Ticuna Peru - Bible New Testament

Tupanaãrü Ore
i Tórü Cori ya Ngechuchu
ya Cristuchiga
El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma
ticuna
El Nuevo Testamento
en el idioma ticuna
Primera edición, 1986

Segunda edición, 2003
Tercera edición, 2008
Publicado por
© La Liga Bíblica 2008
Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar

públicamente la obra bajo las condiciones siguientes:
· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de la
Liga Bíblica (pero no de una manera que sugiera que
tiene su apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).
· No comercial. No puede utilizar esta obra para ƿnes
comerciales.
· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar
o generar una obra derivada a partir de esta obra.
PRÓLOGO
Este Nuevo Testamento de las Sagradas Escrituras se
publica con el ƿn de ponerlo al alcance de los hablantes del
idioma ticuna quienes residen el la selva a orillas del río
Amazonas y su aǂuentes
CONTENIDO
ґ͑ͅҡľΎॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷMateuॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷॷॷ7
San Marcosॹॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷMarcuॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷॷ91
San Lucas · · · · · · · · · · · · · · ·ॷLucaॹॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ139
San Juanॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷCuáu‫· · · · · · · ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹۡ܋‬ · · · · · ·ॷ225
Hechosॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷPuracügüॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · ·ॷ288
Romanosॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷDumacu۳‫ۡ܋‬ax۳ۡ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · ·ॷ365
1 Corintiosॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ1 Corɳtiucu۳ ۡ‫ڟ‬ ‫ۡ܋‬ax۳ۡ ॹ · · · · · · · · ·ॷ405
2 Corintiosॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ2 Corɳtiucu۳ ۡ‫ڟ‬ ‫ۡ܋‬ax۳ۡ ॹ · · · · · · · · ·ॷ440
Gálatasॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷGárataanecu۳ۡ‫܋‬ax۳ۡ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · ·ॷ462
Efesiosॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷEpéchiucu۳ۡ‫܋‬ax۳ۡ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · ·ॷ476
Filipenses · · · · · · · · · · · · · · ·ॷPiripucu۳ۡ‫܋‬ax۳ۡ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · ·ॷ490
Colosensesॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷCorochacu۳‫ۡ܋‬ax۳ۡ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · ·ॷ499
1 Tesalonicensesॹॹ · · · · · · · · · · ·ॷ1 Techarónicacu۳‫ۡ܋‬ax۳ۡ ॹ · · · · · ·ॷ508
2 Tesalonicensesॹॹ · · · · · · · · · · ·ॷ2 Techarónicacu۳‫ۡ܋‬ax۳ۡ ॹ · · · · · ·ॷ515
1 Timoteoॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ1 Timutéuॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · ·ॷ519
2 Timoteoॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ2 Timutéuॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · ·ॷ529
Titoॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷTituॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ536
Filemónॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷPirimúॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · ·ॷ541
Hebreosॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷEbréugüॹॹ · · · · · · · · · · · ·ॷ543
Santiagoॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷChau‫ۡ܋‬tiágu · · · · · · · · · · ·ॷ575
1 San Pedroॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ1 Pedruॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · ·ॷ584
2 San Pedroॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ2 Pedruॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · ·ॷ594
1 San Juanॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ1 Cuáu‫· · · · · · ॹ ॹ ॹ ॹ ॹۡ܋‬ · · · · · ·ॷ601
San Judasॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷYudaॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ613
Apocalipsisॹॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷApocaríchiuॹॹ ॹ ॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · ·ॷ616
ORE I MEXÜۡ GA MATEU ÜMATÜXÜۡ
Rü ãŕ۳իǣËӥǣġ¡ɞ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥ
Ngechuchu ya Cristuarü o۳xigü ga
ǣæȍфӕ̲Δӡ. Rü Bechabé ga
nuxcümaüۡgüxüۡchiga
Uría nama۳xchire۳իɗիɥËӥɗֆɗիɥǣ
(Lc 3.23-38)
͑ŕǣæȍфӕ̲Δӡ.
1
1ॸ͵%͑ɗիɥǣͮǣľËȍӕËȍӕֆ 7 Ѡӥæȍфӕ̲Δӡ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ
Cristuarü o۳xigü ga nuxcümaüۡgüxüۡ. Doboáüۡ.

Ѡӥֆľ̲ҡ͑ӥՓфӥġ¡ɞ͑ɗիɥǣՓӥիɗ, Rü Doboáüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣk¡ɞ.
rü Abráüۡ ͑ɗիɥǣҡΎ. Ѡӥk¡ɞ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkËȍ.
2 Abráüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣʊËȍ. 8 ѠӥkËȍ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ֤ΎËȍЙ.
ѠӥʊËȍ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkËΎ¡ӕ. Ѡӥ֤ΎËȍЙ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ

ѠӥkËΎ¡ӕ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ֤ӕĀфӥ Yuráüۡ.
͑ŕ͑ľŕǣӥ. Rü Yuráüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣԆËȍɞ.
3 Ѡӥ֤ӕĀ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣЬфŃфӥ 9 ѠӥԆËȍɞ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ֤Ύҡáüۡ.
Charu. Ѡӥҽ̲ф͑ǣɥ͑ľǣӥ͑ɗիɥ Rü Yotáüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkË.

ga yema taxre. ѠӥkË͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣƄËȍľнӕɞ.
ѠӥЬфŃ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣƄфΔ. 10 ѠӥƄËȍľнӕɞ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ
ѠӥƄфΔ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkфáüۡ. Manaché.
4 Rü Aráüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ Ѡӥ͑ͅËȍŃ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣk̲ә.
Aminadá. Ѡӥk̲ә͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ֤ΎËȍɞ.
Ѡӥk̲ɗ͑Ā͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ 11 Ѡӥ֤ΎËȍɞ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ
Nachú. ֤ľËΎ͑ɞфӥ͑ŕ͑ľŕǣӥ. Rü
ѠӥͮËȍә͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ ֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣ´¡ɗфΔ͑ɗ%Ëüۡ۳ãx۳
Charamú. ga churaragü Yudíugüxüۡ
5 Ѡӥæȍф̲ә͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ´Ύә íyauxüۡxüۡ rü Babiróniããnewa
фӥѠɗֆɗիɥǣ͑ŕ. nagagüãxüۡ.
Ѡӥ´Ύә͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣϘ¡ľ, rü 12 Rü yexguma Babiróniãwa Yudíugüxüۡ
Ѡӕҡɗɗֆɗիɥǣ͑ŕ. ͑ǣǣӥǣӕՓľ͑фӥ֤ľËΎ͑ɞ͑ɗիɥǣ
ѠӥϘ¡ľ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣʊËȍɞ. nanatü ga Charatía.
6 ѠӥʊËȍɞ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣãŕ۳xgacü Ѡӥæȍфҡɞ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ
ga Dabí. Chorobabé.
7
ͅkҽƄԆॷ1ٍॷ2 8
13 ѠӥæȍΎфΎ¡¡Ń͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ namaã nidexa. Rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa

Abiú. Yuche Pa Dabítanüxüۡx, ‫ؽ‬ҡ%իӢɗ͑ǣɥիüۡ
Ѡӥk¡ɗә͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣƄфɗнӕíüۡ. cuxoxüۡ ɗͅфɞ͑͑ǣɥ̲%Ëӕի%̲իüۡ!
Rü Eriaquíüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkËȍΔ. ƄфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ǣɥի͑
14 ѠӥkËȍΔ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣæȍĀΔ. ɥ͑ӥիüۡǣǣӕ͑ɗիɥɗ͑ի%ի%Ëӥիüۡ. 21ॸ—Rü
ѠӥæȍĀΔ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkнӕɞӕ. ͑ǣɥ̲ҡ͑ǣɥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ
Ѡӥkнӕɞӕ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣƄфɗә. ͑ǣɥի%Ëӥ, rü cuma rü tá Ngechuchugu
15 ѠӥƄфɗә͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣƄфľËȍ. cunaxüéga. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ͑ɗիɥɗ͑ŕg‫ ڟ‬a,
ѠӥƄфľËȍ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ erü nüma tá norü pecadugüwa
Matáüۡ. ínananguxüۡիŕŕɗ͑ΎфӥĀӕüۡxüۡgü
Rü Matáüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkËΎ¡ӕ. —ñanagürü. 22ॸRü guxüۡma ga yema
16 ѠӥkËΎ¡ӕ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ֤ӕËȍľ. orearü ngeruüۡ nüxüۡ ixuxüۡ rü nangupetü
Ѡӥ֤ӕËȍľ͑ɗիɥǣͅфɞ͑ǣɥҡľ. Rü na yanguxüۡca۳x ga Cori ga Tupanaãrü
ͅфɞɗֆɗիɥǣ͑ŕֆͮǣľËȍӕËȍӕ ore ga nuxcümaüۡxüۡ ga norü orearü
ֆæфɗѸҡӕɗիɥËӥ. uruüۡ nüxüۡ ixuxüۡ ga ñaxüۡ:
17ॸRü yemaãcü Abráüۡwa inaxügü ga 23 ٘Ѡӥҡҡӕľ̲Ëӥ͑ǣɥիüۡ inayarütaxu
yema Ngechuchuarü o۳xigü rü 14͑ɗիɥ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣľɗҡǣӕ̲ֆҡӥիüۡ

ñu۳xmata Dabíwa nangu. Rü to ga 14 cua۳xcü. Rü tá nayatü. Rü
inaxügü ga Dabíwa rü ñu۳xmata Emanuŕ ‫ ڟ‬ҡ͑ɗիɥɗ͑ŕg‫ ڟ‬a. Rü
Babiróniãcüۡ۳ãx۳ ga churaragü Yudíugüxüۡ ͑ǣŕ̲͑ŕg‫ ڟ‬a rü ‘Tupana tamaã
íyauüۡxguwa nangu. Rü to ga 14 inaxügü inarüxã۳ӡ۳x’, ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥٚ,
ga yexguma Yudíugüxüۡ ñanagürü. 24ॸRü yexguma pewa
ínayauüۡxguwena rü ñu۳xmata Cristu na¤aixãchigu ga Yuche, rü nanaxü ga
buxguwa nangu. yema Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ga
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ namaã nüxüۡ ixuxüۡ. Rü
Ngechuchu ya Cristuarü buxchiga
Maríamaã naxãma۳x. 25ॸNatürü taguma
(Lc 2.1-7)
͑ǣɥիüۡ nacua۳x ñu۳xmata nabu ga guma
18ॸѠӥ͖%Ëӥ͑ɗիɥǣֆľիǣӕ̲͑¡ӕիǣӕ ͑ǣɥ͑ľ. Rü Ngechuchugu nanaxüéga.
ga Ngechuchu. Ѡӥ͑ŕǣͅфɞфӥ
Ngechuchuxüۡ ínayadaugü ga yatügü ga
marü Yuchemaã ixãtechaüۡ. Natürü
nüxüۡ cua۳xüchigüxüۡ
naxüۡpa ga nügüna na nangugüxüۡ rü
̲фӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ%фӥɥ͑ӥ%իü‫ۡڟ‬
2
1ॸRü Ngechuchu rü Yudéaanewa
ixãxãcü. 19ॸѠӥ֤ӕËȍľǣͅфɞ͑ǣɥҡľËȍüۡ ֆľի̲͑ľǣɥ%͑ľǣ´ľфéüۡgu nabu
ɗիɥËӥфӥՓӥիɗǣ̲ľËӥ͑ɗիɥ. Rü yemaca۳x ga yexguma Erode ãŕ۳իǣËӥɗիɥիǣӕǣ
tama nanango۳իŕŕËȍüۡ ga yema na yema nachiüۡãnewa. Ѡӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣ
naxãxãcüxüۡ ga María. Ѡӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ ɥ%͑ľǣ֤ľфӕËȍфéüۡwa nangugüxüۡ ga
ǣ¡ľի̲̲фľ͑ǣɥիüۡ na ínatáxüۡ. 20ॸRü ñuxre ga yatügü ga nüxüۡ cua۳xüchigüxüۡ
ֆľիǣӕ̲ֆľ̲ǣӕɞ͑իɥ͑ӥֆ͑ľ, rü wüxi ga woramacuriwa ngúexüۡ ga yaxüۡwa ne
ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga Tupanaãrü orearü ɥիüۡ ga üa۳իËӥ͑ľӡիüۡwa. 2ॸRü duüۡxüۡgüna
ngeruüۡ, rü nanegüwa naxca۳x nango۳x rü nacagüe, rü ñanagürügü: —‫ͮع‬ǣľիҡ͑ɗիɥ
9 ͅkҽƄԆॷ2
ɗ͑͑ǣŕի̲իüۡ ya yima Yudíugüarü ipeyangauxgu rü chomaã nüxüۡ pixu na

ãŕ۳xgacü ya ngexwacax bucü? Toma rü choma rü ta ngŕ̲ ‫ ڟ‬Ëȍիӡիüۡca۳x, na
yéama tochiüۡãnewa nüxüۡ tadau ya norü nüxüۡ chayarücua۳xüüۡxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
ՓΎф̲Ëӕфɗфӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ә̲ҡիɥ͑ ΥիËȍ͑! —ñanagürü. 9ॸRü yexguma
nüxüۡ tayarücua۳xüüۡgüxüۡca۳x yema orexüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕՓľ͑, rü
—ñanagürügü. 3ॸRü yexguma ɗ͑իɥ%Ëȍɗǣֆľ̲ֆҡӥǣӥ. Rü guma
yemachigaxüۡ nacua۳xgu ga ãŕ۳xgacü ga woramacuri ga noxri nüxüۡ nadaugücü
ƄфΎĀľфӥЙΎф%Ëӥ͑իΎľǣ%ŕ. Rü rü nape۳իľǣӕ͑ɗիӡËȍɗǣӥфӥ͖u۳xmata
guxüۡma ga duüۡxüۡgü ga ֆľ̲ΥիËȍ͑ǣͮǣľËȍӕËȍӕ
Yerucharéüۡcüۡ۳ãի۳ ǣӥфӥҡ͑իΎľǣ%ŕǣӥ. íyexmaxüۡŕt‫ ڟ‬üwa nangu. Rü yéma
4ॸRü yexguma ga ãŕ۳xgacü ga Erode rü nayachaxãchi. 10ॸRü yexguma guma
naxca۳x nangema ga guxüۡma ga woramacurixüۡ nadaugügu ga yema
paigüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü yatügü, фӥЙΎф%Ëӥ͑ҡ%ŕǣӥ. 11ॸRü
ga ore ga mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Rü ͑ɗËȍΎËӕǣǣӕ̲ɥǣ͑Փ
nüxna naca, rü ñanagürü: —¿Ngexta ͑ֆľի̲͑ľՓǣΥիËȍ͑ǣ
͑ɗիɥɗ͑¡ӕŃǣիüۡ ya Cristu? —ñanagürü. Ngechuchu. ѠӥΥիËȍ͑իüۡ nadaugü, rü
5ॸRü nümagü nanangãxüۡgü, rü ͑ŕǣͅфɞիüۡ rü ta nadaugü. Rü
ñanagürügü: —Nuã Yudéaanewa ΥիËȍ͑ǣNgechuchupe۳xegu
͑ǣŕի̲͑ľֆɥ%͑ľֆ´ľфéüۡǣӕҡ͑ɗիɥɗ nacaxãp‫ ڟ‬ü۳xügü, rü nüxüۡ nicua۳xüüۡgü. Rü
nabuxüۡ. Yerü nuxcümaüۡcü ga ñu۳իӡËȍɗ͑ֆՓ%ի͑ǣ͑Ύфӥ¡әիËӥǣӥ,
Tupanaãrü orearü uruüۡ rü nachiga фӥΥիËȍ͑͑͑͑ի%̲фľǣӥǣӕɗфӕфӥ
nanaxümatü, rü ñanagürü ga yema ore: pumaragü ga yixichixüۡ. 12ॸRü
6 “Rü Beréüۡ ֆɥ%͑ľֆ֤ӕĀŃ͑ľՓ yemawena, ga yexguma napeeyane ga
͑ǣŕի̲͑ľ, rü yima rü tama yema yatügü, rü nanegüwa Tupana
Փӥիɗֆ͑ǣľի͑ľфӥӦ͑ľֆ nayaxucu۳իŕǣӥ͑ҡ̲Erodeca۳x
ɥ%͑ľ̲фľ͑ɗիɥ, erü nagu tá nawoeguxüۡca۳x. Rü yemaca۳x noxtacüma
͑¡ӕɗ͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacü i taxüۡ i ҡΎǣ̲͑ǣӕ͑իɥ%Ëӥ̲͑Ëȍɗüۡãneca۳x
Cristu. Rü nüma tá nüxna nawoegu.
nadau i guxüۡma i Tupanaãrü
Equituanewa nabuxmü
duüۡxüۡǣӥɗ֤ӕĀɞӕǣӥٚ,
ñanagürü. 7ॸRü yexguma ga ãŕ۳xgacü ga 13ॸѠӥֆľիǣӕ̲̲фӥɞֆիɥիǣӕՓľ͑ǣ
Erode rü bexma naxca۳x naca ga yema ֆľ̲ֆҡӥǣӥфӥՓӥիɗǣĀիӡËü۳ۡãx۳ ga

yatügü ga nüxüۡ cua۳xüchigüxüۡ ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ, rü nanegüwa
yaxüۡՓ͑ľɥիüۡ. Rü nüxna naca ga ҧacü Yucheca۳x nango۳x, rü ñanagürü nüxüۡ:
rü ngunexüۡ na nangóxüۡ ga noxri ga —¡Na¤aixãchi rü írüda! ¡Rü ípechoxüۡ i
guma woramacuri. 8ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ ͑ӕ%̲͑%ɗΥիËȍ͑ɗͮǣľËȍӕËȍӕфӥ
Erode rü Beréüۡwa nanamugü ga yema ͑ŕ! ‫ؽ‬ѠӥƄнӕɗҡӕ͑ľՓЙľիɥ! ¡Rü ngŕm ‫ ڟ‬a
yatügü. Rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Rü Йľ͑ǣŕի̲ǣӥ͖u۳xmatáta choma cumaã
ngŕ̲‫ ڟ‬Йľիɥфӥ̲ľ%naxca۳x peyada۳u۳x i nüxüۡ chixu na ñuxgu tá cutaeguxüۡ! Erü
͑ǣŕ̲ΥիËȍ͑. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ ãŕ۳իǣËӥɗƄфΎĀľфӥΥxchanaca۳x tá nadau
na yamáãxüۡca۳x —ñanagürü nüxüۡ. 14ॸRü ñanagürü ga yema ore. 19ॸNatürü

yexguma ga Yuche rü na¤aixãchi rü yexguma marü nayu۳xguwena ga
ínarüda. Rü yexgumatama chütacü ãŕ۳xgacü ga Erode, rü Equituanewa rü
̲͑%ɗ͑իӡ%ËȍɗǣΥիËȍ͑ǣ ՓӥիɗǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga Tupanaãrü orearü
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ŕ. Rü Equituanewa ngeruüۡ rü nanegüwa Yucheca۳x nango۳x.
͑իɥ. 15ॸRü Equituanewa nayexmagü Rü ñanagürü nüxüۡ: 20ॸ—Pa Yuchex,
ñu۳xmata nayu۳x ga ãŕ۳xgacü ga Erode. ¡írüda, rü pechiüۡãneca۳x namaã pewoegu
Rü yemaãcü nangupetü na yanguxüۡca۳x ɗΥիËȍ͑ɗͮǣľËȍӕËȍӕ! Erü marü nayue
ga Tupanaãrü ore ga nuxcümaüۡcü ga ǣֆľ̲ΥիËȍ͑իüۡ ima۳xgüchaüۡxüۡ
norü orearü uruüۡ nüxüۡ ixuxüۡ ga ñaxüۡ: —ñanagürü. 21ॸRü yexguma ga Yuche rü
“Naxca۳x changema ya Chaune rü ínarüda rü nachiüۡãneca۳x namaã
Ƅнӕɗҡӕ͑ľ͑Ëȍ͑ҡľǣӕիŕŕٚ, ͑ҡľǣӕǣΥիËȍ͑фӥ͑ŕ. 22ॸNatürü
ñaxüۡ ga yema ore. yexguma Yuche nüxüۡ cuáchigagu na
Aqueránu ãŕ۳xgacüxüۡ ingucuchixüۡ
Erode nanamu na tüxüۡ nad۳aixüۡca۳x
nanatü ga Erodechicüü ga Yudéaanewa,
ga õxchanagü
rü namuüۡ ǣ֤ӕËȍľǣֆŃ̲͑͑իӡիüۡ.
16ॸRü yexguma ga ãŕ۳xgacü ga Erode ֤ľфӥՓӥիɗǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga Tupanaãrü
nüxüۡ cua۳xgu ga to ga namagu na orearü ngeruüۡ nanegüwa nanaxucu۳իŕ
nawoeguxüۡ ga yema yatügü ga nüxüۡ na tama yéma Yudéaanewa na
cua۳xüchigüxüۡ ga yaxüۡՓ͑ľɥիüۡ, rü ͑իӡիüۡca۳x. Rü yemaca۳x Gariréaanewa
poraãcü nanu. Rü Beréüۡwa nanamugü ͑իӡ. 23ॸRü yexguma Gariréaanewa
ga norü churaragü na guxüۡ ga yema nangugügu, фӥɥ%͑ľǣͮËȍфŃҡӕՓ
naãnewa tüxüۡ nad۳aixüۡca۳x ga guxãma ga ͑իɥ, rü yexma naxãchiüۡgü. Rü
ǣӕիľ̲ΥիËȍ͑ǣӥǣɗֆҡӥիľǣ yemaãcü nangupetü na yanguxüۡca۳x ga
yexwacax buexe rü ñu۳xmata taxre ga yema ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga
taunecü tüxü‫ ۡڟ‬yexmagüxewa nangu. Tupanaãrü orearü uruüۡgü nüxüۡ ixugüxüۡ
Yerü yema yatügü ga yaxüۡՓ͑ľɥիüۡ rü ga ñaxüۡ:
marü nüxüۡ nixugügü rü taxre ga “Ngechuchu ya Cristu rü
ҡӕ͑ľËӥ͑ɗիɥǣ͑Ύիфɗ͑͑͑ǣΔիüۡ ga Nacharétucüۡ۳ãx۳ maã tá
guma woramacuri. 17ॸRü yemaãcü ningu ͑͑իӕǣӥٚ,
ga ore ga nuxcümaüۡxüۡ ga Tupanaãrü ñaxüۡ.
orearü uruüۡ ga Yeremíã ümatüxüۡ ga
Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ nüxüۡ nixu ga
ñaxüۡ:
18 “Rü Ramáwa nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕɗՓӥիɗɗ Tupanaãrü ore ga dauxchitawa ga ngextá
taxúema íxãpataxüۡwa
naga i poraãcü
(Mr 1.1-8; Lc 3.1-9, 15-17; Cu 1.19-28)
ngechaüۡgaãcüma auxexüۡ. Rü
3
Ѡнӕľфɗֆɗիɥɗ͑ǣɥի%Ëӥǣӥca۳x 1-2ॸRü yexguma Nacharétuwa
poraãcü auxcü. Rü taxuacüma nayexmagu ga Ngechuchu, rü Cuáüۡ
͑ǣɥիüۡ ҡҡ%ŕիŕŕŕg‫ ڟ‬a, erü nayue i ga baiüۡիŕŕфӕüۡ inanaxügü ga Tupanaãrü
͑ǣɥի%Ëӥǣӥٚ, orexüۡ na yaxuxüۡ ga Yudéaanewa ga
11 ͅkҽƄԆॷ3
dauxchitawa ngextá taxúema rü taxuwama name na pegü pixuxüۡ na

íxãpataxüۡwa. Rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ Abráüۡtanüxüۡ ɗ֤ӕĀɞӕǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ erü tama
nixu rü ñanagürü: —¡Nüxüۡ perüxoe i ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥֆҽӕЙ͑ɗĀӕüۡxüۡgüxüۡ
pecüma i chixexüۡ! Erü marü ningaica na nayaxuxüۡ. Rü pemaã nüxüۡ chixu rü
perü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya Tupana ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑naxwa۳xegu, rü tama
—ñanagürü. 3ॸRü guma Cuáüۡ ga nüxüۡ‫ ڟ‬naguxcha na daa nutawa
baiüۡիŕŕфӕüۡËȍɗǣ͑ɗիɥǣ͑իӥ̲ҡӥ%իüۡ Abráüۡtanüxüۡ nanguxüۡիŕŕիüۡ. 10ॸ—Rü
ga nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü orearü Tupanaãrü yuema rü marü íimemare na
uruüۡ ǣʊËȍɞǣֆľիǣӕ̲͖իǣӕ: nadaxüۡxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲͑͑ľҡӥǣӥɗҡ̲
“Rü dauxchitawa i ngextá taxúema mexüۡ. Rü guxüۡma i nanetügü i chixearü
íxãpataxüۡՓҡ͑͑ǣŕի̲ɗ ΥΦիüۡ rü tá nadaxüۡ, rü ñu۳իӡËȍɗҡɞ͑ǣӕ
wüxi i duüۡxüۡ i ngŕm ‫ ڟ‬a tagaãcü —ñanagürü. 11ॸRü ñanagürü ta ga Cuáüۡ:
ۡ
ñaxü: ‘¡Pegü pemexŕŕ۳x naxca۳x —Choma rü aixcüma dexáwamare pexüۡ
ya Cori! ¡Rü naxca۳x íchabaiüۡիŕŕ͑ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü nüxüۡ
ipeyanawe۳xãchixŕŕ۳x i perü cuáxücۡ a۳x na aixcüma marü nüxüۡ
maxüۡ!ٔॸٚ perüxoexüۡ i pecüma i chixexüۡ. Natürü
ñaxüۡ. 4ॸRü naxchiru ga Cuáüۡ rü choweama tá ínangu i to i Tupanaãrü
cameyuta۳xanaxca۳ի͑ɗիɥ, rü norü goyexüۡ rü orearü uruüۡ. Rü nüma tá pexüۡtawa
naxcha۳xmünaxca۳ի͑ɗիɥ. Rü beruremaã rü ̲͑͑ӕɗҽӕЙ͑%ŕɗӥӥ͑ľիüۡ na
munümaã naxãwemü. 5ॸRü yéma ͑ЙΎфľիŕŕ%իüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑Փľфӥիɥիüۡ,
CuáüۡxüۡҡՓɗ͑ֆфӥիɥ͑ӥŕǣӥիüۡ ga фӥ͑ӥ̲ҡ͑͑ЙΎիËӕľɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑իüۡ
duüۡxüۡgü ga Yerucharéüۡcüãۡ۳ x۳ , rü duüۡxüۡgü oexüۡ. Erü nüma rü poraãcü choxüۡ
ga guxüۡ ǣ֤ӕĀŃ͑ľՓ͑ľɥիüۡ, rü narüyexera na ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ. Rü choma rü
duüۡxüۡgü ga natü ga Yudáüۡãrü nape۳xewa rü taxuwama chame rü bai i
ngaicamagu ãchiüۡgüxüۡ. 6ॸRü guxema norü chapatuarü ngewaxüra chame.
duüۡիŕǣӥǣ͑ӥիüۡ ixugüexe ga tümaãrü 12ॸ—Rü nüma rü marü ínamemare na
pecadugü, rü Cuáüۡ rü tüxüۡ ínabaiüۡիŕŕǣ ñoma i naãnewa yadexechiãxücۡ a۳x i norü

natü ga Yudáüۡwa. 7ॸNatürü yexguma Cuáüۡ duüۡxüۡgü ñoma wüxi i yatü trigu naãt‫ ڟ‬üna
nüxüۡ da۳u۳xgu ga naxüۡtawa na nangugüxüۡ idexechixüۡrüüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ
ga muxüۡma ga ãŕ۳xgacügü ga Parichéugü ͑ֆĀľիľËȍɗɗ͑ǣŕ̲͑Ύիфӥɗիɥǣӥիüۡ na
rü Chaduchéugü na ínabaiüۡիŕŕ%իücۡ a۳x, rü naxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳x, natürü
Cuáüۡ ñanagürü nüxüۡ: —Pa Ãxtapearü ͑ǣŕ̲ҡ̲͑Ύիфӥɗիɥǣӥիüۡ rü tá ínanagu
Duüۡxüۡgüx, ¿rü texé pemaã nüxüۡ tixu na nawa ya yima üxü ya taguma ixoxüۡne
naxchaxwa pibuxmüxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲ —ñanagürü ga Cuáüۡ.
ҽӕЙ͑%фӥЙΎիËӕɗ%ӡËӥ̲իüۡ i marü
Ngechuchuarü baiechiga
ingaicaxüۡ? 8ॸ—¡Rü penaxwa۳xe na Tupana
(Mr 1.9-11; Lc 3.21-22)
naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲Йľ̲իŕիüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
guxüۡma i duüۡxüۡgü nüxüۡ nadaugüxücۡ a۳x na 13ॸѠӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣǾфɗфŃ͑ľՓ
aixcüma marü nüxüۡ perüxoexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ͑ľ͑իӡիüۡ ga Ngechuchu. Rü

pecüma i chixexüۡ! 9ॸ—Erü Tupanape۳xewa Cuáüۡxüۡtawa nanguxüۡ ga Yudáüۡ ga
natüwa, na Cuáüۡ ɞ͑¡ɗľիŕŕիüۡca۳x. 14ॸRü ٘ҽ%ӡҡ̲Й%ӡիɥË̲͑͑իŕիŕŕɗ

noxri rü tama Ngechuchuxüۡ duüۡxüۡgü, natürü guxüۡma i ore i
ɞ͑¡ɗľիŕŕËȍüۡ ga Cuáüۡ. Rü ñanagürü Tupana nüxüۡ ixuxüۡ ͑ɗիɥɗ
nüxüۡ: —Choxüۡ Փիɗ͑ɗիɥɗ̲͑ľիüۡ na duüۡxüۡgüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡٚ,
ɞËӕ¡ɗľիŕŕիüۡ. ¿Rü ñuxãcü i cuma i ñanagürü. 5ॸRü yexguma ga n۳g۳oxo ga
chauxüۡҡՓËӕիӡիüۡ na choma cuxüۡ æȍҡ͑фӥǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥӥ͑ľ͑ľǣ
ɞËȍ¡ɗľիŕŕիüۡca۳x? —ñanagürü. Yerucharéüۡwa nanaga. Rü tupauca ga
15ॸNatürü ga Ngechuchu rü ñanagürü taxüۡnetape۳xegu nanamunagü. 6ॸRü
nüxüۡ: —̲ͮľ͑ɗիɥɗËȍΎիüۡ ɞËӕ¡ɗľիŕŕɗ ñanagürü nüxüۡ: —Ega aixcüma Tupana
ñu۳xmax. Ƅфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡ͑իӥɗ ͮ͑ľнӕɗիɥǣӕ, ¡rü nuã cugü rütáe! Erü
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ muxüۡ Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü
—ñanagürü. Rü yexguma ga Cuáüۡ rü: ñanagürü:
—Ngüۡ —ñanagürü. 16ॸRü yexguma marü “Tupana tá nanamu i norü orearü
Cuáüۡ Ngechuchuxüۡ ɞ¡ɗľիŕŕǣӕՓľ͑, rü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ na cuxna
dexáwa ínaxüۡãchigu ga Ngechuchu. Rü nadaugüxüۡca۳x. Rü naxme۳xmaã
ֆľիǣӕ̲ҡ̲͑ɗՓ%ի͑ǣĀիӡǣӕիüۡ ga tá cuxüۡ niyauxgü na tama ҧacü
naãne, rü Ngechuchu nüxüۡ nadau ga rü nutagu cunguxüۡca۳իٚ,
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ga wüxi ga ñanagürü. 7ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ
muxtucurüüۡ na inagoxüۡ rü nüxna na rü ñanagürü: —Rü Tupanaãrü ore i
nanguxüۡ. 17ॸRü dauxüۡՓɗ͑͑իӡǣ ümatüxüۡ rü ñanagürü ta:
wüxi ga naga ga ñaxüۡ: —ġ͑ɗիɥֆ “¡Tama name i nüxüۡ na cuxüxüۡ ya
Chaune ya nüxüۡ changechaüۡxüۡchicü, rü Cori ya curü Tupana!ٚ
ЙΎф%Ëӥ̲͑%Ëȍҡ%ŕիüۡchicü —ñaxüۡ. ñanagürü. 8ॸRü yexguma wenaxãrü ga
n۳g۳oxo ga Chataná rü wüxi ga ma۳իЙӦ͑ľǣ
Ngechuchuxüۡ naxü ga Chataná
máxpü۳xüchinetape۳xewa nanaga. Rü yéma
(Mr 1.12-13; Lc 4.1-13)
Ngechuchuxüۡ nanawe۳x ga guxüۡma ga
nachiüۡ%͑ľǣӥ͖͑ӕի%Ëӥֆ̲ľիŕËȍɗիüۡ. 9ॸRü
4
1ॸѠӥֆľ̲Փľ͑фӥҽӕЙ͑%ŕɗ
Ԗӥ͑ľիüۡ rü wüxi ga nachica ga ngextá Chataná rü ñanagürü nüxüۡ: —Choma chi

taxúema íxãpataxüۡwa Ngechuchuxüۡ naga cuxna chanaxã i guxüۡma i ñaã cuxüۡ
na yéma Chataná nüxüۡ üxücۡ a۳x. 2ॸRü chawéxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗchope۳xegu
taguma nachibü ga 40 ga ngunexüۡ rü 40 cucaxãp ‫ ڟ‬ü۳xügu rü choxüۡ quicua۳xüüۡgu
ga chütaxüۡ. Rü yemawena rü nataiya. 3ॸRü —ñanagürü. 10ॸRü yexguma ga Ngechuchu
yexguma ga n۳g۳oxo ga Chataná rü rü ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬æȍΎի͑ɗիӡǣËȍɗ, Pa
Ngechuchuxüۡtawa nangu, na nüxüۡ Chatanáx! Erü Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ rü
naxüxücۡ a۳x. Rü ñanagürü nüxüۡ: —Ega ñanagürü:
ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ͮ͑ľнӕɗիɥǣӕ, ¡rü daa “¡Nüxüۡ icua۳xüüۡ ya Cori ya curü
nutagüxüۡ ̲͑ӕ͑Й%ӡիüۡ nanguxüۡxücۡ a۳x! Tupana, rü yimaãxüۡ‫ڟ‬իɥËҡ̲
—ñanagürü ga Chataná. 4ॸNatürü napuracü!ٚ
Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü: ñanagürü. 11ॸRü yexguma ga n۳g۳oxo ga
—Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ rü ñanagürü: æȍҡ͑фӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑ɗիӡǣËȍɗ. Rü
13 ͅkҽƄԆॷ4
Ngechuchuxüۡtawa nangugü ga pecüma i chixexüۡ! Erü marü ningaica na

ĀիӡËü۳ۡãx۳ ga Tupanaãrü orearü perü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya Tupana
ngeruüۡgü. Rü Ngechuchuxüۡ —ñaxüۡ.
narüngüۡիŕŕǣӥфӥ͑ӥի͑͑Āӕǣӥ.
Ngechuchu rü naxca۳x naca ga
Ngechuchu rü inanaxügü ga norü ãgümücü ga püchaetanüxüۡ
puracü ga Gariréaanewa (Mr 1.16-20; Lc 5.1-11)
(Mr 1.14-15; Lc 4.14-15) 18ॸRü yexguma naxtaxa ga
12ॸRü yexguma Ngechuchu nüxüۡ ɥ͑ӥǣӕ ǾфɗфŃ͑ËӥǣӕֆիӡիǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕ,
ga na napoxcuxüۡ ga Cuáüۡ ga rü yéma nüxüۡ nadau ga taxre ga yatü ga
baiüۡիŕŕфӕüۡ, фӥǾфɗфŃ͑ľՓ͑իӡ. ͑ӥǣӥľ͑ľŕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü wüxi rü
13ॸͮҡӥфӥҡ̲ɥ%͑ľǣͮËȍфŃҡӕǣӕ æȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕǣӕãŕg‫ ڟ‬axüۡ ͑ɗիɥ. Rü to
narüxã۳ӡ۳x, фӥɥ%͑ľǣæЙľф͑ӡՓ͑իӡ rü Aüۡdrégu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ ͑ɗիɥ. Rü nümagü rü
na yexma yaxãchiüۡxüۡca۳x. Ѡӥǣӕ̲ɥ%͑ľ ínapüchaegü, yerü woetama
rü naxtaxa ga Gariréacutüwa nayexma püchaetanüxüۡ ͑ɗիɥǣӥ. 19ॸRü yexguma ga
ga Chaburãӡ ‫ ڟ‬ҡ͑ӥիüۡ rü Netarítanüxüۡ ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ:
duüۡxüۡgü ixãchiüۡgüxüۡwa. 14ॸRü yema —‫ؽ‬æȍΎՓľЙľфӥիɥ! Rü chorü puracüwa
nangupetü na yanguxüۡca۳x ga ore ga tá pexüۡ chamugü na chauxüۡtawa
nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü orearü uruüۡ penagagüxüۡca۳x i duüۡxüۡgü —ñanagürü.
ǣʊËȍɞӥ̲ҡӥիüۡ ga ñaxüۡ: 20ॸRü yexgumatama ga yema taxre, rü
15-16 “Rü duüۡxüۡgüca۳x tá nango۳x i wüxi yéma nanata۳xgü ga norü püchagü. Rü

ɗ͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ i Chaburãӡ ‫ ڟ‬%фӥ ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥ. 21ॸRü yéamaxüۡra
naãnewa, rü Netaríarü ͑իӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü yéma nüxüۡ
naãnewa, rü Yudáüۡãrü ͑ĀӕǣҡΎǣҡիфľǣ͑ӥǣӥľ͑ľŕǣӥ. Rü
ҡΎËӕҡӥՓфӥ͑ǣŕ̲̲͑ɗ kËΎ¡ӕ͑ɗիɥǣՓӥիɗ, rü Cuáüۡ ͑ɗիɥǣҡΎ.
taxtücutüwa nadaxüۡwa, rü Ѡӥ‫ד‬ľ¡ľĀŃӕ͑͑ľǣӥ͑ɗիɥǣ͑ӥ̲ǣӥ. Rü
Gariréaanewa i ngextá duüۡxüۡgü nanatümaã wüxi ga nguewa
ɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ nayexmagü. Rü yéma ínanangáitagü ga
ixãchiüۡgüxüۡwa. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ norü püchagü. Rü Ngechuchu naxca۳x
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü ga noxri naca. 22ॸRü yexgumatama yéma nguewa
ŕ%͑ľիüۡwa yexmagüxüۡ, rü tá tüxüۡ nata۳xgü ga nanatü. Rü
nüxüۡ nadaugü i wüxi i taxüۡ i ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥ.
͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑͑ǣәľիŕŕǣ
duüۡxüۡgü ga noxri yutüüۡwa
muxüۡma ga duüۡxüۡgü
yexmagüxüۡ rü tá nüxüۡ nabaxi i
(Lc 6.17-19)
͑ǣŕ̲͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡٚ,
͖͑ǣӥфӥǣֆľ̲ʊËȍɞфӥΎфľ. 17ॸRü guxüۡ ga Gariréaanegu
23ॸRü
yexgumaüۡËӥӥ͑ɗիɥǣɗ͑իӥǣӥ%իüۡ ga ͑ɗիӡǣӥËȍɗǣӥǣͮǣľËȍӕËȍӕ. Rü
Ngechuchu ga nüxüۡ na yaxuchigaxüۡ ga ՓӥիɗËȍɗǣӥǣɥ%͑ľՓ, rü duüۡxüۡgüarü
norü ore ga ñaxüۡ: —¡Nüxüۡ perüxoe i ngutaque۳xepataüۡwa ningu۳իŕŕҡľËȍɗǣӥ.
Rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixuchiga ga ore ya yíxema ngechaüۡgüxe, erü Tupana tá

ga mexüۡ na ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ ya tüxüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕ. 5ॸ—ҽҡ%ŕǣӥֆֆɞիľ̲
Tupana. Rü guxüۡma ga duüۡxüۡgü ga tama tügü rüyexeragüxe rü meã
yema ićaaweexüۡ фӥ̲͑͑ľŕիŕŕǣՓΎΎ ɗфӥիɥ͑ӥŕիŕ, ľфӥҡҡ͑ֆӕիǣӥɗ͑ǣŕ̲
nañuxraüۡxüۡ ga norü ćaawe nüxüۡ‫ڟ‬ naãne i Tupana tümamaã ixunetaxüۡ.
yexmaxüۡ, rü naxca۳x nitaanegü. 24ॸRü 6ॸ—ҽҡ%ŕǣӥֆֆɞիľ̲ЙΎф%Ëӥҡӥիüۡ‫ڟ‬
Ngechuchuxüۡ nacuáchigagü ga guxüۡma nangúchaüۡիŕ͑Tupanape۳xewa meã

ga duüۡxüۡgü ga Chíriaanecüۡ۳ãx۳ . Rü ҡ̲իŕիüۡ, erü Tupana tá tüxna nanaxã i
naxüۡtawa nanagagü ga nagúxüۡraüۡxüۡ ga ͑ǣŕ̲̲իüۡ i mexüۡ i naxca۳x tadaugüxüۡ.
ićaaweexüۡ. Rü yematanüwa nayexma 7ॸ—ҽҡ%ŕǣӥֆֆɞիľ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü
ga duüۡxüۡgü ga ngúanemaã ićaaweexüۡ, tüxü‫ ۡڟ‬ngechaüۡtümüüۡgüxe, erü tümagü rü tá

rü duüۡxüۡgü ga poraãcü naxüۡnewa ta Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬tangechaüۡtümüüۡgü.
nangúxüۡ, rü duüۡxüۡgü ga n۳g۳oxo nawa 8ॸ—ҽҡ%ŕǣӥֆֆɞիľ̲ҡ̲Ëȍɗիľիüۡgu
yexmaxüۡ, rü duüۡxüۡgü ga óxwaã۳xgüxüۡ, фӥիɥ͑ӥŕիŕɗҡӥ̲%ŕՓ, erü yíxemagü tá

rü duüۡxüۡgü ga naw۳ %ɥի%Ëȍɗǣӥիüۡ. Rü ҡɗիɥǣӥֆҽӕЙ͑իüۡ daugüxe. 9ॸ—ҽҡ%ŕǣӥ
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑͑ľŕիŕŕǣǣӕիüۡma ga ya yíxema togüarü chogüruüۡ ɗիɥǣӥիľ, erü
yema. 25ॸѠӥͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥǣ Tupana rü nanegümaã tá tüxüۡ naxu.
muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga 10ॸ—ҽҡ%ŕǣӥֆֆɞիľ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü
Gariréaanecüۡ۳ãx۳ , rü tümachi aiexe naxca۳x na Tupana

Decaporíchiuanecüۡ۳ãx۳ rü naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲̲ľ%ҡ̲իŕիüۡ. Erü
Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ , rü Yudéaanecüۡ۳ãx۳ , rü Tupaname۳իŕՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, rü Tupana rü
natü ga Yudáüۡãrü tocutücüۡ۳ãx۳ . marü tümaãrü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥ. 11ॸ—Ьľҡ%ŕǣӥ
i pema ega duüۡxüۡgü ҧacü pemaã ixugüegu,
Ngechuchu rü ma۳իЙӦ͑ľՓ͑ӥիüۡ
фӥËȍɗիфɗЙľ̲%̲͑իŕǣӕ, rü chaugagu
nixu ga Tupanaãrü ore
doramaã poraãcü chixri pechiga yad
1ॸRü yexguma Ngechuchu nüxüۡ
5 da۳u۳xgu ga yema muxüۡma ga

duüۡxüۡgü, rü wüxi ga ma۳իЙӦ͑ľՓ
exagügu. 12ॸ—‫ؽ‬ѠӥЙľҡ%ŕǣӥ̲фӥҡ̲
ЙľիΎľǣ%ŕǣӥ! ƄфӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa tá
penayauxgü i wüxi i perü ãmare i
ínaxüۡãchi namaã ga norü ngúexüۡgü. Rü ̲ľիŕËȍɗիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͖u۳xma pexüۡ
yéma narüto, rü norü ngúexüۡgü nüxüۡ ngupetüxüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ nangupetüxüۡ
ɞ͑ËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗ. ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü
uruüۡgü, yerü ga duüۡxüۡgü rü naxchi rü ta
֤ɞիľ̲ҡ%ŕǣӥիľËȍɗǣ
naxaie.
(Lc 6.20-23)
2ॸRü Yucürarüüۡ rü omürüüۡ Йɗիɥǣӥ
inanaxügü ga Ngechuchu ga na
i ñoma i naãnewa
͑͑ǣәľիŕŕ%իüۡ, rü ñanagürü: 3ॸ—ҽҡ%ŕǣӥ
(Mr 9.50; Lc 14.34-35)
ya yíxema nüxüۡ icua۳ի%Ëȍɗҡ͑ӥիŕɗ
tümaãrü pecadu rü nüxüۡ rüxoexe. Erü 13ॸ—Pema rü ñoma yucürarüüۡ Йɗիɥǣӥɗ
Tupaname۳իŕՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, rü Tupana rü ñoma i naãnewa. Erü yima yucüra rü
marü tümaãrü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥ. 4ॸ—ҽҡ%ŕǣӥ Υ̲͑͑͑ľիŕŕիüۡrüüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
15 ͅkҽƄԆॷ5
ta i pema rü ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i ҡ̲͑ǣɥ͑ӥիŕɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, rü woo

duüۡxüۡǣӥфӥ̲ľիŕŕфӕüۡ Йɗիɥǣӥ. Natürü wüxi i ҧacü i íraxüۡǣҡ̲ҡիɥ͑ӥǣӕфӥ
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑͑ǣľËǣӕֆֆӕËӥф, duüۡxüۡgüxüۡ tangúexŕŕ۳xgu na nümagü rü
¿rü ҧacüwa chi i namexüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ի? ҡҡ̲͑ǣ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x, rü
Rü dücax, rü taxuwama name, rü yíxema rü tá guxüۡãrü yexera wixweama
ítanata۳xmare, rü ngŕm ‫ ڟ‬a duüۡxüۡgü nawa tata۳x i ngextá Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa.
14
nangagü. ॸ—Pema rü ñoma i ͮҡӥфӥֆɞիľ̲͑ǣɥ͑ӥիŕɗҽӕЙ͑%фӥ
naãnecüۡ۳ãի۳ %фӥ͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ Йɗիɥǣӥ. Rü mugü rü duüۡxüۡgüxüۡ ngúexŕŕի‫ ڟ‬ŕ͑
Փӥիɗֆɥ%͑ľֆՓӥիɗֆma۳իЙӦ͑ľՓ ҡӥ̲ǣӥфӥҡ͑ǣҡիɥ͑ӥŕիüۡca۳x, rü
͑ǣŕի̲͑ľ, rü taxuacüma inicu۳x. 15ॸ—Rü guxüۡpe۳xewa tá taxü i ngextá Tupana
taxúema wüxi i omüwa tanangixichi na ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa. 20ॸ—Rü pemaã nüxüۡ
wüxi i caichãӡ ‫ ڟ‬ҡüüۡgu na chixu, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲ЬфɗËȍŃӕǣӥфӥ
tayaxücuchixüۡca۳x. Natürü wüxi i ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i ore i mugüwa
omüwa tanangixichi na norü üchicaüۡgu ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡãrü yexera meã
tanaxünagüxüۡca۳x, na ngŕm ‫ ڟ‬a tüxüۡ Йľ̲իŕǣӕ, rü tagutáma Tupana ãŕ۳xgacü
nabaxixüۡca۳x ya guxãma ya yíxema yima ɞɗիɥիüۡwa pichocu.
ɥՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľ. 16ॸ—Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑͑ǣәľիŕŕ͑ҡ̲̲͑ľիüۡ
duüۡxüۡgüpe۳իľՓ̲͑ľ%Йľ̲իŕիüۡ. Erü
͑ҡľիŃҡӥ̲ŕ͑ľŕ̲%͑͑ӕիüۡ
͑ǣŕ̲%ËӥɗЙľ̲фӥΎ̲ӥǣӥфüüۡ tá
(Lc 12.57-59)
Йɗ͑ɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥĀӕüۡxüۡgü tá nüxüۡ
͑Āӕǣӥɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i pexüxüۡ, rü tá 21ॸ—Pema rü marü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣ
nüxüۡ nicua۳xüüۡǣӥֆЬľ͑ҡӥֆĀիӡՓ ͅΎɥËȍŃфӥΎфľǣ͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ ga
͑ǣŕի̲Ëӥ. duüۡxüۡgümaã nüxüۡ yaxuxüۡ ga ñaxüۡ:
٘‫ؽ‬ҽ%իӢɗЙľ̲ŕҡǣӥիüۡ! Erü texé
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑͑ǣәľիŕŕǣ̲ӕǣӥËȍɗǣ
ֆ̲ŕҡիľфӥҡҡЙΎիËӕٚ,
17ॸ—ҽ̲̲͑ľɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑ ñaxüۡ. 22ॸ—Natürü choma rü pemaã nüxüۡ
͑ә̲Ëȍիӡիüۡ ͑ɗËȍֆ͑իΎիŕŕիüۡca۳x i ËȍɗիӕфӥҡľիŃֆҡӥ̲ŕ͑ľŕ̲%͑ӕիŕ, rü
ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ, tá tapoxcu. Rü texé ya ҧacü
rü yema ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga ҡӥ̲ŕ͑ľŕ̲%ɗիӕǣӥիľ, rü
Tupanaãrü orearü uruüۡgü namaã ãŕ۳xgacügüpe۳xewa tá tüxüۡ nagagü na
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ә̲Ëȍիӡ͑ tüxüۡ napoxcuxüۡca۳x. Rü texé ya
̲ľ%Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, ҡӥ̲ŕ͑ľŕիüۡ n۳g۳oxo wogüxe, rü
фӥҡ̲͑ɗËȍֆ͑իΎիŕŕիüۡca۳x. 18ॸ—Rü %ӡËӥ̲իüۡՓҡ͑ǣŕի̲, erü ngürüãchi
aixcüma pemaã nüxüۡ chixu, rü ñu۳xma tá tapoxcu nagu ya yima üxü ya n۳g۳oxo
tauta na nagúxüۡ i ñoma i naãne rü nagu poxcuene. 23-24ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑ǣŕ̲ĀիӡՓ͑ӥիüۡ idauxüۡ, rü tauta na tupaucawa Tupanana cunaxãxgu i curü
yanguxüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥՓ ‫ ڟ‬a nüxna cucua۳xãchigu na
Āɥŕфӕ, rü ngŕm
nüxüۡ yaxuxüۡ, rü taxucürüwama ҧacüca۳x cumaã nanuxüۡ ɗËӕľ͑ľŕ, ¡rü
ɗ͑ֆфӥիΎɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, rü bai i ͑ǣŕի̲ҡӕЙӕËǣӕҡ̲͑իӥɗ͑ǣŕ̲
írarüwa. 19ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ya yíxema curü ãmare i Tupanana cuxãxchaüۡxüۡ!
ͅkҽƄԆॷ5 16
‫ؽ‬ѠӥËӕľ͑ľŕիüۡҡՓ͑իӡ, rü namaã yima üxü ya n۳g۳oxogü nagu poxcuene.

ֆ̲ľիŕŕիɥфɗ͑ǣŕ̲ËӕիËȍɗ͑ 30ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗֆɗ̲Ëӕфӥ
naxaixüۡ! Ѡӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥ̲фӥ̲͑ľ tügüneme۳իŕЙľËĀӕËӕիüۡ ӥիŕŕǣӕ, rü

i tupaucaca۳x cutaegu na Tupanana ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲ɞËӕ͑Āľфӥ
cuyaxãmarexüۡca۳իɗËӕфӥĀɥŕфӕ. 25ॸ—Rü yaxüۡgu cuyaña. Ƅфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľՓӥիɗɗ͑ǣľҡ͑ӥca۳x yima cuxme۳իɥËҡ̲ɗֆфӥҡիӕիüۡ na
cuxüۡ íxuaxüۡgu, rü ãŕ۳xgacüxüۡtawa cuxüۡ tama guxüۡ i cuxune iyarütaxuxüۡca۳x
tagaxgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲͑Փҡ̲ nagu ya yima üxü ya n۳g۳oxogü nagu
tüxüۡ Ëӕфӥ͑ǣӥի̲ӥիŕŕ͑ҡ̲ poxcuene. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥľǣՓΎΎЙľիü‫ۡڟ‬
ãŕ۳xgacüpe۳xewa cuxüۡ tagaxüۡca۳x. Erü ͑ǣӕիËȍǣӕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑
wüxicana na ãŕ۳xgacüxüۡtawa cunguxüۡ, ЙɗիɥǣËȍɗɗǣӕիüۡma i chixexüۡ i nagu
rü ãŕ۳xgacü tá purichíagüna cuxüۡ namu piyixchaüۡxüۡ —ñanagürü.
na cuxüۡ napoxcuxüۡca۳x. 26ॸ—Rü aixcüma
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑%͑͑ǣәľիŕŕҡľ͑ҡ̲
cumaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥҡ%ӡҡ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a
ۡ namexüۡ na texé tümama۳xüۡ ítáxüۡ
poxcupataüwa ícunguxuchi ñu۳xmatáta
(Mt 19.9; Mr 10.11-12; Lc 16.18)
͑ǣɥիüۡ cuxütanü i gu۳իËӥɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕɗ
nüxü‫͑ ۡڟ‬ǣɥիüۡ cungetanücü. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ 31ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu:
paxa Tupanana peca na pexü‫ ۡڟ‬nüxüۡ —ͅΎɥËȍŃфӥüۡpa nüxüۡ nixu rü yíxema

nangechaüۡxüۡca۳x i perü pecadugü na tümama۳xüۡ ítáxe, rü tanaxwa۳իľɗ͑ǣɥի͑
tama pexüۡ napoxcuexüۡca۳x. tanaxã i wüxi i popera i nawa nüxüۡ tixuxüۡ
̲͑фӥ͑ǣɥիüۡ ítatáxüۡ. 32ॸ—Natürü choma
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑%͑͑ǣәľիŕŕҡľ͑
rü pemaã nüxüۡ chixu, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗ
tama namexüۡ na wüxi i ngemaã
ya yatü naxma۳xüۡ íta۳xgu, фӥËȍɗҡ̲͑ɥ
chixexüۡǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ
ֆֆҡӥ̲%͑͑ǣŕ%ŕիüۡǣǣӕֆɗիɥǣӕ, rü
27ॸ—Pema marü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣ %ӡËӥ̲իüۡՓ͑ǣɥիüۡ ҡ͑ǣŕի̲իŕŕľфӥ
ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣͅΎɥËȍŃ͑ӕիËӥ̲ ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣӥфӥ%ËȍɗЙľËĀӕɗիӥ. Rü
nüxüۡ ixuxüۡ ga ñaxüۡ: ֆɞիľ̲͑ǣɥ̲%%̲իŕɗՓӥիɗɗ͑ǣľɗ̲фӥ
٘‫ؽ‬ҽ̲̲͑ľɗ͑ɥɗ͑ǣľ̲%͑ ͑ǣɥҡľ͑ǣɥիüۡ íta۳xcü, rü tüma rü ta pecadu
icupexüۡ!ٚ taxü.
ñaxü. ॸ—Natürü choma rü pemaã nüxüۡ
ۡ 28
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑%͑͑ǣәľիŕŕҡľ
chixu, rü yíxema texé ya wüxi i ngexüۡ
ga unetachiga
ĀՓľ͑ӥիŕфӥҡӥիü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡիŕ͑
͑ǣɥ̲%ɗҡЙľիüۡ, rü Tupanape۳xewa rü 33ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu:
marü chixexüۡ ͑ǣɥ̲%ҡիӥɗҡӥ̲%ŕՓ. —Pema rü marü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣ

29ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗֆɗ̲Ëӕфӥ ͅΎɥËȍŃфӥΎфľǣ͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ ga
ҡӥǣӥ͑ľիŕҡӥЙľËĀӕËӕիüۡ ӥիŕŕǣӕфӥ duüۡxüۡgümaã nüxüۡ yaxuxüۡ ga ñaxüۡ:
¡noxtacüma nayaxu rü yaxüۡgu naña! ٘ͮǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑ŕg‫ ڟ‬agu texémaã
Ƅфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑ֆɗ̲ ҧacüca۳x icuxunetagu, rü name
cuxetüxicatama iyarütaxuxüۡ na tama ͑ɗիɥɗËӕֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲Ëӕфӥ
guxüۡ i cuxune iyarütaxuxüۡca۳x nagu ya ӕ͑ľҡٚ,
17 ͅkҽƄԆॷ5
ñaxüۡ. 34ॸ—Natürü choma rü pemaã nüxüۡ na ngŕm ‫ ڟ‬a rü ta cuxüۡ tapechiwexüۡca۳x rü

chixu rü tama name i texéégagu rü e۳xna tama name na cuxütanüxüۡ. 40ॸ—Rü
ҧacüégagu wüxi i duüۡxüۡmaã ipexuneta. ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËӕիüۡ íyaxuaxüۡchaüۡgu
Ѡӥҡ̲̲͑ľɗĀիӡǣӕիüۡ i naãneŕg‫ ڟ‬agu naxca۳x i curü dauxüۡchiru, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ
ipexuneta, erü ngŕm ‫ ڟ‬a narüto ya Tupana. i curü gáuxüۡchiru rü ta noxtacüma
35ॸ—Rü tama name i ñoma i naãneŕg ‫ ڟ‬agu tüxna cunaxã. 41ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ
ipexuneta, erü Tupanaãrü cuxüۡ mu۳xgu na wüxi i kilómetrugu ҧacü
ËӕɗիËӕҡӥËȍɗË͑ɗիɥ. Rü tama name i tüxü‫ ۡڟ‬quingexüۡca۳x, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡիфľɗ
Yerucharéüۡŕg‫ ڟ‬agu ipexuneta, erü Tupana kilómetrugu tüxü‫ ۡڟ‬cuyange. 42ॸ—Rü
ya guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥфӥɥ%͑ľ͑ɗիɥ. ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËӕфӥ͑ǣŕ̲իüۡca۳x cuxna
36ॸ—Rü tama name i cugüégagu caxgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡӥի͑Ëӕ͑ի%. Rü
icuxuneta, erü woo wüxitama i cuyae rü tama name na namaã cuxaüxüۡ i curü
taxucürüwa cunaxüchicüü na ͑ǣŕ̲իüۡgü ega texé paxaãchi cuxna
nachóxüۡca۳x rü e۳xna nawaxüxüۡca۳x. naxca۳x caxgu.
37ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳իфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
̲ͮľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ tangechaüۡ i
ɗËӕիӕ͑ľҡǣӕфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ:
tórü uwanügü
—Ngüۡ, tá chanaxü —ñaperügü, rü e۳xna:
—ҽ%ӡҡ̲Ëȍ͑իӥ—ñaperügü. Erü 43ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu:
guxüۡma i to i ore i namaã icuxunetaxüۡ, —Pema rü marü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣ

rü n۳g۳ΎիΎɗæȍҡ͑Փ͑ľӡիüۡ ͑ɗիɥ. ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣͅΎɥËȍŃ͑ӕիËӥ̲
nüxüۡ ixuxüۡ ga ñaxüۡ:
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑%͑͑ǣәľիŕŕҡľ͑
“¡Nüxüۡ nangechaüۡ i cumücü, rü
ñuxãcü namexüۡ na namaã ichopetüxüۡ i
naxchi naxai i curü uwanü!ٚ
͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥɗËȍɗիфɗҡ̲%̲իŕիüۡ
ñaxüۡ. 44ॸ—Natürü choma rü pemaã nüxüۡ
38ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu: chixu rü: —¡Nüxüۡ pengechaüۡ i perü
—Pema rü marü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣ uwanügü! ¡Rü naxca۳իЙľֆӕ̲ӥիŕɗ
ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣͅΎɥËȍŃ͑ӕիËӥ̲ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chixri pemaã
nüxüۡ ixuxüۡ ga ñaxüۡ: chopetüchaüۡxüۡ! 45ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
٘ͮǣŕիǣӕ̲ҡľիŃՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡxüۡ ͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲իŕǣӕфӥɗիËӥ̲Ьľ͑ҡӥ
ɗËȍɗիľҡӥիŕŕǣӕ, rü ֆĀիӡǣӕËӥ͑͑ľǣӥҡЙɗիɥǣӥ. Erü
ҡӥ̲իŕҡӥ̲%ҡ̲ ͑ӥ̲фӥɗ͑͑¡ɗիŕŕֆӥa۳xcü naxca۳x i
ҡֆ͑ǣӕҡ͑ӥիŕŕ. Rü texé wüxi i mexüۡ i duüۡxüۡgü rü chixexüۡ i duüۡxüۡgü.
duüۡxüۡxüۡ ibüepütagu, rü Ѡӥ͑͑Йӕիŕŕnaxca۳x i duüۡxüۡgü i meã
tümapütamaãtama ̲իŕիüۡ rü duüۡxüۡǣӥɗËȍɗիфɗ̲իŕիüۡ.
ҡֆ͑ǣӕҡ͑ӥիŕŕٚ, 46ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ñaxü. ॸ—Natürü choma rü pemaã nüxüۡ

ۡ 39 pexüۡ ngechaüۡgüxüۡxüۡիɥËҡ̲
chixu rü tama name i pegütama ípepoxüۡ pengechaüۡgügu, ¿rü ҧacü rü ãmare tá
nüxna i duüۡxüۡ i chixecümaxüۡ. Rü Tupanaxüۡtawa peyauxgü naxca۳x i
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËӕիüۡ pechiwegu, rü ͑ǣŕ̲? Ƅфӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥɗġӕ̲%фӥ
marü name i curü tochiwe rü ta icunaxã ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ ideetanüxüۡwa
puracüexüۡ фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ nanaxügü. cumücüxüchi rü tama name i nüxüۡ na

47ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ nacuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲. Rü Cunatü ya
Йľľ͑ľŕǣӥիüۡիɗËҡ̲Йľфӥ̲Ύիŕǣӕ, rü ĀիӡǣӕËӥֆ͑ӥիüۡ ĀӕËӥɗ͑ǣŕ̲
maneca guxüۡ i duüۡxüۡgürüüۡҡ̲Йɗիɥǣӥ. cuxicatama cuxüxüۡ, rü tá cuxna nanaxã
ƄфӥՓΎΎ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama i curü ãmare.
Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ, rü
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑͑ǣәľիŕŕǣֆӕ̲ӥիŕËȍɗǣ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡtama nanaxügü. 48ॸ—Rü
(Lc 11.2-4)
͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ͑ɗիËӥ̲̲ľ%
ipiwe۳xgüxüۡ ͑ǣŕ̲Ьľ͑ҡӥֆҽӕЙ͑ 5ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥǣӕ, rü
meã na iwéxüۡrüüۡ. ҡ̲̲͑ľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i

togüpe۳իľՓ̲ľ%̲իŕ͑ľҡիüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ.
Ngechuchu rü norü ngúetanüxüۡxüۡ
Ƅфӥ͑ӥ̲ǣӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑͑ǣәľիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥ̲ľիüۡ naxügüxüۡ
͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥǣӕ, фӥ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥ͑
rü mexüۡ Ëȍɗ%Ëӥ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ i
6
1ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü
ۡ
pexüxchaügu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ngutaque۳xepataüۡgüwa rü cayegüwa na
Йľիӕ%ŕ͑ҡ̲Āӕüۡxüۡgüpe۳xewa duüۡxüۡgü nüxüۡ na daugüxüۡca۳x. Rü
penaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑Āӕüۡxüۡgü pexüۡ aixcüma pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲
dauxüۡca۳x rü pexüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x. na duüۡxüۡgü nüxüۡ daugüxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥ
Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Āӕüۡxüۡgü pexüۡ i norü ãmare. 6ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
icua۳xüüۡgüxüۡca۳x mexüۡ pexü۳xgu, rü Ëӕֆӕ̲ӥիŕǣӕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗËӕфӥ
Ьľ͑ҡӥֆĀիӡǣӕËӥфӥҡ%ӡҡ̲%̲фľ ucapugu cuxücu, rü cunawãxta i curü
pexna naxã. 2ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ǣŕիǣӕ̲ ‫ ڟ‬Ëӕֆӕ̲ӥիŕ̲͑%ֆ
ɥã۳x, rü ngŕ̲
texéxüۡ curüngüۡիŕŕËȍüۡgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ æӕ͑ҡӥֆ¡ľի̲Ëӕ̲%իɥËҡ̲
i tama poraãcü nüxüۡ quixuchiga i ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲Ëӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆ
͑ǣŕ̲. Ѡӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü yima Cunatü ya Tupana ya nüxüۡ daucü
i togüpe۳իľՓ̲ľ%̲իŕ͑ľҡիüۡrüüۡ na ɗ͑ǣŕ̲Ëә%ËӥËӕիӥիüۡ, rü nüma tá
нӕɗɥիüۡ. Ƅфӥ͑ӥ̲ǣӥфӥ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥɗ cuxna nanaxã i curü ãmare. 7ॸ—Rü tama
ngutaque۳xepataüۡgüwa rü cayegüwa name i natüca۳xma cunama۳իŕŕɗËӕфӥ
nüxüۡ nixuchiga ega ҧacü rü mexüۡ ֆӕ̲ӥիŕ͑իфüüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
naxügügu. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑իӥǣӥ͑ tama Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ. Erü nümagü
togü meã nachiga idexagüxüۡca۳x. Natürü фӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕфӥ͑ǣŕ̲͑
choma rü aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü nama۳իŕŕǣӥ%իüۡca۳իɗ͑Ύфӥֆӕ̲ӥիŕфӥ
͑ǣŕ̲͑Āӕüۡxüۡgü nüxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ Tupana tá nüxüۡ ͑իɥ͑ӥ. 8ॸ—Rü tama
͑ɗիɥɗ͑Ύфӥ%̲фľ, фӥҡ%ӡҡ̲ ̲͑ľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgürüüۡ Йɗիɥǣӥ, erü
nanayauxgü i to i ãmare i woo tauta naxca۳x ípecaxgu rü Penatü ya
Tupanaxüۡtawa. 3-4ॸ—Natürü i cuma rü Tupana rü marü nüxüۡ nacua۳x na ҧacü
͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü tüxna cuxãxgu ya pexüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡ. 9ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x rü ñaãcü
ֆɞիľ̲͑ǣľфӥ͑ǣŕ̲իüۡãx۳ güxe, rü ҡЙľֆӕ̲ӥիŕǣӥɗЙľ̲ի:
̲͑ľ͑ɗիɥɗҡիәľ̲Ëӕիüۡ dauãcüma na ٘ЬҽΎ͑ҡӥֆġիӡǣӕËӥի, rü
cunaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲. Rü woo ɗիËӥ̲ӥӥ͑ľËӥнӕɗիɥɗËӕ̲ի.
19 ͅkҽƄԆॷ6
10ॸ‫ؽ‬Ѡӥ͑ә̲͑իӡ͑ҡΎфӥ ɗ͑ǣŕ̲͑Tupanaca۳x naxaureexüۡ. Rü

ãŕ۳իǣËӥнӕɗɥիüۡca۳x! Rü aixcüma pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲
tanaxwa۳xe i curü ngúchaüۡ na na duüۡxüۡgü nüxüۡ daugüxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥ
naxügüxüۡ i duüۡxüۡgü i ñoma i i norü ãmare. 17ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑%͑ľՓ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i cuma rü Tupanaca۳x cuxauregu rü name
Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa na curü ͑ɗիɥɗ̲ľ%ËӕǣӥËӕֆӕիËȍɗՓľфӥ̲ľ%
ngúchaüۡ ínaxügüxüۡrüüۡ. 11ॸ¡Rü ËӕǣӥËӕфӥիɥիŕŕфӕ. 18ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ
ҡΎի͑͑ի%ɗҡΎфӥΥ͑ɗ͖Ύ̲ɗ togü i duüۡxüۡǣӥфӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ
ngunexüۡca۳իɗիɥիüۡ! 12ॸ¡Rü toxü‫ۡڟ‬ nacua۳xgü na Tupanaca۳x cuxaurexüۡ. Rü
nüxüۡ nangechaüۡ i torü chixexüۡ Cunatü ya bexma cumaã ngŕm ‫ ڟ‬a
i taxüxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i toma ͑ǣŕի̲ËӥիɗËҡҡ̲Ëӕիüۡ nadau, rü tá
rü tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ na cuxna nanaxã i curü ãmare naxca۳x i
tangechaüۡxüۡrüüۡ ya yíxema ͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡ.
chixexüۡ tomaã ügüxe! 13ॸ‫ؽ‬ҽ%իӢɗ
Ñuxãcü tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗҡΔфӥ̲ľфӕüۡgü i
ҧacü rü chixexüۡpe۳xewa toxüۡ
Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa
cuwogüxüۡ na tama nagu
(Lc 12.33-34)
tayixüۡca۳x! Natürü tanaxwa۳xe i
ҡΎի͑ËӕĀӕ͑ҡ̲͑ǣŕ̲ 19ॸ—Rü tama name i pegüca۳x
chixexüۡ taxügüxüۡca۳x. Erü cuma penanutaque۳xe i muxüۡma i perü

rü guxüۡguma guxüۡãrü ãŕ۳xgacü meruüۡgü i ñoma i naãnewa. Erü ñoma i
нӕɗիɥфӥËӕЙΎфիӥËȍɗфӥ naãnewa rü paxama nagu۳x i perü
Ëӕ̲ľիŕËȍɗ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥٚ. ͑ǣŕ̲իüۡgü, rü naweane rü paxama
14ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľ̲͑ӥիüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ ͑͑Ëȍɗիľիŕŕ, rü ngɥta۳ ‫ ڟ‬ax۳ güxüۡ rü naxca۳x
pengechaüۡǣӕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i 20
nangɥ ۳xgü. ॸ—Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ
chixexüۡ pemaã ügüxüۡ, rü Penatü ya Йľ̲͑ӕիŕŕɗЙľфӥ̲ľфӕüۡ ɗĀիӡǣӕիüۡ i
ĀիӡǣӕËӥфӥҡҡЙľիü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ naãnewa. Erü ngŕ̲ ‫ ڟ‬фӥҡ%ӡҡ̲nagu۳x,
i perü pecadugü. 15ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ фӥ͑Փľ͑ľфӥҡ%ӡҡ̲͑͑Ëȍɗիľիŕŕ,
tama nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ pengechaüۡǣӕɗ͑ǣŕ̲ ‫ ڟ‬ax۳ güxüۡ фӥҡ%ӡҡ̲naxca۳x
rü ngɥta۳
duüۡxüۡgü i chixexüۡ pemaã ügüxüۡ, rü nangɥ ۳xgü. 21ॸ—Erü ngextá
Ьľ͑ҡӥֆĀիӡǣӕËӥфӥҡҡҡ%ӡҡ̲ ɞ͑͑ǣŕի̲իüۡwa i perü meruüۡgü, rü
pexüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i perü pecadugü. ͑ǣŕի̲͑ɗիɥɗЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ.
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑͑ǣәľիŕŕǣӕфľËȍɗǣ Taxüneãrü omüchiga

16ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲ (Lc 11.34-36)
pechibüeãcüma Tupanaca۳x pexaureegu 22ॸ—Cuxetügü rü ñoma wüxi i omürüüۡ

rü tama name i pegü ͑ɗիɥɗcuxuneca۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲
pengechaüۡËȍɞՓľիŕŕ͑իфüüۡ ɗ͑ǣŕ̲ Tupana cuxüۡ‫ ڟ‬naxwa۳xexüۡca۳x cuda۳u۳xgu,
duüۡxüۡgü i togüpe۳xewa meã rü guxüۡma i curü maxüۡ rü name.
̲իŕ͑ľҡիüۡ. Ƅфӥ͑ӥ̲ǣӥфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ 23ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľ%фӥ
nanaxügü na togü nüxüۡ na daugüxüۡca۳x ngúchaüۡca۳x cuda۳u۳xgu, rü guxüۡma i

curü maxüۡ rü chixexüۡՓ͑͑ǣŕի̲. Rü pemaã nüxüۡ chixu rü woo guma ãŕ۳xgacü

ɗիËӥ̲͑ҡիӕ̲ɗŕ%͑ľիüۡ ɗ͑ǣŕ̲%фӥ ǣæȍфӕ̲Δӡǣ̲͑͑ľիŕËȍɗիüۡ ga
ֆľիľфɗիɥիüۡ i Tupanape۳xewa. naxchiru, rü taguma wüxi ga
putürachacurüüۡ ̲͑ľիŕËȍɗ. 30ॸ—Rü
¿Texéca۳x tá cumaxüۡ, Tupanaca۳x
͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑͑ǣŕ̲%Ëӥnanga۳ի%ŕǣӕ
rü e۳ի͑Āɥŕruca۳x?
ɗ͑ǣŕ̲Йӕҡӥфǣӥɗ͖u۳ի̲͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ
(Lc 16.13)
natürü moxüۡ rü marü taxuxüۡ, rü yexera tá
24ॸ—Taxucürüwa wüxi i duüۡxüۡ rü pexna nadau i pemax, Pa Yatügü i Tama
nataxrearü coriã۳x. Erü wüxi i norü kɗիËӥ̲ͅľ%֤իΥǣӥիüۡx. 31ॸ—Rü
corichi rü tá naxai, фӥ͑ǣŕ̲ҡΎфӥҡ ͑ǣŕmaca۳իҡ̲̲͑ľɗЙľիΎľǣ%ŕǣӥфӥ
nüxüۡ nangechaüۡ. Rü e۳xna wüxica۳x rü tá ñaperügügü: —¿ӄacü tá tangΥ۳xgü? rü
meã napuracü, фӥ͑ǣŕ̲ҡΎфӥҡ͑ӥիüۡ e۳xna —¿ҧacü tá tixaxgü? rü e۳xna
naxo. Rü taxucürüwa Tupanaca۳x —¿ҧacümaã tá taxãxchirugü?
Йľ̲իŕ, ľǣЙľфӥĀɥŕфӕǣӕ̲ —ñaperügügü. 32ॸ—Erü ñoma i naãnecüãۡ۳ x۳
Йľфӥիɥ͑ӥŕǣӕ. i duüۡxüۡgü rü naxca۳x nadaugü i guxüۡma i
͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ. Natürü pema
Tupana rü naxãcügüna nadau
rü pexü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ֆЬľ͑ҡӥֆĀիӡǣӕËӥ
(Lc 12.22-31)
ֆ͑ӥŕËȍ̲͑ӥիüۡ cuácü i pexü‫ ۡڟ‬na
25ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x pemaã nüxüۡ chixu rü: nataxuxüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲. 33ॸ—Natürü
‫ؽ‬ҽ%իӢɗЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ naxca۳x na ҧacü tá ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗTupanaca۳xira pedaugü
pengΥ۳xgüxüۡ rü ҧacü tá pixaxgüxüۡ, rü ͑͑ǣŕ̲͑ӥ̲Йľիüۡ‫ ڟ‬nanaxwa۳xexüۡիɥф
ҧacümaã tá na pexãxchirugüxüۡ! Erü perü pexügüxücۡ a۳x. Rü naŕt‫ ڟ‬ü tá pexna nanaxã i
maxüۡ фӥΥ͑%фӥֆľիľф͑ɗիɥ, rü pexene rü guxüۡma i ҧacü i pexüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡ. 34ॸ—‫ؽ‬ҽ%իӢɗ
͑իËȍɗфӕфӥֆľիľф͑ɗիɥ. 26ॸ—¡Dücax naxca۳իЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲Ύիüۡ tá
penangugü i werigü i tama toegüchiréxüۡ, üpetüxüۡ! Ƅфӥ͑ǣŕ̲̲Ύիüۡãrü ngunexüۡ rü
rü tama nanetüarü o ibuxgüxüۡ, rü tá nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗǣӕիËȍիüۡgü i namaã
ngepatagüxüۡ na ngexta namaã ínanguxüۡ. Erü wüxichigü i ngunexüۡ rü
nanguxüۡgüxücۡ a۳իɗ͑ΎфӥΥ͑! Natürü nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ͑Ύիфӥҡ̲ǣӕիËȍիüۡgü,
Ьľ͑ҡӥֆĀիӡǣӕËӥфӥ͑͑իӥՓľ̲ӥ. Rü фӥ͑ǣŕmaca۳x tama name i moxüۡãrü
pema rü Tupanaca۳x rü guxüۡma i guxchaxüۡgüca۳իЙľիΎľǣ%ŕǣӥɗ͖u۳xmax
ՓľфɗǣӥфӥֆľիľфЙɗիɥǣӥ. 27ॸ—Rü —ñanagürü.
taxuwama name na ҧacüca۳x
Tama name i togüarü maxüۡxüۡ tangugü
ЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ. Erü taxucürüwa ya wüxie
(Lc 6.37-38, 41-42)
i pema rü wüxi i ngoragu rü
ipenama۳ի%ËȍɗիŕŕɗЙľфӥ̲իüۡ ega woo
7
1ॸRü
Ngechuchu rü ñanagürü ta:
poraãcü naxca۳իЙľիΎľǣ%ŕǣӥǣӕ. 28ॸ—¿Rü —‫ؽ‬ҽ%իӢɗҡΎǣӥիüۡ pixuxüۡ na tama
tü۳xcüüۡ ЙľիΎľǣ%ŕǣӥnaxca۳x i pexchiru? Tupana pexna c۳axücۡ a۳x! 2ॸ—Erü
‫ؽ‬ġӥËիЙľ͑͑ǣӕǣӥɗ͑ǣŕ̲Йӕҡӥфǣӥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na togüarü maxüۡxüۡ na
ngextámare yaexüۡ i tama puracüexüۡ, rü pengugüxüۡrüüۡ, rü Tupana tá pexüۡ
tama nügü üxchirugüxüۡ! 29ॸ—Natürü nangugü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na togümaã
21 ͅkҽƄԆॷ7
penaxüxüۡrüüۡ, rü Tupana tá pemaã nanaxü. naxca۳x dauxe, rü nüxüۡ itayangau. Rü

3ॸ—¿Rü tü۳xcüüۡ i nüxüۡ cudawenüxüۡ i guxãma ya yixema ɥã۳xwa: Tu tu tu,
͑ǣŕ̲Ëӕľ͑ľŕ%фӥӥիիľҡӥիüۡ i íraxüۡ, ega ñagüxe, rü tá tümaca۳x niwãxna. 9ॸ—Rü
chi tama naxca۳իËӕիΎľǣ%ŕǣӕɗ͑ǣŕ̲ dücax i pemax, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗ
ËӕիľҡӥՓҡ̲͑ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ɥЙӥҡɗҡիüۡ? pexacü pexna caxgu, rü ¿ñuxãcü chi wüxi
4ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËӕիľҡӥՓҡ̲ ya nuta nüxna pexãxüۡ? 10ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑͑ǣŕի̲ǣӕɗՓӥիɗɗ͑ɥЙӥҡɗҡիüۡ ¿rü chi choxnica۳x pexna nacaxgu rü ¿ñuxãcü
͖ӕի%ËӥɗËӕľ͑ľŕիüۡ cuchixewexüۡ, rü chi i ãxtape nüxna pexãxüۡ? 11ॸ—Rü pema
ñácuxüۡ nüxüۡ: na pichixecümachiréxüۡ rü nüxüۡ pecua۳x na
٘‫ؽ‬Ьæȍӕľ͑ľŕի, cuxüۡ chanayauxchaüۡ i mexüۡ i ãmare pexacügüna pexãxüۡ. Natürü
͑ǣŕ̲Ëӕфӥӥիիľҡӥիüۡ!ٚ—ñácuxüۡ? 5ॸ—Pa Ьľ͑ҡӥֆĀիӡǣӕËӥфӥ͑ǣŕ̲Йľ̲
Duüۡxüۡ i Meã Maxnetaxüۡx, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ pexacügüna pexãxüۡãrü yexera tá tüxna
Ëӕ͑ֆӕիɗфɗ͑ǣŕ̲͑ɥЙӥҡɗ naxã ya yíxema naxüۡtawa naxca۳x íc۳axe.
ËӕիľҡӥՓҡ̲͑ǣŕի̲իüۡ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ 12ॸ—Rü pemaã nüxüۡ chixu, фӥ͑ǣŕ̲Йľ̲
mea nüxüۡ cudau na cunayaxuxücۡ a۳x i penaxwa۳xexüۡ i togü pemaã na naxüxüۡ, rü

͑ǣŕ̲Ëӕľ͑ľŕ%фӥӥիիľҡӥիüۡ. [Rü ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ̲фӥҡ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲
͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗËӕիɗф͑ӥիüۡ curüxo namaã penaxü. Ƅфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡӥիüۡ namu i
ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i taxüۡ i cumatama ҽӕЙ͑%фӥΎфľǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü
cuxüxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡËӕ̲ľ͑͑ӥիüۡ yema ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü
curüngüۡիŕŕիücۡ a۳իɗËӕľ͑ľŕ͑͑ӥիüۡ orearü uruüۡgü ümatüxüۡ.
naxoxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i íraxüۡ i
ʘã۳x i íraxüۡchiga
naxüxüۡ.] 6ॸ—Rü tama name i Tupanaãrü
(Lc 13.24)
ore i üünexü̲ۡ%Йľ͑ËȍɗիľՓľɗ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡgü i chixecümagüxüۡ i tama 13ॸ—̲ͮľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ɥã۳x i
ֆիΥǣӥËȍüۡxüۡ, ľфӥ͑ǣӥфӥ%Ëȍɗ͑ǣŕmaca۳x íraxüۡwaama pichocu. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ɥã۳x i
tá pexüۡ nima۳xgü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tama yuwa tüxüۡ gaxüۡ фӥ͑ǣŕ̲̲͑ɗֆӕՓ
name i Tupanaãrü oremaã penachixewe i daxüۡ rü nata. Ѡӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡma i
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama nüxüۡ duüۡxüۡǣӥ͑ǣӕ͑իɥ. 14ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
cua۳xgüchaüۡxüۡ, erü tá ínanata۳xgü. nama i maxüۡwa nadaxüۡ фӥ͑ǣŕ̲ɥã۳x i
maxüۡca۳x nawa ixücuxüۡ rü naxíra. Rü
̲ͮľ͑ɗիɥɗҡΔфӥֆӕ̲ӥիŕՓҽӕЙ͑͑
͑Ύիфľҡ̲͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i nüxüۡ
naxca۳x taca rü naxca۳x tadaugü rü ɥã۳xwa:
iyangaugüxüۡ.
Tu tu tu, ñatarügügü
(Lc 6.31, 11.9-13) Wüxi i nanetü rü norü owa
7ॸ—¡Tupanana ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ icuáxüۡ
naxca۳x peca! rü nüma tá
(Lc 6.43-44)
pexna nanaxã. ¡Rü Tupanaxüۡtagu naxca۳x
pedau! rü tá nüxüۡ ipeyangau. ¡Rü norü 15ॸ—Rü naxca۳իЙľիӕ%ŕǣӥɗ͑ǣŕ̲
ɥã۳xwa: Tu tu tu, ñapegü! rü tá pexca۳x dorata۳ax۳ güxüۡ i nügü ixugünetaxüۡ na
nayawãxna. 8ॸ—Erü guxãma ya yíxema Tupanaãrü orearü uruüۡǣӥֆɗիɥǣӥիüۡ. Erü
naxca۳x íc۳axe, rü tanayaxu. Rü guxãma ya nümagü rü petanüwa nangugü, rü nügü
mexüۡ i duüۡxüۡǣӥ͑ľҡ͑ɗիɥǣӥիŕŕ. Natürü ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ͖Ëȍфӥǣӥ͑ӥիüۡ:

͑%ŕՓфӥЙΎф%ËӥËȍɗիľիüۡgu —Taguma chorü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. ¡Rü
͑фӥիɥ͑ӥŕ. 16ॸ—Rü pema rü nacümawa ËȍΎի͑ЙɗիɥǣËȍɗɗЙľ̲ɗËȍɗիľիüۡ ügüe!
tá nüxüۡ pecua۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü, —ñacharügü tá.
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i wüxichigü i nanetügü rü
֤ҡӥɗæфɗѸҡӕǣɥ͑ӥիüۡ rü yatü i tama
norü owa na nüxüۡ icuáxüۡrüüۡ ngoxi
æфɗѸҡӕǣɥ͑ӥիüۡchiga
name rü e۳xna tama. Rü wüxi i torawa
(Mr 1.22, Lc 6.47-49)
rü taxucürüwama ubagü tayaxu. Rü
wüxi i chuchuxüۡwa rü taxucürüwama 24ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ya yíxema choxüۡ
ori ۳x i igu tayaxu. 17ॸ—Erü guxüۡma i ɥ͑ӥիŕфӥ͑իӦիľɗ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲ҡӥիüۡ

nanetü i mexüۡ rü name i norü o. Rü chamuxüۡ, rü wüxi ga yatü ga meã
guxüۡma i nanetü i chixexüۡ rü nachixe i ͑%ŕիüۡ cuácü ga nuta ga tacüétügu
norü o. 18ॸ—Rü wüxi i nanetü i mexüۡ rü üpatacürüüۡ ҡɗիɥ. 25ॸ—Rü pucü ga tacü
taxucürüwama nachixe i norü o. Rü ínangu, rü narüma۳x ga taxtü, rü
wüxi i nanetü i chixexüۡ rü ͑ɗիӡӡËȍɗǣՓӥիɗǣҡËӥǣ¡ӕ͑ľËӥфӥ
taxucürüwama name i norü o. 19ॸ—Rü ǣӕ̲ɥǣӕ͑͑ǣӕ. ͮҡӥфӥǣӕ̲ɥфӥҡ̲
guxüۡma i nanetü i tama mexüۡ i norü o niwa۳xtaüۡ yerü wüxi ga nutaétügu naxü.
rü tayadaxüchi, rü ñu۳իӡËȍɗҡֆǣӕ. 26ॸ—Natürü yíxema choxüۡ ɥ͑ӥիŕфӥҡ̲
20ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ nacümawa tá ͑իӦիľɗ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲ҡӥիüۡ chamuxüۡ,

nüxüۡ pecua۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i фӥՓӥիɗǣֆҡӥǣҡ̲͑%ŕիüۡ cuácü
Tupanaãrü orearü uruüۡǣӥ͑ľҡɗիɥǣӥիüۡ. ga naxnücügumare üpatacürüüۡ ҡɗիɥ.
27ॸ—Rü pucü ga tacü ínangu, rü
ҽ%ӡҡ̲ǣӕիüۡma i duüۡxüۡgü nichocu i
narüma۳x ga taxtü, rü wüxi ga tacü ga
ngextá Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa
¡ӕ͑ľËӥ͑ɗիӡӡËȍɗфӥ͑ǣӕ͑͑ǣӕǣ
(Lc 13.25-27)
ǣӕ̲ɥ. Rü niwa۳xtaüۡ, rü yexma
21ॸ—Rü tama guxüۡma i duüۡxüۡgü i nayarüxo ga guxüۡma —ñanagürü ga
nügü ixugüxüۡ na chorü duüۡxüۡgü Ngechuchu. 28ॸRü yexguma yagúegagu
ֆɗիɥǣӥիüۡ rü tá nichocu i ngextá Tupana ga Ngechuchu ga na yadexaxüۡ, rü ga
ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa. Natürü yíxema duüۡxüۡgü rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%ǣ
ɗիËӥ̲æȍӕ͑ҡӥֆĀիӡǣӕËӥǣ norü ngu۳իŕŕҡľ. 29ॸYerü nüma rü
ɥ͑ӥŕիŕիɥËҡҡ̲ҡɗիɥֆ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a ҽӕЙ͑%фӥЙΎф̲%͑͑͑ǣәľիŕŕ, rü
22
ichocuxe. ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ ҡ̲ֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga ore ga
ngunexüۡ i naãneãrü gu۳xwa nanguxgu, mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡrüüۡ ͑ɗիɥ.
rü muxüۡma i duüۡxüۡgü rü choxüۡ tá
Ngechuchu rü wüxi ga
ñanagürügü: —Pa Corix, toma rü togü i
rüchaxünexüۡca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕ
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ tixu i curü ore, rü
(Mr 1.40-45; Lc 5.12-16)
cuégagu ítanawoxüۡ i n۳g۳oxogü, rü
cuégagu tanaxü i muxüۡma i mexüۡ i taxüۡ
8
1ॸRüyexguma guma ma۳իЙӦ͑ľՓ
i Tupanaãrü poramaã taxüxüۡ yanaxüegu ga Ngechuchu, rü
—ñanagürügü tá choxüۡ. 23ॸ—Natürü muxüۡma ga duüۡxüۡǣӥ͑Փľ͑фӥիɥ. 2ॸRü
23 ͅkҽƄԆॷ8
Ngechuchuca۳ի͑ɗիӡǣՓӥիɗǣֆҡӥǣ duüۡxüۡ. 9ॸ—Erü choma rü ta rü chorü

chaxünemaã ićaawecü. Rü ãŕ۳xgacüme۳իŕՓËȍ͑ǣŕի̲. Rü
Ngechuchupe۳xegu nayacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü, rü cho۳xme۳իՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥҡɗ͖ӕիфľɗ
ñanagürü nüxüۡ: —Pa Corix, ͑ǣŕիǣӕ̲ churaragü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲chanamu۳xgu i
chi cuma cunaxwa۳xegu, rü chi cuxüۡ‫ڟ‬ Փӥիɗ͑͑ǣľիҡ͑իӡիüۡca۳x, rü ngŕm
‫ ڟ‬a
natauxcha na choxüۡ Ëӕфӥ̲ľիŕŕիüۡ ͑իӡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍӕǣӥիütawa ۡ
—ñanagürü. 3ॸRü yexguma ga naxca۳x changemagu i to, rü chauxüۡtawa
Ngechuchu rü nüxüۡ ͑ɗ͑ǣΥǣӥ, rü nangu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗɗËȍΎфӥ
ñanagürü nüxüۡ: —Ngüۡ, chanaxwa۳xe. duüۡxüۡxüۡ chamu۳xgu na ҧacü na
¡Rüme! —ñanagürü. Rü yexguma yema naxüxüۡca۳x, rü choxü‫ ۡڟ‬nanaxü
ñaxgu ga Ngechuchu, rü naxca۳x nitaane —ñanagürü. 10ॸRü yexguma yemaxüۡ
ga guma yatü ga na nachaxüneãx‫ ڟ‬üۡ. 4ॸRü ͑իɥ͑ӥǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕ. Rü ñanagürü nüxüۡ ga
—¡Dücax, taxuxüüۡtáma quixu texémaã! yema duüۡxüۡǣӥǣ͑Փľфӥիɥիüۡ:
¡Natürü ngŕm ‫ ڟ‬a paixüۡҡՓ͑իӡ, rü cugü —Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü
iyawe۳x! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ӥի͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲%̲фľ taxuüۡma i Yudíugütanüwa nüxüۡ
ǣͅΎɥËȍŃҡӥիüۡ muxüۡ na duüۡxüۡgü nüxüۡ ichayangau i wüxi i duüۡxüۡ i ñaã
cuáxüۡca۳x na curümexüۡ! —ñanagürü. yatürüüۡ ɗիËӥ̲ֆիΥիüۡ. 11ॸ—Rü choma
rü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i
Ngechuchu rü Dumacüۡ۳ãx۳ ga churaragüarü
duüۡxüۡgü rü guxüۡՓ̲ҡ͑ľ͑իɥ, rü
ãŕ۳xgacüarü duüxüxüۡ ͑фӥ̲ľիŕŕ
ۡ ۡ
Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa tá nachibüe
(Lc 7.1-10)
namaã ya tórü o۳xigü ya Abráüۡ фӥʊËȍ,
5-6ॸѠӥæЙľф͑ӡՓ͑իӡǣ rü Acobu. 12ॸ—Natürü muxüۡma i
Ngechuchu. Rü yexguma yéma Abráüۡtanüxüۡǣӥɗ֤ӕĀɞӕǣӥфӥҡ%ӡҡ̲
nanguxgu, rü wüxi ga churaragüarü nichocu i ngextá Tupana ãŕ۳xgacü
ãŕ۳xgacü ga capitáüۡ ga Dumacüۡ۳ãx۳ rü ɞɗիɥիüۡwa. Ѡӥŕ%͑ľիüۡwa tá nawogü. Rü
Ngechuchuca۳ի͑ɗիӡ. Rü Ngechuchuxüۡ ngŕm‫ ڟ‬a tá naxauxe, rü tá
naca۳ax۳ üۡ, rü ñanagürü: —Pa Corix, nixüۡ‫ڟ‬xchapütagü —ñanagürü. 13ॸRü
chorü duüۡxüۡ rü nanaw۳ %ɥի%Ëȍɗ. Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü
͑ǣӥфӥËфľՓ͑͑ǣŕի̲ɗËȍΎЙҡՓ, rü yema capitáüۡxüۡ: —¡Cupataca۳x nataegu!
poraãcüxüchima ngúxüۡ ninge Rü tá naxca۳x nitaane i curü duüۡxüۡ, erü
—ñanagürü. 7ॸRü Ngechuchu rü ËӕֆիΥ͑naxca۳x tá yataanexüۡ
ñanagürü nüxüۡ: —Marü tá ngŕ̲ ‫ ڟ‬Ëȍիӡ —ñanagürü. Rü yexgumatama naxca۳x
na naxca۳իËȍֆҡ͑ľիŕŕիüۡca۳x nitaane ga yema capitáüۡãrü duüۡxüۡ.
—ñanagürü. 8ॸNatürü nüma ga capitáüۡ
Ngechuchu rü Pedru na۳իŕca۳x
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Pa Corix,
͑ֆҡ͑ľիŕŕ
choma rü taxuwama chame na
(Mr 1.29-31; Lc 4.38-39)
chopatagu na cuxücuxüۡca۳x. Rü
chanaxwa۳xe i curü orewaxicatama nüxüۡ 14ॸѠӥЬľĀфӕЙҡՓ͑իӡǣ
quixu, rü tá naxca۳x nitaane i chorü Ngechuchu. ѠӥֆŃ̲͑ǣɥիüۡ nadau ga

ͅkҽƄԆॷ8 24
Pedru na۳իŕǣ͑ǣӥфӥËфľǣӕɗфӥիã۳ӡ۳xcü ͑ǣľիҡËӕ̲ɞËӕիӡիüۡwa —ñanagürü.

yerü iyaxaxüne. 15ॸRü Ngechuchu 20ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ rü
͑ǣɥxme۳իǣӕ͑ɗ͑ǣΥǣӥ, rü yexgumatama ñanagürü: —Ngowagü rü nüxü‫ۡڟ‬
iga۳u۳xãchi ga yema na yaxaxünexüۡ. Rü ͑͑ǣŕի̲ɗ͑ի̲üۡgü, rü werigü rü
ɞɗфӥĀǣ͑ǣɥ̲ի. Rü ñu۳իӡËȍɗnaxca۳x nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ͑իËȍɗ%üۡgü. Natürü
ɗ̲͑ľիŕŕǣΥ͑. choma i Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ
Ëȍɗɥիüۡ, rü nataxuma i chauchica i
Ngechuchu rü muxüۡma ga
ngextá nagu chicuxeruxüۡ —ñanagürü.
ićaaweexüۡca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕ 21ॸRü wüxi ga to ga norü ngúexüۡ, rü
(Mr 1.32-34; Lc 4.40-41)
ñanagürü nüxüۡ: —Pa Corix, cuwe
16ॸRü yexguma marü yanaxücuchaüۡgu ËȍфӥիӡիËȍüۡ, natürü chanaxwa۳xe i
ga üa۳xcü, rü Ngechuchuxüۡtawa chaunatü tüxüۡ ichayata۳xira —ñanagürü.
nanagagü ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga 22ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ, rü
n۳g۳oxoã۳xgüxüۡ. Rü wüxitama ga oremaã ñanagürü nüxüۡ: —¡Noxtacüma chowe

Ngechuchu ínanawoxüۡ ga yema фӥիӡ! Rü nüŕ ‫ ڟ‬ɗ͑ǣŕ̲Ëӕҡ͑ӥիüۡ i tama
n۳g۳oxogü. Ѡӥ̲͑͑ľŕիŕŕҡǣǣӕիüۡma ֆիΥǣӥիüۡ iyata۳իǣӥɗ͑ǣŕ̲ֆӕľիüۡ
ga yema togü ga ićaaweexüۡ. 17ॸRü —ñanagürü.
ֆľ̲%ËӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣ
Ngechuchu rü buanecüxüۡ rü yuapexüۡ
yema ore ga nuxcümaüۡxüۡ ga Tupanaãrü
ɞ͑ֆËȍի%Ëȍɗիŕŕ
orearü uruüۡ ǣʊËȍɞ͑ӥիüۡ ixuxüۡ ga
(Mr 4.35-44; Lc 8.22-25)
ñaxüۡ:
“Rü nüma rü tüxüۡ ͑ЙΎфľիŕŕɗ 23ॸRüyexguma ga Ngechuchu rü wüxi ga
͑ǣŕիǣӕ̲ɗҡӕфľǣӕ, rü tüxüۡ nguegu nixüe. Rü norü ngúexüۡgü rü ta
͑фӥ̲ľľիŕŕɗ͑ǣŕիǣӕ̲ ínayaxümücügü, фӥɗ͑իɥ%Ëȍɗ. 24ॸRü
ićՓľľǣӕٚ, ngürüãchi naxtaxaarü ngãxüۡtügu nüxüۡ
ñaxüۡ. naxü ga wüxi ga buanecü ga taxüchicü. Rü
guma nguewa rü niyaucuchichigü ga dexá.
Duüۡxüۡgü ga Ngechuchuwe
Natürü ga Ngechuchu rü nape. 25ॸRü
фӥիɥիËȍüۡxüۡchiga
yexguma ga norü ngúexüۡgü rü
(Lc 9.57-62)
ínana¤aixgügü, rü ñanagürügü nüxüۡ: —Pa
18ॸRü yexguma Ngechuchu nüxüۡ Corix, ¡toxüۡ rüngüۡիŕŕ, ľфӥ͑ǣŕ̲̲
da۳u۳xgu ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü na itabaxüۡgü! —ñanagürügü. 26ॸRü
nüxüۡ ɞËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗիüۡ, rü norü Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ:
ngúexüۡgümaã nüxüۡ nixu, rü ñanagürü: —Pa Duüۡxüۡgü i Tama Aixcüma
—‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%, rü naxtaxaarü tocutüwa ֤իΥǣӥիüۡx, ¿tü۳xcüüۡ pemuüۡŕ?
ҡիɥ! —ñanagürü. 19ॸRü wüxi ga —ñanagürü. Rü yexguma ga Ngechuchu
͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ga ore ga mugüwa rü ínarüda. Rü buanecü rü yuapena
ngu۳իŕŕҡľիüۡ, rü Ngechuchuca۳ի͑ɗիӡ, rü nachogü. Rü ínayachaxãchi ga buanecü, rü
ñanagürü nüxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡ Pa inayarüxo ga yuape, rü ínachaxanemare.
Ngechuchux, ËӕՓľËȍфӥիӡիËȍüۡ i 27ॸRü nümagü ga norü ngúexüۡgü rü
25 ͅkҽƄԆॷ8ٍॷ9
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, rü nügümaã ñanagürügü: nibuxmü. Ѡӥֆľիǣӕ̲ɥ%͑ľՓ

—¿ӄacü e۳ի͑͑ɗիɥɗ͖%ֆҡӥфӥ͑ǣŕmaca۳x nangugügu, rü nüxüۡ nixugügü ga
a۳i ۳xrüxüۡ i buanecü rü yuape rü naga guxüۡma ga yema ngupetüxüۡ ga ñuxãcü
͑իɥ͑ӥŕիüۡ? —ñanagürügü. naxca۳x na yataanegüxüۡ ga yema taxre
ga yatügü ga n۳g۳oxoã۳xgüxüۡ. 34ॸ—Rü
Yatügü ga Gadaracüۡ۳ãx
۳ ga n۳go
۳ xogü yexguma ga guxü̲ۡǣֆľ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳
nawa yexmagüxüۡ
ga duüۡxüۡgü, rü NgechuchuxüۡҡՓ͑իɥ.
(Mr 5.1-20; Lc 8.26-39)
Rü yexguma Ngechuchuxüۡ nadaugügu,
28ॸRü Ngechuchu rü norü ngúexüۡgü rü rü nüxüۡ naca۳ax۳ üۡǣӥ͑ɞ͑իӡիӡիüۡca۳x ga
naxtaxaarü tocutüwa nangugü ga yema norü naãnewa.
Gadaraarü naãnewa. Rü yexguma yéma
Ngechuchu rü wüxi ga yatü ga
nangugügu, rü Ngechuchuca۳x yéma
naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕ
nibuxmü ga taxre ga yatügü ga
(Mr 2.1-12; Lc 5.17-26)
duüۡիŕËȍɞque۳xetanügu
yarüxauchigütanüneüۡxüۡ. Rü yema taxre
9
1ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü
rü nin۳g۳oxoã۳x, rü nidüraexüchi. Rü wüxi ga nguegu nixüe. Rü
yemaca۳x taxucürüwama texé yéma ͑իҡիфӥҡΎËӕҡӥՓ͑իӡ, rü
namawa taxüpetü. 29ॸRü yema taxre rü ͑Ύիфӥҡ̲ɥ%͑ľՓ͑͑ǣӕ. 2ॸRü yéma
aita naxüe, rü ñanagürügü: —¿Tü۳xcüüۡ ǣӕ̲ɥ%͑ľՓфӥĀӕüۡxüۡgü rü
toxüۡ nuã cuyachixewe, Pa Ngechuchu Ngechuchuxüۡtawa nanangetaüۡgü ga
ya Tupana Nane? ¿E۳ի͑͑ӕ%Ëӕիӡ͑ wüxi ga yatü ga naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ. Rü
toxüۡ ícuyawoxüۡxüۡca۳x tauta nawa yexguma Ngechuchu nüxüۡ da۳u۳xgu ga
nanguyane na Tupana toxüۡ poxcuexüۡ? ͖ӕի%ËӥɗիËӥ̲͑ֆիΥǣӥ%իüۡ ga yema
—ñanagürügü. 30ॸRü yema nachicaarü duüۡxüۡgü rü ñanagürü nüxüۡ ga guma
ngaicamana nachibüe ga muxüۡma ga ićaawecü: —‫ͮؽ‬ҡ%ŕ, Pa Chaunex! Erü
cuchigü. 31ॸRü yema n۳g۳oxogü rü curü pecadugü rü marü cuxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ
Ngechuchuxüۡ naca۳ax۳ üۡgü, rü changechaüۡ —ñanagürü. 3ॸRü yéma
ñanagürügü: —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡΎիüۡ ͑ֆľի̲ǣ͖ӕիфľǣ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga
ícuwoxüۡgu, ‫ؽ‬фӥ͑ǣŕ̲ËӕËȍɗǣӥǣӕҡΎիüۡ ore ga mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Rü
͑ËȍΎËӕիŕŕ! —ñanagürügü. 32ॸRü ͑ӥ̲ǣӥфӥ͑ӥǣӥ%ŕՓ͖͑ǣӥфӥǣӥ:
yexguma ga Ngechuchu, rü ñanagürü —¿Ñaã yatü rü ҧacü Tupanamaã
nüxüۡ: —ƚËӥ, ¡ngŕ̲ ‫ ڟ‬Йľիɥ! —ñanagürü. nixugü? —ñanagürügü. 4ॸNatürü ga
Rü yexguma ga yema n۳g۳oxogü rü Ngechuchu rü nüxüۡ nacua۳xama ga
ínachoxüۡ nawa ga yema taxre ga ֆľ̲͑%ŕՓ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ. Rü
yatügü, rü yema cuchigügu nayachocu. yemaca۳x ñanagürü nüxüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ
Rü ñu۳իӡËȍɗǣӕիüۡma ga yema cuchigü rü chixexüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ? 5ॸ—¿ӄËӥ͑ɗիɥɗ
inaxüۡãchi, rü naxtaxacutüarü ͑ǣŕ̲фӥҡӕիËȍ̲ŕիüۡ na namaã nüxüۡ
ma۳իЙӦիüۡwa nayarüyuxgü, rü yexma ixuxüۡ ya daa naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ:
nayi. 33ॸ—Rü yema cuchigüarü “Rü curü pecadugü rü marü cuxü‫ۡڟ‬
dauruüۡgü rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, фӥɥ%neca۳x nüxüۡ changechaüۡٚ, rü e۳xna:
ͅkҽƄԆॷ9 26
٘‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗфӥɞɗիӡ!͖ٚǣӥիüۡ nüxüۡ? —‫͵ع‬ӕի%ËӥɗЙľфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ rü namaã

6ॸ—Natürü i ñu۳xma rü tá pexüۡ nüxüۡ nachibü i ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡgü i
ËȍĀӕիŕŕ͑æȍӕ͑ҡӥֆҽӕЙ͑ ĀɥŕфӕфӥֆӕիՓЙӕфËӥľիüۡ, rü
núma choxüۡ muxüۡ na duüۡxüۡgüaxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ duüۡxüۡgü i pecaduã۳xgüxüۡ?
changechaüۡxüۡca۳x i norü pecadugü —ñanagürügü. 12ॸRü yexguma yemaxüۡ
—ñanagürü. Rü yexguma rü ñanagürü ͑իɥ͑ӥǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü ñanagürü
nüxüۡ ga guma naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ: —‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗ, nüxüۡ ga Parichéugü: —ͮǣŕ̲ЙΎфľիüۡ
rü nayaxu i curü caruüۡ, rü cupatawa rü tama nanaxwa۳xegü ya duturu, natürü
͑իӡ! —ñanagürü. 7ॸ—Rü yexgumatama ͑ǣŕ̲ićaaweexüۡ ͑ɗիɥɗnaxwa۳xegüxüۡ.
ga guma naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥфӥɗ͑Ëȍɗ, rü 13ॸ—‫ؽ‬ѠӥɞЙɗիɥ, rü nawa pengúe i
͑ЙҡՓ͑իӡ. 8ॸRü yexguma yemaxüۡ Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ i ñaxüۡ:

nadaugügu ga duüۡxüۡgü, rü poraãcü “Choma rü tama chanaxwa۳xe i
namuüۡŕ. Rü Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgü, rü chauxca۳x peyama۳x i carnerugü,
ñanagürügü: —ͅΎիŕ, Pa Tupanax, erü natürü chanaxwa۳xe i togü pexüۡ‫ڟ‬
Ëӕ͑ЙΎфիŕŕɗ͖%ֆҡӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ nangechaüۡtümüüۡǣӥٚ,
mexüۡ toxca۳x naxüxüۡca۳x —ñanagürügü. ñaxüۡ! Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu:
—Choma rü tama mexüۡgüna na
Mateuca۳x naca ga Ngechuchu
chaxuxüۡca۳ի͑ɗիɥɗ͑ә̲Ëȍիӡիüۡ,
(Mr 2.13-17; Lc 5.27-32)
͑ҡӥфӥ͑ә̲Ëȍիӡ͑͑ӥի͑
9ॸѠӥֆľիǣӕ̲ֆŃ̲ɗ͑իӡ%Ëȍɗǣӕǣ chaxuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ЙľËĀӕã۳xgüxüۡ na
Ngechuchu, rü yéma nüxüۡ nadau ga ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ naxoexüۡca۳x i nacümagü
wüxi ga yatü ga Mateugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ ga i chixexüۡgü —ñanagürü.
yéma rütoxüۡ ga ngextá Dumaãrü
Ngechuchuna nacagüe ga aurechiga
ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ ínayauxgüxüۡwa
(Mr 2.18-22; Lc 5.33-39)
yerü woetama yemawa napuracü. Rü
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: 14ॸRü yexguma ga Cuáüۡ ga
—‫ؽ‬æȍΎՓľфӥիӡ! —ñanagürü. Rü baiüۡիŕŕфӕüۡãrü ngúexüۡgü, rü

yexguma ga Mateu rü inachi, rü nawe Ngechuchuca۳ի͑իɥ, rü nüxna nacagüe,
͑фӥիӡ. 10ॸѠӥͅҡľӕЙҡՓ͑իӡǣ rü ñanagürügü: —Toma i Cuáüۡãrü
Ngechuchu, rü yéma nachibü. Rü ngúexüۡǣӥ͑ҡɗիɥǣӥիüۡ rü nümagü i
ínangugü ta ga muxüۡma ga togü ga Parichéugü rü muŕ۳xpü۳xcüna tama
duüۡxüۡgü ga Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ ҡËȍɗ¡ӥľľфӥҽӕЙ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕ. ¿Rü
͑ǣɥիüۡ yauxgüxüۡwa puracüexüۡ, rü togü tü۳xcüüۡ i curü ngúexüۡgü rü tama toxrüüۡ
ga duüۡxüۡgü ga taxúema nacümamaã Tupanaca۳x naxauregü? —ñanagürügü.
ҡ%ŕǣӥիüۡ. Rü yema duüۡxüۡgü rü yéma 15ॸRüNgechuchu nanangãxüۡ rü
mechawa narütogü namaã ga ñanagürü: —¿E۳ի͑Փӥիɗɗ͑ǣɥǣӥфӥ
Ngechuchu rü norü ngúexüۡgü. 11ॸNatürü petawa rü pexca۳x namexüۡ na
yexguma yemaxüۡ nadaugügu ga nangechaüۡŕիüۡ rü naxaureexüۡ ɗ͑ǣŕ̲
Parichéugü, rü Ngechuchuarü nüxna naxugüxüۡ ega natanüwa
ngúexüۡgüna nacagü, rü ñanagürügü: ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ͑ǣľիՓËի
27 ͅkҽƄԆॷ9
ãmaxüۡ? ͑ͅľËҡ̲͑ɗիɥ. Natürü wüxi Corix, chauxacü rü ngexwacax iyu. Natürü

i ngunexüۡǣӕфӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ͑ǣľիՓËի ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲ ‫ ڟ‬Ëӕիӡիǣӕфӥ͑ǣɥիüۡ
ãmaxüۡ фӥҡ̲͑ӥËӥǣӥ͑͑ɗիӡǣËȍɗ. Rü нӕɗ͑ǣΥǣӥǣӕ, rü wena chixarü imaxüۡ
͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡǣӕҡ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲ —ñanagürü. 19ॸRü inachi ga Ngechuchu, rü
naxaureexüۡ i namücügü. 16ॸ—Rü norü ngúexüۡgümaã yema ãŕ۳xgacüwe
taxúema tanapaita i wüxi i naxchiru i ͑фӥիӡ. 20ॸѠӥֆľիǣӕ̲ֆŃ̲͑իӡֆ͑ľǣ
n۳g۳auxüۡ namaã i wüxi i natüchi i Ngechuchu rü wüxi ga ngecü ga 12 ga
ngexwacaxüۡxüۡ i tauta nañaãchimüxüۡ. ҡӕ͑ľËӥ%ǣӥľËȍËӥфӥ͑Փľ̲͑ľɗիӡ. Rü
Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲nayau۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲ ͑իЙľËȍɗ͑ӥËȍɗфӕǣӕɗֆ͑ǣΥǣӥ. 21ॸYerü
naxchiru rü tá nügü ínanaxíraxãchi i ͑ǣɥ̲фӥ͑ǣӕɗфӥիɥ͑ӥфӥֆľիǣӕ̲Ëȍɗ
͑ǣŕ̲͑ҡӥËȍɗɗ͑ǣľիՓËիüۡxüۡ, rü tá naxchiruxüۡիɥËҡ̲ֆ͑ǣΥǣӥ̲фľǣӕ, rü
͑͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ՓľիËȍɗфӕ. Rü Ëȍɗ͑ǣɥxca۳x nitaane. 22ॸNatürü nüma ga
͑Ύիфɗфӥֆľիľфҡ͑ɗիɥɗ͑͑ǣӕիüۡ. Ngechuchu rü nügü ínidau, фӥ͑ǣɥիüۡ nadau
17ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta rü taxúema ga yema nge. Ѡӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ:
ngexwacaxüۡcü ya binu rü nagu —‫ͮؽ‬ҡ%ŕ, Pa Chauxacüx! Marü cuxca۳x
tayabacuchi i wüxi i naxchixüۡ i marü nitaane, ľфӥËӕֆիΥ—ñanagürü. Rü
n۳g۳auxüۡ i naxcha۳xmünaxca۳x. Erü ֆľիǣӕ̲ҡ̲͑ǣɥxca۳x nitaane. 23ॸRü
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑իü۳xgu rü yima yexguma yema ãŕ۳xgacüpatawa nanguxgu
binu ya ngexwacaxüۡcü rü narüngu, rü ga Ngechuchu, rü nüxüۡ nadau ga
tá nayawã۳ɥ ۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲͑իËȍɗիüۡ i paxetatanüxüۡ ga marü na ínamemaregüxüۡ
n۳g۳auxüۡ i naxcha۳xmünaxca۳x. Ѡӥ͑ǣŕի̲ ͑͑ǣɥիüۡ iyata۳xgüxüۡ ga yema bucü. Rü ga
ҡ͑ֆфӥҡիӕֆ¡ɗ͑ӕфӥ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡgü rü nixáicha rü naxauxe. 24ॸRü
naxchixüۡ rü ta. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe Ngechuchu ñanagürü nüxüۡ ga yema
ya ngexwacaxüۡcü ya binu rü duüۡxüۡgü: —¡Ípechoxüۡ i nuã! Ƅфӥ͑ǣŕ̲
ngexwacaxüۡxüۡ i naxchixüۡgu bucü rü tama iyu. Rü ipemare —ñanagürü.
tayabacuchi. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ%ӡҡ̲ Natürü nümagü ga duüۡxüۡgü rü
inayarütaxu. [Rü chorü ngu۳իŕŕҡľɗ Ngechuchuxüۡ nacugüeama. 25ॸRü yexguma
ngexwacaxüۡxüۡ фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥ Ngechuchu ínachoxüۡիŕŕիǣӕǣĀӕüۡxüۡgü,
na taxucürüwama namaã nawüxiguxüۡ i rü yema bucüarü ucapugu naxücu. Rü
͑ǣŕ̲͑ӕիËӥ̲üۡxüۡ i pecümagü ͑ǣɥxme۳xgu nayayauxãchi, rü
—ñanagürü ga Ngechuchu.] ֆľիǣӕ̲ҡ̲ɞɗфӥĀǣ͑ǣɥ̲ի. 26ॸRü
guxüۡwama ga yema naãnewa, rü duüۡxüۡgü
Yáiruxacüchiga rü yema nge ga
nüxüۡ nixuchigagü ga yema Ngechuchu
Ngechuchuchirugu ingõgücüchiga
üxüۡ.
(Mr 5.21-43; Lc 8.40-56)
18ॸRü Ngechuchu naxca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕ
yexguma yemaãcü
ga taxre ga yatü ga ingexetüxüۡ
ɞ͑͑ǣәľիŕŕҡľֆ͑ľǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü
naxüۡtawa nangu ga wüxi ga ãŕ۳xgacü ga 27ॸѠӥֆľիǣӕ̲ֆŃ̲ɞ͑իӡӡիǣӕǣ
Yudíugüarü. Rü Ngechuchupe۳xegu Ngechuchu, rü taxre ga ngexetüxüۡ rü

nayacaxãp‫ ڟ‬ü۳xü, rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa ͑Փľ͑͑ǣŕǣӥ. Rü tagaãcü ñanagürügü:
—Pa Ngechuchux, Pa Dabítanüxüۡx,

Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬nangechaüۡtümüüۡgü
¡cuxü‫ ۡڟ‬tangechaüۡtümüüۡgü!
ga duüۡxüۡgü
—ñanagürügü. 28ॸRü yexguma
ͮǣľËȍӕËȍӕǣӕ̲ɥǣ͑ǣӕ͑Йľիüۡnegu 35ॸRü yema naãnewa rü guxüۡnema ga
naxücuxgu, rü yema taxre ga ngexetüxüۡ ɥ%͑ľǣӥǣӕфӥɥ%͑ľի%Ëӥǣӥǣӕ͑ɗիӡǣӥËȍɗǣӥǣ
rü naxca۳ի͑իɥ. Rü Ngechuchu nüxna Ngechuchu. ѠӥՓӥիɗËȍɗǣӥǣɥ%͑ľՓ, rü
naca, rü ñanagürü: —‫ع‬ЬľֆիΥǣӥիüۡ duüۡxüۡgüarü ngutaque۳xepataüۡwa
ֆɗɥիüۡ na chaporaxüۡ na pexüۡ ningu۳իŕŕҡľËȍɗǣӥ. Rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ
Ëȍфӥ̲ľŕիŕŕիüۡca۳x? —ñanagürü. Rü nixuchigü ga ore ga mexüۡ na ñuxãcü
nümagü nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya Tupana. Rü
—Ngüۡ, Pa Corix, ҡֆիΥǣӥ ̲͑͑ľŕիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü ga ićaaweexüۡ.
—ñanagürügü. 29ॸRü yexguma ga Rü woo nañuxraüۡxüۡ ga norü ćaawe nüxüۡ‫ڟ‬
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑իŕҡӥǣӥǣӕ͑ɗ͑ǣΥǣӥ, rü yexmaxüۡ, фӥ̲͑͑ľŕիŕŕ. 36ॸRü yexguma
ñanagürü nüxüۡ: —¡Cü pexca۳x yataane, Ngechuchu nüxüۡ da۳u۳xgu ga yema
ľфӥЙľֆիΥǣӥ! —ñanagürü. 30ॸRü naxca۳x muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga naxüۡtawa
nitaanegü. Rü Ngechuchu rü poraãcü ngugüxüۡ, rü nüxü‫ ۡڟ‬nangechaüۡtümüüۡgü.
nayaxucu۳իŕǣӥ͑ҡիәľ̲%̲͑ӥիüۡ na Yerü carnerugü ga ngearü dauruüãۡ x‫ ڟ‬üۡrüüۡ
yaxugüxüۡca۳x ga yema nüxüۡ ngupetüxüۡ. nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, фӥҡ̲͑ҡ%ŕǣӥ. 37ॸRü
31ॸNatürü yema taxre rü yexguma yéma yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ
ínachoxüۡgu rü guxüۡwama ga yema ga norü ngúexüۡgü: —Aixcüma pemaã
naãnewa rü nüxüۡ nixugüeama ga yema nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i
Ngechuchu üxüۡ. duüۡxüۡgü i ímemaregüxüۡ ͑ֆիΥǣӥ%իüۡ i
Tupanaãrü ore. Natürü nanoxree۳xpü۳x i
Ngechuchu rü naxca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕǣ
Tupanaãrü puracütanüxüۡ na namaã nüxüۡ
wüxi ga yatü ga tama idexacü
yaxugüxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 38ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x
32ॸRü yexguma yema taxre ga yatü ̲͑ľ͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgüarü yora ya Tupanana
íchoüۡxguwena, rü ñuxre ga duüۡxüۡgü rü naxca۳իЙľËɗЙľфӥֆӕ̲ӥիŕՓ͑
Ngechuchuxüۡtawa nanagagü ga wüxi ga yamugüãxücۡ a۳x i norü puracütanüxüۡ i
yatü ga tama idexacü yerü n۳g۳oxo nawa orearü uruüۡǣӥ͑͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgümaã
nayexma. 33ॸRü Ngechuchu ínanata۳xüchi nüxüۡ yaxugüxücۡ a۳x i norü ore i mexüۡ
ga yema n۳g۳oxo. Rü yexgumatama —ñanagürü ga Ngechuchu.
inanaxügü ga na yadexaxüۡ ga guma yatü.
Ngechuchu nanade ga 12 ga norü
Rü nümagü ga duüۡxüۡgü rü
ngúexüۡgü na toxnamana namugüãxüۡca۳x
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Rü ñanagürügü:
(Mr 3.13-19; Lc 6.12-16)
—Taguma nüxüۡ tadau i nuã tachiüۡãnewa i
ҧacü i ñaãrüüۡ ɗիɥիüۡ —ñanagürügü.
10
1ॸRü
yexguma ga Ngechuchu, rü
34ॸNatürü ga Parichéugü rü ñanagürügü: yema 12 ga norü ngúexüۡgüca۳x
—Ñaã yatü rü n۳g۳oxogüarü ãŕ۳xgacü i naca. Ѡӥ͑ӥի͑͑ի%ǣфӥ͑͑ЙΎфľիŕŕ
æȍҡ͑%фӥЙΎф̲%͑ɗիɥɗɞ͑ՓΎիüۡãxüۡ i na ínawoxüۡãxüۡca۳x ga n۳g۳oxogü rü
n۳g۳oxogü —ñanagürügü. ̲͑ľŕիŕŕ%իüۡca۳x ga duüۡxüۡgü ga
29 ͅkҽƄԆॷ10
ićaaweexüۡ ga woo nañuxraüۡxüۡ ga Йľфӥ̲ľիŕŕիǣӕ, erü pema rü pexü‫ۡڟ‬

ćaawe nüxü‫ ۡڟ‬yexmaxüۡ. 2ॸѠӥ͖%͑ɗիɥǣ ͑͑ǣľҡ͑ӥ̲фľɗ͑ǣŕ̲ЙΎф. 9-10ॸ—¡Rü
naŕg‫ ڟ‬agü ga yema 12 ga Ngechuchuarü ҡ%ӡҡ̲ɞЙɗ͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xgü na perü
ngúexüۡgü ga imugüxüۡ. Rü natanüwa rü ҧacüca۳x petaxegüxüۡca۳x rü bai i perü
æȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕǣӕãŕǣ‫ ڟ‬Ëӥ͑ɗիɥǣ choca i perü namawaüۡ! ¡Rü wüxitama i
͑ŕфӕɗիɥիüۡ. ѠӥҡΎ͑ɗիɥǣЬľĀфӕľ͑ľŕǣ pexchiru ípinge, rü bai i perü chapatu,
Aüۡdré. ѠӥҡΎ͑ɗիɥǣæȍüۡtiágu rü to rü bai ya perü caxüۡchigüxüۡ ya
͑ɗիɥǣæȍüۡҡɗǣӕľ͑ľŕǣæӕáüۡ. Rü ͑ɥxmena۳xã ípinge! Rü pemaã nüxüۡ
ֆľ̲ҡիфľфӥ‫ד‬ľ¡ľĀŃӕ͑͑ľǣӥ͑ɗիɥǣӥ. chixu rü wüxi i puracütanüxüۡ rü name
3ॸѠӥҡΎǣӥ͑ɗիɥǣЬɗфɗЙɗ,
rü Baturumé, rü ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ i nüxü‫ۡڟ‬
Tumachi, rü Mateu ga Dumaãrü napuracӦüۡxüۡtawa nachibü. 11ॸ—Rü
ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕфӥֆӕիՓ ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗֆɥ%͑ľՓфӥe۳xna wüxi
puracüchirécü. ѠӥҡΎǣӥ͑ɗիɥǣ ֆɥ%͑ľի%ËӥՓЙľ͑ǣӕǣӥǣӕɗЙľ̲ի, ¡rü
Chaüۡtiágu ga Arupéu nane, rü Tadéu. naxca۳x peda۳u۳x i wüxi i duüۡxüۡ i
4ॸѠӥҡΎ͑ɗիɥǣæȍɗ̲ӡǣɗЙΎф%ŕËӥӥËӥ. mecümaxüۡ! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕ̲իüۡtagu perücho
ѠӥҡΎ͑ɗիɥǣ֤ӕĀǣʊËфɗәҡľǣ ñu۳ի̲ҡҡɗЙľիɥ%Ëȍɗɗ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľՓ!
yixcama bexma cúãcü Ngechuchuxüۡ 12ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆɗ̲ɥЙҡǣӕ
íxuaxüۡxüۡ. pechocugu, rü meã tá nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥ

ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӥիüۡ
Ngechuchu rü norü ngúexüۡgüxüۡ nimugü
rü: “¡Tupana pexü rüngüۡxŕŕ۳x!ٚ
ۡ
na nüxüۡ yanaxugüexüۡca۳x ga norü ore
ñaperügügü tá nüxüۡ. 13ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
(Mr 6.7-13; Lc 9.1-6)
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü meã pexüۡ nayau۳xgu
5ॸRü Ngechuchu nayamugü ga yema rü Tupana tá nüxüۡ narüngüۡիŕŕ. Natürü
12 ga norü ngúexüۡgü. Rü nüxna naxãga, ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲̲ľ%Йľիüۡ nayau۳xgu i
rü ñanagürü: —‫ؽ‬ҽ%ӡҡ̲͑ҡ͑ӥՓ napatawa rü ñaperügügü tá nüxüۡ:
Йľիɥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Yudíugü ٘ͅфӥ̲͑ľɗҡΎի̲͑͑ҡիɥٚ,
ɗիɥǣӥիüۡ! ‫ؽ‬Ѡӥҡ%ӡҡ̲æȍ̲фɗËüۡ۳ãx۳ i ñaperügügü tá. 14ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗ
duüۡxüۡǣӥфӥɥ%͑ľǣӥՓЙľիɥ! 6ॸ—Natürü ֆɥՓфӥe۳ի͑Փӥիɗֆɥ%͑ľՓĀӕüۡxüۡgü
chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗ tama meã pexüۡ yauxgügu rü tama nüxüۡ
carnerugürüüۡ iyarütauxexüۡҡ͑ӥՓЙľիɥ. ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡgu i perü ore, ¡rü ípechoxüۡ!
7ॸ—¡Rü ngŕm ‫ ڟ‬a natanüwa nüxüۡ peyarüxu Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɞЙľËȍΎüۡxgu, ¡rü meã pegü
na marü yangaicaxüۡ ya Tupana na norü ipepagücutü i perü üxaxüۡcutü, na
ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ! 8ॸ—‫ؽ‬ѠӥЙľ̲͑ľŕիŕŕ۳x i ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x na
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ićaaweexüۡ! ¡Rü wena chixexüۡ na naxügüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü!
Йľ̲͑իŕիŕŕ۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i marü 15ॸ—Rü aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü
yuexüۡ! ‫ؽ‬ѠӥЙľ̲͑ľŕիŕŕ۳իɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu nagúxüۡ i naãne,

duüۡxüۡgü i chaxünemaã ićaaweexüۡ! Rü rü Chodomacüۡ۳ãx۳ rü Gomoracüۡ۳ãx۳ i
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i n۳g۳oxogü nawa duüۡxüۡgüarü yexera Tupana tá
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ¡rü nüxü‫ ۡڟ‬ípenawoxüۡ۳x! Rü ͑͑ЙΎիËӕľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
tama name i penaxãtanü ega texéxüۡ meã pexüۡ yauxgüxüۡ.
ͅkҽƄԆॷ10 30
pexüۡ daixchaüۡgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ

Guxchaxüۡgü i tá ngupetüxüۡ
Йɗ¡ӕի̲ӥֆֆɗ̲ɥ%͑ľՓ, фӥ͑ɥֆ
16ॸ—Dücax, %ӡËӥ̲իüۡwa pexüۡ ɥ%͑ľՓЙľիɥ. Rü aixcüma pemaã nüxüۡ
chamugü, ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i carnerugüxüۡ Ëȍɗիӕфӥҡ%ӡҡ̲ǣӕիüۡne ya Yudíugüarü
aigütanüwa imugüxüۡrüüۡ. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ɥ%͑ľՓЙľ͑ǣӕǣӥ͑իüۡpa na chataeguxüۡ
penaxwa۳xe i ãxtapegürüüۡ Йľիӕ%ŕǣӥ, i chomax. 24ॸ—Rü taxuüۡma i wüxi i
natürü muxtucugürüüۡ taxuüۡma i ngúexüۡ фӥ͑Ύфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡxüۡ
chixexüۡ pexügü! 17ॸ—¡Rü pegüna narüyexera. Rü taxuüۡma i wüxi i
pedaugü! Erü duüۡxüۡgü rü tá pexüۡ coriarü duüۡxüۡ rü norü corixüۡ
ínayauxüۡ, rü ãŕ۳xgacügüxüۡtawa tá pexüۡ narüyexera. 25ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
nagagü na pexüۡ napoxcuexüۡca۳x. Rü ͑ǣәľիŕŕфӕüۡxüۡ üpetüxüۡrüüۡ tátama nüxüۡ
ngutaque۳xepataüۡgügu tá pexüۡ ͑իӥЙľҡӥɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡ. Rü
nic۳uaixgü. 18ॸ—Rü chaugagu tá ͑ǣŕ̲͑ΎфӥËΎфɗիüۡ üpetüxüۡrüüۡ tátama
ãŕ۳xgacügü ya tacügüpe۳xewa pexüۡ nüxüۡ ͑իӥЙľҡӥɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥĀӕüۡxüۡ. Rü
nagagü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡËȍӕËȍɗǣǣӕ ͑ǣŕիǣӕ̲Āӕüۡxüۡgü rü n۳g۳oxo i Bechebú
pidexagü nape۳իľՓɗ͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügü choxüۡ nawogüegu, ¿rü ñuxãcü tá pexüۡ
rü nape۳իľՓɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama naxu i pemax?
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 19ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
̲ͮľ͑ɗիɥ͑ҽӕЙ͑իüۡ imuüۡŕիüۡ
ãŕ۳xgacügüpe۳xewa pexüۡ nagagügu na
(Lc 12.2-7)
pexüۡ napoxcuexüۡca۳x, ¡rü taxuca۳xtáma
ЙľիΎľǣ%ŕǣӥ͑ҧacümaã tá 26ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի‫ؽ‬ҡ%իӢɗ͑ӥիüۡ
penangãxüۡxüۡ rü e۳xna ҧacüxüۡ tá namaã pemuüۡŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü! Erü guxüۡma

na pixuxüۡ! Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑Փ ɗ͑ǣŕ̲Ëә%Ëӥӥիüۡ rü tá nango۳xoma. Rü
nanguxgu na pidexagüxüۡ, фӥҽӕЙ͑%ŕ guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͖u۳xma duüۡxüۡgüca۳x
tá pexüۡ nangu۳իŕŕ͑ҧacüxüۡ tá namaã ŕիüۡguxüۡ, rü yixcüra rü tá nüxüۡ
pixuxüۡ. 20ॸ—Ѡӥҡ%ӡҡ̲Йľ̲͑ɗիɥɗ nacua۳xgüama. 27ॸ—Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
pidexagüxüۡ, ͑ҡӥфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ Йľ̲%իɥËҡ̲͑ӥիüۡ chixuxüۡ, ¡rü meã
ҡ͑ɗիɥɗЙľՓɗĀľիիüۡ. 21ॸ—Rü duüۡxüۡgüca۳x penango۳xŕŕ۳x! Rü guxüۡma i
͑ӥǣӥľ͑ľŕǣӥՓфӥҡ͑ӥǣӥɞ͑իӕիüۡgü ͑ǣŕ̲¡ľի̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ, ¡rü
na ãŕ۳xgacügü yama۳xgüxüۡca۳x. Rü tagaãcü guxüۡ i duüۡxüۡgümaã nüxüۡ pixu!
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta nanatügü rü 28ॸ—‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗ͑ӥիüۡ pemuüۡŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
naxãcügüxüۡ ínaxuaxüۡgü, rü naxãcügü duüۡxüۡgü i pexüۡ daixchaüۡxüۡ! Erü

rü nanatügüxüۡ tá ínaxuaxüۡgü na taxünexüۡիɥËҡ̲nima۳xgü. ¡Natürü name
ãŕ۳xgacügü tüxüۡ ima۳xgüxüۡca۳x. 22ॸ—Rü ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ pemuüۡŕֆֆɗ̲ҽӕЙ͑! Erü
chaugagu tá guxüۡ i duüۡxüۡgü pexchi nüma nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗЙΎф͑
naxaie. Natürü yíxema aixcüma yamáãxücۡ a۳x i pexene rü na
ֆիΥΥ̲իŕɗËȍΎфӥΎфľфӥҡ̲ËȍΎիüۡ napoxcuãxücۡ a۳իɗЙľ%ŕфӥҡɗ͑ǣŕm
‫ ڟ‬a
ítáxe, фӥֆɞիľ̲ҡҡɗիɥֆ͑ֆիәիľɗ ۡ
ngextá n۳g۳oxogüxü ínapoxcuxüwa. ۡ
͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma gúxüۡ. 23ॸ—Rü 29ॸ—¿Tama e۳ի͑ՓӥիɗҡËȍɗ͑ӥɗĀɥŕфӕǣӕ
͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗֆɥ%͑ľՓфӥĀӕüۡxüۡgü namaã petaxe i taxre i werixacügü? Natürü

¡ɗɗՓӥիɗɗ͑ǣŕ̲ՓľфɗիËӥфӥ rü taxucürüwama chorü duüۡxüۡ ҡɗիɥ. Rü

ñaxtüanegu nangu, ega tama yíxema texé ya choxüۡ na tangechaüۡxüۡãrü
nanaxwa۳xegu ya Penatü ya Tupana. yexera tümanexüۡ rü e۳xna tümaxãcüxüۡ
30ॸ—Rü woo i peyae rü Tupana rü ngechaüۡիŕ, rü taxucürüwama chorü duüۡxüۡ
wüxichigü rü nayaxugü, rü nüxüۡ nacua۳x ҡɗիɥ. 38ॸ—Rü yíxema tama yaxna namaã
͖͑ӕիфľ͑ǣŕի̲իüۡ. 31ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ɥ͑ӥիŕɗ͑ǣŕ̲ǣӕիËȍիüۡgü i chaugagu
‫ؽ‬ҡ%իӢɗЙľ̲ӕüۡŕիüۡ! Erü pema rü muxüۡma i tümaca۳x ínguxüۡ фӥ͑ǣŕ̲%ËӥËȍΎՓľ
werixacügüarü yexeraxüchi pexüۡ фӥիӡիŕ, rü taxucürüwama chorü duüۡxüۡ
nangechaüۡ ya Tupana. ҡɗիɥ. 39ॸ—ѠӥҡľիŃֆҡӥǣӥ̲իŕŕËȍüۡիŕфӥ
tá itayarütaxu. Natürü texé ya chauxca۳x
Yíxema duüۡxüۡgüpe۳xewa tügü ixuxe na
yuxe rü tá tanayaxu i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡǣӥҡɗɥիüۡ
(Lc 12.8-9) Ãmarechiga
32ॸ—Rü (Mr 9.41)
guxãma ya texé i ñoma i
naãnewa i duüۡxüۡgüpe۳xewa tügü ixuxe na 40ॸ—Rü texé ya pexüۡ yaxúxe rü choxüۡ
chorü duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ, rü choma rü tá ta ͑ɗիɥɗҡֆիӕիüۡ. Rü texé ya choxüۡ
æȍӕ͑ҡӥֆĀիӡǣӕËӥpe۳xewa tüxüۡ chixu yaxúxe rü yima núma choxüۡ mucü ya
na chorü duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ i tümax. 33ॸ—Natürü Chaunatüxüۡ ͑ɗիɥɗҡֆիӕիüۡ. 41ॸ—Rü texé
texé ya ñoma i naãnewa i duüۡxüۡgüpe۳xewa ya wüxi i orearü uruüۡ i Tupana ngŕm ‫ ڟ‬a
tügü ixuxe na tama chorü duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ, rü ۡ ۡ
muxüxü yaxúxe, фӥ͑ǣŕ̲ҡ̲%̲фľɗ
choma rü tá ta Chaunatü ya wüxi i orearü uruüۡ yaxuxüۡraüۡxüۡ tátama
ĀիӡǣӕËӥpe۳xewa tüxüۡ chixu na tama tayaxu. Rü texé ya wüxi i yatü i
chorü duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ i tümax. mecümaxüۡxüۡ yaxúxe erü namecüma, rü
͑ǣŕ̲ҡ̲%̲фľɗՓӥիɗɗֆҡӥɗ
ͮǣľËȍӕËȍӕǣǣӕ͑ɗիɥɗֆҡΎֆľիüۡ i duüۡxüۡgü
mecümaxüۡ yaxuxüۡraüۡxüۡ tátama tayaxu.
(Lc 12.51-53; 14.26-27) 42ॸ—Rü texé ya wüxi i pochiyuãcu i dexá
34ॸ—Ѡӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑ i ga۳u۳xchiüxüۡ ͑ӥի͑%իŕɗ͑ǣŕիüۡrüüxüۡ i

͑ә̲Ëȍիӡիüۡ na guxüۡ i duüۡxüۡgü rü chorü buxüۡǣӥɗËȍΎՓľфӥիɥիüۡ, rü
Փӥիɗǣӕ͑իɥ͑ӥŕիücۡ a۳x. Natürü pemaã nüxüۡ aixcümaxüۡchi tá tanayaxu i tümaãrü
Ëȍɗիӕфӥ͑ә̲Ëȍիӡ͑Ëȍӕǣǣӕ ãmare —ñanagürü ga Ngechuchu.
yatoyexücۡ a۳x i duüۡxüۡgü. 35ॸ—Ѡӥ͑ӕ%Ëȍիӡ
Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ nanamu ga ñuxre ga
na wüxi ya yatü rü tama nanatümaã
norü duüۡxüۡgü na Ngechuchuxüۡtawa
Փӥիɗǣӕ͑իɥ͑ӥիücۡ a۳x, rü wüxi i paxüۡ rü
íyadaugüxüۡca۳x
ҡ̲͑ŕ̲%Փӥիɗǣӕ͑իɥ͑ӥիücۡ a۳x, rü
(Lc 7.18-35)
wüxi i naneã۳x rü tama ngɥ ۳իŕ̲%͑
Փӥիɗǣӕ͑իɥ͑ӥիücۡ a۳x. 36ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ yexguma nüxüۡ nachauxgu
11
1ॸRü
ՓӥիɗֆɥՓ, rü nügütanüxüۡmaã tátama ga Ngechuchu ga na

naxuwanüã۳xgü. 37ॸ—Rü yíxema texé ya yaxucu۳իŕǣӥ%իüۡ ga yema 12 ga norü
choxüۡ na tangechaüۡxüۡãrü yexera ngúexüۡgü, фӥɗ͑իӡ%ËȍɗǣֆŃ̲͑
tümanatüxüۡ rü e۳ի͑ҡӥ̲ŕիüۡ ngechaüۡիŕ, duüۡxüۡgüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x rü
ͅkҽƄԆॷ11 32
naxunagüãxüۡca۳x ga ore ga mexüۡ ga ípeyadaugüxüۡ? Pema nüxüۡ pecua۳x i

guxüۡ͑ľǣɥ%͑ľǣӥǣֆľ̲͑%͑ľՓ ͑ǣŕ̲ЙΎф%Ëӥ͑ӥǣӥnga۳ի%ŕǣӥիüۡ rü
yexmagünewa. 2-3ॸRü Cuáüۡ ga ãŕ۳xgacügü ya tacügüpatawa
baiüۡիŕŕфӕüۡ rü napoxcu. Natürü nüxüۡ ͑͑ǣŕի̲ǣӥ. 9ॸ—¿ӄacü e۳ի͑͑ɗիɥǣ
nacuáchiga ga yema Ngechuchu üxüۡ. Rü ípeyadaugüxüۡ? ¿E۳xna wüxi ga
yemaca۳x ga Cuáüۡ rü Ngechuchuxüۡtawa Tupanaãrü orearü uruüۡxüۡ? ͮǣŕ̲%Ëӥ
nanamugü ga ñuxre ga norü duüۡxüۡgü ɗիËӥ̲ֆľ̲͑ɗիɥǣɞЙľֆĀӕǣӥիüۡ. Rü
na nüxna yacagüxüۡca۳x rü aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü Cuáüۡ ya
Cristu ga nüxüۡ ínan۳g۳ӕիŕŕǣӥËӥֆɗɥ, rü baiüۡիŕŕфӕüۡ rü tama wüxi i
e۳ի͑ҡΎҡֆɗɥֆæфɗѸҡӕ. 4ॸRü Ngechuchu ͑ǣŕիüۡrüüxüۡmare i Tupanaãrü orearü
nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ ga yema uruüۡ ͑ɗիɥ. 10ॸ—Rü CuáüۡËȍɗǣ͑ɗիɥǣ
duüۡxüۡgü: —¡Pewoegu rü Cuáüۡmaã nüxüۡ naxümatüxüۡ ga yema Tupanaãrü ore ga
Йľֆфӥիӕɗ͑ǣŕ̲Йľ̲ҡ̲͑ӥիüۡ ñaxüۡ:
pedaugüxüۡ rü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ! 5ॸ—¡Rü “Cupe۳xegu chayamu i chorü orearü
namaã nüxüۡ Йɗիӕфӥ͑ǣŕ̲ ngeruüۡ na cuxca۳x
ngexetügüxüۡ rü marü nidauchigü, rü ̲͑ľիŕŕ%իüۡca۳x i duüۡxüۡgüarü
͑ǣŕ̲ɗËȍɗիľЙфիüۡ rü marü inachigü, maxüۡٚ,
фӥ͑ǣŕ̲Ëȍիӥ͑ľã۳xgüxüۡ rü marü ñaxüۡ. 11ॸ—Rü aixcüma pemaã nüxüۡ
naxca۳x nitaanegü, фӥ͑ǣŕ̲ chixu rü guxüۡ i duüۡxüۡgütanüwa rü
ngauchi ۳իŕǣӥիüۡ rü marü nataxuma i Tupanaãrü orearü uruüۡ i
ningo۳xnamachi ۳իŕǣӥ, фӥ͑ǣŕ̲ֆӕľիüۡ rü Cuáüۡ ya baiüۡիŕŕфӕüۡ%фӥֆľիľфɗիɥիüۡ.
Փľ͑ի%фӥ̲͑իŕ, фӥ͑ǣŕ̲͑ǣľфӥ Natürü yíxema Tupana ãŕ۳xgacü
͑ǣŕ̲իüۡãx۳ güxüۡ rü marü namaã nüxüۡ ɞɗիɥիüۡwa wixwexüchi üxe, rü Cuáüۡãrü
tixu i Tupanaãrü ore i mexüۡ! 6ॸѠӥҡҡ%ŕ ֆľիľфҡɗիɥ. 12ॸ—Rü yexguma noxri
ya yíxema texé ya tama choxüۡ rüxoxe ínanguxgu ga Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ, rü
—ñanagürü ga Ngechuchu. 7ॸRü inaxügü ga duüۡxüۡgüaxü‫ ۡڟ‬na poraãcü
yexguma nawoegu۳xgu ga yema Cuáüۡ ga nangúchaüۡxüۡ na yachocuxüۡca۳x i ngextá
baiüۡիŕŕфӕüۡãrü duüۡxüۡgü, rü Ngechuchu Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa. Rü ñu۳xma rü
inanaxügü ga guma Cuáüۡchiga na muxüۡma i duüۡxüۡgü rü poraãcüxüchima
yadexaxüۡ. Rü ñanagürü nüxüۡ ga nüxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ na ngŕm‫ ڟ‬a
duüۡxüۡgü: —¿ӄËӥ͑ɗիɥǣЙľ̲ yachocuxüca۳x. ॸ—Rü guxüۡma ga
ۡ 13
ípeyadaugüxüۡ ga dauxchitawa ga Tupanaãrü orearü uruüۡgüarü orewa, rü

ngextá taxúema íxãpataxüۡwa? —¿E۳xna Ύфľǣ̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡwa rü
Փӥիɗǣ͑ǣŕիüۡrüüxüۡmare ga yatü ga nüxüۡ nixuchigagü na ínanguégaxüۡ ya
ñoma dexne ga buanecü Cristu na ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡca۳x. Rü
yaxɥã۳իҡ͑ӥËӥӥիŕŕËӥфüüۡ ɗիɥիüۡ ͑ɗիɥǣ ֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥ͖u۳xmata ínangu ga Cuáüۡ.
ípeyadaugüxüۡ? 8ॸ—Rü e۳xna ega tama 14ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľֆիΥǣӥËȍüۡgu i
guma ípeyadaugügu, ¿rü ҧËӥ͑ɗիɥǣ ñaã chorü ore, rü pemaã nüxüۡ chixu rü
ípeyadaugüxüۡ? ¿E۳xna wüxi ga yatü ga Cuáüۡ ya baiüۡիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥֆֆɗ̲
poraãcü nügü nga۳ի%ŕիüۡ ֆɗɥիüۡ ga ֆ͑ǣӕիŕŕËӥǣֆľ̲Ύфľǣǣӕ̲
33 ͅkҽƄԆॷ11
nuxcümaüۡcü ga orearü uruüۡ ga Ería ga yexeraãcü ínaxüaxüۡwa ga taxüۡ ga

ípenan۳g۳ӕիŕŕËӥËȍɗǣӥ̲ҡӥիüۡ. 15ॸ—Rü mexüۡgü ga Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ.
yíxema ãchi ۳իŕǣӥիľ, ‫ؽ‬фӥ͑ǣҡիɥ͑ӥŕɗ Rü poraãcü nayangagü, yerü yema
͑ǣŕ̲Ύфľ! —ñanagürü. 16ॸRü ñanagürü duüۡxüۡgü rü tama nüxüۡ narüxoe ga norü
ta ga Ngechuchu: —¿ӄacügu tá chixexüۡ. 21ॸRü ñanagürü ga Ngechuchu:
chanangu i ñaã duüۡxüۡgü i ñu۳xma —Rü wüxi i ngechaüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x, Pa
̲իŕիüۡ? Maneca ñaã duüۡxüۡgü rü Corachíüۡcüۡ۳ãx۳ gü rü Pa Bechaídacüۡ۳ãx۳ güx,
ҡիӕ̲%̲͑ҡ%ŕǣӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i ֆľфӥֆľիǣӕ̲Ëȍɗҽɗфӕфӥɥ%͑ľՓфӥ
ñuxre i buxüۡgü i nügümaã ɥã۳xtüwa Chidãӡ‫ ڟ‬%фӥɥ%͑ľՓËȍ͑իü۳xgu ga yema
rütogüxüۡ, фӥɞիɥ͑ӥca۳xwa۳xegüxüۡ, rü mexüۡgü ga cua۳xruüۡgü ga Tupanaãrü
tagaãcü namücügüxüۡ ñagüxüۡ: poramaã petanüwa chaxüxüۡ, rü woo ga
17ॸ“Marü wowerumaã pexca۳x na poraãcü yachixexüۡ ga yema duüۡxüۡgü
tapaxetagü, natürü tama rü nuxcümama chitama nüxüۡ narüxoe
ípixüۡãchitanüxüۡ. Rü marü ngechaüۡ i ga yema nacüma ga chixexüۡ, rü
wiyaegu pexca۳x tawiyaegü, natürü tama poraãcüxüchi chima nügümaã
Йľիӕիľٚ, ñagüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ nangechaüۡgü rü naxauxe, yerü chi nügü
buxüۡgürüüۡ ͑ɗիɥɗ͖%Āӕüۡxüۡgü. 18ॸ—Yerü nicua۳xãchitanü ga na yapecaduã۳xgüxüۡ.
͑ә̲͑իӡǣæӕáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ rü 22ॸ—Natürü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲
ҡ̲Й%ӡ͑͑ǣΥ۳x rü tama binu ngunexüۡ i Tupana nagu napoxcuexüۡ i

nayaxaxü. Rü yexguma ga nümagü rü: pecaduã۳xgüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgu rü
“Nan۳g۳oxoã۳ի͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ. 19ॸ—Rü Tirucüۡ۳ãx۳ gü rü Chidãӡ‫ ڟ‬Ëüۡ۳ãx۳ güarü yexera
ñu۳իӡËȍɗ͑ә̲ËȍիӡɗËȍΎ̲ֆ ۡ
tá pexü napoxcue i pemax, Pa
Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ. Rü Corachíüۡcüۡ۳ãx۳ gü rü Bechaídacüۡ۳ãx۳ güx.
ËȍΎ̲фӥΥ͑Ëȍ͑ǣΥ۳x rü binu 23ॸ—Rü pemax, ЬæЙľф͑ӡËüۡ۳ãx ۳ gü i
chayaxaxü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗ͑ӥ̲ǣӥфӥ Duüۡxüۡgüx, ‫ع‬фӥЙľ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕ
taanüxüۡchixüۡ rü ngãxwa۳xexüۡ choxüۡ фӥĀիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓҡɗЙľիɥիüۡ?
nawogüe. Rü nüxüۡ nixugüe rü Pemaã nüxüۡ chixu rü naãnetüüۡwa i
pecaduã۳xgüxüۡmaã chaxãmücü, rü ngextá Tupana Chatanáxüۡ ípoxcuxüۡwa
̲͑%Ëȍի%̲ӥËӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ҡ͑ɗիɥɗЙľՓΎǣӥիüۡ. Rü yexguma chi
Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ æȍΎĀΎ̲%фӥɥ%͑ľՓËȍ͑իü۳xgu ga
ideetanüxüۡ. Natürü Tupanaãrü cua۳x rü yema mexüۡgü ga cua۳xruüۡgü ga
meãma nango۳x tümawa ya yíxema Tupanaãrü poramaã petanüwa chaxüxüۡ,
ɗիËӥ̲͑Փľфӥիɥիŕ—ñanagürü ga фӥǣӕ̲ɥ%͑ľǣ͑ӕիËӥ̲͑Ύфӥ
Ngechuchu. pecadugagu iyarüxoxüۡne rü ñu۳xma rü
Ëȍɗ͑͑ǣŕի̲. 24ॸ—Natürü pemaã nüxüۡ
ʘ%͑ľǣӥǣҡ̲ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕ͑ľ
Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i Tupana nagu
(Lc 10.13-15)
napoxcuexüۡ i pecaduã۳xgüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲
20ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü ngunexüۡgu rü Chodomacüۡ۳ãx۳ güarü
inanaxügü ga na yangagüãxüۡ ga yema yexera tá pexüۡ napoxcue i pemax, Pa
duüۡxüۡǣӥǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥËüۡ۳ãx۳ ga ngextá æЙľф͑ӡËü۳ۡãx۳ güx —ñanagürü.
Chauxca۳իЙľիɥ͑Ëȍӕիüۡtagu Ngechuchuarü ngúexüۡgü rü trigu

perüngüۡŕիüۡca۳x ͑ɗË%ӡŕҡ͑ӥǣ͑ǣüۡxchigaarü ngunexüۡgu
(Lc 10.21-22) (Mr 2.23-28; Lc 6.1-5)
wüxi ga ngüۡxchigaarü
12
25ॸѠӥֆľիǣӕ̲фӥ͖%Ëӥ͑ֆӕ̲ӥիŕǣ 1ॸRü
Ngechuchu, rü ñanagürü: —Pa ngunexüۡgu rü Ngechuchu rü norü

æȍӕ͑ҡӥֆġիӡǣӕիüۡ i Naãne rü ۡ
ngúexüǣӥ̲%ҡфɗǣӕ͑ľËӥǣӕ͑ɗիӡ. Rü
Ñoma i Naãneãrü Yorax, cuxüۡ nataiyae ga norü ngúexüۡgü, rü yemaca۳x
chicua۳xüüۡ, erü ñaã chorü ngúexüۡgüxüۡ ɗ͑իɥ%Ëӥ̲ֆΎիΎËӥ͑ľҡфɗǣӕҡ͑ɗË%ӡŕҡ͑ӥ,
nüxüۡ cucua۳իŕŕɗ͖%Ύфľɗ͑իËȍիՓ фӥɗ͑ֆ͑ǣΦŕҡ͑ӥ. 2ॸRü yexguma yemaxüۡ
iquicúxüۡ i duüۡxüۡgü i ñoma i naãnewa nadaugügu ga Parichéugü rü ñanagürügü
nüxüۡ cua۳xüchigüxüۡ. 26ॸ—Ѡӥ̲ΎիŕËӕի͑ Ngechuchuxüۡ: —Dücax i curü ngúexüۡgü
chaxã, Pa Chaunatüx, erü cuma rü chixexüۡ naxüe. Erü ngüۡxchigaarü
cunaxwa۳իľ͑͑ǣŕ̲%ËӥËӕ͑իӥիüۡ ngunexüۡgu napuracüe, rü nachu۳իӕ͑ɗիɥɗ
—ñanagürü. 27ॸRü ñanagürü ta ga ͑ǣŕ̲—ñanagürügü. 3ॸRü Ngechuchu
Ngechuchu: —Chaunatü choxna nanaxã nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —¿Taguma e۳xna
i guxüۡma i ҧËӥɗ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü poperawa nüxüۡ pedau ga ҧacü na naxüxüۡ
Chaunatüxicatama choxüۡ nacua۳x na ga nuxcümaüۡcü ga ãŕ۳xgacü ga Dabí ga
ҡľիŃËȍɗɥիüۡ i choma i Nane. Rü tama yexguma nataiya۳xgu ga nüma rü
guxüۡma i duüۡxüۡgü aixcüma nüxüۡ natanüxüۡgü? 4ॸ—Rü Tupanapatagu naxücu
nacua۳ի͑ҡľիŃֆɗɥիüۡ ya Chaunatü. Rü rü nanangΥ۳իǣֆľ̲Й%ӡǣӥӥ͑ľիüۡ ga
choma ya Nane, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Dabíca۳x rü natanüxüۡgüca۳x chu۳xuxüۡ ga na
Chaunatüxüۡ nüxüۡ nangΥ۳xgüãxüۡ. Yerü paigüca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥ
ËȍĀӕիŕŕËȍüۡxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥɗ ǣֆľ̲Й%ӡ. 5ॸ—Rü pemax, Pa
aixcüma nüxüۡ cua۳xgüxüۡ ͑ҡľիŃֆɗɥիüۡ Parichéugüx ¿taguma e۳xna nawa pengúe
ya Chaunatü. 28ॸ—¡Rü nuã chauxüۡtawa ǣֆľ̲Ύфľǣ̲ӕǣӥЙ͑ľǣӕͅΎɥËȍŃ
Йľիɥɗǣӕի%̲ɗЙľ̲ɗ͑ǣŕ̲ ümatüxüۡ ga ñaxüۡ rü marü name i paigü rü
nuxcümaüۡxüۡ i mugüarü auregu ipaexe ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu napuracüe i
rü guxãma i pema ya ngechaüۡgüxe! Rü tupauca ya taxüۡnewa? Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥҡ̲
choma tá pexüۡ icharüngüۡŕիŕŕ. 29ॸ—¡Rü ՓӥիɗɗЙľËĀӕ͑ɗիɥnaxca۳իɗ͑ǣŕ̲Йɗǣӥ.
penayau۳իɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ 6ॸ—Natürü pemaã nüxüۡ chixu rü nuã
rü chauxüۡtawa naxca۳x pengúe! Erü Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ i

ËȍΎ̲фӥֆի͑Йľ̲%Ëȍիɥ͑ӥфӥ tupauca ya taxüۡ͑ľ%фӥֆľիľфɗիɥիüۡ i
taguma chaugü ícharüta. Rü Tupanape۳xewa. 7ॸ—Natürü pema rü tama
chauxüۡtawa tá nüxüۡ ipeyangau i perü nüxüۡ pecua۳իɗ͖ӕիӡ͖իüۡËȍɗǣ͑ɗիɥɗ
ҡ%ŕɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 30ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗӥ̲ҡӥիüۡ i ñaxüۡ:
pexüۡ chamuxüۡ rü natauxcha na naga “Choma rü tama chanaxwa۳xe i
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲naxca۳x pexna chauxca۳x peyama۳x i carnerugü,
chaca۳xüۡ rü tama naguxcha na penaxüxüۡ natürü chanaxwa۳xe i togü pexü‫ۡڟ‬
—ñanagürü ga Ngechuchu. nangechaüۡtümüüۡǣӥٚ,
35 ͅkҽƄԆॷ12
ñaxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ̲ľ%͑ӥիüۡ inayarüwe۳xãchime۳իŕ, rü yexgumatama

pecua۳իǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, фӥҡ%ӡËȍɗ̲ narümeme۳x, фӥ͑ɥǣnaxme۳x ga
chixri nachiga pidexagü i ñaã chorü mexüۡnerüüۡ ͑ɗիɥ. 14ॸRü yexguma yemaxüۡ
ngúexüۡgü i taxuüۡma i chixexüۡ ügüxüۡ i nadaugügu ga Parichéugü, rü ínachoxüۡ
Tupanape۳xewa. 8ॸ—Rü choma i Tupana ga yéma. Rü inanaxügüe na naxca۳x
Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü aixcüma nadaugüxüۡ ga ñuxãcü tá na
ngüۡիËȍɗǣфӥֆΎфËȍɗիɥ—ñanagürü ga Ngechuchuxüۡ yama۳xgüxüۡ.
Ngechuchu.
Ore ga Ngechuchuchigaxüۡ nixu ga
Wüxi ga yatü ga yumécüchiga nuxcümaüۡcü ga orearü uruüۡ
(Mr 3.1-6; Lc 6.6-11) 15ॸRü yexguma Ngechuchu nüxüۡ
9ॸRü yexguma yema nachicawa cuáchigagu na Parichéugü na
ɞ͑իӡӡիǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü guma yama۳xgüchaüۡxüۡ, фӥɞ͑իӡիӡǣǣӕ̲
ɥ%͑ľ%фӥngutaque۳xepataüۡgu naxücu. ɥ%͑ľՓ. Rü muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü
10ॸRü yéma nayexma ga wüxi ga yatü ga ͑Փľ͑фӥիɥ. Rü nüma ga Ngechuchu rü
norü wüxichacüüwa yumécü. Rü ̲͑͑ľŕիŕŕǣǣӕիüۡma ga yema
nümagü ga Parichéugü rü naxca۳x duüۡxüۡgü ga ićaaweexüۡ. 16ॸRü
nadaugü ga ñuxãcü norü duüۡxüۡgüna naxãga na tama nüxüۡ
ãŕ۳xgacügüxüۡtawa Ngechuchuxüۡ na yaxugüexüۡca۳ի͑ҡľիľ͑ֆɗɥիüۡ ga
ínaxuaxüۡgüxüۡ. Rü yemaca۳x nümax. 17ॸRü yemaãcü nanaxü ga
Ngechuchuna nacagüe, rü ñanagürügü: ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡca۳x ga yema
—¿Namexüۡ ֆɗɥիüۡ na texé naxca۳x ore ga nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü
ֆҡ͑ľիŕŕիüۡ i wüxi i ćaawexüۡ i orearü uruüۡ ǣʊËȍɞ͑ӥիüۡ ixuxüۡ ga
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu? ñaxüۡ:
—ñanagürügü. 11ॸRü Ngechuchu 18 ٘ġ͑ɗիɥֆËȍΎфӥĀӕüۡxüۡ ya
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —¿Texé i chomatama nüxüۡ chaxunetacü

Йľҡ͑ӥՓфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ rü nüxüۡ changechaüۡcü rü
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu wüxi i perü ̲͑%Ëȍҡ%ŕիüۡchicü. Rü
carneru puchugu nguxgu, rü taux e۳xna i æȍӕ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü nüxna tá
͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲ɞЙľֆĀӕǣӥիüۡ rü chanamu. Rü nüma tá guxüۡ i
ípenatúãchixüۡ woo ngüۡxchigaarü duüۡxüۡgü i tama Yudíugü
ngunexüۡ ֆɗիɥǣӕ? 12ॸ—Natürü ɗիɥǣӥիüۡmaã nüxüۡ nixu i ore i
Tupanape۳xewa rü wüxi i duüۡxüۡ rü mexüۡ ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 19ॸRü
poraãcüxüchima wüxi i carneruarü tagutáma ngextá texémaã
ֆľիľф͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ niporagacüü rü taxúemaãtáma
mexüۡ taxü i woo ngüۡxchigaarü ngunexüۡ ngextá nipura. Rü tagutáma
ֆɗիɥǣӕ—ñanagürü. 13ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ ҡľիŃɥ%͑ľ%фӥËֆľǣӥՓ͑ӥիüۡ
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ ga guma ҡիɥ͑ӥ͑͑ҡǣիüۡ. 20ॸRü nüma
yatü ga yumécü: —‫ؽ‬ʊֆфӥwe۳xãchime۳իŕ! фӥҡ%ӡҡ̲͑͑Āɗɗ͑ǣŕ̲
—ñanagürü. Rü guma yatü rü duüۡxüۡǣӥɗ͑ΎфӥΥՓҡӕфľիüۡ, rü
ͅkҽƄԆॷ12 36
ҡ%ӡҡ̲ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ´ľËȍľ¡ә͑ӥǣӥҡ̲

duüۡxüۡgü i írarüwatama íta۳xüchigu rü nügütama yama۳xgu, ¿rü
ֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ɗիɥ ñuxãcü chi ãŕ۳իǣËӥľËȍֆɗɥիüۡ? 27ॸ—Rü
ñu۳xmatáta guxüۡ i naãnewa pemax, Pa Parichéugüx, rü choxüۡ
͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľɗ pixuxgu rü Bechebúarü poramaã
ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 21ॸRü guxüۡ i íchanawoxüۡ i n۳g۳oxogü. Natürü
duüۡxüۡgü i tama Yudíugü ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ´ľËȍľ¡әфӥЙΎф̲%
ɗիɥǣӥիüۡ rü tá naxca۳ի͑իɥ͑ íchanawoüۡxgu i n۳g۳oxogü, ¿rü texéarü
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑իüۡtawa ЙΎф̲%͑ɗիɥɗЙľфӥ͑ǣәľիüۡgü rü
nayauxgüãxüۡca۳x i norü maxüۡ i ínawoxüۡãxüۡ i n۳g۳oxogü? Rü dücax, rü
taguma gúxüۡٚ, ͑ǣŕ̲Йľфӥ͑ǣәľիüۡǣӥҡ̲͑ɗիɥɗ
͖͑ǣӥфӥǣʊËȍɞ. pexca۳x nango۳իŕŕիüۡ na ípetüexüۡ.
28ॸ—Natürü pemaã nüxüۡ chixu rü
Parichéugü rü Ngechuchuxüۡ n۳go
۳ xoarü ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü
poramaã puracüxüۡ nawogüe
ЙΎф̲%͑ɗիɥɗɞËȍ͑ՓΎիüۡxüۡ i
(Mr 3.20-30; Lc 11.14-23, 12.10)
n۳g۳oxogü. Ѡӥ͑ǣŕ̲ՓЙľիüۡ nüxüۡ
22ॸRü Ngechuchuxüۡtawa nanagagü ga chacua۳իŕŕ̲͑фӥ͑ә̲Йľҡ͑ӥՓ
wüxi ga yatü ga n۳g۳oxoãc‫ ڟ‬ü ga ngexetücü nanguxüۡ ya Tupana, na perü ãŕ۳xgacü
rü tama idexacü. Rü Ngechuchu ֆɗɥիüۡca۳x. 29ॸ—¿Rü ñuxãcü texé wüxi ya
̲͑͑ľիŕŕ. Rü guma yatü rü yatü ya poracüpatagu taxücu na
yexgumatama nidauchi rü nidexa. 23ॸRü tanapuxüۡxüۡca۳իɗ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü, ega
guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ tama tayana۳ɥ ۳xiragu i noxrix? Rü
ga yexguma yemaxüۡ nadaugügu. Rü ͑ǣŕիǣӕ̲tayana۳ɥ ۳իɗфǣӕիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ
ñanagürügü: —¿Taux e۳ի͑Āֆɗɥիüۡ ya nüxna tanapuxüۡxüۡ ɗ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü ya
Dabí nane ya Cristu? —ñanagürügü. yima yatü ya poracü. 30ॸ—Rü yíxema
24ॸNatürü yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ tama choxüۡ ngechaüۡիŕфӥËȍӕիËȍɗ
ga Parichéugü, rü ñanagürügü: —Ñaã taxai. Rü yíxema tama choxüۡ
yatü i Ngechuchu, rü n۳g۳oxogünatü i rüngüۡxŕŕի‫ ڟ‬ŕ͑Tupanaca۳x
´ľËȍľ¡әфӥЙΎф̲%͑ɗիɥɗɞ͑ՓΎիüۡãxüۡ tananutaque۳xexüۡ i duüۡxüۡgü rü
i n۳g۳oxogü —ñanagürügü. 25ॸNatürü ËȍӕիËȍՓҡ͑͑ǣɗ͑ľիŕŕ. 31ॸ—Rü
nüma ga Ngechuchu rü nüxüۡ ͑ǣŕmaca۳x pemaã nüxüۡ chixu rü Tupana
nacua۳xama ga ҧËӥǣӕ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡ. Rü tá nüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i guxüۡma i
yemaca۳x ñanagürü nüxüۡ: —ͮǣŕիǣӕ̲ pecadugü i duüۡxüۡgü ügüxüۡ rü guxüۡma i
chi wüxi i nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü norü dexagü i chixexüۡ. Natürü yíxema
nügü itoyegu rü nügütanüwa chitama ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡmaã ҧacü ixugüxe, rü
nügü nadaixgu, rü nügü chitama Tupana rü tagutáma tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
nagu۳իŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗֆ nangechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ. 32ॸ—Rü
ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ rü e۳ի͑ՓӥիɗֆɥËüۡ۳ãx۳ guxãma ya texé ya ҧacü chomaã ixugüxe
͑ӥǣӥ̲%͑ӕŕŕËȍǣӕфӥ͑ӥǣӥ͑Āɗիǣӕ, rü Tupana tá tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i
rü nügü chitama nagu۳իŕŕ. 26ॸ—Rü ͑ǣŕ̲. ͮҡӥфӥҡľիŃֆҽӕЙ͑%ŕɗ
37 ͅkҽƄԆॷ12
Ԗӥ͑ľիüۡmaã ҧacü ixugüxe, rü Tupana rü mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü ñanagürügü

tagutáma tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i Ngechuchuxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, cuxüۡ
͑ǣŕ̲, rü bai i ñoma i naãnewa, rü bai tadauxchaüۡ na cunaxüxüۡ i wüxi i
ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa. cua۳xruüۡ i mexüۡ i Tupanaãrü poramaã
cuxüxüۡ —ñanagürügü. 39ॸRü Ngechuchu
ՠӥիɗɗ͑͑ľҡӥфӥ͑ΎфӥΎՓ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Ñaã
icuáxüۡ na ҧËӥфӥ͑͑ľҡӥֆɗɥիüۡ
duüۡxüۡgü i chixecümagüxüۡ rü tama
(Lc 6.43-45)
ֆիΥǣӥիüۡ rü naxca۳x ínacagü i wüxi i
33ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ͑͑ľҡӥфӥ cua۳xruüۡ i mexüۡ i Tupanaãrü poramaã
namexgu, rü norü o rü ta name. Natürü üxüۡ. Natürü yema cua۳xruüۡ ga
͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ͑͑ľҡӥфӥnachixe۳xgu, nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü orearü uruüۡ
rü norü o rü ta nachixe. Rü wüxi i ga Yonáxüۡ ngupetüxüۡxüۡիɥËҡҡ̲
͑͑ľҡӥфӥ͑ΎфӥΎՓ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ icuáxüۡ nadaugü. Rü taxuüۡtáma i to i cua۳xruüۡ
ngoxi name rü e۳xna tama. 34ॸ—Pa nüxüۡ ҡĀӕիŕŕɗ͖%Āӕüۡxüۡgü. 40ॸ—Rü
Ãxtapearü Duüۡxüۡgüx, ¿ñuxãcü i mexüۡ i yexgumarüüۡ ga Yoná ga tomaŕ۳xpü۳x ga
orexüۡ pixuxüۡ ega pematama rü ngunexüۡ rü tomaŕ۳xpü۳x ga chütaxüۡ
pichixecümagu? Ƅфӥ͑ǣŕ̲Ύфľɗ choxni ga taxüۡ ga bayenaãnüwa na
pea۳xmaã nüxüۡ pixuxüۡ фӥЙľ%ŕՓ͑ɗիɥɗ nayexmaxüۡ rü wenaxãrü na nangóxüۡ, rü
͑ľ͑իӡիüۡ. 35ॸ—Wüxi ya mecü ya yatü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡ͑ɗիɥɗËȍΎ̲ɗ
rü mexüۡ i orexüۡ nixu, ľфӥ͑%ŕՓфӥ tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡ rü tomaŕ۳xpü۳x i
aixcüma mexüۡǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ. Natürü wüxi chütaxüۡ i chatáxüۡՓËȍ͑ǣŕի̲իüۡ.
i yatü i chixecümaxüۡ rü chixexüۡ i orexüۡ Natürü wena táxarü chango۳x. 41ॸ—Rü
nixu, ľфӥ͑%ŕՓфӥËȍɗիľիüۡgu ͑ǣŕիǣӕ̲͑%͑ľ%фӥgu۳xgu rü Tupana
͑фӥիɥ͑ӥ. 36ॸ—Rü choma pemaã nüxüۡ rü ñaã duüۡxüۡgüna nacaxgu i norü
Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu nagúxüۡ pecaduchiga, rü nuxcümaüۡgüxüۡ ga
i naãne, rü Tupana rü tá nüxna naca i Nínibecüۡ۳ãx۳ ga duüۡxüۡgü rü tá inachigü.
guxüۡ i duüۡxüۡgü naxca۳x i guxüۡma i ore i Rü Tupanape۳xewa tá ínanaxuaxüۡgü i
chixexüۡ i nüxüۡ yaxuxüۡ i ñoma i ñaã duüۡxüۡgü i ñu۳ի̲̲իŕիüۡ. Yerü
naãnewa. 37ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕ̲Ëӕфӥ nümagü ga Nínibecüۡ۳ãx۳ rü nüxüۡ narüxoe
dexagüwa rü Tupana tá cuxüۡ nangugü, ga nacümagü ga chixexüۡ ga yexguma
rü tá cumaã nüxüۡ nixu ngoxita cume i Yoná namaã nüxüۡ ixuxgu ga Tupanaãrü
nape۳xewa rü e۳xna tama —ñanagürü ga ore. Natürü ñu۳xma nuã petanüwa
Ngechuchu. ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ֤Ύ͑%фӥֆľիľф
ɗիɥիüۡ. 42ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑%͑ľ%фӥ
Duüۡxüۡgü ga tama yaxõgüchaüۡxüۡ rü
gu۳xgu rü Tupana rü ñaã duüۡxüۡgüna
naxca۳x ínacagü ga to ga cua۳xruüۡ ga
nacaxgu i norü pecaduchiga, фӥ͑ǣɥ̲
Tupanaãrü poramaã üxüۡ
ga nuxcümaüۡcü ga Chabaaneãrü
(Mr 8.12; Lc 11.29-32)
ãŕ۳xgacü rü tá iichi. Rü tá íinaxuaxüۡ i
38ॸRüyexguma rü ñuxre ga Parichéugü ñaã duüۡxüۡgü i ñu۳ի̲̲իŕիüۡ. Yerü
фӥ֤ӕĀɞӕǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga ore ga ͑ǣɥ̲фӥֆիüۡՓիӥËȍɗ͑ľɗիӡ͑
ãŕ۳իǣËӥǣæȍфӕ̲Δӡիüۡ ͑իɥ͑ӥիüۡca۳x —֤ŃĀӥիŃҡӥՓҡ͑ǣŕի̲ֆËӕľфӥ

ga ñuxãcü poraãcü nüxüۡ na Ëӕľ͑ľŕǣӥ, rü cumaã tidexagüchaüۡ
nacua۳xüchixüۡ. Natürü ñu۳xma nuã —ñanagürü nüxüۡ. 48ॸNatürü Ngechuchu
Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ nanangãxüۡ ga yema duüۡxüۡ ga namaã
æȍфӕ̲Δӡ%фӥֆľիľфɗիɥիüۡ. nüxüۡ ixuxüۡ ga yema ore, rü ñanagürü
nüxüۡ: —‫ع‬ҽľիŃҡɗիɥֆËȍӕľ? ¿Rü texé
۳ xo ga taeguxüۡchiga
N۳ go
ҡɗիɥֆËȍӕľ͑ľŕǣӥ? —ñanagürü. 49ॸRü
(Lc 11.24-26)
yexguma ga Ngechuchu rü norü
43-44ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗn۳goxo rü
۳ ngúexüۡgüxüۡ naxuneta, rü ñanagürü:
ՓӥիɗֆֆҡӥՓɞ͑իӡӡիǣӕ, rü —Dücax, ĀիľҡɗիɥֆËȍӕľ, rü daagü
dauxchitawa i ngextá taxúema ͑ɗիɥֆËȍӕľ͑ľŕǣӥ. 50ॸ—Erü guxãma ya
íxãpataxüۡՓфӥ͑ӕ͑ľ͑͑իӡ̲фľ. Rü ҡľիŃֆ͑իӦիľɗæȍӕ͑ҡӥфӥ͑ǣәËȍüۡ,
naxca۳x nadau na ngexta na nangüۡxüۡca۳x. фӥֆɞիľ̲ҡɗիɥֆËȍӕľ͑ľŕфӥchaueya۳x
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡիӕիǣӕ̲͑ӥիüۡ rü chaue —ñanagürü ga Ngechuchu.
iyangauxgu na ngexta nangüۡŕg‫ ڟ‬axüۡ, rü
Ore ga cua۳xruüۡ ga wüxi ga
͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ͑Փľ͑͑ҡľǣӕիüۡ
yatü ga toecügu ixuxüۡ
naxca۳x ya yima yatü ga noxri nawa
(Mr 4.1-9; Lc 8.4-8)
ɞ͑իӡիӡËȍɗфŃËӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
nataegugu, rü nüxüۡ inayangau ya yima yematama ngunexüۡgu ga
13
1ॸRü
ֆҡӥ͑Փӥիɗֆɥֆ͑ǣŕ%Ëә͑ľфӥ ͮǣľËȍӕËȍӕфӥɞ͑իӡիӡ͑Փǣ
mexŕŕn ‫ ڟ‬e rü meã nabixichinerüüۡ na ǣӕ̲ɥǣ͑ǣӕ͑Йľիüۡne. Rü
ۡ 45
ֆɗɥիü. ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲n۳g۳ΎիΎфӥɞ͑ɗիӡфӥ naxtaxaãnacüwa nayarüto. 2ॸRü
naxca۳x nayadau i to i 7 i n۳g۳oxogü i norü muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü yéma naxca۳x
yexera i chixexüۡ. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥ nangutaque۳xegü. Rü yemaca۳x düxwa
yima yatügu nayachocu, фӥ͑ǣŕի̲ wüxi ga nguegu nixüe ga Ngechuchu, rü
naxãchiüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆֆɗ̲ֆҡӥ guma nguewa narüto. Rü guxüۡma ga
rü noxriarü yexera nachixe. Rü duüۡxüۡgü rü yexma naxnecüte۳xegu
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta nüxüۡ naxüpetü i ñaã nachigü. 3ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü
duüۡxüۡgü i chixecümagüxüۡ —ñanagürü muxüۡma ga ore ga cua۳xruüۡwa
ga Ngechuchu. ͑͑͑ǣәľիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü. Rü norü
ngu۳իŕŕҡľՓфӥ͖͑ǣӥфӥ: —Rü wüxi
Ítangugü ga Ngechuchuarü
ga yatü ga toecü rü trigumaã
̲̲фӥ͑ŕ͑ľŕǣӥ
nanagüane. 4ॸ—Rü yexguma trigumaã
(Mr 3.31-35; Lc 8.19-21)
nagüaneãgu, rü ñuxre ga guma trigu rü
46ॸRüyexguma duüۡxüۡgümaã namacüwagu nayi. Rü ínangugü ga
íyadexayane ga Ngechuchu, rü yéma werigü, rü nanawecu. 5ॸ—Ѡӥ͑ɥǣӥǣ
ҡ͑ǣӕǣ͑ŕфӥ͑ŕ͑ľŕǣӥ. ѠӥɥЙҡфӥ trigu rü nutatanügu nayi ga ngextá
düxétügu tarücho, rü Ngechuchumaã ínachixcaxüۡwa ga waixüۡmü. Rü paxa
tidexagüchaüۡ. 47ॸRü wüxi ga duüۡxüۡ narüxügü ga guma trigu, yerü ga
Ngechuchumaã nüxüۡ nixu, rü ñanagürü: waixüۡmü rü tama nayaxcü. 6ॸ—Rü
39 ͅkҽƄԆॷ13
yexguma nangunagügu ga üa۳xcü, rü ñoma tama nüxüۡ nadaugüxüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣӥ.

narün۳g۳ŕիǣӥǣǣӕ̲ҡфɗǣӕ. Rü nayue Rü woo nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ, rü ñoma tama
yerü tama poraãcü nixãma۳xã. 7ॸ—Rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Rü tama
͑ɥǣӥǣҡфɗǣӕфӥҡΎф͑ľËӥǣӕ͑ֆɗ. Rü nüxüۡ nacua۳xgüéga. 14ॸ—Rü aixcüma
yexguma nayaegu ga toragü, rü guma ͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥËȍɗǣ͑ɗիɥǣֆľ̲
triguxüۡ inawocu, rü nanadai. 8ॸ—Natürü Tupanaãrü ore ga nuxcümaüۡcü ga norü
͑ɥǣӥǣҡфɗǣӕфӥ̲ľիüۡ ga waixüۡmügu orearü uruüۡ ǣʊËȍɞ͑ӥիüۡ ixuxüۡ ga
nayi. Rü yexguma nayaegu rü muxüۡma ñaxüۡ:
ga trigu nawa ínanguxuchi. Rü nümaxüۡ ٘Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü tá aixcüma
rü wüxireewa rü 100 pü۳xü ínanguxuchi nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕ, ͑ҡӥфӥҡ%ӡҡ̲
ga norü o, фӥ͑ɥфľľǣӥՓфӥ60, rü nüxüۡ nacua۳xgüéga i ҧacüchiga
͑ɥфľľǣӥՓфӥ30. 9ॸ—Rü yíxema ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ
ãchi ۳իŕǣӥիľ, ‫ؽ‬фӥ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ ͑իɥ͑ӥŕիüۡ. Rü aixcüma tá nüxüۡ
ore! —ñanagürü. nadaugü, ͑ҡӥфӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ
nacua۳xgü na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ i
ӄacüca۳ի͑ɗիɥǣֆľ̲Ύфľ
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ nadaugüxüۡ. 15ॸErü
ga cua۳xruüۡgügu ixuxüۡ
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥфӥҡ%ӡҡ̲
(Mr 4.10-12; Lc 8.9-10)
nüxüۡ nacua۳xgüchaüۡ i chorü
10ॸRü yexguma ga norü ngúexüۡgü rü ore, rü naxchaxwa tá nügü
Ngechuchuca۳ի͑իɥ, rü nüxna nacagüe, narütütamachi ۳իŕǣӥфӥҡ
rü ñanagürügü: —Pa Corix, ¿Tü۳xcüüۡ i naxchaxwa napexetügü. Rü
cua۳xruüۡgügu cuyaxuãcüma ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑͑իӥǣӥ͑ҡ̲
Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ i ñaã duüۡxüۡgü? nüxüۡ nadaugüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
—ñanagürügü. 11ॸRü Ngechuchu mexüۡ i naxca۳x chaxüxüۡ, rü
nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: tama nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x i
—Tupana rü pexüۡիɥËҡ̲͑ӥիüۡ chorü ore, rü tama nüxüۡ
nacua۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲ŕիüۡguxüۡ na ñuxãcü nacua۳xgüxüۡca۳x na ñuxãcü
ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ i nümax. Natürü nüma i choma chanaxwa۳xexüۡãcüma na
togü i duüۡxüۡgü rü tama nüxüۡ nüxüۡ ̲͑իŕիüۡ, rü tama chauxca۳x
nacua۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲. 12ॸ—Rü texé ya nadaugüxüۡca۳x na
ɗիËӥ̲͑ǣɥ͑ӥիŕɗËȍΎфӥΎфľ, rü Ëȍ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳իٚ,
Tupana rü yexeraãcü tá tüxüۡ nüxüۡ ñanagürü. 16ॸRü ñanagürü ta ga
nacua۳իŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡҡӥիü‫ۡڟ‬ Ngechuchu: —Natürü pemax, Pa Chorü
͑͑ǣŕի̲ɗҡիüۡ i cua۳x. Natürü texé ya Ngúexüۡgüx, фӥЙľҡ%ŕǣӥľфӥ
ҡ̲͑ǣɥ͑ӥիŕɗ͖%ΎфľфӥҽӕЙ͑ҡ pexetügümaãtama nüxüۡ pedaugü i
ҡӥի͑͑͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲ɞфիüۡ i cua۳x i ͑ǣŕ̲Ëȍիӥիüۡ rü pexmachi ۳իŕ̲%ҡ̲
tüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ËȍɗфŃիüۡ. 13ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕɗËȍΎфӥΎфľ. 17ॸ—Rü
͑ɗիɥɗΎфľɗcua۳xruüۡmaã aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü
Ëȍ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü. Erü ̲ӕիӡËȍɗիüۡ ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga
nümagü rü woo nüxüۡ nadaugügu, rü Tupanaãrü orearü uruüۡǣӥфӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ
ͅkҽƄԆॷ13 40
ga duüۡxüۡgü ga imecümaxüۡ, rü nüxüۡ nüxüۡ ͑фӥիΎիŕŕ͑ҡ̲ɗիËӥ̲̲ľ%

nadaugüchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲͖u۳xma ҽӕЙ͑Փľ͑իɥիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü.
chauxüۡtawa nüxüۡ pedaugüxüۡ. Natürü 23ॸ—Natürü guma trigu ga mexüۡ ga
tama nüxüۡ nadaugü. Rü nüxüۡ waixüۡmügu yi۳ xüۡnerüüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲

͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͖u۳xma duüۡxüۡgü i nüxüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ i Tupanaãrü ore,
chauxüۡtawa nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ. Natürü rü nüxüۡ cua۳xgüxüۡ i ҧËӥËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ,
tama nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕ—ñanagürü. фӥ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ rü meã naxca۳ի̲իŕիüۡ.
Ѡӥҡӥ̲իŕфӥǣӕ̲ҡфɗǣӕǣ100 pü۳xü
Ngechuchu rü meã nanango۳իŕŕǣֆľ̲
nawa ínguxuchinerüüۡ ҡɗիɥ. Ѡӥҡӥ̲իŕ
ore ga toecüchigagu yaxuxüۡ
rü guma 60 pü۳xü nawa ínguxuchinerüüۡ
(Mr 4.13-20; Lc 8.11-15)
ҡɗիɥ. Ѡӥҡӥ̲իŕфӥǣӕ̲30 pü۳xü nawa
18ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu: ínguxuchinerüüۡ ҡɗիɥ—ñanagürü ga
—¡Dücax, ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ͖͑ӕիӡ Ngechuchu.
ñaxüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗcua۳xruüۡ i
Cua۳xruüۡ ga chixexüۡ ga natüane ga
toecüchiga! 19ॸ—Rü guma trigu ga
trigutanügu toxüۡchigagu ixuxüۡ
namagu yi۳ xüۡnerüüۡ ҡɗիɥǣӥֆֆɞիľ̲
nüxüۡ ɥ͑ӥŕիŕɗΎфľɗ̲ľիüۡ na ñuxãcü 24ॸRü Ngechuchu rü to ga ore ga
ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ ya Tupana natürü tama cua۳xruüۡxüۡ duüۡxüۡgümaã nixu, rü

nüxüۡ cua۳իǣӥիľɗ͖ӕիӡ͖իüۡchiga na ñanagürü: —Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑
ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. Rü tümaxüۡtawa ãŕ۳իǣËӥɗիɥիüۡ, rü wüxi ga yatü ga mexüۡ
nangu i Chataná, rü tüxüۡ nüxüۡ ga trigu naãnegu tocürüüۡ ͑ɗիɥ.
ɗ͑ֆфӥ͑ǣӥ̲ŕիŕŕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ 25ॸ—Natürü yexguma ínapeyane rü wüxi
ҡӥ̲%ŕՓ͑ǣŕի̲ËȍɗфŃիüۡ. 20ॸ—Rü ga norü uwanü ga naxchi aixüۡ rü yéma

guma trigu ga nutatanügu yi۳ xüۡnerüüۡ ͑իӡ. Ѡӥ͑ŕËȍɗҡֆľի̲ҡфɗǣӕ͑ľËӥǣӕ
͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nüxüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ i nayatogü ga chixexüۡ ga natüane. Rü
ҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥҡ%ŕ%Ëӥ̲ ñu۳իӡËȍɗɞ͑ɗիӡ. 26ॸ—Rü yexguma
nayauxgüxüۡ. 21ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ naxügügu ga trigu rü nayaegu rü
ҡ̲ɗիËӥ̲͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ yexwacax yaxo۳xgu, rü yema natüane rü
ore, фӥЙի%Ëȍɗҡ̲͑ֆիΥǣӥ, rü ta nango۳x. 27ॸ—Rü yexguma ga yema
ֆɗիËӥф͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲Ύфľǣǣӕ yatüarü duüۡxüۡgü, rü namaã nüxüۡ
guxchaxüۡgü nüxüۡ üpetügu rü e۳xna nayarüxugü, rü ñanagürügü:
duüۡxüۡgü naxchi aiegu, rü ínanata۳xgü i “Pa Corix, cuma rü cuanegu rü
͑ǣŕ̲Ύфľ. 22ॸ—Rü guma trigu ga triguxicachire۳ի͑ǣŕի̲ËӕҡΎ. ¿Natürü
toranecügu yi۳ xüۡnerüüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ ñuxãcü i ñu۳xma rü chixexüۡ i natüane rü
duüۡxüۡgü i Tupanaãrü orexüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ rü ta ngŕm ‫ ڟ‬a naxügüxüۡ?͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ.
ֆիΥǣӥիüۡ. Natürü ñoma i naãneãrü 28ॸ—Rü yexguma ga yema naãneãrü
͑ǣŕ̲իüۡgüca۳իΎľǣ%ŕǣӥիüۡ, rü yora, rü ñanagürü nüxüۡ:

͑ǣŕ̲ǣӕ̲фӥիɥ͑ӥŕիüۡ, rü düxwa nüxüۡ “Maneca wüxi i chorü uwanü i
ɗ͑ֆфӥ͑ǣӥ̲ŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. Rü chauxchi aixüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕm‫ ڟ‬a ngexüۡ
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥҽӕЙ͑%фӥΎфľիüۡ wagüxü͖ۡٚ͑ǣӥфӥ. Rü yexguma ga
41 ͅkҽƄԆॷ13
norü duüۡxüۡgü rü nüxna nacagü, rü ãŕ۳իǣËӥɗիɥիüۡ, фӥ͖Ύ̲Й%ӡ%фӥ

ñanagürügü: Йӕիŕŕфӕüۡ i íraxüۡrüüۡ ͑ɗիɥ͑ǣӕիüۡwama
“Pa Corix, ¿cunaxwa۳xexüۡ na tanabéxüۡ nanguxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ͑ǣľËӥфӥ
ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i natüane?ٚ taxüraxüۡ ɗ͑ǣɥфӥЙ%ӡËȍф̲͑%
ñanagürügü. 29ॸ—Natürü nüma ga norü üéüۡgu, фӥ͑ǣŕ̲Й%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡ rü
cori rü ñanagürü nüxüۡ ga yema norü ՓΎΎ͑իɞффӥ͑ֆЙӕիŕŕɗǣӕիüۡma i
duüۡxüۡgü: ͑ǣɥфӥЙ%ӡËȍф—ñanagürü ga
“¡Nüŕt‫ ڟ‬ama ngŕ̲ ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӥ! Erü Ngechuchu.
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗpenabe۳xgu, rü ngürüãchi
Cua۳xruüۡgu ixuxüۡ ga oremaã nidexa ga
ҡфɗǣӕ̲%ËȍɗҡЙľ͑͑ǣӕիŕŕ͑
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡca۳x ga
penabéxüۡ. 30ॸ—Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ
Tupanaãrü ore
nüŕt‫ ڟ‬ama ngŕm ‫ ڟ‬a nayae ñu۳xmatáta
(Mr 4.33-34)
triguarü buxgüwa nangu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá chanamugü i chorü 34ॸRüguxüۡma ga yema ore ga
puracütanüxüۡ, rü tá nanabe۳իɗфɗ͑ǣŕ̲ Ngechuchu duüۡxüۡgümaã nüxüۡ ixuxüۡ, rü
chixexüۡ i natüane. Rü tá ínanagoxüۡcüta, cua۳xruüۡgu yaxuãcüma namaã nüxüۡ
rü ñu۳իӡËȍɗҡɞ͑͑ǣӕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փľ͑ nixu. Ѡӥֆľ̲%ËӥիɗËҡ̲͑ɗիɥǣ
tá nayabuxgü i trigu, rü naxchiüۡgu tá namaã nüxüۡ yaxuxüۡ. 35ॸRü yemaãcü
choxüۡ‫ ڟ‬namaã nanguxüۡǣӥ͖ٚ͑ǣӥфӥ. nanaxü ga Ngechuchu na
ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡca۳x ga yema Tupanaãrü
Cua۳xruüۡ ga motachachanegu ixuxüۡ
ore ga nuxcümaüۡcü ga norü orearü uruüۡ
(Mr 4.30-32; Lc 13.18-19)
ǣʊËȍɞӥ̲ҡӥիüۡ ga ñaxüۡ:
31ॸRü Ngechuchu rü to ga ore ga “Choma rü cua۳xruüۡgu ixuxüۡ i
cua۳xruüۡxüۡ duüۡxüۡgümaã nixu, rü oremaã tá duüۡxüۡgümaã
ñanagürü: —Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑ chidexa. Rü tá namaã
ãŕ۳իǣËӥɗիɥիüۡ, rü wüxi ya chanango۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲cua۳x i
motachachane ya wüxi ya yatü naãnegu ŕիüۡguxüۡ ga yexguma noxri
toxüۡnerüüۡ nitachigü. 32ॸ—Rü woo naãne ixügügumama iicúxüۡٚ,
naxíraxüchichire۳x ya yima nachane, ñaxü.ۡ
͑ҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑իӥիǣӕфӥnaya۳xgu,
Ngechuchu nanango۳իŕŕ͑
rü wüxi i nanetü i taetaxüۡ ͑ɗիɥ. Rü
ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ ga yema cua۳xruüۡ ga
͑ǣŕmaca۳իɗՓľфɗǣӥфӥ͑ҡ͑ӥՓ͑իɥ,
chixexüۡ ga natüane ga trigutanügu
фӥ͑ǣŕի̲͑ֆфӥիӥիËȍɗ%üۡgü
toxüۡchigagu ixuxüۡ
—ñanagürü.
36ॸRüNgechuchu ínayamugü ga
Cua۳xruüۡ ǣЙ%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡgu ixuxüۡ ۡ ۡ
duüxügü, фӥǣӕ̲ɥǣ͑ǣӕ
(Lc 13.20-21)
napexüۡnegu naxücu. Rü norü ngúexüۡgü
33ॸRüNgechuchu rü to ga ore ga rü yéma naxca۳ի͑իɥ, rü ñanagürügü
cua۳xruüۡxüۡ duüۡxüۡgümaã nixu, rü nüxüۡ: —Pa Corix, ¡tomaã nango۳իŕŕ͑
ñanagürü: —Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑ ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i
ͅkҽƄԆॷ13 42
natüanegu ixuxüۡ i ore! —ñanagürügü. ñanagürü: —Ѡӥ͑ǣŕ̲͑͑Ύфӥãŕ۳xgacü

37ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü ͑ֆɗɥիüۡ ya Tupana rü ñoma wüxi i uiru
ñanagürü nüxüۡ: —Rü yima mexüۡ i i wüxi i naãnegu icúxüۡrüüۡ duüۡxüۡgüca۳x
trigumaã toecü, фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥֆҽӕЙ͑ ̲͑ľիŕËȍɗ. Rü wüxi ya yatü rü
Nane ya duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥ. 38ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ ɗֆ͑ǣӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲
naãne i nagu natoexüۡ, rü ñoma i naãne uiru, фӥЙիՓľ͑͑ǣŕ̲͑%͑ľǣӕ
͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ ɗҡфɗǣӕфӥ͑ǣŕ̲ nayacu۳x. Ѡӥҡ%ŕ%Ëӥ̲̲͑%͑ҡիľɗ
͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i Tupanaãrü duüۡxüۡgü guxü̲ۡɗ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü na naxca۳x
ɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i natüane, nataxexüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑%͑ľ͑͑Ύիфӥ
фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i Chatanáãrü ֆɗɥիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ӕɗфӕ—ñanagürü.
ɗիɥǣӥիüۡ. 39ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ΎфӥӕՓ͑ӥɗ
Cua۳xruüۡ ga nuta ga nga۳ի%ŕфӕüۡ ga
chixexüۡ ɗ͑ҡӥ͑ľ̲%͑ŕËȍɗҡ͑%͑ľǣӕ
tatanücügu ixuxüۡ
yatoexüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗæȍҡ͑. Rü
͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu nabuxuxüۡ i trigu 45ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Rü
фӥ͑%͑ľ%фӥǣәիËȍɗǣ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡgü rü ñoma wüxi i taxetanüxüۡ i
puracütanüxüۡ i triguarü buxwa nutagü ya nga۳ի%ŕфӕüۡca۳x dauxüۡrüüۡ
puracüexüۡ, rü Tupanaãrü orearü ͑ɗիɥǣӥ͑ЙΎф%Ëӥnaxca۳x nadaugüxüۡ na
ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãի۳ ͑ɗիɥǣӥ. 40ॸ—Rü norü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ ya Tupana. 46ॸ—Rü
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i ͑ǣŕ̲ҡիľҡ͑ӥիüۡ фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ĀӥիՓ
natüane rü na nabéxüۡ rü ñu۳իӡËȍɗ͑ nüxüۡ iyangauxgu ya wüxi ya nuta ya
ínaguxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡ͑ɗիɥɗ nga۳ի%ŕфӕüۡ ya guxüۡãrü yexera
naãneãrü gu۳xgu. 41ॸ—Rü choma i ̲ľիŕËȍɗËӥ, rü namaã nataxe i guxüۡma i
Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü tá ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü na naxca۳x
chanamu i chorü orearü ngeruüۡgü i nataxexüۡca۳x ya yima nuta ya
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ na nadeãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ ̲ľիŕËȍɗËӥ, ͑͑Ύիфӥֆɗɥիüۡca۳x.
duüۡxüۡgü i chixexüۡ ügüxüۡ фӥ͑ǣŕ̲
Cua۳xruüۡ ga püchagu ixuxüۡ
duüۡxüۡgü i ҧoguã۳xüۡ chixexüۡ ӥǣӥիŕŕիüۡ.
Rü tá ínanawoxüۡ. 42ॸ—Rü tá üxüxetüwa 47ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑ãŕ۳xgacü
nayawocu. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá naxauxe rü tá ɗիɥիüۡ rü wüxi i pücha i naxtaachiüwa

‫ڟ‬
nixüxchapütagü. ॸ—Natürü guxüۡma i
ۡ 43 namaã ipüchaexüۡ rü nagúxüۡraüۡxüۡ i
͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥɗҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ, rü choxni namaã iyaxuxüۡxüۡrüüۡ ͑ɗիɥ.
tá üa۳xcürüüۡ inabaixgü i ngextá Tanatü 48ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ի%%Ëӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲
ya Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa. Rü yíxema pücha, фӥ͑ǣŕ̲ЙӥËȍľҡ͑ӥիüۡ rü

ãchi ۳իŕǣӥիľ, ¡rü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ naxnecüpechinügu ínanatúãchigü. Rü
ore! —ñanagürü. ngŕm‫ ڟ‬a narütogü rü nayadexechi i
͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i choxni, rü pexchigu
Cua۳xruüۡ ga taxüۡ ǣĀɥŕфӕ
nananucu. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ̲ɗ͑ǣΦիüۡ i
ga icúxüۡgu ixuxüۡ
choxni rü ínanawogü. 49-50ॸ—Rü
44ॸRüNgechuchu rü to ga ore ga ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕիǣӕ̲
cua۳xruüۡxüۡ duüۡxüۡgümaã nixu, rü nagu۳xgu i naãne. Erü Tupanaãrü orearü
ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ , фӥ͑ә̲ҡ͑իɥ. duüۡxüۡgü rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%ǣ

Ѡӥҡ͑ֆĀľիľËȍɗɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i norü ore. Rü ñanagürügü: —¿Ngextá
duüۡxüۡǣӥ͑ӥի͑ɗ͑ǣŕ̲ɗËȍɗիľիüۡ, rü tá nüxüۡ nacua۳իɗ͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľ? ¿Rü
ӥիӥիľҡӥՓ͑ֆՓΎËӕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü ñuxãcü nüxüۡ nacua۳x na naxüãxüۡ i
i chixexüۡ. Rü ngŕm
‫ ڟ‬a tá naxauxe, rü tá ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü i taxüۡgü i Tupanaãrü
‫ڟ‬ ۡ
nixüxchapütagü —ñanagürü ga poramaã naxüxüۡ? 55ॸ—¿Taux e۳xna i daa
Ngechuchu. ֆɗɥիüۡ ya carpinteru ya Yuche nane ya
ͅфɞ͑ǣɥ͑ľ, ya Chaüۡtiágu rü Yuche rü
Ngexwacaxüۡgüxüۡ rü nuxcümaüۡgüxüۡ i
æȍɗ̲ӡфӥ֤ӕĀ͑ŕ͑ľŕɗիɥËӥ? 56ॸ—¿Rü
͑ǣŕ̲իüۡgüchiga
taux e۳ի͑ɗ͑ŕya۳xgü rü nuxma
51ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü norü tatanügu naxãchiüۡgüxüۡ? ‫ع‬Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ۡ
ngúexügüna naca, rü ñanagürü: ɗ͑ǣľիҡֆɗɥիüۡ i nayauxãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
—¿Nüxüۡ pecuáxüۡ ֆɗɥիüۡ na ҧacüchiga nüxüۡ nacuáxüۡ? —ñanagürügü. 57ॸRü
ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ? yemaca۳x ga duüۡxüۡgü rü tama nüxüۡ‫ڟ‬
—ñanagürü. Rü nümagü nanangãxüۡgü ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕËȍüۡ. Natürü Ngechuchu rü
rü ñanagürügü: —ͮǣŕ̲%Ëӥ, Pa Corix, ñanagürü nüxüۡ: —Guxüۡma i togü i
nüxüۡ tacua۳x —ñanagürügü. 52ॸRü duüۡxüۡǣӥфӥ̲͑%͑ҡ%ŕǣӥɗՓӥիɗɗ
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü Tupanaãrü orearü uruüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
nüxüۡ: —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ orearü uruüۡchiüۡãnewatama rü duüۡxüۡgü
͑ǣәľիŕŕфӕüۡ i ore i mugüwa фӥҡ̲̲͑%͑ҡ%ŕǣӥ—ñanagürü.
ngu۳իŕŕҡľիüۡ aixcüma nüxüۡ cua۳xgu na 58ॸRü yema duüۡxüۡgütanüwa rü tama
ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ ya Tupana, rü poraãcü nanaxü ga mexüۡgü ga taxüۡgü

nanaxwa۳xe na meã nüxüۡ nacuáxüۡ i ga Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ, yerü
͑ǣŕ̲͑ӕիËӥ̲üۡxüۡ i Tupanaãrü ore rü tama nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡ ga yema
ñaã ngexwacaxüۡxüۡ i chorü ore rü ta, duüۡxüۡgü.
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i wüxi i cori i norü
Nayu ga Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ
taxepatawa duüۡxüۡgüca۳x inawéxüۡ i norü
(Mr 6.14-29; Lc 9.7-9)
͑ǣŕ̲իüۡgü i ngexwacaxüۡgüxüۡ rü norü
͑ǣŕ̲իüۡgü i nuxcümaüۡgüxüۡ ta yema ngunexüۡǣӥǣӕ͑ɗիɥǣ
14
1ॸRü
—ñanagürü ga Ngechuchu. Gariréaaneãrü ãŕ۳xgacü, ga

Erode rü Ngechuchuxüۡ nacuáchigaxüۡ.
Ngechuchu rü Nacharétuwa nayexma 2ॸRü Erode rü norü duüۡxüۡgümaã
(Mr 6.1-6; Lc 4.16-30)
ñanagürü: —֤ɗ̲͑ɗիɥֆæӕáüۡ ga
53ॸRü yexguma Ngechuchu nüxüۡ baiüۡիŕŕфӕüۡ rü marü wena namaxüۡ. Rü
rüchauxgu ga yema ore ga cua۳xruüۡgüxüۡ ͑ǣŕmaca۳x nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗЙΎф͑
na yaxuxüۡ, фӥɗ͑իӡ%ËȍɗǣֆŃ̲. 54ॸRü naxüãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü i taxüۡgü i
ǣӕ̲ɥ%͑ľǣ͑Փ͑ֆիüۡne ga Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ
ͮËȍфŃҡӕՓ͑իӡ. Ѡӥǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥ —ñanagürü. 3ॸRü yema ñanagürü, yerü
ngutaque۳xepataüۡgu naxücu rü yéma nümatama ga Erode rü üۡpaacü norü
͑͑͑ǣәľիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü. Rü yema churaragüxüۡ namu na Cuáüۡxüۡ
ͅkҽƄԆॷ14 44
yayauxgüxüۡca۳x rü cadenamaã ǣ͑ΎфӥËȍӕффǣӥ͑͑ǣɥի͑

yana۳ɥ ۳xgüãcüma poxcupataüۡwa naxãgüãxüۡca۳x ga yema naxca۳x ínac۳axüۡ.
nagagüãxüۡca۳x. Rü yemaãcü nanaxü ga 10ॸRü yemaãcü poxcupataüۡwa nanamu
Erode, yerü yemaãcü naxca۳x íica ga na yéma Cuáüۡxüۡ yanadaenaãxüۡca۳x.

naxma۳իǣƄфΎĀɞǣ͑ŕ͑ľŕǣЬɗфɗЙɗ 11ॸRü yemawena wüxi ga poratugu
naxma۳xchire۳իɗիɥËӥ. 4ॸRü Erode rü ͑ǣɥիüۡtawa nanange ga Cuáüۡŕфӕ, rü

Cuáüۡmaã nanu yerü ga Cuáüۡ rü yema pacüna nayaxã. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ
ñanagürü nüxüۡ: —Tama name na ñu۳իӡËȍɗ͑ǣɥŕ͑ɗֆի%. 12ॸRü yexguma ga
cuxuma۳xmaã cuxãmaxüۡ —ñanagürü. Cuáüۡãrü ngúexüۡǣӥфӥֆŃ̲͑իɥ, rü
5ॸRü Erode rü Cuáüۡxüۡ nimáxchaüۡ, nayangegü ga naxüۡne, rü inayata۳xgü.
natürü duüۡxüۡgüxüۡ namuüۡ yerü guxüۡma Rü yemawena rü Ngechuchumaã nüxüۡ
ga duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕфӥ nayarüxugüe.
aixcüma Tupanaãrü orearü uruüۡ ͑ɗիɥǣ
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕ
Cuáüۡ. 6ॸNatürü yexguma norü
ga 5000 ga yatügü
taunecüarü ngunexüۡwa nanguxgu ga
(Mr 6.30-44; Lc 9.10-17; Cu 6.1-14)
Erode rü wüxi ga peta naxü. Rü yema
petawa rü Erodíaxacü rü 13ॸRü yexguma yemaxüۡ nacuáchigagu
íyayüxparachigüxüۡ nape۳xewa ga yema ga Ngechuchu, фӥ͑ӥիɥËҡ̲Փӥիɗǣ

petatanüxüۡ. Rü nüma ga ãŕ۳xgacü ga nguegu nixüe, фӥɞ͑իӡիӡǣֆŃ̲. Rü
ƄфΎĀľфӥЙΎф%Ëӥ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥǣֆľ̲ wüxi ga nachica ga taxúema
naxüxüۡ ga naxãcürücü. 7ॸRü yemaca۳x íxãpataxüۡՓ͑իӡ. Natürü ga duüۡxüۡgü
͑ǣɥ̲%ɗ͑իӕ͑ľҡфӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: rü nüxüۡ nacua۳xgüama ga ngextá na
—¡Choxna naxca۳x naca i ҧacü i ͑իӡիüۡ. Rü ínachoxüۡ ǣ͑Ύфӥɥ%͑ľǣӥՓ,
cunaxwa۳xexüۡ, rü aixcüma tá cuxna фӥĀӕիËȍɗҡǣӕ͑Փľ͑фӥիɥ. 14ॸRü
chanaxã! —ñanagürü. 8ॸRü yexguma ga yexguma nguewa ínaxüegu ga
͑ǣɥ̲фӥ͑ǣɥŕիüۡҡՓɗիӡ, фӥ͑ǣɥŕ͑ Ngechuchu rü nüxüۡ nadau ga yema
iyaca, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —Pa Ma, ¿ҧacü i muxüۡma ga duüۡxüۡgü. Rü nüxüۡ‫ڟ‬
cunaxwa۳xexüۡ na naxca۳x íchac۳axüۡ? nangechaüۡtümüüۡgü. Ѡӥ̲͑͑ľŕիŕŕǣ
—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. Ѡӥ͑ǣɥŕ͑ǣɥիüۡ ingãxüۡ, rü yema duüۡxüۡgü ga ićaaweexüۡ ga naxca۳x
͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —¡Naxca۳x ínaca i Cuáüۡ ya yéma nagagüxüۡ. 15ॸRü yexguma marü
baiüۡիŕŕфӕüۡŕфӕ! —͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣ͑ǣɥŕ. Rü nachütachaüۡgu rü Ngechuchuca۳ի͑իɥ
ֆľիǣӕ̲ǣֆľ̲ЙËӥфӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ ga norü ngúexüۡgü, rü ñanagürügü nüxüۡ:
nüxüۡ ga Erode: —Chanaxwa۳xe i wüxi ya —Marü nachütachaüۡ, rü ñu۳իӡËȍɗ
poratugu choxna cunaxã i Cuáüۡ ya taxúema nuxma taxãpata i nuã. Rü
baiüۡիŕŕфӕüۡŕфӕ—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 9ॸRü ̲͑ľ͑ɗիɥɞËӕֆ̲ӕǣӥɗ͖%Āӕüۡxüۡgü na
yexguma ga ãŕ۳xgacü ga Erode rü ɥ%͑ľի%Ëӥǣӥֆ͑ǣɗË̲͑
inayarümaãchi namaã ga yema ore, ͑ǣŕի̲ǣӥ͑ľՓ͑իɥիüۡca۳x, rü ngŕm‫ ڟ‬a
natürü norü unetaca۳x rü norü ۡ
͑ΎфӥΥnata۳ax۳ yataxegüxüca۳x
petatanüxüۡca۳իфӥҡ̲͑ǣɥիüۡ —ñanagürügü. 16ॸNatürü ga Ngechuchu
͑ՓΎ̲ӥիŕŕËȍüۡ. Rü nanamu ga ñuxre rü ñanagürü nüxüۡ: —Taxuacüma
45 ͅkҽƄԆॷ14
nawoegu. ¡Rü pematama ngúexüۡgü. 26ॸRü yexguma norü ngúexüۡgü

Йľ͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕի! —ñanagürü. 17ॸRü nüxüۡ ĀӕǣӥǣӕǣĀľիËȍɗӥŃҡӥǣӕ͑ֆիӡիüۡ,
nümagü nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: rü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Rü norü
—Natürü nuã rü wüxime۳ŕx۳ pü۳իɗЙ%ӡфӥ muüۡmaã aita naxüe, rü ñanagürügü: —Wüxi
ҡիфľɗËȍΎի͑ɗիɥËҡ̲ҡΎիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ i naxchi ۳իɗ̲фľ͑ɗիɥ—ñanagürügü. 27ॸNatürü
—ñanagürügü. 18ॸRü Ngechuchu ga Ngechuchu rü namaã nidexa rü ñanagürü
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —¡Nuã nüxüۡ: —¡Peporae! фӥËȍΎ̲Ëȍɗիɥ. ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢ
chauxüۡtawa penana! —ñanagürü. 19ॸRü ipemuüۡŕիüۡ! —ñanagürü. 28ॸRü yexguma ga
yexguma ga Ngechuchu rü duüۡxüۡgüxüۡ Pedru rü Ngechuchumaã nidexa rü
̲͑ӕ̲͑իŕte۳xewa natogüxüۡca۳x. Rü ñanagürü: —Pa Corix, ľǣËȍɗËӕ̲нӕɗիɥǣӕ,
ñu۳իӡËȍɗ͑͑Āľǣֆľ̲Փӥxime۳ŕx۳ pü۳x ¡rü choxüۡ namu na choma rü ta dexáétügu
ǣЙ%ӡфӥֆľ̲ҡիфľǣËȍΎի͑ɗǣӥ. Rü Ëȍɗիӡիücۡ a۳x rü cuxüۡҡՓ͑Ëȍիӡիücۡ a۳x!
Āիӡǣӕ͑ĀՓľ͑ӥ%Ëӥ̲ҽӕЙ͑͑ —ñanagürü. 29ॸRü Ngechuchu ñanagürü
̲Ύիŕ͑ի%, rü ñu۳իӡËȍɗɗ͑͑¡ӥËӕǣ nüxüۡ: —ƚËӥ‫͑ؽ‬ӕ%͑իӡ! —ñanagürü. Rü
ֆľ̲Й%ӡǣӥ. Rü norü ngúexüۡgüna yexguma ga Pedru rü ínaxüe ga nguewa. Rü
nanana, rü yema duüۡxüۡgüxüۡ nayanu. ɗ͑͑իӥǣӥǣĀľիŃҡӥǣӕ͑ֆիӡիüۡ na
20ॸRü guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü rü NgechuchuxüۡҡՓ͑իӡիücۡ a۳x. 30ॸNatürü
meãma nachibüe. Rü yemawena rü 12 yexguma nüxüۡ yacua۳xãchigu ga na
ga pexchigü nanapagüamatama namaã naporaxüۡ ga buanecü rü namuüۡ, rü
ǣֆľ̲Й%ӡфӥchoxnichipe۳xegü ga inanaxügü ga na dexáchiügu nanguxüۡ. Rü
íyaxügüxüۡ. 21ॸRü yema yéma chibüexüۡ aita naxü rü ñanagürü: —Pa Corix, ¡choxüۡ
rü 5000ǣֆҡӥǣӥ͑ɗիɥ, natürü ga rüngüۡիŕŕ! —ñanagürü. 31ॸRü yexgumatama
ngexüۡgü rü buxüۡgü rü tama nayaxugü. ga Ngechuchu rü Pedrume۳իŕǣӕ
nayayauxãchi, rü ñanagürü nüxüۡ: —Cuma
ġľիŃҡӥǣӕ͑ɗիӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ
фӥɞффӥՓҡ̲ËӕֆիΥ. ¿Rü tü۳xcüüۡ tama
(Mr 6.45-52; Cu 6.16-21)
ɗիËӥ̲ËӕֆիΥիΥËȍɗ? —ñanagürü. 32ॸRü
22ॸRü yemawena ga Ngechuchu rü yexguma nguegu yachoüۡgu ga Ngechuchu
duüۡxüۡgüxüۡ íyamugüyane rü wüxi ga nguegu rü Pedru, rü nangupetü ga guma buanecü.
nayachoüۡիŕŕǣ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü na yoxni 33ॸRü guxüۡma ga norü ngúexüۡgü ga nguewa
͑իҡիфӥҡΎËӕҡӥՓ͑իɥիücۡ a۳x. 23ॸRü yexmagüxüۡ rü Ngechuchupe۳xegu

yexguma duüۡxüۡgüxüۡ íyamugüguwena rü nacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xügü rü nüxüۡ nicua۳xüüۡgü, rü
guma ma۳իЙӦ͑ľՓɞ͑իüۡãchi ga Ngechuchu ñanagürügü nüxüۡ: —Aixcümaxüۡchi cuma
͑͑ӥիɥËֆŃ̲ֆֆӕ̲ӥիŕիücۡ a۳x. Rü yexma ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ͮ͑ľнӕɗɥիüۡ —ñanagürügü.
͑ӥիɥËҡ̲͑Ëȍӥҡüۡ. 24ॸNatürü ga norü
Yenecharétuanewa Ngechuchu
ngúexüۡgü rü naxtaxaarü ngãxüۡtüchiügu
̲͑͑ľŕիŕŕǣićaaweexüۡ
nixãgü ga yexguma. Rü tacü ga buanecü
(Mr 6.53-56)
yexma nüxüۡ naxü, rü poraãcü nayuape. 25ॸRü
yexguma marü yangunechaüۡgu rü norü yexguma marü yanguüۡgu ga
34ॸRü
ngúexüۡǣӥՓľɗ͑իӡ%ËȍɗǣͮǣľËȍӕËȍӕ. Rü naxtaawa, rü Yenecharétuanewa

ĀľիËȍɗӥŃҡӥǣӕ͑ɗիӡnaxca۳x ga norü nangugü rü yéma ínachoüۡ. 35ॸRü
yexguma yema duüۡxüۡgü ga yémacüۡ۳ãx۳ ñanagürü. 5ॸNatürü pema rü

nüxüۡ icua۳xãchitanügu ga Ngechuchu na ñaperügügü:
ֆɗɥիüۡ ga guma, rü guxüۡma ga yema “Marü name ega wüxi ya yatü
naãnewa nanguchiga ga yéma na nanatüxüۡ фӥ͑ŕիüۡ ñaxgu: ‘Taxucürüwa
nayexmaxüۡ ga Ngechuchu. Rü yemaca۳x ËȍΎфӥ͑ǣŕ̲իüۡmaã cuxüۡ charüngüۡիŕŕ
naxüۡtawa nanagagü ga yema duüۡxüۡgü erü guxü̲ۡɗËȍΎфӥ͑ǣŕ̲իüۡ rü marü
ga ićaaweexüۡ. 36ॸRü Ngechuchuxüۡ Tupanana chanaxã’,͖ٚիǣӕ. 6ॸRü
naca۳ax۳ üۡgü na naxchirupechinügumare ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ͑ǣŕ̲͖ǣӥǣӕфӥ
ֆ͑ǣΥǣӥǣӥիüۡca۳x. Rü guxüۡma ga yema pexca۳x rü marü namexüۡ na tama
͑իËȍɗфӕЙľËȍɗ͑ӥǣӕɗ͑ǣΥǣӥľիüۡ rü tümanatüxüۡ фӥҡӥ̲ŕիüۡ tarüngüۡիŕŕիüۡ.
͑фӥ̲ľŕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥɗЙľֆ͑իΎիŕŕɗҽӕЙ͑%фӥ
̲ӕ͑͑ǣӕЙľիɥիüۡca۳x i pecümagütama.
ӄËӥ͑ɗիɥɗTupanape۳xewa 7ॸЬľ̲͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i togüpe۳xewa rü
duüۡxüۡgüxüۡ Ëȍɗիľիŕŕիüۡ
̲ľ%Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ, ͑ҡӥфӥЙľ%ŕՓфӥ
(Mr 7.1-23)
chixexüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ. ѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥ
ga yema ore ga nuxcümaüۡcü ga
15
1ॸRü
Ngechuchuca۳ի͑իɥǣ
ñuxre ga Parichéugü rü Tupanaãrü orearü uruüۡ ǣʊËȍɞ
͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga ore ga mugüwa pechiga ümatüxüۡ ga ñaxüۡ:
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ ga YerucharéüۡՓ͑ľɥիüۡ. 8 “Ñaã duüۡxüۡgü rü naã۳xmaãmare
Rü Ngechuchuna nacagü, rü choxüۡ nicua۳xüüۡgü. Natürü

ñanagürügü: 2ॸ—¿Tü۳xcüüۡ i curü ͑%ŕՓфӥҡ̲ɗիËӥ̲
ngúexüۡǣӥфӥҡ̲͑ǣӕ͑իɥɗ Ëȍӕǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ. 9ॸRü
nuxcümaüۡgüxüۡ i tórü o۳xigücüma? ¿Rü ҡիӕՓ̲̲͑ľ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
tü۳xcüüۡ ҡ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ natüca۳xma choxüۡ
nacüma na Tupanaca۳x nayauxme۳xgüxüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡ. Rü guxüۡma i
naxüۡpa na nachibüexüۡ? —ñanagürügü. norü ngu۳իŕŕҡľфӥֆҡӥǣӥфӥ
3ॸNatürü ga Ngechuchu rü nüxna naca ̲ӕǣӥ̲фľ͑ɗիɥфӥҡ̲
ǣֆľ̲ЬфɗËȍŃӕǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü, ɗիËӥ̲ËȍΎфӥ̲ӕ͑ɗիɥٚ,
rü ñanagürü nüxüۡ: —¿Rü tü۳xcüüۡ i pema ñaxüۡ. 10ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ
rü nüxüۡ pexo i Tupanaãrü mu na nagu duüۡxüۡgüca۳x naca, rü ñanagürü nüxüۡ:
Йľիɥիüۡca۳x i pecümagütama? 4ॸErü —‫ͅؽ‬ľ%ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͖%ËȍΎфӥΎфľ, rü nagu
Tupana rü norü orewa rü ñanagürü: Йľфӥիɥ͑ӥŕ! 11ॸͮǣŕ̲Υ͑ɗĀӕüۡxüۡǣӥ͑ǣΦիüۡ
“¡Tüxüۡ nangechaüۡ ya cunatü rü фӥҡ̲͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ͑ЙľËĀӕã۳իŕŕǣӥիüۡ.
cue!ٚ ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ΎфľɗËȍɗիľիüۡ i nüxüۡ yaxuxüۡ,
ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕ̲ΎфľՓфӥ фӥ͑ǣŕ̲Փիɗ͑ɗիɥɗ͑ЙľËĀӕã۳իŕŕǣӥիüۡ
ñanagürü ta: —ñanagürü. 12ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ͑Ύфӥ
“Rü texé ya tümanatümaã rü e۳xna ngúexüۡgü rü naxca۳ի͑իɥ, rü ñanagürügü
ҡӥ̲ŕ̲%ǣӕիËȍɗǣիľфӥ̲͑ľ nüxüۡ: —¿Pa Corix, tama e۳xna nüxüۡ cucua۳x
͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲͑ǣŕmaca۳x ͑ЬфɗËȍŃӕǣӥ%ŕՓ͑͑ǣәիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
tüxüۡ ҡֆӕիŕŕٚ, namaã nüxüۡ quixuxüۡ? —ñanagürügü.
47 ͅkҽƄԆॷ15
13ॸNatürü nüma ga Ngechuchu rü ñanagürü Tiruanegu ãchiüۡcü. Ѡӥҡǣ%Ëӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ

nüxüۡ: —Guxüۡma i duüۡxüۡgü i tama nüxüۡ: —Pa Cori Pa Dabítanüxüۡx, ¡cuxü‫ۡڟ‬
æȍӕ͑ҡӥфӥɗիɥǣӥիüۡ, rü nüma rü tá nüxüۡ changechaüۡtümüüۡ! Erü chauxacü rü wüxi i
naxo. 14ॸRü nüŕҡ‫̲ ڟ‬ɗ͑ǣŕ̲ЬфɗËȍŃӕǣӥ, n۳g۳ΎիΎ͑ǣɥՓ͑͑ǣŕի̲ɗЙΎф%Ëӥ͑ǣɥիüۡ
erü namaãrü cua۳xruüۡgü i ngexetüxüۡrüüۡ chixewexüۡ —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 23ॸNatürü ga
͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ͑ǣľիľҡӥիüۡ rü ͮǣľËȍӕËȍӕфӥҡ̲͑ǣɥիüۡ nangãxüۡ. Rü
naxrüüۡ ngexetüxüۡmaã inacua۳xgu rü düxwa ga norü ngúexüۡgü rü naxca۳ի͑իɥ,
͑ǣӥфӥ%Ëȍɗ͑ǣŕ̲ҡիфľфӥՓӥիɗɗ%ի̲իüۡgu rü Ngechuchuxüۡ naca۳ax۳ üۡgü, rü
tá nügümaã nayayicu —ñanagürü. 15ॸRü ñanagürügü: —ЬæΎфɗի‫ͮؽ‬ǣɥ̲%͑ӥիüۡ ixu
ñu۳իӡËȍɗǣЬľĀфӕфӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑Ë, rü ɗ͑ǣŕ̲͑ǣľфӥɞֆիӡ, erü tawe
ñanagürü: —¡Tomaã meã nango۳իŕŕ͖͑ӕիӡ iyacaechigü! —ñanagürügü. 24ॸRü
ñaxüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗҡΎ̲%͑ӥիüۡ yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü:
quixuxüۡ! —ñanagürü. 16ॸRü Ngechuchu —Tupana núma choxüۡ namu na Yudíugü i
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —¿E۳xna pema rü pecaduã۳xgüxücۡ a۳xicatama na chadauxücۡ a۳x
ta tama nüxüۡ pecua۳իǣӥŃǣɗ͑ǣŕ̲Ύфľ? —ñanagürü. 25ॸͮҡӥфӥ͑ǣɥ̲ǣֆľ̲͑ǣľ
17ॸ¿Tama e۳xna nüxüۡ pecua۳x rü guxüۡma i ǣҡ̲֤ӕĀɞӕɗիɥËӥфӥNgechuchuca۳x
͑ǣŕ̲Υ͑ɗĀӕüۡxüۡǣӥ͑ǣΦիüۡ rü naãnüwa ɗֆիӡ. Rü nape۳xegu iyacaxãp‫ ڟ‬ü۳xü, rü
͑իӡ, rü yixcama rü ñu۳իӡËȍɗɞ͑իӡիӡ? ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ: —Pa Corix ¡choxüۡ
18ॸNatürü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗĀӕüۡxüۡgü rüngüۡիŕŕ! —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 26ॸNatürü
nüxüۡ ixuxüۡ фӥ͑%ŕՓ͑ɗիɥɗ͑ľ͑իӡիüۡ. Rü Ngechuchu rü ñanagürü: —Tama name i
͑ǣŕ̲ΎфľɗËȍɗիľիüۡ Փիɗ͑ɗիɥɗ ҡիËӥǣӥ͑ҡ͑Йӕɗ͑ΎфӥΥ͑͑ɗфӕǣӥ͑
napecaduã۳իŕŕǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü. 19ॸErü naxãxücۡ a۳x —ñanagürü. [Rü yema
͑%ŕՓ͑ɗիɥɗËȍɗիľիüۡǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ i ñanagürü yerü nümagü ga Yudíugü rü
duüۡxüۡgü. Rü ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬ľ͑իӡ̲͑͑ŕҡիüۡ, nügü nixugüe na Tupanaxãcügüxüchi
rü to i ngexüۡ i ãtexüۡmaã na inapexüۡ, rü na ֆɗɥǣӥիüۡ rü yema togü rü ñoma airugürüüۡ
͑͑ǣŕ%ŕ̲фľիüۡ, rü na nangɥxü ‫ۡ ڟ‬, rü na ͑ֆɗիɥǣӥիüۡ.] 27ॸͮҡӥфӥ͑ǣɥ̲ǣֆľ̲͑ǣľ
yadorata۳xáxüۡ, rü na naguxchigawa۳xexüۡ. фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —ѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗËӕфӥ
20ॸRü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ Փիɗ͑ɗիɥɗ ore, Pa Corix, natürü airugü rü ta norü
duüۡxüۡgüxüۡ pecaduã۳իŕŕիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ ֆΎффӥΥ͑ҡӥËȍɗ͑͑ǣΥ۳x —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ.
na tama nayauxme۳xgüxüۡ naxüۡpa na 28ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü
nachibüexüۡ, фӥ͑ǣŕ̲фӥҡ̲ ͑ǣɥիüۡ: —Pa Ngecüx, aixcümaxüۡËȍɗËӕֆիΥ.

nanapecaduã۳իŕŕɗĀӕüۡxüۡgü —ñanagürü. ͅфӥҡËȍ͑իӥɗ͑ǣŕ̲Ëӕ̲
cunaxwa۳xexüۡ —ñanagürü. Rü
Wüxi ga ngecü ga to ga nachiüۡãnecüۡ۳ãx
۳ ga
ֆľիǣӕ̲ҡ̲͑ǣɥxca۳ի͑ɗҡ͑ľǣ͑ǣɥի%Ëӥ.
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬yaxõ۳xcüchiga
(Mr 7.24-30) ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ̲͑͑ľŕիŕŕǣ
21ॸѠӥֆľիǣӕ̲ֆŃ̲ɗ͑իӡ%Ëȍɗǣӕǣ muxüۡma ga ićaaweexüۡ
‫ ڟ‬%͑ľ%фӥ
Ngechuchu, rü Tiruane rü Chidãӡ 29ॸRüyemawena ga Ngechuchu rü
ɥ%͑ľǣӥՓ͑իӡ. ॸRü Ngechuchuxüۡtawa
22 ɗ͑իӡ%Ëȍɗǣֆľ̲͑%͑ľՓ, rü naxtaxa
ingu ga wüxi ga ngecü ga Canácüãۡ۳ x۳ ga ǣǾфɗфŃËӕҡӥՓ͑իӡ. Rü ñu۳իӡËȍɗ
wüxi ga ma۳իЙӦ͑ľՓɞ͑իüۡãchi, rü yéma nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: —Toxü‫ۡڟ‬

nayarüto. 30ॸRü muxüۡma ga duüۡxüۡgü ͑͑ǣŕի̲ɗ7ɗЙ%ӡфӥ͑Ύիфľҡ̲ɗ
naxüۡtawa nangugü. Rü yéma naxüۡtawa choxnixãcügüxicatama —ñanagürügü.
nanagagü ga duüۡxüۡgü ga 35ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ
ichixeparagüxüۡ, rü ngexetügüxüۡ, rü duüۡxüۡgüxüۡ namu na ñaxtüanewa

tama idexagüxüۡ, rü chixechacüügüxüۡ, natogüxüۡca۳x. 36ॸRü nanade ga yema 7 ga
rü muxüۡma ga togü ga ićaaweexüۡ. Rü Й%ӡфӥֆľ̲ËȍΎի͑ɗǣӥ. Rü Tupanana
Ngechuchupe۳xegu nayamugü, rü nüma ̲Ύիŕ͑ի%. Rü ñu۳իӡËȍɗɗ͑͑¡ӥËӕ. Rü
ǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ̲͑͑ľŕիŕŕ. 31ॸRü ga norü ngúexüۡgüna nanana na duüۡxüۡgüxüۡ
duüۡxüۡgü rü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣ yanuãxüۡca۳x. 37ॸRü guxüۡma ga duüۡxüۡgü
yexguma nüxüۡ nadaugügu ga ñuxãcü rü meãma nachibüe. Rü yemawena rü 7
yema noxri tama idexagüxüۡ rü marü na ga pexchigü nanapagüamatama namaã
yadexagüxüۡ, rü yema noxri ǣֆľ̲Й%ӡфӥchoxnichipe۳xegü ga
chixechacüügüxüۡ rü marü naxca۳x na íyaxügüxüۡ. 38ॸRü yema yéma chibüexüۡ
yataanegüxüۡ, rü yema noxri rü 4,000ǣֆҡӥǣӥ͑ɗիɥ, natürü ga
chixeparagüxüۡ rü marü na ngexüۡgü rü buxüۡgü rü tama nayaxugü.
nameparagüxüۡ, rü yema noxri 39ॸRü yemawena ga Ngechuchu rü
ngexetügüxüۡ rü marü na yadauchigüxüۡ. duüۡxüۡgüxüۡ ínimugü. Rü ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗ

Rü yemaca۳x ga duüۡxüۡgü rü Tupanaxüۡ ga nguegu nixüe, rü Magadáarü
nicua۳xüüۡgü. ͑%͑ľՓ͑իӡ.
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕ Parichéugü rü Chaduchéugü naxca۳x ínacagü

ga 4000 ga yatügü na nüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕǣӥիücۡ a۳x ga wüxi ga
(Mr 8.1-10) cua۳xruüۡ ga Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ
32ॸRü (Mr 8.11-13; Lc 12.54-56)
ñu۳իӡËȍɗǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑Ύфӥ
ngúexüۡgüca۳x naca, rü ñanagürü nüxüۡ:
16
1ॸRü ga Parichéugü rü
—Choxüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡgü i ñaã Chaduchéugü rü Ngechuchuxüۡ

duüۡxüۡgü, erü marü tomaŕ۳xpü۳x i ínayadaugü. Rü Ngechuchuna nacagüe
ngunexüۡ nuã chauxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ, na nüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕǣӥիüۡca۳x ga
rü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ҡիӕ̲ɗ͑ΎфӥΥ͑. Rü wüxi ga cua۳xruüۡ ga Tupanaãrü poramaã
ҡիӕËӥ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ̲фľ͑Ëȍɗüۡwa naxüxüۡ, yerü nüxüۡ naxügüchaüۡmare.
chanamugü, erü ngürüãchi namagu tá 2ॸNatürü nüma ga Ngechuchu rü
nayaturae —ñanagürü. 33ॸRü norü nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Pema

ngúexüۡgü rü ñanagürügü nüxüۡ: rü yáuanecü rü ñaperügügü:
—‫ͮع‬ҡӥфӥ͑ǣľիҡҡҡ͑ֆիӕɗΥ͑ ̲٘ͮľҡ͑ɗիɥɗ̲Ύիüۡãrü ngunexüۡ, erü
naxca۳x i guxüۡma i ñaã duüۡxüۡgü? Erü ͑ĀӕҡӥՓľ͑ľٚ, ñaperügügü. 3ॸRü
taxúema nuxma taxãpata i nuã ͑ǣŕիǣӕ̲pa۳xmama nadautüweanegu
—ñanagürügü. 34ॸRü Ngechuchu nüxna rü poraãcü nacaixanegu, rü:
naca, rü ñanagürü: —‫͵ع‬ӕիфľɗЙ%ӡЙľիü‫ۡڟ‬ ٘ͮËȍɗիľҡ͑ɗիɥɗ͑ǣӕ͑ľիüۡٚ
͑͑ǣŕի̲ɗЙľ̲ի? —ñanagürü. Rü ñaperügügü. Ьľ̲͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i
49 ͅkҽƄԆॷ16
togüpe۳իľՓ̲ľ%Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ, natürü “Tüxü‫͑ ۡڟ‬ҡիӕɗҡՓľ̲ӥ͖ٚЙľфӥǣӥǣӥ?

chixexüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ. Rü pema nüxüۡ Ьľ̲фӥҡ̲ɗիËӥ̲ЙľֆիΥǣӥ.
pecua۳x na penangugüxüۡ i ñuxgu tá 9ॸ—¿Tama e۳xna nüxüۡ pecua۳xgüéga rü
nameãnexüۡ rü ñuxgu tá nachixeanexüۡ. nüxna pecua۳xãchie ga yema

Natürü ñu۳xma na yanguxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ wüxime۳ŕx۳ pü۳իǣЙ%ӡǣֆľ̲5,000 ga
cua۳xruüۡgü ga nuxcüma Tupana pemaã yatügüca۳x ichabücuxüۡ? ¿Rü ñuxre ga
ixunetaxüۡ rü tama nüxüۡ pecua۳xgüéga pexchi penaxüãcuxüۡ namaã ga yema
na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ —ñanagürü. 4ॸRü naxchipe۳xegü ga íyaxügüxüۡ? 10ॸ—¿Rü
ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Ñaã tama e۳xna nüxna pecua۳xãchie ga yema
duüۡxüۡgü i chixecümagüxüۡ rü tama 7ǣЙ%ӡǣֆľ̲4,000 ga yatügüca۳x
ֆիΥǣӥիüۡ rü naxca۳x ínacagü i wüxi i ichabücuxüۡ? ¿Rü ñuxre ga pexchi
cua۳xruüۡ i Tupanaãrü poramaã üxüۡ. penaxüãcuxüۡ namaã ga yema
Natürü yema cua۳xruüۡ ga nuxcümaüۡcü naxchipe۳xegü ga íyaxügüxüۡ? 11ॸ—¿Rü
ga Tupanaãrü orearü uruüۡ ga Yonáxüۡ ͖ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗҡ̲͑ӥիüۡ pecuáxüۡ i tama
ngupetüxüۡrüüۡxicatátama nadaugü. Rü Й%ӡËȍɗǣ͑ËȍɗĀľիիüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲
yexgumarüüۡ na bayenaãnüwa na ñachagu:
ɞ͑իӡիӡիüۡ, rü choma rü ichatáxüۡwa tá ٘‫ؽ‬Ьľիӕ%ŕǣӥnaxca۳x i Parichéugü rü
ɞËȍիӡիӡ. Rü taxuxüۡtáma i to i æȍĀӕËȍŃӕǣӥфӥЙ%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡ!ٚ
cua۳xruüۡxüۡ nüxüۡ ËȍĀӕիŕŕɗ͖% ñachagu? —ñanagürü ga Ngechuchu.
duüۡxüۡgü —ñanagürü. Rü ñu۳իӡËȍɗ 12ॸRü yexguma ga norü ngúexüۡgü rü
͑ӥի͑ֆŃ̲͑ɗիӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü nüxüۡ nacua۳իǣӥǣҡ̲Й%ӡ%фӥ

ɗ͑իӡ%Ëȍɗ. Йӕիŕŕфӕüۡchiga na yadexaxüۡ ga
Ngechuchu, natürü Parichéugü rü
ЬфɗËȍŃӕǣӥфӥЙ%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡchiga
Chaduchéugüarü ngu۳իŕŕҡľËȍɗǣ͑
(Mr 8.14-21)
ֆɗɥիüۡ ga na yadexaxüۡ.
5ॸRü yexguma naxtaxaarü tocutüwa
Pedru nanango۳իŕŕ͑æфɗѸҡӕ
͑իɥիǣӕǣ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü, rü nüxüۡ
͑ֆɗɥիüۡ ga Ngechuchu
ɗ͑ֆфӥ͑ǣӥ̲ŕ͑͑Փľ̲ӥҡ
(Mr 8.27-30; Lc 9.18-21)
íyangegüxüۡ. 6ॸRü yexguma ga
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: 13ॸRü yexguma Checharéa ga
—¡Dücax, Йľիӕ%ŕǣӥnaxca۳x i Piripuaneãrü ngaicamana nanguxgu ga
ЬфɗËȍŃӕǣӥфӥæȍĀӕËȍŃӕǣӥфӥЙ%ӡ%фӥ Ngechuchu, rü norü ngúexüۡgüna naca,
Йӕիŕŕфӕüۡ! —ñanagürü. 7ॸRü yema norü rü ñanagürü: —‫͵ع‬ӕիӡ͖իüۡ i duüۡxüۡgü i
ngúexüۡgü rü inanaxügüe ga nügü na ËȍӕËȍɗǣ͑ҡľիŃËȍɗɥիüۡ i chomax?
ñagüxüۡ: —ͮǣŕ̲͖͑ǣӥфӥҡӥիüۡ, erü —ñanagürü. 14ॸRü nüma ga norü
tama tawemüta ítingegü —ñanagürügü. ngúexüۡgü rü nanangãxüۡ rü ñanagürügü:
8ॸNatürü ga Ngechuchu rü nüxüۡ —ͮ͑ǣŕի̲ɗĀӕüۡxüۡgü rü:
nacua۳xama ga ñuxãcü na yadexagüxüۡ “Cuáüۡ ya baiüۡիŕŕфӕüۡ нӕɗիɥ͖ٚǣӥիüۡ.
ga norü ngúexüۡgü. Rü yemaca۳x Rü togü i:
ñanagürü nüxüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ, ٘Ƅфɞнӕɗիɥ͖ٚǣӥիüۡ. Rü togü i:
ͅkҽƄԆॷ16 50
֤٘ľфľ̲ɞ%нӕɗիɥ͖ٚǣӥիüۡ. Rü togü rü: —Choma rü YerucharéüۡՓҡËȍիӡ, rü

“Wüxi ga nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü ngŕm‫ ڟ‬a poraãcü ngúxüۡ tá choxüۡ
orearü uruüۡ нӕɗիɥ͖ٚǣӥիüۡ —ñanagürügü. ͑ɗ͑ǣľիŕŕǣӥ. Rü choxüۡ tá nima۳xgü i
15ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü nüxna Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü i yaguã۳xgü rü
naca rü ñanagürü: —‫ع‬ѠӥЙľ̲ɗ͖ӕիӡ paigüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i
ñapegüxüۡ choxüۡ ͑ҡľիŃËȍɗɥիüۡ? ore i mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Natürü
—ñanagürü. 16ॸѠӥæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕ tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡ ngupetügu rü
nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Cuma wena táxarü chamaxüۡ —ñanagürü. 22ॸRü
͑ɗիɥɗæфɗѸҡӕֆҽӕЙ͑ֆ̲իüۡcü Nane ֆľիǣӕ̲ǣЬľĀфӕфӥ͑ӥիɥË
нӕɗɥիüۡ —ñanagürü. 17ॸRü Ngechuchu noxrüwama Ngechuchuxüۡ naga, rü
nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: —Cuma rü inanaxügü ga na naxucu۳իŕ%իüۡ, rü
ɗիËӥ̲Ëӕҡ%ŕ, Ьæȍɗ̲ӡի, Pa Yoná ñanagürü: —Pa Corix, Tupana rü tama
Nanex, erü taxuüۡma i duüۡxüۡ ͑ɗիɥɗËӕիüۡ nanaxwa۳իľ͑͑ǣŕ̲%ËӥнӕɗĀľիիüۡ. Rü
nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲, natürü Chaunatü ҡ%ӡҡ̲͑ǣŕ̲%ËӥËӕիüۡ nangupetü i
ֆĀիӡǣӕËӥ͑ɗիɥֆËӕիüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕËӥ cumax —ñanagürü. 23ॸNatürü ga
͑ͮ͑ľËȍɗɥիüۡ. 18ॸ—Rü choma cumaã Ngechuchu rü Pedruca۳x nadaueguãchi,
nüxüۡ ËȍɗիӕфӥËӕ̲фӥЬľĀфӕнӕɗիɥ. Rü rü ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬æȍΎի͑ɗիӡǣËȍɗ,
͑ǣŕ̲ËӕŃǣфӥ٘͑ӕҡ͖ٚիüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. Rü Pa Chatanáx, erü chixexüۡgu choxüۡ
Ëӕ̲ҡ͑ɗիɥɗËȍΎфӥĀӕüۡxüۡgüarü dauruüۡ Ëӕ͑ǣӕիŕŕËȍüۡ! Rü tama Tupana nagu
нӕɗɥիüۡ. Ѡӥæȍҡ͑фӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ фӥիɥ͑ӥիüۡǣӕËӕфӥիɥ͑ӥ, rü yatügü nagu
͑фӥֆľիľфɗ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥĀӕüۡxüۡgü. фӥիɥ͑ӥիüۡǣӕ̲фľËӕфӥիɥ͑ӥɗËӕ̲ի
19ॸ—Rü choma rü tá cuxna chanaxã i chorü —ñanagürü. 24ॸRü yexguma ga
ore na duüۡxüۡgümaã nüxüۡ quixuxücۡ a۳x na Ngechuchu rü norü ngúexüۡgüxüۡ
nüxüۡ nacua۳xgüxücۡ a۳ի͖͑ӕի%ËӥĀիӡǣӕիüۡ ñanagürü: —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËȍΎՓľ
i naãnewa nangugüxüۡ i ngextá Tupana фӥիӡիËȍüۡgu, ‫ؽ‬ŕËӥ͑ӥիüۡ tarüxo i
ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa. Rü yíxema tama cuxü‫ۡڟ‬ tümaãrü ngúchaüۡ, rü namaã tapora i
ɗфӥիɥ͑ӥŕիŕɗ͑ǣŕ̲Ύфľфӥҡ%ӡҡ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a ͑ǣŕ̲ǣӕիËȍիüۡgü i tümaca۳x ínguxüۡ i
tichocu. Natürü yíxema meã cuxü ‫ڟ‬ ۡ ñoma curuchawa tipotaxüۡrüüۡ tüxüۡ
‫ ڟ‬a
ɗфӥիɥ͑ӥŕիŕɗ͑ǣŕ̲ΎфľфӥɗիËӥ̲͑ǣŕm ɗիɥիŕŕիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ŕt‫ ڟ‬üwa chowe
ۡ
Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüwa tá tangugü ҡфӥիӡ%̲! 25ॸErü yíxema tügü
—ñanagürü. 20ॸRü yexguma ga Ngechuchu ̲իŕËȍիŕŕËȍüۡիŕфӥҡҡֆӕ. Natürü
rü norü ngúexüۡgümaã nüxüۡ nixu, rü yíxema chauxca۳x yúxe rü aixcüma tá
ñanagürü: —¡Taxúemaãtáma nüxüۡ pixu na tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ.
ËȍΎ̲фӥæфɗѸҡӕËȍɗɥիüۡ! —ñanagürü. 26ॸRü ¿ӄacüwa i nüxü‫ ۡڟ‬namexüۡ ya wüxi
ya yatü ega nayauã۳xgu i guxüۡma i

Ngechuchu nanaxunagü ga norü yuxchiga
͖Ύ̲ɗ͑%͑ľ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡgü, natürü
(Mr 8.31-9.1; Lc 9.22-27)
ɗֆ͑ҡӕիŕŕ%ǣӕɗ͑Ύфӥ̲իüۡ? Erü
21ॸRüyemawena inanaxügü ga norü taxucürüwama wüxi ya yatü rü norü
ngúexüۡgümaã nüxüۡ na yaxuxüۡ ga ҧacü Āɥŕфӕ̲%naxca۳x nataxe i norü maxüۡ.
tá nüxüۡ na üpetüxüۡ. Rü ñanagürü: 27ॸErü choma i Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ
Ëȍɗɥիüۡ фӥՓľ͑ҡիфӥ͑ә̲Ëȍիӡ. Rü ga ñaxüۡ: —ġ͑ɗիɥֆæȍӕ͑ľֆ͑ӥիüۡ

͑ǣŕիǣӕ̲фӥæȍӕ͑ҡӥֆҽӕЙ͑фüüۡ tá changechaüۡxüۡchicü rü namaã
ãŕ۳իǣËӥËȍɗիɥ, фӥĀիӡËü۳ۡãx۳ i orearü Ëȍҡ%ŕիüۡchicü. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ!
ngeruüۡgümaã tá íchangu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ —ñanagürü. 6ॸRü yexguma yemaxüۡ
ҡ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ‫ ڟ‬chanaxütanüxüۡ i ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲͑ǣәľիüۡgü, rü
wüxichigü i duüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲͖ӕի%Ëӥ ñaxtüanegu nanangücuchiãchitanü,
chauxca۳ի̲͑͑իŕիüۡrüüۡãcüma yerü poraãcü namuüۡŕ. 7ॸNatürü ga
̲իŕիüۡ. 28ॸRü aixcüma pemaã nüxüۡ Ngechuchu rü naxca۳ի͑ɗիӡ, rü nüxüۡ
Ëȍɗիӕфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ͖ӕիфľɗĀӕüۡxüۡgü i ͑ֆфӥ͑ǣΥǣӥ, rü ñanagürü nüxüۡ:
͑ә̲͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ фӥҡ%ӡҡ̲͑ֆӕ —‫ؽ‬ʊЙľËȍɗǣӥфӥҡ%իӢɗЙľ̲ӕüۡŕիüۡ!
ñu۳xmatáta choxüۡ nadaugü na yuwa —ñanagürü. 8ॸRü yexguma wenaxãrü
ícharüdaxüۡ rü aixcüma ãŕ۳xgacü ya nadaunagütanügu, rü
ЙΎфËӥ͑Ëȍɗɥիüۡ —ñanagürü ga NgechuchuxüۡիɥËҡ̲͑Āӕǣӥфӥ
Ngechuchu. taxúema ga toguexüۡ nadaugü. 9ॸRü
ֆľիǣӕ̲ɞ͑իɥǣӥǣӕǣǣӕ̲
Ngechuchu rü naxüchicüü
ma۳իЙӦ͑ľՓ, rü Ngechuchu
(Mr 9.2-13; Lc 9.28-36)
nayaxucu۳իŕǣӥǣҡիәľ̲%̲͑͑ӥիüۡ
1ॸRü 6 ga ngunexüۡguwena rü yaxugüexüۡca۳x ga yema yéma nüxüۡ
17 Ngechuchu ínayagagü ga Pedru
rü Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ ga
nadaugüxüۡ, ñu۳xmatáta yuwa ínadaxgu
rü wena namaüۡxgu. 10ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ
Chaüۡҡɗǣӕľ͑ľŕ. Ѡӥ͑ӥիɥËҡ̲Փӥիɗǣ yema ngúexüۡgü rü Ngechuchuna
ma۳իЙӦ͑ľՓ͑ΎիфӥՓ̲̲͑%͑իӡ. nacagü, rü ñanagürügü: —¿Tü۳xcüüۡ i
2ॸRü yéma yema ngúexüۡgüpe۳xewa rü ͑ǣŕ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i ore i mugüwa
naxüchicüü ga Ngechuchu. Rü üa۳xcürüüۡ ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü ñanagürügü:
͑ɗիɥǣ͑ËȍɗՓľǣ͑yaya۳ uracüüxüۡ . ٘Ƅфɞҡ͑ɗիɥֆ͑ӥիɥфËӕիüۡ pa nuã
Rü naxchiru rü ta üa۳xcüemarüüۡ ͑ɗիɥǣ ӡËӥ?͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ. 11ॸRü Ngechuchu
͑͑͑ǣΔΎ͑ľիŕŕ%իüۡ. 3ॸRü ngürüãchi nanangãxüۡ , rü ñanagürü: —Aixcüma
yéma naxca۳x nango۳իǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ ͑ɗիɥɗƄфɞ͑͑ӥիɥфҡ͑ә̲͑իӡիüۡ
Ería. Rü Ngechuchumaã yéma nidexagü. na chauxüۡ pa Tupanaca۳x
4ॸRü yexguma ga Pedru rü ñanagürü ֆ̲ľիŕŕ%իüۡ ca۳x i duüۡ xüۡ gü. 12ॸNatürü
Ngechuchuxüۡ: —Pa Corix, ̲͑ľ͑ɗիɥ choma pemaã nüxüۡ chixu, rü Ería rü
͑ӕ%ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ̲фӥ͑ә̲͑իӡ, natürü duüۡ xüۡ gü rü
cunaxwa۳xegu rü tá tanaxü ya tama nüxüۡ nacua۳իǣӥ͑ҡľիľֆɗɥիüۡ .
tomaŕ۳xpü۳x ya düxenü, rü wüxi ya Rü yemaca۳x chixri namaã nachopetü.
cuxca۳x, фӥ͑ɥֆͅΎɥËȍŃca۳x, фӥ͑ɥֆ Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡ͑ɗիɥ͑Ëȍɗիфɗ
Eríaca۳x —ñanagürü. 5ॸRü yexguma tá chomaã nachopetüxüۡ i duüۡ xüۡ gü
íyadexayane ga Pedru rü wüxi ga —ñanagürü. 13ॸRü yexguma ga yema
caixanexüۡ ǣ͑͑ǣΔΎ͑ľիŕŕիüۡ rü ngúexüۡ gü rü nüxüۡ nicua۳xãchitanü ga
natanügu nayangaixema. Rü yema Cuáüۡ ga baiüۡ իŕŕфӕüۡ Ëȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ga
caixanexüۡՓɗ͑͑իӡǣՓӥիɗǣ͑ǣ yema Ngechuchu namaã nüxüۡ ixuxüۡ .
ͅkҽƄԆॷ17 52
ֆիӡǣËȍɗիüۡca۳x, фӥËȍɗЙľǣ͑իɥ͑ӥ. Rü
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ̲͑͑ľիŕŕǣՓӥիɗǣ
taxuxüۡ chima pexü‫ ۡڟ‬naguxcha ega
bucü ga n۳go
۳ xo nawa yexmacü ɗիËӥ̲ЙľֆիΥǣӥǣӕ. 21ॸ—Natürü
(Mr 9.14-29; Lc 9.37-43)
ñaãrüüۡ i n۳g۳ΎիΎфӥҡ̲ɞ͑իӡիüۡ ega
14ॸRü yexguma duüۡxüۡgü íyexmaxüۡwa ҡ̲ɗիӕфľ%Ëӥ̲ɗֆӕ̲ӥիŕǣӕ
nangugügu, rü wüxi ga yatü —ñanagürü.
Ngechuchuca۳ի͑ɗիӡ. Rü nape۳xegu
‫ ڟ‬ü۳xü rü ñanagürü nüxüۡ: Ngechuchu rü wenaxãrü nanaxunagü
nayacaxãp
15ॸ—Pa Corix, ¡nüxüۡ nangechaüۡ ya ga norü yuxchiga
(Mr 9.30-32; Lc 9.43-45)
chaune rü naxca۳իֆҡ͑ľիŕŕ! Erü
muŕ۳xpü۳իËӥ͑фӥ͑ի%ӡ%ŕիüۡ, rü poraãcü 22ॸRü yexguma norü ngúexüۡgümaã
nüxüۡ‫ ڟ‬nangu۳x. Rü muŕ۳xpü۳xcüna rü ǾфɗфŃфӥ͑%͑ľǣӕֆիӡիǣӕǣ
ӥիӥիľҡӥǣӕ͑ֆ͑ǣӕիŕŕ, rü e۳xna dexágu. Ngechuchu, rü norü ngúexüۡgümaã nüxüۡ
16ॸ—Rü nuã curü ngúexüۡgüxüۡtawa nixu, rü ñanagürü: —Choma ya Tupana
chanaga, natürü nümagü rü tama nüxüۡ Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü chixri tá
nacua۳իǣӥ̲͑͑ľիŕŕǣӥ%իüۡ chomaã nachopetü rü ãŕ۳xgacügüna tá
—ñanagürü. 17ॸRü yexguma Ngechuchu choxüۡ namugü i duüۡxüۡgü. 23ॸ—Rü tá
nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ ga yema choxüۡ nima۳xgü, natürü tomaŕ۳xpü۳x i
duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ: —Pa ngunexüۡguwena rü wena táxarü
Duüۡxüۡǣӥɗҽ̲֤իΥǣӥիüۡ rü chamaxüۡ —ñanagürü. Rü yexguma
Chixexüۡgüx, ¿ñuxguratáta i pemaã yema orexüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ͑Ύфӥ
chanuxmaxüۡ rü yaxna pemaã ngúexüۡgü, rü poraãcü nangechaüۡgü.
Ëȍիɥ͑ӥիüۡ? ¡Nuã penaga ya yima bucü!
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥիüۡ naxütanü ga yema
—ñanagürü. 18ॸRü Ngechuchu nananga
ĀɥŕфӕǣҡӕЙӕËǣҡիüۡneca۳x
ga yema n۳g۳oxo ga guma bucüwa
͑ǣɥիüۡ nayauxgücü
yexmaxüۡ. Rü yemaãcü ínanata۳xüchi ga
yema n۳g۳oxo. Rü yexgumatama naxca۳x 24ॸNgechuchu rü norü ngúexüۡgümaã
nitaane ga guma bucü. 19ॸRü yemawena æЙľф͑ӡ%фӥɥ%͑ľՓ͑իɥ. Rü yexguma
ga norü ngúexüۡgü rü noxrüwama yéma nangugügu rü Pedruxüۡ
Ngechuchumaã nidexagü. Rü nüxna ínayadaugü ga yema yatügü ga tupauca
nacagüe, rü ñanagürügü nüxüۡ: —Pa ga taxüۡneca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ yauxgüxüۡ. Rü
Corix, ¿tü۳xcüüۡ i toma rü taxuacüma Pedruna nacagüe rü ñanagürügü:
ítanata۳իӥËȍɗɗ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo? —¿Yima curü Cori rü tama e۳ի͑͑ǣɥիüۡ
—ñanagürügü. 20ॸRü Ngechuchu ͑իӥҡ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ĀɥŕфӕɗҡӕЙӕËֆ
nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Pema taxüۡ͑ľ%фӥɗիɥËӥ? —ñanagürügü. 25ॸRü
rü taxuacüma ípenata۳xüchi erü tama Pedru nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
ɗիËӥ̲ЙľֆիΥǣӥ. Rü aixcüma pemaã —ͮǣŕ̲%Ëӥ͑͑իӥҡ͑ӥ—ñanagürü.
nüxüۡ chixu, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓΎΎ ѠӥֆɗիË̲ǣֆľիǣӕ̲ɥիǣӕ
ɞффӥՓҡ̲ЙľֆիΥǣӥǣӕ, rü chi daa naxücuxgu ga Pedru, rü Ngechuchuxira
ma۳իЙӦ͑ľ̲%͑ӥիüۡ pixuxgu na Pedrumaã nidexa, rü ñanagürü nüxüۡ:
—‫͵ع‬ӕիӡ͖Ëӕիüۡ i cumax, Pa Pedrux, rü buxüۡrüüۡ pegü íperüxíragu, rü

͑ǣľիҡ͑ɗիɥɗ͑ֆӕիǣӥ%իüۡ ɗ͑ΎфӥĀɥŕфӕɗ taxucürüwa pichocu i ngextá Tupana
guxüۡ i nachiüۡãneãrü ãŕ۳xgacügü? ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa. 4ॸ—Rü aixcüma
¿Cuxca۳x i nügütanüwatama rü e۳xna yíxema tügü írüxíraxe rü ñaã buxüۡrüüۡ
togü i duüۡxüۡgütanüwa? —ñanagürü. ɗիɥիŕ, фӥֆɞիľ̲ҡҡɗիɥֆǣӕիüۡãrü
26ॸRü Pedru nanangãxüۡ, rü ñanagürü: ֆľիľфɗիɥիŕɗ͑ǣľիҡҽӕЙ͑ãŕ۳xgacü
—Maneca togü i duüۡxüۡǣӥҡ͑ӥՓ͑ɗիɥɗ ɞɗիɥիüۡwa. 5ॸ—Rü texé ya chauégagu meã
nayauxgüãxüۡ —ñanagürü. Rü ñu۳իӡËȍɗ nayaxúxe i wüxi i buxüۡ i ñaãrüüۡ ɗիɥիüۡ
Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü: rü choxüۡ ͑ɗիɥɗҡֆիӕիüۡ.
—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիɥǣӕ, rü
ͮի%ӡËӥ̲͑ɗիɥ͑ЙľËĀӕǣӕɗ͑ǣӕիüۡ
ֆɗիľ̲͑ҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ rü
(Mr 9.42-48; Lc 17.1-2)
taxuca۳xma tanaxütanügü. 27ॸ—Natürü
͑ǣŕ̲͑ҡիәľ̲ҡ̲%͑ӕիüۡca۳x, rü 6ॸ—Rü texé ya pecadugu nanguxŕŕի‫ ڟ‬ŕɗ
chanaxwa۳իľɗËӕֆիӥҡ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ wüxi i ñaã buxüۡgü i choxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ rü
Āɥŕфӕ. ‫ؽ‬ѠӥֆŃ͑իҡՓ͑իӡ, rü tümaca۳իфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕËȍɗ͑ɗիɥ͑
ngŕm‫ ڟ‬a yapoxwaxe! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕ̲ noxtacüma wüxi ya nuta tümanaãwa
͑ӥիɥфüۡxüۡ i choxni i cunapoxwaüۡxüۡ rü nayangacuchixüۡ, rü ñu۳իӡËȍɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ
naã۳xwa tá nüxüۡ icuyangau i wüxi i taxtüchiüwa tüxüۡ nayarütáexüۡ na
Āɥŕфӕɗ͑ǣӕ̲ľիüۡ na ͑ǣŕի̲ҡֆӕիüۡca۳x. 7ॸ—Ñoma i
ֆ͑ǣӕҡ͑ӥիŕŕիüۡca۳x i chauxca۳x rü naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgüca۳x rü wüxi i taxüۡ
cuxca۳x rü ta! ¡Rü tupauca ya taxüۡnewa i ngechaüۡ ͑ɗիɥ͑͑͑ǣŕի̲իüۡ i
͑͑ǣľɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ, rü yaxütanü! ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i ҧËӥɗЙľËĀӕǣӕ͑ֆɗիŕŕիüۡ.
—ñanagürü. Rü guxüۡǣӕ̲ҡ͑͑ǣŕի̲ɗ͑ǣŕ̲
chixexüۡgü, natürü wüxi i ngechaüۡxüۡchi
‫ع‬ҽľիŃҡҡɗիɥֆǣӕի%%фӥֆľիľфɗիɥիŕ?
ҡ͑ɗիɥnaxca۳իɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗҡΎǣӥիüۡ
(Mr 9.33-37; Lc 9.46-48)
ЙľËĀӕǣӕ͑ǣӕիŕŕիüۡ. 8ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i
18
1ॸRü yexguma ga norü ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗcuxme۳x rü e۳xna cucutü
ngúexüۡgü rü Ngechuchuca۳x pecadugu cuxüۡ ͑ǣӕիŕŕǣӕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ
͑իɥфӥ͑ӥի͑͑Ëǣӥ, rü ñanagürügü: i noxtacüma ícunadae rü yaxüۡgu
—¿Pa Corix, ҡľիŃҡҡɗիɥֆǣӕիüۡãrü cuyaña. Ƅфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ
ֆľիľфɗիɥիŕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ãŕ۳xgacü cuboxme۳xãcüma rü e۳xna
ɞɗիɥիüۡwa? —ñanagürügü. 2ॸRü yexguma cubocutüãcüma na cunayaxuxüۡ i curü
ga Ngechuchu rü wüxi ga buxüۡca۳x naca, maxüۡ na tama guxüۡne ya cuxme۳xmaã rü
rü norü ngúexüۡgüarü ngãxüۡtanügu e۳xna guxüۡne ya cucutümaã üxü ya
͑͑Ëȍɗիŕŕ. 3ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͖͑ǣӥфӥ taguma ixoxüۡnewa quita۳xcuchixüۡca۳x.
nüxüۡ: —Dücax, Pa Chorü Ngúexüۡgüx, 9ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗËӕիľҡӥЙľËĀӕǣӕ
aixcüma pemaã nüxüۡ chixu, rü cuxüۡ ͑ǣӕիŕŕǣӕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ

͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ perüxoegu i ícunacaxüchi, rü yaxüۡgu cunaña. Erü
͑ǣŕ̲͑ҡΎǣӥфӥֆľիľфЙľǣӥ ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗՓӥիɗիľҡӥ̲%͑
ЙɗիɥǣӥիŕŕËȍüۡxüۡ rü ñu۳իӡËȍɗҡ̲͖% cunayaxuxüۡ i curü maxüۡ na tama
ͅkҽƄԆॷ18 54
guxüۡne ya cuxetümaã üxü ya n۳g۳oxogü cucua۳ի%Ëȍɗիŕŕɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥËȍɗիľիüۡ i

nagu poxcuenewa na quita۳xcuchixüۡca۳x. cumaã naxüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕǣ
[Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥՓΎΎËӕիü‫ ۡڟ‬naguxchagu, ͑իɥ͑ӥǣӕ, rü marü cuxüۡ nanguxüۡ i
͑ҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑нӕɗիӡǣËȍɗɗ ͑ǣŕ̲Ëӕľ͑ľŕ. 16ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡgü i nagu ҡ̲Ëӕǣ͑իɥ͑ӥǣӕɗ͑ǣŕ̲Ëӕľ͑ľŕ, rü
cunguchaüۡxüۡ.] ̲͑ľ͑ɗիɥɗnaxca۳x cuca i wüxi rü e۳xna
taxre i duüۡxüۡgü na nümagü rü ta namaã
Cua۳xruüۡ ga carneru ga
yadexagüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Ëӕľ͑ľŕ. 17ॸ—Rü
iyarütaxuxüۡgu ixuxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡҡ̲͑ӥիü‫ ۡڟ‬ɗ͑իɥ͑ӥǣӕɗ
(Lc 15.3-7)
͑ǣŕ̲ҡիфľɗĀӕüۡxüۡgüarü ore, rü name
10ॸ—Rü tama name i nüxüۡ pexoo۳x i wüxi ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ ɗֆիΥǣӥիüۡmaã nüxüۡ quixu
i buxü i ñaãrüüۡ choxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥիüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲
ۡ ͑͑ǣŕ̲Ëӕľ͑ľŕ̲%ֆĀľիǣӥիüۡca۳x.
norü dauruüۡgü i orearü ngeruüۡgü i Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡҡ̲͑ӥիüۡ‫ڟ‬
ĀիӡËüãۡ۳ x۳ rü guxüۡguma Chaunatü ya ɗ͑իɥ͑ӥǣӕɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü ore, rü
ĀիӡǣӕËӥpe۳իľՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ͑͑ǣŕm ‫ ڟ‬a ̲͑ľ͑ɗիɥɗՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ i tama
͑ǣŕ̲¡ӕիüŕۡ t‫ ڟ‬üwa nachogüxücۡ a۳x. ॸ—Rü
11 ֆիΥիüۡrüüۡǣӕ̲͑%Ëӕфӥիɥ͑ӥ. 18ॸ—Rü
choma i Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü yíxema
фӥ͑ә̲Ëȍիӡ͑Ëȍ̲͑իŕիŕŕիücۡ a۳x i núma ñoma i naãnewa tama pexü‫ۡڟ‬
duüۡxüۡgü iyarütauxexüۡ. 12ॸ—‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ ɗфӥիɥ͑ӥիŕɗËȍΎфӥΎфľфӥҡ%ӡҡ̲
ñapegüxüۡ i pema ega wüxi ya yatü rü Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa tichocu.
nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕɗ100 i carnerugü rü Natürü yíxema meã pexüۡ‫ ڟ‬ɗфӥիɥ͑ӥիŕɗ
wüxi nüxü‫ ۡڟ‬iyarütau۳xgu? ¿Taux e۳xna i ͑ǣŕ̲ΎфľфӥɗիËӥ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a tá tangu.
nachitaüۡgu namugüãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲99, rü 19ॸ—Rü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ñu۳իӡËȍɗnaxca۳x yadauxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիü‫ۡڟ‬ chi taxre i pema i núma ñoma i

iyarütaxuxüۡ? 13ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ naãnewa rü wüxigu ҧacüca۳x ípecaxgu i
iyangauxgu, фӥ̲͑%͑ҡ%ŕիüۡchi i æȍӕ͑ҡӥֆĀիӡǣӕËӥիüۡtawa, rü nüma
͑ǣŕ̲͑ΎфӥËф͑ľфӕ. Rü woo guxüۡguma ya Chaunatü rü tá pexna nanaxã.
̲͑%͑ҡ%ŕɗ͑ǣŕ̲99 i tama 20ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕ̲͑ǣľիҡҡիфľфӥe۳xna
iyarütauxexüۡ, natürü yexeraãcüxüchi tomaŕ۳xpü۳x i duüۡxüۡgü chauégagu

̲͑%͑ҡ%ŕɗ͑ǣŕ̲Փӥիɗɗɗֆфӥҡիӕիüۡ, íngutaque۳xexüۡwa, rü choma rü ta norü
erü marü nüxüۡ inayangau. 14ॸ—Rü ngãxüۡҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲—ñanagürü.
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥֆЬľ͑ҡӥֆ 21ॸRü yexguma ga Pedru rü
ĀիӡǣӕËӥ͑ҡ̲nanaxwa۳xexüۡ na wüxi i Ngechuchuca۳ի͑ɗիӡ, rü nüxna naca, rü

ñaã buxüۡ na iyarütaxuxüۡ. ñanagürü: —¿Pa Corix, ͑ǣŕիǣӕ̲
Ëȍӕľ͑ľŕËȍɗիľիüۡ chomaã ü۳xgu, rü
Ñuxãcü tamücüxüۡ na ingechaüۡxüۡchiga
ñuxree۳xpü۳xcüna i namexüۡ na nüxüۡ‫ڟ‬
(Lc 17.3)
nüxüۡ changechaüۡxüۡ naxca۳իɗ͑ǣŕ̲
15ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕľ͑ľŕËȍɗիľիüۡ chixexüۡ i chomaã naxüxüۡ? ¿Rü marü
cumaã ü۳xgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիɥËҡ̲ namexüۡ i cuxca۳x ega 7 e۳xpü۳xcüna
namaã quidexa, rü nüxna nüxüۡ ֆɗիɥǣӕ͑͑ӥիü‫ ۡڟ‬nüxüۡ changechaüۡxüۡ?
55 ͅkҽƄԆॷ18
—ñanagürü. 22ॸRü Ngechuchu ɞ͑͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕ. 28ॸ—Natürü

nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Tama name i yexgumatama yéma ãŕ۳xgacüxüۡtawa
7 e۳xpü۳իËӥ͑իɥËҡ̲͑ӥիü‫ ۡڟ‬nüxüۡ ɞ͑իӡӡիǣӕǣֆľ̲ֆҡӥ, rü nüxüۡ
cungechaüۡ. Natürü guxüۡǣӕҡ̲͑ɗիɥɗ inayangau ga wüxi ga namücü ga
nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ na cungechaüۡxüۡ woo 70 írarüwatama nüxüۡ‫ ڟ‬nangetanüxüۡ. Rü
e۳xpü۳xcüna i 7 wa nangu —ñanagürü. yema yatü rü nüxna natüxüe, rü
nananu۳xnaxã, rü ñanagürü nüxüۡ:
Cua۳xruüۡ ga ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡ ga tama
“¡Choxü‫͑ ۡڟ‬ǣɥիüۡ ͑իӥҡ͑ӥɗ͑ǣŕ̲
namücüaxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ ngechaüۡxüۡ ga norü
Āɥŕфӕɗ͑ǣɥիüۡ cungetanücü!͖ٚ͑ǣӥфӥ.
ngetanügu ixuxüۡ 29ॸ—Rü yexguma ga yema namücü rü
23ॸRü Ngechuchu rü ñanagürü: —Rü yema yatüpe۳xegu nacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü, rü nüxüۡ

͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑ãŕ۳իǣËӥɗիɥիüۡ, rü ۡ
naca۳ax۳ ü, rü ñanagürü:
ñoma wüxi ga nachiüۡãneãrü ãŕ۳xgacü ga “Pa Chomücüx, ¡choxüۡ nangechaüۡ! Rü
norü duüۡxüۡgü ga nüxüۡ‫ڟ‬ marü tá chapuracü, rü tá cuxüۡ‫ڟ‬
nangetanügüxü̲ۡ%̲͑ľիŕŕËȍüۡxüۡrüüۡ chanaxütanü i guxü̲ۡٚ, ñanagürü.
͑ɗիɥ. 24ॸ—Rü yexguma inaxügüãgu ga 30ॸ—Natürü ga yema yatü rü tama nüxüۡ
meã nüxüۡ na yadaugüxüۡ ga yema nüxü‫ۡڟ‬ nacuáxchaüۡ ga yema ore. Rü

nangetanügüxüۡpane, rü naxüۡtawa poxcupataüۡgu tüxüۡ napoxcuama
nanagagü ga wüxi ga norü duüۡxüۡ ga ñu۳xmata nüxüۡ‫ ڟ‬tanaxütanü ga yema
ҡիӥËȍɗËӥǣĀɥŕфӕ͑ӥիüۡ‫͑ ڟ‬ǣɥիüۡ tümaãrü ngetanü. 31ॸ—Rü yexguma togü
ngetanüxüۡ. 25ॸ—Natürü ga yema norü ga yema ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡgü nüxüۡ
duüۡxüۡ фӥ͑͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳x, rü daugügu ga yema ngupetüxüۡ, rü
taxuacüma norü cori ga ãŕ۳xgacüaxüۡ‫ڟ‬ ЙΎф%Ëӥ͑%ŕՓnangu۳x ga yema
nanaxütanüŕg‫ ڟ‬a. Rü yemaca۳x ga yema naxüxüۡ ga yema yatü. Rü norü
ãŕ۳xgacü rü norü churaragüxüۡ namu na corixüۡҡՓ͑իɥфӥ͑ӥիüۡ nayarüxugüe
to ga corixüۡ namaã nataxegüxüۡca۳x ga ga guxüۡma ga yema ngupetüxüۡ. 32ॸ—Rü
yema yatü, wüxigu tümamaã ga naxma۳x yexguma ga yema ãŕ۳xgacü rü nanamu
rü naxãcügü rü norü yemaxüۡgü, na ga norü churaragü na naxüۡtawa
ֆľ̲͑ҡ͑ӥǣĀɥŕфӕ̲% nagagüãxüۡca۳x ga yema yatü. Rü
naxütanüãxüۡca۳x ga norü ngetanü. yexguma naxüۡtawa nanguxgu, rü
26ॸ—Rü yexguma ga yema norü duüۡxüۡ ñanagürü nüxüۡ:
rü norü ãŕ۳xgacüpe۳xegu nacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü, rü “Wüxi i chixexüۡ i chorü duüۡxüۡ нӕɗիɥ.
nüxüۡ naca۳ax۳ üۡ, rü ñanagürü: Choma rü cuxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ changechaüۡ ga
“Pa Corix ¡choxüۡ nangechaüۡ! Rü marü yema choxü‫ ۡڟ‬cungetanüxüۡ, erü choxüۡ
tá chapuracü, rü tá cuxüۡ‫ ڟ‬chanaxütanü i cuca۳ax۳ üۡ na tama cuxüۡ chapoxcuxüۡca۳x.
guxü̲ۡٚ, ñanagürü. 27ॸ—Rü yema norü 33ॸ—Rü cuma rü chita nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
ãŕ۳xgacüaxüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡ, rü cungechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëӕ̲ӥËӥɗËӕիüۡ‫ڟ‬

yemaca۳x namaã nüxüۡ nixu ga marü nangetanüxüۡ, yexgumarüüۡ ga choma rü
tama nüxü‫ ۡڟ‬na naxütanüãxüۡca۳x ga yema cuxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ na changechaüۡxüۡrüüۡ ga
norü ngetanü. Rü ñu۳իӡËȍɗ yema choxü‫ ۡڟ‬cungetanüxüۡٚ, ñanagürü
nüxüۡ. 34ॸ—ѠӥЙΎф%Ëӥ͑͑ӕիӡËȍɗǣ 6ॸ—Rü ñu۳իӡËȍɗҡ̲ҡիфľ͑ɗիɥ, rü

yema ãŕ۳xgacü. Rü norü churaragüxüۡ Փӥիɗҡ̲͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
namu na napoxcugüãxüۡca۳x ga yema taxucürüwa texé nügüna
yatü ñu۳xmata guxüۡ nüxüۡ‫ ڟ‬naxütanü ga ҡֆիɥǣËȍɗҡ͑ӥիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҡիфľɗ
yema nüxüۡ‫ ڟ‬nangetanüxüۡ —ñanagürü ga Tupana nügüna mugüxüۡ —ñanagürü.
Ngechuchu. 35ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͖͑ǣӥфӥҡ: 7ॸRü yexguma Ngechuchuna nacagü rü
—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá pemaã nanaxü ya ñanagürügü: —¿Tü۳xcüüۡ ͑ɗիɥǣͅΎɥËȍŃ

æȍӕ͑ҡӥֆĀիӡǣӕËӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ ga duüۡxüۡgümaã nüxüۡ yaxuxüۡ rü
tama wüxichigü aixcüma pemücügüaxü‫ۡڟ‬ ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃҡӥmama۳xüۡ ítáxchaüۡgu
nüxüۡ pengechaüۡgügu —ñanagürü. фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗՓӥիɗɗЙΎЙľфɗ
ta۳իǣӥЙ͑ľ͑ǣɥի͑ҡի%, rü ñu۳իӡËȍɗ
͑ǣɥիüۡ ítata۳x? ñaxüۡ —ñanagürügü. 8ॸRü
namexüۡ na texé tümama۳xüۡ ítáxüۡ
Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü
(Mr 10.1-12; Lc 16.18)
nüxüۡ: —Ьľǣǣӕ͑ɗիɥǣͅΎɥËȍŃǣҡ̲
pexna nachúxãxüۡ na pexma۳xüۡ ípetáxüۡ.
19
1ॸRü yema ñaxguwena ga
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥɗ͑իӡ%Ëȍɗǣ Yerü nüma nüxüۡ nacua۳x na tama
Gariréaarü naãnewa. Rü natü ga ɗիËӥ̲ЙľֆիΥǣӥիüۡ. Natürü noxriarü
Yudáüۡ%фӥҡΎËӕҡӥՓ͑իӡǣ֤ӕĀŃфӥ ӥǣӥǣӕфӥҡ̲ֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. 9ॸ—Rü
naãnewa. 2ॸRü muxüۡma ga duüۡxüۡgü choma pemaã nüxüۡ chixu rü tama name
͑Փľ͑фӥիɥ, rü nüma ga Ngechuchu rü na texé tümama۳xüۡ ítáxüۡ ľǣҡ̲͑ɥ
ֆŃ̲̲͑͑ľŕիŕŕǣֆľ̲ićaaweexüۡ. ֆֆҡӥ̲%͑͑ǣŕ%ŕիüۡǣǣӕֆɗիɥǣӕ. Rü
3ॸRü Ngechuchuca۳ի͑իɥǣ͖ӕիфľǣ ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗֆɗ̲ֆҡӥфӥ͖u۳իӡËȍɗ͑ɥ
Parichéugü, rü nüxna nacagü rü i ngemaã naxãxma۳xgu, rü chixexüۡ naxü,
ñanagürügü: —¿Cuxca۳x namexüۡ i wüxi i фӥ͖Ύ̲͑ɥɗ͑ǣľ̲%̲фľ
yatü na ínatáxma۳xmarexüۡ ega ҧacü rü ͑͑ǣŕ%ŕիüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. ѠӥҡľիŃֆ͑ǣɥ̲%
chixexüۡ taxü۳xgu ya naxma۳x? %̲իŕɗ͑ǣŕ̲͑ǣľɗ͑ǣɥҡľ͑ǣɥիüۡ íta۳xcü,
—ñanagürügü. Rü yemaãcü nüxna фӥ͖Ύ̲͑ɥɗ͑ǣľ̲%̲фľɗҡЙľիüۡrüüۡ
nacagü yerü Ngechuchuxüۡ chixexüۡgu ҡɗիɥ—ñanagürü ga Ngechuchu. 10ॸRü
͑͑ǣӕիŕŕǣӥËȍüۡ. 4ॸRü Ngechuchu ñu۳իӡËȍɗǣ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü rü
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —¿Taguma ñanagürügü nüxüۡ: —Ƅǣ͑ǣŕ̲%Ëӥ
e۳ի͑͑ՓЙľ͑ǣәľɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ ֆɗիɥǣӕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲ҡ̲
ore i ümatüxüۡ i nüxüۡ ixuxüۡ ga noxri naxãma۳x ya yatü rü tama ixãte i nge
Tupana naxü۳xgu ga duüۡxüۡgü, rü yatüxüۡ —ñanagürügü. 11ॸRü Ngechuchu norü
rü ngecüxüۡ na naxüxüۡ? 5ॸ—Rü ñanagürü ngúexüۡgüxüۡ nangãxüۡ rü ñanagürü:
ga Tupana: —Taxucürüwa guxüۡma i duüۡxüۡgü nüxüۡ
٘Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ya yatü rü tá nanatü rü nacua۳x i ҧËӥËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
͑ŕ͑͑ɗիӡǣËȍɗ͑nama۳xmaã ngu۳իŕŕҡľ. Natürü yíxema Tupana tüxüۡ
‫ ڟ‬իücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ
inaxãӡ nüxüۡ cua۳xŕŕի‫ ڟ‬ŕիɥËҡ̲ҡɗիɥֆ͑ӥիüۡ
͑ǣŕ̲ҡիфľфӥ͖Ύ̲Փӥիɗҡ̲ɗ cua۳xgüxe. 12ॸ—Ѡӥ͑͑ǣŕի̲ɗ
duüۡxüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥǣӥٚ. nagúxüۡraüۡxüۡ i guxchaxüۡ na tama
57 ͅkҽƄԆॷ19
naxãma۳xüۡca۳x ya yatü. Erü nümaxüۡ i nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ:

yatü rü woetama taxucürüwa naxãma۳x —¿Tü۳xcüüۡ ٘ͅľËӥ͖ٚËӕфӥǣӥËȍΎիüۡ?
erü norü bucüma nangepü۳xüchare. Rü ƄфӥҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ɗիɥֆ̲ľËӥɗիɥËӥ,
nümaxüۡ i yatü rü taxucürüwa naxãma۳x фӥ͑ҡիӕ̲ɗҡΎɗ̲ľËӥɗիɥիüۡ. Natürü
erü nayauxpü۳xücharee. Rü togü tama ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕ͑ֆӕիËȍüۡgu i maxüۡ i
naxãma۳x erü Tupanaãrü taguma gúxüۡ, фӥ‫͑ؽ‬ǣ͑իɥ͑ӥɗ
ngúchaüۡիɥËҡ̲͑իӥǣӥËȍüۡ. Rü texé Tupanaãrü mugü! —ñanagürü. 18ॸRü
ֆ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲իËȍüۡիŕфӥ̲фӥ̲͑ľ yexguma ga guma ngextü۳xücü rü
ɗ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲իüۡ —ñanagürü ga ñanagürü: —‫ͮع‬ǣŕիüۡrüüxüۡ ҡ͑ɗիɥɗ
Ngechuchu. ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥɗ͑ǣËȍիɥ͑ӥիüۡ?
—ñanagürü. Rü Ngechuchu nanangãxüۡ
Ngechuchu rü meã buxüۡgüxüۡ nayaxu
rü ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬ҽ%ӡҡ̲
(Mr 10.13-16; Lc 18.15-17)
Ëӕ̲ŕҡ, фӥҡ%ӡҡ̲͑ɥɗ͑ǣľ̲%
13ॸRü duüۡxüۡgü rü Ngechuchuxüۡtawa ‫ ڟ‬ax۳ , фӥҡ%ӡҡ̲
icupe, фӥҡ%ӡҡ̲Ëӕ͑ǣɥta۳
nanagagü ga ñuxre ga buxüۡgü na ۡ
doraxü quixu i togüchiga! 19ॸ—¡Rü
Ngechuchu nüxüۡ ɗ͑ǣΥǣӥիüۡca۳x rü namaã ҡӥ̲ǣ͑իɥ͑ӥֆËӕ͑ҡӥфӥËӕľ, rü
͑ֆӕ̲ӥիŕիüۡca۳x. Natürü ga nüxüۡ nangechaüۡ ɗËӕ̲ӥËӥǣӥ͑ǣŕ̲͑
Ngechuchuarü ngúexüۡgü rü inanaxügüe cugü cungechaüۡxüۡrüüۡ! —ñanagürü.
ga na yangagüãxüۡ ga yema duüۡxüۡgü ga 20ॸRü yexguma ga guma ngextü۳xücü rü
Ngechuchuxüۡtawa buxüۡgüxüۡ gagüxüۡ. ñanagürü: —Guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥɗ

14ॸNatürü ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ quixuxüۡ rü woetama chorü
nüxüۡ ga norü ngúexüۡgü: —Marü name i ¡ӕËӥ̲̲ľ%Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕ. ¿Rü ҧacü rü
chauxüۡҡՓ͑իɥɗ¡ӕիüۡgü. ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗ to tá chaxü na choxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i
nüxna penachu۳xuxüۡ! Erü Tupana maxüۡ i taguma gúxüۡ? —ñanagürü. 21ॸRü
ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa rü tümaca۳ի͑ɗիɥֆ Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü
yíxema ñaã buxüۡgürüüۡ ̲ľ%ֆիΥǣӥիľ nüxüۡ: —Ega aixcüma Tupanape۳xewa
—ñanagürü. 15ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ ̲ľËӥнӕɗիɥիËȍüۡgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
Ngechuchu rü yema buxüۡgüétü namaã cutaxe i guxüۡma i curü
naxüme۳x. Ѡӥֆľ̲Փľ͑ɗ͑իӡ%Ëȍɗǣ ͑ǣŕ̲իüۡgü rü togü i ngearü
yéma. ͑ǣŕ̲իüۡãx۳ güxüۡ͑Ëӕ͑ի%ɗ͑ǣŕ̲Ëӕфӥ
natanü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡËӕիüۡ‫ڟ‬
Wüxi ga ngextü۳իӥËӥǣĀɥŕфӕã۳xüۡchicü
͑͑ǣŕի̲ɗËӕËȍɗËɗĀիӡǣӕիüۡ i
Ngechuchumaã nidexa
naãnewa. Rü ñu۳իӡËȍɗ̲фӥ̲͑ľɗ
(Mr 10.17-31; Lc 18.18-30)
ËȍΎՓľËӕфӥիӡ—ñanagürü. 22ॸNatürü
16ॸRü wüxi ga ngextü۳xücü rü yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣǣӕ̲
Ngechuchuxüۡtawa nangu, rü nüxna ngextü۳xücü rü poraãcü nangechaüۡ, yerü
naca, rü ñanagürü: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡ ya ̲͑ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳xüۡchi. 23ॸRü yexguma ga
Mecüx, ¿ҧacü tá chaxüxüۡ na Ngechuchu rü norü ngúexüۡgüxüۡ
chanayaxuxüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ? ñanagürü: —Aixcüma pemaã nüxüۡ
—ñanagürü. 17ॸRü Ngechuchu Ëȍɗիӕфӥ͑ǣӕիËȍիӥËȍɗ͑ɗիɥ͑Փӥիɗɗ
duüۡxüۡ ɗĀɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ rü Tupana rü e۳xna tümama۳x rü tümaxãcügüxüۡ rü

ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa na nanguxüۡ. 24ॸ—Rü tümaãrü naãne chauxca۳x ítáxe, rü 100
aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü ñoma e۳xpü۳իËӥ͑ɗ͑ǣŕ̲͑Ύիфɗҡӥիü‫ۡڟ‬
wüxi i cameyu na taxucürüwama wüxi ͑ǣŕի̲իüۡãrü yexera tá tayaxu. Rü
ֆӕËӕ̲իŕҡӥՓ͑իӥЙľҡӥիüۡãrü yexera naŕt‫ ڟ‬ü tá tanayaxu i maxüۡ i taguma
͑фӥǣӕիËȍ̲ŕnaxca۳x i wüxi i duüۡxüۡ i gúxüۡ. 30ॸ—Natürü muxüۡma i nümaxüۡ i
Āɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ na yaxücuxüۡ i ngextá ñoma i naãnewa duüۡxüۡgü wixpe۳xewa
Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa —ñanagürü. ӥǣӥիŕŕիüۡ, фӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü
25ॸRü yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ ҽӕЙ͑ҡՓɗիՓľ̲͑͑իӥǣӥիŕŕ. Rü
norü ngúexüۡgü rü poraãcü muxüۡma i nümaxüۡ i ñoma i naãnewa
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Rü nügüna nacagüe rü duüۡxüۡǣӥՓɗիՓľ̲ӥǣӥիŕŕիüۡ, rü
ñanagürügü: —¿Rü texé tá e۳ի͑ҡɗիɥֆ Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü Tupana tá
nayaxúxe i maxüۡ i taguma gúxüۡ? wixpe۳իľՓ͑͑իӥǣӥիŕŕ.
—ñanagürügü. 26ॸRü Ngechuchu nüxüۡ
Cua۳xruüۡ ga puracütanüxüۡgu ixuxüۡ
nadawenü rü ñanagürü nüxüۡ:
—Duüۡxüۡgü rü taxuacüma nügü
20
1ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ãŕ۳xgacü
̲͑իŕŕ, natürü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬rü ɞɗիɥիüۡwa rü ñoma wüxi ga

͑ҡӕիËȍ̲͑͑իŕիŕŕ%իüۡ ubanecüarü yora ga pa۳xmama norü
—ñanagürü. 27ॸRü yexguma ga Pedru rü puracütanüxüۡ ta yadaucürüüۡ ͑ɗիɥ. 2ॸRü
ñanagürü nüxüۡ: —Pa Corix, toma rü yema puracütanüxü̲ۡ%̲͑͑ľիŕŕ͑
marü ítanawogü ga guxüۡma ga torü ՓӥիɗҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕǣӕ͑ӥիüۡ‫ ڟ‬na
yemaxüۡǣӥ͑ËӕՓľҡфӥիɥիüۡca۳x. ¿Rü naxütanüãxüۡca۳x ga wüxichigü ga
ҧËӥҡ͑ɗիɥɗҡΎфӥ͑ҡ͑ӥɗ͖u۳xmax? ngunexüۡgu. Rü ñu۳իӡËȍɗ͑%͑ľՓ
—ñanagürü. 28ॸRü Ngechuchu nanamugü na yéma yapuracüexüۡca۳x.
nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: 3ॸ—Rü yixcama ga 9 arü ngoragu rü
—Aixcüma pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲ ínayadau ga ngextá yatügü ga

ngunexüۡ i Tupana nagu puracüca۳x daugüxüۡ
nangexwacaxüۡիŕŕիüۡ i guxüۡma, rü íngutaque۳xegüxüۡxüۡwa. Rü yexma nüxüۡ
choma rü ãŕ۳իǣËӥֆҡËӥҡËȍɗիɥ. Rü nayangau ga ñuxre ga yatügü ga ngearü
ËȍΎфӥҡΎËȍɗËɗ̲ľիŕËȍɗիüۡwa tá puracüã۳xgüxüۡ. 4ॸ—Rü ñanagürü nüxüۡ:
charüto. Rü pema i 12 i chorü ngúexüۡgü ‫ ڟ‬a chorü ubanecüwa
“¡Ngŕm
͑ËȍΎՓľЙľфӥիɥիüۡ rü pema rü tá ta peyapuracüe! Rü meã tá pexü‫ۡڟ‬
pexü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗЙľфӥҡΎËȍɗËիüۡ i Ëȍ͑իӥҡ͑ӥٚ, ñanagürü. Rü nümagü rü
̲ľիŕËȍɗիüۡ i chauxüۡtawa. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá ֆŃ̲͑իɥ. 5ॸ—Rü yema ubanecüarü
perütogü na norü maxüۡchigaca۳x nüxüۡ yora rü tocuchigu rü wenaxãrü togü ga
picagüxüۡ i guxüۡma i Yudíugü. 29ॸRü puracütanüxüۡ ta nayadau. Rü
guxãma ya yíxema tümapata chauxca۳x tomaŕ۳xpü۳xarü ngoragu ga yáuanecü rü
ítáxe, rü e۳ի͑ҡӥ̲ŕ͑ľŕǣӥфӥ wenaxãrü yexgumarüüۡ ta nayadau.
ҡӥ̲ŕya۳xgüxüۡ chauxca۳x ítáxe, rü e۳xna 6ॸ—Rü yixcama ga wüxime۳ŕx ۳ pü۳xarü
ҡӥ̲͑ҡӥфӥҡӥ̲ŕիüۡ chauxca۳x ítáxe, ngoragu ga yáuanecü rü wenaxãrü
59 ͅkҽƄԆॷ20
ínayadau ga ngextá yatügü ga “Yixema rü guxüۡ i ngunexüۡgu

puracüca۳x daugüxüۡ üa۳xcüxetüwa tapuracüe, natürü i ñaã
íngutaque۳xegüxüۡxüۡwa. Rü yexma nüxüۡ puracütanüxüۡ i wixwenaxüۡchi íngugüxüۡ
nayangau ga ñuxre ga togü ga yatügü rü wüxi i ngoratama napuracüe. Natürü
ga ngearü puracüã۳xgüxüۡ. Rü ñanagürü ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ‫ ڟ‬naxütanüãxüۡ‫ڟ‬ŕ۳xpü۳xtama
nüxüۡ: nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬իӥҡ͑ӥٚ, ñanagürügü.
“¿Tü۳xcüüۡ i pema rü nuxã 13ॸ—Natürü ga yema ubanecüarü yora
perüchomare i guxüۡ i ñoma i nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ ga wüxi

ngunexüۡgu, rü tama pepuracüe?ٚ ga yema puracütanüxüۡ:
ñanagürü. 7ॸ—Rü nümagü nanangãxüۡgü, “Pa Chomücüx, tama cuxü‫ ۡڟ‬changɥ ۳x.
rü ñanagürügü nüxüۡ: ¿Tama e۳ի͑ɗՓӥիɗҡËȍɗ͑ӥǣӕֆɗɥիüۡ ga
“Tama tapuracüe erü taxúema toxca۳x ËȍΎ̲%Ëӕ̲͑ľիŕŕիüۡ na cuxüۡ‫ڟ‬
tadau na tüxüۡ‫ ڟ‬tapuracüexüۡca۳իٚ, chanaxütanüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ?
ñanagürügü. Rü yexguma ga yema 14ॸ—‫͵ؽ‬%ɗËӕфӥĀɥŕфӕ, фӥɞɗիӡ! Rü
naãneãrü yora rü ñanagürü nüxüۡ: ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥҡ͑ӥիüۡ i wüxi i

“¡Pema rü ta ngŕm ‫ ڟ‬a chorü ubanecüwa ngoratama puracüexüۡ, rü choma nüxna
ЙľիɥфӥЙľֆЙӕфËӥľ! Rü meã tá pexü‫ۡڟ‬ ͑ǣɥիüۡ chaxãxchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëӕի͑͑ǣɥիüۡ
Ëȍ͑իӥҡ͑ӥٚ, ñanagürü. 8ॸ—Rü chaxãcüe۳xpü۳x. 15ॸ—¿Tama e۳xna name i
yexguma marü nachütagu rü yema ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲chanaxwa۳xexüۡãcüma
naãneãrü yora, rü naxca۳x naca ga norü ͑ǣɥ̲%͑Ëȍիӥիüۡ ɗËȍΎфӥĀɥŕфӕ? ¿Rü
puracütanüxüۡãrü dauruüۡ, rü ñanagürü e۳ի͑нӕɗի%ӡի%Ëȍɗľфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
nüxüۡ: chamecüma?͖ٚ͑ǣӥфӥ. 16ॸ—Rü yíxema
“¡Naxca۳ի͑Ëɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥҡ͑ӥիüۡ. ñu۳xma duüۡxüۡgü wixweama tüxüۡ
Ѡӥ͑ӥիɥф͑ӥիü‫͑ ۡڟ‬իӥҡ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ ügüxŕŕի‫ ڟ‬ŕ, фӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü
wixwenaxüۡchima ngŕ̲ ‫ ڟ‬ɥիüۡ, rü nawa tá Tupana tá wixpe۳xewa tüxüۡ ͑իӥǣӥիŕŕ.
icuyacua۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲͑ӥիɥф͑ǣŕm ‫ ڟ‬a Rü yíxema ñu۳xma duüۡxüۡgü wixpe۳xewa
puracüexüۡ!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 9ॸ—ѠӥֆŃ̲͑իɥ tüxüۡ ügüxŕŕի‫ ڟ‬ŕфӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
ga yema puracütanüxüۡ ga rü Tupana tá wixweama tüxüۡ
wüxime۳ŕx۳ pü۳xarü ngoragu ga yáuanecü ͑իӥǣӥիŕŕ. ƄфӥҽӕЙ͑фӥ̲ӕիӡËȍɗľ͑
ЙӕфËӥՓɥիüۡ. ѠӥՓӥիɗËȍɗǣӥ͑ǣɥիüۡ naxu, ͑ҡӥфӥ͑Ύիфľҡ̲ҡɗիɥֆֆɞիľ̲
͑ֆӕիǣӥǣՓӥիɗҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕ. 10ॸ—Rü tüxüۡ yadexechixe —ñanagürü ga
ֆľ̲Փľ͑фӥֆŃ̲͑իɥǣֆľ̲ Ngechuchu.
͑ӥիɥф̲ЙӕфËӥľիüۡ ga puracütanüxüۡ. Rü
Ngechuchu rü wenaxãrü nanaxunagü
͑ӥ̲ǣӥ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕǣӕфӥֆľիľфҡ
ga norü yuxchiga
͑ǣɥիüۡ ͑ֆӕիǣӥǣĀɥŕфӕ, natürü nümagü
(Mr 10.32-34; Lc 18.31-34)
фӥҡ͑ǣɥիüۡ nayauxgü ga wüxitachinütama
ǣĀɥŕфӕǣՓӥիɗËȍɗǣӥ. 11ॸ—Rü yexguma 17ॸѠӥֆľիǣӕ̲̲͑ǣӕֆիӡիǣӕǣ
͑ǣɥիüۡ nayauxgügu rü inanaxügüe ga chixri Ngechuchu ga YerucharéüۡՓ͑͑իӡիüۡ

na yadexagüxüۡ nachigagu ga yema rü noxrüwama naxca۳x naca ga yema 12
naãneãrü yora. 12ॸ—Rü ñanagürügü: ga norü ngúexüۡgü, rü ñanagürü nüxüۡ:
ͅkҽƄԆॷ20 60
18ॸ—Pema nüxüۡ pecua۳x na marü —kɗիËӥ̲ҡ͑ɗիɥɗËȍӕիфüüۡ ngúxüۡ

ingaicaxüۡ na Yerucharéüۡwa ingugüxüۡ. pingegüxüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥ
Rü ngŕm ‫ ڟ‬a rü duüۡxüۡgü rü tá chixri tügünecüwawa rü chorü ҧoxwecüwawa na
chomaã nachopetü. Rü tá paigüarü perütogüxücۡ a۳x, rü tama cho۳xme۳xwa
ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i ore i ͑͑ǣŕի̲͑Йľի͑Ëȍ͑ի%իüۡ. Rü
mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡna tá choxüۡ Chaunatüme۳իŕՓ͑ɗիɥ͑͑͑ǣŕի̲իüۡ i
namugü. Rü nümagü rü tá chomaã ͑ǣŕ̲, rü nüma tá tüxna nanaxã ya yíxema
nanaxuegugü na chayuxüۡca۳x. 19ॸ—Rü tá tümaca۳իɞֆɗɥիŕ—ñanagürü. 24ॸRü yexguma
to i nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ na choxüۡ namugü. yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲ҡΎǣӥǣ10 ga
Ѡӥ͑ǣŕ̲ǣӥҡ͑ɗիɥɗËȍӕǣӕ Ngechuchuarü ngúexüۡgü, rü Chaüۡtiágumaã
idauxcüraüۡgüxüۡ rü choxüۡ c۳uaixgüxüۡ, rü rü Cuáü̲ۡ%͑͑ӕŕ. 25ॸNatürü Ngechuchu
ñu۳իӡËȍɗҡËӕфӕËȍՓËȍΎիüۡ nipotagü naxca۳x naca rü ñanagürü nüxüۡ: —Pema
͑͑ǣŕի̲Ëȍֆӕիüۡca۳x. Natürü nüxüۡ pecua۳x rü guxüۡ i nachiüۡãnegüarü
tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡguwena rü tá ãŕ۳xgacügü rü poraãcü nanamu i norü
wenaxãrü chamaxüۡ —ñanagürü. duüۡxüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügü i taxüۡgü rü
norü duüۡxüۡǣӥфӥֆΎф͑ӥǣӥ͑ɗիɥǣӥիŕŕ.
Wüxi ga ngüۡիŕŕca۳x íica ga 26ॸ—ͮҡӥфӥҡ%ӡҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗ
Chaüۡtiágu rü Cuáüۡãrü mama
petanüwa. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃnaxwa۳xegu na
(Mr 10.35-40)
ãŕ۳իǣËӥҡɗɥիüۡ i petanüwa, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
20ॸѠӥֆŃ̲ɗֆľի̲ǣ͑ŕǣæȍüۡtiágu rü noxri rü guxããrü ngüۡիŕŕфӕüۡ ҡɗիɥ. 27ॸ—Rü
Cuáüۡ. Rü yema taxre rü Zebedéu nanegü ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃɗЙľҡ͑ӥՓnaxwa۳xegu
͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥNgechuchuca۳իɗֆիӡ ͑ҡӥ̲̲ӥËӥǣӥľфӕ͑ҡɗɥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
̲͑%ǣֆľ̲ҡիфľǣ͑ǣɥ͑ľǣӥ. Rü noxri rü guxüۡma i tümamücügüarü
Ngechuchupe۳xegu iyacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü, rü wüxi ga ngüۡիŕŕфӕüۡ ҡɗիɥ. 28ॸ—Yerü chomatama i
ngüۡիŕŕca۳x nüxna iyaca. 21ॸѠӥ͑ӥ̲͑ǣɥի͑ Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ rü tama
naca, rü ñanagürü: —¿ӄËӥ͑ɗիɥɗ togü choxüۡ rüngüۡիŕŕիücۡ a۳ի͑ɗիɥɗ͑ә̲
cunaxwa۳xexüۡ? —ñanagürü. Ѡӥ͑ǣɥ̲ Ëȍիӡիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ә̲Ëȍիӡիüۡ na
inangãxüۡ фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —Pa Corix, duüۡxüۡgüxüۡ charüngüۡիŕŕիücۡ a۳x rü naxca۳x na
͑ǣŕիǣӕ̲ãŕ۳xgacüxüۡ quingucuchigu rü chayuxücۡ a۳իфӥ͑ǣŕ̲%ËӥËȍ͑իӥҡ͑ӥիücۡ a۳x
chanaxwa۳xe i cunamu na wüxi i ñaã chaune na muxüۡma i nümagü rü nüxüۡ‫ڟ‬
rü curü tügünecüwawa na natoxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ ͑͑ǣŕի̲իücۡ a۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ
to i curü ҧoxwecüwawa na natoxüۡ —ñanagürü.
—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 22ॸͮҡӥфӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥիüۡ
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑͑ľŕիŕŕǣ
nangãxüۡ rü ñanagürü: —Pema rü tama nüxüۡ
taxre ga ngexetüxüۡ
pecua۳x na ҧacüca۳x ípec۳axüۡ. ¿Namaxã chi
(Mr 10. 46-52; Lc 18.35-43)
peporaexüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ i tá choxüۡ
üpetüxüۡ? —ñanagürü. Rü nümagü 29ॸRü yexguma Ngechuchu norü
nanangãxüۡgü rü ñanagürügü: —ͮǣŕ̲%Ëӥ ngúexüۡǣӥ̲%֤ľфɗËәфӥɥ%͑ľՓ
namaã tá taporae —ñanagürügü. 23ॸRü íchoüۡxgu, rü muxüۡma ga duüۡxüۡgü nawe
Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: ͑фӥիɥ. 30ॸRü yéma namacüwawa
narütogü ga taxre ga ingexetüxüۡ. Rü naxüۡtagu irüxãӡ‫ ڟ‬իüۡ. ‫ؽ‬ѠӥЙľֆՓŕիüۡ, rü

yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ͑ nuã chauxca۳x penagagü! 3ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
Ngechuchu yéma üpetüxüۡ, rü tagaãcü texé pexna caxgu na ҧacüca۳x
Ngechuchuna nacagüe, rü ñanagürügü: ЙľֆՓŕիüۡxüۡ, ¡rü tümamaã nüxüۡ pixu rü
—Pa Corix, Pa Dabítanüxüۡx, ¡Cuxüۡ‫ڟ‬ ñapegügü:
tangechaüۡtümüüۡgü! —ñanagürügü. “Torü cori nanaxwa۳xegü, natürü paxa
31ॸRü yema duüۡxüۡgü ga Ngechuchuwe ҡ͑͑ՓΎľǣӕիŕŕٚ, ñapegügü tüxüۡ!
фӥիɥիüۡ rü nayangagü na —ñanagürü. 4ॸRü yema naxüpetü yerü
iyanangea۳xgüxüۡca۳x. Natürü nümagü ga ֆľ̲%ËӥҽӕЙ͑͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣ͑Ύфӥ
yema ingexetüxüۡ rü yexeraãcü ore ga nuxcümaüۡxüۡ ga norü orearü
Ngechuchuna nacagüe, rü ñanagürügü: uruüۡ ümatüxüۡ ga ñaxüۡ:
—Pa Corix, Pa Dabítanüxüۡx, ¡cuxüۡ‫ڟ‬ 5 “¡Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ gümaã nüxüۡ pixu
tangechaüۡtümüüۡgü! —ñanagürügü. rü ñapegü: ‘¡Dücax ya perü
32ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü yexma ãŕ۳xgacü ya nuã pexüۡҡՓӡËӥ!
nayachiãchi rü naxca۳x naca ga yema Ѡӥ͑ӥ̲фӥՓӥիɗɗ͑ǣŕիüۡrüüxüۡ
ingexetüxüۡ. Rü nüxna naca rü ñanagürü: i duüۡxüۡrüüۡ ínangu, rü wüxi i
—¿ӄacü i penaxwa۳xexüۡ na pexca۳x cowaruacüétügumare
chanaxüxüۡ? —ñanagürü. 33ॸRü nümagü naxaunagü’!ٚ
nanangãxüۡgü rü ñanagürügü: —Pa ñanagürü ga yema ore. 6ॸRü yexguma ga
Corix, tanaxwa۳xe na toxüۡ yema taxre ga norü ngúexüۡgü rü yéma
нӕɗĀӕËȍɗҡ͑ӥǣӥիŕŕիüۡ —ñanagürügü. ͑իɥ, rü nanaxügü ga yema Ngechuchu
34ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü nüxüۡ‫ڟ‬ namaã nüxüۡ ixuxüۡ. 7ॸRü
nangechaüۡtümüüۡgü, фӥ͑իŕҡӥǣӥǣӕ Ngechuchuxüۡtawa nanagagü ga yema
͑ɗ͑ǣΥǣӥ. Rü yexgumatama nidauchigü, cowarugü. Rü yema norü ngúexüۡgü rü
фӥͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥ. naxchirumaã nanac۳h۳atagü ga yema
cowaruxacü, rü ñu۳իӡËȍɗǣͮǣľËȍӕËȍӕ
Yerucharéüۡgu naxücu ga Ngechuchu
rü natagu naxaunagü. 8ॸRü yema
(Mr 11.1-11; Lc 19.28-40; Cu 12.12-19)
muxüۡma ga duüۡxüۡǣӥǣ͑Փľфӥիɥիüۡ rü
21
1ॸRü
yexguma marü naxchirumaã nayac۳h۳amatanü ga nama.
yangaicagügu ga ѠӥҡΎǣӥфӥ͑ɥիãt‫ ڟ‬ü ta nadaüۡgü rü
Yerucharéüۡwa na nangugüxüۡ, rü nawa yemamaã nayac۳h۳amatanü ga nama. 9ॸRü
͑͑ǣӕǣӥǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣ´ľËȍǣӕŃǣ yema duüۡxüۡgü ga nape۳xegu ãgüxüۡ, rü
Ϙфɞ¡ӕ͑ľËӥфӥma۳իЙӦ͑ľ%фӥ͑ǣɗË̲͑ yema togü ga wixweama ãgüxüۡ, rü
yexmane. Rü Ngechuchu nanamu ga tagaãcü ñanagürügü: —‫̲ͮؽ‬ľիŕËȍɗֆ
taxre ga norü ngúexüۡgü. 2ॸRü ñanagürü daa ãŕ۳xgacü ya Dabítanüxüۡ! ¡Rü
nüxüۡ: —¡Gua tórü to۳xma۳xtawa ̲͑ľիŕËȍɗֆֆɗ̲ҽӕЙ͑ŕg‫ ڟ‬agu núma
͑ǣŕի̲͑ľֆɥ%͑ľի%ËӥՓЙľիɥ! Rü ӡËӥ! ¡Rü cuxüۡ ҡҡիŕŕǣӥ, Pa Tonatü ya
͑ǣŕի̲ҡ͑ӥիüۡ peyangau i wüxi i ġիӡǣӕËӥի! —ñanagürügü. 10ॸRü
cowaru i ngexüۡ ɗ͑ǣŕի̲͑ǣիüۡxüۡ yexguma Ngechuchu Yerucharéüۡwa
namaã i wüxi i naxãcü i yatüxüۡ i ixücuxgu, rü guxü̲ۡǣֆľ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳
ͅkҽƄԆॷ21 62
rü nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, rü ñanagürügü: nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Ngüۡ, nüxüۡ

—‫ع‬ҽľիľ͑ɗիɥֆĀ? —ñanagürügü. Ëȍիɥ͑ӥ. ¿Natürü taguma e۳xna nawa
11ॸѠӥֆľ̲ͮǣľËȍӕËȍӕՓľфӥիɥիüۡ ga pengúe i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ i
duüۡxüۡgü rü nanangãxüۡgü rü ñaxüۡ:
ñanagürügü: —ġ͑ɗիɥֆҽӕЙ͑%фӥ ٘Ѡӥ͑ǣŕ̲¡ӕիüۡgü i íraxüchixüۡ rü
orearü uruüۡ ya Ngechuchu ya ΥիËȍ͑ǣӥфӥҡҡËӕիüۡ
ǾфɗфŃ͑ľՓ͑ǣŕի̲͑ľֆɥ%͑ľֆ nicua۳xüüۡǣӥٚ,
Nacharétucüۡ۳ãի۳ ɗիɥËӥ—ñanagürügü. ñaxüۡ? —ñanagürü. 17ॸRü yexguma ga
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ӥի͑ֆŃ̲͑ɗիӡ, rü
Ngechuchu rü tupauca ga taxüۡnewa
ñu۳իӡËȍɗɞ͑իӡիӡǣǣӕ̲ɥ%͑ľՓ. Rü
ínanawoxüۡ ga duüۡxüۡgü ga yéma taxegüxüۡ
ɥ%͑ľǣ´ľҡ͑ɗՓ͑իӡ, rü yexma
(Mr 11.15-19; Lc 19.45-48; Cu 2.13-22)
nayape.
12ॸRü tupauca ga taxüۡnegu naxücu ga
Ngechuchu rü ori ۳x ga iguera ga ngearü
Ngechuchu, rü ínanawoxüۡ ga yema
ΎΦիüۡmaã chixexüۡ naxuegu
yéma ҧacümaã taxegüxüۡ rü naxca۳x
(Mr 11.12-14, 20-26)
taxegüxüۡ. Rü nanawoegu ga norü
mechagü ga yema duüۡxüۡgü ga yéma 18ॸRü moxüۡãcü ga pa۳xmama rü
Āɥŕфӕ̲%ҡիľǣӥիüۡ rü muxtucugümaã yexguma wenaxãrü Yerucharéüۡca۳x

taxegüxüۡ. 13ॸRü ñanagürü nüxüۡ ga yema nataegugu ga Ngechuchu rü nataiya.
duüۡxüۡgü: —Tupanaãrü ore i 19ॸRü namacüwawa nüxüۡ nadau ga wüxi
ümatüxüۡwa rü ñanagürü: ga ori ۳x ga iguera. Rü naxca۳ի͑ɗիӡ,

٘æȍΎЙҡфӥֆӕ̲ӥիŕЙҡüۡ ͑ɗիɥٚ. natürü taxuüۡma ga norü oxüۡ inayangau,
Natürü pema rü ngɥta۳‫ ڟ‬ax۳ güxüۡpataüۡ rü naãt‫ ڟ‬üxüۡիɥËҡ̲ɗ͑ֆ͑ǣӕ. Rü
Йľֆիɥիŕŕ—ñanagürü. 14ॸRü yéma yemaca۳x ñanagürü nüxüۡ ga yema ori ۳x:
tupauca ga taxüۡnewa rü Ngechuchuca۳x —Rü tagutáma wena cuxo۳x,
͑իɥǣ͖ӕիфľǣɗ͑ǣľիľҡӥǣӥիüۡ rü —ñanagürü. Rü yexgumatama narüñ۳ľիŕ
ichixeparagüxüۡ. Rü Ngechuchu ga yema ori ۳x. 20ॸRü yexguma yemaxüۡ
̲͑͑ľŕիŕŕ. 15ॸNatürü ga paigüarü nadaugügu ga norü ngúexüۡgü, rü
ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga ore ga na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Rü Ngechuchuna
mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü nüxüۡ nacagüe rü ñanagürügü: —¿Rü ñuxãcü i
nadaugü ga yema mexüۡgü ga taxüۡgü ga ñaã ori ۳x i paxama nañ۳ľիŕիüۡ?
Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ ga —ñanagürügü. 21ॸRü Ngechuchu
Ngechuchu rü buxüۡgüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣ͑ nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Aixcüma
ñagüxüۡ: —‫̲ͮؽ‬ľիŕËȍɗֆĀãŕ۳xgacü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
ya Ngechuchu ya Dabítanüxüۡ! ̲ľ%ЙľֆիΥǣӥǣӕфӥҡ̲͑ǣŕ̲
—ñagüxüۡ. Rü yemaca۳x ga yema igueramaã chaxüxüۡիɥËËȍɗЙľիӥ.
ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑͑ӕŕ. 16ॸRü ñanagürügü Natürü yexeraxüۡ chi pexü. Rü
Ngechuchuxüۡ: —¿Nüxüۡ Ëӕիɥ͑ӥիüۡ i ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗĀma۳իЙӦ͑ľ̲%͑ӥիüۡ
͑ǣŕ̲¡ӕիüۡgü namaã idexagüxüۡ? Йɗիӕիǣӕ͑ֆիӡǣËȍɗիüۡca۳x rü taxtü i
—ñanagürügü. Rü Ngechuchu taxüۡËȍɗӥՓ͑իӡիüۡca۳x, rü pega chi
63 ͅkҽƄԆॷ21
͑իɥ͑ӥ. 22ॸRü guxüۡma i ҧacü i naxca۳x ͑фӥիɥ͑ӥŕ͑ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ga Cuáüۡxüۡ

ípec۳axüۡ ɗЙľфӥֆӕ̲ӥիŕՓ, rü tá núma mucü —ñanagürügü. 27ॸRü
penayauxgü ega aixcüma yemaca۳x Ngechuchuxüۡ nangãxüۡgü rü
ЙľֆիΥǣӥ%Ëӥ̲naxca۳x ípecaxgu. ñanagürügü: —Tama nüxüۡ tacua۳x ga
texé núma na namuxüۡ ga Cuáüۡ ga
Ngechuchuna nacagüe na texéarü oregagu
baiüۡիŕŕфӕüۡ —ñanagürügü. Rü yexguma
tupauca ga taxüۡnewa nangu۳իŕŕҡľիüۡ
ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ:
(Mr 11.27-33; Lc 20.1-8)
—æȍΎ̲фӥҡҡҡ%ӡҡ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ
23ॸRü Ngechuchu rü tupauca ga chixu na texé choxüۡ muxüۡ na
taxüۡnegu naxücu. Rü yexguma yéma chanaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ËȍΎի͑naxca۳x
ínangu۳իŕŕҡľֆ͑ľфӥnaxca۳ի͑իɥǣ pec۳axüۡ —ñanagürü.
paigüarü ãŕ۳xgacügü rü togü ga
Cua۳xruüۡ ga taxre ga nanegügu ixuxüۡ
ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü. Rü
Ngechuchuna nacagüe rü ñanagürügü: 28ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu
—‫ع‬ѠӥҡľիŃфӥ̲ӕǣǣӕ͑ɗիɥɗËӕ͑իӥիüۡ i —‫͵ع‬ӕիӡ͖Йľǣӥիüۡ naxca۳x i ñaã ore i tá
͑ǣŕ̲͑ә̲Ëӕիӥիüۡ? ¿Rü texé cuxüۡ pemaã nüxüۡ chixuxüۡ? Rü wüxi ga yatü
tamu na cunaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲? rü nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga taxre ga nane. Rü
—ñanagürügü. 24-25ॸRü Ngechuchu wüxi ga guma nanemaã nüxüۡ nixu rü
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Choma rü tá ñanagürü nüxüۡ:
ta pexna chaca, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍΎիüۡ “Pa Chaunex, chanaxwa۳xe i yéa chorü
pengãxüۡǣӕɗ͑ǣŕ̲Йľի͑naxca۳x ӕ¡фӥ¡ӕիǣӥՓËӕֆЙӕфËӥٚ,
chac۳axüۡ, rü choma rü tá ta pemaã nüxüۡ ñanagürü. 29ॸ—Rü guma nane
Ëȍɗիӕ͑͑ǣŕիüۡrüüxüۡ i ãŕ۳xgacü na nanangãxüۡ rü ñanagürü:
choxüۡ muxüۡ na nuã changu۳իŕŕҡľիüۡ. “Choxü‫ ۡڟ‬nawa۳xtümüüۡ na ngŕm‫ ڟ‬a
¿Rü texé tanamu ga Cuáüۡ na duüۡxüۡgüxüۡ Ëȍիӡիüۡٚ, ñanagürü. Natürü ga
ínabaiüۡիŕŕիüۡca۳x? ¿Pexca۳x rü Tupana yixcamaxüۡффӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥфӥ
ֆɗɥիüۡ ga namucü rü e۳xna duüۡxüۡgümare? düxwa yéma nayapuracü. 30ॸ—Rü
—ñanagürü. Rü yexguma ga yema ֆɗիËӥфǣǣӕ̲͑͑ҡӥфӥ͑ɥǣ
ãŕ۳xgacügü rü inanaxügüe ga nügümaã nanexüۡҡՓ͑իӡ, rü yexgumarüüۡ ta
na yaporagatanücüüxüۡ. Rü nüxüۡ yema ñanagürü. Rü guma nane
nügümaãtama ñanagürügü: —‫͵ع‬ӕիӡ nanangãxüۡ rü ñanagürü:
ñagügüxüۡ tá? Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ӥիüۡ “Marü name, Pa Pa, rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá
ixuxgu na Tupana núma namuxüۡ rü Ëȍիӡٚ, ñanagürü. Natürü tama
nüma rü tá ñanagürü tüxüۡ: ɗիËӥ̲ֆŃ̲͑իӡ. 31ॸ—Rü ñu۳xma
“¿Rü tü۳xcüüۡ ga tama nüxüۡ‫ڟ‬ chanaxwa۳xe i chomaã nüxüۡ pixu rü
ЙľֆիΥǣӥիüۡ?͖ٚ͑ǣӥфӥҡ. 26ॸ—Rü ngexcürüücü ga guma taxre ga nane ga
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ӥիüۡ ixuxgu na aixcüma naxücü ga yema nanatü
yatügümare núma namuxüۡ rü taxca۳x rü naxwa۳xexüۡ —ñanagürü. Rü nümagü
ҡ͑ի%ӡËӥ̲, erü duüۡxüۡgü tá tüxüۡ nanangãxüۡgü rü ñanagürügü: —Ga
nadai. Erü nümagü i duüۡxüۡgü rü nagu ǣӕ̲͑ӥիɥф̲͑ӕ%Ëӥ͑ɗիɥǣ͑ǣ
ͅkҽƄԆॷ21 64
ɥ͑ӥËӥ—ñanagürügü. Rü yexguma ga norü duüۡxüۡgü na yema puracütanüxüۡna

Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: ͑ǣɥxca۳x yac۳axüۡca۳x ga yema ubatanü ga
—Aixcüma pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲ nüxna ücü. 35ॸNatürü ga yema
yatügü i Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ puracütanüxüۡgü rü ínanayauxüۡ ga yema
͑ǣɥիüۡ dexüۡ фӥ͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡgü i chixri coriarü duüۡxüۡgü. Rü nanac۳uaixgü ga
̲իŕիüۡ ҡ͑ɗիɥɗЙľիüۡЙ͑ӥիɥф wüxi, rü ga to rü nayama۳xüۡchigü, rü ga
ichocuxüۡ i ngextá Tupana ãŕ۳xgacü ֆľ̲ҡΎфӥ͑ӕҡ̲%ɞ̲͑͑ӕիӡËȍɗǣӥ.
ɞɗիɥիüۡwa. 32ॸ—Yerü Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ 36ॸ—Rü yema naãneãrü yora rü
фӥ͑ә̲͑իӡ͑Йľ̲%͑ӥիüۡ Փľ͑ի%фӥ͑Ύիфɗфӥֆľիľффӥ̲ӕ̲ŕիüۡ
yaxuxüۡca۳ի͖͑ӕի%Ëӥҡ͑Йľ̲իŕիüۡ, ga norü duüۡxüۡgü yéma namugü. Natürü
natürü ga pema rü tama nüxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥ. ga yema puracütanüxüۡgü rü yema
Natürü ga yema yatügü ga Dumaãrü togürüüۡtama chixri namaã nachopetü.
ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ dexüۡ rü yema 37ॸ—Rü düxwa ga yema naãneãrü yora
ngexüۡǣӥǣËȍɗիфɗ̲իŕիüۡ rü Cuáüۡãxüۡ‫ڟ‬ rü yéma nanexüۡchixüۡ namu yerü nüma
͑ֆիΥǣӥ. Natürü ga pema rü woo nüxüۡ ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥǣӕфӥËȍɗ͑͑ľǣ͑իɥ͑ӥŕ
na pedaugüxüۡ ǣ͖ӕի%Ëӥ͑ֆիΥǣӥ%իüۡ, ga yema puracütanüxüۡgü. 38ॸ—Natürü
rü tama nüxüۡ perüxoechaüۡ i pecüma i yexguma yema cori nanexüۡ nadaugügu
chixexüۡ ͑ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x —ñanagürü. ga yema puracütanüxüۡgü, rü nügümaã
ñanagürügü:
Cua۳xruüۡ ga chixexüۡ ga
٘ͮǣŕ̲%фӥҡ͑ɗիɥɗ͖%͑%͑ľɗ
puracütanüxüۡgu ixuxüۡ
yixcama. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%tayama۳xgü na tóxrü
(Mr 12.1-12; Lc 20.9-19)
ֆɗɥիücۡ a۳x!͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ. 39ॸ—Rü
33ॸRüñanagürü ta ga Ngechuchu: —Rü nayayauxgü, rü toxnamana nanagagü, rü
chanaxwa۳իľɗɗЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͖%ҡΎɗΎфľɗ yexma nayama۳xgü —ñanagürü. 40ॸRü
cua۳xruüۡ i tá pemaã nüxüۡ chixuxüۡ. Rü yexguma ga Ngechuchu rü yema paigüarü
nayexma ga wüxi ga yatü ga nüxü‫ۡڟ‬ ãŕ۳xgacügüna naca rü ñanagürü: —¿Rü
nayexmacü ga wüxi ga norü naãne. Rü ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲͑%͑ľ%фӥ
yexma nanato ga muxüۡma ga ori ۳x ga yora, rü ҧacü tá yema puracütanüxüۡmaã
uba. Rü ñu۳իӡËȍɗɞ͑͑ЙΎիľǣӕ, rü naxü? —ñanagürü. 41ॸRü yema ãŕ۳xgacügü
nanaxü ga wüxi ga ubaarü rü Ngechuchuxüۡ nangãxüۡgü, rü
yauxtüüۡxüۡchica rü wüxi ga ñanagürügü: —ͮǣŕ̲͑%͑ľ%фӥֆΎффӥ
dauxüۡtaechica. Rü ñu۳իӡËȍɗ͖ӕիфľǣ tama nüxü‫ ۡڟ‬nangechaüۡtümüüۡãcüma tá
puracütanüxüۡna nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ. Rü ͑͑Āɗɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥҡ͑ӥիüۡgü i chixri
̲͑%̲͑͑ľիŕŕ͑͑ǣ%իüۡgu namaã ̲իŕիüۡ. Rü ñu۳իӡËȍɗҡΎǣӥɗ
͑ǣɥիüۡ yatoyexüۡca۳x ga yema ubatanü. Rü puracütanüxüۡǣӥɗ̲ľ%̲͑%͑ǣɥիüۡ
ñu۳իӡËȍɗǣֆľ̲͑%͑ľ%фӥֆΎффӥՓӥիɗ itoyexüۡ ɗĀɥŕфӕ͑ҡ͑ӥիüۡ ͑Āӕիŕŕ
ga to ga nachiüۡãne ga yaxüۡguxüۡwa —ñanagürügü. 42ॸRü Ngechuchu rü
͑իӡ. 34ॸ—Rü yexguma norü ubaarü ñanagürü nüxüۡ: —¿Taguma e۳xna nawa
buxgüwa nanguxgu, rü yema naãneãrü pengúe i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ? Erü
yora rü yéma nanamugü ga ñuxre ga ͑ǣŕ̲Փфӥ͖͑ǣӥфӥ:
٘Ѡӥֆɗ̲͑ӕҡֆ̲ľËӥֆɥ%фӥ naxca۳x yac۳axüۡca۳x ga yema duüۡxüۡgü ga

üruüۡgü nüxüۡ oechirécü rü marü üۡpaacü nüxna naxuxüۡ. Natürü
ñu۳ի̲фӥֆɗ̲ҡ̲͑ɗիɥֆ yema duüۡxüۡgü ga marü nüxna
ҽӕЙ͑͑ӥիɥфֆիӥËӕËȍɗËӥ͑ naxuchiréxüۡ фӥҡ̲ֆŃ̲͑իɥիËȍüۡ.
namaã inaxügüãxüۡca۳իֆɥЙҡ. 4ॸ—Rü wenaxãrü togü ga norü
ѠӥҡΔфӥæΎфɗֆҽӕЙ͑͑ɗիɥǣ duüۡxüۡgüxüۡ yéma namugü. Rü ñanagürü

naxücü ga yema, rü ñu۳xma rü nüxüۡ:
̲͑ľիŕËȍɗɗtaxca۳իٚ, “¡Ngŕ̲‫ ڟ‬Йľիɥ͑իüۡҡՓɗ͑ǣŕ̲
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 43ॸ—Rü duüۡxüۡgü i nüxna chaxuchiréxüۡ, rü
͑ǣŕmaca۳x pemaã nüxüۡ chixu rü woo namaã nüxüۡ peyarüxu rü marü íname i
pexca۳xchire۳ի͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑%͑ľɗ ËȍΎфӥΥ͑ɗҡիüۡ. Rü marü chanadai i
ngextá Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa, chorü wocagü i ingüexüۡ rü guxüۡma
natürü pexna tá nanapu. Rü togü i marü ínamemare. Rü chanaxwa۳xe i
duüۡxüۡǣӥɗɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡna Йի͑ӕ%͑իɥnaxca۳x i ñaã chorü peta!ٚ
tá nanaxã. 44ॸ—Rü yima nuta ega texé ñanagürü. 5ॸ—Natürü yema duüۡxüۡgü ga
namaã yarüñaxgu rü tá itapoüۡgü. Rü nüxna naxuchiréxüۡ rü tama naga
yíxema tümaŕt‫ ڟ‬ügu nanguxe ya yima ͑իɥ͑ӥŕ. ѠӥՓӥիɗфӥ͑%͑ľՓ͑իӡ, rü
nuta, rü tá tüxüۡ ͑ɗ͖ɥի̲ӥ—ñanagürü ga to rü norü taxepataüۡՓ͑իӡ. 6ॸ—Rü
ga Ngechuchu. 45ॸRü yexguma ga ga togü rü yema ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡgüxüۡ
paigüarü ãŕ۳xgacügü rü Parichéugü nüxüۡ ínayauxüۡ rü nayac۳uaixgü ñu۳xmata
ɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲Ύфľǣcua۳xruüۡ ga ͑ֆӕľիŕŕ%. 7ॸ—Rü yexguma ga guma
Ngechuchu namaã nüxüۡ ixuxüۡ, rü nüxüۡ ãŕ۳xgacü rü poraãcü nanu. Rü norü
nicua۳ի%Ëȍɗҡ͑ӥǣ͑Ëȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ga churaragüxüۡ yéma namugü na
yema ore. 46ॸRü yexgumatama ga yema yadaiãxüۡca۳x ga yema duüۡxüۡgü ga
ãŕ۳xgacügü rü Ngechuchuxüۡ ̲ŕҡǣӥիüۡ, rü na yagugüãxüۡca۳x ga
niyauxgüéga. Natürü taxucürüwama ǣӕ̲͑Ύфӥɥ%͑ľ. 8ॸ—Rü ñu۳իӡËȍɗ
nayayauxgü yerü duüۡxüۡgüxüۡ namuüۡŕ, ñanagürü nüxüۡ ga norü duüۡxüۡgü:
yerü nümagü ga duüۡxüۡǣӥфӥ͑ֆիΥǣӥ “Guxüۡma i chorü peta rü marü
ga aixcüma Tupanaãrü orearü uruüۡ na ínamemare. Natürü ga yema duüۡxüۡgü
ֆɗɥիüۡ ga Ngechuchu. ga noxri nüxna chaxuxüۡ rü taxuwama
͑ɗ̲ľ͑͑ӕ%͑իɥիüۡca۳x. 9ॸ—¡Rü yéa taxüۡ
Cua۳xruüۡ ǣ͑ǣɥǣӥфӥЙľҡǣӕɗիӕիüۡ
ɗËֆľՓЙľիɥ, rü nüxna peyaxu i guxüۡ i
(Lc 14.15-24)
duüۡxüۡgü i ngŕm
‫ ڟ‬a nüxüۡ pedauxüۡ, na
͑ә̲ËȍΎфӥЙľҡՓ͑իɥիüۡca۳x!ٚ
22
1ॸRü Ngechuchu rü wenaxãrü
͑͑͑ǣәľիŕŕ. Rü ore ga ñanagürü. 10ॸ—Rü yema ãŕ۳xgacüarü

cua۳xruüۡgu namaã nayaxu, rü ñanagürü duüۡxüۡǣӥфӥֆŃ̲ËֆľՓ͑իɥ. Rü
nüxüۡ: 2ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑ãŕ۳xgacü nüxna nixuetanü ga guxüۡma ga
ɗիɥիüۡ rü ñoma wüxi ga nachiüۡãneãrü duüۡxüۡgü ga mexüۡgü rü chixexüۡgü ga
ãŕ۳իǣËӥǣ͑͑ľ%фӥ͑ǣɥǣӥӥËȍɗӥËӥфüüۡ nüxüۡ iyangaugüxüۡ. Rü yemaãcü
͑ɗիɥ. 3ॸ—Rü norü duüۡxüۡgüxüۡ namu na duüۡxüۡgümaã nanapa ga guma
ͅkҽƄԆॷ22 66
ãŕ۳xgacüpata. 11ॸ—Rü yexguma ga guma Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕɗĀӕüۡxüۡgü na Tupana

ãŕ۳xgacü rü nixücu nawa ga yema ucapu naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲̲͑իŕիücۡ a۳x. Rü tama
ga nawa peta naxüxüۡ, yerü ínayadau ga duüۡxüۡǣӥǣ̲фľËӕիɥ͑ӥ, erü tama norü
yema duüۡxüۡgü ga nüxna naxuxüۡ. düxétüxüۡnegu cudawenü, natürü nacüma
Natürü yéma nüxüۡ nadau ga wüxi ga ͑ɗիɥɗËӕ͑ǣӕǣӥիüۡ. 17ॸ—¡Rü tomaã nüxüۡ ixu!
yatü ga tama norü nga۳ի%ŕËȍɗфӕǣӕɗËәիüۡ. фӥ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕֆãŕ۳xgacü ya tacü ya
12ॸ—Rü ñanagürü nüxüۡ: Dumacüãۡ۳ x۳ totanüwa yayauxchaüۡxüۡ, ¿rü
“Pa Chomücüx ¿ñuxãcü i nuxã namexüۡ ֆɗɥիüۡ ͑͑ӥի͑͑ǣɥիüۡ taxãxüۡ rü
cuxücuxüۡ na tama curü nga۳ի%ŕËȍɗфӕǣӕ e۳xna tama? —ñanagürügü. 18ॸNatürü
quicúxüۡ?͖ٚ͑ǣӥфӥ. Natürü nüma ga Ngechuchu nüxüۡ nacua۳xama na chixexüۡgu
yema yatü rü nangea۳xmare. 13ॸ—Rü ͑իɥ͑ӥŕիüۡ ga yema duüۡxüۡgü, rü yemaca۳x
yexguma ga guma ãŕ۳xgacü rü ñanagürü ñanagürü nüxüۡ: —Ьľ̲͑ɗիɥɗҡΎǣӥpe۳xewa
nüxüۡ ga yema norü duüۡxüۡgü: ̲ľ%Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ, ͑ҡӥфӥЙľ%ŕՓфӥ
“¡Meã peyana۳ɥ ۳xpara rü chixexüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ. ¿Rü tü۳xcüüۡ i
peyana۳ɥ ۳xchacüügü i ñaã yatü, rü yéama chixexüۡgu choxüۡ Йľ͑ǣӕիŕŕËȍüۡxüۡ?
ĀӥիŃҡӥՓɗЙΎф%Ëӥɞ͑իŕ%͑ľիüۡwa 19ॸ—¡Choxüۡ ͑ǣɥիüۡ ЙľՓŃɗՓӥիɗɗĀɥŕфӕɗ
peyatá! Rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá narüdoxü rü tá ͑ǣɥ̲%ãŕ۳xgacüaxü‫ ۡڟ‬penaxütanücü!

nixü‫ۡڟ‬xchapüta erü poraãcü tá nüxü‫ۡڟ‬ —ñanagürü. Rü yéma naxüۡҡՓ͑ǣɥիüۡ
nangu۳իٚ, ñanagürü. 14ॸ—Rü Tupana rü ͑͑ǣľǣӥǣՓӥիɗҡËȍɗ͑ӥǣֆľ̲Āɥŕфӕ.
̲ӕիӡËȍɞľ͑͑իӕ, natürü noxretama 20ॸѠӥֆľիǣӕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥիüۡ da۳u۳xgu,
ҡɗիɥֆֆɞիľ̲ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ rü nüxna naca, rü ñanagürü —¿Rü
idexechixe —ñanagürü ga Ngechuchu. texéchicüna۳ի%фӥҡľիŃŃǣ͑ɗիɥɗ͑ǣɥǣӕӥիüۡ?
—ñanagürü. 21ॸRü nümagü nanangãxüۡgü,
Ãŕ۳xgacüaxü‫ ۡڟ‬Āɥŕфӕ̲%͑իӥҡ͑ӥիüۡchiga
rü ñanagürügü: —Dumacüãۡ۳ x۳ ya ãŕ۳xgacü
(Mr 12.13-17; Lc 20.20-26)
ya tacüchicüna۳ի%͑ɗիɥ—ñanagürügü. Rü
15ॸRü yexguma ga Parichéugü rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ:
͑ɗիɥǣËȍɗ. Rü noxrüwama nügümaã —¡Ãŕ۳իǣËӥ͑͑ǣɥիüۡ Йľի%ɗ͑ǣŕ̲
͑ֆ̲ľիŕŕǣӥ͑ҧacü rü oremaã tá ãŕ۳իǣËӥфӥɗիɥËӥ, фӥҽӕЙ͑͑͑ǣɥիüۡ pexã
Ngechuchuna nacagüexücۡ a۳x na chixexüۡgu ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥɗիɥËӥ! —ñanagürü.
͑͑ǣӕիŕŕǣӥ%իücۡ a۳x rü ñu۳իӡËȍɗ 22ॸRü yexguma yema orexüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ, rü
ãŕ۳xgacüxüۡtawa na ínaxuaxüۡgüãxücۡ a۳x. na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. ѠӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɞ͑ɗիɥ.

