga Tayta
Jesusta ricaycur manam imaniytapis Diospa palabran gellgaranganchö
puëdiyargantsu pengacurnin. ningannöllam prësu apayämanqui”.
41ॸTsaynam Jesus yapay Tayta 50ॸTsaynö nicaptinllanam Jesusta

Diosman mañacog aywargan. Tsaypita jagiriycur llapan discïpuluncuna


discïpuluncunaman cutiycurnam nirgan: aywacuyargan. 51,52ॸPeru juc jövinga
“¿Jinallacu punucuyanqui? Cananga örä Jesusta gatirganmi tsacaypa
chämushganam noga Tayta Diospita wancurangan röpanllawan. Jinata
ґkͮͅkѠæϘґॷ14 112

runacuna tsariyaptinnam tsay jövinga Tsaynam tsay sacerdöti yapay


wancuranganpita ullusquir jinaylla tapurgan: “¿Gamcu Tayta Dios
geshpir aywacurgan. cachamungan salvacog canqui?
¿Gamchi Diospa tsurin canqui?” nir.
Autoridäcunapa ñöpanman 62ॸTsaynam itsanga Jesus nirgan:
Jesusta chätsiyangan “Aumi, tsaynömi cä. Nogata gamcuna
(Mateo 26.57-68; Lucas 22.54,55,63-71; ricayämanqui Tayta Diospa derëcha cag
Juan 18.13,14,19-24) lädunchö caycagtam y pucutay jananta
53ॸTsaypitanam Jesusta chätsiyargan ciëlupita shamuycagtam”.
sacerdöticunapa mandacognin cagpa 63ॸTsaynö niptinnam sacerdöticunapa

wayinman. Tsaymannam goricäyargan mandacognin pasaypa ajarnin


sacerdöticunapa mandagnincuna, ley röpantapis rachisquirrä nirgan: “Cay
yachatsicogcuna, y waquin autoridäcuna. runa tsaynö nicaptinga ¿imapänatä
54ॸPedroga Jesuspa caru gepallantam testïgucunatapis miñishtintsic?
aywargan tsay wayi puncunyag. Tsaychö 64ॸGamcuna wiyayarguyquim cay runa

wardiyacunawanmi payga jamaycur Dios tucurnin tsaynö negta. Cananga


ninachö mashacuycargan. ¿imaniyanquitä? ¿Wanutsishuncu o
55ॸTsaychö Jesusta wanutsiyta amacu?” nir.
munarninmi sacerdöticuna y waquin Tsaynam llapan runacuna juc shimilla
autoridäcuna ashiyargan runacunata niyargan: “¡Cay runaga Dios
Jesusta contrar parlayänanpä. Peru tucunganpita wanutsun!” nir.
manam tariyargantsu ima mana alli 65ॸTsaypitanam runacuna

ruraynintapis. 56ॸJesuspä manacagta togapäyargan. Nircurmi ñawinta


runacuna parlarninpis jucläya jucläyata tsaparcur magar niyargan: “Dios
parlarmi quiquincuna pura caycarga mä, pï magashungayquitapis
ticrapunacuyargan. niyämay” nir.
57ॸWaquincunaga llullacurmi Jesusta Y tsaynömi wardiyacunapis Jesusta
contrar niyargan: 58ॸ“Nogacunam cay cäranchö lagyar ushayargan.
runa Dios tucur parlagta wiyayargö:
‘Cay runa rurangan templuta noga Jesusta mana regeg tucur
juchuscatsirmi quimsa junagllata Pedro ñëgangan
sharcatsishä. Y noga rurangä temploga (Mateo 26.69-75; Lucas 22.56-62;
manam runa rurangannötsu canga’ Juan 18.15-18, 25-27)
negta”. 59ॸTsaynö manacagcunata nirpis 66ॸPedroga ruri wayi puncunchömi

manam waquincuna parlayangannötsu caycargan. Tsaymanmi chargan


niyargan. mandacog sacerdötipa sirvegnin warmi.
60ॸTsaynam sacerdöticunapa 67ॸPaymi Pedruta ninachö mashacuycagta

mandacognin cag llapancunapa ricaycur nirgan: “Gampis tagay Nazaret


chöpincunapita sharcurcur Jesusta runa Jesuswan puregmi canqui, ¿au?”
tapurgan: “¿Manacu imatapis ninqui 68ॸTsaynö niptinnam Pedro nirgan:

tsaynö contrayqui parlayaptin? “Tagay runataga manam noga regïtsu.


¿Imaninquitä?” nir. ¿Imatarä nicamanquipis?” Tsaynö
61ॸTsaynö niptinpis Jesus mana nisquirnam wagta puncuman
imatapis contestayllapam upällalla yargusquirgan. Tsaychö caycaptinnam
cacurgan. gällu cantasquirgan.
113 ґkͮͅkѠæϘґॷ14ٍॷ15

69ॸTsaypita puncuchö Pedro shaycagta contran cangantam niyargan. 4ॸPilatoga


tsay warmi ricaycurnam waquincunata yapaymi tapurgan: “¿Manacu imatapis
nirgan: “Tagay runaga Jesuswan ninqui imaycata contrayqui niyaptin?”
puregmi”. nir.
70ॸTsaynö niptin Pedroga yapaymi 5ॸTsaychö Jesus imatapis mana

Jesuspä “Noga manam regïtsu” nirgan. parlacuptinnam Pilatoga pasaypa


Tsaypita rätun niragtanam tsaychö yarpachacurgan.
shaycag runacuna Pedruta niyargan:
“Gamga rasunpaypa Jesuswan pureg Jesusta wanutsiyänanpä
Galilea runam canqui. Tsay Pilato dejaycungan
runacunanömi canquipis” nir. (Mateo 27.15-26; Lucas 23.13-25;
71ॸTsaynam Pedro jurar nirgan: “Tagay Juan 18.39–19.16)
runata nogallä manam regicütsu. Payga 6ॸPilatoga yachacashganam wata wata
¿may runarä cacunpis?” nir. *Pascua ƿesta semänachö runacuna
72ॸTsaynö nisquillaptinnam yapay mañayangantaga juc prësuta cachag.
gällu cantasquirgan. Tsaynam Pedro 7ॸJesusta prësuyänan witsanmi Barrabas

yarpasquirgan Jesus caynö ninganta: jutiyog runa cumpinchincunawan


“Gällu manarä ishcay cuti cantaptinmi carcelaraycäyargan. Paycunaga Roma
quimsa cuti gam nogapä ‘Manam nacionpa contran carmi
regïtsu’ nimanqui” nir. Tsay ninganta wanutsipacushga cayargan. 8ॸPilato
yarpasquirmi itsanga Pedro pasaypa cagman atscag runacuna goricascärirmi
llaquicur wagargan. mañayargan üsuncunaman juc prësuta
cachaycunanpä.
Pilatuman Jesusta prësu apayangan 9ॸTsaynam Pilato tapurgan:
(Mateo 27.1,2; Lucas 23.1-5; “Israelcuna, ¿reyniquicuna Jesustacu
Juan 18.28-38) cachaycunäta munayanqui?” nir.

15
1ॸTsaypita patsa waraycaptinnam 10ॸPilato tsaynöga nirgan

sacerdöticunapa mandagnincuna, sacerdöticunapa mandagnincuna


ley yachatsicogcuna, y waquin Jesusta chiquipar apayanganta
autoridäcuna, llapan puëdegcuna musyarmi. 11ॸTsay sacerdöticunapa
goricasquir willanacuyargan Jesusta mandagnincuna runacunata
wanutsiyänanpä. Tsaynö yachatsiyashgana cayaptinnam
willanacurirnam Jesusta maquinpita llapancuna juc shimilla gayarar
watarcur mandacog *Pilatuman niyargan: “Ama Jesustaga cachaytsu.
apayargan.ॹo Barrabasta cachaycunayquitam
2ॸTsaychö Pilatunam Jesusta tapurgan: munayäga” nirnin.
“¿Gamcu Israel runacunapa mandagnin 12ॸTsaynö niyaptinnam Pilato nirgan:

rey canqui?” nir. “Cay reyniquicunataga ¿imatatä


Jesusnam nirgan: “Aumi, gam rurashä?”
ningayquinömi cä”. 13ॸNiptin runacunanam gayarar
3ॸTsaynö niycuptin sacerdöticunapa niyargan: “¡Payga *cruzchö wanutsun!”
mandagnincunaga leynincunapa nir.

o॰15.1 Roma emperador maytsay nacioncunata mandunchö catsirmi Pilatutapis Israelman


mandacog cananpä cachargan. Tsaymi Pilatumanrä Jesusta apayargan.
ґkͮͅkѠæϘґॷ15 114

14ॸTsaynam Pilato nirgan: 22ॸTsaypitanam “Golgota” ninganmanna


“Wanunanpäga ¿ima mana allitatä Jesusta chäratsiyargan. (Golgota
rurashga?” ninanga “calavëra sitiu” ninanmi.)
Tsaynö niptin llapan runacunam 23ॸTsaychönam vïnuman usuncätsicog

masrä gayarar niyargan: “¡Cruzchö jampi “*mirra” ninganta wiñarcur


wanutsun!” nir. Jesusta goyargan upunanpä. Peru payga
15ॸTsaynam Israel runacunawan Pilato manam upuyta munargantsu.
allichö cayta munarnin Barrabasta 24ॸTsaypita cruzman Jesusta

cachasquirgan. Jesustanam alli cösa clavapacusquirnam röpanta


astascatsirnin, Roma soldäducunata soldäducuna sortiyayargan mayganpis
cachapaycurgan cruzman clavar gänag cag apacunanpä.
wanutsicuyänanpä. 25ॸJesusta cruzman clavayanganga

macyarcuy öranömi cargan. 26ॸImapita


Soldäducuna Jesusta wanutsiyanganta runacuna
burlacuyangan musyayänanpämi juc letrëruta cruzpa
(Mateo 27.27-31; Juan 19.2,3) puntanman clavayargan caynö
16ॸTsaypitanam Jesusta Roma gellgarcur: “CAYGA ISRAEL
soldäducuna apayargan cuartel RUNACUNAPA REYNINMI” nir. 27ॸY
puncuman. Nircurnam tsayman llapan Jesuspa lädunmannam ishcag
soldäducunata gayatsiyargan. ladroncunata cruzman clavayargan,
17ॸTsaychönam Jesusta burlacur reypa jucta derëcha cag lädunman y juctana
puca mantuntanö agshutsiyargan y itsognin cag läduman. 28ॸ[Tsaynö
cashapita corönata umanman ruracanganwanmi cumplirgan Diospa
churapäyargan. 18ॸNircurnam Jesusta palabran caynö gellgarangan:
niyargan: “¡Vïva Israel runacunapa “Jutsasapacunawan iwalatsishgam
reynin!” nir. canga salvacogga” nir.]
19ॸTsaynö nirmi tucruwan umanchö 29ॸTsay Golgotapa runacuna päsarmi

wiruyargan y togapäyargan. Ñöpanman cruzchö Jesus clavaraycagta ricarnin


gonguricuycurmi adorag tucurnin asipar niyargan: “Gamga ‘Templuta
burlacuyargan. 20ॸTsaynö pasaypa juchuscatsir quimsa junagllatam
munayanganta rurasquirmi tsay sharcatsishä’ nirgayquichä. 30ॸTsaynö
mantuta llogtiscatsir quiquinpa puëdeg caycarninga, mä mana
röpantana jatipäyargan. Nircurmi wanunayquipä cruzpita yarparamuy
apayargan cruzchö wanutsiyänanpä. ari” nirnin.
31ॸTsaynö burlacurninmi
Jesusta cruzchö clavayangan sacerdöticunapa mandagnincunapis ley
(Mateo 27.32-44; Lucas 23.36-43; yachatsicogcunapis quiquincuna pura
Juan 19.17-27) ninacuyargan: “Juccunata salvananpä
21ॸTsaynö Jesusta cruzchö clavag cagtaga nirganchä. Canan quiquinga
apaycarnam tincuyargan juc runa Simon ¿imanirtä salvacuyta puëdintsu?
jutiyog chacranpita aywacuycagwan. 32ॸMandamagnintsic ciëlupita runa

Tsaynam payta obligar niyargan Jesus carninga, mä tsay cruzpita


apaycangan cruzta apananpä. Tsay yarparamutsun. ¡Tsayta ricarninga
runaga caru Cirene marcapitam cargan, criyishwanmi rasunpa Dios
Alejandrupa y Rufupa papänin. cachamunganta!” nir.
115 ґkͮͅkѠæϘґॷ15

Tsaynöllam läduncunachö wauginmi. 41ॸTsay warmicunam Galilea


clavaraycag ladroncunapis Jesusta marcacunachö Jesusta gatirar
burlacuyargan. imaycancunallawanpis yanapayargan.
Tsay warmicunawanmi atsca
Jesus wanungan warmicunapis Jerusalenman
(Mateo 27.45-56; Lucas 23.44-49; shayämushga cayargan Jesusta gatirnin.
Juan 19.28-30)
33ॸTsaypitaga pullan junagpitam Jesusta pampayangan
quimsa öra patsa tsacasquirgan. 34ॸTsay (Mateo 27.57-61; Lucas 23.50-56;
öram Jesus fuertipa gayarar nirgan: Juan 19.38-42)
“Tayta Diosllä, Tayta Diosllä, ¿imanirtä 42ॸJesus wanurgan viernis tardim.

nogata dejariycamarguyqui?” nir.ॹp Cada viernismi tardipaypaga Israel


35ॸTsaynö niptinnam tsaychö runacuna runacuna säbadu jamapay junagpä
niyargan: “¡Wiyayay! Tayta Diosta listacuyag. 43ॸTsay junag rupay
gayaycan unay willacognin profëta jeganaycaptinnam juc runa Arimatea
Eliasta cachamunanpä” nir. marcapita Jose jutiyog valoracuycur
36ॸTsaypita juc runanam cörrilla aywar Pilatuman aywargan Jesuspa ayanta
gerupa puntanman esöputa watarcur pampananpä negnin. Payga autoridä
upucuyänan ayag vïnuman tullpurgan. mayincunapita alli respitashga runam
Nircurnam Jesusta shiminman cargan. Tayta Diosman criyicog carmi
churapargan shogunanpä. Tsaynö shuyacurganna Tayta Dios
ruraptinnam waquin runacuna niyargan: aunicungannölla salvacogta
“Mä, shuyäyay. Ricashun Elias cachamunanpä cagta.
shamungacush cruzpita jipinanpä” 44ॸTsaynö Jesuspa ayanta mañaptin

nirnin. Pilatoga quiquillanchömi


37ॸTsaypitanam Jesus fuertipa yarpachacurgan: “¿Wanushganatsurä
gayarasquir wanusquirgan. canman?” nirnin. Tsaynam
38ॸTsay örallam templu rurinchöpis alli soldäducunapa capitanninta gayascatsir
awashga jatun cortïnaॹq urayninpa tapurgan: “¿Jesusga wanushganacu?”
ishcayman rachisquirgan. 39ॸJesus imanö 45ॸNiptinnam capitanga “Wanushganam”

wanunganta ricashga carnin nirgan.


soldäducunapa capitanninmi nirgan: Tsaynam Pilato Jesuspa ayanta Jose
“Rasunpam cay runaga Diospa tsurin pampacunanpä cachaparirgan.
cashga” nir. 46ॸTsaypitanam Jose aywarnin jatun
40ॸTsaychö caycag juc ishcay shumag lïnu säbanasta rantisquir
warmicunapis carulällapitam Jesuspa ayanta cruzpita jipisquirnin
ricaraycäyargan. Tsay warmicunaga wancurgan. Tsaynam gagachö
cayargan Maria Magdalena, Salome, y uchcushga *sepultüraman pampargan.
Santiagupa Josepa mamancuna Maria. Nircur sepultürapa puncuntanam jatun
Santiagoga cargan Josepa gepa cag parara rumiwan tsapargan. 47ॸTsaychö

p॰15.34 Arameu idiömachö Jesus parlarmi nirgan: “Eloi, Eloi ¿lema sabactani?” nir. Tsay
ninanga “Tayta Diosllä, Tayta Diosllä, ¿imanirtä nogata dejariycamarguyqui?” ninanmi.
q॰15.38 Tsay templu rurinchö alli awashga jatun cortïnapä musyanayquipä liyinqui
Exodo 26.31-33; Hebreos 9.1-10; 10.19,20.
ґkͮͅkѠæϘґॷ15ٍॷ16 116

Maria Magdalena y Josepa maman


Maria ricayargan mayman Jesuspa Maria Magdalenata
ayanta pampayangantapis. Jesus yuripangan
(Mateo 28.9,10; Juan 20.11-18)
Wanunganpita Jesus 9ॸ[Jesusga cawarimurgan dominguman
cawarimungan warämogmi. Tsay junagga patsa
(Mateo 28.1-8; Lucas 24.1-12; wärayllanam Maria Magdalenata
Juan 20.1-10) yuripargan. Paypitam Jesus ganchis (7)

16
1ॸTsaypita säbadu jamapay junag supaycunata gargurgan. 10ॸTsaynam
päsasquiptinnam üsuncunaman Maria discïpuluncunaman Jesus
Maria Magdalena, Salome, y Santiagupa cawamunganta willacurnin chänanpäga
maman Maria mucuchag perjümicunata pasaypa llaquicurnin wagaycäyargan.
rantiyargan Jesuspa ayanta 11ॸJesus cawamunganta Maria

shupayänanpä. 2ॸTsaynö listapacusquir willacuptinpis manam ichicllapis


domingoga patsa warasquillaptinnam criyiyargantsu.
tsay warmicuna aywayargan Jesus
pamparanganman. 3ॸTsayman paycuna Ishcay discïpuluncunata
yaycuraycarnam parlayargan: “Cananga Jesus yuripangan
¿pirä sepultüra puncu tsaparag rumita (Lucas 24.13-35)
wititsipaycamäshun?” nirnin. 12ॸTsaypita tardipaypanam ishcag
4ॸTsaynam yaycuraycar discïpuluncuna Jerusalenpita
ricaycuyänanpäga sepultüra tsaparag aywaycäyargan. Tsaynam paycunawan
rumega wititsishgana caycänä. juntu Jesus aywargan tsay nänipa. Tsay
5ॸSepultüra rurinman yaycusquirnam discïpuluncunaga manam regiyargantsu
chaquinyag pasaypa yullag röpashga Jesus canganta. 13ॸTsaypita regircurmi
jövin derëcha cag läduchö jamaraycagta itsanga waquin discïpuluncunaman
tariyargan. Tsayta ricaycurnam tsay aywar willacuyargan. Paycuna
warmicuna pasaypa mantsacäcuyargan. willacuyaptinpis discïpulu mayincunaga
6ॸTsaynam tsay jövin nirgan: “Ama manam criyiyargantsu.
mantsacäyaytsu. Noga musyämi cruzchö
wanutsiyangan Nazaret runa Jesusta Jesus willacuyninta
ashiycäyangayquita. ¡Payga willacur puriyänanpä
cawamushganam! Manam caychönatsu. discïpuluncunata yätsingan
Masqui ricaycuyay churarangantapis. (Mateo 28.16-20; Lucas 24.36-49;
7ॸCanantä gamcuna aywar llapan Juan 20.19-23; Hechos 1.6-8)
discïpuluncunata Pedrutapis willayay. 14ॸTsaypitanam chunca juc (11)
Paycunata ningannöllam Galileaman discïpuluncuna juc wayichö
puntata Jesus aywanga tsaychö micuycäyargan. Tsayman Jesus
tincuyänayquipä” nir. yuripasquirnam nirgan: “Yäracuyniynag
8ॸTsaynö jövin niptin warmicunaga runacuna, cawarimungäta ricamagcuna
mantsacaywan sicsicyarrämi willayäshuptiquipis ¿manacu noga
sepultürapita yargur aywacuyargan. rasunpa cawamungäta criyicuyanqui?”
Tsaynö pasaypa mantsacaywanmi näni nir.
quinran tincuyangan runacunataga 15ॸTsaynö nisquirnam discïpuluncunata

mana imatapis parlapäyargantsu. yätsir nirgan: “Maytsay marcacunapa


117 ґkͮͅkѠæϘґॷ16

aywarnin pita maytapis willacuyanqui:


‘Jutsa rurayniquicunata jagiriyaptiquega Jesus ciëluman aywacungan
Tayta Dios perdonarmi salvayäshunqui’ (Lucas 24.50-53; Hechos 1.9-11)
nir. 16ॸPipis criyicur bautizacurga 19ॸDiscïpuluncunata tsaynö
salvacionta taringam. Mana criyicog cagmi yätsipasquiptinnam Señor Jesustaga
itsanga inƿernuman aywanga. 17ॸLlapan Tayta Dios ciëlupa apacurgan. Nircurmi
shonguncunawan criyicamogcunaga Tayta Dios derëcha cag lädunman
milagrucunatapis rurayangam. Tayta jamatsirgan. 20ॸTsaypita
Diospa poderninwan supayyog discïpuluncunaga maytsaypam
runacunapitam supaycunata garguyanga. aywayargan Jesus ningannö willacurnin.
Mana parlayangan idiömacunatam Tsaynö puriyaptin Tayta Dios
parlayanga. 18ॸWanutsicog culebra yanaparganmi milagrucunata
caniptinpis manam wanuyangatsu. rurayänanpäpis. Tsaynö cayaptinmi
Venënuwanpis manam imanacäyangatsu. runacuna Jesucristupa alli willacuynin
Geshyagcunaman maquincunata churarmi rasunpa canganta musyayargan. Tsaynö
allïtsiyanga” nir. catsun.]ॹr

r॰16.9-20 Cay versïculucuna 16.9-20 manam cantsu unay mas punta cag griegu idiömachö
waquin gellgashgacunachö.
SAN LUCAS
Jesucristupä gellgangan
Lucasmi cay libruta gellgargan Jesuspa ruraynincunata y alli willacuynincunata
musyanantsicpä. Lucasga cargan mëdicum. Jesucristo cawanan witsan Lucasga
manam paywanga purirgantsu. Apostol Pablo Jesuspa alli willacuyninta willacur
puriptinmi paywan puriyargan. Tsaynam Lucas cay librutaga gellgargan Jesuspä
shumag tapupacuycur. Teoƿlo jutiyog runam Lucastaga gastuncunapä yanapanä
cay libruta gellgananpä. Y tsaynömi Lucas gellgargan “Hechos” ningan librutapis.
Lucaspita masta musyanayquipä liyinqui Hechos 16.10-17; 20.5-15; 21.1-18;
27.1-pita 28.16-yag; Colosenses 4.14; Filemon 24; 2 Timoteo 4.11.

runa caycargan *sacerdöti. Payga


San Lucaspa willacuynin cargan Abias jutiyog sacerdötipa

1
1-4ॸNoga Lucas cay libruta gellgä castanmi. Zacariaspa warminnam
Jesucristo cawangantam. Jesucristo cargan Isabel. Paypa taytanpis
willacuyta gallaycunganpita patsam sacerdötim cargan. 6ॸPaycuna Tayta Dios
llapan rurangancunata *apostolnincuna mandangancunata cumplirmi imaypis
ricayargan. Tsay ricayangancunata allilla cawacuyag. Tsaymi pipis
willacuyänanpämi Jesus yätsirgan paycunapäga mana allitaga parlayagtsu.
apostolnincunata. Paycuna 7ॸIsabel gollog captin wawan manam

willacuyaptinmi wiyagcuna cargantsu. Ishcanpis rucu chacwannam


Jesucristupäga juccuna juccunapis cayargan.
gellgayashga. Tsaymi nogapis cösa 8ॸTsaypitanam Zacariaspa y sacerdöti

tapupacuycur mas alli cananta munar mayincunapa turnun chämuptinna


shumag yarpachacuycur cay libruta Jerusalenman aywayargan *templuchö
gellgä gallaycunganpita patsa imanö Tayta Diosta sirviyänanpä. 9ॸTsaychömi
cangantapis. Tsaynöpam gampis, üsuncunaman sortiyayargan maygan
respitashga Teoƿlo, musyanqui sacerdötipis templuman *inciensiu
willayäshungayquicuna rasun cag goshnitseg yaycunanpä. Tsaymi
canganta. Zacariasta töcargan. 10ॸTemplu rurinchö
Zacarias inciensiuta goshnitsinganyagnam
Juan Bautista yurinanpä cagta llapan runacuna Diosman
angel willacungan mañacuycäyargan templupa patiunchö.
5ॸIsrael nacionchö *Herodes mandacog 11ॸTsaychö inciensiuta

rey caycänan witsanmi Zacarias jutiyog goshniycätsiptinmi *altarpa derëcha cag

118
119 ґk̞ͮԆækґॷ1

lädunchö Tayta Dios cachamungan juc willaycangäcunaga llapanmi cumplinga.


*angel Zacariasta yuripasquirgan. Ningäcunata mana
12ॸTsaymi tsay angelta ricaycur Zacarias criyimangayquipitam cananga mana
feyupa mantsacargan. 13ॸTsaynam angel parlanquirätsu tsuriqui yuringanyag”
caynö nirgan: “Zacarias, ama nir.
mantsacaytsu. Tayta Diosmi 21ॸTemplupa patiunchö shuyaraycag

wiyashurguyqui rugacungayquita. runacunanam jucnin jucninpis niyargan:


Warmiqui Isabelmi geshyacunga ollgu “¿Imanirtä cay örayag Zacarias
wamrata. Paypa jutinmi canga Juan. yargamuntsu?” nirnin.
14ॸTsuriqui yuriycuptinmi pasaypa 22ॸTsaypitanam templupita

cushicunqui. Gam yargaraycämur shimin watpashga


cushicungayquinöllam llapan captin sëñasllapana tantiyatsirgan
runacunapis cushicuyanga. 15ॸTayta Dios shuyaragnin runacunata. Tsaynam
munangantam tsuriqui ruranga. Manam itsanga tantiyasquiyargan templu
vïnuta ni ima shincatsicogcunatapis rurinchö imapis yuripanganta.
upungatsu”. 23ॸTsaypita juc semäna templuchö

“Manarä yuricurmi *Espiritu Santuta ruraynincunata ushapacusquirnam


chasquinga Diospa willacuyninta wayinpana Zacariasga cuticurgan.
willacunanpä. 16ॸTsaynö willacuptin 24ॸWarmin Isabelnam geshyag ricacurna

*Israel runacuna atscagmi jutsancunata pitsga quillantin wayillanchö cacurgan.


jagirir Tayta Dios munangannöna 25ॸTsaymi cushicurnin nirgan: “Tayta

cawayanga. 17ॸTayta Diospa Diosmi nogata cuyapämashga.


munayninwan unay *profëta Elias Cananpitaga runacuna mananam
willacungannömi paypis willacunga.ॹa Y parlayämanganatsu: ‘Mana wachacog
runacunatam yätsinga wayincunachöpis gollog warmim payga’ nirnin”.
cuyanacur cawayänanpä. Mana
cäsucogcunatapis willangam alli Jesus yurinanpä cagta angel
cawaymanna ticrayänanpä Tayta Dios willacungan
munangannö. Tsaynöpam runacunata 26,27ॸIsabel
geshyag ricacunganpita
musyatsinga salvacog shamogta jogta quillatanam Tayta Dios
chasquicuyänanpä”. cachamurgan angel Gabrielta virgen
18ॸAngel tsaynö niptinnam Zacarias Mariaman. Tsay jipashga Galilea
tapurgan: “¿Imanöpatä musyäman cay provincia Nazaret marcachömi tärargan.
nimangayquicuna rasunpa canganta? Mariaga aunishganam caycargan unay
Nogaga rucunam cä. Warmïpis rey *Davidpa castan Josewan
chacwannam. Tsaynö caycaptinga casarayänanpä. 28ॸTsayman chaycurmi
¿imanöpanatä tsurï canman?” nir. angel nirgan: “¡Cushicuy, Maria! Tayta
19ॸNiptinnam angel nirgan: “Tayta Diospa cuyayninmi canqui”.
Diospa willacognin angel Gabrielmi cä. 29ॸTsaynö niptinmi Maria

Paymi cachamashga cay alli willacuyta mantsacashga yarpachacurgan:


gamta willanäpä. 20ॸCay “¿Imanirtä tsaynö niman?” nir.

a॰1.17 Jesucristo manarä shamuptin profëta Eliasta Tayta Dios cachamunanpä cagtam
runacuna shuyacuyargan (Malaquias 4.5,6). Eliaspita masta musyanayquipä liyinqui
1 Reyes capïtulu 17-pita 19-yag y 2 Reyes 2.1-18.
ґk̞ͮԆækґॷ1 120

30ॸTsaynam angel nirgan: “Maria, ama acrashurguyqui. Geshyag caycangayqui


mantsariytsu. Tayta Diosmi gamta wawayquipä Tayta Dios imanömi
cuyashunqui. 31ॸCananpitaga geshyagmi cushicun. ¡Paypis bendïtum!
ricacunqui. Wawayquim yuringa ollgu. 43ॸImaläyam cushicuycü Dioslläpa

Paypa jutinmi canga Jesus. 32ॸPoderösu maman watucaycamangayquita.


captinmi runacuna ‘Diospa tsurinmi’ 44ॸSaludamangayquita mayasquir

niyanga. Paytam Tayta Dios churanga pachächö caycag wawäpis cushicur


imaycawan munayyog cananpä, unay cuyushgam. 45ॸ¡Cushicuy! Tayta Diospa
castan rey Davidtanö. 33ॸPaypa angelnin nishungayquicunaga llapanmi
munayninchömi gamcuna imayyagpis cumplinga. Payta criyicungayquipitam
cayanqui. Pay munayyog canganga cushishga cawanqui”.
imayyagpis manam ushacangatsu”.
34ॸTsaynö angel niptinnam Maria Tayta Diosta Maria alabangan
tapurgan: “Runawan manarä juntacarga 46ॸTsaynam Maria nirgan:
¿imanöpatä geshyag ricacüman?”
35ॸNiptinmi angel nirgan: “Espiritu “Llapan shongulläwanmi Tayta
Santo gamman shamuptinmi Tayta Diosta alabaycullä.
Diospa poderninwan geshyag 47 Cuyapäcog Tayta Dios juc

ricacunqui. Tsaymi wawayqui ‘Diospa salvacogta cachamunanpä


tsurin’ gayashga canga. 36ॸTsaynömi cagtam cushicü.
castayqui Isabelpis chacwanna caycar 48 Llänu shonguyog cangätam Tayta

geshyacunga. Paytaga runacuna ‘Gollog Dios ricamashga.


warmim’ niyashgam. Cay quillawanga Cananpitaga llapan runacunapis
jogta quillanam geshyag ricacungan. mana gongaypam
37ॸTayta Diospäga manam imapis ajatsu” yarparaycäyangalla nogapä
nir. allita ruranganta.
38ॸTsaynam Maria nirgan: “Nogalläga 49 Poderösu Tayta Diosmi nogapä

Dioslläpa munayninchömi callä. Pay rurashga alläpa allicunata.


munangannö callätsun”. Paynöga manam pipis cantsu.
Tsaynö nisquiptinnam angel 50 Tayta Dios imaypis cuyapanmi

illacasquirgan. munanganta ruragcunataga.


51 Pipis mana rurangancunatam
Isabelta Maria watucangan
poderninwan ruranga.
39ॸAngel yuripanganpita Puëdeg tucogcuna
waraynincunanam Maria alistacur yarpäyangancunataga
aywargan Isabelman watucagnin. manacagmanmi churanga.
Zacariaswan Isabelga täräyargan Judea 52 Mandacogcunatam

provinciapa jircan ricoglla marcachömi. mandacuyninpita gargunga.


40ॸTsaynam wayincunaman chaycur Llänu shonguyogcunatanam
Maria saludargan Isabelta. yanapanga.
41,42ॸSaludariptinmi Isabelpa pachanchö 53 Muchuychö cagcunatam imaycanpis

wamra cuyurirgan. Tsaynam Espiritu faltätsingatsu.


Santo munangannölla Isabel cushicurnin Mana cuyapäcog rïcucunatanam
nirgan: “¡Bendïtam canqui! Llapan itsanga gechurnin imaycantapis
warmicunapitam Tayta Dios gamta ushacätsinga.
121 ґk̞ͮԆækґॷ1

54 Israel runacunata cuyaparmi Zacariaspa shimin pashtasquiptinmi


yarparaycangalla yanapananpä. Tayta Diosta alabargan.
55 Tsaynö imayyagpis cuyapänanpämi 65ॸTsaycunata ricarnam tsaychö

aunirgan unay *Abrahamta y llapancunapis cushicuyargan. Tsaycuna


paypita miragcunatapis”.ॹb päsangantanam pipis maypis parlayargan
tsay entëru marcacunachö. 66ॸTsayta
Tsaynö nirmi Tayta Diosta Maria wiyagcunaga yarpachacuyargan: “¡Cay
alabargan. wamra wiñarcur ima allirä caycunga!”
56ॸIsabel cagchö quimsa quillanö nirninmi. Y runacuna parlayangannöllam
tärarcurnam wayinpana Maria tsay wamrata Tayta Dios shumag
cuticurgan. yanapargan.

Juan Bautista yuringan Tayta Diosta Zacarias alabangan


57ॸTsaypitanam Isabelpa quillan 67ॸTsaynam Espiritu Santo parlatsiptin
tincusquiptin geshyacurgan ollgu Zacarias nirgan:
wamrata. 58ॸTsayta musyaycur
castancunapis y reginacungancunapis 68 “Tayta Dios alabashga catsun.
alläpam cushicuyargan Tayta Dios Payga salvamänantsicpänam caycan.
paypä allita ruranganta. 69 Mandu ruragnin rey Davidpa
59ॸTsaypita semänayogna wamra castancunapita munayyog
caycaptinnam Zacariaspa wayinman salvacogmi yuringa.
castancuna aywayargan tsay wamranta 70 Tsaynö cananpämi unay

üsuncunaman *señalayänanpä.ॹc profëtancunawan


Tsaychömi taytanpa jutinllata churayta musyatsimargantsic.
munayargan. 60ॸTsaynam maman nirgan: 71 Tsaynöllam musyatsimargantsic

“¡Manam tsaynö jutin canmantsu! Juan chiquimagnintsiccunapita


catsun jutinga”. jipimänantsicpä cagta.
61ॸIsabel tsaynö niptinmi waquin 72 Abrahamta y paypita

runacuna niyargan: “Manam pipis miragnincunatapis


cantsu castayquicunachö tsay jutiyogga” auningancunata manam
nir. gongashgatsu.
62ॸTsaypitanam ima jutinta 73 Paytam Tayta Dios aunirgan

churayänanpäpis sëñasllapa Zacariasta 74 chiquimagnintsiccunapa

tapuyargan. 63ॸTsaynö tapuyaptinnam mandunpita jipimänantsicpä,


pay mañargan juc tacshalla tablata Tayta Dios munangantana mana
tsaychö gellgananpä. Nircurnam mantsariypa ruranantsicpä,
gellgargan: “Juanmi jutinga canga” nir. 75 y cada junagpis munanganta

Zacariaspis tsurinpa jutin Juan cananta rurarna cawanantsicpä”.


munaptinmi tsaychö caycag runacunaga
espantacuywan ricaraycar 76ॸTsaypitawamranta margacurcurnam
quëdasquiyargan. 64ॸTsaypita jinan öra Zacarias nirgan:

b॰1.55 Abrahamta Tayta Dios auninganta musyanayquipä liyinqui Genesis 22.17,18.


c॰1.59 Israel runacunapa üsuncunachöga llullu wamra yurisquir juc semänata cumpliriptinmi
pallunpa garanta ichic roguparcuyag. Y tsay junagmi wamrapa jutintapis churayag.
ґk̞ͮԆækґॷ1ٍॷ2 122

“Gam llullu wamra, salvacogta geshyacunanpä. 6ॸBelenchö


chasquicuyänanpä caycäyaptinnam Mariapa öranna captin
willacuptiquim runacuna pachanna tsarisquirgan. 7ॸBelenman
musyayanga Diospa censucog aywagcuna pasaypa
willacognin profëta quichquishga cayaptinmi
cangayquita. posädacuyänanpä wayita mana tarir
77 Gammi tantiyatsinqui geshyacuycurgan llullu wawanta
jutsancunapita Tayta Dios ashmacuna punucuyänan ramädallachö.
perdonar runacunata Tsaychö inchanawan piturcurnam
salvananpä cagta. tsayllaman punuycatsirgan.
78 Runacunata cuyaparmi Tayta Dios

salvacogta cachamunga. Üsha täpagcunata angelcuna


79 Tsaymi salvacog shamur yuripäyangan
tsacaychönö cawagcunata 8ॸBelen marcapa ñöpan ricogchömi

tantiyatsinga jutsancunata üsha mitsicogcuna täpaycäyargan


jagirir allina cawayänanpä”. üshancunata. 9ॸTsaymanmi Tayta Diospa
*angelnin chipipirrä yuripasquirgan.
Tsaynömi Zacarias nirgan. Üsha täpagcunaga pasaypam
80ॸTsaypita wamraga wiñayllantam mantsacaycuyargan. 10ॸTsaynam angel
yachacurgan Tayta Dios munangannö nirgan: “Ama mantsacäyaytsu.
cawayta. Tsunyag jircacunallachömi Gamcunapä alli willacuytam apamurgö.
täcurgan Israel runacunata Diospa Tsayta wiyarmi llapan runacuna
willacuyninta willapayta cushicuyanga. 11ॸTayta Dios
gallaycunganyag. cachamungan salvacogmi unay rey
Davidpa marcanchö yuricushga. Paymi
runacunata salvanga. 12ॸPaytam
Jesus yuringan tariyanqui ashmacuna punucuyänan
(Mateo 1.18-25) ramädallachö inchashga caycagta.

2
1ॸJuan Bautista yuricunan witsanmi Tsaytanö tarirmi cay nicangä rasun
Cesar Augusto *emperador car canganta musyayanqui”.
mandangan cag nacioncunachö llapan 13ॸTsaynö parlapaycaptinmi tsay

runacuna censucuyänanpä nirgan. 2ॸTsay angelpa ñöpanchö atsca angelcunana


censucuy witsanga Cirenio jutiyog yurisquiyargan Tayta Diosta caynö
runam Siria provinciachö mandacog alabarnin:
caycargan. 3ॸTsaynam llapan runacuna
marcancunaman aywayargan 14 “¡Ciëluchö caycag Tayta Dios
yuricuyanganchö censucuyänanpä. adorashga catsun!
4,5ॸTsaymi Mariawan Josepis Galilea ¡Cay patsachöpis Tayta Diosta
provincia Nazaret marcapita Judea adoragcunapä alli caway
provincia Belen marcaman aywayargan catsun!” nir.
censucuyänanpä. Tsayman aywayargan
Josepa unay castan rey David tsay 15ॸTsaypita angelcuna ciëluman

marcachö yuricushga captinmi. Tsay cutisquiyaptinnam üsha täpagcuna


junagcuna Mariapaga quillan jucnin jucninpis caynö ninacuyargan:
tincushganam caycargan “Tayta Dios willacaycätsimuptinga acu,
123 ґk̞ͮԆækґॷ2

acu aywashun Belenman ima 25,26ॸTsay witsancunam Jerusalenchö

päsangantapis ricanantsicpä” nir. täcurgan Simeon jutiyog juc runa.


16ॸTsaynö nirmi llapancuna empëñu Payga alli rurag carmi Tayta Diosta
aywayargan. Belenman chaycurnam alabar cawargan. Paytam Espiritu Santo
tariyargan Joseta, Mariata, y musyatsirgan salvacogta ricaycurrä
llulluntapis ashmacuna punucuyänan wanucunanpä cagta. Tsay runam
ramädallachö. 17ॸChaycur shuyacurgan Israel runacuna
mitsicogcunaga willacuyargan angel ñacayanganpita salvacog shamur
yuripasquir llullupä willangancunatam. jipinanpä cagta. 27,28ॸTsaymi Simeonta
18ॸTsaynö willacuyaptinmi tsaychö Espiritu Santo templuman pushaptin
caycagcuna cushicuyargan. 19ॸMariaga tsaychö ricargan Mariawan Jose llulluta
tsaycuna päsangancunata apaycäyagta. Paycunaga aywayargan
shongunllachömi yarparargan. 20ॸTsay Moises gellgangan leyta cumplirninmi.
mitsicogcuna angel willangannölla Tsaynam llulluta margarcur Tayta
llulluta ricaycurnam Tayta Diosta Diosta alabar nirgan:
agradesicurnin alabar cuticuyargan.
29,30“Tayta Diosllä, cananga
Jesusta templuman apayangan cumplirguyquinam
21ॸTsaypita wamra semänayog nimangayquita.
caycaptinnam üsuncunaman llulluta Cananga ricargönam
*señalayargan. Jutinmi churayargan cachamungayqui salvacogta.
Jesusta, Mariata angel yuripar Ricangächönaga cushishgana
ningannölla. wanuculläshä.
22ॸMaria geshyacunganpita chuscu 31 Maytsaychöpis runacuna

chunca (40) junagtanamॹd Josewan musyayangam cay salvacogta


aywayargan Jerusalenman. Chaycurnam gam cachamungayquita.
templuman llulluta apayargan Tayta 32 Tsaymi mana Israel runacunapis

Diospa munayninman entregayänanpä. tantiyacuyanga salvanayquipä


23ॸTsaycunata cumpliyargan *Moises cagta.
gellganganchö ningannöllam.ॹe Tsaynö captinmi gamta
Tsaychömi nican: “Tayta Diospa alabayäshunqui: ‘¡Ima allirä
munayninman churayay mayor cag Israel runacunata Tayta Dios
ollgu wamrayquicunata” nir. acrargan tsay castachö
24ॸWarmicuna geshyacuyanganpita salvacognintsic yurinanpä!’
ofrendata apayänanpä caynömi Moises nirnin”.
gellgargan: “Ishcay cullcushta o ishcay
pushapa palumacunata apayanqui” nir.ॹf 33ॸSimeontsaynö ningancunata wiyarmi
Tsayta cumplirmi Mariapis apargan Josewan Maria yarpachacuyman
templuman. churacäyargan. 34ॸTsaynam Simeon Tayta

d॰2.22 Punta cag ollgu wawanta geshyacuycur Israel warmicuna chuscu chunca junagmi
wayincunallachö cacuyag. Tsaypita masta musyanayquipä liyinqui Levitico 12.1-4.
e॰2.23 Punta cag ollgu wamracunata Tayta Diospa munayninman churayanganta
musyanayquipä liyinqui Exodo 13.2; 13.12,13; Numeros 3.11-13, 45-47. f॰2.24 Warmicuna
geshyacuyanganpita ofrendata templuman imapä apayanganta masta musyanayquipä liyinqui
Levitico 12.2-8.
ґk̞ͮԆækґॷ2 124

Diosman mañacurgan paycunata


yanapaycunanpä. Nircur Mariatanam Jövinna caycar templuman
nirgan: “Cay wawayquiman Jesus aywangan
criyicuyanganpitam waquin Israel marca 41ॸJesuspa papäninwan mamanga cada
mayintsiccunapis salvacionta tariyanga. watam Jerusalenman aywayag *Pascua
Payman mana criyicog cagcunaga ƿestaman päsag. 42ॸJesus chunca ishcay
inƿernumanmi aywayanga. Cay llullu (12) watayogna caycaptinmi paywanpis
jövinyarnam Tayta Diospa willacuyninta aywayargan tsay ƿestaman. 43ॸTsaypita
parlaptin atsca runacuna chiquiyanga. ƿesta ushaynam Josewan Maria
35ॸTsaynöpam wawayquiman cuticuyargan marcancunapana.
criyicuyanganpis o mana Jerusalenchö Jesus quëdangantaga
criyicuyanganpis musyacanga. Tsaycuna manam cuentata gocuyargantsu.
päsaptinmi gampa shonguyqui 44ॸPaycunaga waquin runacunawan

tucsiycushganörä nananga” nir. Jesus aywaycanganta yarparmi juc


36ॸTsay junagcunaga templuchömi junagta aywaycäyangantarä
caycargan Diospa willacognin profëta watucasquir ashiyargan. Castancunata
Ana jutiyog chacwanpis. Paypa reginacungancunata tapupacurpis
taytanga cargan Fanuel jutiyog runam, manam tariyargantsu. 45ॸManana tarirmi
y Aser castapitam cargan. Payga cutiyargan Jerusalenman ashirnin.
jipashllam runawan casaracurgan. 46ॸChäyanganpita warayninrämi

Casacunganpita ganchis (7) watallatam Jesusta tariyargan templuchö yachag


runan wanurgan. 37ॸTsaymi viüdalla runacunapa chöpincunachö
cacurgan puwag chunca chuscu (84) jamaraycagta. 47ॸTsaychömi
wata. Payga templupita imaypis mana wiyagcunapis cushicuyargan tsay
yarguypam pagasta junagta Tayta runacunawan pasaypa yachag
Diosta sirvir täcurgan.ॹg Tsaynöpis cayninwan parlapänacunganpita.
ayunarmi Tayta Diosman mañacog. 48ॸTsaynam tsaychö tariycur mamancuna
38ॸTsaychö Simeonwan Maria y Jose pasaypa cushicuyargan. Tsaynam
parlaycäyaptinnam Anapis llulluman maman nirgan: “Waway, ¿imanirtä
witiycur Tayta Diosta agradesicurgan. caychö quëdacurgayqui? Nogacuna
Nircurnam runacunata willapargan ñïñu pasaypa llaquirniquim ashiycuyargö”
Jesus salvacog canganta. nir.
49ॸTsaynam Jesus nirgan: “Mamay,
Nazaret marcanchö Jesus wiñangan ¿imanirtä ashiyämar tantiyayarguyquitsu
39ॸTsaypitanam Tayta Dios cay templuchö caycangäta? ¿Manacu
mandacungancunata templuchö musyayanqui papänï Tayta Diospa
cumplisquirnin Josewan Maria ruraynincunatarä cumplinäpä cagta?”
cuticuyargan Galilea provincia Nazaret 50ॸTsaynö niptin paycunaga manam

marcanman. 40ॸTayta Dios yanapaptinmi imapä nicangantapis tantiyayargantsu.


wiñayllanta ñïñu Jesusga mas yachagna 51ॸTsaypitanam cuticuyargan

y callpayogna ticrargan. Nazaretman. Tsaychömi taytanwan

g॰2.37 Israel runacuna goricäcuyänan templu jatuncaraymi cargan. Tsayga entërunpam


pergashga cargan. Tsaychömi Tayta Diosman mañacucuyänan iglesia y atsca cuartucunapis
cargan. Nircur sacerdöticuna, viüdacuna, y waquinpis posadacuyänanpäpis carganmi.
125 ґk̞ͮԆækґॷ2ٍॷ3

maman mandangancunata Jesus 5 Tsaynö rurayay ragra nänicunata


rurargan. Mamannam shongullanchö pampatsagnö,
yarparargan llapan ima jirca nänicunata, wicsu nänicunata,
päsangancunatapis. 52ॸWiñayllanta Jesus y shalla nänicunata
imaycapä yarpayyog ticraptinmi Tayta allitsagnöpis.
Diospis y runacunapis cushicuyargan. 6 Tsaynö listacushmanna Tayta Dios

salvacogta cachamuptin llapan


Juan Bautista willacungan фӕ͑Ëӕ̲̲͑ӕѸֆֆ͑ǣٔॸٚ.
(Mateo 3.1-12; Marcos 1.1-8;
Juan 1.19-28) 7ॸTsaynö Juan willacuptin runacuna

3
1,2ॸZacariaspa
tsurin Juan tsunyag bautizacuyänanpä aywagcunata caynömi
jircachö caycaptinmi Tayta Dios nirgan: “¡Culebra casta runacuna!
nirgan willacuyninta willacunanpä. Tsay ¿Gamcunaga ‘Bautizacuyangällawanmi
witsanmi Tiberio Cesar chunca pitsga salvacuyäshä Diospa castïgunpita’
(15) watana *Roma nacionchö maytsay niyanquipischi? 8ॸTayta Dios inƿernuman
nacioncunapa mandagnin caycargan. mana gaycuyäshunayquipä jutsa
Paymi *Poncio Pilatutapis churargan rurayniquicunata jagirir pay munanganta
Judea provinciachö mandacog cananpä. rurarna cawayay. Ama yarpäyaytsu:
Herodestanam mandacog churargan ‘Unay *Abraham casta cayangäpitam
Galilea provinciaman. Herodespa Tayta Dios salvamanga’ nir. Tayta Dios
waugin Felipitanam mandag churargan munarga Abraham casta runacunaman
“Iturea” y “Traconite” ningan cay rumicunatapis ticrascäratsinmanmi.
provinciacunaman. Tsaynömi 9ॸMana alli wayog jachacunata cuchupita

Lisaniastapis mandacog churargan muturir ninaman gaycognö jutsa rurag


Abilinia provinciaman. runacunata inƿernuman Tayta Dios
Jerusalenchönam Anaswan Caifas llapan gaycunanpä listunam caycan”.
sacerdöticunapa mandagnin 10ॸJuan tsaynö niptinnam runacuna

caycäyargan. tapuyargan: “Tsayöraga ¿imatatä


3ॸTsaymi Jordan mayu cuchun quinran rurayäman?” nir.
marcacunapa Juan purirgan caynö 11ॸTsaynö niyaptinmi nirgan: “Ishcay

willacurnin: “Jutsayquicunata jagirirnin trocanayquicuna capuyäshuptiquega


bautizacuyay. Tsaynöpam Tayta Dios goycuyanqui mana capog cagcunata.
perdonayäshunqui” nir. Tsaynölla lasag micuyniquicuna
4ॸJuan tsaynö willacunanpämi Diospa capuyäshuptiquega raquipaycuyanqui
willacognin profëta Isaias caynö faltapacog cagta” nir.
gellgargan: 12ॸNiptin tsaynöllam *impuestuta

cobragcunapis bautizacuyänanpä aywar


“Tsunyagcunachö purirmi juc runa tapuyargan: “Taytay, nogacunaga
caynö gayarar willacunga: ¿imatatä rurayäman?”
‘Tayta Dios cachamungan salvacog 13ॸTsaynam Juan nirgan:

runa chämuptin “Cobrayänayquipä cagllata cobrayanqui.


chasquicuyänayquipä Ama sacyacog cayanquitsu”.
jutsayquicunata dejariyay. 14ॸTsaynöllam tapuyargan

Mana alli rurayniquicunapita soldäducunapis: “Nogacunaga ¿imatatä


yarpachacuyay. rurayäman?”
ґk̞ͮԆækґॷ3 126

Niyaptinnam Juan nirgan: “Ama pipa carcelman wichgayänanpä mandargan.


gellënintapis o imantapis puëdeg tucur Tsaynö wichgatsir mas jutsayognam
gechuyanquitsu. Tsaynölla runa ricacurgan.
mayiquicunata ama manacagtaga
tumpayanquitsu. Jesus bautizacungan
Pägayäshungayquillawan (Mateo 3.13-17; Marcos 1.9-11)
conformacuyanqui”. 21ॸCarcelman Juanta manarä
15ॸTsaychö runacunaga salvacog cay wichgayaptinmi runacunata
patsaman shamunanpä cagta bautizaycaptin Jesuspis chargan
musyarnam yarpachacuyargan: bautizacunanpä. Tsaychö
“¿Juantsurä Tayta Dios cachamungan bautizacusquir Jesus Tayta Diosman
salvacog canman?” nir. mañacuycaptinmi ciëlu
16ॸTsaymi ñöpancunachö caycag quichacasquirgan. 22ॸTsaypitam
runacunata Juan nirgan: “Nogaga Jesusman Espiritu Santo urämurgan
yacullawanmi gamcunata bautizaycä. imayca palumanö. Y Tayta Diosmi
Tayta Dios cachamungan salvacog ciëlupita caynö nimurgan: “Gammi
shamogmi itsanga Espiritu Santuwan cuyay tsurillä canqui. Noga munangänö
chasquicogcunata bautizanga. Mana llapantapis ruraptiqui alläpam cushicü”
chasquicogcunataga inƿernumanmi nir.
gaycunga.ॹh Tsaynö captin
salvacogmanga ni ichicllapis manam Jesus Adanpa ayllunpita
nogaga iwalätsu. 17ॸPayga trïguta aywarag cangan
wayrananpä juc runa jurquitan (Mateo 1.1-17)
aptashganönam caycan. Trïguta 23ॸJesusgabautizacurgan quimsa
wayrarnin päjantaga ninamanmi gaycun chunca (30) watayognam. Tsaypitanam
y trïguntanam wayinman apacun. Diospa willacuyninta willacur
Tsaynömi Tayta Dios cachamungan gallaycurgan. Jesuspäga runacuna
runa jutsa ruragcunata imaypis mana yarpäyargan Josepa tsurin cangantam.
upeg ninaman gaycunga y Tayta Dios
munanganman cawagcunatam Josega canä Elipa tsurinmi.
gloriaman apacunga”. 24 Elinash canä Matatpa tsurin.
18ॸTsaynö parlaparmi Juan runacunata Matatnash canä Levipa tsurin.
tucuynöpa tantiyatsirgan Diospa Levinash canä Melquipa tsurin.
willacuyninta. 19ॸNircurnam llapan Melquinash canä Janapa tsurin.
runacunachö Juan nirgan: “Herodesga Jananash canä Josepa tsurin.
waugin Felipipa warmintaॹi gechurnin y 25 Josenash canä Matatiaspa tsurin.

llapan jutsata rurarnin manam allitatsu Matatiasnash canä Amospa tsurin.


ruraycan”. Amosnash canä Nahumpa tsurin.
20ॸTsaynö ninganta musyaycurmi Nahumnash canä Eslipa tsurin.
ajarnin Juanta Herodes prësutsir Eslinash canä Nagaipa tsurin.

h॰3.16 “Mana chasquicogcunataga inƿernuman gaycunga” ninanpa rantinga griegu


idiömachöga “ninawan bautizanga” nirmi gellgaraycan. Ninawan bautismupäga waquin
runacuna niyan inƿernuman gaycucäyänanpä cagta. Waquincunanam niyan Espiritu Santupa
munayninwan bautizacuy canganta, Hechos 2.3-chö ningannö. i॰3.19 Tsay warmipa jutinmi
cargan Herodias.
127 ґk̞ͮԆækґॷ3ٍॷ4

26 Nagainash canä Maatpa tsurin. Abrahamnash canä Tarepa tsurin.


Maatnash canä Matatiaspa tsurin. Tarenash canä Nacorpa tsurin.
Matatiasnash canä Semeipa tsurin. 35 Nacornash canä Serugpa tsurin.

Semeinash canä Josepa tsurin. Serugnash canä Ragaupa tsurin.


Josenash canä Judapa tsurin. Ragaunash canä Pelegpa tsurin.
27 Judanash canä Joananpa tsurin. Pelegnash canä Heberpa tsurin.
Joanannash canä Resapa tsurin. Hebernash canä Salapa tsurin.
Resanash canä Zorobabelpa tsurin. 36 Salanash canä Cainanpa tsurin.

Zorobabelnash canä Salatielpa Cainannash canä Arfaxadpa tsurin.


tsurin. Arfaxadnash canä Sempa tsurin.
Salatielnash canä Neripa tsurin. Semnash canä Noepa tsurin.
28 Nerinash canä Melquipa tsurin. Noenash canä Lamecpa tsurin.
Melquinash canä Adipa tsurin. 37 Lamecnash canä Matusalenpa

Adinash canä Cosampa tsurin. tsurin.


Cosamnash canä Elmodampa tsurin. Matusalennash canä Enocpa tsurin.
Elmodamnash canä Erpa tsurin. Enocnash canä Jaredpa tsurin.
29 Ernash canä Josuepa tsurin. Jarednash canä Mahalaleelpa tsurin.
Josuenash canä Eliezerpa tsurin. Mahalaleelnash canä Cainanpa
Eliezernash canä Jorimpa tsurin. tsurin.
Jorimnash canä Matatpa tsurin. 38 Cainannash canä Enospa tsurin.
30 Matatnash canä Levipa tsurin. Enosnash canä Setpa tsurin.
Levinash canä Simeonpa tsurin. Setnash canä Adanpa tsurin.
Simeonnash canä Judapa tsurin. Y Adannam cashga Tayta Dios
Judanash canä Josepa tsurin. camangan.
Josenash canä Jonampa tsurin.
Jonamnash canä Eliaquimpa tsurin.
31 Eliaquimnash canä Meleapa tsurin. Jesusta Satanas tentayta munangan
Meleanash canä Menapa tsurin. (Mateo 4.1-11; Marcos 1.12,13)

4
Menanash canä Matatapa tsurin. 1ॸJesus Jordan mayuchö
Matatanash canä Natanpa tsurin. bautizacusquirga Espiritu Santupa
32 Natannash canä Davidpa tsurin. munayninchönam ricacusquirgan.
Davidnash canä Jesepa tsurin. Tsaypita Espiritu Santo pushaptinnam
Jesenash canä Obedpa tsurin. tsunyag jircaman aywacurgan. 2ॸTsaychö
Obednash canä Boozpa tsurin. chuscu chunca (40) junag imatapis
Booznash canä Salmonpa tsurin. mana micuypam cacurgan. Tsaynö
Salmonnash canä Nahasonpa tsurin. caycangantanam pasaypa
33 Nahasonnash canä Aminadabpa mallagacuycurgan.
tsurin. 3ॸTsaychömi *Satanas engañayta

Aminadabnash canä Arampa tsurin. munar Jesusta nirgan: “Diospa tsurin


Aramnash canä Esrompa tsurin. caycarga mä, cay rumita tantaman
Esromnash canä Farespa tsurin. ticraratsiy”.
Faresnash canä Judapa tsurin. 4ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan:
34 Judanash canä Jacobpa tsurin. “*Diospa palabran gellgaranganchö
Jacobnash canä Isaacpa tsurin. caynömi nican: ‘Manam
Isaacnash canä Abrahampa tsurin. micungallanwantsu runacuna cawayan,
ґk̞ͮԆækґॷ4 128

[sinöga Dios ningancunata 15ॸTsay


marcacunapa Tayta Diosman
cäsucuyanganwanpis allimi cawayan]ٔॸٚ mañacur *goricäcuyänan
nir. wayicunachömi Jesus yachatsicurgan.
5ॸTsaypitanam Satanas juc altuman Tsaynam runacuna alabarnin niyargan:
wap jayarircur ricascäratsirgan maytsay “Payga alläpa allim yachatsicuycun”
marcacuna pasaypa chipipegtarä. nir.
6ॸNircurmi nirgan: “Cay ricaycangayqui

imaläya shumag marcacunam. Cay Nazaret marcachö


llapan ricaycangayquicunata Jesus willacungan
entregayämargan munangä cagta pitapis (Mateo 13.53-58; Marcos 6.1-6)
goycunäpämi. 7ॸGam ñöpäman 16ॸTsaypitanam Jesus aywargan

gonguricuycur nogata adoramaptiquega quiquinpa marcan Nazaretmanna.


gamllatana llapantapis goycushayqui Payga imaypis yaycungannömi *säbadu
munayniquichöna tsaräcunayquipä” nir. jamapay junagchö yaycurgan Tayta
8ॸTsaynam Jesus nirgan: “Diospa Diosman mañacur goricäcuyänan
palabran gellgaranganchöga caynömi wayiman. Tsaychönam llapancunapa
nican: ‘Tayta Diosllatam adoranayqui y puntanman aywargan Diospa
payllantam sirvinayqui’ nir”. palabranta liyimunanpä. 17ॸTsaychö
9ॸTsaypitanam wap Jerusalenman liyimunanpämi unay profëta Isaias
apasquir templu jananchöna Jesusta gellganganta macyayargan. Tsaytanam
Satanas ricascatsirgan. Nircurmi nirgan: quichasquir liyirgan caynö nir:
“Diospa tsurin rasunpaypa carga mä,
caypita patsaman jegarpuy. 10ॸDiospa 18 “Espiritu Santupa munayninchömi
palabran gellgaranganchöga caynöchä caycä.
nin: ‘Gamta cuïdashunayquipä Tayta Diosmi acramashga pobri
angelnincunatam Dios cachamunga. runacunata alli willacuyninta
11ॸPaycunam tsariyäshunqui patsaman willapänäpä.
jegaptiquipis rumicunachö mana Tsaynömi cachamashga runacunata
ҡËËӕ͑ֆнӕɗЙ'ٔॸٚ͑ɗф͑ɗ͑. jutsancunapita jipinäpä,
12ॸNiptin Jesusnam nirgan: “Diospa gapracunapa ñawinta
palabran gellgaranganchöga caynöpis allïtsinäpä, y mana alli
ninmi: ‘Ama Tayta Dios ningancunata cawaypita alli cawayman
manacagman churayta yarpaytsu jipinäpä.
̲ӕ͑͑ǣֆнӕɗҡфӕф͑ֆнӕɗЙ'ٔॸٚ͑ɗф. 19 Tsaynö Tayta Dios cachamashga
13ॸTsaynam engañayta mana puëdircur willacungäpita runacuna
juc tiempupä yarparaycar witicurirgan. salvacionta tariyänanpä”.
Jesus Galileachö Tayta Diospa alli 20ॸTsaynö liyisquirnam Jesus
willacuyninta willacur gallangan
cutiycatsirgan goricäcuyänan wayichö
(Mateo 4.12-17; Marcos 1.14,15)
cuïdacog runata. Cutiycatsir
14ॸTsaypitam Espiritu Santupa jamacuriptinnam tsaychö caycag llapan
munayninwanna Jesus cuticurgan runacuna payta pasaypa ricaräyargan.
Galilea provinciaman. Tsay 21ॸTsaymi Jesus nirgan: “Tsay

marcacunachö runacuna pasaypanam liyimungächö noga ruranäpä


parlayargan alli yachatsicog canganta. cagcunanam gellgaraycan. Tsaychö
129 ґk̞ͮԆækґॷ4

gellgarangannöllam cumpliycangäta cuentata gocusquiyargan juclä


gamcuna ricaycäyanqui”. chiquishga runacunarä Tayta Diosman
22ॸTsaynö niptinmi llapan runacuna mas yäracog cayanganta. Tsaymi
Jesuspä espantar parlayargan: “¿Imatatä pasaypa rabyanäyargan. 29ॸTsaynö
pay musyan tsaynö parlananpä? ¿Cayga rabyanarnam marcapita jipisquir
manacu Josepa tsurinlla?” nir. Jesusta apayargan gagapa
23ॸTsaynam Jesus nirgan: “Gamcuna quillunninman tsaypita
yarpaycäyanquim: ‘Caynö niyämaytapis cumariycuyänanpä. Paycunapa
mä, Capernaum marcachöpis marcanga cargan tsay gaga jananchömi.
milagrucunata rurashga caycarga 30ॸTsaychö cumariycuyta munayaptinpis

marcantsicchöpis milagrucunata runacunapa chöpinpita yargurirmi Jesus


ruramutsun’ nir. Y tsaynöllam aywacurgan.
yarpaycäyanqui runacuna
parlayangannölla caynö niyämaytapis: Supay löcuyätsingan runata
‘Jampicog carga quiquinrä jampicutsun’ Jesus allïtsingan
nir”. (Marcos 1.21-28)
24ॸNircurmi nirgan: “Juclä 31ॸTsaypitanam Galilea provinciachö
marcacunachöga Tayta Diospa Capernaum marcaman Jesus aywargan.
willacognin profëtata chasquicuyanmi. Tsaychömi cada säbadu jamapay
Peru quiquinpa marcanchöga manam junagchö runacunata yachatsirgan.
cäsupäyantsu. [Tsaynö mana 32ॸPipis pay yachatsicungannö shumag

chasquicayämaptiquim mana yachatsiptinmi runacuna cushicur


milagrucunatapis rurashätsu cay niyargan: “Parlamungantaga
marcäcunachöga.] 25,26ॸYarpäyay Diospa cumplishunmi” nir.
willacognin Elias cawanan witsan 33ॸTsay goricäcuyänan wayichömi

imanö päsangantapis. Quimsa wata caycargan supay löcuyätsingan runa.


jogta quilla mana tamyaptin llapan Paymi gayarar nirgan: 34ॸ“¡Jesus Nazaret
marcacunachö pasaypa muchuyta runa! ¿Imatatä munanqui nogacunawan?
päsayänä. Tsay witsan Israel nacionchö ¿Nogacunaman shamurguyqui
atsca viüdacuna ñacar cayaptinpis Tayta ushacätsiyämänayquipäcu? ¡Noga regïmi
Dios manam cachanätsu Elias Diospa tsurin salvacog cangayquita!” nir.
yanapananpä maygan viüdatapis. 35ॸTsaynö niptinmi Jesus supayta nirgan:

Tsaypa rantinga cachanä juclä Sidon “¡Upälla supay, yargucuy cay runapita!”
nacionchö ‘Sarepta’ ningan nir. Tsaynö niycuptin llapan runacunapa
marcallamanmi, tsaychö juc viüdata ñöpanchö tsay runata tapsiriycurmi supay
yanapananpä. 27ॸTsaynömi Diospa aywacurgan. 36ॸTsaynam runacuna jucnin
willacognin Eliseo cawanan witsanpis jucninpis ninacuyargan: “Manam imaypis
Israel nacionchö atscag *lepra wiyarguntsictsu cay runa
geshyawan geshyagcuna cayänä. Tsay yachatsicungantanöga. ¡Payga ima
geshyawan atscag geshyaycäyaptinpis puëdegnarä! ¡*Supaycunapis
Eliseo manash allïtsinätsu maygantapis. cäsuyänächä!” nirnin.
Juclä Siria nacionpita juc runa Naaman 37ॸSupayta gargunganta mayarnam

jutiyogllatam allïtsinä”. tsay quinran marcacunachö runacuna


28ॸTsaynam Jesus tsaynö ninganta parlayargan Jesus alläpa poderyog
wiyaycur tsaychö caycag runacuna canganta.
ґk̞ͮԆækґॷ4ٍॷ5 130

caycan. Tsaypämi nogata Tayta Dios


Atscag geshyagcunata cachamashga” nir.
Jesus allïtsingan 44ॸTsaynömi ari Jesusga maytsay Israel
(Mateo 8.14-17; Marcos 1.29-34) marcacunapa purir goricäcuyänan
38ॸTsaypitanam goricäcuyänan wayicunachö willacurgan Diospa alli
wayipita Jesus aywargan Pedrupa willacuyninta.
wayinman. Tsay wayiman
chaycunanpäga Pedrupa suegranmi Pedro atsca pescäducunata
ujuraycargan pasaypa antsa tsaringan
achacharnin. Tsaymi tsaychö caycag (Mateo 4.18-22; Marcos 1.16-20)

5
runacuna Jesusta rugacuyargan payta 1ॸGenesaret gochaॹj cuchunchö Jesus

allïtsinanpä. 39ॸTsaynam Jesus tsay caycaptinnam quichquiypa


geshyaycag warmiman witiycur nirgan runacuna goricäyargan Diospa
geshya yargucunanpä. Niycuptin jinan willacuyninta wiyayänanpä. 2ॸTsay
öram allisquirgan. Tsay warminam gocha cuchunchömi Jesus ricasquirgan
sharcurcur tsaychö caycag runacunata ishcay *büquicuna caycagta. Pescag
juclla micuynincuna garargan. runacunanaga büquincunapita
40ॸTsaypita rupay ullunaycaptinnam yargurirmi mällancunata awiycäyargan.
Jesusman apayämurgan imaycaläya 3ॸTsaychö pasaypa atsca runacuna

geshyawan geshyaycagcunata. Tsay quichquiparäyaptinnam Pedrupa cag


geshyagcunata yataycuptinmi llapanpis büquinman Jesus yarcurcur rugacurgan
alliscäriyargan. 41ॸTsaynömi atscag cuchunchö büqui caycagta mas chöpin
geshyagcunapitapis supaycuna niragman witircatsiyänanpä. Tsaynam
yarguyargan caynö gayararnin: tsay büquiman jamaycur tsaypitana
“¡Gamga Diospa tsurinmi canqui!” nir. runacunata yachatsicamurgan.
Tsaynö supaycuna niyaptin Jesusga 4ॸYachatsiyta ushasquirnam Pedruta

manam munargantsu paypita imata nirgan: “Cananga büquiquita apayay


parlarcuyänantapis. mas chöpin niragman. Nircur tsaychö
jitayay mällayquicunata pescäducunata
Goricäcuyänan wayicunachö Jesus tsariyämunayquipä” nir.
Tayta Diospa willacuyninta 5ॸTsaynö niptinnam Pedro nirgan:
willacungan “Taytay, canan pagas warat
(Marcos 1.35-39) pescaycarpis manachä ni jucllayllatapis
42ॸTsaypita patsa warasquiptinnam tsariycuyargötsu. Gam niyämaptiquega
tsay marcapita Jesus aywargan tsunyag mälläcunata mä, yapay jitayäshä ari”.
jircaman. Tsaymanpis runacunaga 6ॸTsaynö nirmi mällancunata shumag

ashirnin chäyarganmi. Tsaychö mashtaycur pasaypa atscata


tariycurnam rugacuyargan paycunapita pescäducunata tsariyämurgan,
mana aywacunanpä. 43ॸTsaymi Jesus mällancunapis rachinäyanganyag.
nirgan: “Waquin marcacunachöpis 7ॸTsaynam jucag büquichö pescag

Diospa willacuyninta willacunärämi mayincunata gemllar gayacuyargan

j॰5.1 Galilea gochapa jucaglä cuchunchömi cargan Genesaret marca. Tsaymi Galilea
gochataga “Genesaret gocha” niyagpis. Tsaytam Lucas cay versïculuchö gellgashga “Genesaret
gocha” nir.
131 ґk̞ͮԆækґॷ5

jipïshir yanapayänanpä. Paycuna ofrendata apacurcur.ॹk Tsaychö


aywarnam ishcan büquincunaman sacerdöti ricaycushurniquim
pescäducunata raquiyargan awicashgana cangayquita
büquincunapis jundinanganyag. musyatsicamunga” nir.
8-10ॸTsaychömi caycargan Zebedeupa 15ॸTsaynö Jesus imayca milagru

tsurincuna Santiaguwan Juanpis. ruraynincuna musyacänanta mana


Paycunaga cayargan Pedrupa pescag munaycaptinpis maytsaychömi masna
mayincunam. Pasaypa atsca musyacargan. Tsaynam mas atscana
pescäducunata tsariycurmi goricäyargan yachatsingancunata
llapancunapis espantacur wiyayänanpä y geshyancunapita
mantsacäcuyargan. Tsaymi Simon Pedro alliyätsinanpä. 16ॸJesusga
Jesuspa ñöpanman gonguricuycur tsunyagcunaman aywaycurmi Tayta
nirgan: “Nogaga jutsasapa runam callä, Diosmanga imaypis mañacog.
taytay. Manam gampa ñöpayquichö
cayta merëcillätsu” nir. Juc paralïticuyashga runata
Niptinnam Jesus nirgan: “Tsayta ama Jesus allïtsingan
mantsariytsu. Cananpita pescäduta (Mateo 9.1-8; Marcos 2.1-12)
tsariyänayquipa rantinga Diospa alli 17ॸJuc wayichömi Jesus runacunata

willacuyninta runacunatanam yachaycätsirgan. Tsaychömi


willapäcayämunqui”. jamaraycäyargan *fariseucuna y Moises
11ॸTsaynö niptinmi gocha cuchunchö gellgangan ley yachatsicogcuna.
büquincunata y imaycancunatapis Paycunaga shayämushga cayänä Galilea
jagiriycurnin Jesuswan aywacuyargan. provinciapa maytsay marcancunapita,
Judea provinciapita, y Jerusalenpita.
Leprawan geshyagta Tayta Diospa poderninwanmi Jesusga
Jesus allïtsingan caycargan geshyagyashgacunata
(Mateo 8.1-4; Marcos 1.40-45) allïtsirnin. 18ॸTsaymanmi runacuna
12ॸJuc cuti Jesus juc marcachö quirmawan wantushga chätsiyämurgan
caycaptinnam chargan leprawan paralïticuyashga runata. Paycunaga
geshyacog juc runa. Tsay runam imaycanöpapis Jesuspa ñöpanman
Jesuspa ñöpanman gonguricuycur yaycatsiytam munayargan. 19ॸTsaychö
nirgan: “Taytay, cay geshyäpita pasaypa runacuna quichquicashga
alliycatsillämay” nir. cayaptinmi imanö caytapis mana
13ॸTsaynö niptinnam Jesus puëdiyargantsu. Tsaynam wayi
yataycurgan “Cananpita gam jananman yarcarcatsir wayi jananta
allirguyquinam” nirnin. Tsaynö nir uchcusquir wascawan watarcur
yataycuptinmi tsay runapita jinan öra cachäyargan quirmantinta Jesuspa
tsay lepra geshyan illacasquirgan. ñöpanman. 20ॸJesusga musyarganmi tsay
14ॸNircurnam Jesus nirgan: “Ama runacuna payman yäracunganta.
pitapis willapanquitsu noga allïtsingäta. Tsaynam tsay geshyaycag runata nirgan:
Cananga templuman aywacuy unay “Jutsayquicunapita perdonashgam
Moises gellgangan leychö ningannö canqui” nir.

k॰5.14 Lepra geshyawan geshyag runacuna allircur imata rurananpä cagcunapita masta
musyanayquipä liyinqui Levitico 14.1-32.
ґk̞ͮԆækґॷ5 132

21ॸTsaynam tsaychö waquin ley Mateo rurargan wayinchö. Tsaychömi


yachatsicogcunawan fariseucuna impuestuta cobrag mayincunawan mas
yarpachacuyargan: “¿Pitä cay runaga waquin runacunapis Jesuswan
llutancunata parlar Diosta ajätsin? micuycäyargan. 30ॸTsaynö imaycaläya
Tayta Diosllam jutsa ruragcunataga runacunawan Jesus caycagta
perdonan” nir. ricaycurnam fariseucuna y ley
22ॸTsaynö yarpaycäyanganta musyarnam yachatsicogcuna parlacacharrä Jesuspa
Jesus paycunata nirgan: “¿Imanirtä discïpuluncunata niyargan: “¿Imanirtä
gamcuna llutanta yarpäyanqui? 23,24ॸTayta gamcuna impuestu cobracogcunawanpis
Diosmi nogata cachamashga cay patsachö y jutsasapacunawanpis juntacar
runacunata jutsancunapita perdonanäpä. micuyanqui upuyanqui?” nir.
Cananmi Tayta Dios rasunpa 31ॸTsaynö niyaptinnam Jesus caynö

cachamanganta musyayänayquipä nirgan: “Geshyagcunallam jampicogta


‘Quirmayquita aparcur aywacuy’ nir miñishtiyan. Manam sänu cagcunaga
allïtsishä ricanayquicunachö” nir. imata munayantsu. 32ॸNogaga manam
Tsaynö nisquirnam Jesus runata shamurgö alli rurag runacunallata Tayta
nirgan: “Cananga allishganam canqui. Diospa willacuyninta tantiyatsinäpätsu,
Sharcur quirmayquita apacurcur sinöga jutsa ruragcunatapis
wayiquipa aywacuy” nir. tantiyatsinäpä shamushga carmi
25ॸTsaynö niycuptin tsay runanam paycunawanpis juntacü”.
llapancuna goriraycäyaptin
ñöpancunapita jinan öra jitarangan Mushog yachatsicuyninta
quirmanta icshacurcur wayinpa Jesus tantiyatsingan
aywacurgan Tayta Diosta alabarnin. (Mateo 9.14-17; Marcos 2.18-22)
26ॸTsayta ricarmi llapan runacuna 33ॸTsaypitanam Jesusta tapuyargan:
cushishga alabayargan Tayta Diosta: “Juan Bautistapa *discïpuluncuna y
“¡Pay rurangantanöga imaypis manam fariseucunapa discïpuluncuna imaypis
ricarguntsictsu!” nirnin. ayunayanmi Tayta Diosman mañacur.
Gampa discïpuluyquicunaga ¿imanirtä
Jesus discïpulun cananpä ayunayantsu?” nir.
Mateuta acrangan 34,35ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:
(Mateo 9.9-13; Marcos 2.13-17) “¿Imanirtä discïpulücuna ayunayänanta
27ॸTsay wayipita yargurir Jesus munayanqui? ¿Casacuy ƿestaman
aywaycarnam ricärirgan Mateo jutiyogॹl invitashgacuna ayunaycunmantsurä?
juc runa *impuestuta cobrar Tsay invitashgacunaga casarag
jamaraycagta. Tsaymi Jesus nirgan: noviuwan juntu caycarnin micur upur
“*Discïpulü canayquipä nogawan cushishga cayangannöllam
aywacushun”. discïpulücunapis nogawan juntu
28ॸNiptinnam sharcurcur tsaychö cayanganyagga ayunayanrätsu. Peru
imaycantapis jagiriycur Jesuswan Mateo wanuscatsiyämaptinmi itsanga
aywacurgan. ayunayanga” nir.
29ॸTsaynö discïpulun cananpä Jesus 36ॸTsaynö nisquir caynöpis Jesus

acranganpitam agradesicurnin ƿestata nirganmi: “Manam pipis macwa röpanta

l॰5.27 Mateupa jucag jutinmi cargan Levi.


133 ґk̞ͮԆækґॷ5ٍॷ6

mushog ratashwanga remendantsu. yarpäyanqui unay rey David mallagar


Mushog ratashwan remendashgaga imata ruranganta? 4ॸDavid
genticäratsirmi rachiratsinman. Y soldäduncunawan puriycar
manam shumagga ricacunpisnatsu millcapancuna manana captin
macwa röpachöga”. mallagäyänä. Tsaynam Tayta Diosman
37ॸ“Tsaynöpis manam pipis wiñantsu mañacucuyänan ruriman David
tsayrä puwatsishga aswata tsillicaycag yaycusquir sacerdöticunalla
uylluman. Tsaynö carga masran micuyänanpä cag churarag tantata
tsilliratsinman. Tsaynöpam aswapis micurinä. Nircurmi garanä
jichacasquinman y uyllupis gatiragnincunatapis. [David mana
ushacärinman. 38ॸTsaymi tsayrä micunanpä cagta micuringanpis
puwatsishga aswataga wiñantsic alli ¿jutsacu cashga gamcunapä? Tsaynömi
uylluman. Tsaynö ruraptinga aswapis discïpulücunapis mana jutsatatsu
jichacantsu ni uyllupis manam ruraycäyan ‘Jamapay junagchö trïguta
paquicantsu”.ॹm ama quiptupacuyätsuntsu’
39ॸ“Y manam pipis unayna niyaptiquipis]”.
churarashga vïnuta yawarcur tsayrä 5ॸTsaynö nisquirpis Jesus nirgan:

rurashga cagtaga upuyta munannatsu: “Noga Tayta Dios cachamashga


‘Unayna churarashga cag vïnu mas alli captinmi munayyog caycä säbadu
caycan’ nirnin. [Tsaynöllam unay cag junagchöpis runacuna imata rurananpä
yachatsicuycunawan yachacashga car o mana rurananpä cagtapis ninäpä”.
canan noga yachatsingäcunataga
runacuna chasquicuyta munayantsu]”. Maquin wanucashga runata säbadu
jamapay junagchö Jesus allïtsingan
Säbadu jamapay junagchö (Mateo 12.9-14; Marcos 3.1-6)
Jesus munayyog cangan 6ॸTsaypita juc säbadu jamapay
(Mateo 12.1-8; Marcos 2.23-28) junagchönam Tayta Diosman mañacur

6
1ॸJuc
säbadu jamapay junagchönam goricäcuyänan wayiman Jesus
discïpuluncunawan Jesus yaycurgan yachatsicamunanpä.
aywaraycäyargan trïgu poguraycag Tsaychömi maquin wanucashga juc
cuchunpa. Tsaynö runata tarirgan. 7ॸLey
aywaraycäyangantanam yachatsicogcunawan fariseucunanaga
discïpuluncunaga trïguta quiptuscärir Jesusta ricapaycäyargan
cuparir micuyargan. 2ॸTsayta ricarnam shonguncunallachö yarpachacurmi: “Mä,
fariseucuna niyargan: “Canan junagga ¿canan jamapay junag mana arucuy
manachä arucuy junagtsu. Tsaynö caycaptin cay runata allïtsingacush o
caycaptinga ¿imanirtä trïguta manacush? Allïtsiptinga tsaymi achäqui
quiptupacur puriycäyanqui?” nir. canga autoridäcunaman apatsinapä” nir.
3ॸTsaynam Jesus nirgan: “¿Gamcunaga 8ॸTsaynö yarpaycäyanganta

manacu Diospa palabranta liyiycarpis musyarnam tsay maquin wanucashga

m॰5.36-38 Yachatsicuynincunata Jesus iwalatsirgan mushog röpaman y tsayrä puwashga


aswaman. Runacunapa unay yachatsicuynincunataga iwalatsirgan macwa röpaman y
tsillishga uylluman. Tsaynö iwalatsirmi Jesus yarpachacatsirgan quiquinpa
yachatsicuyninwan unay cag yachatsicuycunaga mana iwalanganta.
ґk̞ͮԆækґॷ6 134

runata Jesus nirgan: “¡Sharcur tsay


chöpiman ichïmuy!” nir. Niptin tsay Atscag runacunata Jesus allïtsingan
runaga chöpincunamanmi ichircurgan. (Mateo 4.23-25)
9ॸNircurnam tsay fariseucunata Jesus 17ॸJircapita Jesus uraycarnam juc
nirgan: “Canan mä niyämay. ¿Tayta patacchö atscag discïpuluncuna y
Dios imata ruranantsictatä munan waquin runacunapis goriraycagta
jamapay junagchö? ¿Cay geshyaycag tarirgan. Tsay runacunaga shayämushga
runata cuyapashwancu o dejarishwancu cayargan Judea provinciapita,
ñacacunanpä?” nir. Jerusalenpita, lamar cuchun Tiro y
10ॸTsaynö nisquirnam tsay quinran Sidon marcacunapita. 18ॸPaycunaga
caycag runacunata ricaycachasquir goricäyargan Jesus yachatsicunganta
runata nirgan: “Maquiquita wiyayta munarmi y geshyancunapita
mashtamuy” nir. Niptin tsay runa alliyta munarmi. Tsaychö supay
maquinta mashtasquir sänunam löcuyätsingan runacunapis allïyarganmi.
ticrasquirgan. 19ॸJesus poderninwan runacunata
11ॸSäbadu jamapay junagchö tsaynö allïtsiptinmi jucpis jucpis yatayta
allïtsinganta ricarnam fariseucuna munayargan geshyancunapita
pasaypa rabyanar willanacuyargan allisquiyänanpä.
Jesusta imanöpa wanutsiyänanpäpis.
Cushicuypä y llaquicuypä
Jesus chunca ishcay Jesus willacungan
apostolnincunata acrangan (Mateo 5.1-12)
(Mateo 10.1-4; Marcos 3.13-19) 20ॸTsaynam Jesus discïpuluncunata
12ॸTsay junagcunam juc tsacay Jesus ricaycur nirgan:
juc jircanman aywaycur Tayta Diosman
mañacuycar warargan. 13ॸTsaypita patsa “Cay vïdachö ñacacog cagcunata
warasquiptinnam llapan gloria vïdachöga Tayta Dios alli
discïpuluncunata gayargan. Nircurmi cawaychömi catsiyäshunqui.
paycunapita acrargan chunca ishcay 21 Cushishgam cawayanqui cay

(12) runacunata *apostolnincuna vïdachöga mallagaychö


cayänanpä. 14ॸPaycunaga cayargan: cagcunaga. Gloria vïdachö
mananam mallagäyanquinatsu.
Simon (Paytam jutinta Jesus Cushishgam cawayanqui cay
churapargan “Pedro” nir), vïdachö wagacuychö
Simonpa waugin Andres, cagcunaga. Gloria vïdachö
Santiago, cushicuyllachömi Tayta Dios
Juan, catsiyäshunqui.
Felipe, 22 Nogata gatiräyämangayquipita

Bartolome, runacuna chiquiyäshuptiqui,


15 Mateo, garguyäshuptiqui, y
Tomas, ashlliyäshuptiqui ama
Alfeupa tsurin Santiago, llaquicuyaytsu.
“Celote” ningan Simon,
16 Santiagupa waugin Judas, y 23ॸNogaraycur ñacagcunataga Tayta
Jesusta ranticog cag Judas Iscariote. Diosmi gloria vïdachö premiuta
135 ґk̞ͮԆækґॷ6

goyäshunqui. Gamcunatanömi unay Diosman mañacuyay cawayninchö


profëtacunatapis ñacatsiyargan. Tayta yanapananpä. 29ॸLagyaycuyäshuptiquipis
Dios tsay profëtacunata premiuta jucag lädu cag cärayquicunatana
gongannöllam gamcunatapis camapaycuyanqui. Punchuyquicunata
goyäshunqui. Tsaynö cananpä gechuyäshuptiquega
caycaptinga ñacarpis cushicuyay”. chompayquicunatapis
24ॸTsaynö nisquirnam waquincunatapis llogtipaycuyanqui. 30ॸImallatapis
Jesus nirgan: mañacuyäshuptiquega garaycuyanqui.
Tsaynö imayquicunatapis
“¡Allau, cushishgalla cawacog rïcu gechuriyäshurniqui apacuyaptinga ama
runacuna! Pobricunata ‘Cutiycatsimay’ niyanquitsu. 31ॸRuna
imayquicunallatapis mana mayiquicuna alli ricayäshunayquita
garaycungayquipitam washa munarga gamcunapis paycunatarä alli
vïdachöga wagacur ricayanqui”.
ñacayanqui. 32ॸ“Cuyanacuyangallayquiwan
25 ¡Imaycayquicunapis mana cuyanacuyarga ¿ima allitatä
faltäpuyäshuptiqui cushishgalla ruraycäyanqui? Jutsasapa runacunapis
cagcuna! Juc vïdachöga manam cuyanacuyangallanwanga
Diospita imatapis cuyanacuyanmi. 33ॸAlli cagcunallawan
chasquiyanquitsu. alli cawarga ¿ima allitatä
¡Quiquillayquicuna imatapis ruraycäyanqui? Jutsasapa runacunapis
llutanta rurasquir asicogcuna! tsaynöllaga cawayanmi. 34ॸYanapanacog
Gamcunaga pasaypa puralla imachöpis yanapanacurga ¿ima
llaquicurmi wagayanqui. allitatä ruraycäyanqui? Yaga
26 ¡Allau, gamcunachö llapan runacunapis yanapagnincunallataga
runacunapita alabashga cayta yanapanmi imatapis garanacuyänan
munagcuna! Llutan raycurllaga”.
yachatsicogcunata unay 35ॸ“Gamcunaga

runacuna alabayangannöllam chiquiyäshogniquicunata cuyayay.


gamcunatapis Paycunapä allicunallata rurayay.
alabaycäyäshunqui”. Imatapis mañaycur ama yarpäyaytsu
pägayäshunayquitaräga. Tsaynö alli
cawarga poderösu Tayta Diospa
Chiqui runacunata cuyanantsicpä wamrannam cayanqui. Paypa wamran
Jesus willacungan carnam ciëluchö listangancunata
(Mateo 5.38-48; 7.12) chasquiyanqui. Tayta Diosga cuyapanmi
27ॸ“Shumag cawacuyänayquipä cay jutsa ruraychö cawacogcunata. 36ॸTsaynö
ningäta tantiyacuyay. Nogata captin Tayta Dios cuyapäcog cangannö
gatirayämangayqui raycur gamcunapis cuyapäcog cayay”.
chiquiyäshogniquicunataga cuyayanqui.
Runa mayintsicta mana
Alli shonguyquicunawan ricayanqui
jamuränantsicpä willacungan
mana alli ricashogniquicunatapis.
28ॸRimayäshogniquicunapä allillata (Mateo 7.1-5)
parlayanqui. Chiquiyäshur 37ॸ“TaytaDios mana
contrashogniquicunapäpis Tayta juzgayäshunayquipä jamuräcur runa
ґk̞ͮԆækґॷ6ٍॷ7 136

mayiquicunapa vïdanta ama mana alli wayog jachaga mana


ashiyanquitsu. Llutanta rurayaptinpis allillatam wayun. Tsaynöllam
ama contran sharcuyanquitsu. Contran wayuyninpita regintsic ima jacha
sharcuyänayquipa rantinga cangantapis. Hïgusga manam
perdonayanqui, Tayta Dios cashacunapa prütantsu ni üva manam
gamcunatapis perdonayäshunayquipä. shiracapa mullacantsu. Ima jachatapis
38ॸRuna mayiquicunata cuyapar wayuyninpa regingantsicnöllam
imallatapis garaycuyaptiquim Tayta runacunatapis cawayninpita musyantsic
Dios gamcunatapis mas masta alli runa canganta o mana alli runa
cutitsiyäshunqui tupuyquipitapis jichag cangantapis. Tsaynömi ari alli
jichag. Cuyapäcog cayangayquinöllam runacunaga allillata parlayan
gamcunapis Tayta Diospa shonguncunachö allita yarpar. Y mana
cuyapäcuyninta chasquiyanqui”. alli runacunaga mana allicunatam
39ॸ“Juc gapra runa gapra mayinta parlayan shonguncunachö
manam pushanmantsu. Pushanacurga yarpäyanganllata”.
¿manatsurä pözumanpis ishcan
jegacurpuyanman? Nogapita imatapis Jesusta cäsucog runa y mana
manarä yachacurga gamcunapis cäsucog runa imanö canganpis
gapranöllam caycäyanqui. 40ॸMaygan (Mateo 7.24-27)
yachacogpis manam yachatsegninpita 46ॸ“¿Imanirtä gamcuna ‘Señor, gampa
mastaga yachantsu. Tsaynömi manduyquichömi caycä’ niyämanqui,
yachatsingäcunata shumag cäsumag noga ningäta mana cäsuycämarga?
cagga gamcunapis noga cawangänö 47ॸCanan tantiyatsiyäshayqui wiyacamag

cawayanquiman”. runa imanö cangantapis. 48ॸWiyacamag


41ॸ“Gamcunaga ¿imanirtä runa runaga alli cimientushga wayi
mayiquicunapa ñawinchö shucata sharcatsishganömi caycan. Tsay alli
jipicuriyänanta munar ricapäyanqui, rurashga wayega atsca gashgay yacu
quiquiquicunapa ñawiquicunachö geru miramur jaytaptinpis manam juchuntsu.
cuentatarä caycaptin? Tsay wayi mana juchognöllam nogata
42ॸÑawiquicunachö geru cuenta cäsumag cagcunaga inƿernuchö
caycaptinga ¿imanöparä runa ushacaypita salvacunga ƿsyu ƿnal
mayiquitarä niyanquiman: ‘Ñawiquichö junagchöpis. 49ॸNingäcunata wiyaycar
shucata jipipasquishayqui’ nirnin? mana cäsumag cagmi itsanga allpa
¡Yachag tucogcuna! Puntataga janallanchö sharcatsishga wayinölla.
ñawiquicunachö cagtarä jipicuyay. Tsay cimientuynag wayitaga gashgay
Tsayrämi ricayta puëdiyanqui runa yacu goricar shamurninpis
mayiquipa ñawinchö caycagta juchuratsinmi”.
jipipäyänayquipäga”.
Capitanpa wätayninta
Imanö cawayninpita runata Jesus allïtsingan
reginantsicpä willacungan (Mateo 8.5-13; Juan 4.43-54)
(Mateo 7.17-20; 12.34,35)
7
1ॸRunacunata tsaynö parlapayta
43-45ॸNircur
imanö runacuna ushasquirnam Jesus aywargan
cayangantapis caynöpam tantiyatsirgan: Capernaum marcaman. 2ॸTsaychömi juc
“Alli wayog jachaga allillatam wayun y capitanpa cuyay wätaynin wanuyta
137 ґk̞ͮԆækґॷ7

ricarna pasaypa antsa geshyaycargan. nirgan: “Paynö llapan shongunwan


3ॸTsaynam Jesus runacunata yäracamag runaga manam Israel
allïtsinganta mayarna tsay capitan runacunachöpis cantsu” nir.
Jesusman cachacurgan Israel mayor 10ॸTsaynö nisquiptin capitanpa

runacunata: “Rugacaycayämuy cachancuna cutiycurmi tariyargan tsay


wätaynïta allïcatsinanpä” nir. wätay allisquishgana caycagta.
4ॸTsaymi paycuna Jesus

caycanganman chaycur rugacuyargan: Viüdapa wawanta Jesus


“Taytay, capitanpa wätaynintash cawatsingan
allïtsipaycullanqui. Capitanga alli 11ॸTsaypitanam Jesus

runam. 5ॸMarca mayintsiccunawanpis discïpuluncunawan Capernaum


payga allim cawan. Tsaynö alli carnin marcapita “Nain” ningan marcaman
paymi goricäcunantsic wayitapis aywaycäyargan. Tsaychömi atscam
sharcatsishga” nir. runacunapis paycunawan
6ॸTsaynö rugacuyaptinmi Jesus aywaraycäyargan. 12ॸTsaypita
aywargan paycunawan. Capitanpa marcaman yaycuraycarnam
wayin cagman Jesus tincusquiyargan ayata pampayänanpä
yaycuraycaptinnam amïguncunata apaycäyagwan. Tsay apaycäyangan
capitan taripätsirgan Jesusta caynö ayaga cargan juc viüdapa japayllallan
niyänanpä: “Amanash wawanmi. Atscag runacunam
afanacullanquinatsu, taytay. Capitanga llaquiparnin aywaycäyargan
musyannash wayinman mana pampäshiyänanpä. 13ॸTsay viüda
chayllapanapis allita ruraycunayquipä pasaypa wagagta ricaycurnam Jesus
cagta. Musyaynash, taytay, Israel cuyapar nirgan: “Ama wagaytsu” nir.
runacunapa üsuyquicunachö juclä 14ॸTsay ayata apaycagcunaman

runacunawan chänacuy mana alli witiycuptinnam paycuna


cangan. 7,8ॸTsaynöpis payga musyanshi ichisquiyargan. Tsaynam tsay aya cäjata
Israel runacuna juclä runacunawanga Jesus yataycurgan. Nircurnam nirgan:
mana parlapänacuyanganta. Tsayshi “¡Jövin, sharcuy!” nir.
quiquinga shamushgatsu 15ॸTsaynö nisquiptin jövin jinan öram

rugacuycushunayquipä”. jamarcamur ñöpan quinranchö caycag


“Pay musyanshi gam munayyog runacunata parlapar gallaycurgan.
cangayquita. Tsayshi cayllapitana Tsaypita viüdatanam Jesus nirgan:
niycullanqui wätaynin allisquinanpä. “Ama wagaynatsu. Wawayqui
Paypis mandagninpa munayninchöshi. cawarimushganam” nir.
Tsaynöshi paypa munayninchöna cayan 16ॸTsayta ricaycurmi llapan runacuna

mandangan soldäduncunapis. Tsayshi cushicurnin Tayta Diosta alabayargan


maygantapis ‘Ayway’ niptin aywayan, caynö: “Diospa willacognin profëtam
‘Shamuy’ niptin shayämun, y nogantsicman chaycamushga. Cananmi
wätayninta ‘Cayta ruray’ niptinpis sïga Tayta Dios cachaycamushga
ruran. Gam imaycawan munayyog imaycachöpis cuyapäcog cayninwan
captiqui musyanshi imapis ningayquega yanapaycamänantsicpä” nir.
ruracasquinanpä cagta”. 17ॸTsaynömi ari Jesuspa ruraynincuna
9ॸTsaynö ninganta wiyaycurmi Jesus musyacargan Judea provinciachö y
cushicur paywan aywaycag runacunata ñöpan quinran marcacunachöpis.
ґk̞ͮԆækґॷ7 138

jircaman Juanta ricag aywar manam


Juan Bautistapa cachancuna jachata vientu cuyutsegman ricapagtsu
Jesusman tapog aywayangan aywayargayqui. 25ॸY manam alläpa
(Mateo 11.2-6) chaniyog röpan jatishga canganta
18ॸJesus rurangancunatam Juan ricapäyänayquipätsu aywayargayqui.
Bautista carcelchö caycagman aywar Tsaynö chaniyog röpashgacunaga reypa
Juanpa discïpuluncuna willayargan. wayincunallachömi taycäyan, manam
Tsaynö willaycäyaptinpis carcelchö tsunyagcunachötsu. 26ॸManam
caycarnin Juanga yarpachacurganmi tsaycunata ricagtsu aywayargayqui,
salvador shamogpäga. Tsaymi Jesusman sinöga Tayta Diospa willacognin profëta
cachargan ishcay cag discïpuluncunata canganta ricayänayquipämi. 27ॸJuanpä
caynö tapuyämunanpä: 19ॸ٘ॸَ‫ع‬Ǿ̲ËӕѸȍ cagtaga Tayta Diospa palabran
canqui Tayta Dios cachamungan gellgaranganchöpis nicanmi:
salvacog, o juctaräcush shuyacuyäshä?’
niyämuy” nir. ‘Salvacog manarä willacuptinmi
20,21ॸJuanpa ishcan cachancuna Jesus juctarä cachashä willacuynïta
cagman chäyänanpäga Jesus willacunanpä.
alliycätsirgan atscag tucuyläya Pay willacunganta chasquicurmi
geshyagcunatam, supay runacuna jutsa ruraynincunata
geshyatsingancunatam, y gapracunatam. jagirir salvacogta shuyacur
Tsaymi Jesusta tapuyargan: “Tayta, alistacuyanga’ nir.
gampita Juanmi musyayta munaycan.
¿Gamcush canqui Tayta Dios 28ॸTsay ningannölla Tayta Dios Juanta
cachamungan salvacog, o juctaräcush willacognin cananpä churashga
shuyäyäshä?” nir. captinmi puntataga Juanrä tantiyashga
22ॸTsaynö tapuyaptinnam Jesus nirgan: noga salvacog rey cangäta. Tsaynö
“Canan aywar Juanta niyay cay captinpis discïpulücunam nogawan
ricayangayquicunata y purishga carnin Juanpitaga maslla
wiyayangayquicunata. ‘Gapracuna willacuynïta tantiyacuycäyan”.
ricayannam. Mana puriyta puëdegcuna 29ॸ“Juan ninganta chasquicurmi hasta

puriyannam. *Leprawan geshyagcunapis mas jutsasapa cagcunapis tantiyayargan


allïyashgam. Upacunapis wiyayannam. Diospa willacuynin rasun caglla
Wanushgacunapis cawariyämushgam. canganta. Tsaynöpam jinan öra Juan
Muchuychö cawagcunamanpis Diospa paycunata bautizargan. 30ॸPeru
alli willacuyninga chaycannam’. fariseucunawan ley yachatsicogcunaga
23ॸTsaycunata willayaptiquim bautizacuyargantsu, jutsa
cushicunga nogapita. Nogaman imaypis ruraynincunapita perdonananpä Tayta
yäracamungannölla yäracamutsun”. Diosta mana mañacurmi”.

Juan Bautista Diospa Juan Bautistapä y Jesuspä


willacognin profëta cangan runacuna imanö yarpäyangan
(Mateo 11.7-15) (Mateo 11.16-19)
24ॸTsaypita Juanpa cachancuna 31,32ॸTsaynö nisquir Jesus mastapis

cutisquiyaptinnam runacunata Jesus nirganmi: “Canan tiempu runacunaga


Juanpita parlapar nirgan: “Tsunyag yupay tucog wamracunanömi caycäyan.
139 ґk̞ͮԆækґॷ7

Manam chasquicuyantsu noga wagacuriptinmi Jesuspa chaquinman


ningäcunata ni Juan Bautista wegin juturgan. Tsay wegin
ningancunata. Wamracuna pucllar jutungantanam agtsanwan pitsapargan.
pinculluta tucapaptin yanasancuna Nircurnam Jesuspa chaquinta
tushuyta mana munagnömi noga mutsaycur wiñapargan apangan
ningäcunatapis mana chasquicuyta perjümita.
munayantsu. Tsaynö ‘Aya pampayta 39ॸTsayta ricaycurmi tsay invitag

pucllar nogacuna cantayämushä, fariseo runa caynö yarpargan: “Rasunpa


gamcuna wagayämunqui’ niyaptin Diospa willacognin profëta carga cay
yanasancuna wagayta mana runa musyanmanmi cay warmi imanö
munayangannömi Juan Bautista cangantapis. Mañösa warmi caycaptinga
ningancunatapis mana chasquicuyta manam consientinmantsu
munayantsu. 33ॸJuan Bautistaga imaypis yataycunantapis”.
ayunarmi mana vïnuta upogtsu. Tsaynö 40ॸTsaynö yarpanganta

captinmi gamcuna niyarguyqui: ‘Payga tantiyapasquirnam Jesus nirgan runata:


Satanaspa munayninchö carmi tsaynö “Simon, jucta willashayqui”.
cacun’ nirnin. 34ॸNoga runacunawan Niptinnam tsay fariseo nirgan: “Mä
goricar imaycatapis micuptï y vïnuta willaycamay, taytay” nir.
upuptïnam niyämanqui: ‘Micullar 41ॸNiptinnam Jesus nirgan: “Ishcay

upullar puricun’ nirnin. Tsaynöllam runacunam juc rïcu runapa jagan


‘Payga jutsasapa runacunawanpis y cayänä. Jucnin jagan canä ishcay wata
*impuestu cobrag arupacur gänangannö. Jucagna canä
sacyapacogcunawanpis juntacanmi’ ishcay quilla arur gänangannö.ॹn
niyämanqui. 35ॸTsaynö nir mana 42ॸTsayna runacuna jagan cayanganta

chasquiyämaptiquipis Juantawan pägayta mana puëdiyaptin


nogataga Tayta Diosmi cachayämashga ishcancunatapis cuyapar manana
willacuyninta willacuyänäpä. Tsaynö cobranänatsu. Canan mä nimay:
cachayämanganta runacuna ¿Maygan cagtä tsay gellëyog runata mas
tantiyacuyanga Tayta Dios munanganta agradesicurgan?” nir.
ruraycäyangäta ricarmi”. 43ॸTsaynam Simon nirgan: “Mas lasag

jaga cagchir, taytay”.


Perdonashga cagcuna Niptinnam Jesus nirgan: “Allim
Tayta Diosta mas cuyangan yarpayniqui” nir.
36ॸTsaypitanam Simeon jutiyog juc 44ॸNircurnam tsay warmita ricärirna

fariseo runa Jesusta pushargan Simonta nirgan: “Cay warmi imanir


wayinchö micuyänanpä. Wayinman tsaynö ruraycämangantapis manam
chascatsirnam jamaratsirgan. gam tantiyanquirätsu. Üsuntsic
37ॸTsayman Jesus aywanganta caycaptinpis wayiquiman yaycaramuptï
musyaycurmi juc puricog mañösa gamga manam yacuta
warmi chargan shumag frascuchö garamarguyquitsu chaquïta awirinäpä.
perjümin apacurcur. 38ॸJesuspa Cay warmim itsanga chaquïman wegin
ñöpanman gonguriycur jutsanta jutungantapis agtsanwan

n॰7.41 Tsay jutsasapa warmiwan Jesus iwalatsirgan atsca jaga tucushga runaman. Tsay
fariseo runatanam iwalatsirgan wallcalla jaga tucushga cag runaman.
ґk̞ͮԆækґॷ7ٍॷ8 140

pitsapämashga. 45ॸYaycamuptï manam


mutsacuyniquiwan Diospa willacuyninta
saludamarguyquitsu. Paymi itsanga murucuywan iwalatsingan
yaycascamuptï jinan öra chaquïta (Mateo 13.1-9; Marcos 4.1-9)
mutsacushga. 46ॸUmämanpis manam 4ॸMaytsay marcacunapitapis atscanam

acëtita wiñapämarguyquitsu. Paymi runacuna goricäyargan Jesuswan


itsanga chaquïman perjümita puriyänanpä. Tsaychömi caynö nir
wiñapämashga. 47ॸCay warmega parlapargan: 5ॸ“Juc runam trïgu murucog
jutsasapa carmi perdonta taringanta yargunä chacraman. Tsaynam
pasaypa cushicurnin agradesicur matsiptinna waquin cag tiuyanä näniman.
tsaycunata rurashga. Waquincunam Runacuna nänipa purirnam tiuyashgataga
itsanga ‘Noga manam alläpaga jaruscäriyänä y pishgucunapis chaycur
jutsayogtsu cä perdonta ashinäpäga’ upshascärinä. 6ॸWaquin murucunanam
nirnin ni ichicllapis Tayta Dios tiuyanä shagan ricogllaman. Tsaychöna
agradesicuyantsu”. ras jegarcamur shumagllaga allpa mana
48ॸNircurnam tsay warmita nirgan: captin tsaquiscäriyänä. 7ॸWaquin
“Cananga llapan jutsayquicunapita murucunanam tiuyanä cashacuna
perdonashganam canqui” nir. rurinman. Tsaychöpis jegarcamur
49ॸTsaynam mësachö jamaycag garwashtaycällarmi tsaquiscärinä. 8ॸY
runacuna quiquin pura caynö waquin cag murucunanam chänä alli
ninacuyargan: “¿Pinatä payga allpaman. Tsaychöga shumag
jutsancunapita runacunata jegascäramur wiñar pogunä cada
perdonananpäga?” nir. espïgachö juc pachac (100) gränuyag”.
50ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan Tsaynö parlapärirnam Jesus
tsay warmita: “Nogaman runacunata caynö nirgan: “Cay
yäracamungayquipitam Tayta Diospa ningäcunata wiyag cagga tantiyacuyay”
castïgunpita salvacurguyqui. Cananga nir.
cushishgana aywacuy” nir.
Imaycaman iwalatsiypa imanir
Jesusta yanapag warmicuna Jesus yachatsicungan
(Mateo 13.10-17; Marcos 4.10-12)
8
1ॸTsaypitaga Jesus purirgan marcan

marcan Tayta Diospa alli 9ॸTsaynam discïpuluncuna Jesusta


willacuyninta willacurmi chunca ishcay tapuyargan: “Taytay, tsay
(12) *apostolnincunawan. 2ॸPaywanmi yachatsicungayqui ¿imaninantä?” nir.
aywayargan Satanaspa munayninpita 10ॸTsaynö tapuyaptinnam Jesus nirgan:

jipingan warmicuna y geshyancunapita “Gamcunataga cäsucog cayaptiqui


allïtsingan warmicuna. Paycunawanmi tantiyatsiyäshayquim
aywargan Maria Magdalenapis. Tsay parlapaycangäcunata. Mana cäsumag
warmipitam Jesus gargurgan ganchis cagcunam itsanga ni imanöpa
(7) supaycunata. 3ॸTsaynöpis parlapaptïpis mana tantiyayangatsu.
aywarganmi Herodespa yanapagnin Tsaynö runacunapäga Diospa
Cuzapa warmin Juana, Susana, y palabranchöpis nicanmi:
waquin warmicuna. Paycunam Jesusta
y discïpuluncunata yanapayargan ‘Noga rurangäcunata ricaycarpis
capuyanganpita imaycancunallawanpis. manam criyiyantsu.
141 ґk̞ͮԆækґॷ8

Y willacungäcunata wiyaycarpis
̲̲͑Ë'Ѹӕֆ͑ҡѸӕٔॸٚ͑ɗф. Jesus willacuyninta actsiman
iwalatsingan
(Marcos 4.21-25)
Murucuypä willapanganta 16ॸTsaypita discïpuluncunata tantiyatsir
tantiyatsingan mastapis Jesus nirganmi: “Manam pipis
(Mateo 13.18-23; Marcos 4.13-20) actsita tsaritsir churantsu cajon
11ॸ“Cananmi tantiyatsiyäshayqui rurincunaman ni catri jawancunaman.
murucog runaman iwalatsir Musyayangayquinöpis actsitaga churayan
yachatsingäcunata. Trïgu muroga alëricunamanmi shumag atsicyänanpä.
Diospa alli willacuyninmanmi iwalan. 17ॸTsay actsi alërichö car shumag
12ॸMuru tiuyangan nänega chucru atsicyagnö, gamcuna Tayta Diospa
shongu runacunamanmi iwalan. Tsaynö willacuyninta runacunata shumag
shongu carmi waquin runacunaga willapäcuyaptiquim tantiyacuyanga alli
Diospa willacuyninta wiyarpis cawaychö cawayänanpä”.
chasquicuyantsu. Juc ishcay 18ॸ“Willapangäcunata wiyar

wiyayangallantapis Satanas chasquicurninga yachatsingäcunata masmi


gongaratsiptinmi salvacionta tantiyacuyanqui. Tsaynö wiyacur
tariyanganatsu”. cäsucogcunataga Tayta Dios masmi
13ॸ“Muru tiuyangan shaga allpanam yanapanga shumag tantiyacuyänanpä.
waquin runacunaman iwalan. Yachag tucur mana cäsucog cagcunam
Paycunaga Diospa alli willacuyninta itsanga wiyarpis manam tantiyayangatsu”.
wiyar cushishgam chasquicuriyan.
Tsaynö cushishga chasquicurpis Jesusta castan gayayangan
shagachö allpa mana captin trïgu (Mateo 12.46-50; Marcos 3.31-35)
jegarcamur tsaquireg cuentam, 19ॸTsay wayichö Jesus

criyicunganpita imayca ñacaycunaman yachatsicuycaptinmi mamanwan


char Diospa willacuyninta jagiriyan”. waugincuna chäyargan parlayta
14ॸ“Muru tiuyangan casha rurinpis munarnin. Atsca runacuna goricashga
waquin runacunaman iwalan. cayaptinmi Jesus caycangan cagmanga
Paycunaga Diospa willacuyninta yaycuyta puëdiyargantsu. 20ॸTsaychö
wiyarpis masga yarpachacuyan paycunata ricarnam juc runa Jesusta
imaycayogpis cayllapä y quiquincuna willargan: “Mamayquiwan
munayangannö cawayänanpä cagllatam. waugiquicunam puncuchö
Casha rurinchö trïgu jegarcamurpis shuyaraycäyäshunqui” nir.
illacäregnömi yarpaynincunapita Diospa 21ॸTsaynö willaptinnam Jesus nirgan:

willacuyninpis gongacärin”. “Diospa willacuyninta wiyacur cäsumag


15ॸ“Muru changan alli allpaga waquin cagcunam cayan nogapa mamänö y
runacunamanmi iwalan. Paycunaga waugïcunanöga” nir.
Diospa willacuyninta llapan
shonguncunawan chasquicurnin mana Pasaypa vientuwan gocha
dejaypam alli ruraychöna cawayan. Alli lagchicachagta Jesus päratsingan
allpachö murucuy pasaypa (Mateo 8.23-27; Marcos 4.35-41)
wayungannömi Tayta Dios munangannö 22ॸJuccutinam discïpuluncunata Jesus
cawayan”. nirgan: “Acu päsashun gochapa
ґk̞ͮԆækґॷ8 142

wac-tsimpaman” nir. Nisquirnam Niptinnam ñöpanman gonguricuycur


büquiman yarcurcur aywacuyargan. gayarargan: “Poderösu Tayta Diospa
23ॸGochata aywaraycäyaptinnam tsurin Jesus, ¿imatatä munanqui
Jesusga gepamanpachö punucasquirgan. nogacunawan? ¡Cay runapita
Tsayyagnam pasaypa vientuwan yacu gargamarnï ama condenaycamaytsu!”
lagchicachar gallaycurgan büquitapis nir.
jundicätsiytana munarnin. 24ॸTsaynam 30ॸTsaynam Jesus tapurgan: “¿Imatä

discïpuluncuna Jesusta ricchatsir jutiqui?” nir.


niyargan: “¡Tayta Jesus, Niptinnam supay nirgan: “Nogapa
jundicaycantsicnachä!” nir. jutëga Legionmi”.ॹo Tsaynö nirgan
Tsaynam Jesus sharcurcur vientutapis pasaypa atsca supaycuna payman
yacutapis päracunanpä nirgan. Y jinan yaycushga captinmi.
öram tsaynö niycuptin vientupis yacupis 31ॸTsaynö nisquirmi Jesusta

pärasquirgan. 25ॸNircurnam rugacurgan: “Ama nogacunata


discïpuluncunata nirgan: “¿Imanirtä inƿernumanga garpaycayämaytsu”
nogaman mana nirnin. 32ॸTsaynam janaganchö atsca
yäracaycayämanquirätsu?” nir. cuchicuna caycagta ricärir
Tsayga discïpuluncuna quiquincuna rugacuyargan cuchicunaman
puram pasaypa mantsacashga yaycucuycuyänanpä. Jesusnam nirgan
parlapänacuyargan: “Cay runaga ¿ima aywar yaycucuycuyänanpä tsay
runanarä cacunpis tsayläya vientupis rugacuyanganman. 33ॸTsaymi supaycuna
yacupis pay ninganta cäsuycunanpä?” runapita yargurir yaycucuycuyargan
nirnin. tsay cuchicunaman. Tsaynam cuchicuna
junish tunapita acataycachaycar
Runapita supaycunata jegarpäriyargan gochaman. Tsaychömi
Jesus gargungan cuchicuna shengacar wanuyargan.
(Mateo 8.28-34; Marcos 5.1-20) 34ॸCuchi mitsegcunanam tsayta
26ॸTsaynö aywaraycarnam chäyargan ricaycur geshpir aywacuyargan marcapa
Gerasa marcapa washaläninman. Tsayga ricayangancunata willacuyänanpä.
cargan Galilea provinciapa 35ॸTsay willacuyaptinnam runacunaga

wac-tsimpanchömi. 27ॸTsaychö Jesus marcapita shayämurgan: “Mä imash


büquipita yarpuriptinnam supay päsaycushga” nirnin. Jesus
löcuyätsingan juc runa shamurgan. Tsay caycanganman chaycurnam ricayargan
runaga löcuyangan junagpitapis supay löcuyätsingan runa trocapäcushga
gallapächullam puricog. Panteonllachömi shumag ƿsyunchöna Jesuspa ñöpanchö
täcogpis. 28,29ॸTsay runata imayca jamaraycagta. Tsayta ricaycur
munangantam supay ruratsirgan. runacunaga pasaypam mantsariyargan.
Maquinta chaquinta cadinawan 36ॸMarcapita chag runacunata

pancayaptinpis cadinatapis rachisquirmi willayargan supayyog runata Jesus


tsunyag jircacunapa aywacog. allïtsingantam. 37ॸTsaynam pasaypa
Tsaynam tsay runata ricaycur Jesus mantsariywan tsay Gerasa runacuna
nirgan: “¡Gam supay, cay runapita Jesusta rugar niyargan marcanpita
yarguy!” nir. jucläpa aywacunanpä.

o॰8.30 Legion ninanga “atsca waranga o miles” ninanmi.


143 ґk̞ͮԆækґॷ8

38ॸTsaynam Jesus büquiman niyargan. Tsaynö niyaptinnam Pedro


yarcuraycaptinna alliyag runa rugar nirgan: “Tayta Jesus, cayläya quichqui
nirgan: “Taytay, gamwan aywacuytam aywaycashgaga jucnin jucninpis
noga munä. Pushacallämay” nirnin. yatayäshungayquita ¿imanöparä
Tsaynö niptinnam Jesus nirgan: musyashwan?” nir.
39ॸ“Nogawan aywacunayquipa rantinga 46ॸTsaynö niptinpis Jesus yapaymi

wayiquipa cutir marca mayiquicunata nirgan: “Musyämi mayganpis


willay gamta Tayta Dios yataycamar podernïwan allisquinganta”
allïtsishungayquita” nir. nir.
Tsaynam runa marcanman cutiycur 47ॸTsaynam warmi imanö caytapis

willacurgan Jesus cuyapar milagruta mana puëdirna tsuctsucyarrä Jesuspa


ruranganta. ñöpanman gonguricuycurgan.
Nircurnam willargan imanir
Jairupa tsurinta Jesus yataycunganta y jinan öra
cawaritsingan y yawar apaywan allisquinganta. 48ॸTsaynam Jesus nirgan:
geshyag warmita allïtsingan “Hïja, nogaman yäracamurmi tsay
(Mateo 9.18-26; Marcos 5.21-43) geshyayquipita allirguyqui. Cananga
40ॸGerasapita Jesus Capernaum cushishgana cuticuy” nir.
marcaman cutiptinnam pasaypa atsca 49ॸJesus tsaynö parlapaycaptinmi

runacuna quichquishga goriraycäyargan Jairupa wayinpita juc willacognin runa


Jesusta shuyacur. 41,42ॸTsaymanmi Israel chaycur Jairuta nirgan: “Tayta Jairo,
runacunapa autoridänin Jairo jutiyog tsuriquega wanushganam. ¿Imapänatä
runa chärirgan. Payga cargan Tayta Jesustapis wayiquiman pushanqui?” nir.
Diosman mañacur goricäyangancunachö 50ॸTsayta wiyaycurnam Jesus Jairuta

mandacogmi. Paypa chunca ishcay (12) nirgan: “Ama llaquicuytsu. Nogallaman


watayog jucllaylla warmi tsurinmi yäracamuptiquega tsuriqui
wanuycarganna. Tsaymi Jesuspa cawarimungam” nir.
ñöpanman gonguricuycur rugacurgan 51-53ॸTsaynam Jairupa wayinman

wamranman allïtseg aywaycunanpä. chaycur wanushga wamrapä


Jesus Jairupa wayinman aywaptinnam wagaycäyagta ricaycur Jesus nirgan:
atsca runacuna gepanta aywayargan. “Ama wagayaytsu. Cay wamra
43ॸTsay runacunachömi juc warmi wanushga caycarpis, punuycagnöllam
aywargan chunca ishcay (12) watana riccharcamunga” nir.
yawar apaywan geshyagyashga. Tsay Tsaynö niptin Jesustaga runacuna
warmega atscag jampicogcunachö asipäyarganmi. Tsaynam wamra
jampicurninpis manam allirgantsu. wanushga caycanganman Jesus
44ॸTsay warmega runacunapa rurinllapa yaycatsirgan Pedruta, Juanta,
yaycuycurmi Jesuspa röpanpa cuchunta Santiaguta, y Jairutapis warmintinninta.
yataycurgan. Tsaynö yataycuptin jinan Waquincuna aywayänantaga manam
öram yawar apaynin pärasquirgan. munargantsu. 54ॸNircurnam Jesus
45ॸTsay warmi allinganta wamrata maquinpita tsarircur caynö
tantiyasquirnam Jesus runacunata nirgan: “Wamra, sharcamuy” nirnin.
tapurgan: “¿Pitä yataycamashga?” nir. 55ॸTsaynö niptin wamra jinan öram

Tsaynam tsaychö llapanpis “Manam cawarircamur sharcurgan. Tsaynam Jesus


nogallätsu, manam nogallätsu” nirgan tsay wamrata pachan garayänanpä.
ґk̞ͮԆækґॷ8ٍॷ9 144

56ॸWamran cawarimunganta ricaycur runacuna parlar niyargan: “Juan


papänincuna pasaypa espantacurmi Bautistam cawarimushga” nir.
cushicuyargan. Tsaypitanam Jesus nirgan: 8ॸWaquincunam niyargan profëta Elias

“Cay wamrata cawatsimungäta pitapis canganta. Y waquincunanam niyargan


willacuycäyanquimantä” nir. unay willacognin maygan profëtapis
cawamunganta. 9ॸJuan cawarimunganta
Chunca ishcay (12) runacuna niyaptinmi Herodes
discïpuluncunata Jesus cachangan yarpachacur nirgan: “Paypataga
(Mateo 10.5-15; Marcos 6.7-13) quiquïchä umantapis rogutsirga ¿pirä

9
1ॸTsaypitanam chunca ishcay canman tsay runa? Tsay runata
apostolnincunata gayaycur imanöparä nogapis regiycüman” nir.
poderninta Jesus gorgan runacunapita
5,000 runacuna micuyänanpä
supaycunata garguyänanpä y tucuyläya
milagruta Jesus rurangan
geshyawan geshyacogcunata
(Mateo 14.13-21; Marcos 6.30-44;
allïtsiyänanpä. 2ॸNircurnam paycunata
Juan 6.1-14)
cachargan Diospa alli willacuyninta
willacuyänanpä y geshyacogcunata 10ॸTsaypita apostolcuna willacuyninta
allïtsiyänanpä caynö nirnin: 3ॸ“Maypa willacur puriyanganpita cutir Jesusta
aywarpis ama apayanquitsu willapäyargan yachatsir puriyanganchö
tucruyquicunata, alporjayquicunata, imanö cayanganta. Tsaynö
millcapayquicunata, ni gellëniquicunata. willapäriyaptinnam paycunata
Janayquicunachö röpayquicunallawan pusharcurna Jesus aywargan Betsaida
aywacuyanqui. 4ॸMaychöpis pipis marcapa tsunyagnin quinranman.
wayinman patsatsiyäshuptiqui 11ॸTsaypa aywayanganta musyaycur

tsayllachö cacuyanqui tsay marcapita atscag runacuna gepanta aywayaptin


aywacuyangayquiyag. 5ॸMay tsaychöpis Jesusga Diospa willacuyninta
marcamanpis chäyaptiqui sïcush willacurganmi y geshyagcunatapis
runacuna mana chasquiyäshunquitsu, allïtsirganmi.
tsaypita aywacuyanqui 12ॸPatsa tardiyaptinnam

chaquiquicunachö polvuta tapsicusquir. discïpuluncuna Jesusta niyargan:


Tsaynöga rurayanqui mana “Taytay, cay tsunyagchöga manam
chasquiyäshungayquipita Tayta Dios imapis cantsu cay runacuna
paycunata castigananpä cagta micuyänanpä ni patsacuyänanpä.
musyatsirmi”. Paycunata niycuy aywacur imallatapis
6ॸTsaynö cachaptin discïpuluncuna rantir micuyänanpä” nir.
marcan marcanmi puriyargan Diospa 13ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

willacuyninta willacurnin. Tsaynömi “Gamcuna micuyänanpä garayay” nir.


atscag geshyagcunatapis allïtsiyargan. Tsaynam paycuna niyargan:
“¡Imäcunatarächi tincuycätsiyäman!
Rey Herodes yarpachacungan Caychö capayäman pitsga tantawan
(Mateo 14.1-12; Marcos 6.14-29) ishcay pescädullachä. Micuy ranteg
7ॸJesus tsaynö discïpuluncunawan mana aywar imarga ¿imatarä caytsica
milagrucuna rurayanganta Galilea runacunata garaycuyämanpis?” nir.
provinciapa mandagnin Herodes 14ॸTsaychö runacunaga cayargan

pasaypam yarpachacurgan. Tsaynam pitsga waranganömi (5,000) ollgucuna,


145 ґk̞ͮԆækґॷ9

warmipis wamrapis mana yupashga. pitapis willayayrätsu noga salvacog


Tsaynam discïpuluncunata Jesus nirgan: cangäta. 22ॸTayta Dios cachamangan
“Jamatsiyay llapan runacunata pitsga runa caycaptïpis pasaypa ñacatsirmi
chuncacama (50)”. maltratayämanga. Autoridäcuna,
15ॸNingannömi discïpuluncuna sacerdöticunapa mandagnincuna, y ley
llapanta jamatsiyargan. 16ॸTsaynam yachatsicogcuna conträ sharcurmi
Jesus tsay pitsga tantata y ishcay wanutsiyämanga. Peru
pescäduta tsarircur ciëluman ñuquircur wanutsiyämanganpita quimsa junagtaga
Tayta Diosman mañacur cawamushämi”.
agradesicurgan. Nircurnam tsay tantata 23ॸNircur llapan gatiragnincunatapis

y pescäduta paquirir discïpuluncunata caynömi nirgan: “Pipis discïpulü cayta


macyargan runacunata aypuyänanpä. munarga quiquinpa munayllanta rurar
17ॸTsaychö runacuna pachajuntam ama cawatsuntsu. Imayca ñacaychö
micuyargan. Manana munar carpis nogaman yäracamur cawayätsun.
sobrapacuyangantanam tantatawan Wanunganyagpis noga ningäcunata
pescäduta discïpuluncuna goriyargan cäsumag cagcunaga rasunpam nogaman
chunca ishcay (12) canastacunaman. criyicayämun. 24ॸNoga munangänö mana
cawar pipis quiquinpa munayninta
Tayta Dios cachamungan salvacog rurar cawacogcunaga inƿernumanmi
canganta Jesuspä Pedro ningan gaycucäyanga. Imayca ñacayta päsarpis
(Mateo 16.13-19; Marcos 8.27-29) noga munangänö cawagcunam itsanga
18ॸTsaypita juc junagnam Jesus gloriaman chäyanga. 25ॸCay patsachö
discïpuluncunawan caycar Tayta Diosman imaycayog cayanganpis ¿imapärä
quiquillan mañacurgan. Mañacuyta pitapis välin Tayta Diosta mana
ushasquirnam paycunata tapurgan: cäsunganpita inƿernuman garpucänan
“¿Noga pï cangätatä runacuna yarpäyan?” captinga? 26ॸPipis nogapita y
19ॸTsaynam discïpuluncuna niyargan: willacuynïpita pengacuptinga tsay
“Waquin runacunam niyan Juan pengacamagcunata manam nogapis
Bautista cangayquita. Waquincunam cäsushätsu, Tayta Diospa
niyan unay profëta Elias cangayquita. Y *angelnincunawan chipipir ciëlupita
waquincunanam niyan unay juc profëta cutimungä junag. 27ॸWaquinniquicuna
wanunganpita cawamushga cawaycällarran ricayämanqui Tayta
cangayquita” nir. Dios cachamangan salvacog rey
20ॸTsaynö niyaptinnam paycunata chipipirrä caycagta”.
Jesus tapurgan: “Y gamcunaga ¿noga pï
cangätatä yarpäyanqui?” nir. Jircachö Jesus chipipegta quimsan
Tsaynam Pedro nirgan: “Gamga Tayta discïpuluncuna ricayangan
Dios cachamungan salvacogmi canqui, (Mateo 17.1-8; Marcos 9.2-8)
taytay” nir. 28ॸTsaypita semänatanam Jesus juc

jircanman witsargan Tayta Diosman


Wanunanpä cagta Jesus mañacunanpä. Tsaypa witsarnam
willacungan pushargan Pedruta, Juanta, y
(Mateo 16.20-28; Marcos 8.30–9.1) Santiaguta. 29ॸTsaychö Jesus Tayta
21ॸTsaynö Pedro niptinnam Diosman mañacuycaptinmi gagllan
discïpuluncunata Jesus nirgan: “Ama jucnöman ticrasquirgan y röpanpis
ґk̞ͮԆækґॷ9 146

pasaypa yullag pürumanmi captinmi gamta mana tarir


ticrasquirgan. 30ॸTsaynö caycaptinnam discïpuluyquicunatapis rugacurgö
unay profëtacuna Moiseswan Elias tsurïpita supayta garguycuyänanpä.
yuripasquirgan. 31ॸTsay pasaypa Peru paycunaga manam
chipipiycagchömi parlayargan puëdiyashgatsu” nir.
Jerusalenchö Tayta Dios munangannö 41ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan:

Jesus wanunanpä cagtapis. “Yäracuyniynag jutsasapa runacuna,


32ॸTsaychö Pedroga ishcay discïpulu ¿nogallarätsurä tsaycunata ruraycäshä?
mayincunawanmi punuy atipaptin ¡Imayyagrä gamcunawan caycäshä!
ricchaycäyargan. Tsaymi ricayargan Canan apayämuy tsay wamrata” nir.
tsay profëtacunawan Jesus chipipirrä 42ॸTsaynam Jesuspa ñöpanman

parlaycäyagta. 33ॸTsaynam tsay wamrata apaycuyaptin supay


runacuna illacasquiyänanpäna tsuctsucyätsir patsaman
caycaptin Jesusta Pedro nirgan: ishquiriycatsirgan. Tsayta ricaycurmi
“Taytay, ima allipämi cayman supayta Jesus ollgutupargan wamrapita
shacayämurgä. Cananga rurayämushä yargunanpä. Jinan öram wamra sänuna
quimsa tsucllacunata, jucta gampä, ticrasquiptin Jesus papäninta
jucta Moisespä, y juctana Eliaspä” nir. entregargan. 43ॸTsaynö Tayta Diospa
(Imanö niytapis mana puëdirmi Pedro poderninwan supayta gargunganta
tsaynöllana parlapargan.) ricarmi runacuna espantacur
34ॸTsaynö Pedro parlapaycaptinmi cushicuyargan.
pucutay paycunata tsapasquirgan.
Discïpulucunam pasaypa Wanutsiyänanpä cagta
mantsariyargan. 35ॸTsaynam pucutay Jesus yapay willacungan
rurinpita Tayta Dios caynö nimurgan: (Mateo 17.22,23; Marcos 9.30,31)
“Paymi cuyay tsurï. Pay Tsaycunata rurangancunapita
niyäshungayquicunata cäsucuyay” runacuna cushishga caycäyaptinpis
nirnin. discïpuluncunata Jesus nirgan caynömi:
36ॸTayta Dios tsaynö niscamuptinga 44ॸ“Wiyayämay shumag y yarparäyay.

Jesus japallannam caycänä. Tsay Noga Tayta Diospita shamogta


ricayangancunata discïpuluncuna runacuna entregayämanga
manam pitapis willacuyarganrätsu. chiquimagnïcunapa maquinmanmi” nir.
45ॸTsaynö Jesus parlapaptinpis
Wanuy geshyayog wamrata discïpuluncunaga manam
Jesus allïtsingan tantiyayargantsu runacuna
(Mateo 17.14-18; Marcos 9.14-27) wanutsiyänanpä cagta. Tsaynö mana
37ॸWaraynin jircapita uräyämuptinnam tantiyarmi imapita tapurcuytaga
atscag runacuna Jesusta taripäyargan. mantsariyargan.
38ॸTsaynam tsay runacunapita juc runa

Jesusta rugar caynö nirgan: “Tayta, cay Mayganpis mas alli


jucllaylla tsurilläta mana ajayllapa ricashga cayta munayangan
ricaycullay. 39ॸSupaymi illagpita (Mateo 18.1-5; Marcos 9.33-37)
gayarätsin. Pampaman ishquitsin. 46ॸTsaypitanam Jesuspa

Poshgaytapis agtutsin. Mana dejaypam discïpuluncuna quiquin pura


pasaypa tsuctsucyätsin. 40ॸTsaynö rimanacuyargan: “Maygantsicshi mä
147 ґk̞ͮԆækґॷ9

llapantsicpa mandagnin cashun” nir. nina runtuta cachaycamuptin cay


47ॸTsaynö yarpaycäyanganta musyarirmi runacuna ushacasquiyänanpä?” nir.
Jesus ñöpanman juc wamrata 55ॸTsaynam paycunata Jesus

ichïtsirgan. 48ॸNircurnam nirgan: “Pipis ajäpargan: [“Tayta Dios gamcunatapis


cay wamratanö runa mayinta alli ricag cuyapaycäyäshuptiquega ¿imanirtä
cagmi nogata chasquiycämag cuenta juccunapäga tsaynö yarpäyanqui?”]
caycäyan. Nagana nogata 56ॸTsaynö nisquirmi juclä marcapa

chasquimarninga cachamagnï Tayta aywacuyargan.


Diostapis chasquiycäyanmi.
Juccunapita mas puëdeg caypä mana Gatirayta munag runacunata
yarpagcunaga mas alli discïpulümi Jesus tantiyatsingan
cayanqui”. (Mateo 8.19-22)
57ॸTsaynö aywaycäyaptinmi juc runa
Tayta Diosta cäsucur allita Jesusta nirgan: “Tayta, maypa
ruragcunata mana michäyänanpä aywaptiquipis gamtaga
Jesus ningan gatiräshayquim”.
(Marcos 9.38-40) 58ॸTsaynö niptinmi Jesus nirgan:
49ॸTsaynam discïpulun Juan nirgan: “Atogcunapaga machaynincuna canmi.
“Taytay, nogacuna ricayargö supayyog Pishgucunapapis geshuncuna canmi.
runacunapita jutiquichö juc runa Peru noga Tayta Diospita shamogpaga
supaycunata gargogtam. Pay manam ni juc wayïllapis cantsu maychö
nogantsicwan mana puriptinmi punuycunalläpäpis” nir.
michäyargö”. 59ॸTsaynö nisquirmi juc runata Jesus
50ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: nirgan: “Discïpulü canayquipä nogawan
“Ama michäyanquitsu. Nogantsicwan aywacushun” nir.
mana purishga carpis Tayta Diospa Niptinnam tsay runa nirgan: “Tayta
willacuyninta cäsucurga allillatam Jesus, papänï wanuptin pampaycurga
ruraycan. Tsaynö carninga manam gamta gatishayquim” nir.
nogantsicpa contrantsictsu caycan”. 60ॸTsaynam Jesus nirgan: “Papäniquita

pampaytarä shuyacunayquipa rantinga


Santiagutawan Juanta juclla nogawan aywacushun Diospa alli
Jesus ajäpangan willacuyninta willacunayquipä.
51ॸJesusciëluman cutinanpä ricognam Wanogcunataga quëdagcunanachir
tiempu chaycämurgan. Tsaynö pampacuyanga” nir.
caycaptinpis mana mantsacuypam Jesus 61ॸTsaypita juc runapis caynömi

aywargan Jerusalenman. 52ॸTsay nirgan: “Tayta Jesus, nogapis gamwan


aywaycarnam cachacurgan *Samaria aywacuytam munä. Itsanga
provinciachö juc marcaman, tsaychö castäcunatarä willaycamushä
patsacuyänanpä wayi asheg. 53ॸTsay aywacunantsicpä”.
marcachö runacuna manam chasquiyta 62ॸNiptinnam paytapis Jesus nirgan:

munayargantsu, Jerusalenpa “Pipis gepapa ticracushgaga manam


aywaycanganta musyar. 54ॸTsaynö mana yapyantsu. Tsaynö castayquipä y
chasquiyaptinnam Santiaguwan Juan imaycayquicunapäpis yarparaycarga
niyargan: “¿Elias ñöpata rugacungannö nogapa discïpulü cayta manam
Tayta Diosta rugacuriyämancu ciëlupita puëdinquitsu”.
ґk̞ͮԆækґॷ10 148

miñishtiyangayquitapis chasquiyanqui.
Jesus 72 gatiragnincunata Diospa Pipis imallatapis garayäshuptiqui
willacuyninta willacog cachangan micucurcuyanqui”.

10
1ॸTsaypitanam Jesus acrargan 8ॸ“May marcamanpis chäyaptiqui

ganchis chunca ishcay (72) runacuna chasquicuyäshurniqui tsaychö


gatiragnincunata.ॹp Nircurnam ishcay imallatapis garayäshungallayquita
ishcay cachargan pay aywananpä cag micuyanqui. 9ॸTsay puriyangayqui
marcacunaman. 2ॸTsaynö cacharninmi marcacunachö geshyagcunata
Jesus caynö nirgan: “Maytsicag allïtsiyanqui. Y runacunata niyanqui:
runacunam listuna caycäyan Diospa alli ‘Tayta Diospa alli willacuyninta
willacuyninta wiyacur musyatsicuy tiempu chämushganam’
chasquicuyänanpä. Imayca jatun nir. 10ॸMay marcaman chäyaptiquipis
chacrachö wallcag runacunalla runacuna mana chasquiyäshuptiquega
cosichaycagnömi willacogcunaga cälliman yargusquir niyanqui: 11ॸ‘Cay
wallcagllarä cayan. Tsaymi Tayta Diosta chaquïcunachö polvuta tapsiyä mana
rugacuyänayqui willacogcuna mas atsca alli yaga cayangayqui musyacänanpämi.
cayänanpä. 3ॸCananga aywar willacuyay. Ima captinpis musyayay salvacog rey
Gamcunata cachaycä atsca gamcunaman chämunganta’ nir.
atogcunaman üshacunata gaycapaycog 12ॸTsaynö mana

cuentam, Diospa willacuyninta mana chasquiyäshungayquipitam tsay


alli yaga runacunatapis runacunata Tayta Dios castiganga unay
willacuyänayquipä”. tiempu Sodoma marcachö
4ॸ“Ama apayanquitsu gellëniquicunata, castiganganpitapis mas cuyapaypäॹq cay
gepiquicunata, ni llangiquicunata. patsa ushacangan junag”.
Piwanpis nänichö tincurga ama parlacur
Jutsancunata mana dejagcuna
cacuyanquitsu”.
5ॸ“Pipa wayinman charpis wayiyogta inƿernuman gaycucäyänanpä cagta
Jesus willangan
niyanqui: ‘Alli caway caycutsun cay
(Mateo 11.20-24)
wayichö’ nir. 6ॸTsay wayiyog
chasquiyäshuptiquega niyangayquinömi 13ॸ“Corazin marca runacuna y Betsaida

alli caway canga tsay wayinchö. Mana marca runacuna, ¡gamcunataga Tayta
chasquiyäshuptiquega manam paypäga Dios mana cuyapaypam
alli caway cangatsu. 7ॸPipis castigayäshunqui! Gamcunachö
chasquiyäshogniquicunapa wayillanchö milagrucunata rurangänö Tiro y Sidon
posadaräcuyanqui. Ama wayin marcacunachöॹr milagrucunata
wayinräga puriyanquitsu mas allitarä ruraptëga maynam Tayta Diosta
munar. Arupacog runa arunganpita perdonta mañacur jutsa ruraynincunata
pägunta chasquinmi. Tsaynömi dejariyanman cargan. Tsaynö
gamcunapis Tayta Diospa willacuyninta jutsancunapita llaquicurnin maynam
willacuyangayquipita ima arripenticur cotenciapita röpata

p॰10.1 Waquin unay gellgashgancunachö nin ganchis chunca (70) gatiragnincuna canganta.
q॰10.12 Sodomachö tärag runacunata Tayta Dios castiganganta musyanayquipä liyinqui
Genesis 19.1-29. r॰10.13 Tiro y Sidon marca runacuna imanö cayangantapis
musyanayquipä liyinqui Isaias capïtulu 23; Ezequiel capïtulu 26-pita 28-yag; Amos 1.9,10.
149 ґk̞ͮԆækґॷ10

jaticurcur uchpaman jamaycur cushicuyangayquipitaga masrä


wagayanman cargan. Gamcunaga cushicuyay jutiquicuna Tayta Diospa
milagrucunata rurangäta ricaycarpis librunchö gellgaraycanganta”.
manam jutsa rurayniquicunata dejayta
munayanquitsu. 14ॸTsaynö jutsa Tayta Diosta Jesus alabangan
rurayniquicunata mana (Mateo 11.25-27; 13.16,17)
dejayangayquipitam ƿsyu ƿnal 21ॸTsaypitanam Jesus Espiritu Santupa

junagchö Tiro y Sidon runacunapitapis munayninwan cushicur Tayta Diosta


masrä castigacäyanqui. 15ॸCapernaum alabar caynö nirgan: “Papällä,
marca runacuna, ¿gamcunaga ‘Tayta ciëluchöpis cay patsachöpis imaycawan
Diospa ñöpanmanmi chäshä’ munayyogmi gamga caycanqui. Gamta
niyanquipischi? Tayta Diospa alaballämi, Tayta Dios. Yachag
ñöpanman chäyänayquipa rantin tucogcunata tantiyatsinayquipa rantinga
gamcunaga inƿernullamannam llänu runacunachömi
gaycucäyanqui”. tantiyatsicurguyqui nogata
16ॸTsaynö nisquirnam cachamangayquita. Tsaynö cananpä
discïpuluncunata nirgan: “Gamcuna yarpangayquinöllam ruracashga,
willacuynïta willacuyaptiqui papällä” nir.
wiyayäshurga nogatapis 22ॸNircurnam discïpuluncunata nirgan:

wiyaycäyämanmi. Y gamcunata mana “Papällämi llapantapis munaynïman


chasquiyäshogcunaga nogatapis manam churamushga, tsurin captï. Noga imanö
chasquiyämantsu. Nogata mana cangätapis payllam musyaman.
chasquimag cagga cachamagnï Tayta Tsaynöllam papällä imanö cangantapis
Diostapis manam chasquiycäyantsu”. nogalla musyä. Tsaymi tantiyatsingä
cagcunalla musyayanqui Tayta Dios
Jesuspa discïpuluncuna imanö cangantapis”.
willacuyanganpita cutiyangan 23ॸTsaypita discïpuluncunallawan
17ॸTsaypita juc ishcay semänacuna caycarnam paycunata nirgan:
päsariptinnam ganchis chunca ishcay “Gamcunam imata rurangäcunata ricar
(72) discïpuluncuna willacuyanganpita y imata yachatsingäcunata wiyar
cushishga cutiyargan Jesusman: tantiyacuyanqui noga imanö cangätapis.
“¡Runacunapita supaycunata 24ॸUnay profëtacunapis y mandacog

poderniquiwan garguyaptï yargushgam, reycunapis cay rurangäcunataga ricayta


taytay!” nirnin. munayargannam. Ricamayta munarpis
18ॸTsaynam Jesus nirgan: “Au, manam ricayämashgatsu. Tsaynömi
musyämi supaycuna runacunapita noga willacungäcunata wiyayta
yargungantaga. Ciëlupita tillagucur munarpis mana wiyacuyashgatsu.
räyu ratamungannömi Satanaspa Gamcunam sïga ricaycäyämanqui y
puëdeg caynin illagaycan. 19ॸNogam wiyaycäyämanqui”.
podernïta gamcunaman churargö llapan
mana allicunata jarurir päsayänayquipä. Runa mayinta Samaria
Tsaynö Satanaspa puëdeg caynintapis runa cuyapangan
mana cäsuypa cayaptiquega imatapis 25ॸTsaypita juc cutichönam juc ley

mananam rurayäshunquinatsu. yachatsicog runa Jesus yachag canganta


20ॸRunacunapita supaycunata gargur o mana yachag cangantapis musyananpä
ґk̞ͮԆækґॷ10 150

caynö tapurgan: “Taytay, ¿imatatä wataparcur ashnunman muntarcatsir


ruräman imaypis mana ushacag alli apanä patsacungan wayiyag. Nircur
cawayman yaycunäpä?” nir. tsaychö payga jampir ichic jucläyanganyag
26ॸTsaynö niptin Jesusnam nirgan: täparänä. 35ॸTsaypita warayninna tsay
“Mä, puntata gamtarä tapurishayqui. cuyapäcog runa bulsicunpita gellëta
¿Imatatä tantiyanqui Moises gellgangan jipisquir päganä tsay wayiyogta ishcay
leycunata liyir?” junag arupacur gänangantanö: ‘Cay
27ॸNiptinnam tsay runa nirgan: “Mana geshyagta ricapaycällanqui cutimungäyag,
ushacäcog alli cawayman runa taytay. Imachöpis masta gastacuptiquega
yaycunanpäga tsay leycunachöga caynömi Ëӕҡɗ̲ӕф̲ɗЙ'ǣ́́'Ѹȍֆнӕɗٔॸٚ͑ɗф.
nican: ‘Llapan shonguyquiwan Tayta 36ॸJesus tsaynö willapayta

Diosman yäracur cawanqui. Tsaynö llapan ushasquirnam tsay ley yachatsicog


voluntäniquiwan, llapan callpayquiwan, y runata tapurgan caynö nir: “Tsay
llapan yarpayniquiwan munanganta quimsan runacunapita ¿maygan cagtä
ruranqui. Y runa mayiquicunatapis llapan wanuycagna runa mayinta cuyapargan?”
shonguyquiwan cuyanqui’ nir”. 37ॸTsaynö niptinnam tsay runa nirgan:
28ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: “Samaria runam, taytay” nir.
“Tsaytaga allitam nirguyqui. Tsay Tsaynam Jesus nirgan: “Canan gampis
ningayquicunata cumplirga gampis mana tsay cuyapäcog runanölla runa
ushacag alli cawayman yaycunquim”. mayiquita cuyapanqui”.
29ॸTsaynö niptinnam tsay ley yachatsicog

runa Jesusta yapay tapurgan: “Tsayöraga Martapa y Mariapa wayinchö


gampä ¿picunatä runa mayëga, taytay?” Jesus yachatsingan
30ॸTsaynam Jesus “Puntataga 38ॸTsaypita aywacurnam Jesus
wiyamayrä” nir caynö nirgan: “Juc discïpuluncunawan chäyargan juc
runam aywaycänä Jerusalen marcapita tacshalla marcaman. Tsaychö Martapa
Jerico marcaman. Tsaynö aywaycaptin wayinman Jesus chaycuptinnam pay
ladroncuna pasaypa magacacharcur patsatsirgan. 39ॸMartapa ñañan Marianam
jatirangan röpanta y imaycantapis Jesuspa ñöpanman jamacuycurgan, Tayta
gechusquir wanushgatanö jagirir Diospä parlapangancunata wiyayta
jegariyänä”. munar. 40ॸMartam itsanga tsay wayinchö
31ॸ“Tsay nänipam aywaycänä juc imayca ruraynincunata ruracuycargan.
sacerdöti. Tsayna wanushgatanöna runa Tsaymi imayca ruraynincuna captin
jitaraycagta ricaycarpis tsay Jesusta nirgan: “Señor Jesus, ¿imanirtä
sacerdötega manapis ricag tucur ñañä tsaychö jamaräcun noga caychö
päsacunä. 32ॸTsaypita sacerdötipa juc imayca ruraycunawan ñacaycaptï?
yanapagninpis tsaynöta ricaycar mana Niycullay yanapamänanpä” nir.
ricag tucullar yagacurir päsacunä”. 41ॸTsaynam Jesus nirgan: “Marta,
33ॸ“Juc *Samaria runana tsay nänipa ¿imanirtä tsaynö nimanqui? Gamga
aywaycar tsayman chänä. Israel runacuna alläpa yarpachacunqui imapis
Samaria runacunawan chiquinacuycarpis rurayniquicunallapämi. 42ॸTsay
tsay Samaria runaga tsaynö yawarllana quiquiquipa rurayniquillapä
jitaraycagta ricaycur pasaypa yarpachacunayquipa rantinga Tayta
cuyapasquinä. 34ॸTsayna acëtiwan y Dios ningancunata yachacunayquipä
vïnuwan jampipaycur ratashcunawan cagtam yarpachacunayqui. Mariaga
151 ґk̞ͮԆækґॷ10ٍॷ11

yachatsingäcunatam wiyaycäman. garaycunäpä’ nir. 7ॸTsaynö


Tsaynö yachacungantaga manam pipis mañacuptinshi vicïnunga ninä:
gechunganatsu”. ‘¿Imanirtä cay örarä shamunqui tsayta
mañacamag? Puncüpis trancashganam y
Tayta Diosman mañacunantsicpä wamräcunapis punucuycäyannam. Cay
Jesus yachatsicungan öraga manam gamta atiendiyta
(Mateo 6.9-15; 7.7-11) puëdïnatsu’ nir”.

11
1ॸTsaypita
juc cutichönam Jesus 8ॸTsaynö nisquirnam Jesus caynö

mañacuycargan Tayta Diosman. nirgan: “Sharcamuyta mana


Mañacuyta ushasquiptinnam juc munaycarpis yaparir yaparir
discïpulun Jesusta nirgan: gayacuptinga vicïnun garangam
“Discïpuluncunata Juan Bautista miñishtinganta. Manam amïgun
yachatsingannö nogacunatapis canganpitatsu garanga, sinöga pasaypa
yachaycatsiyämay Tayta Diosman gayacuptin manana atiparmi. [Yaga
mañacuyänäpä, taytay” nir. runacunapis tsaynö yanapacog
2ॸTsaynam Jesus nirgan: “Caynömi caycaptinga Tayta Diosga masrämi
Tayta Diosman mañacuyänayqui: yanapayäshunqui.] 9,10ॸTsaymi Tayta
Diosmanga imaypis mañacuyänayqui.
‘Ciëluchö caycag Tayta Dioslläcuna, Imata miñishtirpis rugacuyay.
llapan runacuna gamta Puncupita gayacognörä mañacuyay.
adorayälläshuy. Tayta Diosman mañacogcunaga
Munangayquinö llapan runacunapis chasquiyanmi. Imata miñishtirpis
gamllaman yäracamur rugacogcunaga tariyanmi.
cawaycuyätsun. Gayacogcunataga Tayta Dios wiyanmi”.
[Ciëluchö munangayquinölla cay 11ॸ“Gamcunata maygayquitapis

patsachöpis camacaycullätsun.] wamrayquicuna [tantata


3 Cada junagpä micuylläcuna ama mañacuyäshuptiqui ¿rumitatsurä
faltaycatsillaytsu ari. aptaparcuyanquiman?] Pescäduta
4 Runa mayï mana alli ricamaptinpis mañacuyäshuptiquipis ¿culebratatsurä
noga perdonangänölla aptaparcuyanquiman? 12ॸTsaynöpis
jutsäcunapita runtuta mañacuyäshuptiqui ¿atapoguy
perdonaycayämay. curutatsurä aptaparcuyanquiman?
Jutsaman Satanas ishquitsiyämayta 13ॸGamcunaga mayläya yaga carpis

munaptinpis tsapaycayällämay, wamrayquicunataga alli cagllatam


[y yanapaycayällämay llutancunata garayanqui. Tsaynö gamcuna
imaypis mana rurayänäpä. caycäyaptiquega ciëluchö caycag Tayta
Tsaynö caycullätsun]ٔॸٚ. Diosga masrämi alli cagllata
garayäshunqui. Tsay alli cagga Espiritu
5ॸNircur Tayta Diosman imaypis Santum”.
mañacuypä Jesus caynömi willapargan:
Satanaspa munayninchö Jesus
“Juc runash pullan pagas aywanä
caycanganta runacuna niyangan
amïgunpa wayinman: ‘Vicïnu, quimsa
(Mateo 12.22-30; Marcos 3.20-27)
tantayquita mañacushayqui. 6ॸJuc
amïgümi wayïman posadacamushga. 14ॸJuccutinam upayashga runapita
Imalläpis manam caycapamantsu supayta Jesus gargurgan. Supay
ґk̞ͮԆækґॷ11 152

yargusquiptinnam tsay runa parlayta imantapis apacunman. [Tsay cuentanömi


gallaycurgan. Tsaynö allïtsegta ricaycur nogapis puëdeg caynïwan Satanaspa
runacuna espantacur cushicuyargan. maquinpita runacunata jipiycä]”.
15ॸTsaynö caycaptinpis waquin 23ॸNircurmi caynöpis Jesus nirgan:

runacunaga niyargan: “Manam Tayta “Pipis ningäcunata mana cäsumag


Diospa poderninwantsu supayta cagcunanam Satanaspa munayninchö
gargushga, sinöga supaycunapa cayan. Y nogata cäsumag cagga noga
mandagnin Satanaspa poderninwanmi” munangätam ruraycäyan”.
nir. 16ॸWaquinnam Jesusta tapog tucur
niyargan: “Tayta Diospa poderninwan Maypitapis yargunganman
supayta gargungayquita musyayänäpä supay cutingan
mastapis milagrutaga ruraramuy ari” nir. (Mateo 12.43-45)
17ॸTsaynö parlaycäyanganta 24ॸ“Juc runapita supay yargucur
musyarnam Jesus nirgan: “Manam jäcogcunapam aywan tänanpä ashirnin.
yarpaycäyangayquinötsu. Cay ningäta Maychöpis mana tarirnam yarpasquin
wiyarcayämay. Juc nacionchö runacuna tärangan runaman yapay cutiycuyta.
quiquincuna pura chiquinacurga 25ॸTsaynö cutirnam taririn tsay runapa

wanutsinacurmi ushacätsinacuyanman. shongunta shumag churapacushga


Tsaynömi juc marcachö o juc wayichö pitsapacushga wayitanörä. 26ॸTsaynöta
tagcunapis quiquincuna pura tariycurnam tsay runaman cutin paypita
chiquinacur wacpa caypa mas mana allin cag ganchis (7)
gargunacuycar ushacäyanman. 18ॸTsaynö supaycunata pushacurcurna tsay
caycaptinga gamcuna ama yarpäyaytsu runachö cangan täcuyänanpä. Tsaymi
Satanaspa poderninwan supaycunata puntata canganpitapis mas peyormanna
gargungäta. Supaycunata mandagnin ticracurin”.
Satanas garguptinga poderniynagna
ticrarmi ushacätsinacuyanman”. Tayta Diosta cäsucogcuna
19ॸ“Gamcunachö waquin runacuna cushicungan
supaycunata runacunapita garguyaptin 27ॸJesus tsaynö parlaycaptinnam
yarpäyanqui Tayta Diospa poderninwan runacunapa chöpinpita juc warmi
garguyangantam. Tsaynö yarpaycarga nimurgan: “¡Diospa willacognin
¿imanirtä nogapäga yarpäyanqui cangayquipita ima cushishgarä
Satanaspa poderninwan supaycunata wachaycushog y shacshatsishog
gargungäta? Tsay llutan mamayqui caycan!” nir.
yarpayniquicunawanmi manacagcunata 28ॸTsaynö niptin Jesusnam nirgan:

parlayanqui. 20ॸNogata Espiritu Santo “Mamä cushicungannöllam Tayta Dios


yanapamaptin supaycunata gargungäta ninganta chasquicur wiyacogcunapis
ricarmi gamcuna musyayanqui Tayta masrä cushishga caycäyan”.
Diospita salvacog rey shamungäta”.
21ॸSatanaspita mas puëdeg canganta Milagrutarä Jesus rurananta
tantiyatsirmi Jesus mastapis nirgan: “Juc munayangan
lïsu runa wayinta täpaycaptinga manam (Mateo 12.38-42; Marcos 8.12)
pipis imantapis suwapanmantsu. 22ॸTsaynö 29ॸTsaypitanam runacuna Jesus

täpaycaptinpis paypita mas puëdeg runa caycangan cagman goricäyaptin caynö


chaycurmi itsanga tucrunta gechurir nirgan: “Gamcunaga Tayta Diosman
153 ґk̞ͮԆækґॷ11

mana yäracog mana alli runacuna carmi yaycogcuna shumag ricayänanpä.


milagrutarä ricayta munaycäyanqui. Manam imaypis tsaritsintsictsu catri
Gamcuna munayangayquinöräga jawancunaman churanantsicpäga.
manam ima milagrutapis rurashätsu. 34ॸRunacuna ricayänanpä actsi

Tsaypa rantinga Tayta Dios juc atsicyagnömi gamcunapis runacuna


milagrutam ruranga profëta Jonas ricayäshunayquipä noga ningäcunata
cawaycaptin rurangannö”. cäsuyänayqui. Nogata mana
30ॸ“Musyayangayquinöpis unay cäsumarninmi Tayta Dios
Jonastam jatuncaray pescädupa munangantaga ruraycäyanquitsu.
pachanchö caycanganpita Tsaymi tantiyacuyanquitsu tsacaychönö
yargatsimurgan.ॹs Tsaynömi nogatapis jutsa rurag cayangayquita. 35ॸWaquin
pamparangäpita cawatsimanga”. runacuna ‘Tayta Dios munangannömi
31ॸ“Salomonpa yachatsicuyninta cawaycä’ nicarpis manam
wiyananpämi ‘Sabah’ ningan nacionpita rasunpaypatsu Tayta Dios munangannö
juc reinapis caruta shamurgan cawaycäyan. Pagtatä tsay runacunanö
Jerusalenman.ॹt Paypis ƿsyu ƿnal cayanquiman. 36ॸWillacungäcunata
junagchö sharcamungam canan witsan rasunpis chasquicurga Tayta Dios
runacunata ‘Salomonpa cachamanganta shumagmi
yachatsicuyninta noga chasquicungänö tantiyayanqui, tsacaychö actsiwan
¿imanirtä gamcunapis Tayta Diospa imaycacunatapis ricaycagnöna”.
tsurin yachatsicunganta mana
chasquicuyargayquitsu?’ ninanpä”. Fariseucunata Jesus gayapangan
32ॸ“Tsaynöpis Jonas Diospa (Mateo 23.1-36; Marcos 12.38-40;
willacuyninta willacuptin wiyar Ninive Lucas 20.45-47)
marca runacuna jutsa ruraynincunata 37ॸJesusparlayta ushasquiptinnam juc
jagiriyargan. Jonaspitapis mas fariseo runa invitargan micuyänanpä.
imaycawan munayyog caycaptï Tsaynam wayiman chaycur Jesus
willacungätaga canan witsan runacuna jamacurgan. 38ॸIsrael runacunaga unay
manam cäsucuyantsu. Tsaymi ƿsyu ƿnal runacunapa üsuncunata cumplirmi
junagchö Ninive runacuna manarä micur maquincunatarä
sharcayämunga: ‘Jonas willacunganta awicuyag limpiu caycaptinpis. Tsaymi
chasquicuyangänö ¿imanirtä Tayta Jesus maquincunata mana awicullar
Diospa tsurin willacunganta micuycäyagta ricar yarpachacurnin
chasquicuyargayquitsu?’ niyänanpä”. invitag fariseo runa Jesusta ricapargan.
39ॸTsaynam Jesus nirgan: “Gamcunaga
Alli shonguyog cagcuna Jesusta maquiquicunata awirpis
chasquiyangan pucilluyquicunata y matiquicunata
(Mateo 5.15; 6.22,23) janallanta awirir rurin ganrata
33ॸTsaypitanam Jesus nirgan: “Actsita dejaycognömi caycäyanqui. Pucillupa y
tsaritsir alërimanmi churantsic wayiman matipa rurinchö ganra caycagnömi

s॰11.30 Jonastaga quimsa junag jatuncaray pescädupa pachanchö caycanganpita Tayta


Diosmi yargatsimurgan. Jesustapis quimsa junagmi pamparanganpita cawatsimurgan.
Jonaspita masta musyanayquipä liyinqui Bibliachö “Jonas” ningan libruta. t॰11.31 Rey
Salomonta watucag shamog reinapita musyanayquipä liyinqui 1 Reyes 10.1-13.
ґk̞ͮԆækґॷ11 154

llutan yarpayniquicunawan y imaycapä tucuycuyanqui. Peru pamparanganchö


mallag cayangayquicunawanga raccha ismushga ayanömi melanaypä
shongu caycäyanqui. 40ॸ¡Mana tantiyacog caycäyanqui Tayta Diospäga. Tsaynö
runacuna! ¿Manacu musyayanqui Tayta mana alli shonguyog cayangayquitaga
Dioslla cuerpuyquicunata camar runacuna manam musyayantsu”.
shonguyquicunatapis ruranganta? 45ॸTsayta wiyarnam Moises gellgangan
41ॸTsaymi shonguyquicunapis awishga ley yachatsicog juc runa nirgan:
cuenta cananpäga pobricunata cuyapar “Tsaynö nirga nogacunatapis
yanapayay. Tsaynö rurayaptiquimi wiyaycätsiyämanquim, taytay” nir.
Tayta Diospäga shonguyquicuna limpiu 46ॸNiptin Jesusnam nirgan: “¡Allau,

canga, manam maquiquicunallaga”. gamcunapis ley yachatsicogcuna! Tayta


42ॸ“¡Allau, fariseucuna! Gamcunataga Dios mana cuyapaypam
Tayta Dios mana cuyapaypam castigayäshunqui. Gamcunaga runacuna
castigayäshunqui. Gamcunaga imanö caytapis mana
templuman Tayta Diospä garaynin camäpacuyanganyagmi Moises
apayänayquipä huertayquicunapita gellgangan leycunaman yapa-yaparcur
mentatapis, anistapis, ni imatapis cumplitsiyta munayanqui. Tsaynö
chunca (10) aptay capuyäshuptiqui juc captinpis shumag alli tupayllapa
aptaytaga imaypis raquiycäyanquim: yachatsiyänayquipa rantinmi ollgü
‘Tayta Diospa palabran tupayparä yachatsiyanqui”.
gellgaranganmanmi llapantapis 47ॸ“¡Allau gamcuna! Tayta Dios mana

cumpliycäyä’ nirnin. Tsaycunata cuyapaypam castigayäshunqui.


rurarpis manam runa mayiquicunawan Gamcunaga alli cayangayquita runacuna
allega cawayanquitsu ni manam niyänallanpämi unay runacuna
cuyapäyanquitsu. Nircur imata wanutsiyangan profëtacuna
aunircurpis manam cumpliyanquitsu. pamparäyangan jananchö capillancunarä
Diospä ichic garayta apar rurapäyanquipis. 48ॸTsaynö ruraparpis
cumplingayquinölla runa profëtacuna gellgayangancunata mana
mayiquicunata alli ricayay, cuyapäyay, cäsur paycunata wanutseg unay
y imata aunirpis cumpliyay”. runacunanöllam gamcunapis
43ॸ“¡Allau, fariseucuna! Gamcunata caycäyanqui”.
Tayta Dios mana cuyapaypam 49ॸ“Tsaynö captinmi imanö cananpä

castigayäshunqui. Gamcunaga cagtapis musyar Tayta Dios unay nirgan:


goricäcuyänan wayicunachö allin cag ‘Cachamushä willacog profëtäcunata y
jamacunamanrä jamacuyta apostolnïcunata. Waquintam
munaycäyanqui. Tsaynöpis gamcuna wanutsiyanga y waquin cagtanam
munaycäyanqui pläzacunachö chiquir ñacatsiyanga’ nir. 50,51ॸTsaynö
yachatsicog cayangayquipita runacuna cayangayquipitam gamcunata Tayta Dios
alabayäshunallayquitam”. juzgayäshunqui Abelta wanutsegtanö,
44ॸ“¡Allau, Tayta Dios mana Berequiaspa tsurin Zacariasta altarpa
cuyapaypam castigayäshunqui! Gamcuna ñöpanchö wanutsegtanö, y mas waquin
runacuna ricayäshunayquillapäga, ä alli profëtacunata wanutsegcunatanö”.ॹu

u॰11.50,51 Abelta wanutsiyanganta musyanayquipä liyinqui Genesis 4.8. Zacariasta


wanutsiyanganta musyanayquipä liyinqui 2 Cronicas 24.20-22.
155 ґk̞ͮԆækґॷ11ٍॷ12

52ॸ“¡Allau ley yachatsicogcuna! Tayta wanutsiyäshurpis almayquicunataga


Dios mana cuyapaypam manam imanayangatsu. Tsaynö
castigayäshunqui. Runacuna Diospa caycaptinga manam pitapis
willacuyninta yachacuyta mantsacuyänayquitsu. 5ॸPaycunapita
munayaptinpis yachag tucurmi mantsacuyänayquipa rantinga Tayta
llutancunata yachatsicuyanqui. Diosllata mantsacuyay. Paymi
Rasunpaga quiquiquicunapis Diospa munayyog caycan almantinta
willacuynintaga manam cäsuyanquitsu”. inƿernuman gaycunanpäpis”.
53,54ॸTsaynö Jesus niptinnam ley 6ॸ“Pishgucuna runacunapä mana

yachatsicogcunawan fariseucuna alläpa cuestaptinpis Tayta Diospäga


ajanacurcuyargan. Tsaypitanam Jesusta välinmi. Payga manam gongantsu ni
rabyanapar tapupäyargan imaycaläya jucllayllatapis. 7ॸPishgucunatapis tsaynö
tapucuycunata Roma mandacogpa ricaycarga gamcunatanäga masrämi
contran parlaptinga tsaynöpa Tayta Dios imanö cayangayquitapis
prësuyänanpä. ricaycäyäshunqui. Hasta
agtsayquicunatapis yupashgatam payga
Alli tucogcunata Tayta Dios caycätsin. Tayta Dios tsaynö
juzgananpä Jesus ningan ricaycäyäshuptiquega pipitapis ama

12
1ॸJesus tsaynö parlaycaptinrämi mantsariyanquitsu”.
pasaypa atsca runacuna wayi
Jesuspa favornin parlagcuna imanö
ñöpanman goricäyargan. Tsaychö
cayänanpä willacungan
parlanganta wiyayta munarninmi
(Mateo 10.32,33; 12.32; 10.19,20)
cumanacur jarunacurrä caycäyargan.
Tsaynam discïpuluncunata Jesus nirgan: 8ॸ“Pipis nogaman criyicog canganta
“Fariseucunaga ‘Tayta Dios mana pengacuypa willacuptinga
ningancunata llapantam ruraycä’ nogapis Tayta Diospa y angelnincunapa
nicarpis manam cumpliyantsu. Pagtä ñöpanchö paycunapa favorninmi
paycunanö gamcunapis parlashä. 9ॸPipis nogapita pengacur
caycäyanquiman. 2ॸPacayllapa jutsa willacuynïta mana willacuptinga
rurayniquicuna imay musyacarpis nogapis Tayta Diospa y angelnincunapa
musyacangam. Manam ima ñöpanchö paycunata ‘Manam regïtsu’
rurayniquicunapis mana musyacagga nishämi”.
cangatsu. 3ॸTsaynömi puncuta 10ॸ“Tayta Diospita shamungäta mana

wichgarcur pacayllapa tantiyar nogapä llutanta parlayaptinpis


parlayangayquicunapis mayacanga. Tayta Diosga perdonangam. Salvacog
Ushacäcuy junagga imayca llutan cangäta Espiritu Santo tantiyaycätsiptin
rurayniquicunatapis Tayta Dios conträ captinmi itsanga Tayta Dios
juzgangam”. imaypis perdonanganatsu”.
11ॸ“Nogaman criyicamog
Pitapis mana mantsacuypa cayangayquipitam goricäcuyänan
willacuyninta willacunapä Jesus wayicunaman, juezcunaman, y waquin
yachatsicungan autoridäcunaman apayäshunqui
(Mateo 10.28-31) castigayäshunayquipä. Tsaychö ama
4ॸ“Cuyay amïgücuna, nogapa llaquicuyanquitsu: ‘¿Imanöparä cananga
willacuynïta willacuyaptiqui runacuna salvacuycushä?’ o ‘¿Imatarä niycushä?’
ґk̞ͮԆækґॷ12 156

nirnin. 12ॸEspiritu Santum


tantiyatsiyäshunqui imata Tayta Diosman imaypis
parlayänayquipäpis”. yäracuyänanpä Jesus
yachatsicungan
Imapäpis mallagashga runa mana (Mateo 6.25-34)
canantsicpä Jesuspa yachatsicuynin 22ॸNircur discïpuluncunatapis Jesus
13ॸRunacunapa chöpinpitam juc runa nirgan caynömi: “Ama
caynö nimurgan Jesusta: “Taytay, yarpachacuyanquitsu: ‘Canan ¿imatarä
waugïta niycuy töcamangan cag micushä? ¿Imatarä jaticushä?’ nirnin.
herenciäta raquipämänanpä” nir. 23ॸMicuynintsic mana captinpis röpantsic
14ॸTsaynam Jesus nirgan: “Amïgu, mana captinpis cushicushun Tayta Dios
manam juezniquitsu noga cä tsaynö cawayta gomangantsicpita. 24ॸShumag
nimänayquipäga” nir. 15ॸNircurnam tantiyacuyay pishgucuna imanö
runacunata nirgan: “Ama imapäpis cawayangantapis. Paycunaga manam
mallagashga cayanquitsu. Alli cawayga murucuyantsu, manam cosichayantsu,
manam imaycayogpis cayaptiquirätsu” ni tröjacuyantsu. Tsaynö caycaptinpis
nir. Tayta Diosmi micuynincuna faltätsintsu.
16ॸNircurpis Jesus caynö nirmi Gamcunaga tsay pishgucunapitapis mas
willapargan: “Juc rïcu runam välegmi cayanqui Tayta Diospäga.
murucunganpita pasaypa cosëchata 25ॸTsaynö imaycapä mayläya

gorinä. 17ॸTsayna tsay rïcu runa yarpachacurpis ¿pirächi tamäñunpita


yarpachacunä: ‘Cananga ¿maymantä masllataga jatunyarcunman?
caytsica micuynïta churashä? Wayï 26ॸImaycapis ushacagcunallapa

manam aypannatsu churanäpä’ nir. yarparäyänayquipa rantinga, imayca


18ॸTsaynö yarpachacurna ninä: ‘Canan mana faltätseg Tayta Diosman
tröja wayïta pascasquirchir jucta yäracullar cawacuyay”.
sharcatsishä mas jatuncarayta. 27ॸ“Tantiyacuyay waytacuna imanö

Tsaymanmi llapan goringä cuyaypä tuctuyangantapis.


micuynïcunata y imaycäcunatapis Waytacunaga manam aruyantsu ni
churashä. 19ॸTsaynö churacuycuptëga putscacuyantsu. Peru nicarpis imanö
atsca watapämi micuynïcuna canga. cuyayllapämi ricacuyan. Waytacuna
Tsaynö churacuycurmi itsanga micur cuyayllapä tuctungannöga manam unay
upyar cushishgallana cawacushä’ nir. rey Salomon jaticungan röpancunapis
20ॸTsaynö yarpachacurir caycaptinna iwalargantsu. 28ॸTsay waytacuna
Tayta Dios ninä: ‘¡Llutan yarpag malafë tsaquirinanlla caycaptinpis Tayta Diosga
togshu! Canan pagasmi gam wanunqui. ima shumagtam tuctutsin. Tsaynö
Llapan churangayquicuna ¿pipärä cuyayllapäta tuctuycätsirga ¿manatsurä
quëdanga?’ nir”. gamcunatanäga yanapayäshunquiman
21ॸTsaynö parlayta ushasquirmi Jesus röpashga cayänayquipä, yäracuyniynag
nirgan: “Tsay rïcu runa, runa runacuna?”
mayincunata mana yanapar 29ॸ“Tsaynö caycaptinga manam

wanungannömi llapan malafë yarpachacuyänayquitsu imata


runacunapis runa mayinta mana micuyänayquipä ni imata
yanaparga Tayta Diospita imatapis upuyänayquipäpis. 30ॸTsaycunata
chasquiyangatsu”. yarpachacurga puriyan Tayta Diosman
157 ґk̞ͮԆækґॷ12

mana yäracog runacunallam. cutir yätsingannö shuyaycagta tariycur


Gamcunaga tsay mana yäracog imanörä cushicur alabanman tsay
runacunanö ama yarpachacuyaytsu. empliyädunta. Mësaman jamaycatsir
Tayta Diosga musyaycanmi imata quiquin patronmi sirvinga. 38ॸTsay
miñishtiyangayquitapis. 31ॸTsay patron illanganpita imay öra chänanpä
imapäpis yarpachacuyänayquipa cagta mana musyar empliyäduncuna
rantinga Tayta Dios munanganta rurar shuyacuyangannöllam, nogatapis
cawayänayquipä cagta maya-mayalla listacushga
yarpachacuyayga. Pay munangannö shuyacayämänayqui ciëlupita
cawayaptiquega imata cutimunäta musyaycarga. Tsaynö
miñishtiyangayquitapis Tayta Dios shuyacaycäyämagta tariptëga imanö
manam faltätsingatsu”. cushicuyrä gamcunapä caycunga”.
39,40ॸ“Manam pipis punucunmantsu
Rïcuyayllapä mana ladron suwapänanpä cagta musyarga.
yarpachacunantsicpä cagta Jesus Maya-mayallam waranman
yachatsicungan imancunatapis täpaycar. Tsay ladronta
(Mateo 6.19-21) shuyacognölla gamcunapis
32ॸ“Cuyay gatirämagnïcuna, ama maya-mayalla imaypis caycäyay, noga
llaquicuyaytsu. Gamcunatam Tayta Dios cutimunäpä cagta musyaycarga. Noga
acrayäshurgayqui imayyagpis paywan ciëlupita cutimushä mana
cawayänayquipä. yarpäyämangayqui öram”.
33ॸCapuyäshungayquita 41ॸTsaynam Pedro tapurgan: “Tsaynö

imayquicunatapis ranticusquir mana cay iwalatsicuycunawan


capogcunata yanapayay. Tsaynö runa yachatsicungayquega ¿nogacunallapäcu
mayiquicunawan cuyanacur cawarga o llapan runacunapäwancu?” nir.
ciëluchömi Tayta Dioswan imayyagpis 42ॸNiptinnam Jesus nirgan:

alli cawayta chasquiyanqui. Tsaytaga “Musyayangayquinöpis juc patron


mananam runapis suwangatsu ni maypapis illarga mas yäracuypä cag
puyupis ushangatsu. 34ॸImaycayogpis empliyäduntam haciendanchö dejan
cayllapä cagta yarpachacurmi manana imaycancunatapis shumag ricaycänanpä
Tayta Diosmanga yarpäyanquinatsu”. y waquin empliyäduncunatapis öranchö
garar caycänanpä. 43ॸTsay patron
Jesuspa cutimuyninpä alistacushga illanganpita cutir yätsingannö
canantsicpä yachatsicuynin llapantapis ruraycagta tariycur imanörä
(Mateo 24.45-51) cushicur alabanman tsay empliyädunta.
35,36ॸ“Gamcuna listacushga 44ॸEmpliyädun tsaynö alli

maya-mayallana caycäyay noga portacuptinnam paypa maquinmanna


ciëlupita cutimuptï churanman llapan imaycantapis
chasquicayämänayquipä. Casaracuy ricananpä. 45ॸPeru mana yäracuypä cag
ƿestapita patronnin cutimunanta empliyädum itsanga yarpan: ‘Patronnï
empliyäduncuna shuyacogcunanölla manarämi rasllaga cutiramungarätsu’
nogatapis shuyacaycäyämanqui. nirnin. Tsaynö yarparnam empliyädu
Actsicurcur puncuta quichapänanpä mayincunatapis magar ushan y
shuyaragnölla gamcunapis listacushga ƿestacunachö puricur, micur, upyar
caycäyay. 37ॸTsay patron illanganpita cacun. 46ॸTsaynö caycagman patronnin
ґk̞ͮԆækґॷ12ٍॷ13 158

mana yarpashgata illanganpita


chaycurga empliyädun mana allicunata Jesusta Tayta Dios cachamunganta
ruraycagta tariycur patronnin runacuna mana tantiyayangan
magacacharcurmi gargunga. Tsaynömi (Mateo 16.2,3)
janan shongulla criyicogcunatapis Tayta 54ॸTsaypitanam runacunata Jesus

Dios inƿernuman gaycunga. Tsaychömi nirgan: “Rupay ullunan cagpa pucutay


wagar quirutapis uchuyangaräga”. yurimuptinga: ‘Tamyanganam’
47,48ॸ“Juc empliyädu mana niyanqui, y niyangayquinöllam tamyan.
musyayninpa imatapis llutanta 55ॸTsaynömi imaypis Negeb regionpita

ruraptinga patronnin manam alläpatsu vientumuptin: ‘Cananga rupacuypam


castiganga. Peru patronnin ninganta achaycunga’ niyanqui, y
musyaycar mana wiyacuypa niyangayquinöllam achan. 56ॸ¡Mana
llutancunata ruraptinmi itsanga tantiyacogcuna! Tsaycunatapis cösa
patronnin pasaypa castiganga. tantiyaycarga ¿imanirtä
Tsaynöllam pipis Tayta Dios tantiyayanquitsu Tayta Diospita
munanganta musyaycar mana shamushga car noga
cumplirga castïguman gaycucäyanga”. ruraycangäcunata?”

Jesusman criyicogcuna chiquishga Runa mayintsicta llutanta rurarga


cayänanpä cagta ningan arreglanantsicpä Jesus
(Mateo 10.34-36) yachatsingan
49ॸ“Cay patsaman noga shamurgö (Mateo 5.25,26)
chasquimag cagcuna salvashga 57ॸ“Y nircur Tayta Dios cachamaptinga

cayänanpä y mana chasquimag cagcuna ¿imanirtä chasquiyämanquitsu? 58ॸPagtä


mana salvashga cayänanpämi. Cay nogata mana chasquiyämangayquipita
nicangäcuna maynapis Tayta Dios inƿernuman
ruracaraycanmanna. 50ॸPeru tsaycuna gaycuyäshunquiman. Imapitapis
ruracänan captinpis puntataga chiquinacungayqui quejayäshuyta
nogataran pasaypa ñacarcatsiyämarrä yarpaptinga autoridäman manarä char
wanutsiyämanga. Tsaytam pasaypa arreglanqui. Tsaynö mana
llaquicur shuyarä hasta cumplinganyag”. arreglaptiquega juezman
51ॸ“Ama yarpäyaytsu nogaman apatsishuptiqui juezga
criyicayämungayquipita mana wardiyacunawanmi carcelman
chiquishga cayänayquipä cagtaga. wichgatsiyäshunqui. 59ॸTsaypitaga
Criyicamogcunataga imaypis manam rasllaga yarguyanquitsu jaga
chiquiycäyäshunquim. 52ॸCananpitaga cayniquicunata llapanta mana
nogaman criyicamunganpitam juc pägacurga”.
wayichö tagcuna quiquincuna pura
chiquinacuyanga. 53ॸTaytanmi tsurinpa Mana cäsucog runa inƿernuchö
contran canga y tsurinpis taytanpa castigashga cananpä willacungan

13
contranmi canga. Mamannam wawanpa 1ॸTsaynam runacuna Jesusta
contran canga y wawannam mamanpa willayargan caynö: “Galilea
contran canga. Llumtsuyninmi runacuna templuchö Tayta Diosta
suegranpa contran canga y suegrannam adorarnin ashmacunata *altarchö
llumtsuyninpa contran canga”. rupaycätsiyaptinmi *Pilato
159 ґk̞ͮԆækґॷ13

soldäduncunata cachanä tsay


runacunata wanutsiyänanpä” nir. Säbadu jamapay junagchö
2ॸTsaynö willayaptinnam Jesus nirgan: curcayashga warmita Jesus
“Ama yarpäyaytsu waquin Galilea allïtsingan
runacunapita tsay wanog runacuna mas 10ॸJuc säbadu jamapay junagchönam

jutsayog car wanuyanganta. 3ॸManam runacuna goricäcuyänan wayichö Jesus


Tayta Diospa castïgunwantsu paycuna yachatsicuycargan. 11ॸTsaychömi
tsaynö wanuyashga. Gamcunam itsanga caycargan supay curcayätsingan juc
Tayta Diospa castïgunwan inƿernuchö warmi. Payga mana derichacaypam
ñacayanqui jutsayquicunata mana chunca puwag (18) watantin tsaynölla
jagiyangayquipita. 4ॸTsaynömi cacurgan. 12ॸTsay warmita ricaycurnam
Jerusalenchö Siloe törri juchur chunca runacunapa ñöpanman päsaratsir Jesus
puwag (18) runacunata wanutsirgan. nirgan: “Cananga allishganam canqui
Tsaynö captinpis ama yarpäyaytsu curcayashga cangayquipita” nir.
tsaychö quëdag runacunapita tsay 13ॸTsaynö nirnin yataycuptinmi jinan

wanog runacuna mas jutsayog öra allisquirgan. Allisquir


cayanganta. 5ॸManam Tayta Diospa derichacarcurnam tsay warmi Tayta
castïgunwantsu paycunapis tsaynö Diosta alabargan.
wanuyargan. Gamcunam itsanga Tayta 14ॸTsaynam säbadu jamapay junagchö

Diospa castïgunwan inƿernuchö Jesus tsay warmita allïtsishga captin


ñacayanqui jutsayquicunata mana tsay goricäcuyänan wayichö mandacog
jagirninga”. runa ajacurcurgan. Tsaynö ajarninnam
runacunata nirgan: “Jogta junagllam
Mana wayog hïgusman mana runacuna aruyänanpäga. Tsay
cäsucog runata Jesus iwalatsingan junagcunachö shayämunquiman alliyta
6ॸTsaynöpis mana cäsucog runacunata munarga. Canan säbadu jamapay
mana wayog hïgusman iwalatsirninmi junagchörä gampis puricuycanqui” nir.
Jesus caynö nirgan: “Juc runapa 15ॸTsaynam Jesus nirgan: “¡Janan

chacranchömi canä hïgus. Tsaynam shongu yachag tucog runacuna!


duëñun aywanä hïgusninman ricapacog: Gamcuna säbadu jamapay junagchö
‘¿Mä wayuncush o manacush?’ nir. Tsay ¿manacu töruyquicuna ashnuyquicuna
runaga tarinätsu ni jucllayllatapis wataraptin pascasquir
prütanta. 7ॸTsayna ninä chacran cuïdag yacurcatsiyanqui? 16ॸCay Israel
runata: ‘Quimsa watanam shamü cay warmita allau chunca puwag (18)
hïgusman pallag y manam ni watantin Satanas geshyatsiptinmi
jucllayllatapis tarirgötsu. Canan curcayashga cacushga. Säbadu
mutusquir jitariy cay chacrapita. Mana jamapay junagchö quiquiquicunapis
wayogtaga ¿imapätä ardëllaga cay ashmayquicunata
chacrachöpis catsishun?’ nir. 8ॸTsaynö cuyapäyangayquinölla, ¿imanirtä cay
niptinna chacran cuïdag runa ninä: warmita cuyapayta yachayanquitsu?”
‘Taytay, mä juc wata shuyärishunrä ari. 17ॸTsaynö niycuptinnam

Cananga entërunpa ogtipärirmi wanun chiquegnincunaga pasaypa


wiñapäshä. 9ॸTsaynö ruraptïchir pengacuyargan. Waquin runacunam
wayurga wayungarä. Tsaychö manana itsanga cushicuyargan allita
wayuptinga muturiycunquichir’ nir”. rurangancunata ricar.
ґk̞ͮԆækґॷ13 160

nirpis rasunpaga cawayniquicunachö


Diospa willacuyninta ñäbuspa manam cäsucuycäyanquitsu.
murunman y levadüraman Jesus Wanucuyangayqui öra tsaynö mana
iwalatsingan cäsucuyangayquipitam gloria wayiyog
(Mateo 13.31-33; Marcos 4.30-32) puncunta wichgacascamuptin gamcuna
18,19ॸTsaynö mastapis Jesus tacacuyanqui: ‘Puncuyquita
yachatsirganmi caynö nirnin: “Tayta quichapaycallämay, taytay’ nir. Tsay
Diospa alli willacuyninga imayca wayiyognam niyämushunqui:
ñäbuspa murunnöllam. Tsay ichiclla ‘Gamcunataga manam regïtsu. ¿Pirä
muru jegarcamurga jatunyarmi cacuyanquipis?’ nir. 26ॸTsaymi gamcuna
rämancunapis mashtacanganrä. Tsaynö niyanqui: ‘¿Imanirtä regiyämanquitsu?
captinmi rämancunaman pishgucunapis Micurchä upurchä purirgantsic. Y
rataycur geshuncuna rurayan. Tsay ichic marcäcunachöpis yachatsirguyquichä’
murullapita ñäbuspa räman nir. 27ॸPaynam niyämushunqui:
mashtacangannömi Tayta Diospa alli ‘Gamcunaga manam
willacuyninga maytsaymanpis chaycan”. cäsuyämarguyquitsu. ¿Pirä
20,21ॸNircur mastapis yachatsicur Jesus cacuyanquipis? ¡Ñöpäpita witicuyay,
caynömi nirgan: “Tayta Diospa alli jutsasapa runacuna!’ nirnin”.
willacuyninga levadüranöllam caycan. 28ॸ“Tsaynam ciëluman manana yaycur

Juc runa tantata rurar quimsa arröba *Abrahamta, Isaacta, Jacobta, y


machcaman levadürata wiñaptinmi profëtacunata rurichö caycagta ricarnin
mäsaga shumag jacan. Tsay levadüra pasaypa wagayanqui.
wallcalla caycar mäsata atscayätsir Quiruyquicunatapis uchuyanquirämi
jacatsingannömi Diospa alli willacuynin yaycuyta manana puëdirnin.
maytsayman chaptin chasquicogcunapis 29ॸMaytsaypitapis shamog runacuna

masrä atscagyäyan”. ciëluman yaycog cagmi itsanga Tayta


Dios alistangan micuyta cushicurrä
Tayta Diosta cäsucogcunalla micuyanga. 30ॸTayta Dios munangannö
gloriaman aywayänanpä Jesus cawagcuna cay patsachö mana alli
willangan ricashga carpis ciëlumanga
(Mateo 7.13,14;21-23) yaycuyangam. Tayta Diosta mana
22ॸTsaypitaJesus Jerusalenman yarpar lluta cawaychö cawag cagcunam
aywarnam marcacunapa päsargan itsanga inƿernumanna gaycucäyanga”.
yachatsicuraycar. 23ॸTsaychömi juc runa
Jerusalen marcata ricärir
tapurgan: “Taytay, ¿wallcagllacu cayan
Jesus wagangan
salvacogpä cagcuna?” nir.
(Mateo 23.37-39)
Tsaymi Jesus nirgan: 24ॸ“Atscag o
wallcaglla captinpis gamcunaga 31ॸTsaypitanam waquin fariseucuna

imaycanöpa salvacionta ashiyay. chäyargan Jesus caycanganman caynö


Salvacur gloriaman yaycuyänayquipäga nir: “Caypita aywacuy cawayta
quichqui puncupanörämi päsayänayqui. munarga. Rey Herodesmi wanutsishuyta
Atscag yaycuyta munarpis wallcagllam munan”.
yaycuyanga”. 32ॸTsaynam Jesus nirgan: “Pay
25ॸ“Gamcuna ‘Diospa palabranta wanutsimayta munaptinpis manam
wiyangäpitam gloriaman yaycushä’ imapis gocamantsu. Canan warayllanam
161 ґk̞ͮԆækґॷ13ٍॷ14

supaycunata runacunapita gargushä y 4ॸTsaynö niptin imatapis mana

geshyagcunatapis allïtsishä. parlacuyaptinnam geshyaycag runata


Tsaycunallawannam cumplinga llapan Jesus yataycurgan allisquinanpä.
ruranäpä cagcuna. 33ॸTsaypitarämi Alliscatsirnam nirgan: “Cananga
Jerusalenman aywashä tsaychö aywacuyna wayiquipa” nir.
wanutsishga canäpä. Tayta Diospa 5ॸNircurnam fariseucunata nirgan:

willacognin profëtacuna Jerusalenchö “Maygayquipapis wamrayquicuna o


wanuyangannömi nogapis ashmayquicuna pözuman ishquishga
Jerusalenchörä wanushä”. captin ¿manatsurä juclla jipeg
34ॸ“¡Jerusalen runacuna! ¿Imanirtä aywayanquiman, säbadu jamapay junag
Tayta Dios cachamungan caycaptinpis? Tsaynöllam nogapis
profëtacunataga y alli willacuyninta geshyagcunata allïtsï säbadu jamapay
willacogcunataga unaypitapis junagchöpis”.
wanutsiyanquilla? Nogaga imanömi 6ॸTsaynö niptin manam imaniytapis

gamcunata goriyta munargö, imayca puëdiyargantsu.


wallpa chipsancunata goriycur
ogllagnöpis. Tsaynö goriyta Invitashgacunapita Jesus
munaycaptïpis gamcunaga parlapangan
munayniquicunata rurarmi 7ॸTsay fariseupa wayinchö waquin

cacuyarguyqui. 35ॸTsaynö invitashgacuna, llapancunapitapis mas


cayangayquipita gamcunata Tayta Dios alli tucurmi, wap aywar mësamanrä
dejariyäshunquim y jamascäriyargan. Tsayta ricaycurmi
chiquiyäshogniquicunam munanganta Jesus yätsirnin caynö nirgan: 8,9ॸ“Pipis
rurar marcayquicunatapis invitayäshuptiqui mësamanräga ama ras
ushacätsiyanga. Tayta Dios jamacuyanquitsu. Gamcunapita mas
goricamaptin manam respitädu runa chämuptin ‘Mësapita
ricayämanquinatsu ‘Tayta Dios witicuy pay jamacunanpä’
cachamungan salvayämaglläcuna niyäshuptiqui pengacushgam
shacallämuy’ niyangayqui junagyag”. jamaraycäyangayquipita witicuyanqui”.
10ॸ“Mësaman juclla jamacunayquipa
Jacapäcushga runata rantinga shuyäriyanquirä,
Jesus allïtsingan invitayäshogniqui ‘Amïgu, mësallaman

14
1ॸTsaypita säbadu jamapay päsacamuy’ niyäshungayquiyag. Tsaynö
junagchönam Jesus aywargan jamarayätsishuptiquim itsanga mësachö
juc mandacog fariseupa wayinman waquin jamagcunapis respitayäshunqui.
micog. Tsaychömi waquin 11ॸTayta Diosga manam pitapis

fariseucunapis Jesus imata yanapantsu alli tucogcunataga. Payga


rurangancunatapis musyapacur imaypis yanapan llänu shonguyog mana
caycäyargan. 2,3ॸY tsaychömi entëru runa tucogcunatam”.
cuerpun jacapäcuycag runapis 12ॸNircurnam wayinman invitag

caycargan. Jesus tsayta ricaycurmi ley runatapis Jesus nirgan: “Invitanacur


yachatsicogcunatawan fariseucunata micungayqui öra ama gayatsinquitsu
tapurgan: “Gamcunapä säbadu jamapay cuyanacungayqui cagllata, ni
junag caycaptinpis ¿cay runata waugillayquita, ni castallayquita, ni rïcu
allïtsishwancu o manacu?” nir. cag vicïnullayquitaga. Tsaynö
ґk̞ͮԆækґॷ14 162

rurayaptiquega paycunapis ratacunatapis’ nir. 22ॸTsayna patronnin


cutitsiyäshunquillam. 13ॸTsaypa rantinga ninganta cumplir empliyädun ninä:
päsaratsinqui pobricunata, ratacunata, y ‘Cumplillargönam llapan
gapracunata. 14ॸPaycunaga manam ni nimangayquicunata, taytay.
imanöpapis cutitsiyäshunquitsu. Mandamangayquinö llapanta
Tsaytaga Tayta Diosnam päsaycätsimuptïpis wayiquiman
cutitsiyäshunqui jutsaynag runacunata manarämi runacuna juntäyantsu’ nir.
cawatsimungan junag”. 23ॸTsayna patronnin ninä:

‘Nänicunapapis y chacracunapapis
Tayta Diosta mana cäsucogcuna aywar taringayqui cag runacunata
ciëluman mana aywayänanpä imaycanöpapis pushamuy wayïman
willacungan juntäyanganyag. 24ॸTsay yupay tucog
(Mateo 22.1-10) invitangäcuna mayganpis micuyänanta
15ॸTsaynam jamaraycanganpita juc mananam munänatsu’ nir”.
invitashga runa nirgan Jesusta:
“¡Taytay, ima cushishgarä cayanga Salvacionta imanöpa tarinapä
ciëluchö Tayta Dios alistangan micuyta Jesus yachatsingan
micogcuna!” (Mateo 10.37,38)
16ॸTsaynö niptinmi picuna 25ॸTsaypita atscag runacuna

micuyänanpä cagtapis Jesus caynö nir gatiräyaptin aywaraycarnam Jesus


tantiyatsirgan: “Juc runam atsca nirgan: 26ॸ“Nogaman criyicamunganpita
runacunata invitanä juc junag wayinchö taytan chiquiptinpis, maman
micupacur goyäyänanpä. 17ॸTsaynam chiquiptinpis, majan chiquiptinpis, o
invitangan junagna empliyädunta tsurin chiquiptinpis noga ningäta rurar
cachanä tsay invitangan runacunata imaypis cawatsun. Peru noga
päsatsiyänanpä. 18ॸTsayna empliyädun ningäcunata mana cäsumar mamanpa,
willag chaptin jucnin ninä: ‘Rantingä taytanpa, majanpa, o tsurinpa
chacra ricagrämi aywanä caycan. munayninchö cacog cagga manam
Nogapita ama resentiycullätsuntsu’ nir. rasunpatsu discïpulü”.
19ॸJucagna ninä: ‘Pitsga par törücunam 27ॸ“Imaycachö ñacarpis nogaman

rantiycurgö. Tsaymi alli o mana alli criyicamur cawayätsun. Wanunganyag


jarungantapis musyanäpä yapyag noga ningäcunata mana cäsumag
aywaycä. “Yapaychönash shallämunga” cagcunaga manam rasunpatsu discïpulü.
niycullay’ nir. 20ॸY mas jucnin cagna 28ॸNogaman manana criyicamogcunaga

ninä: ‘Tsayrämi casaracurgö y manam juc runa wayi rurayta gallaycatsir


puëdimushätsu’ nir. Tsaynö nir dejaregnömi cayanqui. Pipis wayita
llapanpis invitangan runacunaga mana rurananpäga shumagrämi yarpachacun
aywayänätsu”. tsay wayita ushananpä gastun aypanganta
21ॸ“Tsayna tsay gayamog aywag o mana aypangantapis. 29ॸPipis wayita
empliyädun cutiycur patronninta gallar cimientuycullar dejasquiptinga
willanä runacuna imanö niyangantapis. llapan ricagcunam jamuräyan: 30ॸ‘Tagay
Tsaynö willaptinna patronnin pasaypa runaga mana puëdiycar wayita rurar
rabyacunä. Tsaypitana empliyädunta gallaycatsishga manapis ushananpä’ nir”.
ninä: ‘Cällicunapa aywar pushamuy 31ॸ“Y tsaynömi juc nacion maygan

pobricunatapis, gapracunatapis, y nacionwanpis pelyananpäga cösarä


163 ґk̞ͮԆækґॷ14ٍॷ15

yarpachacuyanman. Alli cösa pachac (100) üshanpita jucta


yarpachacurirmi itsanga ninman: ‘Mä, ograycurga ¿manatsurä waquin
¿ishcay chunca waranga (20,000) cagcunata juc puchaman goriycur juclla
soldäducunata juc chunca waranga aywar ashinman hasta taringanyag?
(10,000) soldädulläwan vincïmancush o 5ॸTariycurga cushishgagachi

manacush?’ nir. 32ॸPelyayta mana puëdinan matancarcur apacunman. 6ॸWayinman


captinga jucag cag mandag carullachörä chaycurga vicïnuncunatapis
caycaptinmi willacogninta cachanman: amïguncunatapis cushicurchi
‘Mananash pelyashunnatsu. Munangayqui willapanman: ‘¡Ograngä üshätam
cagtash imäcunatapis apacunqui’ nir tariycamurgö!’ nirnin”.
willananpä. 33ॸTsaynölla discïpulü cayman 7ॸTsaynö willaparnam Jesus nirgan:

manarä yaycur llapan imayquicunatapis “Tsay runa üshanta tarisquir


noga raycur dejariyänayquipä cagtarä cushicungannöllam Tayta Dioswan
shumag yarpachacuyay. Imayquicunatapis angelnincunapis cushicuyan juc runa
jagiriyta mana munarga manam discïpulü jutsancunata jagirir Tayta Diosta
cayanquimantsu”. chasquicuptin. Isgun chunca isgun (99)
alli cawag runacunapä
Cachiman iwalatsicur cushicuyanganpita masrämi cushicuyan
Jesus yachatsicungan jucllayllapis jutsallachö cawacog runa
(Mateo 5.13; Marcos 9.50) jutsanta dejarir Tayta Diosta
34,35ॸ“Gamcunaga cay patsachö chasquicuptin”.
cachinömi cayanqui. Micuyta cachi
gustuta manana gor imapäpis mana Ogracashga gellëman iwalatsingan
välegnömi gamcunapis Tayta Dios 8ॸ“Tsaynö pï warmipis chunca
munangannö mana cawarga imapäpis gellëninpita jucta ograycur ¿manatsurä
väliyanquitsu. Gamlagyashga cachita actsita tsarircatsir juclla ashinman
pipis jichariyangannömi gamcunatapis wayintapis pitsapacur ograngan
inƿernuman Tayta Dios gellëninta taringanyag? 9ॸAshiycanganta
gaycuyäshunqui. Cay ningäcunata tariycurga wayinchö cushicurninchi
wiyag cagga tantiyacuyay”. willacunman: ‘¡Ograngä gellënïtam
tarisquirgö!’ nirnin. 10ॸTsaynömi Tayta
Ogracashga üshata taringanman Dioswan angelnincunapis cushicuyan
iwalatsingan juc runallapis jutsa rurayninta jagirir
(Mateo 18.12-14) Tayta Diosta chasquicuptin”.