16ॸRü yemaca۳x Ngechuchuxüۡtawa
Ngechuchuna nacagüe rü ngoxi wena
nanamugü ga ñuxre ga norü duüۡxüۡgü
ҡիфӥ̲͑իŕɗĀӕüۡxüۡgü
namaã ga ñuxre ga Erodearü duüۡxüۡgü na
(Mr 12.18-27; Lc 20.27-40)
yema oremaã Ngechuchuna na
yacagüexücۡ a۳x. Rü yexguma 23ॸRü yematama ngunexüۡgu rü ñuxre ga
Ngechuchuxüۡtawa nangugügu rü Chaduchéugü rü NgechuchuxüۡҡՓ͑իɥ. Rü

ñanagürügü: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, nüxüۡ ͑ӥ̲ǣӥ͑ɗիɥǣ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ na yuexüۡ rü
tacua۳իфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ ҡǣӕҡ̲Փľ̲͑͑իŕիüۡ. Rü yemaca۳x
quixuxüۡ i curü ore. Rü aixcüma Ngechuchuna nacagüe, rü ñanagürügü:
67 ͅkҽƄԆॷ22
24ॸ—Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ͅΎɥËȍŃ͑ӥիüۡ ixuxgu ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕ̲ΎфľՓ͑ӥիüۡ tacua۳x

фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗֆֆҡӥ͑ի%ma۳x rü rü woo ñoma i naãnewa nayuegu i
nangexacüyane nayu۳xgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ duüۡxüۡgü, natürü Tupana nüxüۡ da۳u۳xgu
͑ŕ͑ľŕҡ̲͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳իɗ͑ǣŕ̲ rü guxüۡǣӕ̲̲͑իŕ—ñanagürü ga
yutecü i naxümۡ a۳x, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ Ngechuchu. 33ॸRü yexguma yemaxüۡ
naxãxãcüxüca۳x nüxüۡ‫ ڟ‬ֆֆɗ̲͑ŕ͑ľŕֆ
ۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣĀӕüۡxüۡgü, rü guxüۡma
marü yucü —ñanagürü ga yema ore. 25ॸRü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%ǣ͑Ύфӥ
ñanagürügü ta ga Chaduchéugü: —Nayexma ngu۳իŕŕҡľǣͮǣľËȍӕËȍӕ.
ga totanüwa ga 7ǣ͑ӥǣӥľ͑ľŕ. Rü naxãma۳x
ͮǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕɗǣӕիüۡ i norü
ga guma yacü, natürü tauta naxãxãcüyane
̲ӕǣӥфӥֆľիľфɗիɥիüۡ
nayu. Ѡӥֆľիǣӕ̲ǣ͑ɥǣ͑ŕ͑ľŕ͑ӥիɥ
(Mr 12.28-34)
͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳x ga yema ngecü. 26ॸ—Rü
guma rü ta nayu, rü nangexacü. Rü yexguma 34ॸRü nangutague۳xegü ga Parichéugü
фӥ͑ɥǣ͑ŕ͑ľŕ͑ӥիɥ͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳x. Rü ga yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ͖ӕի%Ëӥ
yemaãcü gucüma ga guma 7ǣ͑ӥǣӥľ͑ľŕфӥ Ngechuchu rü yema Chaduchéugüxüۡ na
͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳x ga yema nge. Rü gucüma iyanangea۳իǣӥիŕŕիüۡ. 35ॸRü wüxi ga yema
nayue tauta naxãxãcüyane. 27ॸ—Rü Parichéugü ga ore ga mugüwa
ֆľ̲Փľ͑фӥ͑ǣɥ̲фӥҡɗֆӕǣֆľ̲͑ǣľ. ngu۳իŕŕҡľիüۡ rü Ngechuchuxüۡ chixexüۡgu
28ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆӕľիüۡ Փľ̲͑իŕǣӕ, ¿rü ͑͑ǣӕիŕŕËȍüۡ. Rü yemaca۳x
ngexcürüücü ga guma 7ǣ͑ӥǣӥľ͑ľŕ Ngechuchuna naca rü ñanagürü: 36ॸ—Pa
naxma۳իҡɗֆɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ǣľ? Yerü gucüma ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ‫͑ع‬ǣŕիüۡrüüxüۡ i Tupanaãrü
ga guma 7ǣ͑ӥǣӥľ͑ľŕ͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳x ̲ӕ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ i norü mugüarü yexera
—ñanagürügü. 29ॸRü yexguma ga ɗիɥիüۡ? —ñanagürü. 37ॸRü Ngechuchu
Ngechuchu rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü: nanangãxüۡ rü ñanagürü: —ͮǣŕ̲
—Pema rü ípetüe erü tama nüxüۡ pecua۳x i Tupanaãrü mu i guxüۡ i norü mugüarü
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ, rü tama nüxüۡ ֆľիľфɗիɥիüۡ, rü ñanagürü:
pecua۳x i ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya “¡Rü nüxüۡ nangechaüۡ ya Cori ya
Tupana. 30ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆӕľիüۡ wena curü Tupana i guxüۡne ya curü
̲իŕǣӕфӥҡիәľҡ̲ҡɗի%ma۳xgü rü e۳xna maxüۡnemaã, rü guxüۡ i
tixãtegü. ƄфӥĀիӡËüãۡ۳ x۳ i Tupanaãrü orearü Ëӕ%ŕ̲%, rü guxüۡ i nagu
ngeruüۡgürüüۡ ҡҡɗիɥǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲. Ëӕфӥիɥ͑ӥիüۡmaã!ٚ
31ॸ—Pema choxna peca i yuexüۡãrü ñanagürü. 38ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ
dagüchiga. ¿Natürü tama e۳xna nawa pengúe Tupanaãrü mu i guxüۡ i norü mugüarü
i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ i ngextá ֆľիľфɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիɥфüۡxüۡ
ҽӕЙ͑ҡ̲͑ǣŕ̲Ëȍɗǣիüۡ pemaã i norü mu ga duüۡxüۡgüna naxãxüۡ ga
íyaxuxüۡwa? Erü ngŕm ‫ ڟ‬a rü ñanagürü ya Tupana. 39ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥҡիфľɗ
Tupana: Tupanaãrü mu, фӥ͑ǣŕ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ i
32 ٘æȍΎ̲͑ɗիɥɗk¡фáüۡãrü Tupana, rü norü murüüۡҡ̲͑ɗիɥ, rü ñanagürü:
ʊËȍфӥҽӕЙ͑, rü Acobuarü “¡Nüxüۡ nangechaüۡ ɗËӕ̲ӥËӥ͑ǣŕ̲
ҽӕЙ͑ٚ, na cugü cungechaüۡxüۡrüüۡ!͖ٚ͑ǣӥфӥ.
40ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡիфľɗҽӕЙ͑%фӥ
Ngechuchu rü duüۡxüۡgüpe۳xewa
̲ӕǣӥՓ͑ɗիɥɗ͑իӥǣӥիüۡ i guxüۡma i
ínanaxuaxüۡ ga Parichéugü rü
ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü
͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ
nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ
uruüۡgü namaã ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ
(Mr 12.38-40; Lc 11.37-54, 20.45-47)
—ñanagürü.
23
1ॸRü yemawena ga Ngechuchu
‫ع‬ҽľիŃҡֆɗɥիüۡ ya Cristu?
rü duüۡxüۡgüxüۡ rü norü
(Mr 12.35-37; Lc 20.41-44)
ngúexüۡgüxüۡ ñanagürü: 2ॸ—ͮǣŕ̲
41-42ॸRü yoxni ga Parichéugü rü yéma ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i ore i mugüwa
nangutaque۳xegü, rü Ngechuchu nüxna ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü Parichéugü, rü
naca, rü ñanagürü: —‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ meãma nüxüۡ nacua۳xgü ga Tupanaãrü
ñapegüxüۡ i pema nüxüۡ ya Cristu? ¿Rü ΎфľǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. 3ॸ—Rü
ҡľիŃҡֆɗɥիüۡ? —ñanagürü. Rü nümagü ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľɗ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗ
ga Parichéugü rü nanangãxüۡgü rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ yaxugüxüۡ.
ñanagürügü: —Cristu rü nuxcümaüۡcü Natürü tama name i nüma
ga ãŕ۳իǣËӥǣġ¡ɞҡ͑ɗիɥ ̲͑իŕիüۡ%Ëӥ̲Йľ̲իŕ, erü nüma
—ñanagürügü. 43ॸRü yexguma ga nüxüۡ nixugü i mexüۡ i ore natürü chixri
Ngechuchu rü ñanagürü: —¿Tü۳xcüüۡ ga ̲͑իŕ. 4ॸ—Erü nüma rü poraãcü pexüۡ
Dabí ga norü Corimaã naxuaxüۡ ga ̲͑ӕ͑͑ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡca۳x i norü
æфɗѸҡӕǣֆľիǣӕ̲ҽӕЙ͑%ŕǣԖӥ͑ľիüۡ mugü i guxchaxüۡ i taxucürüwama texé
Dabíxüۡ ɗĀľիիŕŕǣӕ? Yerü ga Dabí rü aurexüۡ. Natürü nümagütama rü bai i
ñanagürü: ɞффӥՓ͑ǣ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
44 “Tupana rü chorü Cori ya nawa pexüۡ namuxüۡ. 5ॸ—Rü guxüۡma i
Cristuxüۡ ñanagürü: ‘¡Nuã ͑ǣŕ̲͑իӥǣӥիüۡ, rü nanaxügü na
chorü tügünecüwawa rüto duüۡxüۡgü nüxüۡ daugüxüۡca۳x. Rü
ñu۳ xmatáta nüxüۡ ina-yangegü i Tupanaãrü ore na
ËȍфӥЙΎф̲ŕɗËӕфӥ ͑ǣŕ̲%ËӥĀӕüۡxüۡǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥ
uwanügü na cuga aixcüma Tupanaãrü duüۡxüۡgü na
͑իɥ͑ӥŕիüۡ ca۳x!ٔॸٚ 45ॸ—Natürü ֆɗɥǣӥիüۡ. Rü nügü nanga۳ի%ŕǣӥ͑
‫͖ع‬ӕիӡËӥфӥՓɗġ¡ɞҡֆɗɥիüۡ duüۡxüۡgü nüxüۡ rüdaunüxüۡca۳x. 6ॸ—Rü
ya Cristu ega nümatama ga ЙľҡǣӥфӥΥ͑Փфӥ͑ӥ̲ǣӥɗ
Dabí rü norü Corimaã Parichéugü rü nanaxwa۳իľǣӥɗΥ͑%фӥ
naxuãgu? —ñanagürü ga yoraxüۡtawaxüchi na natogüxüۡ na
Ngechuchu. 46ॸRü taxumaãma duüۡxüۡgü ngŕm‫ ڟ‬a nüxüۡ rüdaunüxüۡca۳x.
nanangãxüۡ g üéga ga yema Rü ngutaque۳xepataüۡgüwa rü
Parichéugü, rü bai ga wüxi ga nanaxwa۳xegü na nape۳xewaxüchi ügüxüۡ
oremaã. Rü yemawena rü i naxma۳xwe۳xegüwa natogüxüۡ. 7ॸ—Rü
guxüۡ ma namuüۡ ŕ ͑ҧacüca۳x ɥ%͑ľ%фӥËֆľǣӥՓфӥnanaxwa۳xegü na
Ngechuchuna nacagüexüۡ . duüۡxüۡgü meã nüxüۡ фӥ̲Ύիŕǣӥիüۡ ñoma
69 ͅkҽƄԆॷ23
ãŕ۳xgacüxüۡ ̲ľ%фӥ̲Ύիŕիüۡrüüۡ. Rü na duüۡxüۡǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥɗիËӥ̲

nanaxwa۳xegü na duüۡxüۡgü rü: “Pa mexüۡ i Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥ͑Йɗիɥǣӥիüۡ.
ͮǣәľիŕŕфӕüۡի͖ٚǣӥիüۡ nüxüۡ. 8ॸ—¡Natürü Ѡӥ͑ǣŕmaca۳իЙľ̲ҡ͑ɗիɥɗҡΎǣӥɗ
Йľ̲фӥҡ%ӡҡ̲͑ǣŕ̲ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ! duüۡxüۡgüarü yexera pepoxcuexüۡ. 15ॸ—Pa
Ƅфӥǣӕի%̲ɗЙľ̲фӥЙľǣӥľ͑ľŕǣӥ ͮǣәľիŕŕфӕüۡǣӥɗϘфľɗͅӕǣӥՓ
Йɗիɥǣӥ, фӥՓӥիɗիɗËҡ̲͑ɗիɥֆЙľфӥ Ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü Pa Parichéugüx,
͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ɗիɥËӥ. 9ॸ—Rü tama name i Йľ̲͑ɗիɥɗҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgüpe۳xewa meã
ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ maã pexãnatü, erü Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ ͑ҡӥфӥЙľ%ŕՓфӥ
ՓӥիɗիɗËҡ̲͑ɗիɥֆЬľ͑ҡӥ, rü nüma chixexüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. Rü wüxi i
фӥĀիӡՓ͑͑ǣŕի̲. 10ॸ—Rü tama ngechaüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x erü guxüۡwama
name i texé: “Pa Ãŕ۳իǣËӥի͖ٚҡфӥǣӥ Йľիɥ͑ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgümaã nüxüۡ
pexüۡ. ƄфӥËȍիɗËҡ̲͑ɗիɥɗЙľфӥ peyarüxuxüۡca۳x i ore na wüxitama ya
ãŕ۳իǣËӥËȍɗɥիüۡ. 11ॸ—Rü yíxema duüۡիŕЙľիфüüۡ ͑ֆիΥիüۡca۳x. Rü
Йľҡ͑ӥՓǣӕի%%фӥֆľիľфɗիɥիŕфӥ ͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥЙľիüۡ tanguüۡxgu, rü
tanaxwa۳xe na guxüۡma i tümamücüarü tüxüۡ ЙľËȍɗիľիŕŕ͑ĀӥիՓ
ngüۡիŕŕфӕüۡ ҡɗɥիüۡ. 12ॸ—Erü yíxema tügü taxree۳xpü۳xcüna perü yexera chixexüۡwa
írütaxe rü Tupana tá tüxüۡ ͑ի%͑ľիŕŕ. ҡ͑ǣŕի̲իüۡca۳x. 16ॸ—Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡgü i
Natürü yíxema tügü írüxíraxe, rü ϘфľɗͅӕǣӥՓNgu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü Pa
Tupana tá tüxüۡ nicua۳xüüۡ. 13ॸ—Pa Parichéugüx, pema rü ñoma cua۳xruüۡgü
ͮǣәľիŕŕфӕüۡǣӥɗϘфľɗͅӕǣӥՓ i ngexetüxüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. Rü wüxi i
Ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü Pa Parichéugüx, ngechaüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x, erü nüxüۡ pixuxgu
Йľ̲͑ɗիɥɗҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgüpe۳xewa meã rü:
Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ ͑ҡӥфӥЙľ%ŕՓфӥ ٘ͮǣŕիǣӕ̲ҡľիŃֆҡӕЙӕËֆ
chixexüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. Rü wüxi i taxüۡneŕg‫ ڟ‬agu ҧacüca۳x ixunetagu, rü
ngechaüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳իľфӥЙľǣǣӕ͑ɗիɥ ̲фӥ̲͑ľľǣҡ̲ҡֆ͑ǣӕիŕŕǣӕɗ
na tama Tupanaxüۡtawa nangugüxüۡ i ͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥӕ͑ľҡٚ, ñaperügügü.
togü i duüۡxüۡgü. Rü pema rü ta rü ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃҡӕЙӕËֆ
ҡ%ӡҡ̲͑ǣŕի̲ЙľËȍΎËӕ, Rü taxüۡ͑ľ%фӥĀɥŕфӕŃǣǣӕҧacüca۳x
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta rü nüxüۡ‫ڟ‬ ixunetagu, rü:
Йľ͑ǣӕիËȍիŕŕ͑ҡ̲͑ǣŕի̲ “Tanaxwa۳իľɗɗիËӥ̲ҡֆ͑ǣӕիŕŕɗ
nachocuxüۡca۳իɗҡΎǣӥɗ͑ǣŕի̲ ͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥӕ͑ľҡٚ, ñaperügügü.
chocuchaüۡxüۡ. 14ॸ—Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡgü i 17ॸ—Ьľ̲фӥЙľ͑ǣŕ%ŕǣӥфӥ͖Ύ̲
ϘфľɗͅӕǣӥՓNgu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü Pa pengexetügüxüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. ¿Pexca۳x rü

Parichéugüx, Йľ̲͑ɗիɥɗҡΎǣӥɗ ҧËӥ͑ɗիɥɗֆľիľффӥ̲ľ̲ŕիüۡ, tupauca
duüۡxüۡgüpe۳իľՓ̲ľ%Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ ya taxüۡ͑ľ%фӥĀɥŕфӕфӥe۳xna nümatama
͑ҡӥфӥЙľ%ŕՓфӥËȍɗիľիüۡgu ya tupauca ya nagagu naxüünene i
Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. Rü wüxi i ngechaüۡ ͑ɗիɥɗ ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ? 18ॸ—Rü tupauca ya
pexca۳x erü tüxna penapuxüۡ ya taxüۡ͑ľՓ͑͑ǣŕի̲ɗ͑ǣŕ̲
tümapata ya yíxema yutegüxe. Rü ãmarechica i ngexta Tupanaca۳x
ñu۳իӡËȍɗpenama۳իŕŕɗЙľфӥֆӕ̲ӥիŕǣӥ ínadaiaxüۡwa i naxüۡnagü na Tupanana
ͅkҽƄԆॷ23 70
naxãmarexüۡca۳x. Rü pema rü ҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥɗ

ñaperügügü: guxüۡ ɗ̲ӕǣӥфӥֆľիľфɗիɥիüۡ. Erü pexü‫ۡڟ‬
٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃֆҡӕЙӕËֆ nataxu na ãŕ۳xgacügü i aixcüma meãma
taxüۡneãrü ãmarechicaégagu ҧacüca۳x duüۡxüۡgümaã icua۳xgüxüۡ ͑Йɗիɥǣӥիüۡ, rü
ixunetagu, rü marü name ega tama pexüۡ‫ ڟ‬nataxu na duüۡxüۡgü pexüۡ‫ڟ‬
ҡֆ͑ǣӕիŕŕǣӕɗ͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥӕ͑ľҡ. nangechaüۡtümüüۡgüxüۡ, rü aixcüma meã
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃҡӕЙӕËֆ Tupanamaã pixaixcümagüxüۡ. Rü
taxüۡ͑ľ%фӥ%̲фľËȍɗËՓ͑ǣŕի̲իüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑
ãmareégagu ҧacüca۳x ixunetagu, rü naxwa۳xexüۡ na penaxüxüۡ, tama nüxüۡ
tanaxwa۳իľɗɗիËӥ̲ҡֆ͑ǣӕիŕŕɗ ɗЙľֆфӥ͑ǣӥ̲ŕ%Ëӥ̲ɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i
͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥӕ͑ľҡٚ, ñaperügügü. marü pexüxüۡ. 24ॸ—Pa Cua۳xruüۡgü i
19ॸ—Ьľ̲фӥЙľ͑ǣŕ%ŕǣӥфӥ͖Ύ̲ Ngexetügüxüۡx, pema rü guxüۡma i mugü
pengexetügüxüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. ¿Pexca۳x rü i woo íraxüchixüۡ rü meãma penaxaure,
ҧËӥ͑ɗիɥɗֆľիľффӥ̲ľ̲ŕիüۡ, rü yima natürü tama Tupana naxwa۳xexüۡãcüma
tupauca ya taxüۡneãrü ãmarechicawa Йľ̲իŕ. Pema rü ñoma wüxi i duüۡxüۡ i
͑ǣŕի̲իüۡ i ãmare rü e۳xna nümatama tunüca۳x norü axexüۡ bapetüxüۡ rü
ya tupauca ya taxüۡneãrü ãmarechica i ñu۳իӡËȍɗфӥՓӥիɗɗË̲ľֆӕ
nagagu naxüünexüۡ ɗ͑ǣŕ̲%̲фľ? ixaxwetaüۡxüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. 25ॸ—Pa
20ॸ—Erü yíxema tupauca ya taxüۡneãrü ͮǣәľիŕŕфӕüۡǣӥɗϘфľɗͅӕǣӥՓ
ãmarechicaégagu ҧacüca۳x ixunetaxe, rü Ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü Pa Parichéugüx,
ҡ̲͑ǣŕ̲͑ËȍɗËŃǣǣӕիɗËҡ̲ Йľ̲͑ɗիɥɗҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgüpe۳xewa meã
itaxuneta, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲%̲фľɗ͑ǣŕ̲ Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ ͑ҡӥфӥЙľ%ŕՓфӥ
͑ËȍɗËՓ͑ǣŕի̲իüۡŕg‫ ڟ‬agu rü ta chixexüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. Rü wüxi i
itaxuneta. 21ॸ—Rü yíxema tupauca ya ngechaüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x, erü perü
taxüۡneŕg‫ ڟ‬agu ҧacüca۳x ixunetaxe, rü tama düxétüxüۡnewaxicatama pegü
͑ǣŕ̲ҡӕЙӕËŃǣǣӕիɗËҡ̲ Йľ̲ľիŕŕËȍüۡ, natürü perü maxüۡwa rü
itaxuneta, ͑ҡӥфӥҽӕЙ͑ֆ͑ǣŕի̲ poraãcü pichixe. Erü
ãchiüۡcüégagu rü ta itaxuneta. 22ॸRü Йľ͑ՓΎ̲ӥիŕŕ%Ëӥ̲ЙΎф%Ëӥnaxca۳x
ֆɞիľ̲Āիӡǣӕիüۡ i naãneŕg‫ ڟ‬agu ҧacüca۳x pengɥ ۳x i duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü, rü
ixunetaxe, rü Tupanaãrü toruüۡŕg‫ ڟ‬agu rü ЙľǣӥǣӕիɗËҡ̲Йľфӥիɥ͑ӥŕ. 26ॸ—Pa
ta itaxuneta, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta Tupana Parichéugü i Ñoma Ngexetüxüۡrüüۡ
ya ngŕm ‫ ڟ‬a rütocüégagu rü ta itaxuneta. ʊիɥǣӥիüۡx, ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥЙɗ̲ľիŕŕɗ
23ॸ—ЬͮǣәľիŕŕфӕüۡǣӥɗϘфľɗͅӕǣӥՓ perü aixepewa i perü maxüۡwa. Rü
Ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü Pa Parichéugüx, ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗЙľфӥĀӥիŃҡӥՓфӥҡ
Йľ̲͑ɗիɥɗҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgüpe۳xewa meã ta pimexüۡ. 27-28ॸ—Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡgü i
Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ, ͑ҡӥфӥЙľ%ŕՓфӥ ϘфľɗͅӕǣӥՓNgu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü Pa
chixexüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. Rü wüxi i Parichéugüx, Йľ̲͑ɗիɥɗҡΎǣӥɗ
ngechaüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x, erü woo ҧacü i duüۡxüۡgüpe۳իľՓ̲ľ%Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ
íraxüۡ i pexü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ rü Tupanana ͑ҡӥфӥЙľ%ŕՓфӥËȍɗիľիüۡgu
Йľ͑ի%ɗ͑ǣŕ̲͑ӥի͑ӥիüۡ. Natürü Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. Rü wüxi i ngechaüۡ ͑ɗիɥɗ
pexca۳x, erü ñoma yuetachique۳xegü i duüۡxüۡgü ga imexüۡgü ga perü o۳xigü ćaixüۡ.

düxétüwa cómüxüۡmaã chauxetügüxüۡ Ѡӥk¡ŃՓ͑ɗիɥǣɗ͑իӥǣӥ%իüۡ ga na
natürü aixepewa rü yuetachinaxãmaã rü nadaiãxüۡ rü Chacaría ga tupauca ga
nagúxüۡraüۡxüۡ ɗ%ӡ%Ëȍɗիüۡmaã taxüۡnegu peyama۳իǣӥËӥǣӕ͑ɗիɥǣֆËӕիüۡ
napagüxüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. Erü perü düxétüwa ga yema. 36ॸ—Rü aixcüma pemaã nüxüۡ
i duüۡxüۡgü nüxüۡ ídaugüxüۡwaxicatama chixu rü guxüۡma ga yema chixexücۡ a۳x rü
pime, ͑ҡӥфӥɗիľЙľՓɗЙľ%ŕՓфӥ Tupana tá nanapoxcue i duüۡxüۡgü i
poraãcü pichixe. 29ॸ—Rü wüxi i ngechaüۡ ñomaüۡËӥӥ̲իŕիüۡ —ñanagürü ga
͑ɗիɥɗpexca۳x, ЬͮǣәľիŕŕфӕüۡǣӥɗϘфľɗ Ngechuchu.
Mugüwa Ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü Pa
Ngechuchu rü Yerucharéüۡcüۡ۳ãx
۳ ga
Parichéugüx. Pema rü peyamecagü ga
duüۡxüۡgüca۳x naxaxu
naxchique۳xegü ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga
(Lc 13.34-35)
Tupanaãrü orearü uruüۡgü rü yema
duüۡxüۡgü ga imexüۡ ga yuexüۡ. 30ॸ—Rü 37ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Pa
ñu۳իӡËȍɗ͖Йľфӥǣӥǣӥ: Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ , pema penadai i
“Rü yexguma chi nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü Tupanaãrü orearü uruüۡgü, rü nutamaã
o۳իɗǣӥ̲իŕֆ͑ľɗ̲իŕǣӕ, фӥҡ%ӡËȍɗ̲ ɞЙľ̲͑ӕիӡËȍɗǣӥɗҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥ
nüxüۡ tarüngüۡիŕŕǣ͑͑Āɗ%իüۡ ga yema ngeruüۡgü i pexca۳x núma namugüxüۡ. Rü
nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü ñuxree۳xpü۳xcüna wüxigu chaugüxüۡtagu
uruüۡǣӥٚ, ñaperügügü. 31ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ pexüۡ chanutaque۳իľիŕŕËȍüۡ ñoma wüxi i
oremaã rü pegü pengo۳իŕŕ͑͑ҡǣӥ ota i naxãcüxã nügütüüۡgu tüxüۡ
Йɗիɥǣӥիüۡ ga yema duüۡxüۡgü ga nutaque۳xexüۡrüüۡ. Natürü pema rü tama
nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü penaxwa۳xe. 38ॸ—Dücax i ñu۳xma ya perü
uruüۡgüxüۡ d۳aixüۡ. 32ॸ—‫ؽ‬ƚËӥ, noxtacüma ɥ%͑ľ, rü Tupana tá ínanata۳x. 39ॸ—Rü
chomaã rü ta peyanguxŕŕ۳x ga yema pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥҡ%ӡҡ̲Փľ͑
chixexüۡ ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga perü o۳xigü choxüۡ pedau ñu۳ի̲ҡҡĀիӡǣӕիüۡ i
ügüexüۡ! 33ॸ—Pa Ãxtapearü Duüۡxüۡgüx, ͑%͑ľՓ͑ľËȍիӡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ
pema rü poraãcü pichixe. ¿Ñuxãcü tá choxüۡ pedaugü rü tá ñaperügügü:
naxchaxwa pibuxmü ya yima üxü ya ̲٘ͮľիŕËȍɗ͑ɗիɥֆֆɗ̲æΎфɗֆ
Tupana tá namaã pexüۡ poxcuene? 34ॸ—Rü ҽӕЙ͑͑ә̲̲͑ӕËӥٚ, ñaperügügü tá
͑ǣŕmaca۳x i choma rü tá pexca۳x núma —ñanagürü ga Ngechuchu.
chanamugü i Tupanaãrü orearü uruüۡgü, rü
Ngechuchu nanaxunagü na tupauca ga
yatügü i mexüۡgü i nüxüۡ cua۳xüchigüxüۡ, rü
taxüۡne rü tá nagu na napogüexüۡ
͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i mexüۡgü. Natürü pema rü
(Mr 13.1-2; Lc 21.5-6)
tá curuchawa peyapotagüãcüma penadai i
ñuxre. Rü togü rü ngutaque۳xepataüۡgüwa
24
1ॸRüyexguma tupauca ga
rü tá peyac۳uaixgü, фӥҡΎǣӥфӥɥ%͑ľËȍɗǣӥՓ taxüۡ͑ľՓɞ͑իӡӡիǣӕǣ
фӥҡ͑ՓľЙɗ͑ǣŕիüۡtanü na chixexüۡ namaã Ngechuchu, rü norü ngúexüۡgü naxca۳x
pexügüxücۡ a۳x. 35ॸ—Natürü Tupana tá pexüۡ ͑իɥ. Rü ñanagürügü nüxüۡ: —Dücax, Pa
napoxcue naxca۳x i guxüۡma ga norü Corix, ͖ӕի%Ëӥ͑ɗ̲ľիŕËȍɗֆĀ
ͅkҽƄԆॷ24 72
tupauca ya taxüۡ͑ľ%фӥɥЙҡǣӥ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. 7ॸ—Erü wüxi i nachiüۡãne

—ñanagürügü. 2ॸNatürü Ngechuchu rü to i nachiüۡãnemaã tá nügü nadai. Rü
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Pema nüxüۡ wüxi i ãŕ۳xgacü rü to i ãŕ۳xgacümaã tá
pedaugü ya guxüۡnema ya yima tupauca nanu, фӥ͑ΎфӥËȍӕффǣӥфӥ͑ǣŕ̲ҡΎɗ
ya taxüۡ͑ľ%фӥɥЙҡǣӥ. Natürü pemaã ãŕ۳xgacüarü churaragümaã tá nügü
nüxüۡ chixu rü aixcüma guxüۡnema ya nadai. Rü tá taiya nangu۳x, rü tá
ĀɥЙҡǣӥфӥҡ͑ǣӕ͑ЙΎǣӥľ. Rü nataxüchi i ćaaweanegü, rü muxüۡma i
naxtapü۳xarü nutagü rü taxucütáma nachicawa rü tá naxɥã۳xãchiane. 8ॸ—Rü
nügüétü naxüxüra, rü bai ya wüxi guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ,
—ñanagürü. фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ͑Ύфӥӥǣӥ̲фľɗ͑ǣŕ̲
ngúxüۡ i tá ngupetüxüۡ. 9ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
Cua۳xruüۡgü i tá nüxüۡ idauxüۡ naxüۡpa na
i togü i duüۡxüۡgü rü tá pexüۡ ínayauxüۡ na
nagúxüۡ i naãne
chixexüۡ pemaã naxügüxüۡca۳x. Rü tá
(Mr 13.3-23; Lc 17.22-24, 21.7-24)
pexüۡ nadai. Rü guxüۡ i naãnewa i
3ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣӕ̲Ma۳իЙӦ͑ľǣ duüۡxüۡgü rü tá pexchi naxaie, erü chorü
Ϙфɞ¡ӕ͑ľËӥǣӕãŕǣ‫͑ ڟ‬ľՓ͑իɥ. Rü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. 10ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ
yexguma guma ma۳իЙӦ͑ľՓnato۳xgu ga ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i chorü duüۡxüۡgü ínanata۳xgü
Ngechuchu rü norü ngúexüۡgüxicatama i chorü ore, rü nügütanüwa rü tá
naxüۡҡՓ͑իɥ͑͑ΎիфӥՓ̲͑ӥի͑ nügüchi naxaie. Rü nügüechita tá
nacagüexüۡca۳x. Rü ñanagürügü: ãŕ۳xgacüxüۡtawa nügü ínayaxuaxüۡgü.
—Tanaxwa۳xe i tomaã nüxüۡ quixu na 11ॸ—Ѡӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i orearü uruüۡgüneta
ñuxgu tá nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ tá ínangugü. Rü tá nüxüۡ nixugügü na

quixuxüۡ. ¿Rü ҧËӥҡ͑ɗիɥɗ͑Ύфӥ ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ya núma namugücü na
cua۳xruüۡ i nawa nüxüۡ tacuáxüۡ i ñuxgu tá nüxüۡ yaxugüxüۡca۳x i ore. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
Փľ͑͑ә̲͑Ëӕիӡիüۡ rü tá na nagúxüۡ i ҡ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i duüۡxüۡgüxüۡ
naãne? —ñanagürügü. 4ॸRü yexguma ga ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ. 12ॸ—Rü poraãcü tá
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: ͑͑ǣŕի̲ɗËȍɗիľիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ǣǣӕфӥ
—‫ؽ‬Ьľիӕ%ŕǣӥ͑ҡիәľ̲Йľիüۡ ̲ӕիӡËȍɗիüۡtáma i duüۡxüۡǣӥфӥҡ%ӡҡ̲
ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡca۳x! 5ॸ—Ƅфӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i nügü nangechaüۡgü. 13ॸ—Natürü yíxema
duüۡxüۡgü tá ínangugü, rü chaugu tá naŕt‫ ڟ‬üwa meã Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥΥ̲իŕфӥ
nügü nicu۳xgü rü tá ñanagürügü: ֆɞիľ̲ҡҡɗիɥֆɗիËӥ̲͑ֆիәիľɗ
٘æȍΎ̲͑ɗիɥɗæфɗѸҡӕٚ, ñanagürügü tá. maxüۡ i taguma gúxüۡ. 14ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲
Ѡӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i duüۡxüۡgüxüۡ tá Tupanaãrü ore i mexüۡ rü guxüۡ i
͑ՓΎ̲ӥիŕŕ. 6ॸ—Rü tá nüxüۡ naãnewa tá nüxüۡ nixugügü na guxüۡ i
Йľիɥ͑ӥŕËȍɗǣ͑͑ӥǣӥnaćaixüۡ i ñuxre i duüۡxüۡgü nüxüۡ na cua۳xgüxüۡca۳x. Rü
nachiüۡãnegü rü nügü na nadaixchaüۡxüۡ i ͑ǣŕ̲Փľ͑ҡ͑ɗիɥɗ͑ǣәիüۡ i naãne.
togü i nachiüۡãnegü. ‫ͮؽ‬ҡӥфӥҡ%ӡҡ̲ 15ॸ—Rü nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü
͑ǣŕmaca۳x pe¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ! Erü orearü uruüۡ ga Daneru nachiga

ՓΎľҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥҡҡ̲͑͑ǣӕЙľҡӥɗ ͑͑իӥ̲ҡӥɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i
noxrix. ͮҡӥфӥҡ%ӡҡ̲͑%͑ľ%фӥgu۳x Tupanape۳իľՓ%ӡ%Ëȍɗիüۡ i ínguxchaüۡxüۡ.
73 ͅkҽƄԆॷ24
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ peda۳u۳xgu na taxüۡǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ, ega nüxü‫ۡڟ‬

tupauca ya taxüۡnewa nangóxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ natauxchagu, na tüxüۡ
chixexüۡ i Tupanape۳xewa chixexüchixüۡ, ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥիüۡca۳x a۳i ۳xrüxe ya yíxema
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľիӕ%ŕǣӥ. 16ॸ—Rü duüۡիŕǣӥֆҽӕЙ͑ҡ̲ҡӥիüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ӥЙľҡӥǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲ idexechixe. 25ॸ—Dücax, naxüۡpa na
֤ӕĀŃ͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i duüۡxüۡgü rü nangupetüxüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ,
nanaxwa۳xe na ma۳իЙӦ͑ľ%͑ľՓ rü marü pemaã nüxüۡ chixu i nachiga.
nabuxmüxüۡ. 17ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgu 26ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲Āӕüۡxüۡgü
ega texé tümapataa۳իҡӥՓ͑ǣŕի̲ǣӕ, rü ñagügu pexüۡ:

tama name i tümapatagu tayangaxi na “Dücax, yéa taxúema íxãpataxüۡwa
ҡӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲իüۡ tayayaxuxüۡca۳x. ͑͑ǣŕի̲ֆæфɗѸҡӕٚ, ñagügu, rü tama
18ॸ—ѠӥҡľիŃֆҡӥ̲%͑ľՓ͑ǣŕի̲իŕфӥ name i ngŕ̲ ‫ ڟ‬Йľիɥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
tama name i tümapataca۳x tataegu na ñagügu pexüۡ:
tümachirugü tayayaxuxüۡca۳x. 19ॸ—Rü “Dücax, ͑ӕ%ӕËЙӕՓ͑͑ǣŕի̲ֆ
͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgügu rü wüxi i ngechaüۡ æфɗѸҡӕٚ, ñagügu, rü tama name i nüxüۡ‫ڟ‬
ҡ͑ɗիɥɗҡӥmaca۳x ya yíxema ngeã۳xtagü ЙľֆիΥǣӥ. 27ॸ—Erü ñoma wüxi i
ya tacharaüۡgüxe rü yíxema ba۳i ۳xbe۳xane i guxüۡwama
ɗ̲ɥի%Ëӥǣӥիľ. 20ॸ—¡Rü Tupanana ͑͑ǣΔΎ͑ľիŕŕիüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕիǣӕ̲
naxca۳x pec۳ɗЙľфӥֆӕ̲ӥիŕՓ͑ҡ̲ Փľ͑ի%фӥ͑ә̲ËȍիӡիǣӕɗËȍΎ̲ɗ
gáuane ixüyane rü e۳xna ngüۡxchigaarü Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ. 28ॸRü
ngunexüۡguyane pexüۡ na duüۡxüۡgü rü tá chauxca۳x
nangupetüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ! nangutaque۳իľǣӥ͖Ύ̲ŕիËȍǣӥ
21ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgügu rü poraãcü nawemüca۳x ngutaque۳xexüۡrüüۡ.
ҡ͑͑ǣŕի̲ɗ͑ǣәիüۡ ga noxri naãne
͵ӕի%Ëӥҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ҡľǣӕǣӕֆ
ixügügumama taguma yexmaxüۡ, rü
Tupana Nane ya duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥ
͑ǣŕ̲Փľ͑фӥҡǣӕҡ̲Փľ͑
(Mr 13.24-37; Lc 21.25-33, 17.26-30, 34-36)
͑͑ǣŕի̲. 22ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑
ҡ̲͑͑Ύիфľիŕŕǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgü, 29ॸ—Ѡӥ͑Փľ͑ɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡgü rü tá
rü taxúetáma tamaxüۡ. Natürü Tupana tá nixo ya üa۳xcü, фӥҡ%ӡҡ̲ɗ͑¡իɗֆ
͑͑͑Ύիфľիŕŕɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgü tauemacü. ѠӥՓΎф̲Ëӕфɗǣӥфӥŕիҡǣӥфӥ
tümaca۳x ya yíxema nüma tüxüۡ tá narüyi. Rü guxüۡma i ñoma i naãne rü
yadexechixe. 23ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ üa۳xcü rü tauemacü rü woramacurigü rü
pexüۡ ñagügu: ŕիҡǣӥфӥҡ͑իɥã۳xãchitanü rü tá nu ne
“Dücax, Ā͑ɗիɥֆæфɗѸҡӕ͖ٚǣӥǣӕ, ͑͑իɥ̲фľ. 30ॸ—Rü ñu۳իӡËȍɗĀӕüۡxüۡgü tá
rü e۳xna: nüxüۡ ͑Āӕǣӥ͖͑ӕի%ËӥĀիӡՓ͑ľ
٘Ǿӕ͑ɗիɥֆæфɗѸҡӕ͖ٚǣӥǣӕ, ¡rü tama Ëȍիӡիüۡ. Rü guxüۡ i nachiüۡãnecüãۡ۳ x۳ i
name i nüxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥ! 24ॸ—Erü duüۡxüۡgü rü tá naxauxe. Rü tá choxüۡ
Cristugüneta rü Tupanaãrü orearü ͑Āӕǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲Ëɗի͑ľիüۡgügu
uruüۡgüneta tá ínangugü. Rü tá ɞËȍфӥիɥիǣӕфӥ͑ә̲Ëȍիӡիǣӕ. Rü
nanaxügü i muxüۡma i cua۳xruüۡgü i ͑ǣŕիǣӕ̲ɗËȍΎ̲фӥãŕ۳xgacü ya
ͅkҽƄԆॷ24 74
ЙΎфիӥËȍɗËӥфӥ̲ľիŕËȍɗËӥҡËȍɗիɥ. 31ॸ—Rü ɗ͑͑ǣӕ͑ľիŕŕËӥ, rü ga duüۡxüۡgü rü

tá chanamu i chorü orearü ngeruüۡgü i nachibüe, rü naxaxegü, rü nixãma۳xgü rü
ĀիӡËüãۡ۳ x۳ na yacuegüãxücۡ a۳x ya norü nixütexacügü ñu۳xmata nawa nangu ga
ËΎф͑ľҡǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ yema ngunexüۡ ga nagu Noŕ ‫ ڟ‬naweüۡgu
͑իɥtaque۳իľիŕŕǣӥ%իücۡ a۳x i guxüۡma i ixüexüۡ. 39ॸ—Rü noxri ga yema duüۡxüۡgü rü
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chidexechixüۡ i tama nüxüۡ nacua۳xgüéga ga ҧacü tá nüxüۡ
guxüۡՓ̲͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ñu۳xmata naãne na ngupetüxüۡ. Natürü yexguma ínanguxgu
iyacuáxüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 32ॸ—‫ؽ‬ʊЙľфӥիɥ͑ӥŕ ga guma mucü ga taxüchicü ga yema
i ñaã cua۳xruüۡ i ori ۳x i iguerachiga, rü duüۡxüۡgüxüۡ d۳aicü, фӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣ
naxca۳x pengúe! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ nüxüۡ yacua۳xãchitanüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
ngexwacaxüۡxüۡ i nachacüügü iyarüyixgu rü ҡҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ի%фӥ͑ә̲
naxüátügu, фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ pecua۳x na ËȍիӡիǣӕɗËȍΎ̲ɗҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑
Йիҡҡӕ͑ľËӥ͑ֆɗɥիüۡ. 33ॸ—Rü duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ. 40ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgu
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ rü taxre i yatügü rü wüxi i naãnewa tá
nagúxchaüۡgu i naãne. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ ͑ӥǣӥ̲%͑͑ǣŕի̲ǣӥ. ѠӥՓӥիɗҡ͑ɗիɥɗ
peda۳u۳xgu na nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йľ̲% Tupana igaxüۡ фӥ͑ǣŕ̲ҡΎфӥҡ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a
nüxüۡ chixuxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Փҡ͑ӥիüۡ nata۳x. 41ॸ—Rü taxre i ngexüۡgü tá nügümaã
pecua۳x na marü chingaicaxüchixüۡ. 34ॸ—Rü ínacaegü. ѠӥՓӥիɗҡ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ɗǣիüۡ
aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü guxüۡma i фӥ͑ǣŕ̲ҡΎфӥҡ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a nata۳x. 42ॸ—¡Rü
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ chixuxüۡ rü tá nangupetü Йľիӕ%ŕǣӥ! Erü tama nüxüۡ pecua۳x i ҧacü rü
naxüۡpa na nayuexüۡ i duüۡxüۡgü i ñomaüۡcüü ngora tá íchangu i chomax. 43ॸ—¡Rü nagu
̲իŕիüۡ. 35ॸ—Ѡӥ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľфӥ͑ǣŕ̲ Йľфӥիɥ͑ӥŕɗ͖%Ύфľ! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
ĀիӡՓ͑ӥիüۡ idauxüۡ rü tá nagu۳x. Natürü ՓӥիɗɗɥЙҡфӥֆΎф͑ӥիüۡ cua۳xgu na ҧacü
chorü ore rü tagutáma inayarüxo rü rü ngoragu tá ínanguxüۡ i ngɥta۳
‫ ڟ‬xáxüۡ фӥҡ%ӡ
aixcüma tá ningu. 36ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ chima nape. Erü nüxna chi nadau ya
ngunexüۡ rü ngora i nagu tá nangupetüxüۡ i ͑Йҡ͑ҡ̲͑ǣŕի̲͑իӥËӕիücۡ a۳x i
͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ, rü Chaunatü ‫ ڟ‬xáxüۡ na ҧacüca۳x ngŕm
͑ǣŕ̲͑ǣɥta۳ ‫ ڟ‬a
ֆҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ӥիüۡ nacua۳x na ñuxgu ‫ڟ‬ ۡ 44
yangɥxüca۳x. ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ
tá nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲, rü taxúema ya Йľիӕ%ŕǣӥɗЙľ̲ի. Ƅфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i
togue nüxüۡ tacua۳x. Rü woo i norü orearü ҡ̲͑ǣӕɞЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡǣӕҡ͑ɗիɥɗ
ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüãۡ۳ x۳ rü tama nüxüۡ ngürüãchi íchanguxüۡ i choma i Tupana
nacua۳xgü, rü woo i choma i Nane na Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ.
Ëȍɗɥիüۡ rü tama nüxüۡ chacua۳x na ñuxgu tá
Wüxi ga duüۡxüۡ ǣ̲ľ%͑ΎфӥËΎфɗǣɥ͑ӥիüۡ
nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲. 37ॸ—Rü
фӥҡΎǣҡ̲̲ľ%͑ΎфӥËΎфɗǣɥ͑ӥիüۡchiga
yexgumarüüۡ ga duüۡxüۡgüxüۡ ngupetüxüۡ ga
(Lc 12.41-48)
yexguma Noŕ ‫ ڟ‬maüۡxgu, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá
ta nüxüۡ ͑͑ǣӕЙľҡӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ 45ॸ—‫ع‬ѠӥҡľիŃҡɗɥիüۡya tümaãrü coriarü
íchanguxgu i choma i Tupana Nane na duüۡxüۡ ya aixcüma yanguxŕŕի‫ ڟ‬ŕфӥ
duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ. 38ॸ—Rü yexguma, naxüۡpa ҡӥ̲%ŕիüۡ cuáxe? ¿Tama e۳xna yíxema
ga guma mucü ga taxüchicü ga guxüۡwama ҡɗɥիüۡ ya tümaãrü cori tüxna ãgaxe na
meã nüxna tadauxüۡca۳x rü meã ngoragu 4ॸ—ͮҡӥфӥǣֆľ̲ӕ%ŕǣӥËӥфӥҡΎǣ
ҡ͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕիüۡca۳x i norü duüۡxüۡgü? ͑ǣɥфӥнӕľфӕËȍɗ͑ӕҡɞֆ͑ǣľǣӥ.

46ॸѠӥҡҡ%ŕֆֆɞիľ̲ËΎфɗфӥĀӕüۡիŕ 5ॸ—ͮҡӥфӥǣǣӕ̲ֆҡӥǣɗ͑ǣɥիËȍüۡcü
ľǣ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕɗҡӥ̲%фӥËΎфɗ rü tama paxa ínangu. Rü düxwa ga

rü tüxüۡ íyanguexüۡgu na meãma yema pacügü rü ipee yerü iyaxtae.
ítanaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗ͑ǣӕҡӥիüۡ 6ॸ—Rü yexguma ngãxüۡcüüwa nanguxgu,
namuxüۡ. 47ॸ—Rü aixcüma pemaã nüxüۡ rü yema pacügü nüxüۡ ɗիɥ͑ӥŕǣՓӥիɗǣ

Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥËΎфɗфӥҡ naga ga ñaxüۡ:
guxü̲ۡɗ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgüarü dauruüۡxüۡ ٘ġΎ̲̲͑ɗիɥֆֆɗ̲ֆҡӥֆ
tá tüxüۡ ͑ɗիɥիŕŕ. 48-50ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ɗ͑ǣɥիËȍüۡcü. ¡Rü íperüdagü, rü
Ëȍɗ͑ǣŕ̲ËΎфɗфӥĀӕüۡxüۡ rü wüxi i yatü ípeyadaugü!͖ٚիüۡ. 7ॸ—Rü gu۳xcüma ga
i chixexüۡ ֆɗիɥǣӕ, фӥËȍɗ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥǣӕ yema pacügü rü íirüdagü, rü
͑ҡ%ӡҡ̲Йիɞ͑͑ǣӕիüۡ i norü cori, ɗֆ̲ľիŕŕǣӥǣ͑ǣɥфӥĀЙфɗ͑ǣӥ. 8ॸ—Rü
rü chi inaxügüãgu na chixri namuãxüۡ i yexguma ga yema 5 ga pacügü ga tama
namücügü i norü coriarü duüۡxüۡgü, rü ӕ%ŕǣӥËӥфӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣӥ͑ǣɥիüۡ ga yema
Ëȍɗ͑ǣ%իŕիüۡtanügu naxãxgu na namaã ЙËӥǣӥǣӕ%ŕǣӥËӥ:
nachibüxüۡca۳x rü naxaxexüۡca۳x, rü “¡Íraxüۡ i perü queruchinu toxnata
͑ǣӥфӥ%Ëȍɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ фӥ͑ǣŕ̲ pexã, erü torü omügü rü nixogü!ٚ
͑ǣΎфɗҡ̲͑ǣӕɞ͑͑ǣӕիŕŕ%իüۡgu rü ͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣӥ. 9ॸ—Natürü ga yema
tá ínangu i norü cori. 51ॸ—Rü ЙËӥǣӥǣӕ%ŕǣӥËӥфӥ͑ǣɥիüۡ ingãxüۡgü,
ЙΎф%ËӥիӥËȍɗ̲ҡ͑͑ЙΎիËӕɗ͑ǣŕ̲ фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣӥ:
norü duüۡxüۡ, ͖Ύ̲̲ľ%̲իŕ͑ľҡիüۡ i “Taxucürüwa pexna ta taxã, erü
duüۡxüۡgüxüۡ napoxcuexüۡrüüۡ. Rü ngŕm
‫ ڟ‬a ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľի͑ҡҡի%իǣӕфӥҡ%ӡ
‫ڟ‬
tá narüdoxü rü nixüۡxchapüta. chima ningu i toxca۳x rü pexca۳x. Rü
͑ǣŕmaca۳ի͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ͑ǣľիҡ̲͑%
Cua۳xruüۡ ga 10 ga pacügu ixuxüۡ
ínataxegüxüۡwa pegüxü‫͑ ۡڟ‬ՓЙľիɥٚ,
25 ͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣӥ. 10ॸ—Natürü yexguma ga

1ॸRü ñanagürü ga Ngechuchu:
—Pemaã tá nüxüۡ chixu i wüxi i yema 5ǣЙËӥǣӥǣҡ̲ӕ%ŕǣӥËӥ͑ǣɥфӥ
ore na nawa nüxüۡ pecuáxüۡca۳x i ñuxãcü нӕľфӕËȍɗ͑ӕՓ͑իɥֆ͑ľ, rü ínangu ga
tá duüۡxüۡgüarü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya ǣӕ̲ֆҡӥǣɗ͑ǣɥիËȍüۡcü. Rü ga yema
ҽӕЙ͑ɗ͑ǣŕիǣӕ̲nagu۳xgu i naãne. ЙËӥǣӥǣӕ%ŕǣӥËӥфӥɗֆËȍΎËӕ͑Փǣ
Rü iyexma ga 10ǣЙËӥǣ͑ǣɥфӥ ǣӕ̲ɥǣ͑Փɗֆ͑ǣɥիüۡne. Rü ñu۳իӡËȍɗ
ĀЙфɗ̲͑%͑ǣɥǣӥфӥЙľҡՓɥËӥ͑ narüwãxta ga ɥã۳x. 11ॸ—Rü yemawena
yaxümücügüãxüۡca۳x ga guma yatü ga ɞɗ͑ǣӕǣӥǣֆľ̲ЙËӥǣӥǣҡ̲ӕ%ŕǣӥËӥ,
ɗ͑ǣɥիËȍüۡcü. 2ॸ—Rü 5 ga yema pacü rü фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣӥ:
ҡ̲ɗիӕ%ŕǣӥ. Ѡӥֆľ̲͑ɥǣ5 ga “¡Pa Corix, toxca۳x yawãxna i ɥã۳x!ٚ
ЙËӥфӥ̲ľ%̲ɗիӕ%ŕǣӥ. 3ॸ—Rü yema ͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣӥ. 12ॸ—Natürü nüma ga cori,
ҡ̲ӕ%ŕǣӥËӥ, фӥֆľիǣӕ̲͑ǣɥфӥ фӥ͑ǣɥիüۡ nangãxüۡ, rü ñanagürü:
daparina íyangegügu rü tama to ga “Pemaã nüxüۡ chixu rü aixcüma tama
͑ǣɥфӥнӕľфӕËȍɗ͑ӕҡɞֆ͑ǣľǣӥ. pexüۡ chacua۳ի͑ҡľիŃǣӥЙɗիɥǣӥիüۡٚ,
ͅkҽƄԆॷ25 76
ñanagürü. 13ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͖͑ǣӥфӥǣ duüۡxüۡgüarü cori. Rü yexguma

Ngechuchu: —‫ؽ‬ʑЙľիӕ%ŕǣӥ! Erü tama ínanguxgu rü inanaxügü ga norü
nüxüۡ pecua۳x i ҧacü rü ngunexüۡ rü ҧacü duüۡxüۡǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕ%իüۡ ga norü
rü ngora tá íchangu i choma i Tupana ĀɥŕфӕËȍɗǣ. 20ॸ—Ѡӥ͑ӥիɥф͑Ύфӥ
Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ —ñanagürü. corixüۡҡՓ͑իӡǣֆľ̲͑ΎфӥĀӕüۡxüۡ
ga 5000ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ yaxuxüۡ.
Cua۳xruüۡ ǣĀɥŕфӕǣӕɗիӕիüۡ
Ѡӥ͑ΎфӥËΎфɗ͑͑ǣɥիüۡ naxã ga yema
(Lc 19.11-27)
5000 tachinü. Rü ngɥŕҡ‫ ڟ‬ӥ͑ǣɥիüۡ inaxã ga
14ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Rü ͑ɥǣ5000ҡËȍɗ͑ӥǣ͑ǣɥիüۡ nayaxucü
͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑Āӕüۡxüۡgüarü ãŕ۳xgacü ͑ǣɥ̲%ǣֆľ̲͑ΎфӥËΎфɗ͑ӥի͑͑ǣɥիüۡ
͑ɗիɥիüۡ rü ñoma wüxi ga yatü ga %ËӥǣĀɥŕфӕ. Rü ñanagürü norü corixüۡ:
ɗիӡ%ËȍɗËȍüۡcü ga to ga nachiüۡãnewa na “Dücax Pa Corix, ͖%ɗֆɗիɥǣֆľ̲
͑իӡիüۡca۳xrüüۡ ͑ɗիɥ. Rü nüma ga guma 5000ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕǣËȍΎի͑͑ǣɥիüۡ
yatü rü norü duüۡxüۡgüca۳x naca, rü cuxãcü. ͅфӥ͑ǣɥ̲%ËȍЙӕфËӥфӥ
͑ӥի͑͑ǣɥիüۡ ͑ի%ǣĀɥŕфӕ͑͑ӥիüۡ‫ڟ‬ ͑ǣɥ̲%Ëӕիüۡ‫͑ ڟ‬ǣɥիüۡ Ëȍֆիӕɗ͖%͑ɥɗ
͑ǣɥ̲%͑͑ǣӕիüۡxüۡca۳իфӥ͑ǣɥ̲%͑ 5000ҡËȍɗ͑ӥٚ, ñanagürü. 21ॸ—Rü norü
ínapuracüexüۡca۳x. 15ॸ—Rü wüxi ga yema cori rü ñanagürü nüxüۡ:
norü duüۡxüۡ͑͑ǣɥիüۡ naxã ga 5000 “Pa Chorü Duüۡxüۡx, Փӥիɗɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ
ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕ. Ѡӥֆľ̲ҡΎ͑͑ǣɥիüۡ нӕɗիɥ, rü meãma cupuracü. Rü meã
naxã ga 2000ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕ. Rü ͑ӥի͑ËӕĀӕǣֆľ̲͑ΎիфľǣĀɥŕфӕǣ
ֆľ̲ҡΎ͑͑ǣɥիüۡ naxã ga 1000 tachinü Ëӕի͑͑ǣɥիüۡ chaxãcü, фӥ̲ľ%̲͑ǣɥ̲%
ǣĀɥŕфӕ. Rü yemaãcü nanangugü na cupuracü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü tá
͖ӕի%Ëӥҡֆľ̲Āɥŕфӕ̲%͑ЙӕфËӥľիüۡ фӥ̲ӕ̲ŕËӥ͑Ëӕիüۡ ËȍĀӕիŕŕ. ¡Rü
ga wüxichigü ga norü duüۡxüۡgü rü ɗիӥËӕɗËȍΎЙҡՓфӥ͑ǣɥի%ҡҡ%ŕǣӥ!ٚ
ֆľ̲%ËӥՓӥիɗËȍɗǣӥ͑͑ǣɥիüۡ naxã ga ñanagürü. 22ॸ—Rü yemawena ínangu ga
ֆľ̲Āɥŕфӕ. Rü ñu۳իӡËȍɗɗ͑իӡ%Ëȍɗǣ yema to ga norü duüۡxüۡ ga 2000 tachinü
yema cori na to ga nachiüۡãnewa ǣĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ yaxuxüۡ. Rü ñanagürü
͑իӡիüۡca۳x. 16ॸ—Rü yema norü duüۡxüۡ ga norü corixüۡ:
5000ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ yaxuxüۡ, rü “Dücax Pa Corix, ͖%ɗֆɗիɥǣֆľ̲
͑ǣɥ̲%͑ЙӕфËӥ, фӥ͑ɥǣ5000 2000ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕǣËȍΎի͑͑ǣɥիüۡ
ҡËȍɗ͑ӥ͑ǣɥ̲%͑ֆիӕ. 17ॸ—Rü cuxãcü. ͅфӥ͑ǣɥ̲%ËȍЙӕфËӥфӥ
yexgumarüüۡ ta ga yema norü duüۡxüۡ ga ͑ǣɥ̲%Ëӕիü‫͑ ۡڟ‬ǣɥիüۡ Ëȍֆիӕɗ͑ɥɗ2000
2000ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ yaxuxüۡ, rü tachinü. Ѡӥ͖%ɗֆɗիɥٚ, ñanagürü.
͑ǣɥ̲%͑ЙӕфËӥ, фӥ͑ɥǣ2000 23ॸ—Rü norü cori rü ñanagürü nüxüۡ:
ҡËȍɗ͑ӥ͑ǣɥ̲%͑ֆիӕ. 18ॸ—Natürü ga “Pa Chorü Duüۡxüۡx, Փӥիɗɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ

yema norü duüۡxüۡ ga 1000 tachinü ga нӕɗիɥ, rü meãma cupuracü. Rü meã
Āɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ yaxuxüۡ, фӥ͑ǣɥ̲%ɞ͑ɗիӡ. Rü ͑ӥի͑ËӕĀӕǣֆľ̲͑ΎիфľǣĀɥŕфӕǣ
͑ǣɥիüۡ nixaixmaüۡ, фӥֆľի̲͑ǣɥիüۡ nata۳x Ëӕի͑͑ǣɥիüۡ chaxãcü, фӥ̲ľ%̲͑ǣɥ̲%
ǣֆľ̲͑ΎфӥËΎфɗфӥĀɥŕфӕ. 19ॸ—Rü cupuracü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xmax rü tá
nuxcüxürama nataegu ga yema фӥ̲ӕ̲ŕËӥ͑Ëӕիüۡ ËȍĀӕիŕŕ. ¡Rü
77 ͅkҽƄԆॷ25
ɗիӥËӕɗËȍΎЙҡՓфӥ͑ǣɥի%ҡҡ%ŕǣӥ!ٚ narüdoxü rü tá nixü‫ۡڟ‬իËȍЙӥҡٚ,

ñanagürü. 24ॸ—Natürü yexguma norü ñanagürü.
corixüۡtawa nanguxgu ga yema norü
Naãneãrü gu۳xgu rü Cristupe۳xegu tá
duüۡxüۡ ga 1000ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ
nangutaque۳xegü i guxüۡ i nachiüۡãnecüۡ۳ãx
۳ i
yaxuxüۡ, rü ñanagürü norü corixüۡ:
ۡ ۡ ۡ
duüxügü na yadexechiãxüca۳իɗ͑ǣŕ̲
“Dücax Pa Corix, choma nüxüۡ
mexüۡgü rü na napoxcueãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
chacua۳x rü wüxi i yatü i aüxüۡ нӕɗիɥ. Rü
chixexüۡgü
cunayaxu i nanetüarü o i ngextá tama
ícutoexüۡwa, rü cunabuxarü oΥ۳x i nanetü 31ॸRü ñanagürü ga Ngechuchu: —Rü
i tama icutoxüۡ. 25ॸ—Rü yemaca۳x ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ի%фӥ͑ә̲Ëȍիӡիǣӕɗ

chamuüۡ. Rü waixü̲ۡӥǣӕ͑ǣɥիüۡ choma i Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ
chixaixmaüۡ фӥ͑ǣɥիüۡ ichata۳x. Natürü Ëȍɗɥիüۡ, rü chorü orearü ngeruüۡgü i
͖%ɗֆɗիɥɗ͑ǣŕ̲ËӕфӥĀɥŕфӕٚ, ĀիӡËüۡ۳ãx۳ rü tá choxüۡ naxümücügü. Rü
ñanagürü. 26ॸRü yexguma ga norü cori ãŕ۳իǣËӥֆҡËӥҡËȍɗիɥфӥËȍΎфӥ
rü nanangãxüۡ rü ñanagürü: ҡΎËȍɗËɗ̲ľիŕËȍɗիüۡwa tá charüto.
“Pa Chorü Duüۡxüۡx, wüxi i chixexüۡ rü 32ॸ—Rü guxüۡ i nachiüۡãnecüۡ۳ãx
۳ i duüۡxüۡgü
oxüۡ i chorü duüۡxüۡ нӕɗիɥ. Rü cuma rü tá chope۳xegu nangutaque۳xegü. Rü
meãma nüxüۡ cucua۳x rü ngextá tama choma rü tá chayadexechi ñoma wüxi i
íchatoexüۡwa rü chanayaxu i nanetüarü carneruarü dauruüۡ i norü carnerugü rü
o, rü chanabuxarü oΥ۳x i nanetü i tama chibugü noxrüwama mugüxüۡrüüۡ.
ichatoxüۡ. 27ॸ—Rü yemaca۳ի͑фӥ̲ľ̲ŕ 33ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ËȍΎիфӥɗիɥǣӥիüۡ rü chorü
Ëȍɗ͑ɗիɥǣ¡͑ËӕǣӕËȍΎիüۡ‫͑ ڟ‬ǣɥ̲%͑ ҡӥǣӥ͑ľËӥՓՓҡËȍ͑͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕ.

cunguxüۡxüۡ ǣËȍΎфӥĀɥŕфӕ͑͑ǣŕm ‫ ڟ‬a Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ̲ËȍΎիфӥɗիɥǣӥիüۡ rü chorü
‫ڟ‬
choxüۡ ͑ǣɥիüۡ ֆ̲ӕիŕŕǣӥիüۡca۳x, rü ҧΎիՓľËӥՓՓҡËȍ͑͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕ.
͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ӕËӥ͑ǣɥիüۡ na chayaxuxüۡca۳x 34ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗËȍΎ̲ɗҡãŕ۳xgacü
ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ɞËȍ͑ǣӕիǣӕٚ, ñanagürü. ֆҡËӥ͑Ëȍɗɥիüۡ rü ñacharügü tá nüxüۡ

28ॸ—Rü yexguma ga yema cori rü ɗ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥĀӕüۡxüۡgü:
nanamu ga yema togü ga norü duüۡxüۡgü ٘‫ͮؽ‬ӕ%ЙľիɥɗЙľ̲ֆҡľիŃֆ
ga yéma yexmagüxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: Chaunatü ya Tupana tüxüۡ
٘‫ͮؽ‬ӥի͑͑ǣɥիüۡ peyau۳իɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ, rüngüۡիŕŕǣӥիľ, фӥЙľ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲
фӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ10,000ɗĀɥŕфӕ͑ӥիüۡ‫ڟ‬ pechica i ngextá nüma ãŕ۳xgacü
͑ǣŕի̲իüۡ͑͑ǣɥիüۡ pexã! 29ॸ—Erü ɞֆɗɥիüۡwa! Yerü Chaunatü rü pexca۳x
yíxema tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕma۳xcü rü yexera tá ̲͑͑ľիŕŕɗ͑ǣŕ̲ЙľËȍɗËǣ
ҡӥի͑͑ǣɥիüۡ taxã, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡҡӥիü‫ۡڟ‬ yexguma tauta naãne naxü۳xgu. 35ॸ—Rü
ɗ̲ӕիӡËȍɗ. Natürü yíxema tüxüۡ‫ ڟ‬natau۳xcü ͑ǣŕ̲%ËӥҡЙľ̲%̲͑ľËӥ̲ֆľфӥ
фӥՓΎΎ͑ǣŕ̲͑Ύիфľɗҡӥիü‫͑ ۡڟ‬ǣŕma۳xcü yexguma chataiyagu rü pema rü choxüۡ
фӥҡҡӥի͑͑ǣɥիüۡ tayaxu. 30ॸ—¡Rü ЙľËȍɗ¡ӥիŕŕ. Rü yexguma chiҧawagu rü
yéama düxétüwa i poraãcü choxüۡ Йľիիľիŕŕ. Rü yexguma tama
ɞ͑իŕ%͑ľիüۡwa peyatá i ñaã chorü duüۡxüۡ nüxüۡ pecua۳իǣӕ͑ҡľիŃËȍɗɥիüۡ rü meã
i taxuwama mexüۡ! Rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá choxüۡ peyauxgü ga pepatawa. 36ॸ—Rü
yexguma changexchirugu rü choxüۡ changexchirugu rü tama choxüۡ

pexüxchiru. Rü yexguma chićaawegu rü pexüxchirugü. Rü yexguma chićaawegu
choxüۡ perüngüۡիŕŕ. Rü yexguma rü poxcupataüۡwa chayexmagu rü tama
poxcupataüۡwa chayexmagu rü choxüۡ choxüۡ ɞЙľֆĀӕǣӥٚ, ñacharügü tá nüxüۡ.
ɞЙľֆĀӕٚ, ñacharügü tá nüxüۡ. 37ॸ—Rü 44ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗ͑ӥ̲ǣӥɗҡ̲
͑ǣŕիǣӕ̲ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chorü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü ñanagürügü

chidexechixüۡ rü ñanagürügü tá choxüۡ: tá choxüۡ:
“Pa Corix, ¿ñuxgu ga cuxüۡ tadauxüۡ ga “Pa Corix, ¿ñuxgu topatawa cungu rü
na cutaiyaxüۡ rü cuxüۡ ҡËȍɗ¡ӥիŕŕիüۡ? tama meã cuxüۡ tayauxgü yerü tama
¿Rü ñuxgu ga cuxüۡ tadauxüۡ ga na cuxüۡ tacua۳xgü? ¿Rü ñuxgu ga cuxüۡ
quiҧaawaxüۡ rü cuxüۡ ҡիիŕŕիüۡ? 38ॸ—¿Rü tadaugüxüۡ ga na cutaiyaxüۡ, rü e۳xna na
ñuxgu ga topatawa cunguxüۡ rü meã quiҧaawaxüۡ, rü e۳xna na cungexchiruxüۡ,
cuxüۡ tayauxgüxüۡ ga woo tama cuxüۡ rü e۳xna quićaawexüۡ, rü e۳xna
tacua۳xgügu? ¿Rü ñuxgu ga poxcupataüۡwa na cuyexmaxüۡ, rü tama
cungexchiruxüۡ rü cuxüۡ taxüxchirugüxüۡ? cuxüۡ tarüngüۡիŕŕǣӥիüۡ?͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥҡ
39ॸ—¿Rü ñuxgu ga cuxüۡ tadaugüxüۡ na choxüۡ. 45ॸ—Rü choma na ãŕ۳xgacü ya
quićaawexüۡ rü e۳xna poxcupataüۡwa ҡËӥ͑Ëȍɗɥիüۡ, rü tá chanangãxüۡ, rü
cuyexmaxüۡ rü cuxüۡ ítayadaugüxüۡ?ٚ ñacharügü tá nüxüۡ:
ñanagürügü tá choxüۡ. 40ॸ—Rü choma na “Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü
ãŕ۳իǣËӥֆҡËӥ͑Ëȍɗɥիüۡ, rü tá yexguma tama nüxüۡ perüngüۡիŕŕǣӥǣӕǣ
chanangãxüۡ, rü ñacharügü tá: ͑ǣŕիüۡrüüxüۡ ga ñaã chorü duüۡxüۡgü ga
“Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü yexguma nüxüۡ‫ ڟ‬natau۳xgu, rü choxüۡ rü ta
yexguma nüxüۡ perüngüۡիŕŕǣӥǣӕɗ tama perüngüۡիŕŕǣӥٚ, ñacharügü tá
͑ǣŕիüۡrüüxüۡ ga ñaã chorü duüۡxüۡgü ga nüxüۡ. 46ॸ—Rü ñu۳իӡËȍɗɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü
yexguma nüxü‫ ۡڟ‬natau۳xgu, rü choxüۡ ͑ɗիɥ i tama chorü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ rü tá
ga perüngüۡիŕŕǣӥիüۡٚ, ñacharügü tá poxcu i taguma gúxüۡՓ͑իɥ. Natürü
nüxüۡ. 41ॸRü ñu۳իӡËȍɗɗËȍΎ̲͑ãŕ۳xgacü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i aixcüma meã
ֆҡËӥ͑Ëȍɗɥիüۡ, rü ñacharügü tá nüxüۡ chauxca۳ի̲իŕիüۡ rü tá nanayauxgü i
ɗ͑ǣŕ̲ҡ̲ËȍΎфӥĀӕüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ: maxüۡ i taguma gúxüۡ, —ñanagürü ga
٘‫ؽ‬æȍΎի͑ЙɗիɥǣËȍɗɗЙľ̲ɗЙľфӥ Ngechuchu.
chixexüۡca۳x poxcuexe! ¡Rü ngŕ̲ ‫ ڟ‬Йľիɥ
Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü naxca۳x nadaugü
nawa ya yima üxü ya taguma ixoxüۡne
‫ ڟ‬e naxca۳x i n۳g۳oxo i na ñuxãcü Ngechuchuxüۡ yayauxgüxüۡ
ya Tupana ímexŕŕn
(Mr 14.1-2; Lc 22.1-2; Cu 11.45-53)
Chataná rü norü duüۡxüۡgü! 42ॸ—Yerü
yexguma Ngechuchu nüxüۡ
26
yexguma chataiyagu rü pema rü tama 1ॸRü
choxüۡ ЙľËȍɗ¡ӥիŕŕ. Rü yexguma rüchauxgu ga yema orexüۡ na

chiҧawagu rü tama choxüۡ Йľիիŕŕ. yaxuxü, rü ñanagürü norü ngúexüۡgüxüۡ:
ۡ
43ॸ—Rü yexguma tama nüxüۡ pecua۳xgu 2ॸ—Pema nüxüۡ pecua۳x rü taxre i
͑ҡľիŃËȍɗɥիüۡ rü tama meã choxüۡ ngunexüۡ nataxu na nangΥ۳xgüãxüۡca۳x i

peyauxgü ga pepatawa. Rü yexguma ͑ǣŕ̲Υ͑ɗԖЙľҡӥËȍɗǣфӥpetaca۳x
79 ͅkҽƄԆॷ26
naxügüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗËȍΎիüۡ ñanagürü norü ngúexüۡ güxüۡ :

yayauxgüxüۡ i chorü uwanügü na —¿Tü۳ xcüüۡ ͑ǣɥիüۡ ЙľËȍɗիľՓľɗ͑ǣŕ̲
curuchawa choxüۡ yapotagüxüۡca۳x nge? Ƅфӥ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲%͑իӥիüۡ rü
—ñanagürü. 3ॸRü yexgumaüۡcüü ga wüxi i mexüۡ ͑ɗիɥ. 11ॸ—ͮǣŕ̲͑ǣľфӥ
paigüarü ãŕ۳xgacügü, фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ͑ǣŕ̲իüۡ ã۳xgüxüۡ rü guxüۡ gutáma
ga ore ga mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ. Natürü
togü ga ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü rü ËȍΎ̲фӥҡ%ӡҡ̲ǣӕիüۡ gu petanüwa
nangutaque۳xegü ga napatawa ga Caipá Ëȍ͑ǣŕի̲. 12ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲%
ga paigüarü ãŕ۳իǣËӥɗիɥËӥ. 4ॸRü yéma naxüxüۡ i ñaã ngecü na chaxunegu
͑ӥǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕǣӥ͑ nabaãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йӕ̲фɗֆɗիɗիüۡ , rü
Ngechuchuxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ%Ëӥ̲͑ ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑իӥľфӥЙիҡËȍֆӕфӥ
yayauxgüãxüۡca۳x rü na yama۳xgüãxüۡca۳x. tá choxüۡ inata۳xgü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥ
5ॸNatürü nügümaã ñanagürügü: i chaxunegu nabaãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
—Taxucürüwama i ñu۳xma petagu pumara. 13ॸ—Rü aixcüma pemaã nüxüۡ
tayayauxgü, erü duüۡxüۡgü rü tá tamaã chixu rü guxüۡ i naãnewa i ngextá
͑͑ӕŕ—ñanagürügü. duüۡ xüۡ gü nüxüۡ íixugügüxüۡ wa i
Tupanaãrü ore i mexüۡ , rü ñaã ngecü
Wüxi ga nge rü Ngechuchuerugu
chomaã üxüۡ rü tá ta nüxüۡ nixugügü.
inaba ga pumara
Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ǣɥի͑nacua۳xãchie i
(Mr 14.3-9; Cu 12.1-8)
duüۡ xüۡ g ü —ñanagürü ga Ngechuchu.
6ॸRüNgechuchu rü Betániãwa
Yuda rü ãŕ۳իǣËӥǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕ͑
͑ֆľի̲͑ЙҡՓǣæȍɗ̲ӡǣ
ñuxãcü Ngechuchuxüۡ yayauxgüxüۡca۳x
rüchaxünecümaã naxugüãcü. 7ॸRü
(Mr 14.10-11; Lc 22.3-6)
Ngechuchuca۳ի ֆŃ̲ɗֆիӡǣՓӥիɗǣ
ngecü ga yéma nangecü ga wüxiweüۡ 14ॸRü ñu۳ ի ӡËȍɗǣՓӥիɗǣ
ga pumara ga tatanüxüۡ c hixüۡ ga Ngechuchuarü ngúexüۡ ga Yuda ga

̲ľիŕËȍɗËӥǣ¡ӕҡɗֆ̲%%Ëȍɗüۡ xüۡ . Rü ʊËфɗәҡľфӥЙɗǣӥфӥ
yexguma mechawa ínachibüyane ga ãŕ۳xgacügüxüۡ ҡՓ͑իӡфӥ̲͑%
Ngechuchu, фӥ͑ǣɥ̲фӥ͑ŕфӕǣӕ nayarüdexa. 15ॸRü Yuda rü ñanagürü
inaba ga yema pumara. 8ॸRü yexguma nüxüۡ : —¿Ñuxre tá choxüۡ‫ڟ‬
yemaxüۡ nadaugügu ga Ngechuchuarü penaxütanüxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲Йľիüۡ‫ڟ‬
ngúexüۡ gü, фӥ͑%ŕՓnangu۳ xgü, rü Ëȍ͑ҡӕիËȍիŕŕǣӕ͑ͮǣľËȍӕËȍӕիüۡ
inanaxügüe ga na ñagüxüۡ . —¿Tü۳ xcüüۡ piyauxgüxüۡ ca۳x? —ñanagürü. Rü
͑ǣŕի̲ɗ͑իɗֆիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йӕ̲ф? yexguma ga nümagü ga paigüarü
9ॸ—Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕËȍɗ͑ɗիɥɗ ãŕ۳x gacügü rü 30ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕǣӕ
tatanüxüۡ g u namaã itaxe, rü ñu۳ ի ӡËȍɗ namaã naxuneta. 16ॸRü yexgumama
͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ̲%͑ӥիüۡ irüngüۡ ի ŕŕɗ inanaxügü ga Yuda ga naxca۳x na
͑ǣŕ̲Āӕüۡ xüۡ g ü i ngearü nadauxüۡ ga ñuxãcü nüxüۡ‫ ڟ‬na
͑ǣŕ̲իüۡ ã۳xgüxüۡ —ñanagürügü. 10ॸRü ͑ҡӕիËȍիŕŕǣӥ%իüۡ na Ngechuchuxüۡ
Ngechuchu nüxüۡ ͑իɥ͑ӥ. Rü ñu۳ ի ӡËȍɗ yayauxgüxüۡ ca۳x.
ͅkҽƄԆॷ26 80
ҡ͑ɗիɥɗËȍӕľËȍɗҡËȍΎիüۡ íyaxuaxüۡxüۡ.
Üpetüchigaarü õnawa nachibü ga Cori 24ॸ—Rü choma i Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ
(Mr 14.12-25; Lc 22.7-23; Cu 13.21-30;
Ëȍɗɥիüۡ фӥҡËȍֆӕ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i
1 Co 11.23-26)
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ.
17ॸRü nawa nangu ga ngunexüۡ ga nagu Natürü wüxi i ngechaüۡxüۡËȍɗ͑ɗիɥnaxca۳x i
inaxügüxüۡ ǣֆľ̲ЙľҡǣЙ%ӡǣ ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗËȍΎիüۡ íyaxuaxüۡxüۡ. Rü
͑ǣľфӥЙӕիŕŕфӕüۡãx‫ ڟ‬üۡ nagu nangΥ۳xgüxüۡ. ͑фӥ̲ľ̲ŕËȍɗ͑ɗիɥǣ͑ΎիҡËӥ̲ҡ%ӡ
Rü norü ngúexüۡgü rü Ngechuchuca۳x chima na nabuxüۡ —ñanagürü. 25ॸRü
͑իɥ, rü ñanagürügü nüxüۡ: —¿Ngextá tá ͑Āľի%Ëȍɗǣ֤ӕĀǣ͑ŕËȍɗҡ
ҡ̲͑ľիŕŕɗ͑ËȍɗËɗ͑Փ íyaxuaxüۡxüۡ, rü ñanagürü: —Pa
nangΥ۳xgüxüۡ ɗΥ͑ɗԖЙľҡӥËȍɗǣфӥ ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ‫ع‬ҡ%ӡҡ̲ËȍΎ̲͑ɗիɥ?
Йľҡǣӕɗ͑ǣΦիüۡ? —ñanagürügü. 18ॸRü —ñanagürü. Rü Ngechuchu nanangãxüۡ rü
nüma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: ñanagürü: —ͮǣŕ̲%ËӥËӕ̲͑ɗիɥ
—¡Ngŕ̲ ‫ ڟ‬ɥ%͑ľՓЙľիɥ, rü yima yatü ya —ñanagürü. 26ॸRü yexguma ínachibüeyane
pemaã nüxüۡ Ëȍիӕ͑ľҡËӥЙҡՓЙľիɥ! фӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑ֆիӕǣՓӥիɗǣЙ%ӡ.
¡Rü namaã nüxüۡ pixu rü ñapegügü: ѠӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%, rü inanabücu, rü
٘ҽΎфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ rü ñanagürü: ‘Marü norü ngúexüۡgüxüۡ nayanu. Rü ñanagürü:
ningaicaxüchi na chayuxüۡ rü nuã —͵%Й%ӡфӥËȍիӕ͑ľËȍɗǣ͑ɗիɥ. Rü
cupatawa rü chorü ngúexüۡgümaã ‫ؽ‬Йľ͑͑ǣΦ! —ñanagürü. 27ॸRü yemawena rü
Ëȍ͑͑ǣӕЙľҡӥիŕŕËȍüۡ ɗԖЙľҡӥËȍɗǣфӥ nanayaxu ga wüxi ga pochiyu ga binumaã
peta’,͖ٚЙľфӥǣӥǣӥҡ͑ӥիüۡ! 19ॸRü yéma ããcuxüۡ. Rü yexgumarüüۡ ta Tupanana
͑իɥǣֆľ̲͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü. Rü yema ̲Ύիŕnaxca۳ի͑ի%իɥф, rü ñu۳իӡËȍɗ͑Ύфӥ
Ngechuchu namaã nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ ngúexüۡgüna nanaxã, rü ñanagürü nüxüۡ:
nanaxügü. Ѡӥ̲͑͑ľիŕŕǣӥǣֆľ̲Υ͑ —¡Rü guxãma i pema rü peyaxa۳ü۳x ya daa
ǣԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡǣӕҡ͑͑ǣΥ۳xgüxüۡ. binu! 28ॸ—ƄфӥĀ¡ɗ͑ӕфӥ͑Ëȍɗǣ͑ɗիɥֆ
20ॸRü yexguma nachütagu rü yéma chaugü ya muxüۡma i duüۡxüۡgüca۳x tá ibacü
mechawa nachibü ga Ngechuchu namaã ͑͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ͑͑ӥիüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
ga yema 12 ga norü ngúexüۡgü. 21ॸRü nangechaüۡxücۡ a۳x i norü pecadugü. Rü
yexguma ínachibüeyane, rü Ngechuchu rü yimawa Tupana nanango۳իŕŕ͑ɗիËӥ̲
ñanagürü nüxüۡ: —Aixcüma pemaã nüxüۡ ֆɗɥիüۡ i norü uneta. 29ॸ—Rü pemaã nüxüۡ
ËȍɗիӕфӥՓӥիɗľɗЙľҡ͑ӥՓҡҡɗիɥֆ chixu rü tagutáma wena binu chayaxaxü
bexma chauechita choxüۡ íyaxuaxüۡիŕ ñu۳xmatáta Chaunatü ya Tupana ãŕ۳xgacü
—ñanagürü. 22ॸRü yexguma ga nümagü ga ɞɗիɥիüۡwa ngexwacaxüۡcü ya binu pemaã
norü ngúexüۡgü rü poraãcü nangechaüۡgü. chayaxa۳ü۳x —ñanagürü.
Rü wüxichigü nüxna nicachigü, rü
Ngechuchu nüxüۡ nixu na Pedru tá nügü
ñanagürügü: —Pa Corix, ¿choma e۳xna tá
icúxüۡ na norü ngúexüۡ ֆɗɥիüۡ
Ëȍɗɥիüۡ ya yíxema cuxüۡ íyaxuaxüۡիŕ?
(Mr 14.26-31; Lc 22.31-34; Cu 13.36-38)
—ñanagürügü. 23ॸRü nüma ga Ngechuchu
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —ͮǣŕ̲Փӥիɗֆ 30ॸRü
ñu۳իӡËȍɗ͑ՓɗֆľǣӥǣՓӥիɗǣ
poratuwa namaã tá chachibüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ Tupanaãrü wiyaegu. Rü yemawena rü
81 ͅkҽƄԆॷ26
guma Ma۳իЙӦ͑ľǣϘфɞ¡ӕ͑ľËӥǣӕ nangechaüۡxüۡ rü naxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕիüۡ. 38ॸRü

ãŕǣ‫͑ ڟ‬ľՓ͑իɥ. 31ॸRü yexguma ga yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ ga norü nüxüۡ: —Poraãcü changechaüۡ rü nagu
ngúexüۡgü: —Guxãma i pema rü tá Ëȍфӥիɥ͑ӥфӥ͑ǣŕ̲̲%ҡËȍֆӕ. ¡Rü
choxüۡ ípeta۳xgü i ñoma i chütaxüۡgu. Erü nuxa perücho i pemax, rü chauxrüüۡ
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü ipedaue! —ñanagürü. 39ॸRü yexguma ga
ñanagürü: ͮǣľËȍӕËȍӕфӥֆŃիӥф͑իӡ. Rü
“Tá chayama۳x ya carneruarü waixüۡmüãnegu nanangücuchi. Rü
dauruüۡ, rü tá nanaxüanemare i ͑ֆӕ̲ӥիŕфӥ͖͑ǣӥфӥ: —Pa
Ëф͑ľфӕǣӥٚ, Chaunatüx, ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕ̲
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 32ॸ—Natürü cunaxwa۳xegu, ¡rü nüxna choxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥֆӕՓ ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕɗ͖%͑ǣәիüۡ i tá choxüۡ
ícharüdaxguwena, rü tá chaxira pexüۡpa üpetüxüۡ! Natürü chanaxwa۳xe i
ǾфɗфŃ͑ľՓËȍիӡ—ñanagürü. 33ॸRü cuxrütama ngúchaüۡ cuxü rü tama i
yexguma ga Pedru rü nanangãxüۡ rü choxrü —ñanagürü. 40ॸRü yemawena ga
ñanagürü: —Rü woo guxüۡma i togü Ngechuchu rü nataegu ga yema norü
cuxüۡ íta۳xgu, natürü i chomax rü ngúexüۡgü íyexmagüxüۡwa. Rü nüxüۡ
ҡ%ӡҡ̲Ëӕիüۡ íchata۳x —ñanagürü. 34ॸRü inayangau ga na ínapeexüۡ. Rü ñanagürü
Ngechuchu ñanagürü nüxüۡ: —Aixcüma Pedruxüۡ: —Pa Pedrux, ¿taxucürüwama
cumaã nüxüۡ chixu rü ñomatama i e۳xna namaã peporae na chomaã
chütaxüۡgu rü naxüۡpa na ota ic۳axüۡ, rü ipedauexüۡ, rü bai i wüxi i ngora?
tomaŕ۳xpü۳xcüna tá cugü iquicu۳x na 41ॸ—‫ؽ‬ѠӥЙľիӕ%ŕǣӥфӥҽӕЙ͑͑naxca۳x
chorü duüۡxüۡ нӕɗɥիüۡ. 35ॸRü Pedru pec۳a na pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x na tama

nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Rü woo choxüۡ ípetáxüۡca۳իľǣ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü rü
wüxigu cumaã chayu۳իǣӕфӥҡ%ӡҡ̲ guxchaxüۡ pexüۡ üpetügu! Erü aixcüma
chaugü ichicu۳x na curü duüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ Йľ%ŕՓфӥɞЙľ̲ľ̲фľ, natürü pexene
—ñanagürü. Rü guxüۡma ga togü ga ͑ɗիɥɗҡӕфիüۡ —ñanagürü. 42ॸRü yexguma
norü ngúexüۡgü rü ta yema ñanagürügü. фӥՓľ͑ի%фӥ͑Ύիфɗɞ͑ֆӕ̲ӥիŕիüۡca۳x
nataegu ga Ngechuchu. Rü wenaxãrü
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ֤ľËȍľ̲͑ɞՓ͑ֆֆӕ̲ӥիŕ
͑ֆӕ̲ӥիŕ, rü ñanagürü: —Pa
(Mr 14.32-42; Lc 22.39-46)
Chaunatüx, ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲
36ॸRüNgechuchu rü norü ngúexüۡgü rü cunaxwa۳xegu na nawa choxüۡ
nawa nangugü ga wüxi ga nachica ga ɞËӕ͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡ i ñaã ngúxüۡ i tá
Yechemaní ga naŕg‫ ڟ‬a. Rü Ngechuchu rü chingexüۡ, фӥ̲фӥ̲͑ľɗ͑ǣŕ̲Ëӕ̲
ñanagürü nüxüۡ: —¡Nuã perütogü! Rü cunaxwa۳xexüۡãcüma chomaã cunaxü
ЙիֆΎի͑ɗֆŃËȍֆֆӕ̲ӥիŕ —ñanagürü. 43ॸRü ñu۳իӡËȍɗՓľ͑ի%фӥ
—ñanagürü. 37ॸRü Ngechuchu nügüwe norü ngúexüۡgü íyexmagüxüۡՓ͑իӡ. Rü
nanagagü ga Pedru rü Zebedéu nanegü nüxüۡ inayangau ga na ínapeexüۡ, yerü
ga Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ. Rü poraãcü nayaxtaexüchi. 44ॸRü yéma
Ngechuchuca۳x inaxügü ga na poraãcü ͑ӥի͑͑ɗիӡ, фӥՓľ͑ի%фӥ͑ֆֆӕ̲ӥիŕ.
ͅkҽƄԆॷ26 82
Ѡӥ͑Ύիфɗ%Ëӥҡ̲͑ֆӕ̲ӥիŕ. 45ॸRü tátama tayue. 53ॸ—¿Tama e۳xna nüxüۡ

yemawena rü norü ngúexüۡgü cucua۳իфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗËȍΎ̲
íyexmagüxüۡՓ͑իӡ. Rü ñanagürü chanaxwa۳xegu, rü Chaunatüna chi
nüxüۡ: —¡Ñu۳xma waxi pepee rü naxca۳x chaca na choxüۡ‫ ڟ‬núma
iperüngüۡŕ! Erü marü nawa nangu i namugüãxüۡca۳x i muxüۡma i norü orearü
ngora na chorü uwanü choxüۡ iyauxgüxüۡ ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ na choxüۡ
rü pecaduã۳xgüxüۡna choxüۡ namugüxüۡ. yanangüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x? 54ॸ—Natürü
46ॸ‫ؽ‬ʊЙľËȍɗǣӥфӥ͑ǣɥի%ɞҡɗիɥ! Erü marü ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲Ëȍիü۳xgu, rü
͖Ύ̲ҡ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ËȍΎիüۡ ¿ñuxãcü chi ningu i Tupanaãrü ore i
íyaxuaxüۡxüۡ —ñanagürü. ümatüxüۡ i nüxüۡ ixuxüۡ na choma rü tá
chayuxüۡ? 55ॸRü yexguma ga Ngechuchu
Ngechuchuxüۡ niyauxgü
rü ñanagürü nüxüۡ ga yema duüۡxüۡgü:
(Mr 14.43-50; Lc 22.47-53; Cu 18.2-11)
—¿Tü۳xcüüۡ ҡфǣӥфӥ͑ɥxmena۳xãgümaã
47ॸRü yexguma íyadexayane ga chauxca۳ի͑ӕ%Йľիɥ͑ËȍΎիüۡ
Ngechuchu, rü ínangu ga Yuda ga norü peyarüyauxgüxüۡca۳x ñoma wüxi i
ngúexüۡchire۳իɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑Փľ͑фӥիɥǣ ‫ ڟ‬xáxüۡ Ëȍɗɥիüۡrüüۡ? Rü guxüۡ ga
ngɥta۳
muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga taramaã rü ngunexüۡgu rü tupauca ga taxüۡnewa
͑ɥ̲%ɗի%ի͑ľիüۡ. Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥǣ changu۳իŕŕҡľ͑ҡӥфӥҡǣӕ̲ֆľի̲
duüۡxüۡgü ga paigüarü ãŕ۳xgacügü rü togü choxüۡ piyauxgü. 56ॸ—Natürü guxüۡma i
ga ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü yéma ñaã ñu۳xma ngupetüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
mugüxüۡ. 48ॸRü ga Yuda ga ínaxuaxüۡxüۡ nangupetü na yanguxüۡca۳x i Tupanaãrü
rü marü yema duüۡxüۡǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕ, ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga norü orearü
rü ñanagürü: —ͮǣŕ̲͑ӥիüۡ uruüۡgü ümatügüxüۡ —ñanagürü. Rü
chachúxuxüۡ ҡ͑ɗիɥɗͮǣľËȍӕËȍӕ. Rü yexguma ga guxüۡma ga norü ngúexüۡgü
͑ǣŕ̲ҡ͑ɗիɥɗЙɗֆӕիǣӥիüۡ —ñanagürü: rü nüxna nibuxmü. Ѡӥ͑ӥիɥËҡ̲
49ॸRü yexguma Ngechuchuca۳ի͑ɗիӡ, rü yéma nanata۳xgü ga Ngechuchu.
ñanagürü nüxüۡ: —ͮӕի̲ŕЬ
Ãŕ۳xgacügü ga taxüۡgüpe۳xewa
ͮǣәľիŕŕфӕüۡx —ñanagürü. Rü ñu۳իӡËȍɗ
Ngechuchuxüۡ nagagü
nüxüۡ nachúxu. 50ॸRü Ngechuchu
(Mr 14.53-65; Lc 22.54-55, 63-71;
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Pa
Cu 18.12-14, 19-24)
Chomücüx, ¿ҧËӥՓ͑ӕ%Ëӕիӡ?
—ñanagürü. Rü yexgumatama 57ॸRü Caipá ga paigüarü
Ngechuchuxüۡ niyauxgü ga yema ãŕ۳xgacüxüۡtawa Ngechuchuxüۡ nagagü ga
duüۡxüۡǣӥǣ֤ӕĀՓľфӥիɥիüۡ. 51ॸRü wüxi yema duüۡxüۡgü ga yayauxgüxüۡ. Rü yéma
ga Ngechuchumücü nanawe۳xechi ga ͑ɗիɥǣnangutaque۳xegüxüۡ ga
norü tara, rü paigüarü ãŕ۳xgacüarü ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga ore ga mugüwa
duüۡxüۡxüۡ ínadaechinü. 52ॸRü yexguma ga ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü ãŕ۳xgacügü ga
Ngechuchu rü ñanagürü: —¡Naxchiüۡgu yaguã۳xgü. 58ॸNatürü ga Pedru rü yaxüۡgu
yaxücuchi i curü tara! Erü guxãma ya nawe nixãchigü ñu۳xmata paigüarü
ֆɞիľ̲ҡф̲%͑ӕŕիŕ, rü taragu ãŕ۳xgacü ga Caipáxüۡtawa nangu. Rü
83 ͅkҽƄԆॷ26
purichíagü ga tupaucaarü dauruüۡgümaã ãŕ۳xgacü rü norü numaã nügüchirugu

yéma ɥã۳xtüwa narüto, yerü nüxüۡ nagaugü. Rü ñanagürü: —Rü ñaã yatü
nadauxchaüۡ ga ҧacü tá Ngechuchumaã rü ҧacü Tupanamaã nixugü. Rü
na naxüexüۡ. 59ॸRü ga paigüarü taxuca۳xma marü tanaxwa۳xe i ñu۳xma i
ãŕ۳xgacügü rü guxüۡma ga Yudíugüarü to i ore na napoxcuxüۡca۳x i ñaã yatü. Rü
ãŕ۳xgacügü ga taxüۡgütücumü rü naxca۳x pematama marü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕ͑
nadaugü ga wüxi ga ore ga doramare ñuxãcü chixexüۡmaã na yadexaxüۡ.
ɗիɥիüۡ na yemamaã Ngechuchuxüۡ 66ॸ—‫͵ع‬ӕիӡ͖Йľǣӥիüۡ i pemax?
ínaxuaxüۡgüxüۡca۳x na yama۳xgüãxüۡca۳x. —ñanagürü. Rü nümagü ga togü ga

60-61ॸNatürü woo muxüۡma ga duüۡxüۡgü ãŕ۳xgacügü rü nanangãxüۡgü rü
ga doraxüۡmare nachigaxüۡ yéma ñanagürügü: —ͮǣŕ̲%ËӥËȍɗիľիüۡ naxü.
yarüxugügüxüۡ, rü taxucürüwa nüxüۡ Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲͑ֆӕ
inayangaugü ga ҧacüca۳x tá na —ñanagürügü. 67ॸRü yexguma rü
yama۳xgüãxüۡ. ѠӥĀӥիՓֆŃ̲͑իɥǣ Ngechuchuchiwewa nac۳uaixgüe. Rü
taxre ga yatügü ga doraxüۡmare yéma nüxna nanac۳uaixcagü. Rü togü rü
yarüxugüxüۡ. Rü ñanagürügü: —Toma nanapegüchiwegü. 68ॸRü ñanagürügü:
nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕɗ͖%ֆҡӥфӥ͖͑ǣӥфӥ: —Pa Cristux, ¡nüxüۡ nacua۳x na texé
“Tá nagu chapogü ya daa tupauca ya cuxüۡ pegüchiwegüxüۡ rü cuxna
taxüۡne ya Tupanaãrü, rü tomaŕ۳xpü۳x i nac۳uaixcagüxüۡ! —ñanagürügü.
ngunexüۡǣӕҡՓľ͑ի%фӥɞËȍ͑Āիŕŕٚ,
Pedru inayacu۳x na Ngechuchuxüۡ nacuáxüۡ
ñanagürügü. 62ॸRü yexguma ga paigüarü
(Mr 14.66-72; Lc 22.56-62;
ãŕ۳xgacü ga Caipá rü inachi, rü
Cu 18.15-18, 25-27)
ñanagürü Ngechuchuxüۡ: —¿Rü ҧacümaã
cunangãxüۡ i ñu۳xmax? ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ͖իüۡ 69ॸRü yoxni ga Pedru rü
ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ËӕËȍɗǣɗ͑ӥիüۡ ãŕ۳xgacüpataa۳xtüwa narüto. Rü wüxi ga
yaxugügüxüۡ? —ñanagürü. 63ॸNatürü ga pacü ga yema ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡ, rü
Ngechuchu rü nangea۳xmare. Rü Pedruca۳իɗֆիӡ. Ѡӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ:
yemaca۳x ga paigüarü ãŕ۳xgacü ga Caipá —æӕ̲фӥҡ̲͑ӥËӥнӕɗիɥɗ͑ǣŕ̲
rü ñanagürü nüxüۡ: —Tupana ya Ngechuchu i Gariréaanecüۡ۳ãx۳
Maxüۡcüégagu chanaxwa۳xe i aixcüma —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 70ॸNatürü ga Pedru rü
tomaã nüxüۡ нӕɗիӕ͑ҡľիŃнӕɗɥիüۡ. ¿Rü guxüۡ ga yema duüۡxüۡgüpe۳xewa rü nügü
cuma e۳xna i Cristu ya Tupana Nane niixã na Ngechuchuarü duüۡxüۡ ֆɗɥիüۡ, rü
нӕɗɥիüۡ, rü e۳xna tama? —ñanagürü. 64ॸRü ñanagürü: —Choma rü tama nüxüۡ
Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü: chacua۳x i ҧËӥËȍɗǣ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ
—Ngüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ quixuxüۡ Ëȍɗիɥ. quixuxüۡ —ñanagürü. 71ॸRü yexguma
Rü pemaã nüxüۡ chixu rü tá choxüۡ ̲фӥֆľ̲ɥpataa۳xtüarü ɥã۳xwa
ЙľĀӕǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲æȍӕ͑ҡӥֆ ɞ͑իӡӡիǣӕǣЬľĀфӕ, фӥ͑ɥǣЙËӥ
Poracüxüۡtawa charüto۳իǣӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ nüxüۡ idau. Ѡӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ̲͑%ǣ
caixanexüۡǣӕՓľ͑ի%фӥ͑ә̲Ëȍիӡիǣӕ yema duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ:
—ñanagürü. 65ॸRü yexguma ga paigüarü —Ñaã yatü rü Ngechuchu ya
Nacharétucü۳ۡãի۳ ̲ӥËӥ͑ɗիɥ—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ.
72ॸNatürü Nayu ga Yuda
ga Pedru rü wenaxãrü nügü
nixã na Ngechuchuarü duüۡxüۡ ֆɗɥիüۡ. Rü 3ॸRü nüma ga Yuda ga Ngechuchuxüۡ
ñanagürü: —Choma rü tama nüxüۡ íyaxuaxüۡxüۡ rü nüxüۡ nadau ga

chacua۳իɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ. Rü Tupana Ngechuchuxüۡ na napoxcuexüۡ. Rü
choxüۡ ЙΎիËӕիľǣҡ̲ɗիËӥ̲ֆɗիɥǣӕ ЙΎф%Ëӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥǣֆľ̲
i chorü ore —ñanagürü. 73ॸRü chixexüۡ ga nümatama naxüxüۡ. Rü yéma
yixcamaxüۡra rü yema duüۡxüۡgü ga yéma ͑իӡ͑իüۡtawa ga yema paigüarü
yexmagüxüۡ rü Pedruca۳ի͑իɥ, rü ãŕ۳xgacügü rü togü ga ãŕ۳xgacügü ga
ñanagürügü nüxüۡ: —kɗիËӥ̲͑ɗիɥ͑ tacügü ga yaguã۳xgü. Ѡӥ͑ǣɥիüۡ
Ëӕ̲фӥҡфӥ͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕҡ͑ӥիüۡ ͑ֆҡľǣӕիŕŕǣֆľ̲30 tachinü ga
нӕɗɥիüۡ, erü wüxi i Gariréaanecüۡ۳ãx۳ Āɥŕфӕǣ͑ӥի͑͑ǣɥիüۡ naxãgücü. 4ॸRü
idexaxüۡrüüۡ quidexa —ñanagürügü. 74ॸRü ñanagürü nüxüۡ: —Choma rü marü
yexguma ga Pedru rü poraãcü nügü chixexüۡ chaxü, ľфӥ͑ŕËȍɗҡ
niixã, rü ñanagürü nüxüۡ: —Rü aixcüma íchayaxuaxüۡ i wüxi i yatü i taxuüۡma i
tama nüxüۡ chacua۳իɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ. Rü chixexüۡ üxüۡ, rü ñu۳ի̲фӥҡ͑ǣŕ̲ǣǣӕ
͑ǣŕիǣӕ̲ĀΎфիüۡ chixuxgu rü Tupana nayu —ñanagürü. Natürü nümagü ga
choxüۡ poxcux —ñanagürü. Rü ãŕ۳xgacügü rü nanangãxüۡgü, rü
yexgumatama nica ga ota. 75ॸRü ñanagürügü: —Toma rü tama nüxüۡ
yexguma ga Pedru rü nüxna nacua۳xãchi tacuáxchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲. æӕǣǣӕҡ̲͑ɗիɥ,
ga yema ore ga üۡpaacü Ngechuchu rü cuma i nüxüۡ cucuáxüۡ na ñuxãcü
namaã nüxüۡ ixuxüۡ ga ñaxüۡ: Ëӕǣӥ̲%Ëӕ̲͑ľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
“Rü naxüۡpa na ota ic۳axüۡ, rü cuma rü —ñanagürügü. 5ॸRü yexguma ga Yuda rü
tomaŕ۳xpü۳xcüna cugü tá quixã na chorü yexma tupauca ga taxüۡ͑ľËȍɗ%ǣӕ͑ǣɥիüۡ
duüۡxüۡ нӕɗɥիüۡٚ, ñaxüۡ. ѠӥֆŃ̲ɞ͑իӡիӡ ͑ՓΎҡ͑ӥǣֆľ̲Āɥŕфӕ. Rü ñu۳իӡËȍɗ
ga Pedru rü poraãcüxüchima naxaxu. ɞ͑ɗիӡфӥ͑ӥǣӥ͑ֆՓŕի͑ի%. 6ॸRü ga
paigüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ nade ga
Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü Piratuxüۡtawa
ֆľ̲Āɥŕфӕ. Rü ñanagürügü:
nanagagü ga Ngechuchu
—Taxucürüwa tupauca ya taxüۡneãrü
(Mr 15.1; Lc 23.1-2; Cu 18.28-32)
ĀɥŕфӕËȍɗüۡǣӕ͑ǣɥիüۡ ҡ͑ӕɗ͖%Āɥŕфӕ, erü
27
1ॸRüyexguma yangunegu rü ͑ǣŕ̲̲%ҡ͑իӥҡ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗҡ
guxüۡ m a ga paigüarü yuxüۡ —ñanagürügü. 7ॸRü ñu۳իӡËȍɗ
ãŕ۳xgacügü rü yema togü ga ͑ӥǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕǣӥ͑ֆľ̲
ãŕ۳xgacügü ga tacügü ga yaguã۳xgü, rü Āɥŕфӕ̲%naxca۳x nataxegüxüۡca۳x ga
͑ӥǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕǣӥ͖͑ӕի%Ëӥ wüxi ga naãne ga waixüۡmü ga
Ngechuchuxüۡ yama۳xgüxüۡ . 2ॸRü üwechixüۡ nawa nayauxgüxüۡ. Rü yema
nayana۳ɥ x۳ güchacüügü rü yemaãcü naãneca۳x nataxegü na nüxüۡ‫ڟ‬
ãŕ۳xgacü ga Piratuxüۡ tawa nanagagü. nayexmaxüۡca۳x ga nachica ga ngexta na
Ьɗфҡӕ͑ɗիɥǣġӕ̲Ëüۡ۳ ã۳x ga ãŕ۳x gacü nata۳xgüãxüۡca۳x ga yema duüۡxüۡgü ga
ga Yudéaanemaã icuácü. togü ga nachiüۡãnecüۡ۳ãի۳ ɗիɥǣӥիüۡ. 8ॸRü
85 ͅkҽƄԆॷ27
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳ի̲фӥҡɗ͑ǣŕ̲͑%͑ľ ɞ͑͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡ ga wüxi ga

rü Nagüchitaüۡgu naxãŕg‫ ڟ‬a. 9ॸRü yemaãcü poxcuxüۡ ga duüۡxüۡgü naxca۳x ícagüxüۡ,
ningu ga Tupanaãrü ore ga nuxcümaüۡcü ֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣ͑Ëӥ̲. 16ॸRü yéma
ga norü orearü uruüۡ ga Yeremíã nayexma ga wüxi ga poxcuxüۡ ga guxüۡ
ümatüxüۡ ga ñaxüۡ: ga duüۡxüۡgü meã nüxüۡ cuáxüۡ. Rü Barabá
٘Ѡӥ͑ӥ̲ǣӥ͑ǣɥիüۡ nade ga yema 30 ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. 17ॸRü yexguma yéma
ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕǣæфɗѸҡӕҡ͑ӥ nangutaque۳xegügu ga duüۡxüۡgü, rü
֤ӕĀɞӕǣӥ͑ǣɥիüۡ ixãgücü. 10ॸRü Piratu nüxna naca, rü ñanagürü:
ֆľ̲Āɥŕфӕ̲%naxca۳x nataxegü —¿Texé ya petümawa۳xéxe na pexca۳x
ga wüxi ga naãne ga waixüۡmü ga tüxüۡ chingéxüۡ? ¿Penaxwa۳xexüۡ na
üwechixüۡ nawa nayauxgüxüۡ, pexca۳x chayangéxüۡ i Barabá rü e۳xna
yema Cori ga Tupana chomaã Ngechuchu i Cristugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ?
nüxüۡ ixuxüۡrüüۡٚ, —ñanagürü. 18ॸRü yema ñanagürü ga
ñaxüۡ. Piratu yerü nüxüۡ nacua۳x na
Ngechuchuchi naxaiexüۡ ga Yudíugüarü
Piratupe۳xewa nayexma ga Ngechuchu
ãŕ۳xgacügü, rü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ
(Mr 15.2-5; Lc 23.3-5; Cu 18.33-38)
naxüۡtawa nagagüãxüۡ. 19ॸRü yexguma
11ॸRü ãŕ۳xgacü ga Piratuxüۡtawa norü tochicawa nato۳xgu ga Piratu, rü
Ngechuchuxüۡ nagagü. Rü nüma ga Piratu naxma۳x yéma imuga, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ:
rü Ngechuchuna naca, rü ñanagürü: —ҽ̲̲͑ľɗËӕ͑ЙΎիËӕɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ
—‫ع‬æӕ̲нӕɗɥիüۡ i Yudíugüarü ãŕ۳xgacü ya i taxuüۡma i chixexüۡ üxüۡ. Yerü nagagu
tacü? —ñanagürü. Rü Ngechuchu ɥ͑ľËȍӥҡËӥфӥЙΎф%ËӥËȍËȍɗիľ͑ľǣӥ
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Ngüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 20ॸNatürü ga paigüarü
nüxüۡ quixuxüۡ ËȍɗիɥɗËȍΎ̲ի—ñanagürü. ãŕ۳xgacügü rü togü ga ãŕ۳xgacügü ga
12ॸRü Ngechuchuxüۡ ínaxuaxüۡgü ga itaxüۡgü ga yaguã۳xgü, rü duüۡxüۡgüxüۡ
paigüarü ãŕ۳xgacügü rü togü ga ãŕ۳xgacügü naxucu۳իŕǣӥ͑naxca۳x ínacagüxüۡca۳x na
ga tacügü ga yaguã۳xgü. Natürü ga Barabáxüۡ yangéxüۡca۳x rü Ngechuchuxüۡ
Ngechuchu rü taxuxüۡmaãma nanangãxüۡ. ͑͑ֆӕիŕŕǣӥիüۡca۳x. 21ॸRü ãŕ۳xgacü ga
13ॸRü yexguma ga Piratu rü ñanagürü: Piratu rü wenaxãrü duüۡxüۡgüna naca, rü
—¿Tama e۳xna nüxüۡ Ëӕիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ ñanagürü: —‫ͮع‬ǣŕիüۡrüüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
namaã cuxüۡ ínaxuaxüۡgüxüۡ? —ñanagürü. taxrewa i pema penaxwa۳xexüۡ na
14ॸNatürü ga Ngechuchu rü taxuxüۡmaãma chayangéxüۡ? —ñanagürü. Rü nümagü
nanangãxüۡ. Rü yemaca۳x poraãcü ga duüۡxüۡgü nanangãxüۡgü, rü
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣãŕ۳xgacü ga Piratu. ñanagürügü: —Tanaxwa۳xe i Barabáxüۡ
quinge۳x —ñanagürügü. 22ॸRü yexguma
Piratu rü Ngechuchumaã
ga ãŕ۳xgacü ga Piratu rü nüxna naca, rü
nanaxuegu na nayuxüۡca۳x
ñanagürü: —¿ӄacü tá chaxüxüۡ namaã i
(Mr 15.6-20; Lc 23.13-25; Cu 18.38-19.16)
͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕɗæфɗѸҡӕǣӕãŕg‫ ڟ‬axüۡ?
15ॸRüguxüۡguma ga yema —ñanagürü. Rü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü
ԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡǣӕ, rü Piratu nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü:
ͅkҽƄԆॷ27 86
—¡Curuchawa yapota! —ñanagürügü. ñanagürügü: —¡Namaüۡx ya Yudíugüarü

23ॸRü yexguma ga Piratu rü ñanagürü Ãŕ۳xgacü ya Tacüx! —ñanagürügü. 30ॸRü
nüxüۡ: —¿Natürü ҧacü rü chixexüۡ naxü? nüxna nac۳uaixgüe. Rü nüxna
—ñanagürü. Natürü ga nümagü ga ͑͑ֆӕիǣӥǣǣӕ̲͑ɥxmena۳xãxãcü,
duüۡxüۡgü rü wenaxãrü tagaãcü фӥ͑ŕфӕՓ̲͑%nanac۳uaixcagü. 31ॸRü
ñanagürügü: —¡Curuchawa yapota! yexguma nüxüۡ nacugüeguwena rü
—ñanagürügü. 24ॸRü yexguma Piratu ínanacu۳xuchigü ga yema naxchiru ga
nüxüۡ da۳u۳xgu ga marü taxucürüwama daucharaxüۡ. Rü wenaxãrü
Ngechuchuxüۡ na ínanguxuchixŕŕŕg‫ ڟ‬axüۡ, naxchirugutama nayacu۳իŕŕǣӥ. Rü
yerü ga duüۡxüۡgü rü marü ñu۳իӡËȍɗ͑ֆǣǣӥ͑ËӕфӕËȍՓ
nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥËȍüۡ, rü yemaca۳x wüxi yanapotagüãxüۡca۳x.
ga norü duüۡxüۡxüۡ namu ga dexá
Ngechuchuxüۡ curuchawa nipotagü
naxüۡtawa na tanangexüۡca۳x. Rü nügü
(Mr 15.21-32; Lc 23.26-43; Cu 19.17-27)
nayauxme۳x ga Piratu nape۳xewa ga
guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü. Rü 32ॸѠӥֆľիǣӕ̲ֆŃ̲ɗ͑իɥ%Ëȍɗǣӕ, rü
ñanagürü: —ҽ̲Ëȍӕǣǣӕҡ͑ɗիɥɗ͑ nüxüۡ nadaugü ga wüxi ga yatü ga
nayuxüۡ i ñaã yatü i taxuüۡma i chixexüۡ Chirénecüۡ۳ãի۳ ǣæȍɗ̲ӡǣӕãŕg‫ ڟ‬acü. Rü
üxüۡ, фӥЙľǣǣӕҡҡ̲͑ɗիɥ—ñanagürü. guma yatüxüۡ ͑ǣɥիüۡ ɗ͑ɗ͑ǣľիŕŕǣӥǣ
25ॸRü guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü Ngechuchuarü curucha. 33ॸRü nawa
nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: —Togagu nangugü ga wüxi ga nachica ga
фӥҡΎիΎËӥǣӥǣǣӕҡ͑ɗիɥɗ͑ֆӕիüۡ Górgutagu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ŕg‫ ڟ‬a rü
—ñanagürügü. 26ॸRü yexguma ga Piratu Duüۡիŕŕruchina۳xã ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. 34ॸRü
rü Barabáxüۡ ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕ. Rü nüxna nanaxãgü ga binu ga ngúxüۡãrü
ñu۳իӡËȍɗ͑ΎфӥËȍӕффǣӥիüۡ namu na ͑%Ëȍɗիŕŕфӕüۡmaã ãŕx‫ ڟ‬üۡcü na
Ngechuchuxüۡ nac۳uaixgüxüۡca۳x, rü yaxaxãxüۡca۳x. Rü Ngechuchu nüxüۡ
yemawena curuchawa na naxaxneta, natürü tama nayaxaxü. 35ॸRü
yanapotagüãxüۡca۳x. 27ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ yexguma marü curuchawa
yema churaragü rü Piratupataarü yapotagüãxguwena rü ga churaragü rü
aixepewa Ngechuchuxüۡ nagagü. Rü nanade ga Ngechuchuchiru. Rü ñu۳իӡËȍɗ
yexma Ngechuchuxüۡtagu ՓӥիɗǣĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ nañanagügü na
nanangutaque۳իľիŕŕǣǣӕիüۡma ga yemawa nüxüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x na ҧacü tá
churaragü. 28ॸRü ñu۳իӡËȍɗͮǣľËȍӕËȍӕիüۡ nayaxuxüۡ ga wüxichigü. 36ॸRü ñu۳իӡËȍɗ
ínacu۳xuchigü, rü wüxi ga máxüۡ ga yéma narütogü ga churaragü na
naxchiru ga dauxüۡgu nayacu۳իŕŕǣӥ. 29ॸRü Ngechuchuna yéma nadaugüxüۡca۳x.
͑ŕфӕՓnayanga۳xcuchigü ga wüxi ga 37ॸRü norü curuchatape۳xewa
nga۳xcueruüۡ ga chuchuxüۡwa naxügüxüۡ. nayapocuchi ga wüxi ga mürapewa ga

ѠӥՓӥիɗǣ͑ɥxmena۳xãxãcüxüۡ nüxüۡ ãŕg‫ ڟ‬atachinüxüۡ ga nüxüۡ ixuxüۡ ga
͑ֆֆӕի%Ëȍɗիŕŕǣ͑Ύфӥ ҧacüca۳x Ngechuchuxüۡ curuchawa na
tügüneme۳իŕՓ. Rü ñu۳իӡËȍɗnape۳xegu yapotagüxüۡ. Rü ñanagürü: ٘͵%͑ɗիɥɗ
nacaxãp‫ ڟ‬ü۳xügü, rü nüxüۡ nacugüe, rü Ngechuchu i Yudíugüarü Ãŕ۳xgacü ya
87 ͅkҽƄԆॷ27
ҽËӥٚ, ñanagürü. 38ॸRü yexgumarüüۡ ta ñu۳xmata tomaŕ۳xpü۳xarü ngorawa nangu

curuchawa nayapotagü ga taxre ga ga yáuanecü. 46ॸRü yema tomaŕ۳xpü۳xarü
̲ŕҡǣӥիüۡ. Rü wüxi rü Ngechuchuarü ͑ǣΎфǣӕ͑ɗիɥǣͮǣľËȍӕËȍӕǣҡǣ%Ëӥ
tügünecüwawa naxü, rü to ga norü aita naxüxüۡ, rü ñaxüۡ: —Erí, Erí, ¿damá
ҧoxwecüwawa. 39-40ॸRü yema duüۡxüۡgü chabátani? —ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥ
ga yéma chopetüxüۡ, rü Ngechuchumaã ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ:
naguxchigagü, фӥ͑͑ľի%ŕфӕǣӥ%Ëӥ̲ “Pa Chorü Tupana, Pa Chorü
ñanagürügü: —Dücax, cuma Tupanax, ¿tü۳xcüüۡ choxüۡ nuã cuta۳x?ٚ
cunangutaüۡxŕŕŕg‫ ڟ‬a ya tupauca ya ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. 47ॸRü nümaxüۡ ga
taxüۡne, rü tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡgu duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ rü nüxüۡ
wenaxãrü ícunadaxŕŕŕg‫ ڟ‬a. ¡Cugütama ͑իɥ͑ӥŕ, rü ñanagürügü: —Ñaã yatü rü
̲͑իŕŕɗ͖u۳xmax! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü orearü uruüۡ
ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ͮ͑ľнӕɗիɥǣӕ, фӥ‫ؽ‬ɞфӥիɥ ga Eríaca۳x naca —ñanagürügü. 48ॸRü
i curuchawa! —ñanagürügü. 41ॸRü yexgumatama rü wüxi ga yema
yexgumarüüۡ ta Ngechuchuxüۡ duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ rü
nacugüecüraxüۡ ga paigüarü ãŕ۳xgacügü, inañaãchi rü Ngechuchuxüۡtawa
фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga ore ga mugüwa nanange ga wüxi ga tüaxmü ga binu ga
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü Parichéugü, rü togü marü ngúchia۳իӥËȍɗËӥ̲%ֆՓɗիŕŕիüۡ.
ga ãŕ۳xgacügü ga itaxüۡgü ga yaguã۳xgü. Rü wüxi ga dexnewa nayana۳ɥ ۳x. Rü
Rü nügümaã ñanagürügü: 42ॸ—Rü nüma ñu۳իӡËȍɗNgechuchua۳xgu nanawe۳x na
rü togüxüۡ ̲͑իŕիŕŕ͑ҡӥфӥҡ̲͑ӥիüۡ nüxüۡ natuxuxüۡca۳x. 49ॸNatürü ga yema
nacua۳ի͑͑ӥǣӥҡ̲̲͑իŕŕիüۡ. Rü togü ga duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗɗիËӥ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥ rü ñanagürügü: —Yixrüma. Ѡӥ͑ǣɥի%
ãŕ۳իǣËӥֆҡËӥֆɗիɥǣӕ, rü ñu۳xma rü ɗҡфӥĀӕ͑ӥ͑ǣΎիɗҡƄфɞ͑ӕ%ӡ͑͑ӥիüۡ
¡ínaxɥ ۳x i curuchawa na nüxü‫ۡڟ‬ yanangüۡիŕŕիüۡca۳x —ñanagürügü. 50ॸRü
ֆիΥǣӥիüۡca۳x! 43ॸ—Rü nüma nagu wenaxãrü tagaãcü aita naxü ga
͑իɥ͑ӥǣӕфӥҽӕЙ͑ҡ͑ӥիüۡ Ngechuchu, rü ñu۳իӡËȍɗ͑ֆӕ. 51ॸRü
narüngüۡիŕŕ. ƚËӥ, ñu۳xma rü Tupana yexgumatama ga tupauca ga taxüۡneãrü
nüxüۡ rüngüۡxŕŕ۳x ega aixcüma nüxüۡ tüyemachiãxüۡ rü taxregu narügaute. Rü
nangüۡիŕŕËȍüۡgu. ¿Tama e۳xna ĀիӡՓɗ͑͑իӥǣӥǣ͑͑ǣӕҡľիüۡ rü
nümatama tamaã nüxüۡ yaxuxüۡ na ñu۳xmata ñaxtüwa nangu. Rü
ҽӕЙ͑ͮ͑ľֆɗɥիüۡ? —ñanagürügü. naxɥã۳xãchiane, фӥ͑фӥ͑ǣӦիҡľǣӥǣ
44ॸѠӥՓΎΎǣֆľ̲̲ŕҡǣӥիüۡ ga nutagü ga itacü. 52ॸRü yuetamaüۡgü rü
naxrüüۡ curuchawa ipotagüxüۡ, rü namaã ningenagü. ѠӥՓľ̲͑͑իŕǣ
naguxchigagü. muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga yuechiréxüۡ ga
Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. 53ॸRü yexguma
Nayu ga Ngechuchu
Ngechuchu wena maüۡxguwena, rü
(Mr 15.33-41; Lc 23.44-49; Cu 19.28-30)
naxmaüۡwa ínachoxüۡ ga yema duüۡxüۡgü
yexguma rü guxüۡ ga naãnewa
45ॸRü ǣՓľ̲͑իŕիüۡ. Rü Yerucharéüۡwa
͑իŕ%͑ľ. Rü tocuchigu inaxügü ga yema ͑իɥ. Rü muxüۡma ga duüۡxüۡgü nüxüۡ
ͅkҽƄԆॷ27 88
nadaugü. 54ॸRü yema churaragüarü taxüchicü. Ѡӥֆľ̲Փľ͑фӥɞ͑ɗիӡ. 61ॸRü

ãŕ۳xgacü rü norü churaragü ga yéma Ngechuchumaüۡãrü to۳xma۳xtawa
Ngechuchuna ídaugüxüۡ, rü nüxüۡ irütogü ga María ga Magadácüۡ۳ãի۳ фӥ͑ɥ
nadaugü ga na naxɥã۳xãchianexüۡ rü ga María.
guxüۡma ga yema ngupetüxüۡ. Rü
Purichíagü nüxna nadaugü ga yema
yexguma rü poraãcü namuüۡŕ, rü
naxmaüۡ ga Ngechuchuxüۡ nagu
ñanagürügü: —kɗիËӥ̲͑ɗիɥֆĀ
yaxücuchigüxüۡ
ֆҡӥɗҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ
—ñanagürügü. 55ॸRü iyexmagü ga 62ॸRü moxüۡãcü ga ngüۡxchigaarü
mucüma ga ngecügü ga yéma yaxüۡwa ngunexüۡgu rü paigüarü ãŕ۳xgacügü rü

nüxüۡ rüdaunücü. Rü yema ngecügü Parichéugü rü yéma PiratuxüۡҡՓ͑իɥ.
ɗֆɗիɥǣͮǣľËȍӕËȍӕիüۡ íixümücügücü rü 63ॸRü ñanagürügü nüxüۡ: —Pa Corix,
nüxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥËӥǣֆľիǣӕ̲ nüxna tacua۳xãchie ga yema yatü ga

ǾфɗфŃ͑ľՓ͑ľ͑իӡիǣӕ. 56ॸRü yema Ngechuchu ga idorata۳xáxüۡ rü yexguma
ngecügütanüwa iyexma ga María ga namaüۡxgu rü ñanagürü tomaã:
Magadácüۡ۳ãx۳ , rü María ga Chaüۡtiágu rü ٘ͮǣŕիǣӕ̲chayu۳xgu rü tomaŕ۳xpü۳x i
֤ӕËȍľ͑ŕ, rü Zebedéu nama۳x ga ngunexüۡguwena rü wena táxarü
Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ ͑ŕ. ɞËȍфӥĀٚ, ñanagürü tomaã. 64ॸ—Rü
͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe i churaragü ngŕm ‫ ڟ‬a
Ngechuchu rü naxmaüۡgu nayaxücuchigü ۡ
cumugü na nüxna yadaugüxüca۳իɗ͑ǣŕ̲
(Mr 15.42-47; Lc 23.50-56; Cu 19.38-42)
naxmaüۡ ñu۳xmatáta tomaŕ۳xpü۳x i
57ॸRüyexguma marü nachütachaüۡgu, ngunexüۡwa nangu na tama chütacü
rü yéma nangu ga wüxi ga yatü ga ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬իɥիücۡ a۳x i norü ngúexüۡgü na
Arimatéacüۡ۳ãի۳ ǣҡфӥĀɥŕфӕãc‫ ڟ‬ü ga yayauxgüãxücۡ a۳x i naxüۡne rü ñu۳իӡËȍɗ
Yuchegu ãŕg‫ ڟ‬acü. Rü nüma rü ta duüۡxüۡgümaã nüxüۡ na yaxugüxücۡ a۳x na
Ngechuchuaxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥ. 58ॸRü nüma rü marü wena namaxüۡxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
Piratuna nayaca rü ngoxita name na ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑իӥЙľҡӥǣӕ, rü noxriarü yexera
nayauxãxüۡ ga Ngechuchuxüۡne ga ҡ͑ɗիɥ͑Āӕüۡxüۡgüxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡ
curuchawa. Rü Piratu norü churaragüxüۡ —ñanagürügü. 65ॸRü Piratu ñanagürü
namu na nüxna naxãgüãxüۡca۳x ga nüxüۡ: —ͮǣŕ%ǣӥ͑ɗիɥɗËȍӕффǣӥɗpexca۳x.
Ngechuchuxüۡne. 59ॸRü Yuche nanayaxu ‫ؽ‬ƚËӥ͑ǣŕ̲ ‫̲͑ ڟ‬%Йľիɥ̲͑ľ%̲Йľ̲
ga Ngechuchuxüۡne ga curuchawa. Rü penaxwa۳xexüۡãcüma nüxna pedaugüxücۡ a۳x
wüxi ga naxchápenüüۡ ga i naxmaüۡ! —ñanagürü. 66ॸRü yema
͑ǣŕ̲ҡիüۡmaã nananuque. 60ॸRü yema Ëȍӕффǣӥ̲%ֆŃ̲͑իɥ, rü meãma
naxmaüۡ ga yexwacaxüxüۡ ga Yuche ͑ֆҡɗիŕŕǣӥǣǣӕ̲͑ӕҡǣ
nügüca۳xtama duüۡxüۡgüxüۡ ֆËի̲իŕŕիüۡ Ngechuchumaxüۡ ̲͑%фӥ͑ǣӡիҡüۡcü. Rü
ga nuta ga tacüarü ma۳իЙӦիüۡwa nanaxüarü cua۳xruüãۡ x۳ gü na taxúema
yexmaxüۡgu nayaxücuchi ga ͑ŕËȍɗҡɞ͑իӥǣËȍɗǣӥիücۡ a۳x ga guma nuta.
Ngechuchuxüۡne. Rü ñu۳իӡËȍɗ Rü ñu۳իӡËȍɗֆľի̲̲͑͑ӕǣӥǣ
͑͑͑ǣӡիҡüۡ namaã ga wüxi ga nuta ga churaragü na nüxna nadaugüxücۡ a۳x.
89 ͅkҽƄԆॷ28
na yanaxugüexüۡca۳x ga yema ore ga

Wenaxãrü namaxüۡ ga Ngechuchu
ĀիӡËü۳ۡãի۳ ͑ǣɥ̲%͑ӥիüۡ ixuxüۡ. 9ॸRü
(Mr 16.1-8; Lc 24.1-12; Cu 20.1-10)
yexguma inaxüۡãchiyane, rü ngürüãchi
28
1ॸRüsabaduarü ֆŃ̲͑ǣɥxca۳x nango۳x ga Ngechuchu, rü
ngunexüۡguwena ga yüxüarü ͑ǣɥիüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ. Ѡӥ͑ǣɥ̲ǣӥфӥ
pa۳xmama, rü yéma naxmaüۡwa Ngechuchuca۳x iyabuxmü rü nüxüۡ
íiyadaugü ga María ga Magadácüۡ۳ãx۳ rü iyacua۳xüüۡgü, rü naparawa
͑ɥǣͅфɞ. 2ॸRü ngürüãchi poraãcü ina۳ɥ ۳xãchitanü. 10ॸRü nüma ga
naxɥã۳xãchiane, ֆľфӥՓӥիɗǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡgü:
ga Cori ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ —‫ؽ‬ҽ%իӢɗЙľ̲ӕüۡŕիüۡ! ‫ؽ‬ѠӥɞЙɗիɥфӥ
ɞ͑фӥիɥ, rü naxmaüۡwa nangu rü Ëȍӕľ͑ľŕǣӥɗËȍΎфӥ͑ǣәľիüۡgümaã nüxüۡ
ɞ͑͑͑ǣӡիǣËȍɗǣǣӕ̲͑ӕҡǣ̲͑% ЙľֆфӥիӕфӥǾфɗфŃ͑ľՓ͑իɥ! Rü
͑͑ǣӡիҡüۡcü ga yema naxmaüۡ. Rü ‫ ڟ‬ҡ͑ɗիɥɗËȍΎիüۡ nadaugüxüۡ
ngŕ̲
ñu۳իӡËȍɗǣӕ̲͑ӕҡŃҡӥՓ͑фӥҡΎ. 3ॸRü —ñanagürü.
yema orearü ngeruüۡ rü wüxi ga
Churaragü rü paigüarü ãŕ۳xgacügümaã
ba۳i ۳xbe۳xanexüۡrüüۡ niya۳ uracüü. Rü
nüxüۡ nayarüxugüe ga yema ngupetüxüۡ
nacómüxüۡchi ga naxchiru. 4ॸRü yexguma
yemaxüۡ nadaugügu ga churaragü rü 11ॸRü yexguma ga yema ngecügü rü
norü muüۡmaã nidu۳ru۳xe, rü yexma ̲͑ǣӕ͑իɥֆ͑ľ, rü ñuxre ga

niyuãchitanü. 5ॸRü yexguma ga yema churaragü ga yéma naxmaüۡwa
orearü ngeruüۡ, фӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ ga dauxüۡtaegüxüۡ rü YerucharéüۡՓ͑իɥ.
yema ngecügü: —‫ؽ‬ҽ%իӢɗЙľ̲ӕüۡŕիüۡ! Rü paigüarü ãŕ۳xgacügümaã nüxüۡ
Choma nüxüۡ chacua۳x rü naxca۳x nayarüxugüe ga guxüۡma ga yema
pedaugü ya Ngechuchu ga guma ngupetüxüۡ. 12ॸRü yema paigüarü
curuchawa yapotagüãcü. 6ॸNataxuma i ãŕ۳xgacügü rü namaã nayarüdexagü ga
nuã, erü marü wena namaxüۡ, yema togü ga ãŕ۳xgacügü ga itaxüۡgü ga
nüma üۡpa pemaã nüxüۡ yaxuxüۡrüüۡ. ¡Rü yaguã۳xgü. Ѡӥ͑ӥǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕǣӥ
͑ӕ%Йľիɥ, rü ípeyada۳u۳x i naxmaüۡ i ga ҧacümaã tá churaragüxüۡ na
͑ǣŕ̲ɗ͑իӥǣӥ%իüۡwa ga naxüۡne! 7ॸ¡Rü yaxucu۳իŕǣӥիüۡ. Rü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥի͑͑ǣɥիüۡ
ЙիɞЙɗիɥ, rü norü ngúexüۡgümaã nüxüۡ ͑ի%ǣӥǣҡËӥǣĀɥŕфӕ. 13ॸRü namaã
peyarüxugüe rü marü wena namaxüۡ ya nüxüۡ nixugüe rü ñanagürügü: —¡Pema
Ngechuchu! Rü ñu۳xma rü marü pexüۡpa rü ñaperügügü tá:
͑ӥիɥфǾфɗфŃ͑ľՓ͑իӡɗ͑ӥ̲ի. Rü ٘ͮǣŕիǣӕ̲ËȍӥҡËӥҡЙľľֆ͑ľ, rü
ngŕ̲ ‫ ڟ‬ҡ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ peyadauxüۡ. Rü norü ngúexüۡgü toechita ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬իɥфӥ
͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗΎфľɗЙľ̲%͑ӥիüۡ nayayauxgü ga naxüۡ͑ľ͖ٚЙľфӥǣӥǣӥҡ!
chayarüxuxüۡ —ñanagürü. 8ॸRü yexguma 14ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ãŕ۳xgacü ya Piratu tá
ga yema ngecügü rü paxama nüxna nüxüۡ cua۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕЙľҡӥիüۡ, rü

ɞɗֆիɥǣֆľ̲͑ի̲üۡ. Rü imuüۡŕ, toma rü tá namaã tidexagü rü namaã tá
͑ҡӥфӥɗҡ%ŕǣӥҡ. Rü poraãcü iixüۡãchi ҡ̲͑ľիŕŕ͑ҡիӕüۡma pemaã
na Ngechuchuarü ngúexüۡgümaã nüxüۡ naxüxüۡca۳x —ñanagürügü. 15ॸRü
ͅkҽƄԆॷ28 90
ֆľիǣӕ̲ǣֆľ̲Ëȍӕффǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ ͑ͮǣľËȍӕËȍӕֆɗɥիüۡ. 18ॸRü yexguma ga

͑ֆӕիǣӥǣֆľ̲Āɥŕфӕ. Rü yema Ngechuchu rü naxca۳ի͑ɗիӡ, rü ñanagürü
ãŕ۳xgacügü namaã nüxüۡ ixugüxüۡrüüۡ nüxüۡ: —Tupana rü ãŕ۳xgacüxüۡ choxüۡ
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixugüe. Rü ñu۳xma ͑ɗիɥիŕŕɗǣӕիüۡ ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü
фӥҡ͑ǣŕ̲ҡ̲Āľի͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ guxüۡ i ñoma i naãnewa. 19ॸ—Rü ñu۳xma
yaxugüxüۡ i Yudíugü. rü chanaxwa۳xe i guxüۡ i nachiüۡãnewa
Йľիɥɗǣӕիüۡ i duüۡxüۡgütanüwa. ¡Rü chorü
Ngechuchu nanamu ga norü ngúexüۡgü
duüۡxüۡgüxüۡ Йľֆիɥǣӥիŕŕ۳x! ¡Rü
(Mr 16.14-18; Lc 24.36-49; Cu 20.19-23)
ípenabaiüۡxŕŕ۳x chauégagu rü
16ॸRü yema 11 ga Ngechuchuarü æȍӕ͑ҡӥŃǣǣӕфӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡŕg‫ ڟ‬agu!
ngúexüۡgü rü Gariréa- ͑ľՓ͑իɥǣ 20ॸ¡Rüpenangúexŕŕ۳x na naga
guma ma۳իЙӦ͑ľǣͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑% ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Йľիüۡ
nüxüۡ ixuxüۡnewa. 17ॸRü yexguma chamuxüۡ! ¡Rü dücax, guxüۡgutáma
Ngechuchuxüۡ nadaugügu rü nüxüۡ pexüۡҡՓËȍ͑ǣŕի̲ŕËȍ͖u۳xmatáta
nicua۳xüüۡgü, woo ñuxre ga norü nagú i naãne! —ñanagürü ga
ngúexüۡǣӥфӥҡ̲ɗիËӥ̲͑ֆիΥǣӥ Ngechuchu.
ORE I MEXÜۡ GA MARCU ÜMATÜXÜۡ
nümagü rü norü pecadugüxüۡ yéma

Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ nüxüۡ nixu ga
nayarüxugüxüۡ, rü Cuáüۡ rü natü ga
Tupanaãrü ore ga dauxchitawa ga
Yudáüۡwa ínayabaiüۡիŕŕҡ͑ӥ. 6ॸRü
ngextá taxúema íxãpataxüۡwa
naxchiru ga Cuáüۡ rü cameyuta۳xanaxca۳x
(Mt 3.1-12; Lc 3.1-9, 15-17; Cu 1.9-28)
͑ɗիɥ, rü norü goyexüۡ rü
1ॸ͵%͑ɗիɥɗ͑ΎфӥӥǣӥɗΎфľɗ̲ľիüۡ
1 ya Ngechuchu ya Cristu ya Tupana

Nanechiga. 2ॸRü nuxcümaüۡcü ga
naxcha۳xmünaxca۳ի͑ɗիɥ. Rü beruremaã
rü munümaã naxãwemü. 7ॸRü Cuáüۡ rü
yema nüxüۡ yaxuxüۡ ga orewa, rü
Tupanaãrü orearü uruüۡ ǣʊËȍɞ ñanagürü: —æȍΎՓľ̲ҡ͑ľ͑իӡֆ
ümatüxüۡ ga Tupanaãrü ore, rü choxüۡ rüyexeracü. Rü choma rü
ñanagürü: taxuwama chame rü bai na
“Cupe۳xegu chayamu i chorü orearü ichayarümaxãchixüۡ na íchayaw۳ ŕիüۡca۳x i
ngeruüۡ ̲͑͑ľիŕŕ%իüۡca۳x i norü chapatucunügü. 8ॸ—Choma rü
cumaüۡ. 3ॸRü dauxchitawa i dexáwamare pexüۡ íchabaiüۡիŕŕ, natürü
ngextá taxúema íxãpataxüۡwa rü ͑ӥ̲фӥҡҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ pexna
ҡ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ i ͑͑ǣӕիŕŕ—ñanagürü ga Cuáüۡ.
ngŕm‫ ڟ‬a tagaãcü ñaxüۡ: ‘¡Pegü
pemexŕŕ۳x naxca۳x ya Cori. Rü
(Mt 3.13-17; Lc 3.21-22)
naxca۳x ipeyanawe۳xãchixŕŕ۳x i
perü maxüۡ!ٔॸٚ 9ॸRü yema ngunexüۡgügu, rü
ñaxü tá. 4ॸRü Cuáüۡ rü dauxchitawa ga
ۡ ͮǣľËȍӕËȍӕфӥɞ͑իӡիӡ͑Փǣǣӕ̲
ngextá taxúema íxãpataxüۡwa nango۳x rü ɥ%͑ľǣͮËȍфŃҡӕǣǾфɗфŃ͑ľՓ
yéma ínanabaiüۡիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü. Rü yexmane. Rü Cuáüۡ rü natü ga Yudáüۡwa
namaã nüxüۡ nixu ga na namexüۡ na ɞ͑͑¡ɗľիŕŕ. 10ॸRü yexguma dexáwa
Tupanaca۳x nadaugüxüۡ rü ínabaiüۡxüۡ na ínaxüۡãchigu, rü Ngechuchu nüxüۡ nadau
Tupana nüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡxüۡca۳x ga ga na yangenaxüۡ ǣĀիӡՓ. Rü yema
norü pecadugü. 5ॸRü guxüۡma ga ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü wüxi ga
duüۡxüۡgü ga Yudéaanecüۡ۳ãի۳ фӥɥ%͑ľǣ muxtucurüüۡ inanago, rü Ngechuchuna
Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ rü yéma Cuáüۡxüۡtawa nangu. 11ॸѠӥĀիӡՓɗ͑͑իӡǣՓӥիɗ
͑իɥɥիüۡ ga na nüxüۡ‫ ڟ‬ɗֆ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x. Rü ga naga ga ñaxüۡ: —æӕ̲͑ɗիɥɗæȍӕ͑ľ
91
ͅkѠæԆॷ1 92
i cuxüۡ changechaüۡxüۡchixüۡ rü cumaã tá pexüۡ charüngüۡիŕŕ͑Ëȍӕիüۡtawa

Ëȍҡ%ŕիüۡchixüۡ —ñaxüۡ. penagagüxüۡca۳x i duüۡxüۡgü! —ñanagürü.
18ॸRü yexgumatama ga yema taxre, rü
yéma nanawogü ga norü püchagü. Rü
(Mt. 4.1-11; Lc 4.1-13)
ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥ. 19ॸRü yéamaxüۡra
12ॸѠӥֆľ̲Փľ͑фӥҽӕЙ͑%ŕɗ ͑իӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü yéma nüxüۡ
Ԗӥ͑ľիüۡ rü dauxchitawa ga ngextá nadau ga Chaüۡҡɗǣӕфӥ͑ŕ͑ľŕǣæӕáüۡ.
taxúema íxãpataxüۡwa Ngechuchuxüۡ Ѡӥ‫ד‬ľ¡ľĀŃӕ͑͑ľǣӥ͑ɗիɥǣӥǣ͑ӥ̲ǣӥ.
naga. 13ॸRü yéma nayexma ga 40 ga Rü wüxi ga nguewa nayexmagü, rü
ngunexüۡ. Ѡӥ͑ŕüۡgü ga idüraexüۡ yéma ínanangáitagü ga norü püchagü.
íyexmagüxüۡwa nayexma, rü n۳g۳oxo ga 20ॸRü yexgumatama Ngechuchu naxca۳x
Chataná rü nüxüۡ naxü. Natürü naca. Rü nümagü rü yéma nguewa tüxüۡ

Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü ga nata۳xgü ga nanatü ga Zebedéu namaã
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ rü Ngechuchuxüۡ ga tümaãrü puracütanüxüۡgü, rü
narüngüۡիŕŕǣӥ. ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥ.
Ngechuchu rü Gariréaanewa Wüxi ga yatü ga n۳go

۳ xo nawa
inanaxügü ga norü puracü yexmaxüۡchiga
(Mt 4.12-17; Lc 4.14-15) (Lc 4.31-37)
14ॸRü nawena ga poxcupataüۡgu na 21ॸѠӥɥ%͑ľǣæЙľф͑ӡՓ͑͑ǣӕǣӥ.
napoxcuxüۡ ga Cuáüۡ, rü Gariréaanewa Rü yexguma ngüۡxchigaarü ngunexüۡwa

͑իӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑իӕ͑ǣӥ%իüۡca۳x nanguxgu, rü Ngechuchu rü
ga Tupanaãrü ore i mexüۡ. 15ॸRü ngutaque۳xepataüۡՓ͑իӡфӥֆľի̲
ñanagürü: —Marü nawa nangu i naxücu. Rü yéma inanaxügü ga na
ngunexüۡ ga Tupana nagu unetaxüۡ, rü ͑͑ǣәľիŕŕҡľիüۡ. 22ॸRü duüۡxüۡgü rü
pexca۳x ningaica na perü ãŕ۳xgacü na na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%ǣ͑Ύфӥ
ֆɗɥիüۡ. ¡Rü ñu۳ի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ngu۳իŕŕҡľ, yerü aixcüma Tupanaãrü
Tupanaca۳իЙľĀӕǣӥфӥЙľֆիΥǣӥɗ ЙΎф̲%̲ľ%͑͑͑ǣәľիŕŕфӥҡ̲
͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľɗ̲ľիüۡ! —ñanagürü. ͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. 23-24ॸRü guma
Ngechuchu rü ãgümücü ga
ɥ%͑ľ%фӥngutaque۳xepataüۡwa nayexma
püchaetanüxüۡca۳x naca
ga wüxi ga yatü ga n۳g۳oxo nawa
(Mt 4.18-22; Lc 5.1-11)
yexmaxüۡ. Rü aita yéma naxü, rü
16ॸRü yexguma naxtaxa ga ñanagürü: —¿Tü۳xcüüۡ ҡΎҡ͑ӥՓËӕիӡ,
ǾфɗфŃ͑ËӥǣӕֆիӡիǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕ, Pa Ngechuchu Pa Nacharétucüۡ۳ãx۳ ? ¿Nuã
rü yéma nüxüۡ ͑Āӕǣæȍɗ̲ӡфӥ Ëӕիӡ͑ҡΎիüۡ cuyad۳aixüۡca۳x? Choma rü
͑ŕ͑ľŕǣküۡdré. Rü nümagü rü cuxüۡ chacua۳x na Tupana Nane ya
woetama püchaetanüxüۡ ͑ɗիɥǣӥфӥֆŃ̲ Ԗӥ͑ľËӥнӕɗɥիüۡ —ñanagürü. 25ॸRü
naxtaawa napüchaegü. 17ॸRü Ngechuchu Ngechuchu nüxüۡ naxoo۳x ga yema
rü ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬æȍΎՓľЙľфӥիɥфӥ n۳g۳oxo, rü ñanagürü: —‫ؽ‬ʊֆфӥngea۳x rü
93 ͅkѠæԆॷ1
ɞ͑իӡիӡ͑Փֆֆɗ̲ֆҡӥ! ɥã۳xwa naxca۳x nangutaque۳xegü. 34ॸRü

—ñanagürü. 26ॸRü yexguma ga yema ͑ӥ̲̲͑͑ľŕիŕŕǣ̲ӕիüۡma ga
n۳g۳oxo rü guma yatüxüۡ ͑ɗֆӕ%Ëȍɗիŕŕ, rü duüۡxüۡgü ga nagúxüۡraüۡxüۡ ga ćaawemaã
ҡǣ%Ëӥɗҡ͑իӥ%Ëӥ̲͑Փɞ͑իӡիӡ. ićaaweexüۡ. Rü ínanawoxüۡ ga muxüۡma
27ॸRü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü ga n۳g۳oxogü, natürü nüxna nanachu۳xu
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, rü namücügüna ga na yadexagüxüۡ, yerü nümagü ga
nicachigü rü ñanagürügü: —¿ӄËӥ͑ɗիɥɗ n۳g۳oxogü rü nüxüۡ nacua۳xgü na texé
ñaã? Maneca wüxi i ngexwacaxüۡxüۡ i ֆɗɥիüۡ.
ngu۳իŕŕҡľ͑ɗիɥ. Nüma rü aixcüma
Ngechuchu rü nanaxunagü ga ore ga
Tupanaãrü poramaã meã nangu۳իŕŕҡľ.
mexüۡ ga ngutaque۳xepataüۡwachigü
Rü woo i n۳g۳ΎիΎǣӥфӥ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕɗ
(Lc 4.42-44)
͑ǣŕիǣӕ̲̲͑ӕ%իǣӕ—ñanagürügü.
28ॸѠӥֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣЙիǣӕիüۡwama 35ॸRüngunetüüۡ ga tauta yangóonegu,
ga Gariréaanewa rü Ngechuchuchigaxüۡ фӥɗ͑իӡ%ËȍɗǣͮǣľËȍӕËȍӕ. Ѡӥɥ%͑ľ%фӥ
nacua۳xgüxüۡ ga duüۡxüۡgü. yéaxüra ga ngextá taxúema
íxãpataxüۡՓ͑իӡ͑ֆŃ̲իüۡra
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕ
ֆֆӕ̲ӥիŕիüۡca۳x. 36ॸѠӥæȍɗ̲ӡфӥ
na۳իŕca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕ
namücügümaã Ngechuchuca۳x
(Mt 8.14-15; Lc 4.38-39)
nayadaugü. 37ॸRü yexguma nüxüۡ
29ॸRü yexguma ngutaque۳xepataüۡwa iyangaugügu, rü ñanagürügü nüxüۡ:
ɞ͑իӡիӡǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü Chaüۡtiágu —Guxüۡma i duüۡxüۡgü rü cuxca۳x
rü Cuáü̲ۡ%æȍɗ̲ӡфӥküۡdrépatawa nadaugü —ñanagürügü. 38ॸNatürü ga
͑իӡ. 30ॸѠӥæȍɗ̲ӡna۳իŕфӥ nüma rü nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ:
ngürücarewa iyexma, yerü iyaxaxüne. —‫ͮؽ‬ǣɥի%фӥҡΎի̲͑͑ҡիɥ͑ɥǣӥֆ
ѠӥͮǣľËȍӕËȍӕ̲%͑ǣɥիüۡ nixugüe. 31ॸRü ɥ%͑ľի%Ëӥǣӥֆ͑ǣɗË̲ǣӥ͑ľՓ͑
͑ǣɥxca۳ի͑ɗիӡ, фӥ͑ǣɥxme۳xgu ngŕm ‫ ڟ‬a rü ta chanaxunagüxüۡca۳x i ore i
nayayauxãchi, фӥ͑ǣɥիüۡ ɞ͑фӥĀիŕŕ. Rü mexüۡ! ƄфӥՓΎľҡ̲͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ
yexgumatama iga۳u۳xãchi ga na æЙľф͑ӡ%фӥɥ%͑ľՓɞËȍիӡիӡիüۡ. 39ॸRü
yaxaxünexüۡ. Rü íirüda, rü inaxügü ga yemaãcü ga Ngechuchu rü guxüۡma ga
naxca۳ի̲͑͑ľիŕŕ%իüۡ ǣΥ͑. ǾфɗфŃ͑ľǣӕ͑ɗիӡ%ǣӥËȍɗǣӥ. Rü
ՓӥիɗËȍɗǣӥǣɥ%͑ľ%фӥ
ngutaque۳xepataüۡwa rü nüxüۡ nixuchigü
ićaaweexüۡca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕ
ga ore ga mexüۡ, rü ínayawoxüۡŕҡ͑ӥǣ
(Mt 8.16-17; Lc 4.40-41)
n۳g۳oxogü.
32ॸRü yexguma marü yanaxücuxgu ga
üa۳xcü ga na nachütachaüۡxüۡ, rü
Ngechuchuxüۡtawa nanagagü ga guxüۡma
(Mt 8.1-4; Lc 5.12-16)
ga duüۡxüۡgü ga ićaaweexüۡ rü guxüۡma ga
in۳g۳oxoã۳xgüxüۡ. 33ॸRü guxüۡma ga yema 40ॸRüNgechuchuca۳ի͑ɗիӡǣՓӥիɗǣ
ɥ%͑ľËüۡ۳ãի۳ фӥֆľի̲ǣӕ̲ɥЙҡфӥ yatü ga chaxünemaã ićaawecü. Rü
ͅkѠæԆॷ1ٍॷ2 94
nape۳xegu nayacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xüãcüma ga duüۡxüۡgü. Rü düxwa ga ɥã۳xtüwa rü

ñanagürü nüxüۡ: —Pa Corix, ͑ǣŕիǣӕ̲ nanapá. Rü nüma ga Ngechuchu rü
cunaxwa۳xegu na choxüۡ Ëӕфӥ̲ľիŕŕիüۡ, namaã nüxüۡ nixu ga ore i mexüۡ. 3ॸRü
rü cuxüۡ‫ ڟ‬natauxcha na chauxca۳x yéma nangugü ga ãgümücü ga yatügü
Ëӕֆҡ͑ľիŕŕիüۡ —ñanagürü. 41ॸRü ga yéma nangetaüۡgüxüۡ ga wüxi ga yatü
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡ ga ga naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ. 4ॸNatürü yema na
guma yatü. Rü nüxüۡ ͑ɗ͑ǣΥǣӥфӥ ̲͑ӕիӡËȍɗիüۡ ga duüۡxüۡgü, rü
ñanagürü nüxüۡ: —Ngüۡ, chanaxwa۳xe. taxucürüwama Ngechuchuxüۡtawa
¡Marü curüme! —ñanagürü. 42ॸRü nangugü. Rü yemaca۳x ínanapogüétü ga
yexgumatama nüxü‫ ۡڟ‬inayarüxo ga na Ngechuchu íyexmaxüۡՓǣǣӕ̲ɥЙҡ.
nachaxünexüۡ ga guma yatü. Rü meãma Rü yéma norü caruüۡgu
naxca۳x nitaane. 43-44ॸRü Ngechuchu rü ínanac۳h۳üxüetaüۡgü ga guma
yexgumatama ínayamu. Rü meãma naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ. 5ॸRü yexguma Ngechuchu
nanaxucu۳իŕфӥ͖͑ǣӥфӥ͑ӥիüۡ: nüxüۡ da۳u۳xgu ga ñuxãcü aixcüma na
—¡Dücax, ҡ%ӡҡ̲ҡľիŃ̲%͑ӥիüۡ quixu! ֆիΥǣӥ%իüۡ ga yema duüۡxüۡgü, rü
¡Natürü ngŕm ‫ ڟ‬a paixüۡҡՓ͑իӡ, rü cugü ñanagürü nüxüۡ ga guma naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ:
nüxüۡ ֆĀӕիŕŕ! ‫ؽ‬ѠӥËӕфӥ̲ľիŕŕca۳x —Pa Chaunex, curü pecadugü rü marü
nüxna yaxuaxüۡ i curü ãmare ga yema cuxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ changechaüۡ —ñanagürü.
ͅΎɥËȍŃҡӥիüۡ muxüۡ na nüxüۡ nacuáxüۡca۳x 6-7ॸͮҡӥфӥ͖ӕիфľǣ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga
i duüۡxüۡgü na curümexüۡ! —ñanagürü. ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü

45ॸͮҡӥфӥ͑ӥ̲ǣǣӕ̲ֆҡӥфӥɞ͑ɗիӡ yéma narütogü. Ѡӥ͑%ŕՓ͖իüۡgu
rü inanaxügü ga na guxãmaãma nüxüۡ ͑фӥիɥ͑ӥŕ: —¿Ñuxãcü tama namuüۡ na
yaxuxüۡ ga yema nüxüۡ ngupetüxüۡ. Rü ͑ǣŕ̲%ËӥֆĀľիիüۡ? ¿Rü ҧacü
yemaca۳x ga Ngechuchu rü marü Tupanamaã yaxugüxüۡ? Erü
taxucürüwa ngóxüۡwama ҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ɗիɥֆĀӕüۡxüۡgüarü
duüۡxüۡgüpe۳իľՓɥ%͑ľǣӥǣӕ͑իӥËӕ. pecaduxüۡ ngechaüۡcü —ñaxüۡgu
Natürü dauxchitagu ga ngextá duüۡxüۡgü ͑фӥիɥ͑ӥŕ. 8ॸNatürü yexgumatama ga
ítaxuxüۡgu narüxã۳ӡ۳x. Rü yéma naxca۳x Ngechuchu rü nüxüۡ nicua۳xãchi ga yema
͑իɥɥիüۡ ga duüۡxüۡgü ga guxüۡãnewa ne ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ, rü yemaca۳x nüxna
ɥիüۡ. naca rü ñanagürü nüxüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ
͑ǣŕ̲ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕɗЙľ̲ի? 9ॸ—¿ӄacü
Ngechuchu rü wüxi ga yatü ga
͑ɗիɥɗфӥҡӕËȍ̲ŕիüۡ na namaã nüxüۡ
ixuxüۡ ya daa naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ:
(Mt 9.1-8; Lc 5.17-26)
“Curü pecadugü rü marü cuxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ
changechaüۡٚ, rü e۳xna:
2
1-2ॸRü
yixcama ga ñuxre ga
ngunexüۡwena rü wenaxãrü ٘‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗ, rü nayaxu i curü caruüۡ, rü
æЙľф͑ӡ%фӥɥ%͑ľǣӕ͑իӥËӕǣ ɞɗիӡ!͖ٚիüۡ? 10-11ॸ—Natürü ñu۳xma rü tá
Ngechuchu. Rü yexguma duüۡxüۡgü nüxüۡ pexüۡ nüxüۡ ËȍĀӕիŕŕ͑æȍӕ͑ҡӥ
ËӕËȍɗǣǣӥǣӕ͑ɥЙҡՓ͑ֆľի̲իüۡ, núma choxüۡ muxüۡ na duüۡxüۡgüaxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ
rü yéma nangutaque۳xegü ga muxüۡma changechaüۡxüۡca۳x i norü pecadugü
95 ͅkѠæԆॷ2
—ñanagürü. Rü yexguma yema nayexmagü ta ga ñuxre ga Parichéugü

ñaxguwena rü guma naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥիüۡ фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ
ñanagürü: —Cumaã nüxüۡ chixu rü ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Rü yexguma nüxüۡ
¡inachi, rü nayaxu i curü caruüۡ, rü nadaugügu ga yema togümaã na
ËӕЙҡՓ͑իӡ! —ñanagürü. 12ॸRü nachibüxüۡ ga Ngechuchu, rü norü
yexgumatama inachi ga guma ngúexüۡgüna nacagü, rü ñanagürügü:
ićaawecü. Rü nanayaxu ga norü caruüۡ, —‫͵ع‬ӕի%ËӥɗЙľфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ rü namaã
фӥɞ͑իӡիӡnape۳xewa ga guxüۡma ga nachibü i ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡgü i
yema duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ. Rü ĀɥŕфӕфӥֆӕիՓЙӕфËӥľիüۡ rü duüۡxüۡgü
yemaca۳x ga yema duüۡxüۡgü rü i pecaduã۳xgüxüۡ? —ñanagürügü. 17ॸRü
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, rü Tupanaxüۡ yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣ
nicua۳xüüۡgü, rü ñanagürügü: —Taguma Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: —ͮǣŕ̲
nüxüۡ tadau i ҧacü i ñaãrüüۡ ɗիɥիüۡ poraexüۡ rü tama nanaxwa۳xe ya duturu,
—ñanagürügü. ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ićaaweexüۡ Փիɗ͑ɗիɥɗ
naxwa۳xexüۡ ya duturu. Choma rü tama
Lebíca۳x naca ga Ngechuchu
mexüۡgüna na chaxuxüۡca۳ի͑ɗիɥǣ͑ә̲
(Mt 9.9-13; Lc 5.27-32)
Ëȍիӡիüۡ, ͑ҡӥфӥ͑ә̲Ëȍիӡ͑͑ӥի͑
13ॸRü yemawena rü wenaxãrü chaxuxüۡca۳x i pecaduã۳xgüxüۡ
͑իҡËӕҡӥՓ͑իӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ. Rü —ñanagürü.
yema muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü naxca۳x
Ngechuchuna aurechigaca۳x nacagüe
͑իɥ. Ѡӥ͑ӥ̲фӥ͑͑͑ǣәľիŕŕ. 14ॸRü
(Mt 9.14-17; Lc 5.33-39)
yexguma yéma naxüpetügu ga
Ngechuchu, rü yéma nüxüۡ nadau ga 18ॸRü wüxi ga ngunexüۡgu rü tama
Lebí ga Arupéu nane. Rü nüma ga Lebí nachibüe yerü Tupanaca۳x naxauree ga
rü yéma narüto nawa ga yema nachica Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡãrü ngúexüۡgü rü
ga duüۡxüۡǣӥ͑Āɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ ínayaxuxüۡwa Parichéugüarü ngúexüۡgü. Rü yemaxüۡ
naxca۳x ga Dumacüۡ۳ãx۳ ãrü ãŕ۳xgacü yerü nadaugügu ga ñuxre ga duüۡxüۡgü, rü
ՓΎľҡ̲ֆľ̲͑ɗիɥǣ͑ΎфӥЙӕфËӥ. Rü NgechuchuxüۡҡՓ͑իɥфӥ͑ӥի͑
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: nayacagüe, rü ñanagürügü: —ͮǣŕ̲
—‫ؽ‬æȍΎՓľфӥիӡ! —ñanagürü. Rü inachi Cuáüۡãrü ngúexüۡgü rü Parichéugüarü
ga Lebí, фӥ͑Փľ͑фӥիӡ. 15ॸRü yéma ngúexüۡgü rü naxauree. ¿Rü tü۳xcüüۡ i
Lebípatawa nachibü ga Ngechuchu. Rü curü ngúexüۡgü i tama naxaureexüۡ?
yéma nachibüe ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü —ñanagürügü. 19ॸRü Ngechuchu
ga Lebírüüۡ Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: —¿E۳xna
͑ǣɥիüۡ yauxgüxüۡ. Rü nayexmagü ta ga Փӥիɗɗ͑ǣɥǣӥфӥЙľҡՓфӥpexca۳x
togü ga duüۡxüۡgü ga taxúema namexüۡ na naxaureexüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥի͑
͑Ëӥ̲̲%ҡ%ŕǣӥիüۡ ga yéma naxugüxüۡ ľǣ͑ҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ
mechawa rütogüxüۡ namaã ga ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ͑ǣľիՓËի%̲իüۡ? Pemaã
Ngechuchu rü norü ngúexüۡgü. Yerü nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ҡ͑ӥՓ
̲͑ӕǣֆľ̲͑Փľфӥիɥիüۡ. 16ॸRü yéma ͑͑ǣŕի̲ֆ͑ľɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ
ngexwacax ãmaxüۡ rü taxucürüwama trigunecüwa nachopetü. Rü nümagü ga

͑իӕфľľɗ͑ǣŕ̲͑ӥի͑͑իӕǣӥիüۡ. norü ngúexüۡǣӥфӥɗ͑իɥ%Ëӥ̲
20ॸ—Natürü wüxi i ngunexüۡ фӥ͑ǣŕ̲ inanaxügüe ga trigu na yabuxetanüxüۡ.
yatü i ngexwacax ãmaxüۡ rü tá 24ॸRü yema Parichéugü rü Ngechuchuna
̲͑ӥËӥǣӥ͑͑ɗիӡǣËȍɗ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ nacagü rü ñanagürügü: —Dücax ¿rü
ngunexüۡǣӕҡ͑ɗիɥɗ͑իӕфľľիüۡ. [Rü tü۳xcüüۡ i curü ngúexüۡgü rü nanaxügü i
chorü ngúexüۡgü rü taxucürüwama ͑ǣŕ̲ҡ̲̲ľիüۡ i ngüۡxchigaarü
naxauree i ñu۳xma erü natanüwa ngunexüۡgu na naxüxü? —ñanagürügü.
Ëȍ͑ǣŕի̲. ͮҡӥфӥɞ͑͑ǣӕҡɗ͑ǣŕ̲ 25ॸNatürü nüma ga Ngechuchu rü
ngunexüۡ ͑͑ӥի͑ËȍɗիӡǣËȍɗիüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —¿Taguma e۳xna

͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗ͑իӕфľľիüۡ.] 21ॸ—Rü poperawa nüxüۡ pedau ga ҧacü na
taxúema wüxi i naxchirutüchi i naxüxüۡ ga nuxcümaüۡcü ga ãŕ۳xgacü ga
ngexwacaxüۡxüۡmaã tanapaita i wüxi i Dabí rü natanüxüۡǣӥǣֆľիǣӕ̲Υ͑
naxchiru i n۳g۳auxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ nüxüۡ‫ ڟ‬tau۳xgu rü nataiyaegu? 26ॸRü
͖͑%Ëȍɗ̲ӥǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ҡӥËȍɗɗ yexguma paigüarü ãŕ۳իǣËӥֆɗիɥǣӕǣ
ngexwacaxüۡxüۡ, фӥҡ͑͑ǣӕիŕŕɗ Abiatáru, rü Dabí rü Tupanapatagu
͑ǣŕ̲n۳g۳auxüۡ i naxchiru. Rü noxriarü naxücu. Rü nanangΥ۳իǣֆľ̲Й%ӡǣ
yexera tá narügáu. 22ॸ—Rü üünexüۡ ga paigüca۳իɗËҡ̲ɗիɥիüۡ. Rü
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta taxúema nüma ga Dabí rü natanüxüۡmaã rü ta
ngexwacaxüۡcü ya binu rü wüxi i marü ͑͑ǣӕǣֆľ̲Й%ӡ—ñanagürü. 27ॸRü
n۳g۳auxüۡ i naxchiüۡ i naxcha۳xmünaxca۳xgu ñanagürü ta ga Ngechuchu: —ͮǣŕ̲
tayabacuchi. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ ngüۡxchigaarü ngunexüۡ rü duüۡxüۡgüca۳x
naxü۳xgu rü yima binu ya ngexwacaxüۡcü ͑ɗիɥǣ͑իӥիüۡ. Rü tama ngüۡxchigaarü
rü narüngu, rü tá nayawã۳ɥ ۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲ ngunexüۡca۳ի͑ɗիɥǣ͑իӥիüۡ ga duüۡxüۡgü.
naxchiüۡ i n۳g۳auxüۡ i naxcha۳xmünaxca۳x. 28ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ya Tupana Nane ya
Ѡӥ͑ǣŕի̲ҡɗ͑ֆфӥիΎֆ¡ɗ͑ӕфӥ duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥфӥ̲͑%inacua۳x ta i

naxchiüۡ rü ta. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe ngüۡxchigaarü ngunexüۡ —ñanagürü.
ya ngexwacaxüۡcü ya binu rü
Wüxi ga yatü ga yumécüchiga
ngexwacaxüۡxüۡ i naxchiüۡgu tayabacuchi.
(Mt 12.9-14; Lc 6.6-11)
[Rü chorü ngu۳իŕŕҡľɗ͑ǣľիՓËիüۡxüۡ rü
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥ͑ҡիӕËӥфӥՓ̲ wenaxãrü ngutaque۳xepataüۡgu
3
1ॸRü
namaã nawüxiguxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ naxücu ga Ngechuchu. Rü yéma

nuxcümaüۡxüۡ i pecümagü —ñanagürü ga nayexma ga wüxi ga yatü ga norü
Ngechuchu.] wüxichacüüwa yumécü. 2ॸRü yema
Parichéugü, rü Ngechuchuxüۡ
Ngechuchuarü ngúexüۡgü rü trigu
͑͑ǣӕǣӥǣӥ͑ǣΎիɗҡ̲͑ľիŕŕ%ǣ
nibuxetanü ga ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu, na yemaãcü
(Mt 12.1-8; Lc 6.1-5)
nüxüۡ‫ ڟ‬nayexmaxüۡca۳x ga ҧacüca۳x na
ga ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu
23ॸWüxi ínaxuaxüۡgüãxüۡ. 3ॸRü yexguma ga
ga Ngechuchu rü norü ngúexüۡgümaã Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ ga guma
97 ͅkѠæԆॷ3
yumécü: —¡Írüda, rü nuxã ngãxüۡtanügu Ngechuchu rü norü ngúexüۡgüxüۡ namu

yachi! —ñanagürü. 4ॸRü yexguma ga na wüxi ya ngue naxca۳x
Ngechuchu rü yema togü ga yéma ̲͑ľիŕŕǣӥիüۡca۳x na tama yéma
yexmagüxüۡna naca, rü ñanagürü nüxüۡ: ֆիӡիҡӥǣӥ%իüۡca۳x ga yema muxüۡma ga
—¿ӄËӥ͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ na naxüxüۡ i duüۡxüۡgü. 10ॸ֤ľфӥ͑ӥ̲фӥ̲͑͑ľŕիŕŕ
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu? ¿Namexüۡ na ga muxüۡma, rü yemaca۳x guxüۡma ga
naxüxüۡ i mexüۡ rü e۳xna chixexüۡ? ¿Rü yema ićaaweexüۡ rü naxca۳ի͑իɥ͑
namexüۡ ̲͑͑իŕŕիüۡ rü e۳xna nüxüۡ ֆ͑ǣΥǣӥǣӥիüۡca۳x. 11ॸRü yexguma
yamáxüۡ? —ñanagürü. Natürü ga yema n۳g۳oxoã۳xgüxüۡ ga duüۡxüۡgü nüxüۡ
nümagü rü yexma nayarüngea۳xgümare. daugügu, rü nape۳xegu nacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xügü rü
5ॸRü nüma ga Ngechuchu rü tagaãcü ñanagürügü: —æӕ̲͑ɗիɥֆ
nuchametüãcüma nüxüۡ nidaugüãchi ga ҽӕЙ͑ͮ͑ľнӕɗɥիüۡ —ñanagürügü.
yema nüxüۡ ɞËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗիüۡ. Rü 12ॸNatürü nüma ga Ngechuchu rü
nangechaüۡ ֆľфӥҡ̲ɗ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ ga poraãcü nayaxucu۳իŕǣӥ͑ҡ̲

yema duüۡxüۡgü. Rü guma yatüxüۡ duüۡxüۡgümaã nüxüۡ yaxugüexüۡca۳x ga
ñanagürü: —¡ʊyanawe۳ի%Ëȍɗիŕŕֆ nachiga.
cuxme۳x! —ñanagürü. Rü yexguma ga
Ngechuchu nanade ga 12 ga norü
guma yatü rü nügü
ngúexüۡgü na toxnamana namugüãxüۡca۳x
inayarüwe۳xãchime۳իŕիŕŕ. Rü
(Mt 10.1-4; Lc 6.12-16)
yexgumatama rü narümexme۳x. 6ॸNatürü
yexguma yemaxüۡ nadaugügu ga 13ॸRü yemawena ga Ngechuchu rü
Parichéugü, rü ínachoxüۡ ga yéma. Rü wüxi ga ma۳իЙӦ͑ľՓɞ͑իüۡãchi. Rü
Erodetanüxüۡmaã inanaxügüe ga na yéma naxca۳x naca ga yema ngúexüۡgü
naxca۳x nadaugüxüۡ ga ñuxãcü tá na ga nüma nanaxwa۳xexüۡ. Rü naxüۡtagu
Ngechuchuxüۡ yama۳xgüxüۡ. ͑իɥtaque۳xegü. 14ॸRü yematanüwa
nayadexechi ga 12 ga norü ngúexüۡgü na
Naxtaacutüwa Ngechuchuca۳x
̲͑ӥËӥǣӥիӥËȍɗֆɗɥիüۡca۳x, rü na
nangutaque۳xegü ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü
yamugüãxüۡca۳x ga norü orearü
7ॸRü Ngechuchu rü norü ngúexüۡgümaã unagüwa. Ѡӥֆľ̲ǣӥфӥʊ̲ӕǣӥիüۡgu
͑իҡËӕҡӥՓ͑իӡ. Rü muxüۡma ga nanaxüéga. 15ॸRü pora nüxna naxã na
duüۡxüۡgü ga Gariréaanecüۡ۳ãx۳ rü nawe Tupanaãrü poramaã ínawoxüۡãxüۡca۳x ga
͑фӥիɥ. 8ॸRü yexguma nüxüۡ n۳g۳oxogü. 16ॸѠӥ͖%ǣӥ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a ga
nacuáchigagügu ga guxüۡma ga yema yema 12 ga norü ngúexüۡgü ga
mexüۡgü ga naxüxüۡ ga Ngechuchu, rü yadexechixüۡ. ѠӥՓӥիɗ͑ɗիɥǣæȍɗ̲ӡ
naxca۳ի͑իɥtaque۳xe ga muxüۡma ga ga Pedrugu naxüégaxüۡ. 17ॸѠӥҡΎǣӥ͑ɗիɥ
duüۡxüۡgü ga Yudéaanecüۡ۳ãx۳ , rü ga Chaüۡҡɗǣӕфӥ͑ŕ͑ľŕǣæӕáüۡ. Rü
Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ , фӥʊĀӕ̲Ń%%͑ľËüۡ۳ãx۳ , rü ͑ӥ̲ǣӥфӥ‫ד‬ľ¡ľĀŃӕ͑͑ľǣӥ͑ɗիɥ. Rü
Yudáüۡãrü tocutücüۡ۳ãx۳ rü yema naãne ga Ngechuchu rü Boanéregu nanaxüéga.
Tiru rü Chidãӡ ‫ ڟ‬%фӥɥ%͑ľǣӥ͑Փ Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗġӕфӕ͑ľիüۡ Nanegü
yexmaxüۡcü۳ۡãx۳ . 9ॸRü yemaca۳x ga —ñaxüۡchiga. 18ॸѠӥҡΎǣӥ͑ɗիɥǣküۡdré,
ͅkѠæԆॷ3 98
rü Piripi, rü Baturumé, rü Mateu, rü ͑ǣŕի̲nagu۳x. 27ॸ—Rü taxuacüma texé

Tumachi, rü Chaüۡtiágu ga Arupéu nane, wüxi ya yatü ya poracüpatagu taxücu
rü Tadéu, фӥæȍɗ̲ӡǣɗЙΎф%ŕËӥӥËӥ. na nüxna tanapuxüۡxüۡca۳x i norü
19ॸѠӥҡΎ͑ɗիɥǣ֤ӕĀǣʊËфɗәҡľǣ ͑ǣŕ̲իüۡgü, ega tama tayana۳i ۳xiragu.
yixcama bexma Ngechuchuxüۡ íxuaxüۡxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲%ËӥիɗËҡ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ
nanguxüۡxüۡ na tanapuxüۡxüۡ i norü
“Ngechuchu rü n۳go
۳ xoarü poramaã ͑ǣŕ̲իüۡgü. 28ॸ—Rü aixcüma pemaã
napuracü” ñanagürügü
nüxüۡ chixu rü Tupana tá nüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ
(Mt 12.22-32; Lc 11.14-23, 12.10)
nangechaüۡ i duüۡxüۡgü i guxüۡma i norü
20ॸѠӥֆľ̲Փľ͑фӥՓӥիɗǣɥЙҡǣӕ pecadugü rü guxüۡma i ҧacü i chixexüۡ i
naxücu ga Ngechuchu. Rü wenaxãrü namaã yadexagüxüۡ. 29ॸ—Natürü texé ya
naxca۳x nangutaque۳xegü ga muxüۡma ga chixexüۡ ̲͑%ɗիӕǣӥիľɗҽӕЙ͑%ŕɗ
duüۡxüۡgü. Rü yemaca۳x woo na Ԗӥ͑ľիüۡ, rü tagutáma tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
nachibüexüۡca۳x rü nangechicagü ga nangechaüۡ ya Tupana. Rü guxüۡgutáma
nüma rü norü ngúexüۡgü. 21ॸRü yexguma chixexüۡwa tüxüۡ nata۳x —ñanagürü. 30ॸRü
yemaxüۡ ҡիɥ͑ӥŕǣӕǣǣӕիľ̲ yema ñanagürü ga Ngechuchu, yerü
natanüxüۡgü ga Ngechuchu, rü ֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ
ítayadaugü na tayagagüxüۡca۳x, yerü mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü:
nüxüۡ tixugügü rü: —ͮի%ӡ%ŕ̲фľ “Nan۳g۳oxoã۳ի͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ.
—ñatagürügü. 22ॸRü yexgumarüüۡ ta ga
Ngechuchuarü mama rü
ֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ
͑ŕ͑ľŕǣӥфӥɞҡ͑ǣӕǣӥ
mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ ga
(Mt 12.46-50; Lc 8.19-21)
YerucharéüۡՓ͑ľɥիüۡ, rü ñanagürügü:
—Ñaã yatü i Ngechuchu, rü 31ॸRü yexgumayane rü ítangugü ga
n۳g۳oxogünatü i Bechebúarü poramaã ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ̲̲фӥ͑ŕ͑ľŕǣӥ.
͑ɗիɥɗɞ͑ՓΎիüۡãxüۡ i n۳g۳oxogü ͮҡӥфӥɥЙҡфӥĀӥիŃҡӥǣӕҡфӥËȍΎ, rü
—ñanagürügü. 23ॸNatürü ga Ngechuchu naxca۳x yéma tangemagü. 32ॸRü yema
rü naxca۳ի͑Ëǣֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü. duüۡxüۡgü ga Ngechuchuxüۡ
Rü wüxi ga cua۳xruüۡxüۡ namaã nixu, rü ɞËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗիüۡ, rü ñanagürügü nüxüۡ:
ñanagürü: —¿Rü ñuxãcü i Chataná i —æӕфӥ̲̲фӥËӕľ͑ľŕǣӥфӥcueya۳xgü,
nügütama ínata۳xüchixüۡ? 24ॸ—Rü фӥֆŃĀӥիŃҡӥՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, rü cuxca۳x
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗ͑Ëȍɗüۡãnecüۡ۳ãx۳ i tadaugü —ñanagürügü. 33ॸRü nüma
duüۡxüۡgü rü nügütanüxüۡwatama nügü nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —‫ع‬ҽľիŃҡɗիɥ
nadaixgu, фӥҡիӕËӥ̲͑ҡɗɗ͑ǣŕ̲ ֆËȍӕľфӥËȍӕľ͑ľŕǣӥ? —ñanagürü.
nachiüۡãne. 25ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗ 34ॸRü yema nüxüۡ ɞËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗիüۡxüۡ
ֆɥЙҡËüۡ۳ãx۳ nügü itoyegu, rü nidaugüãchi, rü ñanagürü: —Rü daxegü

ҡիӕËӥ̲͑ҡɗֆֆɗ̲ɥЙҡ. 26ॸ—Rü ҡɗիɥֆËȍӕľфӥËȍӕľ͑ľŕǣӥ. 35ॸ—Erü
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ Ëȍɗҡ͑ɗիɥɗæȍҡ͑ľǣ ǣӕի%̲ֆҡľիŃֆ͑իӦիľɗҽӕЙ͑%фӥ
nügümaã nanuxgu rü nügü yama۳xgu, rü ngúchaüۡ, фӥֆɞիľ̲ҡɗիɥֆËȍӕľ͑ľŕфӥ
ҡիӕËӥËȍɗ̲͑ҡɗɗ͑ǣŕիǣӕ̲. Rü chi chaueya۳x rü chaue —ñanagürü.
99 ͅkѠæԆॷ4
—Rü yíxema ãchi ۳իŕǣӥիľ, ¡rü nüxüۡ

ҡիɥ͑ӥŕɗ͖%Ύфľ! —ñanagürü.
(Mt 13.1-9; Lc 8.4-8) ӄacüca۳ի͑ɗիɥǣֆľ̲Ύфľ
4
1ॸRü wenaxãrü inanaxügü ga
(Mt 13.10-17; Lc 8.9-10)
ͮǣľËȍӕËȍӕǣ͑͑͑ǣәľիŕŕ%իüۡ ga
duüۡxüۡgü ga guma naxtaxaãnacüwa. Rü 10ॸRü yemawena ga yexguma
muxüۡma ga duüۡxüۡgü yéma naxca۳x ͑͑ӥիɥca۳xgu ga Ngechuchu, rü yema
nangutaque۳xegü. Rü yemaca۳x düxwa naxüۡtagugüxüۡ wüxigu namaã ga yema
wüxi ga ngue ga yéma naxtaawa 12 ga norü ngúexüۡgü, rü nüxna nacagüe
yexmanegu nixüe ga Ngechuchu, rü ga na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ ga yema ore ga
gumawa narüto. Rü yema duüۡxüۡgü rü cua۳xruüۡgu ixuxüۡ. 11-12ॸRü nüma
naxtaxaãnacügu narücho. 2-3ॸRü nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ:
yexguma ga Ngechuchu rü inanaxügü —Tupana rü pexüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕɗ
ga muxüۡma ga ore ga cua۳xruüۡwa na ͑ǣŕ̲ŕիüۡguxüۡ i taxuüۡma i togü nüxüۡ
͑͑ǣәľիŕŕ%իüۡ ga duüۡxüۡgü. Rü norü cuáxüۡ na ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ i
ngu۳իŕŕҡľՓфӥ͖͑ǣӥфӥ: —¡Dücax, nümax. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗҡ̲
ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͖%Ύфľ! Wüxi ga yatü ga tatanüxüۡ ɗիɥիüۡca۳x rü cua۳xruüۡgu
ҡΎľËӥфӥҡфɗǣӕфӥҡΎՓ͑իӡ. 4ॸ—Rü chayaxuãcüma namaã nüxüۡ chixu i ore
yexguma triguchiremaã nagüaneãgu, rü na woo nüxüۡ nadaunügu rü ñoma tama
ñuxre ga triguchire rü namagu nayi. Rü nüxüۡ nadaugüxüۡrüüۡ ͑ֆɗɥիüۡca۳x, rü woo
ínangugü ga werigü, rü nanawecu. nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕфӥҡ̲͑ӥիüۡ na
5ॸ—Ѡӥ͑ɥǣӥǣҡфɗǣӕËȍɗфľфӥ nacua۳xgüxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑%
nutatanügu nayi ga ngextá nüxüۡ chixu na tama nüxüۡ naxoexüۡca۳x i
ínachicaxüۡwa ga waixüۡmü. Rü paxa nacüma i chixexüۡ rü tama Tupana nüxü‫ۡڟ‬
narüxügü ga guma triguchire, yerü ga nüxüۡ ngechaüۡxüۡca۳x i norü pecadugü
waixüۡmü rü tama nayaxcü. 6ॸ—Natürü —ñanagürü.
yexguma nangunagügu ga üa۳xcü, rü
ínanagu ga guma trigu rü narüñ۳exgü.
ore ga cua۳xruüۡ ga toecüchigagu yaxuxüۡ
Rü nayue, yerü tama poraãcü nixãmaxã.
7ॸ—Ѡӥ͑ɥǣӥǣҡфɗǣӕËȍɗфľфӥҡΎф͑ľËӥǣӕ (Mt 13.18-23; Lc 8.11-15)
nayi. Rü yexguma nayaegu ga tora, rü 13ॸRüNgechuchu ñanagürü nüxüۡ:

guma triguxüۡ inawocu, rü yemaca۳x —¿Pema rü ta e۳xna tama nüxüۡ pecua۳xgü
tama nixo. 8ॸ—ͮҡӥфӥ͑ɥǣӥǣ na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲cua۳xruüۡ i nüxüۡ
triguchire rü mexüۡ ga waixüۡmügu nayi. chixuxüۡ? ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡËӥфӥՓҡ͑ӥիüۡ
Rü meãma nayae, rü muxüۡma ga trigu nacua۳իǣӥɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥ? 14ॸ—Rü yíxema
nawa ínanguxuchi. Rü nümaxüۡreewa rü toexe, фӥֆɞիľ̲ҡɗիɥֆΎфľɗ̲ľիüۡ
30 pü۳xü ínanguxuchi ga norü o, rü unagüxe. 15ॸ—Ѡӥ͑͑ǣŕի̲ɗĀӕüۡxüۡgü i
͑ɥǣӥՓфӥ60, фӥ͑ɥǣӥՓфӥ100 guma triguchire ga namagu yi۳ xüۡnerüüۡ
—ñanagürü. 9ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͖͑ǣӥфӥҡ: ɗիɥǣӥիüۡ. Rü nümagü rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕɗΎфľ
ͅkѠæԆॷ4 100
i mexüۡ, natürü yixcama marü nüxüۡ wüxi i caichãӡ ‫ ڟ‬ҡüüۡgu rü e۳xna wüxi i
͑իɥ͑ӥŕǣӕՓľ͑, ngŕm ‫ ڟ‬a nangu i Chataná pechicatüüۡgu na yaxücuchixüۡca۳x? Tama
фӥ͑ӥի͑͑͑Йӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ ga ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ, erü wüxi i omü rü
͑ΎիфɗֆիΥǣӥիüۡ. 16ॸ—ѠӥҡΎǣӥфӥ͑ǣŕ̲ dauxnagu tanaxünagü na ngŕm ‫ ڟ‬a
triguchire ga nutatanügu yi۳ xüۡnerüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. ۡ
inabaxixüca۳x. ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i
22
Ѡӥ͑ǣŕ̲ǣӥ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ i ore i guxüۡma i ҧacü iicúxüۡ, rü yixcüra rü

mexüۡ, фӥҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ֆӕիǣӥիüۡ. duüۡxüۡgü rü tá nüxüۡ nacua۳xgüama. Rü
17ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ҡ̲ɗիËӥ̲͑ǣӕ guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͖u۳xma duüۡxüۡgüca۳x
͑իɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, rü paxaãchitama ŕիüۡguxüۡ rü tá nango۳xoma i yixcüra.
͑ֆիΥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i yixcama 23ॸ—Rü yíxema ãchi ۳իŕǣӥիľ, ¡rü nüxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ΎфľǣǣӕǣӕիËȍիüۡgü ҡիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ! —ñanagürü. 24ॸRü

nüxüۡ üpetügu rü e۳xna duüۡxüۡgü naxchi yexgumarüüۡ ta ñanagürü nüxüۡ: —¡Meã
aiegu, rü nüxüۡ ͑фӥիΎľɗ͑ǣŕ̲Ύфľǣ ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ!
͑ΎիфɗֆիΥǣӥիüۡ. 18-19ॸ—Rü togü rü guma Ѡӥ͑ǣŕ̲Йľ̲͑ǣ͑Йľիɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ
triguchire ga toranecügu yi۳ xüۡnerüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. ҡ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ɗЙľի͑͑ի%%իüۡ i cua۳x.
Nümagü rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ Rü naŕt‫ ڟ‬ü tá poraãcü pexüۡ narüngüۡիŕŕ.
mexüۡ, natürü ñoma i naãneãrü 25ॸ—Rü pemaã nüxüۡ chixu, rü texé ya
͑ǣŕ̲իüۡgüca۳ի͑իΎľǣ%ŕǣӥфӥ͑Ύфӥ ɗիËӥ̲͑ǣɥ͑ӥիŕɗ͖%Ύфľɗ̲ľիüۡ rü
Āɥŕфӕǣӕ̲͑фӥիɥ͑ӥŕ, rü nanaxwa۳xegü i Tupana rü yexeraãcü tá tüxüۡ nüxüۡ
nüxüۡ‫͑͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i muxüۡma i to i norü nacua۳իŕŕ. Natürü yíxema tama naga
͑ǣŕ̲իüۡgü. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥ͑ӥիüۡ ɥ͑ӥիŕɗ͖%ΎфľфӥҽӕЙ͑ҡҡӥի͑
nüxüۡ ɗ͑ֆфӥ͑ǣӥ̲ŕիŕŕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ ͑͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲ɞфիüۡ i cua۳x i tüxüۡ‫ڟ‬
mexüۡ rü nüxüۡ nüxüۡ ͑фӥիΎľիŕŕ͑ҡ̲ ͑ǣŕի̲ËȍɗфŃիüۡ —ñanagürü.
naxügüãxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i Tupana
Ore ga cua۳xruüۡ ga triguchire
nüxü‫ ۡڟ‬naxwa۳xexüۡ. 20ॸ—Rü togü rü guma
i rüxüxüۡgu ixuxüۡ
triguchire ga mexüۡ ga waixüۡmügu
yi۳ xüۡnerüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. ͮǣŕ̲ǣӥ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ 26ॸRü Ngechuchu rü ñanagürü ta:
ɥ͑ӥŕիüۡ i ore i mexüۡ rü nayauxgüxüۡ rü meã —Pemaã tá nüxüۡ chixu i wüxi i ore i
Tupana naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲̲իŕիüۡ. Rü cua۳xruüۡ na nüxüۡ pecuáxüۡca۳x na ñuxãcü
nümaxüۡ rü guma trigu ga 30 pü۳xü nawa ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya Tupana. Rü wüxi ya
ínguxuchixüۡnerüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Rü nümaxüۡ rü yatü rü waixüۡmügu nanato ya
guma 60 pü۳xü nawa ínguxuchixüۡnerüüۡ triguchire. 27ॸ—Rü nüma ya yatü rü
͑ɗիɥǣӥ. Rü nümaxüۡ rü guma 100 pü۳xü chütacü nape rü moxüۡãcü ínarüda, rü
nawa ínguxuchixüۡnerüüۡ ͑ɗիɥǣӥ yoxni ya yima triguchire rü narüxü rü
—ñanagürü. niyachigü. Natürü nüma ya yatü rü
tama nüxüۡ nacua۳x na ñuxãcü na naxüxüۡ
Ore ga cua۳xruüۡ ga omügu ixuxüۡ
rü na nayaxüۡ. 28ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ
(Lc 8.16-18)
͑ǣŕ̲Փɗիü̲ۡӥфӥ͑ӥŕËȍ̲ҡ̲
yexgumarüüۡ ta ñanagürü nüxüۡ:
21ॸRü ͑͑իӥիŕŕֆֆɗ̲ҡфɗǣӕËȍɗфľ. Rü
—¿E۳xna nuã tanange i wüxi i omü na naãt‫ ڟ‬ügüxira narüxü rü yixcama i
101 ͅkѠæԆॷ4ٍॷ5
͑ËȍËӕфӥ͑ǣŕ̲Փľ͑͑ËȍËӕՓ ñanagürü nüxüۡ ga norü ngúexüۡgü:

nanguxüۡ i norü o. 29ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ —‫ͮؽ‬ǣɥի%фӥ͑իҡիфӥҡΎËӕҡӥՓҡիɥ!
̲фӥֆĀӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎ, rü —ñanagürü. 36ॸRü yexguma duüۡxüۡgüna
nanabuxu erü marü nawa nangu i norü ֆŃ̲ɗ͑իɥ%Ëȍɗ. Rü norü ngúexüۡgü rü
buxgü —ñanagürü. Ngechuchuxüۡ nigagü nagu ga guma ngue
ga marü nawa nayexmane. Rü
Cua۳xruüۡ ga motachachiregu ixuxüۡ
yexgumarüüۡ ta ga togü ga duüۡxüۡgü rü
(Mt 13.31-32; Lc 13.18-19)
͑ɥǣӥǣ͑ǣӕľǣӥǣӕɞ͑ֆիӥ̲ӥËӥǣӥ. 37ॸRü
30ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu: yexguma yaxãüۡyane rü inaxü ga wüxi ga
—‫͵ع‬ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya buanecü ga taxüchicü. Rü yema na
Tupana, rü nanañuxraxüۡ i nüma nataxüchixüۡ ga buanecü, rü guma nguegu
ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa? ¿Rü ҧacügu tá niyauxcuchichigü ga yuape, rü yemaca۳x
tanangu? 31-32ॸ—Rü wüxi ya inabaxüۡgüchaüۡ. 38ॸNatürü ga Ngechuchu
motachachire ya waixüۡmügu rü guma nguechinüwa wüxi ga cüxeruüۡgu
itoxüۡnerüüۡ ͑ɗիɥ. Rü woo guxüۡnema ya naca, rü yéma nape. Rü ínana¤aixgügü, rü
nanetüchirexüۡ ͑фӥիɞф̲ŕ, natürü ñanagürügü nüxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx,
͑ǣŕիǣӕ̲ɗ͑ҡΎիǣӕ, rü narüxü rü naya ¿e۳ի͑Ëӕфӥ̲ľ͑ɗիɥ͑͑ӕի̲ɗ¡իüۡgüxüۡ?
ñu۳xmata guxüۡma i togü i nanetüxüۡ —ñanagürügü. 39ॸRü yexguma ínarüda ga
nayexera. Rü nachacüü rü nita, rü woo Ngechuchu. Rü buanecüna nachogü rü
werigü rü natanügu nixüachiãüۡ ñanagürü nüxüۡ ga guma naxtaxa:
—ñanagürü. —‫ؽ‬ʊֆфӥËȍɗ͑ľфӥɞֆËȍի%Ëȍɗ!
—ñanagürü. Rü ínayachaxãchi ga buanecü
Cua۳xruüۡgu ixuxüۡ ga oremaã
rü guxüۡwama ínachaxanemare. 40ॸRü
nidexa ga Ngechuchu
yemawena ga Ngechuchu rü norü
(Mt 13.34-35)
ngúexüۡgüxüۡ ñanagürü: —¿Tü۳xcüüۡ
33ॸRü yemaãcü ga Ngechuchu rü ͑ǣŕ̲%ËӥЙΎф%ËӥЙľ̲ӕüۡŕ? ¿Ñu۳xma rü ta
muxüۡma ga nayexgumaãchiraüۡxüۡ ga e۳ի͑ҡ̲ɗիËӥ̲ЙľֆիΥǣӥ?
cua۳xruüۡǣӥ̲%͑͑͑ǣәľիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü. —ñanagürü. 41ॸNatürü nümagü ga norü
Natürü yema cua۳xruüۡgü rü tama yema ngúexüۡgü rü poraãcü namuüۡŕ. Rü nügüna
duüۡxüۡgüarü cua۳xüۡ nangupetü. 34ॸRü nacagüe rü ñanagürügü: —¿Texe e۳ի͑͑ɗիɥ
cua۳xruüۡgu ixuxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥǣ͑Ύфӥ ya daa rü a۳i ۳xrücü ya buanecü rü yuape rü
ngu۳իŕŕҡľ. Rü yixcama ga yexguma ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡ? —ñanagürügü.
͑͑ӥիɥca۳xgügu, rü norü ngúexüۡgüca۳x
Yatü ga Gadaracüۡ۳ãx
۳ ga
meãma nanango۳իŕŕǣǣӕիüۡma.
n۳go
۳ xogü nawa yexmagücü
Ngechuchu rü buanecüxüۡ rü (Mt 8.28-34; Lc 8.26-39)
yuapexüۡ ɞ͑ֆËȍի%Ëȍɗիŕŕ
5
1ॸRünaxtaxaarü tocutüwa nangugü
(Mt 8.23-27; Lc 8.22-25)
ga Gadaraanewa. 2-3ॸRü yexguma
35ॸRüyematama ngunexüۡgu ga marü marü nguewa ínaxüegu ga Ngechuchu,
nachütachaüۡgu, rü Ngechuchu rü rü yéma naxca۳ի͑ɗիӡǣՓӥիɗǣֆҡӥǣ
ͅkѠæԆॷ5 102
n۳g۳oxo nawa yexmaxüۡ. Rü yema yatü rü —ñanagürügü. 13ॸRü Ngechuchu rü:

duüۡիŕǣӥËȍɞque۳իľՓ͑ľ͑իӡ, yerü —Ngüۡ —ñanagürü. Rü yexguma ga
ֆľի̲͑ɗիɥǣֆ͑իӕËȍɗǣӥ͑ľիüۡxüۡ. Rü yema n۳g۳oxogü rü guma yatüwa
taxúexüۡma nanguxüۡ ͑ҡֆ͑ɥիüۡ, woo ínachoxüۡ, rü yema cuchigügu
cadenamaã. 4ॸRü woo muŕ۳xpü۳xcüna nayachocu. Rü yema cuchigü ga maneca
cadenamaã nayana۳ɥ ۳xparagü rü 2000ɗիɥǣӥիüۡ rü inaxüۡãchi, rü
nayana۳ɥ ۳xchacüügü, natürü nüma rü naxtaacutüarü ma۳իЙӦիüۡwa
guxüۡguma íraxüۡgu inanacauüۡgüama, rü nayarüyuxgü. Rü yexma nayi. 14ॸRü
yemaãcü taxúexüۡma nanguxüۡ. 5ॸRü yema cuchigüarü dauruüۡǣӥфӥɥ%͑ľՓ
ngunecü rü chütacü rü nabuxmü. Ѡӥɥ%͑ľՓфӥֆľ̲ɥ%͑ľ%фӥ
yuetachique۳xetanügu rü naxpü۳xgügu ngaicamana ipeagüxüۡ ga
nanaxauchigüane. Rü yexma duüۡxüۡgütanüwa nüxüۡ nayarüxugügü ga
nanacaeane, rü nutamaã nügügu yema üpetüxüۡ. Rü ga duüۡxüۡgü rü
napogü. 6ॸNatürü yexguma yaxüۡgutama ínayadaugü. 15ॸRü yexguma Ngechuchu
Ngechuchuxüۡ nada۳u۳xgu, rü naxca۳x íyexmaxüۡwa nangugügu, rü yéma nüxüۡ
inañaãchi, rü nape۳xegu nayacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü. nadaugü ga guma yatü ga
7ॸRü aita naxüãcüma ñanagürü nüxüۡ: n۳g۳oxoã۳xchirécü. Rü yéma narüto, rü
—¿Tü۳xcüüۡ nuã choxüۡ cuyachixewe, Pa naxãxchiru, фӥ̲ľ%̲͑%ŕիüۡ nacua۳x.
Ngechuchux, Pa Tupanaxüۡchi Nanex? Rü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣĀӕüۡxüۡgü.
Rü Tupanaŕg‫ ڟ‬agu cuxüۡ chaca۳ax۳ üۡ na 16ॸRü yema cuchigüarü dauruüۡgü ga
tama ngúxüۡ choxüۡ нӕɗ͑ǣľիŕŕիüۡ nüxüۡ daugüxüۡ ga ҧacü na nüxüۡ

—ñanagürü. 8ॸRü yemaãcü nidexa ga ngupetüxüۡ ga guma yatü ga
yema n۳g۳oxo yerü Ngechuchu rü marü n۳g۳oxoã۳xchirécü rü ҧacü nüxüۡ na
ñanagürü nüxüۡ: —Pa N۳ g۳oxox, ‫ؽ‬ɞ͑իӡիüۡ ngupetüxüۡ ga yema cuchigü, rü yema
nawa ya yima yatü! —ñanagürü. 9ॸRü ͑ɗիɥǣҡΎǣӥǣĀӕüۡxüۡgümaã nüxüۡ
yexguma ga Ngechuchu rü nüxna naca, ixugüexüۡ ga guxüۡma ga yema
rü ñanagürü: —¿ӄËӥ͑ɗիɥɗËӕŃǣ? ngupetüxüۡ. 17ॸRü yexguma yemaxüۡ
—ñanagürü. Rü nüma ga n۳g۳oxo ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣĀӕüۡxüۡgü, rü inanaxügüe
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —ͅӕիӡËȍɗիüۡ ga Ngechuchuxüۡ na naca۳ax۳ üۡgüxüۡ ga na
͑ɗիɥɗËȍӕŃǣ, erü tamu i tomax ɞ͑իӡիüۡxüۡca۳x ga yema naãnewa. 18ॸRü
—ñanagürü. 10ॸRü poraãcü yexguma wenaxãrü nguegu yaxüegu ga
Ngechuchuxüۡ naca۳ax۳ üۡgü na tama Ngechuchu, rü guma yatü ga
ínawoxüۡãxüۡca۳x ga yema naãnewa. 11ॸRü n۳g۳oxoã۳xchirécü, rü nüxüۡ naca۳ax۳ üۡ na
yema nachicaarü ngaicamana ga ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑իӡիüۡca۳x. 19ॸNatürü ga
naxpü۳xpechinüwa rü nayexmagü ga Ngechuchu rü tama nanaxwa۳xe, rü
muxüۡma ga cuchigü ga yéma chibüexüۡ. ñanagürü nüxüۡ: —¡CuchiüۡՓ͑իӡфӥ
12ॸRü yemaca۳x ga yema n۳goxogü rü
۳ cutanüxüۡmaã nüxüۡ yarüxu i guxüۡma i
Ngechuchuxüۡ naca۳ax۳ üۡgü, rü ͑ǣŕ̲cuxca۳x naxüxüۡ ya Cori ya
ñanagürügü: —¡Ngŕm ‫ ڟ‬a cuchitanüwa Tupana, rü ñuxãcü nüxü‫ ۡڟ‬na
toxüۡ namugü na nagu tachocuxüۡca۳x! cungechaüۡtümüüۡxüۡ! —ñanagürü. 20ॸRü
103 ͅkѠæԆॷ5
͑ӥ̲ǣǣӕ̲ֆҡӥфӥɞ͑ɗիӡ. Rü Ngechuchuchigaxüۡ ɗիɥ͑ӥ. Rü yemaca۳x

inanaxügü ga guxüۡma ga ֆŃ̲ɗիӡ. Rü natanüwa ga yema
Decaporíchiuanewa yexmagüne ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü
ɥ%͑ľǣӥՓ͑ӥիüۡ na yaxuxüۡ ga yema ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ̲͑ľɗիӡфӥ͑իËȍɗфӕǣӕ
Ngechuchu naxca۳x üxüۡ. Rü guxüۡma ga ɗֆ͑ǣΥǣӥ. 28ॸYerü ñaxüۡǣӕɗфӥիɥ͑ӥ:
duüۡxüۡgü rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. —ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑իËȍɗфӕիüۡmare
Ëȍɗ͑ǣΥǣӥǣӕ, rü chi chauxca۳x nitaane
—ñaxüۡǣӕɗфӕիɥ͑ӥ. 29ॸRü yexgumatama
ɞ͑ֆËȍի%Ëȍɗǣ͑ǣɥǣӥ, rü nüxüۡ
(Mt 9.18-26; Lc 8.40-56)
iyacua۳ի%Ëȍɗǣ͑ǣɥիɥ͑ľՓǣ̲фӥ͑
21ॸRü yexguma nguegu naxtaxaarü namexüۡ ga yema na yaćaawexüۡ.
tocutüwa nataegugu ga Ngechuchu, rü 30ॸNatürü ga Ngechuchu rü nüxüۡ
muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü naxca۳x yéma nicua۳ի%Ëȍɗǣ͑͑Փɞ͑իӡիüۡxüۡ ga

nangutaque۳xegü. Rü nüma rü pora. Rü naxca۳x nadauegu ga yema
naxtaapechinüwa nayexma. 22ॸRü muxüۡma ga duüۡxüۡgü, rü nüxna naca, rü
yexguma yéma nayexmayane, rü yéma ñanagürü: —‫ع‬ҽľիŃҡɗիɥֆËȍӕիËȍɗфӕǣӕ
naxüۡtawa nangu ga ɗ͑ǣΥǣӥիľ? —ñanagürü. 31ॸRü norü
ngutaque۳xepataüۡãrü ãŕ۳xgacü ga ngúexüۡgü nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü:
Yáirugu ãŕg‫ ڟ‬acü. Rü yexguma —Cuma nüxüۡ cudau i ñuxre i duüۡxüۡgü
Ngechuchuxüۡ nada۳u۳xgu, rü nape۳xegu ngŕm‫ ڟ‬a cuxüۡ ͑ֆիӡҡӥǣӥիüۡ rü
nanangücuchi. 23ॸRü poraãcü nüxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ:
naca۳ax۳ üۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: “¿Texé ya choxüۡ ɗ͑ǣΥǣӥիľ?͖ٚËӕիüۡ
—Chauxacü rü ituraxüchi. Rü —ñanagürügü. 32ॸNatürü ga Ngechuchu
chanaxwa۳xe i ngŕ̲ ‫ ڟ‬Ëӕիӡ͑͑ǣɥիüۡ rü nüxüۡ nidaugüãchiama na tüxüۡ
Ëӕֆфӥ͑ǣΥǣӥիüۡca۳ի͑͑ǣɥxca۳x nadauxüۡca۳իǣ͑ҡľիŃ͑ҡɗɥիüۡ ga
yataanexüۡca۳x rü namaxüۡxüۡca۳x guxema nüxüۡ ɗ͑ǣΥǣӥիľ. 33ॸRü yexguma
—ñanagürü. 24ॸRü yexguma ga ǣֆľ̲͑ǣľфӥ͑ǣɥфӥ̲ӕüۡmaã
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑Փľ͑фӥիӡ. Rü yadu۳ru۳xãcüma naxüۡtawa ingu, yerü
muxüۡma ga duüۡxüۡgü ínayaxümücügü. nüxüۡ icua۳x ga ҧËӥ͑͑ǣɥիüۡ ngupetüxüۡ.
ѠӥֆŃ̲͑ֆիӡիҡӥǣӥ. 25ॸRü yema Rü nape۳xegu iyacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü, rü
muxüۡ ga duüۡxüۡgütanüwa iyexma ga aixcümaxüchi namaã nüxüۡ iyaxu ga
ۡ
wüxi ga nge ga 12 ga taunecü ićaawecü guxüۡma. 34ॸRü nüma ga Ngechuchu rü
namaã ga na naxãgüechaxüۡ. 26ॸRü ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —Pa Chauxacüx,
muxü̲ۡǣĀӕҡӕфӕǣӥ͑ǣɥիüۡ naxüxüۡgü Ëӕфӥ̲ľľфӥËӕֆիΥ. ‫ؽ‬Ѡӥҡ%ŕ%Ëӥ̲ɞɗիӡ,
rü poraãcü ngúxüۡ ͑ǣɥիüۡ ͑ɗ͑ǣľիŕŕǣӥ. Rü erü marü naxüxüۡ i curü ćaawe!
yemaãcü natüca۳ի̲͑ǣɥիüۡ igu۳իŕŕǣ —ñanagürü. 35ॸRü yexguma
gu۳իËӥǣ͑ǣɥфӥĀɥŕфӕ. Natürü tama íyadexayane, yéma nangugü ga ñuxre
͑ǣɥxca۳x nitaaneŕg‫ ڟ‬a, rü ga natanüxüۡgü ga guma
͑ɗֆľիľфǣӕËȍɗǣӥ̲ǣ͑ǣɥфӥćaawe. ngutaque۳xepataüۡãrü ãŕ۳xgacü rü
27ॸRü üۡpaacü togüa۳xwa ñanagürügü nüxüۡ: —Cuxacü rü marü
iyu. ¿Tü۳xcüüۡ nüxüۡ cuchixeweecha ya

Nacharétuwa nayexma ga Ngechuchu
ͮǣәľիŕŕфӕüۡ? —ñanagürügü. 36ॸNatürü
(Mt 13.53-58; Lc 4.16-30)
ga Ngechuchu rü tama nüxüۡ
nacuáxchaüۡ ga yema duüۡxüۡgüarü dexa.
6
1ॸѠӥֆŃ̲ɗ͑իӡ%ËȍɗǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü
Rü yemaca۳x guma ngutaque۳xepataüۡãrü ǣӕ̲ɥ%͑ľǣͮËȍфŃҡӕǣ͑Փ

ãŕ۳xgacüxüۡ ñanagürü: —‫ؽ‬ҽ%իӢɗ nayaxüۡ͑ľՓҡ̲͑իӡ. Rü norü ngúexüۡgü
cumuüۡxüۡ, фӥֆիΥ̲фľ! —ñanagürü. фӥ͑Փľ͑фӥիɥ. 2ॸRü yexguma ngüۡxchigaarü
37ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü ngunexüۡwa nanguxgu rü inanaxügü ga na
ínayagagü ga Pedru rü Chaüۡtiágu rü ͑͑ǣәľիŕŕҡľիüۡ ga ngutaque۳xepataüۡwa. Rü
Cuáüۡ ga Chaüۡҡɗǣӕľ͑ľŕ. Natürü tama yema muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga yéma
nanaxwa۳xe na texé ga togue nawe ɗфӥիɥ͑ӥŕիüۡ, rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Rü nügüna
фӥիɥիüۡ. 38ॸRü yexguma guma nacagüe rü ñanagürügü: —¿Ngextá naxca۳x
ngutaque۳xepataüۡãrü ãŕ۳xgacüpatawa nangu۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľ? ¿Rü
nangugügu, rü Ngechuchu nüxüۡ nadau ͑ǣľիҡ͑͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲cua۳x? ¿Rü ñuxãcü
ga na íyacuxcuxüۡ rü poraãcü aita ͑͑իӥɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü i taxüۡgü i naxüxüۡ?
naxüeãcüma na naxauxexüۡ ga duüۡxüۡgü. 3ॸ—¿Taux e۳ի͖͑%ֆɗɥիüۡ i carpinteru i
39ॸѠӥǣӕ̲ɥЙҡǣӕ͑իӥËӕǣ Ngechuchu, ɗͅфɞ͑ǣɥ͑ľ, ya Chaüۡtiágu rü

Ngechuchu, rü ñanagürü: —¿Tü۳xcüüۡ ֤ӕËȍľфӥæȍɗ̲ӡфӥ֤ӕĀ͑ŕ͑ľŕɗիɥËӥ? ¿Rü
ɞЙɗËӕիËӕфӥ͑ǣŕ̲%ËӥЙľիӕիľ? ͮǣŕ̲ taux e۳ի͑ɗ͑ŕya۳xgü rü nuxma tatanügu
bucü rü tama iyu. Rü ipemare naxãchiüۡgüxüۡ? —ñanagürügü. Rü yemaca۳x
—ñanagürü. 40ॸRü nüxüۡ ga yema duüۡxüۡgü rü tama naga
nacugüecüraxüۡãma ga duüۡxüۡgü. Natürü ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ. 4ॸNatürü ga Ngechuchu rü
nüma ga Ngechuchu rü ɥã۳xtüwa ñanagürü nüxüۡ: —Wüxi i Tupanaãrü orearü
nanamugü ga guxüۡma. Rü naxca۳x naca uruüۡ rü guxüۡwama i duüۡxüۡgü rü nüxüۡ
ǣֆľ̲¡ӕËӥ͑ǣɥ͑ҡӥ, фӥ͑ǣɥŕ, rü yema nangechaüۡgü. ͮҡӥфӥ͑Ύфӥɥ%͑ľՓҡ̲фӥ
namücügü, rü namaã nixücu ga natanüxüۡgütanüwatama rü napatawatama
ínayexmaxüۡwa ga yema bucü. 41ॸRü rü tama aixcüma nüxüۡ nangechaüۡgü
͑ǣɥxme۳xgu nayayauxãchi, rü ñanagürü —ñanagürü. 5ॸRü yemaca۳x taxuacüma yéma
͑ǣɥիüۡ: —Tarita cumi —ñanagürü. Rü nanaxü ga muxüۡma ga mexüۡgü ga
͑ǣŕ̲Ύфľфӥ͖իüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ: Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ. Rü noxretama
٘‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗ, Pa Bucü, ñacharügü cuxüۡ!ٚ ga duüۡxüۡgü ga ićaaweexüۡxüۡիɥËҡ̲
ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. 42ॸRü yexgumatama ga ͑ɗ͑ǣΥǣӥфӥnaxca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕǣӥ. 6ॸRü
yema bucü ga 12ǣҡӕ͑ľËӥ͑ǣɥիü‫ۡڟ‬ na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣͮǣľËȍӕËȍӕ, yerü yema
yexma۳xcü, фӥɞɗфӥĀфӥɗֆիӡ. Rü duüۡxüۡgü rü tama nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ.
poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣĀӕüۡxüۡgü.
43ॸNatürü ga Ngechuchu rü poraãcü Ngechuchu rü norü ngúexüۡgüxüۡ nimugü
na nüxüۡ yanaxugüexüۡca۳x ga Tupanachiga
nüxna nanachu۳xu na taxúemaãma nüxüۡ
(Mt 10.5-15)
yaxugüexüۡca۳x ga yema ngupetüxüۡ. Rü
ñu۳իӡËȍɗ̲͑͑ӕ͑͑ǣɥիüۡ Rü Ngechuchu rü guma
naxüwemügüxüۡca۳x ga yema bucü. ͑ǣɗË̲ǣӥ͑ľǣɥ%͑ľի%Ëӥǣӥǣӕ
105 ͅkѠæԆॷ6
͑ɗիӡǣӥËȍɗǣӥ, фӥ͑ֆ͑ǣәľիŕŕËȍɗǣӥǣ ͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥɗæӕáüۡ i

duüۡxüۡgü. 7ॸRü naxca۳x naca ga yema 12 baiüۡիŕŕфӕüۡ ɗիɥիüۡ rü wena namaxüۡ, rü
ga norü ngúexüۡgü, rü inanaxügü ga na ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ͑ӥիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ i
namuãxüۡ ga taxrechigü. Rü nüxna pora na naxüãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ҡիüۡ i
nanaxã ga pora na ínawoxüۡãxüۡca۳x ga mexüۡ i Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ.
n۳g۳oxogü. 8ॸRü nüxna naxãga ga na 15ॸNatürü ga togü rü ñanagürügü:
taxuüۡma íyangegüxüۡca۳x ga namawa, rü —Nuxcümaüۡcü ga orearü uruüۡ ga Ería
¡ɗǣËȍΎËфӥ¡ɗǣЙ%ӡфӥ¡ɗǣ ͑ɗիɥ—ñanagürügü. Rü togü rü
͑ΎфӥĀɥŕфӕ. Rü nanaxwa۳xe ga ñanagürügü: —Wüxi i Tupanaãrü
naxnetüxüۡիɥËҡ̲͑ɞֆ͑ǣľǣӥիüۡ. 9ॸRü orearü uruüۡ i nuxcümaüۡgüxüۡrüüۡ ͑ɗիɥ
namaã nüxüۡ nixu na nacuaixcuxüۡ ga —ñanagürügü. 16ॸNatürü yexguma
norü chapatu. Natürü tama nanaxwa۳xe yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣƄфΎĀľ, rü
ga taxre ga naxchiru na íyangegüxüۡ. ñanagürü: —Ѡӥ͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥ
10ॸRü ñanagürü nüxüۡ: —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ i Cuáüۡ ga chorü churaragüxüۡ
Փӥիɗֆɥ%͑ľՓՓӥիɗֆɥǣӕ ËȍɗĀֆľ͑ի%իŕŕËȍɗфŃիüۡ, rü ñu۳xma rü
pechocuxgu, ‫ؽ‬фӥ͑ǣŕի̲ЙľЙľǣӥ wenaxãrü namaxüۡ —ñanagürü. 17ॸRü
ñu۳xmata pema ñuxgu ngŕ̲ ‫ ڟ‬ɗЙľիɥ%chi ۳x yema ñanagürü ga Erode yerü
͑Փֆֆɗ̲ɥ%͑ľ! 11ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ marüchire۳x Cuáüۡxüۡ niyaxu rü
͑ǣľի͑ľфӥӦ͑ľֆɥ%͑ľՓҡ̲̲ľ%Йľիüۡ poxcupataüۡgu cadenamaã nayachota.
nayauxgüchaüۡgu rü tama pexüۡ‫ڟ‬ Ѡӥֆľ̲%Ëӥ͑͑իӥ͑ǣɥǣǣӕǣnaxma۳x
ɗ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡgu, ¡rü ípechoxüۡ i ngŕm
‫ ڟ‬a! ǣƄфΎĀɞǣ͑ŕ͑ľŕǣPiripima۳xchire۳x
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗЙľիɥ%Ëȍɗǣӕ, ¡rü ɗիɥËӥǣ͑ǣɥիüۡ napucü ga Erode. 18ॸYerü
ipenapagü i perü üxaxüۡcutü na üۡpaacü ga Cuáüۡ rü Erodemaã ñanagürü:
͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x na —Tama name i cuxma۳xüۡ Ëӕֆիɥիŕŕɗ
nataxüchixüۡ ҡɗ͑ΎфӥЙΎիËӕɗ͑ǣŕիǣӕ̲ Ëӕľ͑ľŕma۳x —ñanagürü. 19ॸRü yemaca۳x
nagu۳xgu i naãne! —ñanagürü. 12ॸRü ga Erodía rü poraãcü Cuáüۡchi ixai rü
ֆľիǣӕ̲ɗ͑իɥ%Ëȍɗǣ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü. inaxwa۳xe ga na yamáãxüۡ, natürü
Rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixugüe ga na ЙΎф%Ëӥ͑ǣɥիüۡ‫ ڟ‬naguxcha. 20ॸ֤ľфӥ͑ǣɥҡľ
nüxüۡ naxoexüۡca۳x ga nacüma ga chixexüۡ ga Erode rü Cuáüۡxüۡ namuüۡ, yerü nüxüۡ
rü Tupanaca۳x na nadaugüxüۡca۳x. 13ॸRü nacua۳xchire۳x na wüxi ga yatü ga mecü
ínanawoxüۡ ta ga muxüۡma ga n۳g۳oxogü. фӥӥӥ͑ľËӥ͑ֆɗɥիüۡ, rü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ
Rü chixüۡmaã yachagüãcüma naŕt‫ ڟ‬üwa nachogüxüۡ. Rü yexguma
̲͑͑ľŕիŕŕǣ̲ӕիüۡma ga ićaaweexüۡ. Cuáüۡãrü orexüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣƄфΎĀľ, rü
͑իΎľǣ%ŕ, natürü meã nüxü‫ ۡڟ‬ɗ͑фӥիɥ͑ӥ.
Nayu ga Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ 21ॸNatürü wüxi ga ngunexüۡ nawa nangu
(Mt 14.1-12; Lc 9.7-9)
͑͑ǣɥիüۡ‫ ڟ‬natauxchaxüۡ na yamáãxüۡca۳x
14ॸRü Ngechuchuchigaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣ ga Cuáüۡ, ga yexguma Erodearü
ãŕ۳xgacü ga Erode, yerü guxüۡwama taunecüarü ngunexüۡwa nanguxgu rü
duüۡxüۡgü poraãcü nachiga nidexagü. Rü wüxi ga peta ga taxüۡ naxü۳xgu naxca۳x
yexguma ga Erode rü ñanagürü: —Rü ǣ͑Ύфӥ͖ҡӥǣӕ̲ŕǣӥիüۡ ga ãŕ۳xgacügü,
ͅkѠæԆॷ6 106
rü norü churaragüarü ãŕ۳xgacügü rü Cuáüۡ, rü yéma poxcupataüۡwa

yema Gariréaanecüۡ۳ãx۳ ga corigü ga nayayauxgü ga naxüۡne, rü inayata۳xgü.
taxüۡgü. 22ॸRü yema petawa iyaxücu ga
Erodíaxacü, rü yema petatanüxüۡpe۳xewa
ga 5000 ga yatügü
íyayüxparachigüxüۡ. Rü poraãcü norü
(Mt 14.13-21; Lc 9.10-17; Cu 6.1-14)
̲ľɗֆɗիɥǣƄфΎĀľфӥ͑ΎфӥЙľҡҡ͑ӥիüۡgü.
Rü yemaca۳x ga nüma ga ãŕ۳xgacü ga 30ॸRü yemawena rü yema norü ngúexüۡgü
ƄфΎĀľфӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ ga yema pacü: ga yamugüxüۡ rü Ngechuchumaã

—¡Choxna naxca۳x naca i ҧacü i nangutaque۳xegü. Rü namaã nüxüۡ nixugüe
cunaxwa۳xexüۡ, rü tá cuxna chanaxã! ga guxüۡma ga yema naxügüxüۡ rü yema
—ñanagürü. 23ॸRü aixcümaxüۡËȍɗ͑ǣɥ̲% nangu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. 31ॸRü Ngechuchu rü
inaxuneta, rü ñanagürü: —ͮǣŕիüۡrüüxüۡ i ñanagürü nüxüۡ: —‫ͮؽ‬ӕ%Йľիɥ, фӥ͑ǣɥի%, wüxi
ҧacü i choxna naxca۳x cuc۳axüۡ rü tá i nachica i ngextá taxúema íxãpataxüۡՓҡիɥ,
cuxna chanaxã, woo ngãxüۡgu i chorü ͑Йի%Ëȍɗ͑ǣŕի̲ֆфӥ͑ǣüۡgüxücۡ a۳x!
͑%͑ľֆɗիɥǣӕ—ñanagürü. 24ॸRü nüxna —ñanagürü. Rü yema ñanagürü yerü namu
ɗֆիӡǣËȍɗ, фӥ͑ǣɥŕ͑ɗֆË, rü ga duüۡxüۡgü ga yéma ingugütanücüüxüۡ rü
͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —¿ӄacü i cunaxwa۳xexüۡ na woeguxüۡ ga togü. Rü yemaca۳x ga
naxca۳x íchac۳axüۡ? —ͮǣɥǣӥфӥǣӥ. Ѡӥ͑ǣɥŕ Ngechuchu rü norü ngúexüۡgü rü woo na
͑ǣɥիüۡ ingãxüۡ, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —¡Naxca۳x nachibüexücۡ a۳x rü nangechicagü. 32ॸRü
ínaca i Cuáüۡ ya baiüۡիŕŕфӕüۡŕфӕ! yemaca۳x wüxi ga nguegu nichoüۡ, rü
—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 25ॸRü yexgumatama ga noxrüwama wüxi ga nachica ga taxúema
yema pacü rü paxa iyaxücu ga íxãpataxüۡՓ͑իɥ. 33ॸNatürü muxüۡma ga
ãŕ۳xgacüxüۡҡՓфӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: duüۡxüۡgü nüxüۡ nadaugü ga yexguma
—Chanaxwa۳xe i ñu۳xmatama paxa wüxi ɗ͑իɥ%Ëȍɗǣӕ, rü nüxüۡ nacua۳xgü ga texégü na
ya poratugu choxna cunaxã i Cuáüۡ ya ֆɗɥիüۡ. Rü yemaca۳x guxüۡne ga guma
baiüۡիŕŕфӕüۡŕфӕ—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 26ॸRü nüma ɥ%͑ľǣӥËüãۡ۳ x۳ ga duüۡxüۡgü, rü dauxchitagu
ga ãŕ۳xgacü rü poraãcü inayarümaãchi, nibuxmü rü nape۳xegu nayayi. 34ॸRü yexguma
natürü yema norü petatanüxüۡpe۳xewa nguewa ínaxüegu ga Ngechuchu, rü nüxüۡ
̲фӥ͑ǣɥ̲%͑ɗ͑իӕ͑ľҡիüۡca۳x, rü nadau ga yema muxüۡma ga duüۡxüۡgü. Rü
ҡ̲͑ǣɥիüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕËȍüۡ. 27ॸRü nüxüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡgü yerü ñoma
yemaca۳x ga Erode rü yexgumatama carnerugü ga ngearü dauruüãۡ x۳ güxüۡrüüۡ
yéma ínapoxcuxüۡwa nanamu ga wüxi ͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥɗ͑͑իӥǣӥǣ͑͑͑ǣәľիŕŕ%իüۡ
ga churara na naxüۡtawa nangeaxüۡca۳x ga muxüۡma ga norü ore. 35ॸRü yexguma
ga Cuáüۡŕфӕ. 28ॸRü poxcupataüۡՓ͑իӡ marü nayáuanegu, rü norü ngúexüۡgü rü
ga yema churara, rü Cuáüۡxüۡ nidaeru. naxca۳ի͑իɥ, rü ñanagürügü: —Marü
Rü wüxi ga poratugu ãŕ۳xgacüxüۡtawa nayáuanexüۡchi rü ñaã rü wüxi i nachica i
͑͑͑ǣľǣֆľ̲͑ŕфӕ. Rü yema taxúema nagu ãpataxüۡ ͑ɗիɥ. 36ॸ—Rü
pacüna nanaxã. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ͑ǣɥŕ͑ ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗɞËӕֆ̲ӕǣӥɗĀӕüۡxüۡgü
iyaxã. 29ॸRü yexguma yemaxüۡ na namapechinüwa ipeagüxüۡ i
nacuáchigagügu ga norü ngúexüۡgü ga duüۡxüۡgüxüۡҡՓфӥɥ%͑ľի%Ëӥǣӥֆ
107 ͅkѠæԆॷ6
͑ǣɗË̲ǣӥ͑ľՓ͑իɥիücۡ a۳x na ngŕm ‫ ڟ‬a norü ´ľËȍɞĀՓ͑իɥիüۡca۳x. 46ॸRü yexguma

Υnaca۳x yataxegüxücۡ a۳x —ñanagürügü. duüۡxüۡgüxüۡ íyamugüguwena, rü
37ॸNatürü ga Ngechuchu rü nanangãxüۡ, rü ma۳իЙӦ͑ľՓ͑իӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ͑
ñanagürü nüxüۡ: —¡Pematama penaxüwemü! ֆŃ̲ֆֆӕ̲ӥիŕիüۡca۳x. 47ॸRü yexguma
—ñanagürü. Rü nümagü nanangãxüۡgü rü marü nachütagu, rü naxtaxaarü
ñanagürügü: —¿E۳xna cunaxwa۳xe i 200 ngãxüۡtüwa nayexmagü ga norü
ҡËȍɗ͑ӥɗĀɥŕфӕ͑ǣӕիüۡ ɗЙ%ӡca۳x nüxüۡ‫ڟ‬ ngúexüۡgü. Rü Ngechuchu rü
tayataxexüۡ ͑͑ǣŕ̲̲% ͑ӥիɥËҡ̲ĀӕիËȍɗҡՓ͑ֆիüۡãchi.
ҡ͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕիücۡ a۳x? —ñanagürügü. 38ॸRü 48ॸRü nüxüۡ nadau na guxchaxüۡãcüma
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: yaxãgüxüۡ ga norü ngúexüۡgü, yerü ga

—‫͵ع‬ӕիфľɗЙ%ӡЙľիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲? ¡Rü buanecü rü nawaama nabuxuchi. Rü
ípeyada۳u۳x! —ñanagürü. Rü yexguma yexguma marü yangunechaüۡgu, rü
íyadaugüãgu, rü ñanagürügü nüxüۡ: —Toxüۡ‫ڟ‬ ͮǣľËȍӕËȍӕфӥĀľիŃҡӥǣӕ͑Փľ͑фӥիӡ.
͑͑ǣŕի̲ɗՓӥxime۳ŕx۳ pü۳իɗЙ%ӡфӥҡիфľɗ Natürü ñoma nüxüۡ naxüpetüchaüۡxüۡrüüۡ
choxni —ñanagürügü. 39ॸRü yexguma ga ͑ӥǣӥ͑ɗիɥիŕŕ. 49-50ॸRü yexguma norü
Ngechuchu rü duüۡxüۡgüxüۡ namu na ngúexüۡgü nüxüۡ daugügu ga dexáétügu
ñuxrechigü nügüxüۡtawa rütogüxücۡ a۳x ga ͑ֆիӡիüۡ, фӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕǣՓӥիɗ
̲իŕte۳xewa. 40ॸRü ínarütogü ga 100 ga ga naxchi ۳իɗ̲фľ͑ֆɗɥիüۡ. Rü yemaca۳x
nümaxüۡtücumüwa rü 50 ga togütücumüwa. aita naxüe, yerü guxüۡma nüxüۡ nadaugü
41ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü nanade ga rü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Natürü
yema wüxime۳ŕx۳ pü۳իǣЙ%ӡфӥֆľ̲ҡիфľ yexgumatama ga Ngechuchu rü namaã
ga choxni. ѠӥĀիӡǣӕիüۡ ga naãnegu nidexa rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Peporae!
͑ĀՓľ͑ӥ%Ëӥ̲ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%. Rü Rü chomachire۳իҡ̲Ëȍɗիɥ. ‫ؽ‬ҽ%իӢɗ
ɗ͑͑¡ӥËӕǣֆľ̲Й%ӡ, rü norü pemuüۡŕիüۡ! —ñanagürü. 51-52ॸRü nguegu
ngúexüۡgüna nanana na yema duüۡxüۡgüxüۡ nixüe, rü inarüxó ga buanecü. Natürü
yanuãxücۡ a۳x. Rü yema taxre ga choxni rü ta nümagü ga norü ngúexüۡgü rü
guxüۡma ga yema duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲фľֆľфӥՓΎΎ͑ӥիüۡ na
͑ֆ͑ӕիŕŕ. 42ॸRü guxüۡma nachibüe ñu۳xmata nadaugüxüۡ ga yema mexüۡ ga
meãma nüxüۡ‫ ڟ‬yangu. 43ॸRü yemawena rü 12 Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ ga
ga pexchigü nanapagüamatama namaã ga ͮǣľËȍӕËȍӕǣֆľիǣӕ̲ֆľ̲Й%ӡ
ֆľ̲Й%ӡфӥËȍΎի͑ɗǣɞֆիӥǣӥիüۡ. 44ॸRü ֆ̲ӕիŕŕǣӕ, natürü tama nüxna nacua۳
ֆľ̲ֆŃ̲Й%ӡǣӥ͑ǣΥ۳xgüxüۡ rü 5000 ga x-%Ëȍɗľ͑ҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ yerü
ֆҡӥǣӥ͑ɗիɥ. nüxü‫͑ ۡڟ‬ǣӕիËȍ͑ֆիΥǣӥ%իüۡ.
ġľիŃҡӥǣӕ͑ɗիӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ Yenecharétuanewa Ngechuchu

(Mt 14.22-27; Cu 6.16-21) ̲͑͑ľŕիŕŕǣićaaweexüۡ
45ॸRü (Mt 14.34-36)
yemawena ga Ngechuchu rü
duüۡxüۡgüxüۡ íyamugüyane rü wüxi ga yexguma marü yanguüۡgu ga
53ॸRü
nguegu nayachoüۡիŕŕǣ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü naxtaawa, rü Yenecharétuanewa

na yoxni naxtaxaarü tocutüwa nangugü. Rü yexma naxãnacügu
nanangaxüۡgü ga naweüۡ. 54ॸRü yexguma ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥǣӥnayauxme۳xiragu. Rü

nguewa ínachoüۡgu, rü yexgumatama ga ͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիüۡma i togü i
duüۡxüۡgü rü nüxüۡ nicua۳xãchitanü ga nuxcümaüۡxüۡ i nacümagü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ֆɗɥիüۡ. 55ॸRü yema ͑ǣӕ͑իɥɗ͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ǣӥ͑
naãnewa rü guxüۡ͑ľǣɥǣӥՓ͑¡ӕի̲ӥ Tupanaca۳x nayauxgüãxüۡ i norü
ga yema duüۡxüۡgü. Rü yexguma nüxüۡ pochiyugü rü basugü rü paneragü rü
nacua۳xgügu ga ngextá na nayexmaxüۡ ga pechicaxüۡgü. 5ॸRü yemaca۳x ga yema
Ngechuchu, rü yéma norü caruüۡgügu ЬфɗËȍŃӕǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü rü
naxca۳x nanagagü ga ićaaweexüۡ. 56ॸRü Ngechuchuna nacagü, rü ñanagürügü:
guxüۡwama ga ngextá íyanguchigüxüۡwa —¿Tü۳xcüüۡ i curü ngúexüۡgü i tama nagu
ga Ngechuchu, ǣɥ%͑ľի%ËӥǣӥՓфӥ ͑իɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΔфӥo۳xigücüma rü tama
ɥ%͑ľǣӥǣɗҡիüۡnewa, фӥɥ%͑ľЙľËȍɗ͑ӥՓ, toma tayauxme۳xgüxüۡrüüۡ
rü yexma cayepechinügu naxca۳x nayauxme۳xgüxüۡ naxüۡpa na nachibüexüۡ?
nayamugü ga ićaaweexüۡ. Rü nüxüۡ —ñanagürügü. 6ॸNatürü Ngechuchu
naca۳ax۳ üۡgü na tama nüxna nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Pa Duüۡxüۡgü
nachúxãxüۡca۳x na ya Pegü Naxaixcümaraüۡgüxe, rü
naxchirupechinügumare ɗիËӥ̲ЙľËȍɗǣ͑ɗիɥǣֆľ̲Ύфľǣ
ֆ͑ǣΥǣӥǣӥիüۡca۳x. Rü guxüۡma ga yema nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü orearü uruüۡ
nüxüۡ ɗ͑ǣΥǣӥľիüۡ, rü naxca۳x nitaanegü. ǣʊËȍɞӥ̲ҡӥիüۡ ga ñaxüۡ:
“Ñaã duüۡxüۡgü rü naã۳xmaãmare
ӄËӥ͑ɗիɥɗTupanape۳xewa
choxüۡ nicua۳xüüۡgü, natürü
duüۡxüۡgüxüۡ Ëȍɗիľիŕŕիüۡ
͑%ŕՓфӥҡ̲Ëȍӕǣӕ
(Mt 15.1-20)
͑фӥիɥ͑ӥŕ. 7ॸRü taxuwama
7
1ॸRü Ngechuchuca۳ի͑իɥǣ ̲͑ľ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ҡӥca۳xma
Parichéugü namaã ga ñuxre ga choxüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡ. Erü
͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga mugüwa guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ ga YerucharéüۡՓ͑ľɥիüۡ. ngu۳իŕŕҡľфӥֆҡӥǣӥфӥ
2ॸRü yexguma ñuxre ga Ngechuchuarü ̲ӕǣӥ̲фľ͑ɗիɥ, rü tama
ngúexüۡgüxüۡ nadaugügu ga tama ɗիËӥ̲ËȍΎфӥ̲ӕ͑ɗիɥٚ,
֤ӕĀɞӕǣӥËӥ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥիüۡ, rü ñaxüۡ. 8ॸ—Rü pema i ñu۳xma rü aixcüma
tama Yudíugü yauxme۳xgüxüۡrüüۡ na nüxüۡ perüxoe i Tupanaãrü mugü na
nayauxme۳xgüxüۡ naxüۡpa na nachibüexüۡ, ͑ǣӕЙľիɥիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
rü chixri nachiga nidexagü. 3ॸYerü duüۡxüۡǣӥËӥ̲̲фľɗիɥիüۡ —ñanagürü.
nümagü ga Parichéugü rü guxüۡma ga 9ॸRü yexgumarüüۡ ta ñanagürü nüxüۡ:
ҡΎǣӥǣ֤ӕĀɞӕǣӥфӥ͑ǣӕ͑իɥǣ͑Ύфӥ —Pema rü penangexrü i Tupanaãrü

o۳xigücüma na nayauxme۳xiraxüۡ na ̲ӕǣӥ͑ЙľËӥ̲ǣӥǣӕҡ̲Йľիɥիüۡca۳x.
yemaãcü Tupanape۳xewa nügü 10ॸ—֤ľфӥǣͅΎɥËȍŃфӥ͖͑ǣӥфӥ:
ֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡ naxüۡpa ga na nachibüexüۡ. “¡Tüxüۡ nangechaüۡ ya cunatü rü

4ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡիľЙҡüۡՓ͑ľ͑իɥիǣӕ cue!ٚ
ga nümagü rü tama nachibüe ega tama ñanagürü. Rü ñanagürü ta:
109 ͅkѠæԆॷ7
“Texé ya tümanatümaã rü e۳xna 19ॸ—Erü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ĀӥիŃҡӥՓ͑ľ

ҡӥ̲ŕ̲%Ëȍɗիľիüۡ ixugüxe, rü ӡիüۡ rü taa۳xwa ixücuxüۡ, фӥҡ̲ҡ%ŕՓ
ãŕ۳xgacü tá tümamaã nangu. ͮҡӥфӥҡ͑ӥՓ͑իӡ̲фľ͑
nanaxuegu na tayuxüۡca۳իٚ, ֆɗիË̲ҡիӥ͑ľՓɞ͑իӡիüۡxüۡca۳x
ñanagürü. 11ॸ—Natürü pema rü —ñanagürü. Rü yemaãcü nüxüۡ nixu na
ñaperügügü: guxü̲ۡɗΥ͑фӥ̲͑ľիüۡ ͑͑͑ǣΦիüۡ.
“Marü name ega wüxi ya yatü 20ॸRü yexgumarüüۡ ta ñanagürü: —Rü
nanatüxüۡ фӥ͑ŕիüۡ ñaxgu: ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ%ŕՓ͑ľӡիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲

َҽիӕËӥфӥՓ̲ËȍΎфӥ͑ǣŕ̲իüۡmaã Փիɗ͑ɗիɥɗTupanape۳xewa
cuxüۡ charüngüۡիŕŕ, erü guxüۡma i chorü ͑Ëȍɗիľիŕŕիüۡ. 21-22ॸ—Erü norü aixepewa
͑ǣŕ̲իüۡ rü marü Tupanana chanaxã’, ٚ ɗ͑%ŕՓ͑ɗիɥɗ͑ľ͑իӡիüۡ i muxüۡma i
ñaxgu. 12ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ͑ǣŕ̲ chixexüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗËȍɗիľիüۡgu
ñagügu, rü pexca۳x rü marü namexüۡ na ͑͑իɥ͑ӥիüۡ, rü naxüۡneãrü ngúchaüۡwe
tama tümanatüxüۡ фӥҡӥ̲ŕիüۡ ͑͑իӡիüۡ, rü na nangɥxü ‫ۡ ڟ‬, rü na
tarüngüۡիŕŕիüۡ. 13ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ ̲͑ŕҡիü, фӥ͑ɥɗ͑ǣľ̲%͑ɗ͑Йľիüۡ,
ۡ
ɗЙľֆ͑իΎիŕŕɗҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥ, na фӥҡΎǣӥфӥ͑ǣŕ̲իüۡ na nüxü‫ۡڟ‬
͑ǣӕЙľիɥիüۡca۳x i pecümagütama i nanguchaüۡxüۡ, rü chixexüۡ na naxüxüۡ, rü
ҡΎǣӥՓЙľիӥľիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na yadorata۳xáxüۡ, rü chixexüۡ i
ta muxü̲ۡɗҡΎɗЙľËӥ̲ǣӥɗ͑ǣŕ̲фüüۡ nacümagügu na naxãӡ ‫ ڟ‬իüۡ, rü na
ɗիɥիüۡǣӕЙľիɥ—ñanagürü. 14ॸRü ۡ
ֆի%ӡի%chiwa۳xexü, rü na
yexgumawena duüۡxüۡgüca۳x naca ga naxoregüta۳xáxüۡ, rü nügü na
Ngechuchu, rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Meã yacua۳xüüۡxüۡ, фӥҡ̲̲ľ%͑%ŕիüۡ na
choxüۡ‫ ڟ‬ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ, rü nüxüۡ pecuá i ñaã nacuáxüۡ. 23ॸ—Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
chorü ore! 15ॸ—Rü taxuüۡma i ҧacü i chixexüۡgü rü duüۡxüۡ%фӥɗիľЙľՓ͑ɗիɥɗ
ĀӥիŃҡӥՓ͑ľӡիüۡ rü taa۳xwa ixücuxüۡ ͑ľ͑իɥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ
͑ɗիɥɗTupanape۳xewa tüxüۡ Ëȍɗիľիŕŕիüۡ. Tupanape۳իľՓ͑Ëȍɗիľիŕŕիüۡ
ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡ%ŕՓ͑ľӡիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ —ñanagürü.
Փիɗ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ Ëȍɗիľիŕŕիüۡ i
Wüxi ga ngecü ga to ga nachiüۡãnecüۡ۳ãx
۳ ga
Tupanape۳xewa. 16ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬yaxõcüchiga
pixãchi ۳իŕǣӕ, ¡rü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲
(Mt 15.21-28)
ore! —ñanagürü. 17ॸRü yexguma
Ngechuchu duüۡxüۡǣӥ͑ɗիӡǣËȍɗǣӕфӥ 24ॸѠӥֆľ̲Փľ͑фӥɥ%͑ľǣҽɗфӕ͑Փ
ɥЙҡǣӕ͑իӥËӕիǣӕ, rü norü ngúexüۡgü yexmaxüۡ ǣ͑%͑ľՓ͑իӡǣ

nüxna nacagü nachiga ga yema Ngechuchu. ѠӥֆŃ̲ՓӥիɗǣɥЙҡՓ
ngu۳իŕŕҡľ. 18ॸRü nüma rü ñanagürü nangu, natürü tama nanaxwa۳xe na texé
nüxüۡ: —¿Pema rü ta e۳xna tama nüxüۡ nüxüۡ cuáxüۡ ga yéma na nanguxüۡ.
pecua۳իŃǣɗ͑ǣŕ̲? ¿E۳xna tama i nüxüۡ Natürü taxuacüma nügü inicu۳x. 25ॸRü
pecuáxüۡ na taxuüۡma i ҧacü i düxétüwa paxama nüxüۡ icuáchiga ga wüxi ga nge
͑ľӡիüۡ rü taa۳xwa ixücuxüۡ ֆɗɥիüۡ i ǣ͑ǣɥի%ËӥՓn۳g۳oxo yexma۳xcü. Rü
Tupanape۳xewa tüxüۡ Ëȍɗիľիŕŕիüۡ? ֆŃ̲ɗիӡ, rü Ngechuchupe۳xegu
iyacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü. 26ॸRü yema nge rü to ga ֆ͑ǣΥǣӥիüۡca۳x. 33ॸRü yexguma ga

nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ ga Chiropeníchiucüۡ۳ãx۳ Ngechuchu rü noxrüwama duüۡxüۡgüna
ɗֆɗիɥ. Rü Ngechuchuca۳իɗֆիӡ, rü nüxüۡ nanaga. Rü naxmachi ۳իŕǣӕnixuxme۳x, rü
ica۳ax۳ üۡ ͑͑ǣɥի%ËӥՓɞnata۳xüchiãxüۡca۳x naxbü۳xágümaã nügü
ga yema n۳g۳oxo. 27ॸNatürü ga Ngechuchu yawaixme۳իŕŕ%Ëӥ̲͑ΎфӥËΎ͑ӥǣӕ
фӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —̲ͮľ͑ɗիɥɗ ͑ɗ͑ǣΥǣӥ. 34ॸѠӥֆľ̲Փľ͑фӥĀիӡ
taxacügüxüۡիɥфҡËȍɗ¡ӥľիŕŕ. Erü tama nadawenüãcüma yaxna narüngüۡ, rü
̲͑ľɗҡիËӥǣӥ͑ҡ͑ֆիӕɗ͑ΎфӥΥ͑ guma yatüxüۡ ñanagürü: —Epéta
na airugüna naxãxüۡca۳x —ñanagürü. [Rü —ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥ: ٘‫ؽ‬ʊ͑ǣΎի͑!ٚ
yema ñanagürü yerü nümagü ga ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. 35ॸRü yexgumatama
Yudíugü rü nügü nixugüe na ningo۳xnamachi ۳իŕǣǣӕ̲ngauchi ۳իŕËӥ,
ҽӕЙ͑ի%ËӥǣӥիӥËȍɗֆɗիɥǣӥիüۡ rü yema rü norü conü rü marü narüme rü meã
togü rü ñoma airugürüüۡ ͑ֆɗիɥǣӥիüۡ.] nidexa. 36ॸRü Ngechuchu rü duüۡxüۡgüxüۡ
28ॸͮҡӥфӥ͑ǣɥ̲ǣֆľ̲͑ǣľфӥ namu na taxúemaãma nüxüۡ
inangãxüۡ, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —kɗիËӥ̲͑ɗիɥ yaxugüexüۡca۳x. Natürü yexguma
i curü ore, Pa Corix, natürü woo airugü yexeraãcü duüۡxüۡgüna nachúxãgu ga na
rü ta nanangΥ۳իɗ͑ǣŕ̲Υ͑ҡӥËȍɗɗ taxúemaãma nüxüۡ yaxugüexüۡca۳x ga
mechatüüۡǣӕ͑ֆɗիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ nachiga rü yexeraãcü nüxüۡ nixugüeama.
ɥЙҡфӥֆΎфիËӥǣӥ—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 29ॸRü 37ॸRü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣ
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü duüۡxüۡgü, rü ñanagürügü: —Meãma

͑ǣɥիüۡ: —kɗիËӥ̲̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ nanaxü i guxüۡma rü woo
nüxüۡ quixuxüۡ. Rü marü name i cutaegu, ngauchi ۳իŕǣӥիüۡ rü
ľфӥ͑ǣŕ̲n۳g۳ΎիΎфӥ̲фӥɞ͑իӡիӡ nayango۳xnamachi ۳իŕǣӥիŕŕ, rü
͑ǣɥՓɗËӕիËӥ—ñanagürü. 30ॸRü ngea۳xgüxüۡ фӥ͑ֆĀľիǣӥիŕŕ
ֆľիǣӕ̲͑ǣɥЙҡՓ͑͑ǣӕիǣӕǣֆľ̲ —ñanagürügü.
ngecü, фӥֆŃ̲͑ǣɥфӥ͑ǣӥфӥËфľՓ
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕǣ
͑ǣɥիüۡ iyanguéüۡ ǣ͑ǣɥфӥ¡ӕËӥ. Natürü
4000 ga duüۡxüۡgü
̲фӥ͑ǣɥի͑ɞ͑իӡիӡǣֆľ̲n۳g۳oxo.
(Mt 15.32-39)
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑͑ľիŕŕǣՓӥիɗǣֆҡӥ
wüxi ga ngunexüۡgu wenaxãrü
8
1ॸRü
ga ngauchi ۳իŕËӥфӥ̲Ύիüۡcü
naxca۳ի͑իɥtaque۳xe ga muxüۡma ga
31ॸRü
Tiruanewa nataegu ga duüۡxüۡgü, rü nüxü‫ ۡڟ‬nataxuma ga norü
‫ ڟ‬%фӥɥ%͑ľՓ
Ngechuchu. Rü Chidãӡ Υ͑ǣӥ. Rü Ngechuchu rü norü
naxüpetü, rü ñu۳իӡËȍɗ ngúexüۡgüca۳x naca, rü ñanagürü nüxüۡ:
ġľËЙΎфɞËȍɗӕ͑ľ%фӥɥ%͑ľǣӥՓфӥҡ 2ॸ—Choxüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡgü i ñaã
naxüpetü rü ñu۳xmata Gariréaaneãrü duüۡxüۡgü, erü marü tomaŕ۳xpü۳x i

naxtaawa nangu. 32ॸRü yéma naxüۡtawa ngunexüۡ nuã chauxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ,
nanagagü ga wüxi ga yatü ga rü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ҡիӕ̲ɗ͑ΎфӥΥ͑. 3ॸ—Rü
ngauchi ۳իŕËӥфӥ̲Ύիüۡcü, rü nüxna ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲фľ
naxca۳x nacagü ga nüxüۡ na íchayamugügu, rü chi ngürüãchi
111 ͅkѠæԆॷ8
namagu tá nayaturae, erü nümaxüۡgü rü rü nüxüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x ngoxi aixcüma

yaxüۡՓ̲͑ľ͑իɥ—ñanagürü. 4ॸRü ҽӕЙ͑ͮ͑ľֆɗɥիüۡ. 12ॸRü Ngechuchu rü
norü ngúexüۡgü rü nanangãxüۡgü, rü poraãcü yaxna narüngüۡ, rü ñanagürü:
ñanagürügü: —¿Natürü ñuxãcü tá —¿Tü۳xcüüۡ i ñaã duüۡxüۡgü naxca۳x
ҡ͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕɗ͑ә̲ɗ͑ǣľիҡҡիәľ̲ ínacagü i wüxi i cua۳xruüۡ i Tupanaãrü
íxãpataxüۡwa? —ñanagürügü. 5ॸRü poramaã üxüۡ? Rü aixcüma pemaã nüxüۡ
Ngechuchu nüxna naca, rü ñanagürü: chixu rü bai i wüxi i cua۳xruüۡ tá nüxüۡ
—‫͵ع‬ӕիфľɗЙ%ӡЙľիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ chawe۳x —ñanagürü. 13ॸRü yema
pemax? —ñanagürü. Rü nümagü ñaxguwena, фӥ͑ӥի͑ֆŃ̲͑ɗիӡǣ
nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: —Toxü‫ۡڟ‬ yema duüۡxüۡgü. Rü wenaxãrü nguegu
͑͑ǣŕի̲ɗ7ɗЙ%ӡ—ñanagürügü. 6ॸRü ͑ɗիӥľфӥ͑իҡիфӥҡΎËӕҡӥՓ͑իӡ.
ñu۳իӡËȍɗǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥĀӕüۡxüۡgüxüۡ
ЬфɗËȍŃӕфӥЙ%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡchiga
namu na ñaxtüanewa natogüxüۡca۳x. Rü
(Mt 16.5-12)
nanade ga yema 7ǣЙ%ӡ, rü Tupanana
̲Ύիŕ͑ի%. Rü ñu۳իӡËȍɗɗ͑͑¡ӥËӕ, rü 14ॸNatürü ga norü ngúexüۡgü rü nüxüۡ
norü ngúexüۡgüna nanana. Rü nümagü ɗ͑ֆфӥ͑ǣӥ̲ŕǣ͑ΎфӥΥ͑͑
rü duüۡxüۡgüxüۡ nayanu. 7ॸRü nüxü‫ۡڟ‬ íyangegüxüۡ, фӥՓӥիɗիɗËҡ̲ǣЙ%ӡ
nayexma ta ga ñuxre ga choxnixãcügü. nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga nguewa. 15ॸRü
ѠӥͮǣľËȍӕËȍӕфӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%, yexguma ga Ngechuchu rü
rü ñu۳իӡËȍɗ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgüxüۡ namu na nayaxucu۳իŕǣӥ, rü ñanagürü nüxüۡ:
iyanuãxüۡca۳x. 8ॸRü guxüۡma ga yema —¡Dücax, Йľիӕ%ŕnaxca۳x i
duüۡxüۡgü rü meãma nachibüe ñu۳xmata ЬфɗËȍŃӕǣӥфӥфӥƄфΎĀľфӥЙ%ӡ%фӥ
meã nüxüۡ‫ ڟ‬yangu. Rü yexguma rü ta 7 Йӕիŕŕфӕüۡ! —ñanagürü. 16ॸRü yema norü
ga pexchi nanapagü namaã ga yema ngúexüۡgü rü inanaxügüe na nügümaã
íyaxügüxüۡ. 9ॸRü yema duüۡxüۡgü ga yéma ñagüxüۡ: —ͮǣŕ̲͖͑ǣӥфӥҡӥիüۡ erü
chibüexüۡ rü maneca 4000͑ɗիɥ. Rü tama tawemü ta ítingegü —ñanagürügü.
yemawena ga Ngechuchu rü duüۡxüۡgüxüۡ 17ॸNatürü ga Ngechuchu rü nüxüۡ
ínimugü. 10ॸRü ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗǣ͑ǣӕľǣӕ nacua۳xama na yema ñagüxüۡ, rü

nixüe namaã ga norü ngúexüۡgü, rü yemaca۳x ñanagürü nüxüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ
ġ̲͑әҡ͑ľՓ͑իӡ. ٘ҽ͑ǣľфӥΥ͑ã۳իٚ, ñaperügügü? ¿E۳xna
ñu۳xma rü ta tama nüxüۡ pecua۳xgüéga rü
Parichéugü naxca۳x ínacagü ga wüxi ga
tama nüxüۡ picua۳xãchitanü i
cua۳xruüۡ ga Tupanaãrü poramaã üxüۡ
͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ? ¿E۳xna pexca۳ի͑իŕɗ
(Mt 16.1-4; Lc 12.54-56)
͑ǣŕ̲? 18ॸЬľ̲фӥЙľի%իŕҡӥǣӥchire۳x,
11ॸRü Ngechuchuxüۡtawa nangugü ga ¿rü ñuxãcü i tama nüxüۡ pedauxüۡ? Rü
Parichéugü, rü inanaxügüe ga na namaã pexãxmachi ۳իŕǣӥchire۳x, ¿rü ñuxãcü i
yaporagatanücüüxüۡ. Rü nüxna nacagüe tama nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ? ¿Rü e۳xna tama
na nüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕիüۡca۳x ga wüxi nüxna pecua۳xãchie ga yexguma
ga cua۳xruüۡ ga Tupanaãrü poramaã Ëȍֆ̲ӕիŕŕǣӕǣֆľ̲Й%ӡфӥËȍΎի͑ɗ?
naxüxüۡ, na yemaãcü nüxüۡ naxügüxüۡca۳x, 19ॸ—Rü yexguma yema 5000 ga
ͅkѠæԆॷ8 112
duüۡxüۡgüxüۡ chayanuxgu ga yema ͑ɗ͑ǣΥǣӥ. Rü nüma ga guma yatü rü

wüxime۳ŕx۳ pü۳իǣЙ%ӡ, ¿rü ñuxre ga meãma inadawenü. Rü yemaãcü naxca۳x
ЙľիËȍɗǣӥֆɗɥիüۡ ga napagücü ga nitaane rü meãma naxca۳x nango۳x ga
yexguma penadexgu ga yema guxüۡma. 26ॸRü yemawena ga Ngechuchu
íyaxügüxüۡ? —ñanagürü. Rü nümagü rü napatawa nanamu. Rü namaã nüxüۡ
nanangãxüۡgü rü ñanagürügü: —Rü 12 ͑ɗիӕ͑ҡ̲ɥ%neca۳x nataeguxüۡ.
ga pexchigü —ñanagürügü. 20ॸRü
Pedru nanango۳իŕŕ͑ҽӕЙ͑
ñu۳իӡËȍɗ͖͑ǣӥфӥҡǣͮǣľËȍӕËȍӕ:
nüxüۡ unetacü ga ãŕ۳xgacü na
—Rü yexguma yema 4000 ga
ֆɗɥիüۡ ga Ngechuchu
duüۡxüۡgüxüۡ chayanuxgu ga yema 7 ga
(Mt 16.13-20; Lc 9.18-21)
Й%ӡ, ‫ع‬фӥ͖ӕիфľǣЙľիËȍɗǣӥֆɗɥիüۡ ga
napagücü ga yexguma penadexgu ga 27ॸRü yemawena rü Checharéa ga
yema íyaxügüxüۡ? —ñanagürü. Rü ЬɗфɗЙӕ͑ľՓֆľի̲͑ľǣɥ%͑ľի%ËӥǣӥՓ
nanangãxüۡgü rü ñanagürügü: —7 ga ͑իӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgümaã.
pexchigü —ñanagürügü. 21ॸRü yexguma Rü namawa rü Ngechuchu rü norü
rü ñanagürü nüxüۡ: —¿Rü ñu۳xma rü ta ngúexüۡgüna naca, rü ñanagürü nüxüۡ:
ҡӡҡ̲͑ӥիüۡ pecua۳xgüégaxüۡ na —‫͵ع‬ӕիӡ͖ǣӥիüۡ i duüۡxüۡgü i chauchiga
Parichéugücüma rü Erodecüma i ͑ҡľիŃËȍɗɥիüۡ i chomax? —ñanagürü.
chixexüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Й%ӡ%фӥ 28ॸRü norü ngúexüۡ nanangãxüۡgü rü
Йӕիŕŕфӕüۡgu pemaã chixuxüۡ? ñanagürügü: —ͮ͑ǣŕի̲ɗĀӕüۡxüۡgü rü:

—ñanagürü. “Cuáüۡ ya baiüۡիŕŕфӕüۡ нӕɗիɥٚ, ñagüxüۡ,
rü togü i:
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ´ľËȍɞĀՓ̲͑͑ľիŕŕ
٘Ƅфɞнӕɗիɥٚ, ñagüxüۡ, rü togü rü:
ga wüxi ga ngexetücü
“Wüxi ga nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü
22ॸRü yemawena rü Bechaídaarü orearü uruüۡ нӕɗիɥٚ, ñagüxüۡ
ɥ%͑ľՓ͑͑ǣӕǣӥ. Rü yéma —ñanagürügü. 29ॸRü yexguma
Ngechuchuxüۡtawa nanagagü ga wüxi ga Ngechuchu rü nüxna naca rü ñanagürü:
ngexetücü. Rü nüxüۡ naca۳ax۳ üۡgü na nüxüۡ —‫ع‬ѠӥЙľ̲ɗ͖ӕիӡ͖Йľǣӥǣӥիüۡ choxüۡ
ֆ͑ǣΥǣӥիüۡca۳x. 23ॸRü Ngechuchu rü ͑ҡľիŃËȍɗɥիüۡ? —ñanagürü. Rü Pedru
guma ngexetücüme۳իŕǣӕ͑ֆֆӕի%Ëȍɗ, nanangãxüۡ rü ñanagürü: —æӕ̲͑ɗիɥɗ
фӥɥ%͑ľ%фӥֆŃ̲իüۡra nanaga. Rü yéma Cristu i Tupana cuxüۡ ӕ͑ľҡËӥнӕɗɥիüۡ
naxbü۳իǣӥ̲%͑ֆՓɗիľҡӥիŕŕ, rü —ñanagürü. 30ॸRü yexguma ga
ñu۳իӡËȍɗ͑իŕҡӥǣӕ͑ɗ͑ǣΥǣӥ, rü nüxna Ngechuchu rü norü ngúexüۡgüxüۡ namu
naca ngoxi marü ҧacüxüۡ nadau. 24ॸRü na taxúemaãma nüxüۡ yaxugüexüۡca۳x ga
yexguma ga guma ngexetücü rü yema ore ga nachiga.
inanaxügü ga na yadauchixüۡ. Rü
Ngechuchu nanaxunagü ga norü yuchiga
ñanagürü: —Nüxüۡ chadau i duüۡxüۡgü i
(Mt 16.21-28; Lc 9.22-27)
͖Ύ̲͑ɥǣӥɗɗիɥիüۡnerüüۡ ɗիɥǣӥիüۡ
—ñanagürü. 25ॸRü yexguma ga 31ॸRüyemawena rü Ngechuchu
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥՓľ͑ի%фӥ͑իŕҡӥǣӕ inanaxügü ga norü ngúexüۡgümaã nüxüۡ
na yaxuxüۡ ga ҧacü tá nüxüۡ na üpetüxüۡ. ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃɗ͖%Āӕüۡxüۡgü i

Rü ñanagürü nüxüۡ: —Choma i Tupana pecaduã۳xgüxüۡ ɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡpe۳xewa
Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü poraãcü chauxca۳x taxãnegu rü naxca۳x taxãnegu i
ngúxüۡ tá chinge. Rü choxüۡ tá naxoxgü i chorü ore, rü choma i Tupana Nane i
Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü i yaguã۳xgü, rü duüۡxüۡxüۡ ͑Ëȍɗɥիüۡ rü tá ta tümaca۳x
paigüarü ãŕ۳xgacügü, фӥ͑ǣŕ̲ Ëȍի%͑ľɗ͑ǣŕիǣӕ̲æȍӕ͑ҡӥфӥ
͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥɗͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ poramaã rü norü orearü ngeruüۡgü i
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Rü tá choxüۡ nima۳xgü, ĀիӡËüۡ۳ãx۳ i üünegüxüۡmaã wenaxãrü
natürü tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡgu rü wena ͑ә̲Ëȍիӡիǣӕ.
táxarü chamaxüۡ —ñanagürü. 32ॸRü yema 1ॸRü yexgumarüüۡ ta ga Ngechuchu rü
ore rü meãma namaã nanango۳իŕŕ.

ͮҡӥфӥֆľիǣӕ̲ǣЬľĀфӕфӥ͑ӥիɥË
9 ñanagürü nüxüۡ: —Aixcüma pemaã
nüxüۡ chixu rü ñuxre i duüۡxüۡgü i nuã
noxrüwama Ngechuchuxüۡ naga, rü ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ фӥҡ%ӡҡ̲͑ֆӕ͖u۳xmatáta
inanaxügü ga na naxucu۳իŕ%իüۡ na tama nüxüۡ nada۳u۳x na ñuxãcü ãŕ۳xgacü ya
yemaãcü yadeaxüۡca۳x. 33ॸNatürü ga ЙΎфËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya Tupana —ñanagürü.
Ngechuchu rü nadauegu, rü norü
ngúexüۡgüxüۡ nadawenü. Rü Pedruxüۡ
(Mt 17.1-13; Lc 9.28-36)
nanga, rü ñanagürü: —¡Choxna
ɗիӡǣËȍɗ, Pa Chatanáx! Cuma rü tama 2ॸRü 6 ga ngunexüۡguwena rü Ngechuchu
ҽӕЙ͑͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡǣӕËӕфӥիɥ͑ӥ, erü rü wüxi ga ma۳իЙӦ͑ľՓ͑իӡ. Rü ínayagagü

ֆҡӥǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡǣӕ̲фľ͑ɗիɥɗ ga Pedru rü Chaüۡtiágu rü CuáüۡիɥËҡ̲. Rü
Ëӕфӥիɥ͑ӥիüۡ —ñanagürü. 34ॸRü yexguma yéma yema ngúexüۡgüpe۳xewa naxüchicüü
ga Ngechuchu rü norü ngúexüۡgüca۳x rü ga Ngechuchu. 3ॸRü niya ۳ uracüü ga naxchiru
duüۡxüۡgüca۳x naca. Rü ñanagürü nüxüۡ: rü nacómüxüۡchi. Rü nataxuma i
—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËȍΎՓľ yauxchiruxüۡ i nüxüۡ cuáxüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
фӥիӡիËȍüۡgu, ‫ؽ‬ŕËӥ͑ӥիüۡ tarüxo i ͑ËΔ̲ӥիŕŕ%իüۡ. 4ॸRü nüxüۡ nadaugü ga Ería
tümaãrü ngúchaüۡ, rü ñoma wüxi i фӥͅΎɥËȍŃǣֆŃ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ̲%
ËӕфӕËȍ͑ǣɥիüۡ tayaxuxüۡrüüۡ namaã idexagüxüۡ. 5ॸRü yexguma ga Pedru rü
tapora i guxüۡma i ngúxüۡ i chauxca۳x ñanagürü Ngechuchuxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx,
tingexüۡ, фӥËȍΎՓľҡфӥիӡ! 35ॸ—Erü ̲͑ľիŕËȍɗ͑ɗիɥ͑͑ӕ%ɗ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Rü tá
ֆɞիľ̲ҡӥǣӥ̲իŕËȍիŕŕËȍüۡիŕфӥҡ tanaxü ya tomaŕ۳xpü۳x ya düxenü, rü wüxi ya
tayu. Natürü yíxema chaugagu rü ore i cuxca۳x, фӥ͑ɥֆͅΎɥËȍŃca۳x, фӥ͑ɥֆ
mexüۡgagu yuxe, rü aixcüma tá tamaxüۡ. Eríaca۳x —ñanagürü. 6ॸRü yema na poraãcü
36ॸ—¿Rü ҧacüwa nüxü‫ ۡڟ‬namexüۡ ya yatü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥիücۡ a۳x ga yema ngúexüۡgü, rü
ľǣ͑ǣŕիǣӕ̲͑ֆӕի%ǣӕɗǣӕիüۡma i yemaca۳x ga Pedru rü tama nüxüۡ nacua۳x ga
͖Ύ̲ɗ͑%͑ľ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡgü, natürü ͖͑ӕիӡ͖իüۡ. 7ॸRü yexgumatama wüxi ga
norü maxüۡ ɗֆ͑ҡӕիŕŕǣӕ? 37ॸ—Rü caixanexüۡ ɞ͑фӥիɥ, rü natanügu
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta, ‫ع‬фӥ͖ӕիфľɗĀɥŕфӕ nayanga۳i ۳xema. Rü yema caixanexüۡwa
ɗֆ͑ǣӕ͑͑ǣŕ̲̲%naxca۳x nataxexüۡ i ɗ͑͑իӡǣՓӥիɗǣ͑ǣǣ͖իüۡ: —Daa
norü maxüۡ i wüxi ya yatü? 38ॸ—Rü ͑ɗիɥֆæȍӕ͑ľֆ͑ӥիüۡ changechaüۡxüۡchicü.
ͅkѠæԆॷ9 114
‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ! —ñaxüۡ. 8ॸRü Ѡӥ͖ӕիфľǣ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga

yexgumatama nügücüwagu ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü
ínadaueguãchitanü, rü taxúexüۡma ga yéma niporagatanücüü namaã ga yema
toguexüۡ nadaugü, rü NgechuchuxüۡիɥËҡ̲. ngúexüۡgü. 15ॸRü yexguma Ngechuchuxüۡ
9ॸѠӥֆľիǣӕ̲ɞ͑իɥǣӥǣӕ͑Փǣǣӕ̲ nadaugügu ga yema muxüۡma ga
ma۳իЙӦ͑ľ, rü Ngechuchu nüxna naxãga ga duüۡxüۡgü, rü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ.
taxúemaãma na nüxüۡ yaxugüexüۡ ga yema Rü guxüۡma naxca۳x nibuxmü na nüxüۡ
yéma nüxüۡ nadaugüxüۡ, ñu۳xmatáta yuwa ֆ̲͑Ύիŕǣӥիüۡca۳x. 16ॸRü nüma ga
ínadaxgu ga nümax. 10ॸRü yemaca۳x ga yema Ngechuchu rü nüxna naca, rü ñanagürü
ngúexüۡgü rü bexma nüxüۡ nacua۳xgü ga nüxüۡ: —¿ӄËӥ͑ɗիɥɗЙľ̲̲͑%
yema nüxüۡ nadaugüxüۡ. Natürü nügüna naxca۳x ípiporagatanücüüxüۡ?
nacagü ga ҧËӥËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ga: —ñanagürü. 17ॸRü wüxi ga yema
֤٘ӕՓɞ͑Āիǣӕٚ, ñaxüۡ. 11ॸRü ñu۳իӡËȍɗ duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ rü
ga yema ngúexüۡgü rü Ngechuchuna nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Pa
nacagü, rü ñanagürügü: —¿Tü۳xcüüۡ i ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, nuã cuxca۳x tüxüۡ chaga ya
͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i ore i mugüwa chaune, ľфӥҡӥ̲Փ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü ñanagürügü: n۳g۳oxo i tüxüۡ ͑ǣľǣիŕŕիüۡ. 18ॸ—Rü ngextá
٘Ƅфɞҡ͑ɗիɥֆ͑ӥիɥфËӕիüۡЙ͑ә̲ӡËӥ?ٚ ɞҡ͑ǣŕի̲իüۡՓфӥ͑ǣŕի̲ҡӥիüۡ
ñanagürügü. 12ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ, rü yaxüxgu rü waixüۡmüãnegu tüxüۡ naña.
ñanagürü nüxüۡ: —kɗիËӥ̲͑ɗիɥɗƄфɞ͑ Rü tarüchia۳x, rü tixüۡ‫ڟ‬xchapüta, rü
͑ӥիɥф͑ә̲͑իӡիüۡ na chauxüۡpa ͑ǣŕի̲ҡɗֆӕ%Ëȍɗ. Rü marü nüxüۡ
̲͑ľիŕŕ%իücۡ a۳x i guxüۡma. ¿Natürü tü۳xcüüۡ i chaca۳ax۳ üۡ i curü ngúexüۡgü na tümawa
ore i ümatüxüۡwa i ñaxüۡ: ínata۳xüchiãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo,
“Rü Tupana Nane ya duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥ natürü tama nüxü‫ ۡڟ‬ɗ͑իɥ͑ӥ—ñanagürü.
rü tá ngúxüۡ ninge, rü duüۡxüۡgü 19ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ, rü
rü tá nüxüۡ ͑իΎľٚ, ñanagürü: —Pa Duüۡxüۡgü i Tama

ñaxüۡ? 13ॸNatürü i choma rü pemaã nüxüۡ ֤իΥǣӥիüۡ, ¿ñuxguratáta i pemaã
chixu, фӥƄфɞфӥ̲фӥ͑ә̲͑իӡ. Natürü chanuxmaxüۡ rü yaxna pemaã
ga duüۡxüۡgü rü nümagü Ëȍիɥ͑ӥիüۡ? ¡Nuã penaga ya yima bucü!
nanaxwa۳xegüxüۡãcüma poraãcü chixri —ñanagürü. 20ॸRü Ngechuchuxüۡtawa
namaã nachopetü, yexgumarüüۡ ga ore ga nanagagü ga guma bucü. Natürü
ümatüxüۡwa nüxüۡ yaxuxüۡrüüۡ —ñanagürü. yexguma Ngechuchuxüۡ nada۳u۳xgu ga
yema n۳g۳oxo, rü guma bucüxüۡ naxü ga
͑ֆֆӕ%Ëȍɗիŕŕ%իüۡ. Rü yexma
buxüۡ ga n۳go
۳ xo nawa yexmaxüۡ ñaxtüanegu nayangu. Rü yexma
(Mt 17.14-21; Lc 9.37-43)
nidixegugü, rü narüchia۳x. 21ॸRü
14ॸRüyexguma yema togü ga norü Ngechuchu rü guma bucünatüna naca,
ngúexüۡgütanüwa nangugügu, rü yéma rü ñanagürü: —‫ع‬Ѡӥ͖ӕիǣӕ̲̲͑ɗիɥǣ
nüxüۡ nadaugü ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü naxca۳x inaxügüxüۡ ga yema?
ga yema ngúexüۡgüxüۡ ɞËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗիüۡ. —ñanagürü. Rü guma bucünatü
115 ͅkѠæԆॷ9
nanangãxüۡ rü ñanagürü: nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Tama

—Nabuxgumamatama. 22ॸRü ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲фľɞtanata۳իӥËȍɗɗ͑ǣŕ̲фüüۡ
muŕ۳xpü۳իËӥ͑ɗ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo rü ɗիɥիüۡ i n۳g۳oxo. Natürü tanaxwa۳xe i
üxüxetügu rü dexágu nanañaüۡxüۡ na Tupanana tanaxuaxüۡ na nüma
͑ǣŕ̲%Ëӥֆ̲%իüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ínata۳xüchiãxüۡca۳x. Rü
ega cumaã nanguxüۡgu na ҧacü toxca۳x ͑ǣŕ̲%ËӥիɗËҡ̲͑ɗիɥɗɞ͑իӡիӡիüۡ
cuxüxüۡ, ¡rü cuxüۡ‫ ڟ‬tangechaüۡtümüüۡgü, rü —ñanagürü.
toxüۡ rüngüۡիŕŕ! —ñanagürü. 23ॸRü
Ngechuchu ru wenaxãrü nanaxunagü
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü
ga norü yuchiga
nüxüۡ: —¿Rü tü۳xcüüۡ “ega chomaã
(Mt 17.22-23; Lc 9.43-45)
nanguüۡիǣӕٚ, ñacurügü? Erü guxüۡma
natauxcha tümaca۳իֆֆɞիľ̲ֆիΦիŕ 30-31ॸѠӥֆŃ̲ɗ͑իɥ%Ëȍɗфӥ
—ñanagürü. 24ॸRü yexguma ga guma Gariréaanewa nachopetü. Natürü ga

bucünatü rü tagaãcü ñatarügü: Ngechuchu rü tama nanaxwa۳xe ga texé
—æȍֆիΥ. ¡Choxüۡ rüngüۡիŕŕ͑ nüxüۡ na cuáxüۡ ga na yéma nayexmaxüۡ,
ֆľիľф%ËӥËȍֆիΥիüۡca۳x! —ñatarügü. yerü norü ngúexüۡgüxüۡ ɞ͑͑ǣәľիŕŕ. Rü
25ॸRü yexguma Ngechuchu nüxüۡ da۳u۳xgu ñanagürü nüxüۡ: —Tupana Nane ya
na muxüۡma ga duüۡxüۡgü marü yexma duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥ, rü duüۡxüۡgü tá
ngutaque۳xexüۡ, rü nananga ga yema nayayauxgü rü tá nayama۳xgü. Natürü
n۳g۳oxo. Rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa N۳ g۳oxo i tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡguwena rü táxarü
ͮǣľǣիŕŕфӕüۡ rü Ngauchi ۳իŕիŕŕфӕüۡx, namaxüۡ —ñanagürü. 32ॸNatürü ga
¡choma cuxüۡ Ëȍ̲ӕ͑͑ՓɞËӕիӡիӡիüۡ nümagü rü tama meã nüxüۡ nacua۳xgü ga
ya daa bucü, rü tagutáma wena nagu ҧËӥËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ga yema ore, rü
cuyaxücuxüۡ! —ñanagürü. 26ॸRü namuüۡŕǣ͑ӥի͑͑͑Ëǣӥľիüۡ.
yexguma ga yema n۳g۳oxo rü aita naxü,
rü wenaxãrü guma bucüxüۡ ͑ɗֆӕ%Ëȍɗիŕŕ.
(Mt 18.1-5; Lc 9.46-48)
Rü ñu۳իӡËȍɗ͑Փɞ͑իӡիӡ, rü ñoma
nayuxuchixüۡrüüۡ yéma nanata۳x. Rü 33ॸѠӥæЙľф͑ӡ%фӥɥ%͑ľՓ͑͑ǣӕǣӥ.
yemaca۳x ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü Ѡӥֆľիǣӕ̲ɥիՓ͑ֆľի̲ǣӥǣӕ, rü

ñanagürügü: —ͅфӥ͑ֆӕիӕËȍɗ͑ɗիɥ Ngechuchu nüxna naca, rü ñanagürü:
—ñanagürügü. 27ॸNatürü ga Ngechuchu —¿Rü ҧËӥ͑ɗիɥǣЙľǣӥ̲%naxca۳x
rü naxme۳xgu nayayauxãchi, rü piporagaetanüxüۡ ga namawa?
ɞ͑͑Āիŕŕ. Rü nüma ga guma bucü rü —ñanagürü. 34ॸNatürü ga nümagü rü
inachi. 28ॸRü yemawena ga Ngechuchu nangea۳xgümare, yerü ga namawa rü
фӥՓӥիɗǣɥЙҡǣӕ͑ֆիӥËӕ̲͑%ǣ nachigagu nügümaã niporagaetanü ga
norü ngúexüۡgü. ѠӥֆŃ̲͑ӥիɥË͑ӥի͑ ҡľիŃҡɗɥիüۡ ǣ͑ҡ͑ӥՓфӥֆľիľф̲ŕիŕ.
nacagü, rü ñanagürügü nüxüۡ: —Pa 35ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü ínarüto,
Corix, ¿tü۳xcüüۡ i toma rü taxuacüma rü nügüxüۡtawa naxca۳x naca ga yema 12

ítanata۳իӥËȍɗɗ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo? ga norü ngúexüۡgü, rü ñanagürü nüxüۡ:
—ñanagürügü. 29ॸRü Ngechuchu —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃnaxwa۳xegu na
ͅkѠæԆॷ9 116
guxãŕt‫ ڟ‬üwa na taxüxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ buxüۡgü i choxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ, rü tümaca۳x

͑Ύիфɗфӥǣӕի%%фӥ͖իҡӥ̲ŕՓҡӥǣӥ фӥ͑фӥ̲ľ̲ŕËȍɗ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲
ҡիӥիŕŕ͑ǣӕի%%фӥ͑ǣüۡիŕŕфӕüۡ ҡɗɥիüۡ wüxi ya nuta ya tacü tümanaxãwa
—ñanagürü. 36ॸRü yemawena rü norü tayangacuchi, фӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡիҡӥËȍɗӥՓ
ngãxüۡҡ͑ӥǣӕ͑ֆËȍɗիŕŕǣՓӥիɗǣ tüxüۡ tayatáe. 43-44ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
buxüۡ. Rü ñu۳իӡËȍɗ͑ËȍËӥӥǣӕ wüxi ya cuxme۳x pecadugu cuxüۡ
yayauxãchiãcüma ñanagürü: 37ॸ—Rü ͑ǣӕիŕŕǣӕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲
texé ya chauégagu meã nayaxúxe i wüxi ícunadae. Ƅфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ
i buxüۡ i ñaãrüüۡ, rü choxüۡ ͑ɗիɥɗ cuboxme۳xãcüma cunayaxu i curü maxüۡ
tayaxuxüۡ. Rü texé ya choxüۡ yaxúxe, rü na tama guxüۡne ya cuxme۳x ya
tama choxüۡիɥËҡ̲ҡֆիӕ, natürü mexüۡnemaã nawa quita۳xcuchixüۡca۳x ya
yima núma choxüۡ mucü ya Chaunatüxüۡ yima üxü ya n۳g۳oxogü nagu poxcuene ya
фӥҡ͑ɗիɥɗҡֆիӕիüۡ —ñanagürü. taguma ixoxüۡne. 45-46ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
chi wüxi ya cucutü pecadugu cuxüۡ
Texé ya tama taxchi aixe rü
͑ǣӕիŕŕǣӕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲
torü ngüۡիŕŕфӕüۡ ҡɗիɥ
ícunadae. Ƅфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ
(Mt 10.42; Lc 9.49-50)
cubocutüãcüma cunayaxu i curü maxüۡ
38ॸRü yexguma ga Cuáüۡ rü ñanagürü na tama guxüۡne ya cucutü ya
nüxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, nüxüۡ tadau ga mexüۡnemaã nawa quita۳xcuchixüۡca۳x ya
wüxi ga yatü ga cuégagu n۳g۳oxogü yima üxü ya n۳g۳oxogü nagu poxcuene.
íwoxüۡxüۡ. Natürü toma nüxna tanachu۳xu 47-48ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗֆËӕիľҡӥ
ga yema, yerü tama tatanüxüۡ ͑ɗիɥǣ pecadugu cuxüۡ ͑ǣӕիŕŕǣӕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ

nümax —ñanagürü. 39ॸNatürü i noxtacüma ícunacaxüchi. Erü
Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü: ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗՓӥիɗҡ̲ֆ
—Tama name i nüxna na penachu۳xuxüۡ. cuxetümaã Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa
ƄфӥҡľիŃֆËȍӕŃǣǣӕ͑իӦիľɗՓӥիɗɗ quixücu, na tama guxüۡne ya cuxetü ya
mexüۡ i Tupanaãrü poramaã üxüۡ, rü mexüۡnemaã nawa quita۳xcuchixüۡca۳x ya
taxucürüwama yixcama chixri yima üxü ya taguma ixoxüۡne ya
chauchiga tidexa. 40ॸErü texé ya tama n۳g۳oxogü nagu poxcuene i ngextá
taxchi aixe, rü tórü ngüۡիŕŕфӕüۡ ҡɗիɥ. 41ॸRü Υի̲ɗǣӥҡǣӕ̲ɞֆӕľիüۡwa. 49ॸ—Rü
texé ya woo wüxitama i pochiyuãcu i ɗիËӥ̲͖Ύ̲Υ͑ՓֆӕËӥф
ĀľիЙľի͑%իŕnaxca۳x na chorü nagüxüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥ͑ǣӕի%ҡ̲
duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ, rü aixcüma pemaã guxchaxüۡwa chopetüxüۡ. 50ॸ—Name ya
nüxüۡ chixu rü tá tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ yucüra. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
tümaãrü ãmare —ñanagürü. nangeacagu, ¿rü ñuxãcü tá wenaxãrü
naxããca? ¡Rü meã pegüna pedaugü na
ñoma yucüra ya taguma
(Mt 18.6-9; Lc 17.1-2)
iyarüngeacacürüüۡ na namexüۡca۳x i perü
42ॸRü
ñanagürü ta: —Texé ya maxüۡ! ‫ؽ‬Ѡӥ̲ľ%Йľǣӥ̲%Йľ̲իŕ!
pecadugu nanguxŕŕի‫ ڟ‬ŕɗՓӥիɗɗ͖% —ñanagürü.
117 ͅkѠæԆॷ10
—ñanagürü. 10ॸRü yexguma marü

ɥЙҡՓ͑͑ǣӕǣӥǣӕ, rü norü ngúexüۡgü
namexüۡ na texé tümama۳xüۡ ítáxüۡ
rü wenaxãrü nüxna nacagüe naxca۳x ga
(Mt 19.1-12; Lc 16.18)
yema. 11ॸRü Ngechuchu rü ñanagürü
nüxüۡ: —Rü yíxema tümama۳xüۡ ítáxe rü
10
1ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü
æЙľф͑ӡ%фӥɥ%͑ľՓɗ͑իӡ%Ëȍɗ. ͑ɥɗ͑ǣľ̲%%̲իŕфӥЙľËĀӕҡիӥ
Rü Yudéaanewa naxüpetü rü ñu۳xmata ͑ǣɥ̲%ɗ͑ǣŕ̲͑Ύիфɗüۡcü i tümama۳x.
natü ga Yudáüۡãrü tocutüwa nangu. Rü 12ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta, ega wüxi i nge
yéma rü wenaxãrü naxca۳x íta۳իҡľǣӕфӥ͑ɥֆֆҡӥ̲%͑ի%ҡľǣӕ, rü

nangutaque۳xegü ga duüۡxüۡgü. Rü nüma ͑ǣɥ̲фӥҡЙľËĀӕɗիӥ—ñanagürü.
фӥɗ͑͑իӥǣӥǣ͑͑͑ǣәľիŕŕҡľիüۡ
Ngechuchu rü meã buxüۡgüxüۡ nayaxu
guxüۡgurüüۡ. 2ॸRü ñuxre ga Parichéugü rü
(Mt 19.13-15; Lc 18.15-17)
naxca۳ի͑իɥǣ͑͑ӥիüۡ yaxügüxüۡca۳x
yerü chixexüۡǣӕ͑͑͑ǣӕիŕŕǣӥËȍüۡ. Rü 13ॸRü yéma Ngechuchuxüۡtawa tüxüۡ
yemaca۳x nüxna nacagüe, rü nagagü ta ga ñuxre ga buã۳xta na tüxüۡ

ñanagürügü: —¿Namexüۡ i cuxca۳x na ֆ͑ǣΥǣӥǣӥիücۡ a۳x. Natürü ga yema norü
wüxi ya yatü rü naxma۳xüۡ ínatáxüۡ? ngúexüۡgü rü inanaxügüe ga tüxüۡ na
—ñanagürügü. 3ॸRü nüma nanangãxüۡ, yangagüxüۡ ga guxema tümaxãcüxegüxüۡ
rü ñanagürü nüxüۡ: —¿Rü ҧËӥֆɗɥիüۡ ga Ngechuchuxüۡtawa gagüxe. 14ॸRü yexguma
ͅΎɥËȍŃЙľիüۡ muxüۡ? —ñanagürü. 4ॸRü yemaxüۡ nada۳u۳xgu ga Ngechuchu, rü
ۡ
nümagü nanangãxügü, rü ñanagürügü: ͑%ŕՓnangu۳x, rü ñanagürü nüxüۡ:
ۡ
—ͅΎɥËȍŃ͑ӥիü nixu ga na tama —Chanaxwa۳xe i chauxüۡҡՓ͑իɥɗ¡ӕիüۡgü.
ۡ
nachu۳xuxü na wüxi ya yatü rü ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗ͑ӥի͑penachu۳xuxüۡ! Erü Tupana
ínatámaxüۡ, ega wüxi i popera i ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa rü tümaca۳ի͑ɗիɥֆֆɞիľ̲
ta۳իǣӥЙ͑ľ͑ǣɥի͑͑ի%իǣӕ ñaã buxüۡgürüüۡ taxuüۡma i chixexüۡxüۡ icuáxe.
—ñanagürügü. 5ॸRü yexguma ga 15ॸ—Rü aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü texé
Ngechuchu rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü ya tama wüxi i buxüۡrüüۡ Tupanaxüۡ yaxúxe

ۡ
nüxü: —Rü yema na taxúegama na na tümaãrü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիücۡ a۳x, rü tagutáma
ۡ
Йľիɥ͑ӥŕիüǣǣӕ͑ɗիɥǣͅΎɥËȍŃǣҡ̲ ͑ǣӕҡիӥËӕɗ͑ǣŕ̲͑%͑ľɗҽӕЙ͑
pexna nachúãxüۡ ga pexma۳xüۡ na ípetáxüۡ. ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa —ñanagürü. 16ॸRü nüma
6ॸ—Natürü noxriarü ügügu, rü Tupana rü tüxüۡ naganagütanü ga guxema buã۳xta, rü
nanaxü ga yatüxüۡ rü ngexüۡ. ॸ—Rü
7 ҡӥ̲ŕфӕǣӥǣӕ͑իӥme۳xãcüma ñanagürü
͑ǣŕmaca۳իֆֆҡӥфӥҡ͑͑ҡӥфӥ͑ŕ͑ tüxüۡ: —¡Tupana pexüۡ rüngüۡxŕŕ۳x!
͑ɗիӡǣËȍɗ͑naxma۳xmaã inaxãӡ ‫ ڟ‬իüۡca۳x. —ñanagürü.
8ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ǣŕ̲ҡիфľфӥ͖Ύ̲
ՠӥիɗǣֆҡӥǣĀɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ
wüxitama i duüۡxüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥǣӥ. Rü
Ngechuchumaã nidexa
̲фӥҡ%ӡҡ̲ҡիфľ͑ɗիɥ, erü wüxi
9 (Mt 19.16-30; Lc 18.18-30)
ҡҡ̲͑ɗիɥ. ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
ҡիӕËӥфӥՓҡľիŃ͑ӥǣӥ͑ҡֆիɥǣËȍɗիŕŕ 17ॸѠӥֆľիǣӕ̲̲фӥɗ͑իӡ%ËȍɗËȍüۡgu
ɗ͑ǣŕ̲ҡիфľɗҽӕЙ͑͑ӥǣӥ̲͑ӕǣӥիüۡ ga Ngechuchu, rü yéma naxca۳x niña ga

ͅkѠæԆॷ10 118
wüxi ga yatü. Rü nape۳xegu ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa na yachocuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲

nayacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü, rü nüxna naca rü Āɥŕфӕã۳xüۡchigüxüۡ —ñanagürü. 24ॸRü
ñanagürü nüxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡ ya na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü
mecüx, ¿ҧacü tá chaxüxüۡ na namaã ga yema ore. Natürü ga
chanayaxuxüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ? Ngechuchu rü wenaxãrü namaã nüxüۡ
—ñanagürü. 18ॸRü Ngechuchu nixu, rü ñanagürü: —Pa Chauxacügüx,
nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: ñuxãcü wüxi i guxchaxüchixüۡ ͑ɗիɥ͑
—¿Tü۳xcüüۡ, ٘ͅľËӥ͖ٚËӕфӥǣӥËȍΎիüۡ? Tupana ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa na yaxücuxüۡ i
ƄфӥҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ɗիɥֆ̲ľËӥɗիɥËӥ, wüxi i duüۡxüۡ. 25ॸ—Rü aixcüma pemaã
rü nataxuma i to. 19ॸCuma rü marü nüxüۡ nüxüۡ chixu rü ñoma wüxi i cameyu na
cucua۳x i Tupanaãrü mugü i ñaxüۡ: ҡիӕËӥфӥՓ̲ՓӥիɗֆӕËӕ̲իŕҡӥՓ
٘‫ؽ‬ҽ%ӡҡ̲Ëӕ̲ŕҡ, фӥҡ%ӡҡ̲͑ɥ naxüpetüxüۡ%фӥֆľիľф͑фӥǣӕիËȍ̲ŕ
i ngemaã icupe, фӥҡ%ӡҡ̲ naxca۳x i wüxi i duüۡxüۡ ɗĀɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ
‫ ڟ‬ax۳ , фӥҡ%ӡҡ̲ĀΎфիüۡ
cungɥta۳ na yaxücuxüۡ i ngextá Tupana ãŕ۳xgacü
quixu i togüchiga, фӥҡ%ӡҡ̲ ɞɗիɥիüۡwa —ñanagürü. 26ॸRü yexguma
quidorata۳ax۳ , фӥҡӥ̲ǣ͑իɥ͑ӥ yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü,
ya cunatü rü cue!ٚ rü yexeraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Rü
ñaxüۡ —ñanagürü. 20ॸRü yexguma ga nügüna nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Rü
guma yatü rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa texé tá e۳ի͑ҡɗիɥֆ͑ֆիәիľɗ̲իüۡ i
ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, rü chorü bucümatama taguma gúxüۡ? —ñanagürügü. 27ॸRü
meã chanaxaure i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ Ngechuchu rü nüxüۡ nadawenü, rü
mugü i nüxüۡ quixuxüۡ —ñanagürü. 21ॸRü nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: —Yatügü
yexguma ga Ngechuchu rü nüxüۡ фӥҡիӕËӥ̲͑ӥǣӥ̲͑իŕŕ, natürü
nangechaüۡãcüma nüxüۡ nadawenü, rü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬фӥ͑ҡӕիËȍɗ͑ǣŕ̲, erü
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Rü Tupanaca۳x rü nataxuma i ҧacü i
wüxixicatama cuxü‫ ۡڟ‬nataxu. ‫ؽ‬Ѡӥɞɗիӡ, rü guxchaxüۡ —ñanagürü. 28ॸRü yexguma
namaã yataxe i guxüۡma i curü inanaxügü ga Pedru ga na yadexaxüۡ, rü
͑ǣŕ̲իüۡgü, rü ñu۳իӡËȍɗҡΎǣӥɗ͑ǣľфӥ ñanagürü nüxüۡ: —Toma rü marü yéma
͑ǣŕ̲իüۡãx۳ güxüۡ͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲Ëӕфӥ tanawogü ga guxüۡma ga torü yemaxüۡgü
natanü! Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡËӕիüۡ‫ڟ‬ ͑ËӕՓľҡфӥիɥիüۡca۳x —ñanagürü.
͑͑ǣŕի̲ɗËӕËȍɗËɗĀիӡǣӕիüۡ i 29-30ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ, rü
naãnewa. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥ̲фӥ̲͑ľ ñanagürü: —Aixcüma pemaã nüxüۡ

ɗËȍΎՓľËӕфӥիӡ—ñanagürü. 22ॸNatürü chixu rü texé ya chaugagu rü ore i
nüma ga guma yatü rü nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕ ̲իŕիŕŕфӕüۡgagu tümapatana, rü e۳xna
ga yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣֆľ̲ ҡӥ̲ŕ͑ľŕǣӥ͑, rü e۳ի͑ҡӥ̲ŕya۳xgüna,
ore. Rü nangechaüۡ%Ëӥ̲ɞ͑ɗիӡ, yerü rü e۳ի͑ҡӥ̲ŕ͑, rü e۳xna tümanatüna,
̲͑ӕիӡËȍɗǣ͑Ύфӥֆľ̲իüۡgü. 23ॸRü rü e۳xna tümaxãcügüna, rü e۳xna
Ngechuchu rü nüxüۡ nidaugüãchi, rü tümaãnegüna ngŕ̲ ‫ ڟ‬ɗիӡիŕ, rü tá
ñanagürü norü ngúexüۡgüxüۡ: tanayaxu i tümaãrü natanü. Rü aixcüma
—ͮǣӕիËȍիӥËȍɗҡ͑ɗիɥ͑ҽӕЙ͑ ñu۳xma i ñoma i naãnewa rü tá tanayaxu
119 ͅkѠæԆॷ10
i 100 e۳xpü۳xcüna ya tümapatagü, rü idauxcüraüۡgüxüۡ. Rü tá choxna

ҡӥ̲ŕ͑ľŕǣӥ, фӥҡӥ̲ŕya۳xgü, rü nacuaixgüe, rü tá choxna
ҡӥ̲ŕǣӥ, rü tümaxãcügü, rü nanac۳uaixcagü, rü tá choxüۡ ͑ֆӕիŕŕǣӥ.
tümaãnegü. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta Natürü tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡguwena
tanayaxu i ngúxüۡgü i togü tá tüxüۡ táxarü chamaxüۡ —ñanagürü.
ɗ͑ǣľիŕŕǣӥիüۡ. Natürü yixcamaxüۡra i
Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ rü wüxi
Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü tá tanayaxu i
ga ngüۡիŕŕca۳x ínacagü
maxüۡ i taguma gúxüۡ. 31ॸ—Natürü
(Mt 20.20-28)
muxüۡma i nümaxüۡ i ñu۳xma ñoma i
naãnewa duüۡxüۡgü wixpe۳xewa 35ॸRü Ngechuchuca۳ի͑իɥǣ
ӥǣӥիŕŕիüۡ, фӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ ga Zebedéu nanegü,

ҽӕЙ͑ҡՓɗիՓľ̲͑͑իӥǣӥիŕŕ. Rü rü ñanagürügü nüxüۡ: —Pa
muxüۡma i nümaxüۡ i ñu۳xma ñoma i ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, tanaxwa۳xe i toxca۳x
naãnewa duüۡxüۡǣӥՓɗիՓľ̲ӥǣӥիŕŕիüۡ, Ëӕ͑իӥɗ͑ǣŕ̲͑ǣüۡիŕŕɗnaxca۳x tá
фӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü Tupana tá cuxna tac۳axüۡ —ñanagürügü. 36ॸRü nüma
wixpe۳իľՓ͑͑իӥǣӥիŕŕ—ñanagürü. rü nüxna naca, rü ñanagürü: —¿ӄacü
͑ɗիɥɗpenaxwa۳xexüۡ na pexca۳x
chanaxüxüۡ? —ñanagürü. 37ॸRü
ga norü yuxchiga
ñanagürügü: —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ãŕ۳xgacüxüۡ
(Mt 20.17-19; Lc 18.31-34)
quingucuchigu, rü tanaxwa۳xe na wüxie
32ॸRü YerucharéüۡՓ̲͑իɥ. Rü i toma rü curü tügünecüwawa tarütoxüۡ,
nüma ga Ngechuchu rü norü rü togue i curü ҧoxwecüwawa
ngúexüۡgüpe۳իľǣӕ͑ɗիӡ. Rü nümagü rü —ñanagürügü. 38ॸRü Ngechuchu
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, rü yema togü ga nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Pema
duüۡxüۡgü ga wixweama ãgüxüۡ rü rü tama nüxüۡ pecua۳x na ҧacüca۳x
namuüۡŕ. Rü Ngechuchu rü wenaxãrü ípec۳axüۡ. ¿Rü pexü‫ ۡڟ‬chi natauxchaxüۡ i na
noxrüwama naxca۳x naca ga yema 12 ga peyaxaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲իľիüۡ i üxchiüxüۡ i
norü ngúexüۡgü. Rü inanaxügü ga namaã choma tá chixaxüxüۡ? ¿Rü namaã chi
nüxüۡ na yaxuxüۡ ga ҧacü tá nüxüۡ na peporaexüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ i tá chingexüۡ?
üpetüxüۡ. 33ॸRü ñanagürü nüxüۡ: —Pema —ñanagürü. 39ॸRü nümagü nanangãxüۡgü
nüxüۡ pecua۳x na marü ingaicaxüۡ na rü ñanagürügü: —ͮǣŕ̲%Ëӥ, namaã tá
Yerucharéüۡwa ingugüxüۡ. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a rü taporae —ñanagürügü. Rü Ngechuchu
duüۡxüۡgü rü tá chixri chomaã nachopetü. nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ:
Rü paigüarü ãŕ۳xgacügü rü —kɗիËӥ̲ҡ͑ɗիɥɗËȍӕիфüüۡ
͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i ore i mugüwa peyaxaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲իľիüۡ i üxchiüxüۡ
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡna tá choxüۡ naxuaxüۡgü. rü chauxrüüۡ ngúxüۡ na pingegüxüۡ.
Rü nümagü rü tá chomaã nanaxuegugü 40ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥ
na chayuxüۡ, фӥҡ͑ǣŕ̲ tügünecüwawa rü chorü ҧoxwecüwawa

Dumacüۡ۳ãx۳ güna choxüۡ namugü. 34ॸRü na perütogüxüۡca۳x, rü tama cho۳xme۳xwa
͑ǣŕ̲ǣӥҡ͑ɗիɥɗËȍӕǣӕ ͑͑ǣŕի̲͑Йľի͑Ëȍ͑ի%իüۡ, erü
Chaunatü tá tüxna nanaxã ya yíxema rü yéma namacüwawa narüto ga wüxi ga

tümaca۳իɞֆɗɥիŕ—ñanagürü. 41ॸRü ͑ǣľիľҡӥËӥǣ´фҡɗ̲Ńӡǣӕãŕǣ‫ ڟ‬Ëӥǣҽɗ̲Ńӡ
yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲ nane. 47ॸRü yexguma guma ngexetücü
togü ga 10 ga ngúexüۡgü, rü nüxüۡ ɥ͑ӥǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕǣ
Chaüۡtiágumaã rü Cuáü̲ۡ%͑͑ӕŕ. Nacharétucüãۡ۳ ի۳ ͑ֆɗɥիüۡ ga guma yéma
42ॸNatürü Ngechuchu naxca۳x naca rü üpetücü, rü inanaxügü ga poraãcü aita na
ñanagürü nüxüۡ: —Pema nüxüۡ pecua۳x i naxüxüۡ, rü: —Pa Ngechuchu ya
togü i nachiüۡ%͑ľǣӥՓфӥ͑͑ǣŕի̲ǣӥɗ Dabítanüxüۡx, ¡cuxü‫ ۡڟ‬changechaüۡtümüüۡ!
ãŕ۳xgacügü i nügü nacua۳xgügu na —ñanagürü. 48ॸNatürü muxüۡma ga yema
namexüۡ na nuãcü namuãxüۡ i norü duüۡxüۡgü rü ínanangaxüchigüama ga na
duüۡxüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügü i taxüۡgü iyanangeáxücۡ a۳x. Natürü ga nüma rü
rü norü duüۡxüۡgüarü yora nügü yexeraãcü aita naxüama, ñaxüۡmaã: —Pa
͑ɗիɥǣӥիŕŕ. 43ॸ—ͮҡӥфӥҡ%ӡҡ̲ Dabítanüxüۡx, ¡cuxüۡ‫ ڟ‬changechaüۡtümüüۡ!
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗЙľҡ͑ӥՓ. Erü —ñaxüۡmaã. 49ॸRü yexguma ga nüma ga
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃnaxwa۳xegu na guxããrü Ngechuchu rü inayachiãchi, rü ñanagürü:
ֆľիľф͑ҡɗɥիüۡ i petanüwa, rü name —¡Naxca۳x peca! —ñanagürü. Rü guma
͑ɗիɥɗ͑Ύիфɗфӥǣӕի%%фӥ͑ǣüۡիŕŕфӕüۡ na ngexetücüca۳x nacagü, rü ñanagürügü:
ҡɗɥիüۡ. 44ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃɗ —‫ͮؽ‬ҡ%ŕфӥɗ͑Ëȍɗ! Rü cuxca۳ի͑ɗիɥɗ
petanüwa naxwa۳xegu na nac۳axüۡ —ñanagürügü. 50ॸRü guma
ҡӥ̲̲ӥËӥǣӥľфӕ͑ҡɗɥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ngexetücü rü yexacü nanaña ga norü
noxri rü guxüۡma i tümamücügüarü gáuxüۡchiru. Rü inayuxnagü rü
ngüۡիŕŕфӕüۡ ͑ҡɗɥիüۡ. 45ॸ—Rü woo i Ngechuchuca۳ի͑ɗիӡ. 51ॸRü Ngechuchu
choma i Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ nüxna naca, rü ñanagürü nüxüۡ: —¿ӄacü
Ëȍɗɥիüۡ, rü tama togü choxüۡ ͑ɗիɥɗcunaxwa۳xexüۡ na cuxca۳x chanaxüxüۡ?
rüngüۡիŕŕիüۡca۳ի͑ɗիɥɗ͑ә̲Ëȍիӡիüۡ. —ñanagürü. Rü nüma ga guma ngexetücü,
ͮҡӥфӥ͑ә̲Ëȍիӡ͑Āӕüۡxüۡgüxüۡ rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Pa
charüngüۡիŕŕիüۡca۳x rü naxca۳x ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, chanaxwa۳xe na chidauchixüۡ
ichanaxãxüۡca۳x i chorü maxüۡ, na —ñanagürü. 52ॸRü yexguma ga Ngechuchu,
͑ǣŕ̲%ËӥËȍ͑իӥҡ͑ӥիüۡca۳x na norü rü ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬ƚËӥ, ɞɗիӡ! Rü marü
pecadugüna ínanguxüۡxüۡca۳x i muxüۡma i cuxca۳ի͑ɗҡ͑ľľфӥËӕֆիΥ—ñanagürü. Rü
duüۡxüۡgü —ñanagürü. yexgumatama ga guma ngexetücü rü
nidauchi, фӥͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիӡǣ
´фҡɗ̲Ńӡǣ͑ǣľիľҡӥËӥիüۡ
namawa.
͑фӥ̲ľիŕŕǣͮǣľËȍӕËȍӕ
(Mt 20.29-34; Lc 18.35-43) Ngechuchu rü Yerucharéüۡgu naxücu
46ॸѠӥ֤ľфɗËәфӥɥ%͑ľՓ͑͑ǣӕǣӥ. (Mt 21.1-11; Lc 19.28-40; Cu 12.12-19)
Rü
ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥǣ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü rü marü Yerucharéüۡãrü
11
1ॸRü
muxüۡma ga togü ga duüۡxüۡgü. Rü ngaicamana nangugü ga

ֆľիǣӕ̲ǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥgu۳xwa Ϙфɞ¡ӕ͑ľËӥфӥMa۳իЙӦ͑ľ%фӥ͑ǣɗË̲͑
nangugüchaüۡgu ga nüxna na ínachoxüۡxüۡ, ֆľի̲ǣӥ͑ľǣɥ%͑ľի%Ëӥǣӥǣ´ľËȍǣӕŃ
121 ͅkѠæԆॷ11
rü Betániã. Rü yexguma yéma ɗիɥիǣӕфüüۡ! ¡Rü cuxüۡ ҡҡիŕŕǣӥ, Pa

nangugügu, rü Ngechuchu nanamu ga ҽΎ͑ҡӥֆġիӡǣӕËӥ! —ñanagürügü.
taxre ga norü ngúexüۡgü. 2ॸRü ñanagürü 11ॸRü Yerucharéüۡgu naxücu ga
nüxüۡ: —¡Gua tórü to۳xma۳xtawa Ngechuchu, rü tupauca ga taxüۡneca۳x

͑ǣŕի̲͑ľֆɥ%͑ľի%ËӥՓЙľիɥ! Rü ͑ɗիӡ. Rü meãma guxüۡwama
͑ǣŕիǣӕ̲͑ՓЙľ͑ǣӕǣӥǣӕ, фӥ͑ǣŕի̲ inanadauaxüۡne. Rü ñu۳իӡËȍɗֆľ̲͑Ύфӥ
tá nüxüۡ peyangau i wüxi i cowaruxacü i 12 ga ngúexüۡǣӥ̲%´ľҡ͑ɗ%%фӥɥ%neca۳x
͑ǣŕի̲͑ǣիüۡxüۡ i taguma texé natagu nataegu, yerü marü nayáuane.
aunagüxüۡ. ‫ؽ‬ѠӥЙľֆՓŕիüۡ rü nuã
Ngechuchu rü ori ۳x ga iguera ga ngearü
penaga! 3ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃЙľի͑
oõxüۡmaã chixexüۡ naxuegu
caxgu na ҧacüca۳իЙľֆՓŕիüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
(Mt 21.18-19)
cowaruxacü, ¡rü tümamaã nüxüۡ pixu rü
ñapegügü: 12ॸRü moxüۡãcü yexguma Betániãwa
“Torü Cori nanaxwa۳xe, rü ñu۳xma ɗ͑իɥ%ËȍɗǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ҡɗֆ.
ҡҡ̲͑͑ҡľǣӕիŕŕٚ, ñapegügü! 4ॸRü 13ॸRü yaxüۡgu nüxüۡ nadau ga wüxi ga
ֆŃ̲͑իɥ. Rü yexma namacüwagu ori ۳x ga iguera ga ããt‫ ڟ‬üxüۡ. Rü nüma ga

nüxüۡ nayangaugü ga yema cowaruxacü Ngechuchu rü naxca۳ի͑ɗիӡ͑
ǣՓӥիɗǣɥpataa۳xüۡtagu ngaxüۡxüۡ. 5ॸRü íyadauãxüۡca۳x rü ngoxi nayexma۳x ga
ñuxre ga duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ norü o. Natürü yexguma naxüۡtawa
rü nüxna nacagüe, rü ñanagürügü: nanguxgu, rü taxuüۡma inayangau, rü
—¿ӄacü ípexüe? ¿Rü tü۳xcüüۡ ЙľֆՓŕիüۡ i naãt‫ ڟ‬üxüۡիɥËҡ̲, yerü tauta norü owa
͑ǣŕ̲ËΎՓфӕիËӥ? —ñanagürügü. 6ॸRü nangu. 14ॸRü yexguma rü ñanagürü
nümagü ga yema ngúexüۡgü, rü yema igueraxüۡ: —¡Tagutáma texé wena cuxüۡ
ore ga Ngechuchu namaã nüxüۡ ҡ̲ә%фӥΎΥի! —ñanagürü. Rü norü
ixuxüۡãcü nanangãxüۡgü. Rü yemaca۳x ngúexüۡgü rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣֆľ̲.
tama nüxna nanachu۳xgü. 7ॸRü natagu
Ngechuchu ínanawoxüۡ ga yema tupauca
nanac۳h۳agümü ga naxchirugü. Rü
ga taxüۡnewa taxegüxüۡ ga duüۡxüۡgü
yemaãcü Ngechuchuxüۡtawa nanagagü.
(Mt 21.12-17; Lc 19.45-48; Cu 2.13-22)
Rü nüma ga Ngechuchu rü natagu
naxaunagü. 8ॸRü muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü 15ॸRü yexguma Yerucharéüۡwa
naxchirumaãtama nanac۳h۳amagü. Rü nangugügu, rü Ngechuchu rü tupauca
ҡΎǣӥфӥ͑ɥիãt‫ ڟ‬ügü ga naãnewa ga taxüۡnegu naxücu. Rü inanaxügü ga
nadaüۡxüۡmaã nayac۳h۳amagü. 9ॸRü yema na ínawoxüۡãxüۡ ga yema yéma ҧacümaã
duüۡxüۡgü ga nape۳xegu ãgüxüۡ rü yema taxegüxüۡ rü naxca۳x taxegüxüۡ. Rü
togü ga wixweama ãgüxüۡ, rü tagaãcü nanawoegu ga norü mechagü ga yema
ñanagürügü: —¡Cuxüۡ ҡҡիŕŕǣӥ! ¡Rü duüۡxüۡǣӥǣֆŃ̲Āɥŕфӕ̲%ҡիľǣӥիüۡ rü
̲͑ľիŕËȍɗֆֆɗ̲ҽӕЙ͑ŕg‫ ڟ‬agu núma muxtucumaã taxegüxüۡ. 16ॸRü nanachu۳xu
ӡËӥ! 10ॸ‫ؽ‬Ѡӥ̲͑ľիŕËȍɗֆֆɗ̲ãŕ۳xgacü ga texé ҧacü na yéma ngepetüxüۡ
ya núma ngucü yexgumarüüۡ ga tupauca ga taxüۡnemachiawa. 17ॸRü
nuxcümaüۡcü ga tanatü ga Dabí ãŕ۳xgacü ɗ͑͑իӥǣӥǣ͑͑͑ǣәľիŕŕҡľիüۡ, rü
ͅkѠæԆॷ11 122
ñanagürü: —Tupanaãrü ore i naxca۳x ípec۳axüۡ ɗЙľфӥֆӕ̲ӥիŕՓ, rü

ümatüxüۡwa rü ñanagürü: ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ЙľֆիΥǣӥիüۡ na marü
“Chopata rü guxüۡma i penayaxuxüۡ, rü aixcüma tá penayaxuxüۡ.
nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ güarü 25ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥǣӕ,
ֆӕ̲ӥիŕЙҡüۡgu tá naxãŕǣ‫ ڟ‬ٚ, ͑ҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗҧacüca۳x texémaã

ñanagürü. Natürü pema rü ͑Йľ͑ӕŕիüۡ, ¡rü tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ pengechaüۡ!
‫ ڟ‬ax۳ güxüۡpataüۡ Йľֆիɥիŕŕ
ngɥta۳ ͑Ьľ͑ҡӥֆĀիӡǣӕËӥфӥҡЙľիüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
—ñanagürü. 18ॸNatürü yexguma yemaxüۡ nangechaüۡxüۡca۳x i perü pecadugü.
͑իɥ͑ӥŕǣӕǣЙɗǣӥфӥãŕ۳xgacügü rü 26ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľ̲ҡ̲ҡӥիü‫ۡڟ‬
͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ nüxüۡ pengechaüۡgügu, rü Penatü ya

ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü inanaxügüe ga ĀիӡǣӕËӥфӥҡҡҡ%ӡҡ̲Йľիü‫ ۡڟ‬nüxüۡ
naxca۳x na nadaugüxüۡ ga ñuxãcü nangechaüۡ —ñanagürü.
Ngechuchuxüۡ na yama۳xgüxüۡ. Yerü nüxüۡ
Ngechuchuna nacagüe na texéarü oregagu
namuüۡŕ, yerü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü
yema norü ngu۳իŕŕҡľ̲%͑ҡ%ŕǣӥ.
19ॸNatürü yexguma marü nayáuanegu, (Mt 21.23-27; Lc 20.1-8)
ga Ngechuchu rü norü ngúexüۡgümaã 27ॸRü yemawena rü Yerucharéüۡca۳x
͑ӥի͑ɞ͑ɗիɥǣǣӕ̲ɥ%͑ľ. nawoegu. Rü yexguma Ngechuchu rü

tupauca ga taxüۡ͑ľǣӕֆիӡǣӥËȍɗǣӥֆ͑ľ,
Narüñ۳ľիŕǣֆľ̲ɗǣӕľфǣ͑ǣľфӥΎΦիüۡ
rü naxca۳ի͑իɥǣЙɗǣӥфӥãŕ۳xgacügü,
(Mt 21.20-22)
фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ
20ॸRümoxüۡãcü pa۳xmama rü ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü togü ga ãŕ۳xgacügü
igueraxüۡtawa nachopetü. Rü yéma nüxüۡ ga yaguã۳xgü. 28ॸRü nüxna nacagüe, rü
nadaugü ga na nañ۳ľիŕիüۡ ñu۳xmata ñanagürügü: —‫ع‬ҽľիŃфӥ̲ӕǣǣӕ͑ɗիɥɗ
naxchúma۳xãwa nangu. 21ॸRü yexguma cunaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ә̲Ëӕիӥիüۡ? ¿Rü
ga Pedru rü nüxna nacua۳xãchi ga yema texé cuxüۡ tamu na cunaxüxüۡca۳x i
ɥ͑ľ%Ëӥ͑ǣӕЙľҡӥիüۡ, rü ñanagürü ͑ǣŕ̲? —ñanagürügü. 29-30ॸRü yexguma
Ngechuchuxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ga Ngechuchu rü nanangãxüۡ, rü
dücax i iguera ga chixexüۡ namaã ñanagürü nüxüۡ: —Choma rü tá ta pexna
cuxueguxüۡ, rü marü narüñ۳ľիŕ chaca, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍΎիüۡ pengãxüۡgu i
—ñanagürü. 22ॸRü Ngechuchu ͑ǣŕ̲Йľի͑naxca۳x chac۳axüۡ, rü choma
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —¡Nüxü‫ۡڟ‬ rü tá ta pemaã nüxüۡ chixu na texé
ЙľֆիΥǣӥֆҽӕЙ͑! 23ॸ—Rü aixcüma choxüۡ muxüۡ na chanaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲.
pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ ¿Rü texé tanamu ga Cuáüۡ na duüۡxüۡgüxüۡ
wüxie daa ma۳իЙӦ͑ľիüۡ tamuxgu na ínabaiüۡիŕŕիüۡca۳x? ‫ع‬ѠӥҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ga
ֆիӡǣËȍɗիüۡca۳x rü taxtü i taxüۡchiüwa namucü rü e۳xna duüۡxüۡgümare?
nügü na yatáexüۡca۳x, фӥËȍɗЙľǣ͑իɥ͑ӥ, —ñanagürü. 31ॸRü yexguma ga nümagü
ľǣɗիËӥ̲ЙľֆիΥǣӥ%Ëӥ̲͑ӥիüۡ rü inanaxügüe ga nügümaã na
͑ǣŕ̲͖Йľǣӥǣӕ. 24ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x yaporagatanücüüxüۡ, rü ñanagürügü:
pemaã nüxüۡ chixu rü guxüۡma i ҧacü i —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ:
٘ҽӕЙ͑͑ә̲̲͑͑ӕٚ, ñagügügu, yatü rü yéma puracütanüxüۡgüxüۡtawa

rü nüma rü chi ñanagürü tüxüۡ: nanamu ga wüxi ga norü duüۡxüۡxüۡ na
“¿Tü۳xcüüۡ ga tama nüxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ?ٚ naxca۳x íyac۳axüۡca۳x ga yema ubagü ga
ñanagürü chi tüxüۡ. 32ॸ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡËӥфӥՓ nüxna üxüۡ. 3ॸ—Natürü yema
rü: puracütanüxüۡgü rü nayayauxgü, rü
֤٘ҡӥǣӥ̲фľ͑ә̲̲͑͑ӕٚ, nanac۳uaixgü ga guma yatüarü duüۡxüۡ.
ñatarügügü tá? Rü yema ñanagürügü Rü taxuüۡma ga ubagü nüxna naxãgü, rü
yerü duüۡxüۡgüxüۡ namuüۡŕ. Yerü guxüۡma yemaãcü ínayamugü. 4ॸ—Rü yexguma
ga duüۡxüۡǣӥфӥ͑ֆիΥǣӥфӥɗիËӥ̲ ga guma yatü rü to ga norü duüۡxüۡxüۡ
Tupana nanamu ga Cuáüۡ na nüxüۡ yéma namu. Natürü ga guma rü
yaxuxüۡca۳x ga norü ore. 33ॸRü yemaca۳x nayama۳իŕфӕǣӥ, rü namaã naguxchigagü.
Ngechuchuxüۡ nangãxüۡgü, rü 5ॸ—Rü yexguma rü to ga norü duüۡxüۡxüۡ
ñanagürügü: —Tama nüxüۡ tacua۳x ga yéma namu. Natürü nayama۳xgü. Rü

texé núma na namuxüۡ ga Cuáüۡ ga yemawena, rü yéma nanamugü ga
baiüۡիŕŕфӕüۡ —ñanagürügü. Rü yexguma muxüۡma ga togü ga norü duüۡxüۡgü.
ga Ngechuchu rü nanangãxüۡ rü Natürü ga yema puracütanüxüۡgü rü
ñanagürü nüxüۡ: —æȍΎ̲фӥҡҡ%ӡҡ̲ nayac۳uaixgü ga ñuxre, rü togü rü
pemaã nüxüۡ chixu na texé choxüۡ muxüۡ nanadai. 6ॸ—Rü yexguma rü nüxü‫ۡڟ‬
na chanaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ËȍΎի͑naxca۳x ínayaxü ga nanexüۡchi ga poraãcü nüxüۡ
pec۳axüۡ —ñanagürü. nangechaüۡcü. Rü düxwa guma nanexüۡ
yéma namu, ֆľфӥ͑ӥ̲͑ǣӕ͑իɥ͑ӥǣӕ
Cua۳xruüۡ ga puracütanüxüۡ ga
фӥËȍɗ͑͑ľǣ͑իɥ͑ӥŕǣֆľ̲
chixexüۡgügu ixuxüۡ
puracütanüxüۡgü. 7ॸ—Natürü yexguma
(Mt 21.33-46; Lc 20.9-19)
guma cori nanexüۡ nadaugügu ga yema
puracütanüxüۡgü, rü nügümaã
12
1ॸRü Ngechuchu rü inanaxügü
ga ore ga cua۳xruüۡgügu ñanagürügü:

ixuxü̲ۡ%͑͑͑ǣәľիŕŕҡľիüۡ. Rü ٘ͮǣŕ̲%фӥҡ͑ɗիɥɗ͖%͑%͑ľɗ
ñanagürü nüxüۡ: —Nayexma ga wüxi ga yixcama. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%tayama۳xgü na tóxrü
yatü ga norü naãnegu ubanecü ücü. Rü ͑ֆɗɥիüۡca۳x!͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ. 8ॸ—Rü
ínanapoxegu, rü nanaxü ga wüxi ga yemaãcü nayayauxgü, rü nayama۳xgü.
ubaarü yauxtüxüۡxüۡchica, rü wüxi ga Rü yema ubanecüpechinüwa nayata۳xgü
dauxüۡtaechica na meã nüxna ga naxüۡne. 9ॸ—Rü ñu۳xma rü pexna
nadauxüۡca۳x ga guxüۡma. Rü ñu۳իӡËȍɗ chaca, ¿pexca۳x rü ҧacü tá naxü ya yima
ñuxre ga puracütanüxüۡna nüxüۡ ӕ¡͑ľËӥфӥֆΎф̲͑%ɗ͑ǣŕ̲
͑Āӕիŕŕ. Ѡӥ̲͑%̲͑͑ľիŕŕ͑ puracütanüxüۡgü i chixexüۡgü? Rü dücax,
ngãxüۡǣӕ̲͑%͑ǣɥիüۡ yatoyexüۡca۳x ga rü ngŕ̲‫ ڟ‬ҡ͑իӡ, rü tá nanadai i
yema ubatanü. Rü ñu۳իӡËȍɗǣֆľ̲ ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥҡ͑ӥիüۡgü, rü togüna tá
naãneãrü yora rü to ga nachiüۡãnewa ͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲ӕ¡͑ľËӥ. 10ॸ—¿Taguma
͑իӡ. 2ॸ—Rü yexguma nawa nanguxgu e۳xna nawa pengúe i Tupanaãrü ore i
ga na yadauxüۡ ga yema ubagü, rü guma ümatüxüۡ? Ƅфӥ͑ǣŕ̲Փфӥ͖͑ǣӥфӥ:
ͅkѠæԆॷ12 124
٘Ѡӥֆɗ̲͑ӕҡֆ̲ľËӥֆɥ%фӥ —ñanagürügü. 15ॸNatürü ga Ngechuchu

üruüۡgü nüxüۡ oechirécü, rü rü nüxüۡ nacua۳xama ga na chixexüۡgu
ñu۳ի̲фӥֆɗ̲ҡ̲͑ɗիɥֆ ̲͑%͑իɥ͑ӥŕիüۡ ga yema duüۡxüۡgü
ҽӕЙ͑͑ӥիɥфֆիӥËӕËȍɗËӥ͑ woo meã namaã na yanadexagüxüۡ. Rü
namaã inaxügüãxüۡca۳իֆɥЙҡ. yemaca۳x ñanagürü nüxüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ
11ॸѠӥҡΔфӥæΎфɗֆҽӕЙ͑͑ɗիɥ chixexüۡgu choxüۡ Йľ͑ǣӕիŕŕËȍüۡxüۡ?
ga naxücü ga yema, rü ñu۳xma ‫ͮؽ‬ӕ%͑ǣɥիüۡ Йɗ͑ǣľɗՓӥիɗҡËȍɗ͑ӥɗĀɥŕфӕ
фӥ̲͑ľիŕËȍɗɗtaxca۳իٚ, ͑͑ǣɥիüۡ chadauxüۡca۳x! —ñanagürü.
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 12ॸRü yexguma ga 16ॸRü yéma naxüۡҡՓ͑ǣɥիüۡ nangegü ga
yema paigüarü ãŕ۳xgacügü, rü ՓӥիɗҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕ. Rü Ngechuchu rü

͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ ñanagürü nüxüۡ: —¿Texéchicüna۳xã rü
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü togü ga ãŕ۳xgacügü ga ҡľիŃŃǣ͑ɗիɥɗ͑ǣɥǣӕӥիüۡ? —ñanagürü.
yaguã۳xgü, rü Ngechuchuxüۡ niyauxgüchaüۡ. Rü nümagü nanangãxüۡgü, rü
Yerü nüxüۡ nacua۳իǣӥǣ͑Ëȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ñanagürügü: —Dumacüۡ۳ãx۳ ya ãŕ۳xgacü
ga yema ore ga cua۳xruüۡgu yaxuxüۡ. Natürü ya tacüchicüna۳ի%͑ɗիɥ—ñanagürügü.
duüۡxüۡgüxüۡ namuüۡŕфӥyemaca۳x taxuüۡma 17ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü
namaã naxüe. Ѡӥ͑ӥի͑ֆŃ̲ɞ͑ɗիɥ̲фľ. ñanagürü nüxüۡ: —¡Ãŕ۳իǣËӥ͑͑ǣɥիüۡ

Йľի%ɗ͑ǣŕ̲ãŕ۳իǣËӥфӥɗիɥËӥ, rü
ҽӕЙ͑͑͑ǣɥիüۡ Йľի%ɗ͑ǣŕ̲
(Mt 22.15-22; Lc 20.20-26)
ҽӕЙ͑%фӥɗիɥËӥ! —ñanagürü. Rü
13ॸRü yexguma ga yema ãŕ۳xgacügü rü yexguma yema orexüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ, rü
Ngechuchuxüۡtawa nanamugü ga ñuxre namaã na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ.
ga norü duüۡxüۡgü ga Parichéugü rü
Ngechuchuna nacagüe rü ngoxi wena
Erodetanüxüۡgü na nüxna yacagüexüۡca۳x,
̲͑իŕɗĀӕüۡxüۡgü
rü ngoxi ҧacü rü chixexüۡ ga dexamaã
(Mt 22.23-33; Lc 20.27-40)
nüxüۡ nangãxüۡ na yemaãcü
ãŕ۳xgacügüxüۡtawa na íyaxuaxüۡgüãxüۡca۳x. 18ॸRüyemawena rü Ngechuchuxüۡtawa
14ॸRü nümagü rü naxüۡҡՓ͑իɥ, rü ínayadaugü ga ñuxre ga Chaduchéugü.
ñanagürügü nüxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, Ѡӥ͑ӥ̲ǣӥ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ yaxugüexüۡ na
nüxüۡ tacua۳իфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ ҡǣӕҡ̲Փľ̲͑͑իŕիüۡ i yuexüۡ. Rü
nüxüۡ quixuxüۡ i ore. Rü tama yemaca۳x Ngechuchuna nayacagüe, rü
duüۡxüۡǣӥǣ̲фľËӕիɥ͑ӥ, erü tama norü ñanagürügü: 19ॸ—Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx,
düxétüxüۡnegu cudawenü, natürü ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓфӥ͖͑ǣӥфӥ:
͑Ëӥ̲͑ɗիɥɗËӕ͑ǣӕǣӥիüۡ. Rü aixcüma ٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗֆֆҡӥ
Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕɗĀӕüۡxüۡgü na Tupana naxma۳x ngexacüyane nayu۳xgu,
naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲̲͑իŕիüۡca۳x. фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ŕ͑ľŕҡ̲
¡Tomaã nüxüۡ ixu! Ѡӥ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕֆ ͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳իɗ͑ǣŕ̲
ãŕ۳xgacü ya tacü ya Dumacüۡ۳ãx۳ totanüwa yutecü i naxüۡma۳x, na
͑ǣɥիüۡ yauxchaüۡcü ¿rü namexüۡ ֆɗɥիüۡ na ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ի%ի%Ëӥիüۡca۳x ya
͑ӥի͑͑ǣɥիüۡ taxãxüۡ, rü e۳xna tama? ͑ŕ͑ľŕǣ̲фӥֆӕËӥٚ,
125 ͅkѠæԆॷ12
ñanagürü ga yema ore. 20ॸ—Dücax, ͑ɗիɥфӥҡ̲ֆӕľիüۡ%фӥ͑ɗիɥ, erü

nayexma ga 7ǣ͑ӥǣӥľ͑ľŕǣӥ. Rü nape۳xewa rü taxúema tayu. Rü
naxãma۳x ga guma yacü, natürü tauta ͑ǣŕ̲%ËӥɗЙľ̲фӥЙΎф%ËӥɞЙľҡӥľ
naxãxãcüyane nayu. 21-22ॸ—Rü yexguma —ñanagürü.
ǣ͑ɥǣ͑ŕ͑ľŕ͑ӥիɥ͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳x
ͮǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕɗǣӕիüۡ i norü
ga yema ngecü, natürü guma rü ta nayu
̲ӕǣӥфӥֆľիľфɗիɥիüۡ
rü nangexacü. Rü yexguma ga guma
(Mt 22.34-40)
norü tomaŕ۳xpü۳իǣ͑ŕ͑ľŕ͑ӥիɥ͑ǣɥ̲%
naxãma۳x, natür ü yexgumarüüۡtama 28ॸѠӥՓӥիɗǣ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ga
nüxüۡ nangupetü. Rü yemaãcü, gucüma ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľիüۡ, rü

ga guma 7ǣ͑ӥǣӥľ͑ľŕфӥ͑ǣɥ̲% nüxüۡ ͑իɥ͑ӥǣֆľ̲ҡΎǣӥǣ
naxãma۳x ga yema nge. Rü gucüma namücügü ga Ngechuchumaã na
nayue tauta naxãxãcüyane. Rü düxwa íyaporagatanücüüxüۡ. Rü nüma rü nüxüۡ
͑ǣɥ̲фӥҡɗֆӕǣֆľ̲͑ǣľ. 23ॸ—Rü nicua۳xãchi ga meãma na nangãxüۡãxüۡ.
dücax, ͑ǣŕիǣӕ̲ֆӕľիüۡ Փľ̲͑իŕǣӕ, Rü yemaca۳x Ngechuchuca۳ի͑ɗիӡ, rü
¿rü ngexcürüücü naxma۳իҡɗֆɗիɥɗ nüxna naca, rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa
͑ǣŕ̲͑ǣľ? Yerü gucüma ga guma 7 ga ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ‫͑ع‬ǣŕիüۡrüüxüۡ i Tupanaãrü
͑ӥǣӥľ͑ľŕǣӥ͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳x ̲ӕ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ i norü mugüarü yexera
—ñanagürügü. 24ॸRü yexguma ga ɗիɥիüۡ? —ñanagürü. 29ॸRü Ngechuchu
Ngechuchu rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —ͮǣŕ̲
nüxüۡ: —Pema rü ípetüe erü tama nüxüۡ Tupanaãrü mu i guxüۡ i norü mugüarü
pecua۳x i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ, rü ֆľիľфɗիɥիüۡ, фӥ͖%͑ɗիɥ, ñanagürü:
tama nüxüۡ pecua۳x i ñuxãcü na ٘‫ؽ‬ʊЙľфӥիɥ͑ӥŕ, ЬʊфŃ͑ľËüۡ۳ãx۳ gü! Rü
naporaxüۡ ya Tupana. 25ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ nüma ya Cori ya tórü Tupana,
yuexüۡ Փľ̲͑իŕǣӕ, rü taxúetáma фӥֆɗիɗËҡ̲͑ɗիɥֆҡΔфӥæΎфɗ.
tixãma۳xgü rü e۳xna tixãtegü. Erü 30ॸ¡Rü nüxüۡ nangechaüۡ ya Cori
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ i Tupanaãrü orearü ya curü Tupana guxüۡne ya curü

ngeruüۡgürüüۡ ҡҡɗիɥǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲. maxüۡnemaã, rü guxüۡ i
26ॸ—Pema choxna peca i yuexüۡãrü Ëӕ%ŕ̲%, rü guxüۡ i nagu
dagüchiga. ¿Natürü tama e۳xna nawa Ëӕфӥիɥ͑ӥիüۡmaã, rü guxüۡ i curü
Йľ͑ǣәľɗҽӕЙ͑%фӥΎфľǣͅΎɥËȍŃ poramaã!ٚ
ümatüxüۡ ǣ͑ɥի%Ëӥǣ ñanagürü. 31ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥҡիфľɗ
۳ uxratanünechigaxüۡ íyaxuxüۡwa? Erü
íiya Tupanaãrü mu, rü ñanagürü:
ֆľ̲ΎфľՓфӥͅΎɥËȍŃիüۡ ñanagürü ga “¡Rü nüxüۡ nangechaüۡ i cumücü na
Tupana: cugü cungechaüۡxüۡrüüۡ!ٚ
٘æȍΎ̲͑ɗիɥɗk¡фáüۡãrü Tupana, rü ñanagürü. Rü nataxuma i to i Tupanaãrü
ʊËȍфӥҽӕЙ͑, rü Acobuarü ̲ӕɗ͑ǣŕ̲ǣӥфӥֆľիľфɗիɥիüۡ
ҽӕЙ͑ٚ, —ñanagürü. 32ॸRü yexguma ga yema
ñanagürü. 27ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ΎфľՓ͑ӥիüۡ ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ga mugüwa ngu۳իŕŕҡľիüۡ, rü
tacua۳իфӥҽӕЙ͑фӥ̲իŕիüۡãrü Tupana ñanagürü Ngechuchuxüۡ: —Marü name, Pa
ͅkѠæԆॷ12 126
ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ľфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ ega nümatama ga Dabí, rü norü

nüxüۡ quixuxüۡ ͑ՓӥիɗիɗËҡ̲͑ֆɗɥիüۡ ya Corimaã naxuãgu? —ñanagürü. Rü
Tupana, фӥ͑ҡիӕ̲ֆ͑ɥ. 33ॸ—Rü yema muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga yéma
͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑իüۡ na ingechaüۡxüۡ guxüۡne yexmagüxüۡ, фӥҡ%ŕ%Ëӥ̲
ya tórü maxüۡnemaã, rü guxüۡ i nagu Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕ.
фӥիɥ͑ӥիüۡmaã, rü guxüۡ i tórü poramaã, rü
Ngechuchu rü nüxüۡ nixu na tama
nüxüۡ na ingechaüۡxüۡ i tamücü i yigü na
yameãrü maxüۡãx
۳ güxüۡ ga yema
ingechaüۡxüۡrüüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i
naxüۡnagü i Tupanaca۳x naćaixüۡ i
tupaucaarü artaruwa ínagugüxüۡãrü yexera
(Mt 23.1-36; Lc 11.37-54, 20.45-47)
ɗիɥիüۡ —ñanagürü. 34ॸRü yexguma
Ngechuchu nüxüۡ da۳u۳xgu ga mexüۡgu na 38ॸNgechuchu rü norü ngu۳իŕŕҡľՓфӥ
͑իɥ͑ӥ%Ëӥ̲͑͑͑ǣ%իüۡãxüۡ ga yema ñanagürü: —‫ؽ‬Ьľիӕ%ŕǣӥnaxca۳իɗ͑ǣŕ̲
͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ga mugüwa ngu۳իŕŕҡľիüۡ, rü ͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥɗͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ
ñanagürü nüxüۡ: —Marü tama taxüۡ cuxüۡ‫ڟ‬ ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ! Erü nümagü rü norü me
nataxu na cunayaxuxüۡ ya Tupana na curü ͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ ɗ͑իËȍɗфӕ̲%͑͑իɥ%͑ľ%իüۡ.
ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիücۡ a۳x —ñanagürü. Rü Rü nanaxwa۳xegü na cayewa duüۡxüۡgü meã
yemawena rü marü taxuüۡma nügü nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥիüۡ. 39ॸ—Rü
͑ЙΎфիŕŕ͑͑ӥի͑ֆËËȍɗǣӥիücۡ a۳x. ngutaque۳xepataüۡǣӥՓфӥ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥɗ
ãŕ۳xgacügüma۳xwe۳xewa na natogüxüۡ. Rü
‫ع‬ҽľիŃ͑͑ľ͑ɗիɥֆæфɗѸҡӕ?
Υ͑ǣӥɗҡիüۡՓфӥ͑ǣŕ̲Υ͑%фӥ
(Mt 22.41-46; Lc 20.41-44)
yoraxüۡtawa ügüxüۡ i nachicaca۳x nadaugü.
35ॸRü yexguma tupauca ga taxüۡnewa 40ॸ—Natürü tüxna nanapuxüۡ ya
ɞ͑͑ǣәľիŕŕҡľֆ͑ľǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü tümapatagü ya yíxema yutegüxe. Rü

duüۡxüۡgüna naca, rü ñanagürü: ñu۳իӡËȍɗnanama۳իŕŕɗ͑Ύфӥֆӕ̲ӥիŕǣӥ͑
—¿Tü۳xcüüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i ͑ǣŕ̲ǣӕ͑ӥǣӥyacu۳xgüxücۡ a۳x rü duüۡxüۡgü
mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ i ñagüxüۡ: ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիücۡ a۳x na aixcüma mexüۡgü na
“Yima Cristu ya Tupana nüxüۡ unetacü ֆɗիɥǣӥիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ӥ̲ǣӥҡ͑ɗիɥɗ
rü nuxcümaüۡcü ga ãŕ۳xgacü ga Dabítaa yexeraãcü napoxcuexüۡ —ñanagürü.
͑ɗիɥٚ, ñagüxüۡ? 36ॸ—¿Rü ñuxãcü i
֤ӕҡľËӥǣ͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xcü ga
͑ǣŕ̲%ËӥֆĀľիǣӥիüۡ? Yerü nümatama
Tupanaca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ ixãcü
ga Dabí, фӥֆľիǣӕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗ
(Lc 21.1-4)
Ԗӥ͑ľիüۡ ͑%ŕՓɗĀľիǣӕфӥ͖͑ǣӥфӥ:
“Cori ya Tupana rü chorü Corixüۡ 41ॸWüxicana ga Ngechuchu rü tupauca
ñanagürü: ‘¡Nuã chorü ga taxüۡ͑ľ%фӥĀɥŕфӕËȍɗüۡãrü to۳xma۳xtawa

tügünecüwawa rüto ñu۳xmatáta narüto. Rü yéma inadawenü ga ñuxãcü
nüxüۡ ËȍфӥЙΎф̲ŕɗËӕфӥ duüۡxüۡǣӥֆľի̲͑ǣɥիüۡ na
ӕՓ͑ӥǣӥ͑Ëӕǣ͑իɥ͑ӥŕիücۡ a۳x!ٔॸٚ yanaxücuchigüxüۡ ǣ͑ΎфӥĀɥŕфӕǣӥ. Rü
ñanagürü ga yema orewa. 37ॸ—¿Natürü muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga
͖ӕիӡËӥфӥՓɗġ¡ɞҡֆɗɥիüۡ ya Cristu, ɗĀɥŕфӕã۳xgüxüchixüۡ фӥֆľի̲͑ǣɥիüۡ
͑ֆфӥ͑ӕËӕËȍɗǣ̲ӕիӡËȍɗËӥǣ͑Ύфӥ to۳xma۳իҡՓֆľի̲͑ľՓ͑իɥ. Rü yéma

Āɥŕфӕ. 42ॸRü ngürü yéma ingu ga wüxi ga narüto ga Ngechuchu. Rü Pedru rü
ֆӕҡľËӥǣ͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xcü. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ rü Aüۡdré rü
Փӥիɗǣֆľ̲ĀɥŕфӕËȍɗüۡǣӕ͑ǣɥիüۡ naxüۡҡՓ͑իɥ͑͑ΎիфӥՓ̲͑ӥի͑
ɗֆфӥիӥËӕËȍɗǣҡիфľҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕիËӥ nacagüexüۡca۳x. Rü ñanagürügü:
ga ítanücü. 43ॸRü yexguma ga Ngechuchu —Tanaxwa۳xe i tomaã nüxüۡ quixu na
rü norü ngúexüۡgüca۳x naca, rü ñanagürü ñuxgu tá nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ
nüxüۡ: —Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü quixuxüۡ. ¿Rü ҧËӥҡ͑ɗիɥɗ͑Ύфӥ
͖%͑ǣľËӥɗֆӕҡľËӥɗ͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xcü, rü cua۳xruüۡ i nawa nüxüۡ tacuáxüۡ na
guxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀɥŕфӕËȍɗüۡǣӕĀɥŕфӕ nangupetüchaüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲?
͑ǣɥիüۡ ixücuchigüxüۡ%фӥֆľիľф͑ǣɥիüۡ ixã. —ñanagürügü. 5ॸRü yexguma ga
44ॸErü guxü̲ۡɗҡΎǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ inaxãgü i Ngechuchu rü nanangãxüۡ rü ñanagürü
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ‫ ڟ‬íyaxügücü. ͮҡӥфӥ͑ǣɥ̲ nüxüۡ: —‫ؽ‬Ьľիӕ%ŕǣӥ͑ҡիәľ̲Йľիüۡ
͑ǣɥիüۡ‫͑ ڟ‬ҡӕիֆ͑ľ͑ǣɥիüۡ ixã i gu۳xcüma i ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡca۳x! 6ॸ—Ƅфӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i
͑ǣɥիüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕxma۳իËӥɗ͑ǣɥфӥΥ͑ҡ͑ӥ duüۡxüۡgü tá ínangugü, rü chaugu tá
—ñanagürü. nügü nicu۳xgü, rü ñanagürügü tá:
٘æȍΎ̲͑ɗիɥɗæфɗѸҡӕٚ, ñanagürügü tá.
Ngechuchu nanaxunagü na tupauca ga
Ѡӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i duüۡxüۡgüxüۡ tá
taxüۡnegu tá na napogüexüۡ
͑ՓΎ̲ӥիŕŕ. 7ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ
(Mt 24.1-2; Lc 21.5-6)
Йľիɥ͑ӥŕǣӕ͑͑ӥǣӥnaćaixüۡ i
nachiüۡãnegü i ngaicamagüxüۡ rü togü i
13
1ॸRü yexguma tupauca ga
taxüۡ͑ľՓɞ͑իӡիӡǣӕǣ nachiüۡãnegü i yaxüۡgugüxüۡ, ‫ؽ‬фӥҡ%ӡҡ̲
Ngechuchu, rü wüxi ga norü ngúexüۡgü rü ͑ǣŕmaca۳x pe¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ! Erü
ñanagürü nüxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx ¡dücax ՓΎľҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑͑ǣӕЙľҡӥ.
͖ӕի%Ëӥ͑ɗ̲ľիŕËȍɗֆĀҡӕЙӕËֆ ͮҡӥфӥҡ%ӡҡ̲͑%͑ľ%фӥgu۳ի͑ɗիɥɗ
itaxüۡne rü naxtapü۳xarü nutagü! ͑ǣŕ̲. 8ॸ—Erü wüxi i nachiüۡãne rü to i
—ñanagürü. 2ॸNatürü Ngechuchu nachiüۡãnemaã tá nügü nadai. Rü wüxi
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Pema nüxüۡ ya ãŕ۳xgacüarü churaragü rü to i
pedaugü ya guxüۡnema ya yima tupauca ya ãŕ۳xgacüarü churaragümaã tá nügü
taxüۡ͑ľ%фӥɥЙҡǣӥ. Natürü pemaã nüxüۡ nadai. Rü muxüۡma i nachicawa rü tá
chixu rü aixcüma guxüۡnema ya daa naxɥã۳xãchiane. Rü tá taiya nangu۳x.
ɥЙҡǣӥфӥҡ͑ǣӕ͑ЙΎǣӥľ. Rü norü Natürü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥ͑Ύфӥ
nutagü rü taxucütáma nügüétü naxüxüra, ӥǣӥ̲фľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ i tá
rü bai tá ya wüxi —ñanagürü. ngupetüxüۡ. 9ॸ—¡Rü meã pegüna
pedaugü! Erü ãŕ۳xgacügüpe۳xewa tá pexüۡ
nagagü, rü ngutaque۳xepataüۡgügu tá
nagúxüۡ i naãne
pexüۡ nic۳uaixgü. Rü nachiüۡãnegüarü
(Mt 24.3-28; Lc 21.7-24, 17.22-24)
ãŕ۳xgacügüpe۳xewa tá pexüۡ nagagü
3-4ॸѠӥֆľ̲Փľ͑фӥϘфɞ¡ӕ͑ľËӥфӥ naxca۳x na chorü duüۡxüۡǣӥ͑Йɗիɥǣӥիüۡ.
Ma۳իЙӦ͑ľǣҡӕЙӕËǣҡիüۡneãrü ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡЙľիü‫ ۡڟ‬natauxcha na
ͅkѠæԆॷ13 128
͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügümaã nüxüۡ pixuxüۡ i ҡӥ̲%͑ľՓ͑ǣŕի̲իŕфӥҡ̲̲͑ľɗ

chauchiga. 10ॸ—Natürü naxüۡpa na tümapataca۳x tataegu na tümachirugü
nagúxüۡ i naãne rü tanaxwa۳xe i tayayaxuxüۡca۳x. 17ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲
ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ̲իŕիŕŕфӕüۡ rü guxüۡ i ngunexüۡgügu, rü wüxi i ngechaüۡ ҡ͑ɗիɥ
nachiüۡãnewa na naxunagüxüۡ. i tümaca۳x ya yíxema ngexegü ya
11ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ itacharaüۡǣӥիľфӥֆɞիľ̲̲ɥի%Ëӥǣӥիľ.
ãŕ۳xgacügüpe۳xewa pexüۡ nagagügu, ¡rü 18ॸ—¡Rü Tupanana naxca۳x peca i perü
ҡ%ӡҡ̲ЙľիΎľǣ%ŕǣӥnaxca۳x na ֆӕ̲ӥիŕՓ͑ҡ̲ǣӕ͑ľɗիӥֆ͑ľ

ҧacümaã tá penangãxüۡxüۡ! ¡Rü namaã pexüۡ na nangupetüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
nüxüۡ Йɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲ chixexüۡ! 19ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgügu
Tupana pexna ãxüۡ na nüxüۡ pixuxüۡca۳x! фӥЙΎф%Ëӥҡ͑͑ǣŕի̲ɗ͑ǣәիüۡ ga
Ƅфӥҡ%ӡҡ̲Йľ̲͑ɗիɥ͑ЙɗĀľիǣӥիüۡ, noxri Tupana naãne ixügügumama
͑ҡӥфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ҡ͑ɗիɥɗ taguma yexmaxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥ
pewa idexaxüۡ. 12ॸ—Ѡӥ͑ӥǣӥľ͑ľŕǣӥՓ ҡǣӕҡ̲͑͑ǣŕի̲. 20ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
tátama rü ãŕ۳xgacügüxüۡtawa nügü ҽӕЙ͑ҡ̲͑͑Ύիфľիŕŕǣӕɗ͑ǣŕ̲
ínayaxuaxüۡǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥҡӥիüۡ ngunexüۡgü, rü taxúetáma tamaxüۡ.
naćaixüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta i ͮҡӥфӥҽӕЙ͑фӥ̲фӥ͑͑͑Ύիфľիŕŕɗ
papagü rü mamagü rü tá naxãcügüxüۡ ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgü erü tüxüۡ nangechaüۡ
ínayaxuaxüۡgü. Rü nümagü i naxãcügü ya yíxema noxrüxüۡ tüxüۡ yadexechixe.
фӥҡ͑͑ҡӥǣӥ̲%фӥ͑ŕǣӥ̲%͑͑ӕŕ, 21ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃЙľիüۡ ñagügu:
rü tá tüxüۡ ínayaxuaxüۡgü na ãŕ۳xgacügü “Dücax, Ā͑ɗիɥֆæфɗѸҡӕٚ, ñagügu,

tüxüۡ nad۳aixüۡca۳x. 13ॸ—Rü guxüۡ i rü e۳xna:
naãnewa rü duüۡxüۡgü tá pexchi naxaie ٘Ǿӕ͑ɗիɥֆæфɗѸҡӕٚ, ñagügu, ‫ؽ‬фӥҡ%իӢ
naxca۳x na chorü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ. i nüxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ! 22ॸ—Erü
Natürü yíxema naŕt‫ ڟ‬üwa meã Cristugüneta rü Tupanaãrü orearü
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ֆիΥΥ̲իŕ, rü yíxema tá uruüۡgüneta tá ínangugü. Rü tá
ҡɗիɥֆɗիËӥ̲͑ֆիәիľɗ̲իüۡ i nanaxügü i muxüۡma i cua۳xruüۡgü i
taguma gúxüۡ. 14ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ taxüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ, ega nüxüۡ‫ڟ‬
peda۳u۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲%ӡ%Ëȍɗիüۡ rü natauxchagu, rü tá tüxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ
%ӡËӥ̲իüۡchixüۡ ɗËȍɗիľիŕŕфӕüۡ i ngextá woo ya yíxema duüۡիŕǣӥֆҽӕЙ͑ҡ̲
tama íinaxwa۳xexüۡՓ͑͑͑ǣŕի̲իüۡ, tüxüۡ idexechixe. 23ॸ—‫ؽ‬Ьľիӕ%ŕǣӥ! Erü
фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆֆɞիľ̲֤ӕĀŃ͑ľՓ guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡ͑ǣӕЙľҡӥիüۡ, rü marü
͑ǣŕի̲ǣӥիľ, rü tanaxwa۳xe i naxüۡpa pemaã nüxüۡ chixu.
ma۳իЙӦ͑ľ%͑ľՓҡ¡ӕի̲ӥ. Rü texé ya
yíxema nüxüۡ daumatüxe, ‫ؽ‬фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ
ɗ̲ľ%͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲! 15ॸ—Rü
(Mt 24.29-35, 42, 44; Lc 21.25-36)
͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgu texé tümapataa۳xtüwa
͑ǣŕի̲ǣӕ, rü tama name i tümapatagu 24ॸ—Natürümarü nangupetügu i
tayangaxi na ҧËӥɗҡӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲իüۡ ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡgü, фӥ͑ǣŕ̲
tayayaxuxüۡca۳x. 16ॸ—Rü texé ya ngunexüۡgügu rü tá nixo ya üa۳xcü rü
ҡ%ӡҡ̲ɗ͑¡իɗֆҡӕľ̲Ëӥ. 25ॸ—Rü ñuxgu tá na nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲.

ՓΎф̲Ëӕфɗǣӥфӥŕիҡǣӥфӥҡ͑фӥֆɗ. 33ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x, ¡ipedaue rü
Rü guxü̲ۡɗĀիӡՓ͑ǣŕի̲իüۡ rü tá Йľիӕ%ŕǣӥ! Erü tama nüxüۡ pecua۳x i ҧacü
naxɥã۳xãchitanü rü nachicana tá rü ngora tá íchangu i chomax. 34ॸ—Rü
͑ɗիɥǣËȍɗҡ͑ӥ. 26ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗ guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ,
duüۡxüۡgü rü tá nüxüۡ nadaugü ya Tupana фӥ͑͑͑ǣŕիǣӕ̲фüۡ ya wüxi ya yatü
Nane ya duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥ͑Ëɗի͑ľիüۡgu ֆɗիӡ%ËȍɗËȍüۡcü na to i nachiüۡãnewa
ɞ͑իɥիüۡ i guxüۡma i norü poramaã rü ͑իӡիüۡca۳x rü norü duüۡxüۡgüxüۡ mucü na
norü ngóonexüۡmaã. 27ॸ—Rü tá nanamu i nüxna nadaugüxüۡca۳x ya nachiüۡ. Rü
norü orearü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ na ՓӥիɗËȍɗǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüna nanaxã i
tüxüۡ nanutaque۳xexüۡca۳x ya yíxema norü puracü, фӥ͑ǣŕ̲ɥã۳xãrü dauruüۡ
Tupana tüxüۡ idexechixe ya guxüۡwama rü nanamu na ngŕm ‫ ڟ‬a meã nüxna
͑ǣŕի̲ǣӥիľ͖u۳xmatáta naãne ۡ
nadauxüca۳x. 35-36ॸ—‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x name
íyacuáxüۡwa nangu. 28ॸ—‫ؽ‬ʊЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ ͑ɗիɥɗЙľ̲фӥɗЙľĀӕľ! Erü tama nüxüۡ

ñaã ngu۳իŕŕҡľɗori ۳x i iguerachiga, rü pecua۳x i ñuxgu tá ínangu ya yima cori
naxca۳x pengúe! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ֆɥЙҡфӥֆΎф, rü bexmana noxri
ngexwacaxüۡxüۡ i nachacüüxacügü nachütagu, rü e۳xna ngãxüۡcüügu, rü
iyarüyixgu rü naxüátügu, фӥ͑ǣŕ̲Փ e۳xna ota icaxgu, rü e۳xna noxri
nüxüۡ pecua۳ի͑Йիҡҡӕ͑ľËӥֆɗɥիüۡ. yangóonegu. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ipedaue na
29ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ngürüãchi ínanguxgu tama ípepeeyane
nüxüۡ peda۳u۳xgu na nangupetüxüۡ i pexüۡ na íyanguéüۡxüۡca۳x! 37ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲
͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ, rü ore i pemaã nüxüۡ chixuxüۡ, rü guxüۡ i
͑ǣŕ̲Փҡ͑ӥիüۡ pecua۳x na paxaxüchi duüۡxüۡgüca۳ի͑ɗիɥ. ¡Rü ipedaueecha!
tá ínanguxüۡ ya Tupana Nane ya —ñanagürü.
duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥ. 30ॸ—Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
Ãŕ۳xgacügü naxca۳x nadaugü na ñuxãcu
ñu۳xma pemaã nüxüۡ chixuxüۡ rü aixcüma
Ngechuchuxüۡ yayauxgüxüۡ
tá nangupetü naxüۡpa na nayuexüۡ i
(Mt 26.1-5; Lc 22.1-2; Cu 11.45-53)
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲̲իŕիüۡ.
31ॸ—ġիӡǣӕիüۡ i naãne rü ñoma i naãne taxre ga ngunexüۡ nataxu ga
14
1ॸRü
rü tá inayarüxo. Natürü chorü ore rü na nawa nanguxüۡ ga Yudíugüarü

tagutáma inayarüxo, rü aixcüma tá ЙľҡǣԖЙľҡӥËȍɗǣǣ͑ǣӕ͑͑ǣΥ۳xgüãxüۡ
ningu. 32ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ rü ǣЙ%ӡǣ͑ǣľфӥЙӕիŕŕфӕüãۡ x‫ ڟ‬üۡ. Rü ga
ngora i nagu tá nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ paigüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga
pemaã nüxüۡ chixuxüۡ, rü Tanatü ya mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü naxca۳x
ҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ӥիüۡ nacua۳x i ñuxgu nadaugü ga ñuxãcü bexma duüۡxüۡgüechita
tá na nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲, rü taxúema Ngechuchuxüۡ na yayauxgüxüۡ rü na
ya togue nüxüۡ tacua۳x. Rü woo i norü yama۳xgüãxücۡ a۳x. 2ॸYerü nümaxüۡ rü
orearü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ rü tama ñanagürügü: —Taxucürüwama ñu۳xma
nüxüۡ nacua۳xgü, rü woo i choma na petagu tayayauxgü, erü duüۡxüۡgü rü tá
ͮ͑ľËȍɗɥիüۡ rü tama nüxüۡ chacua۳x i ҡ̲%͑͑ӕŕ—ñanagürügü.
ͅkѠæԆॷ14 130
üxüۡ rü tá ta nüxüۡ nixugügü. Rü

Wüxi ga nge rü Ngechuchuerugu
͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ǣɥի͑nacua۳xãchie i
inaba ga pumara
duüۡxüۡgü —ñanagürü ga Ngechuchu.
(Mt 26.6-13; Cu 12.1-8)
3ॸѠӥͮǣľËȍӕËȍӕфӥ´ľҡ͑ɗ%Փ͑իӡ Yuda rü ãŕ۳իǣËӥǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕ͑
ñuxãcü tá na Ngechuchuxüۡ
͑ЙҡՓǣæȍɗ̲ӡǣ
yayauxgüxüۡca۳x
rüchaxünecümaã naxugüãcü. Rü
(Mt 26.14-16; Lc 22.3-6)
yexguma mechawa natoyane, rü yéma
ingu ga wüxi ga ngecü ga wüxiweüۡ ga 10ॸѠӥ֤ӕĀʊËфɗәҡľǣՓӥիɗǣֆľ̲12
pumara ga yixichixüۡ ga tatanüxüۡchixüۡ ga ngúexüۡtanüxüۡ ɗիɥիüۡ, rü Yudíugüarü

yéma ngecü. Rü iyapoyenagu ga yema paigüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥҡ͑ӥՓ͑իӡ͑
pumarachixüۡ ga nuta ga ̲͑%ֆ̲ľիŕŕ%իücۡ a۳x na ñuxãcü tá na
̲ľիŕËȍɗËӥnaxca۳x, rü Ngechuchuerugu Ngechuchuxüۡ yayauxgüxücۡ a۳x. 11ॸRü
inaba. 4ॸNatürü ñuxre ga yema yéma yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ, rü nümagü
yexmagüxüۡ фӥ͑͑ӕŕnaxca۳x ga yema ga yema ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ҡ%ŕǣӥ. ѠӥĀɥŕфӕ
naxüxüۡ ga yema ngecü, rü nügümaã ֤ӕĀ͑͑ǣɥիüۡ naxuaxüۡgü. Rü yexgumama
ñanagürügü: —¿Tü۳xcüüۡ ͑ǣŕի̲ inanaxügü ga Yuda ga naxca۳x na nadauxüۡ
inaxaiyaxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йӕ̲ф? 5ॸ—Rü ga ñuxãcü nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ҡӕիËȍիŕŕǣӥ%իüۡ na
͑фӥ̲ľ̲ŕËȍɗ͑ɗիɥɗ300 tachinü i duüۡxüۡgüechita Ngechuchuxüۡ
Āɥŕфӕǣӕ̲͑%ɗҡիľ, rü ñu۳իӡËȍɗ͑ǣŕ̲ yayauxgüxücۡ a۳x.
Āɥŕфӕ̲%͑ӥիüۡ irüngüۡիŕŕɗ͑ǣŕ̲
Üpetüchigaarü õnawa nachibü ga Cori
duüۡxüۡǣӥɗ͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ
(Mt 26.17-29; Lc 22.7-23; Cu 13.21-30;
—ñanagürügü. Ѡӥֆľ̲%Ëӥ͑ǣɥËȍɗǣ
1 Co 11.23-26)
nidexagü ga yema nge. 6ॸNatürü ga
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: 12ॸRü nawa nangu ga ngunexüۡ ga nagu
—¡Ngexrüma! ¿Tü۳xcüüۡ ͑ǣɥիüۡ inaxügüxüۡ ǣֆľ̲ЙľҡǣЙ%ӡǣ͑ǣľфӥ

pechixewe? Ƅфӥ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲%͑իӥիüۡ, Йӕիŕŕфӕüãۡ x‫ ڟ‬üۡ nagu nangΥ۳xgüxüۡ. Rü yema
rü wüxi i mexüۡ ͑ɗիɥ. 7ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ ͑ɗիɥǣ͑ǣӕ͑ľիüۡ ga nagu carneruxacü
͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ rü guxüۡgutáma naxca۳x yama۳xgüxüۡ ǣԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡ.
Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ Rü yexguma ga norü ngúexüۡgü rü
pexüۡ‫ ڟ‬natauxcha na nüxüۡ perüngüۡիŕŕիüۡ i Ngechuchuna nacagüe, rü ñanagürügü:
͑ǣŕիǣӕ̲penaxwa۳xegu. Natürü i —¿Ngextá cunaxwa۳իľ͑ҡ̲͑ľիŕŕիüۡ i
ËȍΎ̲фӥҡ%ӡҡ̲ǣӕիüۡgu petanüwa Υ͑ɗԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡǣӕɗ͑ǣΦիüۡ?
Ëȍ͑ǣŕի̲. 8ॸ—Rü ñaã nge rü inaxü i —ñanagürügü. 13ॸRü yexguma ga nüma rü
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ǣɥիüۡ‫ ڟ‬tauxchaxüۡ, rü nanamu ga taxre ga norü ngúexüۡgü, rü
͑ǣŕmaca۳x yoxni choxüۡ ipumaraxüۡne ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬ƚËӥ, ֆŃɥ%͑ľՓЙľիɥ!
naxüۡpa na ichatáxüۡ. 9ॸ—Rü aixcüma Ѡӥ͑ǣŕի̲ҡ͑ӥիüۡ peyangau i wüxi i yatü
pemaã nüxüۡ chixu rü guxüۡ i naãnewa i i wüxi ya tüۡxüۡ ֆĀľի̲%%%Ëӕիľ͑ǣŕի̲
ngextá duüۡxüۡgü nüxüۡ íixugügüxüۡwa i tüxüۡ ingexüۡ. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ՓľЙľфӥիɥ! 14ॸ—¡Rü
Ύфľɗ̲իŕիŕŕфӕüۡ, rü ñaã ngecü chomaã ֆɗ̲ɥЙҡֆ͑ǣӕֆիӥËӕ͑ľɗ͑ǣŕ̲
131 ͅkѠæԆॷ14
yatü, фӥֆɗ̲ɥ%фӥֆΎф̲%͑ӥիüۡ pixu, rü ínachibüeyane, rü Ngechuchu nanayaxu ga

ñapegügü nüxüۡ: Й%ӡ. ѠӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%, rü
٘ҽΎфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ nüxüۡ nacuáxchaüۡ na inanabücu, rü norü ngúexüۡgüxüۡ nayanu.
͑ǣŕիüۡ ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ӕËЙӕɗ͑Ύфӥ Rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Penayau۳իɗ͖%Й%ӡ!
ngúexüۡgümaã tá nawa nachibüxüۡ i Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥËȍիӕ͑ľËȍɗǣ͑ɗիɥ
ԖЙľҡӥËȍɗǣфӥΥ͑ǣӕٚ, ñapegügü nüxüۡ! —ñanagürü. 23ॸRü yemawena nanayaxu ga
15ॸ—Rü nüma tá pexüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕɗ wüxi ga pochiyu ga binumaã ããcuxüۡ. Rü
wüxi i ucapu i taxüۡ ɗ̲фӥ̲ľ%̲ľիŕŕիüۡ i yexgumarüüۡ ҡҽӕЙ̲͑͑Ύիŕnaxca۳x
͑ΎфӥĀիӡËȍɗüۡՓ͑ǣŕի̲իüۡ. ¡Rü ngŕm ‫ ڟ‬a ͑ի%իɥф, rü ñu۳իӡËȍɗ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgüna
penamexŕŕ۳իɗҡΔфӥΥ͑ɗԖЙľҡӥchigaca۳x nanaxã. Rü guxüۡma nawa naxaxegü. 24ॸRü
ɗիɥիüۡ! —ñanagürü nüxüۡ. 16ॸѠӥɗ͑իɥ%Ëȍɗǣ ñanagürü nüxüۡ: —Daa binu ya chaugü i
yema taxre ga ngúexüۡgü, фӥɥ%͑ľՓ͑իɥ. muxüۡma i duüۡxüۡgüca۳իɗ¡ËӥËȍɗǣ͑ɗիɥ. Rü
Rü yexma nüxüۡ inayangaugü ga guxüۡma yimawa Tupana meãma nanango۳իŕŕ͑
yema Ngechuchu namaã nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ. ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ i norü uneta. 25ॸ—Rü
ѠӥֆŃ̲̲͑͑ľիŕŕǣΥ͑ǣ aixcüma pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥҡ%ӡҡ̲
ԖЙľҡӥchigaca۳իɗիɥիüۡ. 17ॸRü yexguma marü wena chayaxaxü ya daa binu ñu۳xmatáta
nachütachaüۡgu, rü ínangu ga Ngechuchu Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa binu ya
namaã ga yema 12 ga norü ngúexüۡgü. ngexwacaxüۡcü chayaxaüx —ñanagürü.
18ॸRü yexguma mechawa ínachibüeyane, rü
Ngechuchu nüxüۡ nixu na Pedru rü tá
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: —Aixcüma
nügü iyacúxüۡ na norü ngúexüۡ ֆɗɥիüۡ
pemaã nüxüۡ chixu rü wüxie ya petanüwa i
(Mt 26.30-35; Lc 22.31-34; Cu 13.36-38)
ñu۳ի̲ËȍΎ̲%͑ӕ%Ëȍɗ¡ӥիľҡҡɗիɥֆ
bexma choxüۡ íyaxuaxüۡիŕ—ñanagürü. 26ॸѠԖ͖u۳իӡËȍɗ͑Փɗֆľǣӥ͖ӕիфľǣ
19ॸRü yexguma ga nümagü ga norü Tupanaãrü wiyaegu. Rü yemawena rü

ngúexüۡgü rü poraãcü nangechaüۡgü. Rü Ϙфɞ¡ӕ͑ľËӥфӥMa۳իЙӦ͑ľՓ͑իɥ. 27ॸRü
inanaxügüe ga na wüxichigü nüxna yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü
icachigüxüۡ, rü ñanagürügü: —Pa Corix, nüxüۡ: —Guxãma i pema rü tá choxüۡ
‫ع‬ËȍΎ̲ҡËȍɗɥիüۡ i cuxüۡ íchayaxuaxüۡxüۡ? ípeta۳xgü. Ƅфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ nixu i
—ñanagürügü. 20ॸRü nüma ga Ngechuchu Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ i ñaxüۡ:
nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: —Wüxi i “Tá chayama۳x ya carneruarü
pema i 12 tanüwa i daatama poratuwa dauruüۡ, rü tá nanaxüanemare i
͑ΎфӥЙ%ӡɗՓɗիŕŕիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ҡ͑ɗիɥɗ Ëф͑ľфӕǣӥٚ,
choxüۡ íyaxuaxüۡxüۡ. 21ॸ—Rü choma i ñaxüۡ. 28ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥֆӕՓ
Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü tá ícharüdaxguwena, rü chaxira tá pexüۡpa
Ëȍֆӕ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗӥ̲ҡӥիüۡ ǾфɗфŃ͑ľՓËȍիӡ—ñanagürü. 29ॸRü
nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ. Natürü wüxi i yexguma ga Pedru rü ñanagürü nüxüۡ:
ngechaüۡxüۡËȍɗ͑ɗիɥnaxca۳իɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ —Woo guxüۡma i togü cuxüۡ íta۳xgu, rü
choxüۡ íyaxuaxüۡxüۡ. Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕËȍɗ͑ɗիɥ ËȍΎ̲фӥҡ%ӡҡ̲Ëӕիüۡ íchata۳x
ǣ͑ΎիҡËӥ̲ҡ%ӡËȍɗ̲͑͑¡ӕիüۡ —ñanagürü. 30ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ
—ñanagürü. 22ॸRü yexguma rü ñanagürü nüxüۡ: —Aixcüma cumaã
ͅkѠæԆॷ14 132
nüxüۡ chixu rü ñomatama i chütaxüۡgu rü wüxi i ngora? 38ॸ—¡Rü ipedaue, rü

naxüۡpa na taxree۳xpü۳xcüna yac۳axüۡ i ota, Tupanana naxca۳x pec۳a na pexüۡ
rü tomaŕ۳xpü۳xcüna tá cugü iquicu۳x na nangüۡիŕŕիücۡ a۳x na tama choxüۡ ípetáxücۡ a۳x
chorü duüۡxüۡ нӕɗɥիüۡ —ñanagürü. 31ॸNatürü ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü rü guxchaxüۡ pexüۡ
nüma ga Pedru rü ñanagürüama: —Woo üpetügu! ƄфӥɗիËӥ̲Йľ%ŕՓфӥ
wüxigu cumaã chayu۳xgu, фӥҡ%ӡҡ̲ ípememare, ͑ҡӥфӥЙľիľ͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲
chaugü ichicu۳x na curü duüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ turaxüۡ —ñanagürü. 39ॸѠӥՓľ͑ի%фӥɞ͑ɗիӡ,
—ñanagürü. Rü guxüۡma ga togü ga norü rü noxrirüüۡҡ̲͑ֆֆӕ̲ӥիŕ. 40ॸRü
ngúexüۡgü rü ta yema ñanagürügü. yexguma wenaxãrü norü ngúexüۡgüca۳x
nataegugu, rü nüxüۡ inayangau ga na
wenaxãrü ínapeexüۡ, yerü poraãcü
(Mt 26.36-46; Lc 22.39-46)
nayaxtaexüchi. Rü yemaca۳x ga nümagü rü
32ॸRü yemawena rü Ngechuchu rü norü tama nüxüۡ nacua۳xgü ga na ҧacümaã tá
ngúexüۡǣӥфӥ͑Փ͑իɥǣՓӥիɗǣ nangãxüۡgüãxüۡ. 41ॸRü norü tomaŕ۳xpü۳xcüna
nachica ga Yechemanígu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü wenaxãrü norü ngúexüۡgüca۳x nataegu, rü
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Nuã ñanagürü nüxüۡ: —¿Ñu۳xma rü ta e۳xna
ЙľфӥҡΎǣӥֆΎի͑ɗЙիֆŃËȍֆֆӕ̲ӥիŕ! ípepeeama rü iperüngüۡŕ%̲? ¡Rü
—ñanagürü. 33ॸRü ñu۳իӡËȍɗɞ͑ֆǣǣӥǣ marütama! Erü choma i Tupana Nane na
Pedru, rü Chaüۡtiágu, rü Cuáüۡ. Rü naxca۳x duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ rü marü nawa nangu i
inaxügü ga na poraãcü nangechaüۡxüۡ rü ngora na choxüۡ na yayauxgüxüۡ rü nüxna
naxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕիüۡ. 34ॸRü yexguma rü ñanagürü na choxüۡ namugüxücۡ a۳x i duüۡxüۡgü i
nüxüۡ: —Poraãcü changechaüۡ, rü nagu chixexüۡ i pecaduã۳xgüxüۡ. 42ॸ—¡Rü ipechigü,
Ëȍфӥիɥ͑ӥ͑͑ǣŕ̲̲%ҡËȍֆӕիüۡ. ¡Rü фӥ͑ǣɥի%ɞҡɗիɥ! Ƅфӥ̲фӥ͖Ύ̲̲͑ɗիɥɗ
nuxa perücho i pemax, rü ipedaue! ͑ǣŕ̲ËȍΎիüۡ íyaxuaxüۡxüۡ —ñanagürü.
—ñanagürü. 35ॸRü yexguma ga Ngechuchu
фӥֆŃիӥф͑իӡ. Rü ñaxtüanegu
(Mt 26.47-56; Lc 22.47-53; Cu 18.2-11)
nanangücuchi. Rü Tupanana naxca۳x naca
na nawa ínanguxuchixücۡ a۳x ga yema 43ॸRü yexguma íyadexayane ga
ngúxüۡ ga yexguma chi Tupanaãrü Ngechuchu, rü ínangu ga Yuda ga norü

ngúchaüۡ ֆɗիɥǣӕ. 36ॸѠӥ͑Ύфӥֆӕ̲ӥիŕՓфӥ ngúexücۡ hire۳իɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑Փľ͑фӥիɥǣ
ñanagürü: —Pa Chaunatüx, cuxca۳x rü muxüۡma ga duüۡxüۡǣӥǣҡф̲%фӥ͑ɥ̲%
guxüۡma natauxcha. ¡Rü nüxna choxüۡ ixãxnexüۡ. Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥǣĀӕüۡxüۡgü ga
ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕɗ͖%͑ǣәիüۡ i tá choxüۡ yéma namugüxüۡ ga paigüarü ãŕ۳xgacügü rü
üpetüxüۡ! Natürü chanaxwa۳xe i cunaxü i ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ
cuxrütama ngúchaüۡ rü tama i choxrü rü togü ga ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü. 44ॸRü
—ñanagürü. 37ॸRü
ñu۳իӡËȍɗ͑ҡľǣӕǣ Yuda ga ínaxuaxüۡxüۡ rü marü yema
norü ngúexüۡgü íyexmagüxüۡwa. Rü nüxüۡ duüۡxüۡǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕ, rü ñanagürü:
inayangau ga na ínapeexüۡ. Rü ñanagürü ٘ͮǣŕ̲͑ӥիüۡ chachúxuxüۡ ͑ɗիɥɗ
Pedruxüۡ: —Ьæȍɗ̲ӡի, ¿ícupe? ¿Tama Ngechuchu. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ͑ɗիɥɗЙɗֆӕիǣӥիüۡ
e۳xna namaã cupora na icudauxüۡ, rü bai i фӥ̲ľ%Йľֆ͑ɥ%Ëӥ̲Йľֆǣǣӥիüۡٚ
133 ͅkѠæԆॷ14
—ñanagürü. 45ॸRü yemaãcü Ngechuchuca۳x Rü purichíagü ga tupauca ga taxüۡneãrü

͑ɗիӡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx dauruüۡgümaã yéma ɥã۳xtüwa narüto. Rü
—ñanagürü. Rü ñu۳իӡËȍɗ͑͑Ëȍәիӕ. 46ॸRü ͑ӥǣӥֆŃ̲͑͑ɥիüۡ üxüxüۡtawa. 55ॸRü
yexgumatama Ngechuchuxüۡ niyauxgü. yema paigüarü ãŕ۳xgacügü rü guxüۡma ga
47ॸNatürü wüxi ga Ngechuchutanüxüۡ yema togü ga ãŕ۳xgacügü ga itaxüۡ rü
nanawe۳xechi ga norü tara, rü yemamaã naxca۳x nadaugü ga ñuxãcü Ngechuchuxüۡ
paigüarü ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡxüۡ ínadaechinü. na ínaxuaxüۡgüxüۡ rü na yama۳xgüãxücۡ a۳x.
48ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü yema Natürü taxucürüwa nüxüۡ inayangaugü ga
duüۡxüۡgüna naca, rü ñanagürü nüxüۡ: ҧacüca۳x tá na yama۳xgüãxüۡ. 56ॸYerü woo
—¿Tü۳xcüüۡ ҡфǣӥфӥ͑ɥxmena۳xãgümaã muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü nüxüۡ nixugüe ga
chauxca۳ի͑ӕ%Йľիɥ͑ËȍΎիüۡ doramare ga nachiga, natürü
peyarüyauxgüxücۡ a۳x ñoma wüxi i ngɥta۳‫ ڟ‬xáxüۡ nügütanüwatama rü tama nawüxigu ga
ۡ ۡ 49 ۡ
Ëȍɗɥիürüü? ॸ—Rü guxü ga ngunexügu rü ۡ norü ore. 57-58ॸRü ñuxre ga togü inachigü
petanüwa chayexma ga yexguma tupauca ga rü nüxüۡ nixugüe ga doramare ga
taxüۡnewa changu۳իŕŕҡľǣӕ, rü taguma choxüۡ Ngechuchuchiga. Rü ñanagürügü: —Toma
piyauxgü. Natürü ñaã ñu۳xma ngupetüxüۡ, rü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕǣ͖͑իüۡ:
nangupetü na yanguxücۡ a۳x i Tupanaãrü ore i “Tá chanangutaxüۡիŕŕֆĀҡӕЙӕËֆ
ümatüxüۡ —ñanagürü. 50ॸRü yexguma ga taxüۡne ya duüۡxüۡgü üxüۡne. Rü tomaŕ۳xpü۳x
guxüۡma ga norü ngúexüۡgü rü nüxna i ngunexüۡǣӕҡËȍ͑իӥֆ͑ɥֆҡ̲
nibuxmü. Ѡӥ͑ӥիɥËҡ̲ֆŃ̲nanata۳xgü duüۡxüۡgü üxüۡ͑ľٚ, ñaxüۡ —ñanagürügü.
ga Ngechuchu. 51ॸNatürü wüxi ga 59ॸNatürü woo yema oremaã, rü tama
ngextü۳xücü ga düxruü̲ۡ%իɥË͑ӥǣӥ nawüxiguéga ga norü ore. 60ॸRü yexguma

͑ӕнӕľËӥ͑Փľ͑ɗիӡËȍɗǣӥ. Rü yema duüۡxüۡgü ga guma paigüarü ãŕ۳xgacü rü guxüp ۡ e۳xewa
rü nayayauxgü. 52ॸNatürü nüma rü nüxüۡ inachi. Rü Ngechuchuna naca, rü
ninge۳x ga yema düxruüۡ, rü yemaãcü ñanagürü: —¿E۳xna taxuxüۡmaãma
ngexchiruãcüma niña. cunangãxüۡ i ñu۳xmax? ¿Rü ҧËӥ͑ɗիɥɗ
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ yaxugüxüۡ i cuchiga?
Ãŕ۳xgacügütanüpe۳xewa
—ñanagürü. 61ॸNatürü ga Ngechuchu rü
Ngechuchuxüۡ nagagü
nangea۳xmare, rü taxuxüۡmaãma
(Mt 26.57-68; Lc 22.54-55, 63-71;
nanangãxüۡ. Rü yemaca۳x ga nüma ga
Cu 18.12-14, 19-24)
paigüarü ãŕ۳xgacü rü wenaxãrü nüxna
53ॸRü yexguma ga yema duüۡxüۡgü rü naca, rü ñanagürü: —‫ع‬ѠӥËӕ̲нӕɗɥիüۡ ya
paigüarü ãŕ۳xgacüpe۳xewa nanagagü ga Cristu ya Tupana ya mecü Nane?
Ngechuchu. Rü yéma nangutaque۳xegü ga —ñanagürü. 62ॸRü Ngechuchu rü ñanagürü
guxüۡma ga togü ga paigü ga ãŕ۳xgacügü nüxüۡ: —Ngüۡ. ͮǣŕ̲͑ӥիüۡ quixuxüۡ Ëȍɗիɥ.
ɗիɥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga mugüwa Rü tá choxüۡ ЙľĀӕǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü yema togü ga ya poracüarü tügünecüwawa charüto۳xgu
ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü . 54ॸNatürü ga фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëɗի͑ľիüۡgu wenaxãrü
Pedru rü yaxüۡgu nawe nixãchigü ñu۳xmata ͑ә̲Ëȍիӡիǣӕ—ñanagürü. 63ॸRü
guma paigüarü ãŕ۳xgacüpataa۳xtüwa nangu. yexguma ga guma paigüarü ãŕ۳xgacü rü
norü numaã nügüchirugu nagaugü. Rü —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 70ॸNatürü nüma ga Pedru rü

ñanagürü: —¿Tü۳xcüüۡ marü tanaxwa۳xe i to wena nügü inicu۳x. Rü yixcamaxüۡra rü
i duüۡxüۡ i nüxüۡ ixugüxüۡ i nachiga? 64ॸ—Rü yema duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ rü
pematama marü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕ͖͑ӕի%Ëӥ wenaxãrü ñanagürügü nüxüۡ: —Aixcüma
Tupanamaã naguxchigaxüۡ. ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ ͑ɗիɥ͑Ëӕ̲фӥҡ͑ǣŕ̲
ñapegüxüۡ i ñu۳xmax? —ñanagürü. Rü Ngechuchutanüxüۡ ͑нӕɗɥիüۡ, erü wüxi i
guxü̲ۡՓӥիɗǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕфӥ: —Aixcüma Gariréaanecüãۡ۳ ի۳ нӕɗիɥ—ñanagürügü. 71ॸRü
͑ɗիɥ͑Ëȍɗիľիüۡ naxüxüۡ rü namexüۡ na yexguma ga Pedru rü poraãcü nügü inicu۳x,
nayuxüۡ —ñanagürügü. 65ॸRü ñuxre ga rü ñanagürü nüxüۡ: —Rü aixcüma tama
nümagü rü inanaxügüe ga nüxna na nüxüۡ chacua۳իɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ͑Ëȍɗǣ
nac۳uaixgüexüۡ. Rü nanatüxetügü rü pidexagüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ĀΎфիüۡ
ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ nidagügü ñaxüۡmaã: chixuxgu rü ¡cü Tupana choxüۡ poxcux!
—¡Nüxüۡ nacua۳x na texé cuxüۡ idagüxüۡ! —ñanagürü. 72ॸRü yexgumatama norü
—ñanagürügü. Rü yema tupauca ga taxree۳xpü۳xcüna nica ga ota. Rü yexguma
taxüۡneãrü dauruüۡgü ga purichíagü rü ga Pedru rü nüxna nacua۳xãchi ga yema
nanapechiwegü. ore ga üۡpaacü Ngechuchu namaã nüxüۡ
ixuxüۡ ga ñaxüۡ:
“Rü naxüۡpa na taxree۳xpü۳xcüna ota ic۳axüۡ,
(Mt 26.69-75; Lc 22.56-62;
rü cuma rü tá tomaŕ۳xpü۳xcüna cugü quicu۳x
Cu 18.15-18, 25-29)
na chorü duüۡxüۡ нӕɗɥիüۡٚ, ñaxüۡ. Rü yexguma
66ॸRü yoxni ga Pedru rü ñaxtüwa ga Pedru rü poraãcüxüchima naxaxu.
ãŕ۳xgacüpataa۳xtüwa nayexma. Rü
yexgumayane yéma ingu ga wüxi ga pacü
(Mt 27.1-2, 11-14; Lc 23.1-5; Cu 18.28-38)
ga guma ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡ ɗիɥËӥ. 67ॸRü
yexguma Pedruxüۡ nada۳u۳xgu ga yéma
15
1ॸRü yexguma yangunegu, rü
üxüxüۡҡՓ͑ӥǣӥ͑͑͑ɥիüۡxüۡ, rü meã nangutaque۳xegü ga ãŕ۳xgacügü ga

nüxüۡ idawenü, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ: taxüۡgü ga paigüarü ãŕ۳xgacügü rü
—æӕ̲фӥҡ̲͑ӥËӥнӕɗիɥɗ͑ǣŕ̲ ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳իǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü
Ngechuchu i Nacharétucüãۡ۳ x۳ —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. ga mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü guxüۡma ga
68ॸNatürü ga Pedru rü nügü inicu۳x na togü ga yema ãŕ۳xgacügütanüwa ügüxüۡ.
Ngechuchuarü duüۡxüۡ ֆɗɥիüۡ, rü ñanagürü: Rü Ngechuchuxüۡ yana۳ɥ ۳xgüchacüüãcüma
—Choma rü tama nüxüۡ chacua۳x ya yima. ãŕ۳xgacü ga Piratuxüۡtawa nanagagü. 2ॸRü
Rü tama nüxüۡ chacua۳x i ҧËӥËȍɗǣ͑ɗիɥɗ nüma ga Piratu rü Ngechuchuna naca rü
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ quixuxüۡ —ñanagürü. Rü ñanagürü: —‫ع‬æӕ̲нӕɗɥիüۡ i Yudíugüarü
ֆľիǣӕ̲ǣ͑ӥ̲фӥɥpataa۳xtüarü ãŕ۳xgacü ya tacü? —ñanagürü. Rü
ĀӥիŃҡӥՓ͑իӡ. Rü yexgumatama nica ga Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
ota. 69ॸNatürü ga yema pacü rü wenaxãrü —Ngüۡ, yima nüxüۡ нӕɗիӕËӥËȍɗիɥ
Pedruxüۡ idau, rü inaxügü ga yema —ñanagürü. 3-4ॸNatürü yema paigüarü
togümaã nüxüۡ na yaxuxüۡ, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: ãŕ۳xgacügü rü poraãcü ínanaxuaxüۡgüama,
—Ñaã rü wüxi i natanüxüۡ ͑ɗիɥ rü yemaca۳x ga Piratu rü wenaxãrü
135 ͅkѠæԆॷ15
Ngechuchuna naca, rü ñanagürü: —¿E۳xna —¡Curuchawa yapota! —ñanagürügü.

taxuxüۡmaãma cunangãxüۡ? ¡Dücax i ñuxre 14ॸRü yexguma ga Piratu rü ñanagürü nüxüۡ:
i cuchiga i nüxüۡ yaxugüexüۡ! —ñanagürü. —¿Natürü ҧacü rü chixexüۡ naxü?
5ॸNatürü ga Ngechuchu rü taxuxüۡmaãma —ñanagürü. Natürü ga nümagü rü
nanangãxüۡ. Rü yemaca۳x ga Piratu rü wenaxãrü tagaãcü ñanagürügü:
poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕ. —¡Curuchawa yapota! —ñanagürügü.
15ॸRü yexguma ga Piratu rü Barabáxüۡ
Piratu rü Ngechuchumaã
ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕ, yerü duüۡxüۡgüxüۡ
͑ҡ%ŕիŕŕËȍüۡ. Rü yexguma churaragüxüۡ
(Mt 27.15-31; Lc 23.13-25; Cu 18.38-19.16)
Ngechuchuxüۡ nac۳ӕɗիŕŕǣӕՓľ͑ǣЬɗфҡӕ,
6ॸRü gucü ga taunecügu ga yexguma rü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥի̲͑͑͑ӕ͑ËӕфӕËȍՓ
ֆľ̲ԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡՓ͑͑ǣӕիǣӕфӥ yanapotagüãxücۡ a۳x. 16ॸRü yexguma ga
Ьɗфҡӕɞ͑͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡ ga wüxi ga nümagü ga churaragü rü
poxcuxüۡ ga duüۡxüۡgü naxca۳x ícagüxüۡ, yerü ãŕ۳xgacüpataa۳xtüwa nanagagü. Rü yéma
ֆľ̲͑ɗիɥǣ͑Ëӥ̲. 7ॸRü wüxi ga yatü ga nanangutaque۳իľիŕŕǣǣӕիüۡma ga
Barabágu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ, rü poxcupataüۡgu namücügü ga churaragü. 17ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ
napoxcu wüxigu namaã ga togü ga yema churaragü rü wüxi ga máxüۡ ga
natanüxüۡ ǣ̲ŕҡǣӥիüۡ ga yexguma daucharaxüۡ ga naxchirugu nayacu۳իŕŕǣӥ.
ãŕ۳xgacüxüۡ ínata۳xüchigüchaüۡgu. 8ॸRü yema Ѡӥ͑ŕфӕՓnayanga۳xcuchigü ga wüxi ga
duüۡxüۡgü rü yéma Piratuxüۡtawa nangugü. nga۳xcueruüۡ ga chuchuxüۡwa naxügüxüۡ.
Rü inanaxügüe ga Piratuna na nacagüexüۡ 18ॸRü yemawena inanaxügüe na tagaãcü
na naxca۳x yangéãxücۡ a۳x ga wüxi ga ñagüxüۡ: —¡Namaxüۡ ya Yudíugüarü

poxcuxüۡ aixrügumarüüۡ. 9ॸRü Piratu ãŕ۳xgacü! —ñagüxüۡ. 19ॸRü wüxi ga
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —¿Penaxwa۳xexüۡ ͑ɥxmena۳ի%̲%͑ŕфӕՓnanac۳uaixcagü,
na pexca۳x chayangéxüۡ ya yima Ngechuchu rü nüxna nacuaixgüe. Rü nape۳xegu
ya duüۡxüۡgü Yudíugüarü ãŕ۳xgacümaã nacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xügü rü nüxüۡ nicua۳xüüۡgüneta.
naxugüãcü? —ñanagürü. 10ॸRü yema 20ॸRü yexguma yemaãcü nagu
ñanagürü ga Piratu yerü nüxüۡ nacua۳x ga yadauxcüraxüۡgüguwena, rü

na yema paigüarü ãŕ۳xgacügü rü na ínanacu۳xuchigü ga yema naxchiru ga
yaxauxãchiexücۡ a۳իֆɗɥիüۡ ga Ngechuchu daucharaxüۡ. Rü wenaxãrü naxchirugutama
nüxna yamugüãxüۡ. 11ॸNatürü ga yema nayacu۳իŕŕǣӥ. Rü ñu۳իӡËȍɗɞ͑͑ǣիӥËȍɗǣӥ
paigüarü ãŕ۳xgacügü rü duüۡxüۡgüxüۡ na curuchawa yanapotagüãxücۡ a۳x.
namugü ga na tagaãcü naxca۳x ínacagüxüۡ
ga na Barabáxüۡ yangéxücۡ a۳x. 12ॸRü
(Mt 27.32-44; Lc 23.26-43; Cu 19.17-27)
yexguma ga Piratu rü nüxna naca, rü
ñanagürü: —¿Rü ҧËӥ͑ɗիɥɗpenaxwa۳xexüۡ 21ॸRüyéma naxüpetü ga wüxi ga yatü ga
na chanaxüxüۡ namaã ya yima Yudíugüarü Chirenecüãۡ۳ ի۳ ǣæȍɗ̲ӡǣӕãŕg‫ ڟ‬acü ga Aré
Ãŕ۳xgacügu pexüégacü? —ñanagürü. 13ॸRü фӥѠӕƸӕ͑͑ҡӥɗիɥËӥǣ͑%͑ľՓ͑ľӡËӥ.
nümagü ga duüۡxüۡgü rü tagaãcü Rü yexguma yéma naxüpetügu rü yema
nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: churaragü rü guma yatüxüۡ ͑ǣɥիüۡ
ͅkѠæԆॷ15 136
ɗ͑ɗ͑ǣľիŕŕǣӥǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥËӕфӕËȍ. ҡիӕËӥфӥՓ̲͑ӥǣӥҡ̲̲͑իŕŕ.
22ॸRü Ngechuchuxüۡ nawa nagagü ga wüxi 32ॸ—¡Ñu۳xma rü ínaxɥ ۳x i curuchawa i
ga nachica ga Górgutagu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü yema ͑ǣŕ̲æфɗѸҡӕɗʊфŃ͑ľËüãۡ۳ x۳ ãrü Ãŕ۳xgacü na
naŕg‫ ڟ‬a rü: Duüۡիŕŕruchina۳xãchitaüۡ, nüxüۡ idaugüxücۡ a۳x rü nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիücۡ a۳x!
ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. 23ॸRü nüxna nanaxãgü ga —ñanagürügü. Rü woo ga yema
binu ga miramaã ãŕü ‫ۡ ڟ‬cü. Natürü nüma ga ̲ŕҡǣӥիüۡ ga naxrüüۡ curuchawa
Ngechuchu rü tama nayaxaxü. 24ॸRü ipotagüxüۡ, rü namaã naguxchigagü.
yemawena curuchawa nayapotagü. Rü
Nayu ga Ngechuchu
͑ӥ̲ǣӥǣËȍӕффǣӥфӥՓӥիɗǣĀɥŕфӕ
(Mt 27.45-56; Lc 23.44-49; Cu 19.28-30)
͑ǣɥիüۡ nañanagügü na yemawa nüxüۡ
nacua۳xgüxücۡ a۳x na ñuxãcü tá nügümaã 33ॸRü yexguma tocuchiwa nanguxgu, rü
yatoyeãxücۡ a۳x ga Ngechuchuchiru, rü ҧacü guxüۡ ǣ͑%͑ľՓ͑իŕ%͑ľ͖u۳xmata

tá na yangexüۡ ga wüxichigü. 25ॸRü meãma yáuanecü tomaŕ۳xpü۳xarü ngorawa nangu.
9 arü ngoragu ga pa۳ի̲̲͑ɗիɥǣ 34ॸRü yematama ngoragu rü tagaãcü aita
curuchawa yapotagüãxüۡ. 26ॸRü yéma naxü ga Ngechuchu, rü ñanagürü: —Eríx,

nayapocuchi ga wüxi ga mürapewa ga Eríx, ¿damá zabátani? —ñanagürü. Rü
ãŕg‫ ڟ‬atachinüxüۡ ga nüxüۡ ixuxüۡ ga ҧacüca۳x ͑ǣŕ̲фӥ͖իüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ: “Pa Chorü
curuchawa na yapotagüãxüۡ. Rü yema Tupanax, Pa Chorü Tupanax ¿tü۳xcüüۡ choxüۡ
naŕg‫ ڟ‬a ga mürapewagu üxüۡ, rü ñanagürü: nuã cuta۳x?͖ٚիüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. 35ॸRü nümaxüۡ
“Yudíugüarü Ãŕ۳իǣËӥٚ, ñanagürü. 27ॸRü ga duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ, rü nüxüۡ
naxrüüۡ curuchawa nayapotagü ga taxre ga ͑իɥ͑ӥŕфӥ͖͑ǣӥфӥǣӥ: —¡Dücax, nüxüۡ
̲ŕҡǣӥիüۡ rü wüxi ga norü Йľիɥ͑ӥŕ! Nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü orearü
tügünecüwawa rü to ga norü uruüۡ ga Eríaca۳x naca —ñanagürügü. 36ॸRü
ҧoxwecüwawa. 28ॸRü yemaãcü ningu ga yexguma rü wüxi ga yema duüۡxüۡgü ga
Tupanaãrü ore ga ümatüxüۡ ga ñaxüۡ: yéma yexmagüxüۡ, rü inañaãchi rü wüxi ga
٘ͮǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ügüxüۡtanüwaama ҡӥի̲ӥ͑ɗՓɗիŕŕ̲͑%ǣ¡ɗ͑ӕǣ̲фӥ
nata۳իٚ, ngúchia۳xüchicü. Rü wüxi ga dexnewa
ñaxü. ۡ 29-30ॸRü yema duüۡxüۡgü ga yéma nayana۳ɥ ۳x, rü ñu۳իӡËȍɗNgechuchua۳xgu
chopetüxüۡ, rü Ngechuchumaã nanawe۳x na nüxüۡ natuxuxücۡ a۳x. Rü yema
naguxchigagü, фӥ͑͑ľի%ŕфӕǣӥ%Ëӥ̲ togüxüۡ ñanagürügü: —¡Yixrüma! ‫ͮؽ‬ǣɥի%фӥ
ñanagürügü: —¡Dücax! Cuma ɗҡфӥĀӕ͑ӥ͑ǣΎիɗҡƄфɞ͑ӕ%ӡ͑ËӕфӕËȍՓ
cunangutaüۡxŕŕŕg‫ ڟ‬a ya tupauca ya taxüۡne, ɞ͑իɥիŕŕ%իücۡ a۳x! —ñanagürügü. 37ॸNatürü
rü tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡgu wenaxãrü nüma ga Ngechuchu rü tagaãcü aita naxü, rü
ícunadaxŕŕŕg‫ ڟ‬a. ‫ؽ‬ƚËӥ! ‫ؽ‬æӕǣӥҡ̲̲͑իŕŕ ñu۳իӡËȍɗ͑ֆӕ. 38ॸRü yexguma ga tupauca ga
i ñu۳xmax, фӥɞфӥիɥɗËӕфӕËȍՓ! taxüۡneãrü tüyemachiãxüۡ rü taxregu
—ñanagürügü. 31ॸRü yexgumarüüۡ ta narügaute. ѠӥĀիӡՓɗ͑իӥǣӥǣ͑
Ngechuchuxüۡ nacugüecüraxüۡ ga paigüarü nagautexüۡ rü ñu۳xmata ñaxtüwa nangu. 39ॸRü
ãŕ۳xgacügü, фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga ore ga guma churaragüarü ãŕ۳xgacü ga Dumacüãۡ۳ x۳
mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Rü ñanagürügü: ga Ngechuchupe۳xewa yexmacü, rü yexguma
—Nüma rü togüxüۡ ̲͑իŕիŕŕ, natürü nüxüۡ nada۳u۳xgu ga na nayuxüۡ, rü ñanagürü:
—kɗիËӥ̲͑ɗիɥֆĀֆҡӥɗҽӕЙ͑ͮ͑ľ nayanaxücuchi. Rü ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗǣ͑ӕҡǣ

͑ֆɗɥիüۡ —ñanagürü. 40ॸRü iyexmagü ta ga ҡËӥ̲%͑͑͑ǣӡիҡüۡ. 47ॸRü María ga
ñuxre ga ngecügü ga yéma yaxüۡwa nüxüۡ Magadácüãۡ۳ ի۳ фӥͅфɞǣ֤ӕËȍľ͑ŕфӥ͑ӥիüۡ
rüdaunücü. Rü yematanüwa iyexmagü ga irüdaunü ga ngexta na yanaxücuchigüãxüۡ.
María ga Magadácüãۡ۳ x۳ , rü Charumé, rü
María ga Yuche rü Chaüۡҡɗǣӕǣфӥ¡ӕ̲ŕËӥ
(Mt 28.1-10; Lc 24.1-12; Cu 20.1-10)
͑ŕ. 41ॸѠӥֆľ̲͑ǣľËӥǣӥɗֆɗիɥǣ
Ngechuchuxüۡ íixümücügücü rü nüxüۡ sabaduarü ngunexüۡguwena,
16
1ॸRü
rüngüۡիŕŕǣӥËӥǣֆľիǣӕ̲ǾфɗфŃ͑ľՓ rü María ga Magadácüãۡ۳ x۳ , rü

nayexmagu. Rü yexgumarüüۡ ta yéma Charumé, rü María ga Chaüۡҡɗǣӕ͑ŕ
ɗֆľի̲ǣӥǣ̲ӕËӥ̲ǣ͑ɥǣӥǣ͑ǣľËӥǣӥ naxca۳x itaxegü ga pumara na namaã
ǣͮǣľËȍӕËȍӕՓľфӥիɥËӥǣֆľիǣӕ̲ nachaãxücۡ a۳x ga Ngechuchuxüۡne. 2ॸRü
YerucharéüۡՓ͑իӡիǣӕ. pa۳xmamaxüۡchi ga noxri üa۳xcü iyarügoxgu
ga yüxüarü ngunexüۡgu, rü yema ngecügü
Ngechuchu rü naxmaxüۡgu nayanaxücuchigü
rü íiyadaugü ga yema naxmaxüۡ ga nagu
(Mt 27.57-61; Lc 23.50-56; Cu 19.38-42)
yanaxücuchigüãxüۡwa. 3ॸѠӥ͑ǣɥǣӥ
42-43ॸRü yexguma marü nachütachaüۡgu ga ͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣӥ: —¿Texé tá taxca۳x
yema ngunexüۡ ga Yudíugü nagu nügü ítanaxügachi ya yima nuta ya namaã
ɗ̲ľիŕŕǣӥիüۡ naxca۳x ga ngüۡxchigaarü ͑͑ǣӡիҡüۡcü? —͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣӥ. 4ॸNatürü
ngunexüۡ, rü noxtacüma PiratuxüۡҡՓ͑իӡ yexguma meãma nüxüۡ nadaunügu, rü
ga Yuche ga Arimatéacüãۡ۳ x۳ . Rü nüma ga nüxüۡ idaugü ga marü na ínaxügachixüۡ ga
guma Yuche rü Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü ga ǣӕ̲͑ӕҡǣҡËӥǣ̲͑%͑͑ǣӡիҡüۡcü
tacütanüwa naxü, rü wüxi ga ãŕ۳xgacü ga ga yema naxmaxüۡ. 5ॸRü yexguma nagu
poraãcü nüxüۡ nangechaüۡǣӥËӥ͑ɗիɥ. Rü nüma nadaugügu ga yema naxmaxüۡ, rü nüxüۡ
rü ta ínanan۳g۳ӕիŕŕ͑ҽӕЙ͑͑Ύфӥãŕ۳xgacü idaugü ga wüxi ga ngextü۳xücü ga
ֆɗɥիücۡ a۳x. Rü Piratuxüۡtawa naxca۳x ínayaca ma۳xchiruxüۡ ga cómüchiruxüۡ ga yéma
ga Ngechuchuxüۡne. 44ॸRü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣ naxmaxüۡãrü tügünecüwawa rütoxüۡ. Rü
Piratu ga marü na nayuxüۡ. Rü yemaca۳x norü poraãcü i¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣֆľ̲͑ǣľËӥǣӥ.
churaragüarü ãŕ۳xgacüca۳x nangema na 6ॸͮҡӥфӥ͑ӥ̲фӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —‫ؽ‬ҽ%իӢ
nüxna nac۳axücۡ a۳ի͖͑ӕիǣӕ̲̲ֆɗɥիüۡ ga i pe¤aixãchiexüۡ! Pema rü naxca۳x pedaugü
marü na nayuxüۡ. 45ॸRü yexguma norü ya Ngechuchu ya Nacharétucüãۡ۳ x۳ ga guma
churaragüarü ãŕ۳xgacü namaã nüxüۡ ixuxgu curuchawa yapotagüãcü. Marü wena
ga marü na nayuxüۡ, rü nüma ga Piratu rü namaxüۡ, rü nataxuma i nuã. ¡Dücax, meã
Yuchena nanaxã ga naxüۡne. 46ॸRü yexguma nüxüۡ peda۳u۳x i ñaã nachica ga nagu
ga Yuche rü naxca۳x nataxe ga wüxi ga naxügüãxüۡ! 7ॸ—‫ؽ‬ѠӥЙիɞЙɗիɥфӥ
naxchápenüüۡ ǣ̲ľիŕËȍɗիüۡ. Rü curuchawa ЬľĀфӕ̲%фӥ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ͑ǣәľիüۡgümaã
nanayaxu ga Ngechuchuxüۡne, rü yema nüxüۡ peyarüxugüe, rü ñapegügü nüxüۡ:
naxchápenüüۡmaã nananuque. Rü wüxi ga ٘ͮӥ̲ֆͮǣľËȍӕËȍӕфӥ̲фӥ͑ӥիɥф
ma۳իЙӦ͑ľǣnutanaxca۳xgu üۡpaacü pexüۡЙǾфɗфŃ͑ľՓ͑իӡ. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a
yacaxmaüۡgüxüۡ ga naxmaxüۡgu tá nüxüۡ ЙľֆĀӕǣӥ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ
ͅkѠæԆॷ16 138
yaxuxüۡrüüۡٚ, ñapegügü nüxüۡ! ngúexüۡgü ga yexguma mechawa

—ñanagürü. 8ॸRü yexguma ga yema ínachibüeyane. Rü nayangagü naxca۳x ga
ngecügü rü nüxna íiyabuxmü ga yema ҡ̲ɗիËӥ̲͑ֆիΥǣӥ%իüۡ rü tama na
naxmaxüۡ, ֆľфӥ͑ǣɥфӥ̲ӕüۡŕ̲%ЙΎф%Ëӥ ɗ͑իɥ͑ӥŕիüۡ. Yerü ga nümagü rü tama nüxüۡ‫ڟ‬
iyadu۳ru۳xe. Rü taxúemaãma nüxüۡ ͑ֆիΥǣӥËȍüۡ ga yema nüxüۡ daugüxüۡ ga
iyaxugügü, yerü poraãcü imuüۡŕ. marü wena na namaxüۡxüۡ. 15ॸRü ñanagürü
nüxüۡ: —¡Guxüۡ ɗ͑%͑ľՓЙľիɥфӥǣӕիüۡ i
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ǣɥxca۳x nango۳x
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ peyarüxu i ore i mexüۡ!
ga María ga Magadácü۳ۡãx
۳ 16ॸ—Ѡӥֆɞիľ̲ֆիΦիŕфӥɞ¡ɗľիľфӥҡ
(Cu 20.11-18)
tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ.
9ॸRü yexguma Ngechuchu yuwa ͮҡӥфӥֆɞիľ̲ҡ̲ֆիΦիŕфӥҡҡЙΎիËӕ.
írüdaxguwena ga noxri yangunegu ga 17ॸ—Ѡӥ͖%ҡ͑ɗիɥɗcua۳xruüۡgü i nawa
yüxüarü ngunexüۡgu, фӥ͑ǣɥxca۳xira nango۳x nüxüۡ icuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ. Rü

ga María ga Magadácüãۡ۳ ի۳ ǣ͑ǣɥՓ chauégagu tá ínanawoxüۡ i n۳g۳oxogü. Rü
ínawoxüۡãcü ga 7 ga n۳g۳oxogü. 10ॸѠӥ͑ǣɥ̲ ngexwacaxüۡxüۡ i nagagüwa tá nidexagü.
фӥɞɗֆիӡ, rü namaã nüxüۡ iyarüxu ga yema 18ॸ—Rü naxme۳xmaã tá nüxüۡ nayayauxãchi
Ngechuchumücügü ga íngechaüۡgüxüۡ rü i ãxtapegü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆիիǣӥ%ǣӕɗ

íxauxexüۡ. 11ॸNatürü ga nümagü rü tama ҧacü i nawa iyuxüۡ, фӥҡ%ӡҡ̲
͑ֆիΥǣӥËȍüۡ ga yexguma nüxüۡ ͑͑Ëȍɗիľիŕŕ. Rü tá tüxüۡ ͑ɗ͑ǣΥǣӥǣӥֆ
͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ̲͑͑իüۡxüۡ ga Ngechuchu ićaaweexe rü tá tümaca۳x nitaanegü
rü na nüxüۡ nadauxüۡ ǣ͑ǣɥ̲ի. —ñanagürü.
Ngechuchu rü taxre ga ͮǣľËȍӕËȍӕфӥĀիӡǣӕիüۡ

norü ngúexüۡgüca۳x nango۳x ǣ͑%͑ľՓ͑իӡ
(Lc 24.13-35) (Lc 24.50-53)
12ॸRü yemawena ga Ngechuchu rü 19ॸRü nüma ga Cori ga Ngechuchu rü
ҡΥΥËӥnango۳x naxca۳x ga taxre ga norü yexguma norü ngúexüۡgümaã

ngúexüۡgü ga yexguma nama ga yadeaxguwena, фӥҽӕЙ͑фӥĀիӡǣӕիüۡ ga
naãnewaama nadaxüۡǣӕ͑իɥիǣӕ. 13ॸRü naãnewa nanaga. Rü Tupanaãrü
nümagü rü nawoegu, rü yema togü ga tügünecüwawa nayarüto. 20ॸRü nümagü ga
ngúexüۡgümaã nüxüۡ nayarüxugü. Natürü norü ngúexüۡǣӥфӥɗ͑իɥ%Ëȍɗ͑ǣӕիüۡwama
yemagüaxü‫ ۡڟ‬фӥҡҡ̲͑ֆիΥǣӥ. nüxüۡ yanaxugüexüۡ ga ore i mexüۡ. Rü
nüma ga Cori rü nüxüۡ narüngüۡիŕŕ, rü
Ngechuchu nanamu ga norü ngúexüۡgü
nanango۳իŕŕ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ga yema ore,
(Mt 28.16-20; Lc 24.36-49; Cu 20.19-23)
yerü wüxigu namaã napuracü na
14ॸRü yemawena ga Ngechuchu rü naxügüãxücۡ a۳x ga mexüۡ ga taxüۡgü ga
naxca۳x nango۳x ga yema 11 ga norü Tupanaãrü poramaã naxügüxüۡ.
ORE I MEXÜۡ GA LUCA ÜMATÜXÜۡ
Erichabé rü meãma Tupanape۳xewa,

Norü ügü i ore ga Ngechuchuchiga
̲͑իŕфӥɗիËӥ̲͑ǣ͑իɥ͑ӥŕǣ
1
1-2ॸPaMecü Pa Teóquirux, nayexma norü mugü. Rü yemaãcü taxucürüwa
ga ҧacü ga totanüwa ngupetüxüۡ. Rü texé chixri nachiga tidexagü. 7ॸNatürü
muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü marü nangexacügü yerü nama۳x rü ingexacü.
nanaxümatügü ga yemachiga, Rü ñu۳իӡËȍɗǣ͑ӥ̲ǣӥфӥ̲фӥ
yexgumarüüۡ ga tomaã nüxüۡ na yaguã۳իǣӥ͑ɗիɥǣӥ. 8ॸRü wüxi ga
yaxugüexüۡrüüۡ ga yema duüۡxüۡgü ga ngunexüۡgu rü yema paigütücumü ga
noxriarü ügügumama Ngechuchuxüۡ Zacaría natanüwa üxüۡgu nangu na
daugüxüۡ rü nüxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡ ga norü tupauca ga taxüۡnewa Tupanaãrü puracü
orearü uchigawa. 3-4ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa naxügüxüۡca۳x. 9ॸRü yema paigü rü
Teóquirux, rü choma rü ta meãma ͑Ëӥ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ na naxunetagüxüۡ
naxca۳x íchaca ga nachiga ga guxüۡma ga ga wüxi ga natanüxüۡ na tupaucaarü
yema Ngechuchu üxüۡ. Rü ñu۳xma rü aixepegu naxücuxüۡca۳x rü yéma
chauxca۳x rü name na meãma cuxca۳x Tupanaca۳x na yaguãxüۡca۳x ga pumara
chanaxümatüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲͑ľ%̲ ga yixixüۡ. Rü yema ngunexüۡgu rü
nüxüۡ cucuáxüۡca۳ի͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ga Zacaríagu nangu na tupaucaarü
yema ore ga marüchire۳x cuxüۡ aixepegu naxücuxüۡca۳x na yéma
nangu۳իŕŕǣӥիüۡ ga togü. yaguãxüۡca۳x ga pumara. 10ॸRü yema
pumara íyaguyane rü guxüۡma ga
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ga
duüۡxüۡgü ga düxétüwa yexmagüxüۡ rü
ĀիӡËüۡ۳ãx
۳ nanaxunagü ga Cuáüۡ ga
ɞ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥ. 11ॸRü ngürüãchi
baiüۡիŕŕфӕüۡãrü buxchiga
Zacaríaca۳x nango۳x ga wüxi ga
5ॸRü yexguma Erode ãŕ۳իǣËӥɗիɥիǣӕǣ Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ .
Yudéaanewa, rü yéma nayexma ga wüxi Rü yema nachica ga pumara nawa
ga Yudíugüarü pai ga Zacaríagu ãŕg‫ ڟ‬acü. yagugüüۡxüۡãrü tügünecüwagu nachi.
Rü pai ga Arãӡ‫ ڟ‬ҡǣk¡ɞҡ͑ӥիüۡ ͑ɗիɥ 12ॸRü yexguma Zacaría nüxüۡ da۳u۳xgu ga
ga nümax. Rü nama۳xéga rü Erichabé yema Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ga

‫ ڟ‬ҡ͑ӥիüۡ
͑ɗիɥ. Rü tüma rü ta pai ga Arãӡ ĀիӡËüۡ۳ãx۳ , rü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕ, rü
6
ҡɗիɥ. ॸRü nüma ga Zacaría rü nama۳x ga poraãcü namuüۡ. 13ॸNatürü yema
139
̞Ԇækॷ1 140
ĀիӡËü۳ۡãx۳ ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü tá cungega

rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa Zacaríax, ‫ؽ‬ҡ%իӢ ñu۳ի̲ҡҡ͑¡ӕɗ͑ǣŕ̲Ëӕ͑ľ. Natürü
i cumuüۡxüۡ! Erü Tupana rü marü nüxüۡ ͑ǣŕ̲Ëӕ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ, rü
͑իɥ͑ӥɗËӕфӥֆӕ̲ӥիŕ. Rü cuxma۳x i ɗիËӥ̲ҡ͑ɗ͑ǣӕ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲
Erichabé rü cuxüۡ‫ ڟ‬tá ixãxãcü, rü ngunexüۡ i Tupana ixunetaxüۡ
Cuáüۡmaã tá cunaxüéga. 14ॸ—Rü cuma rü —ñanagürü. 21ॸRü yoxni ga duüۡxüۡgü rü
ҡЙΎф%ËӥËӕҡ%ŕիüۡËȍɗɗ͑ǣŕիǣӕ̲ tupaucaarü düxétüwa Zacaríaxüۡ
nabuxgu. Rü muxüۡma i togü i duüۡxüۡgü nanan۳g۳ӕիŕŕǣӥ. Rü nügüna nacagüe ga
фӥҡҡ͑ҡ%ŕǣӥիӥËȍɗ. 15ॸ—Erü yima ҧacüca۳ի͑ҡ̲ЙիֆŃ̲ɞ͑իӡիӡիüۡ.
cune rü Tupanape۳xewa rü tá wüxi ya 22ॸRü yexguma Zacaría tupaucawa
̲ľիŕËȍɗËӥ͑ɗիɥ. Ѡӥҡ%ӡҡ̲¡ɗ͑ӕ ɞիӡӡիǣӕ, rü taxucürüwa duüۡxüۡgümaã

nayaxaxü, rü taxuüۡma to i ҧacü rü nidexa, yerü nangega. Rü nümagü ga
ngúchi ۳xáxüۡ tá nixaxü. Rü tauta duüۡxüۡgü rü nüxüۡ nicua۳xãchitanü ga
͑¡ӕֆ͑ľфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü tá ҧacüxüۡ na nadauxüۡ ga Zacaría ga
nüxna nangu. 16ॸ—Rü nüma tá muxüۡma tupaucaarü aixepena. Rü Zacaría rü
i Yudíugüxüۡ narüngüۡիŕŕ͑͑ΎфӥæΎфɗ naxme۳xmaã duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ
ya Tupanaca۳x nawoeguxüۡca۳x. 17ॸ—Rü ga ҧacü nüxüۡ na üpetüxüۡ, yerü nangega.
nüma ya Cuáüۡ rü tá Cori ya 23ॸRü yexguma Zacaría nagu۳իŕŕǣӕǣ͑
Cristupe۳իľǣӕ͑ɗիӡ. Rü nuxcümaüۡcü ga naxüãxüۡ ga Tupanaãrü puracü ga

Tupanaãrü orearü uruüۡ ga Eríarüüۡ tá tupauca ga taxüۡnewa, rü wenaxãrü
͑ɗիɥľфӥҡ͑ӥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗҽӕЙ͑%ŕɗ napataca۳x nataegu. 24ॸRü yemawena rü
poraxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ӥիüۡ Zacaría nama۳x ga Erichabé rü ixãxãcü.
narüngüۡիŕŕɗЙЙǣӥ͑͑ի%Ëӥǣӥիüۡ Ѡӥ͑ǣɥЙҡǣӕɗфӥիãӡ ‫ ڟ‬ŕËȍ, rü
nangechaüۡxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ҡ̲ҽӕЙ͑ǣ wüxime۳ŕx۳ pü۳x ga tauemacü taguma
ɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ rü na aixcüma ĀӥիŃҡӥՓɗիӡ. 25ॸѠӥ͑ǣɥիɥËҡ̲
ɗ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —Cori ya Tupana rü
duüۡxüۡgüxüۡ ɞ̲͑ľիŕŕnaxca۳x ya Cori ya poraãcü choxüۡ narüngüۡիŕŕ. Rü ñu۳xma
Cristu —͖͑ǣӥфӥǣֆľ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ . фӥ̲фӥҡ%ӡҡ̲ËȍɗիфɗËȍӕËȍɗǣ
18ॸѠӥ‫ד‬Ëфɞфӥֆľ̲ĀիӡËüۡ۳ãx ۳ na naca, nidexagü i duüۡxüۡgü naxca۳x na
rü ñanagürü: —‫͵ع‬ӕի%Ëӥҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ changexacüxüۡ —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ.
na naxãxãcüxüۡ i choxma۳x? Erü marü
Wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ
ËȍֆիӥËȍɗɗËȍΎ̲իфӥ͑ǣɥ̲фӥҡ
ǣĀիӡËü۳ۡãx
۳ nüxüۡ nixu ga
marü iya —ñanagürü. 19ॸRü Zacaríaxüۡ
Ngechuchuarü buxchiga
nangãxüۡ ǣֆľ̲ĀիӡËü۳ۡãx۳ , rü
ñanagürü: —æȍΎ̲͑ɗիɥɗǾ¡ɗɗ 26ॸRü 6ǣҡӕľ̲Ëӥ̲фӥ͑ǣɥիüۡ‫ڟ‬
Tupanaãrü puracü chaxüxüۡ. Rü nüma mexgu ga Erichabé ga yema na
núma choxüۡ namu na cumaã nüxüۡ na naxãxãcüxüۡ, rü Gariréaanewa yexmane
chixuxüۡca۳x i ñaã ore i mexüۡ. 20ॸ—Natürü ǣɥ%͑ľǣͮËȍфŃҡӕՓҽӕЙ͑
ñu۳xma i cuma rü tama choxü‫ ۡڟ‬ËӕֆիΥɗ nanamu ga norü orearü ngeruüۡ ga Gabi.
͑ǣŕ̲ΎфľɗËӕ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ. Rü 27ॸѠӥ͑ǣɥիüۡҡՓ͑իӡǣՓӥիɗǣЙËӥ
141 ̞Ԇækॷ1
ǣҡǣӕ̲ֆҡӥ͑ǣɥ̲%̲üۡxcü. Rü ͑ǣŕmaca۳ի͑ǣŕ̲ΥիËȍ͑ɗ̲͑%
ͅфɞ͑ɗիɥǣ͑ǣɥŕg‫ ڟ‬a. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ cuxãxãcüxüۡ rü Tupanape۳xewa
ixãtechaüۡ namaã ga wüxi ga yatü ga ̲ľËӥիӥËȍɗҡ͑ɗիɥ, rü Tupana Nanemaã
Yuchegu ãŕg‫ ڟ‬acü. Rü nüma ga Yuche rü tá nanaxugü i duüۡxüۡgü. 36ॸ—Rü
nuxcümaüۡcü ga ãŕ۳xgacü ga Dabítanüxüۡ cutanüxüۡ i Erichabé rü marü ixãxãcü
͑ɗիɥ. 28ॸRü yema nachica ga María nawa woo marü yaguã۳xchire۳ի͑ֆɗɥիüۡ. Rü
yexmaxüۡgu naxücu ga Gabi, rü woo ga duüۡxüۡgü rü:
͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —ͮӕի̲ŕЬͅфɞի. ٘ҽǣӕҡ̲ɗի%ի%Ëӥ͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ
ҽӕЙ͑фӥЙΎф%ËӥËӕ̲%͑ҡ%ŕ. Rü ͑ǣɥիüۡ, natürü i ñu۳xma rü marü 6 ya
Cori ya Tupana rü cuxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲, ҡӕľ̲Ëӥ͑ǣɥիü‫ ۡڟ‬name na marü
rü guxüۡ i ngexüۡgüarü yexera marü cuxüۡ naxãxãcüxüۡ. 37ॸ—Erü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬rü
narüngüۡիŕŕ—ñanagürü. 29ॸNatürü taxuüۡma naguxcha —ñanagürü. 38ॸRü
yexguma María nüxüۡ da۳u۳xgu ga yema ֆľիǣӕ̲ǣͅфɞфӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ:
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ, —Chorü Cori ya Tupanaãrü duüۡxüۡ Ëȍɗիɥ
rü namaã i¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣֆľ̲͑ΎфӥΎфľ i chomax. Rü marü name i chomaã
ǣ͑ǣɥ̲%͑ӥիüۡ yaxuxüۡ. Ѡӥ͑ǣɥǣӥ%ŕՓ ͑͑իӥɗ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲%͑ӥիüۡ
͑ǣӕɗфӥիɥ͑ӥǣҡü۳xcüüۡ ֆľ̲%Ëӥ͑ǣɥիüۡ quixuxüۡãcüma —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. Rü
̲͑͑Ύիŕիüۡ. 30ॸRü yexguma ga Gabi rü ֆľիǣӕ̲͑ǣɥի͑ɞ͑ɗիӡǣֆľ̲
͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —Pa Maríax, tama Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳
name na cumuüۡxüۡ, erü Tupana rü ga Gabi.
ЙΎф%ËӥËӕ̲%͑ҡ%ŕ. 31ॸ—Rü ñu۳xma
María rü Erichabéxüۡҡǣӕɗ͑իӡ%͑ľ
rü tá tauemacü cuxüۡ inayarütaxu, rü tá
cuxãxãcü, rü tá nayatü i cuxacü. Rü 39ॸRü yexgumaüۡcüü ga María rü
Ngechuchugu tá cunaxüéga. 32ॸ—Rü Йի̲͑Փɗիӡǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣ
nüma rü wüxi ya ãŕ۳xgacü ya taxüchicü Zacaríapata nawa yexmane ga
ҡ͑ɗիɥ. Rü Tupana ya Taxüchicü Nane Yudéaaneãrü dauxchitawa. 40ॸRü
ҡ͑ɗիɥɗ͑ŕg‫ ڟ‬a. Rü Cori ya Tupana rü tá Zacaríapatawa ingu, rü iyaxücu, rü
nuxcümaüۡcü ga ãŕ۳xgacü ga Dabírüüۡ Erichabéxüۡ ɗфӥ̲Ύիŕ. 41ॸRü yexguma
ãŕ۳xgacüxüۡ ͑ֆիɥիŕŕ. 33ॸ—Rü nüma rü Erichabé nüxüۡ ɥ͑ӥǣӕǣͅфɞфӥ̲Ύիŕ,
guxüۡgutáma Yudíugüarü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥ. фӥ͑ǣɥфӥΥիËȍ͑ǣ͑ǣɥ%͑ӥՓֆľի̲իüۡ
Rü tagutáma ínanguxuchi na ãŕ۳xgacü rü nixɥã۳xcüü. ѠӥҽӕЙ͑%ŕǣԖӥ͑ľիüۡ
͑ֆɗɥիüۡ —ñanagürü. 34ॸRü yexguma ga rü Erichabéna nangu. 42ॸRü yexguma ga
María rü Gabina ica, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: Erichabé rü tagaãcü Maríaxüۡ ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ:
—‫͵ع‬ӕի%Ëӥҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ —Guxüۡ i ngexüۡgüarü yexera Tupana
chaxãxãcüxüۡ, erü tauta chaxãte? cuxüۡ narüngüۡիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 35ॸRü nüma ga Gabi rü cunexüۡ narüngüۡիŕŕ. 43ॸ—¿ӄacüwa
͑ǣɥիüۡ nangãxüۡ, rü ñanagürü: chame na nuã chauxüۡtagu
—ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tá cuxna nangu. Ëӕ͑իӡ%͑ľիüۡ? ЬæȍΎфӥæΎфɗͮŕի.
Rü Tupana ya Tacüarü pora rü wüxi i 44ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣӕɗ
caixanexüۡrüüۡ tá cugu nayangaixema. Rü Ëӕфӥ̲Ύիŕ, rü chauxacü i chauanüwa

̞Ԇækॷ1 142
͑ǣŕի̲իüۡ фӥ͑Ύфӥҡ%ŕ̲%͑ɗիɥã۳xcüü. Erichabéxüۡtagu irüxã۳ӡ۳x ga María. Rü

45ॸ—æӕ̲фӥËӕҡ%ŕľфӥ͑ӥիü‫ۡڟ‬ ËӕֆիΥɗ ñu۳իӡËȍɗ͑ǣɥpataca۳x itaegu.
norü ore ya Tupana. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡãrü buxchiga
ҽӕЙ͑ҡ͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
cumaã nüxüۡ yaxuxüۡ —͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣ 57ॸRü nawa nangu ga ngunexüۡ ga na
Erichabé. 46ॸRü yexguma ga María rü naxíraxacüxüۡ ga Erichabé. Rü nayatü ga
͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —æȍΎ̲фӥËȍӕ%ŕՓ ͑ǣɥի%Ëӥ. 58ॸRü yexguma nüxüۡ
poraãcü Tupanaxüۡ chicua۳xüüۡ. 47ॸ—Rü nacua۳իǣӥǣӕ͖͑ӕի%ËӥҽӕЙ͑͑ǣɥ̲%
ËȍΎфӥæΎфɗֆËȍΎфӥͅիŕŕфӕüۡmaã mecümaxüۡ, фӥ͑ǣɥфӥ͑ǣɗË̲ǣӕ
Ëȍҡ%ŕիüۡchi. 48ॸ—Rü woo wüxi i pegüxüۡ ga duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣɥҡ͑ӥիüۡgü rü
Tupanaãrü duüۡxüۡ ɗ͑ǣľфӥĀɥŕфӕãի‫ ڟ‬ŕ ͑ǣɥիüۡ ínayadaugü, фӥ͑ǣɥիüۡ
Ëȍɗիɥ, ͑ҡӥфӥҽӕЙ͑Ëȍӕǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ. ͑фӥ̲Ύիŕǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ ͑ֆҡ%ŕǣӥիŕŕ.
Rü ñu۳xmaüۡcüü i duüۡxüۡgü rü 59ॸRü 8 ga ngunexüۡguwena rü
taãŕ۳xcümaã guxüۡgutáma choxüۡ ínayawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgü ga guma

naxugüe. 49ॸ—Erü Tupana ya Poracü rü ͑ǣɥ͑ľ. Rü nanatü ga Zacaríagu
taxüۡ i mexüۡ chauxca۳x naxü. Rü naxüüne nanaxüégagüchaüۡ ga duüۡxüۡgü. 60ॸNatürü
i naŕg‫ ڟ‬a ya Tupana. 50ॸ—Rü nüma ya ͑ŕǣƄфɗËȍ¡Ńфӥҡ̲inaxwa۳xe. Rü
Tupana rü guxüۡgutáma nüxü‫ۡڟ‬ ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —ͮфӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗæӕáüۡgu
tangechaüۡtümüüۡgü ya guxãma ya tanaxüéga —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 61ॸRü duüۡxüۡgü
yíxema aixcüma nüxüۡ muüۡŕիŕ. 51ॸ—Rü фӥ͖͑ǣӥфӥǣӥ͑ǣɥիüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ
guxüۡ ga norü poramaã tüxüۡ narüyexera cunaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲͑ŕg‫ ڟ‬a? Erü
ga guxema tügütama icua۳xüüۡgüxe. cutanüxüۡtanüwa rü tataxuma ya texé ya
52ॸ—Rü marü ínanawoxüۡ ga yema ͑ǣŕ̲ǣӕãŕg‫ ڟ‬axe —ñanagürügü. 62ॸRü
ãŕ۳xgacügü ga nügü írütagüxüۡ. Natürü yexguma ga duüۡxüۡgü rü naxme۳xwa
guxema duüۡիŕǣӥǣҡӥǣӥɞфӥիɞфǣӥիľ, nanatü ga Zacaríana nacagüe ga ҧacü rü
rü poraãcü tüxüۡ narüngüۡիŕŕ. 53ॸ—Rü naŕg‫ ڟ‬agu tá na naxüégaãxüۡ. 63ॸRü
guxema tüxüۡ‫ ڟ‬nataxúxe, rü muxüۡma yexguma ga Zacaría rü poperaxüۡ
tüxna naxã. Natürü guxema muãrü naxuneta na yexma na naxümatüãxüۡca۳x
Āɥŕфӕã۳xgüxe rü taxuüۡma tüxna ga naŕg‫ ڟ‬a. Rü yexma nanaxümatü, rü
naxããcüma tüxüۡ ínimugü. 54ॸ—Rü ñanagürü:
poraãcü nüxüۡ narüngüۡիŕŕǣ͑Ύфӥ “Cuáüۡ ҡ͑ɗիɥɗ͑ŕǣ‫ ڟ‬ٚ, ñanagürü ga
duüۡxüۡgü ga Yudíugü. Rü tama nüxüۡ namatü. Rü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü
inarüngüma na nüxü‫ۡڟ‬ na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣֆľիǣӕ̲ֆľ̲
ingechaüۡtümüüۡgüxüۡ, yexgumarüüۡ ga naŕg‫ ڟ‬axüۡ nadaugügu. 64ॸRü
nuxcümaüۡgüxüۡ ga tatanüxüۡmaã na yexgumatama wenaxãrü nidexa ga
inaxunetaxüۡ. 55ॸ—Yerü yemaãcü Zacaría. Rü inanaxügü ga Tupanaxüۡ na
inaxuneta namaã ga tórü o۳xi ga Abráüۡ yacua۳xüüۡxüۡ. 65ॸRü yemaca۳x guxüۡma ga
rü namaã ga tatanüxüۡgü na guxüۡgutáma yema duüۡxüۡgü ga norü ngaicamagu
tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ —͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣͅфɞ. ãpatagüxüۡ rü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ.
56ॸRü tomaŕ۳xpü۳x ga tauemacü Rü guxüۡwama ga yema naãnewa ga
143 ̞Ԇækॷ1ٍॷ2
Yudéaanewa rü duüۡxüۡgü nüxüۡ i wüxichigü i ngunexüۡgu —ñanagürü ga

nixuchigagü ga yema ngupetüxüۡ. 66ॸRü Zacaría. 76ॸRü ñanagürü ta: —Cumax, Pa
guxüۡma ga nüxüۡ cuáchigagüxüۡ ga yema Chaunex, rü Tupana ya Taxüchicüarü
ngupetüxüۡ, фӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕŕËȍ. Rü orearü uruüۡmaã tá cuxüۡ naxugü. Erü
nügümücügüna nacagüe, rü cuma rü tá Corixüۡpa yoxni duüۡxüۡgümaã
ñanagürügü: —¿ӄËӥҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ nüxüۡ quixu i nachiga ya Cori. 77ॸ—Cuma
ΥիËȍ͑? Erü Tupana rü aixcüma rü Coriarü duüۡxüۡgüxüۡ tá nüxüۡ cucua۳իŕŕ
naxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲—ñanagürügü. na Tupana tá nüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ ngechaüۡxüۡ i
͑ΎфӥЙľËĀӕǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
Zacaría rü Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡ
nayauxgüãxüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
67ॸRü nanatü ga Zacaríana nangu ga 78-79ॸ—Erü nüxü‫ ۡڟ‬tangechaüۡtümüüۡgü ya
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. Rü nüxüۡ nixu ga Tupana ya poraãcü tüxüۡ ngechaüۡcü. Rü

yema ore ga Tupana namaã nüxüۡ ixuxüۡ. ͑ǣŕmaca۳իĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa taxca۳x
68ॸRü ñanagürü: —̲ͮľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ ne nanamu i ñoma i naãneãrü
ticua۳xüüۡgü ya tórü Cori ga nuxcümaüۡcü ͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ na
ga tórü o۳իɗǣʊфŃфӥҽӕЙ͑. Erü ͑͑ǣΔΎ͑ľҡ͑ӥիŕŕ%իüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
núma tatanüwa nangu na tüxüۡ duüۡxüۡgü ga noxri guxüۡguma norü
ֆ̲իŕիŕŕիüۡca۳x i yixema i norü chixexüۡǣǣӕ%ӡËӥ̲իüۡwa yexmagüxüۡ.
duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥǣӥիüۡ. 69ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x Rü nüma tá tüxüۡ narüngüۡիŕŕ͑
tüxna nanamu ya wüxi ya poracü ya ҽӕЙ̲͑%фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիüۡca۳x
ҡΔфӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ ga nuxcümaüۡcü ga —ñanagürü ga Zacaría. 80ॸRü yema
norü duüۡxüۡ ga DabítanüxüۡՓ͑ľӡËӥ. ΥիËȍ͑фӥ͑ɗֆËȍɗǣӥфӥՓӥիɗËȍɗǣӥǣ
70ॸ—Rü yemaãcü Tupana tamaã ngunexüۡgu yexeraãcü Tupanaxüۡ
inaxuneta nawa ga yema nicuáchigü. Rü dauxchita ga ngextá
nuxcümaüۡgüxüۡ ga norü orearü uruüۡgü taxúema íxãpataxüۡwa nayexma
ga üünegüxüۡ. 71ॸ—Rü Tupana rü namaã ñu۳xmata yema ngunexüۡwa nangu ga na
nüxüۡ nixu rü nüxna tá tüxüۡ Yudíugüxüۡ nügü nacua۳իŕŕիüۡ.
ínanguxüۡիŕŕɗҡΔфӥӕՓ͑ӥǣӥфӥǣӕիüۡma
Ngechuchuarü buxchiga
i duüۡxüۡgü i taxchi aiexüۡ. 72ॸ—Rü
(Mt 1.18-25)
nuxcümaüۡgüxe ga tórü o۳xigümaã nüxüۡ
nixu na nüxüۡ‫ ڟ‬tangechaüۡtümüüۡgüxüۡ rü
2
1ॸRü yexguma Agutu ãŕ۳xgacü ga
tagutáma nüxüۡ iyanangümaxüۡ ga yema ҡËӥɗիɥիǣӕǣġӕ̲Փ, rü
tümamaã inaxunetaxüۡ. 73-75ॸ—Rü nanaxunagü ga na yaxugüãxüۡ ga
yemaãcü ga Tupana rü nuxcümaüۡcü ga guxüۡma ga duüۡxüۡgü ga guxüۡ ga
tórü o۳xi ga Abráüۡmaã inaxuneta. Rü naãnewa. 2ॸѠӥֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga
namaã nüxüۡ nixu rü tá tüxüۡ duüۡxüۡgüarü ugüchiga, rü nanaxü ga
ínanguxüۡիŕŕ͑ӥի͑ɗҡΔфӥӕՓ͑ӥǣӥ͑ yexguma Quirinu ãŕ۳իǣËӥɗիɥիǣӕǣ
tama imuüۡŕ%Ëӥ̲͑իӥիüۡca۳x i Chíriaarü naãnewa. 3ॸRü guxüۡma ga
Tupanaãrü puracü rü aixcüma mecü na duüۡxüۡǣӥфӥՓӥիɗËȍɗǣӥ͑Ύфӥɥ%͑ľǣ
ɗիɥǣӥիüۡ nape۳xewa i guxüۡ i tórü maxüۡwa nagu nabuxüۡ͑ľՓ͑ɗիӡËȍɗǣӥǣֆŃ̲
̞Ԇækॷ2 144
na yaxugüãxüۡca۳x. 4ॸRü yemaca۳x ga ͑ɗիɥ. 12ॸ—Ѡӥ͖%ҡ͑ɗիɥɗЙľфӥcua۳xruüۡ.

Yuche rü Gariréaanewa yexmane ga Rü tá nüxüۡ ɗЙľֆ͑ǣӕɗՓӥիɗɗΥիËȍ͑ɗ
ɥ%͑ľǣͮËȍфŃҡӕՓɞ͑իӡիӡ, rü naxchápenüüۡmaã nuquexüۡ rü wocaarü
֤ӕĀŃфӥ͑%͑ľՓֆľի̲͑ľǣɥ%͑ľǣ chibüchicagu caxüۡ —ñanagürü. 13ॸRü
BeréüۡՓ͑իӡ. Ѡӥǣӕ̲͑ɗիɥǣɥ%͑ľǣ yexgumatama ngürüãchi yema
nuxcümaüۡcü ga ãŕ۳xgacü ga Dabí nagu ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga orearü ngeruüۡxüۡtawa
buxüۡne. Rü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ֤ӕËȍľǣ nango۳x ga muxüۡma ga togü ga
ֆŃ̲͑իӡիüۡ, yerü Dabítanüxüۡ ͑ɗիɥǣ ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga orearü ngeruüۡgü. Rü
nümax. 5ॸRü BeréüۡՓ͑իӡǣ֤ӕËȍľ͑ Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgü, rü ñanagürügü:
yaxugüxüۡca۳իՓӥիɗǣӕ͑ǣɥ̲%ǣͅфɞ 14ॸ—Rü ñu۳xma rü Tupanaxüۡ
ǣ͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳xchaüۡcü. Natürü ga ínicua۳xüüۡǣӥфӥɞ͑ҡ%ŕǣӥɗĀիӡǣӕիüۡ i

María rü itacharaüۡ ga na naxãxãcüxüۡ. naãnewa. Rü pema i ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i
6ॸRü yexguma Beréüۡwa nayexmagüyane, ҽӕЙ͑Йľ̲%ҡ%ŕǣӥľ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
͑ǣɥի͑͑͑ǣӕǣ͑ǣɥфӥ͑ǣӕ͑ľիüۡ ga na Йľǣӥ̲%Йľфӥ͑ǣӥի̲ӥŕ—ñanagürügü.
naxíraxacüxüۡ ga María. 7ॸRü yexma 15ॸѠӥֆľիǣӕ̲ĀիӡՓ͑իɥիǣӕՓľ͑ǣ
͑¡ӕǣ͑ӥիɥфüۡËӥǣ͑ǣɥ͑ľ. Rü yema orearü ngeruüۡgü rü yema

naxchápenüüۡmaã inanuque. Rü wüxi ga carnerugüarü dauruüۡgü rü
wocaarü chibüchicagumare nügümücügümaã ñanagürügü: —‫ͮؽ‬ǣɥի%
ɗ͑Ë͑ǣӥիŕŕ, yerü marü guxüۡma ítayadau i BeréüۡՓɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕЙľҡӥիüۡ i
nixããcu ga ucapu nawa ga guma Cori ya Tupana tamaã nüxüۡ ixuxüۡ nawa
pegüpataüۡ. i norü orearü ngeruüۡgü! —ñanagürügü.
16ॸѠӥЙիɗ͑իɥ%Ëȍɗ, фӥֆŃ̲͑իɥ. Rü
ġիӡËüۡ۳ãx
۳ ga Tupanaãrü orearü
yexma nüxüۡ nayangau ga Yuche rü
ngeruüۡchiga rü carnerugüarü
ͅфɞфӥǣΥիËȍ͑ǣՓΎËфӥ
dauruüۡchiga
chibüchicagu caxüۡ. 17ॸRü yexguma yema
8ॸRü Beréüۡãrü ngaicamana nayexmagü ΥիËȍ͑իüۡ nadaugügu ga yema
ga ñuxre ga carnerugüarü dauruüۡgü ga carnerugüarü dauruüۡgü, rü
chütacü nachitaüۡwa norü carnerugüna duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixugüe ga yema ore
ídaugüxüۡ. 9ॸRü ngürüãchi yema ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ga
carnerugüarü dauruüۡgüca۳x nango۳x ga ĀիӡËüۡ۳ãx۳ namaã nüxüۡ ixuxüۡ ga yema
wüxi ga orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ . Rü ΥիËȍ͑Ëȍɗǣ. 18ॸRü guxüۡma ga
Cori ga Tupanaãrü ya ۳ uracüümaã naxca۳x duüۡxüۡgü ga nüxüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ ga yema
nangóone ga guxüۡwama. Rü poraãcü carnerugüarü dauruüۡgüarü ore rü
namuüۡŕ. 10ॸNatürü yema orearü ngeruüۡ namaã na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. 19ॸNatürü ga
ǣĀիӡËü۳ۡãx۳ , rü ñanagürü nüxüۡ: María rü inayaxu ga guxüۡma ga yema
—‫ؽ‬ҽ%իӢɗЙľ̲ӕüۡŕիüۡ! erü pexca۳x nuã ngupetüxüۡ фӥ͑ǣɥ%ŕǣӕ̲͑%ɗ͑ǣӕիüۡ rü
Ëȍ͑͑ǣľɗՓӥիɗɗΎфľɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ i ͑ǣӕɗфӥիɥ͑ӥŕËȍ. 20ॸRü nawoegu ga
guxüۡ i duüۡxüۡǣӥфӥҡ%ŕիŕŕфӕüۡ ҡɗիɥիüۡ. yema carnerugüarü dauruüۡgü. Rü
11ॸ—Erü ñu۳xma rü Beréüۡgu nabu ya perü ҡ%ŕ%Ëӥ̲ҽӕЙ͑իüۡ nicua۳xüüۡgü
̲իŕիŕŕфӕüۡ. Rü nüma rü Cori ya Cristu naxca۳x ga guxüۡma ga yema nüxüۡ
145 ̞Ԇækॷ2
͑իɥ͑ӥŕիüۡ rü nüxüۡ nadaugüxüۡ yerü ñuxguacü tá ínanguxüۡ ya Yudíugüarü

aixcüma yema orearü ngeruüۡ ga nguxüۡիŕŕфӕüۡ ya Cristu. ѠӥҽӕЙ͑%ŕɗ
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ namaã nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ Ԗӥ͑ľիüۡ фӥæȍɗ̲ľӢիüۡtawa nayexma, rü
nangupetü. nüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ͑ҡ%ӡҡ̲͑ֆӕիüۡ
ega tama nüxüۡ nadauxiragu ya Cristu ya
Õxchana ga Ngechuchu rü tupauca ga
Cori ya Tupana núma namucü. 27ॸRü
taxüۡnewa nanagagü
yema ngunexüۡgu rü tupauca ga
yexguma 8 ga ngunexüۡ nüxü‫ۡڟ‬
21ॸRü taxüۡ͑ľՓæȍɗ̲ľӢիüۡ ͑իӡիŕŕǣ
yexmagu ga na nabuxüۡ ǣΥիËȍ͑, rü ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. Rü yéma nayexma
ínanawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgü. Rü ǣæȍɗ̲ľӢǣֆľիǣӕ̲֤ӕËȍľфӥͅфɞ
Ngechuchugu nanaxüégagü. Rü ҡӕЙӕËՓ͑ǣǣӥǣӕǣΥիËȍ͑ǣ
ֆľ̲ҡ̲͑ɗիɥǣ͑ŕǣ‫ ڟ‬ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga Ngechuchu na Tupanana namugüãxüۡca۳x
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ Maríamaã ͑ֆľ̲%Ëӥֆ͑ǣӕիŕŕǣӥ%իüۡca۳x ga
nüxüۡ ixuxüۡ ga tauta namaã naxãxãcügu. ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕ. 28ॸRü Ngechuchuxüۡ
22ॸRü yexguma marü yanguxgu ga yema ͑ǣ͑ǣӥǣæȍɗ̲ľӢ. Rü Tupanaxüۡ
ngunexüۡ na tupauca ga taxüۡnewa nicua۳xüüۡ, rü ñanagürü: 29ॸ—Pa Corix,
Tupanape۳իľՓ͑͑ӥǣӥֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡ ñu۳xma rü marü name na chayuxüۡ, erü
фӥֆŃ̲͑իɥ͑ֆľ̲%Ëӥ ̲фӥËӕֆ͑ǣӕիŕŕǣֆľ̲ËȍΎ̲%
Tupanape۳իľՓֆ͑ǣӕիŕŕǣӥ%իüۡca۳x ga icuxunetaxüۡ. 30-31ॸ—Rü
ֆľ̲ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥ͑ӥիüۡ ixuxüۡrüüۡ. chauxetümaãxüۡchi nüxüۡ chadau ya daa
Rü Yerucharéüۡwa ga tupauca ga ͅիŕիŕŕфӕüۡ ya guxüۡ i duüۡxüۡgüca۳x
taxüۡ͑ľՓ͑͑ǣǣӥǣΥիËȍ͑͑ núma cunamucü. 32ॸ—Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ
Tupanana namugüãxüۡca۳x. 23ॸRü ͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ naxca۳x i guxüۡma i
yemaãcü nanaxügü yerü Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü
mugüwa naxümatü, rü ñanagürü: ͖%ΥիËȍ͑ǣǣӕфӥҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü tá
٘ͮǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ͑ǣľфӥ͑ֆҡӥǣӕ nüxüۡ nicua۳xüüۡgü i curü duüۡxüۡgü i
ɗ͑ӥիɥфüۡxüۡ ɗ͑ǣɥի%Ëӥ, rü Yudíugü —ñanagürü. 33ॸRü Yuche rü
tanaxwa۳xe i Cori ya Tupanana María rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%ǣ
ҡ̲͑ӕٚ, æȍɗ̲ľӢ%фӥΎфľǣ͖ӕի%Ëӥ
ñanagürü. 24ॸѠӥֆŃ̲͑իɥфӥֆŃ̲ ΥիËȍ͑Ëȍɗǣ̲%͑ֆĀľիիüۡ. 34ॸRü
nanagagü ga taxre ga muxtucugü ga ֆľիǣӕ̲ǣæȍɗ̲ľӢфӥҽӕЙ͑͑͑Ë
yexwacax yaexüۡ, na Tupanaca۳x na meã nüxüۡ nangupetügüxüۡca۳x ga
nadaiãxüۡca۳x ga paigü ga tupaucawa, ֤ӕËȍľфӥͅфɞфӥΥիËȍ͑. Rü
yerü yema ñanagürü ga Tupanaãrü ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ ga María ga Ngechuchu
mugüwa. 25-26ॸRü yexgumaüۡcüü ͑ŕ: —Dücax, ͖%ΥիËȍ͑фӥҡ
Yerucharéüۡgu naxãchiüۡ ga wüxi ga yatü ̲͑͑իŕիŕŕɗ̲ӕիüۡma i Yudíugü,
ǣæȍɗ̲ľӢǣӕãŕg‫ ڟ‬acü. Rü wüxi ga yatü ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡxüۡ
ǣ̲ľËӥ̲Ëӥ͑ɗիɥǣ͑ӥ̲ի, rü rü tá inayarütauxe. Rü nüma rü wüxi i
aixcüma Tupanaxüۡ ngechaüۡËӥ͑ɗիɥ. Rü cua۳xruüۡ ҡ͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgüca۳x, rü
nüma rü guxüۡguma ínanan۳g۳ӕիŕŕ͑ muxüۡma tá nüxüۡ naxoe. 35ॸ—Rü
̞Ԇækॷ2 146
͑ǣŕ̲%Ëӥҡnanango۳իŕŕ%̲ɗǣӕիüۡma
Bucü ga Ngechuchu rü tupauca ga
ɗ͑%ŕՓ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ i muxüۡma i
taxüۡnewa naxo
duüۡxüۡgü. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡ͖%
ΥիËȍ͑իüۡ ngupetüxüۡ rü ñoma wüxi i 41ॸͮ͑ҡӥфӥ͑ŕфӥǣӕËӥǣҡӕ͑ľËӥǣӕ
cüxchi i curü maxüۡnewa yarüwáxüۡrüüۡ YerucharéüۡՓҡիɥɥիüۡ naxca۳x ga

tá cuxüۡ‫ ڟ‬nangu۳x, Pa Maríax —ñanagürü. ԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡ. 42ॸRü yexguma
36ॸRü yéma ta iyexma ga wüxi ga ngecü Ngechuchu 12 ga taunecü nüxüۡ‫ڟ‬
ga Tupanaãrü orexüۡ ixucü. Ѡӥk͑͑ɗիɥ yexmagu, rü YerucharéüۡՓҡիɥ̲͑%
ga ngɥŕg‫ ڟ‬a. Rü Panuŕի‫ ڟ‬%Ëӥɗֆɗիɥ, rü ǣ͑͑ҡӥфӥ͑ŕ, ֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣ
Ácherutanüxüۡ ɗֆɗիɥ. Rü marü Yudíugücüma naxca۳իǣԖЙľҡӥËȍɗǣфӥ
yaguã۳xüۡËȍɗɗֆɗիɥ. Rü yexguma peta. 43ॸRü yexguma yagúechigagu ga
napaxüchigutama ixãte. Natürü 7 ga ԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡ, rü tümachiüۡca۳x
taunecü- ǣӕիɗËҡ̲͑ǣɥҡľ̲% ҡՓΎľǣӕǣ͑͑ҡӥфӥ͑ŕ. Natürü ga
ɗֆфӥիӡӡիüۡ, ֆľфӥ͑ֆӕǣ͑ǣɥҡľ. 37ॸRü ͮǣľËȍӕËȍӕфӥҡӥ̲ŕËȍɗҡҡӥի͑
yemaãcü wüxi ga yutecü ga yaguã۳xüۡchi Yerucharéüۡgu narüxã۳ӡ۳x. 44ॸRü tüma
ɗֆɗիɥ, yerü 84͑ɗիɥǣ͑ǣɥфӥҡӕ͑ľËӥ. Rü nüxüۡ tacua۳xgügu rü yema muxüۡ ga
taguma tupauca ga taxüۡ͑ľՓɞɗիӡիӡ. Rü duüۡxüۡgü ga tümaweama
guxüۡguma ngunecü rü chütacü rü ɗիɥիüۡtanüxüۡtanügu naxã ga Ngechuchu.
͑իӕфľ%Ëӥ̲ɗֆӕ̲ӥիŕŕËȍ. Rü Ѡӥֆľ̲%Ëӥ̲фӥɗҡիɥǣՓӥիɗǣ
yemaãcü Tupanaxüۡ iyacua۳xüüۡ rü ngunexüۡ. Natürü yexguma naxca۳x
ɗ͑ҡիŕŕ. 38ॸѠӥֆľիǣӕ̲ҡ̲æȍɗ̲ľӢ tadaugügu tümatanüxüۡtanügu rü yema
íidexayane, rü yéma ingu ga Ana. Rü tüxüۡ cua۳xgüxüۡtanügu rü tama nüxüۡ
ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕɗի%. Rü iinaxügü ga itayangaugü. 45ॸRü yemaca۳x wenaxãrü
ΥիËȍ͑ǣͮǣľËȍӕËȍӕËȍɗǣ͑ Yerucharéüۡca۳x tawoegu na yexma
yadexaxüۡ nape۳xewa ga guxüۡma ga naxca۳x tayadaugüxüۡca۳x. 46ॸRü
yema Yudíugü ga Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ ga tomaŕ۳xpü۳x ga ngunexüۡguwena
Cristuxüۡ ínan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ na norü Ngechuchuxüۡ itayangaugü ga tupauca
͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕфӕüۡ ֆɗɥիüۡca۳x. ga taxüۡnegu. Rü yéma narüto natanüwa
ǣֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga Tupanaãrü
ʘ%͑ľǣͮËȍфŃtuca۳x nawoegu
mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, фӥɗ͑фӥիɥ͑ӥ
39ॸRü
yexguma marü ga norü ngu۳իŕŕҡľ, rü nüxna nicachigü.
ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥ%ǣӕՓľ͑ǣǣӕիüۡma ga 47ॸRü guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü ga
yema Tupanaãrü mugü nüxüۡ ixuxüۡ, rü Ngechuchuxüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ, rü

Yuche rü María rü naxca۳x nawoegu ga na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ͖͑ӕի%Ëӥ͑ӥիüۡ
͑Ύфӥɥ%͑ľǣͮËȍфŃҡӕǣ nacua۳xüchixüۡ rü meãma nangãxüۡãxüۡ.
Gariréaanewa yexmane. 40ॸRü ga 48ॸѠӥֆľիǣӕ̲͑͑ҡӥфӥ͑ŕ͑ӥիüۡ
ΥիËȍ͑фӥ͑ɗֆËȍɗǣӥ, rü yexeraãcü daugügu rü ta¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Ѡӥ͑ŕфӥ

niporachigü, rü yexeraãcü nüxüۡ ñatarügü nüxüۡ: —Pa Chaunex, ¿tü۳xcüüۡ
nicuáchigü. Rü Tupana rü poraãcü nüxüۡ tomaã ngexüۡ cuwagü? Cunatü rü choma
narüngüۡիŕŕ. rü poraãcü cuxca۳իҡիΎľǣ%ŕ%Ëӥ̲
cuxca۳x tadaugüecha —ñatarügü. 49ॸRü nüxüۡ nangechaüۡxüۡca۳x ga norü

yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: pecadugü. 4ॸRü guma nuxcümaüۡcü ga
—¿Tü۳xcüüۡ chauxca۳x pedaugü? ¿Tama ʊËȍɞǣҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥӕфӕüۡ
e۳xna nüxüۡ pecua۳x na woetama naxümatüxüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ǣӕЙľҡӥիüۡ.
ChaunatüchiüۡՓҡËȍ͑ǣŕի̲իüۡ? Yerü duüۡxüۡgüarü maxüۡãrü
—ñanagürü. 50ॸNatürü ga tümagü rü ̲ľիŕŕËȍɗǣիüۡ nixu ga yexguma ñaxgu:
tama nüxüۡ tacua۳xgüéga ga yema ٘ͮǣŕ̲͑ËȍɗËɗ͑ǣľիҡҡիәľ̲
tümamaã nüxüۡ yaxuxüۡ. 51ॸRü yexguma íxãpataxüۡՓфӥҡ͑͑ǣŕի̲ɗ
ga Ngechuchu rü tümawe nataegu ga wüxi i duüۡxüۡ i ngŕm
‫ ڟ‬a
Nacharétuwa. Rü guxüۡguma meã tagaãcüma ñaxüۡ: ‘¡Pegü
ҡӥ̲ǣ͑իɥ͑ӥŕËȍ. Ѡӥ͑ŕǣͅфɞфӥ Йľ̲ľիŕŕnaxca۳x ya Cori! ¡Rü
͑ǣɥ%ŕՓ͑ǣӕɗфӥիɥ͑ӥŕËȍǣǣӕիüۡma naxca۳x ipeyanawe۳ի%Ëȍɗիŕŕɗ
ga yema ngupetüxüۡ . 52ॸRü niyachigü ga perü maxüۡ!’ 5ॸRü guxããrü maxüۡ
Ngechuchu, rü yexeraãcü nüxüۡ rü tá inayarüwe۳xãchi ñoma
nicuáchigü. Rü Tupana rü namaã wüxi i ngatexüۡ rügütaxüۡrüüۡ na
͑ҡ%ŕ, rü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü ta iyawéxüۡca۳x i nama. Rü guxãma
̲͑%͑ҡ%ŕǣӥ. ya yíxema togüétüwa tügü
͑ǣŕի̲իŕŕǣӥիľфӥҡɞҡфӥիɥ
Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ rü dauxchitawa ga
ñoma wüxi ya ma۳իЙӦ͑ľфӥ
ngextá taxúema íxãpataxüۡwa orexüۡ nixu
wüxi i ngüchitaeru
(Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Cu 1.19-28)
ɗĀΎիΎËȍɗիŕŕիüۡrüüۡ. Rü guxüۡma i
nacüma i wüۡxüۡ rü tá
3
1ॸRü yexguma Tibériu 15 ga
taunecü ãŕ۳իǣËӥǣҡËӥɗիɥիǣӕǣ inayarüwe۳xãchigü. Ѡӥ͑ǣŕ̲
Dumawa, фӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣЬΦӡËȍɗӕ duüۡxüۡgüarü maxüۡwa tama
Piratu rü Yudéaaneãrü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ, rü mexüۡ фӥҡ͑ֆ̲ľիŕŕǣӥ. 6ॸRü
Erode rü Gariréaaneãrü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ, guxüۡma i duüۡxüۡgü rü tá nüxüۡ
фӥ͑ŕ͑ľŕǣЬɗфɗЙɗфӥʊҡәфľ͑ľфӥ ͑Āӕǣӥֆֆɗ̲ͅիŕիŕŕфӕüۡ
Taconíteaneãrü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ, rü ֆҽӕЙ͑͑ә̲̲͑ӕËӥٚ,
Dichániã rü Abiríniããneãrü ãŕ۳xgacü ͖͑ǣӥфӥǣʊËȍɞфӥΎфľǣ
ֆɗɥիüۡ. 2ॸRü Aná rü Caipá rü paigüeru ümatüxüۡwa. 7ॸRü yexguma Cuáüۡxüۡtawa
͑ɗիɥǣӥǣֆľիǣӕ̲. Ѡӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣ ͑իɥիǣӕǣĀӕüۡxüۡgü na
Cuáüۡ ga Zacaría nanemaã yadexaxüۡ ga ínabaiüۡիŕŕ%իüۡca۳x, rü nüma ga Cuáüۡ rü
Tupana ga dauxchitawa ga ngextá ñanagürüama nüxüۡ: —Pema rü
taxúema íxãpataxüۡwa. 3ॸRü guxüۡma ga ãxtapearü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. ¿Rü ñuxãcü
yema nachicagü ga Yudáüۡcutüarü ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑͑իËȍիՓ
ngaicamana yexmagüxüۡǣӕ͑ɗիӡǣӥËȍɗǣӥ pibuxmüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙΎիËӕɗ
ga Cuáüۡ. Rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ %ӡËӥ̲իüۡchixüۡ i marü ingaicaxüۡ ega
nixuchigü ga na namexüۡ na nüxüۡ tama nüxüۡ perüxoegu i pecüma i
naxoexüۡ ga nacümagü ga chixexüۡ rü chixexüۡ? 8ॸ—‫ؽ‬Ѡӥ̲ľ%Йľ̲իŕ͑
ínabaiüۡxüۡ, na yemaãcü Tupana nüxü‫ۡڟ‬ ͑ǣŕ̲%Ëӥǣӕիüۡma i duüۡxüۡgü nüxüۡ
̞Ԇækॷ3 148
daugüxüۡca۳x na aixcüma marü nüxüۡ ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕɗãŕ۳xgacü pexü‫͑ ۡڟ‬ǣɥ̲%

perüxoexüۡ i pecüma i chixexüۡ! Rü tama ͑իӥҡ͑ӥËӥ̲%ҡ̲Йľҡ%ŕǣӥфӥҡ̲
name i ñaperügügü: yexeracüca۳x ípeca —ñanagürü. 15ॸRü
٘ҽ%ӡҡ̲ҽӕЙ͑ҡΎիüۡ napoxcue, erü yexguma ga duüۡxüۡgü rü poraãcü
Abráüۡtanüxüۡ ҡɗիɥǣӥ͖ٚЙľфӥǣӥǣӥ. Erü tama ínanan۳g۳ӕիŕŕǣӥ͑Йիɞ͑͑ǣӕիüۡ ga Tupana
͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥֆҽӕЙ͑ɗĀӕüۡxüۡgüxüۡ Nane ga Cristu. Ѡӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕǣ͑
nayaxuxüۡ. Rü pemaã nüxüۡ chixu rü bexmana Cuáüۡ фӥæфɗѸҡӕֆɗɥիüۡ. 16ॸNatürü ga
͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑naxwa۳xegu rü tama nüxü‫ۡڟ‬ Cuáüۡ rü guxãxüۡ ñanagürü: —Aixcüma i
naguxcha na daa nutawa Abráüۡtanüxüۡ choma rü dexáwamare pexüۡ íchabaiüۡիŕŕ,
nanguxüۡիŕŕիüۡ. 9ॸ—Tupanaãrü yuema rü natürü tá ínangu i to i Tupanaãrü orearü
marü íimemare na yadaxüۡãxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲ uruüۡ, фӥ͑ӥ̲ҡЙľի͑͑͑͑ǣӕիŕŕɗ
nanetügü i tama mexüۡ. Rü guxüۡma i ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ wüxi i üxüemarüüۡ. Erü
͑͑ľҡӥǣӥɗËȍɗիľфӥΥΦիüۡ rü tá nadaxüۡ, rü nüma rü poraãcü choxüۡ narüyexera na
ñu۳իӡËȍɗӥիӥՓҡɞ͑ǣӕ—ñanagürü ga ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ. Rü choma rü nape۳xewa rü
Cuáüۡ. 10ॸRü yexguma ga duüۡxüۡgü rü Cuáüۡna taxuwama chame rü bai i norü
nacagü, rü ñanagürügü: —¿ӄacü e۳ի͑͑ɗիɥɗ ËȍЙҡӕËӕ͑ӥ%фӥՓŕǣӥՓËȍ̲ľ. 17ॸ—Rü
mexüۡ na tanaxüxüۡ? —ñanagürügü. 11ॸRü nüma rü marü ínamemare na ñoma i
Cuáüۡ rü nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Texé ya naãnewa yadexechiãxücۡ a۳x i norü duüۡxüۡgü
taxrearü gáuxüۡchiruãի‫ ڟ‬ŕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡľիŃ ñoma wüxi ya yatü trigu naãt‫ ڟ‬üna
ya tüxüۡ‫ ڟ‬nataxúxena tanaxã. Rü texé ya idexechixüۡrüüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ֆĀľիľËȍɗ
Υ͑ãի‫ ڟ‬ŕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡľիŃֆ͑ǣľфӥ ɗ͑ǣŕ̲͑Ύիфӥɗիɥǣӥիüۡ na naxüۡ- tawa
Υ͑ãի‫ ڟ‬ŕ̲%ҡ͑ǣӕɗҡӥ̲%фӥΥ͑ ͑͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳x, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡ̲
—ñanagürü. 12ॸRü CuáüۡxüۡҡՓ͑իɥҡǣ ͑Ύիфӥɗիɥǣӥիüۡ, rü tá ínanagu nawa ya yima
ñuxre ga yatügü ga Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳x üxü ya taguma ixoxüۡne —ñanagürü. 18ॸRü
Āɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ ideetanüxüۡ. Rü nanaxwa۳xegü ga yema oremaã rü muxüۡma ga to ga
Cuáüۡ na ínabaiüۡիŕŕիüۡ. Rü Cuáüۡna nacagü, ucu۳իŕǣӥ̲%, rü Cuáüۡ duüۡxüۡgümaã nüxüۡ
rü ñanagürügü: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ¿ӄacü nixu ga ore ga mexüۡ ga Ngechuchuchiga.
͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ na tanaxüxüۡ i tomax? 19ॸRü Cuáüۡ rü ãŕ۳xgacü ga Erodexüۡ nanga,
—ñanagürügü. 13ॸRü Cuáüۡ rü ñanagürü ֆľфӥ͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳իǣƄфΎĀɞǣ͑ŕ͑ľŕ

nüxüۡ: —Tama name i ãŕ۳xgacü pemaã nüxüۡ ga Piripi nama۳x. Rü nananga ta naxca۳x ga
ixuxüۡ%фӥֆľիľфЙľ͑ֆӕիǣӥɗĀɥŕфӕɗ yema togü ga chixexüۡ ga naxüxüۡ. 20ॸNatürü
duüۡxüۡgüxüۡtawa —ñanagürü. 14ॸRü ñuxre ga ga Erode rü tama Cuáüۡǣ͑իɥ͑ӥ. Rü
churaragü rü ta Cuáüۡna nacagüe, rü yexeraxüۡ ga chixexüۡ naxü, yerü
ñanagürügü: —¿Toma rü ҧËӥ͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ na poxcupataüۡwa Cuáüۡxüۡ namu.
tanaxüxüۡ? —ñanagürügü. Rü nanangãxüۡ ga
Cuáüۡ rü ñanagürü: —Tama name i texéxüۡ
(Mt 3.13-17; Mr 1.9-11)
Йľի%իӡ͑ľ%Ëӥ̲ҡӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲իüۡgü
pepuxüۡ. Rü tama name i ҧacü rü doraxüۡ 21ॸNaxüۡpaga na napoxcuxüۡ ga Cuáüۡ,
tümachigaxüۡ Йɗիӕ͑͑ǣŕ̲%Ëӥҡӥ̲%фӥ rü guxüۡma ga duüۡxüۡgüxüۡ
͑ǣŕ̲իüۡgü pepuxüۡxücۡ a۳x. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ínabaiüۡիŕŕիǣӕՓľ͑, rü Ngechuchuxüۡ rü
149 ̞Ԇækॷ3
ҡɞ͑¡ɗľիŕŕ. Rü yexguma Ngechuchu ѠӥͅľфľнӕɞфӥkĀɞ͑͑ľ͑ɗիɥ.

ɞֆӕ̲ӥիŕֆ͑ľфӥ͑ɗ͑ǣľ͑ǣĀիӡǣӕիüۡ Rü Adí rü Cocháüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ.
ga naãne. 22ॸѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü Rü Cocháüۡ rü Erudamáüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ.
wüxi ga muxtucurüüۡ inanago rü Rü Erudamáüۡ фӥƄфә͑͑ľ͑ɗիɥ.
Ngechuchuna nangu. ѠӥĀիӡՓ 29 ѠӥƄфәфӥ֤ΎËȍӕŃ͑͑ľ͑ɗիɥ.
ɗ͑͑իӡǣՓӥիɗǣ͑ǣǣ͖իüۡ: Ѡӥ֤ΎËȍӕŃфӥƄфɗľËȍŃфӕ͑͑ľ͑ɗիɥ.
—æӕ̲͑ɗիɥɗæȍӕ͑ľɗËӕիüۡ Rü Eriechéru rü Yoríüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ.
changechaüۡxüۡchicü, rü cumaã Rü Yoríüۡ фӥͅҡ͑͑ľ͑ɗիɥ.
Ëȍҡ%ŕիüۡchicü —ñaxüۡ. Ѡӥͅҡфӥ̞ľ¡ɞ͑͑ľ͑ɗիɥ.
30 Ѡӥ̞ľ¡ɞфӥæȍɗ̲ľӢ͑͑ľ͑ɗիɥ.
Ngechuchu ya Cristuarü o۳xigü
Ѡӥæȍɗ̲ľӢфӥ֤ӕĀ͑͑ľ͑ɗիɥ.
(Mt 1.1-17)
Ѡӥ֤ӕĀфӥ֤ӕËȍľ͑͑ľ͑ɗիɥ.
23ॸManeca 30 ga taunecü nüxüۡ‫ڟ‬ Rü Yuche rü Yonáüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ.
nayexma ga Ngechuchu ga yexguma Rü Yonáüۡ rü Eriaquíüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ.
norü puracü inaxügügu. Rü duüۡxüۡgü 31 Rü Eriaquíüۡ фӥͅľфŃ͑͑ľ͑ɗիɥ.
͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕфӥͮǣľËȍӕËȍӕфӥ֤ӕËȍľ ѠӥͅľфŃфӥͅľ͑͑͑ľ͑ɗիɥ.
͑͑ľ͑ɗիɥ. Ѡӥͅľ͑фӥͅҡҡ͑͑ľ͑ɗիɥ.
Ѡӥ֤ӕËȍľфӥƄфɞ͑͑ľ͑ɗիɥ. Rü Matata rü Natáüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ.
24 ѠӥƄфɞфӥͅҡ͑͑ľ͑ɗիɥ. Rü Natáüۡ фӥġ¡ɞ͑͑ľ͑ɗիɥ.
Ѡӥͅҡфӥ̞ľ¡ɞ͑͑ľ͑ɗիɥ. 32 Ѡӥġ¡ɞфӥʊËȍɞ͑͑ľ͑ɗիɥ.
Ѡӥ̞ľ¡ɞфӥͅľфľнӕɞ͑͑ľ͑ɗիɥ. ѠӥʊËȍɞфӥϘ¡Ń͑͑ľ͑ɗիɥ.
Ѡӥͅľфľнӕɞфӥ֤͑͑͑ľ͑ɗիɥ. ѠӥϘ¡Ńфӥ´Ύә͑͑ľ͑ɗիɥ.
Ѡӥ֤͑фӥ֤ӕËȍľ͑͑ľ͑ɗիɥ. Ѡӥ´Ύәфӥæȍфӕ͑͑ľ͑ɗիɥ.
25 Ѡӥ֤ӕËȍľфӥͅҡҡɞ͑͑ľ͑ɗիɥ. Rü Charu rü Naãchãӡ ‫͑͑ ڟ‬ľ͑ɗիɥ.
Ѡӥͅҡҡɞфӥk̲Δ͑͑ľ͑ɗիɥ. 33 Rü Naãchãӡ ‫ ڟ‬фӥk̲ɗ͑Ā͑͑ľ͑ɗիɥ.
Ѡӥk̲ΔфӥͮӢ͑͑ľ͑ɗիɥ. Ѡӥk̲ɗ͑Āфӥk̲ɞ͑͑ľ͑ɗիɥ.
ѠӥͮӢфӥƄËȍɗфɗ͑͑ľ͑ɗիɥ. Ѡӥk̲ɞфӥkфӦ͑ɗ͑͑ľ͑ɗիɥ.
ѠӥƄËȍɗфɗфӥͮǣɞ͑͑ľ͑ɗիɥ. ѠӥkфӦ͑ɗфӥƄфúüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ.
26 Rü Nagaí rü Maã‫͑͑ ڟ‬ľ͑ɗիɥ. Rü Erúüۡ фӥЬфľ͑͑ľ͑ɗիɥ.
Rü Maã‫ ڟ‬фӥͅҡҡɞ͑͑ľ͑ɗիɥ. ѠӥЬфľфӥ֤ӕĀ͑͑ľ͑ɗիɥ.
Rü Matatía rü Chemeɥ ‫͑͑ ڟ‬ľ͑ɗիɥ. 34 Ѡӥ֤ӕĀфӥkËΎ¡ӕ͑͑ľ͑ɗիɥ.
Rü Chemeɥ ‫ ڟ‬фӥ֤ӕËȍľË͑͑ľ͑ɗիɥ. ѠӥkËΎ¡ӕфӥʊËȍ͑͑ľ͑ɗիɥ.

Ѡӥ֤ӕËȍľËфӥ֤ӕĀ͑͑ľ͑ɗիɥ. ѠӥʊËȍфӥk¡фáüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ.
27 Rü Yudá rü Yunáüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ. Rü Abráüۡ фӥҽфŃ͑͑ľ͑ɗիɥ.
Rü Yunáüۡ фӥġľËȍ͑͑ľ͑ɗիɥ. ѠӥҽфŃфӥͮËә͑͑ľ͑ɗիɥ.
ѠӥġľËȍфӥæȍΎфΎ¡¡Ń͑͑ľ͑ɗիɥ. 35 ѠӥͮËәфӥæȍľфә͑͑ľ͑ɗիɥ.
Rü Chorobabé rü Charatía nane Ѡӥæȍľфәфӥġǣӕ͑͑ľ͑ɗիɥ.

͑ɗիɥ. ѠӥġǣӕфӥЬľфŃ͑͑ľ͑ɗիɥ.
Ѡӥæȍфҡɞфӥͮľфɞ͑͑ľ͑ɗիɥ. ѠӥЬľфŃфӥƄ¡Ń͑͑ľ͑ɗիɥ.
28 Ѡӥͮľфɞфӥͅľфľнӕɞ͑͑ľ͑ɗիɥ. ѠӥƄ¡Ńфӥæȍфӕ͑͑ľ͑ɗիɥ.
̞Ԇækॷ3ٍॷ4 150
36 Rü Charu rü Caináüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ. nanaga. Rü yéma paxaãchi nüxüۡ nüxüۡ

Rü Caináüۡ фӥkфӕЙËȍ͑͑ľ͑ɗիɥ. ͑Āӕիŕŕǣǣӕիüۡma ga nachiüۡãnegü ga
Rü Arupácha rü Chéüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ. ñoma ga naãnecüۡ۳ãx۳ . 6ॸRü Chataná rü
Rü Chéüۡ rü Noŕ ‫͑͑ ڟ‬ľ͑ɗիɥ. ñanagürü nüxüۡ: —Guxüۡ i ñaã
Noŕ ‫ ڟ‬фӥġ̲Ń͑͑ľ͑ɗիɥ. nachiüۡãnegü i mexüۡ фӥ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü
37 Rü Damé rü Matucharéüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ. rü chi cuxna chanaxã. ƄфӥËȍΎիфӥ͑ɗիɥɗ
Rü Matucharéüۡ фӥƄ͑Δ͑͑ľ͑ɗիɥ. guxüۡma i ñaãgü, rü tüxna chanaxã ya
ѠӥƄ͑Δфӥ֤фŃ͑͑ľ͑ɗիɥ. ҡľիŃֆËȍΎ̲ËȍΎфӥ̲ľɗիɥիŕ͑ҡӥի͑
Ѡӥ֤фŃфӥͅффŃ͑͑ľ͑ɗիɥ. na chanaxãxüۡ. 7ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
Rü Mararé rü Caináüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ. chope۳xegu cucaxãp ‫ ڟ‬ü۳xügu rü choxüۡ
38 Rü Caináüۡ фӥƄ͑ә͑͑ľ͑ɗիɥ. quicua۳xüüۡǣӕфӥËӕիфӥËȍɗ͑ɗիɥɗǣӕիüۡma
ѠӥƄ͑әфӥæȍľ͑͑ľ͑ɗիɥ. i ñaã cuxüۡ chawéxüۡ —ñanagürü.
Rü Che rü Adáüۡ ͑͑ľ͑ɗիɥ. 8ॸNatürü ga Ngechuchu rü nanangãxüۡ,
Rü Adáüۡ фӥҽӕЙ͑͑͑ľ͑ɗիɥ. rü ñanagürü: —‫ؽ‬æȍΎի͑ɗիӡǣËȍɗ! Pa

Chata- náx. Erü Tupanaãrü ore i
ümatüxüۡwa rü ñanagürü:
(Mt 4.1-11; Mr 1.12-13)
“¡Nüxüۡ icua۳xüüۡ ya Cori ya curü
1ॸNgechuchuxüۡtawa nayexma ga Tupana, rü yimaãxü‫ۡڟ‬իɥËҡ̲
4 ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. Rü yexguma
Yudáüۡchiüwa ínaxüۡãchigu ga
napuracü!ٚ
ñanagürü. 9ॸRü yexguma ga n۳g۳oxo ga
Ngechuchu, фӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü Chataná rü Yerucharéüۡ ǣɥ%͑ľՓ
dauxchitawa ga ngextá taxúema nanaga. Rü tupauca ga taxüۡnetape۳xegu
íxãpataxüۡwa nanaga. 2ॸRü yéma nanamunagü. Rü ñanagürü nüxüۡ: —Ega
nayexma ga 40 ga ngunexüۡ. Rü n۳g۳oxo ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ͮ͑ľнӕɗիɥǣӕ, rü ¡nuã
ga Chataná rü nüxüۡ naxü. Rü yexguma cugü rütae! 10ॸ—Erü Tupanaãrü ore i
yéma nayexmagu rü taguma nachibü. ümatüxüۡwa rü ñanagürü:
Natürü ga yixcama rü nataiya. 3ॸRü “Tupana tá nanamu i norü orearü
yexguma ga n۳g۳oxo ga Chataná rü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ na cuxna
ñanagürü nüxüۡ: —Ega aixcüma Tupana nadaugüxüۡca۳x. 11ॸRü
ͮ͑ľнӕɗիɥǣӕ, rü ¡daa nutamaã nüxüۡ ixu naxme۳xmaã tá cuxüۡ niyauxgü
͑Й%ӡիüۡ nanguxuchixüۡca۳x! —ñanagürü na tama ҧacü rü nutagu
ga Chataná. 4ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ cunguxüۡca۳իٚ,
rü ñanagürü: —Tupanaãrü ore i ñanagürü. 12ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ
ümatüxüۡwa rü ñanagürü: rü ñanagürü: —Tupanaãrü ore i
٘ҽ%ӡҡ̲Υ̲͑%իɥË̲͑իŕɗ ümatüxüۡwa rü ñanagürü ta:
duüۡxüۡgü, natürü guxüۡma i ore i “¡Tama name i nüxüۡ na cuxüxüۡ ya
Tupana nüxüۡ ixuxüۡ ҡ͑ɗիɥɗ Cori ya curü Tupana!ٚ,
duüۡxüۡgüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡٚ, ñanagürü. 13ॸRü yexguma marü
ñanagürü. 5ॸRü yexguma ga n۳g۳oxo ga taxucürüwama Ngechuchuxüۡ naxü۳xgu,
Chataná rü wüxi ga ma۳իЙӦ͑ľËȍɗҡľфӕՓ rü nüma ga Chataná rü nüxna niña
151 ̞Ԇækॷ4
ñu۳xmata nüxüۡ iyangau na ñuxãcü wena nüxüۡ na chixuxüۡca۳x rü tá na

nüxüۡ na naxüxüۡ. ínanguxüۡxüۡ. Rü choxüۡ namu na
ËȍֆĀӕËȍɗիľҡӥիŕŕǣӥիüۡca۳x i
Ngechuchu rü Gariréaanewa inanaxügü
͑ǣŕ̲ɗ͑ǣľիľҡӥǣӥիüۡ rü na
ga norü puracü
íchananguxüۡիŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
(Mt 4.12-17; Mr 1.14-15)
duüۡxüۡgü i togüme۳իŕՓ
14ॸRü Ngechuchu rü Gariréaaneca۳x ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 19ॸRü núma choxüۡ
nataegu. ѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü namu na duüۡxüۡgümaã nüxüۡ
naxüۡtawa nayexma rü poraãcü chixuxüۡca۳x na Tupana nüxüۡ
͑͑ЙΎфիŕŕ. Rü ga duüۡxüۡgü rü nachiga rüngüۡիŕŕËȍüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիü‫ۡڟ‬
nidexagü ga guxüۡ ga yema naãnewa. ֆիΥǣӥիüۡٚ,
15ॸѠӥՓӥիɗËȍɗǣӥǣɥ%͑ľ%фӥ ñanagürü ga yema ore. 20ॸRü yexguma
ngutaque۳xepataüۡgüwa rü nangu۳իŕŕҡľ. ga Ngechuchu rü nügüna
Rü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü nüxüۡ nananu۳xãchiátü ga popera. Rü
nicua۳xüüۡgü. ngutaque۳xepataüۡãrü dauruüۡna nanaxã
rü ñu۳իӡËȍɗɞ͑фӥҡΎ. Natürü guxüۡma ga
Nacharétuwa nayexma ga Ngechuchu
yema ngutaque۳xepataüۡwa yexmagüxüۡ
(Mt 13.53-58; Mr 6.1-6)
ga duüۡxüۡgü rü nüxüۡ ͑фӥĀӕ͑ӥŕËȍ.
16ॸѠӥͮËȍфŃҡӕՓ͑իӡǣ 21ॸRüyemaca۳x Ngechuchu inanaxügü ga
Ngechuchu. Ѡӥǣӕ̲͑ɗիɥǣɥ%͑ľǣ duüxüۡgümaã na yadexaxüۡ, rü ñanagürü:
ۡ
͑͑ҡӥǣӥ͑Փ͑ֆիŕŕǣӥ͑ľ. Rü —Ñu۳ի̲ҡ̲͑ɗիɥɗpepe۳xewa Tupana
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu rü ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ ɗ͖%ΎфľǣʊËȍɞ
ngutaque۳xepataüۡgu naxücu, yerü yema ümatüxüۡ —ñanagürü. 22ॸRü guxüۡma ga
͑ɗիɥǣ͑Ëӥ̲ǣǣӕիüۡ ga duüۡxüۡgü rü meã Ngechuchuchiga
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu. Rü yéma nidexagü. Rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%ǣ
inachi rü duüۡxüۡgüca۳x nüxüۡ nadaumatü yema ore ga mexüۡ ga namaã nüxüۡ
ga Tupanaãrü ore ga ümatüxüۡ. 17ॸRü yaxuxüۡ. Natürü tama aixcüma
nüxna nanaxãgü ga popera ga ͑ֆիΥǣӥËȍüۡ. Rü yemaca۳x nügüna
Tupanaãrü orearü uruüۡ ǣʊËȍɞ nacagü rü ñanagürügü: —¿Taux e۳xna
ümatüxüۡ. Rü yexguma yangenaãt‫ ڟ‬üãgu, Āֆɗɥիüۡ ya Yuche nane?
rü nüxüۡ inayangau ga ngextá —ñanagürügü. 23ॸRü Ngechuchu rü
ínaxümatüxüۡwa ga ore ga ñaxüۡ: ñanagürü nüxüۡ: —Choma nüxüۡ chacua۳x
18 ٘æΎфɗֆҽӕЙ͑%ŕфӥËȍӕիüۡtawa фӥҡËȍΎ̲%Йľ͑իӕիӕËȍɗɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
͑͑ǣŕի̲. Rü nüma rü choxüۡ ñaxüۡ:
naxuneta na nüxüۡ chixuxüۡca۳x i ٘Ьġӕҡӕфӕի‫ؽ‬æӕǣӥҡ̲фӥ̲ľիŕŕ!ٚ
ore i mexüۡ ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ ñaxüۡ. Rü e۳xna tá choxüۡ ñaperügügü:
duüۡxüۡgü i ngearü “Yema mexüۡ ga taxüۡ ga nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕիüۡ
͑ǣŕ̲իüۡãx۳ güxüۡ. Rü choxüۡ ga Tupanaãrü poramaã cuxüxüۡ ga
̲͑ӕ͑͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i æЙľф͑ӡՓ, rü tanaxwa۳xe i nuã curü
pecadutüüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡmaã ɥ%͑ľՓфӥҡ͑Ëӕ͑իӥիüۡٚ, ñaperügügü
̞Ԇækॷ4 152
tá. 24ॸRü nidexachigüama ga Ngechuchu: yéma duüۡxüۡgüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕ. 32ॸRü

—Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü guxüۡma i duüۡxüۡgü rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%ǣ
Tupanaãrü orearü uruüۡ, rü norü norü ngu۳իŕŕҡľ, yerü Tupanaãrü
ɥ%͑ľՓҡ̲ɗĀӕüۡxüۡgü rü tama meã poramaã nidexa. 33ॸRü guma
nanayauxgü. 25ॸ—Rü aixcüma pemaã nüxüۡ ngutaque۳xepataüۡwa nayexma ga wüxi
ËȍɗիӕфӥʊфŃ͑ľՓфӥ͑ֆľի̲ǣ ga yatü ga n۳g۳oxo nawa yexmaxüۡ. Rü
̲ӕիӡËȍɗիüۡma ga ngexüۡgü ga iyutegüxüۡ ga aita yéma naxü, rü ñanagürü:
yexguma Ería maüۡxgu. Ѡӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥ 34ॸ—‫ؽ‬ҽΎի͑ɗիӡǣËȍɗ! ¿Tü۳xcüüۡ totanüwa
ga tomaŕ۳xpü۳x ga taunecüarü ngãxüۡ rü Ëӕիӡ, Pa Ngechuchux, Pa

taguma napuxüۡ, rü poraãcü nangúxüۡ ga Nacharétucüۡ۳ãx۳ ? ‫ͮع‬ӕ%Ëӕիӡ͑ҡΎիüۡ
taiya ga guxüۡ ga yema naãnewa. cućaixüۡca۳x? Choma cuxüۡ chacua۳x na
26ॸ—Natürü ga Tupana rü tama wüxi ga ҽӕЙ͑ͮ͑ľֆԖӥ͑ľËӥ͑нӕɗɥիüۡ
ʊфŃ͑ľËüãۡ۳ x۳ ga yutecüxüۡtawa Eríaxüۡ —ñanagürü. 35ॸRü Ngechuchu nananga
namu. ͮҡӥфӥ͑ǣɥիüۡtawa nanamu ga yema ga yema n۳g۳oxo rü ñanagürü:
yutecü ga Charepacüãۡ۳ x۳ ga Chidãӡ ‫ ڟ‬%фӥ —‫ؽ‬ʊֆфӥngea۳իфӥɞ͑իӡիӡ͑Փֆֆɗ̲
ɥ%͑ľ%фӥ͑ǣɗË̲ǣӕ%Ëȍɗüۡcü. ॸ—Rü27 yatü! —ñanagürü. Rü yexguma ga yema
yexguma namaüۡxgu ga Erichéu, rü n۳g۳oxo rü duüۡxüۡgüpe۳իľǣӕ͑ֆ͑ǣӕիŕŕ
ʊфŃ͑ľՓ͑ֆľի̲ǣӥҡǣ̲ӕիüۡma ga ga guma yatü, фӥ͑Փɞ͑իӡիӡ. Natürü
duüۡxüۡgü ga chaxünemaã ićaaweexüۡ. tama nanapi ۳իŕŕ. 36ॸRü guxüۡma ga
Natürü taxuüۡma ga yema ićaaweexüۡ ga duüۡxüۡgü rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Rü
ʊфŃ͑ľՓֆľի̲ǣӥիüۡ rü naxca۳ի͑ɗҡ͑ľŕ. nügümücügümaãchigü nachiga
Rü Namáüۡ ga Chíriaanecüãۡ۳ ի۳ ɥËҡ̲͑ɗիɥ nidexagü, rü ñanagürügü: —¿ӄacü rü
ga guma naxca۳x yataanecü —ñanagürü ga Ύфľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲? Erü ñaã yatü rü
Ngechuchu. 28ॸRü yexguma yema orexüۡ ɗիËӥ̲͑ǣŕ̲n۳g۳oxogümaã inacua۳x rü
͑իɥ͑ӥŕǣӕ, rü guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü poraãcü nanamu. Rü nümagü rü naga
ga guma ngutaque۳xepataüۡwa yexmagüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕ, rü ínachoxüۡ —ñanagürügü.
rü poraãcü naxca۳ի͑͑ӕŕ. 29ॸRü inachigü 37ॸRü guxüۡwama ga yema naãnewa rü
ga duüۡxüۡgü rü Ngechuchuxüۡ ínata۳xüchigü Ngechuchuchigaxüۡ nixugüe ga

ǣǣӕ̲ɥ%͑ľՓ. Rü guma ma۳իЙӦ͑ľǣ duüۡxüۡgü.
ǣӕ̲ɥ%͑ľ͑Փֆľի̲͑ľËȍɗҡľфӕՓ
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕ
nanagagü na yéma yanataegüãxücۡ a۳x.
30ॸNatürü ga Ngechuchu rü norü na۳իŕca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕ
(Mt 8.14-15; Mr 1.29-31)
ngãxüۡҡ͑ӥՓɞ͑իӡիӡ%̲, фӥɞ͑ɗիӡ.
38ॸRü guma ngutaque۳xepataüۡwa
Wüxi ga yatü ga n۳go
۳ xo nawa ɞ͑իӡիӡǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ
yexmaxüۡchiga
æȍɗ̲ӡЙҡՓ͑իӡ. Ѡӥæȍɗ̲ӡna۳իŕ
(Mr 1.21-28)
rü poraãcü iyaxaxüne. Rü Ngechuchuna
31ॸRüyexguma ga Ngechuchu rü ͑Ëǣӥľǣ͑ǣɥxca۳x na
ǾфɗфŃ͑ľ%фӥɥ%͑ľǣæЙľф͑ӡՓ ֆҡ͑ľիŕŕ%իüۡca۳x. 39ॸѠӥ͑ǣɥիüۡtagu
͑իӡ. Rü ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu nayachi ga Ngechuchu rü yema
ćaaweanexüۡ nanga. Rü yexgumatama chixuxüۡ na ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ ya

iga۳u۳xãchi ga na yaxaxünexüۡ. Rü Tupana. ƄфӥՓΎľҡ̲͑ǣŕmaca۳x núma
yexgumatama íirüda, rü naxca۳x choxüۡ namu —ñanagürü. 44ॸRü yemaãcü
ɗ̲͑ľիŕŕǣΥ͑. Ngechuchu nüxüۡ nixuchigü ga ore ga
ngutaque۳xepataüۡgüwachigü ga guxüۡma
ga Gariréaanewa.
ićaaweexüۡca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕ
(Mt 8.16-17; Mr 1.32-34) Muxüۡma ga choxni na ínayauxüۡxüۡchiga
(Mt 4.18-22; Mr 1.16-20)
40ॸRü yexguma marü yanaxücuchaüۡgu
ga üa۳xcü, rü Ngechuchuxüۡtawa
5
1ॸRü wüxicana ga yexguma naxtaxa
nanagagü ga guxüۡma ga duüۡxüۡgü ga ga Yenecharétuanacüwa

nagúxüۡraüۡxüۡ ga ćaaweanemaã nayexmagu ga Ngechuchu, rü muxüۡma
ićaaweexüۡ. Rü ga Ngechuchu rü ga duüۡxüۡgü rü naxüۡtawa nangugü. Rü
wüxichigü ga yema duüۡxüۡgüxüۡ ͑ɗ͑ǣΥǣӥ, ĀӥիՓֆŃ̲͑ֆի%ӡҡӥǣӥ, yerü nüxüۡ
rü yemaãcü naxca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕËȍɗǣӥ. ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ ga Tupanaãrü ore ga
41ॸѠӥ̲͑͑ľŕիŕŕǣ̲ӕիüۡma ga namaã nüxüۡ yaxuxüۡ. 2ॸRü Ngechuchu
duüۡxüۡgü ga ićaaweexüۡ ga n۳g۳oxo nawa yéma nüxüۡ nadau ga taxre ga ngue ga
yexmagüxüۡ. Rü yema n۳g۳oxogü rü aita ingeãcune. Rü guma nguegü rü
naxüe, rü ñanagürügü: —æӕ̲͑ɗիɥɗ naxnecüpechinüwa nanadagü, yerü ga
ҽӕЙ͑ͮ͑ľнӕɗɥիüۡ —ñanagürügü. püchaetanüxüۡ rü nüxna yéma ínachoüۡ,
Natürü ga Ngechuchu rü nayangagü ga yerü norü pücha niyauxgü. 3ॸRü wüxi ga
yema n۳g۳oxogü. Rü nüxna nanachu۳xu ga guma nguegu nixüe ga Ngechuchu. Rü
na yadexagüxüۡ, yerü yema n۳g۳oxogü rü ǣӕ̲͑ǣӕľфӥæȍɗ̲ӡ%фӥ͑ɗիɥ. Rü
nüxüۡ nacua۳իǣӥ͑æфɗѸҡӕֆɗɥիüۡ. æȍɗ̲ӡ͑͑Ëǣ͑ի͑ľËӥЙľËȍɗ͑ӥ%фӥ
ngãxüۡtüwaxüra na nangeaxüۡca۳x. Rü
Ngechuchu rü nanaxunagü ga ore ga
guma nguewa narüto ga Ngechuchu. Rü
mexüۡ ga ngutaque۳xepataüۡwachigü
yéma inanaxügü ga duüۡxüۡgüxüۡ na
(Mr 1.35-39)
͑͑ǣәľիŕŕիüۡ. 4ॸRü yexguma yagúegagu
42ॸRüyexguma noxri yangóonegu rü ga Ngechuchu ga na yadexaxüۡ, rü
ֆľ̲ɥ%͑ľՓɞ͑իӡիӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ. æȍɗ̲ӡիüۡ ñanagürü: —¡yéa
Rü wüxi ga nachica ga taxúema ínamátamaxüۡwa namaã naxã ya daa
íxãpataxüۡՓ͑իӡ. Natürü ga duüۡxüۡgü ngue. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a penatáe i perü pücha
rü naxca۳x nadaugü rü düxwa naxüۡtawa na choxnita piyauxgüxüۡca۳x!
nangugü. Rü nüxüۡ naca۳ax۳ üۡgü ga tama —ñanagürü. 5ॸѠӥæȍɗ̲ӡ͑͑͑ǣ%իüۡ, rü
͑ɞ͑իӡիӡիüۡca۳x ga yema norü ñanagürü nüxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx,
naãnewa. 43ॸNatürü ga Ngechuchu rü ngewa۳x rü guxüۡ i chütaxüۡ rü tapüchae,
ñanagürü nüxüۡ: —Taxucürüwama natürü taxuüۡma i choxni tiyaxu. Natürü
petanügu charüxãӡ ‫ ڟ‬ŕËȍľфӥ ñu۳xma na choxüۡ cumuxüۡ rü wena
chanaxwa۳իľ͑͑ɥǣӥֆɥ%͑ľǣӥՓ táxarü íchanatáe i chorü pücha
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i duüۡxüۡgümaã rü ta nüxüۡ —ñanagürü. 6ॸRü yexguma ínatáegüãgu
̞Ԇækॷ5 154
ga norü pücha, rü muxüۡma ga choxni yexma nanangücuchi. Rü Ngechuchuxüۡ

ínayauxüۡ. Rü düxwa narügáuxchaüۡ ga naca۳ax۳ üۡ, rü ñanagürü: —Pa Corix,
͑ΎфӥЙӥËȍֆľфӥ̲͑ӕիӡËȍɗǣËȍΎի͑ɗ. ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕ̲cunaxwa۳xegu, rü tama
7ॸRü naxme۳ի̲%͑ɥǣ͑ǣӕľՓ cuxüۡ‫ ڟ‬naguxcha na choxüۡ Ëӕфӥ̲ľիŕŕիüۡ
yexmagüxüۡ ga natanüxüۡgüca۳x nacagü —ñanagürü. 13ॸRü yexguma ga
na nüxüۡ yanangüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x. Rü yéma Ngechuchu rü nüxüۡ ͑ɗ͑ǣΥǣӥ, rü
͑իɥǣֆľ̲͑ҡ͑ӥիüۡgü ga naxca۳x ñanagürü nüxüۡ: —Ngüۡ, chanaxwa۳xe.
nacagüxüۡ. Rü nanaxüãcugü ga guma ¡Rüme! —ñanagürü. Rü yexguma yema
taxre ga ngue rü wixgutaa۳x inangutaüۡgü ñaxgu ga Ngechuchu, rü naxca۳x nitaane
ֆľфӥ̲͑ӕիӡËȍɗǣËȍΎի͑ɗ. 8ॸRü ga yema yatü ga chaxüneãx‫ ڟ‬üۡ. 14ॸRü
yexguma yemaxüۡ nada۳u۳իǣӕǣæȍɗ̲ӡ Ngechuchu nanaxucu۳իŕфӥ͖͑ǣӥфӥ
ga Pedru, rü Ngechuchupe۳xegu nüxüۡ: —¡Dücax, taxúemaãtáma nüxüۡ
nayacaxãp‫ ڟ‬ü۳xü, rü ñanagürü nüxüۡ: quixu, natürü paixüۡ ËӕǣӥֆĀӕիŕŕ͑
—‫ؽ‬æȍΎի͑ɗիӡǣËȍɗ! Pa Corix. Erü curümexüۡ фӥֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑
choma rü wüxi i duüۡxüۡ i pecaduãx‫ ڟ‬üۡ ͅΎɥËȍŃՓ͑ӥիüۡ ixuxüۡ na duüۡxüۡgü nüxüۡ
Ëȍɗիɥ—ñanagürü. 9ॸRü yema ñanagürü cuáxüۡca۳x na marü curümexüۡ!
ǣæȍɗ̲ӡֆľфӥ͑ӥ̲фӥǣӕիüۡma ga —ñanagürü. 15ॸNatürü guxüۡwama rü
natanüxüۡgü rü namaã na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ yexeraãcü duüۡxüۡgü nüxüۡ nicua۳xgüetanü
ga yema muxüۡma ga choxni na ga Ngechuchuchiga. Rü muxüۡma ga
ínayauxüۡxüۡ. 10ॸRü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥҡǣ duüۡxüۡgü rü naxca۳ի͑իɥtaque۳xegü na
æȍɗ̲ӡ̲ӥËӥǣӥǣæȍüۡtiágu rü Cuáüۡ norü orexüۡ ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x, rü naxca۳x na
ga Zebedéu nanegü. Natürü Ngechuchu ֆҡ͑ľŕիŕŕ%իüۡca۳x ga norü ćaawegüwa.
фӥæȍɗ̲ӡիüۡ ñanagürü: —‫ؽ‬ҽ%իӢɗ 16ॸNatürü Ngechuchu rü ñuxguacü rü
cumuüۡxüۡ! Erü ñu۳xmaüۡcüü rü tá choxü‫ۡڟ‬ ngextá taxúema íxãpataxüۡՓ͑իӡӡիüۡ.

cupuracü na chauxüۡtawa ѠӥֆŃ̲͑ֆֆӕ̲ӥիŕիüۡ.
cunagagüxüۡca۳x i duüۡxüۡgü —ñanagürü.
11ॸRü Ngechuchu rü wüxi ga yatü ga
yexguma naxãnacüwa namaã
nangugügu ga naweüۡgü, rü yéma
(Mt 9.1-8; Mr 2.1-12)
nanawogü ga norü guxüۡma rü
ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥ. 17ॸRü wüxi ga ngunexüۡ Ngechuchu
íngu۳իŕŕҡľֆ͑ľ, rü yéma narütogü ga
ñuxre ga Parichéugü rü ñuxre ga
͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥ̲%
(Mt 8.1-4; Mr 1.40-45)
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ ga guxüۡ ga
12ॸRü yexguma wüxi ga yéma ǾфɗфŃ͑ľ%фӥɥ%͑ľի%ËӥǣӥՓ͑ľɥիüۡ, rü
ֆľի̲ǣӥ͑ľǣɥ%͑ľՓ͑ֆľի̲ǣӕǣ ֤ӕĀŃ͑ľՓ͑ľɥիüۡ, rü Yerucharéüۡwa
Ngechuchu, rü yéma naxüۡtawa nangu ͑ľɥիüۡ. Rü Tupana rü poraãcü
ga wüxi ga yatü ga chaxünemaã Ngechuchuwa inanawe۳x ga norü pora
ićaawexüۡ. Rü yexguma Ngechuchuxüۡ rü muxüۡma ga ićaaweexüۡ ͑фӥ̲ľŕիŕŕ.
‫ ڟ‬ü۳xü rü
nada۳u۳xgu rü nape۳xegu nayacaxãp 18ॸRü Ngechuchuxüۡtawa nangugü ga
155 ̞Ԇækॷ5
ñuxre ga yatügü, rü naxca۳x yéma changechaüۡxüۡca۳x i norü pecadugü

nanangetaüۡgü ga wüxi ga yatü ga —ñanagürü. Rü yexguma yema
naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ. ѠӥɥЙҡǣӕ ñaxguwena rü guma naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥիüۡ
nanangecuchitaüۡgüchaüۡ na ñanagürü: —Cumaã nüxüۡ chixu rü
Ngechuchupe۳xegu yaxütaüۡgüãxüۡca۳x. ¡inachi, rü nayaxu i curü caruüۡ, rü
19ॸNatürü taxuacüma yexma ËӕЙҡՓ͑իӡ! —ñanagürü. 25ॸRü
nanangecuchitaüۡgüéga, ֆľфӥ̲͑ӕիӡËȍɗ yexgumatama guxüۡ ga duüۡxüۡgüpe۳xewa
ga duüۡxüۡgü. Rü yemaca۳իɥ%ca۳xwe۳xgu inachi ga guma naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ. Rü
͑իɥǣӥ. Rü meãma Ngechuchu nanayaxu ga norü caruüۡ ga nagu
íyexmaxüۡŕt‫ ڟ‬üwa ínanapogüãxüۡgü ga nacaxüۡ. Rü Tupanaxüۡ
ǣӕ̲ɥЙҡ. Rü yéma duüۡxüۡgütanüwa yacua۳xüüۡËȍɗǣӥ%Ëӥ̲͑ЙҡՓ͑իӡ.
Ngechuchupe۳xewa ínanac۳h۳üxüetaüۡgü 26ॸRü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü
ga guma naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ. 20ॸRü yexguma na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Rü Tupanaxüۡ

Ngechuchu nüxüۡ da۳u۳xgu ga na nüxüۡ‫ڟ‬ nicua۳xüüۡgü. Rü poraãcü namuüۡŕ%Ëӥ̲
ֆիΥǣӥ%իüۡ ga yema yatügü, rü ñanagürügü: —Ñu۳xma rü nüxüۡ tadaugü
ñanagürü guma naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥիüۡ: —Pa i ñuxre i Tupanaãrü puracügü i aixcüma
Chaunex, marü cuxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ changechaüۡ i ̲ľիŕËȍɗիüۡgü —ñanagürügü.
curü pecadugü —ñanagürü. 21ॸNatürü
Lebíca۳x naca ga Ngechuchu
ֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ
(Mt 9.9-13; Mr 2.13-17)
mugüarü ngu۳իŕŕҡľфӕüۡgü rü
Parichéugü, фӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ, rü 27ॸRü yemawena ga Ngechuchu rü
͑ӥǣӥ%ŕՓ͖͑ǣӥфӥǣӥ: —¿ӄËӥ͑ɗիɥɗ ɞ͑իӡիӡǣǣӕ̲ɥՓ. Rü wüxi ga yatü
ñaã yatü eca۳x Tupanamaã chixexüۡ ga Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ
yaxugüxüۡ? Erü taxúema pora tüxü‫ۡڟ‬ ideetanüxüۡxüۡtawa naxüpetü. Rü guma
͑͑ǣŕի̲͑Āӕüۡxüۡgüaxü‫ ۡڟ‬pecaduxüۡ ֆҡӥфӥ̞ľ¡ɞ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. Rü yéma
tangechaüۡxüۡ. ѠӥҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ɗիɥ Āɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ ínadexüۡwa narüto. Rü
ya nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲Ëӥɗ͑ǣŕ̲ЙΎф Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ:
—͖͑ǣӥфӥǣӥ͑%ŕՓ. 22ॸNatürü ga —‫ؽ‬æȍΎՓľфӥիӡ! —ñanagürü. 28ॸRü
Ngechuchu rü nüxüۡ nacua۳x ga ҧacügu inachi ga Lebí, rü yéma nanata۳x ga norü
͑ɞ͑իɥ͑ӥŕիüۡ. Rü yemaca۳x ñanagürü guxüۡma, фӥͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիӡ. 29ॸRü
nüxüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ ͑ǣŕ-̲ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ yixcama ga Lebí rü Ngechuchuca۳x
pemax? 23ॸ—¿ӄËӥ͑ɗիɥ napatawa wüxi ga taxüۡ ǣΥ͑͑իӥ. Rü
ɗфӥҡӕիËȍ̲ŕիüۡ na namaã nüxüۡ ixuxüۡ yéma mechawa narütogü ga muxüۡma
ya daa yatü ya naw۳ %ɥի%ËȍɗËӥ: ga yatügü ga Lebírüüۡ ĀɥŕфӕфӥĀľǣӥՓ
“Curü pecadugü rü marü cuxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ puracüexüۡ, rü muxüۡma ga togü ga
changechaüۡٚ, rü e۳xna: duüۡxüۡgü rü ta. 30ॸNatürü ga yema
٘‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗфӥɞɗիӡ!͖ٚǣӥիüۡ nüxüۡ? ЬфɗËȍŃӕǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga
24ॸ—Natürü ñu۳xma rü tá pexüۡ nüxüۡ ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥфӥngu۳իŕŕҡľфӕüۡgü, rü
ËȍĀӕիŕŕ͑æȍӕ͑ҡӥ͑ә̲ËȍΎիüۡ inanaxügüe na Ngechuchuarü
muxüۡ na duüۡxüۡgüaxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ ngúexüۡgüchigagu chixri yadexagüxüۡ.
Rü ñanagürügü: —¿Tü۳xcüüۡ wüxiwa nuxcümaüۡxüۡchiga rü noxrütama

ЙľËȍɗ¡ӥľфӥ̲͑%Йľիիľǣӥɗ͑ǣŕ̲ ngu۳իŕŕҡľɗ͑ǣľիՓËիüۡxüۡchiga. Rü
yatügü i Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ ñanagürü: —Taxúema wüxi i
͑ǣɥիüۡ dexüۡ фӥ͑ǣŕ̲ЙľËĀӕã۳xgüxüۡ? ngexwacaxüۡxüۡ i naxchiruta tiyo na namaã
—ñanagürügü. 31ॸRü Ngechuchu tanapaitaxücۡ a۳x i wüxi i naxchiru i marü
nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: n۳g۳auxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ
—ͮǣŕ̲ЙΎфľիüۡ rü taxuca۳xma duturu tanaxü۳իǣӕфӥҡ͑Ëȍɗիľիŕŕɗ͑ǣŕ̲
nanaxwa۳xegü, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ićaaweexüۡ naxchiru i ngexwacaxüۡxüۡ. Rü ñu۳իӡËȍɗ
͑ɗիɥɗĀӕҡӕфӕnaxwa۳xegüxüۡ. 32ॸ—Choma ͑ǣŕ̲͑ҡӥËȍɗɗ͑ǣľիՓËիüۡxüۡ rü tama
rü tama mexüۡgüna na chaxuxüۡca۳ի͑ɗիɥɗ nüxüۡ ͑ֆҡ%ӡիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑իËȍɗфӕɗ̲фӥ
͑ә̲Ëȍիӡիüۡ, natürü pecaduã۳xgüxüۡna n۳g۳auxüۡ. 37ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta rü
na chaxuxüۡca۳ի͑ɗիɥɗ͑ә̲Ëȍիӡիüۡ na taxúema ngexwacaxüۡcü ya binu rü nagu
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ naxoexüۡca۳x i nacümagü tayabacuchi i wüxi i naxchiüۡ i marü
i chixexüۡgü —ñanagürü. n۳g۳auxüۡ i naxcha۳xmünaxca۳x. Erü
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑իü۳xgu rü yima
Ngechuchuna nacagüe ga aurechiga
binu ya ngexwacaxüۡcü rü tá narüngu, rü
(Mt 9.14-17; Mr 2.18-22)
tá nayawã۳ɥ ۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲͑իËȍɗüۡ i n۳g۳auxüۡ i
33ॸRü yexguma Ngechuchuna nacagüe ga naxcha۳xmünaxca۳x. Ѡӥ͑ǣŕի̲ҡ
duüۡxüۡgü, rü ñanagürügü: —Cuáüۡ ya ͑ֆфӥҡիӕֆ¡ɗ͑ӕфӥ͑ǣŕ̲͑իËȍɗüۡ rü
baiüۡիŕŕфӕüۡãrü ngúexüۡgü rü ta. 38ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe na yima
Parichéugüarü ngúexüۡgü rü ngexwacaxüۡcü ya binu rü ngexwacaxüۡxüۡ i
͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥľËȍ, rü muŕ۳xpü۳xcüna rü naxchiüۡgu yabacuchixüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥфӥ
naxauree rü tama nachibüe erü Tupanagu taxuüۡtáma inayarütaxu. 39ॸ—Rü taxúema
͑фӥիɥ͑ӥŕ. Natürü i curü ngúexüۡgü, rü ֆҡľիŃֆҡӥ̲̲%ֆիӦիľ͑͑ǣәËȍɗËӥ
guxüۡguma nachibüe rü naxaxegümare ya binu tayaxaxüxüۡ rü tüxü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡ na
—ñanagürügü. 34ॸNatürü ga Ngechuchu rü tayaxaxüxüۡ ya binu ya ngexwacaxüۡcü ya
nanangãxüۡ, rü wüxi ga ore ga ̲ɥËӕфËӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥɗ
nügüchigaxüۡtama namaã nixu, rü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i marü namaã yaxüxüۡ i
ñanagürü: —¿E۳ի͑Փӥիɗɗ͑ǣɥǣӥфӥ nuxcümaüۡxüۡ i nacüma i chixexüۡ rü tama
petawa rü pexca۳x namexüۡ na nanayauxgüchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i
Йľ͑իӕфľľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥի͑ ngu۳իŕŕҡľɗ͑ǣľիՓËիüۡxüۡ —ñanagürü ga
naxugüxüۡ ľǣ͑ҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ Ngechuchu.
͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ͑ǣľիՓËի%̲իüۡ? Maneca
Ngechuchuarü ngúexüۡgü rü trigu
ҡ̲͑ɗիɥ. 35ॸ—Natürü wüxi i ngunexüۡ rü
͑ɗË%ӡŕҡ͑ӥǣ͑ǣüۡxchigaarü ngunexüۡgu
͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ͑ǣľիՓËի%̲իüۡ, rü tá
(Mt 12.1-8; Mr 2.23-28)
̲͑ӥËӥǣӥ͑͑ɗիӡǣËȍɗ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
ngunexüۡǣӕҡ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲͑իӕфľľիüۡ i wüxi ga ngüۡxchigaarü
6
1ॸRü
namücügü —ñanagürü. 36ॸRü yexguma ga ngunexüۡgu rü Ngechuchu rü norü

Ngechuchu rü namaã nüxüۡ nixu ga wüxi ngúexüۡgümaã trigunecüwa nachopetü.
ga ore ga yema duüۡxüۡgücüma ga Rü norü ngúexüۡǣӥфӥɗ͑իɥ%Ëӥ̲
157 ̞Ԇækॷ6
ֆΎիΎËӥ͑ľҡфɗǣӕ͑ɗË%ӡҡ͑ӥ. Rü 8ॸNatürü nüma ga Ngechuchu rü nüxüۡ

naxme۳xmaã nanadaxi ga trigu rü nacua۳իǣֆľ̲͑%ŕՓ͑ǣӕ
͑ֆ͑ǣΦŕҡ͑ӥ. 2ॸRü ñuxre ga Parichéugü ͑իɥ͑ӥŕիüۡ ga yema yatügü. Rü yemaca۳x
rü yema ngúexüۡgüna nacagü, rü guma yumécüxüۡ ñanagürü: —¡Írüda rü
ñanagürügü: —¿Tü۳xcüüۡ ngüۡxchigaarü nuxã ngãxüۡtanügu yachi! —ñanagürü.
ngunexüۡgu penabuxu i trigu? Erü Rü guma yumécü rü inachi rü norü
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu rü nachu۳xu na ngãxüۡtanügu nayachi. 9ॸRü yexguma ga
texé puracüxüۡ —ñanagürügü. 3ॸRü Ngechuchu rü yema yéma
Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü: yexmagüxüۡna naca, rü ñanagürü nüxüۡ:
—¿Taguma e۳xna poperawa nüxüۡ pedau —¿Namexüۡ i ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu
ga ҧacü na naxüxüۡ ga nuxcümaüۡcü ga na wüxie naxüxüۡ i mexüۡ rü e۳xna
ãŕ۳xgacü ga Dabí ga yexguma nataiyagu chixexüۡ? ¿Rü namexüۡ ɗ̲͑͑իŕŕիüۡ
ga nüma rü natanüxüۡgü? 4ॸ—Rü rü e۳xna yamáxüۡ? —ñanagürü. 10ॸRü
Tupanapatagu naxücu rü nüxüۡ nadau ga yexguma Ngechuchu nüxüۡ nidaugüãchi
ֆľ̲Й%ӡǣӥӥ͑ľիüۡ ga yexma nuxüۡ. ga yema duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ.
Ѡӥֆľ̲Й%ӡфӥnachu۳xu ga Rü guma yumécüxüۡ ñanagürü:
͑ǣľիľфӦիľ̲фľ͑͑͑ǣΦիüۡ, rü —¡ʊyanawe۳ի%Ëȍɗիŕŕֆcuxme۳x!
paigüca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥ. Natürü Dabí —ñanagürü. Rü guma yatü rü nügü
͑͑ֆիӕǣֆľ̲Й%ӡфӥ͑͑͑ǣΥ۳x, rü inayarüwe۳xãchime۳իŕիŕŕ, rü
natanüxüۡmaã rü ta nangau —ñanagürü. narümeme۳x. 11ॸNatürü yema Parichéugü
5ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu: фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ
—Tupana Nane ya duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥфӥ ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, фӥЙΎф%Ëӥ͑͑ӕŕ. Rü
namaã inacua۳x i ngüۡxchigaarü ngunexüۡ nügü nixucu۳իŕǣӥ͖͑ӕի%Ëӥҡ
—ñanagürü. Ngechuchuxüۡ na yama۳xgüxüۡ.
Wüxi ga yatü ga yumécüchiga Ngechuchu nanade ga 12 ga norü

(Mt 12.9-14; Mr 3.1-6) ngúexüۡgü na tóxnamana namugüãxüۡca۳x
(Mt 10.1-4; Mr 3.13-19)
6ॸRü wüxi ga to ga ngüۡxchigaarü
ngunexüۡgu rü Ngechuchu rü 12ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü
ngutaque۳xepataüۡgu naxücu. Rü dauxchitawa, wüxi ga ma۳իЙӦ͑ľՓ͑իӡ
inanaxügü ga na nangu۳իŕŕҡľիüۡ. Rü ͑ֆŃ̲ֆֆӕ̲ӥիŕիüۡca۳x. Rü guxüۡ ga
yéma nayexma ga wüxi ga yatü ga norü yema chütaxüۡǣӕфӥֆŃ̲͑ֆӕ̲ӥիŕ.
tügünewa yumécü. 7ॸRü yema 13ॸRü yexguma yangóonegu, rü
͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ Ngechuchu norü ngúexüۡgüca۳x naca. Rü

ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü Parichéugü, rü natanüwa nayadexechi ga 12. Rü yema
Ngechuchuxüۡ narüdaunü ngoxita ͑ɗիɥǣֆҡӥǣӥǣͮǣľËȍӕËȍӕ͑ӥիüۡ
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu guma unetagüxüۡ na tóxnamana
yumécüxüۡ ̲͑ľիŕŕ, yerü naxca۳x nangegüãxüۡca۳x ga norü ore. 14ॸRü yema
nadaugü ga ñuxãcü norü yatügü ga yadexechixüۡ фӥæȍɗ̲ӡǣ
ãŕ۳xgacügüxüۡtawa na ínaxuaxüۡgüãxüۡ. Pedrugu naxüégaxüۡ ͑ɗիɥǣՓӥիɗ. Rü to
̞Ԇækॷ6 158
͑ɗիɥǣküۡĀфŃǣæȍɗ̲ӡ͑ŕ͑ľŕ, rü pingãxcharaüۡgü! ‫ؽ‬ѠӥЙľҡ%ŕǣӥɗЙľ̲ɗ

Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ, rü Piripi, rü ñu۳xma auxexe! Rü yixcama rü tá
Baturumé, 15ॸrü Mateu, rü Tumachi, rü pecugüe. 22ॸ—‫ؽ‬ѠӥЙľҡ%ŕǣӥɗЙľ̲ɗ
ChaüۡҡɗǣӕǣkфӕЙŃӕ͑͑ľфӥæȍɗ̲ӡ ͑ǣŕիǣӕ̲Āӕüۡxüۡgü pexchi aiegu, rü
ǣɗЙΎф%ŕËӥӥËӥ, 16ॸrü Yuda ga pexüۡ ínawoüۡ۳xgu, rü ҧacü pemaã
Chaüۡҡɗǣӕľ͑ľŕ, фӥ֤ӕĀʊËфɗәҡľǣ yaxugüegu, rü chaugagu chixri pechiga
yixcama Ngechuchuxüۡ íxuaxüۡxüۡ yadexagügu! 23ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲
͑ŕËȍɗҡ. pexüۡ üpetügu, фӥ‫ؽ‬Йľҡ%ŕǣӥ̲фӥҡ̲
ЙľիΎľǣ%ŕǣӥ! ƄфӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
Ngechuchu rü muxüۡma
rü tá penayauxgü i wüxi i perü ãmare i
ga duüۡxüۡgüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕ
̲ľիŕËȍɗիüۡ. Rü dücax, ñaã duüۡxüۡgü i
(Mt 4.23-25)
ñu۳xma pexchi aiexüۡãrü o۳xigü rü
17ॸRü Ngechuchu rü yema yatügü ga yexgumarüüۡ ҡ͑ɗիɥǣ͑իËȍɗ͑
yadexechixü̲ۡ%ɞ͑фӥիɥǣӥ͑Փǣ naxaiexüۡ ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga
guma ma۳իЙӦ͑ľ. Rü wüxi ga nachica ga Tupanaãrü orearü uruüۡgü. 24ॸ—Natürü
ínametachinüãnexüۡwa wüxi i ngechaüۡ ҡ͑ɗիɥɗpexca۳x i pema
nayachaxãchitanü. Rü yéma nayexmagü ֆ̲ӕ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡãx۳ güxe erü núma
ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga guxüۡ ga ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓфӥ̲фӥЙľҡ%ŕǣӥ.
֤ӕĀŃ͑ľՓ͑ľɥիüۡ, rü Yerucharéüۡwa 25ॸ—Rü wüxi i ngechaüۡ ҡ͑ɗիɥɗpexca۳x i
͑ľɥիüۡ, rü taxtü ga taxüۡãnacüwa ga pema ya marü ingaxcharaüۡgüxe erü tá

Chidãӡ‫ ڟ‬ՓфӥҽɗфӕՓ͑ľɥիüۡ. Rü yéma petaiyae. Rü wüxi i ngechaüۡ ҡ͑ɗիɥɗ
͑իɥֆľфӥͮǣľËȍӕËȍӕիüۡ ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ, rü pexca۳x i pema i ñu۳xma marü cugüexe,
nanaxwa۳xegü ga Ngechuchu na erü yixcama rü perü ngechaüۡmaã tá
̲͑ľŕիŕŕիüۡ ga norü ćaawegüwa. 18ॸRü pexauxe. 26ॸ—Rü wüxi i ngechaüۡ ҡ͑ɗիɥ
yema duüۡxüۡgü ga chixexüۡ ǣ͑%ŕ͑Փ i pexca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲ǣӕիüۡma i duüۡxüۡgü
yexmagüxüۡ rü ta naxca۳x nitaanegü. pexüۡ icua۳xüüۡgügu. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü
19ॸRü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü i ñu۳xma pexüۡ icua۳xüüۡgüxüۡãrü o۳xigü rü
Ngechuchuxüۡ ͑ɗ͑ǣΥǣӥǣӥËȍüۡ, yerü yexgumarüüۡ nüxüۡ nicua۳xüüۡgü ga
͑ΎфӥЙΎф̲%̲͑͑ľŕիŕŕ. nuxcümaüۡgüxüۡ ga orearü uruüۡgüneta.
Duüۡxüۡǣӥɗҡ%ŕǣӥիüۡchiga rü Ñuxãcü nüxüۡ tangechaüۡ i

duüۡxüۡgü i ngechaüۡgüxüۡchiga ͑ǣŕ̲ҡիËȍɗɗľիüۡ
(Mt 5.1-12) (Mt 5.38-48, 7.12)
20ॸRü yexguma Ngechuchu rü norü 27ॸ—Natürü pema i ñu۳xma na choxüۡ
ngúexüۡgüxüۡ nadawenü, rü ñanagürü Йľիɥ͑ӥŕիüۡ rü pemaã nüxüۡ chixu rü:

nüxüۡ: —‫ؽ‬Ьľҡ%ŕǣӥɗЙľ̲ֆɗ͑ǣľфӥ —¡Nüxüۡ pengechaüۡ i perü uwanügü!
͑ǣŕ̲իüۡãx۳ güxe! Rü Tupana ãŕ۳xgacü ¡Rü meã nüxüۡ perüngüۡxŕŕ۳իɗ͑ǣŕ̲
ɞɗիɥիüۡwa rü pema rü tá ta pexãchica. pexchi aiexüۡ! 28ॸ—¡Rü meã nachiga
21ॸ—‫ؽ‬ѠӥЙľҡ%ŕǣӥɗЙľ̲ɗ͖u۳xma pidexagü rü naxca۳x ípeca i Tupanaãrü
taiyaexe! ¡Rü tá meãma ngüۡիŕŕnaxca۳իɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%
159 ̞Ԇækॷ6
guxchigagüxüۡ! ¡Rü naxca۳իЙľֆӕ̲ӥիŕǣӥ ҽӕЙ͑фӥ͑ǣŕ̲%фӥֆľիľфҡЙΎф%Ëӥ

ɗ͑ǣŕ̲ËȍɗիфɗЙľËȍɗǣ̲%ɗĀľիǣӥիüۡ! pexü‫͑͑ ۡڟ‬ҡľǣӕիŕŕ, rü naxãcügü tá
29ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËӕ̲%͑ӕիǣӕфӥ Йɗիɥǣӥֆֆɗ̲ҽӕЙ͑ֆЬΎфիӥËȍɗËӥ
cuxüۡ ҡЙľËȍɗՓľǣӕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡ̲ ya nüxüۡ rüngüۡիŕŕËӥҡɗ͑ǣŕ̲ҡǣӕ̲
cuxütanü ega woo curü tochiwewa rü ta ̲Ύիŕ͑ӥի͑%ǣӥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲
cuxüۡ tapechiwegu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ chixecümagüxüۡ. 36ॸ—Rü pema rü name
cuxüۡ napuarü gáuxüۡchiruã۳xgu, rü name ͑ɗիɥɗЙľ͑ǣľËȍüۡtümüüۡwa۳xegü, ͑ǣŕ̲
͑ɗիɥɗҡӥիüۡ cungechaüۡãma ega woo curü Penatü ya Tupana
ĀիӡфӥҡËӕի͑ҡ͑Йӕիǣӕ. 30ॸ—¡Rü ngechaüۡtümüüۡwa۳xexüۡrüüۡ.
ҡӥի͑͑ի%ֆҡľիŃֆËӕфӥ͑ǣŕ̲իüۡca۳x
Tama name i tanangugü i togüarü maxüۡ
íc۳axe! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËӕфӥ͑ǣŕ̲իüۡ
(Mt 7.1-5)
cuxna napuxgu, rü tama name i naxca۳x
ícuyaca. 31ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i pema 37ॸ—Tama name i togüxüۡ pixu rü
penaxwa۳xexüۡ na togü pemaã naxüxüۡ, rü penangugü i togüarü maxüۡ. Rü
̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ̲фӥҡ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľիüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲ֆҽӕЙ͑фӥҡ%ӡҡ̲
namaã pexü. 32ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľ̲фӥ nanangugü i perü maxüۡ. Rü tama name
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i pexüۡ i poxcu namaã pexuegu i togü. Rü
ngechaüۡxüۡxüۡիɥËҡ̲Йľ͑ǣľËȍüۡgu, rü ͑ǣŕիǣӕ̲ֆҽӕЙ͑фӥҡ%ӡҡ̲ЙΎիËӕ
¿ҧacüwa namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲? Ƅфӥ͑ǣŕ̲ pemaã naxuegu. ¡Rü togüaxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
duüۡxüۡǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ pengechaüۡ i norü chixexüۡgü! Rü
nanaxügü. 33ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲ֆҽӕЙ͑фӥҡҡЙľիüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
duüۡxüۡgü i cuxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡxüۡիɥËҡ̲ nangechaüۡ i perü chixexüۡgü.
curüngüۡիŕŕǣӕ, rü ¿ҧacüwa namexüۡ i 38ॸ—¡Togüxüۡ perüngüۡիŕŕǣӥфӥ̲͑%
͑ǣŕ̲? Ƅфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama pemecümagü! rü Tupana rü tá ta pexüۡ
ֆիΥǣӥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑իӥǣӥ. narüngüۡիŕŕфӥҡЙľ̲%̲͑ľËӥ̲. Rü
34ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ñoma wüxi i choca i meãma napaxüۡrüüۡ
ɗի%%фӥĀɥŕфӕãx‫ ڟ‬üۡ͑իɥËҡ̲Ëӕ͑ի%իǣӕɗ фӥɞЙΎΥËӕիüۡrüüۡ tá Tupana pemaã
ËӕфӥĀɥŕфӕ, rü ¿ҧacüwa namexüۡ i ̲͑ľËӥ̲фӥЙľի͑͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲
͑ǣŕ̲? Ƅфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama mexüۡ i penaxwa۳xexüۡ i perü maxüۡca۳x
ֆիΥǣӥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑իӥǣӥ, erü —ñanagürü. 39ॸRü ñaã cua۳xruüۡwa
nüxüۡ nacua۳xgü rü tá nüxüۡ‫ڟ‬ duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixu ga Ngechuchu,
͑͑ҡľǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ. rü ñanagürü: —¿Ñuxãcü i wüxi i
35ॸ—ͮҡӥфӥЙľ̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ ngexetüxüۡ rü to i ngexetüxüۡxüۡ namaxüۡ
pengechaüۡ i perü uwanügü, rü nüxüۡ nacua۳իŕŕիüۡ? Ƅфӥ͑ǣŕ̲ҡիфľɗ
perüngüۡիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacüca۳x ngexetüxüۡ rü wüxi i ãxmaxüۡgu tá
pexna nacaxgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡ̲ nügümaã nayayicu. 40ॸ—Rü taxuüۡma i
ЙľիΎľǣ%ŕ%Ëӥ̲͑ӥի͑Йľ͑ի%ľǣՓΎΎ wüxi i ngúexüۡ фӥ͑Ύфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡxüۡ
͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕ͑͑ǣӥфӥ%Ëȍɗ narüyexera. Natürü ega aixcüma meã
ҡ%ӡҡ̲Йľիü‫͑ ۡڟ‬ҡľǣӕիŕŕ%իüۡ. Erü nangu۳իǣӕфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑Ύфӥ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%ËӥЙľ͑իü۳xgu, rü ͑ǣәľիŕŕфӕüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥ. 41ॸ—¿Rü tü۳xcüüۡ
cunangugü i cumücü naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ 47ॸ—Rü ñu۳xma tá pemaã nüxüۡ chixu na

íraxüۡ i chixexüۡ i naxüxüۡ natürü tama ͖ӕի%Ëӥҡɗɥիüۡ ֆֆɞիľ̲ËȍΎՓľфӥիӡիŕ
cugütama cungugü naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ rü choxüۡ ɥ͑ӥիŕфӥ͑իӦիľɗ͑ǣŕ̲
chixexüۡ i taxüۡ i cuxüxüۡ? 42ॸ—Rü tümamaã nüxüۡ chixuxüۡ. 48ॸ—Rü tüma rü
͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲͑ӥի͑cucua۳xãchigu i wüxi ga yatü ga üpatacü rü
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i taxüۡ i cumatama yama۳xmaüۡcü ga norü caxta ñu۳xmata
cuxüxüۡ, фӥ‫͖ع‬ӕիӡËӥфӥՓɗ͑ǣӕ nutawa nangucürüüۡ ҡɗիɥ. Rü yexguma
Ëӕфӥիɥ͑ӥիüۡ ͑Ëӕ̲͑ľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ nama۳xgu ga taxtü rü yabaixüۡgu ga
cumücüarü chixexüۡ i íraxüۡ? Pa Duüۡxüۡ i napata, rü woo ga na naporaüۡchiüxüۡ, rü
Meã Maxnetaxüۡx, ̲͑ľ͑ɗիɥɗËӕիɗф tama niwa۳xtaüۡ, yerü meãma
nüxüۡ ËӕфӥիΎɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i taxüۡ i inapugüarü caxtaã۳իǣǣӕ̲ɥ.
cumatama cuxüxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ 49ॸ—Natürü yíxema nüxüۡ ɥ͑ӥ̲фľիľɗ
cume na nüxüۡ curüngüۡիŕŕիüۡca۳x i ËȍΎфӥΎфľ͑ҡӥфӥҡ̲͑իӦիľɗ͑ǣŕ̲

cumücü na nüxüۡ naxoxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ tümamaã nüxüۡ chixuxüۡ, rü wüxi ga
chixexüۡ i íraxüۡ i naxüxüۡ. yatü ga naxnücüétügumare üpatacürüüۡ
ҡɗիɥ. Rü yexguma nama۳xgu ga taxtü, rü
ՠӥիɗɗ͑͑ľҡӥфӥ͑ΎфӥΎՓ͑ɗիɥɗ
nibaixüۡ ga napata, rü naporaüۡchiü. Rü
nüxüۡ icuáxüۡ
niwa۳xtaüۡ ga napata, rü yexma nayarüxo
(Mt 7.17-20, 12.34-35)
ǣǣӕ̲ɥ.
43ॸ—Nataxuma i nanetü i mexüۡ i
ۡ Ngechuchu rü Dumacüۡ۳ãx ۳ ga churaragüarü
chixearü oóxü. Rü nataxuma i nanetü i
ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡxüۡ ͑фӥ̲ľիŕŕ
chixexüۡ i meãrü oóxüۡ. 44ॸ—Rü
(Mt 8.5-13)
ՓӥիɗËȍɗǣӥɗ͑͑ľҡӥфӥ͑ΎфӥΎՓ͑ɗիɥɗ
nüxüۡ icuáxüۡ. Rü wüxi i torawa rü yexguma nüxüۡ nachauxgu ga
7
1ॸRü
taxucürüwama wüxi i ori ۳x i imúxüۡ duüۡxüۡgümaã na yadexaxüۡ ga

tayaxu. Rü wüxi i chuxchuxüۡwa rü Ngechuchu, фӥæЙľф͑ӡՓ͑իӡ. 2ॸRü
taxucürüwa uba tayaxu. 45ॸ—Rü wüxi ya yéma nayexma ga wüxi ga
mecü ya yatü rü mexüۡ i orexüۡ nixu, erü churaragüarü capitáüۡ ga Dumacüۡ۳ãx۳ . Rü
͑%ŕՓфӥɗիËӥ̲̲ľիüۡǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ. guma capitáüۡ rü nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma ga wüxi
Natürü wüxi i yatü i chixecümaxüۡ rü ga norü duüۡxüۡ ga poraãcü nüxüۡ
chixexüۡ i orexüۡ nixu, erü chixexüۡgu nangechaüۡxüۡ. Rü yema norü duüۡxüۡ rü
͑фӥիɥ͑ӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑%ŕՓ͑ǣӕ nićaawe, rü naturaxüchi. 3ॸRü yexguma
͑իɥ͑ӥիüۡ ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ yaxuxüۡ. Ngechuchuxüۡ ͑իɥ͑ӥËȍɗǣǣӕǣǣӕ̲
capitáüۡ, rü Ngechuchuxüۡtawa
֤ҡӥɗæфɗѸҡӕǣɥ͑ӥիüۡ rü yatü i tama
nanamugü ga ñuxre ga Yudíugüarü
æфɗѸҡӕǣɥ͑ӥիüۡchiga
ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü. Rü ñanagürü
(Mt 7.24-27)
nüxüۡ: —¡Ngŕm ‫ ڟ‬a NgechuchuxüۡҡՓЙľիɥ
46ॸ—¿Tü۳xcüüۡ
i pema rü: “Pa Torü na nüxü peca۳ax۳ üۡgüxüۡca۳իфӥ͑ә̲͑իӡ
ۡ
æΎфɗի͖ٚЙľфӥǣӥËȍΎիüۡ, natürü tama na chorü duüۡxüۡca۳x
Йľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ? ֆ͑ҡ͑ľիŕŕ%իüۡca۳x! —ñanagürü. 4ॸRü
161 ̞Ԇækॷ7
NgechuchuxüۡҡՓ͑իɥ, rü poraãcü Ngechuchuxüۡtawa namugüxüۡ, rü nüxüۡ

nüxüۡ naca۳ax۳ üۡgü, rü ñanagürügü: inayangaugü ga marü naxca۳x na
—̲ͮľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ curüngüۡիŕŕֆҡΎфӥ yataanexüۡ ga yema capitáüۡãrü duüۡxüۡ.
capitáüۡ. 5ॸ—Erü nüma rü guxüۡ i
ͮǣľËȍӕËȍӕɞ͑͑Āիŕŕǣ
Yudíugüxüۡ nangechaüۡ. Rü nümatama
ՓӥիɗǣֆӕҡľËӥ͑ǣɥ͑ľ
nanaxütanü na naxügüãxüۡca۳x ga torü
ngutaque۳xepataüۡ —ñanagürügü. 6ॸRü 11ॸRü yemawena ga Ngechuchu rü
yexguma ga Ngechuchu rü nawe Փӥիɗǣɥ%͑ľǣͮɥgu ‫ ڟ‬ãŕǣ‫͑ ڟ‬ľՓ͑իӡ.
͑фӥիӡ. Natürü yexguma marü Ѡӥ͑Փľ͑фӥիɥǣ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü, rü
capitáüۡpataxüۡ yangaicagu, rü nüma ga muxüۡma ga togü ga duüۡxüۡgü. 12ॸRü
capitáüۡ rü Ngechuchuca۳x yéma nanamu ֆľիǣӕ̲ǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥ͑ǣɗË̲͑
ga ñuxre ga namücügü na namaã nüxüۡ nanguxgu, rü tüxüۡ nadau ga wüxi ga
yanaxugüxüۡca۳x ga norü ore ga ñaxüۡ: yueta ga ta۳xgüwa tüxüۡ nangegüxe. Rü
—Pa Corix, tama cuxüۡ chachixewechaüۡ guxema yuetaarü mama rü tayute rü
na chopatawa cunguxüۡ erü choma rü ǣӕ̲ֆӕËӥфӥǣӕիɗËҡ̲͑ɗիɥǣ
taxuwama chame na chopatagu na ҡӥ̲͑ľɗիɥËӥ. Rü muxüۡma ga duüۡxüۡgü
cuxücuxüۡ. 7ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗҡ̲ ǣǣӕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ , rü guxema yuetaarü
chomatama cuxca۳x chayac۳axüۡ. Rü ̲̲Փľ͑фӥիɥ. 13ॸRü yexguma Cori ga
chanaxwa۳xe i curü orewaxicatama nüxüۡ Ngechuchu guma yucüarü mamaxüۡ
quixu na naxca۳x yataanexüۡ tá i chorü da۳u۳xgu, rü nüxüۡ‫ ڟ‬ingechaüۡtümüüۡ. Rü
duüۡxüۡ. 8ॸ—Erü choma rü ta chorü ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —‫ؽ‬ҽ%իӢɗËӕիիӕիüۡ!
ãŕ۳xgacüme۳իŕՓËȍ͑ǣŕի̲, rü —ñanagürü. 14ॸRü yexguma ga
cho۳xme۳իՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥҡɗ͖ӕիфľɗ Ngechuchu rü yuetaca۳ի͑ɗիӡ, rü nüxüۡ
churaragü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲chanamu۳xgu i ͑ɗ͑ǣΥǣӥǣҡӥ̲Ëȍɗüۡ. Rü yema tüxüۡ
Փӥիɗ͑͑ǣľիҡ͑իӡիüۡca۳x, rü ngŕm ‫ ڟ‬a ingetaüۡgüxüۡ rü tümamaã
͑իӡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍӕǣӥիüۡtawa inayachiãchitanü. Rü ñanagürü ga
naxca۳x changemagu i to, rü chauxüۡtawa Ngechuchu tüxüۡ ga guxema yueta: —Pa
nangu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍΎфӥĀӕüۡxüۡxüۡ Ngextü۳xücüx, ¡paxa írüda! —ñanagürü.
chamu۳xgu na ҧacü na naxüxüۡca۳x, rü 15ॸRü yexguma ga guxema yuchiréxe rü
choxüۡ‫ ڟ‬nanaxü —ñanagürü. 9ॸRü ga ítarüto, rü itanaxügü ga na tidexaxüۡ. Rü

Ngechuchu rü yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕ ͮǣľËȍӕËȍӕфӥҡӥ̲ŕ͑ҡӥիüۡ namu.
ga yema capitáüۡãrü ore ga naxüۡtawa 16ॸRü yexguma yemaxüۡ nadaugügu ga
namuxüۡ rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕ. Rü yema duüۡxüۡgü, rü guxüۡma namuüۡŕ. Rü

duüۡxüۡǣӥǣ͑Փľфӥիɥիüۡxüۡ nadawenü, inanaxügüe ga Tupanaxüۡ na
rü ñanagürü: —Aixcüma pemaã nüxüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡ. Rü ñanagürügü: —Wüxi
chixu rü taxuüۡma i Yudíugütanüwa i Tupanaãrü orearü uruüۡ i poraxüۡ
nüxüۡ ichayangau i wüxi i duüۡxüۡ i tatanüwa nango۳x. Rü ñanagürügü ta:
͑ǣŕ̲ֆҡӥфüüۡ ɗիËӥ̲ֆիΥիüۡ —ҽӕЙ͑͑ӕ%͑իӡ͑͑ΎфӥĀӕüۡxüۡgüxüۡ
—ñanagürü. 10ॸRü yexguma nawoegugu yanangüۡիŕŕիüۡca۳x —ñanagürügü. 17ॸRü
ga yema capitáüۡmücügü ga guxüۡma ga Yudéaanewa rü norü
̞Ԇækॷ7 162
ngaicamana, rü duüۡxüۡgü nüxüۡ chaxüneã۳xgüxüۡ rü marü naxca۳x

nacuáchigagü ga yema Ngechuchu üxüۡ. nitaanegü, фӥ͑ǣŕ̲ngauchi ۳իŕǣӥիüۡ rü
marü ningo۳xnamachi ۳իŕǣӥ, фӥ͑ǣŕ̲
Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ rü Ngechuchuxüۡtawa
yuexüۡ фӥՓľ͑ի%фӥ̲͑իŕ, фӥ͑ǣŕ̲
nanamugü ga taxre ga norü duüۡxüۡgü
ɗ͑ǣľфӥ͑ǣŕ̲իüۡãx‫ ڟ‬üۡmaã rü marü nüxüۡ
(Mt 11.2-19)
tixu i Tupanaãrü ore i mexüۡ! 23ॸ—Rü
18ॸRü Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ rü nüxüۡ ҡҡ%ŕֆֆɞիľ̲ҡľիŃֆҡ̲ËȍΎիüۡ
nacuáchiga ga guxüۡma ga yema rüxoxe —ñanagürü ga Ngechuchu. 24ॸRü
Ngechuchu üxüۡ, yerü norü ngúexüۡgü ga yexguma nawoegu۳xgu ga yema
Cuáüۡ rü namaã nüxüۡ nixugü. Rü duüۡxüۡgü ga Cuáüۡ yéma mugüxüۡ, rü
yemaca۳x ga Cuáüۡ rü taxre ga norü Ngechuchu inanaxügü ga guma
ngúexüۡgüca۳x naca. 19ॸRü Cuáüۡchiga na yadexaxüۡ. Rü
Ngechuchuxüۡtawa nanamugü. Rü Cuáüۡ duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixu, rü ñanagürü:
rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Ngŕ̲ ‫ ڟ‬Йľիɥфӥ —¿ӄËӥ͑ɗիɥǣЙľ̲ɞЙľֆĀӕǣӥիüۡ ga
Ngechuchuna peca rü ñapegügü nüxüۡ: dauxchitawa ga taxúema íxãpataxüۡwa?
٘‫ع‬æӕ̲ֆɗɥիüۡ i Cristu i cuxüۡ ¿E۳xna wüxi ga yatü ga turaxüۡ ga ñoma
ítanan۳g۳ӕիŕŕիüۡ, rü e۳ի͑ҡΎҡֆɗիɥɗ dexne ga buanecü
Cristu?͖ٚЙľǣӥǣӥ͑ӥիüۡ! 20ॸRü yema yaxɥã۳իҡ͑ӥËӥӥիŕŕËӥфüüۡ ɗիɥիüۡ ͑ɗիɥǣ
yatügü ga Cuáüۡ Ngechuchuxüۡtawa ípeyadaugüxüۡ? 25ॸ—Rü e۳xna tama guma
mugüxüۡ, rü Ngechuchuca۳ի͑իɥ. Rü ípeyadaugügu, ¿rü ҧËӥ͑ɗիɥǣ
ñanagürügü nüxüۡ: —Cuáüۡ ya ípeyadaugüxüۡ? ¿E۳xna wüxi ga yatü ga
baiüۡիŕŕфӕüۡ núma cuxüۡtawa toxüۡ poraãcü nügü nga۳ի%ŕËӥɞЙľֆĀӕǣӥ?
namugü na cuxna tayacagüxüۡca۳x rü Pema nüxüۡ pecua۳իɗ͑ǣŕ̲ЙΎф%Ëӥ
‫ع‬ɗիËӥ̲Ëӕ̲нӕɗɥիüۡ i Cristu ya núma nügü nga۳ի%ŕǣӥիüۡ rü ãŕ۳xgacügü ya
nguxchaüۡcü, rü e۳ի͑ҡΎҡֆɗիɥɗæфɗѸҡӕ? ҡËӥǣӥЙҡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ, rü
—ñanagürügü. 21ॸRü yexgumatama taxuca۳ի̲ĀӕիËȍɗҡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ.
Ngechuchuxüۡtawa nangugügu ga 26ॸ—¿ӄacü e۳ի͑͑ɗիɥǣɞЙľֆĀӕǣӥիüۡ?
Cuáüۡãrü ngúexüۡgü, rü Ngechuchu ¿E۳xna wüxi ga Tupanaãrü orearü uruüۡ?