15
1ॸTsaypitanam *impuestu
Aywacog jövinman iwalatsingan
cobracogcunawan Diosta mana
cäsucog runacunapis aywayargan Jesus 11ॸMastapis Jesus caynö nirganmi: “Juc
parlanganta wiyayänanpä. 2ॸTsayta runapash ishcay ollgu tsurincuna canä.
ricaycurnam fariseucunawan ley 12ॸTsayshi gepa cag tsurin papäninta

yachatsicogcuna Jesusta jamurar niyargan: ninä: ‘Papä, nogata töcamangan cag


“¿Imanirtä cay runaga herenciä goycamänayquitam munä’ nir.
jutsasapacunawanpis goricaycur Tsaynö niptinshi papänin raquipaycunä
micuycan?” nir. paypä cagcunata”.
3ॸTsaynö niyaptinmi Jesus 13ॸ“Tsaypita juc ishcay junagllatanash

iwalatsicuywan parlapargan: 4ॸ“Pipis llapan chasquingancunata


ґk̞ͮԆækґॷ15 164

ranticuscärinä. Nircur tsay gellëninta röpacunata ras jipiyämuy trocacunanpä.


apacurcur aywacunä juclä caru Tsaynö sortïjata y zapatuta jipiyämuy
marcapa. Tsaychönash munanganta jaticunanpä. 23ॸNircur weran cag
rurar llapan gellëninta torïtuta pishtayay. ¡Canan itsanga
manacagcunallachö usharinä. ƿestata rurashun! 24ॸ¡Cay tsurëga
14,15ॸTsaypita ushacäpacusquirga imanö wanunganpita cawarimognömi!
caytapis mana puëdir mallagänäna. Y ¡Ogracanganpitam cutimushga!’ Tsaynö
tsay marcachö muchuy gallaptinna tsay nir cushicurnin ƿestata rurayänä”.
jövinga pasaypa mallagar aruyta ashinä. 25ॸ“Tsaynö ƿestachö cayanganyag

Tsayna juc hacendädu runa chasquinä mayor cag tsuringa chacrachö


cuchinta mitsitsinanpä. 16ॸCuchita arucuycänä. Tsaypita wayinpa
mitsirnash pasaypa mallagar cuchipa aywaycanganchöga wiyanä wayinchö
micuynintapis micuytana munanä. cushicurnin ƿestachö caycäyagta.
Tsaynö mallagaptinpis micuy mana 26ॸTsayna juc wätayninta gayaycur

captinshi pipis garanätsu”. tapunä imanir ƿestata


17ॸ“Tsayshi yarpachacunä: ‘Papänïpa ruraycäyanganta. 27ॸTsaynö tapuptinna
arognincunaga pachajunta micurchir willanä caynö: ‘Waugiquim
caycäyan, noga caychö mallagay cutimushga. Tsay cushicuywanmi
wanunaycaptï. 18ॸCaynö canäpa rantinga papäniqui pishtatsishga weran cag
papänï cagpa cuticushä. Chaycurga torïtuta’ nir”.
caynömi nishä: “Papä, 28ॸ“Tsaynö willaptinshi pasaypa payga

perdonaycallämay. Gomangayquicunata rabyarnin wayinman yaycuyta


manacagcunachö usharmi jutsata munanätsu. Tsaynash papänin aywar
rurargö. Manam gam ruganä wayiman yaycunanpä. 29ॸTsayshi
munangayquinötsu ni Diosnintsic papäninta ninä: ‘Papä, gam
munangannötsu cawargö. musyangayquinöpis maypapis mana
19ॸCananpitaga ama cuentamaytsu yarguypam yanapaycä llapan
tsuriquitanöga. Juc nimangayquicunata rurar. Tsaynö
mincayniquitanöllana yanapaycaptïpis imaypis manam
chasquiycallämay” nir’. 20ॸTsaynö goycamargayquitsu ni juc cabrallatapis
yarpachacusquir cuticunä papänin amïgücunawan ƿestata rurar
cagpa”. micurcuyänalläpäpis. 30ॸCay gela
“Tsayshi wayinman carulällatarä tsuriqui jutsa rurayllachö cawacog
aywaycagta ricaycur papänin warmicunawan gellëniquita ushasquir
cuyapaywan cörrilla taripagnin aywar cutiycamuptinmi itsanga
pasaypa cushicuywan macallacurcunä. pishtatsirguyqui weran cag torïtutarä’
21ॸTsayshi tsuringa yarpangannö ninä: nir”.
‘¡Perdonaycallämay, papä! 31ॸ“Tsaynö niptinnash taytan ninä:

Gomangayquicunata manacagcunachö ‘¡Aumi, hïju! Gamga mana


jutsata rurarmi ushargö. Manam gam yargucuypam nogawan caycällanqui.
munangayquinötsu ni Diosnintsic Tsaymi llapan imaycäcunapis
̲ӕ͑͑ǣ͑͑άҡѸӕËՓфǣάٔॸٚ. gamllapäna. 32ॸPeru waugiqui jutsa
22ॸ“Tsaynö parlapar manarä rurayninta jagirir cutimushga
ushaptinshi papäninga caycaptinga, ¿imanirtä cushicuypita
empliyäduncunata ninä: ‘Mas alli ƿestata mana rurashwantsu?’ nir”.
165 ґk̞ͮԆækґॷ16

alabanämi: ‘Tsay runaga amishtä


Tayta Diosman mana rurayta yachanmi, arucuyninpita
criyicogcunawanpis alli yargusquir imanö cawananpäpis’ nir”.
cawanantsicpä yachatsicuynin Tsaynö willapärirnam Jesus nirgan:

16
1ॸTsaypita discïpuluncunata “Manam munätsu gamcuna tsay runanö
yachatsirmi Jesus nirgan: manacagcunata rurayänayquita.
“Patronninmi juc mayoralninta churanä Gamcunapis amishtäta rurayay
imaycanwanpis munayyog cananpä. capuyäshungayqui cagcunallawanpis,
Tsaypita patronta runacuna willapäyänä peru sïga noga yachatsicungäta
imaycancunatapis lluta tsay mayoralnin willacuyaptiqui chasquicur ciëluman
ushaycanganta. 2ॸTsayta musyaycurna aywayänayquipä. 10-12ॸAlli amïgun
patronnin gayaycatsimurnin ninä: cangayquita regishunayquipä imanta
‘Runacuna gampä parlayan imäcunatapis paytacuycushuptiquipis ama
llutalla ushaycangayquitam. Cananga ricapacunquitsu. Tsaypa rantinga
cuentata gomay llapan imata cuïdapanqui. Tsaynö honrädu
rurangayquitapis. Cananpitaga mananam captiquega Diospa willacuyninta
imaycäcunawanpis munayyognatsu willacuyaptiquipis chasquishunquim. Y
canqui’ nir”. mana yäracuypä cayaptiquega manam
3ॸ“Tsaynö niptinna tsay mayoralga cäsuyäshunquitsu ni imapäpis”.
quiquillanchö yarpachacur ninä: 13ॸTsaypita caynöpis Jesus nirganmi:

‘¿Imatarä canan rurashä patronnï “Manam pi runapis ishcay patrontaga


gargamaptinga? Manam callpäpis sirvinmantsu. Ishcanta sirvirga jucag
cantsu chacrachö arunäpä. Limushna ningantam ruran y jucagtaga manam
mañacuytapis pengacümi. 4ॸAlƿn cäsunnatsu. Tsaynömi gellëllapä
patronnï gargamaptinpis amïgücuna yarparag runacuna Tayta Dios
canmi chasquiyämänanpä’ nir”. ningantaga rurayanquinatsu. Tsaymi
5ॸ“Tsaynö yarpachacurcur patronninpa rïcu cayllapä yarpachacuywan Tayta
jagan cag runacunata juc jucllaylla Dios munangannöga cawayanquitsu”.
gayaycatsimur punta cagta tapunä:
Jesus yachatsingancunatana
‘¿Aycatä patronnïpa jagan canqui?’
6ॸTsaynö tapuptin jucnin cag ninä: cäsucuyänanpä cangan
(Mateo 11.12,13; 5.31,32;
‘Paypa jagan cä ishcay pachac (200)
Marcos 10.11,12)
lata acëtim’. Tsayna tsay mayoral ninä:
‘Canan cay recïbuchö ƿrmamuy, pachac 14ॸTsaynö yachatsingancunata

(100) ́ҡ́́ҡ͑Й'ǣ͑ֆнӕɗЙ'ٔॸٚ. wiyarnam gellëllapä ayrayashga


7ॸ“Tsaypita jucnin cagtana tapunä: fariseucuna Jesuspita asicuyargan.
‘Gamga ¿aycatä jagan canqui?’ Tsayna 15ॸTsaynam Jesus nirgan: “Gamcuna

tsay runa ninä: ‘Paypa jagan cä ishcay runacunapa ñöpanchö alli


waranga (2,000) arröba trïgunmi’. tucuyaptiquipis Tayta Dios
Tsaynö niptinna ninä: ‘Canan cay musyaycanmi gamcunapa
recïbuchö ƿrmamuy, juc waranga pitsga shonguyquicuna imanö cangantapis.
pachac (1,500) arröballatana Tsaymi imanöpis cayangayquita mana
Й'ǣ͑ֆнӕɗЙ'ٔॸٚ. musyar runacuna respitayäshuptiquipis
8,9ॸ“Tsay mayoral rurangan mana alli Tayta Diospäga tsay alli
caycaptinpis patronninga payta caynö tucungayquicuna melanaypä caycan”.
ґk̞ͮԆækґॷ16 166

16ॸ“Moises gellgangancunachöpis, 23ॸ“Tsay rïcu runapa alman

Tayta Diospa profëtancuna inƿernuchö rupanä. Tsaychö rupaycarna


gellgayangancunachöpis, y Juan carupita ricasquinä ciëluchö Lazaro
Bautista willacungancunapis nican noga Abrahampa ñöpanchö caycagta.
salvacogniquicuna cay patsaman 24ॸTsayna rïcoga gayacunä: ‘Tayta

shamunäpä cagtam. Tsaymi Juan Abraham, cuyapaycallämay. Lazaruta


willacur gallanganpitapis runacuna cachaycallämuy dëdunta yacuwan
Tayta Diospa willacuynintaga ushmarcatsir shimïta
chasquicuycäyan. Tsaynö captinpis ogurcatsipamänanpä. Cay ninachö rupar
waquin runacunaga manam manam awantänatsu’ nir”.
munayantsu willacuyninta 25ॸ“Tsaynö niptinna Abraham ninä:

willacuyänanta, sinöga imaycanöpapis ‘Hïju, yarpay gam imaycayqui jananchö


tsapatam churapaycäyan”. cangayqui öra alli vïdallachö
17ॸ“Tsaynö nogapa willacuynïtana cawangayquita. Lazaroga pobri carnin
chasquiyaptinpis ama yarpäyaytsu pasaypam ñacargan. Tsaymi payta
profëtacuna gellgayangan mana cananga caychö cushishga cay töcan y
cumplinanpä cagta. Cay patsa y ciëlu gamtanam tsaychö ñacacuy. 26ॸY
juc junag ushacaptinpis profëtacuna jinachöpis pasaypa mantsaripä
gellgarangancunaga llapanmi wanyaycag ragram jarcämantsic.
cumplinga”. Tsaymi gam cangayqui cagman pipis
18ॸ“Pï runapis majanpita raquicasquir tsimpamuyta puëdintsu ni gampis
jucwan targa tsay runa adulteriu puëdimunquitsu tsimpamuyta cay
jutsatam ruraycan. Tsaynöllam nogacuna cagman’ nir”.
majanpita raquicashgawan pipis targa 27ॸ“Tsaynö niptinna rïcu runa ninä:

jutsata ruraycan”. ‘Tayta Abraham, rugacungä raycur


papänïpa wayinman Lazaruta
Gloriapä y inƿernupä Jesus cachaycullay. 28ॸTsaychö pitsgarämi
willacungan waugïcuna caycäyan. Paycunata
19ॸTsaypitanam Jesus willapargan willaycamutsun cay ñacayman mana
caynö nir: “Juc rïcu runam canä selläma shayämunanpä’ nir”.
alli röpacunallata jatirag. Cada junag 29ॸ“Abrahamna ninä: ‘Paycuna

amïguncunawan ƿesta rurayllachö car tsaräyanmi Moises y waquin


alli micuycunallata micuyag. 20ॸTsay rïcu profëtacuna gellgayangan *Bibliata.
runapa wayi puncunchö limushna Tsaychö ningancunata cäsucuyätsun’
mañapacog Lazaro jutiyog runa nir”.
jamaränä entëru garanpa geri ushashga. 30ॸ“Tsayna rïcu runa ninä: ‘Tayta
21ॸPayga ‘Rïcu runapa mësanpita micuy Abraham, tsay Bibliata tsarararpis
shicwagllatapis, imanöparä tsaytaga manam cäsucuyangatsu. Juc
micurcamüman’ ninä. Y tsaychö runa wanunganpita cawarircur
allgucunapis Lazarupa gerinta willacuptinmi itsanga jutsa
lagwapäyänä. 22ॸTsaypita Lazaro фӕфֆ͑ɗ͑Ëӕ͑ҡʮǣɗфɗֆ̲͑͑ٔॸٚ.
wanusquiptinga angelcuna apacuyänä 31ॸ“Tsaynö niptin Abraham ninä:

ciëlupa Abraham caycangan cagman. Y ‘Bibliatapis mana cäsuycarga


rïcu runa wanuptinna castancuna wanunganpita cawarircur willacog
pampayänä”. cutiptinpis manam cäsuyangatsu’ nir”.
167 ґk̞ͮԆækґॷ17

Imaypis perdonanacunapä Jesus Tayta Dios nimangantsicta


yachatsicungan empliyädu cuentalla
(Mateo 18.6,7,21,22; Marcos 9.42) cäsucunantsicpä willacungan

17
1ॸTsaypita juc cutinam 7ॸ“Manam ima patronpis,

discïpuluncunata Jesus nirgan: empliyäduncuna yapyanganpita o


“Jutsata rurayänayquita Tayta Dios mitsicunganpita chasquiptin
mana munaptinpis jutsaman ‘Jamacullay micunayquipä’ niyantsu.
ishquitsicogcunaga imaypis cangam. 8ॸTsaypa rantinga llapanpis niyan:

Paycunataga mana cuyapaypam Tayta ‘Cusnacamuyrä garamänayquipä. Noga


Dios castiganga. 2ॸNogaman micaramuptïran gamga micunqui’ nirmi.
criyicamogcunata pagtä pitapis jutsata 9ॸTsaynö mandanganta ruraycaptinpis

ruraycätsiyanquiman. Tsaynö manam pipis agradesicuntsu tsay


runacunataga mejormi jatuncaray empliyädun rurananpä cagllata
mulinu rumita cuncanman wataparcur rurashga captin”.
lamarman jitarpuyanman. 10ॸ“Tsay empliyädunöllam gamcunapis
3ॸMusyayanquinam gamcunapis. Pagtatä Tayta Diospäga cayanqui. Tsaymi Tayta
jutsaman ishquitsicogcunanö Dios munanganta rurarpis mana
cayanquiman”. yarpäyänayquitsu ‘Payga alli ruragmi’
“Runa mayiqui imachöpis mana niyäshunayquipä cagtaga. Tsaypa
allita rurayäshuptiqui llutanta rantinga niyay: ‘Nogacunaga Tayta
ruraycanganta shumag tantiyatsinqui. Diospa empliyädunmi cayällä. Tsaymi
Tsay llutan rurayninta pay munangallanta rurayällä’ nir”.
yarpachacusquir ‘Perdonaycallämay’
niyäshuptiquega perdonayanqui mana Leprawan geshyaycag chunca
ajanaypa. 4ॸPipis juc junagchö ganchis runacunata Jesus allïtsingan
(7) cuti mana allita ruraycushur 11ॸJerusalen marcaman

‘Perdonaycallämay, cananpitaga aywaraycarnam Jesus


mananachir gampä mana allita discïpuluncunawan päsayargan Samaria
ruraycushätsu’ niyäshuptiquega y Galilea provinciacunapa lindërunpa.
perdonaycunqui”. 12ॸTsaypita juc tacshalla marcaman
5ॸTsaynö niptinnam apostolnincuna chäyänanpä caycaptinmi *leprawan
Jesusta niyargan: “Taytay, gamman geshyaycag chunca runacuna Jesusta
yäracayämuptïpis ajam ricasquiyargan. Tsaymi carulällapita
ningayquicunata cumpliyga. gayacuyargan: 13ॸ“Tayta Jesus,
Yanapaycallämay imaypis gamta ¡nogacunata cuyapaycayällämay!” nir.
cäsucuyänäpä”. 14,15ॸPaycunata ricaycurnam Jesus
6ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: nirgan: “Aywayay sacerdöticunaman
“Nostäza murunöllapis allishgana cayangayquita
yäracuyniquicuna ichic captinga cay musyatsicayämunanpä”.
jachata ‘Matsupita lluquicasquir Tsaynö aywaycäyangantam
lamarman jawicäramuy’ niyaptiquipis geshyancunapita llapancunam
jawicäramunmanmi. Tayta Diosman allisquiyargan. Alliyanganta
rasunpaypa yäracuyaptiquega manam cushicurninmi jucnin cag runa
imapis ajatsu gamcunapä canga”. cutiycurgan “Cay geshyäta
ґk̞ͮԆækґॷ17 168

alliycatsimangayquipita Tayta Diosta Tsaynö niyaptin ama llutallaga


alaballämi” niraycar. criyiyanquitsu. 24ॸCiëluchö tillagucuy
16ॸJesuspa ñöpanman chaycurnam jucagläpita jucagläyag atsicyaptin
gonguricuycurgan “¡Agradesicullämi runacuna ricayangannömi noga
alliycatsimangayquipita, Taytallä ciëlupita cutimogtapis llapan runacuna
Jesus!” nir. Tsay runaga cargan Samaria ricayämanga. 25ॸTsaycuna manarä
marcapitam. päsaptinmi puntataga runacuna
17ॸTsaynam Jesus nirgan: “Allegcunaga chiquiyämar pasaypa ñacatsiyämanga”.
cayarguyqui chuncagchä. ¿Maytä 26ॸ“Unay *Noe cawanan witsan mana

waquin cagga? 18ॸCay juclä marca yarpashgata Tayta Dios *diluviuta


runallam cutiycamushga Tayta Diosta cachamungannömi nogapis mana
‘Gracias’ nicur alabarnin”. yarpashgata cutimushä. 27ॸTsay witsanga
19ॸTsaynö nisquirnam tsay runata diluviu manarä captin runacuna micur,
Jesus nirgan: “Sharcur aywacuy. Tayta upyar, casaracurmi cacuyargan. Tsaynö
Diosman yäracuyniquipam cawacuyargan Noe büquitanö *arcata
salvacashgana canqui”. ruraycur tsayman yaycungan
junagyagmi. Tsaynö caycagman Tayta
Ciëlupita cutimuynin imanö Dios pasaypa tamyata
cananpä Jesus willangan gallatsipaycamuptinmi cay patsaman
(Mateo 24.23-28, 37-41) yacu juntargan. Tsaynöpam arcaman
20ॸJuc cutinam Jesusta fariseucuna mana yaycog cag runacuna llapan
tapuyargan, “¿Imaytä salvacogta Tayta ushacäyargan”.
Dios cachamunga allina cawanantsicpä? 28ॸ“Tsaynömi Lot cawanan witsanpis

Salvacog chämunanpäna canganta Tayta Diospa castïgun mana


musyayänäpä ¿ima señalcunatä canga?” yarpashgata shamunanpä canganta
nir.ॹv mana musyarnin runacuna micur,
Tsaynam Jesus nirgan: “Manam ima upyar, rantir, ranticur, murupacur, y
señaltaräga ricayanquitsu. 21ॸManam wayitapis sharcatsir caycäyargan.
pipis niyäshunquirätsu: ‘Caychömi o 29ॸSodoma marcapita Lot

washachömi señalta ricargö’ nir. Tayta yargusquiptinnam itsanga ciëlupita nina


Diosga salvacogta cachamushganam tamya unyamurgan. Tsaychömi llapan
gamcuna mana cuentata runacuna rupaycar ushacäyargan.
gocuyaptiquipis”. 30ॸNogapis tsaynöllam runacuna mana
22ॸTsaynö nisquirnam musyayangan öra illagpita cutimushä”.
discïpuluncunata nirgan: “Ciëluman 31ॸ“Tsay junagga wayichö caycagcuna

aywasquiptï gamcuna llaquicuywanmi ama imayquicunamanpis jipeg


cutimunäta munayanqui. Tsaynö yaycuyanquinatsu. Tsaynölla chacrachö
munayaptiquipis manam jucllaga caycagcunapis wayinman amana
cutimushärätsu. 23ॸRunacuna niyanga: cutiyätsunnatsu. 32ॸYarpäyay Lotpa
‘Tayta Dios cachamungan salvacog warmin marcanman cuticuycuyta
caychömi’ o ‘Wacchömi caycan’ nirnin. munanganpita wanunganta.ॹw 33ॸPipis

v॰17.20 Jesus runalla canganta yarparmi fariseucuna mana tantiyayargantsu Tayta Dios
cachamungan salvacog cangantaga. w॰17.32 Lotpa warmin imanö wanungantapis
musyanayquipä liyinqui Genesis 19.26.
169 ґk̞ͮԆækґॷ17ٍॷ18

noga munangänö mana cawar mana cäsunätsu. Nicanganta itsanga


quiquinpa munayllanman cawacog tsay juez yarpachacur ninä: ‘Diosta
cagga manam gloria vïdaman mana mantsapacurpis ni runacunata
changatsu. Pipis willacuynïta mana cuyaparninpis cay warmipa
chasquicur Tayta Dios munangannö demandunta juclla arreglaycushä. Mana
cawag cagmi gloria vïdachöga arreglaptëga imaycay örapis
cushishga cawanga”. cutiycämungallam fastidiamar umätapis
34ॸ“Cutimungä junag juc cämallachö nanatsirnin’ nir”.
ishcag punuycagcunapita nogaman 6,7ॸTsaynö willapärirnam Jesus nirgan:

criyicamog cagtam apacushä y mana “Tsay juez mana alli caycarpis viüda
criyicamog cagtanam jagirishä. quejacunganta arreglaycaptinga ¿Tayta
35ॸMaraynincunachö ishcag agacuycag Dios manatsurä cäsuycuyäshunquiman
warmicunapita nogaman criyicamog payman yäracogcuna pagasta junagta
cagtam pushacushä y mana criyicamog mañacuyaptiqui? Tayta Diosga ima
cagtaga jagirishämi. 36ॸ[Tsaynömi ishcag mañacuyangayquitapis manam
runacuna chacrachö aruycagpita shuyarätsiyäshunquitsu. 8ॸTsaynö
nogaman criyicamog cagta pushacushä rugacur mañacog cagtaga Tayta Dios
y mana criyicamog cagtanam mana shuyarätsiypam yanapanga. Peru
jagirishä]”. itsanga noga cay patsaman cutimur
37ॸTsaynam tsayta wiyaycur ¿gamcunata tariyäshayquirätsurä Tayta
discïpuluncuna tapuyargan: “Tsaynö Diosllaman yäracur pay munangannö
captinga ¿maymantä apayämanquega, caycagta?”
taytay?” nir.
Tsaynö tapuyaptinnam Jesus nirgan: Jutsantsicpita perdonta Tayta
“Tsunyagcunachö wiscurcuna Diosman mañacunapä Jesus
tumaycachar musyatsicuyan maychöpis yachatsicungan
wanushga ashma jitaraycangantam. 9ॸJuc cutichönam Jesus willapargan

[Tsaynömi noga ningäcuna ruracagta waquin runacuna alli tucur juccunata


ricar musyayanqui noga cay patsaman jamuräyanganta caynö nir:
cutimunäpäna cagta]”. 10ॸ“Ishcay runacunam aywayänä

templuman Tayta Diosman


Tayta Diosman mana ajayaypa mañacuyänanpä. Jucnin cag canä
mañacunantsicpä yachatsicuynin fariseo y jucagna canä mana alli

18
1ॸMana ajayaypa Tayta Diosman ricashga *impuestu cobracog runa.
mañacuyänanpämi cay 11ॸTsay fariseo cag runaga ichircur caynö

iwalatsicuywan discïpuluncunata Jesus mañacunä: ‘Gracias, Dios Taytay. Gamta


yachatsirgan caynö nirnin: agradesicümi waquin cag runacunanö
2ॸ“Juc marcachömi juc juez canä Tayta mana cangäpita. Paycunaga cayan
Diosta mana mantsacog ni suwacogmi, mana alli ruragmi,
runacunatapis mana cuyapag. 3ॸTsay majancunata engañar adulteriu jutsata
marcachö täcog canä juc viüdapis. ruragmi. Manam nogaga tagay impuestu
Payga tsay juezman aywanä atsca cobracog runanöga cätsu. 12ॸNogaga
cutina ‘Quejacungäta ¿imaytä ayunäpis ishcay cutim cada semänachö.
arreglaycamanqui, taytay?’ nir. Tsaynöllam arur gänangäpita
4,5ॸTsaynö cutillana cutiptinpis juezga diezmutapis gollämü templuman’ nir”.
ґk̞ͮԆækґॷ18 170

13ॸ“Impuestu cobracog cag itsanga mandamientuncuna caynö ninganta


carulällaman ichicuycunä. Payga musyanquinam. ‘Ama adulteriu jutsata
jutsasapa car ciëlumanpis mana ruranquitsu. Ama runa mayiquita
ichicllapis ñuquinätsu, sinöga feyupa wanutsinquitsu. Ama suwacunquitsu.
llaquicur ninä: ‘Cuyapämar Ama runa mayiquita manacagta
perdonaycallämay, Tayta Dios. tumpanquitsu. Papäniquita mamayquita
Nogalläga jutsasapa runam callä’ nir. фľѸЙɗҡф́́ɗфɗË͑нӕɗٔॸٚ.
14ॸTsay impuestuta cobracog cagga 21ॸTsaynö niptinnam tsay runa nirgan:

wayinman cutinä jutsanpita “Taytay, tsaycunataga wamra


perdonashgana. Fariseo cagtam itsanga cangäpitachä cumpliycä” nir.
Tayta Dios perdonanätsu. Tsaynömi 22ॸTsaynam Jesus nirgan: “Tsaynö

pipis alli canganta parlacachag cagtaga llapanta cumpliycarpis Tayta Diosman


Tayta Dios pengacatsinga. Jutsa criyicungayqui musyacänanpä jucta
rurayninta tantiyacur perdonta ruranayquiran faltäshunqui. Canan
mañacog cagtaga allim ricanga”. llapan imaycayquicunatapis
ranticuscärir pobricunata aypuy. Tsayta
Tayta Diosman wamracunapä Jesus rurarga jana patsachö mana ushacag
mañacungan riquëzatam chasquinqui. Nircur
(Mateo 19.13-15; Marcos 10.13-16) nogaman yäracamur aywacamuy” nir.
15ॸTsaypitajuc cutichönam runacuna 23ॸTsaynö Jesus niycuptinmi itsanga

Jesusman pishi wamrancunata runa yarpachacur wamayashga


apapäyargan maquinta umancunaman jegasquirgan alläpa rïcu carnin.
churar Tayta Diosman mañacapänanpä. 24ॸTsaynö wamayacurcogta ricarnam

Jinatanam discïpuluncuna michar Jesus nirgan: “Ajallarämi rïcu runacuna


cutitsiyargan. 16ॸTsayta ricarnam Jesus Tayta Diospa glorianman
nirgan: “Ama michäyaytsu nogaman yaycuyänanpäga. 25ॸTsaypa rantinga mas
wamracuna shayämunanta. Pipis cay fäcilchi jatuncaray *camëllu ashmapis
wamracunanö llullu shongu cagcunatam aujapa uchcunpa ullusquinman, juc rïcu
Tayta Dios glorianman päsatsinga. runa gloriaman yaycunanpä cagpitaga”
17ॸWamra papänincunaman nir.
yäracungannö pipis Tayta Diosman 26ॸTsaynö niptin wiyagcunanam

mana yäracogcunaga manam gloriaman Jesusta tapuyargan: “Tsaynö captinga


yaycuyangatsu”. ¿pirä salvacunga, taytay?” nirnin.
27ॸTsaynam Jesus nirgan: “Runacuna
Juc rïcu runa Jesuswan parlangan quiquincunallapitaga manam
(Mateo 19.16-30; Marcos 10.17-31) salvacionta tariyantsu. Tayta Diosmi
18ॸJuc cutichönam juc mandacog rïcu pitapis jutsancunapita perdonar salvan.
runa Jesusta nirgan: “Taytay, gamga alli Paypäga manam imapis ajatsu”.
rurag runam canqui. Mä niycamay, 28ॸNiptinnam Pedro nirgan: “Taytay,

¿imatatä ruräman gloria vïdaman nogacunaga llapan imaycäcunatapis


chänäpä?” nir. jagisquirmi gamta gatiraycäyä”.
19ॸTsaynam Jesus nirgan: “¿Imanirtä 29,30ॸTsaynö niptin Jesusnam nirgan:

alli rurag cangäta nimanqui? Manam pï “Alli willacuynïta willacur pipis


runapis alli ruragga cantsu. Tayta wayinta, warminta, wauginta, paninta,
Diosllam alli ruragga. 20ॸGam mamanta, papäninta, tsurincunata
171 ґk̞ͮԆækґॷ18ٍॷ19

jagireg cagga jaginganpita atsca cuti Tsaynö niyaptinpis payga mas


mastam cay patsachö taringa. fuertipam gayacurgan: “¡Rey Davidpa
Ñacatsiptinpis willacuynïta castan, cuyapaycallämay!”
willacogcunaga gloria vïdachömi 40ॸNiptinnam Jesus ichisquir nirgan

imayyagpis mana ushacaypa cawanga”. tsay gaprata apapäyänanpä. Ñöpanman


chaycatsiyaptinnam tapurgan:
Wanutsiyänanpä cagta yapay Jesus 41ॸ“¿Imachö yanapanätatä munanqui?”
willacungan nir.
(Mateo 20.17-19; Marcos 10.32-34) Tsaynam runa nirgan: “Taytay,
31ॸTsaypitam chunca ishcay (12) gaprayashga car ricaytam munallä”.
apostolnincunata gayaycur Jesus nirgan: 42ॸNiptinnam Jesus nirgan: “Cananga

“Musyayanquim Jerusalenpa ricayna. Nogaman


aywaycangantsicta. Tsaychömi noga yäracamungayquipitam allirguyqui” nir.
Tayta Diospita shamogta 43ॸTsaynam gapraga wap

wanutsiyämanga. 32ॸIsrael ricachacusquirgan. Tsaypitanam


autoridäcunam Roma autoridäcunapa Jesuspa gepanta cushishga aywacurgan
maquinman apatsiyämanga. Tsaychömi Tayta Diosta alabaraycar. Tsayta
nogapita burlacuyanga, ashlliyämanga, ricaycurnam llapanna runacuna Tayta
togapäyämanga, astayämanga, y Diosta alabayargan.
wanutsiyämanga. 33ॸPeru
wanutsiyämanganpita quimsa junagtaga Jesusta Zaqueo wayinman
cawarimushämi” nir. chasquicungan

19
34ॸTsaynö niptin discïpuluncunaga 1-3ॸJerico marcachömi tärargan

manam tantiyayargantsu imapä Zaqueo jutiyog juc rïcu runa.


parlaycangantapis. Payga cargan impuestu cobragcunapa
mandagninmi. Tsaynam Jerico marcapa
Jerico marcachö gaprata Jesus atsca runacunawan Jesus päsaycaptin
allïtsingan Zaqueoga tacshalla carnin Jesusta
(Mateo 20.29-34; Marcos 10.46-52) ricayta puëdirgantsu. 4ॸTsaymi payga
35ॸTsaypitanam Jerico marcamanna puntancunapa cörrilla aywar juc
Jesus discïpuluncunawan geruman yarcusquirgan Jesus
yaycuraycäyargan. Tsaychömi näni päsaycagta ricananpä.
cuchunchö jamaraycargan juc 5ॸTsaynam Jesus tsaypa päsaraycarna

gaprayashga runa limushnata mañacur. Zaqueo achparaycagta ricasquirnin


36ॸTsaynam atsca runacuna nirgan: “Zaqueo, ras yarpamuy.
aywaycäyagta mayarnin tsay gapra Cananga wayiquichömi patsatsimanqui”
tapucurgan: “¿Imatä callan?” nir. nir.
37ॸTsaynam runacuna willayargan: 6ॸNiptinmi Zaqueoga yarpascamur

“Jesus Nazaret runam päsaycan”. Jesusta cushicur pushargan wayinman.


38ॸTsaynö willaycuptinnam 7ॸTsayta ricaycurnam runacuna Jesuspä

gayacurgan: “Unay rey *Davidpa castan rimar gallaycuyargan: “¿Imanirtä


Jesus, cuyapaycallämay ari” nir. jutsasapa runapa wayinman aywaycan
39ॸTsaynö gayacuptin puntata patsacunanpä?” nir.
aywaycagcunaga gaprata ajäpäyargan: 8ॸTsaypita wayinchö caycarnam

“¡Upälla cay!” nirmi. Zaqueo Jesusta nirgan: “Señor Jesus,


ґk̞ͮԆækґॷ19 172

llapan riquëzäpa pullanninta cay marcanman cutiycurna tsay rïcoga


pobricunata raquipaycushä. Y pipa gayatsinä gellënin tsararag
imantapis gechushga carga cananmi empliyäduncunata gellënin aycatana
chuscu cuti masta cutiycatsishä” nir. wachangantapis musyananpä. 16ॸTsay
9ॸTsaynö niptin Jesusnam nirgan: puntata chag cag ninä: ‘Taytay,
“Cananmi salvacionta alcanzayarguyqui gollämangayquita chunca cuti mastam
cay wayichö llapayqui täragcunantin. gellëniquita miratsillargö’ nir”.
Unay *Abraham Tayta Diosman 17ॸ“Tsaynö niptinna patronnin ninä:

yäracungannömi gampis ‘Gamga alli empliyädum canqui.


yäracurguyqui”. Wallcallawanpis shumag arur
10ॸTsaynö nisquirnam runacunata miratsingayquipitam cananga chunca
Jesus nirgan: “Nogataga Tayta Dios cay marcapa mandagnin canayquipä
patsaman cachamashga jutsasapa churashayqui’ nir. 18ॸTsaypitana chänä
runacunata salvanäpämi”. jucag empliyädunpis caynö nir: ‘Taytay,
gollämangayquita pitsga cuti mastam
Empliyäduncuna arunanpä gellëniquita miratsillargö’ nir. 19ॸTsaynö
patronnin gellëta jagipangan niptinna patronnin ninä: ‘Pitsga
(Mateo 25.14-30) marcapa mandagnin canayquipämi
11ॸJesus salvacionpä parlanganta gamta churashayqui’ nir”.
wiyarnam runacuna yarpäyargan: 20ॸ“Jucnin cag empliyädunna ardë

“Jerusalenman chaycushgaga reynintsic tsapacullarna ninä: ‘Caychömi caycan


caymannachir juclla Jesusga gellëllayqui, taytay. Päñuwan
churacanga” nir. Cay patsaman gepircurmi churaycurgö. 21ॸGamga
cutimurrä rey cananpä cagta mana tsaripacunqui mana quiquiquipatash y
musyarmi tsaynö parlayargan. cosichanquipis mana arurcurshi. Tsaynö
Tsaymi Jesus juc munayyog runawan yaga runa captiquim mantsapacur
iwalatsir parlapargan caynö nir: 12ॸ“Juc churaycurgä’ nir”.
munayyog rïcu runatam caru marcachö 22,23ॸ“Tsaynö niptinna patronnin

mandacog *emperador gayatsinä: ajäpar caynö ninä: ‘¡Gamga mana


‘Tärangayqui marcayquichö mandacog yäracuy empliyädum canqui!
rey canayquipä chasquicog shamuy’ nir. Quiquiquipa shimiyquipitam gamga
13ॸTsaymi tsay rïcu runa manarä juzgacanqui. Malafë cangäta
wayinpita yargur chunca yarpaycarga ¿imanirtä gellënïta
empliyäduncunata gayascäratsir bancullamanpis churarguyquitsu
jucninta jucnintapis atsca gellëta cutimur wachayyogtana goricunäpä?’
jagipänä: ‘Cutimungäyag gellënïwan nir. 24ॸTsaynö nisquirna tsaychö caycag
aruycäyanqui’ nir. 14ॸTsaynö nir runacunata ninä: ‘Tagay mana yäracuy
aywacusquiptinnam marca mayincuna empliyädupita gellënïta gechusquir
gepantana cachayänä willacogcunata goycuyay chunca cuti masyag wachatsir
caynö niyänanpä: ‘Manam tsay runata фӕֆֆËȍǣËǣҡٔॸٚ.
mandagnïcuna cananpä munayätsu’ 25ॸ“Tsaynö niptinna niyänä: ‘Taytay,

nir”. peru paypaga chunca cuti masta


15ॸ“Tsaynö marca mayincuna mana wachatsinganpis capunnachä’ nir”.
munaycaptinpis marcanchö mandacog 26ॸ“Niyaptinna patronnin ninä: ‘Noga

cananpäga chasquicunä. Tsaypita ningäta cumpleg cagcunataga


173 ґk̞ͮԆækґॷ19

imaycäwanpis munayyog cananpämi 38ॸ“¡Tayta Dios cachamungan


churashä. Peru mana cumplegcunatam mandamagllantsic rey imayyagpis
itsanga imaycantapis gechusquir alabashga caycullätsun! ¡Gracias
gargurishä. 27ॸY nircur mandacog rey ciëluchö caycag Tayta Dioslläcuna!”
canäta mana munar 39ॸTsaynam tsay runacunachö aywag

chiquimagnïcunataga cayman fariseucuna chöpincunapita niyargan:


ЙֆË̲ӕфՓ͑ӕҡѸɗֆֆٔॸٚ. “Mayistru, gatiräshogniquicuna
upälläcuyänanpä ajäpay” nir.
Jerusalenman Jesus yaycuptin 40ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:
runacuna cushicur “Paycunata upälläcuyänanpä
chasquicuyangan niycuptëga rumicunapis gayararmi
(Mateo 21.1-11; Marcos 11.1-11; Tayta Diosta alabayanga”.
Juan 12.12-19) 41ॸTsaypitam Jerusalen marcata ricärir
28ॸTsaynö runacunata willapasquirnam Jesus wagar caynö nirgan:
Jerusalenpa Jesus aywacurgan 42ॸ“Jerusalenchö täragcuna, canan

discïpuluncunawan. 29ॸ“Olivos” ningan junagllapis tantiyacuriyanquimanran


jircan wac-wagtanchömi Betfage y cargan nogata chasquimar salvacionta
Betania marcacuna cargan. tariyänayquipä cagta. Peru gamcuna
Tsaycunaman yaycuraycarnam Jesus manam chasquiycäyämanquitsu.
cachargan ishcay discïpuluncunata 43ॸTsaynö cayangayquipitam gamcunapä

caynö nir: 30ॸ“Aywayay tagay chämunga ñacacuy junagcuna.


wac-tsimpapa. Tsaychömi tariyanqui Chiquiyäshogniquicuna
manarä pipis muntacushga juc pollïnu maytsayniquicunapa
ashnu wataraycagta. Tsayta pascasquir jirurupasquiyäshuptiqui manam
apayämunqui. 31ॸPipis ‘¿Imapätä tsay maypapis geshpiyta puëdiyanquitsu.
ashnuta apayanqui?’ niyäshuptiquega 44ॸWamrayquicunapis ni imapis manam

niyanqui: ‘Señor Jesusmi miñishtin geshpingatsu. Chipyaypam


muntacunanpä’ nir”. ushacätsiyäshunqui. Wayiquicunatapis
32ॸJesus ningannö discïpuluncuna juchutsirmi ushacätsiyanga. Manam ni
aywarnam tariyargan ashnu juc rumillapis pergaraycar quëdangatsu.
wataraycagta. 33ॸTsayta pascaycäyagta Tsaynömi ruracanga Tayta Dios
ricaycurnam ämun tapurgan: “¿Imapätä cachamungan salvacogta mana
ashnüta pascaycäyanqui?” nir. chasquiyangayquipita”.
34ॸTsaynö niptinmi paycuna niyargan:

“Tayta Jesusmi miñishtin” nir. Templupita ranticogcunata


35ॸJesus caycangan cagman Jesus gargungan
chäratsiyaptinnam punchuncunata (Mateo 21.12-17; Marcos 11.15-19;
carunaparcuyaptin Jesus muntacurgan. Juan 2.13-22)
36ॸTsaynö muntashga aywaraycaptinnam 45ॸJesus Jerusalenman chaycurnam

runacuna punchuncunata jacuncunata templuman yaycurgan. Tsaychö


näniman mashtayargan. 37ॸTsaynam ranticogcunata tariycurnam gargur
Olivos jircantana uraycäyaptin ushargan. 46ॸTsay runacunata ajäpar
gatiragnincuna cushicur Tayta Diosta nirgan: “Tayta Diospa palabran
alabayargan llapan milagrucunata gellgaranganchö caynömi nican:
ruragta ricayanganpita caynö nir: ‘Temploga noga Diosllayquita
ґk̞ͮԆækґॷ19ٍॷ20 174

maytsaypitapis shamur wanutsimäshun. Paycunaga Tayta Dios


adorayämänayquipämi’ nir. Tsaynö Juan Bautistata cachamungantam
nicaptin ¿imanirtä gamcunaga yarpäyan”.
ladroncunapa machaynintanö 7ॸTsaynö willanacurirnam Jesusta

catsiyanqui?” nir. niyargan: “Nogacuna manam


47ॸTsaypitanam templuchö cada junag musyayätsu Juanta pï
Jesus yachatsicurgan. Tsaymi cachamungantapis”.
sacerdöticunapa mandagnincuna, ley 8ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

yachatsicogcuna, y waquin “Gamcunapis mana


autoridäcuna yarpachacuyargan Jesusta willaycäyämaptiquega nogapis manam
imaycanöpapis wanutsiyänanpä. willätsu caycunata ruranäpä pï
48ॸTsaychö llapan runacuna Jesus cachamangantapis”.
yachatsingancunata shumag
wiyayaptinmi ima ruraytapis Contrancunata chacra
puëdiyarganrätsu. arrendagcunaman Jesus
iwalatsingan
Jesus templupita imanir (Mateo 21.33-46; Marcos 12.1-12)
ranticogcunata gargunganta 9ॸTsaypitanam Jesus yachatsicurnin
autoridäcuna tapupäyangan nirgan: “Juc runam chacranman üvata
(Mateo 21.23-27; Marcos 11.27-33) plantatsinä. Nircurmi tsaychö arupagnin

20
1ॸJesus Jerusalenman yapay runacunata arrendädu jagipaycur juclä
chaycurnam Tayta Diospa alli caru marcaman tärag aywacunä.
willacuyninta templuchö 10ॸTsaypita üva cosëcha gallariptinnam

yachatsicuycargan. Tsaymannam juc empliyädunta cachanä payta


chäyargan sacerdöticunapa töcangan cagta gorimunanpä. Tsayna
mandagnincuna, ley yachatsicogcuna, y empliyädun chäriptinga chacran
mas waquin autoridäcuna. tsararag runacuna magacacharcur mana
2ॸTsaychönam tapuyargan caynö: “Gam imatapis raquipällar garguriyänä”.
¿ima puëdeg cayniquiwantä cay 11ॸ“Tsayna chacrayog runaga juctana

templupita ranticogcunata empliyädunta cachanä. Paytapis


gargurguyqui? Tsaycunata ruranayquipä tsaynölla chacran tsararag runacunaga
¿pitä cachamushurguyqui?” nirnin. samgar umantapis paquir usharcur
3ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: imaycata gayaparcurrä garguriyänä.
“Gamcunatapis mä jucta tapuyäshayqui. 12ॸTsaypita mas juctana chacrayog
4ॸ¿Pitä Juanta cachamurgan cachanä. Paytapis tsaynölla magar
bautizananpä, Tayta Dioscu o ushasquir yawarllatana jinayllata
runacunacu?” garguriyänä”.
5ॸTsaynö niptinnam quiquincuna pura 13ॸ“Tsaynam chacrayog yarpachacurna

willanacur niyargan: ٘ॸَҽֆҡġɗΎѸ̲ɗ ninä: ‘¿Cananga imatatä rurashä?


cachamushga’ nishgaga nimäshun Cachashä cuyay tsurïtachir. Paytaga
‘¿Imanirtä payta respitarnin manam
chasquicuyargayquitsu?’ nirmi. imanayämunganatsu’ nirnin”.
6ॸ‘Runacunallam cachamushga’ 14ॸ“Tsayna chacrayogpa tsurin

nishganam llapan runacuna yaycuraycagta ricasquirga chacra


janantsicman shayämur samgaypa arrendarag runacunaga willanacuyänä:
175 ґk̞ͮԆækґॷ20

‘Tagaymi cay chacrawanga heredëru


quëdanga. Paytaga wanuriycatsishun Impuestuta pägayänanpä o mana
chacran nogantsicpäna cacunanpä’ nir. pägayänanpäpis Jesusta
15ॸTsaynö willanacusquirna chacrayogpa tapuyangan
tsurintapis tsarisquir wanuratsiyänä. (Mateo 22.15-22; Marcos 12.13-17)
Nircur ayantapis chacranpita jucläman 20ॸTsaypitanam autoridäcuna Jesus

jitariyänä”. caycanganman musyapacogcunata


Tsaycunata parlapärirnam Jesus nirgan: cachayargan alli tucuycullar
“Quiquin chacrayog chaycur tsay parlapäyänanpä. Autoridäcunaga
runacunata ¿imatarä ruranga? 16ॸChacran munayargan Roma mandacogpa contran
arrendaragcunata wanuscäratsirmi parlaptinga tsaynöpa prësuytam.
juccunatana chacrantapis arrendacunga”. 21ॸTsaynam Jesus cagman chaycur caynö

Tsaynö niptinmi runacuna niyargan: niyargan: “Taytay, nogacuna


“Tayta Diosnintsic cuyapaycallämäshun musyayämi rasun cagllata imaypis gam
tsaynö ajanaywan nogantsictapis mana yachatsicungayquita. Gamga Tayta Dios
castigaycamänantsicpä”. munangannö runacuna cawayänanpämi
17ॸTsaynö niyaptinnam paycunata yachatsicunqui. Imata parlarpis pitapis
ricapärir Jesus nirgan: “Gamcuna mana mantsapacuypam ninqui.
inƿernuman mana gaycucayta munarga 22ॸTsaynö captin tapucuriyälläshayqui.

tantiyacuyay caynö nir Tayta Diospa Munayninchö catsimagnintsic Roma


palabran gellgaranganta: nacionpä impuestuta ¿pägashwancu o
manacu pagashwan?” nir.ॹx
‘Wayi cimientog runa “Cay rumega 23ॸLlutanta parlatsiyta munar alli

manam allitsu” nir jitariyangan shimicunallapa tapuyanganta


cagrämi alli albañilpäga musyarnam Jesus nirgan: 24ॸ“Mä, juc
mayistra rumimanrä ticrarin’. gellëta apamur ricatsiyämay” nir.
Tsaynam ricaycatsiyaptinna nirgan:
18ॸPipistsay mayistra rumiman ishquirga “Cay gellëchöga ¿pipa reträtuntä
tacacunmi. Y pipa jananmanpis tsay caycan? ¿Pipa jutintä caychö
rumi cuchpacarga pasaypam gellgaraycan?”
ushacäratsin. [Tsaynömi pipis nogaman Niptinnam paycuna niyargan:
mana criyicamog cagga inƿernuchö “Romachö mandamagnintsic
ñacayanga]”. emperadorpam” nir.
19ॸTsaynö Jesus parlapäriptin 25ॸTsaynam Jesus nirgan:

sacerdöticunapa mandagnincuna y ley “Emperadorpa cagtaga emperadorman


yachatsicogcuna contrancuna apaycapuyay. Tayta Diospa cagtagaॹy
parlaycanganta musyarnam prësuytana Tayta Diosta goycuyay” nir.
munayargan. Peru atscag runacunata 26ॸTsaynö atsca runacunapa chöpinchö

mantsacurninmi tsay örallaga niycuptin manam imaniytapis puëdirna


prësuyarganrätsu. upällacurpuyargan.

x॰20.22 Waquin runacuna niyargan Roma nacionman impuestuta pägayänanpä cagtam y


waquinnam niyargan impuestuta pägarga Tayta Diospa contranta ruraycäyanganta.
y॰20.25 Caway gomagnintsic Tayta Diosllam caway vïdantsicwanga munayyog. Tsaymi Tayta
Diospa cagga caway vïdantsic caycan.
ґk̞ͮԆækґॷ20 176

liyiycarpis ¿manacu tantiyacuyanqui?


Wanushgacuna mana *Abraham, Isaac, y Jacob
cawariyämunanpä cagta wanuyanganpitaga alli unaytam shiraca
saduceucuna yarpäyangan rauraycag munti rurinpita Moisesta
(Mateo 22.23-33; Marcos 12.18-27) Tayta Dios nimurgan: ‘Nogaga Abraham,
27ॸTsaypitanam *saduceucunana Jesus Isaac, y Jacob adoraycäyämangan
caycanganman chäriyargan. Paycunaga Diosmi cä’ nir. 38ॸTsaynö nishga captinmi
yarpäyargan wanushgacuna manana musyantsic wanungallanchö paycunata
cawayämunanpä cagtam. Tsaymi Jesusta Tayta Dios mana dejaringanta.
tapurnin caynö niyargan: 28ॸ“Taytay, Tsaynöllam pitapis maytapis
Moises gellganganchöga caynömi nican: cawatsimunga criyicamog cagtaga”.
‘Juc runa tsuriynaglla wanucuptin gepa 39ॸTsaynö Jesus niycuptinnam ley

cag wauginna llumtsuynin viüdawan yachatsicogcuna niyargan: “Allitam


tätsun. Tsaynöpam viüdachö wamran tsaytaga niycurguyqui, taytay” nir.
yuriptin tsay wanog cag wauginpa tsurin 40ॸTsaypitaga mananam pipis mastaga

cuentana canga’ nir. 29ॸTsaymi canan tapuyargannatsu.


cuentariyäshayqui. Ganchis (7)
waugicunash cayänä. Mayor cagshi juc Salvacog shamog Diosnintsic
warmiwan tänä. Payga tsurin manarä (Mateo 22.41-46; Marcos 12.35-37)
captinshi wanusquinä. 30ॸTsayna 41ॸTsaypitanam Jesus paycunatana
viüdawan gepan cag wauginna tänä. nirgan: “Unay rey David castapita carpis
Paypis manarä tsurin captinshi salvacogga manam runallatsu. Payga
wanusquinä. 31ॸY tsaynöpis mas gepan Diosmi. Tsaynö caycaptinga ¿imanirtä
cag wauginna viüdawan tänä. Paypis ley yachatsicogcuna niyan runalla
wanusquinälla manarä tsurin captin. canganta? 42ॸUnay rey Davidpis ‘Salmo’
[Tsaynöllash llapan waugincuna tsay ningan libruchö caynö nirmi gellganäna:
warmillawan täyänä. Y tsuriynaglla
llapanpis wanuyänä.] 32ॸTsä, tsaypitanash ‘Salvacogga mandacog reynïmi.
warmipis wanucunä. 33ॸY Paytam Tayta Dios ninga:
wanushgacunata Tayta Dios “Jamacamuy cay derëcha cag
cawaritsimungan junagga ¿maygan cag lädüman, 43ॸllapan
waugipa warmintä canga, chiquishogniquicunata
llapancunawan tashga caycaptinga?” nir. munayniquichö catsinayquipä”
34,35ॸTsaynam Jesus nirgan: “Tsay nir’.
warmi manam mayganpa warminpis
canganatsu. Cay vïdallachömi warmiyog 44ॸ‘Salvacoggamandacog reynïmi’ nir
y runayogpis cayan. Tayta Dios David nicaptinga, salvacog shamogga
cawascatsimuptin ciëluman ¿imanöpatä runalla canman?”
aywagcunaga mananam majayog
cayanganatsu. 36ॸTsaychöga Ley yachatsicogcuna alli
angelcunanöllanam mana wanucuypa tucuyangan
cawayanga. Tayta Diospa (Mateo 23.1-36; Marcos 12.38-40;
wamrancunanam cayanga Lucas 11.37-54)
cawatsimushga captin. 37ॸWanushgacuna 45ॸLlapanrunacuna wiyaycäyaptinmi
cawayämunanpä Moises gellganganta discïpuluncunata Jesus nirgan:
177 ґk̞ͮԆækґॷ20ٍॷ21

46ॸ“Pagtatä ley yachatsicogcuna templu pergarangan rumicuna


munaynincunata rurar cawacuyangannö cuyayllapä cangantam y shumag
paycunata cäsur cawaycäyanquiman. adornashga cangantam. Tsaynö
Paycunaga chaqui puntanyag röpancuna niptinnam Jesus nirgan:
jatipäcushga cällicunachöpis puriyan, 6ॸ“Ricaycangantsic caytsican templu

runacuna ‘Tayta Dios munangannömi juchungam. Manam ni juc rumipis


paycunaga cawayan’ niyänanta pergaraycar quëdangatsu. Chipyaypa
munallarmi. Paycunaga goricäcuyänan juchurmi ushacanga” nir.
wayicunachöpis mas allin cag
jamacuyänancunachöran jamasquiyan. Cay patsa manarä ushaptin
Micupacuypä invitashga carpis mas imacunarä päsananpä cagta Jesus
allin cag jamacunacunataran ashiyan. willacungan
47ॸTsaynö alli tucuycarmi (Mateo 24.3-14; Marcos 13.3-13)
viüdacunapataga imaycancunatapis 7ॸTsaynam discïpuluncuna Jesusta

sacyapar ushayan. Nircur tsaycunata tapuyargan: “Taytay, ¿imaytä


rurarirga runacuna mana ningayquinö templuta juchutsiyanga?
tantiyayänanpämi mana ima rurashganö ¿Imanöpatä musyayäshä tsaycuna
unayrä Tayta Diosmanpis mañacur ruracar gallaycunanpä cagta?” nirnin.
mayaräyan. Tsaynö cayanganpitam 8ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

paycunataga Tayta Dios mana “Pagtatä pipis llullapar llutancunata


cuyapaypa castiganga”. criyiycätsiyäshunquiman. Atscagmi
nogapa jutïchö llullacogcuna
Pobri viüdapa ofrendan Tayta chäyämunga: ‘Nogaga salvacog Cristum
Diospä alläpa väleg cangan cä’ o ‘Ushacäcuy tiempu
(Marcos 12.41-44) chämushganam’ nir. Tsaynö

21
1ॸTsaypitam templuchö Jesus niyäshuptiquipis gamcuna ama
ricasquirgan rïcu runacuna cäsuyanquitsu. 9ॸMaytsaychöpis
gellëta ofrenda wiñacuyänan cäjaman ‘Gyërram caycan’ nirnin runacuna
wiñaycäyagta. 2ॸTsaychömi ricargan juc parlayaptinpis ama mantsacäyanquitsu.
wactsa viüdapis ishcay ichishag pöcu Rasunpapis puntataga tsaycunarämi
valoryog gellëllata wiñaycagta. 3ॸTsayta päsanga. Tsaycuna päsaptinpis cay
ricaycurmi discïpuluncunata Jesus patsaga ushacar manam gallangarätsu”.
nirgan: “Allau, cay pobri viüdapa 10ॸMastapis nirgan: “Juc nacion

ofrendanga mas valoryogmi cashga runacunam pelyanga jucag nacionwan,


Tayta Diospäga. 4ॸWaquin cagcunaga juc marcam jucag marcawan.
capuyanganpita putsogllantam 11ॸMaytsaychöpis terremötu captin

garaycuyashga. Cay wactsa warmega patsam alläpa cuyunga. Mallagay


tsayllana cawacunanpä caycaptinpis watacunam canga. Imaycaläya
capungan cagtam wiñaparcushga” nir. geshyacunam canga. Tsaynömi
ciëluchöpis ricacämunga
Templu juchutsishga cananpä cagta mantsacäcuypä imayca señalcuna”.
Jesus willacungan 12ॸ“Tsaycuna manarä päsaptinmi
(Mateo 24.1,2; Marcos 13.1,2) runacuna autoridäcunaman
5ॸTsaychöcaycäyaptin apatsiyäshunqui. Goricäcuyänan
discïpuluncunaga parlaycäyargan wayicunachömi astayäshunqui.
ґk̞ͮԆækґॷ21 178

Carcelcunamanmi wichgatsiyäshunqui. caycagcunapis ama cutiyanquinatsu


Puëdeg autoridäcunapa, mandacog wayiquicunaman. 22ॸTsay junagcunam
reycunapa ñöpancunamanmi runacuna castigashga cayanga.
chätsiyäshunqui nogapa willacuynïta Tsaynöpam Diospa palabran
willacuyangayquipita. 13ॸTsaychömi gellgarangancuna llapanpis cumplinga.
gamcuna yachatsingäcunata 23ॸTsayläya ñacay junagcunachö, allau

paycunatapis willacuyanqui. geshyag warmicuna y llulluncuna


14ॸGamcunaga ama yarpachacuyanquitsu chuchuycag warmicuna. Tsay
prësu autoridäcunaman apayäshuptiqui junagcunaga alläpa cuyapaypämi
imata parlayänayquipäpis. 15ॸNogam runacuna ñacayanga. 24ॸWaquintam
tantiyatsiyäshayqui imata niyänayquipä wanutsiyanga y waquintam prësu
cagtapis. Tsaymi maygan apayanga juclä caru nacioncunaman.
chiquiyäshogniquicunapis imaniytapis Tayta Diosta mana cäsucog runacunam
camäpacuyangatsu ni Jerusalen marcata munaynincunachö
contrayäshunquinatsu. 16ॸTsay tsaräyanga munayyog caynin
witsancunaga gamcunata mana criyicog ushacäcunganyag”.
taytayquicunam autoridäcunaman
entregaycushunqui prësu Ciëlupita cay patsaman
tsariyäshunayquipä. Tsaynömi cutimunanpä cagta Jesus willangan
waugiquicuna, castayquicuna, y (Mateo 24.29-31; Marcos 13.24-27)
amïguyquicuna entregayäshunqui prësu 25ॸ“Tsayläya ñacacuycuna
tsariyäshunayquipä. Tsaynöpam päsasquiptinga mananam rupaypis ni
waquinniquicunataga quillapis atsicyanganatsu. Estrëllacunapis
wanutsiyäshunqui. 17ॸNogaman ciëlupita shushuyämungam. Lamarpis
criyicayämungayquipitam pipis maypis mantsacäcuypä bunyaypa bunyarmi
chiquiyäshunqui. 18ॸTsaynö gayaranga. Tsaycuna päsaptinmi llapan
rurayäshuptiquipis ama runacuna mantsacaywan turwäyanga.
llaquicuyanquitsu. Ima 26ॸCiëlu sicsicyagta ricarmi runacuna

päsayäshuptiquipis Tayta Dios manam pasaypa mantsacaywan ‘¿Imanörä cay


dejaycuyäshunquitsu. 19ॸTsaynö patsa canga?’ nir wanur pitiyangarä.
caycaptinga imayca ñacaycunata 27ॸTsaypitanam noga ciëlupita pucutay

päsarpis mana ajayaypa criyicamog jananchö pasaypa chipipirrä


cagmi Tayta Diospa ñöpanman shamuycagta runacuna ricayämanga.
chäyanga”. 28ॸTsaycuna llapanpis ruracar

gallaycuptin nogaman yäracamogcuna


Feyupa ñacaycuna cananpä cushicuyanqui. Musyayanquinam tsay
Jesus willacungan ñacaycunapita jipiptï gloriaman
(Mateo 24.15-21; Marcos 13.14-19) aywayänayquipäna cagta”.
20ॸ“Jerusalen marca ushacänanpäna

caycanganta musyayanqui soldäducuna Hïgus jachaman iwalatsir imay


maytsayninpa jirurupasquishgatana cutimunanpä cagtapis Jesus
ricarmi. 21ॸLlapayqui criyicogcuna Judea tantiyatsingan
jircacunapa geshpir aywacuyanqui. (Mateo 24.32-35; Marcos 13.28-31)
Jerusalenchö caycagcunapis geshpir 29ॸNircur caynöpis Jesus
aywacuyanqui. Chacracunachö tantiyatsirganmi: “Cay hïgusman
179 ґk̞ͮԆækґॷ21ٍॷ22

iwalatsir ningäcunata yarparäyanqui. wanutsiyänanpämi willanacuyargan


30ॸMusyayanquim tamya tiempu sacerdöticunapa mandagnincuna y ley
gallaycuptin hïgus jachapa yuran yachatsicogcuna. Peru tsaychö gorirag
tsegllimunanpäna cagta. 31ॸTsaynömi runacuna ajacurcuyänanta mantsacurmi
cay ñacaycuna gallaptin gamcunapis tsariyarganrätsu.
tantiyayänayquina ciëlupita cutimunäpä 3ॸTsaynö yarpaycäyaptinmi Satanas

cercana canganta. 32ॸCay ningäcuna yaycurgan Judas Iscariotipa


gallaptin tsay witsan runacuna manarä shongunman. Judaspis Jesuspaga
ushacäyaptinmi llapanpis cumplinga. apostolninmi cargan. 4ॸPaymi
33ॸCiëlu y cay patsa ushacäcuptinpis sacerdöticunapa mandagnincunaman y
noga ningäcunaga llapanmi ruracanga”. templu täpag wardiyacunapa
mandagnincunaman parlag aywaycur
Jesus cutimunanpä listuna caynö nirgan: “Jesus quiquillan
canantsicpä willacungan caycangan öram regitsiyäshayqui prësu
34ॸ“Mana yarpashgata cutimur pagtatä apacuyänayquipä”.
gamcunata tariycäman imayca 5ॸTsaynö nisquiptinnam sacerdöticuna

jutsallachö cawaycagta, machashga ima cushishga auniyargan gellëta


caycäyagta, o imaycayogpäpis pägayänanpä. 6ॸTsaypitaga Judas
yarpachacuywan gongamashga shuyacurnam gallaycurgan Jesus
caycäyagta. 35ॸTsaynö llutan quiquillan caycangan öra regitsinanpä.
cawacogcunaga manam ni jucpis
geshpingatsu Tayta Diospa castïgunpita. Pascua merendata
36ॸTsaymi imaycay örapis Tayta discïpuluncunawan micuyänanpä
Jesus alistangan
Diosllaman mañacur listullana
caycäyänayqui. Tsaynöpaga mananam (Mateo 26.17-25; Marcos 14.12-21;
inƿernuman aywayanquinatsu, sinöga Juan 13.21-30)
nogapa ñöpämanmi cushishgalla 7ॸLevadüraynag tantata micuyänan

chäyämunqui”. Pascua ƿesta semäna gallaycunan


37ॸTsaynömi ari Jesus junagpa junagnam cargan. Tsay junagga wata
templuchö yachatsicurir tsacaypana watam Israel runacuna carnishcunata
Olivos jircanman aywag tsaychö punur pishtar micuyag. 8ॸTsaymi Jesus
quëdananpä. 38ॸCada goya cada wäray cachargan Pedrutawan Juanta “Pascua
templuman Jesus yachatsicog aywaptin ƿestachö merendata micunantsicpä
imanömi runacuna goricäyag puestucayämuy” nir.
yachatsicunganta wiyayänanpä. 9ॸTsaynam paycuna tapuyargan:

“Taytay, ¿maychötä puestuyämushä?”


Judas Iscariote Jesusta nirnin.
ranticunanpä conträtuta rurangan 10ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:
(Mateo 26.1-5, 14-16; “Jerusalenpa aywayay. Tsayman charmi
Marcos 14.1,2,10,11; Juan 11.45-53) ricayanqui juc runata uylluwan yacuta

22
1ॸ*Pascua
ƿesta semänachö apaycagta. Tsay runapa gepallanpa
levadüraynag tantata micur aywayanqui may wayinman
gallaycunanpänam caycargan. 2ॸTsay changanyagpis. 11ॸTsaychömi wayiyogta
ƿestachö Jesusta yachay niyanqui: ‘Señor Jesusmi tapucun:
shimincunawan tsarisquir ¿Maygan cuartuyquichötäshi
ґk̞ͮԆækґॷ22 180

discïpuluncunawan canan Pascua “Cayga nogapa yawarnïmi. Noga


merendata micuyanga?’ nir. 12ॸTsaynö yawarnïta jichar wanuptïmi Tayta Dios
niyaptiqui wayiyognam runacunawan *mushog conträtuta
ricatsiyäshunqui altuschö jatun cuartu ruranga criyicamog cagcunata
nogantsicpä alistashgatana. Tsaychö jutsancunapita perdonananpä”.
listacäyämunqui micunantsicpä” nirnin. 21ॸ“Tsaynö caycaptinpis gamcuna
13ॸTsaynö niyaptinnam ishcan caychö nogawan micuycagpita jucniquim
discïpuluncuna aywacuyargan chiquimagnïcunapa maquinman
Jerusalenman. Tsayman chärirnam entregayämanqui. 22ॸNoga Tayta Diospita
Jesus ningannölla tariyargan llapantapis shamogtaga Diospa palabran
alistapacushgata. Tsaychönam gellgaranganchö ningannöllam runacuna
discïpuluncuna Pascua merendata wanutsiyämanga. Peru allau ranticamagnï
micuyänanpä listapacuyargan. runa, ¡ima cuyapaypärä canga!”
23ॸTsaynö niptinmi jucnin jucninpis
Micuyangan öra Jesus discïpuluncuna ricänacur
Santa Cënata rurangan tapunacuyargan: “¿Maygantsicrä
(Mateo 26.26-30; Marcos 14.22-26; ticrapuycantsic?” nirnin.
1 Corintios 11.23-25)
14ॸTsaynam merenday örana captin Apostolnincuna mayganpis mas
discïpuluncunawan Jesus jamacuyargan mandag cayta munayangan
micuyänanpä. 15ॸTsaychömi Jesus 24ॸTsaypita mayganpis mandacog cayta
nirgan: “Imanömi munaycurgö cay munar gechunacurmi discïpuluncuna
Pascua merendata gamcunawan rimanacuycäyargan. 25ॸTsaynö
micuyta manarä wanungäyag. 16ॸCaynö rimanacuyaptinmi Jesus nirgan: “Cay
cay Pascua merendata mananam mundu entëruchö nacion mandagcuna
micushänatsu Tayta Diospa ñöpanchö munayanganmanmi mandacuyan.
gamcunawan micungäyag”. Tsaynö lluta mandacog cayaptinpis ‘Alli
17ॸTsaynö nisquirnam runam payga’ niyanran. 26ॸGamcunaga
micuycäyaptinna väsuchö vïnuta ama tsaynö mandacog cayta
aptarcur Jesus Tayta Diosman mañacur yarpäyaytsu. Tsaypa rantinga llänu
agradesicurgan. Nircurnam shonguyquicunawanmi cawayänayqui
discïpuluncunata macyargan caynö nir: pitapis maytapis cuyaparnin.
“Cay vïnuta llapayqui upuyay. 27ॸMusyayanquim patroncuna mësachö
18ॸYapayga mananam vïnuta micuptin empliyäduncuna sirviyanganta.
upushänatsu Tayta Diospa ñöpanchö Nogaga tsay empliyäducunanöllam
gamcunawan mushog vïnuta cawangäyagga caycä, manam
upungäyag”. patronnötsu. Tsaymi gamcunapis
19ॸTsaynömi tantata aptarcurpis Tayta noganölla cawayänayqui”.
Diosman mañacur agradesicurgan. 28ॸ“Imayca ñacaychö captïpis gamcuna

Nircurnam paycunata paquipargan: nogawanmi imaypis cayarguyqui.


“Cayga nogapa cuerpümi. Cay tantata 29ॸTsaymi gamcunata churayäshayqui

micur gamcuna raycur wanungäta mandacog cayänayquipä, Tayta Dios


yarpäyanqui”. nogata mandacog canäpä
20ॸTsaynöllam merendata ushasquir churamangannö. 30ॸGamcunaga
väsuchö vïnuta aptarcurpis nirgan: nogawanmi micuyanqui y upuyanqui.
181 ґk̞ͮԆækґॷ22

Tsaynömi cutimuptï jamacuyanqui 38ॸTsaynam discïpuluncuna niyargan:

mandacogcuna jamacuyänan *trönuman, “Caychö caycan ishcay espädäcuna,


Tayta Dios quiquinpä acrangan taytay”.
runacunata mandacuyänayquipä”. Niptin Jesusnam nirgan: “Gamcuna
manam tantiyayanquitsu imata
Pedro ñëgananpä cagta nicayämangayquitapis”.
Jesus ningan
(Mateo 26.31-35; Marcos 14.27-31; Olivos jircanchö Jesus Tayta
Juan 13.36-38) Diosman mañacungan
31ॸTsaypitanam Pedruta Jesus nirgan: (Mateo 26.36-46; Marcos 14.32-42)
“Pedro, Satanasmi Tayta Diosta 39ॸTsaypitam Jesus aywargan imaypis

rugacushga: ‘Jesuspa discïpulun Pedruta aywangannö Olivos jircanman


llutancunata ruratsishä’ nir. 32ॸTsaymi discïpuluncunawan. 40ॸTsayman
gampä Tayta Diosman mañacurgö chaycurnam discïpuluncunata nirgan:
Satanas munanganta ruratsishuptiquipis “Tayta Diosman mañacuyay Satanas
Tayta Diosllaman yapay shumag jutsaman mana
yäracunayquipä. Tsaynö cangan ishquitsiyäshunayquipä” nir.
yäracurmi criyicog mayiquicunata 41ॸTsaynö nisquirmi mas washaläman

valoratsinqui paycunapis nogaman aywasquirnin gonguricuycur Tayta


shumag yäracayämunanpä”. Diosman mañacurgan caynö nir:
33ॸTsaynö niptinnam Pedro nirgan: 42ॸ“Tayta Diosllä, cay ñacanäpä cagpita

“Ishcantsicta carcelman apar munarninga jipiycamay. Peru itsanga


wanutsimänantsic captinpis manam ama noga munangänöga catsuntsu. Gam
ñëgashayquitsu, taytay” nir. munangayquinölla caycutsun”.
34ॸTsaynam Jesus nirgan: “Pedro, 43ॸTsaynö Jesus pasaypa llaquicur

canan pagasmi nogapä tapuyäshuptiqui rugacuycaptinmi juc angel yuripasquir


quimsa cuti ‘Manam regïtsu’ nir valoratsirgan mana alläpa
ñëgamanqui gällu manarä cantaptin”. llaquicunanpä. 44ॸTsaynö captinpis
llapan shongunwan Tayta Diosman
Jesuspa wanuynin cercana mañacuptinmi jumpinpis yawarnörä
caycangan patsaman juturgan. 45ॸTayta Diosman
35ॸTsaypitanam discïpuluncunata Jesus tsaynö mañacunganpita cutiycurnin
tapurgan: “Gellëniynagta, punchuynagta, y discïpuluncunata tarirgan llaquicuypita
llangiynagta willacuyänayquipä cachaptï chip wanuypa punucashga
¿imallapis faltäyäshurgayquicu?” nir. caycäyagtam. 46ॸTsaynam Jesus nirgan:
Tsaynam paycuna niyargan: “Manam “¿Punuycäyanquicu? Ricchar Tayta
imapis faltäyämargantsu, taytay”. Diosman mañacuyay Satanas jutsaman
36,37ॸJesusnam nirgan: “Diospa palabran mana ishquitsiyäshunayquipä” nir.
gellgaranganchö caynö nirmi gellgaraycan:
‘Jutsasapacunawan iwalatsishgam canga’ Jesusta prësu tsarircur
nir. Tsaynö gellgaraycan nogapämi. apacuyangan
Cananpitaga willacog aywar (Mateo 26.47-56; Marcos 14.43-50;
imallayquicunapis apayanqui. Espädaynag Juan 18.3-11)
cagga punchuyquicunata ranticusquirpis 47ॸTsaynö Jesus nicaptinnam discïpulun
rantiyay”. Judas Iscariote chasquirgan atsca
ґk̞ͮԆækґॷ22 182

runancuna pushashga. Nircurnam ricaycur juc wätay warmi nirgan: “Cay


Jesuspa ñöpanman witiycur saludar runapis Jesuswanmi purirgan” nir.
cäranchö mutsaycurgan. 48ॸTsaynam Jesus 57ॸTsayta wiyaycurmi

nirgan: “Judas, ¿chiquimagnïcunaman mantsariycanganta Pedro nirgan:


entregamänayquipäcu “Warmi, nogalläga manam payta
mutsaycamanquirä?” nir. regicütsu” nir.
49ॸTsaynam prësurna apacuyänanpä 58ॸTsaypita rätunnintanam juc runapis

cagta tantiyasquir discïpuluncuna Pedruta ricaycur nirgan: “Gampis


Jesusta niyargan: “Taytay, paywan puregmi canqui”.
espädäcunawan gocachascayämushä” Niptinmi Pedro nirgan: “Nogaga
nir. 50ॸTsaynö nirmi mas mandagnin cag manam paywan imaypis purillashga
sacerdötipa wätayninpa derëcha cag cätsu” nir.
rinrinta juc discïpulun espädanwan 59ॸTsaypita juc öratanöna jucnam

walluriycurgan jipicagpä. nirgan: “Rasunpaypam cay runaga


51ॸTsaymi Jesus nirgan: “¡Amana Jesuswan pureg Galilea runa. ¡Tsay
imanayaynatsu!” Nisquirmi runapa rinrin runacunanömi caycanpis!” nir.
wallucashgata yataycullar alliscatsirgan. 60ॸTsaynö niptinnam Pedro nirgan:
52ॸJesusta prësu apayänanpä “¡Manam musyätsu imata
shamogcunaga cayargan mandag parlapaycämangayquitapis!”
sacerdöticuna, templu täpag Pedro tsaynö nicaptinmi gällu
wardiyacunapa mandagnincuna, y Israel cantasquirgan. 61ॸTsaynam sï Jesus
runacunapa autoridänincunam. ticraycur ricaycuptinrä Pedro
Paycunatam Jesus nirgan: “Gamcunaga yarpasquirgan caynö ninganta: “Gällu
¿imanirtä espädayquicunawan manarä cantaptinmi quimsa cuti
tucruyquicunawan shayämunqui imayca ñëgamanqui”. 62ॸTsay ninganta
ladrontanöpis prësuyämänayquipä? yarpasquirmi itsanga Pedro wagtaman
53ॸRunacunata yachatsirnin goyay yargusquir pasaypa llaquicur wagargan.
goyaypis templuchö cargächä. Tsaychöga
¿imanirtä prësu tsariyämargayquitsu? Prësognin runacuna Jesusta
Cananga Satanaspa munayninta burlacur magacuyangan
rurayänayquipä öra chämushganam”. (Mateo 26.67,68; Marcos 14.65)
63ॸTsaypitanam prësognin runacuna
Jesusta Pedro ñëgangan burlacur Jesusta magayargan.
(Mateo 26.57,58,69-75; 64ॸNircurmi ñawinta tsaparcur niyargan:
Marcos 14.53,54,66-72; “¡Dios caycarga mä, pï
Juan 18.12-18, 25-27) magashungayquitapis niyämay!” nir.
54ॸTsaypitanam Jesusta prësu tsarircur 65ॸTsaynö nirmi tucuyta rurarnin

apayargan sacerdöticunapa burlacuyargan.


mandacogninpa wayinman. Payta prësu
apacuyaptin Pedro caru gepallantam Israel puëdeg autoridäcunapa
aywargan. 55ॸRunacunaga sawan ñöpanman Jesusta chätsiyangan
rurinchö ninata tsarircatsirmi (Mateo 26.59-66; Marcos 14.55-64;
mashacuycäyargan. Tsayman yaycurirmi Juan 18.19-24)
Pedrupis paycunawan mashacuycargan. 66ॸPatsa
warasquiptinnam Israel
56ॸTsaychömi Pedro mashacuycagta runacunapa puëdeg autoridänincuna,
183 ґk̞ͮԆækґॷ22ٍॷ23

mandag sacerdöticuna, y ley caycag runacunata: “Cay runa llutanta


yachatsicogcuna despächuncunaman yarpaptinpis, nogataga ¿imatä
goricäyargan. Tsaychönam Jesusta gocaman? Ima jutsantapis manam
tapuyargan: 67,68ॸ“Canan mä, tarïtsu”.
willayämay. ¿Rasunpacu gam Tayta 5ॸTsaynö niptinnam Israel

Dios cachamungan salvacog canqui?” autoridäcunaga masrä niyargan: “¡Manam


nir. tsaypis tsaynötsu! Romapa contran
Tsaynam Jesus nirgan: ٘ॸَkӕ̲ɗ, paymi sharcuyänanpämi runacunata pasaypa
cä’ niyäshayquipis gamcuna aquishapaycan. Galilea provinciapita
criyiyämänayqui captinchi. hasta cay Judea provincia quinranyagpis
69ॸCananpitaga noga ciëluchö caycäshä tsaynöllam yachatsicuycan”.
poderösu Tayta Diospa derëcha cag
lädunchömi” nir. Herodesman Jesusta apapäyangan
70ॸTsaynö niycuptinmi llapancuna 6ॸTsayta wiyarnam paycunata Pilato
niyargan: “Tsayöraga, gam Diospa tapurgan: “¿Rasunpacu Galileapita cay
tsurinchä canqui, ¿au?” nir. runaga?” nir.
Tsaynam Jesus nirgan: “Aumi, 7ॸ“Aumi, payga Galileapitam”

gamcuna niyangayquinöllam cä” nir. niyaptinnam Galilea provinciapa


71ॸPaycunanam niyargan: “Quiquinpis mandagnin Herodesman Jesusta
Diospa tsurin canganta nicämashgaga apatsirgan. Tsay junagcuna
¿imapänatä testïgutapis ashishun? Jerusalenchömi unas Herodespis
[Tsaynö Dios tucuycarga ¡wanutsishga caycargan.
catsun!]” 8ॸJesuspä parlayangancunata wiyashga

carmi Herodesga puntapitana ñöpanchörä


Pilatuman Jesusta prësu apayangan ima milagrullatapis rurananta munargan.
(Mateo 27.1,2; Marcos 15.1-5; Tsaymi Jesusta ricaycur cushicurgan.
Juan 18.28-38) 9ॸTsaychö Herodes yaparir yaparir

23
1ॸTsaypitanam llapancuna tapupaptinpis Jesus manam imatapis
contrarna Jesusta maquinpita parlacurgantsu. 10ॸMandag
watarcur mandacog *Pilatuman sacerdöticunawan ley yachatsicogcunapis
apayargan. 2ॸTsaychönam Pilatuta Jesuspa contranmi imaycatapis niyargan.
niyargan: “Cay runaga llutancunatam 11ॸNircurnam soldäduncunawan rey

yachatsicuycan. Manam munantsu Herodes asipäyänan raycur Jesusta


Romapä impuestuta runacuna reytanörä catsiyargan quiquinpa
pägayänantapis. Jinachöpis quiquinmi mantunta jatiparcur. Tsaypitanam cangan
nogacunapa mandayämag rey canganta cutitsirgan Pilato cagman. 12ॸTsay junagmi
nicäyäman. [Tsaynö mandag tucog Herodeswan Pilato amishtayargan
cagga wanutsishga catsun]”. puntata chiquinacurcur.
3ॸTsay niptinnam Jesusta Pilato

tapurgan: “¿Rasunpacu canqui Israel Jesusta wanutsiyänanpä


runacunapa mandacognin rey?” nir. Pilato dejaycungan
Jesusnam nirgan: “Gam (Mateo 27.15-26; Marcos 15.6-15;
ningayquinöllachä cä”. Juan 18.39–19.16)
4ॸTsaynam Pilato nirgan mandacog 13ॸJesusta
Pilatuman cutiycatsiptinnam
sacerdöticunata y tsaychö goricashga Pilatuna gayatsirgan mandacog
ґk̞ͮԆækґॷ23 184

sacerdöticunata, autoridäcunata, y mañacuyangannöllam Barrabasta


waquin runacunatapis. 14ॸTsaychö cachaycurgan Romapa contran
llapancuna goricasquiyaptinnam nirgan: sharcushga caycaptinpis y runacunata
“Gamcuna cay runata apayämurguyqui: wanutsishga caycaptinpis.
‘Cay runaga runacunatam yachaycätsin
mandagnintsicpa contran Jesusta cruzchö clavayangan
sharcuyänanpä’ nirnin. (Mateo 27.32-44; Marcos 15.21-32;
Ñöpayquicunachö tapurga manam ima Juan 19.17-27)
jutsantapis tarirgötsu contran 26ॸTsaynö Jesusta cruzchö clavag
niyämangayquinöga. 15ॸTsaynömi apaycarnam tincuyargan Cirene
Herodespis may tarishgatsu ima marcapita juc runa Simon jutiyog
jutsantapis. Tsaymi cayman chacranpita aywacuycagwan. Paytam
cutitsimushga. Tantiyacuyay. Manam niyargan Jesus apaycangan cruzta
ima jutsanpis cantsu wanutsishga umrurcur Jesuspa gepanpa apananpä.
cananpäga. 16ॸTsaymi payta 27ॸTsaytsica runacunam Jesuspa gepanta

astarcatsillar cachaycushä” nir. aywaycäyargan. Tsaychömi atscag


17ॸ[Pilatoga yachacashganam wata warmicunapis llaquicurnin wagaraycar
wata *Pascua ƿesta semänachö aywaycäyargan. 28ॸTsaymi wagaycag
runacuna mañayangantaga juc prësuta warmicunata Jesus nirgan: “Jerusalen
cachag.] 18ॸTsaymi Pilato Jesusta warmicuna, ama nogapäga wagayaytsu.
cacharinanta munaptin runacuna juc Wagayayga quiquiquicunapis y
shimilla gayaraypa niyargan: “Ama wawayquicunapis imanö
Jesustaga cachaytsu. Barrabasta ñacayänayquipä cagta. 29ॸFeyupa
cachaycunayquitam munayäga” nirnin. ñacaycuna captinmi pasaypa
19ॸ(Barrabasga carcelchö llaquicuywan runacuna niyanga:
wichgaraycargan Roma nacionpa ‘¡Cushicuyätsun wawaynag warmicuna!’
contran sharcunganpita y runacunata nir. 30ॸTsaychömi runacuna ñacaycunata
wanutsinganpitam.) mantsariywan gagacunatapis:
20ॸTsaymi Pilato yapay runacunata ‘¡Janäcunaman juchuriycamuy juclla
parlapargan Jesusta cachaycuyta wanucuyänäpä!’ niyanga. 31ॸNogatapis
munarnin. 21ॸTsaynö parlapaptinpis caynö ñacaycätsiyämarga imanönarä
runacunaga masrämi gayaräyargan: gamcunataga ñacatsiyäshunqui”.
“¡*Cruzchö wanutsun! ¡Cruzchö 32ॸTsaynö Jesusta apaycar ishcag

wanutsun!” nirnin. ladroncunatapis apayarganmi


22ॸTsaynam Pilato yapay nirgan: Jesustawan juntu cruciƿcayänanpä.
“Wanunanpäga ¿ima mana allitatä 33ॸTsaypita “Calavëra” ninganman

rurashga? Manam tarïtsu ima chaycatsirnam Jesusta cruzman


jutsantapis. Tsaymi astarcatsillar clavayargan. Apayangan
cachaycushä”. ladroncunatapis cruciƿcayargan jucnin
23ॸTsaynö niptin llapan runacunam cagtam Jesuspa derëcha cag lädunman
masrä gayarar niyargan cruzchö y jucagtanam itsogninman. 34ॸTsay öram
wanutsinanpä. 24,25ॸTsaynö masrä Jesus nirgan: “Papällay, cay
gayaräyaptinnam Jesusta runacunaman cruciƿcayämag runacunata cuyaparnin
Pilato entregaycurgan munayanganta perdonaycuy. Manam musyayantsu
ruracuyänanpä. Runacuna imata ruraycäyangantapis”.
185 ґk̞ͮԆækґॷ23

Soldäducunanam sortiyayargan patsa tsacasquirgan. 45ॸTsay örallam


Jesuspa röpanta. 35ॸTsaychö runacuna templu rurinchöpis alli awashga jatun
ricaraycäyaptinmi autoridäcuna Jesusta cortïnaॹz urayninpa ishcayman
asiparnin niyargan: “Juccunataga rachisquirgan. 46ॸTsaypitam Jesus
salvaycacharganchä. Canan quiquinga fuertipa gayarasquirmi nirgan: “¡Tayta
¿imanirtä salvacuyta puëdintsu? Tayta Diosllä, maquiquimannam cawaynilläta
Dios cachamungan salvacog carninga, churaycamü!” nir. Tsaynö nisquirmi
mä tsay cruzpita yarparamutsun”. wanusquirgan.
36ॸTsaynöllam soldäducunapis 47ॸTsaynö imayca päsangancunata

asiparnin Jesusta uputsiyargan ricaycurnin soldäducunapa


upucuyänan ayag vïnuta: 37ॸ“Israel capitanninmi Tayta Diosta alabagnö
runacunapa mandagnin rey caycarga ticrar nirgan: “Rasunpam cay runaga
mä, quiquiqui salvacuy” nir. jutsaynag cashga” nir.
38ॸImapita wanutsiyanganta runacuna 48ॸTsaychö caycag runacunapis

musyayänanpämi juc letrëruta cruzpa aywacuyargan pasaypa llaquicurninmi.


puntanman clavayargan caynö 49ॸJesuswan reginacogcunanam itsanga

gellgarcur: “CAYGA ISRAEL carulällapita ricaräyargan. Tsaynöllam


RUNACUNAPA REYNINMI” nir. yanaparnin Galileapita gatirag
39ॸTsaypitanam jucag cruciƿcaraycag warmicunapis tsaychö cayargan.
runapis Jesusta asiparnin nirgan:
“Salvacog carga mä, tsaypita salvacuriy Jesusta pampayangan
ari, nircur nogacunatapis (Mateo 27.57-61; Marcos 15.42-47;
salvayämänayquipä”. Juan 19.38-42)
40ॸTsaynö niptinmi jucnin cag 50,51ॸJucrunam cargan Jose jutiyog,
ajäpargan: “Gampis paynö ñacaycarga Tayta Dios munangannö cawacog. Payga
¿manacu Tayta Diosta mantsacunqui? cargan Judea provinciachö Arimatea
41ॸNogantsicga jutsantsiccunapitam marcapitam. Paypis Israel runacunapa
ñacaycantsic. Payga manam ima autoridäninmi cargan. Waquin
jutsatapis rurashgatsu”. autoridäcuna Jesusta wanutsiyänanpä
42ॸNircurmi Jesusta nirgan: “Señor willanacuyaptinpis payga manam
Jesus, nogalläta yarparcallämanqui ari, munargantsu. Josega criyirgan Tayta
cay patsaman mandacog cutimungayqui Dios aunicungannö salvacogta
junag” nir. cachamunanpä cagtam. 52ॸPaymi
43ॸTsaynam Jesus nirgan: Pilatuman aywargan Jesuspa ayanta
“Cananpitaga nogawanmi canqui Tayta pampananpä negnin. 53ॸPilato “Pampay
Dioslläpa ñöpanchö”. ari” nisquiptinnam Jesuspa ayanta
cruzpita jipisquir lïnu säbanaswan
Jesus wanungan wancurgan. Nircurnam pampag apargan
(Mateo 27.45-56; Marcos 15.33-41; manarä pipis pampacungan gagachö
Juan 19.28-30) uchcushga *sepultüraman.
44ॸTsaypitaga
pullan junagpitam 54ॸJesus wanurgan viernis tardim.

quimsa öra rupay mana atsicyaptin Cada viernismi tardipaypaga Israel

z॰23.45 Tsay templu rurinchö alli awashga jatun cortïnapä musyanayquipä liyinqui
Exodo 26.31-33; Hebreos 9.1-10; 10.19,20.
ґk̞ͮԆækґॷ23ٍॷ24 186

runacuna säbadu jamapay junagpä maquincunaman entregayämanga.


listacuyag. 55ॸGalileapita Jesuswan Cruzchö wanutsiyämaptinpis quimsa
shamog warmicunanam Joseta gatipar junagtam cawamushä’ nir”.
aywayargan sepultüraman. Tsayman 8ॸTsaynö angel niyaptinrämi

chaycurmi ricayargan Jesuspa ayanta paycunapis yarpasquiyargan Jesus


imanö churangantapis. 56ॸTsaypita tsaynö rasunpaypa ningancunata.
wayiman cutiycurninnam 9ॸTsaymi Jesus pamparaycangan cagpita

alistacuyargan mucuchag perjümicunata cutiycurnin willayargan chunca juc (11)


üsuncunaman Jesuspa ayanman apostolcunata y tsaychö runacunatapis.
wiñapäyänanpä. Llapanta 10ॸTsay willacogcunaga cayargan Maria

alistapacusquirnam Tayta Diospa Magdalena, Juana, Santiagupa maman


mandamientunta cumplir Maria, y paycunawan aywag mas
jamapäyarganrä säbadu jamapay junag warmicuna. 11ॸJesus cawamunganta
captinna.ॹa warmicuna willacuyaptinpis
apostolcunaga manam ichicllapis
Jesus wanunganpita cawarimungan criyiyargantsu, manacagcunata
(Mateo 28.1-10; Marcos 16.1-8; parlaycäyanganta yarpar. 12ॸWaquin cag
Juan 20.1-10) mana criyiyaptinpis Pedrum itsanga

24
1ॸTsaypita dominguman cörrillapa aywacurgan Jesus
warämognam tsaca tsacallana pamparangan cagman. Ruriman
warmicuna aywayargan Jesus gawaycunanpämi säbanaswan
pamparangan cagman, alistayangan wancuyangannölla caycänä. Ayanta
perjümicunata apacurcur. mana tariycurmi pasaypa mantsacashga
2ॸChaycuyänanpäga pamparangan cuticurgan.
uchcuta tsaparag rumipis jucläman
Emaus nänichö ishcay
wititsishgam caycänä. 3ॸTsayman yaycur
discïpuluncunata Jesus yuripangan
manam tariyargannatsu Señor Jesuspa
(Marcos 16.12,13)
ayanta.
4ॸTsaynö mantsacashga caycäyaptinmi 13ॸTsayjunagmi Jesuspa ishcay
ishcay *angelcuna chipipiycag röpashga gatiragnincuna aywaycäyargan Emaus
paycunapa ñöpancunachö marcapa. Emaus cargan Jerusalenpita
ricacusquiyargan. 5ॸWarmicuna ishcay öra aywaynöllam. 14ॸPaycunaga
paycunata ricaycurnam pasaypa aywaycäyargan Jesusta wanutsiyanganta
mantsariywan gonguriycuyargan. parlaraycarmi. 15ॸTsaynö parlaraycar
Tsaynam tsay yuripag angelcuna aywaycäyaptinmi Jesus yurisquir
niyargan: “¿Imanirtä ashiycäyanqui paycunawan juntu aywargan. 16ॸTsaynö
wanushgacuna pamparanganchö juntu aywaycarpis tsay discïpuluncuna
cawaycagna runata? 6ॸMananam manam tantiyayargantsu Jesus canganta.
caychönatsu caycan. ¡Payga 17ॸTsaynam Jesus tapurgan: “Jau

cawamushganam! Yarpäyay Galilea amïgucuna, ¿imata parlartä


provinciachö caycarnin caynö aywaycäyanqui?” nir.
niyäshungayquita: 7ॸ‘Noga ciëlupita Paycunaga pasaypa llaquinashga
shamog runatam jutsasapa runacunapa carmi ichicuycuyargan. 18ॸTsaynam

a॰23.56 Israel runacunapä viernis patsa tsacaypitam säbadu jamapay junag gallaycog.
187 ґk̞ͮԆækґॷ24

Cleofas jutiyog cag nirgan: “Pascua wanunganpita cawasquir Tayta Diospa


ƿestaman shamog runacunaga llapanmi ñöpanman cutinanpä cagta?”
musyayan ganyancuna Jerusalenchö 27ॸTsaypitaga paycunata tantiyatsirgan

ima päsacungantapis. ¿Manacu gamga quiquinpä imanö gellgaraycanganta,


musyanqui?” Moises gellgangancunapita gallaycur
19ॸNiptinnam Jesus nirgan: “Mä waquin profëtacuna gellgayanganyag.
willayämay. ¿Imatä cashga?” nir. 28ॸTsaypita Emaus marcaman

Paycunanam niyargan: “Nazaret chaycurnam paycunapita Jesus päsacog


marcapitam Jesus jutiyog cargan Diospa tucurgan. 29ॸTsaynö päsacuyta
willacognin profëta. Payga Tayta Diospa munaptinnam: “Patsa tsacaycannam,
willacuynintam willacushga y Tayta cayllachöna quëdacushun” niyargan.
Diospa poderninwanmi imayca Tsaynö niyaptinnam Jesus paycunawan
milagrucunatapis rurashga. quëdacurgan.
20,21ॸNogacunaga yarpäyargä Roma 30ॸTsaypita wayichönam jamacurirna

nacionpa mandunpita pay Jesus tantata aptarcur Tayta Diosta


jipimänantsicpä cagtam. Tsaynö agradesicusquir paquirir paycunata
captinpis paytam sacerdöticunapa macyargan. 31ॸTsay öram itsanga tsay
mandagnincunawan discïpuluncuna Jesus canganta
autoridänintsiccuna Roma tantiyasquiyargan. Tsaypita Jesus
autoridäcunaman entregayashga jinallanchömi illacasquirgan.
wanutsiyänanpä. Nicaptinmi 32ॸIllacasquiptinnam quiquin pura

Romanucuna cruzchö wanutsiyashga. caynö parlayargan: “Jesus captinchir


Canan junagwanga quimsa junagnam shonguntsicpis atsicyasquirgan nänita
Jesus wanungan. 22ॸManam tsaypis sharaycämur Diospa palabranta
tsayllatsu. Y mas mana criyiypäga parlapämashga” nir.
nogacunawan pureg waquin warmicuna 33ॸNircurnam paycuna jinan öra

mantsacäcuypätam willacuyan. Paycuna Jerusalenman cutiyargan. Chaycurnam


Jesusta pampayanganman tsaca tariyargan chunca juc (11) apostolcuna
tsacallana aywar ayantashi y waquin gatiragnincuna goriraycagta.
tariyashganatsu. 23ॸTsaypita wayiman 34ॸTsaychönam tsay ishcay Jesuswan

cutiycamur willayämashga Jesus tincog discïpulucunata apostolcuna


cawamunganta. Angelcunash willapar niyargan: “¡Rasunpaypam
yuripasquir paycunata Jesus Señornintsic salvacog cawamushga!
cawamunganta willayashga. Pedrutapis yuripashgam”.
24ॸTsaynöllam waquin cag 35ॸNiyaptinnam paycunapis willayargan

discïpuluncunapis pamparangan nänichö imanö päsangantapis y tantata


cagman aywar warmicuna paquingan öra Jesusta regiyangantapis.
willacuyangannölla Jesuspa ayanta
tariyashganatsu”. Apostolnincunata Jesus yuripangan
25ॸTsaynam Jesus paycunata nirgan: (Mateo 28.16-20; Marcos 16.14-18;
“¿Imanirtä gamcunaga pasaypa Juan 20.19-23; Acts 1.6-8)
llaquicushga caycäyanqui? Diospa 36ॸTsaynö unas parlaycäyaptinmi Jesus

profëtancuna niyangancuna, gamcunapä paycunapa chöpinchö ricacusquirgan:


¿imanirtä aja criyiyrä? 26ॸ¿Manacu “Gamcunachö alli cawacuy
yarpäyanqui salvacogga ñacarcurrä caycullätsun” nir.
ґk̞ͮԆækґॷ24 188

37ॸPaycunanam pasaypa gellgaraycanmi.


mantsacaycuyargan alma canganta 47,48ॸMusyayangayquinöpis tsay

yarparnin. 38ॸTsaynö gellgarangannöllam llapanpis päsashga.


mantsacäyaptinnam Jesus nirgan: Tsaymi nogapa jutïchö runacunata
“¿Imanirtä mantsacashga caycäyanqui? willapäyänayqui jutsa ruraynincunata
Noga cangäta ¿imanirtä criyiyanquitsu? jagirir nogaman yäracuyänanpä.
39ॸRicayay maquïta y chaquïtapis. Tsaynöpam Tayta Dios perdonanga
¡Nogam cä! Yatayämay. jutsa ruraynincunata. Jerusalenpita
Ricayämangayquinöpis manam almatsu gallaycur maytsaypapis aywar llapan
cä. Almaga aytsaynag y tulluynagmi”. runacunata tsaynö willapäyanqui”.
40ॸTsaynö nirninmi ricatsirgan 49ॸ“Gamcunamanmi noga cachamushä

maquinta y chaquintapis. 41ॸTsaynam papänï Tayta Diosllä aunicungan


discïpuluncuna pay canganta ricaycur Espiritu Santuta. Itsanga
criyiyänanpä ajallarä captinpis Jerusalenllachö shuyaraycäyanqui
cushicuyargan. Tsaynö captinmi Espiritu Santuta chasquiyangayquiyag.
rasunpa pay canganta criyiyänanpä Chasquicusquirnam Tayta Diospa
Jesus mañacurirgan: poderninwanna cayanqui pay
“¿Imallayquicunapis cancu munangannö cawayänayquipä”.
micurinäpä?” nir. 42ॸTsaynö niptinmi
garayargan cancashga pescäduta.ॹb Jesus ciëluman aywacungan
43ॸTsaycunatam micurgan paycunapa (Marcos 16.19,20; Acts 1.9-11)
ñöpancunachö. 50ॸTsaypitanam discïpuluncunata Jesus
44ॸMicusquirnam nirgan: “*Bibliata pushargan Jerusalenpita Betania
gellgag llapan profëtacunapis quinranman. Tsaychö caycarnam
gellgayarganmi nogata caycuna ricranta quichasquir Tayta Diosman
päsamänanpä cagtaga. Gamcunawan mañacurgan paycuna mana gongaypa
caycar willargä llapan tsay yäracuyänanpä. 51ॸTsaynö Jesus
gellgaraycangancuna cumplinanpä paycunapä bendicionta
cagtam. Tsay willangänöllam mañacusquiptinmi Tayta Dios ciëlupa
päsamashga”. apacurgan. 52ॸTsaychö discïpuluncuna
45ॸTsaynö nirmi Tayta Diospa palabran Jesusta gonguripärasquirmi cushishga
gellgarangancunata tantiyatsirgan caynö cuticuyargan Jerusalenman. 53ॸTsay
nir: 46ॸ“Tayta Dios cachamungan junagpitaga Tayta Diosta alabayänanpä
salvacogga wanunganpita quimsa cada junagmi templuman goricäyag.
junagta cawamunanpä cagpis [Tsaynö catsun.]

b॰24.42 Waquin unay gellgashgacunachö nican cancashga pescädutawan chumpac mishquita


micungantam.
SAN JUAN
Jesucristupä gellgangan
Apostol Juanmi cay libruta gellgargan. Payga puntata Juan Bautistapa
discïpulunrämi cargan. Tsaypitarämi Jesuspa discïpulun cargan. Jesuswan purirmi
rurangancunata ricargan y willacuyninta wiyargan. Tsaymi cay libruta Juan
gellgargan salvamagnintsic Jesucristo Tayta Diospa tsurin canganta
musyanantsicpä. Tsayta musyarnam Jesusman yäracurnin cay patsachö y
gloriachöpis cushishgallana cawashun.
Jesus Israel runacunachö yuricur paycunawan cawaptin yarpäyargan runalla
cangantam. Jesuspa discïpuluncunapis tsaynöllam yarpäyargan wanuscatsiyaptin
cawarimunganyag. Tsaypitarämi tantiyayargan rasunpaypa Dios canganta y runa
cangantapis. Tsaynö rasunpaypa Dios y runa carmi quiquin Jesus parlargan:
“Nogaga Tayta Dios cachamangan salvacogmi cä” nir.
Runacuna cay libruta liyir Diosnintsicllapä tantiyayänanta munarmi llänu
shonguyog cayninwan Juan quiquinpa jutintaga gellgashgatsu. Payga “cuyay
discïpulu” nillar churashga.

6,7ॸTayta Diosmi acrargan Juan


Jesucristo Diosnintsic Bautistata Jesucristo shamunanpä
y runa cangan cagtana willacunanpä. Pay willacurgan

1
1,2ॸManarä imapis camashga Jesucristuta runacuna
caycaptinnam Tayta Diospa chasquicuyänanpämi. 8ॸWaquin
willacuyninta apamog Jesucristoga runacuna Juan Bautistapä “Tayta Dios
caycarganna. Imaypitapis jucllayllam cachamungan salvacogmi” nir
Tayta Dioswan cayargan. Y pay yarpäyaptinpis manam paytsu cargan
Diosnintsicmi. 3ॸPaywanmi Tayta Dios salvacogga, sinöga willacogllanmi.
camargan llapan imaycacunatapis. 9ॸJesucristoga cay patsaman

Manam cantsu ni imapis Jesucristuwan shamurgan llapan runacunata Tayta


mana camanganga. 4ॸLlapan cawagcunapis Diospa willacuyninta
paypitarämi cawayta chasquiyan. Tayta musyatsicunanpämi. 10,11ॸJesucristuwan
Diospa alli willacuyninta Tayta Dios imaycata camashga
musyatsicurninmi runacunapä actsinö caycaptinpis, cay patsaman shamuptin
caycan. 5ॸTsaynö musyatsicuycaptinpis runacuna manam tantiyacuyargantsu
tsacaychönö jutsallachö cawarninmi ciëlupita shamunganta. Tsaymi mana
runacuna Diosnintsicta chasquiyashgatsu. chasquiyargantsu. 12ॸWaquinmi itsanga

189
ґkͮˇԆkͮॷ1 190

Jesucristuta chasquicur criyiyan Jerusalen marcachö autoridäcuna


salvacognintsic canganta. Payta cachayargan *sacerdöticunata y
chasquicogcunatam Tayta Dios templuchö yanapagnincunata “¿Mä
“Wamräcunanam gamcunaga cayanqui” Tayta Dios cachamungan salvacogcush
nin. 13ॸManam mamanpita pay?” nir tapuyänanpä. 20ॸPaycuna
yuringanpitatsu Diospa wamrancunaga tapuyaptinnam Juan rasun cagllata
cayan, sinöga Jesucristuta willacur nirgan: “Manam nogaga
chasquicuyanganpitam. shuyacungantsic salvacogtsu cä” nir.
14ॸJesucristoga runaman ticrarmi 21ॸTsaynam yapay tapuyargan:

nogantsicpa rurintsiccunachö cawargan. “Tsayöraga ¿pitä canqui? ¿Tayta Diospa


Paywan purirmi nogacuna musyayargä unay willacognin *profëta Eliascu?”
imaycawan munayyog canganta y nir.ॹa
cuyamangantsicta. Tayta Diospa Juannam nirgan: “Manam Eliastsu
japallan tsurinta ricarmi musyayargä cä”.
Tayta Dios imanö cangantapis. Paycunanam yapay tapuyargan:
15ॸJesucristupämi Juan Bautista “Tsayöraga ¿unay Moises gellgangannö
willacurgan: “Shamogpä cag salvacogga Tayta Dios cachamunanpä cag profëtacu
nogapita mas puëdegmi. Payga manarä canqui?” nir.ॹb
noga yuriptïmi imaypitapis Juannam nirgan: “Manam tsaypistsu
caycarganna” nir. cä”.
16,17ॸUnay tiempu Tayta Dios 22ॸTsaynam paycuna niyargan:

tantiyatsiptin sirvegnin *Moisesga “Tsayöraga ¿maygantä canqui?


gellgargan leycunatam. Tsaytanam Cachayämagnïcunaman cutir
quiquin Moises runacunata willayänäpä niyämay quiquiqui pï
tantiyatsirgan. Señor Jesucristum cangayquitapis” nir.
itsanga cuyamarnintsic tantiyatsimantsic 23ॸNiptinnam Juan nirgan: “Nogaga

Tayta Dios perdonar salvamänantsicpä unay Isaias gellgangannö willacogllam


cag mushog willacuyninta. cä. Tsaymi cay tsunyagcunachöpis
18ॸManam pipis Tayta Diostaga shamog runacunata willacuycä
ricashgatsu. Paytaga ricashga japallan jutsancunata jagiriyänanpä. Tsaynö
tsurin Jesucristullam. Paypita willacuptïmi listuna caycäyanga
shamushga carninmi musyatsimantsic salvacog shamogta chasquicuyänanpä”.ॹc
Tayta Dios imanö cangantapis. 24ॸTsaynö niptinnam Juanta *fariseo

cagcuna tapur niyargan: 25ॸ“Tayta Dios


Jesucristo shamunanpä cagta Juan cachamungan salvacog mana caycarga,
Bautista willacungan ni Elias, ni shamogpä cag profëtapis
(Mateo 3.11,12; Marcos 1.7,8; mana caycarga, tsayöraga ¿ima
Lucas 3.15-17) munayyog cayniquiwantä cay
19ॸJordan mayuchömi Juan Bautista runacunata gamga bautizaycanqui?”
runacunata bautizaycargan. Tsaymanmi nir.

a॰1.21a Malaquias 4.5 gellganganchö Tayta Dios nirgan salvacog manarä shamuptin unay
willacognin Elias cutimunanpä cagtam. Eliaspäwan Juan Bautistapä masta musyanayquipä
liyinqui Mateo 11.14; 17.10-13; Lucas 1.17. b॰1.21b Moises ningannö Tayta Dios
cachamunanpä cag profëtapä masta musyanayquipä liyinqui Deuteronomio 18.15-19.
c॰1.23 Tsunyag jircachö willacogpä masta musyanayquipä liyinqui Isaias 40.3.
191 ґkͮˇԆkͮॷ1

26ॸTsaynam Juan nirgan: “Nogaga

bautizaycä yacuwanmi salvacogta Jesuspa punta cag discïpuluncuna


chasquicuyänanpä. Payga cay patsaman 35ॸWarayninnam Jordan mayuchö

chämushganam. Peru gamcuna manam Juan Bautista ishcag *discïpulunwan


tantiyayanquirätsu tsay salvacog pï caycäyargan. 36ॸTsaynam tsaypa Jesus
canganta. 27ॸPoderösu captin nogaga päsaycagta ricasquir Juan nirgan:
umpuycur maquinta ni chaquinta “¡Ricayay! Paymi Tayta Dios
mutsaycuyllatapis manam puëdïtsu”. cachamungan salvamagnintsic” nir.
28ॸJuanta tsaynöga tapuyargan Jordan 37ॸTsaynö ninganta wiyarnam Juanta

mayupa wac-tsimpan Betaniachö dejasquirna, ishcan discïpuluncuna Jesusta


runacunata bautizaycaptinmi. gatircur aywacuyargan. 38ॸTsaynam gepan
aywagcunaman ticraycur Jesus tapurgan:
Jesus shamuycagta “¿Maypatä aywaycäyanqui?”
Juan Bautista ricangan Niptinnam niyargan: “Taytay,
29ॸTsaypita warayninnam Jesus ¿maychötä gam tanqui?” nir.
shamuycagta ricaycur Juan Bautista 39ॸJesusnam nirgan: “Acu, aywashun.

caynö nirgan: “¡Ricayay! Paymi Tayta Regitsiyäshayqui”.


Dios cachamungan salvamagnintsic. Tsaynam juntuna aywayargan
Paymi *Pascua ƿestachö carnishta patsaranganyag. Y patsa tardiyaptinnam
wanutsiyangannö wanunga runacuna tsayllachö quëdacuyargan parlacur.
jutsancunapita perdonashga cayänanpä. 40ॸJuan Bautista ninganta wiyarir
30ॸPaypämi parlargä nogapita mas Jesusta gatir jucag aywagga cargan
puëdeg canganta. Manarä noga Simon Pedrupa waugin Andresmi.ॹd
yuricuptïmi payga imaypitapis 41ॸTsaypitanam Andres jinan öra

caycarganna”. aywacurgan waugin Simonta ashegnin.


31ॸ“Salvamagnintsicta Tayta Dios Tincusquirnam nirgan: “¡Nogacunam
cachamunanpä canganta musyaycarpis Tayta Dios cachamungan salvacogwan
manarä bautizarga manam nogapis tincuyargö!” nir.
musyargötsu pï cangantapis. Tsaynö 42ॸTsaynam Andres wauginta

captinpis nogaga runacunata yacuwan Jesusman pushargan. Chäriyaptinnam


bautizaycargö salvacog chämuptin Simonta ricaycur Jesus nirgan: “Gamga
chasquicuyänayquipämi. Jonaspa tsurin Simonmi canqui.
32,33ॸSalvamagnintsic pï cangantapis Cananpitaga jutiqui canga Pedrum” nir.
musyanäpäga Tayta Diosmi nimargan:
‘Bautizaycaptiqui maygan runapa Felipita y Natanaelta
jananmanpis *Espiritu Santo palumanö discïpuluncuna cayänanpä
ratamuptinmi musyanqui cachamungä Jesus acrangan
salvacog canganta. Payga runacunata 43ॸWarayninnam Galilea provinciaman

bautizanga Espiritu Santuwanmi’. 34ॸTsay aywayta Jesus yarpargan. Tsaynö


nimangannöllam Jesusman Espiritu yarpachacur caycanganchö Felipiwan
Santo ratagta ricargö. Tsaymi gamcunata tincusquirnam nirgan: “Acu, nogawan
willä Tayta Diospa tsurin canganta”. aywacushun discïpulü canayquipä” nir.

d॰1.40 Tsay ishcag Jesusta gatiragcunaga cayargan Andreswan cay libruta gellgag cag apostol
Juanmi.
ґkͮˇԆkͮॷ1ٍॷ2 192

44ॸBetsaida marcapitam Felipega 51ॸ[¿Yarpäyanquicu unay Jacob

cargan. Tsaychö yuricogmi cayargan suëñuyninchö *angelcuna ciëlupita


Andreswan Pedrupis. 45ॸJesus tsaynö uraycämogta y witsaycagta ricanganta?]
niptinnam Felipe aywacurgan Tsayta suëñuyninchö ricarmi Jacob
Natanaelta ashegnin. Tincusquirnam tantiyargan Tayta Dios paywan
nirgan: “¡Tincusquiyargö Tayta Dios caycanganta.ॹe Tsaynömi gamcunapis
cachamungan salvacogwanmi! Payga milagru rurangäcunata ricar
Nazaret marcapita Josepa tsurin tantiyayanqui Dios gamcunawan
Jesusmi canä. Paypämi unay Moises y caycanganta”.
waquin cag profëtacuna gellgayargan
cay patsaman shamunanpä cagta. ¡Y Juc casamientuchö Jesus yacuta
chämushganam!” vïnuman ticratsingan

2
46ॸTsaynam Natanael nirgan: “Nazaret 1ॸTsaypita quimsa junagtanam
marcapitaga ¿imayllatä pipis alli runa casacuy ƿesta cargan Galilea
cashga?” nir. provinciachö Cana jutiyog marcachö.
Niptinnam Felipe nirgan: “Masqui Jesuspa mamanpis tsaychömi
acu, aywashun reginayquipä”. caycargan. 2ॸY Jesuspis
47ॸWasha lädunta yaycuycagta discïpuluncunawan invitädum cayargan
ricasquirnam runacunata Jesus nirgan: tsay casacuy ƿestaman. 3ॸTsaynam
“Cay runaga mana mantsacuypa casacogpa pullan ƿestachö vïnuncuna
parlagmi. Paymi sï, selläma *Israel ushacasquiptin Jesusta maman caynö
runaga”. nirgan: “Vïnuncunam ushacasquishga.
48ॸTsay ninganta wiyarnam Natanael ¿Maypitarä canan jipiycäyämunga?”
tapurgan: “Taytay, ¿imanöpatä nogata nir.
gam regimanqui?” nir. 4ॸJesusnam nirgan: “Mamïta,

Tsaynam Jesus nirgan: “Nogaga ¿imanirmi tsayta nicämanqui? Manaran


musyämi imanö shonguyqui canganta y örä chämunrätsu milagruta ruranäpä”.
maychö cangayquitapis. Felipe manarä 5ॸTsaynö niptinpis maman payman

gayashuptiquim nogaga ricargö hïgus yäracurnam tsay ƿestachö


jachapa rurinchö yanapacogcunata nirgan: “Wawä
jamaraycangayquitapis”. mandayäshungayquillata rurayay” nir.
49ॸTsaynö niptinnam Natanael nirgan: 6ॸTsaychömi jogta jatusag magma

“Taytay, Diospa tsurinmi gamga canqui, aswanacuna cargan. Tsay aswanacunaga


Israel runacunapa mandacognin Israel runacunapa üsuncunaman
nogacuna shuyacuyangä rey” nir. consagrädu yacu wiñaragmi cargan
50ॸTsaynam Jesus nirgan: “¿‘Hïgus maquincunata awir puriƿcacuyänanpä.ॹf
jachapa rurinchömi ricargö’ 7ॸTsaynam Jesus tsay yanapacogcunata

niycullaptïcu, gam tantiyanqui Tayta nirgan: “Cay aswanacunaman yacuta


Diospa tsurin cangäta? Cananpitaga wiñayay” nir.
imaypis mana nunca ricayangayquitam Paycunanam yacuta juntag juntag
gamcunata ricatsiyäshayqui. wiñariyargan. 8ॸJesusnam nirgan:

e॰1.51 Jacobpa suëñuyninpita masta musyanayquipä liyinqui Genesis 28.10-17. f॰2.6 Israel
runacuna üsuncuna consagrädu yacuwan awir puriƿcacuypita masta musyanayquipä liyinqui
Marcos 7.3,4.
193 ґkͮˇԆkͮॷ2

“Canan ichic chagarcur apapäyay Nircurnam tarirgan gellë


sirvienti yawananpä”. trocatsegcunata.ॹg 15ॸTsayta ricaycurnam
Tsaynam Jesus ningannö chicötiwan astarnin gargurgan
yanapacogcuna chagarcur apapäyargan. üshantinta torïtuntinta templupita tsay
9ॸTsay sirvientinam yawarirgan alläpa sacyacog runacunata. Y gellë
shumag vïnuta. Manam musyargantsu trocatsegcunapa mësancunatapis cumar
yacullapita canganta. ushargan gellënincunapis chipyaypa
Yanapacogcunallam musyayargan mashtacagpä. 16ॸTsaychö paluma
aswanaman yacuta wiñashga car. Tsay ranticogcunatanam ajäpar nirgan:
sirvientinam noviuta gayarirnin caynö “¡Wagtaman caycunata jipiyay ras! Cay
nirgan: 10ॸ“¡Achallag jau, cay vïnoga temploga papänïman mañacuna wayim.
imaläya shumagtä! Caynö Ama mercädutanöga llutaga
ƿestacunachöga allin cag vïnutarämi catsiyaytsu” nir.
puntataga garacuntsic. Tsaypitarämi 17ॸJesus tsaynö ruranganta

lluta cagtaga garacur gallantsic. Gamga ricärirninmi discïpuluncuna


cay allin cag vïnutachä cay örayag yarpasquiyargan *Diospa palabranchö
churarätsirguyqui” nir. caynö gellgaraycanganta
11ॸTsay “Cana” ningan marcachö “Wanutsiyämaptinpis Tayta Diosta
yacupita vïnuman ticratsirmi Jesus adorayänan wayitam michäcur
rurargan punta cag milagruta. Tsayta respitatsishä” ninganta.
ricarmi discïpuluncuna 18ॸTsaynam Israel autoridäcuna

tantiyacuriyargan Tayta Dios niyargan: “¿Ima puëdeg cayniquiwantä


cachamungan salvacog canganta. cay ranticogcunata garguruyqui? Mä,
12ॸTsaypitanam Capernaum marcaman ima milagrutapis ruramuy Tayta Dios
Jesus aywargan mamanwan, rasunpa cachamushungayquita
waugincunawan, y musyayänäpä” nir.
discïpuluncunawanpis. Tsaychöga 19ॸNiyaptin Jesusnam nirgan: “Cay

patsaräyargan juc ishcay templuta juchutsiyay milagruta ricayta


junagcunallam. munarga. Tsaytanam noga quimsa
junagllata sharcaratsimushä” nir.
Templuchö ranticogcunata 20ॸTsaynam paycuna caynö niyargan:
Jesus gargungan “¡Imanötä cayga! Cay templutaga
(Mateo 21.12,13; Marcos 11.15-18; chuscu chunca jogta (46) watachöran
Lucas 19.45-46) sharcatsir ushayargan. ¿Tsaytsurä
13ॸIsrael runacunapa Pascua gamga quimsa junagllata
ƿestancuna yaycapaycaptinnam sharcatsinquiman?”
Jerusalen marcaman Jesus aywargan. 21ॸTsaynö nirga Jesus manam templuta
14ॸTsayman chärirnam taririrgan yapay sharcatsinanpä cagtatsu
*templupa puncuncunachö runacuna parlargan, sinöga wanunganpita quimsa
ranticuycäyagta torïtucunata, junagllata cawamunanpä cagtam.
üshacunata, y palumacunata. 22ॸ“Sharcaratsimushä” ningantaga

g॰2.14 Jesus cawanan witsan Israel runacuna Roma nacionpa gellënintam manijayag imatapis
rantipacuyänanpä. Üsuncunaman Tayta Diospä ofrendata templuman apayänanpäga tsay
gellëtaga trocaratsiyagran.
ґkͮˇԆkͮॷ2ٍॷ3 194

discïpuluncuna yarpasquiyargan Jesus mana yuricurninga jutsayquicunapita


wanurir cawamuptinran. Tsayrämi limpiashgana mana carga imaypis
tantiyasquiyargan Diospa palabranchö manam ciëluman chanquitsu. 6ॸManam
gellgaranganpis y Jesus parlanganpis pipis mamanpita yuringanpitatsu
rasunpa camacanganta. Diospa wamrancuna cayan. Espiritu
Santupa munayninwan
Runacuna imanö cangantapis yuricunganllapitam Diospa
Jesus musyangan wamrancunaga cayan. 7ॸ¿Cay
23ॸTsay Jerusalen marcapa Pascua niycungätacu yarpachacunqui? Ni
ƿestancunachö Jesus caycarninnam imanö captinpis llapan runacunapis
tucuyläya milagrucunata rurargan. yapayran yuriyänan
Tsaycunata ricarninnam atscag salvacuyänanpäga”.
runacuna tantiyayargan Tayta Dios 8ॸ“Vientoga maypitapis tsaypapis

cachamungan salvacog canganta. vientumun munanganpam.


24,25ॸPeru Jesusga musyaycarganmi Wallwallyagta mayarninpis runacuna
runacuna janan shongulla payman manam tantiyayantsu maypita
criyiyanganta y shonguncunachö imata shamunganta ni maypa aywanganta.
yarpäyangantapis. Tsay cuentanöllam runacuna
tantiyayantsu Espiritu Santo
Jesuswan Nicodemo parlangan munayninwan yuricatsir mushog

3
1ॸJuc fariseo runam cargan cawayman ticratsiptinpis”.
Nicodemo jutiyog. Payga Israel 9ॸTsaynam Nicodemo nirgan:

runacunapa autoridäninmi cargan. “¿Imanörä canman ari? Manam


2ॸPaymi juc tsacay Jesusman aywaycur tantiyallätsu, taytay”.
caynö nirgan: “Taytay, nogacuna 10ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan:

musyayämi Tayta Dios “Israel runacunapa yachatsegnin


yachatsiyämänayquipä caycarpis ¿cay ningäta manachi
cachamushungayquita. Tayta Dios mana tantiyaycunquitsu? 11ॸNogam
yanapaptinga manam pipis musyangäcunata y ciëluchö
milagrucunata ruranmantsu gamnöga” ricangäcunata willapaycä. Tsay
nir. ningäcunata tantiyaytaga tantiyanquim,
3ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: “Jau, peru itsanga manam criyimanquitsu.
cananmi tantiyatsishayqui. Gampis 12ॸEspiritu Santupa munayninwan

yapay mana yuricurga imaypis manam yuricuypä cagta mana criyicamarga


ciëluman chanquitsu” nir. ¿imanöparä criyimanquiman ciëluchö
4ॸTsaynam Nicodemo espantashga cagcunapita willapaptïnäga?”
nirgan: “Rucu runana caycarga 13ॸ“Manam pipis ciëluman aywar

¿imanöpatä yapay yurïman? ¿Pipis cutimushgatsu tsaychö imanö


mamanpa pachanman yapay cangantapis willamänantsicpä.
cutinmantsurä?” nir. Nogallam ciëluchö caycangäpita Tayta
5ॸTsaynam Jesus nirgan: “Manam Dios cachamaptin cay patsaman
mamayquipa pachanman shamurgö willacunäpä. 14ॸTsaypitanam
cutinayquipätsu nicä, sinöga yacuwan y Tayta Dios munanganta cumplir
Espiritu Santupa munayninwan wanushä. Musyangayquinöpis tsunyagta
yacupita yapay yurinayquipämi. Tsaynö aywarmi unay Moises broncipita
195 ґkͮˇԆkͮॷ3

culebratanö ruraycur tucrupa


puntanman warcurcur sharcatsirgan.ॹh Jesuspä Juan Bautista willacungan
Tsaynöllam nogatapis *cruzman 22ॸNicodemuwan parlasquirnam Jesus

clavarcurnin sharcatsiyämanga. aywargan discïpuluncunawan Judea


15ॸTsaynö wanuptï nogaman yäracamog provincia marcacunapa. Tsaychönam
cagcunaga ciëluman chäyangam discïpuluncuna juc ishcay junagcuna
imayyagpis cawayänanpä”. runacunata bautizayargan. 23,24ॸJuan
[Tsaynömi Nicodemuwan Jesus Bautistapis jinallam runacunata
parlayargan.] bautizaycargan autoridäcuna carcelman
manarä wichgatsiyaptin. Juanga “Enon”
Tayta Dios runacunata cuyapangan ninganchö, Salim marcapa lädun
16ॸCuyacog Tayta Diosllantsic ricogllachömi runacunata bautizargan.
runacunata alläpa cuyaparninmi cay Tsaychö lasag yacu captinmi atsca
patsaman cachamurgan cuyay japallan runacuna aywayargan tsayman
tsurinta. Pipis payman yäracog cagcuna bautizacog.
inƿernuman manam aywayanganatsu, 25ॸTsay junagcunam Juan Bautistapa

sinöga gloriamanmi aywayanga discïpuluncunata juc runa nirgan: “Juan


imayyagpis tsaychö cawayänanpä. bautizanganpita mas allega Jesus
17ॸTsurinta Tayta Dios cachamurgan bautizangan cagmi” nir.
runacunata jutsancunapita perdonar 26ॸTsaynö niptinnam Juanta

salvananpämi, manam inƿernuman discïpuluncuna niyargan: “Taytay,


gaycunanpätsu. 18ॸTsaymi pipis tsurin Jordan mayupa wac-tsimpanchö
Jesucristuman yäracurninga mana runacunata bautizaycaptiqui chämurgan
inƿernuman aywanganatsu. Peru juc runa bautizag. Tsay runapämi
waquincunaga mana yäracuyanganpitam niyämargayqui: ‘Cay runaga Tayta Dios
inƿernuman aywayanga. cachamungan salvacogmi’ nir. Cananga
19,20ॸJesucristo cay patsaman shamur paypa discïpuluncunapis atsca
runacunata tantiyatsirgan jutsasapa runacunata bautizaycäyanchä.
cayangantam y rasunpa Tayta Diospa Tsaynachir llapan runacuna
perdonninta miñishtiyangantam. Tsaynö payllamanna bautizacog aywacuyan.
tantiyaycätsiptinpis tsacaychönö cawar Nogantsicmanga shayämunnatsu” nir.
jutsancuna musyacänanta mana 27ॸTsaynam Juan caynö nirgan:

munarmi Jesucristuta mana “Tsaynö alläpa atsca aywayan


chasquicuyantsu. 21ॸJesucristuta paymanga, Tayta Dios tsaynö cananpä
chasquicog cagcunam itsanga permitishga captinmi. 28ॸGamcuna
jutsancunata jagiriyan. Tsaynö wiyayangayquinöllam noga nirgä:
jagiriyaptinmi allina cawayänanpä ‘Manam quiquïtsu salvacogga cä’ nir.
Tayta Dios yanapaycangan musyacan. Nogataga Tayta Dios cachamashga

h॰3.14 Unay tiempu Israel runacuna tsunyagta aywar Tayta Diosta manam
cäsucuyargannatsu. Tsaymi Tayta Dios cachargan venënuyog culebracunata runacunata canir
wanutsinanpä. Tsayta ricarnam runacuna pasaypa mantsacäyargan. Tsaynam Tayta Dios
runacunata cuyaparna Moisesta mandargan broncipita culebratanö ruraycur gerupa
puntanman warcunanpä. Tsayta ricarninnam maygan canicashga cag runapis mana
wanurgannatsu. Tsay cuentanöllam Señor Jesucristuta chasquicogcunapis jutsancunapita
perdonashga cayanga. Masta musyanayquipä liyinqui Numeros 21.4-9.
ґkͮˇԆkͮॷ3ٍॷ4 196

salvacog chämunanpäna willacunäpämi. 4ॸJudeapita Galileaman nänega


29ॸJipashwan juc noviu casacuptin päsargan Samaria provinciaparämi.
amïgun cushicungannöllam, nogapis 5ॸTsay nänipa aywaraycarnam

alläpa cushicü runacuna Samariachö “Sicar” ningan marcaman


salvamagnintsicmanna aywayaptin. chäriyargan. Tsay marcachömi unay
30ॸManam yarpachacuyänayquitsu Jacob tsurin Joseta chacran jagipänä.
runacuna nogaman manana shamuptin. 6ॸTsay chacrachömi Jacob pözuta

Tsaynö cananpämi Tayta Dios uchcutsinä yacupä. Tsaynam pullan


camacätsishga”. junagna captinmi Jesus aywaycanganta
31ॸ“Ciëlupita shamushga carmi Jesusga pishipasquir tsay pözu cagman
imaycawanpis alläpa munayyog caycan. jamasquirgan.
Nogaga cay patsallapita carmi 7,8ॸDiscïpuluncunaga micuyänanpä

paymanga mana ichicllapis iwalätsu. rantipacogmi marcapa aywashga


32ॸTayta Dios cachamungan salvacogga cayargan. Aywayanganyag tsay pözu
willamantsic ciëluchö wiyangantam y cagchö jamapaycaptinnam juc Samaria
ricangancunatam. Tsaynö willacuptinpis warmi yacucog chärirgan. Tsay
waquin runacuna manam criyiyantsu warmitam Jesus yacuta mañacurgan:
pay ningancunataga. 33ॸJesusman “Yacuyquita gararamay upurcunäpä”
criyicogcunam itsanga tantiyayan Tayta nir.
Dios cachamungan salvacog canganta. 9ॸIsrael runacunawan *Samaria
34ॸTsaycunataga paymi willacuycan runacuna mana alli ricanacuyaptinmi
Espiritu Santupa munayninwan. tsay warmega espantacur caynö nirgan:
Paynöga ni pipis manam “Noga Samaria warmitaga ¿imanöpatä
willamantsictsu”. gam Israel runa caycar yacuta
35ॸ“Tayta Dios poderösu carninmi mañacamanqui?”
imaycatapis churashga cuyay tsurinpa 10ॸTsaynö niptinnam Jesus caynö

maquinman quiquinnö munayyog parlapargan: “Tayta Diospa palabran


cananpä. 36ॸPipis Tayta Diospa tsurinta gellgaranganta tantiyarga y pï cangäta
chasquicog cagga cay patsachö y musyarga gammi nogata yacutaga
gloriachöpis cushishgallam cawanga. mañacamanquiman. Mañacamaptiquega
Mana chasquicog cagcunam itsanga tsay tsuya yacutam garaycüman” nir.
alli cawacuyta tariyangatsu. Paycunaga 11ॸTsaynam warmi nirgan: “Taytay,

inƿernuchömi ñacayanga imayyagpis”. manachä chaganayquipä imayquipis


capushunquitsu. ¿Imanöparä tsayläya
Samaria warmiwan Jesus parlangan ruripita yacuta jipimunquiman

4 garamänayquipä? 12ॸUnay Jacobmi cay


1ॸFariseucunaga musyariyargan
Juan Bautistapita mas atscagtana pözuta uchcutsinä yacuta upuyänanpä.
runata Jesus bautizaycangantam. 2ॸPeru Cay pözullapitam castancuna,
rasunpa cagga manam quiquin Jesustsu ashmancuna, y quiquinpis yacuta
cargan, sinöga discïpuluncunallam upuyänä. Paypis cay yacullata upushga
bautizaycäyargan. 3ॸFariseucuna caycaptinga gamga, ¿maypitatä
parlayanganta Jesus musyarirnam jipimunquiman tsay nimangayqui
Judea provinciapita Galilea yacuta garamänayquipäga?” nir.
provinciaman discïpuluncunawan 13ॸTsaynam Jesus nirgan: “Pipis cay

cuticurgan. yacullata upog cagga yapaypis


197 ґkͮˇԆkͮॷ4

yacunaycangallam. 14ॸNoga garangä imanöpa salvamänantsicpä canganta.


yacuta pipis upog cagga manam imaypis 23ॸIsrael runacuna y mana Israel

yacunanganatsu. Tsay yacum sïga runacunapis Espiritu Santo


cawatsicog mana imaypis pullcaypa tantiyatsiptin llapan shonguncunawan
aywag yacoga. Tsayta upurga mana Tayta Diosta adoracuy tiempu
ushacag cawaytam tarinqui”.ॹi chämushganam. Tsaynö
15ॸTsaynö niptin warmega mana adoranantsictam payga munan. 24ॸTayta
tantiyarmi nirgan: “Taytay, mä tsay Diosga Espiritu carmi maychö
tsuya yacuyquita garaycallämay tsaychöpis caycan. Tsaymi
manana yacunänäpä ni imaypis manana maytsaychöpis Espiritu Santo
yacu jipeg cayman shamunäpä” nir. munangannö llapan shonguntsicwan
16ॸJesusnam nirgan: “Canan aywar paytaga adoranantsic”.
runayquita gayamuy y shayämuy 25ॸWarminam nirgan: “Noga musyämi

cayman” nir. cay patsaman juc salvacog shamunanpä


17ॸTsaynam warmi nirgan: “Runäga cagta. Pay chämurnam tsaycunata
manam cantsu, taytay”. tantiyatsimäshun” nir.
Niycuptinnam Jesus nirgan: 26ॸJesusnam nirgan: “Tsay salvacogpä

“Rasuntam nicämanqui. 18ॸPeru pitsgam nicangayquega nogam cä, canan öra


runayqui capushurguyqui. Canan gamwan parlaycag” nir.
tsarangayqui cagpis manam 27ॸTsaynö parlaycäyaptinnam

runayquitsu. Tsaytaga rasun cagtam discïpuluncuna rantipacuynincunawan


nimarguyqui runayqui mana canganta”. chäriyargan. Tsay Samaria warmiwan
19ॸTsayta wiyarnam warmi nirgan: parlaycagta tariycurnam espantashga
“Taytay, gamga Tayta Dios ninganta quiquincuna pura ricaränacuyargan.
parlag profëtam ëllu canqui. Itsanga manam mayganpis
20ॸTsayöraga mä tapurishayqui. Unay tapuyargantsu imanir parlayangantapis.
awilücunaga tagay jircaman 28ॸTsaypitanam tsay warmi yacucuna

aywaycurmi Tayta Diosta adoracuyag. uyllunta jagiriycur marcapa cörrillapa


Peru Israel runacunaga niyanqui: aywacurgan runacunaman willacog:
‘Jerusalen marcallachömi Tayta 29ॸ“¡Shayämuy! Llapayqui shayämuy

Diostaga adoracunantsic’ nir. Mä caychö caycag runata regiyänayquipä.


¿maychötä adorashwan?” Paymi nogata niycamashga imaycata
21ॸTsaynö niptinnam Jesus caynö rurangäcunatapis. ¿Paytsurä ciëlupita
nirgan: “Mä wiyamay, warmi. salvacog canman?” nir. 30ॸTsaynö warmi
Cananpitaga manam aywayanquinatsu willacuptinnam Jesusman atscag marca
Tayta Diosta adoracog tagay jircaman ni mayincuna aywayargan.
Jerusalenman. 22ॸTayta Diosta adorarpis 31ॸTsayyagnam Jesusta discïpuluncuna

gamcunaga manam shumag niyargan: “Taytay, micurillay ari cay


musyayanquitsu pay imanö cangantapis. apayämungäta”.
Quiquin Tayta Dios Israel runacunata 32ॸTsaynö niyaptin paynam nirgan:

tantiyatsishga captinmi nogacuna “Nogapa micuynëga jucrämi. Tsayta


musyayä Tayta Dios imanö canganta y manaran musyayanquitsu” nir.

i॰4.14 Warmi mana tantiyaptinpis tsay cawatsicog yacuman Espiritu Santutam Jesus
iwalatsin.
ґkͮˇԆkͮॷ4 198

33ॸTsaynö niptinnam quiquincuna pura ishcay junag paycunawan quëdacurgan.


ninacuyargan: “Pï carpis imallatapis 41ॸJesus tsaychö yachatsicuptinmi mas

may apapäyämushgam micunanpä” nir. atscag runacuna criyicuyargan salvacog


34ॸTsaypitanam Jesus nirgan: “Nogapa canganta.
micuynëga cachamagnï Tayta Dios 42ॸTsaynö criyicurninnam tsay

mandamanganta cumplingämi. 35ॸMä warmita runacuna niyargan: “Manam


wiyarcayämay. Runacuna parlayanmi: gam niyämaptiquillarätsu Jesusman
‘Usya tiempupä chuscu quillarämi criyicuyä. Cananga pay
faltan, tsayrämi cosëcha gallanga’ nir. yachatsicunganta quiquïcuna wiyarmi
Nogaga nï: Murucuynincunata musyayä runacunata salvananpä Tayta
cosichayänanpä listu caycaptin o Dios cachamunganta”.
manarä listuna caycaptinpis, cay
shamuycag Samaria runacuna Diospa Juc autoridäpa tsurinta
willacuyninta wiyayänanpä listunam Jesus allïtsingan
caycäyan. Tsaynö wiyacur nogaman 43ॸIshcay junag Samariachö

criyicogcunaga mana ushacag goyärirnam marcan Galilea


cawaytam tariyanga. Ima cushicuypärä provinciaman päsacurgan. 44,45ॸGalilea
caycunga tsay runacuna ciëluchö runacunaga Pascua ƿesta päsag
cosëcha cuentanö goricar”. Jerusalenman aywashga carmi
36ॸ“Willacungantsicta chasquicogcuna ricayargan tsaychö Jesus milagru
cay patsachö y gloriachöpis rurangancunata. Y Galileaman Jesus
cushishgallam cawayanga. Tsaynö chäriptinnam yapay milagruta
chasquicuyaptinmi alli cosëcha captin ruranganta ricayta yarpar marca
cushicungantsicnö pasaypa mayincuna cushicuyargan. Itsanga
cushicushun”. manam ichicllapis criyiyargantsu
37,38ॸ“Puntata murucog cuentam unay yachatsicuyninmanga. Marca
profëtacuna willacuyargan noga mayincuna tsaynö mana criyiptinmi
shamunäpä cagta. Canan chämushgana Jesus nirgan: “Diospa willacuyninta
carmi gamcunata cachaycä willacuynïta willacogcunata marca mayincunaga
willacuyaptiqui nogaman manam cäsupäyantsu” nir.
criyicayämunanpä. Tsaymi 46,47ॸTsaypita päsarirnam Galileachö

willayangayquita runacuna Cana marcaman Jesus cutirgan.


chasquicuyaptin cosëchata goreg cuenta Tsaychömi punta cag milagruta rurar
caycäyanqui”. yacuta vïnuman ticratsirgan. Tsaychö
39ॸTsaynö Jesus discïpuluncunawan Jesus caycanganta musyasquirmi
parlaycäyaptin tsay Samaria warmega Capernaum marcapita juc autoridä
marcanchö acataycachayparan aywargan tsurin geshyaptin. Tsaynam
willacurgan: “Jesusmi shimpiycamashga Jesuswan tincusquir rugacurnin nirgan:
imayca ruraynïcunata” nir. Tsaynö “Taytay, wamrallä wanuycannachä.
willacunganta wiyarninnam atscag Wayilläpa shamuycullay ari
marca mayincuna criyiyargan Tayta alliycatsillänayquipä” nir.
Dios cachamungan salvacog canganta. 48ॸTsaynam Jesus nirgan: “Gamcuna
40ॸTsaynam Jesusman chaycur Samaria Diospita shamungäta
runacuna rugayargan paycunawan criyiyämanquimanräcu imayca
quëdarinanpärä. Tsaynö rugayaptinnam milagrucunata ruragta mana ricamarga”.
199 ґkͮˇԆkͮॷ4ٍॷ5

49ॸNiptinnam tsay autoridä nirgan: cuyurcatsegyan ciëlupita unay unayllata


“Taytay ñïñu, manarä wamrallä urämur juc *angel. Tsaymi yacu
wanuptin jinallachö aywayculläshun cuyusquiptin tsay quitaman punta
ari” nir. yaycog cagga imayca geshyapitapis
50ॸTsaynam Jesus nirgan: “Wayiquipa allisquiyag.]
cuticuyna. Tsuriquega alliyashganam” 5ॸTsaychömi caycargan juc runa

nir. quimsa chunca puwag (38) watana


Jesus ninganman yäracurnam runa geshyacog. 6ॸTsaynam tsay runa
cuticurgan marcanpa. 51ॸWarayninnam jitaraycagta Jesus ricaycurnin atsca
marcanman yaycuraycar watana geshyanganta tantiyapasquir
tincusquiyargan sirvegnincuna tapurgan: “¿Alliyta munanquicu?” nir.
taripagnin aywagwan. Tsaynam 7ॸTsaynam runa nirgan: “Aumi, taytay,

niyargan: “¡Antis tsurillayquega alliytaga munallämi. Peru quitachö yacu


allisquishganam, taytay!” cuyuycachascamuptin manam ni pïnïpis
52ॸNiyaptinnam tapurgan: “¿Imay cantsu tsay öra jitarpamänanpä. Sharcur
örapitatä wamrallä jucläyargan?” nir. ñacangäyagmi jucna llalliscamar
Paycunanam niyargan: “Ganyan ullurpun”.
pullan junag tumaypitam 8ॸNiptin Jesusnam nirgan: “Canan

jucläyärirgan”. sharcur gopiquita aparcur aywacuy”.


53ॸTsaynö niyaptinnam runa 9,10ॸNiycuptin jinallachömi runa

yarpärirgan tsay örachö Jesus allisquir gopinta goricurcur cushishga


“Tsuriquega alliyashganam” ninganta. aywacurgan.
Tsaynam wayinchö cagcunawan *Säbadu jamapay junag captinmi
llapancuna criyicuyargan Tayta Dios Israel autoridäcuna tsay alliyashga
cachamungan salvacog canganta. runata caynö niyargan: “Jau runa,
54ॸTsay wamrata allïtsir ishcay ¿imanirtä canan jamapäcuy junagchö
cutinam milagruta Jesus rurargan gopiqui aparicushga puriycanqui
marcan Galilea provinciachö. leynintsicpa contran caycaptin?” nir.
11ॸTsaynam runa nirgan: “Allïtsimagnï
Unayna geshyacog runata runam nimashga: ‘Gopiquita aparcur
Jesus allïtsingan aywacuy’ nir”.

5
1ॸTsaypitanamJesus aywargan 12ॸTsaynö niptinnam autoridäcuna

Jerusalen marcachö Israel tapuyargan: “Gopiquita aparcur


runacunapa ƿestancunaman. aywacunayquipä ¿pitä nishurguyqui?”
2ॸJerusalenchö “Üsha yaycunan puncu” 13ॸPeru tsay runa manam musyargantsu

ningan cagchömi can juc jatun ni maygan allïtsingantapis, atscag


armacuna quita. *Hebreu parlaychöga runacuna tsaychö goricashga cayaptin.
tsay quitata niyan “Betesda” nirmi. Tsay 14ॸTsaypitanam templuchöna tsay

quitaga pitsga puncuyogmi cargan. runawan tincusquir Jesus nirgan:


3ॸTsay puncucunachömi atscag “Cananga allishganam canqui. Amana
geshyagyashga runacuna, gapracuna, jutsa rurayman cutiynatsu. Yapay jutsa
ratacuna, inväliducuna patsachö rurayman cutirga geshyangayquipitapis
jitaräyagllana. [Paycunam tsay quita mas peyormi geshyanqui”.
cagchöga shuyarar caycäyag yacu 15ॸTsaynö niycuptinnam tsay runa

cuyuycachagtam. 4ॸTsay yacutam autoridäcunaman aywargan willag


ґkͮˇԆkͮॷ5 200

Jesus allïtsinganta. 16ॸSäbadu jamapay yanapanätam papänï Tayta Dios munan.


junagchö runata allïtsinganpitam Israel 27ॸTsaynöllam Tayta Diospita shamushga
autoridäcuna Jesusta chiquipäyargan. car llapan runacunata juzgashä”.
17ॸChiquipäyanganta tantiyasquirnam 28ॸ“Ama tsay ningäcunata

Jesus nirgan: “Papänï Tayta Dios espantacuyaytsu. Chämungam juc junag


imaycay örapis allillata ruraptinmi llapan pamparagcunatapis noga
nogapis paynölla allita rurar tsay runata cawatsimunäpä. 29ॸAlli rurag cagcunam
allïtsirgö”. gloria vïdachö imayyagpis cawayanga.
18ॸTsaynö niptinmi tsay autoridäcuna Mana alli rurag cagcunaga
yarpäyargan Dios tucunganta. Jamapay inƿernullachönam imayyagpis
säbaduta mana cäsunganpita masga ñacacuyanga. 30ॸPapänï munanganta
ajäyargan “Papänïmi Tayta Dios” cumplirmi juzgashäga pï allita
ningantam. Tsaycunapitam masrä ruranganta, pï mana allita
chiquirnin wanutsiyta munayargan. rurangantapis”.

Tayta Diospa tsurin imaycawan Tayta Diospa willacuyninta mana


munayyog cangan chasquicogcunapä Jesus
19ॸTsaypita Jesusnam nirgan: “Manam willacungan
quiquï munangällatatsu rurä. Tayta 31ॸ“Gamcuna cay nicangäcunata

Diospa tsurin car papänï manam criyiyämanquitsu ‘Jesusga


rurangannöllam nogapis ruraycä. quiquillanpitam willacun’ nir. 32ॸTsaynö
20,21ॸMunanganta ruranäpämi tsurin llutancunata yarparmi pantayanqui.
captï poderninta nogaman Papänï Tayta Dios atscaläyapam
churamushga. Tsaymi ƿsyu ƿnalchö tantiyatsiyäshunqui noga willacungä
wanushgacunata papänï Tayta Dios rasun caglla canganta”.
cawatsimunanpä munayyog cangannö 33ॸ“Tayta Dios cachamurgan Juan

nogapis wanushgacunata Bautistata puntamur nogapä


cawatsimunäpä munayyog cä. willapäcuraycänanpä. Payman gamcuna
22ॸNircurmi llapan runacunata juzgashä musyapacogcunata cachayaptiquim
imanöpis cawayanganman. 23ॸTsaymi niyäshurgayqui: ‘Jutsayquicunata
noga tsurintaga respitayämänan. jagisquir listuna cayay salvacog
Maygan runapis nogata mana shamogta chasquicuyänayquipä’ nir.
respitamarninga cachamagnï 34,35ॸTsayta wiyasquirmi gamcuna tsay

papänïtapis manam respitayantsu”. öralla ardë cushishga wiyag


24ॸ“Shumag tantiyayämay. Pipis tucusquiyargayqui. Cananmi Juan
willacungäta wiyacur y cachamagnï niyäshungayquita tantiyatsiyäshayqui.
papänïman yäracurga manam Noga pï cangäta musyar
inƿernuman aywangatsu, sinöga salvacuyänayquipämi payga
gloriamanmi aywanga tsaychö willacurgan”.
imayyagpis cawacunanpä. 25ॸPaycuna 36ॸ“Nogapä Juan willacunganta criyir

cay patsachö ñacarpis nogaman mana criyirpis tantiyacuyanquimanmi


yäracamurga cushishgallam cawayanga. Tayta Dios cachamaptin shamungäta,
Wanuyaptinnam wanunganpita noga rurangä milagrucunata
cawatsimushä. 26ॸWanushgacunata ricaycarninga. Tsay rurangäcunaga
cawatsimunäta y cäsumag cagcunata Tayta Dios munangannöllam.
201 ґkͮˇԆkͮॷ5ٍॷ6

37ॸTsaynöllam Tayta Diospis cäsuyangayquipita quiquin Moisesmi


musyatsiyäshunqui nogata shimpiyäshunqui Tayta Diospa
cachamanganta, quiquin mana ñöpanchö. 47ॸMoises nogapä
parlapäyäshurniquipis y mana gellgangancunata mana cäsucuycarga
yuripäyäshurniquipis. 38ॸTsaynö ¿criyiyanquimanräcu noga
musyaycätsiyäshuptiquipis nogata mana parlangäcunatapis?”
chasquicamarga Tayta Diosta manam
cäsucuycäyanquitsu”. Milagruta 5,000 runacuna
39ॸ“Gamcunaga Tayta Diospa palabran micuyänanpä Jesus rurangan
gellgaranganta liyir yarpäyanqui: (Mateo 14.13-21; Marcos 6.30-44;
‘Tsayta cäsucullarmi Tayta Dioswan Lucas 9.10-17)

6
mana ushacag cawayta tarishun’ nir. 1ॸTsaypitanam Galilea gochapa
Tsay yarpäyangayquicunaga noga wac-tsimpanman Jesus päsargan.
shamunäpä cagnam gellgaraycargan. (Tsay gochapa jucag jutinmi Tiberias
40ॸTsaynö caycaptinpis gamcuna manam gocha.) 2ॸTsaypa päsaptinmi gepanta
nogata chasquimayta munayanquitsu. atscag runacuna aywayargan geshyag
Mana chasquicamarga mayjina runacunata allïtsinganta ricashga
yachacurpis alli cawayta manam carnin. 3ॸTsaynam Jesus juc jircanman
imaypis tariyanquitsu”. witsarcur discïpuluncunawan tsaychö
41,42ॸ“Noga musyämi Tayta Diostaga jamaraycäyargan. 4ॸTsaypa gepancunata
ardëlla cäsog tucuyangayquita. Tsaynö aywagcunachömi cayargan
captinpis nogaga willacuycäshällam Jerusalenman Pascua ƿestacog
gamcuna chasquiyämaptiqui o mana aywagcunapis.
chasquiyämaptiquipis. 43ॸCachamag 5ॸTsaynam paycuna cagman atscag

papänï Tayta Diosta rasunpaypa runacuna witsaraycäyagta ricar


cäsurninga nogatapis cäsumar discïpulun Felipita Jesus tapurgan:
chasquiyämanquimanmi. Mana alli “Caytsicag runacuna micuyänanpä
rurayniquicunata parlapaptïmi gamcuna ¿canan maypitarä micuyta
chiquipäyämanqui. Sïcush pipis rantimushun?” nir. 6ॸJesus tsaynöga
quiquinpa munayllanpita shamunman tapurgan Felipe imaningantapis
gamcunata alabapäyäshur, tsaytaga musyananpämi. Payga musyargannam
cushishgaran chasquiriyanquiman. micuyta imanöpa garananpä cagtapis.
44ॸTsaynö quiquiquicuna puralla allichö 7ॸTsay Felipimi nirgan: “Puwag (8)

cayta munar alabanacuycarga quillachö arupacur


¿imanöparä Tayta Dios munangannö gänapacungantsicwan rantishgapis
cawayanqui?” ¡maypitarächi tincutsishwan llapancuna
45,46ॸ“Gamcuna yarpäyanqui nogata ichic ichiclla micuriyänanpäpis!” nir.
mana chasquiycämarpis unay Moises 8ॸTsaynam Simon Pedrupa waugin

gellgangan leycunata cumplillar Andres Jesusta caynö nirgan: 9ॸ“Taytay,


salvacuyänayquipä cagtam. Manam caychö juc ollgu wamrapam caycäpun
tsaynötsu. Moises gellgangancunachöga pitsga cebäda tantanwan ishcay
nogapämi gellgaraycan. Tsay pescädun. Peru ¿tsayllaga
gellgangancunata rasunpa cäsurga noga tincunmanräcu caytsica runacunapäga?”
ningäcunatam chasquiyanquiman. 10ॸNiptin Jesusnam discïpuluncunata

Nogapä gellgangancunata mana nirgan: “Runacunata niyay tsay shumag


ґkͮˇԆkͮॷ6 202

gewacuna jananllachö aywaycäyaptinnam pasaypa vientuptin


jamacuriyänanpä” nir. Tsaychö gochaga alläpa lagchicachar
runacunaga pitsga waranganömi gallacuycurgan. 19ॸCarutana
(5,000) cayargan ollgu cagcunalla, aywaycarninnam Jesusta ricasquiyargan
warmicuna ni wamracunapis mana yacu jananpa japar paycunaman
yupashga. aywaycagta. Tsaynö aywaycagta
11ॸNircurnam tsay pitsga tantata Jesus ricasquir pasaypam mantsacäyargan.
tsarircur Tayta Diosta agradesicurgan. 20ॸTsaynam Jesus gayacur nirgan: “¡Ama

Tsaypitanam discïpuluncunata mantsacäyaytsu! Jesusmi noga cä” nir.


macyargan runacunata aypuyänanpä. 21ॸTsaynö niptinnam cushicur

Tsaynöllam ishcay pescäducunatapis büquiman Jesusta janchayargan. Y


rurargan. rasllanam aywaycäyangan marcamanpis
12ॸRunacuna pachajunta chäriyargan.
micusquiyaptinnam discïpuluncunata
Jesus nirgan: “Llapan putsogcunata Jesus imayyagpis cawatsicog
goriyay imatapis mana jagiypa”. micuy cangan
13ॸNiptin discïpuluncunanam putsogta 22ॸTsay quëdag runacunaga
goririyargan chunca ishcay (12) musyayarganmi jucllaylla büqui
canastacunaman juntag juntag. caycagwan Jesuspa discïpuluncuna
14ॸTsay milagruta Jesus ruranganta aywacuyanganta. Tsaynam warayninga
ricaycurninnam runacuna cushicur yapay goricäyargan tsaychö Jesuswan
espantashga caynö ninacuyargan: “Cay tincuyta munar. 23ॸTsaynö
runaga rasunpachä unay Moises goriraycäyagman Tiberias marcapitapis
gellgangan shamunanpä cag profëta” juc runacuna büquincunawan
nir.ॹj chäyarganmi Jesus tantata
15ॸTsaycunata ricarmi runacuna miratsinganta musyashga car. 24ॸTsaychö
yarpäyargan imaycanöpapis reynincuna Jesustapis ni discïpuluncunatapis mana
churayänanpä. Señor Jesusga rey tarirnam llapancunana jinan öra
churayänanta mana munarmi aywacuyargan tsay büquicunawan
japallanna jircaman aywacurgan. Capernaum marcaman Jesusta ashir.
25ॸTsaynam Galilea gochapa
Gocha jananpa Jesus puringan wac-tsimpanman chärir Jesus
(Mateo 14.22-27; Marcos 6.45-52) yachatsicuycagta tarisquiyargan.
16ॸTsaypitanam tsacanaycaptinna Tsaynam tapuyargan: “Taytay,
discïpuluncuna Galilea gocha ¿imanöpatä cayman shamurguyqui?”
cuchunman aywayargan Jesusta nir.
shuyäyänanpä. 17ॸJesus jircapita mana 26ॸNiyaptin Jesusnam nirgan:

charcuptinnam tsacanaptinna “Gamcuna ashiycäyämanqui manam


discïpuluncuna *büquiman yarcurcur Tayta Dios cachamanganta tantiyartsu,
quiquillancunana wac-tsimpa sinöga pachajunta micutsingällapitam.
Capernaum marcaman aywacuyargan. 27ॸAma yarpachacuyaytsu pacha
18ॸTsay jatun gocha jananta micuyllapäga. Tsayga ushacärinllam.

j॰6.14 Tsay profëta shamunanpä cagpita masta musyanayquipä liyinqui Deuteronomio 18.15
y Juan 1.21.
203 ґkͮˇԆkͮॷ6

Tsaypa rantinga yarpachacuyay Tayta ricaycarpis manam


Dios munangannö mana ushacag criyicayämunquitsu”.
cawayta tariyänayquipä cagta. Tsay alli 37ॸ“Papänï Tayta Dios acrangan

cawayman chätsinäpämi papänï Tayta cagcunaga nogaman criyicayämungam.


Dios cay patsaman cachamashga”. Tsaynö criyimogcunataga
28ॸTsaynö niptinnam runacuna llapancunatam chasquishä. 38ॸNogaga
tapuyargan: “Tsaynö imayyagpis cachamagnï Tayta Diospa mandunta
cawayänäpä tsayöraga ¿imata ruranäpämi ciëlupita cay patsaman
rurayänätatä Tayta Diosga munan?” nir. shamurgö. 39,40ॸPayga manam munantsu
29ॸTsaynam Jesus nirgan: “Tayta acrangan cagcuna ni jucllayllapis
Diosga munan noga tsurinman inƿernuman aywananta. Payga munan
criyicayämunayquitam. Tsaypämi cay ciëluchö imayyagpis cawayänantam.
patsaman cachamashga”. Tsaymi ƿsyu ƿnal junagpis noga
30ॸNiptin runacunanam niyargan: tsurinman criyicamog cagcunataga
“Diospa tsurin carga mä, ¿ima cawatsimushä Tayta Dioswan
milagrucunatapis mas shumagcunatarä imayyagpis cawayänanpä”.
ruraramunquiman? 31ॸUnay tiempu 41ॸ“Ciëlupita shamog tantaga nogam

tsunyagcunata aywarmi Moises waran cä” ninganpitam Capernaum marca


waran milagruta rurar ‘*manah’ ningan autoridäcuna ajanasquiyargan. 42ॸTsaynö
micuyta runacunata micutsirgan.ॹk ajanarnam quiquincuna pura
Tsaynömi Diospa palabran parlayargan caynö nir: “Cay runaga
gellgaranganchö willamantsic. Josepa tsurin Jesuschä. Musyantsicmi
[Paynölla gampis mä ruraramunquiman papänin maman pï cangantapis.
ari]”. ¿Imanirtä ‘Ciëlupitam shamurgö’
32,33ॸNiyaptinnam Jesus nirgan: nimantsic?”
“Shumag tantiyayämay. Manam 43ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

Moisestsu tsay micuyta garargan unay “Ajanapäyämänayquipa rantin shumag


runacunata, sinöga papänï Tayta tantiyacuyay. 44ॸCachamagnï Tayta Dios
Diosmi. Payllam garayäshunqui mana tantiyatsiptinga manam ni pipis
ciëlupita cachämungan micuytapis cay nogata chasquimanmantsu. Chasquimag
patsachö runacunata imayyagpis cagcunataga cay patsa ushacangan
cawatsinanpä”. junag cawatsimushä gloriachö
34ॸTsaynam runacuna tsay micuytana imayyagpis cawayänanpämi. 45ॸTayta
mañar niyargan: “Taytay, cananpitaga Diospa willacognin profëtacuna
tsay micuyta ari garaycayällämay” nir. gellgayanganchömi nican: ‘Llapan
35ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: runacunatapis Tayta Dios
“Imayyagpis cawatsicog micuyga nogam tantiyatsingam’. Tsay ningannömi Tayta
cä. Nogaman criyicamogcunaga Diosta cäsucog cagcunaga nogatapis
pachajuntagpä micushganömi y yacuta chasquiycäyäman”.
jimagpä upushganömi imaypis 46ॸ“Ciëlupita shamushga car nogallam

cushishga cawayanga. 36ॸPuntata Tayta Diosta regï. Manam pipis mas


ningänöpis noga milagru rurangäcunata paytaga regintsu. [Tsaymi Tayta

k॰6.31 Tsay “manah” ningan micuyga Israel runacunapa parlacuyninchö “¿imatä cay?”
ninanmi. Tsay micuypita masta musyanayquipä liyinqui Numeros 11.7-9 y Exodo 16.4-35.
ґkͮˇԆkͮॷ6 204

Diospita yachacuyta munag cagcunaga upuycäyanqui. Tsaynö


noga ningäcunata chasquiyämänan.] criyicayämangayquipitam juc
47ॸNogaman criyicamog cagcunallam shongunölla nogawan cawayanqui.
Tayta Diospa ñöpanchö imayyagpis Nogapis gamcunawan juc shongunöllam
cawayanga”. cawaycä imaypis yanaparniquicuna”.
48ॸ“Nogaga imayyagpis cawatsicog 57ॸ“Cachamagnï Tayta Dios cawatsicog

micuymi cä. 49ॸRasunpaypam unay carmi nogata cawatsiman. Tsaynöllam


runacuna tsunyagta aywar Tayta Dios nogapis criyicamog cagta imayyagpis
ciëlupita cachämungan micuycunata cawatsishä. 58ॸNogaga musyaycätsï
micuyargan. Tsaycunata micuycarpis ciëlupita shamog cag micuy cangätam.
paycunaga wanuyarganmi. 50ॸPeru Unay runacunata Tayta Dios
cananga ciëlupita Tayta Dios micuynincuna garanganpitapis mas allin
cachamunganpämi noga willacuycä. cag micuymi nogaga cä. Paycunaga
Tsay cag micuymi sï cawatsiyäshunqui ciëlupita micuyta micuycarpis
imayyagpis. 51ॸNogam tsay ciëlupita wanuyarganmi. Nogaman criyicamur
shamog cawatsicog micuyga cä. micumag cagmi itsanga gloriachö
Runacuna mana ushacag cawayta imayyagpis cushishgalla cawayanga”.
tariyänanpämi wanuratsiyämaptinpis 59ॸTsaynömi Jesus yachatsirgan

cawarimushä. Tsaymi noga cawag Capernaum marcachö Tayta Diosman


micuyta micog cagtaga wanuptinpis mañacur *goricäcuyänan wayichö.
cawatsimushä imayyagpis ciëluchö
cawayänanpä”. Atscag runacuna Jesusman manana
52ॸJesus tsaynö niptinnam tsay criyir aywacuyangan
runacuna mana tantiyacur jucnin jucnin 60ॸJesus tsaynö yachatsicungancunata
ninacuyargan: “¿Imanöpatä cay runa wiyarirnam tsay atscag gatiragnincuna
quiquinpa cuerpuntaga ajanar ninacuyargan: “Cay
micatsimäshun?” nir. yachatsicunganga alläpa aja
53ॸTsaynam Jesus yapay nirgan: “Mä tantiyaychä. ¿Pirä tsayta
shumag tantiyayämay. Tayta Dios entiendinman?” nir.
ciëlupita cachamungan captïmi 61ॸTsaynö ajanäyanganta tantiyarnam

gamcuna ciëluman aywayänayquipä Jesus nirgan: “Noga ningäcunata


nogaman criyicamur cawayänayqui. tantiyayänanpäga rasunpapis
Criyicamur cawarmi cuerpüta ajallaran. Tsaynö captinmi
micuyanqui y yawarnïta upuyanqui. waquinniquicunaga ningäcunata
Mana tsayga manam ciëluman chasquicuyanquitsu. 62ॸPeru
aywayanquitsu. 54ॸTsaynö nogapa ¿imaniyanquirä noga Tayta Diospa
cuerpüta micur yawarnïta upur cachan juc junag ciëluman
cagcunatam ƿsyu ƿnalchö cutiycagtana ricascayämarnï?
cawatsiyämushayqui ciëluchö Tsaypitam itsanga yarpachacur
imayyagpis cawacuyänayquipä. niyanqui: ‘Jesus
55ॸNogaga cä rasunpa cag cawatsicog yachatsimangantsiccunata
micuymi. Y yawarnëga rasunpa cag chasquicushwan cargan’ nir. 63ॸNogata
cawatsicog yacum. 56ॸGamcuna nogaman jagirayämar quiquillayquicunaga
criyicayämur nogatam manam ciëluman chäyanquitsu.
micuycäyämanqui y yawarnïtapis Yachatsingäcunata
205 ґkͮˇԆkͮॷ6ٍॷ7

chasquicuyaptiquim itsanga Espiritu


Santo imaypis yanapayäshunqui alli Jesuspa waugincuna Tayta Dios
cawaychö cayänayquipä y ciëluman cachamungan salvacog canganta
chäyänayquipä. 64,65ॸEspiritu Santo mana criyiyangan

7
tsaynö yanapayäshunayqui 1ॸTsaypitaga Galilea provinciachö

caycaptinpis waquinniquicunaga marcan marcannam Jesus


yachatsingäcunata manam yachatsicur purirgan. Israel runacunapa
chasquicuyanquitsu. Tsaynö mana autoridänincuna wanutsiyta
chasquiyämänayquipä cagta munayaptinmi Judea provinciamanga
musyarnam noga nirgä: ‘Tayta Dios aywargantsu. 2ॸPeru Israel runacunapa
mana tantiyatsiptinga manam ni pipis “Tashma” ningan ƿestancunaॹl
nogata chasquimanmantsu’ nir”. gallananpä juc ishcay junagllana
Jesusga imaypitapis musyargannam faltaycaptinnam Jesusta waugincuna
mana chasquiyänanpä cagta y maygan niyargan: 3ॸ“Cayllachöga ama cacuytsu.
runa ticrapunanpä cagtapis. Mä, Judea provinciamanpis ayway
66ॸJesus tsaynö yachatsicuptinmi gatiräshogniquicuna tsaychöpis milagru
atscag gatiragnincuna jagisquir rurangayquita ricäyänanpä. 4ॸPipis alli
aywacuyargan. 67ॸRunacuna tsaynö regishga cayta munarga manam
aywacuyaptinnam tsay chunca ishcay pacayllapaga imatapis rurantsu. Imayca
(12) discïpuluncunata Jesus nirgan: milagrucunata puntacunatapis
“¿Gamcunapis paycunanö aywacuytacu ruraycarga llapan runacuna
munayanqui?” musyayänanpä Jerusalen marcachöpis
68ॸNiptinnam Simon Pedro nirgan: ruramuy” nir.
“Taytay, ¿pimanrä mä aywayäman? 5ॸTsaynö waugincunapis Jesusta

Gamllachä parlanqui mana ushacag niyargan Tayta Dios cachamungan


gloria vïdapä cagta. 69ॸNogacunaga salvacog canganta mana criyirmi.
criyiyämi Tayta Dios cachamungan 6ॸTsaynam waugincunata Jesus

salvacog cangayquita” nir. nirgan: “Manaran tsayman aywanäpä


70ॸTsaynam Jesus nirgan: “Nogam örärätsu. Peru gamcuna
gamcunata acrargö chunca ishcay (12) aywayänayquipäga imaycay örapis
discïpulücuna cayänayquipä. Tsaynö allillam. 7ॸGamcunataga tsay lluta
acracuynï caycarpis jucniquim cawacogcuna manam
*Satanaspa munayninchö chiquiyäshunquitsu. Nogatam itsanga
caycäyanqui”. chiquiyäman jutsa rurag cayanganta
71ॸJesusga tsaynö parlargan Simon nillaptï. 8ॸTsay ƿestaman gamcunalla
Iscariotipa tsurin Judaspämi. Discïpulun aywayay. Noga aywanäpäga manaran
caycarpis Judas Jesustaga örä chämunrätsu” nir. 9ॸTsaynö
ranticunannam cargan chiquipagnin nirninmi Galileachö Jesus
runacuna wanutsiyänanpä. quëdacurgan.

l॰7.2 Unay tiempu Israel runacunata Tayta Dios Egipto nacionpa mandunpita geshpitsirmi
apacurgan tsunyagcunapa. Tsaymi tsunyagcunata aywar punuyag tashmacunata ruraycullar.
Tsaynö tsunyagcunachö puriyaptinpis Tayta Dios manam imancunapis faltätsirgantsu. Unay
runacuna tsaynö päsayanganta yarpäyänanpämi Israel runacuna wata wata “Tashma” ningan
ƿestata rurayag. Tsay ƿestachömi päsayag juc semäna tincu pagaspa tashmallachö punur.
Tsay ƿestaga cargan cosëcha ushayllam, Pascua ƿestapita jogta quillallatana.
ґkͮˇԆkͮॷ7 206

chasquiyämaptinpis o mana
Tashma ƿestachö Jesus chasquiyämaptinpis. 19ॸGamcunaga unay
yachatsicungan Moises gellgangancunata
10ॸWaugincuna Tashma ƿestaman tsararaycäyanquim Tayta Dios
jegariyaptinrämi Jesuspis aywargan munangannö cawayänayquipä. Tsaynö
pitapis mana willayllapa. 11ॸJerusalen captinpis manam maygayquicunapis
ƿestachö Jesusta mana ricarmi pay ningannö cawaycäyanquitsu.
autoridäcuna tapupacuyargan: Manam tsayllapistsu. Tayta Dios
“¿Maychörä tsay runa caycan?” nir. munangannö cawaptïpis nogataga
12ॸAtscag goricashga runacunanam chiquimarnï wanutsiyämaytanam
quiquincuna pura Jesuspä parlayargan. munaycäyanqui”.
Juccunam niyargan: “Payga alli runam” 20ॸJesus tsaynö niptinnam tsay runacuna

nir. Waquincunanam niyargan: “Manam caynö niyargan: “¿Pitä wanutsishuyta


allinötsu. Runacunata criyitsirmi munan? Demöñuyogmi gamga canqui” nir.
llullapan” nir. 13ॸPaycuna 21ॸJesusnam nirgan: “Jamapay säbadu

autoridäcunata mantsarninmi tsaynö junagchö unayna geshyacog runata


shapshapyayllapa parlapänacuyargan. allïcatsingäpitam gamcunaga
14ॸTsay pullan ƿestancunachönam wanutsiyämayta munayanqui.ॹm 22ॸMä
templuman Jesus yaycusquir tantiyayämay. Unay Moisesmi
runacunata yachatsirgan. yachatsicurgan ollgu wamrapa *cuerpunta
15ॸYachatsicunganta wiyarninnam señalacuypä. (Moises yachatsiptinpis tsay
autoridäcuna caynö niyargan: üsoga cargan mas unaypitam.) Tsay
“Nogantsicwanpis mana liyishga caycar Moises gellgangancunata cumplir säbadu
¿imanöparä cayläya yachaycun?” nir. jamapay junagman camacaptinpis
16ॸTsayta wiyarirnam Jesus nirgan: señalayanquim. 23ॸWamrayquicunata
“Nogaga yachä cachamagnï Tayta Dios säbadu jamapay junagchöpis señalaycarga
yachatsimashga captinmi. Manam ¿imanirtä ajäcurcuyanqui säbadu junagchö
quiquilläpitatsu tsaynö yachatsicü. geshyacog runata noga allïtsingäpita?ॹn
17ॸYachatsingäcuna Diospita canganta 24ॸManarä allipa musyaycur ama

musyayta munarga Dios munangannö niyämaytsu llutan rurag cangäta. Imata


cawayay. Tsaynöparämi tantiyayanqui parlayänayquipä cagtapis shumagrä
quiquïpa yarpaylläpita mana yarpachacuyay”.
yachatsingäta. 18ॸWaquin runacunaga
alli ricashga cayta munar quiquinpa Maypita shamunganta
yarpayllanpitam yachatsicur puriyan. Jesus willacungan
Nogaga manam tsaynötsu yachatsicü, 25ॸTsaynamJerusalenchö tärag waquin
sinöga Tayta Dios munangannöllam, runacuna ninacuyargan: “¿Manacu cay

m॰7.21 Unayna geshyacog runata allïtsinganpita musyanayquipä liyinqui Juan 5.1-18.


n॰7.23 Tayta Diosmi Israel runacunata nirgan llullu yurishga ollgu wamrapa cuerpunta
señalayänanpä puwag junag cumpliriptin. Tsaymi paycuna säbadu jamapay junagman
camacaptinpis señalayag (Levitico 12.3 y Genesis 17.10-14). Tayta Dios “Säbadu jamapay
junagchö ama arunquitsu” nicaptinga Israel runacuna tantiyayanman cargan tsay señalacuy
mana arucuy canganta, sinöga cuyapar yanapacog cayangantam tantiyayanman cargan. Y
tsaynöllam geshyacog runata Jesus allïtsingan ima jutsapis cashgatsu, säbadu jamapay junag
captinpis.
207 ґkͮˇԆkͮॷ7

runaga wanutsiyänanpä ashiycäyangan cachayargan templu täpag


runa? 26ॸLlapan runacuna wiyananpä wardiyacunata Jesusta prësu
parlaptinpis imatapis niyantäcu. tsariyänanpä.
¿Autoridäcunapis Tayta Dios 33ॸTsay prësu tsaregcuna

cachamungan salvacog cangantatsurä chäyänanpäga Jesus caynömi


yarpaycäyan? 27ॸPeru nogantsicga Jesus yachatsicuycargan: “Juc ishcay
may marcapita cangantapis quillallanam faltan cachamagnï Tayta
musyantsicmi. Salvacog rasunpa Diosman cuticunäpä. Tsayyagllanam
shamuptinga manam pipis musyangatsu gamcunawan caycäshä. 34ॸAshiyämarpis
maypita shamungantapis” nir. mananam tariyämanquitsu. Noga
28,29ॸTsayta wiyaycurnam templuchö aywangämanga manam gamcuna
yachatsicuycarnin Jesus caynö nirgan: aywayta puëdiyanquitsu” nir.
“May marcapita cangäta musyaycarpis 35ॸTsaynö niptinnam runacuna jucnin

gamcunaga manam rasunpaypatsu jucninrä ninacuyargan: “¿Mayparä pay


tantiyayanqui maypita cangätapis. aywanga nogantsic mana
Nogaga Tayta Diospitam shamurgö. tarinantsicpäga? ¿Juclä nacionchö täcog
Manam quiquïpa munaynïpitatsu cay marca mayintsiccunamantsurä aywanga
patsaman shamurgö, sinöga cachamagnï yachatsicunanpä? o ¿Diosman mana
Tayta Diospa munayninllapitam. criyegcunamantsurä? 36ॸ¿Ima ninantä
Paypita shamushga car noga musyämi ‘Ashiyämarpis manam tariyämanquitsu’
Tayta Dios imanö cangantapis. ninganga? ¿Imanirtä pay aywanganman
Gamcunaga manam musyayanquitsu”. chayta mana puëdinantsicpä
30ॸJesus tsaynö niptinnam nicämantsic?” nir.
autoridäcuna ajanaparna prësu tsariyta
munayargan wanutsiyänanpä. Peru Diya junag Tashma ƿestachö Jesus
wanunanpä öran manarä captinmi llapancunata parlapangan
tsariyarganrätsu. 31ॸTsaynö captinpis 37ॸTashma ƿesta ushanan diya

atscag runacuna Jesusman junagchömi llapancuna upällalla


yäracurninnam niyargan: “Rasunpa *altarman ricacushga
Tayta Dios cachamungan salvacog jamaraycäyargan.ॹo Tsaynam Jesus
shamurga ¿cay runapita masnatsurä ichircur llapancuna wiyayänanpä
milagrucunata ruraycunga? Atsca nirgan: “Pipis yacunaypanörä Tayta
milagrucunata ruraptinmi criyiyä Dioswan cawayta munag cagga
salvacog Cristo canganta”. nogaman yäracamutsun. 38ॸPucyu
pashtagpita tsuya yacu mana ushacaypa
Fariseucuna Jesusta yargamungannömi nogaman yäracamog
prësutsiyta munayangan cagcunapa shongunchö Espiritu Santo
32ॸRunacuna tsaynö parlayanganta imaypis caycanga. Tsaynö cananpä
wiyasquirnam sacerdöticunapa cagtaga Diospa palabran
mandagnincunawan fariseucuna gellganganchöpis willacuycanmi”.

o॰7.37 Israel runacunapa “Tashma” ningan ƿestancunaga cargan puwag junagmi. Fiesta
ushangan junagrämi diya junag cargan. Tsay junagchömi juc acrashga sacerdöti jatun altarpa
maytsayninman awabenditata jichag. Tsay yacu aywagta ricarmi runacuna yarpäyag Espiritu
Santo shamunanpä cagtana. Tsaypita masta musyanayquipä liyinqui Levitico 23.36.
ґkͮˇԆkͮॷ7ٍॷ8 208

39ॸTsaynö nirninmi Jesus 47ॸTsaynö niyaptinnam fariseucuna

yachatsicurgan runacuna Espiritu niyargan: “¿Hasta gamcunatapis


Santuta chasquicuyänanpä. Tsaynö criyiratsiyäshurguyquinacu? 48ॸ¿Acäsu
captinpis wanunganpita Jesus maygan autoridäcunapis ni nogacunapis
cawamuptinrämi payman criyicog payman criyiyäcu? 49ॸMaldiciäduyashga
cagcuna Espiritu Santuta chasquiyargan. mana imapäpis väleg runacunallam
leynintsiccunata mana mayarnin
Jesuspita runacuna paymanga criyiyan” nir.
jucta jucta yarpäyangan 50,51ॸTsaynö niyaptinnam Nicodemo
40ॸJesus ninganta wiyasquirnam fariseo mayincunata nirgan:
tsaychö caycag waquin runacuna “Leynintsiccuna mandamangantsicnöpis
niyargan: “Moises gellgangannö cay runa ima cangantapis mana
shamunanpä cag willacog profëtachä musyaycurga manam
payga” nir. 41ॸWaquincunanam niyargan: castiganantsicllanatsu. Ima cangantapis
“Manam payga profëtallatsu, sinöga musyasquirmi itsanga castigashunpis”.
quiquinmi Tayta Dios cachamungan (Nicodemoga puntatam Jesusman
salvacog Cristo”. aywargan parlacurinanpä.)
Peru waquincunaga niyargan: “Mä, 52ॸTsaynam paycuna Nicodemuta

Galilea runa caycarga ¿imanöpatä niyargan: “Gampis Galilea


payga salvacog canman? 42ॸDiospa provinciapitachi canqui paypa favornin
palabran gellgaranganchömi nican: sharcunayquipä. Masqui Diospa
‘Unay rey *David castapitam salvacogga palabran gellgaranganta cösa liyir
canga’ nir. Tsaymi salvacogga yuringa tantiyacuy. Mayninchöpis manam
Belen marcachö Davidpa marcan nimantsictsu Galileapita ni juc profëta
captin”. shamunanpä cagta”.
43ॸTsaynö nir waquincuna allita 53ॸ[Tsaynö nisquirnam juc jucllaylla

yarpäyaptinpis waquincunaga Jesuspä wayincunapa aywacuyargan.


mana allitam yarpäyargan. 44ॸWaquin
cagcunaga prësurnam apayta Jesusman adultera
munayargan. Tsaynö yarparpis manam warmita chätsiyangan

8
ni mayganpis tsariyargantsu. 1ॸTsaypitanam Jesusga Olivos
jircanpana aywacurgan. 2ॸNircur
Autoridäcuna Jesusman warayninnam cutirgan templuman. Pay
mana criyiyangan caycanganman atsca runacuna
45ॸTsaypitaran Jesusman prësog goricasquiyaptinnam Jesusga yapayna
cachacuyangan wardiyacuna yachatsicur gallaycurgan.
cuticuyargan sacerdöticunapa 3ॸTsaymannam chätsiyargan juc

mandagnincuna y fariseucuna warmita fariseucuna ley


cayanganman. Chäriyaptinnam yachatsicogcuna. Tsay warmitash
tapuyargan: “¿Imanirtä tsay Jesusta tarishga cayänä gowanta engañar juc
prësu apayämurguyquitsu?” nir. runawan punuycagta. Tsaynam tsay
46ॸPaycunanam niyargan: “¡Payga runacunapa chöpinman ichiycatsir
alläpa shumagmi parlaycun! Manam pï Jesusta niyargan: 4ॸ“Mayistru, cay
runapis pay parlanganmanga warmitam tariyargö gowanta engañar
iwalantsu”. juc runawan punuycagta. 5ॸUnay Moises
209 ґkͮˇԆkͮॷ8

gellgangan leynintsicchömi nimantsic actsinömi cä. Tsaymi nogaman


caynö warmicunataga rumiwan criyicamogcunaga tsacaychönöga mana
samgayllapa wanutsinapä. Y gamga cawayanganatsu. Tayta Dioswanmi
¿tsayta imaninquitä?” imaypis cushishga cawayanga” nir.
6ॸTsaynöga tapuyargan Jesusta 13ॸTsaynam fariseucuna parlacachar

achäquita ashiparnin imatapis niyargan: “Tsaycunata quiquillayqui


autoridäcunapa contran parlaycuptinga nicaptiquega ¿imanöpatä nogacuna
tsayllapitana prësu apayänanpä.ॹp criyiyäman?”
Tsaynö tapuyaptin Jesusga umpuycurmi 14ॸTsaynö niyaptinmi Jesus nirgan:

patsachö dëdunwan gellgar caycargan. “Testïgu captinpis o mana captinpis


7ॸTsay runacuna yaparir yaparir noga ningäcunaga rasun cagmi.
tapuyaptinnam ichircur nirgan: Ciëlupita shamungäta y tsayman
“Maygayquipis jutsata mana rurag cag, cuticunäpä cagta musyämi. Gamcunam
mä cay warmita puntata samgayay ari”. itsanga mana musyayanquitsu maypita
8ॸTsaynö nisquirnam yapay umpuycur shamungäta ni mayman cuticunäpä
patsachö jinalla gellgaycargan. cagtapis. 15ॸTsaymi quiquiquicunapa
9ॸJesus ninganta tantiyacusquirnam yarpaynillayquicunapita nogapä
runacuna mas rucu cagcunapita llutanta yarpaycäyanqui. Nogaga
gallaycur juc jucllaylla jegascäriyargan. manam gamcunanötsu pipäpis llutanta
Llapancuna aywacusquiyaptinnam yarpä. Tsaynöpis nogata
warmillawanna Jesus quëdasquirgan. juzgayämangayquinöga pitapis
10ॸTsaynam Jesus ichircur warmita manacagtaga manam juzgätsu.
cuyapar nirgan: “Jau warmi, ¿tsay 16ॸCachamagnï Tayta Dios nogawan

apayämushogniquicuna maytä? imaypis captinmi pitapis juzgarga rasun


¿Manacu ni jucllayllapis cagllata juzgä”.
samgayäshurguyqui?” nir. 17ॸ“Yarpäyay masqui Moises
11ॸNiptinnam warmi nirgan: “Manam gellganganta. Tsay gellganganchöpis
ni jucpis samgayämashgatsu, taytay”. caynömi nican: ‘Ishcag testïgucuna juc
Niptin Jesusnam nirgan: “Nogapis parlayangallanta niyaptinran
manam munätsu samgacashga criyiyanman rasun cag canganta’. 18ॸTsay
canayquita. Cananga wayiquipana ningannöllam ishcay testïgucuna nogapä
aywacuy. Peru cananpitaga amana nican. Cachamagnï papänïmi juc testïgu.
gowayquita engañar jutsa rurayman Jucag testïgunam quiquï. Tsaynö
cutinquinatsu” nir.] papänïpis nogapis tsaynölla nicäyaptëga
gamcuna criyiyämanquimanmi
Runacunapä actsinö canganta ningäcuna rasun cag canganta”.
Jesus willacungan 19ॸTsaynö niptinnam fariseucuna
12ॸTsaypitanam atsca runacuna tapuyargan: “Ningayquinö canganta
goricäyaptin Jesus yapay yachatsicur tapuyänäpä ¿maychötä papäniqui
nirgan: “Cay patsachö runacunapäga caycan?” nir.

p॰8.6 Tsay jutsa rurag warmita fariseucuna Jesusman chätsir tapuyaptin “Moises ningannö
samgashun” niptinga Roma autoridäcunamanmi prësu apayanman cargan. “Cay warmita ama
samgashuntsu” niptinnam “¿Imanirtä cäsunquitsu Moises gellgangan leycunata?” niyanman
cargan.
ґkͮˇԆkͮॷ8 210

Jesusnam nirgan: “Gamcunaga nimangancunallatam nicä. Pay


manam musyayanquitsu papänï pï nimangancunaga llapanpis rasun
cangantapis ni noga pï cangätapis. Noga cagllam”.
ningäcunata criyiyämanquimanmi 27ॸJesus tsaynö parlapaycaptinpis

papänï pï cangantapis paycunaga manam tantiyayargantsu


musyayänayquipä” nir. Tayta Dios cachamunganta. 28ॸTsaynö
20ॸTsaynömi templuchö Jesus mana tantiyayaptinmi Jesus nirgan:
parlargan limushna cäjacuna “Noga ciëlupita shamogta
churaräcunan lädunchö. Tsaynö wanutsiyämangan öram gamcuna
runacunapa ñöpanchö parlaptinpis tantiyayanqui pï cangäta y cachamagnï
manam ni mayganpis prësuyargantsu Tayta Dios nimangannölla parlangäta.
wanunanpä öran manarä chaptin. 29ॸPapänï imaypis nogawanmi caycan.

Pay munangannölla ruraptïmi imaypis


Jesus pï cangantapis runacuna jagimantsu”.
mana tantiyangan 30ॸJesus tsaynö niptinnam atscag
21ॸTsaypitanam Jesus nirgan: “Noga runacuna criyiyargan Tayta Dios
yachatsingäcunata mana cachamungan salvacog canganta.
chasquicogcunaga aywangäman imaypis
manam chäyanquitsu. Aywacuptï Mana criyicogcuna Satanaspa
ashimarpis manam tariyämanquinatsu. munayninchö cayanganta
Nogata mana chasquicamagcuna Jesus ningan
jutsallachönam quëdayanqui”. 31ॸTsaynö janan shongulla
22ॸTsaynö niptinmi runacuna criyiyanganta musyarnam Jesus nirgan:
ninacuyargan: “¿Imanirtä aywacunanpä “Gamcuna yachatsicungänölla cawarga
cagta nicämantsic? ¿Payga rasunpaypa discïpulücunam cayanqui.
wanutsicuytatsurä yarpaycan o imatarä? 32ॸTsaynö cawarmi tantiyayanqui

Tsaychir pay canganman mana yachatsingäcuna rasun caglla canganta.


chänantsicpä cagtaga nicämantsic” nir. Tsaynöpaga mananam Satanaspa
23,24ॸTsaynam Jesus nirgan: “Nogaga munayninchönatsu cawayanqui”.
ciëlupitam shamurgö. Gamcunaga cay 33ॸTsaynö niptinmi niyargan: “Unay

patsallapitam cayanqui. Tsaymi pï *Abraham casta caycäyaptëga ¿imanirtä


cangäta willapaptïpis criyiyämanquitsu. tsaynö niyämanqui? Nogacunaga
Tsaynö mana criyiyämangayquipitam manam imaypis Satanaspa
jutsallachö car gamcuna imaypis munayninchötsu cawayargö, sinöga
ciëluman chäyanquitsu”. Tayta Diospa munayllanchömi”.
25ॸTsaynö niptinnam niyargan: 34ॸNiyaptin Jesusnam nirgan: “Shumag

“Tsayöraga ¿pitä gam canqui? tantiyayämay. Jutsallachö cawarga


Willayämay ari” nir. manam Diospa munayninchötsu
Jesusnam nirgan: “Pi cangätapis cawaycäyanqui. Jutsasapa cagcunaga
parlapar gallangäpitam gamcunata llapanpis Satanaspa munayninchömi
willaycä. 26ॸGamcuna jutsayog cawayan. 35ॸTsaynö cawagcunaga
cayangayquicunata ninäpä atscarämi manam Diospa wamrantsu cayan.
caycan. Imanö cayangayquitapis nicä Nogaga Tayta Diospa tsurin carmi
manam quiquilläpa yarpaylläpitatsu, imaypis paypa munayllanchö caycä.
sinöga cachamagnï papänï 36ॸTsaymi jutsayquicunapita gamcunata
211 ґkͮˇԆkͮॷ8

salvaptï carcelchö 44ॸ“Gamcunapa taytayquicunaga

wichgaraycangayquipita yargusqueg Satanasmi, tsay llapan *supaycunapa


cuenta ticrariyanqui”. mandagnin. Paypa carmi munangallanta
37ॸ“Musyämi Abraham casta imatapis ruraycäyanqui. Imay
cayangayquita. Tsaynö caycarga tiempupitapis Satanasga runa ushagmi
¿imanirtä ningäcunata cashga. Y tsaynömi gamcuna nogatapis
chasquicuyanquitsu? Y nircur ¿imanirtä wanutsiyämayta munaycäyanqui.
wanutsiyämayta munayanqui? 38ॸNogaga Satanasga selläma llullacurmi imaypis
papänï Tayta Diospa ñöpanchö criyitsicun. 45ॸNogaga mana
musyangäcunatam gamcunata parlapä. llullacuypam gamcunata parlapaycä.
Tsaynö captinpis Satanas munangannö Tsaynö parlapaptïpis manam ni
cawarmi gamcunaga mana ichicllapis criyiyämanquitsu”.
cäsuyämanquitsu. Satanasmi 46ॸ“Mä, maygayquicunapis

gamcunapaga taytayquicuna”. shimpiyämay si nogapa ima jutsällapis


39ॸJesus tsaynö niptinnam paycuna captinga. Rasun cagta parlaycaptëga
niyargan: “Llutancunatam tsaytaga ¿imanirtä chasquiyämanquitsu?
parlaycanqui. Abraham casta cayaptï 47ॸDiospa wamranna cagcunaga

nogacunapaga paymi taytäcuna” nir. willacuyninta cäsucuyanmi. Gamcunam


Tsaynam Jesus nirgan: “Abraham itsanga Diospa wamrancuna mana car
casta carpis manam gamcuna payta ni nogata mana cäsur ni imapä
cawayanquitsu pay alli cawangannöga. cuentayämanquitsu”.
40ॸAbrahamga imaypis manam

yarpargantsu Diospa willacogninta Abraham manarä yuriptin


wanutsiyta. Gamcunaga salvacog Cristo cangan
wanutsiyämaytam munaycäyanqui 48ॸTsaynö Jesus niptinnam runacuna
Tayta Dios musyatsimangancunata ajar niyargan: “Gamga
willacullaptï. 41ॸTsaynö mana alli maldiciäduyashga Samaria runam
cayaptiquim gamcunapa canqui. Gamtaga Satanasmi
taytayquicunaga Satanas. Tsaymi paypa löcuyaycätsishunqui” nir.
mandunllata imaypis ruraycäyanqui”. 49ॸJesusnam nirgan: “Manam

Tsaynö niptinmi paycuna ajaypa supayyogtsu cä, sinöga papänïpa


niyargan: “¡Manam Satanaspa tsurintsu munaynintam ruraycä. Tsaynö captinpis
cayä! ¡Nogacunapa taytäcunaga Tayta gamcunaga manacagcunatam
Diosmi!” nir. niycäyämanqui. 50ॸChasquiyämaptiquipis
42ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: o mana chasquiyämaptiquipis nogaga
“Tayta Dios rasunpaypa papäniquicuna papänï munangannöllam willacuycä.
captinga nogatam Pitapis mana chasquimag cagtaga
chasquiyämanquiman. Manam quiquïpa papänïmi juzganga.
munaylläpitatsu nogaga cay patsaman 51ॸYachatsicungäcunata cäsucur

shamurgö, sinöga paymi ciëlupita chasquimag cagmi itsanga imaypis


cachamashga. 43ॸ¿Imanirtä tsayläya wanungatsu”.
allillata parlapaycaptïpis gamcuna 52ॸNiptin paycunanam niyargan:

tantiyaycayämanquitsu? “Cananmi sï rasunpa musyasquiyä


Chasquiyämayta mana munarmi mana gamchö Satanas caycanganta.
tantiyayämanquitsu”. Abrahampis y Tayta Diospa willacognin
ґkͮˇԆkͮॷ8ٍॷ9 212

profëtacunapis llapanmi wanuyargan. samgayta munayaptinnam runacunapa


¿Imanöpatä gamga ninqui: chöpincunapa aywar templupita Jesus
‘Yachatsicungäcunata cäsucog cagga aywacurgan.
manam wanungatsu’ nir? 53ॸGamga
manam Abrahampita mas munayyogtsu Gapra runata Jesus allïtsingan

9
canqui. Paypis wanushgam. 1ॸJerusalen marcachö
Llapancunapis Tayta Diospa discïpuluncunawan puriycarnam
willacognincuna wanuyashgam. Y ricasquiyargan yuringanpita gapra
gamga ¿imanatä canqui manana runata. 2ॸTsaynam Jesusta
wanunayquipäga?” discïpuluncuna tapuyargan: “Taytay,
54ॸTsaynö niyaptin Jesusnam nirgan: ¿imanirtä cay runa gapra yuricushga?
“Tsaycunata niptï ama yarpäyaytsu ¿Papäninpa y mamanpa
alabacuycangäta. Papänï Tayta Diosga jutsancunapitacu o quiquinpa
llapan runacuna nogata jutsanpitacu?” nir.
chasquiyämänantam munan paywan 3ॸTsaynam Jesus nirgan: “Tsaytaga

imayyagpis cawayänanpä. Gamcunaga manam allitatsu tapuyämanqui. Manam


llutallam Tayta Diospa jutintapis quiquinpa ni papäninpa ni mamanpa
jayariyanqui ‘Tayta Diosllantsicmi’ nir. jutsanpitatsu gapra yurishga, sinöga
55ॸTsaynö parlarpis papänï imanö tsaynö yurishga noga allïtsiptï Tayta
canganta ni imata ruranganta manam Dios poderyog canganta runacuna
musyayanquitsu. Nogam itsanga musyayänanpämi. 4ॸTsaymi cay patsachö
llapanta musyä imanö cangantapis. cangäyag cachamagnï Tayta Dios
Paypita shamushga carmi munanganta ruraycä. 5ॸTsaynö
nimangancunallata parlaycä. munanganta rurarmi runacunapä
Gamcunanö yachatsicurga manam rasun actsinö caycä, Tayta Dios imanö
cagtaga parlämantsu, sinöga llullacogmi canganta musyatsicur”.
cäman. 56ॸ‘Abraham castam nogacunaga 6ॸTsaynö nisquirnam Jesus

cayä’ niyämaptiquipis Abrahamga togayninwan mituta rurasquir gaprapa


manam gamcunanötsu cargan. Payga ñawinman llushiparcurgan. 7ॸNircurnam
Tayta Diosman yäracurmi cushishga nirgan: “Canan Siloe pözuman ayway
cawargan cay patsaman noga ñawiquita awiscamunayquipä” nir.
shamunäpä cagta musyar”. (*Hebreu parlaychöga tsay Siloe
57ॸTsaynö niptinnam tsay runacuna ninanga “cachamushga” ninanmi.)
Jesusta niyargan: “Gamga manam Tsay gapranam aywar awicascamur
Abraham yarpangancunataga wayinman cuticurgan ricachacuycarna.
musyanquitsu. Manarä ni pitsga chunca 8ॸTsaymi marca mayincuna y payta

(50) watayog caycar ¿imanöpatä regegnincuna sänuna caycagta ricarnin


Abrahamta reginquiman cargan?” caynö parlayargan: “¿Limushnata
58ॸNiyaptin Jesusnam nirgan: mañacur täcog gapra runacu?” nir.
“Tantiyayämay. Abraham manarä 9ॸWaquincunanam niyargan: “Au,

yuriptinmi nogaga caycargäna”. paymi”. Juccunanam niyargan: “Manam


59ॸJesus tsaynö niycuptinmi itsanga paytsu. Itsanga pay ricogllam”.
Dios tucuycanganta yarpasquir Tsaynö niyaptin tsay quiquin
runacuna rumitana aptapacuyargan alliyashga runanam nirgan: “Aumi,
samgaypa wanutsiyänanpä. Tsaynö nogam callä”.
213 ґkͮˇԆkͮॷ9

10ॸTsaynam tapuyargan: “¿Imanöpatä cayargantsu. 17ॸTsaypita yapaypis tsay


cananga ricanquina?” nir. alliyashga runata tapupäyarganmi:
11ॸPaynam nirgan: “Jesus jutiyog “Gamga ¿imaninquitä ñawiquita
runam mituta rurasquir ñawïman allïtsishogniquipä?”
llushiparcamargan. Nircurnam Niyaptin paynam nirgan: “Nogaga
cachamargan Siloe pözuman aywar yarpä tsay runa Tayta Diospa
ñawïta awicamunäpä. Ningannö willacognin profëta cangantam” nir.
awicusquiptïnam ñawillä 18ॸTsaynö niptin manam criyiyargantsu

ricachacurirgan”. gaprapita alliyashga canganta. Tsaynam


12ॸTsaynö niptinnam runacuna yapay runapa papäninta mamanta
tapuyargan: “¿Maychötä caycan tsay gayatsiyämurgan. 19ॸChäriyaptinnam
allïtsishogniqui runaga?” nir. paycunata tapuyargan: “¿Cay runa
Tsaynö tapuyaptinnam nirgan: wamrayquicunacu? ¿Rasunpacu gapra
“Manam musyätsu maychö yuricurgan? Y cananga ¿imanöpatä
caycangantapis” nirnin. alliyashga?” nirnin.
20ॸTsaynam papänincuna niyargan:
Alliyashga runata fariseucuna “Aumi, nogacunapa wamräcunam.
tapupäyangan Yuringanpitam gapra cashga. 21ॸPeru
13ॸTsaypitanam fariseo runacunaman cananga ¿imanöparä ricallanna ari?
tsay alliyashga gaprata apayargan. Nogacunapis manam musyayätsu pirä
14,15ॸJamapay säbadu junagchö allïtsicushgapis. Payga yarpayyog
alliyanganpitam fariseucuna payta runanam. Quiquinta tapuyällay” nir.
tapupäyargan: “¿Imanöpatä 22ॸAutoridäcunata mantsacurmi

alliyarguyqui?” nir. tsaynöga papänincuna niyargan.


Tsaynam runa nirgan: “Juc runam Puntatam autoridäcuna willanacushgana
ñawïman mituta llushiycamurgan. cayargan mayganpis “Jesusga Tayta Dios
Tsaypita awicusquiptïnam ñawillä cachamungan salvacogmi” neg
ricachacusquirgan, taytay” nir. cagcunata Tayta Diosman mañacur
16ॸNiptinnam waquin fariseucuna goricäcuyänan wayipita garguyänanpä.ॹq
niyargan: “Tsay allïtsicog runaga 23ॸTsayta mantsacurmi tsay alliyashga

manam Tayta Dios cachamungantsu runapa papänincuna niyargan: “Payga


canman. Tayta Diospita carninga yarpayyog runanam. Quiquinta
jamapäcuy säbadu junagchöga manam tapuyay” nir.
pitapis allïtsinmantsu” nir. 24ॸTsaynam tsay alliyashga runata

Niyaptin waquincunanam niyargan: autoridäcuna yapay gayatsir niyargan:


“Tayta Dios cachamungan runa mana “Poderösu Dios ricaraycäshunquim.
carninga ¿imanöpam tsaynö Rasun cagta willacuy. Manam
espantacuypä milagrucunata rasunpaypatsu tsay runa
ruranman?” nir. allïtsishurguyqui. Nogacuna musyayämi
Tsaynö ninacurmi tsay fariseucuna tsay runata Tayta Dios mana
quiquincuna purapis juc yarpayllaga cachamunganta”.

q॰9.22 Runacuna goricäcuyänan wayipita autoridäcuna pitapis garguyag imaypis manana


cutinanpämi. Tsaymi manana cutirgannatsu Tayta Diosta adorananpä ni runacuna sesionta
ruraptin parlananpäpis.
ґkͮˇԆkͮॷ9 214

25ॸNiyaptin tsay alliyashga runanam jutsasapam canqui! Tsaynö caycarga


nirgan: “Nogaga manam musyallätsu ¿imanöparä nogacunataga
Tayta Dios cachamunganta o mana yachatsiyämag tucunquiman?” nirnin.
cachamungantapis. Peru imallatam Tsaynö nirnam goricäcuyänan wayipita
musyäga gapra cangäpita tsay runata gargusquiyargan Tayta Diosta
alliycatsimangallantam”. tsaychö imaypis manana adorananpä.
26ॸTsaynö niptinnam yapay

tapuyargan: “¿Imatatä Jesus Jesusman mana criyicogcuna


rurashurguyqui ñawiqui ricananpä?” 35ॸTsay allïtsingan runata
nir. garguyanganta Jesus musyarirnam
27ॸPaynam caynö nirgan: “¡Peru paywan tincusquir tapurgan: “¿Tayta
willargönachä! Willaptïpis gamcunaga Dios cachamungan salvacogman
manachä criyiyämanquitsu. ¿Imanirtä yäracunquicu?” nir.
yaparir yaparir tapupäyämanqui? 36ॸNiptin tsay runanam nirgan:

¿Gamcunapis paypa gatiragnin caytacu “Musyämi salvacog shamunanpä


munayanqui?” cagtaga, taytay. Shamushgana captinga
28ॸTsaynö niptinnam autoridäcuna pï cangantapis willaycamay noga
niyargan: “Gamchi paypa payman yäracunäpä”.
yachatsicuynintaga cäsucuycanqui. 37ॸNiptin Jesusnam nirgan: “Paywanga

Nogacunaga unay Moises tincurguyquinam. Y nogam cä” nir.


yachatsicungancunatam cäsucuyä. 38ॸTsaynam Jesuspa ñöpanman
29ॸDiospa palabran gellgaranganta liyir gonguricuycur nirgan: “Taytay, gamman
musyayämi Moisesta Tayta Dios yäracullämi” nir.
parlapanganta. Tsay allïtsishogniqui 39ॸTsaypitanam llapancunatana Jesus

runa jutsasapa captin manam paytaga nirgan: “Runacuna jutsallachö captinmi


Tayta Dios imatapis parlapashgatsu” nogaga cay patsaman shamurgö
nir. paycunata salvanäpä. Waquincuna
30ॸTsaynam runa nirgan: “¿Imanötä ‘Jutsäcunapita perdonaycallämay’ nirmi
tsayga? Espantacullämi gamcuna chasquiyämanga salvacuyänanpä. Tsay
jutsasapa canganta yarpäyaptiqui. chasquimag cagcunaga gapra runa
Nogallätaga paymi ñawïta ricangannönam ticrariyanga. Mana
allïcatsimashga. 31ॸMilagrucunata chasquimagcunam itsanga
rurananpäga Tayta Dios imaypis manam quiquincunalla alli cayanganta yarpar
jutsasapacunataga yanapantsu. Payta inƿernuman aywayanga”.
adorar munangancunata 40ॸJesus ninganta wiyasquirnam

ruragcunallatam yanapan. Tsaytaga tsaychö caycag fariseucuna niyargan:


musyayanquim. 32ॸManam imaypis “Tsayöraga nogacunam sï salvashgana
musyarguntsictsu yuricuyninpita gapra car inƿernumanga aywayäshätsu” nir.
runata pipis allïtsinganta. 33ॸPayta Tayta 41ॸTsaynö niyaptin Jesusnam nirgan:

Dios mana cachamushga captinga “Gamcuna rasunpaypa salvashga cayta


manam caycunata rurayta munar nogata chasquiyämaptiquim
puëdinmantsu”. Tayta Dios perdonayäshunqui.
34ॸTsaypita tsay alliyashga runa ‘Salvashganam cä’ nicarpis nogata mana
ninganta wiyaycurnam autoridäcuna chasquiyämaptiquega Tayta Dios
ajacurcur niyargan: “¡Gamga manam perdonayäshunquitsu” nir.
215 ґkͮˇԆkͮॷ10

criyitsiyargan yäracuyänanpä.
Jesus quiquin alli mitsicogman 10ॸLadronga shamun suwacunanpä,
iwalatsicungan wanutsinanpä, y ushacätsinanpämi.

10
1ॸTsaypitanam Jesus yachatsicur Nogam itsanga shamurgö runacuna cay
nirgan: “Üshacunapa patsachö y ciëluchöpis cushishgalla
cunchanman mitsicogninnö puncunpa cawayänanpä”.
mana yaycog cagga ladronmi. 2ॸCunchan 11ॸ“Tsaynöpis üshacunapa alli

puncunpa yaycog cagmi itsanga mitsegninnömi cä. Nogaga alli


mitsicognin. 3ॸMitsicognin mitsicognin carmi üshäcuna raycur
yaycunanpämi puncuta täpag wanushäpis. 12ॸPägallapä mitsipacog
quichaparin.ॹr Tsaymi mitsicognin cagga leon shamogta ricaycur
jutinpa jutinpa gayaptin üshancunapis üshancunata jagisquirmi geshpir
shiminta mayarir cunchanpita aywacun. Leon üshacunaman chaycurga
yargacayämun. 4ॸLlapan üshancuna gaticachar chipyaypam mashtacascatsin.
yargascayämuptinnam payga 13ॸTsaynö runaga pägallapä

üshancunapa puntallantana aywacun mitsipacurmi üshacunataga mana


mitsicog. Mitsicognin canganta cäsupar geshpir jegasquin”.
regirninmi washqui üshacunanöpis 14,15ॸ“Rasunpaypam nogaga üshapa alli

gepallantana aywayan. 5ॸMana mitsicogninnö cä. Papänëga musyanmi


regirninga runacunata manam imanö cangäta y nogapis musyämi pay
gatipäyantsu. Mitsicognin mana captin imanö cangantapis. Tsaynöllam noga
mantsaparninmi geshpir aywacuyan”. musyä criyicamog cagcuna imanö
6ॸTsaynö nir iwalatsicuypa Jesus cayangantapis. Y paycunapis
yachatsicuptinmi tsaychö cag runacuna musyayanmi noga imanö cangätapis.
mana tantiyayargantsu imapä Tsaynö carmi paycuna raycur noga
parlaycangantapis. wanushä. 16ॸManam cayllachötsu üshänö
7ॸYapaypis yachatsicurnin Jesus cagcuna cayan. Maytsaychöpis cayanmi.
caynömi nirgan: “Nogaga cä Paycunapis ningäcunata cäsucuyangam.
üshacunapa cunchanman yaycuna Tsaymi paycunatapis gorir üshapa alli
puncunömi. 8,9ॸTsaymi puncupa mitsicogninnö noga shumag
üshacuna cunchaman yaycungannö ricayäshayqui llapayquitana”.
nogaman yäracamur runacuna ciëluman 17ॸ“Nogaman yäracamogcuna raycurmi

yaycuyanga. Üshancunata mitsicognin wanushä y cawamushä. Tsaynö


alli gewachö mitsingannömi nogaman cäsucungäpitam papänï cushicun.
yäracamogcunatapis alli cawayta 18ॸPapänïpa munayninta rurar quiquïmi

garashä. Manarä noga cay patsaman munayyog caycä wanunäpä y


shamuptï waquin runacuna puriyargan: cawamunäpäpis. Tsaymi quiquï mana
‘Nogatam Tayta Dios cachamashga munaptëga chiquiyämagnïcuna
runacunata salvanäpä’ nir llullacur. wanutsiyämangatsu”.
Paycunaga cunchapita üshata 19ॸJesus tsaynö niptinnam waquin

suwacognömi Diosman runacuna yarpäyargan allita ninganta y


yäracogcunatapis engañayar waquincunanam yarpäyargan mana

r॰10.3 Jesus cawanan witsanga runacunapa üshan juc cunchallachömi tallucashga punuyag.
Tsaychömi üsha täpag runa puncuta quichapasquiptin mitsicognin üshancunata gayag.
ґkͮˇԆkͮॷ10ٍॷ11 216

allita nicanganta. 20ॸAtscagmi niyargan: milagruta rurangäpitatä canan


“Satanasmi paytaga löcuyätsishga. samgayämayta munayanqui?” nir.
Tsaynö caycaptinga ¿imanöpatä 33ॸPaycunanam niyargan: “Manam ni

parlangantapis cäsushun?” nir. maygan milagruta rurangayquipitatsu


21ॸWaquincunanam niyargan: “Satanas samgayta munayä, sinöga gam runalla
löcuyätsingan runa manam tsaynö caycar Dios tucuycangayquipitam”.
shumagga parlanmantsu. ¿Acäsu tsaynö 34,35ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan:

löcuyashga runa gaprapa ñawinta “Mandamientucunata unay


allïtsinmancu?” nir. chasquicogcunapäga Tayta Diospa
palabran gellgaranganchö caynömi
Runacuna mana chasquiyanganta nican: ‘Gamcuna wamräcuna carmi
Jesus ningan noganö caycäyanqui’ nir. Diospa
22,23ॸTamya witsanmi Jerusalen palabran llapanpis rasun cagllata
marcachö *templupa aniversariunta nicaptinga 36ॸ¿imanirtä yarpäyanqui
celebraycäyargan. Tsay templupa ‘Tayta Diospa tsurinmi cä’ niptï llutanta
ƿestanchömi Jesus puriycargan nicangäta? Tsurin captïmi Tayta Dios
“Salomon” ningan alarchö. 24ॸTsaychö cay patsaman cachamashga”.
runacunanam Jesusta jirurupasquir 37ॸ“Rurangäcuna papänï Tayta Dios

niyargan: “¿Imayyagtä yarpachacur munangannö mana captinga manachi


shuyaräyäshayqui willayämänayquipä? criyiyanquimantsu ‘Diospa tsurinmi cä’
Gam Tayta Dios cachamungan salvacog niptïpis. 38ॸRurangäcuna papänï
carninga canan juclla willayämay”. munangannö caycaptinga criyiyämay.
25ॸTsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: Tsaynö rurangäcunata ricarninnam
“Willaytaga willargönam. Peru gamcuna tantiyacuyanqui papänïwan noga
manam criyiyämanquitsu. Tsaynölla caycangäta y pay nogawan caycanganta”.
papänïpa poderninwan milagrucunata 39ॸTsaynö Jesus niptinnam yapay

ruraycaptïpis manam prësuytana munayargan. Tsaynö


tantiyacuyanquitsu. 26ॸGamcunaga captinpis maquincunapitanam geshpir
criyiyämanquitsu quiquïpa üshäcunanö aywacurgan.
mana carninmi. 27ॸÜshäcunanö 40ॸTsaypitanam Jordan mayupa

cagcunam itsanga cäsuyämarnï nogata wac-tsimpanmanna discïpuluncunawan


gatiräyäman. Tsaynömi nogapis paycuna aywacuyargan. (Tsaychö mas puntatam
imanö cangantapis musyä. 28,29ॸMana runacunata Juan Bautista bautizargan.)
ushacag cawaytam cäsumag cagcunata 41ॸTsaymannam atscag runacuna chaycur

garashä mana ogracaypa imayyagpis niyargan: “Juan Bautista ima milagruta


cushishgalla cawayänanpä. Tsay mana rurarpis Jesuspäga willacurgan
cawayta garanäpäga papänï Tayta Dios rasun cagllatam llapantapis”.
nogamanmi poderninta churamushga. 42ॸTsaynö nirmi atscagna
30ॸPapänïwan noga jucllayllam cayä”. criyicuyargan Tayta Dios cachamungan
31ॸTsaynö niptinnam runacuna salvacog canganta.
rumitana aptapacuyargan Jesusta
samgayänanpä. 32ॸTsaynam Jesus nirgan: Jesuspa amïgun Lazaro wanungan

11
“Papänïpa poderninwanmi runacunata 1ॸBetania marcachömi Jesuspa

yanapar atsca milagrucunata amïgun Lazaro ishcay


ñöpayquicunachö rurargö. ¿Maygan panincunawan täcuyargan. Paycunapa
217 ґkͮˇԆkͮॷ11

jutincunaga cargan Maria y Marta. 13ॸTsaynö nir discïpuluncuna manam

Tsaychömi Lazaro pasaypa antsa tantiyayargantsu Jesus imapä


geshyaycargan. 2ॸ(Panin Mariam parlaycangantapis. Lazaro
perjümiwan Jesuspa chaquinta llushir punucashgalla canganta yarparmi
agtsanwan pitsapänan cargan.) 3ॸLazaro tantiyayargantsu wanushga canganta.
antsaptinnam panincuna juc runata 14ॸTsaynö yarpäyaptinmi Jesus nirgan:

Jesusman cachayargan willacog: “ “Lazaroga wanushgam. 15ॸItsanga ama


‘Señor, cuyanacungayqui Lazarum llaquicuyaytsu mana allïtsingäpita.
pasaypa antsa geshyaycan’ niycamuy” Canan milagruta ruramuptïmi gamcuna
nir. tantiyayanqui Tayta Dios
4ॸTsaynö willayaptinnam Jesus nirgan: cachamanganta. Y acu, aywashun pay
“Lazaruta tsay geshya tsarishga manam cagman” nir.
wanushgallanchö usharänanpätsu, 16ॸTsaynam discïpulu mayincunata

sinöga Tayta Dios poderösu canganta “Millïshu” niyangan Tomas nirgan:


runacuna musyayänanpämi. Tsaynöpam “Jesus aywaycaptinga wanutsimäna
musyayanga Tayta Dios poderninta captinpis aywashun” nir.
nogaman churamunganta” nir.
5ॸLazaruwan panincunawan Jesus Lazarupa panincunawan
cuyanacuycarpis 6ॸmanam jinan örallaga Jesus tincungan
aywargantsu, sinöga ishcay junagran 17ॸLazarupa marcan Betaniaman
tsay caycangallanchö quëdacurgan. chärirnam Jesus discïpuluncunawan
7ॸTsaypitanam discïpuluncunata nirgan: musyariyargan chuscu junagna Lazaro
“Acu, cutishun Lazarupa marcan Judea pamparanganta. 18,19ॸJerusalenpita
provinciaman”. Betania marcaman juc öra aywaynölla
8ॸTsaynam discïpuluncuna niyargan: captinmi atscag runacuna aywayargan
“Taytay, ganyancunarächä tsaychöga Mariata y Martata shogar
runacuna samgaypa wanutsiyäshuyta wallquiyänanpä. 20ॸTsaypita Betaniaman
munayargan. ¿Tsaynö caycaptincu gam Jesus yaycuraycagta musyasquirnam
yapay cutiyta munaycanqui?” nir. Marta aywargan taripagnin. Mariaga
9,10ॸNiyaptin Jesusnam nirgan: “Ama wayinllachömi quëdacurgan. 21ॸMarta
mantsacuyaytsu. Wanutsiyämänanpäga Jesuswan tincusquirnam nirgan:
manarämi örä chämunrätsu. “Taytay, gam caychö captiquega turillä
Musyangantsicnöpis tsacaypa manam wanuycunmantsu cargan.
puregcunaga mantsacuyanmi. Junagpa 22ॸImayca mañacungayquitapis Tayta

puregcunaga manam mantsacuyantsu. Diosga ruranmi. Tsaynöpis turilläta


Tsaynö mana mantsacuypa gamcunaga alliycatsinquimanchir cargan” nir.
ningäcunata ruraycäyanqui 23ॸJesusnam nirgan: “Turiquega

wanucuptïpis nogaman yäracamur” nir. cawamungam” nir.