̲͑͑ľŕիŕŕǣ̲ӕիüۡma ga duüۡxüۡgü ga ͮǣŕ̲%ËӥɗիËӥ̲ֆľ̲͑ɗիɥǣ
nagúxüۡraüۡxüۡ ga ćaawemaã ićaaweexüۡ ípeyadaugüxüۡ. Rü pemaã nüxüۡ chixu rü
rü yema in۳g۳oxoãx‫ ڟ‬üۡ. Rü Cuáüۡ ya baiüۡիŕŕфӕüۡ rü tama wüxi i
͑ֆĀӕËȍɗǣӥիŕŕǣ̲ӕիüۡma ga ͑ǣŕիüۡrüüxüۡ i Tupanaãrü orearü uruüۡ
ingexetüxüۡ. 22ॸRü yemaca۳x Ngechuchu ͑ɗիɥ. 27ॸ—Rü CuáüۡËȍɗǣ͑ɗիɥǣ
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —¡Pewoegu rü naxümatüxüۡ ga yema Tupanaãrü ore ga
Cuáüۡmaã nüxüۡ Йľֆфӥիӕɗ͑ǣŕ̲ ñaxüۡ:
pematama nüxüۡ pedauxüۡ rü nüxüۡ “Cupe۳xegu chayamu i chorü orearü
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ! ¡Rü namaã nüxüۡ pixu i ngeruüۡ na cuxca۳ի̲͑ľիŕŕ%իücۡ a۳x i
͖ӕի%Ëӥɗ͑ǣŕ̲ɗ͑ǣľիľҡӥիüۡ rü marü duüۡxüۡgüarü maxüۡٚ,
nidauchigü, фӥ͑ǣŕ̲ɗËȍɗիľЙфիüۡ rü ñaxüۡ. ॸ—Rü pemaã nüxüۡ chixu rü guxüۡ
28
marü inachigü, фӥ͑ǣŕ̲ i duüۡxüۡgütanüwa rü nataxuma i

163 ̞Ԇækॷ7
Tupanaãrü orearü uruüۡ i Cuáüۡ ya “Choma rü chataanüxüۡchi rü

baiüۡիŕŕфӕüۡãrü yexera. Natürü yíxema changãxwa۳xe, rü pecaduã۳ x-güxüۡ i
Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa wixwexüchi duüۡxüۡgümaã chaxãmücü, rü yatügü i
üxe, rü Cuáüۡ%фӥֆľիľфҡɗիɥ—ñanagürü. Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ
29ॸRü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü woo yema ideetanüxü̲ۡ%Ëȍի%̲ӥËӥٚ,
yatügü ga Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ ñaperügügü choxüۡ. 35ॸ—Natürü
͑ǣɥիüۡ ideetanüxüۡ, rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣ Tupanaãrü cua۳x rü meãma nango۳x
yema Ngechuchuarü ore rü ñu۳իӡËȍɗ tümawa ya yíxema aixcüma nawe
Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgü yerü nüxüۡ фӥիɥիŕ—ñanagürü ga Ngechuchu.
nicua۳ի%Ëȍɗҡ͑ӥ͑ɗիËӥ̲̲ľËӥֆɗɥիüۡ
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥæȍɗ̲ӡǣ
ga Tupana. Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥǣĀӕüۡxüۡgü ga
Parichéupatawa nayexma
üۡpaacü Cuáüۡ íbaiüۡիŕŕիüۡ. 30ॸNatürü
yema Parichéugü rü yema 36ॸRü wüxi ga Parichéu rü
͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ Ngechuchuna naxu na napatawa
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü tama nanaxwa۳xegü nachibüxüۡca۳x. ѠӥֆŃ̲͑իӡǣ
ga Cuáüۡ na ínabaiüۡիŕŕիüۡ. Rü yemaãcü Ngechuchu rü yema Parichéuarü
nüxüۡ naxoe ga yema mexüۡ ga Tupana mechawa nayarüto. 37ॸRü wüxi ga ngecü
naxca۳x üxchaüۡxüۡ. 31ॸRü nüma ga Cori ga ga chixri maüۡիËӥǣ͑ǣŕ%ŕիËӥǣ
Ngechuchu rü ñanagürü: —¿ӄacügu tá ֆľ̲ҡ̲ɥ%͑ľǣӕ%Ëȍɗüۡcü, фӥֆŃ̲ɗիӡ
chanangu i ñomaüۡcüü i duüۡxüۡgü? ¿Rü ga yexguma nüxüۡ nacuáchigagu na
nanaҧacüraüۡgü? 32ॸ—Maneca ñaã Parichéupatawa tá na nachibüxüۡ ga
duüۡxüۡgü rü taxuxü̲ۡ%̲͑ҡ%ŕǣӥ Ngechuchu. Rü yéma inange ga wüxi ga
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i ñuxre i buxüۡgü i pumara ga yixixüۡ ga wüxi ga butiya ga
ɥã۳xtüwa rütogüxüۡ, rü ̲ľիŕËȍɗËӥ̲%%իËȍɗüۡxüۡ. 38ॸRü
ɞիɥ͑ӥca۳xwa۳xegüxüۡ, rü tagaãcü naxauxãcüma Ngechuchucutüxüۡtawa
namücügüxüۡ ñagüxüۡ: ɗֆфӥҡΎիΥËȍɗ. Ѡӥ͑ǣɥիǣӥիüۡիŕҡӥ̲%
“Marü wowerumaã pexca۳x tapaxetagü ɗֆՓɗËӕҡӥիŕŕ. Ѡӥ͑ǣɥֆľ̲%
natürü tama ípixüۡãchitanüxüۡ. Rü marü íinapicutü, rü inachuxcutü. Rü ñu۳իӡËȍɗ
ngechaüۡxüۡ i wiyaegu pexca۳x tawiyaegü yema pumaramaã inachacutü. 39ॸRü
͑ҡӥфӥҡ̲Йľիӕիľٚ, ñagüxüۡ. Rü yexguma yemaxüۡ nada۳u۳xgu ga yema
͑ǣŕ̲¡ӕիüۡgürüüۡ taxuxüۡmaãma Parichéu ga Ngechuchuna uxüۡ, rü
͑ҡ%ŕǣӥɗ͖Ύ̲üۡcüü i duüۡxüۡgü. ͑%ŕՓ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥфӥ͑ӥǣӥ̲%ҡ̲
33ॸ—Yerü ga Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ rü ñanagürü: —ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͖%
͑ә̲͑իӡ, фӥҡ̲Й%ӡ͑͑ǣΥ۳x rü Ngechuchu rü aixcüma wüxi i
tama binu nayaxaxü. Rü yexguma ga Tupanaãrü orearü uruüۡ ֆɗիɥǣӕ, rü nüxüۡ
pema rü: “Nan۳g۳oxoã۳ի͖ٚЙľфӥǣӥ͑ӥիüۡ. chi nacua۳x na ҧËӥֆɗɥիüۡ i ñaã ngexüۡ i
34ॸ—Rü ñu۳իӡËȍɗ͑ә̲ËȍիӡɗËȍΎ̲ֆ nüxüۡ ɗ͑ǣΥǣӥիüۡ rü ñuxãcü na namaxüۡxüۡ
Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, фӥΥ͑ rü poraãcü na napecaduãx‫ ڟ‬üۡ —ñanagürü
changΥ۳x rü binu chayaxaxü. Rü ǣ͑%ŕՓ. 40ॸRü yexguma ga
͑ǣŕիǣӕ̲ɗЙľ̲фӥ͖ЙľфӥǣӥǣӥËȍΎիüۡ: Ngechuchu rü nüxüۡ nacua۳xama rü
Parichéuxüۡ ñanagürü: —Ьæȍɗ̲ӡի, ͑ҡӥфӥ͑ǣɥ̲ɗ͖%͑ǣľËӥфӥ

choxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗΎфľɗËӕ̲% chaucutügu inaba i pumara. 47ॸ—Rü
nüxüۡ chixuxchaüۡxüۡ —ñanagürü. Rü ͑ǣŕmaca۳իՓΎΎ̲͑ӕɗ͑ǣɥфӥЙľËĀӕǣӥ
nüma ga Parichéu rü Ngechuchuxüۡ ͑ҡӥфӥҽӕЙ͑͑ǣɥիüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i
nangãxüۡ, rü ñanagürü: —‫ؽ‬ƚËӥ, chomaã guxüۡma, ľфӥ͑ǣɥ̲фӥɗիËӥ̲ËȍΎիüۡ
nüxüۡ ixu, Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx! —ñanagürü. ingechaüۡ. Natürü yíxema tama aixcüma
41ॸRü ñanagürü ga Ngechuchu: —Taxre ngechaüۡca۳x íyac۳axe, rü tama poraãcü
ga yatügü rü wüxi ga corixüۡtawa Tupanaxüۡ tangechaüۡ —ñanagürü. 48ॸRü
nanangetanü. Rü wüxi nanangetanü ga yexguma ga Ngechuchu rü yema
500ҡËȍɗ͑ӥǣĀɥŕфӕфӥҡΎ͑͑͑ǣľҡ͑ӥ ngecüxüۡ ñanagürü: —Curü pecadugü rü
ga 50 tachinü. 42ॸ—Natürü yema taxre marü cuxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ changechaüۡ
rü taxuacü nanaxütanü ga norü —ñanagürü. 49ॸRü yema togü ga nüxna
ngetanü. Rü yemaca۳x düxwa yema norü naxugüxüۡ ga yéma Ngechuchumaã
cori rü nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ ga yema mechawa yexmagüxüۡ, rü inanaxügü ga
nüxüۡ‫ ڟ‬na nangetanügüãxüۡ. Rü ñu۳xmax, nügümücügümaãchigü na yadexagüxüۡ.
Ьæȍɗ̲ӡի, rü ¡chomaã nüxüۡ ixu! rü Rü ñanagürügü: —¿ӄËӥ͑ɗիɥɗ͖%ֆҡӥ,
‫͑ع‬ǣŕիüۡrüüxüۡ ga yema taxre ga yatügü eca۳ի͑ǣŕ̲%ËӥĀӕüۡxüۡgüaxü‫ ۡڟ‬pecaduxüۡ
rü yexeraãcü norü corixüۡ nangechaüۡ? nangechaüۡxüۡ? —ñanagürügü. 50ॸNatürü
—ñanagürü. 43ॸRü Ngechuchuxüۡ ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ ga yema
nangãxüۡ ǣæȍɗ̲ӡ, rü ñanagürü: ngecü: —Marü cuxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i
—Chauxca۳x ga yema yexeraãcü nüxüۡ‫ڟ‬ taguma gúxüۡ, erü choxüۡ‫ ڟ‬ËӕֆիΥ.
nangetanüxüۡ ͑ɗիɥǣֆľիľф%Ëӥ͑Ύфӥ ¡Ñu۳ի̲фӥҡ%ŕ%Ëӥ̲ËӕËȍɗüۡՓ͑իӡ!
corixüۡ ngechaüۡxüۡ —ñanagürü. Rü —ñanagürü.
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ:
Ngexüۡgü ga Ngechuchuxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡ
—ͮǣŕ̲%ËӥɗիËӥ̲͑ӥ̲͑ɗիɥ
—ñanagürü. 44ॸRü yexguma ga
8
1ॸRü yemawena ga Ngechuchu rü
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ǣɥիüۡ nadawenü ga yema ǾфɗфŃ͑ľ%фӥɥ%͑ľǣӥǣӕ

ngecü, фӥ͖͑ǣӥфӥæȍɗ̲ӡիüۡ: ͑ɗիӡ%ǣӥËȍɗǣӥ. Rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ
—‫ͮع‬ǣɥիüۡ cudauxüۡ i ñaã ngecü? Rü nixuchigü ga Tupanaãrü ore na ñuxãcü
cupatagu chaxücu i chomax, Pa ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ ya Tupana. Rü
æȍɗ̲ӡի, natürü tama dexá choxnata ínayaxümücügü ga yema 12 ga ngúexüۡgü
cuxã chorü yauxcutüruüۡ. Natürü ñaã ga marü yadexechixüۡ. 2ॸRü yexgumarüüۡ ta
͑ǣľËӥфӥ͑ǣɥիǣӥիüۡxetümaã choxüۡ íiyaxümücügü ga ñuxre ga ngecügü ga
ɗֆՓɗËӕҡӥիŕŕ, фӥ͑ǣɥֆľ̲%ËȍΎիüۡ üۡpaacü n۳g۳ΎիΎǣӥ͑ǣɥՓɞ͑ՓΎիüۡcü rü
íipicutü. 45ॸ—Cuma rü tama choxüۡ ͑ǣɥфӥćՓľľՓ͑ǣɥիüۡ ̲͑ľŕիŕŕËӥ. Rü
cuchuxu i noxri choxüۡ Ëӕфӥ̲Ύիŕǣӕ, yematanüwa iyexma ga María ga
͑ҡӥфӥ͑ǣɥ̲ɗ͖%͑ǣľËӥфӥ͑Ύիфɗ Magadácüãۡ۳ ի۳ ̲%͑ǣɥիüۡ naxugücü ga
núma changuxgumama rü choxüۡ üۡpaacü Ngechuchu 7 ga n۳g۳ΎիΎ͑ǣɥՓ
iyachuxcutüchigü. 46ॸ—Cuma rü tama ínawoxüۡcü. 3ॸRü yéma iyexma ta ga Cuána
pumaramaã choxüۡ cuchaeruxüra, ga Cuchu naxma۳x. ѠӥæӕËȍӕ͑ɗիɥǣՓӥիɗ
165 ̞Ԇækॷ8
ga ãŕ۳xgacü ga Erodeaxü‫ ۡڟ‬puracüxüۡ. Rü yema ore ga yatü ga toecügu ixuxüۡ.

yéma nayexmagü ta ga Chuchana rü 10ॸRüNgechuchu ñanagürü nüxüۡ:
̲ӕËӥ̲ǣ͑ɥǣӥǣ͑ǣľËӥǣӥǣ͑ǣɥфӥ —Tupana rü pexüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕɗ
Āɥŕфӕ̲%ͮǣľËȍӕËȍӕիüۡ rüngüۡիŕŕǣӥËӥ. ͑ǣŕ̲ŕիüۡguxüۡ i taxuüۡma i togü nüxüۡ
cuáxüۡ i ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ i
nümax. Natürü togüca۳x rü cua۳xruüۡgügu
ixuxüۡ i orewa namaã nüxüۡ chixu i ore
(Mt 13.1-9; Mr 4.1-9)
na woo nüxüۡ nadaugügu rü ñoma tama
4ॸRü muxü̲ۡǣֆľ̲ɥ%͑ľǣӥËüã ۡ۳ x۳ ga nüxüۡ nadaugüxüۡrüüۡ ֆɗիɥǣӥիüۡca۳x, rü
duüۡxüۡgü, rü Ngechuchuxüۡtawa woo nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕфӥ͖Ύ̲ҡ̲
ínayadaugü. Rü yexguma yéma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ ֆɗիɥǣӥիüۡca۳x
nangutaque۳xegügu ga muxüۡma ga —ñanagürü.
duüۡxüۡgü, rü Ngechuchu namaã nüxüۡ nixu
ga wüxi ga ore ga cua۳xruüۡ, rü ñanagürü
ore ga yatü ga toecüchigagu yaxuxüۡ
nüxüۡ: 5ॸ—Wüxi ga yatü ga toecü rü
(Mt 13.18-23; Mr 4.13-20)
trigumaã nanagüane. Rü yexguma
trigumaã nagüaneãgu rü ñuxre ga trigu, rü 11ॸRü Ngechuchu rü ñanagürü:
namagu nayi. Rü duüۡxüۡgü nawa —ͮǣŕ̲Ύфľɗcua۳xruüۡwa pemaã nüxüۡ

nangagüxüۡ, rü werigü rü nanawecu. 6ॸ—Rü chixuxüۡ фӥ͖%Ëȍɗǣ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
͑ɥǣӥǣҡфɗǣӕфӥ͑ӕҡҡ͑ӥǣӕ͑ֆɗ. Rü trigupü۳իӥфӥҽӕЙ͑%фӥΎфľËȍɗǣ͑ɗիɥ.
yexguma naxügügu ga guma trigu, rü 12ॸ—Rü guma trigu ga namagu
nipagü rü nayuemare, yerü nataxuma ga yi۳ xüۡnerüüۡ ͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľիüۡ

norü waianexüۡ. 7ॸ—Ѡӥ͑ɥǣӥǣҡфɗǣӕфӥ ɥ͑ӥŕիüۡ. ͮҡӥфӥæȍҡ͑фӥ͑ǣŕ̲
toranecügu nayi. Natürü yexguma nayaegu duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ ɗ͑ֆфӥ͑ǣӥ̲ŕիŕŕɗ
ga toragü rü guma triguxüۡ inawocu rü ͑ǣŕ̲Ύфľ, ͑ҡ̲ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x rü
nanadai. 8ॸ—ͮҡӥфӥ͑ɥǣӥǣҡфɗǣӕфӥ tama nayauxgüãxüۡca۳x i maxüۡ i taguma
mexüۡ ga waixüۡmügu nayi. Rü yemaca۳x ga gúxüۡ. 13ॸ—Rü guma trigu ga nutatanügu
yexguma nayaegu rü muxüۡma ga trigu yi۳ xüۡne, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i nüxüۡ
nawa ínanguxuchi. Rü wüxipü۳xü ga ɥ͑ӥŕիüۡ ɗҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥҡ%ŕ%Ëӥ̲
triguwa ínanguxuchi ga 100 pü۳xü ga trigu ֆիΥǣӥիüۡ. Natürü tama aixcüma
—ñanagürü. Rü yemawena rü Ngechuchu ͑͑ֆӕիǣӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, erü paxaãchi
tagaãcü ñanagürü nüxüۡ ga duüۡxüۡgü: —Rü ͑ֆիΥǣӥ, rü yixcüra guxchaxüۡ nüxüۡ
yíxema ãchi ۳իŕǣӥիľ, фӥ‫͑ؽ‬ǣҡիɥ͑ӥŕɗ üpetügu, rü nüxüۡ ͑фӥիΎľɗ͑ǣŕ̲Ύфľ.
͑ǣŕ̲Ύфľ! —ñanagürü. 14ॸ—Rü guma trigu ga toranecügu
yi۳ xüۡne, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i
ӄËӥËȍɗǣ͑ɗիɥǣֆľ̲Ύфľ
Tupanaãrü orexüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ фӥֆիΥǣӥիüۡ
͑ҡӥфӥ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡca۳x
(Mt 13.10-17; Mr 4.10-12)
Ύľǣ%ŕǣӥիüۡ, фӥ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡguama
yexguma ga norü ngúexüۡgü rü
9ॸRü фӥիɥ͑ӥŕիüۡ rü tama nüxüۡ rüxoechaüۡxüۡ i
nüxna nacagüe na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ ga norü ngúchaüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲ǣǣӕĀӥիՓ
̞Ԇækॷ8 166
tama Tupanaca۳ի̲͑իŕ. 15ॸ—Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ ga duüۡxüۡgü:

guma trigu ga mexüۡ ga waixüۡmügu —Guxãma ya texé ya Tupanaãrü ore
yi۳ xüۡne, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i ɗфӥիɥ͑ӥŕիŕфӥ͑ǣɥ͑ӥŕիŕ, rü yíxemagü
ɗիËӥ̲ҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ֆӕիǣӥիüۡ i ҡɗիɥֆËȍӕľфӥËȍӕľ͑ľŕǣӥ—ñanagürü.
Tupanaãrü ore, фӥ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ, rü meã
Ngechuchu rü buanecüxüۡ rü yuapexüۡ
naxca۳ի̲իŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ
ɞ͑ֆËȍի%Ëȍɗիŕŕ
duüۡxüۡǣӥɗɗիËӥ̲ҽӕЙ͑Փľфӥիɥիüۡ rü
(Mt 8.23-27; Mr 4.35-41)
naxügüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥ̲nanaxwa۳xexüۡ.
22ॸRü wüxi ga ngunexüۡgu ga Ngechuchu
Ore ga cua۳xruüۡ ga omügu ixuxüۡ
rü norü ngúexüۡgümaã wüxi ga nguegu
(Mr 4.21-25)
nichoüۡ. Rü ñanagürü nüxüۡ: —‫ͮؽ‬ǣɥի%Ā
16ॸ—Taxúema wüxi i omüwa ͑իҡիфӥҡΎËӕҡӥՓҡիɥ! —ñanagürü. Rü
tanangixichi na ҧacümaã tayadüxétüxücۡ a۳x ɗ͑իɥ%Ëȍɗ. 23ॸRü yexguma yaxãüۡyane rü
rü e۳xna tümaãrü pechicatüüۡgu nipechigü ga Ngechuchu. Rü ngürüãchi
tayaxücuchixücۡ a۳x. Natürü norü üchicagu yexma nüxüۡ naxü ga wüxi ga tacü ga
tanaxünagü na ngŕm ‫ ڟ‬a tüxüۡ nabaxixücۡ a۳x buanecü. Rü guma nguewa rü
ya yíxema duüۡիŕǣӥֆֆɗ̲ɥǣӕËȍΎËӕիľ. niyauxcuchichigü ga dexá. Rü düxwa
17ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i guxüۡma i ore i inayangutaüۡgüchaüۡ. 24ॸRü yexguma rü
ñu۳xma icúxüۡ rü yixcüra rü duüۡxüۡgü tá Ngechuchuxüۡ ínaya¤aixgügü ga norü
nüxüۡ nacua۳xgüama. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ ngúexüۡgü. Rü ñanagürügü nüxüۡ: —Pa
ñu۳xma duüۡxüۡgüca۳իŕիüۡguxüۡ rü tá ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ͑ǣŕ̲̲ɗҡ¡իüۡgü
nango۳xoma. 18ॸ—‫ͅؽ‬ľ%ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ —ñanagürügü. Rü yexguma ga Ngechuchu
ñu۳xmax! ƄфӥҡľիŃֆ͑ǣɥ͑ӥիŕɗ͑ǣŕ̲ rü ínarüda, rü buanecüxüۡ rü yuapexüۡ
ore i mexüۡ, rü Tupana tá yexeraãcü tüxüۡ nanga. Rü ínayachaxãchi ga buanecü, rü
nüxüۡ nacua۳իŕŕ. Natürü yíxema tama naga inayarüxo ga yuape, rü ínachaxanemare.
ɥ͑ӥիŕ, rü yexeraãcü tá tüxna inayarüxo i 25ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü
ՓΎΎ͑ǣŕ̲ɞфիüۡ i tümaãrü cua۳x i noxri nüxüۡ ga norü ngúexüۡgü: —¿ӄacü pexüۡ

tüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ËȍɗфŃիüۡ —ñanagürü. naxüpetü eca۳իҡ̲̲ľ%ЙľֆիΥǣӥիüۡ?
—ñanagürü. Natürü ga nümagü rü
Ítangugü ga Ngechuchuarü
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Rü nügümücügüna
̲̲фӥ͑ŕ͑ľŕǣӥ
nicachigü, rü ñanagürügü: —¿ӄacü e۳xna
(Mt 12.46-50; Mr 3.31-35)
͑ɗիɥɗ͖%ֆҡӥфӥ͑ǣŕmaca۳x a۳i ۳xrücü ya
19ॸѠӥ͑ŕǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ŕ͑ľŕǣӥ, rü ¡ӕ͑ľËӥфӥֆӕЙľфӥ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡ?
yema Ngechuchu íyexmaxüۡwa tangugü. —ñanagürügü.
Natürü taxuacü naxüۡtawaxüchi tangugü,
Yatü ga Gadaracüۡ۳ãx
۳ ga n۳go
۳ xogü
ֆľфӥ̲͑ӕիӡËȍɗǣĀӕüۡxüۡgü. 20ॸRü wüxi
nawa yexmacü
ga duüۡxüۡ Ngechuchumaã nüxüۡ nixu, rü
(Mt 8.28-34; Mr 5.1-20)
ñanagürü: —֤ŃĀӥիŃҡӥՓҡ͑ǣŕի̲ֆ
ËӕľфӥËӕľ͑ľŕǣӥ, rü cuxüۡ tadaugüchaüۡ 26ॸRü
düxwa naxtaxaarü tocutüwa
—ñanagürü. 21ॸNatürü nüma ga nangugü ga Gadaraarü naãnewa. Rü
167 ̞Ԇækॷ8
ֆľ̲͑ɗիɥǣǾфɗфŃ͑ľ%фӥҡΎËӕҡӥՓ. n۳g۳oxogü rü Ngechuchuxüۡ naca۳ax۳ üۡgü na

27ॸRü yexguma marü nguewa ínaxüegu, yema cuchigügu nayachocuxüۡca۳x. Rü
ga Ngechuchu, rü naxca۳ի͑ɗիӡǣՓӥիɗ Ngechuchu rü: —Ngüۡ —ñanagürü. 33ॸRü
ǣֆҡӥǣǣӕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ ga mucü ga yexguma ga yema n۳g۳oxogü rü guma
taunecü n۳g۳oxogü nawa yexmacü. Rü yatüwa ínachoxüۡ rü yema cuchigügu
guxüۡguma nangexchiruecha. Rü tama nayachocu. Rü guxüۡma ga yema
ɥՓ͑ֆľի̲, yerü cuchigü rü inaxüۡãchi, rü naxtaacutüarü
duüۡիŕËȍɞque۳xetanügu ma۳իЙӦիüۡwa nayarüyuxgü, rü yexma
nayarüxauxchigünexüۡ. 28ॸRü yexguma nayi. 34ॸRü yexguma yema cuchigüarü
Ngechuchuxüۡ nada۳u۳xgu, rü nape۳xegu dauruüۡgü nüxüۡ daugügu ga yema
nayacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü. Rü aita naxüãcüma ngupetüxüۡ, rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥфӥ
ñanagürü: —¿Tü۳xcüüۡ nuã choxüۡ ínibuxmü. Ѡӥɥ%͑ľՓ͑ӥիüۡ
cuyachixewe, Pa Ngechuchux, Pa nayarüxugüe, фӥֆľ̲ɥ%͑ľ%фӥ
Tupana ya Tacüxüchi Nanex? Rü cuxüۡ ngaicamana ipeagüxüۡ ga
chaca۳ax۳ üۡ na tama ngúxüۡ choxüۡ duüۡxüۡgütanüwa rü ta nüxüۡ
нӕɗ͑ǣľիŕŕիüۡ —ñanagürü. 29ॸRü yema nayarüxugügü. 35ॸRü ga duüۡxüۡgü rü
ñanagürü yerü Ngechuchu marü ínayadaugü ga yema ngupetüxüۡ. Rü
nanamu ga yema n۳g۳oxogü na yexguma Ngechuchuxüۡtawa nangugügu,
ínachoxüۡxüۡca۳x. Rü muŕ۳xpü۳xcüna rü rü yéma nüxüۡ nadaugü ga guma yatü ga
guma yatüxüۡ ͑ի%ӡ%ŕիŕŕիüۡ ga yema n۳g۳oxoã۳xchirécü. Rü
n۳g۳oxogü. Rü duüۡxüۡgü rü cadenamaã Ngechuchucutüxüۡtawa narüto, rü marü
nayana۳ɥ ۳xchacüügüxüۡ rü ҡ̲͑ի%ӡ%ŕ. Rü namuüۡŕǣĀӕüۡxüۡgü.
nayana۳ɥ ۳xparagüxüۡ na taxuwama 36ॸRü yema duüۡxüۡgü ga nüxüۡ daugüxüۡ
͑իӡիüۡca۳x. Natürü nüma rü nagu ga yema ngupetüxüۡ, rü yema

nacaugüama ga cadenagü. Rü yema íyadaugüxüۡmaã nüxüۡ nixugügü ga
n۳g۳oxogü rü dauxchitawa ga taxúema ͖ӕի%ËӥͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑͑ľիŕŕիüۡ ga
íxãpataxüۡwa nanagagü. 30ॸRü guma yatü ga n۳g۳oxoã۳xchirécü. 37ॸRü
Ngechuchu nüxna naca rü ñanagürü: yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ, rü
—¿ӄËӥ͑ɗիɥɗËӕŃǣ? —ñanagürü. Rü guxüۡma ga yema Gadaraanecüۡ۳ãx۳ ga
nüma rü Ngechuchuxüۡ nangãxüۡ, rü duüۡxüۡgü, rü Ngechuchuxüۡ naca۳ax۳ üۡgü
ñanagürü: —ͅӕիӡËȍɗիüۡ ͑ɗիɥɗËȍӕŃǣ ͑ɞ͑իӡիӡիüۡca۳x ga yema naãnewa,
—ñanagürü. Rü yema ñanagürü yerü yerü poraãcü namuüۡŕ. Rü yemaca۳x ga
̲͑ӕիӡËȍɗǣֆľ̲n۳g۳oxogü ga guma Ngechuchu rü nguegu nixüe, rü
yatügu chocuxüۡ. 31ॸRü yema n۳g۳oxogü rü ɗ͑իӡ%Ëȍɗ. 38ॸRü guma yatü ga
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑Ëǣӥǣҡ̲͑ǣŕ̲ n۳g۳oxoã۳xchirécü rü Ngechuchuxüۡ
poxcuchica i ãxmaxüۡ i taguma naca۳ax۳ üۡ ǣ͑Փľ͑͑իӡիüۡca۳x. Natürü
iyacuáxüۡgu na nawocuãxüۡca۳x. 32ॸRü ga Ngechuchu rü nanamu ga yexma na
guma ma۳իЙӦ͑ľ%фӥҡӕ%ËȍɗՓ͑ֆľի̲ǣӥ naxãӡ‫ ڟ‬իüۡca۳x, rü ñanagürü nüxüۡ:
ga muxüۡma ga cuchigü ga yéma 39ॸ—¡CuchiüۡՓ͑իӡ, rü duüۡxüۡgümaã
chibüexüۡ. Rü yemaca۳x ga yema nüxüۡ ixu ga ҧacü cuxca۳x na naxüxüۡ ga

̞Ԇækॷ8 168
Tupana! —ñanagürü. Ѡӥɞ͑ɗիӡǣǣӕ̲ —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, cuma nüxüۡ cudau i

yatü, rü guxü̲ۡǣֆľ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ ga ñuxre i duüۡxüۡgü ngŕm‫ ڟ‬a cuxüۡ na
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixu ga ҧacü naxca۳x ͑ֆիӡիҡӥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ:
na naxüxüۡ ga Ngechuchu. “¿Texé ya choxüۡ ɗ͑ǣΥǣӥիľ?͖ٚËӕիüۡ
—ñanagürügü. 46ॸNatürü ga Ngechuchu rü
ñanagürü: —ͮǣŕ̲%ËӥՓӥիɗľËȍΎիüۡ
ҡɗ͑ǣΥǣӥ, erü nüxüۡ chicua۳xãchi na chorü
(Mt 9.18-26; Mr 5.21-43)
poramaã tüxüۡ ͑Ëȍфӥ̲ľիŕŕիüۡ
40ॸRü yexguma Ngechuchu wenaxãrü —ñanagürü. 47ॸRü yexguma nango۳xomagu
taegugu ga naxtaxaarü tocutüwa, rü ga na nüxüۡ nacua۳xamaxüۡ ga Ngechuchu
duüۡxüۡǣӥфӥҡ%ŕ%Ëӥ̲͑͑ֆӕիǣӥ, ga yema nüxüۡ ͑ֆ͑ǣΥǣӥիüۡ, rü
yerü guxüۡma poraãcü ínanan۳g۳ӕիŕŕǣӥ. yadu۳ru۳xãcüma naxüۡҡՓɗիӡǣֆľ̲
41ॸRü yéma Ngechuchuxüۡtawa nangu ga ngecü. Rü nape۳xegu iyacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü. Rü
wüxi ga yatü ga Yáiru ga naŕg‫ ڟ‬a. Rü guxü ga duüxügüpe۳xewa namaã nüxüۡ
ۡ ۡ ۡ
nüma ga Yáiru rü wüxi ga iyaxu ga ҧacüca۳x nüxüۡ ͑ֆ͑ǣΥǣӥիüۡ, rü
ngutaque۳xepataüۡãrü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥ. Rü ͖ӕի%Ëӥֆľիǣӕ̲ҡ̲͑ǣɥxca۳x na
Ngechuchupe۳xegu nayacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü rü yataanexüۡ. 48ॸRü yexguma ga Ngechuchu
nüxüۡ naca۳ax۳ üۡ ga napatawa na фӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —Pa Chauxacüx,
͑իӡիüۡca۳x. 42ॸYerü nüxüۡ‫ ڟ‬iyexma ga wüxi cuxca۳x nitaane, ľфӥËӕֆիΥ. ¡Rü ñu۳xma rü
ǣ͑ի%Ëӥǣ͑ǣɥǣӥ̲%ՓӥիɗËËӥ, rü ҡ%ŕ%Ëӥ̲ɞɗիӡ! —ñanagürü. 49ॸRü
iyaćaawe, rü ituraxüchi. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ yexguma íyadexayane ga Ngechuchu, rü
maneca 12ǣҡӕ͑ľËӥ͑ǣɥիüۡ‫ ڟ‬nayexma. yéma nangu ga wüxi ga duüۡxüۡ ga
Ѡӥֆľիǣӕ̲֤ɗфӕЙҡՓ͑իӡիǣӕǣ ngutaque۳xepataüۡãrü ãŕ۳xgacü ga
Ngechuchu, фӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ ga duüۡxüۡgü ֤ɗфӕЙҡՓ͑ľӡիüۡ. Rü ñanagürü
͑Փľ͑фӥիɥ, фӥĀӥիՓɞ͑ֆիӡիҡӥǣӥ. Yáiruxüۡ: —Cuxacü rü marü iyu. ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗ
43ॸRü yema duüۡxüۡgütanüwa iyexma ga cuyachixewechigüxüۡ ֆͮǣәľիŕŕфӕüۡ!
wüxi ga ngecü ga 12 ga taunecü —ñanagürü. 50ॸNatürü yexguma yema
ãgüechacü. Rü yemamaã iyaćaaweecha. orexüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü
Rü duturugüxüۡҡǣӕ͑ǣɥիüۡ igu۳իŕŕǣ ñanagürü Yáiruxüۡ: —‫ؽ‬ҽ%իӢɗËӕֆ͑ǣӕ%ŕիüۡ!
gu۳իËӥǣ͑ǣɥфӥĀɥŕфӕ, natürü taxúema Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËӕֆիΥ۳xgu rü cuxacü rü tá
ǣҡľիŃ͑ǣɥxca۳x tayataanexŕŕŕg‫ ڟ‬a. 44ॸRü ͑ǣɥxca۳x nitaane —ñanagürü. 51ॸRü
yema ngecü rü naweama Ngechuchuca۳x yexguma Yáirupatawa nangugügu, rü
ɗֆիӡ, фӥ͑իЙľËȍɗ͑ӥËȍɗфӕǣӕɗֆ͑ǣΥǣӥ. ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ֆËȍΎËӕիŕŕǣЬľĀфӕфӥ
Rü yexgumatama ínayachaxãchi ga na Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ фӥ͑ǣɥ͑ҡӥфӥ͑ǣɥŕǣ
naxãgüxüۡ. 45ॸRü yexguma ga Ngechuchu yema bucü ga yu۳xcü. Natürü tama
rü duüۡxüۡgüna naca, rü ñanagürü: nanaxwa۳xe na togü yexma chocuxüۡ. 52ॸRü
—‫ع‬ҽľիŃҡɗիɥֆËȍΎիüۡ ɗ͑ǣΥǣӥիľ? guxüۡma ga duüۡxüۡgü ga yéma yexmagüxüۡ
—ñanagürü. Rü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü: фӥ͑իӕիľфӥ͑ǣɥxca۳x nangechaüۡgü.
—Taxúema —ñanagürügü. Rü yexguma Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ:
ga Pedru rü namücügü rü ñanagürügü: —‫ؽ‬ҽ%իӢɗЙľիӕիľիüۡ! Ƅфӥ͑ǣŕ̲¡ӕËӥфӥ
ҡ̲͑ɗիɥɗ͑ֆӕիüۡ. Rü ipemare ɗЙľիɥ%Ëȍɗǣӕ‫ؽ‬фӥɗЙľЙǣӥËӕҡӥɗЙľфӥ

—ñanagürü. 53ॸNatürü ga yema duüۡxüۡgü üxaxüۡËӕҡӥ͑͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ
rü Ngechuchuxüۡ nacugüeama, ֆľфӥ͑ǣɥիüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x na chixexüۡ naxügüxüۡ i
nadaugü rü aixcüma marü iyu. 54ॸRü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü! —ñanagürü. 6ॸRü
ֆľիǣӕ̲ǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ǣɥxme۳xgu ɗ͑իɥ%Ëȍɗ, rü guxü̲ۡǣɥ%͑ľի%ËӥǣӥՓ
nayayauxãchi, rü tagaãcü ñanagürü: —Pa ͑իɥ. Rü nüxüۡ nixugüetanü ga
Bucüx, ¡írüda! —ñanagürü. 55ॸRü yexguma Tupanaãrü ore ga mexüۡ. Rü guxüۡwama
ǣ͑ǣɥ̲фӥՓľ͑ɗ̲իüۡ, rü yexgumatama ̲͑͑ľŕիŕŕҡ͑ӥǣĀӕüۡxüۡgü ga
íirüda. Rü Ngechuchu rü duüۡxüۡgümaã ićaaweexüۡ.
nüxüۡ ͑ɗիӕ͑͑ǣɥիüۡ naxüwemügüxücۡ a۳x.
56ॸѠӥ͑ǣɥ͑ҡӥфӥ͑ǣɥŕǣֆľ̲¡ӕËӥ, rü Nayu ga Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ
(Mt 14.1-12; Mr 6.14-29)
poraãcü ta¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Natürü
Ngechuchu rü tüxüۡ namu na taxúemaãma 7ॸRü Gariréaaneãrü ãŕ۳xgacü ga Erode,
nüxüۡ na tixuxücۡ a۳x ga yema ngupetüxüۡ. rü nüxüۡ nacuáchiga ga guxüۡma ga yema
Ngechuchu üxüۡ. Rü poraãcü nagu
Ngechuchu rü nayamugü ga
͑фӥիɥ͑ӥфӥ͑իΎľǣ%ŕǣƄфΎĀľ, yerü
yema 12 ga norü ngúexüۡgü
nümaxüۡ ga duüۡxüۡgü rü ñanagürügü:
(Mt 10.5-15; Mr 6.7-13)
—Cuáüۡ ya baiüۡիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥֆֆɗ̲, rü
marü wena namaxüۡ —ñanagürügü.
9
1ॸRüNgechuchu rü
nanangutaque۳իľիŕŕǣֆľ̲12 ga 8ॸNatürü togü rü ñanagürügü:
norü ngúexüۡgü. Rü pora nüxna naxã rü —Nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü orearü

nüxna naxãga na ínawoxüۡãxüۡca۳x ga uruüۡ ǣƄфɞ͑ɗիɥ, rü wena nango۳x
nagúxüۡraüۡxüۡ ga n۳g۳oxogü, rü na —ñanagürügü. Rü togü rü ñanagürügü:
̲͑ľŕիŕŕ%իüۡca۳x ga duüۡxüۡgü ga —Ǿӕ̲͑ɗիɥǣ͑ɥǣ͑ӕիËӥ̲üۡcü ga
ićaaweexüۡ. 2ॸRü nayamugü na Tupanaãrü orearü uruüۡ, rü wena
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ yaxugüexüۡca۳x ga ore namaxüۡ —ñanagürügü. 9ॸNatürü Erode
ga mexüۡ na ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ ya rü ñanagürü: —Chomatama chanamu
Tupana, фӥ̲͑͑ľŕիŕŕ%իüۡca۳x ga ga churaragü na Cuáüۡxüۡ
duüۡxüۡgü ga ićaaweexüۡ. 3ॸRü ñanagürü yadaenaxãgüxüۡca۳x. ¿Rü ҧacü e۳ի͑͑ɗիɥɗ
nüxüۡ: —¡Rü taxuxüۡtáma ípinge i perü ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗĀӕüۡxüۡǣӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
namawaüۡ, rü bai ya perü caxüۡchigüxüۡ poraãcü nüxüۡ ixuchigagüechaxüۡ?
ֆ͑ɥxmena۳xã, rü bai i perü choca, rü —ñanagürü. Rü Erode rü naxca۳x nadau
¡ɗɗЙľфӥЙ%ӡ, фӥ¡ɗɗЙľфӥĀɥŕфӕ. Rü ga ñuxãcü Ngechuchuxüۡ na nadauxüۡ.
Փӥիɗҡ̲ɗЙľфӥĀիӡɞЙɗ͑ǣľ, rü tama i
taxre! 4ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗֆɥ%͑ľՓ
ga 5000 ga yatügü
pengugügu, ‫ؽ‬фӥՓӥիɗֆɥЙҡǣӕҡ̲
(Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Cu 6.1-14)
perücho rü ñu۳ի̲ҡɗЙľիɥ%Ëȍɗ͑Փֆ
ֆɗ̲ɥ%͑ľ! 5ॸ—Rü ngextá tama pexüۡ 10ॸRü
yexguma nawoeguxgu ga yema
ínayauxgüxüۡwa, ¡rü ípechoxüۡ nawa ya Ngechuchuarü ngúexüۡgü ga yamugüxüۡ,
ֆɗ̲ɥ%͑ľ! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a rü Ngechuchumaã nüxüۡ nixugüe ga
̞Ԇækॷ9 170
yema naxügüxüۡ. Rü yexguma ga ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%, rü ñu۳իӡËȍɗ

Ngechuchu rü wüxi ga nachica ga ɗ͑͑¡ӥËӕǣֆľ̲Й%ӡфӥËȍΎի͑ɗ. Rü
taxúema ixãpataxüۡwa nanagagü ga norü ngúexüۡgüna nanaxã na nüxüۡ
´ľËȍɞĀфӥɥ%͑ľ%фӥ͑ǣɗË̲͑. yanuãxüۡca۳x ga yema duüۡxüۡgü. 17ॸRü
11ॸNatürü yexguma duüۡxüۡgü nüxüۡ guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü rü meãma
cua۳xgügu ga ngextá na nayexmaxüۡ, rü nachibüe. Rü yemawena rü 12 ga
ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥ. Rü Ngechuchu rü pexchigü nanapagüamatama namaã ga
meãma yema duüۡxüۡgüxüۡ nayaxu, rü ֆľ̲Й%ӡфӥchoxnichipe۳xegü ga
namaã nüxüۡ nixu na ñuxãcü ãŕ۳xgacü iyaxügüxüۡ.
ֆɗɥիüۡ ya Tupana. Ѡӥ̲͑͑ľŕիŕŕǣ
Pedru nanango۳իŕŕ͑æфɗѸҡӕ
yema duüۡxüۡgü ga ićaaweexüۡ. 12ॸRü
͑ֆɗɥիüۡ ga Ngechuchu
yexguma marü nayáuanegu, rü
(Mt 16.13-19; Mr 8.27-29)
Ngechuchuca۳ի͑իɥǣֆľ̲12 ga
ngúexüۡgü ga yamugüxüۡ. Rü ñanagürügü 18ॸRü wüxi ga ngunexüۡ rü Ngechuchu
nüxüۡ: —¡Íyamugü i ñaã duüۡxüۡgü na norü ngúexüۡgümaã noxrüwama
ɥ%͑ľի%ËӥǣӥфӥɥЙҡǣӥֆ͑ǣɗË̲͑ ֆֆӕ̲ӥիŕǣӕ, rü nüma rü norü
͑ǣŕի̲ǣӥ͑ľՓ͑͑իɥիüۡca۳x, rü ngúexüۡgüna naca, rü ñanagürü:
͑ǣŕի̲͑͑Йľǣӥիüۡca۳x rü norü —‫͵ع‬ӕիӡ͖իüۡ i duüۡxüۡgü i chauchiga i
Υnata۳ax۳ yataxegüxüۡca۳x! Erü nuã ËȍΎ̲͑ҡľիŃËȍɗɥիüۡ? —ñanagürü.
ɞɗ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡwa rü nataxuma i ҧacü rü 19ॸRü norü ngúexüۡgü nanangãxüۡgü rü
Υ͑—ñanagürügü. 13ॸNatürü Ngechuchu ñanagürügü: —ͮ͑ǣŕի̲ɗĀӕüۡxüۡgü rü:

rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Pematama “Cuáüۡ ya baiüۡիŕŕфӕüۡ нӕɗիɥٚ, ñagüxüۡ,
penaxüwemü! —ñanagürü. Rü rü togü i:
nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: ٘Ƅфɞнӕɗիɥٚ, ñagüxüۡ, rü togü rü:
—Wüxime۳ŕx۳ pü۳իɗЙ%ӡфӥҡիфľɗ “Wüxi ga nuxcümaüۡcü ga Tupanaãrü
ËȍΎի͑ɗիɥËҡ̲ҡΎիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲. ¿Rü orearü uruüۡ i wena maxüۡËӥнӕɗիɥٚ,
e۳xna cunaxwa۳xe na naxca۳x ñagüxüۡ —ñanagürügü. 20ॸRü yexguma
tayataxegüxüۡ ɗΥ͑naxca۳x i guxüۡma i Ngechuchu nüxna naca rü ñanagürü:
ñaã duüۡxüۡgü? —ñanagürügü. 14ॸRü —‫ع‬ѠӥЙľ̲ɗ͖ӕիӡ͖Йľǣӥիüۡ choxüۡ na
5000ǣֆҡӥǣӥ͑ɗիɥǣֆľ̲ֆŃ̲ ҡľիŃËȍɗɥիüۡ? —ñanagürü. Rü Pedru
yexmagüxüۡ. Natürü Ngechuchu rü nanangãxüۡ rü ñanagürü: —æӕ̲͑ɗիɥɗ
ñanagürü nüxüۡ ga norü ngúexüۡgü: Cristu i Tupana Nane —ñanagürü.
—‫ؽ‬ƚËӥɞЙľ͑ҡΎǣӥիŕŕ۳x rü 50 chigü i
wüxi tücumüwachigü! —ñanagürü.
15ॸRü yemaãcü nanaxügü ga norü (Mt 16.20-28; Mr 8.30-9.1)
ngúexüۡgü. Ѡӥɞ͑͑ҡΎǣӥիŕŕǣǣӕիüۡma 21ॸRü Ngechuchu rü nayaxucu۳իŕǣӥǣ

ga duüۡxüۡgü. 16ॸRü yexguma ga norü ngúexüۡgü na taxúemaãma nüxüۡ
Ngechuchu rü nanade ga yema yaxugüexücۡ a۳իǣ͑ӥ̲фӥæфɗѸҡӕ͑ֆɗɥիüۡ.
wüxime۳ŕx۳ pü۳իǣЙ%ӡфӥֆľ̲ҡիфľǣ 22ॸRü ñanagürü nüxüۡ ga norü ngúexüۡgü:
choxni. ѠӥĀիӡǣӕ͑ĀՓľ͑ӥ%Ëӥ̲ —Choma i Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ

171 ̞Ԇækॷ9
Ëȍɗɥիüۡ, rü poraãcü ngúxüۡ tá chinge. Rü ma۳իЙӦ͑ľՓ͑իӡ͑ֆŃ̲

choxüۡ tá naxoo۳xgü i Yudíugüarü ֆֆӕ̲ӥիŕիüۡca۳x. Rü ínayaxümücügü ga
ãŕ۳xgacügü i yaguã۳xgü, rü paigüarü Pedru rü Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ. 29ॸRü
ãŕ۳xgacügü, фӥ͑ǣŕ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i ֆľիǣӕ̲ɞ͑ֆӕ̲ӥիŕֆ͑ľǣͮǣľËȍӕËȍӕ
ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Rü tá rü nachiwe rü ngürüãchi niya ۳ uracüü, rü
choxüۡ nima۳xgü, natürü tomaŕ۳xpü۳x i naxchiru rü ta niya
۳ uracüü, rü
ngunexüۡgu rü wena táxarü chamaxüۡ poraãcüxüchima nacómü. 30ॸRü
—ñanagürü. 23ॸRü yixcama rü guxüۡma ga yexguma rü yéma nango۳x ga taxre ga
norü ngúexüۡgüxüۡ ñanagürü: —Rü yatügü ga Ngechuchumaã idexagüxüۡ.
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËȍΎՓľфӥիӡիËȍüۡgu, ‫ؽ‬ŕËӥ ѠӥͅΎɥËȍŃ͑ɗիɥǣՓӥիɗ, фӥƄфɞ͑ɗիɥǣ
nüxüۡ tarüxo i tümaãrü ngúchaüۡ, rü namaã to. 31ॸRü yema taxre íyexmagüxüۡwa rü
ҡЙΎфɗ͑ǣŕ̲ǣӕիËȍիüۡgü i tümaca۳x poraãcüxüchi nangóone. Rü ínidexagü
ínguxüۡ i ñoma curuchawa tipotaxüۡrüüۡ nachiga ga ñuxãcü Yerucharéüۡgu tá na
tüxüۡ ɗիɥիŕŕիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ŕt‫ ڟ‬üwa chowe nayuxüۡ ga Ngechuchu. 32ॸRü woo ga
ҡфӥիӡ%̲! 24ॸ—Erü yíxema tügü Pedru rü namücügü rü poraãcü na
̲իŕËȍիŕŕËȍüۡիŕфӥҡҡֆӕ, natürü nayaxtaexüۡ rü tama napee. Rü nüxüۡ
yíxema chauxca۳x yuxe rü aixcüma tá tüxü‫ۡڟ‬ nadaugü ga ñuxãcü poraãcü na
͑͑ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ. 25ॸ¿Rü nangóonexüۡ ga naxüۡtawa ga Ngechuchu
ҧacüwa i nüxüۡ‫ ڟ‬namexüۡ ya wüxi ya yatü rü yema taxre ga yatügü ga namaã
ega nayauxãgu i guxüۡma i ñoma i yexmagüxüۡxüۡtawa. 33ॸRü yexguma yema
͑%͑ľ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡgü, natürü taxre ga yatügü Ngechuchuna
ɗֆ͑ҡӕիŕŕ%ǣӕɗ͑Ύфӥ̲իüۡ? 26ॸ—Rü ɗիɥǣËȍɗҡ͑ӥǣӕ, rü Pedru rü ñanagürü
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃchauxca۳x ãnegu rü naxca۳x Ngechuchuxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx,
taxãnegu i chorü ore, rü choma i Tupana ̲͑ľիŕËȍɗ͑ɗիɥ͑͑ӕ%ɗ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ.
Nane i duüۡxüۡxüۡ ͑Ëȍɗɥիüۡ rü tá ta tümaca۳x ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%ҡ͑իӥֆҡΎ̲ŕ۳xpü۳x ya
Ëȍի%͑ľɗ͑ǣŕիǣӕ̲ãŕ۳իǣËӥËȍɗիɥ%Ëӥ̲ düxenü, rü wüxi ya cuxca۳x, фӥ͑ɥֆ
͑ә̲Ëȍիӡիǣӕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ի%фӥ ͅΎɥËȍŃca۳x, фӥ͑ɥֆƄфɞaca۳x!
͑ә̲Ëȍիӡիǣӕфӥæȍӕ͑ҡӥֆ —ñanagürü. Natürü ga Pedru rü tama
Tupanarüüۡ tá chapora, фӥĀիӡËüãۡ۳ x۳ i nüxüۡ nacua۳իǣ͖͑ӕիӡ͖իüۡ yerü
Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü i poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕ. 34ॸRü yexguma
üünegüxüۡrüüۡ ҡËȍ̲ľիŕËȍɗ. 27ॸ—Rü íyadexayane ga Pedru, rü wüxi ga
aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü ñuxre i caixanexüۡ natanügu nayanga۳i ۳xema. Rü
duüۡxüۡǣӥɗ͑ӕ%͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ rü tá nüxüۡ poraãcü namuüۡŕǣֆľ̲͑ǣәľիüۡgü ga
nadaugü na ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya yexguma yema caixanexüۡ natanügu
Tupana naxüۡpa na nayuexüۡ —ñanagürü. yanga۳i ۳xemagu. 35ॸRü yema caixanexüۡwa
ɗ͑͑իӡǣՓӥիɗǣ͑ǣǣ͖իüۡ:
—ġ͑ɗիɥֆæȍӕ͑ľֆ͑ӥիüۡ
(Mt 17.1-8; Mr 9.2-8)
changechaüۡxüۡchicü. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ!
8 ga ngunexüۡguwena ga na
28ॸRü —ñaxüۡ. 36ॸRü yexguma yema
yema ñaxüۡ, rü Ngechuchu rü wüxi ga ñaxguwena ga yema naga rü
̞Ԇækॷ9 172
Ngechuchuarü ngúexüۡgü rü taxúexüۡma nüxüۡ nadaugügu ga ñuxãcü na

ga toguexüۡ nadaugü, rü naporaxüۡ ya Tupana.
NgechuchuxüۡիɥËҡ̲͑Āӕǣӥ. Rü
Ngechuchu rü wenaxãrü
yema ngúexüۡgü rü taxúemaãma nüxüۡ
nanaxunagü ga norü yuxchiga
nixugüe ga yema nüxüۡ nadaugüxüۡ.
(Mt 17.22-23; Mr 9.30-32)
Rü yexguma duüۡxüۡgü namaã
bucü ga n۳go
۳ xo nawa yexmacü ¤aixãchieyane ga yema Ngechuchu üxüۡ,
(Mt 17.14-21; Mr 9.14-29)
rü ñanagürü ga Ngechuchu nüxüۡ ga
37ॸRü yexguma moxüۡãcü ga guma norü ngúexüۡgü: 44ॸ—‫ͅؽ‬ľ%ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ
ma۳իЙӦ͑ľՓֆ͑ËȍΎüۡgu, rü muxüۡma ñaã ore i pemaã nüxüۡ chixuxüۡ! ¡Rü
ga duüۡxüۡgü yexma Ngechuchuxüۡ ҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ ɗЙľֆфӥ͑ǣӥ̲ŕ! Choma i
nayangaugü. 38-39ॸRü yema Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü
duüۡxüۡgütanüwa rü wüxi ga yatü chauechita tá choxüۡ ínaxuaxüۡgü i
tagaãcü Ngechuchuxüۡ ñanagürü: —Pa duüۡxüۡgü na ãŕ۳xgacügü choxüۡ
ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ¡choxüۡ rüngüۡիŕŕ, rü tüxüۡ iyauxgüxüۡca۳x —ñanagürü. 45ॸNatürü ga
nadau ya chaune! Erü tügümaã choxü‫ۡڟ‬ norü ngúexüۡgü rü tama nüxüۡ
tawüxica۳x, rü wüxi i n۳g۳oxo tümawa nacua۳xgüéga ga yema namaã nüxüۡ
͑͑ǣŕի̲. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡӥիüۡ naxüxgu, yaxuxüۡ. Yerü Tupana rü tama naxca۳x
rü aita tüxüۡ ͑իӥիŕŕ, rü tüxüۡ nanango۳իŕŕǣֆľ̲Ύфľ͑͑ӥիüۡ
͑ի%ӡ%ŕիŕŕ, rü tüxüۡ narüchia۳իŕŕ. Rü nacua۳xgüxüۡca۳x. Rü yema ngúexüۡgü rü
chixexüۡ tümamaã naxü, rü tama tüxüۡ namuüۡŕǣͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑͑Ëǣӥիüۡ
ningéxchaüۡ. 40ॸRü marü nüxüۡ chaca۳ax۳ üۡ i na meã namaã nango۳իŕŕ%իüۡca۳x ga
curü ngúexüۡgü na tümawa yema namaã nüxüۡ yaxuxüۡ.
ínata۳xüchigüãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo,
natürü tama nüxü‫ ۡڟ‬ɗ͑իɥ͑ӥ—ñanagürü.
41ॸRü yexguma Ngechuchu nanangãxüۡ, (Mt 18.1-5; Mr 9.33-37)
rü ñanagürü: —Pa Duüۡxüۡgü i Tama 46ॸRü yexguma ga norü ngúexüۡgü rü

֤իΥǣӥիüۡx, ¿Ñuxguratáta i pemaã inanaxügüe ga nügümaã na
chanuxmaxüۡ rü yaxna pemaã cha yaporagatanücüüxüۡ nachiga ga texé tá
իɥ-nüxüۡ? ¡Nuã naga ya cune! ҡɗɥիüۡ ֆ͑ҡ͑ӥՓǣӕի%%фӥֆľիľфɗիɥիŕ.
—ñanagürü. 42ॸNatürü yexguma 47ॸNatürü Ngechuchu rü nüxüۡ nacua۳xama
Ngechuchuxüۡtawa nanguxgu ga guma ga yema norü ngúexüۡǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡ.

bucü, rü yema n۳g۳oxo rü guma bucüxüۡ Rü yemaca۳x wüxi ga buxüۡ nügüxüۡtawa
͖իҡӥ͑ľǣӕ͑ֆ͑ǣӕիŕŕ, rü naga, rü nügüxüۡҡǣӕ͑ֆËȍɗիŕŕ. 48ॸRü
͑͑ի%ӡ%ŕիŕŕ. Natürü Ngechuchu ñanagürü nüxüۡ ga norü ngúexüۡgü: —Texé
nananga ga yema n۳g۳oxo, фӥ̲͑͑ľիŕŕ ya ñaã buxüۡxüۡ meã yaxúxe chauégagu, rü
ga guma bucü. Rü ñu۳իӡËȍɗ choxüۡ ͑ɗիɥɗҡֆիӕիüۡ. Rü yíxema meã
nanatüxüۡtawa nanamu. 43ॸRü guxüۡma ga choxüۡ yaxúxe, rü Chaunatü ya núma
duüۡxüۡgü rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣֆľիǣӕ̲ choxüۡ mucüxüۡ rü ta meã tayaxu. Rü
173 ̞Ԇækॷ9
yíxema guxããrü yexera tügü írüxíraxe, rü —ñanagürügü. 55ॸRü yexguma ga

ֆɞիľ̲ҡɗիɥֆǣӕի%%фӥֆľիľфɗիɥիŕ Ngechuchu rü nüxüۡ nadawenü, rü
—ñanagürü. nayangagü, rü ñanagürü nüxüۡ: —Pema rü
ҡ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑ҡľիŃфӥĀӕüۡxüۡgü
Texé ya tama taxchi aixe rü tórü
Йɗիɥǣӥիüۡ. 56ॸ—Erü choma i Tupana Nane
ngüۡիŕŕфӕüۡ ҡɗիɥ
na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü tama duüۡxüۡgüarü
(Mr 9.38-40)
ҡӕիľիŕŕՓ͑ә̲Ëȍիӡ, natürü núma
49ॸRü yexguma ga Cuáüۡ rü ñanagürü Ëȍիӡ͑Āӕüۡxüۡgüxüۡ Ëȍ̲իŕիŕŕիücۡ a۳x
nüxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, nüxüۡ tadau ga —ñanagürü. Ѡӥֆľիǣӕ̲фӥ͑ɥǣ
wüxi ga yatü ga cuégagu n۳g۳oxogü ɥ%͑ľի%ËӥՓ͑իɥ.
íwoxüۡxüۡ. Rü toma nüxna tanachu۳xu ga
Duüۡxüۡgü ga Ngechuchuwe
yema yerü tama tatanüxüۡ ͑ɗիɥǣ͑ӥ̲ի
фӥիɥիËȍüۡxüۡchiga
—ñanagürü. 50ॸNatürü Ngechuchu rü
(Mt 8.19-22)
ñanagürü nüxüۡ: —Tama name i nüxna na
penachu۳xuxüۡ. Erü texé ya tama taxchi 57ॸѠӥֆľիǣӕ̲̲͑ǣӕ͑իɥիǣӕфӥՓӥիɗ
aixe, rü tórü ngüۡիŕŕфӕüۡ ҡɗիɥ—ñanagürü. ga yatü Ngechuchuxüۡ ñanagürü: —Pa

Corix, ËӕՓľËȍфӥիӡիËȍüۡ i ngextá cuma
Ngechuchu nayangagü ga
ɞËӕիӡիüۡwa —ñanagürü. 58ॸRü Ngechuchu
Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Ngowagü rü
51ॸRü yexguma marü yangaicagu ga nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ͑ի̲իüۡgü, rü werigü
ͮǣľËȍӕËȍӕǣĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa na rü nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ͑իËȍɗ%üۡgü, natürü
͑իӡիüۡ, rü tama namuüۡ%Ëӥ̲ɗ͑իӡ%Ëȍɗ choma i Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ,
ga YerucharéüۡՓ͑͑իӡիüۡ. 52ॸRü rü nataxuma i chauchica i ngextá nagu
nügüpe۳xegu nayamugü ga ñuxre ga norü chicuxeruxüۡ —ñanagürü. 59ॸRü Ngechuchu
orearü ngeruüۡgü. Rü nümagü rü nawa ñanagürü nüxüۡ ga wüxi ga to ga yatü:
͑իɥǣՓӥիɗǣɥ%͑ľի%Ëӥǣ —‫ؽ‬æȍΎՓľфӥիӡ! —ñanagürü. Natürü nüma
Chamáriaanewa yexmane, na yexma ga yema yatü rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa
naxca۳x yadaugüxücۡ a۳իǣՓӥիɗǣɥ͑ Corix, noxri chanawa۳xe i chaunatüxüۡ
Ngechuchu nagu pexüۡnexüۡ. 53ॸNatürü ichayata۳xira —ñanagürü. 60ॸRü Ngechuchu
yema Chamáriaanecüãۡ۳ x۳ rü tama nanangãxüۡ rü ñanagürü: — Nüŕ ‫͑ ڟ‬ǣŕ̲
nanayauxgüchaüۡ, yerü nüxüۡ nacua۳xgü ga cutanüxüۡ ɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ iyata۳xgü i
YerucharéüۡՓҡ͑͑իӡիüۡ. 54ॸRü ͑ǣŕ̲͑իфüüۡ yuexüۡ, natürü cuma rü curü
yexguma yemaxüۡ nadaugügu ga norü ЙӕфËӥ͑ɗիɥ͑ЙիĀӕüۡxüۡgümaã nüxüۡ
ngúexüۡgü ga Chaüۡtiágu rü Cuáüۡ, rü cuyarüxuxüۡ i Tupanaãrü ore na ñuxãcü
ñanagürügü Ngechuchuxüۡ: —Pa Corix, guxããrü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ i nümax
¿cunaxwa۳xexüۡ na Tupanana naxca۳x —ñanagürü. 61ॸRü wüxi ga to ga duüۡxüۡ rü
tacaxüۡ ͑ĀիӡՓ͑ľ̲͑ӕ%իücۡ a۳x ya üxü ñanagürü Ngechuchuxüۡ: —Pa Corix,
na nagu۳իŕŕ%իücۡ a۳x i guxüۡma i ñaã ͑ǣŕ̲%ËӥËӕՓľËȍфӥիӡիËȍüۡ, natürü
duüۡxüۡgü, yema nuxcümaüۡcü ga noxri chanaxwa۳xe i nüxüۡ Ëȍֆфӥ̲Ύիŕɗ
Tupanaãrü orearü uruüۡ ga Ería üxüۡrüüۡ? ͑ǣŕ̲ËȍΎЙҡËüã۳ۡ x۳ gü —ñanagürü.
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ:

62ॸNatürü ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ͑ǣüۡիŕŕֆҽӕЙ͑.
—Texé ya yíxema inaxügüxe na 7ॸ—‫ؽ‬ѠӥՓӥիɗֆɥǣӕҡ̲ЙľфӥËȍΎ, rü
Tupanaãrü puracüwa tapuracüxüۡ natürü ngŕ̲‫ ڟ‬ЙľËȍɗ¡ӥľфӥЙľիիľǣӥɗ͑ǣŕ̲
ҡӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲իüۡǣӕ̲фӥիɥ͑ӥիŕ, rü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ǣŕ̲ɥËüãۡ۳ x۳ gü! Erü
tama tame na Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬tapuracüxüۡ wüxi i puracütanüxüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑
—ñanagürü. nayauxãxüۡ i norü natanü naxca۳x i norü
puracü. Ѡӥֆɗ̲ɥ%͑ľՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥֆ͑ľ
Ngechuchu nayamugü ga 72 ga norü
rü tama chanaxwa۳իľɗ͑ɥֆɥǣӕ
ngúexüۡgü
peyapegü. 8ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗֆɥ%͑ľ
ya nawa meã pexüۡ nayaxunewa
10
1ॸRü yemawena ga Cori ga
Ngechuchu rü nayadexechi ga 72 pengugügu, ‫ؽ‬фӥЙľ͑͑ǣΦɗ͑ǣŕ̲Υ͑ɗ

ga to ga norü ngúexüۡgü. Rü taxrechigü pexna naxãgüxüۡ! 9ॸ—‫ؽ‬ѠӥЙľ̲͑ľŕիŕŕ۳x i
inayamugü na yoxni guxüۡ ǣֆľ̲ɥ%͑ľǣӥ ͑ǣŕ̲ićaaweexüۡ ɗֆɗ̲ɥ%͑ľՓ
rü nachicagü ga Ngechuchu nawa ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ! ¡Rü namaã nüxüۡ pixu rü
ӡիËȍüۡxüۡՓ͑͑իɥիücۡ a۳x. 2ॸRü ñanagürü ñapegügü nüxüۡ:
nüxüۡ: —AixcümaxüۡËȍɗ͑͑ǣŕի̲ɗ “Tupanaãrü pora rü marü pexna
̲ӕիӡËȍɗիüۡ i duüۡxüۡgü i ímemaregüxüۡ na nangaicama rü napexüۡҡǣӕٚ, ñapegügü
ֆիΥǣӥ%իüۡ natürü nanoxree۳xpü۳x i orearü nüxüۡ! 10ॸ—Natürü ega nawa pengugügu
uruüۡgü na namaã nüxüۡ yaxugüxücۡ a۳x i ֆՓӥիɗֆɥ%͑ľɗ͑ǣľիҡĀӕüۡxüۡgü tama
Tupanaãrü ore. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ meã pexüۡ íyauxgüxüۡwa, ‫ؽ‬фӥ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡgüarü yora ya Tupanana naxca۳x cayegu ípechoxüۡ rü ñapegügü nüxüۡ i
ЙľËɗЙľфӥֆӕ̲ӥիŕՓ̲͑͑ӕǣӥ%իücۡ a۳x i ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ !:
norü puracütanüxüۡ i orearü uruüۡgü, na 11ॸ٘ѠӥՓΎΎ͖%Йľфӥɥ%͑ľ%фӥӥիիüۡ i
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgümaã nüxüۡ yanaxugüxücۡ a۳x ҡΎËӕҡӥՓֆիӢիüۡ, rü itanapagü, na

i ore i mexüۡ. 3ॸ—‫ؽ‬ѠӥɗЙľիɥ%Ëȍɗфӥ͑ǣŕm‫ ڟ‬a ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ pecuáxücۡ a۳x na Tupana rü
Йľիɥ! Rü dücax, ñoma carnerugü i ҡ̲Йľ̲%͑ҡ%ŕիüۡ. ¡Natürü tama nüxüۡ
aigütanüwa imugüxüۡrüüۡ ͑ɗիɥɗЙľիüۡ ɗЙľֆфӥ͑ǣӥ̲ŕ̲͑фӥЙľի͑
chimugüxüۡ. 4ॸ—‫ؽ‬Ѡӥҡ%ӡҡ̲ËȍΎËɞЙɗ͑ǣľ, nangaicamaxüۡchichiréxüۡ ya Tupana na
фӥ¡ɗɗЙľфӥĀɥŕфӕ, rü bai i perü chapatu! perü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡٚ, ñaperügügü tá nüxüۡ i
Rü tama chanaxwa۳xe i namagu penuxcü i ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľËüãۡ۳ x۳ ! 12ॸ—Rü pemaã nüxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲̲͑ՓҡľիŃիüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥǣӕ. Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu nagúxüۡ i
5ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗֆɥՓЙľ͑ǣӕǣӥǣӕ, naãne, rü Chodomacüãۡ۳ x۳ i duüۡxüۡgüarü
rü ñaããcü tá nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ ֆľիľфҽӕЙ͑ҡ͑͑ЙΎիËӕľɗ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡgü: duüۡxüۡgü i tama meã pexüۡ yauxgüxüۡ.
“Tupana pexüۡ rüngüۡxŕŕ۳իٚ, ñaperügügü
‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕɗ ʘ%͑ľǣӥǣҡ̲ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕ͑ľ
tá. 6ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲
(Mt 11.20-24)
duüxügü i Tupanaxü cua۳xgüchaüۡxüۡ rü
ۡ ۡ ۡ
Tupana tá nüxüۡ narüngüۡիŕŕ. Natürü 13ॸ—Rü wüxi i ngechaüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x,
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a natau۳xgu i duüۡxüۡgü i ‫ۡ ڟ‬۳ãx۳ rü Bechaídacüۡ۳ãx۳ i
Pa Corachɥcü
Tupanaxüۡ cua۳xgüchaüۡxüۡ, rü pexca۳x tá Duüۡxüۡgüx, yerü yexguma chi Tiruarü
175 ̞Ԇækॷ10
ɥ%͑ľՓфӥæȍɗĀãӡ ‫ ڟ‬%фӥɥ%͑ľՓ Āիӡǣӕիüۡ ga naãnewa na natáexüۡ wüxi

chanaxü۳xgu ga yema mexüۡgü ga ǣ%ŕ̲Ëӥфüüۡ. 19ॸ—ѠӥËȍΎ̲͑ɗիɥǣ
cua۳xruüۡgü ga Tupanaãrü poramaã pexna chanaxãxüۡ ga pora na tama
petanüwa chaxüxüۡ, rü woo ga na chixexüۡ pemaã naxügüxüۡca۳x ega woo
poraãcü yachixexüۡ ga yema Tirucüۡ۳ãx۳ rü ãxtapegüwa rü e۳xna tuxchinawegüwa
Chidãӡ ‫ ڟ‬Ëüۡ۳ãx۳ ga duüۡxüۡgü rü nuxcümama pengagügu. Rü yexgumarüüۡ ta pexna
chitama nüxüۡ narüxoe ga nacüma ga chanaxã ga pora na nüxüۡ perü-
chixexüۡ, rü poraãcüxüchi chima yexeraxüۡca۳x i guxüۡma i Chatanáãrü
nügümaã nangechaüۡgü rü naxauxe, ЙΎф͑͑ǣŕ̲%ËӥҡիӕËӥфӥՓ̲ҧacü
yerü chi nügü nicua۳xãchitanü ga na rü chixexüۡ pemaã naxüxüۡca۳x.
yapecaduã۳xgüxüۡ. 14ॸ—Natürü pemaã 20ॸ—‫ͮؽ‬ҡӥфӥҡ%իӢɗЙľҡ%ŕǣӥիüۡ naxca۳x i
nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i Tupana ͑ǣŕ̲͑Йľǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡ i n۳g۳oxogü!

nagu napoxcuexüۡ i pecaduã۳xgüxüۡ, rü Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗЙľҡ%ŕǣӥnaxca۳x
͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgu rü Tirucüۡ۳ãx۳ rü na marü naxümatüxüۡ i peéga i
Chidãӡ‫ ڟ‬Ëüۡ۳ãx۳ ãrü yexera tá pexüۡ napoxcue ҽӕЙ͑%фӥЙΎЙľфՓɗĀիӡǣӕիüۡ i
i pemax. 15ॸ—Rü pemax, Pa naãnewa —ñanagürü.
æЙľф͑ӡËüۡ۳ãx۳ gü i Duüۡxüۡgüx ¿e۳xna
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ҡ%ŕ
Йľ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥĀիӡǣӕիüۡ i
(Mt 11.25-27, 13.16-17)
͑%͑ľՓҡЙľիɥիüۡ? Pemaã nüxüۡ chixu
rü naãnetüüۡwa i ngextá Tupana 21ॸѠӥֆľիǣӕ̲ҡ̲ǣҽӕЙ͑%ŕǣ
Chatanáxüۡ ípoxcuxüۡՓҡ͑ɗիɥɗ Ԗӥ͑ľիüۡ rü poraãcü Ngechuchuxüۡ

pewogüxüۡ. 16ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑Ύфӥ ͑ҡ%ŕիŕŕ. Rü ñanagürü ga Ngechuchu:
ngúexüۡgüxüۡ ñanagürü: —Rü yíxema —Pa Chaunatü, Ьġիӡǣӕիüۡ i Naãne
Йľǣɥ͑ӥŕիŕ, фӥËȍӕǣфӥҡҡիɥ͑ӥŕ. rü Ñoma i Naãneãrü Yorax, cuxüۡ
ͮҡӥфӥֆɞիľ̲ҡ̲Йľǣɥ͑ӥŕիŕ, rü chicua۳xüüۡ, yerü ñaã chorü ngúexüۡgüxüۡ
Ëȍӕǣфӥҡҡ̲ҡիɥ͑ӥŕ. Rü yíxema nüxüۡ cucua۳իŕŕɗ͖%Ύфľǣ͑իËȍիՓ
ҡ̲Ëȍӕǣɥ͑ӥŕիŕ, rü tama naga iquicúxüۡ ga duüۡxüۡgü i ñoma i naãnewa
ҡիɥ͑ӥŕֆæȍӕ͑ҡӥֆ͑ә̲ËȍΎիüۡ nüxüۡ cua۳xüchigüxüۡ. Rü yemaãcü
mucü —ñanagürü ga Ngechuchu. cunaxü, Pa Chaunatüx yerü yemaãcü
͑ɗիɥǣcunaxwa۳xexüۡ —ñanagürü. 22ॸRü
Nawoegu ga yema 72 ga
ñanagürü ga Ngechuchu: —Chaunatü
Ngechuchuarü ngúexüۡgü
choxna nanaxã i guxüۡma i ҧacü i
17ॸѠӥҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ՓΎľǣӕǣֆľ̲72 ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü taxúema choxüۡ tacua۳x na
ga norü ngúexüۡgü ga yamugüxüۡ. Rü ҽӕЙ͑ͮ͑ľËȍɗɥիüۡ. Rü
ñanagürügü nüxüۡ: —Pa Corix, æȍӕ͑ҡӥիɗËҡ̲͑ɗիɥֆËȍΎիüۡ cuácü
͑ǣŕիǣӕ̲ËӕŃǣǣӕҡɗĀľիǣӥǣӕ, rü ͑ͮ͑ľËȍɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
a۳i ۳xrüxüۡ i n۳g۳ΎիΎǣӥфӥҡΎǣ͑իɥ͑ӥŕ taxúema nüxüۡ tacua۳ի͑ҡľիľֆɗɥիüۡ ya
—ñanagürügü. 18ॸRü Ngechuchu rü Chaunatü. ѠӥËȍΎ̲ֆͮ͑ľфӥ͑ǣŕ̲
ñanagürü nüxüۡ: —ͮǣŕ̲%ËӥɗիËӥ̲ duüۡxüۡgü i Chaunatüxüۡ nüxüۡ
͑ɗիɥ. Yerü nüxüۡ chadau ga Chataná ga ËȍĀӕիŕŕËȍüۡxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ
̞Ԇækॷ10 176
cua۳xgüxüۡ ͑ҡľիľֆɗɥիüۡ —ñanagürü. Ëӕфӥիɥ͑ӥիüۡmaã! ¡Rü nüxüۡ nangechaüۡ i

23ॸRü yexguma norü ngúexüۡgüxüۡ Ëӕ̲ӥËӥ͑ǣŕ̲͑Ëӕǣӥҡ̲
nadawenü, фӥ̲͑%իɥË͖͑ǣӥфӥ: cungechaüۡxüۡrüüۡ! —ñanagürü. 28ॸRü
—ҽҡ%ŕǣӥֆֆɞիľ̲ yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü
ҡӥ̲իŕҡӥ̲%իüۡchi nüxüۡ daugüxe i ñaã nüxüۡ: —ͮǣŕ̲ΎфľɗËȍΎիüۡ namaã
ñu۳xma pema nüxüۡ pedaugüxüۡ. 24ॸ—Erü cungãxüۡxüۡ rü marü name. Rü
pemaã nüxüۡ chixu, rü muxüۡma ga ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲Ύфľнӕɗ͑ǣӕիŕŕ۳xgu, rü
nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü tá cunayaxu i maxüۡ i taguma gúxüۡ
uruüۡgü rü ãŕ۳xgacügü ga tacügü, rü —ñanagürü. 29ॸNatürü ga yema
nüxü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡ ga nüxüۡ na ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ
nadaugüchaüۡxüۡ i ñaã ñu۳xma pema ngu۳իŕŕҡľիüۡ, rü nügüétüwa
chauxüۡtawa nüxüۡ pedaugüxüۡ. Natürü nachogüchaüۡ. Rü yemaca۳x
tama nüxüۡ nadaugü. Rü nüxüۡ‫ڟ‬ Ngechuchuna naca, rü ñanagürü: —¿Rü
nangúchaüۡ ga nüxüۡ ͑͑իɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ i ҡľիŃҡɗիɥֆËȍΎ̲ӥËӥ? —ñanagürü. 30ॸRü
ñaã ñu۳xma pema chauxüۡtawa nüxüۡ yexguma ga Ngechuchu rü nanangãxüۡ,
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ. Natürü tama nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕ rü ñanagürü nüxüۡ: —Wüxi ga yatü
—ñanagürü. YerucharéüۡՓ͑ľ͑իӡ, rü Yericú ga
ɥ%͑ľՓ͑իӡ. Rü namagu nüxüۡ
Cua۳xruüۡ ga mecü ga ‫ ڟ‬ax۳ güxüۡ. Rü guxüۡma
nangaugü ga ngɥta۳
Chamáriacüۡ۳ãx۳ gu ixuxüۡ ۡ
ga norü yemaxüca۳x nangɥ ۳xgü, rü
25ॸRü yexguma inachi ga wüxi ga a۳i ۳xrüxüۡ ga naxchiru rü ta naxca۳x
͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ nangɥ ۳xgü. Rü nanac۳uaixgü, rü
ngu۳իŕŕҡľիüۡ, rü Ngechuchuxüۡtawa ͑ֆֆӕ%Ëȍɗիŕŕǣӥ, rü yemaãcü yéma
͑իӡ̲͑͑%ֆ͑Āľիիüۡca۳x. Rü nanata۳xgü. 31ॸ—Rü yematama namawa
Ngechuchuxüۡ naxüxchaüۡ, rü yemaca۳x naxüpetü ga wüxi ga Yudíugüarü pai.
nüxna naca rü ñanagürü: —Pa Natürü yexguma yema yatüxüۡ nada۳u۳xgu
ͮǣәľիŕŕфӕüۡ ya Ngechuchux, ¿ӄËӥ͑ɗիɥ rü nüxüۡ yéma naxüpetümare. 32ॸ—Rü
i mexüۡ na chanaxüxüۡ na choxüۡ‫ڟ‬ yéma naxüpetü ta ga wüxi ga
͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ? Lebítanüxüۡ ga tupauca ga taxüۡnewa
—ñanagürü. 26ॸRü Ngechuchu puracüxüۡ. Rü yexguma yema yatüxüۡ
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —‫͵ع‬ӕիӡ͖իüۡ nada۳u۳xgu, rü nüma rü ta nüxüۡ
ɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ naxüpetümare. 33ॸ—Natürü yixcüra rü
ümatüxüۡ? ¿Rü ҧacüxüۡ i cumaã yaxuxüۡ? wüxi ga Chamáriaanecüۡ۳ãx۳ ga yatü rü
—ñanagürü. 27ॸѠӥֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ga yematama namawa naxüpetü. Rü
ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľիüۡ, rü yexguma guma yatüxüۡ nada۳u۳xgu rü
Ngechuchuxüۡ nangãxüۡ, rü ñanagürü: nüxüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡ. 34ॸ—Rü guma
—¡Nüxüۡ nangechaüۡ ya Cori ya curü yatüca۳ի͑ɗիӡ. Rü chixüۡ rü binumaã
Tupana i guxüۡma i curü maxüۡmaã, rü nanaxüxüۡ ga norü o۳xrigü, rü meãma
guxüۡ ɗËӕ%ŕ̲%, rü guxüۡ i curü nayana۳ɥ ۳xgü ga yema norü o۳xrigü. Rü
poramaã, rü guxüۡ i nagu ñu۳իӡËȍɗ͑ΎфӥËΎՓфӕǣӕ̲͑͑ӕ͑ǣӥ,
rü wüxi ga pegüchicawa nanaga. Rü 40ॸNatürü ga Marta rü itaarü puracüã۳x rü

yéma nüxna nadau. 35ॸ—Rü moxüۡãcü ga ֆľ̲%Ëӥ͑ǣɥфӥЙӕфËӥǣӕ̲ɗфӥիɥ͑ӥ.
ֆľիǣӕ̲ɗ͑իӡ%Ëȍɗǣӕǣֆľ̲ Rü yemaca۳x Ngechuchuca۳իɗֆիӡ, rü
Chamáriaanecüۡ۳ãx۳ , фӥ͑ǣɥիüۡ nayaxu ga ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ: —Pa Corix, ¿tama
ҡիфľҡËȍɗ͑ӥǣ͑ΎфӥĀɥŕфӕ, rü yema e۳ի͑͑ǣӕËӕфӥիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲͑
ЙľǣӥËȍɗËфӥֆΎф͑͑ǣɥիüۡ naxã. Rü chataarü puracüãx‫ ڟ‬üۡ фӥ͑ǣŕ̲chaueya۳x
ñanagürü nüxüۡ: фӥËȍΎի͑իɥË͑͑ҡ%իüۡ i guxüۡma i
“¡Nüxna nadau i ñaã yatü! Rü ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ? ¡Rü namaã nüxüۡ ixu na
͑ǣŕիǣӕ̲ֆľիľфǣӕ͑ի%ҡ͑ӥǣӕ͑͑ӕ% choxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x! —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ.
͑͑ǣŕի̲իüۡ, rü choma tá cuxü‫ۡڟ‬ 41ॸͮҡӥфӥͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ǣɥիüۡ nangãxüۡ,
Ëȍ͑իӥҡ͑ӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍҡľǣӕիǣӕٚ, фӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —Pa Martax, cuma

ñanagürü. 36ॸRü ñanagürü ga Ngechuchu rü poraãcü curü puracüca۳իËӕիΎľǣ%ŕ,
nüxüۡ ǣֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ga rü muxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲իüۡǣӕËӕфӥիɥ͑ӥ.
ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľիüۡ: 42ॸ—ͮҡӥфӥՓӥիɗիɗËҡ̲͑ɗիɥɗǣӕիüۡãrü
—Ñu۳xma chanaxwa۳xe i chomaã nüxüۡ yexera i mexüۡ ͑͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ. Rü

нӕɗիӕɗ͑ǣŕիüۡrüüxüۡ ga yema ͅфɞɗֆɗիɥɗ͑ǣŕ̲ǣӕфӥիɥ͑ӥËӥ. Rü
tomaŕ۳xpü۳xtanüwa ga aixcüma namücü ҡիәľҡ̲͑ǣɥի͑ҡֆ͑ӕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
ɗիɥիüۡ ga yema yatü ga ngɥta۳
‫ ڟ‬ax۳ güxüۡ —ñanagürü ga Ngechuchu.
ima۳xgüxüۡ —ñanagürü ga Ngechuchu.
37ॸѠӥֆľիǣӕ̲ǣֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ga ͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑͑ǣәľիŕŕǣֆӕ̲ӥիŕËȍɗǣ
(Mt 6.9-15, 7.7-11)
ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľիüۡ rü
ñanagürü: —Yema Chamáriaanecüۡ۳ãx۳
11
1ॸRü
wüxicana wüxi ga
͑ɗիɥǣֆľ̲ֆҡӥ̲ӥËӥɗիɥիüۡ, yerü nüxüۡ‫ڟ‬ ͑ËȍɗËՓ͑ֆӕ̲ӥիŕǣ
nangechaüۡtümüüۡ —ñanagürü. Rü Ngechuchu. Rü yexguma nüxüۡ
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nachauxgu, rü wüxi ga norü ngúexüۡ rü
nüxüۡ: —¡Ñu۳ի̲фӥɞɗիӡфӥֆľ̲ ñanagürü nüxüۡ: —Pa Corix ¡toxüۡ
Chamáriaanecüۡ۳ãx۳ üxüۡrüüۡ naxü! ͑͑ǣәľիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥҡֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ,
—ñanagürü nüxüۡ. yema Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ norü
ngúexüۡgüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡrüüۡ!
Marta rü Maríapatawa nangu ga
—ñanagürü. 2ॸRü Ngechuchu ñanagürü
Ngechuchu
nüxüۡ: —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥǣӕ
38ॸRü yexguma Ngechuchu namagu rü ñaperügügü tá:
ɗիӡիǣӕ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgümaã rü wüxi ga ٘ЬҽΎ͑ҡӥֆġիӡǣӕËӥի, rü
ɥ%͑ľի%ËӥՓ͑͑ǣӕ. Rü yéma guma ɗիËӥ̲Ԗӥ͑ľËӥнӕɗիɥɗËӕ̲ի.
ɥ%͑ľի%ËӥՓфӥՓӥիɗǣ͑ǣľǣͅфҡǣӕ ‫ؽ‬Ѡӥ͑ә̲͑իӡ͑ҡΎфӥãŕ۳xgacü
ãŕǣ‫ ڟ‬Ëӥ͑ǣɥǣӥЙҡՓɗ͑͑ǣӕիŕŕ. 39ॸRü нӕɗɥիüۡca۳x! Rü tanaxwa۳xe i curü
Martaaxüۡ‫ ڟ‬ɗֆľի̲ǣՓӥիɗǣ͑ǣɥŕya۳x ga ngúchaüۡ na naxügüxüۡ i
Maríagu ãŕg‫ ڟ‬acü. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ duüۡxüۡgü i ñoma i naãnewa,
Ngechuchucutüxüۡtawa irüto na ͑ǣŕ̲Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa na
ɗ͑իɥ͑ӥիüۡca۳x ga Ngechuchuarü ore. curü ngúchaüۡ ínaxügüxüۡrüüۡ.
̞Ԇækॷ11 178
3ॸ‫ؽ‬ѠӥҡΎի͑͑ի%ɗҡΎфӥΥ͑ɗ rü tanayaxu, rü guxãma ya naxca۳x

wüxichigü i ngunexüۡca۳իɗիɥիüۡ! dauxe rü nüxüۡ itayangau. Rü guxãma ya
4ॸ¡Rü toxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i ɥã۳xwa: Tu tu tu ñagüxe, rü tümaca۳x tá
torü pecadugü, erü toma rü ta niwãxna i ɥã۳x. 11ॸ—¿Rü ñuxãcü i wüxi i
tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ tangechaüۡ ya Йľ̲͑ЙЙǣӥЙɗɥիüۡ rü penena
guxãma ya yíxema chixri tomaã penaxãxüۡ ֆՓӥիɗֆ͑ӕҡľǣЙ%ӡca۳x
chopetüxe! ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗҧacü rü pexna nacaxgu, rü e۳xna wüxi i ãxtape
chixexüۡpe۳xewa toxüۡ cuwogüxüۡ ega choxnica۳x pexna nacaxgu? 12ॸ—¿Rü
na tama nagu tayixüۡca۳x!ٚ texé i petanüwa rü penena penaxã i
ñanagürü. 5ॸRü ñanagürü ta ga tuxchinawe ega wüxi ya otacharaüۡca۳x
Ngechuchu: —ͮǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľɗ pexna nacaxgu? 13ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲Йľ̲͑
pema rü tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕ̲իǣӕɗՓӥիɗɗ pichixecümachiréxüۡ natürü nüxüۡ
tümamücü, rü chi ngãxüۡcüü napatawa pecua۳x na ñuxãcü mexüۡ i ãmare
ҡիӡիǣӕфӥ͖ҡǣӥǣӕ͑ӥիüۡ: pexacügüna na pexãxüۡ, rü pemaã nüxüۡ
“Pa Chomücüx, ¡tomaŕ۳xpü۳իɗЙ%ӡ ËȍɗիӕфӥЬľ͑ҡӥֆġիӡǣӕËӥфӥЙľфӥ
choxna naxã! 6ॸ—Erü wüxi i chomücü rü ֆľիľфҡ͑ɗիɥ͑Йľի̲͑ľիüۡ naxãxüۡ.
yaxüۡՓ͑ľ͑իӡ, rü ngexwacax Rü guxãma ya yíxema Tupanaxüۡtawa
chopatawa nangu. Rü choma rü ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡca۳x íc۳axe, rü tá tüxna
Ëȍ͑ǣľфӥΥ͑ã۳x, rü taxuüۡmaãma nanaxã —ñanagürü ga Ngechuchu.
chanachibüxŕŕŕǣ‫ ڟ‬ٚ, ñatagügu. 7ॸ—Rü
Ngechuchuxüۡ n۳go
۳ xoarü poramaã
͑ǣŕ̲ҡӥ̲̲ӥËӥɗ͑ЙҡՓ
puracüxüۡ nawogüe
͑ǣŕի̲իüۡ, rü chi tüxüۡ nangãüۡxgu rü
(Mt 12.22-30; Mr 3.20-27)
ñaxgu:
٘‫ؽ‬ҽ%իӢɗËȍΎիüۡ cuchixewexüۡ! Chorü 14ॸRü Ngechuchu ínanata۳xüchi ga wüxi ga
ɥã۳x rü marü narüwãxta, rü choma rü n۳g۳oxo ga wüxi ga yatüxüۡ ͑ǣľǣիŕŕիüۡ. Rü

chauxacügü rü ngürücarewa ֆľիǣӕ̲ɞ͑իӡüۡxgu ga yema n۳g۳oxo rü
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x taxucürüwa guma yatü rü nidexa. Rü guxüۡma ga
ícharüda na ҧacü cuxna na chaxãxüۡca۳իٚ, duüۡxüۡgü rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣֆľիǣӕ̲
ñaxgu chi tüxüۡ. 8ॸ—Rü pemaã nüxüۡ yemaxüۡ nadaugügu. 15ॸNatürü ñuxre ga
chixu, фӥ͑ǣŕ̲͑ҡӥ̲̲ӥËӥֆɗɥիüۡca۳x duüۡxüۡgü rü ñanagürügü: —Ñaã yatü i
фӥҡ%ӡҡ̲ɞ͑фӥĀ͑ҧacü tüxna Ngechuchu, rü Bechebú i n۳g۳oxogüarü
naxãxüۡca۳x. Natürü tá ínarüda na tama ãŕ۳իǣËӥфӥЙΎф̲%͑ɗիɥɗɞ͑͑ՓΎիüۡãxüۡ i
tanachixeweechaxüۡca۳x, rü tá tüxna n۳g۳oxogü —ñanagürügü. 16ॸNatürü ga togü rü
nanaxã i guxüۡma i ҧacü i tanaxwa۳xexüۡ. nüxüۡ naxügüchaüۡ, rü yemaca۳x naxca۳x
9ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x pemaã nüxüۡ chixu rü, ínacagü ga nüxüۡ na nawéaxüۡ ga wüxi ga
¡Naxca۳x ípec۳a rü Tupana rü tá pexna cua۳xruüۡ ǣĀիӡËüãۡ۳ x۳ na yemawa nüxüۡ
nanaxã! ¡Rü Tupanaca۳x peda۳u۳x rü tá nacua۳xgüxücۡ a۳իфӥ͑ǣΎիɗɗիËӥ̲æфɗѸҡӕֆɗɥ.
nüxüۡ ipeyangau! ¡Rü ɥã۳xwa: Tu tu tu 17ॸNatürü nüma ga Ngechuchu rü nüxüۡ
ñapegü, rü tá pexca۳x niwãxna i ɥã۳x! nacua۳xama ga ҧËӥǣӕ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡ, rü

10ॸ—Erü guxãma ya yíxema naxca۳x íc۳axe yemaca۳x ñanagürü nüxüۡ: —ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
179 ̞Ԇækॷ11
wüxi i nachiüۡãnecüãۡ۳ x۳ i duüۡxüۡgü nügü ͑ǣŕիǣӕ̲ҡիӕǣӕ̲͑͑ǣüۡŕg‫ ڟ‬agu, rü

itoyegu rü nügütanüwa chitama nügü nügü ínicua۳x rü ñanagürü:
nadaixgu, rü nügü chitama nagu۳իŕŕ. Rü “Maneca naxca۳x tá chataegu ya yima
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗֆɥËüãۡ۳ x۳ nügümaã ֆҡӥǣ͑Ύիфɗ͑ՓɞËȍիӡիӡËȍɗфŃËӥٚ,
͑ӕŕŕËȍǣӕфӥ͑ӥǣӥ͑Āɗիǣӕ, rü nügü ñanagürü. 25ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ҡľǣӕǣӕ,
chitama nagu۳իŕŕ. 18ॸ—‫ع‬Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ rü yima yatüxüۡ inayangau na ñoma
Chataná nügümaãtama nuxgu, rü nügütama Փӥիɗֆɥֆ̲ľիŕŕn ‫ ڟ‬e rü meã
yama۳xgu, rü ñuxãcü chi i ãŕ۳xgacüecha nabixichinerüüۡ ͑ֆɗɥիüۡ. 26ॸ—Ѡӥɞ͑ɗիӡфӥ
ֆɗɥիüۡ? Ѡӥ͑ǣŕ̲͖Ëȍфӥǣӥɗ͖u۳xma erü naxca۳x nayadau i to i 7 i n۳g۳oxogü i norü
pema choxüۡ pixuxgu rü Bechebúarü yexera i chixexüۡ. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
poramaã íchanawoxüۡ i n۳g۳oxogü. 19ॸ—Natürü n۳g۳oxogü rü wüxigu yima yatügu
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗæȍҡ͑%фӥЙΎф̲% nachocu, фӥ͑ǣŕի̲͑ի%Ëȍɗüۡgü. Rü
íchanawoxüۡgu i n۳g۳oxogü, rü perü ngúexüۡgü ͑ǣŕիǣӕ̲ֆֆɗ̲ֆҡӥфӥ͑Ύիфɗфӥ
rü chita Chatanáãrü poramaã ínanawoxüۡ i yexera nachixe —ñanagürü.
n۳g۳oxogü. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ̲ľ%͑ӥիüۡ tacua۳x na
ҽ%ŕɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡchiga
pema rü ípetüexüۡ. 20ॸ—Natürü pemaã nüxüۡ
ËȍɗիӕфӥɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%фӥЙΎф̲%͑ɗիɥɗ 27ॸRü yemaxüۡ íyaxuyane, rü wüxi ga
íchanawoxüۡxüۡ i n۳g۳oxogü. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ ngecü rü duüۡxüۡgütanüwa tagaãcü

pexüۡ nüxüۡ chacua۳իŕŕ͑͑ә̲Йľҡ͑ӥՓ ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —ҽҡ%ŕֆֆɞիľ̲
nanguxüۡ ya Tupana na ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիücۡ a۳x. tügüanüwa cuxüۡ yaxŕŕի‫ ڟ‬ŕфӥҡӥǣӥ
21ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗֆֆҡӥֆЙΎфËӥфӥ nixüۡwa cuxüۡ ̲ɥիŕ—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ.
meãma nügü naxüxnegu rü nüxna nada۳u۳xgu 28ॸNatürü ga Ngechuchu rü ñanagürü:
ya napata, rü taxúetáma naxca۳x tangɥ ۳x i —֤ľիľф%Ëӥҡҡ%ŕֆֆɞիľ̲͑ӥիüۡ

͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡ ɗ͑ЙҡՓ͑ǣŕի̲իüۡ. ɥ͑ӥիŕɗҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥ͑ǣɥ͑ӥիŕ
22ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕɗҡΎɗֆҡӥɗ —ñanagürü.
nüxüۡ фӥЙΎф̲ŕիüۡ, rü nüxüۡ nayexeragu, rü
Duüۡxüۡgü ga tama yaxõgüchaüۡxüۡ rü
tá nüxna nanapuxüۡ ya naxne ya nügü namaã
naxca۳x ínacagüama ga to ga cua۳xruüۡ ga
ínaporaãxüۡne, rü tá nüxna nanapuxüۡ i
Tupanaãrü poramaã üxüۡ
guxü̲ۡɗ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡ, rü tá nayana.
23ॸ—Yíxema tama choxüۡ ngechaüۡիŕфӥ (Mt 12.38-42; Mr 8.12)
chauxchi taxai. Rü yíxema tama choxüۡ 29ॸѠӥ͑ɗ̲ӕŕҡ͑ӥǣĀӕüۡxüۡgü ga

rüngüۡxŕŕի‫ ڟ‬ŕ͑Tupanaca۳x tayagagüxüۡ i Ngechuchuxüۡtawa ngutaque۳xegüxüۡ. Rü
duüۡxüۡǣӥфӥËȍӕիËȍՓҡ͑͑ǣɗ͑ľիŕŕ. inanaxügü ga Ngechuchu ga namaã na
yadexaxüۡ. Rü ñanagürü: —Ñaã duüۡxüۡgü
۳ xo ga taeguxüۡchiga
N۳ go
i ñomaüۡËӥӥ̲իŕիüۡ rü nichixecüma. Rü
(Mt 12.43-45)
naxca۳x ínacagü i wüxi i cua۳xruüۡ i mexüۡ
24ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗn۳goxo
۳ rü i Tupanaãrü poramaã üxüۡ. Natürü
ՓӥիɗֆֆҡӥՓɞ͑իӡüۡxgu, rü Tupana rü wüxixicatama i cua۳xruüۡ tá
dauxchitagu nanañaãne, rü naxca۳x nüxüۡ nawe۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗcua۳xruüۡ
nadau na ngextá na nangüۡxüۡ. Rü ga Tupanaãrü orearü uruüۡ ga Yonáwa
̞Ԇækॷ11 180
duüۡxüۡgüxüۡ nawéxüۡ na nüxüۡ norü üchicaüۡgu tanaxünagü na ngŕm ‫ ڟ‬a

nacua۳xgüxüۡca۳x na aixcüma Tupana tüxüۡ nabaxixüۡca۳x ya yíxema duüۡիŕǣӥ
ֆɗɥիüۡ ga guma yéma namucü. 30ॸ—Rü ֆֆɗ̲ɥǣӕËȍΎËӕիľ. 34ॸ—Cuxetügü rü
yexgumarüüۡ ga Yoná rü wüxi ga ñoma wüxi i omürüüۡ ͑ɗիɥɗcuxuneca۳x.
cua۳xruüۡ ͑ɗիɥnaxca۳x ga Nínibecüۡ۳ãx۳ ga Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑Ëӕիüۡ‫ڟ‬
duüۡxüۡgü, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡ͑ɗիɥֆ naxwa۳xexüۡca۳x cuda۳u۳xgu, rü guxüۡma i
Tupana Nane ya duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥ͑Փӥիɗ curü maxüۡ rü name. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
i cua۳xruüۡ ҡֆɗɥիüۡ naxca۳x i ñomaüۡcüü ñoma i naãneãrü ngúchaüۡca۳x cuda۳u۳xgu,
̲իŕիüۡ i duüۡxüۡgü. 31ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ rü guxüۡma i curü maxüۡ rü chixexüۡwa
naãneãrü gu۳xgu rü Tupana rü ͑͑ǣŕի̲. 35ॸ—¡Meã cugüna nadau na
ñomaüۡËӥӥ̲իŕիüۡ i duüۡxüۡgüna ҡ̲ŕ%͑ľիüۡxüۡ nanguxuchixüۡca۳x i
naca۳xgu i norü pecaduchigaca۳x, rü ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ i cuxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ, i
͑ǣɥ̲ǣ͑ӕիËӥ̲üۡcü ga Chabaaneãrü ñoma wüxi i omürüüۡ ɗիɥիüۡ!
ãŕ۳xgacü tá íirüda rü tá íinaxuaxüۡ i 36ॸ—ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗǣӕիüۡ i curü maxüۡwa
ñomaüۡËӥӥ̲իŕիüۡ i duüۡxüۡgü. Yerü ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗҽӕЙ͑%фӥ͑ǣΔΎ͑ľիüۡ rü

͑ǣɥ̲фӥֆիüۡՓիӥËȍɗ͑ľɗիӡǣ͑ taxuwama nachixe۳xgu i curü maxüۡ, rü
ãŕ۳իǣËӥǣæȍфӕ̲Δӡիüۡ ͑իɥ͑ӥիüۡca۳x meã chi nüxüۡ cucua۳x i Tupanaãrü
ga ñuxãcü poraãcü nüxüۡ na ngúchaüۡ ñoma wüxi i omü i cuxüۡ
nacua۳xüchixüۡ. Natürü ñu۳xma nuã baxixüۡrüüۡ —ñanagürü.
Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ
Ngechuchu rü duüۡxüۡgüpe۳xewa
æȍфӕ̲Δӡ%фӥֆľիľфɗիɥËӥ. 32ॸ—Rü
ínanaxuaxüۡ ga Parichéugü rü
͑ǣŕիǣӕ̲͑%͑ľ%фӥgu۳xgu rü Tupana
rü ñomaüۡËӥӥ̲իŕիüۡ i duüۡxüۡgüna
naca۳xgu norü pecaduchigaca۳x, rü
(Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 20.45-47)
nuxcümaüۡgüxüۡ ga Nínibecüۡ۳ãx۳ ga
duüۡxüۡgü rü tá ínarüdagü rü tá 37ॸRü yexguma nüxüۡ nachauxgu ga na
ínanaxuaxüۡgü i ñomaüۡËӥӥ̲իŕիüۡ i yadexaxüۡ ga Ngechuchu rü wüxi ga

duüۡxüۡgü. Yerü nümagü ga Parichéu nüxna naxu ga napatawa na
Nínibecüۡ۳ãx۳ gü ga duüۡxüۡgü rü nüxüۡ yachibüxüۡca۳x. Rü yema Parichéupatawa
narüxoe ga nacümagü ga chixexüۡ ga ͑իӡ, rü norü mechaxüۡtawa nayarüto
yexguma Yoná namaã nüxüۡ ixuxgu ga na nachibüxüۡca۳x. 38ॸRü yema Parichéu
Tupanaãrü ore. Natürü ñu۳xma nuã rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣֆľիǣӕ̲
Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ֤Ύ͑%фӥ Ngechuchuxüۡ nada۳u۳xgu na tama
ֆľիľфɗիɥիüۡ. Tupanaca۳x nayauxme۳xiraãcüma na
nachibüxüۡ ֆľ̲ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥ͑ӥիüۡ
Taxüneãrü omüchiga
ixuxüۡrüüۡ. 39ॸNatürü nüma ga Cori ga
(Mt 5.15, 6.22-23)
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: —Pema i
33ॸ—Taxúema wüxi i omüwa Parichéugü rü ñoma pochiyu rü poratu i
tanangixichi rü ñu۳իӡËȍɗitayacu۳x rü düxétüwaxicatama iyaxuxüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ,
e۳xna ҧacütüüۡgu tayaxücuchi. Natürü ľфӥЙľфӥɗիľЙľՓɗЙľфӥɥ͑ӥՓфӥ͑ǣӕ
181 ̞Ԇækॷ11
Йľфӥիɥ͑ӥŕɗËȍɗիľիüۡ rü ñuxãcü naxca۳x ñanagürü nüxüۡ: —Wüxi i ngechaüۡ ͑ɗիɥɗ

na pengɥxü‫ۡ ڟ‬. 40ॸ—ЬͮŕËȍɗҡ̲фľ pexca۳x, ЬͮǣәľիŕŕфӕüۡǣӥɗͅΎɥËȍŃфӥ
ͅիŕիüۡx, ¿tama e۳xna nüxüۡ pecua۳x na Mugüwa Ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡx, erü poraãcü
ǣӕ̲ҽӕЙ͑ǣ͑իӥËӥɗ͑ǣŕ̲ҡΔфӥ penamu i duüۡxüۡgü na naga
düxétüxüۡ͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ, rü gumatama ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥ
ֆɗɥիüۡ ga naxücü ga tórü maxüۡ i tórü i guxchaxüۡ i pematama bai i írarüwa
ɗիľЙľՓ͑ǣŕի̲իüۡ? 41ॸ—Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ. 47ॸ—Rü wüxi i
i Tupanana penaxã i perü maxüۡ na ngechaüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x, ľфӥЙľֆ̲ľիŕŕǣӥ
aixcüma naxca۳իЙľ̲իŕիüۡca۳x. Rü i tümamaüۡgü ga guxema nuxcümaüۡgüxe
͑ǣŕ̲%ËӥҡЙɗ̲ľɗǣӕիüۡwama. ga Tupanaãrü orearü uruüۡgü ga perü
42ॸ—Natürü wüxi i ngechaüۡ ͑ɗիɥɗ o۳xigü tüxüۡ d۳aixe. 48ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ
pexca۳x, Pa Parichéugüx, erü pema rü nüxüۡ tacua۳x na pema rü ta ipexãgüxüۡ
Йľфӥ͑ǣŕ̲իüۡwa rü meã Tupanana nawa ga yema chixexüۡ ga perü o۳xigü
Йľ͑ի%ɗ͑ǣŕ̲͑Ύիфӥɗիɥիüۡ, natürü ügüxüۡ. Yerü nümagü rü tüxüۡ nadai ga
perü maxüۡwa rü tama aixcüma naga guxema Tupanaãrü orearü uruüۡgü, rü
Йľիɥ͑ӥŕфӥҡ̲͑ӥիüۡ pengechaüۡ. Rü ñu۳ի̲ɗЙľ̲фӥЙľֆ̲ľիŕŕǣӥɗ
̲фӥ̲͑ľ͑Йľфӥ͑ǣŕ̲իüۡwa tümamaüۡgü. 49ॸ—Rü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ
Tupanana penaxãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑Ύիфӥ Tupana ga ñaxüۡ:
ɗիɥիüۡ. Natürü perü maxüۡwa rü ta ٘ͮǣŕ̲Āӕüۡxüۡgütanüwa tá
penaxwa۳իľɗ̲ľ%͑ǣ͑Йľիɥ͑ӥŕիüۡ rü chanamugü i chorü orearü
nüxüۡ na pengechaüۡxüۡ. 43ॸ—Rü wüxi i uruüۡgü rü chorü orearü
ngechaüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x, Pa Parichéugüx, ngeruüۡgü. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
erü pema rü pexüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ i duüۡxüۡgü i chixexüۡgü rü tá
ãŕ۳xgacüchicagüwa na perütogüxüۡ i nanadai i nümaxüۡ rü togüxüۡ rü
ngutaque۳xepataüۡgüwa. Rü penaxwa۳xe tá nachixewegü rü tá nawe
na ñoma ãŕ۳xgacüxüۡ фӥ̲Ύիŕիüۡrüüۡ na ͑ɗ͑ǣŕիüۡҡ͑ӥٚ,
meã pexüۡ ̲͑Ύիŕǣӥիüۡ i duüۡxüۡgü i ñaxüۡ ga Tupana. 50-51ॸRü ñanagürü ga
cayegüwa. 44ॸ—Rü wüxi i ngechaüۡ ͑ɗիɥɗ Ngechuchu: —Rü pemaã nüxüۡ chixu rü
pexca۳x, erü ñoma yuetamaüۡgü i tama ҽӕЙ͑ҡ͑ֆЙľǣӕ%ËȍɗիŕŕɗЙľ̲ɗ
nüxüۡ idauxüۡ i duüۡxüۡǣӥ͑ŕËȍɗҡ̲фľ ñu۳ի̲̲իŕիŕľфӥЙľ̲фӥҡЙľфӥ
naŕt‫ ڟ‬üwa chopetüxüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. Erü woo o۳իɗǣӥËӥ̲ǣӕЙľիɥ. Nümagü rü
perü düxétüwa pime, natürü aixepewa i noxritama naãneãrü ügügumama rü
Йľ%ŕՓфӥЙΎф%ËӥЙɗËȍɗիľ—ñanagürü nanadai ga muxüۡma ga Tupanaãrü
ga Ngechuchu. 45ॸRü wüxi ga orearü uruüۡgü. Ѡӥ͑ӥիɥфnayama۳xgü
͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ ga Abé rü gumawena nayadaietanü ga
ngu۳իŕŕҡľիüۡ, rü Ngechuchuxüۡ nangãxüۡ muxüۡma ga togü ñu۳xmata Zacaría ga
rü ñanagürü: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡ Pa tupauca ga taxüۡnegu yama۳xgüãcüwa
Ngechuchux, фӥ͑ǣŕ̲͑͑ǣŕ̲ nangu. Rü guxüۡma ga yema orearü
ñacuxüۡ, фӥҡΎ̲фӥҡΎ%ŕՓnangu۳x uruüۡgü ga perü o۳xigü ćaixüۡca۳x rü
—ñanagürü. 46ॸNatürü Ngechuchu rü Tupana tá pexna naca, erü pema rü ta
perü o۳xigürüüۡҡ̲Йɗիɥǣӥфӥҡ̲͑ӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗŕ%͑ľիüۡwa cúãcü nüxüۡ

perüxoechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i pexüxüۡ. pixuxüۡ rü yixcüra rü tá nango۳xoma rü
52ॸ—Rü wüxi i ngechaüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x, Pa guxüۡ i duüۡxüۡgü tá nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕ. Rü
ͮǣәľիŕŕфӕüۡǣӥɗͅΎɥËȍŃфӥͅӕǣӥՓ ͑ǣŕ̲ΎфľɗӕËЙӕфӥɗիľЙľՓËә%Ëӥ
Ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡx, erü duüۡxüۡgüchaxwa nüxüۡ pixuxüۡ, rü yixcüra rü guxãpe۳xewa
ipeyacu۳x i Tupanaãrü ore i aixcüma tá nüxüۡ nixugügü i duüۡxüۡgü.
ɗիɥիüۡ ɗЙľ̲ҡ̲ҡ̲ЙɗիΥǣӥիüۡ. Rü
̲ͮľ͑ɗիɥ͑ҽӕЙ͑իüۡ imuüۡŕիüۡ
nüxna penachu۳xu i togü i duüۡxüۡgü i
(Mt 10.26-31)
ɗիËӥ̲ֆիΥǣӥËȍüۡxüۡ na nümagü rü
ҡҡ̲ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x —ñanagürü ga 4ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i pemax, Pa
Ngechuchu. 53-54ॸRü yexguma chomücügüx, rü pemaã nüxüۡ chixu rü

Ngechuchu yema ñaxgu, rü yema ¡tama nüxüۡ pemuüۡŕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ pexüۡ daixchaüۡxüۡ! Erü
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü yema Parichéugü rü taxünexüۡիɥËҡ̲nima۳xgü, natürü
ЙΎф%ËӥͮǣľËȍӕËȍӕ̲%͑͑ӕŕ. Rü ҡիӕËӥфӥՓ̲ҡ%ŕիüۡ nima۳xgü.
inanaxügü ga nüxna na nacagüexüۡ 5ॸ—Natürü pemaã tá nüxüۡ chixu na
naxca۳x ga muxüۡma ga ore ga texéxüۡ tá na pemuüۡŕիüۡ. ¡Nüxüۡ pemuüۡŕ

guxchaxüۡmaã na yemaãcü chi nüxüۡ ya Tupana! Erü nüma nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ
iyangaugüxüۡca۳x ga ore ga chixexüۡ na pora na yamáãxüۡca۳x i pexene, rü
yemamaã norü ãŕ۳xgacügüxüۡ- tawa ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta na napoxcuãxüۡca۳x i
Ngechuchuxüۡ íyaxuaxüۡgüxüۡca۳x. Йľ%ŕɗ͑ǣľիҡn۳g۳oxogüxüۡ ínapoxcuxüۡgu.
¡Rü yimaxüۡ ҡ͑ɗիɥɗЙľ̲ӕüۡŕիüۡ!
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑͑ǣәľիŕŕ͑ҡ̲̲͑ľիüۡ 6ॸ—¿Tama e۳xna taxretachinü i
na duüۡxüۡgüpe۳xewa meã imaxnetaxüۡ
ĀɥŕфӕիËӥǣӕ̲͑%Йľҡիľɗ
͑ҡӥфӥҡ%ŕՓфӥËȍɗիľիüۡǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ
wüxime۳ŕx۳ pü۳x i werixacügü? Natürü
Tupana rü tama tüxüۡ inayarüngüma ya
12
1ॸRü yoxni yexma
nangutaque۳իľǣӥǣ̲ӕիӡËȍɗիüۡ yíxema werixacüã۳xgü, rü bai ya wüxi.

ga duüۡxüۡgü. Rü yema na 7ॸ—Rü woo i peyaegü rü Tupana nüxüۡ
̲͑ӕիӡËȍɗիüۡca۳x rü düxwa nügücutüwa nacua۳ի͖͑ӕիфľɗЙľֆľ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü

ningagüetanü ga duüۡxüۡgü. Rü ͑ǣŕmaca۳x, ‫ؽ‬ҡ%իӢɗЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ! Erü
Ngechuchu inanaxügü ga norü pema rü muxüۡma i werixacügüarü
ngúexüۡǣӥ̲%իɥф͑ֆĀľիիüۡ, rü yexeraxüchi pexüۡ nangechaüۡ ya
ñanagürü: —‫ؽ‬Ьľիӕ%ŕǣӥnaxca۳x i Tupana.
Parichéugü! Erü duüۡxüۡgüpe۳xewa meã
Yíxema duüۡxüۡgüpe۳xewa tügü ixuxe na
̲͑իŕ͑ľҡ͑ҡӥфӥ͑%ŕՓфӥ
Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ
chixexüۡǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ. 2ॸ—Natürü
(Mt 10.32-33, 12.32)
guxüۡma i ҧacü i wüxie cúãcü üxüۡ rü tá
nango۳xoma. Rü guxüۡma i ҧacü iicúxüۡ rü 8ॸ—Rü pemaã nüxüۡ chixu rü guxãma
yixcüra rü tá duüۡxüۡgü nüxüۡ ya texé i ñoma i naãnewa
nacua۳xgüama. 3ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x guxüۡma duüۡxüۡgüpe۳xewa tügü ixuxe na chorü
183 ̞Ԇækॷ12
duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ, rü choma i Tupana Nane ͑ǣŕ̲իüۡ? —ñanagürü. 15ॸRü ñanagürü

na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü nape۳xewa i ta ga Ngechuchu: —‫ؽ‬Ьľիӕ%ŕ͑ҡ̲
Tupanaãrü orearü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËü۳ۡãx۳ pexü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡxüۡca۳x i togüarü
rü tá tüxüۡ chixu na chorü duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ i ͑ǣŕ̲իüۡ! Erü wüxi i duüۡxüۡ rü tama
tümax. 9ॸ—Natürü texé ya ñoma i ͑ǣŕ̲̲͑͑ӕ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡãx‫ ڟ‬üۡca۳ի͑ɗիɥ
naãnewa duüۡxüۡgüpe۳xewa tügü ixuxe na i nayauxãxüۡ i norü maxüۡ i taguma gúxüۡ
tama chorü duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ, rü choma rü tá —ñanagürü. 16ॸRü yexguma wüxi ga ore
ta nape۳xewa i Tupanaãrü orearü ga cua۳xruüۡxüۡ namaã nixu, rü ñanagürü:
ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ rü tá tüxüۡ chixu —Nayexma ga wüxi ga yatü ga muãrü
na tama chorü duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ i tümax. Āɥŕфӕãc‫ ڟ‬ü, rü guxüۡma ga yema nanetügü
10ॸ—Rü guxãma ya texé ya chixri ga naãnegu natogüxüۡ rü meãma nüxü‫ۡڟ‬
chauchiga idexaxe i choma i Tupana nixo. 17ॸ—Rü guma yatü rü nagu
Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü Tupana tá ͑фӥիɥ͑ӥфӥ͑%ŕՓ͖͑ǣӥфӥ:
tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲. Natürü “¿ӄacü tá chaxüxüۡ i ñu۳xmax? Erü
ҡľիŃֆҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡchiga chixri nataxuma i chorü nachica i ngexta
idexaxe, фӥҽӕЙ͑фӥҡ%ӡҡ̲ҡӥիü‫ۡڟ‬ namaã na changuxüۡxüۡ i chaunetügüarü
nüxüۡ nangechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲. 11ॸ—Rü Ύٚ, ñanagürü. 18ॸ—Ѡӥ͑%ŕՓ͖͑ǣӥфӥ:
͑ǣŕիǣӕ̲Āӕüۡxüۡgü “Marü nüxüۡ chacua۳x na ҧacü tá
ngutaque۳xepataüۡgüwa rü e۳xna chaxüxüۡ. Rü nagu tá chapogü ya
ãŕ۳xgacügüpe۳xewa pexüۡ nagagügu na guxüۡ͑ľ̲ֆËȍΎфӥɥЙҡǣӥǣ͑ǣӕ
pexüۡ napoxcuexüۡca۳x, фӥ‫ؽ‬ҡ%իӢɗ namaã changuxüۡne ga chaunetügüarü o.
ЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ na ҧacümaã tá Ѡӥ͑ɥֆҡիӥфǣӥ͑ľҡËȍիӥ͑
penangãxüۡxüۡ rü e۳xna ҧacüxüۡ tá namaã ͑ǣŕի̲̲͑%Ëȍ͑ǣӕիüۡxüۡca۳x i
na pixuxüۡ! 12ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑Փ guxüۡma i chaunetügüarü o rü guxüۡma i
nanguxgu na pidexagüxüۡ, фӥҽӕЙ͑%ŕɗ ËȍΎфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü. 19ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
Ԗӥ͑ľիüۡ tá pexüۡ nangu۳իŕŕ͑ҧacüxüۡ tá marü namexgu i guxüۡma, rü chaugümaã
namaã pixuxüۡ —ñanagürü ga tá ñacharügü: ‘Ñu۳xma rü tá icharüngüۡ
Ngechuchu. rü meã tá chachibü rü meã chaxaxe rü
͑ǣŕ̲%ËӥҡËȍҡ%ŕ. Ƅфӥ̲͑ӕիӡËȍɗɗ
ՠӥիɗɗ%ӡËӥ̲իüۡ ͑ɗիɥ͑
ËȍΎфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü, rü mucüma ya
ɗ̲ӕ%фӥĀɥŕфӕãx‫ ڟ‬üۡ
taunecü tá choxüۡ‫ ڟ‬natai’, ñacharügü tá
13ॸRüyema duüۡxüۡgütanüwa rü wüxi Ëȍӕǣӥ̲%ٚ. 20ॸ—Natürü Tupana rü
ga yatü Ngechuchuxüۡ ñanagürü: —Pa ñanagürü guma yatüxüۡ:
ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ¡namaã nüxüۡ ixu ya “Pa Yatüx, Ëӕ͑ǣŕ%ŕ̲фľɗËӕ̲ľфӥ
Ëȍӕľ͑ľŕфӥËȍΎի͑͑ի%%ɗ͑ǣŕ̲ ñoma i chütaxüۡgu tátama cuyu. Rü
Ëȍӕ͑ҡӥǣֆӕËӥфӥ͑ǣŕ̲իüۡ i choxna ͑ǣŕ̲Ëӕфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü i namaã
üxüۡ! —ñanagürü. 14ॸNatürü Ngechuchu cunguxüۡxüۡ, фӥ‫ع‬ҡľիŃфӥҡ͑ɗիɥɗ
rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa Yatüx, ¿texé ͑ǣŕիǣӕ̲?͖ٚ͑ǣӥфӥǣҽӕЙ͑.
perü ãŕ۳xgacüxüۡ choxüۡ ҡɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ͑ 21ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta namaã
chayatoyexüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Йľ͑ҡӥфӥ ͑͑ǣӕЙľҡӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
̞Ԇækॷ12 184
nügüca۳իҡ̲͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgümaã taxuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ

nguxüۡxüۡ фӥҡ̲͑ӥǣӥɞ̲ľիŕŕիüۡ i nanga۳ի%ŕǣӕɗЙӕҡӥфǣӥфӥЙľ̲фӥҡ
Tupanape۳xewa —ñanagürü ga ͑ǣŕ̲%фӥֆľիľфЙľիËȍɗфӕЙľի͑͑ի%, Pa
Ngechuchu. DuüۡxüۡǣӥɗʑффӥՓҡ̲֤իΥǣӥիüۡx.
29ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳իҡ̲̲͑ľɗЙľիΎľǣ%ŕ
Tupana rü naxãcügüna nadau
naxca۳x i ҧËӥҡ͑Йľ͑ǣΦիüۡ rü ҧacü tá na
(Mt 6.25-34)
pixaxüxüۡ. 30ॸ—Erü ñoma i naãnecüãۡ۳ x۳ i
22ॸRü yemawena rü norü ngúexüۡgüxüۡ duüۡxüۡgü rü naxca۳x nadaugü i guxüۡma i
ñanagürü ga Ngechuchu: —Pemaã nüxüۡ ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ. Natürü pema
Ëȍɗիӕ‫ؽ‬фӥҡ%իӢɗЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ naxca۳x i rü pexü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ֆЬľ͑ҡӥֆҽӕЙ͑
ҧËӥҡ͑Йľ͑ǣΦիüۡ rü ҧacümaã tá na ֆ͑ӥŕËȍ̲͑ӥիüۡ cuácü na pexü‫ۡڟ‬
pixãxchiruxüۡ! 23ॸ—Erü perü maxüۡ rü nataxuxüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲. 31ॸ—Rü
Υ͑%фӥֆľիľф͑ɗիɥ, rü pexene rü ͑ǣŕmaca۳ի͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑ҽӕЙ͑%фӥ
͑իËȍɗфӕфӥֆľիľф͑ɗիɥ. 24ॸ—¡Dücax ngúchaücۡ a۳x pedaugüxüۡ na perü ãŕ۳xgacü
penangugü i werigü i tama toegüchiréxüۡ, ֆɗɥիücۡ a۳x. Rü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥ̲фӥҡЙľի͑
rü tama nanetüarü o ibuxgüxüۡ, rü nanaxã i guxüۡma i ҧacü i pexü‫ ۡڟ‬taxuxüۡ.
ngepatagüxüۡ na ngexta namaã
Ñuxãcü tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗҡΔфӥ
nanguxüۡgüxücۡ a۳իɗ͑ΎфӥΥ͑! Natürü
͑ǣŕ̲իüۡǣӥɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
Tupana rü nanaxüwemü. Rü pema rü
(Mt 6.19-21)
Tupanaca۳x rü poraãcü guxüۡma i
ՓľфɗǣӥфӥֆľիľфЙɗիɥǣӥ. 25ॸ—Rü 32ॸ—‫ؽ‬ҽ%իӢɗЙľ̲ӕüۡŕիüۡ, Pa Chauxacügüx!
ҡիӕՓ̲̲͑ľ͑ЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ. Erü Ьľ̲фӥ͑Ύիфľҡ̲Йɗիɥǣӥ͑ҡӥфӥЬľ͑ҡӥ
taxucürüwama wüxie i pema rü pegütama ya Tupana rü norü ngúchaüۡ ͑ɗիɥ͑Йľի͑
ipema۳ի%Ëȍɗիŕŕ͑ǣ%իüۡ ya metrugu ega woo naxããxüۡ i pechica i ngextá nüma ãŕ۳xgacü
poraãcü naxca۳իЙľիΎľǣ%ŕǣӥǣӕ. 26ॸ—Rü ɞֆɗɥիüۡwa. 33ॸ—¡Rü namaã petaxe i perü
͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲Йľ̲%͑͑ǣӕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲իüۡgü rü togü i duüۡxüۡgü i nüxü‫ۡڟ‬
íraxüۡ rü taxucürüwama pegütama nataxuxüۡ͑Йľ͑ի%ɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ! Rü
ipema۳ի%ËȍɗիŕŕľǣՓΎΎnaxca۳x ͑ǣŕ̲%ËӥҡЙľǣӥիüۡ‫ ڟ‬Йľ͑͑ǣŕի̲իŕŕɗ
ЙľիΎľǣ%ŕǣӥǣӕ, rü ¿tü۳xcüüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲фӥ Йľфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü i taguma pexüۡ‫ ڟ‬n۳g۳auxüۡ rü
ta ҧËӥɗҡΎǣӥɗ͑ǣŕ̲իüۡgüca۳x taguma gúxüۡ ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa i
ЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ? 27ॸ—¡Dücax penangugü i ngextá tama íyaxücuxüۡwa i ngɥta۳
‫ ڟ‬xáxüۡ rü
putüragü na ñuxãcü nayaexüۡ i nachacu! ͑Փľ͑ľҡ̲ɞ͑Ëȍɗիľիŕŕիüۡwa. 34ॸ—Erü
Rü tama napuracüexüۡ, rü tama nügü ͑ǣľիҡɞ͑͑ǣŕի̲իüۡՓɗЙľфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü,
üxchirugüxüۡ. Natürü woo guma ãŕ۳xgacü фӥ͑ǣŕի̲͑ɗիɥɗЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ.
ǣæȍфӕ̲Δӡǣ̲͑͑ľիŕËȍɗիüۡ ga
̲ͮľ͑ɗիɥɗֆɗǣӥɞҡ̲ľիŕŕǣӥ͑իüۡpa na
naxchiru rü taguma wüxi ga
ínanguxüۡ ya Cristu
putürachacuarü mexüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. 28ॸ—Rü
marü nüxüۡ pedau i ñuxãcü Tupana na 35ॸ—¡Rü ípememare namaã i perü
nanga۳ի%ŕիüۡ i putüragü i ñu۳xma naãnewa Ύ̲ӥǣӥɗ͑ɥǣӥիüۡ! 36ॸ—Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗՓӥիɗ
rüxügümarexüۡ natürü moxüۡ rü marü i coriarü duüۡxüۡgü i ímemaregüxüۡrüüۡ na
185 ̞Ԇækॷ12
Йɗիɥǣӥիüۡ. Rü penaxwa۳xe na ñoma ¿Tama e۳ի͑ֆɞիľ̲ҡɗɥիüۡ ya tümaãrü

duüۡxüۡgü i ɥã۳xwa norü corixüۡ cori tüxna ãgaxe na meã nüxna
nan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡrüüۡ ͑Йɗիɥǣӥիüۡ. Rü tadauxüۡca۳x rü meã ngoragu
͑ǣŕիǣӕ̲͑ΎфӥËΎфɗфӥՓӥիɗɗ͑ǣɥǣӥфӥ ҡ͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕիüۡca۳x i norü duüۡxüۡgü?
ЙľҡՓ͑ľ͑իӡիǣӕфӥ: Tu tu tu ñaxgu, rü 43ॸ—Ѡӥҡҡ%ŕֆֆɞիľ̲ËΎфɗфӥĀӕüۡիŕɗ
paxa naxca۳x nayawãxnagü i ɥã۳x. 37ॸ—Rü ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕɗҡӥ̲%фӥËΎфɗфӥ

͑ҡ%ŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ËΎфɗфӥĀӕüۡxüۡgü ega tüxüۡ íyangueüۡgu na meãma ítanaxüxüۡ i
ɗ͑Āӕľǣӕɗ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕɗ͑Ύфӥ ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗ͑ǣӕҡӥիüۡ namuxüۡ.
cori. Rü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲ËΎфɗ 44ॸ—Rü aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü
фӥ͑Ύфӥ̲ľËȍՓҡҡ̲͑͑ҡΎǣӥիŕŕɗ ͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥËΎфɗфӥҡǣӕիüۡma i

͑ǣŕ̲͑ΎфӥĀӕüۡxüۡgü i nüxüۡ ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgüarü dauruüۡxüۡ tá tüxüۡ
ínan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ, фӥ͑ӥ̲ҡҡ̲͑ǣŕ̲ ͑ɗիɥիŕŕ. 45-46ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
norü duüۡxüۡgüxüۡ inaxüwemü. 38ॸ—Rü woo ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥǣӕфӥ͑Ύфӥ
ngãxüۡcüü ínanguxgu rü e۳xna marü cori rü tama paxa na ínanguxüۡ, rü
yangunechaüۡǣӕфӥ͑ҡ%ŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ inaxügüãgu na chixri namuãxüۡ i
coriarü duüۡxüۡgü ega inadauegu i natanüxüۡgü i yatüxüۡgü rü ngexüۡgü, rü
͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕɗ͑ΎфӥËΎфɗ. 39ॸ—Rü peta naxü۳xgu rü nachibüxgu, rü
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗֆɥ%фӥֆΎф͑ӥիüۡ naxaxegu, фӥ͑ӥǣӥ͑͑ǣ%իŕŕǣӕ, rü
cua۳xgu na ñuxguacü ínanguégaxüۡ i ͑ǣӥфӥ%Ëȍɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ фӥ͑ǣŕ̲
‫ ڟ‬xáxüۡ, фӥҡ%ӡËȍɗ̲͑Йľ. Rü chi
ngɥta۳ ngora i tama nagu ínan۳g۳ӕիŕŕ%իüۡgu tá
nüxna nadau ya napata na tama ínangu i norü cori. Rü poraãcüxüchi tá
yawãxnaãxücۡ a۳x rü tama na nüxüۡ‫ڟ‬ ͑͑ЙΎիËӕ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama norü
‫ ڟ‬cۡ a۳x. 40ॸ—Rü pema rü ta penaxwa۳xe
nangɥxü ËΎфɗǣɥ͑ӥŕիüۡxüۡ napoxcuexüۡrüüۡ. 47ॸ—Rü
na ípememarexüۡ. Erü ngürüãchi tama ͑ǣŕ̲ËΎфɗфӥĀӕüۡxüۡ i nüxüۡ
͑ǣӕɞЙľфӥիɥ͑ӥŕֆ͑ľҡɞËȍ͑ǣӕɗËȍΎ̲ɗ cua۳xchiréxüۡ na ҧacü nanaxwa۳xexüۡ i
Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ norü cori, ͑ҡӥфӥҡ̲͑ӥǣӥɞ̲ľիŕŕիüۡ
—ñanagürü ga Ngechuchu. фӥҡ̲͑ΎфӥËΎфɗǣɥ͑ӥիüۡ, rü tá
poraãcü nanac۳uaxi. 48ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
Wüxi ga duüۡxüۡ ǣ̲ľ%͑ΎфӥËΎфɗǣɥ͑ӥիüۡ
coriarü duüۡxüۡ i tama nüxüۡ nacuáãcüma
фӥҡΎǣҡ̲̲ľ%͑ΎфӥËΎфɗǣɥ͑ӥիüۡchiga
Ëȍɗիфɗ͑ΎфӥËΎфɗǣɥ͑ӥիüۡ, rü chixexüۡ
(Mt 24.45-51)
üxüۡ, rü tá írarüwaxüra nanac۳uaxi. Rü
41ॸRü yexguma ga Pedru rü texé ya Tupana muxü̲ۡҡӥի͑%իŕ, rü
Ngechuchuna naca rü ñanagürü: —Pa muxüۡca۳xtáma tüxna naca. Rü texé ya
Corix, ¿toxca۳xicatama e۳ի͑͑ɗիɥɗ͖% muxüۡna tüxüۡ nadauxŕŕի‫ ڟ‬ŕфӥҡ
ore i cua۳xruüۡ i tomaã nüxüۡ quixuxüۡ, rü yexeraãcü tüxna naca.
e۳xna guxüۡ i duüۡxüۡgüca۳իֆɗɥիüۡ?
ͮǣľËȍӕËȍӕǣǣӕ͑ɗիɥɗֆҡΎֆľիüۡ i duüۡxüۡgü
—ñanagürü. 42ॸRü ñanagürü ga Cori ga
(Mt 10.34-36)
Ngechuchu: —‫ع‬ҽľիŃҡɗɥիüۡ ya yíxema
tümaãrü coriarü duüۡիŕֆɗիËӥ̲ 49ॸ—ͮә̲Ëȍիӡ͖͑Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ
yanguxŕŕի‫ ڟ‬ŕфӥ̲ľ%ҡӥ̲%ŕիüۡ cuáxe? duüۡxüۡgüxüۡ ËȍɗĀӕËȍɗҡ͑ӥիŕŕիüۡca۳x. Rü

chierü aixcüma marü yadauchitanügu. Pema nüxüۡ pecua۳x na ñuxãcü

50ॸ—Rü choma rü tá poraãcü ngúxüۡ penangugüxüۡ ega tá napuxgu rü e۳xna tá
chinge, rü chanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕ͖u۳xmatáta nangu۳xetügu. ¿Rü ñuxãcü i ñu۳xma i
ֆ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲. 51ॸ—Rü tama name i tama nüxüۡ pecuáxüۡ ͑ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ya
͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑͑ә̲Ëȍիӡիüۡ na petanüwa ngucü?
guxüۡ i duüۡxüۡgü rü wüxigu
̲ͮľ͑ɗիɥ͑Ëӕфӥ͑ǣӥի̲ӥիüۡ
͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x. Natürü pemaã nüxüۡ
namaã i curü uwanü
Ëȍɗիӕфӥ͑ә̲Ëȍիӡ͑Ëȍӕǣǣӕ
(Mt 5.25-26)
yatoyexüۡca۳x i duüۡxüۡgü. 52ॸ—Erü
͖%Փľ͑ľǣՓӥիɗֆɥЙҡՓ 57ॸ—Rü tü۳xcüüۡ tama nüxüۡ pecuáxchaüۡ
͑͑ǣŕի̲ǣӕɗՓӥxime۳ŕx۳ pü۳x i duüۡxüۡgü, ɗ͑ǣŕ̲̲͑ɗ̲ľիüۡ i Tupana pexüۡ‫ڟ‬

rü tomaŕ۳xpü۳x tá choxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥфӥ naxwa۳xexüۡ ͑͑ǣӕЙľիɥիüۡ. 58ॸ—Rü
taxre i tama, rü e۳xna taxre tá choxüۡ‫ڟ‬ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľՓӥիɗɗ͑ǣľҡ͑ӥca۳x
͑ֆիΥǣӥфӥҡΎ̲ŕ۳xpü۳x i tama. 53ॸ—Rü cuxüۡ íxuaxüۡgu rü ãŕ۳xgacüxüۡtawa cuxüۡ
ՓӥիɗɗЙЙҡ͑ֆիΥфӥ͑͑ľфӥ tagaxgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲͑Փҡ̲
ҡ%ӡҡ̲͑ֆիΥ, rü e۳xna nane tá tüxüۡ ɗËӕфӥ͑ǣӥի̲ӥիŕŕ͑ҡ̲
͑ֆիΥ͑ҡӥфӥ͑͑ҡӥɗҡ̲. Rü ãŕ۳xgacüpe۳xewa cuxüۡ tagaxüۡca۳x. Erü
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡՓӥիɗɗ̲̲ҡɗֆիΥ wüxicana na ãŕ۳xgacüxüۡtawa cunguxüۡ
фӥ͑ǣɥի%Ëӥфӥҡ%ӡҡ̲ɗֆիΥիËȍ%üۡ, rü rü ãŕ۳xgacü tá purichíagüna cuxüۡ namu.
e۳ի͑͑ǣɥի%ËӥҡɗֆիΥфӥ͑ǣɥŕфӥ Rü purichíagü tá cuxüۡ napoxcu. 59ॸ—Rü
ҡ%ӡҡ̲ɗֆիΥիËȍ%üۡ. Rü wüxi ya ngɥ ۳իŕ cumaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕի̲
ҡɗֆիΥфӥ͑ǣɥ͑ľã۳իфӥҡ%ӡҡ̲ɗֆիΥ, rü poxcuchicagu tá curüxã۳ӡ۳x ñu۳xmatáta
e۳ի͑͑ǣɥ͑ľã۳իҡɗֆիΥфӥ͑ǣɥ ۳իŕфӥ ͑ǣɥիüۡ cuxütanü i gu۳իËӥɗĀɥŕфӕɗ͑ӥիüۡ‫ڟ‬
ҡ%ӡҡ̲ɗֆիΥ—ñanagürü ga ͑ǣɥիüۡ cungetanücü. [Rü aixcüma
Ngechuchu. ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá cumaã nanaxü ya
Tupana ega tama namaã cunamexŕŕ۳xgu
Cua۳xruüۡgü i nachiga i
i curü maxüۡ —ñanagürü ga
ҧacü tá nangupetüxüۡ
Ngechuchu.]
(Mt 16.1-4; Mr 8.11-13)
Wüxi i mexüۡ ͑ɗիɥ͑͑ӥիüۡ rüxoexüۡ i
54ॸRü Ngechuchu ñanagürü ta nüxüۡ ga
tacüma i chixexüۡ
duüxügü: —ͮǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ peda۳u۳xgu
ۡ ۡ
͑͑իŕ%Ëȍɗ͑ľիüۡ, фӥ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕҡ
13
1ॸRü yexgumatama
na napuxüۡ. ѠӥɗիËӥ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. Ngechuchuxüۡtawa nangugü ga
55ॸ—Rü pema nüxüۡ pecua۳x na ñuxãcü ñuxre ga duüۡxüۡgü. Rü Ngechuchumaã
penangugüxüۡ ya buanecü, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ nüxüۡ nixugü ga na ñuxãcü ãŕ۳xgacü ga
nüxüۡ pecua۳x rü tá na nangu۳xetüxüۡ. Rü Piratu namuxüۡ ga norü churaragü na
ɗիËӥ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. 56ॸ—Pa nadaiãxüۡca۳x ga ñuxre ga yatügü ga
Duüۡxüۡgüx, pema rü togü i Gariréaanecüۡ۳ãx۳ ga yexguma yema
duüۡxüۡgüpe۳իľՓ̲ľ%Йľ̲իŕ͑ľҡ, yatügü rü Tupanaca۳x carneru nadaixgu
͑ҡӥфӥЙľ%ŕՓфӥËȍɗիľիüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ. tupauca ga taxüۡnewa. 2ॸRü Ngechuchu
187 ̞Ԇækॷ13
nüxna naca rü ñanagürü nüxüۡ: —¿Pema “Pa Corix, ¡nüŕt‫ ڟ‬ama doma
͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥֆľ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ ҡӕ͑ľËӥիɗËҡ̲͑͑ǣŕma۳x! Rü tá
nangupetü ga yema yatügü, yerü yema Ëȍ͑իɗ̲ӥ%͑ľЙӦ͑ľфӥ
togü ga Gariréaanecüۡ۳ãx۳ ãrü yexera waxmüãnexü̲ۡ%ҡËȍ͑ǣӥЙӦ͑ľ.
nipecaduã۳xgü? 3ॸ—Pemaã nüxüۡ chixu rü 9ॸ—Ѡӥ¡ľի̲͑͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ͑իΎ.
ҡ̲͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľ̲фӥ ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ%ӡҡ̲naxo۳xgu rü

tama nüxüۡ perüxoegu i pecüma i ҡËȍֆĀիӥËȍɗٚ, ñanagürü.
chixexüۡ, rü guxãma i pema rü tá ta
Ngechuchu rü ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu
ipeyarütauxe. 4ॸ—¿Rü e۳xna pema nagu
͑ǣɥxca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕǣՓӥիɗǣ͑ǣľËӥ
Йľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥǣӕիüۡ ga
ga püca۳xwecü
Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ ãrü yexera
nipecaduã۳xgü ga yema 18 ga yatügü ga 10ॸRü wüxi ga ngüۡxchigaarü
yuexüۡ ga yexguma Chiruéwa yexmaxüۡ ngunexüۡgu rü Ngechuchu nangu۳իŕŕҡľ
ga dauxüۡtaechica naŕt‫ ڟ‬ü rüngutaüۡgu? ga wüxi ga ngutaque۳xepataüۡwa. 11ॸRü
5ॸ—Pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥҡ̲͑ɗիɥ. Rü yéma iyexma ga wüxi ga ngecü ga 18 ga
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľ̲фӥҡ̲͑ӥիüۡ taunecü ićaawecü. Rü ipüca۳xwe yerü
perüxoegu i pecüma i chixexüۡ, rü wüxi ga n۳g۳ΎիΎ͑ǣɥիüۡ napüca۳իՓľիŕŕ, rü
guxãma i pema rü tá ta ipeyarütauxe taxuacüma iyarüwe۳xãchi. 12ॸRü yexguma
—ñanagürü ga Ngechuchu. ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥիüۡ da۳u۳իǣӕфӥ͑ǣɥxca۳x
naca, фӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —Pa Ngecüx,
Cua۳xruüۡ ga Nanetü ga iguera ga
ñu۳xma rü marü cuxca۳x nitaane i curü
͑ǣľфӥΥΦիüۡgu ixuxüۡ
ćaawewa —ñanagürü. 13ॸRü yexguma rü
6ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü wüxi ͑ǣɥիüۡ ͑ɗ͑ǣΥǣӥ, rü yexgumatama
ga ore ga cua۳xruüۡwa namaã nüxüۡ nixu iyarüwe۳xãchiwemüxüۡ, rü inaxügü ga
na ñuxãcü yaxna duüۡxüۡgümaã, Tupanaxüۡ na yacua۳xüüۡxüۡ. 14ॸNatürü
͑իɥ͑ӥիüۡ, rü ñanagürü: —Wüxi ga yatü yema ngutaque۳xepataüۡãrü ãŕ۳xgacü rü
nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma ga wüxi ga nanetü ga nanu, yerü Ngechuchu rü ngüۡxchigaarü
iguera ga norü naãnegu natoxüۡ. Rü ngunexüۡǣӕ͑ǣɥիüۡ ͑фӥ̲ľիŕŕǣֆľ̲
ɞ͑ֆĀӕфӥ͑ǣΎիɗ͑իΥΦ, natürü nge. Rü yemaca۳x ga yema ãŕ۳xgacü rü
taxuüۡma ga norü oxüۡ inayangau. 7ॸ—Rü ñanagürü duüۡxüۡgüxüۡ: —ͮ͑ǣŕի̲ɗ6 i
yemaca۳x yema norü duüۡxüۡ ga norü ngunexüۡ i nagu namexüۡ na ipuracüexüۡ.
naãnena dauxüۡxüۡ ñanagürü: Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡǣӥǣӕ͑ɗիɥɗ̲͑ľիüۡ
“Dücax, tomaŕ۳xpü۳x ya taunecü ͑͑ӕ%Йľիɥիüۡ na pegü
guxüۡguma íchayadauxüۡ i ñaã nanetü, rü Йľֆфӥ̲ľիŕŕǣӥիüۡca۳x rü tama i
taguma naxo. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x chanaxwa۳xe ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu —ñanagürü.
na cuyadaxüchixüۡ na tama natüca۳xma 15ॸRüyexguma ga Cori ga Ngechuchu rü
nuã naãnewa naxíaneã۳xüۡca۳իٚ, ñanagürü nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Pa
nüxüۡ. 8ॸ—Natürü ga yema norü duüۡxüۡ Duüۡxüۡgüx, pema rü togü i
ga norü naãnena dauxüۡ, rü norü corixüۡ duüۡxüۡgüpe۳իľՓ̲ľ%Йľ̲իŕ͑ľҡ,
nangãxüۡ, rü ñanagürü: ͑ҡӥфӥЙľ%ŕՓфӥËȍɗիľիüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ.
̞Ԇækॷ13 188
¿Tama e۳xna guxã i pema rü фӥ͑ֆЙӕիŕŕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣɥфӥ

ngüۡxchigaarü ngunexüۡǣӕЙľֆՓŕիüۡ i Й%ӡËȍф—ñanagürü ga Ngechuchu.
perü woca rü e۳xna perü cowaru na
ʘã۳x i íraxüۡchiga
Йľֆիիľիŕŕǣӥիüۡca۳x? 16ॸ—Rü ñaã ngecü
(Mt 7.13-14, 21-23)
rü Abráüۡtanüxüۡ ɗֆɗիɥ, rü Chataná rü 18
ֆҡӕ͑ľËӥ͑ǣɥիüۡ ͑Ëȍɗիľիŕŕ̲͑%ɗ 22ॸѠӥɗ͑ɗիӡËȍɗǣӥǣͮǣľËȍӕËȍӕǣ
ñaã ćaawe. ¿Rü taux e۳xna i namexüۡ na YerucharéüۡՓ͑͑իӡիüۡ. Rü yexguma

͑ǣɥxca۳իËȍֆҡ͑ľիŕŕիüۡ i ̲͑ǣӕֆիӡիǣӕфӥɥ%͑ľǣӥՓфӥ
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu? —ñanagürü. ɥ%͑ľի%ËӥǣӥՓ͑ɗիӥЙľҡӥËȍɗǣӥ, rü yéma
17ॸRü yexguma yema ñaxgu ga ͑ֆ͑ǣәľիŕŕҡ͑ӥǣĀӕüۡxüۡgü. 23ॸRü
Ngechuchu, rü guxüۡma ga norü wüxi ga duüۡxüۡ nüxna naca rü ñanagürü:
ӕՓ͑ӥǣӥфӥЙΎф%Ëӥ͑ի%͑ľŕ. Natürü —ЬæΎфɗի‫͑ع‬Ύիфľҡҡ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲
guxüۡma ga togü ga duüۡxüۡgü rü nayauxgüxüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ?
͑ҡ%ŕǣӥǣֆľիǣӕ̲͑ӥիüۡ nadaugügu —ñanagürü. Rü nüma ga Ngechuchu
ga yema mexüۡgü ga Ngechuchu üxüۡ. nanangãxüۡ, rü ñanagürü: 24ॸ—ġիӡǣӕիüۡ
i naãneãrü ɥã۳x rü naxíraxüchi. ¡Rü paxa
Cua۳xruüۡ ga motachachiregu ixuxüۡ
naxca۳x pedau na nawa pichocuxüۡca۳x!
(Mt 13.31-32; Mr 4.30-32)
Erü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡma
18ॸRü ñanagürü ga Ngechuchu: i duüۡxüۡgü tá nüxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ na nawa
—‫͵ع‬ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya yachocuxüۡ, ͑ҡӥфӥҡ%ӡҡ̲͑Փ
Tupana, rü nañuxraüۡxüۡ i nüma ãŕ۳xgacü nichocu. 25ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɥ%фӥֆΎф
ɞֆɗɥիüۡwa? ¿Rü ҧacügu tá chanangu? marü nawãxtagu i ɥã۳x, rü pema i
19ॸ—Maneca wüxi ya motachachire ya ĀӥիŃҡӥՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľфӥҡ
wüxi ya yatü naãnegu toxüۡnerüüۡ ͑ɗիɥ. penatutuãü ‫ۡ ڟ‬. Rü ñaperügügü tá:
Rü woo naxíraxüchichire۳x ya naxchire “Pa Corix, ¡paxa toxca۳x yawãxna i
natürü narüxü, rü naya ñu۳xmata wüxi i ɥã۳x!͖ٚЙľфӥǣӥǣӥҡ. Natürü nüma i cori
nanetü i taetaxüۡ ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i rü tá pexüۡ nangãxüۡ, rü ñanagürü tá:
werigü rü natanügu nixüachiãüۡ “Tama pexüۡ chacua۳x na ngextácüۡ۳ãx۳
—ñanagürü. Йɗիɥǣӥիüۡٚ, ñanagürü tá pexüۡ. 26ॸ—Rü
͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ͖Йľфӥǣӥǣӥ͑ӥիüۡ:
Cua۳xruüۡ ǣЙ%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡgu ixuxüۡ
“Cumaãchire۳x wüxiwa tachibüe rü
(Mt 13.33)
taxaxegü. Rü toxüۡ Ëӕ͑ǣәľիŕŕǣҡΎфӥ
20ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu: ɥ%͑ľ%фӥËֆľǣӥՓٚ, ñaperügügü tá.
—‫͵ع‬ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ãŕ۳xgacü 27ॸ—Natürü nüma rü tá pexüۡ nangãxüۡ rü
ɞɗիɥիüۡwa? ¿Rü ҧacügu tá chanangu? ñanagürü tá: “Marü pemaã nüxüۡ chixu
21ॸ—ѠӥЙ%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡrüüۡ ͑ɗիɥ͑ rü tama pexüۡ chacua۳x na ngextácüۡ۳ãx۳ gü
guxüۡwama nanguxüۡ. Erü wüxi i ngecü Йɗիɥǣӥիüۡ. ‫ؽ‬ѠӥɞЙɗիɥɗ͑ӕ%Ëȍӕիüۡtawa i
rü íraxüۡ- ҡ̲ɗЙ%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡmaã guxãma i pemax, Ьæȍɗիфɗͅիŕիüۡx!ٚ
inaxüéüۡ i taxüۡ ɗ͑ǣɥфӥЙ%ӡËȍф. Rü ñanagürü tá. 28ॸ—Rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá pexauxe,
͑ǣŕ̲Й%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡ rü woo naxíra rü tá pixü‫ۡڟ‬իËȍЙӥҡǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ
peda۳u۳xgu i Abráüۡ фӥʊËȍфӥkËΎ¡ӕфӥ Yerücharéüۡcüۡ۳ãx۳ , pema peyadaietanü i

guxüۡma i Tupanaãrü orearü uruüۡgü na Tupanaãrü orearü uruüۡgü, rü nutamaã
Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa na ɞЙľ̲͑ӕիӡËȍɗǣӥɗҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥ
͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ rü pema rü nüxna na ngeruüۡgü i pexca۳x núma namugüxüۡ. Rü
ípewoxüۡxüۡ. 29ॸ—Erü guxüۡwatáma ne ñuxree۳xpü۳xcüna wüxigu chaugüxüۡtagu
͑իɥɗĀӕüۡxüۡgü. Rü Tupana ãŕ۳x- gacü pexüۡ chanutaque۳իľիŕŕËȍüۡ, ñoma wüxi
ɞɗիɥիüۡՓҡ͑͑ǣŕի̲ǣӥ. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá i ota ya naxãcüã۳x nügütüüۡgu tüxüۡ
narütogü na ngŕm ‫ ڟ‬a nachibüexüۡca۳x. nutaque۳xexüۡrüüۡ. Natürü pema rü tama
30ॸ—Ѡӥҡ͑͑ǣŕի̲ɗ͑ӥ̲իüۡ i ñoma i penaxwa۳xe. 35ॸ—Dücax i ñu۳xma ya perü
naãnewa duüۡxüۡgü nüxüۡ oexüۡ, natürü ɥ%͑ľ, rü Tupana tá ínanata۳x. Rü pemaã
Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü Tupana tá nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥҡ%ӡҡ̲Փľ͑ËȍΎիüۡ
wixpe۳իľՓ͑͑իӥǣӥիŕŕ. Rü tá pedau ñu۳ի̲ҡҡĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
͑͑ǣŕի̲ɗ͑ӥ̲իüۡ i ñoma i naãnewa ͑ľËȍիӡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡËȍΎիüۡ
duüۡxüۡgü nüxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ, natürü pedau rü tá ñaperügügü:
Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü Tupana rü tá ̲٘ͮľիŕËȍɗ͑ɗիɥֆֆɗ̲æΎфɗֆ
ՓɗիՓľ̲͑͑իӥǣӥիŕŕ—ñanagürü ga ҽӕЙ͑͑ә̲̲͑ӕËӥٚ, ñaperügügü tá
Ngechuchu. —ñanagürü ga Ngechuchu.
Ngechuchu rü Yerucharéüۡcüۡ۳ãx
۳ ga Ngechuchu rü naxca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕǣ
duüۡxüۡgüca۳x naxaxu wüxi ga yatü ga rüchaxünexüۡ
(Mt 23.37-39)
wüxi ga ngüۡxchigaarü
14
1ॸRü
31ॸRü yematama ga ngunexüۡgu rü ngunexüۡgu rü Ngechuchu rü

Ngechuchuxüۡtawa nangugü ga ñuxre ga wüxi ga Parichéupatawa nayachibü. Rü
Parichéugü. Rü ñanagürügü yéma nayexmagü ga togü ga Parichéugü
Ngechuchuxüۡ: —‫ؽ‬ʑɗիӡɗ͑ӕ%! Erü ga yéma bexma Ngechuchuxüۡ
ãŕ۳xgacü ya Erode rü cuxüۡ nima۳xéga ngugüexüۡ. 2ॸRü yéma nayexma ta ga
—ñanagürügü. 32ॸNatürü nüma ga wüxi ga yatü ga ićaawexüۡ ga
Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü: rüchaxünexüۡ. 3ॸRü yexguma ga
—¡NaxüۡҡՓЙľիɥɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ͑ӥիüۡ ͮǣľËȍӕËȍӕфӥֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga
cua۳xüchixüۡ na ñuxãcü duüۡxüۡgüxüۡ ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡna
͑ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡ, rü namaã nüxüۡ pixu rü rü Parichéugüna naca, rü ñanagürü:
ñu۳xma rü moxüۡ rü tá íchana- woxüۡ i —¿Tama penachu۳xuxüۡ ega
n۳g۳oxogü, фӥҡËȍ̲͑ľŕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu
duüۡxüۡgü i ićaaweexüۡ, rü pa۳xmaãcü tá chanamexŕŕ۳xgu i wüxi i ićaawexüۡ?
chanagu۳իŕŕ! 33ॸ—Natürü chanaxwa۳xe i —ñanagürü. 4ॸNatürü ga nümagü rü
ɗËȍɗիӡËȍɗǣӥɗ͖u۳xma rü moxüۡ rü nangea۳xgümare. Rü yexguma ga
paxmaãcü ñu۳xmatáta Yerucharéüۡwa Ngechuchu rü naxme۳xgu nayayauxãchi
changu. Erü Yerucharéüۡǣӕ͑ɗիɥɗ͑ ga yema ićaawexüۡ, фӥ̲͑͑ľիŕŕ. Rü
nayuexüۡ i guxüۡma i Tupanaãrü orearü namaã nüxüۡ ͑ɗիӕǣ͑ɞֆիӡիüۡca۳x. 5ॸRü
uruüۡgü. 34ॸ—Rü dücax, Pa Ngechuchu rü ñanagürü Parichéugüxüۡ:
̞Ԇækॷ14 190
—‫ع‬ҽľիŃɗЙľ̲ɗ͑ǣŕիǣӕ̲Йľфӥ ͑ի%͑ľիŕŕ. Natürü texé ya tügü

cowaru rü e۳xna perü woca puchugu írüxíraxe rü Tupana tá tüxüۡ nicua۳xüüۡ
nagoxgu, rü taux e۳ի͑ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲ —ñanagürü ga Ngechuchu. 12ॸRü
ípeyadauxüۡ rü ípe- yatúãchixüۡ i woo ñanagürü ta ga Ngechuchu nüxüۡ ga
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu? —ñanagürü. yema yatü ga nüxna uxüۡ: —Rü
6ॸRü nümagü rü taxuüۡmaãma ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗɗΥnaca۳x rü e۳xna
nanangãxüۡgü. petaca۳x texéna cuxuxchaüۡgu, rü tama
name i nüxna cuxu i cumücügü, rü bai i
Duüۡxüۡǣӥǣ͑ǣɥǣӥфӥЙľҡՓ͑ӥի͑
Ëӕľ͑ľŕǣӥ, rü bai i cutanüxüۡgü, rü bai i
naxugüxüۡchiga
curü ngaicamagu pegüxüۡ i duüۡxüۡgü i
7ॸRü yexguma mechawa natogüchaüۡgu Āɥŕфӕã۳xgüxüۡ. Ƅфӥ͑ӥ̲ǣӥфӥҡ͑ӥիɥ
ga yema nüxna naxugüxüۡ, rü cuxna naxugüe, фӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡËӕիüۡ‫ڟ‬
Ngechuchu nüxüۡ nadau na wüxichigü nanaxütanügü. 13ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
фӥɥ%фӥֆΎфիüۡtawaxüchi natoxchaüۡxüۡ. wüxi i peta cuxü۳xgu, фӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ
Rü yexguma yemaxüۡ nada۳u۳xgu rü ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑ËӕիӕɗĀӕüۡxüۡgü i ngearü
nayaxucu۳իŕǣӥ, rü ñanagürü: Āɥŕфӕã۳xgüxüۡ, rü duüۡxüۡgü i
8ॸ—ͮǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËӕի͑ӕիǣӕɗՓӥիɗɗ taxucürüwama puracüexüۡ, фӥ͑ǣŕ̲
͑ǣɥǣӥфӥЙľҡՓ, rü tama name i ichixeparagüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ɗ͑ǣľիľҡӥǣӥիüۡ
petaarü yoraxüۡtawaxüchi üxüۡ i . 14ॸ—ѠӥҡËӕҡ%ŕիüۡËȍɗɗ͑ǣŕիǣӕ̲ľфӥ
naxma۳xwe۳xewa cuyarüto. Erü yixcüra nümagü rü taxucürüwa cuxüۡ‫ڟ‬
ngürüãchi tá ínangu i to i nüxna naxuxüۡ nanaxütanügü. Natürü tá cunayaxu i
ɗËӕфӥֆľիľфիӥËȍɗɗիɥիüۡ. 9ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ Ëӕфӥ͑ҡ͑ӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑
petaarü yora i pexna uxüۡ, rü tá cumaã ̲͑իŕǣӕɗҽӕЙ͑%фӥĀӕüۡxüۡgü i mexüۡ
nüxüۡ nayarüxu na icuchixüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ —ñanagürü.
nachicawa na ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬ҡΎիŕŕ%իüۡca۳x i
Cua۳xruüۡ ga õna ga taxüۡgu ixuxüۡ
͑ǣŕ̲ҡΎɗËӕфӥֆľիľфɗիɥիüۡ. Rü
(Mt 22.1-10)
͑ǣŕիǣӕ̲ɗËӕ̲фӥЙΎф%Ëӥ
cuxãneãcüma rü nawa iyacuáxüۡ i 15ॸRüyexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣ
naxma۳xwe۳xewa tá cuyarüto. 10ॸ—Rü wüxi ga yatü ga mechawa rütoxüۡ rü
͑фӥ̲ľ̲ŕľǣҡľիŃËӕի͑ӕիǣӕ, rü Ngechuchuxüۡ ñanagürü: —Ѡӥҡҡ%ŕֆ
nawa iyacuáxüۡ i naxma۳xwe۳xewa curüto. yíxema Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗ͑ǣŕ̲ЙľҡфӥֆΎфɗ chibüxe —ñanagürü. 16ॸRü yexguma ga
cuxna uxüۡ rü ñanagürü tá cuxüۡ: Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: —Wüxi
“Pa Chomücüx, ¡nuã chauxüۡtawa ǣֆҡӥ͑͑իӥǣՓӥիɗǣΥ͑ǣҡիüۡ.
yarüto!͖ٚ͑ǣӥфӥҡËӕիüۡ. Rü Rü norü duüۡxüۡxüۡ namu na nüxna
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣŕ̲ЙľҡфӥֆΎффӥՓӥիɗɗ yaxuxüۡca۳x ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü.
mexüۡ tá cumaã naxü nape۳xewa i 17ॸ—Rü yexguma marü namexgu ga norü
guxüۡma i duüۡxüۡgü i nüxna naxuxüۡ i Υ͑, rü wena norü duüۡxüۡxüۡ namu na

cumaã ngŕm ‫ ڟ‬a rütogüxüۡ. 11ॸ—Erü texé ya yema duüۡxüۡgü ga marü nüxna
tügü írütaxe rü Tupana tá tüxüۡ naxugüxüۡmaã nüxüۡ na yanaxuxüۡca۳x ga
191 ̞Ԇækॷ14
marü na namemarexüۡ ǣ͑ΎфӥΥ͑, rü pemaã nüxüۡ chixu rü taxuüۡma ga yema

ЙիֆŃ̲͑͑իɥիüۡca۳x. 18ॸ—Natürü ͑ӥիɥф͑ӥի͑Ëȍիӕիüۡ rü nuã chorü
guxüۡma ga yema nüxna naxugüxüۡ, rü Υ͑Փҡ͑Ëȍɗ¡ӥľٚ, ñanagürü.
inanaxügü ga nügü na ínaxuegüxüۡ. Rü
ҽ̲͑ҡӕիËȍ͑æфɗѸҡӕՓľфӥիӡիüۡ
ֆľ̲͑ӥիɥф͑ӥի͑͑իӕфӥ͖͑ǣӥфӥ:
(Mt 10.37-38)
“Ngexwacaxtama naxca۳x chataxe i
wüxi i naãne. Rü paxa tá íchayadau. ¡Rü 25ॸѠӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡma ga duüۡxüۡgü
namaã nüxüۡ ixu i cori rü taxucürüwama ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥ. Rü nadauegu ga
ngŕ̲ ‫ ڟ‬Ëȍիӡ!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 19ॸ—Rü ga Ngechuchu, rü ñanagürü nüxüۡ: 26ॸ—Rü
yema to rü ñanagürü: ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËȍΎՓľфӥիӡիËȍüۡgu, rü
“10 i wocagü i puracüruücۡ a۳x chataxe, rü tanaxwa۳xe i choxüۡ tangechaüۡ
ҡ͑ǣŕ̲իüۡ chayaxü. ¡Rü namaxã nüxüۡ tümanatüarü yexera, фӥҡӥ̲ŕ%фӥֆľիľф,
ixu i cori rü taxucürüwama ngŕ̲ ‫ ڟ‬Ëȍիӡ!ٚ rü tümama۳xãrü yexera, rü tümaxãcügüarü
20
ñanagürü. ॸ—Rü ga to rü ñanagürü: yexera, фӥҡӥ̲ŕ͑ľŕǣӥфӥֆľիľф, rü
“Ngexwacaxtama chaxãma۳x rü ҡӥ̲ŕya۳xgüarü yexera, rü tümaãrü
͑ǣŕmaca۳x taxucürüwama ngŕm ‫ ڟ‬a maxüۡãrü yexera rü ta. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲
Ëȍիӡٚ, ñanagürü. 21ॸ—Rü yexguma ͑ǣŕ̲%ËӥËȍΎիüۡ tangechaüۡgu rü
nataegugu ga yema coriarü duüۡxüۡ, rü taxucürüwama aixcüma chorü ngúexüۡ ҡɗիɥ.
norü corimaã nüxüۡ nixu ga guxüۡma ga 27ॸ—Rü yíxema tama naxwa۳իľիŕ͑
yema ore. Rü yexguma ga norü cori rü chaugagu ngúxüۡ tingeãcüma chowe

nanu, rü ñanagürü nüxüۡ ga norü duüۡxüۡ: ҡфӥիӡիüۡ, rü taxucürüwama chorü ngúexüۡ
“¡Paxa ngŕm ‫ ڟ‬a cayegüwa rü ҡɗիɥ. 28ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľɗ
ËֆľիËӥǣӥՓ͑իӡ, rü nuã nagagü i Йľҡ͑ӥՓфӥՓӥիɗֆɥЙҡֆҡիüۡne
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ, taxüxchaüۡgu, ¿rü tama e۳xna i noxri i
фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i taxucürüwama tanangugüxiraxüۡ ͖͑ӕիфľɗĀɥŕфӕҡ͑ǣӕ
puracüexüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ɗËȍɗիľЙфǣӥիüۡ, ͑ǣɥիüۡ ítatáxüۡ? Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x
фӥ͑ǣŕ̲ɗ͑ǣľիľҡӥǣӥիüۡ!͖ٚ͑ǣӥфӥ. rü marü tüxüۡ‫ ڟ‬ɗֆ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥ
22ॸ—Rü yixcamaxüۡra ga yema norü cori Āɥŕфӕɗҡӥիüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲Ëӥ͑
namaã nüxüۡ ixuxüۡ naxü۳xguwena rü ҡֆ͑ǣӕիŕŕիücۡ a۳իֆֆɗ̲ɥ. 29ॸ—Erü
yema norü duüۡxüۡ ñanagürü nüxüۡ: ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲̲ľ%ҡ͑͑ǣӕǣӥǣӕɗ
“Pa Corix, ̲фӥËȍ͑իӥɗ͑ǣŕ̲ ҡӥ̲%фӥĀɥŕфӕ͖͑ӕիфľǣӕҡ͑ի%ҡ͑ӥիüۡ
chomaã nüxüۡ quixuxüۡrüüۡ, natürü ֆֆɗ̲ɥ, rü norü caxtaxica chi itapugügu
͑ի%ËȍɗË͑ľ%̲ҡ̲ɗ͑ӕ%ËӕЙҡՓٚ, rü yixcüra rü taxucürüwa chi tanagu۳իŕŕǣӕ
ñanagürü. 23ॸ—Rü yexguma ga norü cori ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ, rü guxüۡma i duüۡxüۡgü i
rü ñanagürü nüxüۡ: nüxüۡ daugüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥЙӕфËӥфӥ
“¡Paxa ngŕm ‫ ڟ‬a nama i taxüۡgüwa rü tá tüxüۡ nacugüe. 30ॸ—Rü ñanagürügü tá:
ۡ
nama i íraxüǣӥՓ͑իӡ, rü nuã nagagü ٘ͮǣŕ̲ֆҡӥɗ͑͑իӥǣӥ͑͑իӥЙҡիüۡ,
i togü i duüۡxüۡgü na nuxã chopatagu ͑ҡӥфӥҡիӕËӥфӥՓ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕٚ,
nachocuxüۡca۳x, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ ñanagürügü tá. 31ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ
naxããcuxüۡca۳x ya daa chopata! 24ॸErü nachiüۡãneãrü ãŕ۳xgacü rü to i nachiüۡãneãrü
ãŕ۳xgacümaã nügü nadaixchaüۡgu, ¿rü tama ga pecaduã۳xgüxüۡ, rü Ngechuchuca۳x

e۳xna i noxri inangugüãxüۡ rü ngoxi 10,000 i ͑իɥ͑ɗֆ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x ga norü ore.
churaragü rü yangu na nügü nadaixücۡ a۳x 2ॸRü yemaca۳x ga Parichéugü rü
namaã i norü uwanü i 20,000 i churaragü ͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ

nüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ? 32ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü Ngechuchuxüۡ
nangugüãgu na tama yanguxüۡ i norü nixugüe, rü ñanagürügü: —Ñaã yatü rü
churaragü rü, ¿taux e۳ի͑ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥɗЙľËĀӕã۳xgüxüۡmaã na
yaxüۡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӕҡ̲ɗ͑ΎфӥӕՓ͑ӥ, rü naxãmücüxüۡ, rü namaã na nachibüxüۡ
naxüۡtawa namugüãxüۡ i norü orearü —ñanagürügü. 3ॸRü yexguma ga
ngeruüۡgü, rü namaã nüxüۡ na Ngechuchu rü ñaã ore ga cua۳xruüۡxüۡ
yanaxugüexücۡ a۳x na nügümaã namaã nixu, rü ñanagürü: 4ॸ—¿Texé i
͑͑ǣӥի̲ӥŕիüۡ? 33ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta Йľҡ͑ӥՓфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡӥիüۡ‫ڟ‬
͑ɗիɥɗЙľ̲ի, ľфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣľիľфӥիӦիľɗ ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ100 i tümaãrü carnerugü
petanüwa tama ngŕm ‫ ڟ‬a tanawogügu i rü wüxi tüxüۡ‫ ڟ‬iyarütau۳xgu, rü taux e۳xna
ۡ ‫ڟ‬ ۡ
guxüma i tüxü ͑ǣŕի̲իüۡ na chowe i nachitaüۡwa tanawogüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲99,
ҡфӥիӡիücۡ a۳x, rü taxucürüwama aixcüma rü naxca۳x tayadauxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡӥիü‫ۡڟ‬
chorü ngúexüۡ ҡɗիɥ. iyarütaxuxüۡ ñu۳xmata nüxüۡ itayangau?
5ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ itayanga۳u۳xgu rü
ͮǣŕիǣӕ̲͑͑ǣľËǣӕֆ
ҡ%ŕ%Ëӥ̲ҡӥǣӥ%ҡӥǣӕҡֆǣիüۡ. 6ॸ—Rü
yucüra rü taxuwama name
͑ǣŕիǣӕ̲ҡӥ̲ЙҡՓҡ͑ǣӕիǣӕ, rü
(Mt 5.13; Mr 9.50)
tanangutaque۳իľիŕŕɗҡӥ̲̲ӥËӥǣӥ, rü
34ॸ—Pema rü ñoma yucürarüüۡ Йɗիɥǣӥɗ duüۡxüۡgü i tümaãrü ngaicamagu pegüxüۡ,
ñoma i naãnewa, erü yima yucüra rü rü ñatagüxüۡ nüxüۡ:
Υ̲͑͑͑ľիŕŕիüۡrüüۡ rü pema rü ñoma ٘‫ؽ‬ՠӥիɗǣӕËȍΎ̲%Йľҡ%ŕǣӥ, Pa
i naãnecüãۡ۳ x۳ i duüۡxüۡgütanüwa rü norü Chomücügüx! Erü marü nüxüۡ
̲ľիŕŕфӕüۡ Йɗիɥǣӥ. Name ya yucüra. ɗËȍֆ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥËф͑ľфӕǣ
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑͑ǣľËǣӕ, ¿rü iyarütaxuxüۡٚ, ñatagüxüۡ nüxüۡ. 7ॸ—Rü
ñuxãcü tá wenaxãrü naxããca? 35ॸ—Rü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
taxuwama name. Rü woo waixüۡmüãrü ͑ҡ%ŕǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãի۳ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲
Փի̲ӥ%͑ľիŕŕфӕüۡca۳x rü tama name. Rü ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ99 i duüۡxüۡgü i mexüۡgü i
ítanata۳xmare. Rü yíxema aixcüma ̲фӥҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ, natürü
ãchi ۳xŕի‫ ڟ‬ŕ, ‫ؽ‬фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕ ֆľիľф%Ëӥ͑ҡ%ŕǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ
i ñaã ore! —ñanagürü. duüۡxüۡ i pecaduãx‫ ڟ‬üۡ nüxüۡ rüxo۳xgu i
nacüma i chixexüۡ rü Tupanaãxü‫ۡڟ‬
Cua۳xruüۡ ga Carneru ga
ֆիΥΥǣӕ—ñanagürü.
iyarütaxuxüۡgu ixuxüۡ
(Mt 18.10-14) Cua۳xruüۡ ǣĀɥŕфӕǣɗֆфӥtau۳xcügu ixuxüۡ
guxüۡma ga yema yatügü

15
1ॸRü 8ॸRü Ngechuchu rü wüxi ga to ga
ga Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ cua۳xruüۡxüۡ nixu, rü ñanagürü:
͑ǣɥիüۡ ideetanüxüۡ, rü togü ga duüۡxüۡgü —ͮǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗ͑ǣľËӥիü‫ۡڟ‬
193 ̞Ԇækॷ15
͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ10ҡËȍɗ͑ӥɗĀɥŕфӕ, rü yema nachiüۡãnewa. Rü yemaca۳x ga

Փӥիɗ͑ǣɥիü‫ ۡڟ‬iyarütau۳xgu, ¿rü taux e۳xna i guma ngextü۳xücü rü inanaxügü ga taiya
omüwa nangixichiãxüۡ rü nabixichiãxüۡ nüxü‫ ۡڟ‬na ngúxüۡ. 15ॸ—Rü yexguma rü
ֆ͑ǣɥЙҡ, фӥ̲ľ%̲͑ǣɥxca۳x nadauxüۡ norü puracüca۳x nadau naxüۡtagu ga
ñu۳ի̲ҡ͑ǣɥիüۡ iyangau? 9ॸ—Rü wüxi ga yatü ga yema nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ .
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣɥիüۡ iyangauxgu, rü Rü nüma ga yema yatü rü norü
inangutaque۳իľիŕŕɗ͑ǣɥ̲ӥËӥǣӥɗ naãnewa nanamu na yéma norü
ngexüۡǣӥфӥ͑ǣɥҡ͑ӥիüۡǣӥɗ͑ǣɥфӥ cuchigüna yadauxüۡca۳x. 16ॸ—Rü düxwa
ngaicamagu pegüxüۡ, фӥ͑ǣɥիüۡ nüxüۡ: nüxü‫ ۡڟ‬nachi ۳xéga ga yema cuchiwemü,
٘‫ؽ‬ՠӥիɗǣӕËȍΎ̲%Йľҡ%ŕǣӥ, Pa yerü poraãcü nataiyaxüchi. Natürü
Chomücügüx! Ƅфӥ̲фӥ͑ǣɥիüۡ ҡիәľ̲Υ͑͑ӥի͑ҡի%. 17ॸ—Rü
ɗËȍֆ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥĀɥŕфӕǣ ֆľիǣӕ̲͑%ŕՓ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ, rü
iyarütau۳xchire۳իËӥٚ, ͑ǣɥիüۡ. 10ॸ—Rü ñanagürü:
pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta “¿Ñuxre i chaunatüarü puracütanüxüۡ
͑ҡ%ŕǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ i Tupanaãrü orearü rü nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗΥ͑фӥ͑ӥիüۡ‫ڟ‬
ngeruüۡǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ i ínayaxü? Rü choma i nuã rü taiyamaã
pecaduãx‫ ڟ‬üۡ nüxüۡ rüxo۳xgu i nacüma i tá nuxma chayu. 18ॸ—Rü chaunatüca۳x tá
chixexüۡ rü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ֆիΥΥǣӕ chataegu, rü ñachagürü tá tüxüۡ: ‘Pa
—ñanagürü ga Ngechuchu. Papa, marü chixexüۡ Tupanamaã chaxü
rü cumaã rü ta. 19ॸ—Rü tama marü
Ore ga cua۳xruüۡ ga wüxi ga ngextü۳xücü ga
chame na Chaune, ñacuxüۡ choxüۡ. ¡Rü
͑͑ҡӥ͑ɗիӡËӥǣӕɗիӕիüۡ
wüxi i curü puracütanüxüۡxüۡ choxüۡ
11ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu: ɗիɥիŕŕ!’ ñacharügü tá tüxüۡ ֆËȍӕ͑ҡӥٚ,
—Nayexma ga wüxi ga yatü ga taxre ga ñanagürü. 20ॸ—Ѡӥɗ͑իӡ%Ëȍɗфӥ
nane nüxü‫ ۡڟ‬yexmacü. 12ॸ—Rü guma nanatüpataca۳x nataegu. Rü yexguma
фӥ¡ӕ̲ŕËӥ, rü nanatüxüۡ ñanagürü: yangaicagu ga nanatüpata, rü yaxüۡgu
“Pa Pa, ‫ؽ‬ËȍΎի͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲Ëӕфӥ nüxüۡ tadau ga nanatü, rü tüxüۡ‫ڟ‬
͑ǣŕ̲իüۡgü i choxna üxüۡ!͖ٚ͑ǣӥфӥ. nangechaüۡtümüüۡ. Rü naxca۳x tiña, rü
Rü yexguma ga nanatü rü yema taxre ga nüxna tana۳ɥ ۳xãchi, rü nüxüۡ tachúxu.
nanemaã nayatoye ga norü yemaxüۡgü. 21ॸ—Rü yexguma ga nüma ga tümane rü
13ॸ—Rü ñuxre ga ngunexüۡguwena rü ñanagürü tüxüۡ:

ǣӕ̲͑͑ľǣфӥ¡ӕ̲ŕËӥфӥ “Pa Papa, marü chixexüۡ Tupanamaã
nananutaque۳xe ga guxüۡma ga norü chaxü, rü cumaã rü ta. Rü taxuwama
yemaxüۡgü rü namaã nataxe. Rü yema chame na ‘Chaune’ ñacuxüۡ choxüۡٚ,
Āɥŕфӕ̲%фӥҡΎǣ͑Ëȍɗüۡ%͑ľՓ͑իӡ. ñanagürü. 22ॸ—Natürü tüma ga nanatü
Rü chixri yéma namaxüۡ, rü yemaãcü rü tümaãrü duüۡxüۡgüxüۡ ñatarügü:
͑ǣɥիüۡ nagu۳իŕŕǣgu۳xcüma ga norü “¡Paxa nuã penange i naxchiru i
Āɥŕфӕ. 14ॸ—ͮҡӥфӥֆľիǣӕ̲̲фӥ͑ǣɥիüۡ ̲ľիŕËȍɗիüۡ rü peyacu۳xcuchi ۳x! ¡Rü wüxi
nagu۳իŕŕǣӕՓľ͑ǣgu۳xcüma ga norü i anera ta naxme۳իՓ͑ǣɥիüۡ
Āɥŕфӕ, фӥЙΎф%Ëӥ͑ҡիӕǣΥ͑ǣ pinga۳xcuchix! ¡Rü chapatu rü ta nuãta
penge, rü peyacuaixcuchix! 23ॸ—¡Rü nuã “Pa Chaunex, cuma rü guxüۡguma

Йľ͑ǣɗ͑ǣŕ̲ՓΎËիËӥɗ͑ǣӥիӥËȍɗիüۡ, chauxüۡҡՓËӕ͑ǣŕի̲, rü guxüۡma i
rü peyamá, фӥ͑ǣɥի%̲͑%ҡËȍɗ¡ӥľфӥ ËȍΎфӥ͑ǣŕ̲իüۡǣӥфӥËӕիфӥ͑ɗիɥ.
tapetae! 24ॸ—Erü daa chaune rü 32ॸ—Natürü ñu۳ի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑
chauxca۳x rü marü nayu, natürü maxüۡcü ipetaegüxüۡ фӥ͑ɗҡ%ŕǣӥիüۡ ľфӥËӕľ͑ľŕ

chauxca۳x ínangu. Rü marü ga guma chauxca۳x rü marü yucü, rü
inayarütauxchire۳x, rü wenaxãrü maxüۡcü taxca۳x ínangu. Rü woo tüxna
nango۳իٚ, ñanagürü. Rü yexguma inayarütaxu, rü wenaxãrü taxca۳x
inanaxügüe ga na napetaegüxüۡ. 25ॸ—Rü nango۳իٚ, ñatarügü.
ֆΎի͑ɗǣǣӕ̲͑͑ľǣфӥֆ̲ŕËӥ, rü
Cua۳xruüۡ ga yatü ga chixri norü coriarü
naãnewa nayexma. Rü yexguma
yemaxüۡna dauxüۡgu ixuxüۡ
͑ҡľǣӕǣӕфӥ̲фӥɥ%фӥ͑ǣɗË̲͑
nangugu, rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥǣ͑
16
1ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu
ínapaxetagüxüۡ rü íyaxüۡãchitanüxüۡxüۡ. norü ngúexüۡgüxüۡ: —Nayexma
26ॸ—Rü wüxi ga nanatüarü duüۡxüۡca۳x ga wüxi ga cori ga muãrü
naca, rü nüxna naca ga ҧacü na yemaxüۡãx۳ üۡchixüۡ. Rü nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga
ínaxüexüۡ ǣɥՓ. 27ॸ—Rü yema wüxi ga norü duüۡxüۡ ga norü yemaxüۡãrü
nanatüarü duüۡxüۡ rü nanangãxüۡ, rü dauruüۡ. Natürü togü ga duüۡxüۡgü rü
ñanagürü: ٘æӕľ͑ľŕфӥ̲фӥɞ͑͑ǣӕ. Rü norü corimaã nüxüۡ nixugü na yema
͑ǣŕmaca۳x cunatü toxüۡ tamu na norü duüۡxüۡ rü chixri norü yemaxüۡna na
tayamáxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ՓΎËիËӥɗ nadauxüۡ. 2ॸ—Rü yexguma ga yema cori
ngüxüchixüۡ, ľфӥËӕľ͑ľŕфӥ̲ľËӥɞ͑͑ǣӕ rü yema norü duüۡxüۡca۳x naca, rü
rü tama nićՓľٚ, ñanagürü nüxüۡ. ñanagürü nüxüۡ:
28ॸ—ͮҡӥфӥǣǣӕ̲͑ŕ͑ľŕǣ “Dücax, cuchigaxüۡ chomaã nixugügü i
фӥֆ̲ŕËӥфӥ͑͑ӕ, фӥҡ̲ɥǣӕ duüۡxüۡgü. ¿Rü ҧËӥ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲? ¡Rü
naxücuchaüۡ. Rü yemaca۳x düxwa ga chomaã nüxüۡ ɗիӕфӥ͖ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗËӕфӥ
nanatü rü naxca۳իɞҡիӡիӡ, rü nüxüۡ puracü, ľфӥ̲фӥҡ%ӡҡ̲ËȍΎфӥ
tayaca۳ax۳ üۡ na yaxücuxüۡca۳x. 29ॸ—Rü ͑ǣŕ̲իüۡãrü dauruüۡxüۡ cuxüۡ Ëȍɗիɥիŕŕ!ٚ
nüma rü ñanagürü tüxüۡ ga nanatü: ñanagürü nüxüۡ. 3ॸ—Rü yexguma ga
“Cuma nüxüۡ cucua۳x i ñuxre ya taunecü yema coriarü duüۡxüۡ фӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ,
cuxüۡ‫ ڟ‬chapuracü, rü taguma chixri cuga фӥ͑ӥǣӥ%ŕՓ͖͑ǣӥфӥ:
Ëȍիɥ͑ӥ. Rü bai i ñuxgu wüxicana wüxi i “¿ӄacü tá chaxü i ñu۳xmax, erü chorü
chibuxacü choxna cumu na cori rü marü choxüۡ ínata۳իӥËȍɗɗ͑ǣŕ̲
chomücügümaã chapetaexücۡ a۳x. chorü puracüwa? Tama chapora na
30ॸ—Natürü ñu۳xma na ínanguxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ naãnewa chapuracüxüۡca۳x, rü chaxãne
Ëӕ͑ľɗËȍɗիфɗËӕфӥĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ gu۳իŕŕիüۡ ͑Āɥŕruca۳x na íchac۳axüۡ nüxna i togü.
nagu i ngexüۡǣӥɗ͑ǣŕ%ŕիüۡ, rü naxca۳x 4ॸ—Rü marü nüxüۡ chacua۳x na ҧacü tá na
cuyama۳իɗ͑ǣŕ̲ՓΎËիËӥɗ chaxüxüۡ na choxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x na

ngüxüchixüۡٚ, ñanagürü. 31ॸ—Rü yexguma texé tümapatawa choxüۡ yaxuxüۡ i
ga nanatü rü ñatarügü nüxüۡ: ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍ͑ǣľфӥЙӕфËӥã۳իǣӕٚ,
195 ̞Ԇækॷ16
ñanagürü. 5ॸ—Rü yexguma nügüxüۡtawa Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲nagu۳xgu i

naxca۳x naca ga wüxichigü ga yema ͑ǣŕ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓЙľիü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ
duüۡxüۡgü ga norü coriaxü‫ۡڟ‬ rü peyu۳xgu, rü tá pexü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ֆ
yangetanügüxüۡ. Ѡӥֆľ̲͑ӥիɥфֆŃ̲ Penatü ya pexüۡ ֆիӕËӥɗĀիӡǣӕիüۡ i
naxüۡtawa nguxüۡna naca, rü ñanagürü: naãnewa. 10ॸ—Yíxema meã namaã
“¿Ñuxre i nüxüۡ‫ ڟ‬cungetanüxüۡ i chorü icuáxe ega woo noxretama
cori?͖ٚ͑ǣӥфӥ. 6ॸ—Rü nüma tümame۳իŕՓ͑ǣŕի̲ǣӕ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: muxüۡma tümame۳իŕՓ͑ǣŕի̲ǣӕфӥҡ
“Nüxü‫ ۡڟ‬chanangetanü i 100 i data i ta meã namaã itacua۳x. Natürü yíxema
chixüۡٚ, ñanagürü. Rü yema coriarü chixri namaã icuáxe ega noxretama
duüۡxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: tümame۳իŕՓ͑ǣŕի̲ǣӕ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲
٘͵%͑ɗիɥɗЙΎЙľфɗËӕфӥ͑ǣľҡ͑ӥ muxüۡma tümame۳իŕՓ͑ǣŕի̲ǣӕфӥ
nawa ngóxüۡ. ¡Rü paxa írüto rü to i ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta chixri namaã
popera naxü, rü 50 i dataguxicatama itacua۳x. 11ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲̲ľ%
naxü i curü ngetanü!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 7ॸ—Rü namaã ipecua۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲pexme۳xwa
yemawena rü yema to ga duüۡxüۡ ga norü ͑ǣŕի̲իüۡ i ñoma i naãne i chixexüۡwa,
coriaxü‫ ۡڟ‬nangetanüxüۡna naca, rü ¿rü texé tá pexme۳իǣӕҡ͑իӥɗ͑ǣŕ̲
ñanagürü: aixcüma mexüۡ ɗҽӕЙ͑%фӥɗիɥիüۡ?
٘‫ع‬æӕ̲фӥ͖ӕիфľֆɗɥիüۡ i nüxüۡ‫ڟ‬ 12ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲̲ľ%̲͑%
cungetanüxüۡ i chorü cori?͖ٚ͑ǣӥфӥ. ipecua۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑Йľի͑%իüۡ i

Rü nüma rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü: ñoma i naãnewa, ¿rü ñuxãcü tá pexna
“Nüxüۡ‫ ڟ‬chanangetanü i 100 i choca i ͑͑ի%ɗЙľËȍɗËɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa?
ҡфɗǣӕٚ, ñanagürü. Rü yema coriarü 13ॸ—Taxucürüwama i wüxi i duüۡxüۡ rü
duüۡxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: nataxrearü coriã۳x. Erü wüxi i norü

٘͵%͑ɗիɥɗЙΎЙľфɗËӕфӥ͑ǣľҡ͑ӥ corichi rü tá naxai, фӥ͑ǣŕ̲ҡΎфӥҡ
nawa ngóxüۡ. ¡Rü paxa írüto rü to i nüxüۡ nangechaüۡ. Rü e۳xna wüxica۳x rü tá
popera naxü rü 80 i chocaguxicatama ̲ľ%͑ЙӕфËӥфӥ͑ǣŕ̲ҡΎфӥҡ͑ӥիüۡ
naxü i curü ngetanü!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 8ॸ—Rü naxo. Rü pema rü taxucürüwama
norü cori rü nüxüۡ nicua۳xüüۡãma ga Tupanaca۳իЙľ̲իŕľǣЙľфӥ
yema norü duüۡxüۡ ga chixexüۡ, yerü nüxüۡ ĀɥŕфӕǣӕիɗËҡ̲Йľфӥիɥ͑ӥŕǣӕ
͑Āӕǣ͖ӕի%Ëӥ͑͑ի%%ŕիüۡchixüۡ. Rü —ñanagürü ga Ngechuchu. 14ॸNatürü ga
pemaã nüxüۡ chixu rü ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ yema Parichéugü rü poraãcü norü
i duüۡxüۡgü, фӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%իü‫ۡڟ‬ Āɥŕфӕǣӕ̲͑фӥիɥ͑ӥŕ. Rü yemaca۳x
ֆիΥǣӥիüۡ i duüۡxüۡgüarü yexera paxa Ngechuchuxüۡ nacugüe ga yexguma
naxca۳x nadaugü na ñux- ãcü nüxüۡ nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣǣӕիüۡma ga yema
natúxüۡ i duüۡxüۡgü. 9ॸ—Rü pemaã nüxüۡ ore. 15ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü
Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľɗ ñanagürü nüxüۡ: —Ьľ̲͑ɗիɥɗ
chixexüۡwa pexüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ duüۡxüۡgüpe۳իľՓ̲ľ%Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ,
ɗ͑ǣŕ̲̲%͑ӥիü‫ ۡڟ‬penangúchaüۡիŕŕɗ natürü Tupana pexüۡ nacua۳x na ҧacügu
duüۡxüۡgü na Tupanaxüۡtawa nangugüxüۡ. Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. Rü woo duüۡxüۡgü pexüۡ
̞Ԇækॷ16 196
nicua۳xüüۡgü naxca۳իɗ͑ǣŕ̲Йľիӥիüۡ, ̲ľիŕËȍɗիüۡ ga naxchirugu icu۳xüۡ. Rü

͑ҡӥфӥҽӕЙ͑фӥ͑%ŕՓnangu۳x i guxüۡ ga ngunexüۡǣӕфӥ̲ľիŕËȍɗիüۡ ga
͑ǣŕ̲—ñanagürü ga Ngechuchu. peta naxü. 20ॸ—Rü nayexma ta ga wüxi
ǣֆҡӥǣ͑ǣľфӥĀɥŕфӕãc‫ ڟ‬ü ga
ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü
Dácharugu ãŕg‫ ڟ‬acü. Rü narüxoxone, rü
ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya Tupanachiga
guxüۡguma yema
16ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü Āɥŕфӕã۳xüۡchixüۡpataa۳xwa ñaxtüanewa
ñanagürü: —Noxri nayexma ga Tupanaãrü nayarütooxüۡ. 21ॸ—Rü guma Dácharu rü
̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃĀӕüۡxüۡgüxüۡ ngu۳իŕŕիüۡ, rü ͑͑͑ǣΦիËȍüۡ ǣֆľ̲Υ͑ҡӥËȍɗǣ
yema ngu۳իŕŕҡľǣ͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ ga ֆľ̲ֆҡӥǣĀɥŕфӕã۳xüۡchixüۡãrü
Tupanaãrü orearü uruüۡgü duüۡxüۡgüxüۡ mechawa rüyiiixüۡ. Rü naxca۳ի͑իɥǣ
namaã ngu۳իŕŕիüۡ. Natürü yexguma Cuáüۡ airugü, rü nanawearü o۳xriã۳xgü. 22ॸ—Rü
ga baiüۡիŕŕфӕüۡ ínguxguwena, rü marü wüxi ga ngunexüۡ nayu ga guma ngearü
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ chixuchiga i Tupanaãrü Āɥŕфӕãc‫ ڟ‬ü, фӥĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga Tupanaãrü
ore i mexüۡ i ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ. Rü orearü ngeruüۡǣӥфӥĀիӡǣӕիüۡ ga
ñu۳xma rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü naãnewa nanagagü na wüxiwa
ЙΎф%Ëӥ͑ӥǣӥ͑ЙΎфľիŕŕ͑ Abráüۡmaã nayexmaxüۡca۳x. Rü nayu ta
yachocuxücۡ a۳x i ngŕm
‫ ڟ‬a Tupana ãŕ۳xgacü ǣֆľ̲ֆҡӥǣĀɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ, rü
ɞɗիɥիüۡwa. 17ॸ—Naxüۡpa na yanguxüۡ i inayata۳xgü ga duüۡxüۡgü. 23ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲
Tupanaãrü mugü rü woo wüxi i mu i nachica i Tupana n۳g۳oxogüxüۡ nagu
íramarexüۡ ֆɗիɥǣӕ, rü naguxchaxüchi na poxcuxüۡՓ͑իӡǣֆľ̲ֆҡӥǣ
iyanaxoxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ yaxuxüۡ. Natürü Āɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ rü yéma poraãcü ngúxüۡ
ɗիËӥ̲͑фӥҡӕիËȍ̲ŕ͑ɗիɥ͑ ninge. ѠӥĀիӡ͑Āӕ, rü yaxüۡgu
iyanaxoxüۡ i ñoma i naãne rü guxüۡma i Abráüۡxüۡ nadau na Dácharumaã wüxiwa
͑ǣŕ̲ĀիӡՓ͑ӥիüۡ idauxüۡ. nayexmaxüۡ ǣĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa.
24ॸ—Rü yexguma ga yema yatü ga
Āɥŕфӕã۳xüۡchichiréxüۡ rü aita naxü rü
namexüۡ na texé tümamaxüۡ ítáxüۡ
ñanagürü:
(Mt 19.1-12; Mr 10.1-12)
“Pa Ϙ۳ xi Pa Abráüۡx, ¡cuxüۡ‫ڟ‬
18ॸ—ͮǣŕիǣӕ̲Փӥիɗֆֆҡӥɞҡma۳xgu changechaüۡtümüüۡ, rü nuã namu ya
фӥ͑ɥɗ͑ǣľ̲%͑ի%ma۳xgu rü Dácharu na dexámaã nügü
Tupanape۳xewa rü pecadu naxü. Rü texé yawaixpe۳xeme۳իŕ%Ëӥ̲ËȍΎիüۡ
ֆֆɞիľ̲͑ǣɥ̲%%̲իŕɗՓӥիɗɗ͑ǣľɗ yanawaixpe۳xearü conüãx‫ ڟ‬üۡca۳x! Erü
͑ǣɥҡľ͑ǣɥիüۡ íta۳xcü, rü Tupanape۳xewa rü poraãcü choxü‫ ۡڟ‬nangu۳իɗ͑ӕ%ӥիӥՓٚ,
tüma rü ta pecadu taxü. ñanagürü. 25ॸ—Natürü Abráüۡ rü
ñanagürü nüxüۡ:
֤ҡӥǣ̲ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳xüۡchixüۡchiga rü
“Pa Chaunex, ¡nüxna nacua۳xãchi na
Dácharuchiga
taxuüۡma cuxüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡ ga yexguma
19ॸ—Nayexma ga wüxi ga yatü ga cumaüۡxgu! Natürü Dácharu rü poraãcü
̲ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ ga guxüۡguma chixexüۡ nüxüۡ naxüpetü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i
ñu۳xma rü nuã mexüۡՓ͑͑ǣŕի̲, rü i ore, фӥҡ%ӡËȍɗ̲͑ӥիü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥٚ,

cuma rü ngŕm ‫ ڟ‬a poxcuchicawa ngúxüۡ ñanagürü.
quinge. 26ॸ—Rü ñu۳իӡËȍɗ͑͑ǣŕի̲ɗ
wüxi i taxüchixüۡ i ngatexüۡ i tórü
(Mt 18.6-7, 21-22; Mr 9.42)
ngãxüۡwa üxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ega
númacüۡ۳ãx۳ ngŕ̲ ‫ ڟ‬ɥիËȍüۡgu, rü
17
1ॸRüNgechuchu rü norü
taxucürüwama ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬իɥ. Rü woo ngúexüۡgüxüۡ ñanagürü: —Rü
ngŕm‫ ڟ‬acüۡ۳ãի۳ ͑ә̲ɥիËȍüۡgu rü guxüۡǣӕҡ̲͑͑ǣŕի̲ɗҧacü i duüۡxüۡgüxüۡ
ҡիӕËӥфӥՓ̲͑ә̲͑իɥٚ, ñanagürü. pecaduã۳իŕŕիüۡ. Natürü wüxi i ngechaüۡ tá
27ॸ—Rü yexguma ga yema yatü ga tümaca۳ի͑ɗիɥֆֆɞիľ̲ĀӕüۡիŕֆҡΎǣӥիüۡ
Āɥŕфӕã۳xüۡchichiréxüۡ rü ñanagürü: pecadugu nguxŕŕի‫ ڟ‬ŕ. 2-3ॸ—Rü tümaca۳x rü
“Cuxüۡ chaca۳ax۳ üۡ, Pa Ϙ۳ xi, Pa Abráüۡx, ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑ҡӥ̲͑ի%Փ
na chaunatüpatawa cunamuxüۡca۳x ya yangacuchixüۡ ya wüxi ya nuta ya tacü rü
Dácharu. 28ॸ—Erü ngŕ̲ ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӥ ͑ǣŕ̲%ËӥҡիҡӥՓҡӥիüۡ na itáexüۡ naxüۡpa
ya wüxime۳ŕx۳ pü۳իֆËȍӕľ͑ľŕǣӥ. Rü ͑ЙľËĀӕǣӕҡ͑͑ǣӕիŕŕիüۡ i wüxi i chorü
chanaxwa۳xe na namaã nüxüۡ na duüۡxüۡ. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ
yanaxuxüۡca۳x na tama nuã ñaã Йľիӕ%ŕǣӥɗЙľ̲ի! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ
poxcuchica i poraãcü choxü‫ۡڟ‬ Ëӕľ͑ľŕËȍɗիľիüۡ cumaã ü۳xgu rü ¡meã
ínangúxüۡՓ͑իɥիüۡca۳իٚ, ñanagürü. naxuxcu۳իŕ! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ naxoxgu i
29ॸ—Natürü ga Abráüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: nacüma i chixexüۡ rü ¡nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
٘æӕľ͑ľŕǣӥ͑ӥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ nangechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲! 4ॸ—Rü woo 7
ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü e۳xpü۳xcüna chixexüۡ cumaã naxü۳xgu i wüxi
yema ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga i ngunexüۡgu, rü 7 e۳xpü۳xcüna cuxna
Tupanaãrü orearü uruüۡgü ümatüxüۡ. Rü yacaxgu na nüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ cungechaüۡxücۡ a۳x,
̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľǣ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡٚ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիü‫ ۡڟ‬nüxüۡ cungechaüۡ
ñanagürü. 30ॸ—Rü yexguma ga yema —ñanagürü ga Ngechuchu.
ֆҡӥǣĀɥŕфӕã۳xüۡchichiréxüۡ rü Abráüۡxüۡ
Ñuxãcü tapora ega yaxõxgu
nangãxüۡ, rü ñanagürü:
٘ͮǣŕ̲%Ëӥ, Pa Ϙ۳ xi, Pa Abráüۡx, 5ॸRü norü ngúexüۡgü ga norü orearü
͑ҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ i uwa namugüxüۡ rü ñanagürügü: —Pa
yuchiréxüۡ ngŕ̲
‫ ڟ‬ӡիǣӕфӥ̲͑%͑ӥիüۡ Corix, ¡toxüۡ rüngüۡիŕŕ͑ֆľիľф%Ëӥ
yanaxuxgu, rü chi nüxüۡ narüxoe i ҡֆիΥǣӥիüۡca۳x! —ñanagürügü. 6ॸRü
nacüma i chixexüۡٚ, ñanagürü. yexguma ga Cori ga Ngechuchu rü
31ॸ—Natürü Abráüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: ñanagürü nüxüۡ ga norü ngúexüۡgü: —Rü
٘ͮǣŕիǣӕ̲ҡ̲͑ǣ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓΎΎ͑իɞфիӥËȍɗǣӕɗЙľфӥ
ֆľ̲ΎфľǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü yema Υ, фӥĀ͑ɥфӥËȍɗЙľǣ͑իɥ͑ӥľǣ
ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü ñapegügu:
orearü uruüۡgü ümatüxüۡ, rü woo chi “¡Cugü nabe۳x i nuã rü taxtüchiügu
wüxi i marü yuwa írüdaxüۡ i duüۡxüۡ cugü yato!͖ٚЙľǣӥǣӕ, rü chi pega
ngŕ̲‫ ڟ‬ӡիǣӕ, rü namaã nüxüۡ yanaxuxgu ͑իɥ͑ӥ.
̞Ԇækॷ17 198
yema yatügü. 15ॸNatürü natanüwa rü

Wüxi i ngüۡիŕŕфӕüۡãrü puracüchiga
nayexma ga wüxi ga Ngechuchuca۳x
7ॸ—ͮǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľɗЙľҡ͑ӥՓ taeguxüۡ ga yexguma marü nügü
rü tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕɗՓӥիɗɗҡӥ̲%фӥ nada۳u۳xgu ga naxca۳x na yataanexüۡ. Rü
duüۡxüۡ ɗҡӥ̲%͑ľՓ͑ľӡիüۡ i puracüwa tagaãcü Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡchigü. 16ॸRü
rü e۳xna carneruarü dauwa, rü tama Ngechuchupe۳xegu nanangücuchi rü
nügüca۳xira naxüwemü. 8ॸ—Natürü norü ̲Ύիŕ͑ӥի͑͑ի%. Rü yema yatü rü
corixüۡիɥф͑իӥՓľ̲ӥ͑͑Ëȍɗ¡ӥիüۡca۳x Chamáriaanecüۡ۳ãի۳ ͑ɗիɥ. 17ॸRü yexguma
rü naxaxexüۡca۳x, rü nüma rü yixcama ga Ngechuchu rü ñanagürü: —¿Taux
nachibü. 9ॸ—Ѡӥ͑ΎфӥËΎфɗфӥҡ̲̲Ύիŕ e۳xna i 10 chire۳իЙɗիɥǣӥիüۡ na pexca۳x
nüxna naxã na naxüwemüãxüۡca۳x, erü Ëȍֆҡ͑ľիŕŕǣӥիüۡ? ‫ͮع‬ǣŕիüۡǣӥ͑ɗիɥɗ
ՓΎľҡ̲͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ͑ΎфӥЙӕфËӥɗ ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ9 i yatügü? 18ॸ—¿Rü ñaã to
͑ǣŕ̲͑ΎфӥĀӕüۡxüۡ. 10ॸ—Rü i nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡЙɗիɥǣӥɗЙľ̲ի. Erü itaeguxüۡ na Tupanaxüۡ yacua۳xüüۡxüۡca۳x?
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑Йľիüۡ —ñanagürü. 19ॸRü yexguma rü guma
ӥիŕŕիüۡիɥËҡ̲Йľիü۳xgu, rü penaxwa۳xe yatüxüۡ ñanagürü: —‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗфӥɞɥիӡ!
i pegü ñaperügügü: Cuxca۳x nitaane, ľфӥËӕֆիΥ
“Puracütanüxüۡ i taxuwama mexüۡ —ñanagürü.
ҡɗիɥǣӥ, ľфӥ͑ǣŕ̲͑Փҡӥիüۡ
͵ӕի%Ëӥҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕֆ
namuxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥɗҡɗ͑ǣӕիŕŕիüۡٚ,
Tupana na ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ
ñaperügügü —ñanagürü ga Ngechuchu.
(Mt 24.23-28, 36-41)
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑͑ľŕիŕŕǣ10 ga yatügü 20ॸRü Parichéugü rü Ngechuchuna
ga chaxüneãxgüxüۡ
nacagü, rü ñanagürügü: —‫͵ع‬ӕիǣӕҡ͑ɗիɥ
11ॸѠӥֆľիǣӕ̲̲͑ǣӕֆիӡիǣӕǣ na yangucuchixüۡ ya Tupana na ãŕ۳xgacü
Ngechuchu ga Yerucharéüۡwa na ֆɗɥիücۡ a۳x i núma? —ñanagürügü. Rü
͑իӡիüۡ, rü Chamáriaane rü Gariréaane Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
nügümaã íxüyexüۡwa naxüpetü. 12ॸRü —Norü nguchiga ya Tupana rü tama wüxi
ֆľիǣӕ̲Փӥիɗǣɥ%͑ľի%ËӥՓ i ҧacü i nüxüۡ idauxüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. 21ॸ—Rü
nanguxgu, rü yexma nape۳xegu nayayi taxuacüma ñaperügügü:
ga 10 ga yatügü ga chaxünemaã ٘ġ͑ɗիɥٚ, rü e۳ի͑٘Ǿӕ͑ɗիɥٚ,
ićaaweexüۡ. Rü yaxüۡgu nüxü‫ ۡڟ‬nachigü. ñaperügügü. Erü marü petanüwa nangu
13ॸRü tagaãcü ñanagürügü nüxüۡ: —Pa ya Tupana na ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡca۳x
Ngechuchux, Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ¡cuxü‫ۡڟ‬ —ñanagürü. 22ॸRü yexguma norü
tangechaüۡtümüüۡgü! —ñanagürügü. ngúexüۡgüxüۡ ñanagürü: —Rü tá pexca۳x
14ॸRü yexguma Ngechuchu nüxüۡ da۳u۳xgu, ínangu i ngunexüۡ i nagu poraãcü tá
rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Yéa paigüxüۡtawa choxüۡ pedaugüchaüۡxüۡ woo wüxi i
Йľիɥ, rü nüxüۡ pegü peyawe۳xgü! paxaãchica۳իҡ̲ֆɗիɥǣӕ. Natürü
—ñanagürü. Rü yexguma namagu ҡ%ӡҡ̲ËȍΎիüۡ ЙľĀӕǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲.
͑իɥֆ͑ľ, rü naxca۳x nitaanetanü ga 23ॸ—Rü duüۡxüۡgü rü tá ñanagürügü pexüۡ:
٘ġ͑ɗիɥֆæфɗѸҡӕٚ, rü e۳xna, “Gua ngŕm‫ ڟ‬a tayayaxuxüۡca۳x. 32ॸ—Rü nüxna

͑ɗիɥֆæфɗѸҡӕٚ, ñanagürügü tá. Natürü pecua۳ի%Ëȍɗľǣ͖ӕի%Ëӥ͑ǣɥիüۡ na
Йľ̲ի‫ؽ‬фӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥ, rü naxüpetüxüۡ ga Lox nama۳x ga na
ҡ%ӡҡ̲͑ՓľЙľфӥիɥ! 24ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ nayuxüۡ, ǣֆľիǣӕ̲͑ǣɥǣӥՓľ̲
íchanguxgu i choma i Tupana Nane na nada۳u۳xgu. 33ॸ—Erü yíxema tügü
duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, фӥՓӥիɗɗ%ŕ̲Ëӥɗ ̲իŕËȍիŕŕËȍüۡիŕфӥҡɗҡֆфӥҡիӕ,
guxüۡãneguma baxixüۡrüüۡ ҡËȍɗիɥ. natürü yíxema chauxca۳x yuxe rü
25ॸ—Natürü noxri rü tá poraãcü ngúxüۡ aixcüma tá tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i
chinge, rü ñoma i naãnecü۳ۡãx۳ i duüۡxüۡgü taguma gúxüۡ. 34ॸ—Rü pemaã nüxüۡ chixu
i ñu۳ի̲̲իŕիüۡ rü tá choxüۡ naxoe. фӥ͑ǣŕ̲Ëȍӥҡիüۡgu rü wüxi i
26ॸ—Rü yexgumarüüۡ ga duüۡxüۡgü na ͑ǣӥфӥËфľՓҡ͑͑ǣŕի̲ǣӥɗҡիфľɗ
Ëȍɗիфɗ̲իŕիüۡ ga yexguma Noŕ ‫ ڟ‬maüۡxgu, duüۡxüۡgü. Rü wüxi tá niga, фӥ͑ǣŕ̲ҡΎ
фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡËȍɗիфɗ̲͑իŕɗ rü tá ngŕm‫ ڟ‬a nata۳x. 35ॸ—Rü taxre i
duüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ɞËȍ͑ǣӕիǣӕɗ ۡ
ngexügü tá nügümaã ínacaegü. Rü wüxi
choma i Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ ҡ͑ɗǣфӥ͑ǣŕ̲ҡΎфӥҡ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a nata۳x.
Ëȍɗɥիüۡ. 27ॸ—Rü ga duüۡxüۡgü ga yexguma 36ॸ—Rü taxre i yatügü rü wüxi i
rü nachibüe, rü naxaxegü, rü ͑%͑ľՓҡ͑͑ǣŕի̲ǣӥ. Rü wüxi tá

nixãma۳xgü, rü nixütexacügü ñu۳xmata ͑ɗǣфӥ͑ǣŕ̲ҡΎфӥҡ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a nata۳x
nawa nangu ga yema ngunexüۡ ga Noŕ ‫ڟ‬ —ñanagürü ga Ngechuchu. 37ॸRü
naweüۡgu nagu ixüexüۡ. Rü ínangu ga yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgü,
mucü ga taxüchicü, rü guxüۡma ga yema rü Ngechuchuna nacagü, rü
duüۡxüۡgü rü nayue. 28ॸ—Rü yexgumarüüۡ ñanagürügü: —Pa Corix, ‫͑ع‬ǣľիҡҡ͑ɗիɥ
ta nangupetü ga yexguma nuxcümaüۡcü i nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ quixuxüۡ?
ga Lox maüۡxgu. Rü duüۡxüۡgü rü —ñanagürügü. Rü nüma ga Ngechuchu
nachibüe, rü naxaxegü, rü norü rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Duüۡxüۡgü
yemaxüۡca۳x nataxegü, rü namaã rü tá chauxca۳x nangutaque۳xegü ñoma
nataxegü, rü nixüanegü rü nitoegü, rü ŕիËȍǣӥ͑Փľ̲ӥca۳x ngutaque۳xexüۡrüüۡ
nixüpatagü. 29ॸ—Natürü yexguma Lox —ñanagürü.
ɗիӡիǣӕ͑Փǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣæȍΎĀΎ̲,
Cua۳xruüۡ ga ngecü ga yutecügu rü
фӥĀիӡՓ͑фӥֆɗǣӥիӥǣ͑իɥËȍɗ͑ľ,
ãŕ۳xgacügu ixuxüۡ
rü nanadai ga guxüۡma ga yema
duüۡxüۡgü. 30ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta
18
1ॸRü
Ngechuchu rü wüxi ga to
͑͑ǣӕЙľҡӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ɞËȍ͑ǣӕիǣӕɗ ga cua۳xruüۡxüۡ namaã nixu na
choma i Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ ֆľ̲Փ͑͑ǣәľիŕŕ%իüۡca۳x na ñuxãcü
Ëȍɗɥիüۡ. 31ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgu rü texé nanaxwa۳xexüۡ na taguma nüxüۡ
ҡ̲ҡӥ̲ЙҡфӥɗիľЙľՓ͑ǣŕի̲ǣӕ, nachaueãcüma guxüۡguma
rü tama name i tümapatagu tayangaxi ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. 2ॸRü ñanagürü nüxüۡ ga
͑ҡӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲իüۡgü tayatoxüۡca۳x. Rü norü ngúexüۡgü: —ՠӥիɗǣɥ%͑ľՓ
ҡľիŃֆҡӥ̲%͑ľՓ͑ǣŕի̲իŕ, rü tama nayexma ga wüxi ga ãŕ۳xgacü ga tama
name i tümapataca۳x tataegu na ҧacü Tupanaxüۡ ngechaüۡxüۡ rü taxúexüۡma
̞Ԇækॷ18 200
cuáxchaüۡxüۡ. 3ॸ—Ѡӥǣӕ̲ɥ%͑ľՓҡ̲ taxüۡ͑ľՓ͑ֆֆӕ̲ӥիŕǣӥ. Rü wüxi rü

iyexma ga wüxi ga nge ga yutecü. Rü ЬфɗËȍŃӕ͑ɗիɥ, rü yema to rü wüxi ga
guxüۡguma yema ãŕ۳xgacüxüۡtawa yatü ga Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ
ɗիӡŕËȍ͑͑ǣɥիüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x, rü na ͑ǣɥիüۡ dexüۡ ͑ɗիɥ. 11ॸ—Rü yema Parichéu
͑ǣɥфӥӕՓ͑ӥ͑͑ǣɥիüۡ ínapoxüۡxüۡca۳x. rü yexma nachi, фӥ͖%%Ëӥ͑ֆӕ̲ӥիŕ:
4ॸ—Rü muŕ۳xpü۳իËӥ͑ֆŃ̲ɗիӡӡիüۡ, “Pa Tupanax, ̲ΎիŕËӕի͑Ëȍի%ľфӥ
natürü yema ãŕ۳իǣËӥфӥҡ̲͑ǣɥիüۡ tama togü i duüۡxüۡgürüüۡ Ëȍɗիɥ. Rü tama
narüngüۡիŕŕËȍüۡ. Natürü düxwa nagu togürüüۡ changɥta۳‫ ڟ‬x, фӥҡ̲͑ǣŕ̲фüüۡ
͑фӥիɥ͑ӥǣֆľ̲ãŕ۳իǣËӥфӥ͑%ŕՓ taxüۡ i chixexüۡ chaxü rü e۳xna wüxi i nge
ñanagürü: i ãtecümaã ichape. Rü bai i ñaã yatü i
“Choma rü tama Tupanaxüۡ Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ
changechaüۡ, rü taxúexüۡma dexüۡrüüۡ Ëȍɗիɥ. 12ॸ—Choma rü guxcü ya
chacuáxchaüۡ. 5ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ËȍΎիüۡ yüxügu rü taxree۳xpü۳xcüna chaxaure rü
na nachixeweechaxüۡca۳x i ñaã nge, rü ҡ̲ËȍËȍɗ¡ӥ͑ËӕǣӕËȍфӥիɥ͑ӥիüۡca۳x.
͑ΎիҡËӥ̲ҡ͑ǣɥիüۡ charüngüۡիŕŕ͑ ѠӥËȍΎфӥĀɥŕфӕՓфӥǣӕիüۡguma meã
tama yeüۡcürü choxüۡ Ëӕի͑Ëȍ͑ի%ɗ͑ǣŕ̲Ëӕի͑ӥիüۡٚ,
nachixeweechaxüۡca۳իٚ, ñanagürü. 6ॸRü ñanagürü. 13ॸ—Natürü ga guma yatü ga
Cori ga Ngechuchu rü ñanagürü: Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ decü,
—֤ľ̲͑ɗիɥǣ͑ΎфӥΎфľǣֆľ̲ rü yaxüۡgu narüxã۳ӡ۳x. Rü namuüۡ ǣĀիӡ
ãŕ۳xgacü ga chixexüۡ. 7ॸ—¿Taux e۳xna i na nadawenüxüۡ, rü yema norü
Tupana rü paxa tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ ya ngechaüۡmaã nügüremügu
yíxema duüۡիŕֆҡӥիüۡ yadexechixe i nayayauxãchi, rü ñanagürü:
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍӥҡËӥфӥ͑ǣӕ͑ľËӥфӥ͑Ύфӥ “Pa Tupanax, ¡Cuxüۡ‫ ڟ‬changechaüۡtümüüۡ!
ngüۡիŕŕca۳x nüxna tacaxgu i tümaãrü Erü wüxi i pecaduãx‫ ڟ‬üۡ Ëȍɗիɥٚ, ñanagürü ga
ֆӕ̲ӥիŕՓ? 8ॸ—Rü pemaã nüxüۡ chixu rü guma yatü. 14ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x pemaã nüxüۡ
Tupana rü paxatáma tüxüۡ narüngüۡիŕŕ. chixu rü guma yatü ga Dumaãrü
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ի%фӥ͑ә̲ ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ decü rü yexguma
ËȍիӡիǣӕɗËȍΎ̲ɗҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ napataca۳x nataegugu rü Tupanape۳xewa rü
duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, ¿rü ñuxre i duüۡxüۡgü i ̲ľËӥ͑ɗիɥ. Natürü yema Parichéu rü
ɗիËӥ̲ֆիΥǣӥիüۡxüۡ tá ichayangau i ҽӕЙ͑фӥҡ̲̲͑%͑ҡ%ŕ. Erü texé ya
ñoma i naãnewa? —ñanagürü ga tügü írütaxe rü Tupana tá tüxüۡ ͑ի%͑ľիŕŕ.
Ngechuchu. Natürü texé ya tügü írüxíraxe rü Tupana
rü tá tüxüۡ nicua۳xüüۡ —ñanagürü ga
Cua۳xruüۡ ga Parichéugu ixuxüۡ rü
Ngechuchu.
ĀɥŕфӕфӥĀľфӕüۡgu ixuxüۡ
9ॸRü Ngechuchu rü meã buã۳xgüxüۡ nayaxu
Ngechuchu rü to ga ore ga
(Mt 19.13-15; Mr 10.13-16)
cua۳xruüۡxüۡ nixu naxca۳x ga ñuxre ga
duüۡxüۡgü ga nügü icua۳xüüۡgüxüۡ rü tama 15ॸRüyéma Ngechuchuxüۡtawa tüxüۡ
togüxüۡ cuáxchaüۡgüxüۡ. 10ॸRü ñanagürü: tagagü ta ga buã۳xgü na tüxüۡ
—Taxre ga yatü rü tupauca ga ֆ͑ǣΥǣӥËȍɗǣӥիüۡca۳x. Natürü yexguma
201 ̞Ԇækॷ18
norü ngúexüۡgü yemaxüۡ dauxgügu rü —ñanagürü. 22ॸRü yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣ

tüxüۡ ningagü ga guxema tümaxãcüegü Ngechuchu rü ñanagürü:
Ngechuchuxüۡtawa tüxüۡ gagüxe. —Wüxixicatama cuxü‫ ۡڟ‬nataxu, фӥ͑ǣŕ̲
16ॸNatürü Ngechuchu rü nügüxüۡtawa ͑ɗիɥ̲͑͑%Ëӕҡիľիüۡ i guxüۡma i curü
tümaca۳x naca ga guxema buã۳xta rü ͑ǣŕ̲իüۡgü rü togü i ngearü
ñanagürü norü ngúexüۡgüxüۡ: ͑ǣŕ̲իüۡãx۳ güxüۡna na cunaxãxüۡ i curü
—Chanaxwa۳xe i chauxüۡҡՓ͑իɥɗ natanü, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡËӕիüۡ‫ڟ‬
buxüۡgü. ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗ͑ӥի͑penachu۳xuxüۡ! ͑͑ǣŕի̲ɗËӕËȍɗËɗĀիӡǣӕիüۡ i
Erü Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa rü naãnewa. Rü ñu۳իӡËȍɗ̲фӥ̲͑ľɗ
tümaca۳ի͑ɗիɥֆֆɞիľ̲͖%¡ӕիüۡgürüüۡ ËȍΎՓľËӕфӥիӡ—ñanagürü. 23ॸNatürü
ɗիɥǣӥիľ. 17ॸ—Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣǣӕ̲ֆҡӥфӥ
rü texé ya tama wüxi i buxüۡrüüۡ poraãcü inayarümaãchi, yerü namuãrü
Tupanaxüۡ yaxúxe na tümaãrü ãŕ۳xgacü Āɥŕфӕã۳xüۡchi. 24ॸRü yexguma Ngechuchu
͑ֆɗɥիüۡca۳x, rü tagutáma nagu taxücu i nüxüۡ da۳u۳xgu ga ñuxãcü na
Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa —ñanagürü nangechaüۡxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ ga
ga Ngechuchu. norü ngúexüۡgü: —Naguxchaxüchi tá
͑ɗիɥ͑ҽӕЙ͑ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa na
ՠӥիɗǣֆҡӥǣĀɥŕфӕã۳xüۡchicü
yachocuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕã۳xüۡchigüxüۡ.
Ngechuchumaã nidexa 25ॸ—Rü dücax, wüxi i cameyu rü
(Mt 19.16-30; Mr 10.17-31)
ҡիӕËӥфӥՓ̲ՓӥիɗֆӕËӕ̲իŕҡӥՓ
18ॸRü wüxi ga yema Yudíugüarü naxüpetü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥɗ
ãŕ۳xgacü rü Ngechuchuna naca rü wüxi i duüۡxüۡ ɗĀɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ rü
ñanagürü: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡ ya Mecüx, taxucürüwama Tupana ãŕ۳xgacü
¿ҧacü tá chaxüxüۡ na chanayaxuxüۡca۳x i ɞɗիɥիüۡwa nixücu [ľǣ͑ΎфӥĀɥŕфӕǣӕ̲
maxüۡ i taguma gúxüۡ? —ñanagürü. 19ॸRü ͑իɥ͑ӥǣӕфӥҡ̲ֆիΥΥǣӕ—ñanagürü.]
Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü 26ॸRü yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ
nüxüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ ٘ͅľËӥ͖ٚËӕфӥǣӥ duüۡxüۡgü rü ñanagürügü: —¿E۳xna texé

choxüۡ? ƄфӥҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ɗիɥֆ tá ya nayaxúxe i maxüۡ i taguma gúxüۡ?
̲ľËӥɗիɥËӥ, rü nataxuma i to i mecü —ñanagürügü. 27ॸRü Ngechuchu
ɗիɥիüۡ. 20ॸ—Cuma nüxüۡ cucua۳x i ñanagürü nüxüۡ: —Duüۡxüۡgü rü
Tupanaãrü mugü i ñaxüۡ: ҡիӕËӥ̲͑ӥǣӥ̲͑իŕŕ, natürü
٘‫ؽ‬ҽ%ӡҡ̲͑ɥɗ͑ǣľ̲%ɗËӕЙľ, rü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬rü natauxcha na
ҡ%ӡҡ̲Ëӕ̲ŕҡ, фӥҡ%ӡҡ̲ ̲͑իŕիŕŕ%իüۡ —ñanagürü. 28ॸRü Pedru
‫ ڟ‬ax۳ , фӥҡ%ӡҡ̲ĀΎфիüۡ
cungɥta۳ ñanagürü Ngechuchuxüۡ: —Pa Corix,
quixu i togüchiga, rü tümaga toma rü yéma tanawogü ga guxüۡma ga
͑իɥ͑ӥֆËӕ͑ҡӥфӥËӕľ!ٚ torü yemaxüۡǣӥ͑ËӕՓľҡфӥիɥիüۡca۳x
ñaxüۡ. 21ॸRü yexguma ga guma yatü rü —ñanagürü. 29-30ॸRü yexguma ga
ñanagürü Ngechuchuxüۡ: —Woetama Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ ga norü
ËȍΎфӥ¡ӕËӥ̲̲ľ%̲Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕɗ ngúexüۡgü: —Aixcüma pemaã nüxüۡ
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥɗ͑ӥիüۡ quixuxüۡ chixu rü texé ya Tupanaca۳x
tümapatana, rü e۳xna tümanatüna, rü namacüwawa narüto ga wüxi ga yatü ga

e۳ի͑ҡӥ̲ŕ͑, rü e۳ի͑ҡӥ̲ŕ͑ľŕǣӥ͑, ͑ǣľիľҡӥËӥǣĀɥŕruca۳x yéma iwémécü.
rü e۳ի͑ҡӥ̲ŕya۳xgüna, rü e۳xna 36ॸRü yexguma guma ngexetücü nüxüۡ
tümama۳xna, rü e۳xna tümaxãcügüna ɥ͑ӥǣӕǣ̲ӕիüۡma ga duüۡxüۡgü na yéma

ngŕ̲‫ ڟ‬ɗիӡիŕ͑ҽӕЙ͑%իüۡ‫ڟ‬ chopetüxüۡ, rü duüۡxüۡgüna naca ga ҧacü na
tapuracüxüۡca۳x, rü ñoma i naãnewa ngupetüxüۡ. 37ॸRü nanangãxüۡgü, rü
tátama poraãcü tanayaxu i tümaãrü ñanagürügü: —Ngechuchu ya
natanü. ѠӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü tá ta Nacharétucüãۡ۳ x۳ nuã naxüpetü
tanayaxu i maxüۡ i taguma gúxüۡ —ñanagürügü. 38ॸRü yexguma ga guma
—ñanagürü. ngexetücü rü tagaãcü ñanagürü: —Pa
Ngechuchux, Pa Dabítanüxüۡx, ¡cuxü‫ۡڟ‬
changechaüۡtümüüۡ! —ñanagürü. 39ॸRü
ga norü yuxchiga
yema duüۡxüۡgü ga Ngechuchupe۳իľǣӕɥիüۡ,
(Mt 20.17-19; Mr 10.32-34)
rü nanangagü ga na iyanangeáxücۡ a۳x.
31ॸRü Ngechuchu rü noxrüwama naxca۳x Natürü guma ngexetücü rü yexeraãcü
naca ga norü ngúexüۡgü, rü ñanagürü tagaãcü ñanagürü: —Pa Dabítanüxüۡx,
nüxüۡ: —Ñu۳xma rü YerucharéüۡՓҡҡիɥ ¡cuxü‫ ۡڟ‬changechaüۡtümüüۡ! —ñanagürüama.
na ngŕm‫ ڟ‬a yanguxücۡ a۳x i guxüۡma ga yema 40ॸRü yexma nayachiãchi ga Ngechuchu, rü
ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü duüۡxüۡgüxüۡ namu na naxüۡtawa

orearü uruüۡgü ümatüxüۡ ga chauchiga. nagagüãxücۡ a۳x. Rü yexguma marü
32ॸ—Rü Yerucharéüۡcüã ۡ۳ x۳ i duüۡxüۡgü rü tá to naxüۡtawa nanguxgu, rü guma
i nachiüãnecüã۳ x۳ na choxüۡ namugü. Rü
ۡ ۡ ngexetücüna naca ga Ngechuchu, rü
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü tá chaugu ñanagürü: 41ॸ—¿ӄacü i cunaxwa۳xexüۡ na
nidauxcüraüۡgü, rü tá chomaã cumaã chanaxüxüۡ? —ñanagürü. Rü guma
naguxchigagü, rü tá chauchiwewa ngexetücü nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Pa
nacuaixgüe. 33ॸ—Rü tá choxüۡ nac۳uaixgü, rü Corix, chanaxwa۳xe na choxüۡ
yixcüra rü tá choxüۡ nima۳xgü. Natürü нӕɗĀӕËȍɗիŕŕիüۡ —ñanagürü. 42ॸRü
tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡguwena rü tá Ngechuchu ñanagürü nüxüۡ —‫ؽ‬ʊĀӕËȍɗ! Rü
wenaxãrü chamaxüۡ —ñanagürü. 34ॸNatürü marü cuxca۳ի͑ɗҡ͑ľľфӥËӕֆիΥ
yema norü ngúexüۡgü rü tama nüxüۡ —ñanagürü. 43ॸRü yexgumatama nidauchi
nacua۳xgüéga ga na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ ga ga guma ngexetücü, rü Ngechuchuwe
yema ore ga namaã nüxüۡ yaxuxüۡ. Yerü ͑фӥիӡ, rü Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡchigü. Rü
poraãcü nüxü‫ ۡڟ‬naguxcha ga aixcüma nüxüۡ guxüۡma ga duüۡxüۡgü ga nüxüۡ daugüxüۡ ga
na nacua۳xgüxücۡ a۳x. yema ngupetüxüۡ rü Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgü
ta.
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑͑ľիŕŕǣՓӥիɗǣ
ngexetücü ga Yericúcüۡ۳ãx
۳ Ngechuchu rü Zaquéuchiga
(Mt 20.29-34; Mr 10.46-52)
19
1ॸRü
Yericúwa nangu ga
35ॸѠӥֆľիǣӕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕɥ%͑ľǣ Ngechuchu, фӥǣӕ̲ɥ%͑ľǣӕ
Yericúwa nguxchaüۡgu, rü yéma naxücu na nawa naxüpetüxüۡca۳x. 2ॸRü
203 ̞Ԇækॷ19
yéma nayexma ga wüxi ga yatü ga Abráüۡrüüۡ ËӕֆիΥ. 10ॸ—Rü choma i

Āɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ ga Zaquéugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü
͑ӥ̲͑ɗիɥǣ͑ŕфӕǣֆľ̲ֆҡӥǣӥǣ ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓËȍիӡ͑naxca۳x
Dumaãrü ãŕ۳xgacüca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ chayadauxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ideetanüxüۡ. 3ॸRü yema Zaquéu rü iyarütauxexüۡ ͑Ëȍ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x
poraãcü nüxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ ga —ñanagürü.
Ngechuchuxüۡ na nadauxüۡ na nüxüۡ
Cua۳xruüۡ ǣĀɥŕфӕǣӕɗիӕիüۡ
nacuáxüۡca۳x. Natürü taxuacüma nüxüۡ
(Mt 25.14-30)
nadau, ֆľфӥ̲͑ӕիӡËȍɗǣĀӕüۡxüۡgü, rü
ñu۳իӡËȍɗ͑͑ӕիËȍ͑ľիüۡchi ga nümax. 11ॸRü yoxni yema Ngechuchuarü ore
4ॸRü yemaca۳x Ngechuchupe۳xegu ɗ͑իɥ͑ӥŕֆ͑ľǣĀӕüۡxüۡgü, rü

nayangu, rü namacüwawa wüxi ga Ngechuchu rü wüxi ga to ga ore ga
͑ɥǣӕ͑իɥ͑ǣӥ͑ͮǣľËȍӕËȍӕիüۡ cua۳xruüۡxüۡ namaã nixu, yerü marü
nadauxüۡca۳x ga yexguma yéma Yerucharéüۡxüۡ ningaica, rü duüۡxüۡgü
naxüpetügu. 5ॸRü yexguma yéma ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥЙիҡɞ͑͑ǣӕǣ
naxüpetügu ga Ngechuchu, фӥĀիӡ Tupana na norü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡca۳x. 12ॸRü
nadau natüüۡՓǣǣӕ̲͑ɥ. Rü yexguma ga Ngechuchu rü nügüchiga
ñanagürü nüxüۡ: —Pa Zaquéux, ¡paxa nidexa rü ñanagürü nüxüۡ: —Nayexma
‫ ڟ‬a! Erü cupatawa tá changu i
ɞфӥիɥɗ͑ǣŕm ga wüxi ga yatü ga taxüۡ ǣËΎфɗɗիɥËӥǣ
ñu۳xma —ñanagürü. 6ॸѠӥЙիɞ͑фӥիɥǣ nayaxucü ga ore na nachiüۡãneãrü
Zaquéu, фӥҡ%ŕ%Ëӥ̲ͮǣľËȍӕËȍӕիüۡ ãŕ۳xgacüxüۡҡՓ͑իӡիüۡca۳x ga yaxüۡwa
nayaxu. 7ॸRü yexguma yemaxüۡ na yema ãŕ۳xgacü nüxüۡ unetaxüۡca۳x na
nadaugügu ga duüۡxüۡgü, rü guxüۡma ǣӕ̲͑Փ͑ľ͑իӡիüۡ͑ľǣɥ%͑ľ%фӥ
inanaxügüe ga Ngechuchuchiga na ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡca۳x. 13ॸ—Rü yexguma
yadexagüxüۡ. Rü ñanagürügü: ҡӕҡɗ͑իӡ%Ëȍɗǣӕ, rü naxca۳x nangema
—¿Ñuxãcü i nüma rü wüxi i duüۡxüۡ i ga 10 ga norü duüۡxüۡgü. Rü
pecaduãx‫ ڟ‬üۡpatawa nangu? ՓӥիɗËȍɗǣӥ͑͑ǣɥիüۡ naxã ga wüxitachinü
—ñanagürügü. 8ॸRü yexguma ga Zaquéu ǣҡҡ͑ӥËӥǣĀɥŕфӕ. Rü ñanagürü
rü inachi rü ñanagürü Ngechuchuxüۡ: nüxüۡ:
—Dücax, Pa Corix, choma rü ngearü ٘‫ͮؽ‬ǣɥ̲%ЙľЙӕфËӥľфӥ͑ǣɥիüۡ
Āɥŕфӕã۳xgüxüۡna tá chanaxã i ngãxüۡgu i Йɗ̲ӕիŕŕɗ͖%Āɥŕфӕ͖u۳xmatáta
guxü̲ۡɗËȍΎфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü. Rü chataegu!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 14ॸ—Natürü yema
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃҡӥիüۡ ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ ga duüۡxüۡgü rü naxchi naxaie
ËȍՓΎ̲ӥիŕŕ%Ëӥ̲ҡӥիü‫ ۡڟ‬changɥ ۳xgu, rü ga guma cori. Rü yemaca۳x nawenaãma
ãgümücüe۳xpü۳xcüna tá tüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣɥիüۡ nayamugü ga ñuxre ga orearü ngeruüۡgü
Ëȍҡľǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥĀɥŕфӕ na nachiüۡãneãrü ãŕ۳xgacümaã nüxüۡ
—ñanagürü. 9ॸRü Ngechuchu rü yanaxugüxüۡca۳x na tama
ñanagürü nüxüۡ: —Rü ñoma i nanaxwa۳xegüxüۡ na norü ãŕ۳xgacüxüۡ na
ngunexüۡgu cupatawa nangu i maxüۡ i ֆɗɥիüۡca۳x ga guma cori. 15ॸ—Natürü
taguma gúxüۡ, erü cuma rü ta rü nachiüۡãneãrü ãŕ۳xgacü rü
̞Ԇækॷ19 204
͑ֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ%̲ǣǣӕ̲ËΎфɗ. Rü “Wüxi i chorü duüۡxüۡ i chixexüۡ нӕɗիɥɗ

ñu۳իӡËȍɗǣǣӕ̲ËΎфɗфӥ͑Ύфӥɥ%neca۳x cumax. ѠӥËӕфӥΎфľҡ̲͑ɗիɥɗËӕիüۡ
nataegu na yéma ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡca۳x. ixuxüۡ na cuchixexüۡ. Marü nüxüۡ
Rü yexguma ínanguxgu rü naxca۳x cucua۳xchire۳x ga na chaxaüxüۡ, rü
nangema ga yema 10 ga norü duüۡxüۡgü chanayautanüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡ̲ËȍΎիфӥ
ǣĀɥŕфӕ͑ӥի͑͑ǣɥիüۡ naxãxüۡ, yerü nüxüۡ ɗիɥիüۡ, rü chanayaxuxüۡ i nanetüarü o i
nacuáxchaüۡ ǣ͖ӕիфľËȍɗǣӥ͑ǣɥիüۡ na tama choma ichatoxüۡ. 23ॸ—¿Natürü
ֆ̲ӕիŕŕիüۡ ǣ͑ΎфӥĀɥŕфӕǣՓӥիɗËȍɗǣӥ tü۳xcüüۡ tama bancugu choxü‫͑ ۡڟ‬ǣɥ̲%
ga yema norü duüۡxüۡgü. 16ॸ—Rü yema cunguxüۡ ɗËȍΎфӥĀɥŕфӕ͑͑ǣŕm ‫ ڟ‬a choxü‫ۡڟ‬
͑ӥիɥфĀɥŕфӕ͑ӥի͑͑ǣɥիüۡ naxãxüۡ rü ͑ǣɥիüۡ ֆ̲ӕիŕŕǣӥիüۡca۳x, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
norü corixüۡtawa nangu, rü ñanagürü: ̲ӕËӥ͑ǣɥիüۡ na chayaxuxüۡca۳x i
“Pa Corix, ËӕфӥĀɥŕфӕфӥ10 ͑ǣŕիǣӕ̲ɞËȍ͑ǣӕիǣӕ?͖ٚ͑ǣӥфӥ.
e۳xpü۳իËӥ͑͑ǣɥիüۡ Ëȍɗ̲ӕիŕŕٚ, ñanagürü. 24ॸ—Rü yexguma ga ãŕ۳xgacü rü yema
17ॸ—Rü guma Cori ga yexwaca yexmagüxüۡmaã nüxüۡ nixu, rü
ãŕ۳xgacüxüۡ ingucuchicü rü nanangãxüۡ, ñanagürü:
rü ñanagürü: ٘‫ͮؽ‬ӥի͑͑ǣɥիüۡ Йľֆիӕɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ,
“Wüxi i mexüۡ i chorü duüۡxüۡ нӕɗիɥ. фӥ͑ǣŕ̲10ɗĀɥŕфӕ͑ӥիü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡna
Maneca meãma namaã cupuracü i ͑ǣɥիüۡ pexã!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 25ॸ—Rü nümagü
͑ǣŕ̲ɞфիüۡ ɗĀɥŕфӕɗËӕի͑Ëȍի%իüۡ. Rü rü nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü:
ñu۳xma rü 10ֆɥ%͑ľǣӥфӥãŕ۳xgacüxüۡ tá “Natürü, Pa Corix, nüma rü marü
cuxüۡ Ëȍɗիɥիŕŕٚ, ñanagürü. 18ॸ—Rü yéma nüxüۡ‫ ڟ‬ɗ͑ǣŕի̲ɗ10ɗĀɥŕфӕٚ,
nangu ga to ga norü duüۡxüۡ, rü ñanagürügü. 26ॸ—Rü guma ãŕ۳xgacü
ñanagürü: nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
“Pa Corix, ËӕфӥĀɥŕфӕфӥ “Pemaã nüxüۡ chixu rü texé ya chauga
wüxime۳ŕx۳ pü۳իËӥ͑͑ǣɥիüۡ Ëȍɗ̲ӕիŕŕٚ, ɥ͑ӥիŕфӥֆľիľфҡҡӥի͑Ëȍ͑ի%.
ñanagürü. 19ॸ—Rü norü cori nanangãxüۡ ͮҡӥфӥҡľիŃֆҡ̲Ëȍӕǣɥ͑ӥիŕфӥҡ
rü ñanagürü nüxüۡ: ҡӥի͑Ëȍ͑ֆիӕɗՓΎΎ͑ǣŕ̲ɞфիüۡ i
“Cuma rü wüxime۳ŕx۳ pü۳իֆɥ%͑ľǣӥфӥ tüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ. 27ॸ—Rü yema chorü
ãŕ۳xgacüxüۡ tá cuxüۡ Ëȍɗիɥիŕŕٚ, ñanagürü. uwanügü ga tama naxwa۳xegüxüۡ ga norü
20ॸ—Rü yéma nangu ga to ga norü ãŕ۳xgacüxüۡ ͑Ëȍɗɥիüۡ, ¡rü nuã penagagü,
duüۡxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: rü nuã chope۳xegu peyaćai!͖ٚ͑ǣӥфӥ.
“Pa Corix, ͖%ɗֆɗիɥɗËӕфӥĀɥŕфӕ. Rü
Ngechuchu rü Yerucharéüۡgu naxücu
ՓӥիɗֆĀľËȍӕǣӕ͑ǣɥիüۡ chanuque, rü
(Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Cu 12.12-19)
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣɥ̲%Ëȍ͑ǣӕիüۡ. 21ॸ—Yerü
cuxca۳x chamuüۡ, erü wüxi i yatü i aüxüۡ 28ॸRü yema ore ga cua۳xruüۡxüۡ
нӕɗիɥ. ѠӥËӕ͑ֆӕիҡ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ҡ̲ yaxuxguwena ga Ngechuchu, rü
Ëӕիфӥɗիɥիüۡ, rü cunayaxu i nanetüarü o i ɗ͑ɗիӡËȍɗǣӥǣ֤ľфӕËȍфéüۡՓ͑͑իӡիüۡ.
ngextá tama cuma ícutoexüۡՓٚ. 22ॸ—Rü 29ॸRü yexguma marü nawa
yexguma ga guma ãŕ۳xgacü rü ñanagürü nangugüchaüۡǣӕǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥǣ

nüxüۡ: ´ľËȍǣӕŃфӥ´ľҡ͑ɗ%ǣϘфɞ¡ӕ͑ľËӥфӥ
205 ̞Ԇækॷ19
Ma۳իЙӦ͑ľ%фӥ͑ǣɗË̲͑ֆľի̲ǣӥ͑ľ, ġիӡËüã۳ۡ x۳ . Rü nüxüۡ picua۳xüüۡgü ya

rü Ngechuchu nanamu ga taxre ga norü Tupana! —ñanagürügü. 39ॸRü yéma
ngúexüۡgü. 30ॸRü ñanagürü nüxüۡ: —¡Gua duüۡxüۡgütanüwa nayexmagü ga ñuxre ga
ɥ%͑ľի%ËӥՓЙľիɥ! Ѡӥ͑ǣŕի̲ҡ͑ӥիüۡ Parichéugü. Rü ñanagürügü Ngechuchuxüۡ:
peyangau i wüxi i cowaru i ngexwaca —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ‫֤͑ؽ‬ǣǣӥɗ͑ǣŕ̲
yaxüۡ ɗ͑ǣŕի̲͑ǣիüۡxüۡ i taguma texé ËӕՓľфӥիɥիüۡ i duüۡxüۡgü na
natagu aunagüxüۡ. ‫ؽ‬ѠӥЙľֆՓŕիüۡ, rü nuã yanachianegüxücۡ a۳x! —ñanagürügü.
penaga! 31ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃЙľի͑ 40ॸNatürü Ngechuchu nanangãxüۡ rü
c۳axgu na ҧacüca۳իЙľֆՓŕիüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ñanagürü nüxüۡ: —Pemaã nüxüۡ chixu rü

cowaru, ¡rü tümamaã nüxüۡ pixu rü ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗiyanangea۳xgügu i ñaã
ñapegügü: duüۡxüۡgü, rü daa nutagü ya namacüwawa
“Torü Cori nanaxwa۳իľٚ, ñapegügü tüxüۡ! ͑ǣŕի̲ǣӥËӥфӥËȍɗ͑ӥիɥɗҡ͑իӥľ
32ॸѠӥֆŃ̲͑իɥǣֆľ̲ҡիфľǣ͑Ύфӥ —ñanagürü. 41ॸRü yexguma Yerucharéüۡãrü
ngúexüۡgü. Rü yexma nüxüۡ nayangau ga ngaicamana nanguxgu ga Ngechuchu, rü
yema cowaru ga Ngechuchu namaã nüxüۡ ǣӕ̲ɥ%͑ľËüãۡ۳ x۳ ga duüۡxüۡgüca۳x naxaxu.
ixuxüۡrüüۡ. 33ॸѠӥֆľիǣӕ̲ֆՓŕիüۡgüãgu ga 42ॸRü ñanagürü: —Pa Yerucharéüۡcüã ۡ۳ x۳ gü,
yema cowaru, rü norü yoragü rü yema chierü ñoma i ngunexüۡgu nüxüۡ pecua۳xgu
ngúexüۡgüna nacagüe, rü ñanagürügü: ͑ҡľիŃɗիËӥ̲ҡ%ŕЙľի͑%իüۡ. Natürü
—¿Tü۳xcüüۡ ЙľֆՓŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ËΎՓфӕ? ͑ǣŕ̲фӥЙľիËȍՓinicu۳x i ñu۳xma, rü
—ñanagürügü. 34ॸRü nümagü taxuacüma nüxüۡ pecua۳x. 43ॸ—Rü tá
nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: —Torü Cori guxchaxüۡgü pexüۡ naxüpetü. Rü perü
nanaxwa۳xe —ñanagürügü. 35ॸRü uwanügü tá nanaxü i norü poxüۡchica i
Ngechuchuxüۡtawa nanagagü ga yema norü guxüۡËӥՓՓֆЙľфӥɥ%͑ľ. Rü norü
cowaru. Rü yema norü ngúexüۡgü rü norü churaragü tá pexüۡ ínachoeguãchi, rü
gáuxüۡchirumaã nanatütagü. Rü ñu۳իӡËȍɗ guxüۡcüwawa tá pexca۳ի͑ľ͑իɥ. 44ॸ—Rü tá
Ngechuchuxüۡ ͑ҡǣӕ͑իӕ͑ǣӥիŕŕǣӥ. ͑ǣӕ͑ЙΎǣӥľֆЙľфӥɥ%͑ľ, rü tá pexüۡ
36ॸRü duüۡxüۡgü rü Ngechuchupe۳xewa norü nadai. Rü taxucütáma ya nuta ngextá
gáuxüۡchirumaã nayac۳h۳amagü ga nama. ͑ӥǣӥիŃҡӥ͑͑ӕǣӥիӥфɗЙľфӥɥ%͑ľ%фӥ
37ॸѠӥֆľիǣӕ̲ɗ͑իӥǣӥ%ǣӕ͑ɞ͑իɥǣӥիüۡ poeguxüۡtapüwa. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡЙľիüۡ
͑Փǣֆľ̲̲͑ǣϘфɞ¡ӕ͑ľËӥфӥ naxüpetü, yerü tama nüxüۡ pecua۳xgüchaüۡ
Ma۳իЙӦ͑ľՓֆфӥĀľիüۡ, rü guxüۡma ga ǣֆľիǣӕ̲ҽӕЙ͑Йľҡ͑ӥǣӕ͑իӡ%͑ľǣӕ
yema duüۡxüۡǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ ga nawe —ñanagürü.
фӥիɥիüۡ фӥɗ͑͑իӥǣӥǣҡ%ŕ%Ëӥ̲ɗҡ͑
Ngechuchu rü tupauca ga taxüۡnewa
naxüexüۡ rü tagaãcü Tupanaxüۡ na
ínanawoxüۡ ga duüۡxüۡgü ga yéma taxegüxüۡ
yacua۳xüüۡgüxüۡ naxca۳x ga guxüۡma ga yema
(Mt 21.12-17; Mr 11.15-19; Cu 2.13-22)
cua۳xruüۡgü ga taxüۡ ga nüxüۡ nadaugüxüۡ ga
Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ ga 45ॸRü Ngechuchu rü tupauca ga
Ngechuchu. 38ॸRü ñanagürügü: taxüۡnewa nangu rü yexma naxücu. Rü
—̲ͮľիŕËȍɗֆĀҡΔфӥãŕ۳xgacü ya inanaxügü na ínawoxüۡãxüۡ ga yema
Tupana núma namucü. ‫ؽ‬ѠӥЙľҡ%ŕǣӥ, Pa duüۡxüۡgü ga tupauca ga taxüۡnewa
taxegüxüۡ. 46ॸRü Ngechuchu rü ñanagürü e۳xna duüۡxüۡgümare? —ñanagürü. 5ॸRü

nüxüۡ: —Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü yexguma ga Parichéugü rü inanaxügüe
ñanagürü: ga nügümaã na yaporagatanücüüxüۡ. Rü
٘æȍΎЙҡфӥֆӕ̲ӥիŕЙҡüۡ ͑ɗիɥٚ. nügümaãtama ñanagürügü: —‫͵ع‬ӕիӡ
Natürü pema rü ngɥta۳‫ ڟ‬ax۳ güxüۡpataüۡ ñagügüxüۡ tá? Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ:
Йľֆիɥիŕŕ—ñanagürü. 47ॸRü guxüۡ ga ٘ҽӕЙ͑͑ә̲̲͑͑ӕٚ, ñagügu, rü
ngunexüۡgu rü tupauca ga taxüۡnewa nüma rü chi ñanagürü tüxüۡ:
nayangu۳իŕŕҡľǣͮǣľËȍӕËȍӕ. Natürü “¿Rü tü۳xcüüۡ ga tama nüxü‫ۡڟ‬
ga paigüarü ãŕ۳xgacügü, rü ЙľֆիΥǣӥիüۡ?͖ٚ͑ǣӥфӥËȍɗҡӥիüۡ. 6ॸ—Rü
͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓ ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͖ǣӥǣӕ:
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü Yerucharéüۡãrü ֤٘ҡӥǣӥ̲фľ͑ӕ%̲͑͑ӕٚ, ñagügu,
ãŕ۳xgacügü, rü naxca۳x nadaugü ga rü guxüۡ i duüۡxüۡgü chi nutamaã tüxüۡ
ñuxãcü tá na yama۳xgüãxüۡca۳x. 48ॸNatürü ɞ̲͑ӕիӡËȍɗǣӥ, rü tüxüۡ chi nadai. Erü
taxucürüwa ҧacü namaã naxügü, yerü nümagü i duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ
guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü namaã ͑ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ga Cuáüۡxüۡ mucü. 7ॸRü
͑ҡ%ŕǣӥ, фӥ̲ľ%ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕǣ͑Ύфӥ Ngechuchuxüۡ nangãxüۡgü rü
ore. ñanagürügü: —Tama nüxüۡ tacua۳x ga
texé núma na namuxüۡ ga Cuáüۡ ga
Ngechuchuna nacagü na texéarü oregagu
baiüۡիŕŕфӕüۡ —ñanagürügü. 8ॸRü
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü
(Mt 21.23-27; Mr 11.27-33)
nüxüۡ: —æȍΎ̲фӥҡҡ%ӡҡ̲Йľ̲%
ga ngunexüۡ ga nüxüۡ chixu na texé choxüۡ muxüۡ na
20
1ॸWüxi
Ngechuchu rü tupauca ga chanaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ËȍΎի͑naxca۳x

taxüۡnewa nayexma. Ѡӥ͑͑͑ǣәľիŕŕǣ pec۳axüۡ —ñanagürü.
duüۡxüۡgü, rü namaã nüxüۡ nixu ga
Cua۳xruüۡ ga puracütanüxüۡ ga
Tupanaãrü ore. Rü yexguma
chixexüۡgu ixuxüۡ
íyadexayane rü yéma nangugü ga
(Mt 21.33-44; Mr 12.1-11)
paigüarü ãŕ۳xgacügü, фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü
ǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, 9ॸRü inanaxügü ga Ngechuchu ga
rü Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü. duüۡxüۡgümaã na yadexaxüۡ. Rü ñaã ore
2ॸRü ñanagürügü nüxüۡ: —¿Texéarü ga cua۳xruüۡxüۡ namaã nixu, rü ñanagürü:
̲ӕǣǣӕ͑ɗիɥɗËӕ͑իӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ә̲ —Nayexma ga wüxi ga yatü ga wüxi ga
cuxüxüۡ? ¿Rü texé cuxüۡ tamu na ubanecü ücü ga norü naãnewa. Rü
cunaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲? —ñanagürügü. ñu۳իӡËȍɗ͖ӕիфľǣЙӕфËӥҡ͑ӥիüۡna
3ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü nanaxã na nüxna nadaugüxüۡca۳x rü
ñanagürü nüxüۡ: —Choma rü tá ta pexna yixcama rü norü yoramaã na
chaca, rü chanaxwa۳xe i choxüۡ yayauxyegüãxüۡca۳x ga yema norü o. Rü
pengãxüۡgü. 4ॸ—¿Rü texé tanamu ga ñu۳իӡËȍɗǣǣӕ̲ֆҡӥфӥ͑ɗիӡǣֆŃ̲
Cuáüۡ na duüۡxüۡgüxüۡ ínabaiüۡիŕŕիüۡca۳x? rü nuxcüma nataegu. 10ॸ—Rü yexguma
¿Pexca۳իфӥҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ga namucü rü nawa nanguxgu ga na yadauxüۡ ga yema
207 ̞Ԇækॷ20
ubagü, rü guma yatü rü yéma —æȍɗľфӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ

puracütanüxüۡgüxüۡtawa nanamu ga ͑͑ǣӕЙľҡӥիŕŕ%իǣӕֆҽӕЙ͑
wüxi ga norü duüۡxüۡ na naxca۳x —ñanagürügü. 17ॸNatürü Ngechuchu rü
íyac۳axüۡca۳x ga yema ubagü ga nüxna nüxüۡ nadawenü, rü ñanagürü nüxüۡ:
üxüۡ. Natürü yema puracütanüxüۡgü rü —‫ͮع‬ҡӥфӥ͖ӕիӡ͖իüۡËȍɗǣ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲
nanac۳uaixgü ga guma yatüarü duüۡxüۡ, Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ i ñaxüۡ?:
rü taxuüۡma ga uba nüxna naxãgü. Rü ֤٘ɗ̲͑ӕҡֆ̲ľËӥֆɥ%фӥӥфӕüۡgü
yemaãcü ínayamugü. 11ॸ—Rü yexguma nüxüۡ oechirécü, rü ñu۳xma rü
ga guma yatü rü wenaxãrü to ga norü ֆɗ̲ҡ̲͑ɗիɥֆҽӕЙ͑
duüۡxüۡ yéma ta namu. Natürü ga yema ͑ӥիɥфֆիӥËӕËȍɗËӥ̲͑͑%
puracütanüxüۡgü rü chixexüۡ namaã inaxügüãxüۡ ֆɥЙҡٚ,
nixugüe, rü nanac۳uaixgü, rü taxuüۡma ga ۡ 18
ñaxü. ॸRü ñanagürü ta ga Ngechuchu:
uba nüxna naxãgü. Rü yemaãcü —ҽľիŃֆֆɗ̲͑ӕҡ̲%ֆфӥ͖իŕ, rü tá
ínayamugü. 12ॸ—Rü wenaxãrü to ga itapoüۡgü. Rü yíxema tümaŕt‫ ڟ‬ügu nanguxe
norü duüۡxüۡ yéma ta namu ga guma ya yima nuta, rü tá tüxüۡ ͑ɗ͖ɥի̲ӥ
yatü. Natürü ga yema puracütanüxüۡgü —ñanagürü ga Ngechuchu. 19ॸRü ga
rü nanapi ۳իŕŕ, rü ínanata۳xüchigü ga paigüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga
yema naãnewa. 13ॸ—Rü düxwa ñanagürü ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü
ga guma naãneãrü yora: yexgumatama Ngechuchuxüۡ
“¿ӄacü tá chaxüxüۡ i ñu۳xmax? Maneca niyauxgüchaüۡ. Yerü nüxüۡ nacua۳xgü ga
̲͑ľ͑ɗիɥɗËȍӕ͑ľֆ͑ӥիüۡ ͑Ëȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ga yema ore ga cua۳xruüۡ
changechaüۡcü ngŕm ‫ ڟ‬a chanamu. Rü ga nüxüۡ yaxuxüۡ. Natürü tama nayayauxgü,
ۡ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիü nadaugügu rü bexmana yerü duüۡxüۡgüxüۡ namuüۡŕ.
͑ǣҡ͑իɥ͑ӥŕٚ, ñanagürü. 14ॸ—Natürü
ga yema puracütanüxüۡgü rü yexguma
(Mt 22.15-22; Mr 12.13-17)
guma yatü nanexüۡ nadaugügu, rü
nügümaã ñanagürügü: 20ॸRü yemaca۳x ga yema paigüarü
٘͵%%фӥҡ͑ɗիɥɗ͖%͑%͑ľɗֆɗիË̲. ãŕ۳xgacügü rü Ngechuchuxüۡtawa
‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%tayama۳իǣӥ͑ҡΔфӥ͑ֆɗɥիücۡ a۳x!ٚ nanamugü ga ñuxre ga norü duüۡxüۡgü na
ñanagürügü. 15ॸ—Rü ínanata۳xüchigü ga mexüۡ i duüۡxüۡgürüüۡ yéma
yema naãnewa, rü nayama۳xgü ɗֆ͑իɥ͑ӥŕիücۡ a۳x natürü naxca۳x na
—ñanagürü ga Ngechuchu. Rü yexguma nadaugüxücۡ a۳x ga ñuxãcü nachiüۡãneãrü
ga Ngechuchu rü duüۡxüۡgüna naca, rü ãŕ۳xgacüxüۡtawa Ngechuchuxüۡ na
ñanagürü: —¿ӄËӥҡ͑ǣŕ̲ ínaxuaxüۡgüxücۡ a۳x. 21ॸRü yemaca۳x
puracütanüxü̲ۡ%͑իӥɗ͑ǣŕ̲͑%͑ľ%фӥ Ngechuchuna nacagü rü ñanagürügü: —Pa
yora i ñu۳xmax? 16ॸ—Rü ngŕ̲ ‫ ڟ‬ҡ͑իӡфӥ ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, toma nüxüۡ tacua۳x rü
ҡ͑͑Āɗɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥҡ͑ӥիüۡgü, rü ɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ quixuxüۡ rü
togüna tá nanaxã i norü naãne —ñanagürü ͑ǣŕ̲̲͑%Ëӕ͑ǣәľիŕŕҡľիüۡ. Rü tama
ga Ngechuchu. Rü yexguma yemaxüۡ duüۡxüۡãrü düxétüxüۡnegu cudawenü erü
͑իɥ͑ӥŕǣӕǣĀӕüۡxüۡgü rü ñanagürügü: ͑Ëӥ̲͑ɗիɥɗËӕ͑ǣӕǣӥիüۡ. Rü aixcüma
̞Ԇækॷ20 208
Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕɗĀӕüۡxüۡgü na Tupana naxãma۳իɗ͑ǣŕ̲ֆӕҡľËӥɗ

naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲̲͑իŕիücۡ a۳x. 22ॸ—Rü naxüۡma۳x, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
dücax, ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľ%фӥĀɥŕфӕɗãŕ۳xgacü ya naxãxãcüxüۡca۳x nüxü‫ ۡڟ‬ֆ͑ŕ͑ľŕ
tacü ya Dumacüãۡ۳ x۳ naxwa۳xexüۡ na ֆ̲фӥֆӕËӥٚ,
tanaxütanüxüۡ, ¿rü namexüۡ ֆɗɥիüۡ na nüxüۡ‫ڟ‬ ñanagürü ga yema ore. 29ॸRü ñanagürügü
tanaxütanüxüۡ rü e۳xna tama? ta ga Chaduchéugü: —Nayexma ga 7 ga
—ñanagürügü. 23ॸNatürü Ngechuchu nüxüۡ ͑ӥǣӥľ͑ľŕ. Rü naxãma۳x ga guma yacü,
nacua۳xama na chixexüۡǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ ga natürü tauta naxãxãcüyane nayu. 30ॸ—Rü
yema duüۡxüۡgü, rü yemaca۳x ñanagürü ֆľիǣӕ̲͑ɥǣ͑ŕ͑ľŕ͑ӥիɥ͑ǣɥ̲%
nüxüۡ : —¿Tü۳xcüüۡ i chixexüۡgu choxüۡ naxãma۳x ga yema ngecü. Rü guma rü ta
Йľ͑ǣӕիŕŕËȍüۡ? 24ॸ—¡Choxüۡ ͑ǣɥիüۡ pewé i nayu, rü nangexacü. 31ॸ—Rü yexguma rü
ՓӥիɗɗĀɥŕфӕ͑͑ǣɥիüۡ chadauxücۡ a۳x! ¿Rü ͑ɥǣ͑ŕ͑ľŕ͑ӥիɥ͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳x. Rü
texéchicüna۳ի%фӥҡľիŃŃǣ͑ǣɥǣӕü۳x? yemaãcü gucüma ga guma 7 ga
—ñanagürü. Rü nanangãxüۡgü rü ͑ӥǣӥľ͑ľŕǣӥфӥ͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳x ga yema
ñanagürügü: —Dumacüãۡ۳ x۳ ya ãŕ۳xgacü ya nge. Rü gucüma nayue tauta
tacüchicüna۳ի%͑ɗիɥ—ñanagürügü. 25ॸRü naxãxãcüyane. 32ॸ—Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥҡĀӥիՓ
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: iyu ga yema nge. 33ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆӕľիüۡ
—¡Ãŕ۳իǣËӥ͑͑ǣɥիüۡ Йľի%ɗ͑ǣŕ̲ Փľ̲͑իŕǣӕ, ¿rü ngecürüücü naxma۳x tá
ãŕ۳իǣËӥфӥɗիɥËӥ, фӥҽӕЙ͑͑͑ǣɥիüۡ pexã ɗֆɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ǣľ? Yerü yexguma
ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥɗիɥËӥ! —ñanagürü. ̲͑իŕǣӕфӥǣӕËӥ̲ǣǣӕ̲7 ga
26ॸRü yemaãcü ga Ngechuchu rü woo norü ͑ӥǣӥľ͑ľŕ͑ǣɥ̲%͑ի%ma۳x —ñanagürügü.
orewa rü taxucürüwama chixexüۡgu 34ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü
͑͑͑ǣӕիŕŕǣӥǣĀӕüۡxüۡgüpe۳xewa, yerü nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Ñoma i

meãma nanangãxüۡ. Rü guxüۡma ga naãnewa rü yatügü rü nixãma۳xgü rü
duüۡxüۡgü rü nangea۳xgümare yerü ngexüۡgü rü nixãtegü. 35ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%ǣֆľ̲͑ΎфӥΎфľ. duüۡxüۡgü i Tupanape۳xewa mexüۡ na wena
̲͑իŕիüۡ ͑Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa
Chaduchéugü rü Ngechuchuna nacagüe rü
͑իɥիücۡ a۳x rü ngŕ̲ ‫ ڟ‬фӥҡ%ӡҡ̲
͑ǣΎիɗՓľ̲͑͑իŕɗĀӕüۡxüۡgü
nixãma۳xgü rü e۳xna nixãtegü. 36ॸ—Erü
(Mt 22.23-33; Mr 12.18-27) ‫ ڟ‬a rü tagutáma nayue. ѠӥĀիӡËüãۡ۳ x۳ i
ngŕm
27ॸRü Ngechuchuxüۡtawa ínayadaugü Tupanaãrü orearü ngeruüۡgürüüۡ ҡ͑ɗիɥǣӥ.
ga ñuxre ga Chaduchéugü. Rü nümagü ѠӥɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥ͑ɗիɥǣӥľфӥ
͑ɗիɥǣ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ na tagutáma yuwa ínarüdagü. 37ॸ—Rü yema ore ga
Փľ̲͑͑իŕիüۡ i yuexüۡ. Rü yemaca۳x ͑ɥի%Ëӥǣiy ۳ ӕфҡ͑ӥËӥիӦ͑ľËȍɗǣՓ, rü
Ngechuchuxüۡ ñanagürügü: 28ॸ—Pa ͅΎɥËȍŃҡӥիüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕфӥֆӕľիüۡ rü tá
ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓфӥ Փľ̲͑͑͑իŕիüۡ. Erü yema orewa, rü
ñanagürü: ñanagürü ga Cori ga Tupana:
٘ͮǣŕիǣӕ̲Փӥիɗֆֆҡӥnaxma۳x ٘æȍΎ̲͑ɗիɥɗk¡фáüۡãrü Tupana, rü
ngexacüyane nayu۳xgu, rü name ʊËȍфӥҽӕЙ͑, rü Acobuarü
͑ɗիɥɗ͑ŕ͑ľŕҡ̲͑ǣɥ̲% ҽӕЙ͑ٚ,
ñanagürü. 38ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x ͑իɥ%͑ľ%իüۡ. Rü cayewa nanaxwa۳xegü na

rü woo ñoma i naãnewa nayuegu i duüۡxüۡgü meã nüxüۡ фӥ̲Ύիŕǣӥիüۡ. Rü
duüۡxüۡgü, natürü Tupanaca۳x rü guxüۡguma ngutaque۳xepataüۡǣӥՓфӥ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥɗ
̲͑իŕ—ñanagürü. 39ॸRü yexguma ga ãŕ۳xgacügüma۳xwe۳xewa na natogüxüۡ. Rü
͖ӕիфľǣ͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃфӥ Υ͑ɗҡիüۡՓфӥ͑ǣŕ̲Υ͑%фӥ
mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü ñanagürügü: yoraxüۡtawa ügüxüۡ i nachicaca۳x nadaugü.
—Aixcüma meãma nüxüۡ quixu, Pa 47ॸ—Rü tüxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ%Ëӥ̲ҡӥի͑
ͮǣәľիŕŕфӕüۡx —ñanagürügü. 40ॸRü nanapuxüۡ ya tümapatagü ya yíxema

yemawena rü marü namuüۡŕǣ yutegüxe. Rü ñu۳իӡËȍɗnanama۳իŕŕɗ͑Ύфӥ
ҧacüchigaca۳x Ngechuchuna na nacagüexüۡ. ֆӕ̲ӥիŕǣӥ͑Āӕüۡxüۡǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիücۡ a۳x
na aixcüma mexüۡǣӥֆɗɥǣӥիüۡ. Natürü
‫ع‬ҽľիŃ͑͑ľ͑ɗիɥֆæфɗѸҡӕ?
͑ӥ̲ǣӥҡ͑ɗիɥɗֆľիľф%Ëӥ͑ЙΎիËӕľիüۡ
(Mt 22.41-46; Mr 12.35-37)
—ñanagürü.
41ॸRü Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ:
֤ӕҡľËӥǣ͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xcü ga
—¿Tü۳xcüüۡ duüۡxüۡgü nüxüۡ nixugüe rü
Tupanaca۳իĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ ixãcüchiga
Cristu rü nuxcümaüۡcü ga ãŕ۳xgacü ga
(Mr 12.41-44)
ġ¡ɞҡ͑ɗիɥ? 42-43ॸ—Yerü Dabítama ñaããcü
21
nanaxümatü ga Wiyaegüarü poperawa: 1ॸRü yexguma tupauca ga
“Tupana rü chorü Cori ya Cristuxüۡ taxüۡnewa nayexmagu ga

ñanagürü: ‘¡Nuã chorü Ngechuchu, rü yéma nüxüۡ nadau ga ñuxãcü
tügünecüwawa rüto, ñu۳xmatáta duüۡxüۡǣӥǣɗĀɥŕфӕãx‫ ڟ‬üۡ ҽӕЙ͑͑͑ǣɥիüۡ na
cuxme۳իՓËȍ͑͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕ naxãgüxüۡ ǣ͑ΎфӥĀɥŕфӕǣҡӕЙӕËфӥ
i curü uwanügü na namaã ĀɥŕфӕËȍɗüۡwa. 2ॸѠӥ͑ǣɥիüۡ nadau ta ga wüxi ga
icucuáxüۡca۳x!ٔॸٚ ͑ǣľËӥǣֆӕҡľËӥǣ͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xcü ga
ñaããcü nanaxümatü. 44ॸRü ñanagürü ga ҡӕЙӕËфӥĀɥŕфӕËȍɗüۡgu taxretachinü ga
Ngechuchu: —‫͵ع‬ӕիӡËӥфӥՓɗġ¡ɞҡ ɞфիӥËȍɗËӥǣĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ ixücuchicü. 3ॸRü
ֆɗɥիüۡ ya Cristu ega nümatama ga Dabí ñanagürü ga Ngechuchu: —Aixcüma pemaã
rü norü Corimaã naxuãgu? —ñanagürü. nüxüۡ chixu rü ñaã ngecü i yutecü i ngearü
Āɥŕфӕã۳xcü rü guxüۡ ɗҡΎǣӥɗĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ
Ngechuchu rü nüxüۡ nixu na tama
ixãgüxüۡ%фӥֆľիľф͑ǣɥիüۡ ixã. 4ॸ—Yerü
nameãrü maxüۡãx
۳ güxüۡ ga yema
guxü̲ۡǣҡΎǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ inaxã ga yema
nüxü‫ ۡڟ‬íyaxügücü. ͮҡӥфӥ͑ǣɥ̲͑ǣɥիü‫ۡڟ‬
͑ҡӕիֆ͑ľ͑ǣɥիüۡ ixã ga gu۳իËӥ̲ǣ͑ǣɥիü‫ۡڟ‬
(Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 11.37-54)
yexma۳իËӥǣ͑ǣɥфӥΥ͑ҡ͑ӥ—ñanagürü.
45ॸRüguxüۡma ga duüۡxüۡgü rü yéma
Ngechuchu nanaxunagü na tupauca ya
ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕǣֆľիǣӕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ͑Ύфӥ
taxüۡnegu tá napogüexüۡ
ngúexüۡgüxüۡ ñaxgu: 46ॸ—‫ؽ‬Ьľիӕ%ŕǣӥnaxca۳x
(Mt 24.1-2; Mr 13.1-2)
ɗ͑ǣŕ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡǣӥɗͅΎɥËȍŃфӥ
mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ! Erü nümagü rü 5ॸRüñuxre ga norü ngúexüۡgü rü
͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ i naxchirumaã na nidexagü nachiga ga tupauca ga taxüۡne
̞Ԇækॷ21 210
ǣ͖ӕի%Ëӥ̲͑͑ľիŕËȍɗիüۡ ga naxtapü۳x nümaxüۡ i nachiüۡãnegüwa rü poraãcü tá

ga nutanaxca۳xgü, фӥ̲͑͑ľիŕËȍɗիüۡ ga naxɥã۳xãchiane, rü poraãcü tá nangu۳x i
guxüۡma ga guma tupaucaarü yemaxüۡgü taiya, rü tá nataxüchi i ćaaweane. Rü
ga duüۡxüۡgü nüxna ãmarexüۡ. Rü duüۡxüۡgü tá nüxüۡ ͑ĀӕǣӥɗĀիӡՓɗ
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: ҧacü i namaã na¤aixãchiexüۡ, rü taxüۡ i
6ॸ—Wüxi i ngunexüۡ rü guxüۡnetama ya cua۳xruüۡgü. 12ॸ—Natürü naxüۡpa i
daa tupauca ya nüxüۡ pedauxüۡne, rü tá guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥĀӕüۡxüۡgü tá pexüۡ
nagu napogüe. Rü naxtapü۳xarü nutagü ínayauxüۡ, фӥҡЙľՓľ͑ɗ͑ǣŕիüۡtanü. Rü
rü taxucütáma nügüétü naxüxüra, rü bai ngutaque۳xepataüۡgüwa tá pexüۡ nagagü
ya wüxi —ñanagürü. na ngŕm ‫ ڟ‬a pexna nacagüxüۡca۳x, rü tá
pexüۡ napoxcue. Rü nachiüۡãnegüarü
ãŕ۳xgacügüpe۳xewa tá pexüۡ nagagü,
nagúxüۡ i naãne
naxca۳x na chorü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ.
(Mt 24.3-28; Mr 13.3-23) 13ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡЙľիüۡ‫ ڟ‬natauxcha na
7ॸRü yexguma ga norü ngúexüۡgü rü ãŕ۳xgacügümaã nüxüۡ pixuxüۡ i chauchiga.

Ngechuchuna nacagü, rü ñanagürügü: 14ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a pexüۡ
—Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ‫͖ع‬ӕիǣӕҡ͑ɗիɥɗ nagagügu, ‫ؽ‬фӥҡ%իӢɗЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ
nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ quixuxüۡ? naxca۳x na ҧacümaã tá penangãxüۡxüۡ na
¿Rü ҧacüwa tá nüxüۡ tacua۳x na pegüétüwa pechogüxüۡca۳x! 15ॸ—Erü
nangupetüchaüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲? choma tá pexüۡ charüngüۡիŕŕ͑͑ӥիüۡ
—ñanagürügü. 8ॸRü Ngechuchu rü pecuáxüۡca۳x na ҧacümaã penangãxüۡxüۡ i
ñanagürü: —‫ؽ‬Ьľիӕ%ŕǣӥҡ͑ҡիӕüۡma perü uwanügü. Ѡӥ͑ӥ̲ǣӥфӥҡ%ӡҡ̲
pexüۡ ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡca۳x! Ƅфӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ tá nüxüۡ nacua۳xgü na ҧacümaã pexüۡ
chaugu nügü nicu۳xgü rü tá ínangugü rü nangãxüۡgüxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲. 16ॸ—Natürü
ñanagürügü tá: pema rü woo penatügü, rü peegü, rü
٘æȍΎ̲͑ɗիɥɗæфɗѸҡӕ, rü paxa tá nagu۳x Йľľ͑ľŕǣӥ, rü peeya۳xgü, rü petanüxüۡgü,
ɗ͑%͑ľٚ, ñanagürügü tá pexüۡ. ¡Natürü rü pemücügü rü tá napeechitaegü na
ҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥ! 9ॸ—Rü purichíagüxüۡtawa pexüۡ íyaxuaxüۡgüxüۡ.
͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ӥիüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣӕ͑͑ӥǣӥ Rü purichíagü rü tá pexüۡ nadai i ñuxre i
naćaixüۡ i wüxi i nachiüۡãne to i pemax. 17ॸ—Rü guxüۡ i naãnewa rü
nachiüۡãnemaã, rü e۳xna nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣӕ duüۡxüۡgü tá pexchi naxaie, erü choxüۡ‫ڟ‬
na wüxi i nachiüۡãnewatama rü duüۡxüۡgü ЙľֆիΥǣӥфӥËȍΎфӥĀӕüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ.
rü norü ãŕ۳xgacümaã nügü naćaixüۡ, ¡rü 18ॸ—Natürü woo ҧacü pexüۡ üpetügu rü
ҡ%ӡҡ̲pe¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ! Ƅфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ Tupaname۳իŕՓҡЙľ͑ǣŕի̲ǣӥ, rü

tá nangupetü i noxrix. ͮҡӥфӥҡ%ӡҡ̲ nüma tá pexüۡ ínapoxüۡ rü bai i wüxi i
naãneãrü gu۳ի͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. 10ॸ—Erü peyae tá inayarütaxu. 19ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
wüxi i ãŕ۳xgacüarü churaragü rü to i ɗիËӥ̲ЙľֆիΥǣӥ̲ǣӕфӥҡ̲ËȍΎիüۡ
ãŕ۳xgacüarü churaragümaã tá nügü ípeta۳xgu, rü tá penayauxgü i maxüۡ i
nadai. Rü wüxi i nachiüۡãne rü to i taguma gúxüۡ. 20ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ
nachiüۡãnemaã tá nügü nadai. 11ॸ—Rü peda۳u۳xgu na perü uwanügüarü
211 ̞Ԇækॷ21
churaragü Yerucharéüۡxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕɗ͑ǣŕ̲ӥЙľҡӥËȍüۡxüۡ i ñoma

ɞËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Փҡ͑ӥիüۡ i naãnewa. Erü woo guxüۡma i ҧacü i
pecua۳x na paxa tá nagu napogüexüۡ ya ĀիӡՓ͑ӥիüۡ idauxüۡ rü tá
ֆɗ̲ɥ%͑ľ. 21ॸ—Rü yíxema Yudéaanewa naxɥã۳ի%Ëȍɗҡ͑ӥфӥҡ͑ӕ͑ľ͑͑իɥ̲фľ.
͑ǣŕի̲ǣӥիľфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ 27ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥǣӕիüۡ i duüۡxüۡgü i
ma۳իЙӦ͑ľ%͑ľՓҡ¡ӕի̲ӥ. Rü yíxema ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ rü tá choxüۡ nadaugü

YerucharéüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľфӥ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗɗËɗի͑ľիüۡmaã
tanaxwa۳xe na paxa ítachoxüۡxüۡ. Rü ícharüxɥ ۳իǣӕфӥ͑ә̲Ëȍիӡիǣӕ̲͑%ɗ
ֆɞիľ̲ҡӥ̲%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľфӥ taxüۡ i chorü pora rü chorü mexüۡ.
ҡ̲̲͑ľ͑ɥ%neca۳x tawoeguxüۡ. 28ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗ͑իӥǣӥǣӕ͑
22ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgügu tá ínangu i naxüpetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ

Tupanaãrü poxcu. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ chixuxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑Йľҡ%ŕǣӥիüۡ rü
͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľ meã pedaunagüxüۡ, erü paxa tá íchangu
i ümatüxüۡwa nüxüۡ yaxuxüۡ. 23ॸ—Rü na pexüۡ íchanguxüۡիŕŕիüۡca۳x
͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgügu rü tá poraãcü tüxüۡ‫ڟ‬ —ñanagürü. 29ॸRü yemawena rü wüxi ga
naguxcha ya yíxema ngexegü ya ore ga cua۳xruüۡxüۡ namaã nixu ga
iitacharaüۡǣӥիľфӥֆɞիľ̲ɗ̲ɥի%Ëӥǣӥիľ. Ngechuchu, rü ñanagürü: —¡Dücax
Ƅфӥҡ͑͑ǣŕի̲ɗҡիüۡ i ngúxüۡ, rü penangugü i iguera, rü e۳xna
Tupana rü poraãcü tá nanapoxcue i ͑ǣŕիüۡrüüxü̲ۡфľɗҡΎɗ͑ɥǣӥ! 30ॸ—Rü
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü. 24ॸ—Rü ñuxre, rü tá ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ peda۳u۳xgu na ngexwaca
norü uwanügü taramaã nanadai. Rü naxüátüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ pecua۳x
togü, rü tá ínanayauxüۡ na to i ͑Йիҡҡӕ͑ľËӥ͑ֆɗɥիüۡ. 31ॸ—Rü
nachiüۡãnewa nagagüãxüۡca۳x. Rü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ
ñu۳իӡËȍɗɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥӕՓ͑ӥǣӥфӥҡ peda۳u۳xgu na nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
͑ǣӕ͑ЙΎǣӥľֆֆɗ̲ɥ%͑ľֆ pemaã nüxüۡ chixuxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Փҡ
Yerucharéüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑͑ǣӕЙľҡӥ nüxüۡ pecua۳ի͑ֆɗ̲̲ֆɗɥիüۡ ya
ñu۳xmatáta nawa nangu na Tupana Tupana na ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡca۳x.
ínamuxüۡxüۡ i ngŕm
‫ ڟ‬a. 32ॸ—Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ chixuxüۡ rü tá
ningu naxüۡpa na nayuexüۡ i duüۡxüۡgü i
ñu۳ի̲̲իŕիüۡ. 33ॸ—ġիӡǣӕիüۡ i naãne
(Mt 24.29-35, 42-44; Mr 13.24-37)
rü ñoma i naãne rü tá nagu۳x. Natürü
25ॸ—Rü üa۳xcü, rü tauemacü, rü chorü ore rü tagutáma inayarüxo.
woramacurigü, rü tá naxüchicüügü. Rü 34ॸ—‫ؽ‬Ьľիӕ%ŕǣӥ͑ҡ̲ҧacü rü
guxüۡ i nachiüۡãnegüwa rü duüۡxüۡgü rü tá chixexüۡgagu düxwa nüxüۡ perüxoexüۡ na

nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕҡ͑ӥфӥҡna¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ ЙľֆիΥǣӥիüۡ! Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x penaxwa۳xe
̲͑%͑ЙΎф%Ëӥ͑ի%ӡǣ%Ëȍɗիüۡ i taxüۡ na pegüna pedaugüxüۡ na tama
i taxtü rü norü yuapegü. 26ॸ—Rü Йľ͑ǣ%իŕիüۡ rü e۳xna ñoma i naãneãrü
duüۡxüۡgü rü norü muüۡmaã tá ngúchaüۡǣӕ̲͑Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. Erü
͑ɗֆӕ%Ëȍɗҡ͑ӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣӕ ͑ǣӥфӥ%Ëȍɗ͑ǣŕ̲ǣӕɞЙľфӥիɥ͑ӥŕֆ͑ľҡ
pexüۡ íchaya¤aixgü. 35ॸ—Rü ñoma wüxi namaã nüxüۡ nixu ga ñuxãcü na

ya yüta ya ngürüãchi ҧacü iyaxúnerüüۡ natauxchaxüۡ ga Ngechuchuxüۡ na
ҡ͑ɗիɥnaxca۳x i guxüۡma i duüۡxüۡgü i yayauxgüxüۡca۳x. 5ॸRü nümagü ga yema
ñoma i naãnecüۡ۳ãի۳ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ҡ%ŕǣӥ. ѠӥĀɥŕфӕ
Փľ͑ի%фӥ͑ә̲Ëȍիӡիǣӕ. 36ॸ—Rü ֤ӕĀ͑͑ǣɥիüۡ naxuaxüۡgü. 6ॸRü Yuda rü:
͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥɞЙľ̲ľիŕŕǣӥ. —Ngüۡ —ñanagürü ga yexguma. Rü
¡Rü guxüۡǣӕ̲Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥ͑ inanaxügü ga naxca۳x na nadauxüۡ ga
͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲Йľիüۡ naxüpetüxüۡca۳x i ñuxãcü duüۡxüۡgüechita Ngechuchuxüۡ na
͑ǣŕ̲%ӡËӥ̲իüۡgü, rü aixcüma yayauxgüxüۡ ga ãŕ۳xgacügü.
pimexüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲chope۳xewa
Üpetüchigaarü õnawa nachibü ga Cori
pengugügu! —ñanagürü ga Ngechuchu.
37ॸRü guxüۡ ga ngunexüۡgügu rü tupauca (Mt 26.17-29; Mr 14.12-25; Cu 13.21-30;
1 Co 11.23-26)
ga taxüۡnewa nayexma ga Ngechuchu, rü
duüۡxüۡgüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕ. Rü chütacü rü 7ॸRü nawa nangu ga yema petaarü
guma Ma۳իЙӦ͑ľǣϘфɞ¡ӕ͑ľËӥǣӕ ngunexüۡ ga nagu nangΥ۳xgüãxüۡ ǣЙ%ӡ
ãŕg‫ ڟ‬anegu nayapeexüۡ. 38ॸRü guxüۡma ga ǣ͑ǣľфӥЙӕիŕŕфӕüۡãx‫ ڟ‬üۡ. Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥ
duüۡxüۡgü rü pa۳xmamaxüۡchi tupauca ga ga ngunexüۡ ga nagu carneruxacü
taxüۡnewa nangugüxüۡ na Ngechuchuxüۡ yama۳xgüxüۡ naxca۳իǣԖЙľҡӥËȍɗǣфӥ
͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x. peta. 8ॸRü Ngechuchu nanamu ga Pedru
rü Cuáüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ:
Ãŕ۳xgacügü naxca۳x nadaugü na ñuxãcü
—¡Peyamexŕŕ۳իɗҡΔфӥΥ͑ɗ
ԖЙľҡӥchigaca۳x! —ñanagürü. 9ॸRü
(Mt 26.1-5, 14-16; Mr 14.1-2, 10-11;
nümagü Ngechuchuxüۡ nangãxüۡgü, rü
Cu 11.45-53)
ñanagürügü: —‫ͮع‬ǣľիҡ͑ɗիɥɗ
cunaxwa۳xexüۡ ͑ҡ̲͑ľիŕŕիüۡ?
22
1ॸRü marü ningaica ga
Yudíugüarü peta ga —ñanagürügü. 10ॸRü Ngechuchu

ԖЙľҡӥËȍɗǣǣ͑ǣӕ͑͑ǣΥ۳xgüãxüۡ ga nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —ͮǣŕիǣӕ̲
Й%ӡǣ͑ǣľфӥЙӕիŕŕфӕüۡãx‫ ڟ‬üۡ. 2ॸRü ga YerucharéüۡՓЙľ͑ǣӕǣӥǣӕфӥ͑ǣŕի̲ҡ
paigüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü nüxüۡ peyangau i wüxi ya yatü i wüxi i
ǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ tüۡxüۡ ɗĀľի̲%%%ËӕիËӥ͑ǣɥիüۡ ingexüۡ.
rü naxca۳x nadaugü ga ñuxãcü ‫ؽ‬Ѡӥ͑ՓľЙľфӥիɥ͖u۳xmatáta napatawa
duüۡxüۡgüechita Ngechuchuxüۡ na pengugü! 11ॸ—‫ؽ‬Ѡӥֆɗ̲ɥЙҡֆ͑ǣӕ
yama۳xgüxüۡ, yerü duüۡxüۡgüxüۡ namuüۡŕ. yaxücune ya yima yatü, фӥֆɗ̲ɥ%фӥ
3ॸRü yexguma ga Chataná rü Yuda ga yoramaã nüxüۡ pixu rü ñapegügü nüxüۡ:
ʊËфɗәҡľǣӕ͑͑ǣիɗ. Rü nüma ga Yuda rü ٘ҽΎфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ rü nüxüۡ
yema 12 ga Ngechuchuarü ngúexüۡgü ga nacuáxchaüۡ ͑͑ǣŕիüۡrüüxüۡ ֆɗɥիüۡ i
imugüxüۡtanüxüۡchire۳ի͑ɗիɥ. 4ॸRü nüma ͑ǣŕ̲ӕËЙӕɗ͑Ύфӥ͑ǣәľիüۡgümaã tá
ga Yuda rü ínayadau natanüwa ga nawa nachibüxüۡ ɗԖЙľҡӥËȍɗǣфӥ
paigüarü ãŕ۳xgacügü rü tupauca ga Υnaca۳իٚ, ñapegügü nüxüۡ! 12ॸ—Rü tá
taxüۡneãrü purichíagüarü ãŕ۳xgacügü. Rü pexüۡ nüxüۡ ͑ĀӕիŕŕɗՓӥիɗɗӕËЙӕɗ
213 ̞Ԇækॷ22
taxüۡ ɗ̲фӥ̲ľիŕŕիüۡ ɗ͑ΎфӥĀիӡËȍɗüۡwa ngexwacaxüۡxüۡãrü cua۳xruüۡ ͑ɗիɥ. Rü

͑ǣŕի̲իüۡ. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕ̲ՓҡЙľ̲͑ľիŕŕ chaugü ya pexca۳x ibacüwa Tupana pexüۡ
ɗ͑ǣŕ̲Υ͑ɗԖЙľҡӥchigaca۳իɗիɥիüۡ! nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ i
—ñanagürü nüxüۡ. 13ॸѠӥֆŃ̲͑իɥǣ ͑ǣŕ̲͑Ύфӥӕ͑ľҡ. 21ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
nümagü rü nüxüۡ inayangaugü ga yatü i chauechita ãŕ۳xgacügüna choxüۡ
guxüۡma yema Ngechuchu namaã nüxüۡ muxchaüۡxüۡ, rü nuã mechawa tamaã
ixuxüۡrüüۡ. ѠӥֆŃ̲̲͑͑ľիŕŕǣӥǣ narüto i ñu۳xmax. 22ॸ—Rü choma i
Υ͑ǣԖЙľҡӥchigaca۳իɗիɥիüۡ. 14ॸRü Tupana Nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, rü
yexguma nawa nanguxgu ga ngora ga Chaunatü ixunetaxüۡrüüۡ tá chayu.
na nachibüexüۡ, rü mechawa narüto ga Natürü wüxi i ngechaüۡxüۡËȍɗҡ͑ɗիɥ
Ngechuchu namaã ga norü ngúexüۡgü. naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗãŕ۳xgacügüna
15ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü choxüۡ muxüۡ. 23ॸRü yexguma ga norü
ñanagürü: —Ñuxãcü poraãcü choxüۡ‫ڟ‬ ngúexüۡgü rü inanaxügüe ga nügüna na
nangúchaüۡ na pemaã chachibüxüۡ i ñaã nacagüexüۡ, rü ñanagürügü: —¿Texé tá
ԖЙľҡӥËȍɗǣфӥΥ͑Փ͑իüۡpa na ҡɗիɥֆֆɞիľ̲͑ŕËȍɗҡãŕ۳xgacügüna
chayuxüۡ. 16ॸ—Natürü pemaã nüxüۡ chixu ̲͑ӕիŕ? —ñanagürügü.
фӥҡ%ӡҡ̲Փľ͑ի%фӥԖЙľҡӥËȍɗǣфӥ
Norü ngúexüۡgü rü nügümaã
Υ͑ՓËȍËȍɗ¡ӥ, ñu۳xmatáta chowa
͑ɗЙΎфǣҡ͑ӥËӥӥ͑Ëȍɗǣ͑ҡľիŃҡҡɗɥիüۡ
ֆ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑naxwa۳xexüۡ
ֆ͑ҡ͑ӥՓǣӕի%%фӥֆľիľфɗիɥիŕ
—ñanagürü. 17ॸRü yexguma nanayaxu
ga wüxi ga pochiyu ga binumaã ããcuxüۡ. 24ॸRü yexguma ga yema ngúexüۡgü rü
ѠӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%իɥф, rü nügümaã niporagatanücüü nachiga na
ñu۳իӡËȍɗ͖͑ǣӥфӥ͑ӥիüۡ ga norü ҡľիŃҡҡɗɥիüۡ ya natanüwa guxããrü
ngúexüۡgü: —¡Peyaxaxü ya daa binu, rü ֆľիľфɗիɥիŕ. 25ॸNatürü ga Ngechuchu rü
pegümaã pen۳g۳au! 18ॸ—Erü pemaã nüxüۡ ñanagürü nüxüۡ: —Ñoma i naãnewa rü
chixu rü tagutáma wena chayaxaxü ya guxüۡ i nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügü, rü
binu ñu۳xmatáta nawa nangu na poraãcü norü duüۡxüۡgüxüۡ namugü. Rü
pecaduarü ütanüca۳x chayuxüۡ na ñu۳իӡËȍɗ͑ӥǣӥֆիӕǣӥǣӕфӥ͑Ύфӥ
aixcüma pemaã inacuáxüۡca۳x ya Tupana duüۡxüۡgüarü dauruüۡ i mexüۡǣӥ͑ɗիɥǣӥ.
—ñanagürü. 19ॸѠӥ͑͑ֆիӕҡǣЙ%ӡ, 26ॸ—‫ͮؽ‬ҡӥфӥЙľ̲фӥҡ%ӡҡ̲
фӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕnaxca۳x naxã. Rü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ Йɗիɥǣӥ! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ

ñu۳իӡËȍɗɗ͑͑¡ӥËӕ, rü norü naxwa۳իľǣӕ͑ǣӕի%%фӥֆľիľфҡɗɥիüۡ i
ngúexüۡgüna nanaxã. Rü ñanagürü nüxüۡ: petanüwa, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ҡӥǣӥ
—͵%Й%ӡфӥËȍիӕ͑ľɗpexca۳x ítarüxíraxüۡ i guxüۡma i
yuxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. ¡Rü ñaãwena rü ñaãcü tümamücügütanüwa. Rü texé
tá penaxü na choxna pecua۳xãchiexüۡca۳x! naxwa۳իľǣӕ͑Йľľфӕҡɗɥիüۡ i petanüwa,
—ñanagürü. 20ॸRü marü chibüwena rü фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑Ύիфɗфӥǣӕի%%фӥ
to ga pochiyu ga binumaã ããcuxüۡ norü ngüۡիŕŕфӕüۡ ҡɗիɥ. 27ॸ—Rü ñoma i naãnewa
ngúexüۡgüna naxã, rü ñanagürü: —Daa rü corigü rü mechawa narütogü na
binu rü Tupanaãrü uneta i nachibüexüۡca۳x, rü norü duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥɗ
̞Ԇækॷ22 214
͑ǣŕ̲naxca۳իΥ͑ɗիӥիüۡ rü nüxüۡ
Marü ningaica ga na guxchaxüۡgü
rüngüۡիŕŕիüۡ. Natürü tatanüwa rü tama
nüxüۡ üpetüxüۡ
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ, erü choma i perü cori
͑Ëȍɗɥիüۡ rü perü ngüۡիŕŕфӕüۡ Ëȍɗիɥ. 35ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü norü
28ॸ—ѠӥЙľ̲ǣӥ͑ɗիɥǣǣӕիüۡguma ۡ
ngúexügüna naca, rü ñanagürü:
chauxüۡtawa peyexmagüxüۡ ga yexguma —Yexguma pexüۡ chimugügu ngearü
ngúxüۡ chingexgu. 29ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i chocaã۳xgüxemaã rü ngearü
choma rü ãŕ۳xgacügüxüۡ pexüۡ Ëȍɗիɥǣӥիŕŕ Āɥŕфӕã۳xgüxemaã rü ngearü
yema chaunatü ãŕ۳xgacüxüۡ choxüۡ chapatuã۳xgüxemaã, ¿rü ҧacü pexü‫ۡڟ‬
ɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕիüۡrüüۡ. 30ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ taxuxüۡ ga yexguma? —ñanagürü. Rü
ãŕ۳իǣËӥɞËȍɗիɥիüۡwa rü chomaã tá nümagü nanangãxüۡgü rü ñanagürügü:
pechibüe rü tá pexaxegü. Rü —Taxuüۡma —ñanagürügü. 36ॸRü
ãŕ۳xgacüchicawa tá perütogü na norü yexguma norü ngúexüۡgüxüۡ ñanagürü ga
maxüۡca۳x nüxna pecagüxüۡ i guxüۡma i Ngechuchu: —Natürü ñu۳xma rü texé ya
Yudíugü —ñanagürü. petanüwa ya chocaãի‫ ڟ‬ŕфӥtanaxwa۳xe na
ítayangexüۡ i tümaãrü choca rü tümaãrü
Ngechuchu nüxüۡ nixu na Pedru tá nügü
ĀɥŕфӕËȍɗիüۡ rü ta. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ
icúxüۡ na norü ngúexüۡ ֆɗɥիüۡ
ngearü taraã۳xgu rü tanaxwa۳xe i namaã
(Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Cu 13.36-38)
tataxe i tümaãrü gáuxüۡchiru na
31ॸRü Pedruxüۡ ñanagürü ta ga Cori ga tümaãrü poxüۡruüۡ i taraca۳x tataxexüۡca۳x.
Ngechuchu: —Pa Pedrux, Chataná rü 37ॸ—Erü pemaã nüxüۡ chixu rü chauchiga
pexca۳x ínaca na chixexüۡmaã poraãcü ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗӥ̲ҡӥիüۡ i

pexüۡ naxüxüۡca۳x. 32ॸ—Natürü choma rü ñaxüۡ:
Chaunatüxüۡ cuxca۳x chaca۳ax۳ üۡ na ٘ՠӥիɗɗ̲ŕҡիüۡrüüۡ tá
taguma nüxüۡ curüxoxüۡca۳ի͑ËӕֆիΥիüۡ. nanapoxcugü rü tá
Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i cumax, Pa Pedru, rü nayama۳իǣӥٚ,
͑ǣŕիǣӕ̲chauxca۳x cutaeguxgu, rü ñaxüۡ. Erü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ËȍӕËȍɗǣ
chanaxwa۳xe i nüxüۡ curüngüۡիŕŕɗ ümatüxüۡ i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa
cumücügü na nümagü rü фӥɗիËӥ̲͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ɗ͑ǣӕ
ֆիΥǣӥľËȍ%իüۡca۳x —ñanagürü. 33ॸRü —ñanagürü. 38ॸRü yexguma ga norü
ñanagürü ga Pedru: —Pa Corix, choma ngúexüۡgü rü ñanagürügü: —Pa Corix,
rü marü íchamemare na wüxigu cumaã ͑ӕ%͑͑ǣŕի̲ɗҡիфľɗҡф
na chapoxcuxüۡ rü e۳xna wüxigu cumaã —ñanagürügü. Rü nüma ga Ngechuchu
na chayuxüۡ —ñanagürü. 34ॸNatürü rü nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Marü
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa ͑ɗ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲—ñanagürü.
Pedrux, cumaã nüxüۡ chixu rü
ñomatama i chütaxüۡgu naxüۡpa na ota
(Mt 26.36-46; Mr 14.32-42)
ic۳axüۡ, rü cuma rü tomaŕ۳xpü۳xcüna tá
nüxüۡ quixu na tama choxüۡ cucuáxüۡ 39ॸѠӥֆľիǣӕ̲ǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥɞ͑իӡիӡ
—ñanagürü. ǣǣӕ̲ɥ%͑ľՓ. ѠӥϘфɞ¡ӕ͑ľËӥфӥ

215 ̞Ԇækॷ22
Ma۳իЙӦ͑ľՓ͑իӡ, yerü woetama nacüma ga duüۡxüۡgü. Rü Yuda ga Ngechuchuarü

͑ɗիɥǣֆŃ̲͑͑իӡӡիüۡxüۡ. Rü norü ngúexücۡ hire۳իɗիɥիüۡ ͑ɗիɥǣ͑իӡpe۳xexüۡ. Rü
ngúexüۡǣӥфӥҡ͑Փľ͑фӥիɥ. 40ॸRü Ngechuchuca۳ի͑ɗիӡ͑͑ӥիüۡ nachúxãcüma
yexguma yema nachicawa nanguxgu, rü nüxüۡ ̲͑Ύիŕիücۡ a۳x. 48ॸRü Ngechuchu rü
norü ngúexüۡgüxüۡ ñanagürü: —¡Tupanana ñanagürü: —Pa Yudax, ¿tü۳xcüüۡ wüxi i
naxca۳x pec۳a na pexüۡ nangüۡիŕŕիücۡ a۳x na chúxumaã cuchauechitae? —ñanagürü. 49ॸRü
tama Chatanáãrü ügagu chixexüۡgu yema togü ga Ngechuchuarü ngúexüۡgü ga
peyi۳ xücۡ a۳x! —ñanagürü. 41ॸRü yexguma ga naxüۡtawa yexmagüxüۡ, rü yexguma nüxüۡ
Ngechuchu rü yéamaxüۡra 50 ga metruwa nadaugügu ga yema ngupetüxüۡ rü
norü ngúexüۡǣӥ͑͑իӡ. Rü yexma ñanagürügü nüxüۡ: —Pa Corix,
nacaxãp ‫ ڟ‬ü۳իӥфӥ͑ֆӕ̲ӥիŕ. 42ॸRü ñanagürü: ¿cunaxwa۳xexüۡ na taramaã tanaćaixüۡ?
—Pa Chaunatüx, ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕ̲ —ñanagürügü. 50ॸRü wüxi ga Ngechuchuarü
cunaxwa۳xegu, ¡rü nüxna choxüۡ ngúexüۡ rü paigüarü ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡxüۡ
ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕɗ͖%͑ǣәիüۡ i tá choxüۡ nanapi ۳իŕŕ, rü ínanadae ga norü
üpetüxüۡ! Natürü chanaxwa۳xe i cunaxü i tügünechinü. 51ॸNatürü Ngechuchu rü
curü ngúchaüۡ rü tama i choxrü ñanagürü: —¡Ngexrüma na pegü namaã
—ñanagürü. 43ॸRü yexguma wüxi ga pećaixüۡ! —ñanagürü. Rü yexguma ga
ĀիӡËüãۡ۳ x۳ ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ rü Ngechuchu rü yema yatü ga ídaechinüxüۡxüۡ
naxca۳x nango۳x, фӥ͑͑ЙΎфիŕŕ. 44ॸRü ͑ɗ͑ǣΥǣӥ, фӥ̲͑͑ľիŕŕ. 52ॸRü Ngechuchu
poraãcü nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü namaã nidexa ga yema ãŕ۳xgacügü ga norü
yemaca۳իֆľիľф%Ëӥ͑ֆӕ̲ӥիŕ. Rü yema ֆӕիՓֆŃ̲ɥիüۡ. Rü yema
na naxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕիüۡmaã poraãcü ãŕ۳xgacügütanüwa nayexmagü ga paigüarü
nanaxaiyaãchi. Rü guma norü aiyacümaã ãŕ۳xgacügü, rü tupauca ga taxüۡneãrü
nichuruxüۡne. Rü ñoma nagü purichíagüarü ãŕ۳xgacügü, rü Yudíugüarü
waixüۡmüãnewa ichuruxüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣ͑Ύфӥ ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü. Rü Ngechuchu rü
aiyacü. 45ॸѠӥֆľ̲ɞ͑ֆӕ̲ӥիŕիüۡwa rü ñanagürü nüxüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ taragü rü
inachi ga Ngechuchu, rü norü ͑ɥxmena۳xãgümaã chauxca۳ի͑ӕ%Йľիɥ͖Ύ̲
ngúexüۡǣӥҡ͑ӥՓ͑իӡ. Rü nüxüۡ ‫ ڟ‬xáxüۡ Ëȍɗɥիüۡrüüۡ? 53ॸ—Rü guxüۡ ga
wüxi i ngɥta۳
inayangau ga na ínapeexüۡ yerü norü ۡ
ngunexügu ga yexguma petanüwa
ngechaüۡmaã düxwa nayaxtae. 46ॸRü chayexmagu ga tupauca ga taxüۡnewa, rü
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: tama choxüۡ piyauxgü. Natürü marü nawa
—¿Tü۳xcüüۡ ípepee? ¡Íperüdagü rü nangu na pexü‫ ۡڟ‬natauxchaxüۡ na choxüۡ
Tupanana naxca۳x pec۳a na pexüۡ piyauxgüxüۡ, ľфӥ͖Ύ̲͑ɗիɥɗ͑ǣΎф͑
nangüۡիŕŕիücۡ a۳x na tama Chatanáãrü naporaxüۡ i Chataná —ñanagürü.
ügagu chixexüۡgu peyi۳ xücۡ a۳x! —ñanagürü.
Ngechuchuxüۡ niyauxgü (Mt 26.57-58, 69-75; Mr 14.53-54, 66-72;
(Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Cu 18.2-11) Cu 18.12-18)
47ॸRü yexguma íyadexayane ga 54ॸRüNgechuchuxüۡ niyauxgü, rü
Ngechuchu, rü yéma nangugü ga muxüۡma paigüarü ãŕ۳xgacüpatawa nanagagü. Rü
̞Ԇækॷ22 216
ЬľĀфӕфӥ͑Փľ͑фӥիӡ, natürü
Ngechuchugu nidauxcüraüۡgü
yaxüۡguma nüxü‫͑ ۡڟ‬ɗիӡËȍɗǣӥ. 55ॸRü yéma
(Mt 26.67-68; Mr 14.65)
paigüarü ãŕ۳xgacüpataa۳xtüarü ngãxüۡwa,
rü purichíagü nanaxügü ga wüxi ga üxü. 63ॸRü yema yatügü ga Ngechuchuna
Rü nüxüۡ ɞ͑ËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗ. Rü Pedru rü daugüxüۡ, rü nagu nidauxcüraüۡgü, rü
ta yéma natanüwa narüto. 56ॸRü nüxna nanac۳uaixcagüxüۡ. 64ॸRü
yexguma yéma üxücutüwa nato۳xgu ga nayadüxétügü, rü nachiwegu nidagügü,
Pedru, rü wüxi ga ngecü ga ãŕ۳xgacüarü rü ñanagürügü: —¡Nüxüۡ nacua۳x na texé
duüۡxüۡ nüxüۡ idau. Rü meãma nüxüۡ cuxüۡ na idagüxüۡ! —ñanagürügü. 65ॸRü
idawenü, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —Ñaã yatü rü muxüۡma ga to ga ore ga chixexüۡ namaã
Ngechuchutanüxüۡ ͑ɗիɥ—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. nixugüe.
57ॸNatürü Pedru rü tama nüxüۡ
Ãŕ۳xgacügü ga tacügüpe۳xewa
nacuáxchaüۡ ga yema ore, rü ñanagürü:
nanagagü ga Ngechuchu
—Pa Ngecüx, choma rü tama nüxüۡ
(Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Cu 18.19-24)
chacua۳x ya yima Ngechuchu
—ñanagürü. 58ॸNatürü yixcamaxüۡra rü 66ॸRüyexguma yangunegu rü
to ga duüۡxüۡ Pedruxüۡ nadau, rü nangutaque۳xegü ga Yudíugüarü
ñanagürü nüxüۡ: —Cuma rü ta ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü, rü paigüarü
Ngechuchutanüxüۡ нӕɗիɥ—ñanagürü. ãŕ۳xgacügü, фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga
Natürü Pedru nanangãxüۡ rü ñanagürü: ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Rü
—ҽ̲͑ɗիɥ, Pa Yatüx. Tama natanüxüۡ ñu۳իӡËȍɗ͑ΎфӥЙӕфɗËȍɞǣӥիüۡ namu na
Ëȍɗիɥ—ñanagürü. 59ॸRü wüxi ga ngora nape۳xewa Ngechuchuxüۡ nagagüxüۡca۳x.
ngupetüguwena rü to ga duüۡxüۡ фӥ͑ӥիɥ Rü yéma Ngechuchuna nacagü, rü
ñanagürüama: —Aixcümaxüۡchi ñaã ñanagürügü: 67ॸ—Toma rü nüxüۡ
yatü rü Ngechuchutanüxüۡ ͑ɗիɥ, erü tacuáxchaüۡ фӥËӕ̲нӕɗɥիüۡ i Cristu rü
Gariréaanecüۡ۳ãի۳ ͑ɗիɥ—ñanagürü. 60ॸRü e۳xna tama. ¡Tomaã cugü ixu!
yexguma ga Pedru rü ñanagürü: —Pa —ñanagürügü. Rü Ngechuchu
Yatüx, tama nüxüۡ chacua۳x na nanangãxüۡ rü ñanagürü: —ͮǣŕիǣӕ̲
ҧacüchigaxüۡ quixuxüۡ —ñanagürü. Rü chi pemaã nüxüۡ chixuxgu na choma
yexgumatama Pedru íidexayane rü nica Ëȍɗɥիüۡ i Cristu, фӥҡ%ӡËȍɗ̲ËȍΎիüۡ‫ڟ‬
ga ota. 61ॸRü yexguma ga Cori ga ЙľֆիΥǣӥ. 68ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľի͑
Ngechuchu rü Pedruca۳x nügü ínidau. chacaxgu na ҧacüca۳x choxna pec۳axüۡ, rü
Rü nüma ga Pedru rü nüxna nacua۳xãchi ҡ%ӡËȍɗ̲ËȍΎիüۡ pengãxüۡga, фӥҡ%ӡ
ga yema ore ga Cori ga Ngechuchu chima choxüۡ pinge۳xgü. 69ॸ—Natürü
namaã nüxüۡ ixuxüۡ ga ñaxüۡ: ñu۳xmawena rü choma i Tupana Nane
“Ñomatama i chütaxüۡgu naxüۡpa na ota na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ rü Chaunatü ya
ic۳axüۡ, rü tomaŕ۳xpü۳xcüna tá nüxüۡ quixu na Tupana ya poracüxüۡҡՓҡËȍ͑ǣŕի̲
tama chorü duüۡxüۡ нӕɗɥիüۡٚ, ñaxüۡ. 62ॸRü —ñanagürü. 70ॸRü yexguma guxüۡma ga
ֆľիǣӕ̲ǣЬľĀфӕфӥɞ͑իӡիӡǣֆŃ̲. Rü yema ãŕ۳xgacügü nüxna nacagü, rü
poraãcüxüchi naxaxu. ñanagürügü: —¿E۳ի͑Ëӕ̲нӕɗɥիüۡ i
Tupana Nane? —ñanagürügü. Rü ñanagürügü: —Nüma rü guxüۡ i

Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü: ֤ӕĀŃ͑ľՓ͑͑͑ǣәľիŕŕɗĀӕüۡxüۡgü na
—Ngüۡ. ҽӕЙ͑ͮ͑ľËȍɗիɥ cuxchi naxaiexüۡca۳x. Rü Gariréaanewa
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i pematama nüxüۡ inanaxügü ga yemaãcü na duüۡxüۡgüxüۡ
pixuxüۡrüüۡ —ñanagürü. 71ॸRü yexguma ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑իӥ
nügümaã ñanagürügü ga yema ñu۳xmata núma Yudéaanewa nangu
ãŕ۳xgacügü: —Ñu۳xma rü marü —ñanagürügü.
taxuca۳xma naxca۳x tadau i to i duüۡxüۡgü
Erodepe۳xewa nayexma ga Ngechuchu
i nüxüۡ ixuxüۡ i ñaã yatüchiga. Erü
yixematama marü naã۳xwatama nüxüۡ 6ॸRü yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣ
ҡիɥ͑ӥŕɗ͑ΎфӥΎфľ͖͑ӕիӡ͖իüۡ Piratu, rü duüۡxüۡgüna naca rü ngoxi

—ñanagürügü. Gariréaanecüۡ۳ãի۳ ֆɗիɥǣͮǣľËȍӕËȍӕ. 7ॸRü
yexguma Piratu nüxüۡ ɥ͑ӥǣӕǣɗիËӥ̲
Gariréaanecüۡ۳ãի۳ ͑ֆɗɥիüۡ ga Ngechuchu
(Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Cu 18.28-38)
rü Gariréaaneãrü ãŕ۳xgacü ga
guxüۡma ga yema Erodexüۡtawa nanamu, yerü
23
1ॸRü
ãŕ۳xgacügü rü inachigü, rü Yerucharéüۡwa nayexma ga Erode ga

ãŕ۳xgacü ga Dumacüۡ۳ãx۳ ga Piratuxüۡtawa yexguma. 8ॸRü yexguma Ngechuchuxüۡ
Ngechuchuxüۡ nagagü. 2ॸRü yéma nada۳u۳իǣӕǣƄфΎĀľфӥ͑ҡ%ŕիüۡchi.
Piratupe۳xewa inanaxügüe ga Yerü nuxcümama poraãcü nüxüۡ
Ngechuchuxüۡ na yaxugüexüۡ. Rü nadauxchaüۡ, yerü üۡpaacü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥ
ñanagürügü: —Ñaã yatü rü nüxüۡ ga nachiga. Rü ínanan۳g۳ӕիŕŕ͑
ɗҡֆ͑ǣӕǣӥ͑Ëӕ̲%͑͑ӕŕիŕŕ%իüۡ i Ngechuchuxüۡ nadauxchaüۡxüۡ na
duüۡxüۡgü. Rü tomaã nüxüۡ nixu na tama nape۳xewa naxüãxüۡ ga wüxi ga mexüۡ ga
namexüۡ na ãŕ۳xgacü ya Dumawa taxüۡ ga Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ.
͑ǣŕի̲Ëӥիü‫ ۡڟ‬na tanaxütanüxüۡ. Rü 9ॸRü muŕ۳xpü۳xcüna Ngechuchuna naca
͑ӥǣӥ͑ɗիӕ͑͑ӥ̲͑ֆɗɥիüۡ i torü ga Erode. Natürü Ngechuchu rü tama

ãŕ۳xgacü i Cristu —ñanagürügü. 3ॸRü nanangãxüۡ. 10ॸRü yéma nayexmagü ta ga
yexguma ga Piratu rü Ngechuchuna paigüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü
naca rü ñanagürü: —‫ع‬æӕ̲нӕɗɥիüۡ i ǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ.
Yudíugüarü ãŕ۳xgacü? —ñanagürü. Rü Rü nümagü rü poraãcü Ngechuchuxüۡ
Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü: ínaxuaxüۡgü. 11ॸRü yexguma ga Erode rü
—ͮǣŕ̲%Ëӥ, ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ quixuxüۡ norü churaragü rü poraãcü chixri
ËȍɗիɥɗËȍΎ̲ի—ñanagürü. 4ॸRü Ngechuchumaã nachopetü. Rü nagu
yexguma ga Piratu rü ñanagürü nüxüۡ ga nidauxcüraüۡgü. Rü ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗǣ
paigüarü ãŕ۳xgacügü rü togü ga ãŕ۳xgacüchirugu nayacu۳իŕŕǣӥ͑
duüۡxüۡgü: —Chauxca۳x rü taxuüۡma i yemaãcü nüxüۡ nacugüexüۡca۳x. Rü
chixexüۡ naxü i ñaã yatü —ñanagürü. yemawena Piratuxüۡta wenaxãrü
5ॸNatürü nümagü rü yexeraãcü Ngechuchuxüۡ namu ga Erode. 12ॸRü woo
Ngechuchuxüۡ nixugüeama, rü üۡpaacü ga Piratu rü Erodemaã nügüchi
̞Ԇækॷ23 218
na naxaiexüۡ, natürü yema ngunexüۡgu duüۡxüۡgü rü yexeraãcü aita naxüe rü

͑ɗիɥǣ͑ӥǣӥ̲%͑͑ǣӥի̲ӥŕիüۡ. ñanagürügü: —¡Curuchawa yapota!
¡Curuchawa yapota! —ñanagürügü.
Piratu rü Ngechuchumaã 22ॸRü Piratu norü tomaŕ۳xpü۳xcüna
duüۡxüۡgümaã nidexa, rü ñanagürü:
(Mt 27.15-26; Mr 15.6-15; Cu 18.39-19.16)
—Dücax, ¿ҧacü rü chixexüۡ e۳xna naxü?
13ॸRü yexguma ga Piratu rü Choma rü taxuüۡma i chixexüۡxüۡ nawa
nanangutaque۳իľիŕŕǣЙɗǣӥфӥ ɗËȍֆ͑ǣӕ͑͑ǣŕmaca۳իËȍ͑ֆӕիŕŕիüۡ.
ãŕ۳xgacügü, rü togü ga Yudíugüarü Rü chorü churaragüxüۡ tá chamu na
ãŕ۳xgacügü, rü guxüۡma ga duüۡxüۡgü ga nac۳uaixgüãxüۡca۳x, rü ñu۳իӡËȍɗҡ
yéma yexmagüxüۡ. 14ॸRü Piratu ñanagürü chayange۳x —ñanagürü. 23ॸNatürü
nüxüۡ: —Pema nuã chauxca۳x penaga i nümagü ga duüۡxüۡgü rü yexeraãcü aita
ñaã yatü, rü nüxüۡ pixu na chomaã naxüeama, rü naxca۳x ínacagü na
͑͑ӕŕիŕŕ%իüۡ i duüۡxüۡgü. Natürü curuchawa yapotaãxüۡca۳x. Rü yema na
pepe۳իľՓ͑ӥի͑ËȍËɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣфӥ nayexeragüamaxüۡ ga yema duüۡxüۡgü rü
ñu۳xma rü marü nüxüۡ pedau na taxuüۡma düxwa ga Piratu rü duüۡxüۡǣӥǣ͑իɥ͑ӥ.
nawa ichayan۳g۳auxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i 24ॸRü nüma ga Piratu rü norü
naxca۳x ípenaxuaxüۡxüۡ. 15ॸ—Rü Erode rü churaragüxüۡ namu na naxügüãxüۡca۳x ga

ta taxuü̲ۡ͑Փɗ͑ֆ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲ yema duüۡxüۡgü naxwa۳xegüxüۡ. 25ॸRü
chixexüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x wenaxãrü taxca۳x Barabáxüۡ ninge۳x, ֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣ
̲͑͑ӕŕǣӕ. Rü dücax, taxuüۡma i duüۡxüۡgü naxca۳x ícagüxüۡ. Rü yema
chixexüۡ ͑իӥ͑͑ǣŕ̲ǣǣӕ͑ֆӕիüۡca۳x. ´ф¡͑ɗիɥǣЙΎիËӕիüۡ naxca۳x na
16ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x chorü churaragüxüۡ tá duüۡxüۡgüxüۡ ãŕ۳իǣËӥ̲%͑͑ӕŕիŕŕիüۡ rü
chamu na nac۳uaixgüãxüۡca۳x, rü ñu۳իӡËȍɗ ̲͑ŕҡիüۡ. Rü yexguma ga Piratu rü
tá chayange۳x —ñanagürü. 17ॸRü nüma duüۡxüۡgüna Ngechuchuxüۡ namu na
ga Piratu rü guxüۡguma ga yexguma namaã naxügüãxüۡca۳x ga yema nümagü
yema petawa nanguuüۡxgu rü nanaxwa۳xegüxüۡ.
duüۡxüۡgüxüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕËȍüۡ namaã ga na
yangéãxüۡ ga wüxi ga yatü ga poxcuxüۡ.
18ॸNatürü guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü rü (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Cu 19.17-27)
wüxigu inanaxügüe ga aita na naxüexüۡ. 26ॸRüyema duüۡxüۡgü rü Ngechuchuxüۡ

Rü ñanagürügü: —‫ͮؽ‬ЙΎիËӕɗ͑ǣŕ̲ nigagü na curuchawa
Ngechuchu! ¡Rü Barabáxüۡ waxi yanapotagüãxüۡca۳x. Rü yexguma
ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕ! —ñanagürügü. 19ॸRü Ngechuchuxüۡ yagagüyane, rü yexma
yema Barabá rü napoxcu yerü üۡpaacü namagu nüxüۡ nangaugü ga wüxi ga
Yerucharéüۡwa ãŕ۳իǣËӥ̲%͑͑͑ӕŕիŕŕ yatü ga Chirenecüۡ۳ãx۳ ga naãnewa ne
ga duüۡxüۡgü, rü ñu۳իӡËȍɗ̲͑ŕҡ. ӡËӥ. Ѡӥæȍɗ̲ӡ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. Rü
20ॸNatürü ga Piratu rü wenaxãrü æȍɗ̲ӡիüۡ niyauxgü ga duüۡxüۡgü, rü
duüۡxüۡgümaã nidexa, yerü nüma rü ͑%ҡӥǣӕ͑ǣɥիüۡ naxünagügü ga curucha
Ngechuchuxüۡ ningéxchaüۡ. 21ॸNatürü ga ͑ͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑ǣɥիüۡ nangexüۡca۳x.
219 ̞Ԇækॷ23
27ॸRü muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü nawe Chaunatüx, ¡nüxüۡ nangechaüۡ i ñaã

͑фӥիɥ. Rü yema duüۡxüۡgütanüwa duüۡxüۡgü, erü tama nüxüۡ nacua۳xgü na ҧacü
nayexmagü ga muxüۡma ga ngexüۡgü ga rü chixexüۡ naxüexüۡ! —ñanagürü. Rü yema
auxexüۡ rü aita üexüۡ, yerü churaragü rü nanade ga Ngechuchuchiru.
Ngechuchuca۳x nangechaüۡgü. 28ॸNatürü Rü ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗǣĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ
ga Ngechuchu rü yema ngexüۡgüxüۡ nañanagügü na yemawa nüxüۡ
nadawenü, rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa nacua۳xgüxücۡ a۳ի͑ҡľիŃфӥҡֆɗɥիüۡ ga
Ngecügüx, Pa Yerucharéüۡcüۡ۳ãի۳ ‫ؽ‬ҡ%իӢɗ yema Ngechuchuchiru. 35ॸRü duüۡxüۡgü rü
chauxca۳x pexauxexüۡ, natürü yéma inarüdaunü. Natürü yema
pegüca۳xtama pexauxe rü pexacügüca۳x! Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü Ngechuchuxüۡ
29ॸ—Erü nawa tá nangu i ngunexüۡgü i nacugüe, rü ñanagürügü: —Nüma rü
nagu ñagüxüۡ tá i duüۡxüۡgü: togüxüۡ ̲͑իŕիŕŕ. ‫ؽ‬ƚËӥ, ñu۳xma rü
٘ҽҡ%ŕǣӥֆֆɞիľ̲͑ǣľã۳xta ya ͑ӥǣӥҡ̲̲͑իŕŕľǣɗիËӥ̲æфɗѸҡӕֆ
taxuacüma ãxãcügüxe, rü taguma Tupana nüxüۡ ӕ͑ľҡËӥֆɗիɥǣӕ!
tacharaüۡgüxe, фӥҡǣӕ̲̲ɥի%Ëӥǣӥիľ, —ñanagürügü. 36ॸRü yema churaragü rü ta
erü taxucatáma tümaxãcügüca۳x Ngechuchuxüۡ nacugüe. Rü naxüۡҡՓ͑իɥ,
ҡիӕիľٚ, ñagüxüۡ. 30ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗ rü nüxna nanaxã ga binu ga üxchiücü.
duüۡxüۡgü rü tá ma۳իЙӦ͑ľǣӥիüۡ naca۳ax۳ üۡgü 37ॸRü ñanagürügü nüxüۡ: —Ega Yudíugüarü
rü ñanagürügü tá: ãŕ۳իǣËӥֆҡËӥнӕɗիɥǣӕ, ¡rü cugütama

“¡Toétügu rübuemü!͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥҡ. rüngüۡիŕŕɗ͖u۳xmax, na ícunguxuchixücۡ a۳x!
Rü tá ngüchitaerugüxüۡxüۡ naca۳ax۳ üۡgü, rü —ñanagürügü. 38ॸRü norü
ñanagürügü tá: curuchatape۳xewa nipota ga wüxi ga
“¡Toxüۡ idüxétügü!͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥҡ. mürapewaxacü ga ãŕg‫ ڟ‬atachinüxüۡ ga
31ॸ—¿Erü ñuxãcü tá namaã nachopetü i Griégugügawa rü Dumacüãۡ۳ x۳ gügawa rü
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i aixcüma chixexüۡ ügüxüۡ, Yudíugügawa ümatüxüۡ ga ñaxüۡ: —Daa
ega ñaã chixexüۡ chomaã naxügügu na woo ͑ɗիɥֆ֤ӕĀɞӕǣӥфӥÃŕ۳xgacü ya Tacüxüchi
taxuüۡma i chixexüۡ chaxüchiréxüۡ? —ñaxüۡ. 39ॸѠӥՓӥիɗǣֆľ̲̲ŕҡիüۡ ga
—ñanagürü ga Ngechuchu. 32ॸRü yéma naxrüüۡ curuchawa ipotaxüۡ rü
͑͑ǣǣӥҡǣҡիфľǣ̲ŕҡǣӥիüۡ na Ngechuchumaã naguxchiga, rü ñanagürü:
Ngechuchurüüۡ curuchawa —ƄǣɗիËӥ̲æфɗѸҡӕнӕɗիɥǣӕ, ¡rü
yanapotagüãxücۡ a۳x. 33ॸRü yexguma nawa cugütama rüngüۡիŕŕ͑ɞËӕ͑ǣӕիӕËȍɗիücۡ a۳x,
nangugügu ga yema nachica ga rü toxüۡ rü ta rüngüۡիŕŕ͑ɞҡ͑ǣӕիüۡxücۡ a۳x!
Duüۡիŕŕruchina۳xãgu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ, rü yéma —ñanagürü. 40ॸNatürü ga yema to ga
curuchawa Ngechuchuxüۡ nipotagü. Rü ̲ŕҡիüۡ rü namücüxüۡ ínangaxüchiama, rü
ֆľ̲ҡիфľǣ̲ŕҡǣӥիüۡ rü ta ñanagürü nüxüۡ: —Cuma rü naxrüüۡ na
Ngechuchurüüۡ curuchawa nipotagü, wüxi curuchawa quipotachiréxüۡ, ‫ع‬фӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ga norü tügünecüwawa rü to ga norü rü ta tama Tupanaxüۡ cumuüۡxüۡ?
ҧoxwecüwawa. 34ॸRü yexguma 41ॸ—֤ɗիľ̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ɗЙΎիËӕľիüۡ erü
Ngechuchuxüۡ curuchawa íyapotagüyane, ҡǣǣӕҡ̲͑ɗիɥɗ͑ǣәիüۡ ingegüxüۡ erü

rü ñanagürü ga Ngechuchu: —Pa ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗҡΔфӥ͑ҡ͑ӥnaxca۳x ga yema
chixexüۡ ga ixügüxüۡ. Natürü daa yatü rü

Ngechuchu rü naxmaüۡgu
taxuüۡma i chixexüۡ naxü —ñanagürü. 42ॸRü
nayanaxücuchigü
ֆľիǣӕ̲ǣֆľ̲̲ŕҡիüۡ rü ñanagürü:
(Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Cu 19.38-42)
—Pa Ngechuchux, ¡choxna nacua۳xãchi i
͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ի%фӥ͑ә̲Ëӕիӡիǣӕфӥ 50ॸRü nayexma ga wüxi ga yatü ga
ãŕ۳xgacüxüۡ ícunguxgu! —ñanagürü. 43ॸRü ֤ӕĀŃ͑ľՓֆľի̲͑ľǣɥ%͑ľǣ

Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü: Arimatéacüãۡ۳ x۳ , фӥ֤ӕËȍľ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. Rü
—Aixcüma cumaã nüxüۡ chixu rü nüma rü Yudíugüarü ãŕ۳xgacügütanüwa
ñomatátama i ngunexüۡgu chomaã naxü, natürü namecüma rü meã namaxüۡ.
Ëӕ͑ǣŕի̲ɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ i naãnewa 51ॸRü nüma rü poraãcü ínanan۳gӕիŕŕ͑
۳
—ñanagürü. ínanguxüۡ ga Tupana na yéma ãŕ۳xgacü
ֆɗɥիücۡ a۳x. Rü yemaca۳իҡ̲͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥǣ
Nayu ga Ngechuchu
yema Ngechuchumaã naxügüxüۡ ga yema
(Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Cu 19.28-30)
togü ga namücügü ga ãŕ۳xgacügü. 52ॸRü
44ॸRü yexguma tocuchiwa nanguxgu rü nüma ga Yuche rü PiratuxüۡҡՓ͑իӡ, rü
guxüۡՓ̲͑իŕ%͑ľ͖u۳xmata Ngechuchuxün ۡ eca۳x ínayaca. 53ॸRü
tomaŕ۳xpü۳xarü ngorawa nangu ga curuchawa nayayaxu ga Ngechuchuxüۡne, rü
yáuanecü. 45ॸRü ga üa۳xcü rü nixo. Rü wüxi ga düxruüۡmaã nananuque. Rü wüxi ga
tupauca ga taxüۡneãrü tüyemachiüۡxüۡ rü naxmaüۡ ga nutaarü ma۳իЙӦիüۡwa
ngãxüۡgu narügaute. 46ॸRü yexguma ga yacaxmaüۡgüxüۡgu nayanaxücuchi. Rü yema
Ngechuchu rü poraãcü aita naxü rü naxmaüۡ rü nayexwacaxüۡ, rü taguma texéxüۡ
ñanagürü: —Pa Chaunatüx, cuxme۳xwa nagu yaxücuchigüxüۡ ͑ɗիɥ. 54ॸѠӥֆľ̲͑ɗիɥǣ
chanange۳իɗËȍӕ%ŕ—ñanagürü. Rü ngunexüۡ ǣ͑ǣӕ֤ӕĀɞӕǣӥ͑ӥǣӥɗ̲ľիŕŕǣӥիüۡ
yema ñaxguwena rü nayu. 47ॸRü naxca۳x ga ngüۡxchigaarü ngunexüۡ. Rü marü
yexguma yema churaragüarü ãŕ۳xgacü ningóonechaüۡ ga yema ngüۡxchigaarü
ga Dumacüۡ۳ãx۳ nüxüۡ da۳u۳xgu ga yema ngunexüۡ. 55ॸRü yema ngecügü ga
ngupetüxüۡ, rü Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡ, rü ͮǣľËȍӕËȍӕ̲%ǾфɗфŃ͑ľՓ͑ľɥËӥ, rü
ñanagürü: —Aixcüma ñaã yatü rü Ngechuchuxüۡ íyaxücuchigüxüۡwa íiyadaugü.
taxuüۡma i chixexüۡ naxü —ñanagürü. Rü nüxüۡ idaugü ga ñuxãcü na
48ॸRü guxüۡma ga yema togü ga duüۡxüۡgü íyaxücuchigüãxüۡ ga naxüۡne. 56ॸRü yexguma
ga yéma yexmagüxüۡ rü nüxüۡ daugüxüۡ ͑ǣɥЙҡՓ͑͑ǣӕǣӥǣӕ, фӥɗ̲͑ľիŕŕǣӥǣ
ga yema ngupetüxüۡ, rü poraãcü pumara rü chixüۡ. Rü irüngüۡgü ga
nangechaüۡgüãcüma napataca۳x ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu, ֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣ
nawoegu. 49ॸNatürü guxüۡma ga yema Tupanaãrü mu.
duüۡxüۡgü ga aixcüma Ngechuchuxüۡ
cua۳xgüxüۡ rü yaxüۡwa- tama nüxüۡ
(Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Cu 20.1-10)
narüdaunü ga yema ngupetüxüۡ. Rü
yema duüۡxüۡgütanüwa ta iyexmagü ga pa۳xmamaxüۡchi ga yüxüarü
24
1ॸRü
ֆľ̲͑ǣľËӥǣӥǣͮǣľËȍӕËȍӕՓľфӥիɥËӥ ngunexüۡgu, rü yema ngecügü

ǣֆľիǣӕ̲ǾфɗфŃ͑ľՓ͑ľ͑իӡիǣӕ. rü wenaxãrü naxmaüۡwa íiyadaugü. Rü
221 ̞Ԇækॷ24
yéma inangegü ga yema pumara ga Ngechuchuarü ngúexüۡgüxüۡtawa

ֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ɥǣӥǣ͑ǣľËӥǣӥфӥ nangegücü ga yema ore. 11ॸNatürü yema
ҡ͑ǣɥիüۡ íiyaxümücügü. 2ॸRü yexguma ngúexüۡgüca۳իфӥɥ͑ӥË̲фľ͑ɗիɥǣ
yéma nangugügu, rü nüxüۡ iiyangaugü yema ore, фӥҡ̲͑ǣɥիüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡ.
ga marü na ínaxügachixüۡ ga guma nuta 12ॸNatürü ga Pedru rü inañaãchi, rü
ga naxmaüۡ%фӥ͑ǣӡիҡüۡxüۡ. 3ॸRü yexma ínayadau ga naxmaüۡwa. Rü yexguma

nagu ichocu, natürü taxuüۡma idaugü ga nagu yadaucuchigu ga naxmaüۡ, rü nüxüۡ
naxüۡne ga Cori ga Ngechuchu. 4ॸRü nadau ga düxruüۡgü ga wüxicüwagu na
yema ngecügü rü poraãcü nanuxüۡ. Rü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕ
i¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, rü tama nüxüۡ icua۳xgüéga namaã ga yema ngupetüxüۡ, rü
ga ҧacü na naxügüxüۡ. Rü ngürüãchi ¤ɗի%Ëȍɗ%ŕ%Ëӥ̲napataca۳x nataegu.
nüxüۡ idaugü ga taxre ga yatügü ga
Ƅ̲Ӣ%фӥ̲͑Փnango۳x ga Ngechuchu
͑ǣɥիüۡtagu chigüxüۡ ga poraãcü
(Mr 16.12-13)
iya۳ urachirutanücüüxüۡ. 5ॸRü yema
ngecügü rü iyarüm۳ axãchierugü, yerü 13ॸRü yema ngunexüۡgutama rü taxre
poraãcü imuüۡŕ. Rü yemaca۳x ga yema ga yema Ngechuchuarü ngúexüۡgü rü
ֆҡӥǣӥфӥ͖͑ǣӥфӥǣӥ͑ǣɥիüۡ: Փӥիɗǣɥ%͑ľǣƄ̲ӢՓ͑իɥ. Rü norü
—¿Tü۳xcüüۡ nuxã yuetamaüۡgu naxca۳x yaxüۡ ǣǣӕ̲ɥ%͑ľфӥ11 ga kilómetru
peyadau ya yima maxüۡcü? ͑ɗիɥ͑ӥի͑ǣ֤ľфӕËȍфéüۡ. 14ॸRü
6ॸ—Nataxuma i nuã ya Ngechuchu, erü ֆľիǣӕ̲̲͑ǣӕ͑իɥֆ͑ľ, rü
marü wena namaxüۡ. ¡Rü nüxna nachigagu nidexatanü ga guxüۡma ga
pecua۳xãchie ga yema ore ga pemaã yema ngupetüxüۡ. 15ॸRü yexguma
nüxüۡ yaxuxüۡ ga yexguma Gariréaanewa yemachigagu iyadexatanüyane, rü
nayexmagu! 7ॸ—Yerü pemaã nüxüۡ nixu nümatama ga Ngechuchu rü ngürüãchi
ga ñuxãcü pecaduã۳xgüxüۡ tá na naxca۳իֆŃ̲͑ɗիӡ, rü natanügu
yayauxgüxüۡ, rü curuchawa na ͑ɗիӡËȍɗǣӥ. 16ॸNatürü yema ngúexüۡgü rü
yapotagüãxüۡ, rü ñuxãcü tomaŕ۳xpü۳x i woo Ngechuchuxüۡ nadaugü, rü tama
ngunexüۡgu tá wena na namaxüۡxüۡ nüxüۡ nacua۳իǣӥŃǣ͑ͮǣľËȍӕËȍӕֆɗɥիüۡ,
—ñanagürügü ga yema yatügü. 8ॸRü ֆľфӥҽӕЙ͑фӥ͑͑ҡΎΥŕǣӥ͑ҡ̲
yexguma ga yema ngecügü rü nüxna Ngechuchuxüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x. 17ॸRü
icua۳xãchie ga yema Ngechuchuarü ore. yexguma ga Ngechuchu, rü yema taxre
9ॸRü nüxna iwoegu ga yema naxmaüۡ. Rü ga ngúexüۡgüna naca, rü ñanagürü:
yema 11 ga Ngechuchuarü —¿ӄËӥËȍɗǣ͑ɗիɥɗЙɗĀľիҡ͑ӥիüۡ na
ngúexüۡgümaã nüxüۡ iyarüxugüe ga ͑ӕի%̲͑ǣӕ͑Йľիɥիüۡ? ¿Rü ҧacüca۳x
guxüۡma ga yema nüxüۡ nadaugüxüۡ. Rü ͑ɗիɥɗЙľ͑ǣľËȍüۡŕիüۡ? —ñanagürü. 18ॸRü
guxü̲ۡǣҡΎǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ ga yéma wüxi ga yema ngúexüۡ ga Creopágu
yexmagüxüۡmaã rü ta nüxüۡ iyarüxugüe. ãŕg‫ ڟ‬axüۡ nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
10ॸRü María ga Magadácüۡ۳ãx ۳ , rü Cuána, —Guxüۡma i duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ cuáxüۡ
rü María ga Chaüۡҡɗǣӕ͑ŕ, фӥ͑ɥǣӥǣ ga yema yexwaca ngupetüxüۡ ga
͑ǣľËӥǣӥɗֆɗիɥǣՓӥիɗǣӕֆŃ̲ Yerucharéüۡwa. Rü cuma na yexma
̞Ԇækॷ24 222
Ëӕ͑իӡ%͑ľËȍɗфŃիüۡ rü maneca ga tomücügü rü naxmaüۡwa ínayadaugü.

ËӕիɗËҡ̲͑ɗիɥɗҡ̲͑ӥիüۡ cucuáxüۡ ga Rü yema ngexüۡgü nüxüۡ ixugüxüۡrüüۡ
yema ngupetüxüۡ —ñanagürü. 19ॸRü nüxüۡ inayangaugü ga naxmaüۡ. Natürü
yexguma ga nüma ga Ngechuchu rü tama Ngechuchuxüۡ nadaugü
ñanagürü: —¿ӄacü nangupetü ga —ñanagürügü. 25ॸRü yexguma ga
Yerucharéüۡwa? —ñanagürü. Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ:
nanangãxüۡgü ga yema ngúexüۡgü, rü —¿Tü۳xcüüۡ ҡ̲Йľ%ŕҡɗЙľիӥɗЙľ̲ի?
ñanagürügü: —Poraãcü chixexüۡ nüxüۡ ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիǣӕфҡҡɗЙľֆիΥǣӥիüۡ i
naxüpetü ga Ngechuchu ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü
Nacharétucüۡ۳ãx۳ . Nüma ga Ngechuchu rü uruüۡgüarü ore? 26ॸ¿Rü tama e۳xna nüxüۡ
Tupanaãrü orearü uruüۡ ǣ̲ľËӥ͑ɗիɥ. pecua۳x ga yema ngúxüۡ tá na yangexüۡ ga
Rü Tupanape۳xewa rü duüۡxüۡgüpe۳xewa Cristu naxüۡЙ͑Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa
namecüma rü nanaxü ga taxüۡ ga ͑իӡիüۡ, na ngŕm‫ ڟ‬a ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡca۳x?
cua۳xruüۡgü ga Tupanaãrü poramaã —ñanagürü. 27ॸRü yexguma inanaxügü
naxüxüۡ, rü meã duüۡxüۡgüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕ. ga namaã na nango۳իŕŕ%իüۡ ga guxüۡma
20ॸ—Natürü ga paigüarü ãŕ۳xgacügü rü ga Tupanaãrü ore ga nachiga ümatüxüۡ.
tórü ãŕ۳xgacügü rü nayayauxgü. Rü Ѡӥֆľ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľǣͅΎɥËȍŃ
Dumacüۡ۳ãx۳ ga ãŕ۳xgacügüna nanamugü ümatüxüۡmaã inanaxügü. Rü ñu۳իӡËȍɗ
na curuchawa yapotagüãcüma namaã nüxüۡ nixu ga guxüۡma ga yema
͑ֆӕիŕŕǣӥ%իüۡca۳x. Rü yemaãcü Tupanaãrü ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga
nayama۳xgü. 21ॸ—Toma nüxüۡ tacua۳xgu Tupanaãrü orearü uruüۡgü ümatügüxüۡ.
фӥ͑ӥ̲ҡ͑ɗիɥɗҡΎ̲%͑ЙΎфիüۡ na 28ॸѠӥֆľիǣӕ̲ֆľ̲ɥ%͑ľǣƄ̲ӢՓ
ínanguxuchixüۡca۳x i tachiüۡãne nüxna i nangugügu, rü Ngechuchu rü nümaxüۡ

Dumacüۡ۳ãx۳ ãrü ãŕ۳xgacü. Rü ñu۳xma rü ҡΎի̲͑͑͑ӥǣӥ͑իӡիŕŕ͑ľҡ. 29ॸNatürü
marü tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡ ͑Փľ͑͑ɗիɥ ga yema ngúexüۡgü rü nüxüۡ naca۳ax۳ üۡgü
ga na yama۳xgüãxüۡ. 22-23ॸ—Natürü tama na yexma naxãӡ ‫ ڟ‬իüۡca۳x, rü ñanagürügü:
͑ǣŕիɥËҡ̲͑ɗիɥ, yerü ñuxre ga —¡Nuxma toxüۡtagu nape, erü marü
ngexüۡgü ga totanüxüۡ rü toxüۡ nayáuane, rü paxa tá nachüta!
ínaya¤aixgügü. Yerü yema ngexüۡgü rü —ñanagürügü. Rü yexguma ga
pa۳xmamaxüۡchi ínayadaugü ga Ngechuchu rü nawe yexma narüxã۳ӡ۳x.
naxmaüۡwa, rü tama nüxüۡ inayangaugü 30ॸRü yexguma chibüca۳x wüxiwa
ga naxüۡne ga guma Ngechuchu. Rü mechawa natogügu, rü Ngechuchu

yemaca۳x ga yema ngexüۡgü rü toxca۳x ͑͑ֆիӕǣЙ%ӡ. ѠӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ
nawoegu, rü tomaã nüxüۡ nayarüxugüe naxca۳x naxã. Rü ñu۳իӡËȍɗɗ͑͑¡ӥËӕ, rü
ga nüxüۡ na nadaugüxüۡ ga Tupanaãrü wüxichigüna nanaxã. 31ॸRü
orearü ngeruüۡǣӥǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ . Rü yema ֆľիǣӕ̲ҡ̲͑%ŕիüۡ nicua۳xãchitanü.
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ gü rü namaã nüxüۡ nixugügü Rü nüxüۡ nacua۳իǣӥ͑ǣӕ̲ֆɗɥիüۡ ga
ga Ngechuchu rü na namaxüۡxüۡ Ngechuchu. Natürü yexgumatama
—ñanagürügü. 24ॸRü yexguma yema ngürüãchi inayarütaxu ga nümax. 32ॸRü
ngexüۡgüarü orexüۡ ҡիɥ͑ӥŕǣӕ, rü ñuxre yema taxre ga ngúexüۡgü rü nügümaã
223 ̞Ԇækॷ24
ñanagürügü: —¿Tama e۳xna ga perüdaunü! Erü wüxi i naxchi ۳xi rü tama

ɗҡ%ŕǣӥիüۡ ga tórü maxüۡnewa ga choxüۡ pedauxüۡrüüۡ naxãmachi rü
yexguma namawa tamaã yadeaxgu rü naxãxchina۳xã —ñanagürü. 40ॸRü yema
tamaã nango۳իŕŕ%ǣӕǣҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ ñaxguwena, rü nüxüۡ nanawe۳x ga
ümatüxüۡ? —ñanagürügü. 33ॸRü naxme۳x rü nacutü. 41ॸNatürü ga yema
yexgumatama ga yema taxre ga duüۡxüۡgü rü yexguma rü ta tama nüxüۡ‫ڟ‬
ngúexüۡǣӥфӥɗ͑իɥ%Ëȍɗǣ ͑ֆիΥǣӥ, yerü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥфӥ
Yerucharéüۡca۳x na nawoeguxüۡ. Rü ͑ҡ%ŕǣӥ. Rü yemaca۳x ga Ngechuchu rü
yexma nüxüۡ nayangau ga na nüxna naca rü ñanagürü nüxüۡ: —¿Pexü‫ۡڟ‬
ínangutaque۳xegüxüۡ ga yema 11 ga ͑͑ǣŕի̲իüۡ ɗΥ͑ɗ͑ӕ%? —ñanagürü.
Ngechuchuarü ngúexüۡgü rü togü ga 42ॸRü yexguma nüxna nanaxãgü ga wüxi
natanüxüۡgü. 34ॸRü yema duüۡxüۡgü ga ga choxni ga iguxüۡchipe۳xe rü wüxiweüۡ
íngutaque۳xegüxüۡ rü ñanagürügü nüxüۡ: ga berure. 43ॸRü nüma ga Ngechuchu rü
—kɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ̲фӥՓľ̲͑͑իüۡxüۡ nanayaxu. Rü yema duüۡxüۡgüpe۳xewa
ya Cori ya Ngechuchu. Ѡӥæȍɗ̲ӡǣ nanangΥ۳x. 44ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͖͑ǣӥфӥ
Pedru rü marü nüxüۡ nadau nüxüۡ: —Rü yema choxüۡ ngupetüxüۡ rü
—ñanagürügü. 35ॸRü yexguma ga yema ֆľ̲͑ɗիɥǣЙľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ ga
taxre ga ngúexüۡgü rü ta nüxüۡ nixugügü yexguma tauta chayu۳xgu rü petanüwa
ga yema nüxüۡ ngupetüxüۡ ga namawa, chayexmagu. Yerü yexguma rü pemaã
rü ñuxãcü nüxüۡ na yacua۳xãchitanüxüۡ ga nüxüۡ chixu rü ñacharügü:
ǣӕ̲͑ֆɗɥիüۡ ga Ngechuchu ga “Rü tá ningu i guxüۡma i Tupanaãrü ore i
ֆľիǣӕ̲Й%ӡɗ͑¡ӥcu۳xgu. chauchiga ümatüxüۡ i Wiyaegüarü poperawa,
фӥͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ i mugüwa, rü ore i
Ngechuchu rü norü ngúexüۡgüca۳x nango۳x
nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü
(Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Cu 20.19-23)
uruüۡgü ümatüxüۡՓٚ, ñacharügüchire۳x
36ॸRü yexguma yemaãcü pexüۡ. 45ॸRü yemaãcü namaã nanango۳իŕŕǣ
íyadexagüyane, rü ngürüãchi norü Tupanaãrü ore ga ümatüxüۡ. 46ॸRü ñanagürü
ngãxüۡtanügu nachi ga Ngechuchu. Rü nüxüۡ: —Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü
nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ, rü ñanagürü: nüxüۡ nixu rü choma i Cristu rü tá chayu, rü
—ͮӕի̲ŕЬæȍΎфӥġӕüۡxüۡgüx tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡgu rü tá wena
—ñanagürü. 37ॸNatürü nümagü rü chamaxüۡ. 47ॸ—Rü yematama ore i
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, rü poraãcü namuüۡŕ, ümatüxüۡwa nüxüۡ nixu rü tá chauégagu tá
ֆľфӥ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕǣӕфӥՓӥիɗǣ ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ yaxugüxüۡ i ore i mexüۡ. Rü
naxchi ۳xixüۡmare nadaugü. 38ॸNatürü ga YerucharéüۡՓҡɗ͑իӥǣӥɗ͑ǣŕ̲
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: ñu۳xmatáta guxüۡ i naãnewa nangu na
—¿Tü۳xcüüۡ peb۳ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥфӥҡ̲ ͑ǣŕ̲%ËӥĀӕüۡxüۡgü nüxüۡ rüxoexücۡ a۳x i
ЙľֆիΥǣӥ͑ËȍΎ̲Ëȍɗɥիüۡ? 39ॸ—¡Dücax, nacüma i chixexüۡ na Tupana nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
nüxüۡ peda۳u۳x ya cho۳xme۳xgü rü ngechaüۡxücۡ a۳x i norü pecadugü. 48ॸ—Rü
chaucutügü! ѠӥËȍΎ̲ҡ̲Ëȍɗիɥ. ¡Rü ñu۳ի̲фӥЙľ̲ҡ̲͑ɗիɥɗËȍΎфӥΎфľфӥ
choxüۡ Йɗ͑ǣΥǣӥфӥ̲ľ%ËȍΎիüۡ uruüۡgü, rü tá duüۡxüۡgümaã nüxüۡ pixu ga
̞Ԇækॷ24 224
yema chauxüۡtawa nüxüۡ pedaugüxüۡ rü nüxüۡ ngúexüۡ g üxüۡ nagagü, ñu۳ x mata
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ. 49ॸ—Rü dücax, choma rü pexca۳x Betániããrü ngaicamana nangugü. Rü
ҡ͑ә̲Ëȍ̲͑ӕɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ga yéma norü ngúexüۡ g üétü nawéme۳x ,
pexca۳x nüxüۡ naxunetaxüۡ ya Chaunatü. rü Tupanana naxca۳x naca na nüxüۡ
Natürü chanaxwa۳իľɗ͑ә̲ҡҡ̲Āɥ%͑ľ nangüۡ ի ŕŕիüۡ c a۳x . 51ॸRü yexguma yema
ya YerucharéüۡՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥ, ñu۳xmatáta ngúexüۡ g üca۳ի ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӕՓľ͑фӥ
Йľ͑ֆӕիǣӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i ͑ӥի͑͑ɗիӡǣËȍɗ. Rü Tupana
ĀիӡՓ͑ľӡիüۡ i tá pexüۡ ЙΎфľիŕŕիüۡ Āիӡǣӕիüۡ ga naãnewa nanaga. 52 ॸRü
—ñanagürü. nümagü ga norü ngúexüۡ g ü rü

Ngechuchuxüۡ nicua۳x üüۡ g ü. Rü
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥĀիӡǣӕիüۡ
ñu۳ ի ӡËȍɗҡ%ŕ%Ëӥ̲֤ľфӕËȍфéüۡ c a۳x
ǣ͑%͑ľՓ͑իӡ
nawoegu. 53ॸRü guxüۡ g uma tupauca ga
(Mr 16.19-20)
taxüۡ ͑ ľՓ͑իɥɥիüۡ , rü yéma
50 ॸRü
yexguma ga Ngechuchu rü Tupanaxüۡ nicua۳x üüۡ g ü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
Yerucharéüۡ ã rü toxnamana norü ֆɗɥ.
ORE I MEXÜۡ GA CUÁÜۡ ÜMATÜXÜۡ
͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ. 9ॸRü ñoma ga naãnewa

Tupana Nane rü narüduüۡ
nangu ga guma aixcüma Tupana Nane
1ॸNaxüۡpa ga guxüۡma, rü marü ɗիɥËӥɗǣӕիüۡma i duüۡxüۡgüxüۡ
1 nayexma ga Tupana Nane. Rü
Tupanamaã nayexma rü woetama
͑ǣΔΎ͑ľҡ͑ӥիŕŕËӥ. 10ॸRü nüma ga guma
ͮ͑ľǣҽӕЙ͑%фӥϘфľɗիɥËӥфӥ͖Ύ̲
ҽӕЙ͑͑ɗիɥǣ͑ӥ̲ի. Nüma rü ga naãnewa nayexma. Rü woo nagagu
ҽӕЙ͑%фӥϘфľ͑ɗիɥɗ͑ŕg‫ ڟ‬a erü tamaã ͑ɗիɥǣ͑իӥ%իüۡ ga guxüۡma ga ñoma ga
nüxüۡ nixu i Tupanachiga. 2ॸRü naxüۡpa naãne, natürü ñoma ga naãne-cüۡ۳ãx۳ ga
ga guxüۡma rü nüma ga Tupana Nane rü duüۡxüۡgü rü tama nüxüۡ nacua۳xgü na
naxüۡtawatama nayexma. 3ॸRü guma ҡľիľֆɗɥիüۡ. 11ॸNuã norü naãnewatama
Nanexüۡ ͑ɗիɥǣ̲͑ӕիüۡ ga Tupana na nangu, natürü norü duüۡxüۡgü ga
naxüãxüۡca۳x ga guxüۡma. Rü nataxuma i Yudíugü rü tama nanayauxgü. 12ॸNatürü
ҧacü i ñu۳ի̲͑ǣŕի̲իüۡ i tama nüma guxema nayauxgüxe rü nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիľ
naxüxüۡ. 4ॸѠӥͮ͑ľՓ͑ɗիɥǣ rü tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ҡӕիËȍիŕŕ͑
nayexmaxüۡ ga maxüۡ. Rü yema maxüۡ rü ҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥҡɗիɥǣӥիüۡca۳x. 13ॸRü ñu۳xma
guxüۡ ga duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥ. фӥҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥҡɗիɥǣӥǣǣӕիľ̲
5ॸRü yima Nane rü woo chixexüۡ ֆիΥǣӥիľ. Natürü tama noxri
íporaxüۡwa rü duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ tabuexüۡǣǣӕ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲фӥҡ̲
nacua۳իŕŕɗҽӕЙ͑Ëȍɗǣ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ tümanatügüarü ngúchaüۡǣǣӕ͑ɗիɥ.
chixexüۡ rü taxucü-фӥՓ̲͑ǣŕ̲ Natürü i ñu۳ի̲фӥҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥҡɗիɥǣӥ
mexüۡxüۡ narüyexera. 6-7ॸRü nayexma ga ǣǣӕիľ̲ֆիΥǣӥիľֆľфӥ͑ӥ̲ҡ̲ǣ
wüxi ga yatü ga Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡgu Tupana rü naxãcügüxüۡ tüxüۡ ͑ɗիɥǣӥիŕŕ.
ãŕg‫ ڟ‬acü. Ѡӥǣӕ̲͑ɗիɥǣҽӕЙ͑͑ә̲ 14ॸRü nüma ga guma Nane ga Tupanaãrü
namucü na nüxüۡ yaxuxüۡca۳x ga nachiga ΎфľɗիɥËӥфӥ͑фӥĀӕüۡ. Rü totanüwa

ǣǣӕ̲͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ na yemaãcü nayexma rü poraãcü toxüۡ nangechaüۡ rü
guxãma nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡca۳x. 8ॸRü nüma ɗիËӥ̲͑ɗիɥǣ͑ΎфӥΎфľ. Rü toma nüxüۡ
ga Cuáüۡ rü tama Tupana Nane ya ҡĀӕǣӥǣ͖ӕի%Ëӥ̲͑͑ľիŕËȍɗիüۡ ga
duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥ. Natürü nümax. Rü Nanatüxüۡtawa nanayaxu ga
͑ӥ̲͑ɗիɥǣҽӕЙ͑͑ә̲̲͑ӕիüۡ na yema yerü nügümaã nüxüۡ‫ ڟ‬nawüxica۳x.
nüxüۡ yaxuxüۡca۳x ga nachiga ga guma 15ॸRü gumachigaxüۡ ͑ɗիɥǣֆիӕիüۡ ga
225
CUÁԖۡॷ1 226
Cuáüۡ ga yexguma ñaxgu: —ġ͑ɗիɥǣ wenaxãrü nüxna nacagü rü ñanagürügü:

guma pemaã nüxüۡ chixuchigacü ga —¿E۳ի͑Ëӕ̲нӕɗɥիüۡ ya yima orearü
yexguma ñachaxgu: uruüۡ ǣͅΎɥËȍŃ͑ӥիüۡ ixucü ga
٘Ѡӥֆɗ̲ËȍΎՓľ̲͑ľӡËӥфӥËȍΎիüۡ ínguxchaüۡcü? —ñanagürügü. Rü Cuáüۡ
фӥֆľիľфËӥ͑ɗիɥ, yerü woetama marü nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Tama yima
nayexma ga tauta chabuxgu ga Ëȍɗիɥ—ñanagürü. 22ॸRü yexguma
ËȍΎ̲իٚ, ñanagürü ga Cuáüۡ. 16ॸRü yima ñanagürügüama: —¿E۳ի͑ҡľիŃнӕɗɥիüۡ?
ҽӕЙ͑ͮ͑ľфӥ̲͑ľիŕËȍɗфӥ Erü tanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲͑ә̲ҡΎիüۡ
naxme۳իՓ͑͑ǣŕի̲ɗǣӕիüۡma. Rü mugüxüۡxüۡtawa tanange i curü ngãxüۡga.
naxüۡtawa rü guxüۡguma tanayauxgüecha ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ͖Ëӕիüۡ i ñu۳xma na texé
ǣ̲ӕիӡËȍɗիüۡma ga ngüۡիŕŕǣӥǣ нӕɗɥիüۡ? —ñanagürügü. 23ॸRü Cuáüۡ
mexüۡgü. 17ॸѠӥͅΎɥËȍŃիüۡ ͑ɗիɥǣ̲͑ӕիüۡ nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: —Choma
ga Tupana na tüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ga ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ i dauxchitawa i
yema norü mugü. Natürü Ngechuchu ya ngextá taxúema íxãpataxüۡwa tagaãcü
Cristuxüۡ ͑ɗիɥǣ̲͑ӕիüۡ na tüxüۡ ñachaxüۡ:
͑͑ǣәľիŕŕիüۡ na yigü ingechaüۡgüxüۡ rü “¡Rü nüxüۡ perüxoe i pecüma i chixexüۡ
tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ ɗΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. rü ipeyanawe۳xãchixŕŕ۳x i perü maxüۡ
18ॸTaguma texé ñuxgu nüxüۡ tadau ga naxca۳x ya Cori ya Tupana!͖ٚËȍիüۡ,
Tupana. Natürü Nane ya nügümaã nüxüۡ‫ڟ‬ guma nuxcümaüۡcü ga orearü uruüۡ ga
ՓӥիɗËËӥ͑ɗիɥֆҡӥիüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕËӥ. ʊËȍɞ͑ӥիüۡ ixuxüۡrüüۡ —ñanagürü. 24-25ॸRü
Rü yima Nane rü TupanaxüۡËȍɗ͑ɗիɥ, rü yexguma ga yema paigü rü Parichéugü
ͮ͑ҡӥ̲%ՓӥիɗՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ. yéma mugüxüۡ ga Cuáüۡmaã na
yanadexagüxücۡ a۳x rü wenaxãrü nüxna
Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ rü nüxüۡ nixu ga
nacagüe, rü ñanagürügü: —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
Ngechuchu ya Cristuchiga
ҡ̲æфɗѸҡӕнӕɗիɥǣӕ, фӥҡ̲Ƅфɞнӕɗիɥǣӕ,
(Mt 3.11-12; Mr 1.7-8; Lc 3.15-17)
rü tama yima orearü uruüۡ ya ínguxchaüۡcü
19ॸRü yema Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü ga нӕɗիɥǣӕ, ¿rü tü۳xcüüۡ i duüۡxüۡgüxüۡ
Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ rü Cuáüۡ ga ícubaiüۡիŕŕիüۡ i ñu۳xmax? —ñanagürügü
baiüۡիŕŕфӕüۡxüۡtawa nanamugü ga paigü nüxüۡ. 26-27ॸRü Cuáüۡ nanangãxüۡ rü
rü Lebítanüxüۡgü na nüxna ñanagürü: —Choma rü dexáwamare
yacagüexüۡca۳ի͑ҡľիľֆɗɥիüۡ. 20ॸRü nüma íchanabaiüۡիŕŕɗĀӕüۡxüۡgü. Natürü
ga Cuáüۡ rü meãma nügü nixu, rü Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ֆֆɗ̲ҡ̲͑ӥիüۡ
ñanagürü: —ҽ̲͑ɗիɥɗæфɗѸҡӕËȍɗɥիüۡ i ЙľËӕËӥֆËȍΎՓľ̲͑ľӡËӥ. Rü choma
chomax —ñanagürü. 21ॸRü wenaxãrü rü nape۳xewa rü taxuwama chame, rü bai i
nüxna nacagü rü ñanagürügü: —¿Texé ͑ΎфӥËȍЙҡӕËӕ͑ӥǣӥфӥՓŕǣӥՓËȍ̲ľ
e۳ի͑нӕɗիɥ? ¿E۳xna cuma ga nuxcümaüۡcü —ñanagürü ga Cuáüۡ. 28ॸRü yema nachica
ga Tupanaãrü orearü uruüۡ ga Ería ga Betániãgu ãŕg‫ ڟ‬axüۡՓ͑ɗիɥǣæӕáüۡ ga
нӕɗɥիüۡ? —ñanagürügü. Rü Cuáüۡ nüxüۡ yaxuxüۡ ga yema ore. Rü natü ga
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Tama Ería Yudáüۡ%фӥҡΎËӕҡӥՓ͑ɗիɥǣֆľ̲͑ËȍɗË
Ëȍɗիɥ—ñanagürü. Rü nümagü rü ga ngextá Cuáüۡ duüۡxüۡgüxüۡ íbaiüۡիŕŕիüۡwa.
227 CUÁԖۡॷ1
taxre ga norü ngúexüۡgü. 36ॸRü yexguma

ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑͑ә̲̲͑ӕËӥ
Ngechuchuxüۡ nada۳u۳xgu ga yéma na
na duüۡxüۡgüarü pecaduca۳x nayuxüۡca۳x
naxüpetüxüۡ, rü Cuáüۡ rü ñanagürü toxüۡ:
29ॸRümoxüۡãcü ga Cuáüۡ rü Ngechuchuxüۡ —¡Dücax! ֤ɗ̲͑ɗիɥֆҽӕЙ͑͑ә̲
nadau ga naxca۳ի͑ֆիӡիüۡ. Rü ñanagürü namucü na pecaduca۳x nayuxüۡca۳x
ga Cuáüۡ: —¡Rü dücax! ġ͑ɗիɥֆֆɗ̲ —ñanagürü. 37ॸRü toma ga Cuáüۡãrü
Tupana núma namucü na nayuxücۡ a۳x na ngúexüۡgü rü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕǣֆľիǣӕ̲
ñoma i naãnecüãۡ۳ x۳ i duüۡxüۡgüarü pecaduxüۡ yema ñaxgu. ѠӥͮǣľËȍӕËȍӕՓľҡфӥիɥ.
ɗֆ͑իΎիŕŕիücۡ a۳x. 30ॸ—Rü choma rü daa 38ॸRü nügü ínidau ga Ngechuchu, rü
Ngechuchuchigaxüۡ ͑ɗիɥǣËȍɗիӕիüۡ ga toxüۡ ͑Āӕǣ͑Փľ͑ҡфӥիɥիüۡ. Rü

yexguma ñachagu: toxna naca rü ñanagürü toxüۡ:
٘ѠӥËȍΎՓľ̲͑ľ͑իӡֆՓӥիɗֆËȍΎфӥ —¿ӄacüca۳x pedau? —ñanagürü. Rü
yexeracü, yerü nüma rü woetama nayexma tomagü rü ñatarügügü: —Pa
ǣҡӕҡËȍ¡ӕիǣӕǣËȍΎ̲իٚ, ñachagu. ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ‫͑ع‬ǣľիҡ͑ɗիɥɗËӕЙľիüۡ?
31ॸ—Rü chomatama ga noxri rü tama nüxüۡ —ñatarügügü. 39ॸRü Ngechuchu toxüۡ
chacua۳իǣҡľիľ͑ֆɗɥիüۡ ga nümax. Natürü nangãxüۡ, rü ñanagürü toxüۡ: —¡Nuã
͑ә̲Ëȍիӡ͑ĀľիՓ̲фľĀӕüۡxüۡgüxüۡ ËȍΎՓľЙľфӥիɥфӥɞpeyada۳u۳x!
íchibaiüۡիŕŕҡ͑ӥիücۡ a۳x na tatanüxüۡ i Yudíugü —ñanagürü. Ѡӥ͑Փľҡфӥիɥ, rü nüxüۡ
nüxüۡ cua۳xgüxücۡ a۳ի͑ҡľիŃֆɗɥիüۡ tadaugü ga na ngexta napexüۡ. Rü
—ñanagürü. 32ॸRü ñanagürü ta ga Cuáüۡ: yexguma yéma tangugügu, rü marü
—Rü chomatama nüxüۡ ËȍĀӕǣҽӕЙ͑%ŕ ãgümücüarü ngorawa nangu ga na
ǣԖӥ͑ľիüۡ ga yexguma wüxi ga muxtucurüüۡ nayáuanexüۡ. Rü yexma naxüۡtagu
ĀիӡՓɞ͑իľիľľǣӕфӥͮǣľËȍӕËȍӕիüۡnegu tarücho rü ñu۳xmata nachüta. 40ॸRü
yanawa۳xgux. 33ॸ—Choma rü noxri tama ËȍΎ̲Ëȍɗիɥǣ͑Ύիфɗæӕáüۡ ga
nüxüۡ chacua۳իǣҡľիľ͑ֆɗɥիüۡ ga nümax. baiüۡիŕŕфӕüۡxüۡ Ëȍիɥ͑ӥիüۡ ga yixcama
Natürü ga Tupana ga choxüۡ mucü na ͮǣľËȍӕËȍӕՓľËȍфӥիӡիüۡ. Rü chomücü
dexáwamare duüۡxüۡgüxüۡ íchabaiüۡիŕŕիücۡ a۳x, rü AüۡĀфŃ͑ɗիɥ. Rü nüma rü Pedru ga
rü ñanagürü choxüۡ: æȍɗ̲ӡŕ͑ľŕ͑ɗիɥ. 41ॸRü yexgumatama ga
“Rü yima nüxüۡ ËӕĀӕËӥֆËȍӕ%ŕɗ Aüۡdré, фӥ͑ŕ͑ľŕǣæȍɗ̲ӡca۳x
Ԗӥ͑ľիüۡ naŕt‫ ڟ‬ügu írüxexeecü, rü yima tá nayadau. Rü ñanagürü nüxüۡ: —Rü marü
͑ɗիɥֆËȍӕ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ duüۡxüۡgüna nüxüۡ itayangau ya yima Cristu ga
͑ǣӕիŕŕËӥٚ, ñanagürü choxüۡ. 34ॸ—Choma nuxcüma Tupana nüxüۡ unetacü
rü marü yima Ngechuchuxüۡ chadau rü —ñanagürü. 42ॸRü yemawena, rü
pemaã nüxüۡ chixu na nüma rü aixcüma Ngechuchu íyexmaxüۡՓæȍɗ̲ӡիüۡ
ҽӕЙ͑ͮ͑ľֆɗɥիüۡ —ñanagürü. naga ga Aüۡdré. Rü yexguma Ngechuchu
æȍɗ̲ӡիüۡ da۳u۳xgu, rü ñanagürü nüxüۡ:
ͮӥիɥфüۡxüۡ ga norü ngúexüۡgü ga
—æӕ̲͑ɗիɥɗæȍɗ̲ӡɗæӕáüۡ nane
Ngechuchu
нӕɗɥիüۡ. Natürü i ñu۳xmawena rü Nuta tá
35ॸMoxüۡãcü
rü wenaxãrü Cuáüۡmaã ͑ɗիɥɗËӕŃǣ—ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕ̲
yema nachicawa tayexmagü ga toma ga naŕg‫ ڟ‬a rü Pedru ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ.
CUÁԖۡॷ1ٍॷ2 228
nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Cuma

Ngechuchu rü naxca۳x naca
rü choxü‫ ۡڟ‬ËӕֆիΥľфӥËӕ̲%͑ӥիüۡ chixu
ga Piripi rü Natanaŕ ‫ڟ‬
na igueratüüۡwa cuxüۡ na chadauxüۡ. Rü
43ॸRü moxüۡãcü ga Ngechuchu rü nügü ͑ǣŕmaca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥɗËӕֆիΥիüۡ.
̲͑ľիŕŕ͑ǾфɗфŃ͑ľՓ͑իӡիüۡca۳x. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͖u۳xma nüxüۡ cudauxüۡãrü
Rü Piripixüۡ inayangau rü ñanagürü ֆľիľфҡ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ cudauxüۡ i yixcüra
nüxüۡ: —‫ؽ‬æȍΎՓľфӥիӡ! —ñanagürü. 44ॸRü —ñanagürü. 51ॸRü ñanagürü ta ga
͑ӥ̲ǣЬɗфɗЙɗфӥɥ%͑ľǣ´ľËȍɞĀËüۡ۳ãx۳ Ngechuchu: —Rü aixcüma pemaã nüxüۡ
͑ɗիɥ. Rü yémacüۡ۳ãի۳ ҡ͑ɗիɥǣküۡdré rü chixu rü tá nüxüۡ pedaugü na
Pedru. 45ॸRü Piripi rü Natanaŕc‫ ڟ‬a۳x yawãxnaxüۡ ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãne. Rü tá
nayadau, rü ñanagürü nüxüۡ: —Marü nüxüۡ pedaugü i Tupanaãrü orearü
nüxüۡ itayangau ya yima Cristu ga ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ i ngŕ̲‫ ڟ‬Āիӡ
ͅΎɥËȍŃ͑Ëȍɗǣ͑իӥ̲ҡӥËӥǣ ۡ ۡ ‫ڟ‬
ɥǣӥիü фӥɞфӥիɥǣӥӥիü i naŕtüwa ya
mugüarü poperawa, rü nuxcümaüۡgüxüۡ Tupana Nane ya duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥ
ga Tupanaãrü orearü uruüۡgü ta nachiga —ñanagürü.
naxümatügücü. ֤ɗ̲͑ɗիɥֆ֤ӕËȍľ
ՠӥիɗǣ͑ǣɥǣӥфӥЙľҡǣǾфɗфŃ͑ľՓ
nane ya Ngechuchu ya Nacharétucüۡ۳ãx۳
ֆľի̲͑ľǣɥ%͑ľǣæ͑Փֆľի̲իüۡ
—ñanagürü. 46ॸRü ñanagürü ga Natanaŕ:‫ڟ‬
—¿Ñuxãcü i ҧacü rü mexüۡ i
2
1ॸRü yemawena ga tomaŕ۳xpü۳x ga
ͮËȍфŃҡӕՓ͑ľ͑իӡիüۡ? —ñanagürü. ngunexüۡgu, rü nayexma ga wüxi ga
Rü Piripi nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: ͑ǣɥǣӥфӥЙľҡǣǾфɗфŃ͑ľՓ
—¡Dücax, ͑ǣɥի%фӥɞҡֆĀӕ! ֆľի̲͑ľǣɥ%͑ľǣæ͑Փ. Rü yéma
—ñanagürü. 47ॸRü yexguma Ngechuchu ɗֆľի̲ǣ͑ŕǣͮǣľËȍӕËȍӕ. 2ॸRü
Natanaŕx‫ ڟ‬üۡ da۳u۳xgu ga naxca۳x na Ngechuchuna rü toxna rü ta naxugüe na
ֆիӡիüۡ, rü ñanagürü: —¡Dücax! Yéa ne ֆŃ̲ҡիɥիüۡca۳x. 3ॸRü nagu۳x ga norü
͑իӡɗՓӥիɗɗֆҡӥɗɗիËӥ̲֤ӕĀɞӕ axexüۡ ga binu. ѠӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ŕ
ɗիɥիüۡ i aixcüma ngearü chixexüۡãx‫ ڟ‬üۡ ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ ga Ngechuchu: —Marü
—ñanagürü. 48ॸRü yexguma ga Natanaŕ ‫ڟ‬ nagúarü binuã۳xgü —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ.
rü Ngechuchuna naca, rü ñanagürü 4ॸͮҡӥфӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥիüۡ nangãxüۡ, rü
nüxüۡ: —¿Ñuxãcü i choxüۡ cucuáxüۡ? ñanagürü: —Pa Mamax, ¿tü۳xcüüۡ

—ñanagürü. Rü Ngechuchu nanangãxüۡ chomaã nüxüۡ нӕɗիӕɗ͑ǣŕ̲? Erü tauta
rü ñanagürü nüxüۡ: —Naxüۡpa ga Piripi nawa nangu na chanaxüxüۡca۳x i ҧacü rü
cuxca۳x na yac۳axüۡ, rü choma rü cuxüۡ mexüۡ i Tupanaãrü poramaã üxüۡ
chadau ga yexguma ori ۳x ga igueratüüۡgu —ñanagürü. 5ॸͮҡӥфӥǣ͑ǣɥ̲ǣ͑ŕ
curüxã۳ӡ۳xgux —ñanagürü. 49ॸRü Natanaŕ ‫ڟ‬ фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ ga yema baegüxüۡ
nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa namaã ga binuchiü: —¡Penaxü۳x i
ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, cuma rü Tupana Nane guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ӥ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ
нӕɗիɥ. ѠӥËӕ̲͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i yaxuxüۡ! —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 6ॸRü yéma iyexma
Yudíugüarü Ãŕ۳իǣËӥнӕɗɥիüۡ ga 6 ga tüۡxüۡ ǣ͑ӕҡǣӥ͑ǣɥxca۳x. Rü
—ñanagürü. 50ॸRü Ngechuchu wüxichigü ga yema tüۡxüۡwa rü maneca
229 CUÁԖۡॷ2
yexma name ga 50 rü e۳xna 70 litrugü toma ga norü ngúexüۡgü rü ta

ga dexá. Rü yema tüۡxüۡǣӥɗֆɗիɥǣֆľ̲ ítayaxümücügü. ѠӥֆŃ̲ǣӕ̲ɥ%͑ľՓ
֤ӕĀɞӕǣӥ͑ǣɥիüۡ ixügüãcugücü ga tayexmagü ga ñuxre ga ngunexüۡ.
yexguma dexámaã nügü
Ngechuchu rü tupauca ga
yayauxme۳xgüchaüۡgu na Tupanaca۳x
taxüۡnewa ínanawoxüۡ ga yema
͑ӥǣӥֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡca۳x. 7ॸRü Ngechuchu
duüۡxüۡgü ga yéma taxegüxüۡ
rü yema baegüxüۡxüۡ namu, rü ñanagürü:
(Mt 21.12-13; Mr 11.15-18; Lc 19.45-46)
—‫ؽ‬ġľի̲%͑ǣɥիüۡ pixügüãcu i ñaã
tüۡxüۡgü! —ñanagürü. Rü nümagü ga 13ॸRü marü ningaica ga torü peta ga
yema baegüxüۡ фӥ̲ľ%̲͑ǣɥիüۡ ԖЙľҡӥËȍɗǣǣ͑Փ͑ӥի͑tacua۳xãchiexüۡ

nixügüãcu. 8ॸRü Ngechuchu ñanagürü ga ñuxãcü nuxcüma ga Equituanewa
nüxüۡ: —Rü ñu۳xma chanaxwa۳xe i íraxüۡ Tupanaãrü orearü ngeruüۡ nüxüۡ naxüpetüxüۡ
peyaxu, rü petaarü yoraxüۡtawa penange ga guma torü o۳xigüpata rü tama yaxücuxüۡ
—ñanagürü. Rü yemaãcü nanaxügü ga na yamáãxücۡ a۳x ga torü o۳xigü nane ga yacü.
yema baegüxüۡ. 9ॸRü yema petaarü yora Rü yemaca۳x ga Ngechuchu rü toma ga norü
nüxüۡ naxaxneta ga yema dexá ga ngúexüۡgü rü Yerucharéüۡ%фӥɥ%͑ľՓҡիɥ.
binuxüۡ naca۳xichixüۡ. Natürü tama nüxüۡ 14ॸRü yexma tupauca ga taxüۡnegu nüxüۡ
nacua۳x ga ngextá na nayauxgüãxüۡ. Rü nayangau ga duüۡxüۡgü ga yéma norü

yema baegüxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ wocagümaã rü carnerugümaã rü
cua۳xgüxüۡ ǣĀľի̲фľ͑ֆɗɥիüۡ ga muxtucugümaã taxegüxüۡ. Rü yéma nüxüۡ
noxrix. Rü yexgumatama ga yema nadau ta ga duüۡxüۡgü ga yéma norü
ЙľҡфӥֆΎффӥֆľ̲ֆҡӥǣɗ͑ǣɥիüۡca۳x taxechicawa rütogüxüۡ фӥĀɥŕruca۳x taxegüxüۡ.
naca. 10ॸRü ñanagürü nüxüۡ: —Guxüۡ i 15ॸRü yexguma yemaxüۡ nada۳u۳xgu ga
naãnewa rü duüۡxüۡgü rü noxri rü namaã Ngechuchu, rü nanaxü ga wüxi ga c۳uaixruüۡ

nabae ya mecü ya binu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ga naxcha۳xmünaxca۳x. Rü yemamaã tupauca
marü meãma guxü̲ۡիľǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲ ga taxüۡnewa ínanawoxüۡ ga yema duüۡxüۡgü
nüxna naxuxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥ͑ӥի͑ guxüۡma ga norü carnerugümaã rü
nanaxã ya ngexcürüücümare ya binu. wocagümaã. Ѡӥֆľ̲Āɥŕruca۳x taxegüxüۡãrü
Natürü i cuma rü marü nagúxchaüۡgu i Āɥŕфӕфӥ͑ǣɥիüۡ narüwoüۡ ñaxtüanegu. Rü
peta, фӥ̲ľիŕËȍɗËӥֆ¡ɗ͑ӕ̲%ҡ̲ norü mechagü rü ta nüxüۡ nawoneta. 16ॸRü
ËӕֆիիľǣӥիŕŕɗĀӕüۡxüۡgü —ñanagürü. yema muxtucugümaã taxegüxüۡxüۡ ñanagürü:
11ॸRü guma Gariréaanewa yexmane ga —‫ؽ‬ʑЙľֆ͑ɗ͑ǣŕ̲Йľфӥ̲ӕիҡӕËӕǣӥɗ͑ӕ%!
ɥ%͑ľǣæ͑Փ͑ɗիɥǣֆľ̲͑իӥիüۡ ga Tama name i taxepataüۡxüۡ ЙľֆիɥիŕŕֆĀ
Ngechuchu. Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիɥфüۡxüۡ Chaunatüpata —ñanagürü. 17ॸRü yexguma
ga cua۳xruüۡ ga Tupanaãrü poramaã üxüۡ ga toma ga norü ngúexüۡgü rü nüxna
ga nawa nügü inawéxüۡ ga Tupana Nane tacua۳xãchie ga nuxcümaüۡxüۡ ga ümatüxüۡ ga
͑ֆɗɥիüۡ. Rü toma ga norü ngúexüۡgü rü ñaxüۡ:
nüxüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥǣӥ. 12ॸRü yemawena rü “Duüۡxüۡgü rü tá chauxchi naxaie erü
æЙľф͑ӡǣɥ%͑ľՓ͑իӡǣ chanachu۳xu i ҧacü i chixexüۡ na
Ngechuchu. Ѡӥ͑ŕфӥ͑ŕ͑ľŕǣӥфӥ naxügüxüۡ ɗҽӕЙ͑ЙҡՓٚ,
ñaxüۡ. 18ॸRü yexguma ga yema ͑ֆľի̲իŕŕËȍüۡ, yerü woetama marü

ãŕ۳xgacügü rü Ngechuchuna nacagü, rü nüxüۡ nacua۳x ga ҧËӥǣӕ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡ ga
ñanagürügü: —¿ӄacü rü cua۳xruüۡxüۡ guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü. 25ॸRü
toxüۡ ËӕĀӕիŕŕ͑͑Փ͑ӥիüۡ yemaca۳x ga nüma rü taxuca۳xma texé
tacuáxüۡca۳ի͑ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ya namaã nüxüۡ tixu na ҧËӥǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ
cuxüۡ mucü na ícunawoxüۡxüۡca۳x i ñaã ga yema duüۡxüۡgü. Yerü nümatama
duüۡxüۡgü i nuã? —ñanagürügü. 19ॸRü marü nüxüۡ nacua۳x ga ҧacügu na
Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü: ͑իɥ͑ӥŕիüۡ ǣ͑%ŕՓǣՓӥիɗËȍɗǣӥ.
—¡Nagu pepogüe ya daa tupauca ya
Ngechuchuxüۡҡǣӕ͑͑իӡ%͑ľ
taxüۡne! Rü choma rü tomaŕ۳xpü۳x i
ga Nicodému
ngunexüۡǣӕфӥҡՓľ͑ɞËȍ͑Āիŕŕ
—ñanagürü. 20ॸRü yexguma ga yema
3
1ॸNayexma ga wüxi ga Parichéu ga
ãŕ۳xgacügü rü nanangãxüۡgü, rü Nicodémugu ãŕg‫ ڟ‬acü. Rü nüma rü
ñanagürügü: —Rü 46 ga taunecü nawa wüxi ga ãŕ۳xgacü ga nüxüۡ
napuracüe ga duüۡxüۡgü na nangechaüۡǣӥËӥ͑ɗիɥǣ֤ӕĀɞӕǣӥҡ͑ӥՓ.
naxügüãxüۡca۳x ga daa tupauca ya 2ॸRü guma Nicodému rü
taxüۡne. ¿Rü ñuxãcü tá i cuma i Ngechuchuxüۡҡǣӕ͑͑իӡ%͑ľǣ

tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡ tátama wena chütacü. Rü ñanagürü Ngechuchuxüۡ:
ɞËӕ͑Āիŕŕիüۡ? —ñanagürügü. 21ॸNatürü —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, toma nüxüۡ tacua۳x
guma Tupanapata ga Ngechuchu na aixcüma Tupana núma cuxüۡ muxüۡ
nachiga idexane rü naxüۡnechigatama na toxüۡ Ëӕ͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x. Erü
͑ɗիɥ. 22ॸRü yemaca۳x ga toma ga norü taxucürüwa texé cuxrüüۡ ҡ͑իӥɗ͑ǣŕ̲
ngúexüۡgü, rü yexguma Ngechuchu taxüۡ i mexüۡgü i Tupanaãrü poramaã
yuwa írüdaxgu, rü nüxna tacua۳xãchie üxüۡ, ega tama Tupana tümaxüۡtawa
ga yema ore ga Ngechuchu nüxüۡ ixuxüۡ. ͑ǣŕի̲ǣӕ—ñanagürü. 3ॸRü Ngechuchu
ѠӥɗիËӥ̲ҡֆիΥǣӥǣֆľ̲Ύфľǣ nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ:
nüxüۡ yaxuxüۡ rü yema Tupanaãrü ore ga —Aixcüma cumaã nüxüۡ chixu, rü
nuxcümaüۡgüxüۡ ga orearü uruüۡgü yíxema tama wenaxãrü buxe rü
Ngechuchuchigagu ümatügüxüۡ. taxucürüwama Tupana ãŕ۳xgacü
ɞɗիɥիüۡwa tangu —ñanagürü. 4ॸRü
Ngechuchu rü nüxüۡ nacua۳x
Nicodému rü Ngechuchuna naca, rü
i guxüۡma i duüۡxüۡgü
ñanagürü nüxüۡ: —¿Natürü ñuxãcü i
23ॸRü yexguma Ngechuchu wüxi i yatü i marü yaxüۡ i wena nabuxüۡ?
ԖЙľҡӥËȍɗǣфӥpetaca۳x Yerucharéüۡwa ¿E۳ի͑Փľ͑͑ŕ%͑ӥǣӕ͑իӥËӕիüۡ rü
yexmagu, rü muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü ͑ǣŕ̲%ËӥՓľ͑͑¡ӕիüۡ? —ñanagürü.
nüxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ, yerü nüxüۡ nadaugü ga 5ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ rü
yema taxüۡ ga mexüۡgü ga Tupanaãrü ñanagürü: —Rü aixcüma cumaã nüxüۡ

poramaã naxüxüۡ. 24ॸNatürü ga nüma ga chixu rü yíxema tama nüxüۡ rüxoxe i
Ngechuchu rü tama yema ҡӥ̲%фӥЙľËĀӕфӥҡ̲ҽӕЙ͑%ŕɗ
duüۡxüۡgüme۳իŕՓ͑ӥǣӥ Ԗӥ͑ľիüۡwa nayaxúxe i maxüۡ i
231 CUÁԖۡॷ3
ngexwacaxüۡxüۡ, rü taxucürüwama ñuxãcü nuxcümaxüۡchima yema nachica

Tupana ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa tichocu. ga ngextá taxúema íxãpataxüۡwa, rü
6ॸ—Yíxema duüۡxüۡwa buxe rü ͅΎɥËȍŃՓӥիɗǣ͑ɥǣӕ͑͑իӥ͑ǣӥǣ
duüۡxüۡҡ̲ҡɗիɥ. ͮҡӥфӥֆɞիľ̲ͮ%ŕɗ ֆľ̲%իҡЙľǣĀɥŕфӕ̲ӥnaxca۳x. Rü
Ԗӥ͑ľիüۡwa nayaxúxe i maxüۡ i ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta i choma i Tupana
ngexwacaxüۡxüۡ, фӥҽӕЙ͑ի%Ëӥҡɗիɥ. Nane i duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, фӥՓӥիɗɗ͑ɥǣӕ
7ॸ—‫ؽ‬ҽ%ӡҡ̲cu¤ɗի%Ëȍɗ%ŕ͑Ëӕ̲% tá choxüۡ naxünagügü i duüۡxüۡgü na
nüxüۡ chixuxüۡ na Tupana naxwa۳xexüۡ na guxãma ya texé ya choxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիľфӥ
guxüۡma i duüۡxüۡgü rü wena nabuexüۡ! tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma
8ॸ—Ya buanecü rü nüma gúxüۡ.
ínanaxwa۳xexüۡwa nabu. Rü nüxüۡ Ëӕիɥ͑ӥ
Tupana rü poraãcü nüxüۡ nangechaüۡ i
i naga, natürü tama nüxüۡ cucua۳x na
ñoma i naãnecüۡ۳ãx
۳
͑ǣľիҡ̲͑ľ͑իӡիüۡ rü ngextáama na
͑իӡիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡɗիɥǣӥֆ 16ॸ—Rü Tupana rü poraãcü nüxüۡ
ǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡwa nangechaüۡ i ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i
nayaxúxe i maxüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ duüۡxüۡgü. Rü yemaca۳x inanamu ga Nane
—ñanagürü. 9ॸRü Nicodému wenaxãrü ga nügümaã wüxicacü na guxãma ya
Ngechuchuna naca, rü ñanagürü: texé ya nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիľфӥҡ̲
—‫ͮع‬ҡӥфӥ͖ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲? itarütauxexüۡca۳x rü tüxüۡ‫ڟ‬
—ñanagürü. 10ॸRü Ngechuchu ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Cuma 17ॸ—Yerü ga Tupana rü tama ñoma ga
фӥ֤ӕĀɞӕǣӥфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ i nüxüۡ cuáxüۡ naãnewa nanamu ga Nane na
нӕɗիɥ. ¿Rü ñuxãcü chi i cuma i tama duüۡxüۡgümaã naxueguãxüۡca۳x na
nüxüۡ cucuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲? 11ॸ—Aixcüma napoxcuexüۡ. Natürü núma nanamu na
cumaã nüxüۡ chixu rü toma rü namaã ̲͑իŕիŕŕ%իüۡca۳x i duüۡxüۡgü. 18ॸ—Rü
ҡɗĀľիǣӥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ tacuáxüۡ. Rü yíxema Tupana Naneãxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕ, rü
norü uruüۡ ҡɗիɥǣӥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ Tupana rü tama tümamaã nanaxuegu
tadaugüxüۡ. Natürü pema rü tama toxüۡ‫ڟ‬ na tapoxcuxüۡ. Natürü yíxema tama
ЙľֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ tixuxüۡ. nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΦիŕ, rü marü tümamaã
12ॸ—Rü ñu۳xma na tama choxüۡ‫ڟ‬ nanaxuegu na tapoxcuxüۡ, erü tama
ЙľֆիΥǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ nüxüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥֆֆɗ̲ҽӕЙ͑ͮ͑ľֆ
chixuxüۡ i ñoma i naãneãrü nügümaã wüxicacü. 19ॸ—Rü yíxema
͑ǣŕ̲իüۡchiga, rü ¿ñuxãcü tá tama nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիľ, rü Tupana rü
ЙľֆիΥǣӥիüۡ ega pemaã nüxüۡ chixuxgu i marü tümamaã nanaxuegu na
Āիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡchiga? tapoxcuexüۡ. Yerü yexguma ñoma ga
13ॸ—ҽǣӕ̲ҡľիŃĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa naãnewa nanguxgu ga Tupana Nane ya
ҡիӡ. Natürü i choma i Tupana Nane na duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ, rü tama
duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ, фӥËȍիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ ͑ՓľҡфӥիɥիËȍüۡ. Natürü yexera
ngŕ̲‫͑ ڟ‬ľËȍիӡիüۡ rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá ҡӥ̲%фӥ̲ľ͑ɗիɥǣŕ%͑ľիüۡwaama na
Ëȍիӡիüۡ. 14-15ॸ—Pema nüxüۡ pecua۳x ga tayexmagüxüۡ, yerü chixexüۡ taxügü.
CUÁԖۡॷ3 232
20ॸ—Guxãma ya yíxema chixexüۡ ügüxe ega Tupana tama tüxna naxãxgu.

rü naxchi taxaie i ngóonexüۡ. Rü tama 28ॸ—Pematama rü marü choxüۡ Йľիɥ͑ӥŕ
nüxna tangaicamagüchaüۡ erü tama ga yexguma ñachagu:

tanaxwa۳xe na nangóxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ٘æȍΎ̲фӥҡ̲æфɗѸҡӕËȍɗիɥ. Natürü
i ítaxügüxüۡ. 21ॸ—Natürü yíxema ËȍΎ̲ËȍɗիɥɗҽӕЙ͑ֆɗ̲
aixcüma Tupanaãrü ore nüxüۡ Cristupe۳xegu choxüۡ imuxüۡ na nüxüۡ
ixuxüۡ%Ëӥ̲̲ľ%̲իŕիŕфӥ͑ӥի͑ chixuxüۡca۳իɗ͑Ëȍɗǣٚ, ñachagu. 29ॸ—Rü
ҡ͑ǣɗË̲ɗ͑ǣŕ̲͑ǣΔΎ͑ľիüۡ. Rü Փӥիɗɗ͑ǣɥǣӥՓфӥֆɗ̲ֆҡӥֆɗ͑ǣɥËӥ
͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑իӥ̲͑ľ%͑͑ǣΔիüۡca۳x rü naxma۳ի%фӥֆΎф͑ɗիɥ. Rü yima
na Tupanaãrü ngúchaüۡ%Ëӥ̲͑ֆɗɥիüۡ i yatümücü i naxüۡҡՓ͑ǣŕի̲իüۡ rü
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡիӥǣӥիüۡ —ñanagürü. nüxü‫ ۡڟ‬ɗ͑фӥիɥ͑ӥɗ͑ΎфӥΎфľ. Ѡӥ͑ҡ%ŕɗ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕɗ͑ǣŕ̲͑
Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ rü wenaxãrü nüxüۡ
yadexaxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i choma rü
nixu ga Ngechuchuchiga
ɗիËӥ̲æфɗѸҡӕ̲%Ëȍҡ%ŕիüۡchi i
22ॸRü yemawena rü tomaã ñu۳xmax. 30ॸ—ͮӥ̲фӥҡ͑ɗիɥ͑ǣӥËȍɗǣӥ
֤ӕĀŃ͑ľՓ͑իӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ. Rü na ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ, natürü i choma rü tá
ñuxre ga ngunexüۡ tomaã yéma nayexma ɞËȍфӥիɥËȍɗǣӥ.
rü yéma duüۡxüۡgüxüۡ ítabaiüۡիŕŕǣӥ. 23ॸRü
֤ɗ̲ĀիӡՓ͑ľӡիËӥ
Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ фӥƄ͑Δ%фӥɥ%͑ľՓ
ga Charíarü ngaicamana rü 31ॸ—Ѡӥֆɗ̲æфɗѸҡӕֆĀիӡՓ͑ľ
ínanabaiüۡիŕŕҡǣĀӕüۡxüۡgü yerü yéma ӡիËӥфӥǣӕիãŕҡ‫ ڟ‬ӥՓ͑͑ǣŕի̲. Natürü i

nayexma ga taxüۡ ga dexá. Rü yema ËȍΎ̲фӥ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓËȍ͑ǣŕի̲,
yéma íngugüetanüxüۡ ga duüۡxüۡgü, rü rü ñoma i naãnecüۡ۳ãի۳ Ëȍɗիɥ, фӥ͑ǣŕ̲
Cuáüۡ ínayabaiüۡիŕŕҡ͑ӥ. 24ॸRü yemaãcü ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡchigaxüۡ
nangupetü naxüۡpa ga na poxcupataüۡgu chixu. Natürü i nüma ya Cristu ya
yata۳xcuchixüۡ ga Cuáüۡ. 25ॸRü yexguma rü ĀիӡՓ͑ľӡիËӥ, rü guxãŕt‫ ڟ‬üwa
ñuxre ga norü ngúexüۡgü ga Cuáüۡ, rü ͑͑ǣŕի̲. 32ॸ—Rü nüma rü tamaã nüxüۡ
wüxi ga Yudíumaã niporagatanücüü nixuchiga ga yema nüxüۡ nadauxüۡ rü
nachiga ga nacümagü na ñuxãcü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥիüۡ. Natürü noxretama nüxüۡ‫ڟ‬
namexüۡ na Tupanaca۳x nügü ͑ֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ yaxuxüۡ.
ֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡ ga duüۡxüۡgü. 26ॸRü 33ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ͑ӥիüۡ‫ڟ‬
Cuáüۡmaã nüxüۡ nayarüxugüe, rü ֆիΥիǣӕɗ͑ΎфӥΎфľ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ

ñanagürügü: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, dücax tanango۳իŕŕ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
guma yatü ga tomaã nüxüۡ quixucü rü Tupana nüxüۡ ixuxüۡ. 34ॸ—Rü yima
cumaã yexmacü ga natü i Yudáüۡãrü Tupana núma namucü, rü Tupanaãrü
tocutüwa, rü yima rü ñu۳xma rü orexüۡ nixu. Erü Tupana rü nüxna
duüۡxüۡgüxüۡ ínabaiüۡիŕŕ, rü guxüۡma i ̲͑͑ӕɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ na guxüۡguma
duüۡxüۡǣӥфӥ͑Փľ͑фӥիɥ—ñanagürügü. naxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x. 35ॸ—Rü
27ॸRü Cuáüۡ nanangãxüۡ rü ñanagürü Tanatü ya Tupana rü Nanexüۡ
nüxüۡ: —Taxúema ҧacü tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ nangechaüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x marü
233 CUÁԖۡॷ3ٍॷ4
naxme۳իՓ͑͑͑ǣŕի̲իŕŕɗǣӕիüۡma i ɥ%͑ľՓҡիɥ͑ҡΎфӥΥnaca۳x
ҧËӥɗ͑ǣŕի̲իüۡ. 36ॸ—Rü yíxema tayataxegüxüۡca۳x. Rü towena yéma ingu
Tupana Naneãxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕфӥҡӥիü‫ۡڟ‬ ga wüxi ga ngecü ga Chamáriaanecüۡ۳ãx۳
͑͑ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ. ǣǣӕ̲ЙӕËȍӕՓĀľիՓӡËӥ. Rü
Natürü yíxema tama nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥիËȍüۡիŕ ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —¡Íraxüۡ
ya Tupana Nane, фӥҡ%ӡҡ̲ҡӥիüۡ‫ڟ‬ i dexá choxna naxã! —ñanagürü.
͑͑ǣŕի̲ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma gúxüۡ. 9ॸNatürü ga yema nge rü i¤ɗի%Ëȍɗ%ŕ
ͮҡӥфӥҡҡ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲%ӡËӥ̲իüۡ i yerü ga Yudíugü rü

poxcu i Tupana tá namaã tüxüۡ poxcuxüۡ Chamáriaanecüۡ۳ãx۳ gümaã nügüchi naxaie
—ñanagürü ga Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ. rü yemaca۳x ga yema nge rü inangãxüۡ rü
͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ: —¿Ñuxãcü i cuma na
Ngechuchu rü Chamáriaanecüۡ۳ãx
۳ ga ngecü
֤ӕĀɞӕнӕɗɥիüۡ i dexáca۳x choxna cuc۳axüۡ i
Parichéugü rü nüxüۡ choma na Chamáriaanecüۡ۳ãի۳ Ëȍɗɥիüۡ?
4
1ॸRü
nacuáchigagü ga Ngechuchu rü —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 10ॸѠӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥիüۡ

Cuáüۡãrü yexera nüxüۡ‫ ڟ‬na nayexmaxüۡ ga nangãxüۡ, rü ñanagürü: —ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
norü ngúexüۡgü, rü norü yexera nüxüۡ cucua۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i Tupana
duüۡxüۡgüxüۡ na ínabaiüۡիŕŕիüۡ. 2ॸNatürü cuxna ãxchaüۡxüۡ, rü chi nüxüۡ cucua۳xgu
ҡ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥǣɞ͑¡ɗüۡիŕŕËӥ ͑ҡľիŃֆɗɥիüۡ ya yima dexá cuxna
ga duüۡxüۡgü. Rü toma ga norü ngúexüۡgü tac۳acü, rü cuma rü chi nüxnata cuca i
ҡɗիɥǣҡ͑իӥիüۡ ga yema. 3ॸRü yexguma dexá i maxüۡ ͑Փ͑ǣŕի̲իüۡ rü nüma
Ngechuchu nüxüۡ ɥ͑ӥǣӕǣЬфɗËȍŃӕǣӥ фӥËȍɗËӕի͑͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲Āľի
rü nachigagu na yadexagüxüۡ, rü yéma —ñanagürü. 11ॸRü yema ngecü
Yudéaanewa ítachoxüۡ na Gariréaaneca۳x inangãxüۡ, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ: —Pa
tawoeguxüۡ. 4ॸNatürü ga yema nama ga Corix, ¿ñuxãcü tá i dexáta cuyaxu? Erü
nagu tawoeguxüۡ rü Chamáriaanewa daa puchu rü namátamaxüۡchi rü cuxü‫ۡڟ‬
nadapetü. 5ॸRü yemaca۳x ga toma rü nataxuma na ҧacümaã cunayaxuxüۡca۳x i
nawa tangugü ga wüxi ga dexá. ¿Rü ngextá tá i cunayaxuxüۡ i
æȍ̲фɗ͑ľ%фӥɥ%͑ľǣæȍɗËфӕǣӕ ͑ǣŕ̲Āľիɗ̲իüۡ ͑Փ͑ǣŕի̲իüۡ na
ãŕg‫ ڟ‬ane. Ѡӥǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥ͑ǣɗË̲͑ choxna cunaxãxüۡca۳x? 12ॸ—Nuxcümaüۡcü
nayexma ga yema naãne ga ga tórü o۳xi ga Acobu toxca۳x núma
nuxcümaüۡcü ga Acobuaxüۡ‫ ڟ‬yexmaxüۡ rü Chamáriaanewa nanata۳x ga daa puchu.
yixcama rü nane ga Yuchena naxãxüۡ. Ѡӥǣӕ̲Փ͑ɗիɥǣ͑իիľիüۡ ga nüma
6ॸRü yéma nayexma ga wüxi ga puchu rü nanegü rü norü wocagü. ¿Rü ñuxãcü
ga duüۡxüۡgü dexáca۳x ixaixmaüۡgücü ga ËȍɗɗËӕ̲ɗ͑Ύфӥֆľիľфнӕɗɥիüۡ?
Acobuarü Puchugu ãŕg‫ ڟ‬acü. Rü poraãcü —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 13ॸѠӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥիüۡ
nipa ga Ngechuchu ga namagu na nangãxüۡ, rü ñanagürü: —Rü guxãma ya
ֆիӡիüۡ. Rü yemaca۳x guma texé ya daa puchuarü dexáwa axexe, rü
puchuxüۡҡՓ͑ֆфӥҡΎΥËȍɗ. Rü wena táxarü tiҧawae. 14ॸ—Natürü texé
tocuchiwa nanguxchaüۡ ga yexguma. ya yíxema choma tüxna chaxãxüۡ i
7-8ॸRü toma ga norü ngúexüۡgü rü guma dexáwa axexe, rü tagutáma wena
CUÁԖۡॷ4 234
tiҧawa. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ĀľիɗËȍΎ̲ҡӥի͑ ticua۳xüüۡgücü, ľфӥ֤ӕĀɞӕǣӥǣǣӕ͑ɗիɥɗ

chaxãxüۡ rü wüxi ya puchu ya guxüۡguma ҽӕЙ̲͑͑իŕիŕŕիüۡ i guxüۡma i
ibaibecürüüۡ ҡ͑ɗիɥɗҡӥ̲Փ, erü duüۡxüۡgü. ¡Choxü‫ ۡڟ‬ֆիΥ, Pa Ngecüx! Rü
͑ǣŕ̲ĀľիՓ͑͑ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i aixcüma ínangu tá i ngunexüۡ na
taguma gúxüۡ —ñanagürü. 15ॸѠӥ͑ǣɥ̲ ҡ%ӡҡ̲Āma۳իЙӦ͑ľՓфӥe۳xna
ga yema nge rü inangãxüۡ фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: Yerucharéüۡwa tá nüxüۡ na picua۳xüüۡgüxüۡ
—Pa Corix, ‫ؽ‬ËȍΎի͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲Āľի ya Tanatü ya Tupana. 23ॸ—Erü yíxema
na taguma wena chiҧawaxüۡca۳x, rü aixcüma Tupanaxüۡ icua۳xüüۡgüxe rü
taguma wena daa puchuwa dexáwa nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥɗ͑ǣŕիüۡrüüxüۡmare i
Ëȍիӡիüۡca۳x! —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 16ॸRü nachicawa Tupanaxüۡ ticua۳xüüۡgü. Erü
ͮǣľËȍӕËȍӕ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —¡Íyadau ñu۳ի̲фӥ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
ya cute, rü naxca۳x yaca, фӥ͑ӕ%Йľիɥ! naxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥ͑ǣӕիüۡma i
—ñanagürü. 17ॸRü yema ngecü rü ҡӥ̲%ŕ̲%фӥҡӥ̲%фӥ̲իüۡmaã
inangãxüۡ, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ: aixcüma Tupanaxüۡ ticua۳xüüۡgüxüۡ. Rü
—Nataxuma ya chaute —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. Rü ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗnanaxwa۳xexüۡ ya
ͮǣľËȍӕËȍӕ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —Aixcüma Tanatü na nüxüۡ ticua۳xüüۡgüxüۡ. 24ॸ—Erü
͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ quixuxüۡ na ҽӕЙ͑фӥՓӥիɗɗͮ%ŕ͑ɗիɥ. Rü
nataxuüۡma ya cute. 18ॸ—Yerü ͑ǣŕmaca۳x yíxema texé ya nüxüۡ
wüxime۳ŕx۳ pü۳xchire۳ի͑ɗիɥǣËӕҡľ, rü icua۳xüüۡgüxe rü tanaxwa۳xe i guxüۡma i
yima ñu۳xma cuxüۡҡՓ͑ǣŕի̲Ëӥфӥ ҡӥ̲%ŕ̲%фӥҡӥ̲%фӥ̲իüۡmaã na
ҡ̲ɗիËӥ̲ËӕҡľիӥËȍɗ͑ɗիɥ. Rü aixcüma nüxüۡ ticua۳xüüۡgüxüۡ, ͑ǣŕ̲
͑ǣŕmaca۳իɗիËӥ̲͑ɗիɥɗËӕфӥΎфľɗ ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ naxwa۳xexüۡãcüma
chomaã nüxüۡ quixuxüۡ —ñanagürü. 19ॸRü —ñanagürü. 25ॸRü yema ngecü inangãxüۡ
yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣֆľ̲ фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —Choma nüxüۡ chacua۳x
ngecü, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —Pa Corix, nüxüۡ rü tá ñoma i naãnewa nangu ya yima
chicua۳xãchi rü cuma rü wüxi i Cristu ya Tupana nüxüۡ unetacü. Rü
Tupanaãrü orearü uruüۡ нӕɗիɥ. ͑ǣŕիǣӕ̲ֆɗ̲͑ә̲ӡիǣӕфӥҡҡ̲%
20ॸ—Nuxcümaüۡgüxüۡ ga torü o۳xigü ga nanango۳իŕŕɗǣӕիüۡma i Tupanachiga
Chamáriaanecüۡ۳ãx۳ gü rü daa ma۳իЙӦ͑ľǣ —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 26ॸRü Ngechuchu rü
Garachíüۡwa Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgü. ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —Choma na cumaã
Natürü i pema i Yudíugü rü chidexaxüۡ, фӥֆɗ̲Ëȍɗիɥ—ñanagürü.
ñaperügügü: 27ॸRü yexguma íyadexayane rü ítangugü
“Rü Yerucharéüۡ ͑ɗիɥɗ͑ËȍɗËɗ̲ľիüۡ ga toma ga norü ngúexüۡgü. Rü

i ngextá Tupanaxüۡ ticua۳xüüۡǣӥٚ, ta¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥֆľфӥǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ
ñaperügügü. 21-22ॸѠӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥիüۡ wüxi ga ngecümaã ínidexa. Natürü
nangãxüۡ rü ñanagürü: —Pema i ҡիәľ̲ǣҡΎ̲фӥҡΎǣӥҡЙΎфիŕŕǣ
Chamáriaanecüۡ۳ãx۳ gü rü tama aixcüma nüxna na tacagüxüۡ ga ҧËӥ͑ǣɥ̲%͑
nüxüۡ pecua۳xgü ya yima nüxüۡ nanaxwa۳xexüۡ rü ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ ga
picua۳xüüۡgücü. Natürü toma i Yudíugü ͑ǣɥ̲%͑ɞֆĀľիիüۡ. 28ॸRü yexguma ga
rü aixcüma nüxüۡ tacua۳x ya yima nüxüۡ ֆľ̲͑ǣľËӥфӥֆŃ̲͑ǣɥիüۡ ita۳իǣ͑ǣɥфӥ
235 CUÁԖۡॷ4
tüۡxüۡ. Ѡӥɥ%͑ľՓɗիӡ͑Āӕüۡxüۡgümaã dexe. 37ॸ—ѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ

nüxüۡ yanaxuxüۡca۳x. 29ॸѠӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: ñaxüۡ:
—‫ͮؽ‬ǣɥի%фӥɞҡֆĀӕǣӥɗՓӥիɗɗֆҡӥɗ ٘ՠӥիɗľҡɗիɥֆ̲͑%ҡΎľիľɗҡфɗǣӕфӥ
chomaã nüxüۡ ixuxüۡ ga guxüۡma ga ҧacü ҡΎǣӕľҡɗիɥֆֆɞիľ̲ֆ¡ӕիǣӥիľɗ͑Ύфӥ
ga chaxüxüۡ! ¿Taux e۳ի͑ֆɗ̲ֆɗɥիüۡ ya Ύٚ, ñaxüۡ. [Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ rü wüxie
Cristu? —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 30ॸѠӥɗ͑իɥ%Ëȍɗǣ ҡɗիɥֆҡӥիɗфĀӕüۡxüۡgümaã nüxüۡ ixuxe i
ֆľ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ , rü Ngechuchu Tupanaãrü ore, фӥҡΎǣӕľҡɗիɥֆֆɗիË̲
íyexmaxüۡՓ͑իɥ. 31ॸRü yoxni ga toma ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüxüۡ dexe Tupanaca۳x.]
ga norü ngúexüۡgü rü Ngechuchuxüۡ 38ॸ—Ѡӥ͑ΎիфɗфӥҡΎǣӥ͑ɗիɥǣ
tachixewegü na nachibüxüۡca۳x. 32ॸNatürü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ ixuxüۡ ga Tupanaãrü

ga nüma rü ñanagürü toxüۡ: —Choma rü ore, natürü ga duüۡxüۡgü rü tama
choxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗËȍΎՓľ̲ӥɗЙľ̲ ͑ֆիΥǣӥǣֆľիǣӕ̲. Rü yemawena rü
tama nüxüۡ pecuáxüۡ —ñanagürü. 33ॸRü pexüۡ chamu na yema duüۡxüۡgümaã
yexguma ga toma ga norü ngúexüۡgü rü nüxüۡ pixuxüۡca۳x ga yema ore. Rü pema
togüna tacagüe, rü ñatarügügü: ͑ɗիɥǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgüxüۡ pedexüۡ
—Bexmana marü ¿texé nuã tanange i Tupanaca۳x, ֆľфӥ͑ֆիΥǣӥǣֆľիǣӕ̲
nawemü? —ñatarügügü. 34ॸNatürü ga namaã nüxüۡ pixuxgu ga yema ore. Rü
Ngechuchu rü ñanagürü toxüۡ: —ͮǣŕ̲ ֆľ̲%ËӥǣЙľ̲фӥ̲фӥЙľֆΎի͑ɗŕ
Υ͑ɗËȍΎիüۡ ЙΎфիŕŕիüۡ ͑ɗիɥ͑ nawa ga togüarü puracü —ñanagürü.
chanaxüxüۡ i norü ngúchaüۡ ya yima nuã 39ॸRü muxüۡma ga guma Chamáriaanewa
choxüۡ mucü ya Chaunatü, rü na ֆľի̲͑ľǣɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ rü Ngechuchuaxüۡ‫ڟ‬

Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ i norü puracü. 35ॸ—Rü ͑ֆիΥǣӥ, yerü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥǣֆľ̲
pema rü ñaperügügü: ore ga yema ngecü namaã nüxüۡ ixuxüۡ
“Rü ãgümücü ya tauemacü nataxu na ǣֆľիǣӕ̲͑ǣɥիǣӕ:
yabuxgüxüۡ ɗҡфɗǣӕٚ, ñaperügügü. Natürü “Guxüۡma ga ҧacü ga üۡpa chaxüxüۡ rü
i choma rü ñacharügü pexüۡ: chomaã nüxüۡ ͑ɗիӕٚ͑ǣɥիǣӕ. 40ॸRü
“¡Dücax, rü meã penangugü i yemaca۳x ga yema Chamáriaanecüۡ۳ãx۳ gü
duüۡxüۡgü! Erü marü ínamegü na rü yexguma Ngechuchuxüۡtawa
Tupanaxüۡ nayauxgüxüۡca۳x, nangugügu rü nüxüۡ naca۳ax۳ üۡgü ga
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i wüxi i trigunecü i marü yexma natanügu na naxãӡ ‫ ڟ‬իüۡca۳x. Rü
nawa nanguxüۡ na yabuxgüxüۡ erü marü ۡ
taxre ga ngunexü yexma natanügu
͑ɗĀӕٚ. 36ॸ—Rü yíxema Tupanaca۳x narüxã۳ӡ۳x ga Ngechuchu. 41ॸRü muxüۡma
nadexe i duüۡxüۡgü rü tá tanayaxu i ga togüamachigü ga
tümaãrü natanü. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ Chamáriaanecüۡ۳ãx۳ gü rü Ngechuchuaxü‫ۡڟ‬
duüۡxüۡgü i tüxüۡ‫ ڟ‬ɗфӥիɥ͑ӥŕիüۡ rü tá ͑ֆիΥǣӥǣֆľիǣӕ̲͑ӥիüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ
nanayauxgü i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü ga yema norü ore ga nümatama nüxüۡ
͑ǣŕ̲%ËӥфӥՓӥիɗǣӕҡҡҡ%ŕǣӥֆ yaxuxüۡ. 42ॸRü yexguma ga yema
ֆɞիľ̲ҡӥիɗф͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgümaã duüۡxüۡǣӥфӥ͖͑ǣӥфӥǣӥ͑ǣɥիüۡ ga yema
Tupanaãrü orexüۡ ixuxe rü yíxema ngecü: —Ñu۳ի̲Փիɗ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲
ֆɗիË̲͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüxüۡ Tupanaca۳x nüxü‫ ۡڟ‬ҡֆիΥǣӥիüۡ erü tomatama nüxüۡ
ҡիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľɗҡΎ̲%͑ӥիüۡ pedauxiragu i taxüۡ i cua۳xruüۡgü i

yaxuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x na Tupanaãrü poramaã üxüۡ —ñanagürü.
ɗիËӥ̲ֆɗ̲ֆɗɥիüۡ ya Cristu ya ñoma i 49ॸNatürü ga guma ãŕ۳xgacü rü ñanagürü
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡǣӥфӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ. nüxüۡ: —Pa Corix, ‫ؽ‬ЙիËȍΎՓľфӥիӡ

Ѡӥҡ̲͑ǣŕ̲Ëӕ̲ҡΎ̲%͑ӥիüۡ naxüۡpa na nayuxüۡ ya chaune! —ñanagürü.
quixuxüۡca۳իɗËҡ̲ҡֆիΥǣӥ 50ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü
—ñanagürügü. nüxüۡ: —¡Nataegu i cupatawa! Erü cune rü

marü naxca۳x nitaane —ñanagürü. Rü
ǣӕ̲ֆҡӥфӥ͑ֆիΥǣֆľ̲Ύфľǣ
ãŕ۳xgacü nane
Ngechuchu namaã nüxüۡ ixuxüۡ. Rü
43ॸRü taxre ga ngunexüۡguwena ga napataca۳x nataegu. 51ॸRü yexguma
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥҡΎ̲%ɗ͑իӡ%Ëȍɗǣ napatawa nanguxchaüۡgu ga guma
Chamáriaanewa na Gariréaanewa ãŕ۳xgacü, rü norü duüۡxüۡgü nape۳xegu
͑իӡիücۡ a۳x. 44ॸRü nümatama ga Ngechuchu nayayi, rü ñanagürügü nüxüۡ: —Cune rü
ga üۡpaacü rü ñanagürü: —Wüxi i marü naxca۳x nitaane —ñanagürügü. 52ॸRü
Tupanaãrü orearü uruüۡ, rü norü yexguma rü norü duüۡxüۡgüna naca, rü
naãnewatama i duüۡxüۡgü rü tama meã ñanagürü nüxüۡ: —¿ӄacü rü ngoragu
nanayauxgü —ñanagürü. 45ॸNatürü inaxügüxüۡ na naxca۳x yataanexüۡ?
yexguma Gariréaanewa tangugügu, rü —ñanagürü. Rü yema norü duüۡxüۡgü
yema naãnecüãۡ۳ x۳ ga duüۡxüۡgü rü meãma nanangãxüۡ rü ñanagürügü: —ʘ͑ľ
nanayauxgü. Yerü nümagü ga yema ҡΎËӕËȍɗǣӕՓľ͑͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ nangupetüxüۡ
naãnecüãۡ۳ x۳ gü rü YerucharéüۡՓ͑իɥҡ ga na yaxaxünexüۡ —ñanagürügü. 53ॸRü
naxca۳իǣԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡ, rü yéma guma bucü nanatü rü nüxna nacua۳xãchi
nüxüۡ nadaugü ga yema taxüۡ ga mexüۡgü ga ǣֆľ̲͑ǣΎфǣӕ͑ֆɗɥիüۡ ga Ngechuchu
Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ ga Ngechuchu ga ñaxüۡ nüxüۡ:
ga yexguma. 46ॸRü ga Ngechuchu rü tomaã “Cune rü marü naxca۳ի͑ɗҡ͑ľ͖ٚիüۡ.
nataegu naxca۳իǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣæ͑ǣ Rü nüma ga guma ãŕ۳xgacü rü guxüۡma ga
Gariréaanewa yexmane. Ѡӥǣӕ̲ɥ%͑ľՓ napatacüãۡ۳ x۳ rü Ngechuchuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ.
͑ɗիɥǣ¡ɗ͑ӕիüۡ ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕ%իüۡ ga dexá. 54ॸѠӥֆľիǣӕ̲֤ӕĀŃ͑ľՓ͑ľ͑իӡիǣӕǣ
Ѡӥɥ%͑ľǣæЙľф͑ӡՓ͑ֆľի̲ǣՓӥիɗ Ngechuchu, фӥֆľ̲͑ɗիɥǣ͑Ύфӥҡիфľǣ

ga tacü ga ãŕ۳xgacü, rü nićaawe ga wüxi ga cua۳xruüۡ ga taxüۡ ga Tupanaãrü poramaã
nane. 47ॸRü yexguma guma ãŕ۳xgacü nüxüۡ duüۡxüۡgüxüۡ nawéxüۡ ga Gariréaanewa.
cuáchigagu ga Ngechuchu rü
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ̲͑͑ľիŕŕǣՓӥիɗǣֆҡӥ
Gariréaanewa na nanguxüۡ ga Yudéaanewa
ga ićaawexüۡ ga Betechawa yexmaxüۡ
͑͑ľ͑իӡիüۡ, rü naxüۡҡՓ͑իӡ. Rü nüxüۡ
nayaca۳ax۳ üۡ ͑͑ЙҡՓ͑իӡիücۡ a۳x, rü ñuxre ga ngunexüۡgü
5
1ॸRü
naxca۳ի͑ֆ͑ҡ͑ľիŕŕ%իücۡ a۳x ga guma ngupetüguwena rü nayexma ga

nane ga marü turaxüchicü. 48ॸRü wüxi ga peta ga Yudíugü auregüxüۡ na
Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: yemaãcü Tupanaxüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x.
—Ьľ̲фӥҡ̲ЙľֆիΥǣӥľǣҡ̲͑ӥիüۡ Rü yemaca۳x ga Ngechuchu rü
237 CUÁԖۡॷ5
Yerucharéüۡca۳x nataegu. 2ॸRü guma —ñanagürü. 8ॸRü Ngechuchu rü

ɥ%͑ľ%фӥЙΎիľǣӕիüۡ rü nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗ, rü nayaxu i
wüxi ga ɥã۳x ga Carneruarü curü caruüۡ, фӥɞɗիӡ! —ñanagürü. 9-10ॸRü
Choxüۡchicagu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü yema ɥã۳xãrü yexgumatama naxca۳x nitaane ga guma
ngaicamana nayexma ga wüxi ga puchu yatü. Rü nanayaxu ga norü caruüۡ, rü
ga Yudíugügawa Betechagu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü ɞ͑ɗիӡ. Natürü ga yema ngunexüۡ rü
guma puchuanacüwa nayexma ga ngüۡxchigaarü ngunexüۡ ͑ɗիɥ. Rü
wüxime۳ŕx۳ pü۳x ga chopetüchica ga yemaca۳x ga yémacüۡ۳ãx۳ gü ga Yudíugüarü
ãxpataüۡŕt‫ ڟ‬ügüxüۡ. 3ॸRü yema ãŕ۳xgacügü rü ñanagürügü nüxüۡ ga
chopetüchicagu nacagü ga muxüۡma ga guma yatü ga naxca۳x itaanecü: —Ñoma
duüۡxüۡgü ga ićaaweexüۡ. Rü nümaxüۡ rü ͑ɗիɥɗ͑ǣüۡxchigaarü ngunexüۡ. Rü
nangexetügü, rü togü rü nachixeparagü, ͑ǣŕmaca۳x nachu۳իӕ͑ɗիɥ͑Ëӕֆ͑ǣľիüۡ i
rü togü rü nanaw۳ %ɥի%Ëȍɗǣӥ. Rü yema curü caruüۡ erü yemaãcü tamaã nüxüۡ
ićaaweexüۡ rü yéma nanan۳g۳ӕիŕŕǣӥǣ ͑ɗիӕǣͅΎɥËȍŃ—ñanagürügü. 11ॸNatürü
guma puchu ga na naxɥã۳xãchichiüxüۡca۳x. ga guma yatü rü yema Yudíugüarü
4ॸYerü ñuxguacü rü guma puchugu ãŕ۳xgacügüxüۡ nangãxüۡ, rü ñanagürü:
ɞ͑фӥիɥɥիüۡ ǣՓӥիɗǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga —Yima choxüۡ фӥ̲ľիŕŕËӥфӥ͖͑ǣӥфӥ
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ, rü choxüۡ:
nayaxɥã۳իËȍɗӥËӥӥիŕŕիüۡ. Rü guxema “¡Nayaxu i curü caruüۡ фӥɞɗիӡ!ٚ
tüxira tügü yéma táexe nachiüwa ga ñanagürü. 12ॸRü yexguma ga yema
guma puchu ga yexguma ãŕ۳xgacügü rü nüxna nacagü, rü
yaxɥã۳xchiücüügu, rü tümaca۳x nitaane ñanagürügü: —‫ع‬ҽľիŃ͑ǣŕ̲͖ҡфӥǣӥ
ՓΎΎǣ͑ǣŕիüۡrüüۡmare ga ćaawe tüxüۡ‫ڟ‬ cuxüۡ:
ֆľի̲իŕ. 5ॸRü yéma natanüwa nayexma “¡Nayaxu i curü caruüۡ фӥɞɗիӡ!ٚ
ga wüxi ga yatü ga marü 38 ga taunecü ñatarügü cuxüۡ? —ñanagürügü. 13ॸNatürü
ićaawecü. 6ॸRü yexguma Ngechuchu ga guma yatü rü tama nüxüۡ nacua۳x ga
nüxüۡ da۳u۳xgu ga guma yatü ga yexma na texé naxca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕիüۡ, yerü
nacaxüۡ, rü nüxüۡ nacuáchiga ga marü ̲͑ӕիӡËȍɗǣĀӕüۡxüۡgü ga yéma, rü
mucüma ga taunecü na yaćaawexüۡ. Rü yexma nayarütaxu ga Ngechuchu.
yemaca۳x nüxna naca rü ñanagürü nüxüۡ: 14ॸNatürü yixcama ga Ngechuchu rü
—¿Cunaxwa۳xexüۡ i cuxca۳x na tupauca ga taxüۡnegu nüxüۡ nayangau ga

yataanexüۡ? —ñanagürü. 7ॸRü guma yatü, rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Dücax
Ngechuchuxüۡ nangãxüۡ ga guma i ñu۳xma marü cuxca۳x na yataanexüۡ, rü
ićaawecü, rü ñanagürü: —Pa Corix, ҡ%ӡҡ̲Փľ͑Ëȍɗիľիüۡ cuxü na tama
tataxuma ya texé ya choxüۡ rüngüۡիŕŕիŕ quićaawexüۡca۳x namaã i wüxi i ćaawe i
na ngŕm‫ ڟ‬a choxüۡ tatáexüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲ ͑ǣŕ̲̲фӥËӕիüۡ ngupetüxüۡãrü yexera
naxɥã۳xãchichiügu ya daa puchu. Rü ɗիɥիüۡ! —ñanagürü. 15ॸѠӥɞ͑ɗիӡǣǣӕ̲
guxüۡǣӕ̲ɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a chaugü yatü, rü Yudíugüarü ãŕ۳xgacügümaã
chatáechaüۡgu, rü yoxni i togü rü marü nüxüۡ ͑ֆфӥիӕǣͮǣľËȍӕËȍӕ͑ֆɗɥիüۡ
͑ӥիɥф͑ӥǣӥ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a natáegü ǣǣӕ̲̲͑ľիŕŕËӥ. 16ॸRü yemaca۳ի͑ɗիɥ
CUÁԖۡॷ5 238
ga yema ãŕ۳xgacügü ga Ngechuchuca۳x ͑ɗիɥɗ̲͑ӕիüۡ na chanaxüxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲, na

nadaugüxüۡ na yama۳xgüãxüۡca۳x, yerü choxüۡ yacua۳xüüۡgüxücۡ a۳x i duüۡxüۡgü, ͑ǣŕ̲
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu napuracü. Chaunatüxüۡ na yacua۳xüüۡgüxüۡrüüۡ. Rü
17ॸNatürüga Ngechuchu rü ñanagürü yíxema tama choxüۡ icua۳xüxüۡ‫ڟ‬իŕ, rü tama
nüxü: —Chaunatü ya Tupana rü guxüۡ i
ۡ nüxüۡ ticua۳xüüۡ ta ya Chaunatü ya choxüۡ nuã
ngunexüۡgu napuracü rü mexüۡ naxü. Rü mucü. 24ॸ—Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü
͑ǣŕmaca۳x i choma rü ta naxrüüۡ yíxema texé ya choxüۡ‫ ڟ‬ɗфӥիɥ͑ӥիŕɗËȍΎфӥΎфľ,
chapuracü—ñanagürü. 18ॸRü yemaca۳x ga rü nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕֆֆɗ̲æȍӕ͑ҡӥֆ͑ә̲
yema Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü choxüۡ mucü, rü tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i
yexeraãcü Ngechuchuxüۡ nima۳xgüchaüۡ. taguma gúxüۡ. Ѡӥæȍӕ͑ҡӥфӥҡ%ӡҡ̲
Yerü tama naxrüüۡ nanaxaure ga tümamaã nanaxuegu na tapoxcuxüۡ erü marü
ngüۡxchigaarü ngunexüۡ rü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ nawa ítanguxuchi na tayuxüۡ, rü tüxüۡ‫ڟ‬
͑ɗիӕǣͮ͑ҡӥիӥËȍɗ͑ֆɗɥիüۡ ga ͑͑ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ. 25ॸ—Rü
Tupana, rü yemaãcü nügü nixu ga aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü marü nawa tá
Nanatü ga Tupanamaã na nawüxiguxüۡ. nangu i ngunexüۡ rü ñu۳ի̲ҡ̲͑ɗիɥɗ
Ëȍӕǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡ ҡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ͮӥ̲ǣҽӕЙ͑ҡ̲͑ɗիɥǣ
norü pecadugu yuexüۡ rü iyarütauxexüۡ. Rü
Nanena naxããxüۡ ga pora
ҡľիŃֆËȍӕǣɥ͑ӥŕիŕфӥҡҡ̲իŕ.
19ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü 26ॸ—Nüma ya Chaunatü rü nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ
nüxüۡ ga yema ãŕ۳xgacügü: —Aixcüma ЙΎф̲͑͑իŕիŕŕ%իücۡ a۳x i duüۡxüۡgü. Rü

pemaã nüxüۡ chixu rü choma i Tupana Nane ͑ǣŕ̲ЙΎффӥËȍΎի͑͑͑ի%ֆæȍӕ͑ҡӥ
rü tama chorü poramaã chanaxü i ҧacü rü na choma rü ta duüۡxüۡgüxüۡ
puracü i mexüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ Ëȍ̲իŕիŕŕիücۡ a۳x. 27ॸ—Rü Chaunatü ya
chadauxüۡ i Chaunatü üxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥ Tupana choxüۡ namu na duüۡxüۡgüna
ichaxüxüۡ. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲æȍӕ͑ҡӥ chac۳axücۡ a۳x naxca۳x i norü maxüۡchiga, erü
üxüۡ, rü choma ya Nane rü ta chanaxü. ËȍΎ̲͑ɗիɥɗͮ͑ľɗĀӕüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ.
20ॸ—Chaunatü ya Tupana rü choxüۡ 28ॸ—‫ؽ‬ҽ%իӢɗpe¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥիüۡ namaã i ñaã
nangechaüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x choxüۡ nüxüۡ ore i pemaã nüxüۡ chixuxüۡ! Erü tá ínangu i
͑Āӕիŕŕɗǣӕիüۡma i ҧacü i nüma naxüxüۡ. ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu guxüۡma i duüۡxüۡgü i
Ѡӥ͑ǣŕ̲͖u۳xma choxüۡ nüxüۡ yuexüۡ rü tá na nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕիüۡ i chauga.
͑Āӕիŕŕիüۡãrü yexera tá choxüۡ nüxüۡ 29ॸ—Rü naxmaüۡgüwa tá ínachoxüۡ. Rü
͑ĀӕիŕŕɗֆɗիËӥф. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗЙľ̲ ͑ǣŕ̲̲ľ%̲իŕիüۡ, rü tá ínarüdagü na

ľǣ͑ǣŕ̲իüۡ pedaugügu, rü tá nayauxgüãxücۡ a۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
pe¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%. 21ॸ—Rü Chaunatü rü ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ügüxüۡ, rü tá
ɞ͑͑Āǣӥիŕŕɗֆӕľիüۡgü rü wena ínarüdagü na napoxcuexücۡ a۳x.
̲͑͑իŕիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲-rüüۡ ta i choma
Nawa nüxüۡ icuáxüۡ ͑ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ga
i Nane rü tüxna chanaxã i maxüۡ ya yíxema
Ngechuchuna naxãcü ga pora
chatümawa۳xéxe na tüxna chanaxãxüۡ.
22-23ॸ—Ѡӥҡ̲æȍӕ͑ҡӥ͑ɗիɥֆĀӕüۡxüۡgüxüۡ 30ॸ—Choma rü taxucürüwa ҧacü chaxü
icagücü i norü maxüۡchiga. Natürü choxüۡ chauechamatama ega tama choxüۡ
239 CUÁԖۡॷ5
͑իӥիŕŕ%ǣӕֆæȍӕ͑ҡӥ. Rü Chaunatü 38ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲æȍӕ͑ҡӥфӥΎфľфӥҡ
chomaã nüxüۡ ixuxüۡ%Ëӥ̲͑ɗիɥɗ͑ӥի͑ ҡ̲Йľ%ŕՓ͑ɗիӥËӕ, erü tama choxü‫ۡڟ‬

chac۳axüۡ i duüۡxüۡgü i norü maxüۡchiga. ЙľֆիΥǣӥՓΎΎæȍӕ͑ҡӥ͑ә̲ËȍΎիüۡ
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥի͑ËȍËիǣӕфӥ na muxüۡ. 39-40ॸ—Pema meãma nawa
aixcüma meãma chanangugü i duüۡxüۡgü. pengúe i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ, erü
Erü tama choxrütama ngúchaüۡ ͑ɗիɥɗ ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕфӥ͑ǣŕ̲Փҡ͑ӥիüۡ
͑ǣŕ̲Ëȍիӥիüۡ, natürü Chaunatü ya ipeyangau i perü maxüۡ i taguma gúxüۡ.
nuã choxüۡ mucüarü ngúchaüۡ ͑ɗիɥɗ ͮҡӥфӥՓΎΎ͑ǣŕ̲ҡ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľ
͑ǣŕ̲Ëȍիӥիüۡ. 31ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ i ümatüxüۡwa rü chauchiga meã na
chauchigaxüۡtama chixuxgu rü yadexaxüۡ, natürü i pema rü tama choxü‫ۡڟ‬
ҡիӕՓ̲̲͑ľɗ͑ǣŕ̲. 32ॸ—Natürü ЙľֆիΥǣӥËȍüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
͑͑ǣŕի̲ɗҡΎɗËȍӕËȍɗǣիüۡ ixuxüۡ. Rü penayauxgüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ.
nüxüۡ chacua۳իфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑Ύфӥ 41-42ॸ—Rü choma rü tama chanaxwa۳xe
ore i pemaã nüxüۡ yaxuxüۡ. 33ॸPema rü na choxüۡ picua۳xüüۡgüxüۡ erü meãma
Cuáüۡ ya baiüۡիŕŕфӕüۡxüۡtawa penamugü pexüۡ chacua۳x, rü nüxüۡ chacua۳x na tama
ga perü duüۡxüۡgü na nüxüۡ pecuáxüۡca۳x aixcüma Tupanaxüۡ pengechaüۡgüxüۡ.
ǣΎфľǣɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ ga chauchiga. 43ॸ—æȍӕ͑ҡӥֆҽӕЙ͑͑ɗիɥǣ͑ә̲
Rü yema ore ga Cuáüۡ pexüۡ namaã choxüۡ mucü, natürü i pema rü tama
ngãxüۡxüۡ фӥɗիËӥ̲͑ɗիɥ. 34ॸ—Natürü i choxüۡ peyauxgüchaüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
choma rü tama chanaxwa۳xe i ҧacü rü chi tomare i yatü nagagutama núma
yatü chauétüwa nachogü, erü choma ӡիǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗ͑ɗիɥɗҡ%ŕ%Ëӥ̲
tátama chaugüna chadau. Natürü peyauxgüxüۡ. 44ॸ—¿Rü ñuxãcü chi choxüۡ‫ڟ‬
pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕɗ͑ǣŕ̲æӕáüۡãrü ore ЙľֆիΥǣӥľǣpenaxwa۳xegu na
na choxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x rü na Йľ̲ӥËӥǣӥҡ̲Йľ̲%ҡ%ŕիüۡ rü tama
penayauxgüxüۡca۳x i maxüۡ i taguma naxca۳x pedaugügu na Tupanaxüۡchi
gúxüۡ. 35ॸ—Cuáüۡ rü wüxi ga omü ga Йľ̲%ҡ%ŕիüۡ? 45ॸ—‫ؽ‬ҽ%իӢɗ͑ǣӕ
۳ uracüüxüۡ rü pexüۡ báxixüۡ-rüüۡ ͑ɗիɥǣ
iya Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ ͑ËȍΎ̲ҡֆɗɥիüۡ na pexüۡ
pexca۳x. Rü pema rü paxaãchi namaã chixugüxüۡ i Chaunatüxüۡtawa! Erü
Йľҡ%ŕǣӥ. 36ॸ—ͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗҧacü i ͅΎɥËȍŃǣǣӕ̲Йľфӥ̲իüۡca۳x nüxüۡ‫ڟ‬
Cuáüۡãrü orearü yexera chauétüwa ЙľֆիΥǣӥËӥҡҡ̲͑ɗիɥֆֆɗ̲Йľիüۡ
íchogüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥǣֆľ̲ ixugücü i Chaunatüxüۡtawa. 46ॸ—Rü
taxüۡgü ga cua۳xruüۡgü ga Chaunatü ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľֆիΥǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ
choxüۡ muxüۡ na norü poramaã ǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ, rü choxü‫ ۡڟ‬rü chi ta
chanaxüxüۡca۳x. Rü yemawa pexüۡ nüxüۡ ЙľֆիΥǣӥ. ֤ľфӥǣͅΎɥËȍŃфӥ
ËȍĀӕիŕŕ͑ɗիËӥ̲æȍӕ͑ҡӥֆ ËȍӕËȍɗǣǣӕ͑ɗիɥǣ͑իӥ̲ҡӥ%իüۡ ga
ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ga núma choxüۡ mucü. norü poperawa. 47ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
37ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ya Chaunatü ga ҡ̲ЙľֆիΥǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲ͅΎɥËȍŃ
guma núma choxüۡ mucü, rü marü ümatüxüۡ i ore, ‫ع‬фӥ͖ӕի%ËӥҡЙľֆիΥǣӥɗ
chauétüwa ínachogü, woo taguma nüxüۡ ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ?
Йľիɥ͑ӥŕǣ͑ǣфӥҡǣӕ̲͑ӥիüۡ pedau. —ñanagürü ga Ngechuchu.
CUÁԖۡॷ6 240
Ngechuchu rü ñanagürü toxüۡ: —‫ؽ‬ƚËӥ,

namaã nüxüۡ pixu i duüۡxüۡgü na
ga 5000 ga yatügü
ínatogüxücۡ a۳x! —ñanagürü. Rü yema
(Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Lc 9.10-17)
nachicawa rü namete۳իľ͑ľǣǣӕ̲̲իŕ.
Rü gumate۳xewa narütogü ga duüۡxüۡgü. Rü
6
1ॸRü yemawena ga Ngechuchu rü
naxtaxa ga Gariréagu maneca 5000 wa nangu ga yexguma
ãŕǣ‫͑ ڟ‬ľфӥҡΎËӕҡӥՓҡΎ̲%͑իӡ. Rü norü yatügüxica ixugügu. 11ॸRü yexguma ga
ҡΎŃǣǣǣӕ̲͑իҡիфӥҽɗ¡Ńфɗ͑ɗիɥ. 2ॸRü ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑͑Āľǣֆľ̲Й%ӡǣӥ, rü
muxüۡma ga duüۡxüۡǣӥфӥ͑Փľ͑фӥիɥ. ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%. Rü yemawena rü
Yerü üۡpaacü rü marü nüxüۡ nadaugü ga toxüۡ nayanu na yema duüۡxüۡgü ga yéma
ñuxãcü Ngechuchu na naxüxüۡ ga taxüۡ ga rütogüxüۡxüۡ tayanuxücۡ a۳x. Rü yexgumarüüۡ
mexüۡgü ga Tupanaãrü poramaã üxüۡ ga ta ga choxni rü nüxüۡ toxüۡ ͑ֆ͑ӕիŕŕ,
yexguma duüۡxüۡgü ga ićaaweegüxücۡ a۳x ñu۳xmata meãma nachibüe ga guxüۡma ga
ֆҡ͑ľիŕŕǣӥ%ǣӕ. 3ॸRü yexguma ga yema duüۡxüۡgü. 12ॸRü yexguma marü meã
Ngechuchu rü wüxi ga ma۳իЙӦ͑ľՓҡΎ̲% nachibüegu ga guxüۡma, rü Ngechuchu
ínaxüۡãchi. Rü wüxigu tomaã yéma narüto. toxüۡ namu rü ñanagürü toxüۡ: —¡Penade i
4ॸRü marü ningaica ga yema Yudíugüarü ͑ǣŕ̲naxchipe۳xegü i íyaxügüxüۡ na tama
ЙľҡǣԖЙľҡӥËȍɗǣ. 5ॸRü yexguma inaxaiya۳xüۡxücۡ a۳x! —ñanagürü. 13ॸRü
Ngechuchu nüxüۡ dawenügu rü nüxüۡ tanade ga yema naxchipe۳xegü ga yema 5
nadau ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga nawe ǣЙ%ӡՓɞֆիӥիüۡ, rü 12 ga pexchi namaã
фӥիɥիüۡ. Rü yemaca۳x Piripina naca, rü tanaxüãcugü. 14ॸRü yexguma yema
ñanagürü: —¿Rü ngextá tá naxca۳x tataxe i duüۡxüۡgü nüxüۡ daugügu ga yema mexüۡ ga
nawemü i ñaã duüۡxüۡgü na taxüۡ ga Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ ga
͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕիücۡ a۳x? —ñanagürü. 6ॸRü Ngechuchu, rü ñanagürügü:
nümatama ga Ngechuchu rü marü nüxüۡ —AixcümaxüۡËȍɗĀ͑ɗիɥֆҽӕЙ͑%фӥ
nacua۳x ga ҧacü tá na naxüxüۡ. Natürü yema orearü uruüۡ ga guma ínan۳g۳ӕիŕŕËӥ
ñanagürü Piripixüۡ, yerü nüxüۡ nacuáxchaüۡ —ñanagürügü. 15ॸNatürü ga Ngechuchu rü
ga ҧacümaã tá na nangãxüۡãxüۡ. 7ॸRü nüxüۡ nicua۳xãchi ga duüۡxüۡgü rü na norü
yexguma Ngechuchuxüۡ nangãxüۡ ga Piripi, ãŕ۳xgacüxüۡ yangu-ËӕËȍɗիŕŕǣӥËȍüۡãxüۡ. Rü
rü ñanagürü: —Woo chi naxca۳x itaxegügu yemaca۳ի͑ӥի͑͑ɗիӡǣËȍɗфӥֆŃ̲իüۡra
i 200ɗĀɥŕфӕ͑ǣӕիüۡ ɗЙ%ӡ, фӥҡ%ӡËȍɗ̲ ͑իӡ͑Փǣǣӕ̲ma۳իЙӦ͑ľ͑
nüxü‫ ۡڟ‬ningu ega woo wüxichigüna íraxüۡ ͑ӥիɥËҡ̲͑ֆľի̲իücۡ a۳x.
ixãchigügu —ñanagürü. 8-9ॸRü yexguma ga
ġľիŃҡӥǣӕ͑ɗիӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ
Aüۡdré ga Ngechuchuarü ngúexüۡ ga Pedru
(Mt 14.22-27; Mr 6.45-52)
ǣæȍɗ̲ӡ͑ŕ͑ľŕ, rü ñanagürü: —Nuã
͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ¡ӕիüۡ rü nüxüۡ‫ڟ‬ 16ॸRü yexguma marü nachütagu, rü toma
͑͑ǣŕի̲ɗ5ɗЙ%ӡɗchebadanaxca۳x rü ga Ngechuchuarü ngúexüۡgü rü wenaxãrü

taxre ta i choxni. ¿Natürü ҧacüwa name i ͑իҡËӕҡӥՓҡիɥ. 17ॸѠӥЙΎф%Ëӥ͑իŕ%͑ľ.
͑ǣŕ̲naxca۳իɗ͖%̲ӕիӡËȍɗիüۡ i Rü tama ínangu ga Ngechuchu. Rü yemaca۳x
duüۡxüۡgü? —ñanagürü. 10ॸRü yexguma ga wüxi ga ngue ga taxüۡnegu tichoüۡ, rü
241 CUÁԖۡॷ6
ɗҡիɥ%Ëȍɗǣ͑ҡΎËӕҡӥՓҡիɥիüۡ ga rü Ngechuchuxüۡ yexma nayangaugü. Rü

æЙľф͑ӡ%фӥɥ%͑ľՓ͑ҡ͑ǣӕǣӥիücۡ a۳x. 18ॸRü nüxna nacagüe, rü ñanagürügü: —Pa
yexguma tixãüۡyane rü inaxügü ga na ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ‫͖ع‬ӕիǣӕ͑ɗիɥɗ͑ӕ%Ëӕ͑ǣӕիüۡ?
poraãcü yabuaxüۡ. Rü yemagagu rü poraãcü —ñanagürügü. 26ॸRü Ngechuchu
nayuape. 19ॸRü yexguma marü 5 ga nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Aixcüma
kilómetru tixãüۡgu, rü Ngechuchuxüۡ tadaugü pemaã nüxüۡ chixu rü chauxca۳x pedaugü
ǣ͑ĀľիËȍɗӥŃҡӥǣӕֆիӡիüۡ. Rü toma ga ֆľфӥ̲ľ%̲ЙľËȍɗ¡ӥľ͑Փǣֆľ̲Υ͑
norü ngúexüۡgü rü poraãcü tamuüۡŕ. ga pexna chaxãxüۡ. Rü tama yema na marü
20ॸNatürü nüma ga Ngechuchu rü ñanagürü meã choxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիücۡ a۳ի͑ɗիɥɗchauxca۳x
toxüۡ: —æȍΎ̲Ëȍɗիɥ. ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗЙľ̲ӕüۡŕիüۡ! pedaugüxüۡ. Erü tama nüxüۡ pecua۳x i
—ñanagürü. 21ॸRü yexguma ga toma ga norü ҧËӥËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ga yema taxüۡ ga
ngúexüۡǣӥфӥҡ%ŕ%Ëӥ̲ҡ͑ֆӕիǣӥËȍüۡ ga mexüۡgü ga Tupanaãrü poramaã chaxüxüۡ.
toweüۡwa. Rü yexgumatama ítangugü ga 27ॸ—‫ؽ‬ҽ%իӢɗnaxca۳x pepuracüexüۡ ɗΥ͑ɗ
ֆľ̲ɞҡիɥիüۡwa. paxama gúxüۡ! Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ

naxca۳x pepuracüe i maxüۡ ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ i
Ngechuchuca۳x nadaugü ga duüۡxüۡgü
taguma gúxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ̲իüۡ i
22ॸRü moxüۡãcü ga yema duüۡxüۡgü ga choma i Tupana Nane ya duüۡxüۡxüۡ ËȍɗիɥËӥ
naxtaxaarü tocutügu rüchoxüۡ, rü nüxüۡ tá pexna chaxãxüۡ, erü Chaunatü ya
nicua۳xãchitanü ga toma ga Ngechuchuarü Tupana rü marü nanango۳իŕŕ͑ɗիËӥ̲
ngúexüۡǣӥǣ̲фӥ͑ǣӕ͑ҡիɥիüۡ ga guma ͮ͑ľËȍɗɥիüۡ —ñanagürü. 28ॸRü yexguma ga
ngue ga taxüۡne ga nügümaã wüxicane. Rü nümagü rü nüxna nacagü, rü ñanagürügü:
nüxüۡ nacua۳xgü ta ga Ngechuchu rü tama —¿ӄËӥҡҡիӥľ͑ҡֆ͑ǣӕիŕŕիücۡ a۳x i
ҡΎՓľ͑͑իӡիüۡ. 23ॸRü yexguma yemagu ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡΎիüۡ‫ ڟ‬naxwa۳xexüۡ?
ɞ͑իɥ͑ӥŕֆ͑ľ, rü yoxocüne ínangugü ga —ñanagürügü. 29ॸRü Ngechuchu
͑ɥǣӥǣ͑ǣӕľǣɗҡիüۡne ga Tibériaarü nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: —Rü
ɥ%͑ľՓ͑ľɥիüۡne. Rü norü ngaicamana Tupana rü núma choxüۡ namu. Ѡӥ͑ǣŕ̲
nangugü ga yema nachica ga ngextá nüma pexüۡ‫ ڟ‬nanaxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥ͑ËȍΎիüۡ‫ڟ‬
ͮǣľËȍӕËȍӕɞ͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕիüۡwa ga yema ЙľֆիΥǣӥիüۡ —ñanagürü. 30ॸRü yexguma
muxüۡma ga duüۡxüۡǣӥǣֆľիǣӕ̲̲Ύիŕ ga nümagü rü nüxna nacagü, rü
inaxãxgu naxca۳իǣֆľ̲Й%ӡ. 24ॸRü ñanagürügü nüxüۡ: —¿ӄacü rü cua۳xruüۡxüۡ
yexguma yema duüۡxüۡgü nüxüۡ daugügu ga tá toxüۡ ËӕĀӕիŕŕ͑Ëӕիüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥǣӥիücۡ a۳x
guma nguewa na Ngechuchu rü toma ga na ͑ɗիËӥ̲æфɗѸҡӕнӕɗɥիüۡ? ¿Rü ҧacü i to i
tatauxexüۡma rü yexma guma nguegügu mexüۡ tá toxca۳x cuxüxüۡ i ñu۳xmax? 31ॸYerü
nichoüۡ na Ngechuchuca۳x yadaugüxüۡ nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigü, rü
æЙľф͑ӡ%фӥɥ%͑ľǣӕ. nanangΥ۳իǣӥǣֆľ̲Й%ӡǣҽӕЙ͑
nüxna ãxüۡ ga dauxchitawa ga ngextá
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥɗЙ%ӡɗ̲իŕիŕŕфӕüۡ
taxúema íxãpataxüۡwa. Rü Tupanaãrü ore i
naxca۳x i guxüۡma i nüxüۡ‫ ڟ‬yaxõgüxüۡ
25ॸRüyexguma guma naxtaxaarü ٘ҽӕЙ͑фӥĀիӡËüۡ۳ãի۳ ǣЙ%ӡ̲%
tocutüwa nangugügu ga yema duüۡxüۡgü, ͑͑Ëȍɗ¡ӥľիŕŕǣĀӕüۡxüۡǣӥٚ,
CUÁԖۡॷ6 242
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲ΎфľՓ. 32ॸRü ya Tupana ga núma choxüۡ ̲ӕËӥ͑ɗիɥ͑

Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ
nüxüۡ: —Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü ya guxãma ya texé ya choxüۡ daugüxe rü
ҡ̲͑ɗիɥǣͅΎɥËȍŃֆɗɥիüۡ ga nüxna choxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիľ. ƄфӥËȍΎ̲ҡ͑ɗիɥɗ
naxãxüۡ ǣֆľ̲Й%ӡǣĀիӡ- cüۡ۳ãx۳ , tüxüۡ ɞËȍфӥĀǣӥիŕŕիüۡ i naãneãrü gu۳xgu
͑ҡӥфӥæȍӕ͑ҡӥǣҽӕЙ͑͑ɗիɥǣ —ñanagürü. 41ॸRü yexguma yema orexüۡ
nüxna naxãcü. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ͖u۳xma i ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲֤ӕĀɞӕǣӥ, rü
pexna naxããxüۡ ɗЙ%ӡɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ i inanaxügüe ga Ngechuchuchiga na
ĀիӡՓ͑ľӡիüۡ. 33ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕ̲Й%ӡɗ yadexagüxüۡ. Yerü ñanagürü ga
Tupana ixãxüۡ, фӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa Ngechuchu: —æȍΎ̲͑ɗիɥɗЙ%ӡɗ
͑ľ͑իӡфӥ̲͑͑իŕիŕŕɗ͖Ύ̲ɗ Āիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑ľËȍիӡիüۡ
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü —ñanagürü. 34ॸRü —ñanagürü. 42ॸRü ñanagürügü: —¿Taux
naxca۳x ínacagü, rü ñanagürügü nüxüۡ: e۳ի͖͑%ֆɗɥիüۡ i Ngechuchu i Yuche
—Pa Corix, ¡guxüۡǣӕ̲ҡΎի͑͑ի%ŕËȍ nane? Rü yixema rü tüxüۡ tacua۳x ya
ɗ͑ǣŕ̲Й%ӡ! —ñanagürügü. 35ॸRü ͑͑ҡӥфӥ͑ŕ. ¿Rü ñuxãcü i nüma i
Ngechuchu ñanagürü nüxüۡ: —Choma ٘ġիӡՓ͑ľ͑իӡիüۡٚ, ñaxüۡ?
͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Й%ӡɗ̲իŕիŕŕфӕüۡ Ëȍɗɥիüۡ. —ñanagürügü. 43ॸRü Ngechuchu
Rü yíxema texé ya chauxüۡҡՓӡիŕфӥ ñanagürü nüxüۡ: —¡Nüxüۡ perüxoe na
tagutáma tataiya. Rü texé ya choxüۡ‫ڟ‬ choxüۡ na pixuechaxüۡ! 44ॸ—Taxúema
ֆիΦիŕфӥҡǣӕҡ̲tiҧawa. 36ॸ—Natürü chauxüۡtawa tangu ega tama choxna
marü pemaã nüxüۡ chixu rü woo na tüxüۡ namu۳xgu ya chaunatü ga guma
choxüۡ pedaugüxüۡ rü tama choxüۡ‫ڟ‬ núma choxüۡ mucü. Rü texé ya
ЙľֆիΥǣӥɗЙľ̲ի. 37ॸ—Rü guxãma ya chauxüۡtawa ngugüxe rü choma rü tá
yíxema duüۡիŕǣӥֆæȍӕ͑ҡӥËȍΎի͑ wena tüxüۡ Ëȍ̲իŕիŕŕɗ͑%͑ľ%фӥ
tüxüۡ mugüxe rü chorü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. gu۳xgu. 45ॸ—Nuxcümaüۡgüxüۡ ga
Rü texé ya choxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիľфӥҡ%ӡҡ̲ Tupanaãrü orearü uruüۡgüarü poperawa
tüxüۡ chaxoo۳x. 38ॸ—Yerü tama naxümatü i ore i ñaxüۡ:
choxrütama ngúchaüۡ na chaxüxüۡca۳x “Tupana tá guxãxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕٚ,
͑ɗիɥǣĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa ne ñaxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x guxãma ya texé ya
Ëȍիӡիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ә̲Ëȍիӡ͑ Chaunatüxüۡ ɥ͑ӥիŕфӥ͑իüۡtawa ngúxe,
chanaxüxüۡca۳x i norü ngúchaüۡ ya rü chauxüۡҡՓҡիɥ. 46ॸ—Taguma texé
Chaunatü ga núma choxüۡ mucü. 39ॸ—Rü Chaunatü ya Tupanaxüۡ tadau. Rü
͑ǣŕ̲͑Ύфӥ͑ǣәËȍüۡ ya Chaunatü ya ËȍիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ chadauxüۡ erü
Tupana ga núma choxüۡ ̲ӕËӥ͑ɗիɥɗ͑ naxüۡҡՓ͑ľËȍիӡ. 47ॸ—Aixcüma
taxúexü̲ۡ͑ɗËȍֆфӥҡӕիŕŕիüۡ ya pemaã nüxüۡ chixu rü texé ya choxüۡ‫ڟ‬
yíxema choxna tüxüۡ namugüxe. Erü ֆիΦիŕфӥҡӥիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i
nüma ya Chaunatü nanaxwa۳xe i tüxüۡ na taguma gúxüۡ. 48ॸ—æȍΎ̲͑ɗիɥɗЙ%ӡɗ
Ëȍ̲իŕիŕŕիüۡ i naãneãrü gu۳xgu. ̲իŕիŕŕфӕüۡ Ëȍɗɥիüۡ. 49ॸ—Rü perü o۳xigü
40ॸ—æȍΎ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ͮ͑ľËȍɗɥիüۡ. ga nuxcümaüۡgüxüۡ rü nanangΥ۳x ga yema
Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ͑ǣәËȍüۡ ya Chaunatü Й%ӡǣҽӕЙ͑͑ӥի͑%իüۡ ga yema
243 CUÁԖۡॷ6
nachica ga ngextá taxúema yaxúxe rü choxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕ. 58ॸ—Marü

íxãpataxüۡwa. Natürü woo nanangΥ۳xgü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕ͑ËȍΎ̲фӥЙ%ӡɗ
ǣֆľ̲Й%ӡфӥ͑ֆӕľ̲ҡ̲. ĀիӡՓ͑ľӡիüۡ Ëȍɗɥիüۡ. Natürü choma rü
50ॸ—ͮҡӥфӥ͖%Й%ӡɗЙľ̲%͑ӥիüۡ ҡ̲ֆľ̲Й%ӡǣ͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ ga
chixuxüۡ ɗĀիӡՓ͑ľӡիüۡ rü chomatama perü o۳xigü ngΥ۳xgüxüۡ ǣЙ%ӡфüüۡ Ëȍɗիɥ.
Ëȍɗիɥ. Rü guxãma ya texé ya choxüۡ ֤ľфӥՓΎΎǣֆľ̲Й%ӡ͑͑͑ǣΥ۳xgüxüۡ
ֆիәիľ͖Ύ̲Й%ӡҡ͑ǣΦիüۡrüüۡ rü tá ga perü o۳xigü rü nayueamatama.
ҡ̲իŕËȍ. 51ॸ—æȍΎ̲ҡ̲͑ɗիɥɗЙ%ӡɗ Natürü texé ya choxüۡ yaxúxe, ͖Ύ̲Й%ӡ
̲իŕիŕŕфӕüۡ ɗĀիӡՓ͑ľËȍիӡիüۡ. Rü ҡ͑ǣΦիüۡrüüۡ, rü choxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕфӥ
texé ya ñoma chomaã taxãwemüxüۡrüüۡ guxüۡgutáma tamaxüۡ —ñanagürü. 59ॸRü
choxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕфӥǣӕիüۡgutáma Ngechuchu rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixu
ҡ̲իŕËȍ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Й%ӡɗËȍΎ̲ ǣֆľ̲Ύфľǣֆľիǣӕ̲͑͑ǣәľիŕŕ%ǣӕ
tüxna chaxãxüۡ фӥËȍիӕ͑ľҡ̲͑ɗիɥ. Rü ga Yudíugüarü ngutaque۳xepataüۡwa ga
ɗËȍ͑ի%ɗËȍիӕ͑ľ̲͑͑իŕիüۡca۳x i ɥ%͑ľǣæЙľф͑ӡՓ.
ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥΎфľՓ͑͑ǣŕի̲
—ñanagürü ga Ngechuchu. 52ॸRü
i maxüۡ i taguma gúxüۡ
yexguma ga yema Yudíugü rü
poragaãcü nügünatama nacagüe, rü 60ॸRü yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲
ñanagürügü: —¿Ñuxãcü tá i ñaã yatü i ngu۳իŕŕҡľ, rü muxüۡma ga yema duüۡxüۡgü

naxüۡne tátama tüxüۡ nangΥ۳իŕŕիüۡ? ǣ͑Փľфӥիɥիüۡ rü ñanagürügü: —Rü
—ñanagürügü. 53ॸRü Ngechuchu ͑ǣŕ̲ҡ̲%͑ӥիüۡ yaxuxüۡ, rü
ñanagürü nüxüۡ: —Rü choma i Tupana naguxchaxüchi na nüxüۡ icuáxüۡ ͖͑ӕիӡ
nane na duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ rü aixcüma ñaxüۡ. ¿Ñuxãcü texé tüxüۡ‫ ڟ‬natauxcha na
pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľ̲ ͑ǣҡիɥ͑ӥիüۡ? —ñanagürügü. 61ॸNatürü
rü tama chaxunemaã pexãwemügügu rü ga Ngechuchu rü nüxüۡ nacua۳xama ga
tama nawa pexaxegügu ya chaugü, rü yemaãcü nügümaã na íyadexagüxüۡ naxca۳x
ҡ%ӡҡ̲Йľիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i ga yema ngu۳իŕŕҡľ, rü yemaca۳x nüxna
taguma gúxüۡ. 54ॸ—Texé ya chaxunemaã naca, rü ñanagürü: —¿E۳ի͑Йľ%ŕՓ
%Փľ̲ӥիŕфӥËȍӕǣӥՓիľիľфӥҡӥիüۡ‫ڟ‬ nangu۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľ? 62ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑͑ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ. Erü Йľ%ŕՓnangu۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗЙľ̲%
choma rü tá tüxüۡ Ëȍ̲իŕŕľǣ nüxüۡ chixuxüۡ, rü ¿ҧËӥǣӕËȍɗЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ
naãneãrü gu۳xgu. 55ॸ—Erü chaxune rü ega choxüۡ peda۳u۳իǣӕ͑Փľ͑ի%фӥĀիӡ͑
Υ͑իüۡËȍɗ͑ɗիɥфӥËȍӕǣӥфӥիľüۡxüۡchi Ëȍիɥիüۡ, ǣ͑Ύիфɗ͑ľËȍիӡիüۡwa na
͑ɗիɥ. 56ॸ—ҽľիŃֆËȍիӕ͑ľ̲%%Փľ̲ӥիŕ Ëȍիӡիüۡ i choma i Tupana Nane na
rü chaugüwa axexe rü chowa tayaxӡ۳x duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ? 63ॸ—ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
rü choma i tümawa. 57ॸ—Chaunatü ga ͑ɗիɥɗɗ͑ի%իüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü
núma choxüۡ mucü rü namaxüۡ. Rü nüma ҡ̲Йľիľ͑ľ͑ɗիɥɗЙľիüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. Rü
choxna nanaxã i maxüۡ. Rü ͑ǣŕ̲ΎфľɗЙľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ rü
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i choma rü tá tüxna Йľ%ŕca۳ի͑ɗիɥ, фӥ͑Փ͑͑ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i
chanaxã i maxüۡ ya yíxema choxüۡ taguma gúxüۡ. 64ॸ—ͮҡӥфӥҡ͑ǣŕի̲ɗ
Йľҡ͑ӥՓֆ͖ӕիфľֆҡ̲ֆիΥǣӥիľ yémacüۡ۳ãx۳ ga Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü

—ñanagürü. Rü yema ñanagürü ga naxca۳x nadaugü ga na
Ngechuchu yerü noxriarü ügügumama yama۳xgüchaüۡãxüۡca۳x. 2ॸNatürü marü
marü nüxüۡ nacua۳x ga texé tá nüxüۡ‫ ڟ‬na ningaica ga yema Yudíugüarü peta ga
ֆիΥǣӥիüۡ, rü texé tá cúãcü ínaxuaxüۡxüۡ. nagu norü düxenügü yaxügüxüۡ na
65ॸRü ñanagürü ta: —Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x marü yemawa nüxna nacua۳xãchiexüۡca۳x ga
pemaã nüxüۡ chixu rü taxuacüma texé ñuxãcü nuxcümaüۡgüxüۡ ga norü o۳xigü
chauxüۡtawa tangu ega tama Chaunatü na naxügüxüۡ ga norü düxenügü ga
chauxüۡtawa tüxüۡ gaxgu —ñanagürü. 66ॸRü ͑ɥիãt‫ ڟ‬ünaxca۳իǣֆľիǣӕ̲ͅΎɥËȍŃՓľ
yexguma inanaxügüe ga nüxna na ͑իɥիǣӕǣ͑ǣľիҡҡիәľ̲
ֆիɥǣӥիüۡ ga muxüۡma ga yema duüۡxüۡgü íxãpataxüۡwa. Rü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ
ǣ͑Ύիфɗ͑ՓľфӥիɥËȍɗфŃիüۡ. Rü marü tama Düxenügüarü Petagu naxãŕg‫ ڟ‬axüۡ. 3ॸRü
͑Փľɞ͑իɥɥիüۡ. 67ॸRü yexguma ga ͑ŕ͑ľŕǣӥǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͖͑ǣӥфӥǣӥ
Ngechuchu rü norü 12 ga ngúexüۡgüna nüxüۡ: —Tama name i nuxã Gariréaarü
naca, rü ñanagürü nüxüۡ: —¿E۳xna pema rü naãnegu curüxã۳ӡ۳x. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ҡËȍΎի͑ЙɗիɥǣËȍɗҡ͑ӥËȍüۡ? —ñanagürü. petaca۳ի֤ӕĀŃՓËӕիӡ, ͑͑ǣŕ̲
68ॸͮҡӥфӥæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕфӥ͑͑͑ǣ%իüۡ, duüۡxüۡǣӥɗËӕՓľфӥիɥիüۡ i ngŕm ‫ ڟ‬a
rü ñanagürü: —Pa Corix, ¿Texéxüۡtawa chi ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ nüxüۡ daugüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
ҡիɥիüۡ ľǣËӕի͑ҡɗիɥǣËȍɗҡ͑ӥǣӕ? Erü cua۳xruüۡgü i mexüۡgü i Tupanaãrü
cuma rü cuxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗΎфľɗ͑Փ poramaã cuxüxüۡ. 4ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. wüxi ya yatü rü duüۡxüۡgüxüۡ nügü
69ॸ—Toma rü marü cuxüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥǣӥ, rü nüxüۡ nacua۳իŕŕËȍüۡgu rü tama cúãcü nanaxü
tacua۳ի͑Ëӕ̲нӕɗɥիüۡ ya Cristu ya i ҧacü i naxüxüۡ. Rü ñu۳xma na cunaxüxüۡ
Ԗӥ͑ľËӥֆҽӕЙ͑ͮ͑ľ—ñanagürü. 70ॸRü i muxüۡma i mexüۡgü i Tupanaãrü
Ngechuchu toxüۡ nangãxüۡ, rü ñanagürü: poramaã cuxüxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ i
—¿Taux e۳ի͑ËȍΎ̲ֆɗɥիüۡ ga pexüۡ duüۡxüۡgüpe۳xewa cunaxü —ñanagürügü.
chidexechixüۡ ga pema ga 12? Natürü 5ॸѠӥֆľ̲͖͑ǣӥфӥǣӥǣ͑ŕ͑ľŕǣӥ
͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗЙľҡ͑ӥՓɗæȍҡ͑%фӥ yerü woo ga nümagü rü ta tama nüxüۡ‫ڟ‬

duüۡxüۡ ɗիɥիüۡ —ñanagürü. 71ॸRü Yuda ga ͑ֆիΥǣӥ. 6ॸRü yexguma ga Ngechuchu
ʊËфɗәҡľǣæȍɗ̲ӡ͑͑ľËȍɗǣ͑ɗիɥǣ rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ:
yadexaxüۡ ga Ngechuchu. ֤ľфӥ֤ӕĀҡ͑ɗիɥ —Tauta nawa nangu i ngunexüۡ na
ga cúãcü ínaxuaxüۡxüۡ rü woo ga nüma rü ЙľҡՓËȍիӡիüۡ. Natürü pexca۳x rü
wüxi ga totanüxücۡ hire۳ի͑ֆɗɥիüۡ. ͑ǣŕիüۡrüüxüۡmare i ngunexüۡ ͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ
͑ЙľҡՓ͑ǣӕЙľիɥիüۡ. 7ॸ—ͮǣŕ̲
ͮǣľËȍӕËȍӕľ͑ľŕǣӥфӥҡ̲
duüۡxüۡgü i ñoma i naãnecü۳ۡãx۳ rü tama
nüxüۡ‫ ڟ‬nayaxõgü
pexchi naxaie. Natürü chauxchi naxaie
erü chanango۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲͑իӥǣӥիüۡ rü
7
1ॸRü
yemawena ga Ngechuchu rü
Gariréaanewa yexmagüne ga na nachixexüۡ. 8ॸ—̲ͮľ͑ɗիɥɗЙľҡՓ
ɥ%͑ľǣӥǣӕ͑ɗիӡ%ǣӥËȍɗǣӥ. Rü tama ЙľիɥɗЙľ̲ի. Choma rü tauta ngŕm ‫ ڟ‬a
Yudéaanewa nayexmachaüۡ yerü Ëȍիӡľфӥҡӕҡ͑Փ͑͑ǣӕɗ͑ǣӕ͑ľիüۡ i
245 CUÁԖۡॷ7
‫ ڟ‬Ëȍիӡիüۡ —ñanagürü ga

nagu ngŕ̲ tacua۳x ngoxi aixcüma Tupanaxüۡtawa
Ngechuchu. 9ॸRü yexguma yema Ëȍ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥngu۳իŕŕҡľфӥ
ñaxguwena, rü Gariréaanegu narüxã۳ӡ۳x. e۳xna chaugüxüۡtawatama chayaxuxüۡ
ֆɗիɥɗ͑ǣŕ̲. 18ॸ—Yíxema texé ya mexüۡ i
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥġӥիľ͑ӥǣӥфӥЬľҡՓ͑իӡ
tümachigaxüۡҡ̲ɗիӕիľфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
10ॸͮҡӥфӥ͑Փľ͑ǣ͑ŕ͑ľŕǣӥǣ tanaxü erü tanaxwa۳xe i duüۡxüۡgü na
ЙľҡՓ͑͑իɥիüۡ, rü Ngechuchu rü ta tüxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ. Natürü texé nüxüۡ
ֆŃ̲͑իӡ. ͮҡӥфӥËә%ËӥֆŃ̲͑իӡ, tixu i ore i mexüۡ ͑Ëȍɗǣɗ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ
rü tama poraãcü duüۡxüۡgüxüۡ nügü muxüۡ, фӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗҡӥ̲%фӥΎфľ.
͑Āӕիŕŕ. 11ॸRü yema Yudíugüarü Ѡӥҡ̲ĀΎф͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ tixuxüۡ.
ãŕ۳xgacügü rü naxca۳x nadaugü ga yema 19ॸ—¿Tama e۳ի͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ga
petawa, rü ñanagürügü: —¿Ngextá ͅΎɥËȍŃЙľի͑͑ի%իüۡ ga Tupanaãrü

͑͑ǣŕի̲ɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ? —ñanagürügü. mugü? Natürü taxúema i pema naga
12ॸRü nügütanüwa ga yema duüۡxüۡgü ga Йľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. ¿Rü ñu۳xma rü
yéma yexmagüxüۡ, rü poraãcü tü۳xcüüۡ ͑ɗիɥɗËȍΎիüۡ pima۳xgüchaüۡxüۡ?
Ngechuchuchiga ínidexagü. Rü ñuxre ga —ñanagürü. 20ॸRü yema duüۡxüۡgü
yema duüۡxüۡgü rü ñanagürügü: —Yima nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: —Cuma
фӥՓӥիɗֆֆҡӥֆ̲ľËӥ͑ɗիɥ rü n۳g۳ΎիΎËӕՓ͑͑ǣŕի̲̲фľ. ¿E۳xna
—ñanagürügü. Natürü ga togü rü texé cuxüۡ tima۳xgüchaüۡ? —ñanagürügü.
ñanagürügü: —ͮǣŕ̲ֆҡӥфӥҡ̲ 21ॸNatürü ga Ngechuchu rü ñanagürü
name erü duüۡxüۡgüxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕ nüxüۡ: —Choma rü ngüۡxchigaarü

—ñanagürügü. 13ॸNatürü taxuüۡma ga ngunexüۡǣӕËȍ̲͑ľիŕŕǣՓӥիɗǣ
duüۡxüۡgü rü mea togüpe۳xewa yatü. Ѡӥǣӕի%̲ɗЙľ̲фӥЙľ͑ӕ%ŕǣӥ
Ngechuchuxüۡ nicua۳xüüۡgüchaüۡ, yerü naxca۳x ga yema wüxitama ga mexüۡ ga
yema Yudíugüarü ãŕ۳xgacügüxüۡ namuüۡŕ. ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu chaxüxüۡ.
14ॸRü yexguma marü yema petaarü 22ॸ—Natürü pema rü ta ngüۡxchigaarü
ngãxüۡwa nanguxgu, rü nixücu ga ngunexüۡgu pepuracüe na nagu

Ngechuchu nawa ga tupauca ga taxüۡne. Йľիɥիüۡca۳իǣͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥ. Rü
Rü inanaxügü ga na nangu۳իŕŕҡľիüۡ. ͅΎɥËȍŃЙľ̲%͑ӥիüۡ nixu na tüxüۡ
15ॸRü yema Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü, rü ípewiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ ya guxãma
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%ǣֆľ̲Ύфľǣ ya yatüxe ya buxe. ͮҡӥфӥҡ̲ͅΎɥËȍŃ
Ngechuchu nüxüۡ ixuxüۡ. Rü ñanagürügü: ͑ɗիɥǣɗ͑իӥǣӥËӥǣֆľ̲, yerü
—‫͵ع‬ӕի%Ëӥɗ͑ǣŕ̲%ËӥЙΎф%Ëӥ͑ӥիüۡ nuxcümaüۡgüxüۡ ga perü o۳իɗǣӥՓ͑ɗիɥǣ
nacuáxüۡ, rü taguma texé nangu۳իŕŕ? ͑ľ͑իӡիüۡ. Rü ñu۳xma i pema rü yema
—ñanagürügü. 16ॸRü Ngechuchu mugagu rü tüxüۡ
nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: —Ñaã ípewiecha۳xmüpe۳xechiraüۡ ya guxãma ya
chorü ngu۳իŕŕҡľфӥҡ̲ËȍΎիфӥ͑ɗիɥ, buxe ya yatüxe woo ngüۡxchigaarü
erü Chaunatü ya núma choxüۡ mucüarü ngunexüۡ ֆɗիɥǣӕ. 23ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ
͑ɗիɥ. 17ॸ—ͮǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ͑իӥիËȍüۡgu i pema rü ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu
Tupanaãrü ngúchaüۡ rü yíxema tá nüxüۡ buxexüۡ ípewiecha۳xmüpe۳xechiraüۡ erü
CUÁԖۡॷ7 246
͑ǣЙľիɥ͑ӥŕËȍüۡ ɗͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥ. naxüۡҡՓ͑ľËȍիӡ, фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ

¿Rü ñu۳xma rü tü۳xcüüۡ ֆɗɥիüۡ i chomaã núma choxüۡ namuxüۡ —ñanagürü. 30ॸRü
Йľ͑ӕŕիüۡ naxca۳x na ngüۡxchigaarü yexguma ga yema ãŕ۳xgacügü rü
ngunexüۡǣӕËȍ̲͑ľիŕŕիüۡ ga wüxi ga Ngechuchuxüۡ niyauxgüchaüۡ. Natürü
yatü ga ićaaweecü? 24ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x taxuüۡma nayayauxgü, yerü tauta nawa
tama name i ngürümare penangugü i nangu ga ngunexüۡ ga na yayauxgüãxüۡ
͑ǣŕ̲Ëȍիӥիüۡ. Rü penaxwa۳xe i meã rü na yama۳xgüãxüۡca۳x. 31ॸNatürü
͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիɗф, na aixcüma meã muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ.
penangugüxüۡca۳x —ñanagürü ga Rü ñanagürügü: —‫ͮع‬ǣŕիǣӕ̲
Ngechuchu. ínanguxgu ya Cristu rü ҧacü rü cua۳xruüۡ
i taxüۡ tá naxü ya daa yatü tama üxüۡ i
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ɗիɥ
ñu۳xmax? —ñanagürügü.
25ॸRü ñuxre ga yema duüۡxüۡgü ga
Parichéugü rü Ngechuchuxüۡ
Yerucharéüۡgu ãchiüۡgüxüۡ rü nügüna
niyauxgüchaüۡ
nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Taux e۳xna
Āֆɗɥիüۡ ya yima yatü ya ãŕ۳xgacügü 32ॸRü yema Parichéugü rü duüۡxüۡgüxüۡ
naxca۳x daugücü na ͑իɥ͑ӥŕǣֆľ̲%ËӥͮǣľËȍӕËȍӕËȍɗǣ͑
yama۳xgüchaüۡãxüۡca۳x? 26ॸ—¡Dücax! Gua yadexagüxüۡ. Rü yemaca۳x ga nümagü rü
͑ɗիɥфӥֆŃǣӕիüۡ i duüۡxüۡgüpe۳xewa paigüarü ãŕ۳xgacügü rü yéma nanamugü
͑ɗĀľիфӥҡիәľ̲͖ӕիӡ͖ҡфӥǣӥ͑ӥիüۡ. ga tupauca ga taxüۡneãrü purichíagü na
¿Taux e۳xna i tórü ãŕ۳xgacügü i marü Ngechuchuxüۡ yanayauxgüxücۡ a۳x. 33ॸRü
nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡ na aixcüma Cristu na yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ:
ֆɗɥիüۡ i nümax? 27ॸ—Natürü i yixema rü —Ьի%Ëȍɗҡҡ̲͑ɗիɥɗЙľҡ͑ӥՓ
nüxüۡ tacua۳իǣӥ͑͑ǣľիҡ͑ľ͑իӡիüۡ i Ëȍ͑ǣŕի̲իüۡ, rü ñu۳իӡËȍɗҡËȍҡľǣӕ
nümax. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲ naxüۡtawa ya yima núma choxüۡ mucü.
æфɗѸҡӕ͑ә̲ӡիǣӕфӥҡիәľҡ̲͑ӥիüۡ 34ॸ—Pema rü tá chauxca۳x pedaugü, natürü
tacua۳ի͑͑ǣľիҡ͑͑ľ͑իӡիüۡ ҡ%ӡҡ̲ËȍΎիüۡ ipeyangaugü. Ƅфӥ͑ǣŕ̲

—ñanagürügü. 28ॸRü nüma ga ͑ǣľիҡҡɞËȍ͑ǣŕի̲իüۡwa rü taxuacü
Ngechuchu rü tupauca ga taxüۡnewa ngŕm‫ ڟ‬a pengugü. 35ॸRü yexguma ga yema
ɞ͑͑͑ǣәľիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü. Rü yexguma Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü nügüna
nüxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣֆľ̲Ύфľǣ֤ӕĀɞӕǣӥ nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Ngextá tá
nüxüۡ ixugüexüۡ ga nachiga, rü tagaãcü ͑իӡľǣҡիӕËӥҡ̲͑ӥիüۡ
ñanagürü: —Pema rü marü choxüۡ iyarüngaugügu? ¿E۳ի͑͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗҡΎ
pecua۳x rü nüxüۡ pecua۳x na ngextá na ne i nachiüۡ%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡtanüwa tá
Ëȍիӡիüۡ. ͮҡӥфӥҡ̲Ëȍӕǣǣӕ͑ɗիɥɗ ͑իӡфӥe۳ի͑͑ǣŕ̲ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥ
͑ә̲Ëȍիӡիüۡ. æȍΎ̲͑ә̲Ëȍիӡ ɗիɥǣӥիüۡҡ͑ӥՓҡ͑իӡ͑
yerü núma choxüۡ namu ga Tupana ya ֆ͑ǣәľիŕŕ%իücۡ a۳x? 36ॸ—¿Rü ҧËӥËȍɗǣ͑ɗիɥ
naxwa۳xecü na nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ natürü i ɗ͑ǣŕ̲͑͑ǣŕ̲͖իüۡ:
pema rü tama nüxüۡ pecuácü. “Tá chauxca۳x pedaugü natürü
29ॸ—Choma rü nüxüۡ chacua۳x yerü ҡ%ӡҡ̲ËȍΎիüۡ ipeyangaugü, erü
247 CUÁԖۡॷ7
‫ ڟ‬Йľիɥɗ͑ǣŕ̲ҡ
taxuacütáma ngŕ̲ ٘æфɗѸҡӕфӥҡġ¡ɞҡ͑ɗիɥ, rü tá
ɞËȍ͑ǣŕի̲իüۡՓٚ, ñaxüۡ? nango۳իɗɥ%͑ľɗ´ľфéüۡwa ga
—ñanagürügü. ngextá Dabí íbuxüۡՓٚ,
ñanagürügü. 43ॸRü yemaãcü
ġľիɗ̲իŕŕфӕüۡchiga
Ngechuchugagu nügü nitoye ga
nidexa ga Ngechuchu
duüۡxüۡgü. 44ॸRü ñuxre ga yema duüۡxüۡgü
37ॸRü yema nawa iyacuáxüۡ ga petaarü rü Ngechuchuxüۡ niyauxgüchaüۡ, natürü
ngunexüۡ ͑ɗիɥǣǣӕիüۡ ga togü ga taxuüۡma nayayauxgü.
ngunexüۡ%фӥֆľիľффӥ̲ľ̲ŕիüۡ naxca۳x
Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü tama
ga Yudíugü. Rü yema ngunexüۡǣӕ͑ɗիɥ
Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬nayaxõgüchaüۡ
ga inachixüۡ ga Ngechuchu rü tagaãcü
ñaxüۡ: —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃiҧawaxgu rü 45ॸRü yema tupauca ga taxüۡneãrü
¡nuã chauxüۡҡՓҡիӡфӥҡֆիիľ! purichíagü, rü Parichéugüca۳x rü
38ॸ—Rü “texé ya choxüۡ‫ ڟ‬ֆիΦիŕфӥ paigüarü ãŕ۳xgacügüca۳x nawoegu. Rü
tümaãrü maxüۡnewa tá nibaibe i taxüۡ i yema ãŕ۳xgacügü rü nüxna nacagü, rü
Āľիɗ̲իŕŕфӕüۡٚ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľ ñanagürügü: —¿Tü۳xcüüۡ tama nuã
i ümatüxüۡ nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ —ñanagürü. penaga? —ñanagürügü. 46ॸRü yema
39ॸRü yexguma yema ñaxgu ga purichíagü rü nanangãxüۡgü rü
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡchiga ñanagürügü: —Taguma texé tidexa i
͑ɗիɥǣֆĀľիիüۡ. Rü nüxüۡ nixu ga ñaã yatü idexaxüۡrüüۡ —ñanagürügü.
guxüۡma ga yema nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ rü tá 47ॸRü yexguma ga Parichéugü rü
na nayauxgüãxüۡ ɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. ñanagürügü nüxüۡ: —¿E۳xna pexüۡ rü ta

Natürü tama yexgumatama nanayauxgü, ̲фӥ͑ՓΎ̲ӥիŕŕɗ͑ӥ̲ի? 48ॸ—Dücax,
ֆľфӥҡӕҡՓľ͑ի%фӥĀիӡǣӕիüۡ ga rü taxúema i tomax i Parichéugü rü
naãneca۳x nataegu ga Ngechuchu na taxuüۡma i tórü ãŕ۳xgacügü rü nüxü‫ۡڟ‬
guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡca۳x. ͑ֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ.
49ॸ—Natürü ñaã duüۡxüۡgü i tama
Ngechuchugagu nügü nitoye ga duüۡxüۡgü
Tupanaãrü mugüxüۡ cua۳xgüxüۡ rü marü
nümaxüۡ ga yema duüۡxüۡgü rü
40ॸRü nachixexüۡgugü —ñanagürügü. 50ॸNatürü
yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲ ͮɗËΎĀŃ̲ӕǣЬфɗËȍŃӕɗիɥËӥǣ
Ngechuchu nüxüۡ ixuxüۡ, rü ñanagürügü: wüxicana Ngechuchuxüۡҡǣӕ͑իӡ%͑ľËӥ,
—kɗիËӥ̲͖%ֆҡӥ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ rü ñanagürü nüxüۡ: 51ॸ—ͮǣŕ̲ҡΔфӥ
Tupanaãrü orearü uruüۡ i ínguxchaüۡxüۡ mugü i ümatüxüۡwa rü ñanagürü:
—ñanagürügü. 41ॸRü togü rü “Taxuacüma wüxi i yatüxüۡ tapoxcu
ñanagürügü: —ġ͑ɗիɥֆæфɗѸҡӕ ega tama nüxüۡ ɗիɥ͑ӥŕիɥфǣӕɗ͑ΎфӥĀľի
—ñanagürügü. Natürü togü rü na nüxüۡ icuáxüۡca۳x na ҧacü na naxüxüۡٚ,
ñanagürügü: —ҽ̲͑ɗիɥ, erü ñanagürü. 52ॸRü yexguma ga natanüxüۡgü
taxucürüwa Gariréaanecüۡ۳ãի۳ ͑ɗիɥֆ rü nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü nüxüۡ:
Cristu. 42ॸ—Erü Tupanaãrü ore i —¿E۳xna cuma rü ta Gariréaanecüۡ۳ãx۳
ümatüxüۡwa rü ñanagürü: нӕɗիɥ? ¡Nawa nangu۳x i Tupanaãrü ore i
ümatüxüۡ rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá nüxüۡ cudau rü petanüwa ya ngearü pecaduãի‫ ڟ‬ŕфӥ

taxuüۡtáma i Tupanaãrü orearü uruüۡ rü ҡӥիɗф͑ӕҡ͑ǣɥիüۡ tanañ۳a —ñanagürü.
Gariréaanecüۡ۳ãի۳ ͑ɗիɥ! —ñanagürügü. 8ॸRü wenaxãrü inayarümaxãchi ga
53ॸRü yexguma ga wüxichigü rü Ngechuchu rü naxme۳xmaã nanaxümatü

nachiüۡՓ͑իɥ. ga waixüۡmüwa. 9ॸNatürü yexguma nüxüۡ
͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲ΎфľǣЬфɗËȍŃӕǣӥ
ͮǣľǣ%ҡľËӥǣ͑ɥǣֆҡӥ̲%͑ǣŕ%ŕիËӥ
rü inanaxügüe ga nügü na yawüxíxüۡ ga
nügüwe na ínachoxüۡxüۡ. Rü yaguã۳xgü ga
8
1ॸѠӥͮǣľËȍӕËȍӕфӥϘфɞ¡ӕ͑ľËӥǣӕ
ãŕg‫ ڟ‬ane ga ma۳իЙӦ͑ľՓ͑իӡ. 2ॸRü Parichéugüwa inaxügü ga na

moxüۡãcü ga yexguma yangunegu, rü ínachoxüۡxüۡ rü düxwa guxüۡma ínachoxüۡ.
wenaxãrü tupauca ga taxüۡneca۳x Rü yexguma marü guxüۡma ga
nataegu. Rü ga duüۡxüۡgü rü naxca۳ի͑իɥ. Parichéugü íchoüۡxgu, rü Ngechuchu rü
Rü nüma ga Ngechuchu rü ínarüto, rü yema ngecüxicatama yéma
ɗ͑͑իӥǣӥǣ͑͑͑ǣәľիŕŕ%իüۡ ga duüۡxüۡgüpe۳xewa nayaxügü. 10ॸRü
duüۡxüۡgü. 3ॸѠӥֆľ̲͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga yexguma ga Ngechuchu rü wena
ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ rü nadaunagü. Ѡӥ͑ǣɥի͑͑Ëфӥ
Parichéugü, rü NgechuchuxüۡҡՓ͑ǣɥիüۡ ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —Pa Ngecüx,
nagagü ga wüxi ga nge ga ãtecü ga ‫ͮع‬ǣŕիüۡǣӥ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ëӕիüۡ ixugüexüۡ?
͑ǣɥիüۡ ͑ĀӕǣӥËӥǣ͑ɥǣֆҡӥ̲%͑ ¿Rü taxuüۡma cuxüۡ imáxchaüۡ?
inapexüۡ. Rü guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü —ñanagürü. 11ॸѠӥ͑ǣɥ̲фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ
ga yéma yexmagüxüۡpe۳իľǣӕ͑ǣɥիüۡ nüxüۡ: —Taxuüۡma Pa Corix
͑ֆËȍɗիŕŕǣӥ. 4ॸRü ñanagürügü —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. Rü yexguma ga
Ngechuchuxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ñaã ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ:
͑ǣľɗ%ҡľËӥфӥ͑ǣɥիüۡ ɗҡֆ͑ǣӕ͑͑ɥֆ —Choma rü ta tama cuxüۡ chapoxcu.
yatümaã na inapexüۡ. 5ॸͅΎɥËȍŃфӥ Ñu۳ի̲фӥ̲фӥ̲͑ľфӥɞнӕɗիӡфӥҡ̲
mugüwa tamaã nüxüۡ nixu na nutamaã wena pecadu cuxü —ñanagürü.
͑ǣɥիüۡ ɞɗ̲ӕիӡËȍɗ%Ëӥ̲͑ǣɥիüۡ imáxüۡ i
Ngechuchu rü ñoma i naãneãrü
Փӥիɗɗ͑ǣľɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲իüۡcü. ‫͵ع‬ӕիӡ
͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥ
ñacuxüۡ i cuma i ñu۳xmax?
—ñanagürügü. 6ॸRü yema ñanagürügü 12ॸRü wenaxãrü duüۡxüۡgümaã nidexa
ga nümagü, yerü Ngechuchuxüۡ ga Ngechuchu, rü ñanagürü nüxüۡ:
guxchaxüۡǣӕ͑͑ǣӕիŕŕǣӥËȍüۡ na nüxü‫ۡڟ‬ —æȍΎ̲͑ɗիɥɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľËüۡ۳ãx۳ ãrü
nayexmaxüۡca۳x ga ҧacüca۳x na ͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ. Rü yíxema chowe
ínaxuaxüۡgüãxüۡ. Natürü ga Ngechuchu фӥիӡիŕфӥËȍΎфӥ͑ǣΔΎ͑ľիüۡՓҡ͑ǣŕի̲
rü inayarümaxãchi rü inanaxügü ga rü tüxna chanaxã i maxüۡ. Rü tá nüxna
naxme۳xmaã waixüۡmüwa na ítanguxuchi i tümaãrü chixexüۡ
naxümatüãxüۡ. 7ॸNatürü nüxüۡ —ñanagürü. 13ॸRü yexguma ga
naca۳ax۳ üۡgüama, rü yemaca۳x düxwa Parichéugü rü ñanagürügü nüxüۡ:
wenaxãrü nadaunagü ga Ngechuchu, rü —Cuma rü cugüchigaxüۡtama quixu. Rü
ñanagürü nüxüۡ: —ͮǣľիľфӦիľɗ ͑ǣŕ̲ËӕËȍɗǣɗ͑ӥիüۡ quixuxüۡ rü
249 CUÁԖۡॷ8
taxuwama name —ñanagürügü. 14ॸRü nixu ga Ngechuchu ga yexguma

Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü nangu۳իŕŕҡľǣӕǣҡӕЙӕËǣҡիüۡnewa
nüxüۡ: —ͮǣŕ̲ΎфľɗËȍΎ̲͑ӥիüۡ naxüۡtawa ga yema nachica ga ngextá
chixuxüۡ фӥɗիËӥ̲͑ɗիɥՓΎΎ duüۡxüۡǣӥҡӕЙӕË͑Āɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ
chauchigaxüۡtama chixuxgu. Erü choma íxãgüxüۡwa. Natürü taxuüۡma
rü nüxüۡ chacua۳x na ngextá na ne Ngechuchuxüۡ niyauxgü, yerü tauta
Ëȍիӡիüۡ, фӥ͑ǣľիҡҡ͑Ëȍիӡիüۡ. nawa nangu ga yema ngunexüۡ ga nagu
Natürü pema rü tama nüxüۡ pecua۳x na yayauxgüãxüۡ.
͑ǣľիҡ͑͑ľËȍիӡիüۡ rü tama nüxüۡ
Ngechuchu rü Parichéugümaã nüxüۡ nixu
pecua۳ի͑͑ǣľիҡҡ͑Ëȍիӡիüۡ.
15ॸPema rü choxüۡ pengugü i ñoma i фӥ͑ǣľիҡ͑ӥ̲ɞ͑իӡիüۡwa rü
‫͑ ڟ‬իɥ
taxucürüwa ngŕ̲
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü nagu
фӥիɥ͑ӥŕիüۡãcümamare. Natürü i choma 21ॸRü Ngechuchu rü wenaxãrü namaã
rü taxúexüۡma changugü i ñu۳xmax. nüxüۡ nixu, rü ñanagürü: —Choma rü tá
16ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃիüۡ Йľի͑Ëȍɗիӡɗ͑ә̲, rü pema rü tá
changugügu rü aixcüma meãma tüxüۡ chauxca۳x pedaugü, natürü tá perü
changugü. Erü tama chaxicatama tüxüۡ pecadugu peyue. Ѡӥ͑ǣľիҡɞËȍիӡիüۡwa
changugü, natürü yima Chaunatü ga rü taxucürüwama ngŕ̲ ‫ ڟ‬Йľիɥ
núma choxüۡ ̲ӕËӥ̲%͑ɗիɥɗՓӥիɗǣӕ —ñanagürü. 22ॸRü yexguma ga yema
tüxüۡ tangugüxüۡ. 17ॸѠӥ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣ Yudíugü rü ñanagürügü: —¿E۳xna nügü
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ɗ͑ǣӕЙľիɥիüۡ, rü tátama nima۳իфӥ͑ǣŕmaca۳x tamaã nüxüۡ
ñanagürü: yaxuxüۡ na taxucürüwama ngŕ̲ ‫ ڟ‬ɗիɥիüۡ i
٘ͮǣŕիǣӕ̲ҡիфľɗĀӕüۡxüۡgü rü ۡ
͑ǣŕ̲ɞ͑իӡիüwa? —ñanagürügü. 23ॸRü
wüxitama i orexüۡ yaxugügu, rü Ngechuchu ñanagürü nüxüۡ: —Pema rü
͑ǣŕ̲Փãŕ۳xgacü nüxüۡ nacua۳x na ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ,
ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ ͑ҡӥфӥɗËȍΎ̲фӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
yaxugüexüۡٚ, ñanagürü. 18ॸRü dücax, ͑ľËȍիӡ. Pema rü ñoma i naãneãrü
ËȍΎ̲͑ɗիɥɗՓӥիɗɗËȍӕËȍɗǣիüۡ duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ͑ҡӥфӥɗËȍΎ̲фӥҡ̲
chixuxüۡ rü Chaunatü ga núma choxüۡ ñoma i naãnecüۡ۳ãի۳ Ëȍɗիɥ. 24ॸ—Rü
̲ӕËӥ͑ɗիɥֆ͑ɥ. ¿Rü tü۳xcüüۡ tama ͑ǣŕmaca۳x pemaã nüxüۡ chixu rü tá perü
choxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥËȍüۡ i ñu۳xmax? pecadugu peyue. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲
—ñanagürü. 19ॸRü yexguma ga nümagü choxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥǣӕ͑ËȍΎ̲Ëȍɗɥիüۡ ya
rü nüxna nacagüe rü ñanagürügü: Cristu, rü perü pecadugu tá peyue
—¿Ngexcü ya yima Cunatü? —ñanagürü. 25ॸRü yexguma nüxna
—ñanagürügü. Rü Ngechuchu nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Natürü
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Choxüۡ rü ҡľիŃнӕɗիɥɗËӕ̲ի? —ñanagürügü. Rü
tama pecua۳x rü Chaunatüxüۡ rü ta tama Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
pecua۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗËȍΎիüۡ —Marü noxritama pemaã nüxüۡ chixu
pecua۳xgügu rü Chaunatüxüۡ rü chi ta ͑ҡľիŃËȍɗɥիüۡ. 26ॸ—Rü choma rü choxü‫ۡڟ‬
pecua۳xgü —ñanagürü. 20ॸRü yema orexüۡ ͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիüۡma i ҧacü i
CUÁԖۡॷ8 250
chomatama pexüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕËȍüۡxüۡ rü nangãxüۡgü, rü ñanagürügü: —Toma rü

ҧacüca۳x pexna na chac۳axüۡ, natürü nuxcümaüۡcü ga torü o۳xi ga Abráüۡtaa
ҡ%ӡҡ̲Ëȍ͑իӥɗ͑ǣŕ̲. Erü yima ҡɗիɥǣӥфӥҡǣӕ̲ҡľիŃme۳իŕՓ
Chaunatü ga núma choxüۡ mucü chomaã ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. ¿Ñuxãcü i cumax rü tá na
nüxüۡ ixuxüۡ ɗΎфľիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ͖Ύ̲ɗ ítanguxüۡxüۡ, ñacuxüۡ? —ñanagürügü.
naãnecüۡ۳ãx۳ gümaã nüxüۡ chixuxüۡ. Rü 34ॸRü Ngechuchu ñanagürü nüxüۡ:
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ yaxuxüۡ ya —Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü

Chaunatü, фӥɗիËӥ̲͑ɗիɥ—ñanagürü. guxãma ya pecaduãի‫ ڟ‬ŕфӥЙľËĀӕҡüüۡwa
27ॸNatürü nümagü rü tama nüxüۡ ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. 35ॸ—Wüxi i coriarü
nacua۳xgüéga ga Nanatü ya Tupanachiga duüۡxüۡmare rü tama norü coripatacüۡ۳ãx۳
͑ֆɗɥիüۡ na yema ñaxüۡ ga Ngechuchu. ͑ɗիɥ. Natürü wüxi i cori nane rü
28ॸRüyemaca۳x ga Ngechuchu rü guxüۡǣӕ̲͑͑ҡӥ͑͑ľ͑ɗիɥ. 36ॸ—Choma
ñanagürü nüxüۡ: —æȍΎ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ фӥҽӕЙ͑ͮ͑ľËȍɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
Nane i duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ. Rü yixcüra choma pecaduna pexüۡ íchanguüۡիŕŕǣӕ,
͑ǣŕիǣӕ̲ËӕфӕËȍՓËȍΎիüۡ rü aixcüma tá nüxna ípenguüۡ. 37ॸ—Marü
pipotagügu, rü tá nüxüۡ picua۳xãchitanü nüxüۡ chacua۳x na AbráüۡҡЙɗիɥǣӥիüۡ i
͑æфɗѸҡӕ͑Ëȍɗɥիüۡ. Rü tá nüxüۡ pecua۳x pemax. Natürü choxüۡ pima۳xgüchaüۡ erü
na taxuüۡma chauechamatama chaxüxüۡ. tama aixcüma choxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲
Ѡӥ͑ǣŕ̲æȍӕ͑ҡӥËȍΎ̲%͑ӥիüۡ ore i pemaã nüxüۡ chixuxüۡ. 38ॸ—Choma
ixuxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥɗЙľ̲%͑ӥիüۡ rü yema Chaunatü choxüۡ wéxüۡ ͑ɗիɥɗ
chixuxüۡ. 29ॸ—Yima núma choxüۡ mucü pemaã nüxüۡ chixuxüۡ. Natürü pema rü
ya Chaunatü rü chauxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲. Йľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲Йľ͑ҡӥЙľ̲%͑ӥիüۡ
Ѡӥҡǣӕ̲ËȍΎի͑͑ɗիӡǣËȍɗ, erü ixuxüۡ —ñanagürü ga Ngechuchu. 39ॸRü
choma rü guxüۡǣӕ̲Ëȍ͑իӥɗ͑ǣŕ̲ nümagü rü Ngechuchuxüۡ nangãxüۡ rü
norü ngúchaüۡ ɗիɥիüۡ —ñanagürü. 30ॸRü ñanagürügü: —Torü o۳իɗ͑ɗիɥǣk¡фáüۡ
yexguma yema ñaxgu ga Ngechuchu rü —ñanagürügü. Natürü Ngechuchu
muxüۡma ga duüۡxüۡgü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ. nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ:
—ͮǣŕիǣӕ̲ËȍɗɗիËӥ̲k¡фáüۡtaa
֤ɞիľ̲ҽӕЙ͑ի%ËӥǣӥɗիɥǣӥիľËȍɗǣ, rü
ЙɗիɥǣӥǣӕфӥËȍɗk¡фáüۡ üxüۡrüüۡ penaxü.
yíxema pecadutüüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľËȍɗǣ 40ॸ—Natürü woo pemaã nüxüۡ chixu i ore
31ॸRüyexguma ga Ngechuchu rü ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ ga Chaunatü ga Tupana

ñanagürü nüxüۡ ga yema Yudíugüarü choxüۡ ngu۳իŕŕիüۡ, rü pema rü choxüۡ
ãŕ۳xgacügü ga nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ: pima۳xgüchaüۡ. Natürü ga Abráüۡ rü
—ͮǣŕիǣӕ̲Йľ̲̲ľ%̲ taguma yemaãcü nanaxü. 41ॸ—Pema rü
ЙľֆիΥǣӥľËȍǣӕɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ penaxü i penatügücümatama
chixuxüۡ, rü aixcümaxüۡchi tá chorü —ñanagürü. Rü yexguma ga nümagü rü
ngúexüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. 32ॸ—Rü tá nüxüۡ ñanagürügü: —Toma rü tama
pecua۳իɗΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ tangürüwaüۡgümare, rü toxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲
ore tá pexüۡ ínanguxüۡիŕŕ—ñanagürü. ya wüxitama ya tonatü. Ѡӥֆɗ̲͑ɗիɥֆ
33ॸRü nümagü rü Ngechuchuxüۡ Tupana —ñanagürügü. 42ॸRü Ngechuchu
251 CUÁԖۡॷ8
nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: ɗիËӥ̲͑ɗիɥǣֆľ̲ҡΎфӥΎфľǣ

—ͮǣŕիǣӕ̲ËȍɗɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ yexguma ñatagügügu:
ֆɗիɥǣӕֆЙľ͑ҡӥфӥËȍΎիüۡ chi “Cuma rü wüxi i Chamáriacüۡ۳ãի۳ нӕɗիɥ,
pengechaüۡ, erü choma rü rü n۳g۳ΎիΎËӕՓ͑͑ǣŕի̲ٚ, ñatagügügu
TupanaxüۡҡՓ͑ɗիɥɗ͑ľËȍիӡիüۡ, rü —ñanagürügü. 49ॸRü Ngechuchu
͑ǣŕmaca۳x chanuxma. Rü tama nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ:
ËȍӕľËȍ̲ҡ̲͑ә̲Ëȍիӡ, natürü —Chowa rü nataxuma i n۳g۳oxo. Rü
͑ә̲Ëȍիӡֆľфӥæȍӕ͑ҡӥֆҽӕЙ͑ ͑ǣŕ̲Ëȍիӥիüۡ ͑ɗիɥ͑æȍӕ͑ҡӥիüۡ
núma choxüۡ namu. 43ॸ—¿Tü۳xcüüۡ tama chicua۳xüüۡxüۡ, natürü i pema rü chixri
nüxüۡ pecua۳իŃǣɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chauchiga pidexagü. 50ॸ—Choma rü
chixuxüۡ? Pexü‫ ۡڟ‬naguxcha erü woetama tama naxca۳x chadau na texé choxüۡ
ҡ̲ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йľ̲% icua۳xüüۡgüxüۡca۳x. ͮҡӥфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆ
nüxüۡ chixuxüۡ i ore. 44ॸ—Penatü rü naxwa۳xecü na duüۡxüۡgü choxüۡ
æȍҡ͑͑ɗիɥфӥЙľ̲фӥ͑ի%Ëӥǣӥ icua۳xüüۡgüxüۡ. Rü nüma tá nanapoxcue i
Йɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳իЙľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲ËȍӕիËȍɗɗľիüۡ. 51ॸ—Aixcüma
nüma pexü‫ ۡڟ‬nanaxwa۳xexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ pemaã nüxüۡ chixu, rü texé ya naga
Chataná rü noxriarü ügügumama wüxi i ɥ͑ӥիŕɗ͑ǣŕ̲ҡӥ̲̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ
̲ŕҡիüۡ ͑ɗիɥ. Rü taguma ore i rü guxüۡǣӕҡ̲ҡ̲իŕËȍ—ñanagürü.
aixcümaxüۡǣӕ͑фӥիɥ͑ӥфӥҡǣӕ̲Ύфľɗ 52ॸRü yexguma ga yema Yudíugüarü
aixcümaxüۡ nixu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ãŕ۳xgacügü, rü Ngechuchuxüۡ nangãxüۡgü,
yadeaxgu rü doraxüۡիɥËҡ̲͑ɗիӕ, erü rü ñanagürügü: —Ñu۳xma rü
nüma rü wüxi i dorata۳xáxüۡ ͑ɗիɥ. Rü meãxüۡchima nüxüۡ tacua۳x na cuwa
guxüۡma i dorata۳xáxüۡ͑ҡӥ͑ɗիɥ. ͑͑ǣŕի̲իüۡ i wüxi i n۳g۳oxo. Yerü ga
45ॸ—Natürü i pema rü tama choxü‫ۡڟ‬ Abráüۡ rü guxüۡma ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga
ЙľֆիΥǣӥËȍüۡ erü ore i aixcümaxüۡ Tupanaãrü orearü uruüۡgü rü nayue.
chixu. 46ॸ—¿Texé ya petanüwa choxüۡ Natürü cuma rü ñu۳xma tomaã nüxüۡ
dauxe na pecadu chaxüxüۡ? Rü ñu۳xma нӕɗիӕфӥҡľիŃֆ͑ǣɥ͑ӥիŕɗ͑ǣŕ̲
na nüxüۡ chixuxüۡ ɗΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, curü ore rü guxüۡǣӕҡ̲ҡ̲իŕËȍ
rü ¿tü۳xcüüۡ tama choxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥ? —ñacurügü. 53ॸ—¿E۳xna cuma rü tórü o۳xi
47ॸ—Texé ya Tupanaãrü duüۡxüۡ ɗիɥիŕфӥ ga Abráüۡ%фӥֆľիľфнӕɗիɥ? Yerü nüma
ɗҡфӥիɥ͑ӥɗҽӕЙ͑%фӥΎфľ. Natürü i rü nayu rü guxüۡma ga nuxcümaüۡgüxüۡ
pema rü tama Tupanaãrü duüۡxüۡgü ga Tupanaãrü orearü uruüۡgü rü ta
Йɗիɥǣӥ, фӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗҡ̲ nayue. ¿Rü cugüca۳իфӥҡľիŃнӕɗիɥ?
ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ i Tupanaãrü ore —ñanagürügü. 54ॸRü Ngechuchu
—ñanagürü. nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Ega
chaugü chitama chicua۳xüüۡǣӕфӥ͑ǣŕ̲
Tauta nango۳xgu ga Abráüۡ rü
rü taxuwama name. Natürü yima choxüۡ
Cristu rü marü nayexma
icua۳xüüۡËӥфӥæȍӕ͑ҡӥ͑ɗիɥ. Rü yima
48ॸRüyexguma ga yema Yudíugüarü æȍӕ͑ҡӥҡ̲͑ɗիɥֆЙľфӥҽӕЙ͑
ãŕ۳xgacügü rü ñanagürügü nüxüۡ: —Rü ɗիɥËӥ—ñapegücü nüxüۡ. 55ॸ—Natürü i
pema rü tama aixcüma nüxüۡ pecua۳x ya ͑ŕ%фӥЙľËĀӕǣǣӕфӥe۳xna norü

Chaunatü ya Tupana. Natürü i choma rü pecadugagutama? —ñatarügügü. 3ॸRü
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ chacua۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ Ngechuchu toxüۡ nangãxüۡ, rü ñanagürü
chi: toxüۡ: —Tama norü pecadugagu rü tama
“Tama nüxüۡ chacua۳իٚ, ñachaxgu, rü ɗ͑͑ҡӥфӥ͑ŕ%фӥЙľËĀӕǣǣӕ͑ɗիɥɗ
pexrüüۡ chi wüxi i dorata۳xáxüۡ Ëȍɗիɥ. ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑¡ӕիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
Natürü i choma rü aixcümaxüۡchima nabu na nawa nüxüۡ pedauxüۡca۳x na
nüxüۡ chacua۳x ya Chaunatü ya Tupana, ñuxãcü Tupana tüxüۡ ͑фӥ̲ľիŕŕիüۡ.
фӥ͑ǣËȍիɥ͑ӥɗǣӕիüۡma i norü ore i 4ॸ—Ѡӥ͖Ύ̲фӥҡ͑͑ǣӕ͑ľфӥ̲͑ľ͑ɗիɥ
chomaã nüxüۡ yaxuxüۡ. 56ॸ—Perü o۳xi ga na paxama na naxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ

Abráüۡ фӥ͑ҡ%ŕֆľфӥɗիËӥ̲͑ֆիΥ ya Chaunatü ga núma choxüۡ mucü
rü tá na íchanguxüۡ i ñoma i naãnewa. tüxna ãxüۡ. Erü paxa tá nachüta rü
Rü yemaxüۡ nacua۳x rü yemaca۳ի͑ҡ%ŕ ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡիӕËӥфӥՓ̲ҡľիŃҡ
—ñanagürü ga Ngechuchu. 57ॸRü tapuracü. 5ॸ—Rü ñu۳xma na ñoma i
yexguma ga yema Yudíugüarü ͑%͑ľՓËȍ͑ǣŕի̲իüۡ rü ñoma i
ãŕ۳xgacügü rü Ngechuchuxüۡ nangãxüۡgü, ͑%͑ľ%фӥ͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ Ëȍɗիɥ
rü ñanagürügü: —Cuma rü tauta 50 ya —ñanagürü. 6ॸRü yexguma yema
taunecü cuxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲. ¿Ñuxãcü ñaxguwena rü Ngechuchu
Abráüۡxüۡ cudau ga tauta cungo۳xgux ga waixüۡmüãnewa nacuaxi. Rü yema
yexguma? —ñanagürügü. 58ॸRü waixüۡmü ga iwaixüۡmaã nanachaxetü ga
Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü guma yatü ga ngexetücü. 7ॸRü yexguma
nüxüۡ: —Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü guma ngexetücüxüۡ ñanagürü:
tauta Abráüۡ ngo۳xgu rü choma rü marü —¡Dexámaã cugü yayauxetü i
chayexma —ñanagürü. 59ॸRü yexguma Chiruéarü puchuwa! —ñanagürü. Rü
ga nümagü rü nutane nanayauxgü na ͑ǣŕ̲͑ŕg‫ ڟ‬a rü “Tüxüۡ muxüۡٚ,
ǣӕ̲̲%ɞ̲͑ӕիӡËȍɗǣӥ%իüۡca۳x. Natürü ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. ѠӥֆŃ̲͑իӡǣǣӕ̲
ga Ngechuchu rü naxchaxwa inicu۳x. Rü ngexetücü rü nügü dexámaã nayauxetü.
ֆľ̲%Ëӥɞ͑իӡիüۡ nawa ga guma Rü yexguma nataegugu rü marü
tupauca ga taxüۡne. nidauchixetü. 8ॸRü yexguma ga yema
duüۡxüۡgü ga guma ngexetücüpataarü
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑͑ľիŕŕǣՓӥիɗǣֆҡӥ
ngaicamagu pegüxüۡ rü yema duüۡxüۡgü
ga norü bucüma ngexetücü
ga üۡpaacü nüxüۡ daugüxüۡ ga na
nangexetüxüۡ, rü ñanagürügü: —¿Taux
9
1ॸRü yexguma namagu tomaã
ֆիӡիǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü yéma e۳ի͑ɗ͖%ֆɗɥիüۡ ga yema yatü ga

nüxüۡ nadau ga wüxi ga yatü ga ngexetüchiréxüۡ ga duüۡxüۡgüxüۡ Āɥŕruca۳x
woetama norü bucüma ngexetücü. 2ॸRü ca۳ax۳ üۡxüۡ? —ñanagürügü. 9ॸRü nümaxüۡ
toma ga norü ngúexüۡgü rü nüxna rü ñanagürügü: —ͮǣŕ̲%Ëӥ͑ӥ̲͑ɗիɥ
tacagü, rü ñatarügügü: —Pa —ñanagürügü. Rü togü rü ñanagürügü:
ͮǣәľիŕŕфӕüۡx, ¿Tü۳xcüüۡ ngexetücüma —ҽ̲͑ɗիɥɗֆɗ̲ֆɗɥիüۡ, natürü
nabu ya daa yatü? ¿E۳xna nanatü rü ͑͑͑ǣŕիǣӕ̲фüۡxüۡchi —ñanagürügü.
253 CUÁԖۡॷ9
Natürü nümatama ga guma yatü ga dexámaã chaugü chayayauxetü, rü

ngexetüchirécü, rü ñanagürü: ͑ǣŕmaca۳x marü chidauchi —ñanagürü.
—ͮǣŕ̲%ËӥËȍΎ̲Ëȍɗիɥ—ñanagürü. 16ॸRü yexguma ga ñuxre ga Parichéugü
10ॸRü yexguma ga yema duüۡxüۡgü rü rü ñanagürügü: —Yema yatü ga cuxüۡ

nüxna nacagü rü ñanagürügü: —¿Rü фӥ̲ľիŕŕիüۡ rü tama Tupanaãrü duüۡxüۡ
͖ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗ̲фӥнӕɗĀӕËȍɗիüۡ i ͑ɗիɥ, erü tama nanaxaure i
ñu۳xmax? —ñanagürügü. 11ॸRü nüma ngüۡxchigaarü ngunexüۡ —ñanagürügü.
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Yima yatü Natürü togü ga Parichéugü rü
ya Ngechuchugu ãŕg‫ ڟ‬acü rü yima ñanagürügü: —¿Ñuxãcü nanaxü i
waixüۡmüãnewa nacuaxi. Rü yema ͑ǣŕ̲cua۳xruüۡ i mexüۡ i taxüۡ ega wüxi i
waixüۡmü ga iwaixüۡmaã choxüۡ pecaduãx‫ ڟ‬üۡ ֆɗիɥիǣӕի? —ñanagürügü. Rü
nachaxetü. Rü ñanagürü choxüۡ: yemaãcü nügü nitoye ga nagu
٘‫֤ؽ‬ŃæȍɗфӕŃфӥЙӕËȍӕՓ͑իӡфӥ ͑իɥ͑ӥŕիüۡwa ga yema Parichéugü. 17ॸRü
ngŕm‫ ڟ‬a dexámaã cugü yayauxetü!ٚ wena nüxna nacagüe ga guma yatü ga
ñanagürü choxüۡ. ѠӥֆŃ̲Ëȍիӡ, rü ngexetüchirécü, rü ñanagürügü:
yexguma dexámaã chaugü —‫ͮع‬ҡӥфӥËӕ̲фӥ͖ӕիӡ͖Ëӕիüۡ
chayauxetügu rü chidauchi —ñanagürü ͑Ëȍɗǣɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣËӕիüۡ
ga guma yatü. 12ॸRü yexguma nüxna фӥ̲ľիŕŕիüۡ? —ñanagürügü. Rü nüma
nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Ngextá nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Chauxca۳x rü
͑͑ǣŕի̲իüۡ i ñu۳xma ya yima yatü ya wüxi i Tupanaãrü orearü uruüۡ ͑ɗիɥ
cuxüۡ фӥ̲ľիŕŕËӥ? —ñanagürügü. Rü —ñanagürü. 18ॸNatürü ga yema
nüma ga guma yatü ga ngexetüchirécü Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü tama nüxüۡ‫ڟ‬
rü ñanagürü: —Tama nüxüۡ chacua۳x ͑ֆիΥǣӥËȍüۡ ǣ͑ӥ̲͑ֆɗɥիüۡ ga na
—ñanagürü. nangexetüchiréxüۡ ga noxrix, rü ñu۳xma
rü marü na yadauchixüۡ. Rü yemaca۳x ga
Parichéugü rü guma ngexetücü ga
yema ãŕ۳xgacügü rü tümaca۳x
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲͑ľիŕŕËӥ͑͑Ëǣӥľ
͑͑ǣľ̲ǣӥǣ͑͑ҡӥфӥ͑ŕǣǣӕ̲
13-14ॸNatürüyema ngunexüۡ ga ֆҡӥǣфӥ̲ľիŕҡӥËӥ. 19ॸRü tüxna nacagü,
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣӕ̲͑ľիŕŕիüۡ ga guma rü ñanagürügü: —‫ع‬ġֆɗɥիüۡ ga guma
ngexetücü, rü ngüۡxchigaarü ngunexüۡ pene ga nüxüۡ pixucü ga woetama
͑ɗիɥ. Rü yemaca۳x ga duüۡxüۡgü rü ngexetüãcü bucü? ¿Ñuxãcü i ñu۳xma i
Parichéugüxüۡtawa nanagagü ga guma yadauchixüۡ? —ñanagürügü. 20ॸRü
yatü ga ngexetüchirécü. 15ॸRü yexguma ͑͑ҡӥфӥ͑ŕҡ͑͑ǣ%իüۡgü rü
ga yema Parichéugü rü nüxna nacagüe ñatarügügü: —ͮǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ tacua۳x
ga guma yatü, rü ñanagürügü: фӥĀ͑ɗիɥֆҡΎ͑ľǣ͑ǣľիľҡӥ%Ëӥ̲
—‫͵ع‬ӕի%Ëӥɗ̲фӥËӕфӥ̲ľիŕҡӥիüۡ i buchirécü. 21ॸNatürü tama nüxüۡ tacua۳x
ñu۳xmax? —ñanagürügü. Rü nüma ga ñuxãcü na yadauchixüۡ i ñu۳xmax. Rü
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Waixüۡmü ga tama nüxüۡ tacua۳x ga texé na
͑ի¡ӥիǣӥ̲%ֆՓɗիŕŕիüۡmaã choxüۡ ̲͑ľիŕҡӥիŕŕիüۡ. ‫ؽ‬ƚËӥ͑ӥի͑ҡ̲
nachaxetü ga Ngechuchu, rü ñu۳իӡËȍɗ pecagü! Erü nüma rü marü naya, rü
CUÁԖۡॷ9 254
nümatama pemaã nüxüۡ na yaxuxüۡca۳x ͑ҡӥфӥɗҡΎ̲фӥͅΎɥËȍŃфӥΎфľիü‫͑ ۡڟ‬ɗիɥ

—ñatarügügü. 22ॸRü yema ñatarügügü ɗҡֆիΥǣӥիüۡ. 29ॸ—Toma rü nüxüۡ tacua۳x
ǣ͑͑ҡӥфӥ͑ŕ, yerü tamuüۡŕ. Yerü ga ǣҽӕЙ͑фӥɗիËӥ̲ͅΎɥËȍŃ̲%͑
Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü marü yadexaxüۡ, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ
͑ӥǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕǣӥ͑ҡӥիüۡ tama nüxüۡ tacua۳x na ngextá na ne
ínata۳xüchigüxüۡca۳x ga ͑իӡիüۡ —ñanagürügü. 30ॸRü guma yatü
ngutaque۳xepataüۡwa ga texé ga nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ:
Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕ͑æфɗѸҡӕֆɗɥիüۡ. —‫͵ع‬ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲? Nüma rü marü
23ॸRü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥфӥ͑ŕǣ choxüۡ ͑фӥ̲ľիŕҡӥիŕŕ, natürü ¿ñuxãcü i
ñatagügüxüۡ: ٘‫ؽ‬ƚËӥ, nüxnatama pecagü! pema i tama nüxüۡ pecuáxüۡ na ngextá ne
Erü nüma rü marü naya rü nümatama ͑իӡիüۡ? 31ॸ—Rü guxãma i yixema rü
pemaã nüxüۡ na yaxuxüۡca۳իٚ, meãma nüxüۡ tacua۳x rü Tupana tama
ñatagügüxüۡ. 24ॸRü yexguma ga yema nüxüۡ ͑իɥ͑ӥɗЙľËĀӕã۳xgüxüۡãrü
Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü wenaxãrü ֆӕ̲ӥիŕ. Natürü Tupana rü tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
naxca۳x nacagü ga guma ngexetüchirécü. ͑իɥ͑ӥɗҡӥ̲%фӥֆӕ̲ӥիŕֆֆɞիľ̲
Rü ñanagürügü nüxüۡ: —Rü ñu۳xma nüxüۡ icua۳xüüۡǣӥիľфӥ͑իӦիľɗ
tanaxwa۳xe i Tupanape۳xewa rü aixcüma Tupanaãrü ngúchaüۡ. 32ॸ—Taguma ñuxgu
tomaã nüxüۡ quixu na texé cuxüۡ nüxüۡ ҡիɥ͑ӥËȍɗǣɗՓӥիɗɗֆҡӥ͑
фӥ̲ľիŕŕիüۡ. Erü toma rü meãma nüxüۡ ֆĀӕËȍɗիŕŕ%իüۡ i wüxi i duüۡxüۡ i norü
tacua۳իɗ͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕфӥՓӥիɗɗ bucüma ngexetüxüۡ. 33ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
pecaduãx‫ ڟ‬üۡ ͑ֆɗɥիüۡ —ñanagürügü. 25ॸRü chi tama Tupana núma namu۳xgux ya
nüma nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: daa yatü ya choxüۡ фӥ̲ľիŕŕËӥ, rü
—Choma rü tama nüxüۡ chacua۳x ega taxuacü chima mexüۡ naxü —ñanagürü
wüxi i pecaduãx‫ ڟ‬üۡ ֆɗիɥǣӕфӥe۳xna tama. ga guma yatü ga ngexetüchirécü. 34ॸRü
Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ chacuáxüۡ ͑ɗիɥǣ͑ yexguma ga yema Yudíugüarü
changexetüchiréxüۡ ga noxrix rü ñu۳xma ãŕ۳xgacügü, rü ñanagürügü nüxüۡ:
rü na chidauchixüۡ —ñanagürü. 26ॸRü —Cuma na pecadugu na cubuxüۡ, ¿rü
wenaxãrü nüxna nacagüe, rü ñuxãcü cunaxwa۳xe na toxüۡ
ñanagürügü: —¿Rü ҧËӥ͑ɗիɥǣËӕ̲% Ëӕ͑ǣәľիŕŕËȍüۡxüۡ? —ñanagürügü. Rü
naxüxüۡ? ¿Rü ñuxãcü ga naxüãxüۡ ga ñu۳իӡËȍɗɞnanata۳xüchigü ga
cuxüۡ ͑ֆĀӕËȍɗիľҡӥիŕŕիüۡ? ngutaque۳xepataüۡwa.
—ñanagürügü. 27ॸRü nanangãxüۡ rü
Duüۡxüۡgü i tama yaxõgüxüۡ rü
ñanagürü nüxüۡ: —Marü pemaã nüxüۡ
ngexetüxüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣӥ
chixu, rü tama choxü‫ ۡڟ‬ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡ.
¿Tü۳xcüüۡ penaxwa۳xe na wena pemaã 35ॸRü Ngechuchu rü nüxüۡ nacuáchiga ga
nüxüۡ chixuxüۡ? ¿E۳xna pema rü ta nüxüۡ‫ڟ‬ na ínata۳xüchigüãxüۡ ga guma
ЙľֆիΥǣӥËȍüۡ? —ñanagürü. 28ॸRü ngexetüchirécü. Rü yexguma nüxüۡ
yexguma rü guma yatümaã chixexüۡ nada۳u۳xgu, rü ñanagürü nüxüۡ: —¿Nüxüۡ‫ڟ‬
nixugüe, rü ñanagürügü: —æӕ̲ŕфӥ ËӕֆիΥիüۡ ya Tupana Nane ya duüۡxüۡxüۡ
͑ɗիɥɗ͑ӥիü‫ ۡڟ‬ËӕֆիΥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ, ɗիɥËӥ? —ñanagürü. 36ॸRü yexguma ga
nüma rü Ngechuchuxüۡ nangãxüۡ rü Ëф͑ľфӕЙӦիüۡãrü ɥã۳xwa ixücuxüۡ rü wüxi

ñanagürü: —Pa Corix, ¡chomaã nüxüۡ ixu ‫ ڟ‬xáxüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲, erü
i ngɥta۳
͑ҡľիľֆɗɥիüۡ na nüxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥիücۡ a۳x! ngextámare nixücu. 2ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
—ñanagürü. 37ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ, Ëф͑ľфӕЙӦիüۡãrü ɥã۳xwa meãma ixücuxüۡ,
rü ñanagürü: —Marü nüxüۡ cudau ya фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ͑ΎфӥĀӕфӕüۡxüۡchi i
Tupana Nane. ѠӥËȍΎ̲ҡ̲͑ɗիɥɗËӕ̲% carnerugü. 3ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ
na íchidexaxüۡ Ëȍɗɥիüۡ —ñanagürü. 38ॸRü Ëф͑ľфӕЙӦիüۡãrü ɥã۳xna dauxüۡ rü
yexguma ga guma yatü ga ngexetüchirécü nayawãxna i ɥã۳x na yaxücuxüۡca۳x i
rü Ngechuchupe۳xegu nacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü, rü nüxüۡ carnerugüarü dauruüۡ. Rü nüma i
nicua۳xüüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —ͮǣŕ̲%Ëӥ carnerugü rü nüxüۡ nacua۳xgü i naga i
cuxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥ, Pa Corix —ñanagürü. 39ॸRü ͑ǣŕ̲͑ΎфӥĀӕфӕüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: dauruüۡ rü wüxichigü i norü carneru rü
—Ѡӥ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓËȍիӡ͑ naŕg‫ ڟ‬amaã naxca۳x naca na
chayadexechixücۡ a۳x i chorü duüۡxüۡgü ínamuxüۡãxüۡca۳իɗ͑իЙӦիüۡwa. 4ॸ—Rü
͑ӥի͑ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama choxrü ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ̲͑ӕիüۡãx۳ gu i guxüۡma i
ɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ӕ%Ëȍիӡ͑ norü carnerugü, rü nüma i norü dauruüۡ
Ëȍ̲͑ľŕիŕŕիücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i rü nape۳իľǣӕ͑ɗիӡËȍɗǣӥ. Rü nümagü i
noxri tama Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ. Rü Ëф͑ľфӕǣӥфӥ͑Փľ͑фӥիɥ, erü nüxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ә̲Ëȍիӡ͑Āӕüۡxüۡgü nacua۳xgü i naga. 5ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
i tama choxüۡ cua۳xgüchaüۡxüۡxüۡ chanawéxüۡ wüxi i yatü i tama aixcüma norü dauruüۡ
na duüۡxüۡgü i ngexetüxüۡrüüۡ ͑ֆɗիɥǣӥիüۡ, ɗիɥիüۡ, фӥҡ̲͑Փľ͑фӥիɥɗ͑ǣŕ̲
erü tama choxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡ carnerugü. Ѡӥ͑ӥի͑͑իɥǣӥ, erü tama
—ñanagürü. 40ॸRü ñuxre ga Parichéugü ga nüxüۡ nacua۳իǣӥɗ͑ǣɗ͑ǣŕ̲ҡ̲
yéma Ngechuchumaã yexmagüxüۡ, rü norü dauruüۡ ɗիɥիüۡ —ñanagürü ga
yexguma yema orexüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ, rü Ngechuchu. 6ॸRü Ngechuchu rü
Ngechuchuna nacagü, rü ñanagürügü: duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixu ga yema ore ga
—¿E۳xna toma rü ta tama Tupanaxüۡ cua۳xruüۡ, natürü ga nümagü rü tama
tacua۳xgü ñacuxüۡ? —ñanagürügü. 41ॸRü nüxüۡ nacua۳xgüéga ga ҧacüchiga na
Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: ֆɗɥիüۡ.
—ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑իüۡ
Ngechuchu rü carneruarü
pecua۳իǣӥǣӕфӥҡ%ӡËȍɗ̲Йľǣǣӕ͑ɗիɥ͑
dauruüۡ ֆ̲ľËӥ͑ɗիɥ
pepecaduã۳xgüxüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑Йľǣӥ
pixuxüۡ na Tupanaxüۡ pecuáxüۡ фӥ͑ǣŕmaca۳x 7ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü
Йľǣǣӕҡ̲͑ɗիɥ͑ЙľЙľËĀӕã۳xgüxüۡ i wenaxãrü ñanagürü nüxüۡ: —Aixcüma

ñu۳xmax —ñanagürü. pemaã nüxüۡ ËȍɗիӕфӥËȍΎ̲͑ɗիɥɗ
Ëф͑ľфӕЙӦիüۡãrü ɥã۳x i nawa
Carnerugüarü dauruüۡ rü norü carnerugü
yachocuxüۡxüۡ i carnerugü. 8ॸGuxüۡma ga
yema chauxüۡЙ͑ә̲ɥիüۡ rü
10
1ॸRü
yexguma ga Ngechuchu rü
ñanagürü: —Rü aixcüma ‫ ڟ‬ax۳ güxüۡ фӥ̲ŕҡǣӥիüۡ ͑ɗիɥǣӥ.
ngɥta۳
pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗҡ̲ Natürü yema carnerugü rü tama naga
CUÁԖۡॷ10 256
͑իɥ͑ӥŕ. 9ॸæȍΎ̲͑ɗիɥɗɥã۳x. Rü texé ya Ëȍɗɥիüۡ. 17ॸChaunatü rü choxüۡ nangechaüۡ,

chowa ixücuxe rü tá tamaxüۡ. Rü meãma erü chorü carnerugüca۳x chayu rü wena
tá tüxüۡ ͑իӥЙľҡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i wüxi i táxarü chamaxüۡ. 18ॸTaxúema choxüۡ
Ëф͑ľфӕɗ͑իЙӦիüۡgu ücuxüۡ rü ҡֆӕիŕŕ, natürü chomatama chorü
ɞիӡիӡիüۡxüۡ rü nüxüۡ iyan۳g۳aucü ya mecü ngúchaüۡmaãtama ichanaxã i chorü
ֆ̲իŕ. 10ॸͮǣŕ̲͑ǣɥta۳ ‫ ڟ‬xáxüۡ rü núma maxüۡ. Erü cho۳xme۳իՓ͑͑ǣŕի̲͑
͑իӡ͑ֆ͑ǣɥxüca۳իфӥ̲͑ŕҡիüۡca۳x rü
‫ڟ‬ ۡ ichanaxãxüۡca۳x, rü wena na
͑Ëȍɗիľիŕŕ%իüۡca۳x. Rü chanayaxuxüۡca۳x, yerü yemaãcü choxüۡ
͑ǣŕmaca۳իɗËҡ̲͑ә̲͑իӡ. Natürü i namu ga Chaunatü —ñanagürü. 19ॸRü
ËȍΎ̲фӥ͑ә̲Ëȍիӡ͑ yexguma yema orexüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ
Ëȍ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x i duüۡxüۡgü rü na yema Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü
aixcüma nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i wenaxãrü nügü nitoye ga yema nagu
taguma gúxüۡ. 11ॸæȍΎ̲͑ɗիɥɗ ͑իɥ͑ӥŕիüۡwa. 20ॸRü muxüۡma ga nümagü
carneruarü dauruüۡ ֆ̲ľËӥËȍɗɥիüۡ. Erü rü ñanagürügü: —¿Tü۳xcüüۡ nüxüۡ‫ڟ‬
wüxi i carneruarü dauruüۡ ya mecü rü ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͖%ֆҡӥɗ͑ǣŕ%ŕիüۡ i n۳g۳oxo
norü carnerugüxüۡ ínapoxüۡ rü ñu۳xmata ͑Փ͑ǣŕի̲իüۡ? —ñanagürügü.
naxca۳x nayu۳x. 12ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ 21ॸNatürü ga togü rü ñanagürügü:
Āɥŕruca۳xmare puracüxüۡ, rü ega —Taxuüۡma i yatü i n۳g۳oxo nawa

͑ǣŕիǣӕ̲ɗիüۡ nada۳u۳xgux rü ͑ǣŕի̲իüۡ rü ñaãrüüۡ meã nidexa.
carnerugüna ngŕm ‫ ڟ‬a niña. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ ¿Ñuxãcü i wüxi i yatü i n۳g۳oxo nawa
nanaxü erü tama aixcüma norü dauruüۡ ͑ǣŕի̲իüۡ rü tüxüۡ ͑фӥ̲ľիŕҡӥիŕŕֆ
͑ɗիɥɗ͑ӥ̲ի, фӥҡ̲͑Ύիфӥ͑ɗիɥɗ wüxi ya ngexetüxe? —ñanagürügü.
͑ǣŕ̲Ëф͑ľфӕǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ɗфӥ
Yudíugüarü Ãŕ۳xgacügü rü
carnerugüxüۡ ínayauxüۡ фӥ͑ǣŕի̲ҡӥիüۡ
Ngechuchuxüۡ naxoe
͑իӥ͑ľիŕŕ̲фľ. 13ॸѠӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥфӥ
niña, ľфӥ͑ΎфӥĀɥŕruca۳xicatama ngŕm‫ ڟ‬a 22ॸRü nawa nangu ga yema peta ga
napuracü. Rü tama aixcüma gucü ga taunecügu norü tupauca ga

Ëф͑ľфӕǣӥǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ. 14-15ॸæȍΎ̲͑ɗիɥɗ taxüۡneca۳x naxügüxüۡ ga Yudíugü na
carnerugüarü dauruüۡ ֆ̲ľËӥËȍɗɥիüۡ. nüxna nacua۳xãchigüxüۡca۳x ga yema
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ya Chaunatü na choxüۡ ngunexüۡ ga nagu yanguxüۡ ga guma
nacuáxüۡ rü choma rü Chaunatüxüۡ na tupauca. Rü nagáuane ga Yerucharéüۡwa
chacuáxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nüxüۡ ga yexguma. 23ॸRü guma tupauca ga
chacua۳x i chorü carnerugü, rü nümagü taxüۡnewa nayexma ga wüxi ga
rü choxüۡ nacua۳xgü. Rü choma rü ËȍΎЙľҡӥËȍɗËǣæȍфӕ̲Δӡ%фӥ
naxca۳x chayu i chorü carnerugü. 16ॸRü Chopetüchicagu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü yemagu
choxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӥҡɗҡΎǣӥɗËф͑ľфӕǣӥ ͑ֆфӥիӡӡիüۡ ga Ngechuchu. 24ॸRü ga
ɗҡ̲͖%͑իЙӦիüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Rü yema Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü nüxüۡ
͑ǣŕ̲ǣӥфӥҡҡ͑ӕ%Ëȍ͑ǣǣӥ, rü tá ɞ͑ËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗ, rü ñanagürügü nüxüۡ:
Ëȍӕǣ͑իɥ͑ӥŕ. Rü wüxitücumü tátama —¿Ñuxguratáta tomaã quixaixcüma na
͑ɗիɥфӥËȍΎ̲ҡҡ̲͑ɗիɥɗ͑ΎфӥĀӕфӕüۡ cugü quixuxüۡ ͑ҡľիŃ͑нӕɗɥիüۡ? Ega
257 CUÁԖۡॷ10
ɗիËӥ̲Ëӕ̲фӥæфɗѸҡӕнӕɗիɥǣӕ, rü wüxi i duüۡxü̲ۡфľнӕɗիɥфӥËӕǣӥ

¡meã noxtacüma tomaã nüxüۡ ixu! Tupanaxüۡ нӕɗիɥիŕŕËȍüۡ —ñanagürügü.
—ñanagürügü. 25ॸRü Ngechuchu 34ॸRü nüma ga Ngechuchu rü ñanagürü
nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Marü nüxüۡ: —Perü mugüpanewa rü
pemaã nüxüۡ chixu, natürü i pema rü naxümatü i Tupanaãrü ore i ñaxüۡ:
tama choxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥ. Guxüۡma i ҧacü i ٘ѠӥЙľ̲ҡ̲͑ɗիɥɗҡӕЙ͑ǣӥ
chaxüxüۡ фӥæȍӕ͑ҡӥфӥЙΎф̲%͑ɗիɥɗ Йɗիɥǣӥիüۡٚ,
chanaxüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Փ̲ľ%̲Йľիüۡ ñaxüۡ. ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ
35
nüxüۡ ËȍĀӕիŕŕ͑ËȍΎ̲фӥæфɗѸҡӕ͑ ümatüxüۡwa nüxüۡ yaxuxüۡ, rü nüxüۡ

Ëȍɗɥիüۡ. 26ॸ—Natürü pema rü tama tacua۳x rü taxucürüwama texé
ЙľֆիΥǣӥ, erü tama chorü ɗҡֆ͑իΎիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ΎфľՓфӥ
carnerugütanüxüۡ Йɗիɥǣӥ. 27ॸ—Chorü Tupana rü ñanagürü:
carnerugü rü nüxüۡ nacua۳x i chauga, rü “Guxãma ya yíxema texé
choma rü chorü carnerugüxüۡ chacua۳x, yanayauxgüxe i chorü ore rü
фӥ͑ӥ̲фӥËȍΎՓľ͑фӥիɥ. 28ॸ—Rü ҡӕЙ͑ǣӥҡɗիɥǣӥٚ,
choma rü nüxna chanaxã i maxüۡ i ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲ΎфľՓ. 36ॸ—Rü
taguma gúxüۡ. Rü nümagü rü tagutáma Tupana choxüۡ nayaxu na chanaxüxüۡca۳x
inayarütauxe, rü taxúetáma choxna i norü puracü, rü yemaca۳x ñoma ga
tanapuxüۡ i cho۳xme۳xwa. 29ॸ—Rü yíxema naãnewa choxüۡ namu. ¿Rü ñuxãcü i
Chaunatü choxna tüxüۡ mugüxe ya chorü Йľ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥËȍɗիľիüۡ
carnerugü, rü guxüۡ%фӥֆľիľфҡɗիɥɗ Tupanamaã chaxüxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲
nape۳xewa. Rü taxúema texé nüxna tüxüۡ ҽӕЙ͑ͮ͑ľËȍɗիɥ—ñachagu pemaã?
tapuxüۡ. 30ॸ—Chaunatü rü choma rü 37ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲Ëȍ͑իü۳xgu
Փӥիɗҡ̲ҡɗիɥǣӥ—ñanagürü. 31ॸRü ɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i Chaunatü üxüۡ, rü marü

yexguma ga yema Yudíugüarü name ega woo tama choxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥǣӕ.
ãŕ۳xgacügü rü wenaxãrü nutane 38ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍ͑իü۳xgu i
nanayauxgü na gumamaã Ngechuchuxüۡ ͑ǣŕ̲æȍӕ͑ҡӥӥիüۡ, rü woo tama

ɞ̲͑ӕիӡËȍɗǣӥիüۡca۳x. 32ॸNatürü ga choxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥǣӕ, rü chanaxwa۳xe i
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: nüxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲ҡիüۡ i mexüۡgü i
—Pepe۳xewa chanaxü i muxüۡma i Chaunatüarü poramaã chaxüxüۡ. Erü
mexüۡgü i Chaunatüarü poramaã ͑ǣŕ̲Փҡ͑ӥիüۡ pecua۳x na Chaunatü
chaxüxüۡ. ‫ع‬Ѡӥ͑ǣŕիüۡrüüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ фӥËȍΎՓ͑͑ǣŕի̲իüۡ rü choma i nawa
mexüۡ i chaxüxüۡca۳ի͑ɗիɥɗËȍΎիüۡ —ñanagürü. 39ॸRü wenaxãrü
͑ӕҡ̲%ɞЙľ̲ӕիӡËȍɗǣӥËȍüۡxüۡ? Ngechuchuxüۡ niyauxgüchaüۡ ga yema
—ñanagürü. 33ॸRü yema Yudíugüarü Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü. Natürü nüma ga
ãŕ۳xgacügü rü Ngechuchuxüۡ nangãxüۡgü, Ngechuchu rü naxchaxwa niña. 40ॸRü
rü ñanagürügü: —Tama wüxi i puracü i yexguma ga Ngechuchu rü natü ga
mexüۡca۳x cuxüۡ ɞҡ̲ӕիӡËȍɗǣӥËȍüۡ. Yudáüۡãrü tocutüca۳x tomaã nataegu. Rü
Natürü cuxüۡ ɞҡ̲ӕիӡËȍɗǣӥËȍüۡ erü yema nachica ga Cuáüۡ duüۡxüۡgüxüۡ
Tupanamaã rü ҧacü quixugü. Cuma rü üۡpaacü nawa íbaiüۡիŕŕիüۡgu tomaã
narüxã۳ӡ۳x. 41ॸRü muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü фӥՓľ֤͑ӕĀŃ͑ľՓҡիɥ! —ñanagürü.

Ngechuchuxüۡ ínayadaugü, rü 8ॸRü toma ga norü ngúexüۡgü rü
ñanagürügü: —Cuáüۡ rü taxuüۡma ga ñatarügügü nüxüۡ: —Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡx,
taxüۡ ga mexüۡ ga cua۳xruüۡ naxü ga ֆľիՓËҡ̲͑ɗիɥǣֆŃ̲Ëüۡ۳ãx۳ ga
Tupanaãrü poramaã. Natürü guxüۡma ga Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü yexma nutamaã
ore ga Cuáüۡ tamaã nüxüۡ ixuxüۡ ga ñaã cuxüۡ ɞ̲ӕիӡËȍɗǣӥËȍüۡxüۡ. ¿Rü tü۳xcüüۡ
ֆҡӥËȍɗǣфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥ wena ngŕ̲ ‫ ڟ‬ËӕիӡիËȍüۡ i ñu۳xmax?
—ñanagürügü. 42ॸRü yema nachicawa rü —ñatarügügü. 9ॸRü Ngechuchu rü tomaã
muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü Ngechuchuaxü‫ۡڟ‬ nüxüۡ nixu ga wüxi ga ore na nüxüۡ
͑ֆիΥǣӥ. tacua۳xgüxüۡca۳x na tauta nawa nanguxüۡ
na nayuxüۡ ga nümax. Rü ñanagürü
Dácharuarü yuxchiga
toxüۡ: —¿Taux e۳xna i wüxi i ngunexüۡ rü
12ɗ͑ǣΎф͑Փ͑ǣŕի̲իüۡ? ͮǣŕիǣӕ̲
11
1ॸNayexma ga wüxi ga yatü ga
ićaawecü ga Dácharugu ҡľիŃ͑ǣӕ͑ľËӥɗիӡիǣӕфӥҡ̲ҧacümaã
ãŕg‫ ڟ‬acü. Ѡӥ͑ӥ̲фӥ͑ŕya۳xgü ga María itayarüña, erü tümaca۳x nangóone.
фӥͅфҡфӥɥ%͑ľǣ´ľҡ͑ɗ%Ëüۡ۳ãի۳ ͑ɗիɥǣӥ. 10ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗľËȍӥҡËӥ
2ॸѠӥֆľ̲ͅфɞɗֆɗիɥǣæΎфɗǣ ɗիӡիǣӕфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҧacümaã itayarüña,

Ngechuchucutügu pumara bacü rü erü tümaca۳ի͑իŕ%͑ľ—ñanagürü. Rü
ñu۳իӡËȍɗ͑ǣɥֆľ̲%ɞ͑ЙɗËӕҡӥËӥ. Rü yemaãcü nanango۳իŕŕ͑ҡӕҡ͑Փ
guma Dácharu ga ićՓľËӥ͑ɗիɥǣ nanguxüۡ na nayuxüۡ ga nümax. 11ॸRü
͑ǣɥŕ͑ľŕ. 3ॸRü poraãcü nićaawe ga yemawena ga Ngechuchu rü ñanagürü
Dácharu. Rü yemaca۳իǣ͑ŕya۳xgü, rü toxüۡ: —Tamücü ya Dácharu rü
Ngechuchuxüۡtawa imugagü, rü napemare. Natürü ñu۳xma rü tá
͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣӥ: “Pa Corix, cumücü ya chaya¤ɗի%Ëȍɗիŕŕ—ñanagürü. 12ॸRü
Dácharu ya nüxüۡ cungechaüۡcü rü yexguma ga toma ga norü ngúexüۡgü rü
nićՓľٚ, ͑ǣɥǣӥфӥǣӥǣӥ. 4ॸRü yexguma ñatarügügü: —Pa Corix, ega
yema orexüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕ, rü napemaregu, фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x
ñanagürü: —ͮǣŕ̲ćՓľфӥҡ%ӡҡ̲ na naxca۳x tá yataanexüۡ —ñatarügügü.
yumaã inayacua۳x. Natürü nićaawe na 13ॸNatürü ga Ngechuchu rü nüxüۡ
duüۡxüۡgü nüxüۡ nadaugüxüۡca۳x na ñuxãcü nixuxchaüۡchire۳x ga Dácharu ga marü na

naporaxüۡ ya Tupana rü ñuxãcü choma i nayuxüۡ. Natürü ga toma nüxüۡ
Nane rü ta na chaporaxüۡ —ñanagürü. tacua۳xgügu rü na napemarexüۡchigaxüۡ
5ॸRü Ngechuchu poraãcü María rü Marta ֆɗɥիüۡ ga tomaã yaxuxüۡ. 14ॸRü yexguma
rü Dácharuxüۡ nangechaüۡ. 6ॸNatürü ga Ngechuchu rü meãma tomaã nüxüۡ
yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣ͑ nixu rü ñanagürü: —Dácharu rü marü
yaćaawexüۡ ga Dácharu, rü tama paxa nayu. 15ॸ—ͮҡӥфӥËȍΎ̲фӥËȍҡ%ŕ͑
ínayadau. Rü taxre ga ngunexüۡãmatama tama ngŕ̲ ‫ ڟ‬Ëȍ͑ǣŕի̲իüۡ, erü
yexma narüxã۳ӡ۳x ga yema nachica ga ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗ̲͑ľ̲ŕիüۡ i pexca۳x
nawa nayexmaxüۡwa. 7ॸRü yixcama ga na choxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%фӥ
yemawena rü toxüۡ ñanagürü: —‫ͮؽ‬ǣɥի% ítayadaugü! —ñanagürü. 16ॸRü yéma
259 CUÁԖۡॷ11
nayexma ga totanüxüۡ ga Tumachi ga yíxema choxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕфӥՓΎΎtayu۳xgu

Wüxigu Buexüۡ ga Taxree۳իЙӦիüۡmaã, rü tá wenaxãrü tamaxüۡ. 26ॸ—Rü guxãma
naxugüxüۡ. Rü nüma ga Tumachi rü ya texé ya maxü‫ۡڟ‬իŕфӥËȍΎիü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕ, rü
ñanagürü toxüۡ: —‫ͮؽ‬ǣɥի%ɗֆɗիľ̲фӥҡ guxüۡgutáma tamaxüۡ. ‫ع‬æӕֆիΥիüۡ ֆɥɥիüۡ i
‫ ڟ‬ҡիɥ͑ՓӥիɗǣӕͮǣľËȍӕËȍӕ̲%
ngŕ̲ ͑ǣŕ̲? —ñanagürü ga Ngechuchu.
iyuexüۡca۳x! —ñanagürü. 27ॸѠӥ͑ǣɥ̲фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ: —Ngüۡ,
Pa Corix, ËȍΎ̲фӥËȍֆիΥ͑Ëӕ̲фӥ
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥɗɞ͑Āǣӥիŕŕիüۡ i
Tupana Nane ya Cristu ga
yuexüۡǣӥфӥՓľ̲͑͑իŕիŕŕիüۡ
ítanan۳g۳ӕիŕŕËӥ͑нӕɗɥիüۡ —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ.
17ॸRü yexguma Betániãwa tomaã
Dácharu itáxüۡwa naxaxu ga Ngechuchu
nanguxgu ga Ngechuchu, rü marü
ãgümücü ga ngunexüۡ nangupetü ga na 28ॸRü yema ñaxguwena rü Marta rü
iyata۳xgüãxüۡ ga Dácharu. 18ॸRü guma ͑ǣɥŕya۳x ga Maríaca۳ x iyaca. Rü bexma
Betániã rü Yerucharéüۡãrü ngaicamana ͑ǣɥ̲%͑ӥիüۡ iyarüxu, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ:
nayexma. Rü maneca tomaŕ۳xpü۳x ga —ͅфӥ͑ӕ%͑͑ǣӕֆͮǣәľիŕŕфӕüۡ ya
˔ɗ́Δ̲ľҡфӕ͑ɗիɥǣ͑Ύфӥֆիüۡ. 19ॸRü Ngechuchu, rü choxüۡ cuxca۳ի͑ֆËիŕŕ
muxüۡma ga Yudíugü rü Dácharueya۳x ga —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 29ॸRü yexguma María nüxüۡ
Marta rü MaríaxüۡҡՓ͑իɥ͑͑ǣɥիüۡ ɥ͑ӥǣӕǣ̲фӥֆŃ̲͑͑͑ǣӕիüۡ ga
ֆҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡca۳x, yerü nayu ga Ngechuchu, rü paxa ichi, rü
͑ǣɥŕ͑ľŕ. 20ॸRü yexguma Marta nüxüۡ Ngechuchuxüۡ íiyadau. 30ॸRü Ngechuchu
cua۳xgu ga marü na ínanguxüۡ ga фӥҡӕҡɥ%͑ľՓ͑͑ǣӕǣֆľիǣӕ̲, rü
Ngechuchu, rü nüxüۡ iyatüxãchi. Natürü yema nachica ga Marta nüxüۡ
ǣͅфɞфӥɥիǣӕҡ̲ɗфӥիã۳ӡ۳x. 21ॸRü ídauxüۡՓҡ̲͑ɗիɥǣ͑ֆľի̲իüۡ. 31ॸRü
ͅфҡфӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ ga Maríapatawa nayexma ga ñuxre ga
Ngechuchu: —Pa Corix, yexguma chi yémacüۡ۳ãx۳ ga Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü ga
cuma cunuma۳իǣӕфӥҡ%ӡËȍɗ̲͑ֆӕǣ ͑ǣɥիüۡ ֆŃ̲ҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡ. Rü yexguma
Ëȍӕľ͑ľŕ. 22ॸ—Natürü choma nüxüۡ ͑ǣɥիüۡ nadaugügu ga paxa na inachixüۡ
chacua۳x na woo i ñu۳xma na nayuxüۡ, rü фӥ͑ɞ͑իӡիӡիüۡ, фӥ͑ǣɥՓľ͑фӥիɥ. Yerü
Tupana tá cuxna nanaxã i guxüۡma i nüma nüxüۡ nacua۳xgügu rü yéma
ҧacü i naxca۳x ícuc۳axüۡ —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. Dácharu itáxüۡՓɗիӡ͑ֆŃ̲
23ॸѠӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥիüۡ nangãxüۡ rü yaxaxuxüۡca۳x. 32ॸRü yexguma
ñanagürü: —æӕľ͑ľŕфӥՓľ͑ҡ̲͑իüۡ Ngechuchuxüۡtawa nanguxgu ga María,
—ñanagürü. 24ॸѠӥͅфҡ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ rü nape۳xegu iyacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ:
nüxüۡ: —ͮǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ chacua۳x rü —Pa Corix, yexguma chi cuma
wena tá namaxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲nagu۳xgu i cunuma۳իǣӕфӥҡ%ӡËȍɗ̲͑ֆӕǣ
͑%͑ľфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ̲͑͑իŕǣӕɗ Ëȍӕľ͑ľŕֆġËȍфӕ—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 33ॸRü
guxüۡma i yuexüۡ —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 25ॸRü ֆľիǣӕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥիüۡ da۳u۳xgu ga
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: na naxaxuxüۡ rü na naxauxexüۡ ga yema
—æȍΎ̲͑ɗիɥɗɞËȍ͑Āǣӥիŕŕիüۡ i Yudíugüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥǣ͑ǣɥՓľфӥիɥիüۡ,
yuexüۡgü, фӥՓľ͑Ëȍ̲͑իŕիŕŕիüۡ. Rü rü poraãcü ngechaüۡ nüxü‫ ۡڟ‬nangu۳x. 34ॸRü
CUÁԖۡॷ11 260
Ngechuchu nüxna naca rü ñanagürü: choxüۡ Ëӕիɥ͑ӥ. ͮҡӥфӥ̲ΎիŕËӕի͑

—‫ͮع‬ǣľիҡ͑ɗիɥɗɗЙľ͑ҡիüۡ? chaxã i ñu۳xma erü chanaxwa۳xe i ñaã
—ñanagürü. Rü nümagü nanangãxüۡ rü duüۡxüۡǣӥ͑ֆիΥǣӥ%իüۡ na cuma núma
ñanagürügü: —Pa Corix, ¡dücax, nuã choxüۡ cumuxüۡ —ñanagürü. 43ॸRü
͑իӡ, rü íyadau! —ñanagürügü. 35ॸRü yexguma yema ñaxguwena, rü tagaãcü
naxaxu ga Ngechuchu. 36ॸRü yema ñanagürü: —Pa Dácharux, ‫ؽ‬ɞ͑իӡիüۡ i
Yudíugü rü ñanagürügü: —¡Dücax ‫ ڟ‬a! —ñanagürü. 44ॸѠӥɞ͑իӡիüۡ ga
ngŕm
ñuxãcü poraãcü Dácharuxüۡ nangechaüۡ! Dácharu ga naxchápenüüۡmaã
—ñanagürügü. 37ॸNatürü ñuxre ga yema guxüۡwama rübuxpüxüۡcü. Rü Ngechuchu
ãŕ۳xgacügü ga Yudíugüarü rü ñanagürü nüxüۡ ga duüۡxüۡgü:
ñanagürügü: —ġ͑ɗիɥǣǣӕ̲ֆҡӥ —‫ؽ‬ʑЙľֆՓŕիЙӥիüۡ ͑ɞֆիӡիüۡca۳x!
ga ngexetücüxüۡ фӥ̲ľիŕŕËӥ. ¿Rü tü۳xcüüۡ —ñanagürü.
taxucürüwa ҧacü rü mexüۡ Dácharuca۳x
Ãŕ۳xgacügü naxca۳x nadaugü na ñuxãcü
naxü na tama nayuxüۡca۳x?
—ñanagürügü.
(Mt 26.1-5; Mr 14.1-2; Lc 22.1-2)
Wenaxãrü namaxüۡ ga Dácharu 45ॸRü yema Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü ga
38ॸRü Ngechuchu poraãcü ngechaüۡ ͅфɞՓľфӥիɥիüۡ rü nüxüۡ nadaugü ga

nüxüۡ‫ ڟ‬nangu۳x rü Dácharumaxüۡca۳ի͑ɗիӡ. yema Ngechuchu üxüۡ, rü muxüۡma
Rü wüxi ga ma۳իЙӦ͑ľ%фӥ%ի̲իüۡ ͑ɗիɥǣ Ngechuchuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥǣֆľիǣӕ̲
yema naxmaxüۡ. Rü nayexma ga wüxi ga nüxüۡ nadaugügu ga ñuxãcü wena
͑ӕҡǣ͑Ύфӥ͑ǣӡիҡüۡruüۡ. 39ॸRü Dácharuxüۡ ̲͑͑իŕŕիüۡ. 46ॸNatürü
Ngechuchu rü ñanagürü: ñuxre ga yema ãŕ۳xgacügü rü
—‫ؽ‬ʑЙľ͑͑ǣӡxgachi ۳x ya yima nuta ya Parichéugümaã nüxüۡ nayarüxugü ga
̲͑%͑͑ǣӡիҡüۡcü! —ñanagürü. yema Ngechuchu üxüۡ. 47ॸRü yexguma ga
Natürü ga Marta ga Dácharueya۳x rü yema Parichéugü rü paigüarü
͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —Pa Corix, cuxá marü ãŕ۳xgacügü rü nangutaque۳xegü namaã
͑ֆɗի͑ľ͑ɗիɥ, erü marü ãgümücü i ga guxüۡma ga yema
ngunexüۡ naŕҡ‫ ڟ‬ӥ͑ɗիɥǣ͑͑ֆӕիüۡ ãŕ۳xgacügütücumüwa ügüxüۡ. Rü
—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 40ॸNatürü ga Ngechuchu rü ñanagürügü: —¿ӄacü tá taxüe? Erü ñaã
͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: ¿Taux e۳xna i marü yatü i Ngechuchu rü nanaxü i muxüۡma i
cumaã nüxüۡ chixuchiréxüۡ фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ mexüۡ i cua۳xruüۡgü. 48ॸ—ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
cuyaxΥ۳xgu rü tá nüxüۡ cudau i wüxi i tama yayauxgügu, rü guxüۡtáma i
mexüۡ i taxüۡ i Tupana üxüۡ? —ñanagürü. duüۡxüۡgü rü tá nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ, rü
41ॸѠӥֆľիǣӕ̲ɞ͑͑͑ǣӡիǣËȍɗǣӥǣ Dumacüۡ۳ãx۳ güarü churaragü rü núma chi
guma nuta. ѠӥͮǣľËȍӕËȍӕĀիӡǣӕ ͑իɥфӥ͑ǣӕ͑ЙΎǣӥľֆҡΔфӥҡӕЙӕË
nadawenüãcüma ñanagürü: —Pa ya taxüۡne, фӥĀӥիՓҡ%ӡËȍɗ̲ҡΔիфӥ
Chaunatü Pa Tupanax, ̲ΎիŕËӕի͑ ͑ɗիɥɗ͖%ҡËȍɗüۡãne —ñanagürügü.
chaxã erü marü choxüۡ Ëӕիɥ͑ӥ. 49ॸNatürü guma taunecügu rü yema
42ॸ—Choma nüxüۡ chacua۳x rü guxüۡguma Йɗǣӥҡ͑ӥՓфӥæɗЙ͑ɗիɥǣ͑Ύфӥ

ãŕ۳xgacü. Rü nüma rü ñanagürü nüxüۡ: nicagüetanü, rü ñanagürügü: —‫͵ع‬ӕիӡ

—Pemagü rü taxuüۡma pecua۳x. ñapegüxüۡ i pemax? ¿Ñoma i petawa tá
50ॸ—¿E۳xna tama nüxüۡ pecua۳x rü taxca۳x ͑իӡիüۡ rü e۳xna tama? —ñanagürügü.
фӥ̲͑͑ľ̲ŕիüۡ na wüxitama i yatü 57ॸRü yema Parichéugü rü paigüarü
guxüۡ i duüۡxüۡgüca۳x na yuxüۡ, na tama ãŕ۳xgacügü rü duüۡxüۡgüna naxãgagü, rü

nayuexüۡca۳x i guxüۡma i tachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ i ñanagürügü: —ͮǣŕիǣӕ̲͑ǣľիҡ͑ӥիüۡ
duüۡxüۡgü? —ñanagürü. 51ॸNatürü ga ЙľĀӕǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ, ¡rü
æɗЙфӥҡ̲͑ӥŕËȍ̲ֆľ̲ tomaã nüxüۡ peyarüxu na
ñanagürü, yerü guma taunecügu rü tayayauxgüxüۡca۳x! —ñanagürügü.
͑ӥ̲͑ɗիɥǣЙɗǣӥфӥãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ.
Wüxi ga nge rü Ngechuchucutügu
Rü yemaca۳իфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥǣæɗЙՓ
pumara iba
idexacü ga yexguma nüxüۡ yaxuxgu na
(Mt 26.6-13; Mr 14.3-9)
Ngechuchu rü guxüۡma i Yudíugüca۳x tá
na nayuxüۡ. 52ॸRü yema orewa rü 6 ga ngunexüۡ naxüۡpa ga
12
1ॸRü
nanango۳իŕŕ͑ҡ̲ ԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡ, rü
Yudíugüca۳xicatama tá na nayuxüۡ, ͮǣľËȍӕËȍӕфӥҡΎ̲%´ľҡ͑ɗ%Փ͑իӡ.
natürü guxüۡma i Tupanaãrü duüۡxüۡgü i Ѡӥǣӕ̲ɥ%͑ľ͑ɗիɥǣ͑ǣӕ͑ի%Ëȍɗիüۡne
guxüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x rü tá ta ga Dácharu ga Ngechuchu wena
na nayuxüۡ, ͑͑ǣŕ̲%ËӥՓӥիɗǣӕ ̲͑իŕŕËӥ. 2ॸRü yéma Dácharupatawa
nangutaque۳xexüۡca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ фӥ̲͑͑ľիŕŕǣӥǣՓӥիɗǣҡիüۡ ǣΥ͑
duüۡxüۡǣӥɗҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ. 53ॸRü ga Ngechuchuca۳իɗիɥիüۡ. Rü totanüwa ga
yexgumaüۡËӥӥ͑ɗիɥǣɗ͑իӥǣӥľ%իüۡ ga yema mechawa yexmagüxe rü Dácharu
Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü ga nagu na ͑ɗիɥǣͮǣľËȍӕËȍӕիüۡtawaama chibücü.
͑իɥ͑ӥŕիüۡ ga ñuxãcü tá na Ѡӥͅфҡɗֆɗիɥǣɗ͑իӥËӥǣΥ͑. 3ॸRü
Ngechuchuxüۡ yama۳xgüxüۡ. 54ॸRü yexguma ga María rü yéma inange ga
yemaca۳x ga Ngechuchu rü marü tama wüxi ga taxüraweüۡxüۡ ga pumara ga
yema Yudíugü ímuxüۡtanügu naxã. Rü yixichixüۡ rü tatanüxüۡchixüۡ. Rü
ҡΎ̲%ɞ͑իӡիӡǣ֤ӕĀŃ͑ľՓ, rü wüxi Ngechuchuxüۡ namaã iyixcutü. Rü
ǣɥ%͑ľի%ËӥǣƄƸфɥgu ‫ ڟ‬ãŕǣ‫͑ ڟ‬ľՓ͑իӡ. ñu۳իӡËȍɗ͑ǣɥֆľ̲%ɞɗ͑ЙɗËӕҡӥ. Rü guma
Rü yexma tomaã narüxã۳ӡ۳x. Rü guma ɥфӥǣӕիüۡՓ̲͑ֆɗի̲Ëȍɥ%̲͑%ǣ
ɥ%͑ľфӥՓӥիɗǣ͑ËȍɗËǣ͑ǣľիҡ yema pumara. 4-5ॸRü yexguma ga Yuda
taxúema íxãpataxüۡãrü ngaicamana ǣʊËфɗәҡľǣՓӥիɗǣҡΎҡ͑ӥիüۡchire۳x
nayexma. 55ॸRü marü ningaica ga yema ɗիɥիüۡ ga yixcama bexma cúãcü
֤ӕĀɞӕǣӥфӥЙľҡǣԖЙľҡӥËȍɗǣ. Rü Ngechuchuxüۡ íxuaxüۡxüۡ, rü ñanagürü:
yemaca۳x muxüۡma ga duüۡxüۡǣӥǣ͑ɥǣ —¿Tü۳xcüüۡ tama tatanüxüۡgu namaã
ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ rü YerucharéüۡՓ͑իɥ͑ ɗҡիľɗ͑ǣŕ̲Йӕ̲ф͑͑ǣŕ̲
Tupanaca۳ի͑ӥǣӥֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡca۳x Āɥŕфӕ̲%͑ӥիüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
naxüۡpa ga yema peta. 56ॸRü duüۡxüۡǣӥɗ͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ?
Ngechuchuca۳x nadaugü ga duüۡxüۡgü. Rü —ñanagürü. 6ॸNatürü ga Yuda rü tama
tupauca ga taxüۡnewa nügüna ɗիËӥ̲͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥǣֆľ̲͑ǣľфӥ
CUÁԖۡॷ12 262
Āɥŕфӕã۳xgüxüۡ. Natürü yema ñanagürü ͮǣľËȍӕËȍӕфӥǣӕ̲ɥ%͑ľՓ͑

yerü nüma rü wüxi ga ngɥta۳‫ ڟ‬xáxüۡ ͑ɗիɥ. nanguxchaüۡxüۡ. 13ॸRü yexguma
Rü naxme۳xwa nayexma ga yema choca moruátüta nadaüۡgü rü yemamaã
ǣĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ nagu taxügüxüۡ ga Ngechuchuxüۡ nayatüxgütanüãchi. Rü
guxãma ga toma ga Ngechuchuarü tagaãcü ñanagürügü: —‫̲ͮؽ‬ľիŕËȍɗֆ
ngúexüۡgü. Rü Yuda rü ñuxguacü rü yima Tupana núma namucü!
noxrüxüۡҡ̲͑ǣɥի͑ľ͑͑ǣɥ ۳իɥիüۡ. 7ॸRü ‫̲ͮؽ‬ľիŕËȍɗֆĀҡËȍɗüۡãneãrü
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü ãŕ۳xgacü! ¡Namaxüۡ i nümax!
nüxüۡ: —‫ؽ‬ҽ%իӢɗ͑ǣɥիüۡ cuchixewexüۡ! Erü —ñanagürügü. 14ॸRü Ngechuchu nüxüۡ
choma rü paxa tá chayu rü tá ichata۳x. inayangau ga wüxi ga buru, rü naŕt‫ ڟ‬ügu
Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Йӕ̲ф̲% naxaunagü ga yema Tupanaãrü ore ga
choxüۡ nachaxüۡ. 8ॸ—ͮǣŕ̲͑ǣľфӥ ümatüxüۡ nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ ga yexguma
Āɥŕфӕã۳xgüxüۡ rü guxüۡgutáma petanüwa ñaxgu:
͑͑ǣŕի̲ǣӥ. Natürü i choma rü 15 ٘‫ؽ‬ҽ%իӢɗЙľ̲ӕüۡŕիüۡ, Pa
ҡ%ӡҡ̲ǣӕիüۡǣӕЙľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲ Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ güx! ¡Rü

—ñanagürü. iperüdaunü na ngŕm ‫ ڟ‬a ne
͑իӡիüۡ ya perü ãŕ۳xgacü ya
Paigüarü ãŕ۳xgacügü rü nügümaã
wüxi i buru i íraxüۡŕt‫ ڟ‬ügu
̲͑͑ľիŕŕǣӥǣ͖ӕի%ËӥġËȍфӕիüۡ
aunagücü!ٚ
tá na yama۳xgüxüۡ
ñaxüۡ. 16ॸRü noxri ga toma ga norü
9ॸRümuxüۡma ga Yudíugü rü nüxüۡ ngúexüۡgü rü tama nüxüۡ tacua۳xgüéga ga
nacuáchiga ga Betániãwa na nayexmaxüۡ ͮǣľËȍӕËȍӕËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ga yema ore.
ga Ngechuchu. ѠӥֆŃ̲͑իɥ͑͑ӥիüۡ Natürü yixcüra marü Ngechuchu
nadaugüxüۡca۳x. Rü tama TupanaxüۡҡՓӡիǣӕ, фӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥ
NgechuchuxüۡիɥËҡ̲͑ĀӕǣӥËȍüۡ ga nüxna tacua۳xãchiexüۡ ga guxüۡma ga
natürü nüxüۡ nadaugüchaüۡ ta ga yema Ngechuchuxüۡ ngupetüxüۡ, rü yema
Dácharu ga Ngechuchu wena Tupanaãrü ore nüxüۡ ixuxüۡãcütama
̲͑իŕŕËӥ. 10ॸRü yexguma ga paigüarü nüxüۡ na nangupetüxüۡ. 17ॸRü yema
ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ӥǣӥ̲%̲͑͑ľիŕŕǣӥ duüۡxüۡgü ga Ngechuchuxüۡtawa
ga Dácharuxüۡ rü ta na yama۳xgüxüۡca۳x. yexmagüxüۡ ga yexguma Dácharuxüۡ
11ॸ֤ľфӥġËȍфӕǣǣӕ͑ɗիɥǣ̲ӕիüۡma ga Փľ̲͑͑իŕŕǣӕ, rü nüxüۡ nixugüe ga
Yudíugü ga Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡ yema nüxüۡ nadaugüxüۡ. 18ॸRü yemaca۳x
фӥֆľ̲Йɗǣӥ͑͑իɥǣӥիüۡ. ͑ɗիɥǣĀӕüۡxüۡgü ga Ngechuchuxüۡ
íyatuãchitanüxüۡxüۡ, yerü nüxüۡ
Ngechuchu rü Yerucharéüۡgu naxücu
nacuáchigagü ga yema taxüۡ ga mexüۡ ga
(Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Lc 19.28-40)
Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ ga
12ॸRü muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü Ngechuchu. 19ॸNatürü ga yema
YerucharéüۡՓ͑իɥnaxca۳x ga Parichéugü rü nügümaã ñanagürügü:
ԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡ. Rü moxüۡãcü —Marü nüxüۡ pedauxüۡ i ñu۳xma na
duüۡxüۡgü nüxüۡ nacuáchigagü ga taxucürüwama ҧacü namaã ixüxüۡ. ¡Rü
263 CUÁԖۡॷ12
dücax, guxüۡma i duüۡxüۡgü rü nawe ҡфӥիӡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲ҡ

͑фӥիɥ! —ñanagürügü. ɞËȍ͑ǣŕի̲իüۡwa rü ngŕm ‫ ڟ‬a rü tá ta
ҡ͑ǣŕի̲ɗҡӥ̲ի. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ
Ñuxre ga Griégugü rü
choxüۡ‫ ڟ‬puracügu rü Chaunatü ya Tupana
Ngechuchuxüۡ nadaugüchaüۡ
фӥҡҡӥ̲̲%͑ҡ%ŕ—ñanagürü.
20ॸRü muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü petaca۳x
YerucharéüۡՓ͑իɥ͑ֆŃ̲ҽӕЙ͑իüۡ
na yanacua۳xüüۡgüxüۡca۳x. Rü yema 27ॸ—Rü Ngechuchu ñanagürü: —Rü
duüۡxüۡgütanüwa nayexma ga ñuxre ga ñu۳xma rü poraãcü changechaüۡ rü
Griégugü. 21ॸRü yema Griégugü rü chanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕ. ¿Rü ҧacüxüۡ tá
Piripica۳ի͑իɥ. Rü nüma ga Piripi rü Chaunatümaã chixuxüۡ? Taxucürüwa
ǾфɗфŃ͑ľ%фӥɥ%͑ľǣ´ľËȍɞĀËüۡ۳ãx۳ namaã nüxüۡ chixu na choxüۡ
͑ɗիɥ. Rü nüxüۡ naca۳ax۳ üۡgü rü ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡca۳x na tama
ñanagürügü: —Pa Corix, nüxüۡ chayuxüۡca۳x, ľфӥՓΎľҡ̲͑ǣŕmaca۳x
tadauxchaüۡ ya Ngechuchu ͑ә̲Ëȍիӡ—ñanagürü. 28ॸRü
—ñanagürügü. 22ॸRü Piripi rü Aüۡdrémaã ñanagürü: —Pa Chaunatüx, ¡Choxüۡ
nüxüۡ nayarüxu. Rü yema taxre rü rüngüۡիŕŕ͑Āӕüۡxüۡgüpe۳xewa cuxüۡ
wüxigu NgechuchuxüۡҡՓ͑իɥ, rü Ëȍҡիŕŕիüۡca۳x! —ñanagürü. Rü
namaã nüxüۡ nayarüxugü. 23ॸRü yexguma yexguma ga yema duüۡxüۡgü ga yéma
ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: —Rü yexmagüxüۡ rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣՓӥիɗǣ
marü nawa nangu tá na chayuxüۡ rü ͑ǣǣĀիӡՓɗ͑իӡիüۡ ga ñaxüۡ:
wenaxãrü Chaunatüxüۡtawa tá na —Marü cuxüۡ charüngüۡիŕŕ͑ËȍΎիüۡ
Ëȍիӡիüۡ i choma i Tupana Nane i Ëӕҡիŕŕիüۡ ga noxrix, rü wena táxarü
duüۡxüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ. 24ॸ—Rü aixcüma pemaã cuxüۡ charüngüۡիŕŕ͑ËȍΎիüۡ
nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗЙü۳xü i Ëӕҡիŕŕիüۡca۳x —ñanagürü ga yema
trigu tama waixüۡmüãnegu toxgu rü naga. 29ॸRü yema duüۡxüۡgü ga yéma
wüxipü۳իӥľËȍҡ̲͑ɗիɥ. Natürü ega yexmagüxüۡ ga nüxüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ ga yema
waixüۡmügu natoxgu, rü ngŕm ‫ ڟ‬a naga, rü ñanagürügü: —Wüxi i
naxüxgu, фӥ̲ӕիӡËȍɗ͑ľ̲ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗ. duruanexüۡ ͑ɗիɥ—ñanagürügü. Natürü
[Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta Tupanaxüۡtawa togü rü ñanagürügü: —Wüxi i
nangugü i muxüۡma i duüۡxüۡgü ega Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ɗĀիӡËüۡ۳ãx۳
chayu۳xgux.] 25ॸ—Rü pemaã nüxüۡ chixu ͑ɗիɥɗ̲͑%ɗĀľիիüۡ —ñanagürügü.
rü texé ya yíxema tümaãrü maxüۡxüۡ 30ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü
ngechaüۡիŕɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓфӥҡ ñanagürü nüxüۡ: —Tama chauxca۳ի͑ɗիɥɗ

itayarütaxu. Natürü texé ya yíxema nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣ. Rü
tama tümaãrü maxüۡxüۡ ngechaüۡիŕфӥ pexca۳իҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ.
tama yuxüۡ muüۡիŕɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ, rü 31ॸ—Rü ñu۳ի̲ҡ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑
tá tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma inaxügüãxüۡ na tüxüۡ napoxcuexüۡ ya

gúxüۡ. 26ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËȍΎիü‫ۡڟ‬ duüۡիŕnaxca۳x i tümaãrü pecadugü. Rü
puracüchaüۡǣӕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗËȍΎՓľ ñu۳ի̲ҡ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ɞnata۳xüchixüۡ i
CUÁԖۡॷ12 264
͑ǣŕ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓЙΎфիüۡ i yexguma rü ta tama nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥǣ

Chataná. 32ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËӕфӕËȍՓ duüۡxüۡgü. 38ॸRü yemaãcü Tupana
chipotagu rü chaugüxüۡtawa tá ͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣֆľ̲ΎфľǣʊËȍɞ
chanagagü i guxüۡma i duüۡxüۡgü ümatüxüۡ ga ñaxüۡ:
—ñanagürü ga Ngechuchu. 33ॸRü yema “Pa Corix, ҡիәľ̲ҡֆիΥǣֆľ̲Ύфľ
orewa duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixu ga ga tüxüۡ ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡ. Rü woo nüxüۡ
ñuxãcü tá na nayuxüۡ. 34ॸRü yema tadaugü na ñuxãcü naporaxüۡ ya
duüۡxüۡgü nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: Tupana, фӥҡ̲ҡֆիΥǣӥٚ,
—Torü mugü i ümatüxüۡwa nüxüۡ ñaxüۡ. 39-40ॸRü yemaãcü ga yema
tadaugü na guxüۡǣӕҡ̲̲͑իŕËȍիüۡ duüۡxüۡǣӥфӥҡ̲͑ֆիΥǣӥֆľ̲ʊËȍɞ
ya Cristu. ¿Rü ñuxãcü i cuma rü ümatüxüۡwa nüxüۡ yaxuxüۡrüüۡ, rü:
ñacurügü: “Rü Tupana Nane ya “Yema duüۡxüۡgü rü tama nüxüۡ
duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥфӥËӕфӕËȍՓҡ͑ɗЙΎҡٚ, nadaugüchaüۡ rü tama
ñacurügü? ‫ع‬ѠӥҡľիŃҡɗիɥֆֆɞիľ̲ ͑ֆիΥǣӥËȍüۡ rü tama Tupanaca۳x
Tupana Nane ya duüۡxüۡxüۡ ɗիɥիŕ? nawoeguchaüۡ. Rü yemaca۳x ga
—ñanagürügü. 35ॸRü yexguma ga ҽӕЙ͑фӥ͑ӥի͑͑ɗիӡ͑ҡ̲
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: —Ñoma nüxüۡ nadaugüxücۡ a۳x rü tama
фӥҡЙľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲͖͑Ύ̲ɗ ֆիΥǣӥ%իücۡ a۳x rü tama naxca۳x
naãnewa pexüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x rü nawoeguxücۡ a۳x na nüma nüxna
͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ naxããxücۡ a۳x i maxüۡ i
Ëȍ͑ǣΔΎ͑ľҡ͑ӥիŕŕիüۡca۳x. Natürü ngexwacaxüۡxüۡٚ,
paxaãchica۳xicatama petanüwa ۡ 41
ñaxü. ॸѠӥֆľ̲͖͑ǣӥфӥǣʊËȍɞֆľфӥ
Ëȍ͑ǣŕի̲. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙիËȍΎիüۡ‫ڟ‬ nango۳xetügu marü nüxüۡ nadau na ñuxãcü
ЙľֆիΥǣӥ͖Ύ̲фӥҡpexca۳x ãŕ۳իǣËӥֆҡËӥիӥËȍɗ͑ֆɗɥիüۡ ya Ngechuchu
Ëȍ͑͑ǣΔΎ͑ľիŕŕ͑իüۡЙ͑͑իŕ%͑ľիüۡ. ya Cristu. Rü yemaãcü nachiga nidexa.
Ƅфӥֆɞիľ̲ŕ%͑ľիüۡՓ͑ǣŕի̲իŕфӥ 42ॸNatürü muxüۡma ga yema Yudíugüarü
tama nüxüۡ tacua۳ի͑͑ǣľիҡҡիӡիüۡ. ãŕ۳xgacügü rü Ngechuchuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ, rü

36ॸ—Rü ñoma rü ta petanüwa ՓΎΎǣ͖ӕիфľǣ͑ŕфӕǣӥфӥҡ͑ֆիΥǣӥ,
Ëȍ͑ǣŕի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙիËȍΎիüۡ‫ڟ‬ natürü tama nügü nixugüchaüۡ ga
ЙľֆիΥǣӥ͑ËȍΎфӥ͑ǣΔΎ͑ľիüۡwa duüۡxüۡgüpe۳xewa, yerü namuüۡŕ͑
Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x —ñanagürü. Rü Parichéugü ngutaque۳xepataüۡwa ínawoxüۡxüۡ.
ֆľ̲͖իǣӕՓľ͑фӥ͑ҡ͑ӥՓɞ͑իӡիüۡ 43ॸRü yemaãcü tama nügü nixugüchaüۡ, yerü
ga Ngechuchu. Rü naxchaxwa inicu۳x. ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥǣĀӕüۡxüۡǣӥ̲͑%͑ҡ%ŕǣӥիüۡ

rü tama aixcüma naxca۳x nadaugü na
ӄacüca۳ի͑ɗիɥǣ֤ӕĀɞӕǣӥǣҡ̲
ҽӕЙ̲͑͑%ҡ%ŕիüۡ.
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬yaxõgüãxüۡ
37ॸRü Texé ya tama Ngechuchuarü oreaxüۡ‫ڟ‬
woo ga Ngechuchu rü
ֆիΦիŕфӥҡҡЙΎիËӕ
duüۡxüۡgüpe۳xewa nanaxü ga muxüۡma ga
taxüۡ ga mexüۡ ga cua۳xruüۡgü ga 44ॸRü
tagaãcü ñanagürü ga Ngechuchu:
Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ, natürü —Texé ya choxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕфӥҡ̲
choxü‫ۡڟ‬իɥËҡ̲ҡֆիΥ. Natürü na nanguxüۡ ga ñoma ga naãnewa na

Chaunatü ya núma choxüۡ mucüaxü‫ ۡڟ‬rü ֆիӡիüۡ rü wenaxãrü Nanatüxüۡtawa na
ҡҡֆիΥ. 45ॸ—Rü texé ya choxüۡ dauxe, ͑իӡիüۡ. Rü nüma rü yexguma ñoma ga
rü Chaunatü ya núma choxüۡ mucüxüۡ rü naãnewa nayexmagu rü guxüۡguma tüxüۡ
ta tadau. 46ॸ—æȍΎ̲͑͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ nangechaüۡ ǣǣӕիľ̲͑Ύիфӥɗիɥǣӥիľ.
Ëȍɗɥիüۡ, rü ñoma i naãnewa changu na Rü yexgumarüüۡ ta ga yexguma toxna
guxãma ya texé ya choxüۡ‫ ڟ‬ֆիΦիŕфӥ ֆիӡիËȍüۡǣӕǣĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa
ҡ̲ŕ%͑ľիüۡwa na ͑͑իӡիüۡ, rü yemaãcü poraãcü toxüۡ
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥľËȍիüۡca۳x. 47ॸ—Natürü nangechaüۡ. 2-4ॸNatürü ga Chataná rü
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ͑ӥիüۡ ɥ͑ӥǣӕɗËȍΎфӥΎфľ ̲фӥ֤ӕĀǣæȍɗ̲ӡǣʊËфɗәҡľ
rü tama tayaxΥ۳իǣӕфӥҡ̲ËȍΎ̲͑ɗիɥɗ nanena nangu na bexma cúãcü
tüxüۡ chapoxcuxüۡ. Erü tama ñoma i Ngechuchuxüۡ ínaxuaxüۡxüۡca۳x. Rü
naãnewa changu na chanapoxcuexüۡca۳x Ngechuchu rü marü nüxüۡ nacua۳x ga
i duüۡxüۡgü, ͑ҡӥфӥ͑ә̲Ëȍիӡ͑ NanatüxüۡҡՓ͑͑ľ͑իӡիüۡ rü wena
Ëȍ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x. 48ॸ—Yíxema texé táxarü Nanatüca۳x na nataeguxüۡ. Rü
ya tama choxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕфӥҡ̲Ëȍӕǣ nüxüۡ nacua۳x ga Nanatü rü naxme۳xgu na
ɥ͑ӥիŕфӥ̲фӥҡӥիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲͑ naxüãxüۡ ga guxüۡma ga pora. Rü
ҧacüca۳x tá Tupana tüxüۡ poxcuxüۡ. Erü yemaca۳x ga yema chütaxüۡgu ga
͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ӥիüۡ chixuxüۡgagu tátama yexguma mechawa ítachibüeyane, rü
͑ɗիɥֆҽӕЙ͑ɗҡӥիüۡ napoxcuxüۡ i inachi ga Ngechuchu. Rü ínacu۳xuchi ga
naãneãrü gu۳xgu, ľфӥҡ̲ҡֆիΥɗ norü gáuxüۡchiru, rü wüxi ga tuayamaã
͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ӥիüۡ chixuxüۡ. 49ॸ—Tama nügü nigoye. 5ॸRü ñu۳իӡËȍɗ
chaugagutama chidexa, natürü guma yauxme۳xüۡpáxüۡgu dexáta naba, rü toxüۡ
Chaunatü ga núma choxüۡ mucü, rü niyauxgücutü. Rü guma tuaya ga namaã
ǣӕ̲͑ɗիɥǣËȍΎ̲%͑ӥիüۡ ixucü na yagoyecümaã toxüۡ ínapigücutü. 6ॸRü
ҧacüxüۡ tá duüۡxüۡgümaã chixuxüۡ rü ֆľիǣӕ̲æȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕիüۡ
͖ӕի%ËӥҡËȍ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ. 50ॸ—Rü nayauxcutüchaüۡgu rü ñanagürü ga
nüxüۡ chacua۳x na Chaunatüarü orewa Pedru: —Pa Corix, ¿ñuxãcü tá i cuma i
͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü choxüۡ cuyauxcutüxüۡ? —ñanagürü. 7ॸRü
͑ǣŕmaca۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ӥիüۡ chixuxüۡ, Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü:
фӥ͑ǣŕ̲ҡ̲Ύфľ͑ɗիɥɗæȍӕ͑ҡӥ —Ñu۳xma rü tama nüxüۡ cucua۳x i tü۳xcüüۡ
choxüۡ muxüۡ na nüxüۡ chixuxüۡ na chanaxüxüۡ i ñaã, natürü yixcama rü
—ñanagürü ga Ngechuchu. tá nüxüۡ cucua۳x —ñanagürü. 8ॸNatürü ga
Pedru rü ñanagürü: —Choma rü
Ngechuchu rü norü ngúexüۡgüxüۡ
ҡ%ӡҡ̲chanaxwa۳xe na choxüۡ
niyauxgücutü
cuyauxcutüxüۡ —ñanagürü. Rü
wüxi ga ngunexüۡ nataxu Ngechuchu nanangãxüۡ rü ñanagürü
13
1ॸRü
ga nawa na nanguxüۡ ga yema nüxüۡ: —ͮǣŕիǣӕ̲ҡ̲Ëӕիüۡ

֤ӕĀɞӕǣӥфӥЙľҡǣԖЙľҡӥËȍɗǣ. Rü chayauxcutügu, фӥҡ%ӡҡ̲ËȍΎիфӥ
Ngechuchu nüxüۡ nacua۳x ga marü nawa нӕɗիɥ—ñanagürü. 9ॸRü yexguma ga
CUÁԖۡॷ13 266
æȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕфӥ͖͑ǣӥфӥ͑ӥիüۡ: penaxü۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ

—Pa Corix, ¡Tama choxüۡ chixuxüۡ, фӥɗիËӥ̲ҡЙľҡ%ŕǣӥ.
cuyauxcutüxicatama! Natürü 18ॸ—Ѡӥҡ̲ǣӕի%̲ɗЙľËȍɗǣ͑ɗիɥɗ
chanaxwa۳xe i choxüۡ cuyauxme۳x rü chidexaxüۡ. Erü choma rü tüxüۡ chacua۳x

choxüۡ cuyauxeru ta —ñanagürü. фӥҡľիŃǣӥҡɗիɥֆֆɞիľ̲ҡӥիüۡ
10ॸNatürü Ngechuchu nanangãxüۡ rü chidexechíxe. Natürü Tupana
ñanagürü nüxüۡ: —Texé ya ngexwacax ͑ֆ͑ǣӕիŕŕËȍüۡ i norü ore i ümatüxüۡ i
aiyaxe rü tanaxwa۳xe i ñaxüۡ:
tümacutüxicatama tayaxu, erü “Texé ya chomaã chibüxe rü chorü
guxüۡwama tangemata. Rü pema rü uwanüxüۡ ҡҡɗիɥٚ,
marü pingematagü, natürü tama ñaxüۡ. ѠӥЙիҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ
guxãma aixcüma tingemata —ñanagürü. nangupetüxüۡ. 19ॸ—Natürü naxüۡpa na
11ॸRü Ngechuchu nüxüۡ nacua۳x na texé tá nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲, rü pemaã nüxüۡ
bexma cúãcü ínaxuaxüۡxüۡ, rü yemaca۳x chixu na choxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x i
ñanagürü nüxüۡ: —Natürü tama guxãma ͑ǣŕիǣӕ̲͑͑ǣӕЙľҡӥիǣӕ. 20ॸ—Aixcüma
aixcüma tingemata —ñaxüۡ. 12ॸRü pemaã nüxüۡ chixu rü texé ya tüxüۡ
yexguma toxüۡ yayauxgücutüguwena, rü yaxúxe ya yíxema choma ngŕm ‫ ڟ‬a tüxüۡ
Ngechuchu wena nicu۳xcuchi ga norü Ëȍ̲ӕիŕ, rü choxüۡ ͑ɗիɥɗҡֆիӕիüۡ. Rü
gáuxüۡchiru. Rü wenaxãrü mechawa texé ya choxüۡ yaxúxe, rü Chaunatü ga
narüto. Rü ñanagürü toxüۡ: —¿Nüxüۡ núma choxüۡ mucüxüۡ ͑ɗիɥɗҡֆիӕիüۡ
pecuáxüۡ ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍիӥիüۡ? —ñanagürü ga Ngechuchu.
13ॸ—Pema rü: ٘Ьͮǣәľիŕŕфӕüۡٚфӥ٘Ь
Ngechuchu nüxüۡ nixu ga Yuda rü tá
æΎфɗիٚ, ñaperügü choxüۡ. Rü marü name
bexma cúãcü na ínaxuaxüۡãxüۡ
ɗ͑ǣŕ̲͖Йľфӥǣӥ, erü aixcümaxüۡchi
(Mt 26.20-25; Mr 14.17-21; Lc 22.21-23)
͑ǣŕ̲Ëȍɗիɥ. 14ॸ—æȍΎ̲ɗͮǣәľիŕŕфӕüۡ
фӥЙľфӥæΎфɗ͑Ëȍɗɥիüۡ rü pexüۡ 21ॸRü yexguma yema ñaxguwena ga
chiyauxgücutü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i pema rü Ngechuchu rü poraãcü ngechaüۡ nüxüۡ‫ڟ‬

penaxwa۳xe na pegü íperüxíragüxüۡ rü nangu۳x, rü meãma tomaã nanango۳իŕŕ,
͑ǣŕ̲Йľիüۡ na chiyauxgücutüxüۡrüüۡ rü ñanagürü toxüۡ: —Aixcüma pemaã
peyayauxgücutü i wüxichigü i nüxüۡ ËȍɗիӕфӥՓӥիɗľɗЙľҡ͑ӥՓҡ͑ɗիɥ
pemücügü. 15ॸ—Choma rü pexüۡ nüxüۡ i bexma cúãcü choxüۡ ítaxuaxüۡxüۡ
ËȍĀӕիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥҡ͑Йľ͑իӥիüۡ. —ñanagürü. 22ॸRü yexguma ga toma ga
Rü ñu۳xma rü chanaxwa۳xe i pema rü norü ngúexüۡgü rü wüxichigü togü
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ pegü íperüxíragü. 16ॸ—Rü tadawenü, rü tama nüxüۡ tacua۳xgü ga
aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü taxuüۡma texéchiga na yema ñaxüۡ. 23ॸRü
i wüxi i coriarü duüۡxüۡ rü norü corixüۡ chomatama ga Ngechuchuarü ngúexüۡ
narüyexera. Rü taxuüۡma i wüxi i duüۡxüۡ ga poraãcü choxüۡ nangechaüۡիŕфӥ
i norü ãŕ۳xgacü muxüۡ, rü norü ãŕ۳xgacü i Ngechuchucüwawa charüto ga yema
namuxüۡxüۡ narüyexera. 17ॸ—Rü mechawa. 24ॸѠӥæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕфӥ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ pecua۳xgu i chorü ore rü bexma choxüۡ naxuneta ga na
267 CUÁԖۡॷ13
Ngechuchuna chac۳axüۡca۳x ga texéchiga ͑ǣŕիǣӕ̲ֆɗ̲ҽӕЙ͑ͮ͑ľ

͑ֆɗɥիüۡ ga yema. 25ॸRü yexguma ga nango۳xŕŕ۳xgu i Tupanaãrü pora, rü
choma rü yexeraãcü Ngechuchuna ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta ya Tupana rü
chim۳ axcuchi rü nüxna chaca, rü nanango۳իŕŕɗͮ͑ľ%фӥЙΎф. Rü paxa tá
ñacharügü: —Pa Corix, ‫ع‬ҡľիŃҡҡɗիɥֆ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. 33ॸ—Pa Chauxacüã۳xgüx,
yíxema? —ñacharügü. 26ॸRü Ngechuchu ҡ%ӡҡ̲̲ӕիüۡ i ngunexüۡ petanüwa
choxüۡ nangãxüۡ, rü ñanagürü: —Wüxi i Ëȍ͑ǣŕի̲. Rü pema rü tá chauxca۳x
Й%ӡ%фӥ¡ӥËӕիüۡ tá íchacúe, rü yíxema pedaugü, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲
ҡӥի͑Ëȍ͑ի%իŕ, фӥֆɞիľ̲ҡɗիɥ ɞËȍիӡիüۡwa rü taxucürüwama ngŕm ‫ ڟ‬a
—ñanagürü. Rü yexguma ínanacúe ga Йľիɥ. Ѡӥ͖%ҡ̲Ύфľ͑ɗիɥǣ̲фӥ
ՓӥիɗǣЙ%ӡ%фӥ¡ӥËӕիüۡ rü Yuda ga Yudíugüarü ãŕ۳xgacügümaã nüxüۡ
ʊËфɗәҡľǣæȍɗ̲ӡ͑͑ľ͑͑͑ի%. chixuxüۡ, rü ñu۳xma rü pemaã rü ta nüxüۡ
27ॸRü yexgumatama Yuda nayauxgu ga chixuxüۡ. 34ॸ—Rü pemaã nüxüۡ chixu i
ֆľ̲Й%ӡ%фӥ¡ӥËӕիüۡ rü n۳g۳oxo ga wüxi i ngexwacaxüۡxüۡ i mu. Ѡӥ͑ǣŕ̲
Chataná rü Yudagu naxücu. Rü pexüۡ chamuxüۡ ͑ɗիɥɗЙľ̲ӥËӥǣӥիüۡ na
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü pengechaüۡxüۡ i wüxichigü. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑
nüxüۡ: —Ѡӥ͑ǣŕ̲ËӕիӥիËȍüۡxüۡ, ¡rü choma pexüۡ changechaüۡxüۡrüüۡ, rü
paxa naxü! —ñanagürü. 28ॸNatürü chanaxwa۳xe i wüxichigü i pema rü
taxúema ga toma ga mechawa chibüexe pemücügüxüۡ pengechaüۡgü. 35ॸ—Rü
nüxüۡ tacua۳xgü ga ҧËӥËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ga ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗËȍɗǣӥЙľ̲ӥËӥǣӥիüۡ
yema ñaxüۡ ga Ngechuchu. 29ॸRü nüma pengechaüۡgu, rü guxüۡma i duüۡxüۡgü tá
ǣ֤ӕĀфӥĀɥŕфӕËȍɗüۡãrü dauruüۡ ͑ɗիɥ. nüxüۡ nicua۳xãchitanü na chorü
Rü yemaca۳x ñuxre ga toma nüxüۡ ngúexüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ —ñanagürü.
tacua۳xgügu rü Ngechuchu taxewa
Ngechuchu nüxüۡ nixu na Pedru rü
nanamu, na ҧacüca۳x yataxexüۡca۳x
ҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ na nacua۳xnetaxüۡ
naxca۳x ga peta, rü e۳xna duüۡxüۡgü ga
(Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Lc 22.31-34)
͑ǣľфӥĀɥŕфӕãx‫ ڟ‬üۡ͑͑ǣɥիüۡ na naxãxüۡca۳x
ǣĀɥŕфӕ. 30ॸRü yexguma Yuda nayauxgu 36ॸѠӥæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕфӥ
ǣֆľ̲Й%ӡ, фӥɞ͑իӡիӡǣֆľ̲ Ngechuchuna naca, rü ñanagürü: —Pa

ucapuwa. Rü marü nachüta ga æΎфɗի‫͑ع‬ǣľիҡҡËӕիӡ? —ñanagürü. Rü
yexgumax. Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
—Ngŕ̲ ‫ ڟ‬ɞËȍիӡիüۡwa rü taxucürüwa
Ngechuchu norü ngúexüۡgümaã nüxüۡ
ËȍΎՓľËӕфӥիӡɗ͖u۳xmax. Natürü
nixu ga yexwacaxüۡxüۡ ga norü mu
ֆɗիË̲фӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡËȍΎՓľËӕфӥիӡ
31ॸѠӥֆľիǣӕ̲֤ӕĀɞիӡիǣӕՓľ͑, rü —ñanagürü. 37ॸRü yexguma ga Pedru rü
Ngechuchu rü ñanagürü: —Rü ñu۳xma ñanagürü: —Pa Corix, ¿tü۳xcüüۡ
rü tá aixcüma nango۳x na ñuxãcü ҡիӕËӥфӥՓËӕՓľËȍфӥիӡɗ͖u۳xmax?
naporaxüۡ ya Tupana Nane ya duüۡxüۡxüۡ Erü marü íchamemare na cuxca۳x na
ɗիɥËӥ. Ѡӥֆɗ̲Փҡ͑ɗիɥɗnango۳իŕŕ%իüۡ chayuxüۡ —ñanagürü. 38ॸRü Ngechuchu
ya Tupana i norü pora. 32ॸ—Rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —¿Aixcüma
ֆɗɥիüۡ i marü ícumemarexüۡ na chauxca۳x ga Piripi rü ñanagürü: —Pa Corix, ¡Toxüۡ

cuyuxüۡ? Aixcüma cumaã nüxüۡ chixu rü nüxüۡ ͑Āӕիŕŕֆæӕ͑ҡӥ! Rü
ҡ%ӡҡҡ̲ֆËիǣӕֆΎҡ, rü ͑ǣŕիɥËҡ̲ɗtanaxwa۳xegüxüۡ
tomaŕ۳pü۳xcüna tá nüxüۡ quixu na tama —ñanagürü. 9ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ,
choxüۡ cucuáxüۡ —ñanagürü ga rü ñanagürü: —Pa Piripix, ¿ñuxre ya
Ngechuchu. ҡӕ͑ľËӥ̲фӥЙľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲фӥ
ñu۳xma rü ta tama choxüۡ cucua۳xégaxüۡ?
Ngechuchu rü nama i
Yíxema choxüۡ dauxe rü Chaunatüxüۡ rü ta
Nanatüxüۡtawa nadaxüۡ ͑ɗիɥ
tadau. ¿Rü tü۳xcüüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ
1ॸ—‫ؽ‬ҽ%իӢɗpenaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥիüۡ i cunaxwa۳xexüۡ i pexüۡ nüxüۡ ͑ËȍĀӕիŕŕիüۡ
14 pemax! ¡Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥфӥ
choxüۡ‫ ڟ‬фӥҡЙľֆիΥǣӥ!
ya Chaunatü? 10ॸ—¿Tama e۳ի͑ËӕֆիΥ͑
choma rü Chaunatümaã rü wüxitama
2ॸ—ChaunatüxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲ɗ ҡɗիɥǣӥիüۡ? Rü guxüۡma i ore i pemaã nüxüۡ
̲ӕիӡËȍɗիüۡma i nachicagü. ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ chixuxüۡ rü tama chauechama nüxüۡ chixu.
natau۳xguma, фӥҡ%ӡËȍɗ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ Erü yima Chaunatü ya wüxiwa chomaã
chixu na pexca۳իËȍֆ̲ľիŕŕիücۡ a۳x i ͑ǣŕի̲Ëӥ, фӥֆɗ̲͑ɗիɥֆ͑իӥËӥɗ
pechicagü. 3ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a guxüۡma i noxrütama puracü.
ËȍիӡիǣӕфӥՓӥիɗɗЙľËȍɗËËȍ̲ľիŕŕիǣӕ, 11ॸ—Chanaxwa۳xe i choxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥ͑
фӥՓľ͑ҡիфӥ͑ә̲Ëȍիӡ. Rü pexüۡ tá choma rü Chaunatümaã wüxitama

Ëȍֆǣǣӥ͑͑ǣŕ̲͑ËȍɗËɗ ҡɗիɥǣӥիüۡ. ͮҡӥфӥՓΎΎҡ̲͑ǣŕ̲
ËȍΎ̲ҡҡ̲͑ՓËȍ͑ǣŕի̲իüۡwa na ЙɗիΥǣӥǣӕфӥchanaxwa۳xe na choxüۡ‫ڟ‬
Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳x i pemax. 4ॸ—Rü pema ЙľֆիΥǣӥիüۡ naxca۳իɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü i
rü nüxüۡ pecua۳ի͑͑ǣľիҡҡ͑Ëȍիӡիüۡ, taxüۡ i Tupanaãrü poramaã chaxüxüۡ.
rü marü nüxüۡ pecua۳x i nama i ngŕm ‫ ڟ‬a 12ॸ—Aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü yíxema
nadaxüۡ —ñanagürü ga Ngechuchu. 5ॸRü choxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕфӥҡҡ͑իӥɗǣӕիüۡma i

Tumachi rü ñanagürü: —Pa Corix, tama choma chaxüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ëȍիӥիüۡãrü
nüxüۡ tacua۳ի͑͑ǣľիҡ͑Ëӕիӡիüۡ. ¿Rü yexera tá taxü, erü choma rü tá
ñuxãcü tá i nüxüۡ tacuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲͑? ChaunatüxüۡҡՓËȍիӡ. 13ॸ—Rü guxüۡma i
—ñanagürü. 6ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ, ҧacü i chauégagu Tupanaxüۡtawa naxca۳x
rü ñanagürü: —æȍΎ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲̲͑ ípec۳axüۡ rü tá pexna chanaxã. Rü
i Chaunatüxüۡtawa nadaxüۡ Ëȍɗɥիüۡ. Rü ͑ǣŕ̲%ËӥҡËȍ͑իӥ͑Ëȍӕǣǣӕ
ɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ӥիüۡ chixuxüۡ. nangóxücۡ a۳x i Chaunatüarü pora. 14ॸ—Rü
ѠӥËȍΎ̲͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgüxüۡ choma tá chanaxü i guxüۡma i ҧacü i
Ëȍ̲իŕիŕŕիüۡ. ѠӥËȍӕǣǣӕիɗËҡ̲͑ɗիɥ chauégagu choxna naxca۳x pec۳axüۡ.
i Chaunatüxüۡtawa nangugüxüۡ i duüۡxüۡgü.
7ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľ̲фӥɗիËӥ̲ Ngechuchu rü norü ngúexüۡgümaã
inaxuneta na naxca۳x tá núma
meã choxüۡ pecua۳xgügu, rü Chaunatüxüۡ rü
namuãxüۡ ɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
chi ta pecua۳xgü. Rü ñu۳xmaüۡËӥӥ͑ɗիɥɗ
Chaunatüxüۡ pecuáxüۡ, erü marü nüxüۡ 15ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲ËȍΎիüۡ
pedaugüecha —ñanagürü. 8ॸRü yexguma pengechaüۡgu, фӥ͑ǣҡЙľիɥ͑ӥŕɗ

269 CUÁԖۡॷ14
chorü mugü. 16ॸ—Rü choma tá фӥ͑ǣҡիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗҡӥ̲̲%

Chaunatüna naxca۳x chaca na núma nüxüۡ chixuxüۡ. Rü Chaunatü tá tüxüۡ
pexca۳x namuãxüۡca۳x i to i perü nangechaüۡ. Rü choma rü Chaunatümaã
ngüۡիŕŕфӕüۡ ɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ, na wüxigu tümaxüۡҡՓҡҡ͑ǣŕի̲ǣӥ.
guxüۡǣӕҡ̲Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x. 24ॸ—Yíxema tama choxüۡ ngechaüۡիŕфӥ
Ѡӥ͑ӥ̲ҡ͑ɗիɥɗpexca۳x nango۳իŕŕ%իüۡ i ҡ̲͑ǣҡիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥΎфľ. Rü

ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 17ॸ—Rü ñoma i ͑ǣŕ̲ΎфľɗËȍӕիüۡtawa nüxüۡ
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü rü taxucürüwama Йľիɥ͑ӥŕիüۡ фӥҡ̲ËȍΎфӥΎфľ͑ɗիɥ,
nanayauxgü, erü tama nüxüۡ nadaugü rü natürü guma Chaunatü ga núma choxüۡ
tama nüxüۡ nacua۳xgü. Natürü i pema rü ̲ӕËӥфӥΎфľ͑ɗիɥ. 25ॸ—Ñoma rü ta
marü nüxüۡ pecua۳x, erü nüma rü Йľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲фӥЙľ̲%͑ӥիüۡ
Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲. Rü guxüۡgutáma chixu i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗpexca۳x
pemaã inarüxã۳ӡ۳x. 18ॸ—Ѡӥҡ%ӡҡ̲ choxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ. 26ॸ—Natürü Chaunatü
núma pexüۡ chawogümare i chomax, erü фӥҡËȍӕŃǣǣӕ͑ә̲̲͑͑ӕɗͮ%ŕɗ
wena táxarü pexca۳x chataegu, na Ԗӥ͑ľիüۡ na pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x. Rü
Йľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲իüۡca۳x. 19ॸ—Rü ͑ӥ̲ɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tá pexüۡ
Йիҡ͑ɗիɥ͑ҡ%ӡҡ̲ËȍΎիüۡ ͑͑ǣәľիŕŕɗǣӕիüۡma, rü tá nüxna pexüۡ
nadaugüxüۡ i ñoma i naãnecü۳ۡãx۳ i nacua۳ի%Ëȍɗիŕŕɗǣӕիüۡma i ore ga pemaã
duüۡxüۡgü. Natürü i pema rü tá choxüۡ nüxüۡ chixuxüۡ. 27ॸ—Rü ñu۳xma na pexna
pedaugü. ѠӥҡЙľ̲իŕ, erü choma rü ɞËȍɗիӡիüۡ, фӥЙľի͑Ëȍ͑ի%ɗҡ%ŕ.
chamaxüۡ. 20ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆӕՓ ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡ%ŕɗЙľի͑Ëȍի%իüۡ, rü
ícharüdaxgu rü wena chamaüۡxgu, rü tama ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ pexna ãxüۡ i
͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ӥիüۡ picua۳xãchitanü na ҡ%ŕфüüۡ ͑ɗիɥ. Rü tama chanaxwa۳xe i
choma rü Chaunatümaã wüxitama penaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥфӥЙľ̲ӕüۡŕ. 28ॸ—Marü
ҡɗիɥǣӥիüۡ. Rü tá nüxüۡ pecua۳x na pema rü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕ͑Йľի͑ҡɞËȍɗիӡիüۡ
ËȍΎ̲͑Փӥիɗҡ̲ɗիɥǣӥիüۡ. rü wena táxarü pexca۳x chataeguxüۡ na
21ॸ—Yíxema texé ya nüxüۡ cuáxe rü naga Йľ̲%Ëȍ͑ǣŕի̲իüۡca۳x. Rü choxüۡ
ɥ͑ӥիŕɗËȍΎфӥ̲ӕǣӥ, rü tanango۳իŕŕ͑ Йľիɥ͑ӥŕǣֆľիǣӕ̲ֆľ̲͖Ëȍիǣӕ.
aixcüma choxüۡ tangechaüۡxüۡ. Rü Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲ËȍΎիüۡ
Chaunatü tá tüxüۡ nangechaüۡ ya yíxema pengechaüۡǣӕфӥҡЙľҡ%ŕǣӥľǣ͑ӥիüۡ
choxüۡ ngechaüۡիŕ, rü choma rü tá ta pecua۳xgu na Chaunatüca۳x chataeguxüۡ,
tüxüۡ changechaüۡ. Rü tüxüۡ tá chaugü ľфӥæȍӕ͑ҡӥфӥËȍΎфӥֆľիľф͑ɗիɥ.
chawe۳x —ñanagürü ga Ngechuchu. 29ॸ—Rü naxüۡpa na nangupetüxüۡ i
22ॸRü nayexma ga to ga Ngechuchuarü ͑ǣŕ̲, rü pemaã nüxüۡ chixu na choxü‫ۡڟ‬

ngúexüۡ ga Yudagu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ ta. Rü yema ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲
rü ñanagürü: —Pa Corix, ¿tü۳xcüüۡ toxüۡ nangupetügu. 30ॸ—ͅфӥҡ%ӡҡ̲
cugü cuwe۳x, rü tama ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ poraãcü pemaã chidexa, erü marü
i duüۡxüۡgüxüۡ cugü cuwe۳x? —ñanagürü. ínangu i Chataná i ñoma i naãneãrü
23ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ãŕ۳իǣËӥɗիɥիüۡ. Natürü nüma rü
ñanagürü: —Yíxema choxüۡ ngechaüۡիŕ taxuwama choxüۡ narüyexera.
31ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡËȍΎիüۡ ngupetüxüۡ, ҡҡɗիɥ, фӥ͑ǣŕի̲ҡҡֆфӥիΎ. 7ॸ—Rü

фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ɗիɥ͑ǣӕիüۡma i ñoma ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍΎՓЙľֆիӡ۳xgüechagu rü
i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü nüxüۡ taguma nüxüۡ ɗЙľֆфӥ͑ǣӥ̲ŕǣӕɗ͑ǣŕ̲
nacuáxüۡca۳x na choma rü Chaunatüxüۡ ore i pexüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕիüۡ, rü marü name
na changechaüۡxüۡ, rü chanaxüxüۡ i i naxca۳x ípeca i ҧacü i penaxwa۳xexüۡ, rü
͑ǣŕ̲͑ӥ̲ËȍΎիüۡ namuxüۡ. ¡Rü choma rü tá pexna chanaxã. 8ॸ—Rü
ipechigü, фӥ͑ǣɥի%ɞҡɗիɥ! —ñanagürü ga ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲̲ľ%chauxca۳x
Ngechuchu. Йľ̲իŕǣӕ, rü Chaunatüxüۡ tá
nicua۳xüüۡgü i duüۡxüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
Wüxi i ori ۳x i ubanerüüۡ ͑ɗիɥֆͮǣľËȍӕËȍӕ
aixcüma chorü ngúexüۡǣӥҡЙɗիɥǣӥ.
9ॸ—Choma rü pexüۡ changechaüۡ ͑ǣŕ̲
15
1ॸRüñanagürü ga Ngechuchu:
—æȍΎ̲͑ɗիɥɗ͖Ύ̲Փӥիɗɗ na Chaunatü choxüۡ ngechaüۡxüۡrüüۡ. Rü
ubanerüüۡ Ëȍɗɥիüۡ ľфӥËȍΎՓ͑͑ǣŕի̲ɗ chanaxwa۳xe i aixcüma meã chauga
pora na pexüۡ ËȍЙΎфľիŕŕիüۡca۳x. Rü Йľիɥ͑ӥŕŕËȍ, erü choma rü guxüۡguma
æȍӕ͑ҡӥ͑ɗիɥֆ͑ӥի͑ĀӕËӥɗ͑ǣŕ̲ pexüۡ changechaüۡ. 10ॸ—Choma rü naga
uba. 2ॸ—Rü chorü duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣŕ̲ Ëȍիɥ͑ӥɗæȍӕ͑ҡӥфӥ̲ӕǣӥфӥ͑ӥ̲
ubachacüügürüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ rü guxüۡguma choxüۡ nangechaüۡ. Rü
ubachacüü i tama oxüۡ, rü norü dauruüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡ͑ɗիɥľǣ͑ǣ
rü nayadae. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ËȍËӥӥɗ Йľիɥ͑ӥŕǣӕɗËȍΎфӥ̲ӕǣӥ, rü
oxüۡ, фӥ̲ľ%̲͑͑ľիŕŕҡ͑ӥ͑ guxüۡgutáma pexüۡ changechaüۡŕËȍ.
yexeraãcü poraãcü naxoxüۡca۳x. 3ॸ—Pema 11ॸ—æȍΎ̲фӥ͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲%͑ӥիüۡ
rü marü pime, ֆľфӥ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕǣ chixu na wüxigu chomaã

yema ore ga pexüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕիüۡ. 4ॸ—Rü Йľҡ%ŕǣӥիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ
̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma chowa ɗիËӥ̲Йľҡ%ŕǣӥ. 12ॸ—Rü choma pexüۡ
peyaxӡ۳xgü, ͑ǣŕ̲͑ËȍΎ̲фӥЙľՓ chamu na pemücügüxüۡ
ËȍֆիӢիüۡrüüۡ. Erü wüxi i ubachacüü rü pengechaüۡgüxüۡca۳x, ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲͑
ҡ̲͑ӥիɥË͑իΎ, ega tama nanewa pexüۡ changechaüۡxüۡrüüۡ. 13ॸ—Rü
yaxӡ۳xgux. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i pema ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗľɗիËӥ̲ҡӥ̲̲ӥËӥիüۡ
rü taxuacüma chauxca۳իЙľ̲իŕ, ega ngechaüۡgu, rü nüxüۡ tangechaüۡãma rü
tama chowa peyaxӡ۳xgüechagu. nüŕt‫ ڟ‬ama ega woo tümamücüca۳x
5ॸ—æȍΎ̲͑ɗիɥɗӕ¡͑ľ, rü pema i tayu۳xgu. Rü nataxuma i to i ngechaüۡ i
nachacüügü. Rü yíxema chowa ͑ǣŕ̲%фӥֆľիľф. 14ॸ—Pema rü
ֆիӢŕËȍիľфӥËȍΎ̲ɗҡӥ̲Փ, rü ËȍΎ̲ӥËӥǣӥЙɗիɥǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍӕǣ
aixcüma tá chauxca۳x tamaxüۡ. Rü Йľիɥ͑ӥŕǣӕ. 15ॸ—Choma rü marü tama
͑ǣŕ̲%ËӥՓӥիɗɗӕ¡ËȍËӥӥɗΎիüۡrüüۡ tá chorü duüۡxüۡgümareãcü pexüۡ chaxu. Erü
ҡɗիɥ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲ËȍΎՓ wüxi i coriarü duüۡxüۡmare rü tama nüxüۡ
peyaxӡ۳xgüechagu, rü taxucürüwama nacua۳իɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥËΎфɗӥիüۡ. Natürü
ҧacü pexüe. 6ॸ—Rü texé ya tama chowa ñu۳xma rü chomücügümaã pexüۡ chaxu,
ֆիӢŕËȍիľфӥҡɞtata۳xüchi. Rü wüxi i erü pexüۡ nüxüۡ chacua۳իŕŕɗǣӕիüۡma i ore
ubachacüü i daexüۡ rü ipaxüۡ rü iguxüۡrüüۡ ga Chaunatü chomaã nüxüۡ ixuxüۡ.
16ॸ—Pema rü tama pexira chauxca۳x Ëȍɗիфɗ̲͑͑իŕիüۡ, фӥҡ%ӡËȍɗ̲͑ӥիüۡ

pedaugü, ͑ҡӥфӥËȍիɗф͑ɗիɥǣpexca۳x nacua۳xgü ga pecadu na naxügüxüۡ.
chadauxüۡ rü pexüۡ chamuxüۡ na aixcüma Natürü ñu۳xma namaã nüxüۡ na chixuxüۡ
chauxca۳իЙľ̲իŕիüۡca۳x rü chauxüۡtawa ͖͑ӕի%ËӥËȍɗիфɗ̲͑իŕիüۡ, rü
penagagüxüۡca۳x i muxüۡma i duüۡxüۡgü na ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü taxuacüma nüxüۡ
guxüۡguma choxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. Rü nixugü na yangearü pecaduãx‫ ڟ‬üۡ. 23ॸ—Rü
Chaunatü ya Tupana tá pexna nanaxã i guxüۡma i duüۡxüۡgü i chauxchi aiexüۡ rü
guxüۡma i ҧacü i chauégagu nüxna Chaunatüchi rü ta naxaie. 24ॸ—Rü
naxca۳x pec۳axüۡ. 17ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüpe۳xewa rü Tupanaãrü
pexüۡ chamuxüۡ na pemücügüxüۡ poramaã chanaxü i mexüۡgü i taxüۡ i
pengechaüۡgüxüۡca۳x. taguma texé ya togue üxüۡ. Rü
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲nape۳xewa
Ñoma i naãnecüۡ۳ãx
۳ i duüۡxüۡgü
chanaxü۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡǣӥфӥҡ%ӡ
rü Ngechuchuchi rü norü
chima Tupana namaã nanaxuegu na
ngúexüۡgüchi naxaie
nagagutama yapecaduã۳xgüxüۡ. Natürü
18ॸ—ͮǣŕիǣӕ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľËüۡ۳ãx
۳ i na woo marü nüxüۡ nadaugüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡgü pexchi aiegu, rü ¡nüxna mexüۡgü i taxüۡ i Tupanaãrü poramaã
pecua۳xãchie ga chaxira chauxchi na chaxüxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡËȍӕիËȍɗ
naxaiexüۡ! 19ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͖Ύ̲ɗ naxaieama rü Chaunatüchi rü ta naxaie.
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgürüüۡ Йɗիɥǣӥǣӕ, rü 25ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑ǣӕЙľҡӥľфӥ
ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü rü chi ҽӕЙ͑͑ֆ͑ǣӕիŕŕËȍüۡ i norü ore i

pexüۡ nangechaüۡǣӥ͑ǣŕ̲ ümatüxüۡ i ñaxüۡ:
natanüxüۡgüxüۡ na nangechaüۡgüxüۡrüüۡ. “Chauxchi naxaie woo taxuüۡma i
ͮҡӥфӥËȍΎ̲͑ɗիɥǣpexca۳x chadauxüۡ chixexüۡ chaxü۳իǣӕٚ,
natanüwa ga ñoma ga naãnecü۳ۡãx۳ ga ñaxüۡ. 26ॸ—Natürü choma rü tá
duüۡxüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗЙľիËȍɗ Chaunatüégagu pexca۳x núma chanamu i
naxaiexüۡ, erü marü tama naxrüüۡ Йɗիɥǣӥ. perü ngüۡիŕŕфӕüۡ ɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i
20ॸ—¡Nüxna pecua۳xãchie ga pemaã tá pexüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ i ore i aixcüma
ñachagu: ɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲ҡ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲Йľ̲%
“Taxuüۡma i wüxi i coriarü duüۡxüۡ rü nüxüۡ yaxuxüۡ i chauchiga. 27ॸ—Rü pema
norü corixüۡ ͑фӥֆľիľфٚ, ñachagu! Rü rü tá ta chauchigaxüۡ pixugüe, yerü
yema na chauxchi na naxaiexüۡ, rü noxri ichanaxügügu ga duüۡxüۡgümaã
pexchi rü tá ta naxaie. Rü yexguma chi nüxüۡ na chixuxüۡ ga chorü ore, rü
Ëȍӕǣ͑իɥ͑ӥŕǣӕфӥ͖u۳xma rü chi ta woetama marü chauxüۡtawa peyexmagü
Йľǣ͑իɥ͑ӥŕ. 21ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ —ñanagürü ga Ngechuchu.
16
chaugagu pexchi naxaie i ñoma i 1ॸRü Ngechuchu rü ñanagürü
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü erü tama nüxüۡ nüxüۡ: —Rü pemaã nüxüۡ chixu i
nacua۳xgü ya Chaunatü ga núma choxüۡ ñaã ore na tama nüxüۡ na perüxoexüۡca۳x
mucü. 22ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗËȍΎ̲ na choxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ. 2ॸ—Rü
tama namaã chanango۳իŕŕǣӕ͖͑ӕի%Ëӥ ngutaque۳xepataüۡgüwa tá pexüۡ ínawoxüۡ.
CUÁԖۡॷ16 272
Rü aixcüma tá nawa nangu na texé pexüۡ Tupanape۳xewa aixcüma mexüۡ, erü choma
ćaixüۡ фӥҡ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥիüۡ na rü tá ChaunatüxüۡҡՓËȍիӡ, rü pema rü
͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľիüۡ Tupanaca۳x taxüxüۡ. ҡ%ӡҡ̲̲фӥËȍΎիüۡ pedaugü. 11ॸ—Rü
3ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡЙľ̲%̲͑իŕɗ ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tá duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ
duüۡxüۡgü, erü taguma nüxüۡ nacua۳xgü ya nacua۳իŕŕ͑ҽӕЙ͑ҡ͑ЙΎիËӕľիüۡ i
Chaunatü, rü choxüۡ rü ta tama duüۡxüۡgü i chixexüۡ ügüxüۡ, erü Tupana rü
nacua۳xgü. 4ॸ—Rü pemaã nüxüۡ chixu i namaã nanaxuegu na marü napoxcuãxüۡ i
ñaã ore i ñu۳xmax, na nüxna Chataná i ñoma i naãnemaã icuáxüۡ.
pecua۳xãchiexüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲ֆɗիËӥф 12ॸ—Choma rü choxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ̲ӕիüۡma
͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ nangupetügu. i to i ore i pemaã nüxüۡ chixuxchaüۡchiréxüۡ.