11ॸNircurnam Jesus nirgan: 24ॸTsaynö niycuptinnam Marta nirgan:

“Betaniachö tärag amïguntsic Lazaroga “Aumi. Musyämi ƿsyu ƿnal junag


punucashgam caycan. Acu aywar wanushgacuna cawamuptin turilläpis
riyatsimushun”. cawamunanpä cagtaga” nir.
12ॸTsaynö niptinnam discïpuluncuna 25,26ॸTsaynam Jesus nirgan: “Nogam

niyargan: “Punucashgalla carninga cawatsimü wanushgacunata. Nogata


riyamungachir, taytay”. chasquimag cagtaga wanuptinpis
ґkͮˇԆkͮॷ11 218

cawaritsimushämi Tayta Dioswan


imayyagpis cawayänanpä. Marta, Lazaro wanunganpita
¿criyinquicu tsay ningäta?” Jesus cawatsingan
27ॸTsaynö niptinmi nirgan: “Aumi, 38ॸJesus tsaynö llaquicurnam chargan
taytay. Noga criyïmi. Gammi Tayta Lazaro pamparangan cagman.
Diospa tsurin salvacog canqui”. Pamparangan *sepultüranga gagachö
uchcushgam cargan. Tsay sepultüraga
Lazaro pamparanganchö tsaparargan jatun rumiwanmi.
Jesus wagangan 39ॸChaycurnam Jesus nirgan: “Tsay
28ॸTsaynö nisquirninnam Jesusta tsaparag rumita wititsiyay” nir.
jagirir Marta cuticurgan ñañan Tsaynö niptinnam Lazarupa panin
Mariata gayag. Chaycurnam Mariata Marta nirgan: “Taytay, chuscu
gayaycur quiquillanta willargan: junagnam wanungan. Cananyagga
“Jesusmi chascamushga y asyannachir” nir.
gayashunquim” nir. 40ॸJesusnam nirgan: “¿Manacu nirgö
29ॸTsaynö niptinnam Mariaga wap nogaman yäracayämuptiquega Tayta
sharcur aywargan tincog. 30ॸJesusga Diospa poderninta ricayänayquipä
manarä marcaman yaycurmi Martawan cagta?”
tincunganllachörä caycargan. 31ॸMaria 41ॸTsaypita rumita witiscatsiyaptinnam

ras sharcur aywagta ricarninnam tsay Jesus ciëluman ñuquircur nirgan:


wallquegnin runacuna gepanta “Papällay, mañacungäta
aywayargan “Lazaro wiyamangayquita gamta
pamparanganmanchir aywaycan agradesicamümi. 42ॸImaypis
wagapag” nirnin. wiyamangayquita musyarmi gamman
32ॸJesus caycanganman Maria mañacamü yanapaycamänayquipä.
chasquirnam ñöpanman gonguricuycur Yanapamangayquita ricarmi caychö
nirgan: “Taytay, gam caychö captiquega caycag runacuna musyayanga gam
turillä manam wanuycunmantsu cachamangayquita” nir.
cargan”. 43ॸTsaynö mañacusquirnam Jesus
33ॸTsaynam Maria y wallquegnincuna fuertipa nirgan: “¡Lazaro, yargamuy!”
wagayagta ricaycurnin Jesus sientipar nir.
alläpa llaquipargan. 34ॸTsaynam 44ॸTsaynam pamparaycanganpita

tapurgan: “¿Mayninchötä Lazaroga cawarcamur yargascamurgan


pamparaycan?” nir. maquin, chaquin, y uman
Paycunanam niyargan: “Acu wancupacushga. Tsaynam Jesus nirgan:
ricatsiyäshayqui, taytay”. “Lazaruta pascayay wayinpana
35ॸTsaynam pamparangan cagman aywacunanpä” nir.
aywaycar Jesuspis Lazarupä wagargan.
36ॸTsaynö wagagta ricarninnam Jesusta wanutsiyänanpä
runacuna niyargan: “Imaläyarä autoridäcuna willanacuyangan
Lazaruwan cuyanacuycurgan” nir. (Mateo 26.1-5; Marcos 14.1,2;
37ॸWaquincunanam itsanga niyargan: Lucas 22.1,2)
“Gapra runatapis alliycätsirga 45ॸTsaypita Lazaruta cawatsinganta

¿manatsurä Lazarutapis allïtsinman ricaycurnin Mariata wallqueg runacuna


cargan mana wanunanpä?” nirnin. atscagmi criyiyargan Jesusta Tayta Dios
219 ґkͮˇԆkͮॷ11ٍॷ12

cachamunganta. 46ॸWaquin cagcunanam marcaman. Tsaychömi


fariseucunaman aywaycur discïpuluncunawan quëdacuyargan.
willapäyargan wanunganpita Lazaruta 55ॸTsay junagcuna *Pascua ƿestancuna

cawascatsimuptin atsca runacuna chämuptinnam maytsaypita


Jesusman criyicuyanganta. Jerusalenman llapan Israel runacuna
47ॸSacerdöticunapa mandagnincuna y aywayargan. Tsaychönam Pascua
fariseucuna tsayta wiyasquirnam Israel ƿestata shuyarnin üsuncunamannö
runacunapa autoridänincunata alistacuyargan Tayta Diospa
gayatsiyargan sesionta rurayänanpä. perdonninta mañacur. 56ॸTsay
Llapancuna goricasquirnam niyargan: ƿestachömi Jesusta ashiyargan. Mana
“¿Imanaycuntsicnatä tsay runata? Atsca tincurninnam templupa patiunchöna
milagrucunatanachä ruraycunpis. runacuna tapunacuyargan: “Gamcuna
48ॸPayta mana tsaritsishganäga llapanpis ¿imatatä yarpäyanqui? ¿Jesusga
munayanga nacionnintsicman mandacog ƿestaman shamungatsurä o
churaytanachir. Tsayta musyasquirga manatsurä?” nir.
*Romachö mandamagnintsic pasaypa 57ॸSacerdöticunapa mandagnincunawan

ajarchir soldäduncunata cachamunga fariseucunaga runacunata


templuntsicta ushacätsiyänanpä y nircur yachatsipacushganam cayargan: “Jesus
llapantsicta wanutsimänapä” nir. maychöpis canganta musyarninga juclla
49ॸTsaynö niyaptinmi llapan willacayämunqui prësuyämunäpä” nir.
sacerdöticunapa mandagnin cag Caifas
nirgan: “Gamcunaga manam imatapis Perjümita Jesuspa chaquinman
tantiyayanquitsu. 50ॸLlapantsic Maria wiñapangan
wanunantsicpa rantinga tsay runalla (Mateo 26.6-13; Marcos 14.3-9)

12
wanutsun salvacunantsicpä. ¿Manacu 1ॸPascua ƿestapä jogta junagllana
tsayta tantiyayanqui?” nir. faltaycaptinnam Betania
51,52ॸ“Tsay runalla wanutsun llapantsic marcaman Jesus aywargan. Tsaychömi
salvacunantsicpä” nir Caifas nirgan wanushgapita cawatsimungan Lazaro
Roma runacuna ushacätsiyänanta mana täcurgan. 2ॸTsayman Jesus watucagnin
munarmi. Payga manam tantiyargantsu chaycuptinmi cushicuypita Lazarupa
runacunapa jutsancunapita wanur panincuna cusnacuyargan paywan
salvananpä cagta. Mana tantiyaptinpis micuyänanpä. Tsaychönam
llapan sacerdöticunapa tsay watachö invitangancunawan Jesus jamacuriptin
mandagnin captinmi tsaynö Tayta Dios Lazarupis jamacurgan paycunawan
parlatsirgan. Pay ningannöllam Jesus micunanpä. Tsaymannam panin Marta
wanurgan Israel runacunata y mana llapancunata sirvirgan.
Israel runacunatapis salvarnin. 3ॸMicuycäyaptinnam Maria chärirgan
53ॸTsay junagpitanam autoridäcuna juc frascu alläpa chaniyog perjüminwan.
willanacuyargan Jesusta Tsay perjümega cargan “nardu” ningan
wanutsiyänanpä. 54ॸTsayta musyarnam jachapita. Nircurnam Jesuspa
Judea provinciapita Jesus aywacurgan chaquinman wiñaparcur agtsanwan
tsunyag jircapana “Efrain” ningan pitsapargan.ॹs Y wayi juntam tsay

s॰12.3 Tsay witsanmi runacuna patsachö wegucaycur micuyag. Tsaynöpam chaquinta Maria
agtsanwan pitsapargan.
ґkͮˇԆkͮॷ12 220

perjümega pasaypa mushcuycurgan. aywaycanganta. Tsaynam Pascua


4ॸTsaytaricaycurnam Jesusta ticrapog ƿestaman aywagcuna Jesusman
cag discïpulun Judas Iscariote ajashga chasquicog aywayargan palmëra
nirgan: 5ॸ“¿Imanirtä cay perjümita jichar jachapa rämancuna aptashga.ॹu Jesus
perdiycätsin cay warmi? Tsay yaycuraycaptinnam llapancuna
jichanganpa rantinga ranticusquir tsay gayaraypa niyargan:
gellëwanna wactsacunata yanapashwan
cargan” nir.ॹt 6ॸTsaynö nir Judasga “¡Tayta Dios cachamungan
manam wactsacunapä rasunpa yarpartsu mandamagllantsic rey
nirgan, sinöga discïpulu mayincunapa alabashga caycullätsun!
goricuyangan gellënincuna tsararag Ima cushicuypämi nogantsicman
carmi quiquin böyanan raycur nirgan. cachaycamungan. Gammi
7ॸTsaynam Jesus Judasta nirgan: “Cay mandacog reylläcuna
perjümita wiñapäcamangantaga ama caycanqui. ¡Alabashga
ajanaytsu. Manarä wanuptï caynö caycullay, taytay!” nirnin.
cuerpüta ruramarmi alistashgatana
caycätsin pampayämänanpä. 14ॸJesusga
mallwa ashnun
8ॸWactsacunaga cay patsachö muntashgam Jerusalenman yaycurgan.
gamcunawan imaypis caycäyangam. Tsaynö cananpäga Diospa palabran
Nogam itsanga manana gamcunawan gellgaranganchömi willacun caynö nir:
cashänatsu” nir.
15 “Jerusalen marca runacuna, ama
Lazarutapis autoridäcuna
llaquicuyaytsu.
wanutsiyta munayangan
Ricayay mallwa ashnun muntashga
9ॸTsaypitanam Betania marcachö Jesus reyniquicuna shamuycagta”.
caycanganta musyasquirna atscag
runacuna tsayman aywayargan 16ॸTsaynö Jerusalenman ashnun
musyapacog. Y Lazarutapis ricaytam muntashga Jesus chäriptin
munayargan wanunganpita Jesus discïpuluncunaga manam tsay öra
cawatsimunganta musyashgana carnin. tantiyayargantsu imanir tsaycuna
10,11ॸLazaruta cawatsimunganpita Jesusman päsaycanganta. Wanunganpita
atsca runacuna yäracushga cayaptinmi cawascamuptinrämi tantiyasquiyargan
sacerdöticunapa mandagnincuna payta tsaynö päsananpä cag Diospa
Lazarutapis wanutsiyta munayargan. palabran gellgaranganchö ninganta.
17ॸLazaruta Jesus cawatsinganta ricag
Jesus Jerusalenman yaycungan
runacunaga maychö tsaychöpis
(Mateo 21.1-11; Marcos 11.1-11;
willacuyarganmi ricayanganta. 18ॸTsaynö
Lucas 19.28-40)
milagru ruranganta musyayashga
12,13ॸWarayninnam runacuna carninmi atscag runacuna cushishga
musyasquiyargan Jerusalenman Jesus Jesusman chasquicog aywayargan.

t॰12.5 Tsay perjümipa chaninmanga juc wata arupacur gänapacuyanganran tincog cargan
feyupa chaniyog captin. u॰12.12,13 Palmëra jachapa rämanga Israel nacionpa
bandërannömi cargan. Tsaynö Israel runacuna rämancunawan chasquicuyag väleg runa
chaptinmi. Tsaynömi paycuna cushicur chasquicuyargan Jesusta jachancunawan “Roma
nacionpa mandunpitam payga libramäshun” nir.
221 ґkͮˇԆkͮॷ12

19ॸJesusta pasaypa atsca runacuna rugacushätsurä? ¡Manam! Tsaynö


gatiräyaptinmi fariseucuna quiquincuna wanunäpämi cay patsaman shamurgö”.
pura ninacuyargan: “¿Imanötä cashun? 28ॸTsaynö nisquirmi Tayta Diosta nirgan:

Llapancunanachä payta gatiräyan” nir. “Papällay, gam munangayquinö


runacuna adorayälläshuy” nir.
Wanucunanpä cagta Jesus Tsaynö rugacuptinmi ciëlupita Tayta
willacungan Dios nimurgan: “Runacuna
20ॸPascua ƿesta captinmi maytsay adorayämänanpä mañacamangayqui
nacioncunapitapis Jerusalenman imaypis ningayquinöllam canga”.
aywayargan mana Israel runacunapis. 29ॸTsayta wiyaycurnam tsaychö caycag
21ॸPaycunam Felipiman aywaycur waquin runacuna caynö niyargan:
rugacuyargan caynö nir: “Jesuswanmi “Räyum cashga” nir. Waquinnam “Juc
nogacunapis tincuyta munayällä, puëdeg angelmi Jesusta
taytay” nirnin. (Felipega cargan Galilea parlapämushga” niyargan.
provincia Betsaida marcapitam.) 30ॸTsaynam Jesus nirgan: “Manam
22ॸTsaynö rugacuyaptinmi Felipe gamcuna yarpäyangayquinötsu. Tayta
aywaycur Andresta willargan. Tsaynam Diosmi tsaynö nimushga munangannö
ishcancunana aywar Jesusta nicangäta tantiyayänayquipä.
willayargan. 31ॸRunacuna nogata wanutsimänanpä
23ॸTsaynö willayaptinnam Jesus cag öra chaycämunnam. Tsaynöpis
nirgan: “Noga ciëlupita shamog llapan Satanas cay patsachö munayyog
runacuna raycur wanunäpä örä caycanganpita gargucashga
chaycämunnam. 24ॸShumag cananpänam caycan. 32ॸY cruzman
tantiyayämay. Musyangantsicnöpis clavasquir ichiscatsiyämaptinmi Israel
trïguta murur mana pampashgaga runacunata y mana Israel runacunatapis
manam jegamuntsu. Tsaynöllam noga tantiyatsishä yäracayämänanpä”.
mana wanuptëga pipis salvacungatsu. 33ॸTsaynö nirmi Jesus musyatsicurgan

Wanuptïmi itsanga runacuna imanö wanunanpä cangantapis.


salvacuyanga. 25ॸQuiquin 34ॸTsaymi runacuna niyargan: “Diospa

munangallanman cawag cagga manam palabran gellgaranganchöga nican


pipis salvacungatsu. Tayta Dios salvamagnintsic imayyagpis cawananpä
munangannö cawag cagmi itsanga cangantam. Tsayöraga ¿imanirtä
salvacur paywan cushishgalla nicanqui wanunayquipä cagtaga?
imayyagpis cawayanga. 26ॸMayganpis Tsaynö nirga ¿rasunpacu salvacog
discïpulü cayta munag cagga noga Cristo canqui?” nir.
cawangänö cawatsun. Imanö ñacarpis 35ॸTsaynam Jesus nirgan: “Aumi, Tayta

mana ajayaypa gatirämätsun. Tsaynö Dios cachamangan salvacogmi cä.


gatirämagcunataga papänï Tayta Dios Tsaynö captinpis juc ishcay junagllanam
imanö shumagrä ricaycunga”. Tayta Dios nimangancunata
yachatsiyäshayqui. Tsaymi
Jesus wanutsiyänanpä cagta gamcunawan caycangäyag
willacungan yachatsingäcunata chasquicuyay.
27ॸ“Feyupa llaquinaymi Junagpa pureg runa aywananpä cagta
tsaricaycamashga. ¿Papälläta ‘Cay musyanmi. Tsaynömi yachatsingäcunata
ñacanäpä cagpita jipiycamay’ nir chasquicogcunaga musyayan Tayta Dios
ґkͮˇԆkͮॷ12 222

perdonar salvananpä cagta. Tsacaypa 41ॸIsaiastsaynö gellgargan runacuna


pureg runaga ishquinanpä cagta manam Jesusta mana chasquicuyänanpä cagta
musyantsu. Tsaynömi yachatsingäta musyarnam. Paytam Tayta Dios
mana chasquicogcunaga musyayantsu ricatsirgan Jesus glorianchö munayyog
inƿernuman aywayänanpä cagta. caycagta.ॹv
36ॸGamcunawan caycangäyag 42ॸWaquincuna mana

yachatsingäcunata chasquicuyay. chasquicuycäyaptinpis atscag


Tsaynöpam tantiyayanqui Tayta Dios autoridäcunaga criyicuyarganmi Tayta
munangannö cawayänayquipä cagta”. Dios cachamungan salvacog canganta.
Tsaynö nisquirnam Jesus aywacurgan Tsaynö criyicurpis Jesusman yäracog
y runacunaga manam musyayargantsu cayangantaga manam parlayargantsu
maypa aywangantapis. goricäcuyänan wayipita waquin fariseo
autoridäcuna garguyänanta
Runacuna payman mana mantsapacurnin. 43ॸTayta Diospita alli
yäracuyanganta Jesus willacungan ricashga cayänanpa rantinmi masnin
37ॸTsaytsica milagrucunata Jesus cagga munayargan runacunallapita
ruranganta ricaycarpis runacuna manam alabashga cayta.
criyiyargantsu Tayta Dios cachamungan
salvacog canganta. 38ॸTsaynö mana Mana cäsucogcunata Tayta Dios
criyiyaptinmi Diospa unay willacognin castigananpä cagta Jesus
profëta Isaias gellgangannö cumplirgan. willacungan
Tsay gellganganga caynömi nican: 44ॸTsaynam fuertipa Jesus nirgan:

“Nogata chasquicamag cagga


“Tayta Dios, willacuyniquita cachamagnï Tayta Diostapis
runacuna manam chasquiycanmi. 45ॸNogata regimag cagga
chasquiyantsu. cachamagnï Tayta Dios imanö
Milagrucunata ricarpis manam cangantapis tantiyanmi. 46ॸTsaynö
criyiyantsu” nir. runacunata noga tantiyatsï tsacaychönö
jutsallachö cawaycäyanganpita Tayta
39ॸTsaynö mana criyicogcunapäga Dios munangannöna cawayänanpämi.
Isaias mastapis caynömi gellgargan: Tayta Dios munanganta musyatsicurmi
cay patsachö runacunapä actsinö
40 “Ñawincuna ricaycaptin y rinrincuna caycä”.
wiyaycaptinpis wiscunö upanö 47,48ॸ“Ningäcunata wiyaycarpis mana

ticrar willacuyninta mana cäsumarga castigashgam cayanqui.


tantiyananpämi Tayta Dios Manam nogatsu castigayäshayqui,
permitirgan. sinöga Tayta Diosmi castigashunqui
Y tsaynömi shonguncunatapis ‘Cachamungä Jesus nishungayquicunata
chucruyätsirgan payman mana ¿imanirtä cäsuyargayquitsu?’ nirnin.
yäracuyänanpä. Nogaga cay patsaman shamurgö
Tsaymi Tayta Dios cacharirgan runacunata manam castiganäpätsu,
jutsancunapita manana sinöga jutsancunapita perdonar
perdonashga cananpä” nir. salvanäpämi”.

v॰12.41 Isaias ciëluchö ricangancunata musyanayquipä liyinqui Isaias capïtulu 6-ta.


223 ґkͮˇԆkͮॷ12ٍॷ13

49ॸ“Manam quiquilläpa yarpaylläpitatsu Niptinmi Jesus nirgan: “Chaquiquita


willacuycä, sinöga cachamagnï Tayta mana awipaptëga manam discïpulü
Dios nimangancunallatam. 50ॸTsaynö canquimantsu”.
willacuptïmi runacuna salvacur mana 9ॸTsaynam Simon Pedro nirgan:

ushacag alli cawayta tariyanga. Tsaymi “Tsayöraga taytay, ama chaquillätaga


papänï Tayta Dios nimangannölla maquïtapis y umätapis awipaycallämay”
imaypis willacuycä”. nir.
10ॸJesusnam nirgan: “Armacushgana
Discïpuluncunapa chaquinta caycaptiquega chaquillayquitanam
awipar cuyanacuyänanpä Jesus awipänä. Tsaynöna carmi gamcunaga
yachatsicungan awicushga cuentanö jutsayquicunapita

13
1ॸIsrael runacunapa Pascua limpiuna cayanqui. Jucniquicunam
ƿestancuna gallaycunanpänam itsanga jutsata mana jagir mana
caycargan. Jesusga musyarganmi tsay limpiutsu caycäyanqui”.
witsancuna wanunanpä öranna 11ॸTsaynöga nirgan juc discïpulun

chaycanganta. Payman llapan ranticunanpä cagta musyarninmi.


criyicogcunata cuyarninmi Jesusga 12ॸLlapancunapa chaquincunata

munargan imaycachöpis yanapayta awisquirnam mantunta jaticurcur yapay


wanuyta tarirpis. jamacurgan. Nircurnam caynö nirgan:
2ॸDiscïpuluncunawan Jesusga “¿Tantiyayanquicu imanir
merendayänanpänam caycargan. chaquiquicunata awipangäta?
Tsaychö Simon Iscariotipa tsurin 13ॸGamcuna niyangayquinöllam

Judastaga Satanas yarpätsishganam munayyog y yachatsicog cä. 14ॸNogaga


cargan Jesusta ranticunanpä. 3ॸTsaynö yachatsiyäshogniquicuna caycarpis
päsanan captinpis Jesusga musyarganmi sirvipacognöllam chaquiquicunata
imaycatapis munayninman Tayta Dios awipargö. Tsaynöllam gamcunapis
churanganta y pay cagman cuticunanpä jucniqui jucniquipis
cagta. awipänacuyänayqui. 15ॸTsaynö rurargö
4ॸTsaychö micuycäyaptinnam Jesus gamcunapis noga cuyangänölla
sharcur mantunta llogtirir secacuna perdonanacur cuyanacuyänayquipämi.
ratashta tsegllanman watacurcurgan. 16ॸMusyangantsicnöpis sirvegninga
5ॸNircurnam tïnaman yacuta wiñasquir manam patronninpita mas
discïpuluncunapa chaquinta awipayta munayyogtsu. Tsaynöllam mandacog
gallaycurgan. Awipasquirnam runapis cachacognin
tsaquitsipargan tsararangan ratashwan. mandangancunallata ruran. 17ॸTsaymi
6ॸChaquinta awipänanpä caycaptinnam gamcunapis noga ningäcunata
Simon Pedroga nirgan: “Taytay, gamga rurayänayqui. Tsay ningäcunata
chaquïta manam awipämanquimantsu”. cumplirga cushishgam cawayanqui”.
7ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: 18ॸ“Gamcunata nogam acrargä

“Gam manam tantiyanquitsu imanir discïpulücuna cayänayquipä. Tsaynö


awipaycangätapis. Nircurrämi caycaptinpis ningänö jucniquim conträ
tantiyamanqui” nir. sharcuyanqui. Tsaypämi Diospa
8ॸTsaynam Pedro nirgan: “Imanö palabran gellgaranganchö nican:
captinpis chaquïtaga manam ‘Nogawan micur caycagmi conträ
awipämanquimantsu, taytay”. sharcunga’ nir. Tsay ninganga
ґkͮˇԆkͮॷ13 224

cumplingam. 19ॸTsaycuna manarä mayincunapa gellënincuna tsarag


päsaptinmi gamcunata willapaycä captinmi Judaspäga yarpäyargan
tsaynö cananpä cagta. Ningänölla ƿestapä imallatapis rantipacamog Jesus
päsaptinran musyayanqui Tayta Dios cachaycanganta. Waquincunanam
cachamangan salvacog cangäta. yarpäyargan wactsacunata yanapag
20ॸWillacuynïta willacogcunata chasqueg cachaycanganta.
cagcunaga nogatapis 30ॸTsaynam Jesus garangan tantata

chasquiycäyämanmi. Y nogata chasquisquirnin Judasga jucllana


chasquicamarnaga cachamagnï Tayta yargurirgan Satanas munanganta
Diostapis chasquiycäyanmi”. rurananpä. Patsaga tsacashganam cargan.

Judas ranticunanpä cagta Cuyanacuypä Jesus yachatsicungan


Jesus willacungan 31,32ॸJudas
yargusquiptin waquin
(Mateo 26.20-25; Marcos 14.7-21;
cagcunallawan Jesus quëdasquirnam
Lucas 22.21-23) nirgan: “Örä chaycämunnam noga
21ॸTsaynö nisquirnam shongunchö ciëlupita shamog wanunäpä.
Jesus pasaypa llaquicurnin nirgan: Wanusquiptïmi quiquin Tayta Dios
“Gamcunapita jucniquim ranticamanga” cawaritsimanga. Cawascatsimaptinran
nir. runacuna tantiyayanga noga Diospa
22ॸTsaynam discïpuluncuna jucnin tsurin cangäta y Tayta Dios munayyog
jucninpis ricapänacuyargan canganta”.
maygancunapä nicangantapis mana 33ॸ“Cuyay wamrallänö cagcuna,

musyarnin. 23ॸTsay nicangan öra paypa ichicllanam faltaycan gamcunata


mas cuyay cag discïpulunpisॹw Jesuspa jagirinäpä. Waquincunata ningänöllam
lädunchömi micur caycargan. 24ॸTsaymi gamcunatapis canan nicä: Nogata
tsay cuyay discïpulunta Simon Pedro ashiyämarpis mananam
sëñasllapa tapurgan mayganpä tariyämanquitsu. Aywanäpä cagman
parlaycangantapis Jesusta ninanpä. gamcuna manarämi chäyanquirätsu”.
25ॸTsaynam payga tapurgan: “Taytay, 34ॸ“Cananmi juc mushog mandamientuta

¿maygäcunatä tsayga caycäyä?” nir. yachatsiyäshayqui. Jucniqui


26ॸTsaynö tapuptinnam Jesus nirgan: jucniquicunapis shumag cuyanacuyanqui
“Tsayga tantata matichö tullpurcur gamcunata noga cuyangänölla.
garangä cagmi canga” nir. Tsaynö 35ॸNingänölla cuyanacuyaptiquim llapan

nisquirnam tantata tullpurcurnin runacuna tantiyacuyanga nogapa


gararirgan Simon Iscariotipa tsurin discïpulücuna cayangayquita”.
Judasta. 27ॸSatanas Judaspa shongunman
yaycushgana captinmi Jesus caynö Pedro ñëgananpä cagta
nirgan: “Ruranayquipä cagta Jesus parlangan
jinallachöna ruray” nir. (Mateo 26.31-35; Marcos 14.27-31;
28ॸTsaychö discïpuluncuna manam ni Lucas 22.31-34)
mayganpis tantiyayargantsu imanir 36ॸTsaynam
Simon Pedro tapurgan:
tsaynö nicangantapis. 29ॸDiscïpulu “Taytay, ¿maypatä aywacunqui?”

w॰13.23 Jesuspa lädunchö tsay jamaraycag cuyay discïpuloga cargan cay libruta gellgag cag
Juanmi.
225 ґkͮˇԆkͮॷ13ٍॷ14

Niptin Jesusnam nirgan: “Noga chasquicamag cagcunalla papänïman


aywangä cagmanga manaran chäyanga. 7ॸPuntata manam nogata
aywanquirätsu. Peru gampis wanur regiyämarguyquirätsu. Canan
shamunquinam” nir. regiyämarnin chasquicayämarnam
37ॸTsaynam Pedro nirgan: “Taytay, itsanga papänïtapis chasquiycäyanqui”.
¿imanirtä cananga gampa gepayquita 8ॸTsaynam Felipe nirgan: “Taytay,

shamümantsu? Gam raycur noga nogaga gamta regirpis manarämi Tayta


wanunäpäpis listum caycä”. Diosta ricargörätsu. Tayta Diosta
38ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: regiycatsillämay”.
“¿Rasunpatsurä noga raycur 9ॸNiptin Jesusnam nirgan: “Felipe,

wanunayquipä listu caycanqui? Tsaynö ñöpapitana gamcunawan caycaptïpis


nirpis gällu manarä cantaptinmi quimsa ¿manacu cananyag pï cangäta
cuti ‘Manam regïtsu’ nimanqui” nir. musyaycunqui? Nogata regimag cagga
Tayta Diostapis reginmi. Nogata
Tayta Diosman chänantsicpä regiycämarga ¿imanirtä rugacamanqui
Jesuspa willacuynin näni Tayta Diosta regitsinäpä? 10ॸ¿Manacu
cuenta cangan criyinqui Tayta Dios nogawan

14
1ॸTsaypitanam discïpuluncunata caycanganta y nogapis paywan
Jesus nirgan: “Ama gamcuna caycangäta? Imaypis nogawan Tayta Dios
llaquicuyaytsu. Tayta Diosman captinmi ningäcuna y rurangäcunapis
yäracuyay. Tsaynölla nogamanpis quiquïpa yarpaylläpitatsu, sinöga pay
yäracayämuy. 2ॸPapänï caycanganchöga munangannöllam. 11ॸTsaymi Tayta
atsca wayicunam caycan Dioswan noga caycangäta y paypis
täräyänayquipä. Tsaymanmi puntashä nogawan caycanganta nicaptëga
gamcuna shayämunayquipä alistag. criyiyämanquiman. Tsay ningäcunata
Tsaychö mana captinga manam alistag mana criyimarpis milagru rurangäcunata
aywanäpä willacümantsu. ricaycarga criyiyämay ari”.
3ॸAlistapacascamurnam cutimushä 12ॸ“Papänï Tayta Diosman cuticuptïmi

gamcunata pushanäpä. Tsaynöpam noga nogaman yäracamogcunaga noga


tärangä cagchö gamcunawan täräshun. ruranäpä cagcunata rurayanga. Tsaynö
4ॸNoga aywangä cagman rurayaptinmi masna runacuna
chäyänayquipäga gamcuna tantiyacur nogaman criyicayämunga.
musyayanquinam maygan nänipa 13ॸTsaynö imaycatapis rurayänayquipäga

aywayänayquipä cangantapis”. nogaman yäracamur papänïman


5ॸTsaynö niptinnam Tomas nirgan: mañacuyay. Mañacuyaptiquega noga
“Taytay, mayman aywanayquipä yanapayäshayquim. Tsaynöpam
cangantapis mana musyaycarga runacuna maytsaychöpis Tayta Diosta
¿imanöpatä musyayäman maygan cäsucur alabayanga. 14ॸNogaman
nänipa aywayänäpä cagtapis?” nir. yäracamur mañacayämaptiquega
6ॸTsaynam Jesus nirgan: “Nogallaman imaycatapis gamcunapä rurashämi”.
yäracayämuy. Papänï Tayta Dios
Yäracogcunalla Espiritu Santuta
caycanganman chäyänayquipäga nogam
chasquiyänanpä Jesus ningan
pushayäshayqui. Chäyänayquipä
willacuynëga rasun cagllam y nogallam 15ॸ“Gamcuna nogaman yäracamurga
runacunatapis cawatsï. Tsaymi nogata llapan ningäcunata cäsucuyay. 16ॸTsaynö
ґkͮˇԆkͮॷ14ٍॷ15 226

cawanayquipämi Tayta Diosman ningäcunata rurayan. Noga


mañacushä Espiritu Santuta willapaycangäcunataga manam
gamcunaman cachamunanpä. Espiritu quiquïpa yarpaylläpitatsu, sinöga
Santunam imaypis gamcunawan cachamagnï papänïllapitam”.
caycanga yanapayäshurniqui. 25ॸ“Cay ningäcunata willapaycä
17ॸNogaman mana yäracamogcunaga gamcunawan caycangäyagllam.
Espiritu Santuta manam 26ॸGamcunapita aywacuptïnam Espiritu

chasquiyangatsu. Paycunaga manam Santuta Tayta Dios gamcunaman


tantiyayantsu Espiritu Santo pï cachamunga. Paynam Tayta Diospa
cangantapis. Gamcunam itsanga willacuyninta y llapan ningäcunatapis
ningäcunata criyir tantiyayanqui yarpätsiyäshunqui”.
Espiritu Santo munayyog cayninwan 27ॸ“Gamcunapita aywacuptïpis ama

yanapacog canganta. Espiritu Santo llaquicuyaytsu ni mantsacäyaytsu.


shamurnam gamcunawan imaypis Aywacurpis gamcunata
caycanga”. yanapaycäyäshayquim alli ruraychö
18,19ॸ“Ama yarpäyaytsu manana shumag cawayänayquipä. Noga
tincunantsicpä cagta. Wanungäpita yanapangänöga manam pipis
cawarcamurga gamcunawan yanapayäshunquitsu. 28ॸPapänï
tincushunrämi. Tayta Diosta mana caycangan cagman cushishga
cäsucogcunawanga mananam aywacuptïpis cutimunäpä cagtaga
tincushänatsu. Noga wanurpis musyayanquim. Paypa munayninchö
cawamungänöllam gamcunapis caycangäta musyaycarga gamcunapis
cawayämunqui. 20ॸTsay öram cushicuyanquimanmi, papänï cagman
tantiyayanqui Tayta Dioswan cuticuptïpis. 29ॸGamcunata tsaynö
caycangäta y gamcunawanpis noga willapaycä manarä aywacurmi.
caycangäta”. Aywacusquiptïnam musyayanqui
21ॸ“Yachatsingäcunata wiyacog cagga ningäcuna rasunpaypa canganta”.
rasunpaypam nogaman yäracayämun. 30,31ॸ“Satanaspa munayninta rurar

Tsay yäracamogcunataga papänïpis y prësu tsariyämänanpä runacuna


nogapis cuyar yanapayäshämi. shayämunganam. Tsaymi gamcunawan
Tsaynöpam musyatsicushä imaypis parlanäpä tiempu canganatsu.
cuyacog cangäta”. Satanasga imata ruramänanpäpis
22ॸTsaynö niptinmi Santiagupa tsurin manam munayyogtsu. Tsaynö
Judas (mana Iscariote cag) tapurgan: caycaptinpis paypa mandunta rurar
“Taytay, nogacunata runacuna shayämuptin manam imatapis
yanapayämänayqui caycaptinga parlacushätsu. Tsaynöpam musyayanga
¿imanirtä waquin runacunatapis mana Tayta Dios nimangannölla llapantapis
yanapaycunquimantsu?” nir. cumpliycangäta”.
23ॸTsaynam Jesus nirgan: “Nogaman “Acu, caypita aywacushunna”.
yäracamur cäsucamagcunallatam
cuyaparnin papänïwan yanapayäshä. Üva plantapa yuranman
Tsaymi cawascamur paycunawan iwalatsicuypa Jesus yachatsicungan

15
imayyagpis cashä. Tsaynöllam papänïpis 1ॸTsaypitapis jinallam Jesus

paycunawan canga. 24ॸNogaman parlapargan: “Nogaga üva


yäracamur cäsumagcunallam plantapa yurannömi cä. Papänïnam tsay
227 ґkͮˇԆkͮॷ15

üva plantapa duëñunnö. 2ॸNogaman 11ॸGamcunata tsaynö parlapaycä noga


yäracamogcunaga üvapa cushishga cawangänö gamcunapis
rämancunanömi cayan. Tsaymi maygan cushishga imaypis cawayänayquipämi”.
rämapis mana wayuptinga papänï 12ॸ“Mandangäta cäsucur jucniqui

mutucachasquin. Peru cösa wayog jucniquipis cuyanacuyay gamcunata


cagtaga papänï shumag cuïdarmi noga cuyangänölla. 13ॸRasunpaypa
llaumapan mas wayunanpä. 3ॸGamcuna cuyacog carga pipis cuyanacunganpäga
shumag llaumapashga üva plantanömi vïdantapis ogranmi. Tsay cuyacuynöga
yachatsingäcunata chasquicur manam cuyacuy cannatsu. 14ॸLlapan
jutsayquicunapita perdonashgana ningäcunata cäsumarga gamcunapis
caycäyanqui. 4ॸÜvapa räman troncunchö cuyay amïgücunam cayanqui. 15ॸJuc
mana carga manam wayunmantsu. Tsay sirvipacog runataga manam patronnin
cuentanöllam gamcunapis nogaman willapantsu imata yarpaycangantapis.
mana yäracayämurga Tayta Dios Gamcunataga cuyarninmi papänï
munangannö cawayanquitsu”. nimangancunata llapanta willapargö”.
5ॸ“Nogaga cä üvapa yurannömi. 16ॸ“Cuyaynïcuna caycäyanqui manam

Gamcunanam rämäcunanö caycäyanqui. gamcuna nogata acrayämangayquipitatsu,


Tsaymi nogaman yäracayämuptiquega sinöga gamcunata noga acrangäpitam.
yanapayäshayqui Tayta Dios Tsaymi gamcunata cachaycä willacuynïta
munangannö cawayänayquipä. willacuyänayquipä. Tsaynöpa
Tsaynöpam gamcunapis üva planta musyatsicuyaptiquim runacuna salvacur
pasaypa wayognö allita rurar Tayta Dios munangannö imayyagpis
cawayanqui. Nogaman mana allina cawayanga. Nogaman yäracayämur
yäracamurga manam Tayta Dios imaycatapis papänïta mañacuyaptiquega
munangannö cawayanquitsu. 6ॸPipis garayäshunquim. 17ॸTsaymi gamcunata
nogaman mana yäracamog cagcunaga nicä jucniqui jucniquipis shumag
mutucachasquir tsaquicunanpä cuyanacur cawayänayquipä”.
jitasquiyangannömi canga. Tsay
tsaquishga rämacunataga gorisquirmi Discïpuluncunata y quiquinta
cayascäriyan”. chiquiyänanpä cagta Jesus ningan
7ॸ“Tsaymi nogaman imaypis 18ॸ“Runacuna chiquiyäshuptiquega

yäracamur yachatsingäcunata cäsucur ama llaquicuyaytsu. Nogata


cawayay. Tsaynö cawarga llapan chiquiyämangannöllam gamcunatapis
mañacayämangayquitam chasquiyanqui. chiquiyäshunqui. 19ॸTayta Diosta mana
8ॸNoga munangänö cawarmi rasunpaypa cäsucogcuna jutsa rurayllachö
discïpulücuna cayanqui. Gamcuna alli cawayangannö cacuyaptiquega
cawayangayquipitam runacuna nogata gamcunatapis cuyacurcuyäshunquim.
chasquiyämanga. Tsaynö Tayta Dios munangannö cawayaptiquim
chasquiyämaptinmi papänï alläpa chiquiyäshunqui. Tsaynö
cushicunga”. chiquiyäshuptiquipis pay munangannö
9,10ॸ“Papänï cuyamangannömi nogapis cawayänayquipämi gamcunata noga
gamcunata cuyä. Tsaynö cuyaycaptëga acrargö”.
gamcunapis cäsuyämar cawayay. 20ॸ“Ningäta yarpäyay. ‘Juc sirvipacog

Tsaynöllam nogapis, papänï runa manam patronninpita mas


cuyamaptin, nimangancunata cäsucü. munayyogtsu’ ningänöllam cananpis
ґkͮˇԆkͮॷ15ٍॷ16 228

gamcunata nicä: Patronninta caycaptëga runacuna nogallatam


chiquipagcunaga sirvegnincunatapis chiquiyämargan. Aywacuptïnam itsanga
chiquiyanmi. Tsaynöllam nogata gamcunatapis chiquiyäshunquina.
chiquimag cagga gamcunatapis Tsaymi manarä aywacungäyag
chiquiyäshunqui. Y nogata chasquimag gamcunata willapaycä tsaynö
cagcunaga gamcunatapis chiquiyäshuptiqui mana
chasquiyäshunquim. 21ॸRunacuna tsaynö llaquicuyänayquipä”.
chiquiyäshunqui discïpulücuna
cayangayquipitam y cachamag papänïta Criyicogcunaman Espiritu Santuta
mana cäsucog cayanganpitam”. Jesus cachamunanpä
22-24ॸ“Tayta Diospa willacuyninta cagta willangan
willacurmi runacunata tantiyatsirgö pay 5,6ॸ“Cananga cachamagnï papänï
cachamashga captin. Tsaynöga cagman aywacunäpänam caycä. Tsaynö
tantiyatsirgö pipis mana ricangan captinpis waraycuna imanöpis
milagrucunata rurarmi. Tsaynö cawayänayquipä cagta mana
tantiyaycätsiptïpis nogata chiquimag yarpachacurmi gamcunaga pasaypa
cagga jutsayogmi caycäyan. Mayganpis wamayashga ticrasquiyarguyqui.
nogata chiquimag cagga papänïtapis 7ॸ¿Imanirtä llaquicuyanqui? Aywacurpis

chiquiycanmi. 25ॸDiospa palabran Espiritu Santutam gamcunaman


gellgaranganchöpis caynömi nican: ‘Ima cachamushä mana dejaypa
jutsaynag caycaptïmi chiquiycäyäman’ yanapayäshunayquipä. Mana aywaptëga
nir. Tsay gellgarangannöllam llapanpis manam Espiritu Santo shamungatsu.
cumpliycan”. 8ॸEspiritu Santo shamurnam runacunata
26ॸ“Noga papänï cagman aywacur tantiyatsinga jutsayog cayanganta, alli
Espiritu Santuta cachamuptïmi cay tucog cayanganta, y tsaynö
patsaman shamunga runacunata pï cayanganpita inƿernuman
cangäta tantiyatsinanpä. 27ॸTsaynölla aywayänanpä cagta. 9ॸTsaynömi
gamcunapis runacunataga willapar runacunata tantiyatsinga nogata
tantiyatsiyay nogawan purishga chasquicamar jutsancunapita
caycarga”. perdonashga cayänanpä. 10ॸTsaynöga

16
1ॸ“Chiquiyäshunayquipä cagta y ‘Noga allita rurarmi cawaycä’ nir
Espiritu Santo shamunanpä yarpagcunatam ciëluman cuticusquiptï
cagtapis gamcunawan caycangäyagmi Espiritu Santo tantiyatsinga Tayta Dios
nicä. Tsaynö chiquiyäshuptiqui munangannö mana cawaycäyanganta.
llaquicurpis nogallaman imaypis 11ॸTsaynöllam tantiyatsinga Satanaspa

yäracayämunqui. 2ॸGoricäcuyänan munayllanchö cayanganpita


wayipitapis garguyäshunquim. inƿernuman aywayänanpä cagta.
Tsaynömi waquinniquicunata Tsaynömi Satanaspis inƿernuman
wanutsiyäshunqui, Tayta Dios gaycucanga tsaychö imayyagpis
munangannö allita ruraycäyanganta castigashga cananpä”.
yarpar. 3ॸTsaynö rurayäshunqui 12,13ॸ“Atscarä gamcunata willanäpä

papänïtapis ni nogatapis mana captinpis Espiritu Santo shamurnam


chasquiyämarmi. 4ॸTsaynö llapanta tantiyatsiyäshunqui. Payga
rurayäshuptiquim yarpäyanqui tsaycuna manam quiquinpa yarpayllanpitatsu
päsananpä ningäcunata. Gamcunawan tantiyatsiyäshunqui, sinöga Tayta Dios
229 ґkͮˇԆkͮॷ16

yarpangancunallapitam. Tsaynöllam päsayäshuptiquipis manam


tantiyatsiyäshunqui imapä wanungäta y gongayanquitsu”.
imapä cawamungätapis. 14,15ॸTayta Dios 23ॸ“Yapay tincushgaga mananam

munangannöllam noga rurangäcunapis tapuyämanquinatsu imanir tsaynö


caycan. Tsaymi Tayta Dios parlangätapis. Tsaymi nogaman
munangancunata Espiritu Santo yäracayämuptiqui llapan
tantiyatsiyäshurniqui noga mañacuyangayquita papänï
rurangäcunatapis y ningäcunatapis garayäshunqui puntacunata ningänölla.
tantiyaycätsiyäshunqui”. 24ॸCanan junagyagpis Tayta Diosman
16ॸ“Gamcuna caypita mananam mañacuyarguyqui pay cachamanganta
ricayämanquinatsu. Peru tsaypita mana musyarmi. Cananpitaga nogaman
waraycunaga tincurishunrämi”. yäracamur papänïta imatapis
mañacuyay. Tsaynö mañacurga
Discïpuluncuna llaquicuychö chasquiyanquim gamcuna cushishgana
carcurpis cushicuyänanpä cagta cawacuyänayquipä”.
Jesus willangan
17ॸTsaynö Jesus imaycacunapita ñacarpis
niptinnam discïpuluncuna
tapunacuyargan jucnin jucninpis: Tayta Dios munanganta cushishga
“Caynö nirnin ¿imatarä nicämantsic? cumplingan
¿Imanirrä nimantsic: ‘Mananam 25ॸ“Gamcunata imayca
ricayämanquinatsu’ nir? Y nircurga iwalatsicuycunawanmi yachatsirgö.
¿imanirrä nin: ‘Tsaypita waraycunaga Cananga mananam tsaynöpanatsu
tincushunrämi’? Y ¿imanirrä ‘Papänï parlapäyäshayqui. Tayta Diospita
cagpanam aywacushä’ nin? ningäcunata llapantapis
18ॸ¿Imaypitarä payta ricashuntsu? tantiyatsiyäshayquim.
Manam tantiyantsictsu imata 26,27ॸYachatsingäcunata tantiyarirnam

parlapaycämangantsictapis”. nogaman yäracamur Tayta Diosman


19ॸTsaynö yarpachacuycäyanganta mañacuyanqui. Tsaynö
musyarmi Jesus nirgan: mañacuyaptiquega wiyayäshunquim
“¿‘Ricayämanquinatsu’ y llapan mañacuyangayquicunata. Payga
‘Tincushunrämi’ ningäpäcu gamcuna cuyayäshurniqui nogarä gamcunapä
tapunacuycäyanqui? 20ॸAywacuptï mañacunäta manam shuyarangatsu,
waquin cushicuptinpis gamcunaga sinöga jucllam mañacungayquicunata
feyupa llaquicurmi wagayanqui. Tsaynö chasquiyanqui. Tsaynö cuyayäshunqui
llaquicusquirpis tsaypitaga paypita shamungäta criyiyämar
cushicuyanquim. 21ॸMusyantsicmi juc chasquiyämangayquipitam. 28ॸPapänïpa
geshyag warmi wachacunan öra pachan ñöpanpitam cay patsaman noga
tsariptin warmi mayincuna shamurgö. Tsaynöllam papänïpa
llaquicuyanganta. Wamran ñöpanman cuticushä”.
yurisquiptinmi itsanga cushicuywan 29ॸTsaynö niptinnam discïpuluncuna

manana yarpäyannatsu nanatsicur niyargan: “Cananmi itsanga llapan


wachacuyanganta. 22ॸTsaynöllam parlapäyämangayquita shumagna
gamcuna canan llaquicurpis yapay tantiyaycäyä. Mananam
tincurishgaga alläpa cushicuyanqui. iwalatsicuycunawan
Tsay cushicungayquitaga imayca niyämangayquitanönatsu parlaycanqui.
ґkͮˇԆkͮॷ16ٍॷ17 230

30ॸTsaynöpam musyayä llapanta cachamangayqui salvacog noga


imaycatapis gam musyangayquita. cangäta”.
Nogacuna mana tapupaycäyaptïpis 4ॸ“Llapan nimangayquicunata cay

willaycäyämanquim mana patsachö cumplir munayyog


tantiyayangäcunataga. Tsaymi Tayta cangayquita musyatsicurgönam.
Diospita shamungayquita criyiyä”. 5ॸCananga pushacallämayna, papällay,
31ॸTsaynam Jesus nirgan: “¿Tsayrächi gampa ñöpayquichö cay patsa manarä
rasunpa criyiycäyämanqui? 32ॸCananga camashga captin munayyog cangänö
öra chämushganam japalläta cananpis ñöpayquichö munayyog
jagiriycamar llapayquicuna wacpa canäpä”.
caypa aywacuyänayquipä. Tsaynö
jagirayämaptiquipis manam japalläga Discïpuluncunapä Jesus
cashätsu papänï Tayta Dios nogawan mañacungan
caycaptinga”. 6ॸ“Papä Tayta Diosllä, tsaynömi
33ॸ“Cay llapancunatapis gamcunata discïpulücunapä mañacaycallämü.
nicä runacuna chiquiyäshuptiquipis Paycunataga acrargayqui munaynïchö
nogaman imaypis cawayänanpämi. Tsaymi paycuna
yäracayämunayquipämi. Nogaman willacuyniquita yachatsiptï
yäracamogcuna cay patsachö chasquicuyashga. 7ॸCananga
cayangayquiyagga ñacayanquiran. musyayannam llapan yachatsingäcuna
Tsaynö captinpis ama gongayanquitsu gam munangayquinölla canganta. 8ॸGam
noga gamcuna raycur wanuptï cachamangayquita tantiyarmi llapan
salvacionta alcanzayänayquipä cagta. yachatsingäcunata chasquicuyashga.
Tsaynö caycaptinga imayca llaquicuy 9,10ॸCay discïpulücunata munaynïman

päsayäshuptiquipis nogaman yäracullar churamurguyqui gampa munayniquichö


cawayay”. y nogapa munaynïchö cawayänanpämi.
Paycunaga tantiyacuyashganam
Jesus Tayta Diosman mañacungan gampita shamungäta. Tsaymi

17
1ॸTsaynö yachatsicur paycunapä mañacaramü, papällay”.
ushasquirnam Jesus ciëluman 11ॸ“Poderösu cayniquiwan paycunata

ñuquircur Tayta Diosman mañacur ricaycuy y yanapaycullay imaypis


nirgan: yachatsingänö cawayänanpä.
“Papällay, cananga wanucunä öra Tsaynöpam tsay yarpaylla cangantsicnö
chämushganam. Wanuptïpis paycunapis cuyanacur tsay yarpayyoglla
cawariycatsillämanqui. Cawarircamur car juc shongulla cayanga. Tsaynö
runacunata salvaptïmi imayyagpis mañacaycallämü gampa
alabayäshunqui. 2ॸLlapan ñöpayquimanna cuticamunä captinmi,
runacunatanam munaynïman papällay. Paycunam itsanga cay
churamurguyqui, tsaynöpa patsachö cayangarä”.
entregamangayqui cagcunata salvaptï 12ॸ“Paycunatam poderniquiwan

gampa ñöpayquichö imayyagpis shumag ricargö nogaman


cawayänanpä. 3ॸGamwan imayyagpis yäracayämunganpita mana
gloriachö cawayänanpä salvaptïmi witicuyänanpä. Tsaynö ricaptïmi
tantiyayanga gamlla imaycawan mayganpis witicushgatsu. Jucmi itsanga
munayyog cangayquita y inƿernuman aywananpäna ogracashga,
231 ґkͮˇԆkͮॷ17ٍॷ18

gampa palabrayqui gellgaranganchö paycunapis tsay yarpaylla car juc


cumplinan captin”. shongulla cawayänanpämi.
13ॸ“Tsaymi discïpulücunapä gamman Yarpäyangancuna y rurayangancuna
mañacaycamü shumag ricaycunayquipä, munangantsicnölla caycullätsun,
papällay. Gampa ñöpayquiman cachamangayquita tantiyar waquin
shacamur noga cushishga cangänö runacunapis criyicayämunanpä.
paycunapis cushishgalla 22ॸGamwan noga juc shongulla

cawaycuyätsun”. cawangantsicnö paycunapis cuyanacur


14ॸ“Gampa willacuyniquita paycunata juc shongulla cawayänanpämi
willapangäta cäsucur manam waquin willacuyniquita yachatsirgö. 23ॸNoga
runacunanönatsu cawaycäyan, sinöga gamwan juc shongulla
noga cawangänönam cawayan. Tsaynö cawangantsicnömi paycunawanpis
cawayaptinmi runacuna chiquiyan. cawayargö. Tsaynö cawayanganta
15ॸChiquiyaptinpis manam cay patsapita ricarmi cachamangayquita tantiyarnin
juclla goricunayquipätsu gamman waquin runacunapis criyicayämunga.
mañacamü, sinöga cay patsachö Tsaynöpam tantiyacuyanga nogata
cayanganyag paycunata shumag cuyamangayquinölla paycunatapis
ricaycunayquipämi. Paycunata cuyangayquita”.
ricaycullay Satanas llutanta mana 24ॸ“Nircur, papällay, llapan criyicamog

ruratsinanpä. 16ॸCay patsachö canan cagcunapis ciëluchö nogawan cayänantam


cawaycarpis manam cay patsallachö munä. Ciëluchö carnam ricayämanga
cawayänanpätsu caycäyan, sinöga pasaypa chipipirrä munayyog rasunpa
ciëluchö noga canäpä cangannöllam cangäta. Tsaynöga cargänam cay patsata
paycunapis caycäyan”. manarä camashgapis. Tsaynö munayyog
17ॸ“Papällay, ama jutsa ruraychö caycagta ricayämänantam munä”.
cayänanta munaycuytsu. Gam 25,26ॸ“Papällay Tayta Dios, gam imata

munangayquinö shumag cawayänanpä munangayquitapis runacuna manam


willacuyniquita tantiyaycatsillay. 18ॸAlli tantiyayantsu. Nogam itsanga musyä
willacuyniquita willacunäpä gampita shamushga car.
cachamangayquinöllam paycunatapis Criyicamogcuna tantiyayänanpämi
noga cachaycä willacuyniquita paycunata yachatsirgö. Wanungäpita
willacuyänanpä. 19ॸGam munangayquita cawarcamur mastapis yachatsishämi.
rurar noga cawargö paycunapis Tsaynöpam nogata cuyamangayquinö
munangayquita rurar cawayänanpämi. paycunapis cuyanacuyanga”.
Tsaynömi ari discïpulücunapä
mañacaycallämü”. Jesusta prësuyangan
(Mateo 26.47-56; Marcos 14.43-50;
Llapan criyicogcunapä Jesus Lucas 22.47-53)
mañacungan
18
1ॸTsaynö Tayta Diosman
20ॸ“Discïpulücuna
willacuyniquita mañacusquirnam
musyatsicuyaptinmi waquin discïpuluncunawan Jesus yargur
runacunapis nogaman criyicayämunga. aywacuyargan “Cedron” ningan ragrapa
Tsaymi paycunapäpis gamman wac-tsimpanman. Tsaychömi olïvu
mañacamü, papällay. 21ॸGamman jachacuna cayangan huertaman
mañacü juc shongulla cawangantsicnö yaycuyargan discïpuluncunawan.
ґkͮˇԆkͮॷ18 232

2ॸTsaychö imaypis goricäcuyänan 11ॸTsaynö ruraptinmi Pedruta Jesus

captin Jesusta ranticog Judas nirgan: “¡Espädayquita cutitsiy


Iscariotipis musyarganmi tsaychöna canganman! Wanunäpä papänï
caycäyanganta. 3ॸTsaymannam Judas munaptinga listum caycä wanunäpä”
chärirgan sacerdöticuna y fariseucuna nir.
mandangan wardiyacunata y juc tröpa
Roma soldäducunata pushashga. Mandag sacerdöti Anasman
Paycunaga chäcuriyargan Jesusta apayangan
actsincunawan, tucruncunawan, y (Mateo 26.57,58; Marcos 14.53,54;
espädancunawanmi. Lucas 22.54)
4ॸJesusga musyargannam ima 12ॸTsaypitanam soldäducuna

päsananpä cagtapis. Tsaynö mandagnincunawan, y Israel


musyaycarmi puntataga tapurirganrä: autoridäcuna Jesusta maquipita
“¿Pitatä gamcuna ashiycäyanqui?” nir. matawarcur prësu apacuyargan.
5,6ॸPaycunanam niyargan: “Nazaret 13ॸNircurnam chätsiyargan Anaspa

marcapita Jesustam ashiyä”. wayinman. Anasga cargan


Niyaptin Jesusnam nirgan: “Payga sacerdöticunapa mandagnin cag
nogam cä”. Caifaspa suegrunmi. 14ॸ(Caifasga
Jesus tsaynö niycuptinnam llapancuna puntatanam autoridäcunawan
mantsariywan gepapa ishquiscäriyargan. willanacushga cargan: “Tsay runalla
(Läduncunachömi caycargan ranticognin wanutsun llapantsic wanunantsicpa
Judas Iscariotipis.) rantin” nir.)
7ॸTsaynam yapay Jesus tapurgan:

“¿Pitatä ashiycäyanqui?” nir. Pedro Jesusta regiycar ñëgangan


Niptinnam yapay niyargan: “Jesus (Mateo 26.69,70; Marcos 14.66-68;
Nazaret runatam ari”. Lucas 22.55-57)
8ॸNiyaptinnam Jesus nirgan: 15ॸJesusta apacuyaptinnam Simon

“Willargönam noga cangäta. Nogata Pedro y juc mas discïpuluॹx gatiräyargan.


ashiyämarga nogallata apayämay. Tsay jucag discïpuloga mandag
Discïpulücunata itsanga aywacuyänanpä sacerdötiwan reginacushga carmi ruri
dejaycuyay”. patiuman Jesusta yaycatsiyangan
9ॸTsaynö “Dejaycuyay” niycuptinmi örallana yaycurirgan. 16ॸPedroga wagta
camacargan puntata Tayta Diosman puncullachömi quëdacurgan. Tsay jucag
mañacur caynö ningan: discïpuloga mandag sacerdötipita
“Discïpulücunataga shumagmi ricargö regishga carmi puncuchö cuïdacog
nogawan puriyanganpita mayganpis warmita rugacurgan Pedrutapis ruriman
mana witicuyänanpä”. päsatsinanpä. 17ॸPedro
10ॸTsaynam Simon Pedro espädanta yaycuraycaptinnam tsay puncu
jipisquir juc runapa derëcha cag quichapäcog warmi nirgan: “¿Gampis
rinrinta rogusquirgan jipicagpä. (Tsay tagay runapa discïpulunmer canqui?”
rinrin rogucag runaga cargan mandacog Niptinnam Pedro nirgan: “Nogaga
sacerdötipa sirvegnin Malcu jutiyogmi.) manam discïpuluntsu cä” nir.

x॰18.15 Tsay Pedruwan Jesuspa gepanta aywag discïpuloga cargan cay libruta gellgag cag
Juanmi.
233 ґkͮˇԆkͮॷ18

18ॸTsaychö pasaypa alaptinmi ninachö 26ॸTsaypitapis yapaymi Pedruta nirgan

empliyäducuna y wardiyacuna mandag sacerdötipa juc sirvegnin runa:


mashacuycäyargan. Y Pedrupis “Gamtaga paywan caycagtam ricargä
paycunawanmi mashacuycargan. olïvu jachacuna cagchö” nir. (Tsay
tapog runaga cargan rinrin rogucashga
Mandag sacerdöti Anas Malcupa castanmi.)
Jesusta tapupangan 27ॸPedro yapay “Manam regïtsu”
(Mateo 26.59-66; Marcos 14.55-64; nicaptinnam gällu cantasquirgan Jesus
Lucas 22.66-71) ningannölla.
19ॸTsaynam Jesusta Anas tapupargan:

“¿Picunatä discïpuluyquicuna cayan? Pilatuman Jesusta apayangan


¿Imatatä yachatsicunqui?” nir. (Mateo 27.1,2; Marcos 15.1-5;
20,21ॸJesusnam nirgan: “¿Imanirtä Lucas 23.1-5)
tsaynö nogata tapumanqui? Nogaga 28ॸTsaypita patsa waraycaptinnam

manam pacayllapaga imatapis Caifaspa wayinpita Jesusta Israel


yachatsicurgötsu. Goricäcuyänan autoridäcuna apapäyargan *Pilatupa
wayicunachö y templuchömi imaypis despächunman. Payga Roma nacionpita
yachatsicurgö. Yachatsicungäta mandacogmi cargan. Tsayman
wiyagcunam musyayan imata chascatsirninnam Pilatupa
yachatsicungätapis. Paycunata despächunmanga yaycuyargantsu. Mana
tapupayga”. Israel runacunapa wayinman yaycurga
22ॸTsaynö niptinmi juc wardiya Jesusta leynincuna ningannö manam *Pascua
cäranchö lagyaycurgan caynö nirnin: ƿesta micuyta micuyanmantsu cargan.
“¿Imanirtä tsaynö contestanqui 29ॸTsaynam despächunpita Pilato

mandacog sacerdötita?” nir. yargascamur tapurgan: “¿Ima mana alli


23ॸTsaynam Jesus nirgan: ruranganpitatä cay runata
“¿Imaningätä mana alli caycushga? Si apayämurguyqui?” nir.
mana allita parlashga captëga nimay. Y 30ॸNiptin paycunanam imaniytapis

llutanta mana parlaycaptëga ¿imanirtä mana puëdir niyargan: “Jutsata mana


lagyamanqui?” nir. rurashga captinga manam gamman
24ॸTsaypitanam jina maquipita apayämümantsu” nir.
matawashgallata Jesusta Anas apatsirgan 31ॸTsaynam Pilato nirgan: “Noga

mashan Caifasman. Payga cargan juzganäta munarga willayämay ima


sacerdöticunapa mas mandagnin cagnam. jutsan cangantapis. Managa, mä payta
apacuyay gamcuna leyniquicunamannö
Pedro Jesusta yapay ñëgangan imanöpis juzgacuyänayquipä”.
(Mateo 26.71-75; Marcos 14.69-72; Tsaynö niptinmi paycuna niyargan:
Lucas 22.58-62) “Musyangayquinöpis nogacunataga
25ॸTsayyagpis Simon Pedroga jinallam manam leynïcuna conviëniyämantsu
nina lädunchö mashacuycargan. pitapis wanutsiyänäpä. Gammi
Tsaynam waquin runacuna niyargan: Romapita autoridä car munayyog
“¿Gampis manacu tagay runapa canqui juzgarcur payta
discïpulun canqui?” nir. wanutsinayquipä”.
Tsaynö niyaptin Pedrunam nirgan: 32ॸ(Roma autoridäcunaga

“Nogaga ari manam discïpuluntsu cä”. jutsayogcunata imaypis *cruzchörämi


ґkͮˇԆkͮॷ18ٍॷ19 234

wanutsiyag. Tsaynöpam cumplirgan yargusquir Pilato nirgan: “Noga manam


Jesus “Nogata cruzchömi tarïtsu cay runapa ima jutsantapis.
wanutsiyämanga” ningan.) 39ॸGamcunaga musyayanquinam cay
33ॸTsaynam despächunman Pilato Pascua ƿestachö cada wata juc prësuta
yaycusquir Jesusta gayarirnin tapurgan: cachanäpä cagta. ¿Israel runacuna
“¿Rasunpacu Israel runacunapa reynin reyniquicunata cacharinätacu
gam canqui?” nir. munayanqui?” nir.
34ॸJesusnam nirgan: 40ॸTsaynö niptinnam llapancuna

“¿Quiquillayquipitacu tsaynö gayaraypa niyargan: “¡Apayämungä


tapumanqui, o Israel autoridäcuna Jesustaga ama cachaytsu! ¡Barrabasta
nogapä niyäshuptiquicu?” cachasquiyga!” nir. (Tsay Barrabasga
35ॸNiptin Pilatunam nirgan: “¿Acäsu cargan Roma nacionpa contran runa
noga Israel runacu cä tsaycunata wanutsegmi.)

19
musyanäpäga? Gampa marca 1ॸTsaynö niyaptinnam

mayiquicunam y sacerdöticunapa soldäducunata Pilato


mandagnincunam nogaman mandargan Jesusta astayänanpä.
apayämushurguyqui. ¿Ima mana allitatä 2ॸSoldäducunanam cashapita corönata

rurarguyqui cayman rurasquir Jesuspa umanman


apayämushunayquipä?” nir. jatipäyargan. Nircurnam reypa granäti
36ॸTsaynam Jesus nirgan: “Manam mantuntanö agshutsiyargan.
imatapis mana allita rurargötsu. Cayman 3ॸÑöpanman witi-witiycurmi cäranchö

autoridäcunam apayämashga mandacog lagyar burlacurnin niyargan: “¡Ricayay


tucungäta yarparnin. Nogaga manam cay Israel runacunapa reyninta!” nir.
patsachö runacunapa mandacognintsu 4ॸTsaypitanam despächunpita yapay

cä. Cay patsachö mandacog captëga yargurir Pilato nirgan: “Nogaga manam
gatirämagcunam pelyayanman cargan tarïtsu cay runachö ima jutsatapis.
nogata prësu mana apayämänanpä”. Tsaymi payta cayman jipimushä imanö
37ॸTsaynö niptinmi Pilato nirgan: cangantapis ricayänayquipä”.
“Tsayöraga mandacogchi canqui”. 5ॸTsaynö nirmi wagtaman Jesusta

Niptin Jesusnam nirgan: “Aumi, gam jipiramurgan cashapita coronashgata y


ningayquinöllam mandacog cä. Tsaymi granäti mantun agshucushgata.
cay patsaman shamurgö Tayta Diospa Tsaynam Pilato nirgan: “Ricayay cay
willacuyninta yachatsicunäpä. Diospa apayämungayqui runata” nir.
willacuyninta yachacuyta munag 6ॸTsaynö Jesusta ricaratsiptinnam

cagcunaga ningäcunata sacerdöticunapa mandagnincunawan


chasquicuyanmi” nir. wardiyacuna gayaraypa niyargan:
38ॸTsaynam Pilato nirgan: “¿Pitä “¡Cruzchö wanutsun! ¡Cruzchö
musyanman Diospa willacuynintaga?” wanutsun!”
Tsaynö nir gayaräyaptinmi Pilato
Jesusta cruzchö wanutsiyänanpä nirgan: “¡Peru cay runa manam ima
Pilato entregaycungan jutsatapis rurashgatsu wanunanpäga!
(Mateo 27.15-31; Marcos 15.6-20; Mä tsayöraga gamcunana aparnin
Lucas 23.13-25) cruzchöpis wanutsicuyay”.
Jesusta tapurirnam Israel 7ॸTsaynö niptinnam Israel

autoridäcuna caycäyanganman autoridäcuna niyargan:


235 ґkͮˇԆkͮॷ19

“Musyangayquinöpis nogacunallaga Cruzchö wanutsiyänanpä o


manam munayyogtsu cayä pitapis cachariyänanpä cagta nimunanpämi
wanutsiyänäpäga.ॹy Nogacunapa “Gabata” ninganman aywaycur
leynïcunachöga nican ‘Diospa tsurinmi jamaycurgan. (*Hebreu parlaychöga
cä’ neg cag runaga wanunanpämi. tsay Gabata ninanga “empiedrashga
Tsaymi gamman payta apayämurgö, patsa” ninanmi.) 14ॸTsayman
munayyog carnin wanunanpä niptiqui jamaycurnam Israel runacunata Pilato
soldäduyquicuna wanutsiyänanpä”. nirgan: “Gamcunapa
8ॸDiospa tsurin tucunganta niyaptinga mandacogniquicunata ricayay”. (Tsayga
Pilato feyupam mantsarirgan. 9ॸTsaynam cargan Pascua ƿesta säbadu jamapay
despächunman cutiycatsir Jesusta yapay junagpä pullan junagllana
tapurgan: “¿Gam maypitatä canqui?” nir. faltaycaptinmi.)
Tsaynö niptin Jesusga manam 15ॸTsaynam runacuna pasaypa

imatapis contestargantsu. gayaräyargan: “¡Wanutsun! ¡Wanutsun!


10ॸTsaynam Pilato nirgan: ¡Cruzchö wanutsun!” nir.
“Tapuycaptëga ¿imanirtä mana Tsaymi Pilato nirgan: “¿Imanirtä
contestamanquitsu? ¿Gam manacu mandacogniquicunata cruzchö
musyanqui noga munayyog cangäta? wanutsishä?” nir.
Noga munaptïmi cruzchöpis Tsaynam sacerdöticunapa
wanutsiyäshunqui o mandagnincuna niyargan: “Nogacunapa
cachariyäshunquipis”. mandacognïcunaga Romapita
11ॸTsaynö niptinnam Jesus nirgan: emperadorllam” nir.
“Autoridä caytaga Tayta Diosmi 16ॸTsaynö niyaptinnam Pilato Jesusta

goshurguyqui. Mana tsayga manam paycunapa maquincunaman


puëdinquimantsu wanutsimayta ni entregaycurgan cruzchö
cacharamayta. Tsaymi maquiquiman wanutsiyänanpä.
apamag cagcuna gampita mas jutsayog
caycäyan”. Cruzman Jesusta clavayangan
12ॸTsaynö niycuptinnam Pilatoga (Mateo 27.32-44; Marcos 15.21-32;
cachariyta munargan Jesusta. Peru Israel Lucas 23.26-43)
autoridäcuna cacharinanta mana 17ॸTsaypitanam Jesusta apacuyargan

munarmi masrä runacunawan cruzta umrurcatsir “Calavëra” ningan


gayaräyargan caynö nir: “Mandacog rey jircaman. (Tsay Calavëra ningan
tucurmi tsay runaga Romapita sitiupaga jutin “Golgota” hebreu
mandacamog *emperadorpaॹz contran parlaychöga.) 18ॸTsayman chaycatsirnam
caycan. Tsaymi payta cacharga gampis cruzman Jesusta soldäducuna
tsay munayyog emperadorpa contran clavayargan. Paytawanmi ishcay
canqui” nir. runacunatapis cruciƿcayargan, jucagta
13ॸTsaynö nisquiyaptinnam itsanga jucag lädunman, jucagtana jucag
Pilato wagtaman jipitsimurgan Jesusta. lädunman.

y॰19.7 Roma nacion Israel runacunata mandunchö tsararmi munayargantsu Israel runacuna
jutsayogcunatapis wanutsiyänanta. Tsaypa rantinga quiquin Roma autoridäcunarämi
jutsayogcunata wanutsiyargan. z॰19.12 Romapita emperadorga cargan maytsay
nacioncunawan munayyogmi. Payrämi llapan reycunatapis mandag. Tsaynö mandacog carmi
Israel nacionman mandacog cananpä Pilatutapis churargan.
ґkͮˇԆkͮॷ19 236

19ॸTsaypitanam Pilato juc letrëruta wayinman quiquinpa mamantanö


rurarcatsir apatsirgan cruzpa ricänanpä.
puntanman clavayänanpä. Tsay
letrëruchömi caynö gellgarargan: Jesus wanuringan
“JESUS NAZARET MARCAPITA, ISRAEL (Mateo 27.45-56; Marcos 15.33-41;
RUNACUNAPA REYNIN” nir. 20ॸHebreu, Lucas 23.44-49)
latin, y *griegu parlaycunachömi tsaynö 28ॸWanusquinanpä ricognam Diospa

gellgarargan. Jesus clavaraycangan sitiu palabran gellgaraycangan


Jerusalen marcapita cercalla captin cumplisquinanpä Jesus nirgan:
Israel runacunaga atscagmi liyiyargan “Yacunämi” nir.
tsay letrëruta. 21ॸTsaymi sacerdöticunapa 29ॸTsaychömi soldäducunapa

mandagnincuna Pilatuta niyargan: “ upucuyänan ayag vïnuncuna caycargan.


‘Israel runacunapa reyninmi’ nirga ama Tsaymi juc soldädu tsay vïnuta
gellgarätsuntsu, sinöga ‘Israel esöpuman ushmascatsir gerupa
runacunapa reynin tucogmi’ nir puntanman watarcur Jesuspa
gellgarätsunga” nir. shiminman churaparcurgan. 30ॸTsay
22ॸTsaynö niyaptinnam Pilato nirgan: vïnuta yawarcurnam Jesus nirgan:
“Gellgarangannöllana catsun” nir. “Cananga llapantanam cumplirgö”.
23ॸJesusta cruzman clavapacusquirnam Nisquillarnam wanusquirgan.
röpanta gorisquir chuscun soldäducuna
aypunacuyargan. Rurinchö cag Jesuspa llapsha pachanta lanzawan
jatirangan tünicantam itsanga, soldädu tucsingan
costüraynag shumag captin, caynö 31ॸPascua ƿesta säbadu jamapay junag

ninacur sortiyayargan: 24ॸ“Ama caytaga gallaycunanpäna captinmi Israel


rachishuntsu. Sortiyasquishun. Mä runacunapa autoridänincuna
maygantsictashi töcamäshun” nir. munayargantsu wanushgacuna cruzchö
Tsaynöpam cumplirgan Diospa jinalla clavaränanta. Tsaymi Pilatuman
palabran gellgaranganchö Jesuspä: aywaycurnin rugacuyargan cruzchö
“Quiquincuna puram aypunacuyanga clavaraycag runacunapa chancancunata
röpäta y sortiyayangam tünicätapis” paquiscärir cruzpita ayancunata
ningan. jipitsinanpä. 32ॸTsaymi soldäducuna
25ॸJesus clavaraycangan cruz aywaycurnin ishcay clavaraycag
chaquinchömi caycäyargan Jesuspa ladroncunapa chancancunata
maman, mamanpa ñañan, Cleofaspa paquiscäriyargan ras wanuriyänanpä.
warmin Maria, y Maria Magdalena. 33ॸJesusta wanushgatana tarirmi
26ॸTsaynam tsay mas cuyangan cag chancanta manana paquiyargannatsu.
discïpulun mamanwan shaycäyagta 34ॸWanushgana caycaptinpis Jesuspa

ricaycamur Jesus nirgan: “Mamïta, llapsha pachantam itsanga lanzawan juc


nogapa rantëga Juannam wawayqui soldädu tucsiycurganrä. Tsaynö
canga” nir. 27ॸNircurnam tsay tucsiptin yawarwan yacum
discïpuluntapis nirgan: “Juan, yargascamurgan.
cananpitaga gamnam mamalläta 35ॸNoga Jesuspa *apostolnin Juanmi

ricaycunqui mamayquitanö”. tsaycunata ricargä. Tsaymi imanö


Tsaynö ninganpitam tsay junagpitaga cangantapis gellgaycä Tayta Dios
Jesuspa mamanta Juan apacurgan cachamungan salvacog pay canganta
237 ґkͮˇԆkͮॷ19ٍॷ20

gamcunapis criyiyänayquipä. 36ॸLlapan pamparaycanganman. Chärirnam


tsaycuna päsargan Diospa palabran tarisquirgan sepultüra tsaparag rumi
gellgaraycangan cumplinanpämi: “Manam wititsishga caycagta. 2ॸTsaynöta
ni juc tullullantapis paquiyangatsu” 37ॸy ricaycurnam cörrillapa cutir
“Runacuna ricayangam llapsha pachanta Pedrutawan tsay cuyay cag
tucsiyangantapis” ningan. discïpuluntaॹa willargan:
“¡Sepultürapitaga Jesuspa ayanta
Jesusta pampayangan apacuyashgam! Manam musyaytsu
(Mateo 27.57-61; Marcos 15.42-47; maypa apacuyanganpis” nir.
Lucas 23.50-56) 3ॸTsaynö niptinnam Pedro y jucag
38ॸTsaypitanam Arimatea marcapita discïpulu cörrillapa aywacuyargan Jesus
Jose jutiyog runa Pilatuman aywar pamparangan cagman. 4ॸJucnin cagga
rugargan Jesuspa ayanta pampananpä. Pedrupita mas cörrirmi puntata
Autoridäcunata mantsacurninmi payga chasquirgan. 5ॸTsaynam puncullapita
Jesuspa discïpulun canganta gawaycurnin ricargan säbanasta Jesus
willacurgantsu. Pilato “Apaylla” wancurangantanölla. Manam rurimanga
niptinnam Jose cutiycur Jesuspa ayanta yaycurgantsu. 6ॸSimon Pedrunam
apacurgan pampaycunanpä. 39ॸTsaynömi gepanta chasquir ruri sepultürayag
Nicodemupis aywargan quimsa arröbanö yaycusquirgan. Paypis taririrgan
perjümita apacurcur. Tsay perjümi säbanasllatam tsaychö caycagta.
rurashga cargan “*mirra” y “aloe” 7ॸJesuspa uman watarag ratashtapis juc

ningan jachacunapitam. (Mas puntatapis läduchömi doblashga churaraycagta


Nicodemoga tsacayllapa aywarganmi tarirgan.
Jesuswan parlananpä.) 40ॸIsrael 8ॸTsaypitarämi puntata chag cag cuyay

runacunapa üsuncunamanmi Josewan discïpulunpis ruriman yaycusquir


Nicodemo tsay perjümita säbanasman criyirirgan Jesus cawamunganta.
jichayargan. Jichaycurnam Jesuspa 9ॸTsaynö caycaptinpis manam

ayanta wancuyargan pampayänanpä. tantiyayarganrätsu Diospa palabranchö


41ॸJesusta wanutsiyangan lädunchömi cawamunanpä cag gellgarangantaga.
cargan juc prüta huerta. Tsay 10ॸTsaypitanam ishcan discïpuluncuna

huertachömi cargan manarä pipis cuticuyargan patsacur goriräyangan


pamparangan mushog sepultüra. wayiman.
42ॸPascua ƿesta säbadu jamapay junag

gallaycunanpäna captinmi cercalla Maria Magdalenata Jesus


sepultüra captin tsayllamanna Jesuspa yuripangan
ayanta pampaycuyargan. (Marcos 16.9-11)
11,12ॸMaria
Magdalenaga sepultüraman
Jesus cawamungan cutiycurmi wagar quëdacurgan. Tsaynö
(Mateo 28.1-10; Marcos 16.1-8; wagaycanganta mas ruriman
Lucas 24.1-12) gawaycurmi ricasquirgan ishcay

20
1ॸDominguman warämogga *angelcuna yurag röpashga caycagta.
Maria Magdalena tsaca Jucag angelmi jamaraycargan Jesuspa
tsacallanam aywargan Jesus uman cangan cagchö y jucagnam

a॰20.2 Tsay Pedruwan cuyay cag discïpuloga cargan cay libruta gellgag cag Juanmi.
ґkͮˇԆkͮॷ20 238

chaquin cangan cagchö. 13ॸTsay autoridänincunata mantsacurninmi


angelcunanam Mariata tapuyargan: puncuta cösa trancapacuyargan.
“¿Imanirtä waganqui?” nir. Tsaymannam wap Jesus chöpincunaman
Tsaynö niyaptinnam Maria nirgan: resultasquir nirgan: “¡Gamcunachö alli
“Jesuspa ayantam apacuyashga, taytay. cawacuy caycullätsun!” nir. 20ॸTsaynö
Manam musyätsu maypa nisquirninnam ricatsicurgan maquinta y
apacuyangantapis” nir. llapsha pachanchö tucsiyanganta. Señor
14ॸTsaynö nisquirnam gepapa Jesus rasunpa cawarimungantam
ticranganchö ricasquirgan Jesus tsaychö ricaycurnin discïpuluncuna pasaypa
shaycagta. Itsanga manam tantiyargantsu cushicuyargan.
pay cangantaga. 15ॸTsaymi Jesus 21ॸTsaypitanam Jesus yapay nirgan:

tapurgan: “Warmi, ¿imanirtä waganqui? “¡Gamcunachö alli cawacuy


¿Pitatä ashiycanqui?” nir. caycullätsun! Papänï nogata
Tsaychö huerta täpag runa canganta cachamangannöllam gamcunatapis
yarparmi Maria nirgan: “Señor, canan noga cachä pay munanganta
ayalläcunata mayman apashga carpis rurar willacuyninta
willaycamay noga goricamunäpä” nir. willacuyänayquipä”.
16ॸTsaynam Jesus “Maria” niycurgan. 22ॸTsaynö nisquirninnam

Niycuptinnam Jesus canganta discïpuluncunata pücapascärir nirgan:


tantiyacusquir “¡Taytallä Jesus!” nirgan.ॹb “Espiritu Santuta chasquiyay. 23ॸEspiritu
17ॸAywacunanpä canganta yarparmi Santupa munayninwan carnam niyanqui
maquipita Jesusta tsarirgan. Tsaynam nogaman criyicamog cagcuna
Jesus nirgan: “Ama tsarimaytsu. jutsancunapita perdonashga cayanganta
Manarämi papänï cagman aywacürätsu. y mana criyicamogcuna mana
Antis jinallachö aywar discïpulücunataॹc perdonashga cayanganta”.
willay: ‘Caynömi nimashga nir: “Papänï
cagman aywacushänam. Payga Discïpulun Tomaspis Jesusta
gamcunapapis papäniquicunam y ricaycurrä cawamunganta criyingan
Diosniquicunam” ’ nirnin”. 24ॸDiscïpuluncunata Jesus yuripangan
18ॸTsaynö niptinnam Maria Magdalena öraga “Millïshu” niyangan Tomas
juclla discïpuluncunaman aywar nirgan: manam tsaychötsu cargan. 25ॸTsaypita
“¡Nogaga Jesuswanmi tincusquirgö!” Tomaswan discïpuluncuna
Tsaynö nisquirnam willargan Jesus tincusquirnam willayargan:
ningancunata. “Señornintsic Jesustam ricayargö” nir.
Tsaynam Tomas nirgan: “Maquinta
Discïpuluncunata Jesus yuripangan clävu uchcunganta mana ricarga, tsayman
(Mateo 28.16-20; Marcos 16.14-18; dëdüta mana jatirga, y llapsha pachan
Lucas 24.36-49) tucsishgata mana yatarga, manam criyïtsu
19ॸJesus cawarimungan domingu rasunpa cawarimunganta” nir.
tsacaynam discïpuluncuna wayi 26ॸTsaypita juc semänatanam

rurinchö goricashga caycäyargan. Israel discïpuluncuna yapay tsay wayichö

b॰20.16 Hebreu parlaychöga “rabuni” nirganmi Jesusta ricärir. Rabuni ninanga “taytallä”
ninanmi. c॰20.17 Griegu idiömachöga “Waugïcunata aywar willayay” nirmi gellgaraycan.
Discïpuluncunapämi Jesusga waugïcuna nirgan.
239 ґkͮˇԆkͮॷ20ٍॷ21

goricashga caycäyargan. Y Tomaspis discïpulu mayincunapis tsaychömi


tsaychönam caycargan. Puncuta caycäyargan. 3ॸTsaynam Pedro nirgan:
trancacurcur caycäyaptinmi wap “Nogaga canan pescagmi aywä”.
chöpincunaman Jesus yapay yurisquir Tsaynö niptinnam waquincuna
nirgan: “¡Gamcunachö alli cawacuy niyargan: “Acu, nogacunawanpis
caycullätsun!” yanapayänäpä aywashun” nir.
27ॸNircurnam Tomasta nirgan: “Tomas, Nircurnam büquiman yarcurcur
maquïta ricay y clävu uchcunganman gochaman jegaycuyargan. Tsaynö
dëduyquita jatiy. Cay llapsha pachäta captinpis manam tsay pagasga ni juc
tucsiyämangantapis yatay. ¿Imanirtä pescädullatapis tsariyargantsu. 4ॸPatsa
cawamungäta criyinquitsu? Cananpita waranaycaptinnam Jesus gocha
nogaman criyicamuy”. cuchunman yuripasquirgan. Tsaychö
28ॸTsaynö niptinnam cushicurnin ricarpis Jesus canganta discïpuluncuna
Tomas nirgan: “¡Gamga Diosllämi manam tantiyayargantsu. 5ॸTsaymi Jesus
canqui, taytallay!” gayaycur nirgan: “¡Amïgucuna!
29ॸJesusnam nirgan: “Tomas, canan ¿Naganacu pescäduta tsariyanqui?” nir.
ricaycamarräcu criyinqui cawamungäta. Paycunanam niyargan: “Manam ni
Mana ricaycämar nogaman jucllayllatapis tsariyärätsu”.
criyicamogcuna cushicuyätsun” nir. 6ॸTsaynam Jesus nirgan: “Büquipa

derëcha cag lädunman masqui mällata


Imapä cay libruta gellganganta mashtayay. Tsaychömi pescäduta
Juan willacungan tsaricuycuyanquega” nir.
30ॸAtsca milagrucunatam Jesus rurargan Ningannölla mällata mashtaycurga
discïpuluncunapa ñöpanchö. Tsaycunaga manam yacupita jipiytapis
manam llapantsu cay libruchö puëdiycuyargantsu pasaypa pescäduyog
gellgaraycan. 31ॸCaycunatam itsanga noga captin. 7ॸTsaynam Pedruta tsay cuyay
gellgargö Jesus salvamagnintsic canganta cag discïpulun nirgan: “¡Tagayga
y Tayta Diospa tsurin canganta Señornintsic Jesuschä!” nir.
criyiyänayquipä. Payman yäracurninga Tsayta wiyaycurnam Pedro pescananpä
imayyagpis Tayta Dioswanmi cawayanqui. llogticungan röpanta jaticurcur nädar
gallaycurgan Jesus cagman yargamur.
Ganchis (7) discïpuluncunata 8ॸWaquincunanam büquillachö
Jesus yuripangan aywayargan mällata pescäduntinta

21
1ॸTsaypitanam Jesus yapay garachashga. Gochapita manam alläpa
discïpuluncunata yuripargan carunatsu cargan cuchunman
Galilea gochaॹd cuchunchö. 2ॸTsaychö chäyänanpä. Juc pachac (100)
caycäyargan Simon Pedro, “Millïshu” metrunöllanam cargan. 9ॸTsaypita gocha
niyangan Tomas, y Natanaelpis. cuchunman chasquirnam mällata jagiycur
Natanaelga cargan Galilea provinciachö büquipita yarguyargan. Tsaychömi
“Cana” ningan marcapitam. Zebedeupa tarisquiyargan tantata y nina shanshachö
ishcay tsurincunaॹe y mas ishcay cancashga pescädu churaraycagta.

d॰21.1 Galilea gochapa jucag jutinmi cargan Tiberias gocha. e॰21.2 Zebedeupa ishcay
tsurincunaga cayargan cay libruta gellgag cag Juan y waugin Santiago. Juanga Jesuspa mas
cuyay cag discïpulunmi cargan.
ґkͮˇԆkͮॷ21 240

10ॸTsaynam Jesus nirgan: nirgan: “Taytay, gamga llapantachä


“Tsariyämungayqui pescäducunapita juc musyanqui, y gamta cuyangätapis
ishcayta apayämuy cancapacurinapä” nir. musyanquichä” nir.
11ॸSimon Pedrunam büquiman Niptinnam Jesus nirgan: “Tsayöraga
yarcurcur mällata wagtaman nogaman yäracamogcunata shumag
garachargan pescäducunata jipinanpä. ricanqui. 18ॸJövinllarä carga
Tsay mällachöga cargan juc pachac röpayquicunata gustuyquimanmi
pitsga chunca quimsa (153) jaticurgayqui munangayquipa maypapis
pescäducunam. Tsaytsica pescädu aywanayquipä. Rucuyayniquichönam
caycaptinpis mällaga manam itsanga ricrayquita quichaycuyäshur
rachirgantsu. 12ॸTsaynam Jesus nirgan: juccunarä jatipäyäshunqui. Nircurnam
“Shayämuy micunantsicpä” nir. mana munangayquicunapapis
Paycunaga Jesus canganta musyarmi ni apayäshunqui” nir.
mayganpis tapuyargantsu pï cangantapis. 19ॸ“Gampatapis ricrayquita
13ॸJesus witiycurninnam tantata quichariyangam” nirmi Jesus
pescäduntinta paycunata garargan. tantiyatsirgan payman yäracunganpita
14ॸGalilea gocha cuchunchö Pedrupis cruzchö wanunanpä cagta.
tincuyanganwanga quimsa cutinam Nircurnam Jesus Pedruta nirgan:
cawarimunganpita Jesus yuripargan “Willacuynïta willacur sïginqui noganö
discïpuluncunata. wanuyman charpis”.

Pedruwan Jesus parlangan Jesus Pedruta yapaypis yätsingan


15ॸTsaypita micur ushasquiyaptinnam 20ॸTsaypita Pedro ticraycurnam
Pedruta Jesus tapurgan: “Jonaspa tsurin ricasquirgan tsay cuyay cag discïpulu
Simon, ¿waquin cag discïpulücunapita Jesuspa gepanta aywaycagta. (Tsay
mascu gam cuyamanqui?” nir. cuyay discïpuloga manarä Jesus
Tsaynö niptinnam Pedro nirgan: wanuptinmi lädunchö micuycangan öra
“Aumi, taytay. Musyanquim noga tapurgan maygan ranticunanpä
cuyangäta”. cangantapis.) 21ॸTsaynam discïpulu
Jesusnam nirgan: “Tsayöraga mayinta Pedro ricasquir Jesusta
nogaman criyicamogcunata shumag tapurgan: “Taytay, Juantaga ¿imatä
ricanqui”. päsanga?” nir.
16ॸNircurnam yapay Pedruta Jesus 22ॸTsaynö tapuptinnam Jesus nirgan:

tapurgan: “Jonaspa tsurin Simon, ¿gam “¿Imanirtä paypä tapumanqui? Cay


cuyamanquicu?” nir. patsaman cutimungäyag pay cawananta
Tsaynam Pedro nirgan: “Aumi, taytay. munaptïpis gamga llapantapis
Gam musyanquim cuyangäta”. ningäcunallata ruray”.
Niptinmi nirgan: “Tsayöraga nogaman 23ॸTsaynö niptin waquin runacunaga

yäracamogcunata shumag ricanqui” nir. yarpäyargan imaypis manana


17ॸTsaypitapis yapaymi Jesus tapurgan: wanunanpä cagtam. Tsaynö
“Jonaspa tsurin Simon, ¿gam yarpäyaptinpis “Juanga
cuyamanquicu?” nir. cutimungäyagmi cawanga” nirgantsu
Tsaynö quimsa cutina manam, sinöga “Pay cawananta
“Cuyamanquicu” nirnin Jesus munaptïpis gamga ningäcunallata
tapuptinnam Pedro wamayacurcur ruray” nirganmi.
241 ґkͮˇԆkͮॷ21

gellgangäcunaga rasun cagllam. 25ॸCay


Apostol Juan cay libruta gellgag gellgangäcunapitaga mascunatam
canganta willangan Jesus rurargan. Llapan
24ॸNoga Juan, Jesuspa discïpulun rurangancunata gellgarga manam
carmi llapanta ricashga carnin cay imaypis ushämantsu cargan. [Tsaynö
libruta gellgargö. Llapan catsun.]
HECHOS
Apostolcunapa ruraynincuna
Lucasmi Mushog Testamentuchö ishcay librucunata gellgargan. Punta cag
gellgangan librum “San Lucas”. Gepa cag librunam “Hechos” ningan. San Lucas
libruchömi gellgargan Jesucristo rurangancunata musyanantsicpä. Cay Hechos cag
libruchönam gellgashga Jesucristo ciëluman cutisquiptin apostolnincuna Espiritu
Santo yanapaptin rurayangancunata. Tsaynöpam musyantsic Jesucristupa alli
willacuyninta runacuna maytsaymanpis chätsiyanganta.
Apostol Pablo Jesucristupa willacuyninta willacuptinmi Lucas chasquicurgan.
Nircurmi compañargan waquin marcacunaman aywaynincunachö. Tsaynö Pabluta
compañashga carmi Lucas gellgashga cay libruchö “nogacuna” ningancunata.
Liyinqui Hechos 16.10-17; 20.5-16; 21.1-18; 27.1-pita 28.16-yag. Lucaspä masta
musyanayquipä liyinqui Colosenses 4.14; 2 Timoteo 4.11; Filemon 24.

4ॸSeñor Jesus apostolnincunawan


Espiritu Santuta chasquicuyänanpä caycarninmi paycunata yätsir nirgan:
Jesucristo willangan “Puntata willangänömi Tayta Dios

1
1ॸJesucristo cay patsachö llapan auniyäshurgayqui gamcunaman Espiritu
rurangancunatam y Santuta cachamunanpä. Tsaymi
yachatsingancunatam punta cag Jerusalenpita amarä aywacuyanquirätsu
librüchö gellgamurgä. Tsayta Espiritu Santuta
gellgamurgä gampis musyanayquipämi, chasquicuyangayquiyag. 5ॸÑöpata Juan
don Teoƿlo.ॹa 2,3ॸJesucristum Bautistaga yacullawanmi runacunata
wanunganpita cawarircamur ciëluman bautizargan. Cananmi itsanga
manarä cuticur *apostolnincunata ningänölla Tayta Dios gamcunata
chuscu chunca (40) junagyag atsca cuti Espiritu Santuwan bautizayäshunqui
yuripargan. Rasunpaypa cawamunganta caypita juc ishcay junagcunallatana”.
musyayänanpämi imaycanöpa
Ciëluman Jesucristo cuticungan
paycunata tantiyatsirgan. Tayta Diospa
munayninchöna cawayänanpä cagta 6ॸTsaypitajuc cutichönam
yätsirirmi *Espiritu Santo munangannö goriraycäyanganta apostolnincuna
nirgan willacuyninta willacur Jesucristuta tapuyargan: “Taytay,
puriyänanpä. ¿canantsurä cay Israel nacionpita tsay

a॰1.1 Teoƿlo jutiyog runaga Lucas ishcan librucunata gellgaptin gastuncunapäshi puestupänä.
Teoƿloga “Tayta Dios cuyag” ninanmi.

242
243 ȸƄæȸϘґॷ1

mandacog *Roma runacunata patsaräyangan wayipa altusninman


gargunqui, paycunapa munayninchö yarcuyargan. Paycunam cayargan
cayangäpita gampa munayniquichöna Pedro, Juan, Santiago, Andres, Felipe,
cayänäpä?” nir. Tomas, Bartolome,ॹb Mateo, Alfeupa
7ॸTsaynö tapuyaptinmi Jesus nirgan: tsurin Santiago, Simon “Celote” ningan,
“¿Imapätä musyayta munayanqui y Santiagupa waugin Judas.ॹc 14ॸTsay
tsaytarä? Imay junag imay öra tsay wayichö goricaycurmi paycuna Tayta
päsananpä cagtaga Tayta Diosllam Diosta juc shongulla mañacuyag
musyaycan. Payllam munayyog imaypis. Paycunawanmi goricäyag
tsaycunata rurananpäga. 8ॸImanö Jesucristupa maman Maria,
captinpis gamcunata Jesucristupa waugincuna, y waquin
conviëniyäshunqui, Espiritu Santuta warmicunapis.
chasquirir poderyogna ticrayänayquipä 15ॸTsay junagcunam Jesucristuman

cagmi. Nircurmi noga criyicogcuna pachac ishcay chuncanö


yachatsingäcunata y (120) goricäyargan apostolcunawan.
ricayangayquicunata willacuyänayqui Tsaychönam Pedro nirgan:
Jerusalenchö, Judea provinciachö, 16-19ॸ“Waugicuna panicuna,

Samaria provinciachö, y maytsay musyangantsicnöpis Judas Iscariote


marcacunamanpis chätsirnin”. nogacunawanmi purirgan. Paytapis
9ॸTsaynö parlayta ushasquirmi Tayta nogacunanölla apostol cananpämi
Diospa poderninwan ciëluman Jesus Señornintsic Jesucristo acrargan. Tsaynö
aywacurgan. Apostolnincuna caycarpis Judasga Señornintsicta
ricaraycäyaptinmi pucutay rurinman ranticurirmi runacunata apapargan
yaycur illacasquirgan. Tsaypitaga prësu tsariyänanpä. Nircurnam tsay
mananam ricayargannatsu. 10ॸImanö ranticungan gellëwanna chacrata
aywangantapis ricaraycäyaptinmi rantirgan. Tsay chacrachömi uray
ishcay yullag püru röpashga runacuna sengaypa jegargan pachan pashtagpä.
ñöpancunaman yuripasquirgan. 11ॸTsay Tsaynö pachan pashtariptinnam
runacunam niyargan: “Galilea runacuna, agishnincunapis yargamurgan.
¿imanirtä ciëluman ricaraycäyanqui? Tsaypitam Jerusalen runacuna tsay
Ñöpayquicunapita Jesucristo ciëluman chacrapa jutinta churayargan ‘Yawar
aywacunganta ricayangayquinöllam cay Pampa’ nir. Jesucristuta ranticur Judas
patsaman cutimunga” nir. wanunanpä cagta musyarmi unay rey
*Davidta Espiritu Santo tantiyatsirgan
Judas Iscariotipa troquin *Bibliachö juc Salmuta Judaspä cagtana
Matiastana acrayangan gellgananpä. 20ॸTsay Salmuchömi caynö
12ॸTsaypitanam Olivos jircanchö gellgaraycan:
caycäyanganpita Jesucristupa
apostolnincuna cuticuyargan ‘Tärangan wayinpis jagirishga
Jerusalenman. Tsay jircanpita catsun.
Jerusalenman cargan pullan öra Ama pipis tsaychö tärätsunnatsu’
aywaynöllam. 13ॸChaycurnam nir.

b॰1.13a Bartolomepa jucag jutinmi cargan Natanael. c॰1.13b Santiagupa waugin Judaspa
jucag jutinmi cargan Tadeo.
ȸƄæȸϘґॷ1ٍॷ2 244

Tsaynöllam juc Salmuchöpis Judaspä Tsay junagpitanam Matiaspis


caynö gellgaraycan: Jesucristupa apostolninna cargan.

Espiritu Santo shamungan


‘Pay rurananpä cagta jucna

2
ruratsun’ nir”. 1ॸTsaypita “Pentecostes” ningan
ƿestaॹe junagnam Jesucristuman
Nircurnam Pedro nirgan: “Tsay llapan criyicog cagcuna juc wayillaman
Salmuchö gellgarangannöllam Judasta goricäyargan. 2ॸTsaychö
päsashga. 21,22ॸTsaynö captinmi juctana goriraycäyangantam mayasquiyargan
acrashwan Judaspa troquin apostol shucucuy vientunörä pasaypa gayarar
cananpä. Peru itsanga acrarga acrashun ciëlupita shamogta. Tsay vientoga
Jesus bautizacunganpita patsa ciëluman chargan goricäyangan wayimanmi.
cuticunganyag pureg cagta. 3ॸTsaynam tsay wayichö goriraycagcuna

Jesucristuwan tsaynö puregcunaga ricayargan rachicar rachicar ninacunanö


caychö caycäyanmi. Tsaymi janancunaman unyagta. 4ॸTsay
paycunapita maygantapis jucta örapitanam itsanga Espiritu Santuyogna
churanantsic Judaspa troquin apostol llapancuna ticrasquiyargan. Nircurnam
cananpä. Paypis nogacunanö apostolna paycuna parlar gallaycuyargan mana
carmi Jesus cawamunganta willacur parlacuyangan imaycaläya
puringa”. parlaycunata.
23ॸPedro tsaynö niptinmi ishcay 5ॸTsay witsanmi maytsay

runacunapä yarpäyargan. Jucmi cargan nacioncunapitapis *Israel runacuna


Jose.ॹd Jucagnam cargan Matias. Jerusalenman chäyargan Pentecostes
24ॸIshcancunapita mayganpis apostol ƿesta päsag. 6ॸTsaymi tsay wayichö
cananpä cagta musyayänanpämi Tayta shucucuy vientunö gayaranganta
Diosta rugacur mañacuyargan caynö: wiyarnin runacuna aywayargan
“Taytay, gammi musyanqui llapan ricayänanpä. Tsaychömi tsay goriraycag
runacunapa shonguncuna imanö runacuna wiyayargan Espiritu
cangantapis. Tsaymi canan Santuyogcuna juc nacioncunapa
musyatsiyämänayquita munayä cay imaycaläya parlacuynincunata
ishcay runacunapita mayganta parlaycäyagta.
acrangayquitapis. 25ॸMayganpis Tsaynö parlayanganta wiyarmi
acrangayqui cagmi canga Judaspa espantacur cushicuyargan caynö nir:
troquin apostolniqui. Judasga jutsa 7ॸ“Cay llapan parlaycagcunaga ¿manacu

rurayman ishquishga carmi apostolniqui Galilea runacuna cayan? ¡Galilea


caycanganta jagirishga. Tsaypitam runacuna caycar nogantsicpa
wanur inƿernuman gaycucashga” nir. parlacuynintsiccunatapis
26ॸTayta Diosta tsaynö parlaycäyanchä! 8ॸ¿Imanöpatäshi
mañacusquirnam suertita ricayargan. paycuna yachacuycuyashga nogantsic
Tsaymi suerti yargamurgan Matiaspä. parlangantsicnö parlayänanpäga?

d॰1.23 Tsay Josepam cuyay jutincuna cargan ishcay. Waquin niyag Barsabas y waquinnam
Justo. e॰2.1 “Pentecostes” ningan ƿesta cargan cosëcha ushaymi. Tsay ƿestata rurayag
Pascua ƿestata rurayanganpitaga pitsga chunca (50) junag päsasquiptinmi, mäyu quilla ushay
o juniu quilla gallaycunanchö.
245 ȸƄæȸϘґॷ2

9ॸShamurguntsic maytsay ‘Espiritu Santuta cachamushä


marcacunapitachä. Partiapita, salvacogta chasquicog
Mediapita, Elampita, Mesopotamiapita, cagcunaman.
Judeapita, Capadociapita, Pontupita, Nogata chasquicamarga
Asiapita, 10ॸFrigiapita, Panƿliapita, salvacuyänanpä cagtam
Egiptupita, Libiachö cag Cirene quinran willacuyanga ollgu
marcacunapita, y Romapitapis. tsuriquicuna y warmi
11ॸWaquinnintsicga yuringantsicpita tsuriquicunapis.
patsam Israel runacuna cantsic. Y Jövincunapis jipashcunapis noga
waquinnintsicnam mana Israel ricatsingäcunatam ricayanga.ॹf
runacuna caycarpis Diosta Rucucunata chacwancunatapis
chasquirgantsic Israel runanö suëñuynincunachömi
canantsicpä. Cretapitapis, Arabiapitapis musyatsishä.
caychö goricashgam caycantsic. 18 Tsay witsan munangäta

Maytsaypita cashgapis quiquintsicpa ruragcunamanmi Espiritu


parlacuynintsicchömi Santuta cachamushä.
parlapaycämantsic Diosnintsic Tsaynöpam warmipis ollgupis
nogantsicpä imaycatapis ningäcunata willacunga.
rurangancunata”. 19,20Ciëluchömi ricacätsimushä
12ॸTsaymi pasaypa espantacur quiquin espantaypä mana
pura tapunacuyargan: “¿Imaninantä ricayangayquicunata.
cayga?” nir. Rupaymi atsicyanganatsu.
13ॸPeru waquincunam itsanga Quillam yawarnö ticranga.
burlarcurnin niyargan: “Cay runacunaga Cay patsachö pasaypa
shincashgachä ëllu caycäyan. Tsaychä wanutsinacuytam ricayanqui.
imata parlayangantapis musyayantsu” Maytsaychöpis nina rupaptinmi cay
nir. patsa goshniwan chipyaypa
tsapashga caycagta ricayanqui.
Jesucristupä runacunata Tsaycuna päsasquiptinran noga
Pedro willapangan llapan runacunata juzganäpä
14ॸTsaynö niyaptinnam apostol chämushä. Tsay chämungä
mayincunawan sharcurcur Pedro junagnöga imaypis mananam
parlapar caynö nirgan: “Jerusalenchö y yapayga canganatsu.
maytsaychöpis tärag Israel mayicuna, 21 Pipis salvacogta rugacurnin

cay nimungäta shumag wiyayämay. payllaman yäracur mañacog


15ॸManam gamcuna ËǣǣѸ́ԮѸȍǣ̲Ë͑ǣٔॸٚ.
yarpäyangayquinötsu nogacuna
shincashga caycäyä, 16ॸsinöga Tayta Dios 22ॸJoel tsaynö gellganganta

ninganta willacognin unay *profëta Joel yarpäratsirnam Pedro mastapis nirgan:


Bibliachö gellgangannöllam canan “Israel marca mayicuna, cay
rasunpaypa cumpliycan. 17ॸPaymi Tayta parlamungäcunata shumag wiyayämay.
Dios ningancunata caynö gellgargan: Musyayangayquinöpis Nazaret

f॰2.17 Tayta Dios ricatsingancunata musyanayquipä liyinqui Hechos 9.7,10; 10.3,10; 12.7;
18.9.
ȸƄæȸϘґॷ2 246

marcapitam Jesus cargan Tayta Dios yuringa imayyagpis rey cananpä’ nir.
acrangan runa. Tsaynö acrangan 31ॸTsaymi Davidga imayca ricaycagnöna
canganta musyanantsicpämi Tayta Dios tsay yurinanpä cagtana gellgargan. Y
poderninwan yanapargan imaycaläya payga salvamagnintsic Jesucristum.
milagrucunata rurananpä. 23ॸTsaynö Tsaynömi gellgargan paypa ayanpis
caycaptinpis gamcunam Jesusta prësu pamparangallanchö mana quëdananpä
tsarisquir mana alli runacunapa cagta y mana ismunanpä canganta”.
maquinman entregayargayqui 32ॸ“David gellgangannöllam

cruciƿcaypa wanutsiyänanpä. *Diospa Jesucristuta Tayta Dios cawatsimushga.


palabranchö imaypis ningannöllam Tsaynö cawamungantaga llapämi
entregayargayqui. 24ॸLluta runalla carmi ricayargä. 33ॸNircurnam Jesusta derëcha
wanungallanchöga ushacäcunman cag lädunman Tayta Dios jamatsishga
cargan. Runacuna wanuycätsiyaptinpis llapan runacunapis paypa munayninchö
Tayta Diosmi cawaritsimushga tsurin cananpä. Tsaypitanam Tayta Dios
captin. 25ॸTsaynömi Jesucristupäga unay auningan Espiritu Santuta nogacunaman
rey *Davidpis caynöna gellgargan: cachamushga. Tsaynö cachamushga
captinmi poderninwan imaycaläya
‘Imaypis nogawanmi caycanqui, parlaycunapa parlatsiyämanganta canan
taytay. Tsaymi imatapis noga wiyaycäyanqui. 34,35ॸShumag
mantsarïtsu. tantiyacuyay. Davidga manam
26 Shongüpis cushicurmi atsicyan. Jesusnöga cuerpuntintsu wanunganpita
Cushishgallam alabarniqui cawarcamur ciëluman witsashga. Peru
cantacurilläpis. Tsaymi gellgarganmi itsanga Señornintsic
gamman yäracullar cawaycällä. Jesucristupä:
27 Munangayquita ruraptïmi

pamparangällachöga ‘Tayta Diosmi salvacognïta ninga:


jagiramanquitsu. Tsaynölla “Jamacuy derëcha cag lädüman
manam munanquitsu ayä noga poderösuwan iwal carnin
ismunantapis, sirvegniqui captï. chiquishogniquicunata
28 Gammi musyatsillämanqui alli munayniquiman
cawacuypä cagta. Tsaynöpam Ëȍӕф̲ӕ͑ǣ'ֆǣٚ͑ɗфٔॸٚ.
imayyagpis gampa
ñöpayquichö cushishgalla 36ॸTsaypita yapaymi Pedro nirgan:
ËՓËӕѸȍ'ٔॸٚ. “Israel marca mayicuna shumag
tantiyacuyay llapayquicuna. Gamcuna
29ॸTsaynö David gellganganta Jesusta *cruzchö wanutsishga
willapayta ushasquirmi Pedro nirgan: caycäyaptiquipis Tayta Diosmi payta
“Israel mayicuna, tsaynö gellgar unay churashga paypa munayninchö
rey David manam quiquinpätsu canantsicpä y salvamänantsicpä”.
gellgargan, sinöga Jesucristupämi. 37ॸTsaynö niptinmi runacuna feyupa

Musyantsicmi David wanur mayninchö llaquicurnin tapuyargan Pedruta y


pamparangantapis. 30ॸTayta Dios waquin apostolcunata: “Tsaynö
ninganta willacog profëtam rey Davidga captinga ¿imatatä rurayäman?” nir.
cargan. Paytam Tayta Dios nirgan: 38ॸTsaynam Pedro nirgan:

‘Gampa miragniquicunapitam juc runa “Llapayquicuna jutsa rurayniquicunata


247 ȸƄæȸϘґॷ2ٍॷ3

jagirir Jesucristuman criyicur waraynincunaman Jesucristuta


bautizacuyay. Tsaynö rurayaptiquim chasquicogcuna masrä atscagyäyargan.
Tayta Dios jutsayquicunapita
perdonayäshunqui. Y tsaynöpanam Ishcan chaquin wanushga runata
gamcunamanpis Espiritu Santuta apostolcuna allïtsiyangan
cachamunga. 39ॸEspiritu Santutaga
3
1ॸJuc junagnam tardipaypa

manam nogacunallapätsu Tayta Dios Pedruwan Juan imaypis


cachamushga, sinöga cachamushga aywayangannö templuman aywayargan
gamcunapä, tsuriquicunapä, y Tayta Diosman mañacuyänanpä.
maytsaychöpis llapan acrangan 2ॸYaycuraycarnam ricayargan juc runata

cagcunapämi”. yuricuyninpitana ishcan chaquin


40ॸTsaypita mastapis Pedro wanushga caycagta. Tsay runatam cada
tantiyatsirganmi: “Waquin runacuna junag castancuna apayag templuchö
jutsa rurayllachö cawayaptinpis “Shumag Puncu” ningan yaycucunaman,
gamcunaga ama tsaynö jutsallachöga tsaypa päsagcunata caridäta
cayaynatsu” nir. mañacunanpä.
41ॸTsaynö Pedro ninganta 3ॸTsaynam tsay runa Pedrutawan

chasquicogcunaga atscagmi tsay junag Juanta ricaycur paycunatapis caridäta


bautizacuyargan. Tsay mañacurgan. 4ॸTsaynö mañacuptinnam
bautizacogcunaga cayargan quimsa Pedro nirgan: “Amïgu, shuyäramay” nir.
waranganömi (3,000). 42ॸTsaypitanam 5ॸTsaymi tsay caridäta mañapacog

apostolcuna yachatsiyanganta runa yarpachacurgan: “¿Imatarä


chasquicur Jesucristuman criyicogcuna goycamanga?” nirnin.
cuyanacur cawacuyag. Imaypis 6ॸTsaynam tsay runata Pedro nirgan:

goricäyag imaycallatapis “Manam gellënëga cantsu gamta


micuyänanpämi y Tayta Diosman garaycunäpä. Peru noga yäracungä
mañacuyänanpämi. Jesucristupa poderninwanmi itsanga
yanapashayqui. Cananga paypa
Jesucristuman punta cag
poderninwan juclla sharcur puriy”.
criyicogcunapa cawaynincuna 7ॸTsaynö nisquir Pedro tsay runata
43ॸLlapancunapis espantashgam cayag derëcha cag maquinpita jancharcuptinga
Diospa poderninwan apostolcuna jinan öram chaqui moguncunapis
milagrucunata rurayaptin. 44ॸTsaychö sänuna ticrasquirgan. 8ॸTsaynam itsanga
llapan criyicogcuna juc yarpayllam juclla sharcurcur tsay runa purir
cawayag capuyanganpita imaycallatapis gallaycurgan. Nircur paycunawan
raquipänacurnin. 45ॸTsaynömi templuman yaycurgan cushicur
chacrancunatapis y imaycancunatapis saltacacharrä allinganta Tayta Diosta
ranticuyag. Tsay gellëtanam aypuyag alabarnin. 9,10ॸTsay alleg runa Diosta
faltapacogcunata. 46ॸCada junagmi alabarnin saltaycachar puriycagta
*templuman goricäyag Tayta Diosman ricarmi llapan runacuna espantacur
mañacuyänanpä. Wayincunachöpis cushicuyargan. Tsaymi niyargan:
tsaynöllam goricaycur cushishgalla “¡Ricayay! ¡Tagay inväliduyashga runa
micuyag. 47ॸTayta Diosta alabayaptin puriycanna! Payga imaypis Shumag
llapan runacunam paycunata respitayag. Puncu niyanganchö taycullar caridäta
Tsaynöpam warayninman mañapacogchä cargan” nir.
ȸƄæȸϘґॷ3 248

wanutsiyargayqui. 18ॸTayta Dios unay


Jesucristupä Pedro templuchö willacognin profëtacunatawanmi
willacungan willacatsimur nirgan: ‘Runacunaman
11ॸTsaypitanam tsay alliyashga runa cachamungä salvacogtaga
Pedrutawan Juanta macallacurcur mana wanutsiyangam’ nir. Tsaymi gamcuna
dejaycurgantsu. Paycuna “Salomon” payta wanutsiyangayquiwan
ningan alarchö caycagta ricaycurnam cumplishga tsay willacognincuna
runacuna cushicurnin cörrilla niyangannölla”.
aywayargan ricayänanpä. 19,20ॸ“Cananga Jesucristuta
12ॸTsaymi tsay runacunata ricaycur wanutsiyangayquipita Tayta Diosta
Pedro nirgan: “Israel marca mayicuna, rugacuyay perdonayäshunayquipä.
¿imanirtä nogacunata ricapäyämanqui? Imayca jutsa rurayniquicunata
Manam quiquïcunapa dejariycur pay munangannöna cawayay.
munaynïcunawantsu ni jutsaynag Tsaynöpam Tayta Dios llapan jutsata
cayangäpitatsu cay runata allïtsiyargö, rurayangayquicunata
sinöga Señor Jesucristum poderninwan perdonayäshunqui. Y Jesucristuta Tayta
allïtsishga cay runata. 13ॸUnay Abraham, Dios gamcunaman yapaymi
Isaac, y Jacob, tsay llapan Israel cachamunga paypa ñöpanchö alli
runacuna adorar yäracungantsic Tayta cawayänayquipä. 21ॸJesucristoga
Diosmi Jesucristuta churashga ciëluchö canga Tayta Dios
llapanpita poderyog cananpä. Tsaynö imaycacunatapis camacätsipacur
caycaptinpis gamcunaga ushangan junagyagmi. Tsaypitarämi
autoridäcunamanmi entregayargayqui cutimunga. Cutiscamuptinmi itsanga
wanutsiyänanpä. *Pilato cachaycuyta imaycapis Tayta Dios munangannöna
munaptinpis gamcunaga manam canga. Tsaynö cananpä cagtaga Tayta
munayargayquitsu. 14ॸTsaypa rantinga Diospa willacognin profëtacuna
Pilatuta niyargayqui jutsayog cagta unaypitam willacuyargan”.
cachaycur jutsaynag alli rurag cagta 22ॸ“Tsaynömi unay *Moisespis Israel

wanutsiyänanpämi. 15ॸTsaynöpam runacunata Jesucristupä willapargan:


wanutsiyargayqui alli cawayman ‘Tayta Diosmi gamcunapita acranga
apamagnintsic Señornintsicta. Tsaynö nogatanö willacogninta. Paytam
wanutsishga caycaptinpis Tayta Dios cäsucuyanqui llapan ningancunata.
cawatsimushgam. Cawamungantaga 23ॸPipis tsay willacogta mana cäsucog

nogacunam ricayargä”. cagtaga Tayta Dios manam


16ॸ“Cay chaquin wanushga chasquingatsu’ nir”.
regiyangayqui runataga Señor 24ॸ“Tsaynöllam Tayta Diospa

Jesucristum poderninwan allïtsishga. willacognin unay profëtacuna


Jesucristuman yäracuyangä raycurmi Samuelpita gallaycur willacuyargan
ricaycäyangayquinöpis cananga salvacog shamuptin salvacunantsicpä
allishgana caycan”. cagta. 25ॸTsay profëtacuna
17ॸ“Israel marca mayicuna, gamcuna, y willacuyangannöllam Jesucristo
autoridäniquicunapis manam chämushgana. Tsaymi Jesucristuta
musyayarguyquitsu salvamänantsicpä chasquicuyaptiqui Tayta Dios
Tayta Dios Jesucristuta cachamunganta. salvayäshunqui. Tsaynöpam Tayta Dios
Tsaynö mana musyarmi cumpliycan *Abrahamta auningantapis.
249 ȸƄæȸϘґॷ3ٍॷ4

Abrahamta aunirmi Tayta Dios caynö Anaspis. Tsaychömi cayargan Anaspa


nirgan: ‘Gampita miragcunapitam castan Caifas, Juan, Alejandro, y mas
maytsay marcachö runacunapis llapan puëdeg cag castancuna. 7ॸTsaychö
bendicionta chasquiyanga’ nir.ॹg llapan goricaycur Pedruta y Juanta
26ॸAbrahamta auningannöllam carcelpita jipiscatsimurmi tapuyargan:
Jesucristuta chasquicur tsay bendicionta “¿Ima munayyog cayniquicunawantä
chasquiycantsic. Tsay bendicionga jutsa gamcuna cay inväliduyashga runata
rurangantsiccunata jagirir Tayta Dios allïtsiyarguyqui? Gamcunata ¿pitä
munangannö cawanantsicpä Jesucristo cachayämushurguyqui?” nir.
salvamangantsicmi. Paytam Tayta Dios 8ॸTsaynam Espiritu Santo valoratsir

nogantsicman cachamurgan waquin yanapaptin Pedro nirgan: “Señor


runacunapita puntata autoridäcuna, wiyayämay. 9,10ॸTsay
chasquicunantsicpä”. runata imanöpa allïtsiyangätapis
musyayta munayaptiquega canan
Autoridäcunapa ñöpanman musyatsiyäshayqui imanöpa
Pedrutawan Juanta chätsiyangan allingantapis. Payga sänuyashga caycan

4
1ॸJuanwan Pedro runacunata Jesucristo allïtsishga captinmi. Jesustam
willapaycäyaptinmi chäyargan gamcuna cruciƿcaypa
*sacerdöticuna y *saduceucuna,ॹh wanutsiyargayqui. Tsaynö
templuchö wardiyacunapa capitanninta wanuycätsiyaptiquipis paytaga Tayta
pusharcur. 2ॸTsaychömi tsay apostolcuna Diosmi cawatsimushga. Tsayta
runacunata tantiyaycätsiyargan caynö: musyayätsun Israelchö llapan
“Señor Jesus wanunganpita runacunapis. 11ॸSeñor Jesucristuta mana
cawamushga captinmi llapantsicpis imapäpis cuentayanganpäga Diospa
wanungantsicpita cawarimushun” nir. palabran gellgaranganchöpis caynömi
Tsayta wiyaycurmi tsay autoridäcuna nican:
pasaypa ajacurcuyargan. 3ॸTsaynö ajarmi
Pedruta Juanta prësur apacuyargan. ‘Wayi cimientog runacuna “Cay
Tardina captinnam carcelman rumega manam imapäpis
wichgayargan warayninyag. 4ॸTsaynö välintsu” nir jitariycuyangan
captinpis Pedro y Juan willacuyanganta cagran alli albañilpäga tsay
wiyagcunaga atscagmi Jesucristuman rumega mayistra rumimanrä
criyicuyargan. Tsay criyicogcunaga ticrarin’ nir.
cayargan pitsga waranganömi (5,000),
warmicuna wamracuna mana yupashga. 12ॸTsayjitariyangan mana väleg
5ॸTsaypita warayninnam Jerusalenchö rumitanölla Jesucristutapis runacuna
goricäyargan Israel runacunapa mana välegpä cuentayaptinpis, Tayta
mandagnincuna, respitädu mayor cag Diosmi musyatsimarguntsic Jesucristo
runacuna, y ley yachatsicogcuna. salvamagnintsic canganta. Manam
6ॸPaycunawanmi goricäyargan paypita mas jucga cannatsu
sacerdöticunapa mandagnin cag salvamänantsicpäga”.

g॰3.25 Abrahamta Tayta Dios tsaynö auninganpita musyanayquipä liyinqui Genesis 12.3;
22.18; 26.4; 28.14. h॰4.1 Saduceucunaga manam criyiyargantsu runacuna wanuyanganpita
cawariyämunanpä cayanganta. Liyinqui Hechos 23.6-8.
ȸƄæȸϘґॷ4 250

13ॸTsaynö ishcan apostolcuna mana puriyaptiquega castigayäshayquim” nir.


mantsariypa parlayaptinmi Tsaynö jurapärirmi cachaycuyargan.
autoridäcuna ninacuyargan: “Paycunaga 22ॸJesucristupa poderninwan alleg

escuëlachö mana liyishga caycar runaga chuscu chunca (40) watapitaga


imatapis allillaga mana musyaycar masyogllanam cargan.
¿imanöpanatä tsayläya parlaycuyan?”
nir. Nicäyangantaran tantiyacuyargan Tayta Diosman mañacuyangan
Jesuspa *discïpuluncuna cayanganta. 23ॸJuanwan Pedro carcelpita
14ॸTsaymi imaniytapis yargusquirnam aywacuyargan criyicog
camäpacuyargantsu, tsay allïtsiyangan mayincuna cagman. Tsaychömi
runa ñöpancunachö captin. paycunata willapäyargan
15,16ॸTsaynam Pedrutawan Juanta sacerdöticunapa mandagnincuna y
wagtaman yargascatsir quiquin pura respitädu mayor cag runacuna
willanacuyargan: “¿Imatatä jurapäyanganta. 24ॸTsaynö
ruraycushun caycunata? Jerusalenchö willacuriyaptinnam llapancuna Tayta
llapan runacunam musyayan tsay Diosman mañacur rugacuyargan caynö
inväliduta allïtsiyanganta. Tsaytaga nir: “Tayta Dioslläcuna, gammi
manam ñëgashwantsu. 17ॸWaquin camargayqui ciëlutapis, cay patsatapis,
marcacunamanpis tsay allïtsiyangan lamartapis, y llapan imaycacunatapis.
mana musyacänanpä nishun cananpita 25ॸEspiritu Santuyquim unay rey Davidta

witsaymanga Jesuspä pitapis imatapis tantiyatsirgan caynö nir gellgananpä:


manana willapäyänanpä”.
18ॸTsaynö cösa yätsinacurcurmi ‘¿Imanirtä runacuna pasaypa ajar
apostolcunata wagtapita gayascatsimur büllata ruraycäyan?
niyargan: “Cananpita waraymantä ¿Imanirtä manacagcunata
pitapis imatapis Jesuspä willanacuyan?
willapaycäyanquiman ni 26 Mandacog autoridäcuna goricaycur

yachatsicuycäyanquiman” nir. willanacuyan Diospa contran y


19ॸNiyaptinmi Juanwan Pedro cachamungayqui salvacogpa
niyargan: “Shumag tantiyacuyay, ËΎ͑ҡф͑ѸȍфËӕֆ'͑͑Й'ٔॸٚ.
taytacuna. Manam allitsu canman Tayta
Dios ningancunata jagiriycur gamcuna 27ॸ“Davidgellgangannöllam
niyämangayqui cagtarä rurayaptëga. *Herodespis,ॹi Poncio Pilatupis, marca
20ॸRicayangäta wiyayangätaga nogacuna mayïcunapis, y maytsaypita shamog juc
pitapis maytapis willapaycäyäshämi”. nacion runacunapis cay Jerusalen
21ॸChaquin wanushga runata marcachö goricäyargan
allïtsiyanganpita llapan runacuna Tayta cachamungayqui Jesucristupa contran
Diosta alabayaptinmi autoridäcuna sharcuyänanpä. 28ॸTsaynöga rurayashga
paycunata manana imanayargantsu. Alli unaypitana permitingayquita
cösa anyarcurmi itsanga niyargan: cumplirmi. 29ॸCananpis autoridäcuna
“Tsaynölla cananpita willacur jurapäyämanganta ricaycanquim, Tayta

i॰4.27 Cay cag Herodesmi Juan Bautistapa umanta rogutsirgan (Marcos 6.14-29). Tsaynöpis
Israel autoridäcuna Jesucristuta wanutsinanpä tsarir paypa ñöpanman pushayaptin tsaychömi
asipänan raycur quiquinpa mantunta agshuparcurgan (Lucas 23.8-12).
251 ȸƄæȸϘґॷ4ٍॷ5

Dioslläcuna. Tsaymi gamllaman


nogacuna yäracayämü. Valorta Ananias warmin Saƿrawan
goycayämay mana mantsariypa llullacuyanganpita wanuyangan

5
willacuyniquita willacuyänäpä. 1ॸTsaynömi Ananias jutiyog juc
30ॸYanapaycayämay, taytallay, runapis warmin Saƿrawan cösa
geshyagcunata poderniquiwan willanacurir chacrancunata
alliycatsiyänäpä. Tsaynöpa ranticuyargan. 2ॸTsaymi ishcan
cachamungayqui Jesucristuman yachatsinacurcur tsay gellëta waquin
runacuna criyicuyänanpä cagta raquicuycur waquillantana
yanapaycayämay mastapis imayca apostolcunaman Ananias apapargan.
milagrucunata ruraycuyänäpä”. 3ॸWaquillanta chaycatsiptinmi Pedro
31ॸTsaynö Tayta Diosman mañacur nirgan: “Ananias, ¿imanirtä Espiritu
ushasquiyaptinmi tsay goricäyangan Santuta llullaparnin *Satanas
wayi cuyusquirgan. Tsaychö llapanmi munanganta rurarguyqui? ¿Imanirtä
Espiritu Santupa poderninwan ‘Cayllam ranticuyangä llapan gellë’
quëdariyargan. Tsaypitanam Tayta nirnin waquin cagtaga
Diospa alli willacuyninta mana quëdatsicuycuyarguyqui?
mantsariypa willacur gallaycuyargan. 4ॸRanticuyangayqui chacraga ¿manacu

quiquiquicunapa cashga?
Jesucristuman criyicogcuna
Ranticuyangayqui gellëpis ¿manacu
yanapanacuyangan
quiquiquicunapa cashga? Tsaynö
32ॸTsaychö Jesucristuman llapan caycaptinga rasun cagta parlanayqui
criyicogcuna, atscag carpis, juc raycur ¿imanirtä llullacunqui? Manam
yarpayllam cayargan. Mayganpa nogacunallatatsu llullapäyämarguyqui,
imancuna capuyaptinpis manam sinöga Diosnintsictam”.
“Quiquïllapämi” niyargantsu, sinöga 5ॸPedro tsaynö niycuptinmi Ananias

llapancunam iwalanacuyargan. 33ॸMana jinan öra wanusquirgan. Tsaynö


mantsacuypam apostolcunaga Ananias wanusquinganta musyarmi
Señornintsic Jesucristo cawamunganta runacuna pasaypa mantsacäyargan.
willacuyargan. Y Jesucristuta 6ॸTsayman jövincuna chaycurnam

chasquicogcunata Tayta Dios pasaypam Ananiaspa ayanta wancurcur


yanapargan alli cawacuychö cayänanpä. apacuyargan pampayänanpä.
34,35ॸPaycunaga manam mayganpis 7ॸTsaypita quimsa öratanönam

faltäpacuyagtsu. Tsaynö cayänanpämi chargan Ananiaspa warmin Saƿrapis.


chacrancunata wayincunata ranticuycur Pay manam musyargantsu gowan
gellënincunata apostolcunaman wanunganta. 8ॸTsaymi Pedro tapurgan
churayargan. Paycunanam llapancunata caynö: “Saƿra, mä, willamay.
aypuyag faltapacuyanganman. ¿Runayqui apamungan gellëllachöcu
36ॸTsaynömi rurargan Levipa castan chacrayquicunata ranticuyargayqui?”
Chipre *islapita Josepis. Paypa jutintam nir.
apostolcuna churayargan “Bernabe” nir. Tsaymi Saƿra nirgan: “Au,
Tsay jutega “valoratsicog runa” ninanmi. tsayllachömi ranticuyargä, taytay” nir.
37ॸPaypis chacranta ranticusquirmi tsay 9ॸNiptinmi Pedro nirgan: “¿Imanirtä

gellëta apostolcunata goycurgan gamcuna yachatsinacuyarguyqui Diospa


faltapacogcunata yanapayänanpä. Espiritunta llullapäyänayquipä? ¡Ricay!
ȸƄæȸϘґॷ5 252

Tagay jövincuna gowayquipa ayanta paywan pureg saduceo cag runacunapis


pamparamurna puncuchöna caycäyan. apostolcunata masrä chiquicurcuyargan.
Llullacungayquipita gamtapis 18ॸTsaynö chiquiparnam prësu

apayäshunquinam pampag”. tsariscatsir carcelman wichgatsiyargan.


10ॸTsaynö niycuptin jinan öram Pedrupa 19ॸPeru Tayta Diospa *angelnin pagaspa

ñöpanchö Saƿrapis wanusquirgan. chaycurmi carcel puncucunata


Tsaynam jövincuna yaycur tariyargan quichasquir paycunata jipiscamurgan.
wanushgana jitaraycagta. Tsaynöta Nircurmi nirgan: 20ॸ“Aywayay
ricaycur paytapis apayargan jinan öram templuman. Tsaychö runacunata
gowanpa lädunman pampayänanpä. willapäyanqui Jesucristuta chasquicur
11ॸAnaniaswan Saƿra llullacuyanganpita salvacuyänanpä cagta” nir.
wanuyanganta musyaycurmi 21ॸTsaynam tsay angel ningannölla

Jesucristuman llapan criyicogcuna y tsaca tsacallana templuman aywar


waquin runacunapis pasaypa apostolcuna runacunata willapäyargan
mantsacäyargan. Jesucristuta chasquicuyänanpä.
Tsayyagnam mandacog cag sacerdöti,
Geshyagcunata apostolcuna sacerdöti mayincunawan
allïtsiyangan gayatsinacuyargan llapan autoridäcuna
12ॸRunacuna ricaycäyaptinmi sesionta rurayänanpä. Llapancuna
apostolcuna Diosnintsicpa poderninwan willanacurirnam wardiyacunata
atsca milagrucunata rurayag. Llapanmi cachayargan carcelpita apostolcunata
Jesucristuman criyicogcuna imaypis jipiyämunanpä. 22ॸTsay wardiyacuna
templuchö “Salomon” ningan alarman carcelman chaycurnam tariyargannatsu
goricäyargan. 13ॸTsaynö goricarnin apostolcuna wichgaraycagta. Tsaynam
respëtuwanmi ricayag. Peru Ananias cutiyargan caynö nir: 23ॸ“Carcel puncuta
wanunganta mantsarirmi waquin shumag wichgaraycagtam tariyargö. Y
runacunaga paycunaman manana prësu cuïdagcunapis puncucunachö
witipäyargantsu. 14ॸNi imanö captinpis ichiraycäyashgam. Ruriman yaycurmi
cada junagmi warmipis ollgupis itsanga ¡maygan prësutapis
Jesucristuta chasquicurnin mas tariyargönatsu!” nir.
atscagyarna cabalacaycäyag. 24ॸTsayta wiyaycurmi templuchö
15ॸCällipa Pedro cada päsaptinmi wardiyacunapa capitannin y puëdeg
geshyagcunata jipipäyämog andamiantinta sacerdöticunapis tapunacuyargan:
cämantinta caynö yarparnin: “Pedro “¿Imanöparä geshpisquiyashga canman?
päsaptin llantuyllanpis janancunaman Cananga ¿imanötä cashun?” nirnin.
chaptin maygallanpis allisquiyangam” nir. 25ॸTsaynö pasaypa yarpachacuychö
16ॸTsaynöllam maytsay marcacunapitapis caycäyaptinnam juc runa chaycur
Jerusalenman shayämurgan nirgan: “Carcelman wichgayangayqui
imaycaläyawan geshyagcunata y runacunaga templuchönam runacunata
supayyogcunatapis apacurcur. Tsay yapayna yachaycätsiyan” nir.
geshyagcunaga llapanpis allïyarganmi. 26ॸTsaynö niptinnam jinan öra

wardiyacunata pushacurcur capitan


Apostolcunata prësuyangan aywargan apostolcunata cangan
17ॸTsaycunata
rurayanganta apayämunanpä. Peru tsaychö runacuna
musyarnam mandacog sacerdöti y apostolcunapa favornin sharcur
253 ȸƄæȸϘґॷ5ٍॷ6

samgayänanta mantsacurmi mana shumag tantiyaycur. 36ॸ¿Yarpäyanquicu


magayllapana apayämurgan. 27ॸTsaynam juc tiempuchö Teudas jutiyog runa
apostolcunata chätsiyargan ‘Yachag runam cä’ nir alabacur
autoridäcuna goricäcuyänanman. puringanta? Paytam gatiräyargan
Tsaychö mandacog cag sacerdötim chuscu pachac (400) runacuna. Tsaynö
nirgan: 28ॸ“¿Manacu gamcunata criyitsicur puriycagta
willayargä imaypis Jesuspita manana wanuscatsiyaptinmi gatiragnincunapis
willapäcuyänayquipä? Tsaynö nicaptïpis mashtacar aywacuyargan. 37ॸNircur
¿imanirtä sïgiyanqui runacunata tsaynömi Romapa mandunman
willaparnin? Nircurrä tsaypis censucuy cangan witsan Galilea
nogacunata tumpaycäyämanqui: provinciapita shamog Judaspis purirgan.
‘Paycunam Jesusta wanutsiyashga’ nir”. Paytapis wanuscatsiyaptin llapan
29ॸTsaynam Pedro y waquin cag gatiragnincuna, atsca carpis,
apostolcunapis niyargan: “Gamcuna mashtacarmi aywacuyargan”.
niyämangayquicunata rurayänäpa 38ॸ“Tsaymi gamcunata noga shumag

rantinga Tayta Dios niyämangancunatam yätsiycä cay runacunawan mana


cumpliyänä. 30ॸGamcuna Jesusta mëticuyänayquipä. Mejor dejaycuyay.
cruciƿcaypa wanutsishga Quiquincunapa yarpayllanpita
caycäyaptiquipis imaypitapis Israel willacuyaptinga willacuyangallanchömi
runacuna adorar yäracungantsic Tayta ushacanga. 39ॸPeru Tayta Dios ninganta
Diosmi wanunganpita cawatsimushga. rurayaptinga contran sharcur imar,
31ॸNircurmi mandamagnintsic y pagtatä Tayta Diosta
salvamagnintsic cananpä Señor ajaycätsiyanquiman”.
Jesucristuta derëcha cag lädunman 40ॸTsaymi Gamaliel ninganta cäsurnin

jamatsishga. Paymi jutsantsicpita apostolcunata wanutsiyargannatsu,


perdonta mañacushgaga salvamäshun. sinöga alli cösa astarcatsirmi
32ॸTsaycunata willacuyänäpämi Espiritu gayascatsirnin niyargan Jesuspita masta
Santuta Tayta Dios nogacunaman manana imatapis parlayänanpä.
churamushga. Pita maytapis Espiritu Nircurmi cachasquiyargan.
Santum yanapaycan imaycay örapis 41ॸTsaypitanam Señor Jesucristo

Tayta Diosta cäsucog cagtaga”. raycur tsaynö astacäyanganta


33ॸTsaynö niyanganta wiyaycurmi apostolcuna cushishga yargucuyargan
autoridäcuna masrä ajacurcur autoridäcunapa ñöpancunapita.
wanutsiytana munayargan. 34ॸPeru 42ॸTsaynö autoridäcuna

tsaychömi antis paycunawan caycargan michaycäyaptinpis paycunaga cada


ley yachatsicog juc *fariseo runa. Paypa junagmi willacuyargan: “Jesusga Tayta
jutinmi cargan Gamaliel. Llapan Dios cachamungan salvacogmi” nirnin.
runacunam paytaga respitayag. Tsay Tsaynöllam templuchöpis y
respitashga runam wardiyacunata wayicunachöpis willacuyag.
mandargan apostolcunata wagtaman
rätulla jipisquiyänanpä. 35ॸTsaynö Micuyta aypuyänanpä ganchis
jipiscatsirmi tsaychö caycag autoridä runacunata acrayangan

6
mayincunata nirgan: “Israel runacuna, 1ॸTsaynö willacuyaptinmi mas

cay runacunata contrarnin, pagtä atscagyäyargan Jesucristuta


imamanpis jegaycäyanquiman mana chasquicogcuna. Paycunaga cayargan
ȸƄæȸϘґॷ6 254

*griegu parlacuyta parlagcunam y atscagyäyargan. Y hasta Israel


*hebreu parlayta parlagcunam. Cada sacerdöticunapis atscagmi
junag viüdacunatam micuynincuna chasquicuyargan tsay willacuyta.
aypuyag. Hebreu parlag viüdacunata
mas yanapaycäyanganta yarparmi Estebanta prësu tsariyangan
griegu parlag runacuna jamurar 8ॸTayta Dios yanapaptinmi Estebanga
niyargan: “Hebreu parlagcunaga atsca milagrucunata rurargan
quiquin purallam micuyta garanacuyan” runacunachö. 9ॸTsaynö milagrucunata
nir. rurar Jesucristupa willacuyninta
2ॸTsaynö niyaptinmi Jesucristuman willacuptinmi waquin Israel runacuna
llapan criyicogcunata gorisquir rimanacuyargan. Tsay rimanacog
apostolcuna caynö niyargan: runacunaga cayargan Cirene marcapita,
“Waugicuna, Diospa willacuyninta Alejandria marcapita, Cilicia
willacur puriyaptïmi tiempücuna provinciapita, y Asia provinciapita.
cagnönatsu viüdacunata atiendiyänäpä. Paycunawanmi cayargan esclävu
3ॸTsaymi cananga gamcunapita cayanganpita yargushga runacunapis.
acrayämunqui ganchis (7) runacunata 10ॸEstebanwan rimanacurpis tsay

micuy aypucog cayänanpä. Itsanga runacuna manam imanö niytapis


paycuna cayätsun Espiritu Santo puëdiyargantsu Espiritu Santo tsaynö
munangannö cawag y alli yarpayyog parlananpä yachatsiptin.
runacuna. Paycunatam churashun 11ॸTsaynam imanö caytapis mana

tsaycunata rurayänanpä. 4ॸTsaynöpam puëdirna tsay contragnin runacuna


nogacunaga Diospa willacuyninta pacayllapa waquin runacunata pägayargan
willacur y payman mañacur puriyäshä”. Estebanpa contran caynö niyänanpä:
5ॸTsaynö llapancuna willanacusquirmi “Moisespa y Tayta Diospa contranmi
ganchis runacunata acrayargan. Estebanga parlaycan” nir. 12ॸTsaynö
Paycunaga Espiritu Santo yanapaptin niyanganta wiyaycurmi autoridäcuna, ley
Diosnintsicman yäracur cawag yachatsicogcuna, y waquin runacunapis
runacunam cayargan. Tsay ganchis pasaypa ajacurcuyargan. Nircurnam
runacunapita jucga cargan Estebanmi. Estebanta prësu tsarircur apayargan mas
Waquin cagnam cargan Felipe, Procoro, puëdeg cag autoridäcuna goricäyangan
Nicanor, Timon, Parmenas, y Antioquia cagman. 13ॸTsaymanmi tsay
marcapita Nicolas. Nicolasga juclä runa pägapacuyangan cag runacunata
caycarpis mas puntatanam Israel pushayargan Estebanpa contran caynö
runacuna adoracuyangan Tayta niyänanpä: “Cay runaga templuntsicpa y
Diosman criyicurgan. 6ॸNircurnam Tayta Diospa mandamientuncunapa
apostolcuna tsay acrayangan ganchis contranmi imaypis parlashga. 14ॸY
runacunapa umancunaman wiyayargö caynö nicagtam: ‘Tayta Diospa
maquincunata churarcur Tayta Diosman templunta Nazaret marcapita Jesusmi
mañacuyargan paycunata juchutsinga’ nir. Tsaynöllam nican Moises
yanapaycunanpä. gellgangan leycunatapis manana
7ॸTsaynöpam Tayta Diospa cäsucunantsicpä cagta. Tsaynö nicagtam
willacuyninta Jerusalenchö quiquïcuna wiyayargö”.
willacuyaptin Jesucristuman 15ॸTsaynam tsaychö caycagcuna

criyicogcunaga cada junag masrä Estebanta ricarcuyanganchö


255 ȸƄæȸϘґॷ6ٍॷ7

ricasquiyargan angelpa gagllantanö nogam juzgashä castiganäpä tsay


Estebanpa gagllan chipipegtarä. munayninchö maltratarnin tsararag
runacunata. Tsaynö esclävu
Autoridäcunapa ñöpanchö caycäyanganpita yargaramurnam
Esteban parlangan caychö cushishgallana täcuyanga

7
1ॸTsaypitanam Estebanta ͑ΎǣЙ̲͑Ā̲ɗľ͑ҡӥËӕ͑ҡË'Ѹӕфٔॸٚ.
sacerdöticunapa mandagnin 8ॸ“Tsaynömi Tayta Dios Abrahamta

tapurgan: “¿Rasunpacu cay runacuna aunirnin nirgan: ‘Gampita miragcunata


niyangannö gam parlarguyqui?” nir. yanapanäpäga *cuerpuncunatarä
2ॸTsaynam Esteban parlar gallaycurgan señalacuyätsun. Y tsaynölla ollgu
caynö: “Shumag wiyayämay, taytacuna. tsuriquicunatapis señalatsiyanqui’ nir.ॹj
Unay tiempuchöpis llapan imaycacuna Tsay ningannöllam quiquin Abrahamrä
päsanganta musyantsicmi, Diospa señalacurgan. Y nircurmi tsurin Isaac
palabranchö gellgashga captin. Unay yurisquiptinpis señalatsirgan
*Abrahamtam poderösu Tayta Dios yuringanpita puwag (8) junagyogllata.
yuripargan Mesopotamia marcallachörä Tsaynöllam Isaacpis tsurin Jacobta
taycaptin. 3ॸTsaychö yuriparmi nirgan: señalatsirgan y Jacobpis chunca ishcay
‘Castayquicunata y marcayquitapis (12) tsurincunata señalatsirgan. Tsay
jagiriycur noga entreganäpä cag Jacobpa tsurincunapitam llapan Israel
marcaman aywacuy’ nir”. nacion runacuna mirayashga”.
4ॸ“Tsaynö niptinmi Mesopotamiapita 9,10ॸ“Jacobpa tsurincunam gepa cag

Abraham aywacurgan ‘Haran’ ningan waugincuna Joseta chiquiparnin Egipto


marcachö täcunanpä. Tsaychömi nacionpa aywag negocianticunata
täcurgan taytan wanucunganyag. ranticusquiyargan. Tsay
Tsaypitanam Tayta Dios pushamurgan negocianticunanam Egiptuman
cay taycangantsicman. 5ॸCayman chaycatsir juctana ranticuriyänä. Tsay
täränanpä chaycatsimurpis manam Egiptuchöpis Tayta Dios Josetaga
maynintapis ricatsirgantsu quiquinpana imaypis mana dejaypam yanapargan.
cananpäga. Mana ricatsirpis tsurin Tsaynöpa yachag captinnam rey *faraon
manarä captinmi Tayta Dios aunir payta churargan palaciunchö
caynö nirgan: ‘Cay taycangayquita arogcunata mandananpä y Egipto
gampita miragcuna juc nacionta naciontapis mandäshinanpä”.
rurayänanpämi entregashä’ nir. 6ॸNircur 11ॸ“Tsay witsanmi Egipto nacionchö y

Tayta Dios yapay nirganmi: ‘Manarä ‘*Canaan’ॹk ningan marcacunachöpis


maychöpis täyänanpä ricatsiptïmi feyupa usya captin unay Israel runacuna
willcayquipa tsurincuna y paycunapita micuyänanpä micuynincuna
miragcunapis caru marcachö cargannatsu. 12ॸEgiptuchömi itsanga
jäpayashgallarä cayanga. Tsaychömi juc usya manarä gallaptin atsca trïguta Jose
nacion runacuna pasaypa maltratarnin tröjaman churacunä. Tsaypita
munayanganchö ñacatsir tsaräyanga muchuyna captin tsay churatsingan
chuscu pachac (400) wata entëru. 7ॸPeru trïguta Egiptuchö ranticuycanganta

j॰7.8 Israel nacionchö üsuncunaman ollgucunapa cuerpun señalay ima cangantapis


musyanayquipä liyinqui Genesis 17.9-14. k॰7.11 Israel nacion manarä ruracaptinmi
puntataga “Canaan” marcacuna niyargan.
ȸƄæȸϘґॷ7 256

musyaycurnam tsurincunata Jacob mirayaptinnam ajayarna rey mandargan


cachargan trïgu ranteg aywayänanpä. llapan llullu yureg ollgu
13ॸTsaypita trïgu ranteg yapay cutirpis wamracunataga wanutsiyänanpä”.
manarämi tantiyayänärätsu Jose 20ॸ“Tsay witsanmi Moisespis yurirgan.

paycunapa waugin canganta. Tsaynö Paytaga Tayta Diosmi pasaypa


mana tantiyayaptinmi quiquin Josena cuyargan. Tsay llullutaga taytanwan
willargan ranticuyangan waugincuna maman wayillanchömi pacayllapa
canganta. Waugincunawan tincunganta shacshatsicuyargan quimsa quillayog
willaptinrämi rey faraon musyargan canganyag. 21ॸTsaypitanam rey
maygan casta Jose cangantapis. mandanganta mantsacurnin tsay llulluta
14ॸTsaypitanam Jose gayatsirgan papänin mayu cuchunman pacaycuyargan.
Jacobta y llapan castancunata Egipto Tsaypita reypa warmi tsurinnam
nacionman aywacuyänanpä. Egiptuman taricuycur apacurgan quiquinpa
aywagcunaga llapan cayargan ganchis wawantanö ricananpä. 22ॸTsaypita
chunca pitsga (75) runacunam. Egiptuchö jövinyarnam
15ॸTsaynöpam Egiptuman llapan yachatsiyangancunatapis pasaypa
tsurincunawan Jacob aywacurgan. yachar regishga runana ticrargan”.
Tsaychö taycarmi paypis y 23ॸ“Chuscu chunca (40) watayog

tsurincunapis wanuyargan”. caycarnam juc junagna Moises yarpänä


16ॸ“Tsaypita Jacob wanusquiptinnam marca mayincunaman watucag
ayanta apayämurgan ‘Canaan’ aywayta. 24ॸYarpangannölla watucag
ninganchö Siquem marcaman aywarmi tarirgan juc Israel runata
pampayänanpä. Tsaychömi awilun Egipto runa magaycagta. Tsaynöta
Abrahampis pamparargan. Nircur tariycurmi Israel runapa janan sharcur
tsayllamanmi Josepa ayantapis Moises wanuscatsirgan tsay Egipto
apayämurgan pampayänanpä. Tsay runata. 25ॸTsaynö rurarmi Moises
pampacuyänanpä chacrataga yarpargan Egiptupa mandunpita tsay
Abrahammi rantirgan Hamor jutiyog Israel runacunata jipinanpä Tayta Dios
runapa tsurincunapita”. cachanganta cuentata gocuyänanta.
17ॸ“Tayta Diosga Abrahamta caynö nir Tsaynö Moises yarpaptinpis paycunaga
auningancunata manam gongargantsu: manam ichicllapis tantiyargantsu”.
‘Gampita yuregpitam ishyaypa 26ॸ“Tsaypita warayninnam yapay

mirayanga’ y ‘Paycunatam juclä watucagnin aywar Moises tarirgan


nacionchö ñacacuypita jipimushä’. ishcag Israel mayincunana
Ningannölla tsay jipimunanpä cag pelyaycäyagta. Tsaymi washayta munar
tiempucuna chämuptinnam Israel nirgan: ‘Gamcuna tsay castalla caycarga
runacuna Egipto nacionchö pasaypa ¿imanirtä pelyaycäyanqui?’ nir.
ajayaypäna mirashga cayargan”. 27ॸTsaynam magag cag runa Moisesta
18ॸ“Tsay witsanga Egiptuchö jucnam tangarirninrä nirgan: ‘¡Manam Israel
yaycurgan rey cananpä. Payga runacunapa mandagnintsu ni jueznintsu
mananam mayargannatsu Jose pï canqui tsaynö niyämänayquipäga! 28ॸ¿O
cangantapis. 19ॸTsay reymi Josepä Egipto runata ganyan
manana imatapis mayar Israel wanutsingayquinöcu nogacunatapis
runacunata pasaypa maltratar wanutsimaytana munaycanqui?’ nir.
gallaycurgan. Tsaynö manana atipaypä 29ॸTsaynö niycuptinmi Egipto runata
257 ȸƄæȸϘґॷ7

wanutsinganpä reyta churargan paycunapa salvagnin y


musyascatsiyänanta yarparnin geshpir mandagnin cananpä. 36ॸTsaynömi ari
aywacurgan ‘Madian’ ningan jircaman. Moises jipimurgan unay Israel
Tsaychö taycaptinnam ishcay ollgu runacunata Egipto nacionpita. Imayca
tsurincuna yurirgan”. milagrucunatapis rurarganmi
30ॸ“Tsaypita chuscu chunca (40) wata Egiptuchöpis y ‘Puca Lamar’
Madianchö taycarnam Moises aywargan ninganchöpis. Tsaynölla chuscu chunca
‘Sinai’ ningan tsunyag jircapa (40) watantin tsunyagcunata
washaläninman. Tsaychömi shiraca aywaycarpis milagrucunataga
rupaycagchö Tayta Diospa angelnin rurarganmi. 37ॸTsaynö jipirmi Moises
yuripargan. 31ॸTsaynö pasaypa Israel runacunata nirgan: ‘Tayta Diosmi
rauraycagta ricaycurnam Moises ima gamcunapita juc runata churanga
ruraytapis camäpacurgantsu. Tsaymi noganö willacog cananpä’ nir. 38ॸY
mas shumag ricaycuyta munar maslla Moisesmi Tayta Dios cachamungan
witipaycanganchö wiyargan Tayta Dios angelpita chasquirgan Sinai jircachö
caynö nimogta: 32ॸ‘Unay Abraham, Isaac, mandamientucunata. Tsay
y Jacob, tsay Israel runacuna mandamientucunatam runacunata
yäracayämangayqui Diosmi noga cä’ yachatsirgan Tayta Dios munangannöna
nir”. alli cawayänanpä”.
“Tsayta wiyaycurmi sï Moises 39ॸ“Moises tsaynö yachatsicuptinpis

tsuctsucyarnin ricaycuytapis manam cäsuyargantsu Israel runacuna


mantsarirgan. 33ॸTsaynö Moises tsunyag jircacunata aywaraycarninpis.
mantsarir caycaptinmi Tayta Dios Tsaynö mana cäsurninmi Egiptuman
yapaypis caynö nirgan: ‘Cay patsaga cuticuyta munayargan. 40ॸTsaymi Sinai
feyupa sagrädum caycan. Respitamarnï jircaman witsanganpita Moises ras
llangiquita jipicuriy’.ॹl 34ॸNircurnam mana cutimuptin waugin Aarontana
nirgan: ‘Noga ricaycämi Israel runacuna niyargan: ‘Manam musyantsictsu
Egipto nacionchö imanö ñacar Egiptupita jipimagnintsic Moisesta ima
wagaycäyanganta. Tsaymi Egiptuman päsangantapis. Gam cananga juc diosta
gamta cachashayqui paycunata rurapaycayällämay mañacuyaptï
jipimunayquipä’ nir”. yanapayämänanpä’. 41ॸTsaynö
35ॸ“Tsay Israel runacuna Moisesta mañacuyaptinmi rurapargan becërrupa
mana cäsurninmi niyargan: ‘Manam imäjinnintanö ‘Caymi Diosnintsic’ nir
gam mandagnïcunatsu ni jueznïcunatsu adorayänanpä. Nircurmi tsay
canqui’ nir. Tsaynö Moisesta *ïduluncunatanaॹm
nicäyaptinpis Tayta Dios rupaycag mañacuyangancunata wiyananpä
shiracachö parlapashga carmi *altarninchö ashmacunata
angelninwan payta cachargan pishtapäyargan. Tsay aytsacunatanam
Egiptupita paycunata jipimunanpä. micuyargan ïdulupa jutinchö ƿestata
Tsaynöpam Tayta Dios Moisesta rurar”.

l॰7.33 Nogantsic Tayta Diosman mañacunantsicpä tsucuntsictaran jipicurintsic. Tsay


cuentanömi Moisesta Tayta Dios yuripar nirgan respitarnin llanginta jipicurinanpä.
m॰7.41 Ïdulucunaga rumipita, gellëpita, gerupita rurashga cagcunam cayargan. Waquinmi
cayargan runapa imäjinninnö y waquinnam ashmapanö. Tayta Diosman mañacuyänanpa
rantinmi waquin runacuna ïdulucunaman mañacur adorayag: ‘Caymi Diosnintsic’ nir.
ȸƄæȸϘґॷ7 258

42ॸ“Tsaynö rurayaptinmi Tayta Dios auningannölla entregargan. Tsaynö cagmi


pasaypa rabyacurnin paycunata manana tabernäculoga cay marcantsiccunachö
yanapargannatsu. Tsaymi quiquincuna quëdargan rey *David cawangan
munayangannö cawarna witsanyag. 46ॸTayta Dios yanapaptinmi
estrëllacunatapis, rupaytapis, y Davidga Jerusalenchö templutana
quillatapis adorarninna gallaycuyargan. sharcatsiyta munargan Tayta Dios tsaychö
Tsaymi willacognin unay profëta täcunanpä. 47ॸTsaynö yarpaptinpis
gellgananpä Tayta Dios nirgan: Davidpa tsurin rey Salomonrämi
sharcatsirgan templuta”.
‘Israel runacuna, chuscu chunca 48ॸ“Tsaynö sharcatsishga captinpis

(40) watantin tsunyag imaycawan poderösu Tayta Diosga


jircacunata aywaycar manam manam runacuna rurayangan
nogata yarpämartsu templuchöga tärantsu. Tsaynö captinmi
ashmayquicunata pishtasquir willacognin unay profëta gellgananpä
altarchö rupatsiyargayqui. Tayta Dios nirgan:
43 Nogapä yarpäyänayquipa rantinga

maypa aywarpis “Moloc” 49 ‘Ciëloga jamaräcuna *trönümi.


ningan rurayangayqui ïdulutam Tsaypitam llapantapis
puritsiyarguyqui payman munaynïchö tsararä.
mañacuyänayquipä. Runa cawangan patsaga chaquï
Tsaynömi “Refan” ningan ïdulupa jaruräcunanmi.
estrëllan niragta ruraycurpis Tsaynö caycaptëga manam ima
puritsiyarguyqui. wayipis nogapä aypangatsu.
Tsaynö rurayangayquipitam Nogaga manam runa rurangan
gamcunata garguyäshayqui wayichö tärämantsu.
Ëфӕ´¡ɗ́Ύ͑ɗ̲фËֆǣٔॸٚ. 50 Nogam camargä ciëlutapis y runa

ËՓ͑ǣ͑ЙҡѸҡЙɗѸٔॸٚ.
44ॸ“Mana imapis cag tsunyag jircachömi
unay Israel runacunaga ‘tabernäculu’ॹn 51ॸTsaynö
nircurmi Esteban nirgan:
ningan tolduta puritsiyargan tsaychö “Gamcunapis unay mana alli cag Israel
Tayta Diosman mañacur adorayänanpä. runacunanöllam Espiritu Santupa
Tsay tabernäculutaga rurayargan contran imaypis caycäyanqui. Chucru
Moisesta Tayta Dios tantiyatsingannöllam. shongu carmi munayangayquinölla
45ॸTsaypita unaytanam tabernäculuta cawaycäyanqui. Tsaynölla imayyagrä
apacurcur Josuewan Israel runacuna Tayta Diosta mana cäsur payman mana
yaycayämurgan auningan marcacunaman. yäracog runacunanö caycäyanqui.
Yaycayämuptinmi Tayta Dios cay 52ॸ¿Manacu unay Israel runacunapis

marcacunachö täcog cag runacunata Tayta Dios cachamungan salvacogpä


gargurgan. Tsaynö gargurirnam tsay willacog profëtacunatapis chiquirnin
marcacunata Israel runacunata wanutsiyargan? Gamcunapis tsay

n॰7.44 Tabernäculu ninganga toldërawan rurashga iglesiash canä. Toldërallawan rurashga


captinshi Israel runacuna jucläpa aywarga pascasquir apayag. Maymanpis charga tsay
tabernäculuta armayag Tayta Diosta tsaychö mañacur adorayänanpä. Tabernäculupä masta
musyanayquipä liyinqui Exodo capïtulu 26 y 27.
259 ȸƄæȸϘґॷ7ٍॷ8

castallapita carmi Tayta Dios Estebanpa ayanta pampayargan feyupa


cachamungan salvamagnintsic llaquicuywan wagarnin.
Jesucristutapis autoridäcunaman
entregayargayqui wanutsiyänanpä. Jesucristuman criyicogcunata
53ॸ¡Angelnincunawan chiquiyangan
mandamientuncunata Tayta Dios Estebanta wanutsiyangan junagpitaga
apaycätsimuptinpis manam ni Jesusman criyicogcunata pasaypa
imallapäpis cäsucuyanquitsu!” gaticacharnam gallaycuyargan gargur
ushacätsiyta munar. Tsaynö captinmi
Estebanta runacuna wanutsiyangan tsay criyicogcunaga wacpa caypa
54ॸTsaypitanam tsaynö Esteban geshpir aywacuyargan Judea y Samaria
ningancunata wiyaycur autoridäcuna provinciacunapa. *Apostolcunallanam
pasaypa ajacurcuyargan. 55ॸPeru Jerusalenchö quëdacuyargan.
Estebantaga Espiritu Santo ricatsiptinmi 3ॸSaulunam Jesusman criyicogcunata

ciëluchö ricasquirgan chipipiycag Tayta wayin wayinrä ashir gallaycurgan


Diospa derëcha cag lädunchö Señor taringan cagtaga warmitapis ollgutapis
Jesucristo caycagta. 56ॸTsaynam tsayta carcelman wichgatsirnin.
ricaycur nirgan: “¡Ciëlu
quicharaycämogtam ricaycä! Tayta Samaria provinciachö Jesucristupä
Diospa derëcha cag lädunchömi Señor Felipe willacungan
Jesucristo caycämun” nir. 4ॸJerusalenpitageshpegcunaga maychö
57ॸTsaynö niptin paycunaga tsaychöpis willacuyarganmi Jesucristo
rinrincunatapis tsapacurcuyarganmi salvacog canganta. 5ॸTsaynömi
mastaga wiyayta mana munar. Tsaypita paycunawan juntarag Felipipis geshpir
pasaypa rabyarnam gayararnin Samaria provinciapa juc marcaman
Estebanman tsaregna cörricuycuyargan. aywacurgan. Tsaychömi runacunata
58ॸNircur marcapita jipisquirmi willacurgan Tayta Dios salvacogta
samgayargan. Tsay samgayänanpä cachamunganta. 6ॸTsaynömi Jesucristupa
contrag runacunam röpancunata poderninwan milagrucunatapis Felipe
jipiscärir paytacuyargan Saulo jutiyog rurargan. Tsayta ricarmi
jövinman.ॹo willacungancunatapis atsca runacuna
59ॸPaycuna samgaycäyaptinmi Esteban chasquicuyargan. 7ॸTsaynömi
Jesucristuman mañacurgan caynö: Jesucristupa poderninwan supay
“Señor Jesus, ñöpayquiman geshyatsingan runacunatapis allïtsirgan.
apacallämay” nir. 60ॸTsaypita Tsaynö allïtsiptinmi *supaycuna
gonguricuycurnam llapan callpanwan gayararrä runacunapita yarguyargan.
nirgan: “¡Cay samgaycäyämag Tsaynömi atsca ratacunatapis y
runacunata perdonaycullay, taytay!” chancancuna, ricrancuna wanucashga
Nisquillarnam wanusquirgan. geshyagyashga runacunatapis allïtsirgan.

8
1,2ॸEstebanta wanutsiyanganta 8ॸTsaynö ruraptinmi tsay marcachö

ricaycurmi Sauloga cushicurgan. tagcuna pasaypa cushicuyargan.


Tsaynö wanuscatsiyaptinmi Tayta 9-11ॸTsay marcachömi cargan juc runa

Dios munangannö cawagcuna Simon jutiyog. Payga unaypita brüju

o॰7.58 Saulupa jucag jutinga Pablum. Liyinqui Hechos 13.9.


ȸƄæȸϘґॷ8 260

cayta yachacushga carmi Samaria inƿernuman apashunqui. 21ॸGamga


runacunata engañag väleg tucur. shonguyquichö mana alli yarpag
Ollgupis, warmipis, y wamracunapis cangayquipitam Diosnintsicpa
llapanmi Simon ningancunata cäsurnin poderninta chasquinquitsu.
niyargan: “Cay runataga Tayta Diosmi 22ॸLlutancunata yarpangayquipa

yanapaycan paypa poderninwan rantinga Tayta Diosman mañacuy


imaycatapis rurananpä” nirnin. perdonashunayquipä. Tsaynö mañacur
12ॸTsaypita Jesucristo salvacog rugacuptiquega capaz
canganta Felipe willacuptinnam ollgupis perdonashunquimanrä. 23ॸGamga
warmipis pay willacungantana envidiösu criyitsicog carmi llutan
chasquicurnin bautizacuyargan. rurayniquicunata mana jagirinquitsu”.
13ॸTsaychömi tsay brüju Simonpis 24ॸTsaynö niptinnam tsay brüju Simon

Jesucristuta chasquicurnin caynö nirgan: “Tsaynö captëga Tayta


bautizacurgan. Nircurmi milagrucunata Diosta rugacuycuyay mana
Felipe ruranganta ricar pasaypa castigaycamänanpä” nir.
espantarnin Felipiwanna cushishga 25ॸTsaychö runacunata cösa willapäcur

purirgan. yachatsicurirnam Juanwan Pedro


14ॸTsaypitaga Jerusalenchö caycag aywayargan Samaria provinciachö
apostolcunapis musyariyarganmi Diospa waquin marcacunapana Diospa alli
alli willacuyninta Samaria willacuyninta willacuyänanpä.
provinciachöpis runacuna cösa Tsaypitanam Jerusalenman
chasquicuyanganta. Tsaynam cuticuyargan.
Samariaman cachayargan Pedrutawan
Juanta. 15,16ॸPaycuna chaycurnam Etiopia nacion runa Jesucristuta
musyariyargan Jesuspa jutinchö chasquicungan
bautizacushgana caycarpis Espiritu 26ॸTsaypitanam Tayta Dios

Santutaga manarä chasquicuyanganta. cachamungan angel nirgan Felipita:


Tsaymi Pedruwan Juan Tayta Diosta “Jerusalenpita Gaza marcaman aywag
rugacuyargan paycunapis Espiritu nänipa ayway” nir. (Tsay nänega
Santuta chasquiyänanpä. 17ॸNircur tsunyag jircapam aywaraycan.)
maquincunata tsay llapan 27,28ॸTsaynam angel ningannö Felipe

criyicogcunapa umancunaman tsay nänipa aywaycar tincusquirgan


churaycuyaptin jinan öram Espiritu Etiopia nacionpita juc runawan. Payga
Santuta chasquicuyargan. Etiopia nacionchö reina Candacipa gellë
18,19ॸTsaynö Espiritu Santuta tsaragnin väleg runam cargan. Tayta
chasquiyanganta ricaycurmi tsay brüju Diosta adorag Jerusalenman
Simonga apostolcunata nirgan: “Tsay aywanganpitam tsay runaga
poderniquita ranticaycayällämay cuticuycargan beschacuna sutayangan
nogapis runacunapa umanman maquïta carrëtanchö, Bibliachö unay profëta
churaptï tsaynölla Espiritu Santuta Isaias gellgangancunata liyiraycar.
chasquicuyänanpä” nir. 29ॸTsaymi Felipita Espiritu Santo
20ॸTsaynö niptinmi Pedro nirgan: nirgan: “Ayway, witipay carrëtachö
“¿Imanirtä Diosnintsicpa poderninta aywaycag runaman” nir.
rantina canganta yarpaycanqui? Tsaynö 30ॸTsay ningannö aywarmi Felipe

yarpangayquipitam gellëniqui wiyargan tsay Etiopia runa Isaias


261 ȸƄæȸϘґॷ8ٍॷ9

gellgangancunata liyiraycar Nircur tsaychömi tsay runata Felipe


aywaycagta. Tsaymi Felipe tapurgan: bautizargan. 39,40ॸYacupita
“Jau amïgu, ¿tantiyanquicu tsay yargusquiyaptinnam Espiritu Santo
liyiycangayquita?” nir. Felipita jinallanchö illacascatsirgan.
31ॸTsaynö niptinmi tsay runa nirgan: Tsaypita Etiopia runaga Felipita
“Pipis mana tantiyatsimaptinga mananam ricargannatsu. Payta manana
¿imanöparä tantiyashä? ¿Gam manacu ricarpis cushishgam aywacurgan.
yarcarcamunquiman cayman Felipinam Azoto marcachöna
tantiyaycatsimänayquipä?” nir. ricacusquir marcan marcan purirgan
32ॸTsay runa liyiycanganga caynömi Diospa alli willacuyninta willacurnin
gellgaraycargan: Cesarea marcaman changanyag.

Jesucristuta Saulo chasquicungan


“Wanutsiyänanpä üshata
(Hechos 22.6-16; 26.12-18)
apayangannömi payga apashga

9
canga. 1,2ॸTsayyagnam Sauloga Jesusman

Millwanta rutuyaptin üsha mana criyicogcunata wanutsiyta


gayaragnömi payga upällalla munarnin aywargan mandacog cag
canga. sacerdötiman ordenninta mañag.
33 Burlacur manacagta niyaptinpis Ordenta goycuyaptinnam
pipis manam favornin *goricäcuyänan wayicunaman chaycur
sharcungatsu. warmitapis ollgutapis prësur apayargan
Salvacogta wanutsirnin alläpa cag Jerusalenman.
jutsatam rurayanga”. 3ॸTsay ordenwan Damasco marcaman

yaycuraycaptinnam illagpita payman


34ॸTsaynam tsay Etiopia runa Felipita ciëlupita chipicyaycamurgan. 4ॸTsaynö
tapurgan: “Tantiyaycatsillämay, taytay. chipicyaycamuptinmi patsaman Saulo
Profëta Isaias cayta gellgar ¿pipätä ishquisquirgan. Tsaychönam wiyargan
gellgargan, quiquinpäcu o jucpäcu?” ciëlupita caynö nimogta: “Saulo, Saulo,
35ॸTsaymi Felipe tantiyatsirgan tsay ¿imanirtä nogaman criyicamogcunata
liyiycangan Señor Jesucristupä chiquir gaticachaycanqui?” nir.
gellgaraycanganta y paylla runacunata 5ॸTsayta wiyaycurnam Saulo tapurgan:

salvananpä Tayta Dios cachamunganta. “¿Pitä canqui, taytay?”


36ॸTsaypitanam aywaycäyanganchö Niptinnam nimurgan: “Nogaga
yacuta tariycurnin tsay Etiopia runa Jesusmi cä. Nogaman criyicamogcunata
nirgan: “Caychö yacu caycaptinga gaticacharnin nogatam
¿manatsurä juclla chiquiycämanqui. 6ॸCanan sharcur
bautizaycallämanquiman, taytay?” nir. aywaycangayqui Damasco marcaman
37ॸ[Tsaymi Felipe nirgan: “Llapan sïgiy. Tsayman chaycuptiquim
shonguyquiwan rasunpa criyicuptiquega niyäshunqui imata ruranayquipä
bautizashayqui ari”. cagtapis” nir.
Tsaynö niptinnam Etiopia runa 7ॸSauluwan aywag runacunaga tsaynö

nirgan: “Criyillämi Jesucristo Tayta parlamunganta wiyarpis manam pitapis


Diospa tsurin canganta” nir.] ricayargantsu. Itsanga feyupam
38ॸTsaynam aywaycangan carrëtanta mantsacäyargan. 8ॸTsaypitaga Saulo
ichiscatsir yacuman yarpuyargan. gaprayashganam sharcurgan. 9ॸTsaymi
ȸƄæȸϘґॷ9 262

paywan aywag runacunallana nirgan: “Waugi Saulo, shamuycaptiqui


jancharcur chätsiyargan Damasco nänichö yuripäshogniqui Señor Jesusmi
marcaman. Tsaychö quimsa junagmi cachamashga gapra caycangayquipita
gaprayashgalla cacurgan. Manam allïtsinäpä y Espiritu Santupa
pachatapis micurgantsu ni yacutapis poderninwanna canayquipä” nir.
upurgantsu. 18ॸTsay Ananias parlayta
10ॸDamascuchömi cargan ushasquiptinmi jinan öra Saulupa ñawin
Jesucristuman criyicog Ananias jutiyog tsaparag shicwasquiptin
runapis. Paytam Jesucristo yuripaycur ricachacusquirgan. Nircur tsay örallam
nirgan: “¡Ananias!” bautizacurgan. 19ॸTsaypita pachan
Niptinmi pay nirgan: “Caychö micurcuptinnam callpan yuririrgan.
wiyaycällämi, taytay” nir. Nircur tsay Damasco marcachö atsca
11ॸTsaynö niptinmi Jesus nirgan: junagrämi Jesusman criyicogcunawan
“Canan ayway ‘Derëcha’ ningan cällipa. goyargan.
Judas jutiyog runapa wayinman
chaycurga tapucunqui Tarso marcapita Jesucristupä Damascuchö Saulo
Saulo jutiyog runapä. Tsay wayichömi willacur gallangan
Tayta Diosman pay mañacuycan. 20ॸTsaypitanam Saulo willacurna
12ॸMañacuycanganchömi ricashurguyqui gallaycurgan Israel runacuna
payman yaycurir gapra caycanganpita goricäcuyänan wayincunachö: “Jesusga
yapay ricananpä maquiquita payman rasunpa Tayta Diospa tsurinmi” nir.
churaycagta”. 21ॸTsaymi llapan wiyagcunaga
13ॸNiptinmi Ananias nirgan: “Payman espantashga “¿Imanö?” nir ricarar
aywaytaga mantsarïmi, taytay. Pï may niyargan: “¿Manacu cay runaga
runapis willayämashgam tsay runa Jesusman criyicogcunata
pasaypa wanutsiyämayta munar Jerusalenchöpis prësur imarrä cashga?
chiquiyämanganta. Tsaynömi ¿Manacu caymanpis shamushga
willayämashga Jerusalenchöpis paycunata prësu tsarircur mandacog
gamman criyicogcunata gaticachar sacerdöticunaman apananpä?” nir.
pasaypa maltratanganta. 14ॸCananpis 22ॸPeru Saulutaga imanö captinpis

mandacog sacerdötipa ordenninwanmi Tayta Diosmi cada junag yanapargan


cay marcaman shamushga gamman Jesucristo salvacog canganta mana
criyicogcunata prësur apananpä”. mantsacuypa willacunanpä. Tsaymi
15ॸTsaymi Jesus nirgan: “Imanö Damascuchö Israel runacuna pasaypa
captinpis ama mantsacuytsu aywaylla. yarpachacuyargan: “¿Cay runaga
Tsay runataga acrargö nogapä allitatsurä o mana allitatsurä
willacunanpämi. Paymi willapanga nicämantsicpis?” nirnin.
juclä nacion runacunata, puëdeg
autoridänincunata, y Israel Israel runacunapa maquinpita
runacunatapis. 16ॸPayga noga raycurmi Saulo geshpingan
mandangäcunata rurar imayca 23ॸTsaycuna päsariptinnam Israel
ñacacuytapis päsanga”. runacuna willanacuyargan Sauluta
17ॸTsaynam Ananias aywargan Saulo wanutsiyänanpä. 24ॸWanutsiyta munarmi
caycangan wayiman. Tsayman pagasta junagta paycuna shuyacuyargan
chaycurnam Saulupa umanta yataycur marcaman yaycuna portädachö. Tsaynö
263 ȸƄæȸϘґॷ9

wanutsiyta munayangantaga Saulo Judea, Galilea, y Samaria


musyasquirganmi. 25ॸTsaymi juc pagas provinciacunachöpis criyicogcuna allina
Jesusman criyicogcuna Sauluta cawacuyargan. Cada junagmi
shicraman wiñarcur jatun murällaॹp yachacuyargan Señor Jesucristupa
jananpa wascawan cacharpayämurgan willacuyninta pay munangannöna
geshpicunanpä. cawayänanpä. Tsaynömi Espiritu Santo
tantiyatsiptin Jesucristuta mas atscagna
Saulo Jerusalenchö willacungan chasquicuyargan.
26ॸTsaypita Jerusalenman Saulo
chaycurnam Jesusman criyicogcunawan Lida marcachö Eneasta Pedro
imaycanöpa goricayta munargan. Peru allïtsingan
paycunaga llapanmi goricaytaga 32ॸMaytsaypapis Jesucristuman
mantsariyargan criyicog tucuycanganta criyicogcunata watucar purirmi Pedroga
yarpar. 27ॸTsaynö mantsariyaptinmi Lida marcamanpis chargan.
apostolcunaman Sauluta amïgun 33ॸTsaychömi tarirgan juc runa Eneas

Bernabe pushargan. Chaycatsirnam jutiyogta. Tsay runam pullan cuerpun


paycunata willapargan Señor Jesus wanushga captin puwag (8) wata
nänichö Sauluta yuripar parlapanganta. cämallanchö jitaräcurgan. 34ॸTsaynöta
Nircurmi willapargan Damascuchö tariycurmi Pedro nirgan: “Eneas, Señor
mana mantsacuypa Jesuspä Saulo Jesucristum allïtsishunqui. ¡Sharcur
parlanganta. 28ॸBernabe tsaynö gopiquita goriy!” nir.
willacuriptinrämi apostolcuna Sauluta Tsaynam Eneas jinan öra
chasquiyargan. Tsaypitanam sänuyashgana sharcurgan. 35ॸTsaymi
Jerusalenchö paycunawan Saulo Lida marcachö tärag runacuna y Saron
purirgan. Runacunatapis mana marcachö tärag runacuna tsay Eneas
mantsacuypam willapargan runa sänuna caycagta ricaycurnin
salvayänanpä Jesucristuta Tayta Dios Jesucristuta chasquicuyargan.
cachamunganta. 29ॸTsaychö griegu
idiöma parlag Israel runacunawanpis Wanunganpita Dorcas
rimanacurmi parlargan Jesucristupä. cawarimungan
Tsay runacunam itsanga wanutsiyta 36ॸTsay Pedro puringan witsanmi Jope

munayargan. 30ॸTsaynö wanutsiyta marcachö Dorcasॹq jutiyog warmipis


munayanganta musyasquirmi tsaychö Jesucristuman criyicog cargan. Tsay
criyicogcuna Sauluta apayargan Cesarea warmega imaypis allicunata rurarmi
marcaman. Tsaypitanam quiquinpa pobricunata yanaparnin cawag. 37ॸTsay
marcan Tarsuman aywacunanpä junagcunanam Dorcas geshyarnin
despachariycuyargan. cämaman ujurpog cagga wanucurgan.
31ॸTsay witsanga Jesusman Tsaynam ayanta armatsipacusquirna
criyicogcunata mananam autoridäcuna sutayargan altusman. 38ॸJope marcapita
prësu tsaritsiyargannatsu. Tsaynöpanam Lida marca cercallana captinmi Lidachö

p॰9.25 Unay tiempu Israel quinran marcacunaga entërunpa altuyag corralashgam cargan.
Tsaynöpam deƿendicuyag chiquinacuyangan marcacunapita. q॰9.36 “Dorcas” niyanmi
griegu idiömachöga y hebreu idiömachönam “Tabita” niyan. Tsay ishcan juticunaga “lluytsu”
ninanmi.
ȸƄæȸϘґॷ9ٍॷ10 264

Pedro caycanganta musyar ishcay 4ॸTsaynö niycuptin pasaypa

runacunata cachayargan payta rugar mantsacashga ricaraycanganchömi


pushayämunanpä. angelta tapurgan: “¿Imatatä
39ॸTsaymi Pedro paycunawan munallanqui, taytay?” nirnin.
aywargan. Chaycuptinnam Tsaynö niptinmi angel nirgan: “Tayta
päsatsiyargan Dorcaspa ayan Diosmi wiyashurguyqui
sutaraycangan cagman. Tsaychömi atsca mañacungayquita y pobricunata
viüdacunapis goriraycäyargan yanapangayquitam ricashurguyqui.
wagarnin. Tsay wagaycagcunanam 5ॸCananga Diospa willacuyninta

Pedruta ricatsiyargan tsay viüdacunata tantiyatsishunayquipä cachacuy


Dorcas cuyaparnin rurapangan runacunata Jope marcaman Pedruta
röpancunata. 40ॸTsaynam Pedro tsaychö pushayämunanpä. 6ॸPayga patsaraycan
caycagcunata wagtaman gargurir suëla rurag Simonpa wayinchömi. Tsay
gonguricuycur Tayta Diosman suëla rurag runapa wayinga lamar
mañacurgan. Mañacurirnam wanushga cuchunllachömi”.
caycag warmita nirgan: “¡Dorcas, 7ॸTsaynö nisquir angel

sharcuy!” nir. Tsaynö nisquiptinmi aywasquiptinnam Cornelio gayargan


wanushga caycanganpita juclla ishcay empliyäduncunata y Tayta
cawarircamur Pedruta ricärir Diosman mañacog juc yäracuy
jamarcamurgan. 41ॸPedro maquinpita soldädunta. 8ॸPaycunatam angel
tsarircurnam sharcatsirgan. ningancunata shumag willaparcur
Tsaypitanam wagtachö caycagcunata cachargan Jope marcaman.
Pedro gayargan Dorcas cawamunganta 9ॸTsaynam waraynin pullan junagnöna

ricayänanpä. caycaptin Corneliupa cachancuna


42ॸTsay cawarimungantaga runacuna marcaman yaycuraycäyarganna.
musyayargan entëru Jope marcachömi. Pedroga wayi jananmanmi yarcushga
Tsaynöpam Señor Jesucristuta atscag caycargan Tayta Diosman
chasquicuyargan. 43ॸTsay marcachö mañacunanpä. 10ॸAlmorzay öra
atsca junagrämi Pedro quëdacurgan captinnam Pedroga mallagacuycurgan.
suëla rurag Simonpa wayinchö. Tsaynö micuyta munar
shuyacuycangantam Tayta Diosman
Pedruta Cornelio gayatsingan mañacuycargan. Nicangantanam

10
1ॸCesarea marcachömi tärargan ricasquirgan ciëlu quicharaycämogta.
juc runa Cornelio jutiyog. Payga 11ॸTsaynam ciëlupita jatuncaray jacu

cargan “Italiano” ningan tröpapa nirag chuscun puntanpita watashga


capitanninmi. Tsay tröpachömi juc uraycämogta ricasquirgan. 12ॸÑöpanman
pachac (100) soldäducuna cargan. 2ॸTsay rataycuptin ricaycunanpänam canä
capitanga wayinchö castancunawan Israel runacuna mana micuyänanpä cag
wätaynincunawanpis Tayta Diosman imaycaläya animalcuna, pishgucuna, y
mañacurmi cawacog. Tsaynö alli hasta lätaypa puregcunapis.
cawacog cayninwanmi faltapacogcunata 13ॸTsaychömi Pedro wiyanä ciëlupita

imaycanwanpis yanapag. 3ॸJuc junagnam Tayta Dios caynö nimogta: “Pedro,


tardi mallway öranö caycaptin Cornelio tsaycunata pishtascärir micuy” nir.
ricasquirgan Tayta Diospa *angelninta. 14ॸTsaynam Pedro ninä: “Taytay,

Tsay angelmi nirgan: “¡Cornelio!” manam cay animalcunataga noga


265 ȸƄæȸϘґॷ10

micümantsu. Manachä imaypis runacunawan. Paycunawanmi


micurgötsu mana micuyänäpä aywayargan tsay Jope marcapita
niyämangayqui cagcunataga”. waquin criyicogcunapis.
15ॸTsaynö niptinnam yapay nimunä: 24ॸAywayanganpita warayninrämi

“Micunayquipä nicaptëga ¿imanirtä chäyargan Cesarea marcaman. Paycuna


mana micogga canquimantsu?” nir. chäyänanpäga castancunawan y
16ॸPedruta tsaynö quimsa cutim cuyanacungancunawanpis wayinchömi
ricatsir nimunä. Nircurnam Tayta Dios Cornelio shuyaraycäyargan Pedruta
tsay jacuta llapan animalcunatawan chasquiyänanpä. 25ॸChaycuptinnam
ciëlupa cutitsicurgan. Cornelio yargamurgan saludananpä.
17ॸTsaynam Pedro yarpachacurgan: Nircurnam maquinta tsogpacurcur
“¿Imapärä cayta ricatsimashga?” nir. Pedrupa ñöpanman gonguricuycurgan.
Tsaynö yarpachacuycaptinmi Cornelio 26ॸTsaymi Corneliuta Pedro nirgan:

cachacungan runacuna chäriyargan “Cornelio, sharcuy. Nogapis gamnö


posadaraycangan wayiman. runallam cä” nir.
18ॸChaycurnam tapucuyargan: 27ॸTsaypitanam Corneliuwan parlar

“Tapucuyälläshayqui, taytay. ¿Pedro wayinman yaycuycarna tarirgan atsca


caychöcu patsarällan?” nir. runacuna goricashga caycäyagta.
19ॸTsayyagga ricangancunatam Pedro 28ॸTsaynam Pedro nirgan: “Gamcuna

pasaypa yarpachacuycargan. Tsaynö musyayanquim üsücunachö Israel


yarpachacur caycaptinmi Espiritu Santo runacunawan juclä runacuna mana
payta nirgan: “Quimsag juclä mana juntacäyänäpä cagta ni
Israel runacunam ashiycäyäshunqui. wayincunamanpis mana yaycuyänäpä
20ॸRas sharcur yarpuy paycunawan cagta. Tsaynö caycaptinpis Tayta
aywanayquipä. Ama mantsariytsu. Diosmi revelamar tantiyatsimashga
Nogam paycunata cachamurgö” nir. mana Israel runacunamanpis chänäpä
21ॸTsaynam wayi jananpita cagta. 29ॸTsaymi gayatsimaptiqui juclla
yarpascamur tsay runacunata Pedro shamurgö. Canan mä, nimay ari imapä
nirgan: “Tsay ashiycäyangayqui runaga gayatsimangayquitapis, taytay”.
nogallächä callä. ¿Imallapätä 30ॸTsaymi Cornelio nirgan: “Chuscu

miñishtiyämanqui?” nir. junagnam canannö tardipaypa


22ॸTsaymi paycuna niyargan: “Capitan mañacuycaptï röpanpis chipipiptinrä juc
Cornelium cachayämashga gamman runa yuripämangan. 31ॸTsay runam
shayämunäpä, taytay. Payga alli runam. nimargan: ‘¡Cornelio! Tayta Dios
Tayta Diosta cäsurninmi runacunawanpis wiyashgam mañacungayquicunata.
allilla cawan. Tsaynö captinmi payta Ricashgam pobricunata
cuyayan Israel runacunapis. Gamta yanapangayquitapis. 32ॸCanan cachacuy
capitanpa wayinman pushayänäpäshi runacunata Jope marcachö caycag
Tayta Diospa angelnin yuripasquir Pedruta pushayämunanpä. Paymi
nishga. Tsayshi aywayculläshun Diospa tantiyatsishunqui Diospa willacuyninta.
willacuyninta yachaycatsinayquipä”. Y posadaraycan suëla rurag Simonpa
23ॸTsaynam tsay runacunata Pedro wayinchömi. Simonpa wayinga lamar
patsatsirgan posadarangan wayiman. cuchunchömi caycan’. 33ॸTsaynö
Tsaypita warayninnam Pedro nimaptinmi juclla cachacamurgä
aywargan Cornelio cachacungan pushaycayämushunayquipä.
ȸƄæȸϘґॷ10ٍॷ11 266

Shamungayquita pasaypam micuyargö y upuyargö. 42ॸNircurnam


cushicuyällä, taytay. Caychö maytsaychöpis runacunaman Señor
llapäcunam goricashga shuyaraycäyargö Jesus cachayämashga willacur
Tayta Dios nishungayquicunata musyatsiyänäpä wanushgacunata y
willapaycayämänayquipä”. cawaycagcunatapis paylla juzgananpä
cagta. 43ॸTsayta willacuycäyangänöllam
Corneliupa wayinchö Pedro Tayta Diospa willacognin unay
willacungan profëtacunapis Jesucristupäga
34ॸTsaynam Pedro parlar gallaycurgan willacuyargan: ‘Tayta Dios
caynö nir: “Tayta Diosga cachamungan salvacogta pipis
musyatsimashgam maytsaychö chasquicuptinga jutsancunapita
imaycaläya runacunatapis cuyanganta. perdonashgam canga’ nir”.
35ॸPayga cuyapanmi imayca ricog

runatapis munangannö cawag cagtaga. Mana Israel runacunapis Espiritu


36ॸMusyangayquinöpis Israel Santuta chasquiyangan
runacunamanmi Jesucristuta Tayta Dios 44ॸCorneliupa wayinchö Jesucristupä
cachamurgan alli willacuyninta Pedro willapaycaptinmi llapan
willacuptin chasquicogcuna Tayta goricashga caycag runacunaman
Dioswan allina cawayänanpä. Y Espiritu Santo chargan. 45,46ॸTsaychö juc
Jesucristullam pitapis maytapis idiömacunapa parlatsiptinmi Tayta Dios
juzganga. 37ॸJesucristo manarä willacur cuyacog canganta cushishgalla
gallaptinmi Juan Bautista Galilea alabayargan. Tsaynö parlayanganta
provinciachö runacuna wiyarnam Pedruwan aywag Israel
bautizacuyänanpä willacurgan. 38ॸTsay runacuna espantacur niyargan: “¡Mana
witsanmi Nazaret marcapita Jesuspis Israel runa caycäyaptinpis Tayta Dios
Tayta Diospa willacuyninta willacur paycunaman Espiritu Santuta
gallaycurgan. Payman Espiritu Santuta cachaycamushgam!” nir. 47ॸTsaynam
Tayta Dios cachamurgan, tsay tsay Israel runacunata Pedro nirgan:
poderwan imaycatapis allita rurananpä. “Nogantsicnö paycunapis Espiritu
Tsaynam marcan marcan purirgan Santuta chasquicuycäyaptinga juclla
geshyagcunata allïtsir, runacunapita bautizashun” nir.
supaycunata gargur, y imayca allicunata 48ॸNircurnam Jesucristupa jutinchö

rurar”. bautizacuyänanpä nirgan. Tsaypitanam


39,40ॸ“Nogacunam ricayargä Corneliuwan goricäyag runacuna
Jerusalenchö, Judea provinciachö, y Pedruta rugayargan juc ishcay
waquin marcacunachöpis Jesus llapan junagllapis paycunawan
rurangancunata. Y paytaga cruzchömi goyäriyänanpärä.
wanutsiyargan. Tsaypita quimsa
junagtaga Tayta Dios cawatsimurganmi. Mana Israel runacunapis
Tsaypitanam nogacuna cawaycagtana Jesucristuta chasquicuyanganta
ricayargä. 41ॸManam llapan runacunatsu Pedro willacungan

11
cawamunganta ricayashga, sinöga 1ॸMana Israel runacunapis Tayta

willacuyänäpä Tayta Dios Diospa alli willacuyninta


acrayämangan cagcunallam. Tsaymi chasquicuyangantaga Judea
wanunganpita cawamuptin paywan provinciachö musyariyargannam
267 ȸƄæȸϘґॷ11

apostolcuna y waquin criyicogcunapis. llapayquicuna imanöpa


2,3ॸTsaymi Jerusalenman Pedro salvacuyänayquipä cagtapis’ nir”.
cutiriptinna waquin Israel mayin 15ॸ“Tsaynö Cornelio parlar

criyicog cagcuna parlacachar niyargan: ushariptinnam nogapis Jesucristupä


“¿Imanirtä mana Israel runacunapa willapar gallaycurgä. Tsaychönam
wayinman yaycuyarguyqui y nogantsicman Espiritu Santo
paycunawan juntacarcurrä shamungannölla paycunamanpis
micuyarguyqui?” nir. chascamurgan. 16ॸTsay öram noga
4ॸTsaynö niyaptinmi imanir yarpacurcurgä Jesucristo caynö
aywangantapis Pedro willapar nimangantsicta: ‘Juan Bautistaga
gallaycurgan: 5ॸ“Jope marcachö Tayta yacullawanmi bautizargan runacunata.
Diosman mañacuycangächömi Tayta Diosmi itsanga Espiritu Santuwan
ricasquirgä jatuncaray jacunö chuscun bautizayäshunqui’ ninganta. 17ॸTsay
puntanpa watashga ciëlupita ningannöllam Jesucristuman criyicur
uraycämogta. 6ॸTsay jacuchömi canä yäracuynintsicpa Espiritu Santuta Tayta
mana micunapä cag imaycaläya Dios nogantsicmanpis cachamushga.
animalcuna, pishgucuna, y hasta Paycunamanpis tsaynölla
lätaypa puregcuna. 7ॸTsaypitanam cachaycämuptinga nogaga ¿pinatä cä
wiyargä ciëlupita caynö nimogta: Tayta Dios ruranganta
‘Tsaycunata pishtascärir micuy’ nir”. michäcunäpäga?”
8ॸ“Tsaynö nimaptinmi nirgä: ‘Manam 18ॸTsaynö Pedro willapäriptinnam tsay

cay animalcunataga noga micümantsu, parlacachagcuna shumag tantiyacurir


taytay. Imaypis manam micurgötsu cushicurnin niyargan: “Tsayöraga mana
mana micunäpä permitingayqui Israel runacunapis jutsancunata
ËǣËӕ͑ҡǣٔॸٚ. jagirirnin perdonta chasquirnam,
9ॸ“Tsaynö niptïnam ciëlupita yapay ¡Diosnintsicpa ñöpanchöna mana
nimargan: ‘Micunayquipä nicaptëga ushacag cawaychö cawayanga!” nir.
¿imanirtä mana micogga
canquimantsu?’ 10ॸTsaynö quimsa cuti Antioquiachöpis Jesucristuta
niscamarmi tsay jacuta ciëlupa runacuna chasquicuyangan
cutitsicurgan”. 19ॸEstebanta wanutsiyanganpitaga
11ॸ“Tsay öram patsaraycangä wayiman Israel runacunapa autoridänincuna
nogata ashiyämarnï chäyämurgan Jesusman criyicogcunata prësutsir
quimsa runacuna Cesarea marcapita. maltratarmi gallaycuyargan. Tsaymi
12ॸTsaynam Espiritu Santo nimargan Jesusman criyicogcuna Jerusalenpita
mana mantsacuypa paycunawan wacpa caypa geshpir aywacuyargan
aywanäpä. Y caychö caycag jogta Fenicia marcacunaman, Chipre islaman,
waugicunawanmi aywayargä. Llapämi y Antioquia marcamanpis. Tsay
tsay gayatsimagnï mana Israel runapa marcacunaman chaycurmi Israel
wayinman yaycuyargä. 13ॸTsaychömi mayincunallata willapäyargan
Cornelio willayämargan wayinchö salvayänanpä Jesucristuta Tayta Dios
Diospa angelnin yuripasquir caynö cachamunganta. Mana Israel
ninganta: ‘Cornelio, cachacuy Jope runacunataga manam pitapis
marcaman Pedruta pushayämunanpä. willapäyargantsu. 20ॸImanö captinpis
14ॸPaymi nishunqui wayiquichö Chipripita y Cirenipita Antioquiaman
ȸƄæȸϘґॷ11ٍॷ12 268

aywag criyicogcunam itsanga mana Tsaychönam Señor Jesuspa


Israel runacunatapis willacuyargan willacuyninta yachatsicogcunaman
Jesucristuta chasquicur salvacuyänanpä entregayargan paycunana muchuy
cagta. 21ॸPaycunatam Tayta Dios shumag tiempu chämuptin aypuyänanpä. Agabo
yanapargan tsaynö willacuyänanpä. ningannöllam rasunpaypapis muchuy
Tsaynöpam imayca llutan cargan rey Claudio Romachö maytsay
ruraynincunata jagirir Jesucristuta nacioncunata mandangan witsan.
atscag chasquicuyargan.
22-24ॸTsayta wiyarninmi apostolcuna Carcelchö Pedro wichgarangan

12
Jerusalenpita Bernabeta cachayargan 1ॸTsay witsanmi Jerusalenchö

Antioquiaman. Bernabega Jesusman criyicogcunata rey


Diosnintsicman shumag yäracog runam *Herodes prësutsir caycargan.
cargan. Payga Espiritu Santo 2ॸTsaychömi apostol Juanpa waugin

munangannömi imaypis cawacog. Santiagutapis espädawan


Antioquiaman Bernabe chaycurmi wanutsiyänanpä mandargan.
ricargan runacuna Jesucristuta imanö 3ॸSantiaguta wanutsiyanganta

chasquicuyangantapis. Tsaymi musyasquirnam Israel runacuna


cushicurnin paycunata masrä cushicuyargan. Tsaymi levadüraynag
valoratsirgan Jesucristo munangannö tantata micuyänan *Pascua ƿesta
imaypis cawayänanpä. Tsaychö Bernabe semäna Pedrutapis tsaritsirgan
shumag yachatsiptinmi mas atsca wanutsiyänanpä. 4ॸPedruta prësu
runacuna Jesucristuta chasquicuyargan. tsariscatsirnam Herodes wichgatsirgan
25ॸTsaypitanam Tarso marcamanna carcelman. Tsaychönam chunca jogta
Bernabe aywargan Sauluta (16) soldäducunata churargan chuscu
Antioquiaman pushamunanpä. chuscuyan trocanacur cuïdayänanpä.
26ॸAntioquiaman paywan cutiycurnam Herodespa yarpayninga cargan Pascua
juc wata entëru tsaychö ishcan ƿesta ushayrä Pedruta carcelpita
täräyargan runacunata yachatsirnin. jipisquir chiquegnin Israel
Antioquia marcachö runacunarämi autoridäcunaman entregaycuymi.
Jesusman criyicogcunata 5ॸAntis Jesusman criyicogcunaga

“Cristiänucuna” niyta gallaycuyargan. Pedro wichgaraycaptin Tayta


27ॸTsay junagcunam Tayta Diospa Diosmanmi pasaypa rugacur
willacognin profëtacuna Jerusalenpita mañacuycäyargan.
chäyargan Antioquiaman.
28-30ॸTsaychömi juc profëta Agabo Carcelpita Pedruta angel jipingan
jutiyogta Espiritu Santo musyatsirgan 6ॸIsrael
autoridäcunaga listunam
ima päsananpä cagtapis willacunanpä. caycäyargan waraynin Pedruta
Paymi willacur nirgan: “Feyupa wanutsiyänanpä. Payga cadinawan
muchuymi canga maytsaychöpis” nir. watashgam punuycargan ishcay
Tsaynö niptinmi Jesusman criyicogcuna soldäducunapa chöpinchö. Waquin cag
willanacuyargan imaycatapis soldäducunanam täpaycäyargan carcel
canganpita gorircur Judea provinciachö puncuchöna. 7ॸTsaynö caycaptinnam
criyicogcunaman apatsiyänanpä. Tsay Tayta Dios cachamungan angel
goriyangancunatam Bernabewan Saulo atsicyarrä Pedruta yuripasquir wap
apayargan Judea provinciaman. ricchascatsir nirgan: “¡Apurä sharcuy,
269 ȸƄæȸϘґॷ12

Pedro!” Niycuptin jinan öram Pedrupa payga canga? ¿Löcacu canqui o imam?”
maquinpita cadinacuna gotucasquirgan. nir.
8ॸTsaypitanam angel yapay nirgan: Niyaptinpis “Manam ari. ¡Rasunpaypa
“Ras wachacacuy. Llangiquitapis Pedrum caycan!” nirganmi.
jaticuy” nir. Jaticuriptinnam angel Tsaynam paycuna niyargan: “Manam
nirgan: “Punchuyquita jaticurcur payga canmantsu. Angel parlamog
gepalläta yargamuy” nir. imatachir wiyapacaycamurguyqui” nir.
9ॸTsaynam angelpa gepallanta Pedro 16ॸTsaynö ninacuyanganyagga

aywargan. Peru manam allillaga masrämi Pedro puncuta tacacur


cuentata gocurgantsu, suëñuycanganllata gayacurgan. Tsaypita quichasquir
yarpar rasunpaypa yarguycangantaga. Pedruta ricaycurnam itsanga espantacur
10ॸPäsarirgannam soldäducuna mantsacäcuyargan. 17ॸTsaynam
täpaycäyaptin ruri cag puncucunatapis. maquillanwan upällacuyänanpä sëñasta
Nircur wagta cag jërru puncuman rurapärirnin willapargan carcelpita
chäriyaptin tsay puncupis quiquillanmi imanöpa yargamungantapis.
quichacasquirgan. Tsaynam wagtamanna Tsaypitanam nirgan: “Carcelpita Tayta
yargusquiyargan. Tsaypitanam juc Dios jipimangantaga willapäyay
esquïnata aywaycäyaptinna angel Santiagutawan waquin cag
illacasquiptin japallanna ticrasquirgan. criyicogcunatapis” nir. Tsaypita
11ॸTsaynam sïga Pedro rasunpa yargurirnam aywacurgan
yarguycanganta tantiyasquir nirgan: jucläcunapana.
“Cananmi itsanga rasunpaypa musyä 18ॸPatsa wararcuptinnam Pedruta

Tayta Dios angelninta jipimänanpä cuïdag soldäducuna ima päsangantapis


cachaycamunganta. Tsaynö cachamurmi mana tantiyar quiquin pura
salvaycamashga Herodespa maquinpita tapunacuyargan: “¿Maytä Pedroga?”
y tsaynölla Israel autoridäcuna nirnin. 19ॸCarcelchö mana
wanutsiyämänanpä cagpitapis” nir. tariycuyaptinnam Herodes
12ॸTsaycuna päsanganta soldäduncunatawan maytsaypapis
tantiyacurirnam Pedro aywargan ashitsirnin cachargan yapay prësu
Marcospaॹr maman Mariapa wayinman. tsariyänanpä. Mana
Tsaychöga atscag goricaycurmi Pedrupä tsariycayämuptinnam quiquincunata
Tayta Diosman mañacuycäyargan. wanutsiyänanpäna nirgan. Tsaypitanam
13ॸTsay wayiman chaycur sawan puncuta Judea provinciachö caycanganpita
Pedro tacacusquiptinnam yargamurgan Herodes aywacurgan Cesarea marcaman
Mariapa empliyädan Rode jutiyog jipash, juc tiempupä tärag.
pï cangantapis ricananpä. 14ॸPedrupa
vozninta wiyaycurnam pasaypa Herodes wanungan
cushicurnin puncutapis manarä 20ॸCesareapa
lädun quinran Tiro y Sidon
quichapar cörrilla cutirgan puncuchö marcacunachömi muchuy cargan. Tsay
Pedro caycagta willacunanpä. runacunawan Herodes rabyacushga carmi
15ॸTsaynö willacuptinnam rurichö tsay marcacunaman micuyta apayänanta
caycagcuna niyargan: “¿Imanöpatä munargantsu. Tsaynam runacuna

r॰12.12 Marcospa jucag jutinmi cargan Juan. Tsay Marcosmi Jesucristupä gellgargan Mushog
Testamentuchö “San Marcos” ningan libruta.
ȸƄæȸϘґॷ12ٍॷ13 270

willanacuyargan Cesareaman Herodeswan yachatsicogcuna. Paycunam cayargan


parlag aywayänanpä. Tsayman Bernabe, “Yana Runa” ningan Simon,
chaycurnam rey Herodespa yanapagnin Cirenipita cag Lucio, Manaen, y Saulo.
Blasto jutiyog runawan amishtäta Manaenwan rey Herodesga tsay
rurayargan. Paynam Herodesman wayillachö shacshacogmi cayargan.
pushargan parlacäshir caynö ninanpä: 2ॸJuc junag Jesucristuman criyicogcuna

“Tiro y Sidon runacuna rugacuyanmi alli goricaycur mañacur ayunaycäyaptinmi


cawacuychöna cawacuyänayquipä”. Espiritu Santo nirgan: “Bernabetawan
21ॸTsaynam Herodes tsay Tiro y Sidon Saulutaga Tayta Diosmi acrashga alli
marcapita aywag runacunawan juc junag willacuyninta willacur puriyänanpä”
goricäyänanpä jitapargan. Tsay nir.
jitapangan junag ƿestamanrä camacashga 3ॸTsaynö niptinmi bendisarnin

captinmi llapan goricashga runacunata umancunaman maquincunata churaycur


parlapänanpä jaticurgan mas allin cag paycunata yanapananpä Tayta Diosman
röpanta. Nircurnam mandacur jamacuna mañacuyargan. Nircurnam cachayargan
*trönunman jamaycurnin runacunata Jesucristupä willacur puriyänanpä.
pasaypa shumag parlapaycamurgan.
22ॸTsaynö parlamunganta wiyaycurmi Jesucristupä Chiprichö Pabluwan
llapan runacuna gayararrä niyargan: Bernabe willacur gallayangan
“¡Cay parlamogga diosmi, manam 4,5ॸTsaypitanam Espiritu Santo
runallaga canmantsu!” nir. 23ॸTsaymi ningannö willacuyänanpä aywar
Herodes cushicurgan tsaychö runacuna Bernabewan Saulo chäyargan “Seleucia”
“Gamga Diosmi canqui” niyaptin “Tayta ningan marcaman. Marcostapis
Diosllata alabayay” ninanpa rantin. pushayarganmi yanapagnincunapä.
Tsaynö cushicunganpita jinan öram Tayta Tsaypitanam *büquiwan aywayargan
Diospa angelnin manana allïtsiypa Chipre islaman. Tsaypita Salamina
geshyatsirgan. Tsay geshyawanmi marcaman chaycurnam Israel runacuna
pachanta curu ushaycaptin wanurgan. goricäcuyänan wayicunachö Diospa
24ॸTsayyagnam Diospa alli willacuyninta willacuyninta willacur gallaycuyargan.
willacuyaptin maytsaychöpis runacuna 6ॸTsaynö willacur entëru Chipre

Señor Jesucristuta chasquicurnin marcacunapam puriyargan Pafos


atscagyäyargan. marcaman chäyanganyag. Tsaychömi
25ॸBernabewan Saulunam apayangan tariyargan Israel runa Barjesusॹt jutiyog
caridätaॹs Jerusalenchö criyicog brüjutapis. Payga “Diospa willacognin
pobricunata entregaycur Antioquiaman profëtam cä” nirmi runacunata pasaypa
cuticuyargan Marcosta pushacurcur. criyitsir ushag. 7,8ॸTsay brüjoga
amishtäta rurargan Chipre isla
Bernabetawan Sauluta Espiritu marcacunapa mandagnin Sergio
Santo acrangan Pauluwanmi. Sergio Pauloga alli

13
1ॸAntioquia
marcachömi yarpayyog runa carmi Bernabetawan
Jesucristuman criyicogcunachö Sauluta gayatsirgan Diospa
cayargan Tayta Diospa willacuyninta willacuyninta willapäyänanpä. Paycuna

s॰12.25 Tsay apayangan caridäpä masta musyanayquipä liyinqui Hechos 11.28-30.


t॰13.6 Barjesuspa jucag jutinmi cargan Elimas.
271 ȸƄæȸϘґॷ13

willapäyanganta shumag tantiyacurmi yachatsiyämänayquipä captinga


Jesucristuta chasquicuytana munargan. puntäcunaman shamusquir
Peru tsaynö chasquicuyta yachaycatsiyällämay” nir.
munaycaptinpis tsay brüjoga 16ॸTsaynam ñöpancunaman aywaycur

michäcurmi Sergio Paulo maquinta Pablo jayarirgan


chasquicunanta mana munargantsu. upällacuyänanpä. Nircurmi nirgan:
9ॸTsaynö michäcuptinmi Saulo “Israel runacuna y mana Israel
ajanargan. (Saulupaga jucag jutin runacunapis, cay yachatsicuyangäta
cargan Pablum.) Tsaynö ajanarnam shumag wiyayämay. 17ॸTayta Diosmi
Espiritu Santo yanapaptin tsay brüjuta unay *Abrahamta, Isaacta, y Jacobta
niycurgan: 10ॸ“¡Gamga ruraycanqui nirgan paycunapita miragcunata
Satanas munangantam! Tsaymi imaypis yanapananpä. Tsay
Diosnintsicpa contran caycanqui. ningannöllam Jacobpa willcancuna
¿Imanirtä Diospa willacuyninta Egiptuchöna mirayargan imaycayog
runacuna chasquicuyänanta ricacuyanganyag. Nircurnam Tayta Dios
michäcunqui? 11ॸTsaynö cangayquipitam milagrucunata rurarnin Egiptuchö
Tayta Diospa castïgunwan gaprayanqui. ñacacuypita jipimurgan. 18ॸTsaypitam
Manaran atsicyag patsata ricanquirätsu” chuscu chunca (40) watantin tsunyag
nir. jircacunachö puriyargan. Tsaynö purir
Tsaynö nisquiptinmi jinan öra tsay Tayta Dios ningancunata mana
brüju gapra ticrasquirgan. Tsaynam tsay cäsucuyaptin pay castigarpis manam
brüju rugacurgan pillapis mayllapis ushacätsirgantsu. 19ॸTsaypitanam
jancharcur wayinman pushaycunanpä. ‘*Canaan’ ningan marcacunaman
12ॸTsaynö gaprayanganta ricaycurmi chätsirgan. Tsayman chaycatsirnam
Sergio Paulo espantacurgan Diosnintsic ganchis (7) puëdeg marcacunata
rasunpaypa poderyog canganta y jinan ushacätsiyänanpä Tayta Dios
öram Jesucristuta chasquicurgan. yanapargan. Tsaypitanam paycunata
tsay marcacunata raquinacuyänanpä
Pisidia provinciachö Pablo entregargan. 20,21ॸTsay llapancuna
yachatsicungan päsargan chuscu pachac pitsga chunca
13ॸTsaypitanam büquiman yarcurcur (450) watacunachöran”.
Pablo aywargan yanapagnincunawan “Tsaypitanam tsay runacuna
Pafos marcapita Panƿlia provinciachö quejanacuyaptin arreglananpä Tayta
Perge marcaman. Tsaychö paycunata Dios churargan juezcunata. Tsaynam
jagiriycurmi Marcos cuticurgan willacognin profëta Samuel witsanna
Jerusalenman. 14ॸPabluwan Bernabega juezcuna cananpa rantinga Tayta Diosta
aywacuyargan Pisidia provinciachö cag rugacuyargan reynincuna
Antioquia marcamannam. Tsaychönam churapänanpäna. Tsaymi rey cananpä
*säbadu jamapay junag captin Tayta Dios churapargan unay
paycunapis Israel runacuna Benjaminpa miragnincunapita Cis
goricäcuyänan wayiman aywayargan. jutiyog runapa tsurin Saulta. Paymi
15ॸTsaychönam Diospa palabranta liyir chuscu chunca (40) wata rey cargan.
ushasquir Bernabetawan Pabluta 22ॸTsaypitanam Saulta rey cayninpita

tsaychö yachatsicogcuna niyargan: jipisquir Tayta Dios troquin churargan


“Waugicuna, imallapis *Davidtana rey cananpä. Davidpäga
ȸƄæȸϘґॷ13 272

Tayta Dios caynömi nirgan: ‘Jesepa cawatsimurganmi. 31ॸCawascamurnam


tsurin Davidmi itsanga llapan atsca cuti Señor Jesus yuripargan
ningäcunata ruranga’ nir”. Galileapita Jerusalenman paywan pureg
23ॸ“Rey Davidpa miragnincunapitam runacunata. Tsay runacunam Jesus
Tayta Dios cachamurgan Israel cawarimunganta willacuraycäyan llapan
nacionman auningan salvacogta. Tsay runacunata”.
salvacogga Jesucristum. 24ॸJesucristo 32,33ॸ“Tsaymi nogacuna caychö

manarä willacur gallaptinmi Juan caycäyä Diospa alli willacuyninta


Bautista Israel runacunata willar nirgan: gamcunata musyatsiyänäpä. Salvacogta
‘Jutsayquicunata jagirir bautizacuyay’ cachamunanpä Tayta Dios Israel
nirnin. 25ॸTsaypita yapaypis Juan runacunata unay auningannöllam
Bautistaga caynömi nirgan: ‘Salvacog cananga Jesucristuta cawaritsimurnin
cangäta yarpaycäyaptiquipis manam cumplishga. Jesucristo salvacog rey
nogaga salvacogtsu cä. Runacunata cananpä cagtanam ishcay cag
salvananpäga jucrämi shamunga. Salmuchöpis gellgayargan Tayta Dios
Paymanga noga manam iwalätsu ni caynö ninganta:
imallanmanpis’ nir”.
26ॸ“Cananga Israel marca mayicuna y ‘Gamga cuyay tsurïmi canqui.
mana Israel runacunapis, shumag Cananmi rey canayquipä ningä
wiyayämay. Willacungäta chasquicurga cumplishga’ nir”.
llapayquipis salvacuyanquim.
27ॸJerusalenchö runacuna ni 34ॸ“Diospa palabran gellgaranganchö

autoridänincunapis manam mastapis caynömi nimantsic:


tantiyayargantsu salvamänantsicpä
Jesucristuta Tayta Dios cachamunganta. ‘Davidta auningäcunataga
Tayta Diospa willacognin profëtacuna llapantam cumplishä’ nir.
Jesucristupä gellgayangancunata cada
säbadu jamapay junagchö liyiycarpis 35ॸTsayauninganpämi Bibliachö juc
manam shumagga tantiyayargantsu, Salmutapis unay rey David caynö
sinöga yarpäyargan Jesucristo runalla gellgargan:
cangantam. Tsaynö mana tantiyarmi
Jesucristuta wanutsiyargan. Tsay ‘Cuyangayqui cagtaga manam
wanutsiyanganwanmi Tayta Diospa pamparanganllachöga
profëtancuna gellgayangan cumplirgan. jagirinquitsu, ni ayantapis
28ॸWanutsishga cananpä manam ni ima ismunanta manam
jutsantapis tariyargantsu. Tsaynö munanquitsu’.
jutsanta mana tariycarpis *Pilatumanmi
entregaycuyargan imayca 36ॸDavidga manam tsaynö gellgargan

jutsayogtanöpis wanutsishga cananpä”. quiquinpätsu. Payta pampaycuyaptin


29ॸ“Tsaycuna ruracanganwanmi ayanga ismurganmi. 37ॸPeru Jesuspa
llapanpis cumplirgan Tayta Diospa ayanmi itsanga ismushgatsu. Tayta Dios
willacognin unay profëtacuna niyangan. payta cawatsimushga captin tsaynöpam
Y cruzpita jipisquirmi Jesucristuta cumplishga rey David unay gellgangan”.
cuyag runacuna pampayargan. 38ॸ“Llapayqui waugicuna panicuna,
30ॸTsaypitaga Tayta Dios canan ningäta shumag tantiyacuyay.
273 ȸƄæȸϘґॷ13

Tayta Dios cawatsimungan Jesucristuta yachatsicuyninpä “Llullacogmi” nir


chasquicuyaptiquim jutsayquicunata contran sharcuyargan.
perdonayäshunqui. 39ॸTsaynö 46ॸTsaynö niyaptinmi Bernabewan

perdonayäshunquillam Moises Pablo mana mantsacuypa niyargan:


gellgangan leycunata cumpliyta mana “Israel runacuna cayaptiquim
puëdiyaptiquipis. 40,41ॸJesucristuta mana gamcunatarä puntata Diospa
chasquicog cagmi itsanga castigashga willacuyninta willapäyä. Tayta
canga. Tsay mana chasquicogcunapämi Dioswanna cawayänayquipä cagta
Tayta Diospa willacognin unay willapäyaptïpis gamcuna manam
profëtacunapis caynö gellgayargan: chasquicuyanquitsu. Tsaynö cayaptiqui
cananga juccunatana willapäyäshä.
‘Tayta Dios ninganta mana 47ॸLlapan runacunata willapäyänätam

cäsucogcuna, Tayta Diosga munan. Palabran


pasaypa castigashga cayänayquipä gellgaranganchöpis caynömi nican:
cagta musyayay.
Mana ichicllapis ‘Israel runacunaman willacuynïta
yarpäyangayquicunatam rurashä churargö llapan nacioncunaman
ËѸҡɗǣѸȍǣËֆ'͑ֆнӕɗЙ'ٔॸٚ. chätsiyänayquipämi.
Willapäyangayquita chasquicurmi
Tsaynam Bernabewan Pablo tsaynö maytsaychöpis runacuna
willapäcur niyargan: “Cuïdacuyay salvacuyanga’ nir”.
gamcunapis. Pagtatä Jesucristuta mana
chasquicuyangayquipita castigashga 48ॸTsaynö Pabluwan Bernabe

caycäyanquiman”. parlayanganta wiyarmi mana Israel cag


42ॸTsaynö nisquirmi goricäcuyänan runacuna pasaypa cushicuyargan,
wayipita yargucuyargan. Peru alli paycunapäpis salvacion canganta
yachatsicuyashga cayaptinmi paycunata tantiyarnin. Tsaymi Señor Jesusman
rugayargan jucag cag säbadupis yapay criyicurnin Tayta Dios acrangan
yachatsicuycuyänanpä. 43ॸGoricäcuyänan cagcuna willacuyninta chasquicuyargan
wayipita yargucuyaptinnam tsay Pisidia gloriachöna cawayänanpä.
provinciachö tärag Israel runacuna y 49ॸTsaynömi Diosnintsicpa willacuyninga

waquin jinan runacunapis Pablupa y tsay Pisidia quinran marcacunapa


Bernabepa gepanta atscag aywayargan. musyatsicush cargan. 50ॸTsaymi mandacog
Paycunatam Pablo valoratsirgan Israel runacunaga Diosman mañacog
cuyapäcog Tayta Diosman imaypis warmicunata y marca autoridäcunatapis
criyicur cawayänanpä. aquishaparnin sharcatsipäyargan
Bernabetawan Pabluta chiquiyänanpä.
Pisidia provinciachö mana Israel Tsaynö chiquiparninmi Israel runacuna
runacunatana Pablo yachatsingan Bernabetawan Pabluta garguyargan tsay
44ॸTsaypitayapay cag säbadu jamapay marcacunapita. 51ॸTsaynö garguyaptinmi
junagchönam tsay marcachö atsca chaquincunachö polvuta tapsicusquir
runacuna goricäyargan Diospa aywacuyargan caynö nir: “Willapäyangäta
willacuyninta wiyayänanpä. 45ॸTsaynö mana chasquicuyangayquichöga alƿn
goricäyanganta ricaycurmi mandacog quiquiquicunanam jutsayog cayanqui
Israel runacunaga Pablupa Tayta Dios castigayäshunayquipä”.
ȸƄæȸϘґॷ13ٍॷ14 274

Nisquirnam Iconio marcapana musyaycur geshpicuyanganchömi Licaonia


aywacuyargan. provinciaman chäyargan. Tsaypitanam
52ॸJesusman criyicogcunaga Espiritu aywacuyargan Listra marcaman, Derbe
Santo imaycachöpis yanapaptin marcaman, y tsay provinciachö mas
cushishgam cawacuyargan. waquin marcacunamanpis. 7ॸTsay
marcacunachöpis Diospa alli willacuyninta
Iconio marcachö Bernabewan Pablo willacuyarganmi.
Jesucristupä willacuyangan
Listra marcachö Pabluta
14
1ॸIconio marcachöna caycarnam
samgayangan
Bernabewan Pablo aywayargan
Israel runacuna goricäcuyänan wayiman. 8ॸListra marcachönam juc ratayashga

Tsaychö shonguncunaman yaycog runa cargan, yuringanpita pasaypapis


yaycog parlapaycuyaptinmi Israel mana pureg. 9ॸTsay runaga jamaraycargan
runacuna y mana Israel runacunapis Pablo parlangancunata wiyarmi. Tsayta
Jesucristuta chasquicuyargan. 2ॸTsaynö ricärir Pabloga tantiyasquirgan tsay runa
chasquicuyaptinmi waquin cag Israel Tayta Diosman yäracur allïrinanpä
runacuna ajanarnin mana Israel cagtam. 10ॸTsaymi llapan callpanwan
runacunata sharcatsipäyargan Jesusta nirgan: “¡Sharcurcur shumag ichiy!”
chasquicogcunata chiquiyänanpä. Tsaynö niycuptinmi wap ichircurnin
3ॸTsaychömi Bernabewan Pablo juc purir gallaycurgan. 11ॸTsayta ricaycurmi
ishcay semäna cayargan. Paycunaga quiquincunapa parlacuynincunachö
Diosnintsicman yäracurninmi pitapis runacuna cushicurnin niyargan:
mana mantsacuypa willacuyargan caynö: “¡Dioscunam runa tucuycullar
“Tayta Dios cuyapäcog carmi tsurin nogantsicman shayämushga!” nir.
Jesucristuta cachamurgan 12ॸBernabepämi yarpäyargan “Zeus”

salvamänantsicpä” nir. Tsay ningan diosnincuna canganta. Y


willacuyangan rasunpaypa canganta Pablupänam, willacog captin,
runacuna musyayänanpämi Bernabetawan yarpäyargan “Hermes” ningan
Pabluta Tayta Dios yanapargan diosnincuna canganta. 13ॸTsay Listra
milagrucunata rurayänanpäpis. marcaman yaycunachömi “Zeus” ningan
4ॸTsaychö Jesucristupä willacuyaptin diosnincunata adoracuyänan templu
runacunaga manam juc yarpayyogllatsu cargan. Tsay templuchö sirveg sacerdötim
cayargan. Waquin runacuna cushicuywan puncuman apamurgan waytan
apostolcuna parlayanganta wiyayaptinpis wallgashga törucunata. Tsaychömi llapan
waquincunaga contrancunam runacuna apostolcunata adorarnin tsay
sharcuyargan. 5ॸTsaymi tsay contrag törucunata rupatsipayta munayargan.
cagcunaga, Israel runacuna y mana Israel 14ॸTsaynö adorayta munayanganta

runacunapis, autoridäcunawan tantiyasquirnam Bernabewan Pablo


willanacuyargan Bernabetawan Pabluta pasaypa llaquinar jatiräyangan
samgaypa wanutsiyänanpä. 6ॸTsayta röpancunatapis rachiscäriyargan.ॹu

u॰14.14 Tsay witsanshi Diospa contran pipis parlaptin o ima llaquicuypis feyupa päsaptin
jatiraycäyangan röpancunatapis runacuna rachiyag. Tsay üsupita masta musyanayquipä
liyinqui Genesis 37.29,34; 44.13; Numeros 14.6; Josue 7.6; 2 Samuel 1.11; 2 Reyes 2.12; 5.7;
11.14; 22.11; Job 1.20; 2.12; Isaias 36.22,37; Jeremias 36.24; 41.5; Joel 2.13;
Marcos 14.63.
275 ȸƄæȸϘґॷ14

Nircurmi runacunaman aywaycur 21ॸTsay Derbe marcaman chaycurnam

niyargan: 15ॸ“¡Imapätä tsaycunata Diospa alli willacuyninta willacuyargan.


rurayanqui! Nogacunapis gamcunanö Tsaynö willacuyaptinmi atsca runacuna
runallam cayä. Gamcunaman Señor Jesusman criyicuyargan.
willagniquicuna shayämurgö tsay Nircurnam cutiyargan Antioquia, Listra,
dioscunata adorar llutanta y Iconio marcacunaman. 22ॸTsay
ruraycäyangayquicunata jagirir rasunpa marcacunaman chaycurmi Jesusman
cag cawag Diostana adorayänayquipämi. criyicogcunata valoratsiyargan Tayta
Paymi cay imaycacunata camargan, Diosman mana ajayaypa
ciëlutapis, cay patsatapis, lamartapis, yäracuyänanpä. Tsaynöpis shumagmi
llapan imaycacunatapis. 16ॸTayta Dios tantiyatsipäyargan Jesusman
munanganman cawayänayquipä cagta criyicuyanganpita imaypis runacuna
mana tantiyarmi quiquiquicuna chiquiyänanpä cagta. 23ॸTsaynöllam
munayangayquita rurar cawaycäyanqui. cada marcachö yachatsicogcunata
17ॸTsaynö cayaptiquipis Tayta Dios churayargan criyicogcunata
poderösu canganta musyatsicurmi mana ricayänanpä y shumag yachatsiyänanpä.
jagiriyäshurgayquitsu, sinöga imaypis Nircurnam ayunarnin Tayta Diosman
yanapayäshurguyquim. Pay mañacuyargan paycunata imaypis
tamyatsimuptinmi cosëchata alli yanapaycunanpä.
goriyanqui cushishga cawayänayquipä.
Tsaynöpam tantiyaycätsiyäshunqui Siria provinciachö Antioquiaman
cuyapäcog Dios canganta. Tsayta Bernabewan Pablo cutiyangan
shumag tantiyacur cananga paytana 24ॸTsaypita Pisidia provinciapa

chasquicuyay”. päsarnam chäyargan Panƿlia


18ॸTsaynö Pabluwan Bernabe provinciamanna. 25ॸTsaypita
niyaptinpis tsay runacuna paycunata päsagnönam Perge marcachöpis Diospa
diostanö adorayta munayaptin willacuyninta willacuyargan. Nircurnam
michaycuyänanpäga ajam cargan. aywayargan Atalia marcaman.
19ॸTsaypita waraynincunanam 26ॸTsaypitanam büquiwanna Siria

apostolcunata chiqueg Israel runacuna provinciachö Antioquia marcaman


Antioquia marcapita y Iconio marcapita cuticuyargan. Tsay marcapitam
chäyargan. Paycunam apostolcunapa Jesucristuman criyicogcuna paycunata
contran parlayargan runacunata puntata cachayargan maytsaypapis
aquishaparnin. Paycuna niyanganta willacur puriyänanpä. Tsaynö
cäsurnam runacuna Pabluta willacuyänanpämi Tayta Diosman
samgayargan wanushganö jitacagpä. mañacuyargan yanapananpä. 27ॸTsay
Nircur wanushgana canganta yarparmi Antioquia marcaman cutisquirnam
garachashga apaycur marca cuchunman Jesusman criyicogcunata gayatsirnin
jitasquiyargan. 20ॸTsaynam Jesusman cushicur willapäyargan caynö:
criyicogcuna jitaraycangan cagman “Willacuyninta willacuyänäpä
goricäyargan Pabluta apayänanpä. Diosnintsic shumagmi
Tsaynö juntaparaycäyaptinmi sharcurcur yanapaycayämashga. Tsaymi mana
tsay marcaman cangan cutiycurgan. Israel runacunapis chasquicuyashga.
Tsaypita warayninnam Bernabewan Paycunapis cananga Jesucristumannam
aywacuyargan Derbe marcaman. criyicuycäyan” nir.
ȸƄæȸϘґॷ14ٍॷ15 276

Tsaynö willacuyaptinmi llapancuna salvacuyänanpä Jesucristuta


pasaypa cushicuyargan. 28ॸPabluwan chasquicuyanganta. 5ॸTsaynam
Bernabega atsca quillacunam tsaychö Jesucristuman criyicog cag fariseo
criyicogcunata yachatsir cayargan. runacuna ichircur niyargan: “Manam
paycuna salvacuyangatsu Moisespa
Jerusalenchö apostolcuna leynincunata mana cumplirga ni
willanacuyangan cuerpuncunata mana señalacurga”

15
1ॸPabluwan Bernabe nirnin.
Antioquiachö caycäyaptinmi 6ॸTsaynö niyaptinnam apostolcuna y

Judea provinciapita criyicogcuna yachatsicogcuna goricäyargan tsay


chäyargan. Paycunam tsaychö señalacuy asuntuta parlayänanpä.
criyicogcunata caynö yachatsir 7ॸTsaychö rimanacur pasaypa

gallaycuyargan: “Moises gellgangan ley parlaycäyaptinmi Pedro nirgan:


ningannö *cuerpuyquicunata “Waugicuna, musyayanquim juc cuti
señalacurrämi salvacuyanqui” nirnin. mana Israel runacunaman willacuyninta
2ॸTsaynö llutanta yachatsicuyaptinmi musyatsicunäpä Tayta Dios
paycunawan Bernabe y Pablo pasaypa mandamanganta. Tsaynö mandamargan
rimanacuyargan tsay Judea paycunapis Señor Jesucristuta
provinciapita yachatsicogcunawan. chasquicur salvacuyänanpämi.
Tsaynö rimanacuyaptinmi Antioquiachö 8ॸMandamangannöllam tsay runacunapis

criyicogcuna Bernabetawan Pabluta Diospa willacuyninta willapaptï


niyargan: “Mejor aywacuyay chasquicuyashga. Tsayta musyarmi
Jerusalenman. Tsaychönam Diosnintsic Espiritu Santuta
apostolcunawan y mas yachatsicog paycunamanpis cachamushga. Nogantsic
waugicunawanpis shumag chasquicungantsicnöllam paycunapis
arreglayämunqui señalacunantsicpä o Espiritu Santuta chasquicuyashga.
mana señalacunantsicpä cangantapis”. 9ॸTsaynöpam musyantsic Jesucristuman

Tsaynö nirninmi mas criyicog criyicur yäracog cagta, Israel runa o


waugicunatapis acrayargan paycunawan mana Israel runa captinpis, Tayta Dios
Jerusalenman aywayänanpä. 3ॸTsay perdonar salvanganta. 10ॸTsaynö
aywarmi Fenicia y Samaria caycaptinga ¿imanöpatä mana Israel
provinciacunamanpis chäyargan. Tsay cagtaga: ‘Salvacuyänayquipäga Moises
marcacunachöpis musyatsicuyarganmi gellgangan leynincunatarä
mana Israel runacunapis paycuna cumpliyanquiman’ nishun?
willacuyaptin chasquicuyanganta. Tsaycunataga unay Israel runacunapis ni
Tsaynö willapäyaptinmi Jesucristuman quiquintsiccunapis manam cumpliyta
criyicogcuna cushicuyargan. puëdintsictsu. ¿Imanirtä Tayta Dios
4ॸJerusalenman chäriyaptinnam ruranganta manacagman churayta
Pablutawan Bernabeta chasquicuyargan munayanqui? 11ॸManam tsay leycunata
apostolcuna, yachatsicogcuna, y cumplingantsicpitatsu salvacuntsic,
Jesucristuman llapan criyicogcuna. sinöga Señornintsic Jesucristum
Tsaychönam Bernabewan Pablo cuyapämarnintsic salvamantsic
paycunata willapäyargan maypa tsaypa nogantsictapis y paycunatapis”.
puriyaptinpis Tayta Dios yanapanganta 12ॸTsaynö Pedro niptinmi tsaychö

y mana Israel runacunapis caycag runacuna llapan


277 ȸƄæȸϘґॷ15

upällacurcuyargan. Tsaynam pishtayangan aytsata mana


Bernabewan Pablo willapäyargan Tayta micuyänanpä, majaynagrä cagcuna
Diospa poderninwan mana Israel piwanpis mana cacuyänanpä, majayog
runacunachöpis milagrucunata cagcunapis juccunawan mana
rurayanganta. puriyänanpä, yawarnin mana yargushga
13ॸTsaynö willapayta ushasquiyaptinmi cag ashmacunapa aytsanta mana
Santiago nirgan: “Waugicuna, micuyänanpä, ni ima ashmapa
wiyayämay. 14ॸPedro willamarguntsic yawarnintapis mana micuyänanpä.
Tayta Dios cuyaparnin tsay mana Israel 21ॸTsaynö cawayänanpäga Moises

runacunatapis Jesucristuta chasquicog gellgangan leycunatam goricäcuyänan


cagcunataga salvangantam. 15ॸPedro wayicunachöpis cada säbadu jamapay
willapämangantsicnöllam Tayta Dios junagchö yachatsicuycäyan”.
willacognin unay profëtacunawanpis
willacatsirgan caynö: Mana Israel runacunaman cartata
apatsiyangan
16 ‘Israel nacionchö Davidpa 22ॸTsaynö Santiago nisquiptinnam
castanpita rey manana apostolcuna, yachatsicogcuna, y Señor
captinpis churashä paypita Jesucristuman llapan criyicogcuna
miragcunallapitam rey ishcay runacunata acrayargan
cananpä.ॹv Bernabewan Pablo Antioquiaman
17 Tsaynö rurashä Israel runacunapis y cutiyaptin wallquiyänanpä. Tsay
mana Israel runacunapis acrashga runacunam cayargan
nogaman yäracayämunanpämi. Judaswan Silas. Judaspa jucag jutinmi
Tsaynö ruraptïmi llapan cargan Barsabas. Paycunaga llapan
acrangä cag runacuna criyicogcunapita mas respëtuwan
salvacuyanga. ricashgam cayargan. 23ॸPaycunawanmi
18 Tsaynö päsananpä cagtam Tayta cartata apatsiyargan Antioquiachö
Dios unaypitapis criyicogcunaman. Tsay cartachömi
̲ӕѸֆҡѸɗ̲фǣ͑ҡѸɗËٔॸٚ. caynö nirgan:

19ॸTsaycunata yarparcatsirmi Santiago Antioquia marcachö cuyay


mastapis nirgan: “Tayta Dios tsaynö waugicuna panicuna, Siria y Cilicia
nicaptinga Jesucristuman criyicog mana provinciacunachöpis cuyay
Israel runacunatapis ama waugicuna panicuna:
pantatsishuntsu. Ni ama obligashuntsu:
‘Moises gellgangan leycunatarä Jerusalenchö apostolcuna y
cumpliyay salvacuyänayquipäga’ nirnin. yachatsicog waugiquicuna carmi
20ॸTsaypa rantinga antis llapan gamcunata saludayarniqui
criyicogcuna alli ricanacuyänanpä cartacarayämü.
cartata apatsishun. Tsay cartachö mana 24ॸNogacuna musyayargömi

Israel runacunata willashun waquin runacuna gamcuna cagman


*ïdulucunapa *altarninchö shamur llutancunata

v॰15.16 Davidpa mirayninpita rey sharcunanpä ninganga Jesucristum. Davidpa mirayninpita


Jesucristo yuringanta musyanayquipä liyinqui Mateo capïtulu 1; Lucas 1.60; 23.3.
ȸƄæȸϘґॷ15 278

yachatsiyäshungayquicunata. Manam 30ॸTsaynam tsay willanacuyangannölla

paycunataga nogacunatsu chuscun willacog waugicuna


cachayämurgö. Mana aywacuyargan Antioquiaman. Tsayman
cachaycäyämuptïpis paycunaga chaycurmi Jesucristuman llapan
gamcunata pantatsirmi llutancunata criyicogcunata musyatsir goriyargan
yachatsiyäshurguyqui: apayangan cartata liyipäyänanpä.
“Salvacuyänayquipäga 31ॸTsay cartata liyipäriyaptinmi

cuerpuyquicunatarä señalacuyay y llapancuna cushicuyargan.