Natürü ega ñu۳xma chi pemaã nüxüۡ
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü puracüchiga
Ëȍɗիӕիǣӕфӥҡ%ӡËȍɗ̲͑ӥիüۡ pecua۳xgü.
—Noxri rü tama pemaã nüxüۡ chixu i ñaã 13ॸ—ѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü nüxüۡ nixu i
ore, yerü petanügu charüxã۳ӡ۳x. 5ॸ—Natürü i ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡիɥËҡ̲. Rü

ñu۳ի̲фӥҡЙľի͑ɞËȍɗիӡ͑æȍӕ͑ҡӥǣ ͑ǣŕիǣӕ̲͑ә̲͑իӡիǣӕфӥ͑ӥ̲ҡЙľիüۡ
núma choxüۡ mucüxüۡtawa na ͑͑ǣәľիŕŕɗǣӕիü̲ۡɗΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ.
Ëȍ͑ǣŕի̲իücۡ a۳x. Rü pema rü taxúema Ƅфӥ͑ӥ̲фӥҡ̲͑ӥŕËȍ̲ҡ͑ɗĀľի,
ËȍΎի͑ЙľË͑͑ǣľիҡҡ͑Ëȍիӡիüۡ. ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲Ύфľɗæȍӕ͑ҡӥիüۡtawa rü
6ॸ—Natürü poraãcü pengechaüۡgüama erü chauxüۡtawa nüxüۡ ͑իɥ͑ӥիüۡxüۡxica tátama
pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 7ॸ—Natürü nixu. Rü tá pexüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕɗǣӕիüۡma
aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü pexca۳x i ҧacü i yixcüra tá ngupetüxüۡ. 14ॸ—Rü
͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑æȍӕ͑ҡӥca۳x nüma rü tá choxüۡ ͑ҡիŕŕ, erü
chataeguxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲ chauxüۡtawa tá nanayaxu i norü ngu۳իŕŕҡľ,
ChaunatüxüۡҡՓËȍիӡիǣӕфӥҡ%ӡËȍɗ̲ rü ñu۳իӡËȍɗҡЙľիüۡ ͑͑ǣәľիŕŕ̲͑%ɗ
͑ә̲͑իӡɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i pexüۡ ͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľ. 15ॸ—Guxüۡma i
rüngüۡիŕŕիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a Chaunatüaxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ фӥËȍΎիфӥҡ͑ɗիɥ.
ËȍիӡիǣӕфӥËȍΎ̲ҡ͑ә̲Ëȍ̲͑ӕɗ ͮǣŕmaca۳x pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥͮ%ŕɗ
ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. 8ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ͮ%ŕɗ Ԗӥ͑ľիüۡ rü chauxüۡtawa tá nanayaxu i norü
Ԗӥ͑ľիüۡ ͑ә̲ӡիǣӕфӥҡǣӕիüۡ i ngu۳իŕŕҡľ, rü ñu۳իӡËȍɗЙľիüۡ tá namaã
duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ͑ ͑͑ǣәľիŕŕ. 16ॸ—ѠӥЙիҡ%ӡҡ̲ËȍΎիüۡ
yapecaduã۳xgüxüۡ. Rü tá nanango۳իŕŕɗ pedau. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥՓľ͑ҡիфӥ
͖ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i choxüۡ pedau erü Chaunatüxüۡtawa tá
Tupanape۳xewa aixcüma mexüۡ. Rü tá Ëȍիӡ—ñanagürü ga Ngechuchu.
duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ͑ҽӕЙ͑ҡ
Ngechuchuarü ngúexüۡgüarü ngechaüۡ rü
napoxcuexüۡ i duüۡxüۡgü naxca۳x i norü
ҡҡ%ŕիüۡ nananguxuchi
pecadugü. 9ॸ—Ѡӥ͑ӥ̲ɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tá
duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ͑ 17ॸRü yexguma ñuxre ga toma ga
pecaduã۳xgüxüۡ ֆɗɥիüۡ erü tama choxüۡ‫ڟ‬ Ngechuchuarü ngúexüۡgü rü togüna
͑ֆիΥǣӥ. 10ॸ—Ѡӥҡ͑͑͑ǣәľիŕŕɗ tacagü, rü ñatarügügü: —¿ӄacüchiga
͖ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i ͑ɗիɥ͑͑ǣŕ̲͖իüۡ:
273 CUÁԖۡॷ16
٘ѠӥЙիҡ%ӡҡ̲ËȍΎիüۡ pedaugü. ҧacüca۳x choxna pecagü erü aixcüma

ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥՓľ͑ҡիфӥ æȍӕ͑ҡӥҡ͑ɗիɥֆЙľի͑͑ի%Ëӥɗ
choxüۡ ЙľĀӕǣӥٚ, ñaxüۡ? ¿Rü ҧacüchiga guxüۡma i ҧacü i chauégagu nüxna
ҡ͑ɗիɥ͖͑իüۡ: naxca۳x pec۳axüۡ. 24ॸ—Ñu۳xmarüta i pema
“Choma rü Chaunatüxüۡtawa tá rü taxuüۡca۳xma chauégagu ípecagü.
Ëȍիӡٚ, ñaxüۡ? 18ॸ—¿Rü ҧËӥËȍɗǣҡ͑ɗիɥ ¡Naxca۳իɞЙľËфӥҡЙľ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲
na ñaxüۡ: naxca۳x ípec۳axüۡ! Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥфӥҡ
٘ѠӥЙիҡ%ӡҡ̲ËȍΎիüۡ ЙľĀӕǣӥٚ, ɗիËӥ̲Йľҡ%ŕǣӥ.
ñaxüۡ? Rü yixema rü tama nüxüۡ
Ngechuchu rü marü nüxüۡ
tacua۳xgüéga na ҧacüchigaxüۡ tamaã
narüyexera i guxüۡma i ҧacü i
yaxuxüۡ —ñatarügügü. 19ॸRü Ngechuchu
͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ
rü nüxüۡ nacua۳xama ga nüxna na
tacagüchaüۡxüۡ ga tomax. Rü yemaca۳x 25ॸ—Ñu۳xma rü cua۳xruüۡgügu
ñanagürü toxüۡ: —Choma rü marü chayaxuãcüma pemaã nüxüۡ chixu i ore.
pemaã nüxüۡ ËȍɗիӕфӥЙիҡ%ӡҡ̲ Natürü nawa tá nangu i ngunexüۡ i marü
choxüۡ pedau, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥ ҡ%ӡҡ̲͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲%͑ӥիüۡ chixu.
wena táxarü choxüۡ pedau. ‫ع‬Ѡӥ͑ǣŕ̲ Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ͑ΎիҡËӥ̲̲ľ%
dexaca۳xtama i pegüna pecagüxüۡ? pemaã chanango۳իŕŕɗæȍӕ͑ҡӥËȍɗǣ.
20ॸ—Rü aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü 26-27ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgu i pema rü
pema rü tá pexauxe, rü tá pengechaüۡgü. Chaunatüxüۡtawa tá chauégagu naxca۳x

Natürü ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü rü ípeca i ҧacü i penaxwa۳xexüۡ. Rü
ҡ͑ҡ%ŕǣӥ. Natürü woo pema tá taxuca۳xma tü۳xcüüۡ choma tá
pengechaüۡgü, фӥ͑ǣŕ̲Йľфӥ͑ǣľËȍüۡ Chaunatüxüۡtawa pexüۡ‫ ڟ‬naxca۳x íchaca,
фӥҡҡ%ŕիüۡ nananguxuchi. erü nümatama ya Chaunatü rü woetama
21ॸ—ͮǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ͑ǣľ pexüۡ nangechaüۡ, erü pema rü choxüۡ
íraxacüchaüۡgu rü inaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕ, erü pengechaüۡ фӥЙľֆիΥǣӥ͑͑իüۡtawa ne
ingu۳xneca. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥ Ëȍիӡիüۡ. 28ॸ—ChaunatüxüۡҡՓ͑ľËȍիӡ
ҡ¡ӕիǣӕֆ͑ǣɥфӥΥիËȍ͑, rü nüxüۡ ͖͑Ύ̲ǣ͑%͑ľՓËȍիӡիüۡca۳x. Rü
ɗֆфӥ͑ǣӥ̲͖͑ӕի%ËӥЙΎф%Ëӥ͑ǣɥիüۡ‫ڟ‬ ñu۳xma rü tá nüxna chataegu i ñoma i
na nangu۳xchiréxüۡ i noxrix, erü naãne na wenaxãrü Chaunatüxüۡtawa
ҡӥ̲̲%ɗҡ%ŕֆ͑ǣɥфӥΥիËȍ͑. Ëȍիӡիüۡca۳x —ñanagürü. 29ॸRü yexguma
22ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta pexüۡ ga toma ga norü ngúexüۡgü rü
nangupetü i pemax, erü ñu۳xma rü ñatarügügü: —Ñu۳ի̲Փիɗ͑ɗիɥɗ
penaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Natürü wena táxarü meãxüۡchima tomaã cunango۳իŕŕիüۡ i
chataegu rü pexüۡ íchayadau. Rü curü ore i tomaã nüxüۡ quixuxüۡ. Rü
͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡЙľիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ tama ҧacügu ixuxüۡãcüma tomaã nüxüۡ
ҡ%ŕɗҡիӕËӥфӥՓ̲ҡľիŃЙľի͑ quixu. 30ॸ—Rü ñu۳xma rü nüxüۡ tacua۳x na
yaxuxüۡ. 23ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕҡ aixcüma guxüۡxüۡma na cucuáxüۡ. Rü
ɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ na yanguxüۡ i ñaã ҡիӕËӥ̲ҡľիŃ͖ӕիӡ͖ҡǣӥфӥËӕիüۡ. Rü
pemaã nüxüۡ chixuxüۡ, rü taxuca۳xtáma ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗҡֆիΥǣӥիüۡ na aixcüma
TupanaxüۡҡՓ͑͑ľËӕիӡիüۡ Chaunatüx, rü chanaxwa۳xe i

—ñatarügügü. 31ॸRü Ngechuchu toxüۡ cugüxüۡtawa choxüۡ Ëӕ͑ǣŕի̲իŕŕ͑
nangãxüۡ rü ñanagürü: —¿Aixcüma choxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x ga yematama
ЙľֆիΥǣӥիüۡ i ñu۳xmax? 32ॸ—Rü nawa tá pora ga cumaã choxüۡ‫ ڟ‬yexmaxüۡ ga noxri
nangu i ngunexüۡ rü ñu۳ի̲ҡҡ̲͑ɗիɥɗ tauta naãne ü۳xgu. 6ॸ—Rü guxema
na pegü pewoonexüۡ. Rü wüxichigü i duüۡիŕǣӥֆҡӥիüۡ quidexechixe ga ñoma
Йľ̲фӥҡЙľЙҡՓЙľիɥ, rü chaxica tá ga naãnewa na choxna tüxüۡ
nuã choxüۡ peta۳x. Natürü tama chaxica cumugüxüۡca۳x, rü marü tüxüۡ nüxüۡ
tá icharüxã۳ӡ۳x, erü Chaunatü rü chacua۳իŕŕɗҡľիŃ͑нӕɗɥիüۡ i cumax. Rü
chauxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲. 33ॸ—Rü guxüۡma ՓΎľҡ̲ËӕիфӥǣӥҡɗիɥǣӥфӥËӕ̲͑ɗիɥ
i ñaã ore rü pemaã nüxüۡ chixu na ga choxna tüxüۡ cumugüxüۡ. Rü tümagü
ËȍӕǣǣӕЙľҡ%ŕǣӥիüۡca۳x. Rü ñoma i фӥ̲фӥ͑ǣҡիɥ͑ӥŕɗËӕфӥΎфľ. 7ॸ—Rü
naãnewa rü tá ngúxüۡ pinge. Natürü ñu۳xma rü marü nüxüۡ tacua۳x rü guxüۡma
¡peporae! erü choma rü marü nüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ËȍΎի͑Ëӕի%իüۡ, rü aixcüma
charüyexera i guxüۡma i ҧacü i ñoma i cuxüۡҡՓ͑ľ͑իӡ. 8ॸ—Rü choma rü
͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ —ñanagürü. marü tümamaã nüxüۡ chixu ga curü ore
ga chomaã nüxüۡ quixuxüۡ. Rü tümagü rü
Ngechuchu rü norü
̲фӥҡֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. Rü nüxüۡ
ngúexüۡgüca۳ի͑ֆӕ̲ӥիŕ
ticua۳xãchitanü na aixcüma cuxüۡtawa na
͑ľËȍիӡիüۡ i chomax. ѠӥҡֆիΥǣӥǣ
17
1ॸRü yema ñaxguwena rü
ͮǣľËȍӕËȍӕĀիӡǣӕ͑ĀՓľ͑ӥ, cuma núma choxüۡ na cumuxüۡ. 9ॸ—Rü
rü ñanagürü: —Pa Chaunatüx, marü ͑ǣŕmaca۳x cuxna chaca na tüxüۡ na
nawa nangu i ngunexüۡ na chayuxüۡ. Rü curüngüۡիŕŕիüۡca۳x. Rü tama cuxna chaca
chanaxwa۳xe na duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ na nüxüۡ curüngüۡիŕŕիüۡca۳x i ñoma i
cucua۳իŕŕիüۡ na aixcüma choma rü cune naãnecü۳ۡãx۳ i duüۡxüۡgü, natürü cuxna
Ëȍɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥɗËȍΎ̲фӥҡ chaca na tüxüۡ curüngüۡիŕŕիüۡca۳x ya
nüxüۡ nüxüۡ chacua۳իŕŕ͑Ëӕ̲фӥ guxema choxna tüxüۡ cumugüxe, erü
ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑͑нӕɗɥիüۡ. 2ॸ—Erü marü curü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. 10ॸRü guxãma ya
guxüۡ i duüۡxüۡgüarü ãŕ۳xgacüxüۡ choxüۡ ֆɞիľ̲ËȍΎիфӥǣӥɗիɥǣӥիľфӥËӕիфӥǣӥ
нӕɗիɥիŕŕ, ͑Ëȍ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x i ҡɗիɥǣӥ. Ѡӥǣӕի%̲ֆËӕիфӥǣӥɗիɥǣӥիľ
guxüۡma i duüۡxüۡgü i choxna cumugüxüۡ. фӥËȍΎիфӥǣӥҡɗիɥǣӥ. Rü tümagagu rü
3ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü tá nüxü‫ۡڟ‬ duüۡxüۡgü choxüۡ nicua۳xüüۡgü. 11ॸ—Choma
͑͑ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ ega фӥ̲фӥҡ%ӡҡ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ
cuxüۡ nacua۳xgügu na cuxicatama Ëȍ͑ǣŕի̲ŕËȍ, natürü i tümagü rü
ҽӕЙ͑͑нӕɗɥիüۡ, rü choxüۡ nacua۳xgügu ͑ǣŕ̲%Ëӥ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓҡ
na choma rü Cristu ga núma choxüۡ ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕիüۡtawa
Ëӕ̲ӕËӥ͑Ëȍɗɥիüۡ. 4ॸ—Choma rü marü Ëȍիӡֆ͑ľ. Ьæȍӕ͑ҡӥֆԖӥ͑ľËӥի, rü
cuxüۡ Ëȍҡիŕŕɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓфӥ chanaxwa۳xe na curü pora ga choxna
Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕɗǣӕիüۡma i puracü ga cuxãxüۡmaã tüxna cudauxüۡ ya yíxema
nawa choxüۡ cumuxüۡ. 5ॸ—Rü ñu۳xma Pa choxna tüxüۡ cumugüxe, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
275 CUÁԖۡॷ17
ǣӕի%̲Փӥիɗǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡca۳x, ͑ǣŕ̲ Ëȍ͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x i curü ore i aixcüma

cuma rü choma na wüxigu ɗիɥիüۡ, na cupe۳xewa tixüünexüۡca۳x ya
фӥիɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ. 12ॸ—Rü yexguma guxema yíxema choxna tüxüۡ cumugüxe.
choxna tüxüۡ cumugüxetanüwa 20ॸ—Natürü tama yíxema ñu۳xma
chayexmagu ga ñoma ga naãnewa, rü ֆիΥǣӥxeca۳xicatama cuxna chaca.

curü pora ga choxna cuxãxüۡmaã tüxna Natürü cuxna chaca ta tümaca۳x ya
chadau rü tüxüۡ íchapoxüۡ. Rü taxúema ֆɞիľ̲ֆɗիËӥфҡֆիΥǣӥիľ͑ǣǣӕɗ
ga guxema choxna tüxüۡ cumugüxe rü tümaãrü ore ya yíxema ñu۳xma
itayarütauxe. Rü Yuda ga woetama ֆիΥǣӥիľ. 21ॸ—Rü guxãma ya yíxemaca۳x
iyarütaxuxüۡxicatama inayarütaxu na cuxna chaca na aixcüma wüxitama
yanguxüۡca۳x i curü ore i ümatüxüۡ. ҡɗիɥǣӥիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ëӕ̲фӥËȍΎ̲
13ॸ—Rü ñu۳xma rü cuxüۡҡՓҡËȍիӡ. ͑Փӥիɗҡ̲ɗիɥǣӥիüۡrüüۡ, Pa Chaunatüx,
Natürü ñomarüta ñoma i naãnewa rü chanaxwa۳xe i guxãma i tüma rü ta
Ëȍ͑ǣŕի̲-yane rü nüxüۡ chixu i ñaã Փӥիɗҡ̲ҡɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͖Ύ̲ɗ
curü ore na tümagü rü ta tüxüۡ‫ڟ‬ naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü, фӥҡ͑ֆիΥǣӥ
͑͑ǣŕի̲իüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ҡ%ŕɗɗիËӥ̲ na cuma núma choxüۡ cumuxüۡ. 22ॸ—Rü
ɗիɥիüۡ i choma choxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ. choma rü marü tüxna chanaxã i
14ॸ—Choma rü marü tümamaã nüxüۡ ͑ǣŕ̲ҡ̲ЙΎфɗËӕ̲ËȍΎի͑Ëӕի%իüۡ
chixu i curü ore. Natürü ñoma i ͑͑ǣŕ̲%ËӥՓӥիɗҡ̲ҡɗիɥǣӥիüۡca۳x
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü rü tümachi ͑ǣŕ̲Ëӕ̲фӥËȍΎ̲͑Փӥիɗҡ̲
naxaie, erü tüma rü tama naxrüüۡ ҡɗիɥǣӥ, ɗիɥǣӥիüۡrüüۡ. 23ॸ—Rü chanaxwa۳xe na
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i choma rü tama ñoma i ҡӥ̲ՓËȍ͑ǣŕի̲իüۡ rü cuma i chowa
naãnecüۡ۳ãx۳ rüüۡ Ëȍɗիɥ. 15ॸ—Tama cuxna ͑Ëӕ͑ǣŕի̲իüۡ ͑͑ǣŕ̲%ËӥɗիËӥ̲
tümaca۳x chaca na tüxüۡ na wüxi-ҡ̲ɗիɥǣӥիüۡ i guxãma i yixema.
quigagüxüۡca۳x i ñoma i naãnewa. Natürü Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľËüۡ۳ãx۳ i
cuxna chaca na tüxüۡ na ícupoxüۡxüۡca۳x duüۡxüۡgü rü tá nüxüۡ nicua۳xãchitanü na
nüxna i n۳g۳oxo i Chataná. 16ॸ—Choma rü cuma núma choxüۡ cumuxüۡ, rü tá nüxüۡ
tama ñoma i naãnecüۡ۳ãի۳ Ëȍɗիɥ. Rü nicua۳xãchitanü na tüxüۡ cungechaüۡxüۡ ya
tümagü rü ta tama ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ yíxema choxna tüxüۡ Ëӕ̲ӕǣӥիľ͑ǣŕ̲
ҡɗիɥǣӥ, ľфӥËӕիфӥǣӥҡɗիɥǣӥɗ͖u۳xmax. na choxüۡ cungechaüۡxüۡrüüۡ. 24ॸ—Pa
17ॸ—æӕфӥΎфľфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥ. Rü Chaunatüx, cuma choxna tüxüۡ cumugü.
chanaxwa۳xe i tüxüۡ Ëӕ͑ǣәľիŕŕɗËӕфӥ Rü chanaxwa۳xe i chauxüۡtawa
ore, na aixcüma cupe۳xewa tixüünexüۡca۳x ҡ͑ǣŕի̲ǣӥɗ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a tá
ya yíxema choxna tüxüۡ cumugüxe. ɞËȍ͑ǣŕի̲իüۡwa, na nüxüۡ
18ॸ—Rü yexgumarüüۡ ga ñoma ga tadaugüxüۡca۳x i chorü pora ga choxna
naãnecüۡ۳ãx۳ ga duüۡxüۡgütanüwa choxüۡ na cuxãxüۡ. Yerü choxüۡ cungechaüۡ ga
cumuxüۡrüüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i choma yexguma tauta naãne ixügügumama.
rü ta ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i 25ॸ—Pa Chaunatü ya Mecüx, ñoma i
duüۡxüۡgü-tanüwa tüxüۡ chamugü. 19ॸ—Rü naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü rü tama cuxüۡ
tümagagu chaugü ichaxã na tüxüۡ nacua۳xgü. Natürü choma rü cuxüۡ
chacua۳x. Rü yíxema choxna tüxüۡ cúãcü ínaxuaxüۡxüۡ rü yema

cumugüxe rü ta marü nüxüۡ tacua۳xgü na churaragütanüwa nayexma. 6ॸRü
cuma núma choxüۡ cumuxüۡ. 26ॸ—Rü yexguma yema ñaxgu ga Ngechuchu:
marü tüxüۡ nüxüۡ chacua۳իŕŕ͑ҡľիŃ ٘æȍΎ̲Ëȍɗիɥٚ, ñaxgu, rü nügüweama
нӕɗɥիüۡ. Rü guxüۡgutáma tüxüۡ nüxüۡ nacaixüۡtanü ga yema churaragü, rü
chicua۳իŕŕ%̲Ëȍɗǣӥ͑Ëӕ̲ËȍΎիüۡ yexma nayayi. 7ॸRü yexguma ga
cungechaüۡxüۡrüüۡ tügü Ngechuchu rü wena nüxna naca, rü
tangechaüۡgüxüۡca۳x rü choma rü ñanagürü: —¿Texéca۳ի͑ɗիɥɗ
tümaxüۡҡՓ͑Ëȍ͑ǣŕի̲իüۡca۳x pedaugüxüۡ? —ñanagürü. Rü nümagü rü
—ñanagürü ga Ngechuchu. nanangãxüۡgü rü ñanagürügü:
—Nacharétucüۡ۳ãx۳ i Ngechuchuca۳ի͑ɗիɥɗ
tadaugüxüۡ —ñanagürügü. 8ॸRü
(Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Lc 22.47-53)
Ngechuchu rü wenaxãrü ñanagürü
nüxüۡ: —Marü pemaã nüxüۡ chixu rü
18
1ॸRü yema ñaxguwena ga
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥҡΎ̲%ɗ͑իӡ%Ëȍɗ, ËȍΎ̲Ëȍɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲chauxca۳x
na Cheduruarü ngatexüۡãrü tocutüwa ЙľĀӕǣӥǣӕфӥ‫ؽ‬ɞЙľֆիɥիŕŕɗ͖%ËȍΎфӥ
ҡիɥիüۡca۳x. Rü yéma nayexma ga wüxi ngúexüۡgü! —ñanagürü. 9ॸRü yemaãcü
ga nanetünecü. Ѡӥֆľ̲Փ͑իӡǣ nangupetü na yanguxüۡca۳x ga norü ore
Ngechuchu tomaã. 2ॸRü Yuda ga yema ga nümatama ga Ngechuchu nüxüۡ
bexma cúãcü Ngechuchuxüۡ íyaxuaxüۡxüۡ yaxuxüۡ ga ñaxgu:
rü nüxüۡ nacua۳x ga yema nachica, yerü “Yíxema Chaunatü choxna tüxüۡ
Ngechuchu rü muŕ۳xpü۳xcüna yéma ̲ӕǣӥիľфӥҡիәľҡ̲ɗҡֆфӥҡӕիľٚ,
tomaã nangutaque۳xexüۡ. 3ॸRü yéma ñaxgu. 10ॸѠӥæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕфӥ͑ӥիüۡ‫ڟ‬
nangu ga Yuda namaã ga ñuxre ga iyexma ga wüxi ga cüxchi. Ѡӥ͑ǣɥիüۡ
churaragü rü ñuxre ga tupauca ga nayaxu ga norü cüxchi rü yemamaã
taxüۡneãrü purichíagü ga yéma ínanadaechinü ga paigüarü ãŕ۳xgacüarü
namugüxüۡ ga paigüarü ãŕ۳xgacügü rü duüۡxüۡ ga Macugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü norü
parichéugü. Rü meãma nixãxne, rü tügünechinü ínadae. 11ॸNatürü ga
yéma nanangegü ga omügü. 4ॸNatürü ga Ngechuchu rü Pedruxüۡ ñanagürü:
Ngechuchu rü marü nüxüۡ nacua۳x ga —‫ͮؽ‬ǣɥիËȍɗիüۡǣӕ͑ǣɥիüۡ ixücuchi i curü
guxüۡma ga ҧacü tá nüxüۡ na ngupetüxüۡ. cüxchi! ¿Tama e۳xna nüxüۡ cucua۳x na
Rü yemaca۳x naxca۳ի͑ɗիӡ, rü nüxna choma rü tá ngúxüۡ chingexüۡ ͑ǣŕ̲
naca, rü ñanagürü: —¿Texéca۳ի͑ɗիɥɗ Chaunatü chomaã naxueguxüۡrüüۡ?
pedaugüxüۡ? —ñanagürü. 5ॸRü nümagü —ñanagürü.
rü Ngechuchuxüۡ nangãxüۡgü, rü
Anápatawa Ngechuchuxüۡ nagagü
ñanagü-rügü: —Nacharétucüۡ۳ãx۳ i
(Mt 26.57-58; Mr 14.53-54; Lc 22.54)
Ngechuchuca۳ի͑ɗիɥɗҡĀӕǣӥիüۡ
—ñanagürügü. Rü Ngechuchu 12ॸRüyexguma ga churaragüarü
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Choma ãŕ۳xgacü, namaã ga norü churaragü rü
Ëȍɗիɥ—ñanagürü. Rü Yuda ga bexma tupaucaarü purichíagü, rü Ngechuchuxüۡ
277 CUÁԖۡॷ18
niyauxgü. Rü nayana۳ɥ ۳xchacüügü. 13ॸRü rü ñanagürü: —¿ӄËӥ͑ɗիɥǣ

noxri rü ãŕ۳xgacü ga Anápatawa duüۡxüۡgüxüۡ ̲͑%Ëӕ͑ǣәľիŕŕիüۡ? ¿Rü
nanagagü. Rü Aná rü Caipána۳իҡӥ͑ɗիɥ. ҡľիŃǣӥҡɗիɥֆֆɞիľ̲Ëӕфӥ͑ǣәľիüۡgü?
Rü guma taunecügu ga Caipá rü —ñanagürü. 20ॸRü Ngechuchu ñanagürü
Йɗǣӥľфӕ͑ɗիɥ. 14ॸѠӥֆľ̲æɗЙ͑ɗիɥǣ nüxüۡ: —Choma rü guxüۡ ga
üۡpaacü yema Yudíugüarü duüۡxüۡgüpe۳xewa nüxüۡ chixu ga chorü
ãŕ۳xgacügümaã nüxüۡ ixuxüۡ ga na ore. Rü ngutaque۳xepataüۡgüwa rü
̲͑ľ̲ŕիüۡ ga wüxitama ga yatü tupauca ya taxüۡnewa i ngextá guxüۡma i
guxüۡma ga Yudíugüca۳x na yuxüۡ . Yudíugü íngutaque۳xegüxüۡwa
Ëȍ͑͑ǣәľիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü. Rü yemaãcü
Pedru rü tama Ngechuchuxüۡ nacua۳xneta
taxuüۡma ichicu۳x ga chorü ore. 21ॸ—¿Rü
(Mt 26.69-70; Mr 14.66-68; Lc 22.55-57)
tü۳xcüüۡ i choxna cuc۳axüۡ i ñu۳xmax? ƚËӥ,
15ॸѠӥËȍΎ̲фӥæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕфӥ ‫͑ؽ‬ӥի͑͑Ëɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü ga nüxüۡ
ՓӥիɗǣӕͮǣľËȍӕËȍӕՓľҡфӥիɥ. Rü yema ɥ͑ӥŕիüۡ ga chorü ore! Rü nümagü tá
paigüarü ãŕ۳xgacü rü choxüۡ nacua۳x. Rü cumaã nüxüۡ nixugüe ga ҧacüchigaxüۡ
yemaca۳x ga choma rü wüxigu namaã na chixuxüۡ. Erü nümagü rü nüxüۡ
Ngechuchumaã tichocu ga nacua۳xgü i guxüۡma ga ҧacü ga namaã
ãŕ۳xgacüpataa۳xtüwa. 16ॸNatürü ga Pedru nüxüۡ chixuxüۡ —ñanagürü. 22ॸRü
rü ɥã۳xãrü düxétügutama narüxã۳ӡ۳x. Rü yexguma Ngechuchu yema ñaxgu, rü
yemaca۳իɞËȍիӡիüۡ ga choma, rü yema wüxi ga tupauca ga taxüۡneãrü purichía
ɥã۳xãrü dauruüۡ ga ngecümaã ga naxüۡtagu chixüۡ, rü
chayarüdexa rü yexguma Pedruxüۡ Ngechuchuchiwegu nidagü. Rü
iyamucuchi. 17ॸRü yexguma ga yema ñanagürü Ngechuchuxüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ
ngecü ga ɥã۳xãrü dauruüۡ, rü Pedruna ica, ͑ǣŕ̲%ËӥËӕ͑͑ǣ%իüۡ ya daa paigüarü
фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —¿Tama e۳xna cuma rü ta ãŕ۳xgacü? —ñanagürü. 23ॸRü Ngechuchu
wüxi i norü ngúexüۡ нӕɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Rü
i yayauxgüxüۡ? —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. Rü Pedru ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü rü chixexüۡxüۡ chixuxgu,
͑ǣɥիüۡ nangãxüۡ, rü ñanagürü: —Tama ¡rü nüxüۡ ixu na ñuxãcü chixri na
͑ɗիɥ—ñanagürü. 18ॸRü yéma ɥã۳xtüwa rü chidexaxüۡ! Natürü ega chorü ore rü
ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡgü rü purichíagü rü ɗիËӥ̲ֆɗիɥǣӕ, rü ¿tü۳xcüüۡ i choxüۡ
nanaxügü ga wüxi ga üxü, yerü quidagüxüۡ i ñu۳xmax? —ñanagürü. 24ॸRü
nagáuane. Rü guma üxüxetüarü yexguma ga Aná rü Ngechuchuxüۡ
ngaicamagu nachigü, rü yéma nügü ֆ͑ɥ%Ëӥ̲Йɗǣӥфӥãŕ۳xgacü ga
͑ɗ͑ɥիüۡgü. Rü Pedru rü ta yéma nügü Caipáxüۡtawa nanamu.
͑͑ɥիüۡ ͑իŕҡӥՓǣǣӕ̲ӥիӥ.
Pedru rü wenaxãrü tama
Paigüarü ãŕ۳xgacü rü Ngechuchuna naca Ngechuchuxüۡ nacua۳xneta
(Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Lc 22.66-71) (Mt 26.71-75; Mr 14.69-72; Lc 22.58-62)
19ॸRüyema paigüarü ãŕ۳xgacü rü 25ॸRü
yoxni ga Pedru rü üxüarü
inanaxügü ga Ngechuchuna na nac۳axüۡ, ngaicamagu nachiecha, rü yéma nügü
CUÁԖۡॷ18 278
͑͑ɥիüۡãma. Rü yema yéma yexmagüxüۡ nangãxüۡgü, rü ñanagürügü:

rü nüxna nacagüe, rü ñanagürügü: —ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲Փӥիɗɗҡիüۡ i
—¿Tama e۳xna cuma rü ta norü ngúexüۡ chixexüۡ naxü۳xgu, фӥҡ%ӡËȍɗ̲
нӕɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗֆֆӕիǣӥիüۡ? cuxüۡtawa tanaga —ñanagürügü. 31ॸRü
—ñanagürügü. Natürü ga Pedru rü tama yexguma ga Piratu rü ñanagürü nüxüۡ:
nügü nixu, rü ñanagürü: —ҽ̲͑ɗիɥ —‫ؽ‬ƚËӥЙľфӥãŕ۳xgacügüxüۡtawa penaga,
—ñanagürü. 26ॸRü yéma nayexma ga rü perü mugü pemaã nüxüۡ ixuxüۡãcüma
wüxi ga paigüarü ãŕ۳xgacüarü duüۡxüۡ. Rü penapoxcux! —ñanagürü. Natürü ga
yema rü Pedru ídaechinüxüۡtanüxüۡ ͑ɗիɥ. yema Yudíugü rü Piratuxüۡ nangãxüۡgü,
Rü Pedruna naca, rü ñanagürü: rü ñanagürügü: —Natürü pema i
—¿Tama e۳ի͑Ëӕ̲ֆɗɥիüۡ ga Dumacüۡ۳ãx۳ gü rü marü toxna penachu۳xu
nanetünecüwa Ngechuchumaã cuxüۡ na texéxüۡ tima۳xgüxüۡ tümaãrü
chadauxüۡ? —ñanagürü. 27ॸRü Pedru rü chixexüۡca۳x —ñanagürügü. 32ॸRü
wenama tama nügü nixu. Rü yemaãcü ningu ga yema ore ga
yexgumatama nica ga ota. Ngechuchu üۡpaacü nüxüۡ ixuxüۡ ga
ñuxãcü tá na nayuxüۡ. 33ॸRü Piratu rü
Ngechuchu rü Piratupe۳xewa nayexma
wenaxãrü napatagu naxücu, rü
(Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Lc 23.1-5)
Ngechuchuca۳x nangema. Rü nüxna
28ॸRü yexguma Ngechuchumaã nüxüۡ naca, rü ñanagürü: —‫ع‬æӕ̲ֆɗɥիüۡ i
nachauegu ga nüxna na nacagüxüۡ, rü Yudíugüarü Ãŕ۳իǣËӥнӕɗɥիüۡ?
Caipápatawa ínanagaxüchigü rü —ñanagürü. 34ॸRü Ngechuchu ñanagürü
Yudéaaneãrü ãŕ۳xgacü ga nüxüۡ: —¿Cuechamatama i nagu
Dumacüۡ۳ãx۳ patawa nanagagü. Natürü Ëӕфӥիɥ͑ӥիüۡ ͑͑ǣŕ̲%ËӥËȍΎի͑
marü ningóonechaüۡ ga yexguma rü cuc۳axüۡ, rü e۳xna togü marü cumaã nüxüۡ
yemaca۳x ga yema Yudíugü rü tama ͑ɗիӕ͑͑ǣŕ̲%ËӥËȍΎի͑cuc۳axüۡca۳x?
guma ãŕ۳xgacüpatagu nachocu, yerü —ñanagürü. 35ॸRü Piratu Ngechuchuxüۡ
norü mugü nüxüۡ nixu rü taxüۡ ga pecadu nangãxüۡ, rü ñanagürü: —¿E۳xna cuma
͑ɗիɥ͑Փӥիɗǣġӕ̲Ëüۡ۳ãx۳ patagu na ͑ǣӕËӕфӥիɥ͑ӥǣӕфӥ֤ӕĀɞӕËȍɗɥիüۡ? Rü
nachocuxüۡ ga yema ngunexüۡgu. Rü ͑ǣŕ̲ËӕËȍɗüۡãnecüۡ۳ãx۳ gü rü paigüarü
yemaãcü tama Tupanape۳xewa nügü ãŕ۳իǣËӥǣӥҡ̲͑ɗիɥɗËȍӕիüۡtawa cuxüۡ
nixüxaarü maxüۡãի۳ ŕŕǣӥËȍüۡ, yerü gagüxüۡ. ¿E۳xna ҧacü rü chixexüۡ cuxü?
yexguma nügü yaxüxaarü —ñanagürü. 36ॸRü yexguma ga
maxüۡãի۳ ŕŕǣӥǣӕ, rü taxucürüwa Ngechuchu rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
nanangΥ۳իǣӥǣΥ͑ǣԖЙľҡӥËȍɗǣфӥ —Choma rü tama ñoma i naãnewa
petaca۳ի̲͑ľիŕŕիüۡ. 29ॸRü yemaca۳x ga ãŕ۳իǣËӥËȍɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͖Ύ̲ɗ
guma ãŕ۳xgacü ga Dumacüۡ۳ãx۳ ga Piratu naãnewa ãŕ۳իǣËӥËȍɗիɥǣӕ, rü chorü
фӥ͑ЙҡՓɞ͑իӡիӡǣĀӕüۡxüۡgümaã duüۡxüۡgü rü chi Yudíugüarü
na yadexaxüۡca۳x. Rü ñanagürü nüxüۡ: ãŕ۳իǣËӥǣӥ̲%͑ӥǣӥ͑Āɗфӥҡ%ӡËȍɗ̲
—¿ӄacüca۳x ípenaxuaxüۡ ya daa yatü? choxüۡ ͑ɗֆӕիǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲. Natürü
—ñanagürü. 30ॸRü nümagü rü Piratuxüۡ tama ñoma i naãnewa ãŕ۳իǣËӥËȍɗիɥ
—ñanagürü. 37ॸRü yexguma ga Piratu rü yema churaragü rü chuchuxüۡwa

ñanagürü nüxüۡ: —¿E۳xna to i nanaxügü ga wüxi ga nga۳xcueruüۡ rü
nachiüۡãneãrü ãŕ۳իǣËӥнӕɗիɥɗËӕ̲ի? ñu۳իӡËȍɗ͑ŕфӕՓnayanga۳xcuchigü. Rü
—ñanagürü. Rü Ngechuchu nanangãxüۡ wüxi ga máxüۡ ga naxchiru ga
rü ñanagürü: —Cumatama marü nüxüۡ dauxcharaxüۡgu nayacu۳իŕŕǣӥ. 3ॸRü
quixu na ãŕ۳իǣËӥËȍɗɥիüۡ. Rü yemaca۳x ñu۳իӡËȍɗnaxca۳ի͑իɥ, rü nüxüۡ
ga choma rü chabu rü ñoma ga nacugüeãcüma ñanagürügü nüxüۡ:
͑%͑ľՓËȍիӡ͑Āӕüۡxüۡgümaã nüxüۡ —¡Namaxüۡ, Pa Yudíugüarü Ãŕ۳xgacüx!
chayarüxuxüۡca۳իɗΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. —ñanagürügü. Rü nanapechiwegü. 4ॸRü
Rü guxãma ya texé ya nüxüۡ cuáxchaüۡիŕ ЬɗфҡӕфӥՓľ͑ի%фӥĀӥիŃҡӥՓ͑իӡ, rü
ɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, rü choxü‫ۡڟ‬ Yudíugüxüۡ ñanagürü: —¡Dücax! ñu۳xma
ɗҡфӥիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ӥիüۡ chixuxüۡ tá nuã pepe۳xewa chanaga na nüxüۡ
—ñanagürü. 38ॸRü Piratu rü ñanagürü pecuáxüۡca۳x na taxuüۡma i chixexüۡxüۡ
nüxüۡ: —¿ӄËӥ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ nawa chadauxüۡ —ñanagürü. 5ॸRü
ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ? —ñanagürü. ĀӥիŃҡӥՓ͑իӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ. Rü
namaã nanga۳xcueru ga yema
Ngechuchumaã nanaxuegu
nga۳xcueruüۡ ga chuchuxüۡnaxca۳x. Rü
na yama۳xgüãxüۡ
nagu nicu۳x ga yema máxüۡ ga naxchiru
(Mt 27.15-31; Mr 15.6-20; Lc 23.13-25)
ga dauxcharaxüۡ. Rü yex-guma ga Piratu
Rü yemaãcü Ngechuchuna nacaxguwena rü Yudíugüxüۡ ñanagürü: —ġ͑ɗիɥֆ
ga Piratu, rü wenaxãrü Yudíugümaã yima yatü —ñanagürü. 6ॸNatürü
nayarüdexa. Rü ñanagürü nüxüۡ: yexguma Ngechuchuxüۡ nadaugügu ga
—Taxuüۡma i chixexüۡxüۡ nawa chadau i paigüarü ãŕ۳xgacügü rü purichíagü, rü
ñaã yatü. ¿Rü tü۳xcüüۡ chi inapoxcuxüۡ? inanaxügüe ga aita na naxüexüۡ. Rü
39ॸ—Natürü guxüۡǣӕ̲ľǣԖЙľҡӥËȍɗǣфӥ ñanagürügü: —¡Curuchawa yapota!
petawa nanguxgu, фӥЙľËӥ̲͑ɗիɥ͑ ¡Curuchawa yapota! —ñanagürügü. Rü
choxna naxca۳x na pec۳axüۡ na Piratu rü ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬ƚËӥ,
ɞËȍ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիücۡ a۳x i wüxi i duüۡxüۡ i peyaga rü pematama curuchawa
poxcuxüۡ. ¿Rü penaxwa۳xexüۡ na pexca۳x peyapota! Erü choma rü taxuüۡma i
ɞËȍ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡ i ñaã perü ãŕ۳xgacü, chixexüۡxüۡ nawa chadau —ñanagürü ga
Pa Yudíugüx? —ñanagürü. 40ॸRü yexguma Piratu. 7ॸNatürü ga yema Yudíugü rü
ga guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü, rü tagaãcü Piratuxüۡ nangãxüۡgü, rü ñanagürügü:
aita naxüe, rü ñanagürügü: —Tama —Toma toxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗҡΎфӥ
tanaxwa۳xe na cuya-ngéxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ. mu. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡΎфӥ̲ӕҡΎիüۡ nüxüۡ
Ѡӥ´ф¡Փիɗ͑ɗիɥɗtanaxwa۳xexüۡ na nacua۳իŕŕ̲͑͑ľիüۡ na nayuxüۡ i ñaã
cuyangéxüۡ —ñanagürügü. Rü yema yatü, yerü nüma rü nüxüۡ nixu ga
´ф¡фӥՓӥիɗǣ̲ŕҡիüۡ ͑ɗիɥ. ҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ —ñanagürügü.
8ॸRü yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣ
19
1ॸRü yexguma ga Piratu rü
churaragüxüۡ namu na Piratu, rü yexeraãcü namuüۡ. 9ॸRü wena

Ngechuchuxüۡ nac۳uaixgüxüۡca۳x. 2ॸRü Ngechuchumaã napatagu naxücu. Rü
CUÁԖۡॷ19 280
yéma Ngechuchuna nayaca, rü yima perü ãŕ۳xgacü! ñanagürü. 15ॸNatürü

ñanagürü: —¿Ngextácüۡ۳ãի۳ нӕɗիɥɗ ga nümagü rü aita naxüe, rü
cumax? —ñanagürü. Natürü ga ñanagürügü: —Tanaxwa۳xe na nayuxüۡ.
Ngechuchu rü tama nanangãxüۡ. 10ॸRü Rü ¡curuchawa yapota! —ñanagürügü.
yexguma ga Piratu rü Ngechuchuxüۡ Rü Piratu nüxna naca rü ñanagürü
ñanagürü: —¿E۳ի͑͑ǣŕ̲ҡ%ӡҡ̲ nüxüۡ: —¿Ñuxãcü i choma rü ichanamu
choxüۡ cungãxüۡ? ¿Tau e۳xna i nüxüۡ na curuchawa yapotagüãxüۡca۳x ya perü
cucuáxüۡ na cho۳xme۳իՓËӕ͑ǣŕի̲իüۡ na ãŕ۳xgacü? —ñanagürü. Natürü ga
curuchawa cuxüۡ chipotaxüۡ rü e۳xna cuxüۡ paigüarü ãŕ۳xgacügü rü Piratuxüۡ
͑ɞËȍ͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡca۳x? —ñanagürü. nangãxüۡgü, rü ñanagürügü: —Yima
11ॸRü Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ãŕ۳xgacü ya tacü ya Chécharu ya
ñanagürü: —ҽ%ӡËȍɗ̲cuxme۳xwa ġӕ̲Փ͑ǣŕի̲Ëӥфӥֆɗ̲͑ɗիɥֆҡΎфӥ
Ëȍ͑ǣŕի̲, ega tama Tupana ãŕ۳xgacü, rü nataxuma i to
naxwa۳xegu. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ —ñanagürügü. 16ॸRü yexguma ga Piratu
duüۡxüۡgü i cuxna choxüۡ mugüxüۡ rü curü rü yema Yudíugüna Ngechuchuxüۡ namu
yexera poraãcü napecaduã۳xgü na curuchawa yapotagüãxüۡca۳x. Rü
—ñanagürü. 12ॸRü yemawena rü Piratu nümagü rü nayagagü.
͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥǣ͖ӕի%ËӥͮǣľËȍӕËȍӕիüۡ
Curuchawa Ngechuchuxüۡ nipotagü
na ínanguxuchixŕŕŕg‫ ڟ‬axüۡ. Natürü yema
(Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Lc 23.44-49)
Yudíugü rü poraãcü aita naxüe, rü
ñanagürügü: —ͮǣŕիǣӕ̲ҡ 17ॸѠӥɞ͑իӡիüۡga Ngechuchu, rü norü
ícunanguxuchixŕŕ۳xgu rü tama curü ËӕфӕËȍ͑ǣɥիüۡ ininge. Rü yéma
ãŕ۳xgacü ya tacü ya Dumacüۡ۳ãx۳ ya nanagagü nawa ga wüxi ga nachica ga
Chécharuxüۡ cungechaüۡ. Ƅфӥ͑ǣľիľфӦիľ “Duüۡիŕŕruchina۳ի%ǣӕٚãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü yema
ya ãŕ۳xgacü ya tacüxüۡ tügü фӥǾΔфǣӕҡ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a ga togawa.
ingucuchixŕŕի‫ ڟ‬ŕ, rü Dumacüۡ۳ãx۳ ya 18ॸRü yéma curuchawa Ngechuchuxüۡ
ãŕ۳xgacü ya tacü ya Chécharuarü uwanü nayarüpotagü. Rü Ngechuchurüüۡ

ҡɗիɥ—ñanagürügü. 13ॸRü yexguma curuchawa nayapotagü ga taxre ga to ga
yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣЬɗфҡӕ, rü yatügü, rü wüxi ga norü tügünecüwawa
churaragüxüۡ namu ga Ngechuchuxüۡ rü to ga norü ҧoxwecüwawa. 19ॸRü
düxétüwa na nagagüxüۡca۳x. Rü nawa Piratu rü churaragüxüۡ namu na
nayarüto ga wüxi ga tochicaüۡ ga taxüۡ Ngechuchuarü curuchatape۳xewa na
ga nutagünaxca۳x ga togawa rü yapocuchigüãxüۡca۳x ga wüxi ga
Gabatagu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü yema nachicawa mürapewaxacü ga ãŕg‫ ڟ‬atachinüxüۡ ga
͑ɗիɥǣЙΎիËӕľիüۡ ga duüۡxüۡgüna nac۳axüۡ ñaxüۡ:
ga ãŕ۳xgacü. 14ॸRü wüxi ga ngunexüۡ “Ngechuchu ya Nacharétucüۡ۳ãx۳ ya
͑ҡիӕǣԖЙľҡӥËȍɗǣфӥЙľҡՓ͑ Yudíugüarü Ãŕ۳իǣËӥٚ, ñaxüۡ. 20ॸRü
nanguxüۡ ga yexguma, rü marü muxüۡma ga yema Yudíugü nüxüۡ
tocuchiwa nangu. Rü Piratu rü nadaumatü ga yema namatü ga
Yudíugüxüۡ ñanagürü: —‫ؽ‬ġ͑ɗիɥֆ mürapewaxacügu üxüۡ. Yerü yema
281 CUÁԖۡॷ19
nachica ga Ngechuchuxüۡ curuchawa Magadácü۳ۡãx۳ . 26ॸRü yexguma Ngechuchu

íyanapotagüxüۡwa, фӥɥ%͑ľ%фӥ ͑ŕիüۡ da۳u۳xgu ga yexma chauxüۡtagu na
͑ǣɗË̲͑͑ɗիɥ. Rü tomaŕ۳xpü۳x ga nachixüۡ, фӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —Pa
nagawa naxümatü ga yema naŕg‫ ڟ‬a ga Mamax, ֆɗ̲͑ɗիɥֆËӕ͑ľ, —ñanagürü.
yema mürapewawa. Rü togawa rü 27ॸRü yemawena, rü ñanagürü choxüۡ:
Griégugügawa rü Dumacüۡ۳ãx۳ gügawa —ͮǣŕ̲ɗֆɗիɥɗËӕľ—ñanagürü. Rü

naxümatü. 21ॸRü yemaca۳x ga yema ֆľիǣӕ̲̲̲фӥËȍΎЙҡՓ͑ǣɥիüۡ
Yudíugüarü paigüarü ãŕ۳xgacügü rü chayaxu. Rü chauxüۡҡՓɗֆľի̲ŕËȍ.
Piratuxüۡ ñanagürügü: —Toma rü tama
Nayu ga Ngechuchu
tanaxwa۳xe i cunaxümatü i “Yudíugüarü
Ãŕ۳իǣËӥٚ, ñaxüۡ. Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ 28ॸRü Ngechuchu nüxüۡ nacua۳x ga
cunaxümatü rü ñacurügü: marü na yanguxüۡ ga guxüۡma ga norü
“Nügü ixucü na Yudíugüarü Ãŕ۳xgacü puracü ga ñoma ga naãnewa. Rü yema
ֆɗɥիüۡٚ, ñacurügü. 22ॸNatürü Piratu Tupanaãrü ore ga ümatüxüۡ na
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —ͮǣŕ̲ ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡca۳x, rü ñanagürü:
chaxümatüxüۡ фӥ̲фӥ͑ǣŕի̲ —Chiҧawa —ñanagürü. 29ॸRü yéma
naxümatü —ñanagürü. 23ॸRü curuchawa iyexma ga wüxi ga tüۡxüۡxãcü ga binu ga
marü Ngechuchuxüۡ yapotagüguwena ga marü üxchiücümaã ããcuxcü. Rü wüxi ga
churaragü, rü nanade ga tüa۳ի̲ӥǣӕ̲¡ɗ͑ӕ̲%͑ɗՓɗիŕŕǣӥ, rü
Ngechuchuchiru. Rü yema ãgümücü ga wüxi ga dexnemena۳xãwa nayana۳ɥ ۳x. Rü
churaragü rü nügümaã nayatoye ga yemamaã naã۳xgu nanawe۳xgü. 30ॸRü
naxchiru. Rü nanayauxgü ta ga norü Ngechuchu nayaxaxü ga guma binu ga
gáuxüۡchiru ga máxüۡ. Natürü taxuwama üxchiücü rü ñanagürü: —Marü ningu i
narünga۳i ۳xte, yerü woetama yemaãcü guxüۡma i chorü puracü —ñanagürü. Rü
naxü. 24ॸRü yemaca۳x ga yema churaragü ñu۳իӡËȍɗɗ͑ֆфӥ̲ի%Ëȍɗľфӕ, rü nayu.
rü nügümaã ñanagürügü: —‫ؽ‬ҽ%ӡҡ̲
Wüxi ga churara rü wocaxemaã
nagu tagaugüe! Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ
Ngechuchuxüۡ nacanapacütüxüۡ
naxca۳իҡ͑իɥ͑ӥca۳xwe۳իľǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ
ҡ͖͑ǣӥǣӥɗՓӥիɗɗĀɥŕфӕ͑͑ǣŕ̲Փ 31ॸNatürü ga yema Yudíugüarü
nüxüۡ icua۳xgüxüۡca۳x na texéarü tá na ãŕ۳xgacügü rü tama nanaxwa۳xegü ga
ֆɗɥիüۡ —ñanagürügü. Rü yemaãcü ningu curuchagüwa na nayexmagüxüۡ ga yema
ga Tupanaãrü ore ga ümatüxüۡ ga ñaxüۡ: naxüۡnegü. Yerü moxüۡãcü rü
“Nügümaã nayatoye i chauxchiru, ngüۡxchigaarü ngunexüۡ ͑ɗիɥ. Rü yema
rü naxca۳ի͑ǣɥիüۡ tanañanagügü Yudíugüca۳իфӥֆľ̲͑ɗիɥǣǣӕիüۡ ga
ɗՓӥիɗɗĀɥŕфӕٚ, ngüۡxchigaarü ngunexüۡãrü yexera ga
ñaxüۡ. ѠӥɗիËӥ̲ֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣ üünexüۡ, yerü norü peta ga
naxügüãxüۡ ga churaragü. 25ॸRü ԖЙľҡӥËȍɗǣфӥӥǣӥ͑ɗիɥ. Rü yemaca۳x
Ngechuchuarü curuchapünewa iyexma Piratuna naxca۳x nacagü na churaragü
ǣ͑ŕǣͅфɞ, фӥ͑ǣɥŕya۳x, rü María yéma namugüxüۡca۳x na
ga Creopá naxma۳x, rü María ga yapoyeparagüãxüۡca۳x na paxa
nayuexüۡca۳x ga yema curuchawa ֆľիǣӕ̲ǣ֤ӕËȍľфӥֆŃ̲͑իӡǣ

ipotagüxüۡ, rü paxa na nadeãxüۡca۳x ga curuchawa íyapotaxüۡwa, rü curuchawa
curuchawa naxüۡpa ga ngüۡxchigaarü nayayaxu ga naxüۡne ga Ngechuchu.
ngunexüۡ. 32ॸѠӥֆŃ̲͑իɥǣËȍӕффǣӥ 39ॸRü yéma nangu ga Nicodému ga
rü inanapoeparagü ga yema taxre ga üۡpaacü chütacü Ngechuchuxüۡtagu

yatügü ga Ngechuchumaã yéma ͑իӡ%͑ľËӥ. Rü yéma nanange ga 30 kilo
curuchawa ipotagüxüۡ. 33ॸRü naguxüۡ ga pumara ga yixichixüۡ na
Ngechuchuca۳ի͑իɥǣËȍӕффǣӥ, Ngechuchuxüۡ namaã
natürü nüxüۡ nadaugü ga marü na nachaxünegüxüۡca۳x. 40ॸRü yemaãcü ga
nayuxüۡ. Rü yemaca۳x tama Yuche rü Nicodému rü curuchawa
nayapoyeparagü. 34ॸNatürü wüxi ga nanayauxgü ga naxüۡne ga Ngechuchu.
churara rü Ngechuchuxüۡ Rü naxchiru ga marü
nacanapacütüxüۡ. Rü yexgumatama pumaracharaxü̲ۡ%͑ֆ͑ɥիЙӥիüۡgü.
ínaya۳xüchi ga nagü rü dexá. 35ॸRü ֤ľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣҡΎËӥ̲ǣҡΎ̲ǣ
choma i Cuáüۡ rü nüxüۡ chadau i guxüۡma Yudíugü ga yexguma wüxi ga yueta
ga ñaã pemaã nüxüۡ chixuxüۡ. Rü tüxüۡ itata۳xgügu. 41ॸRü yema nachica ga
ɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͖%ËȍΎфӥΎфľ. Rü Ngechuchu curuchawa íipotaxüۡwa
chomatama nüxüۡ chacua۳x i aixcüma na nayexma ga wüxi ga nanetünecü. Rü
ֆɗɥիüۡ, rü pemaã nüxüۡ chixu na pema rü yema nanetünecüwa nayexma ga wüxi
ҡЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x. 36ॸRü yema ga naxmaxüۡ ga yexwacaxüۡxüۡ ga taguma
nangupetü na yanguxüۡca۳x i Tupanaãrü texéxüۡ nagu nata۳xgüxüۡ. 42ॸRü yema
ore i ümatüxüۡ i ñaxüۡ: naxmaxüۡgu nayaxücuchigü ga
“Rü taxúnetáma ya naxchina۳xã Ngechuchuxüۡne yerü nangaicama, rü
͑ɗЙΎֆľǣӥٚ, paxa tá ningune ga ngüۡxchigaarü
ñaxüۡ. 37ॸRü toxnamana i Tupanaãrü ore i ngunexüۡca۳x.
Ínarüda ga Ngechuchu
“Tá nüxüۡ narüdaunü ya yima
(Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Lc 24.1-12)
nacanapacütüxüۡǣӥ%Ëӥٚ,
yüxüarü pa۳xmamaxüۡchi ga
20
ñanagürü. 1ॸRü
tauta meã yangóonegu, rü

Ngechuchuxüۡ inata۳xgü
María ga Magadácüۡ۳ãx۳ rü Ngechuchuxüۡ
(Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Lc 23.50-56)
íyaxücuchigüxüۡՓɗիӡ. Rü nüxüۡ idau ga
38ॸRü nayexma ga wüxi ga yatü ga guma nuta ga Ngechuchumaxüۡ namaã
Arimatéacü۳ۡãx۳ ga Yuchegu ãŕg‫ ڟ‬acü. Rü фӥ͑ǣӡիҡüۡcü, rü marü na ínaxügachixüۡ.
nüma rü ta Ngechuchuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥ, 2ॸRü yexgumatama iiñaãchi, rü yema
͑ҡӥфӥËә%Ëӥ͑ֆիΥֆľфӥ͑ҡ͑ӥիüۡ ga ËȍΎ̲фӥæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕ̲%

Yudíugüarü ãŕ۳xgacügüxüۡ namuüۡ. Rü ítayexmagüxüۡwa iña. Ѡӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ
ǣӕ̲͑ɗիɥǣЬɗфҡӕ͑yac۳acü na toxüۡ: —Rü marü nanayauxgü ya Cori ya
nayauxãxüۡca۳x ga Ngechuchuxüۡne. Rü Ngechuchu i naxmaxüۡwa. Rü tama nüxüۡ
Piratu rü: —Ngüۡ, —ñanagürü. Rü tacua۳x na ngexta na naxügüãxüۡ
283 CUÁԖۡॷ20
—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 3ॸRü yexguma ga choma rü Ngechuchuxüۡne ixüchiréxüۡwa narütogü,

Pedru rü Ngechuchuxüۡ rü wüxi ga Ngechuchueru ixüxüۡwaama rü
íyaxücuchigüxüۡՓҡիɥ. 4ॸRü wüxigu to ga nacütawaama. 13ॸѠӥֆľ̲ĀիӡËüãۡ۳ x۳
itaxüۡãchi ga tomax, natürü ga choma rü ga duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣɥի͑͑Ëǣӥľ, rü
poraãcü Pedruarü yexera ichañaãchi. Rü ñanagürügü: —Pa Ngecüx, ¿ҧacüca۳x
chaxira Ngechuchuxüۡ íyaxücuchixüۡwa cuxaxu? —ñanagürügü. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ
changu. 5ॸRü ichayarüm۳ axãchi na nagu inangãxüۡ, фӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —Chaxaxu erü
chidaucuchixüۡca۳x. Rü nüxüۡ chadau ga nayangegü i naxüۡne ya chorü Cori, rü
͑իËȍɗфӕǣ̲͑%ֆ͑ɥիЙӥիüۡgüãxüۡ ga tama nüxüۡ chacua۳x na ngexta naxügüãxüۡ
yexma na naxüxüۡ. Natürü tama —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 14ॸRü yexgumatama yema
aixepegu chaxücu. 6ॸRü choweama ͑ǣɥիǣӕ, фӥ͑ǣɥǣӥՓľ̲ɗĀӕ. Rü nüxüۡ
ɞ͑͑ǣӕǣæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕ. Rü nüma ɗĀӕǣͮǣľËȍӕËȍӕǣ͑ǣɥիüۡtawa na
rü yema naxmaxüۡgu naxücu. Rü nüma nayexmaxüۡ. Natürü tama nüxüۡ icua۳x ga
rü ta nüxüۡ nadau ga yema naxchiru ga ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ֆɗɥիüۡ ga guma. 15ॸRü
̲͑%ֆ͑ɥիЙӥիüۡchiréxüۡ. 7ॸRü nüxüۡ ֆľիǣӕ̲ǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ǣɥի͑͑Ë, rü
nadau ta ga naxchiru ga namaã ñanagürü: —Pa Ngecüx, ¿ҧacüca۳x cuxaxu?
yana۳ɥ ۳իŕфӕǣӥ%իüۡ ga meãma dixcumüxüۡ ¿Rü texéca۳ի͑ɗիɥɗËӕĀӕիüۡ? —ñanagürü.
ga nüxrüguma üxüۡ. Rü tama wüxigu Ѡӥ͑ǣɥ̲͑ӥիüۡ nacua۳իǣӕфӥֆľ̲͑ɗիɥǣ
namaã nanu ga yema naxchiru ga yema nanetünecüarü dauruüۡ. Rü yemaca۳x
̲͑%ֆ͑ɥիЙӥիüۡgüãxüۡ. 8ॸRü yexguma ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ: —Pa Corix, ega cuma
ga choma ga chaxiraxüchi yéma na cuyangexgu i naxüۡne ya Ngechuchu, rü
changuxüۡ, rü choma rü ta chixücu. Rü ¡chomaã nüxüۡ ixu na ngexta na cunaxüxüۡ
nüxüۡ chadau ga guxüۡma, фӥËȍֆիΥǣ na choma chayayaxuxücۡ a۳x! —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ.
Ngechuchu rü marü wena na namaxüۡxüۡ. 16ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü
9ॸYerü noxri rü tama nüxüۡ tacua۳xgüéga ͑ǣɥիüۡ: —Pa Maríax —ñanagürü. Ѡӥ͑ǣɥ̲
ga yema Tupanaãrü ore ga ümatüxüۡ ga rü naxca۳x idaueguãchi, rü togawa
ñaxüۡ: ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ͑ӥիüۡ: —Pa Rabunix
“Cristu rü tá wena namaxüۡٚ, —͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥ٘Ь
ñaxüۡ. 10ॸRü yexguma ga toma rü ͮǣәľիŕŕфӕüۡիٚ, ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. 17ॸRü
tochiüۡca۳x tawoegu. ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ: —‫ؽ‬ҽ%իӢɗ
choxüۡ нӕɗ͑ǣΥǣӥիüۡ, erü tauta
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ǣɥxca۳x nango۳x
ChaunatüxüۡҡՓËȍիӡ! ¡Natürü ngŕm ‫ ڟ‬a
ga María ga Magadácü۳ۡãx
۳
Ëȍӕľ͑ľŕǣӥҡ͑ӥՓ͑իӡфӥ̲͑%͑ӥիüۡ
(Mt 16.9-11)
yarüxu na choma rü tá Chaunatü ya chorü
11ॸNatürü ga María rü yexma irüxã۳ӡ۳x Tupana ya Penatü ya perü Tupanaxüۡtawa
naxütagu ga Ngechuchumaxüۡ. Rü yéma
ۡ Ëȍիӡիüۡ! —ñanagürü. 18ॸRü yexguma ga
ixaxu. Rü naxauxãcüma iyarüm۳ axãchi, rü María ga Magadácüãۡ۳ x۳ rü tomaã nüxüۡ
nagu iyadaucuchi ga naxmaxüۡ. 12ॸRü nüxüۡ iyarüxu ga marü nüxüۡ na nadauxüۡ ga Cori
ɗĀӕǣҡիфľǣĀիӡËüãۡ۳ x۳ ga Tupanaãrü ga Ngechu-chu. Rü ñu۳իӡËȍɗҡΎ̲%͑ӥիüۡ
orearü ngeruüۡgü ga icómüchiruxüۡ. Rü
CUÁԖۡॷ20 284
ɗֆիӕǣֆľ̲ΎфľǣͮǣľËȍӕËȍӕ͑ǣɥ̲% Ngechuchu toxca۳x ngo۳xgu. 25ॸRü

nüxüۡ ixuxüۡ. yixcama ga toma rü Tumachimaã nüxüۡ
tixugüe, rü ñatarügügü: —Marü nüxüۡ
Norü ngúexüۡgüca۳x nango۳x ga Ngechuchu
tadau ya tórü Cori ya Ngechuchu
(Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Lc 24.36-49)
—ñatarügügü. Natürü ga Tumachi rü
19ॸRüyema yüxüarü ngunexüۡãrü toxüۡ nangãxüۡ rü ñanagürü:
chütacü, rü tangutaque۳xegü ga toma ga —ͮǣŕիǣӕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ chada۳u۳xgu i
Ngechuchuarü ngúexüۡgü. Rü togü norü itapuamaxüۡ i naxme۳xwa rü tama
tarüwãtaüۡgü, yerü yema Yudíugüarü nüxüۡ Ëȍɗ͑ǣΥǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲ɗҡЙӕ̲իüۡ
ãŕ۳xgacügüxüۡ tamuüۡŕ. Rü Ngechuchu rü фӥ͑ǣŕ̲͑ΎфӥË͑-pacütüxüۡ, rü
ngürüãchi yéma nango۳x, rü torü ҡ%ӡҡ̲ËȍֆիΥɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗËȍΎ̲%
ngãxüۡtanügu nachi. Rü toxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ, rü nüxüۡ pixuxüۡ —ñanagürü. 26ॸRü 8 ga
ñanagürü: —‫ؽ‬Ьľҡ%ŕǣӥ! —ñanagürü. 20ॸRü ngunexüۡguwena rü wenaxãrü
yema ñaxguwena rü toxüۡ nügü nawéme۳x, tangutaque۳xegü ga toma ga wüxi ga
rü nügü inawépacütüxüۡ. Rü tomagü ga ɥЙҡՓ. Rü totanüwa nayexma ga
norü ngúexüۡǣӥфӥҡҡ%ŕǣӥ, yerü nüxüۡ Tumachi ga yexguma. Rü woo ga na
tadaugü ga guma torü Cori. 21ॸRü yexguma nawãxtaxüۡ ga ɥã۳x, rü ngürüãchi yéma
rü wenaxãrü ñanagürü toxüۡ: —‫ؽ‬Ьľҡ%ŕǣӥ! nango۳x ga Ngechuchu, rü torü
Rü yema Chaunatü núma choxüۡ na ngãxüۡtanügu nachi. Rü toxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ,
muxüۡrüüۡ ҡҡ̲͑ɗիɥɗЙľիüۡ chamuxüۡ i rü ñanagürü: —‫ؽ‬Ьľҡ%ŕǣӥ! —ñanagürü.
chomax —ñanagürü. 22ॸRü yexguma rü 27ॸRü yexguma Tumachixüۡ ñanagürü ga
ҡΎŃҡӥ٘Ëӕľ͖ٚ͑ǣӥфӥǣͮǣľËȍӕËȍӕ. Rü Ngechuchu: —¡Nüxüۡ ɗ͑ǣΥǣӥɗ͖%ËȍΎфӥ

ñu۳իӡËȍɗ͖͑ǣӥфӥҡΎիüۡ: —¡Penayauxgü i itapuamaxüۡ i cho۳xme۳իՓ͑ǣŕի̲իüۡ, rü
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ! 23ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ nüxüۡ nadau ya daa cho۳xme۳x! ¡Rü nuxa
duüۡxüۡgü nüxüۡ rüxoegu i norü pecadugü, chorü canapacütüxüۡǣӕɗ͑ǣΥǣӥ! ¡Rü
rü pema rü pexü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗЙΎф͑ nüxüۡ фӥիΎ͑ҡ̲ËӕֆիΥիüۡ! ¡Rü
namaã nüxüۡ pixuxüۡ na Tupana marü nüxüۡ‫ڟ‬ ̲ľ%̲ֆիΥɗ͖u۳xmax! —ñanagürü.
nüxüۡ nangechaüۡxüۡ i norü pecadugü. 28ॸRü yexguma ga Tumachi rü
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Āӕüۡxüۡgü tama nüxüۡ Ngechuchuxüۡ nangãxüۡ, rü ñanagürü:

rüxoegu i norü pecadugü, rü pema rü pexüۡ‫ڟ‬ —Pa Chorü Corix, Ëӕ̲͑ɗիɥɗËȍΎфӥ
͑͑ǣŕի̲ɗЙΎф̲͑͑%͑ӥիüۡ pixuxüۡ ҽӕЙ͑нӕɗɥիüۡ —ñanagürü. 29ॸRü
̲͑фӥ͑ǣŕ̲͑ΎфӥЙľËĀӕǣӥՓҡ̲ Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa
͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ —ñanagürü ga Tumachix, Ëӕ̲ËӕֆիΥɗ͖u۳xma erü
Ngechuchu. choxüۡ cudau. ͮҡӥфӥҡҡ%ŕǣӥֆ
yíxema tama choxüۡ daugüãcüma
Tumachi nüxüۡ nadau ga
ֆիΥǣӥիľ—ñanagürü.
Cori ga wena maxüۡcü
ӄacüca۳x naxümatü i ñaã popera
totanüxüۡ ga Tumachi ga
24ॸNatürü
Wüxigu Buexüۡmaã taxugüxüۡ, rü tama 30ॸRüNgechuchu rü tope۳xewa nanaxü

totanüwa nayexma ga yexguma ga muxüۡma ga to ga mexüۡgü ga
cua۳xruüۡgü i tama ñaã poperagu toxüۡ: —¡Peweüۡãrü tügünecüwawaama

ümatüxüۡ. 31ॸNatürü guxüۡma i ñaã penatáe i perü pücha! rü tá ípenayauxüۡ
poperagu ümatüxüۡ, rü naxümatü na i choxni —ñanagürü. Rü yémaãma
ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x na Ngechuchu rü Cristu tanatáegü ga torü pücha, rü taxucürüwa
ֆҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ítanatúãchigü, ֆľфӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ ga
nüxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥǣӕфӥҡЙľիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ choxni tiyauxgü. 7ॸRü yexguma ga
i maxüۡ i taguma gúxüۡ. choma rü Pedruxüۡ ñacharügü: —Yima
͑ɗիɥֆæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕ—ñacharügü.
Ngechuchu rü 7 ga norü
Rü yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣЬľĀфӕ
ngúexüۡgüca۳x nango۳x
ǣǣӕ̲͑ֆɗɥիüۡ ga Cori, rü nicu۳xcuchi
21
1ॸRü yemawena ga Ngechuchu ga naxchiru yerü noxri rü
rü wenaxãrü toxca۳x nango۳x ínacu۳xuchichire۳x. Rü natüchiüwa
naxtaxa ga Gariréaanacüwa. Rü Tibéria nayuxu, rü naxãnacüwa naxca۳ի͑Փŕիŕ.
͑ɗիɥǣҡΎǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. Ѡӥ͖%Ëӥ͑ɗիɥǣ 8ॸRü toma ga natanüxüۡ rü nguemaãtama
toxca۳x nangóxüۡ. 2ॸRü wüxiwa naxãnacüwa taxãgü. Rü yéma tanatúgü

tayexmagü ga choma rü Chaüۡtiágu ga ga yema pücha ga choxnimaã ããcuxüۡ
‫ד‬ľ¡ľĀľӕ͑͑ľǣӥфӥæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕ, rü yerü 100 metruxicatama nataxu ga na
Tumachi ga Wüxigu Buexüۡmaã naxãnacüwa na tangugüxüۡ. 9ॸRü
taxugüxüۡ, rü Natanaŕ ‫ ڟ‬ga yexguma nguewa ítachoüۡgu rü yéma
ǾфɗфŃ͑ľǣӕ͑ľǣɥ%͑ľǣæ͑Ëüۡ۳ãx۳ , rü nüxüۡ tadau ga wüxi ga üxü, фӥ͑իŕҡӥǣӕ
to ga taxre ga tomücügü ga naxü ga wüxi ga choxni. Rü yéma
Ngechuchuarü ngúexüۡgü. 3ॸѠӥæȍɗ̲ӡ ͑ֆľի̲ҡǣՓӥիɗǣЙ%ӡ. 10ॸRü
ga Pedru rü ñanagürü toxüۡ: —Tá Ngechuchu rü ñanagürü toxüۡ: —¡Nuãta
chayapüchae —ñanagürü. Rü yexguma Йľ͑ǣľɗ͖ӕիфľɗ͑ǣŕ̲ËȍΎի͑ɗɗ
ga toma rü tanangãxüۡgü, rü ñatarügügü ípeyauxüۡxüۡ! —ñanagürü. 11ॸѠӥæȍɗ̲ӡ
nüxüۡ: —ҽΎ̲фӥҡҡËӕՓľҡфӥիɥ ga Pedru rü nguegu nixüe. Rü yema
—ñatarügügü. ѠӥֆŃ̲ҡիɥ, rü wüxi ga püchamaã naxnücügu ínanatúãchiwetaüۡ
nguegu tichoüۡ. Natürü yema chütaxüۡgu ga choxni ga ínayauxüۡxüۡ. Rü 153 ga
rü taxuüۡma ga choxni tiyauxgü. 4ॸRü choxni ga itaxüۡ nayexma nawa ga yema
yexguma noxri yangóonegu rü pücha. ѠӥՓΎΎǣ̲͑͑ӕիӡËȍɗիüۡ, rü
Ngechuchu toxca۳x nango۳x ga tama narügáu ga pücha. 12ॸRü yexguma
naxtaxaanacüwa. Natürü ga toma rü ga Ngechuchu rü ñanagürü toxüۡ:
tama nüxüۡ tacua۳xgü ga Ngechuchu na —‫ͮؽ‬ӕ%ЙľիɥфӥЙľֆËȍɗ¡ӥľ! —ñanagürü.
ֆɗɥիüۡ. 5ॸRü yexguma ga Ngechuchu rü Rü taxúema ga toma rü nüxna
toxna naca, rü ñanagürü toxüۡ: —Pa tacaxchaüۡ ͑ҡľիŃֆɗɥիüۡ ga nümax, yerü
Ngextü۳xücügüx, ¿e۳xna taxuüۡma i marü nüxüۡ tacua۳իǣӥǣǣӕ̲͑ֆɗɥիüۡ
choxni piyauxgü? —ñanagürü. Rü toma ga Cori ga Ngechuchu. 13ॸRü yexguma
rü tanangãxüۡgü rü ñatarügügü: ga Ngechuchu rü yéma toxüۡҡՓ͑իӡ.
—Taxuüۡma —ñatarügügü. 6ॸRü Ѡӥ͑͑ֆիӕǣЙ%ӡфӥՓӥիɗËȍɗǣӥҡΎի͑
yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nanaxã. Rü yexgumarüüۡ ta ga choxni rü
CUÁԖۡॷ21 286
toxna nanaxã. 14ॸѠӥֆľ̲͑ɗիɥǣ͑Ύфӥ cungextü۳xügu rü cugü quicu۳xcuchi ga

tomaŕ۳xpü۳xcüna ga toxca۳x na nangóxüۡ na ngextá cuma ícunaxwa۳xexüۡwa
ga Ngechuchu ga yuwa ínadaxguwena. Ëӕիӡիüۡca۳x. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆǣӕã۳x
нӕɗիɥǣӕфӥҡнӕɗիӕӕËȍɗËȍËӥӥ͑ҡΎǣӕľ
Ngechuchu rü Pedrumaã nidexa
cuxüۡ icu۳xcuchixüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ̲
15ॸRü yexguma chibüewa cuma ícunaxwa۳xexüۡwa tá cuxüۡ nagagü
tingugüguwena rü Ngechuchu rü —ñanagürü. 19ॸRü Ngechuchu rü yema
æȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕ͑͑Ë, rü ñanagürü: ñanagürü na nüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕիüۡca۳x
—Ьæȍɗ̲ӡЬæӕáüۡ Nanex, ¿aixcüma ga ñuxãcü tá na nayuxüۡ ga Pedru na
choxüۡ cungechaüۡxüۡ i ñaã cumücügüxüۡ yemaãcü Tupanaxüۡ ͑ҡիŕŕիüۡca۳x. Rü
na cungechaüۡxüۡãrü yexera? yemawena ga Ngechuchu rü ñanagürü
—ñanagürü. Rü Pedru nanangãxüۡ, rü nüxüۡ: —‫ؽ‬æȍΎՓľфӥիӡ! —ñanagürü.
ñanagürü: —Ngüۡ, Pa Corix, cuma nüxüۡ
Yema ngúexüۡ ga Ngechuchu poraãcü
cucua۳x na cuxüۡ changechaüۡxüۡ
nüxüۡ ngechaüۡxüۡchiga
—ñanagürü. Rü Ngechuchu rü
ñanagürü nüxüۡ: —‫ͮؽ‬Ëȍɗ¡ӥľիŕŕɗËȍΎфӥ 20ॸRü yexguma nügüweama nada۳u۳xgu
duüۡxüۡgü! —ñanagürü. 16ॸRü wenaxãrü ga Pedru rü choxüۡ nadau ga naweama
Pedruna naca, rü ñanagürü: —Pa ͑͑ľËȍիӡիüۡ. Rü chomachire۳ի͑ɗիɥǣ
æȍɗ̲ӡЬæӕáüۡ Nanex, ¿aixcüma i chibüwa Ngechuchuxüۡtawaxüchi
choxüۡ cungechaüۡxüۡ? —ñanagürü. Rü charütoxüۡ rü nüxna chac۳axüۡ rü
Pedru nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Ngüۡ, ñachaxüۡ:
Pa Corix, cuma nüxüۡ cucua۳x na cuxüۡ “Pa Corix, ‫ع‬ҡľիŃҡҡɗիɥֆֆɞիľ̲
changechaüۡxüۡ —ñanagürü. Rü bexma cúãcü cuxüۡ íxuaxüۡիŕ?͖ٚËȍիüۡ.
Ngechuchu rü ñanagürü nüxüۡ: —ƚËӥ, 21ॸRü yexguma Pedru choxüۡ da۳u۳xgu rü
¡nüxna nadau i chorü duüۡxüۡgü! Ngechuchuna naca, rü ñanagürü: —Pa

—ñanagürü. 17ॸRü norü tomaŕ۳xpü۳xcüna Corix, ¿ñaã Cuáüۡ rü ҧacü tá nüxüۡ
wenama Pedruna naca, rü ñanagürü: üpetüxüۡ? —ñanagürü. 22ॸRü Ngechuchu
—Ьæȍɗ̲ӡЬæӕáüۡ Nanex, nanangãxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ:
¿aixcümaxüۡËȍɗֆɗɥիüۡ i choxüۡ —ͮǣŕիǣӕ̲ËȍΎ̲chanaxwa۳xegu rü
cungechaüۡxüۡ? —ñanagürü. Rü yexguma Ëȍ̲͑իŕŕ͖u۳xmatáta wena núma
ga Pedru rü düxwa nangechaüۡ, yerü Ëȍիӡ, rü cuma rü taxu-ca۳xma nüxüۡ
norü tomaŕ۳xpü۳xcüna Ngechuchu nüxna cucuáxchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲. Ѡӥ‫ؽ‬ËȍΎՓľфӥիӡ!
naca ngoxi aixcüma nüxüۡ nangechaüۡ. —ñanagürü. 23ॸRü yexguma guxema
Rü ñanagürü ga Pedru: —Pa Corix, chautanüxüۡ ga ngúexüۡgü nüxüۡ ɥ͑ӥŕǣӕ
cuma nüxüۡ cucua۳x i guxüۡma. Rü cuma ga yema chauchiga, rü tügümaã naxca۳x
nüxüۡ cucua۳x na aixcümaxüۡchi cuxüۡ tidexagü, rü ñatarügügü: —Ѡӥҡ%ӡҡ̲
changechaüۡxüۡ —ñanagürü. Rü nayu i Cuáüۡ —ñatarügügü. Natürü
Ngechuchu ñanagürü nüxüۡ: —ƚËӥ Ngechuchu rü tama nüxüۡ nixu ga
‫͑ؽ‬Ëȍɗ¡ӥľիŕŕɗËȍΎфӥĀӕüۡxüۡgü! 18ॸ—Rü ҡ%ӡҡ̲͑Ëȍֆӕիüۡ. Natürü
aixcüma cumaã nüxüۡ chixu rü yexguma ñanagürümare:
287 CUÁԖۡॷ21
٘ͮǣŕիǣӕ̲ËȍΎ̲chanaxwa۳xegu rü toma rü nüxüۡ tacua۳x na aixcüma na

Ëȍ̲͑իŕŕ͖u۳xmatáta wena núma ֆɗɥիüۡ i ñaã pemaã nüxüۡ chixuxüۡ. 25ॸRü
Ëȍիӡ, rü cuma rü taxuca۳xma nüxüۡ ͑ֆľի̲ǣҡΎǣ̲ӕիӡËȍɗիüۡma ga ҧacü
cucuáxchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲ٚ, ñanagürümare. ga Ngechuchu üxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
24ॸѠӥËȍΎ̲ҡ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ chadauxüۡ naxümatügu i guxüۡma ga yema
i guxüۡma i ñaã pemaã nüxüۡ chixuxüۡ, rü naxüxüۡchiga, фӥ͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥǣӕфӥ
ËȍΎ̲ҡ̲͑ɗիɥɗpexca۳x ҡ%ӡËȍɗ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľǣӕ̲͑ľɗ
chanaxümatüxüۡ i ñaã ore. Rü guxãma i ͑ǣŕ̲ЙΎЙľфǣӥɗ͑Ëȍɗǣӥ̲ҡӥիüۡ.
NGECHUCHUARÜ NGÚEXÜۡ GÜ GA
YAMUGÜXÜۡ ÃRÜ PURACÜCHIGA
Yerucharéüۡ. Rü ñanagürü nüxüۡ:

Tupana inaxuneta rü tá ínangu
—¡Ípenan۳g۳ӕիŕŕիɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗ
ɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
Ԗӥ͑ľիüۡ ga Chaunatü pemaã ixunetaxüۡ
ga pemaã nüxüۡ chixuchigaxüۡ! 5ॸAixcüma
1
1-2ॸPaMecü Pa Teóquirux, ͑ӥիɥф
chaxümatüxüۡ ga poperawa cumaã ͑ɗիɥǣæӕáüۡ rü dexáwa duüۡxüۡgüxüۡ
nüxüۡ chixu ga guxüۡma ga Ngechuchu ínabaiüۡիŕŕիüۡ, ͑ҡӥфӥɗЙľ̲фӥҡ%ӡҡ̲
üxüۡ rü duüۡxüۡgüxüۡ ̲͑%͑͑ǣәľիŕŕիüۡ muxüۡ i ngunexüۡ nangupetü na
ga noxritama inaxügüãgu ga norü ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tá pexna nguxüۡ
puracü ñu۳xmata yema ngunexüۡ ga —ñanagürü.
ҽӕЙ͑Āիӡǣӕիüۡ ga naãnewa nagaxgu.
ġիӡǣӕիüۡ ga naãnewa
Ѡӥֆľիǣӕ̲ҡӕҡĀիӡǣӕիüۡ ga
͑իӡǣͮǣľËȍӕËȍӕ
͑%͑ľՓ͑իӡիǣӕǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥ
nayadexechi ga norü ngúexüۡgü ga 6ॸRü
yexguma nangutaque۳xegügu ga
yamugüchaüۡxüۡ na Tupanaãrü puracü yema norü duüۡxüۡgü, rü Ngechuchuna
naxügüxüۡca۳x. ѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü nacagü, rü ñanagürügü: —Pa Corix,
ЙΎф̲%͑͑͑ǣәľիŕŕǣֆľ̲ ¿e۳ի͖͑Ύ̲ҡ͑ɗիɥɗ͑ǣӕ͑ľիüۡ i marü
duüۡxüۡgü, rü namaã nüxüۡ nixu ga ҧacü ícunawoxüۡ i nuã Yudíugüchiüۡãnewa i
tá na naxüexüۡ. 3ॸRü yixcama marü norü torü uwanügüarü churaragü na
yuwena rü 40 ga ngunexüۡgu rü yema wenaxãrü tomatama namaã itacuáxüۡca۳x
duüۡxüۡgüca۳x nügü nango۳իŕŕիüۡ na nüxüۡ i ñaã tochiüۡãne? —ñanagürügü. 7ॸRü
nacua۳xgüxüۡca۳x na wenaxãrü namaxüۡxüۡ. Ngechuchu nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
Rü namaã nüxüۡ nixu na ñuxãcü —Pema rü taxuca۳xma nüxüۡ pecuáxchaüۡ
aixcüma ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya Tupana. ɗ͖ӕիǣӕҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ, erü
4ॸRü yexguma yema ngúexüۡgü ga Chaunatüxicatama nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ
yamugüxüۡtanüwa nayexmagu ga pora na nüxüۡ naxunetaxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
Ngechuchu, rü namaã nüxüۡ nixu ga ngunexüۡ i choxna naxca۳x pec۳axüۡ.
ҡ̲͑ӥի͑͑͑ǣľիҡ͑իɥիüۡca۳x ga 8ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľի͑͑͑ǣӕիǣӕɗ
288
289 ЬԆѠkæԖǾԖॷ1
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ, rü tá pexüۡ Chaüۡtiágu ga Arupéu nane, фӥæȍɗ̲ӡǣ

͑ЙΎфľիŕŕ. Rü tá ípechoxüۡ na nüxüۡ ʊЙΎф%ŕËӥӥËӥ, rü Yuda ga Chaüۡtiágu
peyarüxugüexüۡca۳x i chauchiga i ͑ŕ͑ľŕ. 14ॸRü guxüۡma ga nümagü rü
Yerucharéüۡwa, rü guxüۡma i guxüۡguma nangutaque۳xegüxüۡ na wüxigu
Yudéaanewa, rü Chamáriaanewa, rü ͑իɥ͑ӥŕ%Ëӥ̲͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥիücۡ a۳x namaã
ñu۳xmatáta guxüۡ i naãnewa nangu ǣͮǣľËȍӕËȍӕľ͑ľŕǣӥ, фӥ͑ǣɥ̲%ǣͅфɞ
—ñanagürü. 9ॸRü yexguma yema ǣͮǣľËȍӕËȍӕ͑ŕ, rü ñuxre ga togü ga
ñaxguwena rü nüxüۡ ínadaunüyane ga ngexüۡgümaã. 15ॸRü guxüۡma ga yema
norü ngúexüۡgü, фӥҽӕЙ͑фӥĀիӡǣӕիüۡ ngunexüۡgügu rü nangutaque۳xegüxüۡ ga
ga naãnewa Ngechuchuxüۡ naga. Rü ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ. Rü maneca 120͑ɗիɥ. Rü
wüxi ga caixanexüۡgu nayaxücu, rü wüxi ga ngunexüۡgu ga Pedru rü inachi ga
yemaãcü tama wenaxãrü nüxüۡ nadaugü. norü ngãxüۡtanüwa, rü ñanagürü: 16ॸ—Pa
10ॸRü yexguma Ngechuchuxüۡ Chomücügüx, marü ningu ga yema
ɞ͑Āӕ͑ӥֆ͑ľǣĀիӡՓ͑͑իӡիüۡ, rü ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nuxcüma Dabíxüۡ
ngürüãchi natanüwa nango۳x ga taxre ga muxüۡ na naxümatüãxücۡ a۳x nachiga ga
yatü ga icómüchiruxüۡ. 11ॸRü ñanagürügü Yuda ga namaãrü cua۳xruüۡ ɗիɥիüۡ naxca۳x ga
nüxüۡ: —Pa Yatügü i Gariréaanecü۳ۡãx۳ , yema duüۡxüۡgü ga Ngechuchuxüۡ
¿tü۳xcüüۡ ĀիӡǣӕɞЙľфӥĀӕ͑ӥ? Erü iyauxgüxüۡ. 17ॸ—Rü tatanüxücۡ hire۳ի͑ɗիɥǣ
daatama Ngechuchu ga petanüwa Yuda, rü nüma rü ta taxrüüۡ ñaã Tupanaãrü
yexmacü rü ñu۳ի̲ҽӕЙ͑ĀիӡՓ puracüwa napuracü ga noxrix. 18ॸ—Natürü
nagacü, фӥ͑ǣŕ̲͖u۳xma nüxüۡ na nüma ga Yuda rü bexma Ngechuchuxüۡ
pedauxüۡ ͖͑ӕի%ËӥĀիӡՓ͑իӡիüۡ, rü ínaxuaxüۡ. Rü yemaca۳x ga ãŕ۳xgacügü rü
͑ǣŕ̲%Ëӥҡҡ̲͑ɗիɥɗՓľ͑͑ә̲ nüxüۡ‫ ڟ‬nanaxütanü. Natürü yixcama ga
͑իӡիüۡ —ñanagürügü. Yuda rü naxca۳x ínicua۳x ga yema chixexüۡ
ga naxüxüۡ, rü yemaca۳ի͑͑ҡľǣӕիŕŕǣ
Yudachicüü nanayauxgü ga Matía
ֆľ̲Āɥŕфӕ. Rü yemawena rü nügü
12ॸRü yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu ͑Փŕի͑ի%фӥ͑ɥҡ͑ӥՓ͑ӥǣӥ͑фӥҡľ.
imugüxüۡ na Tupanaãrü puracü Rü yexguma duüۡxüۡgü nadaexüۡgügu rü
naxügüxücۡ a۳x, фӥ͑ӥի͑ɞ͑ɗիɥǣǣӕ̲ inanago, rü niwãɥ‫ ڟ‬իЙӥҡӥՓľфӥɞ͑ֆɗիüۡ ga
ma۳իЙӦ͑ľǣϘфɞ¡ӕ͑ľËӥǣӕãŕg‫ ڟ‬ane. Rü naüۡnüta. Ѡӥֆľ̲Āɥŕфӕǣ
Yerucharéücۡ a۳x nawoegu. Rü guma ͑ҡľǣӕիŕŕիüۡmaã ga ãŕ۳xgacügü rü naxca۳x
ma۳իЙӦ͑ľ%фӥֆիüۡ rü maneca wüxi ga nataxe ga wüxi ga naãne. 19ॸ—Rü nüxüۡ
˔ɗ́Δ̲ľҡфӕ͑ɗիɥ֤͑ľфӕËȍфéüۡwa inguxüۡ. nacuáchigagü ga guxüۡma ga
13ॸRü yexguma Yerucharéüۡ%фӥɥ%͑ľՓ Yerucharéüۡcüã۳ۡ x۳ , rü yemaca۳x Achédamagu
nangugügu, фӥ͑ǣӕ͑ËȍΎËӕǣǣӕ̲ɥǣ nanaxüéga ga yema naãne. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥ
nagu napegüne. ѠӥĀӕի͑͑իɥǣӥnaxca۳x i “Nagüchitaü͖ۡٚիüۡchiga. 20ॸ—Rü
ga yema ucapu ga taxüۡ ga nagu napegüxüۡ. Wiyaegüarü poperawa yemachiga
Ѡӥ͑ӥ̲ǣӥ͑ɗիɥǣЬľĀфӕ, rü Cuáüۡ, rü nanaxümatü ga Dabí, rü ñanagürü:
Chaüۡtiágu, rü Aüۡdré, rü Piripi, rü “Yixrüma rü ngŕm ‫ ڟ‬a natá ya napata,
Tumachi, rü Baturumé, rü Mateu, rü фӥҡիәľ̲͑ǣӕЙľٚ,
ЬԆѠkæԖǾԖॷ1ٍॷ2 290
ñanagürü. ѠӥҡΎի̲͑͑ɗ͑ǣŕ̲ ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü wüxi ga

poperawa rü ñanagürü ta: nachicawa nangutaque۳xegü. 2ॸRü
٘Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ҡΎǣӕľ͑իӥիüۡ i ͑ǣӥфӥ%ËȍɗĀիӡՓ͑ľ͑իӡǣՓӥիɗǣ
͑ǣŕ̲͑ΎфӥЙӕфËӥٚ, naga ñoma wüxi ya buanecü ya
ñanagürü. 21-22ॸ—Rü nuã tatanüwa taxüchicü icuxcugurüüۡ, rü guxüۡne ga
͑͑ǣŕի̲ǣӥɗ͖ӕիфľɗֆҡӥǣӥǣ ǣӕ̲ɥǣ͑Փ͑ֆľի̲ǣӥ͑ľǣӕ
guxüۡguma tüxüۡ ümücügüxüۡ ga ͑ֆիӡǣ. 3ॸRü naxca۳x nango۳x ga ñuxre
yexguma tatanüwa nanuxmagu ga Cori ga üxüema. Ѡӥ͑ӥǣӥ͑͑ɗիɥǣӥľ̲ǣ
ga Ngechuchu. Rü nümagü rü tawe yema üxüema, rü wüxichigü ga yema
͑фӥիɥǣ͑Ύիфɗҡ̲æӕáüۡ Ngechuchuxüۡ ֆիΥǣӥիüۡgüétüwa ninguchigü. 4ॸRü
ɞ¡ɗľիŕŕǣӕфӥ͖u۳xmata yema ngunexüۡ ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü guxüۡnama nangu
ǣĀիӡǣӕիüۡ ǣ͑%͑ľՓ͑իӡիǣӕ. Rü rü namaã inacua۳x. Ѡӥֆľ̲ͮ%ŕɗ
̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ҡ͑ӥՓ͑͑ֆիӕիüۡ Ԗӥ͑ľիüۡ ֆĀľիǣӥիŕŕիüۡãcüma
i wüxi i Yudachicüüxüۡ na tamücü inanaxügüe ga to ga nagawachigü na
ֆɗɥիüۡca۳x rü tarüüۡ nüxüۡ yaxuxüۡca۳x i yadexagüxüۡ. 5ॸRü yema ngunexüۡgügu rü
ñuxãcü wena na namaxüۡxüۡ ya yema petaca۳x Yerucharéüۡwa
Ngechuchu. 23ॸRü yemawena rü nüxüۡ nayexmagü ga muxüۡma ga toxnamana
naxunetagü ga taxre ga yatügü. Rü wüxi ͑ľɥիüۡ ǣ֤ӕĀɞӕǣӥǣҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ
͑ɗիɥǣ֤ӕËȍľǣ֤ӕËȍӕǣӕãŕg‫ ڟ‬axüۡ ga ga guxüۡ ga togü ga nachiüۡ%͑ľՓ͑ľɥիüۡ.
Bachabámaã naxugüxüۡ. Ѡӥͅҡɞ͑ɗիɥ 6ॸRü yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ
ga to. 24-25ॸѠӥ͖%Ëӥ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥ: —Pa ñuxãcü na yadexagüxüۡ ga yema

Corix, cuma nüxüۡ cucua۳x i guxüۡma i ֆիΥǣӥիüۡ, rü nangutaque۳xegü ga
duüۡxüۡgüarü ngúchaüۡ. ¡Rü ñu۳xma rü muxüۡma ga yema duüۡxüۡgü ga
toxüۡ nawe۳իɗ͑ǣŕիüۡrüüxüۡ i cuxca۳x mexüۡ ҡΎի̲͑͑͑ľɥիüۡ. Rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ
i ñaã taxrewa na cunamuxüۡca۳x rü nüma ֆľфӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü wüxichigü ga
na naxüãxüۡca۳x i ñaã puracü ga Yuda yema togü ga duüۡxüۡgügawachigü
ítáxüۡ ga yexguma norü poxcuwa nidexagü. 7ॸRü yema na poraãcü
͑իӡիǣӕ! —ñanagürügü. 26ॸRüwüxi ga na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥիüۡca۳x, rü nügümaã rü
Āɥŕфӕǣcua۳xruüۡ ͑ǣɥիüۡ nañanagügü na ñanagürügü: —¿Tama e۳xna
yemawa nüxüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x ga Gariréaanecüۡ۳ãի۳ ֆɗիɥǣӥիüۡ i guxüۡ i ñaã
͑ǣŕիüۡrüüxüۡ ga yema taxre tá na duüۡxüۡgü i tagawa idexagüxüۡ? 8ॸ—¿Rü
ixücuxüۡ. Rü Matíagu nangu na ñuxãcü e۳xna i nüxüۡ ɗիɥ͑ӥŕիüۡ i
yangucuchixüۡca۳x. Rü yexgumatama rü wüxichigü i yixema i taga i nawa
yema 11 ga duüۡxüۡgü ga Ngechuchu iyaexüۡwa na yadexagüxüۡ? 9-11ॸ—Yixema
imugüxüۡtanügu naxã ga Matía. ҡɗիɥǣӥɗЬфҡɗ͑ľËüۡ۳ãx۳ , rü
Médiaanecüۡ۳ãx۳ , фӥƄфӢ%͑ľËüۡ۳ãx۳ , rü
ʑ͑͑ǣӕǣҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
Mechopotámiããnecüۡ۳ãx۳ , rü
Yudéaanecüۡ۳ãx۳ , rü Capadochíaanecüۡ۳ãx۳ ,
2
1ॸRü nawa nangu ga yema
֤ӕĀɞӕǣӥфӥЙľҡǣЬŕҡľËΔѸҡľǣӕ фӥЬΥҡӕ͑ľËüۡ۳ãx۳ , rü Áchiaarü naãnecüۡ۳ãx۳ ,
ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü yema ngunexüۡgu rü guxüۡma rü Piríquiaanecüۡ۳ãx۳ , rü Paüۡpíriaanecüۡ۳ãx۳ ,
rü Equituarü naãnecüۡ۳ãx۳ , rü Díbiaarü penegü rü pexacügü rü tá

naãnecüۡ۳ãx۳ i Chirenecüۡ۳ãx۳ . Rü tatanüwa chauchigagu nidexagü. Rü
͑͑ǣŕի̲ҡɗĀӕüۡxüۡgü i Cretaanewa rü choma rü tá chayango۳իľҡӥիŕŕɗ
kф¡ɗфӥ͑%͑ľՓ͑ľɥիüۡ. Rü ñuxre i perü ngextü۳xüxüۡgü rü tá nüxüۡ
yixema rü Dumacüۡ۳ãի۳ ɗ֤ӕĀɞӕǣӥҡɗիɥǣӥ. ͑Āӕǣӥɗ͑ǣŕ̲ҡ͑ӥիüۡ
Ѡӥ͑ӕ%ҡҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ҡɗ chawéxüۡ. Rü perü
Dumacüۡ۳ãի۳ ɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ yaguã۳xgümaã tá chidexa i
͑ҡӥфӥҡËӥ̲ǣӕɥիüۡ. Rü guxãma rü nanegüwa. 18ॸRü chorü
nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕ͑ՓӥիɗËȍɗǣӥɗ duüۡxüۡgütanüwa tá chanamu i
tagawachigü na yadexagüxüۡ i ñaã æȍӕ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
ngúexüۡgü. Rü tagawa tamaã nüxüۡ ngunexüۡgügu, rü tá
͑ɗիӕǣӥľɗ͖ӕի%Ëӥ̲͑͑ľիŕËȍɗիüۡ ya chauchigagu nidexagü. 19ॸRü
Tupana —ñanagürügü. 12ॸRü guxüۡma naãnetüwewa tá ichanawe۳x i
poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, rü tama nüxüۡ mexüۡgü i taguma nüxüۡ idauxüۡ.
nacua۳իǣӥǣ͖ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ ga yema. Rü ñoma i naãnewa tá
Rü nügüna nacagüe, rü ñanagürügü: ichanawe۳x i cua۳xruüۡgü i nagü,
—¿ӄËӥËȍɗǣ͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i ñaã? rü üxüema, rü taemaxüۡ. 20ॸRü
—ñanagürügü. 13ॸNatürü ga togü rü üa۳xcü rü tá nixoema rü
nüxüۡ nacugüecüraxüۡ, rü ñanagürügü: tauemacü rü tá nagürüüۡ
—ͮ͑ǣ%իŕ̲фľфӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ naduema naxüۡpa na wenaxãrü
͑ǣŕ̲%ËӥֆĀľիǣӥիüۡ —ñanagürügü. ͑ә̲͑իӡիüۡ ya Cori. Rü
͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu núma
Pedruarü dexa
͑իӡիüۡ, rü wüxi i ngunexüۡ i
14ॸRü yexguma inachi ga Pedru namaã ̲ľիŕËȍɗիüۡ ҡ͑ɗիɥ. 21ॸRü
ga yema 11 ga namücügü, rü tagaãcüma guxãma ya yíxema Corina c۳axe
ñanagürü: —Pa Yudíugü i nuxma na tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x, rü tá
Yerucharéüۡǣӕ͑իɥ%͑ľիüۡ rü Pa ҡ̲իŕٔॸٚ,
Nuãcüۡ۳ãx۳ güx, ¡rü dücax, ̲ľ%ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ ñanagürü ga yema orewa. 22ॸRü
i ñaã tá pemaã nüxüۡ chixuxüۡ! 15ॸ—Rü ñanagürü ga Pedru: —Pa Duüۡxüۡgü Pa
͖%ËȍΎ̲ӥËӥǣӥфӥҡ̲͑͑ǣ%իŕɗ Yudíugüx, ‫ؽ‬ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͖%Ύфľ! Rü
Йľ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ, erü pema rü meãma nüxüۡ pecua۳x rü
pa۳ի̲̲ҡ̲͑ɗիɥфӥ͑ǣľիՓËի9 arü Ngechuchu ga Nacharétucüۡ۳ãx۳ rü guma
ngorawa nangu. 16ॸ—Natürü ñaã ñu۳xma ͑ɗիɥǣՓӥիɗǣֆҡӥǣҽӕЙ͑
nüxüۡ pedauxüۡ ͑ɗիɥǣֆľ̲ҽӕЙ͑%фӥ pepe۳xewa nüxüۡ yaxucü na Nanexüۡchi
orearü uruüۡ ga Yoé marü nüxüۡ ֆɗɥիüۡ. Rü yemaca۳x ga Tupana rü norü
ixuchigaxüۡ ga yexguma ñaxgux: poramaã nüxüۡ ͑͑իӥիŕŕǣ̲ӕիüۡma
17 “Rü ñanagürü ya Tupana: َͮǣŕ̲ ga mexüۡgü rü cua۳xruüۡgü ga noxri
nawa iyacuáxüۡ i ngunexüۡgügu taguma nüxüۡ idauxüۡ. 23ॸ—Rü Tupana
rü guxüۡ i duüۡxüۡgütanüwa tá pexna nanamu ga guma Ngechuchu na
Ëȍ̲͑ӕɗæȍӕ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ, rü pecaduca۳x nayuxüۡca۳x yerü yemaãcü
ЬԆѠkæԖǾԖॷ2 292
nanaxüxchaüۡ ga Tupana, rü yemaãcü ҡ͑ɗիɥɗãŕ۳xgacü ya Cristuxüۡ

͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥǣ͑Ύիфɗҡӕҡ͑իü۳xgux ingucuchicü, yerü ga Tupana rü
ga naãne. Rü pema penamu ga yatügü yemaãcü namaã inaxuneta. 31ॸ—Rü
ǣҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ na yayauxgüãxüۡca۳x yemaca۳x nuxcümaxüۡchima ga Dabí rü
rü curuchawa na yapotagüãxüۡca۳x. Rü ñoma marü nüxüۡ nadauxuchixüۡrüüۡ
ֆľ̲%ËӥЙľ͑ֆӕիŕŕ. 24ॸ—Rü woo nüxüۡ nixu rü Cristu rü tá yuwa ínarüda
nayuchire۳x natürü tama yexma фӥҡ%ӡҡ̲͑ի̲իüۡՓ͑͑ǣŕի̲ŕËȍ
nayacua۳x, yerü Tupana wena фӥҡ%ӡҡ̲͑ɗֆɗիɗɗ͑իüۡne. 32ॸ—Rü
̲͑͑իŕŕфӥɞ͑͑Āիŕŕ. Rü yemaãcü ñu۳xma ya Tupana rü marü wena
ga yema yu rü taxuacüma marü nüxüۡ ̲͑͑իŕŕǣǣӕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ, rü
͑фӥЙΎф̲ŕŕËȍ. 25ॸ—Yerü ga ãŕ۳xgacü guxãma ga toma rü nüxüۡ tadaugü na
ga Dabí rü Ngechuchuchigagu nidexa, wena namaxüۡxüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x pemaã
rü ñanagürü: nüxüۡ tixuchiga. 33ॸ—Rü Tupana rü
“Guxüۡguma nachauxüۡtagu ya Cori Āիӡǣӕիüۡ ga naãnewa nanaga na norü
ya Tupana rü choxüۡ tügünecüwawa yanatoxüۡca۳x. Rü Tanatü
narüngüۡիŕŕ͑taxuca۳xma ya Tupana rü marü nüxna nanamu ga
ËȍիΎľǣ%ŕիüۡca۳x. 26ॸRü ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ga nuxcüma nüxüۡ
yemaca۳ի̲фӥËȍҡ%ŕфӥ yaxuxüۡ rü tá nuã na namuãxüۡ. Rü
ҡ%ŕիüۡ ga oremaã chidexa. Rü ñu۳xma ya yima Ngechuchu rü núma
choma nüxüۡ chacua۳x na mexüۡ ҡΎҡ͑ӥՓ̲͑͑ӕɗ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗ
tá choxüۡ üpetüxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ Ԗӥ͑ľիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ͮ%ŕ͑ӕ%ӥիüۡ ͑ɗիɥɗ
chayu۳xgux. 27ॸErü cuma ñu۳xma nüxüۡ pedauxüۡ rü nüxüۡ
ҡ%ӡҡ̲ֆӕľիüۡchicawa choxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ. 34-35ॸ—Ѡӥҡǣӕ̲ĀիӡՓ
cuta۳x, фӥҡ%ӡҡ̲cunaxwa۳xe ͑իӡǣġ¡ɞ, natürü nümatama rü
na yayixixüۡ i chaxune i choma ñanagürü:
ֆæӕ͑ľֆԖӥ͑ľËӥ͑Ëȍɗɥիüۡ. “Tupana rü chorü Cori ya Cristumaã
28ॸMarü choxüۡ nüxüۡ cucua۳իŕŕɗ nüxüۡ nixu rü ñanagürü: ‘¡Rü
ñuxãcü tá chanayaxu i maxüۡ i chorü tügünecüwawa rüto
taguma gúxüۡ, rü tá poraãcü ñu۳xmatáta cuxme۳xwa
choxüۡ Ëӕҡ%ŕիŕŕ, erü chomaã Ëȍ͑͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕɗËӕфӥ
tá icurüxã۳ӡ۳իٚ, uwanügü!ٔॸٚ
ñanagürü ga Dabí. 29ॸRü ñanagürü ga ñanagürü. 36ॸRü ñanagürü ga Pedru:
Pedru: —Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü aixcüma —̲ͮľ͑ɗիɥɗǣӕի%̲ɗЙľ̲ɗ֤ӕĀɞӕǣӥ
pemaã nüxüۡ chixu na nayuxüۡ ga na nüxüۡ pecua۳xgüxüۡ rü guma Ngechuchu
nuxcümaüۡcü ga tórü ãŕ۳xgacü ga Dabí, ga curuchawa peyapotacü, rü Tupana rü
rü marü inata۳x, rü ñu۳xma rü ta marü perü Cori ya Cristuxüۡ ͑ֆիɥիŕŕ
ҡҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ɗ͑ի̲իüۡ. —ñanagürü ga Pedru. 37ॸRü yexguma
30ॸ—Natürü nüma ga Dabí rü wüxi ga yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü ga
Tupanaãrü orearü uruüۡ ͑ɗիɥ. Rü yéma yexmagüxüۡ, rü poraãcü
yemaca۳x nüxüۡ nacua۳x rü wüxi ga nataa nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Rü Pedruna nacagüe, rü
293 ЬԆѠkæԖǾԖॷ2ٍॷ3
yema togü ga Pedrumücügüna rü ta poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣǣӕիüۡma.

nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Rü ҧacü tá 44ॸRüguxü̲ۡǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü
taxüexüۡ i ñu۳xmax, ЬҽΎľ͑ľŕǣӥի? Փӥիɗǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ. Rü meã nügümaã
—ñanagürügü. 38ॸRü Pedru nanangãxüۡ, rü nangaugü ga norü yemaxüۡgü. 45ॸRü
ñanagürü: —¡Nüxüۡ perüxoe i pecüma i namaã nataxegüxüۡ ga norü naãnegü rü
chixexüۡ rü Tupanaca۳x pedaugüe rü guxüۡma ga togü ga norü yemaxüۡgü. Rü
Ngechuchuégagu ípebaiüۡ na pexüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ ͑ӥǣӥ̲%͑ǣɥիüۡ nitoyegüxüۡ ga yema
nangechaüۡxücۡ a۳x i perü pecadugü ya Āɥŕфӕֆľիǣӕ̲фüüۡ na ñuxre
Tupana! Rü Tupana tá pexna nanamu i natümawa۳xexüۡ ǣ͑ΎфӥΥ͑ҡ͑ӥǣ
ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. 39ॸ—Rü ñaã Tupanaãrü wüxichigü. 46ॸRü guxüۡ ga ngunexüۡgu
uneta, rü pexca۳ի͑ɗիɥ, rü pexacügüca۳x, rü tupauca ga taxüۡnewa
guxüۡ i duüۡxüۡgü i yaxüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳x nangutaque۳xegüxüۡ, rü chibüca۳x
͑ɗիɥ. Erü guxüۡ i duüۡxüۡgü i tórü Cori ya nangutaque۳xegüxüۡ ga napatagüwa, rü
Tupana nügüxüۡtawa naxca۳x c۳axücۡ a۳ի͑ɗիɥɗ ҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ӥǣӥ̲%͑Ëȍɗ¡ӥľիüۡ. 47ॸRü
͑ǣŕ̲ӕ͑ľҡ—ñanagürü ga Pedru. 40ॸRü guxüۡguma Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgüxüۡ. Rü
yema oremaã rü muxüۡma ga to ga oremaã guxü̲ۡǣֆľ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ rü nüxüۡ
nayaxucu۳իŕǣӥǣЬľĀфӕ, rü ñanagürü: nangechaüۡǣӥǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ. Rü
—‫ͮؽ‬ӥի͑ЙɗիɥǣËȍɗɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i wüxichigü ga ngunexüۡǣӕфӥ͑ɗ̲ӕŕҡ͑ӥ
chixexüۡ ügüxüۡ na pema rü ta tama chixexüۡ ga duüۡxüۡǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ, yerü nüma ga
pexügüxücۡ a۳x! —ñanagürü. 41ॸRü yema Cori ga Ngechuchu rü nüxüۡ narüngüۡիŕŕ
duüۡxüۡǣӥǣ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ ga yema ore ga na nayauxgüãxüۡca۳x ga norü maxüۡ i
Pedru namaã nüxüۡ ixuxüۡ, rü ínabaiüۡ. Rü taguma gúxüۡ.
yema ngunexüۡgu rü poraãcü nayexera ga
Naxca۳x nitaane ga wüxi ga
na yamuxüۡ ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ. Yerü
yatü ga chixeparacü
maneca 3,000 ga duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥǣ
Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ ga yexguma. 1ॸRü wüxi ga ngunexüۡgu ga Pedru
42ॸѠӥֆľ̲ֆľիՓËիֆիΥǣӥիüۡ rü
guxüۡǣӕ̲ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕǣֆľ̲͑ǣәľիüۡgü
3 rü Cuáüۡ rü tomaŕ۳xpü۳xarü ngoragu
ga yáuanecü rü tupauca ga taxüۡnewa
ga Ngechuchu imugüxüۡãrü ngu۳իŕŕҡľ. Rü ͑իɥ, ֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣֆӕ̲ӥիŕ%фӥ
meã nügümaã nangaugü ga norü ngora. 2ॸRü yéma guma tupauca ga
yemaxüۡgü. Rü guxüۡǣӕ̲͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ taxüۡnewa nayexma ga wüxi ga yatü ga
rü chibüca۳x nangutaque۳xegüxüۡ. norü bucümatama chixeparacü. Rü
guxüۡ ga ngunexüۡgu rü natanüxüۡgü rü
͵ӕի%Ëӥ̲ľ%͑ӥǣӥ̲%̲͑իŕ
guma tupauca ga taxüۡneãrü ɥã۳x ga
ga yema yaxõgüxüۡ
ͅľիŕËȍɗիüۡgu ãŕg‫ ڟ‬axüۡgu nayamugüxüۡ,
43ॸRüyema ngúexüۡgü ga Ngechuchu ͑Āɥŕruca۳x ínacaüüxüۡca۳x nüxna ga
imugüxüۡ rü nanaxügü ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga guma tupauca ga taxüۡnegu
mexüۡgü ga Tupanaãrü poramaã chocuxüۡxüۡ. 3ॸRü yexguma Pedru rü
naxügüxüۡ. Rü yexguma yemaxüۡ Cuáüۡxüۡ nada۳u۳xgux ga tupauca ga
nadaugügu ga togü ga duüۡxüۡgü, rü taxüۡnegu na nachocuxüۡ, rü guma
chixeparacü rü nüxüۡ nawéme۳x rü ͑իɥtaque۳xe ga guxüۡma ga duüۡxüۡgü

Āɥŕruca۳x nüxna naca. 4ॸRü Pedru rü yerü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. 12ॸRü
Cuáüۡ meãma nüxüۡ narüdaunü, rü Pedru yexguma Pedru nüxüۡ da۳u۳xgu ga yema
rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Toxüۡ nadawenü! duüۡxüۡgü ga yéma naxca۳իɥtaque۳xegüxüۡ,
—ñanagürü. 5ॸRü nüma ga yatü rü nüxüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa Chautanüxüۡgü i
nadawenü, yerü nüma nüxüۡ nacua۳xgu Yudíugüx, ¿Tü۳xcüüۡ peb۳aixãchie namaã i
rü chi ҧacü nüxna naxãgü. 6ॸNatürü ga ͑ǣŕ̲͖%ֆҡӥ̲%͑ǣӕЙľҡӥիüۡ? ¿Rü
Pedru rü ñanagürü nüxüۡ: —Choxü‫ۡڟ‬ tü۳xcüüۡ toxüۡ perüdaunü ñoma torü
͑ҡիӕ̲ɗĀɥŕфӕ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ËȍΎիü‫ۡڟ‬ poramaã rü torü mexüۡmaã
͑ǣŕի̲իüۡ tá cuxna chaxã. Rü naŕg‫ ڟ‬agu ҡ̲͑ľիŕŕիüۡrüüۡ? 13ॸ—Nuxcümaüۡgücü
ya Ngechuchu ya Cristu ya ga tórü o۳xigü ga Abráüۡ фӥʊËȍфӥ
Nacharétucüۡ۳ãx۳ cuxüۡ chamu, rü ¡inachi Acobu rü togü ga tórü o۳xigü rü nüxüۡ‫ڟ‬
фӥɞɗիӡ! —ñanagürü. 7ॸRü yema ͑ֆիΥǣӥǣҽӕЙ͑. Rü yimatama
ñaxguwena ga Pedru, rü norü ҽӕЙ͑͑ɗիɥֆ͖u۳xma Ngechuchuxüۡ
tügüneme۳իŕǣӕ͑ֆֆӕի%Ëȍɗ, rü ҡիŕŕËӥ, na guxüۡ%фӥֆľիľфֆɗɥիüۡca۳x. Rü
ɗ͑͑Ëȍɗիŕŕ, rü yexgumatama napora gumatama Ngechuchu ya Tupanaãrü
ga name۳xtü۳xügüwa rü nacutügüwa. 8ॸRü ngüۡիŕŕфӕüۡ ɗիɥËӥ͑ɗիɥǣЙľ̲ãŕ۳xgacü
nayuxnagü rü inachi, rü inanaxügü na ga Piratuxüۡtawa penagagücü. Rü
ɗֆիӡիüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲ҡ̲ɗֆիӡ%Ëӥ̲ yexguma nüxüۡ yangéxchaüۡgu ga Piratu,
Pedru rü Cuáüۡwe tupauca ga taxüۡnegu rü pema rü tama penaxwa۳xegü ga na
naxücu. Rü nanayuxnagüane rü yangéãxüۡ. 14ॸ—Pema rü tama
Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡ. 9ॸRü guxüۡma ga penaxwa۳xe ga na ínanguxuchixüۡ ga
duüۡxüۡgü nüxüۡ ͑Āӕǣӥǣ͑ɞֆիӡիüۡ, guma üünecü ga aixcüma mecü ga
rü Tupanaxüۡ na yacua۳xüüۡxüۡ. 10ॸRü Ngechuchu, natürü naxca۳x ípeca na
poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣĀӕüۡxüۡgü pexca۳իɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕ%իüۡca۳x ga wüxi
naxca۳x ga yema nüxüۡ ngupetüxüۡ ga ǣ̲ŕҡիüۡ. 15ॸ—Rü yemaãcü pematama
guma yatü. Yerü nüxüۡ nacua۳xgü ga na peyama۳xgü ga guma Ngechuchu ya
ǣӕ̲ֆɗɥիüۡ ga tupauca ga taxüۡneãrü ɥã۳x tüxüۡ ̲իŕիŕŕËӥ. Natürü ga Tupana rü
ǣͅľիŕËȍɗիüۡgu ãŕg‫ ڟ‬axüۡwa Փľ̲͑͑͑իŕŕ. ѠӥҡΎ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ
rütooxüۡËȍɗфŃËӥфӥֆŃ̲Āɥŕruca۳x ícacü. tadaugüxüۡ ga wena na namaxüۡxüۡ.
16ॸ—Rü ñaã yatü ga chixeparachiréxüۡ i
æȍфӕ̲Δӡ%фӥæȍΎЙľҡӥËȍɗËՓ
pema nüxüۡ pedauxüۡ rü nüxüۡ pecuáxüۡ rü
nidexa ga Pedru
marü naxca۳x nitaane erü Ngechuchuaxü‫ۡڟ‬
11ॸRü guma chixeparachirécü ga marü ͑ֆիΥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕիü‫ ۡڟ‬na
naxca۳x yataanecü, rü tama Pedru rü ֆիΥΥիüۡca۳ի͑ɗիɥɗnaxca۳x yataanexüۡ
Cuáüۡ͑͑ɗիӡǣËȍɗËȍüۡ. Rü guma ͑ǣŕ̲͖u۳xma guxãma i pema nüxüۡ
tupauca ga taxüۡnecüwawa nayexma ga pedauxüۡrüüۡ. 17ॸ—Rü dücax i ñu۳xma Pa
ՓӥիɗǣËȍΎЙľҡӥËȍɗËǣ٘æȍфӕ̲Δӡ%фӥ æȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü yexguma pema rü
æȍΎЙľҡӥËȍɗËǣӕٚãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü yema wüxigu perü ãŕ۳xgacügümaã
chopetüchicawa rü Pedru rü Cuáüۡca۳x peyama۳xgügu ga Ngechuchu, rü tama
nüxüۡ pecua۳xgü ga ҧacü na pexüexüۡ. uruüۡgü ga naweama ügüxüۡ rü ta nüxüۡ

18ॸ—Natürü ga Tupana rü yemaãcü nixugüe ga ҧacü tá na üpetüxüۡ i
͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣֆľ̲ӕ͑ľҡǣ͑ӕիËӥ̲ ñomaüۡcüü. 25ॸ—Rü nuxcümaxüۡchima ga
nümatama nüxüۡ yaxuxüۡ nawa ga Tupana rü tórü o۳xi ga Abráüۡmaã nüxüۡ
guxüۡma ga norü orearü uruüۡgü. Yerü nixu rü ñanagürü:
yema norü ore ga ümatüxüۡwa rü ٘ѠӥՓӥիɗɗËӕҡҡ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ
ñanagürü: rüngüۡիŕŕիüۡ i guxüۡma i
“Cristu rü tá ngúxüۡ ͑ɗ͑ǣľٚ, duüۡxüۡgü i ñoma i naãnecüۡ۳ãի۳ ٚ,
ñanagürü. 19-20ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa ñanagürü. Rü yemaãcü ta Tupana
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ inaxuneta nawa ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga
perüxoe i pecüma i chixexüۡ, rü norü orearü uruüۡgü. Rü pemaã nüxüۡ
Tupanaca۳x pedaugü, rü nüxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥ chixu i ñu۳xma, rü pexca۳ի͑ɗիɥǣֆľ̲
na nüma pexü‫ ۡڟ‬ínapiãxüۡca۳x i perü unetagü ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga orearü
pecadugü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗ͑ӥ̲фӥҡ uruüۡgüwa tórü o۳xigümaã nüxüۡ yaxuxüۡ
pexüۡ ͑ҡ%ŕǣӥիŕŕ, rü tá núma nanamu ga Tupana. 26ॸ—Rü pemaã nüxüۡ chixu
ya Ngechuchu ga noxritama naãne Pa Chautanüxüۡgü i Yudíugüx, rü
ixügügu pexca۳x nüxüۡ naxunetacü na ֆľիǣӕ̲ҽӕЙ͑Փľ̲͑͑իŕŕǣӕǣ
perü ãŕ۳իǣËӥֆæфɗѸҡӕ͑ֆɗɥիüۡca۳x. Nane ga Ngechuchu rü petanüwaxira
21ॸ—Natürü i ñu۳xma rü Tupana nanamu na pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x, erü
nanaxwa۳իľɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnegu na nanaxwa۳xe i wüxichigü i pema na nüxüۡ
‫ ڟ‬իüۡ ya Ngechuchu ñu۳xmatáta
naxãӡ perüxoexüۡ i pecümagü i chixexüۡ
͑ӥ̲ֆҽӕЙ͑Փľ̲͑͑ľիŕŕ%ǣӕɗ —ñanagürü ga Pedru.
guxü̲ۡɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ.
Ãŕ۳xgacügüpe۳xewa nayexmagü
֤ľфӥֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ yaxuxüۡ ga
ga Pedru rü Cuáüۡ
Tupana nawa ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga
norü orearü uruüۡgü ga ixüünexüۡ. 1ॸRü yexguma duüۡxüۡgümaã
22ॸ—ѠӥͅΎɥËȍŃфӥҡΔфӥo۳xigümaã nüxüۡ
nixu rü ñanagürü:
4 íyadexagügu ga Pedru rü Cuáüۡ, rü
yexgumayane yéma nangugü ga guma
“Rü perü Cori ya Tupana rü tupauca ga taxüۡneãrü purichíaarü
petanüwa tá nüxüۡ naxuneta i ãŕ۳xgacü, rü paigü, rü Chaduchéugü. 2ॸRü
wüxi i norü orearü uruüۡ i Pedru rü Cuáü̲ۡ%͑͑ӕŕǣЙɗǣӥֆľфӥ
chauxrüüۡ ɗիɥիüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ duüۡxüۡgüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕǣ̲͑фӥՓľ͑
͑͑ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡ i guxüۡma i namaxüۡxüۡ ga Ngechuchu, rü naxrüüۡ tá
͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ yaxuxüۡ. ҡՓľ̲͑͑իŕիüۡ i guxüۡma i duüۡxüۡgü
23ॸRü texé ya tatanüwa tama i marü yuexüۡ. 3ॸRü ínanayauxüۡ, rü
͑ǣɥ͑ӥիŕɗ͑ǣŕ̲Ύфľфӥ poxcupataüۡgu nanawocu ñu۳xmata
uruüۡ, rü tá tüxüۡ ínata۳xüchi i moxüۡãcü, yerü marü nayáuane. 4ॸNatürü
ҡҡ͑ӥՓٚ, muxüۡma ga yema duüۡxüۡgü ga nüxüۡ
͖͑ǣӥфӥǣͅΎɥËȍŃ. 24ॸ—Rü Chamuŕ ‫ ڟ‬rü ɥ͑ӥŕիüۡ ga yema Tupanaãrü ore rü
guxüۡma ga togü ga Tupanaãrü orearü ͑ֆիΥǣӥ. Rü maneca 5000 wa nangu
ega yatügüxicatama ixugügu. 5ॸRü tüxna namucü na tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x

moxüۡãcü Yerucharéüۡwa —ñanagürü ga Pedru. 13ॸRü yexguma
nangutaque۳xegü ga Yudíugüarü yema ãŕ۳xgacügü nüxüۡ daugügu ga
ãŕ۳xgacügü, rü ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü, ñuxãcü tama muüۡŕ%Ëӥ̲͑
фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga ore ga mugüwa yadexagüxüۡ ga Pedru rü Cuáüۡ, rü
ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. 6ॸRü yéma nayexma ta na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, yerü nüxüۡ
ǣk͑ǣЙɗǣӥľфӕɗիɥËӥ, rü Caipá, rü nicua۳xãchitanü ga tama meã poperaxüۡ
Cuáüۡ, rü Aré, rü guxüۡma ga yema togü na yacuáxüۡ rü puracütanüxüۡmare
ga paigü ga paigüerutanüxüۡ ɗիɥǣӥիüۡ. ֆɗիɥǣӥիüۡ. Rü aixcüma nüxüۡ
7ॸRü nanamu na naxüۡtawa nicua۳xãchitanü ga Ngechuchuarü
nagagüãxüۡca۳x ga Pedru rü Cuáüۡ. Rü ngúexüۡǣӥ͑ֆɗիɥǣӥիüۡ. 14ॸRü ñu۳իӡËȍɗ
yexma norü ngãxüۡҡ͑ӥǣӕ͑͑Ëȍɗǣӥիŕŕ nüxüۡ nadaugü ta ga guma yatü ga
rü nüxna nacagü, rü ñanagürügü: rümecü ga Pedru rü Cuáüۡxüۡtagu na
—¿Texé pexüۡ tamu, rü texé pexna nachixüۡ. Rü yemaca۳x ga yema
ҡ͑ի%ɗЙΎф͑Йľ̲͑ľիŕŕիüۡca۳x i ñaã ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥҡիӕËӥ̲͖ӕիӡ
yatü? —ñanagürügü. 8-9ॸRü Pedruwa ñanagürügüéga nachiga ga yema
͑ֆľի̲ǣҽӕЙ͑%ŕǣԖӥ͑ľիüۡ rü ngupetüxüۡ. 15ॸRü yexguma ga yema
͑͑ЙΎфիŕŕ. Rü yemaca۳x ga Pedru rü ãŕ۳xgacügü rü ínanamuxüۡ ga yema
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Ьʘ%͑ľ%фӥ ínangutaque۳xegüxüۡwa, фӥ͑ӥիɥËҡ̲
Ãŕ۳xgacügüx, rü Pa Ãŕ۳xgacügü i nügümaã nidexagü. 16ॸRü ñanagürügü:
Yaguã۳xgüx, rü ñu۳xma toxna naxca۳x —¿ӄacü tá namaã ixüexüۡ i ñaã yatügü?
peca naxca۳իǣ͑Ύфӥ̲ľիŕŕɗ͖% Erü guxüۡma i Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ i
chixeparachiréxüۡ erü nüxüۡ pecuáxchaüۡ duüۡxüۡgü rü nüxüۡ nacua۳իǣӥɗ͑ǣŕ̲
ga ñuxãcü na namexüۡ. 10ॸ—Rü ñu۳xma tá mexüۡ i taxüۡ i naxügüxüۡ, rü taxuacüma
pemaã nüxüۡ tixu na nüxüۡ pecuáxüۡca۳x i itayacu۳x. 17ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ҡ̲
guxãma i pema rü nüxüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x yexeraãcü duüۡxüۡgütanüwa
i guxüۡma i tatanüxüۡgü i Yudíugu. Rü nanguchigaxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕЙľҡӥիüۡ,
ñaã yatü i ñu۳xma pepe۳իľՓ͑ǣŕի̲իüۡ ‫ؽ‬фӥ͑ǣɥի%ҡ̲͑ӕüۡŕիŕŕ͖͑u۳xmawena
rü Ngechuchu ya Cristu ya фӥҡիәľ̲%̲͑ǣŕ̲
Nacharétucüۡ۳ãի۳ ͑ɗիɥǣ̲͑ľիŕŕËӥ. Rü Ngechuchuchigagu yadexagüxüۡca۳x!
ǣӕ̲͑ɗիɥǣЙľ̲ËӕфӕËȍՓ —ñanagürügü. 18ॸRü wenaxãrü Pedru rü
ЙľֆЙΎҡËӥфӥЙľֆӕիŕŕËӥ. Natürü ga Cuáüۡca۳x nacagü, rü nüxna naxãga na
ҽӕЙ͑фӥՓľ̲͑͑͑իŕŕ. 11ॸ—Rü tama Ngechuchuchigamaã
ǣӕ̲ҡ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥǣЙľ̲ yadexagüxüۡca۳x, rü bai i texéxüۡ na
nüxüۡ pexoecü. Natürü ga Tupana rü ͑͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x i nachiga. 19ॸNatürü ga
nayamucuchi na guxüۡãrü ãŕ۳xgacü Pedru rü Cuáüۡ rü nanangãxüۡgü, rü
ֆɗɥիüۡca۳x. 12ॸ—Rü yima ñanagürügü: —‫ͮؽ‬ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ
ͮǣľËȍӕËȍӕիɗËҡ̲͑ɗիɥֆҡΔфӥ pematama! ¿Rü namexüۡ i
̲իŕիŕŕфӕüۡ, erü ñoma i naãnewa i Tupanape۳իľՓ͑Йľǣҡիɥ͑ӥŕիüۡ rü
ҡҡ͑ӥՓфӥֆɗիɗËҡ̲͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ e۳ի͑ҽӕЙ͑ǣҡիɥ͑ӥŕիüۡ? 20ॸ—Erü
toma rü taxuacüma nüxüۡ tarüxoe na nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügü rü

nüxüۡ tixuxüۡ ga yema nüxüۡ tadaugüxüۡ ҽӕЙ̲͑%͑͑ӕŕ, rü nügümaã
rü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕիüۡ —ñanagürügü. 21ॸRü nangutaque۳xegü na wüxigu
yexguma ga yema ãŕ۳xgacügü rü ͑ӥǣӥ̲%͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x
͑ֆի%իӡ͑ľǣӥфӥֆľ̲%Ëӥɞ͑ֆ̲ӕǣӥ, na ñuxãcü tá nüxüۡ na
yerü nataxuma ga ҧacüca۳x na nayexeragüxüۡca۳x ya Cori ya
napoxcueãxüۡ rü duüۡxüۡgüxüۡ namuüۡŕ, Tupana rü Nane ya nüxüۡ
yerü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü Tupanaxüۡ ͑իӕ͑ľҡËӥֆæфɗѸҡӕٚ,
nicua۳xüüۡgü naxca۳x ga yema nüxüۡ ñanagürü. 27ॸ—ѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥǣ͖Ύ̲
ngupetüxüۡ ga guma yatü ga ǣɥ%͑ľՓǣãŕ۳xgacügü ga Erode rü
chixeparawa rümecü. 22ॸRü guma yatü Piratu ga nangutaque۳xegüxüۡ namaã ga to
ga yemaãcü Tupanaãrü poramaã naxca۳x ga nachiüۡãnegücüãۡ۳ x۳ rü totanüxüۡ ga
itaanecü, rü maneca 40фӥֆľիľф͑ɗիɥ Yudíugü, na chixexüۡ naxügüxücۡ a۳x namaã
ga norü taunecü. ya curü ngüۡիŕŕфӕüۡ ya üünecü ya
Ngechuchu ya Cristuxüۡ nüxüۡ cuxunetacü.
Yaxõgüxüۡ rü naxca۳x ínacagü na Tupana 28ॸ—Rü yemaãcü ga nümagü rü
norü puracüca۳ի͑ЙΎфľիŕŕիüۡ na tama
͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣǣӕիüۡma ga yema cuma
͑ի%͑ľŕ%Ëӥ̲͑իӥǣӥ%իüۡca۳x
͑ӕիËӥ̲̲͑ǣӕËӕфӥիɥ͑ӥիüۡ rü nüxüۡ
23ॸRü yexguma marü ínamuxüۡãx۳ gu, rü cuxunetaxüۡ rü tá na yanguxüۡ. 29ॸ—¡Rü
Pedru rü Cuáüۡ rü namücügü dücax, Pa Corix, cuma nüxüۡ cucua۳x na
íyexmagüxüۡՓ͑իɥ. Rü namaã nüxüۡ ñuxãcü toxüۡ ͑ի%իӡ͑ľǣӥիüۡ! ҽΎ̲͑ɗիɥɗ
nixugüe ga guxüۡma ga yema ore ga curü ngüۡիŕŕфӕüۡgü rü tanaxwa۳xe na toxüۡ
ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü rü paigüarü ËӕЙΎфľիŕŕիüۡ na tama tamuüۡŕ%Ëӥ̲͑ӥիüۡ
ãŕ۳xgacügü namaã nüxüۡ ixuxüۡ. 24ॸRü tixuxücۡ a۳x i curü ore. 30ॸ—¡Rü curü
yexguma Pedru rü Cuáüۡxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ ЙΎф̲%̲͑ľŕիŕŕɗĀӕüۡxüۡgü i
ga namücügü, rü guxüۡma wüxigu ićaaweexüۡ! ¡Rü duüۡxüۡgüxüۡ nawe۳x i
͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥфӥҽӕЙ̲͑%͑ɗĀľիǣӥ cua۳xruüۡgü i curü poramaã cuxüxüۡ i
rü ñanagürügü: —Pa Corix, cuma naŕg‫ ڟ‬agu ya curü ngüۡիŕŕфӕüۡ ya üünecü ya
Ëӕ͑իӥǣĀիӡǣӕիüۡ ga naãne rü ñoma Ngechuchu! —ñanagürügü. 31ॸRü yexguma
ga naãne, rü taxüۡ i taxtü, rü guxüۡma i ֆӕ̲ӥիŕՓ͑ӥիüۡ nachauegu, rü guma
ҧËӥɗ͑Փ͑ǣŕի̲իüۡ. 25ॸ—Rü ɥЙҡǣ͑Փnangutaque۳xegüne rü
Ëӕ̲ҡ̲͑ɗիɥǣ͑ӕիËӥ̲æӕ%ŕɗ naxɥã۳xãchi. ѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü
Ԗӥ͑ľիüۡxüۡ cumuxüۡ na curü ngüۡիŕŕфӕüۡ nüxna nangu ga guxüۡma. Rü tama
ga Dabíwa yanadexaxüۡca۳x rü ñaxüۡca۳x: namuüۡŕ%Ëӥ̲͑ӥիüۡ nixugüe ga
“¿Tü۳xcüüۡ ínipurae i ñoma i Tupanaãrü ore.
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü i tama
Yema yaxõgüxüۡãrü yemaxüۡgü
ֆիΥǣӥիüۡ? ¿Rü tü۳xcüüۡ ͑ǣŕ̲
rü guxüۡ%фӥ͑ɗիɥ
natüca۳ի̲̲фľɗիɥǣӥիüۡgu
͑фӥիɥ͑ӥŕɗǣӕիüۡ i 32ॸѠӥ̲͑ӕǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ.Rü
nachiüۡãnecü۳ۡãx۳ ? 26ॸ—Nümagü i guxü̲ۡфӥՓӥիɗǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ. Rü
taxuü̲ۡ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥǣ ngúexüۡgü ga Ngechuchu

͑ΎիфӥիɗËҡ̲͑ֆɗɥիüۡ ga norü imugüxüۡxüۡҡՓ͑ǣɥիüۡ nangegü ga yema
yemaxüۡgü, natürü guxüۡma ga nüxü‫ ۡڟ‬íyaxücü. 3ॸRü yexguma ga Pedru rü
namücügümaã nangau. 33ॸRü yema ñanagürü nüxüۡ: —Pa Ananíãx, ¿tü۳xcüüۡ
ngúexüۡgü ga Ngechuchu imugüxüۡ na n۳g۳ΎիΎɗæȍҡ͑ǣËӕիɥ͑ӥфӥҽӕЙ͑%ŕɗ
Tupa-naãrü puracü naxügüxüۡca۳x, rü Ԗӥ͑ľիüۡmaã quidora, rü cugüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣɥի͑ľ
Tupanaãrü poramaã nüxüۡ nixugüe ga Ëӕֆիӕɗ͖ӕիфľɗ͑ǣŕ̲Ëӕфӥ
ñuxãcü wena na namaxüۡxüۡ ga Cori ga naãnetanü? 4ॸ—¿E۳xna yexguma tauta
Ngechuchu. Rü Tupana rü poraãcü nüxüۡ namaã cutaxegu, rü tama e۳xna cuxrü
narüngüۡիŕŕǣǣӕիüۡma ga yema ֆɗɥիüۡ ga yema naãne? ¿Rü yexguma
ֆիΥǣӥիüۡ. 34-35ॸRü natanüwa rü namaã cutaxegu, tama e۳ի͑Ëӕիфӥֆɗɥիüۡ
nataxuma ga wüxi ga nüxüۡ‫ ڟ‬nataxuxüۡ, ǣֆľ̲Āɥŕфӕ͑͑ǣɥիüۡ cugu۳իŕŕիüۡca۳x i
yerü guxüۡma ga yema nüxüۡ‫ ڟ‬yexmaxüۡ ga ͑ǣŕ̲Ëӕ̲cunaxwa۳xexüۡãcüma?
naãnegü rü e۳ի͑ɥЙҡǣӥ, rü namaã ¿Tü۳xcüüۡ i cunaxüxüۡ i ñaã? Tama
nataxegü. Ѡӥֆľ̲Āɥŕфӕǣ͑ǣɥիüۡ ֆҡӥǣӥ̲%իɥËнӕɗĀΎф, natürü
͑ֆӕիǣӥËӥфӥֆŃ̲͑ǣɥիüۡ nangegü, rü ҽӕЙ̲͑%фӥҡ͑ɗիɥɗнӕɗĀΎфիüۡ
yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu —ñanagürü ga Pedru. 5ॸRü yexguma
imugüxüۡ͑͑ǣɥիüۡ nayaxãgü. Rü ñu۳իӡËȍɗ yema orexüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣk͑͑ɞ%, rü
͑ӥǣӥ͑ǣɥիüۡ ninuüۡxüۡ ga ñuxrechigü yuxüۡma inayangu. Rü poraãcüxüchima
nüxüۡ‫ ڟ‬nataxuxüۡ ga wüxichigü. 36ॸRü namuüۡŕǣǣӕիüۡma ga yema duüۡxüۡgü
nayexma ga wüxi ga yatü ga Lebítanüxüۡ ga yexguma yemaxüۡ nacuáchigagügu.
ga Chiprecüۡ۳ãx۳ ga Yuchegu ãŕg‫ ڟ‬acü. Rü 6ॸRü ñuxre ga yéma yexmagüxüۡ ga
yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu imugüxüۡ ngextü۳xüxüۡgü rü nanayauxgü ga

na Tupanaãrü puracü naxügüxüۡca۳x rü naxüۡne, rü nananuquegü, rü inayata۳xgü.
Bernabémaã nanaxugü. Ѡӥ͑ǣŕ̲ 7ॸRü tomaŕ۳xpü۳x ga ngora ngupetüxgu rü
naŕg‫ ڟ‬a, rü: ٘ҽ%ŕիŕŕфӕüۡٚ, ñaxüۡchiga íingu ga nama۳x. Rü yexma ixücu natürü
͑ɗիɥ. 37ॸRü nüma ga Bernabé rü nüxüۡ‫ڟ‬ tama nüxüۡ icua۳x ga ҧacü na ngupetüxüۡ.
nayexma ga wüxi ga naãne, rü namaã 8ॸѠӥЬľĀфӕ͑ǣɥի͑͑Ë, rü ñanagürü:
nataxe. Rü yema ngúexüۡgü ga —¿Yema natanü ga ipexunetaxüۡgu

Ngechuchu imugüxüۡxüۡҡՓ͑ǣɥիüۡ nana ֆɗɥիüۡ ga namaã petaxegüxüۡ ga perü
ǣֆľ̲Āɥŕфӕ. naãne? —ñanagürü. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ:
—Ngüۡ, ͑ǣŕիǣӕ̲ŕ۳xpü۳իǣӕ͑ɗիɥ
Ananíã rü Chacuíraarü pecaduchiga
—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 9ॸRü Pedru rü ñanagürü
͑ǣɥիüۡ: —¿Tü۳xcüüۡ Йľǣӥ̲%͑ǣŕ̲%Ëӥ
5
1ॸRü nayexma ga wüxi ga yatü ga
Ananíãgu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ rü Chacuíra ga ՓӥիɗǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ̲͑͑%
nama۳x. Rü nümagü rü namaã nataxegü pidoraexüۡca۳իɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ?
ga wüxi ga norü naãne. 2ॸNatürü ga ¡Dücax, ͑ǣŕ̲Ëӕҡľիüۡ iyata۳xgüxüۡ rü
yema yatü rü nama۳ի̲%̲͑͑ľիŕŕ͑ marü ínangugü, rü ñu۳xma rü cuxüۡ rü tá
nügüxü‫͑ ۡڟ‬ǣɥի͑ľ͑ֆӕիǣӥիüۡ ga ñuxre ga ta ngŕm‫ ڟ‬a nangegü! —ñanagürü. 10ॸRü
yema naãnetanü. Rü ñu۳իӡËȍɗֆľ̲ yexgumatama yu۳xcüma Pedrupe۳xegu
iyangu. Rü yexguma nachocu۳xgu ga

Pedru rü CuáüۡՓľ͑ɗ͑ǣŕիüۡtanü ga paigü
yema ngextü۳xüxüۡgü, rü yu۳իËӥ̲͑ǣɥիüۡ
inayangaugü. Ѡӥ͑ǣɥիüۡ nayauxgü, rü 17ॸRü yexguma ga guma paigüeru rü
͑ǣɥҡľիüۡҡǣӕҡ̲͑ǣɥիüۡ nayata۳xgü. 11ॸRü guxüۡma ga yema natanüxüۡgü ga

yexguma nüxüۡ nacua۳xgügu ga yema æȍĀӕËȍŃӕǣӥфӥЙΎф%Ëӥ͑ɗի%ӡի%Ëȍɗǣӥ
ngupetüxüۡ, rü guxüۡma ga yema naxca۳x ga yema mexüۡgü ga naxügüxüۡ
ֆիΥǣӥիüۡ rü yema togü ga duüۡxüۡgü rü ga yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu
ta poraãcüxüchima namuüۡŕ. imugüxüۡ. 18ॸRü yemaca۳x norü
purichíagüxüۡ namu na ínayauxüۡãxüۡca۳x
Tupanaãrü poramaã nanaxügü ga
ga yema ngúexüۡgü. Ѡӥɥ%͑ľ%фӥ
muxüۡma ga mexüۡgü
poxcupataüۡgu nanapoxcue. 19ॸNatürü
12ॸRü yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu Coriarü orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳
imugüxüۡ, rü duüۡxüۡgüpe۳xewa nanaxügü naxca۳x nayawãxna ga yema
ga muxüۡma ga mexüۡgü ga Tupanaãrü poxcupataüۡãrü ɥã۳xgü ga chütacü. Rü
poramaã naxügüxüۡ. Rü inanawe۳xgü ga ínanamuxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ:
muxüۡma ga cua۳xruüۡgü. Rü guxüۡma ga 20ॸ—¡Ngŕm ‫ ڟ‬a tupauca ya taxüۡ͑ľՓЙľիɥ,
ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü guxüۡguma rü guxüۡ i duüۡxüۡgümaã nüxüۡ pixu na
͑իɥtaque۳xegüxüۡ nawa ga yema ñuxãcü Tupana inaxãxüۡ i
tupauca ga taxüۡneãrü chopetüchica ga ngexwacaxüۡxüۡ i maxüۡ! —ñanagürü.
æȍфӕ̲Δӡ%фӥæȍΎЙľҡӥËȍɗËǣӕãŕg‫ ڟ‬axüۡ. 21ॸRü yexguma ga yema ngúexüۡgü ga
13ॸRü yema togü ga duüۡxüۡgü ga tama Ngechuchu imugüxüۡ фӥ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕǣ

ֆիΥǣӥիüۡ rü namuüۡŕ͑ֆľ̲ yema ore. Rü moxüۡãcü ga
ֆիΥǣӥիüۡtanügu naxãgüxüۡ, natürü pa۳xmamaxüۡchi rü tupauca ga taxüۡnewa
ЙΎф%Ëӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡxüۡ ͑իɥ, rü duüۡxüۡgüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕ. Rü
nangechaüۡgü. 14ॸѠӥ͑ɗ̲ӕŕҡ͑ӥ%̲ǣ yoxni ga guma paigüeru rü natanüxüۡgü,
ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ yerü muxüۡma ga rü nanangutaque۳իľիŕŕǣǣӕիüۡma ga
duüۡxüۡgü ga yatüxüۡgü rü ngexüۡgü rü yema togü ga ãŕ۳xgacügü ga
Coriaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥľҡ͑ӥ. 15ॸRü yema ãŕ۳xgacügütücumüwa ügüxüۡ. Rü
duüۡxüۡgü rü cayegüwa nanagagüxüۡ ga poxcupataüۡwa nanamugü ga purichíagü
duüۡxüۡgü ga ićaaweexüۡ, rü yexma na yagagüãxüۡca۳x ga yema ngúexüۡgü ga
nayamugüxüۡ naxchápenüüۡmaã rü norü Ngechuchu imugüxüۡ. 22-23ॸRü yexguma
caruüۡgümaã na yexguma Pedru yéma poxcupataüۡwa nangugügu ga yema
üpetüxgu, rü naxchipetamare nüxüۡ na purichíagü, rü taxuxüۡxüۡma
nachixüۡca۳x. 16ॸRü yexgumarüüۡ ta rü inayangaugü. Rü nayawoegu, rü nüxüۡ
ֆŃ̲͑իɥtaque۳xegüxüۡ ga muxüۡma ga nayarüxugüe, rü ñanagürügü: —Yima
duüۡxüۡgü ga Yerucharéüۡãrü ngaicamana poxcupataüۡ rü narüwãxta, rü meãma
ɗ̲ӕǣӥ͑ľǣɥ%͑ľՓ͑ľɥիüۡ. Rü yéma nataichire۳x, rü purichíagü nüxna
naxca۳x nanagagüxüۡ ga yema ićaaweexüۡ nadaugü i naã۳xwa. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
rü yema ng۳oxoã۳xgüxüۡ. Rü guxüۡma tayawãxnagu, rü taxuxüۡxüۡma
naxca۳x nitaanegü. itayangaugü i aixepewa —ñanagürügü.
24ॸRü yexguma yema orexüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ ҡӥǣӥ͑ľËӥՓՓ͑͑ҡΎիŕŕ. Rü tórü

ga yema paigüeru rü yema togü ga cua۳xruüۡ фӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ
paigü ga ãŕ۳իǣËӥǣӥɗիɥǣӥիüۡ rü yema ͑ֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ͑ҡҡ͑ӥիüۡgü i
tupauca ga taxüۡneãrü purichíagüarü Yudíugüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x na nüxüۡ
ãŕ۳xgacü rü guxüۡma na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ naxoexüۡca۳x i norü chixexüۡgü, rü
yerü tama nüxüۡ nacua۳xgü ga ngextá tá Tupana nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡxüۡca۳x i
na nanguxüۡ ga guxüۡma ga yema rü norü pecadugü. 32ॸ—Rü toma nüxüۡ
͖ӕի%Ëӥҡ͑ɗֆ͑իΎիŕŕǣӥ%իüۡ. 25ॸRü tacua۳ի͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ i guxüۡma i
ֆľիǣӕ̲ֆľ̲ǣӕɞ͑իɥ͑ӥŕֆ͑ľфӥֆŃ̲ ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ tixuxüۡ erü
nangu ga wüxi ga yatü, rü namaã nüxüۡ tomatama nüxüۡ tadaugü. Rü
nixu, rü ñanagürü: —ͮǣŕ̲ֆҡӥǣӥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i
pepoxcuechiréxüۡ, rü tupauca ya Tupana tüxna ãxüۡ ya yíxema naga
taxüۡ͑ľՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ, rü ɥ͑ӥŕիŕ, rü nüxüۡ nacua۳x na aixcüma
ɞ͑͑͑ǣәľիŕŕɗĀӕüۡxüۡgü —ñanagürü. ֆɗɥիüۡ —ñanagürügü. 33ॸRü yexguma
26ॸѠӥֆŃ̲͑իɥǣҡӕЙӕËǣ yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲ãŕ۳xgacügü,
taxüۡneãrü purichíagüarü ãŕ۳xgacü фӥЙΎф%ËӥիӥËȍɗ̲͑͑ӕŕ, rü
wüxigu namaã ga norü purichíagü na nanadaixchaüۡ. 34ॸNatürü yema
yagagüãxüۡca۳x. Natürü namuüۡŕ͑ ãŕ۳xgacügütanüwa nayexma ga wüxi ga
duüۡxüۡgü nutamaã yamuxüۡtanüxüۡ, rü Parichéu ga Gamariéu ga naŕg‫ ڟ‬a. Rü
yemaca۳x meãmare yema ngúexüۡgüxüۡ ͑ӥ̲фӥ̲ľ%̲͑͑͑ǣәľիŕŕǣ
nigagü. 27ॸRü yexguma namaã Tupanaãrü mugü. Rü guxüۡma ga
ínangugügu, rü yema ãŕ۳xgacügüpe۳xewa duüۡxüۡgü rü nüxüۡ nangechaüۡgü. Rü
nanagagü. Rü yema paigüeru rü namaã nüma ga Gamariéu inachi rü nanamu na
nidexa rü ñanagürü nüxüۡ: 28ॸ—Marü paxaãchi ínamuxüۡãxüۡca۳x ga yema
poraãcü pexna tanachu۳xu na tama ngúexüۡgü ga Ngechuchu imugüxüۡ. 35ॸRü
͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕŃǣ̲% ñu۳իӡËȍɗ̲͑ӥËӥǣӥǣãŕ۳xgacügümaã
Йľ͑͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x. Natürü i pema rü nüxüۡ nixu rü ñanagürü: —Pa
guxüۡne ya YerucharéüۡՓЙľ͑͑ǣәľիŕŕɗ Chautanüxüۡx, ‫ؽ‬Йľիӕ%ŕǣӥ͑ҧacü tá
duüۡxüۡgü, rü ñu۳իӡËȍɗҡΎի͑ namaã pexüexüۡ i ñaã yatügü! 36ॸ—Rü
penaxuxchaüۡ ga na togagu nayuxüۡ ga nüxna pecua۳xãchie ga üۡpa ga ñuxãcü
yema Ngechuchu —ñanagürü. 29ॸRü ãŕ۳xgacüxüۡ ͑ӥǣӥ͑ɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕËȍüۡ ga
Pedru rü namücügümaã nanangãxüۡgü, Teudá. Rü nügütama nixu na wüxi ga
rü ñanagürügü: —ͮфӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑ ҧËӥ͑ֆɗɥիüۡ. Rü maneca 400 naguxüۡ
ҽӕЙ͑ǣҡիɥ͑ӥŕիüۡ rü tama i yatügüga. ǣֆҡӥǣӥ͑Փľ͑фӥիɥ. Natürü
30ॸ—Guma Tupana ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga churaragü nayama۳xgü, rü nayu. Rü
tórü o۳xigü nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥËӥ, фӥǣӕ̲͑ɗիɥ guxü̲ۡǣֆľ̲͑Փľфӥիɥիüۡ rü
ǣՓľ̲͑͑իŕŕËӥǣͮǣľËȍӕËȍӕǣ ͑͑ǣɥ%Ëȍɗ, rü yexma nayarüxo ga
pema peyamácü ga yexguma curuchawa guxüۡma. 37ॸ—Rü yixcüra ínangu ga to ga
peyapotagügu. 31ॸ—Natürü Tupana rü yexguma tachiüۡãneãrü ãŕ۳xgacü
͑͑ҡիŕŕ%̲, rü nügüarü duüۡxüۡgüxüۡ ixugügu, фӥֆľ̲͑ɗիɥǣ
Yuda ga Gariréaanecüۡ۳ãx۳ ga ãŕ۳xgacüxüۡ rü Griégugawa idexagüxüۡ. Rü nayexma

͑ӥǣӥɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕËȍüۡxüۡ. Rü ҡǣֆիΥǣӥիüۡ ga Yudíugü ga
nayaxucu۳իŕǣӥǣĀӕüۡxüۡgü rü nawe Yerucharéüۡcü۳ۡãx۳ ga woetama nagawa
͑фӥիɥǣ͖ӕիфľ. Natürü yemaxüۡ rü ta idexagüxüۡ. Ѡӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga
nima۳xgü rü nayu. Rü guxüۡma ga yema Griégugawa idexagüxüۡ rü nidexagüecha
͑Փľфӥիɥիüۡ фӥ͑͑ǣɥ%Ëȍɗ. 38ॸ—Rü ͑Ëȍɗǣǣӕǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü pexüۡ chaxucu۳իŕ Yerucharéüۡcüۡ۳ãի۳ ǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü
na peyange۳xgüxüۡ i ñaã yatügü, rü tama ñanagürügü: —Totanüwa yutegüxe rü
penapoxcuexüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ҡ̲̲ľ%Υ͑ҡӥի͑͑ի%ǣӥիüۡ i
͑ǣǣӕҡ̲ֆɗիɥǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ӥ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲Υ͑ɗ͑ի%ǣüü۳ۡxgu i wüxichigü
naxügüxüۡ, rü tá inayarüxo. 39ॸ—Natürü i ngunexüۡgu —ñanagürügü. 2ॸRü
͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑%фӥֆɗիɥǣӕɗ͖% yexguma ga yema 12 ga ngúexüۡgü ga
naxügüxüۡ, фӥҡիӕËӥ̲ɗЙľֆ͑իΎիŕŕ. Ngechuchu imugüxüۡ rü guxüۡma ga
‫ؽ‬ѠӥЙľիӕ%ŕǣӥ͑ҡ̲͑ǣӥфӥ%Ëȍɗ ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡxüۡ nangutaque۳իľիŕŕǣӥ,
ҽӕЙ̲͑%ֆɗɥիüۡ ɗЙľ͑ӕŕիüۡ! rü ñanagürügü nüxüۡ: —Tama name na
—ñanagürü. Rü guxüۡma ga yema ítanangéxüۡ i Tupanaãrü orearü uchiga i
ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕǣֆľ̲ ҡΎ̲ի͑Υ̲͑%ɗҡËӕիüۡca۳x. 3ॸ—Rü
norü ucu۳իŕ. 40ॸRü ñu۳իӡËȍɗ ͑ǣŕmaca۳x, Pa Tomücügüx, rü ¡Naxca۳x
͑͑ËȍΎËӕիŕŕǣֆľ̲͑ǣәľիüۡgü ga peda۳u۳x i petanüwa ya 7 ya yatügü ya
Ngechuchu imugüxüۡ. Rü nayac۳uaixgü. guxãma nüxüۡ ngechaüۡcü, rü meã
Rü nüxna naxãga na tama ͑%ŕիüۡ cuácü, фӥɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%ŕɗ
Ngechuchuchiga yadexagüxüۡca۳x. Rü Ԗӥ͑ľիüۡ ͑Փ͑ǣŕի̲Ëӥ! Rü toma tá
yemawena rü nayange۳xgü. 41ॸRü yema ͑ӥի͑ҡ͑ի%ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ͑
ãŕ۳իǣËӥǣӥ͑ɞ͑ɗիɥǣֆľ̲͑ǣәľիüۡgü. ͑ӥ̲ǣӥΥ̲͑%inacua۳xgüxüۡca۳x.
Ѡӥ͑ҡ%ŕǣӥֆľфӥՓΎľҡ̲ҽӕЙ͑ 4ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗҡΎ̲фӥֆӕ̲ӥիŕՓ
nanaxwa۳xe ga yemaãcü Ngechuchuca۳x rü Tupanaãrü orearü uchigawaxicatama

ngúxüۡ na yangegüxüۡ. 42ॸRü guxüۡ ga tá tapuracüe —ñanagürügü. 5ॸRü
ngunexüۡgu tupauca ga taxüۡnewa rü yexguma ga guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü
ɥЙҡǣӥՓ, фӥ͑͑͑ǣәľիŕŕ%̲, rü rü: —Ngüۡ —ñanagürügü naxca۳x ga
nüxüۡ nixugüetanü ga ore ga mexüۡ ga yema ore. Rü nüxüۡ naxunetagü ga
Ngechuchu ya Cristuchiga. Etébaüۡ ǣ̲ľ%ֆիΥËӥфӥɗիËӥ̲
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nawa yexmacü, rü
Yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu
Piripi, rü Pócoro, rü Nicanúru, rü Timú
imugüxüۡ rü nüxüۡ naxuneta ga 7
rü Paruménu, rü Nicuráchi ga
ga yatügü na nüxüۡ nangüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x ga
Aüۡtioquíacüۡ۳ãx۳ ga tauta Ngechuchuaxüۡ‫ڟ‬
Tupanaãrü puracüwa
ֆիΥΥǣӕ֤ӕĀɞӕǣӥËӥ̲ֆիӕËӥ. 6ॸRü
yexgumaüۡcüü rü yexeraãcü yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu
6
1ॸRü
nimuchigü ga yema duüۡxüۡgü ga imugüxüۡxüۡtawa nanagagü. Rü nümagü

ֆիΥǣӥիüۡ. Rü natanüwa nayexmagü ga naxme۳xmaã nüxüۡ ֆ͑ǣΥǣӥ%Ëӥ̲
Yudíugüchire۳իǣǾфɗŃǣӕ͑ľՓ͑ľɥիüۡ naxca۳ի͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥ. 7ॸRü yema
ҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥֆľիľф%Ëӥ͑ɗիӡËȍɗǣӥ. naxca۳x nadaugü ta ga yatügü ga doraxüۡ

ѠӥЙΎф%Ëӥ͑ɗ̲ӕŕҡ͑ӥǣֆľ̲ ixugüemarexüۡ rü yema rü ñanagürügü:
ֆիΥǣӥիüۡ ga Yerucharéüۡwa. Rü woo —Ñaã yatü rü guxüۡguma chixexüۡmaã
̲ӕիӡËȍɗիüۡma ga Yudíugüarü paigü rü nidexa i nachigagu ya daa tupauca ya
ta Ngechuchuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ. taxüۡne, rü nachigagu i Tupanaãrü
mugü. 14ॸ—Rü toma rü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕфӥ:
Etébaüۡxüۡ niyauxgü
“Yima Ngechuchu ya Nacharétucüۡ۳ãx۳
8ॸRü Etébaüۡ ͑ɗիɥǣՓӥիɗǣֆҡӥǣ rü tá nanangutaüۡիŕŕֆĀҡӕЙӕË, rü
Tupana poraãcü nüxüۡ rüngüۡիŕŕËӥфӥ ҡɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗ͑Ëӥ̲ǣӥǣͅΎɥËȍŃ
͑ЙΎфիŕŕËӥ͑Āӕüۡxüۡgütanüwa tüxüۡ ͑ǣәľիŕŕիüۡٚ, —ñanagürügü. 15ॸRü
naxüãxüۡca۳x ga mexüۡgü ga taxüۡgü rü yexguma Etébaüۡxüۡ nadaunügu ga
cua۳xruüۡgü ga Tupanaãrü poramaã guxüۡma ga yema ãŕ۳xgacügü ga yéma
naxüxüۡ. 9ॸRü nayexma ga wüxi ga rütogüxüۡ, rü nüxüۡ nadaugü ga
ngutaque۳xepataüۡ ga Yudíugüarü ga ͑Ëȍ̲ľҡӥфӥՓӥիɗǣĀիӡ-cüۡ۳ãx۳ ga
Ínguxüۡxüۡãrü Ngutaque۳xepataüۡgu orearü ngeruüۡchametürüüۡ ͑ֆɗɥիüۡ.
ãŕg‫ ڟ‬ane. Rü gumawa nangutaque۳xegü ga
Etébaüۡãrü ore
duüۡxüۡgü ga üۡpaacü corigüme۳իŕՓ
yexmagüxüۡ. Rü ñuxre ga guma
7
1ॸRü nüma ga paigüeru, rü
ngutaque۳xepataüۡcüۡ۳ãx۳ rü wüxigu namaã Etébaüۡna naca rü ñanagürü: —¿

ga ñuxre ga Chireneãnecüۡ۳ãx۳ , rü kɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ i ñaã ore i nüxüۡ
Aleyãdríaanecüۡ۳ãx۳ , rü Chiríchiaanecüۡ۳ãx۳ , yaxugüexüۡ? —ñanagürü. 2ॸRü Etébaüۡ
rü Áchiaarü naãnecüۡ۳ãx۳ , rü inanaxügüe nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Pa
ga Etébaüۡmaã na iyaporagatanücüüxüۡ. Chautanüxüۡ Pa Ãŕ۳xgacügüx, ¡Choxüۡ‫ڟ‬
10ॸNatürü taxuacüma Etébaüۡxüۡ ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ! Guma Tupana ya
narüyexeragü, yerü nüma ga Etébaüۡ rü ̲ľիŕËȍɗËӥ, rü nuxcümaüۡcü ga tórü o۳xi
nidexa namaã ga yema cua۳x ga ga Abráüۡca۳x nango۳x ga yexguma
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nüxna ãxüۡ. 11ॸRü Mechopotámiããrü naãnegu naxãchiüۡgu
yexguma ga yema duüۡxüۡgü rü togüaxüۡ‫ڟ‬ ga yexguma tauta Aráüۡãrü naãnewa
nanaxütanügü na Etébaüۡchiga doraxüۡ ͑իӡիǣӕ͑ֆľի̲ֆի%Ëȍɗüۡxüۡca۳x.
yaxugüxüۡca۳x. Rü ñanagürügü ga yema 3ॸ—Rü Tupana rü ñanagürü nüxüۡ:
idoraegüxüۡ: —Toma nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕǣӕ, rü ٘‫ͮؽ‬ӥի͑ɗիӡɗËӕËȍɗüۡãne rü

ͅΎɥËȍŃËȍɗǣфӥҽӕЙ͑Ëȍɗǣ̲% cutanüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲ҡ
chixexüۡ ga ore nixugü ga Etébaüۡ cuxüۡ nüxüۡ ËȍĀӕիŕŕիüۡ i
—ñanagürügü. 12ॸRü yemaãcü ͑%͑ľՓ͑իӡ!ٚ
͑͑͑ӕŕիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü, rü ãŕ۳xgacügü ñanagürü. 4ॸ—Ѡӥֆľիǣӕ̲ɞ͑իӡիӡǣ
ga yaguã۳xgü, фӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga ore Abráüۡ nawa ga yema Cadéucüۡ۳ãx۳ ãrü
ga mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Rü naãne ga ngextá noxri ínaxãchiüۡxüۡwa,
yemaca۳x Etébaüۡca۳x nibuxmü, rü rü Aráüۡãrü naãnegu nayaxãchiüۡ. Rü
nayayauxgü, rü ãŕ۳xgacügü ga tacügü yexguma nanatü yu۳xguwena, rü ñoma
íngutaque۳xegüxüۡwa nanagagü. 13ॸRü ga naãne i ñu۳xma nagu pexãchiüۡxüۡwa
͑իӡ, yerü yemaãcü Tupana núma ngunexüۡՓ͑͑ǣӕիǣӕǣʊËȍ, rü

nanaga. 5ॸ—Natürü yexguma rü ta nümatama ga Abráüۡ rü
taxuüۡma ga noxrüxüchi ga naãne nüxna ínanawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡ. Rü
naxã ga Tupana i ñoma i naãnewa, rü yexguma marü naya۳իǣӕǣʊËȍфӥ
bai ga íraxüۡ ga noxrüxüchi ga naãne. nabu ga nane ga Acobu, rü nümatama
Natürü Abráüۡmaã inaxuneta ga yixcama ǣʊËȍфӥɞnanawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡ.
tá nüxna na naxããxüۡ ga ñoma i naãne Rü yixcama marü naya۳xgu ga Acobu rü
͑͑ΎիфӥիӥËȍɗֆɗɥիüۡca۳x, rü yixcama nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga 12 ga nanegü. Rü
marü nayu۳xguwena rü nanegüarü na nümatama ga Acobu rü
ֆɗɥիüۡca۳x. Rü yemaãcü Abráüۡmaã ínanawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡ ga guxüۡma
inaxuneta ga woo na nangexacüxüۡ ga ga yema 12 ga nanegü. Rü yema 12 ga
yexguma. 6ॸ—Rü ñanagürü Abráüۡxüۡ ga ͑͑ľǣӥ͑ɗիɥǣֆľ̲12 ga
Tupana: nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigü. 9-10ॸ—Rü
“Rü yixcama i cutaagü rü tá to i yema 12 ga Acobu nanegü ga tórü o۳xigü
nachiüۡãne i tama noxrü ɗիɥǣӥիüۡҡ͑ӥՓфӥՓӥիɗфӥ֤ӕËȍľ͑ɗիɥǣ
ɗիɥիüۡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ. Rü naŕg‫ ڟ‬a. ͮҡӥфӥ͑ŕ͑ľŕǣӥǣǣӕ̲֤ӕËȍľ
͑ǣŕ̲͑Ëȍɗüۡãnecüۡ۳ãx۳ i фӥ͑ɗի%ӡի%Ëȍɗľ, rü yemaca۳x Equituarü
duüۡxüۡgü rü norü duüۡxüۡgüxüۡ tá ͑%͑ľՓɥիüۡ ga taxetanüxüۡxüۡ
͑ֆիɥǣӥիŕŕ. Rü 400 ya Yuchemaã nataxegü na Equituarü
ҡӕ͑ľËӥфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü naãnewa nagagüãxüۡca۳x. Natürü Tupana
tá chixri namaã nachopetü i rü Yuchemaã nayexma, rü nüxüۡ
cutaagü. 7ॸNatürü choma tá narüngüۡիŕŕ͑ҡ̲ЙľËĀӕ͑իӥիüۡca۳x
Ëȍ͑ЙΎիËӕľɗ͑ǣŕ̲ ga yexguma guxchaxüۡwa nayexmagu.
nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ i norü Rü nüxna nanaxã ga cua۳x, rü Yuchexüۡ
duüۡxüۡgüxüۡ ֆիɥǣӥիŕŕիüۡ. Rü narüngüۡիŕŕǣ̲ľ%͑͑ֆӕի%իüۡca۳x ga
͑ǣŕ̲Փľ͑ɗËӕҡǣӥфӥҡ Equituaneãrü ãŕ۳իǣËӥǣǗфӢ. Rü
ínachoxüۡ ͑Փɗ͑ǣŕ̲͑%͑ľ, yemaca۳իǣǗфӢфӥãŕ۳xgacüxüۡ
rü nuã ñaã i naãnewa tá choxüۡ ͑ֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ. Rü nüma ga Yuche
nicua۳xüüۡǣӥٚ, ͑ɗիɥǣãŕ۳իǣËӥǣǗфӢЙҡՓфӥ
ñanagürü ga Tupana. 8ॸ—Rü yexguma guxüۡma ga yema nachiüۡãnewa. Rü
Tupana rü Abráüۡ rü nügümaã ǗфӢիɥËҡ̲͑ɗիɥǣ֤ӕËȍľфӥֆľիľф
̲͑͑ľիŕŕ, rü ñanagürü ga Tupana: na ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ ga yema naãnewa.
“Choma rü tá cuxüۡ charüngüۡիŕŕľǣ 11ॸ—Rü yexgumaüۡcüü nayexma ga taiya
cuma rü guxüۡma i cutanüxüۡgü ga guxüۡ ga Equituarü naãnewa rü

ípewiüۡcha۳xmüpe۳xechiraüۡgu. Canaãã‫ ڟ‬rü naãnewa. Rü poraãcü taiya
Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ͑ɗիɥɗcua۳xruüۡ i nüxüۡ‫ ڟ‬nangu۳x ga duüۡxüۡgü. Rü yemaca۳x
ֆɗǣӥ̲%ɗ̲ľիŕŕիüۡٚ, ga yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigü
ñanagürü ga Tupana. Rü nabu ga wüxi rü düxwa taxuacüma nüxüۡ inayangaugü
ga nane ga Abráüۡ, фӥʊËȍǣӕ ga nabü ga Canaãã‫ ڟ‬rü naãnewa.
nanaxüéga. Rü yexguma 8 ga norü 12ॸ—Natürü yexguma nüxüۡ
nacuáchigaxgu ga Acobu ga na Rü tomaŕ۳xpü۳x ga tauemacü nüxna

nayexmaxüۡ ga nabü ga Equituanewa, rü ҡĀӕǣӥǣҡӥ̲ЙҡՓǣ͑ŕфӥ
yéma nanamugü ga nanegü ga guma nanatü. 21ॸ—Rü yexguma düxwa
tórü o۳իɗǣӥɗիɥǣӥËӥ. Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥǣ ítanata۳xgügu, фӥǗфӢի%Ëӥɗ͑ֆիӕ, rü
nawa inaxügüxüۡ ga noxrima nabüca۳x ͑ǣɥ͑ľիüۡ ɗ͑ֆիŕŕ. 22ॸ—Rü yemaãcü
Ƅнӕɗҡӕ͑ľՓ͑͑իɥիüۡ. 13ॸ—Rü ͅΎɥËȍŃիüۡ nangu۳իŕŕǣӥǣǣӕիüۡma ga
yixcama marü nagu۳xgu ga yema nabü Equituanecüۡ۳ãx۳ ãrü cua۳x. Rü nüma ga
фӥՓľ͑ի%фӥƄнӕɗҡӕ͑ľՓ͑իɥ͑Փǣ ͅΎɥËȍŃфӥՓӥիɗǣãŕ۳xgacü ga poracü
nabü. Rü yexguma wenaxãrü yéma ͑ɗիɥ, rü norü dexawa rü ta napora.
͑իɥիǣӕǣ͑ŕ͑ľŕǣӥ, rü nügü nixu ga 23ॸ—Rü yexguma 40 ga norü taunecüwa
Yuche namaã. Rü yexguma nüxüۡ nacua۳x ͑͑ǣӕիǣӕǣͅΎɥËȍŃфӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ

ǣǗфӢǣ͑ǣľիҡËüۡ۳ãի۳ ͑ֆɗɥիüۡ ga ga natanüxüۡgü ga Yudíugütanügu na
Yuche. 14ॸ—Rü yixcamaxüۡra ga Yuche rü ͑իӡ%͑ľ%իüۡ. 24ॸ—Rü nüxüۡ nadau ga
tümaca۳x nangema ga nanatü rü guxüۡma wüxi ga Equituanecüۡ۳ãx۳ ga wüxi ga
ga natanüxüۡ. Rü maneca 75wa nangu Yudíuxüۡ na nac۳uaxixüۡ. Rü yemaca۳x ga
ga yema duüۡxüۡgü ga Yuchetanüxüۡ. ͅΎɥËȍŃфӥֆľ̲֤ӕĀɞӕŃҡӥՓɞ͑ֆӕիӕ,
15ॸ—Ѡӥֆľ̲%ËӥƄнӕɗҡӕ͑ľՓ͑իӡǣ rü yema Equituanecüۡ۳ãx۳ üۡ nima۳x rü
Acobu na yexma yaxãchiüۡxüۡca۳x. Rü ͑͑ֆӕիŕŕ. 25ॸ—Ѡӥ͑ӥ̲ǣͅΎɥËȍŃ
yexma nayu ga nümax. Rü yexma nayue ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥǣӕфӥËȍɗ͑ҡ͑ӥիüۡgü ga
ta ga nanegü ga tórü o۳xigü. 16ॸ—Rü Yudíugü rü chi nüxüۡ nacua۳xgü na
yexguma nayu۳xgu ga Acobu, rü Tupana yéma namuxüۡ na
Chiquéüۡwa nanangegü ga naxüۡne na ínanguxüۡիŕŕ%իüۡca۳x. Natürü tama nüxüۡ
yexma yata۳xgüãxüۡca۳x nagu ga yema nacua۳xgüéga ga yema natanüxüۡgü.
naxmaxüۡ ga Abráüۡ Āɥŕфӕ̲%naxca۳x 26ॸ—Rü moxüۡ%ËӥǣͅΎɥËȍŃфӥ͑ӥիüۡ
taxexüۡ ga Amú nanegüxüۡtawa ga nadau ga to ga taxre ga Yudíugü ga

Chiquéüۡwa. 17ॸ—Rü düxwa nawa nangu nügü yexma ćaixüۡ, rü nüxna
na Equituanewa ínanguxüۡxüۡca۳x ga nachogüchaüۡ. Rü ñanagürü nüxüۡ:
tatanüxüۡ ga yexgumarüüۡ ga Tupana “Pema rü pegütanüxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. ¿Rü
Abráüۡmaã ixu-netaxüۡ. Rü yexguma rü tü۳xcüüۡ pegü pedai i pemax?͖ٚ͑ǣӥфӥ.
marü poraãcü nimu ga tatanüxüۡ ga 27ॸ—Rü yexguma ga yema namücüxüۡ
Equituanewa. 18ॸ—Rü yexguma ic۳uaxixüۡ фӥͅΎɥËȍŃիüۡ nata۳xneta, rü

ningucuchi ga to ga Equituaneãrü ñanagürü nüxüۡ:
ãŕ۳xgacü ga tama Yuchechigaxüۡ cuáxüۡ. “¿Texé cuxüۡ ҡ̲ӕ͑ҡΎľфӕнӕɗɥիüۡca۳x
19ॸ—Rü yema ãŕ۳xgacü rü tatanüxüۡxüۡ rü tomaã icucuáxüۡca۳x? 28ॸ—¿E۳xna
͑ՓΎ̲ӥիŕŕфӥËȍɗիфɗҡӥ̲̲% choxüۡ quimáxchaüۡ ta, ǣɥ͑ľнӕɗ̲իüۡ
naxüpetü ga guxema nuxcümaüۡgüxe ga ga Equituanecüۡ۳ãx۳ rüüۡ?͖ٚ͑ǣӥфӥ.
tórü o۳xigü. Rü tüxüۡ namu na yexwaca 29ॸ—Rü yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣ
buexe ga tümaxãcügüxüۡ ítawogüxüۡ na ͅΎɥËȍŃ, rü niña ga yema naãnewa. Rü

tayuexüۡca۳x. 20ॸ—Rü yexgumaüۡcüü nabu Madiáüۡ%͑ľՓ͑իӡ. Rü yema nachiüۡãne
ǣͅΎɥËȍŃ, rü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡ. ǣҡ̲͑Ύիфӥɗիɥիüۡgu nayaxãchiüۡ. Rü
yexma naxãma۳x rü nabu ga taxre ga nanamuãma na yema duüۡxüۡgüxüۡ

nanegü. 30ॸ—Rü 40 ga taunecüguwena ínanguxüۡիŕŕիüۡca۳x rü norü ãŕ۳xgacü na
ga dauxchitawa ga Chinaɥ ‫ ڟ‬ga ֆɗɥիüۡca۳x. Ѡӥֆľ̲%ËӥͅΎɥËȍŃիüۡ namu
ma۳իЙӦ͑ľ%фӥ͑ǣɗË̲͑, rü wüxi ga ga Tupana ga yexguma naxüۡtawa
͑ɥիŕҡիËӥǣֆŃ̲iya۳ uraxüۡwa namuãxgu ga yema norü orearü ngeruüۡ
ͅΎɥËȍŃca۳x nango۳x ga wüxi ga ǣֆľ̲͑ɥիŕҡիËӥǣiya۳ uraxüۡwa
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ . ۡ 36
naxca۳x ngóxü. ॸ—ѠӥͅΎɥËȍŃ͑ɗիɥǣ
31ॸ—Rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣͅΎɥËȍŃǣ Equituarü naãnewa ínagaxüۡxüۡ ga
yexguma nüxüۡ nada۳u۳xgu. Rü naxca۳x nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigü. Rü
͑ɗիӡфӥ͑ӥի͑͑͑ǣɗË̲̲͑ľ%͑ӥիüۡ Equituanewa, rü Dauchiüxüۡ ga
nadauxüۡca۳x. Ѡӥֆľիǣӕ̲ͅΎɥËȍŃ̲% Taxtüwa, rü dauxchitawa ga ngextá
nidexa ga Cori ga Tupana, rü ñanagürü taxúema íxãpataxüۡwa inanawe۳x ga
nüxüۡ: cua۳xruüۡgü, rü nanaxü ga mexüۡ ga
32 ٘æȍΎ̲͑ɗիɥɗËӕфӥo۳xigüarü taxüۡgü ga Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ.
ҽӕЙ͑Ëȍɗɥիüۡ rü Abráüۡ rü Rü yemaãcü 40 ga taunecü nüxüۡ na
ʊËȍфӥkËΎ¡ӕфӥҽӕЙ͑ rü-ngüۡիŕŕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü. 37ॸ—Rü
Ëȍɗɥիüۡٚ, ͑ӥ̲ҡ̲ǣͅΎɥËȍŃ͑ɗիɥǣ
ñanagürü. Ѡӥֆľիǣӕ̲ǣͅΎɥËȍŃфӥ tatanüxüۡgü ga Yudíugümaã ñaxüۡ:
inanaxügü ga norü muüۡmaã na “Tupana rü yixcüra tá pexca۳x nüxüۡ
yadu۳ru۳xüۡ. Rü namuüۡ ga yexma na naxuneta i petanüwa i wüxi i
nadawenüxüۡ. 33ॸ—Rü yexguma ga Cori norü orearü uruüۡ ga
ga Tupana rü ñanagürü nüxüۡ: yexgumarüüۡ ga choxüۡ na
“¡Ínacuaixüۡ i curü chapatu erü ñaã naxunetaxüۡrüüۡٚ,
naãne i nagu cuchixüۡ rü ñanagürü. 38ॸ—Ѡӥ͑ӥ̲ҡ̲ǣͅΎɥËȍŃ
naxüüne, erü chanuxma! ͑ɗիɥǣ͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ ga tórü
34ॸChoma rü ngóxüۡwama nüxüۡ o۳xigümaã nangutaque۳xexüۡ ga yema
chadau i ñuxãcü poraãcü ngúxüۡ naãne ga ngextá taxúema ixãpataxüۡwa.
na yangegüxüۡ i chorü duüۡxüۡgü Rü tórü o۳xigümaã nayexma ga Chinaɥ ‫ڟ‬
i Equituanewa. Rü nüxüۡ ga ma۳իЙӦ͑ľՓǣֆľիǣӕ̲̲͑%
Ëȍիɥ͑ӥɗ͑͑իӕիľիüۡ. Rü yadeaxgu ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ
͑ǣŕmaca۳ի͑ә̲Ëȍիӡ͑ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ . Ѡӥ͑ӥ̲ҡ̲ǣͅΎɥËȍŃ
íchananguxüۡիŕŕիüۡca۳x. ¡Nuã ͑ɗիɥǣ͑ֆӕի%իüۡ ga Tupanaãrü ore i
͑իӡ͑Ƅнӕɗҡӕ͑ľՓËӕիüۡ ̲իŕիŕŕфӕüۡ ͑͑ӥիɥҡӥի͑͑ի%%իüۡca۳x.
chamuxüۡca۳x!ٚ, 39ॸ—Natürü ga tórü o۳xigü rü tama naga
ñanagürü. 35ॸ—Rü woo ga noxri ga ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ ǣǣӕ̲ͅΎɥËȍŃ. Rü

nümagü ga natanüxüۡgü rü guma ínanata۳xüchigüama, rü Equituaneguama
ͅΎɥËȍŃիüۡ naxoe ga yexguma ñagügu: ͑фӥիɥ͑ӥ%ŕǣӥ. 40ॸ—Rü tórü o۳xigü rü
“¿Rü texé cuxüۡ tamu na toeru ͅΎɥËȍŃľ͑ľŕǣkфãӡ ‫ ڟ‬իüۡ ñanagürügü:
нӕɗɥիüۡca۳x rü tomaã icucuáxüۡca۳x?ٚ “¡Rü toxca۳x naxü i tupanachicüna۳xãgü
ñagügu, natürü ga Tupana rü yéma ͑͑Փľҡфӥիɥիüۡca۳x! Erü tama nüxüۡ
tacua۳xgü i ҧacü nüxüۡ na üpetüxüۡ i ͑ֆľի̲ǣՓӥիɗǣɥЙҡǣ

͑ǣŕ̲ͅΎɥËȍŃǣƄнӕɗҡӕ͑ľՓҡӥիüۡ naxchirunaxca۳x ga nagu namaã
yagagüxüۡٚ, ñanagürügü. 41ॸ—Rü nanguxüۡgüne ga Tupanaãrü mugü ga
yexguma nanaxügü ga wüxi ga nutagu ümatüxüۡ. Ѡӥǣӕ̲ɥЙҡǣ
wocaxacüchicüna۳xã norü tupanaxüۡ. Rü naxchirunaxca۳ի͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ
ñu۳իӡËȍɗnaxca۳x nanadai ga ñuxre ga ͑ՓŃ%Ëӥ̲ҽӕЙ͑ͅΎɥËȍŃիüۡ
carnerugü na yemamaã nüxüۡ ͑իӥիŕիŕn ‫ ڟ‬e. 45ॸ—Rü yexguma
yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x. Rü wüxi ga peta nayu۳իǣӕՓľ͑ǣͅΎɥËȍŃ, rü Yochué
naxca۳x naxügü ga yema ningucuchi ga ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ. Rü tórü
wocaxacüchicüna۳xã ga nümatama o۳xigü rü nuã tórü naãnewa nanangegü
naxügüxüۡ. 42ॸ—Rü yemaca۳x ga Tupana ǣǣӕ̲ɥЙҡǣnaxchirunaxca۳x ga
фӥ͑ӥի͑͑ɗիӡǣËȍɗǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü. yexguma Yochuémaã napugüãgu ga ñaã
Rü ínanawogü na woramacuri rü üa۳xcü naãne nüxna ga yema duüۡxüۡgü ga
rü tauemacümaã natupanaã۳իŕŕ%իüۡca۳x. Tupana íwoxüۡxüۡ nape۳xewa ga tórü
Yerü yemaãcü Tupanaãrü orearü o۳xigü. Ѡӥ͑ә̲͑ֆľի̲ǣǣӕ̲ɥЙҡ
uruüۡgüarü poperagu naxümatü, rü rü ñu۳xmata Dabí ingucuchigu ga
ñanagürü: ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ. 46ॸ—Rü guma ãŕ۳xgacü
“Pema, Pa Yudíugüx, ¿Chauxca۳իֆɗɥիüۡ ga Dabí rü Tupana rü poraãcü namaã
ga penaćaixüۡ ga carnerugü ga ͑ҡ%ŕ, rü nüxüۡ narüngüۡիŕŕ. Rü nüma
yexguma 40 ga taunecü ga Dabí rü Tupanana naxca۳x naca na
dauxchitawa ga ngextá taxúema naxüãxüۡca۳x ga wüxi ga tupauca ga
íxãpataxüۡwa peyexmagügu? taxüۡne ga nawa Tupanaxüۡ na
43ॸTama aixcüma chauxca۳ի͑ɗիɥ yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x ga tatanüxüۡgü ga
yerü ga pema rü ngextá Acobutaagü. 47ॸ—Natürü Dabí nane ga
ɞЙľիɥիüۡwa rü ípenangeexüۡ ga æȍфӕ̲Δӡ͑ɗիɥǣ͑իӥËӥǣǣӕ̲
napata ga perü tupananeta ga tupauca ga Tupanaca۳իɗիɥիüۡne.
Moro rü ípenangeexüۡ ga perü 48ॸ—Natürü ya Tupana ya tacüxüchima
tupananeta ga Refãã‫ ڟ‬rü rü tama duüۡxüۡgü üxüۡne ya

woramacurichicüna۳xã. Rü tupaucagümaã naxãpata. Rü yemaca۳x
yemaãcü pegümaã ípenangeexüۡ ga Tupana rü nuxcümaüۡcü ga norü
ga yema tupananetachicüna۳xãgü orearü uruüۡwa rü ñanagürü:
ga pematama pexügüxüۡ na nüxüۡ 49-50 ٘æȍΎ̲͑ɗիɥֆãŕ۳xgacü ya
picua۳xüüۡgüxücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i tacüxüchima, фӥĀիӡǣӕիüۡ i

ñu۳xma rü perü naãnewa tá pexüۡ ͑%͑ľ͑ɗիɥɗËȍΎфӥ
íchawoxüۡ rü yaxüۡwa i toxmaxwa۳xeruüۡ ɗիɥիüۡ rü ñoma i
Babiró-niããrü yexerawa tá pexüۡ ͑%͑ľ͑ɗիɥɗËȍΎфӥËȍɗËӕҡӥфӕüۡ
Ëȍ̲ӕǣӥٚ, ɗիɥիüۡ. ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡËӥфӥՓɗ͑ǣӕ
ñanagürü ga Tupana ga yema orewa. Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ tá na penaxüxüۡ ya
44ॸ—Rü yema naãne ga ngextá taxúema wüxi ya tupauca ya chaugu
íxãpataxüۡwa rü tórü o۳xigü nüxü‫ۡڟ‬ mexüۡne?ٚ
ñanagürü ga Cori ya Tupana. Rü na yango۳xnaãchixüۡ i naãnetüwe, rü

ñanagürü ta ga Tupana: nüxüۡ chadau ya Cristu ya Tupana Nane
“¿Tama e۳ի͑ËȍΎ̲ֆɗɥիüۡ ya duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥֆҽӕЙ͑%фӥ
ichanaxüxüۡ ga guxüۡma i ҧacü i tügüneguama chicü —ñanagürü ga
͑ǣŕի̲իüۡ? ¿Rü ñuxãcü chi Etébaüۡ. 57ॸNatürü nümagü rü nügü
penaxüxüۡ i wüxi i nachica i narütütamachi ۳իŕǣӥ, rü tagaãcü aixta
nagu charüngüۡxüۡ?ٚ naxüeãcüma nüxna nayuxgü. 58ॸRü
ñanagürü ga norü orewa. 51ॸRü ɞ͑͑ǣիӥËȍɗǣӥǣɥ%͑ľՓ, rü
ñanagürü ga Etébaüۡ: —Dücax Pa ͑ӕҡǣӥ̲%ɞ̲͑͑ӕիӡËȍɗǣӥ. Rü yéma
Ãŕ۳xgacügüx, pema rü guxüۡguma nüxüۡ nayexma ga wüxi ga ngextü۳xüxüۡ ga
pexoe i Tupanaãrü ore, rü tama Chaurugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü yemaxüۡ
ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡ. ѠӥЙľ%ŕՓфӥҡ̲ nanawotanü ga norü gáuxüۡchirugü ga
ЙľֆիΥǣӥËȍüۡ. Rü pema rü guxüۡguma ínacu۳xuchigüxüۡ ga yema duüۡxüۡgü ga
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիü̲ۡ%Йľ͑ӕŕŕËȍ. Etébaüۡxüۡ ima۳xgüxüۡ. 59ॸRü yexguma
Yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga perü ͑ӕҡ̲%ɞ̲͑ӕիӡËȍɗǣӥ%ǣӕֆ͑ľ, rü
o۳xigürüüۡҡ̲ЙɗիɥǣӥɗЙľ̲ի. 52ॸ—Rü ͑ֆӕ̲ӥիŕǣƄҡŃ¡üۡ rü ñanagürü: —Pa
perü o۳xigü rü chixeãcüma namaã Cori Pa Ngechuchux, ‫ͮؽ‬ֆիӕɗËȍӕ%ŕ!
nachopetü ga guxüۡma ga Tupanaãrü —ñanagürü. 60ॸRü yemawena rü
orearü uruüۡgü. Rü nanadai ga yema inacaxãp‫ ڟ‬ü۳xü, rü tagaãcü aixta naxü, rü
orearü uruüۡgü ga nüxüۡ ixuchigagüxüۡ ga ñanagürü: —Pa Cori Pa Tupanax, ‫ؽ‬ҽ%իӢ
͑͑ә̲͑իӡիüۡ tá ga guma mecü ya i ñaã pecaduca۳x cunapoxcuexüۡ i ñaã
Ngechuchu. Rü yexguma ínanguxgu ga duüۡxüۡgü! —ñanagürü. Rü yexguma
guma Ngechuchu rü pema Piratuna yema ñaxguwena rü nayu.
Йľ̲͑ӕфӥЙľ͑ֆӕիŕŕ. 53ॸ—Rü woo
Chauru rü guxema
pema rü Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü ga
ֆիΥǣӥիľՓľ͑ɗ͑ǣŕËȍɗǣӥ
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ üۡtawa penayaxu ga Tupanaãrü
8
ore, ͑ҡӥфӥҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ 1ॸѠӥæȍӕфӕфӥ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥǣ
—ñanagürü ga Etébaüۡ. Etébaüۡxüۡ na yama۳xgüxüۡ. Rü

yematama ngunexüۡgu rü norü uwanügü
Nayu ga Etébaüۡ
rü inanaxügüe ga na poraãcü nawe
54ॸRü yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ ֆ͑ǣŕիüۡtanüxüۡ ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga
yema ore, фӥ͑͑ӕŕիüۡchiama ga yema Yerucharéüۡwa yexmagüxüۡ. Rü düxwa
duüۡxüۡgü. Rü norü numaã Etébaüۡca۳x ga guxüۡma rü Yudéaanegu rü
nixü‫ۡڟ‬xchapütagü. 55ॸNatürü ga Etébaüۡ rü Chamáriaanegu nügü nawoone. Rü
ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nawa yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu
nayexma. ѠӥĀիӡ͑ĀՓľ͑ӥ, rü nüxüۡ imugüxüۡxicatama ínayaxügü ga
͑Āӕ͖͑ӕի%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ ga Yerucharéüۡwa. 2ॸRü ñuxre ga yatügü ga
Tupana. Rü nüxüۡ nadau ga Ngechuchu meãma Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ rü
ga Tupanaãrü tügüneguama chicü. 56ॸRü nanayauxgü ga Etébaüۡxüۡne, rü
yexguma rü ñanagürü: —Nüxüۡ chadau i inanata۳xgü rü poraãcü naxca۳x naxauxe.
3ॸNatürüga Chauru rü chixri tümamaã Rü ñanagürügü: —Ñaã yatü rü aixcüma

͑իӥЙľҡӥǣǣӕիľ̲ֆիΥǣӥիľ. Rü nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗҽӕЙ͑%фӥЙΎфɗҡիüۡ
tümapatagu nixücuchigü na tüxüۡ —ñanagürügü. 11ॸѠӥ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕǣ
ínayauxüۡxüۡca۳x. Rü yéma tüxüۡ ínatúxüۡ duüۡxüۡgü, yerü mucüma ga taunecü rü
ga yatügü rü ngexegü, rü ñu۳իӡËȍɗ ͑Ύфӥֆӕӥ̲%͑͑ՓΎ̲ӥիŕŕ. 12ॸRü Piripi
poxcupataüۡgu tüxüۡ nawocu. rü yema duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixu ga ore
ga mexüۡ ga Ngechuchu ya Cristuchiga,
Chamáriawa nüxüۡ nixuchiga ga
rü ñuxãcü na ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ ya Tupana.
Tupanaãrü ore i mexüۡ
Ѡӥֆľիǣӕ̲ֆľ̲ΎфľֆիΥǣӥǣӕǣ
4ॸѠӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga duüۡxüۡgü, rü Piripi ínanabaiüۡիŕŕǣ
Chauruchaxwa ibuxmüxüۡ ga yatüxüۡ rü ngexüۡgü. 13ॸRü nümatama ga
Yerucharéüۡwa, rü guxüۡwama ga ngextá æȍɗ̲ӡфӥҡ͑ֆիΥ, rü ínabaie. Rü
ɞ͑իɥիüۡwa rü nüxüۡ nixuchigagü ga inanaxügü ga Piripixüۡ na naxümücüxüۡ.
ñuxãcü Ngechuchu tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡ. Rü yexguma nüxüۡ nada۳u۳xgu ga yema
5ॸѠӥЬɗфɗЙɗ͑ɗիɥǣՓӥիɗǣֆľ̲Ύфľիüۡ cua۳xruüۡgü rü mexüۡgü ga taxüۡ ga
ixuchigacü. Ѡӥ͑ӥ̲фӥɥ%͑ľǣ Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ ga Piripi,
æȍ̲фɗՓ͑իӡ, rü yéma inanaxügü rü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣæȍɗ̲ӡ.
ga Cristuchigaxüۡ na yaxuxüۡ. 6ॸRü yema 14ॸRü yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu
duüۡxüۡgü ga Chamáriacüۡ۳ãx۳ , rü Piripica۳x imugüxüۡ ga Yerucharéüۡwa yexmagüxüۡ

nangutaque۳xegü. Rü guxüۡma meãma rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕËȍɗǣǣ̲ľ%͑
ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕǣֆľ̲Ύфľǣ̲͑%͑ӥիüۡ nayauxgüãxüۡ ga Tupanaãrü ore ga
yaxuxüۡ, yerü nüxüۡ nadaugü ga yema Chamáriawa. Rü yemaca۳x yéma
mexüۡgü ga taxüۡgü ga Tupanaãrü nanamugü ga Pedru rü Cuáüۡ. 15ॸRü
poramaã naxüxüۡ ga Piripi. 7ॸѠӥ̲ӕիŕ̲ yexguma Chamáriawa nangugügu ga
ga duüۡիŕǣӥǣn۳g۳oxogü tümawa Pedru rü Cuáüۡ, rü naxca۳ի͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥ
ֆľի̲իŕфӥҡӥmaca۳x nitaanegü. Rü ǣֆľ̲ֆľիՓËֆիΥǣӥիüۡ ga
yema n۳g۳oxogü rü tagaãcü aita duüۡxüۡgü, na nayauxgüãxüۡca۳x ga
naxüeãcüma tümawa ínachoxüۡ. Rü ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. 16ॸYerü yexguma
yexgumarüüۡ ҡфӥ̲ӕիŕ̲ǣ ͑ΎիфɗֆիΥǣӥ%ǣӕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü rü
naw۳ %ɥի%ËȍɗǣӥիľфӥËȍɗիľЙфǣӥիľфӥ Piripi marü ínanabaiüۡիŕŕ̲фľ͑ŕg‫ ڟ‬agu
tümaca۳x nitaanegü. 8ॸRü yemaca۳x ga Cori ga Ngechuchu, natürü
ЙΎф%Ëӥ͑ҡ%ŕǣӥǣǣӕիüۡma ga taxuxüۡ͑ҡ͑͑ǣӕǣҽӕЙ͑%ŕɗ
duüۡxüۡǣӥǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣæȍ̲фɗՓ. Ԗӥ͑ľիüۡ. 17ॸRü yemaca۳x ga Pedru rü
9ॸͮҡӥфӥǣӕ̲ɥ%͑ľՓ͑ֆľի̲ǣՓӥիɗ Cuáüۡ naxme۳xmaã nüxüۡ ͑ɗ͑ǣΥǣӥǣӥǣ
ǣֆҡӥǣæȍɗ̲ӡǣӕãŕg‫ ڟ‬axüۡ ga ñuxre ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü yexguma
ga taunecü norü yuümaã duüۡxüۡgüxüۡ ͑͑ֆӕիǣӥǣҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ.
ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡ ǣǣӕ̲ɥ%͑ľՓ. Rü nügü 18-19ॸRü nüxüۡ ͑Āӕǣæȍɗ̲ӡǣ͑
nixu ga na wüxi ga ҧacüxüۡ cuáxüۡ na duüۡxüۡgüna nanguxüۡ ǣҽӕЙ͑%ŕɗ

ֆɗɥիüۡ. 10ॸRü guxüۡma meãma nüxü‫ۡڟ‬ Ԗӥ͑ľիüۡ ga yexguma Pedru rü Cuáüۡ
ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕՓΎΎǣ¡ӕիüۡgü rü yaxüۡgü. naxme۳xmaã yema duüۡxüۡgüxüۡ
ֆ͑ǣΥǣӥǣӥǣӕ. Rü yemaca۳իĀɥŕфӕЬľĀфӕ nixu, rü ñanagürü: —¡Rü paxa

rü Cuáüۡ͑͑ǣɥիüۡ naxãxchaüۡ ǣæȍɗ̲ӡ ɗ͑իӡ%Ëȍɗфӥɥ%͑ľֆǾËȍՓ̲͑իӡ
rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Choxna rü ta ͑Փɗ͑ǣŕ̲̲͑ɗ֤ľфӕËȍфéüۡwa ne
Йľ͑ի%ɗ͑ǣŕ̲ЙΎф, na yíxema tüxüۡ daxüۡ rü Gachawa iyarügoxüۡ!
Ëȍɗ͑ǣΥǣӥիľфӥҡҡӥի͑͑͑ǣӕիüۡca۳x i —ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ̲͑ɗ
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ! —ñanagürü. 20ॸRü dauxchitawa i ngextá taxúema
yexguma ga Pedru rü ñanagürü nüxüۡ: íxãpataxüۡwa dapetüxüۡ. 27ॸѠӥɗ͑իӡ%Ëȍɗ
—¡Cuxrüüۡtama iyanataxu۳իɗËӕфӥĀɥŕфӕ, ǣЬɗфɗЙɗфӥֆľ̲̲͑Փ͑իӡ. Rü
ľфӥ͑ǣɥ̲%naxca۳x cutaxechaüۡ ɗͮ%ŕɗ yexma nügü nangau namaã ga wüxi ga
Ԗӥ͑ľիüۡ i Tupana tüxna mumarexüۡ! yatü ga Etiópiaanecüۡ۳ãx۳ . Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥ
21ॸCuma rü taxucürüwama cunayaxu i ga wüxi ga ãŕ۳xgacü ga tacü ga
͑ǣŕ̲ЙΎф, erü curü maxüۡ rü tama Etiópiaanecüۡ۳ãx۳ güarü ãŕ۳xgacüarü
name i Tupanape۳xewa. 22ॸ¡Nüxüۡ rüxo i ngüۡիŕŕфӕüۡ ֆɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣɥ̲%͑͑ǣӕիüۡ ga
͑ǣŕ̲ËӕфӥËȍɗիľիüۡ, rü Tupanana gu۳xcüma ga yema ãŕ۳իǣËӥфӥĀɥŕфӕ. Rü
naxca۳x naca na cuxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ ɥ͑ľ%Ëӥ֤ľфӕËȍфéüۡՓ͑իӡ͑
nangechaüۡxüۡca۳x! Rü bexmana tá cuxü‫ۡڟ‬ Tupanaxüۡ yanacua۳xüüۡxüۡca۳x. 28ॸRü
nüxüۡ nangechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i nachiüۡãneca۳x nataegu, rü norü autu ga
Ëӕ%ŕՓ͑ǣӕËӕфӥիɥ͑ӥիüۡ. 23ॸErü nüxüۡ cowaru itúchigünewa narüto. Rü nawa
chacua۳իфӥЙΎф%ËӥËӕ͑ӕ%ŕwa۳xe, rü ningúchigü ga yema ore ga Tupanaãrü
͑ǣŕ̲ËӕфӥËȍɗիľիüۡ rü cumaã inacua۳x orearü uruüۡ ǣʊËȍɞӥ̲ҡӥիüۡ. 29ॸRü
rü ñoma cupoxcuxüۡrüüۡ cuxüۡ ͑ɗիɥիŕŕ ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü Piripixüۡ
—ñanagürü. 24ॸѠӥæȍɗ̲ӡ͑͑͑ǣ%իüۡ, ñanagürü: —¡Paxa naxca۳իɗիӡɗ͑ǣŕ̲
rü ñanagürü: —¡Pema Tupanana autu! —ñanagürü. 30ॸRü paxa yema
chauxca۳x pec۳a na tama choxüۡ autuca۳x niña ga Piripi. Rü yexguma
nangupetüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ pixuxüۡ! naxüۡtawa nanguxgu rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥǣ
—ñanagürü. 25ॸRü Pedru rü Cuáüۡ rü na Tupanaãrü orearü uruüۡ ǣʊËȍɞ
yema Chamáriaanecü۳ۡãx۳ ga duüۡxüۡgümaã ümatüxüۡ ga orewa nangúxüۡ ga yema
nüxüۡ nixugüe ga Cori ga ãŕ۳xgacü. Rü yexguma ga Piripi rü nüxna
Ngechuchuchiga, rü namaã nüxüۡ naca rü ñanagürü nüxüۡ: —¿Nüxüۡ
nixugüe ga Tupanaãrü ore. Rü cucuáxüۡ i ҧËӥËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
yemawena rü Yerucharéüۡca۳x nawoegu. nawa cungúxüۡ? —ñanagürü. 31ॸRü nüma
Rü namawa rü muxüۡne ga ga ãŕ۳xgacü ga Etiópiaanecüۡ۳ãx۳ rü
Chamáriaanewa yexmane ga nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
ɥ%͑ľի%ËӥǣӥՓфӥ͑ӥիüۡ nixuetanü ga —‫͵ع‬ӕիӡËӥфӥՓɗ͑ӥիüۡ chacuáxüۡ ega
Tupanaãrü ore i mexüۡ. taxúema chomaã inanguxüۡիŕŕǣӕի?
—ñanagürü. Rü Piripica۳x naca na
Piripi rü namagu nüxüۡ nangau ga wüxi ga
͑իɥ͑ǣӥիüۡca۳x, rü naxüۡtawa na
ãŕ۳xgacü ga Etiópiaanecüۡ۳ãx
۳
natoxüۡca۳x. 32ॸRü yema nawa
26ॸRüyemawena, rü Tupanaãrü orearü yangúchigüxüۡ ga Tupanaãrü ore ga
ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ rü Piripimaã nüxüۡ ümatüxüۡ, rü ñanagürü:
“Rü ñoma wüxi i carneru i norü Nane —ñanagürü. 38ॸRü yexguma

ma۳xwa nagagüxüۡrüüۡãcü ɞ͑ֆËȍի%Ëȍɗիŕŕǣ͑Ύфӥӕҡӕ, rü
nayagagü. Rü wüxi i wüxigu dexáchiüwa nachoüۡ. Rü Piripi
Ëф͑ľфӕիËӥɗ͑ǣŕ̲ ɞ͑͑¡ɗľիŕŕǣֆľ̲ãŕ۳xgacü. 39ॸRü
yayo۳xta۳xagüxüۡpe۳xewa tama ֆľիǣӕ̲ĀľիՓɞ͑ËȍΎΥËȍɗǣӕ, rü
aita üxüۡrüüۡ nachianemare, rü ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü Piripixüۡ niga. Rü
taxu ñanagürü. 33ॸRü yexguma yema ãŕ۳xgacü rü marü tama wena
duüۡxüۡgü poraãcü chixri namaã Piripixüۡ nadau. ͮҡӥфӥҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ǣӕ
chopetügu rü taxúema naŕt‫ ڟ‬üwa ͑ɗիӡ. 40ॸNatürü Achotowa nayango۳x ga
tachogü. ¿Rü texé tá meã Piripi. Ѡӥֆľ̲ɥ%͑ľՓɗ͑իӡ%Ëȍɗ, rü
nachiga tidexa ga yema nüxüۡ nixuchigü ga ore i mexüۡ ga
duüۡxüۡgü ga yemaãcü guxü̲ۡǣɥ%͑ľՓ͖u۳xmata
poraãcüxüchima chixexüۡ Checharéaarü naãnewa nangu.
ügüxüۡ? Yerü nayama۳xgü na
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬nayaxõ ga Chauru
nataxuxüۡca۳x i norü maxüۡ i
9
͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓٚ, 1-2ॸRü yoxni ga Chauru rü daimaã
ñanagürü ga yema ore ga nawa ͑ֆի%իӡ͑ľËȍɗǣӥ̲ǣֆľ̲
nangúxüۡ. 34ॸRü Piripina naca ga yema duüۡxüۡgü ga Cori ga Ngechuchuaxü‫ۡڟ‬
ãŕ۳xgacü ga Etiópiaanecüۡ۳ãx۳ , rü ֆիΥǣӥիüۡ. Rü yemaca۳x paigüeruxüۡtawa
ñanagürü: —¡Chomaã nüxüۡ ixu! ¿Rü ͑իӡ, rü naxca۳x nüxna naca ga popera
ҡľիŃËȍɗǣǣӕ͑ɗիɥǣֆĀľիիüۡ ga yema ga nüxna ãgaxüۡ na Yudíugüarü
Tupanaãrü orearü uruüۡ? ngutaque۳xepataüۡgü ga Damacuwa
¿Nügüchigagutama rü e۳xna yexmagünegu yaxücuchigüxüۡca۳x rü
toguechigagu? —ñanagürü. 35ॸRü yexma tümaca۳x nadauxüۡca۳x ga guxema
yexguma nanangãxüۡ ga Piripi. Rü ֆիΥǣӥիľǣֆҡӥիľфӥ͑ǣľիľǣӥ͑
yematama ore ga ümatüxüۡmaã Yerucharéüۡwa tüxüۡ nagagüxüۡca۳x rü
inanaxügü na namaã nüxüۡ yaxuxüۡ ga yexma tüxüۡ yapoxcuexüۡca۳x. 3ॸNatürü
ore i mexüۡ ga Ngechuchuchiga. 36ॸRü yexguma marü Damacuxüۡ yangaicagu,
yixcamaxüۡфǣֆľիǣӕ̲ɗ͑իɥֆ͑ľ, rü rü ngürüãchi meãma nüxüۡ nabáxi ga
dexá íyexmaxüۡwa nangugü. Rü wüxi ga omü ga poraxüۡ ǣĀիӡՓ
ñanagürü ga yema ãŕ۳xgacü: —Nuã ibáxixüۡ. 4ॸRü ñaxtüanegu nayangu ga
͑͑ǣŕի̲ɗĀľի. ¿Rü tama e۳xna Chauru, rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥǣՓӥիɗǣ
inamexüۡ na nuã choxüۡ ɞËӕ¡ɗľիŕŕիüۡ? naga ga nüxna c۳agüxüۡ ga ñaxüۡ: —Pa
—ñanagürü. 37ॸRü ñanagürü ga Piripi: Chauru Pa Chaurux, ¿tü۳xcüüۡ i nawe
—ͮǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲̲ľ%̲ нӕɗ͑ǣŕËȍɗǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
cuyaxΥ۳xgux, rü marü name i na cuxüۡ choxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ? —ñaxüۡ. 5ॸRü Chauru
ɞËȍ¡ɗľիŕŕիüۡ —ñanagürü. Rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —¿Rü texé
nanangãxüۡ ga yema ãŕ۳xgacü, rü нӕɗիɥ, Pa Corix? —ñanagürü. Rü nüma
ñanagürü: —ͮǣŕ̲%ËӥËȍֆիΥ͑ ga Cori rü nanangãxüۡ rü ñanagürü:
ͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕֆɗɥիüۡ ya Tupana —æȍΎ̲͑ɗիɥɗͮǣľËȍӕËȍӕ, rü chorü
duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑Փľ ínayauxüۡãxüۡca۳x i guxüۡma i duüۡxüۡgü i

нӕɗ͑ǣŕËȍɗǣӥիüۡ. 6ॸ¡Rü inachi, rü ngŕm ‫ ڟ‬a ËӕŃǣǣӕֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ —ñanagürü.
ġ̲Ëӕфӥɥ%͑ľՓ͑իӡ! Rü ngŕm ‫ ڟ‬a rü 15ॸNatürü nüma ga Cori rü ñanagürü
wüxi ya yatü tá cumaã nüxüۡ nixu na nüxüۡ: —¡Ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬իӡľфӥËȍΎ̲
ҧacü tá cuxüxüۡ —ñanagürü. 7ॸRü yema Ëȍ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ͑ËȍΎիüۡ
yatügü ga Chauruxüۡ íixümücügüxüۡ, rü yaxuchigaxüۡca۳x namaã i togü i
ɗ͑ֆ͑ǣӕ%ŕǣӥ, yerü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣ nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ gü, rü norü ãŕ۳xgacügü,
yema ore natürü taxúexüۡma nadaugü. rü Yudíugü ta! 16ॸRü choma tá nüxüۡ
8ॸRü ñu۳իӡËȍɗɗ͑Ëȍɗǣæȍӕфӕǣ nüxüۡ ËȍĀӕիŕŕɗ͖ӕիфľɗ͑ǣәիüۡ i tá
ñaxtüanewa ga íyanguxüۡwa, rü yangexüۡ i chauxca۳x —ñanagürü ga Cori.
nidauchixetü, natürü taxuüۡma nadau 17ॸѠӥǣӕ̲ɥЙҡǣæȍӕфӕ͑Փ
yerü nixoxetü. Rü yemaca۳x ga ֆľի̲͑ľՓ͑իӡǣk͑͑ɞ%. Rü nagu

namücügü, rü nachacüügu naxücu, rü nüxüۡ ͑ɗ͑ǣΥǣӥ, rü ñanagürü
nayayauxãchi, rü yemaãcü Damacuwa nüxüۡ: —Ьæȍӕľ͑ľŕЬæȍӕфӕի,
nanagagü. 9ॸRü tomaŕ۳xpü۳x ga nüma ya Cori ya Ngechuchu ga guma
ngunexüۡgu, rü nangexetü, rü tama namawa cuxca۳x ngócü ga yexguma
nachibü, rü tama naxaxe. 10ॸRü ͑ә̲Ëӕիӡիǣӕ, rü núma choxüۡ namu na
Damacuwa nayexma ga wüxi ga yatü ga wenaxãrü quidauchixüۡca۳x, rü cuxna
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥիüۡ ga Ananíã ga nanguxüۡca۳իɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
naŕg‫ ڟ‬a. Rü nango۳xetü, rü Corixüۡ nadau, —ñanagürü. 18ॸRü yexgumatama rü
rü ñanagürü: —Pa Ananíãx —ñanagürü. ñoma ҧacüchicute۳xerüüۡ ͑իŕҡӥՓɞ͑ֆɗ,
Rü nüma ga Ananíã nanangãxüۡ, rü rü yexguma wenaxãrü meã
ñanagürü: —¿ӄacü? Pa Corix nidauchixetü. Rü yexguma inachi ga
—ñanagürü. 11-12ॸRü nüma ga Cori Chauru, фӥk͑͑ɞ%ɞ͑͑¡ɗľիŕŕ. 19ॸRü
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —¡Dücax, yemawena nachibü, rü wenaxãrü
͑ǣŕ̲Ëֆľɗͅľ%ɗՠŃիüۡgu ãŕg‫ ڟ‬axüۡwa napora. Rü ñuxre ga ngunexüۡgu yexma
͑իӡ! ¡Rü ngŕm ‫ ڟ‬a Yudapatawa naxca۳x Damacugu narüxã۳ӡ۳x namaã ga yema
ínaca i wüxi i yatü i Tarsucüۡ۳ãx۳ i ֆիΥǣӥիüۡ ga yexma ãchiüۡgüxüۡ.
Chaurugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ! Rü nüma rü ngŕm ‫ ڟ‬a
Chauru rü Damacuwa nüxüۡ nixu ga
ɞ͑ֆӕ̲ӥիŕфӥnango۳xetü rü marü cuxüۡ
Ngechuchuchiga
nadau, Pa Ananíãx, ͑͑ǣŕի̲
cuxücuxüۡ фӥ͑իŕҡӥǣӕнӕɗ͑ǣΥǣӥիüۡ na 20ॸRü yexguma inanaxügü ga Chauru
wena yadauchixüۡca۳x —ñanagürü ga ga ngutaque۳xepataüۡgüwa nüxüۡ na
Cori ga Tupana. 13ॸRü yexguma yemaxüۡ yaxuchigaxüۡ ͑ͮǣľËȍӕËȍӕֆɗɥիüۡ ya
͑իɥ͑ӥǣӕǣk͑͑ɞ%, rü ñanagürü: —Pa Tupana Nane. 21ॸRü guxüۡma ga yema
Corix, muxüۡma i duüۡxüۡgü chomaã nüxüۡ nüxüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ rü poraãcü
͑ɗիӕɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥËȍɗǣ͖͑ӕիфľɗ na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, rü ñanagürügü:
chixexüۡ naxüxüۡ namaã i curü duüۡxüۡgü i —¿Tama e۳ի͖͑%ֆҡӥֆɗɥիüۡ ga
Yerucharéüۡwa. 14ॸRü ñu۳xma rü paigüarü Yerucharéüۡwa íyayauxüۡgüxüۡ ga
ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ̲ӕ̲%͑ә̲͑իӡ͑ guxüۡma ga duüۡxüۡgü ga Ngechuchuaxü‫ۡڟ‬
ֆիΥǣӥիüۡ? ¿Rü tama e۳xna ñaãtama ñuxãcü Cori ya Ngechuchuxüۡ na

ֆɗɥիüۡ ǣֆľ̲͑ә̲ӡիüۡ na nadauxüۡ ga Chauru ga namawa, rü
ínayauxüۡãxüۡca۳x rü ñu۳իӡËȍɗЙɗǣӥфӥ ñuxãcü Cori namaã na idexaxüۡ. Rü
ãŕ۳xgacüxüۡtawa nagagüãxüۡca۳x i nüxüۡ nixu ta ga ñuxãcü Damacuwa rü
duüۡxüۡǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ? —ñanagürügü. tama namuüۡãcüma nüxüۡ na yaxuxüۡ ga
22ॸNatürü ga Chauru rü guxüۡ ga Ngechuchuchiga. 28ॸRü yemaãcü ga
ngunexüۡgu yexeraãcü tama Chauru rü Yerucharéüۡgu narüxã۳ӡ۳x. Rü
namuüۡãcüma nüxüۡ nixuchigaama ga yema ngúexüۡgü ga Tupana
ore ga Ngechuchuchiga. Rü imugüxüۡtanügu naxã. Rü tama
inayanangea۳իǣӥիŕŕǣ֤ӕĀɞӕǣӥǣ namuüۡãcüma Cori ya
Damacuwa yexmagüxüۡ, yerü meãma Ngechuchuchigaxüۡ nixuchigü. 29ॸRü
nanango۳իŕŕ͑æфɗѸҡӕֆɗɥիüۡ ga yema Yudíugü ga Griégugawa
Ngechuchu. idexagüxüۡmaã nidexaxüۡ ga Chauru, rü
Ngechuchuchigagu nügümaã
Chauru rü Yudíugüchaxwa niña
nayaporagaexüۡ. Natürü ga nümagü rü
23ॸRü marü muxüۡma ga ngunexüۡgü naxca۳x nadaugüama ga ñuxãcü tá na
ngupetüguwena rü yema Yudíugü rü yama۳xgüãxüۡ. 30ॸRü yexguma nüxüۡ
Փӥիɗǣӕ͑ӥǣӥ̲%͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ͑ yacua۳xãchitanügu ga yema togü ga
Chauruxüۡ yama۳xgüxüۡca۳x. 24ॸNatürü ֆիΥǣӥիüۡ, rü Checharéawa Chauruxüۡ
nüma ga Chauru rü nüxüۡ nacuáchiga ga nagagü. Rü yexguma yéma nangugügu
na yama۳xgüchaüۡãxüۡ. Rü yema Yudíugü фӥՓӥիɗǣՓЙӕфӕǣӕ͑ֆ̲ӕŕǣӥфӥ
фӥ͑ǣӕ͑ľËӥфӥËȍӥҡËӥфӥǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥ ҽфѸӕՓ͑իӡ. 31ॸRü yexguma rü meãma
poxeguxüۡãrü ɥã۳xgügu Chauruxüۡ nüxüۡ ͑իӥЙľҡӥǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga
nana۳ɥ ۳xgüxüۡ na yama۳xgüãxüۡca۳x. guxüۡma ga Yudéaanewa, rü
25ॸNatürü ga Chauruarü ngúexüۡgü rü Gariréaanewa rü Chamáriaanewa. Rü
chütacü rü wüxi ga pexchi ga tacügu ֆľիľф%Ëӥ̲ľ%͑ֆիΥǣӥľҡ͑ӥфӥ
ǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥЙΎիľǣӕիüۡtapü۳xétüwa aixcüma Tupana naxwa۳xexüۡãcüma meã
ínanac۳h۳üxüetaüۡgüama, rü yemaãcü ̲͑իŕ. ѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü
niña ga Chauru. ngüۡիŕŕ̲%͑ɗ̲ӕŕҡ͑ӥ%̲ǣֆľ̲
ֆիΥǣӥիüۡ.
Yerucharéüۡwa nayexma ga Chauru
Eneã rü naxca۳x nitaane
26ॸRüyexguma Yerucharéüۡwa
nanguxgu ga Chauru, rü yema 32ॸRü yexguma Pedru yema
ֆիΥǣӥիüۡmaã nangutaque۳xechaüۡ. ֆիΥǣӥիüۡҡ͑ӥǣӕɗիӡ%ǣӥËȍɗǣӥիǣӕ, rü

ͮҡӥфӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü nüxüۡ yema Didágu ãchiüۡgüxüۡ ga
namuüۡŕ, yerü nüma nüxüۡ nacua۳xgügu ֆիΥǣӥիüۡtanüwa rü ta nangu. 33ॸRü
rü tama aixcüma Ngechuchuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥ. yexma nüxüۡ nayangau ga wüxi ga yatü
Bernabé rü yema ngúexüۡgü ga
27ॸNatürü ga Eneã ga naŕg‫ ڟ‬a ga 8 ga taunecü norü
Ngechuchu imugüxüۡtanüwa nanagaama. pechicagu cacü, yerü nanaw۳ %ɥի%Ëȍɗ.
Rü yema ngúexüۡgümaã nüxüۡ nixu ga 34ॸRüPedru ñanagürü nüxüۡ: —Pa Eneãx,
Ngechuchu ya Cristu cuxüۡ ͑фӥ̲ľիŕŕ. ͑ǣɥxca۳x nadauegu ga yema yu۳xcü, rü

‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗфӥ̲͑ľիŕŕɗËӕիËȍЙľ͑ӥիüۡ! ñanagürü: —Pa Tabitax, ¡Írüda!
—ñanagürü. Rü yexgumatama inachi. —ñanagürü. Rü yexguma rü
35ॸRü guxüۡma ga yema Didácüۡ۳ãx
۳ gü rü iyadauchixetü, rü Pedruxüۡ idau, rü
ۡ ۡ
Charunacü۳ãx۳ gü rü nüxü nadaugü ga na íirüto. 41ॸѠӥֆľիǣӕ̲͑ǣɥxme۳xgu
inachixüۡ ga guma yatü, rü nüxüۡ nayayauxãchi, фӥ͑ǣɥիüۡ ɗ͑Ëȍɗիŕŕ. Rü
narüxoe ga nacümagü ga chixexüۡ, rü ñu۳իӡËȍɗnaxca۳ի͑Ëǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ
æΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑фӥիɥ. rü yema yutegüxüۡ, rü maxüۡxcü nüxüۡ
͑ǣɥիüۡ nawe۳x. 42ॸRü guxüۡma ga yema
Wena imaxüۡ ga Dorca
duüۡxüۡgü ga Yopewa yexmagüxüۡ rü
36ॸRü yexgumaüۡËӥӥǣɥ%͑ľǣ nüxüۡ nacuáchigagü ga yema. Rü Cori ga
Yopewa rü iyexma ga wüxi ga Ngechuchuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥǣ̲ӕիüۡma.
Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬yaxΥ۳xcü ga ngecü ga Tabita 43ॸRü muxüۡma ga ngunexüۡ Yopegu
ga ngɥŕg‫ ڟ‬a. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ŕg‫ ڟ‬a i narüxã۳ӡ۳իǣЬľĀфӕ͑Йҡǣӕǣæȍɗ̲ӡ

Griégugawa rü Dorca ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. ga naxcha۳ի̲ӥ%фӥЙիŕŕՓЙӕфËӥիüۡ.
Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥՓӥիɗǣ̲ľËӥɗֆɗիɥǣ
Pedru rü Cornériuchiga
͑ǣɥфӥӥՓ, rü guxüۡguma nüxüۡ
irüngüۡիŕŕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü ga ҧacü
10
1ॸѠӥɥ%͑ľǣæȍľËȍфŃՓ
nüxüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡ. 37ॸRü yexgumaüۡcüü nayexma ga wüxi ga yatü ga

iyaćaawe ga Dorca, rü iyu, rü Cornériu ga naŕg‫ ڟ‬a. Rü 100 ga
͑ǣɥ̲ӥËӥǣӥ̲͑͑ľիŕŕǣ͑ǣɥիɥ͑ľ. Rü ʊҡфɗ͑ľËüۡ۳ãx۳ ga churaragüarü capitáüۡ
ɥЙҡфӥĀիӡËȍɗüۡwa yexmaxüۡ ga ͑ɗիɥ. 2ॸѠӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣՓӥիɗǣֆҡӥǣ
ӕËЙӕǣӕ͑͑իӥǣӥǣ͑ǣɥիɥ͑ľ. 38ॸRü meãma Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥËӥ. Rü wüxigu
Yopearü ngaicamana nayexma ga guma nama۳xmaã rü naxãcügümaã Tupanaxüۡ
ɥ%͑ľǣġɗĀǣЬľĀфӕ͑Փֆľի̲͑ľ. nangechaüۡgü. Rü mucüma ga norü
Ѡӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga Yopecüۡ۳ãx۳ rü Āɥŕфӕ̲%͑ӥիüۡ narüngüۡիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü
nüxüۡ nacua۳xgü ga Didáwa na ga Yudíugü ga ҧacü nüxüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡ. Rü
nayexmaxüۡ ga Pedru. Rü naxca۳x yéma guxüۡǣӕ̲͑ֆӕ̲ӥիŕфӥҽӕЙ̲͑%
nanamugü ga taxre ga yatü ñaxüۡmaã: nidexa. 3ॸRü wüxi ga ngunexüۡ ga
—¡Rü paxa toxca۳ի͑ӕ%͑իӡ! yexguma tomaŕ۳xpü۳xarü ngorawa
—ñaxüۡmaã. 39ॸRü yexguma ga Pedru rü nanguxchaüۡgu ga yáuanecü, rü
͑Փľ͑фӥիӡ. Rü yexguma ínanguxgu, nango۳xetü. Rü meãma nüxüۡ nadau ga
rü yema ucapu ga yema yueta nawa wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ga
yexmaxüۡwa nanagagü. Rü guxüۡma ga ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga yema ucapu ga nawa
yutegüxüۡ rü Pedruxüۡ ɞ͑ËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗ, nayexmaxüۡgu ücuxüۡ. Rü ñanagürü
rü naxauxe, rü nüxüۡ nayawégü ga yema nüxüۡ: —Pa Cornériux —ñanagürü.
naxchirugü ga Tabita nüxüۡ‫ ڟ‬íxüxüۡxüۡ ga 4ॸNatürü nüma ga Cornériu rü meãma
yexguma namaüۡxgu. 40ॸRü Pedru rü nüxüۡ nadawenü, rü poraãcü

düxétüwa nanamugü ga guxüۡma. Rü namuüۡãcüma nüxna naca, rü ñanagürü:
inacaxãp‫ ڟ‬ü۳xü, фӥ͑ֆӕ̲ӥիŕ. Rü ñu۳իӡËȍɗ —¿ӄacü cunaxwa۳xe, Pa Corix?
—ñanagürü. Rü nanangãxüۡ ga yema nangΥ۳xgüxüۡ ga Yudíugü. 13ॸRü Pedru

orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ , rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥǣҽӕЙ͑ǣǣ͑ӥիüۡ
ñanagürü: —æӕфӥֆӕ̲ӥիŕǣӥфӥҽӕЙ͑ ñaxüۡ: —ЬЬľĀфӕի‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗ, rü ta ima۳x,
marü cuxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ ͑իɥ͑ӥ, rü cumaã rü nangΥ۳x! —ñaxüۡ. 14ॸRü Pedru
͑ҡ%ŕ͖͑ӕի%Ëӥ͑ӥիüۡ curüngüۡիŕŕիüۡ i nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Taxucürüwa
duüۡxüۡgü i ҧacü nüxüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡ. 5ॸ—¡Rü ͑ɗիɥ, Pa Corix, erü taguma chanangΥ۳x i
chanaxwa۳xe i Yopewa cunamugü i ҧacü i toxca۳ի%ӡ%Ëȍɗիüۡ —ñanagürü.
ñuxre i yatügü na naxca۳x yacagüxüۡca۳x i 15ॸRü yexguma ga yema Tupanaga, rü
Փӥիɗɗֆҡӥɗæȍɗ̲ӡɗЬľĀфӕǣӕãŕg‫ ڟ‬axüۡ! wenaxãrü ñanagürü: —ͮǣŕ̲ËȍΎ̲

6ॸ—ѠӥҡΎɗæȍɗ̲ӡɗnaxcha۳xmüãrü Ëȍ̲ľիŕŕիüۡ фӥҡ̲̲͑ľɗ%ӡ%Ëȍɗ
ЙիŕŕՓЙӕфËӥիüۡЙҡՓ͑͑ǣŕի̲фӥ nüxüۡ cuwogü —ñanagürü. 16ॸRü
͑ǣŕի̲͑Йľ. Rü yima napata rü taxtü i tomaŕ۳xpü۳xcüna yemaãcü nangupetü. Rü
taxüۡËӕҡӥՓ͑͑ǣŕի̲—ñanagürü. 7ॸRü ֆľիǣӕ̲Փľ͑ի%фӥĀիӡnac۳h۳üxnagü
yexguma nüxna iyanatau۳xgu ga yema ga yema naxchápenüüۡ namaã ga
orearü ngeruüۡ ga namaã yéma idexaxüۡ, guxüۡma ga nawa yexmagüxüۡ. 17ॸRü
rü Cornériu rü naxca۳x naca ga taxre ga ЙΎф%Ëӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥǣЬľĀфӕǣ
norü puracütanüxüۡ rü wüxi ga churara ҧËӥËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ga yema nüxüۡ
ǣ̲ľ%͑ǣɥ͑ӥիüۡ ga meã Tupanaãxü‫ۡڟ‬ nadauxüۡ ga yexguma nango۳xetügu. Rü
ֆիΥիüۡ. 8ॸRü namaã nüxüۡ nixu ga ֆľ̲ǣӕɞ͑իɥ͑ӥֆ͑ľ, rü guma
guxüۡma ga yema nüxüۡ nadauxüۡ, rü ɥpataa۳xwa nangugü ga yema yatügü ga
ñu۳իӡËȍɗ֤ΎЙľՓ̲͑͑ӕǣӥ. 9ॸRü Cornériu yéma mugüxüۡ ga naxca۳x
moxüۡ%Ëӥǣֆľիǣӕ̲̲͑ǣӕ͑իɥֆ͑ľ íicaetanüxüۡ ǣæȍɗ̲ӡЙҡ. 18ॸRü yéma
rü marü Yopexüۡ yangaicagügu ga yema naxca۳x ínacagü rü aixcüma yexma nape
duüۡxüۡgü ga Cornériu yéma mugüxüۡ, rü ǣՓӥիɗǣֆҡӥǣæȍɗ̲ӡǣЬľĀфӕǣӕ
ЬľĀфӕфӥĀիӡ͑իɥǣɥЙҡŃҡӥՓ͑ ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. 19ॸѠӥЬľĀфӕ͑ǣӕɞфӥիɥ͑ӥֆ͑ľ
ֆŃ̲͑ֆӕ̲ӥիŕիüۡca۳x. Rü tocuchiarü ga yema nüxüۡ nadauxüۡ ga yexguma
͑ǣΎфǣӕ͑ɗիɥǣֆľիǣӕ̲. 10ॸRü nataiya, nango۳xetügu, фӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü
rü nüxüۡ‫ ڟ‬nachi ۳xéga ga na nachibüxüۡ. Rü ñanagürü nüxüۡ: —ͮǣŕ%ǣӥ͑ɗիɥɗ
ֆľիǣӕ̲͑ΎфӥΥ͑ɞ͑իӥǣӥֆ͑ľ, rü tomaŕ۳xpü۳x i yatügü i cuxca۳x daugüxüۡ.
nango۳xetü ga Pedru. 11ॸRü nüxüۡ nadau 20ॸ—‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗ, фӥɞфӥիɥ, rü tama
ga na yango۳xnaxüۡ ga naãnetüwe, rü ËӕիΎľǣ%ŕ%Ëӥ̲͑Փľфӥիӡ! Erü choma

ֆŃ̲ɞ͑фӥիɥǣՓӥիɗǣ͑իËȍɗфӕǣ ͑ɗիɥɗ͑ә̲Ëȍ̲͑ӕǣӥիüۡ —ñanagürü.
ñoma wüxi ga taxüۡ ga naxchápenüüۡrüüۡ 21ॸRü yexguma naxca۳իɞ͑фӥիɥǣЬľĀфӕ,
ɗիɥիüۡ. Rü norü ãgümücüpe۳xewa rü ñanagürü nüxüۡ ga yema yatügü:

naxãtü۳xü rü yemaãcü ínarüc۳h۳üxüe —æȍΎ̲͑ɗիɥɗchauxca۳x pedaugüxüۡ.
ñu۳xmata ñaxtüanewa nangu. 12ॸRü ¿Rü ҧËӥՓ͑ӕ%Йľիɥ? —ñanagürü. 22ॸRü
yemagu ínarüc۳h۳üxüewetaxüۡ ga nümagü nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü:
nagúxüۡraüۡxüۡ ǣ͑ŕիüۡgü, rü ãxtapegü, —Capitáüۡ ya CornériuxüۡҡՓ͑ľҡիɥфӥ
rü werigü. Rü yema naxchápenüüۡwa ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ͑ӕ%ҡΎիüۡ namugüxüۡ. Rü
nayexma ta ga ҧacü ga tama Փӥիɗֆֆҡӥֆ̲ľËӥ͑ɗիɥ, rü Tupanaxüۡ
nangechaüۡ. Rü guxüۡma i Yudíugü nüxüۡ ñu۳xma rü chanaxwa۳xe i chomaã nüxüۡ

nangechaüۡ i nümax. Rü wüxi ga pixu na ҧacüca۳x chauxca۳x pengemaxüۡ
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËü۳ۡãx۳ —ñanagürü. 30ॸRü Cornériu nanangãxüۡ,
nanamu na cuxca۳x toxüۡ ֆËիŕŕիüۡca۳x rü ñanagürü: —Marü ãgümücü i
ǣæΎф͑Ńфɗӕфӥ͑ЙҡՓËӕիӡիüۡca۳x rü ngunexüۡ nangupetü ga ñúxgumaãcü ga
nüxüۡ ͑͑իɥ͑ӥիüۡca۳x i curü ore tomaŕ۳xpü۳xarü ngoragu ga yáuanecü, rü
—ñanagürügü. 23ॸRü yexguma ͑ӕ%ËȍΎЙҡՓËȍֆӕ̲ӥիŕľфӥ
͑͑ËȍΎËӕիŕŕǣЬľĀфӕ, rü yexma guxüۡǣӕ̲͑ǣŕ̲%ËӥËȍ͑իӥ. Rü
͑͑Йľǣӥիŕŕǣֆľ̲Ëȍӥҡիüۡgu. Rü ֆľիǣӕ̲Ëȍֆӕ̲ӥիŕǣӕфӥchango۳xetü,
moxüۡ%Ëӥɗ͑իɥ%Ëȍɗфӥ͑Փľ͑фӥիӡǣ rü chauxca۳x nango۳x ga wüxi ga yatü ga
Pedru. Rü ínayaxümücügü ga ñuxre ga ۳ urachirucüüxüۡ. 31ॸ—Rü ñanagürü
iya
Yopecüۡ۳ãի۳ ǣֆիΥǣӥիüۡ. 24ॸRü moxüۡãcü choxüۡ:
Checharéawa nangugü ga ngextá “Pa Cornériux, Tupana marü nüxüۡ
Cornériu ínan۳g۳ӕիŕŕիüۡwa namaã ga ͑իɥ͑ӥɗËӕфӥֆӕ̲ӥիŕфӥËӕ̲%͑ҡ%ŕ
guxüۡma ga natanüxüۡgü rü namücügü ga na ñuxãcü nüxüۡ curüngüۡիŕŕիüۡ i
nüxüۡ nangechaüۡgüxüۡ ga nüxna naxuxüۡ. duüۡxüۡgü i ҧacü nüxü‫ ۡڟ‬taxuxüۡ. 32ॸ—¡Rü
25ॸRü yexguma Cornériupatawa Yopewa namugü i ñuxre i yatügü na
nanguxgu ga Pedru, rü ɥã۳xtüwa naxca۳x naxca۳x yacagüxüۡca۳իɗæȍɗ̲ӡɗЬľĀфӕǣӕ
͑իӡǣæΎф͑Ńфɗӕ, rü Pedrupe۳xegu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ! ѠӥҡΎɗæȍɗ̲ӡɗnaxcha۳xmüãrü
nayacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü, rü nüxüۡ nicua۳xüüۡ. ЙիŕŕՓЙӕфËӥիüۡpatagu pexüۡ. Rü
26ॸͮҡӥфӥǣЬľĀфӕфӥɗ͑͑Ëȍɗիŕŕфӥ yima napata rü taxtü i taxüۡcutüwa
ñanagürü: —‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗ! Rü choma rü ta ͑͑ǣŕի̲ٚ, ñanagürü choxüۡ. 33ॸRü
cuxrüüۡ duüۡxü̲ۡфľËȍɗիɥфӥҡ̲ yemaca۳x rü yexgumatama paxa cuxca۳x
ҽӕЙ͑Ëȍɗիɥ—ñanagürü. 27ॸRü yéma chanamugü, rü cuma rü mexüۡ
nügümaã yadexagüãcüma wüxigu toxca۳իËӕիӥľфӥ͑ә̲Ëӕիӡ. Rü ñu۳xma i
nichocu. Rü Pedru yéma namaã guxãma i toma rü Tupanape۳xewa
ɗ͑ֆфӥիӡǣ̲ӕիüۡma ga duüۡxüۡgü ga ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. Rü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕËȍüۡ i
yexma ngutaque۳xegüxüۡ. 28ॸRü yexguma gux-ü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗæΎфɗ̲͑%
ga Pedru rü ñanagürü nüxüۡ ga yema núma cuxüۡ muxüۡ na tomaã nüxüۡ
duüۡxüۡgü ga yexma ngutaque۳xegüxüۡ: quixuxüۡca۳x —ñanagürü ga Cornériu.
—Pema nüxüۡ pecua۳x i toma i
Pedru rü Cornériupatawa nüxüۡ nixu ga
Yudíugüca۳իфӥ͑͑ǣŕի̲ɗҡΎфӥ̲ӕǣӥɗ
Ngechuchuchiga
toxna nachu۳xuxüۡ na pemaã
tangutaque۳xegüxüۡ, rü pepatagu na 34ॸRü yexguma inanaxügü ga Pedru ga
tachocuxüۡ. Natürü Tupana choxüۡ na yadexaxüۡ, rü ñanagürü: —Ñu۳xma waxi

nango۳իľҡӥիŕŕфӥËȍΎիüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ chacuáxüۡ na Tupanaca۳x
na tama namexüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣӕ͑ nawüxiguxüۡ i guxüۡma i duüۡxüۡgü erü
Ëȍфӥիɥ͑ӥիüۡ pemaã. 29ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x nüma rü aixcüma guxãxüۡma nangechaüۡ.
ҡ̲ËȍիΎΥËӥ̲͑ә̲Ëȍիӡɗ 35ॸ—Rü nüma rü wüxichigü i nachiüۡãnewa
͑ǣŕիǣӕ̲chauxca۳x pengemagu. Rü ͑͑Āľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nüxüۡ

ngechaüۡgüxüۡ rü mexüۡ ügüxüۡ. 36ॸ—Rü фӥ͑ӥ̲ҡ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ i duüۡxüۡǣӥɗ̲իŕիüۡ

nüma ga Tupana rü Yudíugütanüwaxíra rü yuexüۡxüۡ yacagüxüۡ naxca۳x i norü
nanamu ga norü ore rü marü nüxüۡ nixu na maxüۡchiga. 43ॸ—Rü üۡpamamatama
tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡxüۡ i tórü pecadugü i guxüۡma ga Tupanaãrü orearü uruüۡgü rü
͑ǣŕիǣӕ̲æфɗѸҡӕֆǣӕի%%фӥæΎфɗɗիɥËӥիüۡ‫ڟ‬ Ngechuchuchiga nidexagü, rü ñanagürügü:
ֆիΥǣӥǣӕ. 37ॸ—Pema rü meãma nüxüۡ “Rü nüma tá nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ
pecua۳x na ҧacü ngupetüxüۡ ga guxüۡwama i norü pecadugü i guxüۡma i
ga Yudíugüarü naãnewa. Rü noxri ga Cuáüۡ duüۡxüۡgü i nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡٚ,
rü nüxüۡ nixu na Tupana naxwa۳xexüۡ na ñanagürügü.
ínabaiüۡxüۡ ga duüۡxüۡgü. Rü yemawena ga
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü yema duüۡxüۡgü ga
Ngechuchu rü Gariréaanewa inanaxügü ga
ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡtanüwa nangu
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ na yaxuxüۡ ga ore i
mexüۡ. 38ॸ—Rü pema nüxüۡ pecua۳x ga 44ॸRü yexguma íyadexayane ga Pedru, rü
͖ӕի%ËӥҽӕЙ͑͑͑ЙΎфիŕŕիüۡ ga ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nüxna nangu ga
Ngechuchu ya Nacharétucüãۡ۳ x۳ yerü nüxna guxü̲ۡǣֆľ̲ֆŃ̲ɗфӥիɥ͑ӥŕիüۡ ga
͑͑ի%ǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. Rü nüma ga yema ore. 45ॸѠӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga
Ngechuchu rü mexüۡ naxü ga yema ֤ӕĀɞӕǣӥǣЬľĀфӕ̲%ֆŃ̲ɥիüۡ, rü
ɞֆիӡǣӥիüۡwa, фӥ̲͑͑ľŕիŕŕǣǣӕիüۡma poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥֆľфӥҽӕЙ͑%ŕɗ
ga yema duüۡxüۡgü ga n۳g۳oxoã۳xgüxüۡ. Rü Ԗӥ͑ľիüۡ rü nüxna rü ta nangu ga yema
yemaãcü nanaxü yerü Tupana nüxüۡ duüۡxüۡǣӥǣҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 46ॸRü
narüngüۡիŕŕ. 39ॸ—ѠӥҡΎ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣҡΎǣ͑ǣՓËȍɗǣӥ͑
tadaugüxüۡ rü nüxüۡ tixuchigaxüۡ i guxüۡma yadexagüxüۡ, rü Tupanaxüۡ na
ga naxüxüۡ ga Ngechuchu ga Yudéaanewa yacua۳xüüۡgüxüۡ. 47ॸRü yexguma ga Pedru rü
rü Yerucharéüۡ%фӥɥ%͑ľՓ. Rü yemawena ñanagürü: —¿E۳ի͑͑͑ǣŕի̲իüۡ i texé na
rü nayama۳xgü rü curuchawa nayapotagü. nüxna nachu۳xuxüۡ i na ínabaiüۡxüۡ i ñaã
40ॸ—Natürü ga Tupana rü tomaŕ۳xpü۳x ga duüۡxüۡgü i marü taxrüüۡ ҽӕЙ͑%ŕɗ
ngunexüۡ ͑ǣӕЙľҡӥǣӕфӥՓľ̲͑͑͑իŕŕ Ԗӥ͑ľիüۡ nüxna nguxüۡ? —ñanagürü. 48ॸRü
rü toxca۳x nanango۳իŕŕ. 41ॸ—Natürü tama nanamu na Ngechuchu ya Cristuégagu na
guxüۡ ga duüۡxüۡgüca۳x nango۳x. Rü ínabaiüۡxüۡ ga yema duüۡxüۡgü ga yexwaca
toxca۳xicatama nango۳x ga toma ga ֆիΥǣӥիüۡ. Rü yexguma Pedruxüۡ
üۡpamama Tupana toxüۡ idexechixe na naca۳ax۳ üۡgü na yexma naxãӡ‫ ڟ‬իücۡ a۳x ga ñuxre
nüxüۡ tixuxücۡ a۳x i Ngechuchuchiga. Rü ga ngunexüۡ.
yexguma marü yuwa ínadaxguwena rü
Pedru rü Yerucharéüۡwa yexmagüxüۡ ga
namaã tachibüe rü namaã taxaxegü.
42ॸ—Rü nümatama ga Ngechuchu toxüۡ yaxõgüxüۡmaã nüxüۡ nixu ga ҧacü na
ngupetüxüۡ ga Checharéawa
nimugü na duüۡxüۡgümaã nüxüۡ tixuxücۡ a۳x
na Tupana marü ãŕ۳xgacüxüۡ yema ngúexüۡgü ga
11
1ॸRü
ֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕիüۡ na guxüۡ i duüۡxüۡgüarü Ngechuchu imugüxüۡ rü yema

ngugüruüۡ ͑ֆɗɥիücۡ a۳x. Rü nüma ya ֆիΥǣӥիüۡ ga Yudéagugüxüۡ, rü nüxüۡ
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥɗҡΔфӥ̲իüۡxüۡ nangugüxüۡ, nacuáchigagü na yema tama Yudíugü
ɗիɥǣӥիüۡ rü ta nayauxgüãxüۡ ga naxchápenüüۡ namaã ga guxüۡma ga

Tupanaãrü ore. 2ॸNatürü yexguma nawa yexmagüxüۡ. 11ॸ—Rü yexgumatama
Yerucharéüۡwa nanguxgu ga Pedru, rü ǣӕ̲ɥǣ͑ՓËȍֆľի̲͑ľՓ
͖ӕիфľǣ֤ӕĀɞӕǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ rü nangugü ga tomaŕ۳xpü۳x ga yatügü ga
Pedruxüۡ nixugüe. 3ॸRü ñanagürügü: Checharéawa ne mugüxüۡ ga chauxca۳x
—¿Rü tü۳xcüüۡ ͑ҡ͑ӥՓËӕիӡɗ͑ǣŕ̲ daugüxüۡ. 12ॸ—ѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü namaã choxüۡ ̲͑ӕ͑ҡ̲ËȍիΎľǣ%ŕ%Ëӥ̲
cuchibü? —ñanagürügü. 4ॸRü Pedru ͑ՓľËȍфӥիӡիüۡca۳x. Rü chomaã ta
meãma namaã nüxüۡ nixu ga guxüۡma ga ֆŃ̲͑իɥǣ͖%6ǣֆիΥǣӥիüۡ. Rü
ҧacü na ngupetüxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: napatawa tangugü ga guma yatü ga
5ॸ—æȍΎ̲фӥ֤ΎЙľфӥɥ%͑ľՓ Cornériu, rü yexma tachocu. 13ॸ—Rü
chayexma, rü yexguma tomaã nüxüۡ nixu ga ñuxãcü na
ɞËȍֆӕ̲ӥիŕֆ͑ľ, rü chango۳xetü. Rü napatawa nüxüۡ nadauxüۡ ga Tupanaãrü
nüxüۡ chadau ga wüxi ga orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga yexma
naxchápenüüۡrüüۡ ɗիɥիüۡ ga norü chixüۡ ga ñaxüۡ nüxüۡ:
ãgümücüpe۳xewa ãtü۳xüxüۡ ga “¡Yopewa namugü i yatügü na naxca۳x
írüc۳h۳üxüexüۡ ñu۳xmata chauxüۡtawa yacagüxüۡca۳իɗæȍɗ̲ӡɗЬľĀфӕǣӕ
nguxüۡ. 6ॸ—Rü meãma nüxüۡ chadawenü ãŕg‫ ڟ‬axüۡ! 14ॸ—Rü nüma tá cumaã nüxüۡ
na nüxüۡ chadauxüۡca۳x na ҧacü yexmaxüۡ nixu na ñuxãcü tá cuma rü guxüۡ i
ga aixepewa. Rü nüxüۡ chadau ga cupatagugüxüۡmaã penayaxuxüۡ i perü
naxüۡnagü ga ixãgümücüparaxüۡ rü maxüۡ i taguma gúxüۡٚ, ñanagürü nüxüۡ.
͑ŕիüۡgü ga idüraexüۡ, rü ãxtapegü rü 15ॸ—Rü yexguma ichanaxügügu ga na
werigü. Rü yema naxchápenüüۡwa chidexaxüۡ, фӥ͑ӥի͑͑͑ǣӕǣҽӕЙ͑%ŕ
nayexma ta ga ҧËӥǣҡ̲ɗ͑ǣΦիüۡ, erü ɗԖӥ͑ľիüۡ, yexgumarüüۡ ga noxri tüxna
taxca۳իɗֆɗիľ̲ɗ֤ӕĀɞӕǣӥфӥ͑ի%ӡ%Ëȍɗ. nanguxgurüüۡ. 16ॸ—Rü yexguma ga
7ॸ—Rü nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥҡǣҽӕЙ͑ǣǣ choma rü nüxna chacua۳xãchi ga Cori ya
choxüۡ ñaxüۡ: Ngechuchuarü ore ga yexguma ñaxgu:
٘‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗ! Pa Pedrux. ¡Rü ta ima۳x, rü ٘ѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥǣæӕáüۡ ga
nangΥ۳x!͖ٚիüۡ. 8ॸ—Natürü choma dexáwamare ínabaiüۡիŕŕ%իüۡ, natürü i
chanangãxüۡ, rü ñacharügü: Йľ̲фӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tá pexna
٘ҽիӕËӥфӥՓ͑ɗիɥ, Pa Corix, erü ͑͑ǣӕٚ, ñaxgu. 17ॸ—Rü pema nüxüۡ
taguma chanangΥ۳x i ҧacü i toxca۳x pecua۳x na ñuxãcü Tupana tüxna
%ӡ%Ëȍɗիüۡٚ, ñacharügü. 9ॸ—Rü yexguma ͑͑ǣӕիŕŕիüۡ ǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i yixema
wenaxãrü ñanagürü choxüۡ ga yema na Cori ya Ngechuchu ya Cristuaxü‫ۡڟ‬
ҽӕЙ͑ǣǣĀիӡՓɗ͑իӡիüۡ: ֆիΥǣӥիüۡ. Rü ñu۳xma na taxrüüۡ Tupana
٘ͮǣŕ̲ËȍΎ̲ɗҽӕЙ͑Ëȍ̲ľիŕŕիüۡ, yema duüۡxüۡǣӥ͑͑͑ǣӕիŕŕիüۡ ǣͮ%ŕɗ
фӥҡ̲̲͑ľɗ%ӡ%Ëȍɗ͑ӥիüۡ ËӕՓΎǣӥٚ, Ԗӥ͑ľիüۡ, ‫ع‬фӥ͖ӕիӡËӥфӥՓɗËȍΎ̲ɗ
ñanagürü. 10ॸ—Rü tomaŕ۳xpü۳xcüna nüxüۡ chaxoxüۡ ͑͑ǣËȍիɥ͑ӥիüۡ ya
yemaãcü nangupetü, rü yexguma Tupana? —ñanagürü ga Pedru. 18ॸRü
Փľ͑ի%фӥĀիӡnac۳h۳üxnagü ga yema yexguma yema orexüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ
ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ , rü nayaxucu۳իŕǣӥǣǣӕիüۡma na meãma

nachianegümare. Rü Tupanaxüۡ æΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕՓľ͑իɥ%̲իüۡca۳x, rü
nicua۳xüüۡgü. Rü ñanagürügü: —Rü taguma nüxüۡ naxoexüۡca۳x. 24ॸYerü nüma
͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x na Tupana tüxüۡ ga Bernabé rü wüxi ga yatü ga mecü
dexüۡ ya yíxema woo tama Yudíugü ͑ɗիɥ. ѠӥɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü
ɗիɥǣӥիľ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ tarüxoegu i nawa nayexma, фӥ͑ЙΎфǣ͑ΎфӥΥՓ.
tümaãrü chixexüۡ rü Tupanaca۳x Rü yemaca۳ի̲ӕիӡËȍɗիüۡma ga duüۡxüۡgü
tadaugügu, rü nüma tüxna nanaxã i rü Cori ya Ngechuchuca۳ի͑իɥфӥ͑ӥիü‫ۡڟ‬
maxüۡ i taguma gúxüۡ —ñanagürügü. ͑ֆիΥǣӥ. 25ॸRü yemawena ga Bernabé
фӥҽфѸӕՓ͑իӡ͑Chauruca۳x
Yaxõgüxüۡ ga Aüۡtioquíawa
yadauxüۡca۳x. 26ॸRü yexguma nüxüۡ
yexmagüxüۡchiga
iyangauxgu, rü Aüۡtioquíawa nanaga. Rü
19ॸRüyexguma Etébaüۡxüۡ wüxi ga taunecü wüxiwa yéma
yama۳xgüguwena, rü norü uwanügü ͑ֆľի̲ǣӥ̲͑%ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ.
ЙΎф%Ëӥ͑Փľ͑ɗ͑ǣŕիüۡtanü ga yema Ѡӥ͑͑͑ǣәľիŕŕǣ̲ӕիӡËȍɗիüۡma ga
ֆիΥǣӥիüۡ. Rü yemaca۳x nügü nawoone. duüۡxüۡgü. Rü AüۡҡɗΎнӕɞՓ͑ɗիɥǣ
Rü Peníchiawa, rü Chiprewa rü inaxügüxüۡ ga duüۡxüۡgü na
Aüۡtioquíawa nabuxmü. Rü yéma nüxüۡ Cristutanüxüۡmaã na naxugüãxüۡ ga
nixugüe ga ore ga mexüۡ ga ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ. 27ॸRü yexgumaüۡcüü
Ngechuchuchiga. Natürü YerucharéüۡՓ͑ľ͑իɥǣ͖ӕիфľǣ
֤ӕĀɞӕǣӥ̲%իɥËҡ̲͑ӥիüۡ nixugüe ga Tupanaãrü orearü uruüۡgü rü
yema ore rü tama ga togümaã. 20ॸNatürü AüۡҡɗΎнӕɞՓ͑իɥ. 28ॸRü natanüwa
yéma Aüۡtioquíawa nangugü ta ga ñuxre nayexma ga wüxi ga orearü uruüۡ ga
ǣҡΎǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ ga Chíperecüۡ۳ãx۳ , rü Agabu ga naŕg‫ ڟ‬a. Rü nanangutaque۳իľիŕŕ
Chirenecüۡ۳ãx۳ . Rü nümagü rü yema tama ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga Aüۡtioquíawa
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã rü ta nüxüۡ nixugüe yexmagüxüۡ. Rü yema ngutaque۳xewa rü
ga ore i mexüۡ i Cori ya Ngechuchuchiga. ɗ͑Ëȍɗǣkǣ¡ӕфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
21ॸRü Tupana nüxüۡ narüngüۡիŕŕ, rü nanamu ga na yadexaxüۡ, rü ñanagürü:
͑͑ЙΎфľիŕŕ. Rü yemaca۳x muxüۡma ga —Wüxi i taiya i taxüۡ tá ínangu i guxüۡ i
yema duüۡxüۡgü rü nüxüۡ narüxoe ga ñaã nachiüۡãnewa —ñanagürü. Rü
nuxcümaüۡxüۡ ga nacümagü, rü Cori ya aixcüma ínangu ga yema taiya ga
Ngechuchuaxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ. 22ॸRü yexguma Cáudiu ãŕ۳իǣËӥɗիɥիǣӕ. 29ॸRü
yexguma yemaxüۡ nacuáchigagügu ga ֆľիǣӕ̲ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga
ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga Yerucharéüۡwa Aüۡtioquíawa yexmagüxüۡ, rü marü
yexmagüxüۡ, rü Aüۡtioquíawa nanamugü Փӥիɗǣӕ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ͑ֆŃ̲͑ǣɥիüۡ
ga Bernabé. 23ॸRü yexguma yéma namugüxüۡca۳իǣĀɥŕфӕ͑͑ӥիüۡ
nanguxgu ga Bernabé, rü nüxüۡ nadau ga nangüۡիŕŕǣӥիüۡca۳իǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga
ñuxãcü Tupana nüxüۡ na rüngüۡիŕŕիüۡ ga Yudéaanegu ãchiüۡgüxüۡ. Rü wüxichigü
ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga Aüۡtioquíacüۡ۳ãx۳ , rü ͑ǣɥիüۡ ɗ͑ի%ǣĀɥŕфӕֆľիǣӕ̲фüüۡ ga
ЙΎф%Ëӥ̲͑%͑ҡ%ŕ. Rü ñuxre ga nüxü‫ ۡڟ‬yexmacü. 30ॸRü yemaãcü
nanaxügü, rü Bernabé rü Chaurumaã ga churaragüarü ngãxüۡwa nape ga

ֆŃ̲͑ǣɥիüۡ ̲͑ӕǣӥǣֆľ̲Āɥŕфӕ Pedru. Rü taxre ga cadenamaã
naxca۳իǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü nina۳ɥ ۳xgüchacüü. Rü togü ga churaragü
ãŕ۳xgacügü ga Yudéaanewa yexmagüxüۡ. ga dauxüۡtaexüۡ nüxna nadaugü ga
poxcupataüۡãrü ɥã۳x. 7ॸRü ngürüãchi yema
Ãŕ۳xgacü ga Erode rü Chaüۡtiáguxüۡ nima۳x
poxcupataüۡwa nango۳x ga wüxi ga
rü Pedruxüۡ napoxcu
orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga Coriarü.
yexgumaüۡcüü inanaxügü ga
12
1ॸRü Rü poraãcü nangóone ga guma
ãŕ۳xgacü ga Erode ga na poxcupataüۡwa. Rü yema orearü ngeruüۡ
ínayauxüۡãxüۡ ǣ͖ӕիфľǣֆիΥǣӥիüۡ ga Pedruxüۡ nacu۳xagü, rü nana¤ɗի%Ëȍɗիŕŕ.
Yerucharéüۡcüã۳ۡ x۳ na napoxcuexücۡ a۳x. 2ॸRü Rü ñanagürü: —¡Paxama írüda!
norü churaragüxüۡ namu na taramaã —ñanagürü. Ѡӥֆľիǣӕ̲ҡ̲ɞ͑ɗՓŕǣӥ
Chaüۡtiágu ga Cuáüۡŕ͑ľŕիüۡ yama۳xgüxücۡ a۳x. ga guma cadena ga Pedru namaã
3ॸRü yexguma nüxüۡ nada۳u۳xgu ga Erode ga ina۳ɥ ۳xgüchacüücü. 8ॸRü Pedruxüۡ
͑Ύфӥ̲ľ͑ֆɗɥիüۡ ga Yudíugü ga yema na ñanagürü ga yema orearü ngeruüۡ: —¡Rü
naxüxüۡ, rü norü churaragüxüۡ namu na icu۳xcuchichiru rü nacuaixcu i curü
Pedruxüۡ rü ta yayauxgüxücۡ a۳x. Rü yema chapatu! —ñanagürü. Rü yemaãcü
nangupetü ga Yudíugüarü peta ga nanaxü ga Pedru. Rü ñanagürü ta:
ԖЙľҡӥËȍɗǣǣӕǣֆľիǣӕ̲Й%ӡǣ͑ǣľфӥ —¡Rü icu۳xcuchi i curü gáuxüۡchiru, rü
Йӕիŕŕфӕüãۡ x‫ ڟ‬üۡ nangΥ۳xgügu. 4ॸRü yexguma ËȍΎՓľфӥիӡ! —ñanagürü. 9ॸRü nawe
Pedruxüۡ yayauxgügu, rü poxcupataüۡgu ͑фӥիӡǣЬľĀфӕ. Rü tama nüxüۡ nacua۳x
nayata۳xcuchi. Rü ñu۳իӡËȍɗǣƄфΎĀľфӥ ǣɗիËӥ̲͑ֆɗɥիüۡ ga yema orearü
nanamu ga ãgümücütücumü ga norü ngeruüۡ namaã üxüۡ. Rü naxca۳x rü
churaragü na nüxna nadaugüxücۡ a۳x. Rü nango۳xetümare. 10ॸRü nüxüۡ nachopetü
wüxitücumüwachigü rü nayexma ga ǣ͑ӥիɥфüۡxüۡ ga dauxüۡtaexüۡ, rü ñu۳իӡËȍɗ
ãgümücü ga churaragü. Rü yemaãcü ga yema to ga dauxüۡtaexüۡ. Rü yexguma
nanaxü ga Erode, ֆľфӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥǣ nawa nangugügu ga yema ɥã۳x ga
yema petawena guxüۡ ga duüۡxüۡgüpe۳xewa áchumena۳xãnaxca۳x ga cayewaama üxüۡ,
na nagaãxücۡ a۳x na yama۳xgüãxücۡ a۳x. 5ॸRü фӥ͑ӥŕËȍ̲͑ɗՓ%ի͑. Rü ínachoxüۡ. Rü
yemaãcü ga Pedru rü poxcupataüۡwa ֆľիǣӕ̲̲фӥՓӥիɗǣËֆľɗ͑իɥիǣӕ,
nayexma rü churaragü rü meãma nüxna rü nüxna inayarütaxu ga yema orearü
nadaugü. ͮҡӥфӥǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga ngeruüۡ. 11ॸRü yexguma nüxüۡ nicua۳xãchi
Yerucharéüۡcüãۡ۳ ի۳ фӥЙΎф%Ëӥ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥ, ga Pedru, rü nügümaã ñanagürü:
rü Tupanana naxca۳x nacagü. —Ñu۳xma waxi i nüxüۡ chacuáxüۡ na
aixcüma Cori ya Tupana núma namuxüۡ
Tupana rü Pedruxüۡ ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕǣ
i norü orearü ngeruüۡ na Erodeme۳իŕՓ
poxcupataüۡwa
choxüۡ napuxüۡ, rü nawa choxüۡ
6ॸRü yematama ga chütaxüۡgu naxüۡpa ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
ga yema ngunexüۡ ga Erode chomaã naxügüchaüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡgüpe۳xewa nagaxchaüۡxüۡ, rü taxre ֤ӕĀɞӕǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ —ñanagürü.
12ॸRü yexguma yemaxüۡ yacua۳xãchigu ga taxuxüۡüۡma iyangaugügu, rü Erode rü

Pedru, фӥ͑ǣɥЙҡՓ͑իӡǣՓӥիɗǣ ֆľ̲Ëȍӕффǣӥǣӕҡ̲͑͑͑ǣӕիŕŕ͑
ngecü ga Maríagu ãŕg‫ ڟ‬acü. Ѡӥ͑ǣɥ̲ nayuexüۡca۳x. Rü yemawena ga Erode rü
ɗֆɗիɥǣæӕáüۡ ͅфËӕ͑ŕ. Rü yéma ɞ͑իӡիüۡ ga Yudéaanewa, rü
nangutaque۳xegü ga muxüۡma ga Checharéagu nayaxãchiüۡ.
duüۡxüۡǣӥǣֆŃ̲ֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. 13ॸRü
Nayu ga Erode
ɥã۳xtüarü poxeguxüۡãrü ɥã۳xwa, rü: —Tu
tu tu —ñanagürü ga Pedru. Rü wüxi ga 20ॸRü Erode rü namaã nanu ga
pacü ga Rode ga ngɥŕg‫ ڟ‬a íiyadau. 14ॸRü Tirucü۳ۡãx۳ gü rü Chi-dãӡ
‫ ڟ‬Ëüۡ۳ãx۳ gü. Natürü
yexguma nagawa nüxüۡ nacua۳xgu ga na ga yema Tirucüۡ۳ãx۳ gü rü Chidãӡ ‫ ڟ‬Ëüۡ۳ãx۳ gü
ЬľĀфӕֆɗɥիüۡ, фӥ͑ǣɥфӥҡ%ŕ̲%фӥ rü naxca۳x nadaugü na ñuxãcü Erodexüۡ
íiyañamare na nüxüۡ yanaxuxüۡ ga na ͑͑ǣӥի̲ӥիŕŕǣӥիüۡ, yerü
ЬľĀфӕֆɗɥիüۡ ga ɥã۳xtüarü ɥã۳xgu chicü. Rü Erodechiüۡ%͑ľՓ͑ɗիɥǣ͑ֆӕիǣӥ%իüۡ
tama iyawãxna ga ɥã۳x. 15ॸRü yema ga nabü. Rü yemaca۳x wüxi ga Erodearü
yexmagüxüۡ rü: —æӕ͑ǣŕ%ŕ̲фľ duüۡxüۡ ga ãŕ۳xgacü ga Batumaã
—͖͑ǣӥфӥǣӥ͑ǣɥիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣɥ̲фӥ: naxãmücügü na nüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x na
—kɗիËӥ̲͑ɗիɥ—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. Rü Erodemaã yadexagüxüۡca۳x. 21ॸRü Erode
yexguma ñanagürügü: —Maneca tama rü namaã inaxuneta ga wüxi ga
͑ӥ̲͑ɗիɥ. Rü norü dauruüۡ i ngunexüۡ na namaã yadexaxüۡca۳x. Rü
ĀիӡËüۡ۳ãի۳ ̲фľ͑ɗիɥ—ñanagürügü. yexguma yema ngunexüۡ ga nagu
16ॸNatürü ga Pedru rü yoxni ɥã۳xwa: —Tu inaxunetaxüۡwa nanguxgu, rü yema
tu tu —ñanagürüama. Rü yexguma Tirucüۡ۳ãx۳ rü Chidãӡ
‫ ڟ‬Ëüۡ۳ãx۳ rü
naxca۳ x yawãxnaãgu rü nüxüۡ ۡ
Erodexütawa nangugü. Rü nicu۳xcuchi
͑ĀӕǣӥǣӕǣЬľĀфӕ͑ֆɗɥիüۡ, rü ga Erode ga norü ãŕ۳xgacüchiru, rü norü
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. 17ॸNatürü nüma tochicaxüۡwa narüto, rü duüۡxüۡgümaã
naxunagüme۳իŕ, rü naxme۳xmaã nüxüۡ nixu ga norü ore. 22ॸRü yexguma
͑ֆ͑Ëȍɗ͑ľիŕŕǣӥ. Rü namaã nüxüۡ ga guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü rü tagaãcü
͑ɗիӕ͖͑ӕի%ËӥæΎфɗɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡ ñanagürügü: —Ñaã ãŕ۳xgacü rü tama
ga poxcupataüۡwa. Rü ñanagürü ta: duüۡxüۡãrü dexarüüۡ ͑ɗիɥɗ͑ΎфӥĀľի,
—¡Chaüۡҡɗǣӕ̲%фӥ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ natürü ñoma Tupanaãrü dexarüüۡ ͑ɗիɥ
ֆիΥǣӥիüۡmaã nüxüۡ Йɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ! —ñanagürügü. 23ॸRü Erode rü yema
—ñanagürü. Ѡӥֆľիǣӕ̲ɗ͑իӡ%Ëȍɗ, rü duüۡxüۡǣӥфӥΎфľ̲%͑ҡ%ŕ, rü tama
ҡΎի̲͑͑͑իӡ. 18ॸRü yexguma Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡchaüۡ ga ñuxãcü
yangunegu, rü yema churaragü ga Tupana nüxüۡ narüngüۡիŕŕիüۡ. Rü
poxcupataüۡwa dauxüۡtaegüxüۡ rü yemaca۳x wüxi ga Tupanaãrü orearü
poraãcü nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥֆľфӥҡ̲ ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ rü yexgumatama
nüxüۡ nacua۳xgü ga ҧacü na ngupetüxüۡ Erodexüۡ nid۳Փľիŕŕ. ѠӥΥի̲ɗǣӥ
namaã ga Pedru. 19ॸRü yemaca۳x ga nanangΥ۳x, rü yemamaã nayu. 24ॸNatürü
Erode rü yema churaragüxüۡ namu na ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü yexeraãcü
Pedruca۳x yadaugüxüۡca۳x. Rü yexguma guxüۡwama nüxüۡ nixugüe ga Cori ga
Tupanaãrü ore. Ѡӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ ga ǣӕ̲%фӥҡӥфľՓɗ͑իɥ%Ëȍɗ, rü Chipre ga

duüۡxüۡgü nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ. 25ॸRü yexguma ËЙիӡՓ͑իɥ. Rü Cuáüۡ Marcu nawe
̲фӥֆ͑ǣӕիŕŕ%ǣӕǣ͑ΎфӥЙӕфËӥǣ ͑фӥիӡ͑͑ӥիüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x. Rü
Chauru rü Bernabé, rü ínachoxüۡ ga ֆľիǣӕ̲æȍф̲ɞ͑ǣɥ%͑ľ%фӥҡӥфľՓ
Yerucharéüۡwa, rü wenaxãrü nangugügu, rü inanaxügüe ga nüxüۡ na
Aüۡtioquíaca۳x nawoegu. Rü nayagagü ga yaxugüxüۡ ga Tupanaãrü ore ga
Cuáüۡ Marcu. Yudíugüarü ngutaque۳xepataüۡgüwa. 6ॸRü
guxüۡǣӕ͑ɗիɥ%ǣӥҡ͑ӥǣֆľ̲ËЙիӡՓ
Bernabé rü Chauru rü inanaxügüe ga to
ñu۳ի̲ҡЬЙӕǣɥ%͑ľՓ͑͑ǣӕǣӥ. Rü
ga nachiüۡãnewa na nangegüãxüۡ ga
ֆŃ̲̲͑%ɗ͑ֆфӥիɥǣՓӥիɗǣ
Tupanaãrü ore
Yudíu ga yuüxüۡ ga Barechúgu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ.
1ॸѠӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ Rü nüma rü wüxi ga idorata۳xáxüۡ ͑ɗիɥ
13 Aüۡtioquíawa
yexmagüxüۡtanüwa rü nayexma ga
ga
yerü nügü yaxuxgu rü aixcüma
Tupanaãrü orearü uruüۡ ͑ɗիɥ. 7ॸRü
ñuxre ga yatügü ga Tupanaãrü orearü ͑ֆľի̲ǣֆľ̲ËЙիӡ%фӥãŕ۳xgacü
uruüۡgü, rü ñuxre ga yatügü ga ga Chérquiu Paurugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü nüma
Tupanaãrü orewa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Rü ͑ɗիɥǣՓӥիɗǣֆҡӥǣ̲ľ%͑%ŕիüۡ
yematanüwa nayexma ga Bernabé, rü cuácü. Rü yema yuüxüۡ rü guma
æȍɗ̲ӡǣՠիՓľǣӕãŕg‫ ڟ‬axüۡ, rü Dúchiu ãŕ۳xgacüarü ngüۡիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥ. Rü nüma ga
ga Chirenecüۡ۳ãx۳ , rü Manaŕ ‫ ڟ‬ga wüxigu ãŕ۳xgacü rü norü duüۡxüۡgüxüۡ namu na
ãŕ۳xgacü ga Erodemaã yaexüۡ, rü Chauru. Chauru rü Bernabéca۳x yacagüxüۡca۳x,
2ॸRü wüxi ga ngunexüۡ ga yexguma yerü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥËȍüۡ ga Tupanaãrü
Corica۳x ínangutaque۳xegügu rü tama ore. 8ॸNatürü yema yuüxüۡ ga
͑Ëȍɗ¡ӥľ%Ëӥ̲ɞ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥǣӕֆ͑ľ, rü Griégugawa Erimínugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ, rü
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü ñanagürü nüxüۡ: Chauru rü Bernabéna nayanuxüۡ na
—¡Choxna penamugü i Chauru rü Tupanaãrü orexüۡ yaxugüxüۡ. Yerü tama
Bernabé na naxügüãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ nanaxwa۳իľ͑ֆիΥΥիüۡ ga guma
puracü i choma nawa ãŕ۳xgacü. 9-10ॸNatürü ga Chauru ga
chanamugüchaüۡxüۡ! —ñanagürü. 3ॸRü Paurugu ta ãŕg‫ ڟ‬axüۡ, rü aixcüma
yexguma nüxüۡ nachauegu ga tama ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nawa nayexma. Rü
͑Ëȍɗ¡ӥľ%Ëӥ̲͑͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ, rü nüma ga Pauru rü meãma nüxüۡ
Chauru rü Bernabéétügu naxüme۳xgü ga nadawenü ga yema yuüxüۡ, rü ñanagürü
ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü ñu۳իӡËȍɗ nüxüۡ: —Pa ʊdorata۳xáxüۡ Pa N۳ g۳oxo
inanamuãchitanü na naxügüãxüۡca۳x ga Nanex, cuma rü chixexüۡxicatama
Tupanaãrü puracü. cuxüxchaüۡ, rü naxchi cuxai i guxüۡma i
mexüۡ. ¿Ñuxgura tá ta i nüxüۡ curüxoxüۡ
æȍɗЙфľՓ͑իɥǣ´ľф͑¡Ńфӥæȍӕфӕ
͑ɞËӕֆҡΔիŕŕիüۡ i Cori ya Tupanaãrü
4-5ॸѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
rü ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ? 11ॸ—Ñu۳xmatátama
inanamuãchitanü ga Bernabé rü Chauru. cuxüۡ napoxcu ya Cori ya Tupana. Rü tá
Ѡӥɥ%͑ľǣæȍľәËȍɗՓ͑իɥ, rü cungexetü, rü ñuxre i ngunexüۡgu rü
ҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ cudau ya üa۳xcü Chautanüxüۡgüx rü Guxãma i Pema i To i

—ñanagürü. Rü yexgumatama naxca۳x Nachiüۡãnecüãۡ۳ ի۳ ʊիɥǣӥիľիֆҽӕЙ͑իüۡ
͑իŕ%͑ľիüۡchi ga yema yuüxüۡ, rü Ngechaüۡgüxe, фӥ‫ؽ‬ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ! 17ॸ—Yima
naxme۳xmaã nadaugü na texé naxme۳xgu tórü Tupana i yixema i Yudíugü, rü tüxüۡ
yayauxãchixüۡca۳իфӥ̲͑%ɞҡɗիӡիüۡca۳x. nidexechi ga nuxcümaüۡgüxe ga tórü o۳xigü
12ॸRü yexguma yemaxüۡ nada۳u۳xgu ga na tüxüۡ nangüۡիŕŕիücۡ a۳x. Rü poraãcü tüxüۡ
ֆľ̲ËЙիӡ%фӥãŕ۳իǣËӥфӥ͑ֆիΥǣ ͑ɗ̲ӕիŕŕǣֆľիǣӕ̲ՓΎΎҡΎǣ͑Ëȍɗüۡãne
Tupanaãrü ore, yerü namaã ga Equituanewa tayexmagügu. Rü
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣֆľ̲Ьӕфӕфӥ´ľф͑¡Ń yemaãcü wüxi ga taxüۡ ga nachiüۡãne tüxüۡ
nüxüۡ ngu۳իŕŕիüۡ ga Cori ya Tupanachiga. ͑ɗիɥǣӥիŕŕ. Rü ñu۳իӡËȍɗֆľ̲Փľ͑, rü norü
poramaã tüxüۡ ínagaxüۡ ga yema naãnewa.
Pauru rü Bernabé rü Pichídiaanewa 18ॸ—Rü dauxchitawa ga ngextá taxúema
ֆľի̲͑ľǣɥ%͑ľǣküۡtioquíawa
íxãpataxüۡwa tüxüۡ nagagü. Rü yéma 40 ga
nangugü
ҡӕ͑ľËӥҽӕЙ͑ֆի͑ҡӥ̲̲%͑իɥ͑ӥ
13ॸѠӥЬЙӕՓɗ͑իɥ%ËȍɗǣЬӕфӕ ga guxema tórü o۳xigü. 19ॸ—Rü Tupana
namücügümaã rü nixãüۡ ga taxtü ga nanadai ga yema 7 ga ãŕ۳xgacügü ga
taxüۡwa. ѠӥЬŃфӕЙľǣɥ%͑ľՓ͑͑ǣӕǣӥǣ Canaãã‫ ڟ‬necüãۡ۳ x۳ gü guxüۡma ga norü
Paüۡpíriaanewa. Natürü yéma nüxna naxo duüۡxüۡgümaãchigü. Rü yemaãcü nanaxü
ga Cuáüۡ Marcu, rü Yerucharéücۡ a۳x nataegu. na tórü o۳xigüna naxããxücۡ a۳x ga yema
14ॸѠӥЬŃфӕЙľՓɗ͑իɥ%ËȍɗǣЬӕфӕфӥ ͑%͑ľ͑ҡӥ̲%фӥǣӥիӥËȍɗֆɗɥիücۡ a۳x.
´ľф͑¡Ńфӥɥ%͑ľǣküۡtioquíawa nangugü 20ॸ—Rü 450 ga taunecü rü yemaãcü tüxüۡ
ga Pichídiaanewa. Rü yéma rü narüngüۡիŕŕ. Rü yemawena rü tüxna

ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu rü Yudíugüarü nanamu ga togü ga ãŕ۳xgacügü ga
ngutaque۳xepataüۡgu nachocu, rü yéma dauruüۡgü ñu۳xmata Tupanaãrü orearü
narütogü natanüwa ga yema uruüۡ ga Chamuŕ ‫ ڟ‬ingucuchi ۳x. 21ॸ—Rü
íngutaque۳xegüxüۡ. 15ॸRü yema yexguma ga duüۡxüۡgü rü Tupanana naxca۳x
ngutaque۳xewa rü nüxüۡ nadaumatügü ga nacagü ga wüxi ga ãŕ۳xgacü ga rei na
ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü namaã inacuáxücۡ a۳x. Rü Tupana rü nüxna
yema ore ga Tupanaãrü orearü uruüۡgü nanamu ga Chaú ga Chiche nane ga
ümatüxüۡ. Rü yemawena, rü guma ´ľֆ̲ɞҡɗիɥËӥ. Rü nüma nüxna nadau ga
ngutaque۳xepataüۡãrü ãŕ۳xgacügü, rü duüۡxüۡgü ga 40 ga taunecügu. 22ॸRü
Bernabé rü Pauruna nacagü, rü yemawena ga Tupana rü ínanata۳xüchi ga
ñanagürügü: —ЬҽΎľ͑ľŕǣӥի, ͑ǣŕիǣӕ̲ Chaú, rü Dabíxüۡ naxuneta na guma norü
pexü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ǣӕɗЙľфӥΎфľɗҡ%ŕիŕŕфӕüۡ i фľɗֆɗɥիücۡ a۳x. Rü Dabíxüۡ nixuchiga ga
toxca۳x rü marü name i ñu۳xma tomaã nüxüۡ Tupana, rü ñanagürü:
pixu —ñanagürügü. 16ॸRü yexguma inachi “Nüxüۡ ËȍĀӕфӥġ¡ɞֆʊËȍɞ͑͑ľ
ga Pauru, rü naxunagüme۳իŕ͑ rü wüxi ya yatü ya poraãcü
iyanachianexücۡ a۳x ga duüۡxüۡgü. Rü choxüۡ‫ ڟ‬ngúchaüۡËӥ͑ɗիɥ. Rü
yexguma duüۡxüۡgümaã nidexa, rü nüma tá nanaxü i guxüۡma i
ñanagürü: —Pa Duüۡxüۡgü Pa ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲chanaxwa۳xexüۡٚ,
ñanagürü ga Tupana. 23ॸRü nuxcüma ga taxuüۡma ga ҧacü ga chixexüۡ nawa

Tupana rü marü inaxuneta rü wüxi i Dabítaa ɗ͑ֆ͑ǣӕǣӥ͑͑ֆӕիŕŕ%իücۡ a۳x, natürü
ҡ͑ɗիɥɗæфɗѸҡӕɗիɥիüۡ, фӥҡ̲͑͑իŕիŕŕɗ Piratuna naxca۳x nacagü na yamáãxücۡ a۳x.
Yudíugü. ѠӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥǣǣӕ̲ 29ॸ—Rü ningu ga guxüۡma ga yema ore ga
̲իŕիŕŕфӕüۡ ga tórü o۳xigümaã nüxüۡ yaxucü Tupanaãrü orearü uruüۡgü ümatüxüۡ ga

ga Tupana. 24ॸNatürü naxüۡpa ga Ngechuchu Ngechuchuchiga ga ñuxãcü tá na nayuxüۡ.
na ínguxüۡ, rü Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡ rü Rü yemawena rü nanayauxgü ga naxüۡne
guxüۡma ga Yudíugümaã nüxüۡ nixuchiga ga ga curuchawa, rü wüxi ga naxmaxüۡgu
ore i mexüۡ rü ñanagürü: nayanaxücuchigü. 30ॸ—Natürü ga Tupana
٘Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ perüxoe i фӥՓľ̲͑͑͑իŕŕǣՓΎΎ̲фӥ͑
pecüma i chixexüۡ, rü Tupanaca۳x nayuxüۡ. 31ॸ—Rü nüma ga Ngechuchu rü
pedaugü, rü ípebaiüۡٚ, ñanagürü. 25ॸRü muxüۡma ga ngunexüۡ naxca۳x nango۳x ga
yexguma marü yangaicaxgu ga tá na yema duüۡxüۡǣӥǣ͑Փľфӥիɥիüۡ ga
nayuxüۡ ga Cuáüۡ, rü ñanagürü: ֆľիǣӕ̲ǾфɗфŃ͑ľՓ͑ľ͑իӡիǣӕфӥ
٘Ѡӥҡ̲ËȍΎ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Йľ̲ YerucharéüۡՓ͑իӡիǣӕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ ɗæфɗѸҡӕËȍɗɥիüۡ. Natürü duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥɗ͖u۳xma i guxüۡ i
ËȍΎՓľ̲͑ľ͑իӡɗ͑ӥ̲ֆɗիËӥ̲ duüۡxüۡgümaã nüxüۡ ixugüxüۡ i nachiga.
æфɗѸҡӕɗիɥËӥ. Rü choma rü nape۳xewa 32-33ॸѠӥ͑ǣŕ̲%ËӥɗҡΎ̲фӥ͑ә̲ҡ͑ǣӕǣӥ
taxuwama chame, rü bai i norü na pemaã nüxüۡ tixuxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ

ËȍЙҡӕËӕ͑ӥ%фӥՓŕǣӥՓիӥфËȍ̲ľľфӥ aixcüma mexüۡ. Rü dücax, rü yema uneta
nüma rü wüxi i ãŕ۳xgacü i tacüxüchima ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigümaã nüxüۡ
͑ɗիɥٚ, ñanagürü ga Cuáüۡ. 26ॸRü ñanagürü yaxuxüۡ ga Tupana, rü taxca۳ի͑ֆ͑ǣӕիŕŕ
ga Pauru, —Pa Chautanüxüۡgü i ga yexguma Ngechuchuxüۡ wena
Abráüۡtaagüx, rü Guxãma i Pema i To i ̲͑իŕŕǣӕ. Rü wiyaegüpanewa i norü
Nachiüۡãnecüãۡ۳ x۳ i Tupanaxüۡ ҡիфľɗËЙɞҡӕфӕՓфӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ͑ӥիüۡ
Ngechaüۡgüxex, rü pexca۳ի͑ɗիɥɗ͖%Ύфľɗ ͑ɗիӕɗ͑ǣŕիǣӕ̲:
tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. 27ॸ—Rü aixcüma yema ٘æӕ̲͑ɗիɥɗæȍӕ͑ľ, фӥËȍΎ̲͑ɗիɥɗ
Yerucharéüۡcüãۡ۳ x۳ gü ga duüۡxüۡgü rü yema æӕ͑ҡӥËȍɗɥիüۡٚ, ñaxgu. 34ॸ—Rü Tupana
norü ãŕ۳xgacügü rü tama nüxüۡ nacua۳xgü rü nuxcüma rü marü nüxüۡ nixu ga wena
ǣҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ ga Ngechuchu. ҡ̲͑͑իŕŕ%իüۡ ga Ngechuchu na
Rü tama meã nüxüۡ nacua۳xgü ga ҧacüchiga tama yayixixüۡca۳x ga naxüۡne. Rü norü
͑ֆɗɥիüۡ ga yema ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga orewa rü ñanagürü:
Tupanaãrü orearü uruüۡgü ümatüxüۡ i “Rü choma tá pexca۳իËȍֆ͑ǣӕիŕŕ
ñu۳xma perü ngutaque۳xepataüۡwa nüxüۡ ga yema unetagü i üünegüxüۡ i
pedaumatügüxüۡ i wüxichigü i ɗիËӥ̲ɗիɥǣӥիüۡ ga nuxcüma
ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu. Rü yemaãcü Dabímaã nüxüۡ chixuxüۡٚ,
nümagütama ga yema duüۡxüۡgü ga ñanagürü. 35ॸ—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x toxnamana
Ngechuchuxüۡ ima۳xgüxüۡ rü yexguma i Tupanaãrü orewa rü ñanagürü ta:
yama۳իǣӥ%ǣӕфӥ͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣֆľ̲Ύфľ “Tama cunaxwa۳xe na yayixixüۡ i
ga nuxcüma ümatüxüۡ. 28ॸ—Rü woo naxüۡne ya Cune ya üünecü,ٚ
ñanagürü. 36ॸ—Rü yexguma namaüۡxgu ´ľф͑¡ŃՓľ͑фӥիɥǣ̲ӕիüۡma ga

ga Dabí, rü nüxüۡ narüngüۡիŕŕǣ͑Ύфӥ Yudíugü rü müxüۡma ga togü ga
duüۡxüۡgü, yexgumarüüۡ ga ñuxãcü duüۡxüۡǣӥǣҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ
Tupana namuxüۡ. Natürü ñu۳իӡËȍɗ͑ֆӕ, natürü Yudíugürüüۡ ֆիΥǣӥիüۡ. Rü Pauru
фӥ͑͑ҡӥфӥ͑ŕիüۡtagu nata۳x ga rü Bernabé rü namaã nidexagü rü
naxüۡne, rü niyixi. 37ॸ—Natürü guma nayaxucu۳իŕǣӥ͑ǣӕիüۡguma nagu
ҽӕЙ͑Փľ̲͑͑իŕŕËӥǣͮǣľËȍӕËȍӕ ͑իɥ͑ӥŕŕËȍիüۡca۳x ga ñuxãcü Tupana
rü tama niyixi ga naxüۡne. 38ॸ—Rü nüxüۡ ngechaüۡãcüma na nadexüۡ. 44ॸRü
ñu۳xmax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü yema to ga ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu, rü
chanaxwa۳xe i nüxüۡ pecua۳x rü yimatama wixgutaa۳x guxü̲ۡǣֆľ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳
Ngechuchugagu Tupana tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangutaque۳իľǣӥ͑ɗ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x ga
nangechaüۡ i tórü pecadugü Tupanaãrü ore. 45ॸNatürü nayexma ga
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i pemaã nüxüۡ tixuxüۡrüüۡ. ñuxre ga Yudíugü ga tama
39ॸ—Rü ñu۳xma ya guxãma ya yíxema ngutaque۳xegu chocuxüۡ. Rü yexguma
nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիľ, rü Ngechuchugagu nüxüۡ ͑Āӕǣӥǣӕǣ̲͑͑ӕիӡËȍɗիüۡ ga
Tupana tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i guxüۡma duüۡxüۡgü ga Pauruca۳x ngutaque۳xegüxüۡ
ga yema pecadugü ga noxri taxucürüwa фӥЙΎф%Ëӥ͑ɗի%ӡի%Ëȍɗľ. Rü inanaxügüe
tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡxüۡ ga yexguma ga na Pauruxüۡ nachoxüۡgagüxüۡ rü
͑ǣӕҡիɥիǣӕǣֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ namaã naguxchigagüxüۡ. 46ॸNatürü ga
ümatüxüۡ. 40ॸ—ѠӥЙľիӕ%ŕǣӥ͑ҡ̲ Pauru rü Bernabé rü tama
pegu nanguxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ЙΎիËӕɗ namuüۡŕ%Ëӥ̲ֆľ̲֤ӕĀɞӕǣӥիüۡ
Tupanaãrü orearü uruüۡgü nüxüۡ nangãxüۡgü, rü ñanagürügü: —Tupana
ixuchigaxüۡ ga yexguma ñagügu: nanaxwa۳իľ͑Йľ̲%իɥф͑ӥիüۡ tixuxüۡ i
41 “Rü dücax, Pa Duüۡxüۡgü i norü ore. Natürü ñu۳xma na nüxüۡ
ҽӕЙ͑%фӥϘфľիüۡ Cugüexüۡx, rü pexoexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľфӥҡ̲͑
tá pe¤aixãchie rü tá peyue erü penayauxgüchaüۡxüۡ i maxüۡ i taguma
Йľ̲Йľ̲իŕֆ͑ľфӥҡ gúxüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xmax i toma rü
chanaxü i ҧacü i taxüۡ. Rü pema ҡ͑ǣŕ̲ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡtanüwa
фӥҡ%ӡҡ̲ЙľֆիΥǣӥɗՓΎΎ ҡիɥ. 47ॸ—Yerü yemaãcü toxüۡ namu ga
texé pemaã nüxüۡ ɗիӕիǣӕٚ, Cori, rü ñanagürü:
ñanagürü. Rü yexma nayacua۳իŕŕǣ “Duüۡxüۡgü i tama Yudíugü
Pauru ga norü ore. 42ॸRü yexguma guma ɗիɥǣӥիüۡ%фӥ͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡ marü
ngutaque۳xepataüۡwa ínachoxüۡgu ga cuxüۡ Ëȍɗիɥիŕŕ, na guxüۡwama i
Pauru rü namücügü, rü yema duüۡxüۡgü ñoma i naãnewa cunangexüۡca۳x
ǣҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ rü nüxüۡ ɗËȍΎфӥΎфľɗ̲իŕիŕŕфӕüۡٚ,
naca۳ax۳ üۡgü na to ga ngüۡxchigaarü ñanagürü. 48ॸRü yexguma yema orexüۡ
ngunexüۡgu rü wenaxãrü yematama ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü ga tama
orexüۡ namaã yaxuxüۡca۳x. 43ॸRü yexguma ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ, фӥ͑ҡ%ŕǣӥфӥ
marü nüxüۡ nachauegu ga na ñanagürügü: —Ѡӥ̲͑ľիŕËȍɗ͑ɗիɥɗ͖%
nangutaque۳xegüxüۡ, rü Pauru rü Cori ya Tupanaãrü ore —ñanagürügü.
Ѡӥ͑ֆիΥǣӥǣǣӕիüۡma ga yema namuüۡŕ%Ëӥ̲͑ӥիüۡ nixuchiga ga Cori

duüۡxüۡgü ga Tupana marü nüxüۡ unetaxüۡ ya Tupanaãrü ore. Rü yema
na nayauxgüãxüۡca۳x i maxüۡ i taguma duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixu na ñuxãcü
gúxüۡ. 49ॸRü yemaãcü guxüۡwama ga Tupana poraãcü tüxüۡ nangechaüۡxüۡ. Rü
yema naãnewa nanguchigü ga Cori ya nüma ga Cori rü yema duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ
Tupanaãrü ore. 50ॸNatürü yema Yudíugü ͑Āӕիŕŕ̲͑͑%͑ҡ%ŕիüۡ ga yema
ga tama Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡxüۡ, ore. Rü yemaca۳x Pauru rü Bernabéxüۡ
rü chixexüۡmaã nayaxuxcu۳իŕǣӥǣ͖ӕիфľ narüngüۡիŕŕ͑inawe۳xgüãxüۡca۳x ga
ga ngexüۡgü ga mexüۡgü ga Tupanaxüۡ cua۳xruüۡgü rü na naxügüãxüۡca۳x ga
ngechaüۡgüxüۡ фӥǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥ mexüۡgü ga Tupanaãrü poramaã
ãŕ۳xgacügü na Pauru rü Bernabéxüۡ naxügüxüۡ. 4ॸͮҡӥфӥǣǣӕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳
ínawoxüۡxüۡca۳x. Rü yemaca۳x ínanawoxüۡ ga duüۡxüۡgü rü nitoye. Rü nümaxüۡ rü
ga yema naãnewa. 51ॸRü yexguma ga yema Yudíugüwaama naxügü rü togü rü
Pauru rü Bernabé rü inapagücutü ga Pauru rü Bernabéwaama naxügü. 5ॸRü
norü üxaxüۡcutü na yemawa nüxüۡ yexguma ga yema Yudíugü, rü yema
yacua۳xãchitanüxüۡca۳x ga norü chixexüۡ duüۡxüۡǣӥǣҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü
ǣֆľ̲ɥ%͑ľËü۳ۡãx۳ gü ga duüۡxüۡgü. Rü ǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥãŕ۳xgacügümaã wüxigu
ñu۳իӡËȍɗǣЬӕфӕфӥ´ľф͑¡Ńфӥɥ%͑ľǣ ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ͑Ьӕфӕիüۡ rü
ʊËә͑ɗӡՓ͑իɥ. 52ॸNatürü yema Bernabéxüۡ yayauxgüxüۡ na nutamaã
ֆիΥǣӥիüۡ ǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣ͑Փ ɞ̲͑ӕիӡËȍɗǣӥ%իüۡca۳x. 6-7ॸNatürü
ínachoxüۡnewa yexmagüxüۡ rü poraãcü yexguma nüxüۡ nacuáchigagügu ga
ҽӕЙ̲͑%͑ҡ%ŕǣӥ, фӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ Pauru rü Bernabé, rü nibuxmü. Rü
rü aixcüma nawa nayexma. ġɗËΔ͑ɗӡ%͑ľՓֆľի̲͑ľǣɥ%͑ľǣӥǣ
ġɗҡфӥġľф¡ľՓ͑իɥ. Rü guma
Ьӕфӕфӥ´ľф͑¡Ńфӥɥ%͑ľǣ
ɥ%͑ľǣӥՓфӥǣӕիüۡma ga yema naãnewa
ʊËә͑ɗӡՓ͑ֆľի̲ǣӥ
ipeagüxüۡ ga duüۡxüۡgümaã rü ta nüxüۡ
nixuchigagü ga ore i mexüۡ.
14
1ॸѠӥʊËә͑ɗӡՓфӥՓӥիɗǣӕ
Yudíugüarü
Ditawa rü Pauruxüۡ
ngutaque۳xepataüۡgu nachocu ga Pauru
ɞ̲͑ӕիӡËȍɗǣӥ͑ӕҡ̲%
rü Bernabé. Rü meãma nüxüۡ nixuchiga
ǣҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥֆľ̲%Ëӥ͑ֆիΥǣӥ 8-9ॸRüyéma Ditawa nayexma ga wüxi ga
ga muxüۡma ga duüۡxüۡgü ga Yudíugü rü yatü ga ínapogücutüxüۡ norü bucümatama.
ֆľ̲ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ rü ta. ѠӥֆŃ̲͑фӥҡΎфӥɗ͑фӥիɥ͑ӥǣֆľ̲
2ॸNatürü yema Yudíugü ga tama Pauru nüxüۡ ixuxüۡ ga ore. Rü Pauru rü
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ, rü meãma nüxüۡ nadawenü, rü nüxüۡ nadau ga
chixexüۡmaã nayaxucu۳իŕǣӥǣֆľ̲ na nüxüۡ‫ ڟ‬nayexmaxüۡ ǣ͑ΎфӥΥ͑naxca۳x
ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ na yema yataanexücۡ a۳x. 10ॸRü yexguma ga Pauru rü
ֆիΥǣӥիüۡchi naxaiexüۡca۳x. 3ॸRü yemaca۳x tagaãcü ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗ, rü
muxüۡma ga ngunexüۡ yexma narücho ga meãma ínangacutü! —ñanagürü. Rü
Pauru rü Bernabé, rü tama yexguma inayuxnagü ga guma yatü, rü
ɗ͑͑իӥǣӥǣ͑ɗֆիӡիüۡ. 11ॸRü yexguma ͑ӥ̲ҡ̲͑ɗիɥɗ͑ә̲̲͑ӕ%իüۡ ya pucü

yema muxüۡma ga duüۡxüۡgü nüxüۡ daugügu rü meã pexü‫͑ ۡڟ‬ֆľիŕիŕ%իüۡ i penetügü. Rü
ga yema na naxüxüۡ ga Pauru, rü tagaãcü ͑ӥ̲͑ɗիɥɗЙľի͑͑ի%%իüۡ i pewemü na
ֆľ̲ġɗËΔ͑ɗӡǣՓ͑ɗĀľիǣӥ, rü ͑ǣŕ̲%ËӥЙľҡ%ŕǣӥիücۡ a۳x —ñanagürügü
ñanagürügü: —Tupanagü i ga Pauru rü Bernabé. 18ॸNatürü woo yema
naduüۡxüۡgüraüۡxüۡ ɞ͑фӥիɥǣӥ, rü tatanüwa orexüۡ namaã na yaxugüxüۡ rü poraãcü
nangugü —ñanagürügü. 12ॸRü Bernabé rü nüxüۡ‫ ڟ‬naguxcha ga Pauru rü Bernabé ga
tupana ga Chéumaã nanaxüégagü. Rü nüxna na nachogüxüۡ ga duüۡxüۡgü ga tama
Pauru rü Érememaã nanaxüégagü yerü naxca۳x na nadaiãxücۡ a۳x ga yema wocagü
͑ӥ̲͑ɗիɥǣֆĀľիիüۡ. 13ॸѠӥǣӕ̲ɥ%͑ľ na yemamaã nüxüۡ yacua۳xüüۡgüxücۡ a۳x . Rü
íixücuxüۡwa nayexma ga tupana ga düxwa yemaca۳x tama naxca۳x nanadai.
Chéuarü tupauca ga taxüۡne. Rü guma 19ॸNatürü yexgumayane rü ínangugü ga
tupaucaarü pai rü yéma nanagagü ga ñuxre ga Yudíugü ga Aüۡtioquíawa rü

wocagü ga iyatüxüۡ ga putüramaã ʊËә͑ɗӡՓ͑ľɥիüۡ. Rü chixexüۡmaã
nga۳ի%ŕǣӥիüۡ. Rü nüma ga pai rü ga nayaxucu۳իŕǣӥǣֆľ̲̲ӕիüۡma ga
duüۡxüۡgü rü nanadaixchaüۡ ga yema duüۡxüۡgü na tama Pauru rü Bernabéga
wocagü naxca۳x ga Pauru rü Bernabé na ͑իɥ͑ӥŕիücۡ a۳x, фӥ̲͑%͑͑ӕŕիücۡ a۳x. Rü
yemamaã nüxüۡ yacua۳xüüۡgüxücۡ a۳x. yemaca۳x ga yema duüۡxüۡgü rü nutamaã
14ॸNatürü yexguma nüxüۡ yacua۳xãchitanügu Pauruxüۡ ɞ̲͑ӕիӡËȍɗǣӥ, фӥɥ%͑ľ%фӥ
ga Bernabé rü Pauru, rü norü ɥիЙľ̲Փ͑͑ҡәËȍɗǣӥǣӥ, yerü nüma
gáuxüۡchirugu nagáugüe na yema duüۡxüۡgü nüxüۡ nacua۳xgügu rü marü nayu. 20ॸNatürü
nüxüۡ cua۳xgüxücۡ a۳x na tama namexüۡ ga ֆľիǣӕ̲ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ naxüۡtawa
yema naxca۳x naxüechaüۡxüۡ. Rü yema ngutaque۳xegu, rü inachi ga Pauru, rü
muxüۡma ga duüۡxüۡgütanüwa nabuxmü, rü Փľ͑ի%фӥ͑ǣӕ͑իӥËӕǣǣӕ̲ɥ%͑ľ. Rü
ñaxüۡmaã aita naxüe: 15ॸ—Pa Yatügüx, moxüۡ%Ëӥɗ͑իӡ%ËȍɗǣֆŃ̲, rü
¿tü۳xcüüۡ toxca۳իЙľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲? Toma rü ´ľф͑¡Ń̲%ġľф¡ľՓ͑իӡ. 21ॸRü guma
pexrüüۡ duüۡxüۡǣӥ̲фľҡɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ӕ%ҡիɥ ɥ%͑ľՓ͑ӥիüۡ nixugüe ga ore ga mexüۡ. Rü
na pemaã nüxüۡ tayarüxuxücۡ a۳x na nüxüۡ ͑͑͑ǣәľիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü, rü muxüۡma
perüxoexücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡgü i Tupanaãxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ. Rü yemawena rü
taxuwama mexüۡ rü naxca۳x pedaugüxücۡ a۳x wenaxãrü naxca۳x nawoegu ga Dita, rü
ya Tupana ya maxüۡcü ga naxücü ga ʊËә͑ɗӡ, rü Aüۡtioquía. 22ॸѠӥǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥՓ
Āիӡǣӕիüۡ i naãne, rü ñoma i naãne, rü фӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡxüۡ nixucu۳իŕǣӥ, rü nüxü‫ۡڟ‬
taxtü i taxüۡ, rü guxü̲ۡɗ͑Փ͑ǣŕի̲իüۡ. nanangúchaüۡիŕŕǣӥ͑ǣӕիüۡguma meã na
16ॸ—Ѡӥ͑ӕիËӥ̲ֆľфӥ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ǣ ֆիΥǣӥ%իücۡ a۳x. Rü namaã nüxüۡ nixugüe,
ֆի̲͑͑%͑իɥ͑ӥիüۡ ga duüۡxüۡgü ga rü ñanagürügü: —ͮǣŕ̲ҽӕЙ͑ãŕ۳xgacü
woo nümagü nanaxwa۳xegüxüۡ naxügügu. ɞիɥիüۡwa na ixücuxücۡ a۳x, rü tanaxwa۳xe na
17ॸ—Natürü nüma ga Tupana rü taguma muŕ۳xpü۳xcüna guxchaxüۡgümaã yaxna
nüxüۡ narüchau na duüۡxüۡgüxüۡ ɗիɥ͑ӥŕիüۡ i ñoma i naãnewa —ñanagürügü.
nangüۡիŕŕիüۡ. Rü yemaãcü tüxüۡ nüxüۡ 23ॸRü Pauru rü Bernabé rü wüxichigü ga
nacua۳իŕŕ͑ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ i nümax. Rü ɥ%͑ľՓфӥ͑ӥիüۡ nixunetatanü ga ñuxre ga

ֆҡӥǣӥ͑ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü tüxüۡ ͑͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ga guxema

ֆɗիɥǣӥիücۡ a۳x. Rü tama nachibüeãcüma ֆիΥǣӥիľǣküۡtioquíacüۡ۳ãx۳ , rü
naxca۳ի͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥ. Rü yemawena rü ñanagürügü: —ͮǣŕիǣӕ̲ҡ̲Йľǣӥ
yima Cori ya Tupana ga nüxüۡ‫ڟ‬ ípewiüۡcha۳xmüpe۳xechiraüۡgu yema
ֆիΥǣӥ%Ëӥ͑͑͑իӕիüۡgü na guxüۡguma ͅΎɥËȍŃҡӥիüۡ muxüۡrüüۡ rü taxuacütáma
namaã inaxãӡ‫ ڟ‬իücۡ a۳x rü meã nüxna pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ
nadauxüca۳իǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü
ۡ —ñanagürügü. 2ॸNatürü ga Pauru rü
ãŕ۳xgacügü. ´ľф͑¡Ńфӥҡ̲͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥǣֆľ̲,
rü yemaca۳x poraãcü nügü namaã
Pauru rü Bernabé rü naxca۳x nawoegu ga
nachoxüۡgagü ga yema duüۡxüۡgü ga
Aüۡtioquía ga Chíriaanewa yexmane
֤ӕĀŃ͑ľՓ͑ľɥիüۡ. Rü düxwa Pauru rü
24ॸRü Pichídiaanewa nichopetü, rü Bernabé rü ñuxre ga togü ga
Paüۡpíriaanewa nangugü. 25ॸRü Pérupe Aüۡtioquíacüۡ۳ãի۳ ǣֆիΥǣӥիüۡxüۡ
ǣɥ%͑ľՓ͑ӥիüۡ nixugüe ga Tupanaãrü naxunetagü na YerucharéüۡՓ͑իɥիüۡca۳x
ore, rü ñu۳իӡËȍɗkҡфɗǣɥ%͑ľՓ͑իɥ. na yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu
26ॸRü yéma rü wüxi ga wapurugu nichoüۡ imugüxüۡ фӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü
na Aüۡtioquíaca۳x nawoeguxüۡca۳x. Rü ãŕ۳իǣËӥǣӥ̲%ֆ̲ľիŕŕǣӥ%իüۡca۳x ga
ǣӕ̲ɥ%͑ľǣküۡҡɗΎнӕɞՓ͑ɗիɥǣ͑Ύիфɗ yemachiga. 3ॸRü yemaãcü ga yema
duüۡxüۡgü Tupanana namugüxüۡ ga Pauru ֆիΥǣӥիüۡ ga Aüۡtioquíacüۡ۳ãx۳ rü
rü Bernabé na naxügüãxüۡca۳x ga yema Yerucharéüۡwa nanamugü ga yema
puracü ga ñu۳ի̲̲фӥֆ͑ǣӕիŕŕǣӥիüۡ. yatügü na naxca۳x íyacagüxüۡca۳x rü
27ॸRüyexguma ínangugügu ga Pauru rü ֆ̲ľիŕŕǣӥ%իüۡca۳x ga yema ore. Rü
Bernabé, rü nanangutaque۳իľիŕŕǣ Peníchiaanewa rü Chamáriaanewa
guxüۡma ga yema duüۡxüۡǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ. nachopetü ga Pauru rü Bernabé. Rü
Rü namaã nüxüۡ nixugügü ga guxüۡma ga yéma rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixugüe ga
ñuxãcü Tupana poraãcü nüxüۡ na ͖ӕի%Ëӥֆľ̲ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ rü
rüngüۡիŕŕիüۡ. Rü yexgumarüüۡ ta rü nüxüۡ na naxoexüۡ ga nuxcümaüۡxüۡ ga
namaã nüxüۡ nixugügü ga ñuxãcü na ͑Ëӥ̲ǣӥ͑ҽӕЙ͑Փľ͑իɥիüۡca۳x. Rü
ֆիΥǣӥ%իüۡ ga yema duüۡxüۡgü ga tama ֆľ̲Ύфľ̲%ЙΎф%Ëӥ͑͑ҡ%ŕիŕŕǣӥ
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ, yerü Tupana nüxüۡ‫ڟ‬ ga guxü̲ۡǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ. 4ॸRü
͑͑ҡӕիËȍիŕŕ͑ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. 28ॸRü Yerucharéüۡwa nangugü ga Pauru rü
muxüۡma ga ngunexüۡgu yema Bernabé. Rü guxü̲ۡǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ
ֆիΥǣӥիüۡtanüwa nayexmagü ga Pauru rü yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu
rü Bernabé. imugüxüۡ фӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü
ãŕ۳xgacügü rü meãma nanayauxgü. Rü
Yerucharéüۡwa nangutaque۳xegü
Pauru rü Bernabé namaã nüxüۡ nixugügü
yexgumaüۡcüü rü nayexma ga guxüۡma ga ñuxãcü Tupana poraãcü
15
1ॸRü
ga ñuxre ga duüۡxüۡgü ga nüxüۡ na rüngüۡիŕŕիüۡ na duüۡxüۡgümaã

֤ӕĀŃ͑ľՓ͑ľɥիüۡ ga Aüۡtioquíawa nüxüۡ yaxugüxüۡca۳x ga ore i mexüۡ.
ngugüxüۡ. Rü nümagü inanaxügüe ga 5ॸNatürü ñuxre ga Parichéugü ga
Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ, rü inachigü, na tórü Cori ya Ngechuchu tamaã

rü ñanagürügü: —̲ͮľ͑ɗիɥ͑͑ӥǣӥ mecümaxüۡǣǣӕֆɗɥիüۡ na tüxna
ínawiüۡcha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ naxãmareãxüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü
ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ i ngexwaca ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥɗnaxca۳x i nümagü
ֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑͑ǣ ɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ —ñanagürü ga
͑իɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ Pedru. 12ॸRü inanaxügü ga Bernabé rü
ümatüxüۡ —ñanagürügü. 6ॸRü yexguma Pauru na yadexagüxüۡ. Rü guxüۡma ga
nangutaque۳xegü ga yema ngúexüۡgü ga yema duüۡxüۡgü rü inarüchianegü rü
Ngechuchu imugüxüۡ rü yema ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕ̲фľ. Rü Bernabé rü Pauru
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü na rü namaã nüxüۡ nixugüe ga ñuxãcü
̲͑ľիŕŕǣӥ%իüۡca۳x ga yema ore. 7ॸRü Tupana na nüxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡ na
yixcama marü ñuxgumama nügümaã naxügüãxüۡca۳x ga mexüۡ ga taxüۡgü ga
yéma yaporagatanücüügu, rü inachi ga Tupanaãrü poramaã naxügüxüۡ
Pedru, rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa natanüwa ga yema duüۡxüۡgü ga tama
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, pema nüxüۡ pecua۳x ga na ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 13ॸRü yexguma
üۡpamama Tupana choxüۡ yaxuxüۡ ga Bernabé rü Pauru igúegagügu, rü
petanüwa na yema duüۡxüۡgü i tama ͑ӥիɥի%фӥ͑ɗĀľիǣæȍüۡtiágu, rü
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã nüxüۡ chixuxüۡca۳x i ñanagürü: —Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ¡choxü‫ۡڟ‬
norü ore i mexüۡ ɗ̲իŕիŕŕфӕüۡ, na ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ! 14ॸ—ЬľĀфӕɗæȍɗ̲ӡфӥ
nümagü rü ta Ngechuchuaxüۡ‫ڟ‬ tamaã nüxüۡ nixu na ñuxãcü Tupana
ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. 8ॸ—Rü yima Tupana ya inaxügüxüۡ ga nüxüۡ na nangüۡիŕŕիüۡ ga
ǣӕի%%ŕիüۡ cuácü rü tüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ yema duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ.
na nadeãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Rü tamaã nüxüۡ nixu ta na ñuxãcü
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ, yerü nüxna nanamu Tupana yema duüۡxüۡgütanüwa nadeãxüۡ
ǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ yema tüxna ga ñuxre ga duüۡxüۡgü na noxrü
namuãxüۡrüüۡ. 9ॸ—Rü Tupanape۳xewa rü ֆɗիɥǣӥիüۡca۳x. 15ॸ—Ѡӥ͑ǣŕ̲ЬľĀфӕ͑ӥիüۡ
yixema i Yudíugü rü namaã tawüxigu i ixuxüۡ rü nawüxigu namaã ga yema ore
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Yudíugü ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga orearü uruüۡgü
ɗիɥǣӥիüۡ. Yerü nümagü rü ta Tupana ümatüxüۡ ga ñaxüۡ:
nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ ga norü 16 ٘Ѡӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥҡËȍҡľǣӕ, rü
pecadugü ga yexguma nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%ǣӕ. tá nüxüۡ charüngüۡիŕŕɗ
10ॸ—¿Rü tü۳xcüüۡ ҡ̲̲͑%Йľҡ%ŕɗ Dabítaagü i Yudíugü. Rü woo
ñu۳ի̲ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ӥիüۡ? ¿Rü nawoonemare i ñu۳xmax, natürü
tü۳xcüüۡ ͑ǣŕ̲͑ǣľիՓËիֆիΥǣӥիüۡxüۡ wena táxarü wüxiwa
Йľ͑իӥիŕŕËȍüۡ ɗ͑ǣŕ̲ͅΎɥËȍŃфӥ Ëȍ͑իɥիŕŕ, rü tá
mugü i guxchaxüۡ ga tórü o۳xigü rü ɞËȍ͑Āǣӥիŕŕ͑͑Ύիфɗфüüۡ
ҡիӕËӥ̲͑ǣҡիɥ͑ӥŕիüۡ rü woo naporaexüۡca۳x. 17ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
ֆɗիľ̲ǣӥфӥҡҡիӕËӥ̲ɗ͑ǣӕիŕŕիüۡ? tá nüxüۡ charüngüۡիŕŕ͑͑ǣŕ̲
11ॸ—Ѡӥҡ̲͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ duüۡxüۡgü i tama Yudíugü
̲իŕիŕŕիüۡ. ͮҡӥфӥֆɗիľ̲фӥҡֆիΥǣӥ ɗիɥǣӥիüۡ rü chauxca۳x
nadaugüxüۡca۳x, wüxigu namaã i

Popera ga yema duüۡxüۡgü ga tama
guxüۡma i chorü duüۡxüۡgü i
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡca۳x ümatüxüۡ
Yudíugü i choma chidexechixüۡ.
18ॸRü yemaãcü nüxüۡ nixu ga 22ॸѠӥֆľ̲Ύфľфӥ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥǣ
nüma ga Cori ya Tupana ga yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu

nuxcümama tüxüۡ nüxüۡ imugüxüۡ, фӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü
cua۳իŕŕËӥǣֆľ̲ٚ, ãŕ۳xgacügü, rü guxüۡma ga yema
ñanagürü ga yema ore ga nuxcüma ֆիΥǣӥիüۡ. Rü nügümaã ñanagürügü:
ümatüxüۡ. 19ॸRü ñanagürü ga Chaüۡtiágu: —‫ͮؽ‬ǣɥի%ҡҡ͑ӥՓҡ͑Āľֆҡիфľֆ
—Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü yatügü na Aüۡtioquíawa namugüxüۡca۳x
chauxca۳x rü tama name na guxüۡ i namaã ya Pauru rü Bernabé!
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ i mugümaã nüxüۡ —ñanagürügü. Rü nüxüۡ naxunetagü ga
ichixewexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Yuda ga Barsabágu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ rü Chira. Rü
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ i nüxüۡ rüxoexüۡ i nümagü ga Yuda rü Chira rü ãŕ۳xgacügü
nuxcümaüۡxüۡ i nacümagü na Tupanawe ͑ɗիɥǣ͑ҡ͑ӥՓǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga
͑իɥիüۡca۳x. 20ॸ—Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ Yerucharéüۡwa yexmagüxüۡ. 23ॸRü namaã
naxca۳x tanaxümatü i popera, rü yéma nanamugü ga popera, фӥ͖%͑ɗիɥ
͑ǣŕ̲Փ̲͑%͑ӥիüۡ tixu: ga yema ore ga nagu naxümatügüxüۡ:
(1) Rü tama name na nangΥ۳xgüãxüۡ ٘ЬҽΎľ͑ľŕǣӥɗҽ̲֤ӕĀɞӕǣӥʊիɥǣӥիľ
ɗ͑ǣŕ̲͑իüۡnagümachi i togü i Aüۡtioquíagu rü Chíriaanegu rü
norü Chiríchiaanegu Ãchiüۡgüxe, rü toma i
tupananetachicüna۳xãgüca۳x Йľľ͑ľŕǣӥɗͮǣľËȍӕËȍӕҡΎիüۡ imugüxe rü
ćaixüۡ . ҡΎ̲ɗֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü
(2) Ѡӥҡ̲̲͑ľ͑͑ɥɗ͑ǣľ̲% ɗիɥǣӥիľի, rü pexüۡ ҡфӥ̲Ύիŕǣӥ. 24ॸRü
rü e۳ի͑͑ɥֆֆҡӥ̲% nüxüۡ tacuáchigagü rü ñuxre ga duüۡxüۡgü
inapexüۡ. ǣ͑ә̲͑ľɥիüۡ rü woo tama toma yéma
(3) Rü tama name na nangΥ۳xgüãxüۡ ҡ̲͑ӕǣӥ͑ҡӥфӥ͑ӥ̲ǣӥфӥֆŃ̲͑իɥ
ɗ̲͑Ëȍɗɗ͑ǣŕ̲͑ŕիüۡ rü фӥͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥ̲%Йľիüۡ
e۳xna naxüۡ͑ɗՓŕի͑%իüۡ rü nachixewegü rü yemaãcü pexüۡ
e۳xna natügu nguxüۡ. ɞ͑ҡӥľիŕŕ. 25ॸRü yemaca۳x guxãma ga
(4) Rü tama name na nangΥ۳xgüãxüۡ ҡΎ̲фӥՓӥիɗǣӕ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕ͑
ya nagü. totanüwa nüxüۡ taxunetaxüۡ ga taxre ga
Ѡӥ͑ǣŕիɥËҡ̲͑ɗիɥɗinaxwa۳xexüۡ na ҡľ͑ľŕǣӥ͑pexca۳x ngŕm ‫ ڟ‬a
naxca۳x naxümatüxüۡ. 21ॸ—Erü guxüۡne ya tanamugüxüۡca۳ի̲͑%ɗҡľ͑ľŕǣӥɗ
ɥ%͑ľՓ͑͑ǣŕի̲ֆ֤ӕĀɞӕǣӥфӥ nüxüۡ ingechaüۡgüxüۡ i Bernabé rü Pauru.
ngutaque۳xepataüۡ i ngextá nuxcümama 26ॸѠӥ͑ӥ̲ǣӥɗ´ľф͑¡ŃфӥЬӕфӕ͑ɗիɥǣ
guxüۡ i ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu nawa ЙΎф%Ëӥ%ӡËӥ̲իüۡwa nayexmagüxüۡ

ínangúe rü nüxüۡ nixuchigagü i guxüۡma naxca۳x ga tórü Cori ya Ngechuchu ya
ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ‫ ڟ‬a
Cristu. 27ॸRü ñu۳xma rü pexca۳x ngŕm
—ñanagürü ga Chaüۡtiágu. tanamugü i Yuda rü Chira na
nümagüxüchi pemaã nüxüۡ yaxugüxüۡca۳x ínayamugü na naxca۳x nawoeguxüۡca۳x ga

rü pemaã nango۳իŕŕǣӥ%իüۡca۳x i guxüۡma i yema Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ ga noxri
torü ore. 28-29ॸƄфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡca۳x natanüwa namugüxüۡ. 34ॸNatürü ga Chira
name, rü toxca۳x rü ta name na tama фӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ͑ֆľի̲
muxüۡma i mugü pexna taxãgüxüۡ. Rü Aüۡtioquíagu naxãӡ‫ ڟ‬իüۡ, rü yemaca۳x
͖%%ǣӥ̲ӥËӥɗ̲ӕǣӥիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ Yudaxicatama Yerucharéüۡca۳x nataegu.
pexüۡ tamuxüۡ: 35ॸRü Pauru rü Bernabé rü ta yexma
(1) Ѡӥҡ̲̲͑ľ͑Йľ͑͑ǣΦիüۡ i narücho. Rü wüxigu namaã ga muxüۡma

naxüۡnagümachi i togü norü ga togü, фӥ͑͑͑ǣәľիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü, rü
tupananetachicüna۳xãgüca۳x ćaixüۡ. namaã nüxüۡ nixugügü ga Cori ya
(2) Ѡӥҡ̲̲͑ľ͑Йľ͑͑ǣΦիüۡ i Tupanaãrü ore i mexüۡ.
̲͑Ëȍɗɗ͑ǣŕ̲͑իüۡnagü i
ЬӕфӕфӥՓľ͑ի%фӥɗ͑իӡ%ËȍɗǣҡΎǣ
Փŕի͑%իüۡ.
nachiüۡãnegüwa na nangeaxüۡ ga
(3) Ѡӥҡ̲̲͑ľ͑Йľ͑͑ǣΦիüۡ
Tupanaãrü ore
ya nagü.
(4) Ѡӥҡ̲̲͑ľ͑͑ɥɗ͑ǣľ̲% 36ॸRüyexguma marü ñuxre ga
rü e۳ի͑͑ɥֆֆҡӥ̲% ngunexüۡ ngupetügu, rü ñanagürü ga
ipepexüۡ. Pauru Bernabéxüۡ: —‫ͮؽ‬ǣɥի%Փľ͑ի%фӥ
Rü mexüۡ tá pexügü ega penaxauregu i ͑ҡ͑ӥǣӕҡ͑իɥ%͑ľɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ i
͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. Ѡӥ͑ӕ%̲Йľի͑ٚ, guxüۡ͑ľֆɥ%͑ľǣ͑ǣľիҡ͑ӥիüۡ
ñanagürü ga yema ore ga íixuchigaxüۡwa ga Cori ya Tupanaãrü
naxümatügüxüۡ. 30ॸRü natanüxüۡxüۡ ore na nüxüۡ idauxüۡca۳x na ñuxãcü nüxüۡ
̲͑ΎիŕǣӥǣӕՓľ͑, фӥɗ͑իɥ%Ëȍɗǣֆľ̲ ínangupetügüxüۡ! —ñanagürü. 37ॸRü
yéma mugüxüۡ, rü AüۡҡɗΎнӕɞՓ͑իɥ. Rü Bernabé rü nayagaxchaüۡ ta ga Cuáüۡ
yexguma yéma nangugügu rü Marcu. 38ॸNatürü ga Pauru rü tama
nanangutaque۳իľիŕŕǣǣӕիüۡma ga yema nanaxwa۳xe ga na yagaãxüۡ, yerü
ֆիΥǣӥիüۡ ga duüۡxüۡgü, rü nüxna Paüۡpíriawa nüxna naxo ga noxri, rü
nanaxãgü ga yema popera. 31ॸRü tama ínayaxümücü ga yema puracüwa.
yexguma nüxüۡ nadaumatügügu, rü 39ॸRü poraãcü nügümaã
ЙΎф%Ëӥ͑ҡ%ŕǣӥ̲͑%ǣֆľ̲ niporagatanücüü naxca۳x ga yema, rü

ucu۳իŕǣӥǣ͑ӥի͑͑ի%ǣӥիüۡ. 32ॸRü Yuda ĀӥիՓ͑ӥǣӥ͑͑ɗիɥǣӥ. Rü Bernabé
rü Chira ga Tupanaãrü orearü uruüۡgü nayaga ga Marcu, rü Chiprearü
͑ֆɗիɥǣӥիüۡ, rü muxüۡma ga oremaã ËЙիӡՓ͑իӡ. 40ॸRü yoxni ga Pauru rü
nayaxucu۳իŕǣӥǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü Chiraxüۡ niga. Rü yema Aüۡtioquíacüۡ۳ãx۳
nüxüۡ narüngüۡիŕŕ͑ֆľիľф%Ëӥ ǣֆիΥǣӥիüۡ rü naxca۳ի͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥ͑
ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. 33ॸRü marü ñuxre ga Tupana nüxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x. Rü
ngunexüۡ yéma nayexmagüguwena, rü ֆľիǣӕ̲ɗ͑իɥ%Ëȍɗ. 41ॸRü Chíriaanewa
ɞ͑ɗիɥ. Ѡӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga rü Chiríchiaanewa nachopetü, rü yéma
Aüۡtioquíacüۡ۳ãx۳ , фӥҡ%ŕ%Ëӥ̲֤ӕĀфӥ ҽӕЙ͑%фӥΎфľ̲%͑͑ҡ%ŕիŕŕǣӥǣ
Chiraxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥфӥ̲ľ%̲ ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ.
nanachu۳իӕǣ͑ֆŃ̲͑իɥիüۡ. 8ॸRü
ЬӕфӕфӥæȍɗфՓľ͑фӥիӡǣҽɗ̲ӕҡŃӕ
yemaca۳x Míchiaanewa nachopetümare
16 фӥɥ%͑ľǣҽәфӕՓ͑͑ǣӕǣӥ. 9ॸRü yema

1ॸRü Derbe rü Ditawa nangugü
ga Pauru rü Chira. Rü yéma chütaxüۡgu rü Pauru nango۳xetü rü nüxüۡ

͑ֆľի̲ǣՓӥիɗǣֆիΥËӥǣҽɗ̲ӕҡŃӕ nadau ga wüxi ga yatü ga
ga naŕg‫ ڟ‬a. Ѡӥ͑ŕфӥՓӥիɗǣ֤ӕĀɞӕǣ Machedóniãcüۡ۳ãx۳ ga nape۳xegu chicü. Rü
yaxΥ۳իËӥɗֆɗիɥ. Rü nanatü rü wüxi ga nüxüۡ naca۳ax۳ üۡ, ñaxüۡmaã:
ǾфɗŃǣӕҡɗիɥ. 2ॸRü meãma Timutéuchigagu —‫ͅؽ‬ËȍľĀΔ͑ɗ%Փ͑իӡ, rü toxüۡ
nidexagü ga guxü̲ۡǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ rüngüۡիŕŕ! —ñaxüۡmaã. 10ॸRü yexguma
ga Ditacü۳ۡãի۳ ǣӥфӥʊËә͑ɗӡËü۳ۡãx۳ gü. 3ॸRü yemaxüۡ nada۳u۳xgu ga Pauru, rü
nanaxwa۳xe ga Pauru ga na nüxüۡ ֆľիǣӕ̲ҡ̲ҡΎǣӥҡ̲ľիŕŕǣӥ͑
íyaxümücüxüۡ ga Timutéu. Natürü ͅËȍľĀΔ͑ɗ%Փҡիɥիüۡca۳x. Yerü nüxüۡ
naxüۡpa ga na yagaãxüۡ rü tacua۳xgü rü aixcümaxüۡËȍɗ͑ɗիɥǣ
ínanawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡ, yerü Tupana toxca۳x c۳axüۡ na yema
yemaãcü nanaxwa۳xegü ga yema duüۡxüۡgümaã nüxüۡ tixuxüۡca۳x ga ore i
Yudíugü ga yema naãnewa yexmagüxüۡ. mexüۡ.
Yerü guxüۡma nüxüۡ nacua۳xgü ga na
Piripuwa nayexmagü ga Pauru ru Chira
ǾфɗŃǣӕҡɗɥիüۡ ga nanatü. 4ॸRü guxüۡnema
ǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥǣ͑Փ 11ॸѠӥҽәфӕфӥҡӥфľՓɗҡիɥ%Ëȍɗ, rü
nachopetünewa, rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ ËЙիӡǣæȍ̲Ύҡchiuca۳x we۳իǣӕҡիɥ.
nixugüetanü ga yema ucu۳իŕǣֆľ̲ Rü moxüۡãcü Neãp ‫ ڟ‬oriwa tangugü. 12ॸRü
Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ ga ngúexüۡgü ga ֆŃ̲фӥĀӕիËȍɗҡǣӕҡիɥфӥЬɗфɗЙӕՓ
Ngechuchu imugüxüۡ rü yema tangugü. Ѡӥǣӕ̲͑ɗիɥֆ
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü nüxüۡ ixugüxüۡ. Dumacüۡ۳ãի۳ ǣӥфӥɥ%͑ľǣ
5ॸѠӥֆľ̲%Ëӥֆľիľф%Ëӥ̲ľ%͑ֆիΥǣӥ Machedóniããnegu naxügüne. Rü guma
ga guxü̲ۡǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü guxüۡ ͑ɗիɥֆǣӕիüۡ͑ľֆɥ%͑ľ%фӥҡ̲ŕ͑ľǣ
ga ngunexüۡ фӥֆľիľф%Ëӥ͑ɗ̲ӕŕҡ͑ӥǣ yéma. Rü yéma tayexmagü ga ñuxre ga
ֆľ̲ֆľիՓËիֆիΥǣӥիüۡ. ngunexüۡgü. 13ॸRü ngüۡxchigaarü
ngunexüۡgu, фӥǣӕ̲ɥ%͑ľɗֆËӕիüۡwa
Pauru nango۳xetü rü wüxi ga yatü ga
ҡիɥǣ͑ҡӥЙľËȍɗ͑ӥՓ, yerü nagu
Machedóniãcüۡ۳ãx۳ üۡ nadau
ҡфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥֆŃ̲͑ֆľի̲ǣ
6ॸѠӥoËȍɗ͑ľՓ͑իɥիËȍüۡ na yéma ֤ӕĀɞӕǣӥфӥֆӕ̲ӥիŕËȍɗË. Rü yéma
nüxüۡ yaxugüxüۡca۳x ga ore i mexüۡ. tarütogü, rü namaã tidexagü ga ñuxre
ͮҡӥфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü nüxna ga ngexüۡgü ga yéma ngutaque۳xegüxüۡ,
nanachu۳xu ga yema. Rü yemaca۳x rü namaã nüxüۡ tixugü ga Tupanaãrü
Piríquiaanewa rü Gárataanewaama ore. 14ॸRü yéma iyexma ga wüxi ga
nachopetü. 7ॸRü Míchiaarü naãnewa ngecü ga Díria ga ngɥŕg‫ ڟ‬a ga Tupanaxüۡ
nangugü, фӥֆŃ̲͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕǣ͑ icua۳xüüۡxcü. Ѡӥҽɗҡɞфǣɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳
´ɗҡɞ͑ɗ%%фӥ͑%͑ľՓ͑իɥիüۡ. Natürü ɗֆɗիɥ. Rü dauxracharaxüۡ ga
ֆŃ̲фӥҡҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nüxna ͑իËȍɗфӕ̲%ɗҡիľֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣ
͑ǣɥфӥЙӕфËӥ. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ̲ľ%̲ ngutaque۳xechicawa nanagagü. 20ॸRü

ֆŃ̲ɗфӥիɥ͑ӥ, yerü nüma ga Cori ya ãŕ۳xgacügüna nanaxuaxüۡ ǣֆľ̲͑ǣɥфӥ
ҽӕЙ͑фӥ͑ǣɥիü‫ ۡڟ‬nanangúchaüۡիŕŕ͑ corigü, rü ñanagürügü: —Ñaã Yudíugü
̲ľ%ɗ͑իɥ͑ӥիüۡca۳x ga yema ore ga фӥҡΔфӥɥ%͑ľՓ͑͑Ëȍɗիľ%ŕիŕŕǣӥɗ
Pauru nüxüۡ ixuxüۡ. 15ॸRü yemawena rü duüۡxüۡgü. 21ॸ—Rü tüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕ͑
ñu۳իӡËȍɗɞɗ¡ɗľՓӥիɗǣӕ̲͑%ǣ naxaurexüۡca۳x i nacümagü i tüxna
guxü̲ۡǣ͑ǣɥҡ͑ӥիüۡgü. Rü yixcama rü chu۳xuxüۡ i yixema i Dumacüۡ۳ãx۳ gü
toxüۡ ica۳ax۳ üۡ ñaxüۡmaã: —ͮǣŕիǣӕ̲ —ñanagürügü. 22ॸRü yexguma ga
pema choxüۡ peda۳u۳xgu na aixcüma nüxü‫ۡڟ‬ guxü̲ۡǣֆľ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ , rü Pauru rü
ËȍֆիΥիüۡ ya Cori ya Tupana, rü marü Chirana nayuxgü. Rü yema ãŕ۳xgacügü
name ega chopatagu peyapegügu nanamu na ínacu۳xüۡãxüۡca۳x rü
—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. Rü yéma toxüۡ ɗիɥիŕŕ. 16ॸRü ngexchiruxü̲ۡ͑ɥxmena۳xãmaã
wüxi ga ngunexüۡgu ga yexguma yac۳uaixgüãxüۡca۳x. 23ॸRü yexguma marü
ֆӕ̲ӥիŕՓҡիɥիǣӕǣҡΎ̲ի, rü yexma poraãcü yac۳uaixgüãguwena, rü
͑ǣɥիüۡ tayangau ga wüxi ga pacü ga poxcupataüۡgu nanawocu. Rü nüxna
corigüxüۡtaxüۡ ɗիɥËӥǣn۳g۳oxoã۳xcü. Rü naxãga ga yema poxcupataüۡãrü dauruüۡ
yema pacü rü wüxi ga ҧacüxüۡ cua۳xcü na meãma nüxna nadauxüۡca۳x. 24ॸRü
ɗֆɗիɥ, rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ iyaxu ga yexguma yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕǣֆľ̲
ҧacü tá yixcüra na ngupetüxüۡ. Rü dauruüۡ, rü poxcupataüۡãrü
yemaca۳x ga duüۡxüۡǣӥфӥĀɥŕфӕ̲%͑ǣɥիüۡ‫ڟ‬ aixepeguxüchixüۡ ga ucapugu nanawocu,
nanaxütanü na nüxüۡ yaxuxüۡca۳x na ҧacü rü meãma nayachotaparagü. 25ॸNatürü
tá na ngupetüxüۡ. Rü yemaãcü poraãcü ngãxüۡËӥӥǣӕфӥ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥǣЬӕфӕ
Āɥŕфӕիüۡ itú naxca۳իǣ͑ǣɥфӥËΎфɗǣӥ. 17ॸRü rü Chira, rü nawiyaegü, rü Tupanaxüۡ
͑ǣɥ̲ҡΎՓľɗ͑ǣŕǣҡΎ̲фӥЬӕфӕ, rü nicua۳xüüۡgü. Rü yema togü ga poxcuexüۡ
ҡǣ%Ëӥ͑ǣɥǣӥфӥǣӥ: —Ñaã yatügü rü rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕ. 26ॸRü ngürüãchi
Tupana ya tacüxüchimaãrü duüۡxüۡgü poraãcü naxɥã۳xãchiane, rü
͑ɗիɥ, rü pemaã nüxüۡ nixu na ñuxãcü tá ínayangogütanüãchi ga guma
penayaxuxüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ poxcupataüۡãrü caxtagü. Rü
—͑ǣɥǣӥфӥǣӥ. 18ॸѠӥֆľ̲%Ëӥɗֆɗիɥǣ yexgumatama niwãxnagü ga guxüۡma ga
muxüۡma ga ngunexüۡgu. Rü düxwa nüxüۡ‫ڟ‬ ɥã۳xgü ga guma poxcupataüۡ. Rü guxüۡma
nawa۳xtümüxüۡ ga Pauru, фӥ͑ǣɥxca۳x ga yema poxcuexüۡãrü cadenaparagü rü
nadauegu, rü ñanagürü nüxüۡ ga yema ͑ɗՓŕǣӥ. 27ॸRü pewa na¤aixãchi ga yema
n۳g۳ΎիΎǣ͑ǣɥՓֆľի̲իüۡ: —Ngechuchu poxcupataüۡãrü dauruüۡ. Rü yexguma
ya Cristuégagu cuxüۡ chamu, ͑͑ǣɥՓ nüxüۡ nada۳u۳xgu ga na yawãxnagüxüۡ ga
ɞËӕիӡիӡիüۡca۳x —ñanagürü. Rü ɥã۳xgü ga guma poxcupataüۡ rü nanayaxu
ֆľիǣӕ̲ҡ̲͑ǣɥՓɞ͑իӡիӡǣֆľ̲ ga norü tara na nügü yamáxüۡca۳x, yerü
n۳g۳oxo. 19ॸRü yexguma nüxüۡ nadaugügu nüma nüxüۡ nacua۳xgu rü marü nibuxmü
ǣ͑ǣɥфӥËΎфɗǣӥǣ̲фӥҡ̲͑ǣɥǣǣӕ ga yema poxcuexüۡ. 28ॸNatürü tagaãcü
Āɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ na nayauxgüxüۡ, rü Pauru rü aixta naxü ga Pauru, rü ñanagürü nüxüۡ:
Chiraxüۡ ínayauxüۡ, rü ãŕ۳xgacügüarü —‫ؽ‬ҽ%իӢɗËӕǣӥнӕɗ̲իüۡ! Rü guxãma i
toma rü tanuxmagü —ñanagürü. 29ॸRü purichíagü: —Marü chixri tomaã

yexguma ga yema poxcupataüۡãrü nachopetü i toma i Dumacüۡ۳ãx۳ üۡchigü na
dauruüۡ rü naxca۳x ínaca ga wüxi ga ҡɗիɥǣӥիüۡ, rü tama toxna nacaxiraãcüma
omü, rü inañaãchiãcüma yema duüۡxüۡgü toxüۡ nic۳uaixgü ga nape۳xewa ga guxüۡma
ípoxcuexüۡgu nayangaxi, rü ga duüۡxüۡgü, rü ñu۳իӡËȍɗЙΎիËӕЙҡüۡgu
yadu۳ru۳xãcüma Pauru rü Chirape۳xegu toxüۡ nawocu. Rü ñu۳xma rü cúãcüma
nayacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü. 30ॸRü yexguma ɥã۳xtüwa toxüۡ ínamuxüۡchaüۡ. Ѡӥҡ%ӡҡ̲
Pauru rü Chiraxüۡ nagagü, rü ñanagürü ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. ‫ؽ‬ѠӥŕËӥ͑ӥ̲ҡ̲
nüxüۡ: —Pa Corigüx, ¿ӄacü tá chaxüxüۡ i ͑ә̲͑իɥɗãŕ۳xgacügü na nümatama
choma na choxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i toxüۡ íyamuxüۡxüۡca۳x! —ñanagürü ga
maxüۡ i taguma gúxüۡ? —ñanagürü. 31ॸRü Pauru. 38ॸRü yexguma ga yema
nümagü rü nanangãxüۡgü rü ñanagürügü purichíagü rü ãŕ۳xgacügümaã nüxüۡ
nüxüۡ: —¡Nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥֆæΎфɗֆ nayarüxugüe ga yema ore. Rü poraãcü
Ngechuchu, rü tá cuxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣֆľ̲ãŕ۳xgacügü ga
maxüۡ i taguma gúxüۡ i cuma rü guxüۡ i yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ͑
cupatacüۡ۳ãx۳ ! —ñanagürügü. 32ॸRü namaã Dumacüۡ۳ãx۳ üۡËȍɗֆɗիɥǣӥիüۡ. 39ॸRü yéma
rü guxüۡma ga yema napatacüۡ۳ãx۳ gümaã ͑իɥ, rü Pauru rü Chirana nayacagü na
rü ta nüxüۡ nixugüe ga Cori ya nüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡgüxüۡca۳x naxca۳x
Tupanaãrü ore. 33ॸRü yematama ngoragu ga yema namaã naxügüxüۡ. Rü
ga chütacü, rü yema poxcupataüۡãrü ínanamuxüۡ, rü nüxüۡ naca۳ax۳ üۡgü na
dauruüۡ nayayauxgü ga norü o۳xrigü ga nawa ínachoxüۡxüۡca۳իǣǣӕ̲ɥ%͑ľ.
Pauru rü Chira. Rü yexgumatama ga 40ॸRü yexguma poxcupataüۡwa
Ьӕфӕфӥæȍɗффӥɞ͑͑¡ɗľիŕŕǣֆľ̲ ínachoxüۡgu ga Pauru rü Chira, rü

poxcupataüۡãrü dauruüۡ wüxigu namaã ġɞфɗЙҡՓ͑իɥ. Rü yema
ga guxüۡma ga napatacüۡ۳ãx۳ gü. 34ॸRü ֆիΥǣӥիüۡmaã nangutaque۳xegü, rü
ñu۳իӡËȍɗ͑ЙҡՓ͑͑ǣǣӥ, фӥΥ͑ nayaxucu۳իŕǣӥ, rü Tupanaãrü oremaã
nüxna naxã, фӥ͑ҡ%ŕǣ͑ӥ̲фӥ ͑͑ҡ%ŕիŕŕǣӥ. Rü ñu۳իӡËȍɗֆľ̲Փľ͑
guxüۡma ga napatacüۡ۳ãx۳ gü ta, yerü фӥɗ͑իɥ%Ëȍɗ.
Tupanaãxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ. 35ॸRü moxüۡãcü
Ьӕфӕфӥæȍɗф̲%͑͑ӕŕǣ
pa۳ի̲̲фӥֆľ̲ɥ%͑ľ%фӥãŕ۳xgacügü
duüۡxüۡgü ga Techarónicawa
rü yema poxcupataüۡãrü dauruüۡxüۡtawa
1ॸѠӥɥ%͑ľǣӥǣküۡpípori
nanamugü ga purichíagü na namaã
nüxüۡ yanaxugüxüۡca۳x na Pauru rü
Chiraxüۡ ínamuxüۡxüۡ. 36ॸRü yexguma ga
17 Aporóniãwa nachopetü ga
Pauru rü Chira, фӥɥ%͑ľǣ
rü
yema poxcupataüۡãrü dauruüۡ rü Techarónicawa nangugü. Rü yéma

ñanagürü Pauruxüۡ: —Ѡӥ͑ǣŕ̲ nayexma ga Yudíugüarü
ãŕ۳xgacügü rü nuã nanamugü i ore na ngutaque۳xepataüۡ. 2ॸѠӥ͑Փ͑իӡǣ
pexüۡ íchamuxüۡxüۡca۳x. ‫ؽ‬ѠӥŕËӥɞЙľËȍΎիüۡ, Pauru, ֆľфӥՓΎľҡ̲ֆľ̲͑ɗիɥǣ
фӥ̲ľ%ɞЙɗիɥ! —ñanagürü. 37ॸNatürü ga nacüma. Rü tomaŕ۳xpü۳x ga
Pauru rü ñanagürü nüxüۡ ga yema ngüۡxchigaarü ngunexüۡgu namaã yéma
nidexa nachiga ga Tupanaãrü ore ga фӥ͑͑ǣŕի̲ɗҡΎɗãŕ۳xgacü i Ngechuchu