Moises gellgangan llapan leycunatarä 32ॸTsaychö Judaswan Silas Diospa

cumpliyay” niyäshurniqui. willacognincuna carnam criyicogcunata


25-27ॸTsayta musyaycurmi shumag tantiyatsir valoratsiyargan
llapäcuna willanacuyargö gamcuna Tayta Diosllaman yäracurnin imaypis
cagman Judasta y Silasta cawayänanpä. 33ॸTsaychö paycunawan
cachayämunäpä. Paycunam juc ishcay junag goyäpäriyaptinnam
tantiyatsiyäshunqui cay cartachö Tayta Diosta agradesicurnin Señor
niyämungänölla. Bernabewan y Jesusman criyicog waugicuna
Pabluwanmi paycuna shayämunga. Judastawan Silasta despidicuyargan
Musyayangayquinöpis Bernabewan Jerusalenman cuticuyänanpä.ॹw
Pabloga wanuytapis mana 35ॸBernabewan Pablum itsanga

mantsariypam Señornintsic Antioquiachö quëdacuyargan waquin


Jesucristuta salvamänantsicpä Tayta criyicogcunawan Diospa alli
Dios cachamunganta willacuycäyan. willacuyninta yachatsir cayänanpä.
28,29ॸEspiritu Santum

tantiyatsiyämashga cuerpuyquicunata Pablo yapay willacog aywangan


mana señalacurpis salvacuyänayquipä 36ॸAntioquiachö unaymanpa carirnam
cagta. Tsaymi willanacuyargö Bernabeta Pablo nirgan: “Acu
ïdulucunapa altarninchö pishtayangan watucaramushunrä Diospa
aytsata mana micuyänayquipä, ima willacuyninta willapangantsic
ashmapa yawarnincunatapis mana marcacunachö waugicunata y
micuyänayquipä, yawarnin mana panicunata. Mä, ¿imanöshi caycäyan?”
yargushga cag ashmacunapa aytsanta nir.
mana micuyänayquipä, majaynagrä 37ॸTsaynö willanacurirmi Bernabega

cagcuna piwanpis mana pushayta munargan Marcosta. 38ॸPablum


cacuyänayquipä, y majayog itsanga Marcosta pushayta
cagcunapis juccunawan mana munargantsu, punta cag
puriyänayquipä. Cay cartachö aywaynincunachö Panƿlia provinciapita
niyämungäcunata cumplirninga allim jagiriycur aywacushga captin. 39ॸTsaynö
cawayanqui. Pablo apayta mana munaptinnam tsay
janan rimanacuyargan Bernabewan.
Tsayllatam niyämü cuyay Tsaynö rimanacurirnam Marcosta
waugicuna panicuna. Diosnintsic pushacurcur Bernabe büquiwan
yanapaycuyäshuy. aywacurgan Chipre islaman.

w॰15.33 Waquin unay cag gellgarangancunachöga willamantsic caynömi: “34 Silasmi itsanga
quëdacurganrä tsaychö” nir.
279 ȸƄæȸϘґॷ15ٍॷ16

40ॸTsaynam Pabluna Jerusalenpita tsaychö criyicogcuna pasaypa


Silasta gayatsimurgan wallquicunanpä. cushicuyargan. Y cada junagmi
Tsaychö Jesucristuman runacuna Señor Jesucristuta chasquicur
criyicogcunanam Tayta Diosman masrä atscagyäyag.
mañacuyargan tsay willacungan
marcacunaman cutiyaptin paycunata Pablo suëñuyninchö Macedonia
yanapananpä. 41ॸSiria y Cilicia runata ricangan
provinciacunachö marcacunaman 6ॸTsaypitam Pablo
chaycurnam Pabluwan Silas tsaychö wallquegnincunawan Asia
criyicogcunata yachatsir valoratsiyargan provinciaman aywayta munayargan
Tayta Dios munangannö shumag Diospa willacuyninta willacuyänanpä.
cawayänanpä. Tsaynö yarpaptinpis Espiritu Santo
manam tsaypa aywayänanta
Silastawan Pabluta Timoteo munargantsu. Tsaynam Frigia y Galacia
wallquingan provinciacunachö marcacunaman

16
1ॸTsaypitanam Derbe marcaman chaycuyarnin willacuyargan Tayta
Pabluwan Silas chäyargan. Diospa alli willacuyninta. 7ॸ“Misia”
Nircurnam Listra marcaman chäyargan. ningan provinciaman chaycurnam
Tsaychönam Timoteuwan aywayta munayargan Bitinia
reginacuyargan. Timoteupa taytan provinciamanna. Tsaypis Espiritu Santo
mana Israel runa captinpis mamanga manam munargantsu tsaypa
Israel castam cargan. Jesucristuman aywayänanta. 8ॸTsaynam Misia
criyicogcunam cayargan. 2ॸListra y provinciapa päsarnin chäyargan Troas
Iconio quinran marcacunachö marcaman.
criyicogcunapis parlayargan 9ॸTsaychönam suëñuyninchö Pablo

Timoteupäga alli jövin cangantam. ricargan Macedonia provinciapita juc


3ॸTimoteupa taytan mana Israel runa runa caynö rugaycagta: “Cayman
captin Israel runacuna musyayarganmi tsimpaycallämuy nogacunatawan
Timoteuta mana señalatsishga canganta. yanapaycayämänayquipä” nir.
Tsaymi Pablo señalatsirgan 10ॸPablo tsaynö ricanganta

wallquicuyta munar Israel marca nogacunataॹx willayämaptinmi


mayincuna mana jamuräyänanpä. tantiyasquiyargä tsay marcacunamanpis
4ॸTsaypita quimsancunanam marcan willacuyninta chätsiyänäpä Tayta Dios
marcan puriyargan Tayta Diospa munanganta. Tsaymi juclla
willacuyninta willacuraycar. Chäyangan alistacuyargä Macedoniaman
marcacunachömi apostolcuna aywayänäpä.
apatsiyangan cartata liyipäyargan Israel
runacunapa leynincunata llapanta mana Filipos marcachö willacuyangan
cumplirpis salvacuyänanpä cagta. 11ॸTsaynamTroas marcapita büquiwan
5ॸTsaynö shumag tantiyatsiyaptinmi aywar chäyargä “Samotracia” ningan

x॰16.10 Apostol Pablo Jesucristupa willacuyninta willacuptinmi cay libruta gellgag Lucas
chasquicurgan. Nircurmi Lucas compañargan Troas marcapita Macedonia provinciaman y
tsaypita waquin marcacunaman aywaynincunachöpis. Tsaymi Lucas gellgargan cay libruchö
“nogacuna” ningancunata.
ȸƄæȸϘґॷ16 280

*islaman. Tsaypita waraynin junagrämi ¡Paycunam gamcunata


chäyargä Neapolis marcaman. willapäyäshunqui imanöpa
12ॸTsaypita Macedonia provinciaman salvacuyänayquipä cagtapis!” nir.
päsarnam chäyargä Filipos marcaman. 18ॸTsaynö cada junag büllata rurar

Tsay marcaga cargan Roma runacuna gatiräyämaptinmi Pablo ajarnin tsay


täcuyänan marcam. Tsay marcachöga jipashchö supayta nirgan: “¡Señor
juc ishcay junagcunam goyäriyargärä. Jesucristupa poderninwanmi gam
13ॸTsaychö goyarmi musyayargä Tayta supayta gargü cay jipashpita
Diosman mañacuyänanpä Israel yargunayquipä!” nir. Tsaynö
runacuna mayu cuchullanman imaypis niycuptinmi jinan öra tsay jipashpita
goricäyanganta. Tsaymi säbadu supay yargurgan.
jamapay junag captin nogacunapis 19ॸTsaynam tsay jipashpa

tsayman aywayargä. Tsaychömi tsay patronnincuna gellëta manana


goricashga caycag warmicunata Tayta chätsipaptin prësuna tsariyargan
Diospa willacuyninta willapäyargä. Silastawan Pabluta. Nircurnam
14ॸTsay warmicunawanmi caycänä Tayta autoridäcunaman apayargan pläzachö
Diosta cäsucog Lidia jutiyog warmipis. llapan runacunapa ñöpanchö
Payga Tiatira marcapitam cargan. Y juzgayänanpä. 20-22ॸAutoridäcunaman
morädu fïnu tëlacunatam ranticog. apayaptinmi atsca runacunapis
Tsaychö Señor Jesucristo salvacog paycunata gatiräyargan. Chaycatsirmi
canganta Pablo parlapaptinmi tsay Pabluta tumparnin niyargan: “Cay Israel
warmi shumag tantiyacur Jesucristuta runacunam marcantsicchö runacunata
chasquicurgan. 15ॸTsaypitanam Lidia y llutanta yachaycätsin. Y nircurmi
castancunapis bautizacuyargan. yachatsicuycäyan Israel runacunapa
Nircurnam nogacunata rugacayämargan üsuncunata ruranantsicpä. Nogantsicga
caynö nir: “Nogacuna Jesucristuta Romano runa carnin manam tsay
chasquicushgana caycäyaptëga üsucunataga chasquipashwantsu.
wayïman aywayculläshun tsaychö Tsaynö yachatsicuyaptinmi runacuna
posadatsiyänäpä, taytay”. Tsaynö pasaypa rabyashga caycäyan” nir.
niyämaptinmi posadacuyargä paypa Tsaynö niyaptinmi tsay gatirag
wayinchö. runacunapis Pablucunapa contranna
sharcuyargan. Tsaymi autoridäcunapis
Silastawan Pabluta carcelman Pablupa y Silaspa röpancunata
wichgayangan llogticaratsir wirutsir ushayargan.
16ॸJuc cutinam Diosman 23ॸTsaynö wirurcatsirnam paycunata

mañacucuyänan mayu cuchunman carcelman wichgatsiyargan. Nircurnam


aywaycäyangächö tincucurcuyargä juc prësucuna cuïdag runata cösa
empliyäda jipashwan. Payga supaypa yätsiyargan següru catsiyänanpä.
poderninwanmi suertita gatipacog. Tsay 24ॸTsaynö niyaptinmi tsay carcelchö

jipashga cösa suertita ricapacurmi cuïdag runa wichgargan mas rurichö


patronnincunatapis pasaypa cag calapözuman. Nircurmi
rïcuyaycatseg. 17ॸTsay jipashmi chaquincunatapis uchcushga racta
nogacunata gayaraypa gayararrä parlar tablaman amutsiyargan.
gatiräyämargan: “¡Cay runacunaga 25ॸTsaypita pullan pagaschönöna

Tayta Diospa sirvegnincunam cayan! caycarnam Silaswan Pablo Tayta


281 ȸƄæȸϘґॷ16

Diosman mañacur cantayargan. Waquin wayinchö garargan. Jesucristuman


prësucunanam tsaynö cantayaptin criyicurninna Tayta Diosman
wiyaparäyargan. 26ॸTsay öram pasaypa yäracurninmi tsaychö llapan
patsa cuyur gallaycurgan. Carcelpa castancunawan pasaypa cushicuyargan.
cimientuncunapis shoglliptin carcel 35ॸWarayninnam autoridäcuna

puncucunapis jucllam wardiyacunata cachayargan prësucuna


quichacascärirgan. Prësucuna cuïdag runaman, Silastawan Pabluta
wataräyangan cadinacunapis cachaycuyänanpä negnin. 36ॸTsaymi tsay
pascacascärirganmi. 27ॸTsaynam cuïdag runa Pabluta willargan:
prësucunata cuïdag runapis patsa “Autoridäcunam willacatsiyämushga
cuyuptin ricchacarcamur ricargan gamcunata cachaycuyänäpä. Cananga
llapan puncucuna quicharar caycagta. aywacuyanquinash” nir.
Tsaymi prësucuna geshpiyanganta 37ॸTsaymi wardiyacunata Pablo nirgan:

yarpar espädanta jipirir quiquin “Romano runa caycäyaptïpis llapan


wanutsicuriyta munargan. 28ॸTsaynö runacunapa ñöpancunachömi
wanutsicuyta munaptinmi Pablo nogacunata wirutsiyämashga, maypita
gayacurgan: “¡Ama tsaytaga ruracuytsu! cayangätapis ni imata rurayangätapis
¡Llapäcunam caychö caycäyä!” nir. manarä juzgayämar. Tsaynö mana
29ॸTsaymi prësucunata cuïdag runaga tapuyämayllapam cay carcelmanpis
actsicurcur rurichö cag calapözuman wichgatsiyämashga. Cananga
cörrilla aywargan. Pabluwan Silas ¿runacunata mana musyatsiyllapacu
caycanganman yaycurirnam carcelpita gargarayämayta munayan?
mantsariywan tsuctsucyarnin Manam tsaypis tsaynötsu.
ñöpancunaman gonguricuycurgan. Quiquincunarä shayämutsun
30ॸNircurnam carcelpita paycunata jipirir wichgatsiyämangannölla
tapurgan: “¿Imatarä ruräman jipiyämänanpä”.
salvacunäpäga, taytay?” nir. 38,39ॸTsaynö niptinmi wardiyacuna
31ॸTsaymi Pabluwan Silas niyargan: autoridäcunaman cutiycurnin
“Señor Jesusman criyirnin yäracuy. willayargan Silaswan Pablo Romano
Tsaynö carninga gampis y wayiquichö mayincuna cayanganta. Tsayta
castayquicunapis criyicur musyaycurmi autoridäcuna
salvacuyanquim” nir.ॹy mantsarirnin aywayargan Pabluwan
32ॸNircur wayinman pushaycuptinnam Silas wichgaraycangan cagman caynö
tsay runata y castancunatawan willapar nirnin: “Roma mayïcuna cangayquita
tantiyatsirgan Jesucristulla salvacog mana musyarmi tsaynö
canganta. 33ॸTsaymi prësucuna cuïdag castigaycatsiyargö, taytay.
runaga Silastawan Pabluta jinan öra Perdonaycayällämay” nir.
jampipargan runacuna Nircurnam carcelpita jipirir
magayangancunata. Nircurnam pagas rugayargan tsay marcapita
öra Jesucristuta chasquicurnin paypis y aywacuyänanpä. 40ॸCarcelpita
castancunapis juclla bautizacuyargan. yargurirninnam Silaswan Pablo
34ॸTsaypitam micuyta cusnascatsir cuticuyargan Lidiapa wayinman.

y॰16.31 Tsay witsanga Jesucristuta papä chasquicuptinga warminpis tsurincunapis llapannam


chasquicuyag.
ȸƄæȸϘґॷ16ٍॷ17 282

Tsaychömi Jesucristuman llapan maytsaychöpis llutancunata


criyicogcunata valoratsiyargan Tayta yachatsicuyan. Cananga cä
Diosman imaypis yäracuyänanpä. nogantsicmanna chärayämushga
Nircurnam juclä marcapana runacunata llutancunata
aywacuyargan. yachatsiyänanpä. 7ॸJasonmi tsay
runacunata chasquipar wayinman
Tesalonica marcachö Pabluta posadatsishga. Paycunaga niyan
contrayangan Romachö mandamagnintsicpitapis mas

17
1ॸTsaypita Anƿpolis y Apolonia juc mandacog rey cangantam. Tsay
marcacunapa aywarmi mandacogga Jesus jutiyog runash.
Pabluwan Silas chäyargan Tesalonica Tsaynö nirninmi leynintsiccunataga
marcamanpis. Tsay marcachöga Israel cäsuyannatsu” nir.
runacuna goricäcuyänan wayi carganmi. 8ॸTsaynö niyaptinmi tsaychö caycag
2ॸMaychöpis aywangannömi Pabloga runacuna y autoridäcuna imanö
aywargan tsay goricäcuyänan caytapis mana camäpacuyargantsu.
wayimanpis. Tsaychömi quimsa 9ॸTsaynam imanö caytapis mana

jamapay säbadu yachatsicurgan caynö puëdiyaptinna Jasonwan waquin cag


nir: criyicogcuna gellëta garantiya
3ॸ“Diospa palabran gellgaranganchömi churaycur yarguyargan.
nimantsic salvamagnintsic wanunanpä
Pabluwan Silas Berea marcachö
canganta y cawamunanpä canganta.
yachatsicuyangan
Tsay gellgarangannöllam Jesusga
wanunganpita cawamushga. Tsaynöpam 10ॸTsaynam tsay Tesalonicachö

musyantsic Tayta Dios cachamungan Jesusman criyicogcuna Silastawan


salvamagnintsic canganta. Tsaymi noga Pabluta tsay tsacay
paypä willacur puriycä”. despachariycuyargan Berea marcaman
4ॸTsaynö shumag yachatsiyaptinmi geshpicuyänanpä. Tsay marcaman
waquin Israel runacunapis, mana Israel chaycurmi säbadu jamapay junag
runacunapis, y regishga rïca aywayargan Israel runacuna mañacur
warmicunapis Jesucristuta goricäcuyänan wayiman. 11ॸTsay Berea
chasquicuyargan. 5ॸWaquin cag Israel marcachö runacunaga manam
runacunam itsanga Silaspa y Pablupa Tesalonica marca runacunanötsu
contran sharcuyargan. Tsaymi mana alli cayargan. Paycunaga cushishgam
cawacog runacunata goriycur chasquicuyargan Pablo
Silastawan Pabluta contrayänanpä willacungancunata. Tsaychö cada
aquishapar niyargan. Tsaynam tsay junagmi Pablo yachatsicungancunata
mana alli runacunana mas atsca mana Diospa palabran gellgaranganman
alli mayincunata gorircur Jasonpa iwalatsiyag yachatsicuyangan rasunpa
wayinman yaycuyargan Silastawan canganta musyayänanpä. 12ॸTsaynö
Pabluta prësu tsariyänanpä. yachatsiyanganta tantiyarninmi
6ॸTsaychö mana tariycurnam Jesucristuman atscag runacuna
Jasontawan waquin cag criyicogcunata criyicuyargan, Israel runacuna y mana
autoridäcunaman garachashga Israel runacunapis. Tsaynömi
apayargan gayararrä: “Pabluwan y criyicuyargan regishga rïca
Silaswan pureg runacunam warmicunapis.
283 ȸƄæȸϘґॷ17

13ॸTsaypita Berea marcachöna Pablo ¿imatarä parlacunpis?” nir. Y


yachatsicuycanganta musyarirnam waquinnam niyargan: “Cayga mana
Tesalonica marcachö contran sharcog regingantsic dioscuna imapächir
runacuna Bereamanna aywayargan parlapaycämantsic” nirnin.
tsaychöpis Pablupa contran 19,20ॸTsaynö nirmi Pabluta apayargan

sharcuyänanpä aquishapagnin. “Areopago” ningan wayiman.


14ॸTsaychönam Jesucristuman criyicog Tsaychömi willanacuyänanpä yachag
waugicuna Pabluta jinan öra lamar runacuna imaypis goricäyag. Tsay
cuchunman geshpicunanpä runacunam Pabluta niyargan: “Gam
despachariycuyargan. Silaswan yachatsicuycarguyqui imaypis mana
Timoteunam Bereachö quëdacuyargan. wiyayangäcunatam. Tsay
15ॸLamar cuchunman chaycurnam yachatsicuycangayquitam nogacuna
wallquegnincuna Pabluta päsatsiyargan shumag musyayta munayä” nir.
Atenas marcaman. Tsaypitana 21ॸ(Atenas runacuna y tsaychö tärag

Bereaman cuticuyaptinnam Pablo jäpa runacuna mushog yachacuycunata


yätsirgan Silastawan Timoteuta pay parlacurmi tiemputa päsar goyäcuyag.)
caycangan cagman juclla 22ॸTsaynam parlanganta wiyayta

cachayämunanpä. munayaptin goricashga runacunata


Pablo nirgan: “Atenas runacuna, atsca
Atenas marcachö Pablo dioscunata adorayänayquipä
yachatsicungan altarnincunata rurayangayquitam
16ॸAtenas marcachö Silastawan ricargö. 23ॸTsay altarcunata ricapacur
Timoteuta shuyacuycarmi Pablo feyupa puriycangächömi ricargö juc puchachö
yarpachacur llaquicurgan maytsaychö caynö gellgaraycagta: ‘CAY ALTARGA
*ïdulucunata runacuna MANA REGINGANTSIC DIOSPÄMI’ nir.
adoraycäyanganta ricar. 17ॸTsaychö Cananga nogapis tsay mana
goricäcuyänan wayicunaman regiyangayqui Diospämi
aywaycurmi Israel runacunata y mana tantiyatsiyäshayqui”.
Israel runacunatapis tantiyatsirgan 24ॸ“Tsay Diosmi camashga cay patsata

Jesucristulla salvacog canganta. y llapan imaycacunatapis. Tsaymi


Cada junagmi pläzachö llapan munayninchö tsararaycan ciëlutapis y
runacuna wiyayänanpä yachatsicurgan cay patsatapis. Ama yarpäyaytsu runa
ïdulucunata adorayänanpa rantin rurangan templucunachö pay
Jesucristuta chasquicur Tayta täranganta. Tsay camacog Diosga
Diosllatana adorayänanpä. maytsaychöpis caycanmi. 25ॸManam
18ॸTsaynömi “Epicureo” y “Estoico” payga miñishtintsu runacuna imatapis
ningan creyenciacunata yachacog rurapäyänanta ni garayänanta.
runacunapis pläzachöga goricäyag. Nogantsictaga paymi camamagnintsic. Y
Tsaymi paycunawanpis Pablo payllam imayca chasquingantsictapis
tantiyatsinacur parlayargan Jesuspa alli camaripämantsic”.
willacuyninta. Tsaynöpis willapargan 26ॸ“Juc runallata camanganpitam

wanushgacuna cawayämunanpä maytsay nacioncunachö


cangantam. Tsaycunata tantiyatsir cawayänanpäpis miratsimarguntsic.
parlapaptinmi waquin runacuna Paymi destinamarguntsic maychö
niyargan: “Cayga yachag tucurnin täcunantsicpäpis y nircur imay
ȸƄæȸϘґॷ17ٍॷ18 284

wanunantsicpäpis. 27,28ॸCananpis pay Israel mayin runawan reginacuyargan.


mana yanapamashgaga manam Aquilaga cargan “Ponto” ningan
cawashwantsu. Tsaynö captinga provinciapitam. Warmin Priscilawan
Diosnintsic canganta Aquilaga tsayrämi Italia nacionpita
tantiyacunantsicpäga manam ajatsu. Corinto marcaman chäyashga
Unay juc marca mayiquicunapis alli caycäyargan. Tsayman aywacuyargan
yarpayyog cayninwan caynö nirmi llapan Israel runacunata Roma
gellgargan: ‘Llapantsictapis jucllayllam marcapita tsay mandacog Claudio
camamarguntsic’ nir”. yargucuyänanpä ordenashga captinmi.
29ॸ“Tsaynö paylla camaycämashgaga 3ॸPriscilawan Aquilaga carpa ruray

ama yarpäshuntsu örupita, gellëpita, o oƿciutam yachayargan. Pablupis tsaynö


imapitapis rurayangan imäjincunapis carpa rurayta yacharmi paycunawan
Dios canganta. 30ॸTsaynö ïdulucunapä arur quëdacurgan.
Dios canganta runacuna yarpäyaptinpis 4ॸCada säbadu jamapay junagmi Israel

Tayta Diosga cuyapäcog carmi runacuna goricäcuyänan wayiman


castigarganrätsu. Cananmi itsanga Pablo aywag. Tsaychömi Jesucristupä
llapan runacunata mandaycan tsay yachatsicurgan Israel runacunatapis y
ïdulucunata mana adoraypa payllata mana Israel runacunatapis.
cäsur cawanantsicpä. 31ॸTayta Dios 5ॸTsayman Macedonia provinciapita

munangannö mana cawagcunata juc Silaswan Timoteo chäriyaptinnam


junag juzgananpämi acrangan runata Pabloga aruynintapis jagirirnin cada
cachamunga. Tsay runa pï cangantapis junagpis Diospa willacuyninta willacur
musyanantsicpämi wanunganpita masrä gallaycurgan. Tsaynö willacurmi
cawatsimurgan”. Israel marca mayincunata tantiyatsirgan
32ॸWanunganpita cawamungan runapä Señor Jesucristo runacunata salvananpä
Pablo parlanganta wiyaycurmi itsanga shamunganta. 6ॸTsaychönam Israel
waquin runacuna burlacur asicuyargan. runacuna Pablupa contran sharcurnin
Waquin cag runacunanam niyargan: ashllir ushayargan. Tsaynö cayaptinnam
“Yapaypis cutiycallämunqui, taytay, röpanta tapsicurir Pablo nirgan:
mastapis tantiyaycatsiyämänayquipä” nir. “Jesucristuman mana criyicur
33ॸTsaypitanam tsay yachag runacuna cayangayquipitam quiquiquicuna
goricäyanganpita yargusquir Pablo jutsayog caycäyanqui Tayta Dios
aywacurgan. 34ॸTsaynö captinpis castigayäshunayquipä. Noga Señor
waquinga Pablo willapangancunata Jesucristupita willapangächöga manam
wiyacurmi criyicuyargan. Paycunachömi culpayognatsu callä
Dionisio jutiyog runapis cargan. Payga castigayäshuptiquipis. Gamcuna tsaynö
Areopago wayiman goricag autoridämi mana cäsucuyangayquipitam cananpita
cargan. Nircur Damaris jutiyog warmi y janamanga aywashä mana Israel
mas waquincunapis Pablo runacunamanna Diospa willacuyninta
willacungantam chasquicuyargan. willapäcunäpä”.
7ॸTsaypitanam Pabloga tsaynö
Corinto marcachö Pablo cangan nisquirnin juc Ticio Justo jutiyog

18
1ॸTsaypitanam Atenas marcapita runapa wayinman jegasquirgan
Pablo aywacurgan Corinto tsaychöna yachatsicunanpä. Tsay
marcaman. 2ॸTsaychömi Aquila jutiyog Justoga mana Israel runa caycarpis
285 ȸƄæȸϘґॷ18

Tayta Diosta adoragmi cargan. Paypa nirgan: “Si cay runa Roma
wayinga cargan Israel runacuna leynintsiccunapa contran rasunpaypa
goricäcuyänan wayipa ñöpallanchömi. rurashga captinga
8ॸTsay Israel runacuna goricäcuyänan niyämangayquicunata chasquïmanmi.
wayichömi juc mandacog Crispo jutiyog 15ॸQuiquiquicunapa üsuyquicuna

runa cargan. Paymi Pablo jananlla rimanacuyaptiquega manam


willacungancunata wiyar Señor imatapis musyayta munätsu. Tsaytaga
Jesucristuman criyicur bautizacurgan quiquiquicuna imanöpis arreglacuyay”.
wayinchö llapan castancunawan. Tsay 16ॸTsaynö nirmi despächunpita

mandacog tsaynö criyicunganta garguriycurgan. 17ॸTsaypitanam mana


musyarirnam Corinto marcachö waquin Israel cag runacuna tsay despächu
runacunapis Señor Jesucristuman puncuchö shuyaycur Sostenesta
criyicur bautizacuyargan. tsarisquir munaylla magayargan.
9ॸTsaypita juc tsacaynam Pabluta Sostenes Israel runacunapa mandagnin
yuripasquir Jesucristo caynö nirgan: captinmi Galiontaga mana imapis
“Pablo, mana mantsapaypa pitapis gocurgantsu.
maytapis alli willacuynïta willacuy.
10ॸNogaga gamta mana dejaypam Antioquia marcaman Pablo
yanapaycä cay marcachö imapis mana cutingan
päsashunayquipä. Nogaman criyicur 18ॸPabloga Corinto marcachö
chasquicayämänanpäga atsca unaymanparan tärargan. Tsaypitanam
runacunam caycäyan cay marcachö”. Jesucristuman criyicogcunapita
11ॸTsaynö niptinmi Corinto marcachö despidicusquir aywacurgan Priscilawan
Pablo tärargan juc wata jogta quilla y runan Aquilawan Siria provinciaman.
entëru, Diospa willacuyninta Tsaypa aywar Cencrea marcamanran
yachatsicurnin. chäyargan. Tsaychönam agtsanta
12ॸTsay witsancuna Galion jutiyog rutucurgan Tayta Diosta auninganta
runa Acayaॹz provinciapa mandagnin cumplinanpä.ॹa Y tsaypitanam büquiwan
caycaptinmi Pablupa contran Israel aywacuyargan.
runacuna sharcuyargan. Tsaymi Pabluta 19ॸEfeso marcaman chaycuyaptin

tsarisquir apayargan Galionpa Priscilawan Aquilaga tsaychö


despächunman. 13ॸTsaychömi tsay Israel quëdacuyarganmi. Tsayyagnam Pabloga
runacuna niyargan: “Cay runaga Israel runacuna goricäcuyänan wayiman
Romachö mandamagnintsic mana aywargan Jesucristo salvacog canganta
aprobangan mushog sectatam willapäcunanpä. 20ॸTsaynö shumag
yachatsicuycan. Tsaymi cay runata willacur yachatsicuptinmi tsaychö
gamman apayämurgö llutancunata goricag runacuna Pabluta rugayargan
yachatsinganpita castiganayquipä” nir. paycunawan unayrä quëdacunanpä.
14ॸTsaynam Pablo parlarcunan 21ॸTsaynö rugayaptinpis Pablum

caycaptin Israel runacunata Galion despidicurgan caynö nir: “[Cananga

z॰18.12 Acaya provinciachömi Corinto marca cargan. a॰18.18 Israel runacunapa


üsuncunachöga cargan juc tiempu Tayta Diosllaman yarpar agradesicuyänanpä y
mañacuyänanpä. Tsay üsuta cumplirmi agtsancunata mana rutucuyagtsu ni ima
shincatsicogtapis mana upuyagtsu. Tsay üsupä masta musyanayquipä liyinqui
Numeros 6.1-21.
ȸƄæȸϘґॷ18ٍॷ19 286

imaycanöpapis Pascua ƿestapä 28ॸTsaychögamana criyicog Israel


Jerusalenmanmi chänä.] Diosnintsic runacunatapis shumagmi tantiyatsirgan
munaptinga cutiramushämi Diospa palabran ninganmannö Jesuslla
watucagniquicuna gamcunaman”. salvacog canganta.
Tsaynö nirninmi büquiwan Efesupita
Pablo aywacurgan. 22ॸCesarea marcaman Efeso marcachö Pablo cangan

19
chaycurnam Jerusalenman aywargan 1,2ॸCorinto marcachöna Apolos

tsaychö Jesucristuman criyicogcunata caycaptinmi Antioquiapita


watucananpä. Tsaypitanam aywargan Pablo jircallapa aywargan Efeso
Antioquia marcaman. 23ॸTsaychö marcaman. Tsay marcachömi Juan
tärärirnam Galacia y Frigia Bautista yachatsingan criyicogcunawan
provinciacunapa yapay aywargan tsay tincurgan. Paycunatanam Pablo
quinran marcacunachö criyicogcunata tapurgan: “¿Gamcunaga Espiritu
yachatsirnin. Santuta chasquicuyarguyquicu?”
Niptin paycunanam niyargan:
Efeso marcachö Apolos willacungan
“Espiritu Santo ima cangantapis manam
24,25ॸTsay witsanmi Efeso marcaman musyayätsu” nir.
chargan Apolos jutiyog Israel runa. 3ॸTsaynam Pablo yapay tapurgan:

Payga cargan Egipto nacionchö “Tsayöraga ¿pipa yachatsicuynintatä


Alejandria marcapitam. Diospa willapäyäshurgayqui
palabranta cösa tantiyarmi shumag bautizacuyänayquipä?”
yachatsicurgan runacuna Tsaymi niyargan: “Juan Bautistapa
entiendiyänanpä. Tsaynö carpis yachatsicuynintam willapäyämashga
Jesucristupä Juan Bautista bautizacuyänäpä”.
willacungancunallatam masnin cagga 4ॸTsaymi Pablo nirgan: “Juan

musyargan. 26ॸTsay Apolos runaga Bautistaga runacunata bautizargan


pitapis mana mantsacuypam jutsancunata jagirirnin salvacog
willacurgan Israel runacuna shamogman criyicur yäracuyänanpämi.
goricäcuyänan wayichö. Tsaynö Tsay salvacogga Jesusmi” nir.
yachatsicungancunatam Priscilawan 5ॸPablo tsaynö niycuptinmi tsay

Aquila wiyayargan. Juan Bautista runacuna Jesucristuta chasquicur


yachatsingancunallata Apolos bautizacuyargan. 6ॸNircurnam
parlaptinmi paycuna wayincunaman paycunapa umancunaman Pablo
pushayargan Jesucristupita masta maquinta churarcur Tayta Diosman
tantiyatsinanpä. paycunapä mañacurgan. Tsay öram
27ॸTsaypita Acaya provinciaman Espiritu Santuta llapanpis
Apolos aywayta yarpaptinmi tsaychö chasquicuyargan. Y nircurmi juc
criyicogcunaga valoratsiyargan parlaycunapapis Tayta Diosta
aywananpä. Y nircur cartatapis alabayargan. 7ॸTsaychö Espiritu Santuta
gellgarcurmi apatsiyargan Acaya chasquicogcunaga chunca ishcaynömi
provinciachö Jesucristuman (12) cayargan.
criyicogcuna Apolos chaptin shumag 8ॸEfeso marcachö quimsa quilla

chasquicuyänanpä. Tsaychönam carirnam Pablo aywargan Israel


criyicogcunata shumag tantiyatsirgan runacuna goricäcuyänan wayiman.
Jesucristullaman yäracur cawayänanpä. Tsaychömi runacunata shumag
287 ȸƄæȸϘґॷ19

tantiyatsirgan Tayta Dios Jesucristuta tsurincunata pasaypa magar


salvacog cachamunganta. 9,10ॸTsaynö röpancunatapis rachir ushargan. Tsaymi
yachatsicuptinpis waquin runacunaga pasaypa yawarllana gallapachacar
manam chasquicuyta munayargantsu. ushashga tsay wayipita geshpicuyargan.
Tsay mana criyicog runacunam Pablo 17ॸTsaynö rurangancunata wiyar Efesuchö

yachatsinganta mana cäsuyänanpä Israel runacuna y mana Israel runacunapis


willapäcuyargan. Tsaynö cayaptinmi feyupam mantsariyargan. Tsaynöpam
Jesucristuman criyicogcunawan Pablo musyayargan supaycunata runacunapita
aywacurgan Tirano jutiyog juc runapa garguyänanpäga Jesucristuta
yachacucuyänan wayinman. chasquicogcunalla munayyog canganta.
Tsaychönam ishcay wata entëru cada Tsaymi maytsaychöpis runacuna
junag yachatsicurgan. Tsaynöpam Asia musyayargan Jesucristulla poderyog
provinciachö Israel runacuna y mana canganta.
Israel runacunapis wiyayargan 18ॸTsaynömi waquin runacuna

Jesucristupa willacuyninta. Jesucristuman criyicur chasquicogcunapis


11ॸTsaychömi Tayta Dios yanapaptin willacuyargan mana alli rurag cayanganta
imayca espantaypä milagrucunata Pablo llapan runacunapa ñöpancunachö.
rurargan. 12ॸTsaymi runacuna Nircurnam niyargan: “Cananga tsay llutan
päñuncunata o ima röpanllatapis ruraynïcunata jagirirgönam” nir.
Pabluman töpaycatsir geshyagcunaman 19ॸTsaynöllam brüjucunapis atsca magia

apayargan. Tsayta yataycurnam tsay libruncunata apayämurgan llapancunapa


geshyagcuna allisquiyargan y ñöpancunachö cayayänanpä. Tsay
supaycunapis runacunapita yarguyargan. librucunapa chaninta calculayaptin
13ॸWaquin mana criyicog Israel chargan juc pachac (100) arupacog
runacunaga puriyargan maytsay runacunapa ishcay wata entëru
marcacunapa runacunapita supaycunata gananciancunamanmi. 20ॸTsaynöpa
gargurmi. Tsaynö Jesuspa poderninwan Jesucristupa willacuynin maytsaymanpis
garguyanganta ricarmi Jesuspa jutinchö musyacaptinmi runacuna tantiyayargan
supaycunata garguyta munayargan. imaycapäpis Jesucristo munayyog
Tsay runacuna Jesucristuta mana canganta.
chasquicushga caycarpis caynömi 21ॸTsaypitanam Pablo yarpargan:

niyargan: “Pablo willacungan Jesuspa “Macedoniachö y Acayachö criyicogcunata


poderninwanmi garguyä cay runapita watucarirran Jerusalenman aywashä. Y
yarguyänayquipä” nir. tsaypitaran Roma marcamanga päsashä”
14ॸTsaynö rurayargan Eseva jutiyog nir. 22ॸTsaynö yarparmi Macedonia
Israel runapa ganchis (7) tsurincunam. provinciaman puntataga cachargan
Tsay Esevaga cargan mandacog Timoteutawan Erastuta. Peru quiquin
sacerdötim. 15ॸPaycuna juc cutichö tsaynö Pabloga Asia provinciachömi
garguyta munayaptinmi supay nirgan: unaymanparä quëdacurgan.
“Noga regïmi Jesusta. Tsaynömi Pablo
apostolnin cangantapis musyä. Efesuchö Pabluta contrayangan
Gamcunaga ¿pitä cayanqui nogata 23ॸTsaywitsanmi Efeso marcachö
gargayämänayquipäga?” nir. waquin runacuna feyupa rabyacuyargan
16ॸTsaynö nirmi tsay supay maltratangan Jesucristuman criyicuyänanpä Pablo
runa löcuyarnin Esevapa llapan willacuptin. 24ॸTsaychömi juc runa
ȸƄæȸϘґॷ19 288

Demetrio jutiyog gellëpita aläja rurayanganta mayaycur Pablo


rurapacog cargan. Payga rurargan parlacuyta munar tsayman aywayta
“*Artemisa”ॹb ningan ïdulupa munargan. Tsaynö aywayta
templuntanömi ichishagcunata. Tsay munaptinpis tsaychö criyicogcunam
rurayangan templucunata michäyargan mana aywananpä.
adorayänanpä rantiyaptinmi 31ॸWaquin autoridäcunapis, Pabluwan

Demetrioga arognincunawan cösa reginacushga carmi, willacatsiyargan


gellëta gänayag. atsca goricashga runacuna
25ॸTsaynam arognincunata goriycur caycäyanganman mana aywananpä.
Demetrio nirgan: “Gamcuna 32ॸTsay goricäyanganchömi waquin

musyayanquim cay oƿciuntsicwan cösa cag runacuna jucta jucta parlayargan.


gänangantsicta. 26ॸGamcuna Pasaypa büllata rurarmi gayararnin
ricayangayquinöpis y wiyangayquinöpis cayargan. Manam runacuna
tsay Pablo niyangan runaga tantiyayargantsu imapä tsayman
yachatsicuycan: ‘Runa goricäyangantapis. 33ॸTsaynam
rurangancunataga manam imatapis paycunapa janan parlacunanpä yarpar
adorantsictsu’ nirninmi. Tsaynö Israel runacuna Alejandro jutiyog
yachatsicur criyitsishga atscag runata llapancunapa ñöpancunaman
runacunatam. Manam cay Efeso apayargan. Alejandrunam
marcallachöpistsu tsaynö criyitsipacur ñöpancunachö maquinwan sëñasta
puriycan, sinöga entëru Asia provincia rurargan upällacuyänanpä. 34ॸAlejandro
quinranpis tsaynöllam. 27ॸRunacunata Israel runa canganta musyarninmi
tsaynö criyitsiptin cay tsaychö runacunaga masrä ishcay öranö
rurangantsiccunata mananam pipis büllata rurar niyargan yaparir yaparir:
rantimäshunnatsu. Tsaynömi Artemisa “¡Diösantsic Artemisa alli ricashga
diösapa templuntapis mana imapäpis catsun!” nir.
cuentayanganatsu. Tsaynö captinnam 35ॸTsaynö pasaypa gayaräyaptinnam

Artemisa diösantsictapis runacuna tsaychö juc respitashga autoridä


manana cäsuyanganatsu. ¡Paytaga runacunata upällatsir nirgan: “¡Efeso
maytsaychöpis runacuna imaypis runacuna! Maytsay runacuna
adorayashgam!” musyayanmi Artemisapa templun cay
28ॸDemetrio tsaynö niptinmi marcantsicllachö caycanganta.
arognincuna ajar gayaraypa niyargan: Tsaynöpis musyaymi junishpita warmi
“¡Artemisa diösantsic alli ricashga nirag rumi unyamunganta
catsun!” nir. tsararangantsicpis. 36ॸTsaytaga manam
29ॸTsaynö niyaptinmi Efeso runacuna pipis ñëgayta puëdintsu. Imanir
wacpita caypita pasaypa büllata rurar gayaräyangayquitapis mana
goricäyargan. Tsaynam Gayutawan musyaycarga upällacuyay. 37ॸGamcuna
Aristarcuta prësu tsarircur apayargan apayämungayqui runacuna manam
runacuna goricäyänan pampaman. imatapis templu imapitaga
(Gayuwan Aristarcoga Macedoniapita suwacuyashgatsu. Ni diösantsic
shayämurgan Pabluta compañarmi.) Artemisapä manam llutancunata
30ॸTsaynam runacuna tsaynö parlayashgatsu. 38ॸDemetriuwan y

b॰19.24 “Artemisa” ningan ïdulupa jucag jutinmi cargan Diana.


289 ȸƄæȸϘґॷ19ٍॷ20

arognincunawan cay runacuna 4ॸTsaypa päsacuptin

rimanacushga carga juezcunaman compañagnincunaga cayargan Pirrupa


quejacuyätsun paycuna arreglayänanpä. tsurin Sopater, Aristarco, Segundo,
39ॸY juc asuntucuna mas captinga llapan Gayo, Timoteo, Troƿmo, y Tiquico.
autoridäcunata gayaycatsimurmi Sopaterga Berea marcapitam cargan.
tsaycunataga abirwashun. 40ॸCaynö Aristarcuwan Segundoga Tesalonica
büllata rurar cayangayquipita, pagtatä marcapitam cayargan. Gayoga Derbe
Romachö autoridäcuna musyaycur marcapitam cargan. Timoteo, Troƿmo,
‘¿Imanirtä tsaynö büllayarguyqui y Tiquicunam Asia provinciapita
leynintsicpa contran?’ nicämashwan. cayargan. 5ॸPaycuna puntata aywarnam
Tsaynö tapumashgaga manam imata nogacunataॹc shuyäyämargan Troas
contestaytapis puëdishuntsu”. marcachö. 6ॸTsaypita levadüraynag
41ॸTsaynö niycuptinmi llapan tantata micuyänan *Pascua ƿesta
runacuna wacpa caypa aywar päsariptinnam Filipos marcapita
cuticuyargan. nogacuna büquiwan aywayargä Troas
marcaman. Tsaypita pitsga junagtanam
Macedonia y Acaya Troas marcachö puntata aywag
provinciacunaman Pablo aywangan waugicunata taripäyargä. Y tsaychömi

20
1ॸTsaypita tsay büllata quëdacuyargä llapäcuna juc semäna.
rurayangancuna
Pablo Euticuta cawaritsingan
päsaringanchönam Jesucristuman
criyicogcunata Pablo gayatsimurgan. 7ॸTroas marcachönam Jesucristuman
Nircurnam valoratsirgan runacuna criyicog mayïcunawan domingu junag
chiquiyaptinpis Diosnintsic goricäyargä Tayta Diosta alabar Santa
munangannölla imaypis Cënata micuyänäpä. Warayninga Pablo
cawacuyänanpä. Y tsaypitanam aywacunanna captinmi yachatsicurgan
paycunapita despidicurirnin pullan pagasyag. 8ॸTsay goriraycäyangä
aywacurgan Macedonia provinciapana. wayipa junishnin cag altuschömi atsca
2ॸMacedonia provinciachönam chiuchicuna atsicyar rupaycargan. 9ॸTsay
maytsay marcacunapa purirgan altuspa ventänanchömi juc jövin Eutico
Jesucristuman criyicogcunata valoratsir jutiyog jamaraycargan. Pablo unayyag
mana dejaypa yäracuyänanpä. yachatsicuptin tsay jövin punucarcur
Tsaypitanam päsacurgan Acaya caycanganta pasaypa punuy atipaptinmi
provinciaman. 3ॸTsaychömi quimsa tsay junish ventänapita jegacurpurgan
quilla cargan. Tsaypita Siria patsaman. Tsaypitaga wanushgatanam
provinciaman büquiwan cuticunanpäna jogarcuyargan. 10ॸTsaynam Pablo
caycarnam musyarirgan Acaya yarpusquir tsay wanushgana caycag
provinciachö tärag Israel runacuna jövinta margacurcurgan. Nircurmi
payta wanutsiyänanpä tsaychö goriraycagcunata nirgan: “Ama
willanacuyanganta. Tsayta mayarnam mantsacäyaytsu. Cawaycanmi” nirnin.
Siria provinciaman cuticurnin 11ॸTsaypitanam Pabloga cangan

chaquillapana aywar Macedonia altusman cutirgan Santa Cënachö


provinciapa päsargan. tantata paquipänacusquir micuyänäpä.

c॰20.5 Cay libruta gellgag Lucasmi apostol Pabluta yapay compañar aywargan.
ȸƄæȸϘґॷ20 290

Nircurnam patsa waranganyag cösa 22ॸ“Cananga Espiritu Santo

yachatsicusquir aywacurgan. musyatsimaptinmi Jerusalenman


12ॸTsaypitam Pablo cawaritsinganta aywaycä. Itsanga manam musyätsu
cushicur jövinta wayinman pusharcur chaycuptï ima päsamänanpä cagtapis.
aywacuyargan. 23ॸMay marcacunachöpis runacuna

carcelman wichgayämänanpä y
Troaspita Mileto marcaman ñacatsiyämänanpä shuyäyämangantam
Pablo aywangan itsanga Espiritu Santo musyatsimashga.
13ॸTsaypitanam Ason marcayag Pablo 24ॸPeru ñacatsiyämänan captinpis

chaquillapa aywargan. Nogacunanam manam llaquicütsu. Nogaga


büquiwan puntacuyargä Ason wanungäyagpis cumplishä Jesucristo
marcachöna Pabluwan tincuyänäpä. mandamangantam. Tsaymi nogaga
14ॸTsaychö llapäcuna goricasquirnam pitapis maytapis willapäshä paylla
aywacuyargä büquiwan Mitilene salvamagnintsic canganta”.
marcaman. 15ॸTsay marcapita yargurnam 25-27ॸ“Cananpitaga manam

waraynin junag päsayargä “Quio” maygayquipis ricayämanquinatsu.


ningan *islapa cuchunpa. Tsaypita mas Diospa willacuyninta gamcunachö
waraynin junagnam chäyargä Samos llapantam willapargö. Peru manam
islaman. Tsaypita Trogilio marcachö tsayllapistsu. Caway vïdächö gamcuna
punurcurnam juc junagtarä chäyargä raycur Diosnintsic munanganta
Mileto marcaman. 16ॸPentecostes cumplirmi imaycanö aycaycanöpis
ƿestapä Jerusalenman imaycanöpapis gamcunawan cawargö, tsayta ricar
Pablo chayta munaptinmi Efeso gamcunapis alli cawayänayquipä”.
marcamanga mana chayllapana 28ॸ“Tsaymi cananga gamcunana

päsacuyargä. shumag yachatsicuyänayqui Espiritu


Santo churayäshungayquinölla.
Efesupita yachatsicog waugicunata Jesucristuman criyicogcunata shumagmi
Pablo yätsingan ricayänayqui, juc alli mitsicog
17ॸMileto marcachönam Pablo üshancunata cuïdangannö. Tsay
gayatsimurgan Efesuchö criyicogcuna runacunapäwanmi Señornintsic
yachatsicogcunata. Jesucristo cruzchö wanur yawarninta
18ॸChaycayämuptinnam nirgan: “Cuyay jichashga. 29ॸJuc mitsicog üshancunata
waugicuna, gamcunaga musyayanquim jagiriptin atog yaycapagnömi
cay Asia provinciaman chämungä aywacusquiptëga criyitsicogcuna
junagpita imanö cangätapis. 19ॸIsrael yaycapäyanga, Señor Jesucristuman
runacuna chiquiyämaptinpis ñacarcur criyicogcuna llutancunatana
wagarcurpis Tayta Dios munangantam rurayänanpä. 30ॸTsaynönam
imaypis ruraycä. 20ॸManam Señor gamcunachöpis waquinniquicunaga
Jesucristupa alli willacuynintaga Dios munangannö
dejaycurgötsu. Siemprim yachaycätsirgö yachatsicuyänayquipa rantin
pläzacunachöpis y wayiquicunachöpis. llutancunata yachatsicurna gallayanqui
21ॸIsrael runacunata y mana Israel Jesusman criyicogcuna
runacunatapis willapar tantiyatsirgömi gatiräyäshunayquipä. 31ॸTsaynö mana
jutsancunata jagirir Señornintsic cayänayquipä shumag tantiyacuyay.
Jesucristuta chasquicuyänanpä”. Yarpäyay quimsa watantin junagpapis
291 ȸƄæȸϘґॷ20ٍॷ21

tsacaypapis llapayquita wagapaypa provinciaman aywag büquita.


shumag yachatsingäta”. Büquiwanna aywarmi Chipre isla
32ॸ“Waugicuna, ama gongayaytsu ñöpanpa päsayargä. Tsaynö aywarnam
Tayta Diospa willacuyninta yagäyargä Siriachö Tiro marcaman,
yachatsingäcunata. Gamcunawan tsaychö tsay büqui apangan
manana captïpis Tayta Dios imaypis cargancunata descargayänan captin.
yanapayäshunquim munangannö cawar 4ॸTsaynam marcaman yaycur

ñöpanman chäyänayquipä. Tsaynö Jesucristuman criyicogcunawan


yanapayäshunayquipämi imaypis tincurna paycunawan cayargä juc
payman mañacuycä”. semäna. Paycunata Espiritu Santo
33ॸ“Noga manam gamcunata tantiyatsiptinmi Pabluta niyargan
pobrëzaman churar gellëniquicunata ni Jerusalenman mana aywananpä.
röpayquicunata mañacurgötsu. 5ॸNircurnam tsay marcapita aywacuyaptï
34ॸMusyayangayquinöpis quiquï arurmi criyicog waugicuna, warmincunawan y
miñishtingäcunataga taricurgö, nogata wamrancunawanpis, lamar cuchunyag
compañamar yanapamagnïcunapäwan. churayämargan. Tsaychömi
35ॸGamcunapis tsaynö arucur waquin gonguricuycur Tayta Diosman llapäcuna
cagcunata yanapayänayquipämi imaypis mañacuriyargä. 6ॸTsaypitanam
yachatsirgö. Tsaynö yanapanacur despidinacusquir yarcuyargä büquiman.
cawanantsicpämi Señor Jesucristupis Y paycunanam wayincunapana
yachatsicurgan: ‘Pipis cuticuyargan.
yanapayäshunayquita munallar 7ॸTiro marcapita yargurmi Tolemaida

shuyacuyänayquipa rantinga runa marcayag chäyargä. Tsaychöpis


mayiquicunata yanapayay. Tsaynö Jesucristuman criyicogcunawan
фӕфֆ'͑ֆнӕɗҡ̲ҽֆҡġɗΎѸǣ̲ӕ͑͑ٔॸٚ. tincurmi paycunawan quëdayargä juc
36ॸTsaynö nircurnam Pablo junag. 8ॸTsay marcapita waraynin junag
gonguricuycur paycunawan Tayta aywacurnam chäyargä Cesarea
Diosman mañacurgan. 37,38ॸ“Cananga marcaman. Tsaychönam posadacuyargä
manam mas ricayämanquinatsu” Felipipa wayinman. Felipega cargan
ninganpitam llapanpis llaquishga wagar Tayta Diospa willacuyninta willacogmi.
Pabluta macallayargan. Nircurnam Paytam jogta waugicunatawan ñöpata
büqui caycangan cagyag aywayargan acrayargan Jerusalenchö faltapacog
Pabluta despidicuyänanpä. criyicogcunata micuynin aypog
cananpä.ॹd 9ॸFelipipaga cargan chuscu
Jerusalenman Pablo aywangan soltëra warmi tsurincunam. Paycunapis

21
1ॸTsaychö criyicog cayargan Diospa willacognincunam.
waugicunapita despidicurirnam 10ॸTsaychö atsca junagna caycäyaptïmi

büquiwan aywacuyargä “Cos” ningan Judea provinciapita shamurgan Agabo


*islayag. Warayninnam päsacuyargä jutiyog runa. Paypis Diospa willacognin
“Rodas” ningan islayag y tsaypitanam profëtam cargan. 11ॸNogacuna cayangä
Patara marcayag chäyargä. cagman witiycamurmi Pablupa
2,3ॸPatarachömi tarisquiyargä Siria wachucunta aptarcur maquinta

d॰21.8 Faltapacog criyicogcunata micuynin aypucogcunapä masta musyanayquipä liyinqui


Hechos 6.1-6.
ȸƄæȸϘґॷ21 292

chaquinta quiquin pancacurgan. Santiaguta watucagnin. Tsaychömi


Nircurnam nirgan: “Noga tariyargä llapan yachatsicog
pancarangänömi cay wachucuyogta waugicunatapis goriraycäyagta.
Israel runacuna pancarätsiyanga 19ॸPaycunata saludacurirmi Pablo caynö

Jerusalenchö. Nircur mana Israel nirgan: “Señor Jesucristupa


runacunapa maquinmanmi willacuyninta mana Israel
entregayanga. Tsaynö päsananpä runacunatapis willapaptïmi Tayta Dios
cagtam Espiritu Santo nimashga”. imaycachöpis yanapamashga”. Tsaynö
12ॸTsay ninganta wiyaycurmi nirninmi llapan rurangancunata
nogacunapis Cesarea marcachö willapargan.
criyicogcunawan Pabluta rugayargä 20ॸTsayta wiyaycurnam Tayta Diosta

Jerusalenman mana aywananpä. paycuna agradesicuyargan. Nircurmi


13ॸTsaynö rugar nicäyaptïmi Pablo Pabluta willayargan: “Waugi Pablo,
niyämargan: “Tsaynöpaga nogapa masqui yarpäriy. Israel runacuna
shongütapis ishquicäratsiyanquim. Ama atscagnam Jesucristuman criyicuycäyan.
wagayaytsu. Noga listum caycä Tsaynö criyicurpis paycunaga yarpäyan
Jesucristupa willacuyninta Moises gellgangan leycunatarä llapanpis
willacungäpita Jerusalenchö cumpliyänantam. 21ॸJucläpita shamog
pancaränäpäpis ni wanunäpäpis” nir. runacunam gampa contrayqui
14ॸTsaynö niyangäcunata Pablo mana cayänanpä sharcatsipar willapäyashga
cäsuyämaptinnam manana masga caynö: ‘Pabloga juclä nacionchö tärag
rugayargänatsu, sinöga caynöllanam Israel mayintsiccunata yachaycätsin
niyargä: “Tsayöraga Tayta Dios Moises gellgangan leycunata mana
munangannölla llapanpis catsun” nir. cumpliyänanpämi. Tsaynöpis
15ॸTsaypitanam listacuyargä yachaycätsin üsuntsiccunata mana
Jerusalenman aywayänäpä. 16ॸTsaymi sïgiyänanpämi ni wamrancunatapis
waquin criyicog waugicuna mana *señalayänanpämi’ nir”.
Jerusalenyag compañayämargan. 22ॸ“Cananga chämungayquita

Tsaychönam Nason jutiyog runapa musyarnin goricaycur ¿imatarä


wayinman patsacuyänäpä aywayargä. rurayäshunqui? 23ॸImaycanöpapis
Payga Chipre islapitam cargan. Tsay paycunata tantiyaycatsishun Moises
runaga unaypitam Jesucristuman gellgangan leycunapa contranta mana
criyicog cargan. yachaycätsingayquita. Nogapa
yarpaynïpitaga caynö rurashun. Chuscu
Santiaguta watucag Pablo criyicog waugicunam caycäyan Moises
aywangan gellganganmannö Nazareu runa cayman
17ॸJerusalenchönam llapan yaycushgacuna.ॹe Paycuna yaycuyangan
criyicogcuna cushishga cumpliptinnam templuchö agtsancunata
chasquicayämargan. 18ॸWaraynin rututsicuyänanpä junag chaycämunna.
junagnam Pabluwan aywayargä 24ॸTsaymi üsuntsicman templu

e॰21.23 Nazareu runa cayman yaycogcunaga manam vïnuta ni ima shincatsicogcunatapis


upuyagtsu ni üvata micuyagtsu. Tsaynömi ayatapis yatayagtsu ni agtsantapis rutucuyagtsu juc
tiempu Tayta Diosman mañacullar cayangan cumplinganyag. Nazareu runa cayman
yaycogcunapä masta musyanayquipä liyinqui Numeros 6.1-21.
293 ȸƄæȸϘґॷ21

yaycunachö armacurirॹf paycunawan Pablo caycagta. Tsaynam pasaypa


yaycunqui templuman. Tsaychöna rabyar Pabluta prësu tsaripacuyargan:
miñishtiyangancunata rantipanqui “¡Israel runacuna, cay runata prësu
altarman apayänanpä. Tsaynö tsarïshiycäyämay! Cay runam maytsay
ruraptiquim runacuna tantiyayanga marcacunapa purin contrantsic parlar.
gampis Moises gellgangan leycunata Tsaynö llutancunata yachatsicurmi
jinalla cumpliycangayquita y leynintsiccunata y templuntsictapis
manacagcunata contrayquicuna mana imapäpis cuentannatsu.
parlayanganta”. Templuntsicta mana respitarninmi
25ॸ“Tsay contrayqui runacunaga mana Israel runacunatapis
nicäyan mana Israel runacunapis yaycatsimushga” nir.
salvacuyänanpäga Moises gellgangan 29ॸTsaynö niyaptinpis Pabloga manam

leycunatarä cumpliyänanpä cagtam. imaypis templuman mana Israel


Tsaymi mana Israel cag runacunataga yaycatsirgantsu. Paypäga
criyicogcunaman cartata apatsirgantsic tsaynö yarpäyargan Troƿmutawan
contrayquicuna niyanganta mana cällichö puriycagta ricayanganllapitam.
cäsupäyänanpä. Tsay cartachö Troƿmoga cargan mana Israel runa
ningantsicnölla salvashgana caycarga Efeso marcapitam.
*ïdulucunapa altarninchö pishtayangan 30ॸTsaynam tsay Israel runacuna

aytsata ama micuyätsuntsu, ima goricäcuyänanpita Pabluta garachashga


ashmapa yawarnintapis ama wagtaman jipiyämurgan. Tsaynö
upuyätsuntsu, ni yawarnin mana jipisquirnam puncuta wichgapäyargan.
yargushga cag ashmacunapa aytsanta 31ॸNircurmi tsaytsica runacuna Pabluta

ama micuyätsuntsu, majaynagrä wanutsiyta munar magayargan. Tsaynö


cagcuna ama ni piwanpis cacuyätsuntsu, cayaptinnam Roma soldäducunapa
y majayog cagcunapis ama juccunawan comandantinta antis willasquiyänä.
puriyätsuntsu”. 32ॸTsaynam soldäducunata jinan öra
26ॸTsaynö niyaptinmi warayninna gorircur juclla aywargan runacuna
Pablo aywargan tsay chuscun pasaypa büllachö caycäyangan cagman.
runacunata templuman pusharcur Soldäducuna yaycuraycagta
niyangancunata cumplinanpä. ricasquirnam tsay bülla rurag runacuna
Tsaychönam Pablo runacunapa Pabluta dejascäriyargan pasaypa
ñöpanchö nirgan ganchis (7) junagta magaycäyanganta. 33ॸTsaynam tsay
Tayta Diospä ofrendancuna apacurcur comandanti chaycur Pabluta prësu
cutiyänanpä cagta. tsarircur ishcan maquinpita cadinawan
watayänanpä mandargan. Tsaypita
Pabluta templuchö prësu runacunatanam tapurgan: “¿Pitä cay
tsariyangan runa? ¿Imatatä rurashga?” nir. 34ॸTsay
27,28ॸTsay ganchis junagcuna manarä bülla rurag runacuna jucta jucta
päsaptinmi Asia provinciapita shamog parlayaptinmi ima päsangantapis mana
Israel runacuna ricayargan templuchö musyarnin Pabluta cuartelman

f॰21.24 Israel runacunapa üsuncunachöga juclä marcapita cutiycur templuman


yaycuyänanpäga armacuyagran templuman yaycuna puriƿcacur armacucunachö. Tsaynömi
Pablupis yaycunanpäga armacurganrä.
ȸƄæȸϘґॷ21ٍॷ22 294

apatsirgan. 35ॸApaycäyaptin runacuna Moises gellgangan leycunatapis. Tsaymi


wanutsiyta munayaptinmi soldäducuna nogapis Tayta Diospa leynincunata
Pabluta umallircurna escalonpa llapan shongüwan gamcunanö
yarcatsiyargan cuartelman. cumpliyta munaycä. 4ॸAllita
36ॸGepancunata atscag runacunam ruraycangäta yarparmi mas puntata
aywayargan “¡Tsay runa wanutsishga Jesusman criyicogcunata ushacätsiyta
catsun!” niraycar. munar warmitapis ollgutapis carcelman
apargä. 5ॸTsaynö rurangäcunata
Runacunapa ñöpanchö Pablo musyarmi Israelchö mandacog cag
parlangan sacerdöti y llapan respitashga
37ॸTsaypita cuartelman autoridäcunapis juc ordenta
yaycascatsiyänan caycaptinnam Pablo goyämargan Damasco marcachö
nirgan tsay comandantita: “Rätulla autoridäcuna yanapayämänanpä.
gamta parlaparcuytam munä, taytay”. Tsaymi aywaycargä Jesusman
Niptinnam comandanti espantacur criyicogcunata Jerusalenman prësu
Pabluta nirgan: “¿Griegu parlayta apaycamur castigatsinäpä”.
yachanquicu? 38ॸPeru gam Egiptupitam
canqui, ¿au? Gammer gobiernupa Jesucristuta imanöpa
contran ñöpata sharcur purirgayqui chasquicungantapis Pablo
tsunyag jircacunapa chuscu waranga willacungan
(4,000) asesïnu runacunata (Hechos 9.1-19; 26.12-18)
pushacurcur” nir. 6ॸ“Damascumanna chänäpä
39ॸTsaymi Pablo nirgan: “Nogaga Israel caycaptïnam pullan junagchönöna
runam cä, taytay. Manam Egipto illagpita nogaman ciëlupita tillagucuynö
runatsu. Cilicia provinciapita Tarso chillapyaycamurgan. 7ॸTsaynam
marcachö yuricogmi cä. Rugacungä patsaman ishquisquir wiyargä caynö
raycur ichic shuyaycayämay cay nimogta: ‘Saulo, Saulo, ¿imanirtä
runacunata parlapärinäpä” nir. nogaman criyicamogcunata
40ॸTsaynam rugacunganta comandanti gaticachanqui?’ 8ॸTsaynam tapurgä:
wiyargan. Y Pablunam tsay escalonchö ‘¿Pitä canqui, taytay?’ nir. Tsaynö
ichircur maquinwan sëñasllapa nirgan niptïmi nimargan: ‘Noga Jesusmi cä.
runacuna upällacuyänanpä. Nogaman criyicamogcunata chiquirga
Upällacuriyaptinnam *hebreu idiömapa nogatam chiquiycämanqui’ nirnin”.
parlapargan. 9ॸ“Tsay atsicyämogta ricar nogawan

22
1ॸTsay parlaparnam caynö aywagcunaga feyupam mantsacäyargan.
nirgan: “Canan Israel marca Señor Jesus parlapämangantam itsanga
mayicuna, wiyayämay” nir. wiyayargantsu”.
2ॸTsaynö Pablo quiquincunapa 10ॸ“Tsaynam noga tapurgä: ‘Tsayöraga

idiömanchö parlanganta wiyaycurnam ¿imatatä ruräman, taytay?’ nir.


llapanpis upällascäriyargan. Tsaynam Tsaynam nimargan: ‘Sharcur ädisir chay
parlar sïgirgan: 3ॸ“Noga Israel runam cä. Damasco marcaman. Tsaychönam
Cilicia provinciapita Tarso marcachömi niyäshunqui imata ruranayquipä
yuricurgä. Itsanga shacshacurgä cagtapis’ nir. 11ॸJinanchö wiscuyagpämi
Jerusalenchömi. Yachatsicog ciëlupita atsicyapaycamargan. Tsaymi
Gamalielmi shumag yachatsimargan nogawan aywag runacunalla ricrapita
295 ȸƄæȸϘґॷ22

janchashga chätsiyämargan Damasco willacogniqui Estebanta


marcaman”. wanutsiyaptinpis ñöpancunachö
12ॸ“Tsay marcachömi cargan juc runa shaycargä “Wanutsiyaylla” nirnin. Tsay
Ananias jutiyog Tayta Diosta respitag. wanutsegcunapa röpancunatapis
Payga Moises gellgangan leycunatapis nogaran tsaraparargä. Tsaynö carcur
cumplirganmi. Damasco marcachö tärag gamta chasquicungätana musyaycur
Israel runacunapis paypäga alli runa paycunapis, ¿imanirtä mana
cangantam parlayargan. 13ॸPaymi chasquiyäshunquimantsu?’ 21ॸTsaynö
ricamagnï chaycamur nimargan: ‘Waugi niptïpis Jesucristo nimargan: ‘Gamga
Saulo, yapay ricachacuyna’ nir. Tsaynö caypita ayway. Cananga cachaycä caru
nimaptinmi jinan öra ricachacurirgä. marcacunapam mana Israel
14ॸNircurpis caynömi nimargan: runacunatapis willacuynïta
‘Imaypitapis Israel runacuna adorar Փɗ́́Й'Ë̲ӕ͑ֆнӕɗЙ'ٔॸٚ.
yäracungantsic Tayta Diosmi
acrashurguyqui pay munanganta rurar Comandantipa munayninchö
cawanayquipä. Tsaynöpam Jesucristo Pablo cangan
yuripäshurguyqui 22ॸTsaynö mana Israel runacunapä
parlapäshungayquitapis wiyanayquipä. Pablo parlanganta wiyaycurnam
15ॸTsaynö ricashga y wiyashga carmi runacuna pasaypa rabyarnin gayararॹg
maytsaychöpis runacunata Jesucristupa niyargan: “¡Tsay runa ama cawatsuntsu!
alli willacuyninta willapanqui. ¡Juclla wanutsishun!” 23ॸTsaynö ajarmi
16ॸCanantä sharcur juclla bautizacuy y quiquincuna punchuncunatapis llogtirir
Tayta Diosman mañacuy llogtirir jitar ushayargan. Nircurmi
jutsayquicunapita perdonashunayquipä’ allpatapis aptarcur aptarcur
”. janancunaman jichayargan.
24ॸTsaynam comandanti Pabluta
Mana Israel runacunaman Pabluta cuartelman yaycaratsir soldäducunata
Tayta Dios cachangan mandargan astayänanpä. Nircurmi
17,18ॸ“TsaypitanamJerusalenman nirgan: “Tsaynöparan willamäshun
cutirna templuchö Tayta Diosman imanir paypa contran runacuna
mañacuycaptï Jesucristo yuripascamar sharcuyangantapis” nir.
nimargan: ‘Cay Jerusalenpita canan öra 25ॸTsaynam unas castigayänanpä

ayway. Caychöga manam runacuna wataraycätsiyaptin Pablo nirgan tsay


chasquiyäshunquitsu nogapa Roma soldäducunapa capitanninta:
willacuynïta willacuptiqui’ nir. 19ॸTsaynö “¿Gamcuna castigayämayta
nimaptinmi noga nirgä: ‘Peru taytay, puëdiyanquicu Roma runa caycaptï?
¿imanirtä mana chasquiyämanmantsu? Manarämi autoridäcunapis
Paycuna musyayanmi maytsay juzgayämanrätsu imata rurangätapis”.
goricäcuyänan wayicunaman 26ॸTsaynö niptinmi capitan aywargan

aywa-aywaycur gamman criyicogcunata comandantiman Pablo ninganta


ashingäta y maga-magarcur carcelman willananpä. Chaycurmi nirgan: “Señor
apangäta. 20ॸTsaynömi gampa comandanti, tsay runaga Roma runash

g॰22.22 Imanir tsay Israel runacuna pasaypa gayaräyanganta musyanayquipä liyinqui


Hechos 21.27-29.
ȸƄæȸϘґॷ22ٍॷ23 296

canman. Cananga ¿imanötä cay juzgamänayquipämi, manam pitapis


runawan cashun?” nir. lagyatsinayquillapänatsu. Tsaynö
27ॸTsaynam tsay comandanti caycaptinga ¿imanirtä leytapis mana
Pabluman witiycur tapurgan: cäsuypa puntataga
“¿Rasunpacu Romano canqui?” nir. lagyaratsimanquirä?”
Niptinnam Pablo nirgan: “Aumi, 4ॸTsaynö niptinmi tsaychö caycag

taytay. Roma runam callä”. runacuna niyargan: “¿Tsaynö


28ॸComandantinam nirgan: “Noga ajayparäcu niycunqui Tayta Dios
Romano cayman ticranäpäga atsca acrangan mandacog sacerdötita?” nir.
gellërämi cuestämashga. Gamga, 5ॸTsaymi Pablo nirgan: “Tsaynö

¿aycatatä pägarguyqui?” lagyatsimaptin noga manam


Tsaymi Pablo nirgan: “Nogaga musyargötsu Tayta Dios acrangan
yuricungä junagpitam Romano cä”. mandacog sacerdöti cangantaga.
29ॸTsaynö niptinmi castigananpä Rasunpa Diospa palabran
tsararag soldäducuna Pabluta gellgaranganchöpis caynöchä nican:
dejariycuyargan. Tsay comandantipis ‘Marcayquicunachö
Roma runa canganta musyasquirmi autoridäniquicunapä mana allitaga ama
mantsacäcurgan imanir parlayaytsu’ nir. Peru llutantam
cadinatsingantapis. parlarcurgö, taytay”.
6ॸTsaynam itsanga Pablo musyarirgan
Israel autoridäcunachö Pablo tsay autoridäcuna waquin cag saduceo
parlangan cayanganta y waquin cagcuna fariseo
30ॸWaraynin junagnam tsay cayanganta. Tsaymi gayaraypa nirgan:
comandanti musyayta munargan “Israel mayicuna, nogaga fariseo runam
Pabluta Israel runacuna imanir cä. Taytäcunapis fariseum cayashga.
wanutsiyta munayangantapis. Nircurmi Tsaymi ari wanushgacunata Tayta Dios
cadinawan watayanganta pascaratsir cawatsimunanpä cagta runacunata
mandag sacerdöticunatawan Israel entienditsiptï caychö
runacunapa autoridänincunata juzgaycäyämanqui”.
gayatsirgan. Tsaypitanam Pabluta 7ॸTsaynö nisquiptinmi Pablupa

apatsirgan tsay autoridäcunapa favornin fariseucuna sharcur


ñöpancunaman. saduceucunawan rimanacur

23 gallaycuyargan. 8ॸSaduceucunaga
1ॸTsaynam tsay autoridäcunata

llapanta ricapärir Pablo nirgan: yachatsicuyag wanushgacuna manana


“Marca mayicuna, manam imatapis cawariyämunanpä cagtam. Tsaynöllam
llutanta rurargötsu. Imanö cawangätapis yachatsicuyag *angelcuna mana
Tayta Diosllam musyan”. cayanganta, y runacunapis almaynag
2ॸTsaynö niptinnam mandacog cag cayanganta. Fariseucunam itsanga
sacerdöti Ananias mandargan Pabluta yachatsicuyag wanogcuna
shimichö lagyaycuyänanpä. 3ॸTsaynö cawariyämunanpä cagta, angelcuna
lagyaycatsiptinmi Pablo nirgan: “Tsaynö canganta, y runacunapis almayog
lagyatsimangayquipita Tayta Diosmi canganta. 9ॸTsaynö feyupa
gamtapis castigashunqui. Tsaychöga rimanacuyaptin ley yachatsicog waquin
jamaraycanqui ley mandacungannö fariseo runacunanam niyargan: “Cay
jutsä canganta mana cangantapis runaga rasunpa manam imatapis mana
297 ȸƄæȸϘґॷ23

allitaga rurashgatsu. Capaz imachir cay Pablo juc soldäduta gayasquirnin


runataga alma car o angel car nirgan: “Cay jövinta comandantiman
parlapashga canman”. canan öra pushaycuy
10ॸTsaynö rimanacur masrä büllata willamangancunata paytapis
rurayaptinnam comandantega willananpä” nir.
mantsarirgan: “Caycunaga Pabluta 18ॸTsaynam soldädu tsay jövinta

rachipänacurtä ushasquiyanman” comandantiman chaycatsir nirgan:


nirnin. Tsaynö nirninmi soldäducunata “Carcelchö caycag Pablum gayaycamar
gayatsimurgan Pabluta carcelman rugacamashga cay jövinta gamman
cangan cutitsiyänanpä. pushamunäpä. ¿Imatarä gamtash
11ॸTsaypitanam waraynin tsacayna willashuyta munan?” nir.
Pabluta Jesucristo yuripasquir nirgan: 19ॸComandantinam tsay jövinta

“Pablo, ama mantsacuytsu. jucläman jipisquir tapurgan: “¿Imatatä


Jerusalenchö nogapä willamänayqui cashga?” nir.
willacungayquinöllam Romachöpis 20ॸTsaynam jövin nirgan: “Israel

willapäcamunqui” nir. runacunam willanacuyashga


autoridäcuna goricäyangan cagman
Pabluta wanutsiyänanpä waray junag Pabluta apatsinayquipä,
yachatsinacuyangan imanö cangantapis musyariyta munag
12ॸTsaypita waraynin junagnam tucullar. 21ॸTsayta ama criyinquitsu.
waquin Israel runacuna jurarrä Chuscu chuncapita (40) masmi
willanacuyargan Pabluta runacuna jurayashga Pabluta
wanutsiyänanpä caynö nir: “Pabluta wanutsiyänanpä, payta manarä
hasta wanutsingantsicyag amarä wanutsirga imatapis mana micuyänanpä
imatapis micushuntsu ni upushuntsu” ni mana upuyänanpä. Tsaymi pasaypa
nirnin. 13ॸTsaynö jurar willanacogcunaga shuyacuycäyan gam
cayargan chuscu chunca (40) apatsinayquillatana”.
runacunapita masmi. 14ॸTsay runacunam 22ॸTsaynam tsay jövinta comandanti

aywayargan mandacog nirgan: “Ama pitapis willapanquitsu cay


sacerdöticunaman y waquin willamangayquita”. Nisquirmi
autoridäcunaman caynö niyänanpä: dejaycurgan aywacunanpä.
“Nogacunam jurar compromëticuyargö
Pabluta manarä wanutsirga imatapis Cesarea marcaman Pabluta
mana micuyänäpä ni mana upuyänäpä. apayangan
15ॸCananga autoridäcunawan gamcuna 23ॸTsaypitanam comandanti ishcay

yachayllapa Pabluta apatsiyämuy soldäduncunata gayaycatsir nirgan:


comandantiwan caynö parlasquir: ‘Juc “Canan alistacuy ishcay pachac (200)
ishcay tapucuycunallatam Pablo soldäducuna chaquipa aywayänanpä,
parlananta munayä’ nillar. nircur ganchis chunca (70) soldäducuna
Nogacunanam listulla caycäyäshä beschawan muntashga aywayänanpä, y
apaycäyagllatana wanuscatsiyänäpä”. nircur ishcay pachac (200) cagcunana
16ॸTsaynö parlayangantam antis lanzawan aywayänanpä. Paycunam
wiyanä Pablupa subrinun. Tsaynam canan tsacay Cesarea marcaman
carcelman empëñu aywar Pabluta aywayanga. 24ॸTsaynölla Pablo
willargan. 17ॸTsaynö willasquiptinnam muntacunanpäpis beschata puestupäyay
ȸƄæȸϘґॷ23ٍॷ24 298

Judea provinciapa mandagnin Pablutapis entregayargan. 34ॸTsaynam


*Felixman aywar allilla chänanpä”. Felix cartata liyisquir Pabluta tapurgan
25ॸTsaynö nirirmi paycunawan maypita cangantapis. Cilicia
apatsirgan juc cartata caynö gellgarcur: provinciapita canganta niycuptinnam
nirgan: 35ॸ“Wanutsiyäshuyta munagcuna
26ॸSeñor Felix: chäyämuptinrämi musyashä imapita
chiquiyäshungayquitapis” nir.
Noga Claudio Lisiasmi respëtuwan Nircurnam apatsirgan Herodespa
gamta saludamü. 27ॸIsrael runacunam awilun ruratsingan palaciunchö
cay mandamungä runata pasaypa calapözuman. Tsaychönam Pabluta
magar wanutsiyänanpäna soldäducuna cuïdayargan.
caycäyargan. Tsaymi Roma runa
Felixpa ñöpanchö Pablo parlangan
canganta musyaycur soldädücunawan

24
aywargä paycunapita gechurnin 1ॸTsaypita pitsga junag

salvamunäpä. 28ॸNircurnam imapita päsariptinnam Jerusalenpita


chiquiyangantapis musyayta munar Cesarea marcaman chäyargan
apayargä Israel runacunapa mandacog cag sacerdöti Ananias y
autoridänincuna goriraycagman. waquin cag autoridäcuna. Paycunam
29ॸTsaychönam wanutsiyta apayämurgan Tertulo jutiyog juc
munagnincuna niyargan: “Cay runaga abogäduta. Tsay abogäduwanmi
manam leynintsiccunata cumplintsu” aywayargan Felixpa despächunman
nirnin. Tsaynö niyaptinpis nogaga Pablupa contran parlacäshinanpä.
manam ima jutsantapis tarirgötsu 2ॸTsaynam despächunman Pabluta

wanutsiyänanpäga ni carcelchörä chäratsiyaptin Tertulo nirgan: “Tayta


wichgaränanpäga. 30ॸTsaymi caychö Felix, gam alli mandacog captiquim
Israel runacuna Pabluta allilla cawayällä. Yachag
wanutsiyänanpä willanacuyanganta cayniquiwanmi cananga marcalläcunata
musyaycur gamman apatsimü. alliyaycätsinqui. 3ॸLlapan
Tsaynöllam wanutsiyta rurangayquicunatam maytsay
munagnincunatapis nirgö marcacunachöpis runacuna feyupa
ñöpayquichörä imata niyta munarpis agradesicuyälla, taytay
niyänanpä cagta. mandacoglläcuna Felix. 4ॸAlläpa ama
ajayätsishayquitsu tiempuyquita
Tsayllatam niramü. perditsir. Rätulla parlapärishayqui ichic
wiyarcamänayquipä”.
31ॸTsaynam comandanti 5ॸ“Cay runata nogacuna tariyargö

mandangannölla tsay tsacay soldäducuna mana alli geshyanö maytsay


Pabluta apayargan “Antipatris” ningan marcacunaman charnin Israel
marcayag. 32ॸWarayninnam chaquillapa runacunata pasaypa chiquinacatsegtam.
aywag cag soldäducunaga cutiyämurgan Romachö mandamagnintsicpa
cuartelninman. Y beschawan contranmi parlanpis. Payga ‘Nazareu’
aywagcunanam Cesarea marcayag ningan sectatam yachatsicunpis.
Pabluta chätsiyargan. 6ॸManam tsayllapistsu. Tayta Diosta
33ॸCesareaman chaycatsirnam adoracuyangä templuchömi imapäpis
mandacog Felixta cartata goycur manana cuentayämar llutancunata rurar
299 ȸƄæȸϘґॷ24

caycan. Tsaynö ruraptinmi nogacuna runacunaga Jesucristupä yarpäyan lluta


prësu tsarisquir leynïcunamannö runalla cangantam. 15ॸTsaynöllam criyï
justiciata rurayta munayargö. llapan runacunata wanunganpita Tayta
7ॸ[Tsaychönam Lisias jutiyog Dios cawatsimunanpä canganta, allita
comandanti maquïcunapitana cay ruragtapis y mana allita ruragcunatapis.
runata gechuyämashga. 8ॸNircurmi Cay chiquimagnïcunapis tsaytaga
niyämashga gampa ñöpayquichörä ima criyiyanmi. 16ॸTsaycunata musyarmi
jutsan cangantapis niyänäpä cagta.] Tayta Dios munangannö piwan
Tsaymi canan quiquin Pabluta maywanpis allillata rurar cawaycällä”.
tapurninpis musyanqui llapan 17,18ॸ“Waquin nacioncunachö

niyangäcunapis rasun caglla canganta”. puringäpita unaytarämi Jerusalenman


9ॸTsaynö Tertulo parlapäriptinnam cutirgä pobricunapä gellënin apaparnin.
Jerusalenpita llapan Israel Jerusalenman chaycurnam templuman
autoridäcunapis caynö niyargan: “Aumi, yaycurgä ofrendata churanäpä. Tsaychö
taytay. Tsaynömi cashga” nirnin. caycaptïnam Asia provinciapita shamog
10ॸTsaynö niyaptinmi mandacog Felix Israel runacuna tariyämargan. Manam
nirgan Pablo sharcur parlamunanpä. atsca runacunatawantsu ni pitapis büllata
Tsaynam Pablo parlargan caynö nir: ruraycätseg imatatsu tariyämargan.
“Tayta Felix, musyämi atsca watana cay 19ॸTsay tariyämag runacunam caymanga

nacionchö gam alli autoridä shayämunman cargan ñöpayquichö


cangayquita. Canan ñöpayquichö shimpiyämänanpä imatapis mana allita
parlaramushä manacagcunapita cay rurashga captëga. 20ॸJerusalen
runacuna conträ sharcuyanganta”. autoridäcunapa ñöpanchö parlangäta
11ॸ“Tsayrämi chunca ishcay (12) junag wiyamashga car cay runacuna itsanga
caycan Tayta Diosta adoracunäpä imatapis llutanta parlashga captëga mä
Jerusalenman aywangäpis. Pitapis wiyanayquipä canan shimpiyämätsun.
tapucuptiquega willayäshunquimanmi 21ॸJerusalenchö autoridäcunapa

tsaynö caycangäta. 12ॸTempluchö ni ñöpanchöga manam imatapis llutantaga


goricäcuyänan wayicunachöpis, ni parlargätsu. Caynömi itsanga nircurgä:
maychöpis manam piwanpis ‘Canan gamcunaga nogata
rimanacuycagtatsu, ni pitapis juzgaycäyämanqui wanushgacunata
rabyaycätsegtatsu tariyämashga. 13ॸCay Tayta Dios cawatsimunanpä cagta
runacunaga manacagcunapitam conträ criyingäpitam’ nir”.
sharcuyan. Paycuna niyangannö 22ॸTsaynö Pablo nisquiptinmi

rasunpaypa llutanta rurashga captëga manacagcunata Israel autoridäcuna


canan mayganpis shimpiycayämätsun”. niyanganta musyaycarpis Felix nirgan:
14ॸ“Nogaga imaypis Israel runacuna “Comandanti Lisias chämuptinmi masta
yäracuyangä Tayta Diosllatam adorä. Y tapucushä. Tsaypitarämi gamcunata
willacognin unay profëtacuna arreglayäshayqui” nir. 23ॸNircurnam
gellgayangancunatapis llapantam soldädutana nirgan: “Carcelman cay
cumplï. Tsay profëtacunam Pabluta cutitsiy. Peru ama
gellgayargan Tayta Dios juc salvacogta michäyanquitsu watucagnincuna
cachamunanpä cagta. Tsaymi noga criyï chäcuyänantaga” nir.
tsay aunicungan salvacog Jesucristo 24ॸTsaypita waraynincunam Felix

canganta. Nogapa conträ sharcog warmin Drusilawanna despächunchö


ȸƄæȸϘґॷ24ٍॷ25 300

cayargan. Drusilaga cargan Israel rugacuyargan Pabluta Jerusalenman


castam. Tsaynam Felix despächunman apatsimunanpä. Paycunaga pasaypa
Pabluta gayatsirgan. Tsaychö Pablunam willanacushganam cayargan
Jesucristuman imanöpa criyicuna Jerusalenman apaycäyagllatana
canganta tantiyatsir nirgan: wanuratsiyänanpä.
25ॸ“Cawaynintsicchö imayca jutsata 4ॸTsaynam Festo nirgan: “Pabloga

rurashga carpis Señornintsic Cesarea marcachömi prësu caycan.


Jesucristuman criyicur Tayta Dios Nogapis tsayman cay diyascuna
munangannö cawacushun. Amana cutegpänam caycä. 5ॸTsaymi
quiquintsicpa munayllantsicchö waquinniquiwan aywashwan, ima
cawashuntsu. Jesucristuman mana jutsan cangantapis niyänayquipä” nir.
criyicur lluta cawag cagtam ƿsyu ƿnal 6ॸJerusalenchö Festo juc semänanö

junagchö Tayta Dios juzganga”. goyärirnam cuticurgan Cesareaman.


Tsay ningancunata wiyarninmi Felix Tsaypita waraynin junagnam
mantsacäcur nirgan: “Cananga despächunman Pabluta gayatsirgan.
aywacuyna. Tiempüta ricärirmi yapay 7ॸTsayman Pablo yaycuriptinnam

gayatsimushayqui” nir. Tsaynö nirmi Jerusalenpita aywag Israel runacuna


soldäduta nirgan carcelman Pabluta manacagcunata tumparnin niyargan:
cutitsinanpä. “Llutancunatam cayga ruran” nirnin.
26ॸTsaypita Felixga Pabluwan Tsaynö tumparpis manam ima
parlayänanpä gayayllaran gayatseg jutsantapis tariyargantsu.
cacharinanpä gellëta pägarinanta 8ॸTsaynö manacagcunata niyaptinmi

yarpar. 27ॸTsaynö yarpanganta mana Pablo nirgan: “Nogaga manam ima


pägaptinmi wichgaraycätsiptin ishcay mana allitapis rurargötsu Moises
watapis päsarirgan. Tsaypitanam gellgangan leycunapa contran,
mandacog Felixpa troquin jucna templuchöpis ni maychöpis. Y manam
yaycurgan Judea provinciapa Romachö mandamagnintsicpa
mandagnin cananpä. Paypa jutinmi contranpis parlacurgötsu” nir.
cargan Porcio Festo. Tsaynam Felix 9ॸFestunam Israel runacuna

yargucurna Israel runacunawan allichö Jerusalenman Pabluta cutitsiyta


quëdayta munarnin Pabluta jina munayanganta musyarna paycunawan
prësuraycagllata jagirirgan. allichö quëdayta munar Pabluta
tapurgan: “¿Jerusalenman aywayta
Festupa ñöpanchö Pablo parlangan munanquicu tsaychö nogapa ñöpächö

25
1ॸTsaypitanam Judea juzgashga canayquipä?” nir.
provinciapa mandagnin cayman 10ॸTsaynö tapuptinmi Pablo nirgan:

yaycunanpä chasquicog *Festo chargan “Nogapis Romano runam cä y gampis


Cesarea marcaman. Tsaychö quimsa Romano juezmi canqui. Tsaymi cay
junag casquirnam “Jerusalenchö mä, despächuyquichö arreglamänayquita
¿imash päsaycan?” nir aywargan munä. Musyangayquinöpis manam
autoridäcunawan willanacog. imatapis mana allitaga rurargötsu Israel
2ॸTsaychönam autoridäcuna y mandacog runacunapa contran. 11ॸImatapis mana
cag sacerdöticuna Festuta niyargan: allita rurashga captëga maquiquichömi
“Pablo imayca mana allicunatam caycä castigamänayquipäpis. Peru ima
rurashga” nir. 3ॸY nircurmi jutsätapis mana tarirga manam imata
301 ȸƄæȸϘґॷ25

ruramaytapis puëdinquitsu. Tsaymi paycunapa üsuncunata Pablo mana


jutsayog cangäta o mana jutsayog cäsunganta y unayna wanucushga Jesus
cangäta manarä musyarga manam niyangan runa janan parlanganllatam.
entregamayta puëdinquirätsu cay Israel Pabloga tsay wanucushga runa
runacunapa maquinman cawaycangantam nishga. 20ॸDiosllata
wanutsiyämänanpä. Caychö gam adoranganta ningancunapita imatapis
juzgamayta mana puëdirga Romachö niyta mana puëdirmi tsay Pabluta
quiquin cag mandamagnintsic tapurgä: ‘¿Jerusalenman apatsinäta
*emperadorman apatsimay tsaychö munanquicu tsaychö autoridäcuna
arreglamänanpä”. arreglayäshunayquipä?’ nir. 21ॸTsaymi
12ॸTsaynam Festo yätsegnincunawan Jerusalenman aywayta mana munar
willanacurir Pabluta nirgan: “Romachö tsay runa mañamashga Romaman
mandamagnintsic juzgashunayquita apatsinäpä, tsaychöna quiquin
munaycaptiquega canan paymanmi mandamagnintsic emperador cag
apatsishayqui” nir. arreglananpä. Tsaynöpam jinalla
carcelchö wichgaraycan apatsingäyag”.
Rey Agripaman Pabluta 22ॸTsaynö willapäriptinnam rey Agripa
chätsiyangan Festuta nirgan: “Nogapis tsay runa
13ॸTsaypita unay ricogtanam rey ninganta wiyayta munämi”.
*Agripa y Berenice jutiyog warmi Niptinnam Festo nirgan: “Wiyayta
chäyargan Cesareaman mandacog munaptiquega waraymi apatsimushun
yaycunganpita Festuta saludayänanpä. cayman” nir.
14ॸTsaychö atsca junagcuna 23ॸTsaypita waraynin junagnam

goyäpäyaptinmi Festo willapargan goricäcuyänan jatun cuartuman


caynö: “Mandacog caypita Felix soldäducunapa capitannincuna y llapan
yargucur Pablo jutiyog runata carcelpita autoridäcuna yaycuyargan.
manam cacharishgatsu. 15ॸY Tsaypitanam Bereniciwan rey Agripa
Jerusalenchö caycaptï mandacog pasaypa alli röpancuna jatipäcushga
sacerdöticuna y autoridäcunapis yaycuyargan. Tsayman llapan
niyämashga tsay runaga wanutsishga goricasquiyaptinnam Pabluta Festo
cananpämi. 16ॸTsaymi noga nirgö: carcelpita apatsimurgan.
‘Nogacuna Roma autoridäcuna car 24ॸChäratsiyaptinnam Festo nirgan:

manam pitapis llutallaga contrancunapa “Tayta Agripa y llapayqui caychö


maquincunaman entregaycuyätsu goricashga caycagcuna, cay runa
wanutsiyänanpä manarä wanutsishga canantam munayan
shimpiyaptinga. Shimpiyaptinrämi Jerusalenchöpis y caychöpis Israel
musyayä ima jutsan canganta o mana runacuna. 25ॸPaycuna wanutsiyta
cangantapis’ nir”. munayaptinpis manam ima jutsantapis
17ॸ“Tsaymi tsay wanutsiyta tarirgötsu wanunanpänöga. Imanö
munagcuna chaycayämuptin waraynin captinpis quiquinmi mañacamashga
junag juclla aywargä despächüman Romachö quiquin cag mandamagnintsic
arreglanäpä. Nircurmi gayatsimurgä emperadorrä juzgananpä. Tsaymi pay
tsay prësuta. 18ॸTsaychö contrancuna mañacamangannölla canan Romaman
manam imatapis niyargantsu noga apatsishä. 26ॸManarä cay runata
yarpangänöga. 19ॸPeru niyarganga Romaman apatsir puntataga cartata
ȸƄæȸϘґॷ25ٍॷ26 302

gellgar ¿imatarätä nïman cachamushganam! Tsayman criyingäshi


mandamagnintsic musyananpä? Tsaymi paycunapäga mana alli caycan. 8ॸTsay
gamcunapa ñöpayquicunaman cachamungan salvacogtaga
gayatsimurgö quiquinta tapupärir ima wanunganpita Tayta Dios
yarpayllatapis goyämänayquipä. cawatsimushgam. Gamcuna ¿manacu
27ॸ¿Imanö nirtä cartata gellgashwan criyiyanqui wanushcunata Tayta Dios
Romachö mandamagnintsicman cay cawaritsimunanpä canganta?”
prësuta apatsirnin?” 9ॸ“Puntataga Jesucristuman

criyicogcunata nogapis imanömi


Rey Agripapa ñöpanchö Pablo chiquirgä. 10ॸMandacog sacerdöticuna
parlangan ordenta goyämaptinmi Jerusalenchö

26
1ॸFesto tsaynö niptinmi rey atscag criyicogcunata carcelman
Agripa nirgan Pabluta: “Canan wichgatsirgä. Paycunata
mä, willayämay imanö cangayquitapis” wanutsiyänanpä autoridäcuna
nir. mandayaptinpis nogaran puntataga
Tsaynam Pablo parlar gallaycurgan: ‘Allim wanutsiyanqui’ nirgä.
2ॸ“Tayta Agripa, ñöpayquichö cangäta 11ॸGoricäcuyänan wayicunaman

cushicurillämi. Canan willariyäshayqui aywa-aywaycurmi Jesusman


musyayänayquipä Israel runacuna criyicogcunata ñëgatseg cä. Tsaynömi
imaycatapis manacagcunata caru marcacunamanpis aywag cä
niyämanganta. 3ॸGamga musyanquim criyicogcunata prësumunäpä”.
Israel runacuna Diosta imanö
Jesucristuta imanöpa
adoracuyangantapis y tsay adoray janan
chasquicungantapis Pablo yapay
imanir rimanacuyangantapis. Tsaymi
willacungan
masllata tantiyarcunayquipä
(Hechos 9.1-19; 22.6-16)
willapäriyäshayqui”.
4ॸ“Nogapa marcä quinranchö y 12ॸ“Tsaynömi runacunata prësu

Jerusalenchöpis Israel runacuna tsarimunäpä mandacog sacerdöticuna


regiyämanmi wamra cangäpita imanö cachayämaptin Damasco marcaman
cawangätapis. 5ॸTsaynöllam musyayan aywaycargä. 13ॸTsaynam aywaraycäyaptï
jövin caynïpita fariseo cangätapis. pullan junagnöna caycaptin ciëlupita
Tsaynö cangäta willayäshuyta munarga atsicyapaycayämargan rupaypitapis
willariyäshuy. Fariseucunaga waquin masrä. 14ॸTsaynö atsicyaycamuptin
cagcunapita masmi cumpliyan Moises llapäcunam patsaman ishquiscäriyargä.
gellgangan leycunata”. Tsaynam *hebreu parlaychö caynö
6ॸ“Tsay gellgashgachömi willacun nimunganta wiyargä: ‘Saulo, Saulo,
Tayta Dios Israel runacunaman ¿imanirtä nogaman criyicamognïcunata
salvacogta cachamunanpä auninganta. chiquir gaticachaycanqui? Antis noga
Tsay salvacogman criyingällapitam munangätam ruranquiman’. 15ॸTsaynam
prësuraycätsiyäman. 7ॸIsrael runacuna nirgä: ‘¿Pitä canqui, taytay?’ Paynam
criyiyanmi salvamagnintsicta Tayta Dios nimargan: ‘Nogaga Jesusmi cä.
cachamunanpä canganta. Tsaymi Nogaman criyicamogcunata
pagasta junagta Tayta Diosta rugacur gaticacharnin nogatam
shuyaraycäyan. ¡Peru tsay chiquiycämanqui. 16ॸCanan sharcur
shuyacuyangan salvacogtaga Tayta Dios ichiy. Gamta yuripargö cananpitaga
303 ȸƄæȸϘґॷ26

ricangayquicunata y ricatsinäpä willacogcuna gellgayargan Tayta Dios


cagcunata willacunayquipämi. cachamungan salvacog wanunanpä
17ॸCananga cachashayqui Israel marca cagta, nircur llapan runacunapitapis
mayiquicunaman y mana Israel puntata cawarimunanpä cagtam. Tsay
runacunamanpis willacuynïta gellgaraycangannöllam Jesucristo
willacunayquipämi. Mana allicunata cawamurgan Israel runacunata y mana
rurayta munayäshuptiquipis nogam Israel runacunatapis jutsancunata
tsapäshayqui. 18ॸNingäcunata perdonar salvananpä”.
willacuptiquim runacuna
tantiyacuyanga llutancunata rurar Jesucristuman criyicunanpä
cawaycäyanganta. Tsaymi tsacaychönö Agripata parlapangan
Satanaspa munayninchö 24ॸPablo tsaynö jinalla parlaycaptinmi
cawaycäyangayquipita atsicyagchö Festo nirgan: “¡Pablo, alläpa
ricaycag cuentana Tayta Diospa estudiangayquiwanmi löcuyarguyqui!”
munayninchö cawayanga. Nogaman nir.
criyicuyanganpitam jutsancunapita 25ॸNiycuptinmi itsanga Pablo nirgan:

perdonashga cayanga. Tsaynöpam “Tayta Festo, manam löcuyashgatsu cä,


gloriaman char Diospa ñöpanchö sinöga allillatam y rasun cagllatam
ɗ̲ֆֆǣЙɗѸËӕѸȍɗѸȍǣËՓֆ͑ǣٔॸٚ. parlaycä. 26ॸCay ningäcuna allilla
cangantaga caychö rey Agripapis y
Jesus mandaptin cäsucunganta llapanpis musyayanmi. Tsaymi paypa
Pablo willacungan ñöpanchö parlaycämü mana
19ॸ“Tsaynömi ari, tayta Agripa, mantsacuypa”.
¿imanirtä mana rurämantsu cargan 27ॸ“Tayta Agripa, canan nimay.

ciëlupita Señor Jesucristo Bibliata criyiycarga ¿imanirtä Jesucristo


nimangancunata? 20ॸTsaypitam itsanga salvamagnintsic canganta willapaptï
Jesucristupa willacuyninta runacunata criyinquitsu?”
willacur gallaycurgä, puntata Damasco 28ॸTsaymi Agripa nirgan: “¿Tsay

marcachö, nircurmi Jerusalenchö y ningayquillawancu gam criyingayqui


Judea provincia quinran waquin Jesusman nogatapis criyiratsimayta
marcacunachöpis. Nircurnam mana yarpanqui?” nir.
Israel cag juclä runacunatapis 29ॸNiptinnam Pablo nirgan: “Juclla

willapargä jutsancunata jagirirninna chasquicuptiqui o nircurrä


Tayta Dios munangannö allillata rurar chasquicuptiquipis noga munä gampis y
cawayänanpä. 21ॸTsaynö caychö wiyaycämagcunapis Jesucristuta
willacungäpitam Israel runacuna chasquicuyänayquitam. Itsanga manam
templunchö prësu tsariscayämar munätsu Jesucristuta
wanutsiyta munayämargan. 22ॸTsaynö chasquicuyangayquipita noganö
rurayämaptinpis Tayta Dios cadinashga cayänayquitaga”.
yanapamaptinmi llapan runacunata 30ॸTsaynam rey Agripa, Berenice,

jinalla willapaycä, yachagtapis mana mandacog Festo, y tsaychö llapan


yachagtapis. Nogaga willacuycä Diospa jamaraycagcunapis sharcur
willacognin unay profëtacuna y Moises yarguscäriyargan. 31ॸNircurnam läduman
gellgayanganchö ima päsananpä witirir quiquin pura caynö parlayargan:
cagtapis willacungannöllam. 23ॸTsay “Cay runapaga manam ima jutsanpis
ȸƄæȸϘґॷ26ٍॷ27 304

cantsu wanutsishga cananpä ni ajata aywaptin atsca junagtarämi ñacar


carcelchö wichgaränanpä” nir. chaycuyargä “Nidu” ningan marcayag.
32ॸTsaymi Agripa nirgan Festuta: “Cay Tsaypitanam aywaycäyangä cag lädupa
runata cachaycushwanmi cargan, pasaypa vientu tsapayämaptin “Creta”
Romachörä arreglashga cananpä ningan *isla gepallanpa aywayargä.
quiquin mana mañacushga captinga. Tsay lädupa alläpaga mana
Cananga imanö carpis Romachö vientuptinnam Creta isla cuchullanpa
mandamagnintsicmannam apatsinantsic aywar päsacuyargä Salmona ñöpanpa.
payna juzgananpä”. 8ॸTsaynö ñacayta aywarnam

chaycuyargä Creta islachö “Buenos


Pabluta Romaman apatsingan Puertos” ningan marcaman. Tsayga

27
1ॸTsaypitanam Romaman Lasea marcapa lädun ricogllachömi.
waquin prësucunatawan 9ॸTsayman chäyänäpäga atsca

apatsiyänanpä Roma autoridäcuna junagtam ñacar aywaycuyargä. Peru


Pabluta entregayargan capitan tamya tiempuna captinmi allinatsu
Juliuman. Payga cargan “Augusto” cargan büquiwan aywayänäpä.
ningan tröpapa capitanninmi. 2ॸTsaynam Tsaynam büquichö arogcunata Pablo
Asia provinciachö Adramitio marcapita imapis päsananta yätsir nirgan:
cuteg büquiwan aywacuyargä Pabluta 10ॸ“Taytacuna, caynölla captinga manam

compañarnin noga y waugi Aristarco.ॹh allinötsu canga aywanantsicpä. Caynö


Payga cargan Macedonia provinciachö jinachö aywarga büquipis cargantin
Tesalonica marcapitam. jundicaptin quiquintsicpis resguchöchä
3ॸCesareapita aywarmi waraynin junag caycantsic” nir.
Sidon marcaman chäyargä. Tsaychömi 11ॸTsaynö Pablo niptinpis manam tsay

Pabluta cuyapar capitan Julio juc prësucuna apag capitan Julioga


soldädupa maquinman dejaycurgan cäsurgantsu. Masga büquiyogtawan
reginacungancunaman aywananpä: arognincunatam cäsurgan. 12ॸBuenos
“Reginacungayquicunaman ayway Puertoschö tamya tiemputa
imallawanpis yanapayäshunayquipä” päsayänanpä mana allinö captinmi
nir. 4ॸNircur tsay Sidon marcapita llapancuna niyargan: “Cretachö Fenice
yargucuyaptïnam vientu feyupa marcayagrä aywashun tamya tiemputa
gallaycamurgan. Tsaymi Chipre isla päsanantsicpä” nir. Fenice alli sitiu
cuchunpa päsayargä mana alläpa captinmi tsaychörä tamya tiemputa
vientumungan cag lädullapa. päsayta munayargan.
5ॸTsaypitanam Cilicia y Panƿlia
Vientuntin tamya feyupa cangan
ñöpanllapa aywar chäyargä Liciachö
“Mira” ningan marcaman. 13ॸTsaynam aywayänäpä cagpana
6ॸTsaychönam capitan Julio vientuptin büquichö arogcuna
tariramurgan Alejandria marcapita yarpäyargan: “Cananga Fenice
shamog büquita Romaman marcaman chäshunmi” nir. Nircurnam
yarguycagtana. Nircurnam tsay aywayargä Creta isla cuchullanpa.
büquiwanna aywacuyargä. 7ॸPasaypa 14ॸTsaypita aywaraycäyaptïnam mas

h॰27.2 “Noga” neg cagga cay libruta gellgag Lucasmi. Lucasga Aristarcuwan Pabluta
compañagnincunam cayargan. Aristarcupita masta musyanayquipä liyinqui Hechos 19.29.
305 ȸƄæȸϘґॷ27

rätun niragtana “Euroclidon” ningan mantsariytsu. Romachö mandacogpa


huracan vientu Cretapita feyupa despächunman chanquim. Gam
gallaycamurgan. 15ॸTsaymi huracan raycurmi cay büquichö llapan runa
vientu gallaycuptin imanö caytapis wanunanpä cagpita Tayta Dios
manana atipar büquita dejaycuyargä salvanga’ nir. 25ॸAngel tsaynö
vientu apanganllapana aywacunanpä. nicämaptinga ama llaquicushuntsu ni
16ॸTsaypitanam “Cauda” ningan mantsacäshuntsu, taytacuna. Tayta
tacshalla isla wac-wagtanpa alläpa Diosmanmi nogaga yäracü y angel
mana vientunganpa päsacuyargä. nimangannöllam canga. 26ॸBüqui
Tsaychömi pasaypa ñacarrä apayangan ushacaptinpis isla cuchunmanmi lamar
lanchata büquiman yarcatsiyargan. jitaramäshun”.
17ॸTsaynam wascacunawan büquita 27ॸ“Adriatico” ningan lamarchö vientu

watayargan mana llactsicänanpä. Lamar wacman cayman puriycätsiyämaptinmi


rurinchö “Sirte” ningan arënaman char ishcay semänapis päsarirgan. Tsaypita
büqui jaticärinanta mantsarirnam juc pagaschönam büquichö arogcuna
vientu puritsinan carpanta mayasquiyargan lamar cuchunmanna
bäjaratsiyargan büqui despaciullana chaycätsiyämanganta. 28ॸTsaynam
aywananpä. Tsaynö rurayaptinpis lamarpa jonduyninta mïdiyaptin quimsa
vientu munanganmanmi puritsicurgan. chunca ganchis (37) metrurä cargan.
18ॸTsaypita waraynin junagpis Tsaypita yapay mïdiyaptinnam ishcay
tsaynölla feyupa vientumuptinmi chunca ganchis (27) metrunöllana
apayangan cargatapis jitariycuyargan cargan. 29ॸLamar rurin gagacunachö
lamarman. 19ॸWaraynin junagpis büqui tacacänantam mantsariyargä.
tsaynölla captinnam büquita Tsaymi büqui pärananpä chuscu jatusag
allitsayänanpä apayangan gerucunata y shiwinayog jërrucunata büquiman
carpata lamarman jitascäriyargan. watarcur lamarman jitäshiyargä.
20ॸPasaypa pucutay tsapashga captinmi Nircurmi patsa waranganyagrä
ricacargannatsu junagpa rupaypis ni shuyaräyargä imanö cayänäpäpis.
tsacaypa estrëllacunapis. Tsaynö atsca 30ॸTsaynam büquichö arogcuna lanchata

junagna feyupa vientuptin y ciëlupis yarpatseg tucullar tsaywan


pucutaywan manana ricacaptinnam sïga geshpisquiyta munayargan. 31ॸTsaynö
yarpäyargänatsu cawayänäpä cagtaga. yarpaycäyanganta tantiyasquirmi Pablo
21ॸTsay junagcuna mana micuypa willasquirgan capitan Juliutawan
cayaptïnam Pablo nirgan: “Taytacuna, soldäducunata: “Büquichö arogcunam
ningäcunata wiyacuyaptiquega manam geshpicuyta munaycäyan. Paycuna
Cretapitapis yargamushwantsu cargan, aywacuyaptinga llapantsicmi wanur
ni imantsiccunatapis lamarman jitar ushacäshun” nir.
ushashwantsu cargan. 22ॸTsaynö 32ॸTsaynam pipis geshpiyänanta mana

captinpis ama mantsariyaytsu ni munarnin soldäducuna lancha watarag


llaquicuyaytsu. Büqui jundicaptinpis wascacunata rogurir rogurir lamarman
manam maygantsicpis wanushuntsu. jitayargan.
23ॸNoga sirvingä Tayta Diosmi canan 33ॸTsaypita patsa waranaycaptinnam

tsacay nogaman cachamushga runacuna imallatapis micuyänanta


*angelninta. Tsay angelmi yuripascamar munar Pablo nirgan: “Taytacuna,
caynö nimashga: 24ॸ‘Pablo, ama pasaypa llaquicuywanmi ima päsananpä
ȸƄæȸϘґॷ27ٍॷ28 306

cagtapis mana musyar ishcay semänana niyargan büquipa paquipin tablacunata


micurguntsictsu. 34ॸCananga valornintsic tsaricurcur paycunapa gepallanta
mana ushacänanpä micurcushunrä. yarguyänanpä. Tsaynöpam llapäcuna
Manam maygantsicpis wanushuntsu. lamarpita salvacuyargä.
Llapantsicpis salvacushunmi” nir.
35ॸNircurnam llapanpa ñöpanchö Malta islachö Pablo cangan

28
Tayta Diosman mañacurir tantata Pablo 1ॸTsaynöpa lamarpita llapäcuna

micur gallaycurgan. 36ॸTsaynö Pablo yargurmi musyayargä “Malta”


micuycagta ricarnam waquin ningan *islachöna caycäyangäta.
cagcunapis micuyargan. 37ॸTsay 2ॸTsaychö runacunaga allim

büquichö aywagcunaga ishcay pachac chasquiyämargan. Tsaynam tamyar


ganchis chunca jogta (276) runacunam pasaypa alaptin ninata tsarircatsir
cayargä. 38ॸTsaynam llapäcunapis gayayämargan tsaychö mashacuyänäpä.
pachajunta micuyargä. Nircur büqui 3ॸNina maslla tsarinanpämi Pablupis

lasaywan tacacänanta yarpar rämacunaman goreg aywargan. Tsay


ancashgayänanpä apayangan gorimunganta ninaman jitaycuptinmi
trïgucunata lamarman räma rurinpita culebra yargascamur
jitacacharcuyargan. Pablupa maquinta amucurcurgan.
4ॸMaquinchö culebra warcaraycagta
Lamarchö büqui ushacangan
ricaycurmi Maltachö jinan runacuna
39,40ॸTsaypitapatsa warasquiptin pasaypa mantsacarnin quiquin pura
büquichö arogcuna manam caynö parlayargan: “Cay runaga runa
musyayargantsu maychö cayangantapis. mayin imatachir wanutsishga. Tsaychir
Lamar cuchunman büquita lamarpita cawaycar yargamuptinpis
chätsiyänanpä alli canganta ricarnam Diosga munantsu cawananta” nir.
tsay chuscu jatusag shiwinayog 5ॸCulebra tsaynö maquinta

jërrucunata jagiriyänanpä watarag amuraycaptinmi Pabloga imapis mana


wascacunata roguscäriyargan. gocuypa maquinta ninaman tapsirirgan.
Nircurnam manijacuyänanta listarir 6ॸTsaynam llapan ricaraycagcunapis

büquita puritseg carpata junishman yarpäyargan venenösu culebra


sutayargan. Tsaynam lamar cuchunman caninganwan entëru cuerpuncuna
büqui aywar gallaycurgan. 41ॸTsaynö jacacurcunanpä cagta o wanusquinanpä
aywaycanganchömi büquipa sengan cagta. Tsaynö yarpäyaptinpis culebra
arënaman jaticärirgan. Tsaymi lamar caningan manam imanarganpistsu.
yacu jaytaycaptin jaytaycaptin büquipa Tsaypita ricaraycäyaptin imapis mana
gepanpis paquicargan. päsaptinnam runacuna juctana
42ॸTsaynam soldäducuna prësucunata yarpasquir caynö niyargan: “¡Cay
wanutsiyta munayargan mana runaga Diospis cacunchir!” nir.
geshpiyänanpä. 43ॸPeru Pabluta 7ॸTsay mashacuycäyanganpa

wanutsiyänanta mana munarmi capitan washalänin ricogchömi Publio jutiyog


Julio michargan pitapis mana autoridäpa chacrancuna cargan. Payga
wanutsiyänanpä. Tsaymi nädayta wayinman chäyaptï allim
yachag cagcunataga niyargan lamar chasquiyämargan. Tsaymi paypa
cuchunman nädayllapa yarguyänanpä. wayinchö quimsa junagrä goyäyargä.
44ॸNädayta mana yachag cagcunatanam 8ॸTsaychömi Publiupa papänin achachar
307 ȸƄæȸϘґॷ28

yawartana diyarreyarnin pasaypa antsa Apio” ningan marcayag. Waquin


cämachö ujuraycargan. Tsaymi cagnam “Tres Tabernas” ningan
geshyaycagman yaycurir Tayta Diosman marcachö shuyäyämargan. Paycunata
Pablo mañacurgan alliscatsinanpä. ricaycurmi Pablo cushicur Tayta Diosta
Nircur tsay geshyagpa jananman agradesicurgan.
maquinta churaycuptinmi sänuna 16ॸRomaman chaycuyaptïnam

ticrasquirgan. 9ॸTsay runa allinganta prësucunata entregargan carcelman.


musyaycurga waquin cag Pablutam itsanga juc wayimanna
geshyagcunapis Pabluman apayargan. Tsaychömi juc wardiya
shayämurganmi y llapantam Diosnintsic payta cuïdargan.
allïtsirgan. 10ॸTsaynö allïyanganta
cushicurmi imanöpa Israel runacunata Romachö Pablo
agradesicayämaytapis puëdiyargantsu. willapangan
Nircur tsaypita aywacuyaptïnam 17ॸChäyangäpita quimsa junagtanam

imaycan tumaypa miñishtiyangä Israel yachag runacunata Pablo


cagcunataga alistapäyämargan. gayatsimurgan. Goricascayämuptinnam
nirgan: “Taytacuna, marca
Romaman Pablo changan mayintsiccunapa contranga manam
11ॸTsaypita tamya quillacuna imatapis llutanta rurargötsu.
päsanganyagrämi Alejandria marcapita Üsuntsiccunatapis imaypitapis
shamog büqui tsay Malta islachö cargan. cumplirgömi. Imatapis llutantaga mana
Tsaymi quimsa quillantin tsay islachö ruraycaptïmi Jerusalenchö prësu
carir tamya tiempu päsariptin tsay tsariycamar Israelchö Roma
büquiman yarcurcur aywacuyargä. Tsay autoridäcunapa maquinman
büquipa senganchömi llagllaypa entregayämashga. 18ॸTsay autoridäcuna
dibujashga “Castor” y “Polux” ningan tapupäyämarnï manam ima jutsätapis
diosnincunapa imäjinnin cargan. tariyargantsu wanutsiyämänanpänöga.
12ॸTsaypita aywacurnam Siracusa Tsaymi paycuna dejaycayämayta
marcaman chäyargä. Tsaychöga quimsa munayargan. 19ॸTsaynö captinpis Israel
junagrämi goyäyargä. 13ॸTsaypitanam marca mayintsiccunaga
päsacuyargä lamar cuchullanpa “Regio” wanutsiyämaytam munayargan. Tsaymi
ningan marcaman. Aywayangä cag mañacurgä cay Romachö mandacog cagrä
lädupa vientu gallaycamuptinnam juzgamänanpä. Tsaynöga mañacurgä
itsanga Regiupita ishcay junagllatana manam wanutsiyämayta munagcunata
chäriyargä Puteoli marcaman. imatapis jagatsanä raycurtsu, sinöga
14ॸTsaychönam büquipita yargur paycunapa maquincunapita salvacunä
tincuriyargä Jesucristuman criyicog raycurmi. 20ॸLlapan Israel runacunanöllam
waugicunawan. Paycuna nogapis criyicü Tayta Dios
“Goyärishunrä” niyämaptinmi juc salvamänantsicpä canganta. Tsaymi
semänarä tsaychö quëdariyargä. tsaynö criyicungällapita caychö
Tsaypitanam chaquillapana aywayargä cadinaraycätsiyäman. Tsayta musyatsir
Romaman. reginacurinantsicpämi canan gamcunata
15ॸTsayman aywaycäyangäta gayatsimurgö”.
musyarirmi Romachö criyicog 21ॸTsaynam tsayman goricag Israel

waugicuna taripäyämargan “Foro de yachag runacuna niyargan: “Judea


ȸƄæȸϘґॷ28 308

provinciachö imanö cangayquitapis 26 ‘Runacunata ninqui:


musyayänäpä manam ima cartatapis “Gamcunaga wiyaycarpis manam
chasquiyargötsu. Israel marca tantiyayta munayanquitsu.
mayintsiccunapis cayman chämur Ricaycarpis manam cuentata
manam imatapis parlacuyashgatsu gocuyta munayanquitsu.
gampäga. 22ॸItsanga maytsaychöpis 27 Shonguyquicunatapis

runacuna parlaycäyan gam jucläya chucruyätsicurcuyanquim.


yachatsicuycangayquitam. Tsaymi Rinriquicunatapis
nogacuna tsay yachatsicungayqui alli o tsapacurcuyanquim.
mana alli cangantapis musyayta Ñawiquicunatapis
munayä”. gemtsicurcuyanquim.
23ॸTsaynö niyaptinmi juc junag Tsaynö carmi ricayta, wiyayta, ni
goricäyänanpä jitapänacuyargan. Tsay tantiyaytapis munayanquitsu.
jitapänacuyangan junag Tsaynömi salvayta munaptïpis
chämuptinnam patsaraycangan chasquicayämanquitsu” nir’.
wayiman atscag Israel runacuna
goricäyämurgan. Tsaychö 28ॸIsaias ningannöllam gamcunapis
goyayninpam Pablo tantiyatsirnin caycäyanqui. Tsaymi cananga mana
caynö nirgan: “Tayta Dios munan Israel runacunamanpis Tayta Diospa alli
Señor Jesucristupa munayninchöna willacuyninga chaycan salvacuyänanpä.
llapantsicpis cawanantsictam” nir. Paycunam itsanga chasquicuyanga”.
Tsaynömi Moises gellgangan 29ॸ[Pablo tsaynö niptinmi Israel

leycunawan y Tayta Diospa runacuna aywacuyargan quiquin pura


willacognin unay profëtacuna rimanacurnin.]
gellgayangancunawanpis Jesucristo 30ॸIshcay watam Pablo tärargan

salvacog canganta tantiyatsirgan. arrendangan wayichö. Tsaymanga pipis


24ॸTsaynö parlapaptinmi waquin maypis watucagnin aywayagmi.
runacuna Señor Jesusman criyicur 31ॸTsaychöpis llapan runacunatam Pablo

chasquicuyargan y waquin runacunaga willapargan: “Tayta Diospa


chasquicuyta munayargantsu. 25ॸTsay munayninchö cawayänayquipäga
mana chasquicogcuna aywacuyta Jesucristutarä chasquicuyay. Paymi
gallaycuyaptinmi Pablo nirgan: “Rasun salvamagnintsic” nirnin. Runacunata
cagllatam Diospa willacognin unay yachatsicuptin manam pipis
profëta Isaiasta Espiritu Santo nirgan: michargantsu.
ROMANOS
Roma marcachö criyicogcunaman
apostol Pablo cartacungan
Roma marcaga Italia nacionpa capitalninmi cargan. Tsay marcapitam emperador
maytsay nacioncunatapis mandunchö caycätsirgan. Tsaynö jatuncaray marca
captinpis apostol Pabloga Romaman manaran charganrätsu. Tsaymi Corinto
marcachö caycarllarä cay cartata cartacurgan Romachö criyicog mayincunaman
Tayta Diospa willacuyninta shumag tantiyacuyänanpä.
Cay cartachömi Pablo tantiyatsirgan llapan runacuna jutsa rurag caycarpis Señor
Jesucristuman criyicuyaptin Tayta Dios jutsancunapita perdonanganta (1.18-pita
8.39-yag). Nircurmi tantiyatsirgan Tayta Dios Israel runacunawan conträtuta
rurashga caycarpis Señor Jesucristuta mana chasquicuyaptinga inƿernuman
gaycunanpä cagta (9.1-pita 11.36-yag). Nircurmi Pablo tantiyatsirgan Jesucristuta
chasquicur Tayta Dios munangannöna cawayänanpä (12.1-pita 15.13-yag).
Tsaynömi Romachö criyicog mayincunata Pablo willargan España nacionman
aywagnölla paycunatapis watucayta yarpaycanganta. Y nircurmi mañacurgan
Españapa aywaptin paycunana yanapayänanpä (15.14-33). Cartapa
ushananchönam Romachö criyicogcunata saludargan (16.1-27).

salvamagnintsicga rey *David castapita


Pablupa saludacuynin yurirgan. 4ॸSalvamagnintsic Jesucristuta

1
1ॸ[Roma marcachö criyicog mayicuna:] wanunganpita *Espiritu Santo
Noga Pablo, Señor Jesucristupa cawatsimushga captinmi musyantsic
willacognin carmi, cay cartata Tayta Diospa tsurin canganta.
gamcunaman gellgamü. Jesucristupa 5ॸJesucristo nogantsic raycur

*apostolnin canäpämi Tayta Diosnintsic wanunganpitam Tayta Dios


acramashga. Tsaymi alli willacuyninta cuyapämarnintsic jutsantsiccunapita
willacur puriycä. perdonamarguntsic. Tsaynö carnam
2,3ॸTsay alli willacuyninga musyatsicun apostolnincunata maytsay
Tayta Diospa tsurin Jesucristo nacioncunamanpis cachaycan alli
salvamagnintsic cangantam. Pay willacuyninta willacuyaptin runacuna
salvamagnintsic shamunanpä cagtaga Jesucristuman criyicur Tayta Dios
Tayta Diospa willacognin unay munangannöna cawayänanpä.
*profëtacunapis gellgayargannam. 6,7ॸRomachö criyicog mayicuna,

Paycuna gellgayangannöllam gamcunapis Señor Jesucristuta

309
ѠϘͅkͮϘґॷ1 310

chasquicushga carmi Tayta Diosta


cäsucurna cawaycäyanqui. Tayta Diosga Willacuyninta chasquicogcunata
cuyayäshurniquim acrayäshurguyqui Tayta Dios salvananpä ningan
paypa wamrancuna cayänayquipä. 16ॸSeñor Jesucristupa alli
Tsaynö cuyacog cayninwan Tayta Dios willacuyninta chasquicogcunataga
y Señornintsic Jesucristo Tayta Dios jutsancunapita perdonar
yanapaycuyäshuy pay munangannö salvanmi, *Israel runacunatapis mana
cushishga cawayänayquipä. Israel runacunatapis. Tsaynö perdonta
alcanzayänanpämi noga maychö
Romachö criyicogcunaman Pablo tsaychöpis willacuycä mana
watucag aywayta yarpangan pengacuypa. 17ॸTsay willacuymi
8ॸSeñor Jesucristuman criyicurna tantiyatsimantsic Tayta Diosman
cawayangayquita maytsaychöpis criyicur yäracog caglla salvashga
runacuna parlayaptinmi Tayta Diosta canantsicpä cagta. Tsaymi palabran
agradesicamü. 9ॸTayta Diosmanga gellgaranganchöpis caynö nican: “Tayta
imaycay örapis mañacaycämümi payman Diosman yäracog cagllam
yäracullar imaypis cawayänayquipä. salvacuyanga” nir.
Tsaynömi Señor Jesucristuta
chasquicuyänanpäpis noga llapan Runacuna jutsallachö
shongüwan maytsaychö willacur puriycä. cayanganta ningan
10ॸGamcuna cagman watucag shamur 18ॸTsaynömi ari criyicogcunaga
allilla chämunäpäpis Tayta Diosmanga salvacionta tariyanga. Peru waquin
mañacaycämi. 11ॸGamcunaman runacunataga quiquincunapa
imaycanöpam shamuyta munaycä yarpayllanpita mana allita rurar
Espiritu Santo yanapamaptin Jesucristupa cawayanganpitam Tayta Dios rabyarnin
willacuyninta shumag yachatsinäpä. inƿernuman gaycunga. 19ॸRunacunata
12ॸTsaynöpam jucnintsic jucnintsicpis Tayta Dios yarpayyogta camashga
criyicog caynintsicwan yanapanacushun captinmi tantiyacuyan pay camacog
Tayta Dios munangannö cawanantsicpä. canganta. 20ॸTsaynömi llapan
13ॸWaugicuna panicuna, atsca cutim runacunapis tantiyacuyan camacog
gamcunaman watucagniquicuna Tayta Dioslla imaycawanpis munayyog
shamuyta munargö. Tsaynö captinpis canganta. Tsaytaga imay tiempupitapis
manam shamuyta puëdiycamürätsu. runacuna musyayashgam. Tsaynö
Waquin marcacunachöpis Tayta Diospa captinmi ƿsyu ƿnal junag pipis
willacuyninta willacuptï runacuna tsapacuyta puëdingatsu: “Nogaga
Jesucristuta chasquicuyangannö manam musyargätsu Tayta Dios
gamcuna cagchöpis willapaytam munä camacog cangantaga” nirnin.
runacuna chasquicuyänanpä. 14ॸNoga 21ॸTsay llutan yarpayyog runacunaga

Tayta Diospa alli willacuynintaga Tayta Dios poderösu canganta


willapänämi jinan runacunatapis, juclä musyaycarpis manam cäsucuyantsu ni
runacunatapis, yachag runacunatapis, agradesicuyantsu. Tsaypa rantinga
mana yachag runacunatapis. 15ॸTsaymi shonguncunatapis chucruyätsirmi Tayta
imaycanöpapis shamuytaga munaycä Diostaga cäsupäyantsu. 22ॸTsaynö carmi
Tayta Diospa alli willacuyninta tsay yarpäyan quiquincunalla yachag
Roma marcachöpis willapäcamunäpä. musyag cayanganta. Tsay
311 ѠϘͅkͮϘґॷ1ٍॷ2

yarpaynincunaga manam imapäpis 30ॸTsaynöllam pitapis jamucuyan, runa


välintsu. 23ॸTsaynö carmi imayyagpis mayinpa contran imatapis parlayan,
cawag Tayta Diosta adorayänanpa Tayta Diosta mana ichicllapis
rantin runatanö *ïdulucunata ruraycur cäsucuyantsu, piwanpis maywanpis
adorayan. Tsaynömi adorayan rimanacuyan, runa tucuyan,
päregcunatanö ruraycur, lätaypa alabacuyan, y llutanta ruraycunapäga
puregcunatanö ruraycur, y imaycaläya yarpachacuraycäyanna. Mamancunata
animalcunatanö ruraycur. taytancunatanäga manam cäsuyantsu.
24ॸTsaynö manacagcunata rurar 31ॸImata yätsipäyaptinpis

cawacuyaptinnam Tayta Dios ajar chasquicuyantsu, imatapis


dejariycushga imanöpis aunicuyangantaga mana cumpliyantsu,
cawacuyänanpä. Tsaynam cuyapäcuynincunapis manam cantsu, y
quiquincunapa munaynincunaman runa mayincunawan imatapis manam
cawacur jucwan jucwanpis punur perdonanacuyantsu. 32ॸPaycunaga
pasaypa pengacuypä cawaycäyan. musyayanmi tsaynö cawagcuna
25ॸTsaynö cawarmi Tayta Diospa inƿernuman gaycucäyänanpä cagtaga.
willacuyninta chasquicuyantsu. Paylla Tsayta musyaycarpis mana
adorana canganta musyaycarmi mantsacuypam jutsa ruraycunallachö
camangancunatarä runacuna adorayan. cawacuyan. Tsaynömi waquin
Tayta Dioslla imaypis adorashga catsun. runacunatapis masrä sharcatsipäyan
26ॸTsaynö lluta cacuyaptinmi Tayta llutancunata rurayänanpä.
Diosga munayanganman
cawacuyänanpä mana wiyacog Alli tucogcunapis inƿernuman
runacunata dejariycushga. Tsaynam aywayänanpä ningan

2
ollgupis warmipis jucwan jucwan jutsa 1ॸWaquin runacunaga yarpäyan alli
ruraychö puricuyan. Tsaynömi ruraglla cayangantam. Tsaynö
warmicunapis ollguwan täyänanpa carmi niyan: “Mana alli jutsa rurag
rantin pengacuypä warmi pura jutsata runacunaga inƿernuman aywayätsun”
rurar punucuyan. 27ॸTsaynöllam nirnin. Tsaynö nirninpis manam
ollgucunapis warmiwan täyänanpa tantiyacuyantsu quiquincunapis jutsa
rantin ollgu purana warmiwannöpis ruraychö cayanganpita inƿernuman
punucuyan. Tsaynö cayanganpitam aywayänanpä cagtaga. 2ॸTayta Diosga
paycunata Tayta Dios pasaypa rabyar llapan mana alli ruragcunata
inƿernuman gaycunga. inƿernuman gaycunanpä ningannöllam
28ॸTayta Dios munangannö cawayta gaycunga. 3ॸTsaynö caycaptinga
mana munayaptinmi payga ajar gamcunapis ama yarpäyaytsu jutsasapa
dejariycushga mana pengacuypa cagcunallata inƿernuman gaycunanpä
munayangannö jutsa ruraychö cagta, sinöga jutsaynag tucur alli
cawacuyänanpä. 29ॸTsaynö cawarmi tucogcunatapis inƿernumanga
imayca jutsallachö cacuyan, gaycungam. 4ॸWaquin runacunaga Tayta
quiquincunallapä imatapis munayan, Dios cuyapäcog canganta musyarmi
chiquinacuyan, runa mayinwan yarpäyan inƿernuman mana
wanutsinacuyan, imachöpis gaycucäyänanpä cagta. Manam paycuna
wajunacuyan, manacagcunata imatapis yarpäyangannötsu. Tayta Dios
parlayan, y wasarima cayan. cuyapäcog cayninwan shuyaycanran
ѠϘͅkͮϘґॷ2 312

tantiyacur jutsa ruraynincunata Tsaynö juzgananpämi Tayta Dios


jagiriyänanta. Tsaynö captinpis churashga. Tsaymi runacuna
jutsancunata mana jageg cagcunataga salvacuyänanpä noga Tayta Diospa
Tayta Dios inƿernumanmi gaycunga. willacuyninta willacuycä.
5ॸTayta Dios runacunata tsaynö

cuyapaycaptinpis waquincunaga jutsa Mana cäsucog cag Israel


ruraynincunata manam dejaycuyantsu. runacunapis inƿernuman
Tsaynö jutsancunata mana dejayaptinmi gaycucäyänanpä willangan
Tayta Dios pasaypa rabyarnin ƿsyu ƿnal 17ॸWaquinniquicunaga, Israel runa
junag inƿernuman gaycunga. 6ॸFisyu caycarmi, yarpäyanqui: “Tayta Dios
ƿnal junagga llapan runacunatapis *Moisesta entregangan leycunata
juzganga imanöpis cawayanganmanmi. yachacuyangäpitaga Tayta Dios masmi
7ॸPerdonashgana car jutsata mana cuyapäyämanga” nir. 18ॸTsaynömi
ruraypana cawagcunaga Tayta Diospa gamcunaga yarpäyanqui Moises
ñöpanchömi imayyagpis cawayanga. gellgangan tsay leycunata musyar
8ॸQuiquinpa munayninta rurar mana waquin runacunapitapis mas yachag
allichö cawagcunatam itsanga pitapis cayangayquita. 19ॸTsaynö yarparmi
rabyarnin mana cuyapaypa Tayta Dios niyanqui: “Nogacunaga Israel runa carmi
inƿernuman gaycunga. 9ॸTsaychöga mana yachagcunata yachatsiyä gapranö
llapan mana alli rurag cagcunam, Israel mana cayänanpä. Mana tantiyagcunatam
runacunapis mana Israel runacunapis tantiyatsiyä paycunapis musyayänanpä”
ñacayanga. 10ॸTayta Dios munangannö nir. 20ॸTsaynömi Moises gellgangan
cawagcunam itsanga picunapis leycunata musyag car niyanqui:
gloriaman char cushishga cawayanga. “Imatapis mana mayag wamra
11ॸTayta Diosga pipapis janan mana cuentatam yachatsiyä shumag
sharcuypam llapan runacunatapis tantiyacuyänanpä” nir. 21ॸTsaynö
juzganga. 12ॸTsaynö captinmi Tayta juccunatapis yachatsicuycarga ¿imanirtä
Diospa mandamientunta musyagcunata quiquiquicunaga llutancunallata
y mana musyagcunatapis jutsata ruraycäyanqui? Gamcunaga yachatsicur
rurayaptinga castiganga. niyanqui mana suwacuyänanpä. Tsaynö
13ॸMandamientunta nicarga ¿imanirtä quiquiquicunaga
wiyayangallanwanga manam pipis suwacuyanqui? 22ॸWarmipis ollgupis
salvacungatsu, sinöga tsay majayquicunata respitar adulteriu jutsata
mandamientu ningannö mana rurayänanpä yachatsicuycarga
cawagcunallatam Tayta Dios perdonar ¿imanirtä quiquiquicunaga tsay
salvanga. jutsamanga ishquiycäyanqui?
14,15ॸTayta Diospa mandamientunta Gamcunaga ïdulucunata ricaytapis
mana musyag runacunapis mana allita manam munayanquitsu. Tsaynö caycarga
rurarga yarpachacuyanmi y allita ¿imanirtä ïdulucunata adoracuyänan
rurarga cushishgam cawacuyan. Tsay templupita imancunatapis
mandamientucunata mana musyarpis suwapäyanqui? 23ॸMoises gellgangan
paycunaga tantiyayanmi jutsa ima leycunata musyaycarpis mana
canganta. 16ॸTsaymi ƿsyu ƿnal junagga cumpliycarga Tayta Diostam imapäpis
Señor Jesucristo llapan runacunatapis mana cuentayanquitsu. 24ॸTsaynö
juzganga imanöpis cawayanganman. captinchir Tayta *Diospa palabran
313 ѠϘͅkͮϘґॷ2ٍॷ3

gellgaranganchöga nican: “Gamcuna Tsaynö captinpis ama yarpäshuntsu


llutan ruraychö cawayaptiquim Tayta Israel runacunata Tayta Dios mana
Diospa willacuynintaga runacuna mana cuyanganta. 2ॸIsrael runacunata
chasquicuyantsu” nir. cuyarnin Tayta Dios acrashga carmi
25ॸGamcuna Israel runa car paycunatarä mandamientunta
*cuerpuyquicunata señalacuyarguyqui puntataga tantiyatsishga. Tsaynam
tsaynöpa salvacuyänayquipä cagta paycunana waquin runacunataga tsay
yarparmi. Tsaynö señalacushga carpis mandamientucunata musyatsicuyan.
Tayta Diospa llapan mandamientuncunata Tsaynöpam musyantsic Israel
mana cumplirga jutsasapa runacunanömi runacunata Tayta Dios cuyanganta.
gloriaman mana chäyanquitsu. 26ॸMana 3ॸTsaynö caycaptinpis waquin Israel

señalacushga cagcunapis Tayta Dios runacunaga Jesucristuman manam


munangannö cawarga ¿manatsurä criyicuyantsu. Tsaynö mana criyirmi
salvacionta alcanzayanga? paycunaga Tayta Dioswan conträtuta
27ॸCuerpuncunata mana señalacushga rurayanganta mana cumpliyantsu.ॹa
carpis Tayta Dios munangannö Paycuna mana cumpliyaptinpis ama
cawagcunam ƿsyu ƿnal junagchö yarpäshuntsu Tayta Dios tsay conträtuta
niyäshunqui: “Señalacushgacuna, Moises mana cumplinanpä cagta. 4ॸIsrael
gellgangan leycunata shumag runacuna Jesucristuman mana criyicur
musyaycarga ¿imanirtä Tayta Diosta Tayta Dioswan conträtuta rurayanganta
cäsucuyarguyquitsu?” nirnin. mana cumpliyaptinpis Tayta Diosga
28ॸTsaynö captin manam imaypis cumplinmi. [Tayta Dios
cuerpuyquicuna señalashga cäsucogcunata yanaparga conträtu
cayangayquipitatsu ni taytayquicuna rurangantam cumpliycan. Tsaynöllam
Israel runa cayanganpitatsu mana cäsucuyanganpita castigarpis
salvacuyanqui. 29ॸSalvacuyanquega jutsa conträtu rurangantaga Tayta Dios
rurayniquicunata jagirir cumpliycan.] Tayta Diospa palabran
shonguyquicunachö alli yarpaywan gellgaranganchöpis caynömi nican:
Espiritu Santo munangannö cawarmi.
Tsaynöpam cuerpuyquicuna mana “Jutsa ruragcunata Tayta Dios
señalashga captinpis castigarga castigananpä
shonguyquicunachöna señalashganö ninganllatam cumpliycan” nir.
caycäyanqui. Tsaynö cawagcunam
rasunpa Israel runacunaga cayan. 5-7ॸTsaynö caycaptinpis waquin Israel

Paycunata runacuna mana runacunaga mana tantiyarnin niyan:


cäsupäyaptinpis quiquin Tayta Diosmi “Tayta Diosta mana cäsucushgapis
“Gamcunaga alli ruragmi cayanqui” papänintsic caycarga ¿imanöparä
ninga. inƿernuman gaycamäshun? Tayta Dios

3
1ॸMusyantsicmi jutsa ruraypitaga inƿernuman gaycamarnintsicga
Israel runacunatapis Tayta Dios conträtunta manam cumplingatsu” nir.
inƿernuman gaycunanpä cagtaga. Waquin Israel runacuna tsaynö

a॰3.3 Israel runacunataga Tayta Dios acrargan wamrancuna cayänanpämi. Tsaynö acrarmi
paycunawan conträtuta rurargan imaypis yanapananpä. Israel runacunaga tsay conträtuta
chasquicurmi aunicuyargan Tayta Dios ningancunata imaypis cäsuyänanpä cagta.
ѠϘͅkͮϘґॷ3 314

niyaptinpis manam tsayga paycuna Tsaynöllam llapan runacunapis


niyangannötsu. Jesucristuman mana llutan ruraycunallachö cacuyan.
criyegcunataga pitapis Tayta Dios Manam ni jucllayllapis alli ruragga
inƿernumanga gaycungam. cantsu.
Jesucristuman mana criyicog Israel 13 Runa mayincunata ashlliycäyan.

runacunata inƿernuman gaycuptinpis Imaypis llullacuycäyan.


ama yarpäshuntsu paycunawan conträtu Tsaynömi runa mayinta imatapis
ruranganta mana cumplinganta. Tsay sienticog sienticog niyan.
runacuna yarpäyangannölla 14 Runa mayincunapä mana alli

inƿernuman mana gaycucäyaptinga yarpaynincunawan ‘Tagaypaga


¿imanöpatä ƿsyu ƿnalpis canman? wagranpis apanman’ niyan.
8ॸJesucristuman criyicogcuna 15 Imaycallapitapis runa mayinta

jutsancunapita perdonashga cayanganta wanutsiyan.


willacuptïmi waquin runacunaga 16 Maychöpis runa mayinta

llullacur niyan: “Pabloga yachatsicun rimanacatsir mana alli


jutsa ruraycunallachö cawayänanpämi. cawayman ticratsiyan.
Tsaynö cawayaptin Tayta Dios 17 Tsaynöllam runa mayincunawanga

perdonaptinrämi cuyapäcog cangan rimanacuyllachö cawacuyan.


musyacanga” nir. Tsay manacagcunata 18 Tsaynö cayanganpita Tayta Dios

parlar nogaman jitayämuptinpis manam inƿernuman gaycunanpä cagta


tsaynötsu yachatsicü. Tsaynö musyaycarpis manam llutan
parlayanganpita paycunataga Tayta ruraycunataga
Dios mana cuyapaypam castiganga. mantsacuyannatsu”.

Llapan runapis jutsa ruraglla 19ॸTayta Diospa palabran


cayanganta ningan gellgaranganchö tsaynö niptinmi
9ॸTsaynö captinmi ari Israel musyantsic Israel runacunapis mana
runacunatapis jutsa rurag Israel runacunapis jutsayog
cayanganpitaga Tayta Dios inƿernuman cayangantaga. Llapan runacunapis
gaycunga. Noga tantiyatsirgänam Israel jutsancunapita Tayta Dios juzgaptin
runacunapis mana Israel runacunapis manam imata parlaytapis
jutsa ruraglla cayangantaga. 10ॸLlapan puëdiyangatsu. 20ॸJutsachö carpis
runacunapis jutsayog cayangantaga waquin runacunaga yarpäyan Moises
Tayta Diospa palabran gellgangan leycunata cumplirga
gellgaranganchöpis caynömi nican: salvacuyänanpä cagtam. Tsaynö
yarpäyaptinpis Tayta Diosga tsay
“Manam jucllayllapis cantsu jutsata leycunata entregamarguntsic manam
mana ruragga. cumplirnin gloriaman aywanapätsu,
11 Tayta Dios munangannö cawaytaga sinöga jutsayog cangantsicta
manam pipis yachantsu. tantiyacunantsicpämi.
Tsaynöllam Tayta Dios munangannö
cawaytaga mana pipis shumag Jesucristuta chasquicur
yarpachacuntsu. salvacunantsicpä cangan
12 Llapan runacunapis jutsa 21,22ॸTsaynö captin manam Moises
rurayllachömi cawacuyan. gellgangan leycunata cumplillarrätsu
315 ѠϘͅkͮϘґॷ3ٍॷ4

salvaciontaga alcanzashun, sinöga yäracuyanganpitam. 31ॸNogantsic Señor


Jesucristuta chasquicurninmi Jesucristuman yäracuynintsicpa
salvacushunga. Tayta Dios tsaynö salvacushga caycarga ¿Moisespa
perdonar salvamänantsicpä cagga leynincunata imapäpis mana cuentartsurä
nicanmi Moises gellganganchöpis y caycashwan? Manam tsaynötsu caycantsic.
profëtacuna gellgayanganchöpis. Jesucristuman criyicur munangannö
Jesucristuta chasquicog cagcunapäga cawarga tsay leycunata cumpliycantsicmi.
pipä maypäpis salvacionga caycanmi.
23ॸLlapan runacunapis jutsayoglla Yäracuptin Abrahamtapis Tayta
carmi quiquincunallaga gloriaman Dios salvangan

4
yaycuyta camäpacuyangatsu. 1ॸMusyantsicmi *Abrahampita
24,25ॸTsaynö jutsa ruraglla cashgapis llapan Israel runacuna
Tayta Diosga cuyapäcog cayninwanmi mirayanganta. Tsaynö caycaptinga mä
Jesucristuta cachamurgan nogantsic tantiyacushun Tayta Dios Abrahamta
raycur *cruzchö wanunanpä. Tsaymi jutsancunapita perdonangantapis.
Jesucristuman criyicogcunataga ¿Allita rurar cawanganpitatsurä
jutsantsiccunapita inƿernuman mana perdonargan o Tayta Dios auninganta
gaycamäshunnatsu, sinöga criyinganpitatsurä? 2ॸManam allita rurar
perdonamarnintsicmi salvamäshun. cawanganpitatsu Abrahamta Tayta Dios
Unay runacunatapis Tayta Dios perdonargan, sinöga Tayta Dios
perdonarmi salvargan payman auninganta cumplinanpä cagta
yäracogcunataga. 26ॸTsaynöllam cananpis criyinganpitam. Alli rurag canganpita
Jesucristuman criyicogcunataga imayca Tayta Dios perdonaptinga yachag
jutsancunapita perdonaycan. tucunmanmi cargan. 3ॸTayta Diospa
27,28ॸTsaynö captinmi pipis palabran gellgaranganchöpis caynömi
alabacunantsu: “Jesucristuta mana nican: “Tayta Diosman yäracur
chasquicuptïpis Moises gellgangan auninganta cumplinanpä cagta
leycunata cumplingäpitam nogataga Abraham criyiptinmi jutsa
Tayta Dios perdonar salvamashga” nir. ruraynincunata perdonargan” nir.
Tayta Diosga perdonar salvamantsic 4ॸMusyangantsicnöpis arupacog runa

manam Moises gellgangan leycunata arunganpitaga pägunta chasquinmi.


cumplingantsicpitatsu, sinöga Señor Mana aruycar imatapis chasquirga
Jesucristuman criyicur chasquin manam pägutatsu, sinöga
yäracungantsicpitam. garaytam. 5ॸMana arog runa garayta
29,30ॸLlapantsicpäpis Diosnintsicga chasquingannöllam Tayta Diospa
jucllayllam. Payllam Israel runatapis mana perdonninta chasquirga pipis chasquin
Israel runatapis Jesucristuman criyicog cuyapäcog cayninwan perdonaptin.
cagcunataga llapan jutsancunapita Tsaynö caycaptinga manam allicunata
perdonan. Tsaynö caycaptinga ama rurangantsicpitatsu Tayta Dios
yarpäyaytsu Israel runacunallata Tayta jutsantsiccunapita perdonamantsic,
Dios salvananpä cagta. Mana Israel sinöga perdonamantsic payman yäracur
runacunatapis salvaycanmi. Tsaynö Jesucristuta chasquicungantsicpitam.
manam pitapis perdonan Moises 6ॸJutsa ruragcunata Tayta Dios

gellgangan leycunata cumplinganpitatsu, perdonanganta musyarmi unay rey


sinöga Jesucristuta chasquicur payman Davidpis caynö gellgargan:
ѠϘͅkͮϘґॷ4 316

7 “Imanö cushicuychörä cayan gellgangan leycunata cumplingäpitam”


jutsancunapita Tayta Dios nirnin. Paycuna niyangannö captinga
perdonangan runacuna. Abrahampis Tayta Diosman
8 Pitapis perdonarga Tayta Dios yäracunmanräcu cargan. Y Tayta Dios
mananam yarparannatsu Abrahamta auninganpis
jutsata ruracungancunataga” manacagllapächir canman cargan.
nir. 15ॸMoises gellgangan leycunata

musyaycarpis manam pipis cumpliyta


9ॸTsaynö nirnin manam *cuerpun puëdiyantsu. Tsaynö cayanganpita
señalacushga cagcunallatatsu Tayta Dios Tayta Dios mana perdonaypam
jutsancunapita perdonan, sinöga mana inƿernuman gaycunga.
señalacushga cagcunatapis payman 16ॸJutsata rurar Tayta Diosta

criyicuyaptinga perdonaycanmi. rabyatsishgapis perdonta mañacur


Abrahamtapis Tayta Dios payman yäracushgam llapan
jutsancunapita perdonargan payman jutsantsiccunapita perdonamantsic.
yäracunganpitam. 10ॸPeru ¿cuerpunta Tsaymi Israel runa carpis mana Israel
señalacunganchörätsurä Abrahamta runa carpis Abrahamnö yäracushgaga
perdonargan o manarä cuyapämarnintsic salvamantsic.
señalacuptintsurä? Paytapis Tayta Dios Abraham yäracungannö yäracurga
perdonargan cuerpunta manarä maypita tsaypita carpis Abraham
señalacuptinmi. 11,12ॸTsaypita castallam caycantsic. 17ॸMay nacion
perdonasquirnam Tayta Dios runacunapis Señor Jesucristuta
Abrahamta nirgan cuerpunta chasquicogcuna Abraham castalla
señalacunanpä. Tsaynö señalacusquirga cananpä cagtaga Tayta Diospa palabran
manam gongargannatsu Tayta Diosman gellgaranganchö caynömi nin: “Gamta
yäracuyninpa perdonashga cangantaga. acrargö maytsay nacioncunapa taytannö
Tsaynömi mana señalacushga cagcunata canayquipämi” nir. Abrahamga rucuna
y señalashga cagcunatapis Abrahamnö caycarpis Tayta Dios auninganman
yäracuptinga Tayta Dios perdonar yäracurmi criyirgan paypita yuregpita
salvaycan. Tsaynö yäracogcunaga atsca nacionman mirayänanpä cagta.
maypita carpis pï casta carpis Abraham Tsaynö criyirmi Abraham shuyacurgan
castallam caycäyan. Tayta Dios paypä imaycatapis
rurananpäna cagta.
Abrahamnö yäracogcunata Tayta 18,19ॸAbrahampa warmin Sara
Dios perdonamänantsicpä ningan chacwanna caycaptinpis y quiquin
13ॸTsaynö caycaptinga manam Moises Abraham pachac (100) watayogna
gellgangan leycunata cumplinganpitatsu caycaptinpis tsurin manam carganrätsu.
Abrahampis ni paynö yäracog Tsaynö caycaptinmi Tayta Dios payta
cagcunapis Tayta Dios auningan cay nirgan paypita miragcuna atsca
patsa herenciata chasquiycäyan, sinöga nacionman mirayänanpä cagta y
payman yäracur criyicuyanganpitam. ciëluchö estrëllanörä pasaypa
14ॸTsaynö captinpis waquin Israel mirayänanpä cagta. Rucu caycarpis y
runacuna mana tantiyarmi niyan: warmin Sara chacwanna caycaptinpis
“Nogaga Abrahamta Tayta Dios Abrahamga tsay ninganta criyirmi
auningan herenciata chasquishä Moises Tayta Diosman yäracurgan. 20ॸPayga
317 ѠϘͅkͮϘґॷ4ٍॷ5

manam “¿Imanötä tsay canga?” Peru mana alli runapä raycurga ¿pirächi
nirgantsu. Tsaypa rantinga Tayta Diosta wanuytapis munanman? 8ॸSeñor
alabarmi masrä yäracurgan. 21ॸPayga Jesucristum itsanga cuyapämarnintsic
musyargan auninganta imanöpapis jutsa rurag caycashgapis nogantsic
Tayta Dios cumplinanpä cagtam. raycur wanurgan. Tsaynö wanunanpä
22ॸTsayta musyar yäracunganpitam Tayta Dios ciëlupita
jutsancunapita Tayta Dios Abrahamta cachamunganwanmi cuyamangantsicta
perdonar chasquirgan. musyatsicushga. 9,10ॸTsaynö
23,24ॸManam Abrahamllatatsu Tayta cuyamarnintsicmi inƿernuman manana
Dios tsaynö perdonar jutsaynagtana gaycamäshunnatsu, sinöga
chasquin, sinöga payman yäracushgaga glorianmannam yaycatsimäshun.
nogantsictapis perdonarmi Gloriaman chänantsicpäga jutsa
chasquimantsic. Payman yäracurmi ruraychö caycashgapis tsurin
criyintsic Tayta Dios Señor Jesucristuta Jesucristum yawarninta jichar cruzchö
wanunganpita cawatsimunganta. wanurgan. Tsaynöpam
25ॸCruzman clavaycur wanutsiyashga perdonacarguntsic llapan jutsantsicpita.
captinpis payga cawamurgan 11ॸSeñor Jesucristo wanuyninpa

jutsantsiccunapita perdonashga salvashgana car ima cushishgam Tayta


canantsicpämi. Diosta alaballantsic.

Jesucristo wanuyninpa Adan Tayta Diosta mana


salvacungantsicta cushicungantsic cäsunganpita wanuy cangan

5
1ॸSeñor Jesucristuman yäracushga 12ॸTayta Dios ninganta mana

Tayta Dios llapan cäsucurmi Adan jutsaman ishquirgan.


jutsantsiccunapitam Tsaynöpam wanucuyman chargan mana
perdonamarguntsic. 2ॸTsaynam payman wanunanpä caycarpis. Tsaynöllam
yäracur cushishgana caycantsic Tayta payllapita mirashga car llapan
Diospa ñöpanman chänantsicpä cagta runacunapis jutsa ruraymanpis chäyan y
musyar. 3ॸTsaynö cushicuntsic imayca wanucuymanpis chäyan. 13ॸTayta Diospa
ñacaycunata päsarpis mana ajayaypa mandamientuncunata manarä
yäracunapä Tayta Dios musyarpis runacunaga jutsa ruraychöga
yanapaycämangantsicta musyarmi. caycäyashgam. Tsaynö cayaptin jutsa
4ॸTsaynö pay yanapamashgam rurag cayanganta nishganam
munangannö imaypis cawashun. Tsaynö waquincuna niyan: “¿Imanöpatä
cawarnam musyantsic gloriaman jutsayogga cäman Tayta Diospa
goricamänantsicpä cagta. 5ॸY tsaynömi mandamientuncunata mana
gloriaman goricamänantsicpä cagta musyaycarga?” nir. 14ॸTsaynö nirpis
musyantsic Tayta Dios cuyamarnintsic Adan jutsanpita wanuyman
Espiritu Santuta nogantsicman changannöllam llapan runacunapis jutsa
cachamushga captin. ruraypitaga wanuyan Tayta Dios
6ॸTayta Dios munangannö cawayta ninganta mana musyaycarpis.
mana patsäpacur jutsallachö 15-18ॸAdan jutsata ruranganpita llapan

caycashgam Señor Jesucristo nogantsic runacuna wanuyaptinpis Señor


raycur wanurgan. 7ॸJuc alli runapä Jesucristo cruzchö wanuyninpanam
raycurga pillapis wanuycunmanchi. payman criyicur chasquicogcunaga
ѠϘͅkͮϘґॷ5ٍॷ6 318

gloriachöna cawayanga. Tayta Diosta 6,7ॸSeñor Jesucristuta manarä

Adan mana cäsucunganpita runacuna chasquicurga jutsa ruraynintsiccunata


inƿernuman aywayänan captinpis manam jagiriyta puëdiycurguntsictsu.
Jesucristo cruzchö wanunganpitaga Payta chasquicurnam itsanga
payta chasquicogcuna perdonashganam jutsantsiccunapita pampashga cuenta
cayan. 19ॸJuc runalla Tayta Diosta mana carna pay munangannö cawaycantsic.
cäsucunganpita llapan runacuna jutsa 8ॸJutsantsiccunapita pampashga cuenta

ruraychö cawayaptinpis juc runallam caycarga Jesucristuman yäracur cawarmi


Tayta Diosta cäsur cruzchö wanushga ñöpanchö imayyagpis cawashun.
payta chasquicogcuna perdonashga 9ॸMusyangantsicnöpis wanunganpita

cayänanpä. Señor Jesucristo cawamushgana


20ॸTayta Dios mandamientuncunataga caycarga manam yapay wanunganatsu.
gomargantsic jutsayog cangantsicta 10,11ॸWanunganpita Jesucristo

tantiyacunapämi. Mayläya jutsantsic cawamushgana caycaptinga nogantsicpis


captinpis perdonta mañacushgaga jutsa ruraychö cawangantsicpita
cuyapäcog carmi Tayta Dios cawamushganönam caycantsic. Tsaynö
perdonamantsic. 21ॸTsaynö caycaptinga Jesucristuman criyicur
perdonamarnintsicmi inƿernumanga amana yapay jutsata rurar
gaycamäshunnatsu, sinöga Señor cawashunnatsu. Tsaypa rantinga Tayta
Jesucristo nogantsic raycur cruzchö Dios munangannöna cawashun. 12ॸTsaynö
wanunganpitam gloriaman goricamäshun caycaptinga jutsa rurayta yarparpis
imayyagpis cawanantsicpä. amana ima jutsamanpis ishquishunnatsu.
13ॸTsaynölla ama imamanpis llutan
Jutsata mana ruranantsicpä ruraycunamanga jaticäyaytsu. Tsaypa
yachatsingan rantinga wanushganö

6
1ॸWaquin runacuna llutanta yarpar caycäyangayquipita mushog cawayta
caynömi niyan: “Tayta Dios chasquicushgana caycarga Tayta Dios
jutsantsicpita perdonamäna caycaptinga munangannöna allicunallata rurar
jutsa rurayllachöpis cawacushun” nir. cawayay. 14ॸTayta Dios munangannö
2ॸ¡Tsayga manam tsay llutan parlag cawarga mananam Moises gellgangan
runacuna niyangannötsu! Señor leycunapa munayninchönatsu
Jesucristuta chasquicushga caycarnaga caycäyanqui. Tsay leycuna alli captinpis
mä, ¿imanirnatä jutsa rurayllachöräga jutsa rurayniquicunata manam dejayta
cawaycashwan? 3ॸBautizacushga puëdiyanquitsu. Tsaynö captinpis
cagcunaga jutsachöga manam cananga leycunapa munayninchönatsu
cayanmannatsu. ¿O nogantsic raycur manam caycäyanqui, sinöga cuyapäcog
Señor Jesucristo cruzchö wanungantapis Tayta Diospa munayninchönam
gongasquiyarguyquicu? 4,5ॸSeñor caycäyanqui.
Jesucristo wanur pamparangannömi
Tayta Diospa munayninchöna
nogantsicpis bautizacurnin pampashga
cawangantsic
cuenta carguntsic jutsantsiccunapita. Y
mushog cawaymanmi churamarguntsic 15ॸCuyapäcog Tayta Diospa

Tayta Dios Jesucristuta wanunganpita munayninchöna cashgam imaypis


cawatsimungannö. Tsaypitaga pay jutsantsiccunata perdonaycämantsic.
munangannönam cawaycantsic. Tsaynöna caycartsurä ¿jutsa
319 ѠϘͅkͮϘґॷ6ٍॷ7

rurayllachöräga cawaycashwan? ruraychö cawar Tayta Diospa ñöpanman


¡Manam jutsa rurayllachönaga chäyanqui imayyagpis
cacushwantsu! 16ॸJutsa rurayllachö cawacuyänayquipä. 23ॸJutsa
cawacuyaptiquega *Satanasmi ruraynintsicpitaga Tayta Dios
patronniquicuna caycan. Satanaspita inƿernumanmi gaycamänantsic cashga.
patronyog cayangayquipitaga Tsaynö caycaptinmi Jesucristuta
inƿernumanmi gaycucäyanqui. Tayta chasquicushgana perdonamarnintsic
Dios munangannö cawayaptiquim salvacionta taritsimarguntsic.
itsanga payna patronniquicuna caycan.
Pay patronniquicuna carnam Moises gellgangan leycunapa
glorianmanna pushayäshunqui. munayninpita yargucungantsic

7
17,18ॸTayta Diospa willacuyninta manarä 1-3ॸWaugicuna panicuna, Señor
chasquicurga gamcunapis Satanaspa Jesucristuta chasquicushgana
mandunllachörä carmi jutsa caycarga Tayta Dios Moisesta
rurayllachöräga cacuyarguyqui. entregangan leycunapa
Cananga Tayta Diospa willacuyninta munayninchönatsu manam caycantsic.
llapan shonguyquicunawan Musyayangayquinöpis gowayog
chasquicushga carnam Satanaspa warmicuna runan cawaycaptinga
mandunchönatsu caycäyanqui, sinöga manam juc runawanga tanmantsu.
Tayta Diospa munayninchönam Runan cawaycaptin juc runawan targa
cawaycäyanqui. Tsaynö munayninchöna adulteriu jutsatam ruraycan. Runan
cawayangayquipitam Tayta Diosta wanucuptinmi itsanga juc runawan
agradesicuycä. tarninpis adulteriu jutsataga mana
19ॸTsaynö tantiyatsimü jutsa ruraychö ruraycannatsu. 4ॸWaugicuna panicuna,
cawayänayquipa rantinga Tayta Dios runan wanucuptin warmi jucwanna
munanganta rurar cawayänayquipämi. täcunanpä librina cangannömi
Señor Jesucristuta manarä nogantsicpis Moises chasquingan
chasquicurnin imayca jutsa ruraychö leycunapa munayninpita yargucur
cawashga carpis cananga amana jutsa librina caycantsic. Jesucristo nogantsic
ruraychö cayaynatsu, sinöga Tayta Dios raycur cruzchö wanushga caycaptinga
munangannö allina cawayay. 20ॸSeñor manam tsay leycunapa
Jesucristuta manarä chasquicurga Tayta munayninchönatsu cawantsic, sinöga
Dios munangannö cawayänayquipa wanunganpita cawarimog Jesucristupa
rantin jutsa rurayllachömi munayninchönam caycantsic Tayta Dios
cawacuyargayqui. 21ॸTsaynö lluta munangannö shumag cawanantsicpä.
cawayangayquiwan ¿imatatä 5ॸMoises chasquingan leycunapa

jipiyarguyqui? Tantiyacuyaptiquega munayninllachörä carga mana


tsay pengacuypä llutan munaycarpis jutsataga
rurayniquicunawanga inƿernumanna ruraycarguntsicmi. Tayta Dios
gaycucäyänayquipänam cayarguyqui. prohibinganta musyaycarpis tsay
22ॸTsaynö caycäyaptiquipis Señor leycunawanga masrämi jutsa rurayman
Jesucristuta chasquicuyaptiquinam ishquirguntsic. Diosnintsic munangannö
Tayta Dios perdonayäshur mana cawangantsicpita inƿernumanmi
salvayäshurguyqui inƿernuman manana gaycucänantsicpä carguntsic. 6ॸCananga
gaycucäyänayquipä. Tsaynöpanam alli manam tsay leycunapa
ѠϘͅkͮϘґॷ7ٍॷ8 320

munayninchönatsu cawaycantsic, canganta. Tsay leycunaga Tayta


sinöga Espiritu Santupa Diospita carmi allilla caycan. 13ॸJutsa
munayninchönam cawaycantsic. Paymi ruraynintsicmi mana allega caycan.
mushog cawaytana gomarguntsic Tayta Tsaynö captinmi tsay leycunata
Diospa munayninchöna cawanantsicpä. yachacuyanganpitatsu inƿernumanga
gaycucäyanga, sinöga jutsa
Moises gellgangan leycunata ruraynincunapitam. 14ॸPeru tsay leycuna
musyaycarpis jutsa rurayman alli captinpis runacunam jutsa
changantsic rurayllachö carnin cumpliyta mana
7ॸTsaynö captinpis ama nishuntsu camäpacuyantsu.
Tayta Dios Moisesta entregangan 15ॸNogapis Moises chasquingan

leycuna mana alli canganta. Tsay leycunataga mayläya cumpliyta


leycunaga tantiyatsimantsic jutsayog munarpis manam puëdiycurgätsu.
cangantsictam. Tsaynömi tsay Shumag cumplinäpa rantinmi jutsa
leycunachöga nin: “Ama imaycapäpis ruraychö cawargä. Tsaynö carnin
mallagashga cayanquitsu” nir. Tsaynö manam tantiyargätsu jutsata imanir
niptinmi tantiyacuntsic mallagashga cay ruraycangätapis. 16ॸImanö captinpis tsay
mana alli canganta. Tsaynö captinmi leycuna alli cangantam tantiyacü.
musyantsic tsay leycunapis allita 17-20ॸAlli canganta tantiyarpis jutsa

nicämangantsicta. 8ॸTsay leycunata rurayllapä shongü yarpaptinmi


yachacurmi nogapis tantiyacurgä cumpliytaga mana camäpacurgätsu.
runapa imancunatapis yarpapangä Tsaynö carmi alli ruraytana
mana alli canganta. Tsaynö munaycarpis mana allitaga
tantiyaycätsimaptinpis tsay llutan ruraycargärä. “Cananpitaga mananam
yarpaycuna manam shongüpita jutsa rurayman chäshätsu” nicarpis
päsacaycogtsu. Tsaynö captinmi jutsa yapaymi jutsamanga ishquiycargä.
ima canganta tsay leycuna 21-23ॸTsaynö carmi Tayta Diosllata

tantiyaycätsimashgapis örataga masrä llapan shongüwan cäsuyta munarpis


jutsamanga ishquiycantsic. llutan ruraymanga ishquicuycag cä.
9ॸTsaynöllam Moises chasquingan Jutsa ruraychö caycangäpita yarguyta
leycunata manarä shumag tantiyarga manam puëdiycurgätsu. 24,25ॸTsaynö car
runacuna mana yarpäyantsu jutsayog pasaypa llaquipaypämi caycargä. Jutsa
cayanganta, sinöga yarpäyan alli runa rurayllachö caycangäpita quiquillä
cayangallantam. Tsay leycunata yarguyta mana puëdiptïpis Señor
yachacurmi itsanga tantiyacuyan Jesucristo noga raycur wanunganpitam
jutsayog cayanganta. 10,11ॸTsaynö Espiritu Santo jipimashga tsay mana alli
tantiyacur tsay leycuna ningannö cawaypita. Tsay jipimanganpita nogallä
cawayänanpä cagta yarpaycarpis Tayta Diosta manam imanöpa
manam pipis llapantaga cumpliyta agradesicuytapis puëdillätsu.
puëdiyantsu. Llapanta mana
cumplirnam masrä jutsayog ricacuyan. Espiritu Santo munangannö
Tsaynö cayanganpitam salvacuyänanpa cawanantsicpä ningan

8
rantin inƿernuman gaycucäyanga. 1,2ॸSeñor Jesucristuta
12ॸTsaynö captinpis ama yarpäshuntsu chasquicushganaga Espiritu Santum
Moises chasquingan leycuna mana alli jipimantsic jutsa rurayllachö cawaypita
321 ѠϘͅkͮϘґॷ8

alli cawayman. Cananga Espiritu cachamungan Espiritu Santuta mana


Santupa munayninchöna cawashgam chasquicushga carga manam
Tayta Dios inƿernumanga mana Señornintsictapis
gaycamäshunnatsu, sinöga chasquicuyarguyquitsu. 10ॸSeñor
perdonamarnintsicnam gloriamanna Jesucristuta chasquicushga cagcunaga
pushacamäshun. 3ॸTayta Dios Moisesta jutsa rurayniquicunapita perdonashgam
entregangan leycunawan runacuna caycäyanqui. Tsaymi wanurpis
salvacuyta munarpis jutsallachö carmi gamcunaga gloriachöna cawacuyanqui.
salvacuyta puëdiyashgatsu. Tsaymi 11ॸGamcunachö caycag Espiritu Santo

Tayta Dios cuyapämarnintsic tsurin Jesucristuta cawatsimungannömi


Jesucristuta cachamurgan gamcunatapis cawatsiyämushunqui.
salvamänantsicpä. Señor Jesucristoga 12ॸWaugicuna panicuna, tsaynö

nogantsicnö runam yurircurgan y caycaptinga manam yarpäyänayquitsu


nogantsic raycur cruzchö jutsa rurayllachö cawacuyänayquipä
wanunganpitam Tayta Dios cagtaga. 13ॸJutsa rurayllachö
jutsantsiccunapita perdonamantsic. cawacuyaptiquega Tayta Dios
4ॸTsaynö perdonamarnintsicmi Moises inƿernumanmi gaycuyäshunqui. Peru
chasquingan leycunata llapantapis Espiritu Santo munangannö
cumpliycagtanöna Tayta Dios cawayaptiquim itsanga gloriaman Tayta
chasquimantsic. Tsaymi jutsa Dios yaycatsiyäshunqui.
rurayllachö cawanantsicpa rantin 14ॸEspiritu Santo munangannö

Espiritu Santo tantiyatsimangantsicnöna cawagcunaga llapanpis Tayta Diospa


cawaycantsic. wamrancunam cayan. 15ॸTayta Diospa
5ॸEspiritu Santupa munayninchö mana wamranna cayänanpä Espiritu Santo
cawagcunaga quiquincunapa goringan cagcunaga mana
yarpaynincunachömi cawacuyan. mantsapaypanam “Papällä Tayta Dios”
Espiritu Santupa munayninchö nir mañacuycäyan. 16ॸTsaynö “Papällä”
cawagcunam itsanga imaypis nir mañacunantsicpäga Espiritu Santum
yarpachacuyan Tayta Dios tantiyatsimantsic Tayta Diospa wamran
munangannöna cawayta. cangantsicta. 17ॸTayta Diospa wamran
6ॸQuiquincunapa yarpaynincunaman carga tsurin Jesucristo ñacangannö
cawayänanpä yarpachacogcunaga ñacarpis paymanmi imaypis
inƿernumanmi gaycucäyanga. Espiritu yäracunantsic. Tsaynöpaga Jesucristo
Santo munangannö cawayänanpä gloriachö caycangannömi nogantsicpis
yarpachacogcunam itsanga Tayta gloriaman chäshun.
Diospa ñöpanchö cushishga cawayanga.
7,8ॸPipis quiquincunapa yarpayllanchö Gloriaman chänantsicpä cangan
cawagcunaga Tayta Diospa contranmi 18-21ॸRunacuna wanucur
cayan. Tsaynö runacunaga Tayta Dios ushacäyangannöllam Tayta Dios imayca
munangannö cawaytaga manam ni camangancunapis ushacaglla caycan.
yarpayllapis yarpäyantsu. 9ॸGamcunaga Tsaynö ushacaglla captinpis Tayta Dios
Espiritu Santuta chasquicushgana car wamrancunata gloriaman
manam tsaynönatsu cawaycäyanqui, goricamänantsic junagmi llapan
sinöga paypa munayninchönam camangancunatapis mushogman
cawaycäyanqui. Jesucristo ticratsinga mana ushacagna cananpä.
ѠϘͅkͮϘґॷ8 322

Tsaymi Tayta Dios camangancunaga camacätsipacurganna. 29,30ॸTsaynö


rican ricanllana shuyaraycäyan. Tsaynö camacätsipacushga carnam Tayta Dios
imayca camangantapis mushogman tantiyatsimargantsic tsurin Jesucristuta
ticratsir gloriaman goricamänantsicpä chasquicunantsicpä cagtapis. Cananga
caycaptinga cay patsachö ima nacaychö Señor Jesucristuta chasquicushgam
carpis ama llaquicushuntsu. jutsa ruraynintsiccunapita
22ॸWarmi wachacuyta ñacar wawan perdonamarguntsic. Tsaynö
juclla yurinanta munangannömi Tayta perdonamarnintsicnam gloriaman
Diospa llapan camacuynincunapis pushacamäshun imayyagpis ñöpanchö
mushogman ticrayta munaycäyan. cawanantsicpä. Tsaynöpaga
23-25ॸTsaynömi nogantsicpis Espiritu Señornintsic Jesucristupa
Santuta chasquicushga car waugincunanam y panincunanam
munaycantsic cay ñacay patsapita Tayta caycantsic.
Dios goricamänantsicpä cagta. Cay 31ॸTsaynö captinga ¿imatanatä mastaga

patsachöga manaran herenciata munalläshun? Tayta Dios favornintsic


chasquintsicrätsu. Tayta Diospa car ñöpanman pushacamäna
ñöpanman charmi itsanga wamrancuna caycaptinga mä, ¿pinarä michäcunga?
cangantsicpita mushog cuerputa 32ॸTayta Dios nogantsic raycur cruzchö

chasquisquir imayyagpis cushishga wanunanpä cuyay tsurinta


cawashun. Gloriaman char tsay cachaycämurga ¿imanirtä glorianmanpis
herenciata chasquinantsicpä cagta mana yaycatsimashwantsu?
musyarmi cay patsachö ñacarpis 33ॸTayta Diosllantsic jutsa

cushishgalla shuyacuycantsic. ruraynintsicpita perdonar glorianman


26ॸCay caway vïdantsicchö Tayta yaycatsimäna caycaptinga mä, ¿pinarä
Diosman mañacur manam pay michäcur imatapis nimäshun?
yarpanganmantsu mañacuycantsic. 34ॸ¿Jesucristutsurä michämashwan mana

Tsaynö cashgapis Espiritu Santum Tayta yaycatsimänapä? Señor Jesucristoga


Diosta pasaypa rugacur mañacuycan cruzchö wanushga salvamänantsicpämi.
yanapamänantsicpä. 27ॸNogantsicpä Nircur cawarcamurnam Tayta Diospa
Espiritu Santo mañacur imaypis Tayta derëcha cag lädunchö caycan
Dios munangannömi mañacuycan. nogantsicpä rugacamurnin.
Imaycatapis yarpangantsiccunata Tayta 35ॸSeñornintsic Jesucristoga imaypis

Dios musyarmi Espiritu Santo manam dejaycamantsictsu ima


nogantsicpä mañacungancunataga ñacaychö cashgapis, llaquicuychö
musyaycanna. cashgapis, runacuna chiquimashgapis,
mallagaychö cashgapis, röpaynag
Tayta Dios cuyamangantsicta pipis purishgapis, runacuna
mana michangan wanutsimaynintsicta munayaptinpis.
28ॸTayta Diosllantsicga cäsushgam ima 36ॸTsaynö imayca ñacaycunata päsarmi

päsamashgapis mana dejaypa unay rey Davidpis gellgargan caynö:


yanapaycämantsic jutsa
ruraynintsiccunata jagirir Señor “Tayta Dios, gam munangayquinö
Jesucristo cawangannö cawanantsicpä. cawangäpitam
Tsaynö canapä cagtaga manaräpis runacuna chiquiyämar imaypis
yuricushgam Tayta Dios wanutsiyämayta munayan.
323 ѠϘͅkͮϘґॷ8ٍॷ9

Pishtarcuypä üshatanömi imanö adorayänanpä. Y paycunam


nogacunatapis pasaypa *Abrahamta auningancunatapis
munapaycäyäman” nir. chasquiyargan. 5ॸAbrahampita, Isaacpita,
y Jacobpita aywaragcunam Israel
37ॸRey David ningannö nogantsicpis runacuna cayan. Tsay Israel
cäsucungantsicpitam Tayta Dios runacunapita yuregmi Señor
cuyamarnintsic yanapaycämantsic Jesucristoga cashga. Payga
imatapis mana mantsacuypa cawanapä. imaycawanpis munayyog Diosnintsicmi.
38ॸTayta Diosga cuyamantsicmi ¡Imayyagpis alabashga caycullätsun!
wanushgapis ni cawashgapis, *angelcuna
contrantsic sharcuyaptinpis, *supaycuna Acrangan cagcunallata
contrantsic sharcuyaptinpis. Cananpis, Tayta Dios salvangan
waraypis, ni imaypis 6-8ॸTsaynö captinpis ama yarpäyaytsu
cuyaycämantsicllam. 39ॸMayläya llapan Israel runacuna Tayta Dios
junishchö cashgapis, patsa rurinchö auningancunata chasquiyänanpä
cashgapis, ni maychö cashgapis Tayta cayanganta. Tsaynöpis mana
Dios cuyamarnintsic manam chasquiyaptin ama yarpäyaytsu Tayta Dios
dejaycamäshuntsu. Ni manam imapis aunircur mana cumpliycanganta. Manam
camangancunaräga tsapangatsu paypa llapan Israel runacunatsu Tayta Dios
cuyacuyninta. Tsaynö auningancunata chasquiyänan cashga,
cuyamangantsictaga tantiyatsimarguntsic sinöga Tayta Dios acrangan cagcunallam.
Señor Jesucristuta nogantsic raycur Tsaynömi Abrahampa tsurincuna ishcay
cruzchö wanunanpä cachamurmi. cayashga captinpis jucnin cagllata Tayta
Dios auningancunataga entregargan.
Israel mayincunapä Pablo Tsayga Tayta Diospa palabranchöpis
llaquicungan caynömi gellgaraycan: “Isaacpita

9
1-3ॸWaugicuna panicuna, canan miragcunallam auningäcunata
tantiyatsiyäshayqui Israel marca chasquiyanga” nir. 9ॸTsaynömi ari Isaac
mayïcunapä llaquicungäta. Paycuna yurinanpä cagtana Tayta Dios Abrahamta
Señor Jesucristuta mana aunir caynö nirgan: “Watan caynö witsan
chasquicuyaptin imanömi shongüpis cutimunäpäga warmiqui Sara
nanaycun. Jesucristuta chasquicur wawayognam caycanga” nir.
gloriaman aywayänan raycurga allim 10ॸTsaypita jövinyarnam Isaacga

canman nogallata inƿernuman Rebecawanna casacurgan. Tsaynam


gaycayämaptinpis. Tsay llaquicuynïtaga Rebecapa wawan millishga yurirgan,
Espiritu Santo musyaycanmi. puntata Esau, gepata Jacob. 11-13ॸPaycuna
4ॸIsrael runacunataga Tayta Diosmi manarä yuriyaptinmi Rebecata Tayta Dios
acrargan wamrancuna cayänanpä. nirgan: “Gepa yureg cag wawayquipa
Tsaynö acrashga carnam paycunawan mandunchömi canga punta yureg cag
conträtuta rurargan imaypis wawayqui” nir. Tsaynö cananpä captinmi
yanapananpä. Tsay Israel runacunapita Tayta Diospa palabranchöpis caynö nican:
Moisestam Tayta Dios leynincunata “Jacobtam acrargöga imaycachöpis
entregargan paycunata yachatsinanpä. yanapanäpä. Punta yureg captinpis
Nircurnam paycunata Tayta Dios Esautaga manam acrargötsu” nir.
tantiyatsirgan *templuta ruraycur payta Jacobtaga Tayta Dios tsaynö acrargan
ѠϘͅkͮϘґॷ9 324

manarä yuriptinmi. Tsaynöpis allita o imaycapäpis, yanucuyänanpäpis ganrapita


mana allita ruranganpitatsu manam goriyänanpäpis. [Tsaynömi Tayta Diospis
acrargan, sinöga Tayta Dios quiquin munayyog caycan waquin runacunata
munangan cagtarämi acrargan. cuyaparnin salvananpäpis y waquin
14ॸTsaynö Jacobta acrarnin ¿Tayta runacunapa shonguncunata chucruyätsir
Dios llutantatsurä rurargan? ¡Manam inƿernuman gaycunanpäpis.]
llutantatsu rurashga! 15ॸMoisestapis 22ॸTayta Diosga rabyarninpis

Tayta Dios caynö nirmi tantiyatsirgan: inƿernuman manam jucllaga pitapis


“Nogaga cuyapangä cagtam pitapis gaycusquintsu. Tsaynö captin manam
cuyapä” nir. 16ॸTsaynö captinmi mana yarpäyänayquitsu Tayta Dios
quiquillantsicpitatsu Tayta Diospa poderniynag canganta. Tsaypa rantinga
ñöpanman chäshun, sinöga pay tantiyacuyay cuyapäcog canganta. Payga
cuyapämarnintsicmi chätsimäshun. munangan öram pitapis inƿernumanga
17ॸ[Tsaynö cuyapäcog carpis waquin gaycurinman. 23ॸTsaynömi Tayta Diosga
runacunapataga Tayta Diosmi munayyog caycan cuyapangan cagcunata
shonguncunata chucruyätsin.] Tsaynö perdonar glorianman yaycatsinanpäpis.
captin Egipto nacionpa mandagnin 24ॸTsay cuyapar Tayta Dios

*faraonpa shongunta Tayta Dios acramangantsic cagcunaga cantsicmi,


chucruyätsinganpäpis *Bibliachö waquinnintsic Israel runacunapis,
caynömi gellgaraycan: “Gam cuenta waquinnintsic mana Israel runacunapis.
Egipto runacunata castigaptïmi maytsay 25ॸMana Israel runacunatapis Tayta

runacunapis musyayanga poderösu Dios salvananpä cagtaga profëta Oseas


cangäta” nir.ॹb 18ॸTsaynömi ari Tayta gellganganchöpis ninmi:
Diosga cuyapangan cagta yanapan y
waquincunapatanam shonguncunata “Nogaman mana criyicamog
masrä chucruyätsin mana cäsucog cagcunatam criyicayämunanpä
cayänanpä. tantiyatsishä.
19ॸTsaynö nimuptï capazmi gamcunaga Mana cuyangä cagcunatam
niyämanqui: “Waquin runacunapatapis cuyashä” nir.
shongunta quiquin chucruyaycätsirga
tsayöraga, ¿imanirtä jutsayog 26ॸMastapis Oseasga caynömi gellgargan:
cayangantaga Tayta Dios ninman?” nir.
20ॸTsaynö niyaptiquipis nogaga caynömi “Tayta Diospa wamran nishga mana
nï: Runacunapa shongunta Tayta Dios cayaptinpis
chucruyätsiptinpis manam pipis cananga paycunatapis Tayta Dios
ninmantsu llutancunata ruraycanganta. chasquishga wamrancuna
Manam mitu mancapis ninmantsu cayänanpämi” nir.
ruragninta: “¿Imapätä caynö canäpä
ruraycamargayqui?” nir. 21ॸManca rurag 27ॸPeru Israel runacunapäga profëta

runaga ruranmanmi mancataga Isaias caynö nirmi gellgargan:

b॰9.17 Faraonpa shongunta Tayta Dios chucruyätsishga captinmi Israel runacunata Egipto
nacionpita yargucuyänanta faraon munargantsu. Tsaynö captin faraonpa cuentanmi Egipto
runacunata Tayta Dios castigargan. Tsaynöpam maytsaychöpis runacuna musyayargan Tayta
Dios poderösu canganta. Tsaypita masta musyanayquipä liyinqui Exodo capïtulu 4-pita
14-yag.
325 ѠϘͅkͮϘґॷ9ٍॷ10

“Lamar cuchunchö arënanörä Israel Tsay rumichö tacacogcunaga


runacuna pasaypa mirashga inƿernumanmi gaycucäyanga.
cayaptinpis Mana tacacogcunam itsanga
Tayta Dios waquinllatam salvacuyanga” nir.ॹc
perdonanga.

10
28 Mana perdonangan cagcunataga ƿsyu 1ॸWaugicuna panicuna, Tayta

ƿnal junag Tayta Dios mana Diosman llapan shongüwan


cuyapaypam castiganga” nir. mañacü Israel mayïcuna Señor
Jesucristuta chasquicur
29ॸIsaias mastapis gellgarganmi: salvacuyänanpämi. 2ॸPaycunaga Tayta
Dios munangannö cawayta munarpis
“Imaycawan munayyog Tayta Dios manam tantiyayantsu Jesucristuta
mana cuyapämarnintsicga chasquicurrä Dios munangannö
Sodoma y Gomorra marcacunata cawayänanpä cagta. 3ॸTsaynöpis manam
ushacätsingannömi yarpäyantsu Jesucristuta chasquicurrä
nogantsictapis Tayta Diospa perdonninta
ushacätsimashwan cargan”. alcanzayänanpä cagta. Tsaypa rantinga
yarpäyan Moises gellgangan leycunata
Jesucristuta Israel runacuna mana cäsucuyaptinrä perdonashga cayänanpä
chasquicuyangan cagtam. 4ॸTsaynö yarpäyaptinpis tsay
30ॸTsaynö captinmi mana Israel leycunataga cumplinantsic cashga Señor
runacunaga Moises gellgangan leycunata Jesucristo chämunganyagllam. Tsaynö
mana musyarpis Jesucristuman criyicog captin manam tsay leycunata
carnin jutsancunapita perdonacäyashga. cäsucungantsicpitatsu Tayta Diosga
31,32ॸIsrael runacunanam itsanga tsay perdonamantsic, sinöga Jesucristuta
leycunata musyag carpis Señor chasquicungantsicpitam.
Jesucristuman mana criyicurnin 5ॸJesucristo manarä shamuptin

jutsancunapita perdonashgatsu cayan. Moisespis caynö nirmi gellgargan:


Jesucristuman criyicuyänanpa rantinmi “Leycunata nagana cumplegcunaga
paycunaga yarpäyan tsay leycunata llapanta mana pantaypa cumpliyätsun”
cumplirninrä salvacionta tariyänanpä nir. 6,7ॸ[Tsaynö captinpis manam pipis
cagta. Tsaynö cayanganpitam paycunaga llapantaga tsay leycunata cumpliyta
inƿernuman gaycucäyanga. 33ॸIsrael puëdintsictsu.] Perdonashga canapäga
runacuna tsaynö Jesucristuman mana Tayta Diosllamanmi yäracunantsic y
criyicuyanganpita inƿernuman willacuynintam chasquicunantsic. Tayta
gaycucäyänanpä cagga Tayta Diospa Diospa palabranchöpis caynömi
palabranchöpis caynömi gellgaraycan: gellgaraycan:

“Jerusalenman noga churangä “¿Pirä ciëlumanrä witsanga Tayta


rumichömi runacuna Diospa willacuyninta
tacacuyanga. urätsimog?

c॰9.33 Jerusalenman churashga rumega Señor Jesucristum caycan. Payman criyicog cagcuna
salvacuyanga y mana criyicog cagcunanam inƿernuman aywayanga. Liyinqui Isaias 8.14 y
28.16.
ѠϘͅkͮϘґॷ10 326

Tsaynöpis ¿pirä patsa rurinman salvacuyangam. 13ॸTsaynö captinmi


yaycunga Tayta Diospa Tayta Diospa palabranga nin: “Pipis
willacuyninta yargatsimog?” maypis Tayta Diosman gayacur
nir. mañacog cagcunaga salvashgam
cayanga” nir.
Tsay ningannömi Tayta Diospa 14ॸTsaynö captinpis ¿pitä salvacionta

willacuyninta yapay ashir Tayta Diosman mañacunga


willapämänantsicpä pipis ciëlumanräga payman mana criyiycarga? ¿Imanöparä
aywanmantsu Señor Jesucristuta criyicuyangapis willacuyninta mana
apamog. Tsaynöpis Jesucristo wiyacurga? Pipis willacuptinrächir
cawamushgana caycaptinga manam wiyacuyanmanpis. 15ॸTsaymi Tayta Dios
pipis patsa rurinmanräga yaycunmantsu willacognincunata cachaycan
sharcatsimog imanöpa salvacunapä willacuyninta willacuyänanpä. Tsaynö
cagta willamänantsicpäga. 8ॸTayta willacur puregcunapäga Tayta Diospa
Diospa palabran gellgaranganchöga palabranchöpis caynömi nican: “Ima
caynöpis nicanmi: cushicuypämi Diosnintsicpa
willacuyninta willacuyaptin” nir.
“Tayta Diospa willacuynintaga 16ॸTsaynö Tayta Diospa willacuyninta

musyaycäyanquinam. willacuyaptinpis manam llapan


Tsay willacuyga runacunatsu chasquicuyan. Tayta
shonguyquicunachöpis Diospa profëtan Isaiaspis caynömi
yarpayniquicunachöpis gellgargan: “Tayta Dios, willacuyniquita
caycanmi” nir. willacuptïpis runacuna manam
cäsucuyantsu” nir. 17ॸPeru imanö
Nogacunapis tsay willacuyllatam captinpis Tayta Diospa willacuyninta
willacuycäyä Jesucristuman criyicur wiyacog cagrämi Señor
salvacuyänayquipä. 9ॸGamcuna Jesucristumanga criyicuyan.
Señornintsic Jesucristo salvamagnintsic 18ॸTsaynö captin ¿manatsurä Israel

canganta mana pengacuypa parlaparga runacuna Jesucristupa willacuyninta


y wanunganpita Tayta Dios mayaycuyashga? Paycuna mayaytaga
cawatsimunganta criyirga salvacionta mayayanmi. Tsaynö cayangantaga
alcanzayanquim. 10ॸTsaynö carmi llapan Tayta Diospa palabran
shonguyquicunawan criyicogcuna gellgaranganchöpis caynömi nican:
perdonashga cayanqui. Y tsaynömi
Señor Jesucristo salvamagnintsic “Estrëllacunam musyatsicun Tayta
canganta parlagcuna salvashga Dios imaycatapis camanganta.
cayanqui. 11ॸTayta Diospa Tsay musyatsicuynincunam
palabranchömi nin: “Pipis maytsaymanpis chaycan” nir.
Diosnintsicman criyicog cagga
perdonacarmi salvacäyanga” nir. [Tsay ningannöllam Jesucristupa
12ॸTsaynö captinmi Israel runatapis willacuyninga maytsaymanpis chaycan
mana Israel runatapis Señor Jesucristuta runacuna chasquicuyänanpä.]
chasquicog cagtaga Tayta Dios 19ॸJesucristupa tsay alli willacuyninta

perdonanga. Perdonashga cayänanpä mayaycarpis Israel runacuna


mañacog cagga pipis maypis ¿manatsurä tantiyaycuyan payta
327 ѠϘͅkͮϘґॷ10ٍॷ11

chasquicuyänanpä cagta? Tsaynö Manam dejariycushgatsu. Nogapis unay


cayanganpita Israel runacunata Tayta *Abraham casta Israel runam cä. Y
Dios parlapanganga Moises Benjamin cag castapitam cäpis.
gellganganchöpis caynömi nican: [Nogatanöllam waquin Israel
runacunatapis dejaringatsu Señor
“Jäpa runacunatam wamräcuna Jesucristuta chasquicuyaptinga.]
cayänanpä gorishä. 2ॸImaypitapis Israel runacunapäga

Gamcunata salvanäpa rantinmi Tayta Dios nishga cäsucog cagcunata


paycunatana perdonar yanapananpämi. ¿Manacu musyayanqui
salvashä. Israel runacunapita profëta Elias Tayta
Tsaynö salvaptïmi pasaypa Diosman mañacur caynö ninganta?
rabyanäyanqui” nir. 3ॸ“Tayta Dios, llapan

profëtayquicunatam wanutsiyashga.
[Tsay gellgangannömi mana Israel Tsaynömi *altarniquicunatapis
runacuna Jesucristupa willacuyninta maytsaychö juchutsir ushacätsiyashga.
chasquicogcunaga salvacuycäyan. Moises Llapan Israel runacunapis mananam
gellganganchö ningannölla mana Israel adorayäshunquinatsu. Tsaynö captinpis
runacuna Tayta Diosta chasquicuyaptin nogallanam gamta adoraycä. Cananga
Israel runacunapis tantiyacuyan nogatapis wanutsiyämaytanam
Jesucristuta chasquicuyänanpä cagta.] munaycäyan” nir. 4ॸTsaynö Elias
20ॸMoises gellgangannöllam Isaiaspis niptinnam Tayta Dios nirgan: “Manam
Israel mayincunapita mana mantsacuypa gam ningayquinötsu caycan. Israel
Tayta Dios caynö ninganta gellgargan: nacionchö runacuna Baaltana
adorayaptinpis ganchis waranga (7,000)
“Jutsa ruraychö cawagcunatam runacunaran nogata adoraycäyäman”
willacuynïta tantiyatsishä nir.
chasquicuyänanpä. 5ॸElias cawanan witsannömi canan

Tsayta chasquicurnam witsanpis waquin Israel runacunaga


munangänöna cawayanga” nir. Tayta Diosta cäsuycäyan. Tsaynö
cäsucurmi Jesucristupa willacuyninta
21ॸIsrael runacunapämi itsanga Tayta chasquicuycäyan. Paycunata cuyaparnin
Dios caynö nirgan: perdonananpämi Tayta Dios unaypitapis
nirgan. 6ॸTayta Diosga manam pitapis
“Willacuynïta chasquicuyänanpä perdonan Moises gellgangan leycunata
niptïpis cumpliyanganllapitarätsu, sinöga jutsa
paycunaga chucru shongu carmi rurag cayaptinpis cuyapäcog
mana cäsuycayämantsu” nir. cayninwanmi perdonan.
7ॸSeñor Jesucristuta mana chasquicog

Israel runacuna “Salvacurgönam” nir


Waquin Israel runacuna yarparninpis manam salvacuyangatsu.
Jesucristuta chasquicur Jesucristuta chasquicuyänanpä Tayta
salvacuyänanpä Tayta Dios ningan Dios acrangancunam itsanga

11
1ॸTsaynö mana salvashgana caycäyan. Mana
cäsucuyanganpita ¿Tayta Dios chasquicogcunapataga
Israel runacunata dejariycushgatsurä? shonguncunatapis masmi Tayta Dios
ѠϘͅkͮϘґॷ11 328

chucruyätsishga. 8ॸTsaynö captinmi cushicuypärä caycunga Israel cag


Tayta Diospa palabranchöpis nican: runacunapis Jesucristuta chasquicur
jutsancunapita perdonacäyaptin!
“Mana tantiyacog cayänanpämi 13ॸWaugicuna panicuna,

paycunapa shonguncunatapis musyayangayquinöpis Tayta Dios


Tayta Dios chucruyätsishga. nogata churamashga mana Israel cag
Tsaymi paycunaga ricaycarpis runacunata alli willacuyninta
tantiyayantsu ni wiyaycar tantiyatsinäpämi. Tsaynö captinmi
wiyagpis tucuyantsu llapan shongüwan tsay alli
cananyagpis” nir. willacuynintaga yachatsicü. 14ॸTsaynö
yachatsicuptïmi mana Israel runacunata
9ॸTsaynörunacunapäga unay rey David Tayta Dios perdonar salvaycan. Tsayta
Tayta Diosman mañacur ninganpis musyar ojalä Israel mayïcunapis
caynömi gellgaraycan: tantiyacuycuyanman Señor Jesucristuta
chasquicurnin salvacuyänanpä. 15ॸTsay
“Tayta Dios, chiquimagnïcuna alli yarpangänö Israel runacuna Jesucristuta
micuycunata micur cacur ama chasquicuyaptin ¡ima cushicuypärä
ichicllapis tantiyayätsuntsu caycunga! Paycunapis salvashga carmi
gam castiganayquipä cagta. wanushgapita cawarcamushganörä
10 Yarpaynincunatapis cayanga.
pantacaycatsillay
Mana Israel runacunapis
willacuyniquita mana
salvacionta tariyanganta mana
tantiyacuyänanpä.
alabacuyänanpä ningan
Arunganpis ama ricacätsuntsu” nir.
16ॸMasaracur punta cag juc ishcay
[Chiquegnincunapä rey David tantatapis templuman apayaptinpis
mañacungannöllam Señor Jesucristuta micunanpä quëdag cag tantapis Tayta
mana chasquicog Israel runacunata Dios bendisanganllam caycan.
päsaycan.] Tsaynöpis juc plantata Tayta Diospa
jutinchö plantayaptin manam
Mana Israel runacuna matsunllatsu bendisashga canman,
salvacuyaptin Israel runacunapis sinöga rämantinmi. [Tsaynömi
tantiyacur Jesucristuta *Abrahamta Tayta Dios acrashga captin
chasquicuyänanpä cangan paypita miraglla car Israel runacunapis
11,12ॸIsrael runacuna Señor Jesucristuta wamrancuna nishgana cayan.] 17ॸIsrael
mana chasquicuyaptinnam Tayta Dios runacunaga Abrahampita miraglla
permitishga waquin runacuna carmi plantashga cag olïvu jachapa
chasquicur salvacionta alcanzayänanpä. rämancunanö caycäyan. Tsaynö carpis
Mana Israel cag runacuna Señor Jesucristuta mana chasquicurga
salvacuyaptinnam Israel runacunapis cayan muturishga rämacunanömi.
tantiyacuyanga Jesucristuta Gamcunam itsanga, Jesucristuta
chasquicuyänanpä. Tsaynö mana Israel chasquicurnin, jäcogchö jegacog olïvu
runacunapis Señor Jesucristuta jachapa rämancunanö caycarpis tsay
chasquicuyanganwan jutsancunapita plantashga cag olïvuman injertashganö
perdonashga cayaptin ¡ima caycäyanqui. Tsaynö cayaptiquim
329 ѠϘͅkͮϘґॷ11

Abrahamta y paypita miragcunata inƿernuman aywayänanpäna captinpis


salvangannölla gamcunatapis Tayta Jesucristuta chasquicuyaptinga Tayta
Dios salvaycäyäshunqui paypa Dios salvangam. Tsaynö salvar
wamrancunana cayänayquipä. 18ॸIsrael plantashga cag olïvu jachapa rämanta
runacuna salvacuyänanpä cagchö muturir yapay yuranman
salvacuyangayquita ama alabacuyaytsu. cutircatsegnömi canga. 24ॸMana Israel
Manam ima jachatapis rämantsu runa carnin gamcunaga jäcogchö
cawayta gon, sinöga jachapa matsunmi jegacushga olïvu jachapa rämannömi
rämancunataga cawayta gon. [Tsaynömi caycäyanqui. Tsaynö caycäyaptiquipis
salvacionga shamun Tayta Dios Jesucristuta chasquicuyaptiquim Tayta
Abrahamta y miragnincunata Dios salvayäshurguyqui. Tsaynömi
salvananpä auninganpita.] Israel runacunatapis Señor Jesucristuta
19ॸGamcunaga capazchir nicäyanqui: chasquicuyaptinga aunicungannölla
“Israel runacunaga mutushga Tayta Dios cushishga salvanga.
rämacunanöllam caycäyan. Tsaymi
paycunata salvananpa rantin Israel runacunapis salvacuyänanpä
nogacunatana Tayta Dios salvayämashga” cagta willangan
nir. 20ॸTsay niyangayquinölla captinpis 25ॸWaugicuna panicuna, salvacagpä

gamcuna salvacuyangayquita y waquin cag mana Israel runacuna


runacuna mana salvacuyanganta manam salvacuriyaptinran Israel cag
alabacuyänayquitsu. Alabacuyänayquipa runacunataga Tayta Dios tantiyatsinga
rantinga shumag tantiyacuyay. Tayta Jesucristuta chasquicurrä
Diosta manana cäsucurga gamcunapis salvacuyänanpä cagta. Tsaynö captinga
pagtatä mutucashga rämacunanö Israel runacuna manana cuentachö
jitarishga caycäyanquiman. cayaptin gamcunallata Tayta Dios
21ॸAbrahampita mirag Israel runacunata salvayäshungayquita yarpar ama
salvananpä aunishga carpis mana cayaytsu. 26ॸJesucristuta
cäsucogcunataga Tayta Dios manam chasquicuyänanpä Israel runacunata
salvashgatsu. Tsaynömi gamcunatapis Tayta Dios tantiyatsiptinmi
mana cäsucuyaptiquega Tayta Dios mana llapancunapis salvacuyanga. Tsaynö
salvayäshunquitsu. cananpä captinmi Tayta Diospa
22ॸTsaynömi ari Tayta Dios payman palabranchöpis nican:
yäracur munangannö cawagcunataga
cuyapar salvanga. Peru mana “Jerusalenpita salvacog shamurmi
cäsucogcunatam itsanga inƿernuman Israel runacunata tantiyatsinga
gaycunga. Señor Jesucristuman llutan ruraynincunata
criyicuyaptiquim gamcunatapis jagiriyänanpä.
cuyapäyäshur salvayäshurguyqui. Tsaynö 27 Abrahamta auningäta cumplirmi

captinpis Jesucristuta mana chasquicog jutsa ruraynincunapita


Israel runacuna inƿernuman perdonashä” nir.
gaycucäyangannömi gamcunapis pay
munangannö mana cawarga inƿernuman 28,29ॸTayta Dios imatapis

gaycucäyanqui. aunicungantaga imaypis cumpliycanmi.