ümatüxüۡ. 3ॸRü meãma namaã —ñanagürügü ga yema chixexüۡ ga
inananguxüۡիŕŕǣֆľ̲Ύфľ, rü namaã duüۡxüۡgü. 8ॸRü yexguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕ
nüxüۡ nixu ga tü۳xcüüۡ ngúxüۡ na yangexüۡ ga yema oregü, фӥЙΎф%Ëӥ͑͑ӕŕǣ
ga Cristu rü tü۳xcüüۡ wena na namaxüۡxüۡ. yema muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü yema
Rü ñanagürü: —Rü yima Cristu rü ɥ%͑ľ%фӥãŕ۳xgacügü ta. 9ॸNatürü ga
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥ, фӥ͑Ëȍɗǣ͑ɗիɥɗ Yachãӡ‫ ڟ‬фӥ̲͑ӥËӥǣӥфӥĀɥŕфӕ̲%͑ӥǣӥ
pemaã nüxüۡ chixuxüۡ —ñanagürü ga naxütanügü, rü yemaca۳x nayange۳xgü.
Pauru. 4ॸRü ñuxre ga yéma yexmagüxüۡ
Pauru rü Chira rü Beréawa nayexmagü
ǣ֤ӕĀɞӕǣӥфӥ͑ֆիΥǣӥ, rü Pauru rü
Chiratanügu naxãgü. Rü yexgumarüüۡ ta 10ॸRü yematama ga chütaxüۡgu rü
Ngechuchuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥǣ̲ӕիüۡma ga ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga Techarónicacüۡ۳ãx۳ rü
Griégugü ga noxri Yudíugürüüۡ ɥ%͑ľǣ´ľфŃՓ̲͑͑ӕǣӥǣЬӕфӕфӥ
ֆիΥǣӥիüۡ. Rü muxüۡma ga ngexüۡgü ga Chira. Rü yexguma yéma nangugügu, rü
Āɥŕфӕã۳xgüxüۡ фӥҡ͑ֆիΥǣӥ. 5ॸRü Yudíugüarü ngutaque۳xepataüۡՓ͑իɥ.
yemaca۳x ga yema Yudíugü ga tama 11ॸRü yema Yudíugü ga Beréacüۡ۳ãx۳ , rü
ֆիΥǣӥիüۡ, фӥ͑͑ӕŕфӥ͑ɗի%ӡի%Ëȍɗǣӥ yema togü ga Yudíugü ga
yerü muxüۡma ga duüۡxüۡgü nüxü‫ۡڟ‬ Techarónicawa yexmagüxüۡãrü yexera
͑ֆիΥǣӥǣЬӕфӕфӥæȍɗффӥΎфľ. Rü ͑фӥ̲ľ̲ŕǣӥ. Rü norü ngúchaüۡmaã
͑Ύфӥ͑ӕ̲%͑͑իɥtaque۳իľիŕŕǣ͖ӕիфľ meãma nanayauxgü ga yema ore. Rü
ga yatügü ga chixexüۡgü ga taxuwama guxüۡ ga ngunexüۡgu rü Tupanaãrü ore
mexüۡ. Rü yemaxüۡ namugü na ga ümatüxüۡwa nangúe na meã nüxüۡ
͑͑ӕŕիŕŕ%իüۡ ǣֆľ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ ga nacua۳xgüxüۡca۳ի͑ǣΎիɗɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ga
duüۡxüۡgü. Rü Yachãӡ‫ ڟ‬ЙҡՓ͑¡ӕի̲ӥ yema ore ga Pauru rü Chira namaã
ga yema chixexüۡ ga duüۡxüۡgü na Pauru nüxüۡ ixuxüۡ. 12ॸRü muxüۡma ga yema
rü Chiraca۳x nadaugüxüۡca۳x, yerü yema Beréacüۡ۳ãx۳ ga Yudíugü rü Ngechuchuaxü‫ۡڟ‬
muxüۡma ga duüۡxüۡgüpe۳xewa ͑ֆիΥǣӥ. Rü yexgumarüüۡ ta ga
nanagagüchaüۡ. 6ॸNatürü yexguma tama muxüۡma ga Griégugü ga Yatüxüۡgü rü
yexma nüxüۡ yangaugügu, rü Yachãӡ ‫ ڟ‬իüۡ ngexüۡgü ga ãŕ۳xgacügü nama۳իɗիɥǣӥիüۡ,
ۡ
niyauxgü, фӥ͖ӕիфľǣֆիΥǣӥիüxü rü taۡ фӥ͑ֆիΥǣӥ. 13ॸNatürü yexguma yema
ínayauxüۡ. Rü nayagauxüۡtanü, rü guma Yudíugü ga Techarónicacüۡ۳ãx۳ nüxüۡ
ɥ%͑ľ%фӥãŕ۳xgacügüpe۳xewa nanagagü. cuáchigagügu ga na Beréawa rü ta nüxüۡ
Rü tagaãcü ñanagürügü: —ͮǣŕ̲ na yaxuxüۡ ga Tupanaãrü ore ga Pauru,
Pauru rü Chira i guxüۡ i naãnewa фӥֆŃ̲͑իɥ, фӥ͑͑͑ӕŕիŕŕǣֆľ̲
duüۡxüۡgüxüۡ Ëȍɗիľիŕŕǣӥիüۡ, rü núma rü ta ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ ga duüۡxüۡgü na Paurumaã
nangugü. 7ॸ—Rü Yachãӡ ‫͑ ڟ‬ɗիɥǣ chixri nachopetüxüۡca۳x. 14ॸNatürü
nayaxuxü ga napatawa. Rü guxüۡma i
ۡ yexguma yemaxüۡ nacuáchigagügu ga
͑ӥ̲ǣӥɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥфӥҡ̲͑ǣ ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü paxama Pauruxüۡ
͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ i tórü ãŕ۳xgacü ya ɞ͑իӡիӡիŕŕǣӥǣǣӕ̲ɥ%͑ľՓ. Rü
Dumacüۡ۳ãx۳ ãrü mugü, erü nüxüۡ nixugüe ͖ӕիфľǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü Pauruxüۡ
ínixümücügü. ѠӥĀӕիËȍɗҡǣӕ͑իɥфӥ Ngechuchuchiga ga nuxãcü wena na

ñu۳xmata taxtüpechinüwa nangugü. namaxüۡxüۡ. 19ॸRü düxwa norü
Natürü ga Chira rü Timutéu rü Beréagu ãŕ۳xgacügüarü ngutaque۳xechica ga
narüchooma. 15ॸRü yema duüۡxüۡgü ga Areópagu ãŕg‫ ڟ‬axüۡwa nanagagü. Rü
Pauruxüۡ íixümücügüxüۡ, rü wapurugu yéma nüxna nacagü, rü ñanagürügü
ínayaxümücügü ñu۳ի̲ҡɥ%͑ľǣ nüxüۡ: —Toma nüxüۡ tacuáxchaüۡ na ҧacü
Atenawa nangugü, rü ñu۳իӡËȍɗ´ľфŃaca۳x rü ngu۳իŕŕҡľɗ͑ǣľիՓËիüۡxüۡ ֆɗɥիüۡ i
nawoegu. Rü Pauru rü yema duüۡxüۡgüxüۡ ͑ǣŕ̲̲͑%cungu۳իŕŕҡľիüۡ. 20ॸErü
yéma namuga na paxa naxüۡtawa toxca۳x rü wüxi i taguma nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕիüۡ
͑իɥիüۡca۳x ga Chira rü Timutéu. ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, rü nüxüۡ tacuáxchaüۡ na
ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ quixuxüۡ
Atenawa nayexma ga Pauru
—ñanagürügü. 21ॸRü yemaãcü nidexagü,
16ॸRü yexguma Pauru rü Atenawa yerü guxüۡma ga Atenacüۡ۳ãx۳ gü rü yema
Chira rü Timutéuxüۡ nan۳g۳ӕիŕŕǣӕ, rü to ga nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ gü ga yexma
ҡ̲͑ҡ%ŕËӥфիüۡ yerü nüxüۡ nadau ga ãchiüۡgüxüۡ, rü woetama yexicagu
ǣӕ̲ɥ%͑ľՓǣ͑ЙΎф%Ëӥ ͑фӥիɥ͑ӥŕǣ͑͑ӥիüۡ yaxuxüۡca۳x rü
naxchicüna۳xãmaãmare na nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x ga yexwacaxüۡxüۡ ga
natupanaã۳xgüxüۡ. 17ॸRü yemaca۳x ga oregü. 22ॸRü yemaca۳x ga Pauru rü inachi
Pauru rü Yudíugüarü norü ngãxüۡtanüwa ga yema duüۡxüۡgü ga
ngutaque۳xepataüۡwa namaã niporagacüü yema Areópaguwa ngutaque۳xegüxüۡ, rü
ga yema Yudíugü rü yema togü ga tama ñanagürü: —Pa Atenacüۡ۳ãx۳ güx, nüxüۡ
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ ga Tupanaxüۡ chadau na poraãcü perü tupanagügu
icua۳xüüۡgüxüۡ. Rü guxüۡ ga ngunexüۡgu ga Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. 23ॸ—Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľфӥ
ɥ%͑ľ%фӥ͑ǣ%իüۡwa üxüۡ ǣӡ%͑ľËȍɗËՓ ngutaque۳xechicagüwa
rü ta namaã niporagacüü ga yema yéma chixüpetüchigügu, rü nüxüۡ chadau i
ngutaque۳xegüxüۡ. 18ॸRü nayexmagü ta ga naxchicüna۳xãgü i nüxüۡ picua۳xüüۡgüxüۡ.
ñuxre ga yatügü ga Epicúriugüarü ѠӥՓӥիɗɗ͑ËȍɗËՓ̲͑%Ëȍֆфӥիӡɗ
ngu۳իŕŕҡľՓ͑ǣәľիüۡ, rü togü ga Փӥիɗɗֆӕ̲ӥիŕËȍɗË, фӥ͑ǣŕի̲
Etóicugüarü ngu۳իŕŕҡľՓ͑ǣәľիüۡ. Rü naxümatü i naŕg‫ ڟ‬a i ñaxüۡ: “Tupana ya
nümagü rü inanaxügüe ga Paurumaã na tama nüxüۡ ɗËӕËӥٚ, ñaxüۡ. Rü yima
yaporagatanücüüxüۡ. Rü ñuxre ga Tupana ya tama nüxüۡ pecuáãcüma
nümagü rü ñanagürügü: —¿Rü ҧËӥ͑ɗիɥ nüxüۡ picua۳xüüۡǣӥËӥ͑ɗիɥֆËȍΎ̲
i nüxüۡ yaxuxüۡ i ñaã yatü i pemaã nüxüۡ chixuchigacü. 24ॸ—Rü guma
idexaechamarexüۡ? —ñanagürügü. Rü Tupana ga naxücü ga guxüۡma ga
togü nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: naãnegü rü guxü̲ۡɗ͑Փ͑ǣŕի̲իüۡ,
—Maneca wüxi i to i nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ ãrü фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ͑ΎфӥֆΎфֆɗɥիüۡ i
tupanagüarü orearü uruüۡ ͑ɗիɥ Āիӡǣӕիüۡ i naãne rü ñoma i naãne. Rü
—ñanagürügü. Rü yemaãcü nidexagü ͑ǣŕmaca۳x nüma rü tama duüۡxüۡgü
ga yema duüۡxüۡgü, yerü Pauru rü nüxüۡ üxüۡne ya tupaucagügu naxãchiüۡ. 25ॸ—Rü
nixu ga ore ga mexüۡ ga nümatama ya Tupana rü taxuca۳xma
nanaxwa۳xe i duüۡxüۡgüarü ngüۡիŕŕ͑ wüxi ya yatü ya Ngechuchu, rü yima tá

namaxüۡxüۡca۳x i nümax, erü taxuüۡma ͑ɗիɥֆĀӕüۡxüۡgüna c۳acü. Rü Tupana rü
nüxü‫ ۡڟ‬nataxu. Rü nümatama guxãna guxãxüۡma nüxüۡ nacua۳իŕŕǣֆľ̲ǣ
nanaxã i maxüۡ, rü tüxna nanaxã ya yexguma Ngechuchuxüۡ wena
buanecü ya namaã ingüۡãtanücüücü. Rü ̲͑իŕŕǣӕ—ñanagürü ga Pauru. 32ॸRü
nümatama tüxna nanaxã i guxüۡma. yexguma yema wena na
26ॸ—Nüma rü wüxi ga duüۡxüۡwatama ̲͑իŕիüۡchigaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ
nanaxü ga guxüۡma ga duüۡxüۡgü na guxüۡ duüۡxüۡgü, rü ñuxre ga nümagü rü
ɗ͑%͑ľՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x. Rü nüma Pauruxüۡ nacugüe. Natürü ga togü rü
inaxuneta i ñuxgu tá na nabuxüۡ i ñanagürügü: —Rü wenagu táxarü cuxü‫ۡڟ‬
duüۡxüۡgü rü ngexta tá naxãchiüۡxüۡ i ɗҡфӥիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ—ñanagürügü.
wüxichigü. 27-28ॸ—Rü yemaãcü nanaxü 33ॸѠӥֆľիǣӕ̲ǣЬӕфӕфӥɞ͑իӡիӡǣ
na naxca۳x nadaugüxüۡca۳x ga duüۡxüۡgü rü natanüwa. 34ॸNatürü ñuxre ga duüۡxüۡgü

͖Ύ̲ŕ%͑ľիüۡwa ҧacüca۳x idaugüxüۡrüüۡ фӥЬӕфӕՓľ͑фӥիɥ, rü Ngechuchuaxüۡ‫ڟ‬
nüxüۡ iyangaugüxüۡca۳x. Natürü nüma ya ͑ֆիΥǣӥ. Rü natanüwa nayexma ga
Tupana rü woetama guxüۡguma tüxna Diuníchiu ga wüxi ga Areópagutanüxüۡ,
nangaicamachire۳x, ľфӥ͑ǣǣӕ͑ɗիɥɗ rü wüxi ga ngecü ga Dámari ga ngɥŕg‫ ڟ‬a.
ɗ̲իŕիüۡ rü ixɥã۳xtanücüüxüۡ rü Ѡӥ͖ӕիфľǣҡΎǣӥфӥҡ͑ֆիΥǣӥ.
ɗ͑ǣŕի̲իüۡ, ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i ñuxre i perü
‫ڟ‬
Corɥtiuwa nayexma ga Pauru
poperaarü ümatüxüۡgü naxümatüxüۡrüüۡ,
18
rü ñanagürügü: 1ॸѠӥֆľ̲Փľ͑фӥɗ͑իӡ%Ëȍɗǣ
٘ѠӥҽӕЙ͑ի%Ëӥҡɗիɥǣӥٚ, ñanagürügü. Pauru ga Atenawa, фӥɥ%͑ľǣ

29ॸ—Rü ñu۳xma na Tupanaxãcügü ‫ڟ‬
CorɥҡɗӕՓ͑իӡ. 2ॸRü yéma namaã
ɗիɥǣӥիüۡ, фӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕ ɗ͑ֆфӥիӡǣՓӥիɗǣֆҡӥǣkнӕɗфӕǣ

rü Tupana rü wüxi i naxchicüna۳xã i ЬΥҡӕ͑ľËüãۡ۳ x۳ ga yexwacax Dumawa ga
uirumüwa rü e۳ի͑Āɥŕфӕ̲ӥՓфӥe۳xna ʊҡфɗ͑ľՓ͑ľӡիüۡ nama۳x ga Prisilamaãx.
nutawa ixüxüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. Erü guxüۡma i Rü yéma Corɥtiuwa‫ڟ‬ nayexma yerü
͑ǣŕ̲͑իËȍɗËӥna۳xãgü rü nümatama i ۡ
Dumacüã۳ x۳ güarü ãŕ۳xgacü ga Cáudiu
duüۡxüۡǣӥ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡãcüma nanamu ga na ínachoxüۡxücۡ a۳x ga guxüۡma
nanaxügü. 30ॸ—Rü nuxcüma ga duüۡxüۡgü ga Yudíugü ga Dumawa. Rü Pauru rü
фӥ͑ŕËȍɗҡ̲фľɞ͑ҡӥľ, natürü nüma ga naxüۡҡǣӕ͑͑իӡ%͑ľ. 3ॸRü yexma nape rü
ҽӕЙ͑фӥ̲͑%ֆի͑͑իɥ͑ӥ. Natürü naxchirunaxca۳x ga düxenüãrü üwa
i ñu۳xma ya Tupana rü nanamu i nügümaã napuracüe yerü woetama yema
duüۡxüۡgü i guxüۡwama na naxca۳x ͑ɗիɥǣ͑ΎфӥЙӕфËӥǣЬӕфӕфӥkнӕɗфӕфӥ
nadaugüxüۡ rü nüxüۡ naxoexüۡ i nacüma i Prisila. 4ॸRü guxüۡ ga ngüۡxchigaarü
chixexüۡgü. 31ॸYerü nüma ga Tupana rü ngunexüۡgu rü Yudíugüarü
marü nüxüۡ naxuneta i wüxi i ngunexüۡ i ngutaque۳xepataüۡՓ͑իӡӡիüۡ ga Pauru, rü
nagu tá aixcüma guxüۡ i ñoma i duüۡxüۡgümaã nidexaxüۡ, rü
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgüna nac۳axüۡ i norü nayaxucu۳իŕǣӥիüۡ. Rü yexgumarüüۡ ta
maxüۡchiga. Rü marü nüxüۡ naxuneta ya nayaxucu۳իŕǣӥիüۡ ga yema duüۡxüۡgü ga
ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 5ॸRü yixcamaxüۡra ‫ڟ‬

Corɥtiuwa nayexma ga Pauru. Rü yéma
ínangugü ga Chira rü Timutéu ga yema duüۡxüۡgütanüwa namaã
ͅËȍľĀΔ͑ɗ%Փ͑ľɥիüۡ. Rü yexguma ͑͑ǣәľիŕŕҡľǣҽӕЙ͑%фӥΎфľ. 12ॸNatürü
inanaxügü ga Pauru ga aixcüma poraãcü yexguma Acayaaneãrü ãŕ۳իǣËӥֆɗիɥǣӕǣ
nüxüۡ na yaxuxüۡ ga Tupanaãrü ore. Rü ǾфɗΦӡ, rü yema Yudíugü rü wüxigu
meãma Yudíugüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕ͑ Pauruxüۡ niyauxgü, rü ãŕ۳xgacüpe۳xewa
Ngechuchu rü Tupana Nane ya Cristu na nanagagü. 13ॸRü ñanagürügü nüxüۡ ga
ֆɗɥիüۡ. 6ॸNatürü nümagü ga yema Yudíugü guma ãŕ۳xgacü: —Ñaã yatü rü duüۡxüۡgüxüۡ
фӥɗ͑͑իӥǣӥľǣЬӕфӕ̲%͑͑͑ӕŕիüۡ, naxucu۳իŕ͑ҽӕЙ͑իüۡ yacua۳xüüۡgüxücۡ a۳x
rü namaã naguxchigagüxüۡ. Rü yexguma фӥҡ̲͑ǣ͑͑իɥ͑ӥŕիücۡ a۳x i
inapamüchiru ga Pauru, ֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣ tachiüۡãneãrü mugü —ñanagürügü. 14ॸRü
wüxi ga cua۳xruüۡ naxca۳x ga yema duüۡxüۡgü Pauru marü nachonagüchaüۡ, natürü nüma
na yemawa nüxüۡ yacua۳xãchitanüxücۡ a۳x ga ga ãŕ۳իǣËӥǣǾфɗΦӡфӥֆľ̲֤ӕĀɞӕǣӥիüۡ
norü chixexüۡ. Rü ñanagürü nüxüۡ: nangãxüۡ, rü ñanagürü: —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
—Ьľǣǣӕҡҡ̲͑ɗիɥɗ͑ɗЙľֆфӥҡӕիľիüۡ, wüxi i taxüۡ i chixexüۡ naxü۳xgu, rü e۳xna
фӥ̲фӥҡ̲Ëȍӕǣǣӕҡ͑ɗիɥ. Rü ̲͑ŕҡǣӕ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ɗիɥɗËȍΎ̲
ñomaüۡËӥӥɗËȍΎ̲фӥҡ͑ǣŕ̲ҡ̲ i pexü‫ ۡڟ‬ɗËȍիɥ͑ӥիüۡ, Pa Yudíugüx.
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡҡ͑ӥՓËȍիӡ—ñanagürü 15ॸ—ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ЙľËӥ̲ËȍɗǣфӥЙľфӥ
ga Pauru. 7ॸѠӥɞ͑իӡիӡǣǣӕ̲ mugüchiga rü perü ngu۳իŕŕҡľËȍɗǣ͑

ngutaque۳xepataüۡwa. Rü yéma nayexma ga ֆɗɥիüۡ, rü choma rü tama nüxüۡ
wüxi ga yatü ga Tíchiu ga Yuchugu chacuáxchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲. ¡Rü pematama
ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü nüma rü Tupanaxüۡ nangechaüۡ penamexŕŕ۳x! Rü choma rü tama
rü yexma ngutaque۳xepataüۡcüwagu ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣфӥãŕ۳իǣËӥËȍɗիɥիËȍüۡ
naxãpata. Rü yemaxüۡҡՓ͑իӡǣЬӕфӕ, —ñanagürü. 16ॸRü yexguma ínanawoxüۡ ga
rü yexma nape. 8ॸRü Cripu ga yéma. 17ॸRü yexguma guxüۡma ga yema
ngutaque۳xepataüۡãrü ãŕ۳xgacü rü nama۳x rü duüۡxüۡgü rü Yudíugüarü
guxüۡma ga naxãcügü rü Cori ya ngutaque۳xepataüۡãrü ãŕ۳xgacü ga
Ngechuchuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ. Rü yexgumarüüۡ Chótenegu ãŕg‫ ڟ‬axüۡxüۡ yexma niyauxgü. Rü
ta rü muxüۡma ga Corɥtiucü
‫ڟ‬ ãۡ۳ x۳ gü rü yexmatama ãŕ۳իǣËӥǣǾфɗΦӡpe۳xegu
͑ֆիΥǣӥǣֆľիǣӕ̲͑ӥիüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ nanac۳uaixgü. ͮҡӥфӥ͑ӥ̲ǣǾфɗΦӡфӥ
yema ore, rü ñu۳իӡËȍɗЬӕфӕɞ͑͑¡ɗüۡիŕŕ. taxu ñanagürüama.
9ॸRü wüxi ga chütaxüۡ rü nango۳xetü ga
Pauru rü Aüۡtioquíaca۳x nataegu, rü
Pauru. Rü Cori ya Tupana namaã nidexa,
ñu۳իӡËȍɗՓľ͑ի%фӥɗ͑իӡ%Ëȍɗ͑͑Ύфӥ
rü ñanagürü: —‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗËӕ̲ӕüۡxüۡ! ¡Rü
tomaŕ۳xpü۳xcüna to ga nachiüۡãnegüwa
nüxüۡ ixuama i chorü ore! ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗ
nangeaxüۡ ga Tupanaãrü ore
curüchianexüۡ! 10ॸ—Erü choma rü
chacuxüۡtagu, rü taxúetáma chixexüۡ cumaã yemawena rü muxüۡma ga ngunexüۡ
18ॸRü
taxü. ƄфӥĀɥ%͑ľՓфӥËȍΎիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ ‫ڟ‬

yéma Corɥtiuwa nayexma ga Pauru. Rü
muxüۡma i chorü duüۡxüۡgü —ñanagürü ga yixcama nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣֆľ̲
Tupana. 11ॸRü wüxi ga taunecüarü ngãxüۡ ֆիΥǣӥիüۡ фӥ͑ӥի͑ɗ͑իӡ%Ëȍɗ. Ѡӥɥ%͑ľǣ
æȍŕËфľՓ͑իӡ̲͑%ǣЬфɗѸɗ́фӥ ͑ӥ̲фӥɥ%͑ľǣḱľֆ%ĀфɞËüã۳ۡ ի۳ ͑ɗիɥ, rü

Aquiru. ѠӥæȍŕËфľՓ͑ӥǣӥ͑ɗĀӥЙü۳xüeru nüxü‫ ۡڟ‬natauxcha ga duüۡxüۡgüpe۳xewa na
ǣЬӕфӕֆľфӥ̲фӥ͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣՓӥիɗ yadexaxüۡ. Rü meãma nüxüۡ nacua۳x ga
ga uneta ga Tupanamaã nüxüۡ yaxuxüۡ. [Rü Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ. 25ॸRü nüma meã
ՓΎľҡ̲ֆľ̲͑ɗիɥǣ͑Ëӥ̲ǣӥǣ nüxüۡ nacua۳x ga Cuáüۡ ga baiüۡիŕŕфӕüۡãrü
֤ӕĀɞӕǣӥǣֆľիǣӕ̲ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥã۳xgu ga ngu۳իŕŕҡľǣæΎфɗǣͮǣľËȍӕËȍӕËȍɗǣ, rü
wüxi ga uneta ga Tupanamaã nüxüۡ nüxüۡ nacua۳x na ñuxãcü Cuáüۡ duüۡxüۡgüxüۡ
yaxuxüۡ.] Rü ñu۳իӡËȍɗæȍŕËфľфӥҡӥфľՓ íbaiüۡիŕŕիüۡ. Natürü yexicaxüۡtama nacua۳x
rü wüxi ga wapurugu nichoüۡ na ga Ngechuchuchiga. Natürü poraãcü
æȍɞфɗ͑ľՓ͑իɥիücۡ a۳x. 19ॸRü yexguma ͑ҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ɗĀľիфӥɗիËӥ̲
Epéchiuwa nangugügu, rü Pauru nüxna ͑͑͑ǣәľիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü. 26ॸRü nüma ga
͑ɗիӡǣËȍɗǣЬфɗѸɗ́фӥkнӕɗфӕ, rü Aporu rü tama namuüۡãcüma inanaxügü ga
Yudíugüarü ngutaque۳xepataüۡՓ͑իӡ. Rü na yadexaxüۡ ga Yudíugüarü
yéma namaã nidexa ga yema Yudíugü ga ngutaque۳xepataüۡwa. Natürü yexguma
guma ngutaque۳xepataüۡwa Aporuxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣЬфɗѸɗ́фӥkнӕɗфӕ,
ngutaque۳xegüxüۡxüۡ. 20ॸRü yema Yudíugü, rü napatawa nanagagü na yexeraãcü
rü muxüۡma ga ngunexüۡgü nüxüۡ namaã inanguxüۡիŕŕ%իücۡ a۳x ga
naca۳ax۳ üۡgü ga yexma na naxãӡ ‫ ڟ‬իücۡ a۳x, Ngechuchuchiga. 27ॸRü yexguma
natürü ga nüma rü tama nanaxwa۳xe. 21ॸRü kËֆ͑ľՓ͑իӡիËȍüۡgu ga Aporu, rü
yemaca۳x nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ%̲, rü ñanagürü ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga Epéchiucüãۡ۳ x۳ nüxüۡ
nüxüۡ: —Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑naxwa۳xegu, narüngüۡիŕŕǣӥ. Rü popera yéma namugü
rü wena táxarü pexca۳x chataegu naxca۳իǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga Acayacüãۡ۳ x۳
—ñanagürü. Rü yemawena rü Epéchiuarü na meã Aporuxüۡ nayauxgüxücۡ a۳x. Rü
türewa nayarüxüe, фӥɗ͑իӡ%Ëȍɗ. 22ॸRü yexguma Acayawa nanguxgu ga Aporu rü
Checharéaarü türewa nangu, rü yéma poraãcü nüxüۡ narüngüۡիŕŕǣֆľ̲
ínaxüe. Rü ñu۳իӡËȍɗ֤ľфӕËȍфéüۡՓ͑իӡ duüۡxüۡgü ga Tupanaãrü ngechaüۡgagu
na nüxüۡ ֆ̲͑Ύիŕիücۡ a۳x ga guxüۡma ga Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. 28ॸRü guxüۡ ga
ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ. Rü ñu۳իӡËȍɗküۡtioquíawa duüۡxüۡgüpe۳xewa nüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕǣ
͑իӡ. 23ॸRü yexguma marü ñuxre ga poraãcü na ínatüexüۡ ga yema Yudíugü ga
ngunexüۡ yéma Aüۡtioquíawa nayexmagu, tama Ngechuchuxüۡ cuáxchaüۡgüxüۡ. Rü
фӥՓľ͑ի%фӥɗ͑իӡ%ËȍɗǣЬӕфӕ͑ nümagü ga Yudíugü rü taxucürüwama
ՓӥիɗËȍɗǣӥǣɥ%͑ľǣǾфҡ͑ľՓфӥ ͖ӕիӡ͖͑ǣӥфӥǣӥ, yerü ga Aporu rü
Fríyiaanewa yexmagünewa íyadauxücۡ a۳x Tupanaãrü ore ga ümatüxüۡwa meãma
фӥֆҡ%ŕիŕŕǣӥ%իücۡ a۳x ga guxüۡma ga yema nüxüۡ nanawe۳x ga na Ngechuchu rü
ֆիΥǣӥիüۡ ǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥՓֆľի̲ǣӥիüۡ. ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ͮ͑ľֆæфɗѸҡӕ͑ֆɗɥիüۡ.
Aporu rü Epéchiuwa nüxüۡ nixu Epéchiuwa nayexma ga Pauru

ga Tupanaãrü ore ‫ڟ‬
19
1ॸRü
yexguma Corɥtiuwa
yexgumaüۡcüü rü Epéchiuwa nangu
24ॸRü nayexmayane ga Aporu, rü
ga wüxi ga Yudíu ga Aporugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü Pauru rü naxpü۳xanegu idaxüۡ ga
namawa nixüpetü, rü Epéchiuwa nangu. nüxüۡ cua۳xgüchaüۡxüۡ rü tama

Rü yexma nüxüۡ nayangau ga ñuxre ga ֆիΥǣӥËȍüۡxüۡ. Rü nümagü inanaxügüe
ֆիΥǣӥիüۡ. 2ॸRü nüxna naca, rü ñanagürü ga na yema muxüۡma ga
nüxüۡ: —¿Marü penayaxuxüۡ ɗҽӕЙ͑%ŕ duüۡxüۡgüpe۳xewa chixexüۡ yaxugüexüۡ
ɗԖӥ͑ľիüۡ ǣֆľիǣӕ̲ЙľֆիΥǣӥǣӕ? nachigagu ga Cori ga Ngechuchu. Rü
—ñanagürü. Rü nümagü nanangãxüۡ, rü yemaca۳ի͑ӥի͑͑ɗիӡǣËȍɗǣЬӕфӕ, rü
ñanagürügü: —Tama. Taguma nüxüۡ toxnamana nanagagü ga yema
ҡիɥ͑ӥŕËȍɗǣ͑ҧËӥֆɗɥիüۡ ɗҽӕЙ͑%ŕɗ ֆիΥǣӥիüۡ. Rü guxüۡ ga ngunexüۡgu
Ԗӥ͑ľիüۡ —ñanagürügü. 3ॸRü yexguma ga namaã nüxüۡ nixuchiga ga ore nawa ga
Pauru rü nüxna naca rü ñanagürü nüxüۡ: wüxi ga ngutaque۳xepataüۡ ga Tiranuãrü
—¿Texéaxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ ga yexguma ngúepataüۡ ga naŕg‫ ڟ‬a. 10ॸRü yemaãcü
ípebaiüۡgu? —ñanagürü. Rü nümagü nanaxü ga taxre ga taunecü, rü yemaãcü
nanangãxüۡ, rü ñanagürügü: —Toma guxüۡma ga Áchiacüۡ۳ãx۳ gü ga Yudíugü rü
nüxüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥǣֆľ̲æӕáüۡ ga Griégugü rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣæΎфɗֆ
baiüۡիŕŕфӕüۡãrü ngu۳իŕŕҡľ Tupanaãrü ore. 11ॸRü Tupana Pauruxüۡ
—ñanagürügü. 4ॸRü yexguma ga Pauru narüngüۡիŕŕǣ͑͑իӥ%իüۡ ga taxüۡgü ga
rü ñanagürü nüxüۡ: —Cuáüۡ ínanabaiüۡիŕŕ mexüۡgü ga Tupanaãrü poramaã naxüxüۡ.
ga yema duüۡxüۡgü ga nüxüۡ rüxoexüۡ ga 12ॸRü a۳i ۳xrüxüۡ ga norü dechugü ga Pauru
nacüma ga chixexüۡ rü Tupanaca۳x rü naxchirugü rü duüۡxüۡgü rü yema

daugüxüۡ. Natürü yema duüۡxüۡgümaã ićaaweexüۡxüۡtawa nanangegü. Rü
nüxüۡ nixu ta na nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x ga yexguma yema ićaaweexüۡ nüxüۡ
Ngechuchu ga naweama ãcü ɗ͑ǣΥǣӥǣӥǣӕǣֆľ̲͑իËȍɗфӕфӥe۳xna
—ñanagürü ga Pauru. 5ॸRü yexguma dechu, rü naxca۳x nitaanegü. Rü yema
yemaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü rü duüۡxüۡgü ga n۳g۳oxoã۳xgüxüۡ rü ta naxca۳x
ínabaiüۡ naŕg‫ ڟ‬agu ga Cori ya Ngechuchu. nitaanegü. 13ॸNatürü nayexma ga ñuxre
6ॸRü yexguma Pauru rü yema ǣ֤ӕĀɞӕǣӥǣɥ%͑ľǣӥՓËȍɗǣӥ
ֆիΥǣӥիüۡŕt‫ ڟ‬ügu naxüme۳xgu, rü nüxna ɗիɥŕҡ͑ӥիüۡ rü n۳g۳oxogüarü woxüۡwa
͑͑ǣӕǣҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ, rü to ga puracüexüۡ. Rü nüxüۡ naxügü na Cori ya
nagawachigü nidexagü, rü nüxüۡ Ngechuchuégagu na ínawoxüۡãxüۡ ga
nixugüe ga Tupanaãrü ore. 7ॸRü maneca n۳g۳oxogü nawa ga yema duüۡxüۡgü ga
12ǣֆҡӥ͑ɗիɥǣӥǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü. n۳g۳oxoã۳xgüxüۡ. Rü ñanagürügü:
8ॸRü tomaŕ۳xpü۳x ga tauemacü yéma —Ngechuchu ya Pauru nüxüۡ
nayexma ga Pauru. Rü Yudíugüarü ixuchigacüégagu pexüۡ tamu na
ngutaque۳xepataüۡՓ͑իӡӡիüۡ rü tama ípechoxüۡxüۡca۳x —ñanagürügü ga yema
namuüۡãcüma nüxüۡ nixuuxüۡ ga Yudíugü. 14ॸRü yema 7 ga yema ügüxüۡ,
Tupanaãrü ore. Ѡӥ͑͑͑ǣәľիŕŕ͑ rü wüxi ga Yudíugüarü paigüarü
ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya Tupana, rü ãŕ۳xgacü ga Echebagu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ nanegü
nüxüۡ‫ ڟ‬nanangúchaüۡիŕŕ͑ ͑ɗիɥǣӥ. 15ॸNatürü wüxi ga ngunexüۡgu ga
Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. 9ॸNatürü yexguma wüxi ga n۳g۳oxoxüۡ
nayexma ga ñuxre ga duüۡxüۡgü ga tama ínata۳xüchigüchaüۡgu, rü yema n۳g۳oxo
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Nüxüۡ nanamugü ga taxre ga norü ngüۡիŕŕфӕüۡ

chacua۳x ya Ngechuchu, rü nüxüۡ ga Timutéu rü Eratu. Natürü nüma ga
chacua۳իֆЬӕфӕ͑ҡľիŃֆɗɥիüۡ. Pauru rü ñuxre ga ngunexüۡ Áchiagu
‫ͮع‬ҡӥфӥɗЙľ̲фӥҡľիŃǣӥЙɗիɥǣӥ? narüxã۳ӡ۳x.
—ñanagürü. 16ॸRü yexguma ga yema
ͮ͑ӕŕǣĀӕüۡxüۡgü ga Epéchiuwa
yatü ga n۳g۳oxoãx‫ ڟ‬üۡ rü yema duüۡxüۡgü ga
ínata۳xüchigüchaüۡxüۡna nayuxu, rü nüxüۡ 23ॸRü yexgumaüۡcüü rü Epéchiuwa rü
͑фӥЙΎф̲ŕǣǣӕիüۡma, rü nanaxi ۳ի%Ëȍɗҡ͑ӥ%ŕǣĀӕüۡxüۡgü, rü
ínanagáuüۡxüۡne. Rü yemaãcü ЙΎф%Ëӥ͑͑ӕŕ͑ËȍɗǣǣӕǣæΎфɗֆ
ngexchiruxüۡma rü napíexüۡma nibuxmü Tupanaãrü ore. 24ॸRü yemaãcü naxüpetü
ǣǣӕ̲ɥՓ. 17ॸRü guxüۡma ga Yudíugü ͑ǣǣӕǣՓӥիɗǣֆҡӥǣĀɥŕфӕ̲ӥՓ
rü Griégugü ga Epéchiuwa yexmagüxüۡ puracüxüۡ ga Demétriugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü
rü nüxüۡ nacuáchiga ga yema. Rü nüma rü ínanaxüxüۡ ga norü tupana ga
poraãcü namuüۡŕǣǣӕիüۡma. Rü Atemíchaarü tupaucachicüna۳xãgü ga
yemaãcü yexeraãcü natachiga ga Cori Āɥŕфӕ̲ӥnaxca۳x. Rü nayexma ga
ga Ngechuchu ga yéma. 18ॸRü muxüۡma muxüۡma ga norü puracütanüxüۡ ga
ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü yéma yemawa puracüexüۡ. Rü guxüۡma
ningugüetanü, rü guxüۡ ga poraãcü meã nüxü‫ ۡڟ‬naxãtanü ga yema
duüۡxüۡgüpe۳xewa nüxüۡ nixugüechigü ga puracü. 25ॸRü nüma ga Demétriu rü
nüma rü ta na nayuüechiréxüۡ, natürü tá nanangutaque۳իľիŕŕǣǣӕիüۡma ga
nüxüۡ na naxoexüۡ ga yema. 19ॸRü puracütanüxüۡ ga yemawa puracüexüۡ, rü
muxüۡma ga yema iyuüechiréxüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa Chomücügüx, meã
yéma nanana ga norü poperagü ga nüxüۡ pecua۳իǣӥ͖͑%ҡΔфӥĀɥŕфӕ̲ӥ%фӥ
yuüpane ga nawa nangúexüۡ, rü ЙӕфËӥǣӕ͑͑ǣɥիüۡ iyaxuxüۡ ɗҡΔфӥĀɥŕфӕ.
guxãpe۳xewa ínanagu. Rü yexguma 26ॸRü marü nüxüۡ ЙľĀӕǣӥɗ͑ǣŕ̲
nangugügüãgu ga natanü ga yema Pauru rü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕ͖͑ӕի%Ëӥ

poperagü, rü maneca 50,000 tachinü ga yaxucu۳իŕǣӥ%իüۡ i duüۡxüۡgü, rü ñuxãcü
Āɥŕфӕǣҡҡ͑ӥիüۡwa nangu. 20ॸRü namaã nüxüۡ yaxuxüۡ na tama aixcüma
yemaãcü ga Cori ya Tupanaãrü ore, rü ҡӕЙ͑ǣӥֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡӕЙ͑ǣӥɗ
ֆľիľф%Ëӥ͑ɗիӡËȍɗǣӥ, rü yexeraãcü yixema ixügüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ӕիüۡma
duüۡxüۡgü nüxüۡ nadau na ñuxãcü i duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ ͑фӥիΎľիŕŕ͑ҡ̲
naporaxüۡ ga yema ore. 21ॸRü yemawena tórü tupanagüaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. Rü
ga Pauru, фӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥǣ ҡ̲͑ә̲ƄЙŃËȍɗӕՓիɗËҡ̲͑ǣŕիüۡ
Machedóniããnewa rü Acayaanewaxíra nawagü natürü wixguxüchi taa۳x guxüۡ i
͑͑իӡիüۡ, rü yéma ñu۳իӡËȍɗ oËȍɗ͑ľՓ͑ǣŕ̲%ËӥËȍɗիфɗ
YerucharéüۡՓ͑͑իӡիüۡ. Yerü yema nayaxucu۳իŕǣӥɗĀӕüۡxüۡgü. 27ॸRü pema
ñanagürü: —Rü ngŕm ‫ ڟ‬a Yerucharéüۡwa nüxüۡ pecua۳x rü tórü puracüca۳x rü
ҡËȍիӡ, rü yixcama rü Dumawa rü tá ͑ի%ӡËӥ̲ɗ͑ǣŕ̲. Rü wüxi i chixexüۡ
ҡËȍիӡ—ñanagürü. 22ॸRü yemaca۳x ҡ͑ɗիɥɗnaxca۳x i tórü tupana i
nügüpe۳xegu Machedóniããnewa Atemíchaarü tupauca ya taxüۡne. Rü
ñu۳xma rü muxüۡma i duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ yéma yexmagüxüۡ. Rü nüma ga Aré rü

nangechaüۡ i Atemícha i guxüۡ i naxunagüme۳իŕ͑ɗֆ͑Ëȍɗ͑ľǣӥիüۡca۳x
Áchiaanewa rü guxüۡ i naãnewa. Natürü ga duüۡxüۡgü, na namaã yadexaxüۡca۳x.
͑ǣŕ̲Ьӕфӕфӥucu۳իŕǣǣӕфӥĀӥիՓ 34ॸNatürü yexguma nüxüۡ
taxuxüۡҡ̲͑ǣɥիüۡ nangechaüۡ i yacua۳xãchitanügu ga Aré rü Yudíu na

duüۡxüۡgü, фӥ͑ǣŕ̲%ËӥĀӥիՓɗ͑%фӥիΎ ֆɗɥիüۡ, rü guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü rü
tá ta i tórü puracü —ñanagürü ga wüxigu tagaãcü aita naxüe. Rü taxre ga
Demétriu. 28ॸRü yexguma yemaxüۡ ngora ninge ga na tagaãcü ñagüxüۡ:
͑իɥ͑ӥŕǣӕ, фӥЙΎф%Ëӥ͑͑ӕŕ, rü —¡Namaxüۡ i Epéchiucüۡ۳ãx۳ güarü tupana
tagaãcü ñanagürügü: —¡Namaxüۡ i i Atemícha! —ñagüxüۡ. 35ॸRü düxwa
Epéchiucüۡ۳ãx۳ güarü tupana i Atemícha! ֆľ̲ɥ%͑ľ%фӥãŕ۳իǣËӥ͑͑Ëȍɗ%Ëȍɗիŕŕ
—ñanagürügü. 29ॸRü guxüۡma ga yema ga yema muxüۡma ga duüۡxüۡgü, rü
ɥ%͑ľËüۡ۳ãի۳ ǣӥфӥЙΎф%Ëӥֆľի̲ɞ͑ҡӥľ%ŕ. ñanagürü nüxüۡ: —Pa Epéchiucüۡ۳ãx۳ güx,
Rü ínanayauxüۡ ga Gayu rü Aritárcu ga guxüۡma i duüۡxüۡgü nüxüۡ nacua۳x na
Machedóniããnecüۡ۳ãx۳ gü ga Atemíchaarü tupauca ya taxüۡneãrü
Paurumücügü, фӥǣӕ̲ɥǣɥ%͑ľ%фӥ dauruüۡ ͑ɗիɥǣӥիüۡ. Rü guxüۡma nüxüۡ
ngutaque۳xepataüۡwa nanagauxüۡtanü. nacua۳x na núma tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ i
30ॸRü Pauru rü ta yexma naxücuchaüۡ na Atemíchachicüna۳ի%ɗĀիӡՓфӥ͑ǣӕիüۡ.
yema duüۡxüۡgümaã yadexaxüۡca۳x, natürü 36ॸ—Rü ñu۳xma na guxüۡma nüxüۡ na
ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ nüxna nanachu۳xu ga cuáxüۡ ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲, rü

yexma na naxücuxüۡ. 31ॸRü yema ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ЙľËȍɗ%Ëȍɗիüۡ, rü taxuüۡma i
Áchiaaneãrü ãŕ۳xgacügütanüwa rü chixexüۡ pexüexüۡ. 37ॸ—Erü ñaã yatügü i
nayexma ga ñuxre ga Paurumücügü nuã pegagüxüۡ, rü taxuüۡma i chixexüۡ
ɗիɥǣӥիüۡ. Rü nümagü rü ta Pauruxüۡtawa ͑ǣɥ̲%͑իӥǣӥɗҡΔфӥҡӕЙ͑, rü tama
namugagü na tama yema chixexüۡ ͑ɗիӕǣӥľ͑ǣɥËȍɗǣǣӕ. 38ॸ—Rü
ngutaque۳xechicagu naxücuxüۡca۳x. 32ॸRü ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗġľ̲Ńҡфɗӕфӥ͑ǣŕ̲
yoxni ga duüۡxüۡgü ga yema namücügü i namaã napuracüexüۡ rü
ínangutaque۳xegüxüۡwa, rü nümaxüۡ rü nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕɗҧacü i tama norü me
wüxi ga oremaã aita naxüe, rü togü ga ɗիɥիüۡ, фӥ͑͑ǣŕի̲ɗngutaque۳xechicagü
to ga oremaã aita naxüe. Yerü poraãcü i ngextá ãŕ۳xgacügü duüۡxüۡgüxüۡ
nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥǣǣӕիüۡma ga yema íicagüxüۡwa. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑͑ǣŕm ‫ ڟ‬a
duüۡxüۡgü ga yéma ngutaque۳xegüxüۡ. Rü ãŕ۳xgacügüpe۳իľՓ̲͑ľիŕŕ%իüۡ i ҧacü i
muxüۡma rü tama nüxüۡ nacua۳xgü ga ҡ̲͑Ύфӥ̲ľɗիɥիüۡ. 39ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ҧacüca۳x na nangutaque۳xegüxüۡ. 33ॸNatürü ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗҧacü i to i perü
yéma nayexma ga wüxi ga Yudíu ga guxchaxüۡgü, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗɥ%͑ľ%фӥ
Arégu ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü yema togü ga ãŕ۳xgacügüarü ngutaque۳xewa
Yudíugü rü namaã nüxüۡ nixu ga ҧacüca۳x Йľ̲͑ľիŕŕɗ͑ǣŕ̲. 40ॸ—Erü ñu۳xma rü
na nangutaque۳xexüۡ. Rü duüۡxüۡgüpe۳xewa ҡի%ӡËӥ̲իüۡgugü rü ngürüãchi
nanamugü na yadexaxüۡca۳x rü naŕt‫ ڟ‬üwa ãŕ۳իǣËӥֆҡËӥֆġӕ̲Փ͑ǣŕի̲Ëӥ
nachogüxüۡca۳x ga yema Yudíugü ga rü tüxna tá naxca۳ի͑Ëɗ͑ǣŕ̲͖u۳xma
ngupetüxüۡ. Erü aixcüma taxumaãma ngupetügu, rü Túruagu nüxüۡ tayangaugü

tanangãxüۡŕg‫ ڟ‬a i ãŕ۳xgacü, ega tüxna ga yema tope۳xegu ãgüxüۡ. Rü yexma
nacaxgu naxca۳x i ñaã ngutaque۳xe i tarücho ga 7 ga ngunexüۡ.
͑ՓЙľի%ӡǣҡ͑ӥիüۡ —ñanagürü. 41ॸRü
ҽәфӕǣӕ͑͑իӡ%͑ľǣЬӕфӕ
yexguma marü yema ñaxguwena, rü
ínayamugü ga yema duüۡxüۡgü. 7ॸRü yema yüxüarü ngunexüۡgu rü
tangutaque۳իľǣӥ̲͑%ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ
Machedóniããnewa rü
͑ҡ͑͑ǣΦիücۡ a۳իǣЙ%ӡǣ¡ӥËӕիüۡ yema
Griégugüchiüۡ%͑ľՓ͑իӡǣЬӕфӕ
Ngechuchu toxüۡ ͑ǣәľիŕŕիüۡrüüۡ. Rü yema
ֆիΥǣӥիüۡmaã nidexa ga Pauru. Rü
20
1ॸRü yexguma marü nangupetügu
ga yema na íyacuxcuxüۡ ga nanama۳իŕŕǣ͑ΎфӥĀľի͖u۳xmata

duüۡxüۡgü, rü Pauru naxca۳x nangema ga ngãxüۡcüwa nangu, yerü moxüۡãcü
ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ na yaxucu۳իŕǣӥ%իücۡ a۳x. Rü ɗ͑իӡ%ËȍɗËȍüۡ. 8-9ॸѠӥĀիӡՓǣǣӕ̲
yexguma marü namaã nüxüۡ nachaugu, rü ɥЙҡфӥҡΎ̲ŕ۳xpü۳xchiüۡwa yexmaxüۡ ga
nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ, фӥɗ͑իӡ%Ëȍɗǣ ucapuwa tangutaque۳xegü. Rü namu ga
ͅËȍľĀΔ͑ɗ%%͑ľՓ͑͑իӡիüۡ. 2ॸRü Ύ̲ӥǣֆŃ̲͑ɥǣӥիüۡ. Rü nayexma ga
yexguma yema naãnewa yaxüpetügu, rü wüxi ga ngextü۳xücü ga Eutícugu ãŕg‫ ڟ‬acü.
ҡ%ŕիüۡ ga oremaã nayaxucu۳իŕǣӥǣֆľ̲ Rü yéma wüxi ga yema ucaputapü۳xarü
ֆիΥǣӥիüۡ ǣՓӥիɗËȍɗǣӥǣɥ%͑ľՓ ɥã۳xwa narüto. Natürü ga Pauruarü dexa, rü
yexmagüxüۡ. Rü yemaãcü poraãcü nama۳x. Rü yemaca۳x ga guma
Griégugüchiüۡãnewa nangu. 3ॸRü yéma ngextü۳xücü rü poraãcü nayaxta, rü düxwa
nayexma ga tomaŕ۳xpü۳x ga tauemacü. Rü nipeãchi rü yema ɥã۳xwa narüngu, rü
ֆľիǣӕ̲̲фӥɗ͑իӡ%ËȍɗËȍüۡgu ga ñaxtüanegu nangu. Rü yéma yucüma
æȍɞфɗ͑ľՓ͑͑իӡիüۡ, rü tama nanayauxgü. 10ॸѠӥɞ͑фӥիɥǣЬӕфӕ, rü
ՓЙӕфӕǣӕ͑ɗիӡֆľфӥ͑ӥիüۡ nacuáchiga ga nayanawüxüchi ga guma ngextü۳xücü, rü
na ñuxre ga Yudíugü yama۳xgüchaüۡxüۡ. Rü duüۡxüۡgüxüۡ ñanagürü: —‫ؽ‬ҽ%իӢɗ
yemaca۳ի͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥǣĀӕիËȍɗҡǣӕ͑ pe¤aixãchiexüۡ, erü namaxüۡ ͑ɗիɥ!
nataeguxüۡ, rü wenaxãrü —ñanagürü. 11ॸRü yexguma wenaxãrü
Machedóniããnewa na naxüpetüxüۡ. 4ॸRü Āիӡ͑իɥ, фӥɗ͑͑¡ӥËӕǣֆľ̲Й%ӡ, rü
ínayaxümücügü ga Chópate ga Beréacüãۡ۳ x۳ nanangΥ۳x. Rü wenaxãrü nidexa ñu۳xmata
ga Píu nane, фӥkфɗҡфËӕфӥґľǣӡĀӕǣ yangune, фӥֆľիǣӕ̲ɗ͑իӡ%Ëȍɗ. 12ॸRü
Techarónicacüãۡ۳ x۳ gü, rü Gayu ga guma ngextü۳xücü rü maxüۡcü napatawa
Derbecüãۡ۳ x۳ , rü Timutéu, rü Tíquicu, rü nanagagü. Rü yemaca۳իЙΎф%Ëӥ͑ҡ%ŕǣӥ
Turuquínu ga Áchiaanecüãۡ۳ x۳ gü. 5ॸRü yema ga guxüۡma ga nümagü.
ֆҡӥǣӥфӥ͑ӥիɥфtope۳xegu naxãgü, rü
ҽәфӕՓɗ͑իӡ%ËȍɗǣЬӕфӕ
Túruawa toxüۡ nayarün۳g۳ӕիŕŕǣӥ. 6ॸRü
фӥͅɗфľҡӕՓ͑իӡ
nawena ga yema Yudíugüarü peta ga
ӥЙľҡӥËȍɗǣǣЙ%ӡǣ͑ǣľфӥЙӕիŕŕфӕüãۡ x‫ ڟ‬üۡ 13ॸRü
yexguma ga Pauru rü ñanagürü:
nagu nangΥ۳xgüxüۡ, rü wapurugu Piripuwa —ġӕիËȍɗҡǣӕҡËȍɗիӡ͖u۳ի̲ҡҡɥ%͑ľ
ɗҡիɥ%Ëȍɗ. Rü wüxime۳ŕx۳ pü۳x ga ngunexüۡ ya Achuwa changu na ngŕm‫ ڟ‬a pexüۡ
chixüexüۡca۳x —ñanagürü. Rü yemaca۳x ga duüۡxüۡgüpe۳xewa, rü pepatagüwa rü ta

ga toma rü wapurugu tichoüۡ rü yoxni pexüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕǣֆľ̲Ύфľ. 21ॸRü
nape۳իľǣӕҡիɥ͖u۳xmata Achuwa Yudíugümaã rü yema tama Yudíugü
tangugü. 14ॸRü yexguma Achugu ɗիɥǣӥիüۡmaã nüxüۡ chixu na namexüۡ ga na
Paurumaã togü tayangauxgu, rü yéma nüxüۡ naxoexücۡ a۳x ga norü chixexüۡgü rü
toxüۡ nixüe. Rü tachopetü ga yéma ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիücۡ a۳x, rü nüxüۡ‫ ڟ‬na
ñu۳xmata Miterénewa tangugü. 15ॸRü ֆիΥǣӥ%իücۡ a۳x ga tórü Cori ya Ngechuchu.
ֆŃ̲ɗҡիɥ%Ëȍɗфӥ̲Ύիüۡãcü Chíuarü 22ॸRü ñu۳xma rü YerucharéüۡՓËȍիӡľфӥ
to۳xma۳xtawa tachopetü. Rü yemaãrü ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü ngŕm ‫ ڟ‬a choxüۡ

moxüۡãcü Chamowa tangugü. Rü namu. Natürü tama nüxüۡ chacua۳x na ҧacü
yemaãrü moxüۡãcüama Miretuwa tá choxüۡ üpetüxüۡ i ngŕm‫ ڟ‬a. 23ॸѠӥ͑ǣŕ̲
tangugü. 16ॸѠӥֆľ̲%Ëӥɞҡɗիɥֆľфӥǣ nüxü chacuáxü ͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü tá choxüۡ
ۡ ۡ
Pauru rü tama Áchiaanegu napoxcu rü guxchaxüۡgü tá choxüۡ
nanuxcüchaüۡ. Yerü nanaxwa۳xe ga paxa naxüpetü i Yerucharéüۡwa. Ѡӥ͑ǣŕիɥËҡ̲
Yerucharéüۡwa na nanguxüۡ naxca۳x ga ͑ɗիɥɗËȍΎ̲%͑ӥիüۡ yaxuxüۡ ɗҽӕЙ͑%ŕɗ
ЬŕҡľËΔѸҡľфӥ͑ǣӕ͑ľիüۡ. Rü yemaca۳x Ԗӥ͑ľիüۡ i guxüۡ͑ľֆɥ%͑ľɗ͑ǣľիҡ
͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ͑ҡ̲ƄЙŃËȍɗӕǣӕ ɞËȍɗիӡǣӥիüۡwa. 24ॸͮҡӥфӥҡ̲͑ǣŕ̲
íyadauxüۡ. %ӡËӥ̲իüۡǣӕËȍфӥիɥ͑ӥľфӥ͑ӥŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥ
ega woo chayu۳xgu. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
Yaxõgüxüۡãrü ãŕ۳xgacügü ga
chanaxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥ͑ҡ%ŕ%Ëӥ̲
Epéchiucüۡ۳ãx
۳ maã nidexa ga Pauru
chapuracüamaxüۡ na meã
17ॸNatürüyexguma Miretuwa tangugügu Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕիücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥǣҡΔфӥ
rü Epéchiuwa naxca۳x namuga ga Pauru na Cori ya Ngechuchu choxna ãxüۡ rü nüxüۡ
naxüۡҡՓ͑իɥիücۡ a۳x ga yema chixuxücۡ a۳x i norü ore i mexüۡ na ñuxãcü
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü ga Epéchiucüãۡ۳ x۳ . Tupana tüxüۡ ngechaüۡxüۡ. 25ॸRü ñu۳xma rü
18ॸRü yexguma Pauruxüۡtawa nangugügu, marü nüxüۡ chacua۳x rü tagutáma wena
rü ñanagürü nüxüۡ: —Pema meã nüxüۡ choxüۡ pedaugü i pema ga marü pemaã
pecua۳xgü ga ñuxãcü pepe۳xewa na nüxüۡ chixuxe na ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ
chamaxüۡxüۡ ga guxüۡgu ga yexguma ya Tupana. 26ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñoma i
͑Ύիфɗҡ̲͑ӕ%oËȍɗ͑ľՓËȍիӡիǣӕ. ngunexüۡgu rü pemaã nüxüۡ chixu rü marü
19ॸRü guxüۡguma ga yexguma petanüwa ҡ̲Ëȍӕǣǣӕ͑ɗիɥľǣҡľիŃЙľҡ͑ӥՓ
chayexmagu, rü meãma chanaxü ga Cori iyarütau۳xgu. 27ॸErü marü meãma pemaã
ya Tupanaãrü puracü, taguma chaugü nüxüۡ chixu i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑
chicua۳xüüۡãcüma. Rü woo muŕ۳xpü۳xcüna pexü‫ ۡڟ‬naxwa۳xexüۡ, rü taxuüۡma ichicu۳x.
poraãcü changechaüۡgu, nagagu ga yema 28ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü penaxwa۳xe na
chixexüۡ ga chomaã naxügüchaüۡxüۡ ga Йľիӕ%ŕǣӥիüۡ rü meã nüxna pedaugüxüۡ i

Yudíugü, natürü naŕt‫ ڟ‬üwa chanaxüama ga guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ i petanüwa
yema puracü. 20ॸRü taguma íchayachaxãchi ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%իŕ
ga pemaã nüxüۡ na chixuxüۡ ga guxüۡma ga ɗԖӥ͑ľիüۡ nagu pexüۡ mugüxüۡ na nüxna
yema ore ga perü mexücۡ a۳իɗիɥիüۡ. Rü guxüۡ pedaugüxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ
duüۡxüۡǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ i Ngechuchu guxüۡma poraãcü naxauxe, rü Pauruna

nagümaãtama naxca۳x taxexüۡ. 29ॸChoma nana۳ɥ ۳xãchigü, rü nüxüۡ nachúxgü.
nüxüۡ chacua۳իфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɞËȍɗիӡիǣӕ, rü 38ॸYerü poraãcü nangechaüۡŕnaxca۳x ga
chowena tá pexca۳ի͑ӕ%͑իɥɗҡΎǣӥɗ yema ore ga namaã nüxüۡ yaxuxüۡ ga:

duüۡxüۡgü. Ѡӥҡ͑͑ËȍɗիľիŕŕËȍüۡ ɗ͑ǣŕ̲ “Marü tagutáma wena choxüۡ
ֆիΥǣӥիüۡ ñoma airugü i idüraexüۡ i ЙľĀӕǣӥ͖ٚիüۡ. Rü nümagü
carnerugüxüۡ ͑ǣɥ%Ëȍɗիŕŕիüۡrüüۡ. 30ॸRü woo ínayaxümücügü ñu۳xmata wapuruwa
Йľҡ͑ӥՓҡҡ̲͑͑ǣŕի̲ǣӥɗ͑ӥ̲իüۡ i nangu.
ҡĀΎф̲фľ̲%͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
YerucharéüۡՓ͑իӡǣЬӕфӕ
ֆիΥǣӥիüۡ ͑͑ӥǣӥՓľ͑իɥիŕŕ%իücۡ a۳x.
21
31ॸ¡Pegüna pedaugü, rü nüxna pecua۳xãchie 1ॸѠӥֆľիǣӕ̲͑ӥի͑ɗҡիɥ%Ëȍɗ
na ñuxãcü tomaŕ۳xpü۳x ga taunecügu rü ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü

ngunecü rü chütacü rü taguma wapurugu tichoüۡ. Rü Cochu ga
íchayachaxãchixüۡ ga pexca۳x ËЙիӡca۳x noxtacüma tichaetaxüۡ. Rü
chaxauxãcüma na pexüۡ chixucu۳իŕǣӥիüۡ ga moxüۡ%ËӥфӥѠΎĀՓҡիɥ. Rü yéma
wüxichigü! 32ॸRü ñu۳xmax, Pa ɗҡիɥ%Ëȍɗ, rü Pátarawa tangugü. 2ॸRü
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü Tupanana pexüۡ yexma nüxüۡ tayangau ga wüxi ga
chamugü. Rü chanaxwa۳իľɗ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗ ՓЙӕфӕǣЬľ͑ɞËȍɗՓӡիüۡne. Rü nagu
norü ore i tüxüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ na ñuxãcü tichoüۡ, фӥɗҡիɥ%Ëȍɗ. 3ॸRü yixcamaxüۡra
poraãcü tüxüۡ nangechaüۡxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ nüxüۡ tadaugü ga Chipre. Rü torü
norü ore tá pexüۡ ͑ЙΎфľիŕŕ͑ҡΔфӥ ҧoxwecüwawaama naxü, rü nüxüۡ
Corica۳իЙľ̲իŕիücۡ a۳x rü pexüۡ‫ڟ‬ tachopetü. Rü itiñaxwetaxüۡ ñu۳xmata
͑͑ǣŕի̲իücۡ a۳x i pechica namaã i guxüۡma Chíriaanewa tangugü. Rü Tiruwa
i duüۡxüۡgü i Tupana idexechixüۡ. 33ॸChoma ítachoüۡ, ֆľфӥֆŃ̲͑ɗիɥǣɞ͑͑ӕüۡãcuxüۡ
rü taxuguma chaugüca۳x chanaxwa۳xe ga ga guma wapuru. 4ॸRü yexma nüxüۡ
ҡľիŃфӥĀɥŕфӕфӥҡľիŃËȍɗфӕ. 34ॸRü pematama tayangau ga yémacü۳ۡãի۳ ǣֆիΥǣӥիüۡ, rü
rü meã nüxüۡ pecua۳x ga ñuxãcü daa 7 ga ngunexüۡ yéma natanüwa
cho۳xme۳xmaã na chapuracüxüۡ naxca۳x ga tayexmagü. ѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
yema choxüۡ‫ ڟ‬rü chomücügüaxüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡ. ͑ֆĀľիǣӥիŕŕǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü
35ॸRü guxüۡguma meã pexüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕ͑ Pauruxüۡ ñanagürügü: —‫ؽ‬ҽ%իӢɗ
͑ǣŕ̲%ËӥЙľЙӕфËӥľիüۡ na nüxüۡ YerucharéüۡՓËӕիӡիüۡ! —ñanagürügü.
perüngüۡիŕŕիücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nüxü‫ۡڟ‬ 5ॸNatürüyexguma nangupetügu ga yema
nataxuxüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑͑ӥի͑ 7 ga ngunexüۡgü, фӥɗҡիɥ%Ëȍɗ. Rü yema
pecua۳xãchiexüۡ i Cori ya Ngechuchuarü ore ֆիΥǣӥիüۡ фӥҡΎՓľ͑фӥիɥ. Rü
ga nümatama ñaxüۡ: naxma۳xmaãchigü rü naxãcügümaãchigü
٘Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗЙľ̲͑ toxüۡ ínixümücügü ga guxüۡma ñu۳xmata
toguena penaxãxüۡ rü tama i tüma pexna ǣӕ̲ɥ%͑ľËȍɗЙľ͑ӥՓҡ͑ǣӕǣӥ. Rü
tanaxãxüۡٚ, ñaxüۡ. 36ॸRü yexguma yema yexma naxnücügu tacaxgüãp ‫ ڟ‬ü۳xü, rü
ñaxguwena ga Pauru, rü inacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü 6
ҡֆӕ̲ӥիŕǣӥ. ॸRü yexguma ga toma rü
namaã ga guxüۡma, фӥ͑ֆӕ̲ӥիŕ. 37ॸRü nüxüۡ ҡфӥ̲Ύիŕǣӥ, rü tichoüۡ ga
wapuruwa. Rü nümagü rü napataca۳x —ñanagürü. 14ॸRü yexguma marü

nawoegu. 7ॸѠӥҡΎ̲фӥҽɗфӕՓɗҡիɥ%Ëȍɗ taxuacüma tanachu۳xugu, rü
фӥҽӕфľ̲ɥĀՓҡ͑ǣӕǣӥ. Rü yéma tachianemare, rü ñatarügü: —‫ؽ‬ƚËӥ
ítachoüۡ, yerü yexma nayacua۳x ga yangu i Cori ya Tupanaãrü ngúchaüۡ!
ՓЙӕфӕǣӕ͑ҡիɥիüۡ. Rü nüxüۡ —ñatarügügü. 15ॸRü yemawena rü togü
ҡфӥ̲Ύիŕǣӥǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga yéma ҡ̲ľիŕŕǣӥ, rü YerucharéüۡՓҡիɥ. 16ॸRü
yexmagüxüۡ, rü wüxi ga ngunexüۡ ҡΎՓľ͑фӥիɥǣ͖ӕիфľǣֆիΥǣӥիüۡ ga
natanügu tarücho. 8ॸRü moxüۡãcü Checharéacüۡ۳ãx۳ gü, фӥͅËȍΦӡЙҡՓ
ɗҡիɥ%ËȍɗǣֆŃ̲, rü Checharéawa toxüۡ nagagü. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣՓӥիɗǣ
tangugü. Rü Piripi ga Tupanaãrü orearü Chíperecüۡ۳ãx۳ ga üۡpamama woetama
uruüۡЙҡՓҡիɥ. Rü nüma rü yema 7 ga ֆիΥիüۡ. Rü naxüۡtagu tapegüxüۡ.
ngüۡիŕŕфӕüۡgü ga tupaucana
Chaüۡtiáguxüۡҡǣӕ͑͑իӡ%͑ľǣЬӕфӕ
daugüxüۡtanüxüۡ ͑ɗիɥ. Rü yexma
naxüۡtagu tapegü. 9ॸRü nüma nüxüۡ‫ڟ‬ 17ॸRü yexguma Yerucharéüۡwa
iyexma ga ãgümücü ga naxãcügü ga tangugügu, фӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü
taguma ixãtecü ga Tupanaãrü orexüۡ ҡ%ŕ%Ëӥ̲ҡΎիüۡ nayauxgü. 18ॸRü
ixugüecü. 10ॸRü yexguma marü ñuxre ga moxüۡãcü ga Pauru rü tomaã
ngunexüۡ yéma tayexmagügu, rü Chaüۡtiáguxüۡҡǣӕ͑͑իӡ%͑ľ. Rü yéma
֤ӕĀŃ͑ľՓ͑ľ͑իӡǣՓӥիɗǣ nangutaque۳xegü ga guxüۡma ga
Tupanaãrü orearü uruüۡ ga Agabugu ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü. 19ॸRü nüxüۡ
ãŕg‫ ڟ‬axüۡ. 11ॸRü yexguma toxüۡtawa ͑фӥ̲ΎիŕǣЬӕфӕ, rü ñu۳իӡËȍɗ̲ľ%̲
nanguxgu ga Agabu, rü nanayaxu ga namaã nüxüۡ nixu ga guxüۡma ga yema
Pauruarü goyexüۡ. Rü namaã nügü Tupana üxüۡ ga yexguma yema tama
nina۳ɥ ۳xgücutü, фӥ͑ӥǣӥ͑ɗ͑ɥme۳x, rü ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã nüxüۡ yaxuxgu ga
ñanagürü: —ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ marü Tupanaãrü ore. 20ॸRü yexguma Pauruarü
chomaã nidexa rü ñanagürü: orexüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ͑ӥ̲ǣӥ, rü
“Rü ñaãcü tá nayana۳ɥ ۳xgü i Yudíugü i Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgü. Rü ñanagürügü
Yerucharéüۡwa i ñaã goyexüۡãrü yora. Rü Pauruxüۡ: —Dücax, ЬҽΎľ͑ľŕի, cuma
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Yudíugü nüxüۡ cucua۳իфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիӡËȍɗիüۡ
ɗիɥǣӥիüۡ͑ҡ̲͑͑ӕǣӥٚ, ñanagürü. ɗ֤ӕĀɞӕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ. Rü guxüۡma i
12ॸRü yexguma yema orexüۡ ҡիɥ͑ӥŕǣӕ, rü nümagü rü nanaxwa۳xegü na nagu
toma rü yema Checharéacüۡ۳ãx۳ gümaã ͑իɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ
Pauruxüۡ taca۳ax۳ üۡgü ga tama ümatüxüۡ. 21ॸNatürü ga togü ga tama
YerucharéüۡՓ͑͑իӡիüۡca۳x. 13ॸNatürü ֆիΥǣӥիüۡ rü marü namaã nüxüۡ
nüma ga Pauru rü toxüۡ nangãxüۡ rü ͑ɗիӕǣӥǣӥ͑Ëӕ̲фӥËӕ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ i
ñanagürü: —¿Tü۳xcüüۡ pexauxe rü choxüۡ guxüۡma i Yudíugü i togü i nachiüۡãnewa
pengechaüۡիŕŕ? Choma rü íchamemare ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ, na tama naga
͑Ëȍɗ͑ɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta rü ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ
marü íchame na Yerucharéüۡgu chayuxüۡ ümatüxüۡ. Rü marü namaã nüxüۡ
naxca۳x ya Cori ya Ngechuchu ͑ɗիӕǣӥǣӥ͑Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ na tama
tüxüۡ ínawiüۡcha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡca۳x ya yema ãgümücü ga yatügü. Rü moxüۡãcü

nanegü, фӥ͑ҡ̲͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x rü Tupanape۳իľՓ͑ӥǣӥ̲͑ľիŕŕǣ
ɗҡËӥ̲ǣӥǣͅΎɥËȍŃҡӥիüۡ muxüۡ. Pauru wüxigu namaã ga yema yatügü.
22ॸ¿ӄacü tá ixüexüۡ i ñu۳xmax? Ƅфӥ͑ǣŕ̲ Rü ñu۳իӡËȍɗǣӕ̲ҡӕЙӕËǣҡիüۡnegu
֤ӕĀɞӕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ rü aixcüma tá nüxüۡ namaã naxücu na paimaã nüxüۡ
nacua۳xgü na marü nuã cunguxüۡ. 23ॸ¡Rü yaxuxüۡca۳x na 7 ga ngunexüۡǣӕҡֆɗɥիüۡ
͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ͑Ëӕ͑իӥիüۡ i ͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥ%իüۡ ga yema norü uneta
͑ǣŕ̲ҡËӕ̲%͑ӥիüۡ tixuxüۡ! Nuã ga Tupanamaã nüxüۡ yaxugüxüۡ, rü
ҡΎҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ɗ%ǣӥ̲ӥËӥɗֆҡӥǣӥ yemawena rü tá na inaxãmaregüãxüۡ ga
ɗֆ͑ǣӕիŕŕËȍüۡxüۡ i wüxi i uneta i norü ãmaregü ga Tupanaxüۡ namaã
Tupanamaã nüxüۡ yaxuxüۡ. 24ॸ¡Ngŕm ‫ ڟ‬a yacua۳xüüۡgüxüۡ ga wüxichigü. 27ॸRü
ۡ
tupauca ya taxünewa nagagü, rü yexguma marü nagúxchaüۡgu ga yema 7
Փӥիɗǣӕ̲͑%ֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ ga ngunexüۡ, rü ñuxre ga Yudíugü ga
ҡËӥ̲ǣͅΎɥËȍŃҡӥի͑%իüۡ, rü Áchiaanecüۡ۳ãx۳ gü rü Pauruxüۡ nadaugü ga
Tupanape۳իľՓЙľǣӥЙľֆ̲ľիŕŕǣӥ! ¡Rü tupauca ga taxüۡnewa. Rü yema Yudíugü
nüxü‫ ۡڟ‬naxütanü i ñuxregu nüxü‫ۡڟ‬ rü duüۡxüۡgüxüۡ ͑͑ӕŕիŕŕ͑Ьӕфӕիüۡ
naxãtanü na yadüpü۳xüerugüxüۡca۳x i yayauxgüxüۡca۳x. Rü yemaca۳x Pauruna
͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ nayuxgü. 28ॸRü tagaãcü aita naxüe
ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥ%իüۡca۳x i norü unetagü ! Rü ñaxüۡmaã: —Pa Tomücügü Pa Yudíugüx,
͑ǣŕ̲Փфӥǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥ ¡Paxa toxüۡ perüngüۡիŕŕի! ͵%͑ɗիɥɗ
rü tá nüxüۡ nacua۳xgü na aixcüma cuma ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗǣӕիüۡwama
фӥҡ͑ǣËӕիɥ͑ӥիüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣ ֆ͑ǣәľիŕŕËȍɗǣӥիüۡ i duüۡxüۡgü na taxchi
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü tama aixcüma na naxaiexüۡca۳x i yixema i Yudíugü, rü
ֆɗɥիüۡ ga yema ore ga cuchiga ga nüxüۡ naxchi na naxaiexüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ
yaxugüexüۡ. 25ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑ǣŕ̲ ǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü daa tupauca ya
ֆիΥǣӥիüۡ ɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü taxüۡne. Rü naŕt‫ ڟ‬üwa i ñu۳xmax rü nuxa
marü naxca۳x tanaxümatü ga torü ore na daa tupauca ya taxüۡnegu nanamucu i
tama nangΥ۳xgüãxüۡca۳x i ҧacü i namachi i ñuxre i duüۡxüۡǣӥɗҡ̲ҡËӥ̲ǣӕɥիüۡ,
marü togü norü фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑իӥիիŕŕɗ͖%͑ËȍɗË
tupananetachicüna۳xãgüxüۡ namaã i üünexüۡ —ñanagürügü. 29ॸRü yema
icua۳xüüۡgüxüۡ, rü tama na ñanagürügü yerü üۡpaacü Yerucharéüۡwa
nangΥ۳xgüãxüۡca۳x ya nagü, rü tama Paurumaã nüxüۡ nadaugü ga Turuquínu
nangΥ۳xgüãxüۡca۳իɗ͑ŕիüۡgü rü e۳xna ga wüxi ga Epéchiucüۡ۳ãx۳ ga tama Yudíu
naxüۡ͑ǣӥɗՓŕի͑%իüۡ, фӥҡ̲͑ɥɗ ɗիɥիüۡ. Rü nüxüۡ nacua۳xgügu rü Pauru
ngemaã rü e۳ի͑͑ɥֆֆҡӥ̲% ̲фӥֆľի̲͑͑իӥËӕիŕŕǣҡӕЙӕË
inapexüۡca۳x —ñanagürügü. ga taxüۡnegu. 30ॸRü guxüۡma ga yema
ɥ%͑ľËüۡ۳ãի۳ ǣӥфӥЙΎф%Ëӥ͑͑ӕŕ. Rü
Tupauca ga taxüۡnegu Pauruxüۡ niyauxgü
tupauca ga taxüۡneca۳x nibuxmü, rü
26ॸRü
yexguma ga Pauru rü yéma Pauruxüۡ niyauxgü, rü tupaucaarü
tupauca ga taxüۡnewa nanagagü ga ɥã۳xtüwa nanatúchigügü. Rü yexguma
paxa nanawãxtagü ga guma tupauca ga nüxüۡ chixuxüۡ i wüxi i ore? —ñanagürü.

taxüۡneãrü ɥã۳xgü. 31ॸRü yexguma Rü nüma ga ãŕ۳xgacü nanangãxüۡ rü
Pauruxüۡ yama۳xgüchaüۡgu ga duüۡxüۡgü, ñanagürü: —E۳xna nüxüۡ cucua۳x na
rü Dumacüۡ۳ãx۳ ga churaragüarü Griégugawa quidexaxüۡ. 38ॸ¿Tama e۳xna
ãŕ۳xgacüxüۡtawa nanguchiga ga ore na Ëӕ̲ֆɗɥիüۡ i Equitucüۡ۳ãx۳ ga üۡpaxüra rü
guxüۡwama ga Yerucharéüۡwa rü na duüۡxüۡgüxüۡ Ëӕ͑ӕŕիŕŕիüۡ na ãŕ۳xgacümaã
͑͑ӕŕիüۡ ga duüۡxüۡgü. 32ॸRü nügü naćaixüۡca۳x rü dauxchitawa ga
yexgumatama ga guma churaragüarü taxúema íxãpataxüۡwa cunagagüxüۡ ga
ãŕ۳xgacü rü nanangutaque۳իľիŕŕǣֆľ̲ 4000ǣֆҡӥǣӥǣ̲ŕҡիüۡgü?
norü capitáüۡgü namaã ga norü —ñanagürü. 39ॸRü yexguma ga Pauru rü
churaragü, rü paxa yema duüۡxüۡgü nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Choma rü
íyexmagüxüۡՓ͑իɥ. Rü yexguma guma ֤ӕĀɞӕËȍɗիɥ, rü Tarsucüۡ۳ãի۳ Ëȍɗիɥ. Rü
ãŕ۳xgacüxüۡ rü yema churaragüxüۡ æȍɗфɞËȍɗ͑ľՓфӥֆɗ̲͑ɗիɥֆՓӥիɗֆ
nadaugügu ga duüۡxüۡgü, rü ɥ%͑ľֆҡիӥËȍɗ͑ľ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕфӥ
ínayachaxãchigü ga na Pauruxüۡ ̲ľֆɗիɥǣӕ, rü cuxna chaca na
yama۳xgüxüۡ. 33ॸRü yexguma ga guma duüۡxüۡgümaã chidexaxüۡca۳x —ñanagürü.
ãŕ۳xgacü rü Pauruca۳ի͑ɗիӡфӥ͑ֆֆիӕ. 40ॸRü yexguma ga guma ãŕ۳xgacü rü:
Rü nanamu na taxre ga cadenamaã na —Ngüۡ —ñanagürü. Rü nüma ga Pauru,

yana۳ɥ ۳xgüãxüۡca۳x. Rü nüxna naca na texé фӥËȍӕффǣӥЙҡфӥҡΎիΥ͑ľǣӕ
ֆɗɥիüۡ, rü ҧacü naxüxüۡ. 34ॸNatürü yema nachinagü, rü naxunagüme۳իŕ͑
muxüۡma ga duüۡxüۡgü rü toxica ga nachiãchixüۡca۳x ga duüۡxüۡgü. Rü
oremaã aita naxüe ga wüxichigü. Rü yexguma nachiãchiegu, rü Yudíugawa
yexguma taxuacüma meã nüxüۡ nidexa, rü ñanagürü nüxüۡ:
nacua۳xgu ga ҧacüca۳ի͑͑͑ӕŕիüۡ, rü 1ॸ—Pa Chautanüxüۡgüx, ¡rü
guma ãŕ۳xgacü rü nanamu na

churaragüpatawa Pauruxüۡ nagagüxüۡ.
22 choxü‫ ۡڟ‬ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲
ñu۳xma tá pemaã nüxüۡ chixuxüۡ na
35-36ॸRü yexguma churaragüpataarü chaugüétüwa chidexaxüۡca۳x!
ҡΎիΥ͑ľՓ͑͑ǣӕիǣӕǣЬӕфӕ, rü —ñanagürü. 2ॸRü yexguma nüxüۡ
churaragü nayangetaüۡgü naxchaxwa ga ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ֤͑ӕĀɞӕǣՓ̲͑%
yema muxüۡma ga duüۡxüۡgü, yerü yadexaxüۡ, rü yexeraãcü
͑͑ӕŕիüۡchi rü nawe nicaetanü rü inayarüchianegü. Rü yexguma namaã
ñanagürügü: —¡Yama۳xüۡchi! yadexagu ga Pauru, rü ñanagürü:
—ñanagürügü. 3ॸ—æȍΎ̲фӥ֤ӕĀɞӕËȍɗիɥ, rü
æȍɗфɞËȍɗ͑ľ%фӥɥ%͑ľǣҽфѸӕǣӕËȍ¡ӕ.
Pauru rü duüۡxüۡgüpe۳xewa
ͮҡӥфӥĀΎ̲ɥ%͑ľֆ֤ľфӕËȍфéüۡwa
nügüétüwa nidexa
chaya, фӥǾ̲͑ɗŃӕ͑ɗիɥǣËȍΎфӥ
37ॸRüyexguma marü churaragüpatagu ngu۳իŕŕфӕüۡ. Rü meãma nawa changu۳x ga
yamucuchigüchaüۡãgu rü Pauru rü guxüۡma ga mugü ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga
Griégugawa guma ãŕ۳xgacüna naca rü tórü o۳իɗǣӥ͑ǣӕɥիüۡ. Rü guxüۡguma
ñanagürü: —¿Cuxü‫ ۡڟ‬namexüۡ na cumaã naxca۳x chadau na guxüۡma i chorü
ngúchaüۡmaã Tupanaãxü‫ ۡڟ‬chapuracüxüۡ, ͑ǣŕ̲͑Փľнӕɗ͑ǣŕËȍɗǣӥիüۡٚ, ñanagürü

͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i guxãma i pema i choxüۡ. 9ॸ—Rü yema chomücügü rü nüxüۡ
ñu۳xmax. 4ॸ—Rü choma ga üۡpa rü nadaugü ga yema omü, rü
ЙΎф%Ëӥ͑ՓľËȍɗ͑ǣŕËȍɗǣӥǣֆľ̲ na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, natürü tama nüxüۡ
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ na ͑իɥ͑ӥŕǣֆľ̲͑ǣǣËȍΎ̲%
chanaćaixüۡca۳x. Rü íchanayauxüۡ, rü idexaxüۡ. 10ॸ—Rü nüxna chaca, rü
chanapoxcue ga muxüۡma ga yema ñacharügü ga chomax:
ֆիΥǣӥիüۡ ga yatüxüۡgü rü ngexüۡgü. “¿Rü ҧacü tá chaxüxüۡ, Pa Corix?ٚ
5ॸ—Rü nüma ya paigüeru rü guxüۡma i ñacharügü. Rü yexguma ñanagürü
tupauca ya taxüۡneãrü ãŕ۳xgacügü i choxüۡ ga Cori:
yaguã۳xgü rü nüxüۡ nacua۳xgü na aixcüma “¡Írüda, rü inachi, фӥġ̲ËӕՓ͑իӡ,
ֆɗɥիüۡ i ñaã chorü ore. Yerü nümagü rü rü ngŕm‫ ڟ‬a tá cumaã nüxüۡ nixu ya wüxi
choxna nanaxãgü ga popera na choxüۡ ya yatü na ҧacü tá cuxüxüۡ!͖ٚ͑ǣӥфӥ
nangüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x ga tatanüxüۡgü ga ga nüma ga Cori. 11ॸ—Rü yexguma ga
Yudíugü ga Damacuwa yexmagüxüۡ. Rü ËȍΎ̲фӥËȍɗիΎիľҡӥֆľ̲Ύ̲ӥŕ̲̲%,
ֆŃ̲ġ̲ËӕՓËȍիӡ͑naxca۳x rü yemaca۳x ga yema chomücügü rü
chayadauxüۡ-ca۳x ga yema Ngechuchuaxü‫ۡڟ‬ cho۳xme۳իǣӕֆ͑ǣɥǣӥ%Ëӥ̲ËȍΎիüۡ
ֆիΥǣӥիüۡ, rü nuã Yerucharéüۡwa na nigagü, rü yemaãcü Damacuwa changu.
chanagagüxüۡca۳x rü nuxã 12ॸ—Rü yéma nayexma ga wüxi ga yatü
chayapoxcuexüۡca۳x. ga Ananíãgu ãŕg‫ ڟ‬acü. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣ
wüxi ga yatü ga aixcüma Tupanaga
Pauru nüxüۡ nixu na ñuxãcü
ɥ͑ӥËӥ, фӥ͑ӥ̲фӥ̲ľ%̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕ
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬yaxõõxüۡ
ǣֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. Rü
6ॸ—ͮҡӥфӥֆľիǣӕ̲̲͑ǣӕËȍɗիӡֆ͑ľ guxüۡma ga Yudíugü ga Damacuwa
rü marü chingaicaxgu ga Damacuwa na yexmagüxüۡ, rü meã nachiga nidexagü.
changuxüۡ, фӥ̲ľ%̲ҡΎËӕËȍɗǣӕ͑ɗիɥǣ 13ॸ—Rü nüma ga Ananíã rü choxüۡ
yexguma. Rü ngürüãchi wüxi ga omü ga ínayadau. Rü yexguma chauxüۡtawa

poraxüۡ ǣĀիӡՓ͑ľ¡իɗիüۡ rü choxüۡ nanguxgu rü ñanagürü choxüۡ:
nabaxi. 7ॸ—Rü ñaxtüanegu chayangu, rü ٘Ьæȍӕľ͑ľŕЬæȍӕфӕի, ¡wenaxãrü
nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣՓӥիɗǣ͑ǣǣ͖իüۡ ingo۳ի͑իŕҡӥ!͖ٚ͑ǣӥфӥ. Rü
choxüۡ: yexgumatama wenaxãrü chingo۳ի͑իŕҡӥ
“Pa Chaurux, ¿tü۳xcüüۡ nawe rü meãma nüxüۡ chadau. 14ॸ—Rü
нӕɗ͑ǣŕËȍɗǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i choxü‫ۡڟ‬ yexguma ñanagürü ta:
ֆիΥǣӥիüۡ?͖ٚիüۡ. 8ॸ—Rü yexguma ga “Yima Tupana ya nuxcümaüۡgüxüۡ ga
choma rü chanangãxüۡ, rü ñacharügü: tórü o۳xigüarü Tupana cuxüۡ naxuneta na
٘‫ع‬ѠӥҡľիŃнӕɗիɥЬæΎфɗի?͖ٚËȍфӥǣӥ. nüxüۡ cucuáxüۡca۳x i norü ngúchaüۡ, rü na
Rü nüma ga yema naga rü choxüۡ nangãxüۡ, nüxüۡ cudauxüۡca۳x ya yima Cristu ya
rü ñanagürü: mecü, rü naã۳xwatama nüxüۡ
٘æȍΎ̲͑ɗիɥɗͮǣľËȍӕËȍӕֆ Ëӕիɥ͑ӥիüۡca۳x i naga. 15ॸ—Erü cuma tá
Nacharétucüۡ۳ãx۳ , rü chorü duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥɗ ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ i duüۡxüۡgümaã nüxüۡ
quixuchigaxüۡ ga ñuxãcü na Tupanaxüۡ

Churaragüarü ãŕ۳xgacüme۳իŕՓ
cudauxüۡ rü cumaã yadexaxüۡ. 16ॸ—¡Rü
nayexma ga Pauru
ñu۳xma rü marü taxuüۡma ícunan۳g۳ӕիŕŕ!
¡Rü írüda rü ínabaie! ¡Rü Cori ya 22ॸRüyexguma Pauru yema ñaxgu rü
Ngechuchuégagu naxca۳x ínaca na cuxüۡ‫ڟ‬ yexma nayacua۳իŕŕǣӥǣ̲͑ľ%͑ӥիüۡ‫ڟ‬
nüxüۡ nangechaüۡxüۡca۳x i curü ɗ͑իɥ͑ӥŕիüۡ ga yema duüۡxüۡgü. Rü
pecadugü!͖ٚ͑ǣӥфӥËȍΎիüۡ. yexguma aita naxüeãcüma ñanagürügü:
—¡Noxtacüma peyamá! Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
Pauru nüxüۡ nixu na ñuxãcü Tupana
na nayuxüۡ фӥ͑ǣŕի̲͑ֆ͑իΎիüۡ
namuxüۡ na yema tama Yudíugü
—ñanagürügü. 23ॸRü yexguma aita
ɗիɥǣӥիüۡҡ͑ӥՓ͑իӡիüۡca۳x
naxüegu, rü norü gáuxüۡchirumaã
17-18ॸ—Rü yexguma Yerucharéüۡca۳x nibuatanücüü, rü ãte۳xeanexüۡ Āիӡ
chataeguxgu, rü tupauca ga taxüۡnewa niwogütanücüü. 24ॸRü yexguma yemaxüۡ
Ëȍիӡ͑ֆŃ̲Ëȍֆӕ̲ӥիŕիüۡca۳x. Rü nada۳u۳xgu ga churaragüarü ãŕ۳xgacü, rü
chango۳xetü, rü nüxüۡ chadau ga Cori ya nanamu ga churaragüpatagu na
Tupana. Rü ñanagürü choxüۡ: yamucuchigüãxüۡca۳x ga Pauru. Rü
٘‫ͮؽ‬Йի%ŕ, фӥɗ͑իӡ%Ëȍɗɗ͑ӕ% nanamu na poraãcü nac۳uaixgüãxüۡca۳x
Yerucharéüۡwa, erü duüۡxüۡǣӥфӥҡ%ӡҡ̲ na yadexaxüۡca۳x na nüxüۡ nacuáxüۡca۳x ga
͑ǣ͑իɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗËȍӕËȍɗǣ tü۳xcüüۡ ֆɗɥիüۡ na yemaãcü nachigamaã
nüxüۡ quixuxüۡ!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 19ॸ—Rü aita naxüexüۡ ga duüۡxüۡgü. 25ॸRü
choma chanangãxüۡ, rü ñacharügü: yexguma marü yana۳ɥ ۳xgüãgu na
“Pa Corix, nüma i duüۡxüۡgü rü nüxüۡ nac۳uaixgüãxüۡca۳x, rü Pauru nüxna naca
nacua۳իǣӥǣËȍΎ̲͑ֆɗɥիüۡ ga guxüۡne ga yema capitáüۡ ga yéma yexmaxüۡ, rü
ga ngutaque۳xepataüۡǣӥՓËȍիӡիüۡ rü ñanagürü: —¿E۳xna pexme۳xwa
íchanayauxüۡxüۡ rü chanapoxcuexüۡ rü ͑͑ǣŕի̲͑penac۳uaxixüۡ i wüxi i
chayac۳uaixgüxüۡ ga yema cuxü‫ۡڟ‬ Dumacüۡ۳ãx۳ ega tama nüxna pecaxiragu?
ֆիΥǣӥիüۡ. 20ॸ—Rü yexguma —ñanagürü. 26ॸRü yexguma yemaxüۡ
yama۳xgüãgu ga guma curü duüۡcü ga ͑իɥ͑ӥǣӕǣËЙɗҡáüۡ, rü guma
Etébaüۡ ga curü orearü uruüۡ, rü churaragüarü ãŕ۳xgacüxüۡҡՓ͑իӡ, rü
chomatama yéma chayexma, rü chorü namaã nüxüۡ nixu, rü ñanagürü: —¿ӄacü
̲ľ͑ɗիɥǣ͑yama۳xgüãxüۡ. Rü choma tá cuxü? Erü ñaã yatü rü Dumacüۡ۳ãի۳ ͑ɗիɥ
͑ɗիɥǣ͑ӥի͑ËȍĀӕիüۡ ga naxchiru ga —ñanagürü. 27ॸRü yexguma ga guma
yema yama۳xgüxüۡٚ, ñacharügü nüxüۡ. churaragüarü ãŕ۳xgacü, rü Pauruca۳x
21ॸ—Natürü nüma ga Cori rü ñanagürü ͑ɗիӡ, rü nüxna naca rü ñanagürü nüxüۡ:
choxüۡ: —‫ع‬kɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ na Dumacüۡ۳ãի۳ нӕɗɥիüۡ i
٘‫ؽ‬ѠӥЙիËӕǣӥ̲͑ľիŕŕфӥ cumax? —ñanagürü. Rü nüma ga Pauru
ɗ͑իӡ%Ëȍɗ! Erü yaxüۡguxüۡ i nanangãxüۡ, rü: —Ngüۡ —ñanagürü. 28ॸRü
nachiüۡ%͑ľǣӥՓɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i yexguma ga guma churaragüarü
ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡtanüwa tá cuxüۡ ãŕ۳xgacü rü nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
Ëȍ̲ӕٚ—ñanagürü. —Choma rü poraãcü choxü‫ ۡڟ‬naxãtanü na
Dumacü۳ۡãի۳ ËȍӕǣӥËȍɗիɥիŕŕիüۡ cuc۳axüۡca۳x. Natürü wüxi i chixexüۡ cuxü

—ñanagürü. Rü yexguma nachonagü ga ľфӥËӕ̲ҡ̲фӥҡ̲͑ǣËӕիɥ͑ӥɗ
Pauru, rü ñanagürü: —Natürü i choma ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ muxüۡ erü cunamu
rü woetama chorü bucüma Dumacüۡ۳ãx۳ na choxüۡ napéaxüۡca۳x —ñanagürü ga
Ëȍɗիɥ—ñanagürü. 29ॸRü yexgumatama Pauru. 4ॸRü yexguma ga yema
͑ӥի͑͑ɗիɥǣËȍɗǣֆľ̲Ьӕфӕիüۡ yexmagüxüۡ rü ñanagürügü: —¿Tü۳xcüüۡ i
c۳uaixgüchaüۡxüۡ. Rü nümatama ga yema ͑ǣŕ̲%Ëӥҧacü namaã quixugüxüۡ i
churaragüarü ãŕ۳xgacü rü ta namuüۡ ga paigüeru ya Tupana nüxüۡ unetacü?
yexguma nüxüۡ nacua۳xgu ga Dumacüۡ۳ãx۳ —ñanagürügü. 5ॸRü Pauru nanangãxüۡ,
͑ֆɗɥիüۡ ga Pauru, yerü marü rü ñanagürü: —Tama nüxüۡ chacua۳x, Pa
cadenamaã nayana۳ɥ ۳xchire۳x. Chautanüxüۡgüx, ͑Йɗǣӥľфӕֆɗɥիüۡ. Erü
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa nüxüۡ tadau
Yudíugüarü ãŕ۳xgacügütücumüpe۳xewa
rü ñanagürü:
nayexma ga Pauru
“¡Tama curü ãŕ۳xgacümaã chixexüۡ
30ॸRü yema churaragüarü ãŕ۳xgacü quixugü!ٚ
meãma nüxüۡ nacuáxchaüۡ ga tü۳xcüüۡ na ñanagürü. 6ॸRü yexguma nüxüۡ nacua۳xgu
ínaxuaxüۡgüãxüۡ ga yema Yudíugü. Rü ǣЬӕфӕǣ͑æȍĀӕËȍŃӕǣӥֆɗɥիüۡ ga
yemaca۳x ga moxüۡãcü rü nanamu na togü, фӥ͑ЬфɗËȍŃӕǣӥֆɗɥիüۡ ga togü, rü
nangutaque۳xegüxüۡca۳x ga paigüarü yema ãŕ۳xgacügüpe۳xewa tagaãcüma
ãŕ۳xgacügü rü guxüۡma ga yema ñanagürü: —Pa Chautanüxüۡgüx, choma
ãŕ۳xgacügütücumü ga Yudíugüarü. Rü фӥЬфɗËȍŃӕËȍɗիɥ, rü Parichéu nane
͑ֆՓŕǣӥǣЬӕфӕфӥËĀľ͑фӥֆŃ̲ Ëȍɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x choxna pecagü i
ãŕ۳xgacügüpe۳xewa nanagagü. ñu۳xmax, ľфӥËȍֆիΥɗՓľ͑ҡ͑
1ॸRü Pauru meãma nüxüۡ ̲͑իŕիüۡ i yuexüۡ —ñanagürü. 7ॸRü
23 nadawenü ga yema ãŕ۳xgacügü,
rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa
yexguma yema ñaxgu ga Pauru, rü
yema Parichéugü rü Chaduchéugü rü
Chautanüxüۡgüx, chomatama nüxüۡ inanaxügüe ga nügümaã na
chacua۳x rü guxüۡguma meã chamaxüۡ ga iyaporagaexüۡ, rü yexma nügü nitoye ga
Tupanape۳xewa ñu۳xmata ñoma i yema ngutaque۳xewa. 8ॸƄфӥ͑ǣŕ̲
ngunexüۡwa nangu —ñanagürü. 2ॸRü æȍĀӕËȍŃӕǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥҡ̲
yexguma ga yema paigüeru ga Ananíã Փľ̲͑͑իŕɗ͑ǣŕ̲ֆӕľիüۡ, rü
rü nanamu ga yema Pauruarü nataxuma i orearü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ ,
ngaicamana yexmagüxüۡ na naã۳xwa фӥ͑ҡիӕ̲ɗ͑%ŕǣӥ—ñanagürügü.
tayama۳xgüxüۡca۳x. 3ॸRü yexguma ga ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ЬфɗËȍŃӕǣӥфӥ͑ֆիΥǣӥ
Pauru rü ñanagürü nüxüۡ: —Tupana tá ͑͑͑ǣŕի̲իüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲. 9ॸRü
cuxüۡ napéax, Pa Ãŕ۳xgacüx. Cuma rü yemaca۳x guxüۡma aita naxüe. Rü
düxétüwaxica cume natürü aixepena rü ñu۳իӡËȍɗ͖ӕիфľǣ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü ga
nachixe i curü maxüۡ. Rü ñu۳xma rü ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥՓngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ ga
ngŕ̲‫ ڟ‬ËӕфӥҡΎ͑ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ i Parichéugütücumüwa ügüxüۡ rü
mugü nüxüۡ ixuxüۡãcüma choxna inachigü, rü ñanagürügü: —Toxca۳x rü
taxuüۡma i chixexüۡ naxü i ñaã yatü. nagagüãxücۡ a۳x i Pauru. ¡Rü namaã nüxüۡ
Bexmana wüxi i ҧËӥфӥ͑%ŕ̲͑% pixu na penaxwa۳xegüxüۡ na meã nüxüۡ
nidexa rü e۳xna wüxi i orearü ngeruüۡ i pecuáxchaüۡxüۡ i nachiga! Rü toma rü tá
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ —ñanagürügü. 10ॸRü marü ítamemare na namagu tayamáxücۡ a۳x
yexeraãcü norü numaã nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥ naxüۡpa na ínanguxüۡ —ñanagürügü.
ga yema duüۡxüۡgü. Rü yemaca۳x 16ॸͮҡӥфӥ͑ǣɥ͑ľǣPaurueya۳x rü nüxüۡ
͑իΎľǣ%ŕǣǣӕ̲Ëȍӕффǣӥфӥ nacuáchiga ga Pauruxüۡ na

ãŕ۳xgacü ga na Paurugu yama۳xgüchaüۡxüۡ, rü yemaca۳x
nagaugügüchaüۡxüۡ. Rü norü ËȍӕффǣӥЙҡՓ͑իӡ͑Ьӕфӕ̲%͑ӥիüۡ
churaragüxüۡ namu na yéma yanaxuxücۡ a۳x. 17ॸRü Pauru naxca۳x naca ga
duüۡxüۡgütanüwa Pauruxüۡ napugüxüۡca۳x wüxi ga capitáüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ:
rü wena churaragüpatawa na —¡Curü ãŕ۳xgacüxüۡtawa naga i ñaã
nagagüãxüۡca۳x. 11ॸRü moxüۡãcüarü ngextü۳xüxüۡ, erü nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗΎфľɗ
chütaxüۡgu Pauruca۳x nango۳x ga Cori ga namaã nüxüۡ yaxuxchaüۡxüۡ! —ñanagürü.
Tupana, rü ñanagürü nüxüۡ: —¡Rü 18ॸRü yema capitáüۡ rü ãŕ۳xgacüxüۡtawa
͑ҡ%ŕ! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i núma nanaga ga yema ngextü۳xüxüۡ. Rü ñanagürü

Yerucharéüۡwa choxüۡ na quixuchigaxüۡ, nüxüۡ: —ͮǣŕ̲ЙΎիËӕիüۡ i Pauru rü
фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡ͑ɗիɥɗġӕ̲Փ͑ chauxca۳x naca, rü choxna naca na nuã
choxüۡ quixuchigaxüۡ —ñanagürü ga cuxüۡtawa chanagaxücۡ a۳x i ñaã ngextü۳xüxüۡ,
Tupana. erü nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗΎфľɗËӕ̲%͑ӥիüۡ
yaxuxchaüۡxüۡ —ñanagürü. 19ॸRü naxme۳xgu
Yudíugü naxca۳x nadaugü na ñuxãcü
yayauxãchiãcüma toxnamana nanaga ga
Pauruxüۡ yama۳xgüchaüۡxüۡ
ãŕ۳xgacü, rü yéma nüxna naca rü ñanagürü:
12ॸRü moxüۡãcü, rü ñuxre ga Yudíugü rü —¿ӄËӥֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲%͑ӥիüۡ
͑ӥǣӥ̲%ɗ͑իӕ͑ľҡǣӥǣҡ%ӡҡ̲͑ quixuxchaüۡxüۡ? —ñanagürü. 20ॸRü nüma ga
nachibüexüۡ rü naxaxegüxüۡ ñu۳xmatáta ngextü۳xüxüۡ nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
Pauruxüۡ yama۳xgü. Rü ñanagürügü: —ͮǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥ, rü nügümaã
—Tachixexüۡgugü tá ega ҧacü ingΥ۳xgügu inaxunetagü na cuxna naxca۳x
naxüۡpa na yamáxüۡ i Pauru —ñanagürügü. nacagüxücۡ a۳x na moxüۡ Yudíugüarü
13ॸRü 40фӥֆľիľфǣֆҡӥǣӥ͑ɗիɥǣֆľ̲ ãŕ۳xgacügütücumüpe۳xewa na cunagaxücۡ a۳x
nügümaã ixunetagüxüۡ. 14ॸRü paigüarü i Pauru. Rü tá cumaã nüxüۡ nixugü na meã
ãŕ۳xgacügütanüwa rü ãŕ۳xgacügü ga nüxüۡ nacua۳xgüchaüۡxüۡ i nachiga.
yaguã۳xgütanüwa nangugü, rü ñanagürügü 21ॸ—‫ͮؽ‬ҡӥфӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիü‫ ۡڟ‬ËӕֆիΥ! Erü 40
nüxüۡ: —Marü togümaã itaxuneta rü arü yexera i yatügü rü marü nügümaã

tachixexüۡgugü tá ega ҧacü tangΥ۳xgügu inaxunetagü, rü ñanagürügü:
naxüۡpa na tayamáxüۡ i Pauru. 15ॸRü name “Tachixexüۡgugü tá ega ҧacü
͑ɗիɥɗЙľ̲фӥ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗЙľիфüüۡ ingΥ۳xgügu rü e۳xna ixaxegügu naxüۡpa na
ãŕ۳xgacügütücumüwa ügüxüۡ, rü yamáxüۡ ɗЬӕфӕٚ, ñanagürügü. Rü
churaragüarü ãŕ۳xgacüna naxca۳x peyacagü ñu۳xma rü marü ínamemare, rü namagu
i ñu۳xma na moxüۡ wena pepe۳xewa nanana۳ɥ ۳xgü, фӥËӕфӥΎфľիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ
ñu۳xma ínan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ —ñanagürü. ga chixexüۡ naxü na tü۳xcüüۡ

22ॸRüyexguma ga ãŕ۳xgacü rü ínayamu yamáxücۡ a۳x rü napoxcuxücۡ a۳x.
ga yema ngextü۳xüxüۡ, rü nüxna naxãga 30ॸNatürü yexguma nüxüۡ
na taxúemaã nüxüۡ yaxuxüۡca۳x ga na chacuáchigagu ga na nügümaã

namaã nüxüۡ yaxuxüۡ ga yemachiga. inaxunetaxüۡ ga Yudíugü ga na
yama۳xgüãxücۡ a۳x, rü
Ãŕ۳xgacü ga Perixüۡtawa Pauruxüۡ namu
ֆľիǣӕ̲ҡ̲͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥ͑
23ॸRü yexguma ga guma ãŕ۳xgacü rü cuxüۡtawa chanamuxüۡ. Rü yema
taxre ga norü capitáüۡca۳x naca, rü ínaxuaxüۡgüxüۡ, rü namaã tá nüxüۡ
ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬Ьľ̲͑ľիŕŕɗ200 i chixu na cuxüۡҡՓ͑իɥիüۡ rü
Ëȍӕффǣӥɗ͑Ëӕҡӥ̲%̲фľɗիɥիüۡ, rü 70 cumaã nüxüۡ na yanaxugüxücۡ a۳x
ɗËȍӕффǣӥɗËΎՓфӕҡǣӕɥիüۡ, rü 200 i na ҧacüca۳x ínaxuaxüۡgüãxüۡٚ,
churaragü i wocaxemaã ixãxnexüۡ na 9 ñanagürü. 31ॸRü yema chütaxüۡǣӕɗ͑իɥ%Ëȍɗ
arü ngoragu i chütacü Checharéawa ga yema churaragü, yexgumarüüۡ ga norü
͑իɥիüۡca۳x! 24ॸ—‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ãŕ۳xgacü na namuxüۡrüüۡ. Rü Pauruxüۡ
Йľ̲͑ľիŕŕɗ͖ӕիфľɗËΎՓфӕǣӥɗ nigagü ñu۳xmata Aüۡtípatiwa nangugü.
Pauruca۳x na tórü ãŕ۳xgacü i Perixüۡtawa 32ॸRü moxüۡãcü rü nawoegu ga yema
͑իӡիüۡca۳x rü na taxuüۡma nüxüۡ Ëȍӕффǣӥǣ͑Ëӕҡӥ̲%̲фľɗիɥիüۡ rü

üpetüxüۡca۳x i namawa! —ñanagürü. naxpataüۡՓ͑իɥ. Rü yema churaragü ga
25ॸRü yema capitáüۡgümaã yéma nanamu ËΎՓфӕҡǣӕɥիüۡ, фӥЬӕфӕ̲%ɗ͑իɥ%̲.
ga wüxi ga popera ga ñaxüۡ: 33ॸRü yexguma Checharéawa nangugügu,
26 “Choma i Cáudiu Díchiu, rü cuxüۡ rü ãŕ۳xgacü ga Perina nanaxã ga yema
Ëȍфӥ̲ΎիŕЬÃŕ۳xgacü ya popera, rü Pauruxüۡ rü ta inamugü. 34ॸRü
Mecüxüchi Pa Perix. 27ॸRü yima yexguma nüxüۡ nadaumatügu ga popera ga
yatü ya cuxca۳x ngŕm ‫ ڟ‬a ãŕ۳xgacü ga Peri, rü Pauruna naca ga
chanamucü, rü Yudíugü ngextácüãۡ۳ ի۳ ͑ֆɗɥիüۡ. Rü yexguma nüxüۡ
nayayauxgü rü wixguxüchi taa۳x nacua۳xgu ga na Chiríchiaanecüã۳ۡ ի۳ ֆɗɥիüۡ, rü
nayama۳xgü. Natürü yexguma ñanagürü nüxüۡ: 35ॸ—Cuxüۡ‫ ڟ‬ҡɗËȍфӥիɥ͑ӥɗ
nüxüۡ chacuáchigagu na ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲Ëӕիüۡ
Dumacüãۡ۳ ի۳ ͑ֆɗɥիüۡ, rü yéma íxuaxüۡgüxüۡ —ñanagürü. Rü yexguma
ËȍիӡËȍΎфӥËȍӕффǣӥ̲%, rü nanamu ga churaragü na wüxi ga ucapu
nüxna chanapu. 28ॸRü nüxüۡ ga ãŕ۳xgacü ga Erodepatawa yexmaxüۡwa
chacuáxchaüۡ ga ҧacü ga nüxna na nadaugüxücۡ a۳x.
chixexüۡmaã na ínaxuaxüۡgüãxüۡ,
Pauru rü ãŕ۳xgacü ga Peripe۳xewa
rü yemaca۳x Yudíugüarü
nügüétüwa nidexa
ãŕ۳xgacügütücumüpe۳xewa
chanaga. 29ॸRü yexguma nüxüۡ wüxime۳ŕx۳ pü۳x ga ngunexüۡ
24
1ॸRü
chacua۳x ga na Yudíugüarü ngupetügu, rü Yerucharéüۡwa

muchigaca۳xmare na ͑ľ͑իӡǣЙɗǣӥľфӕǣk͑͑ɞ%, namaã
ínaxuaxüۡgüãxüۡ. Natürü taxuüۡma ga ñuxre ga ãŕ۳xgacügü ga yaguã۳xgü rü
wüxi ga yatü ga meãma dexaxüۡ cuáxüۡ 9ॸRü yema togü ga Yudíugü rü ta, rü
ga Téturu ga naŕg‫ ڟ‬a. Rü nümagü rü ñanagürügü: —ѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲
ãŕ۳xgacü ga PerixüۡҡՓ͑իɥ̲͑͑% ore —ñanagürügü. 10ॸRü yexguma ga
nüxüۡ yanaxugüxüۡca۳x ga tü۳xcüüۡ guma ãŕ۳xgacü ga Peri rü naxme۳xmaã
Pauruxüۡ na ínaxuaxüۡgüxüۡ. 2ॸRü Pauruxüۡ naxuneta na yadexaxüۡca۳x. Rü
yexguma Pauruxüۡ yéma nagagügu, rü yexguma ga Pauru, rü ñanagürü:
inanaxügü ga Téturu ga nüxüۡ na —æȍΎфӥҡ%ŕ̲%cupe۳xewa chaugüca۳x
yaxuxüۡ, rü ñanagürü: chidexa, erü nüxüۡ chacua۳x na mucüma
—ͅΎիŕիüۡchima i cuma Pa Ãŕ۳xgacü ga taunecü ñoma i nachiüۡãneãrü
Pa Perix, ľфӥËӕǣǣӕ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲ҡΎիüۡ ãŕ۳իǣËӥнӕɗɥիüۡ. 11ॸMarü name i
naxüpetüxüۡ i nuã. ѠӥËӕǣǣӕ͑ɗիɥɗ͑ӕ% cumatama naxca۳x ícuca, erü 12 i
i ñoma i nachiüۡãnewa na toxüۡ‫ڟ‬ ngunexüۡիɥËҡ̲͑͑ǣӕЙľҡӥǣ͑
͑͑ǣŕի̲իüۡ i muxüۡma i mexüۡgü. 3ॸRü Yerucharéüۡwa changuxüۡ na Tupanaxüۡ
̲ΎիŕËӕի͑ҡի%ľфӥǣӕիüۡwama rü chayarücua۳xüüۡxüۡca۳x. 12ॸRü bai ga
guxüۡguma cuxüۡtawa tanayauxgü i tupauca ga taxüۡnewa, rü bai ga
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü Pa ngutaque۳xepataüۡgüwa, rü bai ga
Ãŕ۳xgacüxüchima, Pa Perix. 4ॸNatürü ͑ǣӥфӥ͑ľՓ̲фľǣɥ%͑ľՓËȍΎիüۡ
tama yexeraãcü cuxüۡ chachixewechaüۡ. nadaugü ga Yudíugü ga na texémaã
Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x cuxna chaca na paxaãchi íchiporagacüüxüۡ, фӥ͑Ëȍ͑͑ӕŕիŕŕիüۡ
meã toxüۡ‫ ڟ‬ɗËӕфӥիɥ͑ӥիüۡ. 5ॸRü ñu۳xma rü ga duüۡxüۡgü. 13ॸRü ñu۳xma i ñaã duüۡxüۡgü
wüxi i orexüۡ cumaã chixuxchaüۡ. Rü i choxüۡ íxuaxüۡgüxüۡ, rü bai i
marü nüxüۡ tadau i ñaã yatü rü wüxi i wüxiwaxüra cuxca۳x nanango۳իŕŕǣӥ͑
ćaaweanerüüۡ ͑ֆɗɥիüۡ, erü chixexüۡmaã ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲naxca۳x choxüۡ
nayaxucu۳իŕǣӥɗ֤ӕĀɞӕǣӥɗǣӕիüۡ i ínaxuaxüۡgüxüۡ. 14ॸNatürü cumaã nüxüۡ
naãnewa na nügü yatoyexüۡca۳x. Rü chixu, rü nuxcümaüۡgüxüۡ ga chorü
͑ӥ̲͑ɗիɥɗ͑Ύфӥãŕ۳իǣËӥɗ͑ǣŕ̲ o۳xigüarü Tupanaãxü‫͑ ۡڟ‬ɗիɥɗËȍЙӕфËӥիüۡ
duüۡxüۡgü i nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ i Ngechuchu i ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i choxüۡ‫ ڟ‬na nanaxwa۳xexüۡ
Nacharétucüۡ۳ãx۳ . 6ॸRü toma tayayauxgü i ya Ngechuchu ya Cristu ya nüxüۡ‫ڟ‬
ñaã yatü ga yexguma tupauca ga taxüۡne ËȍֆիΥËӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ͑ӥ̲ǣӥɗ
͑իӥիիŕŕËȍüۡgu. Rü torü mugü tomaã Yudíugü naxugüãgu rü na:
nüxüۡ ixuxüۡãcüma nüxna tacagüchaüۡ. ٘ҽΎ̲фľɗΎфľٚ, ñagüxüۡ. Rü aixcüma
7ॸNatürü ínangu ga churaragüarü nüxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥɗǣӕիüۡma i Tupanaãrü mugü
ãŕ۳xgacü ga Díchiu, rü muxüۡma ga norü ǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü guxüۡma i
churaragümaã toxna nanapu. Rü toma i Tupanaãrü ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga norü
ínaxuaxüۡgüxe, rü toxüۡ namu na orearü uruüۡgü ümatügüxüۡ. 15ॸRü choma rü
cuxüۡҡՓҡիɥիüۡca۳x. 8ॸRü ñu۳xma rü ta yema nuxcümaüۡgüxüۡrüüۡ Tupanaãxüۡ‫ڟ‬
marü name i cumatama nüxna cuca i ËȍֆիΥ. Rü naxrüüۡ ËȍֆիΥфӥҡՓľ͑
͑ǣŕ̲Ьӕфӕ͑͑ӥիüۡ cucuáxüۡca۳x na ̲͑͑իŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆӕľիüۡ i mexüۡgü rü
ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲naxca۳x chixexüۡgü. 16ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ
ítanaxuaxüۡgüxüۡ i tomax —ñanagürü. guxüۡguma meã chaugüna chadauxüۡ na
Ëȍӕ%ŕՓҡ̲͑ӥիüۡ chacuáxücۡ a۳x na chacua۳իɗ͑ǣŕ̲naxca۳x ípenaxuaxüۡxüۡ

chamexüۡ i Tupanape۳xewa rü —ñanagürü. 23ॸRü yexguma ga Peri rü
duüۡxüۡgüpe۳xewa. 17ॸRü dücax, Pa norü capitáüۡxüۡ namu ga na Pauruna
Ãŕ۳xgacüx, rü ñuxre ga taunecü togü ga nadauxücۡ a۳x. Natürü tama
nachiüۡ%͑ľǣӕËȍɗիӡǣӥ, rü düxwaxarü nanapoxcuxüchi, rü tama nanachu۳xu ga na
chauchiüۡãneca۳x wena chataegu na nuã naxüۡҡǣӕ͑իɥ%͑ľ%իüۡ ga namücügü, rü
chanangexücۡ a۳իǣĀɥŕфӕǣ̲͑%͑ӥիüۡ nüxüۡ na nangüۡիŕŕǣӥիüۡ. 24ॸRü ñuxre ga
charüngüۡիŕŕËȍüۡxüۡ i chautanüxüۡgü i ngunexüۡ marü ngupetügu rü wena yéma
Yudíugü i nüxü‫ ۡڟ‬nataxuxüۡ, rü nuã ͑իӡǣЬľфɗ͑ǣɥ̲%ǣnaxma۳x ga Drusíla
Tupanana chanaxãxücۡ a۳x i chorü ãmaregü. ǣ֤ӕĀɞӕɗիɥËӥ. Rü Pauruca۳ի͑ֆËիŕŕ, rü
18-19ॸRü yema ngunexüۡgu rü tupauca ya nüxüۡ ͑իɥ͑ӥǣֆľ̲ΎфľǣЬӕфӕ̲͑%
taxüۡnewa Tupanana íchanaxã ga chorü nüxüۡ ixuxüۡ ga Cristuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥիüۡchiga.
ãmaregü, ͑Փľ͑͑ËȍӕǣӥËȍ̲ľիŕŕիüۡ 25ॸNatürü yexguma Pauru meãma namaã
ga Tupanape۳xewa. Rü tama muxüۡ ga nüxüۡ ixuxgu na ñuxãcü Tupana

duüۡxüۡgümaã chayexma, rü tama naxwa۳xexüۡ na meã imaxüۡxüۡ rü ñuxãcü
Ëȍ͑͑ӕŕիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü ga yexguma nanaxwa۳xexüۡ na tórü maxüۡmaã meã
ñuxre ga Yudíugü ga Áchiaanecüãۡ۳ x۳ choxüۡ icuáxüۡ rü ñuxãcü tá tüxna nac۳axüۡ i tórü
daugügu ga yéma tupauca ya taxüۡnewa. maxüۡchiga, rü poraãcü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣ
Ѡӥ͑ǣŕ̲ǣӥËȍɗ͑ɗիɥɗ͖u۳ի̲͑ӕ%ɥիüۡ na Peri. Rü düxwa ñanagürü nüxüۡ: —‫ؽ‬ƚËӥ
choxüۡ ínaxuaxüۡgüxücۡ a۳x ega ҧacü nüxüۡ‫ڟ‬ ɞɗիӡɗ͖u۳xmax! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͖ӕիǣӕËӥ
͑ǣŕի̲ǣӕɗËȍӕËȍɗǣ. 20ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ icharüxã۳ӡ۳xmaregu, rü wena táxarü cuxca۳x
tama ҧacü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕǣֆľ̲ changema —ñanagürü. 26ॸYerü Peri
tupauca ya taxüۡnewa choxüۡ daugüxüۡ, ¡rü ínanan۳g۳ӕիŕŕ͑ЬӕфӕËȍɗĀɥŕфӕ͑ӥի͑
ŕËӥ͖%͖u۳xma nuxmagüxüۡ cumaã nüxüۡ ixãxüۡ na yangéãxücۡ a۳x, rü yemaca۳x
ixugü na ҧacü ga chixexüۡxüۡ chowa muŕ۳xpü۳xcüna naxca۳x nangemaxüۡ, rü
nadaugüxüۡ ga yexguma Yudíugüarü namaã nidexaxüۡ. 27ॸRü taxre ga taunecü
ãŕ۳xgacügütücumüpe۳xewa chayexmagu! ֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣӥ. Rü ínanguxuchi ga Peri
21ॸRü ñaxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥǣËȍΎфӥΎфľǣ ga na ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ, rü nachicüü
tagaãcü namaã chachonagüxüۡ ga yexguma ningucuchi ga Pórchiu ga Festu. Natürü
yema ãŕ۳xgacügüpe۳xewa chayexmagu: nüma ga Peri, rü Yudíugümaã nügü
“Rü ñu۳xma rü choxna pecagü erü choma ̲͑ľËӥ̲իŕŕËȍüۡ, rü yemaca۳x tama
ËȍֆիΥɗՓľ͑ҡ̲͑͑իŕիüۡ i yuexüۡٚ, ɞ͑͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕǣЬӕфӕ.
ñacharügü ga yexguma —ñanagürü ga
Ãŕ۳xgacü ga Festupe۳xewa
Pauru. 22ॸNatürü ga Peri rü meã nüxüۡ
nayexma ga Pauru
nacua۳x ga yema Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥËȍɗǣ. Rü
yemaca۳x ga yexguma Pauruaru orexüۡ
25
1ॸRü Checharéawa nangu ga
͑իɥ͑ӥǣӕ, rü ínayachaxãchi ga na nüxna Festu na yéma ãŕ۳xgacüxüۡ
nac۳axüۡ, rü ñanagürü Yudíugüxüۡ: yaxücuxüۡca۳x. Rü marü tomaŕ۳xpü۳x ga
—ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍӕффǣӥфӥãŕ۳xgacü ya ngunexüۡ yéma nayexmagu, rü wenaxãrü
ġɞËȍɗӕ͑ә̲ӡիǣӕ, rü tá meãma nüxüۡ ɗ͑իӡ%Ëȍɗ, rü YerucharéüۡՓ͑իӡ. 2ॸRü
yéma Yerucharéüۡwa rü yema paigüarü —¿Cunaxwa۳xexüۡ na Yerucharéüۡwa

ãŕ۳xgacügü rü Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü rü Ëӕիӡիüۡ na ngŕm‫ ڟ‬a cuxna chac۳axüۡca۳x
Pauruxüۡ ínaxuaxüۡgü Festupe۳xewa. 3ॸRü naxca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲naxca۳x cuxüۡ
naxca۳x ínacagü ga Yerucharéüۡwa ínaxuaxüۡgüxüۡ? —ñanagürü. 10ॸRü
Pauruxüۡ na namuxüۡca۳x. Yerü nümagü yexguma ga Pauru rü nanangãxüۡ, rü
фӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ̲͑͑ǣӕ ñanagürü: —Choma rü cupe۳xewa
yacu۳xéüۡgüãxüۡ na yexma Ëȍ͑ǣŕի̲͑ËȍΎի͑cuc۳axüۡca۳x, erü
yama۳xgüãxüۡca۳x. 4ॸNatürü ga Festu rü Ëӕ̲͑ɗիɥɗËӕիüۡ naxunetaxüۡ i ãŕ۳xgacü
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: ya tacü ya Chécharu na ãŕ۳իǣËӥнӕɗɥիüۡ i
—Checharéagu napoxcu i Pauru, rü núma. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x chanaxwa۳xe i nuã
choma rü tá paxa ngŕm ‫ ڟ‬a Checharéawa choxna cuca. Erü taxuüۡma i chixexüۡ
5
Ëȍիӡ. ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľфӥ chaxü i Yudíugümaã, ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i
ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥËȍΎՓľ͑фӥիɥɗ cuma meãma nüxüۡ cucua۳x. 11ॸͮǣŕիǣӕ̲
Checharéawa, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü rü chi ҧacü i chixexüۡ chaxü۳xgu rü marü
chixexüۡ naxü۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ, rü name na naxca۳x choxüۡ yama۳xgüxüۡ, rü
ngŕ̲‫ ڟ‬ҡ͑ɗիɥɗËȍΎ̲%͑ӥիüۡ pixugüxüۡ marü name i na chayuxüۡ. Natürü
—ñanagürü. 6ॸRü maneca 8 rü e۳xna 10 ͑ǣŕիǣӕ̲nataxu۳xguma i ҧacü i
ga ngunexüۡ Yerucharéüۡwa nayexma ga ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲naxca۳x choxüۡ
Festu, rü ñu۳իӡËȍɗæȍľËȍфŃaca۳x ínaxuaxüۡgüxüۡ, rü taxuacüma texé
nataegu. Rü yexguma ínanguxguarü Yudíugüna choxüۡ tamu. Rü naxca۳x
moxüۡãcü rü yema nachica ga ngextá íchaca na nümatama ya ãŕ۳xgacü ya tacü
duüۡxüۡgüna ínac۳axüۡՓ͑իӡ, rü yéma ya Chécharu choxna nac۳axüۡca۳x
nayarüto norü tochicaxüۡwa. Rü —ñanagürü ga Pauru. 12ॸRü yexguma ga
Pauruca۳x nangema na yéma nape۳xewa Festu rü norü ucu۳իŕфӕüۡgü ga
nagagüãxüۡca۳x. 7ॸRü yexguma yexma ãŕ۳xgacügümaã nidexa, rü ñu۳իӡËȍɗ
yaxücuxgu ga Pauru, rü yema Yudíugü ñanagürü Pauruxüۡ: —Marü naxca۳x
ga YerucharéüۡՓ͑ľɥիüۡ, rü naxca۳x ícuca na ãŕ۳xgacü ya tacü ya Chécharu
͑իɥ. Rü muxüۡma ga chixexüۡgümaã cuxna c۳axüۡca۳x. ƚËӥ, ñu۳xma rü
ínanaxuaxüۡgü. Natürü taxuwama nüxüۡ naxüۡtawa tá cuxüۡ chamu —ñanagürü.
nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ga
Ãŕ۳xgacü ga Agripape۳xewa
yema naxca۳x ínaxuaxüۡgüãxüۡ. 8ॸRü
nayexma ga Pauru
yexguma ga Pauru rü nanangãxüۡ, rü
ñanagürü: —Pa Ãŕ۳xgacüx, taxuüۡma ga 13ॸRü ñuxre ga ngunexüۡ ngupetügu, rü
chixexüۡ namaã chixugü ga yema mugü Checharéawa nangugü ga Yudíugüarü

ǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ, rü bai ga tupauca ãŕ۳իǣËӥǣkǣфɗЙфӥ͑ŕya۳x ga Bereníche,
ya taxüۡnemaã, rü bai ga ãŕ۳xgacü ya na Festuxüۡ ֆ̲͑Ύիŕǣӥիücۡ a۳x. 14ॸRü marü
Chécharumaã —ñanagürü. 9ॸNatürü ñuxre ga ngunexüۡ yéma nayexmagügu, rü
nüma ga Festu rü Yudíugümaã nügü Agripamaã nüxüۡ nixu ga Festu ga
̲͑ľËӥ̲իŕŕËȍüۡ, rü yemaca۳x Pauruchiga, rü ñanagürü: —ͮӕ%͑͑ǣŕի̲ɗ
Pauruna naca, rü ñanagürü nüxüۡ: wüxi i yatü i poxcuxüۡ ga Peri tama
ɞ͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡ. 15ॸ—Rü yexguma choma yema ucapu ga ãŕ۳xgacügü

Yerucharéüۡwa chayexmagu, rü paigüarü íngutaque۳xegüxüۡwa nangugü ga Agripa rü
ãŕ۳xgacügü rü Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü ga Bereníche rü poraãcü nanga۳ի%ŕǣӥ. Rü
yaguã۳xgü rü ínanaxuaxüۡgü, rü naxca۳x namaã ínangugü ta ga churaragüarü
ínacagü na namaã chanaxueguxücۡ a۳x rü na ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥֆľ̲ɥ%͑ľËüãۡ۳ x۳ gü ga
yama۳xgüãxücۡ a۳x. 16ॸ—Rü choma ËΎфɗǣӥիӥËȍɗɗիɥǣӥիüۡ. Rü ñu۳իӡËȍɗPauruca۳x
chanangãxüۡ, фӥҡ̲ҡΎËӥ̲͑ɗիɥɗҡΎ̲ɗ nangema ga Festu na yema
Dumacüãۡ۳ x۳ gü i na tayamáxüۡ i wüxi i duüۡxüۡ ãŕ۳xgacügüpe۳xewa nagagüãxücۡ a۳x. 24ॸRü
ega tama nügüétüwa yadexaxíragu ñanagürü ga Festu: —Pa Ãŕ۳xgacü Pa
nape۳իľՓɗ͑ǣŕ̲ɞ͑իӕիüۡgüxüۡ. 17ॸ—Rü Agripax, rü Pa Guxãma i Pema ya
yemaca۳x ga yexguma núma nangugügu ga Nuxmagüxe, ͖%͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ
yema Yudíugü, rü yexgumaãrü moxüۡãcü rü nachigamaã yadexagüxüۡ i guxüۡma i
chorü tochicaxüۡwa chitocuchi na nüxna Yudíugü. Rü chope۳xewa ínanaxuaxüۡgü ga
chac۳axücۡ a۳x nachiga ga yema, rü yéma Yerucharéüۡwa rü núma rü ta. Rü guxüۡguma
naxca۳x changema ga yema yatü. 18ॸ—Natürü tagaãcüma choxna naxca۳x nacagü na
ga yema Yudíugü ga ínaxuaxüۡgüxüۡ, rü nayuxüۡ. 25ॸ—Natürü i choma rü taxuüۡma i
taxuüۡma ga ҧacü ga chixexüۡ ga choma ҧacü i chixexüۡ i naxüxüۡ nawa chadau na
íchanan۳g۳ӕիŕŕիüۡxüۡ nixugü. 19ॸ—Natürü norü naxca۳x yamáxüۡ. Natürü nüma ga Pauru rü
Tupanachiga rü wüxi ga yatü ga naxca۳x ínaca na ãŕ۳xgacü ya tacü ya
ͮǣľËȍӕËȍӕËȍɗǣ͑ɗիɥǣֆľ̲͑ǣӕ Chécharu nüxna c۳axüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x nagu
yadexagüxüۡ. Rü nüma ga Yudíugü nüxüۡ Ëȍфӥիɥ͑ӥ͑͑ǣŕm ‫ ڟ‬a chanamuxüۡ.
nixugü ga na nayuxüۡ ga yema Ngechuchu, 26ॸ—Natürü taxuü̲ۡɗΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ i
natürü Pauru nüxüۡ ixuxgu rü marü wena nachiga choxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲͑ËȍΎфӥãŕ۳xgacü

namaxüۡ. 20ॸ—Rü yexguma ga choma ga ya Chécharuca۳x chanaxümatüxücۡ a۳x. Rü
tama na nüxüۡ chacuáxüۡ ga ñuxãcü tá ͑ǣŕmaca۳x chanamu na nuã pepe۳xewa
Ëȍ̲͑ľիŕŕիüۡ ga yema guxchaxüۡ, rü nagagüãxücۡ a۳x, rü cuxca۳իҡӥфӥ͑ɗիɥ, Pa
yemaca۳x nüxna chaca ga Pauru ngoxi Ãŕ۳xgacü Pa Agripax, na nüxna cuc۳axücۡ a۳x,
nanaxwa۳xe ga YerucharéüۡՓ͑͑իӡիüۡ, na na nüxüۡ chacuáxücۡ a۳x i ҧacü tá na
yéma nüxna chac۳axücۡ a۳x. 21ॸ—Natürü nüma chaxümatüxüۡ naxca۳x ya ãŕ۳xgacü ya
ga Pauru naxca۳x ínaca ga na ãŕ۳xgacü ya Chécharu. 27ॸ—Erü chauxca۳x rü tama name
tacü ya Chécharupe۳իľՓ͑իӡիüۡ na na ngextá namuxüۡ i wüxi i poxcuxüۡ ega
nümatama ya Chécharu nüxna c۳axücۡ a۳x. Rü tama naxümatüxíragu nachiga na ҧacüca۳x
yemaca۳x chanamu na meã nüxna ínaxuaxüۡgüãxüۡ.
nadaugüxücۡ a۳x ñu۳xmata choma ãŕ۳xgacü ya
Pauru rü ãŕ۳xgacü ga Agripape۳xewa
Chécharuxüۡtawa chanamux —ñanagürü.
22ॸRü yexguma ga Agripa rü ñanagürü nügüétüwa nidexa
Festuxüۡ: —Choma rü ta nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥËȍüۡ i

26
1ॸRü
yexguma ga Agripa rü
͑ΎфӥΎфľɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ—ñanagürü. Rü Festu ñanagürü Pauruxüۡ: —Marü
nanangãxüۡ rü ñanagürü: —Moxüۡ tátama name i ñu۳xma i cugüétüwa quidexa
nüxüۡ Ëӕիɥ͑ӥ—ñanagürü. 23ॸRü moxüۡãcü —ñanagürü. Rü yexguma
naxunagüme۳իŕǣЬӕфӕ, rü inanaxügü íchanan۳g۳ӕիŕŕ͑͑ӥիüۡ chadauxüۡ rü tá

ga nügüétüwa na yadexaxüۡ, rü na yanguxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ӕ͑ľҡ, rü
ñanagürü: 2ॸ—æȍҡ%ŕ, Pa Ãŕ۳xgacü Pa ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥ, Pa Ãŕ۳xgacüx, i ñu۳xma i
Agripax, erü cupe۳xewa chidexa i ñu۳xma choxüۡ ínaxuaxüۡgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
na chaugüétüwa chachogüxüۡca۳x i chautanüxüۡgü i Yudíugü. 8ॸ—¿Rü tü۳xcüüۡ
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ËȍΎիüۡ na ҡ̲ЙľֆիΥǣӥ͑ҽӕЙ͑Փľ͑
ínaxuaxüۡgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍӕҡ͑ӥիüۡ i ̲͑իŕիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆӕľիüۡ?
Yudíugü. 3ॸ—Ѡӥֆľիľф%ËӥËȍҡ%ŕľфӥ
Pauru rü nüxüۡ nixu ga ñuxãcü yema
cuma nüxüۡ cucua۳x i guxüۡma i tocüma i
yaxõgüxüۡՓľ͑ֆ͑ǣŕËȍɗǣӥիüۡ
toma i Yudíugü, rü guxü̲ۡɗͅΎɥËȍŃ
ümatüxüۡ i mugü i naxca۳x yadexagüxüۡ i 9ॸ—ѠӥËȍΎ̲͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥǣӕǣ
chautanüxüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x cuxna noxri rü name ga muxüۡma ga chixexüۡ

chaca na meã choxüۡ‫ ڟ‬ɗËӕфӥիɥ͑ӥիüۡca۳x. namaã na chaxüxüۡ ga yema Ngechuchu
ya Nacharétucüۡ۳ãx۳ ãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. 10ॸ—Rü
Pauruarü maxüۡ naxüۡpa ga
yemaca۳ի͑ՓľËȍɗ͑ǣŕËȍɗǣӥǣ
Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬na yaxõõxüۡ
Yerucharéüۡwa. Rü paigüarü
4ॸ—Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ëȍӕҡ͑ӥիüۡgü ãŕ۳xgacügüxüۡtawa naxca۳x íchaca ga
i Yudíugü rü nüxüۡ nacua۳xgü ga ñuxãcü popera na chanapoxcuexüۡca۳x ga yema
na chamaxüۡxüۡ ga natanüwa ga ֆիΥǣӥիüۡ. Rü yexma chanapoxcue ga
chauchiüۡãnewa rü Yerucharéüۡwa ga muxüۡma. Rü yexguma chautanüxüۡ ga
yexguma changextü۳xüüragu. 5ॸ—Rü ֤ӕĀɞӕǣӥ͑Āɗիǣӕǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ,
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍӕËȍɗǣիüۡ yaxugüechaüۡgu, фӥËȍΎ̲фӥËȍΎфӥ̲ľ͑ɗիɥ. 11ॸ—Rü
rü nüma nüxüۡ nacua۳xgü ga choma rü muŕ۳xpü۳xcüna rü chanapoxcuexüۡ na
ՓΎľҡ̲ЬфɗËȍŃӕ͑Ëȍɗɥիüۡ. Rü toma i nüxüۡ naxoexüۡca۳x ga yema na
֤ӕĀɞӕǣӥɗЬфɗËȍŃӕǣӥ͑ҡɗիɥǣӥիüۡ, rü ֆիΥǣӥ%իüۡ. Rü yemaãcü chanaxü ga
ҡΎ̲͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i totanüxüۡ i guxüۡnema ga ngutaque۳xepataüۡgüwa. Rü
Yudíugüarü yexera na poraãcü poraãcü naxchi chaxaxichi ga yema
tanaxaurexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎËӥ̲. 6ॸ—Rü ֆիΥǣӥիüۡ, rü yemaca۳x nawe
ñu۳ի̲ɗ͑ǣŕ̲Ëȍӕҡ͑ӥիüۡgü i Ëȍɗ͑ǣŕËȍɗǣӥ͖u۳xmata to ga
Yudíugü rü nuã pepe۳xewa choxüۡ nachiüۡ%͑ľǣӕ͑ľǣɥ%͑ľǣӥՓ.
͑ǣǣӥľфӥËȍֆիΥ͑æфɗѸҡӕǣǣӕ
Pauru rü wenaxãrü nüxüۡ nixu ga
͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ,
ñuxãcü na yaxõõxüۡ ga noxrix
yema Tupana nuxcümaüۡgüxüۡ ga torü
o۳xigümaã inaxunetaxüۡrüüۡ. 7ॸ—Rü 12ॸRü ñanagürü ga Pauru: —Rü yema
guxüۡma i totanüxüۡgü i Yudíugü rü ֆիΥǣӥիüۡxüۡ na chapoxcuexücۡ a۳ի͑ɗիɥǣ

ínanan۳g۳ӕիŕŕǣӥ͑͑ӥիüۡ nadaugüxüۡ rü ġ̲ËӕՓËȍիӡիüۡ. Rü yemaca۳x ga
tá na yanguxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ӕ͑ľҡ. Rü paigüarü ãŕ۳xgacügü rü choxüۡ namugü rü
͑ǣŕmaca۳x Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgü rü choxna nanaxãgü ga popera ga nawa
guxüۡguma i ngunecü rü chütacü rü choxna naxãgagüxüۡ na chanapoxcuexücۡ a۳x
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬napuracüe. Rü choma rü ta ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ. 13ॸ—Rü yexguma
̲͑ǣӕҡիɥֆ͑ľ, Pa Ãŕ۳xgacüx, rü
Ьӕфӕфӥ͑ǣ͑իɥ͑ӥǣֆľ̲
yexguma meãma tocuchiwa nanguxgu, rü
Ngechuchu namaã nüxüۡ ixuxüۡ
nüxüۡ ËȍĀӕǣՓӥիɗǣΎ̲ӥǣĀիӡՓ
͑ľӡիüۡ ga üa۳իËӥфӥֆľիľфɗիɥիüۡ ga choxüۡ 19ॸ—Rü yemaca۳x ga chomax, Pa
baxixüۡ rü yema chomücügüxüۡ rü ta Ãŕ۳xgacü Pa Agripax, фӥ͑ǣËȍիɥ͑ӥǣ
baxixüۡ. 14ॸ—Rü guxãma ga toma rü yema ore ga Ngechuchu chomaã nüxüۡ
ñaxtüanegu tayayi. Rü choma rü nüxüۡ ixuxüۡ ga yexguma choxüۡ nabaxixgu ga
Ëȍիɥ͑ӥǣՓӥիɗǣ͑ǣǣ֤ӕĀɞӕǣՓ ֆľ̲Ύ̲ӥǣĀիӡՓ͑ľӡիüۡ.
choxüۡ ñaxüۡ: 20ॸ—Natürü noxri rü Damacucüۡ۳ãx ۳ gümaã
“Pa Chauru Pa Chaurux, ¿tü۳xcüüۡ nawe nüxüۡ chixuchiga ga Tupanaãrü ore. Rü
нӕɗ͑ǣŕËȍɗǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i choxü‫ۡڟ‬ yixcama ga Yerucharéüۡcüۡ۳ãx۳ gümaã, rü
ֆիΥǣӥիüۡ? ЬΎф%ËӥËӕǣӥҡ̲ËӕËȍɗիľիŕŕ yemawena rü guxüۡ ga Yudéaanewa, rü
ñoma wüxi i ҧacü i ãmaguxüۡgu ñu۳իӡËȍɗֆľ̲ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥ
cucuxgüxüۡrüüۡٚ, ñanagürü choxüۡ. 15ॸ—Rü ɗիɥǣӥիüۡmaã nüxüۡ chixu. Rü ñacharügü:
choma chanangãxüۡ, rü ñacharügü: “¡Nüxüۡ perüxoe i pecüma i chixexüۡgü,
٘‫ع‬ҽľիŃнӕɗիɥ, Pa Corix?͖ٚËȍфӥǣӥ. rü Tupanaca۳x pedaugü, фӥ̲ľ%Йľ̲իŕ͑
Rü nüma ga Cori rü ñanagürü choxüۡ: duüۡxüۡgü nüxüۡ daugüxücۡ a۳x na aixcüma
٘æȍΎ̲͑ɗիɥɗͮǣľËȍӕËȍӕфӥËȍΎфӥ ЙľֆիΥǣӥիüۡ!͖ٚËȍфӥǣӥ. 21ॸ—Rü
duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑Փľ yemaca۳իҡ̲͑ɗիɥǣҡӕЙӕËֆҡիüۡnegu
нӕɗ͑ǣŕËȍɗǣӥիüۡ. 16ॸ—¡Natürü írüda rü choxüۡ yayauxgüxüۡ rü choxüۡ
inachi! Rü marü cuxca۳x chango۳x i yama۳xgüchaüۡxüۡ ga chautanüxüۡgü i
ñu۳xmax, erü cuxüۡ chamuxchaüۡ na choxüۡ‫ڟ‬ Yudíugü. 22-23ॸ—Natürü Tupana choxüۡ
cupuracüxücۡ a۳x rü nüxüۡ quixuchigaxücۡ a۳x i narüngüۡիŕŕфӥ͑ǣŕmaca۳x taguma
͑ǣŕ̲͖u۳xma na choxüۡ cudauxüۡ rü íchayachaxãchi na guxüۡma i duüۡxüۡgümaã
͑ǣŕ̲ֆɗիËӥфҡËȍӕիüۡtawa nüxüۡ nüxüۡ chixuxüۡ rü woo buxüۡ rü yaxüۡ. Rü
cudauxüۡ. 17ॸ—Rü cuxna tá chadau i namaã nüxüۡ chixu ga yema ore ga
natanüwa i cutanüxüۡgü i Yudíugü rü nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü
͑ǣŕ̲ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ i ñu۳xma tá uruüۡǣӥфӥͅΎɥËȍŃ͑ӥիüۡ ixugüxüۡ na
natanüwa cuxüۡ chamuxüۡ. 18ॸ—Rü ngŕm ‫ ڟ‬a ñuxãcü tá nüxüۡ nangupetüxüۡ ga Cristu rü
cuxü Ëȍ̲ӕ͑͑ǣŕ̲Āӕüxügüxü choxüۡ
ۡ ۡ ۡ ۡ ñuxãcü tá na nayuxüۡ, natürü yemawena rü
cucua۳իŕŕիücۡ a۳x rü nüxüۡ naxoexücۡ a۳x i ͑ӥ̲ҡֆɗɥիüۡ ǣ͑ӥիɥфֆӕՓɞ͑Āիüۡ. Rü
nacüma i chixexüۡgü rü chauga namaã nüxüۡ chixu ta ga yema
͑իɥ͑ӥŕիücۡ a۳x. Rü ngŕ̲ ‫ ڟ‬ҡËӕիӡ͑ nuxcümaüۡgüxüۡãrü ore ga ñaxüۡ:
Chatanáme۳իŕՓɞËӕ͑͑ǣӕիüۡիŕŕիücۡ a۳x i “Rü Cristu rü tatanüxüۡ i
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥ͑ËȍΎՓľ͑իɥիücۡ a۳x rü ֤ӕĀɞӕǣӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲ҡΎɗ
choxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իücۡ a۳x na choma rü nüxüۡ‫ڟ‬ duüۡxüۡgü i tama Yudíugü
nüxüۡ changechaüۡxücۡ a۳x i norü pecadugü, ɗիɥǣӥիüۡmaã tá naxunagüãxüۡ i
rü nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իücۡ a۳x i nachica namaã i ore i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡٚ,
guxüۡma i chorü duüۡxüۡgü i üünegüxüۡٚ, ñaxüۡ. Rü yemachigaxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥǣ
ñanagürü choxüۡ ga Cori. namaã chixuxüۡ —ñanagürü ga Pauru.
yéma rütogüxüۡ. 31ॸRü yexguma ga

Pauru rü Agripaaxü‫ۡڟ‬
͑ӥ̲ǣӥфӥ͑ΎիфӥՓ̲͑իɥ͑ֆŃ̲
nanangúchaüۡիŕŕ͑ֆիΥΥիüۡca۳x
nügümaã Pauruchiga yadexagüxüۡca۳x.
24ॸRü yexguma yemaãcü nügüétüwa Rü ñanagürügü: —Ѡӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥ, rü
yadeaxgu ga Pauru, rü ñanagürü ga taxuüۡma i chixexüۡ naxü na naxca۳x
Festu tagaãcüma: —æӕ͑ǣŕ%ŕ̲фľЬ yamáxüۡ rü e۳xna naxca۳x napoxcuxüۡ
Paurux. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ֆľüۡcürü —ñanagürügü. 32ॸRü Festuxüۡ ñanagürü
cungúechaüۡ, фӥĀӥիՓ͑ՓËӕ͑ǣŕ%ŕ ga Agripa: —ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲
—ñanagürü. 25ॸNatürü ga Pauru rü nümatama naxca۳x ínacaxgu na
nanangãxüۡ, rü ñanagürü: —Tama Chécharu nüxna c۳axüۡca۳x, rü chi
Ëȍ͑ǣŕ%ŕЬÃŕ۳xgacüxüchi, Pa Festux. ɞҡ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕ—ñanagürü.
Erü ñaã ore i nüxüۡ chixuxüۡ, rü
Pauruxüۡ Dumawa namugü
aixcümaxüۡËȍɗ̲͑ɗիɥ. 26ॸ—Rü daa
ãŕ۳xgacü ya Agripa rü meãma nüxüۡ
27
1ॸRü yema ãŕ۳xgacügü rü düxwa
nacua۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ͑͑Ύфӥ
chixuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tama ãŕ۳իǣËӥǣæȍŃËȍфӕǣʊҡфɗ͑ľՓ
chamuüۡ%Ëӥ̲ËȍΎфӥҡ%ŕ̲% yexmacüxüۡtawa na toxüۡ namugüxüۡ. Rü
nape۳xewa nüxüۡ chixu, erü nüxüۡ norü churaragüarü capitáüۡna nanamu
chacua۳x na nüma rü ta nüxüۡ nacuáxüۡ i ga Pauru namaã ga ñuxre ga togü ga
ҧËӥËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ i guxüۡma i ñaã ore. poxcuexüۡ na Chécharuxüۡtawa
Erü tama ngextámare cúãcü naxüpetü i nagagüãxüۡca۳x. Rü guma capitáüۡ rü
͑ǣŕ̲. 27ॸ—‫ع‬æӕֆիΥիüۡ, Pa Agripax, i ֤әфɗӕ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a, rü norü
͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥӕфӕüۡgü nüxüۡ churaragütücumü rü Chécharuarü
ixuxüۡ? Choma nüxüۡ chacua۳իфӥËӕֆիΥ Dauruüۡǣӥ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. 2ॸRü nagu
—ñanagürü ga Pauru. 28ॸRü Pauruxüۡ tichoüۡ ga wüxi ga wapuru ga
nangãxüۡ ga Agripa, rü ñanagürü: ¡ӕ͑ľËӥ̲%ɗիӡիüۡne ga Adamíchiuwa
—¿E۳ի͑Ëӕ̲͑ǣӕËӕфӥիɥ͑ӥǣӕфӥ ͑ľӡիüۡ͑ľǣoËȍɗфӥɥ%͑ľǣӥՓ
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ΎիфľɗËӕфӥΎфľ̲%͑ ӡիËȍիüۡne. Rü towe ta nixüe ga
choxüۡ ËӕֆիΥիŕŕիüۡ? —ñanagürü. 29ॸRü Aritárcu ga Machedóniããnecüۡ۳ãx۳ ga
ñanagürü ga Pauru: —Woo noxre i ҽľËȍфΔ͑ɗËՓ͑ľӡիüۡ. 3ॸRü moxüۡãcü rü
oremaã rü woo muxüۡ i oremaã rü Chidãӡ‫ ڟ‬%фӥҡӥфľՓҡ͑ǣӕǣӥ. Rü
Tupana nanaxwa۳իľ͑ËӕֆիΥիüۡ. Rü Paurumaã namecüma ga capitáüۡ ga
tama i cuxicatama, natürü guxüۡma i ñaã Yúriu. Ѡӥɞ͑͑իӥľիŕŕ͑ֆŃ̲Ëüۡ۳ãx۳ ga
nuã choxüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ rü ta, rü Tupana namücügüxüۡҡǣӕ͑իӡ%͑ľ%իüۡca۳x ga
nanaxwa۳xe na chauxrüüۡ ֆɗիɥǣӥիüۡ, Pauru, na nümagü nüxüۡ
natürü tama chauxrüüۡ daa nangüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x. 4ॸѠӥֆŃ̲ɗҡիɥ%Ëȍɗ.
cadenagümaã na yana۳ɥ ۳xgüxüۡ ѠӥæȍɗЙфľфӥËЙիӡ%фӥҡΎËӥՓǣӕ̲
—ñanagürü ga Pauru. 30ॸRü yexguma ҡիɥ, naxchaxwa ga buanecü, yerü
inachigü ga Agripa, rü Festu, rü towaama nabu. 5ॸRü yéma Chiprewa
Bereníche, rü guxüۡma ga yema namaã tixãüۡ ga taxtü rü Chiríchiaanecutüwa
tarüyicu. Ѡӥֆľ̲Ëӕҡӥǣӕҡիɥ, rü Cueníchewa na tangugüxüۡ na yéma

Paüۡpíriaanewa tachopetü rü ñu۳xmata ҡ͑͑ǣӕЙľҡӥիŕŕիüۡ ga gáuanexüۡ, yerü
ġɞËȍɗ͑ľՓֆľի̲͑ľǣɥ%͑ľǣ ֆľ̲͑ɗիɥǣՓӥիɗǣæфľҡфӥҡӥфľǣ
Mirawa tangugü. 6ॸRü yema capitáüۡ mexüۡ ga tama poraãcü buanecü ga taxüۡ
yexma nüxüۡ nayangau ga wüxi ga nawa nguxüۡ.
ՓЙӕфӕǣḱľֆ%ĀфɞՓ͑ľӡիüۡne ga
Buanecü ga tacü ga taxtüarü ngãxüۡtüwa
ʊҡфɗ͑ľՓӡիüۡne. Rü gumagu toxüۡ
nichoüۡիŕŕ, фӥҡΎ̲%ɗ͑իӡ%Ëȍɗ. 7ॸNatürü 13ॸRü inanaxügü ga na meãma
írarüwatama itiñaxwetaxüۡ ga muxüۡma tope۳xewaama nabuxüۡ ga buanecü, rü
ga ngunexüۡgu, rü guxchaãcüma yemaca۳x ga nümagü ga marinerugü rü
Guíduarü to۳xma۳xtawa tangugü. Natürü nüxüۡ nacua۳xgügu rü chi meã ítangugü
towaama nabuema ga buanecü, rü ǣֆľ̲ɞҡիɥիüۡwa. Rü yemaca۳x
yemaca۳իËЙիӡǣæȍ̲Ύ͑%фӥ ɗҡիɥ%Ëȍɗ, фӥ͑Ëӕҡӥфӥ͑ǣɗË̲ǣӕҡիɥ
to۳xma۳իҡՓҡËȍΎЙľҡӥфӥËЙիӡǣ ǣֆľ̲æфľҡфӥËЙիӡ. 14-15ॸRü
Cretaxüۡ ítachoeguãchi. 8ॸRü natürü ngürüãchi yixcamaxüۡra rü wüxi
ǣӕիËȍ%Ëӥ̲͑Ëӕҡӥǣӕҡիɥǣֆľ̲ ǣ¡ӕ͑ľËӥǣҡիӥËȍɗËӥǣËЙիӡ%фӥ
ËЙիӡ, rü wüxi ga nachica ga Mexüۡ ga ҡΎËӥՓՓ͑ľӡիËӥ͑ǣ%իüۡtüwaama
Türegu ãŕg‫ ڟ‬axüۡwa tangugü. Ѡӥɥ%͑ľǣ nanacue ga guma wapuru. Rü
Dácheaarü ngaicamana nayexma. ҡիӕËӥ̲ɗҡɗիӡҡüۡ nawaama ga
9ॸNatürü marü poraãcü namagu tanuxcü buanecü. Rü yemaca۳x düxwa
ǣ͑ɗҡիɥիüۡ, фӥ̲фӥ͑ի%ӡËӥ̲ǣ͑ ítayachaxãchi ga na tanatochinüxüۡ, rü
ɗҡիɥ%̲իüۡ yerü marü nawa nangu ga toxüۡ ínicuetaüۡ. 16ॸRü wüxi ga
guma tauemacügü ga nagu nagáuanecü. ËЙիӡի%ËӥǣæӕĀǣӕãŕg‫ ڟ‬axüۡãrü
Rü yemaca۳x ga Pauru rü nayaxucu۳իŕǣ tocüwawaama tachopetü ga ngextá
duüۡxüۡgü, rü ñanagürü: 10ॸ—Pa tama poraãcü íyabuaxüۡwa. Rü yéma
Chomücügüx, nüxüۡ chacua۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲ poraãcü tapuracüe na guma wapurugu
Ëȍɗɗիɥ%̲ǣӕ, фӥҡ͑ի%ӡËӥ̲. Rü daa tanatúnagüxüۡ ga norü ngue ga
wapuru rü tá inayarütaxu namaã i yatúchigüne. 17ॸRü yexguma marü
guxüۡma i naãcu. Rü ngürüãchi i yixema natúnagügüãgu ga guma ngue, rü
rü tá ta tayue —ñanagürü. 11ॸNatürü nap۳anaxãgü ga tanütaxüۡmaã
yema churaragüarü capitáüۡ rü nayana۳ɥ ۳xgütüwe ga guma wapuru. Rü
yexeraãcü guma wapuruarü yoragaama ñu۳իӡËȍɗ͑ֆՓŕǣӥǣֆľ̲
͑իɥ͑ӥ, rü marinerugüarü capitáüۡgaama naxchirutachinügü ga namaã
͑իɥ͑ӥ, rü tama aixcüma Pauruga yacuetaüۡxüۡ ga noxrix, yerü namuüۡŕǣ
͑իɥ͑ӥ. 12ॸNatürü yema türe rü tama na Chírutearü naxnücüwa
̲͑ľǣֆŃ̲͑ҡ͑͑ǣӕЙľҡӥիŕŕիüۡ ga yanangaixtaüۡgüxüۡ. Rü yema buanecü
gáuanexüۡ. Rü yemaca۳x wixguxüchi toxüۡ nicuetaüۡmare. 18ॸRü moxüۡãcü ga
guxüۡma ga duüۡxüۡǣӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕфӥ buanecü rü tama nangupetüéga, rü
͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥǣ͑ɗҡիɥ%Ëȍɗիüۡ ga yemaca۳x inanaxügü ga na
yéma. Rü nanaxwa۳xegü ga chi ínawoüۡãcuãxüۡ. 19ॸRü norü tomaŕ۳xpü۳x ga
ngunexüۡgu, rü naxme۳xmaãtama ¡ӕ͑ľËӥфӥ͑әիɥËҡΎիüۡ nacuetaüۡ. Rü

ínanawoüۡ ga yema natü۳xügü ga guma ngãxüۡcüügu nüxüۡ nicua۳xãchitanü ga yema
wapuru, rü guxüۡma ga to ga norü marinerugü ga na dauxchitacutüwa
yemaxüۡgü. 20ॸRü muxüۡma ga tangugüchaüۡxüۡ. 28ॸRü ínanataegü ga norü
ngunexüۡgu, rü tama nango۳x ga üa۳xcü rü ngugütamaxüۡ rü 36ǣ̲ľҡфӕ͑ɗիɥǣ͑Ύфӥ
ŕիҡǣӥ, rü tama nangupetüéga ga guma mátama. Rü yexguma marü írarüwa
buanecü ga taxüchicü. Rü düxwa nagu yaxüۡǣӕիӥфɗҡիɥիǣӕфӥՓľ͑ի%фӥ
ҡфӥիɥ͑ӥŕǣ̲фӥҡ%ӡҡ̲͑ nanangugütamagü, rü 27ǣ̲ľҡфӕ͑ɗիɥǣ
ҡ̲իŕիüۡ. 21ॸRü yexguma marü muxüۡma norü mátama ga yexgumax. 29ॸRü namuüۡŕ
ga ngunexüۡ tingegügu ga tama na ga na nutamaã yanañataüۡgüxüۡ ga
tachibüexüۡ, rü yexguma guxüۡma ga naxãnacüwa, rü yemaca۳x guma
yema duüۡxüۡgütanüwa inachi ga Pauru, wapuruchinüwa ínanawoüۡ ga ãgümücü ga
rü ñanagürü: —ͮфӥ̲ľ̲ŕËȍɗ͑ɗիɥ, Pa aüۡclagü ga achugünaxca۳x ga
Chomücügüx, ǣËȍӕǣ͑Йľիɥ͑ӥŕիüۡ, nap۳anaxãmaã ixãtü۳xüxüۡ na yemaãcü
фӥҡ%ӡËȍɗ̲͑ɗիɥ%Ëȍɗիüۡ ga Cretawa, ɞֆËȍի%Ëȍɗǣӥիŕŕ%իücۡ a۳x ga guma wapuru.
фӥҡ%ӡËȍɗ̲͖u۳xmarüüۡ tüxüۡ naxüpetü i Ѡӥ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥǣЙի͑
͖%%ӡËӥ̲իüۡ rü taxuxüۡ chima i yangunexücۡ a۳x. 30ॸNatürü ga yema
chixexüۡ tüxüۡ nangupetü. 22ॸ—Natürü marinerugü rü nibuxmüchaüۡ ga guma
‫ؽ‬Йľҡ%ŕǣӥ! erü wapuruxica tá wapuruwa, rü yemaca۳x nanaw۳ %ɥիŕǣӥǣ
inayarütaxu, natürü i yixema rü guma wapuruarü ngue, rü ñanagürügü:
taxúetáma tayue. 23ॸ—Erü ngewa۳xarü —ͮǣŕ̲wapurupe۳xearü aüۡclagü tá
chütaxüۡgu ya Tupana ya nüxüۡ‫ڟ‬ ítawoüۡ na nataixücۡ a۳x ya wapuru
ËȍЙӕфËӥËӥֆËȍΎфӥËΎфɗɗիɥËӥфӥ —ñanagürügüneta. 31ॸNatürü ga Pauru rü
núma nanamu i wüxi i norü orearü uruüۡ churaragüarü capitáüۡmaã rü norü
ɗĀիӡËü۳ۡãx۳ i chauxca۳x ngóxüۡ. 24ॸ—Rü churaragümaã nüxüۡ nixu rü ñanagürü:
ñanagürü choxüۡ: —ͮǣŕիǣӕ̲͖%̲фɗ͑ľфӕǣӥфӥҡ%ӡҡ̲
٘‫ؽ‬ҽ%իӢɗËӕ̲ӕüۡxüۡ, Pa Paurux! Erü nuxã wapurugu nachoxgu, rü guxãma i
ãŕ۳xgacü ya Chécharupe۳xewa tá cungu, rü pema rü tá peyue —ñanagürü. 32ॸRü
ËӕǣǣӕҡҽӕЙ̲͑͑͑իŕիŕŕɗǣӕիüۡma yexguma ga yema churaragü rü
ɗ͑ǣŕ̲Ëӕ̲ӥËӥǣӥɗËӕ̲%͑ǣŕի̲ nayadaecunügü ga guma ngue, rü
ՓЙӕфӕǣӕɥիüۡٚ, ñanagürü choxüۡ. 25ॸ—Rü ɗ͑͑͑ǣӕիŕŕǣӥ. 33ॸRü yexguma marü
͑ǣŕmaca۳x, Pa Chomücügüx, ‫ؽ‬фӥЙľҡ%ŕǣӥ! yangunechaüۡgu, rü Pauru nayaxucu۳իŕǣӥ
erü choma rü aixcüma Tupanaãxü‫ۡڟ‬ ga guxüۡma na nachibüexücۡ a۳x, rü
ËȍֆիΥ, фӥɗիËӥ̲ҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ ñanagürü: —ҽիфľɗֆӥիӥ͑ɗիɥɗ͖u۳xma na
nangupetüxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ɗ͑ǣŕ̲ taguma aixrügumarüüۡ pechibüexüۡ, rü bai i
chomaã nüxüۡ yaxuxüۡ. 26ॸ—Natürü wüxi i ҧËӥ͑Йľ͑ǣΦիüۡ yerü poraãcü
ËЙիӡՓҡҡֆфӥËӥիËӕËȍɗҡüۡgü ЙľիΎľǣ%ŕǣӥ. 34ॸRü ñu۳xma rü pemaã nüxüۡ
—ñanagürü ga Pauru. 27ॸRü yexguma taxre chixu na pechibüexüۡ na peporaexücۡ a۳x, rü
ǣֆӥիӥҡɗ͑ǣľիǣӕǣ͑ɗҡիɥիüۡ, rü taxüۡ ga taxuüۡma pexüۡ üpetüxücۡ a۳x. Erü taxúetáma
taxtü ga Ariáticuwa tayexmagü, yerü ga itayarütaxu rü bai i wüxi i peyaexüra
inayarütaxu —ñanagürü. 35ॸRü yexguma ͑ի%͑ËӥՓ͑Փŕիǣӥիücۡ a۳x, rü yema togü

marü yema ñaxgu, rü nanayaxu ga wüxi rü mürapewagügu rü e۳xna yema
ǣЙ%ӡ, фӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%nape۳xewa wapurutüchigügu meã na ínachoüۡxücۡ a۳x.
ga guxüۡma. Ѡӥɗ͑͑¡ӥËӕǣֆľ̲Й%ӡ, rü Rü yemaãcü guxãma meãma naxãnacüwa
ɗ͑͑իӥǣӥǣ͑͑͑ǣΦΥիüۡ. 36ॸRü yexguma tangugü.
͑ҡ%ŕǣӥǣǣӕիüۡma, rü nümagü rü ta
æЙիӡǣͅфӕҡՓ͑ֆľի̲ǣЬӕфӕ
nachibüe. 37ॸRü 276ҡɗիɥǣӥǣǣӕի%̲ǣ
ҡΎ̲ǣǣӕ̲ՓЙӕфӕǣӕɥիŕ. 38ॸRü
28
1ॸRü yexguma meãma
ֆľիǣӕ̲̲фӥ͑͑ǣ%իŕǣӕ, rü ínanawoüۡ naxãnacüwa tangugügu ga
ga yema trigu ga wapuru namaã ããcuxüۡ guxãma rü yexguma nüxüۡ tacua۳xgü na
na nangünagüãchixüraxücۡ a۳x ga guma ͅфӕҡ͑ֆɗɥիüۡ ga naŕǣ‫ ڟ‬ǣֆľ̲ËЙիӡ.
wapuru. 2ॸRü yema yémacüã ۡ۳ x۳ gü ga duüۡxüۡgü rü
ۡ
meãma toxü nayauxgü ga guxãma. Rü
Inangu ga guma wapuru
nanangixtagü ga wüxi ga üxü ga taxüۡne.
39ॸRüyexguma yangunegu, rü yema Rü toxca۳x nacagü ga guxãma na yéma
marinerugü tama nüxüۡ nacuáane ga yéma. ҡΎǣӥҡ͑ɥիüۡgüxücۡ a۳x, yerü napu rü
Natürü nüxüۡ nadaugü ga wüxi ga nagáuane. 3ॸRü Pauru nanadetaque۳xe ga
axcuchixüۡ ga naxnücüpechinüãx‫ ڟ‬üۡ, rü nagu ͖ӕիфľǣ͑ɥËȍËӥӥǣӥ, rü üxüxetüwa
͑фӥիɥ͑ӥŕǣֆŃ̲͑ֆ͑͑ǣɗիŕŕǣӥ%իüۡ nayawocu. Natürü yexguma yéma
ga wapuru. 40ॸRü yexguma nanadaüۡ ga yawocuãgu, фӥӥիӥфӥ͑ɥŕ̲իüۡchaxwa
norü ngaxüۡxüۡ ga aüۡclagü, rü yéma inayago ga wüxi ga ãxtape. Rü
nanawogü. Ѡӥ͑ֆՓŕǣӥǣ͑Ύфӥ Paurume۳իŕՓ͑ֆӕիӕ, rü yéma
toxchinüxüۡãrü na۳ɥ ۳xruüۡgü, rü inananga ga nayarütuãchi. 4ॸRü yexguma yema
yema nape۳xewa üxüۡ ga naxchirutachinü yémacüãۡ۳ x۳ gü nüxüۡ daugügu ga yema
ga namaã iticuetaüۡxüۡ. Rü itanaxügü ga ãxtape ga Paurume۳իŕՓ͑͑ҡӕիüۡ, rü
nüxüۡ na tingaicaxüۡ ga yema nügümaã ñanagürügü: —Ñaã yatü rü
naxnücüpechinü. 41ॸNatürü wüxi ga ̲͑ľËՓӥիɗɗ̲ŕҡիüۡ ͑ɗիɥ. Rü woo
naxnücüarü nuxtamaxüۡwa tayarüngaixtaüۡ. taxtüwa yuwa na yañaxüۡ, natürü Tupana
Rü yéma naxnücüwa nayarüwápe۳xe ga ҡ̲̲͑͑իŕŕËȍüۡ —ñanagürügü.
guma wapuru rü marü tama yéma 5ॸNatürü guma üxüxetügu nanamaxüۡ ga
ɗҡիɥ%Ëȍɗ. Rü yoxni ga nachinüwa, rü yema ãxtape, rü taxuüۡma nüxüۡ naxüpetü

ֆӕЙľ͑ֆЙӕիŕŕ. 42ॸRü yema churaragü rü ga Pauru. 6ॸNatürü guxüۡma ga yema
͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕǣ͑͑Āɗ%իüۡ ga yema duüۡxüۡgü rü ínanan۳g۳ӕիŕŕǣӥфӥ͑ǣΎիɗҡ
poxcuexüۡ na taxuüۡma iñaxücۡ a۳x ga nachamé rü e۳xna nayu۳x. Rü marü
yexguma naxãnacüwa nangugügu. nuxcüxürama ga yema nüxüۡ na
43-44ॸNatürü yema norü capitáüۡ ga nadaunüxüۡ rü taxuüۡma nüxüۡ na üpetüxüۡ,
churaragü, rü Pauruxüۡ ̲͑իŕŕËȍüۡ, rü фӥĀӥիՓҡΎǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕфӥɗ͑͑իӥǣӥľ
yemaca۳x tama nanaxwa۳xe ga na nadaiãxüۡ ga na ñagüxüۡ: —Maneca wüxi ya tupana
ga yema poxcuexüۡ. Natürü nanamu na ͑ɗիɥ—ñagüxüۡ. 7ॸRü yema nachicaarü
yema ixãnüxüۡ фӥ͑ӥիɥфɞ͑ֆӕիǣӥիüۡ na ngaicamana nayexma ga norü naãne ga
ֆľ̲ËЙիӡ%фӥãŕ۳xgacü ga Púbiru ga ãŕg‫ ڟ‬axüۡǣӕ͑իɥ͑ֆľի̲ҡΎիüۡ

naŕg‫ ڟ‬a. Rü nüma meãma toxüۡ nayaxu, rü yangaugüxücۡ a۳x. Rü ñuxre rü yema
yexma toxüۡ ͑ЙľǣӥիŕŕǣҡΎ̲ŕ۳xpü۳x ga nachica ga Tomaŕ۳xpü۳x ga Taxepataüۡgu
ngunexüۡ. Rü tomaã namecümaxüۡchi. 8ॸRü ãŕg‫ ڟ‬axüۡwa toxüۡ nayarün۳g۳ӕիŕŕǣӥѠӥҡΎǣӥ
guxema Púbiru nanatü rü ngürücarewa rü nachopetü ñu۳xmata yema nachica ga
tayexma, yerü tixaxüne rü taduüۡ. Rü yéma Ápiuarü NgüۡŕËȍɗËǣӕãŕg‫ ڟ‬axüۡwa nangugü.
tümaxüۡtawa nangu ga Pauru, rü tümamaã Rü yexguma Pauru nüxüۡ da۳u۳xgu ga yema
͑ֆӕ̲ӥիŕ, rü tümaŕt‫ ڟ‬ügu naxüxme۳x, rü ֆիΥǣӥիüۡ, фӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%фӥ
tüxüۡ ͑фӥ̲ľիŕŕ. 9ॸRü yexguma yemaxüۡ ЙΎф%Ëӥ͑ҡ%ŕ. Rü yemaãcü Dumawa
nadaugügu, rü Pauruca۳իֆŃ̲͑իɥҡǣ tangugü. 16ॸRü yexguma Dumawa
guxüۡma ga togü ga ićaaweexüۡ ga yema ҡ͑ǣӕǣӥǣӕфӥՓӥիɗǣɥЙҡՓ
ËЙիӡËüãۡ۳ x۳ , фӥ͑фӥ̲ľŕ. 10ॸRü nümagü rü ͑͑͑ǣӕիŕŕǣӥǣЬӕфӕ͑ӥիɥË̲͑%ǣ
muxüۡma toxna naxãmaregü. Rü yexguma wüxi ga churara ga nüxna dauxüۡ.
ɗҡիɥ%Ëȍɗǣӕ, rü toxna nananagü ga guxüۡma
Dumawa nayexma ga Pauru
ga tanaxwa۳xexüۡ ga torü namawaüۡ ǣΥ͑.
17ॸRü tomaŕ۳xpü۳x ga ngunexüۡ marü yéma
Dumawa nangu ga Pauru
nayexmagu, rü Pauru naxca۳x nangema ga
11ॸRü tomaŕ۳xpü۳x ga tauemacü yéma yema Yudíugüarü ãŕ۳xgacügü ga Dumawa
ËЙիӡՓҡֆľի̲ǣӥ. Rü ñu۳իӡËȍɗ͑ǣӕ yexmagüxüۡ. Rü yexguma
tichoüۡ ga wüxi ga wapuru ga yema nangutaque۳xegügu, rü ñanagürü ga Pauru
ËЙիӡՓǣӕ͑ľիüۡ ͑ǣӕЙľҡӥիŕիŕn ‫ ڟ‬e. Rü nüxüۡ: —Choma, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü
ۡ
Aleyãdríacüã۳ ի۳ ͑ɗիɥǣǣӕ̲ՓЙӕфӕ. Rü taxuüۡma i chixexüۡ chaxü namaã i
nape۳xeraüۡwa nayexmagü ga taxre ga norü tatanüxüۡgü, rü bai i nuxcümaüۡgüxüۡ i tórü
tupanachicüna۳xãgü ga Catu rü Porugu o۳xigücümagümaã. Natürü Yerucharéüۡgu
ãŕg‫ ڟ‬agüxüۡ. 12ॸRü Chiracúchaarü türewa choxüۡ niyauxgü ga tatanüxüۡgü, rü
tangugü, rü tomaŕ۳xpü۳x ga ngunexüۡ yéma Dumacüãۡ۳ x۳ ga churaragüna choxüۡ namugü.
tayexmagü. 13ॸѠӥֆŃ̲ɗҡիɥ%Ëȍɗ, rü 18ॸRü yexguma marü choxna nacagüegu ga
͑Ëӕҡӥфӥ͑ǣɗË̲ǣӕҡիɥ͖u۳xmata Dumacüãۡ۳ x۳ gü, rü choxüۡ ninge۳xgüchaüۡ,

Dequíuwa tangugü. Rü moxüۡãcü ínangu yerü taxuüۡma ga ҧacü ga chixexüۡ chowa
ǣՓӥիɗǣ¡ӕ͑ľËӥǣɞҡիɥիüۡwaama nadaugü na choxüۡ yama۳xgüxücۡ a۳x.
bucü rü toxüۡ inicuetaüۡ. Rü yemaãrü 19ॸNatürü yema tatanüxüۡgü ga Yudíugü rü
moxüۡãcüama rü Puteriwa tangugü. 14-15ॸRü ͑ֆ̲ӕŕҡ͑ӥ͑ҡ̲ËȍΎիüۡ

yexma nüxüۡ tayangau ga ñuxre ga yange۳xgüxücۡ a۳x, rü yemaca۳x düxwa
duüۡxüۡǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ. Rü toxna naxu na naxca۳x íchaca na nümatama ya ãŕ۳xgacü
wüxi ga yüxü yexma naxüۡtagu ya Chécharu choxna c۳axücۡ a۳x. Natürü tama
tarüchoxücۡ a۳x. Rü marü wüxi ga yüxü tatanüxüۡgüxüۡ na íchaxuaxüۡxücۡ a۳ի͑ɗիɥǣ
͑ǣӕЙľҡӥǣӕфӥɗҡիɥ%Ëȍɗ̲͑͑ǣӕ yemaca۳x íchac۳axüۡ. 20ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ
ġӕ̲Փҡիɥիücۡ a۳x. Rü marü toxüۡ pexca۳x nuã changemaxüۡ na pexüۡ
͑ËӕËȍɗǣǣӥǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga chadauxücۡ a۳x rü pemaã chidexaxücۡ a۳x.
Dumagugüxüۡ. Rü yema nama ga Ápiugu Pema nüxüۡ pecua۳x rü yixema i Yudíugü rü
ítanan۳g۳ӕիŕŕɗ͑ɞ͑͑ǣӕիüۡ ya Cristu. Rü ñacurügü tá nüxüۡ: ‘Rü woo nüxüۡ

yima Cristuca۳ի͑ɗիɥɗËȍΎ̲ɗ͖u۳xma i daa Йľիɥ͑ӥŕǣӕфӥҡ%ӡҡ̲ɗիËӥ̲
ËĀľ̲͑%Ëȍɗ͑ɥիüۡ —ñanagürü. 21ॸRü nüxüۡ pecua۳xgü. Rü woo nüxüۡ
nümagü nanangãxüۡgü, rü ñanagürügü: ЙľфӥĀӕ͑ӥǣӕфӥҡ%ӡҡ̲ɗիËӥ̲
—Toma rü taxuüۡma i popera i Yudéawa ЙľֆիΥǣӥ. 27ॸѠӥ͑ǣŕ̲%ËӥЙɗիɥǣӥ
ne muxüۡ i cuchigagu ümatüxüۡ tayauxgü. i ñu۳xmax, erü tama choxüۡ
Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ ‫͑ ڟ‬ľɥիüۡ rü pecuáxchaüۡ i pemax. Rü tama
núma ngugüxüۡ rü bai i wüxi i nüxüۡ ixuxüۡ i nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕɗËȍΎфӥΎфľľфӥ
ҧacü rü ore i chixexüۡ i cuchiga. 22ॸRü tama nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕËȍüۡ. Rü tama
cuxüۡtawa nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕËȍüۡ фӥ‫͖ع‬ӕիӡ nüxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲
ñacuxüۡ i cumax? Erü nüxüۡ tacua۳xgü rü pexüۡ nüxüۡ ËȍĀӕիŕŕիüۡ erü tama
guxüۡwama i Yudíugü rü chixri nachiga nüxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥËȍüۡ. Rü tama
͑ɗĀľիǣӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ǣľիՓËիüۡxüۡ i Йľ%ŕՓËȍӕǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕľфӥ
Ngechuchuchiga —ñanagürügü. 23ॸRü tama nüxüۡ perüxoechaüۡ i pecüma
yexguma Paurumaã inaxunetagü ga wüxi i chixexüۡgü rü tama chauxca۳x
ga ngunexüۡ, фӥ͑ЙҡՓ͑իɥǣ̲ӕիüۡma pedaugüchaüۡ na choma pexüۡ
ga duüۡxüۡgü. Rü Pauru namaã nüxüۡ nixu Ëȍ̲իŕիŕŕիücۡ a۳x!ٔॸٚ
ga Tupanaãrü ore ga ñuxãcü ãŕ۳xgacü na ͖͑ǣӥфӥǣҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. 28ॸRü
ֆɗɥիüۡ ya Tupana. Rü pa۳xmama inanaxügü, ñanagürü ta ga Pauru: —Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
rü ñu۳xmata nachütaxüۡ rü nüxüۡ‫ڟ‬ pema rü ta nüxüۡ pecua۳x rü ñu۳xma rü marü
nanangúchaüۡիŕŕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü na ɗ͑իӥǣӥ͑͑ǣŕ̲ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥ
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իücۡ a۳x. Rü ɗիɥǣӥիüۡtanüwa naxunagüxüۡ i ñaã Tupanaãrü
yemaca۳իͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ga mugüwa rü ore i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲ǣӥҡ͑ɗիɥɗ
nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü ɗիËӥ̲ɗ͑իɥ͑ӥŕիüۡ —ñanagürü. 29ॸRü
uruüۡgü ümatüxüۡ ga orewa namaã nüxüۡ yexguma Pauru yema ñaxgu, фӥɞ͑ɗիɥǣ
nixu ga Ngechuchuchiga. 24ॸRü nümaxüۡ rü yema Yudíugü, rü poraãcü nügümaã
͑ֆիΥǣӥǣֆľ̲Ьӕфӕ̲͑%͑ӥիüۡ íniporagatanücüü. 30ॸRü taxre ga taunecü ga
ixuxüۡ ͑ҡӥфӥǣҡΎǣӥфӥҡ̲͑ֆիΥǣӥ. mecü yéma nayexma ga Pauru nawa ga
25ॸѠӥֆľիǣӕ̲ҡ̲Փӥիɗǣӕ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ ǣӕ̲ɥǣ͑իӥҡ͑ӥ͑ľǣ͑ǣӕ͑
yema duüۡxüۡgü, rü inanaxügü ga na napexücۡ a۳x. Rü yéma meãma nanayaxuxüۡ ga
ɞֆիɥիüۡ. Rü yemaca۳x ga Pauru rü guxüۡma ga duüۡxüۡgü ga naxüۡtawa
ñanagürü nüxüۡ: —Meã perü o۳xigümaã íyadaugüxüۡxüۡ. 31ॸRü nüxüۡ nixuchiga ga
͑ɗĀľիǣҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ga yexguma ñuxãcü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ga Tupana. Rü
ʊËȍɞիüۡ ֆĀľիիŕŕǣӕфӥ͖իǣӕ: taxúema nüxna tanachu۳իӕ͑͑͑ǣәľիŕŕ%իüۡ
26 “¡Rü ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬իӡ, фӥ͑ǣŕ̲ ga Cori ya Ngechuchu ya Cristuchiga. Rü
duüxüۡgümaã nüxüۡ yarüxu rü
ۡ taxúema naxca۳x tanachixewe.
POPERA GA DUMAWA YEXMAGÜXÜۡ GA
YAXÕGÜXÜۡ TANÜWA NAMUXÜۡ GA PAURU
rü choxüۡ naxunetaxüۡ ga Tupana na norü

Pauru rü nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣֆľ̲
puracü chaxüxüۡca۳x. Rü yemaca۳x
yaxõgüxüۡ ǣġӕ̲%фӥɥ%͑ľՓֆľի̲ǣӥիüۡ
Ngechuchuégagu choxüۡ namu na guxüۡ i
nachiüۡãnewa nüxüۡ chixuxüۡca۳x i norü
1
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, choma i Pauru
͑ɗիɥɗpexca۳x chanaxümatüxüۡ i ñaã Ύфľ͑ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x i duüۡxüۡgü rü
popera. ѠӥËȍΎ̲͑ɗիɥɗͮǣľËȍӕËȍӕֆ ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x. 6-7ॸRü pema rü
Cristuarü duüۡxüۡ Ëȍɗɥիüۡ. ѠӥËȍΎ̲͑ɗիɥ ta, Pa Dumacüۡ۳ãx۳ güx, фӥ͑ǣŕ̲
ga Tupana choxüۡ yaxuxüۡ na choxüۡ duüۡxüۡǣӥҡ͑ӥՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥֆľфӥ
yamuxüۡca۳x na duüۡxüۡgümaã nüxüۡ Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥфӥ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ.
chixuxüۡca۳x i norü ore i mexüۡ i tüxüۡ Rü nüma rü pexüۡ nangechaüۡ rü marü
̲իŕիŕŕիüۡ. 2ॸRü nuxcümaxüۡchima pexüۡ naxuneta na Ngechuchu ya
Tupana nanamu ga norü orearü uruüۡgü Cristuarü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡca۳x rü
na naxümatügüãxüۡca۳x ga norü ore i ͑ǣŕ̲͑ΎфӥĀӕüۡxüۡgütanüxüۡ na
mexüۡ. Rü yemaãcü tüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ Йľիɥǣӥիüۡca۳x. Rü ñu۳xmax, Pa
ga ñaã ore i mexüۡ. 3ॸRü ñaã ore i mexüۡ æȍӕľ͑ľŕǣӥɗġӕ̲Ëüۡ۳ãx۳ güx, rü
rü tórü Cori ya Ngechuchu ya chanaxwa۳xe i nüma ya Tanatü ya
æфɗѸҡӕËȍɗǣ͑ɗիɥ. Rü nüma rü woo Tupana rü tórü Cori ya Ngechuchu ya
ҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ, natürü Cristu pemaã namecümagü rü pexüۡ
duüۡxüۡgürüüۡ nabu ga yexguma ñoma ga narüngüۡիŕŕǣӥ̲͑ľ%Йľիüۡ
naãnewa nanguxgu. Rü nuxcümaüۡcü ga naxüpetüxüۡca۳x rü aixcüma
ãŕ۳իǣËӥǣġ¡ɞҡ͑ɗիɥ. 4ॸNatürü Йľҡ%ŕǣӥիüۡca۳x.
nümatama ya Ngechuchu rü üünecü
Pauru rü nüxü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡ na
͑ɗիɥ. Rü yexguma yuwa ínadaxgu rü
íyadauãxüۡ ga yema yaxõgüxüۡ ga
Tupana tüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ͑ɗիËӥ̲
Dumawa yexmagüxüۡ
NanexüۡËȍɗ͑ֆɗɥիüۡ. Rü nüxna nanaxã
ga guxüۡma ga pora. 5ॸRü Ngechuchu ga 8ॸRü
ñu۳xma rü Ngechuchu ya
æфɗѸҡӕǣǣӕ͑ɗիɥǣËȍΎ̲%̲͑ľËӥ̲իüۡ æфɗѸҡӕŃǣǣӕҽӕЙ̲͑͑ΎիŕËȍի%
365
DUMACԖۡ۳Ã۳ ռॷ1 366
pexca۳x, erü guxüۡwama i guxüۡ i icuáxüۡmaã nüxüۡ na chixuxüۡ rü duüۡxüۡgü

naãnewa rü duüۡxüۡgü nüxüۡ nixugügü na i tama poperaxüۡ icuáxüۡmaã ta nüxüۡ
aixcüma Cristuaxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ rü chixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľ. Rü
Tupanaca۳իЙľ̲իŕիüۡ. 9ॸRü nüma ya ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nanaxwa۳իľ͑͑ǣŕ̲
Tupana choxüۡ nadau rü nüxüۡ nacua۳x na duüۡxüۡgü i cua۳x nüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡmaã
aixcüma guxüۡguma pexca۳x nüxüۡ na chixuxüۡ фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
Ëȍֆӕ̲ӥիŕիüۡ. Rü yimaãxüۡ‫͑ ڟ‬ɗիɥɗ ҡիӕǣӕ̲фӥիɥ͑ӥŕիüۡmaã nüxüۡ na
guxüۡma i chorü ngúchaüۡmaã chixuxüۡ. 15ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa
chapuracüxüۡ rü nüxüۡ chixuxüۡ i norü ore æȍӕľ͑ľŕǣӥɗġӕ̲ǣӕËȍɗüۡgüxüۡ, rü
i mexüۡ i Nanechiga. 10ॸRü guxüۡguma choma rü marü íchamemare na
nüxna chaca na choxüۡ ngŕm ‫ ڟ‬a Йľҡ͑ӥՓ͑Ëȍիӡիüۡ, na pemaã rü ta
namuxüca۳իфӥ͑ǣŕ̲%ËӥĀӥիՓЙľիüۡ
ۡ nüxüۡ chixuxüۡca۳x i Tupanaãrü ore i
íchayadauxüۡca۳x ega norü ngúchaüۡ mexüۡ.
ֆɗիɥǣӕ. 11ॸErü aixcüma choxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ
Tupanaãrü ore rü napora
na pexüۡ chadauxüۡ na pemaã nüxüۡ
chixuxüۡca۳x i Tupanaãrü ore na aixcüma 16ॸRü
taxuca۳xma naxca۳x chaxãne i
̲ľ%ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x rü yexeraãcü ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Ύфľфӥ
peporaexüۡca۳x. 12ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ napora, фӥ͑ǣŕ̲̲%͑ɗիɥɗ͑ЙӕфËӥիüۡ
͑ǣŕ̲%ËӥՓӥիɗՓɗ͑ǣŕի̲ǣӥǣӕ, rü tá ya Tupana na guxãma ya yixema
ՓӥիɗËȍɗǣӥֆɗǣӥҡҡ%ŕǣӥիŕŕфӥֆɗǣӥիüۡ‫ڟ‬ Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիľфӥҡӥիüۡ‫ڟ‬
tanangúchaüۡիŕŕ. Erü choma rü tá nüxüۡ ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
chadau na ñuxãcü tórü Coriaxüۡ‫ڟ‬ Ѡӥ͑ǣŕ̲̲իüۡ, rü
ЙľֆիΥǣӥիüۡ rü pema rü tá ta nüxüۡ Yudíugüca۳xirachire۳ի͑ɗիɥ, natürü i
ЙľĀӕ͖͑ӕի%ËӥËȍֆիΥիüۡ. 13ॸPa ñu۳xma rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡ̲
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, chanaxwa۳xe i nüxüۡ ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡca۳իфӥҡ͑ɗիɥ. 17ॸRü
pecua۳x na muŕ۳xpü۳xcüna pexüۡ ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľՓ͑ɗիɥɗҡ̲%͑ӥիüۡ
íchayadauxchaüۡxüۡ, natürü ñu۳xmarüta yaxuxüۡ ya Tupana na tórü
rü choxüۡ‫ ڟ‬naguxcha. Natürü ngŕm ‫ ڟ‬a ΥǣǣӕիɗËҡ̲ֆɗɥիüۡ na nape۳xewa
ۡ
Йľҡ͑ӥՓËȍիӡիËȍü, erü chanaxwa۳xe imexüۡ. Erü norü ore i ümatüxüۡwa rü
na pemaã nüxüۡ chixuxüۡ i Tupanaãrü ore ñanagürü:
yema toxnamana yexmagüxüۡ ga ٘Ѡӥֆɞիľ̲ҡӥ̲%фӥΥǣǣӕ
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ chixuxüۡrüüۡ. Erü Tupanape۳իľՓ̲ľիŕ, rü tá
chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgürüüۡ meã tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i
ЙľֆիΥǣӥ͑͑ǣŕ̲%ËӥæфɗѸҡӕՓľ taguma gúxüۡٚ,
͑իɥիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Йľҡ͑ӥիüۡgü i ñu۳xma ñanagürü.
ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ. 14ॸRü aixcüma ngŕm ‫ ڟ‬a
ۡ ͮǣǣӕҡ̲͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü inapoxcuexüۡ
changuxchaü erü nümatama ya Tupana
choxüۡ namu na guxüۡ i duüۡxüۡgümaã 18ॸRünüxüۡ tadaugü na Tupana
nüxüۡ na chixuxüۡca۳x i norü ore. Rü Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa ne namuxüۡ i norü
nanaxwa۳xe i duüۡxüۡgü i meã poperaxüۡ ЙΎիËӕɗ%ӡËӥ̲իüۡ naxca۳x i guxüۡma i
367 DUMACԖۡ۳Ã۳ ռॷ1
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗҡ̲͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ rü chixexüۡ ga nüxü‫ ۡڟ‬ngúchaüۡgüxüۡ rü

chixexüۡ ügüxüۡ фӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ nügümaã na naxügüãxüۡca۳x ga
chixexüۡmaã togüaxü‫͑ ۡڟ‬ǣӕիËȍիŕŕǣӥիüۡ naxüۡneãrü ngúchaüۡgü i ãne tüxna ãxüۡ.
na tama nüxüۡ nacua۳xgüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ 25ॸѠӥֆľ̲%Ëӥ͑ӥի͑͑ɗիɥǣËȍɗǣǣӕ̲
ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 19ॸѠӥ͑ǣŕ̲ aixcümaxüۡËȍɗҽӕЙ͑ɗիɥËӥ͑͑Փľ

duüۡxüۡgü i chixexüۡ ügüxüۡ rü meã nüxüۡ ͑իɥիüۡca۳x ga norü tupanagü ga tama
nacua۳xgüchire۳ի͖͑ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ ya ɗիËӥ̲ɗիɥǣӥիüۡ. Rü yema Tupana
Tupana yerü nümatama ga Tupana rü üxüۡpe۳իľՓ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥфӥֆľ̲իüۡ
marü nüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕǣֆľ̲. nicua۳xüüۡgü, natürü tama nüxüۡ
20ॸRü woo tama nüxüۡ idaugügu ya nicua۳xüüۡgü ga Tanatü ya Tupana ga
Tupana, natürü guxüۡma i ҧacü i naxücü rü inaxwa۳xecü na guxüۡguma
naxüxüۡՓ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ idaugüxüۡ. Rü nüxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիɥ.
yexguma noxri naãne naxü۳xgumama 26ॸRüyemaca۳x ga Tupana rü düxwa
͑ɗիɥǣ̲ľ%̲Āӕüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ yemawa nanawogü ga yema duüۡxüۡgü
͑Āӕիŕŕիüۡ na aixcüma Tupana na na naxügüãxüۡca۳x ga naxüۡneãrü
ֆɗɥիüۡ rü guxüۡguma na naporaxüۡ. Rü ngúchaüۡ i ãne tüxna ãxüۡ. Rü a۳i ۳xrüüۡ ga
͑ǣŕmaca۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chixexüۡ ngexüۡgü rü naxrüüۡ ngexüۡgümaãtama
ügüxüۡ, rü taxucürüwama ҧacümaã nügü ͑͑ǣŕ%ŕǣӥфӥҡ̲ֆҡӥǣӥ̲%. 27ॸRü
ínapoxüۡgü i Tupanape۳xewa. 21ॸYerü woo yexgumarüüۡ ta ga yatügü rü naxrüüۡ
nüxüۡ nacua۳xgüchire۳ի͖͑ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ yatüxü̲ۡ%ҡ̲͑͑ǣŕ%ŕǣӥ, rü tama
ga Tupana, natürü tama ngexüۡgümaã. Rü yema naxüۡneãrü
nanayauxgüchaüۡ na norü Tupana ngúchaüۡ ga chixexüۡgü rü nüxüۡ napora
ֆɗɥիüۡca۳x, фӥ¡ɗ̲͑Ύիŕ͑ӥի͑ na naxrüüۡ yatüxü̲ۡ%̲͑իŕիüۡ. Rü
naxãgüxüۡ. Natürü yema ore ga yemaãcü ga yema yatügü rü nügümaã
taxuwama mexüۡǣӕ̲͑фӥիɥ͑ӥŕ, rü nanaxügü ga yema naxüۡneãrü ngúchaüۡ i
ֆľ̲%Ëӥ͑ŕËȍɗҡ̲фľ̲͑իŕфӥ ãne tüxna ãxüۡ, rü düxwa yemagagu
yexeraãcü chixexüۡǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ. 22-23ॸRü nićaawee rü naturaxüۡnegü. 28ॸRü yema
nügü yaxugüegu rü duüۡxüۡgü i nüxüۡ na tama Tupanaxüۡ nacua۳xgüchaüۡxüۡ, rü
icuáxüۡ ͑ɗիɥǣӥ͑ҡӥфӥҡիӕǣӕ̲ yemaca۳x ga nüma ga Tupana rü düxwa
͑фӥիɥ͑ӥŕ. ֤ľфӥ͑ӥի͑͑ɗիɥǣËȍɗҡ͑ӥǣ yemawa nanawogü ga yema duüۡxüۡgü
ҽ͑ҡӥֆҽӕЙ͑ֆ̲ľիŕËȍɗËӥֆ na norü chixexüۡgu na
taguma yucü, ͑͑Փľ͑իɥիüۡca۳x ga ͑իɥ͑ӥŕŕËȍիüۡca۳x rü na naxügüãxüۡca۳x
norü naxchicüna۳xãgümare ga duüۡxüۡgü i ga yema chixexüۡ. 29ॸRü düxwa ga yema
yuxwa۳xexüۡchicüna۳ի%̲фľɗիɥǣӥիüۡ rü duüۡxüۡgü rü guxüۡraüۡxüۡ ga chixexüۡ
werigüchicüna۳ի%̲фľɗիɥǣӥիüۡ rü naxügü ga Tupanape۳xewa. Rü tama
͑ŕիüۡgüchicüna۳ի%̲фľɗիɥǣӥիüۡ rü aixcüma meã naxma۳xmaã rü natemaã
ãxtapegüchicüna۳ի%̲фľɗիɥǣӥիüۡ. 24ॸRü ̲͑իŕ. Ѡӥ͑իӥфӥ͑ӥǣӥ͑իɥËҡ̲
yemaca۳x ga Tupana rü düxwa yemawa nananugüchaüۡ i guxüۡma i ҧacü. Rü
nanawogü ga yema duüۡxüۡgü na ҧoguã۳xüۡ ͑ËȍɗիľիŕŕǣӥËȍüۡ. Rü
naxügüãxüۡca۳x ga guxüۡma ga yema ͑ɗի%ӡի%chiwa۳xegü, фӥ̲͑ŕҡǣӥ, rü
DUMACԖۡ۳Ã۳ ռॷ1ٍॷ2 368
͑͑ӕŕwa۳xe, фӥ͑ՓΎ̲ӥիŕŕwa۳xegü, rü chixexüۡ naxü ya Tupana, ľфӥ͑ǣŕ̲

naxüۡneãrü ngúchaüۡ nüxüۡ napora, rü duüۡxüۡgü rü norü chixexüۡǣǣӕҡ̲͑ɗիɥ
naxoregüta۳ax۳ gü. 30ॸRü chixexüۡmaã i napoxcueãxüۡ. 3ॸRü dücax, Pa Duüۡxüۡx,
ҧoguã۳xüۡ nixugüe, rü Tupanachi naxaie, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡΎǣӥիüۡ quixu-echagu,
rü ҧoguã۳xmaã naguxchigagü. Rü nügügu natürü cuma rü ta cunaxü۳xgu i
͑իɥ͑ӥŕǣӕфӥҡΎǣӥфӥֆľիľф͑ɗիɥǣӥ, rü ͑ǣŕ̲ҡ̲Ëȍɗիľիüۡ i nüma naxüxüۡ, ¿rü
nügü nicua۳xüüۡgü. Rü naxca۳x nadaugü ͖ӕիӡËӥфӥՓҡɗ͑ǣӕËӕфӥիɥ͑ӥիüۡ na
na yexera chixexüۡ naxügüxüۡ. Rü tama Tupanachaxwa iquicúxüۡ na tama cuxüۡ
͑͑ҡӥǣфӥ͑ŕǣ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ. 31ॸRü napoxcuxüۡca۳x? 4ॸ¿Rü tü۳xcüüۡ tama nagu
ҡ̲ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕËȍüۡ. Rü tama aixcüma Ëӕфӥիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i Tupana
͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ yaxugüxüۡ. Rü cuxca۳x üxüۡ? Nüma rü poraãcüxüchi
taxúexüۡma nangechaüۡgü. Rü tama cumaã namecüma rü yaxna cumaã
togüaxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i ҧacü rü ͑իɥ͑ӥфӥҡ̲ЙիËӕфӥËȍɗիľիüۡca۳x
guxchaxüۡ. Rü tama ҧoguã۳x nüxüۡ‫ڟ‬ cuxüۡ napoxcuchaüۡ. ¿Rü ñu۳xma rü
tangechaüۡtümüüۡgü. 32ॸRü nümagü i tü۳xcüüۡ nüxüۡ cuxo? ¿Tama e۳xna nüxüۡ
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü meãma nüxüۡ cucua۳ի͑ҽӕЙ͑͑ǣŕ̲%ËӥËӕ̲%
nacua۳xgüchire۳x rü Tupana rü marü mecümaxüۡ na nüxüۡ curüxoxüۡca۳x i curü
namaã nanaxuegu na noxtacüma chixexüۡ rü naxca۳x na cumaxüۡxüۡca۳x ya
nayuexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡx-üۡǣӥɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ Tupana? 5ॸNatürü cuma rü tama
̲իŕիüۡ. Natürü woo meãma nüxüۡ Tupanaxüۡ cucuáxchaüۡ rü tama nüxüۡ
nacua۳xgüchire۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲, curüxoxchaüۡ i curü chixexüۡ. Rü
͑ҡӥфӥ͑͑իӥǣӥ̲ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ, ͑ǣŕ̲%ËӥËӕǣӥca۳իҡ̲Ëӕ͑ֆľիľфիŕŕ
фӥ͑ҡ%ŕǣӥľǣҡΎǣӥ͑իü۳xgu. i curü poxcu i tá cuyaxuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
ngunexüۡ i nagu Tupana napoxcuexüۡ i
ͮǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑Āӕüۡxüۡgüxüۡ
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ügüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
poxcugu, rü tama chixexüۡ naxü, erü
ngunexüۡgu rü Tupana tá aixcüma
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü norü
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgümaã nanaxuegu na
chixexüۡgagutama nanapoxcue
ñuxãcü tá na napoxcueãxüۡ. 6ॸRü
Pa Duüۡxüۡx, rü woo ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑͑ӥիüۡ‫ڟ‬
2
1ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x,
ҡľիŃнӕɗիɥǣӕфӥҡիӕËӥ̲ yaxügütanüxüۡ i wüxichigü i duüۡxüۡ

Tupanape۳xewa cugüétüwa cuchogü, ega naxca۳իɗ͑ǣŕ̲͑իӥǣӥիüۡ. 7ॸRü maxüۡ i
togüxüۡ quixuechagu. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ taguma gúxüۡmaã Tupana tá tüxü‫ۡڟ‬
togüxüۡ quixuechagu na nachixexüۡ rü nanaxütanü ya yíxema guxüۡguma mexüۡ
cugütama cupoxcu, erü cuma na taxügüãcüma naxca۳x daugüxe na
cumücüxüۡ quixuechaxüۡ rü cuma rü ta ҽӕЙ͑ҡӥ̲̲%ҡ%ŕիüۡ rü naxca۳x
Ëӕ͑իӥɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i cumücüxüۡ daugüxe na aixcüma Tupanaxüۡtawa
naxca۳x quixuechaxüۡ. 2ॸRü nüxüۡ tacua۳x tangugüxüۡ. 8ॸNatürü Tupana tá
фӥҽӕЙ͑ҡ͑͑ЙΎիËӕľɗ͑ǣŕ̲ tümamaã nanu rü tá tüxüۡ napoxcu ya
duüۡxüۡgü i namücügüxüۡ ixugüechaxüۡ. ֆɞիľ̲ҡӥǣӥǣӕիɗËҡ̲фӥիɥ͑ӥŕիŕфӥ
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ЙΎիËӕľ%ǣӕ, rü tama ҡ̲͑ǣɥ͑ӥŕËȍüۡիŕɗΎфľɗɗիËӥ̲
ɗիɥիüۡ rü naxca۳իĀӕǣӥիľ͑͑ǣŕ̲ muxüۡ, rü tüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ͑͑ӥիüۡ

chixexüۡ taxügüxüۡ. 9ॸRü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ nacua۳xgüxüۡ i ҧËӥ͑ֆɗɥիüۡ i mexüۡ rü
duüۡxüۡgü i chixexüۡ ügüxüۡ rü tá ngúxüۡ ҧËӥ͑ֆɗɥիüۡ i chixexüۡ, woo tama nüxüۡ
ningegü rü poraãcü tá chixexüۡ nüxüۡ na nacua۳xgüchiréxüۡ i Tupanaãrü mugü.
naxüpetü. Ѡӥ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗËȍɗիľիüۡ 15ॸƄфӥ͑Ëӥ̲ǣӥՓҡ̲͑ɗիɥɗҡӥիüۡ
ügüxüۡիɥфҡ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ɗ͑ЙΎիËӕľիüۡ. nüxüۡ ͑Āӕիŕŕիüۡ na nüxüۡ nacua۳xgüxüۡ

Ѡӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥҡ͑͑ЙΎիËӕľɗ na ҧËӥֆɗɥիüۡ i mexüۡ rü ҧËӥ͑ֆɗɥիüۡ i
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i chixexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü
chixexüۡ ügüxüۡ. 10ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗիľիüۡ naxügügu, rü
duüۡxüۡgü i mexüۡ ügüxüۡ, rü Tupana tá ͑%ŕՓҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ nacua۳xgüxüۡ na
̲͑%͑ҡ%ŕ, фӥҡ͑͑ҡËȍɗǣիŕŕ, rü nachixexüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑իӥǣӥիüۡ. Rü
ҡ͑͑ҡ%ŕիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡɗ͑ǣŕիǣӕ̲̲ľիüۡ
mexüۡ ügüxüۡca۳իɗфҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. Rü naxügügu, фӥ͑%ŕՓҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i guxüۡma i togü i nacua۳xgüxüۡ na namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡgü i mexüۡ ügüxüۡca۳իфӥҡҡ͑ɗիɥ. naxügüxüۡ. 16ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu
11ॸErü Tupanape۳xewa rü nawüxigu i Tupana Cristuxüۡ namuxüۡ na guxüۡ i
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ rü duüۡxüۡgüxüۡ yacagüxüۡca۳x i norü
͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i tama Yudíugü maxüۡchiga, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
ɗիɥǣӥիüۡ. Rü guxãma ya texé ya chixexüۡ Tupanaãrü mugüxüۡ cua۳xgüxüۡ rü
ügüxe rü tá tanayaxu i tümaãrü poxcu, ͑%ŕՓҡҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ nacua۳xgüxüۡ
natürü guxãma ya texé ya mexüۡ ügüxe na chixexüۡ naxügüxüۡ rü e۳xna mexüۡ
фӥҡҽӕЙ͑ҡӥ̲̲%͑ҡ%ŕ. 12ॸRü naxügüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗ
guxüۡma i duüۡxüۡgü i pecadu ügüxüۡ i nangóxüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i
tama nüxüۡ cua۳xgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣ cúãcüma naxügüxüۡ i duüۡxüۡgü, rü
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ, rü tá inayarütauxe. ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ɗ͑ӥիɥËҡ̲͑ǣӕ
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ ͑իɥ͑ӥŕիüۡ. Rü Tupanaãrü ore i pemaã
pecaduã۳xgüxüۡ i nüxüۡ cua۳xgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ nüxüۡ chixuxüۡ ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ
̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ ɗ͑ǣŕ̲.
mugü nüxüۡ ixuxüۡãcüma Tupana tá
֤ӕĀɞӕǣӥËȍɗǣфӥ̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ
nanapoxcue. 13ॸErü Tupanape۳xewa rü
ümatüxüۡchiga
ҡիӕՓ̲̲͑ľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
nüxüۡ ɥ͑ӥŕ̲фľիüۡ natürü tama nagu 17ॸͮҡӥфӥЙľ̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥɗ
̲իŕիüۡ i norü mugü. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ Yudíugüx, rü ñaperügügü:

duüۡxüۡǣӥɗҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥǣɥ͑ӥŕիüۡ ٘ҽΎ̲фӥ֤ӕĀɞӕǣӥҡɗիɥǣӥфӥ̲ľ%̲
͑ɗիɥɗɗիËӥ̲Tupanape۳xewa imexüۡ. nüxüۡ tacua۳x i Tupanaãrü mugü ga
14ॸDücax, ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡٚ, ñaperügügü. Rü
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Nümagü rü tama nüxüۡ ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑
nacua۳xgü i Tupanaãrü mugü. Natürü Tupanape۳xewa pimexüۡ erü meãma
͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥŕËȍ̲ҡ̲ nüxüۡ pecua۳իɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥ
͑իӥǣӥ̲фľ%ǣӕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ ǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
Tupanamaã pegü picua۳xüüۡgü erü nagu chixexüۡ pexüe, ľфӥҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗ

Йľфӥիɥ͑ӥŕ͑ҽӕЙ͑Йľիüۡ ͑ǣŕ̲Йľիüۡ namuxüۡ i norü mugüwa.
nangechaüۡxüۡ ľфӥ֤ӕĀɞӕǣӥЙɗիɥǣӥ. 18ॸRü 24ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i Tupanaãrü ore i
nüxüۡ pixu na meãma nüxüۡ pecuáxüۡ i ümatüxüۡwa rü ñanagürü:
ҧËӥ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥ͑ǣәËȍüۡ rü ҧacü ٘ѠӥЙľǣǣӕ͑ɗիɥ͑Ëȍɗիфɗ
͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ rü ҧËӥ͑ɗիɥɗËȍɗիľիüۡ. Rü Tupanachiga yadexagüxüۡ i
Tupanaãrü mugüwa naxca۳x pengúe na ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
naxca۳x pedauxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ɗիËӥ̲̲ľիüۡ ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡٚ,
ɗիɥիüۡ. 19ॸRü pema rü ñaperügügü: ñanagürü. 25ॸPema rü pegü
“Toma rü meãma nüxüۡ tacua۳x na ípewiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgü na Tupanaãrü
tanaxucu۳իŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիücۡ a۳x. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑
tama Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ. Rü meãma penaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲, ega aixcüma naga
nüxüۡ tacua۳x na itayanawe۳ի%Ëȍɗիŕŕիüۡ i Йľիɥ͑ӥŕǣӕɗҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥ. Natürü
͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗËȍɗիľիüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡٚ, ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕǣӕɗ
ñaperügügü. 20ॸRü pema nagu Tupanaãrü mugü, rü woo Yudíugü
Йľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥ͑ӥիüۡ pecua۳x na ñuxãcü Йɗիɥǣӥǣӕ, natürü Tupanape۳xewa rü
penaxucu۳իŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i taxuwama pexü‫̲͑ ۡڟ‬ľɗ͑ǣŕ̲͑Йľǣӥ
tama Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ rü ñuxãcü ípewiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxüۡ. 26ॸRü
Йľ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i tama nügü
͑ǣľիՓËիֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ íwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxüۡ, rü woo tama
͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑ҡΎǣӥфӥucu۳իŕфӕüۡgü ͑ǣŕ̲͑իӥǣӥǣӕ, natürü Tupanaãrü
Йɗիɥǣӥիüۡ, erü Tupanaãrü mugüwa duüۡxüۡǣӥҡ͑ɗիɥǣӥľǣ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕǣӕɗ
Йľ͑ǣәľфӥ͑ǣŕmaca۳x meãma nüxüۡ norü mugü. 27ॸRü dücax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥɗ
pecua۳x i ҧËӥ͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ rü ҧËӥ͑ɗիɥɗ Yudíugüx, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 21ॸRü dücax, Pa íwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxüۡ natürü naga
æȍӕľ͑ľŕǣӥɗ֤ӕĀɞӕǣӥի, pema na ɥ͑ӥŕիüۡ i Tupanaãrü mugü, фӥ͑ǣŕ̲
togüxüۡ Йľ͑ǣәľիŕŕիüۡ, ¿rü tü۳xcüüۡ tama duüۡxüۡ rü tá Tupana-pe۳xewa pexüۡ nixu na
Йľǣӥҡ̲Йľ͑ǣәľիŕŕ? Pema nüxüۡ pixu ñuxãcü pechixexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡЙľիüۡ
na tama namexüۡ na ingɥxü ‫ۡ ڟ‬, ¿rü tü۳xcüüۡ i ͑իӥЙľҡӥľфӥҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗ
pema ipengɥŕիü? ॸRü pema nüxüۡ pixu
‫ڟ‬ ۡ 22 Tupanaãrü mugü i woochire۳x na nüxüۡ
na tama namexüۡ ͑͑ɥɗ͑ǣľ̲%ɗЙľիüۡ, pecuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, rü woochire۳x na
¿rü tü۳xcüüۡ ɗЙľ̲ɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ ípewiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxüۡ. 28ॸRü
Йľ̲իŕիüۡ? Rü pema na naxchi dücax, фӥҡ̲͑ǣŕ̲֤͑ӕĀɞӕիËӥǣӥ
pexaiexüۡ i togüarü Йɗիɥǣӥիücۡ a۳ի͑ɗիɥ͑ɗիËӥ̲
tupanagünetachicüna۳xãgü, ¿rü tü۳xcüüۡ i ҽӕЙ͑ի%ËӥǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥҡ̲͑ǣŕ̲
naxca۳x pengɥŕիü ‫ ۡ ڟ‬i norü tupaucagüarü na ípewiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxücۡ a۳ի͑ɗիɥ
͑ǣŕ̲իügü? ॸPema nüxüۡ pixu na
ۡ 23 na Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ. 29ॸErü
namexüۡ i Tupanaãrü mugü i ümatüxüۡ, yíxema aixcüma tümaãrü maxüۡnewa
фӥЙľҡ%ŕľфӥ̲ľ%͑ӥիüۡ pecua۳xgü i ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥիŕҡɗիɥֆɗիËӥ̲
͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. Natürü Tupanamaã ҽӕЙ͑ի%Ëӥɗիɥիŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲
371 DUMACԖۡ۳Ã۳ ռॷ2ٍॷ3
ҡ%ŕՓֆիΥ۳իǣӕ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%фӥ namecümaxüۡ ya Tupana, rü maneca

ɗիɥիüۡ. ѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ tama name ya Tupana ega tórü
rüngüۡիŕŕիüۡ ͑ֆիΥիücۡ a۳x, фӥҡ̲͑ǣŕ̲ chixexüۡca۳x tüxüۡ ͑ЙΎիËӕľǣӕٚ,
̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡǣǣӕ͑ɗիɥ. Rü ñanagürügü. 6ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͖իüۡgu na
ֆɞիľ̲ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%фӥɗիɥիŕ, rü ͑իɥ͑ӥŕիüۡ i duüۡxüۡgü rü poraãcü ínatüe,
ҽӕЙ͑фӥҡӥ̲̲%͑ҡ%ŕՓΎΎĀӕüۡxüۡgü ľфӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ҡ̲ҡӥ̲̲%ҡ%ŕǣӥǣӕ. chi tama namexgu ya Tupana, ¿rü
1ॸ¿Rü ñu۳xma rü ҧacüwa tüxü‫ۡڟ‬ ñuxãcü chi i meã duüۡxüۡgüxüۡ yacagüxüۡ i
3 namexüۡ ֤͑ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ? ¿Rü
ҧacüwa namexüۡ na
naãneãrü gu۳xgu? 7ॸNatürü i duüۡxüۡgü rü
ñanagürügü:
íiwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxüۡ? 2ॸRü ٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗËȍΎфӥËȍɗիľիüۡgagu
poraãcüxüchima tüxüۡ‫ ڟ‬name na Yudíugü yexeraãcü nango۳xgu na ñuxãcü aixcüma
ɗիɥǣӥիüۡ. Yerü nüma ga Tupana rü namexüۡ ya Tupana, ¿rü tü۳xcüüۡ ֆɗɥիüۡ i
tüxnaxüۡËȍɗ͑ɗիɥǣ͑ի%%իüۡ ga norü choxna nac۳axüۡ naxca۳x i chorü chixexüۡ
mugü i ümatüxüۡ. 3ॸ¿Rü ҧacü tá rü choxüۡ napoxcuxüۡ naxca۳իɗ͑ǣŕ̲?ٚ
ngupetüxüۡ i ñu۳xma ega ñuxre i ñanagürügü. 8ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͖իüۡgu na
tatanüxüۡ i Yudíugü rü tama meã ͑իɥ͑ӥŕիüۡ i duüۡxüۡgü rü poraãcü ínatüe.
ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥ%ǣӕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗɗիËӥ̲ֆɗիɥǣӕɗ
muxüۡ? ¿Rü pexca۳իфӥ͑ǣŕmaca۳x ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ i duüۡxüۡgü, rü
ҡ%ӡҡ̲ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡ ya Tupana i Ëȍɗ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑ֆľիľф%Ëӥ
͑ǣŕ̲ҡ̲%ɗ͑իӕ͑ľҡիüۡ? 4ॸRü tama chixexüۡ naxügüxüۡ na yexeraãcü mexüۡ
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. Erü woo guxüۡ i duüۡxüۡgü na ínguxuchixüۡca۳x. Rü dücax, Pa
rü yadorata۳ax۳ gügu, natürü Tupana rü æȍӕľ͑ľŕǣӥի, ͑͑ǣŕի̲ɗËȍɗիľիüۡ i
taguma nidora rü guxüۡguma duüۡxüۡgü i choxüۡ ügagümarexüۡ i nüxüۡ
͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲͑ӥ̲ҡ̲% ixugüexüۡ ͑͑ǣŕ̲ֆɗɥիüۡ i chorü
inaxunetaxüۡ. Rü yemaca۳x norü ore ga ngu۳իŕŕҡľɗĀӕüۡxüۡgüxüۡ namaã
Dabí ümatüxüۡwa rü ñanagürü: Ëȍ͑ǣәľիŕŕիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
“Cumax, Pa Tupanax, rü aixcüma ͑ǣŕ̲͖ǣӥիüۡ rü nagagu tátama
͑ɗիɥɗËӕфӥΎфľɗ͑ӥիüۡ quixuxüۡ. napoxcue.
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕիüۡ
Guxãma i yixema rü tipecaduã۳xgü
tangugügügu rü nüxüۡ tadaugü
na aixcüma cumexüۡٚ, 9ॸ‫ع‬Ѡӥ͖ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗ͖u۳xmax? ¿Pexca۳x rü
ñanagürü. 5ॸNatürü duüۡxüۡgü rü ínatüe yixema i Yudíugü rü togü i duüۡxüۡgüarü
erü ñanagürügü: yexera Tupanape۳xewa imexüۡ? Pemaã
“Rü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥ͑Ëȍɗիľիüۡ ixügüxüۡ nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. Erü
ľфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆľիľф%Ëӥnango۳x na guxüۡma i duüۡxüۡǣӥɗ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ rü
namexüۡ ֆҽӕЙ͑ٚ, ñanagürügü. Rü guxüۡma i duüۡxüۡgü i tama Yudíugü
ñanagürügü ta: ɗիɥǣӥիüۡ, rü pecadutüüۡwatama
٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡΔфӥËȍɗիľիüۡgagu ͑͑ǣŕի̲ǣӥ. 10ॸErü Tupanaãrü ore i
yexeraãcü nango۳xgu na aixcüma ümatüxüۡwa rü ñanagürü:
“Rü tataxuma ya texé ya aixcüma ͑ǣŕmaca۳x taxucürüwa texé

Tupanape۳իľՓ̲ľիŕ, rü bai ya Tupanape۳xewa tügüétüwa tachogü i
wüxie. 11ॸRü tataxuma ya texé ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ icagügu i
ya aixcüma nüxüۡ cuáxe i tümaãrü pecaduchiga. 20ॸRü ñu۳xma na
Tupanaãrü ore na ñuxãcü ҡիәľ̲ɗիËӥ̲͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
nanaxwa۳xexüۡ na naxca۳x mugü, фӥ͑ǣŕmaca۳x taxucürüwama texé
ɗ̲իŕիüۡ. Rü tataxuma ya texé ҡӥǣӥҡɗիӕ͑͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ
ya aixcüma Tupanaca۳x dauxe. taxaurexüۡgagu Tupanape۳xewa tamexüۡ.
12ॸRü guxãma ítatüe, rü guxãma Ƅфӥ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥҡӥիüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ
itayarütauxe rü chixexüۡ taxügü ͑ɗիɥ͑ЙΎф%ËӥɗЙľËĀӕã۳xgüxüۡ.
i Tupanape۳xewa. Rü tataxuma
ҽΔфӥΥǣǣӕ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑
ya texé ya aixcüma mexüۡ
tüxna naxãxüۡ i maxüۡ
üechaxe, rü bai ya wüxie. 13ॸRü
tümaã۳x rü wüxi i yuetamaxüۡ i 21-22ॸRüñu۳xma na taxucürüwama
ingenaxüۡrüüۡ ͑ɗիɥľфӥ͑ǣŕm‫ ڟ‬a Tupanape۳xewa tüxüۡ ֆ̲ľիŕŕիüۡ i
ɞҡ͑իӡիӡիŕŕɗ͑ǣәիüۡraüۡxüۡ i ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, фӥ͑ǣŕmaca۳x ya Tupana
dexa i chixexüۡ. Rü tümaãrü rü tüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ͖͑ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ
conümaã rü poraãcü tidorae. i tüxüۡ ֆ̲ľիŕŕիüۡ na nape۳xewa
Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥĀľիфӥ imexüۡca۳x. Rü pemaã nüxüۡ chixu rü
ñoma ãxtapegupütachatarüüۡ Ngechuchu ya Cristuaxüۡ‫ ڟ‬na
͑ɗիɥľфӥҡΎǣӥիüۡ ͑Ëȍɗիľիŕŕ. ֆիΥǣӥիüۡǣǣӕ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ ֆ̲ľիŕŕիüۡ ya
14ॸRü chixexüۡ i ore i Tupana na aixcüma nape۳xewa
duüۡxüۡǣӥ%ŕՓ imexüۡca۳x. Ѡӥֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ
ngúxü̲ۡ%իɥËҡ̲ҡɗĀľիǣӥ. ümatüxüۡ rü yema ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ
15ॸRü ítamemare na duüۡիŕիüۡ ga orearü uruüۡgü ümatüxüۡ rü tüxüۡ nüxüۡ
timáxüۡ. 16ॸѠӥ͑ǣľիҡɞҡիɥիüۡwa nacua۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲. Rü yema mexüۡ ga
rü togüxüۡ ҡËȍɗիľիŕŕфӥ Tupana taxca۳x üxüۡ ga yexguma núma
tanangechaüۡիŕŕфӥËȍɗիľիüۡgu namuãgu ga Nane na tórü pecadu
ҡ͑ֆɗիŕŕ. 17ॸRü tama nüxüۡ naxütanüxüۡca۳x, rü guxüۡ i duüۡxüۡgü i
tacua۳x na ñuxãcü togü i ֆիΥǣӥիüۡca۳ի͑ɗիɥ, erü Tupanape۳xewa rü
duüۡxüۡgüxüۡ tangechaüۡgüxüۡ rü nawüxigu i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü.
̲ľ%͑ҡ͑ӥՓҡ̲իŕիüۡ. 18ॸRü 23ॸRü guxãma tipecaduã۳xgü rü nüxna
tama nüxüۡ tacuáxchaüۡ na tayaxüۡgugü ya Tupana ya tüxüۡ

Tupanaxüۡ tamuüۡŕիüۡٚ, ̲իŕիŕŕËӥ. 24ॸNatürü ga Tupana rü
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗӥ̲ҡӥիüۡwa. poraãcü tamaã namecüma rü yemaca۳x
19ॸRü nüxüۡ tacua۳x ga Tupana rü tüxüۡ‫ ڟ‬nangetanüãcüma tüxüۡ ͑ɗ̲ľիŕŕǣӥ
Yudíugüna nanaxã ga norü mugü na na nape۳xewa imexüۡca۳x. Rü ñu۳xma rü
naxauregüãxüۡca۳x rü tama nügü tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ,
ínatagüxüۡca۳x. Natürü taxúema aixcüma yerü Ngechuchu ya Cristu rü marü tüxü‫ۡڟ‬
͑ǣҡիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. Rü nanaxütanü ga tórü pecadugü. 25-26ॸRü
Tupana rü aixcüma núma nanamu ga Tupana. Rü guxüۡma i duüۡxüۡgü i

Cristu na nayuxüۡca۳x rü yemaãcü tórü Cristuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ, rü nüma ya
pecadu naxütanüxüۡca۳x na Tupana tüxü‫ۡڟ‬ ҽӕЙ͑фӥ͑ֆ̲ľիŕŕ͑nape۳xewa
nüxüۡ ngechaüۡxüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲ yamexüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ӥ̲ֆ
aixcüma Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥǣӕ. Rü Tupana rü Yudíugüxüۡ ͑ɗ̲ľիŕŕɗ
yemaãcü nanaxü ga Tupana na tüxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲ֆիΥǣӥ%ǣӕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
nüxüۡ ͑Āӕիŕŕիüۡca۳x na ñuxãcü nüma ҡ͑ֆ̲ľիŕŕɗǣӕիüۡma i togü i
nügüca۳x tüxüۡ ֆ̲ľիŕŕիüۡ na aixcüma duüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲æфɗѸҡӕիü‫ۡڟ‬
nape۳xewa imexüۡca۳x. Rü nuxcüma ga ֆիΥǣӥ%ǣӕ. 31ॸRü ñu۳xma na Cristuaxü‫ۡڟ‬
ҽӕЙ͑фӥֆի̲͑͑%͑իɥ͑ӥǣ ֆիΥǣӥիüۡ, фӥ¡ľի̲͑͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ
duüۡxüۡgü ga yexguma chixexüۡ naxüegu, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥɗֆ͑իΎիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
rü tama paxa nanapoxcue. Rü ñu۳xma rü mugü. ͮҡӥфӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. Erü
ta tüxüۡ nanawe۳x na ñuxãcü aixcüma ñu۳xma na Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ rü
namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥ̲͑իӥիüۡ erü tüxüۡ‫ڟ‬ ɗիËӥ̲ҡֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑
ínanapi i tórü pecadugü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ tüxüۡ muxüۡ.
tüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ͖͑u۳xma rü ta
Abráüۡ rü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬nayaxõ rü yemaca۳x
ɗիËӥ̲Ëӥֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҡӥիüۡ
Tupana nüxüۡ nixu na namexüۡ
yaxuxgu na nape۳xewa marü timexüۡ ya
guxãma ya yíxema Ngechuchuaxüۡ‫ڟ‬ ñu۳ի̲фӥ͖ӕիӡ͖ǣӥիüۡ tá i
4
1ॸ¿Rü
ֆիΥǣӥիľ. 27ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü nachiga ga nuxcümaüۡcü ga tórü o۳xi

taxucürüwama yigü ticua۳xüüۡgü rü nüxüۡ ga Abráüۡ? ‫ع‬Ѡӥ͖ӕի%Ëӥ͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ
ҡɗիӕ͑ֆɗիľ̲ҡ̲ֆɗǣӥɗ̲ľիŕŕǣӥիüۡ i naxüpetüxüۡ ga Tupanape۳xewa? ¿Rü
nape۳xewa. Erü taxucürüwama texé tügü tü۳xcüüۡ ֆɗɥիüۡ ga Tupana nüxüۡ ixuxüۡ ga
ҡ̲ľիŕŕɗTupanape۳xewa. Rü tama Abráüۡ фӥ̲ľËӥ͑ֆɗɥիüۡ? 2-3ॸRü dücax,
͑ǣŕ̲͑͑իӕфľիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ yexguma chi wüxi ga norü puracü ga
͑ɗիɥɗɗ̲ľիüۡ, фӥҡ̲͑ǣŕ̲̲͑ľիüۡ mexüۡca۳x Tupanape۳xewa namexgu ga
ixügüxüۡca۳ի͑ɗիɥɗɗ̲ľիüۡ. Natürü Abráüۡ, фӥֆľիǣӕ̲ËȍɗՓիɗ͑ɗիɥǣ
Tupanape۳xewa time i ñu۳xma, erü nüxüۡ‫ ڟ‬nayexmaxüۡ ga ҧacüca۳x nügü na
Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥǣӥ. 28ॸRü yixema nüxüۡ yacua۳xüüۡxüۡ. Natürü taxuca۳xma
tacua۳իфӥ͑ǣŕիǣӕ̲æфɗѸҡӕիüۡ‫ڟ‬ Tupanape۳xewa nügü nicua۳xüüۡ ga
ֆիΥǣӥǣӕ͑ɗիɥɗTupanape۳xewa imexüۡ, Abráüۡ, erü Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa
фӥҡ̲͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ͑ɗիӕфľǣӥիüۡca۳x rü ñanagürü:
͑ɗիɥɗnape۳xewa imexüۡ. 29ॸ¿E۳xna pexca۳x “Abráüۡ rü Tupanaãxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥ, rü
rü Tupana rü Yudíugüarü yemaca۳x Tupana nanayaxu rü
ҽӕЙ͑իɥËҡ̲ֆɗɥիüۡ? ¿Rü tama e۳xna i nüxüۡ nixu na namexüۡٚ,
͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgüarü Tupana rü ta ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 4ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ֆɗɥիüۡ? ͮǣŕ̲%Ëӥի, ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ texé wüxi i puracü ü۳xgu rü tüxüۡ‫ڟ‬
duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡãrü naxütanügu rü woetama tümaãrü
ҽӕЙ͑ҡ͑ɗիɥ. 30ॸRü nüxüۡ tacua۳xgü na ͑ҡ͑ӥ͑ɗիɥфӥҡ̲%̲фľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲.
͑͑ǣŕի̲իüۡ ya wüxitama ya Tanatü ya 5ॸͮҡӥфӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗ
͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑%իü‫ ۡڟ‬yaxΥ۳xgu. Erü nayaxuxüۡ rü nüxüۡ nadauxüۡ na namexüۡ

͑ǣŕիǣӕ̲ֆիΥ۳xgu, rü tama ҧacü rü yerü nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i
puracü i mexüۡca۳ի͑ɗիɥɗTupanape۳xewa ñu۳xma ya Abráüۡ фӥҡӥ̲͑ҡӥֆɗɥիüۡ ya
imexüۡ, natürü Tupanape۳xewa time erü ǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲ֆիΥǣӥիľՓΎΎҡ̲
ҡֆիΥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ͑ҡӥիüۡ ítawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgügu. Rü
͑ֆիӕֆֆɞիľ̲ֆիΦիŕՓΎΎҡիӕüۡma ͑ǣŕ̲%ËӥֆҽӕЙ͑фӥҡӥիüۡ nayaxu ya
i ҧacü rü puracü i mexüۡ taxü۳xgu na ǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲ֆիΥǣӥիľ, rü tüxüۡ
͑ǣŕmaca۳x Tupana tüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ. nadau na timexüۡ ľфӥҡֆիΥǣӥ. 12ॸRü
6ॸRü nuxcümaüۡcü ga ãŕ۳xgacü ga Dabí rü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ya Abráüۡ rü tümanatü
ta tümachiga nidexa ga guxema duüۡիŕ ͑ɗիɥֆǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲
ǣֆիΦիŕ. Rü nüxüۡ ͑ɗիӕǣ͑ҡҡ%ŕիüۡ íwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxe rü
ga guxema duüۡիŕֆľфӥTupanape۳xewa Abráüۡrüüۡ ֆիΥǣӥիľ. Natürü tama
tame, woo tama ҧacü rü mexüۡ taxü۳xgu ͑ǣŕ̲͑ҡӥǣӥ
na yemaãcü Tupanape۳xewa tamexüۡca۳x. ítawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxüۡca۳ի͑ɗիɥɗ
7ॸRü nüma ga Dabí rü ñanagürü: ҡӥ̲͑ҡӥֆɗɥիüۡ. ͮҡӥфӥҡӥ̲͑ҡӥ͑ɗիɥ
٘Ѡӥҡҡ%ŕǣӥֆֆɞիľ̲Āӕüۡիŕǣӥֆ ľфӥҡֆիΥǣӥֆľիǣӕ̲фüüۡ ga na
Tupana tümaãrü chixexüۡgüxüۡ ֆիΥΥիüۡ ga nüma ga tanatü ga Abráüۡ
ngechaüۡիŕфӥҡӥ̲%фӥ naxüۡpa ga na
pecadugüxüۡ ɗֆ͑͑ǣӥ̲իŕ. ínawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ.
8ॸѠӥҡҡ%ŕֆֆɞիľ̲Āӕüۡիŕֆ
Abráüۡ rü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬nayaxõ rü yemaca۳x
Tupana tama tüxüۡ‫ ڟ‬nagu
ҽӕЙ͑͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣ͑Ύфӥӕ͑ľҡǣ
͑իɥ͑ӥիŕɗҡӥ̲%фӥЙľËĀӕٚ,
Abráüۡmaã nüxüۡ yaxuxüۡ
ñanagürü ga Dabí. 9ॸRü dücax, ¿pexca۳x
фӥ͑ǣŕ̲ҡ%ŕфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i 13ॸRüTupana rü Abráüۡmaã inaxuneta na
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡca۳իɗËҡ̲ֆɗɥիüۡ, rü nüma ya Abráüۡ rü guxüۡma i naxrüüۡ
e۳ի͑͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgüca۳իҡֆɗɥիüۡ? ֆիΥǣӥիüۡ rü tá na nayauxgüãxüۡ i ñoma i
Dücax, rü marü pemaã nüxüۡ tixu rü ͑%͑ľ͑͑Ύիфӥֆɗɥիücۡ a۳x. Natürü tama
Tupanape۳xewa name ga Abráüۡ yerü yema na mugü naxaurexücۡ a۳ի͑ɗիɥǣ
͑ֆիΥ. Rü yemaca۳x Tupana nanayaxu. Tupana yemaãcü Abráüۡmaã ixunetaxüۡ.
10ॸ‫ͮع‬ҡӥфӥ͖ӕիǣӕ͑ɗիɥǣ͑ֆӕի%իüۡ? Natürü yemaãcü namaã inaxuneta yerü
¿E۳xna marü Abráüۡ ͑ֆիΥ, rü yemaca۳x Tupanape۳xewa
ínawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡguwena, rü name. 14ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲
e۳xna naxüۡpa ga na duüۡxüۡgü i mugü auregüxücۡ a۳xicatama
ínawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ? Rü pemaã ֆɗիɥǣӕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥӕ͑ľҡ, rü
nüxüۡ chixu rü naxüۡЙ͑ɗիɥǣ͑ natüca۳ի̲̲фľËȍɗ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑
Tupana nayaxuxüۡ ga Abráüۡ. 11ॸRü ֆիΥǣӥիüۡ, фӥËȍɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥӕ͑ľҡ
ҽӕЙ͑͑ֆիӕիǣӕՓľ͑͑ɗիɥǣ rü taxuwama name. 15ॸNüxüۡ tacua۳x rü
ínawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ ga Abráüۡ. ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü
Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥǣ͑Ύфӥcua۳xruüۡ ga nawa poxcuwa tüxüۡ naga erü taxúema aixcüma
nüxüۡ nacuáxüۡ na aixcüma Tupana marü ̲ľ%ҡֆ͑ǣӕիŕŕ. Natürü yexguma chi
natau۳xguma ga yema mugü rü tataxu nüxüۡ na nacuáxüۡ ga paxa tá na nayuexüۡ

Ëȍɗ̲͑ҡľիŃËȍɗիфɗֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ. 16ॸRü ga nüma rü nama۳x ga Chara rü marü
yexguma Tupana Abráüۡmaã ixunetagu na poraãcü nangupetüarü taunecüã۳xgüxüۡ
nüxüۡ tá nangüۡիŕŕիüۡ, rü Abráüۡ%фӥΥǣǣӕ ga na naxãxãcügüxüۡca۳x. 20ॸRü yemaãcü
͑ɗիɥǣ̲͑%ɗ͑իӕ͑ľҡիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ga Abráüۡ фӥ͑ֆիΥΥ̲͑͑ӥիüۡ‫ ڟ‬tá
guxãma i yixema na Abráüۡrüüۡ ֆիΥǣӥիüۡ nayexmaxüۡ ga wüxi ga nane yema
rü taxca۳իҡ͑ɗիɥǣֆľ̲ҽӕЙ͑%фӥӕ͑ľҡ Tupana namaã ixunetaxüۡrüüۡ. Rü tama
ga Abráüۡmaã nüxüۡ yaxuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ͑ҽӕЙ͑͑ǣӥфӥ%Ëȍɗ
nüxüۡ tacua۳x rü tama yíxema mugü ͑ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡ. Natürü yexeraãcü
auregüxeca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ Tupanaãxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥΥ̲, rü nüxüۡ
Tupanaãrü uneta, natürü guxãma ya nicua۳xüüۡ. 21ॸRü aixcümaxüۡËȍɗ͑ֆիΥ͑
yíxema Abráüۡrüüۡ Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥxeca۳x naporaxüۡ ya Tupana na
ҡ͑ɗիɥ. Rü ñu۳xma rü guxãma i yixema na ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
Abráüۡrüüۡ ̲ľ%ֆիΥǣӥիüۡ rü Abráüۡxãcügü uneta. 22ॸRü yemaca۳x ga Tupana rü nüxüۡ
ҡɗիɥǣӥфӥ͑ӥ̲фӥҡ͑ҡӥ͑ɗիɥɗ nixu na nape۳xewa namexüۡ ga Abráüۡ.
Tupanape۳իľՓֆľфӥ͑ӥիɥф͑ֆիΥ. 17ॸRü Yerü Tupana nüxüۡ nadau ga ñuxãcü
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü aixcüma nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥΥիüۡ. 23ॸRü tama
Abráüۡchigaxüۡ nixu rü ñanagürü: AbráüۡËȍɗǣիɗËҡ̲͑ɗիɥǣ
“Rü muxüۡma i duüۡxüۡgünatü tá cuxüۡ naxümatüxüۡ ga Tupanaãrü ore ga ñaxüۡ:
Ëȍɗիɥիŕŕٚ, “Rü Tupana rü nüxüۡ nixu na
ñanagürü. Rü Abráüۡ rü Tupanaãxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥ, nape۳xewa namexüۡ ga Abráüۡ,
rü yemaca۳իҽӕЙ͑͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣ͑Ύфӥ yerü nüxüۡ nadau ga ñuxãcü
uneta ga namaã nüxüۡ yaxuxüۡ. Rü yima aixcüma nüxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥΥիüۡٚ,
ҽӕЙ͑͑ɗիɥֆՓľ̲͑͑իŕիŕŕËӥɗ ñaxüۡ. ॸNatürü guxãma i yixema na
24
yuexüۡ. Ѡӥֆɗ̲ҡ̲͑ɗիɥֆ͑իӥËӥɗ ֆիΥǣӥիüۡËȍɗǣҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. Erü

͑ǣŕ̲ՓΎΎ͖u۳xma taxuxüۡ. 18ॸRü nüma ga ҽӕЙ͑фӥҡΔфӥΥǣǣӕҡӥիüۡ nade na
Abráüۡ фӥɗիËӥ̲͑ֆիΥǣֆľիǣӕ̲ nape۳xewa imexüۡ i yixema i nüxüۡ‫ ڟ‬na
Tupana nüxüۡ ñaxgu: ֆիΥǣӥիüۡ ya yima yuwa tórü Cori ya
٘Ѡӥҡ̲͑ӕիӡËȍɗɗËӕҡǣӥٚ, Ngechuchuxüۡ ɞфӥĀիŕŕËӥ. 25ॸRü
ñaxgu. Rü woo ga Abráüۡ ga marü Ngechuchuxüۡ ͑ɗիɥǣ̲͑ӕիüۡ ga
yaguã۳xüۡchichire۳ի͑ֆɗɥիüۡ rü na Tupana na tórü pecaduca۳x nayuxüۡca۳x.
nangexacüxüۡ, ͑ҡӥфӥ͑ֆիΥΥ̲ǣ Rü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥ̲ǣҽӕЙ͑фӥ
yema Tupanaãrü uneta rü meã wenaxãrü Ngechuchuxüۡ ɞ͑фӥĀիŕŕ͑
ínanan۳g۳ӕիŕŕ͑Փӥիɗǣ͑͑ľҡ͑ӥիü‫ۡڟ‬ nagagu imexüۡca۳x i Tupanape۳xewa.
yexmaxüۡ. Rü yemaãcü ningu na
Ñu۳xma rü Tupanape۳xewa tame erü
muxüۡma i duüۡxüۡǣӥ͑ҡӥֆɗɥիüۡ, yema
Cristuaxüۡ‫ ڟ‬tayaxõgü
Tupana namaã nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ. 19ॸRü
Abráüۡ rü wixguxuchi 100 ga taunecü
5
1ॸRüñu۳xma rü Tupanape۳xewa time
nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga yexguma. Natürü ľфӥҡֆիΥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x marü
ҡ̲ɗ͑ֆфӥ̲%Ëȍɗǣ͑ֆիΥΥիüۡ woo tama Tupanamaã taxuwanüã۳xgü i
ñu۳xmax, erü tórü Cori ya Ngechuchu ya time yerü taxca۳x nayu ga Cristu. Rü
æфɗѸҡӕфӥ̲фӥҡ̲%͑͑͑ǣӥի̲ӥիŕŕ ͑ǣŕmaca۳x meãma nüxüۡ tacua۳x rü nüma
ya Tupana. 2ॸѠӥæфɗѸҡӕǣǣӕ͑ɗիɥ͑ rü aixcüma tá tüxüۡ ínanguxüۡիŕŕ͑
tamaã namecümaxüۡ ya Tupana i tama tüxüۡ napoxcuexüۡca۳x ya Tupana.
ñu۳ի̲իľфӥҡֆիΥǣӥ. Rü nüxüۡ tacua۳x 10ॸѠӥֆľիǣӕ̲͑ΎфӥӕՓ͑ӥǣӥɗիɥǣӥǣӕ,
rü guxüۡgutáma tamaã namecüma. Rü rü nümatama ga Tupana rü nügümaã

ҡҡ%ŕǣӥľфӥ͑ӥիüۡ tacua۳x na tüxüۡ‫ ڟ‬tá tüxüۡ ͑фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕǣֆľիǣӕ̲
͑͑ǣŕի̲իüۡ i tachica i mexüۡ i nayu۳xgu ga Nane. Rü ñu۳xma na marü
Tupanaxüۡtawa. 3ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ̲͑%ɗфӥ͑ǣӥի̲ӥŕիüۡ, rü yexeraãcü
ҡҡ%ŕǣӥɗՓΎΎ͑ǣәիüۡ ingegügu. Erü nüxüۡ tacua۳x na tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ i
nüxüۡ tacua۳իфӥ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ rü tüxüۡ maxüۡ i taguma gúxüۡ nagagu na
narüngüۡիŕŕ͑ֆľիľф%ËӥɗЙΎфľիüۡ rü namaxüۡxüۡ i nümax. 11ॸRü tama
ֆի̲͑͑%ɗիɥ͑ӥŕիüۡca۳x. 4ॸRü ͑ǣŕիɥËҡ̲͑ɗիɥ. Natürü i ñu۳xma rü
͑ǣŕիǣӕ̲ֆի̲͑͑%ɗիɥ͑ӥŕǣӕфӥ tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristugagu
ҽӕЙ͑фӥҡ̲%͑ҡ%ŕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ фӥҽӕЙ̲͑%ҡҡ%ŕǣӥ, yerü
ҡ̲%͑ҡ%ŕիüۡ фӥ͑ǣŕmaca۳x meã æфɗѸҡӕǣǣӕ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ǣҡ̲%
ítanan۳g۳ӕիŕŕ͑ҡӥիü‫ ۡڟ‬ҡ͑͑ǣŕի̲իüۡ i nangüxmüxüۡ.
tachica i mexüۡ i Tupanaxüۡtawa. 5ॸRü
Adáüۡchiga rü Cristuchiga
ñu۳xma na ínan۳g۳ӕիŕŕիüۡ na tüxüۡ‫ ڟ‬tá
͑͑ǣŕի̲իüۡ i tachica i Tupanaxüۡtawa, 12ॸRü wüxitama ga yatü ga Adáüۡgagu
фӥ͑ǣŕmaca۳x taxuca۳xma tangechaüۡgü. ͑ɗիɥǣ͖Ύ̲ǣ͑%͑ľՓ͑͑ǣΔիüۡ ga
Erü Tupana rü poraãcü tüxüۡ nangechaüۡ. pecadu. ѠӥЙľËĀӕǣǣӕ͑ɗիɥǣ
Ѡӥ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i tüxna inaxügüxüۡ na nayuexüۡ ga duüۡxüۡgü. Rü
namuxüۡ ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ i yemaãcü guxüۡma ga duüۡxüۡgüwa naxüe
͑ǣŕ̲. 6ॸRü yexguma taxucürüwama na nayuexüۡ, yerü guxüۡma nipecaduã۳x.
ֆɗǣӥҡ̲ɗ̲իŕիŕŕǣӕ, rü nawa nangu 13ॸRü naxüۡЙ͑ҽӕЙ͑ͅΎɥËȍŃ͑
͑ҽӕЙ͑ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ ga yema norü naxãxüۡ ga yema mugü ga naxümatüxüۡ,

uneta. Ѡӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣ͖Ύ̲ǣ rü duüۡxüۡgü rü chixexüۡ naxügüecha, rü
naãnewa namuãxüۡ ga Cristu na yemaca۳x nayue. Natürü yema mugü rü
pecaduã۳xgüxüۡca۳x nayuxüۡca۳x. 7ॸRü tama tauta nayexma ga yexguma, rü yemaca۳x
natauxcha na wüxie rü to i duüۡxüۡca۳x taxucürüwa texé nüxüۡ tixu ga yema
tayuxüۡ, woo wüxi i duüۡxüۡ i mexüۡca۳x duüۡxüۡǣӥǣ͑Ëȍɗիфɗ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡ
ֆɗիɥǣӕ. ѠӥՓΎΎҡ͑ǣŕի̲ǣӕֆҡľիŃֆ ga yema mugü. 14ॸRü yema duüۡxüۡgü ga
naxca۳x yuchaüۡchiréxe i wüxi i duüۡxüۡ i Adáüۡwena buexüۡ rü tama Adáüۡrüüۡ
ɗիËӥ̲̲ľիŕËȍɗիüۡ, natürü tama tüxüۡ‫ڟ‬ nanangΥ۳x ga yema ori ۳x ga Tupana
͑ҡӕիËȍɗ͑ǣŕ̲. 8ॸNatürü Tupana nüxna chu۳xuxüۡ. Natürü chixexüۡ naxügü,
tüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥҡӥիüۡ rü yemaca۳x nayue. Ѡӥֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥ
nangechaüۡxüۡ yerü yexguma ñu۳ի̲ҡҽӕЙ͑ͅΎɥËȍŃ͑͑ի%ǣ
ipecaduã۳իǣӥǣӕ͑ɗիɥǣtaxca۳x nayuxüۡ ga yema mugü ga naxümatüxüۡ. Rü
Cristu. 9ॸRü ñu۳xma rü Tupanape۳xewa Adáüۡwa inaxügü na nayuexüۡ ga
duüۡxüۡgü, natürü Cristuwa inaxügü na 19ॸѠӥǣӕ̲͑ӥիɥфüۡcü ga yatü ga Adáüۡ

nayaxuxüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. фӥҡ̲ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥ. Rü yemaãcü
15ॸNatürü yema chixexüۡ ga Adáüۡ üxüۡ rü wüxitama ga yatügagu rü muxüۡma ga
ҡիӕËӥ͑ǣӕҡ͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲%̲фľ duüۡxüۡgü rü nipecaduã۳x. Natürü ínangu
ga Tupana tüxna ãxüۡ, erü tama namaã ga guma yatü ga Ngechuchu, rü meã
nawüxigu. ѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥǣՓӥիɗǣ ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥ. Rü gumagagu rü
yatüarü chixexüۡgagu na nayuexüۡ i muxüۡma i duüۡxüۡgü rü tá nime i
guxüۡma i duüۡxüۡgü. Natürü tama Tupanape۳xewa. 20ॸRü Tupana rü
yemaãcü tamaã nanaxü ga Tupana. ͅΎɥËȍŃ͑͑͑ի%ǣ͑Ύфӥ̲ӕǣӥ͑
Yerü nüma rü tüxü‫ ۡڟ‬nangetanüãcüma duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕիüۡca۳x na
núma nanamu ga Nane ya Ngechuchu ñuxãcü poraãcü pecadu naxügüxüۡ.
ya Cristu na tórü pecaduca۳x nayuxüۡca۳x. Natürü yexguma yexeraãcü pecadu
Rü yemaãcü guma Cristugagu Tupana naxügügu ga duüۡxüۡgü, rü yexeraãcü
̲͑͑իŕիŕŕɗ̲ӕիüۡma i duüۡxüۡgü. Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡgü. 21ॸRü
16ॸRü yema pecadu ga Adáüۡ üxüۡ rü ñu۳xma woo pecadugagu na iyuexüۡ,
taxuacüma nagu tanangu ga yema natürü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬tangechaüۡtümüüۡgü i
ãmare ga Tupana tüxna ãxüۡ. Yerü guxüۡguma. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥЙľËĀӕՓ
wüxitama ga Adáüۡãrü pecadugagu, rü tüxüۡ ínanguxüۡիŕŕ͑nape۳xewa
Tupana nüxüۡ nixu rü tá nayu naxca۳x ga imexüۡca۳x rü tórü Cori ya Ngechuchu ya
yema. Natürü Ngechuchu ya Cristugagu Cristugagu tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ
rü Tupana nüxüۡ nixu na nape۳xewa i taguma gúxüۡ.
imexüۡ rü nüxna íinguxüۡxüۡ i guxüۡma i
Ñu۳xma rü tama pecadu ixügüxüۡca۳ի͑ɗիɥɗ
tórü pecadugü. 17ॸRü guxüۡma i duüۡxüۡgü
ɗ̲իŕիüۡ, natürü Cristuca۳ի͑ɗիɥɗɗ̲իŕիüۡ
nayue yerü wüxitama ga yatü ga Adáüۡ
ñu۳xma na Tupanaãxü‫ۡڟ‬
6
rü pecadu naxü. Natürü tama yemaãcü 1ॸRü
tamaã nanaxü ga Tupana, yerü ga nüma ingechaüۡtümüüۡgüxüۡ, ¿rü ñuxãcü tá

rü poraãcü tamaã namecüma rü tüxüۡ‫ڟ‬ ɗ̲իŕիüۡ i ñu۳xmax? ¿Rü pexca۳x rü
nangetanüãcüma tüxüۡ narüngüۡիŕŕ. Rü namexüۡ na pecadu ixügüechaxüۡ na
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ yexeraãcü Tupanaãxüۡ‫ڟ‬
duüۡxüۡgü i Tupana nüxüۡ ixuxüۡ na ingechaüۡtümüüۡgüxüۡca۳x? 2ॸRü dücax,
nape۳xewa yamexüۡ, rü nümatama ya ҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. Erü ñu۳xma
Tupana rü Nane ya Ngechuchu ya pecaduchaxwa rü ñoma iyuexüۡrüüۡ
æфɗѸҡӕǣǣӕ̲͑͑իŕիŕŕ̲͑͑% ҡɗիɥǣӥ, ľфӥ̲фӥҡ̲͑ǣҡիɥ͑ӥŕ. Rü
wüxigu ãŕ۳իǣËӥǣӥֆɗիɥǣӥիüۡca۳x. 18ॸRü ͑ǣŕmaca۳x tama name i yeüۡcürü pecadu
yema Adáüۡãrü chixexüۡ rü poxcuwa taxügüecha. 3ॸ¿Tama e۳xna nüxüۡ pecua۳x
nanagagü ga guxüۡma ga duüۡxüۡgü. na ҧacüca۳իֆɗɥիüۡ na íibaiüۡxüۡ? Rü ítabaiüۡ
Natürü yema mexüۡ ga Ngechuchu ya ͑͑ǣŕ̲%ËӥĀӕüۡxüۡgüxüۡ nawéxüۡca۳x na
Cristu üxüۡ rü pecaduwa ínananguxüۡիŕŕ aixcüma Ngechuchu ya Cristuarü
i guxüۡma i duüۡxüۡǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ, rü duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥǣӥիüۡ. Rü yexguma
nüxna nanaxã i maxüۡ i taguma gúxüۡ. íibaiüۡgu, rü nüma nayuxüۡrüüۡ yexma
nayu ga tacüma ga nuxcümaüۡxüۡ. 4ॸRü erü Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡgü

yexguma íibaiüۡgu, rü Cristu yuxüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. 12ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x rü tama name i
yexma nayu ga tacüma ga nuxcümaüۡxüۡ, pecadutüüۡՓЙľǣӥЙľ͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕ͑
rü Cristu itáxüۡrüüۡ inata۳x ga yema pemaã inacuáxüۡca۳x. Rü tama name i
tacüma ga nuxcümaüۡxüۡ. Rü yemaãcü penaxüchica i pecadu na pexeneãrü
͑իӥЙľҡӥ͑Փľ͑ɗ̲իŕիüۡca۳x rü tüxüۡ‫ڟ‬ ngúchaüۡgü i chixexüۡ pexüۡ
͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i ͑իӥիŕŕիüۡca۳x. 13ॸRü tama name i
ngexwacaxüۡxüۡ, yexgumarüüۡ ga pecaduna penaxãgü i pexene na
Ngechuchu na yuwa írüdaxüۡ rü wena ͑ǣŕ̲̲%Ëȍɗիľիüۡ pexügüxüۡca۳x. Rü
namaxüۡxüۡ ga yexguma Nanatü ga ̲͑ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑͑ЙľǣӥЙľի%ǣӥ, erü
ҽӕЙ͑͑ΎфӥЙΎф̲%ɞ͑Āիŕŕǣӕ. 5ॸRü ñoma duüۡxüۡgü i yuexüۡ rü wena
ñu۳xma na Cristumaã wüxigu nayuxüۡ ga ̲իŕիüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x name
tacüma ga nuxcümaüۡxüۡ, rü nüxüۡ tacua۳x ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑͑Йľ͑ի%ǣӥɗЙľիľ͑ľ͑
na aixcüma Cristumaã tüxüۡ‫ڟ‬ ͑ǣŕ̲̲%̲ľիüۡ pexügüxüۡca۳x. 14ॸRü
͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ. ñu۳ի̲фӥҡ%ӡҡ̲ЙľËĀӕҡüüۡwa
6ॸRü nüxüۡ tacua۳x rü yema tórü maxüۡ ga Йľ͑ǣŕի̲ǣӥ͑Йľ̲%ɗ͑Ëӕիüۡca۳x. Rü
nuxcümaüۡxüۡ rü Cristumaã wüxigu ֆľիǣӕ̲ֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ
curuchagu nayu na yexma yanaxoxüۡca۳x ümatüxüۡՓľЙľфӥիɥիǣӕ, rü pemaã
ga yema tacüma ga chixexüۡ. Rü ñu۳xma inacua۳x ga pecadu. Natürü i ñu۳xma rü
rü tama pecadutüüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, rü Cristugagu Tupana pemaã namecüma,
͑ǣŕmaca۳ի̲фӥҡ̲͑ǣҡիɥ͑ӥŕ. фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗЙľ̲%ɗ͑Ëӕիüۡ i
7ॸErü yíxema yúxe rü marü tama ñu۳xmax.
pecadutüüۡՓҡ͑ǣŕի̲͑ֆľüۡcürü
ͮǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗcorime۳իŕՓ
pecadu taxüechaxüۡca۳x. 8ॸRü ñu۳xma na
ֆɗǣӥɗ͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲ǣ
Cristumaã nayuxüۡ ga tórü maxüۡ ga
͑ɗիɥɗɗիɥ͑ӥŕիüۡ
nuxcümaüۡxüۡ, rü nüxüۡ tacua۳x na
Cristurüüۡ tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i 15ॸRü ñu۳ի̲͑ҡ̲ֆľ̲ͅΎɥËȍŃ
ngexwacaxüۡxüۡ. 9ॸRü nüxüۡ tacua۳x rü ümatüxüۡ ga mugütüüۡՓɗ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ,
ñu۳xma na yuwa ínadaxüۡ ya Cristu, rü rü ñu۳xma na Tupana rü Cristugagu
tagutáma wena nayu. Yerü nüma rü tamaã mecümaxüۡ, ¿rü ñuxãcü tá
marü yuxüۡ narüyexera. 10ॸRü yexguma ɗ̲իŕիüۡ? ¿Rü pexca۳x namexüۡ na
nayu۳xgu ga Cristu rü pecaduca۳ի͑ɗիɥǣ yeüۡcürü pecadu ixügüechaxüۡ? Rü
nayuxüۡ, rü noxtacüma yexma wüxicana dücax, ҡ̲̲͑ľ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
ningutanü ga guxüۡma ga duüۡxüۡgüarü ɗ̲իŕիüۡ. 16ॸRü pema nüxüۡ pecua۳x rü
pecadugü. Natürü ñu۳xma na namaxüۡxüۡ, ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗcorime۳իŕՓЙľǣӥ
rü Tupanaca۳ի͑ɗիɥɗ̲͑իüۡxüۡ na Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕǣӕ͑͑ǣ
Tupanaãrü ngúchaüۡ naxüxüۡca۳x. 11ॸRü Йľիɥ͑ӥŕիüۡca۳իфӥ͑ǣŕ̲ҡ͑ɗիɥɗЙľфӥ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡɗЙľ̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ËΎфɗɗիɥիüۡ, rü pema rü norü duüۡxüۡgü tá
ЙľǣӥǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ̲͑фӥЙľֆӕľիüۡ Йɗիɥǣӥɗ͑ǣŕ̲ËΎфɗɗ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡ.
pecaduchaxwa rü Tupanaca۳իЙľ̲իŕիüۡ, Rü ñu۳xma rü pema tá nüxüۡ pedaugü
͑ǣΎիɗ͑ǣŕիüۡrüüxüۡ Йľфӥ̲ľֆɗիɥ͑ Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲

͑ǣŕ̲ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ Փիɗ͑ɗիɥɗЙΎф%ËӥЙľիü‫ ۡڟ‬mexüۡ erü
pecadu i yuwa tüxüۡ gagüxüۡ perü me ͑ǣŕ̲ǣǣӕЙľ͑ֆիӕɗ̲իüۡ i
ֆɗիɥǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲ҡ͑ɗիɥɗЙľ̲%ɗËӕիüۡ. Tupanape۳xewa üünexüۡ фӥ͑ǣŕ̲Փľ͑
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľфӥ̲ľֆɗիɥǣӕ͑ tá penayaxu i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
ҽӕЙ͑ǣ͑Йľիɥ͑ӥŕիüۡ, rü yimaga tá 23ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ҡ͑ӥ͑ЙľËĀӕɗիӥիüۡ, rü
Йľիɥ͑ӥŕ͑nape۳xewa pimexüۡca۳x. ֆӕ͑ɗիɥ. Natürü yíxema tórü Cori ya

17ॸͮҡӥфӥҽӕЙ̲͑͑ΎիŕËȍի%, yerü Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիľ, rü Tupana
ՓΎΎЙľËĀӕǣ͑Йľիɥ͑ӥŕËȍɗфŃիüۡ, tüxna nanaxãmare i maxüۡ i taguma
natürü i ñu۳xma rü aixcüma naga gúxüۡ.
Йľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľɗ̲фӥ
ՠӥիɗɗ͑ǣľËӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ֆӕҡľǣӕфӥ
peyaxuxüۡ i Cristuchiga. 18ॸRü ñu۳xma rü
̲фӥҡ̲͑ǣɥteme۳իŕՓɗ͑ǣŕի̲. Rü
Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥľфӥ͑ӥ̲фӥ
ñu۳xma na taxca۳x nayuxüۡ ya Cristu, rü
chixexüۡna pexüۡ ínanguxüۡիŕŕ͑ҡ̲
̲фӥҡ̲ֆľ̲ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ga
pecadu pexügüechaxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
mugütüüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ
pexüۡ narüngüۡիŕŕ͑nape۳xewa
pimexüۡca۳x rü meã naxca۳x
7
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü pema na nagu
Йľ̲իŕիüۡca۳x. 19ॸRü ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i Йľիɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, rü nüxüۡ

duüۡxüۡgümaã chidexarüüۡ ͑ɗիɥɗ pecua۳իфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲üۡxguxicatama
tauxchaxüۡ i oremaã pemaã chidexaxüۡ i ͑ɗիɥ͑͑ǣŕ̲̲ӕǣӥҡüüۡՓҡ͑ǣŕի̲իüۡ
ñu۳xmax, erü pema rü woetama taguma ya wüxichigü ya duüۡիŕ. 2ॸRü dücax, rü
nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕɗ͖%Ύфľ, rü ngürüãchi Փӥիɗɗ͑ǣľËӥɗ%ҡľËӥфӥ͑ǣɥteme۳իŕՓ
ҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ pecua۳x i ҧacüchiga na ɗ͑ǣŕի̲ľǣ̲͑իֆ͑ľֆ͑ǣɥҡľ, erü
ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ. Rü ͑ǣŕ̲͖͑ǣӥфӥɗΎфľɗ̲ӕǣӥ. Natürü
dücax, rü nuxcüma rü ipenaxã ga ͑ǣŕիǣӕ̲nayu۳իǣӕֆ͑ǣɥҡľ, rü marü
pexene na namaã penaxügüxüۡca۳x ga ҡ̲͑ǣɥteme۳իŕՓɗ͑ǣŕի̲. Rü yema
nagúxüۡraüۡxüۡ ga chixexüۡ. Natürü i ̲ӕǣӥǣ͑ǣɥteme۳իŕՓ͑ǣɥիüۡ
ñu۳ի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑͑Йľǣӥ ֆľի̲իŕŕիüۡ ga noxri rü marü tama
pexã na aixcüma nape۳xewa ͑ǣɥ̲%inacua۳x. 3ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ
pexüünegüxüۡca۳x rü naxca۳xicatama ͑ǣŕիǣӕ̲̲͑իֆ͑ľֆ͑ǣɥҡľфӥҡΎɗ
Йľ̲իŕիüۡca۳x. 20ॸRü yexguma yatümaã inapexgu, rü pecadu ixü.
pecadutüüۡwa peyexmagügu, rü ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥnayu۳xgu ya
taxucürüwama Tupanape۳xewa mexüۡ ͑ǣɥҡľ, rü marü nüxna íinguxuchi i
pexügü ga yexguma. 21ॸ¿Natürü ҧacüwa ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣ͑ǣɥteme۳իŕՓ͑ǣɥիüۡ
pexüۡ‫ ڟ‬namexüۡ ga yema chixexüۡ i ñu۳xma ֆľի̲իŕŕիüۡ ga noxrix. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
rü wüxi i ãne pexna ãxüۡ? Yerü yema wenaxãrü naxãtegu rü taxuüۡma i
chixexüۡ rü yuwamare pexüۡ nagagü, rü chixexüۡ ixü. 4ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i
tama i maxüۡwa. 22ॸNatürü marü tama pemax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü marü tama
pecadutüüۡՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥɗ͖u۳xmax, ֆľ̲ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ga mugütüüۡwa
erü marü nüxna ípenguüۡ rü marü Йľ͑ǣŕի̲ǣӥֆľфӥ͑ӥ̲ǣæфɗѸҡӕфӥ
pexca۳x nayu. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü ͑ǣŕ̲. 8ॸNatürü yexguma yema mugü

æфɗѸҡӕǣֆӕՓɞфӥĀËӥфӥЙɗիɥǣӥ. Rü choxüۡ ngu۳իŕŕǣӕ͑͑Ëȍɗիľիüۡ na
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑իӥֆҽӕЙ͑͑naxca۳x ҧoguã۳ի%фӥ͑ǣŕ̲իüۡ choxü‫ ۡڟ‬ngúchaüۡxüۡ,
ɗ̲իŕիüۡca۳x, rü norü ngúchaüۡ фӥֆľիǣӕ̲ǣЙľËĀӕфӥ͑ֆΎի͑ɗŕ͑
ixügüxüۡca۳x. 5ॸRü yexguma nuxcümaüۡxüۡ yexeraãcü choxüۡ‫ ڟ‬na nangúchaüۡիŕŕ%իüۡ.
ǣҡËӥ̲ՓľфӥիɥիǣӕфӥЙΎф%Ëӥҡ͑իӥ Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ ҡĀӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ga taxüneãrü ngúchaüۡgü woo yema chi natau۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, фӥҡ%ӡ
mugü tüxna na nachu۳xuxüۡ ga yema. chima nüxüۡ tacua۳xgü na ñuxãcü wüxi i
Natürü yexguma nüxüۡ icua۳xgu na chixexüchixüۡ ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙľËĀӕ.
nachu۳xuxüۡ ga yema pecadu ga ixüxüۡ, rü 9-10ॸRü noxri tauta yema mugüxüۡ
yexeraãcü tanaxüxchaüۡ. Rü yemaãcü ga chacua۳xgu, фӥËȍΎ̲͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥǣӕ

yema tórü pecadugü rü yuwa tüxüۡ rü chame. Natürü yexguma yema
nagagü. 6ॸNatürü i ñu۳xma rü marü tama mugüxüۡ chacua۳xgu, rü nüxüۡ
͑ǣŕ̲̲ӕǣӥҡüüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, erü chicua۳xãchi na chixexüۡ chaxüxüۡ rü
Tupana rü marü nüxna tüxüۡ ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡca۳x rü tá na chayuxüۡ. Rü
ínanguxüۡիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü yemaãcü ga yema mugü ga Tupana
ñoma duüۡxüۡgü i iyuexüۡrüüۡ ҡɗիɥǣӥɗ ͅΎɥËȍŃ͑%իüۡ na duüۡxüۡgüxüۡ
nape۳իľՓɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, erü marü ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x, rü choxüۡ
tama tamaã inacua۳x. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tama ͑ֆӕիŕŕ%̲. 11ॸRü nüma ga pecadu rü
͑ǣӕҡիɥɗ͑ǣŕ̲͑ӕիËӥ̲ӥ̲ҡӥիüۡ ga ͑ֆΎի͑ɗŕ̲͑%ǣֆľ̲̲ӕǣӥ. Yerü
mugü, erü marü nüxna ítanguxüۡ na yexguma yema mugü choxüۡ ngu۳իŕŕǣӕ
Tupanaãrü ngúchaüۡ ixügüxüۡca۳x rü na ñuxãcü nachixexüۡ ga yema pecadu,
naxca۳ի͑ɗ̲իŕիüۡca۳x namaã i tórü rü yexeraãcü choxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ ga yema
maxüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ ɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ pecadu. Rü yemaãcü ga yema pecadu rü
tüxna ãxüۡ. choxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕфӥ͑ֆΎի͑ɗŕ̲͑%
ga yema mugü rü yuwa choxüۡ naga.
ͮǣŕ̲ЙľËĀӕɗËȍΎՓ͑ǣŕի̲իüۡ rü 12ॸNatürü yema mugü rü aixcüma
chomaã inacua۳x
naxüüne i Tupanape۳xewa. Rü guxüۡma i
7ॸ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ͖ǣӥիüۡ tá i ñu۳xmax? ¿Rü ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡ̲%͑ӥիüۡ ixuxüۡ rü
pexca۳իфӥֆľ̲̲ӕǣӥֆɗɥիüۡ ga tüxüۡ naxüüne rü aixcüma name rü tüxüۡ
pecaduã۳իŕŕիüۡ? ¡Rü dücax, tama name i narüngüۡիŕŕ. 13ॸ‫ͮع‬ҡӥфӥ͖ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗ
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕ! Natürü ͑ǣŕ̲ɗ͖u۳xmax? ¿E۳xna pexca۳x rü
yexguma chi yema mugü rü tama choxüۡ ֆľ̲̲ӕǣӥֆɗɥիüۡ ga yuwa choxüۡ gaxüۡ?
nüxüۡ nacua۳իŕŕǣӕ, фӥҡ%ӡËȍɗ̲͑ӥիüۡ Rü dücax, фӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. Erü
chacua۳x na pecadutüüۡwa chayexmaxüۡ. ͑ǣŕ̲ЙľËĀӕ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥ
Rü dücax, rü yexguma chi yema mugü ̲ӕǣӥ̲%ֆΎի͑ɗŕիüۡ na yuwa choxüۡ
фӥҡ%ӡËȍɗ̲ËȍΎիüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕǣӕ͑ nagaxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ tacua۳x
ՓӥիɗɗЙľËĀӕֆɗɥիüۡ na ҧoguã۳xãrü na ñuxãcü poraãcü nachixexüۡ i pecadu.
͑ǣŕ̲իüۡca۳x chixauxãchixüۡ, фӥҡ%ӡ Rü yexguma yema mugü choxüۡ
chima nüxüۡ chacua۳ի͑ЙľËĀӕֆɗɥիüۡ i ngu۳իŕŕǣӕ͖͑ӕի%ËӥЙΎф%Ëӥ͑Ëȍɗիľիüۡ
ga yema pecadu, rü yexeraãcü choxü‫ۡڟ‬ chaxüxchaüۡgu rü choxü‫ ۡڟ‬natauxcha na

nangúchaüۡ ga yema chixexüۡ rü chixexüۡãma chaxüxüۡ. 22ॸChoma rü
yexeraãcü chanaxüama ga pecadu. Ëȍӕ%ŕՓфӥËȍΎфӥ̲ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥ
14ॸNüxüۡtacua۳իɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥфӥ mugü, фӥ͑ǣËȍիɥ͑ӥËȍüۡ. 23ॸNatürü
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡՓ͑ľ͑իӡ. Natürü ñaã chaxune i ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳
choma rü duüۡxü̲ۡфľËȍɗիɥ, rü ɗիɥիüۡwa, фӥ͑͑ǣŕի̲ɗҧacü i tama
͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗËȍΎ̲%ɗ͑Ëӕիüۡ i naxüxchaüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍӕ%ŕ
͑ǣŕ̲ЙľËĀӕɗËȍիӥիüۡ. 15ॸRü tama naxwa۳xexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ЙľËĀӕɗËȍΎՓ
nüxüۡ chacua۳x na ҧacü choxüۡ üpetüxüۡ ͑ǣŕի̲իüۡ ͑ɗիɥɗËȍΎ̲%ɗËӕիüۡ rü
ľфӥҡ̲Ëȍ͑իӥɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i chixexüۡ choxüۡ ӥիŕŕիüۡ. 24-25ॸRü
chanaxwa۳xexüۡ na chaxüxüۡ, natürü ͑ǣŕ̲%ËӥɗËȍΎ̲фӥËȍӕ%ŕՓ
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i tama chanaxwa۳xexüۡ na Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕËȍüۡ i Tupanaãrü mugü,
chaxüxüۡ фӥ͑ǣŕ̲%̲͑ɗիɥɗËȍիӥիüۡ. natürü ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i chaxune rü
16ॸNatürü i ñu۳xma na chanaxüxüۡ i nanaxüxchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲nanaxwa۳xexüۡ i
͑ǣŕ̲ҡ̲chanaxwa۳xechiréxüۡ na pecadu. Rü taxuca۳ի̲Ëȍҡ%ŕɗ
chaxüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ chicua۳xãchi chomax. ¿Rü texé tá nüxna choxüۡ
na namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. 17ॸRü ɞҡ͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕɗ͖%ЙľËĀӕɗËȍΎՓ
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü tama chauechama ͑ǣŕի̲իüۡ rü yuwa choxüۡ gaxchaüۡxüۡ?
͑ɗիɥɗËȍ͑իӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ. ѠӥҽӕЙ̲͑͑ΎիŕËȍի%ľфӥҡΔфӥæΎфɗ
ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ЙľËĀӕɗËȍΎՓ ya Ngechuchu ya Cristu rü tá choxüۡ
͑ǣŕի̲իüۡ ͑ɗիɥɗËȍΎ̲%ɗËӕիüۡ, rü ͑ӥի͑ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕ.
͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗËȍɗիľիüۡ choxüۡ ӥիŕŕիüۡ.
18ॸRü choma nüxüۡ chacua۳x rü wüxi i ͵ӕի%ËӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲̲ľ%ҡ̲իŕ
pecaduãx‫ ڟ‬üۡ i duüۡxü̲ۡфľËȍɗիɥ, rü
8
͑ǣŕmaca۳x chowa rü nataxuma i ҧacü i 1ॸRü ñu۳xma ya Tupana rü marü
mexüۡ. Erü woo chanaxwa۳xe na mexüۡ taxuca۳ի̲͑͑ЙΎիËӕľɗ͑ǣŕ̲

chaxüxüۡ, natürü tama chomaã nanguxüۡ duüۡxüۡgü i Ngechuchu ya Cristuarü
na chanaxüxüۡ. 19ॸƄфӥ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 2ॸƄфӥҽӕЙ͑%ŕɗ
chanaxwa۳xexüۡ na chaxüxüۡ, rü tama Ԗӥ͑ľիüۡ i Ngechuchu ya Cristugagu tüxüۡ
chanaxü. ͮҡӥфӥËȍ͑իӥ̲ɗ͑ǣŕ̲ ̲իŕիŕŕիüۡ, rü nüxna tüxüۡ ínanguxüۡիŕŕ
chixexüۡ i tama chanaxwa۳xexüۡ na i pecadu na tama yuwa tüxüۡ
chanaxüxüۡ. 20ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ nagagüxüۡca۳x. 3ॸRü yema taxüneãrü
Ëȍ͑իӥ̲ǣӕɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i tama ngúchaüۡgü rü marü nüxüۡ narüyexera ga
chanaxwa۳xexüۡ na chaxüxüۡ, rü meãma ֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. Rü
nango۳x na tama chauechama yemaca۳x ga yema mugü rü taxucürüwa
chanaxüxüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ЙľËĀӕɗ mexüۡ tüxüۡ ͑իӥիŕŕ. Natürü nüma ga
ËȍΎՓ͑ǣŕի̲իüۡ ͑ɗիɥɗËȍΎ̲%ɗËӕիüۡ Tupana rü marü nanaxü ga yema
rü chixexüۡ choxüۡ ӥիŕŕիüۡ. 21ॸRü taxucürüwa naxüxüۡ ga yema mugü.
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ chadau i ñuxãcü na Yerü ga Tupana rü ñoma ga naãnewa
Ëȍɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲ľիüۡ nanamu ga Nanexüۡchi. Rü woo taxüne i
pecaduãx‫ ڟ‬üۡrüüۡ ͑ɗիɥǣ͑իüۡne, natürü woo pecadugagu tá nayu۳xgu i pexene,

nüma ga Nane rü taguma napecaduã۳x. ͑ҡӥфӥЙľ%ŕфӥ̲͑իüۡ, erü Tupana
Rü nüma ga Nane rü tórü pecaduca۳x pexüۡ nadau na pimexüۡ. 11ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
nayu, фӥֆľ̲%Ëӥɗ͑ֆ͑իΎիŕŕǣ͑Ύфӥ pewa namaüۡիǣӕɗͮ%ŕֆֆɗ̲ҽӕЙ͑
pora ga yema pecadu ga taxünewa ga Ngechuchu ya Cristuxüۡ ɞфӥĀիŕŕËӥ,
yexmaxüۡ. 4ॸRü yemaãcü nanaxü ga rü nümatátama ya yima Cristuxüۡ
Tupana na tüxüۡ‫ ڟ‬na natauxchaxüۡca۳x na ɞфӥĀիŕŕËӥҡՓľ̲͑͑͑իŕŕɗЙľիľ͑ľ
ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ namuxüۡ i i yuxwa۳xexüۡ, фӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i pewa
͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. Erü ñu۳xma rü tama ñoma maxüۡxüۡ ҡ͑ɗիɥɗ͑իӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲. 12ॸRü
i taxüne naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲ҡ̲իŕ, ͑ǣŕmaca۳x, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü
͑ҡӥфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tanaxwa۳xe i Tupanaãrü ngúchaüۡ taxü,
naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲͑ɗիɥɗɗ̲իŕիüۡ. 5ॸRü rü tama tanaxwa۳xe i taxüne i
yíxema tümaxüۡne naxwa۳xexüۡãcüma pecaduãx‫ ڟ‬üۡãrü ngúchaüۡ taxü. 13ॸErü
̲իŕիŕ, rü naxca۳իҡĀӕǣӥɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľիľ͑ľ%фӥ͑ǣәËȍüۡ
ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ naxwa۳xexüۡ. Natürü pexü۳xgu rü tá ipeyarütauxe. Natürü
ֆɞիľ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü
naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲̲իŕիŕ, фӥ͑ǣŕ̲ ngüۡիŕŕ̲%ɗЙľֆ͑իΎիŕŕǣӕɗ͑ǣŕ̲
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ naxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥɗ pexene üxchaüۡxüۡ, rü aixcüma tá pexü‫ۡڟ‬
naxca۳x tadaugüxüۡ. 6ॸRü yíxema ͑͑ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ. 14ॸErü
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ naxwa۳xexüۡca۳x ǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
Āӕǣӥիľфӥҡҡ%ŕǣӥ, rü tá tüxüۡ‫ڟ‬ tümamaã icuáxe, rü aixcüma
͑͑ǣŕի̲ɗҡӥ̲%фӥ̲իüۡ i taguma ҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥҡɗիɥǣӥ. 15ॸNoxri rü
gúxüۡ. Natürü yíxema tümaxüۡne Tupanaxüۡ pemuüۡŕǣֆľիǣӕ̲
naxwa۳xexüۡca۳իĀӕǣӥիľфӥ͑ǣŕ̲фӥҡ pepecaduã۳xgügu, natürü i ñu۳xma rü
yuwa tüxüۡ nagagü. 7ॸRü yíxema ҽӕЙ͑ի%ËӥǣӥЙɗիɥǣӥľфӥͮ%ŕɗ
tümaxüۡne naxwa۳xexüۡca۳x daugüxe rü Ԗӥ͑ľիüۡ rü naxãcügüxüۡ pexüۡ ͑ɗիɥǣӥիŕŕ.
ҽӕЙ͑%фӥӕՓ͑ӥҡɗիɥǣӥ. Rü tama Ѡӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i pema peyaxuxüۡ rü
ҽӕЙ͑ǣҡիɥ͑ӥŕËȍüۡ erü pemaã namecüma rü tama poxcumaã
ҡիӕËӥфӥՓ̲͑ǣҡիɥ͑ӥŕ. 8ॸRü pexüۡ namuüۡիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ̲ͮ%ŕɗ
͑ǣŕmaca۳x ya yíxema tümaxüۡneãrü Ԗӥ͑ľիüۡ ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ na tama
ngúchaüۡՓľфӥիɥիŕ, rü taxucürüwa imuüۡŕիüۡca۳x na Tupanana
Tupanaãrü ngúchaüۡ taxügü. 9ॸNatürü ingaicamagüxüۡ rü:
͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲ЙľՓ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ ٘ЬҽΎ͑ҡӥիٚ, ñagüxüۡ nüxüۡ. 16ॸRü
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü tama pexeneãrü ͑ǣŕ̲ҡ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ɗիɥɗ
ngúchaüۡ pexü, ͑ҡӥфӥͮ%ŕɗ aixcüma tüxüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ na
Ԗӥ͑ľիüۡãrü ngúchaüۡ ͑ɗիɥɗЙľիӥիüۡ. Rü ҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥ͑ɗիɥǣӥիüۡ. 17ॸRü ñu۳xma
yíxema tama tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իŕɗ ͑ҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥɗիɥǣӥիüۡ i yixema, rü
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i Cristu tüxna ãxüۡ, nüxüۡ tacua۳իфӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa tá
rü tama Cristuarü duüۡxüۡ ҡɗիɥ. 10ॸNatürü ҡ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü i Tupana
͑ǣŕիǣӕ̲ЙľՓ̲͑üۡxgu ya Cristu, rü tüxna ãxchaüۡxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
Cristumaã tá tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗҡËȍɗËɗ noxrirüüۡ namexüۡ. Natürü yixema na

mexüۡ i Tupanaxüۡtawa, erü Cristurüüۡ ֆիΥǣӥիüۡ rü ta tanaxwa۳xe na ínanguxüۡ ya
ngúxüۡ tingegü na yixcüra wüxigu Tanatü na naxãcügüxüۡ tüxüۡ na nadexücۡ a۳x
namaã mexüۡՓɗ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x. rü ngexwacaxüۡxüۡ i taxünegü tüxna
naxãxücۡ a۳x. Rü woo tüxüۡ‫͑͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i
ͮǣŕ̲̲ľիüۡ i yixcüra tá
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i tüxüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ
nüxüۡ idauxüۡchiga
͖͑ӕի%Ëӥҡֆɗɥիüۡ ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa,
18ॸRü dücax, фӥËȍΎ̲͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥфӥ natürü tanaxwa۳xe na paxa ngŕm ‫ ڟ‬axüۡchi
͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ i ñu۳xma ñoma i naãnewa ingugüxüۡ. 24ॸCristu tüxna nanaxã i maxüۡ i
ingegüxüۡ, rü taxuü̲ۡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ taguma gúxüۡ, natürü ítanan۳g۳ӕիŕŕǣӥ̲фľ
͑ǣӕ͑͑ǣӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i yixcüra tá na naxüۡ-tawa ingugüxüۡ na nayauxgüxücۡ a۳x
nüxüۡ idauxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲æфɗѸҡӕ̲% ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ. Natürü nüxüۡ tacua۳x rü
ɗ͑ǣŕի̲ǣӥǣӕɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa. 19ॸRü ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ̲фӥ͑ӥիüۡ idaugügu i
ñu۳xma rü guxüۡma i ҧacü i Tupana üxüۡ rü ͑ǣŕ̲ɞфӥn۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ, rü taxuca۳xma
taxüۡ i norü ngúchaüۡmaã ínanan۳g۳ӕիŕŕǣӥɗ tü۳xcüüۡ ítanan۳g۳ӕիŕŕǣӥ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲̲фӥ
͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu tá nataeguxüۡ ya nüxüۡ idauxüۡ, rü taxuca۳xma ítanan۳g۳ӕիŕŕ.
Cristu na Tupana guxüp ۡ e۳xewa naxãcügüxüۡ 25ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡӕҡ͑ӥիüۡ idaugügu i
iwéxüۡ. 20ॸRü nüxüۡ tacua۳xgü rü yexguma ͑ǣŕ̲ɞфӥn۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ, rü tanaxwa۳xe i

pecadu naxü۳իǣӕǣǣӕ̲͑ӥիɥфüۡcü ga meã ítanan۳g۳ӕիŕŕǣӥľËȍ͖u۳xmatáta nüxüۡ
ֆҡӥфӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣ͑Ëȍɗիľիüۡ ga idaugü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗæфɗѸҡӕիüۡ
guxüۡma ga yema Tupana üxüۡ. Rü tama írün۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ. 26ॸѠӥҽӕЙ͑%ŕфӥҡӥիüۡ
yema Tupana üxüۡãrü ngúchaüۡ ͑ɗիɥǣ narüngüۡիŕŕҡ͑ɗЙΎфľիücۡ a۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲
yema, natürü yemaãcü nüxüۡ naxüpetü guxchaxüۡgü tüxüۡ üpetügu. Rü yixema rü
yerü ga Tupana rü yemaãcü inaxuneta ga tama nüxüۡ tacua۳x na ñuxãcü Tupanamaã
yexguma pecadu naxü۳xgu ga guma yatü. idexagüxüۡ rü ҧacüca۳իɗֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ.
Natürü i ñu۳xma rü guxüۡma ga yema ͮҡӥфӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü naxauxãcüma
Tupana üxüۡ rü ínanan۳g۳ӕիŕŕ͑͑ǣŕ̲ ore i tama nüxüۡ icuáxüۡmaã Tupanamaã
chixexüۡwa ínanguxüۡxücۡ a۳x. 21ॸƄфӥ͑ǣŕ̲ nidexa rü taxca۳ի͑ֆӕ̲ӥիŕ. 27ॸRü Tupana
ngunexüۡ i Tupana tá nagu nadexüۡ i ya meã tüxüۡ cuácü rü nüxüۡ nacua۳x na
naxãcügü na naxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳x, ͖ӕիӡ͖իüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗ
фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡҡ͑ɗիɥɗËȍɗիľիüۡwa Ԗӥ͑ľիüۡ nüxüۡ ixuxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗ
ínanguxüۡիŕŕ%իüۡ i guxüۡma ga yema Ԗӥ͑ľիüۡ rü Tupana naxwa۳xexüۡãcüma
nümatama naxüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ Tupanaxüۡ naca۳ax۳ üۡ tümaca۳x ya yíxema
wenaxãrü noxrirüüۡ tá name i guxüۡma. Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľ.
22ॸRü nüxüۡ tacua۳x rü guxüۡma ga yema
Cristu rü tüxüۡ ͑ЙΎфľիŕŕ%̲͑
Tupana üxüۡ, rü noxritama chixexüۡ nüxüۡ
taxuüۡma i guxchaxüۡgü tüxüۡ
üpetügu rü poraãcüxüchima
narüyexeraxüۡca۳x
nanaxwa۳xeecha na wenaxãrü noxrirüüۡ
namexüۡ. 23ॸѠӥҡ̲͑ǣŕ̲իɥËҡ̲͑ɗիɥɗ 28ॸRünüxüۡ tacua۳x rü tümaãrü
poraãcü nanaxwa۳xegüxüۡ na wenaxãrü mexüۡca۳ի͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ɞ͑͑ǣӕիŕŕիüۡ i
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ üpetüxüۡ ya Rü ñu۳xma rü TupanaxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲

yíxema nüxüۡ ngechaüۡgüxe ga nüma rü ngŕm ‫ ڟ‬a ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥ. Rü ngŕm‫ ڟ‬a
nanaxwa۳xexüۡãcüma tüxüۡ yadexechixe. taétüwa nachogü rü Tupanaxüۡ taxca۳x
29ॸRü woetama nuxcümama ga Tupana naca۳ax۳ üۡ. 35ॸ¿Rü ñu۳xma rü ҧacü tá
rü marü tüxüۡ nacua۳x na texégü tá Cristuna tüxüۡ ɗիɥǣËȍɗիŕŕիüۡ na tama
ҡɗիɥǣӥիüۡ ֆֆɞիľ̲͑Ύիфӥɗիɥǣӥիľ. Rü tüxüۡ nangechaüۡxüۡca۳x? Rü woo ngúxüۡ
noxritama naãne ixügügumama tüxüۡ ingegügu, rü e۳xna guxchaxüۡgü tüxüۡ‫ڟ‬
nidexechi na Nanerüüۡ timexüۡ i ͑ǣŕի̲ǣӕ, rü e۳xna duüۡxüۡgü Cristugagu
nape۳xewa, rü yima Nane rü tümamaã taxchi aiegu, rü e۳xna itaiyaegu, rü e۳xna
nayaxüۡca۳x rü tümamaã inacuáxüۡca۳x ya ingexchirugügu, rü e۳ի͑%ӡËӥ̲իüۡwa
ǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲͑ŕ͑ľŕǣӥɗիɥǣӥիľ. ɗ͑ǣŕի̲ǣӥǣӕ, rü e۳xna duüۡxüۡgü tüxüۡ
30ॸRü guxema noxri naãne ixügügumama daixchaüۡgu, natürü woo guxüۡma i
Tupana tüxüۡ idexechixe, rü tümaca۳x ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ üpetügu, natürü ya Cristu
͑Ë͑͑Ύիфӥҡɗիɥǣӥիüۡca۳x. Rü guxema фӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ narüchau na tüxüۡ
tümaca۳x nac۳axe, rü nügüca۳x tüxüۡ nangechaüۡxüۡ. 36ॸNatürü guxüۡguma
͑ɗ̲ľիŕŕǣӥ. Rü guxema nügüca۳x tüxüۡ %ӡËӥ̲իüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, ͑ǣŕ̲
ֆ̲ľիŕŕǣӥիľ, фӥĀիӡՓҡҡӥիüۡ Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ nüxüۡ
nagagü na guxüۡgutáma naxüۡtawa ixuxüۡrüüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Ύфľфӥ͖͑ǣӥфӥ:
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x. 31ॸ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ͖ǣӥիüۡ “Rü cugagu duüۡxüۡgü toxüۡ
tá i ñu۳ի̲ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ? Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ nadaixchaüۡ rü duüۡxüۡgüpe۳xewa
Tupana taétüwa chogügu, ¿rü texé tá rü ñoma carnerugü i daiwa
tüxüۡ rüyexeraxüۡ? 32ॸYerü nüma ga ɥիüۡrüüۡ ҡɗիɥǣӥٚ,
Tupana rü tama tüxna nayanuxüۡ ga ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 37ॸNatürü woo
Nanexüۡchi. Natürü taxca۳x inanamu ga guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ na ngupetüxüۡ, rü
Nane na taxca۳x nayuxüۡca۳x i guxãma i Ngechuchu ya Cristu ya tüxüۡ
yixema. Rü ñu۳xma na yemaãcü taxca۳x ngechaüۡcü, rü tüxüۡ ͑ЙΎфľիŕŕ%̲͑
inamuãxüۡ ga Nane, ¿rü taux e۳xna tüxna taxuüۡma i guxchaxüۡgü tüxüۡ
naxããxüۡ i guxüۡma i ҧacü i inaxwa۳xexüۡ narüyexeraxüۡca۳x, rü bai i ҧacü. 38-39ॸRü
na naxca۳իɗ̲իŕիüۡca۳x? 33ॸRü Tupana ͑ǣŕmaca۳իɗիËӥ̲ËȍֆիΥ͑
tüxüۡ nidexechi rü tüxüۡ nixu na taxucürüwama ҧacü Tupanana tüxüۡ
nape۳xewa imexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ¿rü texé ɗիɥǣËȍɗիŕŕիüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲ҡӥիüۡ
tá nape۳xewa tüxüۡ tixugü na ichixexüۡ? nangechaüۡxüۡca۳x. Rü woo iyu۳xgu rü
ƄфӥҽӕЙ͑ҡ̲͑ɗիɥֆҡӥիüۡ ixucü na ՓΎΎɗ̲իŕǣӕ, natürü Tupana tá tüxüۡ
tüxü‫ ۡڟ‬nataxuüۡma i chixexüۡ. 34ॸ¿Rü texé tá nangechaüۡŕËȍ. Rü taxucürüwama
poxcuwa tüxüۡ tamugü i ñu۳xmax? Tupanana tüxüۡ ͑ɗիɥǣËȍɗիŕŕɗҧacü i
¿Pexca۳իфӥæфɗѸҡӕҡֆɗɥիüۡ? Dücax, norü orearü ngeruüۡgü, rü e۳xna ҧacü rü
ҡիӕËӥфӥՓ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥֆľфӥ n۳g۳oxogü rü e۳xna ҧacü i to i poraxüۡ. Rü
æфɗѸҡӕ͑ɗիɥǣtaxca۳x yucü na tüxüۡ bai i ҧacü i ñu۳xma tüxüۡ üpetüxüۡ, rü bai
̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x. Ѡӥҡ̲͑ǣŕիɥËҡ̲ i ҧËӥɗֆɗիËӥфҡ͑ǣŕի̲իüۡ, rü bai i
taxca۳x naxü, natürü wenaxãrü ínarüda. ҧËӥɗĀիӡՓ͑ǣŕի̲իüۡ, rü bai i ҧacü i
naãnetüüۡՓ͑ǣŕի̲իüۡ, rü bai i ҧacü i to ñanagürü nüxüۡ. Rü Tupana rü nüxna

i Tupana üxüۡ, rü taxucürüwama ͑͑ի%ǣֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ
Tupanana tüxüۡ ͑ɗիɥǣËȍɗիŕŕ͑ҡ̲ ümatüxüۡ. Ѡӥ͑͑͑ǣәľիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥ
tüxüۡ nangechaüۡxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ nüxüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x. Rü meãma
͑ɗիɥɗҡӥիüۡ nangechaüۡxüۡ ya Tupana namaã inaxuneta na Cristu rü naxca۳x
nagagu ya tórü Cori ya Ngechuchu ya núma tá namuãxüۡ ̲͑͑իŕիŕŕ%իüۡca۳x
Cristu. rü nüxna na naxããxüۡca۳x i maxüۡ i
taguma gúxüۡ. 5ॸRü yema nuxcümaüۡgüxüۡ
Tupana rü nayadexechi i Yudíugü
ga tórü o۳իɗǣӥҡ͑ɗիɥǣӥɗ͑ǣŕ̲
na norü duüۡxüۡǣӥ͑ֆɗիɥǣӥիüۡca۳x
Yudíugü, фӥ͑ǣŕmaca۳x naxca۳իҡ͑ɗիɥǣ
yema uneta ga tórü o۳xigümaã nüxüۡ
9
1ॸDücax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü
pemaã tá nüxüۡ chixu i wüxi i ore. yaxuxüۡ ga Tupana. Ѡӥ͑ǣŕ̲
Ѡӥ͑ǣŕ̲ΎфľɗЙľ̲%ҡ͑ӥիüۡ chixuxüۡ YudíugütanüxüۡՓҡ̲͑ɗիɥǣ͑¡ӕիüۡ
фӥɗիËӥ̲͑ɗիɥľфӥæфɗѸҡӕфӥĀӕüۡxüۡ ga Cristu ya TupanaxüۡËȍɗɗիɥËӥֆ
Ëȍɗիɥ. Rü tama chidora. Rü guxüۡŕҡ‫ ڟ‬ӥՓ͑ǣŕի̲Ëӥ. Rü tanaxwa۳xe i
Ëȍӕ%ŕՓҡ̲͑ӥիüۡ chacua۳x na guxüۡguma nüxüۡ ticua۳xüüۡgü. Rü
ɗիËӥ̲͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľľфӥ ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ. 6ॸRü ñu۳xma rü woo tama
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ɗիɥɗËȍӕ%ŕ̲% guxüۡ ɗ֤ӕĀɞӕǣӥ͑ֆիΥǣӥիüۡ, natürü
icuáxüۡ. 2ॸRü poraãcü changechaüۡ, rü taxucürüwama texé nüxüۡ tixu na
choxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣәľËȍɗËȍӕ%ŕՓ, erü tama ҽӕЙ͑фӥҡ̲ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡ ɗ͑ǣŕ̲
͑ֆիΥǣӥɗËȍӕҡ͑ӥիüۡgü i Yudíugü. norü uneta. Ƅфӥ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥҡ̲
3ॸRü aixcüma pemaã nüxüۡ chixu rü aixcüma guxüۡma Tupanaãrü duüۡxüۡgü
guxüۡǣӕ̲͑ǣŕ̲Ëȍӕҡ͑ӥիüۡgu ͑ɗիɥǣӥ. 7ॸRü tama guxüۡma i duüۡxüۡgü i
Ëȍфӥիɥ͑ӥ, rü poraãcü chanaxwa۳xe na Abráüۡҡǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü aixcüma
Cristuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡ. Rü choma rü Abráüۡtanüxüۡ ͑ɗիɥǣӥɗTupanape۳xewa.
aixcüma íchamemare na poxcuwa Yerü ga Tupana rü Abráüۡmaã nüxüۡ
choxüۡ namuxüۡ ya Tupana rü Cristuna nixu, rü ñanagürü:
choxüۡ ֆիӡǣËȍɗիŕŕիüۡ ľǣ͑ǣŕ̲%Ëӥ ٘ѠӥËӕ͑ľֆʊËȍҡ͑ӥիüۡǣӥҡ͑ɗիɥɗ
chi nüxüۡ ËȍֆիΥǣӥիŕŕǣӕфӥ aixcüma cutanüxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ i
Ëȍ̲͑իŕիŕŕǣӕɗ͑ǣŕ̲Ëȍӕҡ͑ӥիüۡgü chope۳իľՓٚ,
i Yudíugü. 4ॸRü nümagü rü chauxrüüۡ ñanagürü. Rü yemaãcü namaã
֤ӕĀɞӕǣӥ͑ɗիɥǣӥ. Rü Tupana rü inaxuneta woo na nayexmaxüۡ ga togü
nuxcümaxüۡchima namaã inaxuneta na ga Abráüۡxãcügü. 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲Փ̲ľ%̲
͑ի%Ëӥǣӥֆɗիɥǣӥիüۡca۳x. Rü norü o۳xigü rü nüxüۡ tacua۳իфӥҡ̲͑ǣŕ̲͑
nüxüۡ ͑Āӕǣӥ͖͑ӕի%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ Abráüۡҡҡɗիɥǣӥիüۡca۳ի͑ɗիɥɗ
ga Tupana ga yexguma naxca۳x ҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥҡɗիɥǣӥիüۡ. Natürü yíxema
nango۳xgux. Rü Tupana rü norü aixcüma Tupanaãrü uneta nüxüۡ
o۳xigümaã inaxuneta rü ñanagürü nüxüۡ: ixuxüۡrüüۡ%Ëӥ̲ֆիΥǣӥիľՓիɗҡɗիɥֆ
٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍӕǣЙľիɥ͑ӥŕǣӕфӥ aixcüma Abráüۡҡɗիɥǣӥիľɗ
tá pexüۡ charüngüۡիŕŕٚ, Tupanape۳xewa. 9ॸYerü naxüۡpa ga na
nabuxüۡ ga Abráüۡ nane, rü yema tümamaã tá chamecüma. Rü

Tupanaãrü uneta ga Abráüۡmaã nüxüۡ choxü‫ ۡڟ‬tá tangechaüۡtümüüۡ ya
yaxuxüۡ, rü ñanagürü: yíxema choxü‫ۡڟ‬
٘Ѡӥ͑ɥֆҡӕ͑ľËӥфӥ͖әիǣӕ̲%Ëӥ ngechaüۡtümüüۡchaüۡիŕٚ,
ҡՓľ͑͑ӕ%Ëȍիӡ, rü cuxma۳x i ñanagürü. 16ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲͑ǣŕ̲
Chara rü tá ixãxãcü i tümatama tanaxwa۳xexüۡgagu rü e۳xna
͑ǣŕիǣӕ̲ٚ, ͑ǣŕ̲ҡիӥիüۡǣǣӕ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ҡӥիüۡ
ñanagürü. 10ॸNatürü tama yaxuxüۡ ya texé. Natürü tüxüۡ nayaxu erü
Abráü̲ۡ%իɥËҡ̲͑ɗիɥǣֆľ̲%Ëӥ nüxü‫ ۡڟ‬tangechaüۡtümüüۡ. 17ॸRü
yadexaxüۡ ga Tupana. Yerü tórü o۳xi ga yexgumarüüۡ ta ga Tupana rü norü ore i
ʊËȍnama۳x ga Rebecamaã rü ta nidexa ümatüxüۡwa rü ñanagürü nüxüۡ ga
ga Tupana. Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ͑ǣɥҡľիüۡ‫ڟ‬ Equituaneãrü ãŕ۳xgacü:
ixãxãcü rü nataxree۳xpü۳իǣ͑ǣɥ͑ľ. “Rü ãŕ۳xgacüxüۡ cuxüۡ Ëȍɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ
11-13ॸNatürü yexguma tauta nabuegu rü na cuwa duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ
taxuüۡma ga mexüۡ rü e۳xna chixexüۡ ËȍĀӕիŕŕիüۡca۳x i ñuxãcü na
͑իӥľǣӕǣֆľ̲͑ǣɥ͑ľǣӥ, rü chaporaxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
Rebecamaã nidexa ga Tupana, rü chanaxü na guxüۡ i duüۡxüۡgü i
ñanagürü: guxüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ,
٘Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ӥիɥф¡ӕիüۡ i cune, rü nüxüۡ na cuáxüۡca۳իɗËȍӕËȍɗǣٚ,
͑ǣŕ̲ՓɗիՓľ̲¡ӕիüۡãrü ñanagürü. 18ॸѠӥ͑ǣŕ̲%ËӥֆҽӕЙ͑фӥ
duüۡxüۡ ҡ͑ɗիɥٚ, nüxüۡ‫ ڟ‬tangechaüۡtümüüۡ ya yíxema nüxüۡ‫ڟ‬
͖͑ǣӥфӥ͑ǣɥիüۡ. Rü yema dexa rü ngechaüۡtümüüۡchaüۡիŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
namaã nawüxigu i Tupanaãrü ore i tüxüۡ nataiãchiarü maxüۡãի۳ ŕŕËȍüۡgu rü
ümatüxüۡ i ñaxüۡ: tüxüۡ nanataiãchiarü maxüۡãի۳ ŕŕֆ
“Marü chanayaxu ya Acobu, natürü yíxema tama nüxüۡ cuáxchaüۡիŕ.
nüxüۡ ËȍիΎֆƄËȍәٚ, 19ॸNatürü bexmana tá ñacurügü choxüۡ:
ñaxüۡ. Ѡӥֆľ̲%ËӥǣҽӕЙ͑фӥ͑ǣɥ̲% ٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիɥǣӕֆ

nanango۳իŕŕ͑name۳իՓ͑͑ǣŕի̲իüۡ Tupana, ¿rü tü۳xcüüۡ nüxüۡ nixu na tagagu
na tüxüۡ yadexechixüۡ ya yíxema ֆɗɥիüۡ na chixexüۡ ixügüxüۡ rü tama naga
woetama nüxüۡ‫ ڟ‬ngúchaüۡիŕ͑ҡӥmaca۳x ɗիɥ͑ӥŕիüۡ? ¿Rü texé tapora na
nac۳axüۡ ҡ̲͑ǣӕ͑իɥ͑ӥ%Ëӥ̲ɗҧacü ɗҡֆ͑իΎիŕŕիücۡ a۳x i Tupanaãrü ngúchaüۡ?ٚ
na taxüxüۡ. 14ॸ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ͖ǣӥիüۡ i ñacurügü tá. 20ॸNatürü Pa Duüۡxüۡx, ¿texé
ñu۳xmax? ¿Pexca۳x rü Tupana rü chixexüۡ нӕɗիɥɗËӕ̲фӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ǣŕ̲%Ëӥ
naxüxüۡ ga yexguma tama Acobuxüۡ Tupanaxüۡ Ëӕֆիӡǣիüۡ? ¿Cuxca۳x rü e۳xna
nangechaüۡxüۡrüüۡ nüxüۡ na nangechaüۡgu wüxi i tüۡxüۡ i waixüۡmüwa üxüۡ rü namexüۡ i
ga Echaú? Rü dücax, tama chixexüۡ ͑ǣŕ̲͑Ύфӥӥфӕüۡmaã na ñaxüۡ?
naxü. 15ॸYerü norü orewa rü Tupana rü “¿Rü tü۳xcüüۡ ͑ǣŕ̲%ËӥËȍΎիüۡ cuxü na
ͅΎɥËȍŃիüۡ ñanagürü: ͑ǣŕ̲%ËӥËȍɗիɥիücۡ a۳x i ñu۳xmax?͖ٚիüۡ.
٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃ̲% 21ॸѠӥ͑ǣŕ̲ҡüۡxüۡãrü üruüۡ rü waixüۡmüwa
chamecümachaüۡgu, rü nanaxü i ҧacü i nüma naxüxchaüۡxüۡ. Rü

͑ǣŕիǣӕ̲nanaxwa۳xegu, фӥ͑ǣŕ̲ ñanagürü nüxüۡ. Natürü

waixüۡmüwa nanaxü i wüxi i tüۡxüۡ na norü yematama nachica ga ngextá
meruüۡ ֆɗɥիücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ nüxüۡ íyemañaxüۡwa, rü wenaxãrü
nanaxwa۳xegu, фӥ͑ǣŕ̲ҡ̲Փɗիüۡmüwa yema duüۡxüۡgü ga tama Yudíugü
nanaxü i wüxi i tüۡxüۡ na norü ɗիɥǣӥիüۡmaã nidexa ga Tupana ya
guxchirechixüۡ ֆɗɥիücۡ a۳x. 22ॸRü ͅիŕիŕŕфӕüۡ, rü ñanagürü nüxüۡ:
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡҡ̲͑ɗիɥɗ͑իӥ%իüۡ ya َЬľ̲фӥËȍӕիËӥǣӥҡЙɗիɥǣӥٔ,
Tupana. Erü tüxüۡ nanawéxchaüۡ na ñuxãcü ñanagürü nüxüۡٚ.
naporaxüۡ i nüma rü ñuxãcü napoxcueãxüۡ i Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥǣҽӕЙ͑%фӥΎфľǣ
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chixexüۡ ügüxüۡ, natürü ϘËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. 27-28ॸRü Yudíugüchiga
ЙΎф%Ëӥֆի̲͑͑%͑իɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ rü ta nidexa i Tupanaãrü ore, yerü
duüۡxüۡgü, rü tama paxa nanapoxcue i nuxcümaüۡcü ga norü orearü uruüۡ ga
͑ǣŕ̲ɞ̲ľ̲фľǣӥիüۡ na napoxcuexüۡ. ʊËȍɞфӥ͖͑ǣӥфӥ:
23ॸNatürü ga Tupana rü inanawéxchaüۡ na ٘ѠӥՓΎΎ̲͑ӕիӡchichire۳x i
ñuxãcü poraãcü tamaã namecümaxüۡ i Yudíugü yima naxnücü ya
ֆɗիľ̲͑ֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ taxtüpechinüwa yimacürüüۡ,
nüxü‫ ۡڟ‬ingechaüۡtümüüۡgüxüۡ, rü ͑ҡӥфӥ͑Ύիфľҡҡ̲͑ɗիɥɗ
nuxcümamatama tüxüۡ yadexechixüۡ na aixcüma nayauxgüxüۡ i maxüۡ i
naxüۡҡՓɗ͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳իɗĀիӡǣӕիüۡ i taguma gúxüۡ. Rü paxa tá
͑%͑ľՓɗ͑ǣľիҡɞ̲͑ľիŕËȍɗիüۡwa. 24ॸRü ínangu ya tórü Cori na
͑ǣŕ̲%Ëӥɗֆɗիľ̲֤͑ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü napoxcueãxüۡca۳x i guxüۡma i
tatanüwa Tupana tüxüۡ nidexechi ya ñuxre ͑ǣŕ̲ҡ̲͑Ύիфӥɗիɥǣӥիüۡٚ,
na norü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥիücۡ a۳x. Rü ͖͑ǣӥфӥǣʊËȍɞ. 29ॸRü nümatama ga
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡɗ͑ǣŕ̲ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥ ʊËȍɞ, rü ñanagürü ga üۡpa:
ɗիɥǣӥիüۡtanüwa rü nayadexechi i togü. 25ॸRü ٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ӥ̲ֆҡΔфӥ
͑ǣŕmaca۳իфӥҽӕЙ͑%фӥΎфľǣϘËȍŃ Cori ya guxüۡ i naãneãrü yora rü
ümatüxüۡwa rü ñanagürü: ҡ%ӡËȍɗ̲ɞֆիӥǣӥիŕŕ%ǣӕɗ
٘Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama chorü ñuxre i tatanüxüۡgü i Yudíugü,
duüۡxüۡgüchire۳իɗիɥǣӥիüۡ, rü: ‘Pema rü chi itayarüxoxochi,
rü chorü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥɗ yexgumarüüۡ ga na iyanaxogüxüۡ
ñu۳xmax’, ñacharügü tá nüxüۡ. Rü ǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥǣæȍΎĀΎ̲фӥ
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Gomora namaã ga guxüۡma ga
Yudíugürüüۡ nüxüۡ yema duüۡxüۡgü ga yéma
changechaüۡchiréxüۡ, rü: ‘Pexüۡ yexmagüxüۡٚ,
changechaüۡ i ñu۳xmax’, ͖͑ǣӥфӥǣʊËȍɞ.
ñacharügü tá nüxüۡ. 26ॸRü noxri ga
Yudíugü rü tama nayaxõgüchaüۡ
Tupana rü yema duüۡxüۡgü ga
i ore i mexüۡ i Cristuchiga
ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã nüxüۡ
nixu, rü ñanagürü nüxüۡ: ‘Pema rü 30ॸ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ͖ǣӥիüۡi ñu۳xmax? Rü
tama chorü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥٔ, pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ ga tama ͑ǣŕ̲. Ѡӥ͑ӥǣӥҡ̲͑ɗ̲ľիŕŕǣӥËȍüۡ, rü