23ॸSeñor Jesucristuman mana Tsaynöllam pitapis yanapananpä
criyicuyanganpita Israel runacuna acrarga imaypis yanapan. Tsaymi
ѠϘͅkͮϘґॷ11ٍॷ12 330

Abrahamta, Isaacta, y Jacobta Imata rurananpäpis ¿pirä payta


auningantapis cumplir Tayta Dios Israel yätsipanman?
runacunata tantiyatsinga Señor 35 Y pipis manam ninmantsu:

Jesucristuta chasquicuyänanpä. Tsaynö “Allicunata rurangäpitam


captinpis canancunaga Israel runacuna nogataga Tayta Dios
Señor Jesucristuta chasquicuyta mana salvamashga” nir.
munar Tayta Diospa contranmi 36 Imaycatapis Tayta Diosmi

caycäyan. camashga.
30-32ॸPuntacunataga mana Israel Pay munaptinmi llapan imaycapis
runacuna Tayta Diosman mana caycan.
yarparmi quiquincunapa Tsaymi imaycawanpis paylla
munaynincunachö cawacuyargan. Israel munayyog caycan.
runacunaga Tayta Dios salvacogta ¡Tsaynö canganpita Tayta Dios
auninganta shuyacurnam paypa imayyagpis alabashga
munayninchö cawayargan. Canan Señor caycullätsun! Amen.
Jesucristo chämushga captinnaga
salvamagnintsic canganta mana Tayta Dios munanganta
tantiyarmi Israel runacuna chasquicuyta ruranantsicpä churamangantsic

12
munayantsu. Tsaynö mana 1ॸWaugicuna panicuna, Tayta

chasquicurmi mana Israel cag runacuna Dios cuyapäcog canganta


puntata mana cäsucog cayangannölla musyaycarnaga “Maquiquichömi
cananga Israel runacunapis Tayta Diosta chaquiquichömi caycätsillämanqui” nir
mana cäsuycäyannatsu. Tsaynö mañacurnin imaypis cawayay. Tayta
cayaptinpis mana Israel cagcunaga Diosga munayninchö cawanantsictam
Señor Jesucristuta chasquicuyaptinmi munan. 2ॸWaquin runacuna llutan
Tayta Dios paycunataga salvaycan. ruraycunachö cawayaptinpis
Israel runacuna Jesucristuta mana gamcunaga ama tsay llutan
chasquicushga carpis juc junag ruraycunapäga yarpäyaynatsu. Tsaypa
tantiyacuyangam payta chasquicurrä rantinga tsay llutan yarpaycunata jutsa
salvacionta alcanzayänanpä cagta. ruraycunata jagirirna yarpachacuyay
Tsaynö Jesucristuta chasquicogcunataga Tayta Dios munanganman
Israel runacunatapis mana Israel cawayänayquipä. Tsaynö cawarmi
runacunatapis Tayta Dios cuyaparmi tantiyayanqui Tayta Dios munangannö
salvanga. caway alli caway canganta.
33ॸIsrael runacunatapis mana Israel 3ॸWillacognin canäpä Tayta Dios

runacunatapis tsaynö cuyapämarnintsic churamashga captinmi gamcunata nimü:


salvaycämashgaga ¡Tayta Dios Criyicog mayiquicunata musyag tupar
alabashga caycutsun! Waquin ama alli tucuyanquitsu. Tsaynö
runacunata imanir salvanganta y imanir cayänayquipa rantinga shumag
mana salvanganta mana tantiyashgapis tantiyacuyanqui criyicog
Tayta Diosga pitapis salvaycan cayangayquipita llapayquitapis Tayta
cuyapangan cagtam. Dios yanapaycäyäshungayquita.
4ॸCuerpuntsicchö maquintsic,
34 Tayta Dios yarpangancunata ¿pirä chaquintsic, umantsic, y pachantsicpis
musyanman? jucläya jucläya ruraycunachömi cayan.
331 ѠϘͅkͮϘґॷ12

Tsaynö carpis juc cuerpullam caycan. alabacuyänayquipa rantin alli


5ॸTsaynömi Señor Jesucristuman ruragcunata alabayay.
criyicogcunapis ima mandunchö carpis 11ॸImatapis Tayta Dios rurayänayquipä

payman criyicoglla car jucllayllanöllana ningantaga mana gelanaypa


caycantsic. cushishgalla rurayay.
6ॸTsay criyicoglla cashgam Tayta 12ॸTsaynöpis Tayta Diospa ñöpanman

Diosga jucnintsic jucnintsictapis chäyänayquipä cagta musyaycarga cushi


gracianta gomantsic imatapis pay cushilla cawayay.
munanganta ruranantsicpä. Alli Imachö ñacarpis Tayta Diosman
willacuyninta willacog cayänayquipä yäracuyay.
Tayta Dios churaycäyäshuptiquega Y ama dejayanquitsu Tayta Diosman
payman yäracuycur shumag willacuyay. mañacuytaga.
7ॸCriyicog mayicunata yanapag 13ॸSeñor Jesucristuman criyicog

cayänayquipä churaycäyäshuptiquega mayiquicuna faltapacuptin yanapayay.


cushishgalla yanapayay. Tsaynöpis Criyicog mayiquicunawan mana
willacuyninta yachatsicog cayänayquipä reginacurpis wayiquicunaman
churaycäyäshuptiquega shumag chämuptin alli shonguyquicunawan
yachatsicuyay Tayta Dios munangannö. patsaycatsiyanqui.
8ॸYätsipäcog cayänayquipä 14ॸChiquiyäshogcunapa wasan ama

churaycäyäshuptiquega mana ajayaypa rimayanquitsu. Tsaypa rantinga Tayta


yätsipäcuyay Tayta Dios munangannö Diosman mañacuyanqui paycunatapis
cawayänanpä. Imaycayog cayänayquipä alli cawayta goycunanpä.
Diosnintsic yanapaycäyäshuptiquega 15ॸPipis cushicog cagcunawan

faltapacogcunata voluntäwan yanapayay. cushicuyay. Wagagcunawan wagayay.


Criyicog mayiquicunachö autoridä 16ॸPiwanpis nanaparänacuyänayquipa

cayänayquipä Tayta Dios rantin shumag cuyanacur cawayay.


churaycäyäshuptiquega mana runa Imachöpis musyag tucur ama
tucuypa cumpliyay. Pitapis maytapis quiquiquicunapä ricogllaga cayanquitsu,
cuyapäcog cayänayquipä Diosnintsic sinöga llapanwanpis alli cawayay.
gracianta goycäyäshuptiquega llänu 17ॸPï chiquiyäshuptiquipis gamcunaga

shonguyquicunawan cuyapar yanapayay. ama chiquiyanquitsu. Tsaypa rantinga


runacuna regiyäshunayquipä allita rurar
Jesucristuman criyicogcuna imanö cawayay. 18ॸWasayquicuna
cawayänanpä ningan rimayaptinpis ama ajanäyanquitsu.
9ॸJanan shongullaga ama runa Tsaypa rantinga piwan maywanpis alli
mayiquicunata cuyayanquitsu, sinöga cawayta munayanqui. 19ॸWaugicuna
llapan shonguyquicunawan jucniqui panicuna, chiquiyäshogcunata ama
jucniquicunapis cuyanacuyanqui. imachöpis vengapäyanquitsu. Tsaynö
Llutan ruraycunapä mana yarpaypa cayänayquipa rantinga Tayta Diospa
jutsa ruraycunata jagirir alli voluntäninman dejaycuyanqui payna
rurayllachöna cawayay. juzgacunanpä. Tsaynö juzgacäyänanpä
10ॸJuc wauginölla llapayquipis shumag cagga Tayta Diospa palabranchöpis
cuyanacuyay. nicanmi: “Nogam llutan ruragcunataga
Jucniqui jucniquipis respitanacuyay. castigashä” nir. 20ॸTsaypita maspis
Imatapis quiquiquicuna caynömi nin:
ѠϘͅkͮϘґॷ12ٍॷ13 332

“Chiquishogniqui mallagaptinga
micuynin garaycunqui. Cuyanacur cawangantsicwan Tayta
Yacunaptinga yacunpis Diospa mandamientuncunata
goycunqui. cumpliycangantsic
Tsaynö ruraptiquim llutan rurag 8ॸPipa maypa jagan carpis yarpag

canganta tantiyacur pasaypa yarpag pägaycapuyanqui. Piwan


pengacunga” nir. maywanpis cuyanacur cawayanqui.
Cuyanacur cawarga Moises gellgangan
21ॸPipis
chiquiyäshuptiqui gamcunapis leycunata llapantam cumpliycäyanqui.
chiquirga mana alli ruraymanmi 9ॸTsay leycunachö mandamientucunaga

ishquiycäyanqui. Tsaynö cayänayquipa caynö nirmi gellgaraycan: “Majayquita


rantinga chiquiyäshogcunapä allillata ama engañanquitsu adulteriu jutsata
rurayay cuyayangayquita rurar. Ama runa mayiquita
tantiyacuyänanpä. wanutsinquitsu. Ama suwacunquitsu.
Imaycapä ama mallag canquitsu” nir.
Autoridäcunata respitanantsicpä Tsay mandamientucunata y waquin
yätsingan cagcunatapis cumplirga “Runa

13
1ॸLlapan autoridäcunatapis Tayta mayiquita llapan shonguyquiwan
Diosmi autoridä cayänanpäga cuyanqui” ningantapis
churashga. Tsaymi llapancunatapis cumpliycäyanquinam. 10ॸTsay
respitacuyänayqui. 2ॸAutoridäcunata mana ningannölla runa mayiquicunata
cäsucogcunaga Tayta Diostapis manam cuyarga manam lluta cawaychötsu
cäsuycäyantsu. Tsaynö cayanganpitam caycäyanqui, sinöga alli cawaychömi
autoridäcunata mana cäsucogcunataga caycäyanqui. Tsaynö cawarmi Tayta
pitapis Tayta Dios castiganga. Diospa mandamientuntaga llapantana
3,4ॸAutoridäcunaga, Tayta Dios churashga cumpliycäyanqui.
captin, cayan alli ruragcunapa janan 11,12ॸSeñor Jesucristo cutimur

parlayänanpämi y llutan ruragcunata goricamänantsicpä tiempoga


castïguman churayänanpämi. Tsaynö chaycämunnam. Tsaynö caycaptinga
caycaptinga autoridäcuna mana Tayta Diosman mañacur ricchacuyay.
castigayäshunayquipä allita rurar Jutsa rurayniquicunata jagirir
cawayay. Tsaynöpaga autoridäcunapita yarpachacuyay Tayta Dios munangannö
manam mantsa mantsa puriyanquitsu. shumag cawayänayquipä. Tsaynöna
5ॸAutoridäcunataga cäsucuyänayqui carga juc soldädu pelyananpä
manam castigacog cayanganta listacungannömi gamcunapis
mantsacullartsu, sinöga Tayta Dios listacushga cayänayqui Satanas
autoridä cayänanpä nishga captinmi. engañayäshuptiqui mana
6,7ॸAutoridäcunataga Tayta Diosmi cäsupäyänayquipä. 13ॸSeñor Jesucristuta
churashga marcayquicunata allichö chasquicushgana caycarga ama
catsiyänanpä. Tsaynö allita rurayänanpä tsacäpacushganö cashuntsu jutsa
impuestucunata cobrayäshuptiquipis rurayllachöga. Ama ƿestan ƿestan
pägayanquilla. Tsaynö cötata gorir puricur ni upyacur cayaytsu. Y nircur
mañayäshuptiqui tsaytapis goycuyanqui. majayquicunata juccunawan engañar
Autoridätaga pitapis maytapis ama cayaytsu, ni piwanpis gayapänacur
respitacur alli ricayanqui. ni chiquinacur ama cayaytsu. 14ॸTsaynö
333 ѠϘͅkͮϘґॷ13ٍॷ14

cayänayquipa rantinga ganra röpata imay junagpis Tayta Diosman mañacur


llogtirir trocacureg cuenta jutsa goricayga allilla canganta. Juc junagtarä
rurayniquicunata jagirirna Señornintsic acrayaptin o mana acrayaptinpis Tayta
Jesucristupa munayninchö cawayay Diospäga imaypis iwalllam
llutan ruraycunata mana yarpaypana. mañacushgaga. 6ॸGoricaycur Tayta
Diosman mañacuyänanpä nishga cag
Jesucristuman criyicogcuna mana junagchö mañacurpis Tayta Diosta
jamuränacuyänanpä yätsingan cäsucurmi mañacuyan. Tsaynömi

14
1ॸSeñor Jesucristuman waquin aytsata micogcunapis Tayta Diosta
criyicog mayintsiccuna shumag agradesicur micuyan. Waquin
mana tantiyacuyaptin ama runacunapis micuycunapitaga Tayta
jamuräyanquitsu y ama paycunawan Diosta agradesicuyanmi aytsata mana
rimanacuyanquitsu. 2ॸPaycunachö micurpis. [Tsaynö caycaptinga imay
waquinmi yarpäyan imaycaläya aytsapä junag Tayta Diosta adorarpis, aytsata
alli micuylla canganta. Waquincunanam micur mana micurpis, ama
niyan: “Tayta Dios manam munantsu jamuränacuyaytsu.]
aytsata micunantsicta” nir. Tsaynö 7,8ॸNogantsicga cawantsic Tayta Dios

nirmi yarpäyan *ïdulucunapa jutinchö munanganta ruranantsicpämi. Tsaynömi


pishtayangan aytsata micogcuna wanurpis Tayta Diospa ñöpanman
jutsayog cayanganta.ॹd 3ॸTsaynö chänantsicllapä caycantsic. Tsaymi
yarpäyaptinpis aytsa micogpis mana cawarpis ni wanurpis Señor Jesucristupa
micogpis Señor Jesucristuta chasquicog munayllanchö caycantsic.
cagga llapantsicmi Tayta Diospa 9ॸCawagcunatapis ni wanushgacunatapis

wamranlla caycantsic. Tsaynö caycarga munayninchö tsarämänapämi Señornintsic


aytsa micog cag manam jamuränantsu Jesucristoga cruzchö wanushga y nircur
aytsata mana micog cagta. Tsaynömi cawamushga. 10ॸTsaynö llapantsicpis Tayta
aytsata mana micog cagpis mana Diospa munayllanchö caycashgaga
jamuränantsu aytsa micog cagta. 4ॸ¿Pitä ¿imanirtä criyicog mayiquicunata jamurar
cayanqui Jesucristuman criyicog mana välegpä cuentayanqui?
mayiquicunata jamuräyänayquipä? Llapantsictam imanöpis cawangantsicman
Mana alli rurag cayaptinga Señor Tayta Diospa ñöpanchö Señor Jesucristo
Jesucristum juzganga. Jesucristuman juzgamäshun. 11ॸTayta Diospa
criyicog caycäyaptinga quiquinmi palabranchöpis caynömi nin:
tantiyatsinga munangannö
cawayänanpä. “Llapan runacunapis nogapa
5ॸWaquin criyicog mayintsiccunaga ñöpämanmi
yarpäyan Tayta Diosman mañacur gonguripacayämunga.
goricäyänanpä juc acrashga junagrä mas Tsaychömi poderösu Diosnincuna
alli cangantam. Waquinnam yarpäyan cangäta niyanga” nir.

d॰14.2 Tsay witsanga üshata pishtayag ïdulucunapa jutinchömi. Tsay aytsaga cargan manam
ƿestallapätsu, sinöga ranticuyänanpäwanmi. Tsay aytsataga Israel runacuna, Jesucristuman
criyicurpis, micuyta manam munayargantsu. Paycunaga yarpäyargan tsay aytsata micur
jutsata ruraycäyangantam. Jesucristuman criyicog waquin runacunam itsanga ïdulucunapa
jutinchö pishtayangan aytsatapis micuyargan. Paycunaga tantiyayargan tsay aytsata micurpis
jutsata mana ruraycäyangantam.
ѠϘͅkͮϘґॷ14ٍॷ15 334

12ॸTsaynömi ari llapantsicpis Tayta Jesucristuman criyicur cawarga Tayta


Diosta cuentata goshun ima Dios munangannömi cawaycantsic.
ruraynintsictapis. Tsaynöpaga manam juccunapis
jamurämäshuntsu.
Jesucristuman criyicogcuna jutsata 19ॸTsaymi ari gamcunapis mana
mana ruratsiyänanpä yätsingan jamuränacurna cayänayqui criyicog
13ॸTsaymi imata micucuyaptin mana mayiquicunawan. “¿Imanirtä noganö
micuyaptinpis mana pipis cayanquitsu?” nir piwanpis ama
jamuränacunantsu. Tsaynö ajanätsinacuyaytsu. Tsaynö cayänayquipa
cayänayquipa rantinga shumagnam rantinga jucniqui jucniquipis
cawayänayqui criyicog mayiquicuna Jesucristuman criyicuyniquicunachö
Señor Jesucristuman imaypis criyicur shumag cawayay. 20ॸWaugicuna panicuna,
cawayänanpä. 14ॸSeñornintsic Jesucristo Tayta Dios camangan micuycunaga
ningannö llapan micuypis llapanpis allillam micunantsicpäga.
micunantsicpäga allillam caycan.ॹe Tsaynö captinpis ïdulucunapa jutinchö
Tsaynö captinpis waquin criyicog pishtayangan aytsata ama micuyaytsu
mayintsiccunaga yarpäyan ïdulucunapa Jesucristuman criyicog mayiquicuna
jutinchö pishtayangan aytsa mana alli llutancunata yarpäyänan captinga.
micuy cangantam. Paycuna tsay 21ॸSeñor Jesucristuman criyicog

micuycunata micuyaptin jutsa canganta mayiquicuna llutanta yarpäyaptinga ama


yarparga manam micuyanmantsu. tsay micuycunata micuyaytsu ni vïnuta
15ॸGamcuna criyicog mayiquicunapa upuyaytsu. Tsaynölla imata
ricananchö tsay micuycunata rurayangayquipäpis jutsa canganta
micuptiquega yarpachacurmi manana yarpäyaptinga ama rurayaytsu. 22ॸTsaynö
juntacäyämunganatsu. Tsaynö captinga captinpis Señor Jesucristo ningannö
manam micuyanquimantsu. imayca micuypis micungantsic alli
Paycunatapis salvananpä Jesucristo canganta tantiyarga Tayta Diosta
wanushga caycaptinga criyicog agradesicuyanqui. Mana munag
mayintsiccunata jutsa ruray canganta cagcunataga tsaycunata rurayänanpä ama
yarpätsir ama tsay micuycunata niyanquitsu. 23ॸPipis tsay micuycunapä
micushuntsu. 16ॸLlapan micuycuna mana alli canganta yarparga mejor ama
micuyänayquipä allilla captinpis criyicog micuyätsuntsu. Mana alli canganta
mayiquicuna llutanta yarpäyänanta yarparaycar micurga jutsayogmi ticrayan.
mana munar mejor ama micuyanquitsu. Tsaynöllam ima ruraypäpis mana alli
17ॸTayta Diospa munayninchö canganta yarpaypa rurarga nogantsicpis
cawaycarnaga ama yarpachacushuntsu jutsamanga chaycantsiclla.
micunantsicpä upunantsicpä
Jesucristuman criyicog
cagcunallataga. Tsaypa rantinga
mayincunawan alli cawayänanpä
yarpachacushun allillata ruranantsicpä,
yätsingan
piwan maywanpis shumag

15
cawanantsicpä, y Espiritu Santupa 1ॸCriyicog
mayintsiccuna ima
munayninchö cushishga cawanantsicpä ruraynintsicpäpis jutsa canganta
cagcunata. 18ॸTsaynö Señor yarpäyaptinga jutsa mana caycaptinpis

e॰14.14 Micuycunapita Jesus parlanganta musyanayquipä liyinqui Marcos 7.19b.


335 ѠϘͅkͮϘґॷ15

ama tsaycunata rurashuntsu. 2ॸTsaypa jutsancunapita perdonaycaptinga


rantinga imaycatapis allita rurar cashun ¿imanirtä mana välegman
criyicog mayintsiccunapis Tayta Dios cuentanacuyanqui?] Señor
munangannö cawayänanpä. Jesucristuman criyicog Israel runacunata
3ॸSeñornintsic Jesucristupis imaycata Tayta Dios perdonaycan *Abrahamta,
rurargan Tayta Dios munangannö Isaacta, y Jacobta auninganta
runacuna cawayänanpämi. Imayca cumplirninmi. 9ॸJesucristuman criyicog
ñacaycunata päsananpä cagtaga Tayta cagtaga mana Israel runacunatapis Tayta
Diospa palabran gellgaranganchöpis Dios perdonanmi cuyapäcog canganpita
caynömi nican: “Tayta Dios, gamta alabayänanpä. Unay rey David Tayta
mana cäsuyäshogniquicuna nogatanam Diosta alabanganpis caynömi
chiquiycäyäman y ashlliycäyäman” nir. gellgaraycan:
4ॸTayta Diospa palabran gellgagcunaga

manam unay runacunalla “Mana Israel runacunapa


tantiyacuyänanpätsu gellgayargan, sinöga ñöpanchöpis alabashayquim”
nogantsicpis tantiyacunantsicpämi. Tsay nir.
palabran gellgaragta tantiyacurmi
musyantsic Tayta Dios cay patsachöpis 10ॸTsaynömi mana Israel cag
yanapaycämangantsicta y tsaypita runacunapis Tayta Diosta alabayänanpä
ñöpanman yaycatsimänapä cagta. cagga gellgaraycan caynö:
5ॸCuyapäcog Tayta Diosllantsicga imaypis

yanapaycämantsicmi munangannö “Israel runacuna Tayta Diosta


cawanantsicpä. Tsaymi payman mañacü alabayangannö mana Israel cag
Señor Jesucristo cuyamangantsicnö runacunapis Tayta Diostaga
gamcunapis jucniqui jucniquipis alabayay” nir.
cuyanacur alli cawacuychö cayänayquipä.
6ॸTsaynö cuyanacur cawarninnam 11ॸMaspis caynömi nican:
llapayqui Señornintsic Jesucristupa
papänin Tayta Diosta juc shongulla “Maytsay nacion runacunapis Tayta
alabayanqui. Diostaga alabayay” nir.
Israel runacunawan mana Israel 12ॸTsaynömi Tayta Diospa willacognin
runacunapis shumag
profëta Isaiaspis mana Israel cag
ricanacuyänanpä yätsingan
runacunapäga caynö nir gellgargan:
7ॸSeñor Jesucristuman criyicog

mayiquicunawan mana jamuränacuypa “Geruta muturiyaptin troncunpita


cawayay. Jamuränacur cayänayquipa tsegllimungannömi Jesepa
rantinga jucniqui jucniquipis cuyanacur tsurin David castapita
cawayay Señor Jesucristo mandamagnintsic yuringa.
cuyayäshungayquinölla. Tsaynö Payga manam Israel
cuyanacuyaptiquega waquin runacunallatatsu mandanga,
runacunapis Jesucristuman criyicurmi sinöga maytsay runacunatam.
Tayta Diosllata alabayanga. 8ॸ[Tayta Dios Tsaynö mandacog captinmi mana
Israel runacunatapis mana Israel Israel runacunapis payman
runacunatapis criyicuyaptin criyicuyanga” nir.
ѠϘͅkͮϘґॷ15 336

13ॸTayta Diosllantsic willacurgö Jerusalenpita gallaycur hasta


yanapaycuyäshunqui payman yäracur Iliria marca quinranmanpis changäyag.
jucniqui jucniquipis alli 20ॸTsaynö willacur purirpis manam

cawayänayquipä, Espiritu Santupa waquincuna willacuyangan


munayninchö cawayänayquipä, y cagcunamanga jaticaycachätsu, sinöga
gloriaman chäyänayquipä cagta musyar Jesucristupa willacuyninta pipis manarä
cushishga shuyacuyänayquipä. willacuyangan marcacunamanmi
willacogga imaypis chaycä. 21ॸTayta
Pablo maytsaypapis willacur Diospa palabranchöpis caynö nirmi
puringanta ningan gellgaraycan:
14ॸWaugicuna panicuna, Tayta Dios

munangannö alli cawarnam gamcunaga “Tayta Diospa willacuyninta ni


piwan maywanpis yanapanacur imaypis mana wiyagcunam
shumagna caycäyanqui. Tsaynöpis wiyayanga.
Tayta Diospa alli willacuyninta Tsayta wiyarmi tantiyacuyanga”
yachacurnam juccunatapis nir.
tantiyatsiyanqui Tayta Dios
munangannöna cawayänanpä.
15,16ॸUnayna Tayta Diospa willacuyninta Romaman Pablo aywayta
yachacushga cayaptiquipis cay yarpangan
cartächöga gamcunata nimü tsay alli 22ॸMaytsaypapis tsaynö Tayta Diospa
willacuyninta yarpätsirninmi. Tsaynömi willacuyninta willacur purirmi gamcuna
nimü mana Israel runacunaman cagman shamuyta munarpis mana
Jesucristupa alli willacuyninta camacämurgörätsu. 23ॸCananga puringä
willacunäpä Tayta Dios cag marcacunapa willacur ushargönam
churamangantapis. Tsaymi Tayta Diospa alli willacuyninta.
willacuyninta willacuycä gamcunapis y Tsaynam unaypitapis yarpangänölla
waquin mana Israel runacunapis gamcunamanna shamushä
Espiritu Santo yanapayäshuptiqui Tayta watucagniquicuna. 24ॸGamcunawan
Dios munangannöna cawayänayquipä. casquir España nacionpapis aywayta
17ॸMana Israel runacunapis Señor yarpaycämi. Tsayman aywaptï
Jesucristuta chasquicurna gamcunana yanapayämänayquipämi
cawayangantam cushicü. 18ॸTsaynömi yäracuycä.
cushicü alli willacuyninta willacur 25ॸCananga Jerusalenparan aywanä

purinäpä Señor Jesucristo caycan tsaychö criyicog


yanapamanganta. Paypa willacuyninta mayintsiccunapä goriyangan ofrendata
willacuptïmi y pay munangannö apar. 26ॸMacedonia provinciachö y
cawaptïmi mana Israel cag runacuna Acaya provinciachö criyicog
maytsaychöpis Señor Jesucristuta mayintsiccunam tsay ofrendata
chasquicur Tayta Diosta cäsucuyanna. goriyashga Jerusalenchö muchog
19ॸEspiritu Santupa poderninwan criyicogcunata yanaparnin. 27ॸTsay
milagrucunata ruraptï runacuna ofrendata gorir allitam rurayashga.
tantiyacuyanmi Tayta Dios Paycunapis Tayta Diospa alli
yanapaycämanganta. Tsaynöpam Tayta willacuyninta chasquicuyashga
Diospa alli willacuyninta shumag Jerusalenpita gallaycur
337 ѠϘͅkͮϘґॷ15ٍॷ16

willapäcuyaptinmi. Tsaynö Tsaynöpis llapan miñishtingancunata


willapäcuyanganpita cushicurninnam camaripäyanqui.
ofrendata goriyashga Jerusalenchö 3ॸPriscilata y Aquilata salüdulläta

criyicog mayintsiccunaman apanäpä. goycuyällanqui. Paycunam Tayta


28ॸTsay ofrenda goriyanganta Diospa alli willacuyninta willacur
Jerusalenchö criyicogcunata puriptï cösa yanapaycayämashga.
entregaycur Españapa aywagnöllanam 4ॸTsaynö yanapayämanganpita Priscilata

gamcunata watucayämushayqui. y Aquilata runacunaga wanutsiytam


29ॸGamcuna cagman chämuptï Señor munayargan. Tsay yanapayämanganta
Jesucristum yanapamäshun jucnintsic paycunapä Tayta Diostapis
jucnintsicpis paypa jutinchö agradesicullämi. Tsaynöllam
cushicurinantsicpä. maytsaychö mana Israel cag criyicog
30ॸWaugicuna panicuna, Señornintsic mayintsiccunapis paycunapäga
Jesucristuta chasquicushga cayaptiquim agradesicuyan. 5ॸPaycunapa
y cuyanacunantsicpä Espiritu Santo wayincunachö criyicog mayintsiccuna
yanapamashgam gamcunata rugamü goricagcunatapis saludaycuyällanqui.
Tayta Diosman nogapä Tsaynölla salüdüta goycuyällanqui
mañacayämunayquipä. 31ॸTsaynölla waugintsic cuyanacungä Epenetuta.
mañacaycayämuy Jerusalenman chaptï Paymi Asia provinciachö llapanpitapis
Señor Jesucristuman mana criyicog mas puntata Señor Jesucristuta
Israel runacuna mana chasquicushga. 6ॸTsaynölla Mariatapis
wanuycatsiyämänanpäpis. Tayta saludaycuyanqui. Payga gamcunata
Diosmanga mañacuyay cay apangä allim yanapayäshurguyqui. 7ॸTsaynöpis
ofrendata Jerusalenchö criyicogcuna yarparaycämi marca mayïcuna
cushicur chasquiyänanpä. Andronicuta y Juniasta. Paycunawanpis
32ॸJerusalenpita allilla yargacamunäpä carcelchö wichgaräyargämi. Paycunaga
Tayta Dios yanapamaptinga gamcuna nogapitapis mas puntatam Señor
cagman chämuptï cushicurmi Jesucristuta chasquicuyargan.
goyärishun. Paycunapis apostolcunanöllam maytsay
33ॸTayta Diosllantsic imaycachöpis marcancunapa puriyashga Tayta Diospa
llapayquita yanapaycuyäshuy. Y pay alli willacuyninta willacur.
munangannö caycullätsun. Maytsaychöpis paycunata criyicog
mayintsiccuna allillam ricayan.
Criyicog mayincunapä salüdunta Paycunatapis saludaycuyay.
Pablo apatsingan 8ॸTsaynölla saludaycuyällanqui

16 cuyanacungä Ampliatuta, 9ॸwillacog


1ॸCencreamarcapita criyicog
mayintsic Febim shamunga mayï Urbanuta, y cuyay waugintsic
gamcunaman watucayäshog. Payga Estaquista. 10ॸTsaynölla salüdüta
yanapacog warmim. 2ॸMarcanchöpis goycuyällanqui Apelista. Imanö
criyicog mayintsiccunata ima shumagmi ñacaptinpis Señor Jesucristuman
yanapaycushga. Tsaynömi payga yäracuptinmi paytaga respitayan llapan
nogallätapis Tayta Diospa willacuyninta criyicog mayintsiccunapis. Tsaynö
willacur puriptï yanapallämashga. saludaycuyanqui Aristobulupa
Señor Jesucristuman criyicog mayintsic castancunatapis. Paycunapäpis
chämuptin shumag chasquicuyanqui. yarparaycällam. 11ॸTsaynölla salüdüta
ѠϘͅkͮϘґॷ16 338

goycuyällanqui marca mayï Herodionta. cushicümi. Imaypis yarparäyay llutan


Tsaynöllam Narcisupa castancunapäpis yachatsicogcunata mana chasquipar
yarparaycämü. 12ॸSalüdütaga allita rurar cawayänayquipä cagta.
goycuyällanqui Trifenata y Trifosata. 20ॸTsaynö cawayaptiquega Satanas

Tsay warmicunam Tayta Diospa jutsaman ishquitsiyäshuyta munarninpis


willacuyninta willacogcunata imaypis manam camäpacungatsu. Satanastaga
yanapayan. Tsaynölla Persidatapis Tayta Diosmi inƿernuchö
saludaycuyanqui. Tsay warmipis Tayta musyacätsinga. Señorllantsic Jesucristo
Diospa willacuyninta willacogcunata gamcunata cuyapäcog cayninwan
imaycachömi yanapan. 13ॸTsaynölla yanapaycuyäshuy alli cawayänayquipä.
salüdüta goycuyällanqui cuyashga 21ॸYanapamag waugintsic Timoteupis

waugintsic Rufuta y mamantapis. Tsay gamcunapä salüdunta apatsicamunmi.


warmega nogalläta mamänömi Tsaynöllam marca mayïcuna Lucio,
ricaycallämashga. 14ॸTsaynölla Jason, y Sosipaterpis salüdunta
saludaycuyällanqui Asincrituta, gamcunapä apatsicayämun.
Flegontita, Hermesta, Patrobasta, 22ॸCay cartata waugintsic Tercium

Hermasta, y paycunawan goricag gellgapämashga dictangänölla. Paypis


criyicogcunata. 15ॸTsaynölla salüdüta salüdunta gamcunapä apatsicamunmi.
goycuyällanqui Filologuta, Juliata, 23ॸTsaynöllam Gayupis salüdunta

Nereuta, Nereupa paninta, Olimpasta, y gamcunapä apatsicamun. Paymi


paycunawan llapan goricag wayinta camaripämashga patsaränäpä y
criyicogcunata. waquin criyicog mayintsiccunapis
16ॸLlapayquipis goricar patsaräyänanpä. Tsaynöllam cay
macallanacuyanqui. Maytsaypitapis marcapa tesorërun Erasto y waugintsic
criyicog waugicuna y panicuna Cuartu gamcunapä salüdunta
gamcunapä salüduncunata apatsicayämun. 24ॸ[Señornintsic
apatsiyämushunquim. Jesucristo cuyapäyäshur imaycachöpis
17ॸWaugicuna panicuna, yanapaycuyäshuy.]
chiquinacuyänayquipä o Diospa
willacuyninta mana chasquiyänayquipä Cartapa ushanan
pipis willapäyäshuptiqui pagtä 25ॸ¡Tayta Diosllantsicta alabashun!
cäsupaycäyanquiman. Tsaynö Payga imaypis yanapayäshunqui
llutancunata yachatsicogcunapitaga munangannö cawayänayquipämi.
witicuriyanqui. 18ॸPaycunaga manam Tsaynö yanapacog cangantam Tayta
Señor Jesucristo alabashga cananta Diospa willacuyninchöpis nican. Tsay
munartsu yachatsicuyan, sinöga willacuytam willacur puriycä. Tsaynömi
quiquincuna alabashga cayta willacuyninchöga nin mana Israel
munallarmi. Paycunaga alli runacunatapis Jesucristo
shimincunallapa parlaparmi salvaycanganta. Gamcunata y waquin
maytsaychöpis mana tantiyagcunata mana Israel runacunatapis tsaynö
llutanta criyiycätsiyan. 19ॸTsay llutan salvayäshunayquipä cagtaga runacuna
yachatsicogcunata mana unaycuna manam musyayargantsu.
cäsupäyangayquitaga maytsaychö Tsaynö captinpis cay patsata manarä
criyicog mayintsiccunapis musyayanmi. camarnam mana Israel runacunatapis
Tsaynö cayangayquita musyar nogapis salvananpä cagtaga Tayta Dios
339 ѠϘͅkͮϘґॷ16

yarparganna. ¡Tsaynö Tsaynöpam pipis maypis Jesucristuman


salvamangantsicpita Tayta Diosta criyicurna Tayta Dios munangannö
alabayculläshun! 26ॸMana Israel cawayanga.
runacunatapis salvananpä cagta 27ॸ¡Salvaycamänantsicpä Señor

profëtacuna willacuyangannöllam Jesucristuta cachamunganpita Tayta


cananga imayyagpis cawag Tayta Diosta imaypis alabayculläshun! Tsaynö
Diospa alli willacuyninta maytsay salvaycamänantsicpä paynö yachagga
nacioncunachöpis willacuycäyan. manam pipis cannatsu. Tsaynö catsun.
1 CORINTIOS
Corinto marcachö criyicogcunaman
apostol Pablo punta cag cartacungan
Grecia nacionpa Acaya provincianchömi Corinto marcaga cargan jatuncaray marca.
Tsay marcaman Pablo manarä chaptin manam pipis tsaychö musyayarganrätsu Tayta
Diospa alli willacuyninta. Tsayman chaycur Pablo willacuptinmi itsanga shumag
tantiyacurir Jesucristuta waquin runacuna chasquicuyargan. Tsaychömi Pablo
tärargan juc wata jogta quilla Tayta Diospa willacuyninta shumag yachatsirnin.
Corintuchö Pablo canganpita masta musyanayquipä liyinqui Hechos 18.1-17.
Jesucristuta chasquicushga caycarpis Corintuchö criyicogcuna manam Diosnintsic
munangannötsu cawayargan. Tsaynö carmi quiquin pura chiquinacuyargan (1.10-17;
3.1-4), yachag tucuyargan (3.18-23), Pabluta jamuräyargan (4.1-21), jutsa ruraychö
caycag waugita chasquipäyargan (5.1-13), autoridäcunaman jucninpis jucninpis
quejacunacuyargan (6.1-11), y majancunawan punuytapis munayargannatsu (7.1-7).
Tsaynömi ïdulucunapa altarninchö pishtayangan aytsata micuyargan (8.1-13,
10.1-pita 11.1-yag) y Pablutapis apostol cayninta imapäpis mana cuentar cayargan
(9.1-27). Tsaynöllam warmicunapis gowancunata mana respitayargantsu (11.1-16),
Santa Cënachöpis mana tantiyacuypam cayargan (11.17-34), Espiritu Santo imanö
yanapangantapis manam tantiyayargantsu (12.1-31), cuyanacuy imanö cangantapis
manam tantiyayargantsu (13.1-13), y runacuna mana tantiyangan parlaycunapam
Diospa willacuyninta yachatsiyargan (14.1-40). Tsaynöllam runa wanunganpita
cawamunanpä cagta mana criyiyargantsu (15.1-58).
Tsaynö lluta cawacuychö cayaptinmi paycunaman cay cartata Pablo apatsirgan
shumag tantiyacuyänanpä. Diospa willacuyninta runacuna mana cäsuyaptinpis
paycunata Pablo tantiyatsirgan tsay willacuyta chasquicogcunata Tayta Dios
salvananpä cagtam (1.18-pita 2.16-yag). Tsaynömi yachatsirgan juc runa majayog
cananpä o majaynaglla cananpä cagtapis (7.8-40) y ofrendata goriyänanpä
cagcunatapis (16.1-4).

noga Pablo waugi Sosteneswan cay


Pablupa saludacuynin cartata gamcunaman apatsiyämü.

1
1ॸCorintomarcachö criyicog 2ॸGamcunatapis Tayta Diosmi

mayicuna: acrayäshurguyqui paypa


Señor Jesucristupa *apostolnin munayninchöna car cuyangan
canäpä Tayta Dios acramashga captinmi wamrancuna cayänayquipä. Tsaynö

340
341 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ1

wamrancunana cayänayquipäga Señor jutinchömi gamcunata rugä mana


Jesucristo cruzchö wanuyninpam Tayta chiquinacurna cawayänayquipä.
Dios perdonayäshurguyqui llapan jutsa Señornintsicta chasquicushgana
rurayniquicunapita. Tsaynöllam caycarga juc shongulla cuyanacur
maytsaychöpis payta cawayay.
chasquicogcunataga perdonashga. 11ॸCloe casta runacunam
3ॸTayta Diosllantsic y Señornintsic willayämashga gamcuna chiquinacur
Jesucristo cuyapäcog cayninwan rimanacur cawaycäyangayquita.
yanapaycuyäshuy pay munangannö 12ॸWaquinniquicunash nicäyanqui noga

cushishga cawayänayquipä. yachatsingäcuna mas alli canganta.


Waquinniquinash nicäyanqui Apolosॹa
Jesucristuta chasquicogcunata yachatsingancuna mas alli canganta o
Tayta Dios yanapangan Pedro yachatsingancuna mas alli
4ॸSeñor Jesucristuta canganta. Y waquinniquicunanash
chasquicuyaptiquim Tayta Dios imaypis tsaynö parlacachagcunapita witicurna
yanapayäshunqui pay munanganta mas yachag tucuycäyanqui:
rurayänayquipä. Tsaytam imaypis Tayta “Nogacunaga Jesucristupa
Diosta agradesicur mañacamü. 5ॸPay willacuynintaga masmi yachayä” nirnin.
yanapayäshuptiqui willacuyninta 13ॸWaugicuna panicuna, tsay

tantiyacurmi musyatsicuycäyanqui. yarpayniquicunawanga manam allitsu


6ॸTsaynöpis Tayta Diospa willacuynin caycäyanqui. Jesucristoga jucllayllam,
ninganman cawarmi tantiyacuyanqui manam atscaman raquicashgatsu.
willacuynin rasunpa canganta. Tsaynö captinmi gamcunapis mana
7ॸGamcuna Señor Jesucristo chiquinacuypa juc yarpaylla
cutimunanpä cagta shuyacurnam Tayta cawayänayqui. Manam nogatatsu, ni
Dios munangannö cawaycäyanqui. Apolostatsu, ni Pedrutatsu
Tsaynö cawayänayquipäga Tayta salvacuyänayquipä chasquicuyarguyqui.
Diosmi imaycaläya gracianta goyäshur Manam nogacunatsu gamcunapa
yanapaycäyäshunqui. 8ॸTsaynö jutsayquicuna raycur cruzchö
shumagna cawayaptiquim Jesucristo wanuyargö. Y manam nogacunapa
cutimur tariyäshunqui jutsa rurayman jutïcunachötsu bautizacuyarguyqui.
mana ishquiypana cawaycagta. 14-16ॸGamcuna cagchö caycar
9ॸSeñornintsic Jesucristuman criyicur Gayutawan Crispullatam bautizargä.
cawag cagtaga Tayta Dios perdonar Nircurmi Estefanas castacunatapis
salvayäshurguyqui aunicungannöllam. bautizargä. Tsaypita cagtaga manam
pitapis bautizargötsu. Gamcuna cagchö
Jesusman criyicogcuna atscagta mana bautizangäta cushicümi.
chiquinacuychö mana cayänanpä Tsaynö atscagta bautizaptïpis capazmi
Pablo yachatsingan masrä chiquinacuyanquimanpis cargan:
10ॸTsaynö Tayta Dios “Pablo bautizayämangan cagmi masga
yanapaycäyäshuptiquega ¿imanirtä välin” nirnin. 17ॸManam runacunata
gamcuna chiquinacuyanqui? Waugicuna bautizar purinäpätsu Señor Jesucristo
panicuna, Señor Jesucristupa nogata acramashga, sinöga

a॰1.12 Apolos pï canganta musyanayquipä liyinqui Hechos 18.24-28.


1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ1 342

willacuyninta willacur purinäpämi. 22ॸTayta Diospa willacuyninta

Tsay willacuynintaga willacü manam chasquicuyänanpäga *Israel runacuna


yachag cangäta runacuna milagrucunatarämi ricayta munayan.
niyämänanpätsu, sinöga Jesucristuta Mana Israel cag runacunapis munayan
chasquicuyänanpämi. Yachag tucur yachatsicognincuna yachatsiyangannörä
parlaptëga nogallatanam nogacunapis yachatsiyänäta. 23ॸTsaynö
alabayämanman. Tsaynö captin munayaptinpis nogacunaga manam
runacunapäga Jesucristo cruzchö yarpäyangannötsu yachatsicuyä, sinöga
wanunganpis manam cuentachötsu Señornintsic Jesucristo nogantsic raycur
canman. cruzchö wanungallantam willacur
puriyä. Tsayta willacur puriyaptïmi
Diospa willacuyninta runacuna Israel runacunaga ajäcuyan caynö
llutaman cuentayaptinpis nirnin: “Diospa tsurin caycarga
tsayllawan salvacuyänanpä ¿imanöpatä cruzchö wanunman
willangan cargan?” nir. Mana Israel cag
18ॸSeñor Jesucristo salvamänantsicpä runacunanam yarpäyan manacagcunata
cruzchö wanunganta willacuptïmi yachatsicuycäyangäta.
waquin runacuna niyan 24ॸTayta Dios acrangan cagcunam

manacagcunallata parlar puriycangäta. itsanga Israel runacuna carpis mana


Jesucristuta mana Israelcuna carpis noga willacungätaga
chasquicuyanganpitam paycunataga cushishgalla chasquicuyan. Paycunaga
Tayta Dios inƿernuman gaycunga. tantiyayan Jesucristuta chasquicuyaptin
Chasquicogcunatam itsanga Tayta Dios salvananpä cagtam. Tsaymi
salvamäshun. 19ॸTsaynö rurarninmi Jesucristupa willacuynintaga
Tayta Dios cumpliycan palabran chasquicuyan milagrucunata mana
gellgaranganchö caynö ningannölla: ricarpis y yachag runacunapa
yarpaynincunaman mana
“Yachag runacunapa yachatsiyaptïpis. 25ॸTsay willacungäcuna
yarpaynincunata manam mana yachag runacunallapä canganta
imapäpis cäsütsu. yarpäyaptinpis tsay willacuyta
Imaycatapis alläpa chasquicogcunataga Tayta Dios
yachayangallanwanga manam jutsancunapita perdonanmi. Tsaynömi
imanöpapis salvacuyangatsu” Señor Jesucristo cruzchö wanunganta
nir. runacuna ni imapä mana
cuentayaptinpis willacuyninta
20ॸTsaynö nicaptinga ¿imapätä välin chasquicogcunataga Tayta Dios
yachag cayanganpis? Mayläya yachag perdonan.
cayaptinpis Tayta Diosga nirgan tsay
Yachag canganpita ni quiquinpa
yachag runacunapa yachatsicuyllanta
munayllanpita pipis mana
chasquicurga pipis mana
salvacuyänanpä willangan
salvacuyänanpä cangantam. 21ॸNoga
willacungä llutancunalla canganta 26,27ॸWaugicuna panicuna, mana

yarpäyaptinpis tsay willacuyta yachag, ni mana rïcu, ni imaycawanpis


chasquicogcunataga Diosnintsic munayyog mana cayangayquipita
salvashganam. runacuna mana välegpä
343 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ1ٍॷ2

cuentayäshuptiquipis gamcunataga yanapayäshurguyqui Jesucristuta


Tayta Diosmi acrayäshurguyqui chasquicuyänayquipä.
salvashga cayänayquipä. Fisyu ƿnal 6ॸLlutancunata yachatsicungäta

junagchö gamcuna salvashga caycagta waquin runacuna yarpäyaptinpis


ricaycuyäshurniquim tsay mana välegpä Jesucristuta chasquicogcunam itsanga
cuentayäshogcuna pengacuyanga. tantiyacuycäyan rasun cagllata Tayta
28ॸPaycuna manana salvacurnam Diospa willacuyninta yachatsicungäta.
tantiyacusquiyanga yachag ni puëdeg Tsay willacuyga manam yachag
caynincuna imapäpis mana välinganta. runacuna ni puëdeg runacuna
29ॸTsaynö captin Tayta Diospa ñöpanchö imaycatapis yarpäyangannötsu, sinöga
caycarga manam pipis alabacunganatsu: Tayta Dios jutsancunapita perdonar
“Yachag cangäpitam nogataga Tayta salvananpä cag willacuymi. Paycunaga
Dios salvamashga” nirnin. tsay willacuyta mana
30ॸNogantsicga manam yachag chasquicuyanganpitam Tayta Diospa
cangantsicpitatsu salvacurguntsic, castïgunpita geshpiyangatsu. 7ॸTsay
sinöga Señor Jesucristo jutsantsic raycur yachag runacuna yarpäyangannö mana
cruzchö wanunganpitam. Tsaynöpam captinpis Tayta Diospa willacuyninga
jutsantsiccunapita Tayta Dios Señornintsic Jesucristo cruzchö
perdonamarnintsic jutsaynagtanöna wanunganpita imayyagpis gloriachö
ricaycämantsic. Nircurnam cawanantsicpä willacuymi. Gloriaman
munayninchöna catsimantsic allina pushamänantsicpä cagtaga Tayta Dios
cawanantsicpä. 31ॸTsaynö captinmi yarpargan manarä cay patsata camarmi.
*Diospa palabran willacunganchöpis 8ॸCay patsachö puëdeg mandacogcunaga

caynö nimantsic: “Pipis quiquin manam tantiyayargantsu Tayta Dios


alabacunanpa rantinga Tayta Diosta tsaynö yarpangancunata. Tsayta
alabatsun” nir. tantiyarga autoridäcuna manam
Jesucristuta cruzchö wanutsiyanmantsu
Diosnintsic yarpangancunata cargan.
Espiritu Santo tantiyatsingan 9ॸTayta Diospa palabran

2
1ॸWaugicuna panicuna, gellgaranganchöpis caynömi nin:
gamcunawan caycarnin Tayta
Diospa willacuynintaga yachatsirgö “Pipis mana ricanganta, ni mana
manam aja palabracunawantsu, sinöga wiyanganta, ni mana
llapayquipis tantiyacuyangayqui cag yarpangantam payman
palabracunawanmi. 2ॸTsaynöpis criyicogcunapä Tayta Dios
yachatsirgö Señornintsic Jesucristo ciëluchö alistashga caycätsin”
jutsantsic raycur cruzchö nir.
wanungantam. 3ॸTsay yachatsingäcunata
Tayta Dios wiyaycämanganta musyarmi 10,11ॸTsay
autoridäcuna mana
nogaga Jesucristupa willacuyllanta tantiyayaptinpis nogantsictaga Espiritu
allillata yachatsirgö. 4ॸGamcunata tsay Santum tantiyatsimarguntsic Tayta
willacuyta willapargö manam quiquïpa Diospa salvacionninta alcanzanapä
yarpaynïpitatsu, sinöga *Espiritu Santo cagta. Runacuna shongunchö imatapis
yanapamaptinmi. 5ॸY gamcunata yarpäyanganta quiquincunalla
willapaptïnam Espiritu Santo musyayangannömi Espiritu Santupis
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ2ٍॷ3 344

musyaycan Tayta Diospa imayca wamracunatanöpis shumag yachatsirgä.


yarpaynincunata. 12ॸTsaymi Espiritu 2ॸJuc llullu wamrata manarä micuyta
Santuta chasquicushga cagcunaga gararnin chuchullawanrä maman
tantiyaycantsic Tayta Dios shacshatsegnömi nogapis gamcunata
cuyamarnintsic jutsantsicpita gallaycunan cag yachatsicuycunallatarä
perdonamangantsicta. Espiritu Santuta yachatsirgä. Cananyagpis tsay llullu
mana chasquicogcunam itsanga wamranömi munayniquicunallachörä
tsaycunataga tantiyayantsu. cacuycäyanqui. 3ॸGamcunaga Señor
13ॸGamcunata tsaynö willapaycä Jesucristuta manarä chasquicog
manam quiquïpa yarpaylläpitatsu, runacunanömi imaycatapis
sinöga Espiritu Santo munayangayquita rurayllachörä
tantiyatsimangannöllam. 14ॸEspiritu cawacuyta munaycäyanqui.
Santuta mana chasquicogcunaga Chiquinacur rimanacur Jesucristuman
manam tantiyayantsu Tayta Diospa mana criyicog runacunanöllam
willacuyninta runacuna imapä cawaycäyanqui. 4ॸ“Nogacunaga Pablo
chasquicuyanganta. Paycunaga yachatsicungantam chasquicuyä” o
yarpäyan tsay willacuynin imapäpis “Apolos yachatsicungantam masga
mana välingantam. 15ॸEspiritu Santuta chasquicuyä” nirnin
chasquicogcunam itsanga tantiyacuyan chiquinacuycäyanqui. Tsaynö
Tayta Diospa willacuynin salvananpä chiquinacurga Jesucristuman mana
cagta. 16ॸTayta Diospa willacuyninta criyicog runacunanöllam
mana tantiyagcunapäga palabran cawaycäyanqui.
gellgaranganchöpis caynömi nin: 5ॸTsaynö niyämänayquipäga ¿pitä cä

nogaga? Tsaynöpis ¿pitä Apolosga?


“¿Pirä Tayta Dios yarpangancunata Nogacunaga Tayta Diospa
tantiyanman? willacogllanmi cayä. Paypa
¿Pirächi payta yachatsinman?” nir. willacuyninta willacuyaptï manam
nogacunatatsu chasquiyämarguyqui,
Tsay gellgarangannöllam mana sinöga Señornintsic Jesucristutam. 6ॸJuc
tantiyayantsu Tayta Diospa murucog runa murucungan cuentallam
willacuyninta chasquicur gamcunata nogaga Tayta Diospa
salvacuyänanpä cagta. Nogantsicmi willacuyninta willapargö Jesucristuta
itsanga tantiyacuntsic salvacionta chasquicuyänayquipä. Murucuyta
tarinapä cagta y Señor Jesucristo garpag cuentanam Apolosga tsay alli
yarpangannö cawaycangantsicta. willacuytaga maslla
tantiyatsiyäshurguyqui. Tsaynö
Jesucristuman criyicogcuna captinpis murucuynintsicta Diosnintsic
chiquinacur raquicäyangan jegarcatsimur wiñatsingannömi

3
1ॸWaugicuna panicuna, tsaynö gamcunataga quiquin Señorllantsic
captinpis gamcunaga cayanqui tantiyaycätsiyäshunqui
pishi wamracuna imatapis mana yäracuyänayquipä. 7ॸManam
tantiyacognömi. Espiritu Santo nogantsictsu murucuynintsictaga
munangannö cawayänayquipä cagta wiñatsimuntsic. Tayta Diosmi
manarä tantiyacuyaptiquim jegatsimun y wiñatsin. Tsaynömi
gamcunawan caycar aja tantiyatsiy willacuyninta chasquicuyänayquipäpis
345 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ3

Tayta Diosllantsic munayyog caycan, musyacanga allita o mana allita rurar


manam nogatsu ni Apolostsu. cawangantsicpis. 14ॸDiosnintsic
8ॸMurucog cagpis garpapag cagpis munangannö shumag cawashga
murucuynin shumag wayunanpä carninga gloriachömi premiuta
arungannömi nogapis Apolospis Tayta chasquishun. 15ॸGamcunachö
Dios munangannö cawayänayquipä waquinniquicunaga llutan rurag
yachaycätsiyä. Chacrachö arogcuna cayangayquipitam gloriaman aywarpis
aruyanganpita päguta Diosnintsicpita ni ima premiutapis
chasquiyangannömi nogapis y Apolospis chasquiyanquitsu. Tsaynö captinmi
gloriaman charnin chasquiyänäpä wayita nina ushaycaptin runa
cagtaga chasquiyäshä. 9ॸNogacunaga salvacurnin imaycanöpa geshpegnö
chacrachö arogpä mincaycunanöpis apënas salvacuyanga.
Tayta Diospa willacogllanmi cayällä. 16,17ॸGamcuna yachag tucur

Gamcunanam Tayta Dios aruycätsingan Jesucristuta chasquicog mayiquicunata


chacra cuenta caycäyanqui. Tsaynö imapäpis mana cuentarnin paycunachö
cayanqui manam quiquïpa willacuynïta caycag Espiritu Santutapis manam ni
willacungäpitatsu ni Apolos quiquinpa imapä cäsuycäyanquitsu. Tsaynö
willacuyninta willacunganpitatsu, cagcunataga pitapis Tayta Dios
sinöga Jesucristupa willacuyninta inƿernumanmi garpunga.
willacuyangäpitam.
Jesucristuman criyicogcuna mana
Jesucristuman criyicogcuna Tayta yachag tucuyänanpä yachatsingan
Dios sharcaycätsingan wayinö 18ॸTsaynö captinmi shumag
cayangan
tantiyacuyänayqui mana yachag tucog
Tsaynöpis gamcunaga cayanqui Tayta cayänayquipä. Yachag cayangayquillata
Dios sharcaycätsingan wayinömi. yarpäyänayquipa rantinga mana yachag
10,11ॸSeñornintsic Jesucristunam wayipa tucuypa cawayay. Tsaynö cawarga
cimientun cuenta caycan. Nogaga Tayta Dios munangannö
Jesucristupa willacuyninta willacog car cawayänayquipä cagtam
wayipa cimientunta sharcatseg cuentam tantiyacuyanqui. 19ॸYachag tucog
caycä. Gamcunatanam Tayta Dios runacunataga Tayta Dios imapäpis
yanapaycäyäshunqui tsay cimientu manam cuentangatsu. Tsaynö cananpä
jananman wayita sharcatseg albañil cagtaga palabran gellgaranganchöpis
cuenta cayänayquipä. 12ॸSeñornintsic ninmi: “Tayta Diosga yachag
Jesucristo munangannö cawarninga tucogcunata pengaymanmi churanga”
öruwan, gellëwan, cuyayllapä chipipeg nir. 20ॸNircurpis caynö gellgaraycanmi:
rumicunawan wayita sharcaycätseg “Tayta Dios musyaycanmi yachag
cuentam caycäyanqui. Señor Jesucristo runacuna manacagcunata
munangannö mana cawag cagcunam yarpaycäyanganta” nir. 21ॸTsaynö
itsanga caycäyanqui wayita geruwan, nicaptinga runacuna ama yachag
ogshawan, rämacunawan ruraycag cayangayquillamanga yäracuyaytsu.
cuentalla. 22,23ॸNogapis, Apolospis, Pedrupis Señor
13ॸFisyu ƿnal junagmi imanöpis Jesucristupa willacogllanmi cayä.
cawangantsicman Diosnintsicga Gamcunataga Jesucristum
juzgamäshun. Tsay junagmi salvayäshurguyqui. Payga Tayta
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ3ٍॷ4 346

Dioswanmi caycan. Tsaymi cawarpis sharcatsipäyäshurguyqui? ¿Ima


wanurpis ima päsayäshuptiquipis cayangayquita yarparnatä gamcunaga
salvacionta tariyänayquipäga waquin cagcunata manana imapäpis
Jesucristullaman yäracuyänayqui. cuentayanquinatsu? Gamcunaga
yarpaycäyanqui yachag cayangayqui
Criyicogcuna Pabluta quiquillayquicunapita cangantam.
jamuräyaptinpis mana Rasunpa yachag carga
llaquicungan tantiyacuyanquimanmi Tayta Diospitarä

4
1ॸNogapis, Pedrupis, y Apolospis ima yachaytapis chasquicuyangayquita.
Señor Jesucristupa willacognin [Tsayta tantiyacurga manam pitapis alli
cayangallätam tantiyacuyänayqui. tupar cayanquimantsu.]
Tsayta tantiyacur manam 8ॸTsaynö caycaptinga ¿imanirtä

nogacunamantsu yäracuyniquicunata yarpäyanqui alläpa yachag


churayänayqui. Tayta Diosmanmi cayangayquita? ¿Ima cayangayquitatä
yäracuyänayqui willacuyninta gamcuna yarpäyanqui? ¿Rey
chasquicur salvacuyänayquipä. 2ॸNogata cayangayquita yarparcu gamcunaga
Señornintsic Jesucristo willacognin manana imapäpis
canäpä churamashga captinmi pay cuentaycayämanquinatsu? ¡Ojalä
munangannölla willacuycä. maynapis rey caycäyanquiman
3,4ॸJesucristupa mana alli willacognin nogacunapis gamcunanöna rey
cangäta gamcuna niyaptiquipis manam cayänäpä! 9ॸNogapa yarpaynïchöga
cäsütsu. Manam gamcunatsu apostolcunata Tayta Dios
niyämanqui alli o mana alli willacognin churayämashga pipita maypitapis mas
cangätaga, sinöga Señornintsicllam. ñacayänäpämi. Llutan rurag
5ॸTsaynö caycaptinga Jesucristupa runacunatanöpis nogacunataga
willacognincunata ama wanutsiyämaytam munayan. Tsaynö
jamuräyanquitsu. Señornintsic imayca ñacacuyta päsayangätaga
Jesucristo cutimurnam juzganga allipis runacunapis *angelcunapis
o mana allipis willacognin ricaycäyämanmi. 10ॸSeñor Jesucristo
cayangantaga. Señornintsic salvacog canganta willacur puriyaptïmi
juzgamangantsic junagmi nimäshun runacuna yarpäyan imatapis mana
pacayllapa jutsa ruraynintsiccunata y musyaycar llutalla puricuyangäta.
shonguntsic imata yarpangancunata. Tsaynömi imaycachö ñacar puriyaptïpis
Munangannö cawagcunataga runacuna yarpäyan imapäpis mana
cushicurninmi premiuta gomäshun. väleg cayangäta. Y hasta gamcunapis
6ॸGamcunaga waquin cag criyicog tsaynömi yarpaycäyanqui. Tsay
mayintsiccunatam aquishapäyanqui: yachatsiyangäpita runacuna
“Apolos yachatsingancunata burlacayämar asicuyaptinpis gamcunam
yachacuyänayquipä nogacunaman itsanga alli respitashga cayanqui.
shacayämuy. Payga Pablupitapis masmi 11ॸCananyagpis nogacunaga ñacayta

yachan” nirnin. Waugicuna panicuna, päsayargö mallagar, yacunar, röpäcuna


Diospa palabranta rasunpa cäsucurga ushacaptin shillpar, y runacunapitapis
manam tsaynö niyanquimantsu. magacar ushashgam. Wayïcunapis ni
7ॸTsaynö juccunata niyänayquipäga imäcunapis manam quiquïcunapaga
¿pitä gamcunata tsaynö cantsu. 12ॸIma miñishtiyangäcunapäpis
347 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ4ٍॷ5

uticäyangäyag quiquïcunarämi arucuyä. musyayämanga. Paycunaga shimincuna


Runacuna imaycata ashlliyämaptinpis camacanganman parlarmi Tayta Dios
mana contestaypam Tayta Diosman munangantaga rurayantsu.
mañacuyä paycunata perdonaycunanpä. 20ॸDiosnintsicpa munayninchö cawayga

Tsaynömi maytsaychöpis runacuna manam yachag tucur parlacachaytsu,


chiquir gaticachäyämaptinpis mana sinöga pay munanganta rurar jucläyana
wamayaypa ni mana llaquicuypa alli cawaymi. 21ॸGamcunaman shamur
puriyä. 13ॸWasäcuna rimayaptinpis manam pitapis lïsu tupayta munätsu.
nogacunaga alli shimïcunallapam Mana lïsu tupar chämunäpä Diosnintsic
parlapäyä. Cananyagpis nogacunataga munanganman shumag cawayay.
imapäpis mana väleg runatanöllam Tsaynö allina cawayaptiquega
ricayäman. Señor Jesucristuta gamcunaman shamurnin cushicushämi.
chasquicushga carmi imaycatapis
awantacuyä. Madrestanwan yachag runata
14ॸJesucristuman criyicuyänayquipä criyicogcuna goricäcuyanganpita
willapashga carmi gamcunapaga garguyänanpä Pablo ningan

5
taytayquicuna cuenta caycä. Tsaynö 1ॸNoga musyargömi gamcunachö
carmi gamcunata cuyarnin cay cartata juc runa madrestanwan
apatsimü shumag tantiyacuyänayquipä, taycanganta. Tsaynö ruraycanganga
manam pengacuyman churanäpätsu. imanö pengacuypä jutsam. Tayta Diosta
15ॸChunca waranga (10,000) mana cäsucog runacunapis tsaynö jutsa
yachatsiyäshogniquicuna cayaptinpis rurag runataga jamuräyanmi. 2ॸTsaynö
nogami puntataga willapargö Señor caycaptinga ¿imanirtä
Jesucristuta chasquicuyänayquipä waquinniquicunaga tsay runata
cagtaga. Tsaynö punta willapäcog carmi chasquiycäyanqui? Payta
gamcunapa taytayquicuna cuenta caycä. chasquiparninga yarpaycäyanqui Tayta
16ॸTsaymi gamcunata yätsï noga Dios munangannö
cawangänö Tayta Dios munanganman ruraycäyangayquitam. Tsay nirag
cawacuyänayquipä. 17ॸGamcunachö car runata chasquipäyänayquipa rantinga
imanö cawangätapis ¿imanirtä tantiyatsiyanquitsu jutsa
yarpätsiyäshunayquipämi Timoteuta rurayninta mana dejaptin
gamcunaman cachamü. Payga Tayta goricäyangayquiman mana
Dios munangannö cawarmi nogapapis consientiyänayquipä cagta?
tsurï cuenta caycan. Tsaymi 3ॸGamcuna cagchö manarä carpis

maytsaychöpis noga yachatsicungänö yarpachacurgönam tsay runa


gamcunatapis shumag yachatsiyäshur gamcunawan mana juntacänanpä cagta.
tantiyatsiyäshunqui. 4ॸCananga gamcunapis Señornintsic
18ॸWaquinniquicunaga Jesucristupa jutinchö juntacar
watucagniquicuna mana shamunäpäna willanacuyay yätsingänölla tsay runata
cagta yarparshi pasaypa yachag tucurna goricäyangayquicunachö mana
conträ sharcuyarguyqui. 19ॸTsaynö consientiyänayquipä. 5ॸTsaynö mana
yarpäyaptiquipis Tayta Dios consientiyaptiquinam *Satanas
yanapamaptinmi gamcunaman yarpachacuychö catsiptin
watucagniquicuna shamushä. tantiyacuyman changa llutan
Tsaychömi tsay yachag tucogcuna rurayninpita. Tsayta tantiyacur jutsanta
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ5ٍॷ6 348

jagiriptinga Jesucristo cutimuptin Cawaycangantsicyagga paycunawanpis


salvacungam. juntacaycäshunrämi.
6ॸTsay runa allita ruraycanganta 12,13ॸManam ima munayyogtsu cantsic

yarpar chasquiparga ama yarpäyaytsu Señor Jesucristuman mana criyicog


Diosnintsic munangannö gamcunapis runacunata juzganantsicpäga.
cawaycäyangayquita. “Wallca Paycunataga quiquin Tayta Diosmi
levadürallam mäsataga jacatsin” juzganga. Criyicog mayintsiccuna jutsa
niyangannöllam tsay jutsachö cawacog rurayta mana dejayaptinmi itsanga
runata mana tantiyatsirga juzganantsicpä y gargunantsicpäpis
quiquiquicunapis jutsaman munayyog caycantsic. Tsaymi
ishquiycäyanqui. madrestanwan cacog runataga
7ॸMusyayangayquinöpis *Pascua goricäyangayquipita garguyänayqui.
ƿestachö Israel runacuna levadürataga
wayincunapita jitariyanmi. Tsaynöpam Autoridäcunaman quejanacuy
gamcunapis llapan jutsa mana alli cangan

6
rurayniquicunata jagiriyänayqui. 1ॸGamcuna imaycallapitapis
Jutsata manana ruraypa canantsicpämi rimanacurirga ¿imanirnatä
nogantsic raycur Señor Jesucristo quejacogna aywaraycäyanqui
wanushga, Pascua ƿestapä carnishta autoridäcunaman? Tsaynö
wanutsiyangan cuenta.ॹb 8ॸTsaymi aywayänayquipa rantinga ¿imanirtä
jutsayquicunata jagirir Diosnintsic quiquiquicuna pura arreglayanquitsu?
munangannöna cawayänayqui. 2ॸ¿Gamcuna manacu musyayanqui
9ॸPunta cag cartacamuynïchöpis Jesucristuta mana chasquicog
nimurgänam jutsa rurag runacunawan runacunata juzganantsicpä Tayta Dios
mana juntacäyänayquipä cagtaga. churamänantsicpä cagta? Tsaynö
10,11ॸPeru manam llapan runacunapita caycaptinga ¿imanirtä quiquiqui pura
witicuyänayquipätsu tsaynöga nimurgä, arreglayanquitsu? 3ॸY tsaynölla ¿manacu
sinöga Jesucristuman criyicog tucur musyayanqui angelcunatapis
jutsallachö cawag runacunawan mana juzganantsicpä cagta? Tsaynö
juntacäyänayquipämi. “Jesucristutaga canantsicpä caycaptinga ¿imanirtä
chasquicuyargönam” nicarpis mana arreglashwantsu rimanacurirpis
paycunaga chïnäcuyllachömi cawayan, quiquintsic puralla? 4ॸWaugicuna
imaycapäpis mallagashgam caycäyan, panicuna, gamcuna imata
Diosta mana cäsuypa *ïdulucunaman rimanacurirpis aywaraycäyanqui
yäracurmi cawayan, runa mayinpa Señornintsic Jesucristuta mana cäsucog
wasanmi rimayan, machäcuyanmi, y autoridäcunamanran
suwacuyanmi. Tsay nirag runacunawan arreglayäshunayquita munar. 5ॸ¿Manacu
micuyänayquillapäpis mana gamcunachö pillapis can tsaynö
goricäyänayquipämi punta cag rimanacuyaptiqui
cartächöpis yätsimurgä. Tsaynö nishga arreglayäshunayquipä? Quiquiqui pura
captïpis Diosnintsicman mana criyicog arreglayänayquipa rantin pengacuypämi
cag runacunapita ama witicuyaytsu. quejanacur autoridäcunachörä gamcuna

b॰5.7 Pascua ƿestachö Israel runacuna carnishta wanutsiyanganpita masta musyayänayquipä


liyinqui Exodo 12.3-14.
349 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ6

puriycäyanqui. 6ॸTsaynö rimanacuychö


car gamcuna mana allim Jutsa rurag warmicunawan mana
cawaycäyanqui. Nircurpis tincucänantsicpä willacungan
pengacuyänayquipa rantinmi 12ॸWaquinniquicunaga niyanqui:
Diosnintsicta mana cäsucog “Salvacionta tarishgana caycaptëga ima
autoridäcunamanrä aywaycäyanqui jutsata ruraptïpis Tayta Dios manam
quejanacurnin. castigamanganatsu” nir. Tsaynö
7ॸAutoridäcunaman quejacur yarparpis manam munangantsicta
gänayaptiquipis Diosnintsicta mana rurarga cacushwantsu. 13ॸWaquin
cäsucog runacunaga jamuräyäshunquim. runacunaga niyan: “Wanucunantsiclla
Tsaynö caycaptinga ajätsinacurpis caycaptinga cawangantsicyag micushun
¿imanirtä jucniqui jucniquipis upyashun” nir. [Tsaynöllam juccunapis
upällacuyanquitsu? niyan: “Wanungallantsicchö ushacäcuna
Suwapäyäshuptiquipis ¿imanirtä “Jina caycaptinga cawangantsicyag
apacutsunpis. ¿Imanashätä?” gözacushun. Chïnäcur puricushun” nir.]
niyanquitsu? 8ॸNagana Señornintsic Waugicuna panicuna, ¡manam tsay
Jesucristuta chasquicushgana caycarga runacuna yarpäyangannötsu! Manam
¿imanirtä gamcuna rabyatsinacur jutsa rurayllachö warmicunawan lluta
suwapänacur cawaycäyanqui? puricunantsicpätsu Tayta Dios
9ॸ¿Manacu gamcunaga musyayanqui cuerpuntsicta camamarguntsic, sinöga
jutsa ruraychö cawacog runacuna pay munangannö cawanantsicpämi.
gloriaman mana chäyänanpä canganta? 14ॸTsay runacuna yarpäyangannö manam

Manam Tayta Diospa ñöpanman wanungallantsicchötsu dejaramäshun,


chäyangatsu ollgupis warmipis lluta sinöga poderninwan Señor Jesucristuta
majanwannöpis cacogcuna, Diosta mana cawatsimungannöllam nogantsictapis
yarpar ïdulucunaman yäracogcuna, cawatsimäshun.
majanta engañar adulteriu jutsata 15ॸ¿Manacu tantiyayanqui Señor

ruragcuna, ollgu mayinwan Jesucristuta chasquicur Tayta Diospa


warmiwannöpis punucogcuna, wamran caycangantsicta? ¿Tsaynö
10ॸsuwacogcuna, imaycapä Tayta Diospa wamran caycarnatsurä
mallagashgacuna, machäcogcuna, jutsa rurag warmicunawan punushwan?
wasarimacuna, y sacyapacogcuna. ¡Waugicuna, tsaytaga ama rurayaytsu!
Tsaynö jutsa rurag runacunaga manam 16ॸ¿Manacu gamcuna musyayanqui juc

mayganpis gloriaman chäyangatsu. warmiwan adulteriu jutsata rurar tsay


11ॸGamcunapis waquinniquega tsay jutsa örapitaga warmiquinöna caycanganta?
ruraycunallachö cacog runacunanöllam Majayogcunapäga Diospa palabran
cawacuyargayqui. Tsaynö gellgaranganchömi nin: “Nagana
cawaycäyaptiquim Espiritu Santo majatsacarga juc casta juc casta
tantiyatsiyäshurguyqui Señornintsic caycarpis mushog castamannam
Jesucristuta chasquicuyänayquipä cagta. ticrarin” nir. 17ॸTsay ningannöllam
Canan Jesucristuta Jesucristuta chasquicogcunaga Tayta
chasquicuyaptiquinam llapan Diospa wamranna ticrarin. Tsaynö
jutsayquicunata Tayta Dios Tayta Diospa wamranna caycarga
perdonayäshurguyqui paypa ¿imanirtä jutsa rurag warmicunawan
munayninchöna cawayänayquipä. cacuyanqui?
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ6ٍॷ7 350

18,19ॸ¿Manacu musyayanqui Tayta Dios shumag willanacurirmi ayünumanpis


cachamungan Espiritu Santo gamcunachö yaycuyan. Tsay junagcunachöga imapäpis
captinna paypa täcunan templu mana yarpachacuyllapam Tayta Diosman
caycäyangayquita? Tsaynö caycarga mañacullar goyäcuyanman. Tsaynö nirpis
majayquicunawannö ama piwanpis manam nogaga obligaycä imätsu
punucuyaytsu. Tsay jutsacunata rurarga ayunayänayquipäga “Mana tincucayparä
Espiritu Santuta manam imapäpis cayay” nirnin. Gamcunapitam tsayga.
cuentaycäyanquinatsu. 20ॸTayta Dios Imanö captinpis tsay willanacuyangayqui
gamcunataga Señor Jesucristupa junag cumpliriptinga
yawarninwanmi rantiyäshurguyqui. majayquicunawanga tincucäcuyay.
Tsaynö caycaptinga pay munanganta Majayquicunawan mana
rurallarnam cuerpuyquicunata mana tincucäyaptiquega Satanas jucwannapis
ganrataypa cayänayqui. jutsataga ruraratsiyäshunquiman.
7ॸNogapa yarpaynïpitaga
Majatsacashgacuna mana llapayquicuna noganö majaynaglla
michänacuypa cuyanacuyänanpä cacuyaptiquipis allim canman. Imanö
yätsingan captinpis Tayta Diosmi permitishga

7
1ॸCanan tantiyatsiyäshayqui majayog o majaynag canantsicpäpis.
gamcunapis cartayquicunachö
Majaynagcuna y majayogcuna
tapucayämangayquita. Tsay
imanö cawayänanpä yätsingan
cartayquicunachöga gamcuna
niyämarguyqui juc runa majanwan punur 8ॸViüdacunatawan viüducunataga

jutsata ruraycanganta yarpäyangayquitam. noga yätsï noganöpis majaynaglla


2ॸTsaynö niyaptiquipis manam tsaypis täcuyänanpänam. 9ॸTsaynö niptïpis
tsaynötsu. Majayog cagcunaga japalla täcuyta mana camäpacur
majancunawan ama dejanacuyätsuntsu. majayog cayllapä yarparaycäyänanpa
Majayquicunawan dejanacurtä adulteriu rantinga majancunaga mejor
jutsaman ishquiycäyanquiman, warmipis ashicuyätsun. Tsaynö majayogna
ni ollgupis. captinga manam imapis jutsatsu.
3,4ॸPï warmipis runantaga cuerpunta 10ॸMajayogcuna majancunapita ama

ama michätsuntsu. Tsaynölla pï runapis raquicäyätsuntsu. Pipis majanpita mana


warminta cuerpuntaga ama michätsuntsu. raquicänanpämi Señornintsic Jesucristupis
Tsay michänacuyänayquipa rantinga nirgan.ॹc 11ॸTsaynö captinpis gowanpita juc
ollgupis warmipis shumag cuyanacuyay. warmi raquicar imarga mana
5,6ॸTsaynöna carninga gamcuna mananam yapapacuyllapana täcutsun. Japallan
cuerpuyquicunata täcuyta mana camäpacurga gowanwan
michänacuyänayquinatsu. cangan amishtacutsun. Tsaynölla ollgu
Majayquicunawan shumag cawarga cagpis warminpita ama raquicätsuntsu.
willanacuyänayqui imaychörä 12ॸEspiritu Santo tantiyatsimaptin

tincucäyänayquipäpis. Nircur tsay caynömi nï: Criyicog runapa warmin mana


willanacuyangayqui junagyagrämi criyicog caycarpis gowanpita raquicayta
awantacuyänayqui. Waquincunaga tsaynö mana munaptinga manam tsay runa

c॰7.10 Majayogcuna majancunapita mana raquicäyänanpä Jesucristo ninganta masta


musyanayquipä liyinqui Mateo 5.32; 19.9; Marcos 10.11,12; Lucas 16.18.
351 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ7

warminpita raquicänantsu. 13ॸTsaynölla juc pengacuyaynatsu señalacuyangayquita.


criyicog warmipa gowan mana criyicog 19ॸSeñalashga cayangayqui y mana
caycarpis mana raquicayta munaptinga señalashga cangayquipis Diosnintsicpäga
tsay warmi gowanpita manam iwalllam. Itsanga Diosnintsicga munan
raquicänantsu. 14ॸSeñor Jesucristuman señalashga o mana señalashga carpis
mana criyicog runa juc criyicog warmiwan payta cäsur cawayänayquitam.
targa ëllum tantiyacur paypis Jesucristuta 20ॸJesucristuta chasquicushgana caycarga

chasquicunman. Tsaynömi warmi cagpis ama llaquicuyaytsu señalashga o mana


Jesucristuman criyicog runawan targa señalashga cayangayquitapis.
tantiyacur Jesucristuta chasquicunman.
Tsaynöpaga wamrancunapis taytan o Esclävu carpis mana esclävu carpis
maman alli cawagta ricar Jesucristuta Jesucristo munangannölla
chasquicuyanmanmi. cawanantsicpä yätsingan
15ॸTsaynö captinpis ollgu cag o warmi 21ॸTsaynölla juc runapa maquinchö

cag Jesucristuman criyicog captin esclävu caycar Jesucristuman criyicushga


jucagnin criyicog cayman mana yaycuyta carga ama llaquicuyaytsu tsaynö esclävu
munar aywacuypä wanuptinga ama cayangayquita. Peru tsaynö
michätsuntsu aywacunanta. Tayta Diosga caycäyangayquipita pillapis pägacuycur
munan majayogcuna majancunawan jipiyäshuptiquega yargucuyay. 22ॸEsclävu
shumag cawayänantam, manam carpis o mana carpis Jesucristuta
chiquinacuyllachö cawayänantaga chasquicushgana carga paypa
munantsu. 16ॸPeru mana raquicarnin maquinchönam caycäyanqui. 23ॸSeñor
imarga ollgu cagpis o warmi cagpis ëllum Jesucristupa yawarninwan pägacuycurmi
Jesucristuta chasquicunman salvacunanpä. gamcunata Tayta Dios rantiyäshurguyqui.
17ॸImanö carpis Jesucristuman criyicogna Tsaymi Tayta Diospa carna jutsata mana
caycarga ama yarpäyaytsu majayquicuna rurayllapana cawayänayqui. 24ॸMajayog
mana criyicuptinpis paypita raquicaytaga. carpis mana majayog carpis, señalashga
Tsaypa rantinga majayquicunawan carpis mana señalashga carpis, esclävu
cuyanacur alli cawacuyay Jesucristuman carpis mana esclävu carpis gamcunaga
criyiptin o mana criyiptinpis. Gamcunata Tayta Dios munangannöllam imaypis
yachatsingänöllam maytsaychöpis cawayänayqui.
Jesucristuman criyicog mayicunata
yachatsicuycä. Majayog cayänanpä o japalla
täcuyänanpä cagta yachatsingan
Señalacushga carpis mana 25ॸJapalla cagcuna majayog cayänanpä
señalacushga carpis Jesucristo
o mana majayog cayänanpä cagtaga
munangannölla cawanantsicpä
Señornintsic Jesucristo manam
yätsingan
yachatsicushgatsu. Peru apostolnin
18ॸCaynöpis tantiyacuyänayquitam canäpä acramashga captinmi nimü:
munä. *Cuerpuyquicunata mana 26,27ॸCay imayca ñacaycunachö mas

señalacuypa Jesucristuman criyishga mejormi japalla cagcunaga japallana


carga ama yarpachacuyaytsu täcuyanman. Tsaynö captinpis nagana
señalacuyänayquipä cagtaräga. Y majayogna cagcunaga ama majanpita
cuerpuyquicunata señalacushgana raquicätsunnatsu. 28ॸPipis majan
Jesucristuman criyicushga carga ama ashicurga manam ima jutsatapis
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ7ٍॷ8 352

ruraycan imantsu. Tsaynölla llapayqui Tayta Dios munangannölla


jipashcunapis täcuyänanpä juc runata cawayayga.
auniparga ima jutsatapis manam 36ॸTsaynö captinpis juc runa

ruraycan imantsu. Peru majayogna ticrar ashicungan jipashwan täcuytana


imaycacunapäpis yarpachacuywanmi munarga täcunmannam. Tsaynö
itsanga allillarä ñacanga. Tsaymi noga majayog cayman churacar manam ima
yarpä tsaynö ñacananpa rantinga mejor jutsatapis ruraycantsu. 37ॸPeru warmiyog
majaynagllana täcunanta. cayta mana munar japalla cay paypä
29ॸWaugicuna panicuna, yupashga allinö captinga mejor ama ashitsuntsu.
watacunallam cay patsachöga cawantsic. 38ॸTsaynö captinpis ashicungan

Tsaynö caycaptinga majayog cayman warmiwan täcuptinga allillam, ni


churacarpis Señornintsic Jesucristo warmiynaglla täcuptinpis allillam. Peru
munangannömi cawayänayqui. mas allega canman majaynaglla
30ॸTsaynölla llaquicuychö carpis o Diosnintsicta sirvir täcuymi.
cushicuychö carpis pay munangannölla 39ॸJuc gowayog warmi gowan

imaypis cawayay. Imata rantiycurpis ama cawaycaptinga manam gowanpita


tsay rantiyangayquillapäga yarparäyaytsu. raquicanmantsu. Gowan
31ॸCay patsachö imaycapis ushacaglla wanucuycuptinmi itsanga librina caycan
canganta musyaycarga rïcuyarpis ama juc criyicog mayinwan täcunanpäpis.
riquëzayquicunallapäga yarparäyaytsu. Jesucristuman mana criyicogwanga
32,33ॸCriyicog waugicunachöpis warmiyog manam tanmantsu. 40ॸImanö captinpis
cagcunaga mas yarpachacuyan nogapa yarpaynïpita viüdayarga
warminwan alli cawayänanpä cagtam y mananam yapapacunmannatsu.
wamrancunata shumag shacshatsiyänanpä Tsaynöga gamcunata nicä Espiritu
cagtam. Nagana “Diosta sirvishä” nir Santuta chasquicushga carmi.
mana warmïcog cagcunam itsanga Diosta
sirvinanpä cagllatana yarpachacuyan. Runacunawan goricar ïdulucunapa
Tsaynö caycaptinga mas allim canman altarninchö pishtayangan aytsata
warmiynaglla täcuyaptiquipis. mana micuyänanpä ningan

8
34ॸTsaynöllam jipashcunapis majaynaglla 1ॸWaugicuna panicuna, gamcuna

cagcunaga Diosta sirvinanpä cagllatana tantiyayanquim *ïdulucunapa


yarpachacuyan. Majayog cag altarninchö pishtayangan aytsa micuy
warmicunam itsanga gowanwan alli jutsa mana canganta. Tsayta tantiyarpis
cawananpä cagcunata yarpachacuyan. tsay micuycunaman micog aywar
35ॸTsaynöga nimü manam majayog waquin criyicog mayiquicunatam
cayänayquipä cagta michäcurtsu, sinöga llaquicatsiyanqui. Llaquicatsiyänayquipa
majayog cayänayquipä o majaynag rantinga yarpachacuyay jutsaman
cayänayquipäpis shumagrä ishquiycäyangayquita yarpar
yarpachacuyänayquipämi. Imanö carpis llaquicuyanganta.ॹd 2ॸTantiyacog

d॰8.1 Tsay witsanga Diosnintsicta mana chasquicog runacuna ima ƿestata rurarpis
ïdulucunatam adorayag. Tsaynö adorarmi ïdulu churaräcunan altarninchö ima ashmatapis
pishtayag jinanchö micupacuyänanpä. Tsaynö rurayag ïdulucuna Dios canganta yarparmi.
Corinto marcachö Jesucristuman criyicogcuna tsay ƿestacunaman aywarmi waquincuna niyag
alli canganta y waquincunanam niyag mana alli canganta. Tsaymi alli canganta o mana alli
canganta musyayta munar apostol Pabluta tapucur cartacuyargan.
353 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ8ٍॷ9

cayangayquita yarparpis criyicog aytsata micuycagta ricaycuyäshur


mayiquicunapa ricananchö tsaycunata waquin criyicogcuna yarpäyanga
rurarga musyag tupaycäyanquim. ïdulucunata adoraypis jutsa mana
3ॸCriyicog mayiquicunapä cangantam. Tsaynöpanam
yarpachacuyaptiquega Diosnintsic Jesucristuman manana yäracur
imaycachöpis yanapayäshunquim. canganna ïdulucunata adorayanga.
4-6ॸJesucristuta mana chasquicog 11ॸTsaynö carnam salvacunantsicpä

waquin runacunaga yarpäyan Señor Jesucristo cruzchö wanushga


ciëluchöpis y cay patsachöpis caycaptinpis mana salvacuyangatsu.
imaycaläya dioscuna cayangantam. 12ॸCriyicog mayintsiccuna Jesucristuta

Tsaynö yarpäyaptinpis imaycawan gongariyänan captin tsay micuycunata


munayyog Tayta Diosga jucllayllam. micurnin jutsatam ruraycäyanqui.
Paypita masga mananam juc diosga 13ॸTsaymi gamcuna tsay micuycunata

cannatsu. Tsaynö caycaptinga manam micuyänayquitsu. Nogapis manam


ïdulucunatsu cay patsata ni ciëluta imaypis tsay micuycunata micushätsu
camashga, sinöga Jesucristuwan Tayta criyicog mayintsiccuna Jesucristuta
Diosmi llapan imaycacunatapis gongariyänanpäga.
camashga. Tayta Diosmi nogantsictapis
camamarguntsic Jesucristo munanganta Apostol cananpä Pabluta
rurarnin cawanantsicpä. [Ïdulucuna Diosnintsic acrangan

9
munayyog mana captinmi altarninchö 1,2ॸGamcunaga ¿imanirtä
pishtayangan aytsata micuyangayqui ningäcunata imapäpis mana
mana jutsatsu.] cuentayanquitsu, Jesucristupa
7ॸTsay aytsata micuyangayqui alli *apostolnin mana cangäta yarpar?
canganta niyaptiquipis waquin Nogataga quiquin Señornintsic
criyicogcunaga jutsa cangantam Jesucristum yuripaycamar nimashga
yarpäyan. Paycunaga Jesucristuta apostolnin canäpä. Tsaynöpanam Tayta
manarä chasquicushga carmi tsay Diospa alli willacuyninta willapaptï
micuycunata micur cacur ïdulucunata gamcunapis Jesucristuta
adorayargan. Tsaymi Jesucristuta chasquicushgana caycäyanqui. Tsaymi
chasquicushgana caycarpis tsay apostolnin cangäta waquin runacuna
micuycunata yapay micur yarpäyan mana tantiyayaptinpis gamcunaga
ïduluta adoragnölla jutsata rasunpa apostolnin cangätaga
ruraycäyanganta. tantiyacuyänayqui.
8ॸTsaynö yarpäyaptinpis 3ॸGamcunapa imayquicunatapis mana

waquinniquega tantiyayanqui tsay mañashga captïmi waquinniquicunaga


micuycunata micurpis jutsata mana niyanqui: “Pabloga Jesucristupa
ruraycäyangantam. Rasunpapis manam apostolnin mana carmi imatapis
Tayta Dios salvamäshun ƿesta micuyta mañamantsictsu. Apostol mana
micungantsicpitatsu ni mana captinchir imata chasquinanpäpis
micungantsicpitatsu, sinöga Jesucristuta derëchun cantsu” nir. 4ॸTsaynö
chasquicungantsicpitam. 9,10ॸTsaynö niyämaptiquipis waquin
captinpis cay ningätaga shumag yachatsicogcunapanöllam nogapapis
tantiyacuyay. Runacunawan goricaycur derëchü can patsatsiyämänayquipä y
ïdulucunapa altarninchö pishtayangan micuyta garayämänayquipäpis.
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ9 354

5ॸMusyayangayquinöpis Pedruwan Tsaynö captinpis noga manam


waquin cag apostolcuna y Jesucristupa imatapis mañargötsu, runacuna caynö
waugincunapis Diosnintsicpa niyämänanta mana munar “Pabloga
willacuyninta willacur puriyaptin Diospa willacuyninta willacuycan
warmincunatawanmi yanapaycäyan. imatapis chasquipacunan raycullarmi”
Nogapapis derëchöga canmi apostol nirnin. Tsaynö nir jamuräyämarmi
caycaptëga warmiyogta ni waquincunaga willacungäta
warmiynagtapis imallawanpis chasquicuyangatsu. Tsayta mana
yanapayämänayquipä. 6ॸO tsayöraga munarmi quiquïcuna arucuyargö imapis
¿Bernabepawan nogallapacu gastücunapäga. Tsaynöllam
derëchücuna cantsu mana maytsaychöpis Diospa alli willacuyninta
yanapaycayämänayquipä? willacuycäyä imatapis mana
7ॸ¿Pitä soldädu cayman yaycunman chasquipacuyllapa pipis maypis Señor
gastuncunapä quiquinpa gellëninta Jesucristuta chasquicuyänanta munar.
pägacuycur? Tsaynölla ¿pi runatä 13ॸImanö captinpis ama yarpäyaytsu

sigapacog aywar payllayninta mana imatapis mana miñishtiypa


chasquinmantsu? Y ¿pitä üshayog puriycäyangäta. Gamcuna
caycar millwanta putscananpä mana musyayanquim *templuchö *altarta
rutunmantsu? 8,9ॸTsaynöllam nogapapis pitsapacogcuna y churapacogcunapis
derëchü can Jesucristupa apostolnin altarchö pishtayangan aytsata micur
cangäpita yanapayämänayquipä. cawayanganta. 14ॸTsaynöllam Diospa
*Moises gellgangan leycunachöpis willacuyninta willacogcunapis
caynö nirmi gellgaraycan: “Yuntata willacuyanganpita chasquiyänanpäga
pachan mana garaypaga ama imallapis faltänantsu. Tsaynö
yapyatsiyaytsu” nir. Tayta Dios cananpämi Señornintsic Jesucristo
tsaynöga nirgan yuntata pachan yachatsicushga.
garayangayquinölla willacuyninta 15ॸTsaynö captinpis noga cushicümi

willacogcunatapis yanapayänanpä gamcunawan caycar imatapis mana


cagtam. chasquipaypa Diospa willacuyninta
10ॸArupacogcunapis aruyanganpita willapangäta. Y tsaynö imaycawanpis
jornalninta chasquiyanmi, y yanapayämänayqui raycurtsu manam
sigapacogcunapis payllaynintaga cay cartata apatsimü, sinöga
chasquiyanmi. Tsaynöllam Diospa Jesucristupa apostolnin cangäta
willacuyninta willacogcunapis tantiyacuyänayquipämi. Willacungäpita
willacuyanganpita chasquiyänanpäga cobranäpa rantinga jina wanucümanmi.
derëchuncuna can. 11ॸNogacunam 16ॸNogataga Tayta Diosmi acramashga

gamcunatapis Diospa alli willacuyninta willacuyninta willacunäpä. Tsaynö


willapäyargö. Tsaymi nogacunatapis acrashga caycar shumag mana
gamcuna imallawanpis willacurga allau nogallä, imanörä cashä
yanapayämanquiman. 12ॸWaquin Tayta Dios castigamaptin. 17ॸNogaga
yachatsicogcunata Señor Jesucristupa munayninchö carnin
yanapayangayquinölla nogacunatapis pay nimangallantam imaycatapis
punta chämog caycäyaptëga ruraycällä. Juc wätay päganta mana
imaycallawanpis chasquiyllapa arungannöllam nogapis
yanapayämanquimanmi. Jesucristupa willacuyninta willacuycä
355 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ9ٍॷ10

ima pägatapis mana chasquiyllapa. aywar mas alli cörreg cagllam


Pägapä raycullar willacurmi itsanga premiutaga chasquin. Tsay alli cörreg
gamcunataga cobrämanpis cargan. cag premiuta chasquingannö
18ॸTsaynö mana cobrayllapa alli gamcunapis Tayta Dios munangannö
willacuyninta willacuptï runacuna imaypis cawayay ciëluchö premiuta
Señor Jesucristuta chasquicuyaptin chasquiyänayquipä. 25ॸCörrir
imanömi noga cushicü. Tsaymi imanö llallinacuyänanpä o ima pucllachöpis
carpis mana cobrayllapa willacuycä, gänanacuyänanpäga imaycapitapis
willapangäpita gamcuna cuïdacuyanrämi gänayänan raycur.
pägayämänayqui captinpis. Tsaynö llallinacogcunaga pasaypa
19ॸTsaynöllam runacunapa imayca yachacur imanömi listacuycun ushacag
cawaynincunamanpis cawanäpä premiullapä. Nogantsicmi itsanga
shumagrä tantiyacü. Tsaynöga imaycatapis jagiycur listacunantsic
runacunachö cawä pipis maypis ciëluchö Tayta Diospita premiuta
Jesucristupa willacuyninta chasquinantsicpä cagllatana. 26ॸCörreg
chasquicuyänan cashgam. 20ॸTsaymi ari mayincunata llalliyta munar pasaypa
Israel runacunawan goricarpis paycuna cörringannö o ima gänanacuychöpis
cawayangannölla nogapis cawä. Moises imaycanöpa llalliyta munangannömi,
gellgangan leycunata nogapis Tayta Dios munangannö
cumpliyangannöllam nogapis cawaycä ñöpanman char premiuta
cumpliycä. Itsanga noga tantiyä tsay chasquinäpä. 27ॸTsaynö captinmi imaypis
leycunata cumpliyanganllawanga mana shumag yarpachacuycur cawaycä. Tayta
salvacuyänanpä cangantam. Tsaynö Diospa willacuyninta shumag
cayaptinpis Señor Jesucristuta yachatsicurpis llutan ruraycunaman
chasquicuyänan raycurmi paycuna ishquirga manam Tayta Diospa
imanöpis cawayangannö nogapis ñöpanman chäshätsu.
cawaycä.
21ॸMana Israel cag runacunawan Unay Israel runacuna Diosta mana
goricarpis iwalllam paycuna cäsucur cawayangannö mana
cawayangannölla nogapis cawä. Itsanga canantsicpä yätsingan

10
paycunawan goricangä öracuna jutsa 1,2ॸWaugicuna panicuna, gamcuna

rurayman mana ishquiypam Jesucristo musyayanquim Israel runacunata


munangannölla cawaycä. Tsaynöga unay ima päsangantapis. Paycunatam
cawaycä Señor Jesucristuta Egipto nacionpa mandunpita Tayta Dios
chasquicurnin salvacuyänanpämi. jipimurgan. Nircurmi pucutayta
22,23ॸMay puringächöpis runacuna juc yuritsipasquir tsay pucutay gepallanpa
imallapäpis jutsa canganta niyaptin pushargan. Tsaynöllam Puca Lamartapis
nogapä mana jutsa caycaptinpis ishcanläman raquisquir päsatsirgan
tsaytaga manam ruränatsu. Tsaynömi chöpinpa llapanta. Tsaynömi ari Israel
maytsaychöpis cawaycä Tayta Diospa runacuna lamar chöpinpa päsar jucläya
alli willacuyninta runacuna cawaymanna Moisesta gatirar
imaycanöpapis chasquicuyänanta aywayargan. Paycunapä tsayga cargan
munarnin. nogantsic Señor Jesucristuta chasquicur
24ॸMusyangantsicnöpis atscag bautizacungantsic cuentam. 3ॸTsaynömi
runacuna llallinacuychö gänanacur tsunyag jircacunata aywar llapancuna
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ10 356

micuyargan Diosnintsic camaripangan ruratsiyta ama yarpäyaytsu. Unay Israel


micuycunatapis.ॹe 4ॸY nircur yacunaypita runacunatapis quiquincuna munayanganta
wanuyänanpä caycaptinmi gagapita ruratsiyta munayaptinmi Tayta Dios
yacuta pashtariycatsimurgan culebracunawan canitsiypa castigargan.
upuyänanpä.ॹf Tsaynömi ari tsay Tsaynöpa maytsica runam wanuyargan.ॹh
tsunyagcunachöpis Diosnintsicga imaycay 10ॸPaycunata yanapananpä Moisesta Tayta

örapis miñishtiyangancunata Dios churashga caycaptinpis


camaripargan. 5ॸTsay imayca llutancunatam parlayargan: “Moisesga
milagrucunata ricaycarpis Tayta Diosta llutantam ruraycan nogantsicpä” nirnin.
manam cäsuyargantsu. Tsaymi tsay Tsaynö parlacachäyanganpitapis
tsunyag jircacunachö mana cäsucog angelnintam cachamurgan paycunata
cagcunata castigar ushacätsirgan. wanutsir ushacätsinanpä.ॹi
6ॸIsrael runacunata Tayta Dios tsaynö 11ॸUnay Israel runacunata Tayta Dios

castigargan nogantsicpis tantiyacurnin tsaynö castiganganmi gellgaraycan


llutancunata mana ruranantsicpämi. canan nogantsicpis tantiyacunantsicpä.
7ॸTsaynöpis Diosta imapäpis mana Llutanta rurayanganpita paycunata
cuentar ïdulucunata ama adorayaytsu. castigangannöllam nogantsictapis
Unay Israel runacuna örupita rurashga castigamäshun Diosnintsicta mana
becërrupa imäjinninta adorar jutsata cäsushgaga. 12ॸTsaynö caycaptinga
rurayanganpitam Diospa palabran shumag tantiyacuyay jutsa rurayman
gellgaranganchöpis nican: “Örupita mana ishquiyänayquipä. Alli
becërrutanö ruraycurmi runacunaga cayangayquita yarpar
jamaycur micur upyar cacuyargan. Y caycäyangayquitatä jutsa rurayman
nircur warmicunawan lluta cacuyargan” ishquicurpuyanquiman. 13ॸJutsaman
nir. Tsaynö Tayta Diosta manana cäsur ishquitsimänapäga cay patsachö
cawayanganpita castiganganta ama imaycallapis caycanmi. Peru Tayta
gongashuntsu. Diosman yäracushgaga imayca jutsa
8ॸTsaynölla juc warmicunawan cacur ruraycunapitam imaypis tsapämantsic.
ama jutsa rurayman yaycuyaytsu. Israel Payman yäracogcunataga mana
runacuna lluta juc warmicunawanpis jutsa dejaypam yanapamäshun imayca jutsa
rurayman yaycuyanganpitam Tayta Dios ruraycunaman mana ishquinapä.
juc junagllachö ishcay chunca quimsa
waranga (23,000) runacunata Ïdulucunata mana
ushacätsirgan.ॹg 9ॸTsaynöpis Tayta Dios adorayänanpä willangan
munanganta rurayänayquipa rantin 14ॸIsrael runacuna ïdulucunata

quiquiquicuna munayangayquita adorayanganpita Tayta Dios castigashga

e॰10.3 Tsunyag jircacunata aywar Israel runacuna Diosnintsic camaripangan micuycunata


micuyangan cagpita musyanayquipä liyinqui Exodo 16.4-31. f॰10.4 Israel runacuna
upuyänanpä Diosnintsic gagapita yacuta pashtariycatsimunganpita musyanayquipä liyinqui
Exodo 17.1-7 y Numeros 20.2-13. g॰10.8 Israel runacuna jutsa rurayman yaycuyanganpita
Tayta Dios juc junagllachö 23,000 runacunata ushacätsingan cagpita musyanayquipä liyinqui
Numeros 25.1-9. h॰10.9 Tayta Dios Israel runacunata culebracunawan canitsiypa
castigangan cagpita musyanayquipä liyinqui Numeros 21.4-7. i॰10.10 Israel runacuna
parlacachäyanganpita Tayta Dios angelninwan paycunata ushacätsingan cagpita
musyanayquipä liyinqui Numeros 14.1-38 y 16.41-49.
357 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ10

caycaptinga gamcunapis, waugicuna micuycarga ¿imanirtä waquin


panicuna, tsaynö llutancunata ama runacunawan goricar ïdulucunapa
rurayaytsu. 15ॸAlli yarpayyog runacuna altarnincunachö pishtayangan aytsata
caycarga tantiyacuyanquimanmi cay micuycäyanqui? Tsay aytsata micurga
nimungä rasun cag canganta. 16ॸSanta supaycunatam adoraycäyanqui.
Cënachö vïnuta upur y tantata 22ॸTsaycunata rurar cacurga Tayta Diosta

paquipanacur ¿llapantsicpis manacu pasaypam rabyanaycätsiyanqui. Tsaynö


yarpaycantsic Señor Jesucristo rabyanätsiyangayquipitaga Tayta Dios
nogantsicpä raycur yawarninta jichar castïgunwanmi ushacätsiyäshunqui.
cruzchö wanunganta? 17ॸTsaychö 23ॸTsay aytsata micuyänayquipä libri

maytsicag carpis juc tantallata caycarpis ama gongayaytsu


micupacur Diosnintsicta adorarnin micuyaptiqui criyicog mayiquicuna
jucllayllanöllam caycantsic. 18ॸTsaynömi jutsata rurayangayquita yarpäyänanpä
Israel runacunapis Tayta Diosta cagta. Jutsata rurayangayquita yarparga
adoracuyänan altarchö pishtayangan ¿gamcunapita imatarä yachacuyanga
aytsata micupacurnin llapanpis Tayta Dios munangannö cawayänanpä?
jucllayllanölla caycäyan. Y tsaynöllam 24ॸTsaynö captinga ama

gamcunapis runacunawan goricar quiquillayquicuna allichö cayänayquipä


ïdulucunapa altarninchö pishtayangan yarpachacuyaytsu, sinöga criyicog
aytsata micurga ïdulucunata mayiquicunapis allichö cayänanpä
adoragcunawan jucllayllanölla yarpachacuyay.
caycäyanqui. Tsaynö caycaptinga 25ॸMercädupitapisॹj maypitapis aytsata

paycunawan goricar ama micuyaytsu rantir ïdulucunapa jutinchö


tsay aytsata. pishtayanganta o mana
19ॸÏdulucunapaga manam ima pishtayangantapis mana tapupacuyllapa
poderninpis cantsu. Tsaymi altarninchö micucuyay. 26ॸCay patsachö cagcunaga
ïdulucunata adorarnin ashmata imaycapis Tayta Dios camangallanmi.
pishtayaptinpis tsay ïduloga ni [Tsaynö paylla camashga captinmi
imachöpis yanapantsu. 20ॸTsaycunata llapanpis micunantsicpäga allilla
rurarnin manam ïdulucunatatsu caycan.] 27ॸTsaymi pillapis
adoraycäyan, sinöga *supaycunatam. micuyänayquipä gayatsiyäshuptiqui
Tsaynö caycaptinga gamcunapis tsay mana tapupayllapa
micuycunata micur supaycunata adorag garayäshungayquitaga micucurcuyanqui.
cuentanam caycäyanqui. Nogaga 28,29ॸPeru tsay gayatsiyäshogniqui Diosta

manam munätsu tsaycunata mana cäsur ïdulucunapä jutitsaycur


rurayänayquita. 21ॸSanta Cënachö vïnuta rurayanganta willayäshuptiqui itsanga
upuycarga ¿imanirtä Jesucristuman ama micuyanquinatsu.
mana criyicog runacunawan goricar Willaycäyäshuptiquirä tsay micuyta
ïdulucunata adorayänanpä apayangan micuyaptiquega gayatsiyäshogniqui
vïnuta upuycäyanqui? Tsay vïnuta runam yarpanga gamcunapis tsay
upurga supaycunatam adoraycäyanqui. ïdulucunata adorarna
Tsaynöpis Santa Cënachö tantata micuycäyangayquita.

j॰10.25 Corinto marcachöga Diosman mana criyicogcuna ima ashmata pishtarpis


ïduluncunapa jutinchörämi pishtayag mercäduchöpis ni maychöpis.
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ10ٍॷ11 358

Imanö captinpis waquinniquicunaga Jesucristupa mandunchö caycan, y


niyanqui: “¿Imanirtä imaycatapis Jesucristupis Tayta Diospa
micucümantsu, runacuna llutanta mandunchömi caycan.
yarpäyangallanpitaga? 30ॸLlapan 4ॸGoricäyangayquichö üsuyquicunaman

micuytapis camaripämanganpita Tayta Tayta Diosman mañacur o willacuyninta


Diosta agradesicur micuptëga, ¿imanirtä willacur juc ollgu manam umanta
pipis jamuräyämanman?” nir. 31ॸTsay shucutacunmantsu. Ollgucuna umata
micucuyangayquicuna alli canganta shucutacurcur Tayta Diosman
yarpäyaptiquipis waquin runacunaga mañacurga Jesucristuta manam imapäpis
yarpäyanga supaycunata cushitsir cuentaycantsu. 5ॸWarmicunam itsanga
ruraycäyangayquitam. Tsaynöpam Tayta Diosman mañacur o willacuyninta
Jesucristuta chasquicuyangatsu. Tsaymi willacur goricäyangayquichö
micurpis, upurpis, y imata rurarpis umancunataga shucutacuyanman.
Señor Jesucristuta runacuna Üsuyquicunaman umanta mana
chasquicuyänanpä allillata shucutacurga gowanta manam
rurayänayqui. 32ॸJesucristuta respitaycantsu. Umanta mana
chasquicuyänan caycaptinga ama shucutacurga tsay warmi agtsanta
imatapis llutallaga micuyaytsu ni rutucureg cuentam pengacuypä caycan.
rurayaytsu, Israel runacuna captinpis ni 6ॸUmanta shucutacuyta mana munag

mana Israel runacuna captinpis. warmega mejor agtsanta rutucuritsun. Y


Tsaynöpaga waquin criyicogcunapis si agtsan rutucushga cayta pengacurga
Jesucristuta gongasquir yapaymi umanta shucutacutsun.
ïdulucunata adorayanga. 33ॸTsaynö 7ॸOllguta camar Tayta Dios quiquin

captinmi nogapis cösarä yarpachacü niragllatam camargan. Tsaymi


ima micuycunata micunäpapis o mana goricäyangayquichö Tayta Diosta alabar
micunäpäpis. Manam llutallaga imapis umancunata ollgucuna imawanpis
alli ruraytsu. Imaycatapis noga rurä alli shucutacuyanmantsu. [Warmicunam
cagllatam runacuna Jesucristuta itsanga gowanpa munayninchö car
chasquicur salvacuyänanpä. üsuyquicunaman umancunata

11
1ॸSeñor Jesucristuta cäsur noga shucutacuyänan.] Tsaynö
cawangänölla gamcunapis pay shucutacunman ollgupita warmita Tayta
munanganta rurayay. Dios camashga captinmi. 8ॸManam
warmipitatsu ollguta Tayta Dios
Tayta Diosman mañacur camargan, sinöga ollgupitam warmita
goricäyanganchö Corinto camargan. 9ॸY manam warmi japallanrä
warmicuna umancunata caycaptintsu ollguta camargan, sinöga
shucutacuyänanpä Pablo yätsingan ollgu japayllallan captinmi majanpä
2ॸGamcuna imaypis yarparäyämaptiqui warmita camargan. 10ॸTsaymi
feyupam cushicü. Tsaynöllam cushicü üsuyquicunaman warmicunaga Tayta
Señor Jesucristupä yachatsingäta mana Diosman mañacur goricäyangayquichö
gongayangayquita. 3ॸ[Tsaynö captinpis umancunata shucutacuyänan gowanpa
gamcunachö waquin warmicuna munayninchö carnin. Tsaynö cayaptinga
gowancunata mana cäsurshi caycäyan.] angelcunapis cushicuyanmi.
Warmicunaga gowanpa mandunchömi 11ॸ[Tsaynö captinpis ama yarpäyaytsu

cayänan. Tsaynöllam ollgupis warmicuna mana väleg cayanganta.]


359 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ11

Cay cawaynintsicchöga warmipis goricäyangayquichöshi waquinniquega


ollguwanmi alli cawayta tarin, y alli micuycunata apaycur micucuyanqui.
ollgupis warmiwanmi alli cawayta tarin. Pobri cagcunanash tsaynö
12ॸMusyantsicmi ollgupitarä warmita micucuyaptiqui munapar
Tayta Dios camanganta y tsaynöllam ricaraycäyäshunqui. Mallagar
musyantsic warmipitarä ollgupis caycäyaptinpis pachayquicuna
yuringanta. Tsaynö llapanpis cananpäga juntanganyagräshi micur cacuyanqui. Y
Tayta Diosmi camacätsirgan. waquinniquicunaga machag machag
13ॸWaugicuna panicuna, Tayta upyarshi cacuyanqui. 22ॸTsaynö carga
Diosman mañacur goricäyangayquichö ¿ima allitatä ruraycäyanqui? Waquin
warmicuna umancunata criyicogcunata tsaynö
shucutacuyänanmi. Tsaynö caycaptin munapätsiyänayquipa rantin ¿imanirtä
¿allitsurä canman warmicuna wayiquicunachö micucuyanquitsu?
umancunata mana shucutacuyllapa Tayta Diosta mana cäsurnin ¿imanirtä
cayaptin? 14ॸOllgucunaga ata agtsashga gamcuna micuyniynag cag
carnin pengacuypämi cayan. criyicogcunata munapätsir
15ॸWarmicunatam itsanga agtsancunarä pengacatsiyanqui? Tsaynö
warmi cayta shumag patsarätsin. Ata cayangayquipita “Allitam
agtsayog carga tsay agtsallanwanmi ruraycäyanqui” niyäshayquitsu manam.
warmega shucutacushganö caycan.
16ॸTsay üsuyquicunapä manam masta Santa Cënachö discïpuluncunawan
parlayta munätsu. Imanö captinpis cay Jesucristo caycanganta
nimungäta shumag tantiyacuyay. Tayta tantiyatsingan
Diosman mañacuyangayquichö (Mateo 26.26-29; Marcos 14.22-25;
warmicuna umanta shucutacuyanmi. Lucas 22.14-20)
Maytsaychö criyicogcunapis tsaytaga 23ॸSanta Cënapita Señornintsic

tantiyayanmi. Jesucristo yachatsingantam nogapis


tantiyaycätsï. Wanutsiyänanpä Judas
Santa Cënata shumag entregangan tsacaymi Señor Jesus tantata
celebrayänanpä tantiyatsingan aptarcur Tayta Diosta agradesicurgan.
17,18ॸGamcunaga Santa Cënata 24ॸNircurmi tsay tantata paquirir nirgan:

celebrayänayquipä goricäyangayquichö “Cay tantaga cuerpümi. Cay tantata


gallayätsinacurshi caycäyanqui. micur imaypis yarpäyanqui gamcuna
Rasunpapis tsaynömi may raycur wanungäta” nir. 25ॸMerendata
portacuycäyanqui. Santa Cënachö llutan micur ushasquirnam vïnuyog väsuta
rurag cayaptiquega manam gamcunata aptarcur nirgan: “Cay vïnuta upur
“Allitam ruraycäyanqui” nïmantsu. imaypis yarpäyanqui gamcuna raycur
19ॸ¿Imaycatä päsaycun gamcunawan? yawarnïta jichangäta. Tsaynö jichaptïmi
Tsaynö gallayätsinacurchir alli Tayta Dios runacunawan *mushog
cawaycäyanqui, ¿au? conträtuta ruranga nogaman criyicamog
20ॸTsay Santa Cënata cagcunata jutsancunapita perdonananpä”
celebrayänayquipä goricar nir. 26ॸTsaynö ninganpitam Señornintsic
gallayätsinacuyangayquiwan manam cutimunganyag Santa Cënata micur upur
Diosnintsic munangannönatsu yarpantsic nogantsic raycur cruzchö
ruraycäyanqui. 21ॸTsay wanunganta.
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ11ٍॷ12 360

2ॸMusyayangayquinöpis Jesucristuta
Jutsata rurarcur Santa Cënata mana manarä chasquicurninga gamcunapis
micuyänanpä ningan waquin runacunanöllarämi ïdulucunata
27ॸPipismanacagcunata rurarcur Santa “Cayga diosnïmi” nir adorarnin
Cënata micur upurga mas jutsayogmi cawacuyarguyqui. 3ॸTsaynö cawashga
ricacun. Tsaynö rurarmi Jesucristo carmi waquinniquicunaga
wanunganta ni imapäpis cuentayantsu. tantiyayanquirätsu picuna Espiritu
28ॸTsaymi Santa Cënata micuyänayquipäga Santuta chasquicushga cayanganta y
shumagrä tantiyacuyänayqui imanö picuna mana chasquicushga cayanganta.
cawaycäyangayquitapis. 29ॸLlutancunata Jesucristuta chasquicur munayninchö
rurarcur Señornintsic wanunganta cawagcunaga llapanmi Espiritu
imapäpis mana cuentar Santa Cënata Santutapis chasquicuyashgana. Y
celebrayaptiquega Tayta Dios feyupam Jesucristuta imapäpis mana
castigayäshunqui. 30ॸTsaynö cuentagcunaga pipis manam Espiritu
cayangayquipitash waquinniquicunaga Santuta chasquicushgatsu.
mana alliypana geshyaycäyanqui y 4ॸEspiritu Santoga imayca gracianta

waquincunanash wanuyashgana. gomantsic jucnöpa jucnöpapis.


31ॸTsaymi Santa Cënata micuyänayquipäga 5ॸSeñornintsic Jesucristunam

shumagrä tantiyacuyänayqui llapantsictapis imaycamanpis


jutsayquicunata. Perdonta camacätsir churamantsic payta
mañacuyaptiquega Tayta Dios manam sirvinantsicpä. Tsaymi
castigayäshunquitsu. 32ॸNogantsictaga yarpäyänayquitsu Señornintsicta
castigarpis castigamantsic llutan waquincunalla sirviycäyanganta. 6ॸTayta
ruraycunata jagirinapämi. Tsaynö llutan Diosga imaycanöpam llapantsictapis
ruraynintsiccunata tantiyacur jagirishgaga gracianta gor yanapamantsic
Tayta Dios inƿernumanga mananam munanganta ruranantsicpä. Ama
gaycamäshunnatsu. yarpäyanquitsu waquin
33ॸTsaymi, waugicuna panicuna, Santa criyicogcunallata yanapaycanganta.
Cënaman goricäyangayquichö jucniqui 7ॸLlapantsictam jucnöpa jucnöpapis

jucniquicunapis shumag ricanacuyanqui. Tayta Dios Espiritu Santunwan


34ॸTsay goricäyangayquichö yanapatsimantsic nogantsicpis criyicog
waquinniquicuna mallaganarnin punta mayintsiccunata yanapanantsicpä.
puntata micuyänayqui captinga mejor 8ॸWaquin criyicogcunata Espiritu Santo

wayiquicunachö micucarcayämunqui. yanapan shumag tantiyacurcur


Tsaynöpaga Tayta Dios manam waquincunatapis tantiyatsiyänanpämi. Y
castigayäshunquinatsu. waquintanam Espiritu Santo yanapan
Tsaypita mas waquin asuntucunataga shumag yachacunanpä, nircur waquin
shamurnam arreglashä. cagcunatapis yachatsinanpä.
9ॸTsaynöllam waquin cagtapis Espiritu
Espiritu Santo imaycanläyapa Santo yanapan Tayta Diosman yäracur
yanapamangantsicta willangan imaycapäpis mañacunanpä,

12
1ॸWaugicuna panicuna, cananga geshyagcunata allïtsinanpä,
Espiritu Santo imanö 10ॸmilagrucunata rurananpä, y Diospa

yanapamangantsictapis shumagmi willacuyninta musyatsicunanpä.


tantiyatsiyäshayqui. Tsaynöllam waquincunatapis Espiritu
361 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ12

Santo yanapan manacagcunata nir. Tsaynöllam umantsicpis


parlaycäyanganta tantiyacunanpä, mana chaquintsicta ninmantsu: “Manam
yachangan parlaycunachö willacunanpä, gamta miñishtïtsu” nir. 22ॸAntis
y nircur willacungancunata cuerpuntsictaga Diosnintsic camashga
quiquincunapa parlayninchöna mas pishi töpay cagcunata y
tantiyatsinanpä. 11ॸTsaynömi ari Espiritu pengaynintsic cagcunata mas
Santo poderyog car criyicogcunata cuïdanantsicpämi. 23,24ॸTsaymi pishi
jucnöpa jucnöpapis yanapan. Tsaymi töpay captin ñawintsicta shumag
llapantsictapis quiquin Espiritu Santo cuïdantsic. Ricrantsiccunataga
munanganllaman yanapamantsic chancantsiccunataga manam alläpa
waugintsiccunata yanapanantsicpä. cäsupantsictsu. Tsaynöllam
pengaynintsictapis juccuna mana
Jesucristupa cuerpun cangantsicta ricayänanpä tsapacuntsic. Tsaynö
tantiyatsingan tsapacurpis manam yarpantsictsu mana
12,13ॸMusyantsicmi juc runapa väleg cangantaga, sinöga tantiyantsic
ricrancuna, chancancuna, y umanpis juc cuerpuntsicchö llapanpis cagcunaga
cuerpullachö canganta. Tsaynöllam väleg cangantam. 25ॸTsaynö captinmi
Espiritu Santuta chasquicushga cagga cuerpuntsicchö cagcunataga llapanta
llapantsicpis jucllayllanöllana miñishtintsic, pishi töpaytapis o mana
caycantsic. Tsaynö carnam Jesucristupa pishi töpaytapis, pengaytapis o mana
cuerpunna cantsic, Israel runa carpis y pengaytapis. 26ॸImaycallantsicpis
mana Israel runa carpis, pipa esclävun nanaptinga llapan cuerpuntsictam
carpis y mana esclävu carpis. nanatsicuntsic. Tsaynö
14ॸRunapa umanwan, chancanwan, caycangantsicpita allisquirga
maquinwan, llapanwanrämi juc cushishgam ticrasquintsic. [Tsaynöllam
cuerpoga ruracan. 15ॸChaquintsic manam criyicog mayintsicta imapis päsaptin
cuerpuntsicpita yargucunmantsu: “Noga llaquicuntsic y Tayta Dios
maqui mana caycarga manam yanapaptinnam cushicuntsic.]
cuerpuchötsu cä” nir. 16ॸTsaynölla 27ॸNogantsic Jesucristuta

rinrintsicpis manam cuerpuntsicpita chasquicushgana cagcunaga


yargucunmantsu: “Noga ñawi mana llapantsicpis paypa cuerpunmi
caycarga manam cuerpuchötsu cä” caycantsic. 28ॸTsaymi Señor
nirnin. 17ॸCay cuerpuntsic ñawilla Jesucristuman criyicur cawagcunata
captinga ¿imawanrä wiyashwan? Y Tayta Dioslla churashga apostolcuna
tsaynöpis cuerpuntsic rinrilla captinga cayänanpä, willacuyninta
¿imawanrä asyaytapis mayashwan? willacuyänanpä, y yachatsicuyänanpä.
18ॸTayta Diosllantsicga yarpanganmanmi Waquincunatanam acrashga
imaycayogta camamarguntsic umayogta, milagrucunata rurayänanpä,
ricrayogta, y chancayogta. 19ॸ¡Imanörä waquintanam geshyagcunata
cashwan cargan umantsiclla captin o allïtsiyänanpä, waquintanam
chancantsiclla captin! 20ॸPeru Tayta pobricunata yanapayänanpä,
Diosga llapanyogtam camamarguntsic waquintanam shumag yätsicog
juc cuerpulla cananpä. cayänanpä, y waquintanam acrashga
21ॸManam ñawintsicpis maquintsicta mana yachangan parlacuycunachöpis
ninmantsu: “Manam gamta miñishtïtsu” willacuyänanpä. 29ॸManam llapan
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ12ٍॷ13 362

criyicogcunatatsu Tayta Diosga Tsaynömi cuyacuyta yacharga runa


churashga apostolnin cayänanpä, ni mayintsictaga chiquintsictsu, sinöga
willacognin cayänanpä, ni yachatsicog cuyapantsicmi. Manam musyag yachag
cayänanpä, ni milagrucunata tucuntsictsu ni runa tucuntsictsu.
rurayänanpä. 30ॸTsaynöpis manam 5ॸManam manacagcunata llutallaga

llapantatsu Tayta Dios churashga parlacuntsictsu, ni manam


geshyagcunata allïtsiyänanpä, ni mana imaycachöpis quiquintsicpä ricogllaga
yachangan parlaycunapa cantsictsu. Manam imaycallatapis
willacuyänanpä, y nircur ajanaycantsictsu ni piwanpis
willacungancunata quiquincunapa ajätsinacurcur nanag ñawintsicpa
parlayninchöna tantiyatsinanpä. ricapantsictsu. 6ॸLlutancunata ruraptin
[Tsaynö caycaptinga ama manam pitapis cushipantsictsu, sinöga
yarpachacuyaytsu: “Jesucristuman imaycacuna päsaptinpis cuyapantsicmi.
waquin criyicogllatam Espiritu Santo Y allicunata ruraptinga cushicuntsicmi.
yanapaycan” nir.] 31ॸYarpachacuyayga 7ॸCuyacog carga runa mayintsic

gamcunatapis Espiritu Santo chiquimashgapis manam wasan


yanapayäshuptiqui criyicogcunata rimantsictsu. Jucpa wasanta rimaptinpis
yanapayänayquipä cagta. Tsaycunata manam rimäshintsictsu. Llutancunata
shumag tantiyacur cawayänayquipämi ruraptinpis tantiyatsintsicmi allillata
canan noga jucta willapäyäshayqui. rurar cawananpä. Imata nimashgapis
awantacuntsicmi.
Cuyanacuy imanö canganta 8-10ॸCay patsachö cawar Tayta Dios
Pablo tantiyatsingan imanö canganta manarä shumag

13
1ॸCay patsachö llapan imayca tantiyacuptintsicmi Espiritu Santo
parlacuycunachö parlayta yanapaycämantsic Tayta Diospa
yacharpis o *angelcunapa willacuyninta tantiyanantsicpä y
parlacuynincunata parlarpis cuyacuyta runacunata musyatsinapä. Señor
mana yacharga llapan parlangäcunapis Jesucristo goricamashgaga mananam
platïlluta llutalla tucayaptin willacushunnatsu, mana yachangantsic
chinchinyangannöllam caycan. 2ॸTayta parlacuycunachö parlashunnatsu, ni cay
Diospa willacuyninta shumag willacurpis patsachö Espiritu Santo
o ima päsananpä cagcunata musyarpis o tantiyatsimangantsicnö
imayca yachag runacunapita masta yachacushunnatsu. Tsaynö captinpis
musyarpis cuyacuyta mana yacharga Tayta Dioswan y runa mayintsicwanmi
¿imapärächi välïman? Tsaynölla Tayta itsanga imayyagpis cuyanacuycäshunlla.
Diosman yäracuycur juc jircata 11ॸNogapis wamra carga wamranöllam

jucagläman witicunanpä niycuptï parlargäpis y yarpachacurgäpis. Canan


witicusquiptinpis cuyacuyta mana rucuyaptïnaga mananam
yacharga manam imapäpis välïtsu. wamrapanönatsu yarpachacuynïpis.
3ॸPobricunata llapan imaycäcunata garar Tsaynömi ari Señor Jesucristo
ushasquirninpis o runa mayï raycur goricamashgapis manana
wanuyta tarirpis cuyacuyta mana miñishtishunnatsu Espiritu Santo tsaynö
yacharga imapärächi välïman. yanapamänantsictaga. 12ॸCananga
4ॸCuyacog carga runa mayintsic macwa espëjuchö ricacognöpis
ashllimashgapis awantacuntsicmi. manarämi shumagga tantiyacuntsicrätsu
363 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ13ٍॷ14

Tayta Dios imanö canganta. 5ॸAma yarpäyaytsu mana

Gloriachömi itsanga Tayta Dios tantiyayangan parlaycunachö


nogantsic imanö cangantsicta willacuyangayquicuna mana alli
musyangannö nogantsicpis pay imanö canganta. Tsaynö parlanantsicpä
canganta musyashun. Espiritu Santo yanapamashgapis allillam
13ॸCay patsachö tsaynö llapan canman. Peru mas allega runacuna
ushacaptinpis mana imaypis tantiyayangan parlacuynincunachö
ushacangatsu Diosnintsicman Diospa willacuyninta parlapashgam.
yäracuynintsicmi, gloriaman Mana tantiyayangan parlaychö
pushamänantsicpä cagta willacuyaptiquega juc criyicog waugim
shuyacuynintsicmi, y canman quiquincuna parlayanganman
cuyanacuynintsicmi. Tsay quimsanpita ticratsipag. Tsaynö tantiyatseg captinga
mas väleg cagga cuyanacuynintsicmi. allim canman juc parlaycunachöpis
willacuyaptiqui.
Mana yachayangan 6ॸWaugicuna panicuna, shumag
parlacuycunachö Espiritu Santo tantiyacuyay. Gamcunaman
parlatsingancuna watucagniquicuna shamur mana

14
1ॸWaugicuna panicuna, tantiyayangayqui parlacuychö
gamcunaga imaycanöpapis parlapaptï ¿imatarä tantiyayanquiman?
cuyanacur cawayay. Diosnintsicta Peru quiquiquicunapa
mañacuyay alli willacuyninta pitapis parlacuyniquicunachö parlapaptïmi
maytapis shumag tantiyatsiypa itsanga shumag chasquicuyanqui.
willapäyänayquipä. 2ॸRunacuna mana 7ॸPincullutapis arpatapis llutalla

tantiyayangan parlaycunapa tucacuyaptinga manam tantiyacantsu


willapäyänayquipa rantinga allim imata tucaycanganpis. 8ॸTsaynömi
canman quiquincunapa gyërraman soldäducuna aywar
parlaynincunachö Tayta Diospa cornëtata llutalla tucacuyaptinga mana
willacuyninta willapäyaptiquim. Tsaynö ras listacuyanmantsu pelyamanna
willacuyaptiquega manam pipis yaycuyänanpä. 9ॸTsaynömi criyicogcuna
tantiyayäshunquitsu imata goricäyanganchö mana tantiyayangan
parlaycäyangayquitapis. Tsaytaga Tayta parlacuychö willacuyaptiquega mana
Diosllam tantiyayäshunqui. 3ॸRunacuna tantiyar imatapis yachacuyangatsu.
tantiyayangan parlaycunapa Tsaynö captinmi quiquincunapa
willacuyaptiquim itsanga llapan parlacuynincunachö mana willacurga
parlapaycangayquicunatapis mana cangan cuentalla
tantiyayäshunqui. Tsaymi llapan parlacuycäyanqui.
wiyagcuna cushicur shumag 10ॸMusyangantsicnöpis runacuna

yachacuyanga Diosnintsic munangannö imaycaläya parlacuycunatam parlayan.


cawayänanpä. 4ॸMana tantiyangan Y tantiyayangan parlaycunapa
parlaycunapa parlaparga tsay parlag parlapashgaga pipis entiendiyanmi.
cagllam cushicun. Peru runacuna 11ॸNogatapis mana tantiyangä parlaychö

tantiyayangan parlacuynincunapa pipis parlapämaptinga manam


willapäyaptinmi itsanga llapanpis tantiyätsu imata nicämangantapis.
cushicur entiendiyanga Diosnintsicpa Tsaynöllam mana tantiyayangan
munayninchö cawayänanpä. parlaychö noga parlapaptïpis imata
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ14 364

nicangätapis mana ichicllapis tantiyayangan parlaychöga parlapätsu,


tantiyayämantsu. 12ॸTsaynö caycaptinga sinöga tantiyayangan parlacuychömi
¿imanirtä yarpäyanqui runacuna mana parlapä. Tsay mana tantiyayangan
tantiyayangan parlaycunachöpis Diospa parlacuychö mayläya parlaptïpis mana
willacuyninta alli chasquiycäyanganta? entiendiyaptinmi mas allega canman juc
Tsaynö yarpäyänayquipa rantinga Tayta ishcayllatapis tantiyayangan
Diosman mañacuyay runacuna parlacuychö parlapaptï.
tantiyayangan parlaycunachö shumag 20ॸWaugicuna panicuna, runacuna

willacuyänayquipä. Tsaynöpaga mana tantiyayangan parlaychö


musyayangam Diospa willacuyninta. willacurnin ¿imanirtä yarpäyanqui
13ॸTsaynömi runacuna mana allita parlaycäyangayquita? Tsaynö
tantiyayangan parlaychö willacurga yarparga wamracuna
Tayta Diosman mañacuyay tsay yarpaycäyangannöllaran
parlapäyangayquicunata tantiyayangan yarpaycäyanqui. 21ॸDiospa palabran
parlacuyman ticratsipäyänayquipä. gellgaranganchö caynömi nin:
14ॸNogapis Espiritu Santo parlatsimangan

parlacuychö Tayta Diosta cushishga “Israel runacunata castigarmi juclä


mañacurpis manam tantiyätsu imata nacion runacunapa maquinman
nicangätapis. 15ॸTsaynö captinga manam churashä.
Espiritu Santo parlatsimangan Tsay runacuna juc parlacuychö
parlacuyllachötsu mañacushä, sinöga parlapäyaptinmi ni imatapis
tantiyangä parlacuycunachöpis Tayta mana tantiyayangatsu.
Diosman mañacuycäshämi. Tsaynöllam Tsaynöpa castigaptïpis manam
Espiritu Santo parlatsimangan cäsuyämangatsu” nir.
parlacuyllachötsu Tayta Diostaga alabar
cantacushä, sinöga tantiyangä 22-25ॸTsay gellgarangannöllam

parlacuycunachöpis cantacuycäshämi. gamcuna mana tantiyayangan


Manam runacuna mana tantiyayangan parlaycunachö parlapäyaptiqui
parlayllachöga cantashätsu ni runacuna Diospa willacuyninta
mañacushätsu. 16ॸGamcunapis runacuna chasquiyangatsu. Chasquicuyänanpa
mana tantiyayangan parlacuyllachö rantinga löcuyashga cayangayquita
Tayta Diosta alabayaptiquega waquin yarpäyanga. Paycunapa parlacuyninchö
runacuna gamcunawan iwal manam willacuyaptiquim itsanga tantiyayanga
alabayta camäpacuyangatsu. 17ॸPasaypa Tayta Dios gamcunawan caycanganta. Y
cushicurrä Tayta Diosta alabayaptiquipis tantiyacuyangam Tayta Diosta mana
paycunaga upällallam ricaräyäshunqui. cäsur jutsachö caycäyangantapis.
18ॸGamcunata Tsaycunata tantiyacurga jutsancunapita
yanapayäshungayquinöllam nogatapis perdonta mañacurninmi gonguricuycur
Espiritu Santo yanapaman mana Diosnintsicta alabayanga.
tantiyangä parlacuycunapapis Tayta
Diosta alabanäpä. Tsaynö Goricäyanganchö criyicogcuna
yanapamaptinmi Tayta Diosta imaycatapis patsätsiyänanpä
agradesicü. 19ॸImanö captinpis Señor yätsingan
Jesucristuman criyicogcuna 26ॸTsaycunatatantiyarnam cananga
goricäyanganchöga manam mana goricäyangayquicunachö
365 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ14ٍॷ15

waquinniquicuna cantayämunqui, shuyänacuyanquirä ushayämuyllanta


waquinniquina yachatsicayämunqui, y parlayämunayquipä.
waquinniquina Tayta Dios 33ॸGoricäyangayquichö Tayta Diosga

tantiyatsiyäshungayquicunata shumag manam munantsu jalalaypa jalalar lluta


willapäcayämunqui. Waquinniquina willacuyninta parlayänanta. Payga
runacuna mana tantiyayangan munan shumag imatapis ruranantsictam.
parlaycunachö Espiritu Santo 34ॸTsaynö captin goricäyangayquichö

parlatsiyäshuptiqui quiquincunapa warmicunaga musyag tucuyänanpa


parlaynincunachö tantiyatsiyanqui. rantin upällacuyätsun. Tsaynö musyag
Llapanpis allilla catsun tsay tucurninga gowancunata mana cäsuypa
criyicogcuna cushi cushi cayangannömi caycäyan. Diospa
yachacuyänanpä. 27ॸMana tantiyayangan palabranchö ningannöllam warmicuna
parlaycunachö parlarga juc ishcag gowancunataga munaynincunachöga
waugicunalla trocanacuypapis catsiyänantsu. 35ॸTsaymi
parlayätsun. Y nircur juc waugina tsay goricäyangayquichö warmicuna musyag
parlayangancunataga ticratsipämutsun tucuyänanpa rantin upällacuyänan. Y
shumag tantiyayänanpä. 28ॸTsaychö imatapis musyaytarä munarga
pillapis tantiyatsicog mana captinga wayincunaman cutiycur gowancunata
mejor upällacuyätsun. Mana tapucucuyätsun.
tantiyayangan parlaycunachö 36ॸ¿Imanirtä yarpaycäyanqui

parlapäyämunanpa rantinga gamcunalla Tayta Diospa willacuyninta


shonguncunallachöna Tayta Diosman yachag cayangayquita? 37ॸDiospa
mañacuyätsun. willacognin rasunpa carga o Espiritu
29ॸTsaynölla goricäyangayquicunachö Santo yanapayäshuptiqui yachag
waquinniqui “Diosnintsicmi cayangayquita yarparga
tantiyatsimashga” nir parlamuyta tantiyacuyanquimanmi cay cartachö
munarpis juc ishcag imalla ningäcuna Señornintsic munangannölla
willacuyätsun. Nircur juccunana canganta. 38ॸCay cartachö nimungäcunata
tantiyatsicayämutsun tsay pipis mana chasquicuptinga payta ama
willacuyangan Diospita canganta o cäsupäyaytsu.
mana cangantapis musyayänanpä. 39ॸWaugicuna panicuna, tantiyayangan

Tsaypitana waquin waugicunapis parlacuynincunachö Diospa


willacuyta munarga willapäcayämutsun. willacuyninta musyatsicuyay
30ॸJuccunatapis Diosnintsic imaycanöpapis. Imanö captinpis
willacamunanpä tantiyatsiptinga runacuna mana tantiyayangan
parlaycämog cagga upällacunmannam parlaycunachö willacuyaptinpis ama
jucagna parlamunanpä. Tsay waugina michäyanquitsu pillapis tantiyatsiyäshog
willacamutsun Diosnintsic imata captinga. 40ॸTsaynö llapantapis shumag
tantiyatsingantapis. 31ॸTsaynöpam patsätsipacuyanqui Diosnintsicman
llapanpis parlayta munag cagcunaga mañacur goricäyangayquicunachöpis.
parlayämunga criyicog mayicuna
yachacuyänanpä. 32ॸDiosnintsic Jesucristo cawamunganpä ningan

15
tantiyatsiyäshungayquita 1ॸWaugicuna panicuna, yarpäyay

parlayämunayquipäga ama llallicuypa Señor Jesucristupa


llallicur parlayanquitsu, sinöga willacuyninta shumag yachatsiptï
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ15 366

chasquicuyangayquita. Tsay willacuycäyä. Tsay willacuyllata


yachatsingäta tantiyacurmi cananga wiyacurmi Señor Jesucristuta
gamcuna Señornintsicman yäracur chasquicuyarguyqui.
cawaycäyanqui. 2ॸTsaynöpam pay
munangannö cawarna gloriamanmi Wanushgacuna cawayämunanpä
chäyanqui. Munangannö mana cawarga cagta willangan
manacagllapämi Señornintsictapis 12ॸSeñor Jesucristo wanunganpita

chasquicuyarguyqui. cawamushga caycaptinga ¿imanirtä


3ॸGamcunata yachatsirgö nogapis waquinniquicunaga wanushgacuna
yachacungällatam. Jutsa mana cawayämunanpä cagta
ruraynintsiccunapita parlaycäyanqui? 13ॸWanushgacuna mana
perdonamänantsicpämi Diospa palabran cawayämunan captinga Señornintsicpis
gellgaranganchönölla Jesucristo cruzchö wanunganpita manam cawamunmantsu
wanushga. 4ॸTsaynömi Señorllantsicta cargan. 14ॸTsayöraga wanunganpita
pampayanganpita quimsa junagtaga mana cawamushga captinga
cawamurgan Diospa palabran nogacunaga llutallachi willacuyninta
willacungannölla. 5ॸCawascamurga willacuyäman. Tsaynö captinga
puntata yuripargan Pedrutam. Jesucristutapis chasquicuyanquiman
Nircurnam yuripargan chunca ishcay cargan ardëllachi. 15,16ॸWanushgacuna
(12) apostolnincunata. 6ॸTsaypitanam mana cawayämunan caycaptinga
Señorllantsic yuripargan pitsga pachac tsayöraga llullacurcurchi willacuyäman
(500) payman criyicur gatiragnincuna Señornintsic Jesucristuta Tayta Dios
goricashga caycäyagman. Tsay cawatsimungantapis. 17ॸTsaynöpis
yuripangan runacunaga cay cartata Jesucristo mana cawamushga captinga
gellgangä witsancunayagpis payman criyirpis jutsayquicunapita
waquincunaga cawaycäyanran. manachi perdonacar salvacuyanquitsu.
7ॸTsaypita Santiaguta yuripasquirnam 18ॸTsaynö captinga Señor Jesucristuman

llapan apostolnincunatana yuripargan. yäracuycar wanogcunapis gloriachö


8ॸTsaynö llapancunata cayänanpa rantin inƿernuchömi
yuripanganchörämi nogatapis caycäyanman. 19ॸTsayöraga
yuripämashga imayca llutan rurag wanungantsicpita mana
caycaptïpis. cawamunantsicpä caycaptinga Señor
9ॸSeñor Jesucristo manarä Jesucristuman yäracungantsicpis
yuripämaptin nogaga payman ¿imapärächi välinman?
criyicogcunata gaticacharmi ushag cä. 20ॸWaugicuna panicuna, shumag

Tsaynö caycaptïpis cuyapämarnïmi tantiyacuyay. Jesucristoga rasunpam


Tayta Dios apostol canäpä wanunganpita cawamushga. Puntata
churamashga. 10ॸApostol canäpä pay cawamushga captinmi nogantsicpis
churamangannöllam yanapaycäman cawamunantsicpä canganta musyantsic.
Señor Jesucristupa willacuyninta 21ॸAdan jutsaman ishquinganpitam

willacunäpä. Tsaynö yanapamaptinmi llapan runapä wanucuy cashga.


waquin apostolcunapitapis masrä Cananga Jesucristo wanunganpita
willacuyninta willacuycä. 11ॸWaquin cawamushga captinmi payman criyicog
apostolcuna willacurpis ni noga cagcuna cawamushun. 22ॸAdanllapita
willacurpis tsay willacuyllatam mirashga carmi llapan runacunapis
367 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ15

wanuyanlla. Tsaynömi Jesucristo munayan. Imaycanö carpis


cawamushga captin payta salvacuyänayquipä Jesucristuta
chasquicogcunapis cawayämunga chasquicuyaptiquim feyupa cushicü.
paywanna mana ushacag cawaychö 32ॸCay Efeso marcachöpis mana alli

cawacuyänanpä. runacuna chiquiyämarninmi


23ॸPuntataga Señor Jesucristutam wanutsiyämayta munayan. Peru
Tayta Dios cawatsimushga. Y wanushgacuna mana cawayämunan
Jesucristunam ciëlupita cutimur captinga ¿imapärächi tsaynö
payman llapan criyicogcunata chiquishgapis purïman? Tsaynö
cawatsimunga. 24ॸTsaynö chiquishga canantsicpa rantinga waquin
cawascatsimuptinnam Satanasta y runacunanöllam mejor cacushwan.
llapan contragnincunata castïguman Paycunaga niyan:
garpunga. Nircurnam imaycatapis Tayta
Diospa munayninman entreganga. “Micushun, upyashun
25ॸTayta Diospa palabran cawangantsicyag.
gellgaranganchöpis nican Jesucristo Wanucurga imaycatapis
imaycatapis munayninchö tsarararnin jagirishunmi” nirmi.
chiquegnincunata castïguman
garpunanpä cagtam. 26ॸTsaypita Tayta 33ॸRunacuna tsaynö niyangantaga ama

Diosman llapanta entregaycuptinga cäsuyanquitsu. Mana alli amïgucunam


mananam wanuypis canganatsu. mana alli nänipaga pushayäshunqui.
27ॸDiospa palabran 34ॸShumag tantiyacur jutsa

gellgaraycanganchömi nin: “Salvacogpa rurayniquicunata jagirirna cawacuyay.


munayninmanmi llapan imaycatapis Waquinniquega jutsallachörä cacurmi
Tayta Dios churashga” nir. (Tsaynö Diosnintsicta chasquicuyanquirätsu.
niptinpis Jesucristoga Tayta Diospa Tsaynö cawayangayquim pengacuypäga
munayninchömi caycan.) 28ॸJesucristupa caycan.
munayninman Tayta Dios llapantapis
churashga captinmi Jesucristupis Tayta Wanushgacuna cawayämuptin
Diospa munayninman cutitsinga. cuerpuncuna imanö cananpä
Tsaynöpam Tayta Dios llapan cagtapis willangan
imaycatapis munayninchö tsararanga. 35ॸWanushgacuna mana
29ॸWaugicuna panicuna, ¿imanirtä cawayämunanpä cagta yarparmi
yarpäyanqui wanushgacuna mana waquinniquega caynö nicäyanqui:
cawayämunanpä canganta? “¿Imanöparä ushacashgana caycarga
Wanushgacunata Tayta Dios mana wanushgacuna cawayämunga?
cawatsimunanpä caycaptinga ¿Cawarcayämuptin imanörä
¿imallapärä wanushgacunapa rantin cuerpuncunaga canga?” nir. 36,37ॸTsaynö
waquinniquicuna bautizacuyanquipis? yarparga ¿ima ricog upa yarpaytä
30ॸWanushgacuna mana cawayämunan cayanqui? Nogantsic ima murutapis
caycaptinga ¿imapärächi wanuyta mururga manam yurantanatsu
ricarpis Jesucristupa willacuyninta muruntsic, sinöga murutam. Tsaymi
willacur purïman cargan? 31ॸTsay mururishga shullun cachariptin jegar
willacuyninta willacur waran waran gallamun, trïgu carpis o ima carpis.
puriptï hastam wanutsiyämaytapis Tsaynö jegamuptin manam patsaman
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ15 368

pampangantsic murutatsu ricantsic, manam pipis gloriaman yaycungatsu.


sinöga tsay murupita yargamogtanam. Cay ushacaglla cuerpuntsicga manam
38ॸTsaymi Tayta Dios permitingannölla gloriachö cawanantsicpätsu, sinöga cay
tsay murucuy jatunyarcur shicshin y patsachö cawanallapämi. 51ॸAma
murücun, jara carpis o trïgu carpis. yarpäyaytsu llapantsic criyicogcuna
Tsaynöllam nogantsicpis tsay muru wanunantsicpä cagtaga. Señor
pampacärir jegarcamognö cawamurnin Jesucristo ciëlupita cutimurmi
jucnöna cashun. goriycamarnintsic wanushgacunatapis
39ॸAytsa cananpä aytsapis jucläya cawagcunatapis mushog cuerpuyogtana
jucläyam, runapapis, ashmapapis, wap ticrascatsimäshun. 52ॸTsayga canga
pishgupapis, y pescädupapis. ƿsyu ƿnal junagchö ultimu cag cornëta
40,41ॸTsaynömi rupaypapis, quillapapis, y tucaramuptinmi. Tsay junagmi
estrëllacunapapis atsicyaynincunaga wanushga cagcunapis mana ushacag
jucläya jucläya. Tsaynöpis cay patsachö mushog cuerpuyogna cawayämunga.
cagcunapita ciëluchö cagcunaga Tsaynömi cawaycagcunapis
jucläyanam. 42,43ॸTsaynömi Señornintsic Jesucristuta chasquicushga
cawamushgaga nogantsicpapis ciëluchö cagcunaga mushog cuerpuyogna
cuerpuntsic jucnöna capamäshun. Canan ricacusquishun. 53ॸTsaynöpam cay
cag cuerpuntsicga wanurishga ismur ushacaglla cuerpuntsic manana ushacag
ushacänallanpämi caycäpamantsic. cuerpumanna ticranga.
Cawarcamungantsic cag cuerpuntsicmi 54,55ॸDiosnintsic alistangan mana

itsanga imaypis ushacanganatsu. ushacag cuerputa chasquisquishgaga


44ॸCanan cag cuerpuntsicga cay patsachö mananam wanuypis canganatsu. Tsaynö
cawanallantsicpämi. Wanungantsicpita cananpämi Diospa palabran
cawamur gloriachöna canantsicpä cagmi gellgaranganchöpis nin: “Wanucuy
itsanga juc cuerpuntsicna canga. manana captin ima cushicuypärä canga
45ॸDiospa palabran gellgaranganchömi llapan criyicogcunapä” nir. 56ॸTsaynö
nin: “Allpallapita Adanta camarmi Diospa palabran niptinpis Tayta Diospa
cawaynin gorgan” nir. Tsay Adanta mandamientuncunata mana cäsucur
cawaynin gongannöllam nogantsictapis jutsata rurayanganpitam llapan
Señor Jesucristo cawatsimarnintsic runacuna wanucuyman chäyashga.
mana ushacag cawaytana gomäshun. 57ॸPeru cananga Señor Jesucristuta Tayta
46-49ॸCay patsachö Adanpa cuerpun Dios cachamushga captinmi llapan
ushacaglla cangannömi nogantsicpapis criyicogcunata jutsantsicpita
cuerpuntsic ushacagllarä caycan. perdonamashga wanungantsicpita
Gloriachönam itsanga Jesucristupa cawamushun. ¡Tsaynö perdonar
cuerpun mana ushacag cangannöna salvamangantsicpita Tayta
nogantsicpapis cuerpuntsic manana Diosllantsicta imaypis agradesicushun!
ushacag capamäshun. Cay vïdachö 58ॸTsaynö caycaptinga, waugicuna

cawanapäga chasquintsic ushacag panicuna, Diosnintsicta sirvir


cuerpullatam. Tsaypitarämi mana imaycachöpis cawayay. Tsaynölla imaypis
ushacag cuerputaga chasquishun Diospa alli willacuyninta musyatsicuyay.
gloriachöna imayyagpis cawacunapä. Musyayangayquinöpis Diosnintsic
50ॸWaugicuna panicuna, cay munanganta rurangantsiccunaga manam
caycangantsicnö aytsantin tulluntinga manacagllaga cangatsu.
369 1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ16

chiquiyämaptinpis Tayta Diosga


Criyicogcunapä ofrendata yanapaycämanmi cay marcachö alli
goriyänanpä yätsingan willacuyninta willacunäpä. Tsay

16
1ॸJerusalenmarcachö Señor willacungäta wiyacurmi atscagna
Jesucristuman criyicogcunapä runacuna Jesucristuta chasquicuycäyan.
ofrendata goriyänayquipä cagtaga 10ॸWaugintsic Timoteupis noganöllam

goriyay Galacia provinciachö caycar Tayta Diospa willacuyninta willacur


criyicogcunata yätsingänölla. purin. Pay gamcunaman chämuptin
2ॸPaycunata yätsirmi caynö nirgä: shumag chasquicuyanqui cushicunanpä.
“Semäna arupacur 11ॸPayta ama maygayquipis musyag

gänapacuyangayquipita cada domingu tupäyanquitsu: “Cay jövin imatarächi


ichic jipiyanqui ofrendayquicuna” nir. musyanman” nir. Tsaynö
Gamcunapis tsaynö rurayanqui noga nicachäyänayquipa rantinga shumag
chaycamuptï listullatana chasquiyanqui nogacunaman cushishga
entregayämänayquipä. Ama cutimunanpä. Pay chämunantaga
shuyaräyanquitsu noga chämuptïrä caychö criyicogcunawan pasaypam
goriyänayquipäga. 3ॸTsay goriyangayqui shuyacuycäyä.
ofrendata Jerusalenman apar 12ॸGamcunata watucayäshog waquin

aywayänanpä acrayay juc ishcay waugicunapis shayämuptinmi


yäracuy waugicunata. Gamcuna cagman Apolostapis rugacurgä gamcunaman
chaycamurnam quiquï juc cartata shamunanpä. Tsaynö rugacuycaptïpis
rurashä tsay cartawan Jerusalenchö pay manam camacämushgatsu.
criyicogcuna shumag chasquiyänanpä. Tsaypitarämi may shamunga.
4ॸNogapis paycunawan aywayta
Pablo cartanchö despidicungan
camacarga juntum aywayäshä.
13ॸImayca mana allicunapita alcäbu
Juclä marcacunapapis aywananpä cayay. Diosnintsicman yäracur imaypis
Pablo yarpangan cawacuyay. Tsaynölla imatapis mana
5ॸCorintuman watucagniquicuna mantsacuypa Tayta Diosman mañacur
shamur Macedonia provinciaparämi allillata rurayay. 14ॸPiwan maywanpis
tumamushä. 6ॸCapazmi gamcunawan cuyanacur shumag cawayay.
tamya tiempu päsanganyagrä cashun. 15ॸWaugicuna panicuna, gamcuna

Tsaypita waquin marcacunamanga musyayanquim Acaya provinciachö


aywashä gamcuna waugintsic Estefanas castancunawan
despachayämaptiquinam. puntata Señor Jesucristuta
7ॸGamcunaman watucagniquicuna chasquicuyanganta. Tsaypitaga paycuna
rasllaga manam shamuyta munätsu. Diosnintsic munangannömi cawaycäyan.
Señorllantsic munaptinga unayrämi Paycunaga Señor Jesucristuman
tärämushun. Y tsaynömi canga. 8ॸCay criyicogcunata imaycachöpis
Efeso marcachöga camushä Pentecostes yanapaycäyanmi. 16ॸPaytaga gamcuna
ƿestaॹk ushayyagrämi. 9ॸRunacuna cäsuyänayquim. Tsaynö

k॰16.8 “Pentecostes” ningan ƿesta cargan cosëcha ushaymi. Tsay ƿestata rurayag Pascua
ƿestata rurayanganpitaga pitsga chunca (50) junag päsasquiptinmi, mäyu quilla ushay o juniu
quilla gallaycunanchö.
1æϘѠʊͮҽʊϘґॷ16 370

willacogcunataga imaycachöpis 20ॸTsaynölla chasquicuyay waquin

yanaparmi cäsuyänayqui. criyicogcunapa salüduncunatapis. Y


17ॸGamcunapita shamogcuna quiquiquicunapis shumag
Estefanas, Fortunato, y Acaico cayman macallapänacur saludanacuyay.
watucayämag chaycayämuptin feyupam 21ॸWaugicuna panicuna, cay cartata

cushicurgö. 18ॸGamcunata juc gellgapämashga captinpis


cushinäratsiyäshungayquinöllam ushanantaga quiquïmi gellgamü.
nogatapis cushinätsir masrä 22ॸPipis Señor Jesucristo munangannö

valoratsiyämashga Tayta Diospa mana cawag cagga inƿernuman


willacuyninta willacunäpä. Paycunataga gaycushgami canga. ¡Señorllantsic
gamcuna respëtuwanmi ricayänayqui. Jesucristo cutimunganam!
19ॸCay Asia provincia quinran Señor 23ॸSeñorllantsic Jesucristo gamcunata

Jesucristuman criyicogcunapis cuyapäcog cayninwan


salüdustam gamcunapä yanapaycuyäshuy alli cawayänayquipä.
apatsiyämushunqui. Tsaynömi 24ॸJesucristullaman llapantsicpis

Aquilawan Priscilapis y wayinman criyicog carmi cuyarniquicuna


goricäyag criyicogcunapis gamcunapä llapayquicunata saludamü. [Tsaynö
salüdusta apatsicayämushunqui. catsun.]
2 CORINTIOS
Corinto marcachö criyicogcunaman
apostol Pablu gepa cag cartacungan
Grecia nacionpa Acaya provincianchömi Corinto marcaga cargan jatuncaray
marca. Pablo Corinto marcaman manarä chaptinga manam pipis tsaychö
musyayarganrätsu Señor Jesucristupa alli willacuyninta. Tsayman Pablo chaycur
willacuptinmi itsanga Jesucristuman waquin runacuna criyicuyargan. Tsaychö
Pablo tärargan juc wata jogta quillantinmi Tayta Diospa alli willacuyninta shumag
yachatsirnin. Tsaypita masta musyanayquipä liyinqui Hechos 18.1-17.
Corinto marcapita juclä marcacunapana aywar Pablo Jesucristupa willacuyninta
willacur puringanyagnam llutan yachatsicogcuna Corintuman chäyargan. Tsaychö
llutan yachatsicogcunaga caynö nirmi yachatsicuyargan: “Pabloga manam Diospa
rasunpa cag willacognintsu. Payga runacunata criyitsinllam” nir.
Tsaynö niyanganta musyaycurnam Pablo cay cartata Corintuman cartacurgan
llutan yachatsicogcunata mana chasquiyänanpä. Tsaynömi Pablo yätsipargan llapan
shonguncunawan Jesucristuman criyicuyänanpä y alli caynincunawan pipäpis
maypäpis yanapacog cayänanpä.

imaycay örapis llapantsictam


Pablupa saludacuynin cuyapämarnintsic yanapamantsic

1 payman imaypis yäracunapä. 4ॸTsaynö


1ॸCorinto marcachö y Acaya provincia
quinran criyicog mayicuna: Tayta Dios yanapamantsic runa
Noga Pablo, Jesucristupa *apostolnin mayintsiccuna imayca ñacaycunachö
canäpä Tayta Dios churamashga cayaptin nogantsicpis cuyapar
captinmi, waugintsic Timoteuwan cay yanapanapämi. 5ॸSeñor Jesucristuman
cartata gamcunaman cartacayämü. criyicungantsicpita runacuna mayläya
2ॸTayta Diosllantsic y Señornintsic ñacatsimashgapis Tayta Dios imaypis
Jesucristo cuyapäcog cayninwan yanapaycämantsicmi mana dejaypa
yanapaycuyäshuy pay munangannö yäracunapä. 6ॸTayta Dios nogacunatapis
cushishga cawayänayquipä. yanapayämaptinmi willacuyninta
willacuyä imayca ñacayta päsarpis.
Criyicogcunata imayca Tsay willacuyangäta cäsucurmi
ñacaycunachöpis Tayta Dios gamcunapis cuyapäcuyninta y
cuyapangan salvacionninta tariyanqui runacuna
3ॸ¡Alabashga catsun Señor Jesucristupa ñacatsiyäshuptiquipis. 7ॸNogacuna
papänin Tayta Diosnintsic! Payga musyayänam imayca ñacaycunata

371
2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ1 372

päsayaptiquipis Diosnintsic cushicuyanqui y nogacunapis


cuyapäyäshur nogacunatanölla gamcunapita cushicuyäshä.
yanapayäshunayquipä cagta. 15ॸTsaynö tantiyacuyänayquipä cagta
8ॸWaugicuna panicuna, gamcunata musyarnam Macedonia provinciapa
yarparcatsiytam munayä Asia provincia aywarpis watucagniquicuna chämunä
quinran ima ñacaycuna cargan y cutimurpis chämunärä cargan.
päsayämangantapis. Tsay 16ॸTsaynöga noga yarpargä: “Macedonia

marcacunapitaga manam cawaycar provinciapita cutir Judea provinciapana


yargamuytaga yarpäyargänatsu. päsanäpä paycunanachi
Tsaychöga imayca ñacaycunapis cargan yanapayämanga imallancunawanpis”
manana awantaypämi. 9ॸTsaynam nirninmi. 17ॸTsayta yarpaycarpis manam
rasunpaypapis wanushga cuentana shamurgötsu. Tsaynö captin gamcuna
ticracuycuyargä. Tsaychönam yarpaycäyanqui waquin atsca
tantiyacuyargä quiquïcunapa yarpayyog runacunanö noga
munaynïcunallaman yäracuyänäpa cangätanash. Tsaynö runacunaga
rantin wanushgacunatapis cawaritsimog imatapis “Aumi” nicäyanran, y
Tayta Diosllaman yäracuyänäpä. “Manam” nicäyanran.
10ॸTsaynömi ari wanucuyänäpä 18ॸTayta Diosnintsicmi musyan tsay

cagpitana Tayta Dios salvaycayämargan. atsca yarpayyog runacunanö mana


Tsaynöllam imaypis yanapayämanga cayangäta. 19ॸTayta Diospa tsurin
payllaman yäracuyaptëga Jesucristo manam imaypis
imaycacunapitapis. 11ॸWaugicuna llutancunataga parlashgatsu. Tsaynömi
panicuna, gamcuna Tayta Diosman nogacunapis Timoteo, Silvano paypa
nogacunapä mañacayämuptiquega willacognin car imatapis llutancunataga
imaypis yanapaycäyämangam. parlayätsu.
Tsaycunata ricarmi runacuna Tayta 20ॸSalvamänantsicpä aunicungantam

Diosta alabayanga. cumplishga Tayta Diosnintsic, Señor


Jesucristuta cay patsaman cachamur.
Imanir Corintuman mana Tsaytam nogantsic criyicogcuna
aywanganta Pablo ningan musyatsicuntsic Tayta Diosta runacuna
12ॸMusyayangayquinöpis gamcunachö cäsucuyänanpä. 21ॸAunicungancunata
carnin nogacunaga cayargö mana cumplirmi quiquin Tayta Dios
llullacogmi y alli ruragmi. Manam camacätsishga Jesucristuman criyicur
quiquïcunapa munaynïcunapitatsu cawanapä. 22ॸTsaynö cashganam
tsaynö cayargö, sinöga Tayta Dios *Espiritu Santuta nogantsicman
yanapayämaptin pay cachamushga señalamarnintsic. Tsay
tantiyatsiyämangannöllam. 13ॸPunta cag señalashgana carnam musyantsicna
cartäcunachöpis manam ima salvacionta tarinantsicpä cagta.
llutancunatapis gellgayämurgötsu. 23ॸTayta Diosga musyanmi

Nogacunaga niyämurgö llapantapis gamcunaman watucagniquicuna


tantiyacuyänayquipämi. 14ॸTsaynö shamuyta yarpangäta. Peru
shumag tantiyacur cawayaptiquinam watucagniquicuna shamurgötsu mana
Señornintsic Jesucristo cay patsaman alli rurayniquicunachö cacuyaptiqui
cutimungan junag paypa ñöpanchö sienticatsiyta mana munarmi.
ricanacur gamcuna nogacunapita 24ॸGamcunata nogacuna manam
373 2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ1ٍॷ2

mandücunallachö catsiytaga munayätsu, Tsaymi gamcuna chasquiyänayqui


sinöga llapayquipis allina cawacunanpä. 8ॸY alli ricayay
criyicuyniquicunachö cushicur cuyapäyangayquita tantiyacunanpä.
cawayänayquipä yanapaytam munayä. 9ॸJucag cartätaga gellgamurgä noga

2
1ॸTsaynö captinmi gepa cag ningäta cumpliycäyangayquita o mana
watucamuynïchö sienticatsishga car cumpliycäyangayquitapis musyanäpämi.
yapaypis sienticatsiyta mana munar 10ॸCananga ningäcunata

shamurgötsu. 2ॸGamcunawan cumpliycäyangayquita musyänam.


sientitsinacurga ¿imanöparä allega Tsaymi tsay runa imayca rurag
cawashwanpis? 3ॸGamcunaman captinpis llapantsicna perdonaycushun.
watucagniquicuna shamur llutan Tsaynöpam paywan yapay goricarna juc
rurayniquicunapita sienticatsïmanmi shongulla mañacur cawayanqui. 11ॸSeñor
cargan. Tsaymi quiquï shamunäpä Jesucristo ningannö perdonanacur
cagchö cartallatarä apatsimurgö mana cawarga mananam *Satanas
alli rurayniquicunata munanganta rurashunnatsu.
tantiyacuyänayquipä. Tsay tantiyacur Musyantsicmi chiquinacur
allina cawayaptiqui watucagniquicuna cawanantsicta Satanas munangantaga.
shamur mana yarpachacuypanam
cushicushä. 4ॸNoga ima llaquicuywanmi Tito alli novedäninwan
cartacamurgä. Jutsa rurayniquicunata Corintupita cutingan
mana dejariyaptiqui hastam wagargöpis. 12ॸTroas marcaman chaycur
Imanö captinpis manam Jesucristupa alli willacuyninta
llaquicuyänayquita munartsu willacuptï wiyacuyänanpä quiquin
cartacamurgä, sinöga mana gongaypa Tayta Diosmi camacätsirgan. Tsaynam
yarparaycangäta musyayänayquita tsaychö willacungäta atsca runacuna
munarmi. chasquicuyargan. 13ॸTsaynö captinpis
gamcuna cagpita waugi Tito mana
Criyicogcunachö jutsa rurag runata mayacarcamuptinmi itsanga feyupa
perdonayangan llaquicurgä cartacamungäpä
5ॸMusyayangayquinöpis gamcunachö imaniyangayquitapis mana musyar.
mana allita rurag criyicog mayiquicuna Tsaymi tsaychö paycunawan juc ishcay
manam nogallatatsu llaquicuyman junag goyasquillar päsacurgä Troaspita
churamashga, sinöga llapantsictam Macedonia provinciaman tsaychö
yarpachacatsimantsic. 6,7ॸNoga musyämi Tituwan tincunäpä.ॹa
ningänö tsay runata llapayquicuna 14ॸTsaychö tincuptï cartacamungäta

mana alli ñawiquicunawan ricapar chasquir gamcuna allina


pengacatsiyangayquita. Imanö cashga cawaycäyangayquita Tito willacamuptin
carpis Tayta Dios munangannö imanömi Tayta Diosta agradesicurgä.
cawaptinna cananga perdonar cangan Maypa tsaypapis Tayta Diosmi
chasquiyay. Tsay runata pushayäman Señor Jesucristupa
goricäyangayquiman mana willacuyninta willacur puriyänäpä.
consientiyaptiquega yarpachacuychö Tsaymi alli willacuyninga
carmi Tayta Diosman criyicunganatsu. maytsaymanpis chan imayca perjümi

a॰2.13 Tito Pabluwan tincur willanganta musyanayquipä liyinqui 2 Corintios 7.6-15.


2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ2ٍॷ3 374

mucuchar mayacagnörä. 15ॸSeñor allina cawayangayquim nogacunapä


Jesucristupa willacuyninta yachatsicur recomendacionga cayanqui. Espiritu
puriyaptï chanmi criyicur salvacogpä Santo yanapayäshuptiqui allina cawagta
cagcunamanpis y mana salvacogpä ricayäshurniquim juccunapis
cagcunamanpis. 16ॸMana criyicogcunaga tantiyacuyan Tayta Diospa willacognin
willacuyangäta imayca büdatanömi rasunpa cayangäta. Tsay willacuyninga
caruman melanäyan. Tsaynö manam mandamientuncuna palta
cayanganpitam Tayta Dios paycunataga rumichö gellgaraycagnötsu,ॹb sinö
inƿernuman garpunga. Criyicog shonguyquicunachönam gellgaraycan
cagcunapämi itsanga Señor Jesucristupa imaypis yarparäcuyänayquipä.
alli willacuynin mucuchan tuctuycag 4ॸTsaycuna camacänanpä cagtaga

waytanörä gloriaman aywayänan musyayä nogacuna Jesucristupa


captin. Nogacuna alli willacuyninta apostolnin cayaptï Tayta Dios
willacuyaptïpis quiquin Tayta Diosllam yanapayämänanpä cagta mayarmi.
musyan picuna chasquicuyänanpä 5ॸNogacuna quiquïcunapa

cagtapis y mana chasquicuyänanpä munaynïcunallapitaga manam


cagtapis. 17ॸNogacunaga manam yachatsicuyämantsu runacuna alli
waquincuna pägapä raycullar cawayman ticracuyänanpä. Quiquin
quiquincunapa yarpayllanpita Tayta Diosmi yanapayämaptinmi
yachatsicogcunanötsu cayä, sinöga yachatsicuyä. 6ॸPaymi nogacunata
Tayta Dios imaycay örapis churayämashga mushog willacuyninta
ricaycäyämanganta musyarmi may tucuypa aywar yachatsicuyänäpä.
willacuynintaga rasun cagllata Nogacunaga manam parlapäyätsu:
willacuyä. “Unay *Moises gellgangan leycunata
mana cumplirga inƿernumanmi
Recomendaciontarä mana aywayanqui” nirnin, sinöga niyä Señor
miñishtinganta Pablo ningan Jesucristuman criyicurnin Espiritu Santo

3
1ॸTsaynö niptïpis ama yarpäyaytsu alli cawayman ticratsiyäshuptiqui
ardë alabacullar puriyangäta. Tayta imayyagpis cawayänayquipä cagtam.
Diospa willacuyninta willacogcuna
Jesucristupa willacuyninta
cayangäta musyayänayquipä
chasquicogcunalla salvacionta
recomendacionwanrätsu manam
tariyangan
puriycäyä waquincunanöga. Y manam
gamcuna recomendayämänayquitarä 7ॸPalta rumichö gellgashga leycunata

mañayätsu juclä marcacunapa quiquin Tayta Diosmi Moisesta


aywayaptï criyicogcuna entregargan. Tsay leycunata *Israel
chasquiyämänanpä. runacunaman urätsimur Moises chargan
2,3ॸRecomendacionwanrä mana cäran pasaypa chipipiycaptinmi.ॹc
puriyaptïpis Señor Jesucristupa alli Moisespa cäran chipipiynin
willacuyninta willacuyaptï chasquicur illacaycaptinnapis runacunaga manam

b॰3.2,3 “Sinai” ningan tsunyag jircachömi Moises chasquirgan Tayta Diosnintsicpa


mandamientuncuna ishcay palta rumichö gellgashgata. Tsayta mas tantiyanayquipä liyinqui
Exodo 24.12; 31.18; 32.15,16; Jeremias 31.33; Ezequiel 11.19; 36.26. c॰3.7 Tsunyagchö
Tayta Diospa leynincunata chasquir Moisespa cäran chipipinganta mas tantiyanayquipä
liyinqui Exodo 34.29-35.
375 2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ3ٍॷ4

cäranta ricayta puëdiyarganrätsu. Tsaynö Espiritu Santuta cachamun pay


Moises quiquin Tayta Dioswan munangannö imaypis cawacunapä.
tincunganta musyaycarmi yarpäyargan 18ॸJesucristupa alli willacuyninta

Moises apamungan leycunawan runacuna chasquicullar salvacionta tarinapä cagta


salvacuyänanpä cagta. Manam paycuna tantiyacurguntsicnam. Tsaymi payman
tsaynö yarpäyangannötsu. 8ॸEspiritu Santo criyicur munangannöna cada junagpis
yanapaptin Jesucristupa willacuyninta cawacunapä cachamungan Espiritu
chasquicogcunallam jutsancunapitaga Santo yanapaycämantsic.
salvacaraycäyan. 9ॸMoises chasquingan
leycuna cumplinantsicpä alli captinpis Jesucristupa willacuyninta mana
manam tsayllawanga pipis ajayaypa Pablo yachatsicungan

4
salvacuyashgatsu. Señor Jesucristupa alli 1ॸTayta Diosmi cuyapäcog
willacuyninta chasquicogcunatam itsanga cayninwan imayca jutsäcunapita
jutsancunapita perdonar Tayta Dios perdonayämashga alli willacuyninta
salvan. 10ॸTsaynö captinmi Moises chasquicuyaptï. Tsaynam tsay
chasquingan leycunaga mana ichicllapis willacuyninta willacuyänäpä
iwalantsu Jesucristupa alli churayämashga. Tsaytaga mana
willacuyninmanga. 11ॸMoises chasquingan dejaypam willacuycäyä. 2ॸNogacunaga
leycunaga Señor Jesucristo manam imatapis pacayllapaga
chämunganyaglla runacuna yachatsicuyätsu runacunata criyitsirnin,
cumpliyänanpämi cashga. Canan sinöga Tayta Diospa willacognin carmi
salvacionta tarinapä cag willacuymi rasun cagllata yachatsicuyä. Tsaynö
itsanga mana ushacag caycan. captin manam pipis niyämänantsu:
12ॸSeñor Jesucristupa willacuynin “Pablucunaga manacagcunatam
imaypis caycänanpä cagta musyarmi yachatsicuyan” nirnin. 3ॸSeñor
maytsaychöpis willacur puriycäyä. Jesucristupa willacuyninta
13ॸMoises cäranta tsapacuptin Israel yachatsicuyaptïpis waquincunaga
runacuna manam tantiyayargantsu manam chasquicuyantsu. Tsay mana
chipipiynin illacangannö chasquingan chasquicogcunaga inƿernumanmi
leycunapis illacänanpä cagta. chäyanga. 4ॸTsaynö cayaptinnam
Jesucristupa alli willacuyninmi itsanga Satanasga yarpaynincunata pantatsir
imaypis mana ushacangatsu. Tsay Jesucristupa alli willacuyninta
willacuy mana ushacag cangantam chasquicuyänanta munantsu. Alli
nogacuna mana tsapaypa willacuycäyä. willacuyta willacuyangäta
14,15ॸIsrael runacuna mana chasquicogcunaga Tayta Diostapis
cäsucuyanganpitam Tayta Dios chasquiycäyanmi. 5ॸNogacunaga
shonguncunata chucruyätsirgan. Tsaynö yachatsicuyä manam quiquïcunapa
carmi canan junagcunayagpis runacuna mandücunachö catsiyta munartsu,
Moises chasquingan leycunata liyiycarpis sinöga Señor Jesucristupa mandunchö
mana tantiyayantsu imanöpa salvacionta cayänayquipämi yachatsicuyä.
tariyänanpä cagta. 16ॸSeñor Jesucristuman Señornintsic yachatsicog cayänäpä
criyicurmi itsanga tantiyayanga churayämashga captinmi gamcunata
salvacionta tariyänanpä. yachatsiyä imaypis pay munangannö
17ॸCriyicogcunamanga Tayta Diosmi cawayänayquipä. 6ॸTayta Dios cay
jutsantsiccunapita perdonamarnintsic patsata camarmi poderninwan tsacayta
2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ4ٍॷ5 376

atsicyayman ticratsirgan. Tsaynömi wanutsimashgapis Tayta Dios Señor


Jesucristuman criyicogcunataga Jesucristuta cawatsimungannöllam
jutsallachö cawaypita alli cawayman nogantsictapis cawatsimäshun. Nircurmi
poderninwan ticratsimantsic. apacamäshun ñöpanman mana nunca
ushacag cawaychö cawacunapä.
Imayca ñacayta päsarpis Tayta 15ॸNogacuna imayca ñacayta päsarpis
Diosman yäracullar Pablo Jesucristupa willacuyninta willacuyä
yachatsicungan payman criyicur salvacionta
7ॸCay cuerpuntsiccunaga mitu alcanzayänayquipämi. Tsaynö
mancanöpis ushacäregllam. Tsaynö willacuyaptï maytsaychöpis runacuna
caycaptinpis quiquin Tayta Diosmi criyicuyaptinmi Tayta Dios cuyapar
nogacunaman poderninta churamushga jutsancunapita perdonaycan.
Señor Jesucristupa alli willacuyninta Tsaynöpam llapantsic criyicogcuna
willacuyaptï runacuna salvacuyänanpä. cushicurnin Diosnintsicta alabashun.
Tsaymi cay yachatsicuynïcunaga mana 16ॸNogacuna manam mantsariyätsu ni

quiquïcunapa munaynïcunapitatsu, dejariyätsu Señor Jesucristupa


sinöga Diosnintsicpa munayninpitam willacuyninta yachatsicur. Imayca
caycan. 8ॸChiquiyämagnïcuna ñacaycunachöpis Diosnintsicga masrämi
ñacatsiyämaptinpis Tayta Diosmi yanapayäman cada junagpis payman
yanapaycäyäman Señornintsicpa yäracullar cawayänäpä. 17ॸCay patsachö
willacuyninta mana mantsariypa imaycapis ñacaycunaga päsarinllam.
willacuyänäpä. Tsaynö Tsaynö ñacarpis Tayta Diosman yäracur
yanapayämaptinmi mayläya cawarmi gloriachöga mana
llaquicuychö carpis willacuyninta ñacashunnatsu. Tsaychöga Tayta Dios
willacur mana dejaycuyätsu. 9ॸRunacuna imayca jananchömi alli cawaychö
gaticachäyämar magayämayta catsimäshun. 18ॸNogantsicga mananam
munayaptinpis Diosnintsicga manam yarpachacuntsicnatsu imaycapis cay
dejarayämantsu quiquilläcunataga. patsachö cagcunapäga ushacäreglla
10,11ॸSeñor Jesucristupa alli captin, sinöga yarpachacuntsic gloria
willacuyninta yachatsicuyangäpita vïdachö mana ushacag alli cawayman
wanutsiyämayta munayaptinpis listum aywanapä cagllatanam.
caycäyä wanuyänäpäpis. Ima ñacaychö
carpis Tayta Dios yanapayämaptin Gloriachö cawanapä Tayta Dios
imaypis willacuycäyämi. 12ॸTsaynö mushog cuerpuntsic gomänapä
wanutsiyämänan captinpis willacuyä cagta Pablo willangan

5
gamcuna salvacionta tariyänayquipämi. 1ॸCay patsachöga cuerpuntsic
13ॸ*Diospa palabranchö juc *profëta imayca ramäda tashmarcushga
gellganganpis caynömi nimantsic: cuentallam caycan ushacäreglla.
“Runacuna ñacatsiyämaptinpis Wanushgapis Tayta Dios
gamllamanmi yäracamü, Tayta Dios” cawarcatsimashgam itsanga mushog
nir. Tsay profëta ñacarpis mana dejaypa cuerpuyogna gloriachö cawashun. Tsay
yäracungannömi nogacunapis Tayta cuerpuntsicga canga mana nunca
Diosman yäracur Jesucristupa ushacag alli wayinönam. 2ॸCay
willacuyninta mana dejaypa cuerpuntsicwan imayca ñacaycunata
willacuycäyä. 14ॸRunacuna päsar ajayashgana carnin gloria vïdachö
377 2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ5

mushog cuerpuyog canapä cagllatanam cawayä. Tsaymi nogacuna


shuyacuycantsic. 3ॸMushog cuerputa imaycanöpapis runacunata
chasquicurga macwa röpata llogtirir tantiyaycätsiyä Jesucristupa
mushog röpata jaticungantsicnömi willacuyninta chasquicuyänanpä. Tayta
cashun. Wanur manarä tsay mushog Diosnintsic musyaycanmi munangannö
cuerputa chasquicurga röpaynagnömi yachatsicuyangäta. Gamcunaga
cuerpuynag cashun. tantiyacuyanquinam imanö
4ॸCay patsachö imayca ñacacuycunata yachatsicuyangätapis. 12ॸNogacunaga
päsarpis manam wanucuyman chaytaga manam gamcuna alabayämänayquita
munantsictsu. Tsaynö captinpis munartsu tsaynö niyämü, sinöga
gloriachö mushog cuerputana yachatsiyangäcunata
chasquinapä cagta musyarnam tantiyacuyänayquita munarmi. Tsaynö
wanuypitaga llaquicuntsicnatsu, sinöga carnam tsay llutan yachatsicogcunataga
shuyacuntsicnam mushog cuerpuyogna mana cäsupäyanquitsu. Tsay
maynapis caycayta. 5ॸGloria vïdachö runacunaga llapancunapitapis mas
cawanapä mushog cuerpuyogta yachag cayangantam yarpäyan
ticratsimänapä cagtaga quiquin Tayta shonguncunachö mana alli yarpayyog
Diosmi aunicurgan. Tsay caycar. 13ॸGamcunachö waquincunaga
aunimangantsic rasunpa canganta yarpäyan nogacuna löcuyashga
musyantsic Espiritu Santuta cayangätam. Tsaynö yarpäyaptinpis
chasquicushga carmi. nogacunaga Tayta Diospa
6ॸGloria vïdachö mushog cuerpuyog willacuyllantam willacuycäyä alli
canapä cagta musyarnam cay cawayman ticrayänayquipä.
ushacäcoglla cuerpuntsicpäga manana 14,15ॸSeñor Jesucristo nogantsicpä

llaquicuntsicnatsu. 7ॸTsaynam raycur imaycatam rurashga. Payga


Señornintsicman yäracullarna cushishga cruzchö wanurgan jutsantsiccunapita
cawaycantsic payta manarä ricarpis. perdonacänapämi. Jesucristo tsaynö
8ॸTsay yäracuynintsicwan cruzchö wanunganta musyarmi
shuyacuycantsic Señornintsic nogantsicpis cawaycantsic paypa
Jesucristupa ñöpanman aywanapä munayllanchöna, mananam
cagllatanam. 9ॸTsaynö caycaptinga quiquintsicpa
imaycanöpapis yarpachacushun Tayta munaynintsiccunachönatsu.
Dios munangannö cawanapä cagta 16ॸDiosnintsic munangannö cawarnam

wanucungantsicyagpis. 10ॸLlapantsic nogacuna mana pipäpis llutanta


criyicogcunam Señor Jesucristupa yarpäyätsu Jesucristuman mana criyicog
ñöpanman chäshun payta cuentata runacunanöga. Unaycunaga nogacunapis
gonantsicpä. Tsaychömi imanö yarpäyargä Señornintsic Jesucristupä
cawangantsicman premiuta lluta runalla cangantam. Cananmi
chasquishun. itsanga tantiyacuyargö Tayta Diospa
tsurin salvamagnintsic canganta. 17ॸPipis
Imanöpa runacuna Tayta Dioswan Jesucristo salvacog canganta criyirga
alli cawayta tariyänanpä ningan unay cag lluta cawayninta jagirirnam
11ॸTsaynö Señornintsic juzgamänapä mushog alli cawaymanna ticrarin.
cagta musyarnam nogacuna payta 18,19ॸMushog alli cawaymanga

cäsucur llutancunata mana ruraypa Diosnintsicmi ticratsimantsic. Tsaynö alli


2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ5ٍॷ6 378

cawayman ticranapä Señor Jesucristo carcelcunachö wichgarätsiyämaptinpis,


wanuyninpam Diosnintsic wanutsiyämayta munayaptinpis, y
perdonamarguntsic. Payga manam jutsa arupacuychö mallagayta tarirpis,
ruraynintsiccunata yarparannatsu. shumagga punuytapis mana tarirmi
Tsaycunata nogacuna puriyargö Tayta Diospa willacuyninta
musyatsicuyänäpämi Tayta Dios willacur. 6ॸTayta Diospa willacognin
acrayämashga. 20ॸTsaynömi paypa cayangäta runacuna musyayan imanöpis
willacognin car runacunata musyatsiyä cawaynïcunapitam. Tayta Dios
quiquin Tayta Dios parlapaycag cuenta. munangannö cawarmi cawayä
Tsaynöpis niyämümi jutsayquicunata pacenciäcunawan, cuyapäcuynïcunawan
jagirir alli cawayman ticracuyänayquipä. gamcunata cuyarnin. Tsaynö
21ॸTayta Dios munangannö alli cawaychö cawayänäpä Espiritu Santum
canapämi jutsaynag tsurinta cachamurgan yanapaycäyäman. 7ॸTsaynö alli
jutsantsiccunapita cruzchö wanunanpä. cawayänäpä yanapayämaptinmi
Tsaynöpam imayca jutsayog cashgapis nogacuna Jesucristupa willacuyninta
perdonamarnintsic jutsaynagtana Tayta shumag yachatsicuyä. Tsaynöpaga
Dios chasquillämantsic. manam pipis niyämangatsu

6
1ॸTayta Diospa willacognin carmi yachatsicuynïcuna llutalla canganta.
gamcunata rugacayämü: Perdonta 8ॸTsay yachatsicuyaptï öratam

mañacushgana caycarga imaypis jutsa respitayäman, örataga conträcunam


rurayman ama cutiyaynatsu. 2ॸTayta sharcuyan. Tsaynöllam janäcunapis
Diospa palabran gellgaranganchöpis örataga parlaycäyan y örataga
caynö nimantsic: rimaraycäyäman. Nogacuna imaypis
allillata parlaycäyaptïmi:
“Gam alli tiempucunachö perdonta “Llullacuyanmi” nicäyäman.
mañacamaptiqui wiyarmi 9ॸWaquincunaga regiycäyämarpis manam

salvacionta tarinayquipä regeg tucayämantsu. Runacuna chiquir


yanapashayqui” nir. wanutsiyämayta munarpis Tayta Dios
tsapäyämaptin manam
Tsay ningannö canantä pipis Tayta wanuycatsiyämanrätsu. 10ॸCay patsachö
Diosman perdonta mañacuyay. Payga jinay püru wactsanö carpis
imaycay örapis listum caycan perdonar yachatsicuynïcunawanga atscag
salvayäshunayquipä. runacunatam yanapaycäyä Tayta Dios
perdonar salvaptin gloriaman
Aja cawayta päsanganta Pablo aywayänanpä. Chiquishga carpis
willacungan wamayarpis Tayta Diospa ñöpanman
3ॸNogacunaga yachatsicuynïcunata chäyänäpä cagta musyar cushishgam
runacuna mana rechazayänanpä alli caycäyä.
ruraynïcunawanmi shumag portacur 11ॸCorinto marcachö waugicuna

cawayä. 4ॸNogacunaga imayca panicuna, gamcunata llapan


ruraynïcunachöpis Tayta Diospa shongücunawan cuyarninmi tsaycunata
willacognin carmi allillata rurar cawayä. niyämü. 12ॸNogacunaga imayca
Imayca wamayayta llaquicuyta päsarpis päsayämashga captinpis gamcunata
pacenciawanmi awantayargö. 5ॸRunacuna manam gongaycayämütsu. Gamcunam
chiquiyämar magayämaptinpis, itsanga mana yarpäyämanquinatsu.
379 2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ6ٍॷ7

7
13ॸTsaynö
cayaptiquim gamcunata 1ॸTsaynömi ari, cuyay waugicuna

rugayämü juc papä tsurincunawan alli panicuna, Tayta Dios imaypis mana
cawayta munar yätsipagnö. dejaramänapä aunicuyninga. Tsaymi
Gamcunataga imaypis yarparaycäyällam jutsa ruraycunataga dejarinantsicna y
nogacunata mana yarpäyämaptiquipis. llutan yachatsicogcunatapis mana
chasquipänantsictsu. Tsay imayca llutan
Criyicogcuna mana criyicogcunawan
ruraycunaga Diosnintsicpitam
mana juntacäyänanpä yätsingan
raquimantsic. Llutan ruraycunallachö
14ॸSeñor Jesucristuman mana cawanapa rantinga pay munangannö
criyicogcuna mana alli ruraychö imaypis cawashun.
cawayangannö ama gamcunaga
cawayanquitsu. Allita rurar shumag Corintuchö criyicogcuna Pablupa
cawacog runawan mana alli rurag runa yätsicuyninta chasquicuyangan
manam juntacäyantsu. ¿Acäsu atsicyag 2ॸWaugicuna panicuna, ama mana

patsawan tsacay patsapis tacucashgacu? cäsuyämagga caycuyaytsu. Nogacuna


15ॸTsaynöllam Señor Jesucristuwan manam maygayquitapis jutsa rurayman
Satanaspis juc yarpayllaga ni imaypis ishquitsiyargötsu, ni llullapar
cayantsu. Y tsaynömi Jesucristuman llutancunata criyitsiyargötsu. 3ॸTsaynö
criyicogcunawan mana criyicogcunapis niyämü manam gayapartsu, ni
mana juc yarpayllaga cayantsu. manacagcunata imatapis nirtsu.
16ॸDiosnintsic nogantsicwan captinmi Puntacunata nimungänöllam
paypa templun caycantsic. Tsaynö gamcunataga imaypis
captinmi pay munangannö cawashwan yarparaycäyäshayquilla. 4ॸNoga
payllata adorarnin. Tayta Dios musyänam yätsingäcunata
palabranchömi nimantsic: cäsuyämänayquipä cagta. Tsaynö
cayaptiquinam imayca
“Cawashäpis, purishäpis llaquicuycunaman charpis masrä
gamcunawanmi. Y nogallam yarpachacuyä shumag
Diosniquicuna cashä. yachatsicuyänäpä.
Nogallatam adorayämanqui y 5ॸTroaspita Macedonia provinciaman

sirviyämanqui” nir. chaycur ima llaquicuychömi


caycuyargä. Chiquiyämagnïcuna
17ॸNircurpis caynömi nimantsic: yachatsicuyangäta michäcurmi
rechazayämargan. Y gamcunapäpis
“Tsay mana alli rurag runacunawan feyupam llaquicayämurgä: “¿Cartächö
ama juntacäyaytsu. yätsipäyangäcunata cäsucuyantsurä,
Paycunanö jutsa ruraychö mana manatsurä?” nirnin. 6ॸTsaynö
cayaptiquega cushishgam wamayaychö y llaquicuychö cayaptïpis
chasquiyäshayqui”. Tayta Dios cada junagpis
18 “Nogam taytayquicuna cashä y yanapayämashgam. Tsaypitaga
gamcunanam wamräcuna gamcuna cagpita Tito chaycamuptinmi
cayanqui” nir. itsanga cushicuyargö.ॹd 7ॸManam Tito

d॰7.6 Cay versïculucunachöran Pablo masllaga tantiyatsimantsic Titupita 2.13-chö


ninganpita.
2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ7ٍॷ8 380

chaycamuptinllatsu cushicuyargöpis. 12ॸTsay cartäta gellgamurgä manam


Masnin cagga gamcuna Tituta alli rimamag cag runallata yarpachacatsiyta
chasquiyangayquita willayämaptinmi munartsu, sinöga llapayquicunapis
cushicuyargö. Noga cartächö nimungäcunata yarpachacur alli
yätsimungäcunata cawayman ticracuyänayquipämi.
chasquicuyangayquitam willayämashga 13ॸTsaynö allitana rurar cawayaptiquim

y yapay Jesucristupa willacuyninta noga feyupa cushicü.


willapänäpä Tsaynöllam Titupis feyupa cushicun
shuyacaycäyämangayquitam. Tsay watucayäshog shamur
llapanta willapärayämaptinmi masga yätsipäyäshungayquita chasquicur
cushicuyargö. respëtuwan ricayangayquita. Tsaytaga
8ॸTitutawan cartataga apatsimurgö nogapis cushicümi. 14ॸTituta
liyisquir jutsayquicunata gamcunaman manarä cachamurnam
dejayänayquipämi. Tsay cartata liyirir willargä gamcuna cäsucog alli criyicog
jutsayquicunapita cayangayquitaga. Tsaynö nir rasun
yarpachacuyänayquipä cagta musyar cagllatam parlapargä. Y ningänöllam
nogapis llaquicurgämi.ॹe 9ॸTsaynö llapanpis cashga. 15ॸTsaymi Tito mana
captinpis jutsayquicunata gongayäshuyta puëdintsu payta alläpa
jagiriyangayquitam cananga cushicü. respitar chasquiyangayquipita. 16ॸTsaynö
Tsaynö carnam gamcunaga Tayta Dios cayangayquita feyupam cushicü.
munangannöna cawaycäyanqui, tsay Gamcuna Tayta Dios munangannö
cartacamungäwan yarpachacatsishga cawayniquicunawanga yäracuypänam
captïpis. 10ॸJutsancunapita llaquicurnin cayanqui.
mana alli ruraynincunata jagirir Tayta
Diospa perdonninta mañacogcunam Ofrenda goriypä Pablo ningan

8
salvaciontaga tariyan. Waquin 1ॸWaugicuna panicuna,
runacunaga llaquicuychö carpis manam willariyäshayqui Macedonia
Tayta Diospa perdonninta provinciachö criyicog mayintsiccuna alli
mañacuyantsu. Allau tsaynö cayman chäyänanpä Diosnintsic
cayanganpitam inƿernuman yanapanganta. 2ॸPaycunaga imayca
aywayanga. ñacay vïdata päsaycarmi Diosnintsic
11ॸGamcunaga mana alli yanapaptin cushishga cawacuyan. Aja
rurayniquicunata jagirir ¡ima cawaychö caycarpis cuyapäcog
shumagnam Diosnintsic munangannö caynincunawanmi ofrendata goriyashga
cawaycäyanqui! Y nircur noga Jerusalenchö criyicog mayintsiccuna
watucagniquicuna yapay shamunäpäpis muchuyta päsagcunata yanaparnin.
shuyacaycäyämanquim. Nircur conträ 3ॸNoga musyämi alli caynincunawan

sharcog runacunatapis goyänanpä cagpita mas masta ofrendata


michäyarguyquish llutancunata parlar goyanganta. 4ॸPaycuna goriyänanpä
mana puriyänanpä. Tsaynö nogacuna mana nicäyaptïmi gorisquir
cayangayquita musyar noga cushicümi. rugacayämashga tsay ofrendata

e॰7.8 Tituwan apatsingan cartachöga Corintuchö criyicogcuna llutan ruraynincunata mana


dejayaptinmi Pablo pasaypa gayapaycurgan. Tsay cag cartanga Mushog Testamentuchö
manam gellgarantsu.
381 2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ8

Jerusalenchö criyicogcunapä watapitanash yarpäyänä cayanqui.


apapäyänäpä. 5ॸTsaynö cayänanpä Tsaynö shumag goriycäyangayquita
cagtaga manam ni ichicllapis manam ushayarguyquirätsu. 11ॸTsaymi
yarpäcuyargätsu. Puntataga llapan canan capuyäshungayquiman gorir
shonguncunawanmi Diosnintsicman ushayänayqui mas puntacunatapis
criyicuyashga. Y nircurnam nogacuna cushicushga goriyangayquinölla.
yachatsiyangäcunata chasquicuyashga 12ॸDiosnintsicga munan pipis

Tayta Dios munangannö cawayänanpä. capungallantapis cushishga


6ॸCananga gamcunamanpis Titutam garaycunantam. Payga musyaycanmi
cachayämü puntata ofrendata gorir pipa capamangantsicta o pipa mana
gallanganta gorïshiyäshunayquipä. capamangantsictapis.
7ॸGamcunata Diosnintsicmi 13,14ॸGamcuna tsay ofrendata

imaycachöpis yanapayäshunqui garaycuyangayquiwan manam ima


Jesucristuman criyicuyniquicunachö, nisidämanpis alläpa chäyanquitsu.
paypä willacuyniquicunachö, Gamcunapa capuyäshuptiquim
yachatsingäcunata muchogcunata garaycuyänayquita
chasquicuyniquicunachö, imatapis alli munä. Tsaynöllam gamcunatapis
rurayniquicunachö, y cuyacog faltapacuyangayqui öra paycunana
cayniquicunachö. Tsaynö imaycachöpis yanaparcuyäshunqui. Tsaynö
Tayta Dios yanapaycäyäshuptiquega yanapanacur cawarga manam
gamcunapis ari caridäta ruracur llapantsicpis ima nisidächöpis
Jerusalenchö pobri criyicog cashuntsu. 15ॸTayta Diospa palabran
mayintsiccunata Macedonia gellgaranganchö unay Israel runacunapä
criyicogcunapitapis masrä ninganta yarpäyay:
yanapaycuyay.
8ॸTsaynöga nimü manam “Atscata goregcunapis manam
“Imaycanöpapis ofrendata goriyay” sobrapacuyargantsu, ni wallca
nirtsu, sinöga Macedonia criyicogcuna goregcunapis manam
alli cayninwan goriyangannö mallagäyargantsu” nir.ॹf
gamcunapis goriyänayquipä cagta
musyarmi. Tsaynö tsay ofrendata gorir
apatsiyaptiquim cuyapäcog cayangayqui Tito ishcag waugicunawan
maytsaymanpis musyacanga. 9ॸGamcuna Corinto marcaman aywayänanpä
musyayangayquinöpis Señornintsic Pablo ningan
Jesucristupis cuyapäcog cayninwanmi 16,17ॸWaugicuna panicuna, noga

wanucuyman chargan. Payga gamcunapä yarparangänöllam Titupis


imaycawan munayyog caycarmi mana gongaypa yarparaycäyäshunqui.
ciëluchö alli cawayninta jagisquir Payta watucayäshog shamunanpä niptï
cruzchö wanurgan gloriachö nogantsic feyupam cushicurgan quiquinpis
paywan cawanantsicpä. gamcunawan tincuyta munar. Tsaytam
10ॸWaugicuna panicuna, gamcunaga Diosnintsicta agradesicü Titupa
ofrendata goriyänayquipä cagta ganyan shongunta yapay shamunanpä

f॰8.15 Exodo 16.18. Unay Israel runacuna tsunyagcunata aywarmi ciëlupita unyamog micuyta
micur aywayargan. Tsaypita masta musyanayquipä liyinqui Exodo 16.11-18.
2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ8ٍॷ9 382

yataycunganpita. 18ॸTitutaga parlargö gamcuna ganyan watapitana


wallquitsimü juc criyicog mayintsic Jerusalenchö criyicog waugintsiccunapä
waugitam. Tsay waugitaga ofrendata goriyta yarpäyangayquita.
Jesucristuman maytsaychö criyicog Tsaynö alli carnin yanapacuyta
mayintsiccuna feyupam respitayan yarpäyangayquiwanmi cay
paypis alli yachatsicog canganpita. Macedoniachö waugintsiccunatapis
19ॸTsaynö captinmi Macedoniachö masrä yanapacuyta
criyicog mayintsiccuna payta yarpätsipäyarguyqui. 3ॸTsay ofrendata
acrayashga tsay ofrenda goricag gellëta gorir gallayangayquita musyarnam
nogantin Jerusalenman apayänäpä. quimsan waugintsiccunata cachaycämü.
Tsay ofrendata Jerusalenman Manacagpätä shamuycäyanman.
chaycatsiyaptï criyicog mayintsiccuna Paycunata willargömi listu shuyacur
chasquirmi cushicurnin Señor caycäyangayquita. 4ॸCay Macedoniapita
Jesucristuta alabayanga. 20,21ॸTayta Dios juc ishcay waugicunawan shamurtä
musyanmi mana yatapacog cangäta. tariycäyäman manarä imatapis ruragta.
Tsaynö caycaptinpis runacuna Tsaynö manarä listapacushgata tariptï
rimayämänanta mana munarmi nogam pengacuypä cashä. 5ॸTsaycunata
goriyangayquita conformi shumag yarpachacusquirmi cachamü
entregayangäta runacuna waugintsiccunata, tsay aunicuyangayqui
musyayänanpä waugicunawan ofrendata gorïshiyäshur cayänanpä.
apayäshä. Tsaynöpam musyacanga mana
22ॸTsay cachamungä waugicunatawan sientiraycar ofrendata goriyangayqui.
juc mas waugitapis yanapagnincunapä
cachaycämümi. Payga llänu shonguyog Llapan shonguncunawan ofrendata
jucläya alli runam. Y cushishgam garacuyänanpä Pablo yätsingan
caycan shamuptin payta shumag 6ॸWaugicuna panicuna, cay ningäta

chasquicuyänayquipä cagta musyar. yarparäyanqui. Juc murucog runa


23ॸTsaychö pipis Titupä pï cangantapis wallcallata murucurga wallcallatam pallan,
tapuyäshuptiqui niyanqui: “Payga y atscata murucurga lasagtam pallan.
Pabluwan Señor Jesucristupa alli 7ॸTsaymi shumag tantiyacusquir

willacuyninta yachatsicur puregmi. yarpayniquicunapita caridätaga


Tsaynöllam ishcay cag waugicunapis garacuyanqui llapan voluntäwan. Ama
Macedoniachö criyicogcunapa garacuyanquitsu cuyapaycarga.
cachancuna cayan” nirnin. 24ॸTsay Diosnintsicga imaycachöpis yanapan
shamog waugicunata shumag llapan shongunwan garacogcunatam.
chasquicuyanqui imaypis cuyacog 8ॸTsaynö captinga Diosnintsic imaycachöpis

cayangayquinö. Gamcunapäga noga yanapayäshunqui mana faltapacogtam.


imaypis tsaynö alli cayangayquita Tsaynöpaga imaycayquicunapis
parlargömi. capuyäshunquim waquincunatapis masrä

9
1ॸTsay criyicog waugintsiccunata yanapayänayquipä. 9ॸDiospa
yanapar ofrendata goriyänayquipä palabranchömi unay profëta caynö
cagtaga manam yarpätsimünatsu cay gellgargan:
cartächö. 2ॸNoga musyämi gamcuna alli
carnin cuyapäcog cayangayquita. “Pobricunata llapan shongunwan
Tsaymi Macedonia provincia quinranpis garaycog cagtaga, imayyagpis
383 2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ9ٍॷ10

cushishgalla cawacunanpämi rugamü nogapa conträ parlagcunata


Diosnintsic yanapan” nir. manarä chämungäyag garguyänayquipä.
3ॸLluta runalla carpis manam llutan
10ॸTsay ningannöllam imaycaläya yachatsicogcunanötsu llutancunata
murucuyta wayutseg Tayta Dios rurar purï. 4ॸTsaynö canäpa rantinga
yanapayäshunqui pitapis maytapis alli Diosnintsic munangannö cawarmi Señor
cayniquicunawan yanapayänayquipä. Jesucristupa alli willacuyninta
11,12ॸTsaynö alli car yanapacog yachatsicü. Tsaymi runacuna tantiyacur
cayaptiquim mana imapis Señor Jesucristuman criyicuyan. 5ॸLlutan
faltäyäshunquitsu juccunatapis yachatsicogcunaga Tayta Diosman
garaycuyänayquipä. shumag criyicuyänantam pantatsiyan.
Tsaymi Jerusalenchö waugintsiccuna Nogaga Diosnintsic yanapamaptin
tsay ofrenda apatsiyangayquita chasquir yachatsicü runacuna llapan
cushicuypita Diosnintsicta yarpaynincunachö, ruraynincunachö
agradesicuyanga, y ima nisidächöpis Señor Jesucristo munangannölla
cayangatsu. 13ॸTsaynöpam Tayta Diosta cayänanpämi. 6ॸGamcunata cäsucog
alabayanga alli cayniquicunawan cayta shumag yachascäratsir listum
yanapacog cayangayquipita. Y caycä llutan yachatsicogcunata
cushicuyangam Jesucristupa alli gayapänäpä y gargunäpä.
willacuyninta cäsucuyangayquita. 7ॸGamcunaga pï imanö
14ॸTsaynö rurayänayquipä Diosnintsic yachatsiyäshungayquitapis lluta mana
yanapayäshungayquipita cushicurmi cuentata gocuypam
gamcunapä mañacuyanga. chasquiycäyanquilla. Tsaynö
15ॸPayga cuyapäcog cayninwanmi cayänayquipa rantinga
nogantsic raycur japallan cuyay tsurinta tantiyacuyanquimanmi Señor
cachamurgan wanuyninwan Jesucristupa alli willacuyninta willacog
salvaycamänapä. Tsaynö canganpita rasunpa apostolnin cangällatapis.
Tayta Diostaga manam imanöpa 8ॸTsaynö niptï waquinniquicuna pagtä

agradesicuytapis puëdintsictsu. itsanga yarpaycäyanquiman noga


puëdeg tupaycangäta. Tsaynö
Pablo apostol cayninta llutannöpa nogapä yarpäyaptiquipis
respitatsicungan Señor Jesucristum poderninta nogaman

10
1ॸSeñor
Jesucristo cuyacog churamushga gamcunata cada junag
cangannömi nogapis alli mas yanapaptï pay munangannö
caynïwan nimü conträcunata mana cawayänayquipä. Noga
cäsuyänayquipä. Gamcunachö juc yachatsicuynïtaga manam ni imaypis
ishcay contramagnïcuna niyäman: pengacushätsu. 9ॸNoga manam munätsu
“Pabloga nogantsicwan carnin mantsa yarpäyangayquinö
mantsallam yachatsicun. Peru cartacamungäcunawan mantsarïtsiyta.
jucläcunapitaga puëdeg 10ॸTsaynö yarpar waquinniquicunaga

tupämarnintsicrämi cartacamantsic” nir. niyämanqui: “Pabloga


2ॸTsaynö niypärätsu manam cashä cartancunallachömi puëdeg
chaycamurga. Tsay llutan tupämantsic. Peru ñöpantsicchöga
yachatsicogcuna rimaycäyämaptin manam shumag parlaytapis puëdintsu,
ajäparninmi pengacatsishä. Tsaymi ni allillaga yachatsicunpistsu” nirmi.
2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ10ٍॷ11 384

11ॸTsay parlagcuna shumag


tantiyacuyätsun noga cartäwanpis ni Pablo apostol
quiquïpis chaycamur mana mantsariypa tucogcunanötsu cangan

11
yachatsinäpä cagta. 1ॸCay parlapangäcunata shumag
12ॸNogaga manam iwalätsu tsay tantiyaycayämay. Ama mana
quiquincunalla alläpa alli cayanganta wiyacog runacunanöga caycuyaytsu.
alabacogcunawan. Paycunaga “Tayta “Pabloga shimin pashtanganmanmi
Diosta nogantsicmi masnin cagga parlacun” nicäyämarpis wiyaycayämay
sirvintsic” nirmi alli rurag tucuyan. cay shongüchö yarpangäcunata
Tsaynö nirpis manam Tayta Dios willapärinäpä. 2ॸNoga feyupam
munanganmanga cawayantsu. ¡Allau yarpachacü Señor Jesucristullaman
tsaynö alabacogcuna! 13ॸNogaga manam criyicuyänayquita munar. Noga
alabacütsu imatapis manacagcunataga, Jesucristupa alli willacuyninta
sinöga quiquin Tayta Diosmi apostol willapaptïmi gamcuna tsay willacuyta
canäpä churamashga. Tsaymi may chasquicuyargayqui. Tsaynam
marcaman charpis paypa Jesucristullamanna yarparäyänayqui juc
willacuynillanta willacuycä. Paymi jipash jövinwan reginacuycur parlashga
munashga gamcunachöpis alli car payllapäna yarparagnö. 3ॸPeru
willacuyninta yachatsicunäta. 14ॸNoga imallatam mas llaquicuycöga, unay
Tayta Dios mandamaptin pipis manarä Evata culebra tucuycur Satanas
Señor Jesucristupa alli willacuyninta engañangannöpis tsay apostol
yachatsiyäshog chäyämuptinmi tucogcuna engañayäshunayquipä
gamcunachö willacurgä. 15ॸTsaynö punta cagtam. Paycunaga yarpayniquicunata
puntata willacog canäpä Tayta Dios llutanman ticratsirmi Señor Jesucristuta
churamashga captinmi payman masrä manana cäsutsiyäshunquinatsu.
yäracuyänayquipä shumag yachatsicü. 4ॸGamcunaga ras criyiratsiy carmi
16ॸYachatsingäcunata shumag Jesucristuman criyicur cacuyaptiqui
chasquicuyänanpämi maytsaypapis llutancunata parlapäyäshuptiquipis
aywashä Jesucristupa alli willacuyninta chasquiycäyanquilla. Tsay
musyatsicur. Peru itsanga pipis mana criyitsicogcuna manacagcunata
changan marcacunapam aywashä. willacuyaptin “Allim” niyanquilla,
Juccuna willacuyangan Espiritu Santuta chasquicushgana
marcacunamanga manam jaticäshätsu caycarpis. Tsaypis noga shumag
“Nogam tsay marcacunachöpis yachaycätsiptï salvacionta mana
yachatsicurgä” nir mana alabacunäpä. tariyänayquipä cag yachatsicuymanran
17ॸTayta Diospa palabran masga criyiycäyanqui.
gellgaranganchöpis ninmi: “Pipis 5ॸTsay llutan yachatsicogcunataga noga

quiquinpa ruraynincunapita manam imapäpis cuentätsu, nogapita


alabacunanpa rantinga Diosnintsicpa mas musyag tucuyaptinpis. 6ॸGamcunapä
ruraynincunata alabarga alabatsun” nir. waquin yachatsiyäshogcunanö alli
18ॸJuc runa quiquillanman yäracur runa parlayta mana puëdirpis nogaga
tucunganga manam imapäpis välintsu. yachatsicurgö Señor Jesucristupa
Peru väleg cagga Diosnintsic ƿsyu willacuynintaga rasun cagllatam.
ƿnalchö “Gamga alli rurag runam Tsaytaga gamcuna musyayarguyqui
carguyqui” ninganmi. imayca ruraynïcunatapis ricashga carmi.
385 2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ11

7ॸNogaga Jesucristupa willacuyninta tucogcuna ƿsyu ƿnalchömi Tayta


yachatsicurgö gamcunata imatapis Diospa castïgunwan mana alli
mana mañaypam. Diosnintsic ruraynincunapita musyacäyanga.
munangannö cayänayquita munarmi
quiquï aru-arurcur yachatsicurgö. Apostol cayninchö Pablupa
¿Tsaynö mana mañaypa ñacacuynin cangan
yachatsicungäcu gamcunapäga mana 16,17ॸGamcuna musyayanquim noga

alli cashga? 8ॸGamcunata yachatsiptï quiquïpä ricog mana parlacog cangäta.


gastüpäga waquin marcacunapita Tsaynö captinpis cananga
waugintsiccunam apatsiyämargan. wiyarcayämayrä cay nimungäcunata.
9,10ॸGamcunachö caycar Itsanga ama yarpäyanquitsu löcucunanö
yarpachacatsiyta mana munarmi o Tayta Diosta mana cäsucogcunanö
imatapis mañargätsu. Jinay püru lluta nicämungäta. 18ॸWaquincuna
captïpis Macedonia provinciapita manacagcunata alabapäyäshuptiquipis
waugicunam apayämurgan gamcunaga chasquiycäyanquillam. Mä,
miñishtingäcunapäga. Tsay ningäcuna canan wiyarcayämay noga rasun
rasunpaypa cangantaga Señornintsic cagllata ningäta. 19ॸGamcuna tsayläya
musyaycanmi. Manam pipis nogapäga musyag tucog caycarmi imatapis mana
niyämanmantsu tsay Corintuchö ni mayagcunanö tsay llutan
waquin marcacunachöpis: “Gellë yachatsicogcunata chasquipaycäyanqui.
raycullarmi Pabloga yachatsicun” nirga. 20ॸGamcunataga manam imapis

Tsaynö niyämänayquita mana munarmi gocuyäshunquitsu tsay llutan


gamcunataga imaypis yachatsicogcuna munayninchö
mañayäshayquitsu. catsiyäshuptiquipis ni gellëniquicunata
11ॸTsaynö nimuptï gamcuna ama sacyayäshuptiquipis. Y tsaynö caycarmi
yarpäyanquitsu noga mana cuyangäta. mana välegpä cuentayäshunquipis.
¡Tayta Diosga musyanmi gamcunata Paycunaga alabacurmi
rasunpaypa cuyangäta! 12ॸTsay burlacuyäshunqui. 21ॸImaläya chucru
yachatsingänöllam imaypis shongunatä caycuyanqui, tsayläya mana
yachatsicuycäshä imatapis mana alli ricaycäyäshuptiqui
mañaypa, llutan yachatsicogcunata cäsuycuyänayquipä. Tsaynö
mana chasquiyänayquipä. cayangayquega manam nogallätaga
13ॸTsay yachatsicog tucogcunaga ichicllapis gustacallämantsu.
manam rasunpa yachatsicogtsu cayan. Tsay llutan yachatsicogcuna imayca
“Jesucristupa apostolninmi cayä” ruraynincunapä alabapäyäshuptiqui
nipayllapam runacunata engañayan. chasquiycäyanquilla. Tsaynö captin
Tsaynöpis criyitsicuyta yacharmi nogapis llapan ruraynïcunapitam
rasunpa apostol cayangantarä nirayämushayqui. 22ॸPaycuna nicachäyan:
parlaycuyan. 14ॸImaypitapis musyaymi “Diosnintsic acrangan Israel nacionpitam
Satanas alli tucur engañacog canganga. cayä, Israelcunapa idiöman *hebreutam
15ॸTsaymi paycunapis Satanaspa parlayä, y unay *Abraham castallam
mandunchö car alli tucurnin cayä” nirnin. Nogapis paycunanöllam
puriycäyan. Tsaynö carmi paycunaga cäga. 23ॸPaycunaga alabacuyan: “Señor
criyitsicur niyan: “Jesucristupa Jesucristupa sirvegninmi cayä” nirmi.
apostolninmi cayä” nir. Tsay apostol Paycunanö alabacuycangäta
2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ11ٍॷ12 386

yarpäyänayquita mana munaycarpis imaycachöpis yanapamangantam.


canan willapäriyäshayqui Señor 31ॸPayga musyaycanmi imayca

Jesucristupa sirvegnin caynïchö imanö päsamangancunata y noga mana


ñacangäta. Paypa alli willacuyninta llullacog cangäta. Señor Jesucristuta
willacur purir atsca cutim cachamog Tayta Dios alabashga
carcelcunachöpis wichgarargö. Magacar caycullätsun imaypis.
ushashgapis cargö. Ayca cutim geshpirgö 32ॸJesucristuman criyicur gallangä

wanutsiyämänanpä cagpitapis. Damasco marcachöpis rey Aretispa


Paycunaga ¿noganötsurä päsayashga gobernadornin soldäducunata
imayca ñacaycunata? 24ॸIsrael mandargan tsay marcapita
runacunapa autoridänincunapis pitsga yargaycämogta prësuyämänanpämi.
cutim tsariycayämarnin quimsa chunca 33ॸPeru Diosnintsic imaypis

isgun (39) cuti astayämargan. yanapamarmi amïgücuna altu


25ॸTsaynöllam *Roma soldäducunapis tapyalpita canastaman wiñarcur
quimsa cuti wiruyämargan. Nircur atscag cacharpayämänanpä permitirgan.
runacunam samgar gaticachäyämargan Tsaynöpam maquincunapitana
wanutsiyämayta munar. *Büquiwan geshpirgä.
lamarpa viajangäcunachöpis quimsa
cutim jundicäyargä. Tsaymi juc cuti cag Pabluta Tayta Dios ciëluman
jundicaychöga juc pagas, juc junag apanganta willacungan
cayargä lamar chöpinchö. 26ॸNogaga
12
1ॸTsay imaycata
Señor Jesucristupa apostolnin car parlapangäcunapä “Pablo
resguchömi purirgö jatusag alabacun” niyämänayqui captinpis
mayucunapapis, ladroncunapitapis, canan willapäriyäshayqui Señornintsic
marca mayïcunapitapis, y juclä Jesucristo ricatsimangancunatarä.
runacunapitapis. Tsaynömi resguchö 2ॸPaymi poderninwan ciëlupa wap

cargö may marcaman aywarpis, apascamargan. Tsay päsanganga juc


tsunyagcunata lamarcunata purirpis, y chunca chuscu (14) watanam. Itsanga
criyicog tucogcunapitapis. 27ॸImaycaläya manam tantiyätsu aywargäga quiquï
ñacaycunata päsarmi purirgö cuerpuntintsurä o almallätsurä.
yachatsicur, punuytapis mana tarir, Tsaytaga Tayta Diosllam musyan.
mallagayta yacunayta päsar. Örataga 3,4ॸTsaynö captinpis nogaga rasunpam

mallagllapis cargömi. Röpaynagpis musyä gloriaman Tayta Dios


alaycunachöpis ñacargömi. chätsimangantaga. Tsaychömi wiyargä
28ॸImaycachö ñacayta päsar noga y ricargä imaypis mana mayangä
imanömi cada junagpis yarpachacuycü imaycaläya mushog novedäcunata.
Señor Jesucristuman criyicogcunapä, Tsaychö ricamungäta manam imanöpa
yachatsicuyta paycunaman chätsishga parlaytapis puëdïtsu. 5ॸNogaga manam
car. 29ॸCriyicogcuna ñacayaptin noga alabacütsu Diosnintsicpa lädunman
paycunapä imanömi llaquicur chashga car wiyangäcunata y
yarpachacuycü. Llutan ruragcuna pitapis ricangäcunata, sinöga parlä Diosnintsic
jutsaman ishquitsiyaptin alläpam poderösu cayninwan cay caway vïdächö
yarpachacuycü. yanapamangantam. 6ॸNoga gloriaman
30ॸImatapis alabacunäpa rantinga char ricangäcunallata manam alläpa
imaypis parläman Diosnintsic parlätsu, rasun caglla caycaptinpis.
387 2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ12

Tsaycunallata parlaptï runacuna alläpa musyayarguyqui rasunpa Diosnintsicpa


yachag cangäta niyämänanta manam apostolnin cangätaga. 13ॸWaquin
munätsu, sinöga munä cawaynïchöpis criyicog mayintsiccunachöpis
imanö cangäta ricayämänantam. rurangänöllam gamcunachöpis imaycata
7ॸCiëluchö imaycata ricangäcunapita rurargö. Itsanga imayquicunatapis
parlar mana yachag tucunäpämi, Tayta manam mañacurgötsu. ¡Tsaynö
Dios cay ñacatsicog geshyata nogaman cangäpitam ëllu gamcuna llutannöpa
churamushga. Tsay geshyaga cay entëru yarpäyanqui!
cuerpüta casha tucshegnömi 14ॸCananwan quimsa cutina

nanatsiman. Tsay geshyata Tayta Dios watucagniquicuna shamunäpäpis


nogaman churamushga captinpis listunam caycä. Tsaychö shamurpis
Satanasga llutancunata yarpänätam manam gellëniquicunata
munashga. 8ॸTsaycunapita mañacuyäshayquitsu. Manam
llaquicuyllachö canäpa rantinmi imayquicunapis
Señornintsicta quimsa cuti rugacurgö capuyäshungayquimantsu shamushä,
jampiycamänanpä. 9ॸTsaynö sinöga shamushä gamcunaman
rugacuptïpis Tayta Dios manam yachatsicuynïwan yanapagniquicunam.
alliycatsimashgatsu. Peru Musyangantsicnöpis papäninmi
parlapämarganmi itsanga caynö nir: wamrancunataga imayca
“Cuyarniqui manam gongashayquitsu. faltancunatapis camaripan, manam
Ñacaychö captiquipis yanapaptïmi wamrancunatsu papänincunata imatapis
runacuna tantiyacuyanga nogaman camaripan. 15ॸTsaynöllam noga
criyicayämunanpä”. Tsaynö nimashga gamcunata imaycachöpis
captinmi imayca ñacaychöpis cushishga yanapayäshayqui Señor Jesucristuman
willacuyninta willacuycä pipis maypis shumag criyicuyänayquipä. Tsaynö
Señor Jesucristuman criyicuyänanpä. yanapaycaptïpis gamcunaga manachä
10ॸTsaymi ari imayca ñacaycuna cäsuycayämanquitsu.
päsamaptinpis, geshyarpis, runa 16ॸTsaynö carmi waquinniquicunaga

ashllimaptinpis, willacuyninta niyanqui: “Pablo manam imatapis


willacungäpita runacuna mañamarguntsictsu yachatsimarnintsic.
chiquiyämaptinpis, llaquicütsu Señor Peru tsaynölla caycarmi
Jesucristo mana dejaypa yanapamaptin. yachayninwanga sacyamarguntsic
gellënintsicta” nir. 17ॸ¿Imanirtä gamcuna
Corintuchö criyicogcunapä yarpäyanqui gellëniquicunata
Pablo llaquicungan sacyapangäta? ¿O yarpäyanqui
11ॸContramagnïcuna “Pabloga manam waugintsiccunata cachamur
rasunpa cagtatsu yachatsicun” paycunatawan sacyatsingätacu? 18ॸTituta
niyämaptin, ¿imanirtä favornï juc mas regishga waugitawan
parlayarguyquitsu? Nogapa favornï cachamuptï ¿sacyayäshurgayquicu
parlayaptiquega manam imayquicunatapis? Gamcuna
gellgamümantsu cargan alabacognöpis. musyayanquim Tituwan noga tsaynö
Tayta Dios yanapamaptin nogaga mana cayangäta.
imaypis rasun cagllatam yachatsicurgö. 19ॸTsaynöga nirï, cuyay waugicuna
12ॸY tsaynömi imayca milagrucunatapis panicuna, manam noga Jesucristupa
rurargö. Tsaynöpam gamcuna willacognin cangäta musyatsillartsu,
2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ12ٍॷ13 388

sinöga cada junagpis Diosnintsicman munaycäyaptiquega shamurmi


mañacur Señor Jesucristullaman musyatsiyäshayqui rasunpa apostolnin
yäracuyänayquipämi. 20ॸMasga cangäta. Tsaychö gayapaptïmi
yarpachacü gamcunaman chaycamur jutsancunata mana dejagcuna
llutan ruraycunachö caycagta tarirnin pengacushga cayanga. 4ॸRunacuna
llaquicunäpä cagtam. Ojalä allilla Jesucristupä lluta runalla canganta
portacur caycäyanquiman mana yarpaycäyaptinmi wanunganpita Tayta
chiquinacur, mana rimanacur, mana Dios poderninwan cawatsimushga.
pelyar, cuentuta mana ruranacur. Runa Tsaynö lluta runallapä nogatapis
tucur llutancunata ruraycagtatä cuentaycäyämaptiquim Señor
tariycäman yapay watucagniquicuna Jesucristupa apostolnin cangäta
shamur. 21ॸTsaynöta tarirninmi itsanga musyayänayquipä llutan ruragcunata
Tayta Diospa ricananchö pasaypa gayapäshä.
pengacushä. Imanörä llaquicushä 5ॸQuiquiquicuna shumag tantiyacur

jutsayquicunata mana dejaypa cuentata gocuyay. ¿Rasunpaypacush


cacuyaptiqui, mana pengacuypa Señor Jesucristuman criyicuyanqui o
warmipis ollgupis ashmacunanö manacush? ¿Señornintsicwan alli
cacuyaptiqui, y imaycaläya lluta cawayangayquita tantiyacuyanquicu?
cawaycunachö cacuyaptiqui. ¿O janan shongullacu criyicuyanquipis?
6ॸShumag cuentata gocurga
Cartapa ushananchö Pablupa mayayanquimannam Señor Jesucristupa
yätsicuynin apostolnin car rurangäcunata y

13
1ॸCananwanga quimsa cutinam yachatsingäcunata.
watucayämushayqui. Yarpäyay 7-9ॸContramagcunaga niyäman: “Canan

Tayta Diospa palabran caynö ninganta: Pablo shamur mä, jutsallachö cacog
“Pipis castigacänanpäga ishcag o runacunata imananäshi. Tsaychö mana
quimsag runacunaran shimpiyanman. gayapaptinmi musyashun imapäpis
Tsaynöparan ima castïgumanpis mana väleg canganta” nir. Tsaynö
yaycunman” nir.ॹg 2ॸTsay ningantam paycuna niyämaptinpis jutsa
gamcuna tantiyacuyänayqui. Noga ruraynincunata jagirir alli cawaychöna
ishcay cag watucagniquicuna cawacuyaptinga ¡imanirnarächi pitapis
shamuyllächönam nirgä jutsayquicunata gayapäman! Runacuna tsaynö llutanta
jagiriyänayquipä. Cananpis carullachörä yarpäyaptinpis noga masga cushicushä
caycar llapan jutsa ruragcunatam nimü. watucagniquicuna shamur Tayta Dios
Tsaymi yapay watucagniquicuna munangannö cawagta tarirninmi.
shamur jutsallachörä tarirninga Tsaymi gamcunapä Tayta Diosman
llapayqui mana wiyacogcunata mañacamü pay munangannö allita
gayapaypana tantiyatsiyäshayqui. rurarna cawacuyänayquipä.
3ॸYäqui gamcuna Jesucristupa 10ॸCay cartataga gellgamü llutan

poderninta nogachö ricayta ruraycunallachörä caycagta tarir

g॰13.1 Deuteronomio 19.15. Pablo cawanan witsanga caynömi tantiyayargan


Deuteronomiuchö cay versïculuta: Runacuna mana alli rurayninpita castigacäyänanpäga juc o
ishcay cuti anyayag tsay mana alli rurayninta dejariyänanpä. Quimsachöga
castigacäyagnam.
389 2æϘѠʊͮҽʊϘґॷ13

gayapayta mana munarmi. Tsaynö cawacuychöna cayaptiquega


Gayapänätaräga ama permiticuyaytsu. Tayta Diosmi cuyapäyäshur imaypis
Tayta Diospa apostolnin carpis manam yanapayäshunqui.
gamcunata gayapaycayllataga munätsu, 12ॸLlapayquipis macallanacuyay

sinöga shumag yätsipar tantiyatsiytam goricäyangayquicunachö. Cay


munä. marcapita llapancunam
Jesucristuman criyicogcuna
Cartapa ushanan saludayämushunqui.
11ॸCuyay waugicuna panicuna, allina 13ॸSeñor Jesucristo, Tayta Dios, y

cawacuyänayquipä willacuynïta Espiritu Santo cuyapäcog cayninwan


chasquicuyay. Juc yarpayllachö llapayquita yanapaycuyäshuy shumag
llapayquipis cayay. Yätsimungäcunata cuyanacur cawacuyänayquipä. [Tsaynö
cäsucur shumag cawayay cuyanacur. catsun.]
GALATAS
Galacia provinciachö criyicogcunaman
apostol Pablo cartacungan
Galacia provinciapa marcancunachö Jesucristupa alli willacuyninta Pablo
willacuptinmi runacuna Jesucristuman criyicuyargan. Tsaypitanam juclä
marcacunamanna aywargan willacunanpä.
Tsayyagnam Israelpita llutan yachatsicogcuna Galaciachö criyicogcunaman
chäyargan Pabluta imapäpis mana cuentarnin. Tsaynö carnam paycuna niyargan:
“Pabloga manam apostoltsu Jesucristupa willacuyninta yachatsicunanpäga” nir.
Nircurmi niyargan Jerusalen apostolcuna yachatsicuyangannö Pablo mana
yachatsicunganta. Tsaymi cay cartachö Pablo tantiyatsin llutancunata yarpar tsay
runacuna nicäyanganta (1.11-pita 2.21-yag).
Tsay llutan yachatsicog chagcunaga caynöpis niyarganmi: “Gamcuna Jesucristuta
chasquicurpis salvacuyänayquipäga Moises gellgangan leycunatarämi
cumpliyänayqui” nirnin. Tsaynö nir yachatsinganta musyarmi Pablo cay cartachö
tantiyatsirgan tsay leycunaga Tayta Diospita captinpis Jesucristo chämunganyaglla
välinganta. Tsaynömi tantiyatsirgan Jesucristuman criyicog cagcunaga Moises
gellgangan leycunatarä mana cumplirpis salvashgana cayanganta (3.1-pita
5.12-yag).
Moises gellgangan leycunata mana cumpliyaptinpis Pabloga manam munargantsu
criyicog mayincuna jutsachö cawayänanta. Tsaymi Espiritu Santupa
munayninchöna cawayänanpä cagtapis yachatsirgan (5.13-pita 6.10-yag).

saludayämushunquim. 3ॸTayta
Pablupa saludacuynin Diosllantsic y Señornintsic Jesucristo

1
1ॸGalacia provinciachö criyicog cuyapäcog cayninwan yanapaycuyäshuy
mayicuna: pay munangannö cushishga
Noga Pablum cay cartata gamcunaman cawayänayquipä. 4ॸSeñorllantsic
cartacamü. *Apostol canäpäga manam Jesucristo Tayta Dios munangannömi
runacunatsu churayämashga, sinöga cruzchö wanushga jutsa
quiquin Señornintsic Jesucristum y payta ruraynintsiccunapita Tayta Dios
cawaritsimog Tayta Diosmi perdonamänantsicpä y llutan
churamashga. ruraycunapita jipimänantsicpä. 5ॸTsaynö
2ॸCaychö caycag criyicog perdonamangantsicpita Tayta Dios
mayintsiccunapis gamcunata imayyagpis alabashga caycullätsun.

390
391 Ǿk̞kҽkґॷ1

munangantatsu yachatsicü, sinöga Tayta


Galaciachö criyicogcuna llutan Dios munangancunallatam.
yachatsicuyta chasquipäyangan Runacunapita alabashga cayta munallar
6ॸManam imanö yarpachacuytapis yachatsicurga manam Tayta Diospa
noga tarïtsu Señor Jesucristuman willacogninga cämantsu.
criyicushga caycarrä gamcuna juc
yachatsicuycunatana Apostolnin cananpä Pabluta
chasquiycäyangayquita. Jesucristupa Jesucristo churangan
willacuyninta yachatsiptï gamcunaga 11ॸWaugicuna panicuna, shumag
musyayarguyquim Jesucristo cruzchö tantiyacuyay. Runacuna salvacionta
wanunganpita Tayta Dios tariyänanpä willacungäcuna manam
jutsantsiccunata perdonamangantsicta. runacunapa yarpayllantsu. 12ॸNoga tsay
Tsayta musyaycarga ¿imanirtä llutan willacuyta willacunäpäga manam
yachatsicuycunata chasquipäyarguyqui? pipistsu tantiyatsimashga, sinöga Señor
7ॸManam tsay juc yachatsicuycunata Jesucristum tantiyatsimashga.ॹa
yachacuyangayquiwantsu 13ॸGamcuna mayayarguyquim mas

jutsayquicunapita perdonashga puntata noga imanö cangätapis. Señor


cayanqui, sinöga Jesucristupa Jesucristuta manarä chasquicur nogapis
willacuyninta chasquicurmi. Tsaynö puntataga payman llapan
captinpis waquin runacunaga criyicogcunatam chiquicur gaticachag
llutancunata yachatsiyäshurmi cä. Tsaynö rurargä payman pipis mana
engañaycäyäshunqui noga criyicuyänan raycurmi. 14ॸNogaga unay
yachatsingäcunataga mana *Moises gellgangan llapan leycunata
cäsuyänayquipä. 8ॸGamcunata nogacuna cumplirgä, wiñay mayïcunapitapis mas
yachatsiyangäta mana cäsur allichö cayta yarparmi. Tsaynömi masrä
llutancunata pipis imayca costumbrïcunatapis ä
yachatsiyäshogcunaga inƿernuchömi patsaraycatseg cä.
castigacäyanga. Nogapis llutancunata 15ॸTsaynö cacur Señor Jesucristuta

yachatsicurga castigashgam cashä. imapäpis mana cuentar caycaptïpis


Tsaynöllam gloriapita shamur juc Tayta Diosga cuyapämar acramargan
*angelpis llutancunata yachatsicurga Jesucristupa alli willacuyninta willacur
inƿernuman wichgacanga. 9ॸGamcunata purinäpä. Tsaynö canäpä acramargan
yapaypis caynömi nimü: Pipis Señor manarä yuricuptïnam. 16ॸTsaynam
Jesucristupa willacuyninman quiquin Jesucristo yuripascamar
llutancunata yaparninga inƿernumanmi tantiyatsimashga alli willacuyninta
gaycucäyanga. mana *Israel runacunatapis
10ॸGamcunaga yarpäyanqui runacuna willacunäpä.
alabayämänan raycullar Jesucristupa Tsaynö willacunäpäga manam pitapis
willacuyninta yachatsicuycangätam. tapucurgärätsu. 17ॸY punta cag
Nogaga manam runacuna apostolcunawan parlagpis Jerusalenman

a॰1.12 Señor Jesucristum Pabluta tantiyatsirgan runacuna cuerpuncunata mana señalacurpis


y Israel runacuna waquin leycunata mana cumplirpis payta chasquicurga salvacuyänanpä
cagta (Efesios 3.2-6). Tsaycunataga manam pipistsu Pabluta tantiyatsirgan, sinöga quiquin
Señor Jesucristum. Cay patsachö Jesucristo yachatsingancunatam y rurangancunatam itsanga
waquin cag criyicogcuna Pabluta musyatsiyargan (1 Corintios 11.23-26 y 15.3-7).
Ǿk̞kҽkґॷ1ٍॷ2 392

manam aywargänatsu. Tsaypa rantinga paycunawan goricar tantiyatsirgä:


antis jinan öram aywacurgä Arabia “Maypa aywarpis mana Israel
nacionpa. Tsaypitanam yapay cutirgä runacunata willapä *cuerpuncunata
Damasco marcaman. 18ॸDamascuman mana señalacurpis Señor Jesucristuta
cutingäpita quimsa watatarämi chasquicogcuna salvacuyänanpä
Jerusalenpa aywargä Pedruwan cagtam” nir. Tsaynö tantiyatsirgä
parlanäpä. Nircur paywanga ishcay llutancunata yachatsicuycangäta
semänam cayargä. 19ॸTsaychö apostolcuna mana yarpäyänanpämi.
tincurgämi Señornintsic Jesucristupa Tsayta yarpäyaptinga willacungätapis
waugin Santiaguwanpis. Paycunapita runacuna imanöpanarächi
mastaga manam maygan chasquicuyanman. 3ॸTsaymi
apostolcunatapis regirgärätsu. 20ॸCay willacungäcunata tantiyatsiptï paycuna
nicangäcunataga Tayta Dios niyämargan allita ruraycangäta. Noga
musyaycanmi. ningänöllam paycunapis tantiyayänäna
21ॸTsaypitanam aywacurgä Siria y cuerpuncunata mana señalacuyaptinpis
Cilicia provinciacunapana.ॹb 22ॸJudea Jesucristuta chasquicogcuna
provinciachöॹc Señor Jesucristuman salvacuyänanpä cagta. Tsaynö
criyicogcunaga manarämi tantiyarnam Tito mana Israel runa
regiyämarganrätsu. 23ॸJesucristupa alli canganta musyaycarpis
willacuyninta willacur puriycangätam obligayargannatsu cuerpunta
itsanga mayayarganna. Tsaynö señalacunanpä.
mayarnam runacunaga parlayänä: 4ॸTito cuerpunta señalacunanpä o mana

“Jesucristuman criyicogcunata señalacunanpäpis goricäyangächö


gaticachag Pablupis cananga tantiyatsirgä waquin Israel runacuna
Jesucristupa willacuyninta willacurnash rimayaptinmi. Mana rimayaptinga
puriycan” nir. 24ॸTsaynö negta wiyarnam manam pipis parlanmantsu cargan Tito
Tayta Diosta agradesicuyargan noga imanö cacunanpä cagtapis. Tsay
Jesucristupa willacognin cayman rimagcunaga “Señor Jesucristumanmi
ticrangäta. criyicü” nicarpis manam rasunpaga
criyicuyantsu. Y nircurran niyanpis
Jerusalenchö apostolcuna Pabluta Moises gellgangan leycuna ningannö
chasquicuyangan llapan runacuna Israel runacunanö

2
1ॸTsaypitachunca chuscu (14) señalacuyänantarä. Tsaynömi niyan tsay
watacuna päsanganchöran leycunataga Israel runacunanö llapantarä
Jerusalenman yapay cutirgä cumpliyänanpä cagta. 5ॸTsaynö manacag
Bernabetawan Tituta pushacurcur. yachatsicogcunata nogacunaga manam
2ॸTsayman aywayargä Tayta Dios dejapäyargätsu munayanganman
cutiyänäpä revelamashga captinmi. yachatsicuyänanta. Nogacuna manam
Mana Israel runacunata imata munayätsu Señor Jesucristupa alli
willapangätapis Jerusalenchö willacuyninman pipis llutan yarpaycunata
apostolcuna mana musyayaptinmi yapa-yaparcur yachatsicunanta.

b॰1.21 Cilicia provinciachömi cargan Pablupa marcan Tarso (Hechos 9.30). Siria
provinciachönam cargan Antioquia marca (Hechos 11.25,26). c॰1.22 Judea provinciachöga
Jerusalenmi cargan.
393 Ǿk̞kҽkґॷ2

6ॸMana Israel runacunata imata criyicog mayintsiccunapa ñöpanchö.


yachatsingäcunatapis willaptï Payga Antioquiaman chaycamur mana
Jerusalenchö apostolcunaga manam Israel criyicogcunawan goricar micurmi
imatapis niyämashgatsu: “Llutancunatam caycargan. Peru Santiaguwan pureg
yachatsicuycanqui” nir imar, sinöga waugicuna chaycayämuptinnam itsanga
niyämashga allillata yachatsingätam. paycuna jamuräyänanta mantsacurnin
Tsaynö willacucunäta michäyämaptinpis tsay mana Israel criyicogcunawanga
Tayta Dios tantiyatsimangannöllam manana goricayta munargannatsu.ॹd
imaypis willacuycäshä. Jesucristupa 13ॸPedruta ricaycurnam waquin Israel

willacuyninta willacuptï criyicog mayincunapis y Bernabepis


michäyämagcunataga apostol cayaptinpis mana Israel cag criyicogcunapitaga
Tayta Dios juzgangam. 7,8ॸTsaynö captinpis witicuscäriyargan. 14ॸTsaynö manana
paycuna mana michäyämargantsu, sinöga tacucäyaptinnam criyicog
tantiyayarganmi mana Israel runacunata mayintsiccunapa ñöpanchö Pedruta
willapänäpä Tayta Dios churamangantaga. caynö nirgä: “Pedro, mana Israel cag
Tsaynö tantiyarnam caynö niyämargan: criyicogcunawan micunayquipä manana
“Israel runacunata willapänanpä Pedruta juntacar allitatäcu ruraycanqui.
Tayta Dios churangannömi gamtapis Quiquiquipis mana Israel cag runacunanö
Tayta Dios churashurguyqui mana Israel cawaycarga ¿imanirtä munaycanqui
cag runacunatana willacuyninta paycunawan micunayquipä
willapänayquipä” nir. Israelcunanörä cawayänanta?”
9ॸTsaynö captin Santiago, Pedro, y 15ॸ“Nogantsicga manam Tayta Diosta

Juanga tantiyayarganmi willacuyninta mana chasquicog runacunanötsu


willacur purinäpä Tayta Dios cantsic, sinöga yuringantsic junagpitapis
acramanganta. Tsaychömi Bernabetawan Israel runa carmi paytaga
nogata macallar waquin criyicogcunatapis chasquicurguntsic. 16ॸNogantsicga
musyatsicuyargan willacog mayincuna musyantsicmi Moises gellgangan
cayangäta. Tsaypitanam willanacuyargä leycunata cumplirnin pipis mana
paycuna Israel runacunaman alli salvacunanpä cagta. Señor Jesucristuta
willacuyta yachatsicog aywayänanpä y chasquicogcunatam itsanga Tayta Dios
nogacunana mana Israel runacunaman perdonamarnintsic jutsaynagtana
yachatsicog aywayänäpä. 10ॸTsaynömi chasquimantsic”. [Tsaynö nirmi Pedruta
paycuna niyämargan mana gongaypa tantiyatsirgä.]
maytsaychöpis pobricunapä 17ॸLeycunata cumplir caycänantsicpa

ofrendacunata goriyänäpäpis. rantinga salvacionta tarinantsicpä


Tsaycunataga ruraycäyämi. Jesucristuta chasquicurguntsicmi. Tsaynö
caycaptinmi waquin Israel mayïcuna niyan
Pedruta Pablo ajäpangan jutsayog cangantsicta. Paycuna tsaynö
11,12ॸTsaynö
willanacushga caycarpis niptinpis manam rasunpatsu Jesucristuta
Pedruta noga ajäpänäpänam caycargä chasquicungantsicpita jutsayog caycantsic.

d॰2.11,12 Moises gellgangan leycunachö nirgan Israel runacuna juc ishcay ashmacunataga
mana micuyänanpämi. Tsaynö captinpis mana Israel runacunaga micuyagmi Israel runacuna
mana micuyangan ashmacunatapis. Tsaymi Israel runacunaga tsay mana Israel runacunata
melanarnin paycunawan juntacayta munayagtsu.
Ǿk̞kҽkґॷ2ٍॷ3 394

18,19ॸMoisesgellgangan leycunata liyir chasquiyänayquipä? 2ॸNingäcunata


tantiyantsic Jesucristo shamushgana captin shumag tantiyacuyay. Gamcunaga
tsay leycunapa munayninchö manana manam Moises gellgangan leycunata
cawanantsicpä cagta, sinöga Jesucristupa cumpliyangayquiwantsu *Espiritu Santuta
munayninchöna cawanantsicpä cagtam. chasquicuyarguyqui, sinöga Señor
Tsaynö caycaptinga tsay leycunapa Jesucristupa alli willacuyninta chasquicur
munayninchö unaynö cawar Tayta Diosta payman criyicuyangayquiwanmi. 3ॸTayta
manam cäsucuycantsictsu. Jesucristupa Diospa ñöpanman chäyänayquipä Espiritu
munayninchö cawarrämi Tayta Diosta Santuta chasquicuycarga ¿imanirtä
cäsucuycantsic. 20ॸJesucristuta cananga yarpaycäyanqui tsay leycunata
chasquicushga caycar pay cruzchö cumplirninrä Tayta Diospa ñöpanman
wanushga cangannömi nogantsicpis jutsa chäyänayquipä cagta? 4ॸTsaycunata
ruraypäga wanushganöna caycantsic. yarparnin tsayöraga Jesucristupa
Tsaynö cashgapis quiquin Jesucristum willacuyninta chasquicuyangayqui
shonguntsicchö cawar yanapaycämantsic manacagllapächi cashga.
Tayta Dios munangannö cawanapä. 5ॸ¿Tsay leycunata

Tsaymi imaypis Tayta Diospa tsurin cäsucuyangayquipitatsurä Tayta Dios


Jesucristuman yäracur cawaycantsic goyäshurguyqui Espiritu Santuta?
cuyacog cayninwan nogantsic raycur ¿Leycunata cäsucuyangayquipitatsurä
cruzchö wanushga captin. 21ॸJesucristuman Espiritu Santo yanapaycäshunqui
yäracullar cawangantsicta musyar waquin milagrucunata rurayänayquipä? Tayta
Israel runacuna niyan: “Pabloga manam ni Dios Espiritu Santutaga goyäshurguyqui
imapä cuentaycantsu Tayta Dios Moisesta Jesucristupa alli willacuyninta
leycunata entreganganta” nir. Manam chasquicuyangayquipitam.
paycuna niyangannötsu.
Cuyamarnintsicmi Tayta Dios tsay Tayta Diosman Abraham
leycunata gomarguntsic alli yäracungannö nogantsicpis yäracur
cawanantsicpä. Tsaynö caycaptinpis tsay salvacungantsic
leycunata cäsushgarä Tayta Dios 6ॸTayta Diosman yäracur pay
perdonamashgaga tsayöraga Señor auningancunata cumplinanpä cagta
Jesucristo cruzchö wanushga ardëllachi. criyinganpitam *Abrahamtapis Tayta
Dios jutsancunata perdonar
Moises gellgangan leycunata mana jutsaynagtana chasquirgan. 7ॸAbraham
cumplirpis Jesucristuta chasquicur Tayta Diosman yäracungannö yäracog
salvashga cangantsic cagga maypita carpis Abrahampa castan

3
1ॸ¡Mana tantiyacog runacuna! cuentallam caycantsic.
Nogantsic raycur Señor Jesucristo 8ॸUnay Abrahamta Tayta Dios aunirgan

cruzchö wanunganta willacur caynö nirmi: “Gampita miragcunapitaga


tantiyaycätsiptï gamcunata ¿pitä pipis maypis bendiciontaॹe chasquiyangam”
criyitsiyäshurguyqui tsay llutan nir. Tsay aunicunganta Tayta Dios
yachatsicuynincunata cumpliycan mana Israel runacunatapis

e॰3.8 Tsay bendicionga jutsa rurangantsiccunata jagirir Tayta Dios munangannö


cawanantsicpä Jesucristo salvamangantsicmi. Tsay bendicionpita masta musyanayquipä
liyinqui Hechos 3.25,26.
395 Ǿk̞kҽkґॷ3

Jesucristuman yäracogcunataga auninacur conträtuta rurarga


jutsancunapita perdonarmi. 9ॸAbraham cumplinantsicmi. Manam obliganacuyta
yäracungannö nogantsicpis Tayta Diosman puëdintsictsu conträtupita mastaga.
yäracurga Abraham bendicionta 16,17ॸTsaynömi Tayta Dios Abrahamta

chasquingannömi salvacionta chasquintsic. auninganpis caycan. Payta


10ॸMoises gellgangan leycunapäga Tayta auningantaga Tayta Dios imayyagpis
*Diospa palabranchöpis caynömi cumpliycangam. Abrahamta
gellgaraycan: “Leycunata llapanta mana auninganpitaga chuscu pachac quimsa
cumplirga maldicionädu catsun” nir. chunca (430) watatarämi Tayta Dios
Tsaynö captinmi tsay leycunata llapanta Moisesta tantiyatsirgan Israel
mana cumpleg cagga pipis mana runacunapä leycunata gellgananpä.
salvacungatsu. 11ॸTsay leycunata Tsaynö caycaptinpis tsay leycunaga
llapantaga pipis manam cumpliyta manam Abrahamta auninganman
camäpacuyantsu. Peru itsanga Tayta Dios cabalanantsu ni troquintsu cashga.
perdonanga payman yäracogcunatam. Tayta Diospa aunicuyninga cashga
Tsaynö cananpäga palabranchö caynömi Abrahampä y Abrahampa
gellgaraycan: “Tayta Diosman yäracog miragnincunapita juc runa yuregpämi.
cagllam salvacuyanga” nir. 12ॸTsaynöllam Tayta Dios manam nishgatsu
mastapis nin: “Nagana leycunata Abrahampita llapan miragcuna
cumplegcunaga mana pantaypa auninganta chasquiyänanpä cagta,
cumpliyätsun” nirnin. sinöga paypita mirag jucllaylla runa
13ॸMoises gellgangan leycunata mana chasquinanpä cagtam. Pï chasquinanpä
cäsucungantsicpitaga inƿernumannam cagta Abraham mana musyaptinpis
aywanantsic cashga. Tsaynö caycaptinpis nogantsicmi itsanga musyantsic Señor
inƿernuman manana aywanantsicpämi Jesucristupä tsaynö nicanganta.
Tayta Dios Señor Jesucristuta 18ॸ[Tsaynöpam Jesucristuta chasquicur

cachamurgan cruzchö wanur nogantsic nogantsicpis Tayta Dios aunicunganta


ñacanantsicpä cagpita ñacananpä. Cruzchö chasquintsic salvacunantsicpä.] Tsaynö
wanur jutsantsicpitam castigacashga captinga manam Moises gellgangan
cargan. Diospa palabran leycunata cumplingantsicpitatsu
gellgaranganchöpis caynö nican: salvacuntsic, sinöga Abrahamta
“Jutsayogcunaga geruchö warcuypa auninganta Tayta Dios
wanutsun” nir. 14ॸJesucristo tsaynö cruzchö cumplinganpitam. Moises gellgangan
wanurgan Abrahamta Tayta Dios auningan leycunata cumplir salvacunantsic
bendicionta Israel runacunapis mana Israel captinga ardëllachi Tayta Dios
runacunapis chasquir salvacuyänanpämi. Abrahamta auninganpis canman cargan.
Tsaymi Jesucristuman yäracur
llapantsicpis Tayta Dios aunicungan Moises gellgangan
Espiritu Santuta chasquicurguntsic. leycuna imapä canganpis
19ॸTsaynö captinga ¿imapätä Moisesta
Abrahamta Tayta Dios auningannö Tayta Dios leynincunata entregargan?
Jesucristuta chasquicogcuna Tsay leycunataga entregargan
salvacuyänanpä cagta ningan runacuna jutsachö cawaycäyanganta
15ॸWaugicuna
panicuna, tantiyacur jutsata manana
musyayangayquinöpis nagana imatapis rurayänanpämi. Tsaynö captinpis Tayta
Ǿk̞kҽkґॷ3ٍॷ4 396

Dios aunicungan salvacog


chämunganyagllam tsay leycunapa Jesucristuta chasquicogcuna Tayta
munayninchö runacuna cayänan Diospa wamranna cayangan
cargan. [Cananga salvacog 26ॸWaugicuna panicuna, Señor
chämushgana captinnam payman Jesucristuman yäracurmi cananga
yäracur munayninchöna caycantsic.] llapantsicpis Tayta Diospa
Tsay leycunataga angelcunallatawanmi wamrancunana cantsic. 27ॸTsaynömi
Moisesman Tayta Dios willacatsirgan.ॹf bautizacurguntsicpis Jesucristupa
20ॸAbrahamtaga manam munayninchöna canantsicpä y pay
angelcunawantsu Tayta Dios cawangannö nogantsicpis
willacatsirgan, sinöga quiquinmi cawanantsicpä. 28ॸTsaymi Israel runa
paytaga parlapargan. carpis mana Israel runa carpis, esclävu o
21ॸTsaynö caycaptinga ama mana esclävu carpis, ollgupis ni
yarpäshuntsu Moises gellgangan warmipis Jesucristuta chasquicushgana
leycuna mana väleg canganta o Tayta cagga tsay waugillana caycantsic.
Dios auningancuna tsay leycunapa 29ॸSeñor Jesucristuta chasquicogcunaga

contran canganta. Moises gellgangan Abrahampa castan cuentam caycantsic.


leycuna välinmi. Tsaynö captinpis tsay Tsaynö carmi Abrahamta
leycunata cumplingantsicwantsu auningancunata nogantsicpis
manam salvacushunga. chasquishun.

4
Salvamänantsicpä captinga tsay 1,2ॸMusyangantsicnöpis papänin

leycunata cumplir salvacushwanmi wanuptin herencian wamranpänam


cargan. 22ॸTayta Diospa palabranchö quëdan. Tsaynö carpis wamra manarä
nican llapantsicpis jutsayog car Tayta jövinyarga wätagninpa
Diosta mana cäsungantsictam. Tsaynö maquinllachöran shacshan. 3ॸTsaynömi
caycaptinga Tayta Dios salvamänapäga nogantsicpis carguntsic Jesucristuta
Señor Jesucristutam chasquicur manarä chasquicurninga. Wätagninpa
yäracunantsic. maquinchö wamra caycagnölla Moises
23-25ॸJuc runa empliyädunpa gellgangan leycunapa
maquinman wamranta churagnömi munayninllachörämi carguntsic.
Israel runacunatapis Tayta Dios 4ॸTsay leycunapa munayninchö

churargan Moises gellgangan leycunapa caycashgam Tayta Dios tsurin


munayninmanllarä. Tsaynö churargan Jesucristuta cay patsaman
jutsata mana rurayänanpä y Jesucristo cachamurgan. Paypis cay patsachö
shamuptin payta chasquicur yuricur Israel runacunanö tsay
salvacuyänanpä. Wamra shacshacur leycunapa munayninllachöran cargan.
empliyädupa munayninllachö manana 5ॸPaymi cruzchö wanurgan jutsa

caycagnönam Señor Jesucristuta ruraynintsicpita perdonamashga paypa


chasquicur tsay leycunapa wamrancunana canantsicpä. 6ॸWamran
munayninchönatsu caycantsic, sinöga cangantsic musyayna cananpämi Tayta
Jesucristupa munayninchönam Dios nogantsicman Espiritu Santuta
caycantsic. cachamushga imaypis

f॰3.19 Tsay leycuna angelcuna entreganganta musyanayquipä liyinqui Deuteronomio 33.2;


Salmo 68.17; Hechos 7.38,53; Hebreos 2.2.
397 Ǿk̞kҽkґॷ4

yanapamänantsicpä. Tsaynam Tayta cagman shamurgä geshyaynïparan.


Diosman mañacurnin imaypis “¡Papällä 14ॸTsaynö geshyaptïpis gamcuna manam
Tayta Dios!” nicantsic. 7ॸCananga gargariycayämargayquitsu.
Espiritu Santuta chasquicushgana Cuyapäyämarmi Tayta Diospa
carnam manana esclävunönatsu cantsic, angelnintanörä chasquiyämargayqui. Y
sinöga Tayta Diospa wamrancunana quiquin Señornintsic Jesucristuta
carnam llapantsicpis caycantsic chasquiycagnörämi caycuyargayquipis.
aunimangantsic herenciacunata 15ॸCananga ¿imanirtä mana allina

chasquinapäna. ricapäyämanqui? Puntacunataga


cuyapämarnin ñawiquicunata
Criyicog mayincunapä jipisquirpis nogapaman
Pablo llaquicungan churaparcamaytarächä munayargayqui.
8ॸSeñor Jesucristuta manarä 16ॸTsaynö caycarchi cananga Tayta

chasquicurmi gamcunaga Diostanörä Diospa willacuyninta willapangäpita


*ïdulucunata adorar *Satanaspa nogapa conträna sharcuyanqui.
maquinchö cayarguyqui. Tsaymi paypa 17ॸLlutan yachatsicogcunaga “Tayta

esclävunnölla cawayarguyqui. 9ॸTsaynö Dios munangannö cawayänayquitam


cawayangayquipita Tayta Dios munayä” nillarmi llutancunata
perdonaycäyäshuptiqui ¿imanirtä yapay yachaycätsiyäshunqui. Paycuna tsaynö
esclävunö cayta munaycäyanqui? yachaycätsiyäshunqui manam Tayta
Moises gellgangan leycunata cumpliyta Dios munangannö cawayänayquita
munarga yapaymi esclävunö munartsu, sinöga quiquincuna
caycäyanqui. 10ॸGamcunaga Moises yachatsicuyangancunata chasquicur
gellgangan leycuna ningannö Israel nogacuna yachatsingäcunata mana
runacunapa ƿestancunata cäsucuyänayquita munarmi. 18ॸTsay
ruraycäyanqui jutitsashga junagchö, nirag runacunataga ama
quillachö, y watachö. ¿Imanirtä chasquipäyaytsu. Pitapis
yarpaycäyanqui tsay ƿestacunata rurar chasquipäyänayquipäga shumagrä
Tayta Dios munangannö tantiyacuyanqui gamcunawan manana
cawaycäyangayquita? 11ॸTsaynö captïpis.
captinga Señor Jesucristupa 19ॸCuyay waugicuna panicuna, Señor

willacuyninta yachatsingäpis manachä Jesucristupa willacuyninta shumag


imapä cuentachönatsu. mana tantiyacuyaptiqui gamcunapäga
imaypis llaquicuycällam, imayca juc
Llutan yachatsicogcunata mana warmi llulluta wachacur llullunpä
chasquipäyänanpä ningan llaquicognöpis. 20ॸWaugicuna panicuna,
12ॸWaugicuna panicuna, Moises ¡imanöparä gamcuna cagchö
gellgangan leycunapa munayninchö caycämanna shumag tantiyaycatsinäpä!
noga mana cangänö gamcunapis Shamuyta mana puëdimurmi cay
cayanquiman. Gamcuna cagchö captï cartallatana cartacamü.
allim chasquiyämarguyqui. ¿Imanirtä
Agar y Sara jutiyog
cananga yachatsingäcunataga mana
warmicunaman iwalatsingan
cäsuycäyanquitsu?
13ॸMusyayangayquinöpis Tayta Diospa 21ॸGamcunaMoises gellgangan
alli willacuyninta willacunäpä gamcuna leycunaman cawayta munarga
Ǿk̞kҽkґॷ4ٍॷ5 398

¿imanirtä shumagga Cananga llapan warmicunapitapis


tantiyacuyanquitsu? 22ॸMoises mas wawayognam canqui”
gellganganchöga nin *Abraham ishcay nirnin.
tsuriyog cangantam. Jucag tsurinmi
canä wätaynin Agar jutiyog warmichö y 28ॸWaugicuna panicuna, gamcunaga
jucnam canä lejïtimu cag warmin Jesucristuta chasquicur ciëluchö cag
Sarachö. 23ॸWätayninchö yureg cag Jerusalenpa wawancunam caycäyanqui.
tsuringa manam Tayta Dios aunicungan Tsaynöpis gamcunam Sarapa wawan
cag tsurintsu cargan. Warminchö cagmi Isaacnö Tayta Dios auningancunata
itsanga yuricurgan Tayta Dios auningan chasquiyänayquipä caycäyanqui.
tsurin. 29ॸAgarpa wawan Ismaelmi Sarapa
24ॸAbrahampa wätaynin Agarpita y wawan Isaacta chiquirgan. Tsaynömi
Sarapita tantiyantsic Moises cananpis Moises gellgangan
chasquingan leycunata cumplinanpä leycunallatarä cumplitsegcunaga Señor
aunegcuna wätaynölla cayangantam. Jesucristuta chasquicogcunata
Abrahampa wätaynin Agarga Sinai chiquiycäyan. 30ॸIsaacta Agarpa wawan
jircanömi caycan. Tsay jircachömi Israel chiquiptin ¿manacu yarpäyanqui Tayta
runacuna Tayta Diosta aunirgan Moises Dios caynö ninganta: “Manam wätaypa
chasquingan leycunata imaypis wawanga Sarapa wawanwan herenciata
cumplinanpä. 25ॸTsaynö captinmi Agar raquipänacunmantsu. Tsaynö captinga
wätay cangannö Moises chasquingan tsay wätayta wawantinta garguriycuy”
leycunata cumplinanpä aunegcunapis nir? Tsay gellgaranganchö ningannölla
wätaynö caycäyan. Tsaymi tsay gamcunapis tsay cumplitsiyta
leycunata cumplinanpä aunirnin munagcunata goricäyangayquipita
Jerusalen runacuna y waquin Israel garguriyay. 31ॸWaugicuna panicuna,
runacunapis wätaynölla caycäyan. manam nogantsicga wätay cagpa
Paycunaga Moises chasquingan wawannötsu caycantsic, sinöga Tayta
leycunapa munayninchömi caycan.ॹg Dios auningan Sarapa wawannömi
26ॸJesucristuman criyicogcunam itsanga caycantsic.
Tayta Diospa munayninchö caycantsic.ॹh
Tsaymi manana wätaynönatsu Moises gellgangan leycunata
caycantsic, sinöga librina caycantsic manana cumplinantsicpä ningan

5
Tayta Dios munangannö cushishga 1ॸSeñornintsicJesucristuta
cawanantsicpämi. 27ॸCiëluchö cag chasquicushgana caycarga manam
Jerusalen atsca wawayog cananpä Moises gellgangan leycunapa
canganpitaga Tayta Diospa munayninchötsu caycantsic. Tsaynö
palabranchöpis caynömi nican: caycaptinga tsay leycunata
cumpliyänayquipä pipis
“Wawaynag carpis llaquicunayquipa obligayäshuptiqui ama cäsuyanquitsu.
rantinga cushicuy. 2ॸApostolnin canäpä Señor Jesucristo

g॰4.25 Griegu idiömachö gellgaraycan caynö: “Agar iwalan Sinai jircawanmi. Payga
wamrancunawan wätaycunam caycäyan” nirmi. Tsay ninanga “Moises chasquingan leycunapa
munayninchömi caycan” ninanmi. h॰4.26 Griegu idiömachö gellgaraycan caynö:
“Nogantsicpa mamantsicga jana cag Jerusalenmi caycan” nirmi. Tsay ninanga “Jesucristuman
criyicogcunam itsanga Tayta Diospa munayninchö caycantsic” ninanmi.
399 Ǿk̞kҽkґॷ5

churamashga captinmi noga nï: Ama 11ॸSalvacuyänanpä cuerpuncunatarä

yarpäyaytsu Moises gellgangan señalacuyänanpä cagta


leycunata cäsur *cuerpuyquicunata yachatsicuycangätash nogapäpis waquin
señalatsiyaptiquirä Tayta Dios runacunaga manacagcunata nicäyan.
salvashunayquipä cagta. Tsay Tsayta yachatsicuptëga Israel runacuna
señalacuyangayquiwan manam chiquiyämanmantsu. Señor
salvacuyänayquipä cagta yarparninga Jesucristo cruzchö wanuyninpa
Señor Jesucristuta runacuna salvacuyanganta
chasquicuyangayquipis manam ni yachatsicuptïmi runacunaga
imapä väliyäshunquitsu. 3ॸYapaypis chiquiyäman. 12ॸ“Gamcuna
caynömi nï: Pipis “Tayta Dios señalacurrämi salvacuyanqui” nir
jutsäcunapita perdonamänanpä yachatsiyäshogcunaga allim canman
cuerpüta señalacushä” nirga Moises cuerpuncunata cuchupita
gellgangan leycunata llapantarä roguriyaptinpis.
cumplitsun. 4ॸTsay leycunatarä
cumplirnin salvacuyta yarparga Señor Espiritu Santupa munayninchö
Jesucristuta manam imapä cawanantsicpä ningan
cuentaycäyanquitsu. Tsaynö carga 13ॸWaugicuna panicuna, gamcunaga

cuyacog canganta mana cäsur manam caycäyanqui Jesucristupa


salvacuyanquitsu. munayninchöna
5ॸSeñor Jesucristuman criyicur Espiritu cawacuyänayquipänam, manam Moises
Santupa munayninchö cawarmi gellgangan leycunapa munayninchö
llapantsicpis salvacushunga. 6ॸTsaynömi cawaycäyänayquipätsu. Peru tsay
Jesucristuman criyicog cagcunataga leycunapa munayninchö manana carpis
Tayta Dios salvamäshun, cuerpuntsic ama yarpäyaytsu imayca jutsachöna
señalashga captin o mana señalashga cawacuyänayquipä cagtaga.
captinpis. Tsaynö captinmi cuerpuntsic Yarpachacuyayga jucniqui jucniquipis
señalashga canganpitapis masga välin cuyanacur cawayänayquipä cagta.
Señor Jesucristuta chasquicuy y runa 14ॸDiospa palabran gellgaranganchömi

mayintsicwan cuyanacur caway. nin: “Runa mayiquita llapan


7ॸSeñor Jesucristuta chasquicur shonguyquiwan cuyay” nirnin. Tsaynö
salvashgana caycarga ¿imanirtä Moises nicaptinga cuyanacur cawarninnam
gellgangan leycunatarä cumpliyta Moises gellgangan leycunataga
munayanqui? 8ॸTsay yarpangayquega cumpliycag cuentana caycäyanqui.
manam acramagnintsic Tayta Dios 15ॸTsaynö caycaptinga ¿imanirtä

munangannötsu caycan, sinöga Satanas chiquinacur mishiwan allgu tacushganö


munangannömi. 9ॸWallcalla levadüra caycäyanqui? Tsaynö chiquinacur
mäsata atscayätsir jacatsingannömi juc resentitsinacur cawarga imaypis
runallapitapis llutan yachatsicuyga gargunacuymanmi chäyanqui.
juccuna juccunamanpis chaycanlla. 16ॸWaugicuna panicuna, llutan
10ॸTsaynö captinpis noga musyämi cay yarpangayquicunata rurar
yätsingäcunata chasquinayquipä cagta. cawayänayquipa rantinga Espiritu Santo
Llutan yachatsicogcunataga quiquin tantiyatsiyäshungayquinölla cawayay.
Tayta Diosmi castiganga pitapis 17ॸLlutan yarpayniquicunata rurar

maytapis. cawarninga Espiritu Santupa contranmi


Ǿk̞kҽkґॷ5ٍॷ6 400

caycäyanqui. Espiritu Santo manam cawashun. 26ॸTsaynö cawaycarga ama


munantsu tsaynö cawayänayquita. runa tucushuntsu, ni ama runa
Tsaynö caycaptinga llutan yarpaycuna mayintsicwan chiquinacushuntsu.
yarpayniquicunaman chämuptin ama
cäsupäyanquitsu. 18ॸTsaynöpis ama Runa mayintsicwan
yarpäyaytsu Moises gellgangan yanapanacunapä yätsingan

6
leycunatarä cumpliyänayquipä cagta. 1ॸWaugicuna panicuna, juc criyicog

Gamcunaga Espiritu Santo mayintsic jutsa rurayman


tantiyatsiyäshungayquinöllam ishquiptin Espiritu Santupa
cawayänayqui. munayninchö cawag cagcuna
19ॸEspiritu Santupa munayninchö tantiyatsiyanqui jutsata ruraycanganta.
mana cawagcunaga majayog caycarpis Peru itsanga mana jamuraypa alli
juccunawanran cacuyan, majaynag shimillayquicunapa tantiyatsiyanqui
caycarpis piwanpis puriyan, Tayta Diosta cäsur cawacunanpä.
20ॸïdulucunatam adorayan, y runa Jamuräcogcuna pagtä quiquiquicunapis
mayincunatam brüjatsiyan. Tsaynömi jutsa rurayman ishquicurpuyanquiman.
runa mayincunawan chiquinacuyan, 2ॸTayta Diospa munayninchö cawarnaga

imaycallapitapis rabyatsinacuyan, jucniqui jucniquipis yätsipänacur


nanaparänacuyan, runa mayintawan cawayay. Tsaynö cawarninga Señor
rimanacatsiyan, resentitsinacuyan, Jesucristo munangantam
21ॸenvidiösu cayan, [runa mayinta ruraycäyanqui.
wanutsiyan,] upyallachö cacuyan, 3ॸYätsipänacur shumag

shincacurcur llutancunata rurayan, y cawayänayquipa rantin pagtä


tsaynöllam imayca mana alli jamuränacuycanquiman. Yachag
ruraycunamanpis chäyan. Tsaymi tucurga quiquiquicunam
gamcunata willä: Tsaynö cawag engañacuycäyanqui. 4ॸ[Criyicog mayiqui
runacunaga Tayta Diospa ñöpanman imanö cawangantapis ricaparga pagtä
manam chäyangatsu. engañacurnin yarpäyanquiman
22ॸEspiritu Santupa munayninchö jutsaynag cayangayquita.] Criyicog
cawarmi itsanga cuyanacuntsic, mayiquita ricapäyänayquipa rantinga
cushicuntsic, alli cawantsic, imaycatapis quiquiqui shumag tantiyacuyay imanö
pacenciacuntsic, runa mayintsicta cawayangayquitapis. Musyag tucur
yanapantsic, pipä maypäpis allimi cushicuyänayquipa rantinga Tayta Dios
cantsic, y imatapis parlangantsictaga munangannö cawangayquipita
cumplintsic. 23ॸTsaynö manami yachag cushicuriyanqui. 5ॸRunacuna
tucuntsictsu y imatapis allillata niyangannö: “Jucta ricapänantsicpa
ruranapämi tantiyacuntsic. Tsaynö rantinga shumag tantiyacushun
cawarninga manam ima leytapis quiquintsic imanö
llutaman cuentantsictsu. 24ॸSeñor cawaycangantsictapis”.
Jesucristuta chasquicushgana caycarga 6ॸTayta Diospa alli willacuyninta

jutsa ruraycuna yarpaynintsicman chasquicogcunaga yachatsegninta


chämuptinpis mana cäsupantsicnatsu. imaycallawanpis yanapayänanmi.
25ॸTsaynöpis Espiritu Santupa 7ॸTayta Diostaga manam pipis

munayninchöna caycarga pay engañantsu. Payga musyaycanmi imanö


tantiyatsimangantsicnömi imaypis cawangantsictapis y imanöpis
401 Ǿk̞kҽkґॷ6

cawangantsicmanmi juzgamäshun. raycur cruzchö wanunganta willacur


8ॸJutsa ruragcunaga jutsancunapitam puriycä. Tsaymi runacuna nogapä
inƿernuman gaycucäyanga. Espiritu llutancunata parlayaptinpis imapis
Santo tantiyatsingannö cawagcunaga gocamantsu. 15ॸNogantsicga salvashga
Tayta Diospa ñöpanmanmi chäyanga. cantsic manam Moises gellgangan
9,10ॸTsaynö caycaptinga mana ajayaypa leycunata cumplir cuerpuntsicta
piwanpis maywanpis yanapanacur señalacungantsicpitatsu, o mana
cawayay. Tsaynölla criyicog señalacungantsicpitatsu, sinöga Señor
mayintsiccuna muchuychö cawayaptin Jesucristuta chasquicur yapay
imaycallantsicwanpis yanapashun. yuricushganöna cangantsicpitam.
Allillata rurar imaypis 16ॸTsayta tantiyacogcunaga, Israel runa

cawangantsicpitam Tayta Diospa carpis mana Israel runa carpis, Tayta


ñöpanman charnin premiuta Diospa wamrannam caycäyan.
chasquishun. Llapayquita Tayta Dios
yanapaycuyäshuy alli cayninwan y
Carta ushananchö yätsicuycuna cuyapäcog cayninwan.
11ॸCay cartapa ushanan cagtaga 17ॸCananpitaga Moises gellgangan

quiquïnam gellgamü jatusag leycunata cumpliyänayquipä


letracunawan. 12ॸIsrael runacuna yachatsiyäshogcunata ama pitapis
*cuerpuncunata señalacuyangannö cäsupäyaytsu. Pipis tsay leycunata
gamcunapis cuerpuyquicunata chasquiyänayquipä
señalacur salvacuyänayquipä yachatsiyäshurninga nogapa conträmi
yachatsiyäshogniquicunaga llutantam caycäyan. Jesucristupa alli
yachaycätsiyäshunqui. Paycuna tsaynö willacuyninta willacungäpita
yachatsiyäshunqui Israel mayincunapita magayämangan siräcunata ricarrämi
chiquishga cayta mana munallarmi. gamcuna criyiyämanqui Tayta Diospa
13ॸTsaynö yachatsiyäshurpis llapan willacognin cangäta. Tsaymi nogata
leycunataga manam quiquincunapis contramagcunaga Tayta Diospapis
cumpliyantsu. Quiquincuna alabacur contran caycäyan.
puriyänallanpämi tsay leycunata 18ॸWaugicuna panicuna, Señorllantsic

cumplitsiyäshuyta munayan. Jesucristo gamcunata cuyapäcog


14ॸNogaga mana alabacurmi maychö cayninwan yanapaycuyäshuy alli
tsaychöpis Señor Jesucristo nogantsic cawayänayquipä. Tsaynö catsun.
EFESIOS
Efeso marcachö criyicogcunaman
apostol Pablo cartacungan
Efeso marcaga cargan Asia provinciapa capitalninmi. Lamar cuchunchö jatun
marca captinmi maytsaypitapis runacuna büquiwan aywayag rantipacogpis y
apayag ranticuyänanpäpis. Tsay Efeso marcamanmi apostol Pablo chargan
runacunata Señor Jesucristupa alli willacuyninta willaparnin. Pablo willacunganta
runacuna chasquicuyaptinmi tsay Efesuchö Pablo tärargan ishcay wata Jesucristupa
willacuyninta yachatsicurnin. Tsaypita masta musyanayquipä liyinqui
Hechos capïtulu 19.
Cay cartachö apostol Pablo Efesuchö criyicogcunata tantiyatsir nirgan Tayta Dios
cuyapäcog cangantam y jutsantsicpita perdonacog cangantam (capïtulu 1-pita
3-yag). Nircurmi tantiyatsirgan Tayta Dios munangannö cawayänanpä cagta
(capïtulu 4-pita 6-yag).

Jesucristuta chasquicogcunaman
Pablupa saludacuynin *Espiritu Santuta cachamushga

1 imaycachöpis yanapamänantsicpä. 4ॸCay


1ॸEfeso marcachö criyicog

mayicuna: patsata manarä camarmi Tayta Diosga


Noga Pablo, Señornintsic Jesucristupa acramargantsic perdonashgana car
*apostolnin canäpä Tayta Dios paypa ñöpanchö jutsaynagllana
acramashga captinmi, cay cartata cawanantsicpä. 5ॸPayga
cartacamü. Gamcunapis Jesucristuta cuyamarnintsicmi imaypitapis
chasquicushga carmi Tayta Diospa yarparganna Jesucristuta
wamranna cayanqui. 2ॸTayta Diosllantsic chasquicogcuna wamran canantsicpä
y Señornintsic Jesucristo cuyapäcog cagta.
cayninwan yanapaycuyäshuy pay 6ॸTsaymi cananga Jesucristuman

munangannö cushishga criyicur Tayta Diospa wamrancunana


cawayänayquipä. cantsic. Tsaynö wamran canantsicpä
acramangantsicpita Tayta Diosllantsicta
Jesucristuman criyicogcunata Tayta cushicur imaypis alabashun. 7ॸImanö
Dios yanapamangantsicta cuyamarnintsicrä Tayta Dios
tantiyatsingan Jesucristuta cachamurgan cruzchö
3ॸ¡Señornintsic Jesucristupa papänin wanur yawarninta jichananpä.
Tayta Diosta alabashun! Paymi Tsaynöpam llapan jutsa

402
403 ƄǗƄґʊϘґॷ1ٍॷ2

ruraynintsiccunapita perdonacarguntsic. Diosta imaypis agradesicamü.


8ॸTsaynö cuyamarnintsicmi pay 17ॸJesucristupa papänin Tayta
munanganta tantiyacunantsicpä Diosmanga mañacaycämümi
yachaynintapis Tayta Dios willacuyninta shumag
gomarguntsic. tantiyaycatsiyäshunayquipä.
9,10ॸTayta Diosga imaypitapis 18ॸTsaynöllam tantiyaycätsiyäshunqui

yarpargannam ciëluchö cagcuna y cay gloriachö chasquinantsicpä cag herencia


patsachö cagcunapis Jesucristupa ima shumag canganta. Gloriachö caway
munayninchö cananpä cagtaga. vïdamanga manam cay patsachö ni
Tsaycunataga Tayta Dios unay cag imapis iwalantsu.
runacunata manam musyatsirgantsu. 19,20ॸTsaynömi Tayta Diosman

Cananga tsaycunata musyantsic mañacaycämü imaycawan munayyog


apostolnincunata Señor Jesucristo canganta quiquin
musyatsishga captinmi. 11ॸUnaypitanam tantiyatsiyäshunayquipä. Poderösu
nogantsictapis Tayta Diosga carninmi payga Señornintsic
acramargantsic Jesucristuman Jesucristutapis wanunganpita
criyicogcunata gloriachö herenciata cawatsimushga. Nircurmi derëcha cag
chasquitsimänapä. Tayta Diosga lädunman jamatsishga imaycatapis
llapantsictapis munangannö cawag munayninchö tsaränanpä. 21ॸCananga
cagtaga tsay aunimangantsic herenciata Jesucristuta Tayta Dios churashga
gomäshunmi. 12ॸJesucristuta llapan runacunapitapis, llapan
chasquicushgana cagcunam tsay *angelnincunapitapis, y llapan
herenciata chasquir imayyagpis Tayta *supaycunapitapis cay patsachö y
Diosta alabashun. 13ॸSalvamänantsicpä ciëluchö imaycawan munayyog
alli willacuyninta wiyarmi Señor cananpämi. Cay patsa ushacäriptin
Jesucristuta chasquicur Tayta Dios mushog patsachöpis tsaynöllam
aunicungan Espiritu Santuta poderösu caycanga. 22ॸSeñor
gamcunapis chasquicuyarguyqui. Jesucristupa maquinmanmi Tayta Dios
Tsaynö carnam señalashgana imaycatapis churashga munayninchö
caycäyanqui Tayta Diospa wamrancuna catsinanpä. Cananga llapantsic
cayangayqui musyashga cananpä. criyicogcunatam munayninchö canapä
14ॸEspiritu Santuta chasquicushgana mana dejaypa yanapaycämantsic. 23ॸY
carnam musyantsic ciëluchö herenciata llapantsic criyicogcunam Jesucristupa
chasquinantsicpä cagta. Nogantsicpä cuerpunlla cantsic. Tsaymi maytsaychö
tsaynö imaycata rurangancunapita criyicogcunawanpis Señorllantsicga
Tayta Diosta imayyagpis alaballäshun. caycan imaycachöpis yanaparnin.

Criyicogcunapä Tayta Diospa Cuyapämarnintsic Tayta Dios


yachayninta Pablo mañacungan salvamangantsicta tantiyatsingan

2
15,16ॸCiëluchöherenciata 1ॸUnay gamcunaga jutsa rurayllachö
chasquiyänayquipä cagta musyarmi, cawacuyangayquipitam wanushga
Señornintsic Jesucristuman shumag cuenta cacuyarguyqui. 2ॸTsaynö carmi
criyicuyangayquita musyarmi, y waquin runacunanölla gamcunapis
criyicog mayintsiccunawan Tayta Diosta mana cäsurnin
cuyanacuyangayquita musyarmi, Tayta cawayarguyqui. Tayta Dios
ƄǗƄґʊϘґॷ2 404

munangannö cawayänayquipa rantinmi


gamcunaga *Satanas munanganta rurar Jesucristuta chasquicogcuna alli
jutsallachö cawacuyarguyqui. cawaychö cayangan
Tsaynöllam cananpis Jesucristuta mana 11,12ॸAma gongayanquitsu Señornintsic
chasquicog runacunaga Satanaspa Jesucristuta manarä chasquicur imanö
munayninchö caycäyan. 3ॸNogantsicpis cayangayquitapis. *Israel runa mana
Señor Jesucristuman manarä criyicurga cayaptiqui Tayta Dios aunicungancunaॹa
jutsallachöran cawarguntsic. Tsaynö manam gamcunapätsu cashga. Jinachöpis
cawangantsicpitam Tayta Dios gamcunaga cay patsachö cawayarguyqui
inƿernuman gaycamänantsic cashga. Tayta Diosta mana cäsurninmi. Tsaynö
4,5ॸTsaynö caycaptinpis Tayta Dios cayangayquipita Tayta Diospa ñöpanman
cuyapäcog carmi Señor Jesucristuta manam chäyänayquipistsu cashga.
cachamurgan nogantsic raycur cruzchö Tsaynö cayaptiquim Israel runacuna
wanunanpä. Tsaynöpam wanushga gamcunata ni imapä
cuenta caycashgapis jutsantsicpita cuentayäshurgayquitsu. Y paycunanö
perdonamarguntsic. 6ॸTsaymi cay mana *cuerpuyquicunata señalashga
patsachö caycarllaräpis Jesucristupa cayaptiqui cäsuyäshurgayquitsu.
ñöpanchö caycagnöna caycantsic. 13ॸTsaynö cashga carpis cananga Señor
7ॸCuyapämarnintsicmi Tayta Dios tsaynö Jesucristo yawarninta jichayninpam
salvamarguntsic rasunpa cuyacog salvashgana cayanqui Tayta Dios
canganta pipis maypis aunicungancunata chasquiyänayquipä.
tantiyacuyänanpä. 14-16ॸTsaynö wanunganpitam
8,9ॸTayta Dios cuyapäcog carmi Jesucristuman criyicog cagga Israel runa
Jesucristuta chasquicog cagtaga carpis mana Israel runa carpis juc
perdonar salvamarguntsic. Manam allita castanöllana caycantsic.
rurar cawangantsicpitatsu Musyayangayquinöpis Jesucristuman
perdonamarguntsic, sinöga jutsasapa manarä criyicurga Israel runacunam
cashgapis cuyapäcog carninmi Tayta mana Israel runacunata chiquir
Dios perdonar salvamarguntsic. Tsaymi jamuräyargan: “Gamcunaga ¿imanirtä
pipis alabacunantsu: “Nogaga alli *Moises gellgangan leycunata mana
cawangäpitam Diosnintsicman chäshä” cumpliyanquitsu?” nir. Tsaynöllam
nirnin. Tsaynö alabacunanpa rantinga mana Israel runacunapis Israel
Tayta Diostam agradesicuyänan runacunata chiquir jamuräyargan:
jutsasapatapis perdonaycämashgaga. “Gamcunaga ¿imanirtä mana
10ॸTsaynö salvamarnintsicnam jucläya nogacunanötsu cawayanqui?” nir. Canan
alli cawaytana gomarguntsic. Tsay alli juc yarpaylla carnam jucnintsic
cawayta gomarguntsic allicunata rurar jucnintsicpis cuyanacur perdonanacurna
cawanantsicpämi. Tsaynö cananpä cawaycantsic. Nogantsic raycur Señor
cagtaga unaypitanam Tayta Dios Jesucristo wanushga captinmi payman
camacätsipacurgan. criyicur Tayta Dios munangannö

a॰2.11,12 Israel runacunata aunirmi Tayta Dios willargan paycunata imaypis yanapananpä,
pasaypa mirayänanpä, y quiquinpa nacionnin cananpä. Israel runacunata Tayta Dios
auningancunata musyanayquipä liyinqui Genesis 15.7-21; 17.1-22; 26.1-5; 28.13-15;
Exodo 24.1-8; 2 Samuel capïtulu 7. Señor Jesucristuta chasquicogcunataga nogantsictapis
aunimarguntsic imaypis yanapamänantsicpä y glorianman goricamänantsicpämi.
405 ƄǗƄґʊϘґॷ2ٍॷ3

cawaycantsic, manam Moises gellgangan apanäpämi. Tsaynö churamashga


leycunata cumplirtsu.ॹb 17ॸTsaynö captinmi gamcunatapis y waquin mana
captinmi Tayta Diospa alli Israel runacunatapis tsay alli willacuyta
willacuyninga llapantsicpäpis iwallla willapargö. Tsaypita carcelchö
caycan, Israel runacunapäpis o mana wichgarätsiyämaptinpis tsay
Israel runacunapäpis. 18ॸTsaymi willacuytaga manam dejashätsu. 3ॸTsay
Jesucristuta chasquicushganaga Israel willacuyninta willacunäpäga quiquin
runa carpis mana Israel runa carpis tsay Tayta Diosmi tantiyatsimashga ima
Espiritu Santuyoglla caycantsic imaycay ningantapis. Tsaytaga cay cartachö
örapis Tayta Diosllaman mañacunapä. gellgamurgönam. 4ॸTsaymi cay cartata
liyirnin tantiyacuyanqui Tayta Diospa
Tayta Diospa templun willacuynin imata nicangantapis. 5ॸCay
cangantsicta ningan willacuyta unayga manam pipis
19ॸTsaynö captinmi manana juclä musyatsicuyarganrätsu. Cananmi
runacunanönatsu caycäyanqui, sinöga itsanga apostolcunatapis
salvashga cag Israel runacunanömi Tayta profëtacunatapis Espiritu Santo
Diospa wamrancunana cayanqui. 20ॸY musyaycätsin willacuyänanpä. 6ॸTsay alli
Tayta Diospa templunnam llapantsic willacuyga Señor Jesucristuta
criyicogcunapis caycantsic. chasquicur Israel runacuna y mana
Apostolcunapapis *profëtacunapapis Israel cag runacunapis salvacionta
yachatsiyangancunaga templupa tariyänanpä willacuymi. Tsaynöpam
cimientunnömi caycan. Jesucristunam llapan Jesucristuta chasquicogcuna
templu mana juchunanpä cimientuchö Tayta Dios aunicungan herenciata
mayistra ruminö caycan. 21ॸTsay cimientu chasquiyanga.
rumi alli churashgachö templunta Tayta 7,8ॸJesucristuman punta cag

Dios nogantsic criyicogcunawanmi criyicogcunata carcelman wichgatsir


pergagnöpis sharcaycätsin paypa puriycaptïmi Tayta Dios perdonamarnï
templun canantsicpä. 22ॸTsaynö carnam churamashga mana Israel runacunaman
gamcuna, mana Israel runa caycarpis, alli willacuyninta apanäpä. Cay
Señor Jesucristo ninganta cäsucurga tsay willacuyga Señor Jesucristo
templu sharcuycagnö caycäyanqui. salvamänantsicpä willacuymi. 9ॸTsaynö
Tsaynöpa Tayta Diospa templun captinmi canan musyaycätsï
cashganam shonguntsicchöna Espiritu camamagnintsic Tayta Diospa
Santupis caycan. willacuyninta runacuna unaypitapis
mana musyashga caycäyaptin.
Mana Israel runacunatapis 10ॸWillacungäta chasquicur Israel
willacunanpä Pabluta Jesucristo runacunapis mana Israel runacunapis
churangan Señor Jesucristuman

3
1,2ॸMusyayangayquinöpis Tayta Dios criyicuyanganpitam salvashgana cayan.
churamashga mana Israel Tsaynö cayaptinnam supaycuna
runacunaman alli willacuyninta mayayanna llapan criyicogcunata

b॰2.14-16 Moises gellgangan leycuna ningannö mana cuerputa señalacushga carpis o Israel
runacuna prohibiyangan cag micuycunata micurpis Jesucristuta chasquicog cagcunaga
salvashganam caycantsic.
ƄǗƄґʊϘґॷ3ٍॷ4 406

Jesucristo salvananpä munayyog cushicur alabashun! 21ॸTsaynölla


canganta. 11ॸTayta Dios Señornintsic Jesucristo nogantsic raycur wanur
Jesucristuta salvamänantsicpa salvamangantsicpita ¡imayyagpis
cachamuyninwanmi imaypitapis alabashga catsun!
yarpangancuna camacashgana.
12ॸCananga musyantsicmi Espiritu Santuta chasquicogcuna
Jesucristuman criyicur imaycay örapis jucllayllanö cangantsic

4
Tayta Diosman mañacushga 1ॸWaugicuna panicuna, Tayta
wiyamänantsicpä cagta. 13ॸTsayta Diospa willacuyninta willacur
musyaycarga willapangäpita puringäpita prësurarpis gamcunata
prësuraptïpis gamcuna manam yätsimü Diosnintsic munangannö
llaquicuyänayquitsu. Noga imaypis cawayänayquipämi. Tsaynöna
wichgarangätaga manam llaquicütsu, cawayänayquipämi Tayta Dios
antis cushicuypäga gamcunata jutsayquicunapita
willapangäpita salvacionta perdonayäshurguyqui. 2ॸPay
tariyangayquim. munangannö cawarga mana yachag
tucur y mana jamuränacur shumag
Señor Jesucristupa cuyacuyninpä
cuyanacur cawayay. Criyicog
Pablo musyatsingan
mayiquicuna imatapis llutanta
14,15ॸCay patsatapis ciëlutapis camag ruraptinga ama gayapäyanquirätsu,
Tayta Dios perdonamangantsicta sinöga alli shimillayquicunapa
musyarmi gonguricuycur imaycay tantiyatsinacuyanqui. 3ॸTsaynölla
örapis gamcunapä mañacaycämü. llapayquipis mana chiquinacuypa
16ॸImaycawanpis munayyog captinmi cawayay. Tsaynö shumag
Tayta Diosman mañacamü Espiritu cawayänayquipä Espiritu Santum
Santunwan imaypis imaypis yanapaycäyäshunqui.
yanapatsiyäshunayquipä. 17,18ॸTsaynömi 4ॸCuyanacur cawanantsicpä cagcunata

mañacaycämü Jesucristuman criyicullar shumag tantiyacuyay:


imaypis cawayänayquipä. Tsaynö
cawarmi tantiyacuyanqui Jesucristo Jesucristuta chasquicogcunaga
cuyamangantsicta. Payga llapantsicpis juc cuerpunöllam
cuyamantsicmi maypita cashgapis, caycantsic.
mayläya jutsa rurag cashgapis, yachag Llapantsicmi Espiritu Santuta
mana yachag cashgapis. 19ॸSeñornintsic chasquicurguntsic.
Jesucristo cuyamangantsicnöga manam Llapantsicmi shuyacuycantsic Tayta
pipis cuyamantsictsu. Tsaymi payman Diospa ñöpanman chänapä.
mañacamü cuyacog canganta shumag 5 Llapantsicmi Señor Jesucristupa

tantiyayänayquipä. Tsaynöpam Tayta munayllanchö caycantsic.


Dios munangannö cushishgalla imaypis Llapantsicpis paymanmi yäracuntsic.
cawacushun. Llapantsicmi willacuyninta
20ॸPoderösu Tayta Diosga chasquicur bautizacurguntsic.
mañacungantsicpita y imata 6 Y tsaynö Tayta Diosllam

yarpangantsicpitapis masmi llapantsicpapis papänintsic.


imaycachöpis yanapaycamantsic. Paymi llapantsictapis maquinchö
Tsaynö alläpa alli canganpita ¡imaypis tsararaycämantsic,
407 ƄǗƄґʊϘґॷ4

yanapaycämantsic, y cawashun. Tsaynöpam Señor Jesucristo


ricaycämantsic. cawangannö nogantsicpis Tayta Dios
munanganta rurar cawanantsicpä
7ॸJuccuerpunölla cashgapis tantiyacushun. 16ॸJesucristoga
Señorllantsic Jesucristoga jucnintsic munayyog carmi churamarguntsic
jucnintsictam gracianta gomarguntsic cuyanacunantsicpä,
imatapis pay munanganta yanapanacunantsicpä, y shumag
ruranantsicpä. 8ॸTsaynö captinmi Tayta ricanacunantsicpä. Tsaynö cawarga
*Diospa palabranchö nican: wamra shacshayllanta tantiyacognömi
nogantsicpis Tayta Dios munangannö
“Satanasta y supaycunata sitiunman cawanantsicpä tantiyacushun.
churasquirmi ciëluman
Jesucristuman criyicogcuna
cuticunga.
mushog cawayta taringantsic
Tsaypitanam tsay runacunata alli
cayninwan yanapamunga”. 17ॸTsaynö captinmi Señornintsic

Jesucristupa apostolnin car gamcunata


9ॸTsaynö nir gellgaraycan Señor nimü Tayta Diosman mana criyicog
Jesucristo cay patsaman shamur yapay runacunanö mana cawayänayquipä. Tsay
ciëluman cutinan captinmi. 10ॸCiëlupita mana criyicog runacunaga manacagcunata
cay patsaman shamusquirmi cangan yarpachacullarmi cawayan. 18ॸTsay
ciëluman cuticurgan. Tsaynö carmi runacunapaga yarpaynincunapis manam
imaycawanpis munayyog caycan. cannatsu. Tsaynö cayaptinmi
11ॸCriyicogcunata Señornintsic shonguncunapis chucruyashgana caycan.
Jesucristo quiquinmi gracianta goshga Paycunaga Tayta Dios munangannö
ima cayänanpäpis. Waquintam cawayta mananam yarpäyannatsu ni
churashga apostol cayänanpä, ichicllapis. 19ॸTsaynö lluta cawarnam
waquintam profëta cayänanpä, paycunaga mana pengacuypa ima
waquintam alli willacuyninta willacur jutsatapis llutana ruracuyan. Tsaynö
puriyänanpä, y waquintanam carnam ollgucuna juc warmicunawanpis
yätsipäcog yachatsicog cayänanpä. puricuyan. Warmicunapis tsaynöllam lluta
12ॸPaycunata Señor Jesucristo tsaynö jucwan jucwanpis punucuyan.
churashga yachatsimaptintsic pay 20ॸGamcunaga Señor Jesucristuta

munangancunata ruranantsicpämi. chasquicuyarguyqui manam


13ॸYachatsimangantsicta cäsucurninga llutancunata rurar cawayänayquipätsu.
juc yarpayllachö carmi Tayta Diospa 21,22ॸJesucristutaga chasquicuyarguyqui

tsurin Jesucristuman criyicur llutan ruraycunata jagiriyänayquipämi.


cuyanacushun. Tsaynöpis cäsucurninmi Tsaycunata tantiyaycarnaga jutsa
Jesucristo cawangannö nogantsicpis ruraychö cawayangayquinöga amana
Tayta Dios munangannö cawashun. cayaytsu. 23,24ॸTsaypa rantinga
14ॸTsaynö cawarga manam llutancunata yarpäyangayquicunata y
wamranönatsu cashun pipis maypis jutsata rurayangayquicunata dejasquir
llutan yachatsicuynincunawan Tayta Dios munangannöna cawayay.
criyitsimänantsicpä. 15ॸTsaynö Tsaynö cawayänayquipämi Tayta Dios
canantsicpa rantinga Tayta Diospa alli alli yarpaycunata goyäshur imaypis
willacuyllanta cäsucurnin cuyanacur yanapaycäyäshunqui.
ƄǗƄґʊϘґॷ4ٍॷ5 408

25ॸTsaynö caycaptinga mana 3ॸGamcuna majayquicunawannö ama

llullapänacur cawayay. Llapantsicpis piwanpis punucuyanquitsu. Ama


Tayta Diospa wamranna caycarga rasun imapäpis mallagashga cayanquitsu.
cagllatam imatapis parlashwan. Tsaycunataga ama ni yarpayllapis
26ॸImata rabyanarpis ama piwanpis yarpäyanquitsu. 4ॸTsaynölla runacunata
rimanacuyaytsu. Piwanpis rabyacurga asipäyänayqui raycur imatapis lluta
tsay junag amishtayay. 27ॸTsay ama parlayanquitsu, ni warmicunata
rabyacuyangayquita yarparäyaptiquitä burlacuyänayqui raycur ama
Satanas jutsaman manacagcunata parlayanquitsu. Tsaynö
ishquiycätsiyäshunquiman. cayänayquipa rantinga imatapis allillata
28ॸPipata imantapis suwacushga carga imaypis parlayanqui.
ama suwacuyaynatsu. Cawayniquicunapita Tayta Diosta
Suwacuyänayquipa rantinga shumag agradesicuyanqui.
arucur cawayay. Tsaynöpaga 5ॸGamcuna musyayangayquinöpis

tariyanquim faltapacogcunata jucwan jucwan cacogcuna y


yanapayänayquipäpis. imaycapäpis mallagashgacuna *ïduluta
29ॸAma llutancuna parlag cayanquitsu. adoragcunanö jutsatam ruraycäyan.
Imatapis parlayangayquita wiyagcuna Tsaynö cawag runacunaga Tayta Diospa
cushicuriyänanpä tantiyaycur y Señor Jesucristupa ñöpanman manam
allicunallata parlayanqui. chäyangatsu. 6ॸTayta Diosga llapan jutsa
30ॸAma lluta cawayniquicunawan ruragcunatam mana cuyapaypa
Espiritu Santuta ajätsiyaytsu. Paymi inƿernuman gaycunga mana wiyacog
señalamarguntsic Señornintsic cayanganpita. Pipis jutsa rurayman
Jesucristo ciëlupita cutimur gloriaman ishquiyänayquipä alli tupäyäshuptiqui
apacamänantsicpä. ama cäsupäyanquitsu. 7ॸTsaynö
31ॸGamcuna pitapis ama runacunapa llutan ruraynincunamantä
nanaparäyanquitsu, ajanapäyanquitsu, ishquiycäyanquiman.
gayapäyanquitsu, ni ashlliyanquitsu. 8ॸGamcunapis puntacunataga mana

Tsaynölla imatapis llutan ruraycunataga tantiyacurmi tsacaychönö jutsa ruraychö


ama rurayanquitsu. 32ॸTsaynö cawayargayqui. Tsaynö cawashga carpis
cawayänayquipa rantinga jucniqui cananga Jesucristuta
jucniquicunapis cuyapänacur chasquicuyarguyquinam. Tsaymi imaypis
cawayanqui. Piwanpis rimanacur Tayta pay munangannöna cawayänayqui.
Dios perdonayäshungayquinölla 9ॸTsaynöna cawarga cuyapäcogmi cantsic,

gamcunapis perdonanacuyanqui. imatapis allillatam rurantsic, y rasun


cagllatam parlantsic. 10ॸTsaynö
Tayta Diospa wamran car imanö caycaptinga shumag yarpachacuycur
cawanantsicpäpis ningan Tayta Dios munanganta rurar cawayay.

5
1,2ॸJutsa ruraynintsicpita perdonashga 11ॸTayta Diosta mana cäsucog runacuna

canantsicpämi cuyamarnintsic Señor llutan ruraychö cawayaptinpis


Jesucristo cruzchö wanurgan. Tsaynö gamcunaga ama tsaynö cawayanquitsu,
caycaptinga gamcunapis Tayta Diospa sinöga Tayta Dios munanganta rurar
cuyay wamrancuna carnam Jesucristo cawayay. Tsaynölla jutsa ruraychö
cuyapäcog cangannö runa mayiquicunata cawagcunata tantiyatsiyay allina
cuyapäyänayqui. cawacunanpä. 12ॸPaycuna pacaypa jutsata
409 ƄǗƄґʊϘґॷ5ٍॷ6

rurayangancunaga imanö pengacuypämi. cäsucuyätsun. Señor Jesucristuman


Tsaytaga manam parlashwannapistsu. criyicogcuna paypa mandunchö
13,14ॸJutsa rurag carpis Tayta Diospa alli cayangannö warmicunapis
willacuyninta chasquicurmi paycunapis gowancunapa mandunchö cayätsun.
tantiyacuyanga jutsa ruraynincuna 24ॸSeñor Jesucristo ningancunata

pengacuypä canganta. Tsaynö cäsucungantsicnömi warmicunapis


runacunapäga caynömi nintsicpis: gowancuna ningancunata cäsucuyänan.
25,26ॸWarmiyog cagcuna, Señor

“Punucashganö cagcuna, jutsa Jesucristo cuyacog cangannö


rurayniquicunata tantiyacuyay. gamcunapis warmiquicunata cuyayay.
Wanushganö cawagcuna, Jesucristo cuyamarnintsicmi cruzchö
Jesucristuta chasquicuyay. wanurgan jutsantsiccunapita
Chasquicuyaptiquega allina perdonashga canantsicpä. Tsaynöllam
cawayänayquipämi Jesucristo willacuyninta tantiyatsimarguntsic
tantiyatsiyäshunqui” nir. bautizacur Tayta Dios munangannö
cawanantsicpä. 27ॸTsaynöpam
15ॸTsaynö caycaptinga imanö jutsaynagtana gloriaman chätsimäshun.
cawaycäyangayquitapis shumag 28-30ॸManam pï runapis cuerpuntaga

tantiyacuyay. Imatapis mana ñacatsintsu, sinöga cuïdanmi. Tsaynömi


tantiyacuypa rurayänayquipa rantin Señor Jesucristupis llapantsic criyicogcuna
shumag yarpachacurir Tayta Dios paypa cuerpun cashga cuïdamantsic.
munangannö rurayay. 16ॸRunacuna mana Tsaynöllam gamcuna warmiquicunataga
allita rurar cawayaptinpis gamcunaga alli ricayänayqui quiquiquicunapa
allillata rurar imaypis cawayay. 17ॸMana cuerpuyquicunata imanöpis
tantiyacuypa ama llutanta rurayanquitsu. cuïdayangayquinö. Pipis warminta cuyar
Tsaypa rantinga shumag tantiyacuycur cawarga alli cawaytam päsan.
Diosnintsic munanganta rurar cawayay. 31ॸTayta Diospa palabranchöpis
18ॸTsaynöpis ama upyacog cayaytsu. caynömi gellgaraycan: “Tsaynöpanam
Pipis macharga llutancunatam ruran. warmipis ollgupis mamanpita y
Tsaynö cawayänayquipa rantinga taytanpita yargucurna mushog castana
Espiritu Santupa munayninchö imaypis ruracan” nir. 32ॸWarmiwan runa
cawayay. 19ॸEspiritu Santupa majatsacar juc castallana ticrangannömi
munayninchö cawarga salmucunata, nogantsicpis Jesucristuta chasquicurga
himnucunata, y canticucunata llapan Tayta Diospa wamranlla llapantsicpis
shonguyquicunawan cantacur Tayta ticrarintsic. 33ॸTsaynö captinga
Diosta alabayay. 20ॸTsaynölla warmiyogcuna warmincunata
imaycachöpis Señor Jesucristuman cuyayätsun. Y tsaynölla warmicunapis
yäracuyay Tayta Diosta agradesicur. gowancunata cäsucurnin respitayätsun.

Majayogcuna imanö cawayänanpä Papäcuna tsurincunawan alli


cagta yätsingan cawayänanpä yachatsingan

6
21ॸNagana Jesucristuman criyicog 1ॸWamracuna, Señornintsic

caycarga jucniqui jucniquicunapis Jesucristuman criyicogna caycarga


respitanacur shumag cawayay. papäniquicunata mamayquicunata
22,23ॸWarmicunaga gowancuna ninganta mana contestacuypa respitayanqui.
ƄǗƄґʊϘґॷ6 410

Tsaynö respitacog cayänayquitam Tayta


Diosga munan. 2,3ॸTayta Diospa Jesucristuman criyicogcuna
mandamientunchöpis nican: supaycunata imanöpa vincinapä
“Taytayquita mamayquita respitar alli yätsingan
ricanqui. Tsaynö respitarninga atsca 10ॸWaugicuna panicuna, poderösu

watacunam allilla cawanqui” nirmi. Cay Señornintsic Jesucristuman imaypis


mandamientoga waquin aunicuyyog cag yäracuyay pay yanapayäshuptiqui
mandamientupitapis mas punta cag supaycuna munayninchö mana
mandamientum. tsaräyäshunayquipä. 11,12ॸNogantsicga
4ॸTsaynölla papäcuna, tsuriquicunata manam runacunapa contrantsu cantsic,
ama ajanätsiyanquitsu. sinöga llutanta ruratsicog Satanaspa
Ajanätsiyänayquipa rantinga contranmi caycantsic. Supaycunapis y
llutancunata rurayaptinpis shumag mandagnin Satanaspis mana
tantiyatsir yachatsiyanqui Señor ricacayllam maytsaypapis puriycäyan.
Jesucristo munangannö cawayänanpä. Tsaymi soldädu pelyananpä
listacungannö gamcunapis listulla
Empliyäduwan patronnin imanö cayänayqui supaycuna munanganta
cayänanpä yachatsingan mana ruratsiyäshunayquipä. 13ॸTayta
5ॸTsaynölla empliyäducuna, Dios munangannö imaypis cawashgam
patronniquicunata respitacur supaycuna imatapis llutancunata
mandayäshungayquita llapantapis ruratsimäshuntsu ni engañamäshuntsu.
cumpliyanqui Señor Jesucristupa 14ॸTsaynö caycaptinga piwanpis rasun

mandunta ruraycag cuenta. cagllata parlashun. Tsaynöpam soldädu


6,7ॸPatronniquicuna imatapis pelyananpä tsegllanta chachac
mandayäshuptiqui watacurcur shuyacognö nogantsicpis
ricayäshuptiquillaräga ama rurag caycäshun supaycunawan
tucuyanquitsu. Mana churanacunantsicpä. Allillata rurar
ricaycäyäshuptiquipis shumag imaypis cawarmi ǂëcha mana
aruyanqui imaypis mana gelanaypa päsamänapä lätapita chalëcushganö
llapan voluntäwan, Señornintsic cashun supaycunata vincinantsicpä.
Jesucristuta sirviycag cuenta. 8ॸGamcuna 15ॸTsaynömi Tayta Diospa alli

cananpita yarparäyanqui willacuynintaga imaypis willacurnin


empliyädutapis mana empliyädutapis musyatsicunantsic. Tsaynö willacurmi
allita rurag cagcunata ciëluchö Señor soldäducuna gyërrachö bötasnin
Jesucristo premiuta gomänantsicpä jatipäcushga pelyananpä shuyacognö
cagta. nogantsicpis listacushga caycäshun
9ॸTsaynölla patroncunapis, supaycunata vincinantsicpä. 16ॸTsaynölla
empliyäduyquicunata mana puëdeg Tayta Diosman llapan shonguntsicwan
tupar alli shimiquicunallapa imaypis yäracushun. Tsaynöpam
mandayay. Gamcunaga cananpita gyërrachö soldäducuna escüdunwan
yarparäyanqui empliyädu carpis tsapacungannö nogantsicpis Tayta
patron carpis ciëluchö caycag Diosman yäracur supaycunapita
patronnintsicpa munayninchö tsapacushun mana engañamänantsicpä.
caycangantsicta. Payga llapantsictapis 17ॸSalvashga cagcunaga cascushga

cuyaycämantsicmi. soldädunöna cashgam supaycuna


411 ƄǗƄґʊϘґॷ6

manana llutancunata prësuraycätsiyäman. Tsaynö captinpis


yarpätsimäshunnatsu. Tsaynöpis Tayta Tayta Diosman mañacuyay cay
Diospa palabranta imaypis wiyacushun. carcelchöpis mana mantsariypa
Paypa palabran espädanö captinmi willacuyninta willapänäpä.
wiyacurnin espädayog soldädunönam
cashun. Tsaynöpam Espiritu Santo Cartapa ushananchö Pablo
yanapamäshun Satanasta saludangan
vincinantsicpä. 21ॸWaugintsic Tiquicutam
18ॸImaycay örapis Tayta Diosman gamcunaman cachamü imanö
mañacuyay. Imata mañacurpis Espiritu caycangätapis willayäshunayquipä.
Santo tantiyatsiyäshungayquinölla Paymi Tayta Diospa willacuyninta
mañacuyay. Tayta Diosman criyicog willacuptï yanapaycäman. 22ॸPrësu
mayiquicunapäpis mana gongaypa wichgaraptï ama llaquicuyaytsu. Peru
imaypis mañacuyay. 19ॸNogapäpis Tayta alli caycangäta Tiquico willayäshuptiqui
Diosman mañacayämuy willacuyninta gamcuna cushicuriyay. 23ॸTayta Dios y
willacur mana mantsariypa pitapis Señornintsic Jesucristo gamcunata
maytapis shumag tantiyatsinäpä. yanapaycuyäshuy payman criyicur
Nogaga willacuycä pipis maypis Señor cuyanacur alli cawacuychö
Jesucristuta chasquicogcunata Tayta cayänayquipä. 24ॸSeñorllantsic Jesucristo
Dios perdonananpämi. 20ॸTayta Diosmi munanganman imaypis cawagcunata
cachamashga pï maytapis willacuyninta Tayta Dios cuyapäcog cayninwan
willacunäpä. Tsaynö willacur imaycachöpis yanapaycullätsun.
puringäpitam caychöpis [Tsaynö catsun.]
FILIPENSES
Filipos marcachö criyicogcunaman
apostol Pablo cartacungan
Grecia nacionpa Macedonia provincianchömi Filipos marcaga cargan. Tsaymanmi
Pablo chargan Señor Jesucristupa alli willacuyninta willacurnin (Hechos 16.11-40).
Tsay marcapita aywacurnam Pabloga Jesucristupa willacuyninta willacur purirgan
waquin marcacunachöpis. Tsaypita unay ricogtanam Macedonia provincia quinran
marcacunaman cutirgan Jesucristupa willacuyninta willacunanpä. Tsay
marcacunapita yargucurnam chargan Jerusalen marcamanpis. Tsayman
chaycuptinnam autoridäcuna tsarisquir Pabluta prësuyargan. Tsaypitam prësu
päsatsiyargan Cesareaman y Romaman.
Pablo carcelchö canganta musyarnam Filiposchö criyicog mayincuna
Epafrodituta cachayargan watucag. Epafroditutawanmi goriyangan ofrendata
Pablupa gastunpä apatsiyargan. Tsay apatsiyangan ofrendata Pablo cushicurmi
chasquirgan. Y agradesicurmi cay cartata gellgargan Filiposchö criyicogcunaman
(1.5; 4.10-19). Tsaychömi willargan Epafrodito geshyanganpita allingantapis
(2.25-30).
Cay cartata liyirmi tantiyacuntsic ima ñacayta päsarpis Tayta Diosman yäracur
cushicunantsicpä cagta (3.1; 4.4,7,9,12). Tsaynömi tantiyatsimantsic
Diosnintsicman yäracullar imaypis cawanantsicpä cagta.

Pablupa saludacuynin Criyicogcunapä Tayta Diosman


Pablo mañacungan
1
1ॸFilipos
marcachö criyicog
mayicuna: 3ॸWaugicuna panicuna, gamcunapä
Noga Pablo, Señor Jesucristupa imaypis Tayta Diosta agradesicümi.
willacognin carmi, waugintsic 4ॸAgradesicungä öraga imaypis

Timoteuwan cay cartata cartacayämü cushishgam mañacü llapayquitapis


yachatsicog waugicunaman, yanapacog yanapaycuyäshunayquipä. 5ॸManam
waugicunaman, y waquin criyicog gongätsu criyicur gallayangayqui
mayïcunaman. 2ॸTayta Diosllantsic y junagpitapis Señor Jesucristupa alli
Señornintsic Jesucristo cuyapäcog willacuyninta willacur purinäpä
cayninwan yanapaycuyäshuy pay yanapayämangayquita. 6ॸNoga musyämi
munangannö cushishga Señornintsic Jesucristo cutimungan
cawayänayquipä. junagyagpis Tayta Dios

412
413 Ǘʊ̞ʊЬƄͮґƄґॷ1

yanapaycäyäshunayquipä cagta. Tsaynö 14ॸCaychö prësu caycarpis


yanapayäshuptiqui pay munangannö Señornintsicpa willacuyninta willacuptï
cawarnaga cada junagpis waquin criyicog mayintsiccunapis mana
tantiyacuyanquinam allina mantsariypam maytsaychöpis
cawaycäyangayquita. willacuycäyan. 15-17ॸWillacuyninta
7ॸManarä prësuyämaptinpis Señor willacunäpä Tayta Dios churamanganta
Jesucristupa willacuyninta willacur tantiyarmi noga willacungänö
purinäpä imaypis paycunapis willacuycäyan runacuna
yanapayämarguyquim. Tsaynöllam Jesucristuta chasquicuyänanta munar.
canan prësu caycaptïpis Waquincunaga prësurangäta
yanapaycäyämanqui. Tsaytaga noga musyaycurmi willacuyanpis
imaypis mana gongaypam yarparaycä. runacunapita paycuna regishga cayta
8ॸSeñor Jesucristo munallar. Tsaynö carnin paycunaga
cuyamangantsicnöllam nogapis noga ajanänätam yarpäyan. 18ॸTsaynö
gamcunapä imaypis yarparaycälla. yarpäyaptinpis manam ajanätsu ni
Gamcunawan pasaypa tincuyta rabyanätsu. Tsaytaga antis cushicümi
munangätaga Diosnintsicpis Señor Jesucristupa willacuyninta
musyaycanmi. 9ॸNoga gamcunapäga imanöpa willacuyaptinpis.
Tayta Diosman imaypis
mañacaycämümi cuyanacur Cawaypis wanuypis
tantiyatsinacur shumag Pablupä allilla cangan
cawayänayquipä. 10ॸTsaynöpis 19ॸTsaynöpis cushicümi cay carcelchö

mañacaycämümi ima alli o ima mana wichgaraycangäpita yargamunäpä Tayta


alli canganta tantiyacur Señornintsic Diosman mañacaycäyämungayquita.
cutimunganyagpis caycäyänayquipä. Gamcuna mañacayämungayquinöllam
11ॸJesucristo yanapaycuyäshuy imaypis *Espiritu Santo yanapamaptin
alli rurayllachö cawayänayquipä. yargamushä. 20ॸMaychöpis mana
Tsaynöna cawayangayquita ricarnam mantsariypa willacungänöllam
waquin runacunapis criyicur Tayta wanutsiyämänan captinpis, mana
Diosta alabayanga. wanutsiyämänan captinpis, Señor
Jesucristupa alli willacuynintaga mana
Jesucristupa alli willacuyninta mantsariypa willacuycäshä.
waquin criyicogcunapis 21,22ॸRunacuna mana wanutsiyämaptinga
willacuyaptin Pablo cushicungan
Señor Jesucristupa alli willacuyninta
12ॸWaugicuna panicuna, Señor imaypis willacuycäshämi. Wanucurmi
Jesucristupa willacuyninta willacur itsanga Jesucristupa ñöpanchö
mana purinäpä prësurätsiyämaptinpis cushishgana cawacushä. Tsaymi
wagtachö cagcunapis willacuyaptin nogapäga wanuypis cawaypis allilla
Señornintsicpa willacuyninta caycan. 23ॸTsaynö captinmi imanö
chasquicuycäyanmi. 13ॸPaypa caytapis mana camacäpacütsu. Nogapäga
willacuyninta caychö willacuptï allim canman cay patsata jagirir Señor
wardiyacunapis waquin runacunapis Jesucristupa ñöpanmanna aywacuptïpis.
Jesucristuta chasquicuycäyanmi. Y 24ॸPeru gamcunata yanapanä raycurga

musyayanmi willacuyninta ojalä cawacuycämanrä. 25ॸGamcuna


willacungäpita prësuraycangätapis. raycurga Tayta Dios tsapämaptin
Ǘʊ̞ʊЬƄͮґƄґॷ1ٍॷ2 414

runacuna manam wanutsiyämangarätsu. munangannö shumag


Gamcunata noga yachatsiyäshayquiran cawayänayquipämi. Tsaynöllam Espiritu
Tayta Diosman criyicur cushishga Santupis yanapaycäyäshunqui
cawacuyänayquipä. 26ॸCarcelpita consulanacur cuyanacur alli cawaychö
yargascamur gamcuna cagman yapay cayänayquipä. 2ॸTsaynö caycaptinga tsay
chaycamuptïnam Señor Jesucristuta yarpayyoglla, juc shongulla mana
llapantsic alabashun pay dejanacuypa cuyanacur cawayay.
yanapamanganpita. Tsaynö cuyanacuyangayquita
musyarnin noga cushicushämi.
Ima ñacayta päsarpis mana 3ॸSeñornintsicman criyicog
llaquicunantsicpä yätsingan mayiquicunawan ama
27ॸSeñorJesucristupa alli willacuyninta chiquinacuyanquitsu ni imachöpis
cäsucur imaypis cawayay. Gamcunawan yachag tupänacuyanquitsu. Ama
tincushga o mana tincushgapis noga jamuräcuyanquitsu: “Noga paypitaga
musyaytaga munaycä ima llaquicuychöpis mas yachagmi cä” nirnin. Tsaynö
Señor Jesucristo munangannö jamuräcuyänayquipa rantinga
cawaycäyangayquitam. Tsaynö musyayta tantiyacuriyanqui llapantsictapis Tayta
munä imaypis cuyanacuycäyangayquitam Dios cuyamangantsicta. 4ॸPipis ama
y runacuna chiquiyäshuptiquipis quiquillayquicuna allichö cayta
Jesucristupa alli willacuyninta imaypis munallarga cayanquitsu. Tsaynö
willacuycäyangayquitam. 28ॸJesucristuman cayänayquipa rantinga
criyicuyangayquipita runacuna yarpachacuriyanqui criyicog
chiquiyäshuptiqui ama mayiquicunapis allichö cayänanpä.
mantsacuyanquitsu. Mana mantsacuypa 5ॸSeñor Jesucristo runacuna alli

Tayta Dios munangannö cushishga cawayänanpä yarpachacungannö


cawayangayquita ricayäshurmi gamcunapis criyicog mayiquicuna alli
chiquiyäshogcunaga tantiyacuyanga cawayänanpä yarpachacuyay.
gamcuna gloriaman aywayänayquipä
cagta y quiquincuna inƿernuman 6 Jesucristoga Diosnintsic caycarpis
gaycucäyänanpä cagta. 29ॸAma manam “Tayta Diosnö
yarpäyaytsu Señor Jesucristuman alabashga ciëlullachö cacushä”
criyicuyangayquipita manana nirgantsu,
ñacayänayquipä cagtaga. Payman 7 sinöga cay patsachö yuricur

criyicuycarpis ñacaytaga ñacashunrämi. nogantsicnö runam cargan. Y


30ॸGamcuna musyayanquim unaycuna ima imaycawan munayyog caycarpis
ñacayta päsangätapis y canan imanö runacunata sirvirmi cawargan.
ñacaycangätapis. Llapantsicpis 8 Tayta Dios munanganta cumplirmi

Jesucristupa willacuyninta ima jutsaynag caycarpis


willacungantsicpitaga ñacantsicrämi. *cruzchö wanushga.
9 Tsaynö captinmi Tayta Dios paytaga
Cuyanacur alli cawaychö churashga imaycawanpis
cayänanpä yätsingan munayyog cananpä.

2
1ॸSeñor Jesucristuman 10 Tsaymi ciëluchö cagcuna, cay

yäracuyaptiquinaga patsachö cagcuna, y


yanapaycäyäshunqui imaypis pay pamparagcunapis
415 Ǘʊ̞ʊЬƄͮґƄґॷ2

cawarircamur Jesucristupa raycur ima päsamaptinpis


ñöpanman gonguricuyanga. llaquicuyänayquipa rantin cushicuyay
11 Nircurmi Señornintsicta alabayanga: Tayta Diospa ñöpanchö tincunantsicpä
“¡Gamga imaycawanpis cagta musyar.
munayyogmi caycällanqui,
taytay!” nirnin. Timoteuta Filiposman Pablo
Tayta Diostapis tsaynöllam cachayta yarpangan
alabayanga Señor Jesucristuta 19ॸWaugicuna panicuna, ima
cachamunganpita. päsamänan captinpis noga musyämi
mana wanutsiyämänanpä Señornintsic
Tayta Diospa munayninchö Jesucristo tsapaycämanganta. Tsaymi
cawanantsicpä ningan imanö caycäyangayquitapis musyanäpä
12,13ॸWaugicuna panicuna, tsaynö Timoteuta gamcunaman cachamushä.
caycaptinga gamcunawan caycar Gamcuna cagpita cutiramur
yachatsingäcunata willaramaptinmi nogapis cushicurishä.
cäsucuyangayquinölla imaypis 20ॸTimoteoga gamcunapä pasaypam

cäsucuyay. Tayta Diosta cäsucur yarpachacun yanapayäshuyta munar.


cawayänayquipäga quiquinmi Paynöga manam pipis cantsu.
tantiyaycätsiyäshunqui. Tsaynö 21ॸWaquincunaga Señor Jesucristo

captinpis mana cäsucur cawayaptiquega munanganta rurayänanpa rantinmi


juzgayäshunquim. Mana cäsucogcunata quiquincunapä raycullar imaycatapis
juzgananpä cagta musyaycarga ruraycäyan.
mantsacurnin pay munangannö imaypis 22ॸGamcunapis musyayanquinam

cawayay. Timoteo Tayta Dios munangannö


14ॸCawayayga mana jamuränacuypa y cawangantaga. Payga wamrä cuentam
mana rimanacuypa imaypis. 15,16ॸTsaynö nogatapis yanapallämashga
alli cawayaptiquega runacuna manam Señornintsicpa alli willacuyninta
niyäshunquitsu mana alli willacuptï. 23ॸTsaymi ari
cawaycäyangayquita. Tayta Diospa prësuraycangäpita yargamunäpä o
wamrancuna caycarnaga ama mana yargamunäpä cagtapis
cawayaytsu Tayta Diosta mana cäsucog musyasquirna gamcunaman payta
runacuna cawayangannöga. Señor cachamushä. 24ॸTayta Dios
Jesucristupa alli willacuynin yanapamaptin carcelpita yargamur
ningannömi imaypis cawayänayqui. quiquïmi gamcunaman
Tsaynö cawarga tsacaychö actsi watucagniquicuna sharamushä.
atsicyagnömi gamcuna caycäyanqui.
Tsaynöpaga Señornintsic cutimuptin Epafrodituta Filiposman Pablo
paypa ñöpanchö gamcunawan tincurnin cutitsinanpä ningan
ima cushishgarä caycushä 25ॸWaugintsic Epafroditutapis

willapangäcuna allipä canganpita. gamcunaman cutitsimünam. Paytaga


17ॸRunacuna wanutsiyämänan alli öram yanapamänanpä
captinpis nogaga manam llaquicütsu. cachaycayämurgayqui. Tayta Diospa
Tayta Diosman yäracuyänayquipä soldädun cuenta carmi ñaca-ñacarcurpis
willacungäpita wanutsiyämaptinpis yanapaycäman. 26ॸPay geshyaptin
cushishgam wanushä. 18ॸGamcuna llaquicuyangayquita musyarmi
Ǘʊ̞ʊЬƄͮґƄґॷ2ٍॷ3 416

gamcuna cagman cuticamuyta cargan. Noganöga manam pipis tsay


munaycan. 27ॸRasunpapis payga leycunata cumplishgatsu. 5ॸTsay leycuna
pasaypam antsa cargan. Wanucogpäna ninganta cumplirmi nogataga
caycaptinmi Tayta Dios cuyaparnin yuringäpita puwag (8) junagyogta
allïtsishga. Wanuycuptinga nogapis cuerpüta señalayämargan. Nogaga
imanörä llaquicüman cargan. Benjaminpa aylluncuna aywaragpita
28ॸTsaynö pasaypa llaquicushga carmi *Israel runa cä. Jinachöpis
cayaptiquim cushicuriyänayquipä *fariseo runa carmi tsay leycunataga
gamcunaman cutiycätsimü. Payta imaypis cumplirgö. 6ॸNogaga allita
ricaycur cushicuyaptiqui nogapis ruraycangäta yarparmi Jesucristuman
mananam gamcunapä criyicogcunata chiquir gaticachag cä.
llaquicamushänatsu. 29ॸPay chämuptinga Manam pipis nogapäga parlayashgatsu:
llapayquipis shumag chasquicuyanqui. “Moises gellgangan leycunata manam
Waquin criyicog mayintsiccunapis payga cumplishgatsu” nir imarga.
paynö yanapacog cayaptinga shumag 7ॸNogaga yarpargä tsay leycunata

yanapayällay. 30ॸPayga yanapamänanpä cumplirninrä salvacionta tarinäpä


gamcunapita shamur allau geshyarnin cagtam. Cananmi itsanga tantiyacurgö
wanuyta cawayta ricarmi Señor Jesucristuman criyicogcunalla
chaycamurgan. salvacionta tariyänanpä cagta. 8,9ॸTsaynö
captinmi canan Jesucristuman
Jesucristuman criyicog cay criyicurna cawangäga mana iwalantsu
imaycapitapis mas väleg cangan unay cag caway vïdämanga. Moises

3
1ॸWaugicuna panicuna, Señornintsic gellgangan leycunata cumplingäcuna
Jesucristupa munayninchöna manam imapäpis välimashgatsu
cawayangayquita cushicuyay. Tsaynö salvacionta alcanzanäpäga.
cushishgana cawacuyänayquita Jesucristuman criyicuynïpam itsanga
munarmi yaparir yaparirpis gamcunata Tayta Dios perdonamarnin
nimü. jutsaynagtana chasquillämashga.
2ॸLlutan yachatsicogcunapa 10ॸTsaynö perdonamarnam Señor

yachatsicuynincunata ama Jesucristo cawangannö cawanäpä Tayta


chasquipäyanquitsu. Tsay runacunaga Dios yanapaycäman. Tsaynöpam listuna
niyan: “Tayta Dios jutsayquicunata caycä Señornintsicta ñacatsiyangannö
perdonar salvayäshunayquipäga ñacanäpäpis paynö wanunäpäpis.
*cuerpuyquicunatarä señalacuyay” 11ॸTsaynam cananga shuyacuycä

nirmi. 3ॸTsaynö niyäshuptinpis manam Jesucristuta Tayta Dios


cuerpuntsicta señalacungantsicpitarätsu cawatsimungannö wanuptï nogatapis
Tayta Dios salvamäshun, sinöga cawatsimänanpä cagtana.
nogantsic raycur Jesucristo wanushga
Imaypis Tayta Dios munangannö
captin payman criyicungantsicpitam.
cawanantsicpä ningan
Tsaynö captinmi llapan shonguntsicwan
Señor Jesucristuman criyicurnin 12,13ॸNogagamanam nïtsu imaypis
señalacushganöna caycantsic. llutancunata mana ruraypana
4ॸPipis *Moises gellgangan leycunata cawaycangätaga. Tsaynö captinpis
cumpliyanganllawan salvacuyänan jutsata ruraynïta jagirinäpä Señor
captinga nogaran puntataga salvacüman Jesucristum yanapaycäman. Tsayta
417 Ǘʊ̞ʊЬƄͮґƄґॷ3ٍॷ4

musyarnam cada junagpis Tayta Dios shamur goricamänantsicpä cagta.


munangannö cawaycä. Llutan 21ॸPayga ciëlupita shamurmi

ruraycunata ruranäpa rantinga cada imaycawanpis munayyog carnin cay


junagpis yarpachacü Tayta Diosta ushacäreglla cuerpuntsicta mushog
cäsucur cawanäpä cagcunatam. cuerpuman ticratsinga. Tsay mushog
14ॸImaycanöpapis premiuta cuerpuntsicga quiquin Jesucristupa
chasquiyänanpä gänanacogcunanömi cuerpunnö mana ushacagmi canga.
nogapis Tayta Diospa ñöpanman
chänäpä pay munanganta rurar Jesucristuman criyicogcuna
cawaycä. Paypa ñöpanman cushishga cawanantsicpä ningan

4
chänantsicpäga Señor Jesucristum 1ॸWaugicuna panicuna, gamcunaman

nogantsic raycur cruzchö wanushga. watucag shamuytaga imaypis


15ॸTsaynö ari Jesucristuman criyicur yarparaycällam. Gamcunata yachatsingänö
pay munangannö cawagcunaga cay cawayaptiquim cushicü Tayta Diospa
ningäcunata tantiyacuyay. ñöpanman chänantsicpä cagta musyar.
Yachatsingäcunata maygayquicunapis Tsay yachatsingänölla imaypis Señor
mana tantiyayaptiquega Tayta Diosmi Jesucristuman criyicur cawayay.
tantiyatsiyäshunqui. 16ॸNagana criyicurga 2ॸSeñor Jesucristuman criyicog

Tayta Diosta cäsucur imaypis cawashun. caycarga Evodiawan Sintique mana


17ॸWaugicuna panicuna, noga chiquinacuypana cawayätsun. 3ॸWaugi
cawangänö gamcunapis cawayay. Y Sizego,ॹa willacog mayï caycarga tsay
waquin criyicog mayintsiccunapis warmicunata amishtaycatsiy. Paycuna
nogata ricamar alli cawayangannö Clementiwan y mas waquincunawanpis
gamcunapis alli cawayta yachacuyay. allim yanapayällämashga Tayta Diospa
18ॸTayta Dios munangannö alli willacuyninta willacur puriptï.
cawanantsicpä Señor Jesucristo cruzchö Paycunapa jutincunaga gellgaraycan
wanunganta atscagmi runacuna Tayta Diospa ñöpanman aywanapä cag
imapäpis cuentayantsu. Runacuna libruchömi.
tsaynö cayanganta feyupam llaquicuycü. 4ॸJesucristupa munayninchö

Tsaytaga unaypitapis nicämümi. cawaycarga imaypis cushicuyay.


19ॸSeñor Jesucristo munangannö mana Cushicuyänayquipä mayläya nirninpis
cawagcunaga quiquincunapa manam ajayätsu. 5ॸTaynöpis yanapacog
munaynincunallachö cawar jutsa cayangayquita pipis maypis
rurayllachönam cacuyan. Tsay llutan musyayätsun. Señornintsic Jesucristo
ruraynincunapita pengacuyänanpa cutimunanpäna caycangantapis ama
rantinmi cushishgarä niyan: “Cay gongayaytsu.
vïdallanam alli cawacuyga” nir. Tsaynö 6ॸ“Waray junag ¿imanörä canga?” nir

cawayanganpitam paycunaga wanurnin yarpachacur ama llaquicuyaytsu. Tsay


inƿernuchö imayyagpis ñacayanga. llaquicur cayänayquipa rantinga Tayta
20ॸNogantsicmi itsanga Diosman mañacuyay imaycachöpis
shuyacuycantsic gloria vïdachö yanapayäshunayquipä. Y
imayyagpis cawanantsicpä cagta y yanapayäshungayquita imaypis
salvamagnintsic Jesucristo ciëlupita agradesicuyay. 7ॸTsaynö

a॰4.3 Griegu idiömachöga Sizego juti ninanga “willacog mayï” ninanmi.


Ǘʊ̞ʊЬƄͮґƄґॷ4 418

mañacuyaptiquega Tayta Dios ima alli captillätsu ofrendayquicunata


cawaychörä catsiyäshunqui. Pay tsaynö aparcatsiyällämarguyqui, sinöga Señor
catsiyäshuptiqui llaquicuychö carpis Jesucristupa alli willacuyninta
cushishgam cawayanqui. Tayta Diosman willacunäpä Macedonia provinciapita
mañacur cawayaptiquim yargucuptïpis aparcatsiyämargayquim.
yanapayäshunqui Señor Jesucristuman Waquincuna mana yanapayämaptinpis
imaypis yäracuyänayquipä. gamcunaga yanapaycayällämanquim.
8ॸWaugicuna panicuna, imaypis 16ॸTsaynöpis agradesicümi Tesalonica

yarpachacuyay imatapis allillata marcachö caycaptï nisidänïcuna yapay


rurayänayquipä cagta y allillata yapaypis aparcacatsiyämangayquita.
parlayänayquipä cagta. Waquin 17ॸManam yapaypis

runacuna mana allicunata rurayänanpä apatsicayämänayquita munartsu tsaynö


yarpäyaptinpis gamcunaga allita nimü, sinöga agradesicurninmi. Tsaynö
rurayänayquipä cagta yarpäyay. yanapayämangayquicunapitaga Tayta
Tsaynöpis runacunapa llutan Dios gamcunatapis masllam imaycachö
ruraynincunallapä parlayänayquipa yanapaycuyäshunqui.
rantinga alli cagcunapä parlayay. 18ॸEpafrodituwan apatsiyämangayquita
9ॸGamcunawan caycar yachatsir cushicurmi chasquillargö. Unas
ningänölla, yätsipangänölla, y imanö miñishtiycangä öram chaycatsimushga.
cawangätapis ricayämangayquinölla Tsay yanapayämangayquega
imaypis cawayay. Tsaynö cawayaptiquega Diosnintsicta yanapaycag cuentam
Tayta Dios gamcunawanmi caycanga caycullashga. Tsaytaga Tayta Diospis
imaypis yanapayäshurniqui. imanömi cushicun. 19ॸSeñor
Jesucristuman criyicur tsaynö
Criyicogcuna ofrendata yanapaycayämangayquipita
apatsiyanganta Pablo agradesicungan gamcunatapis Tayta Dios manam ima
10ॸFilipos marcachö waugicuna miñishtiyangayquitapis
panicuna, Tayta Diosta agradesicümi faltätsiyäshunquitsu.
apatsiyämangayquita. Gamcuna imaypis 20ॸ¡Tayta Diosllantsic imaypis

yanapayämayta yarpäyaptiquipis alabashga caycullätsun! Amen.


carupitaga ajallarämi cashga. 11ॸTsaynö
nimü manam faltapacurtsu. Nogaga Cartapa ushanan
yachacashganam cä imaycallapis 21ॸGamcunachö llapan criyicog
capamangallanwan cawacuyta. mayillantsiccunata saludaycuyällanqui.
12ॸMusyämi pobrëza vïdatapis y imayca Tsaynömi nogawan caycag
jananchö caway vïdatapis. Tayta Diosmi waugicunapis salüduncunata
tantiyatsimashga imanö carpis llapayquipä apatsiyämun. 22ॸTsaynöllam
payllaman yäracur cawanäpä. Tsaymi cay marcachö waquin criyicog
cushishga cay caway vïdata päsacü mayintsiccunapis salüdunta gamcunapä
örata pachajunta carpis, örata jinay apatsiyämun. Mandacog emperadorpa
püru carpis. 13ॸSeñor Jesucristo imaypis sirvegnin criyicog mayintsiccunapis
yanapamaptin allillam cawaycällä. salüduncunata apatsicayämunmi.
14ॸImanö captinpis cay ñacacuychö 23ॸSeñorllantsic Jesucristo gamcunata

caycangä öra aparcatsiyämangayquita cuyapäcog cayninwan yanapaycuyäshuy


feyupam agradesicü. 15ॸManam caychö alli cawayänayquipä. [Tsaynö catsun.]
COLOSENSES
Colosas marcachö criyicogcunaman
apostol Pablo cartacungan
Colosas marcaga Asia provinciachömi cargan. Colosas marcamanga apostol Pablo
manam chargantsu Jesucristupa alli willacuyninta willacunanpä, sinöga criyicog
waugi Epafrasmi tsaychö willacurgan (1.7,8 y 4.12). Tsaychö willacuptinnam
runacuna Jesucristuman criyicur gallayargan.
Pablo prësu caycarmi musyasquirgan Colosasman llutan yachatsicogcuna
chäyanganta (2.8). Tsay llutan yachatsicogcunaga niyargan supaycunapa
munayninman mana yaycuyänanpämi Moises gellgangan leycunachö ningannö
ƿestacunatarä ruracuycäyänanpä cagta y säbadu jamapay junagta respitayänanpä
cagta (2.16). Tsaynömi niyargan waquin micuycunata mana micuyänanpä cagta
(2.16,21) y angelcunata adorarrä gloriaman chäyänanpä cagtapis (2.18).
Apostol Pablo cay cartachö nirgan imaycapitapis mas munayyog Señor Jesucristo
cangantam (1.15-20) y cruzchö wanur salvamangantsictam (1.21,22; 2.14,15).
Tsaynöpis cay cartachö tantiyatsir nirgan Jesucristo munangannö cawanantsicpä
cagtam (capïtulu 3-pita 4-yag).

yäracuyangayquitam musyayargö.
Pablupa saludacuynin Tsaynömi musyayargö criyicog

1
1ॸColosas marca criyicog mayicuna: mayicunawan shumag cuyanacur
Noga Pablo, Jesucristupa *apostolnin cawaycäyangayquita. Tsayta musyarmi
canäpä Tayta Dios acramashga captinmi, Señornintsic Jesucristupa papänin Tayta
waugintsic Timoteuwan juntu cay Diosllantsicta imaypis agradesicur
cartata cartacayämü. 2ॸGamcunaga mañacayämü gamcunata
Jesucristuman criyicurninmi Tayta Dios yanapaycuyäshunayquipä. 5ॸTsaynö
munangannö cushishga cawaycäyanqui. cuyanacur alli cawacuychö cayanqui
Tayta Diosllantsic cuyapäcog cayninwan Tayta Dioswan gloriachö imayyagpis
yanapaycuyäshuy tsaynö imaypis cawayänayquipä cagta musyarmi.
cawayänayquipä. Gloria vïdachö cushishgalla
cawayänayquipä cagtaga
Tayta Diosman criyicogcunapä musyayarguyqui Tayta Diospa alli
Pablo mañacungan willacuyninta chasquicurmi.
3,4ॸWaugicuna panicuna, Señor 6ॸTsay alli willacuynin gamcunamanpis

Jesucristuman criyicur chämungannömi maytsaymanpis

419
æϘ̞ϘґƄͮґƄґॷ1 420

chaycan. Tsayta chasquicurmi runacuna Dios imanö canganta. Tayta Diospa


alli cawaytana tariycäyan. Gamcunapis tsurin Señorllantsicga llapan
tsaynöpam jutsa rurayniquicunata jagirir camacuycunawanpis munayyog caycan.
allina cawacuyanqui. 7ॸTsay alli 16ॸPaywanmi Tayta Dios camargan

willacuyta chasquicuyänayquipäga ciëluchö cagcunata, cay patsachö


willacog mayï Epafrasmi gamcunata cagcunata, ricacagcunata, mana
yachatsiyäshurguyqui. Payga Señor ricacagcunata, y imaycaläya puëdeg
Jesucristupa willacuyninta shumagmi *angelcunata. Tsay llapantapis
willacun. 8ॸEpafras shamurnam camargan Jesucristuta adorayänanpämi.
willayämashga *Espiritu Santo 17ॸImapis manarä camashga captinmi

yanapayäshuptiqui cuyanacur shumag Jesucristoga caycarganna. Llapan


cawaycäyangayquita. camangancunatapis munayninchömi
9ॸTsaynö cawayangayquita musyayangä tsararaycan.
junagpitaga cada junagmi gamcunapä 18ॸTsaynö munayninchö imaycatapis

Tayta Diosman mañacaycäyämü catsirmi Señor Jesucristoga


tantiyatsiyäshuptiqui pay munangannö wanunganpita cawamushga. Tsaynöpam
cawayänayquipä. 10ॸTsaynöpaga imaypis llapantsic criyicogcunapis paypa
allillata rurar cawayanqui y warayninman munayninchöna caycantsic. 19ॸPoderösu
warayninmanmi tantiyacuyanqui Tayta Dios imaycawan munayyog
cuyapäcog, alli rurag poderösu canganta. cangannöllam Jesucristupis imaycawan
11ॸTsaynömi Tayta Diosmanga munayyog caycan. 20ॸSeñor Jesucristo
mañacaycäyämü alli cayninwan imaypis cruzchö wanur yawarninta
yanapayäshuptiqui shumag jichayninpam llapan criyicogcunata
cawayänayquipä. Tsaynö imaycachöpis Tayta Dios perdonar salvan. Tsaynö
yanapayäshuptiqui ima ñacaychö carpis carnam cay patsachö caycagcunatapis y
mana ajayaypam pay munangannö ciëluchö caycagcunatapis paypa
cawayanqui. 12ॸTsaynö cawar imaypis munayninchöna Tayta Dios caycätsin.
Tayta Diosta cushicur agradesicuyanqui. 21ॸUnayga llutan ruraycunachö cawar

Paymi perdonar salvayäshurguyqui Tayta Diosta manam cäsurgantsictsu.


llapan salvashga cagcunawan gloriachö Tsaynö cawarmi Tayta Diospa contran
herenciata chasquiyänayquipä. 13ॸTsay cargantsic. 22ॸTsaynö caycashgam
herenciata chasquinantsicpämi Jesucristo cay patsaman shamur cruzchö
*Satanaspa munayninllachö cawaycagta wanushga Tayta Dios
Tayta Dios jipimarguntsic. Tsaynöpam perdonamänantsicpä. Tsaynö
cananga cuyay tsurin Jesucristupa perdonamarguntsic paypa ñöpanchö
munayninchöna cawaycantsic. 14ॸSeñor jutsaynagna imayyagpis cawanantsicpämi.
Jesucristo cruzchö wanur yawarninta 23ॸÑöpanchö imayyagpis tsaynö

jichanganpitam Tayta Dios cawayänayquipäga Jesucristuman imaypis


jutsantsiccunata perdonar yäracur willacuyninta cäsucur cawayay.
salvamarguntsic. Tayta Diospa willacuyninta chasquicur
salvashgana caycarga gepaman mana
Imaycawanpis Señor Jesucristulla cutiypa cawayay. Tsay
munayyog cangan chasquicuyangayqui willacuytaga noga
15ॸSeñor
Jesucristo cay patsaman willacungänöllam maytsaychöpis
shamushga captinmi musyantsic Tayta willacuycäyan.
421 æϘ̞ϘґƄͮґƄґॷ1ٍॷ2

tantiyacuyanqui. 3ॸWillacuyninta
Tayta Diospa willacuyninta tantiyacur Jesucristuta
willacog canganta Pablo ningan chasquicogcunaga tariyanquim Tayta
24ॸTayta Diospa alli willacuyninta Diospa salvacionninta.
runacuna chasquicuyaptin 4ॸTsaynö gamcunata tantiyaycätsï pipis

willapangäpita imachö ñacarpis noga yachay shimincunallapa mana


manam llaquicütsu. Señor Jesucristo criyitsiyäshunayquipämi. 5ॸGamcunawan
jutsantsic raycurmi cruzchö ñacargan. mana juntararpis mana gongaypam
Tsaynö nogata paypa willacognin gamcunapä yarparaycämü.
cangäpita ñacatsiyämaptinpis manam Cuyanacuyangayquita y Señor
llaquicütsu. 25ॸMaytsaymanpis alli Jesucristuman criyicur
willacuyninta chätsinäpämi Tayta Dios cawayangayquita musyarmi cushicü.
nogata acramashga. Tsaynöpam
maytsay runacunapis salvacuycäyan. Jesucristuta chasquicogcuna
26ॸUnayga runacuna manam salvashgana cangantsic
musyayargantsu Tayta Diospa 6ॸTsaymi canan Señornintsic
willacuyninta. Cananmi itsanga Jesucristuta chasquicushga caycarnaga
willacuyninta musyar Jesucristuta pay munangannö imaypis
chasquicuycäyanna. 27ॸTsay alli cawayänayqui. 7ॸTsaynöpis
willacuyninga nin: “Maypita captinpis willacuyninta yachacuyangayquinölla
Señor Jesucristuta chasquicogcunataga payman yäracullar imaypis cawayay
gloriaman Tayta Dios goringa” nir. Tayta Diosta agradesicur.
Jesucristuta chasquicushgaga 8ॸPagtatä pipis llutancunata

nogantsicwanmi imaypis caycan. criyiycätsiyäshunquiman. Llutan


28ॸNogacunaga shumag yachatsicogcunaga manam Tayta
yarpachacuycurmi pita maytapis Diospa willacuynintatsu yachatsicuyan,
tantiyatsir willapäyä Jesucristuta sinöga quiquincunapa yarpayllanpitam
chasquicuyänanpä. Chasquicurninga manacagcunata yachatsicuyan. Tsaynö
jutsaynagnam Tayta Diospa ñöpanman llutancunata yachatsicuyänanpäga
chäyanga. 29ॸTsaymi mayläya ñacarpis Satanasmi yarpapätsin.
runacuna chiquiyämaptinpis Tayta 9ॸSeñor Jesucristoga cay patsachöpis

Diospa alli willacuynintaga Tayta Dios poderösu cangannömi


willapäcuycä. Tsaynö willapäcunäpäga poderyog cargan. 10ॸTsaymi
Señor Jesucristo mana dejaypam Jesucristumanga angelcunapis ni
yanapaman. *supaycunapis mana ichicllapis

2
1ॸMana gongaypam imaypis Tayta iwalantsu. Tsaynö captinmi payllaman
Diosman mañacuycä gamcunapä, criyicurnin gamcunapis salvacionta
Laodicea marcachö criyicogcunapä, y tariyarguyqui. 11ॸSeñor Jesucristoga
waquin mana regimagcunapä. 2ॸNoga criyicogcunata señalayäshurguyqui,
mañacuycä Tayta Dios munangannö manam runacuna *cuerputa
cushishga cawayänayquipä y jucniqui señalacuyangannötsu, sinöga quiquinmi
jucniquipis cuyanacur llutan yarpayniquicunapita jipir
cawayänayquipämi. Tsaynö cawarga shonguyquicunata señalashga.
Tayta Diospa y Jesucristupa 12ॸJesucristo wanur pamparangannömi

willacuyninta shumagmi gamcunapis bautizacurnin pampacashga


æϘ̞ϘґƄͮґƄґॷ2 422

cuenta caycäyanqui jutsayquicunapita. jamapay junagta respitayay” nir.


Jesucristo wanunganpita Paycuna tsaynö niyäshuptiquipis ama
cawamungannö gamcunapis cäsupäyaytsu. 17ॸMoises gellgangan
bautizacusquirnaga caycäyanqui yapay leycunaga Señor Jesucristo chämunanpä
yuricushga cuentanam Tayta Dios cagtam tantiyatsimarguntsic. Canan
munangannölla cawayänayquipä. Tsay chämushgana captinnam paytana
mushog alli cawaytaga chasquicunantsic.
chasquiyarguyqui poderösu Tayta 18ॸTsaynö captinga pagtatä

Diosman yäracurmi. Paymi Señornintsic chasquipaycanquiman llutan


Jesucristutapis wanunganpita yachatsicogcunata. Tsay llutan
cawatsimushga. yachatsicogcunaga alli rurag tucurnin
13ॸPuntacunataga Tayta Diospa niyan Tayta Diosta adoranantsicpäga
willacuyninta mana tantiyarmi jutsa angelcunatarä adoranantsicpä cagtam.
rurayllachö cawacuyarguyqui. Jutsa Paycunaga “Tayta Diosmi suëñuynïchö
ruraychö cawarpis Señor Jesucristuta revelaycamashga” nirpis llullacuycanmi.
chasquicuyaptiquim Tayta Dios imayca Tsaynö yachatsingancunata
jutsayquicunapita chasquiparga manam gloriaman
perdonayäshurguyqui. Señornintsicta chäyanquitsu. 19ॸTsay llutan
cawatsimungannömi gamcunatapis yachatsicogcunaga manam Jesucristupa
mushog alli cawaytana goyäshurguyqui. munayninchötsu caycäyan. Nogantsicmi
14ॸImayca jutsantsicpita inƿernuman itsanga Señornintsicpa munayninchö
aywanapä cagpitam nogantsic raycur caycantsic. Tsaynö paypa munayninchö
Señor Jesucristo cruzchö wanurgan cashgam imaypis yanapamantsic
salvamarnintsic. willacuyninta warayninman
15ॸSeñor Jesucristo cruzchö warayninman tantiyacur alli
wanuyninpam supaycunata Tayta Dios cawacunantsicpä.
manacagman churashga. Gyërrachö 20ॸGamcunaga jutsa rurayniquicunata

vincicashga cag soldäducunata runa jagishga car Jesucristupa


ricananchörä pengaypä puritsegnömi munayninchönam cawaycäyanqui.
supaycunatapis Tayta Dios pengayman Tsaynöna caycarga ¿imanirtä llutan
churashga. yachatsicogcunata chasquipäyanqui?
21ॸTsay llutan yachatsicogcunaga
Llutan yachatsicogcunata mana niyäshunqui juc ishcay cag micuycunata
chasquipänantsicpä Pablo ningan yawayllapis mana yawayänayquipä
16ॸTsaynö captinpis llutan cagtam. 22ॸMicuy ushacäregnöllam tsay
yachatsicogcuna caynö nicäyan: quiquincunapa yarpayllanpita
“Supaycunapa munayninman mana yachatsicuynincuna ushacanga. Tsaynö
yaycuyänayquipäga prohibishga cag captinmi tsay yachatsicuynincunata
micuycunata ama micuyaytsu ni cumplir mana pipis salvacungatsu.
vïnutapis upuyaytsu”. Mastapis caynömi 23ॸTsaynö captinpis waquin runacunaga

nicäyan: “Supaycunapa munayninman yarpäyan imayca creyenciancunata


mana yaycuyänayquipäga *Moises cumplirrä salvacuyänanpä cagtam.
gellgangan leycuna ningannö llullu Tsaynö yarpäyaptinpis tsay
quillachö ƿestata rurayay y waquin yachatsicuycunaga manam jutsa
ƿestacunatapis rurayay. *Säbadu ruraynincunata rasunpa
423 æϘ̞ϘґƄͮґƄґॷ2ٍॷ3

jagiriyänanpätsu, sinöga runacuna llullapänacuyaytsu. Gamcunaga


yachag tucur quiquincuna tantiyacuyanquinam unay lluta
alabacuyänallanpämi. cawacuyangayqui mana alli canganta.
10ॸTsaynö manana cawayänayquipämi
Tayta Diospita mushog cawayta mushog cawaytana Tayta Dios
chasquicungantsic goyäshurguyqui. Tsaynömi Tayta Dios

3
1-3ॸSeñornintsic Jesucristo imanö cangantapis warayninman
wanunganpita cawarimungannö warayninman tantiyacur pay
gamcunapis salvashgana car yanapayäshuptiqui munangannöna
wanushgapita cawarimushganömi cawaycäyanqui. Tsaynö shumagna
caycäyanqui. Tsaynöna caycarga ama cawanantsicpämi Diosnintsic
jutsa ruraychö cawayaynatsu, sinöga camamarguntsic. 11ॸTsaymi *Israel runa
Tayta Dios munangannö cawayay. Ama car mana Israel runa carpis, cuerpuntsic
gongayaytsu salvamagnintsic Señor señalashga captin mana señalashga
Jesucristo Tayta Diospa derëcha cag captinpis, yachag car mana yachag
lädunchö jamaraycanganta. 4ॸTsaypita carpis, rïcu car ni pobri carpis,
cutimurmi apacamäshun paywan Jesucristuta chasquicogcunaga
imayyagpis gloriachö cawanantsicpä. llapantsicpis salvashgana caycantsic.
12ॸTsaynömi ari cuyayäshurniqui
Jesucristuta chasquicogcuna imanö gamcunatapis Tayta Dios
cawanantsicpä willangan acrayäshurguyqui salvashga
5ॸGloria vïdachöna cawayänayqui cayänayquipä. Tsaynö caycaptinga
caycaptinga amana jutsa ruraycunachö gamcuna cuyapänacurmi,
cawayaynatsu. Majaynagrä cagcuna yanapanacurmi, mana yachag
ama ni piwanpis cacuyaytsu. Majayog tupänacurmi cawayänayqui. Alli
cagcunapis ama juccunawan puriyaytsu. shimillayquicunapa parlapänacurmi
Tsaynö mana allicunachö cawaytaga imatapis mana ajanaypa cayänayqui.
ama ichicllapis yarpäyaytsu. Tsaynöpis 13ॸTsaynöllam Jesucristuman criyicog

ama rïcuyayllapäga yarpachacuyaytsu. mayiquicunawan imaypis allilla


*Ïdulucunata adoragcuna Tayta cawayänayqui. Maygayquipis
Diosman mana yarpäyangannömi imaycallachöpis ajätsinacur Señor
rïcuyayllapä yarpachacogcunapis mana Jesucristo perdonamangantsicnölla
yarpäyantsu Tayta Diosta cäsuyänanpä. perdonanacuyay. 14ॸTsaynöpis
6ॸTsaynö mana cäsucuypa llutan cuyanacur cawarmi alli cawaytaga
ruragcunataga Tayta Dios mana tariyanqui llapayquipis.
cuyapaypam castiganga. 15ॸJesucristo alli cawayta
7ॸGamcunapis mas puntacunataga gomangantsicnölla piwanpis maywanpis
tsaynömi cawayargayqui. 8ॸCanan shumag cawayay. Jucniqui jucniquipis
Jesucristuta chasquicushganaga amana alli cawar juc shongulla cuyanacur
tsaynö cawayaynatsu. Tsaynöpis ama cawayänayquipämi Tayta Dios
rabyatsinacuyaytsu, runa acrayäshurguyqui. Tsaynöpis Tayta
mayiquicunata ama chiquiyaytsu, pipa Diostaga imaycay örapis
wasanpis ama rimayaytsu, y agradesicuyänayquim allina
manacagcunata ama parlayaytsu. cawayänayquipä
9ॸJucniqui jucniquipis ama yanapayäshungayquipita. 16ॸSeñor
æϘ̞ϘґƄͮґƄґॷ3ٍॷ4 424

Jesucristupa alli willacuyninta imaypis rurayangayquipitaga Señornintsic


cäsucur cawayay. Tsaynö rasunpa cag patronnintsic carmi
cawayänayquipä shumag gloriachö herenciata chasquitsimäshun.
tantiyatsinacur alli shimillayquicunapa 25ॸGelanaycällar arog tucogcunataga

yachatsinacuyay. Tayta Diosta Tayta Dios juzganga pipapis janan mana


agradesicur cushicur alabayay sharcuypam.

4
salmucunawan, himnucunawan, y 1ॸPatroncuna, empliyäduyquicunata

canticucunawan. 17ॸSeñornintsic allilla ricayanqui imaycachöpis.


Jesucristuman criyicog caycarnaga Gamcunapapis patronniquicunaga
allillata rurayaypis parlayaypis. Tsaynö ciëluchömi caycan. Paymi
imaypis Tayta Diosta agradesicuyay juzgayäshunqui empliyäduyquicunata
Jesucristo salvayäshungayquipita. mana alli ricayaptiquega.

Majantsicwanpis y Tayta Diospa willacuyninta


wamrantsiccunawanpis imanö pimanpis maymanpis
cawanantsicpä yätsingan chätsinantsicpä ningan
18ॸRunayog warmicuna, Señor 2ॸTayta Diosta agradesicurnin llapan
Jesucristuta chasquicushgana caycarga shonguyquicunawan imaypis
runayquicunata cäsucuyay. mañacuyay. 3ॸTayta Diosmanga
19ॸWarmiyog runacuna, mañacuyay alli willacuyninta willacuptï
warmiquicunata cuyayay. Mana ollgu shumag chasquicuyänanpä. Paypa
tupaypa alli shimillayquicunapa willacuyninga pipis maypis Jesucristuta
parlapäyay. chasquicogcuna salvacuyänanpä
20ॸWamracuna, mamayquicunata y willacuymi. Tsay willacuyninta
taytayquicunata imaypis cäsucuyay. willacungäpitam nogapis caychö
Tsaynö cäsucuyänayquitam Tayta carcelaraycä. 4ॸTsaynölla Tayta
Diosga munan. Diosmanga imaypis mañacayämuy alli
21ॸTsuriyog cagcuna, tsuriquicunata willacuyninta runacunata shumag
ama llutallaga lïsu tupäyaytsu. Tsaynö tantiyatsinäpä.
rurayaptiquega gallayäyangam. 5ॸSeñor Jesucristuman mana criyicog

runacunawanpis shumag cawayay.


Empliyäducuna y patroncuna Tsaynölla Tayta Diospa willacuyninta
imanö cayänanpä Pablo ningan shumag tantiyatsiyänayquipäpis listulla
22ॸEmpliyäducuna, patronniquicuna caycäyay. 6ॸTsaynö tantiyatsirga alli
imatapis rurayänayquipä shimillayquicunapa parlapäyanqui. Y
mandayäshuptiqui mana gelanaypa nircur listulla caycäyay pipis
cumpliyay. Ricayänallanchöga ama arog tapucuyäshuptiqui
tucuyanquitsu. Diosnintsic tantiyatsiyänayquipä.
ricaycäyäshungayquita musyar llapan
shonguyquicunawan aruyanqui. Cartapa ushanan
23ॸCriyicog caycarga ima ruraychöpis alli 7,8ॸCaychöprësurar imanö cangätapis
yarpaywan cushi cushilla aruyanqui. willayäshunayquipä cuyay waugintsic
Patronniquicunapä arurpis Señor Tiquicutam gamcunaman cachaycämü.
Jesucristupä arog cuentam Paymi imata miñishtingäcunatapis
ruraycäyanqui. 24ॸTsaynö allita camaripäman. Paypis Señor
425 æϘ̞ϘґƄͮґƄґॷ4

Jesucristupa willacuyninta willacogmi. marcachö y Hierapolis marcachö


9ॸWaugintsic Tiquicuwanmi marca criyicog mayintsiccunapäpis.
mayiquicuna cuyay waugintsic 14ॸCuyanacungä jampicog Lucaswan

Onesimutapis cachaycämü. Paycunam Dimaspis saludayämushunquim.


willayäshunqui caychö imanö 15ॸSaludaycuyällay Laodiceachö

caycangätapis. criyicog mayillantsiccunata. Tsaynölla


10ॸNogawan prësu caycag waugintsic salüdulläta goycuyanqui tsaychö
Aristarcum gamcunata Ninfata y wayinchö criyicog
saludayämushunqui. Tsaynömi mayintsiccuna goricagcunatapis.
Bernabepa prïmun Marcospis salüdunta 16ॸCay cartäta liyirirga apatsiyanqui

apatsicamun. Marcos chämuptinpis Laodiceachö criyicog mayintsiccunapis


yätsingänölla shumag chasquicuyanqui. liyiyänanpä. Gamcunaman cay cartata
11ॸTsaynöllam Justo niyangan Jesuspis cartacamungänöllam Laodicea
saludayämushunqui. Aristarco, Marcos, marcachö criyicog mayintsiccunamanpis
y Justum Tayta Diospa willacuyninta cartacurgä. Tsay cartata liyirir
willacäshiyämashga. Paycunanöga paycunapis gamcunaman
manam waquin Israel mayïcuna apatsiyämunga liyiyänayquipä.
willacäshiyämashgatsu. Israel 17ॸWaugintsic Arquiputa niyay:

mayïcuna conträ sharcuyaptinpis “Señornintsic Jesucristupa


paycunam manam willacuyninta willacur mana
dejaycayämashgatsu. gelanaypash cumplinqui” nir.
12ॸMarca mayiquicuna Epafraspis 18ॸCay cartata juc gellgapämashga

salüduntam gamcunapä apatsicamun. captinpis salüdücunataga quiquïmi


Paypis gamcunapä Tayta Diosta llapan gellgamü. Itsanga mana gongayllapa
shongunwanmi mañacamun Diosnintsic Tayta Diosman mañacayämuy
munangannö alli cawacuychö prësuraycangäpita jipiycamänanpä.
cawayänayquipä. 13ॸNoga musyämi Tayta Diosllantsic gamcunata
Epafras gamcunapä llaquicamunganta. cuyapäcog cayninwan yanapaycuyäshuy
Tsaynöllam llaquicamun Laodicea alli cawayänayquipä. [Tsaynö catsun.]
1 TESALONICENSES
Tesalonica marcachö criyicogcunaman
apostol Pablo punta cag cartacungan
Tesalonica marcaga cargan Grecia nacionpa Macedonia provincianchömi.
Tesalonicaman Pablo char Jesucristupa alli willacuyninta willacuptinmi runacuna
cushishgarä chasquicuyargan. Waquinmi itsanga llutancunata Pablo
willacuycanganta yarpar chiquipäyargan. Tsaymi chiquir wanutsiyta munayaptin
Pablo aywacurgan juclä marcapana. Pablo jegasquiptinnam Jesucristuman
criyicogcunatana Tesalonicachö chiquir gallaycuyargan. Tsaypita masta
musyanayquipä liyinqui Hechos 17.1-15.
Atenas marcachö caycarmi Pablo feyupa llaquicurgan Tesalonicachö
criyicogcunapä. Tsaynam imanö caycäyangantapis musyananpä Tesalonicaman
Timoteuta cachargan (2.17-pita 3.5-yag) y Pabloga Corinto marcapanam
päsacurgan. Corintuchö Pablo caycaptinnam tsayman Timoteo chaycur willargan
Tesalonicachö criyicogcunata mana criyicogcuna chiquiyaptinpis Jesucristuman
jinallarä yäracuycäyanganta (3.6-13). Tsaynö willaptinmi Pablo cushicur cay
cartata cartacurgan paycunaman (1.1-pita 2.16-yag). Cay cartanchömi
criyicogcunata tantiyatsirgan Tayta Dios munangannö imaypis cawayänanpä cagta
(4.1-12) y Señor Jesucristo cutimunanpäna cagtapis (4.13-pita 5.11-yag).

gamcunata yanapaycuyäshunayquipä.
Pablupa saludacuynin Tsaynöpis paytaga agradesicayämümi

1
1ॸTesalonica marcachö criyicog payman yäracuyangayquipita, imatapis
mayicuna: allita rurayangayquipita, y piwan
Noga Pablo, waugintsiccuna Silaswan y maywanpis cuyanacuyangayquipita.
Timoteuwanmi cay cartata gamcunaman Tsaynömi agradesicuyä ima ñacaychö
cartacayämü. Tayta Diosllantsic y carpis mana ajayaypa Señor Jesucristo
Señornintsic Jesucristo cuyapäcog cutimunganyagpis
cayninwan yanapaycuyäshuy pay shuyacuycäyangayquita.
munangannö cushishga cawayänayquipä. 4,5ॸ*Espiritu Santupa munayninwan

gamcunata willapäyaptï Tayta Diospa


Tesalonicachö criyicogcuna Tayta alli willacuyninta ima cushishgam
Dios munangannö cawayangan chasquicuyarguyqui. Tsaynö
2,3ॸWaugicuna panicuna, imaypis chasquicuyargayqui willapäyangä rasun
Tayta Diosman mañacayämümi cag canganta Espiritu Santo

426
427 1ҽƄґk̞ϘͮʊæƄͮґƄґॷ1ٍॷ2

tantiyatsiyäshuptiquim. Y musyayämi llutallatsu shamurgö. 2ॸTsaynöpis


tsaynö chasquicogcuna Tayta Dios cuyar musyayanquim gamcuna cagman
acrangan cayangayquita. manarä chämuptï Filipos marcachö
Gamcuna raycur imanö runacuna chiquiyämar
cawayangätapis musyayämarguyquim. magayämanganta. Gamcuna cagchöpis
6ॸTsaynam nogacuna cawayangänö runacuna tsaynöllam chiquiyämashga.
cawarninna gamcunapis Tsaynö captinpis Tayta Dios manam
yachacuyargayqui Señornintsic dejaycayämashgatsu willacuyninta
Jesucristo munangannö cawayta. Alli mana mantsariypa willacuyänäpä.
willacuyta chasquicuyangayquipita 3ॸGamcunachö yachatsicur nogacuna

runacuna ñacatsiyäshuptiquipis Espiritu manam llutan yachatsicuytatsu


Santo yanapayäshuptiqui cushishgallam willacuyargö, sinöga Señor Jesucristupa
cawacuyanqui. alli willacuynintam. Tsay willacur
7ॸTsaynö cawayangayquita musyarnam manam pitapis sacyapäyätsu ni llutanta
Macedonia y Acaya provinciacunachö criyitsiyätsu. 4ॸNogacunaga Tayta Dios
criyicogcunapis tantiyacuycäyan munangannöllam imaypis willacuyä.
gamcunanö ima ñacayta päsarpis Tayta Paymi churayämashga alli
Diosllaman yäracur cawayänanpä. willacuyninta willacuyänäpä. Tsaymi
8ॸTsaynömi gamcunapita willacogcuna willacuyninta willacuyaptï runacuna
maytsaymanpis aywaycäyan Tayta mana cäsuyämaptinpis Tayta Dios
Diospa willacuyninta willacuyänanpä. munangannölla willacuycäyä. Payllam
Tsaynöpam runacuna musyaycäyan pipa shongun imata yarpaycangantapis
Tayta Diosman yäracog cayangayquita. musyaycan.
Tsaynöga musyacaycan manam 5ॸMusyayangayquinöpis manam

nogacuna willacuyällaptïrätsu. imaypis gamcunata alli tucurnin


9ॸRunacuna quiquincunam alabapäyargötsu. Manam imaypis
musyatsicuyan nogata shumag gellëniquicuna raycurga llullaparnin
chasquicayämangayquitapis y imatapis niyargötsu. Tsaynö mana
*ïdulucunata adorayänayquipa rantin cayangätaga Tayta Dios musyaycanmi.
Tayta Diosta adorayangayquitapis. 6ॸSeñor Jesucristupa *apostolnin carpis
10ॸTsaynöllam musyaycäyan Tayta willacuyargö manam yachag
Diospa tsurin Jesucristo ciëlupita cayangäpita alabashga cayta
cutimunanpä cagta munallartsu, gamcunapita ni waquin
shuyacuycäyangayquitapis. runacunapita ni pipita.
Señornintsictaga Tayta Diosmi Nogacuna Jesucristupa apostolnin
cawatsimushga. Paymi salvamäshun cayangäman yäracuycurmi gamcunata
ƿsyu ƿnal junagchö Tayta Dios imayca faltäcunatapis mañacuyäman
rabyarnin inƿernuman mana cargan. 7ॸMañacuyänäpa rantinga juc
gaycamänantsicpä. warmi wawancunata cuyangannö
gamcunata cuyarnin imatapis mana
Tesalonicachö Pablo willacungan mañayllapam yachatsiyargö. 8ॸTsaynö

2
1ॸWaugicuna panicuna, cuyarninmi Tayta Diospa alli
quiquiquicuna willacuyninta willapäyänäpäga imaypis
musyayangayquinöpis noga listu caycäyä wanuyänä captinpis.
gamcunaman willacuynïwan manam 9ॸWaugicuna panicuna,
1ҽƄґk̞ϘͮʊæƄͮґƄґॷ2ٍॷ3 428

musyayangayquinöpis imapis marcaman chäyaptïpis


gastücunapäga manam gamcunatarä gargaycäyämanllam. 16ॸPaycunaga Tayta
yarpachacatsiyargötsu. Tayta Diospa alli Diospa alli willacuyninta pipis
willacuyninta willacur puriyänäpä willacuyänanta mana munarmi tsapata
gastücunaga quiquïcunam aruyargö. churapäcur caycäyan. Nogacunatapis
10ॸGamcunapis musyayanquim y Tayta tsapataga churapaycäyämanmi mana
Diospis musyaycanmi gamcunawan car Israel runacunapis salvacionta
jutsata mana ruraypa piwan maywanpis tariyänanpä willacuyaptï. Tsaynö alläpa
mana rimanacuypa cawayangäta. jutsayog cayanganpitam Tayta Dios
11ॸTsaynöpis musyayanquim juc alli rabyarnin paycunata mana cuyapaypa
papä tsurincunata yätsipangannö inƿernuman gaycunga.
gamcunatapis yätsipäyangäta. 12ॸTsaynö
yätsiparmi gamcunata tantiyatsiyargö Tesalonicaman Timoteuta
Tayta Dios munangannö Pablo cachangan
cawayänayquipä. Gamcunataga quiquin 17ॸWaugicuna panicuna, gamcunawan

Tayta Diosmi acrayäshurguyqui paypa mana juntararnapis gamcunapäga


ñöpanchö imayyagpis cushicur imaypis yarparaycäyällam. Tsaymi
cawacuyänayquipä. imaycanöpapis yapay watucagniquicuna
13ॸSeñor Jesucristupa alli shamuyta pasaypa munaycäyä.
willacuyninta gamcunata willapäyaptï 18ॸTsaynö shamuyta munayaptïpis

chasquicuyarguyqui manam runacunapa *Satanasga atsca cutim tsapata


yarpayninllapita canganta yarpartsu, churapäyämashga. Tsaymi shamuyta
sinöga tantiyacuyarguyqui Tayta Diospa camacaycayämütsu. 19,20ॸSeñor
willacuynin cangantam. Tsaynö Jesucristupa alli willacuyninta
tantiyarninmi llapan willacuyaptï chasquicur payman
shonguyquicunawan yäracuyangayquita musyarmi nogacuna
chasquicuyarguyqui. Tsaynam Tayta cushicuyä. Tsaynöpis Señornintsic
Dios yanapaycäyäshunqui pay Jesucristo cutimuptin ñöpanchö
munangannö cawayänayquipä. Tsaytam tincunantsicpä cagta musyar imanömi
imaypis Tayta Diostaga cushicuyä.

3
agradesicayämü. 1,2ॸGamcunata watucag shamunäpä
14ॸIsrael nacionchö Jesucristuman mana camacämur feyupam
criyicog mayintsiccunata marca llaquicurgö. Shamuyta mana
mayincuna chiquir ñacatsiyangannömi puëdimurnam imanö cayangayquitapis
gamcunatapis marca mayiquicuna musyanäpä waugintsic Timoteuta
ruraycäyäshunqui. Tsaynö captinpis cachamurgä. Paytaga gamcunaman
Tayta Dios manam cachamurgä Atenas marcachö japallä
dejaycuyäshunquitsu. 15ॸSeñornintsic quëdamuyta mana munaycarmi.
Jesucristutapis chiquirninmi runacuna Musyayangayquinöpis Timoteoga
autoridäcunaman entregayargan nogawanmi Señor Jesucristupa alli
wanutsiyänanpä. Unay cag *Israel willacuyninta willacur imaypis caycan.
runacunapis tsaynöllam Tayta Diospa Canan paymi cösa tantiyatsiyäshunqui
willacognin *profëtacunata runacuna ñacatsiyäshuptiquipis
wanutsiyargan. Tsaynö runacunaga Jesucristuman yäracuyänayquipä.
nogacunatapis chiquiyämar may 3ॸTsaynöpam runacuna
429 1ҽƄґk̞ϘͮʊæƄͮґƄґॷ3ٍॷ4

chiquiyäshuptiquipis valorta mañacayämü gamcunaman yapaypis


tsariyanqui. Musyantsicmi Señor cutiyämunäpä. Chämurnam mastaga
Jesucristuman criyicog cangantsicpita yachatsiyäshayqui Tayta Dios
runacuna chiquimänantsicpä cagtaga. munangannö cawacuyänayquipä.
4ॸGamcunawan caycarpis willargämi 11ॸTayta Dioswan Señornintsic

Jesucristuman criyicungantsicpita Jesucristo yanapaycayämätsun


tsaynö chiquishga canantsicpä cagtaga. gamcunaman watucagniquicuna
Tsay ningänöllam llapanpis cutiycayämunäpä. 12ॸSeñornintsic
camacaycan. 5ॸTsayta llaquicurmi Jesucristo yanapaycuyäshuy gamcunata
Timoteuta gamcunaman watucayäshog cuyangänölla quiquiqui purapis y
cachamurgä caynö yarparnin: waquin runacunawanpis cuyanacur
“Ñacaycunachö cayaptin capazmi may cawayänayquipä. 13ॸTsaynölla
supayga pantaycätsin Jesucristuman yanapaycuyäshuy ima ñacaychöpis
manana criyicuyänanpä. Tsaynö Diosnintsic munangannö
captinga Tayta Diospa willacuyninta cawayänayquipä. Tsaynöpam Señor
manacagllapäga manachi Jesucristo *angelnincunawan ciëlupita
willacuycümantsu cargan” nir. cutimuptin Tayta Diospa ñöpanman
chäyanqui.
Tesalonicapita Timoteo alli
novedäwan Pabluman cutingan Tayta Dios munangannö
6ॸCananga cawacuypä yätsingan
gamcunapita cutimurnin

4
Timoteo willamashga Tayta Diosman 1,2ॸWaugicuna panicuna,

criyicuyniquicunachö shumag Señornintsic Jesucristupa


caycäyangayquitam y cuyanacur willacognin carmi gamcunata
cawaycäyangayquitam. Tsaynöpis yachatsiyargö Tayta Dios munangannö
willamashga noga yapay gamcunaman cawayänayquipä. Yachatsiyangänölla
watucagniquicuna shamunäta shumag cawaycäyangayquita musyar
munaycäyangayquitam. cushicümi. Tsaymi cananpis gamcunata
Watucagniquicuna shamuyta munarpis rugamü imaypis tsay
nogacunapä mana gongaypa yachatsiyangänölla cawacuyänayquipä.
yarpäyangayquinöllam gamcunapäpis 3ॸTayta Diosga munan jutsata mana

yarparaycäyälla. 7ॸTsaynö willamashga ruraypana pay munanganta rurar


captinnam cananga gamcunapä cawayänayquitam. Tsaynö caycaptinga
llaquicushga carpis o ima ñacayta majaynagrä cagcuna ama ni piwanpis
päsashga carpis cushicüna Tayta cacuyätsuntsu. Majayog cagcunapis ama
Diosman shumag juccunawan puriyätsuntsu. 4ॸTsaynö alli
yäracuycäyangayquita. 8ॸTsaynö cawarga majayquicunawan
criyicuyniquicunachö alli cayangayquita respitanacurmi alli cawayanqui.
musyar Tayta Diospa willacuyninta 5ॸOllgucuna ama warmicunallaman

maytsaychöpis masrämi musyatsicuyta umayquicuna churashga cayaytsu.


munaycäyä. 9ॸTayta Diosllantsic Tsaynölla ama warmicunapis
yanapayäshungayquipita Timoteuwan ollgucunallaman umayquicuna
ishcäcuna feyupam cushicurnin llapan churashga puricuyaytsu. Tsaynöga
shongücunawan Tayta Diosta cawayan Tayta Diosta mana yarpag
agradesicuyä. 10ॸTsaymi imaypis payman runacunallam. 6ॸAma ollgu ni warmi
1ҽƄґk̞ϘͮʊæƄͮґƄґॷ4ٍॷ5 430

jucpa gowanwan ni jucpa warminwan Jesucristo wanunganta y cawamunganta


cacuyätsuntsu. Tsaynö cawacogcunata musyantsicmi. Payta Tayta Dios
Tayta Dios mana cuyapaypa cawatsimungannömi nogantsictapis
castigananpä cagtaga gamcunata cawatsimäshun gloriaman
nimurgänam. 7ॸTayta Diosga apacamänantsicpä.
jutsantsiccunapita perdonamarguntsic 15,16ॸCiëlupita cutimurninmi

manam jutsallachö puricunantsicpätsu, Señornintsic Jesucristo fuertipa


sinöga pay munangannöna gayacamunga. Tsaynömi arcangelpisॹa
cawanantsicpämi. 8ॸCay yachatsicuynïta gayacamunga, y Tayta Diospa
pipis mana chasquicogcunaga manam cornëtanta tucayämunganpis
nogallatatsu rechazaycäyäman, sinöga mayacämungam. Tsay öram
Tayta Diostam. Paymi Espiritu Santuta Jesucristuman criyicushgana caycar
nogantsicman cachamushga cäsucur wanogcuna wap cawarir
cawanantsicpä. sharcayämunga. Tsaypitarämi
9,10ॸMacedonia provincia quinran cawaycagcunatapis gorimäshun.
criyicog mayintsiccunawan cuyanacur 17ॸTsaypitanam nogantsicpis

cawayangayquita musyar cushicümi. paycunawan juntuna pucutay jananchö


Tsaynö cuyanacur cawayänayquipäga Señornintsic Jesucristuwan tincushun.
quiquin Tayta Diosmi Tsaynömi ari goricamashga paywanna
tantiyaycätsiyäshunqui. imayyagpis cawacushun. 18ॸTsaynö
Tantiyatsiyäshungayquinölla imaypis cananpä caycaptinga jucniqui
cuyanacur cawayay. 11ॸTsaynö ari jucniquicunapis musyatsinacuyay Señor
piwanpis mana rimanacuypa shumag Jesucristo ciëlupita cutimuptin
cawayay. Runa mayiquicuna imanö cushishgalla chasquicuyänayquipä.

5
cawacungantapis ricapar ama 1,2ॸWaugicuna panicuna,

jamuräcuyanquitsu. Imapis musyayangayquinöpis Señor


rurayniquicunachö yätsingänölla Jesucristoga cutimunga tsacaypa juc
arucuyanqui. 12ॸTsaynö arucuyaptiquega ladron mana yarpashgata
manam imaycallapis yaycapäcognömi. 3ॸRunacuna “Cananga
faltäpuyäshunquitsu. Señor Tayta Dios mananam
Jesucristuman mana criyicogcunapis castigamantsicnatsu” nir imaypis
respitayäshunquim. caycäyaptinmi mana yarpashgata
Jesucristoga cutimunga. Tsayga canga
Señornintsic Jesucristo warmi geshyacunanpä mana
cutimunanpä cagta ningan yarpashgata pachan tsaringannömi.
13ॸWaugicuna panicuna, wanurpis Jesucristo chämuptinnaga Tayta Diosta
cawamunantsicpä cagta mana cäsucog runacuna castïgunpita
musyayänayquitam munä. Waquin manam ni maypa geshpiytapis
runacunaga wanur puëdiyangatsu.
pamparäyangallanchö ushacäriyänanpä 4ॸWaugicuna panicuna, gamcunaga

cagta yarparmi feyupa llaquicuyan. Diosnintsicman mana criyicog


14ॸNogantsic criyicogcunaga Señor runacunanöga manam cayanquinatsu

a॰4.15,16 Arcangel manam jutitsu caycan, sinöga “llapan angelcunapa mandagnin”


ninanmi.
431 1ҽƄґk̞ϘͮʊæƄͮґƄґॷ5

Señor Jesucristo cutimur llutancunata mana rurayänayquipä.


punucashgatanö 13ॸPaycunata shumag chasquicuyay,
tsapurpuyäshunayquipä. 5ॸGamcunaga Tayta Dios yachatsicognincuna
pagaschö junagchöpis Tayta Dios cayänanpä churashga caycaptinga. Y
munangannö cawarnin listunam llapayquipis mana chiquinacuypa
caycäyanqui Jesucristo cutimuptin shumag cawayay.
chasquicuyänayquipä. 6ॸWaquin 14ॸWaugicuna panicuna, criyicog

runacuna punucashga cuenta jutsa mayintsiccunachö gela cagcunata


rurayllachö cawacogcunanöga ama shumag arucunanpä yätsipäyay,
cashuntsu, sinöga yarpag yarpag wamayashgacunata consulayay, y
Señornintsic cutimunantaga jutsaman ishquiyllarä ishquegcunata
shuyacuycäshun. 7ॸWaquin runacunaga tantiyatsiyay Tayta Diosman mana
Señor Jesucristo cutimunanpä cagta dejaypa yäracuyänanpä. Pipä maypäpis
musyaycarpis punucashganö pacenciayquicuna catsun. 15ॸRuna
machashganö cawacuyaptin manam ni mayiquicuna chiquiyäshuptiquipis
imapis gocuntsu. 8ॸNogantsic Tayta Dios gamcunaga ama chiquiyanquitsu.
munangannö cawagcunaga Jesucristo Tsaypa rantinga imaycachöpis
cutimunanta maya-mayalla yanapanacur jucagwan jucagwanpis alli
shuyacuycäshun Tayta Diosman imaypis cawayay. 16ॸImaypis cushicur cawayay.
yäracur y piwan maywanpis cuyanacur 17ॸImaycay örapis Tayta Diosman

cawarnin. Gloriaman mañacuyay. 18ॸCawayniquicunachö


pushacamänantsicpä cagta musyaycarga imayca päsayäshuptiquipis Tayta Diosta
Satanas llutancunata yarpätsimashgapis agradesicuyay. Señor Jesucristuman
ama cäsupäshuntsu. criyicog cayaptiquim tsaynö
9ॸTayta Diosga Señor Jesucristuta cawayänayquitapis Tayta Diosga
cachamurgan manam inƿernuman munan.
gaycamänantsicpätsu, sinöga payman 19ॸTayta Dios munangannö Espiritu

criyicogcunata salvamänantsicpämi. Santo tantiyatsiyäshungayquita


10ॸSeñor Jesucristum nogantsic raycur imapäpis mana cuentar ama cayaytsu.
cruzchö wanurgan paywan juntu 20,21ॸPipis “Tayta Diospa willacuynintam

cawanantsicpä. Tsaymi cutimurnin willacuyä” niyäshuptiqui shumagrä


wanushgana caycashgapis o tantiyacuyanqui tsay willacuyangan
cawaycashgaräpis payman criyicog Tayta Diospa willacuynin canganta o
cagtaga gloriaman pushacamäshun. mana cangantapis. Tayta Diospa
11ॸTsaymi ari waugicuna panicuna, willacuyninman iwalaptinga
imaypis jucniqui jucniquipis chasquicuyanqui. 22ॸIma jutsamanpis
willanacurna caycäyänayqui Señor pagtatä ishquiycäyanquiman.
Jesucristuta cushishgalla shuyacurnin. 23ॸAlli cawayta gomagllantsic Tayta

Dios yanapaycuyäshunqui munangannö


Criyicogcuna imanö imaypis cawayänayquipä. Tsaynölla
cawayänanpäpis ningan cuerpuyquicunata y almayquicunata
12ॸWaugicuna panicuna, Tayta Diospa pay cuïdaycullätsun Señor Jesucristo
willacuyninta yachatsicogcunata alli cutimur jutsaynag limpiuta
ricayay. Paycunam yachatsiyäshur tariycuyäshunayquipä. 24ॸCuyapäcog
tantiyaycätsiyäshunqui imatapis Tayta Diosnintsicga cay
1ҽƄґk̞ϘͮʊæƄͮґƄґॷ5 432

cawaynintsicchö yanapamänapä Señornintsic Jesucristupa willacognin


nimangantsicnöllam yanapaycämantsic. carmi gamcunata nimü llapan
criyicogcunata cay cartata
Cartapa ushanan liyipäyänayquipä.
25ॸWaugicuna panicuna, nogacunapä 28ॸSeñorllantsic Jesucristo gamcunata

Tayta Diosman mañacayämuy. 26ॸY cuyapäcog cayninwan


gamcunapis jucniqui jucniqui yanapaycuyäshuy alli cawayänayquipä.
macallapänacur saludanacuyay. 27ॸNoga [Tsaynö catsun.]
2 TESALONICENSES
Tesalonica marcachö criyicogcunaman
apostol Pablo gepa cag cartacungan
Tesalonica marcaga cargan Grecia nacionpa Macedonia provincianchömi.
Tesalonicaman Pablo char Jesucristupa alli willacuyninta willacuptinmi waquin
runacuna cushishga chasquicuyargan. Tesalonica marcaman Pablo punta cag
cartanta manarä cartacurmi musyargan Tesalonicachö criyicogcuna mana alli
ricashga caycäyanganta.
Tsaynömi Pablo musyargan llutan yachatsicogcuna runacunata criyitsir
puriycäyanganta. Lluta yachatsicuynincunata chasquirmi Señor Jesucristo
cutimunan tiempu cumplishgana canganta yarpar waquin Tesalonicachö
criyicogcunaga manana arucuyargannapistsu. Arucur cayänanpa rantinmi wayin
wayinna puricur gallaycuyargan runacuna imanöpis cawacuyanganta parlar.
Tsaynö caycäyanganta mayarnam apostol Pabloga cay cartata cartacurgan
Tesalonica marcachö criyicogcunaman. Cay cartachömi Pablo tantiyatsirgan Señor
Jesucristo cutimunanpäna witsancunaga anticristurä yurimunanpä cagta (2.1-12) y
runacuna wayin wayin puriyänanpa rantin arucuyänanpä cagta (3.6-12).

cawayaptiqui. Tsaymi Tayta Diostaga


Pablupa saludacuynin imaypis agradesicayämü. 4ॸTsaynöpis

1
1ॸTesalonica marcachö cushicuyämi ima ñacayta päsarpis,
Jesucristuman criyicog mayicuna: runacuna chiquiyäshuptiquipis Tayta
Noga Pablo, waugintsiccuna Silaswan Diosllaman imaypis
y Timoteuwanmi cay cartata yäracuycäyangayquita. Tsaynö
gamcunaman cartacayämü. 2ॸTayta cayangayquitaga criyicog mayintsiccuna
Diosllantsic y Señornintsic Jesucristo goricäyanganchöpis imaypis
imaypis yanapaycuyäshuy alli yarpäriyämi.
cawacuychö cayänayquipä. 5ॸGamcunata Tayta Dios mana dejaypa

yanapaycäyäshungayquita musyayämi.
Jutsa ruragcunata Tayta Dios Tsaymi Señor Jesucristuman mana
juzgananpä cagta ningan ajayaypa criyicuyanqui runacuna
3ॸWaugicuna panicuna, cushicuyämi chiquiyäshur ñacatsiyäshuptiquipis.
Señor Jesucristuman masrä 6ॸTsay chiquiyäshogcunataga ƿsyu

criyicuyniquicunachö cayaptiqui y ƿnalchömi Tayta Dios juzganga. 7ॸCay


jucniqui jucniquipis cuyanacur patsachö ñacashgapis Señornintsic

433
2ҽƄґk̞ϘͮʊæƄͮґƄґॷ1ٍॷ2 434

Jesucristo puëdeg *angelnincunawan tsaynö shuyacullarna cacunapä


chipipirrä ciëlupita cutimurmi niyämashga” nir parlayaptinpis.
goricamäshun manana ñacanantsicpä. Tsaynöpis ama criyiyanquitsu “Pablupis
8ॸTayta Diosta mana cäsur Señor apatsimungan cartanchö tsaynöllam
Jesucristupa alli willacuyninta mana nican” nir parlayaptin. 3ॸSeñornintsic
chasquicogcunataga inƿernumanmi cutimunanpäga anticristurämi puntata
gaycunga. 9ॸPaycunaga poderösu Tayta yurimunga y criyicogcunapa
Diospa ñöpanman manam chäyangatsu. contrancunapis atscagmi sharcuyanga.
Chäyänanpa rantinga imayyagpis Tsaycuna päsariptinrämi Señornintsicga
ñacacuyänanpämi inƿernuman cutimunga.
gaycucäyanga. 10ॸSeñor Jesucristuman 4ॸAnticristoga manam munangatsu

criyicogcunam itsanga Tayta Diospa Diosnintsicta pipis adorayänantaga. Y


ñöpanchö cushicurnin alabar manam munangatsu imatapis
adorayanga. Tsaynö captinmi juccunataga adorayänanta. Tsaypa
gamcunapis Señornintsicpa ñöpanman rantinga tsay anticristu munanga paylla
char payta adorayanqui. Tsaynö canga adorashga caytam. Tsaynömi Jerusalen
Diosnintsicpa alli willacuyninta *templumanpis chaycur “Nogam
willacuyangäta Diosniquicunaga cä” nir jamaycur
chasquicuyangayquipitam. mandacunga. 5ॸTsaynö cananpä cagtaga
11ॸTsaymi Tayta Diosmanga cada gamcunata willargänam. 6,7ॸTsaynöpis
junagpis mañacayämü imaypis gamcunataga tantiyatsirgänam
cawayniquicunachö anticristu yurimunanpä imallana
yanapayäshunayquipä. Tsaynöpam tsapaycanganta. Tayta Dios
allillata rurar imaypis payman yäracur munaptinrämi anticristoga yaycamunga.
cawayanqui. 12ॸTsaynö cawayänayquipä Anticristu manarä shamuptinpis
Tayta Dios yanapayäshuptiquim *Satanasga imaypitapis llutantaga
juccunapis tantiyacurnin Señornintsic runacunata ruraycätsishgam Tayta
Jesucristuman criyicur alabayanga. Diospa willacuyninta mana
Tsaynöpa gamcuna gloriaman chasquiyänanpä. 8ॸAnticristu
chäyaptiqui Tayta Dios y Señornintsic yuriscamurpis runacunataga
Jesucristo ima cushishgarä engañaycangallam. Tsaynö caycagman
chasquicuyäshunqui. chipipirrä Señornintsic Jesucristo
chaycamurmi anticristuta juc shimilla
Jesucristo manarä cutimuptin ima ajäpar ushacätsinga.
päsananpä cagta ningan 9ॸSeñor Jesucristo manarä cutimuptin

2
1ॸWaugicuna panicuna, Señornintsic Satanaspa munayninta rurarmi
Jesucristo cutimur gorimänantsicpä anticristoga imayca milagrucunatapis
cagta shumag tantiyacuyänayquitam rurangarä. 10,11ॸTsay milagrucunata
munä. 2ॸGamcunaga ama ruranganta ricarmi Diospa alli
cäsupäyanquitsu “Señor Jesucristo willacuyninta chasquicuyta mana
cutimunan tiempu chämushgana munagcuna criyicurcuyanga
caycaptinga payta shuyacullarna anticristumanna. Tsaynö captinmi tsay
cacushun” nir pipis llullapäyäshurniqui runacunata Tayta Dios dejariycunga
puriyaptin. Tsaynöpis ama imanöpis cacuyänanpä. Tsaynam
criyiyanquitsu “Quiquinmi Diosnintsic alliman aywaycäyanganta yarpar
435 2ҽƄґk̞ϘͮʊæƄͮґƄґॷ2ٍॷ3

anticristuta cushishgarä gatiräyanga. chasquicuyangayquinölla waquin


Tsaynö cayanganpitam paycuna runacunapis shumag chasquicuyänanpä.
salvacionta tariyangatsu. 12ॸTsaynöpam 2ॸTayta Diosmanga mañacaycayämuy

Tayta Diosta mana cäsurnin jutsachö mana alli runacunapita


cawagcunaga llapanpis inƿernuchö tsapaycayämänanpäpis.
ñacayanga. Musyayangayquinöpis manam llapan
runacunatsu Tayta Diosman criyicur
Tayta Dios acrangancuna cawayan.
salvacionta tariyänanpä ningan 3ॸDiosnintsicga imaypis
13ॸWaugicuna panicuna, gamcuna yanapaycämantsicmi pay munangannö
salvashga cayänayquipäga Tayta Dios cawanantsicpä y cuïdaycämantsicmi
acrayäshurgayqui manarä ima jutsatapis Satanas mana
yuricuyaptiquim. Tsaytam imaypis ruratsimänapä. 4ॸNogacuna musyayänam
payta agradesicayämü. Tsaynö acrashga yachatsiyangäcunata Diosnintsic
cagcunataga *Espiritu Santum yanapayäshuptiqui mana dejaypa
yanapaycäyäshunqui Señor cumpliycäyangayquita. 5ॸTayta Dios
Jesucristuman criyicur Tayta Dios tantiyaycatsiyäshuy pay cuyacog
munangannö cawayänayquipä. cangannö gamcunapis cuyacog
14ॸJesucristuman criyicogcuna salvashga cayänayquipä. Tsaynölla
cayänayquipäga Diosnintsicpa alli tantiyaycatsiyäshuy ima ñacayta
willacuynintam gamcunata päsarpis Señor Jesucristo cawangannö
willapäyargö. Tsaymi Señornintsic cawayänayquipä.
chipipirrä cutimur gloriaman
pushayäshunqui tsaychö imayyagpis Criyicogcuna arucog cayänanpä
cushishgalla cawayänayquipä. yätsingan
15ॸWaugicuna panicuna, tsaynö 6ॸWaugicuna panicuna, gamcunachö

caycaptinga Señor Jesucristuman waquin criyicog mayintsiccuna


imaypis criyicuyänayquipä, ningäcunata arucuyänanpa rantin runacunapa wasan
ni cartäwanpis nimungäcunata ama parlarshi puriycäyan. Tsaymi
gongayaytsu. 16,17ॸSalvacog Señornintsic Señornintsic Jesucristupa jutinchö
Jesucristo y cuyapäcog Tayta gamcunata nimü tsaynöcunawanga
Diosllantsic yanapaycuyäshuy mana mana juntacäyänayquipä, criyicog
llaquicuyänayquipä, pitapis maytapis mayintsiccuna cayaptinpis.
alli shimillayquicunapa 7ॸGamcuna musyayämanquim

parlapäyänayquipä, y Diosnintsic nogacuna imaycachöpis arucuyangäta.


munangannölla cawayänayquipä. Manam imaypis mana arurga
jitaräcuyagtsu cä. 8ॸPitapis
“Tayta Diosman mañacaycayämuy mañapacuyänäpa rantin quiquïcunam
nogapä” Pablo ningan pachäcunapäga imaypis arucuyargö.

3
1ॸWaugicunapanicuna, Tayta 9ॸSeñor Jesucristupa *apostolnin

Diosmanga imaypis mañacayämuy caycäyaptëga gamcunam imaycachöpis


nogacuna alli willacuyninta yanapayämänayqui cashga. Tsaynö
maytsaymanpis chaycatsiyänäpä. caycaptinpis ricayämar
Tsaynö mañacaycayämuy gamcunata yachacuyänayquipämi imaypis
willapäyaptï cushishga arucuyag cä.
2ҽƄґk̞ϘͮʊæƄͮґƄґॷ3 436

10ॸGamcunawan caycar caynöpis tantiyaycätsiyaptiquipis manana


yätsiyargämi: “Pipis aruyta mana cäsucuyaptinga pengacushga
munagcunataga pachata ama puriyänanpä tsaynö criyicogcunawanga
garayätsuntsu” nir. 11ॸTsaynö ama juntacäyanquitsu.
yachaycätsiyaptïpis ¿imanirtä waquin
criyicog mayintsiccunaga arucuyänanpa Cartapa ushanan
rantin runacuna imanöpis 16ॸTayta Dios alli cayninwan imaypis

cawacuyanganta parlar puriycäyan? alli cawayta goycuyäshuy. Tsaynöpis


12ॸSeñornintsic Jesucristupa jutinchömi llapayquita imaypis yanapaycuyäshuy
mana arucogcunata nimü: Wayin wayin pay munangannö cawayänayquipä.
puriyänanpa rantin micuyta munarga 17ॸCay cartata juc gellgapämashga

aruyätsun. captinpis salüdücunataga quiquïmi


13ॸWaugicuna panicuna, mana gellgamü. Llapan cartäcunachöpis
ajayaypa allicunata rurar imaypis tsaynömi ushanantaga quiquïrä
cawayay. 14,15ॸCay cartachö gellgamü. 18ॸSeñorllantsic Jesucristo
nimungäcunata mana cäsucuyaptinpis llapayquita cuyapäcog cayninwan
mana ajanapaypa tantiyatsiyanqui yanapaycuyäshuy alli cawayänayquipä.
chasquicuyänanpä. Tsay [Tsaynö catsun.]
1 TIMOTEO
Timoteuman apostol Pablo punta cag cartacungan
Timoteoga jövin canganpitam apostol Pabluwan puriyargan Jesucristupa alli
willacuyninta willacur. Nircurnam Timoteuta Pablo churargan Efeso marcachö
Señor Jesucristuman criyicogcunata yachatsinanpä. Pay shumag yachatsinanpä
maslla tantiyatsirmi cay cartata apatsirgan. Cananpis cay cartata liyirmi
yachacuntsic Diosnintsic munangannö shumag cawaytana. Timoteupita masta
musyanayquipä liyinqui Hechos 16.1-3; 17.14,15; 18.5; 19.22; 20.4; 2 Timoteo 1.5;
3.15; Filipenses 2.19-22; Hebreos 13.23.

quiquincunapa yarpaynincunapita
Pablo Timoteuta saludangan cabalarcurmi llutancunata

1
1,2ॸCuyay waugi Timoteo: yachaycätsiyan. Tsaynö
Noga Pablum cay cartata gamman yachatsicuyaptinmi criyicog
cartacamü tsurï cuentanö captiqui. waugicunaga Tayta Diosman
Yäracungantsic Señor Jesucristupa yäracuyänanpa rantin manacagcunapita
*apostolnin canäpä salvacog Tayta rimanacullar cawaycäyan.
Diosmi acramashga. 5ॸDiosnintsicga manam munantsu pipis

Tayta Diosllantsic y Señornintsic rimanacur cawananta. Payga munan


Jesucristo cuyapäcog cayninwan willacuyninta chasquicur cuyanacur
yanapaycushuy pay munangannö cawanantsictam. Y payga munan jutsata
cushishga cawanayquipä. mana ruraypana cawanantsictam,
shumag tantiyacunantsictam, y llapan
Llutanta yachatsicogcunata shonguntsicwan payman
michänanpä Timoteuta Pablo criyicunantsictam. 6ॸTsay llutan
yätsingan yachatsicogcunaga manam Diosnintsic
3ॸMacedonia provinciaman aywacurmi munangannötsu cawayan. Paycunaga
Efeso marcachö gamta jagiycamurgä rasun cagllata yachatsicuyänanpa
llutan yachatsicogcuna llutanta rantinmi llutancunata yachatsicuycäyan.
yachatsicuyaptin michänayquipä. 4ॸTsay 7ॸTayta Diospa leynincunata alli

llutan yachatsicogcunaga yachatsicog tucurninmi runacuna


Diosnintsicllaman criyicur alabayänantarä munayan. Paycuna
cawayänanpätsu manam runacunata rasunpaypaga manam tantiyayantsu
yachaycätsiyan, sinöga *Diospa leycunata Tayta Dios imapä
palabran gellgaranganman gomangantsictapis.

437
1ҽʊͅϘҽƄϘॷ1 438

8,9ॸTayta Dios leynincunataga 15ॸJutsasapa runacunata

gomargantsic manam jutsaynag perdonananpämi Señornintsic Jesucristo


cangantsicpitatsu, sinöga jutsayog cay patsaman shamurgan. Tsayga rasun
cangantsicpitam. Tsaymi Diosnintsic cagmi. Tsaymi nogatapis Señorllantsic
munangannö runacuna cawayänanpä perdonaycallämashga, llapan
leynincunata yachatsishgaga allilla runacunapitapis mas jutsa rurag
caycan. Tayta Diospa leynincunaga caycaptï. 16ॸTsay perdonamanganta
mana cäsucogcuna, yaga runacuna, musyarmi waquin runacunapis
jutsasapacuna, taytanta y mamanta tantiyacuyan paycunatapis Tayta Dios
ticrapogcuna, y runa mayinta perdonar salvananpä cagta.
wanutsegcuna llutanta ruraycäyanganta
tantiyacur jagiriyänanpämi. 17 ¡Tsaymi Tayta Diostaga imaypis
10ॸTsaynöllam tsay leycunaga jucwan alabashun!
jucwan puricogcunapä, ollgu pura Payga imayyagpis cawag Diosmi.
warmiwannöpis punucogcunapä, Manam paynö poderyogga pipis
pengacuypä jutsata ruracogcunapä, runa cantsu, ni paytaga manam pipis
mayinta esclävu cananpä ricantsu.
ranticanacogcunapä, llullacogcunapä, y Y rasunpaypapis tsaynömi.
imayca jutsa ruraychö cawar
Diosnintsicpa willacuyninta mana Jesucristupa alli willacuyninta
cäsucogcunapä. 11ॸJutsa ruraynintsicta Timoteo imaypis willacunanpä
jagirinantsicpä Tayta Diospa leynincuna yätsingan
ningannöllam Señor Jesucristupa alli 18ॸCuyay waugi Timoteo, imaypis

willacuyninpis nican. Tsay willacuyta willacog canayquipä criyicogcuna


willacunäpämi Tayta Dios churamashga. valoratsiyäshungayquita ama
gongaytsu. Tsaynö mana gongarga alli
Pabluta Tayta Dios cuyapangan
soldädu mana geshpiypa
12ॸSeñornintsic Jesucristutam feyupa pelyangannömi gampis mana jagiriypa
agradesicü willacuyninta willacunäpä Diospa willacuyninta imaypis
imaypis yanapaycamanganpita. Mana willacunqui. 19ॸTsaynöna carga
alli rurag caycaptïpis cuyapämarmi Señornintsic Jesucristuman yäracur
acramashga willacuyninta willacur llutancunataga ama ruraytsu.
purinäpä. 13ॸNoga Señor Jesusman Waquin runacunaga Señor
manarä criyicur paypa contranmi cargä. Jesucristupa willacuyninta musyaycarpis
Tsaynö carmi payman criyicogcunata siemprirämi llutancunataga ruraycäyan.
ashi-ashiycur carcelman wichgatsirgä. Tsaynö llutan ruragllarä carninmi
Tsaycunata rurar manam Jesucristuta chasquicurcurpis
tantiyacurgätsu llutanta ruraycangäta. gongariyan. 20ॸTsaynöllam Alejandruwan
Llutanta ruraycangäta mana musyaynïpa Himeneupis llutancunata
rurashga captïmi Tayta Dios cuyapämar yachatsicuycäyan. Tsaynö cayaptinmi
perdonamashga. 14ॸTsaynö paycunata michargä Jesusman
perdonamarmi tantiyaycatsillämashga yäracogcunawan manana
payman yäracunäpä y pita maytapis tacucäyänanpä. *Satanaspa
cuyapänäpä. ¡Imanö cuyapäcogmi munayninchö ñacarnam
Señornintsic Jesucristoga! yarpachacuyanga. Tsaynöpaga ëllum
439 1ҽʊͅϘҽƄϘॷ1–3

tantiyacur llutanta jaticuyätsuntsu. Tsaynölla


yachatsicuycäyanganta jagiriycur agtsancunatapis ama tucuynöpa
Diosnintsicman cangan cuticuyanga. allitsapäcuyätsuntsu ni imawan alläpa
adornacur ama gälacuyätsuntsu.
Diosnintsicman mañacunantsicpä 10ॸTsaynö gälacuyllapä
yachatsingan yarpachacuyänanpa rantinga Diosnintsic

2
1ॸTimoteo, criyicogcunawan munangannö allicunata rurar
Diosnintsicta agradesicurnin cawayänanpä cagta yarpachacuyätsun.
imaypis mañacuyay llapan runacuna 11ॸDiospa palabranta yachatsicogcuna

salvacuyänanpä. 2ॸTsaynölla willapäyaptinga warmicuna shumag


Diosnintsicta rugacuyay nacion wiyacur chasquicuyätsun.
mandagcuna y waquin autoridäcunapis 12-14ॸMusyangantsicnöpis puntata Tayta

allilla mandacuyänanpä. Tsaynö alli Dios Adanta camasquirrämi Evataga


mandacog cayänanpä Diosnintsic camargan. Y tsaynö Adantatsu Satanas
yanapaptinmi nogantsicpis pay manam engañargan Tayta Dios
munangannö allita rurar cawashun. mandangancunata mana cäsutsirnin,
3ॸLlapan runacunapä Tayta Diosman sinöga Evatam. Tsaymi Diosnintsicman
mañacurninga pay munangannömi mañacur goricäyanganchö warmicuna
mañacuycantsic. 4ॸDiosnintsicga munan ollgucunata mana yachatsiyanmantsu ni
llapan runacunapis alli willacuyninta mandayanmanpistsu. 15ॸTsaynö cayänanpa
chasquicur salvacuyänantam. 5ॸTsay rantinga wawancunata shumag
willacuyninga caynömi nican: ricayänanpä cagta yarpachacuyätsun. Y
piwan maywanpis shumag cawayätsun
“Pipä maypäpis jucllayllam Tayta Diosnintsicman criyicurnin. Tsaynö alli
Diosga. cawarga salvacuyangam.
Y jucllayllam runaman ticraycur
Diospa willacuyninta
shamog Señor Jesucristupis.
yachatsicogcuna imanö
Paymi Tayta Diospa ñöpanman
cayänanpä cagpis
chätsimäshun.

3
6 Paymi wanushga llapan runacunata 1ॸCriyicog waugicuna niyangannöpis

Tayta Dios perdonar Diosnintsicpa willacuyninta


salvananpä. yachatsicuyta munag cagga alli
Tsaynö salvacog cangantaga pitapis yarpaychömi caycäyan. 2ॸYachatsicog cayta
maytapis musyatsicushun”. munag cagcunaga alli cawacuyyogmi
cayänan pipis mana jamuräyänanpä.
7ॸPaypa willacognin canäpä Diosnintsic Paycunaga cayänan juc warmiyogllam,
acramashga. Tsaymi apostolnin car shumag tantiyacur imatapis alli rurag,
maytsay mana Israel cag runacunatapis respëtuyog, runa mayinta cuyapar
alli willacuyninta willacuycä. patsaycatseg, y alli yachatsicog. 3ॸTsaynöpis
8ॸTsaynö apostolnin carmi yachaycätsï cayänan mana machäcog, achäquita mana
maychö tsaychöpis criyicog waugicuna asheg, pitapis maytapis cuyapäcog, y
mana chiquinacuypa ni mana gellëllapä mana mallagashga.
rimanacuypa Tayta Diosman mañacur 4ॸTsurincunata y wayinchö llapan

cawayänanpä. 9ॸWarmicunapis mana juntarangan cagtam shumag ricayänan.


jatiräyänanpä cag röpacunataga ama Tsaynömi shumag yachatsiyänan cäsucog
1ҽʊͅϘҽƄϘॷ3ٍॷ4 440

cayta, pitapis maytapis respëtuwan ricayta. shumag yachatsiyätsun. 13ॸMaygan


5ॸWayinchö warminta wamrancunata diyäconupis alli cawaynincunapitam
shumag mana ricarga ¿imanöparä Señor pipita maypitapis respëtuwan ricashga
Jesucristuman criyicogcunatapis shumag canga. Tsaynöpam Señor Jesucristupa
yachatsiyanman? willacuyninta willacuyaptin runacuna
6ॸDiosnintsicman tsayrä criyicog shumag wiyacuyanga.
cagcunaga manam yachatsicog
cayanmanrätsu. Paycuna yachatsicog Pablo imapä cay cartata
cayman churacasquirga capazmi yachag apatsinganpis
tucusquiyanmanpis. Tsaynö yachag tucog 14ॸCuyay waugi Timoteo, gam cagpa

carnam itsanga Satanas castigashga shamuyta munaycarpis puntataga cay


cangannö paycunapis castigashga cartatam cartacaramü. 15ॸYarpangänö
cayanga. 7ॸYachatsicog cagga alli shamuyta mana camacämuptïpis cay
cawayninwanmi Diosnintsicman manarä cartäta liyirnam tantiyacunqui
criyicog runacunapitapis respëtuwan Diosnintsicman criyicogcunata imanö
ricashga cayanga. Peru mana alli cawacog yachatsinayquipäpis. Criyicogcunaga
cayaptinga runacuna jamurarninmi llapanpis Tayta Diospa wamrancunam
chasquicuyanganatsu Señor Jesucristupa cayan. Willacuyninta cäsucur
willacuyninta parlapäyaptinpis. Tsaynö cawayaptinga pipis maypis tantiyacur
mana chasquicog cayänantam Satanasga Señor Jesucristuman criyicuyanga.
munan. 16ॸLlapantsicmi musyantsic

Diosnintsicpa willacuynin imaycapitapis


Diyäconucuna imanö cayänanpäpis mas väleg canganta. Tsaynö captinmi
Pablo ningan canticuntsicchöpis nican:
8ॸTsaynömi Señornintsic
Jesucristuman criyicogcunachö “Jesucristum runanölla yurirgan.
diyäconu cagॹa waugicunapis cayänan Wanuptin cawatsimushga *Espiritu
alli rurag respëtuwan ricashga, rasun Santum.
cagllata parlag, mana machäcog, y *Angelcunapis ricarmi adorayargan.
gellëllapä mana ayrayag. 9ॸPaycunaga Willacuynintaga maytsaymanpis
Tayta Diospa willacuyninta cäsucurmi chätsiyashgam.
jutsata mana ruraypana cawayänan. May tucuy runacunapis criyicurmi
10ॸTsaynö alli cawaynincunata ricaycurrä yäracuyan.
diyäconu cayänanpäga churayätsun. Gloriaman cutirirmi Tayta Diospa
11ॸDiyäconucunapa warmincunapis ñöpanchö caycan”.
respitashga cayänanpäga shumagmi
portacuyänan, pipa wasanpis manam
rimayänantsu, shumag tantiyacogmi Imayca micuytapis majayog
cayänan, y Diosnintsic munangannömi caytapis cushicur
imaypis cawayänan. chasquicunantsicpä tantiyatsingan

4
12ॸPaycunaga juc warmillawanmi 1ॸEspiritu
Santum musyatsimantsic
cayänan. Tsaynölla tsurincunata y Señor Jesucristo cutimunanpäna
wayinchö llapan juntarangancunata caycaptin waquin runacuna Jesucristuta

a॰3.8 “Diyäconu” ninganga imaycachöpis yanapacog cayänanpä acrashga cag waugicunam.


441 1ҽʊͅϘҽƄϘॷ4

chasquicurcurpis llutan cawanapä y gloriachö cawanapäpis.


yachatsicogcunata chasquiyänanpä 9ॸCay parlapaycangäcunata runacuna

cagta. Tsay llutan yachatsicogcunaga tantiyacuyaptinga allim canga.


yachatsicuyanga Satanas munangantam. 10ॸDiosnintsic munangannö caway alli
2ॸPaycunaga llullacurmi Diosnintsicman canganta musyarmi imanö ñacarpis pay
criyicog tucuyanga. Tsaynö carnam munangannö imaypis cawaycantsic.
criyicogcunataga mana ni imapä Tsaymi maychö tsaychöpis
cuentayangatsu. willacuyninta willacuycantsic Señor
3,4ॸLlutan yachatsicogcunaga Jesucristuta chasquicuyänanpä. Payta
michäcuyan ollgupis warmipis majayog chasquicuyaptinga pitapis maytapis
cayänantam. Tsaynöllam michäcuyan Tayta Dios salvangam.
waquin cag micuycunata mana 11ॸCay ningäcunataga shumag

micuyänanpä. Paycuna tsaynö michäcur yachacuyänanpä mana gongaypa llapan


mana alli canganta niyaptinpis Tayta runacunata yachatsiy. 12ॸ“Jövinllarä
Dios camangancunaga llapanpis caycar ¿imanöpatä Timoteo
allillam. Tsaymi imayca micuytapis yachatsimäshun?” nir runacuna
majayog caytapis Diosnintsicta niyaptinpis gampita yachacuyänanpä
agradesicurnin chasquicushun. 5ॸDiospa alli shimillayquipa pita maytapis
palabran gellgaranganchöpis nimantsic parlapay. Nircur shumag portacur
pay camangancunaga llapanpis alli caway, runa mayiquita cuyapay, y
cangantam. Tsaynö caycaptinga imayca Diosnintsicman imaypis yäracuy.
micuytapis y majayog caytapis Tayta Tsaynö cawaptiquim criyicog
Diosta agradesicurnin chasquicushun.ॹb mayintsiccuna tantiyacuyanga imanö
cawaytapis. 13ॸChämungäyag Diospa
Jesucristo munangannö alli palabran gellgarangancunata
yachatsicog cananpä waugicunata panicunata liyipanqui,
Pablo willangan yachatsinqui, y valoratsinqui
6ॸTsaynö captinga llapan ningäcunata Diosnintsicllaman yäracurnin imaypis
criyicog mayintsiccunata yachatsiy. Y cawayänanpä. 14ॸAlli willacuyninta
Tayta Diospa willacuyninta quiquiqui willacog canayquipä Diosnintsic
imaypis yachacur sïgiy. Tsaynöpam churaycäshuptiquega imaypis ama
Señor Jesucristo munangannö gongaytsu. Tsaynö cananpä cagtaga
cumpliycanqui. musyatsishurgayqui yachatsicogcuna
7ॸAma cäsunquitsu runacuna gamman maquincunata churarcur
llutancunata yachatsicuyanganta. mañacapäyäshungayqui öram.
Tsaycunata cäsur rimanacunayquipa 15ॸCay llapan yätsingäcunata mana

rantinga Diosnintsic munangancunata gongayllapa imaypis ruranqui.


cumplir imaycay örapis caway. 8ॸCay Yätsingänölla alli cawangayquita
cawaynintsicchö fïsica rurayga runacuna ricayäshurmi cushishga
cuerpuntsicpä allim alli caytaga. Peru chasquiyäshunqui Diosnintsicpa
Diosnintsic munangannö cawaymi mas willacuyninta yachatsicuptiquipis.
alläpa cag allega, cay patsachö 16ॸPagtä jutsaman ishquiycanquiman.

b॰4.5 Majayog cay alli canganpä liyinqui Genesis 2.18. Imayca micuy alli canganpä liyinqui
Genesis 9.3.
1ҽʊͅϘҽƄϘॷ4ٍॷ5 442

Pagtä llutancunata Yachatsingayquinö viüdacunata shumag


yachatsicuycanquiman. Rasun cagllata yanapayaptinga runacuna
yachatsicur Diosnintsic munangannölla criyicogcunata manam
imaypis caway. Tsaynö cawarninmi jamuräyanganatsu.
quiquiquipis salvacunqui y 8ॸMayganpis mamanta, awilanta, y

yachatsingayquicunata wiyagcunapis wayinchö tärag castancunata mana


salvacuyanga. shumag ricarga manam Diosnintsic
munangannötsu cawaycäyan. Tsaynö
Criyicog mayincunata respitananpä shumag mana ricarga Diosman mana
Timoteuta yätsingan criyicog runacunapitapis mas peyor

5
1ॸLlutancunata rurayaptin llutantam ruraycäyan.
rucucunata ama gayapanquitsu. 9ॸTsay yanapaypä cag viüdacunapa

Gayapänayquipa rantinga listancunamanga yaycuyanman jogta


papäniquitanö respitarnin alli chunca (60) watayogpita janaman
shimillayquipa tantiyatsinqui. cagcunarämi. Y cayanman gowanta
Jövincunatapis waugiquitanö tantiyatsir mana jucwan engañashga cagcuna,
shumag ricanqui. 2ॸChacwancunatapis 10ॸalli rurag cayninwan shumag ricashga

mamayquitanö respitarnin cagcuna, wamrancunata shumag


tantiyatsinqui. Tsaynölla shacshatsishga cagcuna, wayinman
jipashcunatapis paniquitanölla alli chagcunata alli chasquegcuna,
ricanqui. Diosnintsicman criyicogcunata yanapag
cagcuna, pobricunata cuyapag cagcuna,
Viüdacunata shumag y imaypis alli cawayta yarpag cagcuna.
ricananpä yätsingan 11,12ॸJipash cag viüdacunaga manam
3ॸCastaynag cag viüdacunataga yanapaypä cag listachöga cayanmantsu.
criyicogcuna imallancunawanpis Listachöna cagcunaga Señor
yanapayätsun. 4ॸPeru itsanga Jesucristutam aunicuyan criyicog
viüdacunapa wawancuna o mayincunata imaycachöpis yanapar
willcancunapis carga paycunanam mana yapapacuypa cayänanpä. Peru
yanapacuyänan. Ama gongayätsuntsu waquinga tsaynö aunicurcurpis
quiquincunatapis imanö cuyar jipashllarä carninmi aunicuyanganta
shacshatsiyanganta. Mamanta awilanta gongasquir yapay runayog caymanna
tsaynö shumag ricayaptin Diosnintsic churacasquiyan. 13ॸWaquincunanam
imanömi cushicun. wayincunachö imayca
5ॸNogantsic criyicogcuna yanapanapä ruraynincunatapis jagirir wayin wayin
cag viüdacunaga cayätsun mana pïyog puriyan runacunapa wasancuna rimar,
wactsa cagcuna, Tayta Diosman pipäpis maypäpis manacagcunata
yäracogcuna, y imaypis rugacur parlar.
mañacogcuna. 6ॸLlutancunata rurar 14,15ॸTsaynömi waquin jipash cag

quiquincunapa munaynincunallaman viüdacunaga Satanas munanganta rurar


cawacog viüdacunataga ama cawaycäyan. Tsaynö captinmi nogapa
yanapayätsuntsu. Paycunaga yarpaynïpita jipash cagcunataga
cawaycarpis wanushga cuentam cayan. yanapaypä cag listamanga
7ॸCay ningäcunata Diosnintsicman cuentanquimantsu. Paycunaga yapay
criyicogcunata willapay. gowancuna ashisquirmi täcuyanman.
443 1ҽʊͅϘҽƄϘॷ5ٍॷ6

Tsaynöpaga mananam wayin wayin 22ॸPitapis yachatsicog cananpä manarä

puriyanmannatsu ni mananam pipäpis churarnin shumagrä musyapay imanö


manacagcunata rimayanmannatsu. cawangantapis. Lluta cawacogcunata
Antis wawancuna yuriptinnam tsayta yachatsicog cananpä churarga gampis
ricarna wayincunachö shumagna jutsayogmi canqui. Y quiquiquipis
cawacuyanman. Tsaynöna cayaptinga Diosnintsic munangannölla imaypis
paycunapä manam pipis caway.
rimayanmannatsu. 23ॸPacha nanaywan geshyar
16ॸDiosnintsicman criyicogcunachö yacullatatä upunquiman. Jampillapäga
viüdacunapa wawancuna carga paycuna ichic vïnutam upunayqui.
yanapayätsun. Tsaynöpaga aypangam 24ॸWaquin runacunapa jutsa

pïniynag mayniynag cag viüdacunata ruraynincunaga jucllam musyacan.


yanapayänanpä. Waquin runacunapaga jutsancuna
unaytarämi musyacan. Tsaynö captinmi
Yachatsicogcunata shumag imanö cangantapis manarä musyarga
ricayänanpä Timoteuta yätsingan churasquinayquirätsu yachatsicog
17ॸTimoteo, criyicogcunata yätsinqui cayänanpä. Alli o mana alli
yachatsicognincunata respitar cayangantapis musyapasquirrämi
imaycancunawan shumag churanayqui. 25ॸWaquincunapaga alli
yanapayänanpä. 18ॸDiospa palabran ruraynincuna jucllam musyacärin.
gellgaranganchöpis caynömi nin: Waquincunapanam itsanga tsaypitarä
“Yuntatapis ama arutsiytsu pachan musyacan.
mana garaypaga” nir. Nircurpis
caynömi nin: “Arupacogcunaga Empliyäducuna patronnincunata
aruyanganpita pägunta chasquitsun” respitayänanpä yätsingan

6
nirmi. Tsay ningannömi Diospa 1ॸDiosnintsicman criyicog carnaga

palabranta yachatsicogcuna alli empliyäducuna patronnincunata


ricashga y pägashga cayänan Señor shumag respëtuwan ricar alli
Jesucristuman criyicogcunata portacuyätsun. Tsaynöpam
yachatsiyanganpita. Diosnintsicpä y willacuyninpäpis mana
19ॸMaygan yachatsicogpäpis llutan llutanta pipis parlayangatsu.
rurayninta juc runalla parlaptinga ama 2ॸPatronninpis, criyicog mayin captinga,

criyinquitsu. Ishcag o quimsag runacuna manam tsay empliyädoga ninmantsu:


niyäshuptiqui itsanga tsay lluta “Noga munangänönam portacunä
rurayninta dejarinanpä tantiyatsinqui. patronnïpis alli runa caycaptinga” nir.
20ॸMana alli rurayninta mana Tsaynö ninanpa rantinga shumagmi
dejaptinna itsanga llapan arunman criyicog mayinta imaycachöpis
criyicogcunapa ñöpanchö gayapanqui. yanaparnin.
Tsaynöpaga waquincunapis
mantsacurmi jutsa rurayman Pobri carpis capamangantsic
chäyanganatsu. cagllawan cushi cushi
21ॸPipapis favornin mana sharcuypa cawanantsicpä yätsingan
llapantapis shumag ruranqui. Tayta 3ॸWaquin runacuna “Señornintsic

Dios, Señor Jesucristo y angelcunapis Jesucristupa alli willacuynintam


musyaycäyanmi tsaynö nimungäcunata. yachatsicü” nicarpis llutantam
1ҽʊͅϘҽƄϘॷ6 444

yachatsicuycäyan. 4ॸPaycuna rantinga yarpachacuy imaypis


yachatsiyangancuna mas alli canganta Diosnintsic munanganta ruranayquipä,
yarparpis manacagcunallatam payllaman yäracunayquipä, runa
yachatsicuyan. Yachag tucur llutanta mayiquita cuyapänayquipä, y
yachatsicuyaptinmi runacuna cawayan pacenciacur llänu shonguyquiwan
chiquinacur, ashllinacur, sientitsinacur, imatapis ruranayquipä. 12ॸSeñor
y mana yäracanacur. 5ॸTsay llutan Jesucristuta chasquicurmi runacunapa
yachatsicogcunaga quiquin purapis ñöpanchö nirgayqui imaypis pay
rimanacuyllachömi cayan. Yachag munangannö cawanayquipä cagta.
tucurmi mana tantiyayantsu Tayta Cananga soldäducuna gyërrachö mana
Diospa willacuynin ima ningantapis. geshpiypa pelyangannömi gampis mana
Nicarrämi tsay llutan ajayaypa Diosnintsic munangannö
yachatsicogcunaga yachatsiyanganpita cawanayqui. Tsaynö mana cawarga
pägayänantarä munayan. Paycunaga paypa ñöpanman manam chanquitsu.
yarpäyan: “Tsaynöpam rïcuyäshun alli Tayta Diosga acrashurguyqui pay
cawacunantsicpä” nirmi. 6ॸAlli cawayga ninganta cumpliptiqui ñöpanman
manam rïcu cayrätsu, sinöga rïcu carpis chänayquipämi.
o pobri carpis Diosnintsic munangannö 13ॸTsaynölla ama gonganquitsu Señor

caway cagmi mas alli cawayga. 7ॸManam Jesuspis wanunganyag Tayta Dios
imayogräpistsu yuricurgantsic. munangannö cawanganta.
Tsaynöllam wanurpis jinaylla Wanutsiyänanpä cagta musyarpis
aywacushun. 8ॸJuc vïdaman imatapis *Poncio Pilatupa ñöpanchö mana
mana apanantsicpä caycaptinga mantsacuypa *Israel runacunapa reynin
miñishtingantsiccunata Diosnintsic canganta nirgan. Tsaymi caway
camaripämangantsicllawan cushishga gomagnintsic Tayta Dios y Señor
cawacushun. Jesucristo ricaycämaptin gamta nimü:
9,10ॸRïcu cayta munagcunaga 14ॸTayta Dios ningancunata llapantapis

taringallanwanga imaypis manam mana gongaypa cumpliy Señornintsic


conformacuyantsu. Gellëllapä Jesucristo cutimunganyag. 15ॸTayta
mallagashga caywanmi imayca llutan Diosga munangan öram Jesucristuta cay
ruraycunamanpis chäyan. Tsaynömi patsaman cachamunga.
waquin criyicogcunapis
quiquincunallapä imatapis munarnin Tayta Diosga poderösum. Paypa
Diosnintsictaga gongariyanna. maquinchömi llapan puëdeg
Diosnintsicta mana cäsurna mandacogcunapis caycan.
cayanganpitam imayca llaquicuymanna 16 Paymi imaypitapis imayyagpis

chäyan y pipis mana cäsushganam cawagga y chipipirrämi


ushacäriyan. atsicyaycan.
Paytaga manam pipis ricashgatsu ni
Diosnintsic munangannö manam ricaytapis puëdiyantsu.
cawayänanpä willangan Imaycapitapis masnin cagga alli
11ॸTimoteo, gamga Diospa wamran ricashga catsun.
cangayqui raycur llutan ruraycunaman Payga imaycawanpis imayyagpis
mana ishquiypa caway. Imaycayogpis munayyogmi caycan.
cayta munar yarpachacunayquipa Tsaynö callätsun.
445 1ҽʊͅϘҽƄϘॷ6

17ॸMusyantsicmi imayca riquëzapis

ushacaglla canganta. Tsaymi rïcu Cartapa ushanan


runacunata willapänayqui 20ॸTimoteo, cay cartachö

riquëzancunaman yäracur runa tucur yachatsingäcunataga mana gongaypam


mana cayänanpä. Paycunata ruranayqui. Ama imapäpis cäsunquitsu
Diosnintsicllaman yäracur cawayänanpä tsay llutan yachatsicogcunata. Tsay
yätsinqui. Paymi imaycachöpis runacunaga yachag cayanganta
yanapamantsic llapan yarparpis manacagcunallatam
miñishtingantsiccunatapis tarinantsicpä. yachatsicuyan. 21ॸWaquin
18ॸTsaynömi rïcucunataga yachatsinqui criyicogcunaga tsaynö llutancunata
allicunata rurayänanpä y faltapacogcunata yachatsirmi Diosnintsicta manana
yanapayänanpä. 19ॸDiosnintsicman yäracur cäsuyannatsu.
allicunata rurarmi mana ushacag Diosllantsic llapayquita cuyapäcog
cawaytaga gloriachö tariyanga y cay cayninwan yanapaycuyäshuy alli
patsachöpis alli cawayanga. cawayänayquipä. [Tsaynö catsun.]
2 TIMOTEO
Timoteuman apostol Pablo gepa cag cartacungan
Apostol Pablo Roma carcelchö caycarmi cay cartata gellgargan Timoteuman
apatsinanpä. Timoteoga Efeso marcachömi tsay witsan criyicogcunata Jesucristupa
alli willacuyninta yachaycätsirgan. Pablutaga Jesucristupa willacuyninta willacur
puringanpitam autoridäcuna wanutsiyänanpäna caycäyargan. Manarä
wanutsiyaptinmi Timoteuman cartacurgan imaypis Tayta Dios munangannö
cawananpä yätsirnin.

caycangayquitapis willapämänayquipä.
Pablo Timoteuta saludangan 5ॸNoga musyämi Tayta Diosman shumag

1
1,2ॸCuyay waugi Timoteo: yäracur pay munangannö
Noga Pablum cay cartata gamman cawaycangayquita. Tsaynöga cawanqui
cartacamü tsurï cuentanö captiqui. awilayqui Loida y mamayqui Eunice
Señornintsic Jesucristupa *apostolnin Tayta Diosman yäracur
canäpä Tayta Dios acramashga captinmi cawayangannömi.
alli willacuyninta maytsaypapis willacur
Jesucristupa willacuyninta Timoteo
puriycä.
mana mantsacuypa willacunanpä
Tayta Diosllantsic y Señornintsic
ningan
Jesucristo cuyapäcog cayninwan
yanapaycushuy pay munangannö 6ॸDiosnintsicman yäracungayquita
cushishga cawanayquipä. musyarmi gamta yarpaycätsï Señor
Jesucristupa alli willacuyninta mana
Timoteo Tayta Diosman yäracur mantsacuypa willacunayquipä. Tsaynö
cawanganta Pablo cushicungan willacunayquipäga *Espiritu Santum
3ॸTimoteo, unay castäcuna imaypis yanapaycäshunqui. Tsaynö
cawayangannö nogapis Tayta Dios cananpämi gamman maquïta churaycur
munangannö cawarmi payta agradesicü Tayta Diosman mañacamurgä. 7ॸManam
imaycachöpis yanapashungayquipita. pitapis mantsacunantsicpätsu Tayta
Tsaymi cada junagpis Tayta Diosman Diosga Espiritu Santuta gomargantsic,
gampä mañacaycämü. 4ॸLlaquimarnï sinöga Jesucristupa willacuyninta
ñawiqui junta wegiquiwan pitapis mana mantsacuypa
quëdamungayquita yarpasquir nogapis willapänantsicpämi, pitapis maytapis
imanömi llaquiycamü. Tsaymi gamwan cuyapänantsicpämi, y shumag
tincuyta munaycä imanö tantiyacur imatapis ruranantsicpämi.

446
447 2ҽʊͅϘҽƄϘॷ1ٍॷ2

8ॸEspiritu Santo tsaynö cuyanqui. 14ॸJesucristupa willacuyninta


yanapaycäshuptiquega mana yachatsicurga pagtatä llutancuna imata
pengacuypa Jesucristupa alli yachatsicunquiman. Llutanta mana
willacuyninta willacuy. Tsaynöpis ama yachatsicunayquipäga Espiritu Santum
pengacunquitsu Señornintsicpa yanapaycäshunqui. Paymi imaypis
willacuyninta willacungäpita imayca nogantsicwan carnin yanapaycämantsic.
wanutsipacushgatanö
prësurätsiyämaptinpis. Tsaypa rantinga Pabluta Onesiforo jutiyog
runacuna chiquiyäshuptiquipis runa yanapangan
Jesucristupa willacuynintaga imaypis 15ॸMusyangayquinöpis Asia

willacuy. Tsaynö willacunayquipämi provinciachö criyicog waugicuna cäsi


Tayta Dios imaypis yanapaycäshunqui. chipyaypanam Jesucristupa
willacuyninta willacungäta manana
Diosnintsic salvamangantsicta criyiyannatsu. Tsaynömi Figeluwan
Pablo willacungan Hermogenespis Jesucristupa
9ॸTayta Diosga jutsantsiccunata willacuyninta willacungäta manana
perdonar salvamarguntsic pay cäsucuyannatsu.
munangannöna cawanantsicpämi. 16,17ॸOnesiforum itsanga Roma

Tsaynö salvamarguntsic jutsa rurag marcaman chaycamur juclla ashimargan


cashgapis cuyapämarnintsicmi, manam tarimanganyag. Carcelchö prësu
allicunata rurangantsicpitatsu. Tsaynö caycaptïpis mana pengacuypam imaypis
salvamänantsicpäga Tayta Dios cay watucamar imaycachöpis
patsata manarä camarmi yarparganna. yanapamashga. Paypa castanta
10ॸTsay yarpangancunataga cumplishga cawaynincunachö Tayta Dios imaypis
Señornintsic Jesucristuta cay patsaman cuyapar yanapaycullätsun. 18ॸPayga
salvamänantsicpä cachamurmi. Tsaymi Efeso marcachöpis
Jesucristuta chasquicur salvashga carna yanapaycamargantsicmi. Tsay
wanucurnin pamparangantsicllachöga waugintsic Onesiforuta Señornintsic
quëdashuntsu. Cawarircatsimashgam Jesucristo cuyapaycullätsun llapan
gloriachöna imayyagpis cawashun. runacunata juzganan junag.
11ॸTsaycunata willacur purinäpämi

Tayta Dios nogata acramashga. Tsaymi Jesucristupa willacuyninta mana


cananga apostolnin carna pitapis ajayaypa willacunanpä Timoteuta
maytapis tsaycunata musyaycätsï. yätsingan

2
12ॸTsaynö musyatsicur willacungäpitam 1ॸWaugi Timoteo, Señor Jesucristo

carcelchö wichgaraycätsiyäman. yanapaycäshuptiquega mana


Jesucristupa willacuyninta ajayaypa alli willacuyninta willacuy.
willacungäpita carcelchö wichgararpis 2ॸTsaynöpis yachatsicogpänö cag

manam pengacütsu. Imanö ñacarpis waugicunata acraycur noga


noga musyä payman yäracuptï yachatsingäcunata yachatsinqui.
gloriaman pushamänanpä cagtam. Tsaynöpam paycunapis yachacurcur
13ॸTimoteo, Jesucristupa willacuyninta Jesucristupa willacuyninta
yachatsingänölla gampis shumag yachatsiyanga.
yachatsicunqui. Tsaynö yachatsir 3ॸImanö ñacarpis Jesucristupa

Jesucristuman yäracur pitapis maytapis willacuyninta willacunayquipä imaypis


2ҽʊͅϘҽƄϘॷ2 448

yarpachacuy juc alli soldädu misionninta cawarircamur imayyagpis paypa


cumplinanpä yarpachacognö. 4ॸManam pï ñöpanchö cawashun.
soldädupis soldädu caycangantaga 12 Wanungantsicyagpis Señornintsic

quiquinpa aruyninmanrä arog munangannölla cawarga


aywacuntsu. Imaycanö carpis paywanmi imayyagpis
mandagninpa mandunchömi caycan. mandacurna cawashun.ॹa
5ॸTsaynöllam ima deportichö pucllarpis Payta contrarnin ñëgashgaga
premiuta gänayta munarga pipis nogantsictapis ñëgamäshunmi.
puntataga shumagrä yachacunan. 13 “Gamllamanmi criyicamü”

Shumag mana yachacurga pucllayta ningantsicta mana cumplircur


mana camäpacurmi premiutaga perdonta mañacushgaga imaypis
chasquintsu. 6ॸCosichapacogcunapis perdonamantsicmi perdonacog
aruyanganpitaga pägunta chasquiyanmi. car.
7ॸTsay ningäcunata yarparaptiquega

Tayta Dios yanapashunquim Llutan yachatsicuycunata mana


Jesucristupa alli willacuyninta mana yachatsinanpä yätsingan
ajayaypa willacur sïginayquipä. 14ॸTsay cantacuychö ningantaga
8ॸTimoteo, musyangayquinöpis Tayta criyicog mayintsiccunata imaypis
Dios aunicungannöllam Señornintsic yarpätsiy. Y yätsiy Tayta *Diospa
Jesucristoga unay rey *David castapita palabranta yachag cayanganpita mana
yurirgan. Y Tayta Diosmi rimanacuyänanpä. Tsaycunapita
wanunganpitapis cawaritsimurgan. Cay rimanacurga criyicog mayincunawan
ningäcunata ama gongaytsu. chiquinacur mananam
Tsaycunatam noga willacuycä. 9ॸTsaynö Diosnintsicmanga yarpäyanganatsu.
willacungäpitam imayca 15ॸTayta Dios munangannö imaypis

ñacaycunachöpis cargö. Cananpis cawanqui. Palabranta shumag


carcelchö wichgaraycätsiyäman runa yachacunqui pay munangannö
mayïta wanutsishgatanömi. Carcelchö juccunatapis yachatsinayquipä.
wichgaraptïpis Jesucristupa Tsaynöpam Tayta Diospa ñöpanman
willacuynintaga imapis manam char pengacunquitsu. 16ॸManacagcunata
tsapantsu. Antis masran maytsaychöpis yachatsicogcunaga cada junagpis mana
criyicogcuna willacur musyatsicuycäyan. alli shonguyogmanmi ticrayan. Tsaynö
10ॸTsaynö captinmi ima ñacacuychö captinmi gamga imaypis allillata
carpis mana ajayaypa Jesucristupa yachatsicunayqui. 17,18ॸPagtatä Himeneo
willacuynintaga willacuycäshä. y Filetunö llutanta yachatsir
Tsaynöpam Tayta Dios acrangan cagcuna puriycanquiman. Paycunaga llutanta
Jesucristuta chasquicur salvacuyanga. yachatsicurmi nicäyan:
11ॸCay canticuntsicchöga rasun cagtam “Wanungantsicpita manam
nican: cawarimushuntsu” nirnin. Tsay
yachatsicuynincunaga imayca muyacog
Jesucristuman criyicungantsicpitam (llucucog) feyu geshyanömi
runacuna wanutsimashgapis maytsaychöpis miraycan. Paycuna

a॰2.12 Jesucristuman criyicogcuna paywan mandacuyänanpä cagta mas musyanayquipä


liyinqui Apocalipsis 20.4-6.
449 2ҽʊͅϘҽƄϘॷ2ٍॷ3

tsaynö yachatsiyaptinmi waquin rimanacuymanmi chäyanga. 24ॸTayta


criyicogcunaga gongariyan Diosnintsicta Diospa willacognin caycarga alli
chasquicuyangantapis. shimillayquipa mana rimanacuypa
19ॸTsaynö captinpis payta piwanpis maywanpis allilla cawanqui.
chasquicogcunapäga Tayta Diospa Gamga listum caycänayqui Jesucristupa
palabran gellgaranganchö caynömi willacuyninta pita mayta
nican: “Nogata chasquicamagcunataga yachatsinayquipäpis. Willacuptiqui
munangänö cawayänanpämi imaypis mana cäsupäyäshuptiquipis ama
yanapashä” nir. Y nircurpis caynömi ajananquitsu. 25ॸAjanänayquipa rantinga
nican: “Nogaman nagana criyicamog contrayquicuna sharcuyaptinpis alli
cagcunaga amana jutsata ruratsunnatsu” shimillayquipa tantiyatsinqui. Tsaynö
nir. tantiyatsiptiqui capazmi tantiyacur
20ॸRïcu runapa wayinchö imayca Tayta Dios munangannöna cawanga.
manëjuncunapis manam örullapitatsu ni 26ॸTsaynö cawarga *Satanaspa

gellëllapitatsu, sinöga canmi gerupitapis mandunchö caycäyanganpita Tayta


mitupitapis. Örupita gellëpita cag Diospa munayninchönam cawayanga.
manëjuncunaga micuy öracunachö
üsacunanpämi. Gerupita mitupita Runacuna imanöna cayänanpä
cagcunatam itsanga awipicunata y cagta willangan

3
ismushgacunata gorircur jicharinanpä 1ॸTimoteo, Señor Jesucristo
tsaräcun. 21ॸÖrupita manëjucunanö cutimunanpä ricognaga runacuna
gampis canayquipäga llutan llutan rurayllachönam cayanga.
ruraycunaman mana chaypa caway. Y Tsaycunatam tantiyacunayqui.
tsay llutan yachatsicogcunanö ama 2ॸCayangam mana yanapacog, gellëllapä

manacagcunata yachatsicunquitsu. mallagashga, manacagcunata alabacur


Tsaynö mana captiquega örupita runa tucog, Diosnintsicpa contran
rurashga manëjuta rïcu runa llutancunata parlacachag, taytanta
tsarangannömi gamtapis Tayta Dios mamanta mana cäsucog, mana
tsaräshunqui paypa mandunta agradesicog, y Diosnintsicta imapäpis
imaycatapis ruranayquipä. mana cuentag. 3ॸTsaynö runacunapaga
manam cuyacuynin ni cuyapäcuyninpis
Diospa willacognin car imanöpis
cangatsu. Wasarimam cayanga,
cawananpä Timoteuta
munayangannömi ollgupis warmipis
tantiyatsingan
jucwan jucwanpis puricuyanga, y alli
22ॸWaquin jövincuna mana alli cawacogcunapa contranmi sharcuyanga.
yarpaynincunawan llutan 4ॸAmïguncunatapis ticrapuyangam, mana

ruragcunanötä caycanquiman. Tsaynö yarpachacuypam imatapis rurayanga, y


canayquipa rantinga Jesucristuman quiquincunalla musyag cayangantam
criyicogcunanö imaycachöpis allillata yarpäyanga. Tayta Dios munanganta
ruranqui, Tayta Diosman yäracunqui, rurayänanpa rantinmi quiquincuna
runa mayiquicunawan cuyanacunqui, y munayangallanta rurayanga. 5ॸRunacuna
llapancunawanpis alli cawanqui. ricayänanchö Tayta Diosman criyicog
23ॸAlli yarpayllawan imaypis tucurpis manam pay munangannöga
yachatsicunqui. Llutancunata cawayangatsu. Tsaynö runacunawanga
yachatsicuptiquega runacuna ama juntacanquitsu.
2ҽʊͅϘҽƄϘॷ3ٍॷ4 450

6,7ॸCanancunapis waquin runacunaga 12ॸNogata chiquiyämangannömi Señor

tsaynö carmi wayicunamanpis chäyan Jesucristuman criyicur allilla cawag


warmicunata criyitsir munaynincunachö cagtaga runacuna chiquiyanga.
catsiyänanpä. Tsay warmicuna Diospa 13ॸLlutanta ruragcuna y

palabranta mana tantiyacog carmi criyitsicogcunaga quiquincunapis mana


llutancunata yachatsiyaptinpis tantiyarninmi imaypis runacunata
chasquiyanlla. Tsaynö engañashgana engañayanga. Tsaynö engañayaptinmi
carmi tsay warmicunaga Jesucristupa cada junagpis mana alli
willacuyninta imaypis shumag shonguyogmanna ticrayanga.
tantiyayantsu.
8ॸUnay Janeswan Jambres *Moisespa Diospa palabranta imaypis
contran sharcuyangannömi canan yachacunanpä tantiyatsingan
witsan llutan yachatsicog runacunapis 14ॸTimoteo, yachatsiyäshogniquicuna
Jesucristupa willacuyninta Tayta Dios munangannö cawayanganta
yachatsicogcunapa contran sharcuyan. musyanquim. Tsayta musyaycarga
Tsay llutan yachatsicogcunaga manam paycuna yachatsiyäshungayquinölla
imaypis tantiyayangatsu Jesucristupa imaypis caway. 15ॸWamra
alli willacuyninta. Y tsaynömi cangayquipitam yachatsiyäshurguyqui
salvaciontapis tariyangatsu. 9ॸAlli tucur Diospa palabranta. Tsayta shumag
imaycanöpa yachatsicuyaptinpis yachacurmi Señornintsic Jesucristuta
runacuna tantiyayangam llutan chasquicurguyqui. Y tsaynöpam Tayta
yachatsicog cayanganta. Tsaymi Dios perdonar salvashurguyqui.
Janestawan Jambresta unay runacuna 16ॸTayta Diospa palabranga

manana cäsuyangannö tsay llutan gellgaraycan yachacunantsicpämi, mana


yachatsicog runacunata ni imapä alli ruraynintsiccunata
cäsupäyanganatsu. tantiyacunantsicpämi, y Diosnintsic
munangannöna cawanantsicpämi.
Pablo imanö cawayninta 17ॸTsay palabranta yachacogcunaga
Timoteuta ningan listunam caycantsic imaypis alli
10,11ॸWaugi Timoteo, gamga manam cagcunata rurar cawanantsicpä.
tsay llutan yachatsicog runacunanötsu
canqui. Tayta Dios munangannö Jesucristupa willacuyninta imaypis
cawangäta ricamashga carmi y willacunanpä tantiyatsingan

4
yachatsicungäta tantiyarmi gampis pay 1ॸSeñor Jesucristo

munangannö alli cawaycanqui. wanushgacunatapis cawagcunatapis


Musyanquim Diosnintsicllaman juzgananpämi cutimunga. Tsayta
yäracungäta, pitapis maytapis musyaptiquim gamta nimü: 2ॸRunacuna
cuyangäta, y imayca ñacacuychö carpis chasquicuyaptin o mana
Jesucristupa willacuyninta mana chasquicuyaptinpis Jesucristupa
ajayaypa willacungäta. Gam willacuynintaga imaypis
musyanquim Antioquiachö, Iconiuchö y willacuycällam.
Listrachö runacuna conträ Willacungayquicunachöga shumag
sharcuyanganta. Tsaynö caycäyaptinpis tantiyatsinqui, anyapanqui, y
Tayta Diosmi tsapämashga mana valoratsinqui Tayta Dios munangannö
wanutsiyämänanpä. cawayänanpä. 3,4ॸMas gepa
451 2ҽʊͅϘҽƄϘॷ4

watacunataga Jesucristupa Carpupa wayinchö punchü


willacuyninta runacuna mananam paytacaraycan. Shamurga tsay punchüta
wiyayta munayanganatsu. Llutan apacamunqui. Nircur gam cagpita
yachatsicogcuna librücunatapis apacarcamunqui.
yachatsiyangancunallatanam cäsuyanga. 14ॸJerëru Alejandrum pasaypa conträ
5ॸTsaynö päsananpä caycaptinga alli sharcushga. Tsaynö canganpitam Tayta
yarpayniquiwan shumag tantiyaycur Dios castiganga. 15ॸAlejandrupitaga
yachatsicunqui. Imaycachö ñacarpis gampis alcäbu cacunqui. Payga
Jesucristupa willacuyninta mana Jesucristupa willacuyninta
ajayaypa willacunqui. Criyicog willacogcunapa contranmi sharcushga.
mayiquicunata yachatseg canayquipä 16ॸPuntata autoridäcunapa ñöpanchö

Tayta Dios churaycäshuptiquega mana parlaptï manam pipis


gelanaypa llapan ningäcunata compañayämashgatsu. Llapanmi
cumplinqui. japalläta jagiriycamar aywacuyashga.
6ॸNoga musyämi autoridäcuna Tsaynö rurayämanganpita Tayta Dios
wanutsiyämänanpäna caycäyanganta. paycunata perdonaycutsun. 17ॸPaycuna
7ॸRunacuna chiquiyämar conträ jagirayämaptinpis Tayta Diosga manam
sharcuyaptinpis Jesucristupa dejamashgatsu. Tsaynö mana dejaypa
willacuynintaga imaypis willacurgömi. yanapamaptinmi autoridäcunapa
Ruranäpä cagcunataga llapantam ñöpanchöpis runacuna salvacuyänanpä
cumplirgö. 8ॸCananga shuyacuycä Tayta cagtaga willacuycargö. Y tsaynömi
Diospa ñöpanman chänäpä cagllatanam. Tayta Diosga tsapaycamashga
Tsaychöga Señor Jesucristo nimanganta leoncunaman gaycayämänanpä
cumplingäpita ima shumag premiutarä caycaptinpis. 18ॸTsaynöllam Tayta
entregamanga. Y tsaynöllam Diosga yanapamanga pay munangannö
Señornintsic Jesucristo imaypis cawanäpä. Nircurnam
cutimunganyagpis shuyacogcunaga gloriaman apacamanga imayyagpis
premiuta chasquiyanga imanöpis ñöpanchö cawacunäpä. ¡Tsaynö
cawayanganman. canganpita Tayta Diosllantsic imaypis
alabashga caycullätsun!
Carcelchö imanö caycangantapis
Pablo Timoteuta willapangan Cartapa ushanan
9ॸTimoteo, tincunantsicpä juclla 19ॸWaugi Timoteo, saludaycullanqui
shamunqui. 10ॸWaugintsic Dimasmi Priscilatawan Aquilata y Onesiforupa
jagiramar Tesalonica marcapa castancunatapis. 20ॸCorintuchömi Erasto
aywacushga riquëzata ashir quiquinpa quëdacamushga. Mileto marcachömi
munayninchö cawacunanpä. Troƿmutapis geshyaycagta jagiycamurgä.
Crescentitam cachargö Galacia 21ॸImaycanöpapis shacamunqui manarä

provinciaman. Titutanam cachargö tamya tiempu gallaptin. Eubulo, Pudente,


Dalmacia marcaman. 11ॸLucasllanam Lino, Claudia, y waquin waugicuna
nogawan caycan yanapamänanpä. panicunapis saludayämushunquim.
Shamurga Marcosta pushacamunqui 22ॸSeñorllantsic Jesucristo manam

willacur puriptï paypis yanapamänanpä. imaypis dejashunquitsu. Llapayquitapis


12ॸWaugintsic Tiquicutanam tsay Efeso cuyapäcog cayninwan yanapaycuyäshuy
marcaman cachamurgö. 13ॸTroaschömi alli cawayänayquipä. [Tsaynö catsun.]
TITO
Tituman apostol Pablo cartacungan
Jesucristupa willacuyninta willacurmi Titoga ñöpapita apostol Pabluwan
purirgan. Titoga Jesucristupa willacuyninta yachatsicurmi caycargan Creta islachö.
Tsay islachö caycanganpita Pablo aywacurnam Titutaga jagiycurgan Jesucristuman
criyicogcuna cayangan marcacunachö yachatsicogcunata churananpä. Tsaymi
yachatsicogcunata shumag ricapaycur acrananpä cay cartata Pablo gellgarcur
Tituman apatsirgan (1.5-9).
Tsaynömi Creta islachö criyicogcunaman llutan yachatsicogcuna chäyaptin
paycunatapis mana cäsupänanpä cartanchö Pablo yätsirgan (1.10-16). Tsaynöllam
gellgargan criyicogcuna imanö cawayänanpä cagcunatapis yachatsinanpä (2.1-10)
y Tayta Dios cuyapar imanöpa runacunata salvananpä cagtapis musyatsinanpä
(2.11-14; 3.3-7).
Titupita masta musyanayquipä liyinqui 2 Corintios 2.13; 7.6,13,14; 8.16,17,23;
12.18; Galatas 2.1,3; 2 Timoteo 4.10.

3ॸCananga Tayta Diosmi alli


Pablo Tituta saludangan willacuyninchö musyatsimarguntsic

1
1ॸCuyay waugi Tito: salvamänapä cagta. Tsay willacuyninta
Tayta Diospa mandunchö carmi willacunäpä acramashga captinmi
noga Pablo cay cartäwan gamta runacunata willaparnin musyatsicuycä.
saludamü. 4ॸWaugi Tito, cay cartata gampä

*Apostolnin canäpä Señor Jesucristo gellgamü tsurï cuentanö captiquim.


acramashga captinmi maytsaypapis Tayta Diosllantsic y salvamagnintsic
willacuyninta willacur puriycä. Tsay Jesucristo cuyapäcog cayninwan
willacuynintam runacunata willaycä yanapaycushuy pay munangannö
Tayta Dios acrangan cagcuna cushishga cawanayquipä.
Jesucristuta chasquicur paypa
Diospa willacuyninta
munayninta rurarna cawayänanpä.
2ॸTsaynöpanam cushishgana caycäyan yachatsicogcuna imanö
cayänanpä cagpis
gloriachö imayyagpis cawayänanpä
cagta musyar. Tsaychö alli cawayta 5ॸCreta
*islapita aywacamur gamta
tariyänanpä cagtaga cay patsata manarä jagimurgä tsaychö Señor Jesucristuman
camarmi Tayta Dios nirganna. Imatapis criyicogcuna cayangan marcacunaman
ningantaga imaypis camacätsinmi. aywar yachatsicogcunata

452
453 ҽʊҽϘॷ1ٍॷ2

churanayquipämi. Tsayta ruranayquipä 12ॸUnay juc marca mayincunapis

cagtaga ama gongaytsu. 6ॸYachatsicog gellgar ninä Creta runacuna imaypis


cayänanpäga acranayqui pipis mana llulla cayanganta, yaga cayanganta,
jamuräyangan cag waugicunatam. pachancuna raycullar imatapis
Paycunaga cayänan juc warmiyogllam. rurayanganta, y gela cayangantam.
Tsurincunapis Diosnintsicman criyicog, 13ॸRasun cagtam tsay runa gellgargan.

allillata rurag, y taytantapis mamantapis Cananpis Creta runacunaga tsaynöllam


cäsucogmi cayänan. 7ॸTsay cawaycäyan. Tsaymi gam
yachatsicogcunaga cayänan criyicogcuna Señornintsicman criyicogcunata shumag
shumag ricananpä allillata ruragmi. tantiyatsinqui lluta cawacuynincunata
Tsaynöllam cayänan mana runa tucog, jagirir Diosnintsic munangannöna
mana ajanag, mana upyag, mana cawacuyänanpä.
pelyacog, mana sacyacog. 14ॸTsaynölla criyicog waugicunata
8ॸYachatsicogcunaga cayänan runa tantiyatsinqui tsay llutan
mayinta patsaycatseg, alli yarpayyog, yachatsicogcunata mana
allillata rurag, imaypis Diosnintsic cäsupäyänanpä. Tsay llutan
munangannö cawacog, y alli yarpaywan yachatsicogcunaga criyicogcunata
imatapis rurag. 9ॸDiosnintsicpa quiquincunapa yarpaynincunapitam
willacuynintaga imaypis llutannöpa yachatsiyan. Paycunaga
yachacuyangannöllam shumag unay manacag cuentucunatam Tayta
yachatsicuyänan. Tsaynö *Diospa palabran jananman cabalarcur
yachatsicuyaptinga tantiyacuyangam yachatsicuyan. 15ॸTsaynömi tsay llutan
criyicogcuna Diosnintsic munangannö yachatsicogcunaga mana alli
cawayänanpä. Y llutan yachatsicogcunapis yarpaynincunaman tantiyar yarpäyan
tantiyacuyangam rasun cag yachatsicuyta imaycapis mana alli canganta. Tayta
yachatsicuyänanpä. Diospa willacuyninta chasquicogcunam
itsanga tantiyacuyan imacuna alli
Llutan yachatsicogcunata mana cangantapis.
cäsupänanpä willangan 16ॸTsay llutan yachatsicogcunaga
10ॸMusyangantsicnöpis atscagmi llutan niyan: “Nogaga Tayta Dios
yachatsicog runacuna puriycäyan munangannömi alli cawaycä” nirmi.
Diosnintsicman criyicogcunata engañar. Peru llutan ruraynincunawanga
Tsay munaynin ruracogcunaga Diosnintsicta mana cäsucuypa
runacunata yachatsiyan caynö nirmi: cawaycäyangantam musyatsicuyan.
“Runacuna salvacuyänanpäga *Moises Tsaynö mana cäsurmi runa
gellgangan ley ningannö mayincunata chiquirnin imatapis
*cuerpuntarämi señalacuyänan” nirnin. allitaga rurayantsu.
11ॸWaquin criyicogcunataga llapan

castancunatawannam llutancunata Tito shumag yachatsinanpä


yachatsir engañayashga. Gellëpä yätsingan

2
raycurllam paycunaga tsay llutan 1ॸGamga Señornintsic Jesucristupa
yachatsicuynincunawan gälacuyan. willacuynin ninganllaman imaypis
Tsaynö runacunataga manam ichicllapis yachatsiy criyicog waugicunata
dejapäyänayquitsu llutancunata panicunata. 2ॸRucu rucu cagcunata
yachatsicuyänanpä. yachatsinqui shumagna cawayänanpä,
ҽʊҽϘॷ2ٍॷ3 454

alli yarpayyog cayänanpä, Tayta yatapacuyätsuntsu, sinöga honrädu


Diosman yäracur pipä maypäpis cayätsun patronninpis yäracunanpä.
cuyapäcog cayänanpä, y ima Tsaynö alli portacur cawayanganta
ñacacuychöpis Diosnintsicllaman ricarmi mana criyicog cag runacunapis
yäracuyänanpä. Tayta Diospa willacuynin alli canganta
3ॸTsaynölla warmicunatapis tantiyacuyanga.
yachatsinqui Diosnintsic 11ॸSeñor Jesucristuta cachamurninmi

munangannölla cawayänanpä, runapa Tayta Dios musyatsimargantsic llapan


wasanta rimar mana puriyänanpä, y runacunata cuyapanganta. Tsaynö
upyar imar mana cayänanpä. Tsay cuyapämarnintsicmi salvamarguntsic
yachatsingayquita chasquicurna waquin payta chasquicogcuna inƿernuman
warmi mayincunataga yachatsiyätsun manana gaycucänantsicpä. 12ॸTsaynö
imanö cawayänanpäpis. 4ॸTsaynöpis cuyapämarnintsicmi imaycay örapis
yachatsiyätsun tsayrä runäcushga cag yanapaycämantsic jutsa rurayman mana
warmicuna runancunata shumag ishquiypa Diosnintsicpa munayninchöna
ricayänanpä y wawancunata shumag cawanapä. 13ॸTsaynöpam cushishgana
shacshatsiyänanpä. 5ॸTsaynölla shuyacuycantsic Señornintsic Jesucristo
yachatsiyätsun gowancunata mana cutimunanta. Poderösu Diosnintsicga
jucwan engañayänanpä, wayincunachö chipipirrämi runa ricay cutimunga
ruraynincunata shumag rurayänanpä, y gloriaman goricamänantsicpä.
gowancunata cäsuyänanpä. Tsaynö alli 14ॸSeñorllantsicga nogantsic raycurmi

cawacogta ricarninga Diosnintsicman cruzchö wanurgan llapan jutsantsicpita


criyicogcunapä manam pipis Tayta Dios perdonamänantsicpä. Tsaynö
rimayangatsu. wanuyninwanmi perdonamarguntsic
6ॸTsaynölla jövincunatapis shumag pay munanganta rurar wamrancunana
yätsipay alli yarpaynincunawan cawar canantsicpä.
jutsa rurayman mana ishquiyänanpä. 15ॸWaugi Tito, Tayta Diosmi
7,8ॸGam Diosnintsic munangannö yachatsicog canayquipä churashurguyqui.
cawangayquita ricarmi waquin Tsaymi cay ningäcunata mana dejaypa
runacunapis alli cawacuytana yachatsinayqui. Jutsachö cawagcunata
yarpäyanga. Ama yachatsicunquitsu tantiyatsinqui jutsa ruraynincunata
yachag cangayquiman yäracuycurga, jagiriyänanpä. Mana cäsucuyaptinpis
sinöga shumag yachay shimiquipa imaypis yachatsicur sïginquilla.
yachatsicunqui Diosnintsicpa
willacuyninta chasquicuyänanpä. Diosnintsicman criyicogcuna
Tsaynö alli yachatsicuptiquega manam imaypis allita rurayänanpä
pipis gamwan churacunganatsu. Y willangan

3
contramagnintsiccunapis nogantsicpä 1,2ॸJesucristuman criyicogcunata

imatapis manam rimayanganatsu. tantiyatsiy nacion mandagcunata y


9ॸTsaynölla empliyäducunatapis marcacunachö autoridäcunata shumag
yätsipar yachatsinqui patronnin cäsucur respitayänanpä. Nircur
ningancunata imaypis cäsucuyänanpä y yachatsinqui allillata rurayänanpä,
mana contestacuypa imaycatapis wasarima mana cayänanpä, achäqui
cushishgalla rurayänanpä. asheg mana cayänanpä, y piwan
10ॸPatronninpa imancunatapis ama maywanpis alli ricanacur cawayänanpä.
455 ҽʊҽϘॷ3

3ॸNogantsicpis Señor Jesucristuta rimanacunquitsu. 10ॸDiosnintsicman


manarä chasquicurga waquin criyicogcunachö tsaynö parlar
runacunanöllam Tayta Diosta mana rimanacuyaptinmi jucninman
cäsucur cawarguntsic. Payta mana jucninmanpis criyir cacuyan. Tsaynö
cäsucurmi imayca jutsa ruraynintsicta parlacachagcunataga gayapärinquirä
dejariyta puëdirguntsictsu. Tsaynö manana parlayänanpä. Tsaypita yapay
carmi chiquinacur rimanacur gayapaptiqui mana cäsuyäshuptiqui
cawargantsic. 4ॸTsaynö mana alli itsanga llapancunapa ñöpancunapita
cawangantsicpitam cuyapäcog Tayta garguriycunqui. 11ॸTsaynö llutan
Dios salvamarguntsic. 5,6ॸManam yachatsicogcunaga Diosnintsicta mana
mandamientuncunata cäsurnam jutsallachöna cawacuyan.
cumplingantsicpitatsu Tayta Dios Tsaynö cayanganpitam paycunaga
perdonamarguntsic, sinöga jutsa inƿernuman gaycucäyanga.
rurayllachö caycashgapis
cuyapämarnintsicmi perdonar Cartapa ushanan
salvamarguntsic. Nircurnam *Espiritu 12ॸNoga yarpaycä waugintsiccuna
Santuta cachamushga mushog Artemasta o Tiquicuta gam cagman
cawayman ticratsimänantsicpä. cachamuytam. Chaycayämuptin
Tsaynam Espiritu Santuna maygantapis trocayqui jagiycur
yanapaycämantsic llutan aywamunqui Nicopolis marcaman
ruraynintsiccunata jagirir alli tsaychö tincunantsicpä. Tamya
cawaychöna cawanantsicpä. witsancuna tsaychömi päsayta
7ॸTsaynöpam Tayta Diospa ñöpanman yarpaycä. 13ॸAbogädu Zenaswan Apolos
chäshun imayyagpis cawanantsicpä. chämuptin ima miñishtiyangantapis
8ॸTsay ningäcunataga criyicogcunata camaripäyanqui. 14ॸLlapantsicpis
ayca cutipis tantiyatsinayquim. Tsaynö Jesucristuman criyicogcunaga tsaynö
tantiyatsiptiquim yarparäyanga yanapanacog cashun. Tsaynöpaga
Diosnintsicman imaypis yäracur Diosnintsic munangannö cawaytanam
cawayänanpä y runa mayincunawanpis yachacushun.
alli cawayänanpä. 15ॸCaychö criyicog mayintsiccunapis
9ॸWaquin runacunaga rimanacuyan llapanmi salüdusta apatsiyämushunqui.
unay *Israel runacunapa castancuna Tsaynölla nogapa salüdusllätapis
imanöpis cawayangancunatam. goycullanqui tsaychö
Tsaynöllam rimanacuyan unay cag waugillantsiccunata. Tayta Diosllantsic
leynincunatarä imaycanöpapis llapayquita cuyapäcog cayninwan
cumpliyänanpä cagcunata. Paycuna yanapaycuyäshuy alli cawayänayquipä.
rimanacungannöga ama piwanpis gam [Tsaynö catsun.]
FILEMON
Filemonman apostol Pablo cartacungan
Apostol Pablum cay cartata gellgargan criyicog mayin Filemonman. Filemonga
täcurgan Colosas marcachömi. Tsay witsanmi rïcucuna runacunata rantiyag
esclävuncunapä. Üsuncunamanmi Filemonpis rantirgan esclävunpä Onesimo
jutiyog runata. Tsay runa Filemonpita juclä caru marcapa geshpir aywacog cagmi
carcelchö tincurgan apostol Pabluwan. Tsaynö tincog cag Jesucristupa
willacuyninta Pablo willapaptinmi Jesucristuta Onesimo chasquicurgan. Tsaynam
Onesimuta shumag yacharcatsir Pablo nirgan: “Geshpimungayquipita patronniqui
Filemon allilla chasquishunayquipä cay cartata apacurcur cutiy” nir. Tsaynö nirmi
Onesimuta cutitsirgan Filemonman.

willayämashga. Tsaynömi
Pablo Filemonta saludangan willayämashga Diosnintsicman
1ॸCuyay willacog mayï Filemon: criyicogcunawan shumag
Noga Pablo cay cartata cartacamü cawaycangayquita. 6ॸTsaynö cawar ima
Jesucristupa willacuyninta shumagmi cawaycanqui.
willacungäpita carcelchö caycarmi, Diosnintsicman mañacaycämümi
criyicog mayintsic Timoteuwan willacuyninta willacur imaypis tsaynö
ishcäcuna. 2ॸCay cartaga criyicog allilla cawanayquipä. Tsaynöpam
panintsic Apiapä, Jesucristupa Señorllantsic yanapaycäshungayquita
willacuyninta willacog mayintsic runacuna tantiyayanga. 7ॸTsaynö alli
Arquipupä, y wayiquichö goricaycur cayniquiwan criyicog mayintsiccunata
Diosnintsicman mañacogcunapäwanmi. valoraycätsingayquitam nogapis
3ॸTayta Diosllantsic y Señornintsic cushicü.
Jesucristo cuyapäcog cayninwan
Onesimuta shumag chasquinanpä
yanapaycuyäshuy pay munangannö
Filemonta Pablo ningan
cushishga cawayänayquipä.
8-10ॸWaugi
Filemon, noga Señor
Filemon Jesucristuman criyicog Jesucristupa willacuyninta
mayincunawan shumag cawangan willacungäpitam prësuraycä. Gamga
4ॸWaugi Filemon, imaypis mañacungä musyanquim rucuyangäyagpis
öra gampä Tayta Diosta agradesicümi. willacuyninta mana dejaypa
5ॸSeñornintsic Jesucristuta cäsucur willacuycangäta. Prësuraycangäman
payman yäracuycangayquitam Onesimo chämuptin Señor Jesucristupa

456
457 FILEMON

willacuyninta willapaptïmi criyicur 17ॸTsaymi ari gampis Jesucristuman

chasquicushga. Cananga pay wamrä criyicog mayï captiqui rugamü nogata


cuentanam caycan. Tsaymi gamta chasquiycämag cuenta paytapis
rugamü esclävuyqui Onesimuta allilla chasquinayquipä. 18ॸEsclävuyqui
chasquinayquipä. Noga Jesucristupa Onesimo imayquitapis jipishga captin o
*apostolnin caynïchö nïman esclävuyqui jagayqui captinga willaycamay noga
cutimuptin shumag chasquinayquipämi. päganäpä. 19ॸAma yarpaytsu mana
Peru tsaynö carpis manam munangäta päganäpä cagtaga. Peru manam
ruratsiyta munätsu, sinöga cuyacog yarpätsiyta munätsu salvacunayquipä
captiquim rugaycä Onesimo Diospa alli willacuyninta willapangäpita
maquiquiman cutimuptin shumag gampis jagä cangayquita. 20ॸWaugi
chasquinayquipä. Filemon, criyicog mayï captiquim gamta
11ॸEsclävuyqui carpis ñöpataga manam rugamü cay nimungäta
shumagtsu yanapashurgayqui. Cananmi cäsuycamänayquipä. Tsay nimungäta
itsanga Jesucristuta chasquicushgana cäsumarga shongüta cushiratsinquim.
car imaycachöpis yäracuy waugintsicna 21ॸTsaymi cay cartata gellgarcur

canga. 12ॸTsaynö yäracuyna captinmi gampä apatsimü imatapis ningätaga


mayläya cuyaycarpis Onesimutaga gam ruranayquipä cagta musyarnin. 22ॸNoga
cagman cutiycätsimü. 13ॸJesucristupa chämuptï patsatsimänayquipä
willacuyninta willacungäpita caychö listacuycay. Tayta Diosman
prësurangäyag gampa troquiqui mañacungayquinölla carcelpita
yanapamänanpä quëdatsicuycuptïpis yargamurga gam cagman watucagniqui
allim canman cargan. 14ॸPeru noga chäramushämi.
manam tsaripacurgötsu, sinöga
gamrämi esclävuyqui caycaptinga Cartapa ushanan
ninquiman yanapamänanpä o mana 23ॸEpafrasmi salüdusta apatsimun
yanapamänanpäpis. gampä. Paywanpis Jesucristupa
15,16ॸMaquiquipita geshpimushga willacuyninta willacunganpitam
captinpis Tayta Diosmi ñöpäman prësuraycäyä. 24ॸTsaynöllam
chätsimushga willacuyninta saludayämushunqui waugintsiccuna
willapänäpä. Tsaymi Jesucristuta Marcos, Aristarco, Dimas, y Lucas.
chasquicushgana carnin Paycunam imaycachöpis
esclävuyquinönatsu canga, sinöga cuyay yanapaycäyäman.
waugintsicnam. Cananga criyicog 25ॸSeñorllantsic Jesucristo gamcunata

mayintsic caycaptinnaga noga cuyapäcog cayninwan yanapaycuyäshuy


cuyangänönam gampis cuyanayqui. alli cawayänayquipä. [Tsaynö catsun.]
HEBREOS
Jesucristuman criyicog Israel runacunapä carta
Manam musyaytsu cay libruta pï gellganganpis. Waquin runacunaga yarpäyan
Bernabe gellgangantam (Hechos 4.36; 13.1-4). Waquincunanam yarpäyan Apolos
gellganganta (Hechos 18.24; 1 Corintios 1.12; 3.4-pita 6.22-yag). Waquinnam
yarpäyan juc runa cay libruta gellganganta. Pï carpis cay librutaga gellgargan Israel
runa car Jesucristuta chasquicog Israel mayincunapämi.
Cay libru musyatsimantsic Jesucristo poderösu cangantam. Payga
angelcunapitapis (1.5-pita 2.18-yag), profëta Moisespitapis (3.1-pita 4.13-yag), y
mandacog sacerdöticunapitapis (4.14-pita 5.10-yag; capïtulu 7) mas imaycawan
munayyogmi. Tsaynömi cay libru musyatsimantsic Tayta Dios salvamänantsicpä
mushog conträtuta nogantsicwan ruranganta (capïtulu 8). Tsaynömi
musyatsimantsic ashmacunata altarchö rupatsiyänanpa rantin Jesucristuman
criyicullar jutsa ruraypita perdonacäyänanpä cagta (9.1-pita 10.18-yag).
Tsaypitanam tantiyatsimantsic Jesucristuman nagana yäracurga mana dejaypana
yäracunantsicpä (5.11-pita 6.20-yag; 10.19-39). Tsaynömi cay libru
tantiyatsimantsic imanö ñacarpis Tayta Diosman imaypis yäracunantsicpä
(capïtulu 11-pita 12-yag). Y mascunatam cay libroga yachatsicun (capïtulu 13).

Jutsantsiccunata Tayta Dios


Tayta Diospa tsurin perdonamänantsicpä cruzchö wanurninmi
Jesucristo poderösu gloriaman cutirgan. Cananga Tayta Diospa

1
1ॸUnayga *profëtacuna imaycanöpam derëcha cag lädunchömi imaycatapis
*Israel runacunata tantiyatsiyargan maquinchö tsarararnin jamaraycan.
Tayta Dios ningancunata. 2ॸCananga
Jesucristo angelcunapitapis mas
Diospa tsurin Jesucristunam
puëdeg cangan
tantiyatsimantsic Tayta Dios
ningancunata. Jesucristuwanmi Tayta 4,5ॸTsaynö
carmi Tayta Diospa tsurin
Dios camargan cay patsatapis ciëlutapis. Jesucristoga llapan *angelcunapitapis
Tsaymi paypa maquinman churashga mas puëdeg caycan. Jesucristutaga
imaycatapis munayninchö tsaränanpä. Tayta Dios nishga caynömi:
3ॸTayta Diospa tsurin Jesucristoga

Diosnintsicmi. Paymi llapan “Gamga cuyay tsurïmi canqui.


camangancunataga poderninwan Tsaymi gamta churä imaycawan
tsararaycan mana ushacänanpä. munayyog canayquipä” nir.

458
459 ȸƄ´ѠƄϘґॷ1ٍॷ2

Tsaynöllam mastapis nirgan: “Señor, imaycawan munayyog


carmi cay patsatawan ciëlutapis
“Nogaga gampa taytayquim cä, y quiquiqui camarguyqui.
gammi nogapa tsurï canqui” 11,12Llapan camangayquicunaga röpa

nirnin. ushacäregnömi ushacanga.


Llapan tsaynö ushacaptinpis gammi
Tsaynöga manam maygan angeltapis itsanga imayyagpis
nirgantsu. cawaycanquilla”.
6ॸTsaynöllam tsurin Jesucristupäga

gloriaman cutiptin Tayta Dios nirgan: 13ॸManam maygan angelcunatapis

Tayta Dios ni imay nishgatsu tsurin


“Llapan angelcunapis payta Jesucristuta ningannöga. Tsurintaga
adorayätsun” nirnin. nirgan:

7ॸAngelcunapäga *Diospa palabranchö “Jamacamuy derëcha cag lädüman


caynömi nican: nogawan iwal mandacog
canayquipä.
“Angelcunata ticratsï vientuman Nircurmi llapan
carpis o ninaman carpis noga chiquishogniquicunata castigar
munangäta rurayänanpämi” musyacätsishun” nirnin.
nir.
14ॸPeru
angelcunataga Tayta Dios
8ॸTaytaDiospa tsurin Jesucristupämi churashga Jesucristuta chasquicog
itsanga nican: runacunata cuïdayänanpämi.

Jesucristupa willacuyninta shumag


“Gamga Dios carmi imayyagpis
chasquicuyänanpä ningan
maquiquichö imaycatapis

2
catsinqui. 1-4ॸAngelcunapita mas munayyog
Gamga pitapis cläru cagllatam Señornintsic Jesucristo caycaptinga
juzganqui. shumag wiyacur chasquicushun
9 Gamga munanqui llapan willacuyninta. Payga quiquinmi cay
runacunapis munangänö patsaman shamushga alli willacuyninta
allillata rurar cawayänanta. runacunata tantiyatsinanpä. Nircurnam
Tsaymi noga taytayqui car gamta tsay willacuyta chasquicogcunatana
churargö imaycawanpis Tayta Dios nirgan nogantsicta
munayyog canayquipä. musyatsimänapä. Cananga Diospa
Gamnö munayyogga manam pipis willacuynin rasunpa canganta
cannatsu. musyantsicmi hasta milagrucunatapis
Tsaynö carmi imaypis paycunawan ruratsishga captin.
cushicunqui”. Tsaynömi tsay willacuynin rasunpa
canganta musyantsic chasquicogcunata
10ॸTsaynömi Señornintsic Jesucristo *Espiritu Santo imaycanöpa yanapaptin.
cay patsata y ciëluta camashga captin Tsaynö caycaptinga shumag
Diospa palabranchöga caynöpis wiyacushun tsay willacuyninta. Tsay
nican: willacuyninta mana wiyacuyaptiquega
ȸƄ´ѠƄϘґॷ2 460

waraynin warayninmanmi lädunchömi jamaraycan llapantapis


shonguyquicuna chucruyanga. mandacurnin. Jesucristo cay patsachö
Angelcuna apayämungan yurishga carpis cananga gloriachömi
mandamientucunataॹa mana wiyacog angelcunapitapis mas munayyog caycan.
cagcunatapis Tayta Dios mana Tsaynö munayyog cananpäga Tayta
cuyapaypa castigargan. Tsaynö Diosmi churashga llapan runacuna
castigaycarga nogantsic raycur cruzchö wanunganpita. 10ॸTsaynö
criyicogcunatarächir ¡ima jinanparä imayca ñacaycunata päsar wanushga
castigamäshunga quiquinpa tsurin captinmi Señor Jesucristuman
salvacunapä willamangantsicta mana criyicogcunata camacog Tayta
cäsungantsicpita! Diosllantsic pitapis maytapis
jutsancunapita perdonar salvanga.
Jesucristo nogantsicnö runa 11ॸJesucristuman criyicog cagcunaga
salvamagnintsic Tayta Diospa wamrancunanam cayan.
5ॸ[Jesucristo cay patsachö runanö Tsaymi Señor Jesucristupis, Diospa
yurirpis angelcunapita mas tsurin car, payman criyicogcunataga
munayyogmi caycan.] Tsaynö mana pengacuyllapa “Waugïcunam y
caycaptinga Tayta Diosga manam panïcunam cayanqui” nican. 12ॸDiospa
angelcunapa maquincunamantsu palabran gellgaranganchöpis caynömi
churargan imaycatapis nican:
munaynincunachö tsaräyänanpä, sinöga
Jesucristupa maquinmanmi. 6ॸTayta “Willacuyniquitam waugïcunata
Diospa palabran gellgaranganchöpis panïcunata yachatsishä.
caynö nican: Paycunawan goricaycurmi gamta
alabashayqui” nirnin.
“Runacunata cuyangayqui imanö
espantacuypämi, Tayta Dios. 13ॸNircur caynöpis nirganmi:
7,8 Angelniquicunata mana wanogpä

camashga carpis runataga cay “Papänï Tayta Diosllamanmi


patsachö yupashga watalla imaypis yäracushä” nir.
cawananpämi camargayqui.
Tsaynö caycaptinpis runapamanga Y mastapis nirganmi:
maquinmanmi churargayqui
imayca camangayquicunatapis “Caychömi caycä Tayta Diosman
munayninchö tsaräyänanpä”. yäracogcunawan” nir.

Tayta Diospa palabran 14,15ॸSeñor


Jesucristoga nogantsicnömi
gellgaranganchö tsaynö niptinpis runa yuricurgan. Tsaynö yuricushga
runacuna manarämi Tayta Dios carmi nogantsicnölla wanurganpis.
camangancunata paypa munayninchöga Tsaynö wanuyninpam *Satanasta vincir
caycätsiyantsu. 9ॸSeñornintsic inƿernupita salvamarguntsic.
Jesucristoga Tayta Diospa derëcha cag Tsaynöpam wanuyta mantsar

a॰2.1-4 Tsay mandamientucunaga caycan Moises yachatsingan mandamientucunam. Liyinqui


Hechos 7.53 y Galatas 3.19.
461 ȸƄ´ѠƄϘґॷ2ٍॷ3

caycangantsicpita salvacurguntsic. yanapaycämäshun payman criyicur


Jesucristuman yäracurga wanuytapis ni willacuyninta wanungantsicyagpis
Satanastapis mananam cumplishgaga.
mantsantsicnatsu.
16ॸJesucristoga manam angelcunaman Jesucristuman criyicurga mana
yanapagtsu shamushga, sinöga Tayta chucru shongu cayänanpä
Diosman criyicogcunata yätsingan
yanapananpämi. 17,18ॸNogantsicnö cay 7,8ॸTsaymiDiospa palabran
patsachö yuricushga captinmi paytapis gellgaranganchöpis Espiritu Santo nin:
Satanas jutsaman ishquitsiyta
munargan. Tsaynö captinpis payga “Runacuna, shonguyquicunata
manam ni ima jutsata rurargantsu. chucruyätsicurcuyaytsu.
Tsaynö jutsata mana ruraypa cawashga Canantä Tayta Dios
carmi nogantsictapis yanapaycämantsic niyäshungayquicunata shumag
jutsa rurayman mana chänantsicpä. wiyacuyay.
Cananga Señornintsic cuyapäcog Ama cayaytsu tsunyag jircachö
poderösu *sacerdötintsicmi caycan. Israel runacuna Tayta Diosta
Tsaynö cuyapäcog carmi payga mana cäsucuyangannöga.
wanushga runacunata jutsancunapita 9 Tsaychömi unay Israel runacuna

Tayta Dios perdonananpä. chuscu chunca (40) watantin


milagrucunata ruranganta
Profëta Moisespitapis Jesucristo
ricaycarpis Tayta Diosta
mas munayyog cangan
pasaypa rabyanätsiyargan.

3
1-4ॸWaugicunapanicuna, 10 Tsaynö rabyanätsiyaptinnam

perdonashgana caycarga nirgan:


musyantsic Tayta Dios cachamungan ‘Cay runacunaga ningäcunata
apostolnintsic y mandacog manam wiyacuyantsu.
sacerdötintsic Jesucristo gloriaman Tsaymi jutsallachö puriyan.
pushamänantsicpä cagtam. Tsaynö 11 Tsaynö cayaptinmi rabyanarnin

caycaptinga tantiyacushun Señornintsic nirgä:


Jesucristo *Moisespita mas munayyog “Paycunaga auningä marcaman
canganta. Moisespita Señor Jesucristoga manam imaypis chäyangatsu”
mas munayyogmi caycan Tayta Dios ͑ɗфٔॸٚ.
imaycawan munayyog cangannömi.
Jesucristupis Moisespis Tayta Dios 12ॸWaugicuna panicuna, tsaynö

ningancunata cumpleg captinpis Espiritu Santo nicaptinga gamcunapis


Moisesga sirvipacog runanöllam cargan. shumag tantiyacuyay. Pagtatä chucru
5ॸMoises gellgangancunam shongu carnin unay runacunanö
salvamagnintsic Jesucristo shamunanpä poderösu Tayta Dios ninganta mana
cagtaga tantiyatsimantsic. Moisesga wiyacog caycäyanquiman. 13ॸTsaynö
tsaycunata gellgargan Tayta Diospa chucru shongu cayänayquipa rantin
willacognin profëta carninmi. Señor Jesucristo manarä cutimunganyag
6ॸSeñornintsic Jesucristum itsanga cada junagpis willacuyninta shumag
profëtallatsu cashga. Payga Tayta tantiyatsinacur cawayay.
Diospa tsurinmi. Tsaynö carmi imaypis 14ॸWanungantsicyagpis Jesucristuman
ȸƄ´ѠƄϘґॷ3ٍॷ4 462

criyicur pay munangannö cawarninmi mana cäsucuyanganpitam tsay auningan


Señorllantsicpa ñöpanman chäshun. marcaman yaycuyänanta munargantsu.
15ॸTsaynö cananpä caycaptinga ama Tsaymi Tayta Dios nirgan:
gongashuntsu Diospa palabran
gellgaranganchö caynö ninganta: “Cay runacunaga tsay auningä
marcaman manam imaypis
“Shonguyquicunata chäyangatsu” nir.
chucruyätsicurcuyänayquipa
rantin Tayta Dios Peru nogantsic Tayta Diospa willacuyninta
niyäshungayquicunata canantä cäsucogcunam itsanga gloria marcaman
wiyacur cäsucuyay. char alli cawayta tarishun. Diospa
Ama cayaytsu unay Israel runacuna palabran gellgaranganchö caynömi nin:
Tayta Diosta mana
wiyacogcunanöga”. “Tayta Dios cay patsata camar
usharir ganchis (7) junagchöga
16ॸTayta Dios ninganta wiyaycar jamaparganmi” nir.
¿picunatä mana cäsucuyargantsu? Tsay
mana cäsucogcunaga cayashga Egipto Tsaymi nogantsictapis
nacionpita Moises jipimungan Israel aunimangantsicnölla gloria marcaman
runacunam. 17ॸTsaynö ¿pï runacunawantä yaycatsimarnintsic cay patsachö
chuscu chunca (40) watantin Tayta Dios ñacangantsicpita Tayta Dios
rabyanashga cargan? Mana cäsucuypa jamapätsimäshun. 5ॸTsaynö captinpis
jutsa rurag Israel runacunawanmi. Tsay mana cäsucogcunaga manam tsay
mana cäsucog cag runacunaga tsunyag jamapäcuy alli cawayta tariyangatsu.
jircacunachömi wanur ushacäyargan. Tsaynö runacunapäga Tayta Diospa
18ॸTsaynö ¿pï runacunatatä Tayta Dios palabran gellgaranganchö caynömi nican:
nirgan auningan marcaman yaycuyta
mana puëdiyänanpä cagta? Mana “Cay runacunaga auningä
cäsucog cag Israel runacunatam tsaynö marcaman manam imaypis
nirgan. 19ॸTsay runacuna Tayta Diosta chäyangatsu” nir.
mana cäsucuyanganpitam auningan
marcaman yaycuyargantsu. 6ॸTsay ningannöllam unay Israel
runacuna mana cäsucuyanganpita Tayta
Diospa willacuyninta
Dios auningan marcaman chäyargantsu.
chasquicogcunalla gloriaman
Nogantsicga Tayta Diospa willacuyninta
yaycuyänanpä willangan
chasquicur aunicungan marcaman

4
1ॸUnay Israel runacunata Tayta Dios chäshunmi imayyagpis tsaychö
auningan “*Canaan” ningan cawanantsicpä. 7ॸTsaynö cananpäga
marcaman chätsinanpä ningannöllam Tayta Dios unay rey *Davidta
nogantsictapis gloriaman chätsimäshun. tantiyatsiptinmi caynö nir gellgargan:
Tsaynö caycaptinga pagtatä mana
cäsucog caycäyanquiman tsay “Shonguyquicunata chucruyätsiyänay-
aunimangantsic marcaman mana quipa rantinga Tayta Dios
chäyänayquipä. 2-4ॸUnay Israel runacuna niyäshungayquicunata canantä
Tayta Diospa willacuyninta wiyaycar wiyacuyay”.
463 ȸƄ´ѠƄϘґॷ4ٍॷ5

8ॸTayta Dios Israel runacunata auningan yanapaycämäshunmi. 15ॸCay patsachö


“Canaan” marcaman cäsucog cagcunata cawaptinmi Señornintsic Jesucristutaga
Josue yaycatsishga captinpis manam Satanas jutsaman ishquitsiyta
tsay marcachöga mana ushacag alli munargan. Tsaynö caycaptinpis payga
cawayta tariyargantsu. Gloriachörämi manam jutsaman ishquirgantsu. Tsaymi
Tayta Dios aunicungan alli cawayga nogantsictapis Satanas jutsaman
caycan. 9ॸTsaymi Diosnintsicman ishquitsimaynintsicta munaptin
criyicur yäracog cagcunaga gloriachö Jesucristo cuyapäcog carnin
alli cawayta chasquishun. 10ॸTayta Dios yanapamantsic jutsaman mana
cay patsata camar ushasquir ishquinapä. 16ॸTsaynö imaypis
jamapangannömi nogantsicpis cay yanapamänantsicpä caycaptinga
ñacay cawaynintsicpita gloriachö cuyapäcog Tayta Diosllantsicta cada
jamapäcur alli cawaychö cawacushun. junagpis mana mantsapaypa
11ॸTsaynö caycaptinga Tayta Dios mañacushun. Payman mañacurga
munangannö imaypis cawar mandacogta jamaräcunan *trönunchö
shuyacushun aunimangantsic jamapayta parlapaycagnömi caycantsic. Tayta
chasquinantsicpä. Pagtatä nogantsicpis Diosman mañacurga cuyapäcuyninta
mana wiyacog cag Israel runacunanö tarishunmi.

5
tsay jamapayta mana chasquishwantsu. 1ॸIsrael runacunapa mandacog
12ॸTayta Diosnintsic ningancunaga sacerdötega ashmacunatam y
imaypis camacanmi. Tsaymi paypa cosëchapita gorir apapäyangan
cawatsicog palabranga alläpa valoryog. micuycunatam *altarchö rupatsipan.ॹb
Ishcan lädupa cösa aƿlashga espädanöran Tsaynö rupatsiparninmi runacunapa
palabranga yarpaynintsicmanpis jutsa ruraynincunapita Tayta Dios
shonguntsicmanpis chan imanö perdonananpä mañacapan. 2ॸTsay
cangantsictapis tantiyacunantsicpä. mandacog sacerdötega waquin
13ॸImayca camangancunapis ricananchö runacunanöpis jutsamanga ishquinmi.
captinmi llapan jutsa ruraynintsictapis Tsaymi payga runacuna mana
Tayta Diosga ricaycan. Paypitaga ima tantiyacuypa jutsata rurayaptinpis
ruraynintsicpis manam geshpintsu. Paymi cuyapan. 3ॸPaymi ashmata altarchö
imata rurangantsictapis pishtasquir rupatsin quiquinpa
parlangantsictapis juzgamäshun. jutsancunapita y runacunapa
jutsancunapita Tayta Diosta perdonta
Jesucristo llapan mandacog mañacurnin. 4ॸMandacog sacerdöti
sacerdötipitapis mas puëdeg cananpäga manam quiquinpa
cangan munayllanpitatsu sacerdöti caymanga
14ॸTaytaDios juzgamänapä cagta yaycun. Unay Aarontapis mandacog
musyaycarga tsurin Jesucristuman sacerdöti caymanga Tayta Diosmi
imaypis yäracushun. Yäracog churargan.
cagcunataga ciëluchö caycag mandacog 5ॸTsaynöllam Señor Jesucristupis

sacerdötintsic Señor Jesucristo imaypis quiquin munayninta rurartsu mandacog

b॰5.1 Jerusalenchö templuta manarä juchutsiyaptinmi cay cartata gellgargan. Tsaymi cayta
gellgangan witsan Israel nacionchö mandacog sacerdöticuna ashmacunata altarchö
rupatsipargan. Cananga tsaynö ashmacunata rupatsipag sacerdöticuna manam cannatsu.
ȸƄ´ѠƄϘґॷ5ٍॷ6 464

sacerdöti caymanga yaycushga, sinöga willacuyninta yachatsicognam


Tayta Dios churaptinmi paypis cayanquiman. Peru yachatsicogna
yaycushga. Tsaynö captinnam Diospa cayänayquipa rantinmi yapay
palabran gellgaranganchö caynö nican: gallaycunanpita yachatsiyllapärä
caycäyanqui. Wamra shacshana caycar
“Gamga cuyay tsurïmi canqui. pachatana micunanpa rantin
Tsaymi gamta churä llapanta chuchullapärä caycagnömi caycäyanqui.
mandanayquipä” nir. 13ॸTsaynö lichillapärä caycag wamranö

carmi manarä shumagga


6ॸMastapis Tayta Dios caynömi nirgan: tantiyacuyanquitsu Tayta Dios
munangannö cawayänayquipä cagta.
“Gamga Melquisedec mandacog 14ॸIma alli canganta o mana alli

sacerdöti cangannömi cangantapis shumagnam


imayyagpis mandacog sacerdöti tantiyacuyanquiman. Pachatana micog
canqui” nir. wamra gustapäcur micognömi
gamcunapis Diospa willacuynintaga
7ॸSeñor Jesucristo wanunanpä chasquicuyanquiman shumag
caycarmi poderösu Tayta Diosman tantiyayänayquipä.

6
wamayar llapan shongunwan mañacur 1,2ॸTsaynö captin Señor Jesucristuta

nirgan: “Yanapaycallämay chasquicushgana caycarga Tayta


munangayquinö llapanpis Diospa willacuyninta shumag
camacäcunanpä” nir. Tayta Dios yachacuyay gallaycunganpita ushat.
ningancunata imaypis cäsuptinmi Nagana yachacushgatanaga manam
mañacunganta wiyargan. 8ॸTsaynömi ari yaparir yaparirräga yarpaycätsïmantsu
Señor Jesucristoga Tayta Diospa tsurin Jesucristuta chasquicur jutsa
caycarpis papänin munangannölla ruraycunata jagiriyänayquipä cagta,
cruzchö ñacar wanurgan. 9ॸTsaynö Tayta Diosman yäracur
cäsucog carmi payta chasquicogcunata salvacuyänayquipä cagta,
Jesucristo salvan imayyagpis Tayta bautizacuyänayquipä cagta, yachatsicog
Diospa ñöpanchö cawayänanpä. waugicuna umayquicunata yataycur
10ॸPaytaga Tayta Diosmi churashga Tayta Diosman mañacuyänanpä cagta,
Melquisedecnö llapan wanushgacuna cawayämunanpä cagta,
sacerdöticunapitapis mas mandacog cay patsa ushacaptin Tayta Dios llapan
sacerdöti cananpä. runacunata juzgananpä cagcunata.
3ॸTayta Dios yanapamaptintsic tsay
Jesucristuman manana yachacungantsiccunapita mascunatapis
criyicogcuna mana salvacuyänanpä yachacushunran.
ningan 4ॸSeñor Jesucristuta chasquicushgana
11ॸSeñor Jesucristo mandacog cagga Tayta Diospa ñöpanchö cushicur
sacerdötintsic canganta tantiyatsinäpäga cawaycagnönam caycantsic. Tsaynömi
atscarämi caycan. Tsaynö captinpis Espiritu Santuta chasquicushgana cagga
Diospa willacuyninta shumag mana Tayta Diospa wamranna caycantsic.
tantiyarmi gamcunaga noga 5ॸTayta Diospa willacuynin

ningäcunata mana chasquicuyanquitsu. shonguntsicyagpis chaptinmi


12ॸCananyagga gamcuna Tayta Diospa yachacuycantsic Tayta Dios
465 ȸƄ´ѠƄϘґॷ6ٍॷ7

munangannö shumag cawayta. 6ॸTsaynö cawayay. Diosnintsicman yäracur cawag


caycarnaga ama umantsicta juc cagcunaga llapantsicpis aunimangantsicta
yarpaycunaman churashuntsu. Pipis chasquishunmi.
criyicog carcur manana criyicurga Señor 13ॸUnay *Abrahampis Tayta Diosman

Jesucristuta yapay cruciƿcagnönam yäracurmi chasquirgan auninganta.


caycantsic. Tsaynöpam Tayta Diospa Abrahamta aunir caynö nirgan:
willacuyninta imaycanöpa
tantiyatsimashgapis manana yapayga 14“Gamtaga bendicionnïta goshayquim.
criyicuntsicnatsu. Gampita miragcuna yupaytapis mana
7ॸTayta Diosman mana dejaypa atipaypämi mirayanga” nir.
criyicogcunaga cayan tamyaptin
shumag ushmapashga chacranömi. 15ॸTsaynö
niptinmi Abrahamga tsurin
Murucog runa alli cosëchan captin yurinanpä cagta yäracurna cushishga
cushishga pallagnömi Tayta Dios shuyacurgan. Tsaypitanam Tayta Dios
cushishga goricunga wanuyanganyagpis auningannölla tsurin yurirgan.
ningancunata cäsucur cawagcunataga.
8ॸTayta Diosta manana cäsur Salvamänantsicpä Tayta Dios
cawagcunaga cayan jagirishga aunimangantsicta imaypis
chacranömi. Tsay jagirishga chacrachö cumplinanpä cangan
jachacuna cashacunallana captin 16ॸPipisimatapis yanapamaynintsicta
chacrayog cayaregnömi criyicunganpita munar alli shongunwan aunimashgaga
gepaman cutegcunataga Tayta Dios yäracuntsicmi. 17ॸTsaynöllam Tayta Dios
inƿernuman gaycunga tsaychö aunimangantsic herenciata chasquinapä
rupacunanpä. cagtapis musyantsicna. 18ॸPay mana
9ॸCuyay waugicuna panicuna, tsaynö llullacog captinmi llapan shonguntsicwan
nirpis manam gamcunapäga yarpäyätsu payman imaypis yäracuycantsic
chucru shonguyar Diosnintsicta yanapamänantsicpä y gloriaman
ñëgasquiyänayquipä cagtaga, sinöga pushamänantsicpä. 19,20ॸTsaynö
yarpäyä Dios munangannö cawar yäracogcunataga Tayta Dios imaypis
gloriaman chäyänayquipä cagtam. 10ॸTayta mana dejaypam yanapaycan gloriaman
Diosga manam gongangatsu imanö chänanpä. Mandacog sacerdöti *templu
ñacarpis payman yäracur cawagcunataga. rurinman yaycur cortïnapa
Tsaynöpis manam gongangatsu criyicog päsangannömi Señor Jesucristupis
mayicunawan cuyapänacur ciëluchö caycag templuman puntar
yanapanacuyangayquita. 11ॸSeñor yaycushga Tayta Diospa ñöpanman
Jesucristuta chasquicuyangayquipita alli nogantsictapis päsatsimänapä.
cawayangayquinölla Tayta Dios Jesucristoga unay Melquisedec mandacog
munanganman imaypis cawayay. Tsaynö alli sacerdöti cangannömi imayyagpis
alli cawayangayquipitam Tayta Diospa mandacog sacerdöti caycanga.
ñöpanman chäyanqui. 12ॸManam
munayätsu chucru shongu Melquisedec pï cangantapis
ticracuycuyänayquitaga. Tsaynö tantiyatsingan

7
cayänayquipa rantinga Tayta Diosman 1-3ॸMelquisedecga cargan camacog

yäracogcuna cawayangannölla Tayta Diospa acracuynin alli


gamcunapis payman yäracur imaypis sacerdötim. Payga Salem marcachö
ȸƄ´ѠƄϘґॷ7 466

reymi cargan. Melquisedec ninanga “alli 8ॸTayta Diospa palabranchö manam

mandacog rey” ninanmi. Salem marca willacuntsu Melquisedec wanunganta.


ninanga “täcuy munay marca” ninanmi. Levi casta sacerdöticuna wanungantam
Tsaynö carmi Melquisedecga tsay täcuy itsanga nican. Tsaynö captinmi
munay marcapa alli mandacognin tantiyantsic Melquisedecga Levi casta
cargan. Melquisedecpaga manam sacerdöticunapitapis mas munayyog
musyaytsu maman ni taytan pï caycan. 9,10ॸAbrahampa willcancuna
canganpis. Tsaynömi musyaytsu miragcunapitam Levi casta
maygan casta canganpis. Y manam sacerdöticunaga cayan. Tsaynö captinmi
musyaytsu imay yuricunganpis ni imay Melquisedecta Abraham diezmuta
wanunganpis. Tsaynö captinpis raquipaptin Levi casta sacerdöticuna
Melquisedec alli mandacog sacerdöti manarä yurirpis diezmutaga
cashga captinmi yarparaycantsic Tayta raquipaycagnönam cayashga. Tsaynö
Diospa tsurin Jesucristo imayyagpis captinmi musyantsic Abrahampitapis Levi
sacerdötintsic caycangannö casta sacerdöticunapitapis Melquisedecga
Melquisedecpis caycanganta. mas munayyog runa canganta.
Gyërrachö *Abraham reycunata 11ॸTsaynö Levi casta sacerdöticuna

vincinganpita cutiptinmi sacerdötin altarchö rupatsiyangallanwan runacuna


Melquisedec chasquicog yargur Tayta perdonashga caycaptinga ¿imapänatä
Diosman mañacurgan Abrahamta Jesucristo shamurgan? Payga
imaycachöpis yanapananpä. Tsaynam Melquisedecnöpis manam Levi casta
Abrahamna gyërrachö llapan sacerdötitsu. 12-14ॸMusyangantsicnöpis
gänangancunapita diezmutaॹc Señornintsic Jesucristoga Juda
Melquisedecta raquipargan. 4ॸTsaynö castapitam yurishga. Juda castapita
raquipashga captinmi tantiyantsic sacerdöti cananpä cagtaga Moises
Abrahampita mas munayyog manam nirgantsu. Tsaynö caycaptinpis
Melquisedec canganta. sacerdötintsic Jesucristo cananpäga
5ॸMoises gellgangan leycunachömi nin quiquin Tayta Diosmi churashga.
Levi casta sacerdöticuna Israel marca Tsaymi Juda castapitana sacerdöti
mayincunapita diezmuta cananpä churashga carna Moises
chasquiyänanpä cagta. 6,7ॸLevi casta gellgangan leycunatapis trocatsishgana.
mana caycarpis mandacog rey 15ॸMoises gellgangan leycunata

Melquisedec sacerdöti carnin trocatsinganta musyantsic Melquisedec


munayyogmi cargan Abraham sacerdöti cangannö Jesucristupis
raquipangan diezmutaga chasquinanpä. sacerdöti cananpä Tayta Dios churashga
Tsaynö chasquishga carmi Abrahamta captinmi. 16ॸLey ninganman manam Levi
bendisargan: “Tayta Dios imaycachöpis castallapitarätsu Jesucristuta sacerdöti
yanapaycushuy” nir. Melquisedec tsaynö cananpä churashga, sinöga imayyagpis
ninganpita y diezmuta chasquinganpita cawag canganpitam. 17ॸTsaynö captinmi
tantiyantsic Abrahampita mas munayyog Jesucristo cay patsachö manarä
cangantam, Tayta Dios auninganta yuricuptinpis Diospa palabranchöga
Abraham chasquishga captinpis. nirganna:

c॰7.1-3 Diezmu ninanga “imapis chunca capamashga tsay chuncapita jucta Diospä ofrendata
entregaycunan” ninanmi. Melquisedecpä masta musyanayquipä liyinqui Genesis 14.17-20.
467 ȸƄ´ѠƄϘґॷ7ٍॷ8

“Gamga Melquisedec mandacog sacerdötintsic caycanga. Y manam imaypis


sacerdöti cangannömi imayyagpis juctaräga sacerdöti churayangatsu.
mandacog sacerdöti canqui” nir. 25ॸMandacog sacerdötintsic carmi

Jesucristoga payta chasquicogcunapäga


18,19ॸTsay ningannöllam Jesucristo Tayta Diosman imaypis mañacuycan.
mandacog sacerdöti cananpä Tayta Dios Paycunatam salvan Tayta Diospa
churar Moises gellgangan leycunatapis ñöpanchö imayyagpis cawayänanpä.
trocatsishga. Levi casta sacerdöticuna tsay 26,27ॸSeñornintsic Jesucristoga manam

leycuna ningannö llapanta ruraptinpis cay patsachö mandacog sacerdötinötsu.


runacuna manam Tayta Dios munangannö Payga jutsa rurag runacunawan purirpis
cawayta camäpacuyashgatsu. Tsaymi manam imaypis jutsata rurashgatsu. Y
Jesucristutana Tayta Dios churashga cananga Tayta Diospa derëcha cag
sacerdötintsic cananpä. Tsaynam lädunchömi caycan.
jutsantsiccunata perdonamarnintsic Cay patsachö mandacog
yanapaycämantsic Tayta Dios sacerdöticunaga cada junagmi altarchö
munangannö cawanantsicpä. Señor ashmacunata pishtarir rupatsiyan
Jesucristuman criyicogcunaga Tayta quiquincuna y waquin runacuna
Diosman mañacurnin paypa ñöpanman jutsancunapita perdonta mañacur. Peru
chaycagnönam caycantsic. Señornintsic Jesucristoga juc cutilla
20ॸJesucristo sacerdöti cananpä Tayta cruzchö wanurmi jutsantsiccunapita
Dios churarmi aunirgan imayyagpis pägacushga. Tsaynöpam imaypis
sacerdöti cananpä. Manam maygan payman yäracur criyicogcunapa
sacerdötitapis sacerdöti cananpä churar jutsancunataga Tayta Dios perdonan.
tsaynö aunirgantsu. 21ॸJesucristutam 28ॸLevi casta mandacog

itsanga tsaynö aunir caynö nirgan: sacerdöticunaga jutsa rurag


runacunallam caycargan. Tayta Diospa
“Tayta Diosmi gamta tsurin Jesucristoga ni ima jutsaynagmi
aunicushurguyqui caynö: cawargan. Tsaynö canganpitam paytaga
‘Gamga imayyagpis Tayta Dios churashga imayyagpis
Melquisedecnömi mandacog mandacog sacerdötintsic cananpä.
sacerdöti canqui’ nir.
Runacuna salvacuyänanpä Tayta
Tsay aunicungantaga Tayta Dios
Dios mushog conträtuta rurangan
cumplingam”.

8
1,2ॸShumag tantiyacur cay
22ॸSeñor Jesucristo puëdeg sacerdötintsic ningäcunata yarparäyay. Mandacog
captinnam musyantsicna Tayta Diosta sacerdötintsic Jesucristoga ciëluchö cag
rugacamuptin jutsantsicpita templuchönam Tayta Diospa derëcha
perdonamänantsicpä cagta. Tayta Dios cag lädunchö jamaraycan nogantsicpä
perdonamänantsicpämi nogantsicwan imaypis mañacurnin. Tsay templutaga
alli cag *mushog conträtutana rurashga. quiquin Tayta Diosmi sharcatsishga,
23ॸIsrael runacunawan unay cag manam runacunatsu.
conträtuchöga mandacog sacerdöti 3ॸCay patsachö mandacog

wanuptin juc sacerdötitanam churayag sacerdöticunaga runacuna ashmacunata


troquin cananpä. 24ॸSeñornintsic chätsipäyaptin pishtarirmi altarchö
Jesucristum itsanga imayyagpis mandacog rupatsiyan. Peru Señornintsic
ȸƄ´ѠƄϘґॷ8ٍॷ9 468

Jesucristum itsanga nogantsic raycur Paycuna punta cag conträtücunata


cruzchö wanushga jutsantsiccunapita mana cumpliyaptinmi
Tayta Dios perdonamänantsicpä. 4ॸCay dejariycurgä munayanganta
patsallachö carga Jesucristo manam rurar cawayänanpä.
sacerdöti canmantsu cargan, Israel 10 Tsaynö cawayänanpä dejarishga

runacunapa *templunchö sacerdöticuna carpis paycunawan mushog


caycäyaptinnaga. Paycunaga Moises conträtutam rurashä.
gellgangan leycunata cumplir caycäyan Tsay mushog conträtuta rurarmi
runacuna apayämunganta altarchö leynïcunata shonguncunaman
rupatsiyänanpä. 5ॸCay patsachö gellgashä imaypis
sacerdöticunaga rupaycätsiyan ciëluchö yarparäyänanpä.
cag templu niragta rurayangallanchömi. Paycunapa Diosninmi cashä.
Ciëluchö cag templunö canganta Paycunanam nogapa wamräcuna
musyantsic Moisesta Tayta Dios caynö cayanga.
nishga captinmi: “Ciëluchö cag templu 11 Tsay witsanga mushog conträtuta

imanö cangantapis jircachö chasquicogcuna wamracunapita


ricatsingätanölla tabernäculuta gallaycurmi rucucunayag
ruratsinqui” nir.ॹd llapan musyayanga Tayta
6ॸSeñornintsic Jesucristum itsanga Diosnincuna cangäta.
ciëluchö cag templuchö mas mandacog Tsaymi mana yachatsicuyanganatsu
sacerdötintsic caycan. Tsaychömi Tayta noga Tayta Diosnincuna
Diosta mañacuycan mushog conträtu cangäta musyayänanpä.
ningannö jutsantsiccunata 12 Nogaga llapan jutsancunata

perdonamänantsicpä. Tsay mushog perdonarmi jutsata


conträtoga llapantsicpäpis mas allim rurayangancunataga ni imaypis
caycan punta cag conträtupitapis. yarpäshänatsu”.
7ॸPuntata rurangan conträtullawan

runacunapa jutsancunata perdonarga 13ॸTsayningannölla mushog conträtuta


manam yapayga juc conträtutarä Tayta Tayta Dios rurashgana captinmi punta
Dios runacunawan ruranmantsu cargan. cag conträtuta mana välinnatsu.
8ॸPunta cag conträtu ningannö runacuna

cumpliyta mana camäpacuyaptinmi cay Punta cag conträtu imanö canganta


patsaman Jesucristo manarä shamuptin tantiyatsingan

9
Tayta Dios nirgan: 1ॸUnay cag conträtuchöga Tayta

Dios runacunata nirgan toldërawan


“Israel runacunawan y Juda rurashga wayillachö imanöpis payta
runacunawan mushog adorayänanpämi. Tsay wayipa jutinmi
conträtuta ruranä junag cargan tabernäculu. 2ॸTayta Dios
chämunganam. ningannö rurayangan tabernäculoga
9 Tsay conträtoga manam unay Israel cargan ishcay cuartuyog wayim.
runacunata Egiptupita jipimur Yaycuna cag cuartupa jutinmi cargan
rurangä conträtunötsu canga. “Cuartu Santo”. Tsay cuartuchömi

d॰8.5 Tabernäculu cangantanöllam Jerusalenchö templutapis sharcatsiyargan. Tabernäculu


imanö canganta musyanayquipä liyinqui Hebreos 9.1-7; Exodo 25.40; 26.30.
469 ȸƄ´ѠƄϘґॷ9

cargan örupita rurashga ganchis (7) runacuna mana yaycuyänanpä. Tsaynö


rupatsicuna chiuchiyog candelëru, captinmi Espiritu Santo
Tayta Diospä churangan tanta, y tanta tantiyatsimantsic unay cag conträtulla
churacuna mësa.ॹe 3ॸTsaypita mas ruri sïgiptinga nogantsicpis Tayta Diospa
cag cuartupa jutinnam cargan “Cuartu nöpanman mana chänantsicpä cagta.
Santisimo”. Tsay cuartoga cargan Tayta 9ॸPunta cag conträtu ninganman

Dios täcunan cuartum. Tsay ishcay sacerdöticuna ashmacunata altarchö


cuartucunataga racta cortïnam rupatsiyaptinpis tsayllawanga runacuna
tsaparargan. 4ॸTayta Dios täcunan jutsata rurayanganpita manam
cuartuchömi cargan örupita rurashga perdonashgatsu cayargan. 10ॸTsaynömi
altar. Tsay altar jananchömi punta cag conträtoga nicämantsic imata
*inciensiuta rupatsiyag. Tsay ruri micunantsicpä imata mana
cuartuchömi cargan öruwan alajashga micunantsicpä, imata upunantsicpä
babulpis. Tsay babulchönam imata mana upunantsicpä, y yacuwan
wiñarargan örupita rurashga witsi. Tsay puriƿcacunantsicpäpis.ॹh Tsaycunataga
witsichömi Israel runacunata Tayta Dios runacuna cumpliyänan cargan Tayta
camaripangan “*manah” ningan micuy Dios mushog conträtuta
wiñarargan.ॹf Babulchönam wiñarargan ruranganyagllam.
Aaronpa tsegllishga tucrun y ishcay läja
rumicunachö gellgashga chunca Jesucristupa yawarninwan
mandamientucuna. 5ॸTsay babul perdonta taringantsic
jananchömi caycäyargan örupita 11ॸCanan mushog conträtuchöga Señor

rurashga ishcay “querubin” ningan Jesucristunam poderösu mandacog


*angelcuna. Tsay angelcunam sacerdötintsic. Payga ciëluchö cag
älasnincunawan babulpa tsapanan templuman yaycurmi Tayta Diosta
jananpa tsaparäyargan. Maspis canrämi rugacaycämun jutsa rurangantsicpita
tsaycunapita tantiyatsinäpäga. perdonamänantsicpä. Jesucristoga
6ॸTsay tabernäculuchö wagta cag manam runa rurangan templumantsu
cuartumanga cada junagmi yaycushga, sinöga quiquin Tayta Dios
sacerdöticuna yaycuyag leynincuna rurangan templumannam. 12ॸTsay
ninganta cumpliyänanpä.ॹg 7ॸTayta Dios templuman yaycushga manam cay
täcunan ruri cag cuartumanga patsachö sacerdöticuna rurayangannö
mandacog sacerdötillam yaycog cada cabrapa becërrupa yawarninta
watachö juc cutilla. Tsaymanga yaycog aparcurtsu, sinöga quiquinpa yawarninta
ashmapa yawarninta aparcurmi jicharmi nogantsic raycur wanur
quiquinpa jutsancunapita y runacuna yaycushga. Cay patsachö mandacog
mana tantiyacuypa jutsata sacerdötinö templuman cada wata
rurayanganpita perdonta mañacunanpä. yaycunanpa rantinmi payga juc cutilla
8ॸTayta Dios prohibirgan tsay täcunan ciëluchö caycag templuman yaycushga
ruri cag Cuartu Santisimumanga criyicog cagcunataga salvamänantsicpä.

e॰9.2 Tsay candelërupita y mësapita masta musyanayquipä liyinqui Exodo 25.23-40 y


Levitico 24.1-9. f॰9.4 “Manah” ningan micuypä masta musyanayquipä liyinqui Juan 6.31;
Numeros 11.7-9; Exodo 16.4-35. g॰9.6 Tsay cumpliyangancunapita musyanayquipä liyinqui
Exodo 27.20,21; Exodo 30.7,8; Levitico 24.8,9. h॰9.10 Punta cag conträtuchö micuycunapä
y puriƿcacuypä musyanayquipä liyinqui Levitico 11.2,25; 15.8; Numeros 6.3; 19.13.
ȸƄ´ѠƄϘґॷ9 470

13ॸPunta cag conträtuchöga nican yawarninta jichananpä. 19ॸTsaynö


törucunapa cabracunapa yawarnintam y rurananpäga llapan runacunataran
ternëracunata rupatsiyanganpa liyipargan conträtuchö gellgaraycangan
uchpancunatam runacunapa mandamientucunata y leycunatapis.
janancunaman jichapäyänanpä. Tsaynö Liyipärirnam becërrucunata
jichapashga cagcunaga puriƿcashganam cabracunata pishtasquir yawarninta
caycäyag Tayta Diosta adoracuyänanpä. gorirgan. Nircurnam tsay goringan
14ॸPeru Señor Jesucristupa yawarninmi yawarman yacuta yaparcur “hisöpu”
itsanga shonguntsiccunatana ningan jachapa rapranta puca jïluwan
awimarguntsic Tayta Diosllata juc geruman watarcur tsagtsurgan
adoranantsicpä. Shonguntsiccunata gellgarangan leycunata y runacunata.
awimänantsicpämi Espiritu Santo 20ॸTsaycunata rurarirmi Moises

yanapaptin Jesucristo jutsaynag caycar paycunata nirgan: “Cay yawartaga


nogantsic raycur cruzchö wanushga tsagtsuycä gamcunawan Tayta Dios
Tayta Dios munangannö. conträtuta rurangan välinanpämi” nir.
Señorllantsicpa yawarninga imanö 21ॸTsaynöllam Moises tsagtsupargan

välegmi ashmacunata pishtasquir tabernäculutapis y tabernäculuchö


altarchö rupatsiyanganpitapis. imayca manëjucunatapis.
22ॸMoises gellgangan leycunachöga
Mushog cag conträtu välinanpä nican imapis puriƿcashga cananpäga
Jesucristo wanungan yawarwan tsagtsupashga cananpämi.
15ॸTsaynö nogantsic raycur Jesucristo Yawarwan mana tsagtsupaptinga
cruzchö wanuptinmi Tayta Dios mushog manam pipis jutsancunapita
conträtuta runacunawan rurargan. perdonacashgatsu cargan. 23ॸTsaynö
Tsaynöpam cumplishga pay captinmi cay patsachö cag templuman
munangannö cawagcunata perdonar mandacog sacerdöti yaycur
auningan herenciata gloriachö ashmacunapa yawarninta tsaychö
entregananpä. Manam nogantsicpä tsagtsupan. Ciëluchö cag templuman
raycurllatsu Jesucristo wanurgan, Señor Jesucristo yaycunanpäga manam
sinöga punta cag conträtuchö perdonta ashmacunapa yawarnintatsu
mañacur cawag cag runacunatapis tsagtsurgan, sinöga quiquinpa
perdonananpämi wanurgan. yawarnintam jichargan.
16,17ॸTayta Dios runacunawan

rurangan conträtoga juc Jesucristo cruzchö wanunganpita


testamentunömi. Testamentu ruratseg Tayta Dios perdonamangantsic
runa cawaycaptinllaräga manam ima 24ॸSeñornintsic Jesucristoga ciëluchö
testamentupis välinrätsu. Testamentu caycag templuman yaycusquirmi
ruratseg wanusquiptinmi itsanga tsay nogantsicpä Tayta Diosman
testamentu välin. Tsaynöllam mañacaycämun, manam runacuna
runacunawan Tayta Dios mushog cag rurayangan templuman yaycuycurtsu.
conträtuta rurangan välinanpäga Señor 25ॸCiëlu cag templuman yaycunanpäga

Jesucristurä yawarninta jichar cruzchö Señor Jesucristo juc cutillam wanushga


wanurgan. yawarninta jichar. Tsaynö carmi payga
18ॸPunta cag conträtu välinanpäpis cay patsachö mandacog sacerdötinötsu
ashmacunatarämi Moises pishtatsirgan caycan. Cay patsachö mandacog
471 ȸƄ´ѠƄϘґॷ9ٍॷ10

sacerdöticunaga templuchö ruri cag 5ॸTsaymi runacuna raycur wanunanpä

Cuartu Santisimuman watachö juc cay patsaman shamur Jesucristo Tayta


cutim yaycog ashmacunapa Diosta nirgan:
yawarninwan tsagtsupämunanpä.
26ॸCiëluchö cag templuman Jesucristo “Runacunapa jutsancunata
cada wata cutirga cada watachi perdonanayquipä ashmacunata
wanunman cargan. Tsaynö carga cay ni chacrapita micuycunata
patsata camangan junagpitapis ¿ayca rupatsipäyäshuptiqui
cutirä wanunman cargan? Atsca cuti ajayarguyquinam.
tsaynö wanunanpa rantinmi cruzchö Tsaynam cachamarguyqui cay
yawarninta jichar juc cutilla wanushga patsachö munangayquita
jutsantsiccunapita perdonta tarinapä. ruranäpä.
27ॸRunacuna juc cutillam wanuyan y 6 Ashmacunata ni micuycunata

tsaypitanam cawarcayämuptin Tayta runacuna apayämunganpis


Dios juzganga. 28ॸRunacuna juc cutilla manam shonguyquipänatsu
wanungannömi Jesucristupis juc cutilla cashga.
wanushga jutsantsiccunata Tayta Dios 7 Tsaymi noga nirgä: ‘Caychömi

perdonamänantsicpä. Jesucristo cay caycä, Taytallay. Palabrayqui


patsaman cutimur mananam yapayga nogapä gellgaranganchö
runacunapa jutsancuna raycur ningannöllam gam
wanunganatsu. Payga cutimunga munangayquita rurashä’ nir”.
munangannö cawagcunata gloriaman
pushacunanpämi. 8ॸ“Runacunapa jutsancunata

10
1ॸMoises gellgangan leycunaga perdonanayquipä ashmacunata ni
cashga Señor Jesucristo chacrapita micuycunata
nogantsic raycur cruzchö wanur rupatsipäyäshuptiqui ajayarguyquinam”
salvamänantsicpä cagta nirga punta cag conträtuchö
tantiyacunallapämi. Tsaymi tsay leycuna ningancunatam Jesucristo
ningannö cada wata ashmacunata yarpätsimantsic. 9ॸ“Palabrayqui nogapä
altarchö rupaycätsiyaptinpis gellgaranganchö ningannöllam gam
tsaycunallawanga runacunata munangayquita rurashä” nirga punta
jutsancunapita Tayta Dios cag conträtupa rantin mushog
perdonargantsu. 2ॸPerdonashgana carga conträtuta rurangantanam Jesucristo
mananam jutsayog cayanganta nirgan. 10ॸTayta Dios munanganta
yarparaycäyanmantsu cargan. Tsaynöpis rurarmi Señor Jesucristo nogantsic
wata wata ashmacunata raycur wanurgan. Payman criyicog
apapäyanmantsu cargan jutsancunapita cagcunatam Tayta Dios
rupatsipäyänanpä. 3ॸCada wata jutsantsiccunapita perdonamarguntsic
ashmacunata rupatsipäyanganga jutsata munayninchöna cawanantsicpä. Juc
rurayangancunatam yarpaycätsin. cutillam Jesucristoga wanushga
4ॸAshmacunata rupatsipäyanganllawanga salvamänantsicpä.
manam pipis perdonta tariyantsu. 11ॸIsrael sacerdöticuna cada junag

Cabracunata törucunata pishtar ashmacunata altarchö rupaycätsiyan


yawarninta jicharpis runacuna manam Tayta Diosman yäracogcuna
tsayllawanga perdonacashgatsu. jutsancunapita perdonashga cayänanpä.
ȸƄ´ѠƄϘґॷ10 472

(Tsaynö rupatsiyaptinpis manam yaycognömi Tayta Diospa ñöpanchöna


tsaycunallawanga runacuna cananga caycantsic. 21ॸMandacog
perdonacargantsu.) 12ॸSacerdötintsic sacerdötintsicnam Jesucristoga ciëluchö
Jesucristum itsanga cruzchö juc cutilla caycan. 22ॸTsaynö caycaptinga Tayta
wanushga payman criyicog cagcunaga Diosnintsicman mana mantsacuypa
perdonashgana cayänanpä. imaycay örapis mañacushun,
Wanunganpita cawarcamurmi cananga gayacushun. Tsaynölla alli yarpaywan
imaycawanpis munayyog carninmi pay munangannö cawashun. Ima
Tayta Diospa derëcha cag lädunchö ñacacuychö carpis payman llapan
jamaraycan. 13ॸTsaynö munayyog carmi shonguntsicwan imaypis yäracushun.
chiquegnincunata inƿernuman Jutsantsicta perdonamangantsicta
gaycunga. agradesicushun. Y llapan jutsa
14ॸPayman criyicog cagcunataga llapan ruraynintsiccunata dejarishun.
jutsancunapita perdonar salvan Tayta Tsaynöpam limpiu armacushganö Tayta
Dios munangannö cruzchö wanushga Diospa ñöpanman chäshun. 23ॸTayta
carmi. Paycunataga imaypis yanapaycan Diosnintsicmi aunimarguntsic paypa
Tayta Dios munangannö ñöpanman Señor Jesucristo
cawayänanpämi. 15ॸTsaynö cananpä pushacamänantsicpä.
cagtam Espiritu Santo caynö nirgan: Aunimangantsiccunataga imaypis
cumplinmi. Ñöpanman chänantsicpä
16 “Paycunawanmi mushog conträtuta cagta musyaycarnaga mana dejaypa
rurashä. payllamanna yäracur munangannö
Tsay mushog conträtuta rurarmi cawashun.
leynïcunata shonguncunaman 24,25ॸWaquin criyicog mayintsiccuna

gellgashä imaypis Tayta Diosman mañacuyänanpä


yarparäyänanpä. goricayta gelanäyangannöga ama
17 Tsaynömi llapan jutsancunata cashuntsu. Señornintsic Jesucristo
perdonar jutsata manana cutimunanpäna cagta musyaycarga
rurayangancunata imaypis imaypis goricäshun. Tsaynö goricar
yarparaycäshänatsu” nir. willacuyninta shumag yachatsinacushun
jucnintsic jucnintsicpis cuyanacur
18ॸTsaynö Jesucristuman criyicur cawanantsicpä.
perdonashgana carmi cananga jutsa 26ॸJesucristupa willacuyninta

ruraynintsicpita perdonashga canapä chasquicushgana caycar pipis jutsa


ashmacunatapis ni chacra rurayllachö cawarga nogantsic raycur
micuycunatapis manana wanunganta manam ni imapä
rupatsintsicnatsu. cuentaycäyantsu. Nogantsic raycur
wanunganta mana cuentagcunataga
Tayta Diosman yäracullar Tayta Dios mananam perdonangatsu.
cawayänanpä tantiyatsingan 27ॸJesucristuta chasquicurcur jutsallachö
19,20ॸWaugicuna panicuna, Jesucristo cacogcunataga ƿsyu ƿnal junagchö
nogantsic raycur yawarninta yaycuyänanpä rauraycag ninallanam
jichanganpita Cuartu Santisimumanॹi shuyaraycan.

i॰10.19,20 Cuartu Santisimo imanö canganta musyanayquipä liyinqui Hebreos 9.3.


473 ȸƄ´ѠƄϘґॷ10ٍॷ11

28ॸMoises gellgangan leycunata mana dejapariyargayqui ciëluchö imaypis


cäsur jutsa ruragcunata ishcag o mana ushacagcunata
quimsag testïgu shimpiptinga mana chasquiyänayquipä cagta musyarninmi.
cuyapaypam wanutsiyag. 35,36ॸWaugicuna panicuna, cananpis
29ॸJesucristuman criyicurcur manana tsaynölla Jesucristuman criyicur Tayta
cäsucuyaptinga ¿manatsurä mana Diosman mana ajayaypa yäracuyay. Ima
cuyapaypa inƿernuman gaycucäyanga? ñacaychö carpis criyicog
Tayta Dios perdonamänantsicpä cayniquicunachö mana ajayaypa Tayta
Jesucristo yawarninta jichar cruzchö Dios munangannö cawayay. Tsaynö
wanushga caycaptinmi paycunaga cawarmi Tayta Dios
yarpäyan nogantsicpä raycur wanungan aunimangantsicnölla gloriachö alli
mana välinganta. Tsaynöpam tsay cawaychö cashun. 37ॸDiospa palabran
runacunaga cuyapäcog Espiritu Santuta gellgaranganchöpis caynömi nican:
pasaypa rabyaycätsiyan. 30ॸTsaynö jutsa
ruragcunapäga Tayta Dios nirgan: “Salvacog shamunanpä naganam
öra chaycämunna.
“Nogam mana cäsucur llutan 38 Gorinanpä cag runacunaga payman

ruragcunataga mana cuyapaypa criyicur imaypis cawayätsun.


castigashä” nir. Criyicog carcur manana
cäsumagcunataga manam
Nircur mastapis nirganmi: ricaytapis munätsu” nir.

“Criyicarcamur jutsallachö 39ॸNogantsicga manam tsay inƿernuman

cawacogcunataga nogam gaycucagpä manana cäsucogcunanötsu


juzgashä” nir. cantsic. Inƿernuman gaycucänapa
rantinga Tayta Diosman
31ॸ¡Pasaypa mantsaripämi ñacayanga yäracungantsicpitam gloriaman
Tayta Diosta mana cäsur yaycushun.
rabyatsegcunaga!
32ॸTsaynö caycaptinga yarpäyay Señor Unay runacunapa Tayta Diosman
yäracuynincuna
Jesucristuta chasquicuyangayqui witsan

11
imanö ñacayangayquitapis. Tsay witsan 1ॸTayta Diosllaman yäracur
mayjina ñacarpis gamcunaga mana cawarmi musyantsic
dejaypam criyicuyarguyqui. aunimangantsiccunataga llapanta
33ॸÖracunataga ashlliy tucushgam magay cumplinanpä cagta. Tsaymi
tucushgam cayarguyqui. aunimangantsiccunata manarä ricarpis
Waquincunatapis magaycaptinmi yäracog cagcunaga shuyacuntsic
ashlliycäyaptinmi juntacäyarguyqui. chasquinantsicpä cagta. 2ॸTayta Dios
34ॸTsaynömi Jesucristuman munangannö cawag unay runacunapis
criyicuyanganpita carcelchö yäracuyayninpam salvacäyargan.
cagcunatapis cuyaparnin 3ॸTayta Diosman yäracurga criyintsicmi

yanapaycäyarguyqui. Jesucristuman cay patsatapis ciëlutapis pay nisquiptin


criyicuyangayquipita imaycayquicunata camacanganta. Tsaynö poderösu carmi
gechuyäshuptiquipis cay imayca ricaycangantsiccunatapis
dejapariyarguyquim. Tsaynö camashga ni imapis manacagpita.
ȸƄ´ѠƄϘґॷ11 474

4ॸTayta Diosman yäracurmi pay entregananpä cag nacionman


munangannö capunganpita allinnin aywacurgan. Dios ningannömi
cagta unay Abel apargan altarchö aywargan may nacionman chänanpä
rupatsipänanpä. Waugin Cainmi itsanga cagta mana musyaycarpis.ॹm 9ॸTsaypita
janan shongulla apapargan. Abel Tayta Dios auningan nacionman
apanganta Tayta Dios chasquishga chaycur tsaychöpis Abrahamga Tayta
captinmi musyantsic Diosman yäracur Diosman yäracurmi cawargan. Toldu
munangannö cawag runa canganta.ॹj wayita ruraycur jäpa runanöllam
Tsaymi Abel unayna ushacäcushga täcurgan. Tsaynömi ari Abrahampa
caycaptinpis tantiyacunantsic pay tsurin Isaacpis y Isaacpa tsurin Jacobpis
yäracog cangannö nogantsicpis yäracog Tayta Diosman yäracur entregangan
canantsicpä. nacionchö täcuyargan toldu
5ॸYäracunganpitam Enoctapis manarä wayicunallachö.ॹn 10ॸAbrahamga
wanuptin Tayta Dios gloriaman tsaycunallachö täcurgan quiquin Tayta
pushacushga.ॹk Diospa palabranchöpis Dios ciëluchö rurangan mana ushacag
nican Enoc Tayta Dios munangannö marcaman aywananpä cagta musyarmi.
cawangantam. 11ॸTayta Diosman yäracuyninpam Sara
6ॸTayta Diosman mana yäracuypa chacwanyanganyag gollog caycaptinpis
cawarga manam imanöpapis pay y Abraham rucuna caycaptinpis tsurin
munangannöga cawashuntsu. cargan. Tsaynö rucuparä tsurin cargan
Yäracunantsicpäga criyishun Dios paycunapa wamrancuna capuyänanpä
canganta. Tsaynöllam criyinantsic Tayta Dios ninganta criyinganpitam.ॹo
aunimangantsiccunata cumplinanpä 12ॸTsaynömi ari Abraham pasaypa

cagta. rucuna caycaptin tsurin yurirgan.


7ॸ*Noepis Tayta Diosman Tsaypita atsca watacunatarä tsay
yäracuyninwanmi ninganta cäsur tsurinpita miragcunam estrëllacunanörä
jatuncaray büquitanö *arcata rurargan. o lamar cuchunchö arënanörä yuparpis
Tayta Dios ningannö tamyaptin cay mana atipaypä mirayashga.
entëru patsachö yacu juntananpä cagta 13ॸTsaynö Tayta Dios ningannö

criyirmi tsay arcata rurargan tsurincuna atscaman mirayaptinpis Abraham, Sara,


y llumtsuynincuna mana wanuyänanpä. Isaac, y Jacob cawaycäyaptinga tsay
Tsaynömi runacunata willargan jutsa auninganta manarämi cumplirganrätsu.
ruraynincunata mana dejarga Imanö captinpis paycunaga Tayta Dios
*diluviuwan ushacäyänanpä cagta. auninganmanmi imaypis yäracuyargan.
Tayta Dios ninganta criyir payman Manarä wanucurmi paycunaga
yäracog captinmi Noeta Tayta Dios cushicuyargan Tayta Dios
jutsaynagtana chasquirgan.ॹl Tsaymi auningancunata cumplinanpä cagta
runacuna ushacäyaptinpis criyirnin. Paycunaga cay patsachö
yäracunganpitam Noetaga Tayta Dios wanucogllapä carmi tantiyacuyargan
salvargan. gorpa cuentalla cayanganta. 14ॸCay
8ॸTayta Diosman yäracurmi patsachö gorpanölla caycäyanganta
*Abrahampis marcanta jagiriycur Dios tantiyacurmi ciëluchö mushog

j॰11.4 Genesis 4.1-5. k॰11.5 Genesis 5.18-24. l॰11.7 Genesis 6.9-22.


m॰11.8 Genesis 12.1-5. n॰11.9 Genesis 12.6-9. o॰11.11 Genesis 17.15-21 y 21.1-7.
475 ȸƄ´ѠƄϘґॷ11

marcaman aywacuyänanpäna yanapaptin Egiptupita yargucuyänanpä


shuyacuyargan. 15ॸPaycunaga mananam cagta. Yarguyänanpä cagta musyarmi
yarpäyargannatsu yargucuyangan paycunata nirgan: “Caypita yargucur
marcaman cutiytaga. Marcancunapä tullücunatapis goricurcur
yarpararga imaycanöpapis aywacuyanqui” nir.ॹs
cuticuyanmanmi cargan. 16ॸTsay unay 23ॸTayta Diosman yäracurmi Moises

täcuyangan marcancunapitapis ciëluchö yuriycuptinpis taytanwan maman


cag marca mas alli canganta musyarmi quimsa quillayag pacarätsicuyargan.
tsaytana shuyacuyargan. Diosnincuna Tsaynö pacarätsicuyargan Egipto
canganta criyir yäracuyanganpitam nacionchö rey *faraon llapan ollgu
Tayta Dios cushicun. Tsaymi cananga wamracunata yuriyllanta
ciëluchö marcata paycunata wanutsiyänanpä mandashga captinmi.
entregananpä listashgata Waquin wamracunapita Moises mas
shuyaraycätsin. cuyanayllapä canganta ricaycurmi Tayta
17,18ॸAbrahampa tsurin Isaacpita Diosman yäracurnin tsaynö
atscaman mirayänanpä cagta Tayta Dios pacarätsicuyargan.ॹt
nishga captinpis Diosman yäracurmi 24ॸTayta Diosman yäracurmi Moisespis

Abrahamga tsurin Isaactapis altarchö rey faraonpa tsurin wätacuycaptinpis


rupatsinanpä listuna caycargan.ॹp Tsaynö faraonpa willcan nishga caytaga mana
rupatsinanpä Tayta Dios nirgan munargantsu. 25ॸTsaymi rey faraonpa
Abraham cäsucog canganta wayinchö imayca jananchö täcunanpa
musyananpämi. 19ॸAbrahamga rantin Israel mayincunaman geshpisquir
yarpargan Isaacta wanutsiptinpis Tayta ñacarpis paycunawan cawacurgan.
Dios cawaritsimunanpä cagtam. Tsaynö 26ॸPaycunawan ñacargan salvador raycur

yarpar yäracunganpitam Tayta Dios ñacanganpita gloriachö premiuta


manana munargantsu Isaacta chasquinanpä cagta musyarmi.
wanutsinanta. 27ॸYäracuyninpam Moisesga Tayta
20ॸTsaynömi Isaacpis Tayta Diosman Diosta ricaycagnörä rey faraonpita
yäracurnin mañacurgan Jacobtawan yargucur mana mantsariypa Israel
Esauta imaycachöpis auningannö mayincunata Egiptupita jipirgan.
yanapaycunanpä. Tsaynö mañacurmi 28ॸTayta Diosman yäracurmi Moisesga

ishcan tsurincunata bendisargan.ॹq Israel runacunata nirgan *Pascua


21ॸJacobpis pasaypa rucuna caycar ƿestata rurar puncupa quisiunnincunata
wanuycarnam Tayta Diosman yawarwan llushiyänanpä. Tsaynö
yäracurnin mañacurgan tsurin Josepa ruratsirgan wanutsicog angel yawarta
wamrancunata imaycachöpis ricaycur tsay wayichö punta yureg
yanapaycunanpä. Tsay willcancunata wamrata mana wanutsinanpämi.ॹu
bendisar mañacurirmi Tayta Diosta 29ॸTayta Diosman yäracurmi Israel

adorargan tucrunta tucmacuycullarna.ॹr runacunapis Puca Lamarpa nänipanö


22ॸJosepis wanucunanpäna caycar tsaquillata päsayargan. Egipto
Tayta Diosman yäracurmi Israel runacunam itsanga jundicar
runacunata willargan Tayta Dios ushacäyargan yacu juntacasquiptin

p॰11.17,18 Genesis 21.12 y 22.1-19. q॰11.20 Genesis 27.27-40. r॰11.21 Genesis 48.8-20.
s॰11.22 Genesis 50.24,25. t॰11.23 Exodo 1.15-22 y 2.1,2. u॰11.28 Exodo 12.21-23.
ȸƄ´ѠƄϘґॷ11ٍॷ12 476

Israelcunata cutitsiyänanpä wanutsiyargan. Tsaynö ñacatsir


gatipaycäyanganchö.ॹv wanutsiyaptinpis paycunaga llapan
30ॸTayta Diosman yäracurmi Israel shongunwanmi Tayta Diosman
runacuna ganchis (7) junag Jerico yäracuyargan. Paycunaga imaycanöpa
marcata tumapaycäyaptin wanuyargan Tayta Dios
murällancunapis juchur ushacargan.ॹw cawatsimunanpä cagta musyarnam.
31ॸTayta Diosman yäracog carmi jutsa 36ॸTsaynöllam waquincunata

rurag caycarpis Rahab jutiyog warmega ashlliyargan, magayargan, y


Israel runacuna ricapacog chagcunata waquincunatanam carcelcunachö
pacargan wanutsiyänanpä cagpita. cadinacunawan watarätsiyargan.
Tsaynöpam Jerico marca runacuna 37ॸWaquincunataga samgaypam

ushacäyaptinpis tsay warmega wanutsiyargan. Waquintanam


ushacargantsu. Jerico marca serrüchuwan pullanninpa cutsuyargan.
runacunaga tsaynö ushacäyargan Tayta Waquincunatanam espädawan tucsiypa
Diosta mana cäsucuyanganpitam.ॹx wanutsiyargan. Waquincunanam
32ॸWaquincuna Tayta Diosman pasaypa pobri carnin üsha garatsata y
yäracungannömi Gedeonpis, Baracpis, cabra garatsata röpancuna ruraycur
Sansonpis, Jeftepis, Davidpis, uraypapis witsaypapis puriyargan.
Samuelpis, y mas waquin 38ॸTayta Dios munangannö

profëtacunapis yäracuyashga.ॹy 33ॸTayta cawayanganpitam paycunata runacuna


Diosman yäracogcunam juclä nacion chiquiyargan. Tsayläya chiquishga
runacunatapis vinciyargan. Tsaynöllam carmi puricuyargan tsunyagcunapa
Tayta Dios munangannö Israel machaycunapa pacacurnin.
mayincunataga rasun cagllata 39ॸTsaynö ñacarpis llapan shonguwan

juzgayargan. Tayta Dios paycunata yäracuyanganpitaga Tayta Dios


auningancunata llapantam cumplirgan. cushicurganmi. Tsay unay runacuna
Tsaynömi leoncunapis paycunataga wanuyargan Señor Jesucristo manarä
mana micurgantsu. 34ॸWaquintaga shamuptinmi. 40ॸCananmi itsanga
ninapis manam rupargantsu. Jesucristo shamushgana. Cruzchö
Waquincunaga espädawan wanunganpitam paycunapis
wanutsiyänan caycaptinmi nogantsicpis salvacionta tarirguntsic.
geshpicuyargan. Paycunaga wallcaglla
caycarmi Tayta Diosman yäracur Imaypis Jesucristuman
vinciyargan chiquegnin soldäducuna yäracunantsicpä yätsingan
maytsica cayaptinpis. 35ॸTsaynöllam
12
1ॸTsaynö ari atsca runacuna

Tayta Diosman yäracog waquin Tayta Diosman yäracuyanganta


warmicunapis ricayargan wawancuna musyaycarga juc runa llallinacunanpä
wanushgata cawaritsimunganta.ॹz gepinta dejaycognö nogantsicpis llapan
Waquintanam Tayta Diosman jutsa ruraynintsicta jagiriycushun.
yäracogcunata ñacatsirnin Nircurna Tayta Diosman yäracur pay

v॰11.29 Exodo 14.21-31. w॰11.30 Josue 6.12-20. x॰11.31 Josue 2.1-14 y 6.22-25.
y॰11.32 Liyinqui Gedeonpä (Jueces capïtulu 6-pita 8-yag), Baracpä (Jueces capïtulu 4-pita
5-yag), Sansonpä (Jueces capïtulu 13-pita 16-yag), Jeftepä (Jueces 11.1-pita 12.7-yag).
z॰11.35 Wanunganpita cawarimog wamracunapä masta musyanayquipä liyinqui
1 Reyes 17.17-24 y 2 Reyes 4.25-37.
477 ȸƄ´ѠƄϘґॷ12

munangannö wanungantsicyagpis Dios tantiyaycätsiyäshunqui ima


cawacushun. 2ॸTayta Diosman yäracur ñacaychö cayaptiquipis pay
cawanantsicpäga Señor Jesucristo munangannö cawayänayquipä. 8ॸTayta
imanö cawangantapis tantiyacushun. Dios tsaynö mana
Payga gloriaman chänanpä cagta tantiyatsiyäshuptiquega manam rasunpa
musyarmi Tayta Dios munangannö wamrancunatsu caycäyanqui. Payga
cawargan cruzchö ñacar wanunanpä llapan wamrancunatam tantiyatsin pay
caycarpis. Tsaymi cananga cawarcamur munangannö cawayänanpä.
Tayta Diospa derëcha cag lädunchö 9ॸPiwan maywanpis alli

jamaraycan. 3ॸTsaynö captinmi imachö cawanantsicpämi nogantsictapis


ñacarpis shumag tantiyacunantsic Señor papänintsiccuna ajäpaypapis
Jesucristo ñacanganta. Tsayta yachatsimarguntsic. Tsaynö ajäpaypa
tantiyacurga ima ñacacuychö carpis imaycanöpa yachatsimashgapis
mana ajayaypam payman yäracullar sienticunantsicpa rantinmi wiyacurguntsic
cawanantsic. tantiyacur allita ruranantsicpä. Tsaynö
4ॸManam maygayquipis payman caycaptinga ¿imanirtä wiyacushwantsu
yäracuyayniquipaga Tayta Dios munangannö cawanantsicpä
wanuyarguyquirätsu. Gamcunaga imayca ñacaycunawanpis
¿imanirtä ichic ñacaycuna tantiyatsimashga? 10ॸPapänintsiccuna
päsayäshuptiqui Señor Jesucristuman maquinchö cangantsicyagllam ayvëcis
criyicuytapis dejariyarguyqui? 5ॸTayta llutan ruraynintsiccunata yachatsir
Diospa wamrancunana caycarpis tantiyatsimantsic. Tayta Diosmi itsanga
¿yätsicuyninta gongasquiyarguyquicu? shumag tantiyatsimantsic pay
Palabran gellgaranganchö caynömi munangannö cawanantsicpä. 11ॸTayta Dios
nican: ayvëcisga imayca ñacaycunawanran
tantiyatsimantsic alli cawayta. Tsaynö
“Tayta Diosman ñacarpis shumag tantiyacurga cushishgam
yäracuyangayquipita ñacarnin Tayta Dios munangannö cawacuntsic.
ama paypita resenticuyaytsu. 12ॸTsaynö caycaptinga, waugicuna

Resenticuyänayquipa rantinga panicuna, ¿imanirtä ñacaycuna


tantiyacuyay Tayta Dios chämuptin pasaypa llaquicur
munaptin tsaynö jucläyashgana caycäyanqui? Ima
ñacaycäyangayquita. ñacaychö carpis Tayta Dios
Tsaynö ñacaycunawanmi pay yanapaycämashgaga mana ajayaypa
tantiyaycätsiyäshunqui payman yäracur cawayay. 13ॸÑacarpis
munangannö cawayänayquipä. tsaynö yäracuyangayquita
6 Tayta Diosga wamrancunata ricayäshurniquim waquin janan
cuyarmi mana dejaypa shongulla criyicog mayiquicunapis
yachatsir tantiyaycätsin” nir. tantiyacur mana ajayaypana Tayta
Diosman rasunpa yäracuyanga.
7ॸTayta Diospa cuyay wamrancuna
Tayta Diospa willacuyninta imaypis
caycarga ima ñacaychö carpis ama
cäsucunapä yätsingan
sienticuyaytsu. Pï runapis wamrancuna
cäsucog cayänanta munar shumag 14ॸPiwanmaywanpis cuyaypä munaypä
yachatsingannömi gamcunatapis Tayta shumag cawayay. Ama jutsa rurayman
ȸƄ´ѠƄϘґॷ12 478

ishquiyaytsu. Jutsa ruraychö ciëluchö caycag Jerusalen marcaman


cawagcunaga manam pipis Tayta Diospa aywagnönam caycantsic. Tsaychömi
ñöpanman chäyangatsu. 15ॸTsaynö yupaytapis manana atipaypä atsca
caycaptinga pagtatä chucru shongu car angelcunapis Tayta Diosta cushishga
jutsata ruraycäyanquiman. Jutsallachö alabaycäyan. 23ॸTsaychömi Diosman
cawayaptiquega juccunapis gamcunata imaypitapis yäracogcunawan
ricaycuyäshurmi jutsaman ishquir goricagpäna caycantsic. Paycunapapis
Jesucristumanga manana nogantsicpapis jutintsiccunaga Tayta
criyicuyangatsu. Tsaynö jutsaman Diospa librunchönam gellgaraycan.
ishquitsicog cayänayquipa rantinga Pitapis maytapis juzgacog Tayta Diospa
jucniqui jucniquicunapis alli yätsinacur ñöpanman chashga cuentanam
cawayay. 16ॸPagtatä maygayquipis unay caycantsic. 24ॸSeñor Jesucristuwanpis
Esaunö Tayta Dios ningancunata goricashganönam caycantsic. Paymi
imapäpis mana cuentar wanurgan nogantsicwan Tayta Dios
caycäyanquiman.ॹa Esaoga Isaacpa mayor *mushog conträtuta ruranganta
tsurin cashga carninmi chasquinan cumplirnin tsaynöpa salvamänantsicpä.
cargan punta yuriy canganpita Yawarninta Abel jichanganga
bendicionta. Bendicionninta chasquinan wanutsegnin maldicionädu cananpämi
caycaptinpis pasaypa mallagarmi juc cargan. Jesucristo wanur yawarninta
mati micuypä raycur gepan cag wauginta jichanganmi itsanga jutsantsiccunapita
tsay bendicionninta goycurgan. 17ॸTsaynö perdonashga canantsicpä caycan.
Jacob chasquinganchöran Esaupis tsay 25ॸTsaynö caycaptinga Diosnintsic

bendicionta papäninpita chasquiyta salvaycämashganaga willacuyninta


munacurcurgan. Peru mayläya wagarpis shumag wiyacushun. Tsunyag jircacunata
manam chasquirgannatsu.ॹb purir Moises willacunganta Israel
18ॸSinai jircachö Israel runacunawan runacuna mana wiyacur
Tayta Dios punta cag conträtuta ushacäyangannömi nogantsicpis
ruraptinga ruparganmi ninapis, pasaypam Diosnintsicpa willacuyninta mana
patsapis tsacasquirgan, y feyupam wiyacurga castïgunwan ushacäshun.
vientumurgan. 19,20ॸTsaychöga cornëtata 26ॸIsrael runacunata Tayta Dios Sinai

tucayämunganpis pasaypam jircachö parlapaptin tsay jircapis


wiyacämurgan. Tayta Dios mantsaripä pasaypam cuyurgan. Tsaynö captinmi
parlamurmi nirgan: “Runa ni ashmacuna Tayta Diospa palabran gellgaranganchöpis
jirca chaquillanmanpis witsag cagga nican: “Cananga manam patsallatatsu
samgaypa wanutsishgam canga” nirnin. cuyutsishä, sinöga ciëluntintanam
Tsayta wiyarnam Israel runacuna pasaypa cuyutsimushä” nir. 27ॸTayta Dios tsaynö
mantsarirnin Moisesta rugacuyargan nirnin tantiyatsimantsic mana wiyacog
payllana Tayta Dioswan parlamunanpä. cagcunata juzgananpä cagtam. Payta
21ॸTsaynö pasaypa mantsaripä captinmi chasquicur nimangantsiccunata wiyacog
Moisespis nirgan: “Nogapis pasaypa cagcunataga ñöpanman apacamäshun
mantsariywan tsuctsucyäran” nir. imayyagpis cawanantsicpä.
22ॸNogantsicga manam Sinai jircaman 28ॸNöpanman apacamänantsic

witsäregnötsu caycantsic, sinöga caycaptinga Tayta Diostaga agradesicur

a॰12.16 Genesis 25.29-34. b॰12.17 Genesis 27.1-40.


479 ȸƄ´ѠƄϘґॷ12ٍॷ13

llapan shonguntsicwan adorashun. Runa mayïcuna mayläya


Paypa willacuynintaga imaypis wiyacur ñacatsiyämaptinpis Tayta
cäsucushun. 29ॸMana cäsucogcunataga Diosllamanmi imaypis
Tayta Dios inƿernu rauraycagmanmi yäracuycäshä” nir.
gaycunga.
7ॸShumag tantiyacuyay Tayta Diospa
Tayta Dios munangannö alli willacuyninta
cawanantsicpä cagta yätsingan willapäyäshogniquicuna Tayta Diosman

13
1ॸSeñornintsic
Jesucristuman yäracur cawayangantapis. Paycuna
criyicog mayiquicunawan cawayangannö gamcunapis Tayta
imaypis cuyanacur cawayay. 2ॸTsaynölla Diosman yäracur imaypis cawayay.
pipis wayiquicunaman posädata ashir 8ॸJesucristoga cananpis waraypis

chämuptin patsaycatsiyanqui. Tsaynömi imaypitapis imayyagpis Señornintsicmi


unaypis waugintsiccunapis posädata caycan. 9,10ॸ[Willacuyninpis manam ni
ashir chaptin angeltapis imay trocacangatsu.] Tsaynö
posadaycatsiyänä mana musyaycar. caycaptinga pipis llutancunatatä
3ॸSeñor Jesucristuman yachatsiyäshunquiman: “Jerusalen
criyicuyanganpita carcelchö altarchö ashmacunata rupatsir ƿestata
wichgaragcunata ama gongayanquitsu. rurayaptin gamcunapis
Imaycachöpis yanapayanqui marcayquicunachö goricaycur ƿestata
Jesucristuman criyicuyanganpita rurayay. Fiestata rurar micuyaptiquim
ñacacogcunata. Gamcunapis paycuna Tayta Dios perdonayäshunqui
ñacayangannö ñacaycäyangayquita jutsayquicunapita” nir. Tsaynö
yarpäriyanqui. yachatsicuyaptin ama cäsupäyanquitsu.
4ॸMajayog cagcuna majayquicunawan Tayta Diosga jutsantsiccunapita
shumag cuyanacur cawayay. Pipis perdonamantsic Señor Jesucristuta
majanta engañar jucwanga puritsuntsu. chasquicushgam, manam ƿestata rurar
Tayta Diosmi juzganga adulteriu jutsata micuyta micungantsicpitatsu ni
ruragcunata y majaynag caycar jutsa ashmacunata altarchö
ruragcunata. rupatsingantsicpitatsu. Tsaynö
5ॸTsaynö ama gellëpä mallagashga rurayaptinrä Tayta Dios perdonananpä
cayaytsu. Tsaypa rantinga Tayta Dios cagta yarpagcunaga manam
yanapayäshungayquillawan cushishga salvacäyangatsu.
cawacuyay. Ama gongayaytsu Tayta 11ॸPunta cag conträtullawanrä

Dios caynö ninganta: caycarpis mandacog sacerdöticuna


ashmacunata pishtascärir yawarnintam
“Imaypis mana dejaypam Cuartu Santisimuman yaycatsiyag
gamcunata yanapayäshayqui”. Tayta Diosman mañacunanpä. Tsaynö
mañacuyag runacuna jutsa
6ॸMaspis
Tayta Diospa palabranchöga ruraynincunapita perdonashga
caynömi gellgaraycan: cayänanpämi. Nircur tsay
ashmacunapa aytsantaga taycäyangan
“Tayta Dios imaypis marcapita jipirirmi rupatsiyag.
yanapaycäyämaptinga manam 12ॸTsaynöllam Señornintsic

imatapis mantsacullätsu. Jesucristutapis marcapita jipisquir


ȸƄ´ѠƄϘґॷ13 480

cruciƿcaypa wanutsiyargan.
Yawarninta jichar wanuyninpam Cartapa ushanan
jutsantsiccunata Tayta Dios 20,21ॸAlli caway gomagnintsic Tayta

perdonamarguntsic. 13ॸTsaymi Dios imaypis yanapaycuyäshunqui


nogantsicpis Señor Jesucristo jutsata mana ruraypa pay
ñacangannö ñacanantsic captinpis o munangannölla cawayänayquipä.
payta runacuna jamuräyangannö Tsaynö shumagna cawanantsicpämi
jamurashga canantsic captinpis Señornintsic Jesucristo yawarninta
payllaman imaypis yäracur cawashun. jichar cruzchö wanushga. Pay
14ॸNogantsic cay patsachöga gorpa wanuyninpam Tayta Dios nogantsicwan
cuentalla carmi ciëluchö mushog conträtuta rurashga jutsantsicpita
marcatana shuyacuycantsic. 15ॸTsaynö imaypis perdonamänantsicpä. Nircurmi
caycaptinga Jesucristuman yäracur Jesucristuta Tayta Dios wanunganpita
Tayta Diosta imaycay örapis alabashun cawatsimushga. Tsaynam cananga juc
llapan shonguntsicwan. 16ॸTsaycunata runa üshancunata mitsicur ricangannö
mana gongaypa jucniqui nogantsictapis Señor Jesucristo imaycay
jucniquicunapis cuyanacur örapis ricaycämantsic. ¡Tsaynö
imaycallawanpis yanapanacuyay. canganpita imayyagpis Señornintsic
Tsaynö yanapanacur cawagcunapäga Jesucristo alabashga caycullätsun!
Tayta Dios cushicunmi. 22ॸWaugicuna panicuna, cay
17ॸTayta Diospa alli willacuyninta cartallächö yätsimungäcunata shumag
yachatsiyäshogcunata cäsucuyanqui. tantiyacur chasquicuyay. 23ॸWaugintsic
Tayta Diosta cuentata goyänanpä cagta Timoteo carcelpita yargamushganam.
musyarmi paycunaga imaypis shumag Gamcuna cagpa watucagniquicuna
ricayäshurniqui yachaycätsiyäshunqui. manarä shamuptï cayman chämuptinga
Tsaynö caycaptinga gänaswan ishcäcunam shayämushä.
cushishga shumag chasquicuyay. 24ॸSalüdulläta willaycuyay Tayta

Paycunata tsaynö mana Diospa willacuyninta willacogcunata y


chasquicuyaptiquega Tayta Diospa llapan criyicog waugicunata panicunata.
willacuynin yachatsiyäshungayquipis Italia nacionpita criyicogcunapis
¿imapärä väliyäshunqui? tsaynöllam salüduncunata gamcunapä
18ॸTayta Dios munangannö imaypis apatsicayämun.
cawayänäpä mañacayämuy. 19ॸY Tayta 25ॸTayta Diosllantsic llapayquita

Diosman mañacayämuy gamcunaman cuyapäcog cayninwan yanapaycuyäshuy


yapay juc junag cutiramunäpäpis. alli cawayänayquipä.
SANTIAGO
gellgangan yachatsicuycuna
Cay cartachö yachatsicuycunata Santiagum gellgargan maytsaychö Señor
Jesucristuman criyicog mayincunapä. Payga cargan Jerusalenchö criyicogcunata
yachatsicogmi, manam apostol cag Santiagutsu. (Marcos 6.3; Galatas 1.19). Señor
Jesucristo wanunganpita manarä cawamuptinga manam paypis criyirganrätsu
Tayta Dios cachamungan salvacog canganta (Juan 7.5). Wanunganpita
cawariscamuptinmi itsanga criyirgan. Tsaypitaran Santiagoga apostol Pedruwan y
apostol Juanwan Israel mayincunata Jesucristupa alli willacuyninta willapäyargan
(Galatas 2.9).
Cay yachatsicuycunata Santiago apatsirgan Tayta Dios munangannö runacuna
cawayänanpämi. Tsaynö tantiyatsirgan runacuna ñacacuychö cawarpis Tayta
Diosman imaypis criyicur cawayänanpä (1.2-18), pobricunata imapäpis mana
cuentagcuna juzgacäyänanpä (2.1-13), Tayta Diosman yäracurnin allicunata
rurayänanpä (2.14-26), imatapis llutancunata mana parlayänanpä (3.1-12), y Tayta
Diosman imaypis mañacuyänanpä (5.13-18). Cay libruchöga mascunapis
yachatsicuycunaga gellgaranmi.

llaquicuyänayquipa rantin cushicuyay.


Santiagupa saludacuynin 4ॸTsaynöpam tantiyayanqui imanö

1
1ॸMaytsay marcachö criyicog ñacarpis Tayta Dios munangannö
mayicuna: imaypis cawayänayquipä.
Noga Santiago, Tayta Diospa y 5ॸTayta Dios munangannö cawayta

Señornintsic Jesucristupa sirvegnin mana camacäpacurga payman


carmi, cay yachatsicuycunata gellgamü. mañacuyay. Mañacuyaptiquega
tantiyatsiyäshunquim. Payman mañacur
Ima ñacacuychöpis Tayta Diosman yäracog cagtaga imaypis yanapanmi.
yäracunantsicpä yätsingan 6ॸDiosnintsicman mañacurninga llapan
2,3ॸWaugicuna panicuna, ima ñacaychö shonguyquicunawan payllaman
carpis ama yarpäyaytsu Tayta Dios yäracuypa mañacuyay. Y mañacuy
gongayäshungayquita. Payga imaypis öraga ama yarpachacuyanquitsu:
yanapaycäshunquim munangannö “¿Mañacungäta chasquimangatsurä o
cawayänayquipä. Tsaynö manatsurä?” nirnin. Tayta Diosman
yanapaycäyäshungayquita musyaycarga tsaynö mañacurga lamarta vientu
ima nacayta päsarpis wacläman cayläman

481
ґkͮҽʊkǾϘॷ1 482

lagchicachätsingannömi gamcuna juc rurayllachö cawarninmi inƿernuman


rätulla yarpärirga manana aywayanqui.
yarpäyanquinatsu. 7,8ॸDiosnintsicman 16ॸCriyicog mayicuna, tsaynö

canan yarpärir y waray manana caycaptinga ama ichicllapis yarpäyaytsu


yarparga manam pay munangannötsu jutsata rurayänayquipä Tayta Dios
cawaycäyanqui. Tsaynö carninga yarpapätsiyäshungayquita. 17ॸPayga
mañacurpis manam ni imata manam llutancunata ruranantsicpäga
chasquiyanquitsu. yarpätsimantsictsu. Allillata
9ॸSeñor Jesucristuman criyicog ruranantsicpämi yarpätsimantsic.
pobricuna, imayniynag cayangayquipita Rupayta, quillata, y estrëllacunatapis
runacuna mana välegpä Tayta Diosmi camargan. Tsaymi payga
cuentayäshuptiquipis Tayta Diosga imaypis allillata ruraycan.
altuchömi tsaräyäshunqui. Tsaynö 18ॸImaycatapis allillata rurag carmi alli

caycaptinga pobrilla carpis cushishga willacuyninta musyatsimarguntsic


cawacuyay. payman criyicur chasquicunantsicpä.
10ॸCapogyog cag criyicogcuna, Tsaynö chasquicogcunatanam
gamcunapis cushicuyay rïcu salvamarguntsic yapay yuricushga
cayangayquiman mana cuentana car cuyay wamrancuna
yäracuyänayquipä Tayta Dios canantsicpä.
tantiyatsiyäshungayquipita. Rïcu cayga
tamya tiempu waytanöpis ushacagllam. Tayta Dios ningancunata
11ॸTamya päsariptin achaywanna wayta cäsucunantsicpä yätsingan
cuyayllapä caycarpis shushur 19ॸSeñor Jesucristuman criyicog

ushacäcuregnöllam rïcu runacunapis mayicuna, gamcunaga yachag tucurnin


ushacäcuringa imaycancunapis mas manam alläpa parlacachäyänayquitsu.
capuyänanpä ashiycäyanganchö. Tsaypa rantinga waquincunapis
12ॸIma ñacaychö carpis Tayta Diosman parlayänanpä upälläcuyänayquim.
mana ajayaypa mañacogcuna Tayta Llutallana parlayänayquipa rantinmi
Dios aunicungannöllam ñöpanchö shumag yarpachacurirrä imatapis
imayyagpis cawayanqui. parlayänayqui. Y nircur imallapitapis
llutallaga ama ajäcuyanquitsu. 20ॸTsaynö
Allillata ruranapä Tayta Dios ajäcog runaga Dios munangancunata
yarpätsimangantsicta ningan manam imatapis ruraycantsu.
13ॸPipis jutsa rurayta yarparga ama 21ॸRunacuna jutsallachö cawayaptinpis

yarpäyaytsu Tayta Dios tsay gamcunaga jutsa rurayniquicunata


llutancunata dejaycuyayna. Jutsa ruraychö
yarpaycätsiyäshungayquita. Tayta cayänayquipa rantinga Tayta Diospa
Diosga manam imaypis pitapis jutsata willacuynin ningannö cawayay. Tsay
ruratsintsu ni jutsata rurananpä willacuyta cäsucogcunataga Tayta
yarpätsintsu. 14ॸTsayga manam Diosnintsic tsapanmi jutsata mana
tsaynötsu. Quiquiquicunam rurayänanpä. 22ॸTsaynö caycaptinga
shonguyquicunachö yarpäcuyanqui willacuyninta wiyayangayquillachöga
imayca jutsata ruracuyänayquipäpis. ama ushacätsuntsu, sinöga tsay
15ॸTsay llutancunata yarparninnam jutsa willacuychö ningancunata tantiyacur
ruraymanga chäyanqui. Tsaynö jutsa cäsucuyay.
483 ґkͮҽʊkǾϘॷ1ٍॷ2

23,24ॸTayta Diospa willacuyninta pobricunaga Tayta Diosman criyicur


mayarmi tantiyacuntsic jutsa rurag yäracuyan. Paycunatam ciëluchö
cangantsicta. Tsaynö caycaptinmi paypa listangan herenciata Tayta Dios
willacuyninta mayaycarpis jutsa entreganga. 6ॸTsaynö caycaptinpis
ruraynintsicta mana dejarga espëjuchö gamcunaga pobricunata imapäpis mana
ricacurishga cärantsic ganra cuentarmi rïcu cagcunata adular
caycaptinpis gongasqueg cuenta gälacuyanqui. Rïcu runacuna ¿manacu
caycantsic. 25ॸDiosnintsic ningancunata roguncunatanö arutsiyäshunqui?
mana gongaypa cäsurmi itsanga Nircurmi magar usharcurrä
espëjuchö ricacur cärantsicchö ganrata apatsiyäshunqui autoridäcunamanpis.
awicusqueg cuentarä caycantsic. Tsaynö 7ॸTsay rïcu runacuna ¿manacu

cawagcunataga Tayta Dios salvamagnintsic Señor Jesucristutapis


imaycachöpis mana dejaypam mana imapäpis cuentar cayan?
yanapaycan. 8ॸTayta *Diospa palabranchö juc
26ॸMaygayquicunapis “Nogaga Diospa mandamientoga caynömi nican: “Runa
munayninchömi cawaycä” nirnin mana mayiquita llapan shonguyquiwan
allicunata parlar puriyaptiqui Diosman cuyanqui” nir. Tsayta cumplinantsicpä
criyicuyangayquipis manam ni imapä cagtaga Señornintsicpis nirganmi. 9ॸRïcu
välintsu. 27ॸTayta Diosman rasunpa runacunata adular pobricunata mana
criyicurga muchuy tiempu pobricunata alli ricarga tsay mandamientuta mana
y viüdacunata yanapayay. Jutsa rurag cumplirmi jutsata ruraycäyanqui.
runacunanöga ama jutsallachö 10,11ॸTsaynöpis Tayta Diospa

cawayaytsu. mandamientuncunachöga nicämantsicmi


majantsiccunata mana engañanapä y
Pobricunata imapäpis mana runa mayintsiccunata mana wanutsinapä.
cuentar cayänanta yätsingan Tsay adulteriu jutsata mana rurarpis runa

2
1ॸCriyicog mayicuna, imaycawan mayintsicta wanutsirga Tayta Diostaga
munayyog Señor Jesucristuman manam ni imapä cäsuycantsictsu. Tsaynö
rasunpa criyicog carga pitapis ama captin waquin mandamientucunata
mana välegpäga cuentayaytsu. cumplir peru juc mandamientullatapis
2,3ॸGamcuna Tayta Diosman mana cumplishgaga llapan
mañacucuyänayquichö goricar juc rïcu mandamientutapis mana cumpleg
runa alli röpashga örupita runatanöllam Diosnintsic juzgamäshun.
sortïjapäcushga chämuptin allin cag 12ॸTsaynö caycaptinga shumag

bancumanrämi jamaratsiyanqui. yarpachacuyay imata parlayänayquipäpis


Ratashgayashgalla röpan jatishga pobri y imata rurayänayquipäpis. Diospa
runa chämuptinmi itsanga niyanqui: palabranchö imanöpis ningannöllam
“Gamga gepallachö cacuy” o “Washa cawaynintsicman Diosnintsic
uran jamacuy” nirnin. 4ॸ¿Imanirtä rïcu juzgamäshun. 13ॸRuna mayintsicta mana
cagcunata tsaynö alli ricar cuyapashgaga ƿsyu ƿnal junag Tayta
pobricunataga ni imapäpis mana Dios nogantsictapis mana cuyapaypam
cuentayanquitsu? Tsaynö carga castigamäshun. Runa mayintsicta
llutancunatam ruraycäyanqui. cuyapashgam itsanga Tayta Dios
5ॸWaugicuna panicuna, manam tsaypis nogantsictapis cuyapämarnintsic
tsaynötsu. Rïcu runacunapitapis masmi salvamäshun.
ґkͮҽʊkǾϘॷ2ٍॷ3 484

yäracurmi ningancunata cäsucur


Tayta Diosman criyir allita cawargan. Tsaymi Tayta Diosta cäsucur
ruranantsicpä yätsingan tsurin Isaacta *altarchö wanutsinanpä
14ॸSeñor Jesucristuman criyicog pushargan.ॹa Tsaynö cäsucunganpitam
mayicuna, pipis “Tayta Diosmanmi Tayta Dios Abrahamta llapan jutsanpita
criyicü” nicar pay munangannö mana perdonargan. 23ॸTsaytaga Diospa
cawarninga ¿imapärä criyinganpis palabran gellgaranganchöpis caynömi
välinga? Tsaynö cawag runacunataga nican: “Tayta Diosman yäracuptinmi
Tayta Dios manam salvangatsu. Abrahamta jutsaynagtana chasquirgan”
15,16ॸShumag tantiyacuyay. nir. Y nircur runacunapis niyanmi Tayta
Diosnintsicman criyicog mayiqui Dioswan Abraham cuyanacunganta.
muchuychö cawagta ricaycar mana 24ॸTsaynö caycaptinga Tayta Dios

gararga ¿ima allitatä ruraycäyanqui? ningancunata mana cäsucurga payman


Tsaynölla jaticurcunanpä röpan mana criyicurpis manam salvacionta
capogta ricaycar mana jatircatsirga tarintsictsu. Payman criyicur
¿ima allitatä ruraycäyanqui? 17ॸTayta nimangantsiccunata cumplishgam
Diosman criyirpis runa mayiquita mana itsanga Tayta Dios perdonamarnintsic
yanapayaptiquega criyicog salvamantsic.
cayangayquipis manam ni imapä 25ॸTsaynöpis tantiyacuyay unay Rahab

väliyäshunquitsu. jutiyog jutsasapa warmi imata


18ॸMay waquinniquicunaga caynömi rurangantapis. Tayta Diospa cachan
niyanqui: “Tayta Diosman noga criyïmi. *Israel runacuna Jerico marcaman
Tsaymi allita mana allita ruraptïpis pay musyapacog aywagtam tsay warmi
salvamanga” nirnin. ¡Peru manam tsay pacargan wanutsiyänanpä cagpita.
niyangayquinötsu! Tayta Dios Nircurmi jucläpa yargatsirgan
munangannö allicunata mana geshpicuyänanpä. Criyicog cayninwan
rurayaptiquega manam imapä tsaynö allita ruranganpitam tsay
väliyäshunquitsu Diosman warmitapis Tayta Dios perdonargan.ॹb
criyiyangayquipis. 19ॸTayta Dios 26ॸTsaynö caycaptinga Tayta Dios

canganta criyirpis tsay munangannö mana cawashgaga payman


criyingayquillawanga manam criyingantsicpis manam välimantsictsu.
salvacuyanquitsu. *Supaycunapis
criyiyanmi Tayta Dios cangantaga. Lluta imatapis mana
Tsaynö criyirpis inƿernuman parlacunantsicpä ningan

3
gaycucäyänanpä cagta musyar 1ॸCriyicog mayicuna,

mantsariywan sicsicyäyanran. yachatsicogcuna llutancunata


20ॸ¡Tantiyacuyay! Runa mayiquicunata yachatsicuyaptinga Tayta Diosmi
mana yanapayaptiquega manam imapä juzganga. Tsaynö captin ama llapayqui
väliyäshunquitsu Tayta Diosman yachatsicog cayllaman churacäyaytsu.
criyicuyangayquipis. 2ॸPipis shiminta sujitacurga jutsa
21,22ॸTantiyacuyay *Abraham imanö rurayman manam alläpa chantsu.
cangantapis. Payga Tayta Diosman Tsaynö captinpis manam pipis cantsu

a॰2.21,22 Abrahampita masta musyanayquipä liyinqui Genesis 22.1-19. b॰2.25 Rahab


jutiyog warmi ima rurangantapis masta musyanayquipä liyinqui Josue 2.1-21.
485 ґkͮҽʊkǾϘॷ3ٍॷ4

allillata parlagga. Llapantsicpis wayuntsu hïgustaga. Tsaynöpis manam


imaycallatapis llutancunataga juc pucyullapita yargamuntsu puchgog
parlaycantsicmi y ruraycantsicmi. yacuwan mishqueg yacoga. [Tsaynö
3ॸMusyayangayquinöpis cawallutapis caycaptinga ¿imanirtä allillata
ichiclla frënuta shiminman parlanantsicpa rantin mana allicunata
churaparcurmi dominayan munanganpa parlar purintsic?]
puritsiyänanpä. 4ॸTsaynömi jatuncaray
*büquita vientu cayläman wacläman Tayta Diospita yachacogcuna
apaptinpis tacsha timunllawan manijar shumag cawayänanpä yätsingan
puritsiyan munayanganpa aywananpä. 13ॸMaygayquipis Tayta Diospita
5,6ॸTsaynöllam shimintsicpis ichiclla yachacushga caycarga piwan
caycar dominamantsic llutan maywanpis pay munangannö shumag
parlaycunawan. Tsaymi mana alli cawayay. Pitapis yanapaycur ama
parlaynintsicwanga imaycatapis nina alabacuyaytsu. 14ॸRuna mayiquita
rupar ushagnö caycantsic. Ichic chispa chiquir shonguyquicunachö
jinanpä muntiman rataycur muntita nanapararga Tayta Diospa willacuynin
rupar ushagnömi nogantsicpis runa ninganta manam cäsuycäyanquitsu.
mayintsicta shimintsicwan alli cawacog 15ॸTsaynö carga Diosta mana cäsucog

runatapis mana alli cawayman runacuna cawayangannömi y supay


ticratsintsic. Tsaynö carnin munanganta rurag runacunanömi
shimintsicpitam chiquipashgapis cawaycäyanqui. 16ॸMaychöpis runacuna
cantsic. Tsaymi llutancunata parlarga chiquinacur nanaparänacur cawarmi
*Satanas munangancunata rurar Tayta Diosta mana cäsucuypa imayca
cawaycantsic. jutsa ruraymanpis chaycäyanlla.
7ॸIma ashmatapis runacuna 17ॸTayta Diospita rasunpa

manshuyätsiyta yachayanmi yachacuyangayquega musyacanga pay


chucarutapis, päregcunatapis, munanganman cawayaptiquirämi. Tayta
culebracunatapis, y lamar rurinchö Dios munangannö cawarga runa
cagcunatapis. 8ॸPeru shimintam itsanga mayiquicunawan alli cawayanqui,
pipis sujitayta puëdintsu. Llutancunata yanapacog cayanqui, ama nanag
parlangantsicwanmi runa shimipa imatapis niyanquitsu,
mayintsiccunata mana alli cawaymanpis cuyapäcog cayanqui, pita maytapis alli
churantsic. 9ॸTsay shimintsicllawanmi ricayanqui, rasun cagllata parlayanqui,
Tayta Diospa jutintapis jayarintsic y y allicunata rurar cawayanqui. 18ॸTsaynö
runa mayintsicpäpis llutancunata parlar cawayaptiquim juccunapis
purintsic, Tayta Dios runata quiquin ricayäshurniqui tantiyacuyanga piwan
niragllata camashga caycaptinrä. maywanpis alli cawar Tayta Dios
10ॸTsay shimintsicwanmi allitapis munangannö cawayänanpä.
mana allitapis parlantsic. Criyicog
mayicuna, ama tsaynöga cashuntsu. Jutsata mana ruraypa
11ॸTantiyacuyay. Manam juc cawanantsicpä yätsingan

4
pucyullapitaga yargamuntsu asgag 1,2ॸCriyicog mayicuna, gamcunaga

yacuwan mishqueg yacoga. 12ॸTsaynömi mana alli yarpayyog carmi


hïgus jachapis mana wayuntsu juccunapa imancunapäpis raycur
acëtünastaga, ni üvapis manam chiquinacuyanqui, pelyayanqui,
ґkͮҽʊkǾϘॷ4 486

wanutsinacuyanqui. Tsaynö rantinga jutsayquicunapita llaquicur


cayänayquipa rantinga Tayta wagacuyay. 10ॸTayta Dios munangannö
Diosmanmi mañacuyanquiman ima cawayänayquipä payllaman mañacuyay.
miñishtiyangayquitapis tariyänayquipä. Tsaynö mañacuyaptiquega
3ॸNagana mañacurnam mañacuyanqui imaycachöpis mana dejaypam
manacagcunachö ushayänayquipä. yanapayäshunqui.
Tsaymi Tayta Diosga mana
yanapayäshunquitsu. Mana jamuräcog
4ॸ¡Diosta mana yarpag runacuna! canantsicpä yätsingan
Manacagcunata ruraycarga ¿imanirtä 11ॸCriyicog mayicuna,

yarpäyanqui Tayta Dios munangannö maygayquicunapis ama


allita rurar cawaycäyangayquita? Mana jamuräcuyanquitsu. Pipis jamuräcog
allicunata rurarga Tayta Diospa cagga cuyanacunantsicpä Tayta Dios
contranmi caycäyanqui. 5ॸ¿Manacu nimangantsicta manam imapäpis
yarpäyanqui Diospa palabranchö cuentannatsu. Manam pipis
gellgaraycanganta? Tsaychöga caynömi munayyogtsu Tayta Dios
nican: “Tayta Dios gomangantsic nimangantsicta mana cäsucuypa
*Espiritu Santumi munan allilla cananpäga. Tsaynö cayänayquipa
cawanantsicta. Manam munantsu rantinga Tayta Diosta cäsucuyay.
manacagcunata rurar cawanantsictaga” 12ॸTayta Diosllam munayyogga pitapis

nir. alli o mana alli canganta ninanpä.


6ॸTayta Dios munangannö imaypis Payllam munayyog salvamänantsicpä o
cawanantsicpäga quiquinmi imaypis inƿernuman gaycamänantsicpäpis.
yanapaycämantsic. Palabran Tsaynö caycaptinga gamcuna ¿imanatä
gellgaranganchöpis caynömi nican: cayanqui runa mayiquicunata
“Tayta Dios manam yanapantsu yachag jamuräyänayquipäga?
tucogcunataga. Payta cäsucur
cawagcunatam itsanga cuyapar “Tayta Dios yanapamaptin
yanapan” nir. maychöpis tarishämi” ninantsicpä
7ॸTsaynö caycaptinga Tayta Diosta yätsingan
cäsucur cawayay. Satanas imatapis 13ॸWaquinniquicunaga niyanqui:

yarpätsiyäshuptiqui fuerti churacar ama “Waraycuna aywashun juclä marcapa.


cäsuyaytsu. Mana cäsupäyaptiquega Tsaychö juc wata arumushun atsca
aywacungam. 8ॸTayta Diosman gellëta tarimunapä” nir. Tsaynö
criyicurninga pay munangannö negcunaga shumag wiyacayämay.
cawayay. Jutsa ruraypäga ama 14ॸTsaynö nirninpis gamcuna manam

yarpäyaynatsu. Tsaypa rantinga Tayta musyayanquitsu waraycuna ima


Diosta cäsucur cawayay. Tsaynö päsayäshunayquipä cagtapis. Pucutay
cawayaptiquega Tayta Dios yurircamur illacäregnöllam gamcunapis
jutsayquicunapita perdonarmi juc ishcay watacuna cawagllapä
tantiyatsiyäshunqui jutsata mana caycäyanqui. 15,16ॸTayta Diosllam
ruraypana cawayänayquipä. musyan yarpäyangayquicuna
9ॸTayta Diosta mana cäsucuypa camacänanpä cagta o mana
cawaycarga ¿imanirtä cushishga camacänanpä cagtapis. Tsaymi “Caytam
cawaycäyanqui? Cushicuyänayquipa wactam rurashä” nirnin
487 ґkͮҽʊkǾϘॷ4ٍॷ5

Diosnintsicnöna runa tucuycäyanqui.


Tsaynö musyag tucuyänayquipa Jesucristuta mana ajayaypa
rantinga niyanquiman: “Tayta Dios shuyacunantsicpä yätsingan
yanapamaptinga imaycatapis 7ॸCriyicog mayicuna, Señor Jesucristo
rurashämi” nirnin. cutimunganyag mana ajayaypa pay
17ॸTayta Dios munangannö munangannö cawayay. Musyantsicmi
cawayänayquipä canganta musyaycar juc chacarëru runa murucungancunata
pay munangannö mana cawarga cosichananpä pogunganyagrä
jutsatam ruraycäyanqui. shuyaranganta. 8ॸTsaynömi gamcunapis
llapan shonguyquicunawan yäracur
Mana alli cag rïcucunata Tayta Dios Señornintsic Jesucristuta mana ajayaypa
castigananpä ningan shuyacuyänayqui. Payga

5
1ॸRïcu
runacuna, wiyacuyay cay cutimunanpänam caycan.
ningäta. Mana alli 9ॸWaugicuna panicuna, Señorllantsic

cayangayquipitam gamcuna ƿsyu ƿnal cutimur runacunata juzgananpä


junag ñacayanqui. ¡Tsayta tantiyacur caycaptinga ama jamuränacuyaytsu
wagacuyay! 2ॸImata goriyangayquipis “Cay ricog, wac ricog” nir. Tsaynö runa
ismurmi ushacanga. Röpayquicunatapis mayinta jamuragcunataga Tayta Diosmi
puyum ushanga. 3ॸGamcunaga rïcu cayta juzganga.
munallarmi imaycatapis rurayarguyqui. 10ॸYarpäyay Tayta Diospa willacognin

Cay patsachö rïcu cayaptiquipis ƿsyu unay *profëtacuna imanö


ƿnal junagga tsay imayca goriyangayqui cawayangantapis. Paycunaga ima
gellëniquicuna ni öruyquicuna manam ñacacuychö carpis mana ajayaypam
salvayäshunquitsu. Faltapacogcunata Tayta Dios munangannö cawayargan.
yanapayänayquipa rantin Tsaynölla gamcunapis ima
quiquillayquicunapä riquëzata ñacaycunachö carpis mana ajayaypa
goriyangayquipitam inƿernuchö Dios munangannö cawayay.
rupayanqui. 11ॸTantiyacushun unay Jobॹc feyupa
4ॸMincayniquicunata mana pägaypa ñacarpis Tayta Diosman mana ajayaypa
arutsiyangayquipitam Tayta Diosta yäracunganta. Tsaynö yäracuptinmi
wagapaycäyan. Paycunapa weginpa Tayta Dios cuyapäcog carnin payta
chaninpitam munayyog Tayta Dios yanapargan. Tsaynöllam nogantsictapis
castigayäshunqui. 5,6ॸCay patsachöga Tayta Dios yanapamäshun ima
gamcuna cawayanqui gellëniquicuna ñacacuychöpis payman yäracullar
captin munayangayquita rurarmi. cawashgaga.
Tsaynömi masrä rïcuyayta munar 12ॸWaugicuna panicuna, imata

imawanpis deƿendicuyta mana puëdeg aunicurpis juraycurrä aunicog cagtaga


runacunata wanutsiyarguyqui. Tsaynö Tayta Diosmi juzganga. Gamcuna
rurar rïcuyäyangayquipitam imatapis aunicurga ama imapa
inƿernuman gaycucäyanqui. Tsaycunata jutinchöpis jurayanquirätsu. Aunicurga
rurar cayangayquipita gamcunaga aunicuyanqui cumpliyänayqui captin.
pishtaypä cebashga cuchinömi Mana cumpliyänayquipäga ama
destinashga caycäyanqui. aunicuyanquitsu.

c॰5.11 Jobpita musyanayquipä liyinqui Bibliachö “Job” ningan libruta.


ґkͮҽʊkǾϘॷ5 488

mañacungannölla cananpämi
Tayta Diosman mañacunantsicpä yanapanga.
yätsingan 17,18ॸTsaynömi profëta Elias
13ॸMaygayquipis llaquicurga Tayta mañacungantapis Tayta Dios wiyargan.
Diosman mañacuyay Paymi mana tamyamunanpä llapan
yanapayäshunayquipä. Tsaynölla shongunwan Tayta Diosman
maygayquipis cushishga carga Tayta mañacurgan. Tsaynö mañacuycuptin
Diosta agradesicur alabayay. manam Tayta Dios tamyata
14ॸMaygayquipis geshyarga cachämurgantsu quimsa wata jogta
yachatsicog waugicunata quillantin. Tsaypita yapay
gayatsiyämunqui Tayta Diosman tamyamunanpä Tayta Diosman
mañacapäyäshunayquipä. Paycunanam mañacuptin tamyatsimurganmi.ॹd Yapay
Jesucristuman yäracur acëtita tamyamuptinnam runacunapa
umayquicunaman wiñapäriyäshur Tayta murucuynincunapis wayurganna. Elias
Diosman mañacuyanga nogantsicnö runalla caycaptin
allisquiyänayquipä. 15ॸLlapan mañacunganta Tayta Dios wiyaycarga
shongunwan yäracur Tayta Diosman nogantsictapis wiyamäshunmi
mañacuyaptinga allisquiyanquim. mañacungantsictaga.
Jutsata rurashga carpis Tayta Diosman 19,20ॸWaugicuna panicuna,

perdonta mañacuyaptiquega Jesucristuta chasquicurcur mayganpis


perdonayäshunquim. 16ॸCriyicog jutsallachörä cawaptinga shumag
mayicunawan rimanacushga car tantiyatsiyay Jesucristuta imaypis
perdonanacuyanqui geshyarpis cäsucur cawayänanpä. Tsaynö
allisquiyänayquipä. Tsaynöpis Tayta tantiyatsirmi salvaycäyanqui
Diosman mañacuyay jucniqui inƿernuman manana gaycucäyänanpä.
jucniquipäpis. Tayta Dios munangannö Tsaynöpam Tayta Diospa perdonninta
cawag runa mañacuptinga alcanzayanga.

d॰5.17,18 Eliaspita masta musyanayquipä liyinqui 1 Reyes capïtulu 17-pita 18-yag.


1 PEDRO
Apostol Pedrupa punta cag cartan
Cay cartataga apostol Pedrum gellgargan. Payga Señor Jesuswan purirmi
yachatsicungancunata wiyargan y milagru rurangancunata ricargan. Tsay
ricangancunata y wiyangancunata willacunanpämi Pedruta Señor Jesus acrargan.
Tsaynö acrashga captinmi Pedruta “apostol” niyan. Pedrupita masta
musyayänayquipä liyinqui Juan 1.40-44; Lucas 5.1-11; Marcos 8.27-33; 9.2-8;
Mateo 14.22-33; Marcos 14.66-72; Juan 21.15-19; Hechos capïtulu 2-pita 5-yag;
8.14-25; 10.1-pita 11.18-yag; 12.1-19; 1 Corintios 9.5; Galatas 2.6-16.
Romachö caycarmi Pedroga cay cartata gellgargan maytsaychöpis criyicog
mayincunapä. Señor Jesucristuman criyicuyanganpita imachö ñacarpis payllaman
yäracuyänanpämi cay cartata gellgargan.

pay munangannö cushishga


Pedrupa saludacuynin cawayänayquipä.

1
1ॸPonto, Galacia, Capadocia, Asia, y
Criyicogcuna imaypis cushishga
Bitinia provinciacunachö criyicog
cawayänanpä Pedro ningan
mayicuna:
Noga Pedro, Señor Jesucristupa 3ॸ¡Tayta Diosllantsic y Señornintsic

*apostolnin carmi, cay cartata Jesucristo alabashga caycullätsun!


gamcunaman cartacamü. Maytsay Cuyapäcog cayninwanmi mushog
marcapita carpis gloriaman aywarga cawayta gollämarguntsic yapay
juntacashgam cashun. yuricushganöna canantsicpä. Cananga
2ॸWaugicuna panicuna, gamcunata Señor Jesucristo cawamushga captinmi
manarä yuricuyaptiquim Tayta Dios musyantsic nogantsicpis
acrayäshurgayqui perdonar wanungantsicpita cawarcamur
salvayäshunayquipä. *Espiritu Santutam gloriaman chänantsicpä cagta.
gamcunaman cachamushga Señor 4ॸGloriaman charmi Tayta Dios

Jesucristuta chasquicur pay shuyaraycätsimangantsic herenciata


munangannö cawayänayquipä. chasquishun. Tsay herenciaga manam
Tsaynöpam perdonashgana cayanqui imaypis ushacantsu ni ismuntsu ni
Señor Jesucristo gamcuna raycur illacantsu. 5ॸJesucristuman criyicur
yawarninta jichar wanunganpita. yäracuyaptiquim Tayta Dios
Tayta Diosllantsic cuyapäcog yanapaycäyäshunqui pay munangannö
cayninwan imaypis yanapaycuyäshuy cawayänayquipä. Tsaynöpam Señor

489
1ЬƄġѠϘॷ1 490

Jesucristo cutimuptin tsay herenciata


chasquiyanqui. Jutsata manana ruranantsicpä
6ॸ¡Tsaynö caycaptinga cushicuyay! Tayta Dios perdonamangantsic
Cay patsachö ñacarpis gloriaman 13ॸTsaynö captinga alli
chaycurga mananam ñacashunnatsu. yarpayniquicunawan Tayta Dios
7ॸImayca ñacaycunawanran Tayta Dios munangannömi cawayänayqui. Ama
tantiyatsimantsic payman masrä gongayanquitsu Señor Jesucristo
criyicunantsicpä. Örupis tsullurrä öru cutimur Tayta Diospa ñöpanman
püruman ticragnö nogantsicpis goricuyäshunayquipä cagta. 14ॸTayta
ñacaycunawanran tantiyacuntsic llapan Diospa wamran caycarga pay
shonguntsicwan Tayta Diosman ningancunatam cäsucuyänayqui. Señor
yäracunantsicpä cagta. Tsaynö imayca Jesucristuta manarä chasquicur
ñacaychö carpis Tayta Diosman mana cawayangayquinöga amana
ajayaypa yäracushgaga Señor cawayanquitsu. 15ॸTsaypa rantinga Tayta
Jesucristo cutimur cushishgam Dios ima jutsaynag cangannö
goricamäshun. gamcunapis llutancunata mana ruraypa
8,9ॸSeñornintsic Jesucristuta mana cawayay. Tsaynöna cawayänayquipämi
ricashga caycarpis payman criyicurmi Tayta Dios perdonar salvayäshurguyqui.
gamcunaga cäsucur cawaycäyanqui. 16ॸTayta *Diospa palabranpis caynömi

Tsaymi imayca ñacayta päsarpis gellgaraycan: “Jutsata mana ruraypa


gloriaman aywayänayquipä cagtana noga cawangänö gamcunapis jutsaynag
musyar cushishga caycäyanqui. cawayay” nir.
10,11ॸTayta Dios cay patsaman 17ॸTayta Diosga llapan runacunatapis

salvamagnintsic Jesucristuta imanö cawanganmanmi juzganga.


cachamunanpä cagtaga unay willacognin Tsaymi Tayta Diosta “Papällay” nicarga
*profëtacunapis willacuyargannam. cay cawayniquicunachö pay
Espiritu Santum paycunata musyatsirgan ningancunata cäsucur cawayänayqui.
Señor Jesucristo ñacar wanunanpä cagta 18ॸTayta Diosta mana cäsucog unay

y cawarcamur imaycawan munayyog runacunanö gamcuna


cananpä cagta. Espiritu Santo tsaynö cawaycäyaptiquipis Tayta Diosga
musyatsiptinnam profëtacunaga cuyapäyäshurmi salvayäshurguyqui.
musyayta munayargan Jesucristo imay Tsaynö salvayäshurniqui manam
shamunanpä cagtana. 12ॸTsaynam gellëwantsu ni öruwantsu gamcunata
Espiritu Santoga paycunata musyatsirgan rantiyäshurguyqui. 19ॸPayga rantir
unaytarä shamunanpä cagta. Señor salvayäshurguyqui jutsaynag tsurin
Jesucristo shamushgana captinmi Jesucristupa yawarninwanmi.
cananga Espiritu Santupa munayninwan Jesucristoga *Pascua ƿestachö carnishta
willacogcuna willacuycäyan Jesucristo pishtayangan cuentam nogantsic raycur
salvamagnintsic canganta. Tsay wanushga.ॹa 20ॸSeñor Jesucristo
willacuyninta chasquicur wanuyninwan nogantsicta
salvacungantsicta musyarmi salvamänantsicpä cagtaga Tayta Dios
*angelcunapis cushicushga caycäyan. nirgan cay patsata manarä camarmi.

a॰1.19 Pascua ƿestachö pishtayänanpä cag carnishman Señor Jesucristo iwalatsishga


canganta musyanayquipä liyinqui Exodo 12.1-13 y 12.21-23.
491 1ЬƄġѠϘॷ1ٍॷ2

Tsay ningannöllam Jesucristo dejaycuyayna. Janan shongullaga


shamushga salvamarnintsic. pitapis ama alli tupäyaytsu. Ama
21ॸJesucristuta wanunganpita Tayta Dios llullacuyaytsu, ama chiquinacuyaytsu,
cawarcatsimurmi ciëluman goricushga. ni cuentu puritseg cayaytsu.
Tsaynömi gamcunatapis Tayta Dios 2,3ॸSeñornintsic Jesucristo cuyapäcog

cawarcatsiyämushur ciëluman canganta musyaycarga llullu wamra


goricuyäshunqui. Tsayta musyarnam alläpa gustapäcur mamanta
gamcunaga imayca ñacaychö carpis chuchungannö gamcunapis llapan
payllaman yäracuyanqui. shonguyquicunawan Tayta Diospa
22ॸGamcuna alli willacuyninta willacuyninta yachacuyay. Tsaynöpam
chasquicuyaptiquim Tayta Dios Tayta Dios munangannö imaypis
perdonayäshurguyqui cuyanacur cawayanqui.
cawayänayquipä. Tsaynö caycaptinga
llapayquipis juc shongulla cuyanacur Tayta Diospa templun cangantsic
cawayay criyicog mayiquicunawan. 4ॸTsaynö caycaptinga Señor
23ॸGamcuna tsaynö cuyanacur Jesucristuman criyicur cawayay.
cawayänayquipämi mushog cawayta Señornintsicta runacuna wanutsiyashga
chasquiyarguyqui yapay yuricushga caycaptinpis Tayta Diosmi paytaga
cuenta. Mamayquicunapita churashga imaycawan munayyog
taytayquicunapita yuricurmi cay cananpä. Payga templupa cimientunchö
patsachö ushacäreglla cawaytaga mayistra rumi cuentam caycan.
chasquiyarguyqui. Canan mana ushacag 5ॸTsaynam cananga Jesucristuman

cawaytam itsanga Tayta Diosna criyicogcuna Tayta Diospa täcunan


goyäshurguyqui willacuyninta templunna caycantsic. Tsay shumag
chasquicuyangayquipita. Tsay templunmanmi churamarguntsic
chasquicuyangayqui alli willacuyga sirvegnin *sacerdöticunanö canantsicpä.
imayyagpis caycangallam. 24ॸTsaynö Llapantsic sirvegnincuna carnam ima
cananpä cagtaga Tayta Diospa palabran ñacaychö carpis Señor Jesucristuta
gellgaranganchöpis nicanmi: cäsucur cawaycantsic.
6ॸTsaytaga Tayta Diospa palabran

“Runacunapa cawaynincunaga gellgaranganchöpis caynömi nican:


gewanöpis ushacäregllam.
Mayläya tuctuycarpis gewapa “Jerusalen marcamanmi noga juc
waytan upiregnöllam caycäyan. runata cachamushä mayistra
Gewa tsaquiriptinga waytanpis ruminö cananpä.
shushurinmi. Tsaynö captin payman
25 Tayta Diospa willacuyninmi itsanga criyicogcunaga Tayta Dios
imayyagpis caycangalla”. mana rechazaypam
chasquinga”.
Tsay alli willacuynintam gamcunata
willapäyäshurgayqui canan salvashga 7ॸCriyicogcagcunapäga ima
cayänayquipä. cushicuymi Señor Jesucristo

2
1ॸNagana Tayta Diospa salvamagnintsic cangan. Mana
willacuyninta chasquicushga criyicogcunam itsanga salvacog
caycarga llutan ruraycunata canganta mana imapäpis cuentayantsu.
1ЬƄġѠϘॷ2 492

Tsaynö captin Jesucristo mayistra rumi manarä criyicurga jutsa


cuenta cangantaga Tayta Diospa rurayniquicunapita manam
palabranchö maspis caynömi perdonashgatsu cayarguyqui. Canan
gellgaraycan: criyicuyaptiquinam itsanga Tayta Dios
perdonar salvayäshurguyquina.
“Wayi sharcatsegcuna ‘Cay rumega 11ॸWaugicuna panicuna, gloriaman

manam imapäpis välintsu’ nir aywanantsicpä captinmi cay patsachöga


jitariyangantam juc alli llapantsicpis gorpa cuentalla caycantsic.
albañilga mayistra rumimanrä Gloriachöna täcunantsic captinnam
ticraratsin” nir. llutan ruraycunapä shonguyquicuna
yarpaptinpis mana cäsupäyänayquitsu.
8ॸNircur
maspis Señor Jesucristupäga 12ॸRimayäshuptiquipis Señor

caynömi nican: Jesucristuman mana criyicogcunata


mana ajanaypam alli ricayänayqui.
“Payga ishquitsicog ruminömi Tsaynö cawayangayquita ricarmi
caycan”. contrayquicuna caycäyanganpita
tantiyacurnin Jesucristuman
Runacuna rumichö tincacar criyicuyanga. Y Señor Jesucristo
jegacurpungannömi Tayta Diospa cutimunan junagmi salvashga
willacuyninta mana cäsucogcunaga cayanganpita paycunapis Tayta Diosta
inƿernuman gaycucäyanga. Inƿernuman alabayanga.
gaycucäyänanpä cagtaga Tayta Dios
Autoridäcunata cäsucunantsicpä
imaypitapis nirgannam.
9ॸGamcunam itsanga Tayta Diospa yätsingan
acracuynin car salvashgana 13ॸTayta Dios ningancunata cäsucurga
caycäyanqui. Sacerdöticunata Tayta llapan autoridäcunatapis
Dios *templunchö sirviyänanpä cäsuyänayquim. Atsca nacioncunata
acrangannömi gamcunatapis mandunchö catseg reycunatapis
acrayäshurguyqui pita maytapis alli cäsucuyänayquim. 14ॸTsaynömi tsay
cayninta musyatsiyänayquipä. Israel reycuna churangan cagtapis
nacion runacuna Tayta Dios autoridäcunataga cäsucuyänayqui.
munangannö cawayänanpä acrashga Autoridäcunaga cayan mana alli
cayangannömi gamcunatapis ruragcunata castigayänanpämi y alli
acrayäshurgayqui pay munangannö ruragcunata valoratsiyänanpämi.
cawayänayquipä. Gamcunaga acrashga 15ॸTsaynömi ari Tayta Diosga munan

cayanqui salvamagnintsic canganta autoridäcunata shumag


willacuyänayquipämi. Tsaynöpam jutsa cäsucuyänayquita. Tsaynö allillata rurar
rurayniquicunawan tsacäpacushganö cayaptiquega Tayta Diosta mana
cawayangayquipita alli cawayman cäsucog llutan runacuna manam
ticracur atsicyaychönöna cushishga rimayäshunquinatsu.
cawaycäyanqui. 10ॸPuntacunataga 16ॸJutsa ruraychö cawayangayquipitam

gamcuna manaran Tayta Diospa Tayta Dios jipiyäshurguyqui paypa


wamrancunarätsu cayarguyqui. maquinchöna cayänayquipä.
Cananmi itsanga criyicur Maquinchöna caycarga ama
wamrancunana cayanqui. Puntacunata yarpäyaytsu jutsata rurayänayquipä
493 1ЬƄġѠϘॷ2ٍॷ3

libri cayangayquita. Tsaypa rantinga 24ॸJutsantsiccunapita perdonashga

Tayta Diospa munayninchöna allita canantsicpämi Señor Jesucristo cruzchö


rurar cawayay. 17ॸTsaynöna cawarnin ñacar wanurgan. Señornintsicga
llapan runacunatapis respëtuwan wanurgan jutsa rurayta jagirir Tayta
ricayay. Criyicog mayiquicunawan Dios munangannöna cawanantsicpämi.
cuyanacuyay. Tayta Diosta mantsacur Tsaynö ñacar wanuyninwanmi imayca
cäsucuyay. Y mandacog reycunatapis antsa geshyagta allïtsegnöpis
respitacuyay. salvamarguntsic. 25ॸPuntacunataga
carguntsic mitsegniynag üshacuna
Empliyäducuna patronninta maytsaypa mashtacashganömi. Cananmi
cäsucuyänanpä yätsingan itsanga cuyamagnintsic Señor Jesucristo
18ॸEmpliyäducuna, patronniquicuna gorimarguntsic paypa maquinchöna
alli runa captinpis o feyu runa captinpis canantsicpä. Üsha mitsicog runa
respitacuyay. 19,20ॸMana alli üshanta shumag ricangannömi payga
portacuyangayquipita patronniquicuna alli ricallämantsic Tayta Diospa
castigayäshuptiqui quiquiquicunapa ñöpanman chänantsicpä.
cuentayquicunapitam ñacaycäyanqui.
Alli portacuycäyaptiquipis Majayogcuna alli cawayänanpä
patronniquicuna castigayäshuptiquega yätsingan

3
ama resenticuyanquitsu. Mana 1,2ॸWarmicuna, gowayquicunata
resenticuypa awantacurga allitam cäsucuyay Señor Jesucristuman
ruraycäyanqui. Tsaynö mana criyicog captinpis. Tsaynö
pacenciacuyänayquitam Tayta Diosga gowayquicunata cuyar
munan. 21ॸTsaynö ñacarpis mana cäsucuyaptiquega Tayta Diospa
resenticuypa Tayta Diosman willacuyninta mana
criyicuyaptiquim perdonar willapaycäyaptiquipis tantiyacur
salvayäshurguyqui. criyicuyangam.
Señor Jesucristupis mana 3ॸAma yarpachacuyanquitsu

resenticuypa nogantsic raycurmi agtsayquicunata tucuynöpa allitsapäcur


ñacargan. Tsaymi yarpätsimantsic cayänayquipä cagta. Tsaynö ama
nogantsicpis tantiyacunantsicpä imayca yarpachacuyanquitsu imayca
ñacayta päsarpis mana resenticuypa adornucunata ni alläpa chaniyog
canapä. röpacunata jaticuyänayquipä
cagcunallataga. 4ॸTsaypa rantinga
22 “Payga manam ima jutsatapis yarpachacuyay piwanpis maywanpis alli
rurargantsu, ni imatapis cawayänayquipä cagta. Tsaynö alli
manacagcunataga cawayangayquim Tayta Diospäga mas
parlargantsu”. välin imaycawan adornashga
cayangayquipitapis.
23ॸRunacuna ashlliyaptinpis payga 5ॸUnaycunapis Tayta Diosta cäsucur

upällacurganmi. Ñacatsiyaptinpis payga cawag warmicunaga manam


poderösu caycar manam jurapargantsu. adornacuypä cagcunallataga
Tsay jurapänanpa rantinga Tayta Diospa yarpachacuyagtsu. Paycunaga
maquinmanmi dejaycurgan payna yarpachacuyag Tayta Diosman yäracur
juzgacunanpä. gowancunapa munayninchö
1ЬƄġѠϘॷ3 494

cawayänanpä cagtam. 6ॸTsaynömi unay Llapan mañacuyangantapis


Sarapis gowan *Abrahamta cäsucurnin wiyaycanmi.
respëtuwan ricargan. Sara gowanta Peru llutan ruragcunataga manam
respitar cawangannö cawayänayquitam ricaytapis munantsu”.
Tayta Diosga munan. Tsaynö allita rurar
cawarnaga gowayquicunapita imachöpis
manam mantsacuyanquinatsu. Allita rurangantsicpita ñacarpis
7ॸOllgucuna, gamcunapis mana llaquicuypa cawanantsicpä
warmiquicunawan shumag cuyanacur yätsingan
cawayay. Warmiquicuna gamcunapa 13ॸGamcuna alli rurayllachö

callpayquicunawan mana iwalag cawayaptiquega pipis maypis


caycaptinga shumag ricayay. Ama respitayäshunquim. 14ॸTayta Dios
gongayaytsu warmiquicunapis y munangannö allita rurar
gamcunapis Señor Jesucristuman cawacuyangayquipita runacuna
criyicuyangayquipita Tayta Dios chiquiyäshuptiqui Tayta Diosmi
mushog cawayta taritsiyäshungayquita. premiuta goyäshunqui. Tsaynö
Warmiquicunawan shumag mana caycaptinga ama pitapis
cawayaptiquega imata mantsacuyanquitsu ni imapitapis
mañacuyangayquitapis Tayta Dios llaquicuyanquitsu.
manam wiyayäshunquitsu. 15ॸLlaquicuyänayquipa rantinga

Señornintsic Jesucristuman criyicur


Jesucristuman criyicog
paypa munayninman dejaycuyay.
mayintsiccunawan alli
Imaypis listulla caycäyanqui pipis
cawanantsicpä yätsingan
imanir Jesucristuman criyicuyangayquita
8ॸTsaynö captin llapayquipis juc tapuyäshuptiqui tantiyatsiyänayquipä.
shongulla cuyapänacur yanapanacur 16ॸPeru tantiyatsiyanquega alli

cawayay. 9ॸRuna mayiquicuna shimillayquicunapa parlaparnin. Tsaynö


chiquiyäshuptiquipis gamcunaga ama runa mayiquicunawanga imaypis
chiquiyanquitsu. Ashlliyäshuptiquipis shumag cawayay. Señor Jesucristuman
ama ashlliyanquitsu. Tsaypa rantinga criyicur cawayaptiquega wasayquicuna
Tayta Dios cuyapäcog cangannö rimagcunapis llutancunata
gamcunapis chiquiyäshogcunapä Tayta parlaycäyanganta tantiyacusquir
Diosman mañacuyay yanapaycunanpä. pengacuyangam. 17ॸTayta Dios
10ॸTsaytam Tayta Diospa palabran munangannö cawarga ñacarpis allitam
gellgaranganchöpis caynö nican: ruraycäyanqui. Mana alli ruraypita
ñacarga quiquiquicunapa
“Pipis alli cawayta munarga cuentayquicunapitam ñacaycäyanqui.
llutancunata mana parlaypa 18ॸSeñor Jesucristupis jutsaynag

mana llullacuypa cawatsun. caycarmi cruzchö wanurgan llapan jutsa


11 Llutancunata rurananpa rantinga ruraynintsiccunapita perdonamarnintsic.
allicunata rurar cawatsun. Tsaynö wanurpis cawamurgan Tayta
Tsaynölla piwan maywanpis Diospa ñöpanman pushamänantsicpämi.
shumag cawayätsun. 19ॸTsaynö cawamunganpitanam
12 Tayta Dios cäsucogcunataga *supaycunata willargan
ricaycanmi y yanapaycanmi. vincicäyashgana cayanganta.
495 1ЬƄġѠϘॷ3ٍॷ4

20ॸTsay supaycunaga Tayta Diosta criyicur gamcunapis waquin


mana cäsucurmi *Noe cawanan runacunanöllam jutsa ruraychö
witsanpis maytsay runacunata cawacuyarguyqui. Tsaynö cawarnin
munaynincunachö catsiyargan. Tsay mana pengacuypa jucwan jucwanpis
witsanpis runacuna llutancunata jutsa rurayllachömi cacuyarguyqui.
rurayaptin manam jinan öratsu Tayta Tsaynömi cayarguyqui mana alli
Dios castigargan, sinöga shuyarargan yarpaycunachö, alläpa upyallachö,
Noe büquitanö *arcataॹb rurar upyacurcur llutan ruraycunachö, y
ushanganyagran. Tsaypitaga arcaman *ïdulucunatapis adoraychö. Tsaynö
yaycog puwag (8) runacunallam puntacunata cawashga carpis cananga
*diluviuwan ushacäcuypita amana tsaynö cayaynatsu.
salvacuyargan. 21ॸTsay arcata yacu 4ॸJutsa rurayniquicunata jagirir

aynatsiptin runacunata Tayta Dios paycunawan mana juntacäyaptiquinam


salvangannömi nogantsictapis tsay mana criyicog amïguyquicunaga
salvamantsic Señor Jesucristuman wasayquicuna rimayan. Tsaynö
criyicur bautizacushgaga. rimayäshuptiquipis ama llaquicuyaytsu.
Bautizacuntsicga manam cuerpuntsic 5ॸTsay runacunaga jutsa ruraynincunata

limpiu cananllapätsu, sinöga jutsa mana dejaypa cawayanganpitam


ruraynintsicta jagirir Tayta Dios cuentata goyanga Señor Jesucristo llapan
munangannöna cawanapämi. runacunaman juzgag shamunan junag.
Nogantsicga bautizacur salvacurguntsic Señornintsicga cawaycagcunatapis
Señor Jesucristo wanunganpita juzgangam y wanushgacunatapis
cawamushga captinmi. 22ॸCananga sharcarcatsimurmi juzganga. 6ॸTsaynö
cawarcamur ciëlumanmi cuticushga y llapan runacunapis juzgacäyänanpä
Tayta Diospa derëcha cag lädunchömi captinmi Tayta Dios alli willacuyninta
caycan. Tsaychöga llapan angelcunam willacogcunata cachaycan. Tsay
Señornintsic Jesucristupa ñöpanman willacuyta chasquicogcunaga wanurpis
gonguricuycur adoraycäyan. Tayta Dios cawarircatsimuptinmi
ñöpanchöna cawayanga.
Jutsa ruraychö manana
cawanantsicpä yätsingan Espiritu Santo munangannö
yanapanacunantsicpä yätsingan
4
1,2ॸNogantsic
raycur Señor
Jesucristo imayca ñacayta päsashga 7ॸCay patsa ushacänanpä tiempoga
caycaptinga gamcunapis listum cercanam. Tsaynö caycaptinga imaypis
cayänayqui imayca ñacaycunata mana gongaypa Tayta Diosman
päsayänayquipä. Jesucristuman mañacuyay pay munangannö
criyicurnaga jutsa ruraypä shonguncuna cawayänayquipä. 8ॸTsaynölla alli
yarpaptinpis manam rurayannatsu, yarpayniquicunawan cuyanacur imaypis
sinöga Tayta Dios munangallanta cawayay. Rasunpa cuyanacurga imapita
rurarnam imaypis cawayan. rimanacurpis perdonanacuyänayquim.
3ॸPuntacunataga Tayta Diosman manarä 9ॸPipis wayiquicunaman chämuptin

b॰3.20 Arcaga jatuncaray atsca cuartuyog büquim cargan. Noe rurangan arcamanmi Tayta
Dios ningannö ashmacuna yaycurgan diluviuwan mana ushacäyänanpä. Tsaypita masta
musyanayquipä liyinqui Genesis 6.9-pita 9.17-yag.
1ЬƄġѠϘॷ4ٍॷ5 496

mana parlacachaypa päsatsir cayangayquipita, imachöpis


jamaycatsiyanqui. llutancunata ruratsiyangayquipita, o
10ॸTayta Diosga llapayquitapis imatapis mana allita rurayangayquipita
gracianta goyäshurguyqui jucniqui ñacaychö carga pengacuypämi
jucniquipis yanapanacur paypa caycäyanqui. 16ॸSeñor Jesucristuman
munayninchö cawayänayquipämi. criyicuyangayquipita imachöpis ñacarmi
Tsaynö caycaptinga Tayta Dios alli itsanga mana pengacuyänayquitsu.
cayninwan yanapayäshungayquinölla Pengacuyänayquipa rantinga criyicog
gamcunapis yanapanacuyay. 11ॸTayta cayänayquipä acrayäshungayquipitam
Dios alli willacuyninta willacog Tayta Diosta alabayänayqui.
cayänayquipä churaycäyäshuptiquega 17ॸCriyicog cangantsicpita ñacanantsicpä

quiquin willacuycagnörä willacuyay. tiempoga janantsicchönam. Nogantsic


Runa mayiquicunata yanapayänayquipä criyicogcunapis ñacaycashgaga Tayta
Tayta Dios churaycäyäshuptiquega Diospa alli willacuyninta mana
llapan voluntäniquicunawan yanapayay. chasquicogcunarächir ¡ima jinanparä
Tayta Diospa willacuynintaga inƿernuchö ñacayangaga! 18ॸTayta Diospa
willacuyay, waquinta yanapayay palabran gellgaranganchöpis tsaytaga
runacuna Señor Jesucristuman criyicur caynömi nican:
Tayta Diosta cushishgarä alabayänanpä.
“Tayta Diosta cäsucur cawagcunapis
¡Tayta Diosga imaycawanpis ñacarrä salvacuycäyaptinga
munayyogmi! tsay mana cäsucogcunarächirga
¡Payga imayyagpis alabashga ¡imanörä inƿernuchö
caycullätsun! Amen. ñacaycuyangaga!” nir.

Jesucristuman criyicogcuna 19ॸTsaynö cananpä caycaptinga Tayta


ñacarpis cushishga cawanantsicpä Dios munangannö cawagcunaga imanö
yätsingan ñacarpis ama llaquicuyaytsu. Tsay
12ॸWaugicuna panicuna, Señor llaquicuyänayquipa rantinga camacog
Jesucristuta chasquicuyangayquipita Tayta Diospa maquinman dejaycuyay.
ima ñacaychö carpis ama llaquicuyaytsu: Payga imaypis yanapamänapä
“¿Imanirrä caynö jinanpa ñacaycü?” ningannöllam mana dejaypa
nirnin. 13ॸTsaynö ñacar yanapaycämantsic.
wamayäyänayquipa rantinga cushicuyay
Señornintsic Jesucristo ñacangannö Yachatsicogcuna imanö
ñacarpis. Tsaynö ima ñacaychö carpis cayänanpä yätsingan

5
mana ajayaypa payman yäracurga cay 1ॸCananga, yachatsicog waugicuna,
patsaman chipipirrä cutimunan junag gamcunata yätsimü nogapis
imanörä cushicuyanqui. 14ॸJesucristuman yachatsicog carmi. Señor Jesucristo
criyicog cayangayquipita runacuna ñacangancunataga noga ricargömi. Pay
ashlliyäshuptiquipis cushicuyay. Tayta ciëlupita cutimurmi llapantsictapis
Diospa Espiritu Santun gamcunawanmi goricamäshun. Tsaymi gamcunata caynö
caycan imaypis yanapayäshurniqui. yätsimü: 2ॸÜsha mitsicogcuna
15ॸRuna mayiquicunata üshancunata shumag mitsicungannö
wanutsiyangayquipita, suwacog gamcunapis criyicog mayintsiccunata
497 1ЬƄġѠϘॷ5

shumag ricayay. Señor Jesucristuman 8ॸ*Satanaspita alcäbu cacuyay. Tsay

criyicogcunata yachatsiyänayquipä mana allega imayca mallagashga


Tayta Dios churaycäyäshuptiquega leonnömi maytsaychöpis puriycan pitapis
shumag voluntäwan yachatsiyay. Ama maytapis jutsaman ishquirpatsinanpä.
yachatsicuyaytsu pägapä raycullarga, 9ॸTsaynö caycaptinga gamcuna

sinöga yachatsicuyay Tayta Diosnintsic Satanaspitaga alcäbum cacuyänayqui.


munangannö. Tayta Diosman yäracullar cawayaptiquega
3ॸCriyicog mayintsiccunata manam jutsaman ishquitsiyäshunquitsu.
munayniquicunachö ama catsiyaytsu. Gamcuna ñacayangayquinöllam
Tsaynö quiquiquicunapa maytsaychöpis criyicog mayintsiccuna
munayniquicunachö catsiyänayquipa ñacaycäyan. Tsaymi gamcuna mayläya
rantinga Tayta Dios munangannö ñacarpis mana dejaypa Señor
quiquiquicunarä shumag cawayay. Jesucristuman yäracuyänayqui.
Tsaynö alli cawagta ricayäshurrämi 10ॸJutsa ruragcuna inƿernuman

criyicog mayintsiccunapis Tayta Dios aywayänan caycaptinmi Tayta Dios


munangannöga cawayanga. 4ॸAlli cuyapäcog cayninwan Señor
yachatsicog cayaptiquega maquinchö Jesucristuta cachamurgan wanunanpä.
catsimagnintsic Señor Jesucristo Tsaymi cay caway vïdachö ñacashgapis,
cutimurmi ñöpanchö imaypis Jesucristuman criyicuyangayquipita
catsiyäshunqui cushishgallata. Tayta Dios gloriaman yaycatsiyäshunqui
imaypis manana ñacaypa
Tayta Diospa munayninchöna cawacuyänayquipä. 11ॸTayta Dios
cawanantsicpä ningan imaycawan munayyog canganpita
5ॸJövincunapisjipashcunapis, Diospa imaypis alabashga caycullätsun. Amen.
palabranta yachatsicogcunata
cäsucuyay. Tsaynölla llapayquipis Cartapa ushanan
criyicog mayiquicunawan mana yachag 12ॸWaugintsic Silvanuwanmiॹc cay
tupänacuypa respitanacuyay. cartata cartacayämü. Payga Tayta Dios
munangannömi imaypis cawan. Cay
“Tayta Diosga manam yanapantsu cartächö gamcunata nimü imayca
pitapis yachag tucogcunataga. ñacaycunaman chäyaptiquipis Tayta
Payga imaypis yanapan llänu Dios mana dejaypa
shonguyog mana parlacachag yanapaycäyäshungayquita
runacunatam”. tantiyacuyänayquipämi.
13ॸCay Roma marcachö criyicog
6ॸTsaynöcaptin mana musyag tucuypa mayintsiccunam llapayquipä
Tayta Diostaga cäsucuyay. Tsaynö salüduncunata apatsicayämun.
cayaptiquega Tayta Dios imaypis allim Tsaynömi cuyangä waugintsic
ricayäshunqui. 7ॸTayta Dios yanapacog Marcospis salüdunta apatsicamun.
caycaptinga maquinman dejaycuyay 14ॸLlapan criyicog mayintsiccunawan

imayca llaquicuyniquicunatapis. Payga macallapänacur saludanacuyay. Señor


imaycay örapis manam Jesucristuman criyicogcunapä alli
gongaycuyäshunquitsu. cawacuy caycullätsun.

c॰5.12 Silvanupa jucag jutinga cargan Silasmi. Liyinqui Hechos 15.22,40.


2 PEDRO
Apostol Pedrupa gepa cag cartan
Apostol Pedro rucuyashganam cay cartata gellgargan. Tsaynö rucutanam Señor
Jesucristo musyatsirgan wanucunanpä cagtana. Tsaynö wanunanpäna cagta
musyarnam maytsaychöpis criyicog mayincunapä cay cartata gellgargan (1.3-21).
Tsaychömi yätsipargan llutan yachatsicogcuna puriyaptin criyicog mayincuna
mana cäsupäyänanpä (capïtulu 2). Nircurmi tantiyatsirgan Señor Jesucristo imanir
cay patsaman manarä cutimunganta (capïtulu 3).

Señor Jesucristuman mana criyicog


Pedrupa saludacuynin runacuna lluta cawaychö

1
1ॸCriyicog mayicuna: cayangannötsu manam cawaycantsic,
Noga Simon Pedro, Señor sinöga Tayta Diosnintsic alli ruraglla
Jesucristupa apostolnin carmi, cay cangannö nogantsicpis canapä
cartata gellgä. Salvamagnintsic Señor yanapaycämantsic.
Jesucristuman criyicog 5ॸTayta Dios yanapamänantsicpä

cayangayquipitam Tayta Dios auniycämashgaga imaypis paymanmi


jutsayquicunapita perdonayäshurguyqui yäracunantsic y allillata rurarmi
*apostol mayïcunatawan cawanantsic. Tsaynöpis Tayta Diospa
perdonamangannölla. 2ॸTayta alli willacuynintam shumag
Diosllantsic y Señornintsic Jesucristo yachacunantsic, 6ॸllutallaga imatapis
cuyapäcog cayninwan imaypis manam ruranantsictsu, y imayca
yanapaycuyäshuy pay munangannö ñacaycuna päsamashgapis Tayta Dios
cushishga cawayänayquipä. munangannömi cawanantsic. 7ॸTsaynöna
cawarga criyicog mayintsiccunawanpis
Criyicogcuna Tayta Diosman y juccunawanpis cuyanacurnam
yäracullar cawayänanpä Pedro cawashun. 8ॸCada junagpis tsaynöna
yarpätsingan cawarninga Señor Jesucristuman
3ॸSalvamagnintsic Señor Jesucristuman criyicungantsicta manam llutallamanga
criyicushgam poderösu Tayta Dios cuentantsictsu, sinöga pay
imaypis yanapaycämantsic munangannö munangannömi cawantsic. 9ॸSeñor
cawanantsicpä. 4ॸImaypis tsaynö Jesucristo munangannö pipis mana
yanapamänantsicpämi palabran cawarga gongariyanmi pay
gellgaranganchöpis nicämantsic. Tsay munangannö cawanantsicpä Tayta Dios
aunimangantsicnö yanapamaptintsic jutsantsicpita perdonamangantsicta.

498
499 2ЬƄġѠϘॷ1ٍॷ2

10ॸWaugicuna panicuna, tsaynö 19ॸTsaynömi ari Tayta Diospa unay

caycaptinga shumag yarpachacuycur willacognin *profëtacuna


Tayta Dios munangannö cawashun. gellgayangannölla Señornintsic
Tsaynöpaga tantiyacushunmi Jesucristo cay patsaman shamushga.
salvacashgana car Tayta Diospa wamran Profëtacuna gellgayangancunapis rasun
cangantsicta. Tsayta tantiyacurga Tayta caglla captinmi pasaypa tsacaychö
Diosman imaypis yäracur cawarmi atsqui atsicyaraycagnörä caycan.
jutsaman yapayga manana ishquishuntsu. Tsaynö caycaptinga tsay
11ॸTsaynö shumag cawashgaga gellgayangancunata Señor Jesucristo
salvamagnintsic Señor Jesucristo cutimunganyagpis shumagmi
gloriachö cushishgam chasquimäshun. cäsucunantsic. Tsaynö cäsucur cashgaga
12,13ॸTayta Dios munangannö Jesucristo cutimuptin shonguntsicpis
cawayänayquipä cagta cushicuypita imanörä atsicyanga.
musyaycäyaptiquipis gamcunataga 20,21ॸMasnin cagga tantiyacuyay: Tayta

siemprim yarpaycätsiyäshayqui. *Diospa palabrantaga manam pï


Ningäcunata yarpätsiptïmi gamcuna profëtapis quiquinpa yarpayllanpitaga
mana gongaypa yarparäyanqui. imatapis gellgashgatsu, sinöga *Espiritu
14ॸSeñornintsic Jesucristum Santo tantiyatsiptinmi paycunaga
musyatsimashga cay caway vïdata gellgayashga.
jagirir wanucunäpä cagtana. 15ॸTsaymi
cawangäyag gamcunata imaycanöpapis Llutan yachatsicogcunapa
yarpaycätsinä wanucuptïpis cay cawangan

2
ningäcunata mana gongayänayquipä. 1ॸUnay Israel nacionchö llutan

yachatsicogcuna cayangannömi
Tayta Diospa palabran
gamcunachöpis llutan yachatsicogcuna
rasun caglla cangan
cayanga. Paycunaga engañayäshurnin
16ॸSeñornintsic Jesucristo poderösu manacagcunatam yachatsiyäshunqui.
cangantaga y ciëlupita cutimunanpä Tsay llutan yachatsicogcunaga Señor
cagtaga manam quiquïcunapa Jesucristo salvamagnintsic canganta
yarpaylläcunapitatsu willacuyä, sinöga manam criyiyantsu. Tsaynö
quiquïcunam ricayargö poderösu cayanganpitam paycunataga Tayta Dios
canganta. 17,18ॸPoderösu cangantaga inƿernuman gaycunga. 2ॸTsay llutan
musyayä juc cuti jircaman yachatsicuynincunata chasquiparnin
pushaycayämar chipipiyninta atscagmi criyicog mayintsiccunapis
ricatsicushga captinmi. Tsaynö pengacuypä imayca viciuncunachö
chipipirrä atsicyaycagmanmi Tayta Dios cawayanga. Tsaynö cawayaptin Señor
ciëlupita nimurgan: “Paymi cuyay tsurï. Jesucristuman criyicogcuna
Noga munangänö cawaptin imanömi jamurashgam cayanga. 3ॸImaycapä
cushicü” nir. Tayta Dios tsaynö mallagashga llutan yachatsicogcunaga
nimungantaga *discïpulu mayïcunawan imaycayquicunatapis sacyayäshunquim
wiyayargä jircachö quiquin yachatsicog tucullar. Tsaynö
Jesucristuwan caycarmi.ॹa cayanganpita paycunataga

a॰1.17,18 Quimsa apostolnincunawan jircachö caycar Jesucristo chipipinganpita masta


musyanayquipä liyinqui Mateo 17.1-6; Marcos 13.26; Lucas 9.28-32.
2ЬƄġѠϘॷ2 500

inƿernullanam shuyaraycan imayyagpis angelcunam itsanga runacunapita mas


rupacuyänanpä. puëdeg caycarpis, supaycunataga mana
4ॸTsaynöllam Tayta Diosga jutsa rurag ashlliyantsu. Tsaypa rantinga Tayta
*angelcunatapis pasaypa tsacaychö Diospa maquinmanmi llapantapis
wichgaraycätsin ƿsyu ƿnal junagchö dejaycuyan payna juzgacunanpä.
juzgananpä. 5ॸTsaynömi Tayta Dios 12ॸTsay llutan yachatsicog runacunaga

castigargan unay *Noe cawangan ashma cuenta carmi yarpayniynag


witsanpis jutsallachö cacog runacunata. cayan. Manam tantiyacuyantsu imata
Tsay runacunapis manam parlayangantapis. Paycunaga
cäsuyargantsu, Tayta Dios munangannö ashmacunanö carninmi lluta
cawayänanpä Noe willapaptinpis. wanuyänallanpä yuriyashgapis. Tsaynö
Tsaymi llapan runacunata Tayta Dios cayanganpitam mana allita ruraycällar
*diluviuwan ushacätsirgan. Noetawan ushacäyangapis. 13ॸCada junagpis
ganchis (7) castancunallatam salvargan. manacagcunata rurayangancunapitam
6ॸTsaynömi Sodoma y Gomorra cushicuyan. Tsaynö
marcacunatapis Tayta Dios ninawan micupacuyänayquipä
ushacätsirgan uchpaman ticranganyag. goricäyangayquicunachöpis paycunaga
Tsay runacunata tsaynö castigargan ima pengaypämi llutan
Tayta Dios castigacog canganta pipis ruraynincunapita parlar asicachäyan.
maypis tantiyacuyänanpämi. 7ॸTsay Tayta Diospa ñöpanman chäyänanpa
marcacunata ushacätsirpis Lot jutiyog rantinmi inƿernuchö paycunaga
runataga Tayta Dios cuyaparninmi ñacayanga.
salvargan. Tsay runacuna pengacuypä 14ॸTsay runacunaga naganam

jutsa rurayllachö cawacuyanganta ricar warmicunataga ricapaycäyanna juctapis


Lotga llaquicuywan imanö caytapis juctapis. Jutsa ruraytaga manam
manam puëdirgantsu. 8ॸTsay Lot runaga ajayaycuyantsu. Nircur ima
cada junagmi mana alli ruraynincunata yachaynincunawanmi llänu
ricag y lluta parlayangancunata wiyag. runacunataga llutancunata ruratsir
Tsaynö cayaptin imanömi llaquicurgan. engañayan. Y imanömi sacyacuytapis
9ॸNoetawan Lotta Tayta Dios yachaycuyan. Tsaynö cayanganpitam
salvanganpitam musyantsic payman paycunaga inƿernuchö ñacayanga.
yäracog cagtaga llapantsictapis Tayta 15ॸPuntacunata Tayta Diosta cäsucur

Dios salvamänapä cagta. Llutan cawashga carpis cananga mananam


ruragcunatam itsanga ƿsyu ƿnal tsaynönatsu cawaycäyan. Tsaynö llutana
manarä captinpis Tayta Dios cawacurnam unay Beorpa tsurin Balaam
castïguchöna caycätsin. 10ॸGamcunachö gellëpä raycur llutanta rurangannönaॹb
llutan yachatsicogcuna quiquincunapa paycunapis llutancunata ruraycäyan.
yarpaynincunaman yachatsicur Tayta 16ॸTsay Balaam runataga ashnunmi

Diostaga manam imapäpis cuentayantsu runanö parlarnin michargan llutanta


ni autoridäcunatapis cäsuyantsu. rurag aywaycaptin manana aywananpä.
Tsaynömi *supaycunapäpis [Balaam mana tantiyangannöllam tsay
shimincunaman changanta lluta llutan yachatsicogcunapis mana
parlacuyan. 11ॸCiëluchö caycag tantiyayantsu llutanta ruraycäyanganta.]

b॰2.15 Balaam rurangancunata musyanayquipä liyinqui Numeros 22.1-12 y 22.20-31.


501 2ЬƄġѠϘॷ2ٍॷ3

17ॸTsay llutan yachatsicogcunapa tantiyacuyänayquitam munargö. 2ॸCay


yachatsicuynincunaga pucyu manana cartataga gamcunaman cartacamü unay
puwamognömi y usya pucutaynömi profëtacuna gellgayangancunata
imapäpis välintsu. Paycuna pasaypa yarpäyänayquipämi y Señornintsic
tsacayman gaycucäyänanpäga Jesucristo ningancunata apostol
listashganam caycan tsaychö mayïcuna willacuyanganta
imayyagpis wichgaräyänanpä. yarpäyänayquipämi.
18ॸPaycunaga alabacurnin yachag 3ॸSeñor Jesucristo cutimunanpäna

tucurnin imanömi parlaycuyan. Tsayrä ricogga mana criyicog runacuna


jutsa ruraynincunapita asipämarnintsicmi caynö niyanga:
yargucuycagcunata canganmi yachay 4ॸ“¿Imanirtä Jesusga cutimunanpä

shimincunawan llutan ruraycunamanga nicäyäshur mana cutiycamunrätsu?


ishquirpatsiyan. 19ॸTsay runacunaga Jesuswan puregcunapis cutimunanpä
llutanta yachatsicurnin niyan: “Tayta cagta parlaycäyanganllachömi wanucur
Diosga camamarguntsic imanöpis ushacäcuyashga. Tsaynö captinpis
cawacunapämi” nirmi. Tsaynö nirnin payga cananyag manarämi
manam Tayta Diospa munayninchötsu cutimunrätsu. Cay patsapis ciëlupis
cawaycäyan, sinöga imayca jutsa imaypis cangannöllam caycan” nir.
rurayllachömi cawaycäyan. 5ॸTsaynö nirnin manam tantiyayantsu
20ॸSalvamagnintsic Señor Jesucristuta tsay runacuna cay patsatapis ciëlutapis
chasquicurcur yapay jutsa rurayman Tayta Diosrä camanganta. Ciëlu
cutirga unay cag caway ruracänanpäpis Tayta Dios
vïdancunapitapis mas peyormanmi nisquillaptinmi camacargan. Tsaynömi
ticrariyan. Tsaynö carnam mana cay patsatapis yacullapita Tayta Dios
mantsacuypana imayca jutsatapis camargan. Yacupita camashga captinmi
rurayan. 21ॸTayta Diospa willacuyninta yacuwanrä imaycapis cawan. 6ॸTsaynö
chasquicushga caycar jutsa rurayman yacuwanrä cay patsachö imaycata
cutiyänan caycaptinga Señor cawatsirpis unay Noe cawanan witsanga
Jesucristuta ama chasquicuyanmantsu cay patsata Tayta Dios yacuwanmi
cargan. Chasquicurcurrä jutsa rurayman ushacätsirgan. 7ॸTayta Dios cay patsata
cutirninnam Tayta Diospa unay ushacätsishga caycarga
willacuynintaga manana wiyayta yapaychöpis ushacätsinanpä
munayannatsu. 22ॸJutsa rurayman yapay munayyogmi caycan. Cay patsatapis
cutegcunaga cayan runacuna caynö ciëlutapis Tayta Dios ninawanmi
parlayangannöllam: “Allgoga lanzarirpis ushacätsinga. Tsayga canga Señor
yapayrämi cutipan. Tsaynömi cuchipis Jesucristo ciëlupita cutimur runacunata
cutiycun cutiycun mitullaman armacog” juzganan junagmi. Tsay junagmi
nir. jutsancunata mana dejag runacunatapis
inƿernuman gaycucäyanga.
Señornintsic Jesucristupa 8ॸCuyashga waugicuna panicuna,
cutimuyninpä ningan Tayta Diospa palabran gellgaranganchö

3
1ॸCuyashga criyicog mayïcuna, caynö ninganta ama gongayanquitsu:
cananwanga ishcay cutinam Tayta Diospäga juc junagpis waranga
gamcunaman cartacamü. Ishcan (1,000) watanömi caycan, y waranga
cartächöpis yätsipangäcunata shumag watapis juc junagnöllam caycan.
2ЬƄġѠϘॷ3 502

9ॸTsaynö captin ama waquin runacuna maywanpis alli cawayay. Tsaynöpam


yarpäyangannöga yarpäshuntsu Jesucristo cutimur jutsaynagtana
Jesucristo cutimunanpä aunicurcur tariyäshunqui. 15ॸYarpäyay Señornintsic
gongacuycunganta. Señornintsic Jesucristo imanir manarä cutimunganta.
Jesucristoga manam gongashgatsu, Payga shuyaraycan willacuyninta
sinöga pipis inƿernuman aywayänanta chasquicur runacuna salvacuyänantam.
mana munar shuyaraycan runacuna Tsaynö cananpä cagtaga waugintsic
jutsa ruraynincunata jagirir Tayta Dios Pablupis Tayta Dios tantiyatsiptin
munangannöna cawayänantam. gellgargannam. 16ॸPabloga llapan
10ॸSeñornintsic Jesucristoga mana cartancunachöpis yachatsimantsic Tayta
yarpashgatam cutimunga imayca juc Dios salvamangantsicta. Tsaynö
ladron mana yarpashgata captinpis waquin cartancunachö canmi
yaycapäcognöpis. Pay cutimungan aja tantiyaypäcuna. Tsay aja
junagga rupaypis, quillapis, cagcunataga yachag tucogcunam y
estrëllacunapis mantsariypä bunrurur Tayta Diosman janan shongulla
gayararmi ninawan rupaycar criyicogcunam llutannöpana
ushacäyanga. Tsaynömi cay patsapis yachatsicuyan. Tsaynömi Tayta Diospa
rupaycällar ushacanga. palabrantaga munayanganman
11ॸTsaynö imaycapis ushacänanpä yachatsicuyan. Tsaynö cayanganpitam
caycaptinga jutsata mana ruraypana llutannöpa yachatsicogcunaga
Tayta Dios munangannö cawacushun. inƿernuchö ñacayanga.
12ॸRunacuna jutsa ruraynincunata jagirir

Tayta Dios munangannö cawayänanpä Cartapa ushananchö Pedrupa


willacuyninta willacushun. Tsaynöpaga yätsicuynin
Señor Jesucristo jucllam cutimunga. 17ॸCuyay waugicuna panicuna, cay
Cutimunan junagga rupaypis, quillapis, ningäcunata musyaycarnaga pagtatä
estrëllacunapis ninawan chipyaypam chasquipaycäyanquiman llutan
ushacäyanga. Tsaynömi llapan yachatsicuynincunawan mana alli
imaycapis tsulluycar ushacäyanga. runacuna criyitsiyäshuptiqui. Tayta Dios
13ॸTsaynö captinpis Tayta Dios munangannö alli
aunimangantsicnöllam mushog cawaycäyangayquipitapis cuïdädutä
ciëlutana y mushog patsatana jutsa rurayman jegaycäyanquiman.
shuyacuycantsic pay munangannö alli 18ॸSeñornintsic Jesucristulla cuyapäcog

cawacuyllachöna imaypis cacunapä. salvamagnintsic caycaptinga


14ॸCuyay waugicuna panicuna, tantiyacuyay payllatana cäsucur
tsaycunata musyaycarnaga jutsa cawayänayquipä. ¡Pay imayyagpis
rurayniquicunata dejasquir piwanpis alabashga caycullätsun! Tsaynö catsun.
1 JUAN
Apostol Juanpa punta cag cartan
Apostol Juanmi cay cartataga gellgargan. Paytaga quiquin Señor Jesucristum
acrargan apostolnin cananpä. Manam cay cartallatatsu Juan gellgargan, sinöga
ishcay cag y quimsa cag cartacunatapis payllam gellgargan. Tsaynömi “San Juan”
libruta, nircur “Apocalipsis” librutapis gellgargan.
Cay cartachöga Jesucristuman criyicogcunata Juan tantiyatsin llutan
yachatsicogcunata mana chasquipäyänanpämi. Tsay llutan yachatsicogcunaga
yachatsiyargan caynö nirmi: “Jesucristoga manam Diostsu cashga, sinöga
runallam” nir. Tsaynö niyaptinpis cay cartachö Juan tantiyatsin Señor Jesucristo
rasunpa Dios cangantam y tsaynöpis runa cangantam. Tsaynöllam tantiyatsimantsic
Diosnintsic munangannö cawanantsicpä cagta y criyicog mayintsiccunawan
cuyanacunantsicpä cagtapis.

cawayniquicunachö
Jesucristo Diosnintsic cushicuyänayquipämi. Cay
y runa cangan yätsicuynïcunata chasquicuyaptiqui

1
1,2ॸCriyicog mayicuna: nogapis cushicurishämi.
Tayta Dios manarä imatapis
Jutsata mana ruraypa
camaptinmi Jesucristoga caycarganna.
cawanantsicpä yätsingan
Payga ciëluchö Tayta Dioswan
caycanganpitam cay patsaman 5ॸTayta Diosllam alli cayninwan

shamurgan. Nogacuna paywan purirmi actsinö caycan. Payga manam imaypis


yachatsicungancunata wiyayargä. mana allitaga rurantsu. Tayta Dios
Tsaynöpis quiquintam ricayargä y tsaynö cangantam Señor Jesucristo
yatayargä. Tsaymi pitapis maytapis yachatsiyämargan. Tsaynöllam
musyatsiyä Jesucristuman criyicur nogacunapis gamcunata musyatsiyä
gloria vïdata alcanzayänanpä. Tayta Dioslla alli canganta. 6ॸTsaymi
3ॸTsaynöpis nogacunaga pipis “Nogaga Tayta Dios
ricayangäcunatam y wiyayangäcunatam munangannömi cawaycä” nicar jutsa
gamcunata musyatsiyä criyicuyaptiqui ruraychö carga llullacuycantsic. Jutsa
llapantsicpis Tayta Diospa y tsurin rurayllachörä carga tsacaychönö carmi
Jesucristupa munayninchö mana rasunpatsu Tayta Dios
cawanantsicpä. 4ॸTsaynö nirnin cay munangannö cawaycantsic. 7ॸAlli
cartächö gamcunata nimü rurayllachöna cawarninmi itsanga

503
1ˇԆkͮॷ1ٍॷ2 504

jucnintsic jucnintsicpis cuyanacur alli


cawacuychöna caycantsic. Tayta Diospa Tayta Dios munangannö
tsurin Jesucristo nogantsic raycurmi cawanantsicpä tantiyatsingan
yawarninta jichar wanurgan. 3ॸSeñornintsic yachatsimangantsicta
Tsaynöpam llapan jutsantsiccunapita cäsucurmi tantiyacuntsic payman
Tayta Dios perdonaycämantsic. rasunpaypa criyicuycangantsicta. 4ॸPï
8ॸMaygantsicpis jutsaynag cangantsicta runapis “Jesucristuman criyicümi” nicar
yarparga quiquillantsicmi alli tucur pay nimangantsiccunata mana cäsucurga
jutsaynag tucuycantsic. Tsaynö llullacuycanmi. 5ॸYachatsimangantsic-
carninga llutantam yarpaycantsic. cunata cäsucurga Tayta Dios cuyacog
9ॸJutsata rurashga carga jutsantsicpita cangannömi nogantsicpis cuyacuyta
Tayta Diosta perdonninta yachantsic. Tsaynöpaga musyantsicnam
mañacärishun. Tsaynö perdonta Tayta Diospa wamranna cangantsicta.
mañacushgaga perdonamänapä 6ॸPï runapis “Señor Jesucristuman

ningannöllam perdonamäshun. Mayläya criyicümi” nirninga Jesucristo cay


jutsasapa cashgapis llapan patsachö Tayta Dios munanganta rurar
jutsantsiccunapita perdonashga carmi cawangannö cawayätsun.
limpiuna cashun. 10ॸTayta Diosga llapan
runacunapis jutsayog cangantam nin. Runa mayintsicwan cuyanacunapä
Tsaynö caycaptin jutsaynag tucurga yachatsingan
Tayta Diostam llulla cuentachö 7ॸWaugicuna panicuna, unaypitapis
caycätsintsic. Taynö carga willacuyninta Diosnintsic cuyanacur cawanapä
manam rasunpatsu chasquicuycantsic. nimangantsictaga musyarguntsicmi.
Tsay nimangantsicnölla cuyanacur
Jesucristo quiquin cag
shumag cawayay. 8ॸCuyanacur
abogäduntsic cangan
cawanapä unaypita Tayta Dios nishga

2
1ॸCuyay waugicuna panicuna, captinpis Señor Jesucristo cay patsaman
gamcunaman cay cartata cartacamü manarä shamuptinga manam shumag
jutsata mana ruraypana tantiyarguntsicrätsu runa mayintsicwan
cawacuyänayquipämi. Jutsaman cuyanacur cawaytaga. Canan Jesucristo
ishquirpis perdonta mañacuyay. shamuptinnam itsanga pay cuyacog
Perdonta mañacushgaga Señornintsic cangannö nogantsicpis cuyanacur
Jesucristum Tayta Diosta rugapaycämun cawanapä cag mushog mandamientunta
perdonamänapä. Tsaynö carmi tantiyantsicna.
Señornintsicga quiquin cag poderösu 9ॸPipis “Nogaga Dios munangannö

abogäduntsic caycan Tayta Diospa cawacognam cacü” nicar criyicog


ñöpanchö. Payga imaypis alli ruraglla mayinta chiquirga manam Tayta Dios
carmi tsaynö yanapaycämantsic. munangannötsu cawaycan. 10ॸCriyicog
2ॸNogantsic raycur wanurgan mayinta cuyarmi itsanga Tayta Dios
jutsantsiccunata Tayta Dios munangannö cawaycan. Tsaynöna
perdonamänantsicpämi. Y manam cawarga mananam ima jutsatapis
nogantsiclla perdonashga canapätsu cargacuycannatsu. 11ॸCriyicog mayinta
wanurgan, sinöga payman chiqueg cagmi itsanga tsacäpacushganö
criyicogcunaga llapan runacunapis carnin alli runa canganta yarparpis
perdonashga cayänanpämi. tantiyacuyantsu jutsata ruraycanganta.
505 1ˇԆkͮॷ2

12 Señor Jesucristuman llapayqui caytaran munayanpis. Tsaynö carga


criyicogcuna, gamcunaman cay manam Tayta Dios munangannötsu
cartata cartacamü cawaycäyan. 17ॸRunacunapis y imayca
jutsayquicunapita ruraynincunapis cay patsachöga
perdonashgana cayaptiquim. ushacaraycanllam. Tayta Dios
Tayta Diosmi jutsayquicunapita munangannö cawag runacunam itsanga
perdonayäshurguyqui mana ushacaypa gloriachö cawayanga.
Jesucristo nogantsic raycur
wanuyninpa. Jesucristupa contrancunapä ningan
13 Unaypitana criyicog waugicuna, 18ॸWaugicuna panicuna, cay patsa
gamcunamanpis cay cartataga ushacänanpä tiempu chaycämunnam.
cartacamü Señor Jesucristo Gamcuna mayayarguyquim may
munangannö cawayaptiquim. anticristu shamunanpä cagta runacuna
Payga imaypitapis parlagta. Tsay parlayangannöllam
caycargannam. Jesucristupa contrancunaga atscag
Tsayrä criyicuycag waugicuna, yuriyämushga. Señor Jesucristupa
gamcunamanpis cay cartataga contrancuna sharcogta ricarmi
cartacamü Señor Jesucristuta musyantsic cay patsa ushacänanpä
chasquicurnin *Satanasta mana tiempu chaycämungantana. 19ॸTsay
cäsuyaptiquinam. contran sharcogcunaga nogantsicwanmi
14 Señornintsicman llapayqui puntacunata goricäyargan Tayta
criyicogcuna, gamcunaman cay Diosman mañacur. Tsaynö caycarpis
cartata cartacamü Tayta Dios paycunaga manam rasunpaypatsu
munangannö cawayaptiquim. Jesucristuman criyicuyashga. Señor
Unaypitana criyicog waugicuna, Jesucristuman rasunpaypa criyicushga
gamcunamanpis cay cartata carga Tayta Diosman mañacur mana
cartacamü Señor Jesucristo dejaypam nogantsicwan goricäyanman
munangannö cawayaptiquim. cargan.
Payga imaypitapis 20ॸGamcunam itsanga *Espiritu

caycargannam. Santuta chasquicuyarguyqui. Tsaynam


Tsayrä criyicuycag waugicuna, tantiyacuyanqui llutancunata
gamcunamanpis cay cartata yachatsiyäshuptiquipis mana
cartacamü Tayta Diospa cäsupäyänayquipä. 21ॸGamcuna
willacuyninta cäsucurna musyayanquim tsay llutan
Satanasta mana yachatsicogcuna llutancunata
cäsupäyaptiquinam. yachatsicuycäyanganta. Tsaymi cay
cartata cartacamü paycunata mana
15,16ॸCay caway vïdachö Tayta Diosta cäsuyänayquipä.
mana cäsucog runacuna llutancunata 22ॸPï runapis “Jesucristoga manam Tayta

rurar cawayangannöga ama cawayaytsu. Dios cachamungan salvacogtsu” negcunam


Tsaynö runacunaga llutan llutan yachatsicogcunaga cayan. Tsaynö
ruraycunallachö cawacuytam munayan. negcunaga Señor Jesucristupapis y Tayta
Tsaynömi imatapis ricayangan cagtaga Diospapis contran anticristum cayan.
munaparaycäyanna. Y nircur 23ॸPipis Jesucristo salvamagnintsic

waquincunapitaga mas alli ricashga canganta mana criyirga manam Tayta


1ˇԆkͮॷ2ٍॷ3 506

Diosmanpis rasunpa criyiyantsu. Peru nimantsicmi. Tayta Diospa wamrancuna


Señor Jesucristuman criyicog cagcunam cangantsicta manam tantiyayantsu mana
itsanga Tayta Diosmanpis criyicuyan. criyicogcunaga. 2ॸPaycuna mana
24ॸTsaynö captinmi gamcuna Tayta tantiyayaptinpis rasunpaypam Tayta
Diospa willacuyninta yachacuyangay- Diospa wamrancuna cantsic.
quitaga shonguyquicunachö mana Wamrancuna carpis manam
gongaypa yarparäyänayqui. Mana musyantsicrätsu gloria vïdachö imanö
gongaypa yarpararga Tayta Diospa y tsurin canantsicpä cagtaga. Musyantsicmi Señor
Jesucristupa munayninchömi imayyagpis Jesucristo cawamur mushog cuerpuyogna
cawayanqui. 25ॸTsaynö imayyagpis cangannö nogantsicpis mushog cuerpuyog
cawanantsicpä cagtaga quiquin Señor canapä cagtaga. Tsaynö mushog
Jesucristum aunimargantsic.ॹa cuerpuyogga ricacushun Señornintsic
26ॸTsaymi cay cartata cartacamü llutan Jesucristo cutimungan junagmi.
yachatsicogcuna imatapis 3ॸGloriaman aywananpä cagta pipis

criyitsiyäshuptiqui mana criyirga jutsa ruraynincunata jagirirnam


chasquipäyänayquipä. 27ॸJesucristo cawan Señor Jesucristo jutsaynag
cachamungan Espiritu Santoga cawangannö. 4ॸJutsa ruraynincunata
gamcunawanmi caycan. Paymi Tayta Dios mana jagiregcunaga Tayta Diospa
munangannö cawayänayquipäga mandamientunta manam
tantiyaycätsiyäshunqui. Tsaynam tsay cäsucuycäyantsu. 5ॸTsaynö mana
llutan yachatsicogcuna cäsucog cashgam jutsantsiccunapita
criyitsiyäshuptiquipis cäsuycäyanquinatsu. perdonashga canapä Señor Jesucristo
Espiritu Santoga imaypis rasun cagllatam cay patsaman shamushga. Y payga
tantiyaycätsiyäshunqui. Tsaynö mana ima jutsaynagmi cashgapis.
caycaptinga Espiritu Santo 6ॸTsaynö captinmi Señornintsic

tantiyatsiyäshungayquinölla Señor Jesucristuman criyicogcunaga jutsa


Jesucristuman criyicur imaypis cawayay. ruraynincunata jagirirna cawacuyan.
28ॸWaugicuna panicuna, Señor Jutsancunata mana dejaypa
Jesucristupa alli willacuyninta cacogcunaga manam rasunpayparätsu
yachacungantsicnölla pay munangannö Jesucristuman criyicuyashga.
cawashun. Tsaynö cawarninga 7ॸWaugicuna panicuna, pagtä pipis

Señornintsic cutimuptin manam llutancunata ruraycätsiyäshunquiman.


pengacushuntsu. 29ॸJesucristulla imaypis Tayta Diospa munayninchö cawagcuna
alli rurag canganta musyarnam alli rurayllachönam cawayan. 8ॸJutsa
llapantsicpis musyantsic pay ruraynincunata mana jagireg cagcunaga
munangannö allita rurar cawagcunaga Satanaspa munayninchömi cacuyan.
Tayta Diospa wamran cayanganta. Satanasga Tayta Diospa contran carmi
imaypitapis runacunata jutsataga
Tayta Diospa wamran ruraycätsin. Tsaynö caycagmanmi Señor
cangantsicta ningan Jesucristo shamushga Satanaspa

3
1ॸ¡Imanömi
Tayta Dios munayninpita runacunata jipinanpä.
cuyaycamantsic llapantsictapis! 9ॸTayta Diospa wamrancunaga manam

Payga “Gamcuna wamräcunam cayanqui” jutsa rurayllachöga cawayantsu, sinöga

a॰2.25 Señor Jesucristo tsaynö auninganta musyanayquipä liyinqui Juan 3.15.


507 1ˇԆkͮॷ3ٍॷ4

Tayta Dios munangannömi cawacuyan. ¿imanöparä Tayta Diospa wamranpis


Pipis jutsa rurayllachö cawaptinmi cashwan?
musyantsic Tayta Diospa wamran mana 18ॸWaugicuna panicuna, janan

canganta. 10ॸMusyantsicmi picuna Tayta shongullaga ama cuyanacuyaytsu,


Diospa wamrancuna cayanganta y sinöga llapan shonguyquicunawan
Satanaspa wamrancuna cayangantapis. cuyanacur imaycachöpis
Satanaspa wamran cagcunaga Tayta yanapanacuyay. 19ॸTsaynö cuyanacur
Diospa willacuyninta mana cäsucur y cawarga musyantsicnam Tayta Diospa
runa mayinta chiquipar cawayan. perdonninta alcanzanapä cagta. 20ॸTayta
Diosnintsicga llapan jutsa
Piwanpis maywanpis cuyanacur ruraynintsiccunatam musyaycan. Tsaymi
cawanapä yätsingan payta rugacushgaga perdonamantsic:
11ॸCuyanacur cawanantsicpä cagtaga “Nogaga mananachi perdonta
Diosnintsic imaypitapis alcanzashänatsu” nir yarpaycashgapis.
musyatsimarguntsicmi. 12ॸTsaynö 21ॸWaugicuna panicuna, Tayta Dios

caycaptinga ama cashuntsu unay perdonamangantsictana musyaycarga


waugin wanutseg Cainnöga. Cainga mana mantsapaypana imaycay örapis
Satanaspa munayninta rurarmi waugin mañacushun. 22ॸTayta Diosga
Abelta wanuratsirgan. Abel alli rurag mañacungantsicnöllam imaycachöpis
caycaptinpis Cainga llutan rurayman yanapamäshun willacuyninta
churacashga carmi waugintapis cäsucushgaga.
wanutsirgan. 13ॸWaugicuna panicuna, 23ॸTayta Diospa willacuyninga

gamcunatapis runacuna caynömi nican: “Pipis maypis


chiquipäyäshuptiqui ama Jesucristuman criyicur cawayätsun.
llaquicuyanquitsu. Payman criyicur cawarga runa
14ॸNogantsicga cuyanacur cawarmi mayinwan cuyanacuyätsun” nirnin.
musyantsic gloria vïdaman 24ॸTsay ningannölla cawashgaga Tayta

chänantsicpä cagta. Y tsaynöpis Dios nogantsicwanmi caycan. Tsaytaga


musyantsicmi runa mayincunata mana musyantsic cachamungan Espiritu
cuyapag cagcuna inƿernuman Santuta chasquicushga carmi.
gaycucäyänanpä cagtapis. 15ॸPipis runa
mayinta chiquiparga wanutseg Llutan yachatsicogcuna
cuentanam caycäyan. imanö cayangan

4
Musyangantsicnöpis runa mayinta 1ॸWaugicuna panicuna, ama

wanutsegcunaga manam gloriaman llutallaga chasquiyanquitsu llutan


chäyangatsu. yachatsicogcunata: “Nogaga Diospa
16ॸSeñor Jesucristum nogantsic raycur willacogninmi cä” niyaptinpis. Tsaynö
cuyapämarnintsic wanunganta neg tucullarmi maytsaychöpis llutan
musyarmi tantiyacuntsic runa yachatsicogcunaga puriycäyan. Tsaymi
mayintsicwan imanö cuyanacunapä gamcuna shumagrä tantiyapäyänayqui
cagtapis. Tsaymi runa mayintsictaga Tayta Diospa willacognin rasunpa
ima päsaptinpis cuyaparnin cayanganta o llutan yachatsicogcuna
yanapanantsic. 17ॸNogantsic cayangantapis.
imaycayogpis caycar criyicog mayintsic 2ॸTayta Diospa willacognincunaga

muchuychö caycaptin mana cuyaparga criyiyanmi Señor Jesucristo Dios


1ˇԆkͮॷ4 508

caycarpis cay patsachö runa yuringanta. 9ॸAlläpa cuyamarnintsicmi Tayta Dios


3ॸRasunpa runa cangantaga tsay llutan tsurin Jesucristuta cachamurgan cay
yachatsicogcuna manam criyiyantsu, patsaman. Nogantsic raycur
Espiritu Santo paycunachö mana captin. wanuyninpam imayyagpis cushishga
Tsay mana criyicogcunam Jesucristupa cawacuyta tarishun payman
contran cayan. Gamcunaga criyicogcunaga. 10ॸNogantsic Tayta
musyayarguyquim Jesucristupa Diosta cuyangantsicpitatsu manam
contrancuna maytsaychöpis cayänanpä tsurin Jesucristuta cachamurgan, sinöga
cagtaga. Paycunaga llutancunata pay cuyamarnintsicmi. Tsaynö
criyitsicur puriycäyannam. cuyamarnintsicmi Señor Jesucristo
4ॸWaugicuna panicuna, gamcunaga cruzchö wanunanpäpis permitirgan
Tayta Diospa wamrancuna carmi tsaynöpa jutsantsiccunapita
Espiritu Santuta chasquicuyarguyqui. perdonacänapä. 11ॸCuyay waugicuna
Tsaynam Satanaspita mas munayyog car panicuna, tsayläya Tayta Dios
Espiritu Santo tantiyatsiyäshurguyqui cuyaycämashgaga nogantsicpis
tsay llutan yachatsicogcuna cuyanacurnin imaypis cawashun.
criyitsiyäshuptiquipis manana 12ॸTayta Diostaga manam pipis

cäsupäyänayquipä. 5ॸTsay llutan ricashgatsu. Tsaynö captinpis cuyanacur


yachatsicogcunaga Satanaspa mandun shumag cawashgaga nogantsicwanmi
ruragcunam cayan. Tsaymi Satanas imaycay örapis caycan. Nogantsicwan
yarpätsinganllata yachatsicuyan. Tsay carmi yanapaycämantsic pay
llutan yachatsicogcunaga lluta cawacog cuyamangantsicnölla nogantsicpis
runacunatam masga yaycapäyan. cuyanacunapä. 13ॸTayta Dios
6ॸNogacunaga Jesucristupa nogantsicwan caycanganta y
*apostolnincuna carmi Tayta Diospa nogantsicpis paywan caycangantsictaga
willacuynintaga willacuycäyä. Tsaynö musyantsic Espiritu Santunta
captinmi willacuyangäta nogantsicman churamushga captinmi.
chasquicogcunaga Diosnintsicman 14ॸNogacunam cay patsachö ricayargö

criyicuyan. Y mana chasquicogcunaga Tayta Diospa tsurin Jesucristuta. Tsay


manam criyicuyantsu. Tsaynöpam ricayangätam pitapis maytapis
musyantsic picuna Diosnintsicman musyatsiyä salvamänantsicpä Tayta
criyicog cayanganta o mana criyicog Dios cachamunganta. 15ॸTsurin
cayangantapis. Jesucristuta cachamunganta
criyiyaptinga Tayta Dios paycunawanmi
Tayta Dios cuyamangantsicnö imaycay örapis caycan y tsaynömi
cuyanacunapä yätsingan criyicogcunapis paywan caycäyan.
7,8ॸWaugicuna panicuna, Tayta Diosga 16ॸSalvamänantsicpä tsurinta

llapantsictapis imanömi cachamushga captinmi musyantsic


cuyaycamantsic. Tsaynö caycaptinga Tayta Dios cuyacog canganta. Alläpa
pipis payman criyicogcunaga cuyanacur cuyacog cangannö nogantsicpis cuyacog
cawayätsun. Pipis maypis cuyanacur cashgaga pay nogantsicwanmi caycan y
cawagcunaga Tayta Diospa nogantsicpis paywanmi caycantsic.
wamrancunam cayan. Mana cuyanacur 17ॸTsaynö cuyacuyta yacharnaga

cawagcunaga Tayta Diosnintsicman tantiyacuntsicnam Tayta Dios


manam rasunpa criyicuyantsu. cuyamangantsicta. Tsaynöpam
509 1ˇԆkͮॷ4ٍॷ5

musyantsic ƿsyu ƿnal junagchö criyicog cagtaga Tayta Dios


gloriaman Jesucristo apacamänapä yanapaycanmi.
cagta. 18ॸTayta Dios cuyamarnintsic
glorianchö chasquimäna caycaptinga Jesucristo salvamagnintsic
manam yarpänantsictsu inƿernuman canganta tantiyatsicuycuna
aywaytaga. Perdonashgana caycar 6ॸSeñor Jesucristo salvamagnintsic

inƿernuman aywanapä cagta cangantaga musyantsic yacuchö


llaquicurga manam tantiyantsicrätsu bautizacungan öra Tayta Dios tsurin
cuyapäcog Tayta Diosllantsic canganta nimushga captinmi y
perdonamangantsicta. yawarninta jichar wanushga captinmi.
19ॸTayta Dios cuyamangantsicta Tsaynöpis salvamagnintsic cangantaga
tantiyarga nogantsicpis paypa musyantsic Espiritu Santo
munayninchömi cuyanacur cawantsic. tantiyatsimashgam. Espiritu Santoga
20ॸ“Nogaga Tayta Dios munangannömi rasun cagllatam musyatsicun.
cawaycä” nicar pipis runa mayinta 7,8ॸTsaynömi ari Jesucristo

chiquirga llullacuycanmi. Runa salvamagnintsic cangantaga musyantsic


mayintsicwan mana cuyanacurga yacuchö bautizacushga captin, wanur
¿imanöparä Tayta Dios munangannö yawarninta jichashga captin, y Espiritu
cawaycangantsicta yarpashwanpis? Santo tantiyatsimashga.
21ॸSeñor Jesucristoga nimantsic: “Tayta 9ॸRunacuna tantiyatsimangantsicta

Dios munangannö cawarga runa criyiycarga ¿imanirtä mana


mayinta cuyayätsun” nirmi. criyishwantsu quiquin Tayta Dios tsurin
Jesucristupita tantiyaycätsimashgaga?
Tayta Diospa tsurin Jesucristuman Tayta Dios tantiyatsimangantsicmi
yäracunantsicpä yätsingan masga välin runacuna

5 tantiyatsimangantsicpitapis. 10ॸTayta
1ॸJesucristuta Tayta Dios

cachamunganta tantiyacur payman Diospa tsurin Jesucristo salvamagnintsic


criyicog cagcunaga Tayta Diospa canganta criyirga llapan
wamrancunam cayan. Tsaynö Diospa shonguntsicwanmi payllaman
wamran carninnaga criyicog yäracuntsic. Jesucristo salvamagnintsic
mayintsiccunawanga cuyanacuntsicmi. canganta mana criyirga tsurin canganta
2,3ॸCriyicog mayintsiccunawan Tayta Dios tantiyaycätsimashgapis
cuyanacungantsicta musyantsic Tayta manam ni imapä cuentayantsu.
Diospa willacuyninta cäsucurmi. 11ॸTayta Diosga tantiyatsimarguntsic

Willacuyninchö nimangantsicnö tsurin Jesucristuman criyicogcunalla


cawayga manam ajatsu quiquin Tayta gloria vïdachö imayyagpis cawayänanpä
Dios yanapamashgaga. 4ॸPaypa cagtam. 12ॸTsaynö carmi Tayta Diospa
wamrancuna cashganam yanapamantsic tsurin Jesucristuman criyicog cagcuna
alli cawanantsicpä. Tsaynö captinmi imayyagpis mana ushacag cawayta
jutsa rurayman runacuna tariyanga. Mana criyicog cagcunam
ishquitsimaynintsicta munayaptinpis itsanga tsay alli cawayta tariyangatsu.
cäsupantsicnatsu Tayta Diosllamanna
yäracur. 5ॸ“Tayta Diosmi tsurin Cartapa ushananchö yätsicuycuna
Jesucristuta cachamushga 13ॸCay cartata cartacamü Tayta Diospa
salvaycamänantsicpä” nir payman tsurin Jesucristuta chasquicushga
1ˇԆkͮॷ5 510

cagcuna gloria vïdachö imayyagpis 18ॸTayta Diospa wamrancuna caycarga

cawayänayquipä cagta musyatsirninmi. mananam jutsa ruraychö cantsicnatsu.


14ॸMusyantsicmi Tayta Diosman yäracur Tayta Diospa tsurin Jesucristum
pay munanganta ruranantsicpä tsapaycämantsic Satanas yatayllapis
mañacushga wiyaycämangantsicta. mana yatamänapä.
15ॸTsaynö wiyamangantsicta musyarnam 19ॸMusyantsicmi Tayta Diospa

yäracuntsic mañacungantsicta Tayta wamran cangantsicta. Tsaynöpis


Dios camacaycatsinanpä. musyantsicmi Señor Jesucristuman
16ॸTsaynö captinmi Señor mana criyicogcunaga Satanaspa
Jesucristuman criyicog mayintsiccuna munayninchö cayanganta. 20ॸY
jutsa ruraychö caycagta musyarga Tayta musyantsicmi Tayta Diospa tsurin
Diosman mañacunantsic jutsachö Jesucristo cay patsaman
cayanganta tantiyatsinanpä. Tsaynö shamungantapis. Pay shamurmi
mañacushgaga Tayta Dios tantiyatsinga musyatsimarguntsic Tayta Diospa
jutsa ruraynincunata jagiriyänanpämi. munayninchö imanöpis
Tsaynö tantiyatsiptinpis waquin cawanantsicpä cagta. Tayta Diospa
runacunaga manam cäsucuyantsu. munayninchöna carga tsurin
Paycunapä mañacushgapis mana Jesucristupa munayninchöpis
cäsucuyanganpitam inƿernuman caycantsicnam. Señor Jesucristoga
gaycucäyanga. 17ॸTayta Diosta mana Diosnintsicmi. Paymi salvamarguntsic
cäsucurga jutsatam ruraycantsic. Tsaynö gloria vïdachö imayyagpis
captinpis jutsa ruraynintsicta jagirir cawacunantsicpä.
Tayta Diospa perdonninta 21ॸWaugicuna panicuna, Tayta Diosta

mañacushgaga manam inƿernuman gongatsicogcunamantä imamanpis


gaycucäshuntsu. aywaycäyanquiman. [Tsaynö catsun.]
2 JUAN
Apostol Juanpa ishcay cag cartan

cuyanacur Tayta Dios nimangantsicta


Juanpa saludacuynin cäsucunantsic. Tsaynö cuyanacunapä
1ॸCuyay criyicog mayilläcuna: nimangantsictaga unaypitapis
Noga Juan, Señor Jesucristupa musyarguntsicmi.
willacuyninta yachatsicog carmi, cay
Llutan yachatsicogcuna
cartata cartacamü. Gamcunata Tayta
yuriyämunganta ningan
Diosmi acrayäshurguyqui alli
willacuyninta chasquicur ñöpanchö 7ॸLlutan yachatsicogcunaga

imayyagpis cawayänayquipä. Tsaynö maytsaypam puriycäyan criyitsicurnin.


captinmi nogapis y waquin criyicog Paycunaga Jesucristo Dios canganta
mayintsiccunapis gamcunapä Tayta criyirpis manam criyiyantsu rasunpaypa
Diosta agradesicayämü. runa yuringantaga. Tsaynö mana criyir
2ॸTayta Diospa willacuyninta Señor Jesucristupa contranmi cayan.
chasquicushgana cashgam payga 8ॸGamcuna pagtä tsay runacuna

imayyagpis nogantsicwan caycan. llutancunata yachatsicuyanganta


3ॸTsaynö carnin Tayta Diosllantsic y chasquipaycäyanquiman. Tsayta
tsurin Jesucristo cuyapäcog cayninwan chasquiparga Tayta Diospa glorianman
yanapaycuyäshuy pay munangannö manam chäyanquitsu. Tsay llutan
cuyanacur cawayänayquipä. yachatsicuynincunata mana
chasquiparmi itsanga gloria vïdachö
Cuyanacur cawanantsicpä Tayta Dios aunicungan premiuta
yätsingan chasquiyanqui. 9ॸPipis llutan
4ॸWaugicuna panicuna, gamcunawan yachatsicuyta chasquegcunaga manam
juntacag criyicogcunawan tincur Tayta Tayta Diosman criyicuycäyantsu. Tsay
Diospa willacuyninta cäsucur runacunata mana cäsuypa Tayta Dios
cuyanacuyanganta noga cushicurgömi. munangannö cawagcunam itsanga
5ॸLlapayquicunatanam yätsimü jucniqui Señor Jesucristumanpis y Tayta
jucniquipis cuyanacur cawayänayquipä. Diosmanpis rasunpaypa criyicuyan.
Jesucristo cuyanacunapä ningantaga 10ॸTsaymi tsay llutan yachatsicogcuna

manam tsay tsayrätsu musyaycäyanqui, goricäyangayquiman yachatsiyäshog


sinöga unaypitanam tsaytaga tucur shayämuptin
musyantsic. 6ॸTsaymi llapantsicpis chasquipäyänayquitsu. Tsaynölla

511
2 JUAN 512

“Wayiquicunaman patsaycatsiyämay” Peru cartallachöga manam llapantaga


niyäshuptiquipis ama patsatsiyanquitsu. yätsipämurgötsu. Quiquï shamurmi
11ॸTsaynö runacunata pipis wayinman mascunataga tantiyatsiyäshayqui.
chasquipag cagcunaga paycunapa Shamuptïnam gamcunapis nogapis
cumpinchincunam caycäyan. cushicushun.
13ॸCaychö caycag waugicunapis
Cartapa ushanan panicunapis gamcunapä
12ॸWaugicuna panicuna, gamcunata salüduncunata apatsicayämunmi.
yätsipänäpäga imaycapis caycanran. [Tsaynö catsun.]
3 JUAN
Apostol Juanpa quimsa cag cartan

Diospa willacognincunataga
Juan Gayuta saludangan llapancunatapis yanapaycuy. 8ॸTsaynö
1ॸCuyay waugi Gayo: yanapashgam waquin marcacunamanpis
Noga Juan, Señor Jesucristupa aywayanga Tayta Diospa willacuyninta
willacuyninta yachatsicog carmi, cay willacurnin.
cartata cartacamü.
2ॸGampä Tayta Diosmanmi Diotrefes mana cäsucog cangan y
Demetrio alli rurag cangan
mañacaycämü imaycachöpis
yanapaycushunayquipä y sänullata 9ॸTaytaDiospa willacuyninta
caycatsishunayquipä. Tsaynömi Tayta willacogcunata yanapanantsicpä cagta
Diostaga agradesicü payman yäracur tantiyatsirnin mas puntatapis
imaypis cawangayquita. 3ॸTayta Diospa gamcunaman cartacamurgänam. Tsaynö
willacuyninta cäsucur captinpis Diotrefesga manam
cawaycangayquita waquin criyicog ningäcunata cäsucuntsu. Payga
mayintsiccuna chämur willayämaptin quiquillan mandacog caytam munan.
alläpam cushicurgö. 4ॸTsaynö llapan 10ॸTsaynö carnin nogacunapäpis

criyicog mayilläcuna Tayta Dios manacagcunata parlarshi puriycan. Y


munangannö cawaycäyangayquita nircur carupita yachatsicog waugicuna
mayar cushicümi. chaptin manash chasquintsu. Waquin
patsatsicogcunatanash criyicog
Gayo alli rurag canganpita mayintsiccunawan manana
Juan alabangan goricäyänanpä micharnin gargur ushan.
5ॸWaugi Gayo, allitam ruraycanqui Tsaynö canganpitaga chaycamurmi
jucläcunapitapis shamur Tayta Diospa payta gayapäshä.
willacuyninta willacogcunata 11ॸCuyay waugi Gayo, pagtä Diotrefesnö

patsatsirnin. 6,7ॸCaychö criyicog llutan ruraycunata yachacunquiman. Tayta


mayintsiccuna goricäyanganchömi Dios munangannö gamga allicunata rurar
paycuna parlayämushga gam cuyapäcog imaypis caway. Tayta Diosta cäsucur
cayniquiwan yanapangayquita. cawagcunaga wamrancunam cayan. Payta
Paycunaga willacur purirnin Tayta mana cäsucogcunaga manam
Diosta mana cäsucogcunapataga manam wamrancunatsu cayan. 12ॸWaugintsic
imancunatapis mañacuyantsu. Tayta Demetriupämi itsanga llapan runacunapis

513
3 JUAN 514

parlayan Tayta Diospa willacuyninta 14ॸQuiquï shamurnam mascunataga


cäsucur cawaycanganta. Nogacunapis yätsishayqui.
paypäga musyayämi Tayta Dios 15ॸTayta Diosllantsic yanapaycushuy

munangannö cawangantaga. Cay nimungä alli cawacuychö canayquipä. Caychö


rasun cag canganta musyaycanquim. reginacungayqui criyicog
mayintsiccunapis llapayquipämi
Cartapa ushanan salüduncunata apatsicayämun.
13ॸCaycartallachöga manam llapan Tsaynölla tsaychö criyicogcunata
yarpangäcunata yätsipämurgötsu. nogapa salüdullätapis goycullanqui.
JUDAS
Jesucristuman criyicogcunapä San Judas cartacungan
Cay cartata gellgargan Santiagupa waugin Judasmi. Cay carta gellgag Judasga
cashga manam Señor Jesucristuta ticrapog cag Judas Iscariotitsu. Tsay
witsancunaga llutan yachatsicogcuna puriyargan caynö nirninmi: “Jutsa rurayta
mana jagirishgapis Tayta Dios nogantsictaga imaypis perdonacamäshunmi” nir.
Tsaynö llutanta yachatsicur puriyaptinmi Judasga llaquicurgan Jesucristuman
criyicog mayincunapä. Tsaymi cay cartata gellgargan tsay llutan yachatsicogcunata
mana cäsuyänanpä.

Señor Jesucristupa willacuyninta


Judaspa saludacuynin willacuyan quiquincunapa
1ॸCriyicogmayicuna: yarpaynincunata cabalarcurmi. Tsaynö
Noga Judas, Señor Jesucristupa captinmi gamcuna waquin criyicog
willacognin y Santiagupa waugin carmi, mayintsiccunata tantiyatsiyänayqui tsay
cay cartata gellgamü. Tayta Dios llutan yachatsicogcunata mana
cuyarmi llapayquitapis chasquipäyänanpä.
acrayäshurguyqui pay munangannö 4ॸTsay llutan yachatsicogcunaga Tayta

cawayänayquipä. Tsaynö Diospa willacognin tucullarshi


cawaycäyanqui Señor Jesucristo gamcunamanpis chäyämushga.
yanapayäshuptiquim. 2ॸTayta Tsaychöshi runacunata criyitsir caynö
Diosllantsic cuyapäcog cayninwan nicäyan: “Jutsa rurayta mana
imaypis yanapaycuyäshuy cuyanacur jagirishgapis Tayta Dios nogantsictaga
shumag cawaycuyänayquipä. perdonacamäshunmi” nir. Tsaynö
yachatsicurnin Señornintsic
Llutan yachatsicogcunata mana Jesucristupa willacuynintaga mananam
chasquipäyänanpä yätsingan cäsuyannatsu. Tsay runacunapäga Tayta
3ॸWaugicuna panicuna, cartacamuyta *Diospa palabranchöpis gellgaraycan
noga yarpargö Señor Jesucristo inƿernumanna aywayänanpämi.
salvamagnintsic canganta 5ॸMusyayangayquinöpis *Israel

tantiyatsirninmi. Tsayta yarparpis llutan runacunata Egipto nacionpa


yachatsicogcuna maytsaypana mandunpita Tayta Dios jipiscamurpis
puriyanganta musyarnam cay cartata pay ninganta mana cäsogcunataga
cartacamü tsay llutan yachatsicogcunata ushacätsirganmi. 6ॸTsaynöllam manana
mana chasquipäyänayquipä. Paycunaga cäsucur munayanganchö cacog cag

515
JUDAS 516

waquin *angelcunatapis Tayta Diosga llutancunata rurayan. Tsaynö


pasaypa tsacayman gaycushga ƿsyu cayanganpitam paycunaga inƿernuchö
ƿnal junagyag. 7ॸTsaynöpis pasaypa rupayanga.
pengacuypä imayca jutsa ruraychö 11ॸUnay Cain wauginta chiquipar

cayanganpitam Sodoma, Gomorra, y wanutsingannömi y Balaam gellëllapä


tsay lädun quinran marcacunatapis mallagashga cangannömi paycunapis
Tayta Dios ninawan ushacätsirgan. caycäyan. Tsaynö cayanganpita
Tsaynöllam ninganta mana inƿernuchö imanörä ñacayanga.
cäsucogcunataga pitapis maytapis Tayta Moisespa contran parlanganpitam Core
Dios mana upeg ninaman gaycunga jutiyog runapis ushacargan. Tsaynömi
imayyagpis rupayänanpä. tsay llutan yachatsicogcunapis mana
8ॸJutsa rurayllachö cacogcunata Tayta yarpashgata ushacäyanga.ॹa
Dios inƿernuman gaycunanpä cagta 12ॸ“Tayta Diosman mañacushun” nir

musyaycarpis tsay llutan goricäyangayquicunachöpis


yachatsicogcunaga jinallam jutsallachö micuyangayqui öraga imanö
cawaycäyan. Tsaynö carmi paycunaga pengacuypämi llutancunata parlar
jucwan jucwan lluta cacuyan. Tayta jegchicachäyan. Paycunaga runa
Diospa willacuyninta willacogcunatapis mayincunata cuyapaytaga manam ni
mana ni imapä cuentayantsu. Nircurmi ichicllapis yarpäyantsu. Usya pucutayta
niyan tsaynö cawayänanpä vientu wacman cayman
suëñuynincunachö Tayta Dios puritsingannömi tsay llutan
parlapanganta. Tsaynö nirmi yachatsicuynincunata puriycätsiyan.
angelcunapäpis *supaycunapäpis Tiempunchöna caycar prüta mana
shimincunaman changanta lluta wayungannömi paycunaga caycäyan.
parlacuyan. 9ॸArcangel Miguelmi itsanga Tsaynö mana wayog prütata lluquirir
llapan angel mayincunapita mas puëdeg jitariyangannömi paycunapis
caycarpis supaycunata Tayta Dios inƿernuman gaycucäyanga. 13ॸImayca
juzgananpä dejaycun. Tsaymi Tayta ganracunatapis mayu gorircur
Diospa sirvegnin *Moisespa ayanta cuchunman jitaramungannöllam
*Satanas apacuyta munaptinpis paycunapis maytsaychö mana
shiminman changantaga arcangel allicunallata ruraycäyan. Tsaynö
Miguel imatapis nirgantsu. Payga itsan cayanganpitam estrëllacuna shumag
caynömi nirgan: “Tayta Diosmi atsicyaycanganta unyamur manana
juzgashunqui”. [Tsaynö nirnin manam atsicyangannö paycunapis inƿernuman
cachapargantsu Moisespa ayanta char pasaypa manana atsicyaychö
apacunanta.] 10ॸTsay llutan imayyagpis ñacacuyanga.
yachatsicogcunaga imatapis 14ॸTsaynömi Adanpa willcanpa mas

manacagman churar burlacur manam willcan cag *profëta Enocpis caynö


tantiyacuyantsu imata parlayangantapis. nirgan: “Tayta Diostaga ricargö pasaypa
Ashmacunanö mana tantiyacog carmi atsca angelnincunawan llapan

a॰11 Cain jutiyog runa imanö wauginta wanutsingantapis musyanayquipä liyinqui


Genesis capïtulu 4. Balaam jutiyog runa ima rurangantapis musyanayquipä liyinqui
Numeros capïtulu 22. Core jutiyog runa imanö ushacangantapis musyanayquipä liyinqui
Numeros capïtulu 16.
517 JUDAS

runacunaman juzgananpä imaypis cawayay. Y Espiritu Santo


shamuycagtam. 15ॸPayga juzganga tantiyatsiyäshungayquinölla Tayta
jutsasapacunata llapan Diosmanga mañacuyay. 21ॸTayta Dios
jutsancunapitam. Y tsaynömi llapan cuyaycämashgaga imaypis pay
contran parlagcunatapis juzganga” nir. munangannö cawayay. Tsaynöpis Señor
16ॸTsay llutan yachatsicogcunaga Jesucristo cutimunanpäna cagta
imallapitapis jamuräcuyanmi. musyaycarga jutsata mana ruraypa
Quiquincunallapämi imatapis ashiyan. listullana caycäyay
Runa tucurnin manacagcunatam chasquicuyänayquipä. Pay cutimurmi
parlayan. Yarpäyangancunata imatapis cuyapämarnintsic apacamäshun gloria
ruratsiyänan raycurmi alli vïdachö imayyagpis cushishga
shimincunallapa runacunataga cawacunantsicpä.
parlapäyan. 22ॸTsaynö caycaptinga mana

tantiyacog criyicogcunata shumag


Diosnintsicman yäracullar imaypis tantiyatsiyay Señor Jesucristuman
cawayänanpä yätsingan criyicuyänanpä. 23ॸJuc runa mayintsic
17ॸWaugicuna panicuna, tsay llutan ninachö rupacaycagta ricar wanuypa
yachatsicogcunapä Señornintsic cawaypa salvag cuenta pitapis maytapis
Jesucristupa *apostolnincuna yachatsiyay Jesucristuta chasquicur
niyanganta yarpäyay: 18ॸ“Gepa inƿernuman manana gaycucäyänanpä.
watacunataga yuriyämungam Tayta Mana cäsuyäshuptiquipis yaparir
Diospa willacuyninta imapäpis mana yaparirpis Señor Jesucristuta
cuentagcuna. Tsaynö runacunaga Tayta chasquicuyänanpä shumag
Diosta cäsucuyänanpa rantinmi tantiyatsiyanqui. Tsaynö
quiquincuna munayangannölla tantiyatsiyänayquipä paycunawan
cawayanga” nir. 19ॸTsay niyangannöllam goricar pagtä llutan ruraynincunaman
cananga Tayta Diosta mana cäsucog chaycäyanquiman.
runacuna yuriyämushga. Paycunam
jutsayog cayan criyicog mayintsiccuna Tayta Diosta alabangan
chiquinacur iglesiapita 24ॸImaycawan munayyog Tayta Diosmi
gargunacuyänanpäpis. Tsaynö imaypis yanapaycämantsic jutsata mana
runacunaga Tayta Diospa *Espiritu ruraypana cawanantsicpä. Tsaynöpam
Santunta mana chasquishga carmi paypa ñöpanman jutsaynagna chäshun
munayangannö jutsa rurayllachö imayyagpis cushishga cawacunantsicpä.
cawacuyan. 25ॸPayllam salvamagnintsic. Payllam
20ॸWaugicuna panicuna, gamcunaga imaycawanpis munayyog. ¡Cananpis
Tayta Diospa willacuyninta waraypis imaypis poderösu Tayta Dios
yachacuyangayquinölla payman yäracur alabashga caycullätsun! Tsaynö catsun.
APOCALIPSIS
Tayta Dios ricatsingancunata apostol Juan gellgangan
Jesucristupa apostolnin Juanmi cay “Apocalipsis” ningan libruta gellgargan. Pay
gellgananpäga Tayta Dios cachamungan juc angelmi Juanta ricatsirgan cay
patsachö y ciëluchö ima päsananpä cagcunatapis. Tsay ricatsingancunatanam Juan
gellgargan imaycaläya ñacacuycuna chämuptin Jesucristuta chasquicogcuna
imaypis payman yäracur cawanantsicpä.
Cay librum musyatsimantsic Jesucristo cutimunanpä canganta. Tsaynömi
musyatsimantsic llapan runacuna cawariyämuptin Jesucristo juzgananpä cagta y
payta chasquicogcuna imayyagpis ñöpanchö cawayänanpä cagta.
Manarä cay Apocalipsis libruta gellgarmi Juan gellgargan Señor Jesucristo
cawanganta willacur “San Juan” ningan libruta y quimsa cartacunata. Tsaycunapis
Mushog Testamentuchömi gellgaraycan.

Jesucristuman criyicogcunapämi.
Librupa gallaycunan Imaypitapis imayyagpis cawag Tayta

1
1,2ॸNoga Juan, Tayta Diospa Dios y ñöpanchö caycag *Espiritu Santo
willacognin carmi, cay libruta gamcunata cuyapäcog cayninwan
gellgä Jesucristo ciëluchö yanapaycuyäshuy pay munangannö
ricatsimangancunata musyayänayquipä. cushishga cawayänayquipä. 5ॸTsaynölla
Cay patsa ushacänan tiempucuna Señorllantsic Jesucristo gamcunata
imayca päsananpä cagcunata imaycachöpis yanapaycuyäshuy. Paymi
ricatsimänanpämi Tayta Dios tsurin alli willacuyta cay patsaman
Jesucristuta nirgan. Tsaynöpam apamushga y wanushgacunapita
*angelninta Jesucristo cachamushga puntatam cawamushga yapayga
tsaycunata ricatsimänanpä. Tsaymi tsay manana wanunanpä. Tsaymi
ricatsimangancunata gellgaycä llapan Señornintsicpa munayllanchö cay
criyicogcuna musyayänayquipä. patsachö llapan mandacogcunapis
3ॸCushicuyangam cay gellgangäcunata caycäyan.
liyegcuna. Y liyipäyanganta Cuyapämarnintsicmi cruzchö wanur
chasquicogcunapis cushicuyangam. llapan jutsantsiccunata
Tsay imaycata ricatsimangancuna perdonamarguntsic. 6ॸTsaynöpam imay
ruracanganam. öra mañacushgapis Tayta Diosga
4ॸCayta gellgamü Asia provinciachö wiyaycämantsic. Mandunmanmi
ganchis (7) marcacunachö churamarguntsic imaycatapis pay

518
519 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ1

munanganta rurarna canapä. ¡Señor Pergamo, Tiatira, Sardis, Filadelƿa, y


Jesucristuta imaypis alabashun Laodicea marcacunam” nir.
munayninchö imaycapis canganpita! 12ॸGepächö tsaynö gayaraypa

Tsaynö callätsun. parlamogta wiyaycurmi ticrasquirgä pï


cangantapis ricanäpä. Tsaychömi
7 ¡Jesucristoga ciëlupita pucutay ricargä örupita rurashga ganchis
jananchömi cutimunga! chiuchicuna atsicyaycäyagta. 13ॸTsay
Tsaynö cutimuptinmi llapan chiuchicuna chöpinchömi ricargä
runacuna y chaqui puntanyag yullag röpan
wanutsegnincunapis ricayanga. jatipäcushga runa ichiraycagta. Y
Castïguta chasquiyänanpä cagta pëchunpanam örupita awashga anchu
musyarmi maytsaychöpis wachucutanö churapäcushga caycargan.
runacuna mantsacarnin 14ॸAgtsannam yullag püru cargan

wagayanga. yullaganganyag tagshashga millwanö y


Cay ningänöllam llapanpis päsanga. rashtanö. Ñawinnam ninanörä
Tsaynö catsun ari. atsicyargan. 15ॸTsaynöllam
chaquincunapis atsicyargan
8ॸImaycawan munayyog y chipipinganyag wayllashga broncinörä.
imayyagpis cawag Tayta Dios caynömi Parlanganpis carumanmi wiyacämurgan
nin: “Cay patsata manarä camarpis ragrapa lasag yacu gayarar aywagnörä.
caycargämi. Y ushacäriptinpis 16ॸDerëcha cag maquinchömi tsararargan

caycäshällam” nir. ganchis estrëllacunata. Shiminpitanam


espäda yargamurgan ishcanläpa
aƿlashga. Cärannam rupaynö pasaypa
Jesucristuta Juan ricangan chipipirrä atsicyargan.
9ॸCriyicog mayiquicuna carmi 17ॸPayta ricaycurmi wanushganö

gamcunanölla nogapis Tayta Diospa ishquisquirgä ñöpanman. Tsaynam


ñöpanman chäshä. Jesucristuman derëcha cag maquinwan yataycamar
criyicuyangayquipita runacuna nimargan: “Ama mantsacaytsu.
chiquiyäshungayquinöllam nogatapis Nogam imaypitapis cargä y
Jesucristuman criyicungäpita imayyagpis cashä. 18ॸRunacuna
chiquiyäman. Y Jesucristupa wanutsiyämashga captinpis noga
willacuyninta willacungäpitam Patmos cawamurgä imayyagpis cawanäpämi.
*islachöpis prësurätsiyämargan. Nogapa munayllächömi runacunapis
10ॸTsaychö prësuraycarmi domingu caycäyan wanuyanganpita
junagchö Tayta Diosman mañacur cawatsimunäpä. 19ॸCay llapan
caycangäta Espiritu Santupa ricaycätsingäcunata gellgay, canan
munayninchö ricacusquir wiyargä päsaycangancunata y ima päsananpä
cornëta gayaragnörä caynö nimogta: cagcunata. 20ॸGanchis chiuchicunata
11ॸ“[Canan ricatsishayqui ima ricangayquega cayan tsay ganchis
päsananpä cagcunata.] Tsay marcacunachö nogaman
ricangayquicunata gellgarcur criyicogcunam. Derëcha cag maquïchö
apatsinqui ganchis (7) marcacunachö tsararangä ganchis estrëllacunanam
criyicogcunaman. Tsay apatsinayquipä cayan tsay criyicogcunata cuïdag
cag marcacunaga Efeso, Esmirna, angelcuna”.
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ2 520

6ॸ“Tsaynö manana cuyanacurpis


Efeso marcachö Nicolaspa llutan yachatsicuynincunataॹc
criyicogcunapä gellgangan mana chasquiparnin allitam

2
1ॸNircurnam Efeso marcachö ruraycäyanqui. Pay
criyicogcunapäॹa Jesucristo cay yachatsingancunataga manam wiyayta
ningancunata gellgatsimargan caynö munätsu”.
nir: 7ॸ“Noga ningänömi Espiritu Santupis

gamcunata nicäyäshunqui. Tsayta


“Noga Señorniquim tsay ganchis (7) shumag wiyacog cagcunaga
estrëllacunata tsararä derëcha cag chasquicuyätsun. Ningäcunata imaypis
maquïchö. Y nogam puriycä örupita cumplegcunaga Tayta Diospa ñöpanchö
rurashga ganchis chiuchicunapa imayyagpis cawatsicog jachapa
chöpinchöpis”.ॹb prütantam micuyanga”.ॹd
2ॸ“Noga musyaycämi imayca
Esmirna marcachö
rurayniquicunatapis. Gamcunaga
criyicogcunapä gellgangan
imaypis nogamanmi
yäracaycäyämunqui. Tsaynöllam 8ॸTsaypitanam Esmirna marcachö
musyaycä llutan yachatsicogcunata criyicogcunapä Jesucristo cay
mana chasquipäyangayquita. Apostol ningancunatapis gellgatsimargan caynö
tucogcuna llutancunata yachatsiyäshur nir:
llullapäyäshungayquitapis
taripäyarguyquim. 3ॸNogaman “Noga Señorniquim imaypitapis cargä,
criyicayämungayquipita runacuna imayyagpis cashä, y wanungäpitapis
chiquiyäshuptiquipis mana ajayaypa cawamurgä”.
munangänö cawaycäyangayquitam 9ॸ“Noga musyaycämi imaycachöpis

musyaycä”. ñacaycäyangayquita y muchuychö


4ॸ“Peru allitsoga puntacunata shumag cayangayquita. Tsaynö carpis nogaman
cuyanacuyangayquinö manana criyicayämungayquipitaga
cuyanacuyangayquim. 5ॸTsay imaycayognömi caycäyanqui.
puntacunata shumag cuyanacur Tsaynöllam musyaycä *Israel runacuna
cayangayquita yarpar cananpis tsaynölla gamcunapa wasayquicuna
cuyanacuyay. Tsaynö yapay mana rimaycäyanganta. Tsaynö nirpis rasun
cuyanacuyaptiquega ñöpächö caycag cagga paycunam ‘Tayta Dios ningantaga
chiuchiquicunata jitarir mananam cumpliyämi’ nicar *Satanaspa
imachöpis yanapayäshayquinatsu”. mandunta ruraycäyan”.

a॰2.1a “Criyicogcunapä” ninanpa rantinga griegu idiömachö “criyicogcunapa angelninpä”


nirmi gellgaraycan. Cay versïculuchö criyicogcunapa angelnin ninganga “llapan criyicogcuna”
ninan o tsaynöpis “criyicogcunata yachatseg” ninanmi. Tsaynöllam caycan Apocalipsis 2.8;
2.12; 2.18; 3.1; 3.7; 3.14-chöpis. b॰2.1b “Puriycä örupita rurashga ganchis chiuchicunapa
chöpinchöpis” ninganga quiquin Señor Jesucristo ganchis marcacunachö payman
criyicogcunata mana dejaypa yanapaycanganmi. c॰2.6 Nicolasga runacunata yachatsirgan
Tayta Diosta mana cäsutsir ïdulucunata adoracuyänan altarchö pishtayangan aytsata
micuyänanpämi. Tsaynöpis yachatsirgan ollgupis warmipis majancunata jucwan engañar
cacuyänanpämi. d॰2.7 Imayyagpis cawatsicog jachapita musyayänayquipä liyinqui
Apocalipsis 22.2,14,19.
521 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ2

10ॸ“Imaycaläya ñacaycuna gamcuna cagchö wanutsiyashga


gamcunaman chaycämunnam. Tsaynö captinpis nogaman yäracayämur
captinpis ama mantsacäyanquitsu. manam gongayämarguyquitsu”.
Nogaman mana criyicamog runacunam 14ॸ“Tsaynö nogaman yäracaycäyämurga

Satanaspa munayninta rurar amana chasquipäyaynatsu unay *profëta


waquinniquicunata carcelman Balaam yachatsingannöॹe mana alli cawag
wichgayäshunqui. Chunca junagmi runacunata. Unay Balaam
tsaynö ñacayanqui. Noga raycur aquishapaptinmi Balac jutiyog runapis
wanutsiyäshunayquipäna Israel runacunata ƿestancunaman
caycäyaptinpis nogata mana gayatsirgan *ïdulucunapa altarninchö
ñëgayämaptiquega gamcunata pishtangan aytsata micuyänanpä. Y
chasquiyäshayqui ñöpächö imayyagpis tsaynömi Israel runacunataga yätsipargan
cawayänayquipämi”. majancunata jucwan engañar lluta
11ॸ“Noga ningänömi Espiritu Santupis cawacuyänanpäpis”.
gamcunata nicäyäshunqui. Tsayta 15ॸ“Nicolaspa yachatsicuynintapisॹf

shumag wiyacog cagcunaga tsaynölla amana chasquiyaynatsu.


chasquicuyätsun. Ningäcunata imaypis 16ॸTsay yachatsicungancunata mana

cumplegcunaga manam inƿernuman cäsuypana Tayta Dios munangannö


aywayangatsu”. cawayay. Tsaynö jutsa rurayllachö
cawayaptiquega gamcunaman
Pergamo marcachö shamuycur ushacätsiyäshayquim
criyicogcunapä gellgangan shimïpita yargamungan espädäwan”.
12ॸTsaypitanam Pergamo marcachö 17ॸ“Noga ningänömi Espiritu Santupis

criyicogcunapä Jesucristo cay gamcunata nicäyäshunqui. Tsayta shumag


ningancunatapis gellgatsimargan caynö wiyacog cagcunaga chasquicuyätsun.
nir: Ningäcunata imaypis cumplegcunataga
ciëluchö churarag ‘*manah’ ningan
“Noga Señorniqui ishcan lädunpa micuytam garashä micuyänanpä.ॹg
aƿlashga espädätam aptaraycä”. Nircurmi chasquiyanga yullag rumichö
13ॸ“Noga musyämi tsay mushog jutincuna gellgaraycagta.ॹh Tsay
taycäyangayqui Pergamo marcachö mushog jutitaga yullag rumita
runacuna juclä runacunapitapis mas chasquegcunallam musyayanga”.
peyor Satanaspa munayninchö
Tiatira marcachö
cawaycäyanganta. Tsaynö waquincuna
criyicogcunapä gellgangan
cawayaptinpis gamcunaga nogallaman
criyicamurmi cawaycäyanqui. Alli 18ॸTsaypitanamTiatira marcachö
willacuynïta willacog Antipasta criyicogcunapä Jesucristo cay

e॰2.14 Balaampita masta musyanayquipä liyinqui Numeros capïtulu 22-pita 24-yag y 31.8,16.
f॰2.15 Nicolaspa yachatsicuyninpita musyanayquipä liyinqui Apocalipsis 2.6 nötata.
g॰2.17a Tsay ciëluchö churarag “manah” ningan micuytam unay Israel runacuna tsunyag
jircachö puriyaptin Tayta Dios camaripargan micuyänanpä. Ciëluchö churarag micuymanmi
Jesucristo quiquinwan iwalatsirgan. Tsaypita masta musyanayquipä liyinqui Juan 6.32-58.
h॰2.17b Apostol Juan gellgangan witsanmi runacuna yullag rumitarä chasquiyag tsay rumita
ricaycatsirrä ƿestaman yaycuyänanpä. Tsaymi Jesucristo nirgan yullag rumita
chasquegcunarä Diospa ñöpanman chäyänanpä canganta.
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ2ٍॷ3 522

ningancunatapis gellgatsimargan caynö 24,25ॸ“Waquinniquicunaga tsay

nir: warmipa llutan yachatsicuynincunata


manam chasquiyarguyquitsu. Payga
“Noga Señorniquega Tayta Diospa ‘Diospa mas allin cag yachatsicuyninta
tsurinmi cä. Ñawïpis ninanöran yachacushun’ nirmi yachatsiyäshog
atsicyaycan. Chaquïpis atsicyaycan tucuycan. Rasunpaypa tsay
chipipinganyag wayllashga yachatsicuyga manam Diospitatsu,
broncinörämi”. sinöga Satanaspitam. Tsayta gamcuna
19ॸ“Noga musyaycämi imayca musyaycarga noga yachatsingäcunata
rurayniquicunata, llapayquipis cutimungäyagpis ama gongayanquitsu.
cuyanacuyangayquita, nogaman 26,27ॸNoga ningäta wanunganyagpis

yäracayämungayquita, y imaypis cumpleg cagcunataga churashä llapan


munangänö cawayangayquita. Tsaynö marcacunatapis munayninchö
shumag cawarna imaycatapis mas allita tsaräyänanpämi. Tsayga canga llapan
rurar cawaycäyangayquita imaycatapis nogapa munaylläman Tayta
musyaycämi”. Diosllä churamungannömi. Paycuna
20ॸ“Tsaynöna cawarpis ‘Jezabel’ ningan tsaynö munayyog carnam mana
warmi llutanta yachatsicuptin mana wiyacog cag runacunata mantsaripä
micharninmi itsanga mana allita castigayanga. 28ॸTsaynömi tsay
ruraycäyanqui. Tsay warmega ‘Diospa mandacog cayta chasquegcunapaga
willacogninmi cä’ neg tucullarmi premiuncuna canga warag lucëru”.
nogaman criyicamogcunata llutancunata 29ॸ“Noga ningänömi Espiritu Santupis

yachaycätsin. Payga yachatsin gamcunata nicäyäshunqui. Tsayta


runacunapis warmicunapis jucwan shumag wiyacog cagcunaga
jucwan cacuyänanpämi y Tayta Diosta chasquicuyätsun”.
mana cäsutsir ïdulucunapa altarninchö
pishtayangan aytsata micuyänanpämi. Sardis marcachö
21ॸNogaga tsay warmita nirgänam criyicogcunapä gellgangan

3
jutsancunata jagirinanpä. Tsaynö 1ॸTsaypitanam Sardis marcachö
nicaptïpis jagiriyta manam munantsu”. criyicogcunapä Jesucristo cay
22,23ॸ“Jutsa ruraynincunata mana dejag ningancunatapis gellgatsimargan caynö
cagcunataga pasaypa ñacatsirmi nir:
castigashä. Tsay warmipa llutan
yachatsicuynincunata chasquegcunapis “Nogam Espiritu Santuta cachamü. Y
mantsariypä ñacaycunawanmi nogam maquïchö ganchis (7)
ushacäyanga. Tsaynöparan nogaman estrëllacunataॹi tsararaycä”.
criyicamogcunaga llapanpis niyanga: “Nogaga musyaycämi imayca
‘Shonguntsicchö imata rurayniquicunata. Nogaman criyicamur
yarpangantsictapis Jesucristoga cawayangayquita runacuna
rasunpam musyaycan. Tsaymi payga yarpäyaptinpis gamcunaga wanushga
jutsa ruragcunataga pitapis castigan’ cuentam caycäyanqui. 2ॸ¡Yarpachacuyay
nir”. Tayta Dios munangannö shumag

i॰3.1 Ganchis estrëllacunaga cayan Jesucristuman criyicogcunata cuïdag angelcunam.


Liyinqui Apocalipsis 1.20.
523 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ3

cawayänayquipä! Allita salvashga cag runacunata gloria


ruraycäyangayquita yarparninpis Tayta puncuta quichapänäpäpis y mana
Diospäga manam allitsu cawaycäyanqui. salvashga cagcunata wichgapänäpäpis”.
3ॸYarpäyay alli willacuynïta 8ॸ“Noga musyaycämi imayca

yachacuyangayquita. Jutsayquicunata rurayniquicunata. Poderniynag caycarpis


jagirir shumag cawayay. Dios ningäcunataga mana gongaypam
munangannö mana cawayaptiquega cumpliyarguyqui. Tsaymi gloria puncuta
mana yarpashgata ladron chämognömi gamcunata quichapargö. Tsay puncupa
nogapis mana yarpashgata chämushä yaycuyaptiqui manam pipis
gamcunata castiganäpä”. michäyäshunquitsu. 9ॸMarcayquicunachö
4ॸ“Tayta Diosta mana cäsucur waquin runacunaga ‘Diosmanmi criyicü’
waquincuna cawayaptinpis nicarpis manam rasunpatsu criyicayämun.
waquinniquicunaga pay munangannömi Paycunaga Satanas munangantam
cawaycäyanqui. Gamcuna allita rurar ruraycäyan. Paycunatam ƿsyu ƿnal
cawayangayquipitam nogawan cayanqui junagchö nishä ñöpayquicunaman
yullag röpayquicuna jatishga. gonguripacamur caynö niyäshunayquipä:
5ॸTsaynöllam imanö ñacacuychöpis Tayta ‘Rasunpam gamcunaga Tayta Diospa
Diosman yäracur cawag cagga yullag wamrancuna cayarguyqui’ nir”.
röpan jatishga gloriachö cawayanga. 10ॸ“Ima ñacacuychö carpis mana

Paycunapa jutincunaga gellgaraycan ajayaypa noga ningäcunata cumplirmi


gloria vïdachöna cawayänanpä cagcuna gamcuna allita rurar cawaycäyanqui.
gellgarangan librüchömi. Tsaychö Tsaynö cawayaptiquega runacunapä
jutincunataga manam borrashänatsu. castïguta cachamungäwan ñacaycuna
Taytalläpa y angelcunapa ñöpanchömi captinpis gamcunataga manam
musyatsicushä nogaman yäracamog dejayäshayquitsu”.
cayanganta”. 11ॸ“Noga shamogpänam caycä. Tsaymi
6ॸ“Noga ningänömi Espiritu Santupis yachatsingäcunata mana gongaypa noga
gamcunata nicäyäshunqui. Tsayta munangänö cawayänayqui. Tsaynöpam
shumag wiyacog cagcunaga nogapa ñöpäman chämur premiuta
chasquicuyätsun”. chasquiyanqui. 12ॸMunangänö imaypis
cawag cagtaga chasquishä imayyagpis
Filadelƿa marcachö Tayta Diospa ñöpanchö cawayänanpämi.
criyicogcunapä gellgangan Iglesiapa alli churashga cimientun
7ॸTsaypitanam Filadelƿa marcachö rumicuna mana cuyuycachaypa
criyicogcunapä Jesucristo cay cayangannömi llapan salvashga runacuna
ningancunatapis gellgatsimargan caynö Diospa ñöpanchö imayyagpis mana
nir: yarguypa cayanga. Nogapa cayangan
musyashga cananpämi paycunachö
“Noga jutsaynag Señorniquim cä. gellgashä Tayta Diospa jutinta y nogapa
Ningäcunataga imaypis cumplïmi. mushog jutïta. Tsaynöpam ciëlupita
Nogam gloria puncupa llävinta shamog mushog Jerusalen marcachönaॹj
tsararaycä. Tsaymi munayllächö caycan imayyagpis täyanga”.

j॰3.12 Ciëlupita shamog mushog Jerusalen marcapita musyanayquipä liyinqui


Apocalipsis capïtulu 21.
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ3ٍॷ4 524

13ॸ“Noga ningänömi Espiritu Santupis Diosta yarparna rasunpa rïcunö


gamcunata nicäyäshunqui. Tsayta cayanqui, alli röpashganö cayanqui, y
shumag wiyacog cagcunaga gapra runa mana tantiyaypa
chasquicuyätsun”. aywangannö cayänayquipa rantin alli
tantiyacog cayanqui”.
Laodicea marcachö 19ॸ“Cuyangä cagtaga llutanta ruraptin
criyicogcunapä gellgangan noga castigämi llutanta
14ॸLaodicea marcachö criyicogcunapä rurayangancunata jagiriyänanpä.
Jesucristo cay ningancunatapis Tsaynö castigacog caycaptëga shumag
gellgatsimargan caynö nir: tantiyacur noga munangänöna cawayay.
20ॸWayiquicunaman chaycamur

“Runacunata salvananpä Tayta Dios puncuyquicunapa gayacamognömi


llapan aunicungancunataga noga gamcunata gayacaycämü.
Señorniquim cumpliycä. Nogaga Gayacamungäta wiyar
imaypis rasun cagllatam nï. Nogawanmi päsatsiyämaptiquega
Tayta Dios imaycatapis camargan”. cuyanacuyangayquiwan micur
15ॸ“Noga musyaycämi imayca cushicuyangayquinömi gamcunapis
rurayniquicunata. Gamcunaga nogaman nogawan imaypis cawar cushicuyanqui.
criyicamog tucullarmi cawaycäyanqui. 21ॸMunangänö imaypis cawayaptiquega

¿Imanirtä rasunpa nogaman gamcunata churayäshayqui nogawan


criyicayämunquitsu? Janan shongulla mandag cayänayquipämi.ॹk Tsaynöllam
criyicamurmi mana criyicamog nogapis Tayta Dios munangannölla
runacunapitapis mas peyor cawaptï churamashga paywan
caycäyanqui. 16ॸTsaynö cayaptiquega imayyagpis mandacog canäpä”.
melanaypä cagcunata jitaringänömi 22ॸ“Noga ningänömi Espiritu Santupis

gamcunatapis ñöpäpita jitariyäshayqui”. gamcunata nicäyäshunqui. Tsayta


17ॸ“Rïcu cayangayquimanmi shumag wiyacog cagcunaga
gamcunaga yäracuyanqui. Tsaymi chasquicuyätsun”.
parlacachar niyanqui imayquicunapis
Tayta Diosta gloriachö alabayangan
mana faltäyäshungayquita. Tsaynö

4
carpis manam cuentata gocuyanquitsu 1ॸTsaypitanam ricargä gloria puncu

Tayta Diosta mana yarpäyangayquiwan quicharaycagta. Nircurnam puntata


pobripitapis mas peyor wiyangänölla yapaypis wiyargä cornëta
caycäyangayquita. Gamcunaga gayaragnörä “Cayman shamuy.
gaprayashganömi y pengacuypä Cananmi ricatsishayqui ima päsananpä
gallapächunömi caycäyanqui. cagtapis” nimagta.
18ॸRasunpa rïcunö cayta munarga 2ॸTsaychömi Espiritu Santo

nogapita rantiyay öru püruta. ricatsimargan mandacogpa jamaräcunan


Gallapächunö cayta mana munarga *trönu gloriachö caycagta. 3ॸTsay
nogapita rantiyay yullag röpata. trönuchömi Tayta Dios jamaraycargan
Gapranö cayta mana munarga nogapita verdi y puca color lindu chipipirrä. Jaspi
rantiyay jampita. Tsaynöpam Tayta ruminö o cornalina ruminörämi

k॰3.21 Jesucristuman criyicogcuna paywan mandacuyänanpä cagta mas musyanayquipä


liyinqui Apocalipsis 20.4-6.
525 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ4ٍॷ5

chipipiycargan. Tsay jamacunan trönun alabayaptinmi tsay ishcay chunca


jananpanan esmeralda ruminörä chuscu (24) respitashga runacunapis
chipipiycag turmanyuy sutaraycargan. gonguricuycur adorayan. Y nircurmi
4ॸTayta Diospa trönuntam corönancunata jipisquir Tayta Diospa
jiruruparäyargan ishcay chunca chuscu ñöpanman churaycurnin niyan:
(24) mandagcuna jamacuyänan
sillëtacuna. Tsay sillëtacunamanmi 11 “Tayta Dios, gamllam imaycapäpis
yullag röpashga respitashga runacuna munayyog canqui.
jamacuyargan. Tsay respitashga Llapan imaycatapis gammi
runacunaga örupita coronashgam camarguyqui.
llapanpis cayargan. Cawaynincuna gongayquipitam
5ॸTayta Dios jamaraycangan llapanpis cawaycäyan.
trönunpitam atsicyaypa atsicyar Tsaymi gamtaga llapanpis
tillagucuy yargamurgan. Magacuypis respitayäshur alabayäshunqui”
bunruruypam bunrururgan. Tsay nir.
trönupa ñöpanchömi ganchis (7)
chiuchicuna rauraycäyargan. Tsaycunaga
cargan Tayta Diospa Espiritu Santunmi. Jesucristuta gloriachö alabayangan

5
6ॸTsaynöpis Tayta Diospa trönun 1ॸTsaypitanam ricargä Tayta Diosta

ñöpanchömi lamar maytsayninpa alëri trönunchö jamaraycagta. Payga


ricacargan. Y nircur chuscu angelcunam jamaraycargan derëcha cag maquinchö
tsay trönupa ñöpanchö caycäyargan. röllun aptashgam.ॹl Tsay rölloga jananpa
Tsay angelcunapam entëru cuerpunchö y rurinpa gellgashgam cargan. Pipis
ñawincuna cargan. 7ॸPunta cag angelmi lluta mana quichananpämi ganchis (7)
cargan leonnö. Ishcay cagnam törunö. cuti cërawan cuchuncunapa lagashga
Quimsa cagnam runanö. Y chuscu cargan. 2ॸTsayta ricaycurmi juc puëdeg
cagnam cargan älasnin quichashga angel llapan callpanwan nirgan: “¿Pirä
condornö. 8ॸTsaycunapaga chuscunpapis cërancunata jipiscärir rölluta
jogtayanmi älasnincuna capuyargan. Y quichanga?” nir. 3ॸTsaynö niptinpis
entëru cuerpuncunachömi ñawincuna ciëluchö, ni cay patsachö, ni maychöpis
cargan. manam tsay rölluta pipis quichagpänö
Tsay angelcunam pagasta junagtapis cargantsu ni tsaychö gellgaranganta
caynö nicäyan: ricagpänö.
4ॸPipis tsay rölluta quichananpä mana

“Imaycawan munayyog Tayta Dios, captinmi feyupa llaquicur noga wagargä.


jutsaynag carmi gamlla Dioslläcuna 5ॸTsaynö wagaycaptïmi tsay ishcay chunca

canqui. chuscu (24) respitashga runacunapita


Gamga imaypitapis imayyagpis jucnin nimargan: “Ama wagaytsu. Juda
cawag Diosmi canqui” nir. castapita ‘Leon’ ningan runam Satanasta
vincir imaycawanpis munayyog caycan
9,10ॸTrönunchö
jamaraycag imayyagpis tsay rölluta quichananpä. Payga rey
cawag Tayta Diosta tsaynö *Davidpa ayllun aywaragpitam”.

l॰5.1 Rölloga cargan garapita o papelpita rurashgachö gellgashga librunömi. Tsaytaga


liyisquir canganmi wancurcuyag.
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ5 526

6ॸTsaynö nicämaptinmi ricasquirgä 10 Paycunaga munayniquichömi


Tayta Diospa jamacuna trönun caycäyan.
ñöpanchö juc Üsha caycagta. Tsay Tsaymi imaycay öra
Üshaga caycargan tsaychö caycag mañacuyäshuptiquipis gamga
chuscu angelcunapa y ishcay chunca wiyaycanqui.
chuscu respitashga runacunapa Paycunam gamwan patsachö
chöpinchömi. Tsay Üshaga mandag cayanga” nir.
wanunganpita cawamurmi
ichiraycargan. Ganchis wagrayog y 11ॸTsaypitanam ricargä yupaytapis
ganchis ñawiyogmiॹm cargan. Tsay manana atipaypä angelcuna
ganchis ñawincunaga caycan Tayta Dios alabaycäyagta. Paycunam tsay chuscu
cay patsaman cachamungan Espiritu angelcunawan y tsay ishcay chunca
Santum.ॹn 7ॸTayta Dios mandacur chuscu respitashga runacunawan Üshata
trönunchö jamaraycagman witiycurmi alabaycäyargan caynö nirnin:
derëcha cag maquinpita tsay Üsha
chasquimurgan rölluta. 8ॸTsay rölluta 12 “Gammi wanurgayqui runacuna
chasquiriptinmi ñöpanchö caycag jutsancunapita perdonashga
chuscu angelcuna y tsaychö cag ishcay cayänanpä.
chunca chuscu respitashga runacunapis ¡Maytsaychöpis gamtaga
Üshapa ñöpanman gonguricuycuyargan. alabayäshunquim!
Paycuna llapanmi arpancunawan Gampa munayllayquichömi
cayargan. Tsaynömi örupita rurashga imaycacunapis caycan.
väsuncunachö *inciensiutapis Gammi llapan camangayquicunapapis
apayargan. Tsay inciensioga cargan duëñun canqui.
criyicogcuna Tayta Diosman Pipis manam gamnöga yachag cantsu.
mañacucuyänanmi. 9ॸPaycunam mushog ¡Llapan cawagcunam gamta imaypis
alabanzata cantar Üshata alabayargan alabayäshunqui!” nir.
caynö nirnin:
13ॸTsaynömi wiyargä ciëluchö cagcuna,
“Gamllam munayyog canqui tsay cay patsachö cagcuna, lamar rurinchö
rölluta quichanayquipä. cagcuna, llapanpis Tayta Dios camangan
Gammi runacuna raycur cagcunaga caynö alabaycäyagta:
wanurgayqui.
Wanur yawarniquita jichaptiquim “¡Trönunchö mandacur jamaraycag
gamman criyicamog cagtaga Tayta Dios y tsaychö caycag
Tayta Dios imaycaläya Üsha imayyagpis alabashga
runacunata perdonar salvashga, catsun!”
maychö tsaychö tagcunatapis y
imaycaläya parlacuychö 14ॸTsaynö alabayaptinmi Diospa

parlagcunatapis. ñöpanchö caycag chuscu angelcuna

m॰5.6a Tsay Üshaga Jesucristum cashga. Üsha ganchis wagrayog ninanga “pasaypa
poderyog” ninanmi. Üsha ganchis ñawiyog ninanga “llapanta ricag y llapanta musyag”
ninanmi. n॰5.6b “Espiritu Santo” ninanpa rantinga griegu idiömachöga “ganchis Espiritu”
nirmi gellgaraycan.
527 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ5ٍॷ6

“¡Tsaynö callätsun!” niyargan. Y rantiycuyänallanpä. Tsaynö captinpis


tsaychö caycag ishcay chunca chuscu acëtitawan vïnutaga ama lluta
respitashga runacunanam ñöpanman ushayaytsu” nir.
gonguricuycur adorayargan. 7ॸRölluchö chuscu cag lagashga cërata

Jesucristo jipiriptinnam ñöpanchö


Rölluchö jogta lagashga cëracunata caycag chuscu angelcunapita ultimu
Jesucristo jipingan cagna gayacurgan: “¡Yargamuy!” nir.

6
1ॸTsaychömi ricargä rölluchö punta 8ॸTsaynö niptin ricäringächömi

cag lagashga cërata Jesucristoॹo ricasquirgä garwash cawallun


jipinganta. Tsaynö jipiriptinmi muntashgata. Tsay cawalluta
ñöpanchö caycag chuscu angelcunapita muntaragpa jutinmi cargan
jucnin gayacurgan: “¡Yargamuy!” nir. “Wanutsicog”. Paypa gepantanam
2ॸTsaynö niptin ricäringächömi shamurgan wanuy. Tsay wanutsicogmi
ricasquirgä yullag cawallun muntashga yargurgan gyërrachö runacunata
yargaycämogta. Muntaragninga cargan pelyanacatsir wanutsinacatsinanpä.
ǂëchan aptashgam. Paymi corönata Tsaynömi yargucurgan geshyawan,
chasquisquirmi aywargan Tayta Diospa munti ashmacunawan, y mallagaywan
contrancunata ushacätsinanpä. wanutsinanpä. Paypa munayllanchö
3ॸRölluchö ishcay cag lagashga cërata runacuna captinmi pullan runacunapita
Jesucristo jipiriptinnam ñöpanchö mas pullan cagta wanutsinanpä caycan.
caycag chuscu angelcunapita mas jucnin 9ॸRölluchö pitsga cag lagashga cërata

gayacurgan: “¡Yargamuy!” nir. 4ॸTsaynö Jesucristo jipiriptinnam payman


niptinmi puca cawallun muntashga criyicunganpita wanutsishga cagcunapa
yargamurgan. Muntaragnintanam jatun almancuna altar chaquinchö caycagta
espädata Tayta Dios aptaparcur cay ricargä. 10ॸPaycunam llapan callpanwan
patsaman cachamurgan runacunata niyargan: “Imaycawan munayyog Tayta
chiquinacatsir quiquin purata Dioslläcuna, ¿imayrätä juzganqui tsay
wanutsinacatsinanpä. wanutsiyämag runacunata?”
5ॸRölluchö quimsa cag lagashga cërata 11ॸTsaynö niyaptinmi Tayta Dios

Jesucristo jipiriptinnam ñöpanchö nirgan: “Shuyäriyayrä. Gamcuna


caycag tsay chuscu angelcunapita mas wanuyangayquinöllam waquin
jucnin cagna gayacurgan: “¡Yargamuy!” runacunapis nogaman
nir. Tsaynö gayacuriptin ricäringächömi criyicayämunganpitaga wanuyänanrä.
ricargä yana cawallun muntashga Tsaypitarämi wanutsiyäshogcunataga
yargamogta. Tsay cawalluta juzgashä”. Tsaynö nisquirnam altar
muntaragga cargan balanzan chaquinchö caycag almacunata yullag
aptashgam. 6ॸTsaymi tsay chuscu röpata jatitsirgan.
angelcunapa chöpinpita caynö nimogta 12ॸRölluchö jogta cag lagashga

wiyargä: “¡Muchuymi runacunapä cëratapis Jesucristo jipirgan noga


canga! Tsaymi juc junag arur ricaraycaptïmi. Tsay öram patsa feyupa
gänayangan aypanga juc kïlu trïguta o cuyur gallaycurgan. Rupaynam
quimsa kïlu cebädata tsacäcusquirgan y quillapis yawarnömi

o॰6.1 “Jesucristo” ninanpa rantinga griegu idiömachöga “Üsha” nirmi gellgaraycan.


Tsaynöllam caycan 6.3; 6.5; 6.7; 6.9; 6.12; 6.16-chöpis.
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ6ٍॷ7 528

pucayashga ticrasquirgan. 3ॸ“¡Tayta Dios munangannö


13ॸEstrëllacunanam ciëlupita cawagcunapa urcunman señalta
shushuyämurgan fuerti vientuwan manarä churaptëgaॹp amarä
manarä pogog hïgus patatarrä ushacätsiyaytsu chacracunachö imayca
shushumognö. 14ॸCiëlupis wancucar micuycunatapis, jachacunatapis, ni
wancucarcurmi illacäcurgan. lamarchö cagcunatapis!” nir.
Jircacunapis y lamarchö *islacunapis 4ॸTsaynö nirmi tsay angel señalargan

juclämanmi witiscäriyargan. pachac chuscu chunca chuscu waranga


15ॸTsaynömi ricargä runacuna (144,000) runacunata. Paycunaga
gagacunaman machaycunaman cayargan llapanpis chunca ishcay casta
pacacuyagta. Tsay pacacogcunachömi Israel runacunam. 5ॸCada castapitam
cayargan reycuna, mandacog señalargan chunca ishcay waranga
soldäducuna, rïcucuna, esclävucuna, y (12,000) runacunata:
mas llapan runacuna. 16,17ॸTsaychömi
jircacunata y gagacunatapis niyargan: Juda castapita 12,000-ta,
“Feyupa ajashganam cayan Tayta Dios y Ruben castapita 12,000-ta,
Jesucristo. Cay patsachö llapan Gad castapita 12,000-ta,
runacuna Tayta Diospa castïgunwan 6 Aser castapita 12,000-ta,

ñacayänanpä tiempu chämushganam Neftali castapita 12,000-ta,


¡Nogacunatapis mana Manases castapita 12,000-ta,
ñacatsiyämänanpä pacaycayällämay! 7 Simeon castapita 12,000-ta,

Tsay castïguntaga manam pipis Levi castapita 12,000-ta,


awantayangatsu” nirnin. Isacar castapita 12,000-ta,
8 Zabulon castapita 12,000-ta,
Criyicogcunata Tayta Dios Jose castapita 12,000-ta,
cuïdangan y Benjamin castapita 12,000-ta.

7
1ॸTsaypitanam ricargä chuscu

angelcuna cay patsapa chuscunlä


cuchunchö ichiraycäyagta. Tsay Atsca runacuna yullag röpashga
angelcunam vientuta tsaparaycäyargan gloriachö cayangan
patsamanpis lamarmanpis mana 9ॸTsaypitam ricargä Tayta Dios

yaycamunanpä. Angelcuna tsaynö jamaräcunan trönunpa y Jesucristupaॹq


tsaparäyaptin manam ni jachacunapa ñöpanchö yupaytapis manana atipaypä
raprancunallapis cuyuycachargantsu. atsca runacuna caycäyagta. Paycunaga
2ॸTsaynömi ricargä juc angelta rupay maytsay nacionpita imaycaläya
yargacamunan cagpita imaycawan runacunam cayargan. Tucuyläya
munayyog Tayta Diospa sëllun parlaycunapam parlayarganpis. Yullag
aptashga shamuycagta. Tsay angelmi röpancuna jatishgam y palmëra jachapa
cay patsapa cuchunchö caycag chuscu rämancuna aptashgam cayargan.
ushacätsicog angelcunaman llapan 10ॸPaycunam llapan callpancunawan

callpanwan gayacamur nirgan: niyargan:

p॰7.3 Tayta Dios imapä señalta urcuncunaman churanganta tantiyanayquipä liyinqui


Ezequiel 9.1-6 y Apocalipsis 9.4. q॰7.9 “Jesucristo” ninanpa rantinga griegu idiömachöga
“Üsha” nirmi gellgaraycan. Tsaynöllam caycan 7.10; 7.14; 7.17; 8.1-chöpis.
529 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ7ٍॷ8

“¡Trönuyquichö jamaraycag Tayta 16 Paycunaga imaypis mananam


Dios, mallagäyangatsu ni
gammi tsuriqui Jesucristuwan yacunäyangatsu.
salvaycayämarguyqui!” nir. Paycunataga rupaypa achayninpis
manam rupangatsu ni
11ॸTsaychömi Tayta Diospa ñöpanchö ajayätsingatsu.
caycag chuscu angelcuna, ishcay chunca 17 Tayta Dios jamaräcunan trönunpa

chuscu (24) respitashga runacuna, y ñöpanchö Jesucristum


jiruruypa llapan angelcunapis paycunata ricanga
gonguricuycur Tayta Diosta caynö üshancunatanö.
nirnin alabayargan: Imaypis mana yacunäyänanpä
paymi mana tsaqueg yacuman
12 “¡Tayta Dios alabashga catsun! pushanga.
Payllam imaycatapis musyaycan. Tayta Diospa ñöpanchöga mananam
Payga imaycawanpis munayyogmi y imaypis wagacuyga
poderösum caycan. canganatsu”.
¡Imayyagpis payta alabarnin
agradesicushun!
Rölluchö ganchis cag lagashga
Tsaynö callätsun” nir.
cërata Jesucristo jipingan

8
13ॸTsaynam Tayta Diospa ñöpanchö 1ॸRölluchö ganchis cag (7) lagashga
caycag ishcay chunca chuscu cërata Jesucristo jipiriptin
respitashga runacunapita jucnin runa gloriachö manam ni ichicllapis pipis
nogata tapumargan: “¿Picunatä tagay parlargantsu pullan öranö. 2ॸNircurmi
yullag röpan jatishga runacuna ricargä Tayta Diospa ñöpanchö ganchis
cayan? ¿Maypitatä shayämushga?” angelcuna ichiraycäyagta. Paycunam
nir. cornëtata chasquiyargan.
14ॸTsaynö nimaptinmi payta nirgä: 3,4ॸTsaypitanam juc angel shamurgan

“Gammi musyanqui, taytay”. örupita rurashga *inciensiu


Tsaynö niptïnam tsay runa nimargan: goshnitsicunan aptashga. Nircurmi
“Tagay runacunaga Jesucristuman Tayta Diospa trönun ñöpanchö örupita
criyicogcunam cayan, imayca altarman chargan. Tsaychönam Tayta
ñacacuycunatapis päsashga cagcuna. Dios atsca inciensiuta camaripargan
Jesucristo yawarninta jichar altarchö goshnitsinanpä. Tsay
wanuyninpa jutsancunapita inciensiuta angel goshnitsiptinmi Tayta
perdonashga carmi röpancunapis yullag Diospa maytsayninman chargan goshni.
püru awishgana caycäyan. Tsay goshnillawanmi chargan Tayta
Diosman criyicogcunapa
15 Tsaynö carnam pagasta junagtapis mañacuynincunapis.
paycuna templunchö Tayta 5ॸTsaypitanam inciensiu

Diosta adoraycäyan. goshnitsicunanman tsay angel wiñargan


Trönunchö jamaraycag Tayta altarchö caycag shanshata. Nircurmi
Diosmi imaypis paycunata tsay inciensiu goshnitsicunanta cay
ricanga cushishgallana patsaman jitariycamurgan. Tsaynam
cawacuyänanpä. atsicyaypa atsicyarrä tillagucurgan.
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ8ٍॷ9 530

Magacuypis bunruruypam bunrururgan.


Y patsapis pasaypam cuyurgan. Pitsga cag angel cornëtata
tucamungan
Chuscu angelcuna cornëtacunata
9
1ॸTsaypitanam pitsga cag angel
tucayämungan
cornëtata tucaramurgan. Tsaynam
6ॸTsaypitanam cornëtata chasqueg ricargä cay patsaman juc angel
ganchis (7) angelcuna alistacuyargan estrëllanö chipipir unyamushga
tucayänanpä. caycagta. Paymi *supaycuna
7ॸPunta cag angel cornëtata wichgaräyangan wayllag machaypa
tucaramuptinmi yawarwan y ninawan llävinta chasquirgan. 2ॸTsay lläviwan
tallushga runtu tamya cay patsaman machayta quichariptinnam jornupita
unyamurgan. Tsaywanmi cäsi pullan goshtay yargamognörä yana goshtay
patsa rupar ushacargan. Tsay nina runtu yargamurgan. Tsay goshtay rupayta
changan cagga jachapis gewapis tsapasquiptinmi patsa tsacasquirgan.
llapanmi ushacäyargan. 3ॸTsay goshtaywannam chucllushcuna
8ॸTsaypita ishcay cag angel cornëtata yargayämurgan cay patsaman
tucaramuptinnam jatuncaray jircapis juntanganyag. Tsay chucllushcunaga
rupaycar lamarman unyamurgan. canicog atogcurunömi venënuyog
Tsaymi cäsi pullan lamar yawarman cayargan. 4ॸTsaytanam juc angel nirgan
ticrargan. 9ॸTsay yawarman ticrangan gewacunata ni jachacunata mana
cag lamarchöga imaycapis cagcunaga ushananpä. Tsaypa rantinga nirgan
wanurganmi y llapan *büquicunapis Tayta Diospa sëllunwan mana
ushacäyarganmi. señalashga cag runacunata canipaypa
10ॸTsaypita quimsa cag angel cornëtata ñacatsinanpämi. 5ॸTsaynö nirgan
tucaramuptinnam jatuncaray rupaycag runacunata caniptin manam
estrëlla unyamurgan. Tsay wanuyänanpätsu, sinöga mana
unyamunganwannam waquin wanutsiyllapa pitsga quilla entëru canir
mayucuna y pucyucunapis ñacatsipänanpämi. Tsay
ganratacargan. 11ॸTsay estrëllapa jutinmi chucllushcunapa canicuyninga nanargan
cargan Ajenjor. Tsaymi tsay yacuta upur atogcurupa canicuyninnömi. 6ॸTsay
atsca runacuna wanuyargan ayaptin. caninganwan pasaypa nanatsicur
12ॸChuscu cag angel cornëtata “Cananga mejor wanuculläshä” nirpis
tucaramuptinnam rupaypis quillapis runacuna manam wanuyargantsu.
geshyayargan. Tsaynöllam waquin Wanucuyta munarpis tsay nanaywanmi
estrëllacunapis chipipiyargannatsu. ñacar cacuyargan.
Tsaynöpanam rupaypis, quillapis, y 7ॸTsay chucllushcunaga cayargan

estrëllacunapis manana shumagga gyërraman aywayänanpä alistashga


atsicyargannatsu. cawallucunanömi. Umancunachömi
13ॸTsaypitanam ricargä juc condor jatiräyargan örupita corönatanö.
junishchö tumaycagta. Tsay öram Cärancunapis runapa cärannömi cargan.
wiyargä tsay condor gayarar caynö 8ॸAgtsancunanam warmipa agtsannö

nimogta: “¡Wawallanay wawa! Cay cargan. Quiruncunanam leonpa


patsachö cawagcuna imanörä cayanga quirunnö cargan. 9ॸCuerpuncunaga
gepa cag quimsan angelcuna tsaräyangan cargan lätapita chalëcushganömi.
cornëtancunata tucar gallaycayämuptin”. Aywayaptinnam älasnincuna
531 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ9ٍॷ10

gayarargan cawallucuna gyërraman goshtaywan nina. 18ॸTsay cawallucunapa


patataypa patatar aywagnörä. shiminpita yargamog ninawan
10ॸChupancunam auja punta cargan goshtaymi cay patsachö cäsi pullan
atogcurupa chupannörä. Tsay runacunata ushacätsirgan. 19ॸTsay
chupancunachömi venënuncuna cargan cawallucunapa chupancunapis culebra
canishga cag runacuna pitsga quilla umayognörä carmi runacunata canir
nanatsicur ñacayänanpä. 11ॸTsay ushargan.
chucllushcunapa mandagninmi cargan 20ॸTsay imayca castïgucunawan

wayllag machaychö täcogpa runacuna ushacarpis llutan


mandagnin. Tsay mandacogpa jutinmi ruraynincunataga manam
*hebreu parlaychö Abadon y *griegu dejaycuyargantsu. Tayta Diosta
parlaychönam Apolion.ॹr adorayänanpa rantinmi supaycunata y
12ॸTsay punta cag ñacacuy ïdulucunata imaypis adoraycäyargan.
päsasquiptinpis ishcay mas ñacaycuna Tsay ïdulucuna örupita, gellëpita,
shamogpäran caycan. broncipita, rumipita, y gerupita rurashga
carmi mana ricantsu ni wiyantsu ni
Jogta cag angel cornëtata purintsu. 21ॸManam dejaycuyargantsu runa
tucamungan mayincuna wanutseg cayanganta, brüju
13ॸJogta cag angel cornëtata cayanganta, jucwan jucwan jutsachö
tucaramuptinnam wiyargä Tayta Diospa cayanganta, y suwacog caynincunata.
ñöpanchö örupita altarpa chuscun
esquïnanpita parlamogta. 14ॸTsaychömi Gellgashga tacshalla rölluta
tsay cornëta tucamog angelta angel tsararangan

10
parlapargan: “Eufrates mayu cuchunchö 1ॸTsaypitanam ricargä ciëlupita
chuscu angelcuna wataraycagta poderösu angel pucutay
pascamuy” nir. 15ॸTsaynö niptin rurinchö uraycämogta. Umanchömi
pascariycayämuptinnam tsay mayu turmanyuy nirag cargan. Cärannam
cuchunpita yargamog chuscu angelcuna rupaynörä chipipirgan.
aywayargan cay patsachö cäsi pullan Chancancunanam altu altuyag nina
runata wanutsiyänanpä. Tsay öra rauraycagnörä cargan. 2ॸNircurnam tsay
wanutsiyänanpä listum caycäyargan angel shamurgan quichayllatana
tsay angelcunaga. 16ॸY nircur caynö tacshalla röllun aptashga. Derëcha cag
negtapis wiyargämi: “¡Mayupita chaquinmi jarurargan lamarman y itsog
yargamog angelcunawanmi ishcay cag chaquinnam jarurargan patsaman.
pachac millönis (200,000,000) 3ॸNircurmi leonnörä pasaypa gayarargan.

soldäducuna cawalluncuna muntashga Tsaynö gayaraptinnam ganchis (7)


aywaycäyan!” magacuycuna bunrururrä
17ॸSoldäducunapa pëchun tsaparagmi gayarämurgan. 4ॸTsay magacuycuna
cargan ninanö puca, ciëlunö azul püru, bunrurumur gayarangancunata
y gallwash azufrimanpa. Cawallucunapa gellgayta munaptïmi ciëlupita
umancunam cargan leonpa umannö. nimargan: “Tsay wiyangayquicunata
Tsay cawallucunapa shiminpitanam ama gellgaytsu. Ima nimungantapis ama
yargamurgan azufriwan tallushga pitapis willapaytsu” nir.

r॰9.11 Abadon y Apolion neg juticunaga “ushacätsicog” ninanmi.


kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ10ٍॷ11 532

5ॸTsaynam lamarchö y patsachö templuta y altarta mïdimunayquipä. Y


ichiraycag angel ciëluman derëcha cag nircurna yupamunqui tsaychö adoracog
maquinta jayarirgan. 6,7ॸY nircurnam runacunata”.ॹs
ciëlutapis, patsatapis, lamartapis camag y 2ॸ“Templupa wagtanchö cag patiutaga

imayyagpis cawag Tayta Diospa jutinchö ama mïdinquitsu. Tsay patiutaga


caynö nir jurargan: “Cananga profëtancuna dejaycurgö mana cäsumag cag runacuna
willacungancunata cumplinanpä Tayta tsaychö munayanganta
Dios manam shuyaranganatsu. Ganchis ruracuyänanpämi. Paycunam quimsa
cag angel cornëtata tucaramuptinmi wata jogta quillayagॹt Jerusalenchö tärag
llapanpis ruracarna gallaycunga” nir. runacunata munayanganman mandar
8ॸTsaypitam yapay wiyargä ciëlupita tsaräcuyanga”.
caynö nimagta: “Lamarta y patsata 3ॸ“Tsaycuna päsangan witsanmi ishcay

jaruraycag angelman ayway willacognïcunata noga yanapashä


aptaraycangan rölluta willacuynïta willacuyänanpä. Paycunam
chasquinayquipä”. 9ॸTsaynö nimaptinmi runacuna jutsayog cayanganpita
angel cagman aywargä tsay rölluta llaquicur cotenciapita rurashga
chasquimunäpä. Chaycuptïmi angel röpancuna jatishga puriyanga”. Tsaynö
nimargan: “Cay rölluta micuy. nimungantam wiyargä.
Micuptiqui chumpac mishquinörämi 4ॸTsay ishcay willacogcunaga Tayta

mishquïshunqui. Peru ultariptiquega Diospa ñöpanchö caycag ishcay olïvu


feyupam pochguylläshunqui” nir. jachacunam y ishcay chiuchicunam
10ॸTsaynam tsay angelpita rölluta cayan.ॹu Tsaymi paycunataga Tayta Dios
chasquirir micusquirgä. Tsaynö nirgan Jesucristupa willacuyninta
micuriptïnam caucayparä mishquirgan. willacuyänanpä. 5ॸPaycunata pipis
Y nimangannöllam micusquiptëga wanutsiyta munayaptinga
pasaypa pochguyllämargan. shimincunapitam nina yargamunga rupar
11ॸTsaypitanam yapay wiyargä ciëlupita ushananpä. 6ॸTsay ishcay willacogcunapaga
caynö nimogta: “Tayta Dios munayllanchömi canga quimsa wata jogta
nishungayquinölla yapaypis willacuy quilla willacuyanganyag tamyatapis mana
runacunata ima päsananpä cagcunata, tamyatsiyämunanpä. Tsaynö
ima casta cayaptinpis, may nacionpita munayllancunachömi catsiyanga maytsay
cayaptinpis, ima idiömata parlayaptinpis, yacucunatapis yawarman
y mandacog cayaptinpis”. ticraratsiyänanpä y munayangan öra
runacunatapis imaycawan ñacatsiyänanpä.
Tayta Diospa ishcay 7ॸTsay ishcan willacogcuna Tayta Diospa
willacognincuna willacuyninta willacur ushasquiyaptinnam

11
1ॸNircurnammïdicuna värata wayllag machaypita yargamog anticristu
angel aptaparcamarnin caynö paycunata wanutsinga. 8ॸTsaynö anticristu
nimargan: “Jerusalenpa ayway tsaychö wanutsiptinmi ayancuna Jerusalen

s॰11.1 Jerusalenchö templuta y altarta Tayta Dios mïditsinanpä nirgan tsaychö runacunata
cuïdananpä cagta Juan tantiyananpämi. Tsaymi criyicogcunata Tayta Dios yanapanga imanö
ñacarpis payta mana gongayänanpä. Tsaypita masta musyanayquipä liyinqui Zacarias 2.1-5.
t॰11.2 “Quimsa wata jogta quillayag” ninanpa rantinga griegu idiömachöga “chuscu chunca
ishcay (42) quillayag” nirmi gellgaraycan. u॰11.4 Diospa ñöpanchö cag ishcan olïvu
jachacunapita y ishcan chiuchicunapita musyanayquipä liyinqui Zacarias 4.1-14.
533 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ11ٍॷ12

marcapa cällincunachö jitaräyanga. Tsay Imayyagpis Tayta Dioswan


marcachömi Señornintsic Jesucristutapis Jesucristulla imaycawanpis
runacuna wanutsiyargan. Jerusalenchö munayyog caycan” nir.
tärag runacunaga Sodoma marca
runacunanömi y Egipto nacion 16ॸTsaychömi ishcay chunca chuscu (24)
runacunanömi Tayta Diosta mana respitashga runacunapis Tayta Diospa
cäsucogcuna cayan. 9ॸQuimsa junag ñöpanchö mandacuyänan sillëtancunachö
pullanyagmi maytsaypita shamog jamaraycäyanganta gonguricuycur Tayta
runacuna ricayanga tsay ishcan willacog Diosta adorayargan caynö nirnin:
runacuna wanushga jitaraycäyagta. Tsay
willacogcunata chiquishga carmi 17 “Gamta agradesicuyämi, poderösu
pampayänantapis munayangatsu. 10ॸTsay Tayta Dios.
willacogcuna wanuyanganpita cushicurmi Gamga imaypitapis imayyagpis
runacuna jucnin jucninpis imaycata caycanquim.
garanacur cayanga. Gamllam imaycatapis
11ॸWanushga jitaraycäyanganpita munayniquichö tsararaycanqui.
quimsa junag pullanchömi Tayta Dios Cananga imaycatapis
tsay ishcay willacognincunata munayniquichömi caycätsinqui.
cawaritsimunga. Tsay cawayämunganta 18 Maytsay runacunapis mana

ricagcunaga llapanmi pasaypa cäsuyäshurmi pasaypa


mantsacäyanga. 12ॸTsaynam tsay ishcay contrayqui parlayashga.
cawamogcuna wiyayanga “¡Caypa Jinatam mana
shacayämuy!” nir ciëlupita gayacamogta. cäsuyäshungayquipita
Tsaymi chiquegnin runacuna quiquincunata castiganqui.
ricaraycäyaptin pucutay rurinllata Wanushgacunatapis juzganquim.
gloriaman aywacuyanga. 13ॸTsay öra Tsaynömi willacuyniquita willacog
patsa feyupa tsuctsucyaptinmi tsay profëtacunata y gamman
Jerusalen marcachö cada chunca criyicamogcunataga llapanta
wayipita juc wayi juchunga y ganchis premiuncuna gonqui.
waranga (7,000) runacuna wanuyanga. Runa mayinta wanutsegcunataga
Cawag cagcunaga pasaypa inƿernumanmi gaycunqui”.
mantsacashgam niyanga poderösu carnin
Tayta Dios imaycatapis ruranganta. 19ॸTsaypitanam gloriachö cag templu
14ॸTsay ishcay cag ñacay päsaptinpis quichacasquiptin ricargä chunca
juc masrämi shamunanpä caycan. mandamientucuna churarangan babulta.
Tillagucuypis y magacuypis
Ganchis cag angel cornëtata
bunruruypam bunrururgan. Runtu
tucamungan
tamyapis jatusagmi unyamurgan.
15ॸGanchis cag (7) angel cornëtata Patsapis pasaypam cuyurgan.
tucamuptinmi ciëluchö gayaraypa
caynö niyangan wiyacämurgan: Warmipa wawanta Satanas
wanutsiyta munangan

12
“Maytsay nacioncunapis Tayta 1ॸTsaypitam ciëluchö

Diospa y tsurin Jesucristupa ricacämurgan rupaynörä


munayllanchönam caycan. chipipiycämog warmi.
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ12 534

Ichiraycargannam atsicyarrä caycag 10ॸTsaypitam ciëluchö gayaraypa

quillachö. Umanchönam jatiraycargan caynö nimogta wiyargä:


chunca ishcay (12) estrëllayog corönata.
2ॸTsay warmim geshyacuyta ñacar “Diosman criyicogcunata pagasta
feyupa gayaraycargan. junagta tumpacog Satanasga
3ॸTsaypitanam ciëluchö ricacämurgan ciëlupita gargacämushganam
tsicancaray puca dragon ganchis (7) caycan.
umayog y chunca wagrayog. Tsay Cananga runacuna
dragonmi umancunachö corönata castigacäyänanpä cagpita Tayta
jatirargan. 4ॸChupanwan gorircurmi cäsi Dios salvananpä öra
pullan estrëllacunata cay patsaman chämushganam.
jitariycamurgan. Nircurmi warmipa Cananpitaga Jesucristum llapan
ñöpanman ichicuycurgan wawan imaycatapis munayninchö
yuriptin micunanpä. tsararanga.
5ॸTsaypitanam tsay warmi 11 Pagasta junagta tumpacog

geshyacurgan ollgu wamrata. Tsay Satanastaga Jesucristuman


wamram yurirgan munayninchö llapan criyicogcuna vinciyashganam.
marcacunata tsararänanpä y mana Tsaynö vinciyashga Jesucristo
wiyacogcunatana sitiunman churaypa paycuna raycur cruzchö
castigananpä. Tsay puca dragon yawarninta jichar
micunanpä shuyaraycaptinnam Tayta wanuyninpam y willacuyninta
Dios ñöpanman tsay wamrata apacurgan. cäsucur cawarninmi.
6ॸTsay warminam geshpirgan Tayta Dios Satanasta cäsuyänanpa rantinga
camaringan tsunyag jircaman. mana mantsacuypam
Tsaychömi Tayta Dios paypä micuyta Jesucristuman criyicuyargan
listapargan quimsa wata jogta quilla.ॹv wanuyta tariyänan captinpis.
12 ¡Gloriachö tagcuna, cushicuyay!
Ciëlupita Satanas gargacämungan Cay patsachö y lamarchö cagcunam
7,8ॸTsaypitanam ciëluchö gyërrata itsanga cuyapaypä caycäyan.
rurayargan Miguel jutiyog angelwan Ciëlupita gargacämushga car
tsay puca dragon. Miguelpa Satanasga feyupa rabyashgam
angelnincunawan dragonpa gatiragnin puriycan inƿernuman
supaycuna pelyarninpis manam gaycucashga cananpäna cagta
Migueltaga vinciyargantsu. 9ॸTsay puca musyar”.
dragon cargan Satanas jutiyog supaymi.
Tsay quiquin engañacog Satanasmi
Adantawan Evata jutsaman Jesucristuman criyicogcunata
ishquitsirgan. Tsay junagpitam Satanas ñacatsingan
cananyagpis llapan runacunata jinalla 13ॸTsaymi dragonga cay patsaman

jutsaman ishquiycätsin. Tsaymi gargacämushga car rabyawan tsay llullu


Satanasta llapan gatiragnincunatawan wachacushga warmita ushacätsinanpä
Tayta Dios ciëlupita gargamurgan. ashir purirgan. 14ॸTsaynö ashiptinmi tsay

v॰12.6 “Quimsa wata jogta quilla” ninanpa rantinga griegu idiömachöga “Juc waranga ishcay
pachac jogta chunca (1,260) junag” nirmi gellgaraycan.
535 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ12ٍॷ13

warmita Tayta Dios listapargan caynö nir: “¡Anticristunö poderyogga


condorpa älasnintanö puestupangan manam ima runapis cantsu! ¡Manam
tsunyag jircaman geshpir aywacunanpä. pipis paytaga vinciyta puëdintsu!”
Tsaychömi tsay warmita Tayta Dios nirnin.
ricargan quimsa wata jogta quilla 5,6ॸAnticristum Tayta Diospa contran y

dragon mana ushacätsinanpä. gloriachö tagcunapa contran


15ॸTsaynam dragon yacuta agtumurgan imaycatapis parlargan. Tsaynöllam
mayutanörä warmita ushacätsinanpä. Jerusalen templutapis manam ni imapä
16ॸTsaynö agtumuptinmi patsa cuentargantsu. Anticristu tsaynö
quichacasquirgan tsaypa yacu captinpis Tayta Diosga manarämi
ullucunanpä. Tsaynöpam tsay warmita castigarganrätsu. Quimsa wata jogta
yacu mana imanargannatsu. quilla munayninta imatapis
17ॸImaycanöpapis warmita wanutsiyta ruracurinanpämi Tayta Diosga
mana camacäpacurcurnam dragonga dejaparirganrä. 7ॸTayta Diosman
pasaypa ajanargan. Tsaynam aywargan criyicogcunataga maytsay runacunatapis
warmipa waquin cag wawancunatana ushacätsirganmi. Tsaynömi anticristoga
ushacätsinanpä. (Tsay warmipa munayninchö tsararargan maytsaychö
wawancunaga cayan Jesucristo imaycaläya runacunata, ima casta
willacunganta chasquicur Tayta Dios captinpis y ima parlayta parlaptinpis.
munangannö cawag runacunam.) 8ॸPoderyog canganpitam llapan
18ॸTsaymi dragon lamar cuchunman runacuna anticristuta adorayargan.
aywargan anticristu yargamogtana Tsaynö adorayaptinmi cruzchö wanog
shuyacog. Jesucristupa librunchö jutincuna mana
gellgarantsu. Tsaymi tsay anticristu
Anticristu shamunanpä cangan adoragcunaga imaypis chäyangatsu

13
1ॸTsaynam lamarpita anticristu Tayta Diospa ñöpanman. Cay patsata
yargaycämogta noga ricargä. camangan junagpitapis paycunapa
Anticristoga cargan ganchis (7) jutincuna tsay libruchö manam
umayogmi y chunca wagrayogmi. Cada gellgarashgatsu.
wagrancunachö corönan jatipäcushgam 9ॸCay ningäcunata shumag wiyacuyay:

cargan. Y tsaynömi umancunachöpis 10ॸSeñor Jesucristuman criyicunganpita

Tayta Diospa contran gellgarargan. carcelchö wichgaragpä cagcunaga


2ॸTsay anticristupa cuerpunga cargan imaypis carcelchömi wichgaräyanga.
tigripa cuerpun niragmi. Chaquincunam Jesucristuman criyicunganpita
cargan ösupa chaquincunanö y wanutsishga cayänanpä cagcunaga
shiminnam cargan leonpa shiminnö. imaypis wanutsishgam cayanga. Tsaynö
Tsay anticristutaga Satanasmi päsayäshuptiquipis ama llaquicuyaytsu.
poderninta gorgan puëdeg cananpä. Imaycanö ñacarpis Señornintsic
3ॸAnticristu wanunanpä jucnin cag Jesucristullaman mana ajayaypa
uman pasaypa tacashga caycaptinpis imaypis criyicur yäracuyay.
allirganmi. Allisquiptinnam runacuna
Anticristupa criyitsicogninllarä
mantsarirnin anticristutaga cäsuyargan.
4ॸRunacuna Satanastapis adorayargan shamunanpä cangan
allïnanpä poderninta gonganpitam. 11ॸNircurnam ricargä anticristupa
Tsaynöllam anticristutapis adorayargan willacognin runata patsa rurinpita
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ13ٍॷ14 536

yargaycämogta. Tsayga cargan carnishpa chuscu chunca chuscu waranga


wagrancunanö wagrashgam. Tsay (144,000) runacunapa urcuncunachö
yargamogga Satanas parlagnöpis Jesucristupa y Tayta Diospa jutincuna
imanömi parlaycurgan runacunata gellgaraycagta. 2ॸNircurmi wiyargä tsay
engañarnin. 12ॸAnticristu poderyog runacuna gloriachö cantaycäyämogta.
cangannöllam tsay yargamog cagpis Tsay cantayämunganga carumanmi
poderyog cargan. Tsaymi nirgan maytsay wiyacämurgan imayca atsca yacu
runacuna anticristuta adorayänanpä. ragrapa aywar gayaragnörä y magacuy
Anticristoga runacuna wanutsiyta bunrurumognörä. Cantayaptin atscag
munanganpita alliycargannam. runacuna arpata tucayangannörämi
13ॸAnticristupa willacogninga imanö wiyacämurgan. 3ॸPaycunaga
espantaypämi milagrucunatapis cantaycäyargan mushog alabanzatam
rurargan. Runacunapa ricananchömi Tayta Diospa *trönun ñöpanchö, chuscu
ciëlupita ninatapis urätsimurgan. angelcunapa ñöpanchö, y tsaychö
14ॸAnticristupa ñöpanchö milagrucunata caycag ishcay chunca chuscu (24)
rurarmi patsapita yargamog runa llapan respitashga runacunapa ñöpanchö.
runacunata engañargan. Tsaymi Salvashga car tsay pachac chuscu
runacuna adorayänanpä anticristutanö chunca chuscu waranga runacunallam
juc imäjinta ruracäratsirgan. 15ॸTsay mushog alabanzata cantayta
ruracätsingan imäjinmi cawaycag runanö yachayargan. 4,5ॸPaycunaga warmipis
parlargan. Tsayga mandargan quiquinta ollgupis manam jucwan jucwan cacur
mana adorag cagtaga pitapis maytapis cawayargantsu. Manam llullacuytapis
wanutsiyänanpämi. yachayargantsu. Jesucristuman
16ॸNircurmi yachag runacunata y mana criyicurmi imaycachö ñacarpis jutsa
yachag runacunatapis, rïcuta ni ruraychöga cawayargantsu. Tsaymi
pobritapis, esclävuta mana esclävutapis, salvashgana caycäyan Tayta Diospa y
llapancunata señalatsirgan, derëcha cag Jesucristupa ñöpanchö imayyagpis
maquincunaman car o urcuncunaman cawacuyänanpä.
carpis. 17ॸTsay señalga cargan quiquin
anticristupa jutinmi nümeruchö Quimsa angelcuna willacuyangan
gellgashga. Mana señalashga cagcunaga 6ॸTsaypitam ricargä juc angel ciëlupa
ni imata ranticanacurcuytapis manam pärir aywaycagta. Paymi Jesucristupa
puëdiyargantsu. 18ॸTantiyacur alcäbu willacuyninta apargan llapan casta
cayay anticristupa jutin nümeruchö runacunamanpis, maychö
gellgashga canganta. Tsay nümeroga tagcunamanpis, y imayca parlacuyta
jogta pachac jogta chunca jogtam (666). parlagcunamanpis. 7ॸTsay angelmi
Pipis yachag cagcunaga tantiyanman gayarar nimurgan: “¡Imaycawanpis
maygan runapa jutin tsay munayyog canganpita Tayta Diosta
nümerucunawan gellgashga cangantam. alabayay! Cananga öra chämushganam
llapan runacunata juzgananpä. Paymi
Salvashga cagcuna gloriachö camashga ciëluta, patsata, lamarta, y
cantayangan pucyucunatapis” nir.

14
1ॸNircurmi ricargä Sion jircachö 8ॸTsay angelpa gepantanam juc angel

Señor Jesucristo ichiraycagta. aywargan caynö gayarar: “Babilonia jatun


Paypa ñöpanchömi ricargä pachac marcachö tärag runacuna mana
537 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ14ٍॷ15

pengacuypa jutsa ruraychömi cacuyashga. jamaraycagtana. Payga cargan örupita


Tsayta ricarmi waquin runacunapis jutsa coronashgam y fïlu ösin aptashgam.
rurayman jegayan. Tsaynö cayanganpitam 15ॸTsaypita rätun niragtanam gloria cag

tsay marca ushacänanpäna caycan” nir. templupita juc angel yargascamur


9,10ॸTsay ishcay angelcunapa gepantanam pucutay jananchö jamaraycag runata
mas juc angelna aywargan caynö gayarar: gayacur nirgan: “¡Cosëcha
“Mayganpis anticristuta o anticristu nirag poguraycannam! Ösiquita aptacurcur
imäjinta adorarnin maquincunachö o jinallachö ayway cosëchata
urcuncunachö señalashga cagcunataga gorimunayquipä” nir. 16ॸTsaynö niptinmi
mana cuyapaypam Tayta Dios castiganga. tsay runa ösinta aptacurcur jinan öra
Tsay runacuna llapanmi inƿernuchö rupar aywar cosëchata goregnörä
ñacayanga, Jesucristo y angelcuna criyicogcunata may tucuypita
ricaycäyaptin. 11ॸPagasta junagta mana gorimurgan.
upiypa nina rupaptinmi mana päraypa 17ॸTsaypitanam mas juc angelna gloria

tsaypita goshtay sharcunga. Tsaynöllam cag templupita yargamurgan. Paypis fïlu


ñacayanga mayganpis anticristuta o ösin aptashgam cargan. 18ॸTsaypita
anticristu nirag imäjinta adorarnin jinallachönam altarchö caycanganpita
maquincunachö o urcuncunachö ninata munayllanchö tsararag cag
señalashga cagcuna” nir. 12ॸTsaynö angelna yargamurgan. Tsaynam ösin
cananpä caycaptinga Jesucristuman aptashga cag angelman gayacurgan:
criyicogcuna Tayta Diosta cäsucur mana “¡Llapan üvacuna pogushganam! Tsay
ajayaypa yäracuyätsun. ösiquiwan llapanta gorimuy” nir.
13ॸTsaypitanam ciëluchö wiyargä 19,20ॸTsaynö nisquiptin üvata goregnöran

caynö nimogta: “Runacuna chiquir runacunata tsay angel gorir


wanutsiyaptinpis Jesucristuman gallaycurgan. Jutsa ruraynincunapita
criyicogcunaga Tayta Diospa ñöpanchö Tayta Dios rabyashga captinmi
imayyagpis cushishgam cawayanga” nir. jatuncaray pözuman üvata wiñarcur
Nircurnam nogatana nimargan tsay jaruyangannömi marcapita jucläman
ningancunata gellganäpä. jipisquir wanutsir angel ushacätsirgan.
Tsaynö gellganäpä nimaptinmi Espiritu Tsaynö wanuscäratsiptinmi cawallupa
Santupis nirgan: “Cay patsachö shiminman macyayta y pitsga junag
ñacayangannöga Jesucristuman chaquillapa aywaytanö yawar aywargan.
criyicogcuna mananam imaypis
ñacayanganatsu. Gloriachöga Ganchis angelcuna runacunata
cushishgallam cawacuyanga. Diosnintsicga ñacatsiyänanpä cangan

15
manam gongangatsu payman yäracuycur 1ॸTsaypitanam ciëluchö ricargä
imaycatapis ruragcunataga”. munayyog ganchis (7)
angelcunata. Tsay angelcunatam Tayta
Fisyu ƿnal cananpä cagta
Dios churargan imaycaläya
willacungan
ñacaycunawan runacunata
14ॸTsaypitanamricasquirgä yullag castigayänanpä. Tsay angelcuna
pucutay jananchö juc runaॹw castïguta apayämunganwan runacuna

w॰14.14 Tsay yullag pucutay jananchö jamarag runaga Jesucristum cashga. Tsaynö cananpä
cagtaga Tayta Diospa willacognin profëta Danielmi gellgargan. Liyinqui Daniel 7.13,14.
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ15ٍॷ16 538

pasaypa ñacariyaptinrämi Jesucristo wachucutanö wallgapäcushga


cutimunga. caycäyargan. 7ॸTsaypitam Tayta Diospa
2ॸTsaynömi ricargä gloriachö lamar jamacuna trönunchö caycag chuscu
maytsayninpa alëri ricacagta. Tsay angelcunapita juc angel yargamurgan.
lamarga cargan ninawan Tsay angelmi ganchis angelcunata juc
tallucashganömi. Tsaychönam jucllaylla aypurgan örupita väsuta. Tsay
ichiraycäyargan Jesucristuman väsucunachömi wiñaraycargan Tayta
criyicogcuna. Tsay runacunaga manam Diospa castïguncuna. 8ॸTayta Diospa
ichicllapis cäsuyargantsu anticristuta ni poderninwanmi goshni juntargan gloria
anticristu nirag imäjinta, ni anticristu cag templuman. Tsaymanga manam
señalacunganwan señalacuyargantsu. pipis yaycurgannatsu Tayta Diospa
Paycunaga Tayta Dios listapangan castïgunta angelcuna tallir
arpancunata aptashgam shaycäyargan. ushayämunganyag.
3ॸTsay arpacunata tucapayllapam

cantaycäyargan profëta *Moisesॹx y Ganchis väsucunachö castïgucunata


Señor Jesucristo cantangancunata caynö angelcuna talliyämungan

16
nir: 1ॸTsaypitanam wiyargä gloria
cag templupita ganchis (7)
“Imaycawan munayyog Tayta Dios, angelcunaman caynö nir gayacuycagta:
gam rurangayquicunata ricarnin “Aywayay tsararäyangayqui väsupita
imanömi cushicuyä. Tayta Diospa castïgunta runacuna
Imaypis gamga alli cagllatam taycäyangan patsaman
ruranqui. talliyämunayquipä” nir.
Llapan nacioncunapa mandagninmi 2ॸTsaynö niycuptinnam punta cag

canqui. angel patsaman tallimurgan


4 Pipis maypis gamtaga tsararaycangan cag väsuchö castïguta.
respitayäshunquim, taytay. Tsaymi anticristu señalanganwan
Maytsaychö imaycaläya señalacushga cagcunata y anticristu
runacunapis gamtam nirag imäjinta adoragcunata geri geshya
alabayäshunqui. pasaypa ushargan. Tsay geriwanmi
Gamllam jutsaynagga caycanqui, paycuna feyupa ñacayargan.
taytay. 3ॸIshcay cag angelnam lamarman

Llapancunam ricaycäyan allita tallimurgan tsararaycangan väsuchö


rurangayquicunata”. castïguta. Tsaynam lamar yawarman
ticrargan. Tsaywanmi lamarchö
5ॸTsaypitanam ricargä gloria cag cagcunaga chipyaypa wanur
templu rurinchö cuartu quicharaycagta. ushacäyargan.
6ॸTsay cuartu rurinpitam yargayämurgan 4ॸQuimsa cag angelnam

ñacacuycunata apamog ganchis tsararaycangan väsuchö castïguta


angelcuna lïnupita rurashga chipipiycag tallimurgan llapan mayucunaman y
röpan jatishga. Paycunapa pucyucunamanpis. Tsaymi mayupis
pëchuncunapam örupita awashga anchu pucyupis yawarman ticrargan.

x॰15.3 Moiseswan llapan Israel runacuna cantayanganta musyanayquipä liyinqui


Exodo 15.1-18.
539 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ16

5ॸNircurnam wiyargä yacupa mandagnin runacuna tsacäpacusquiyargan. Tsay


cag angel caynö nimogta: imayca castïgucunawan runacuna
galluncunatapis canirmi ushayargan.
“Runacuna jutsata rurayanganpitam 11ॸGeri ushaywan pasaypa ñacarpis

llapan yacuta tsaynö yawarman runacuna jutsa ruraynincunataga


ticratsirguyqui, Tayta Dios. manam dejaycuyargantsu. Jutsancunata
Imaypitapis imayyagpis cawag dejariyänanpa rantinmi Tayta Diospa
Dioslläcunam gamga canqui. contran imaycatapis parlayargan.
6 Tsay jutsa rurag runacunam 12ॸJogta cag angelnam “Eufrates”

gamman criyicamogcunatapis y ningan mayuman talliscamurgan


willacog profëtayquicunatapis tsararaycangan väsuchö castïguta.
wanutsiyargan. Tsaynam tsay mayu tsaquisquirgan
Yawarnincunata jichatsir nacion mandagcuna soldäduncunawan
wanutsiyanganpitam cananga rupay jegamunan cagpita pelyag
quiquincunatapis yawarninta päsayämunanpä. 13ॸTsaypitanam ricargä
jichatsir wanutsinqui. quimsa säpucunatanö supaycunata.
Tsaytam paycunaga munayargan, Tsay quimsa supaycunaga
taytay” nir. yargayämurgan mandagnin Satanaspa
shiminpitam, anticristupa shiminpitam,
7ॸNircurmigloriachö cag altarpita y anticristupa willacogninpa
caynö nimogtapis wiyargä: shiminpitam. 14ॸTsay supaycunaga
milagrucunatapis rurayarganmi.
“¡Tsaynö castigarga allitam Maytsaypapis aywarmi tsay
ruraycanqui, poderösu Tayta supaycunaga nacion mandagcunata
Dios! soldäduncunatawan goriyargan
Pitapis mana cuyapaypam jutsata pelyayänanpä. Tsay pelyaga canga
rurayanganpitaga poderösu Tayta Dios runacunata
castigarguyqui, taytay” nir. castigangan junagmi.
15ॸSeñor Jesucristo caynömi nimantsic:
8ॸTsaypita chuscu cag angelnam rupay “Tantiyacuyay. Nogaga ladronnöpis
jananmanna talliscamurgan mana yarpashgatam chämushä.
tsararaycangan väsuchö castïguta. Cushishgam cayanga allita rurar
Tsaymi rupay feyupa achar runacunata maya-mayalla shuyaraycämagcunaga.
rupar ñacatsirgan. 9ॸTsaynö rupaptinpis Manarä listacushga caycagta tariptëga
runacunaga jutsa ruraynincunata gallapächu car runacunapa ñöpanchö
manam dejaycuyargantsu ni Tayta pengacuyangayquinömi
Diospa perdonninta mañacuyargantsu. juzgayäshungayqui öra Tayta Diospa
Perdonta mañacuyänanpa rantinga ñöpanchö pengacuyanqui”.
Tayta Diospa contranmi imaycatapis 16ॸTsaymi soldäduncunawan llapan

parlayargan. mandagcunata tsay quimsa supaycuna


10ॸPitsga cag angelnam tsararaycangan goriyargan “Armagedon” ningan
väsuchö castïguta talliriycamurgan pampaman pelyayänanpä.
anticristu mandacur cacunan 17ॸGanchis cag angelnam vientuman

marcacunaman. Tsaynö talliriycamurgan tsararaycangan


talliscamuptinnam tsay marcacunachö väsuchö castïguta. Tsaymi gloria cag
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ16ٍॷ17 540

templupita Tayta Dios caynö juc warmi mantsariypä puca jinanpä


gayacamogta wiyargä: “¡Cananga animalta muntaraycagta. Tsay animal
llapanpis cumplishganam!” nir. cargan ganchis umayog y chunca
18ॸTsaynö niycamuptinmi atsicyaypa wagrayogmi.ॹz Tsay animalpa
atsicyarrä tillagucuy ricacämurgan. jananchömi Tayta Diospa contran
Magacuypis bunrurumurganmi. Patsapis gellgaraycargan. 4ॸTsay muntarag
feyupam tsuctsucyargan. Runacunapis warmipa röpannam cargan rïcucuna
tsaytanöga manam ni imay jatiräcuyänan fïnu puca y granäti
ricayargantsu patsa tsaynö tëlacunapita. Öruwan, perlaswan, y
tsuctsucyagtaga. 19ॸBabilonia jatun cuyayllapä chipipeg rumicunawan
marcachö tärag runacunatapis llutanta adornashgam cargan. Aptaraycangan
rurayanganpita Tayta Dios rabyarnin örupita rurashga väsuchönam
feyupam castigargan. Tsaynö wiñarargan melanaypä llapan jutsata
castigaycaptinmi tsay marca quimsaman ruracungancuna. 5ॸNircur urcunchönam
amicasquir ushacasquirgan. Waquin caynö nir gellgaraycargan:
marcacunanam pasaypa juchur
ushacäyargan. 20ॸTsaychömi llapan “NOGAGA BABILONIA JATUN
*islacunapis y jircacunapis MARCAM CÄ.
illacäcuyargan. 21ॸCiëlupitanam chuscu PIWANPIS MAYWANPIS
arröbanö runtu tamya runacunapa ASHMACUNANÖ LLUTA PUNUCOG
jananman unyamurgan. Tsay runtu WARMICUNAPA MAMANMI CÄ.
tamyawan Tayta Dios castigaptinmi NIRCUR IMAYCATAPIS LLUTAN
runacuna feyupa rimayargan. RURAGCUNAPA MAMANMI NOGA CÄ”
nir.
Jutsa rurag warmiman Babilonia
marcata iwalatsingan 6ॸTsaypita ricarcungächönam cuentata

17
1ॸVäsuta tallimog ganchis (7) gocusquirgä Jesucristuman
angelcunapita jucnin cag criyicogcunata wanuratsir yawarninta
angelmi shamuycur nimargan: “Acu, upunganwan tsay warmi machashgana
aywashun yacuॹy jananchö caycag caycagta. Tsayta ricaycur pasaypam
Babilonia marcata Tayta Dios imanö mantsacaycurgä.
castigananpä cagtapis ricatsinäpä. 7ॸTsaynam angel nimargan: “¿Imanirtä
2ॸBabilonia marca runacuna mana tsayläya mantsacanqui? Cananmi masta
pengacuypa jutsata rurayanganta musyanayquipä willashayqui tsay
ricarmi cay patsachö mandagcunapis y warmipita y tsay ganchis umayog
llapan runacunapis jutsa rurayman chunca wagrayog jinanpä puca
churacäyashga” nir. animalpita. 8ॸTsay mantsariypä
3ॸTsaynö niscamar tsunyag jircaman ricangayqui puca animalga anticristum.
tsay angel pushaycamaptinmi Espiritu Unaycuna cawashga carpis cananga
Santo ricatsimargan Babilonia marca mananam cawannatsu. Imanö captinpis
imanö cangantapis. Tsaychömi ricargä wayllag machaypita yargamogpänam

y॰17.1 Tsay yacoga maytsaychöpis imaycaläya runacunam cayan. Tsay runacunaga Babilonia
marcapa mandunchömi caycäyan. Liyinqui Apocalipsis 17.15. z॰17.3 Tsay mantsariypä
puca jinanpä animal pï cangantapis musyanayquipä liyinqui Apocalipsis 13.1 y 17.8.
541 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ17ٍॷ18

caycan yapay mandacunanpä. mandacogcunataga Jesucristuman


Tsaypitaga inƿernumannam gaycucanga criyicogcunapis vinciyangam.
imaypis manana yargamunanpä. Jesucristuman yäracuycur
Anticristu shamogta ricarmi runacuna salvacuyänanpämi Tayta Dios
cushicurrä chasquiyanga. Anticristuta paycunata acrargan”.
chasquegcunapa jutincunaga Tayta 15ॸNircurnam angel nimargan:

Diospa librunchö manam apuntarantsu. “Babilonia marca rurinchö caycag


Tsay runacunaga manam imaypis Tayta yacoga maytsaychöpis imaycaläya
Diospa ñöpanman chäyangatsu”. runacunam cayan. Tsay runacunaga
9ॸ“Tsaynö captin cay ningäcunataga Babilonia marcapa mandunchömi
shumag tantiyacuy. Anticristupa ganchis caycäyan. 16ॸTsaynö captinmi tsay
umancunaga caycan jutsasapa warmi chunca mandacog reycunawan
munayninchö tsaraycangan ganchis anticristu pasaypa chiquiyanga
jircancunam.ॹa Tsaynömi tsay jutsasapa warmitanö Babilonia marcata.
umancunaga ganchis mandacog reycuna Tsaymi paycuna Babilonia marcachö
cayan. 10ॸTsay ganchis tärag runacunapa llapan
mandacogcunapitaga pitsga imaycancunatapis chipyaypa
mandacogcunaga ushacäyashganam. apacapuyanga. Nircurnam tsaychö
Cananga jucnam mandacuycan. Ganchis tagcunata wanuscäratsir wayincunatapis
cag mandacog yurimur mananam alläpa cayar ushayanga. 17ॸBabilonia marcata
unayga mandacunganatsu. tsaynö ushacätsiyanga chunca
11ॸAnticristoga illacaranganpita mandacogcuna puëdeg cayninta
cutiycamur tsay ganchis anticristuta goshga cayaptinmi.
mandacogcunapitapis masran mandacur Anticristuta puëdeg caynincunata
puëdeg canga. Paycunanömi tsaynö goyänanpä Tayta Diosmi
inƿernuman gaycushga canga yarpätsinga. Yarpätsinganta mana
imayyagpis ñacananpä”. tantiyayaptinpis Tayta Dios
12ॸ“Anticristupa chunca wagrancunata ningannöllam llapanpis cumplinga”.
ricangayquega chunca mandacog 18ॸ“Tsay mantsariypä puca animalta

reycunam caycäyan. Paycunaga muntaraycag warmega jatuncaray


manarämi mandacur gallaycuyanrätsu. Babilonia marcam. Tsay marcata
Imanö carpis juc tiempu imallam manarä ushacätsiyaptinmi
mandacog cayman yaycuyanga mandagnincuna maytsaychöpis
anticristuwan juntu. 13ॸTsay chunca mandacogcunata maquincunachö
mandacogcunaga willanacurcurmi tsaräyashga”.
puëdeg caynincunata goyanga
anticristuta. 14ॸTsaynam anticristuwan Babilonia marca
juntu tsay mandacogcunaga ushacänanpä cangan

18
Jesucristupa contran sharcuyanga. 1ॸTsaypitanam ricargä jucna

Tsaynö contran sharcuyaptinpis llapan puëdeg angel chipipirrä


mandacogcunapapis mandagnin carmi ciëlupita uraycämogta. Tsay angelpa
Jesucristoga paycunata vincinga. chipipiyninga entëru patsatam
Anticristutawan tsay chunca atsicyapargan. 2ॸTsaynö

a॰17.9 Tsay ganchis jircancunapa chöpinchömi cargan Roma marca.


kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ18 542

uraycämungantam gayaraypa caynö Waquin runacunata


nimurgan: ñacatsiyanganpita paycunaga
masran ñacayanga.
“¡Ushacashganam, ushacashganam 7 Imaycachöpis munayninchö runa

Babilonia marca! tucur cayanganpitam pasaypa


Cananga supaycunallanam castigacashga cayanga.
tsaychöga taycäyan. Paycuna shonguncunachöga
Wiscurcuna, condorcuna, caynömi yarpäyan:
tucucunallanam jiruruycäyan. ‘Nogaga imaycawanpis
3 Babiloniachö tärag runacuna mana munayyogmi cä.
pengacuypa jutsata Nogaga imaypis manam
rurayanganta ricarmi waquin wactsayäshätsu.
runacunapis jutsa rurayman Y manam imaypis ñacashätsu’ nir.
chäyashga. 8 Tsaynö cayanganpitam pasaypa

Babilonia runacunawan ñacaycuna paycunaman


yätsinacurmi maytsay changa.
nacioncunapa Wanuypis, ñacaypis, y mallagaypis
mandagnincunapis Tayta mana yarpashgatam changa.
Diospa contran imaycatapis Imaycawanpis munayyog
rurayashga. Diosniquicuna carmi tsay
Tsay runacuna imaycatapis marcata ninawan rupatsir
ricayangan cagtaga ushacätsishä”.
rantiyaptinmi
negocianticunapis pasaypa 9ॸCiëlupita Tayta Dios tsay
rïcuyäyashga” nir. nimungannömi Babilonia marcapita
goshtay sharcogta ricar maytsay
4ॸTsaynö angel nisquiptinnam wiyargä nacioncunapa mandagnin reycunapis
Tayta Dios ciëlupita caynö nimogta: llaquicurnin wagayanga. Tsay
mandacogcunaga Babilonia
“Nogaman criyicamog cagcunaga, runacunawan goricar Tayta Diosta
tsay marcapita jucläman mana cäsucurmi jutsallachö
aywacuyay. cawacuyashga. 10ॸTsay ushacanganta
Jutsa ruraychö cawagcunaman ama ricarmi carullapita sicsicyarrä
tacucäyaynatsu. ricaräyanga caynö nir:
Aywacuyaptiquega paycunaman
castïguta cachaptïpis “¡Allau, Babilonia marca rupar
gamcunataga manam ushacasquin!
imanayäshunquitsu. Tagay marcaga imaycawan
5 Paycunaga jutsallachömi munayyog marcam cargan.
cawaycäyan. Cananga mana yarpashgatam
Llapan mana alli ruraynincunatam ushacasquillan” nir.
noga Diosniquicuna musyaycä.
6 Jutsata rurayanganpita paycunaga 11ॸTsay marca ushacangantaga llapan

alläpam castïguta negocianticunapis wagayangam. Manam


chasquiyanga. canganatsu negociuncunata pipis
543 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ18

rantiyänanpä. 12ॸTsay marcamanga 17 Tsayläya imayca riquëzancuna


ranticuyänanpä apayagmi örutapis, ¿maypatä aywasquishga?”
gellëtapis, perlastapis, cuyayllapä
chipipeg rumicunatapis, lïnupita *Büqui manijag runacunapis y
sëdapita tëlacunatapis, y tiñishga büquichö llapan arogcunapis
chaniyog granäti y puca tëlacunatapis. carullapitam ricaraycar quëdacuyanga.
Nircur apayagmi tucuyläya fïnu 18ॸTsay marcapita goshtay sharcogta

tablacunatapis, marƿlpita, broncipita, ricarmi pasaypa wagayanga: “Manam


jërrupita, y marmolpita rurashga may marcapis cashgatsu tagay marcanö
aläjacunatapis y imaycacunatapis. alläpa cag alli marcaga” nir. 19ॸPasaypa
13ॸTsaynöllam ranticuyänanpäga apayag wagar gayararmi allpatapis junishta
canëlata, *inciensiuta, *mirrata, y jitayanga umancunaman caynö nir:
tucuyläya mucuchag jachacunatapis.
Tsaynöllam apayag vïnuta, acëtita, “¡Allau, allau tsayläya cuyay alli
jarinata, trïguta, cargacuna cag marca!
ashmacunata, üshacunata, Tagay marcachömi büquiyogcunapis
cawallucunata, y cärrucunatapis. Y y llapan negocianticunapis
hasta runacunatapis ranticuyagmi rïcuyäyashga.
esclävuncunapä. 14ॸTsaychömi tsay Cananga wapmi tsay marca rupar
negocianticuna tsay marcata gayarar ushacasquishga” nir.
niyanga: 20 Gloriachö cagcuna, cushicuyay cay

Babilonia marcata Tayta Dios


“Tsayläya imayca jananchö cacog ushacätsinganpita.
marca ushacashganam Tayta Diospa apostolnincuna,
caycanqui. profëtancuna, y payman llapan
Rïcu imaycayog cangayquiman criyicogcunapis cushicuyay.
alläpa alli röpashga Gamcunata imaycata rurar
cangayquimanga imaypis ñacatsiyäshungayquipitam
mananam cutinquinatsu” nir. Tayta Dios tsay marcata
ushacätsishga.
15ॸTsay marcachö pasaypa rïcuyag

negocianticunaga marca rupaycanganta 21ॸTsaynam juc puëdeg angel


ricaycurmi wagarnin carullapita mulinutanö rumita jayarircur lamarman
mantsacashga ricaräyanga caynö nir: jitariycurgan caynö nir:

16 “¡Allau tsayläya cuyayllapä marca “Babilonia marcachö tagcuna,


chipyaypanachä ushacasquin! cay rumita illacagpä jitangänöllam
Tagay marcaga imanötä cuyayllapä gamcunatapis Tayta Dios
caycurgan, imayca fïnu granäti illacätsiyäshunqui.
y puca tëlacunapita rurashga Cananpitaga imaypis manam
röpan jatipäcushga warminörä. runacuna ricayäshunquinatsu.
Örupita, perlaspita, y cuyayllapä 22 Manam imaypis wiyayanganatsu

chipipeg rumicunapita arpata, pinculluta, ni


aläjacunawan adornashga cornëtatapis cällicunachö
warminömi caycurgan. tucaycäyagta.
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ18ٍॷ19 544

Tsaynömi cay marcachöga ima Babilonia marcachö tag


runapis canganatsu ima runacunataga Tayta Dios
aruytapis aruyänanpä, ni castigashgam”.
mulinuta jirurutsiyänanpäpis.
23 Pipis manana captin manam 3ॸNircurnam angelcuna yapaypis caynö

chiuchicunapis niyargan:
atsicyanganatsu.
Y mananam casacuy ƿestapis “¡Tayta Dios alabashga catsun!
canganatsu. Tsay marcata nina rupaptinmi
Babilonia marcachö negocianticuna goshtay mana ushacaypa
gellënincunawan pasaypa sharcungannömi tsaychö tag
poderösu tucuyaptinpis runacuna imayyagpis
tsaynömi marcancuna inƿernuchö ñacayanga” nir.
ushacanga.
Brüjucuna carnin maytsay 4ॸTsaypitanam Tayta Diospa ñöpanchö

runacunata engañayanganpitam caycag ishcay chunca chuscu (24)


tsaynö ushacanga. respitashga runacuna y tsaychö caycag
24 Tagay Babilonia runacunam Tayta chuscu puëdeg angelcunapis
Diospa willacognin gonguricayämurgan Tayta Diosta
profëtacunata y maytsaychöpis adorarnin. Paycuna tsaynö adorarninmi
payman criyicogcunata niyargan: “¡Tayta Dios alabashga
wanutsiyashga. catsun!” nir.
Tsaynö cayanganpitam ushacayman 5ॸTsaymi Tayta Dios jamaraycangan

chäyanga”. trönunpita wiyacämurgan caynö


nimungan:

19
1ॸTsaypitanam gloriachö

tsaytsica angelcuna gayaraypa “¡Dios munangannö cawagcuna,


gayacur caynö cantayämogta wiyargä: warmipis ollgupis, llapayqui
Tayta Diosta alabayay!” nirnin.
“¡Tayta Dios alabashga catsun!
Paymi poderninwan runacunata
salvan. Gloriachö casaray ƿesta cangan
Payllam imaycawanpis munayyogga 6ॸTsaypitanam atsca runacuna
caycan. gloriachö cantayämogta wiyargä. Tsay
2 Payga pipapis janan mana cantayämunganga carumanmi
sharcuypam juzgan. wiyacämurgan atsca yacu ragrapa
Babilonia marcachö imayca llutan gayarar aywagnörä y magacuy
rurag runacunata juzgar bunrurumognörä. Tsay runacuna caynö
castigashganam. nirmi cantayämurgan:
Tsay runacunaga alläpa jutsallachö
cawarninmi maytsay “¡Tayta Dios alabashga catsun!
runacunatapis mana alli Payga munayllanchömi imaycatapis
cawayman ticratsiyashga. tsararaycan.
Tayta Diospa willacognincunata 7 ¡Llapan shonguntsicwan cushicurnin

wanutsiyanganpita tsay alabashun!


545 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ19

Chämushganam casaray ƿestata 14ॸPaytaga gatiräyargan yullag

gloriachö Señor Jesucristo cawalluncuna muntashga ciëluchö cag


rurananpä cag öra. soldäducunam. Tsay soldäducunaga
Casarayänanpä cag jipashpis lïnupita rurashga fïnu yullag röpancuna
listacushganam caycan. jatishgam cayargan. 15ॸLlapan
8 Tsay jipashtam lïnupita fïnu tëla nacioncunata castigananpämi ishcan
rurashga alli röpata jaticunanpä lädunpa aƿlashga espäda Jesucristupa
Tayta Dios listapashga”. shiminpita yargamurgan. Tsay
espädawanmi jutsallachö cawacog
(Tsay fïnu tëlapita rurashga alli röpa runacunata feyupa rabyarnin mana
ninanga “Tayta Diosman criyicogcuna cuyapaypa castiganga. Maytsay
allillata rurayangancuna” ninanmi.) nacioncunata munayninchö tsarararmi
9ॸTsaymi nogawan caycag angel llapan runacunata juzganga.
nimargan: “Cay ningäta gellgay: 16ॸCäpanchöwan pulpanchömi caynö

‘Cushicuyangam Señor Jesucristupa gellgarargan:


casaray ƿestanman gayatsishga
ËǣËӕ͑ǣٔॸٚ͑ɗф. Nircurpis caynömi “LLAPAN MANDAGCUNAPAPIS
nimargan: “Cay ningäcunaga Tayta Dios MANDAGNINMI NOGA CÄ” nir.
ningancunallam llapanpis” nir.
10ॸTsaynö nimaptinmi tsay angelpa 17ॸTsaypitanam ricargä rupay jananchö
ñöpanman adorarnin gonguricuycurgä. juc angel ichiraycagta. Tsay angelmi
Tsaynam angel nimargan: “¡Nogataga llapan condorta, ancata, y wiscurtapis
ama adoramaytsu! Nogapis Tayta gayargan caynö nirnin: “Llapayquicuna
Diospa munayllanchömi caycä payman aywayay Tayta Dios listangan micuyta
criyicog mayiquicunanölla. Tayta micuyänayquipä. 18ॸGyërra ushay
Diosllata adorayga. Cay ningäcunaga anticristuman criyegcunapa aytsantam
manam nogata adoramänayquipätsu, micuyanqui. Nacion mandag
sinöga Jesucristupa willacuyninta reycunapata, soldäducunapata,
runacuna musyayänanpämi” nir. soldädupa mandagnincunapata, y nircur
soldäducuna muntaräyangan
Jesucristo cay patsaman cawalluncunapa aytsantapis
cutimunanpä cangan micuyanquim. Rïcu pobri cayaptinpis,
11ॸTsaypitanam ricargä yullag cawallun ni yachag o mana yachag cayaptinpis,
muntashga Jesucristo ciëluchö caycagta. llapancunapa aytsantam micuyanqui”
Payga ningancunata imaypis cumplinmi. nir.
Payga pitapis maytapis jutsancunapitaga 19ॸTsaychömi ricargä anticristuta y

cläru cagllatam juzganga. 12ॸÑawincunapis maytsay nacioncunapa mandagnincuna


ninanörämi atsicyargan. Umanchömi soldäduncunawan caycäyagta.
atsca corönacunata jatirargan y Paycunam goricäyargan Jesucristuwan
urcunchönam jutin gellgarargan. Tsay y soldäduncunawan pelyayänanpä.
gellgaraycag ima ninan cangantapis 20ॸTsaynam anticristuta y

quiquillanmi musyargan. 13ॸYawarwan willacognintapis Jesucristo prësu


pichucashga röpan jatishgam caycargan. tsarirgan. Unaypitam anticristupa
Payga cargan Tayta Diospa willacuyninta willacogninga milagrucunata rurargan
apamog Jesucristum. runacunata criyitsinanpä. Tsaynöpam
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ19ٍॷ20 546

criyitsirgan anticristupa señalninta juzgayänanpä. Paycuna cawascamur


chasquegcunata y anticristu nirag waranga watam Señor Jesucristuwan
rurayangan imäjinta adoragcunatapis. mandacog cayanga. 5,6ॸTsay
Runacunata tsaynö criyitsinganpitam cawamogcunaga salvashga carmi imanö
anticristutaga willacognintinta cushicuychörä cayanga. Paycunaga
cawaycagta Jesucristo gaycurgan manam inƿernuman gaycushgatsu
azufriyog nina rauraycag inƿernuman. canga, sinöga Tayta Diosta adorarnin
21ॸAnticristupa soldäduncunatanam Jesucristuwan waranga watam
Jesucristo wanutsirgan shiminpita mandacog cayanga. Paycuna
yargamog espädanwan. Tsay cawamunganga punta cag cawamuymi
wanogcunapa aytsancunatanam canga. Waquin runacunaga manam
condorcuna, ancacuna, y wiscurcuna cawamungarätsu waranga wata
pachajunta micuyargan. cumplinganyag.

Waranga wata cay patsachö Jesus Satanasta inƿernuman


mandananpä cangan gaycunanpä cangan

20
1ॸTsaypitanam ricargä ciëlupita 7ॸWaranga wata päsariptinnam prësu
juc angel uraycämogta. Tsay caycanganpita dejaycuptin Satanas
angelmi urämurgan cadinan aptashga y cacharishga canga. 8ॸNircurmi
wayllag machaypa llävin aptashga. maytsaychöpis puringa runacunata
2,3ॸNircurmi dragonta tsarisquir engañarnin. Tsaynö engañacuptinmi
cadinawan tsay angel watasquirgan. “Gog” y “Magog” ningan nacioncunapa
Tsay dragonga Satanas jutiyog llapan soldäduncunapis goricäyanga Tayta
supaycunapa mandagninmi cargan. Diosman criyicogcunawan gyërrata
Wayllag machayman Satanasta rurayänanpä. Lamar cuchunchö
gaycurirmi puncunta llävisquirgan juc arënanömi tsay soldäducuna pasaypa
waranga (1,000) wata tsaychö ishyarrä cayanga.
wichgaränanpä. Tsaychö wichgararnam 9ॸTsay soldäducunaga maytsaypitapis

maytsaychöpis runacunata manana shamur Tayta Diosman criyicog


criyitsir engañanganatsu. Waranga wata runacunatam Jerusalenchö juntapäyanga.
cumpliriptinga pöcu tiempu libri Tsaynö juntaparaycäyaptinmi Tayta Dios
puririnanpä dejaycungaran. ciëlupita ninata cachamunga llapan tsay
4ॸTsaypitanam ricargä mandacur soldäducunata ushacätsinanpä.
jamacuyänan sillëtacunachö jamaraycag 10ॸNircurmi runacunata engañag

runacunata. Tsay runacunaga Satanasta Tayta Dios gaycunga


Jesucristuman criyicur alli inƿernuman. Tsaychöga azufriyog ninam
willacuyninta willacuyanganpitam rupacuycan. Tsaymanmi anticristutapis
wanutsishga cayargan. Paycunaga willacognintinta unayna Jesucristo
manam adorayargantsu anticristuta ni gaycurgan pagasta junagta imayyagpis
anticristu nirag imäjin rurashgatapis. Y tsaychö ñacacuyänanpä.
manam anticristupa señalninwan
urcuncunachö ni maquincunachö Llapan runacunata Tayta Dios
señalashgatsu cayargan. Tsay juzgananpä cangan
runacunatam Jesucristo churargan 11ॸTsaypitanam ricargä jatuncaray
payman mana criyicogcunata chipipicogrä trönunchö Tayta Dios
547 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ20ٍॷ21

jamaraycagta. Tsay öram rupaypis, nogallatam adorayämanga y nogaga


quillapis, estrëllacunapis, y patsapis imayyagpis paycunawanmi cashä.
illacascäriyargan. Mananam mas 4ॸÑöpächöga mananam imaypis

ricacargannatsu. 12,13ॸTsaypitanam wagayanganatsu ni wanuyanganatsu.


lamarchö wanogcuna, pamparagcuna, y Llaquicuypis ñacacuypis manam
maytsaychöpis wanushga cagcunaga canganatsu. Tsaycunaga llapanpis
cawayämurganllana. Tsaynömi ricargä illacangam” nir.
yachagpis mana yachagpis, llapan 5ॸTsaynömi mastapis Tayta Dios

runacuna wanuyanganpitaga nimurgan: “Llapantapis nogaga


cawarcamur Tayta Diospa ñöpanchö mushogmanmi ticraratsï. Ningäcunaga
caycäyagta. llapanpis rasun cagllam caycan. Tsaymi
Tsaypitanam librucunata Señor ningäcunataga gellganayqui” nir.
Jesucristo quichargan. Waquin cag 6ॸNircurnam nimurgan: “Llapanpis

librucunachömi apuntarargan runacuna cumplishganam caycan. Nogaga


cawayninchö allita o mana allita imaypitapis cargömi y imayyagpis
rurayangancuna. Waquin cag cashämi. Yacunaypanörä nogapa
libruchönam apuntarargan Diospa ñöpächö cawayta munagcunaga mana
ñöpanchö imayyagpis cawacuyänanpä ushacag alli cawaychömi cawayanga.
cag runacunapa jutincuna. Nircurmi Ñöpächö cawayänayquipäga manam
tsay librucunata ricaycur Jesucristo imatapis pägayanquirätsu.
runacunata juzgargan allita o mana 7ॸWanuyanganyagpis noga munangänö

allitapis rurayanganman. 14,15ॸTayta cawag cagmi tsay cawaytaga


Diospa ñöpanchö imayyagpis chasquiyanga. Paycunapa Diosninmi
cawayänanpä cag libruchö jutincuna noga cashä. Y paycunaga nogapa
mana apuntaraptin manam pipis wamräcunam cayanga. 8ॸNogapita
salvacuyargantsu. Tsaynam mana pengacogcuna, mana criyicamogcuna,
salvacog cag runacunaga llapanpis chiquicogcuna, runa mayinta
inƿernuman gaycucäyargan. wanutsegcuna, jucwan jucwan jutsata
ruragcuna, brüjucuna, ïdulucunata
Cay patsapis y ciëlupis mushogna adoragcuna, y llullacogcuna
ruracänanpä cangan llapancunam inƿernuman

21
1ॸNircurnamrupaypis, quillapis, gaycucäyanga. Tsaychömi imayyagpis
estrëllacunapis, patsapis, ñacacuytaga tariyanga”.
lamarpis, llapanna illacäcurgan.
Mushog Jerusalen
Tsaypitanam ricargä mushogtana
imanö cananpä cangan
patsatawan ciëluta. 2ॸTsaynömi ricargä
mushogtana Jerusalen marcatapis Tayta 9ॸTsaypitanam juc angel nogaman
Diospa glorianpita uraycämogta. Tsay shamurgan. Tsay angelga väsucunawan
marcaga imanö shumagmi caycurgan castïgucunata apamog ganchis (7)
casarananpä alli röpan jaticushga angelcunapita jucninmi cargan.
jipashnörä. 3ॸTsaychömi wiyargä Chaycamurnam nimargan: “Acu,
jamaraycangan trönunpita Tayta Dios aywashun Jesucristuman criyicogcunata
gayarar caynö nimogta: “Cananpitaga ricatsinäpä. Paycunaga Jesucristuwan
nogapa ñöpächömi salvangä cag casarananpä cag jipashnöran caycäyan”
runacunaga cayanga. Paycunaga nir. 10ॸTsaynö niscamaptinnam wap
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ21 548

ricacascatsimargan juc jatun jirca Quiquin Jerusalen marcaga örupitam


jananchöna. Tsay jircapitam Espiritu cargan pasaypa chipipiycogrä. 19ॸTsay
Santo ricatsimargan mushog Jerusalen murällapa cimientunnam chunca ishcay
marca Tayta Diospa glorianpita cuyayllapä rumicunawan pergashga
uraycämogta. cargan. Punta cag rumipa jutinmi
11ॸTsay marcaga Tayta Dios trönunchö cargan jaspi. Ishcay cag rumipanam
chipipegnöran pasaypa chipipirgan cargan zaƿru. Quimsa cag rumipam
imayca cuyayllapä jaspi ruminörä. cargan ägata. Chuscu cag rumipam
12ॸTsay marcaga maytsayninpa altuyag cargan esmeralda. 20ॸPitsga cag rumipam
murallashgam cargan. Y nircur tsay cargan önici. Jogta cag rumipam cargan
murällaga chunca ishcay (12) cornalina. Ganchis cag rumipam cargan
puncuyogmi cargan. Cada crisölitu. Puwag cag rumipam cargan
puncucunachömi juc angel cargan. berilu. Isgun cag rumipam cargan
Tsaynömi cada puncucunachö topaciu. Chunca cag rumipam cargan
gellgaraycargan Jacobpa chunca ishcay crisoprasa. Chunca juc cag rumipam
tsurincunapa jutincuna. 13ॸTsay chunca cargan jacintu. Y chunca ishcay cag
ishcay puncucunaga manam rumipanam cargan amatista. 21ॸTsay
juclällachötsu cargan, sinöga chuscun murällapa puncuncunaga cargan cada
läduchö quimsa quimsam cargan. puncucunapis perla jutiyog aläjapitam.
14ॸTsay mushog marcapa murällanpa Tsay marcapa chöpi cällinnam cargan
cimientuncunam cargan chunca ishcay örupita rurashga pasaypa chillapyarrä.
rumicuna. Cada rumicunachönam 22ॸTsay mushog Jerusalenchö manam

gellgaraycargan Señor Jesucristupa templutaga ricargänatsu. Tsaymi


chunca ishcay *apostolnincunapa imaycawan munayyog Tayta Diostawan
jutincuna. Señor Jesucristuta maytsayninpana
15ॸNogawan caycag angelnam örupita adorayanga. 23ॸTsay marcata quiquin
värata aptacurcur aywargan tsay Tayta Dios y Señor Jesucristo
marcapa puncuncunata y chipipirnin atsicyapaptinmi rupaypis
murällancunata mïdimunanpä. 16ॸTsay quillapis canganatsu. 24ॸTsay
mushog marcaga imanö jinanpä atsicyayllanam tsaychö maytsaypita
marcam cargan, altuyninpis, salvashga caycag runacunata
anchuyninpis, y larguyninpis iwallla. atsicyapanga. Tsay marca adornashga
Tsayta angel mïdiriptinmi tsay marca cananpämi llapan reycuna imayca
cargan chunca ishcay waranga (12,000) riquëzancunatapis tsayman apayanga.
estadiucuna.ॹb 17ॸNircurnam mïdirgan 25ॸTsay marcapa puncuncunataga

murällanpa anchuntana. Tsaypa manam imaypis wichgayangatsu.


anchuyninga cargan pachac chuscu Tsaychöga ni imaypis mananam patsaga
chunca chuscum (144) cucushyaypa tsacanganatsu. 26ॸMaytsaypitapis
mïdishga.ॹc runacuna tsay marcamanga
18ॸTsay murällaga chipipeg jaspi chätsiyangam imayca riquëzancunata.
rumicunawan pergashgam cargan. 27ॸTsaymanga manam imaypis

b॰21.16 Juan gellgangan witsan “estadiu” ningan mïdicunawanmi mïdicuyag. Juc estadium
185 metrus cargan. Tsaymi 12,000 estadioga “444 lëwa” ninan. c॰21.17 Pachac chuscu
chunca chuscu (144) cucushga jogta chunca pitsga (65) metrum cargan.
549 kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ21ٍॷ22

yaycuyangatsu jutsasapacuna, cäsucogcunaga cushishgam Tayta


pengacuypä llutanta ruragcuna, ni Diospa ñöpanchö cawayanga” nirnin.
llullacogcuna. Tsaymanga yaycuyanga 8ॸNoga Juanmi cay libruchö

Jesucristupa librunchö jutincuna gellgaraycangancunata ricargö y


apuntashga cagcunallam. wiyargö. Tsaymi imaycata ricatsimag

22
1ॸTsaypitanam angel angelpa ñöpanman gonguricuycurgä
ricatsimargan yullagrä adoranäpä. 9ॸTsaynam angel nimargan:
cawatsicog mayu Tayta Dios y Señor “¡Ama nogataga adoramaytsu! Diospa
Jesucristo jamaraycäyangan trönu willacognin profëta mayiquicunanöllam
chaquinpita yargaycämogta. 2ॸTsay y gellgangayquicunata
mayoga jatun chöpi cällipam päsargan. chasquicogcunanöllam nogapis Tayta
Ishcan lädu cuchuncunachönam Dios munanganta ruraglla cä. Tayta
imayyagpis cawatsicog jachacuna Diosllata adorayga” nir.
cargan. Tsay jachacunaga cada quillam 10ॸNircur mastapis caynömi nimargan:

wayurgan. Tsaymi tsay “Cay gellgangayqui libruta ama


wayungancunata cada quilla cosichayag pacaytsu. Maytsaymanpis apatsiy llapan
micuyänanpä. Raprancunanam maytsay runacuna liyiyänanpä. Caychö
nacion runacunapä jampi cargan. gellgarangancunaga cumplinanpänam
3ॸTsay marcachö jutsa ruray mana caycan. 11ॸLlutan rurag runacunaga
captin manam pipis castïguman llutanta rurar cawacuyätsun. Mana alli
yaycuyanganatsu. Tayta Diosmi Señor cagcunaga imaypis cacuyangannö
Jesucristuwan tsay marcachöga cacuyätsun. Alli runacunaga allita rurar
runacunawan imayyagpis cayanga. Y cawacuyätsun. Diosnintsic munangannö
llapancunam Tayta Diosta adorayanga. cawagcunaga Tayta Diosllaman imaypis
4ॸTsaychömi Tayta Diosta llapancuna yäracur cawacuyätsun”.
regiyanga. Y urcuncunachömi 12ॸJesucristupis caynömi nin: “Nogaga

llapanpachö Tayta Diospa jutinpis shamogpänam caycä. Tsaynö shamurnin


gellgaranga. 5ॸTsaychöga patsapis llapan runacunatapis rurayninmanmi
mananam tsacanganatsu. Tayta Dios juzgashä. Alli ruragcunataga premiutam
chipipiyninwan atsicyapaptinmi goshä. Mana alli ruragcunataga
rupaytapis ni ima actsitapis runacuna inƿernumanmi gaycushä. 13ॸNogaga
mana miñishtiyanganatsu. Tsaychö imaypitapis cargömi y imayyagpis
tagcunaga llapanpis alli cawayllachöna cashämi” nir.
carmi imayyagpis cushishga cawayanga. 14ॸCushishgam cayanga Jesucristuta

chasquicur jutsa ruraynincunata


Jesucristo cutimunanpäna cangan jagiregcunaga. Jutsancunapita
6ॸTsaynam angel caynö nimargan: perdonashga car mushog Jerusalenman
“Cay ningäcunaga rasun cagllam. yaycuyaptin manam pipis michangatsu.
Willacognin profëtacunata imapis Tsaychöga imayyagpis cawatsicog
päsananpä cagta musyatseg Tayta jachapa wayuynintam micuyanga.
Diosmi nogatapis cachamashga ima 15ॸTsay marcamanga manam

päsananpä cagcunata willanäpä”. yaycuyangatsu Tayta Diosta mana


7ॸSeñor Jesucristupis caynömi nin: cäsuypa jutsallachö cawacogcuna,
“¡Nogaga shamogpänam caycä! Cay brüjucuna, ashmacunanö jucwan
libruchö gellgaraycagcunata jucwan cacogcuna, runa mayinta
kЬϘæk̞ʊЬґʊґॷ22 550

wanutsegcuna, ïdulucunata adoragcuna, Mayganpis cay gellgarangancunaman


y runa mayinta llullapar criyitsegcuna. yarpaynincunapita cabalagcunata Tayta
16ॸSeñor Jesucristoga caynöpis ninmi: Diosmi feyupa castiganga. Cay libruchö
“Nogam angelnïta cachamurgä runacuna imanö ñacayänanpä cagpis
nogaman criyicamogcunata imapis gellgaranganmanmi tsay runacuna
päsananpä cagcunata musyatsirnin. ñacayanga. 19ॸCay gellgangä libruchö
Nogaga unay rey *David castapitam cä. ima yachatsicuyllatapis pacag
Y nircurmi nogaga warag lucërunöräॹd cagcunaga Tayta Diospa ñöpanman
caycä” nir. manam chäyangatsu. Y tsaynömi
17ॸEspiritu Santuwan Jesucristuman mushog Jerusalenmanpis manana
criyicogcunapis “¡Cuticallämuyna, yaycur imayyagpis cawatsicog jachapa
taytay!” nicäyanmi. Cay libruchö wayuyninta mana micuyanganatsu.
gellgashgacunata liyiyaptin 20ॸCay libruta gellganäpä willamag

wiyagcunapis tsaynölla niyätsun Jesucristo caynömi nin: “Nogaga


“Cuticallämuyna, taytay” nir. shamogpänam caycä” nir.
Yacunaypanörä Tayta Diospa ñöpanchö Tsaynö niptinmi nogapis nicä:
cawayta munagcunaga Jesucristuta “¡Ningayquinö cuticallämuyna, Señor
chasquicuyay. Diospa ñöpanchö Jesus! Y tsaynö callätsun” nirnin.
cawayänayquipäga manam imatapis 21ॸSeñorllantsic Jesucristo

pägayanquirätsu. llapallayquita cuyapäcog cayninwan


18ॸCay libruchö gellgaraycanganta yanapaycuyäshuy alli cawayänayquipä.
wiyagcuna shumag tantiyacuyätsun. [Tsaynö catsun.]

d॰22.16 Warag lucëruta ricar patsa waränanpä cagta musyangantsicnömi Jesucristo


cutimogta ricar musyashun mushog patsa y mushog ciëlu ruracänanpäna cagta.
Mushog Testamentuchö palabracunata
tantiyatsicuycuna

Abraham Abrahampita masta


Abrahamga Tayta Diosman musyanayquipä liyinqui
yäracog unay runam cargan. Warmin Genesis capïtulu 12-pita 25-yag.
Sara gollog captin wamrancuna Agripa
manam cargantsu. Ishcanpis rucu Agripaga apostol Santiaguta
chacwannam cayargan. Tsaynö wanutseg cag Herodespa tsurinmi
caycäyaptin Abrahamta aunirmi Tayta cargan. Agripaga Romachö mandacog
Dios caynö nirgan: “Gampita emperador Claudiupa maquinchö
yuregpitam yupaytapis mana atipaypä caycarmi estudiunta ushargan.
mirayanga” nir. Tsaynö niptinmi Chunca ganchis (17) watayog
Abrahamga rucuna caycarpis caycaptinmi taytan Herodes
criyirgan Tayta Dios auningannölla wanurgan. Tsaypitam emperador
cumplinanpä cagta. Tsaymi Tayta Claudio churargan “Calcis” ningan juc
Dios auningannölla Abrahampa tsurin tacshalla provinciachö mandacog
Isaac yurirgan warmin Sarachö. cananpä. Tsaypitanam mas waquin
Isaacpa tsurincunanam cargan Esau y provinciacunapäpis mandacog cargan.
Jacob. Jacobpa tsurincunam cargan Judea provinciachö Porcio Festo
chunca ishcay (12). Paycunapa mandacog cayman yaycuptinmi
tsurincunam cayargan tsaytsica. Agripa macallagnin aywargan.
Tsaynöpam ari Abrahampita Tsaychömi Agripata mas waquin
miragcuna ticrayargan juc nacionman. autoridäcunatawan Pablo imanöpa
Abrahampita miragcunapa jutinmi Jesucristuman criyicog cayman
Israel nacion. ticranganta willargan.
Abrahamta tsaynö aunirmi Tayta Agripapä masta musyanayquipä
Dios caynöpis nirgan: “Gampita liyinqui pägina 555-chö “Herodes” nir
miragcunapitam maytsay marcachö gellgashgata.
runacunapis bendicionta Hechos 25.13-pita 26.32-yag
chasquiyanga” nir. Abrahamta Altar
auningannöllam Jesucristuta Unay Israel runacuna altarcunata
chasquicur tsay bendicionta rumicunawan pergarmi rurayargan.
chasquiycantsic. Tsay bendicionga Tsay altarcunachömi sacerdöticuna
jutsa rurangantsiccunata jagirir Tayta ashmacunata pishtasquir rupatsipäyag
Dios munangannö cawanantsicpä Tayta Diosta agradesicuyänanpä y
Jesucristo salvamangantsicmi. runacuna jutsancunapita perdonashga

551
GLOSARIO 552

cayänanpä. Tsaynöllam templu deportïvupita mas jatun. Arcata


rurinchö tacsha altarpis cargan tsay rurananpäga Noetam Tayta Dios
jananchö sacerdöticuna inciensiuta nirgan. Tsay arcamanmi Tayta Dios
rupatsiyänanpä. ningannö Noe, warmin, tsurincuna y
Tayta Diosta mana cäsucog llumtsuynincuna, y llapan imaycaläya
runacunam altarcunata rurayargan ashmacuna yaycuyargan diluviuwan
ïdulucunatapis adorayänanpä. mana ushacäyänanpä.
Altarcunapä masta Noe rurangan arcapä masta
musyanayquipä liyinqui pägina musyanayquipä liyinqui
556-chö “Inciensiu” y pägina 559-chö Genesis 6.9-pita 9.17-yag. Y liyinqui
“Sacerdöti” nir gellgashgacunata. pägina 553-chö “Diluviu” nir
Angel gellgashgata.
Angel ninanga griegu idiömachö Mateo 24.38; Hebreos 11.7;
“willacog” ninanmi. Tayta Diosmi 1 Pedro 3.20–21
angelcunatapis camargan payta Artemisa
sirvillar imayyagpis cawayänanpä. “Artemisa” ningan ïdulutaga Asia
Manam imaypis wanuyantsu. provincia quinran feyupa
Paycunam imaypis Tayta Diosta sirvir respitarninmi alabar adorayag.
alabaycäyan ñöpanchö. Junishpita rumi unyamungantam
Willacuyninta willacatseg Tayta “Diösantsicmi” nir adorayag.
Dios angelnincunatam runacunaman Tsay Artemisa diösata
cachamurgan. Tsaynömi virgen adoragcunaga yarpäyag wamrayog
Mariamanpis juc angelta cayänanpä tsay diösa permitingantam.
cachamurgan Señor Jesus yurinanpä Templuntapis Efeso marcachö
cagta willananpä. rurarnin feyupa ajatam y unaytam
Apostol sharcaycatsiyargan. Nircur tsay
Apostol ninanga “willacunanpä templunga alläpa chaniyog imayca
cachacungan runa” ninanmi. Chunca aläjawan alajashgam cargan.
ishcay (12) runacunatam Señor Hechos 19.24–37
Jesucristo acrargan apostolnincuna Biblia
cayänanpä. Paycunam Jesuswan Bibliaga Tayta Diospa palabranmi
puriyargan y alli willacuyninta caycan. Bibliapä masta
maytsaypa aywar willacuyargan. Tsay musyanayquipä liyinqui pägina
apostolcunapa jutincunata 554-chö “Diospa palabran
musyanayquipäga liyinqui gellgarangancuna” nir gellgashgata.
Mateo 10.1–4; Marcos 3.13–19; Hechos 26.27; Romanos 9.17
Lucas 6.12–16. Jesucristo ciëluman Büqui
cuticushga caycarnam Pablutapis Büquicunawanga runacuna
Damasco nänichö yuripar churargan puriyan lamarpam, jatusag
apostolnin cananpä (Hechos 9.1–22). gochacunapam pescäducunata tsarir y
Liyinqui pägina 554-chö “Discïpulu” juclä marcacunapapis aywar. Tsay
nir gellgashgata. witsan büquicunachöga carpata
Arca altuman toldurcurmi puritsiyag,
Arcaga jatuncaray atsca vientuptin tsayllawan puriyänanpä.
cuartuyog büquim cargan, campu Juan 6.17; Hechos 27.17
553 GLOSARIO

Camëllu ashma goyayninpapis runa manam cruzchö


Camëlloga alläpa jatun ashmam. wanogtsu y jipisquir pampayänantapis
Lasag cargacunatam puritsin caru manam munayagtsu. Jesustam itsanga
viäjicunapa. Millwanpis alläpa cruzchö wanuptin pampayargan alli
chucrum cerdanö. Tsay millwanpita runacuna mandacog Pilatuta
awashgam Juan Bautistapa röpan rugacurnin.
cargan. Cuerpu señalacuy
Mateo 3.4; Marcos 1.6; Lucas 18.25 Israel runacunapa üsuncunachömi
“Canaan” ningan marcacuna llapan ollgu wamracuna
Canaan marcacunaga cargan yuriyanganpita puwag (8) junag
Mediterraneo Lamarpa cuchunchömi, cumpliriptin jutinta churayag.
rupay (inti) yargacamunan cag Pallunpa puntan garanta rogutsiyag
lädupa. Tamäñunga cargan Ancash Tayta Dios ninganta cumplir.
departamentuntsicnöllam. Canancunayagpis waquin Israel
“Canaan” ningan marcacunachöga runacuna tsay üsuncunataga
imayca murucuycunapis shumagmi sïgiyanmi.
patsag. Tsaymi unay Abrahamta Tayta Cuerpu señalacuypä masta
Dios aunirgan paypa willcancunapita musyanayquipä liyinqui Levitico 12.3
miragcunata tsay marcacunata y Genesis 17.10–14.
entregananpä cagta. Tsay Juan 7.22; Hechos 7.8;
auningannöllam Tayta Dios Romanos 2.25–29; Galatas 2.2–4;
entregargan. Tsay marcacunatanam Filipenses 3.2–3
jutitsiyargan Israel naciontana. David
Liyinqui pägina 556-chö “Israel Davidga cargan Belen marcapita
runacuna” nir gellgashgata. Israel runam. Paytam Tayta Dios
Hechos 7.11; 13.19; Hebreos 4.1 acrargan Israel nacionchö rey
Celote cananpä. Rey Davidpa ayllun
“Celote” ningan runacunaga aywaragpita salvacog Cristo
waquin Israel runacunam cayargan. yurinanpämi unay profëtacuna
Paycunam Roma autoridäcunata gellgayargan. Y niyangannöllam
Israel nacionpita garguyta munar Davidpa ayllunpita Jesus yurirgan
contran sharcuyargan. Tsaymi Celote Belen marcachö.
runacuna Israel nacionchö puriyag Rey David Bibliachö atsca
Roma autoridäcunata wanutsir. Señor salmucunata gellgargan. Davidpita
Jesucristupa apostolnin Simonpis masta musyanayquipä liyinqui
apostol cananpä manarä acraptin 2 Samuel 7.12–16; Isaias 9.6–7;
Celote runam cargan. Jeremias 23.5–6.
Mateo 10.4; Marcos 3.18; Lucas 6.15; Diluviu
Hechos 1.13 Unay Noe jutiyog runallam Tayta
Cruz Diosta cäsucog cargan. Waquin
Roma autoridäcunam cruzman runacunaga manam Tayta Diosta
clavar wanutsiyag jutsayog jäpa cäsucuyargantsu. Tsaynö captinmi
runacunata y Roma nacionpa contran Noeta nirgan jatuncaray büquitanö
sharcogcunata. Cruzchö wanuyga arcata rurananpä, tsaywan Noepa
alläpa cag ñacaymi cargan. Örantaga castancunata y imaycaläya
GLOSARIO 554

ashmacunata salvananpä. Llapan Emperador


runacunatapis Tayta Dios willarganmi Emperadorga cargan Roma
jutsa ruraynincunata mana dejarga nacionchö alläpa munayyog reymi.
diluviuwan ushacäyänanpä cagta. Emperadormi maytsay
Tsaynö willacuptinpis runacuna nacioncunatapis munayninchö
manam cäsuyargantsu. catsirgan. Tsaynö mandag carmi
Büquiman yaycusquiyaptinnam Pilatutapis Israel nacionman
gallacuycurgan tamya chuscu chunca mandacog cananpä cachargan. Jesus
(40) junag y chuscu chunca pagas. yurinan witsanga caycargan
Tsaychömi yacupis mayunö atsca emperador Augusto jutiyogmi y
yargamurgan patsa rurinpita. wanunan witsanga Tiberiunam. Pablo
Büquinam aynar gallaycurgan yacu Romaman changan witsannam
entëru munduchö atscayar juntaptin. Claudiuna caycargan. Liyinqui pägina
Tsay witsancunaga yacu tsaparganmi 559-chö “Roma nacion” nir
llapan jatusag gagacunatapis. Tsaymi gellgashgata.
runacuna ashmacuna ushacäyaptinpis Mateo 22.21; Lucas 2.1; Juan 19.12;
tsay büqui rurinchö cagcunataga Hechos 25.11
Tayta Dios salvargan. Espiritu Santo
Tsay gagacunata tsaparangan Espiritu Santoga Diosmi caycan.
yacupa jutinmi cargan diluviu. Espiritu Santo tantiyatsiptinmi
Diluviupita masta musyanayquipä Bibliata gellgagcuna gellgayargan
liyinqui Genesis 6.9-pita 9.17-yag. Y Tayta Diospa willacuynincunata.
liyinqui pägina 552-chö “Arca” nir Espiritu Santum Jesucristuman
gellgashgata. criyicogcunatapis yanapan alli
Mateo 24.37–38; Hebreos 11.7; cawayänanpä. Jutsa ruraychö
1 Pedro 3.20; 2 Pedro 2.5 cawagcunatapis Espiritu Santum
Diospa palabran gellgarangancuna tantiyatsin salvacionta ashiyänanpä.
Tayta Diospa willacognin Liyinqui pägina 560-chö “Tayta Dios”
profëtacuna Diospa willacuynintam y pägina 557-chö “Jesucristo” nir
unay gellgayargan Espiritu Santo gellgashgacunata.
tantiyatsiptin. Tsaytam “Diospa Faraon
palabran gellgarangancuna” nintsic. Faraonga manam runapa jutintsu,
Tsaynöpis “Biblia” nintsicmi. sinöga Egipto nacionchö mandacog
Discïpulu ninanmi. Tsaynömi ari Egiptuchöga
Jesus cay patsachö cawanan atscag mandacognincuna cargan
witsanmi yachag runacunawan faraon, Romachönam emperador, y
waquincuna puriyag paycunapita unay Peru marcantsicchönam inca.
yachacunan raycur. Tsaynö purir Egipto marcachö quimsa waranga
yachacogcunatam “discïpulu” niyag. (3,000) watacunam faraoncuna
Tsaynömi Jesuswanpis discïpuluncuna mandacuyargan.
puriyargan yachatsingancunata Mushog Testamentuta liyirmi
yachacuyänanpä. Tsaynömi Juan musyantsic Jose cawangan witsan y
Bautistapis y Fariseucunapis Moises cawangan witsan Egipto
discïpuluyog cayargan. Liyinqui pägina nacionchö faraoncuna cayanganta.
552-chö “Apostol” nir gellgashgata. Jose cawangan witsanmi faraonga
555 GLOSARIO

cargan Apoƿs jutiyog runa. Moises juzgananpä cagta. Tsaynö Pablo


yuringan witsannam faraon Remeses mañacuptinmi Festo apatsirgan
II. Israelcuna Egiptuchö esclävu Romaman.
cayanganpita yargacayämungan Hechos 24.27-pita 26.32-yag
witsannam faraon Menepta I. Goricäcuyänan wayi
Hechos 7.9–10; Romanos 9.17; Maytsay marcacunachömi Israel
Hebreos 11.23–27 runacuna goricäcuyänan juc jatun
Fariseo runa wayi cargan. Tsaychömi goricäyag
Jesus cay patsachö cawanan Tayta Diosman mañacuyänanpä y
witsan waquin Israel runacuna Diospa palabran gellgarangancunapita
cayargan Fariseo runacuna. yachacuyänanpä. Tsay wayillachömi
Paycunaga Moises gellgangan imayca sesioncunatapis rurayag
leycunata llapantarämi autoridänincunawan.
yachacuyargan. Tsaynömi Israel Griegu idiöma (parlacuy)
runacunapa unay cag üsuncunatam Apostol Pablo purinan witsanmi
alläpa respitatsiyag. Tsay leycunata griegu idiömataga maytsay
runacuna ricayänan raycullar marcacunachö parlayag. Tsaynö
imaycanöpapis cumpliyaptinmi Señor captinmi Mushog Testamentuta
Jesucristo Fariseucunata fuerti gellgayargan griegu idiömachö.
gayapargan. Liyinqui pägina 559-chö Liyinqui cay pägina 555-chö “Hebreu
“Saduceo” nir gellgashgata. idiöma” nir gellgashgata.
Felix Juan 19.20; Hechos 6.1; 9.29
Felixga Roma nacionpitam cargan. Hebreu idiöma (parlacuy)
Romachö emperador Claudium payta Hebreu idiömaga unay Israel
Judea provinciaman mandacog runacunapa idiömanmi cargan.
cananpä churargan. Felixpa warminga Jesucristo manarä yuriptin tsay
cargan Agripapa panin Drusilam. parlacuychömi Unay Testamento
Apostol Pablo prësu captin jutsaynag Bibliata gellgayargan. Jesus cawanan
canganta tantiyaycarpis witsanga Israel nacionchö
wichgarätsirgan, amïguncuna parlayargannam griegu idiömatapis
pägapaycuptinrä yargunanta arameu idiömatapis. Arameu
yarparmi. Felix mana alli mandag idiömataga parlayag hebreu idiöma
captinmi Romaman emperador manpallatam. Cananpis Israel nacionchö
Claudio gayatsiyargan juzgashga Hebreu idiömata parlayanmi. Liyinqui
cananpä. Tsaynöpa mandag caypita cay pägina 555-chö “Griegu idiöma” nir
yargucuptinnam Porcio Festuna gellgashgata.
troquin yaycurgan. Juan 19.20; Hechos 6.1; 21.40; 26.14;
Hechos 23.24-pita 24.27-yag 2 Corintios 11.22
Festo Herodes
Porcio Festoga Felixpa troquinmi Mushog Testamentuchö tarintsic
Roma marcachö emperador Claudio atsca Herodes casta mandacogcunatam.
churargan Judea provinciapa Jesus yurinan witsanmi punta cag
mandagnin cananpä. Festo juzgananta Herodes mandacog rey cargan llapan
mana munarmi apostol Pablo Israel nacionchö (Mateo capïtulu 2;
mañacurgan quiquin cag emperadorrä Lucas 1.5).
GLOSARIO 556

Pay wanusquiptinnam tsurin cag cayargan Romapä impuestuta marca


Herodesna (Antipas) mandag cargan mayincunata cobrayänanpämi.
Galilea y Perea provinciacunallachö. Impuestuta pägayta mana munag
Paymi Juan Bautistapa umanta cagcunataga Roma soldäducunawanmi
rogutsirgan (Mateo 14.1–12; amälas cobrayag. Tsaynö cayaptinmi
Marcos 6.14–29). Tsaynöpis Israel impuestu cobracogcunataga Israel
autoridäcuna Jesucristuta marca mayincuna feyupa chiquipar
wanutsinanpä tsarir paypa “Jutsasapacuna” nir jamuräyag.
ñöpanmanmi pushayargan. Tsaychömi Discïpulun cananpä Jesucristo manarä
asipänan raycur quiquinpa mantunta gayaptin Mateupis impuestu
agshuparcur (Lucas 23.8–12). cobracogmi cargan.
Nircurmi Pilatuman cutitsirgan. Mateo 9.9–11; Marcos 2.15–16;
Punta cag Herodespa willcan cag Lucas 5.30; 15.1–2
Herodesnam (Agripa) mandacog rey Inciensiu
cargan. Cay Herodesmi wanutsirgan Inciensioga shumag mucuchag
apostol Santiaguta y apostol jachapa weginmi. Tsaytam Israel
Pedrutanam carcelman wichgatsirgan sacerdöticuna Tayta Diospa
(Hechos 12.1–23). Cay cag Herodesmi altarninchö rupatsir goshnitsiyag.
wanurgan curu ushaypa. Goshnitsiyanganyagnam wagta
Agripa jutiyog Herodes patiuchö runacuna mañacuyag Tayta
wanuptinmi tsurinmi yaycurgan Diosman. Tsaynö caycaptinga
mandag cananpä. Paypa jutinpis Apocalipsis 5.8-chö caynömi nin:
cargan Agripam (Hechos 25.13-pita “Tsay inciensioga cargan criyicogcuna
26.32-yag). Paypä masta Tayta Diosman mañacucuyänanmi”.
musyanayquipä liyinqui pägina Mateo 2.11; Lucas 1.9–11; Hebreos 9.4;
551-chö “Agripa” nir gellgashgata. Apocalipsis 5.8; 8.3–5
Ïdulu Isla
Ïdulucunaga örupita, gellëpita, Isla ninganga lamar
rumipita, y gerupita rurashga chöpincunachöpis patsa cangancunam.
cagcunam cayargan. Waquinmi Tsaycunachömi waquin jatun isla
cayargan runapa imäjinninnö y niyangancunachöga marcacunapis can.
waquinnam ashmapanö. Tayta Tsay islacunamanmi apostol Pablo
Diosman mañacuyänanpa rantinmi büquiwan purirnin chag.
waquin runacuna ïduluncunaman Hechos 4.36; 13.4–8; 20.15; 21.1–3;
mañacur adorayag “Caymi Diosnintsic” Tito 1.5; Apocalipsis 1.9
nir. Mañacuyangancunata ïdulu Israel runacuna, mana Israel
wiyananta yarparmi altarninchö runacuna
ashmacunata pishtapäyargan. Tsay Israel runacunaga cayargan
aytsacunatanam micuyag ïdulupa Abrahampa willcan Jacobpita
jutinchö ƿestata rurar”. miragcunam. Abrahamtam Tayta Dios
Impuestuta cobracog nirgan: “Gampita miragcuna
Jesus cay patsachö cawanan yupaytapis mana atipaypämi
witsanmi Roma nacionpa mandunchö mirayanga” nir. Tsay ningannöllam
cayargan Israel runacuna. Waquin paypita mirayargan juc nacion
Israel runacunaga contratashga ruracanganyag.
557 GLOSARIO

Abrahampa willcan Jacobpa jucag “Manah” ningan micuy


jutinmi cargan Israel. Tsay jutitam “Manah” cargan gajapa nirag
“Israel nacion” nir churayargan tsay yurag micuymi. Tsay micuytaga
miragcunapa nacionninta. Tsaytam tsunyag jircacunachö Israel
cananyag “Israel runacuna” niyan. runacunata Tayta Dios camaripargan
Israel runacunawanmi Tayta Dios Egipto nacionpita Moises pushacuptin
conträtuta rurargan. Tsaymi micuyänanpämi. Israel runacunaga
mandamientuncunata Moisesta chuscu chunca (40) watam tsay
entregargan payna Israel runacunata micuyta micuyargan.
tantiyatsinanpä. Señor Jesuspis Israel “Manah” ningan micuypita masta
runam cargan. Israel runacunapä musyanayquipä liyinqui Exodo
masta musyanayquipä liyinqui pägina capïtulu 16 y Numeros 11.4–9.
551-chö “Abraham” nir gellgashgata. Juan 6.31; Hebreos 9.4;
Jesucristo Apocalipsis 21.17
Jesucristo jutega ishcay Mirra
palabrapitam juntacashga, Jesus y Mirraga cargan juc jachapa
Cristo. Jesus ninanga “salvacog runa” weginmi alläpa chaniyog. Vïnuwan
ninanmi. Cristo ninanga “Tayta Dios tacurcuyaptinga runata usuncätsicog
cachamungan salvacog runa” jampim cargan. Tsayta upurcurga
ninanmi. Tayta Diosmi aunirgan unay nanayta manam mayayagtsu (Marcos
Israel runacunata cay patsaman 15.23). Y olïvu jachapa acëtinwan
salvacogta cachamunanpä cagta. Tsay tacurcuyaptinga alläpa mucuchag
aunicungannöllam tsurinta perjümim cargan. Josewan Nicodemo
cachamushga payta chasquicog tsay perjümitam säbanasman jichar
cagcuna salvacionta tariyänanpä. Jesuspa ayanta wancuyargan
Tayta Dios cachamungan pampayänanpä (Juan 19.39).
salvamagnintsicga Señor Jesucristum. Moises, Moises gellgangan leycuna
Jesucristupä masta musyanayquipä Israel runacuna Egipto nacionchö
liyinqui pägina 560-chö “Tayta Dios” esclävu cayanganpita Tayta Dios
y pägina 554-chö “Espiritu Santo” nir mandaptin Moisesmi jipimurgan.
gellgashgacunata. Tsaypita tsunyagchöna caycäyaptin
Lepra Moisestam Tayta Dios entregargan
Lepra geshyaga alläpa mandamientuncunata “Sinai” ningan
mantsaypämi ismutsicuypa tsaricun. jircachö. Tsaynöllam mas atsca
Tsaynö ismutsicurmi pasaypa geri leycunatapis Moises gellgargan Tayta
mirar runapa cuerpunta ushacätsin. Dios tantiyatsiptin. Tsay
Tsaynö captinmi Israel nacionchö mandamientucunata y leycunatam
leprawan geshyag runacunataga Israel runacunata Moises
tsunyagcunapa garguyag waquin tantiyatsirgan. Moises gellgangan
runacunata mana muyayänanpä librucunam Genesis, Exodo, Levitico,
(mana llucuyänanpä). Tsaynöpis Numeros, y Deuteronomio. Tsay
runacuna paycunata manam librucuna tarintsic Bibliachömi.
yatayllapis yataycogtsu. Mushog conträtu
Mateo 8.3; Marcos 1.40; Israel runacunataga Tayta Dios
Lucas 5.12–13; 17.12 acrargan wamrancuna cayänanpämi.
GLOSARIO 558

Tsaynö acrarmi paycunawan mana gongayänanpämi Tayta Dios


conträtuta rurargan imaypis caynö nirgan: “Cananpitaga wata
yanapananpä. Israel runacunaga tsay wata ƿestata rurayay” nir. Moises
conträtuta chasquicurmi gellgangan leycunachö gellgaraycan
aunicuyargan Tayta Dios llapan ollgu cagcuna chunca ishcay
ningancunata imaypis cäsuyänanpä (12) watayog canganpita janaman
(Romanos 9.4). Paycuna tsay unay Pascua ƿestaman aywayänanpämi.
cag conträtuta mana cumpliyaptinmi Warmicunapis tsay ƿestaman
Tayta Dios dejariycurgan aywayagmi.
munayanganta rurar cawayänanpä Pascua ƿesta gallaycunan junagga
(Hebreos 8.9). Tsaynö cawayänanpä Israel runacuna carnishcunatam
dejarishga carpis cuyapäcog pishtar micuyag y levadüraynag
cayninwanmi mushog conträtutaga tantatam micuyag ƿesta
rurashga jutsantsiccunapita semänachöga. Micuyänanpäga yurag
perdonamänantsicpä. Nogantsic röpata llapancunam jaticuyag.
raycur wanunan captinmi Tsaynöpis tsaychö micur parlayag
Salvadornintsic Jesucristo caynö Egiptupita unay Israel mayincunata
nirgan: “Noga yawarnïta jichar Tayta Dios jipimungantam.
wanuptïmi Tayta Dios runacunawan Pascua ƿestapä masta
mushog conträtuta ruranga nogaman musyanayquipä liyinqui Exodo
criyicamog cagcunata jutsancunapita 12.1–28 y Deuteronomio 16.1–8.
perdonananpä” nir (Mateo 26.28). Marcos 14.12–16; Lucas 22.7–8;
Cananga Señor Jesucristo ciëluchömi 1 Corintios 5.7; Hebreos 11.28;
Tayta Diosta mañacuycan mushog 1 Pedro 1.19
conträtu ningannö jutsantsiccunata Poncio Pilato
perdonamänantsicpä (Hebreos 8.6). Poncio Pilatoga Roma nacionpita
Mateo 26.28; Marcos 14.24; runam cargan. Roma mandacog
Lucas 22.20; 1 Corintios 11.25; emperador maytsay nacioncunata
Hebreos 7.22; 8.6–13; 9.10–11, 15; mandunchö catsirmi Pilatutapis Israel
10.9, 16; 12.24; 13.20–21 nacionman mandacognin cananpä
Noe cachargan. Judea provinciapa
Liyinqui pägina 551-chö “Arca” y mandacognin carmi munayyog cargan
pägina 553-chö “Diluviu” nir Roma nacionpa contran
gellgashgacunata. sharcogcunata wanutsinanpä. Tsaynö
Pascua ƿesta wanutsinanpä munayyog captinmi
Unay Israel runacunapa Pascua Israel autoridäcuna Pilatumanrä
ƿestancunaga cargan llapan Jesusta apayargan Roma soldäducuna
ƿestapitapis mas jatun ƿestam Israel wanutsiyänanta munar. Ni ima
nacionchö. Manam nogantsic jutsantapis mana tariycarmi
celebrangantsic Semäna Santa ni Israelcuna alli ricayänanta munar
Navidä ƿestanötsu cargan tsay Pascua soldäduncunaman entregaycurgan
ƿestaga. cruciƿcayänanpä.
Unay tiempu Tayta Dios Israel Profëta
runacunata Egipto nacionpa Unay tiempucunam acrangan
mandunpita jipirgan. Tsay jipinganta runacunata Tayta Dios tantiyatsirgan
559 GLOSARIO

paypä willacuyänanpä y imapis cag runacunaga yarpäyargan Moises


päsananpä cagcunata gellgangan leycunalla Tayta Diospa
musyatsicuyänanpä. Tsay willacog yachatsicuynin canganta. Paycunaga
runacunatam “Diospa willacognin manam criyiyargantsu wanushgacuna
profëta” niyag. Profëtacunam cayargan cawayämunanpä cagta. Tsaynöllam
Moises, Isaias, Joel, David, y mascuna. criyiyargantsu angelcuna cangantapis.
Roma nacion, Roma runacuna Saduceucunaga cayargan mas rïcu cag
Roma nacionga Jesus cawanan runacunam, fariseucunapitaga mas
witsan maytsay nacionwan alläpa puëdegcuna. Liyinqui pägina 555-chö
munayyogmi cargan. Roma mandacog “Fariseo” nir gellgashgata.
emperador munayninchö catsirmi Mateo 16.1; Marcos 12.18, 28;
soldäduncunata maytsay nacionman Lucas 20.27; Hechos 4.1; 5.17; 23.6–8
cachag. Tsaynömi Israel naciontapis Samaria runacuna
munayninllachö tsarargan. Tsaynö Samariaga Israel nacionpa
carnam Roma runacunata Israel chöpinchö provinciam cargan. Israel
runacuna chiquiyargan. Liyinqui pägina runacuna Jerusalenchö Tayta Diosta
554-chö “Emperador” nir gellgashgata. adorayänanpä niyaptinpis Samaria
Säbadu jamapay junag runacunaga niyargan Samariachö
Israel runacunawan rurarninmi Gerezim jircachörä Tayta Diosta
Tayta Dios nirgan säbadu junagchö adorayänanpä cagtam. Tsaynö
mana aruypa jamapäyänanpä. Tsay yarparmi chiquinacuyag Israel
junagga feyupa consagrädum cargan runacunawan. Samaria runacunapä
Tayta Diosman mañacur goyäcuyänan masta musyanayquipä liyinqui
junag. Tayta Dios cay patsata camar 2 Reyes 17.24–41.
jogta junagchö ushasquirmi ganchis Satanas
(7) junagchö jamapargan. Satanasga mana alli espïritum,
Säbadu jamapay junagpita masta llapan supaycunapa mandagnin.
musyanayquipä liyinqui Exodo 20.8–11. Jucllayllam Satanasga. Tayta Diospa
Mateo 12.1–8; Lucas 4.16, 31; contran carmi runacunata jutsa
Juan 5.9–10; Hechos 16.13 rurayllachö catsiyta munallar caycan.
Sacerdöti Cay patsa ushacaptinnam Tayta Dios
Israel sacerdöticunaga templuchö castigar Satanastaga mana nunca
Tayta Diosta sirvegcunam cayargan. upeg ninaman jitanga imayyagpis
Paycunaga Levipa ayllun tsaychö ñacacunanpä. Liyinqui pägina
aywaragllapitam cayargan. 560-chö “Supaycuna” nir
Paycunaman runacuna ashmacunata gellgashgata.
apapäyaptinmi templupa patiun Señalacuy
altarchö rupatsipäyag Tayta Diosman Liyinqui pägina 553-chö “Cuerpu
mañacapar jutsancunapita señalacuy” nir gellgashgata.
perdonashga cayänanpä. Paycunallam Sepultüra
inciensiuta templu rurinchö rupatsir Unay rïcu Israel runacuna
Tayta Diosta mañacuyag. ayancunata pampayänanpä
Saduceo runa sepultürata rurayag gagacunachö
Jesus cay patsachö cawanan machaytanö uchcuypam. Tsay
witsan Israel runacunachö Saduceo uchcutam tsapayag jatun parara
GLOSARIO 560

rumiwan. Gagachö tsayrä cawayänanpä. Liyinqui pägina


uchcutsishga sepultüramanmi Señor 557-chö “Jesucristo” y pägina 554-chö
Jesucristutapis pampayargan. “Espiritu Santo” nir gellgashgacunata.
Mateo 27.60; Marcos 15.46; Templu
Juan 11.38 Temploga caynömi cargan: Tayta
Supaycuna Diosta adorayänanpämi Israel
Supaycunaga Tayta Diosta mana runacuna jatuncaray iglesiata
cäsucog angelcunam cayan. Tsay sharcatsiyargan. Tsay iglesiaga
angelcunam Diospa contran Satanaspa jatusag rumicunawan entërunpa
mandunta rurar runacunata corralashgam cargan. Iglesiapa ñöpan
munayninchö tsararan. Tsaynö carmi quinrannam jatuncaray pläzanörä
waquin runacunata geshyatsin, patiucuna cargan. Y tsay patiucunapis
geshyagyätsin, löcuyätsin, entërunpa corralashgaran cargan.
chiquinacatsin, pelyanacatsin, Tsay llapan sharcatsishgatam
wanutsinacatsin, mana allicunata “templu” niyag.
yarpätsin, y imayca llutancunata Jinan iglesia rurinmanga
ruratsin. Tsaynömi runacunata sacerdöticunallam yaycuyag
pantacätsin Tayta Diospa alli inciensiuta rupatsiyänanpä. Waquin
willacuyninta mana tantiyayänanpä. runacunaga manam yaycuyagtsu.
Supaycunapa mandacogninga Iglesia rurinchö goricäyänanpa
Satanasmi. Masta musyanayquipä rantinga ñöpan cag pampallamanmi
liyinqui pägina 559-chö “Satanas” nir goricäyag Tayta Diosta
gellgashgata. adorayänanpä.
Tayta Dios Tayta Diosta mañacur
Tayta Diosga llapan goricäcuyänan wayicunaga maytsay
imaycacunatapis camarganmi. Paymi Israel marcacunachömi cargan. Peru
imaypitapis imayyagpis cawag, jucllayllam cargan temploga. Tsayga
llapantapis musyag, alli rurag, y cargan Jerusalen marcallachömi.
cuyacog. Alläpa alli cayninwanmi Trönu
runacunata camargan payta cäsucur Trönoga mandacog reypa shumag
cushishga cawayänanpä. Runacuna jamacunanmi. Trönunpita reycuna
jutsaman ishquiyanganpita munayninchö tsaräyangan cag
inƿernuman aywayänan caycaptinmi nacioncunata mandayan. Tayta
Tayta Dios cuyapäcog cayninwan cay Diosnintsicga imaycawan munayyog
patsaman cachamurgan japallan cuyay carmi jamaräcunan trönunchö
tsurinta. Tsurin Jesucristuman criyicog jamaraycan llapantapis mandarnin.
cagcunaga inƿernuman manam Tsay trönoga caycan gloriachömi.
aywayanganatsu, sinöga gloriaman Mateo 19.28; Hechos 12.21;
aywayanga Tayta Dioswan imayyagpis Hebreos 4.16; Apocalipsis 4.2–6; 20.11
561

MARCANTSICCUNACHÖ
JUCLÄYA PALABRACUNA

Cay marcantsiccunachöga llapantsicpis iwalllam parlacuntsic. Juc


ishcaycunatam itsanga jucläya jucläyayan. Mushog Testamentuchömi
tarintsic caycunatanö:

фӕЙֆॹॹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . inti
wätay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ashmay
Ѹȍ̲ॹॹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . uywa

Vous aimerez peut-être aussi