Tupanaca۳x daugüxüۡ ga noxrix, rü ͑ǣŕmaca۳ի͑ǣӕ͑իɥ%̲ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣ
͑ǣŕ̲ҡ̲Āӕüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥɗ͖u۳xma ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü tama Cristuaxü‫ۡڟ‬
Tupanape۳xewa imexüۡ ֆľфӥ͑ֆիΥǣӥ. ͑ֆիΥǣӥËȍüۡ na nagagu Tupanape۳xewa
31ॸNatürü yema Yudíugü ga nagu yamexücۡ a۳x. 4ॸNatürü nüma ga Cristu rü
ɥիËȍüۡxüۡ ǣֆľ̲ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥ͑ ͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣֆľ̲̲ӕǣӥфӥֆľ̲%Ëӥ
Tupanape۳xewa yamexüۡca۳x, rü ínatüe. ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕ͑ҡ̲ҡ̲%ɗ͑Ëӕիücۡ a۳x
32ॸ¿Rü ñuxãcü ínatüe? Dücax, ínatüe ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. Rü yemaãcü nanaxü ga
ֆľфӥֆľ̲̲ӕǣӥǣӕ̲͑իɥ͑ Cristu na guxüۡma i duüۡxüۡgü i nüxü‫ۡڟ‬
Tupanape۳xewa yamexüۡca۳x, rü tama ֆիΥǣӥիüۡ rü aixcüma Tupanape۳xewa
Ngechuchuaxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡ. Rü yamexücۡ a۳x. 5ॸѠӥͅΎɥËȍŃ͑͑իӥ̲ҡӥ
yemaãcü ga Ngechuchu rü yema nachiga na ñuxãcü Tupanape۳xewa tamexüۡ
duüۡxüۡgüca۳x rü wüxi ga guxchaxüۡ ͑ɗիɥ. ֆՓӥիɗľľǣ͑ǣҡիɥ͑ӥǣӕɗ͑ǣŕ̲
33ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ mugü, rü ñanagürü:
ümatüxüۡ i ñaxüۡ: “Tupana pexüۡ namu na guxüۡgutáma
“Choma rü Yudíugütanüwa ̲ľ%Йľֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ i guxüۡma i
chanamu ya Cristu. Rü nüma rü ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥľфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣ
͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥca۳x rü wüxi i Йľիɥ͑ӥŕǣӕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ
guxchaxüۡ ҡ͑ɗիɥľфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ фӥҡЙľ̲իŕ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
tama nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%ǣӕфӥҡ ҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕǣӕɗՓӥիɗҡ̲ɗ
inayarütauxe. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, фӥҡ%ӡҡ̲Йľ̲իŕٚ,
duüۡxüۡgü i nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ, rü ñanagürü. 6ॸNatürü ñu۳xma rü
ɗիËӥ̲ҡ̲͑իŕٚ, Tupanape۳xewa time ega Cristuaxüۡ‫ڟ‬
ñanagürü. ֆիΥǣӥǣӕ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x taxuca۳xma i
10
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, фӥ͑ǣŕ̲ Ëӕ%ŕՓфӥ͖Ëӕфӥǣӥ:
poraãcü chanaxwa۳xexüۡ rü chorü ٘‫ع‬ҽľիŃҡĀիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓҡիӡ
ֆӕ̲ӥիŕՓҽӕЙ͑͑naxca۳x chac۳axüۡ, rü na Cristuca۳x tayac۳axüۡ na nuã
͑ǣŕ̲͑ɗիɥ͑ǣӕիüۡma i chautanüxüۡgü i ͑իӡիüۡca۳x rü tüxüۡ yanangüۡիŕŕիüۡca۳x na
֤ӕĀɞӕǣӥ͑ֆիΥǣӥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ imexüۡca۳x i Tupanape۳xewa?͖ٚËӕфӥǣӥ.
ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%фӥ͑ֆɗիɥǣӥիücۡ a۳x. 2ॸRü 7ॸRü taxuca۳ի̲Ëӕ%ŕՓ͖Ëӕфӥǣӥ:
aixcüma pemaã nüxüۡ chixu, rü nümagü i “¿Rü texé tá yuexüۡҡ͑ӥՓҡիӡ͑

Yudíugü rü aixcüma poraãcü Tupanagu ͑ǣŕի̲Cristuca۳x tayadauxücۡ a۳x na nuã
͑фӥիɥ͑ӥŕфӥ͑͑իӥǣӥËȍüۡ i Tupanaãrü tanagaxücۡ a۳x?͖ٚËӕфӥǣӥ. 8ॸErü tama
ngúchaüۡ. Natürü ínatüe erü tama ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗCristuca۳x idauxüۡ, yerü
Cristuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ ֆľ̲ΎфľǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü ñanagürü:
Tupanape۳xewa yamexücۡ a۳x. 3ॸRü woo “Rü marü cuxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲ɗ
Tupana ñoma ga naãnewa nanamu ga Tupanaãrü ore. Rü cua۳xwa
Cristu na gumagagu Tupanape۳xewa ͑͑ǣŕի̲͑͑ӥիüۡ quixuxüۡca۳x.
yamexücۡ a۳x i duüۡxüۡgü, natürü nümagü i ѠӥËӕ%ŕՓ͑͑ǣŕի̲͑͑ǣӕ
Yudíugü rü tama nüxüۡ nacua۳xgüchaüۡ i Ëӕфӥիɥ͑ӥիüۡca۳իٚ,
ñanagürü. Rü ñu۳ի̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ҡֆիΥǣӥ, ega taguma nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕǣӕɗ

rü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲ҡ̲Ύфľ nachiga? ¿Rü ñuxãcü tá nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕɗ
͑ɗիɥɗǣӕիüۡwama duüۡxüۡgümaã nüxüۡ norü ore, ega taguma texé tümamaã
tixuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ύфľ͑ɗիɥɗЙľիüۡ nüxüۡ nüxüۡ ixuxgu? 15ॸ¿Rü ñuxãcü tá texé
cua۳իŕŕիüۡ na ñuxãcü pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i nüxüۡ tixu i Cristuchiga ega taxúema
maxüۡ ľǣɗիËӥ̲ЙľֆիΥǣӥǣӕ. 9ॸErü tüxüۡ nüxüۡ ֆфӥիӕիŕŕǣӕ? Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
͑ǣŕիǣӕ̲cua۳xmaã nüxüۡ quixuxgu na ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥΎфľɗӥ̲ҡӥիüۡ i ñaxüۡ:
ËӕфӥæΎфɗֆɗɥիüۡ ya Ngechuchu, rü ٘ѠӥՓӥիɗɗҡ%ŕ͑ɗիɥ͑ɞ͑͑ǣӕǣӥիüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕ%ŕՓËӕֆիΥիǣӕ͑ֆӕՓ i Tupanaãrü orearü uruüۡgü na
ҽӕЙ͑ɞ͑Āիŕŕիüۡ, rü tá cuxü‫ۡڟ‬ duüۡxüۡgümaã nüxüۡ
͑͑ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ. 10ॸErü yaxugüxüۡca۳x i Tanatüarü ore i
ҡ%ŕՓҡֆիΥǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ mexüۡ ɗæфɗѸҡӕËȍɗǣٚ,
Tupanape۳xewa imexüۡ. Rü taa۳xmaã ñaxü. ॸNatürü tama guxüۡma i duüۡxüۡgü
ۡ 16
nüxüۡ tixu na Ngechuchu rü tórü Cori ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ. Rü

ֆɗɥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ֆիӕɗ̲իüۡ i ʊËȍɞ͑ӥիüۡ ixuxüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. Yerü ga
taguma gúxüۡ. 11ॸRü Tupanaãrü ore i nüma rü ñanagürü:
ümatüxüۡwa rü ñanagürü: “Pa Corix, ͑Ύիфľҡ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲
“Rü guxãma ya texé ya duüۡxüۡgü i toxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ i
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΦիŕ, rü tá ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ӥիüۡ tixuxüۡٚ,
nüxüۡ tadau na ñuxãcü Cristu ñanagürü. 17ॸRü dücax, фӥ͑ǣŕ̲͑
ɗիËӥ̲ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ Cristuchigaxüۡ ͑իɥ͑ӥŕիüۡՓ͑ɗիɥɗ͑ľ
tamaã inaxunetaxüۡ, фӥҡ%ӡҡ̲ ͑իӡիüۡ ͑ֆիΥǣӥ%իüۡ i duüۡxüۡgü. Rü
%ӡի%Ëȍɗҡӥի͑͑ի%ٚ, ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ ͑իɥ͑ӥŕիüۡ, rü ore i mexüۡ i
ñanagürü. 12ॸRü Tupanape۳xewa rü æфɗѸҡӕËȍɗǣ͑ɗիɥ. 18ॸNatürü i ñu۳xma rü
guxüۡma i duüۡxüۡgü rü nawüxigu. Rü pexna chaca, ¿e۳xna pexca۳իфӥ͑ǣŕ̲
ՓΎΎ֤ӕĀɞӕǣӥֆɗիɥǣӕфӥe۳xna woo tama Yudíugü rü taguma nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕɗ
֤ӕĀɞӕǣӥֆɗիɥǣӕ, natürü Tupanape۳xewa ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ i Cristuchiga? Dücax,
rü nawüxigu i guxüۡma i duüۡxüۡgü. Erü ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲фӥ͑ӥիüۡ ͑իɥ͑ӥŕ. Erü
nüma ya tórü Cori, фӥǣӕի%%фӥæΎфɗ͑ɗիɥ. Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü
Rü nüma rü aixcüma tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕ ñanagürü:
ya guxãma ya texé ya nüxna c۳axe na ٘Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥ
tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x. 13ॸErü Tupanaãrü uruüۡgü, rü guxüۡwama i ñoma i
ore i ümatüxüۡwa rü ñanagürü: naãnewa rü nüxüۡ nixugüe i
“Rü guxãma ya texé ya tórü Corina norü ore. Rü ngextá
c۳axe na tüxna naxããxüۡca۳x i ɞ͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡwa i Yudíugü,
maxüۡ, rü tá tanayaxu i tümaãrü rü ngŕm ‫ ڟ‬a rü ta nüxüۡ
maxüۡ i taguma gúxüۡٚ, ͑ɗիӕǣӥǣӥٚ,
ñanagürü. 14ॸ¿Natürü ñuxãcü tá tórü ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 19ॸNatürü wena
Corina naxca۳x tacagü, ega tama nüxü‫ۡڟ‬ pexna chaca, ‫ع‬фӥ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥ
ҡֆիΥǣӥǣӕ? ¿Rü ñuxãcü tá nüxü‫ۡڟ‬ tama e۳xna nüxüۡ nicua۳xãchitanü na
æфɗѸҡӕǣǣӕֆɗɥիüۡ na Tupana nadexüۡ i ËȍΎ̲ɗЬӕфӕфӥ֤ӕĀɞӕËȍɗիɥ. Rü

duüۡxüۡgü i ñu۳xmax? Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ Abráüۡtanüxüۡ Ëȍɗիɥ, rü Abráüۡtaa ya
nacua۳xgü. Yerü Tupanaãrü ore ga Beyamítanüxüۡ Ëȍɗիɥ. 2ॸRü
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡwa rü ñanagürü: nuxcümamatama Tupana Yudíugümaã
“Dücax, Pa Yudíugüx, choma rü tá inaxuneta na norü duüۡxüۡgü
Ëȍ̲͑իŕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ ֆɗիɥǣӥիüۡca۳x, rü ñu۳xma rü tama
duüۡxüۡgü i tama Yudíugü Yudíugüxüۡ naxo. ¿Tama e۳xna nüxüۡ
ɗիɥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x i pema rü pecua۳ի͖͑ӕիӡ͖իüۡ ga Tupanaãrü
ҡЙɗի%ӡի%Ëȍɗǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ orearü uruüۡ ga Ería? Rü Tupanaãrü
Ëȍ̲͑իŕիŕŕǣӕɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥ orewa nüxüۡ tadaugü rü Ería rü
i duüۡxüۡgü i tama choxüۡ Tupanape۳xewa poraãcü yema
cua۳xgüchiréxüۡ, rü pema i Yudíugüxüۡ ínaxuaxüۡ. 3ॸRü ñanagürü ga
֤ӕĀɞӕǣӥфӥҡЙľ͑ӕŕľфӥ͑ӥիüۡ Ería:
charüngüۡիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥٚ, “Pa Corix, ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥ̲фӥ
ñanagürü. 20ॸѠӥֆľ̲Փľ͑ǣʊËȍɞ, rü nanadai i curü orearü uruüۡgü.
tama namuüۡ ga yema Yudíugümaã nüxüۡ Ѡӥ͑ǣӕ͑ЙΎǣӥľɗ͑ǣŕ̲
na yaxuxüۡ ga yema Tupanaãrü ore ga nachicagü i ngextá duüۡxüۡgü
ñaxüۡ: cuxüۡ íicua۳xüüۡgüxüۡwa. Rü
٘Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Yudíugü chaxicatama íchayaxüãchi. Rü
ɗիɥǣӥիüۡ i tama chauxca۳x choxüۡ rü ta nima۳xgüchaüۡٚ,
daugüxüۡ, rü choxüۡ tá ñanagürü ga Ería. 4ॸNatürü Tupana
inayangaugü. Rü choma rü tá nanangãxüۡ, rü ñanagürü:
chaugü chango۳իŕŕnaxca۳x i “Dücax, choma rü marü choxüۡ‫ڟ‬
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama ͑͑ǣŕի̲ɗ7000 i yatügü i
chauxca۳x ícagüchiréxüۡٚ, chaugüca۳x chidexechixüۡ. Rü
ñaxüۡ. 21ॸѠӥҽӕЙ͑фӥʊËȍɞՓ nümagü rü taguma nüxüۡ
Yudíugüchiga nidexa rü ñanagürü: nicua۳xüüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲
“Rü guxüۡ i ngunexüۡgu rü nüxna tupananetachicüna۳ի%ɗ´ٚ,
ËȍիӕľËȍɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ñanagürü. 5ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥɗ
ҡ̲Ëȍӕǣɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ rü ñu۳xmax. Rü woo muxüۡma i Yudíugü
ËȍΎ̲%͑ӕŕիüۡ. Natürü tama ҡ̲͑ֆիΥǣӥ, ͑ҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ
choxü‫ ۡڟ‬ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕËȍüۡٚ, ñuxre i Tupana namaã mecümaxüۡgagu
ñanagürü. yadexechixüۡ. 6ॸRü ñu۳xma na Tupana
namaã mecümaxüۡgagu yadexechixüۡ i
ͮ͑ǣŕի̲ɗ͖ӕիфľɗ֤ӕĀɞӕǣӥɗҽӕЙ͑
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü, фӥ͑ǣŕmaca۳x
idexechixüۡ ͑ɗիËӥ̲͑Ύիфӥֆɗիɥǣӥիüۡca۳x
taxucürüwama texé nüxüۡ tixu na ҧacü
rü puracü i mexüۡca۳x na yadexechiãxüۡ.
11
1ॸÑu۳xma pexna chaca rü,
¿pexca۳x e۳xna ya Tupana rü Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüarü
marü nüxüۡ naxo i norü duüۡxüۡgü i puracü i mexüۡca۳x yadexechiãgu, rü
Yudíugü? ҽ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ naxoxüۡ. Erü taxuca۳x chima tü۳xcüüۡ Tupana namaã
namecüma. 7ॸ‫ع‬Ѡӥ͖ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ i ͑ǣŕmaca۳x ya Tupana rü nüxüۡ

ñu۳xmax? Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥ̲ӕ̲ŕիüۡ i narüngüۡիŕŕфӥ̲͑͑իŕիŕŕɗ͑ǣŕ̲
Yudíugü rü tama nüxüۡ inaya-ngaugü i ҡΎǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü
͑ǣŕ̲̲իüۡ i naxca۳x nadaugüxüۡ. ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑իӥֆҽӕЙ͑͑
ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑Ύիфľҡ̲ɗ֤ӕĀɞӕǣӥɗ ֆի%ӡի%Ëȍɗľիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥ, rü
Tupana idexechixüۡ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ Cristuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. 12ॸRü yema
ɗ͑ֆ͑ǣӕǣӥɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ. Rü guxüۡma na ínatüexüۡ ga yema Yudíugü, rü
ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ֤ӕĀɞӕǣӥфӥҽӕЙ͑͑ӥիü‫ۡڟ‬ yemagagu muxüۡma ga togü ga duüۡxüۡgü
͑͑ǣӕիËȍիŕŕ. 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ͑ɗիɥɗ nanayauxgü ga Tupanaãrü ngüۡիŕŕɗ
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ i ñaxüۡ: taxüۡ. Rü yema na noxretama ga
٘ҽӕЙ͑ҡ̲͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüaxü‫ۡڟ‬ ֤ӕĀɞӕǣӥ͑ֆիΥǣӥիüۡ, rü yemagagu
͑͑ǣӕիËȍիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ҽӕЙ̲͑͑͑իŕիŕŕǣֆľ̲ҡ̲
woo nüxüۡ ͑Āӕǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲ ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ
ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, rü tama Tupanaca۳x nawoegu۳xgu i guxüۡma i
nüxüۡ nacua۳xgüéga. Rü woo Yudíugü, rü Tupana rü tá yexeraãcü
nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, rü nüxüۡ narüngüۡիŕŕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
ҡ̲͑ֆիΥǣӥ. Rü ñu۳xma rü duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ.
ҡ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥٚ, 13-14ॸRü ñu۳xma Pa Duüۡxüۡgü i Tama
ñanagürü. 9ॸRü Dabí rü ta rü ñanagürü: ֤ӕĀɞӕǣӥʊիɥǣӥիüۡx, rü choxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ

٘Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü norü wüxi i ore i pemaã nüxüۡ chixuxchaüۡxüۡ.
petaca۳x naxügüxüۡ ɗΥ͑ǣӥǣǣӕ Rü dücax, Йľҡ͑ӥՓ͑ɗիɥɗËȍΎիüۡ
rü norü muxüۡma i namuxüۡ ya Tupana na pemaã nüxüۡ
͑ǣŕ̲իüۡgügagu rü chixexüۡgu chixuxüۡca۳x i norü ore. Rü ñu۳xma rü
ҡ͑ֆɗфӥ͑ǣŕmaca۳x tá ɗիËӥ̲̲ľ%Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲
napoxcue. 10ॸѠӥ͑%ŕՓфӥ puracü, erü chanaxwa۳xe na pexüۡ
ҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ nacua۳xgü, rü nadaugüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍӕҡ͑ӥիüۡ i
guxchaxüۡgü tá nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲. Yudíugü na ñuxãcü Tupana pexüۡ na
Rü ñoma wüxi i duüۡxüۡ i ҧacü i rüngüۡիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ
yaxüۡ ípaxixüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥǣӥ ͑ɗի%ӡի%Ëȍɗľɗ͖ӕիфľɗ͑ӥ̲ǣӥ, rü tá
namaã i norü guxchaxüۡǣӥٚ, Cristuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ
ñanagürü. nanayauxgü i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
15ॸNüxüۡ tacua۳իфӥ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥ
ҽӕЙ̲͑͑͑իŕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥ
tama Cristuaxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡ i
ɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ
ñu۳xmax. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ya Tupana rü
11ॸRü pexna chaca, rü ñu۳xma na ͑͑Āľɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i tama
Cristuxüۡ naxoexüۡ ɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥ, ¿rü ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Natürü ñu۳xma na
pexca۳x e۳ի͑фӥ͑ǣŕmaca۳x ya Tupana rü ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥիüۡ, ‫ع‬фӥ͖ӕի%Ëӥҡ͑ɗիɥɗ
tá nüxüۡ naxoxochixüۡ? Tama nüxüۡ naxo. ͑ǣŕիǣӕ̲æфɗѸҡӕիüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%ǣӕɗ͑ǣŕ̲
Natürü ñu۳xma na tama Cristuaxü‫ۡڟ‬ Yudíugü, rü wena Tupana nadexgu? Rü
ֆիΥǣӥ%իüۡ ɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥ, rü Փӥիɗɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ ҡ͑ɗիɥnaxca۳x i
͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥ. Erü ñoma wüxi i nüxna pecua۳xãchie na tama petanüwa

duüۡxüۡ i yuxüۡ rü wenaxãrü maxüۡxüۡrüüۡ ͑ľ͑իӡիüۡ ga Cristu ya pexüۡ
ҡ͑ɗիɥǣӥ. 16ॸRü Tupana rü wena tá ̲իŕիŕŕËӥ, ͑ҡӥфӥ֤ӕĀɞӕǣӥҡ͑ӥՓ͑ɗիɥ
͑͑Āľɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ ǣ͑ľ͑իӡիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥǣǣӕ
ֆիΥǣӥ%ǣӕ. Ѡӥ͑ǣŕ-̲%Ëӥҡ͑ɗիɥ, yerü ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑Йľիüۡ dexüۡ rü pexüۡ
nuxcümaüۡcü ga nanatü ga Abráüۡ rü ̲͑իŕիŕŕիüۡ i ñu۳xmax. 19ॸNatürü
Tupanaãrü duüۡxüۡ ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i bexmana tá ñaperügügü:
nataagü i Yudíugü rü Tupanaãrü “Tupana rü marü nüxüۡ naxo ga yema
duüۡxüۡǣӥҡ͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥ͖Ύ̲ՓӥիɗɗЙ%ӡ Yudíugü rü yemaca۳x nachicüü tüxüۡ
i Tupanana ixãxüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥ. Erü ͑Āľٚ, ñaperügügü tá. 20ॸͮǣŕ̲%Ëӥ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲Й%ӡՓɞфիüۡ ɗիËӥ̲͑ɗիɥǣҽӕЙ͑͑ӥիüۡ oxüۡ ga
ҽӕЙ͑%фӥֆɗիɥǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ ֆľ̲֤ӕĀɞӕǣӥֆľфӥҡ̲͑ֆիΥǣӥ. Rü
tacua۳x na guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Й%ӡфӥ͑Ύիфӥ ͑ǣŕ̲͑ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥɗ
͑ֆɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փӥիɗɗ͑͑ľҡӥɗ nachicüü Tupana pexüۡ dexüۡ i ñu۳xmax.
Tupanana ixãxüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥ. Rü Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tama name i pegü
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲͑͑ľҡӥchuma۳xã rü picua۳xüüۡgü. ‫ͮؽ‬ҡӥфӥЙľիӕ%ŕǣӥ͑ҡ̲
ҽӕЙ͑%фӥֆɗիɥǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ yema Yudíugüxüۡ üpetüxüۡrüüۡ pexüۡ
tacua۳x na guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑͑ľҡӥфӥ üpetüxüۡca۳x! 21ॸYerü yema Yudíugü ga
͑Ύիфӥ͑ֆɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ɗիɥɗ ͑ΎիфɗҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ, rü Tupana
͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥ̲%͑͑ǣӕЙľҡӥիüۡ, erü nüxüۡ ͑իΎֆľфӥҡ̲͑ֆիΥǣӥ. Rü
wüxi i ngunexüۡgu rü guxüۡma i nümagü yexguma yemaãcü Tupana nüxüۡ oxgu
rü Tupanaca۳x tá nawoegu. 17ॸTupana ga yema duüۡxüۡgü rü pexüۡ rü tá ta naxo
nüxüۡ naxo ga yema Yudíugü ga tama ľǣҡ%ӡҡ̲ЙľֆիΥǣӥľËȍǣӕ. 22ॸDücax,
ֆիΥǣӥËȍüۡxüۡ. Rü ñoma wüxi i na ñuxãcü namecümaxüۡ ya Tupana.
ori ۳xchacüü i idaexüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣֆľ̲ Natürü tüxüۡ napoxcu ta ega tama
Yudíugüxüۡ naxoxüۡ. Natürü nachicüü ɗիËӥ̲ֆիΥǣӥǣӕ. Rü nanapoxcue ga
Tupana pexüۡ nade woo tama Yudíugü yema duüۡxüۡgü ga chixexüۡgu yi۳ xüۡ,
͑Йɗիɥǣӥիüۡ. ѠӥՓӥիɗɗ͑ɥի͑ľËӥËüۡ۳ãx۳ i natürü pemaã rü namecüma. Natürü
ori ۳xchacüü rü ori ۳x i toxüۡwa penaxwa۳xe i guxüۡguma nüma
yarüñaxcuchixüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. Rü ñu۳xma i nanaxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲Йľ̲իŕфӥ
pema rü ta pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗЙľËȍɗËɗ ЙľֆիΥǣӥ͑ǣӕիüۡguma pemaã
͑ҡ͑ӥՓɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ̲͑ľËӥ̲ŕËȍիüۡca۳x. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü Tupana rü pexüۡ tama nüma nanaxwa۳xexüۡãcüma
narüngüۡիŕŕфӥЙľիüۡ фӥҡ̲͑իŕիŕŕ. Йľ̲իŕǣӕфӥҡ̲ЙľֆիΥǣӥľËȍǣӕ, rü
18ॸNatürü pema i tama Yudíugü na ҡ%ӡҡ̲Йľ̲%̲͑ľËӥ̲. Rü pexüۡ rü
ۡ
Йɗիɥǣӥիü, rü tama name i pegü tá ta naxo, rü tá pexüۡ ínawogü.
picua۳xüüۡ rü nüxüۡ Йɗիӕ͑͑ǣŕ̲ 23ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆիΥǣӥ%ǣӕɗ͑ǣŕ̲
֤ӕĀɞӕǣӥфӥֆľիľфЙɗիɥǣӥիüۡ. Rü Yudíugü i ñu۳ի̲̲իŕիüۡ, rü woo

͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲%ËӥЙľǣӥ Tupana na nüxüۡ oxüۡ ga noxrix, natürü
picua۳xüüۡgüchaüۡgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ wena táxarü nanade erü nüxü‫ۡڟ‬
͑͑ǣŕի̲ɗЙΎф͑Փľ͑ի%фӥ ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥӕ͑ľҡǣ
nadeãxüۡca۳իľǣɗիËӥ̲ֆիΥǣӥ%ǣӕ. üۡpaxüchima Abráüۡmaã nüxüۡ
24ॸRü pema na tama Yudíugü na chixuxüۡٚ,
Йɗիɥǣӥիüۡ, rü tama Tupanaãrü duüۡxüۡgü ñanagürü ga Tupana. 28ॸNatürü i ñu۳xma
Йɗիɥǣӥǣ͑Ύիфɗի. Natürü Tupana pexüۡ ya Tupana rü Yudíugüxüۡ nadau na norü
͑Āľ͑͑ΎիфӥЙɗիɥǣӥիüۡca۳x. Rü ñu۳xma ӕՓ͑ӥǣӥֆɗɥիüۡ ľфӥҡ̲͑ֆիΥǣӥɗ
na yemaãcü Tupana pexüۡ dexüۡ, rü ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
͑ǣŕիǣӕ̲ֆիΥǣӥ%ǣӕɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥ, naxüpetü na pexü‫ ۡڟ‬natauxchaxüۡca۳x na
rü Tupana rü pexüۡ nadexüۡãrü yexera tá ЙľֆիΥǣӥիüۡ i pema i tama Yudíugü na
nüxü‫ ۡڟ‬natauxcha na nadeãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ Йɗիɥǣӥիüۡ. Natürü nüma ya Tupana rü
Yudíugü, yerü woetama norü ñu۳ի̲фӥҡ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥիüۡ
duüۡxüۡgüchire۳ի͑ɗիɥǣӥǣ͑Ύիфɗի. nangechaüۡ yerü nuxcümaüۡgüxüۡ ga norü
o۳xigümaã inaxuneta na nüxüۡ tá
Wüxi i ngunexüۡ rü guxüۡma i Yudíugü tá
nangüۡիŕŕիüۡ. 29ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑фӥ
nanayauxgü i maxüۡ i taguma gúxüۡ
ҧacü i mexüۡmaã inaxunetagu, rü
25ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥɗ֤իΥǣӥիüۡx, ɗիËӥ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲, rü
͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗΎфľǣ͑Ύիфɗҡ̲ taguma nüxüۡ inayarüngüma. Rü
duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕիüۡ ga ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃca۳x
Tupana. Natürü chanaxwa۳xe i nüxüۡ nacaxgu, rü taguma nüxüۡ
pecua۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľ͑ҡ̲͑ǣӕ ɗ͑ֆфӥ͑ǣӥ̲ɗ͑ǣŕ̲. 30ॸRü pema na
Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡca۳x na duüۡxüۡgü i nüxüۡ ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ, rü üۡpa rü tama
cua۳xüchixüۡ Йɗիɥǣӥիüۡ, rü pexicatama ҽӕЙ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ. Natürü ñu۳xma na
Tupana pexüۡ dexüۡ. Rü dücax, ҡ̲͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡ i Yudíugü, rü
͑Ύիфľҡ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗ ͑ǣŕmaca۳x Tupanaãxü‫ۡڟ‬
ɗիËӥ̲ֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ɗիɥ pengechaüۡtümüüۡǣӥľфӥЙľֆիΥǣӥɗ
ñu۳ի̲ҡҡֆիΥǣӥ%ɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ pemax. 31ॸѠӥ͑ǣŕ̲Йľիüۡ ngupetüxüۡrüüۡ
togü i duüۡxüۡgü i Tupana idexechixüۡ. ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥիüۡ nangupetüxüۡ.
26ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥǣӕիüۡtáma i ͮӥ̲ǣӥфӥҡ̲ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕɗ
֤ӕĀɞӕǣӥфӥҡҡ͑ֆիΥǣӥ, rü tá ñu۳xmax, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ
nanayauxgü i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Erü nangupetü na Tupanaãxüۡ‫ڟ‬
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü pengechaüۡtümüüۡgüxüۡca۳x, rü nümagü rü
ñanagürü: ta Tupanaãxü‫ ۡڟ‬nangechaüۡtümüüۡgüxüۡca۳x
“Yima Cristu ya ínanguxüۡիŕŕËӥ, rü i ñu۳xmax. 32ॸYerü nüma ga Tupana rü
֤ӕĀɞӕǣӥҡ͑ӥՓҡ̲͑ľ͑իӡ. guxüۡma ga duüۡxüۡgümaã nanaxuegu na
Rü nüma rü tá Yudíugüxüۡ chixexüۡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ nagagu ga
chixexüۡwa ínanguxüۡիŕŕ. 27ॸRü norü pecadugü. Natürü yemaãcü namaã
aixcüma norü pecaduwa tá nanaxuegu ga Tupana na nüxüۡ‫ڟ‬
íchananguxüۡիŕŕɗ͑ǣŕ̲ nangechaüۡtümüüۡgüxüۡca۳x i guxüۡma i
Yudíugü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥ duüۡxüۡgü. 33ॸѠӥ̲͑ľիŕËȍɗֆҡΔфӥ
͑ɗիËӥ̲Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ i Tupana, rü poraãcüxüchima tüxüۡ
narüngüۡիŕŕ. Rü nüma rü nüxüۡ rü ҧËӥ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲̲ľիüۡ i nape۳xewa,

nacua۳xüchi erü guxüۡxüۡma nacua۳x. Rü rü ҧËӥ͑ɗիɥɗ̲͑%͑ҡ%ŕիüۡ. 3ॸRü
yixema rü taxucürüwama nüxüۡ tacua۳x i Tupana ya chomaã mecümacü, rü choxüۡ
tü۳xcüüۡ ֆɗɥիüۡ i tüxüۡ yadexechixüۡ, rü namu na pemaã nüxüۡ chixuxüۡca۳x i
taxucürüwama nüxüۡ tacua۳x i guxüۡma i guxãma i pema na tama namexüۡ na texé
͑ǣŕ̲͑իӥիüۡ i nümax. 34ॸ¿Erü texé i i petanüwa tügü írütaxüۡ rü tügügu
tatanüwa nüxüۡ tacua۳x i guxüۡma i ҡфӥիɥ͑ӥիüۡ ͑ҡΎǣӥфӥֆľիľфҡɗɥիüۡ.
͑ǣŕ̲ҡΔфӥæΎфɗ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ? ¿Rü ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ՓӥիɗËȍɗǣӥ̲ľ%
texé nüxüۡ tacua۳x na tórü Corixüۡ tügü ngugüarü maxüۡãx‫ ڟ‬üۡ rü tügügu
taxucu۳իŕիüۡ? 35ॸ¿Rü texé tüxira ҧacü rü фӥիɥ͑ӥիüۡ na ñuxãcü Tupana tüxna
ãmare tórü Corina taxã, na yixcama naxãxüۡ i tümaãrü cua۳x wüxigu namaã i
͑ӥիɥҧacümaã tüxüۡ‫͑ ڟ‬ҡľǣӕիŕŕ%իüۡca۳x? ҡӥ̲%фӥΥ. 4ॸRü dücax, rü taxünewa
36ॸErü guxüۡma i ҧËӥɗ͑ǣŕի̲իüۡ rü ͑͑ǣŕի̲ɗҡľфӕфӥҡËȍËӥӥǣӥфӥ
TupanaxüۡҡՓ͑ľ͑իɥ. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣ taparagü rü muxüۡma i to i taxüneãrü
naxüãxüۡ ga guxü̲ۡ͑͑Ύիфӥֆɗɥիüۡca۳x. ͑ǣŕ̲իüۡgü. ѠӥՓӥիɗËȍɗǣӥɗ͑ǣŕ̲
Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma nüxüۡ ҡիӥ͑ľ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡgü rü nüxü‫ۡڟ‬
ticua۳xüüۡǣӥфӥҡ͑ҡիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ ͑͑ǣŕի̲ɗ͑Ύիфӥҡ̲ЙӕфËӥ. 5ॸRü
ֆɗɥ. ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡɗֆɗիľ̲͑ֆիΥǣӥիüۡ,
rü woo na imuxüۡ natürü wüxitama i
Pexüۡ chaca۳ax
۳ üۡ na pegütama
duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ, erü Cristuarü duüۡxüۡgü
Tupanana pexãgüxüۡ na wüxi i ãmare i
ҡɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i guxãma i yixema
maxüۡxüۡ ͑Йɗիɥǣӥիüۡca۳x
фӥֆɗǣӥ̲ӥËӥǣӥҡɗիɥǣӥ, erü woetama
wüxitama i duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. 6ॸRü
12
1ॸRü dücax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի,
ñuxãcü Tupana wüxichigü i yixema, rü Tupana tüxna
poraãcüxüchima tamaã namecüma. Rü nanaxã i tórü cua۳x i nüma nanaxwa۳xexüۡ
͑ǣŕmaca۳x pexüۡ chaca۳ax۳ üۡ na pegütama na tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ. Rü tanaxwa۳xe i
Tupanana pexãgüxüۡ na wüxi i ãmare i ̲ľ%̲͑ǣӕҡիɥɗ͑ǣŕ̲cua۳x i
maxüۡxüۡ ͑Йɗիɥǣӥիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲ Tupana tüxna ãxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡӥի͑
%̲фľ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲nape۳xewa üünexüۡ naxããgu i tórü cua۳x na norü orearü
фӥ̲͑%͑ҡ%ŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ uruüۡ ɗիɥǣӥիüۡca۳x, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲
ya Tupana i nanaxwa۳xexüۡ na nüxüۡ Υɗҡӥիüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իü̲ۡ%ҡ͑իӥɗ͑ǣŕ̲
picua۳xüüۡgüxüۡ. 2ॸRü tama name i ñoma i puracü. 7ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡӥի͑͑ի%%ǣӕɗ
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡǣӥËӥ̲ǣӕЙľիɥ. tórü cua۳x na togüxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x,
ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑͑Йľǣӥ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲ҡ͑իӥɗ͑ǣŕ̲.
pexãgü na nüma pexüۡ naxüchicüüxüۡca۳x Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ͑͑ի%%ǣӕɗҡӥ̲%фӥ
rü ngexwacaxüۡxüۡ ɗЙľ%ŕЙľիüۡ‫ڟ‬ cua۳x na togüxüۡ ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x, rü
͑ǣŕի̲իüۡca۳իфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲ҡ͑իӥɗ͑ǣŕ̲. 8ॸRü
naxca۳իɗËҡ̲Йľ̲իŕիüۡca۳x. Rü yíxema nüxüۡ cuáxe na Tupanaãrü
͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ӥիüۡ pecua۳x i ҧËӥ͑ɗիɥɗ oremaã togüxüۡ ҡҡ%ŕիŕŕիüۡ, rü name
Tupana pexü‫ ۡڟ‬naxwa۳xexüۡ na penaxüxüۡ, ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲ҡ͑իӥɗ͑ǣŕ̲. Rü
yíxema nüxüۡ cuáxe na togümaã napoxcuxüۡca۳x. 15ॸ¡Rü wüxigu tümamaã

tan۳g۳auxüۡ ɗҡӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲իüۡ, rü name Йľҡ%ŕǣӥֆֆɞիľ̲ҡ%ŕǣӥիľ! ¡Rü
͑ɗիɥɗҡӥ̲%фӥ͑ǣәËȍüۡmaã tanaxü i wüxigu tümamaã pexauxe ya yíxema
͑ǣŕ̲. Rü yíxema ãŕ۳իǣËӥɗիɥիŕфӥ ngechaüۡgüxe rü auxexe! 16ॸ¡Rü meã
̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲ҡֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ Йľǣӥ̲%Йľ̲իŕɗՓӥիɗËȍɗǣӥ! ¡Rü tama
puracü. Rü yíxema nüxüۡ cuáxe na togü pegü picua۳xüüۡgü, ͑ҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
tüxüۡ‫ ڟ‬ngechaüۡtümüüۡgüxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ pegü íperüxíragü! ¡Rü tama pegügu
ҡ%ŕ%Ëӥ̲ҡ͑իӥɗ͑ǣŕ̲. Йľфӥիɥ͑ӥŕ͑ҡΎǣӥфӥֆľիľф͑ӥիüۡ
cua۳xüchigüxüۡ ͑Йɗիɥǣӥիüۡ! 17ॸRü
Ñuxãcü nanaxwa۳իľ̲͑͑իŕիüۡ i
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËȍɗիľիüۡ pemaã ü۳xgux,
duüۡxüۡgü i Cristuaxü‫ ۡڟ‬yaxõgüxüۡ
‫ؽ‬фӥҡ%ӡҡ̲Ëȍɗիľիüۡmaã pexütanü!
9ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲̲ľ%̲Йľǣӥ ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗnaxca۳x pedau na
pengechaüۡgü i wüxichigü. ¡Rü nüxüۡ mexüۡ pexüxüۡ i guxüۡ i duüۡxüۡgüpe۳xewa.
pexo i guxüۡma i ҧacü i chixexüۡ ɗիɥիüۡ! 18ॸ¡Rü naxca۳x pedau na guxüۡma i
‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣӕЙľիɥɗ͑ǣŕ̲ɗիËӥ̲̲ľիüۡ duüۡxüۡǣӥ̲%̲ľ%Йľ̲իŕիüۡ rü namaã

ɗիɥիüۡ! 10ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗՓӥիɗËȍɗǣӥЙľǣӥ na iperüngüxmüxüۡca۳x i guxüۡguma! 19ॸPa
pengechaüۡgü, ͑ǣŕ̲Йľǣӥľ͑ľŕիüۡchixüۡ æȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ Changechaüۡgüxe,
pengechaüۡxüۡrüüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗnaxca۳x tama name i pegütama pexütanü ega
ЙľĀӕǣӥ͖͑ӕի%ËӥЙľľ͑ľŕǣӥիüۡ texé ҧacü rü chixexüۡ pemaã ü۳xgu.
Йľҡիŕŕիüۡ rü ñuxãcü pegü ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗTupaname۳իŕǣӕ
perüngüۡիŕŕիüۡ. 11ॸRü tama name i cuxo Йľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲͑͑ӥ̲
ega ҧacü rü puracü cuxüۡ namu۳xgu ya napoxcuãxüۡca۳x. Erü Tupanaãrü ore i
tórü Cori. ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗËӕфӥ ümatüxüۡwa rü ñanagürü:
ngúchaüۡmaã cunaxü i norü puracü. “Rü cho۳xme۳իՓ͑͑ǣŕի̲͑
12ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľҡ%ŕǣӥľфӥ duüۡxüۡgüxüۡ chapoxcuxüۡ i norü
ípenan۳g۳ӕիŕŕ͑ҽӕЙ͑իüۡtawa chixexüۡca۳x. Rü choma tá nüxü‫ۡڟ‬
pengugüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü rü Ëȍ͑իӥҡ͑ӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ i
ngúxüۡ pexüۡ ngupetügu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ chixexüۡ üxüۡٚ,
ֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕ. ¡Rü tama name i ñanagürü ya tórü Cori. 20ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
nüxüۡ ЙľфӥËȍӕľ͑Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ! ҧacü rü chixexüۡ cumaã naxü۳xgu i togü,
13ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ peda۳u۳xgu na ҧacü rü tama name i chixexüۡmaã
nüxü‫ ۡڟ‬taxuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ, Ëӕ͑ҡľǣӕիŕŕ. ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣӕ
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ perüngüۡիŕŕ. ¡Rü нӕɗիӡɗҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ͖իüۡ,
̲ľ%Йľ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËӕфӥӕՓ͑ӥtaiya۳xgu,
pexüۡҡǣӕ͑իɥ%͑ľիüۡ! 14ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ‫ؽ‬фӥ͑Ëȍɗ¡ӥիŕŕ! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
chi texé chixri pemaã üpetügu, rü name yaҧawaxgu, ‫ؽ‬фӥ͑իիľիŕŕ! Erü
͑ɗիɥɗҡӥmaca۳իЙľֆӕ̲ӥիŕǣӥ̲͑ľ% ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%ËӥËӕ͑իü۳xgu,
tüxüۡ naxüpetüxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ фӥЙΎф%ËӥҡËӕ͑ի%͑ľիŕŕٚ,
̲͑ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑͑ҡӥmaca۳x peca na ñaxüۡ. 21ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡΎǣӥËȍɗիľիüۡ
tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x rü tama tüxüۡ cumaã ü۳xgux, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗËӕիӕ%ŕ͑
tama chixexüۡgu cunguxüۡca۳x. Rü name ãŕ۳xgacügü rü Tupanaãxü‫͑ ۡڟ‬ɗիɥɗ

͑ɗիɥ̲͑ľիüۡ cuxüxüۡ ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ napuracüexüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑իӥ%ǣӕɗ
duüۡxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡɗËӕֆ͑իΎիŕŕɗ ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ͑Йľ̲%ɗ͑Ëӕիüۡ. 7ॸRü
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i cumaã naxüxchaüۡxüۡ. ՓӥիɗËȍɗǣӥɗ͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügü, rü name
1ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑Йľ͑ի%ɗ͑ǣŕ̲͑ӥի͑ӥիüۡ.
13 duüۡxüۡgü rü meã nórü
ãŕ۳իǣËӥǣ͑իɥ͑ӥŕ. ƄфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥɗ
¡Rü nüxüۡ‫ ڟ‬Йľ͑իӥҡ͑ӥɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕɗ
perü ãŕ۳xgacügü nagu unetaxüۡŕx۳ pü۳x na
ֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕËӥɗǣӕիüۡma i ãŕ۳xgacügü. nüxü‫ ۡڟ‬penaxütanüxüۡ! ¡Rü penaxü۳x i
Erü nataxuma i ãŕ۳xgacü i tama Tupana ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľ%фӥЙӕфËӥɗЙľфӥãŕ۳xgacügü
ɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕիüۡ. 2ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, texé ya pexüۡ muxüۡ na penaxüxüۡca۳x! ¡Rü nüxüۡ
tama tümaãrü ãŕ۳իǣËӥǣɥ͑ӥËȍüۡիŕ, rü pengechaüۡǣӥфӥ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲
ҽӕЙ͑ǣ͑ɗիɥɗҡ̲ҡիɥ͑ӥիüۡ. Rü perü ãŕ۳xgacügü! Ƅфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗ
ֆɞիľ̲ҡ̲͑ǣɥ͑ӥŕËȍüۡիŕ, rü tá namexüۡ na penaxüxüۡ. 8ॸRü tama name i
tapoxcue. 3ॸƄфӥ͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügü rü texéaxüۡ‫ ڟ‬t ۳acü pengetanü. Natürü
ҡ̲͑ǣŕ̲̲ľիüۡ ügüxüۡãrü poxcuruüۡ ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗҡ̲ɗ͑ǣľҡ͑ӥɗ
͑ɗիɥ, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ügüxüۡãrü taguma tüxü‫ ۡڟ‬ingutanüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥ
poxcuruüۡ ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ na yigü ingechaüۡgüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ya
cunaxwa۳xegu na tama nüxüۡ cumuüۡxüۡ i yíxema aixcüma tümamücüxüۡ
wüxi i ãŕ۳xgacü, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ% ngechaüۡիŕфӥ̲фӥҡֆ͑ǣӕիŕŕɗ
cumaxüۡ. Rü nüma i ãŕ۳xgacü rü tá guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ muxüۡ.
Ëӕ̲%͑ҡ%ŕ. 4ॸErü nüma i ãŕ۳xgacü rü 9ॸRü ñanagürü i Tupanaãrü mugü:
Tupanaãrü ngüۡիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥфӥ͑ǣŕmaca۳x ٘‫ؽ‬Ѡӥҡ%ӡҡ̲͑ɥɗ͑ǣľ̲%ɗËӕЙľ!
nanamu na cuxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x. ‫ؽ‬Ѡӥҡ%ӡҡ̲Ëӕ̲ŕҡ! ¡Rü
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗիфɗËӕ̲üۡxgu, rü ҡ%ӡҡ̲Ëӕ͑ǣɥ ۳x! ‫ؽ‬Ѡӥҡ%ӡҡ̲
͑ǣŕիǣӕ̲ҡՓիɗ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ cumuüۡxüۡ. ҧoguã۳ի%фӥ͑ǣŕ̲իüۡ cuxü‫ۡڟ‬
Erü nüma i ãŕ۳xgacü rü tama natüca۳xma nangúchaüۡ!ٚ
͑ɗիɥ͑͑ӥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i pora na ñanagürü. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥфӥ
cuxüۡ napoxcuxüۡ. Erü woetama Tupana guxüۡma i togü i Tupanaãrü mugümaã rü
nanamu na napoxcuãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ wüxigu nanu nagu i norü ore i ñaxüۡ:
duüۡxüۡ i chixri maxüۡxüۡ. 5ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x “¡Rü nüxüۡ nangechaüۡ i cumücü na
̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣËӕիɥ͑ӥɗËӕфӥ cugütama cungechaüۡxüۡrüüۡ!ٚ
ãŕ۳xgacügü. Ѡӥҡ̲͑ǣŕ̲ЙΎիËӕիüۡ na ñaxüۡ. ॸRü yíxema tümamücüxüۡ
10
cumuüۡxüۡca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥɗ̲͑ľիüۡ na ngechaüۡիŕ, rü taxuüۡma i chixexüۡ namaã

͑ǣËӕիɥ͑ӥիüۡ, ͑ҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣ taxü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲
Ëӕիɥ͑ӥľфӥ̲фӥ͑ӥիüۡ cucua۳x na tamücüxüۡ ingechaüۡgu, rü aixcüma
namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲. 6ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x name ҡֆ͑ǣӕիŕŕɗҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥ. 11ॸRü
͑ɗիɥɗ̲ľ%͑ӥիüۡ‫ ڟ‬Йľ͑իӥҡ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡ͑իӥɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲,
ĀɥŕфӕɗЙľфӥãŕ۳xgacügüca۳իɗիɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ erü ñomaüۡËӥӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիüۡma i
nümagü nagu naxunetaxüۡŕx۳ pü۳x na guxchaxüۡgü. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥ
nüxü‫ ۡڟ‬penaxütanüxüۡca۳x. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ ɞЙľ̲ľիŕŕфӥЙիЙľ͑իӥɗҡΔфӥæΎфɗфӥ
puracü. Erü ñu۳xma rü noxri ͑Ëӥ̲ǣӥɗ͑ǣӕֆիӡիüۡ i Tupanape۳xewa.

ֆիΥǣӥǣӕфӥֆľիľф͑ɗ͑ǣɗË̲Ëȍɗǣӥɗ 2ॸRü dücax, ͑͑ǣŕի̲ɗ͖ӕիфľɗҡľ͑ľŕǣӥɗ
͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu tá taxca۳x ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡ na namexüۡ na guxüۡraüۡxüۡ i
nataeguxüۡ ya tórü Cori. 12ॸRü woo na Υ͑͑͑ǣΥ۳xgüxüۡ. ͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗҡΎǣӥ
naporaxüۡ i Chataná i ñoma i naãnewa i ɗҡľ͑ľŕǣӥɗҡ̲ɗիËӥ̲̲ľ%ҽӕЙ͑%фӥ
ñu۳xmax, natürü paxa tá nagu۳իɗ͑ǣŕ̲, orexüۡ cua۳xgüxüۡ i tama namachi
rü paxa tá ínangu ya Cristu na ngΥ۳xgüchaüۡxüۡ. Rü nümagü nüxüۡ
nügüxüۡtawa tüxüۡ nagagüxüۡca۳x. Rü nacua۳xgügu rü Tupanape۳xewa nachu۳xu na
͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ tarüxoe i ҧacü rü namachi nangΥ۳xgüxüۡ, rü
guxüۡma i chixexüۡ ixügüxüۡ. Rü ñu۳xma ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ͑¡ӥфӥori ۳xgüxicatama
na nüxüۡ icuáxüۡ i Tupanaãrü ore, ¡rü nangΥ۳xgüxüۡ. 3ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ǣŕի̲ǣӕ
͑ǣɥի%ֆɗǣӥ͑ҡĀӕǣӥ͑ҡ̲͑ǣӕ ֆҡľիŃֆ̲͑Ëȍɗ͑ǣΦիŕ, rü tama name i
iyi۳ xüۡca۳x i ҧacü rü chixexüۡgü! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի% nüxüۡ taxoo۳իɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i
̲ľ%ҡ̲իŕ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ tama namachi ngΥ۳xgüxüۡ. Rü
rüyexeragüxüۡca۳x i guxüۡma i chixexüۡ! ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ya yíxema tama namachi
13ॸ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%̲ľիüۡ taxügü rü meã ͑ǣΦիŕ, rü tama name na nüxüۡ tixuxüۡ i
ҡ̲իŕ! Erü aixcüma Cristuarü duüۡxüۡgü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i namachi ngΥ۳xgüxüۡ, erü
ҡɗիɥǣӥ, rü tanaxwa۳xe i nüma nümagü rü ta Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥǣӥ.
nanaxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲ҡ̲իŕ. Rü tama 4ॸ‫ع‬ѠӥҡľիŃнӕɗիɥɗËӕ̲фӥ͑ǣŕmaca۳x nüxüۡ
̲͑ľ͑ɗ͑ǣ%իŕիüۡ rü na naxügüxüۡ i quixu i to i coriarü duüۡxüۡgü? Rü dücax,

petagü i chixexüۡ i duüۡxüۡgü nawa pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲͑ΎфӥËΎфɗҡ
%ӡǣҡ͑ӥիüۡ. Rü tama name i ͑ɗիɥɗ͑͑ǣӕǣӥիüۡ rü ngoxi mexüۡ naxü۳x i
ҡɗ͑ǣŕ%ŕ̲фľфӥe۳xna to i chixexüۡ ͑ǣŕ̲͑ΎфӥĀӕüۡxüۡ, rü e۳xna tama. Rü
taxügü, rü bai na yigü ichoxüۡgagüxüۡ, rü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ rü Tupanape۳xewa rü tá
bai i togüchi ixaiexüۡ naxca۳x i norü name, erü nüma ya tórü Cori ya Cristu rü
͑ǣŕ̲իüۡgü. 14ॸͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗЙΎф͑͑ӥǣӥca۳x
͑Ëӥ̲ǣӕЙľիɥֆҡΔфӥæΎфɗֆ ̲͑ľիŕŕ%իüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ. 5ॸRü dücax,
Ngechuchu ya Cristu, rü nüxna naxca۳x ͑͑ǣŕի̲ɗ͖ӕիфľɗĀӕüۡxüۡgü i nagu
peca na pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x na meã фӥիɥ͑ӥŕիüۡ na ngüۡxchigaarü ngunexüۡ rü
naxca۳իЙľ̲իŕիüۡca۳x. Rü tama name i togü i ngunexüۡãrü yexera namexüۡ na nagu
naxca۳x pedaugü na ñuxãcü pexeneãrü Tupanaxüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡ. Ѡӥ͑͑ǣŕի̲ɗ
ngúchaüۡ na pexügüxüۡ. togü i duüۡxüۡǣӥɗ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡ na
guxüۡma i ngunexüۡgü rü nawüxiguxüۡ i
Tama name i nüxüۡ quixu
Tupanape۳xewa. Natürü wüxichigü i
ɗËӕľ͑ľŕɗֆիΥիüۡ
yixema rü tanaxwa۳իľɗ̲ľ%ҡ%ŕՓ͑ӥիüۡ
14
1ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľҡ͑ӥǣӕ tacua۳x na aixcüma Tupanape۳xewa
naxãxchaüۡǣӕɗՓӥիɗɗЙľľ͑ľŕɗ namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡիӥիüۡ фӥҡɗիΥիüۡ. 6ॸRü
tama perüüۡ meã Tupanaãrü orexüۡ cuáxüۡ, yíxema duüۡիŕֆҧacü rü ngunexüۡ
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%Йľ͑ֆիӕ. Natürü tama Tupanaca۳x íxüxüchixe, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
name i namaã pegü pechoxüۡga naxca۳x i ҡ͑իӥ͑͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgu tórü Corixüۡ
ticua۳xüüۡxücۡ a۳x. Ѡӥֆɞիľ̲̲͑Ëȍɗ͑ǣΦիŕ,

Tama name i chixexüۡgu
фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑͑ǣΥ۳x na tórü Corixüۡ
Ëӕ͑͑ǣӕիŕŕɗËӕľ͑ľŕɗֆիΥիüۡ
ticua۳xüüۡxücۡ a۳x, фӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕҡի%
naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ҡ͑ǣΦիüۡ. Rü yíxema tama 13ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥ, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, i
̲͑Ëȍɗ͑ǣΦիŕ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑իӥ͑ tama namexü na tamücügüxüۡ ixuechaüۡ.
ۡ
tórü Corixüۡ ticua۳xüüۡxücۡ a۳x, rü tüma rü ta ͮҡӥфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ perüxoe i
ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕҡի%naxca۳իɗ͑ǣŕ̲͑¡ӥ guxüۡma i ҧËӥɗЙľľ͑ľŕǣӥիüۡ pecadugu
ɗҡ͑ǣΦիüۡ. 7ॸRü ñu۳xma na ñoma i naãnewa ֆɗիŕŕիüۡ rü e۳ի͑͑ΎфӥΥիüۡ Ëȍɗիľիŕŕիüۡ.
ɗ̲իŕիüۡ, rü taxúema tügüca۳xtama tamaxüۡ 14ॸChoma nüxüۡ chacua۳իфӥ͑ҡիӕ̲ɗΥ͑
rü e۳xna tügüca۳xtama tayu. 8ॸErü ñu۳xma na i Tupanape۳xewa chixexüۡ. Rü

ɗ̲իŕիüۡ, rü tórü Coriarü ngúchaüۡ na aixcümaxüۡchi nüxüۡ chacua۳իɗ͑ǣŕ̲ľфӥ
ixügüxücۡ a۳ի͑ɗիɥɗɗ̲իŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristuarü
iyuegu, фӥ͑ǣŕ̲фӥҡҡΔфӥCorime۳իŕՓ duüۡxüۡ Ëȍɗիɥ, rü nüma choxüۡ nüxüۡ
͑͑ǣŕի̲. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ tadau rü nacua۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
ՓΎΎɗ̲իŕǣӕфӥe۳xna woo iyuegu, rü tórü ҡľիŃ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥǣӕ͑ҡ̲
Coriarü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ, rü name۳xwa Tupanape۳xewa namexüۡ i ҧËӥфӥΥ͑͑
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. 9ॸRü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ͑ֆӕիüۡ ҡ͑ǣΦիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲ҡ̲
ga tórü Cori ya Cristu rü wenaxãrü ͑ҡ͑͑ǣΦիüۡ ľǣ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥǣӕ͑
namaxüۡxüۡ ͑ҡӥ̲%фӥæΎфɗֆɗɥիücۡ a۳x ya tama namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲. 15ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ǣӕի%̲ֆǣӕիľ̲ֆիΥǣӥիľǣ̲фӥ ͑ǣŕ̲Ëӕ͑ǣΦիücۡ a۳իҡӥ̲%ŕՓ
ֆӕľիľфӥǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲ֆիΥǣӥիľֆ cunangu۳իŕŕǣӕֆËӕľ͑ľŕ, rü cumaã nüxüۡ
ñu۳ի̲фӥҡ̲իŕիŕ. 10ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x Pa chixu rü tama aixcüma tüxüۡ cungechaüۡ.
æȍӕľ͑ľŕի, ¿rü tü۳xcüüۡ i nüxüۡ quixuxüۡ i Ѡӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣŕ̲Ëӕ͑ǣΦիüۡgagu
Ëӕľ͑ľŕɗֆիΥիüۡ? Rü cumax, Pa To i chixexüۡgu tüxüۡ Ëӕ͑ǣӕիŕŕфӥҡӥիüۡ
æȍӕľ͑ľŕի, ¿rü tü۳xcüüۡ i nüxüۡ cuxoxüۡ i ɗËӕֆфӥҡӕիŕŕֆֆɞիľ̲Ëӕľ͑ľŕֆæфɗѸҡӕ
Ëӕľ͑ľŕ? Erü guxãtáma i yixema rü tümaca۳x yuxe. 16ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, woo
Tupanape۳xewa tá tangugü na nüma tüxüۡ cuxca۳ի̲͑ľիǣӕɗ͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡ, natürü
nangugüxücۡ a۳x rü ngoxi ime rü e۳xna tama. tama name na cunaxüamaxüۡ ega
11ॸErü Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü ͑ǣŕmaca۳x togü tá cuxüۡ ixuxgu na pecadu
ñanagürü ya tórü Cori: ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡ. 17ॸѠӥ͑ǣŕ̲
٘ͮǣŕ̲ɗիËӥ̲͑Ëȍ̲իüۡxüۡrüüۡ Tupanape۳xewa na imexücۡ a۳x rü tama ҧacü
ҡҡ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲ǣӕիüۡtáma i фӥΥ͑͑ɗ͑ǣΦիüۡ rü e۳xna ҧacü rü axexüۡ na
duüۡxüۡgü chope۳xegu ixaxüxüۡǣǣӕ͑ɗիɥ. Natürü nape۳xewa na
caxãp‫ ڟ‬ü۳xügüxüۡ, rü guxüۡtáma imexücۡ a۳x rü tanaxwa۳իľɗͮ%ŕɗ
choxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡٚ, Ԗӥ͑ľիüۡãrü ngüۡիŕŕ̲%̲ľ%ҡֆ͑ǣӕիŕŕɗ
ñanagürü. 12ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ tacua۳x ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑naxwa۳xexüۡ rü yigümaã
na wüxichigü i yixema rü aixcüma tá ɗҡфӥ͑ǣӥի̲ӥŕфӥɗիËӥ̲ҡҡ%ŕǣӥ
Tupanape۳xewa na ingugüxüۡ na namaã nape۳xewa ya Tupana. 18ॸRü yíxema
nüxüۡ ixuxüۡca۳ի͖͑ӕի%Ëӥɗ̲իŕիüۡ rü ͑ǣŕ̲%ËӥCristuca۳x maxü‫ۡڟ‬իŕ, rü Tupana rü
ҧacü na ixüxüۡ. ҡӥ̲̲%͑ҡ%ŕ, rü guxüۡma i duüۡxüۡgü rü
ҡҡӥ̲̲%͑ҡ%ŕǣӥ. 19ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, ֆɗǣӥǣӕիɗËҡ̲ҡфӥիɥ͑ӥŕфӥ

‫͑ؽ‬ǣɥի%naxca۳x tadaugü i guxüۡma i nacüma tóxrüca۳xicatama tadaugü. 2ॸNatürü
i mexüۡ i yigümaã tüxüۡ фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕիüۡ! ՓӥիɗËȍɗǣӥɗֆɗիľ̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%ֆɗǣӥҡфӥ͑ǣüۡիŕŕ͑ֆľիľф%Ëӥ ҡľ͑ľŕ%իüۡ‫ ڟ‬tanangúchaüۡիŕŕ͑
iyaexücۡ a۳իɗҡΔфӥΥՓфӥҽӕЙ͑%фӥΎфľՓ! ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ rüngüۡիŕŕիüۡca۳x na
20ॸRü tama name i ҧËӥфӥΥ͑͑ ֆľիľф%ËӥֆիΥΥիüۡca۳x. 3ॸYerü woo ga
Ëӕ͑ǣΦիüۡgagu icuyanax-ΎիŕŕɗҽӕЙ͑%фӥ Cristu rü tama noxrütama ngúchaüۡ
ЙӕфËӥɗËӕľ͑ľŕ%фӥ̲իüۡwa. Rü aixcüma naxü. ͮҡӥфӥ͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣֆľ̲
͑ɗիɥɗǣӕիü̲ۡɗΥ͑ǣӥɗ̲͑ľիüۡ i Tupanaãrü ore ga ñaxüۡ:
Tupanape۳xewa. Natürü wüxi i chixexüۡ ͑ɗիɥ “Pa Chaunatüx, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ľǣ͑ǣŕ̲Υ͑ɗɗ͑ǣΦիüۡgagu chixexüۡgu cumaã guxchigagüxüۡ, rü
͑ֆɗիŕŕǣӕɗҡľ͑ľŕǣӥ. 21ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x ËȍΎ̲%͑ɗիɥɗ
tama name i cunangΥ۳x i namachi, rü e۳xna naguxchigagüxüۡٚ,
cuyaxaxü ya binu, rü e۳xna cunaxü i ҧacü i ñaxü. ॸRü guxüۡma ga yema nuxcüma
ۡ 4
to, ľǣ͑ǣŕ̲ǣǣӕËȍɗիľիüۡgu ümatüxüۡ ga Tupanaãrü orewa, rü

Ëӕ͑͑ǣӕիŕŕǣӕɗËӕľ͑ľŕɗֆիΥիüۡ. 22ॸRü naxümatü na tüxüۡ nangu۳իŕŕիüۡca۳x na
͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕ̲͑ǣӕËӕфӥիɥ͑ӥǣӕ͑ taguma nüxüۡ rüxoexüۡ ega woo ҧacü rü
namexüۡ ͑Ëӕ͑͑ǣΦիüۡ ɗ͑ǣŕիüۡrüüxüۡmare i guxchaxüۡ tüxüۡ üpetügu. Rü yema
Υ͑, rü Tupanape۳իľՓфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ Tupanaãrü ore rü naxümatü na tüxüۡ
cuxicatama nüxüۡ cucua۳իɗ͑ǣŕ̲. Rü ͑ҡ%ŕիŕŕիüۡca۳x rü tüxüۡ nüxüۡ
ҡҡ%ŕֆֆɞիľ̲ҡӥ̲%ŕՓ͑ӥիüۡ cuáxe na nacua۳իŕŕիüۡca۳x na aixcüma Tupanaãrü
Tupanape۳xewa namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡիӥիüۡ. ɗիɥǣӥիüۡ. 5ॸѠӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆҡӥիüۡ
23ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗľ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥǣӕ rüngüۡիŕŕËӥ͑ֆի̲͑͑%
na tama namexüۡ i Tupanape۳xewa na ҧacü ɗիɥ͑ӥŕիüۡca۳x i guxüۡma i guxchaxüۡgü. Rü
фӥΥ͑͑ҡ͑ǣΦիüۡ, rü pemaã nüxüۡ chixu ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡӥիüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕիüۡ. Rü
rü chixexüۡ taxü ega tanangΥ۳xomagu, erü chanaxwa۳xe i nüma ya Tupana pexüۡ
ҡӥ̲%ŕՓ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥ͑ҡ̲ɗիËӥ̲ narüngüۡիŕŕ͑ɗիËӥ̲Йľǣӥ
namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡիӥիüۡ. Rü guxüۡma i pengechaüۡgüechaxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
͑ǣŕ̲ҡӥ̲%ŕՓ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥիüۡ na Ngechuchu ya Cristu pexüۡ‫ڟ‬
nachixexüۡ rü aixcüma pecadu taxü ega naxwa۳xexüۡrüüۡ. 6ॸRü chanaxwa۳xe na
tanaxüamagu. ͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲իŕիüۡ na guxãma i pema
rü wüxigu nüxüۡ picua۳xüüۡgüxüۡca۳x ya
̲ͮľ͑ɗիɥɗËӕľ͑ľŕ%фӥ͑ǣәËȍüۡ
Tupana ya Nanatü ya tórü Cori ya
cuxü rü tama i cuxrütama
Ngechuchu ya Cristu.
1ॸѠӥֆɗիľ̲̲͑ľ%ֆիΥǣӥիüۡ
15 rü namaã iporaexüۡ i
guxchaxüۡgü, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ
Duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã
nüxüۡ nixu i ore i mexüۡ
tarüngüۡիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗҡӕфľիüۡ i 7ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, yema Cristu pexüۡ na

͑ΎфӥΥՓфӥҡ̲ǣӕիËȍիüۡgümaã dexüۡrüüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗՓӥիɗËȍɗǣӥ̲ľ%
ֆի͑ɥ͑ӥŕիüۡ. Rü tama name i ЙľǣӥЙľֆիӕ͑͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ͑իüۡ
yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x i duüۡxüۡgü. 8ॸRü ɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲ҡ͑ɗիɥɗ͑Ύфӥ

pemaã nüxüۡ ËȍɗիӕфӥæфɗѸҡӕ͑ә̲͑իӡ ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ i guxüۡma i
na Yudíugüxüۡ yanangüۡիŕŕիüۡca۳x, na ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
ֆľ̲%Ëӥֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡca۳x ga yema ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
uneta ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü duüۡxüۡgü rü tá aixcüma nüxüۡ‫ڟ‬
o۳xigümaã nüxüۡ yaxuxüۡ ga Tupana. Rü ͑ֆիΥǣӥфӥҡɞnanan۳g۳ӕիŕŕǣӥ
yemaãcü ga Cristu rü tüxüۡ nüxüۡ na yimagagu Tupana nüxüۡ
͑Āӕիŕŕ͑ɗիËӥ̲Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ ya rüngüۡիŕŕǣӥիüۡٚ,
ҽӕЙ͑фӥɗիËӥ̲ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡ i ñanagürü. 13ॸRü ñu۳xma i pema na nüxü‫ۡڟ‬
͑ǣŕ̲͑Ύфӥӕ͑ľҡ. 9ॸRü yexgumarüüۡ ta ЙľֆիΥǣӥիüۡ rü chanaxwa۳xe i poraãcü
ǣæфɗѸҡӕфӥ͑ә̲͑իӡnaxca۳իɗ͑ǣŕ̲ pexüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕֆֆɗ̲ҽӕЙ͑ֆ
duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ na pexüۡ rüngüۡիŕŕËӥ̲͑ľ%æфɗѸҡӕիüۡ
nümagü rü ta Tupanaxüۡ ípenan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ
yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x naxca۳x na poraãcü ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü tá pexüۡ
Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡgüxüۡ. Rü ͑ЙΎфľիŕŕ͑ֆľիľф%ËӥæфɗѸҡӕիüۡ
ֆľ̲Ëȍɗǣ͑ɗիɥǣֆľ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľ ípenan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡca۳x. 14ॸPa
ga Dabí ümatüxüۡ ga ñaxüۡ: æȍӕľ͑ľŕǣӥի, meãma nüxüۡ chacua۳x na
٘Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x guxüۡ i guxüۡ i duüۡxüۡgümaã pemecümaxüۡ, rü
nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ i aixcüma Tupanaxüۡ na pecuáxüۡ, rü
duüۡxüۡgüpe۳xewa tá cuxüۡ aixcüma meãma pegü pixucu۳իŕǣӥիüۡ.
chicua۳xüüۡ. Rü tá chorü 15ॸNatürü ñaã poperawa rü meãma
wiyaewa cuxüۡ Ëȍҡիŕŕٚ, pexca۳x chanaxümatü i ñuxre i
ۡ 10
ñaxü. ॸRü toxnamana i Tupanaãrü ore i Tupanaãrü ucu۳իŕǣӥ, erü tama
ümatüxüۡwa rü ñanagürü: chanaxwa۳xe i nüxüۡ ɗЙľֆфӥ͑ǣӥ̲ŕ. Rü
“Pa Duüۡxüۡgü i Tama Yudíugü tama chamuüۡ na pexca۳x
ʊիɥǣӥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ̲фӥ chanaxümatüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣֆľфӥ
wüxigu chorü duüۡxüۡgü i ҽӕЙ͑͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ mucü na pemaã
֤ӕĀɞӕǣӥ̲%Йľҡ%ŕǣӥٚ, nüxüۡ chixuxüۡca۳x. 16ॸѠӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣ
ñanagürü. 11ॸRü toxnamana, rü choxüۡ namuxüۡ na Ngechuchu ya
ñanagürü ta: Cristuarü puracü chaxüxüۡca۳x i
“Pa Duüۡxüۡgü i Tama Yudíugü ͑ҡ͑ӥՓɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
ʊիɥǣӥիüۡx, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥǣ
picua۳xüüۡgü ya tórü Cori. Rü Pa nawa choxüۡ namuxüۡ ͑ɗիɥ͑͑ǣŕ̲
Guxüۡma i Nachiüۡãnecü۳ۡãx۳ i duüۡxüۡgümaã nüxüۡ chixuxüۡ i ore i mexüۡ
Duüۡxüۡgüx, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ na Tupanaxüۡtawa chanagagüxüۡca۳x, na
Йľ͑ҡիŕŕٚ, Փӥիɗɗ%̲фľɗҽӕЙ̲͑͑%ҡ%ŕիüۡ i
ñanagürü. 12ॸѠӥʊËȍɞфӥҡ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
nanaxümatü rü ñanagürü: ɗ̲ľիŕŕǣӥիüۡ. 17ॸRü ñu۳xma na Ngechuchu
٘Ѡӥġ¡ɞ͑͑ҡӥֆʊËȍɞՓҡ͑ľ ya Cristuarü duüۡxüۡ ͑Ëȍɗɥիüۡ, rü
͑իӡɗՓӥիɗɗ͑ҡɗҡæфɗѸҡӕ ͑ǣŕmaca۳իËȍҡ%ŕ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲
puracü i Tupanaãxü‫ ۡڟ‬chaxüxüۡ. 18-19ॸRü ͖ӕիǣӕ̲̲ҡ̲͑ɗիɥǣ͑ǣӕ

ñu۳xma rü yema Cristu chorü maxüۡwa Ëȍфӥիɥ͑ӥŕËȍիüۡ na petanüwa
üxüۡchigaxüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥɗËȍɗիӕիüۡ. Rü ËȍիӡիËȍüۡxüۡ. 24ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑ӥ̲͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ nangüۡիŕŕիüۡ na ƄѸЙ͖ՓËȍիӡիǣӕ, фӥ͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥ
Tupanaxüۡtawa chanagagüxüۡca۳x ga na woe pexüۡtagu íchidauxüۡ. Rü nagu
yema duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ, Ëȍфӥիɥ͑ӥ͖͑ӕիфľɗ͑ǣӕ͑ľիüۡ ͑ǣŕի̲
na nümagü rü ta Tupanaga petanügu charüxãӡ ‫ ڟ‬իüۡ. Rü wüxi i chorü
͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x. Rü yemaãcü chorü ҡ%ŕҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥ
oremaã, rü chorü puracümaã, rü chanaxwa۳xe i choxüۡ perüngüۡիŕŕ͑
cua۳xruüۡgü ga taxüۡ ga Tupana üxüۡmaã, ƄѸЙ͖ՓËȍիӡիüۡca۳x. 25ॸNatürü i
фӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü poramaã ñu۳xma rü YerucharéüۡՓҡËȍիӡ, na
Tupanaxüۡtawa chanagagü ga yema ngŕm ‫ ڟ‬a chanangexüۡca۳իɗ͖ӕիфľɗĀɥŕфӕ
duüۡxüۡgü. Rü yemaãcü Yerucharéüۡwa rü naxca۳իɗҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӥիüۡ.
guxüۡwama ñu۳ի̲ҡʊ́ɞфɗËӕфӥ͑%͑ľՓ 26ॸƄфӥ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ i
̲ľ%̲Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕ͑͑ӥիüۡ chixuxüۡ Machedóniããnewa rü Acayaanewa

ga yema ore i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ i ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ, rü norü ngúchaüۡmaã nagu
Cristuchiga. 20ॸRü yemaãcü chapuracü ͑фӥիɥ͑ӥŕ͑͑ǣɥիüۡ nanutaque۳xegüxüۡ i
na nüxüۡ chixuxüۡca۳x ga Tupanaãrü ore i ͖ӕիфľɗĀɥŕфӕ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ
mexüۡ ga ngextá taguma ñuxgu nangüۡիŕŕǣӥիüۡca۳իɗҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ӥիüۡ‫ڟ‬
Cristuchigaxüۡ ɞ͑իɥ͑ӥŕիüۡwa ga nataxuxüۡ i YerucharéüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ.
duüۡxüۡgü. Yerü tama chanaxwa۳xe ga 27ॸѠӥ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗͅËȍľĀΔ͑ɗ%Ëüۡ۳ãx
۳
marü togü nüxüۡ íxuxüۡwa rü duüۡxüۡgü rü Acayacüۡ۳ãի۳ фӥ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥ͑
marü nüxüۡ ícuáxüۡwa nüxüۡ na chixuxüۡ ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑իӥǣӥ%իüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
ga yema ore. 21ॸѠӥֆľ̲Ëȍɗǣ͑ɗիɥǣ duüۡxüۡgü rü aixcüma nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ
ҽӕЙ͑%фӥΎфľǣʊËȍɞӥ̲ҡӥիüۡ ga ͑Ύфӥ͑ǣľҡ͑ӥɗҡľ͑ľŕǣӥɗ
ñaxüۡ: Yudíugütanüwa. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗ
“Rü yíxema taguma Cristuchigaxüۡ ֤ӕĀɞӕǣӥǣǣӕ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ
cua۳xgüxe, rü taguma nachigaxüۡ duüۡxüۡgütanüwa nanguxüۡ i Tupanaãrü
ɥ͑ӥŕիŕ, rü tá nüxüۡ tacua۳xgü i ore. Rü ñu۳ի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲
͑Ëȍɗǣٚ, togü i duüۡxüۡǣӥфӥ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡmaã
ñaxüۡ. ҡľ͑ľŕǣӥɗ֤ӕĀɞӕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡxüۡ
narüngüۡիŕŕǣӥ. 28ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
Ьӕфӕфӥġӕ̲Փ͑իӡիËȍüۡ
chanagu۳իŕŕǣӕɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ, rü
22ॸRü yema toxnamana na ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗ֤ӕĀɞӕǣӥ̲͑фӥ
chapuracüxüۡca۳ի͑ɗիɥǣҡիӕËӥфӥՓ ͑ǣɥիüۡ Ëȍի%իǣӕɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ, rü
Йľҡ͑ӥՓËȍիӡիüۡ woo ƄѸЙ͖ՓҡËȍիӡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
muŕ۳xpü۳xcünachire۳իֆŃ̲ËȍիӡիËȍüۡ. ngŕ̲‫ ڟ‬Ëȍիӡիǣӕ, rü tá woe pexüۡtagu
23ॸNatürü ñu۳xma na marü chanagu۳իŕŕիüۡ íchidau. 29ॸRü nüxüۡ chacua۳x rü
ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗҡΎի̲͑͑, rü nagu ͑ǣŕիǣӕ̲Йľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣӕիǣӕ, rü
Ëȍфӥիɥ͑ӥ͑Йľҡ͑ӥՓËȍիӡիüۡ. Yerü Փӥիɗǣӕҡҡҡ%ŕǣӥ, erü nüma ya Cristu
tá tüxüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕɗ͑ǣŕիǣӕ̲ Prisila rü Aquiru! Rü nümagü rü

͑ǣŕ̲%ËӥՓӥիɗՓɗ͑ǣŕի̲ǣӥǣӕ. 30ॸPa ËȍΎ̲ӥËӥǣӥ͑ɗիɥǣӥɗͮǣľËȍӕËȍӕֆ
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, tórü Cori ya Ngechuchu Cristuarü puracüwa. 4ॸRü nümagü rü
ya Cristuégagu, фӥ͑ǣŕ̲͑ͮ%ŕ%фӥ %ӡËӥ̲իüۡwa nichocu na chauétüwa
ngüۡիŕŕ̲%ËȍΎիüۡ pengechaüۡxüۡgagu nachogüexüۡca۳x, na tama chayuxüۡca۳x ga
pexüۡ chaca۳ax۳ üۡ na Tupanana chauxca۳x chomax. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի̲Ύիŕ͑ӥի͑
pec۳axüۡ ɗЙľфӥֆӕ̲ӥիŕՓ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ chaxã. Ѡӥҡ̲ËȍիɗËҡ̲̲Ύիŕ
tá choxüۡ perüngüۡիŕŕ͑Փɗ͖%ЙӕфËӥ naxca۳x nüxna chaxã, ͑ҡӥфӥ̲Ύիŕ
i Tupana choxna ãxüۡ. 31ॸ¡Rü Tupanana nüxna naxãgü ta i guxü̲ۡɗҡľ͑ľŕǣӥɗ
pec۳a na choxüۡ ínapoxüۡxüۡca۳x nüxna i ֆիΥǣӥիüۡ ɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 5ॸ¡Rü
͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗ֤ӕĀŃ͑ľՓ nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥҡɗǣӕիüۡma i
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ! ¡Rü ҡľ͑ľŕǣӥɗkнӕɗфӕЙҡՓ
nüxna pec۳a naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗ ngutaque۳xegüüxüۡ! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
ֆիΥǣӥիüۡ i YerucharéüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ, nüxüۡ Йľфӥ̲ΎիŕǣӥֆËȍΎ̲ӥËӥֆ͑ӥիüۡ
͑ҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ֆӕիǣӥ%իüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ changechaüۡcü ya Epenétu! Rü nüma
Āɥŕфӕɗ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a naxca۳x changexüۡ! 32ॸRü ͑ɗիɥǣ͑ӥիɥфæфɗѸҡӕիü‫ ۡڟ‬ֆիΥΥիüۡ ga
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑ Áchiaanewa. 6ॸ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥիüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗ
naxwa۳xegu, фӥҡ%ŕ%Ëӥ̲Йľҡ͑ӥՓҡ María ga poraãcü petanüwa Tupanaãxü‫ۡڟ‬
changu, na wüxigu pemaã puracücü! 7ॸ¡Rü nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗ
Ëȍҡ%ŕիüۡca۳x. 33ॸRü chanaxwa۳xe na chautanüxüۡgü i Aüۡdrúnicu rü Yúniã ga
pemaã inaxãӡ ‫ ڟ‬իüۡ ya Tupana ya tüxüۡ wüxigu chomaã poxcuexüۡ! Rü nümagü
ҡ%ŕիŕŕËӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ. ͑ɗիɥɗֆҡӥǣӥɗɗիËӥ̲ҽӕЙ͑
imugüxüۡ i guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ nüxüۡ
ngechaüۡgüxüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲ǣӥфӥ͑ӥիɥф
duüۡxüۡgü ga yaxõgüxüۡ ga
chauxüۡpa Cristuaxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ. 8ॸ¡Rü
Dumawa yexmagüxüۡ
nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥֆküۡpriátu ya
chomücü ya nüxüۡ changechaüۡcü ya
16
1ॸRü ñu۳xma na petanüwa
͑իӡիËȍüۡxüۡ i taeya۳x i Febe, rü chauxrüüۡ tórü Coriaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥËӥ! 9ॸ¡Rü
Йľ̲%͑ǣɥիüۡ chixu rü wüxi i taeya۳x i nüxüۡ Йľфӥ̲ΎիŕǣӥֆԆфӕ¡͑ӕֆ
̲ľËӥɗֆɗիɥ. Ƅфӥ͑ǣɥ̲фӥ͑ӥիüۡ ҡΎ̲ӥËӥɗիɥËӥɗæфɗѸҡӕфӥЙӕфËӥՓ! ¡Rü
irüngüۡիŕŕɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ i ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥֆ
æȍŕËфŃфӥɥ%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 2ॸRü Estaqui ya nüxüۡ changechaüۡcü! 10ॸ¡Rü
chanaxwa۳իľɗ̲ľ%͑ǣɥիüۡ peyaxu, nüxüۡ Йľфӥ̲ΎիŕǣӥֆkЙľфľֆɗիËӥ̲
naŕg‫ ڟ‬agu ya tórü Cori ya Ngechuchu, erü tüxüۡ nüxüۡ ĀӕիŕŕËӥ͖͑ӕի%Ëӥ
͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ na penaxüxüۡ namaã Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥΥիüۡ! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
i guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ. Rü chanaxwa۳xe i nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗkфɗҡә¡ӕфӕҡ͑ӥիüۡgü!
guxüۡma i ҧËӥɗ͑ǣɥիüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡwa rü 11ॸ¡Rü nüxüۡ Йľфӥ̲ΎիŕǣӥɗËȍӕҡ͑ӥիüۡ i
͑ǣɥիüۡ perüngüۡիŕŕ, ľфӥ͑ǣɥ̲фӥ ƄфӕĀɗӢ! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nüxüۡ

poraãcü togüxüۡ irüngüۡիŕŕ, rü choxüۡ rü Йľфӥ̲ΎիŕǣӥɗͮфѸɞËȍӕҡ͑ӥիüۡ i tórü
ta irüngüۡիŕŕ. 3ॸ¡Rü nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗ Coriaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ! 12ॸ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥիüۡ
Йľфӥ̲ΎիŕǣӥɗҽфɗƸľ͑фӥҽфɗƸΎËȍ! Rü Йľ̲%Ëȍҡ%ŕɗËȍΎ̲ի. Rü
͑ǣɥ̲ǣӥфӥҡΔфӥæΎфɗիü‫ ۡڟ‬ipuracüe. ¡Rü chanaxwa۳xe na meã nüxüۡ pecuáxüۡ i
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ǣɥիüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗ ҧËӥ͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ i Tupanape۳xewa na
taeya۳իɗЬŃËȍɗĀɗ͑ǣɥիüۡ ingechaüۡgücü! penaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
Ѡӥ͑ǣɥ̲фӥ̲фӥЙΎф%ËӥҡΔфӥæΎфɗիüۡ‫ڟ‬ Tupanape۳xewa chixexüۡ, rü ¡nüxna
ipuracü. 13ॸ¡Rü nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥֆ ЙɗիɥǣËȍɗ͑ҡ̲͑ǣӕpeyi۳ xüۡca۳x! 20ॸRü
Rufu ya aixcüma meã tórü Coriaxüۡ‫ڟ‬ ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľ%Йľ̲իŕǣӕфӥ
ֆիΥËӥ! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ǣɥիüۡ nüma ya Tanatü ya Tupana ya tüxüۡ
Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗ͑ŕǣËȍӕľфüüۡ chomaã ҡ%ŕիŕŕËӥфӥҡЙľիüۡ ͑ЙΎфľիŕŕ͑
ɗիɥËӥ! 14ॸ¡Rü nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗ aixcüma nüxüۡ perüyexeraxüۡca۳x i
Achícritu, rü Peregúte, rü Erme, rü Chataná. Rü chanaxwa۳xe i tórü Cori ya
Patroba, rü Erma, rü guxüۡma i togü i Ngechuchu ya Cristu pemaã inarüxã۳ӡ۳x
ҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ҡ͑ӥՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ! rü pexüۡ narüngüۡիŕŕ. 21ॸRü pexüۡ
15ॸ¡Rü nüxüۡ Йľфӥ̲ΎիŕǣӥҡɗǗɗфΔфӕǣӕ, ͑фӥ̲Ύիŕֆҽɗ̲ӕҡŃӕֆËȍΎ̲ӥËӥɗիɥËӥ
rü Yúria, rü Neréu, фӥ͑ŕya۳x, фӥϘфɗЙ, i Tupanaãrü puracüwa. Rü
rü guxü̲ۡɗҡΎǣӥɗҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pexüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥɗ
ɗ͑ҡ͑ӥՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ! 16ॸRü chautanüxüۡgü i Dúchiu, rü Yachóüۡ rü
chanaxwa۳xe i pegü pengechaüۡgüãcüma Sochípatru. 22ॸRü choma i Téchiu na
ЙľǣӥЙľфӥ̲ΎիŕǣӥɗՓӥիɗËȍɗǣӥ. Rü chanaxümatüxüۡ i ñaã popera, rü choma
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ i toxnamana rü ta pexüۡ Ëȍфӥ̲Ύիŕ͑ŕg‫ ڟ‬agu ya tórü
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ, rü pexüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥ. 17ॸPa Cori. 23ॸRü pexüۡ ͑фӥ̲ΎիŕҡֆǾֆӕ
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, pexüۡ chaca۳ax۳ üۡ na pegüna ֆ͑ЙҡՓËȍ͑ǣŕի̲Ëӥ. Rü nüma rü
pedaugüxüۡca۳ի͑ӥի͑ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i inanaxã ya daa napata na nawa
pexüۡ itoyechaüۡxüۡ rü chixexüۡgu pexüۡ nangutaque۳xegüxüۡca۳x i guxüۡma i
ֆɗիŕŕǣӥËȍüۡxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüarü ֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pexüۡ
ngu۳իŕŕҡľфӥҡ̲̲͑%͑Փӥիɗǣӕɗ ͑фӥ̲ΎիŕǣӥɗƄфҡӕɗĀɥ%͑ľ%фӥ
͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľǣ͑ΎիфɗЙľֆӕիǣӥիüۡ ĀɥŕфӕфӥĀӕфӕüۡ ɗիɥիüۡ, фӥҡľ͑ľŕɗ
ǣֆľիǣӕ̲͑ΎիфɗЙľֆիΥǣӥǣӕ. Rü Cuartu. 24ॸRü chanaxwa۳xe i tórü Cori ya
̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲͑ӥի͑ЙɗիɥǣËȍɗ Ngechuchu ya Cristu pexüۡ narüngüۡիŕŕɗ
ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü tama natanügu guxãma i pemax. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
pexãgü. 18ॸƄфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü tama
Pauru rü Tupanaxüۡ yacua۳xüüۡãcüma
tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristuarü
nanagu۳իŕŕɗ͑ΎфӥЙΎЙľф
ngúchaüۡ naxügü, natürü noxrütama
ngúchaüۡ ͑ɗիɥɗ͑իӥǣӥիüۡ. Rü ore i 25-26ॸ¡Rü ñu۳xmax, фӥ͑ǣɥի%͑ӥիüۡ
tauxchaxüۡgümaã nayaxucu۳իŕǣӥɗ ticua۳xüüۡgü ya Tanatü ya Tupana! Rü

duüۡxüۡgü, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ nüma nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗЙΎф͑Йľիüۡ
ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama meã nüxüۡ ͑ЙΎфľիŕŕիüۡca۳x na meã
cua۳xgüxüۡ. 19ॸRü guxüۡma i duüۡxüۡgü nüxüۡ ЙľֆիΥǣӥ̲իüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľɗ
nacua۳xgü na aixcüma meã Tupanaga tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ tamaã nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ.
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ i pemax. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗΎфľɗǣӕիüۡwama nüxüۡ
chixuxüۡ фӥ̲͑%Ëȍ͑ǣәľիŕŕҡľիüۡ i Tupana rü guxüۡwama nanamugü i norü

Ngechuchu ya Cristuchiga. Rü orearü uruüۡgü na guxüۡ i duüۡxüۡgümaã
͑ǣŕ̲ҡ̲ΎфľɗæфɗѸҡӕËȍɗǣфӥ nüxüۡ na yaxugüexüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
ҡիËȍիՓ͑իŕիüۡgu ga noxrix, natürü i Cristuchiga na nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x rü
ñu۳xma ya Tupana rü marü tüxüۡ nüxüۡ ͑ǣ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x. 27ॸRü nüma ya
nacua۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲. Rü nuxcüma tauta ҽӕЙ͑фӥ͑ӥիɥËҡ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑
naãne ü۳իǣӕфӥҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ӥիüۡ ֆɗɥիüۡ, фӥ͑ӥիɥËҡ̲͑ɗիɥɗǣӕիüۡxüۡ
nacua۳x ga yema, natürü i ñu۳xma rü nacuáxüۡ. ¡Rü ñu۳xmax, фӥ͑ǣɥի%
norü orearü uruüۡgü ümatüxüۡ ga orewa guxüۡguma nüxüۡ ticua۳xüüۡgü, erü Nane
taxca۳x nanango۳իŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ύфľфӥ ya Ngechuchu ya Cristu rü poraãcü tüxüۡ
namaã nawüxigu ga yema ore ga narüngüۡիŕŕ! Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
nuxcüma nüxüۡ yaxuxüۡ ga Tupana ya Rü nuãma pexna,
guxüۡǣӕ̲̲իŕËȍËӥ. Rü ñu۳xma ya Pauru
ͮԖռʘѠkÜۡ XÜۡ GA POPERA GA
‫ڟ‬
CORʘTIUCÜۡ۳ Ã۳ X GA YAXÕGÜXÜۡ TANÜWA
NAMUXÜۡ GA PAURU
Pauru rü nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣֆľ̲ Tupana tüxüۡ narüngüۡիŕŕľфӥæфɗѸҡӕфӥ

yaxõgüxüۡ ga Corɥҡɗӕфӥɥ%͑ľՓ
‫ڟ‬ duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ
yexmagüxüۡ 4-5ॸRü guxüۡguma pexca۳x Tupanana
‫ڟ‬ ۡ۳ãx۳ güx,

1
1-2ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥɗæΎфɥtiucü ̲ΎիŕËȍի%, yerü Ngechuchu ya
ËȍΎ̲ɗЬӕфӕфӥ̲͑%ɗҡľ͑ľŕɗ Cristugagu Tupana poraãcü pexüۡ
æȍΔҡľ͑ľ͑ɗիɥɗpexca۳x tanaxümatüxüۡ i narüngüۡիŕŕ, фӥЙľի̲͑͑͑ӕǣͮ%ŕɗ
ñaã popera. ѠӥҽӕЙ͑͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ Ԗӥ͑ľիüۡ na guxüۡgutáma pemaã
yaxucü na Ngechuchu ya Cristu choxüۡ inaxãӡ ‫ ڟ‬իüۡca۳x. Rü yima Cristugagu pexüۡ‫ڟ‬
imuxüۡ na duüۡxüۡgümaã nüxüۡ ͑͑ҡӕիËȍիŕŕ͑͑ӥիüۡ pixuxüۡca۳x i
chixuxüۡca۳x i norü ore. Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥ norü ore, rü pexna nanaxã i cua۳x na
ֆҽӕЙ͑%фӥʊիɥǣӥիľ, pema rü marü ̲ľ%͑ǣŕ̲Ύфľիüۡ pecuáxüۡca۳x. 6ॸRü
Tupanape۳xewa pixüüne yerü yemaãcü ga yexguma nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣӕ
Ngechuchu ya Cristu marü pexüۡ ga yema ore ga Cristuchiga rü aixcüma
͑ɗիӥӥ͑ľիŕŕ. Rü Tupana rü marü pexüۡ ЙľֆիΥǣӥ. 7ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma na
nade na norü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡca۳x ípenan۳g۳ӕիŕŕիüۡ na wena táxarü núma
wüxigu namaã i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ ͑իӡիüۡ ya tórü Cori ya Ngechuchu ya
duüۡxüۡgü i guxüۡwama tórü Cori ya Cristu, rü Tupana pexna nanaxã i taxüۡ i
Ngechuchu ya Cristuxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ. cua۳x na taxuüۡma pexü‫ ۡڟ‬taxuxüۡca۳x na
Rü nüma ya Ngechuchu ya tórü Cori naxca۳իЙľ̲իŕիüۡ. 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ
ɗիɥËӥ, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüarü Cori ta pexna nadau ya Tupana ñu۳xmatáta
͑ɗիɥ. 3ॸRü chanaxwa۳xe ya Tanatü ya nagú i naãne, rü guxüۡgutáma pexüۡ
Tupana rü tórü Cori ya Ngechuchu ya ͑ЙΎфľիŕŕ͑ɗիËӥ̲
Cristu poraãcü pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥ ЙľֆիΥǣӥ̲իüۡca۳x rü naxca۳x
pexüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕ. Йľ̲իŕիüۡca۳x, na taxúema chixexüۡmaã
405
‫ڟ‬
1æϘѠʘҽʊԆæԖۡ۳ Ã۳ ռॷ1 406
pexüۡ ixugüxüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ի%фӥ 15ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x taxucürüwa texé tügü

͑ә̲͑իӡիǣӕֆҡΔфӥæΎфɗֆ tixu na chauégagu ítabaiexüۡ. 16ॸRü
Ngechuchu ya Cristu. 9ॸRü Tupana rü yemáãcü aixcüma íchanabaiüۡիŕŕǣ
guxüۡǣӕ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑Ύфӥӕ͑ľҡ. Rü Estéfanatanüxüۡgü ta, natürü chauxca۳x
͑ӥ̲͑ɗիɥǣЙľիüۡ yadexechixüۡ na rü taxúema ga togue tüxüۡ íchabaiüۡիŕŕ.
aixcüma Nane ya tórü Cori ya 17ॸYerü nüma ga Cristu rü tama choxüۡ
Ngechuchu ya Cristumücügü namu ga duüۡxüۡgüxüۡ na

Йɗիɥǣӥիüۡca۳x. íchabaiüۡիŕŕիüۡca۳x, natürü choxüۡ namu
na duüۡxüۡgümaã nüxüۡ chixuxüۡca۳x i norü
Nügü nitoye ga yaxõgüxüۡ
ore i mexüۡ i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. Rü
10ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, tórü Cori ya nanaxwa۳xe i tauxchaxüۡ i oremaã nüxüۡ
Ngechuchu ya Cristuégagu pexüۡ Ëȍɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
chaca۳ax۳ üۡ na wüxigu pegümaã ñoma nüxüۡ cua۳xüchixüۡrüüۡ nüxüۡ
Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ rü tama pegü pitoyexüۡca۳x. Ëȍɗիӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, rü ngürüãchi i
Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲Йľǣӥ duüۡxüۡǣӥфӥҡËȍӕǣӕ̲͑фӥիɥ͑ӥŕфӥ
pengechaüۡgü rü aixcüma wüxigutama tá nüxüۡ ɗ͑ֆфӥ͑ǣӥ̲ŕ͑æфɗѸҡӕֆɗɥիüۡ
Йľфӥիɥ͑ӥŕɗЙľ%ŕՓ. 11ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ga tüxüۡ ̲իŕիŕŕËӥǣֆľիǣӕ̲
pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, yerü curuchagu nayu۳xgux.
Croétanüxüۡtanüwa nüxüۡ chacuáchiga
æфɗѸҡӕՓ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ɗ͑ՓŃիüۡ
ǣЙľǣӥ̲%͑Йľ͑ӕŕիüۡ, rü tama
ga norü pora rü norü cua۳x
ɗիËӥ̲Փӥիɗǣӕ͑Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. 12ॸRü
pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕɗ͑ǣŕ̲ľфӥ͖ӕիфľɗ 18ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ύфľ͖͑ӕի%ËӥҡΔфӥ
pema rü: pecaduca۳x curuchagu nayuxüۡ ga Cristu,

٘æȍΎ̲фӥЬӕфӕՓľËȍфӥիӡٚ, rü wüxi i natüca۳ի̲̲фľ͑ɗիɥnaxca۳x i
ñaperügügü. Rü togue rü: ͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥɗЙΎիËӕՓɥիüۡ. Natürü
٘æȍΎ̲фӥkЙΎфӕՓľËȍфӥիӡٚ, yixema na Tupana tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ, rü
ñaperügügü. Rü togue rü: nüxüۡ tacua۳ի͑͑ǣŕ̲Ύфľфӥ
٘æȍΎ̲фӥЬľĀфӕՓľËȍфӥիӡٚ, ҽӕЙ͑%фӥЙΎфֆɗɥիüۡ. 19ॸErü norü ore i
ñaperügügü. Rü togue rü: ümatüxüۡwa rü ñanagürü ga Tupana:
٘æȍΎ̲фӥæфɗѸҡӕՓľËȍфӥիӡٚ, ٘ѠӥҡɗËȍֆ͑իΎիŕŕɗǣӕիüۡma i
ñaperügügü. 13ॸ‫ع‬Ѡӥ͖ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗ norü cua۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
͑ǣŕ̲? ¿Pexca۳x rü Cristu rü marü nüxüۡ cua۳xüchixüۡ. Rü tá nüxüۡ
niyauxye? ¿E۳xna pema nüxüۡ pecua۳xgu ËȍիΎɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüarü
фӥËȍΎ̲ɗЬӕфӕËȍɗɥիüۡ ga curuchawa cua۳իٚ,
pexca۳x chipotaxüۡ rü chayuxüۡ? ¿Rü e۳xna ñanagürü. 20ॸRü ñu۳xmax, Pa
pema nüxüۡ pecua۳xgu rü chauégagu æȍӕľ͑ľŕǣӥի, ¿Tupanape۳xewa rü
ֆɗɥիüۡ ga ípebaiüۡxüۡ? 14ॸRü Tupanana ҧacüwa namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
̲ΎիŕËȍի%, yerü taxúema pexüۡ poraãcü nüxüۡ cua۳xüchixüۡ? ¿Rü ҧacüwa
íchabaiüۡիŕŕǣЙľ̲ի. Rü Crispu rü namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥɗͅΎɥËȍŃ
ǾֆӕիɗËҡ̲͑ɗիɥǣɞËȍ¡ɗüۡիŕŕիüۡ. ümatüxüۡ i mugüwa ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ?
407 ‫ڟ‬
1æϘѠʘҽʊԆæԖۡ۳ Ã۳ ռॷ1
¿Rü ҧacüwa namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i guxüۡ i duüۡxüۡgüarü yexera na

meã nüxüۡ cua۳xgüxüۡ i ñoma i naãneãrü naporaxüchixüۡ. 26ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի,
cuáchigagu na yadexagüxüۡ? Erü ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͖͑ӕի%Ëӥ
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲cua۳x i duüۡxüۡgü nagu Tupana pexüۡ idexechixüۡ na norü
фӥիɥ͑ӥŕիüۡ rü Tupanaca۳x rü taxuwama duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡca۳x. Rü noxretama
name. 21ॸNatürü nüma ya Tupana ya Йɗիɥǣӥ͑͑ӥիüۡ pecua۳xüchixüۡ ega
guxüۡxüۡma cuácü, rü tama nanaxwa۳xe duüۡxüۡgü pexüۡ ngugügu, rü noxretama
na ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgüarü Йɗիɥǣӥ͑ãŕ۳իǣËӥǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ, rü
Ëӕǣǣӕ͑ֆɗɥիüۡ i naxüۡtawa nangugüxüۡ ͑Ύիфľҡ̲Йɗիɥǣӥɗ͑ǣŕ̲ɗҡфӥ
i nümagü. Natürü nanaxwa۳իľ͑͑ǣŕ̲ Āɥŕфӕãx‫ ڟ‬üۡtanüxüۡ Йɗիɥǣӥիüۡ. Natürü woo
norü ore i mexüۡǣǣӕ͑ֆɗɥիüۡ i ͑ǣŕ̲%ËӥЙɗիɥǣӥǣӕфӥҽӕЙ͑фӥЙľիüۡ
̲͑իŕիŕŕ%իüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nidexechi na norü duüۡxüۡgü
ֆիΥǣӥիüۡ woo togüca۳x rü Йɗիɥǣӥիüۡca۳x. 27ॸRü Tupana nayadexechi
natüca۳ի̲̲фľֆɗիɥǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. ga yema duüۡxüۡgü ga togü ga duüۡxüۡgü
22ॸͮǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥ͑ӥիüۡ nadaugüchaüۡ nüxüۡ ixuxgu rü taxuüۡma icuáxüۡ. Rü
i cua۳xruüۡgü i Tupanaãrü poramaã üxüۡ yemaãcü nanaxü ga Tupana na
͑͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x na ͑ի%͑ľŕիŕŕ%իüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ӥիüۡ nüxüۡ icua۳xüchixüۡ. Rü Tupana
ixugüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ǾфɗŃǣӕǣӥфӥnaxca۳x nayadexechi ga yema duüۡxüۡgü ga togü
nadaugü i ñoma i naãneãrü cua۳x na nüxüۡ ixuxgu rü turaexüۡ. Rü yemaãcü
meã nüxüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x. 23ॸNatürü nanaxü ga Tupana na
͑ǣŕ̲ΎфľɗҡΎ̲͑ӥիüۡ tixuxüۡ, rü Cristu ͑ի%͑ľŕիŕŕ%իüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ǣËӕфӕËȍՓɗЙΎҡËӥËȍɗǣ͑ɗիɥ. Rü poraexüۡ. 28ॸRü Tupana nayadexechi ga
͑ǣŕ̲Ύфľфӥ͑%ŕՓnangu۳x i Yudíugü. yema duüۡxüۡgü ga togü nüxüۡ oexüۡ, rü
Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Yudíugü ñoma i naãnewa taxuü̲ۡɗիɥǣӥիüۡ. Rü
ɗիɥǣӥիüۡca۳x rü wüxi i natüca۳xmamare yemaãcü nanaxü ga Tupana na taxuüۡma
͑ɗիɥ. 24ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Tupana ֆɗիɥǣӥիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ҧacü
idexechixüۡ i Yudíugü rü e۳xna tama ɗիɥǣӥիüۡ. 29ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x taxucürüwama
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüca۳x texé tügü ticua۳xüüۡ i Tupanape۳xewa.
фӥæфɗѸҡӕՓ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ɗ͑ՓŃիüۡ ga 30ॸѠӥ͑ӥ̲ҡ̲ǣҽӕЙ͑͑ɗիɥǣ
norü pora rü norü cua۳x. 25ॸRü yema Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡgüxüۡ

Tupana üxüۡ ga yexguma nayu۳xgu ga pexüۡ ֆիɥǣӥիŕŕիüۡ. Rü tatanüwa
Cristu rü muxüۡma i duüۡxüۡgüca۳x rü wüxi nanamu ga Cristu na nüma tüxna
ɗ͑ǣŕ%ŕ̲фľ͑ɗիɥ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ naxããxüۡca۳x i cua۳իɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, rü
͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ rü guxüۡma i ñoma i pecaduwa tüxüۡ ínanguxüۡիŕŕիüۡca۳x. Rü
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgüarü cua۳xarü yexera ͑ӥ̲ֆæфɗѸҡӕ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡ
͑ɗիɥ. Rü yexguma curuchagu nayu۳xgu rü tüxüۡ ֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡ na aixcüma
ga Cristu rü muxüۡma ga duüۡxüۡgüca۳x rü ixüünexüۡca۳x i nape۳xewa ya Tupana.
natura ga Tupana ga yexguma. Natürü 31ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i Tupanaãrü ore i
ֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣɗ͑ՓŃ%իüۡ ga ñuxãcü ümatüxüۡwa rü ñanagürü:

‫ڟ‬
1æϘѠʘҽʊԆæԖۡ۳ Ã۳ ռॷ1ٍॷ2 408
٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃҡӥǣӥ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i marü meãma

icua۳xüüۡchaüۡǣӕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ֆիΥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ɗիɥɗ
tórü Corixüۡ ticua۳xüüۡ, erü nüma Ëȍ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ɗիËӥ̲ҡիüۡ i
͑ɗիɥɗҡӥիüۡ nangüۡիŕŕիüۡٚ, cua۳x i maxüۡ i üünexüۡËȍɗǣɗիɥիüۡ.
ñanagürü. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲cua۳x rü tama ñoma i
͑%͑ľՓ͑ľ͑իӡ, rü bai i ñoma i
Cristu ga curuchawa ipotacüchiga
naãneãrü ãŕ۳xgacügü i paxa tá
iyarüxoxüۡՓ͑ľ͑իӡ. 7ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
2
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, yexguma noxri
Йľҡ͑ӥՓËȍիӡիǣӕ͑Йľ̲%͑ӥիüۡ cua۳իфӥҽӕЙ͑Փ͑ɗիɥɗ͑ľ͑իӡիüۡ. Rü
chixuxücۡ a۳x ga Tupanaãrü ore i aixcüma ͑ǣŕ̲cua۳ի͑ɗիɥǣ͑Ύիфɗҡӕҡ͑%͑ľ
ɗիɥիüۡ i Cristuchiga, rü tama ñoma nüxüۡ ü۳իǣӕҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ӥիüۡ cuáxüۡ ga na
cua۳xüchixüۡrüüۡãcüma pemaã chidexa, rü ñuxãcü tá tüxna naxããxüۡ i maxüۡ i
tama ore ga guxchaxü̲ۡ%͑ɗիɥǣЙľ̲% taguma gúxüۡ. 8ॸNatürü yema Tupana
nüxüۡ chixuxüۡ. 2ॸYerü yexguma petanüwa ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ, rü taxuüۡma ga ñoma ga
chayexmagu, rü CristuchigaxüۡիɥËҡ̲ naãnecüۡ۳ãx۳ ga ãŕ۳xgacü nüxüۡ nacua۳x.
pemaã chixu. Rü taxuüۡma ga ҧacü ga togu Yerü yexguma chi aixcüma nüxüۡ
Ëȍфӥիɥ͑ӥ. Rü yemaãcü Ngechuchu ya nacua۳xgügu ga yema Tupana nagu
Cristu ga curuchawa ipotacüguxicatama фӥիɥ͑ӥիüۡ фӥҡ%ӡËȍɗ̲ËӕфӕËȍՓ
͑ɗիɥǣËȍфӥիɥ͑ӥիüۡ. 3ॸRü yexguma nayapotagü ga guma mecü ya tórü Cori.
Йľҡ͑ӥՓËȍիӡիǣӕфӥchauxca۳x rü 9ॸNatürü yema Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ
nataxuma ga chorü pora, rü chorü nüxü ixuxüۡrüüۡãcü nangupetü. Erü norü
ۡ
muüۡmaã pepe۳xewa chidu۳ru۳x. 4ॸRü orewa rü ñanagürü:
yexguma pemaã chideaxgu rü pemaã nüxüۡ ٘Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Tupanaxüۡ
chixuxgu ga Tupanaãrü ore, rü tama ñoma ngechaüۡgüxüۡca۳x, rü nüma
nüxüۡ cua۳xüchixüۡrüüۡãcüma pemaã nüxüۡ ̲͑͑ľիŕŕɗҧacü i taxúema
chixu na yemaãcü pexü‫ۡڟ‬ nüxüۡ dauxüۡ, rü taguma texé
chanangúchaüۡիŕŕիücۡ a۳x na nüxüۡ ɥ͑ӥիüۡ, rü bai i texé nagu
ЙľֆիΥǣӥիücۡ a۳x. ͮҡӥфӥҽӕЙ͑%ŕɗ фӥիɥ͑ӥիüۡٚ,
Ԗӥ͑ľիüۡãrü ngüۡիŕŕ̲%фӥҽӕЙ͑%фӥ ñanagürü i norü orewa. 10ॸѠӥ͑ǣŕ̲
ЙΎф̲%͑ɗիɥǣЙľիüۡ‫ڟ‬ ҽӕЙ̲͑ľիŕŕիüۡ naxca۳իɗ͑ǣŕ̲
chanangúchaüۡիŕŕիüۡ. 5ॸRü yemaãcü duüۡxüۡgü i nüxüۡ ngechaüۡgüxüۡ, rü ñu۳xma
Tupanaãrü poramaã pemaã nüxüۡ chixu ga rü tüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲, yerü
ֆľ̲Ύфľ͑ҽӕЙ͑ǣǣӕֆɗɥիüۡ na nüxü‫ۡڟ‬ ͑ә̲̲͑͑ӕǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ na
ЙľֆիΥǣӥիüۡ, rü tama ñoma i naãnecüã۳ۡ x۳ i taxca۳x nango۳իŕŕ%իüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲ͮ%ŕ
duüۡxüۡǣӥфӥËӕǣǣӕ͑ֆɗɥիüۡ. ɗԖӥ͑ľիüۡ rü guxüۡxüۡma nacua۳x, rü
a۳i ۳xrüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ӥիüۡ
ҽӕЙ͑фӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡwa
cuáxüۡ rü ta nüxüۡ nacua۳x. 11ॸRü
nügü tüxüۡ nacua۳իŕŕ
duüۡxüۡgütanüwa rü ¿texé nüxüۡ tacua۳x
pemaã nüxüۡ chixu, rü
6ॸNatürü na ҧËӥǣӕ͑իɥ͑ӥիüۡ i wüxi ya yatü? Rü
͑ǣŕիǣӕ̲͑ҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲ǣӕɗ ͑%ŕիɥËҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ cuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
409 ‫ڟ‬
1æϘѠʘҽʊԆæԖۡ۳ Ã۳ ռॷ2ٍॷ3
͑ǣӕ͑իɥ͑ӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ. Rü ñanagürü. ͮҡӥфӥֆɗիľ̲͑ɗիɥɗɗիËӥ̲

͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҽӕЙ͑%ŕɗ nüxüۡ icuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲æфɗѸҡӕ͑ǣӕ
Ԗӥ͑ľիüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ cuáxüۡ na фӥիɥ͑ӥիüۡ.
ҧËӥǣӕ͑իɥ͑ӥիüۡ ya Tupana. 12ॸRü
Pauru rü Aporu rü wüxigu
yixema rü tama ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i
Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬napuracüe
͑%ŕ͑ɗիɥɗɗֆӕիǣӥիüۡ. ͮҡӥфӥͮ%ŕɗ
Ԗӥ͑ľիüۡ ga Tupana núma muxüۡ ͑ɗիɥǣ
3
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, yexguma noxri
iyauxgüxüۡ, na aixcüma nüxüۡ icuáxüۡca۳x petanüwa changuxgu, rü
i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü ga Tupana ҡիӕËӥфӥՓ͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥɗҽӕЙ͑%ŕ
norü ngechaüۡmaã tüxna ãmarexüۡ. 13ॸRü ͑Փ͑ǣŕի̲իüۡmaã
ñu۳xma na pemaã nüxüۡ tixuxüۡ i chideaxgurüüۡãcüma pemaã chidexa.
͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ, фӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ Natürü ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i tama
toxna ãxüۡ ɗΎфľ̲%͑ɗիɥɗЙľ̲%͑ӥիüۡ Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡmaã chideaxgurüüۡ
tixuxüۡ. Rü tama ore i torü cua۳xwa ͑ɗիɥǣЙľ̲%ËȍɗĀľիիüۡ. Yerü pema rü
tayaxuxü̲ۡ%͑ɗիɥɗЙľ̲%͑ӥիüۡ tixuxüۡ. yexwacax, ЙľֆիΥǣӥǣֆľիǣӕ̲, rü
Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ ҡɗիӕɗҽӕЙ͑%ŕɗ yemaca۳իֆľիՓËիֆիΥǣӥիüۡmaã
Ԗӥ͑ľիüۡ%фӥΎфľ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü chideaxgurüüۡãcüma pemaã nüxüۡ chixu
ɗɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%ŕ͑Փ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. ga Cristuchiga. 2-3ॸRü tauxchaxüۡ ga
14ॸѠӥҡľիŃֆҡ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ oremaã pexüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕ, ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
ҡӥ̲Փ͑ǣŕի̲իŕ, rü taxucürüwa ɗՓӥիɗɗΥիËȍ͑ľǣ͑Ύիфɗ͑¡ӕիǣӕфӥ
ҡ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ŕǣӥ͑ľ͑ɗիüۡ ya tauxchaãcü yaxaxüne
tüxüۡ ngu۳իŕŕիüۡ, erü tümaca۳x ya yíxema nüxna taxã. Rü yemaãcü tauxchaxüۡ ga
duüۡիŕфӥ͑ҡӥca۳ի̲̲фľ͑ɗիɥ. Rü tama oremaã pemaã nüxüۡ chixu ga
nüxüۡ tacua۳իŃǣľфӥֆɞիľ̲ҽӕЙ͑%ŕɗ Tupanaãrü ore ga noxrix, yerü
Ԗӥ͑ľիüۡ ҡӥ̲Փ͑ǣŕի̲իŕիɥËҡ̲ҡɗիɥ taxucürüwa nüxüۡ pecua۳xéga ga
ya nüxüۡ cuáxe na tanangugüxüۡ ͖͑ӕիӡ Tupanaãrü ore ga guxchaxüۡ. Rü ñu۳xma
ñaxüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗ rü ta tama nüxüۡ pecua۳xéga i Tupanaãrü
Ԗӥ͑ľիüۡ tüxüۡ ngu۳իŕŕիüۡ. 15ॸRü yíxema ore i guxchaxüۡ, erü ñoma tama
duüۡիŕֆҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tümawa ֆիΥǣӥիüۡ i duüۡxüۡgürüüۡҡ̲Йľ̲իŕ.
͑ǣŕի̲իŕ, rü meã tanangugü i guxüۡma. Rü dücax, ͑ǣŕիǣӕ̲͖u۳xma rü ta
ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i tama Йɗի%ӡի%chiwa۳xegu rü pegümaã
Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ, rü taxucürüwama Йľ͑ӕŕǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲Փnango۳ի͑͑ǣŕ̲
tümaãrü maxüۡxüۡ nangugü ya yíxema ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡrüüۡtama nagu
duüۡիŕֆɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%ŕҡӥ̲Փ Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ rü ñoma i
͑ǣŕի̲իŕ. 16ॸErü Tupanaãrü ore i naãnecüۡ۳ãx۳ rüüۡҡ̲͑Йľ̲իŕիüۡ. 4ॸRü
ümatüxüۡwa rü ñanagürü: ͑ǣŕիǣӕ̲Йľҡ͑ӥՓՓӥիɗľ͖ǣӥǣӕфӥ:
“¿Texé nüxüۡ tacua۳x na ҧacügu ٘æȍΎ̲фӥЬӕфӕՓľËȍфӥիӡٚ,
͑իɥ͑ӥիüۡ ya tórü Cori? ¿Rü ñagügu, rü togue rü:
texé nüxüۡ tacua۳x na Tupanaxüۡ ٘æȍΎ̲фӥkЙΎфӕՓľËȍфӥիӡٚ,
taxucu۳իŕիüۡ?ٚ ñagügu, фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x na
‫ڟ‬
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama rü tanaxwa۳իľɗҡիӕ%ŕ̲͑ľ%

ֆիΥǣӥիüۡrüüۡҡ̲͑Йľ̲իŕիüۡ. 5ॸRü tanaxüxüۡca۳x. 11ॸRü ñaã puracü rü
͑ǣŕիǣӕ̲̲ľ%͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕǣӕ, ¿rü ͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕՓ͑ɗիɥǣ
ҧËӥËȍɗիɥɗËȍΎ̲ɗЬӕфӕի? rü ¿ҧacü inaxügüxüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x taxucürüwama
͑ɗիɥɗ͑ӥ̲ɗkЙΎфӕի? Toma rü ҡľիŃҡֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕɗҡΎɗҡӥիüۡ
Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥ̲фľҡɗիɥǣӥ, rü ̲իŕիŕŕիüۡ. 12ॸRü ñu۳xma na norü puracü
ҡΎǣǣӕ͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ ga tórü ixüxüۡ i wüxichigü i yixema, rü
Cori ya Ngechuchu. Rü wüxichigü ga tanaxwa۳իľɗҡիӕ%ŕ͑ɗիËӥ̲̲ľ%
toma rü tanaxü ga yema puracü ga tórü naxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲. Erü yíxema aixcüma
Cori toxna ãxüۡ. 6ॸRü chauxüۡҡՓ͑ɗիɥǣ ̲ľ%͑իӦիľɗ͑ΎфӥЙӕфËӥ, rü ñoma
nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ фӥЙľֆիΥǣӥիüۡ ga ՓӥիɗɗɥЙҡфӥӥфӕüۡ i uirumü rü
Tupanaãrü ore ga noxrix, фӥkЙΎфӕ͑ɗիɥ Āɥŕфӕ̲ӥфӥ͑ӕҡɗ̲ľիŕËȍɗիüۡmaã
ga pexüۡ rüngüۡիŕŕËӥ͑ֆľիľф%Ëӥ̲ľ% üpataxüۡrüüۡ ҡɗիɥ. Natürü yíxema tama
ЙľֆիΥǣӥիüۡ ga yema ore. Natürü ɗիËӥ̲̲ľ%͑իӦիľɗ͑ǣŕ̲æфɗѸҡӕфӥ
ҽӕЙ͑͑ɗիɥǣЙľի͑͑ի%Ëӥǣ̲իüۡ. ЙӕфËӥфӥ͖Ύ̲ɥЙҡфӥӥфӕüۡ i chixexüۡ
7ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x woo yíxema tüxira ɗ͑ɥфӥ͑ɥիãt‫ ڟ‬ü rü
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ ixuxe i Tupanaãrü dexnemena۳xãmaremaã üpataxüۡrüüۡ ҡɗիɥ.
ore rü woo yíxema wixwena yexeraãcü 13ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲nagu۳xgu i naãne, rü
duüۡxüۡgüxüۡ ngúexŕŕի‫ ڟ‬ŕ, rü taxuüۡma tá nango۳x na ñuxãcü naxüãxüۡ i

ҡɗիɥǣӥ. ͮҡӥфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆǣӕիüۡma Tupanaãrü puracü i wüxichigü i duüۡxüۡ.
ücü, ľфӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgüxüۡ Ƅфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡǣӕфӥҡ͑͑ǣŕի̲
̲͑իŕիŕŕիüۡ. 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆֆɞիľ̲ ya üxü ya taxüchine. Rü ñoma ҧacü
tüxira duüۡxüۡgümaã nüxüۡ ixuxe i üxüwa iguxüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑͑ӥիüۡ
Tupanaãrü ore, rü yíxema wixwena na üxüۡ i wüxichigü i duüۡxüۡãrü puracü
yexeraãcü duüۡxüۡgüxüۡ ngúexŕŕի‫ ڟ‬ŕфӥ na nüxüۡ nacuáxüۡca۳x ngoxi aixcüma
ҡՓӥիɗǣӕ̲фľɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥՓ. name rü e۳xna tama. 14ॸRü yíxema
Natürü Tupana rü tá tüxüۡ‫ ڟ‬nanaxütanü i ɗիËӥ̲̲ľ%͑իӦիľɗæфɗѸҡӕфӥЙӕфËӥ,
tümaãrü puracü ya wüxichigü фӥֆɗ̲ɥЙҡֆҡɗիüۡne ya tama
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na ñuxãcü nüxüۡ‫ڟ‬ üxümaã ixaxüۡnerüüۡ ҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲
tapuracüexüۡ. 9ॸѠӥ͑ǣŕ̲%ËӥɗËȍΎ̲ɗ tümaãrü puracü. Rü tá Tupanaxüۡtawa
Ьӕфӕфӥҡľ͑ľŕֆkЙΎфӕфӥՓӥիɗǣӕ tanayaxu i tümaãrü natanü naxca۳x i
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬tapuracüe. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ ͑ǣŕ̲ҡիӥիüۡ. 15ॸNatürü yíxema tama
͑ɗիɥɗЙľҡ͑ӥՓ͑ЙӕфËӥիüۡ ya Tupana. ɗիËӥ̲̲ľ%͑իӦիľɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ,
Rü perü maxüۡՓ͑ɗիɥɗ͑ЙӕфËӥիüۡ na фӥֆɗ̲ɥЙҡֆҡ̲ҡɗիüۡne ya
nüma nanaxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲Йɗիɥǣӥիüۡca۳x. üxümaã ixaxüۡnerüüۡ ҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲
10ॸѠӥËȍΎ̲͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ËȍΎիüۡ muxüۡ tümaãrü puracü. Ѡӥҡ͑ǣŕի̲
na chaxira pemaã nüxüۡ chixuxüۡca۳x ga inayarüxomare i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
Cristuchiga. ѠӥҡΎǣӥ͑ɗիɥǣËȍΎՓľ͑ taxüxüۡ. ѠӥҡӥիɗËҡ̲ҡ%ӡҡ̲ҡɗի
yexeraãcü pexüۡ ͑ǣәľիŕŕիüۡ. Natürü ñoma wüxi i duüۡxüۡ i üxüemawa
ǣӕի%̲ֆҡľիŃֆ͑իӦիľɗ͖%ЙӕфËӥ iyagoxüۡrüüۡ. 16ॸ¿Tama e۳xna nüxüۡ pecua۳x
411 ‫ڟ‬
ɗЙľ̲фӥҽӕЙ͑Йҡ͑Йɗիɥǣӥիüۡ, rü
Yema ngúexüۡgü ga Ngechuchu
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü petanüwa na
imugüxüۡãrü puracüchiga
namaxüۡxüۡ? 17ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃЙľիüۡ
Ëȍɗիľҡ͑ӥիŕŕǣӕ, rü Tupana tá tüxüۡ
4
1ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe i tomaã
napoxcu, erü Tupanapata ya nawa ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑æфɗѸҡӕфӥ
namaxüۡne rü naxüüne. Rü pematama puracütanüxü̲ۡфľ͑ҡɗիɥǣӥիüۡ. Rü
͑ɗիɥֆֆɗ̲ҽӕЙ͑Йҡ͑Йɗիɥǣӥիüۡ. ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡΎիüۡ namuxüۡ na pexüۡ
18ॸTama name i texé tügütama ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x ga yema ore ga noxri
ҡՓΎ̲ӥիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľҡ͑ӥՓ ҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ӥիüۡ cuáxüۡ. 2ॸRü
ҡľիŃҡӥǣӥǣӕфӥիɥ͑ӥǣӕ͑ՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ i ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃҧacü rü puracü tüxüۡ
nüxüۡ Ëӕիľ͑ҡɗɥիüۡ i ñoma i naãnewa, ӥիŕŕǣӕ, rü tanaxwa۳xe i aixcüma
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͖Ύ̲ҡիӕüۡma ҡֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗҡӥի͑
tacuáxüۡrüüۡ ҡӥǣӥҡɗիɥիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ taxãxüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ՓŃիüۡca۳x na
ҡ͑ɗիɥɗՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ i aixcüma nüxüۡ aixcüma wüxi i duüۡxüۡ i mexüۡ ɗիɥիüۡ. 3ॸRü
Ëӕիľҡҡɗɥիüۡ. 19ॸErü ñoma i naãneãrü ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma na meã
cua۳իфӥՓӥիɗɗ͑ǣŕ%ŕ̲фľ͑ɗիɥɗ Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕËȍüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗ
Tupanaca۳x. Erü Tupanaãrü ore i Tupana choxna ãxüۡ, rü taxuca۳xma
ümatüxüۡwa rü ñanagürü: chaugüca۳իËȍիΎľǣ%ŕľǣՓΎΎËȍΎի͑
٘Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nügügu pecagu rü e۳xna ҧacü rü ãŕ۳xgacügü
фӥիɥ͑ӥŕիüۡ na nüxüۡ choxna caxgu naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗ
cua۳xüchigüxüۡ ֆɗɥիüۡ, rü norü chaxüxüۡ. Rü woo i chomatama rü
cua۳իǣӕҡ̲ɞ͑͑ҡӥľիŕŕֆ taxuxüۡca۳xma íchicua۳x na ngextá chixri
ҽӕЙ͑ٚ, chanaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ. 4ॸNatürü
ñanagürü. 20ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ύфľфӥ͖͑ǣӥфӥ ñu۳xma na chomatama nagu
ta: Ëȍфӥիɥ͑ӥիüۡ na nataxuüۡma i chorü
“Tórü Cori ya Tupana rü nüxüۡ chixexüۡ i Tupanape۳xewa, rü tama
nacua۳x na taxuwama namexüۡ i ͑ǣŕmaca۳x Tupana choxüۡ nadau na
͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ changearü pecaduãx‫ ڟ‬üۡ. Erü nümatama
duüۡxüۡgü i nüxüۡ icua۳xüchixüۡٚ, ֆҡΔфӥæΎфɗֆҽӕЙ͑͑ɗիɥɗɗիËӥ̲
ñanagürü. 21ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x tama name na choxüۡ nacuáarü maxüۡãx‫ ڟ‬üۡ. 5ॸRü
texé tügü icua۳xüüۡxüۡ na ҧacü rü yatüarü ͑ǣŕmaca۳x tama name na texéxüۡ
ngu۳իŕŕҡľՓľ͑ҡфӥիӡիücۡ a۳x. Erü Tupana pengugüarü maxüۡãx‫ ڟ‬üۡ naxüۡpa na núma
rü marü pexna nanaxã i guxüۡma na pexrü ͑իӡիüۡ ya tórü Cori. ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ֆɗɥիücۡ a۳x. 22ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i choma i Pauru, nüxüۡ ípenan۳g۳ӕիŕŕ, ľфӥ͑ӥ̲ҡ͑ɗիɥɗ
фӥҡľ͑ľŕֆkЙΎфӕ, фӥҡľ͑ľŕֆЬľĀфӕ, rü nango۳իŕŕ%իüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͖u۳xma
ñoma i naãne, rü torü maxüۡ, rü torü yu, rü icúxüۡ rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü
ñomatama i ngunexüۡ, rü moxüۡãrü ͑%ŕՓ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ngunexüۡ, rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥЙľիфӥ ҡ͑ɗիɥֆҽӕЙ͑ɗҡӥ̲̲%͑ҡ%ŕիüۡ
͑ɗիɥ. 23ॸѠӥЙľ̲ҡ̲фӥæфɗѸҡӕфӥЙɗիɥǣӥ. ya wüxichigü ya yíxema aixcüma mexüۡ
ѠӥæфɗѸҡӕфӥҽӕЙ͑%фӥ͑ɗիɥ. ügüxe. 6ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, perü mexüۡca۳x
‫ڟ‬
͑ɗիɥɗЙľ̲%͑ӥիüۡ tixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ Cristuchiga. Toma nüxüۡ tacua۳x na

na ñuxãcü Tupana naxwa۳xexüۡ na duüۡxüۡgüpe۳xewa taturaexüۡ, natürü i
Йľ̲իŕիüۡ. ѠӥËȍΎ̲фӥkЙΎфӕ͑ɗիɥɗ Йľ̲фӥЙľǣӥǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑ɗիËӥ̲
perü cua۳xruüۡǣӥҡɗիɥǣӥիüۡ na towa peporaexüۡ. Rü duüۡxüۡgü toxüۡ naxo,
pengúexüۡ na Tupanaãrü ore pemaã natürü pexüۡ nangechaüۡgü. 11ॸRü ñu۳xma
nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ penaxüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x rü ta tama inayacua۳x na ngúxüۡ
tama name na wüxi i perü tingegüxüۡ, erü ñu۳xma rü ta taiya toxüۡ‫ڟ‬
ngu۳իŕŕҡľիü̲ۡ%Йľҡ%ŕǣӥիüۡ rü to rü nangu۳x, rü tiҧawae, rü tangexchiru. Rü
nüxüۡ pexoexüۡ. 7ॸRü ñu۳xma rü pexna duüۡxüۡgü rü chixri tomaã nachopetü, rü
chaca, ‫ع‬фӥҡľիŃҡɗիɥֆֆɞիľ̲ҡΎǣӥфӥ tangepata. 12ॸRü tipae na yeüۡcürü
yexera pexüۡ ɗիɥիŕŕի‫ ڟ‬ŕ? ¿Rü ҧacü rü cua۳x toxme۳xmaã tapuracüeechaxüۡ. Rü
i pexüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i tama Tupana duüۡxüۡgü rü ҧacü tomaã nixugüe, natürü
nügüchiga pexna ãxüۡ? Rü ñu۳xma na i toma rü mexüۡ i oremaã tanangãxüۡgü.
nüma pexna naxããxüۡ ɗ͑ǣŕ̲cua۳x ¿rü ѠӥҡΎՓľ͑ɗ͑ǣŕիüۡtanü, natürü yaxna
tü۳xcüüۡ pegü picua۳xüüۡgü ñoma ̲͑%ҡիɥ͑ӥŕ. 13ॸRü chixexüۡmaã
pematama perü poramaã tochiga nidexagü, natürü i toma rü meã
penayaxuxüۡrüüۡ? 8ॸRü pegügu nachiga tidexagü. Rü ñoma guxchirexüۡ
Йľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥɗիËӥ̲̲фӥ̲ľ%̲ nadaugüxüۡrüüۡ%Ëӥ̲ҡΎ̲%̲͑իŕ, rü
Tupanaxüۡ picua۳xüchi rü marü pexüۡ‫ڟ‬ ñoma i duüۡxüۡgü i taxuwama mexüۡrüüۡ
͑͑ǣŕի̲ɗǣӕիüۡma i ҧacü i ҡΎ̲%͑ɗիɥǣӥ. Rü ñu۳xma rü ta rü
penaxwa۳xexüۡ na naxüۡtawa ͑ǣŕ̲%ËӥҡΎ̲%̲͑իŕ. 14ॸTama
pengugüxüۡca۳x. ѠӥЙľǣӥǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕ pexca۳x chanaxümatü i ñaã popera na
rü ãŕ۳xgacügü i taxüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥфӥ pexüۡ Ëȍի%͑ľŕիŕŕիüۡca۳x. Natürü pexca۳x
taxuüۡma i toxüۡtawa penaxwa۳xe i chanaxümatü na pexüۡ
ñu۳xmax. ¡Chierü aixcüma chixucu۳իŕǣӥիüۡca۳x chauxacügüxüchirüüۡ,
Tupanape۳xewa ãŕ۳իǣËӥǣӥЙɗիɥǣӥǣӕ͑ erü pexüۡ changechaüۡ. 15ॸErü woo
toma rü ta wüxigu pemaã ãŕ۳xgacügü na ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ̲ӕիüۡma i perü
ҡɗիɥǣӥիüۡca۳x! 9ॸRü toma na Ngechuchu ngu۳իŕŕфӕüۡgü i Cristuchiga pexüۡ
toxüۡ imugüxüۡ, rü chauxca۳x rü wixwe ͑ǣәľիŕŕիüۡ, ͑ҡӥфӥËȍիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ
toxüۡ nawogü ya Tupana. Rü ñoma Йľ͑ҡӥËȍɗɥիüۡ ga Cristuxüۡ na
poxcuexüۡ ɗֆӕľՓɥիüۡrüüۡ ҡɗիɥǣӥ. Rü peyaxuxüۡwa. Yerü chauxüۡҡՓ͑ɗիɥǣ
ñoma wüxi i ҧacü i nüxüۡ nacugüexüۡrüüۡ noxri ga penayaxuxüۡ ga Ngechuchu ya
ҡɗիɥǣӥɗnape۳xewa i Tupanaãrü orearü Cristuarü ore i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. Rü
ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ , rü nape۳xewa i ͑ǣŕmaca۳իËȍիɗËҡ̲͑ɗիɥɗЙľ͑ҡӥ
ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü, rü Ëȍɗɥիüۡ ɗЙľфӥΥՓ. 16ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x pexüۡ
nape۳xewa i guxüۡma i ҧacü i Tupana üxüۡ. chaca۳ax۳ üۡ na choma chamaxüۡxüۡãcüma
10ॸRü ñu۳ի̲͑æфɗѸҡӕՓľҡфӥիɥիüۡ, rü ̲ľ%͑Йľ̲իŕիüۡca۳x. 17ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x
͑ǣŕmaca۳x taxuüۡma icuáxüۡ toxüۡ nawogü pexüۡtawa chanamu ya Timutéu ya
i duüۡxüۡgü, natürü i pema rü pegügu poraãcü nüxüۡ changechaüۡcü ya chaune
Йľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥǣӕիüۡxüۡma pecua۳x i ɗիɥËӥɗҡΔфӥæΎфɗфӥΎфľՓ. Rü nüma rü
413 ‫ڟ‬
ɗիËӥ̲̲ľ%͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗǣӕիüۡma i natürü guxüۡǣӕ̲ЙľǣӕËȍфӥիɥ͑ӥ. Rü

͑ǣŕ̲͑ՓËȍ̲͑ӕիüۡ. Rü nüma tá ñoma pexüۡҡՓËȍ͑ǣŕի̲իüۡrüüۡ rü
pexna nüxüۡ nacua۳ի%Ëȍɗիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥ tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristuégagu
Ngechuchu ya Cristu naxwa۳xexüۡãcüma pemaã nüxüۡ chixu na ҧacü tá namaã
meã chamaxüۡxüۡ ͑ǣŕ̲ǣӕիüۡnema ya pexüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ. 4ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ҡӕЙӕËɗɞËȍɗիӡǣӥիüۡwa tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristuégagu
Ëȍ͑͑ǣәľիŕŕիüۡrüüۡ. 18ॸRü ñuxre i pengutaque۳xegü. Rü nüma ya tórü Cori
pemagü rü pegü picua۳xüüۡgü, erü nagu ya Ngechuchu rü tá napetanügu na
Йľфӥիɥ͑ӥŕ͑ҡ%ӡҡ̲Йľիüۡtawa pexüۡ ͑ЙΎфľիŕŕիüۡca۳x. Rü choma rü tá
íchayadauxüۡ. 19ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ pexna chacua۳ի%ËȍɗɗËȍΎфӥֆӕ̲ӥիŕՓ.
nanaxwa۳xegu ya tórü Cori, rü paxa tá 5ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ΎфӥЙΎիËӕɗҡ͑ӥի͑
ngŕ̲ ‫ ڟ‬Ëȍիӡ͑Йľիüۡ íchayadauxüۡca۳x. pexãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥ, фӥ͑ǣŕ̲ҡ͑ɗիɥ

Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡËȍΎ̲իüۡchi nüxüۡ ͑ɞЙľ̲͑ӕիӡËȍɗիüۡ i petanüwa na
chadau ngoxi aixcüma nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ Chataná ngúxüۡ nüxüۡ ɗ͑ǣľիŕŕիüۡca۳x. Rü
Tupanaãrü pora rü e۳xna nidexagümare i ͑ǣŕ̲%Ëӥҡɗ͑ֆфӥիΎɗ͑իüۡneãrü
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nügü icua۳xüüۡgüxüۡ. ngúchaüۡ i chixexüۡ, ͑ҡӥфӥ͑%ŕфӥҡ
20ॸErü Tupana ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa rü tama namaxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ә̲
Āľիǣӥ̲фľ͑ɗիɥ͑ҡӥфӥ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a ͑իӡիǣӕֆҡΔфӥæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕ.
͑͑ǣŕի̲ɗЙΎф. 21ॸ¿Rü ñu۳xma rü ҧacü 6ॸ¡Rü tama name i pema rü pegü
e۳ի͑͑ɗիɥɗpenaxwa۳xexüۡ i pemagü? picua۳xüüۡ naxca۳իɗ͑ǣŕ̲Йľիӥիüۡ!

¿Penaxwa۳xe na pexüۡ chingagüxüۡ i ¿Tama e۳xna nüxüۡ pecua۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a changuxgu, rü e۳xna ñaxüۡ:
penaxwa۳xe na pexüۡ changechaüۡãcüma “Wüxi i íraxüۡ ɗЙ%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡ rü
rü pemaã chamecümaãcüma pexüۡ na taxü̲ۡɗЙ%ӡËȍф͑ɗЙӕիŕŕٚ, ñaxüۡ? 7ॸRü
íchayadauxüۡ? ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ perüxoe i
guxüۡma i nuxcümaüۡxüۡ i pecüma i pexüۡ
DuüۡxüۡǣӥɗËȍɗիфɗ̲իŕիüۡchiga
Ëȍɗիľիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ
duüۡxüۡgü nüxüۡ nixugügü rü penaxü۳xgu, rü ñoma ngexwacaxüۡxüۡ ɗЙ%ӡɗ
5
1ॸRü
wüxi i yatü i petanüwa rü ͑ǣľфӥЙӕիŕŕфӕüãۡ x‫ ڟ‬üۡ ɗԖЙľҡӥËȍɗǣфӥ

͑ŕфӥËӥ̲%ҡ̲͑ի%ma۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲ ЙľҡՓɗ͑ǣΦիüۡrüüۡ tá pime. Rü ñu۳xma i
͑ɗիɥɗЙľËĀӕɗЙΎф%ËӥËȍɗիľիӥËȍɗիüۡ, pema rü aixcüma ngexwacaxüۡxüۡ i duüۡxüۡgü
ľфӥՓΎΎ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Йɗիɥǣӥ, yerü Cristu rü ñoma wüxi i
ֆիΥǣӥիüۡҡ͑ӥՓфӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ carnerurüüۡ marü tachicüü tórü pecaduca۳x
nangupetü. 2ॸ¿Rü ñuxãcü i pema i nayu. 8ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲ɗЙľǣӥpicua۳xüüۡgüamaxüۡ? Rü tarüxoe i nuxcümaüۡxüۡ i tacüma i chixexüۡgü
͑фӥ̲ľ̲ŕËȍɗ͑ɗիɥ͑ЙΎф%Ëӥ фӥɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕфӥ̲ľ%
pengechaüۡgüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ naxca۳իҡ̲իŕ, erü ngexwacaxüۡxüۡ i norü
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ üxüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. 9ॸͮӥիɥфüۡxüۡ ga chorü
ɞЙľ̲͑ӕիӡËȍɗիüۡ i petanüwa. 3ॸRü woo poperawa rü pemaã nüxüۡ chixu na tama
ҡ̲Йľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲ǣӕɗËȍΎ̲ի, natanügu pexãgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ɥɗ
‫ڟ‬
ngemaã naxüۡneãrü ngúchaüۡ ügüxüۡ. wüxi i ãŕ۳իǣËӥɗҡ̲ֆիΥիüۡãrü

10ॸNatürü na yema ñachaxüۡ pexüۡ, rü tama ngüۡիŕŕca۳x ípeyaca na nüma pexü‫ۡڟ‬
pemaã nüxüۡ chixu na nüxna ̲͑ľիŕŕ%իüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Йľфӥ
ЙɗիɥǣËȍɗҡ͑ӥիüۡchixüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i guxchaxüۡgü? ¿Rü tama e۳xna inamexüۡ i
ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ ɗ͑ɥɗ͑ǣľ̲%̲իŕ̲фľիüۡ, ͑ǣŕ̲Йľľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ na
rü e۳ի͑͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i guxüۡma i ҧacü ̲͑ľիŕŕǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йľфӥ
nügüna nugüchaüۡgüxüۡ, rü e۳xna guxchaxüۡgü? 2ॸ¿Tama e۳xna nüxüۡ pecua۳x
‫ ڟ‬ax۳ güxüۡ, rü e۳ի͑͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ngɥta۳ ͑ֆɗիľ̲͑ֆիΥǣӥիüۡ ҡֆɗɥիüۡ i
tupananetachicüna۳xãxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ. Erü naãneãrü gu۳xgu nüxna icagüxüۡ i
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑իËȍիՓɞЙľËȍΎüۡxgu i guxüۡma i ñoma i naãnecü۳ۡãx۳ i duüۡxüۡgü?
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü, rü chi taxucürüwa i ñoma i Rü ñu۳ի̲͑Йľ̲ҡֆɗɥիüۡ i ñoma i
͑%͑ľՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥ. 11ॸNatürü yexguma naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgüxüۡ picagüxüۡ, ¿rü
pemaã nüxüۡ chixuxgu na tama natanügu tü۳xcüüۡ taxucürüwa i pematama
pexãgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥɗËȍɗիфɗ̲իŕիüۡ, Йľ̲͑ľիŕŕɗ͑ǣŕ̲ЙľфӥǣӕիËȍիüۡgü i
фӥ͑ËȍɗǣËȍɗĀľիɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nügü írachiréxüۡ? 3ॸ¿Tama e۳xna nüxüۡ pecua۳x
ixugüxüۡ ͑Йľľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ na фӥՓΎΎ͑ǣŕ̲ĀիӡËü۳ۡãx۳ i Tupanaãrü
ֆɗիɥǣӥիüۡ ͑ҡӥфӥ͑ɥɗ͑ǣľ̲%̲իŕ, rü e۳xna orearü ngeruüۡgü, фӥֆɗիľ̲ҡֆɗɥիüۡ i
aüexüۡ, rü e۳xna tupananetachicüna۳xãxüۡ nüxüۡ icagüxüۡ? Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ
icua۳xüüۡgüxüۡ, rü e۳xna oregüta۳ax۳ güxüۡ, rü yexeraãcü peme۳իՓ͑͑ǣŕի̲իüۡ na
e۳ի͑͑ǣ%իŕwa۳xegüxüۡ, rü e۳xna ngɥta۳ ‫ ڟ‬ax۳ güxüۡ. ͖ӕի%ËӥЙľ̲͑ľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüxüǣӥ͑ɗիɥɗЙľ̲%͑ӥիüۡ
ۡ ۡ guxchaxüۡgü i ñoma i naãnewa pexüۡ‫ڟ‬
chixuxüۡ na tama namexüۡ na natanügu ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 4ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, ͑ǣŕիǣӕ̲
pexãgüxüۡ rü bai i namaã na pechibüexüۡ. ҧacü rü guxchaxüۡ pexüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕɗ
12-13ॸErü tama cho۳xme۳իՓ͑͑ǣŕի̲͑ ñoma i naãnewa, ¿rü tü۳xcüüۡ ɗ͑ǣŕ̲
nüxna chac۳axüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama ãŕ۳իǣËӥǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡxüۡtawa pegü
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. ѠӥҽӕЙ͑ҡ͑ɗիɥֆ ípeyaxuaxüۡgüxüۡ na pexü‫ۡڟ‬
nüxna c۳Ëӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü. Natürü i ̲͑ľիŕŕǣӥ%իüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲? 5ॸRü pemaã
pema rü peme۳իՓ͑͑ǣŕի̲͑͑ӥի͑ nüxüۡ Ëȍɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ͑
pec۳axüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йľľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ i tama Йľի%͑ľŕիüۡca۳x. ¿E۳xna tataxuma i
̲ľ%̲իŕիüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑Йľҡ͑ӥՓ petanüwa ya wüxie ya nüxüۡ cuáxe na
ɞЙľ̲͑ӕիӡËȍɗիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ i chixri ҡ̲͑ľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ǣӕիËȍիüۡgü i
̲իŕËȍիüۡ. Йľҡ͑ӥՓ͑ǣŕի̲իüۡ? 6ॸRü tama
Йľǣӥ̲%Йľ͑ӕŕիɥËҡ̲, natürü naŕt‫ ڟ‬ü
ͮǣŕիǣӕ̲ҧacü rü guxchaxüۡ tüxü‫ۡڟ‬
rü ãŕ۳իǣËӥǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡxüۡtawa
͑ǣŕի̲ǣӕҡľ͑ľŕ̲%, rü tama name i
Йľիɥ͑Йľ̲͑ľիŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Йľфӥ
ãŕ۳xgacügü i tama yaxõgüxüۡpe۳xewa
guxchaxüۡgü. 7ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑Йľǣӥ̲%
ҡֆ̲ľիŕŕɗ͑ǣŕ̲
Йľ͑ӕŕիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲фӥЙΎф%ËӥËȍɗիľիüۡ
1ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗľɗЙľ̲Йľիüۡ‫ڟ‬ ͑ɗիɥ. ¿Rü tü۳xcüüۡ tama yaxna namaã
6 ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗҧacü rü guxchaxüۡ i
ՓӥիɗɗЙľľ͑ľŕɗֆիΥիüۡmaã, ¿rü tü۳xcüüۡ
Йľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ǣӕիËȍիüۡǣӥɗЙľľ͑ľŕ
pemaã üxüۡ? ¿Rü tü۳xcüüۡ tama namaã
415 ‫ڟ‬
peporae ega texé perü ҧacüca۳x ngɥ ۳xgux? ɞ͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡ na chanaxüxüۡca۳x i

8ॸͮҡӥфӥɗЙľ̲фӥЙľľ͑ľŕ̲%ҡ̲ ͑ǣŕ̲chanaxwa۳xexüۡ, natürü tama
chixexüۡ pexüe, rü nüxü‫ ۡڟ‬pengɥ ۳իɗ͑ǣŕ̲ name na ҧacü rü chixexüۡgu chaugü
Йľľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ. 9-10ॸ¿Tama e۳xna Ëȍ͑ǣӕիŕŕիüۡ na chomaã inacuáxüۡca۳x.
nüxüۡ pecua۳ի͑͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i 13ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta rü ñuxre i
chixexüۡ ügüxüۡ rü nataxuxüۡtáma i duüۡxüۡgü rü ñanagürügü:

nachica i ngextá Tupana ãŕ۳xgacü ٘ѠӥΥ͑фӥҡիӥneca۳ի͑ɗիɥ, rü taxüne
ɞֆɗɥիüۡwa? ¡Rü tama name i pegütama фӥΥnaca۳ի͑ɗիɥٚ, ñanagürügü. Rü
ЙľՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ! Erü ngextá Tupana ɗիËӥ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ, natürü ya
ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa rü nataxutáma i ҽӕЙ͑фӥҡɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗǣӕիüۡma i
͑ËȍɗËɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ɥɗ ͑ǣŕ̲. Ѡӥҡիӥ͑ľфӥҡ̲͑ɥɗ͑ǣľ̲%
ngemaã ipexüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ̲͑%͑ɗ͑ǣŕ%ŕ̲фľիüۡca۳ի͑ɗիɥ. Erü
tupananetachicüna۳xãxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ, ҡիӥ͑ľ̲%͑ɗիɥɗ͑իӥիüۡ i tórü Coriarü
фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i naxma۳իŕËȍɗҡфӥ ngúchaüۡ. ѠӥҡΔфӥæΎфɗ͑ɗիɥֆҡիӥ͑ľիüۡ
e۳ի͑͑ҡľľËȍɗҡ͑ǣŕ%ŕիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ ̲իŕŕËӥ. 14ॸRü yema Tupana wena
yatügü i naxrüüۡ yatüxü̲ۡ%͑ǣŕ%ŕիüۡ, rü ̲͑իŕŕիüۡrüüۡ ga tórü Cori ya
͑ǣŕ̲͑ǣɥta۳ ‫ ڟ‬ax۳ güxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü Ngechuchu, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta norü
ɗ͑ӥǣӥ͑իɗË͑͑ӕիӡËȍɗիüۡ i norü poramaã wena tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕ. 15ॸ¿Rü
͑ǣŕ̲իüۡgü, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama e۳xna nüxüۡ pecua۳ի͑͑ǣŕ̲
͑ǣ%իŕwa۳xegüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Йľիľ͑ľфӥæфɗѸҡӕфӥ͑ֆɗɥիüۡ? ¿Rü
oregüta۳ax۳ güxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ͖ӕի%Ëӥɗ͑ǣŕ̲Ëȍիӕ͑ľɗæфɗѸҡӕфӥ
ՓΎ̲ӥիŕŕwa۳xegüxüۡ. Rü guxüۡma i ɗիɥիüۡ rü ngexüۡ ɗ͑ǣŕ%ŕիüۡmaã inapexüۡ?
͑ǣŕ̲ǣӥфӥ͑ҡիӕҡ̲ɗ͑ËȍɗËɗ ҽիӕËӥфӥՓ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. 16ॸ¿Rü
ngextá Tupana ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa. 11ॸRü e۳xna tama nüxüۡ pecua۳x ega wüxi i
yexgumarüüۡҡ̲Йɗիɥǣӥǣ͖ӕիфľǣ ngexüۡ ɗ͑ǣŕ%ŕիüۡmaã inapexgu ya wüxi
pema ga üۡpax. Natürü i ñu۳xma ya ֆֆҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡիфľɗ͑իüۡne rü
Tupana rü marü pexüۡ‫ ڟ‬ínanapi i perü wüxitama i naxüۡ͑ľֆɗɥիüۡ? Erü
chixexüۡ ͑͑ΎիфӥիɗËҡ̲Йɗիɥǣӥիüۡca۳x. Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü
Rü ñu۳xma rü aixcüma nape۳xewa pime ñanagürü:
ֆľфӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü tórü Cori ya ٘ͮǣŕ̲ҡիфľɗ͑իüۡne rü wüxitama
Ngechuchu ya Cristuégagu marü perü i naxüۡ͑ľҡ͑ɗիɥٚ,
pecaduna pexüۡ ínanguxüۡիŕŕ. ñanagürü. 17ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ
duüۡxüۡ rü tórü Cori ya Cristuaxü‫ۡڟ‬
Ñuxãcü naxüüne i taxüne
ֆիΥΥիǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲͑%ŕɗ͑ǣŕ̲
12ॸRü ñuxre i pema rü ñaperügügü: duüۡxüۡ фӥæфɗѸҡӕ%ŕ̲%Փӥիɗǣӕҡ̲
“Rü marü name na chanaxüxüۡ i ͑фӥիɥ͑ӥŕ. 18ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ͑
͑ǣŕ̲chanaxwa۳xexüۡٚ, ñaperügügü. Rü nüxüۡ perüxoexüۡ i pexeneãrü ngúchaüۡ
ɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲, natürü tama na pexüxüۡ. Rü guxüۡma i togü i pecadu i
guxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ɗիӥǣӥիüۡ rü tüxü‫ ۡڟ‬name. Rü wüxi i duüۡxüۡ üxüۡ rü tama naxüۡnexüۡ
ɗիËӥ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ËȍΎիüۡ ͑Ëȍɗիľիŕŕ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑͑ɥɗ
‫ڟ‬
͑ǣľ̲%͑͑ǣŕ%ŕիüۡ фӥ͑ǣŕ̲Փիɗ͑ɗիɥɗ pemaã nüxüۡ chixuxüۡ i ãma۳xchiga rü

naxüۡnexüۡ Ëȍɗիľիŕŕիüۡ. 19ॸ¿Tama e۳xna %ҡľËȍɗǣфӥҡ̲Փӥիɗɗ̲ӕ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲.
nüxüۡ pecua۳իɗЙľիľ͑ľфӥҽӕЙ͑%ŕɗ Natürü pemaã nüxüۡ chixumare na nüxüۡ
Ԗӥ͑ľիüۡЙҡ͑ֆɗɥիüۡ? ѠӥЙľǣӕ͑ɗիɥɗ pecuáxücۡ a۳x na namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑
naxãchiüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i penaxüxüۡ. 7ॸRü chomatama nagu
Tupana pexna muxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i Ëȍфӥիɥ͑ӥфӥËȍɗľфӥ̲͑ľ͑ɗիɥľǣËȍΎ̲
Йľ̲фӥҡ̲ЙľǣӥфӥֆΎфҡ̲Йɗիɥǣӥ. chamaxüۡxüۡrüüۡ ̲͑իŕǣӕɗǣӕիüۡma i
20ॸErü Tupana rü marü pexca۳x nataxe rü duüۡxüۡgü. Natürü Tupana rü wüxichigü i
poraãcü nüxü‫ ۡڟ‬petatanü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x duüۡxüۡna nanaxã i nacüma na ñuxãcü
penaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲Йľիľ͑ľ̲%̲ľ% ̲͑իŕիücۡ a۳x rü ñuxãcü nagu
Tupanaca۳իЙľ̲իŕ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑% ͑իɥ͑ӥիücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tama guxãma
Йľ͑ҡիŕŕիüۡ ya Tupana. tawüxigu. 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲ngema۳xgüxüۡ rü
ngetegüxüۡ rü yutegüxüۡ rü namaã nüxüۡ
Ucu۳իŕǣӥɗ%ma۳xchiga rü ãtechiga
Ëȍɗիӕфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗËȍӕիфüüۡ tama
ñu۳xma rü tá pexüۡ changãxüۡ ga
7 naxãma۳x rü tama naxãte. 9ॸNatürü
1ॸRü
yema ãma۳xchiga ga choxna naxca۳x ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ taxucürüwa

pec۳axüۡ ga perü poperawa. Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ naxüۡneãrü ngúchaüۡmaã naporagu, rü
Ëȍɗ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲ҡ̲͑ի%̲իֆ ̲͑ľ͑ɗիɥ͑͑ի%̲իüۡ rü e۳xna naxãtexüۡ.
yatü. 2ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑͑իüۡneãrü Ƅфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲͑ի%ma۳x
ngúchaüۡ na naxügümarexüۡ i duüۡxüۡgü, rü rü e۳xna naxãte na tama yeüۡËӥфӥ͑ǣŕ̲ǣӕ
͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗՓӥիɗËȍɗǣӥֆֆҡӥфӥ͑ ͑իɥ͑ӥŕËȍիücۡ a۳x. 10ॸNatürü yíxema marü
naxãmaxüۡ, rü wüxichigü i nge rü na %̲իŕфӥ%ҡľիľ, rü tümamaã nüxüۡ chixu
naxãtexüۡ. 3ॸRü yima yatü ya ãmacü rü na tama namexüۡ na tümatexüۡ na ítatáxüۡ.
taxucürüwama naxma۳ի͑͑ӥǣӥ͑ɗ͑ӕիӡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲̲ӕфӥҡΔфӥæΎфɗфӥ̲ӕ͑ɗիɥ, rü
Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣľɗ%ҡľËӥфӥҡիӕËӥфӥՓ̲ ҡ̲ËȍΎիфӥ͑ɗիɥ. 11ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
͑ǣɥҡľ͑͑ǣɥǣӥɗֆ͑ӕիӡ. 4ॸƄфӥ͑ǣŕ̲͑ǣľɗ ngürüãchi wüxi i ngexüۡ natexüۡ íta۳xgu, rü
%ҡľËӥфӥҡ̲͑ǣɥǣӥիüۡneãrü yoratama ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲͑͑ǣľҡľфӥe۳xna
ɗֆɗիɥ, ľфӥ͑ǣɥҡľ͑ɗիɥֆ͑ǣɥիɥ͑ľ%фӥֆΎф wena nateca۳x nataegu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
ɗիɥËӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ֆ͑ǣɥҡľфӥҡ̲ ta ya yatü rü tama name i nama۳xüۡ ínata۳x.
nügüxüۡ͑ľ%фӥֆΎф͑ɗիɥ, erü naxma۳իɗֆɗիɥɗ 12ॸRü ñu۳xma rü choxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ
naxüۡ͑ľ%фӥֆΎфɗիɥËӥ. 5ॸRü tama name i ore i tümaca۳իֆֆɞիľ̲%̲իŕ͑ǣɥ̲%ɗ

wüxi ya yatü rü nama۳ի͑͑ӥǣӥ͑ɗ͑ӕիӡ, rü wüxi i nge i tama yaxΥ۳xcü. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ύфľ
e۳ի͑Փӥիɗɗ͑ǣľËӥфӥ͑ǣɥҡľ͑͑ǣɥǣӥ фӥËȍΎիфӥҡ̲͑ɗիɥфӥҡ̲ҡΔфӥæΎфɗфӥ
ɗֆ͑ӕիӡ, ľǣҡ̲͑ӥǣӥ̲%̲͑ľիŕŕ%ǣӕ ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗֆֆҡӥֆΥËӥ
na ñuxre i ngunexüۡ tama nügümaã ͑ǣɥ̲%%̲իǣӕɗՓӥիɗɗ͑ǣľɗҡ̲
̲͑իŕիüۡ naxca۳ի͑͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. Rü yaxΥ۳xcü, фӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣɥիüۡ ínata۳x, ega
͑ǣŕ̲Փľ͑фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑Փľ͑ի%фӥ ͑ǣɥ̲фӥɗիËӥ̲̲͑%͑ի%ҡľËȍüۡgu.
noxrirüüۡ ͑ӥǣӥ̲%̲͑իŕիüۡ na tama 13ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ͑ǣľɗֆիΥ۳xcü ãtegu
æȍҡ͑͑ӥի͑ɥ͑ӥիücۡ a۳x na chixexüۡgu ̲͑%ֆՓӥիɗֆֆҡӥֆҡ̲ֆիΥËӥ, rü

͑ֆɗիŕŕ%իücۡ a۳x. 6ॸRü guxüۡma i ñaã ore i tama name i íinata۳իֆֆɗ̲͑ǣɥҡľľǣ
417 ‫ڟ‬
͑ӥ̲ֆֆɗ̲ֆҡӥфӥɗիËӥ̲͑ǣɥ̲% Tupana naxca۳x caxgu i wüxi i duüۡxüۡ i

naxãma۳xchaüۡgu. 14ॸRü yima yatü ya tama marü Yudíugürüüۡ
ֆիΥËӥ, rü nama۳x i yaxΥ۳xcügagu Tupana íwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ, rü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥ
nüxüۡ nacua۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣľËӥɗҡ̲ ľǣ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲ֆɗիɥǣӕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
yaxΥ۳xcü, фӥ͑ǣɥҡľֆֆիΥËӥǣǣӕҽӕЙ͑ Tupana nayau۳xgu i wüxi i duüۡxüۡ i tama
͑ǣɥիüۡ nacua۳x. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲ íwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ, rü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥ
͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիɥǣӕ, фӥËȍɗ͑ǣŕ̲͑ի%Ëӥǣӥ ľǣ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲ֆɗիɥǣӕ. 19ॸErü
rü duüۡxüۡǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡãcügürüüۡ tá Tupanape۳xewa rü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥľǣՓӥիɗɗ
͑ɗիɥǣӥ. Natürü i ñu۳xma ya naxãcügü rü duüۡxüۡ rü ínawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgu rü
marü Tupana tüxüۡ nacua۳x. 15ॸNatürü e۳xna tama. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ɗիËӥ̲
͑ǣŕիǣӕ̲ֆɗ̲ֆҡӥֆҡ̲ֆիΥËӥфӥ naxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥ͑͑ǣ͑իɥ͑ӥիüۡ i
nama۳xüۡ ínatáxchaüۡgu rü ¡noxtacüma wüxichigü i duüۡxüۡ. 20ॸRü wüxichigü i
͑ǣɥիüۡ ínatá! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ľǣ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑Փҡ̲͑ЙӕфËӥ
͑ǣľËӥɗҡ̲ֆիΥËӥфӥ͑ǣɥҡľիüۡ ga yema puracü ga nüxüۡ‫ ڟ‬yexmaxüۡ ga
ínatáxchaüۡgu, фӥ‫͑ؽ‬ΎիҡËӥ̲͑ǣɥҡľիüۡ yexguma Tupana noxri naxca۳x caxgu. 21ॸRü
ínatá! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆֆɗ̲ֆҡӥֆ yexguma wüxi ga coriarü duüۡxüۡ нӕɗիɥֆ͑ľ
ֆիΥËӥфӥ̲фӥ̲͑ľľǣՓľ͑ Tupana cuxca۳x caxgu, rü tama name i
naxãma۳xgu. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣľËӥɗֆիΥËӥфӥ ͑ǣŕmaca۳իËӕիΎľǣ%ŕ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
marü name ega wena naxãtegu. Erü cuxüۡ‫ ڟ‬natauxchagu na nüxna
Tupana pexüۡ nidexechi na meã pegümaã ícunguxuchixüۡ ɗ͑ǣŕ̲ËΎфɗ, rü marü name
Йľ̲իŕիücۡ a۳x. 16ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa Ngecü i na ícunguxuchixüۡ. 22ॸRü cuma ga na
Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬YaxΥ۳xcüx, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕҡľɗ cucoriã۳xyane cuxca۳x nac۳axüۡ ga Tupana, rü
ҡ̲ֆիΥիüۡ cuxüۡ ítáxchaüۡgu, rü ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑cucua۳xãchi na Cori ya
͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗҡ̲cunachu۳xu, erü Cristu pecaduwa cuxüۡ ɞ͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡ. Rü
tama nüxüۡ cucua۳ի͑ǣΎիɗҡËӕ̲͑իŕŕɗ cuma ga na cungearü coriã۳xyane cuxca۳x
͑ǣŕ̲Ëӕҡľфӥe۳xna tama. Rü cumax, Pa nac۳axüۡ ga Tupana, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑
Yatü ya YaxΥ۳xcüx, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲cuxma۳x i cucua۳xãchi na tórü Cori ya Cristuarü
ҡ̲ֆիΥիüۡ cuxüۡ ítáxchaüۡgu, rü duüۡxüۡ нӕɗɥիüۡ i ñu۳xma na nüxüۡ‫ڟ‬
͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗҡ̲cunachu۳xu, erü cupuracüxücۡ a۳x. 23ॸTupana rü marü pexca۳x
tama nüxüۡ cucua۳ի͑ǣΎիɗҡËӕ̲͑իŕŕɗ nataxe rü poraãcü nüxüۡ‫ ڟ‬petatanü. ¡Rü
͑ǣŕ̲cuxma۳x rü e۳xna tama. 17ॸRü ñu۳xma ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳ի̲фӥҡ%ӡҡ̲͑ǣ
rü pemaã nüxüۡ chixu rü nüma ga Tupana Йľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i wenaxãrü
rü wüxichigü ga duüۡիŕ͑͑͑ի%ǣ ñoma i naãneãrü chixexüۡwa pexüۡ
tümaãrü cua۳x na tümaãrü maxüۡmaã gagüchaüۡxüۡ! 24ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥ, Pa
itacuáxücۡ a۳x rü meã tanaxüxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲ æȍӕľ͑ľŕǣӥի, i wüxichigü i pema rü meã
puracü ga noxri tüxüۡ‫ ڟ‬yexmaxüۡ ga tauta Tupanape۳xewa penaxüama ga yema
Tupana tümaca۳x caxgu. Ѡӥ͑ǣŕ̲ puracü ga pexüۡ‫ ڟ‬yexmaxüۡ ga yexguma
ngu۳իŕŕҡľ͑ɗիɥɗ̲͑%Ëȍ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ i noxri Tupana pexca۳x caxgu. 25ॸRü ñu۳xma
guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ i wüxichigü ya rü tá pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕɗ͑Ëȍɗǣɗ͑ǣŕ̲
ҡӕЙӕËՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 18ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ duüۡxüۡgü i ngema۳xgüxüۡ rü ngetegüxüۡ. Rü
‫ڟ‬
tórü Cori ya Ngechuchu rü taxuüۡma i mu ñuxãcü Tupanaãrü ngúchaüۡ naxüxüۡ.

ËȍΎի͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ. Natürü tá 33-34ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ի%ma۳xgu i wüxi i
pemaã nüxüۡ chixu i ñuxãcü nagu yatü, фӥ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡgu
Ëȍфӥիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥ ͑фӥիɥ͑ӥфӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ͖͑ӕի%Ëӥ
ΎфľфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥľфӥËȍΎ̲͑ɗիɥɗՓӥիɗɗ nama۳xãrü ngúchaüۡ naxüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
duüۡxüۡ ga nüxüۡ‫ ڟ‬changechaüۡtümüüۡãcüma muxüۡǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
choxüۡ nayaxuxüۡ ga tórü Cori. 26ॸYixema na ͑ɗիɥɗ͑ǣľիüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡ i ngetexüۡ
ֆիΥǣӥիüۡ rü ñu۳xma rü poraãcü фӥҽӕЙ͑%фӥЙӕфËӥǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ, erü
guxchaxüۡgü tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x marü Tupanana nügü naxã rü guxüۡ i
chauxca۳ի͑фӥ̲ľ̲ŕɗҡ̲͑ɗի%ma۳x i naxüۡ͑ľ̲%фӥ͑%ŕ̲%naxca۳x namaxüۡ.
͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥɗngema۳xgüxüۡ. 27ॸRü ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡ i ãtexüۡ rü ñoma i
͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥËӕի%ma۳xgu rü tama name ͑%͑ľ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ, rü nagu
ɗ͑ǣɥիüۡ ícuta۳x. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ͑фӥիɥ͑ӥ͖͑ӕի%Ëӥ͑ҡľфӥ͑ǣәËȍüۡ
cungema۳իǣӕфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕɗҡ̲ naxüxüۡ. 35ॸRü perü mexücۡ a۳ի͑ɗիɥɗЙľ̲%
cuxãma۳x. 28ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕի%ma۳xgu nüxüۡ chixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲, rü tama pexna na
фӥҡ̲ЙľËĀӕ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. Rü chanachu۳xuxücۡ a۳ի͑ɗիɥ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗɗЙիüۡ ãtegu rü tama ͖Ëȍфӥǣӥ̲͑ľ%Йľ̲իŕիücۡ a۳x rü
ЙľËĀӕ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ aixcüma penaxüxücۡ a۳x i tórü Coriarü
ixãma۳xgüxüۡ rü ixãtegüxüۡ rü tá nayexera i puracü. 36ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ͑ǣӕ
norü guxchaxüۡgü i ñoma i naãnewa, rü фӥիɥ͑ӥǣӕ͑ҡӥ̲ի%Ëӥфӥ̲фӥ͑͑Йիüۡ,
͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗҡ̲chanaxwa۳xexüۡ na nüxüۡ rü tümaca۳x rü marü namexgu na
nangupetüxüۡ. 29ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, pemaã naxãtexüۡ, фӥ̲фӥ̲͑ľɗ͑ǣɥիüۡ taxüte ega
nüxüۡ chixu rü tama muxüۡ i ngunexüۡ tüxüۡ‫ڟ‬ aixcüma tümaca۳իфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
͑͑ǣŕի̲͑͑իӥիücۡ a۳x i Tupanaãrü ̲͑ľ̲ŕǣӕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑͑ի%ҡľիüۡ i
puracü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ya yíxema ҡӥ̲ի%Ëӥфӥҡ̲ЙľËĀӕ͑ɗիɥ. 37ॸNatürü
ixãma۳իǣӥիľфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%ҡ͑իӥǣӥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗֆҡӥ͑ӥիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ǣӕɗ
Tupanaãrü puracü ñoma norü pacü rü tama nanaxwa۳իľǣӕ͑͑ǣɥիüۡ
tangema۳xgüxüۡrüüۡ. 30ॸRü yíxema ngexwaca naxütexüۡ, фӥ̲фӥ̲͑ľɗ͑ǣŕ̲фӥҡ.
yutanügüxe rü yixema peta ügüxe rü Erü naxme۳իՓɗ͑ǣŕի̲фӥtaxuca۳xma texé
yíxema itaxegüxe, rü tama name i ҡ͑ËȍɗիľՓľ͑͑ǣɥիüۡ naxütexücۡ a۳x. 38ॸRü
͑ǣŕmaca۳x Tupanaãrü puracü na ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ ҡĀӕфӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗ
ítange۳xgüxüۡ. 31ॸRü yíxema tüxü‫ۡڟ‬ ͑ի%Ëӥ͑ǣɥիüۡ ütexüۡ rü mexüۡ naxü. Rü
͑͑ǣŕի̲իŕɗҡӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲իüۡgü i ñoma ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗҡ̲͑ի%Ëӥ͑ǣɥիüۡ ütexüۡ rü
i naãnewa, фӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣŕmaca۳x yexeraxüۡ i mexüۡ naxü. 39ॸRü wüxi i nge i
Tupanaãrü puracü na ítange۳xgüxüۡ. Erü %ҡľËӥфӥ͑ǣɥteme۳իŕՓɗ͑ǣŕի̲ɗ
ñoma i naãne i ñu۳xma nüxüۡ idauxüۡ rü ͑ǣŕիǣӕ̲̲͑üۡիǣӕֆ͑ǣɥҡľ. Natürü
paxa tá nagu۳x. 32ॸRü tama chanaxwa۳xe na ͑ǣŕիǣӕ̲nayu۳իǣӕֆ͑ǣɥҡľ, rü marü
ҧacüca۳իЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ̲͑ľľǣҡΎɗֆҡӥɗ͑ǣɥ̲͑ǣɥիüۡ‫ڟ‬
wüxi i yatü ngema۳xgu, rü Tupanaãrü ngúchaüۡxüۡmaã naxãtegu. Natürü
ЙӕфËӥǣӕ͑фӥիɥ͑ӥфӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ͑ inaxwa۳իľ͑ՓӥիɗֆֆҡӥֆֆիΥËӥ̲%
419 ‫ڟ‬
naxãtexüۡ. 40ॸNatürü chauxca۳x rü yexeraãcü yixemax. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑͑ǣŕի̲ɗ

Ëȍɗɗҡ%ŕɗ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ%ӡËȍɗ̲Փľ͑ wüxitama ya tórü Cori ya Ngechuchu ya
naxãtegu. Ѡӥ͑ǣŕ̲ΎфľфӥËȍΎիфӥҡ̲ Cristu. Ѡӥֆɗ̲ǣǣӕ͑ɗիɥ͑͑͑ǣŕի̲իüۡ i
͑ɗիɥ, ͑ҡӥфӥ͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥфӥҽӕЙ͑%ŕɗ guxüۡma, фӥֆɗ̲ǣǣӕ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ‫ڟ‬
Ԗӥ͑ľիüۡ%фӥΎфľҡ͑ɗիɥ. ͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ. 7ॸNatürü tama
guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ nüxüۡ nacua۳x na
Tupananetachicüna۳xãgüna
͑͑ǣŕի̲իüۡ i wüxitama ya Tupana rü
naxuaxüۡgüxüۡ ga õnachiga
wüxitama ya tórü Cori. Rü ñuxre i nümagü
1ॸÑu۳xma rü tá pemaã nüxüۡ chixu i ga üۡpa rü nüxüۡ nayapue na nüxü‫ۡڟ‬
8 ͑Ëȍɗǣɗ͑ǣŕ̲Υ͑ǣӥɗ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡgü i tama Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ
ֆիΥǣӥ%իüۡ ɗ͑ǣŕ̲
tupananetachicüna۳xãgü, rü ñu۳xma rü ta
norü tupananetachicüna۳xãgüna uaxüۡgüxüۡ. tama aixcüma nüxüۡ nacua۳իǣӥɗ͑ǣŕ̲
ѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗՓӥիɗËȍɗǣӥɗֆɗիľ̲ɗ mexüۡ i Tupana nüxüۡ‫ ڟ‬naxwa۳xexüۡ. Rü
meãma nüxüۡ icuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ. Natürü ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ͖u۳ի̲ɗ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ na icuáxüۡgagu rü ñuxguacü na chixexüۡ naxügüxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲
rü yigü namaã ítarüta. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ nangΥ۳իǣӥ%ǣӕɗ͑ǣŕ̲͑իüۡnamachi i togü
yigü ingechaüۡxüۡ rü tüxüۡ narüngüۡիŕŕ͑ i duüۡxüۡgü norü tupananetachicüna۳xãgüna
ֆľիľф%Ëӥ̲ľ%ֆիΥǣӥËȍɗǣӥիüۡ. 2ॸRü uaxüۡgüxüۡ na nüxüۡ namaã
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥǣӕ͑ yacua۳xüüۡgüxücۡ a۳x. 8ॸRü yixema nüxüۡ
ҧacüxüۡ tacuáxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑ tacua۳x na tama ҧacü rü namachi na
tacua۳ի%Ëȍɗ͑͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡҡ̲ ɗ͑ǣΦիüۡǣǣӕֆɗɥիüۡ na Tupana tüxüۡ dexüۡ.
aixcüma nüxüۡ tacuáxüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ Ѡӥҡ%ӡҡ̲ֆľիľфҡɗ̲ľɗnape۳xewa ega
cua۳իɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 3ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ nangΥ۳իǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲̲͑Ëȍɗ. Ѡӥҡ%ӡҡ̲
texé aixcüma Tupanaxüۡ ngechaüۡgu, rü yexera tichixe i nape۳xewa ega tama
Tupana rü tüxüۡ nacua۳x ya yíxema. 4ॸRü nangΥ۳xgügu. 9ॸNatürü i pema i nüxüۡ na
͑ǣŕ̲͑͑͑ǣΦիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Υ͑ǣӥɗ pecuáxüۡ ͑ҡ̲ЙľËĀӕֆɗɥիüۡ ͑͑͑ǣΦիüۡ
tupananetachicüna۳xãgüna naxuaxüۡgüxüۡ i ɗ͑ǣŕ̲̲͑Ëȍɗ, ‫ؽ‬фӥЙľիӕ%ŕǣӥľфӥ
duüۡxüۡgü, rü meãma nüxüۡ tacua۳x na ͑ǣӥфӥ%Ëȍɗ͑ǣŕ̲͑Йľ͑ǣΦիüۡgagu
taxuwama namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ chixexüۡǣӕҡЙľ͑ֆɗիŕŕɗ͑ǣŕ̲Йľľ͑ľŕǣӥ
tupananetachicüna۳xãgü rü tama aixcüma i tauta aixcüma meã nüxüۡ cua۳xgüxüۡ na
TupanaxüۡËȍɗ͑ɗիɥǣӥ. Erü wüxixicatama ҧËӥֆɗɥիüۡ i Tupana nüxüۡ‫ ڟ‬naxwa۳xexüۡ!
͑ɗիɥֆɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ɗիɥËӥ, rü 10ॸErü cuma na meã Tupanaxüۡ cucuáxüۡ, rü
͑ҡիӕ̲ֆ͑ɥ. 5ॸRü togü nüxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗËӕ͑͑ǣΥ۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲

ɗիӕǣӥǣӥǣӕфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i namachi i ngextá
ҡӕЙ͑ǣӥɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü ñoma i tupananetachicüna۳xãgüxüۡ
naãnewa. 6ॸNatürü yixema nüxüۡ tacua۳x na íyacua۳xüüۡgüxüۡwa, rü ngürüãchi wüxi i
͑͑ǣŕի̲իüۡ i wüxitama ya Tupana, rü Ëӕľ͑ľŕɗҡӕҡ̲ľ%ҽӕЙ͑իüۡ cuáxüۡ tá
ֆɗ̲͑ɗիɥֆҽ͑ҡӥɗիɥËӥ. Rü nüma ya cuxüۡ nadau. Rü ngürüãchi nüma rü tá ta
ҽ͑ҡӥ͑ɗիɥɗ͑իӥ%իüۡ i guxüۡma i ҧacü i nanangΥ۳իɗ͑ǣŕ̲̲͑ËȍɗՓΎΎ͑%ŕՓ
͑ǣŕի̲իüۡ, rü naxca۳ի͑ɗիɥɗɗ̲իŕիüۡ i ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥǣӕ͑ՓӥիɗɗËȍɗիľիüۡ ֆɗɥիüۡ na
‫ڟ‬
͑͑ǣΦիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲͑Ëȍɗ. 11ॸRü tama inamexüۡ ta na wüxi i ngexüۡ i

͑ǣŕ̲%ËӥɗËӕ̲̲͑ľ%ҽӕЙ͑իüۡ ֆիΥիüۡmaã na chaxãmaxüۡ na
cucuáxüۡ, фӥҡɗËӕֆ͑ҡӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ chayagaxüۡca۳ի͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na
Ëӕľ͑ľŕɗæфɗѸҡӕnaxca۳x yuxüۡ i tauta meã naxãmaxüۡ i Pedru, фӥ͑ŕ͑ľŕǣӥֆҡΔфӥ
Tupanaxüۡ cuáxüۡ. 12ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i Cori, фӥ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗֆҡӥǣӥɗҽӕЙ͑
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗիľիüۡgu cunanguxŕŕ۳xgu i imugüxüۡ? 6ॸ¿Rü e۳xna pema nagu
͑ǣŕ̲Ëӕľ͑ľŕɗҡӕҡ̲ľ%ҽӕЙ͑իüۡ Йľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥËȍΎ̲фӥ
cuáxüۡ, rü Cristumaã rü ta chixexüۡ cuxü. Bernabéxicatama i tama namexüۡ na
13ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ toxüۡ perüngüۡիŕŕǣӥիüۡ ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ
̲͑ËȍɗɗËȍ͑ǣΦիüۡgagu chixexüۡgu orearü uruüۡgüxüۡ na
chananguxŕŕ۳իǣӕɗËȍӕľ͑ľŕ, rü perüngüۡիŕŕǣӥիüۡrüüۡ? 7ॸ¿ӄacü rü duüۡxüۡ i
͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲ҡǣӕ̲ ËȍӕффՓӡիüۡ i nügüxüۡ‫ڟ‬tama
namachi changΥ۳x na tama pecadugu naxütanüxüۡ ɗ͑ΎфӥΥ͑? ¿Rü ҧacü rü
Ëȍ͑͑ǣӕիŕŕիücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Ëȍӕľ͑ľŕ. duüۡxüۡ i ori ۳x itoxüۡ i tama namúxüۡ i norü
o? ¿Rü ҧacü rü duüۡxüۡ i carnerugüna
Yíxema Cristu tüxüۡ ̲ӕիŕ͑͑ӥիü‫ۡڟ‬
dauxüۡ i tama nagünenixüۡ ne ixaxüxüۡ?ٚ
tapuracüxüۡca۳x, rü tüxna naxü i
ͮǣŕ̲͖Ëȍфӥǣӥ͑ӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
tümaãrü natanü
duüۡxüۡgü i chauchiga idexagüxüۡ. 8ॸ¡Rü
pemaã nüxüۡ chixu rü tórü
9
1ॸRü ñu۳ի̲фӥҡ%ӡҡ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑
æΎфɗҡ̲͑ɗիɥֆËȍΎիüۡ yaxucü rü ËȍΎфӥΎфľիɗËҡ̲ֆɗɥիüۡ i ñaã nüxüۡ
choxüۡ mucü na norü puracü chixuxüۡ! ƄфӥҽӕЙ͑%фӥΎфľǣͅΎɥËȍŃ
chaxüxüۡca۳x, фӥ͑ǣŕmaca۳x taxuüۡma i ümatüxüۡՓфӥҡ͑ǣŕ̲͖͑ǣӥфӥ. 9ॸErü
duüۡxüۡgüme۳իŕՓËȍ͑ǣŕի̲ɗ͖u۳xmax. ͑ǣŕ̲Ύфľфӥ͖͑ǣӥфӥ:
Rü chomatama chauxetümaã tórü Cori ٘‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕ̲ՓΎËɗфӕËȍӕфӥ
ya Ngechuchuxüۡ chadau, фӥ͑ǣŕ̲ pute۳xewa puracüxüۡ, фӥҡ%ӡҡ̲
puracü i nüxü‫ ۡڟ‬chaxüxüۡǣǣӕ͑ɗիɥɗ cunaw۳ ŕի͑ǣӕ͑ҡ̲ֆɗ̲
ЙľֆիΥǣӥիüۡ i pemax. 2ॸRü woo togü i aruchuwa nachibüxüۡca۳x!ٚ
duüۡxüۡgü tama choxüۡ cua۳xgüchaüۡgu na ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. Rü nüxüۡ tacua۳x
tórü Cori choxüۡ muxüۡ, natürü i pema rü ͑ҡ̲ՓΎËǣӥǣӕ͑իɥ͑ӥիüۡ ga Tupana
meãma nüxüۡ pecua۳ի͑͑ӥ̲ֆɗɥիüۡ ga ga yexguma yema ñaxgu. 10ॸNatürü
choxüۡ namuxüۡ. Yerü chauxüۡҡՓ͑ɗիɥ pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥҡǣӕ͑ɗիɥǣ
ga tórü Coriaxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ, rü ͑իɥ͑ӥիüۡ ga yexguma yema ñaxgu ga
͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ pecua۳x na aixcüma Tupana. ѠӥҡËȍɗǣ͑ɗիɥǣ͑իӥ̲ҡӥիüۡ
ֆɗɥիüۡ na nüma choxüۡ namuxüۡ. 3-4ॸRü ñaã ga yema ore. Erü yíxema aruchunecü
͑ɗիɥɗËȍΎфӥĀľիɗ̲͑% Ӧիľфӥֆɞիľ̲͑ΎфӥΎфӥpu۳xwa
chanangãxüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i puracüxe, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡЙӕфËӥľֆ͑ľ
chauchiga idexagüxüۡ: rü tanaxwa۳xegü na ítanan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ i
“¿ E۳xna tama inamexüۡ na duüۡxüۡgü ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎɗҡӥի͑ӥիüۡ. 11ॸRü toma rü
choxna naxãxüۡ ɗËȍΎфӥΥ͑фӥËȍΎфӥ wüxi ya nanetüchire ya itatoxüۡnerüüۡ
axexüۡ naxca۳x i chorü puracü? 5ॸ¿E۳xna ҡɗիɥǣӥǣֆľիǣӕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ tixuxgu
421 ‫ڟ‬
ga Tupanaãrü ore. ¿Rü ñu۳xma rü tama ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗËȍӕǣǣӕËȍɗҡ̲

e۳xna i pexca۳x namexüۡ na toxna chanaxü۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ, rü nagu
penaxãxüۡ i ҧacü i toxü‫ ۡڟ‬taxuxüۡ? 12ॸRü ËȍɗËȍфӥիɥ͑ӥ͑ËȍΎիü‫ ۡڟ‬naxãtanüxüۡ.
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗΎфľфӥӕфӕüۡgü ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑ËȍΎիüۡ
Йľҡ͑ӥՓ͑ֆӕիǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ‫ڟ‬ muxüۡãcüma chanaxü۳xgu, rü
taxuxüۡ, rü maneca toma rü yexera name Ëȍ͑իӥ̲ľфӥՓΎľҡ̲͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ
͑ɗիɥɗЙľҡ͑ӥՓҡ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲ҡΎիüۡ‫ڟ‬ chorü puracü ga Tupana choxna ãxüۡ.
taxuxüۡ. Natürü i toma rü tama 18ॸ¿Rü ñu۳xma rü ҧËӥҡ͑ɗիɥɗËȍΎфӥ
͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑իӥ. Erü toma rü guxüۡ i natanü naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗ

guxchaxüۡmaã taporae na tama pexü‫ۡڟ‬ chaxüxüۡ? Rü dücax, rü chorü natanü
ҡ͑ǣӕիËȍիŕŕիüۡca۳x na Cristuaxü‫ۡڟ‬ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ҡ%ŕɗËȍֆիӕիüۡ i
ЙľֆիΥǣӥիüۡ. 13ॸPema nüxüۡ pecua۳x rü ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣľҡ͑ӥ%Ëӥ̲͑ӥիüۡ
guxüۡma i duüۡxüۡgü i tupauca ya Ëȍɗիӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗҡӥիüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ.
taxüۡnewa puracüexüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Υ͑ֆ Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ, rü woo Tupanape۳xewa
ֆɗ̲ҡӕЙӕËՓ͑ǣŕի̲իüۡtama name na petanüwa chanayaxuxüۡ i chorü
nangΥ۳xgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ͑ҡ͑ӥ͑͑ǣŕ̲̲%Ëȍ̲իüۡxüۡca۳x,
tupaucagu Tupanaca۳x naxüۡnagü ćaixüۡ, ͑ҡӥфӥҡǣӕ̲Ëȍ͑իӥɗ͑ǣŕ̲. 19ॸRü
фӥ͑͑Āľɗ͖ӕիфľɗ͑ǣŕ̲̲͑Ëȍɗ woo taxúxeme۳իŕՓËȍ͑ǣŕի̲ɗ
norü ngΥ۳xruüۡ. 14ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ya chomax, natürü guxãme۳իŕՓËȍӕǣӥ
yíxema nüxüۡ ixugüxe i ore i tüxüۡ Ëȍ͑ǣŕի̲իŕŕ, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥֆľիľф%Ëӥ
̲իŕիŕŕիüۡ, rü tórü Cori nüxüۡ nixu rü muxüۡma i duüۡxüۡg üxüۡ
̲͑ľ͑ɗիɥɗҡӥ̲%фӥЙӕфËӥca۳x charüngüۡիŕŕիüۡca۳x na Cristuaxüۡ‫ڟ‬
tanayaxu i tümaãrü natanü na ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. 20ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑ǣŕ̲̲%ҡ̲իŕիüۡca۳x. 15ॸNatürü i ֤ӕĀɞӕǣӥҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲ǣӕ, rü
ËȍΎ̲фӥҡǣӕ̲͑ǣŕ̲%ËӥËȍ͑իӥ. Yudíurüüۡ ËȍӕǣӥËȍɗիɥիŕŕ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
Rü ñu۳xma na pexca۳x chanaxümatüxüۡ i nüxüۡ charüngüۡիŕŕիüۡca۳x na Cristuaxü‫ۡڟ‬
ñaã popera, rü tama ҧacü choxna ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. Rü woo tama yema
pexãxüۡca۳ի͑ɗիɥ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲͑ҡǣӕ̲ ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ga mugütüüۡwa
texéxüۡtawa ҧacüca۳x íchac۳axüۡ, rü wüxi i Ëȍ͑ǣŕի̲ǣӕ, ͑ҡӥфӥËȍֆ͑ǣӕիŕŕ%̲
ËȍΎфӥҡ%ŕ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕËȍɗľфӥ ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
͑ɗիɥ͑Ëȍֆӕիüۡ naxüۡpa na texé choxna Cristuxüۡtawa chanagagüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
nayaxuxüۡ ɗ͖%ҡ%ŕɗËȍΎիü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ. duüۡxüۡgü i ñu۳ի̲фӥҡ͑ǣӕɥիüۡ i
16ॸRü ñu۳xma na nüxüۡ chixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. 21ॸRü
ore i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ, rü taguma ͑ǣŕիǣӕ̲͑ҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲ǣӕɗ
͑ǣŕmaca۳x chaugü chicua۳xüüۡ. Erü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Yudíugü
ՓΎľҡ̲͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗËȍΎфӥЙӕфËӥǣ ɗիɥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgürüüۡ chaugü
Tupana choxna ãxüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x Ëȍɗիɥիŕŕ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ
taxucürüwama chanangexrü. Rü charüngüۡիŕŕիüۡca۳x na Cristuaxüۡ‫ڟ‬
poraãcü chi chachixexüۡǣӕɗ͑ǣŕիǣӕ̲ ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. Natürü taguma
ҡ%ӡËȍɗ̲͑ӥիüۡ chixuxgu. 17ॸRü íchanange۳x i Tupanaãrü mugü erü
‫ڟ‬
guxüۡguma Cristuarü mugütüüۡwa chaugüna chadau i chaxunewa na

Ëȍ͑ǣŕի̲. 22ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ҡ͑ӥՓ taxuüۡma i chaxuneãrü ngúchaüۡ
Ëȍ͑ǣŕի̲ǣӕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama chaxüxüۡca۳x. Erü tama chanaxwa۳xe i
poraãcü Cristuchigaxüۡ cua۳xgüxüۡ, rü mexüۡmaã togüxüۡ
ËȍΎ̲фӥҡ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgürüüۡ chaugü changu۳իŕŕchire۳xãcüma choxüۡ‫ ڟ‬nataxu i
Ëȍɗիɥիŕŕ, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ chorü ãmare.
charüngüۡիŕŕիüۡca۳x na Cristuaxüۡ‫ڟ‬
Nayaxucu۳իŕǣӥ͑ҡ̲͑ӥիüۡ
ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥǣӕիüۡma i
yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x i
duüۡxüۡgürüüۡ ËȍӕǣӥËȍɗիɥիŕŕ, rü
tupananetachicüna۳xãgü
nagúxüۡraüۡãcüma naxca۳x chadau na
͑ǣŕ̲%ËӥĀӥիՓҽӕЙ͑իüۡtawa
10
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, chanaxwa۳xe
chanagagüxüۡca۳x i ñuxre i nümagü. 23ॸRü i nüxna pecua۳xãchie ga ҧacü
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗËȍЙӕфËӥիüۡ na nüxüۡ na ngupetüxüۡ ga yema
guxüۡwama nanguxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigü ga
tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. Erü chanaxwa۳xe na ͅΎɥËȍŃՓľфӥիɥիüۡ. Rü pema nüxüۡ
choma rü ta choxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ i pecua۳իфӥֆľիǣӕ̲͑Փľ͑իɥիǣӕфӥ
͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma gúxüۡ, naxrüüۡ i wüxi ga caixanexüۡ nape۳իľǣӕ͑ɗիӡфӥ
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nüxü‫ۡڟ‬ nayadüxü. Rü guxüۡma ga yema
ֆիΥǣӥիüۡ. 24ॸPema rü meãma nüxüۡ duüۡxüۡǣӥфӥՓӥիɗǣӕͅΎɥËȍŃ̲%
pecua۳x i wüxi i inüca i nawa iñaãchixüۡ natüüۡǣӕ͑ɗիɥիüۡtanü. Rü yexgumarüüۡ ta
rü muxüۡma inaxüۡãchi, natürü ͅΎɥËȍŃ̲%͑ɗËȍΎüۡ nawa ga yema Taxtü
ՓӥիɗիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիɥф ga Dauchiüxüۡ. 2ॸRü guxüۡma ga yema
ínguxüۡ rü nayaxuxüۡ i norü ãmare. Rü duüۡxüۡgü rü yexguma wüxigu
̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%͑Йľ̲իŕիüۡ na ͅΎɥËȍŃ̲%ֆľ̲
Tupanaxüۡtawa penayaxuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ caixanexüۡpechitatüüۡǣӕֆիɥիüۡtanügu rü
perü ãmare. 25ॸGuxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ yema Taxtü ga Dauchiüxüۡwa yachoüۡgu,
duüۡxüۡǣӥɗ͑ӥǣӥ̲ľիŕŕիüۡ naxca۳x i wüxi rü yemaãcü nügü nango۳իŕŕǣӥ͑
i inüca i nawa iñaãchixüۡ, rü meã ͅΎɥËȍŃՓľ̲͑իɥիüۡ. 3ॸRü yexgumarüüۡ
nügüna nadau na taxuüۡma ta ga guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü
͑Ëȍɗիľիŕŕիüۡca۳x i naxüۡne. Rü nanangΥ۳իǣӥǣֆľ̲Й%ӡǣĀիӡՓ
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑իӥ͑͑ֆӕիǣӥ%իüۡca۳x i rüyi۳ xüۡ. 4ॸRü guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü
norü ãmare i paxaãchixü̲ۡфľɗիɥիüۡ. nayaxaxgü ga yema dexá ga Cristu
ͮҡӥфӥֆɗիľ̲͑ֆիΥǣӥիüۡ rü yigüna nüxna ãxüۡ. Yerü Cristu rü yema
tadaugü na meã naxügüxüۡca۳x rü meã duüۡxüۡgüxüۡ ínixümücü ga yema
ɗ̲իŕիüۡca۳x na nayauxgüxüۡca۳x i tórü ɞ͑իɥիüۡwa, rü nüxna nanaxã ga yema
ãmare i taguma gúxüۡ. 26ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i dexá ga yaxaxgüxüۡ. 5ॸNatürü
choma rü tama ñoma chauechitamare ͑фӥ̲ӕ̲ŕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü ga tama
chiñaxüۡrüüۡ Ëȍɗիɥ, rü tama ñoma ҧacü i Tupanaãrü ngúchaüۡ ügüxüۡ. Rü yemaca۳x
nügü ćaixüۡ i ngürüanegumare ga yema duüۡxüۡgü rü yexma nayue rü
idagüxüۡrüüۡ Ëȍɗիɥ. 27ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x meã yéma nawogü ga naxüۡnegü ga yema
423 ‫ڟ‬
dauxchitawa ga taxúema íxãpataxüۡwa. tanguxüۡca۳x. 13ॸRü nataxuma i ҧacü rü

6ॸRü guxüۡma ga yema tórü o۳xigüxüۡ ngúchaüۡ i chixexüۡ i taxucürüwama
ngupetüxüۡ, rü yemaãcü nüxüۡ nangupetü namaã peporaexüۡ. Rü Tupana ya
na tórü cua۳xruüۡ ֆɗɥիüۡca۳x, na tama ɗիËӥ̲ֆ͑ǣӕիŕŕËӥɗ͑ǣŕ̲ҡ̲%
naxrüüۡ t ۳acü rü chixexüۡca۳xama inaxunetaxüۡ, rü tá pexüۡ narüngüۡիŕŕ͑
idaugüxüۡca۳x. 7ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x tama name tama pexüۡ ͑ЙΎф̲ŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
i nüxüۡ picua۳xüüۡgü i ҧacü rü ngúchaüۡgü. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲pexca۳x
tupananetachicüna۳xãgü, yexgumarüüۡ ga ɞ͑͑ǣӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ǣәËȍüۡgü, rü
ñuxre ga nümagü naxügüxüۡrüüۡ. Erü Tupana tá pexüۡ ͑ЙΎфľիŕŕ͑
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü tórü ͑իËȍիՓЙɗիɥǣËȍɗիüۡca۳x na tama
o۳xigüchigaxüۡ nixu rü ñanagürü: pexüۡ ͑ЙΎф̲ŕիüۡca۳x. 14ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x,
“Rü duüۡxüۡgü ínarütogü na Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ
nachibüexüۡca۳x rü na Changechaüۡgüxe, ‫ؽ‬фӥ͑ӥի͑ЙɗիɥǣËȍɗɗ
naxaxegüxüۡca۳x, фӥ͑ǣŕ̲Փľ͑ guxüۡma i tupananetachicüna۳xãgü na
rü inachigü na íyayüxexüۡca۳իٚ, tama nüxüۡ picua۳xüüۡgüxüۡca۳x! 15ॸPemaã
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 8ॸRü tama name i nüxüۡ Ëȍɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, erü chauxca۳x
ֆɗիľ̲фӥ͑ɥɗ͑ǣľ̲%ɗҡЙľ rü duüۡxüۡgü i nüxüۡ cuáxüۡ Йɗիɥǣӥ. Rü
yexgumarüüۡ ga ñuxre ga nümagü Йľ̲ҡҡ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲
naxügüxüۡrüüۡ. Rü yemaca۳x wüxitama ga pemaã nüxüۡ chixuxüۡ. 16ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ngunexüۡgu rü nayue ga 23,000. 9ॸRü Υ͑ɗӥӥ͑ľիüۡca۳x ingutaque۳xegügu, rü
tama name i nüxüۡ taxü ya tórü Cori na yaxaxgügu ya yima binu ya üünecü rü
͖ӕի%Ëӥֆի͑ҡ̲%͑իɥ͑ӥիüۡ ̲Ύիŕnaxca۳x ixãgügu, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
yexgumarüüۡ ga ñuxre ga nümagü yigü tango۳իŕŕ͑æфɗѸҡӕֆtaxca۳x nagü
naxügüxüۡrüüۡ. Rü yemaca۳ի͑ɗիɥǣֆľ̲ ɗ¡ËӥՓľфӥիɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
duüۡxüۡgüxüۡ nangΥ۳xcuxüۡ ga ãxtapegü rü nangΥ۳իǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲Й%ӡɗɗ¡ӥËӕիüۡ, rü
nayuexüۡ. 10ॸRü tama name i chixexüۡ ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗǣӥtango۳իŕŕ͑æфɗѸҡӕֆ
Tupanamaã pixugü yema ñuxre ga taxca۳x naxüۡ͑ľɗի%ËӥՓľфӥիɥիüۡ. 17ॸRü
nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigürüüۡ. Rü woo na imuxüۡ i yixema, natürü
yemaca۳x ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ Փӥիɗҡ̲ɗЙ%ӡҡ͑ǣΥ۳xgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ rü nanadai. 11ॸRü guxüۡma ͑ɗիɥɗՓӥիɗҡ̲ɗիɥǣӥիüۡ erü
ga yema tórü o۳xigüxüۡ ngupetüxüۡ, rü ՓӥիɗՓľҡ̲ҡфӥիɥ. 18ॸ¡Rü dücax i
ñu۳xma na yangaicaxüۡ na nagúxüۡ i ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗ͑͑ǣΥ۳xgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
naãne rü tórü cua۳xruüۡ ͑ɗիɥ. Rü naxüۡnamachi i Tupanaca۳x naćaixüۡ! Rü
͑իӥ̲ҡӥ͑͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ icuáxüۡca۳x ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗǣӕ͑ӥǣӥ̲%
na ñuxãcü Tupana naxwa۳xexüۡ na nangΥ۳xgüãgu, rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
ɗ̲իŕիüۡ i yixema i ñomaüۡcüü na nangΥ۳xgüxüۡ фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥǣӥ
ɗ̲իŕիüۡ. 12ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x ya yíxema nango۳իŕŕ͑ՓӥիɗǣӕҽӕЙ͑Փľ͑իɥիüۡ.
ҡӥǣӥǣӕфӥիɥ͑ӥիŕ͑ҡЙΎфիüۡ i 19ॸRü ñu۳ի̲͑͑ǣŕ̲͖Ëȍիüۡ, rü tama
Tupanape۳xewa, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ̲͑ľ% chanaxwa۳իľɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑

tügüna tadauxüۡ na tama chixexüۡgu naxüünexüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲͑Ëȍɗɗ͑ǣŕ̲
‫ڟ‬
duüۡxüۡǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ norü ֆիΥǣӥ̲Ëȍɗǣӥիüۡca۳x. 24ॸRü tama name

tupananetachicüna۳xãca۳x ćaixüۡ. Rü tama ͑ɗիɥɗҡΔիфӥҡ̲̲ľիüۡca۳x tadaugü,
chanaxwa۳իľɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑ ͑ҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡΎǣӥфӥ̲ľիüۡca۳x na
ҧacüwa namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ idaugüxüۡ. 25ॸRü marü name i penangΥ۳x i
tupananetachicüna۳xãgü, erü nangearü nagúxüۡraüۡxüۡ i namachi i namaã
maxüۡãx۳ . 20ॸNatürü pemaã nüxüۡ chixu rü nataxegüxüۡ. Rü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama naxca۳իЙľիΎľǣ%ŕфӥ͑ӥի͑ЙľË͑
Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ, norü ͑ǣľիҡ͑ľ͑իӡիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲͑Ëȍɗ.
tupananetachicüna۳xãca۳x nadaiãgu i 26ॸErü ñoma i naãne rü guxüۡma i nawa
ҧacü rü naxüۡna, rü tama Tupanaca۳ի͑ɗիɥ ͑ǣŕի̲իüۡ, фӥҡΔфӥæΎфɗфӥ͑ɗիɥ. 27ॸRü

i nadaiãxüۡ, natürü n۳g۳oxogüca۳ի͑ɗիɥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ i tama
nadaiãxüۡ. Rü tama chanaxwa۳xe i ֆիΥիüۡ pexna uxgu na naxüۡtawa
n۳g۳oxogütanüxüۡxüۡ ЙľǣӥЙɗիɥǣӥիŕŕ. 21ॸRü peyachibüexüۡca۳x, rü chi ngŕm ‫ ڟ‬a
pema na peyaxaxgüxüۡ ya yima binu ya Йľիɥիǣӕ, rü marü name i penangΥ۳x i
tórü Corixüۡ namaã picua۳xüüۡgücü rü guxü̲ۡɗΥ͑ɗpepe۳xegu yaxüxüchixüۡ.
taxucürüwama namaã pexãmücü i Rü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ naxca۳իЙľիΎľǣ%ŕ
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗæȍҡ͑Փľфӥիɥիüۡ. Rü фӥ͑ӥի͑ЙľË͑͑ǣľիҡ͑ľ͑իӡիüۡ i
pema na tórü Coriarü mechawa ͑ǣŕ̲̲͑ËȍɗɗЙľ̲%͑͑ǣΦիüۡ.
Йľ͑͑ǣΦիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Υ͑ɗ͑ӥիüۡ namaã 28ॸNatürü ngürüãchi wüxie tá pemaã
picua۳xüüۡgüxüۡ фӥҡիӕËӥфӥՓ̲͑ǣŕ̲ nüxüۡ tixu rü ñatarügü:

duüۡxüۡǣӥɗæȍҡ͑Փľфӥիɥիüۡãrü “Ñaã namachi rü
mechawa peyachibüe. 22ॸ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ tupananetachicüna۳xãca۳x yama۳xgüxüۡ i
ñapegüxüۡ i ñu۳xmax? ¿E۳xna naxüۡ͑Փ͑ľӡիüۡ ͑ɗիɥٚ, ñatarügü. Rü
Йľ͑͑ӕիŕŕËȍüۡ ya tórü Cori? ¿E۳xna ͑ǣŕիǣӕ̲ɗЙľ̲фӥҡ̲̲͑ľ͑
pexca۳x rü nüxüۡ ҡфӥЙΎф̲ŕǣӥɗ Йľ͑͑ǣΦիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲͑Ëȍɗ͑ҡ̲
yixemax? chixexüۡgu tüxüۡ Йľ͑ǣӕիŕŕիüۡca۳x ya
yíxema pemaã nüxüۡ ixuxe, rü tama
Cristu rü marü tüxüۡ ínanguxüۡիŕŕ
͑ǣŕmaca۳իҡիΎľǣ%ŕիüۡca۳x i tümax.
͑ՓɗͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥ, natürü 29ॸѠӥҡ̲ЙľËȍɗǣ͑ɗիɥɗËȍɗĀľիիüۡ i
ҡիӕËӥфӥՓ̲͑ǣŕmaca۳x ñuxãcümare
͑ǣŕիǣӕ̲:
ҡľ͑ľŕǣӥpe۳իľՓҡ̲իŕ
٘ͮҡ̲ҡիΎľǣ%ŕիüۡca۳իٚ, ñachagu.
23ॸPema rü ñaperügügü: Natürü yíxema pemaã nüxüۡ ixuxechiga
“Marü name na tanaxüxüۡ i ҧacü i ͑ɗիɥɗËȍɗĀľիիüۡ. Natürü bexmana
tanaxwa۳xegüxüۡٚ, ñaperügügü. Rü ͑ǣӥфӥ%ËȍɗՓӥիɗɗֆիΥիüۡ tá cuxna naca
ɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲, natürü tama tüxüۡ‫ڟ‬ rü ñanagürü tá cuxüۡ:
name i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ɗիӥիËȍüۡxüۡ. Rü “¿Tü۳xcüüۡ i togü naxca۳իΎľǣ%ŕիüۡgagu
͑ǣŕ̲%ËӥæфɗѸҡӕҡӥիüۡ ínanguxüۡիŕŕ͑ choxna cunachu۳xu na tama chanaxüxüۡ i
naxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲inaxwa۳xexüۡ, natürü ҧacü i chanaxwa۳xexüۡ? 30ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
tama guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ɗիӥիüۡ tüxüۡ ËȍɗҽӕЙ̲͑͑ΎիŕËȍի%իǣӕnaxca۳x i
narüngüۡիŕŕ͑ֆľիľф%Ëӥ̲ľ% ͑ǣŕ̲Υ͑ɗËȍ͑ǣΦիüۡ, ¿rü tü۳xcüüۡ i
425 ‫ڟ‬
͑ǣŕ̲Υnaca۳x choxüۡ quixu?͖ٚ͑ǣӥфӥ. Tupanaãrü orexüۡ yaxuxgu, rü chi tama

31ॸDücax, pemaã nüxüۡ chixu rü name ͑ǣɥǣӥ͑ҡӥľфӕǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲фӥՓӥիɗɗ
͑ɗիɥɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Йľիӥիüۡmaã chixexüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣɥtepe۳xewa naxüxüۡ. Rü
Tupanaxüۡ Йľҡիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü ͖Ύ̲͑ǣɥǣӥֆĀӥľфӕիüۡrüüۡ ɗֆɗիɥ. 6ॸErü
pengΥ۳xgügu rü e۳xna ҧacü pixaxgügu rü ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲͑ǣɥǣӥ
e۳xna ҧacü i to pexügügu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ natüeruchaüۡgu, фӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲%ҽӕЙ͑իüۡ Йľҡիŕŕ. ͑ΎիҡËӥ̲͑ǣɥǣӥiba۳i ۳xeru. Natürü
32ॸRü tama name i penaxü i ҧacü i ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗ͑ǣɥфӥ%͑ľֆɗիɥǣӕɗ
togüxüۡ chixexüۡǣӕֆɗիŕŕիüۡ, rü bai i ͑ǣŕ̲͑͑ǣɥǣӥnaba۳i ۳xeruxüۡ rü e۳xna
Yudíugüxüۡ, фӥ¡ɗɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ͑ǣɥǣӥֆĀӥľфӕիüۡ, фӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ
ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡxüۡ, фӥ¡ɗɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣɥǣӥɗҡӥľфӕ. 7ॸNatürü yatügü rü tama
ֆիΥǣӥիüۡxüۡ. 33ॸRü choma chanaxwa۳xe i name na nügü natüerugüxüۡ. Yerü ga
guxüۡma i chaxüxüۡwa na guxüۡma i Tupana rü nügüraüۡãcü nanaxü ga yatü
togüarü mexüۡca۳x chadauxüۡ. Rü tama фӥҽӕЙ͑ËȍɗЙľҡ͑ɗիɥ. Rü yima yatüwa
choxrütama mexüۡca۳ի͑ɗիɥɗËȍĀӕիüۡ, ͑ɗիɥɗ͑͑ǣΔիüۡ ͖͑ӕի%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ
natürü togüarü mexüۡca۳ի͑ɗիɥɗ ya Tupana. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣľËӥՓ͑ɗիɥɗ
chadauxüۡ na nümagü rü ta nangóxüۡ na ñuxãcü namexüۡ ya yatü.
ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x rü nayauxgüãxüۡca۳x i 8ॸYerü yexguma noxri Tupana naxü۳xgu
maxüۡ i taguma gúxüۡ. ga yatü, фӥҡ̲͑ǣľËӥՓ͑ɗիɥǣ

naxüãxüۡ. Ѡӥ͑ǣɥ̲Փիɗ͑ɗիɥǣֆҡӥՓ
11
1ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣӕЙľիɥɗ
ËȍӕËӥ̲͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i ͑ǣɥիüۡ naxüxüۡ. 9ॸRü yatüca۳ի͑ɗիɥǣ

ËȍΎ̲͑æфɗѸҡӕËӥ̲ǣӕËȍɗիӡիüۡrüüۡ. ҽӕЙ͑͑ǣɥիüۡ üxüۡ ga ngecü, rü tama
ngecüca۳ի͑ɗիɥǣҽӕЙ͑͑իӥիüۡ ga
Ñuxãcü meã nügümaã inacua۳xgü i
yatü. 10ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣɥǣӥ
ngexüۡgü i ngutaque۳xegüwa
itüeru na duüۡxüۡgüpe۳xewa rü Tupanaãrü
2ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, Йľ̲%Ëȍҡ%ŕľфӥ orearü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ güpe۳xewa
guxüۡǣӕ̲ËȍӕǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕфӥ͑ǣӕ nangóxüۡca۳ի͑͑ǣɥteme۳իŕՓ
Йľիɥǣֆľ̲ngu۳իŕŕҡľǣЙľիüۡ ͑͑ǣŕի̲իüۡ. 11ॸNatürü Tupanape۳xewa
Ëȍ͑ǣәľիŕŕիüۡ. 3ॸNatürü chanaxwa۳xe i rü taxuü̲ۡ͑ɗիɥֆֆҡӥľǣnatau۳xgu i
nüxüۡ pecua۳x na Cristu rü wüxichigü i ngecü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i ngecü rü
ֆҡӥľфӕ͑ֆɗɥիüۡ. Rü yatüxüۡgü rü taxuü̲ۡɗֆɗիɥľǣnatau۳xguma ya yatü.
naxma۳իŕфӕ͑ɗիɥǣӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ya 12ॸ֤ľфӥֆľիǣӕ̲͑ΎիфɗҽӕЙ͑͑ǣɥիüۡ
ҽӕЙ͑фӥæфɗѸҡӕľфӕ͑ֆɗɥիüۡ. 4ॸRü ü۳xgu ga ngecü, фӥֆҡӥՓ͑ɗիɥǣ͑ǣɥիüۡ

͑ǣŕmaca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗֆֆҡӥ naxüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ya yatü rü
ngutaque۳իľՓֆӕ̲ӥիŕǣӕфӥe۳xna ͑ǣľËӥՓ͑ɗիɥɗ͑¡ӕիüۡ. Natürü Tupana
Tupanaãrü orexüۡ yaxuxgu, rü tama ͑ɗիɥֆ͑իӥËӥɗǣӕիüۡma i duüۡxüۡgü.
ínanga۳xüchipate۳xegu, фӥ͑ǣŕ̲фӥՓӥիɗ 13ॸRüpematama tá penangugü rü ngoxi
i chixexüۡ ͑ɗիɥɗCristupe۳xewa naxüxüۡ. ̲͑ľ͑Փӥիɗɗ͑ǣľËӥфӥҡ̲͑ǣɥǣӥ
5ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗ͑ǣľËӥ ͑ҡӥľфӕ%Ëӥ̲͑ֆӕ̲ӥիŕիüۡ. 14ॸRü
ngutaque۳իľՓֆӕ̲ӥիŕǣӕфӥe۳xna ՓΎľҡ̲ҡΔфӥ¡ӕËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ na
‫ڟ‬
icuáxüۡ ͑Փӥիɗɗ%͑ľֆɗɥիüۡ na nügü ‫ ڟ‬a pechibüexüۡ rü

eca۳x tama ngŕm
nama۳իֆľիŕŕիüۡ i wüxi i yatüxüۡ. pexaxegüxüۡ? ¿Tü۳xcüüۡ nüxü pexoe i
15ॸNatürü ngecüca۳իфӥՓӥիɗɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ rü
͑ɗիɥ͑nama۳xyaexüۡ. Erü Tupana rü Йľ͑ի%͑ľŕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ i
͑ǣɥի͑͑͑ի%ɗ͑ǣɥֆľ͑͑ǣŕ̲̲% ͑ǣľфӥ͑ǣŕ̲իüۡãx۳ güxüۡ? ¿Rü ҧacüxüۡ tá
͑ǣɥǣӥ͑ҡӥľфӕիüۡca۳x. 16ॸNatürü pemaã chixu i ñu۳xmax? ¿Pexca۳x rü tá
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣҡӥǣӥ Йľ̲%Ëȍҡ%ŕիüۡ? Dücax, pemaã nüxüۡ
choxüۡgagügu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ Ëȍɗիӕфӥҡ̲Йľ̲%Ëȍҡ%ŕnaxca۳x i
tacua۳ի͑͑ǣŕ̲ҡ̲ֆɗɥիüۡ i tacüma rü ͑ǣŕ̲Йľիӥǣӥիüۡ.
nacüma i guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ i
Tórü Coriarü õna i üünexüۡchiga
guxüۡnema ya tupaucagüwa.
23ॸYerü tórü Corixüۡtawatama
Duüۡxüۡgü rü chixri namaã inacua۳xgü ga
chanayaxu ga yema ngu۳իŕŕҡľǣ
Coriarü õna i üünexüۡ
pemaã nüxüۡ chixuxüۡ. Rü yexguma
17ॸRüñu۳xma i ñaã popera i pexca۳x bexma tórü Cori ga Ngechuchuxüۡ
chaxümatüxüۡwa rü pemaã nüxüۡ chixu ínaxuaxüۡgu, rü yematama chütaxüۡgu rü
фӥ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗЙľËӥ̲ɗËȍɗիľիüۡ ҡΔфӥæΎфɗ͑͑ֆիӕǣՓӥիɗǣЙ%ӡ.
ɗҡ̲̲͑%Ëȍҡ%ŕիüۡ. Erü chauxca۳x i 24ॸѠӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕnaxca۳x naxã, rü
͑ǣŕ̲Йľфӥngutaque۳xegü rü pexüۡ yemawena rü inanabücu, rü ñanagürü:

͑Ëȍɗիľիŕŕ, rü tama aixcüma perü ٘͵%͑ɗիɥɗËȍիӕ͑ľɗpexca۳x
meruüۡǣӥ͑ɗիɥǣӥ. 18ॸErü duüۡxüۡgü chomaã ichaxãxüۡchiga. ‫ؽ‬ѠӥЙľ͑͑ǣΦɗ͖%Й%ӡ
nüxüۡ ͑ɗիӕǣӥǣӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡΔфӥ ͑͑ǣŕ̲%ËӥЙľ%ŕՓËȍΎի͑
Corica۳x pengutaque۳xegüüۡxgu rü pegü pecua۳xãchiexüۡca۳x!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 25ॸRü
pitoye. Rü ngãxüۡǣӕËȍֆիΥ͑ɗիËӥ̲ yexgumarüüۡ ta ga chibüwena rü
ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ yaxugügüxüۡ. Ngechuchu nanayaxu ga wüxi ga
19ॸChoma rü nüxüۡ chacua۳x na aixcüma pochiyu ga binuchiümaã ããcuxüۡ, rü
ՓΎľҡҡ̲ֆɗɥիüۡ i pegü pitoyexüۡ na ñanagürü:
͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ icuáxüۡca۳x na texégü “Rü daa binu rü wüxi i cua۳xruüۡ ͑ɗիɥ
ҡɗɥիüۡ ya yíxema aixcüma Cristuarü na ngexwacax Tupana duüۡxüۡgümaã
duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľ. 20ॸѠӥ͑ǣŕ̲Йľǣӥ͑ ixunetaxüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡchiga.
pitoyexüۡǣǣӕ͑ɗիɥ͑ҡ̲ɗիËӥ̲ҡΔфӥ Rü chaugü ya pexca۳իɗ¡Ëӥ̲%͑ɗիɥɗ
Corixüۡ picua۳xüüۡǣӥ%Ëӥ̲ֆɗɥիüۡ i Tupana pexüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ i
Йľ͑͑ǣΦիüۡ ɗҡΔфӥæΎфɗфӥΥ͑ɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͖ӕիǣӕËӥ
ɗ͑ǣŕիǣӕ̲pengutaque۳xegüüۡxgu. 21ॸErü daa binu pixaxgügu rü ñu۳xma choma na
͑ǣŕիǣӕ̲Йľ͑͑ǣΥ۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲Υ͑ɗ chanaxüxüۡrüüۡ ҡЙľ͑իӥ͑Йľ%ŕՓ
Ԗӥ͑ľիüۡ фӥՓӥիɗËȍɗǣӥфӥЙľ͖ӕի%ŕǣӥ͑ choxna pecua۳xãchiexüۡca۳իٚ, ñanagürü
pexira na penayaxuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Υ͑. ga Ngechuchu. 26ॸRü guxüۡguma i
ѠӥֆΎի͑ɗɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥфӥ͑ǣŕի̲ ͑ǣŕիǣӕ̲Йľ͑͑ǣΥ۳իǣӕɗ͖%Й%ӡфӥ
nataiyae, rü togü rü nayaxaxgü ya binu ЙľֆիիǣӥǣӕֆĀ¡ɗ͑ӕфӥ͑ǣŕ̲Փ
ñu۳ի̲ҡ͑͑ǣ%իŕ. 22ॸ¿E۳xna pengechiüۡgü tá duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ picua۳իŕŕ͖͑ӕի%Ëӥ
427 ‫ڟ‬
tórü pecaduca۳x nayuxüۡ ga tórü Cori. Rü ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡӥ̲ЙҡՓҡ̲ҡËȍɗ¡ӥ͑

͑ǣŕ̲%ËӥҡЙľ͑իӥ͖u۳xmatáta wena tama Tupana pexüۡ poxcuexüۡca۳x naxca۳x
nataegu i nümax. na chixexüۡ pexüexüۡ i perü
ngutaque۳xegüwa. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡΎɗ
͵ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗ̲͑ľիüۡ ͑͑͑ǣΦիüۡ i tórü
guxchaxüۡgü i pexüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ, rü choma
Coriarü õna i üünexüۡ
ҡËȍ̲͑ľիŕŕɗ͑ǣŕիǣӕ̲Йľҡ͑ӥՓ
27ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣľիľфӦիľֆ Ëȍիӡիǣӕ.
duüۡիŕфӥҡËȍɗիľфӥ̲իüۡãx۳ ãcüma
ͮǣŕ̲͑Ëӥ̲ǣӥɗҽӕЙ͑%ŕɗ
tanangΥ۳իǣӕɗ͖%Й%ӡфӥe۳xna
Üünexüۡ tüxna ãxüۡchiga
tayaxaü۳xgu ya daa binu, rü wüxi i
chixexüۡ taxü namaã i naxüۡne rü nagü
12
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, chanaxwa۳xe
ya tórü Cori. 28ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x naxüۡpa na i nüxü pecua۳ի͖͑ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ i
ۡ
ҡ͑͑ǣΦիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Й%ӡфӥ͑ ͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ǣӥфӥ͑ǣŕ̲cua۳x i
tayaxaxüxüۡ ya yima binu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tüxna ãxüۡ. Rü
wüxichigü meã tügü tangugü ngoxi ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ͑ɗիɥɗЙľ̲%͑ӥիüۡ
nataxuma i ҧacü rü chixexüۡ i tümaãrü chixuxchaüۡxüۡ i ñu۳xmax. 2ॸRü pema
maxüۡwa. 29ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ meãma nüxüۡ pecua۳x ga yexguma tauta
tanangΥ۳xgu rü tayaxaü۳xgu rü tama meã Cristuaxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥǣӕ, rü pegü nüxna
͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥǣӕ͑ҡΔфӥæΎфɗիüۡnechiga pexãgü ga tupananetachicüna۳xãgü ga
ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲, rü tügütama poxcuwa ingeáxüۡ. 3ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü
ҡǣɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑͑ǣΥ۳xgu rü chanaxwa۳xe i meã nüxüۡ pecua۳x rü
tayaxaü۳xgu. 30ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ texéxüۡ
̲ӕիӡËȍɗիľɗЙľҡ͑ӥՓфӥpićaaweexüۡ ɗĀľիիŕŕǣӕ, rü taxucürüwama ñatarügü:
rü peturaexüۡ, rü ñuxre i togü rü marü ٘ѠӥՓӥիɗֆËȍɗիľËӥ͑ɗիɥֆ
nayuexüۡ. 31ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ ͮǣľËȍӕËȍӕٚ, ñatarügü. Rü
yigütama ingugügu naxüۡЙ͑͑͑ǣΦիüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta, rü taxucürüwama texé
ɗ͑ǣŕ̲Υ͑, rü tórü Cori rü taxuca۳x ñatarügü:
chima tüxüۡ napoxcue. 32ॸNatürü ٘ͮǣľËȍӕËȍӕфӥҡΔфӥæΎфɗ͑ɗիɥٚ, ñatarügü
͑ǣŕիǣӕ̲ҡΔфӥæΎфɗ͖Ύ̲ɗҡΔфӥ ľǣҡ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tüxüۡ mu۳xgu
maxüۡwa tüxüۡ poxcugu, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ ͑͑ǣŕ̲%ËӥҡɗĀľիիücۡ a۳x. 4ॸѠӥ̲͑ӕ͑ɗիɥɗ
tüxüۡ inayarüwe۳ի%Ëȍɗիŕŕ͑ҡ̲ nacümagü i duüۡxüۡgü yaxuxüۡ, natürü
yixcüra naãneãrü gu۳xgu tüxüۡ ͑ǣŕ̲ҡӥի͑͑ի%իüۡ фӥՓӥիɗҡ̲͑ɗիɥ. Rü
napoxcuxüۡca۳իՓӥիɗǣӕ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ.
duüۡxüۡǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ. 33ॸRü 5ॸͮ͑ǣŕի̲ɗ͑ǣәիüۡraüۡxüۡ i nacüma na
͑ǣŕmaca۳x, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü ñuxãcü tórü Corica۳x ipuracüexüۡ, natürü

͑ǣŕիǣӕ̲pengutaque۳xegügu na Փӥիɗҡ̲͑ɗիɥֆҡΔфӥæΎфɗֆҡӥիüۡ mucü
Йľ͑͑ǣΦիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Υ͑ɗӥӥ͑ľիüۡ, rü na nüxüۡ‫ ڟ‬ipuracüexücۡ a۳x. 6ॸRü Tupanaãrü
̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥɞpenan۳g۳ӕիŕŕ͑ pora rü nagúxüۡraüۡãcü tawa napuracü,
ǣӕի%̲Փӥիɗǣӕ̲ľ%Йľ͑͑ǣΦիüۡca۳x. ͑ҡӥфӥՓӥիɗҡ̲͑ɗիɥֆҽӕЙ͑ֆ
34ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃtaiya۳xgu, rü guxüۡma ücü i guxüۡ i duüۡxüۡgüwa. 7ॸRü
‫ڟ‬
Tupana rü wüxichigü i duüۡxüۡna nanaxã i ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡҡ̲͑ɗիɥɗ

cua۳xruüۡ i nawa nüxüۡ icuáxüۡ ͑ͮ%ŕɗ guxüۡma i Cristuarü duüۡxüۡgü na
Ԗӥ͑ľիüۡ ҡՓ͑ǣŕի̲իüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ wüxitama i naxüۡnerüüۡҡ̲ֆɗիɥǣӥիüۡ.
nanaxü ya Tupana na guxüۡma i 13ॸҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ фӥՓӥիɗҡ̲͑ɗիɥ.
ֆիΥǣӥիüۡxüۡ nangüۡիŕŕիücۡ a۳x. 8ॸRü Tupana Rü yexguma íibaiüۡgu ga yixema, rü

фӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡxüۡ namu na nüma tüxna wüxitama i naxüۡnerüüۡ tüxüۡ ͑ɗիɥǣӥիŕŕ.
naxããxücۡ a۳x i cua۳ի͑ҡӥ̲իŕфӥ͑ӥիüۡ ѠӥՓΎΎ֤ӕĀɞӕǣӥ͑ɗիɥǣӥիüۡ, rü e۳xna
tacuáxücۡ a۳x na meã ҧoguã۳xüۡ duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥ͑ɗիɥǣӥիüۡ, rü
taxucu۳իŕիücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ̲ͮ%ŕɗ e۳xna duüۡxüۡgü i ҧacü rü corime۳իŕՓ
Ԗӥ͑ľիüۡ t ۳oguã۳xna nanaxã i cua۳x na meã ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ͑ɗիɥǣӥիüۡ, rü e۳xna
nüxüۡ tacuáxücۡ a۳x na ñuxãcü meã duüۡxüۡgü i taxúxeme۳իŕՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ
ҡ͑ǣәľիŕŕҡľիüۡ. 9ॸѠӥҡӥ̲իŕ, rü ͑ɗիɥǣӥիüۡ, natürü wüxitama i
͑ǣŕ̲ҡ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tüxüۡ‫ڟ‬ naxüۡnerüüۡ tüxüۡ ͑ɗիɥǣӥիŕŕɗ͑ӥ̲ɗ
͑͑ҡӕիËȍիŕŕ̲͑ľ%ҡֆիΥիücۡ a۳x. Rü ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. Rü guxãma i yixema rü
togue rü tüxna nanaxã i pora na ɗիËӥ̲̲фӥҡӥի͑͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲
͑ǣŕ̲̲%naxca۳իҡֆҡ͑ľիŕŕիücۡ a۳x i ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. 14ॸWüxi i naxüۡne rü
͑ǣŕ̲ićaaweexüۡ. 10ॸRü togue rü tüxna ҡ̲͑ӥիɥËҡ̲͑ɗիɥ, natürü nüxü‫ۡڟ‬
nanaxã i pora na tanaxüxücۡ a۳x i ҧacü rü ͑͑ǣŕի̲ɗ͑ŕфӕфӥ͑ËȍËӥӥǣӥфӥ
mexüۡ i Tupanaãrü poramaã üxüۡ. Rü togue naparagü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ӕիüۡgu
rü tüxna nanaxã i cua۳x na nüxüۡ tixuxücۡ a۳x nixüye. 15ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗֆ
i Tupanaãrü ore. Rü togue rü tüxna nanaxã nacutü ñaxgu:
i cua۳x na nüxüۡ tacuáxücۡ a۳x i ҧËӥֆɗɥիüۡ i “Rü ñu۳xma na tama naxme۳իËȍɗɥիüۡ,
n۳g۳ΎիΎǣӥфӥɗիɥիüۡ rü ҧËӥֆɗɥիüۡ ɗҽӕЙ͑%ŕ фӥ͑ǣŕmaca۳իҡ̲͑ǣŕ̲͑իüۡnewa
ɗԖӥ͑ľիüۡ%фӥɗիɥիüۡ. Rü togue rü tüxna Ëȍ͑ǣŕի̲ٚ, ñaxgu, фӥҡ̲͑ǣŕmaca۳x
nanaxã i cua۳ի͑͑ǣŕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ nüxüۡ narüxo na naxüۡ͑ľ%фӥֆɗɥիüۡ. 16ॸRü
tacuáxüۡ i nagawa tidexaxücۡ a۳x. Rü togue rü ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗֆ͑Ëȍɗ͑ӥ͖իǣӕ:
tüxna nanaxã i cua۳x na tanango۳իŕŕիücۡ a۳x “Rü ñu۳ի̲͑ҡ̲͑իŕҡӥËȍɗɥիüۡ, rü
na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ na tidexaxüۡ ya yíxema ͑ǣŕmaca۳x tama naxüۡ͑ľՓËȍ͑ǣŕի̲ٚ,
to i nagawa idexáxe. 11ॸRü guxüۡma i ñaxgu, фӥҡ̲͑ǣŕmaca۳x nüxüۡ narüxo
͑ǣŕ̲фӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡҡ̲͑ɗիɥɗ na naxüۡ͑ľ%фӥֆɗɥիüۡ. 17ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
naxüxüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗՓӥիɗËȍɗǣӥɗ guxüۡma i naxüۡ͑ľфӥ͑իŕҡӥֆɗիɥǣӕ, ¿rü
duüۡxüۡna naxããxüۡ ɗ͑ǣŕ̲cua۳x i nüma ҧacümaã chi i nüxüۡ ɗիɥ͑ӥŕիüۡ? Rü
nanaxwa۳xexüۡ na nüxna naxããxüۡ. ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗǣӕիüۡma i naxüۡne rü
naxmachi ۳իŕֆɗիɥǣӕ, ¿rü ҧacümaã chi i
Guxãma i yixema i yaxõgüxüۡ rü
nüxüۡ ɗՓ%իɥիüۡ? 18ॸNatürü Tupana ga
wüxitama i duüۡxüۡrüüۡ ҡɗիɥǣӥ
naxücü ga taxüne, rü ngexta nüma
wüxi i naxüۡne rü woo nüxüۡ‫ڟ‬
12ॸRü ínanaxwa۳xexüۡgu nanaxü ga taeru rü
͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ͑ŕфӕфӥ͑ËȍËӥӥǣӥфӥ tachacüügü rü taparagü i norü guxüۡma i
naparagü rü muxüۡma i to i norü taxüne. 19ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗǣӕիüۡma i
͑ǣŕ̲իüۡgü, natürü wüxitama i naxüۡne ҡիӥ͑ľфӥҡľфӕիɗËҡ̲ֆɗիɥǣӕ, rü
429 ‫ڟ‬
‫͑ع‬ǣŕիüۡ Ëȍɗֆɗɥիüۡ ɗҡիӥ͑ľɗիɥիüۡ? 20ॸRü namugüxüۡca۳x. Rü tüxüۡ naxuneta ya

ՓΎΎ͑͑ǣŕի̲ɗҡľфӕфӥҡËȍËӥӥǣӥфӥ ҧoguã۳x na nüxüۡ tixuxüۡca۳x i norü ore. Rü
taparagü, ͑ҡӥфӥՓӥիɗҡ̲͑ɗիɥɗ tüxüۡ naxuneta ya ҧoguã۳x na duüۡxüۡgüxüۡ
taxüne. 21ॸRü taxetü rü taxucürüwa ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x i norü ore, rü ҧoguã۳x na
taxme۳xüۡ ñanagürü: tanaxüxüۡca۳x i mexüۡgü i taxüۡgü i
“Choma rü tama chacuxwa۳իľٚ, Tupanaãrü poramaã üxüۡ. Rü tüxüۡ
ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i taeru rü naxuneta ya ҧoguã۳x na
taxucürüwa tacutügüxüۡ ñanagürü: tana-̲ľŕիŕŕիüۡca۳x i ićaaweexüۡ, rü
“Choma rü tama chapexwa۳իľٚ, ҧoguã۳x na togüxüۡ tarüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x,
ñanagürü. 22ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ֆľիľф%Ëӥ rü ҧoguã۳ի͑ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü
%ӡËӥ̲իüۡ i taxünewa, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ ͑ҡɗիɥǣӥիüۡca۳x. Rü tüxüۡ naxuneta ya
yexera nanaxwa۳xexüۡ i taxüne. 23ॸRü ҧoguã۳ի͑͑ǣŕ̲ҡӥ̲ҡ̲͑ӥիüۡ
͑ǣŕ̲ҡիӥ͑ľՓֆľիľф%Ëӥnaxca۳x tacuáxüۡ i nagawa na tidexagüxüۡca۳x.
ixãnexüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗֆľիľф̲ľ% 29ॸRü tama guxãma rü Tupana tüxüۡ
ixüxchiruxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡիӥ͑ľՓ ɗ̲ӕǣӥիľҡɗիɥǣӥ, rü tama guxãma

͑ǣŕի̲իüۡ i tama inaxwa۳xexüۡ na Tupanaãrü orearü uruüۡ ҡɗիɥǣӥ. Rü tama
nangexchiruxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗֆľիľф guxãma norü orewa ngu۳իŕŕҡľǣӥիľ
meã idüxüxüۡ. 24ॸͮҡӥфӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ ҡɗիɥǣӥ, rü tama guxãma nüxüۡ tacua۳x na
ҡ͑իӥ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ҡիӥ͑ľՓ tanaxüxüۡ i mexüۡgü i taxüۡgü i
͑ǣŕի̲իüۡ i guxãxüۡma iwéxüۡ. Rü Tupanaãrü poramaã üxüۡ. 30ॸRü tama
͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ͑͑͑իӥɗҡիӥ͑ľ, na guxãma nüxüۡ tacua۳ի͑ҡ̲͑ľŕիŕŕիüۡ i
yexeraãcü nüxna idauxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡgü i ićaaweexüۡ. Rü tama guxãma
yexera naxca۳x ixãnexüۡ i taxünewa. 25ॸRü nüxüۡ tacua۳x na nawa tidexagüxüۡ i wüxi
͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ͑͑͑իӥɗҡիӥ͑ľ͑ i naga i tama nüxüۡ tacuáxüۡ. Rü tama
ՓӥիɗËȍɗǣӥɗ͑ǣŕ̲ҡիӥ͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ guxãma nüxüۡ tacua۳x na tanango۳իŕŕիüۡ
rü nüxna nadauxüۡca۳x i natanüxüۡ, rü na ҧacüchiga yadexaxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
guxüۡma meã nügümaã na duüۡxüۡgü i tama nüxüۡ nacuáxüۡ i nagawa
napuracüexüۡca۳x. 26ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ idexaxüۡ. 31ॸ¡Rü naxca۳x peda۳u۳x na
Փӥիɗɗ͑ǣŕ̲ҡիӥ͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ t ۳acü Tupanaxüۡtawa penayaxuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
nüxüۡ‫ ڟ‬ngu۳xgux, rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥ cua۳իɗфӥ̲ľ̲ŕիüۡ!
i natanüxüۡgü rü ta nüxüۡ‫ ڟ‬nangu۳x. Rü
Yigü na ingechaüۡgüxüۡchiga
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗ͑ǣŕ̲ҡիӥ͑ľՓ
͑ǣŕի̲իüۡ t ۳acümaã taãŕ۳xgu, rü guxüۡma Natürü i ñu۳xma rü tá pexüۡ
ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ͑ҡ͑ӥիüۡǣӥфӥҡ͑ҡ%ŕ. Ëȍ͑ǣәľիŕŕɗҧËӥ͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i
27ॸRü ñu۳xma i pema rü Cristuxüۡne ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡãrü yexera
Йɗիɥǣӥ. ѠӥՓӥիɗËȍɗǣӥɗЙľ̲фӥ͑ǣŕ̲ фӥ̲ľ̲ŕիüۡ.
naxüۡnena pexügü. 28ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x ya
13
1ॸѠӥՓΎΎ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲ҡ̲
Tupana rü norü duüۡxüۡgü i nüxüۡ chacuáxüۡ i nagawa

ֆիΥǣӥիüۡtanüwa tüxüۡ naxuneta ya chideaxgu, rü woo Tupanaãrü orearü
ñuxre na norü puracüwa tüxüۡ ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüãۡ۳ x۳ gawa chideaxgu,
‫ڟ‬
natürü wüxi i ҧacü i ãgaxüۡrüü̲ۡфľËȍɗիɥ rü Tupanape۳xewa rü naxíra. Rü

ega tama chomücüxüۡ changechaüۡgu. 2ॸRü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľիüۡ na
woo nüxüۡ chacua۳xgu na meã duüۡxüۡgümaã ixuxüۡ, rü wüxi i íramarexüۡҡ̲͑ɗիɥ. 10ॸRü
nüxüۡ chixuxüۡ i Tupanaãrü ore, rü woo guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥҡɗ͑ֆфӥիΎɗ
nüxüۡ chacua۳xgu i guxüۡma i ҧËӥɗŕիüۡguxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲Tupanape۳xewa ingugügu rü
i Tupanachiga, rü woo chomaã nanguüۡxgu nüma guxüۡxüۡma tüxüۡ nacua۳իŕŕǣӕ.
͑͑ǣŕ̲ËȍΎфӥΥ̲%ËȍֆիɥǣËȍɗիŕŕիüۡ 11ॸYexguma chabuxgu ga chomax, rü wüxi
ya ma۳իЙӦ͑ľǣӥ, natürü taxuwama chame ga buxüۡrüüۡ chidexa, rü buxüۡ nagu

ega tama chomücüxüۡ changechaüۡgu. 3ॸRü фӥիɥ͑ӥիüۡǣӕËȍфӥիɥ͑ӥ, rü tama meã
ՓΎΎ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ngearü Ëȍӕ%ŕիüۡ chacua۳x. Natürü yexguma marü
Āɥŕфӕã۳xgüxüۡxüۡ chayanuxgu i guxüۡma i chaya۳xgu, rü nüxüۡ charüxo ga guxüۡma ga
ҧacü i choxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ, rü woo Tupanaãrü yema chorü bucüma. 12ॸѠӥ͑ǣŕ̲͖u۳xma
oreca۳x chaugü ichaxãxgu na üxüwa choxüۡ nüxüۡ idauxüۡ i Tupanachiga, rü ñoma wüxi
yagugüxücۡ a۳x, rü taxuwama choxüۡ‫ ڟ‬name i ya worua ya üxachametüxüۡwa yigü
͑ǣŕ̲ľǣҡ̲ËȍΎ̲ӥËӥիüۡ idauxüۡrüüۡ ͑ɗիɥ͑taxca۳ի͑իŕիüۡ. Natürü
changechaüۡgu. 4ॸRü yíxema tümamücüxüۡ yixcüra rü tá aixcüma meã nüxüۡxüۡchi
ngechaüۡիŕ, фӥֆի̲͑͑%ҡիɥ͑ӥ, rü tadau ya Tupana. Rü ñu۳xma rü
namaã tamecüma. Rü tama írarüwatama nüxüۡ chacua۳x i Tupanachiga.
ҡɗի%ӡի%chiwa۳xe, rü tama tügü ítarüta, rü Natürü wüxi i ngunexüۡgu rü tá meã nüxüۡ
tama tügü ticua۳xüüۡ. 5ॸRü yíxema chacua۳x i guxüۡma i nachiga, ͑ǣŕ̲͑
tümamücüxüۡ ngechaüۡիŕ, rü tama Tupana meãma choxüۡ cuáxüۡrüüۡ. 13ॸRü
taguxchigawa۳xe, rü tama tügüguxicatama ñu۳ի̲фӥ͑͑ǣŕի̲ɗҡΎ̲ŕ۳xpü۳x i
ҡфӥիɥ͑ӥ, rü tama tanuxwa۳xe, rü tama nacümagü i guxüg ۡ uca۳իɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕËȍľǣҡľիŃËȍɗիľիüۡ ͑ɗիɥ:
tümamaã ü۳xgu. 6ॸѠӥҡ̲̲͑%ҡҡ%ŕɗ 1 Rü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ҡֆիΥǣӥ
chixexüۡgü, ͑ҡӥфӥ̲͑%ҡҡ%ŕɗ͑ǣŕ̲ 2 Rü nüxüۡ ítanan۳g۳ӕիŕŕ͑͑ҡľǣӕիüۡ
ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 7ॸRü yíxema aixcüma ya Cristu
tümamücüxüۡ ngechaüۡիŕ, rü yaxna namaã 3 Rü nüxüۡ tacua۳x na tamücüxüۡ
ҡիɥ͑ӥ, rü guxüۡguma nüxüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥ, rü ingechaüۡxüۡ.
guxüۡguma mexüۡǣӕ̲͑%ҡфӥիɥ͑ӥ, rü ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡΎ̲ŕ۳xpü۳xtanüwa rü
taguma naxchi taxai woo ҧacü tümamaã ͑ǣŕ̲ǣӕիüۡ%фӥֆľիľфɗիɥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲
naxü۳xgu i tümamücü. 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲ֆɗǣӥ͑ ͑ɗիɥ͑ҡ̲ӥËӥիüۡ ingechaüۡxüۡ.
ingechaüۡxüۡ rü tagutáma inayacua۳x.
ͮǣŕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ icuáxüۡ i nagawa na
ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑͑ӥիüۡ ixuxüۡ i Tupanaãrü
idexaxüۡchiga
ore rü wüxi i ngunexüۡgu tá inayacua۳x. Rü
͑ǣŕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ icuáxüۡ i nagawa na
14
1ॸ¡Rü
naxca۳x peda۳u۳x na
idexaxüۡ, rü tá ta inayacua۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲ pemücügüxüۡ pengechaüۡxüۡ! Rü
ñu۳xma nüxüۡ icuáxüۡ rü wüxi i ngunexüۡgu ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ̲͑ľ͑ɗիɥɗnaxca۳x
rü marü taxuwatáma tüxü‫ ۡڟ‬name. 9ॸErü ípeca na Tupana pexna naxãxüۡca۳x i
͑ǣŕ̲ҡΔфӥcua۳x i ñu۳xma tüxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ, ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ͑Ëӥ̲ǣӥɗͮ%ŕɗ
431 ‫ڟ‬
Ԗӥ͑ľիüۡՓ͑ľɥիüۡ. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ɗ nüxüۡ Ëȍɗիӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ

yexeraãcü naxca۳x ípec۳axüۡ ͑ɗիɥ͑ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ, rü e۳ի͑͑ǣŕ̲
meãma nüxüۡ pixuxüۡ i norü ore! chomatama nüxüۡ chacuáxüۡ na aixcüma
2ॸYíxema duüۡիŕֆҡ̲͑ӥիüۡ tacuáxüۡ i ֆɗɥիüۡ, rü e۳ի͑͑ǣŕ̲ŕիüۡguxüۡ i ñu۳xma
nagawa idexaxe, фӥҽӕЙ̲͑%͑ɗիɥɗ Tupana tüxüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ, rü e۳xna
tidexaxüۡ rü tama i duüۡxüۡgümaã, erü ҧacü rü to i ngu۳իŕŕҡľɗҽӕЙ͑Ëȍɗǣ, rü
taxúema nüxüۡ tacua۳ի͖͑ӕիӡ ͑ǣŕ̲Փիɗ͑ɗիɥɗЙľիüۡ‫ ڟ‬mexüۡ. 7ॸ¡Rü
ñaxüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ. ѠӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ĀӥËիɗ͑ǣŕ̲Йիľҡфӕüۡ i quena rü
͑ɗիɥɗҡӥիüۡ ɗĀľիիŕŕիüۡ, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ e۳xna arpa! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ%ӡËȍɗ̲ҡľիŃ
ore i nüxüۡ tixuxüۡ фӥŕիüۡguxüۡ ͑ɗիɥ. meã napaüxgu, фӥҡ%ӡËȍɗ̲͑ӥիüۡ
3ॸNatürü yíxema nüxüۡ ixuxe i Tupanaãrü tacua۳x na ҧacügu tanapaxüxüۡ. 8ॸRü
Ύфľфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ tarüngüۡիŕŕɗ ͑ǣŕ̲Ëȍӕффǣӥ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑Ύфӥ
duüۡxüۡgü na yexeraãcü meã uwanügümaã nügü nadaixchaüۡgu, ¿rü
ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x rü nüxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡxüۡca۳x ͖ӕի%Ëӥҡ͑ӥǣӥ̲͑ľիŕŕ͑͑ӥǣӥ
ɗ͑ǣŕ̲Ύфľфӥ͑ЙΎфľիüۡca۳x i naćaixüۡca۳x ega tama meã nangógagu ya
͑ǣŕիǣӕ̲ǣӕիËȍիüۡ nüxüۡ üpetügu. 4ॸRü yima corneta ya da۳i ۳xca۳x naxca۳x
yíxema duüۡիŕֆҡ̲͑ӥիüۡ tacuáxüۡ i c۳axüۡne? 9ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pemaã
nagawa idexaxe, rü tümaca۳իҡ̲͑ɗիɥɗ nangupetü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľфӥ
͑ǣŕ̲, na yexeraãcü meã Tupanaãxüۡ‫ڟ‬ conümaã nüxüۡ pixuxgu i dexa i
ҡֆիΥիüۡca۳x. Natürü yíxema nüxüۡ ixuxe taxúema nüxüۡ cuáxüۡ, ¿rü ñuxãcü tá
i Tupanaãrü ore, rü nüxüۡ tixu na nüxüۡ tacua۳ի͖͑ӕիӡ͖իüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ i
yexeraãcü Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x i ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ pixuxüۡ? Rü ñoma
guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ. 5ॸChoma chierü ngürüanewa pidexagüxüۡrüüۡ ҡЙɗիɥǣӥ.
chanaxwa۳xe na guxãma i pema rü 10ॸѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ̲͑ӕիüۡ i nagagü i
͑ǣŕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ pecuáxüۡ i nagawa na ñoma i naãnewa. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲

pidexagüxüۡ. Natürü yexeraãcü nagagü rü name naxca۳իɗ͑ǣŕ̲
chanaxwa۳xe na duüۡxüۡgümaã nüxüۡ duüۡxüۡgü i nawa idexagüxüۡ. 11ॸNatürü
pixuxüۡ i Tupanaãrü ore. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ҡΎɗ ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲͑ӥիüۡ chacua۳xgu i
nagawa na pidexagüxüۡãrü yexera ͑ǣŕ̲͑ǣɗҡΎɗĀӕüۡxüۡ chomaã nawa
͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ҡΎǣӥ̲%͑ӥիüۡ pixuxüۡ i idexaxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡca۳x rü ñoma to
Tupanaãrü ore. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡΎɗ i nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ rüüۡ Ëȍɗիɥ, rü chauxca۳x
nagawa na idexaxüۡ, фӥ̲͑ľľǣ͑ǣŕ̲ rü ñoma to i nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡrüüۡ
ֆիΥǣӥիüۡmaã nüxüۡ ixuxgu na ҧacüchiga ͑ɗիɥɗ͑ӥ̲ի. 12ॸChoma nüxüۡ chacua۳x rü
ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āľի, na nümagü rü ta pema rü pexü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡ na pexü‫ۡڟ‬
yexeraãcü meã Tupanaãxüۡ‫ڟ‬ ͑͑ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ǣӥɗ
ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. 6ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tüxna ãxüۡ. Natürü
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ ̲͑ľ͑ɗիɥɗnaxca۳x pedau na guxüۡãrü
pexüۡҡՓËȍիӡիǣӕ, rü chi to i nagawa yexera pexna naxããxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
chideaxgu, ¿rü ҧacüwa chi pexü‫ ۡڟ‬namexüۡ nacümagü i namaã nüxüۡ perüngüۡիŕŕիüۡ
ɗ͑ǣŕ̲? ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľ̲% i guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ na yexeraãcü meã
‫ڟ‬
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. 13ॸRü ̲ľ%Ëȍ͑͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x. 20ॸPa

͑ǣŕmaca۳x yíxema duüۡիŕֆҡիәľ̲ æȍӕľ͑ľŕǣӥի, ҡ̲̲͑ľ͑ɗիɥɗ
nüxüۡ cuáxüۡ i nagawa idexaxe, rü name buxüۡgürüüۡ Йɗիɥǣӥɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ
͑ɗիɥɗҽӕЙ͑͑naxca۳x taca na tüxna Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡwa. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗՓӥիɗɗ
naxããxüۡca۳x i cua۳x na togümaã nüxüۡ buxüۡ i ngexwacax íraxüۡrüüۡ tama
tixuxüۡca۳ի͖͑ӕիӡ͖իüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ i chixexüۡ pexü, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ tixuxüۡ. 14ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡwa rü penaxwa۳xe i duüۡxüۡ i
taxúema nüxüۡ cuáxüۡ i nagawa marü yaxüۡrüüۡ ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ.
Ëȍֆӕ̲ӥիŕǣӕ, фӥËȍӕ%ŕ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ 21ॸTupanaãrü ore ga nuxcümaüۡxüۡ ga
yumüxŕx‫ ڟ‬üۡ. Natürü chomatama rü norü orearü uruüۡ ümatüxüۡ rü ñanagürü:

taxuüۡma chacua۳x na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ i “Rü nuã tá chanamugü i to i
͑ǣŕ̲. 15ॸ¿Rü ҧacü tá chaxü i ñu۳xmax? nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü na to
Ѡӥ̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥľǣҡիәľ̲͑ӥիüۡ i nagawa yadexagüxüۡca۳x
cuáxüۡ ɗ͑ǣՓËȍֆӕ̲ӥիŕǣӕ, natürü namaã i ñaã Yudíugü i tama
chanaxwa۳xe i guxãma nüxüۡ cuáxüۡ i ֆիΥǣӥիüۡ. Natürü woo
͑ǣՓфӥҡËȍֆӕ̲ӥիŕ. Rü marü ͑ǣŕ̲%ËӥËȍ͑իü۳xgu, rü
̲͑ľ͑ɗիɥľǣҡիәľ̲͑ӥիüۡ cuáxüۡ i ҡ%ӡҡ̲Ëȍӕǣ͑իɥ͑ӥŕɗ
nagawa chawiyaegu, natürü ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗҡ̲
chanaxwa۳xe i guxãma nüxüۡ cuáxüۡ i ɗфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡٚ,
nagawa rü ta chawiyae. 16ॸErü ñanagürü ga Tupana. 22ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡիәľ̲͑ӥիüۡ cuáxüۡ i ͑ǣŕ̲͑ҡիәľ̲͑ӥիüۡ cuáxüۡ i
nagawa Tupanaxüۡ quicua۳xüüۡgu, rü nagawa idexaxüۡ, rü wüxi i cua۳xruüۡ ͑ɗիɥ
yíxema duüۡիŕǣӥֆ͑ǣŕ̲ ‫ ڟ‬ɗфӥիɥ͑ӥŕիŕ, naxca۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
rü taxucürüwa cumaã wüxigu Tupanaxüۡ ɗфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ. Rü tama duüۡxüۡgü i
ticua۳xüüۡgü, erü tama nüxüۡ tacua۳x na ̲фӥֆիΥǣӥիüۡca۳ի͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. Natürü
͖ӕիӡ͖իüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľիüۡ na ixuxüۡ, rü
quixuxüۡ. 17ॸѠӥՓΎΎ͑ǣŕ̲Ëӕфӥֆӕ̲ӥիŕ duüۡxüۡǣӥɗ̲фӥֆիΥǣӥիüۡca۳ի͑ɗիɥ͑
фӥ̲͑ľիŕchi ۳xgu, natürü yíxema yexeraãcü meã Tupanaãxüۡ‫ڟ‬
duüۡիŕǣӥֆ͑ǣŕ̲‫ ڟ‬ɗфӥիɥ͑ӥŕիŕфӥ ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. Rü tama duüۡxüۡgü i tama
taxuüma i mexüۡ nawa tayaxu ega to i
ۡ ɗфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡca۳ի͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. 23ॸRü
nagawa quideaxgu. 18ॸҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľ̲ɗֆիΥǣӥիľ
chaxã, erü perü yexera taxúema nüxüۡ pengutaque۳xegügu, rü guxã chima to i
cuáxüۡ i nagawa chidexa. 19ॸNatürü woo nagawa pidexagügu, ‫ع‬фӥ͖ӕիӡ͖իüۡ tá
muxüۡma i ore i taxúema nüxüۡ cuáxüۡ i ega petanügu naxücuxgu i wüxi i duüۡxüۡ
nagawa na chidexaxüۡ, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ i ngŕ̲ ‫ ڟ‬ɗֆфӥիɥ͑ӥիüۡ rü e۳xna wüxi i
ֆիΥǣӥիüۡãrü ngutaque۳xegüwa rü duüxüۡ ɗҡӕҡֆիΥիüۡ? ¿Taux e۳xna i
ۡ
chauxca۳իфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕËȍɗ͑ɗիɥľǣ ͑ǣӕҡ͑իɥ͑ӥիüۡ ͑Йľի%ӡ%ŕǣӥիüۡ i
woo noxre i ore i meãma nüxüۡ pemax? 24ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗǣӕի%̲
icuáxüۡwa namaã nüxüۡ chixuxgu i i pema nüxüۡ pixuxgu i Tupanaãrü ore,
ҽӕЙ͑%фӥΎфľ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣŕ̲̲% rü chi petanügu naxücuxgu i wüxi i
433 ‫ڟ‬
duüۡxüۡ ɗҡ̲ֆիΥիüۡ rü e۳xna wüxi i ya nüxüۡ ixuchigüxe na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ i

duüۡxüۡ i ngŕ̲
‫ ڟ‬ɗֆфӥիɥ͑ӥիüۡ, rü tá nüxüۡ ͑ǣŕ̲ΎфľɗҡΎɗ͑ǣՓ͑ӥիüۡ yaxuxüۡ.
͑իɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ͑ӥիüۡ 28ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗtatau۳xgu na
pixuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ӥիüۡ nacua۳x texé nüxüۡ ixuchigüxüۡ na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ

na nüma rü wüxi i pecaduãx‫ ڟ‬üۡ ͑ֆɗɥիüۡ. ɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗҡΎɗ͑ǣՓ͑ӥիüۡ yaxuxüۡ,
Ѡӥ͑ӥǣӥǣӕҡҡ̲ɞ͑фӥիɥ͑ӥɗ фӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑͑ΎիҡËӥ̲ҡ̲
͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ ͑իɥ͑ӥǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ to i nagawa pidexagü i perü
pixugüexüۡ. 25ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i ngutaque۳xewa. Ѡӥ͑фӥ̲ľ̲ŕɗ
͑ӥիɥËҡ̲͑ӥիüۡ nacuáxüۡ rü tá naxca۳x ՓӥիɗËȍɗǣӥҡӥիɗËҽӕЙ̲͑%իɥËҡ̲
ínicua۳x. Ѡӥ͑ӥ̲фӥ͑ǣŕի̲ҡ bexma tidexagü. 29ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
nacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü, rü tá Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡ. ͑ǣŕիǣӕ̲pengutaque۳xegügu, rü name
Rü tá nüxüۡ nixu na aixcüma Tupana ͑ɗիɥɗҡիфľфӥe۳xna tomaŕ۳xpü۳xicatama
Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲իüۡ. nüxüۡ tixu i Tupanaãrü ore. Ѡӥ͑ǣŕ̲
togü i ngutaque۳xetanüxüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ
Guxüۡma i ҧacü i ngutaque۳xewa pexüxüۡ,
na meã nangugügüãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ.
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%Йľ%ŕҡ 30ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗɞֆĀľիֆ͑ľɗ
ipexüãcüma penaxü
wüxi i duüۡxüۡ, rü Tupana tümamaã
26ॸDücax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ñu۳xma tá ideaxgu ya togue ya ngŕm ‫ ڟ‬a rütoxe, rü
pemaã nüxüۡ chixu na ñuxãcü tá ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ɗֆ͑Ëȍɗ͑ľիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
penaxüxüۡ ľǣ͑ǣŕիǣӕ̲ ͑ӥիɥфɗĀľիիüۡ na tidexaxüۡca۳x ya
pengutaque۳xegügu. Rü ñuxre i pema rü yíxema duüۡիŕֆҽӕЙ͑ҡӥ̲̲%
marü name na Tupanaãrü wiyaegu idexaxe. 31ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥǣӕի%̲ɗЙľ̲
pewiyaegüxüۡ, rü togue rü na Tupana pemaã idexaxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ
tangu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü togue rü nüxüۡ i wüxichigü ípenan۳g۳ӕիŕŕ͑ЙľՓ
tixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗҽӕЙ͑ҡӥիüۡ nüxüۡ nanguxüۡ na pidexagüxüۡ i Tupanaãrü
cua۳իŕŕիüۡ, rü togue rü nawa tidexagüxüۡ ore. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ
i naga i tama nüxüۡ tacua۳xgüxüۡ, rü togue ngutaque۳xetanüxüۡgü rü tá Tupanachiga
rü tanango۳իŕŕǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ĀľիɗҡΎɗ ̲ľ%͑͑ǣәľфӥҡ͑ҡ%ŕǣӥ. 32ॸRü
nagawa nüxüۡ yaxugüxüۡ. Natürü ͑ǣŕ̲%Ëӥtanaxwa۳xe i meãma
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥtanaxwa۳xe i ҡӥ̲%ŕ̲%itacua۳x ya wüxichigü ya
ֆիΥǣӥիüۡãrü ngüۡիŕŕca۳ի͑ֆɗɥիüۡ, na yíxema Tupanaãrü orexüۡ ixuxe. 33-34ॸErü
ֆľիľф%ËӥֆիΥǣӥ%իüۡca۳x rü meã perü ngutaque۳xegüwa rü Tupana
Tupanaca۳ի̲͑իŕիüۡca۳x. 27ॸRü nanaxwa۳xe na meã penaxüxüۡ i guxüۡma,
͑ǣŕիǣӕ̲ҡΎɗ͑ǣɗЙľ̲ҡ̲͑ӥիüۡ rü tama nanaxwa۳xe na ngŕm ‫ ڟ‬a
pecuáxüۡwa pidexagügu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ Йľի%ӡǣҡ͑ӥիüۡ фӥЙľǣӥɞЙľҡӥľիŕŕիüۡ. Rü
taxre rü e۳xna tomaŕ۳xpü۳xicatama guxü̲ۡɗҡΎǣӥɗֆիΥǣӥիüۡãrü
tidexagü. Rü tanaxwa۳xe i wüxiexira ngutaque۳xegüwa rü marü nüxüۡ nayapue
tidexa i noxri rü yixcama ya togue. Rü na tama yadexagüxüۡ i ngexüۡgü. Rü
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃҡΎɗ͑ǣՓɗĀľիǣӕ, ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ̲фӥҡ͑ǣŕ̲%Ëӥ
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ҡ͑ǣŕի̲իüۡ ya wüxie penaxü, erü nachu۳xu na yadexagüxüۡ i
‫ڟ‬
ngexüۡgü i ngutaque۳xegüwa. Rü name ͑ǣŕ̲Ύфľǣǣӕ͑ɗիɥɗЙľիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ

͑ɗիɥ͑ֆҡӥǣӥǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡ i ngexüۡgü, i maxüۡ i taguma gúxüۡ, ega aixcüma
͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľҡӥիüۡ muxüۡrüüۡ. guxüۡǣӕ̲ЙľֆիΥǣӥ̲ǣӕ. Natürü
35ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҧacüxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲ǣӕիüۡǣӕ̲ЙľֆիΥǣӥǣӕ,
nacuáxchaüۡgu i wüxi i ngexüۡ, rü name rü natüca۳ի̲̲фľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ЙľфӥΥ.
͑ɗիɥɗ͑Ëȍɗüۡwatama natena naca i 3ॸRü noxri pexüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕǣֆľ̲
͑Ëȍɗǣɗ͑ǣŕ̲. ƄфӥՓӥիɗɗ%͑ľ͑ɗիɥ ngu۳իŕŕҡľǣËȍΎ̲ҡ̲ҡΎǣӥǣ

ega ngutaque۳xewa yadeaxgu i wüxi i chomücügüxüۡtawa chayaxuxüۡ. Rü pexüۡ
‫ڟ‬
ngexüۡ. 36ॸPa Corɥtiucü ۡ۳ãx۳ güx, ̲͑ľ͑ɗիɥ Ëȍ͑ǣәľիŕŕ͑æфɗѸҡӕфӥҡΔфӥpecaduca۳x
na nüxna pecua۳xãchiexüۡ na tama nayuxüۡ, ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ
ЙľՓիɗф͑ľ͑իӡիüۡ i Tupanaãrü ore. ümatüxüۡwa nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ. 4ॸRü
Ѡӥҡ̲ЙľիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ yexgumarüüۡ ta pexüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕ͑
penayauxgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲. 37ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ñuxãcü inata۳xgüãxüۡ, rü ñuxãcü norü
ËȍɗҡľիŃҡӥǣӥǣӕфӥիɥ͑ӥǣӕ͑ҽӕЙ͑%фӥ tomaŕ۳xpü۳x ga ngunexüۡgu rü wena na
orearü uruüۡ ҡɗɥիüۡ rü e۳xna tügügu namaxüۡxüۡ, ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ
ҡфӥիɥ͑ӥǣӕ͑ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tüxna ümatüxüۡ nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ. 5ॸRü
naxãxüۡ i ҧacü rü cua۳x, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ yexgumarüüۡ ta pexüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕǣ
nüxna tacua۳xãchi na tórü Coriarü ore ñuxãcü Pedruca۳x na nangóxüۡ ga Cristu,
ֆɗɥիüۡ i ñaã ore i pexca۳x chaxümatüxüۡ. rü ñuxãcü yixcüra rü norü ngúexüۡgü ga
38ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃҡ̲͑ӥիüۡ yamugüxüۡca۳x na nangóxüۡ. 6ॸRü
cuáxchaüۡǣӕɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ yemawena ga Cristu rü noxtacüma 500
chixuxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡ̲ҡӥիüۡ фӥֆľիľфǣֆիΥǣӥիüۡca۳x nango۳x. Rü
pecuáxchaüۡ. 39ॸ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa muxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü ñu۳xma rü
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü Tupanana naxca۳x peca ҡ̲͑իŕ, natürü nümaxüۡ rü marü
i cua۳x na meãma nüxüۡ pixuxüۡca۳x i norü nayue. 7ॸRü yemawena rü Chaüۡtiáguca۳x
ore! ¡Rü tama penachu۳xu na to i nango۳x, rü yixcama guxüۡma ga yema
nagawa yadexagüxüۡ i duüۡxüۡgü! 40ॸRü togü ga ngúexüۡgü ga yamugüxüۡca۳x
perü ngutaque۳xegüwa, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ nango۳x. 8ॸRü düxwa chowa inayacua۳x ga
meã penaxüxüۡ i guxüۡma. Rü tama name chauxca۳x rü ta na nangóxüۡ, woo
i ngŕ̲‫ ڟ‬Йľի%ӡǣҡ͑ӥфӥЙľǣӥ ͑ǣӥфӥ%Ëȍɗ̲фľ͑ɗիɥǣֆľ̲,
ɞЙľҡӥľիŕŕ. ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i wüxi i buxüۡ i tautama
norü ngunexüۡwa nanguyane buxüۡrüüۡ.
Cristu na yuwa írüdaxüۡchiga 9ॸRü choma rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ
Tupana imugüxüۡtüüۡwa chaxü. Ѡӥҡ%ӡ

15
1ॸRü ñu۳xmax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի,
rü chanaxwa۳xe i nüxna chima name na Tupana imuxüۡmaã

pecua۳ի%Ëȍɗľɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ choxüۡ naxugüxüۡ i duüۡxüۡgü, yerü nawe
tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ ga pemaã nüxüۡ Ëȍɗ͑ǣŕËȍɗǣӥǣҽӕЙ͑%фӥĀӕüۡxüۡgü rü
chixuxüۡ. Ѡӥֆľ̲ҡ̲Ύфľ͑ɗիɥǣЙľ̲ poraãcü chixexüۡ namaã chaxü. 10ॸNatürü
peyauxgüxüۡ. Rü ñu۳ի̲фӥ͑ǣŕ̲ҡ̲ ga Tupana rü chomaã namecüma, rü
Ύфľǣǣӕ͑ɗիɥɗ̲ľ%ЙľֆիΥǣӥիüۡ. 2ॸRü ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü choxüۡ pedau na
435 ‫ڟ‬
ҧËӥËȍɗɥիüۡ фӥ͖ӕի%Ëӥ͑Ëȍɗɥիüۡ. Rü namaxüۡ. 17ॸRü yexguma chi Cristu tama

yema chomaã na namecümaxüۡ rü tama wena maüۡxgu, rü natüca۳xmamare chi
natüca۳ի̲͑ɗիɥ. Yerü choma rü guxüۡ ga ͑ɗիɥɗЙľֆիΥǣӥիüۡ, rü chi ñu۳xma rü ta
togü ga yamugüxüۡãrü yexera chanaxü perü pecadugagu ipeyarütauxe. 18ॸRü chi
ga Tupanaãrü puracü. Natürü tama ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիɥǣӕфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ËȍΎ̲ҡ̲͑ɗիɥǣËȍ͑իӥիüۡ ga yema Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ i marü yuexüۡ, rü
puracü, natürü Tupana ga chomaã Ëȍɗҡҡ%ӡËȍɗ̲͑ӥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ
̲ľËӥ̲ËӥфӥËȍΎ̲%ЙӕфËӥËӥ͑ɗիɥǣ i taguma gúxüۡ. 19ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
naxücü ga yema puracü na nüxüۡ ñoma i maxüۡca۳իɗËҡ̲ֆɗիɥǣӕ͑
chixuxüۡca۳x ga norü ore. 11ॸNatürü i Cristuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ, rü chi guxüۡ i togü i
ñu۳xma rü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥľǣՓΎΎËȍΎ̲ duüۡxüۡgüarü yexera tangechaüۡtümüüۡgü.
Ëȍɗիɥǣӕфӥe۳ի͑ҡΎǣӥֆɗիɥǣӕǣЙľ̲% 20ॸNatürü aixcümaxüۡËȍɗ͑ɗիɥǣæфɗѸҡӕǣ
nüxüۡ ixuxüۡ ga yema ore. Yerü yema ore yuwa na ínadaxüۡ. Rü natanüwa i
ga pemaã nüxüۡ tixuxüۡ, rü Tupanaãrü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ֆӕľիüۡ i yixcüra tá
ore i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ ͑ɗիɥ, фӥֆľ̲͑ɗիɥ írüdagüxüۡ, фӥæфɗѸҡӕ͑ɗիɥǣ̲͑%
ǣЙɗիΥǣӥիüۡ. inaxügücü na ínadaxüۡ, ֆľфӥ͑ӥ̲͑ɗիɥ
ǣ͑ӥիɥфՓľ̲͑͑իüۡxüۡ. 21ॸRü
͵ӕի%ËӥՓľ͑ҡ̲͑իŕɗ
yexgumarüüۡ wüxi ga yatügagu na
duüۡxüۡgü i yuexüۡ
nayuexüۡ ga duüۡxüۡgü, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
12ॸMarü pemaã nüxüۡ tixu na Cristu rü ҡҡ͑ɗիɥ͑ՓӥիɗɗֆҡӥǣǣӕՓľ͑
yuwa ínadaxüۡ. ¿Rü tü۳xcüüۡ ñuxre i pema ̲͑իŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲фӥֆӕľիüۡ. 22ॸRü
rü ñaperügügü: ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ Adáüۡgagu guxãma na
“Yuexüۡ фӥҡǣӕҡ̲Փľ̲͑͑իŕٚ, yuexüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡ͑ɗիɥ͑
ñaperügügü? 13ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲ æфɗѸҡӕǣǣӕ̲͑իŕիüۡ i guxüۡma i
yuexüۡ фӥҡǣӕËȍɗ̲Փľ̲͑͑իŕǣӕфӥ duüۡxüۡgü i nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. 23ॸNatürü
ǣæфɗѸҡӕфӥËȍɗҡҡ%ӡËȍɗ̲Փľ͑ wüxichigü tá tümawa nangu na wena
namaxüۡ. 14ॸRü yexguma chi Cristu tama tamaxüۡxüۡ. ѠӥæфɗѸҡӕ͑ɗիɥǣ͑ӥիɥф
wena maüۡxgu, фӥ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ӥիüۡ maxüۡcü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ә̲
tixuxüۡ i nachiga rü taxuwa chima name, ͑իӡիǣӕɗ͑ӥ̲ի, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗ
rü natüca۳ի̲̲фľËȍɗ͑ɗիɥɗЙľфӥΥ. Փľ̲͑͑իŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
15ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիɥǣӕ, rü ͑Ύիфӥɗիɥǣӥիüۡ. 24ॸѠӥ͑ǣŕ̲Փľ͑ҡ͑ɗիɥ
toma rü Tupanaãrü orearü uruüۡgü i i nagúxüۡ i naãne. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥ
dorata۳ax۳ güxüۡ Ëȍɗҡɗիɥǣӥ. Erü nüxüۡ tixu ya Cristu i nüxüۡ ͑ЙΎф̲ŕիüۡ i guxüۡma
na Tupana Cristuxüۡ Փľ̲͑իŕŕիüۡ. Rü i norü uwanügü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗ
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲ɗիËӥ̲ֆɗիɥǣӕ͑ Nanatü ya Tupanana naxããxüۡ i guxüۡma
Փľ̲͑͑իŕիüۡ i yuexüۡ, rü chi wüxi i na nüma namaã inacuáxüۡca۳x. 25ॸErü
ĀΎф̲фľ͑ɗիɥ͑ҽӕЙ͑æфɗѸҡӕիüۡ wena nüma ya Cristu rü ãŕ۳իǣËӥҡ͑ɗիɥ
̲իŕŕիüۡ. 16ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲ ñu۳xmatáta nüxüۡ ͑ЙΎф̲ŕɗǣӕիüۡma i
yuexüۡ фӥҡǣӕËȍɗ̲Փľ̲͑͑իŕǣӕ, norü uwanügü. 26ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑Փ
фӥǣæфɗѸҡӕфӥËȍɗҡҡ%ӡËȍɗ̲Փľ͑ iyacuáxüۡ i norü uwanü i tá nüxüۡ
‫ڟ‬
͑ЙΎф̲ŕիüۡ, фӥֆӕ͑ɗիɥ. 27ॸYerü ͑ǣŕի̲իüۡca۳իɗËҡ̲ֆɗիɥǣӕ? Rü

Tupana rü marü Cristume۳իŕՓ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗɗիËӥ̲ֆɗիɥǣӕ͑ҡ̲
͑͑ֆľի̲ǣӥիŕŕǣǣӕիüۡma. Natürü Փľ̲͑͑իŕիüۡ i yuexüۡ, rü marü name
woo Tupanaãrü ore nüxüۡ ixuxgu na i ñatarügügü:
Cristume۳իŕՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i guxüۡma, ٘‫ͮؽ‬ǣɥի%ҡËȍɗ¡ӥľфӥҡիիľǣӥ, erü
natürü nümatama ya Tupana rü tama paxa tá tayue!͖ٚҡфӥǣӥǣӥ. 33ॸ¡Natürü
Cristume۳իŕՓ͑͑ǣŕի̲. Yerü nüma ga ҡ%ӡҡ̲͑ՓľЙľфӥիɥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ҽӕЙ͑͑ɗիɥǣCristume۳իŕՓ ͑ǣŕ̲%ËӥËȍɗիфɗɗĀľիǣӥիüۡ! Erü
͑ֆľի̲ǣӥիŕŕ%իüۡ ga guxüۡma. 28ॸRü ɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͖իüۡ:
͑ǣŕիǣӕ̲ǣӕիüۡma Cristume۳իŕՓ “Rü texé ya chixexüۡ i duüۡxüۡmaã
͑ǣŕի̲ǣӥǣӕ, rü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥ̲ҡ̲ֆ ãmücüxe, rü tüxü‫ ۡڟ‬ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗ
Cristu ya Tupana Nane rü tá tümacümagü i mexüۡٚ, ñaxüۡ. 34ॸRü name
Nanatüme۳իŕՓ͑ӥǣӥ͑͑ǣŕի̲իŕŕ. ͑ɗիɥɗ̲ľ%Йľǣӥ%ŕǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕфӥ͑ӥիüۡ
֤ľфӥ͑ӥ̲ǣҽӕЙ͑͑ɗիɥǣ͑Ύիфɗ ЙľфӥիΎľɗ͑ǣŕ̲ЙľфӥËȍɗիľիüۡgü. Rü
Cristume۳իŕՓ͑ֆľի̲ǣӥիŕŕ%իüۡ ga ՓӥիɗɗЙľфӥ%͑ľ͑ɗիɥ͑Йľ̲%͑ӥիüۡ
guxüۡma. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥֆҽӕЙ͑фӥ chixuxüۡ rü ñuxre i pema rü tama
guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥҡ͑ɗիɥ. 29ॸRü aixcüma Cristuarü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ rü
͑͑ǣŕի̲ɗ͖ӕիфľɗĀӕüۡxüۡgü i petanüwa tama aixcüma Tupanaxüۡ pecua۳xgüxüۡ.
i Tupanaŕg‫ ڟ‬agu yuexüۡchicüü íbaiüۡxüۡ.
͵ӕի%ËӥՓľ̲͑͑իŕɗֆӕľիüۡgü
¿Rü tü۳xcüüۡ ͑ǣŕ̲͑իӥǣӥ? Rü
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲Փľ̲͑͑իŕǣӕɗ 35ॸNatürü bexmana wüxie tá pexna
duüۡxüۡgü i yuexüۡ, ¿rü tü۳xcüüۡ ͑ǣŕ̲ taca rü ñatarügü pexüۡ:
yuexüۡchicüü ínabaiüۡ? 30ॸ¿Rü tü۳xcüüۡ i ٘‫͵ع‬ӕի%ËӥҡՓľ̲͑͑իŕիüۡ i yuexüۡ?
toma rü guxüۡǣӕ̲%ӡËӥ̲իüۡwa ¿Rü nañuxraüۡxüۡ i naxüۡnemaã tá
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ? 31ॸPemaã nüxüۡ chixu, Pa ínadagüxüۡ?͖ٚҡфӥǣӥЙľիüۡ. 36ॸRü pemaã
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü guxüۡ i ngunexüۡgu rü nüxüۡ ËȍɗիӕфӥՓӥիɗɗ͑ǣŕ%ŕիüۡ ͑ɗիɥ͑
%ӡËӥ̲իüۡՓËȍ͑ǣŕի̲, rü tama nüxüۡ ͑ǣŕ̲%ËӥЙľի͑tac۳axüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
chacua۳x i ҧacü rü ngunexüۡgu Tupanaãrü wüxi ya nanetüchane itoxgu, rü yima
oregagu tá na chayuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥ nanetüchane rü nayu na naxüxücۡ a۳x i
aixcümaxüۡËȍɗ͑ɗիɥ, ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na ͑ǣŕ̲͑͑ľҡӥ. 37ॸѠӥ͑ǣŕ̲Փɗիüۡmügu
ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ na choxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i itoxüۡ, rü wüxi ya triguchane rü e۳xna ҧacü
Փӥիɗɗҡ%ŕɗҡիüۡ i ñu۳xma na tórü Cori фӥҡΎɗ͑͑ľҡӥËȍ͑ľ͑ɗիɥ. Rü tama nane i
ya Ngechuchu ya Cristuaxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ. rüxüxüۡ ͑ɗիɥɗɗҡΎիüۡ. 38ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥ
32ॸChoma rü nuã Epéchiuwa rü ipenatoxguwena, фӥҽӕЙ͑͑͑իӥիŕŕֆ
Tupanaãrü orechigagu chorü yima nachane na nüma
uwanümaã poraãcü togü tachoxüۡgagü. nanaxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲ֆɗɥիücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲
Ѡӥ͖Ύ̲͑ŕիüۡ i idüraexüۡmaã togü nanetü. 39ॸRü tama guxüۡ i naxüۡnegü rü
taćaixüۡrüüۡ ҡɗիɥǣӥ. ¿Natürü ҧacüwa nawüxigu. Rü duüۡիŕիüۡne rü nanatoraxüۡ,
choxü‫ ۡڟ‬namexüۡ ga yema ega chorü maxüۡ фӥ͑ŕիüۡgüxüۡ͑ľфӥҡΎ͑ɗիɥ, rü werigüxüۡne
i ñoma i naãnewa choxü‫ۡڟ‬ фӥҡΎ͑ɗիɥ, rü choxnigüxüۡ͑ľфӥҡΎ͑ɗիɥ. 40ॸRü
437 ‫ڟ‬
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑͑ǣŕի̲ɗ͑իüۡnegü i Natürü yixcama rü Tupana tá tüxna

Āիӡǣӕիüۡ i naãnecüãۡ۳ x۳ , фӥ͑͑ǣŕի̲ɗ ͑͑ի%ɗҡΎɗҡիӥ͑ľɗĀիӡËüۡ۳ãի۳ ɗիɥիüۡ.
naxüۡnegü i ñoma i naãnecüãۡ۳ x۳ . Ѡӥ͑ǣŕ̲ 47ॸǾӕ̲͑ӥիɥфüۡcü ga yatü ga
Āիӡǣӕիüۡ i naãnecüãۡ۳ x۳ i naxüۡnegü rü nüxüۡ‫ڟ‬ waixüۡmüwa ücü, rü ñoma ga naãnecüۡ۳ãx۳

͑͑ǣŕի̲ɗ͑Ύիфӥҡ̲̲ľիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ ͑ɗիɥ. Natürü tórü Cori ya Cristu rü
ñoma i naãnecüãۡ۳ x۳ i naxüۡnegü rü ta nüxüۡ‫ڟ‬ Āիӡǣӕիüۡ i naãnecüۡ۳ãի۳ ͑ɗիɥ. 48ॸѠӥ͑ǣŕ̲
͑͑ǣŕի̲ɗ͑Ύիфӥҡ̲̲ľիüۡ. Natürü taxünegü i ñoma i naãnewa tüxüۡ‫ڟ‬
ҡ̲͑Փӥիɗǣӕɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ̲ľՓ. 41ॸRü ͑ǣŕի̲իüۡ, rü guma Adáüۡxüۡne ga
üa۳xcüarü y ۳ ӕфËӥӥфӥҡΎ͑ɗիɥ, rü waixüۡmüwa ücürüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Natürü
tauemacüarü y ۳ ӕфËӥӥфӥҡΎ͑ɗիɥ. Rü ͑ǣŕ̲͑իüۡ͑ľǣӥɗĀիӡՓ͑ӥիü‫ۡڟ‬
woramacurigüarü y ۳ ӕфËӥӥфӥҡΎ͑ɗիɥ. Rü ͑ǣŕի̲իüۡ i duüۡxüۡgü, rü Cristuxüۡnerüüۡ
nügütanüwatama ya woramacurigü, rü ͑ɗիɥǣӥ. 49ॸRü ñgexgumarüüۡ na Adáüۡ ga
tama nawüxigu i norü ya ۳ uracüü. 42ॸRü waixüۡmüwa ücürüüۡ ͑ֆɗɥիüۡ i taxüne,
ۡ
͑ǣŕիǣӕ̲фüü tá ta naxüpetü namaã i фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡæфɗѸҡӕֆĀիӡՓ
naxüۡ͑ľǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i yuexüۡ. Erü ͑ǣŕի̲Ëӥфüüۡ ͑ɗիɥɗҡիӥ͑ľɗֆɗիËӥф.
͑ǣŕ̲͑իüۡne i noxri nüxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ rü 50ॸRü dücax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, pemaã
iyarüxoxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ nüxüۡ chixu rü ñaã taxüne i
naxüۡne i tá nüxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ namachinaxca۳x rü naxchina۳xãnaxca۳x,
Փľ̲͑͑իŕǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲фӥҡǣӕҡ̲ rü taxucürüwa Tupana ãŕ۳xgacü
inayarüxo. 43ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑իüۡne i yuxüۡ rü ɞֆɗɥիüۡwa nangu. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ɗֆфӥիΎիüۡ,
ҡիӕՓ̲̲͑ľɗ͑ǣŕիǣӕ̲inata۳xgux. rü taxucürüwama Tupanaxüۡtawa i
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ̲͑͑üۡxgu rü tá ngextá taxuüۡma íyarüxoxüۡwa nixücu.
̲͑ľիŕËȍɗ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑իüۡne i ñu۳xma 51ॸNatürü chanaxwa۳xe na nüxüۡ pecuáxüۡ
turaxüۡ фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ̲͑͑üۡxgu rü tá ɗՓӥիɗɗΎфľɗŕիüۡguxüۡ ga noxri

napora. 44ॸRü itanata۳իɗ͑ǣŕ̲͑իüۡne i ҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ӥիüۡ cuáxüۡ. Rü dücax,
ñoma i naãnecüãۡ۳ ի۳ ɗիɥիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ҡ%ӡҡ̲ǣӕի%ҡֆӕľ, natürü guxãxüۡne
ínadaxgu, фӥĀիӡËüãۡ۳ x۳ i naxüۡ͑ľҡ͑ɗիɥ. Rü rü tá naxüchicüü. 52ॸRü ngürüãchimare
ñu۳ի̲͑͑͑ǣŕի̲իüۡ i naxüۡne i ñoma i ՓӥիɗɗЙľ%իŕҡӥǣӕҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑
naãnecüãۡ۳ ի۳ фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x na naxüchicüüxüۡ ɗҡիӥ͑ľɗ͑ǣŕիǣӕ̲
͑͑ǣŕի̲իüۡ ta i naxüۡ͑ľɗĀիӡËüãۡ۳ x۳ . naãneãrü gu۳xgux naxãgagu ya corneta.
45ॸTupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü Rü tá naxãga ya yima corneta, rü
ñanagürü: ͑ǣŕիǣӕ̲ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i yuexüۡ rü
٘Ǿӕ̲͑ӥիɥфüۡcü ga yatü ga Adáüۡ tá ínarüdagü na tagutáma wena
rü nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga ñoma ga nayuexüۡca۳x. Ѡӥֆɗիľ̲͑ɗ̲իŕիüۡ rü
naãnecü۳ۡãx۳ ga naxüۡne ga tá naxüchicüü i taxüne. 53ॸƄфӥ͑ǣŕ̲
paxaãchi maxüۡxüۡٚ, taxüne i yuxwa۳xexüۡ rü woetama tama
ñanagürü. ͮҡӥфӥֆæфɗѸҡӕфӥĀիӡËüۡ۳ãx۳ taixüۡ rü tá naxüchicüü. Rü wüxi i
͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡӥի͑͑ի%%իüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ i naxüۡne i aixcüma taixüۡ
maxüۡ i taguma gúxüۡ. 46ॸNoxri rü tüxü‫ۡڟ‬ rü tagutáma yuxüۡ ҡ͑ɗիɥ. 54ॸRü
͑͑ǣŕի̲ɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľËü۳ۡãx۳ i taxüne. ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑իӥËȍɗËӥӥǣӕɗ
‫ڟ‬
taxüne i yuxwa۳xexüۡ, rü tüxü‫ۡڟ‬ chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta penaxü i

͑͑ǣŕի̲ǣӕɗҡիӥ͑ľɗ͑ǣľիՓËիüۡxüۡ i pemax. 2ॸRü gu۳xcü i yüxüarü ngunexüۡgu
taguma yuxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗՓӥիɗËȍɗǣӥɗЙľ̲фӥ͑ǣɥիüۡ
yanguxüۡ i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ i ɞЙľիӥիӥËȍɗɗ͑ǣŕ̲ĀɥŕфӕɗҽӕЙ͑͑
ñaxüۡ: ͑ǣɥիüۡ pexãcü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na ñuxre i
“Marü inayarüxo na nayuexüۡ i duüۡxüۡgü. Āɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ peyaxuxüۡ i perü puracüwa, rü
Rü Tupana rü marü yuxüۡ ̲͑ľ͑ɗիɥɗՓӥիɗËȍɗǣӥ͑ǣɥիüۡ ípexüxüchi i
narüyexera. 55ॸRü dücax, Pa Yux, ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥɗիɥËӥ. Ѡӥ͑ǣɥ̲%ҡ
‫͑ع‬ǣŕիüۡ i curü pora i namaã toxüۡ penguxüۡ ͑ҡ̲͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a
curüyexeraxüۡ? ‫ع‬Ѡӥ͑ǣŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ Ëȍ͑ǣӕիǣӕ̲͑ǣɥիüۡ na pedexücۡ a۳x. 3ॸRü
cuxne i namaã toxüۡ cud۳aixüۡ?ٚ ͑ǣŕիǣӕ̲Йľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣӕիǣӕ, rü tá
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľ. 56ॸRü chanaxümatü i ñuxre i poperagü naxca۳x i
͑ǣŕ̲͑ի͑ľɗֆӕ, фӥЙľËĀӕ͑ɗիɥ. Erü ҡľ͑ľŕǣӥɗ֤ľфӕËȍфéüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Rü
͑ǣŕ̲ЙľËĀӕ͑ɗիɥɗ͑ЙΎфիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ñu۳իӡËȍɗ͑ǣŕ̲ЙΎЙľф̲%ҡ
yu na tüxüۡ nad۳aixücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ YerucharéüۡՓËȍ̲͑ӕǣӥɗ͑ǣŕ̲
ǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ͑ɗիɥɗ͑ЙΎфիŕŕիüۡ i duüۡxüۡgü i pema nüxüۡ pexunetaxüۡ na
pecadu, ľфӥՓΎΎ̲͑ľիǣӕɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬ǣɥիüۡ nangegüxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ
natürü taxucürüwama texé aixcüma ɗҡľ͑ľŕǣӥca۳ի͑ǣɥիüۡ penutaque۳xegücü.
ҡֆ͑ǣӕիŕŕ. 57ॸͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ 4ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗËȍΎիüۡ‫ ڟ‬natauxchagu na
ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕҡի%ֆľфӥ͑ә̲̲͑͑ӕ ngŕm ‫ ڟ‬a YerucharéüۡՓËȍիӡիüۡ, rü choma

ga tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristu na rü tá ta ngŕ̲ ‫ ڟ‬Ëȍիӡ, rü nümagü rü tá
͑ǣŕ̲ֆӕիüۡ tüxüۡ ͑ЙΎф̲ŕիŕŕիücۡ a۳x. wüxigu chomaã ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬իɥ.
58ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ
Ьӕфӕ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ͑
Changechaüۡgüxex, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%
‫ڟ‬
CorɥҡɗӕՓ͑իӡիüۡ
ЙľֆիΥǣӥ̲фӥҡǣӕ̲ɞpenata۳x i
Tupanaãrü ore. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma 5ॸChoma rü Machedóniããnewa tá
meã penaxü i tórü Coriarü puracü, erü chaxüpetü na íchayadauxücۡ a۳իɗҡľ͑ľŕǣӥɗ

pema nüxüۡ pecua۳իфӥ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗ ngŕ̲‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥҡ
nüxüۡ‫ ڟ‬pexüxüۡ, rü tama natüca۳ի̲͑ɗիɥ. petanüwa changu na pexüۡ
íchayadauxücۡ a۳x. 6ॸRü ngürüãchi tá ñuxre i
ġɥŕфӕǣnutaque۳xecü naxca۳x ga yema
ngunexüۡǣӥ͑ǣŕի̲Йľҡ͑ӥǣӕËȍфӥիã۳ӡ۳x,
togü ga yaxõgüxüۡ ‫ ڟ‬a petanüwa tá
rü bexmana ngürüãchi ngŕm
1ॸRü ñu۳xma tá pemaã nüxüۡ chixu
16 ɗ͑Ëȍɗǣɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕɗ
penutaque۳xexüۡ na namaã nüxüۡ
Ëȍ͑͑ǣӕЙľҡӥիŕŕֆ̲ӕËӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
rü tá pexü‫ ۡڟ‬natauxcha na choxüۡ
perüngüۡիŕŕǣӥիüۡ ͑͑ǣŕ̲
perüngüۡիŕŕǣӥիücۡ a۳իɗҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ ɞËȍիӡիËȍüۡxüۡՓËȍիӡիücۡ a۳x. 7ॸErü tama
ɗ֤ӕĀŃ͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ chanaxwa۳xe i paxaãchimare pexüۡ chadau.
ֆիΥǣӥիüۡ ɗǾфҡ͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ rü Natürü chanaxwa۳xe i poraãcüxüra
marü namaã nüxüۡ chixu na ñuxãcü tá petanügu charüxã۳ӡ۳x ega nanaxwa۳xegu ya
͑ǣɥիüۡ nanutaque۳xegüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ. Rü tórü Cori. 8ॸͮҡӥфӥ͑ӕ%ƄЙŃËȍɗӕфӥɥ%͑ľՓ
439 ‫ڟ‬
ҡËȍ͑ǣŕի̲͖u۳ի̲ҡҡЬŕҡľËΔѸҡľфӥ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta chanaxwa۳xe i naga

ngunexüۡwa nangu. 9ॸErü nuã rü tórü Cori Йľիɥ͑ӥŕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
poraãcü choxü‫͑͑ ۡڟ‬ҡӕիËȍիŕŕ͑͑ӥիü‫ۡڟ‬ ñaã Tanatüarü puracüwa puracüexüۡ rü
chapuracüxücۡ a۳x rü nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իücۡ a۳x i ngüۡիŕŕҡľǣӥիüۡ. 17-18ॸRü ñu۳xma na
muxüۡma i duüۡxüۡǣӥՓΎΎ̲͑ӕɗ͑ǣŕ̲ taxucürüwama chauxüۡtawa
tama naxwa۳xegüxüۡ na nuã chapuracüxüۡ. Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ, фӥՓӥիɗǣËȍΎфӥҡ%ŕ
10ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҽɗ̲ӕҡŃӕЙľҡ͑ӥՓ ͑ɗիɥ͑͑ә̲͑իɥիüۡ ǣҡľ͑ľŕǣӥǣ
nguxgu, rü chanaxwa۳xe i meãma Estéfana rü Fortunátu rü Acáicu. Rü
Йľ͑ֆիӕ͑Йľҡ͑ӥՓ͑ҡ%ŕիücۡ a۳x. Erü ֆľ̲ҡľ͑ľŕǣӥǣ͑ә̲ɥիüۡ rü pexüۡ
nüma rü ta chauxrüüۡ tórü Coriarü nixuchigagü rü yemaãcü choxüۡ
puracüwa napuracü. 11ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x tama ͑ҡ%ŕիŕŕǣӥǣֆľ̲Йľիüۡ na
chanaxwa۳xe i texé petanüwa nüxüۡ taxoe. ͑ҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡrüüۡ. Rü tanaxwa۳xe i naga
Natürü chanaxwa۳xe i nüxüۡ perüngüۡիŕŕ͑ Йľիɥ͑ӥŕфӥ͑ӥիüۡ pengechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲
ҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ӕ%͑իӡիüۡ na choxüۡ duüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲ǣӥфüüۡ ɗիɥǣӥիüۡ. 19ॸRü
íyadauxücۡ a۳x. Erü poraãcü íchanan۳g۳ӕիŕŕ guxü̲ۡɗҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ i
na nuã nanguxücۡ a۳ի̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ oËȍɗ͑ľ%фӥɥ%͑ľǣӥՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ, rü
ҡľ͑ľŕǣӥ. 12ॸѠӥ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕɗkЙΎфӕфӥ ̲Ύիŕpexca۳x ngŕm ‫ ڟ‬a namugü. Rü Aquiru
poraãcü nüxüۡ chaca۳ax۳ üۡ na petanüwa rü Prisila rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ
íyadauxücۡ a۳ի̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ i Aquirupatawa ngutaque۳xegüxüۡ, rü
ҡľ͑ľŕǣӥ. Natürü tama ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬իӡիËȍüۡ i ̲Ύիŕpexca۳x ngŕm ‫ ڟ‬a namugü naŕg‫ ڟ‬agu
ñu۳xmax. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ի%ËȍɗËǣӕ ya tórü Cori. ॸRü guxü̲ۡɗҡľ͑ľŕǣӥɗ
20
‫͑ ڟ‬իӡ.
rü tá ngŕ̲ ͑ә̲͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ фӥ̲Ύիŕpexca۳x
ngŕm‫ ڟ‬a namugü. Rü chanaxwa۳xe i
Pauru nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ
wüxichigü i pema rü pegü
13ॸ‫ؽ‬ѠӥЙľիӕ%ŕǣӥ͑ҡիӕüۡma i pengechaüۡǣӥ%Ëӥ̲ЙľǣӥЙľфӥ̲Ύիŕǣӥ.
chixexüۡgu peyi۳ xüۡca۳x! ¡Rü meãma 21ॸChoma i Pauru rü cho۳xme۳xmaãtama
ЙľֆիΥǣӥ̲ՓΎΎҧacü pexüۡ üpetügu! pexca۳իËȍ͑իӥ̲ҡӥɗ͖%ËȍΎфӥ̲Ύիŕ.

Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľЙΎфľ̲фӥ 22ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃҡ̲ҡΔфӥæΎфɗ
taxuca۳xma pemuüۡŕ. 14ॸRü guxüۡma i ya Ngechuchu ya Cristuxüۡ ngechaüۡgu,

͑ǣŕ̲Йľիӥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥ rü Tupana tá tüxüۡ napoxcu. Rü paxa tá
pengechaüۡgüãcüma penaxü. 15ॸRü ínangu ya tórü Cori. 23ॸRü chanaxwa۳xe i
ñu۳xmax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, pema nüxüۡ tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristu
pecua۳x na Estéfanatanüxüۡǣӥֆɗɥիüۡ ga poraãcü pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥЙľ̲%
͑ӥիɥфֆիΥǣӥիüۡ ga Acayaanewa. Rü inarüxã۳ӡ۳x. 24ॸRü guxãma i pema, rü
meãma nüxüۡ pecua۳xgü na ñuxãcü poraãcü pexüۡ changechaüۡãcüma pexüۡ
ЙΎф%Ëӥҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡxüۡ na Ëȍфӥ̲Ύիŕ͑ŕg‫ ڟ‬agu ya tórü Cori ya
nangüۡիŕŕǣӥիüۡ. 16ॸRü chanaxwa۳xe i naga Ngechuchu ya Cristu.
Йľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Rü nuãma pexna,
Estéfanatanüxüۡgürüüۡ ɗիɥǣӥիüۡ. Rü Pauru
NORÜ TAXRE GA POPERA GA
‫ڟ‬
CORʘTIUCÜۡ۳ Ã۳ X GA YAXÕGÜXÜۡ TANÜWA
NAMUXÜۡ GA PAURU
͑ҡΎ̲фӥҡҡ͑ҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡca۳x i
͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i ngúxüۡ
yaxõgüxüۡ ga Corɥtiuwa
‫ڟ‬ yexmagüxüۡ
ingegüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑
‫ڟ‬ ۡ۳ãx۳ gü i toxüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕիüۡrüüۡ toma rü ta
1
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥɗæΎфɥtiucü
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ, rü Pa ҡ͑ҡ%ŕիŕŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü.

æȍӕľ͑ľŕǣӥɗǾӕիüۡma i Acayaanewa 5ॸRü ñu۳xma na Cristurüüۡ poraãcü ngúxüۡ
ͮǣŕի̲ǣӥիüۡ, ËȍΎ̲ɗЬӕфӕ͑ɗիɥɗ tingegüxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ nümatama

pexca۳x chanaxümatüxüۡ i ñaã popera poraãcü toxüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕ. 6ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x,
Փӥիɗǣӕ̲͑%ɗҡľ͑ľŕɗҽɗ̲ӕҡŃӕ. Rü ͑ǣŕիǣӕ̲ҡΎ̲͑ǣәիüۡ tingegügu, rü
ËȍΎ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ËȍΎիüۡ yaxuxüۡ na ͑ǣŕ̲%ËӥҡΎիüۡ nangupetü na pema rü
Ngechuchu ya Cristu choxüۡ muxüۡ na pexü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳իɗЙľфӥҡ%ŕфӥ
nüxüۡ chixuxüۡca۳x i norü ore. 2ॸRü perü maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü
tanaxwa۳xe na Tanatü ya Tupana rü tórü ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑ҡΎիüۡ ҡ%ŕիŕŕǣӕ, rü
Cori ya Ngechuchu ya Cristu poraãcü ͑ǣŕ̲%ËӥҡΎ̲%͑͑իӥ͑Йľ̲фӥҡ
pexüۡ narüngüۡիŕŕիüۡ rü pexüۡ pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳իɗЙľфӥҡ%ŕфӥ
͑ҡ%ŕիŕŕիüۡ. ֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲
͑ǣŕ̲ҡ̲͑ǣәիüۡ i toma tingegüxüۡ
Pauru rü ngúxüۡ ninge
pexüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕ. 7ॸToma rü aixcüma
3ॸRütoma rü nüxüۡ ticua۳xüüۡgü ya ҡֆիΥǣӥ͑Йľ̲фӥҡǣӕҡ̲
Tupana ya Nanatü ya tórü Cori ya ípenatáxüۡ i Tupanaãrü ore. Erü nüxüۡ
Ngechuchu ya Cristu. Ƅфӥ͑ӥ̲͑ɗիɥֆ tacua۳իфӥ͑ǣŕ̲͑ҡΎիфüüۡ ngúxüۡ
Tanatü ya nüxüۡ‫ ڟ‬ingechaüۡtümüüۡgücü rü pingegüxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta
tórü Tupana ya guxüۡguma tüxüۡ toxrüüۡ pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ͑ǣŕ̲ҡ%ŕɗ
ҡ%ŕիŕŕËӥ. 4ॸRü nüma ya Tupana rü toxüۡ ҽӕЙ͑Փ͑ľӡիüۡ. 8ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի,
͑ҡ%ŕիŕŕɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣәիüۡ tingexgu, tanaxwa۳xe i nüxüۡ pecua۳x na ñuxre ga
440
441 ‫ڟ‬
guxchaxüۡgü toxüۡ ngupetüxüۡ ga ҡ̲իŕիüۡ%Ëӥ̲͑ɗիɥǣpexca۳x

Áchiaanewa. Rü yema na poraãcü toxü‫ۡڟ‬ tanaxümatüxüۡ na yemawa meã nüxüۡ
naguxchaxüۡ, rü düxwa marü tama pecuáxüۡca۳ի͖͑ӕի%Ëӥҡɗիɥǣӥիüۡ. Rü woo
namaã taporae, фӥ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕ͑ i ñu۳xma rü tama aixcüma meã toxüۡ na
̲фӥҡ%ӡҡ̲ҡ̲իŕիüۡ. 9ॸRü nagu pecuáxüۡ, natürü chanaxwa۳xe i wüxi i
ҡфӥիɥ͑ӥŕфӥ͖Ύ̲ֆӕՓҡիɥիüۡrüüۡ ngunexüۡgu rü aixcüma meã toxüۡ
ҡɗիɥǣӥ. Natürü yemaãcü toxüۡ naxüpetü, pecua۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲ľ%ҡΎիüۡ
erü Tupana ya yuexüۡxüۡ ɞфӥĀǣӥիŕŕËӥ pecua۳իǣӕфӥЙľ̲фӥҡҡΎ̲%Йľҡ%ŕǣӥ
toxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕËȍüۡ ͑͑ӥիɥËҡ̲ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕֆҡΔфӥæΎфɗֆ
nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ i pora na yuwa toxüۡ Ngechuchu, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i toma rü
ínanguxüۡիŕŕիüۡca۳x, rü taxucürüwama ҡҡЙľ̲%ҡҡ%ŕǣӥ. 15-16ॸRü yemagu
togütama na ítanguxüۡիŕŕիüۡ. 10ॸRü Ëȍфӥիɥ͑ӥիüۡca۳ի͑ɗիɥǣ͑Ύիфɗǣ
Tupana rü toxüۡ ínanguxüۡիŕŕ͑Փǣ pexüۡҡՓ͑ËȍիӡիËȍüۡxüۡ na pexüۡ
yema guxchaxüۡ ga yuwa toxüۡ íchayadauxüۡca۳x rü yemaãcü pexüۡ na
gagüchaüۡxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta charüngüۡիŕŕիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥ
toxüۡ ínanguxüۡիŕŕ͑Փɗ͖%ҡիüۡ i ǣͅËȍľĀΔ͑ɗ%%͑ľՓËȍիӡիǣӕ͑
guxchaxüۡ i ñu۳xma toxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ. Rü pexüۡtagu íchidauxüۡ, rü yexguma
ɗիËӥ̲ҡֆիΥǣӥ͑͑ӥ̲фӥ ͅËȍľĀΔ͑ɗ%%͑ľՓ͑ľËȍիӡիǣӕфӥ
guxüۡǣӕҡ̲͑ǣŕ̲%ËӥҡΎիüۡ wenaxãrü pexüۡtagu íchidauxüۡ. Rü
͑͑ǣӥիŕŕիüۡ. 11ॸNatürü tanaxwa۳xe i yemaãcü chanaxüxchaüۡ, yerü nagu
Йľ̲фӥЙľфӥֆӕ̲ӥիŕ̲%ҡΎիüۡ Ëȍфӥիɥ͑ӥ͑ֆľ̲Փľ͑ËȍΎիüۡ
perüngüۡիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ perüngüۡիŕŕիüۡ na Yudéaanewa
͑ǣŕ̲%ËӥЙľ͑իü۳xgux, rü muxüۡma i Ëȍիӡիüۡca۳x. 17ॸBexmana pema nagu
duüۡxüۡǣӥфӥҡҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%ǣӥ Йľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥҡ̲ɗիËӥ̲
naxca۳իɗ͑ǣŕ̲͖͑ӕի%ËӥҡΎիüۡ chayanguxŕŕŕǣ‫ ڟ‬%Ëӥ̲͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥ
nangüۡիŕŕիüۡ. ga yema pexüۡtawa na chaxӡŕg‫ ڟ‬axüۡ.
¿E۳ի͑Йľ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥ͖Ύ̲
Tü۳xcüüۡ tama CorɥҡɗӕՓ͑իӡǣЬӕфӕ
‫ڟ‬
wüxi i duüۡxüۡ i tama Tupanaãxüۡ‫ڟ‬
12ॸͮ͑ǣŕի̲ɗҧacü i toxüۡ ҡ%ŕիŕŕիüۡ. ֆիΥիüۡrüüۡãcüma chamaxüۡ, rü “Ngüۡٚ
Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥ͑ҡΎΥŕՓ͑ӥիüۡ tacuáxüۡ ñacharügüchire۳x woo tama
na ñoma i naãnewa rü aixcüma Tupana chayanguxŕŕŕǣ‫ ڟ‬ǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ
naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲̲ľ%ҡ̲իŕիüۡ. Rü chixuxüۡ? 18ॸNatürü Tupana toxüۡ nacua۳x
pepe۳իľՓ͑ɗիɥǣǣӕիüۡãrü yexera ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎфӥΎфľľǣ
ֆľ̲%Ëӥҡ̲իŕիüۡ. Natürü tama pemaã itaxunetagu. 19ॸErü yima
ҡΎǣǣӕ͑ɗիɥǣֆľ̲, yerü Tupana ya Ngechuchu ya Cristu ya Tupana Nane
ҡΎ̲%̲ľËӥ̲Ëӥ͑ɗիɥǣҡΎիüۡ ga guma Chiribánu rü Timutéu rü
rüngüۡիŕŕËӥ͑ֆľ̲%Ëӥpepe۳xewa choma pemaã nüxüۡ tixuchigacü, rü ore i
ҡ̲իŕիüۡca۳x. 13-14ॸRü yema poperagü ga ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡxüۡxicatama nixu. Rü
pexca۳x taxümatüxüۡwa, rü nataxuma ga ͑ӥ̲фӥɗիËӥ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲
ҧacü ga icúxüۡ. Natürü yema toma nüxüۡ yaxuxüۡ. 20ॸѠӥæфɗѸҡӕ͑ɗիɥֆֆɗ̲
‫ڟ‬
ֆ͑ǣӕիŕŕËӥǣǣӕիüۡma ga yema yemaãcü pexca۳x popera chaxümatüxüۡ

unetagü ga Tupana nuxcümaxüۡchi nüxüۡ ͑Йľ̲͑ľիŕŕǣӥիüۡca۳x i perü
ixuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ǣŕիǣӕ̲ guxchaxüۡgü naxüۡpa na pexüۡtawa
Ngechuchuégagu Tupanaxüۡ Ëȍիӡիüۡ. Yerü tama chanaxwa۳xe ga
icua۳xüüۡgügu, rü ñatarügügü: ֆľիǣӕ̲ËȍɗֆŃ̲Ëȍիӡիǣӕ͑ËȍΎիüۡ
٘ѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ٚ, pengechaüۡիŕŕիüۡ. ƄфӥЙľ̲͑ɗիɥɗ
ñatarügügü. 21ॸRü ñu۳xma na Cristuarü chanaxwa۳xexüۡ na choxüۡ Йľҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡ.
duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ, фӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆ ѠӥɗիËӥ̲͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥфӥ
toxüۡ ЙΎфľիŕŕËӥфӥЙľիüۡ ЙΎфľիŕŕËӥ͑ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍΎ̲Ëȍҡ%ŕիǣӕфӥЙľ̲
ҡǣӕ̲æфɗѸҡӕ͑ɗիɥǣËȍɗիüۡca۳x. Rü фӥҡҡЙľҡ%ŕǣӥ. 4ॸRü yexguma pexca۳x
͑ӥ̲ҡ̲͑ɗիɥǣҡӥիüۡ yadexechixüۡ na chanaxümatügu ga yema popera, rü
͑Ύիфӥɗիɥǣӥիüۡca۳x. 22ॸRü nüma ya poraãcü chanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕ, rü düxwa
Tupana rü naŕg‫ ڟ‬a tagu naxü erü tórü yema chorü ngechaüۡmaã chaxaxu.
ֆΎф͑ɗիɥ. Rü nüma rü tüxna nanamu i Natürü tama pexca۳x chanaxümatü na
ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ na wüxi i tórü cua۳xruüۡ pexüۡ changechaüۡիŕŕիüۡca۳x, natürü
ֆɗɥիüۡca۳x, фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ icuáxüۡca۳x pexca۳x chanaxümatü na nüxüۡ
na yixcüra tá tüxna naxããxüۡ i muxüۡma i pecuáxüۡca۳x na ñuxãcü poraãcü pexüۡ
to i mexüۡgü. 23ॸPema nüxüۡ pecua۳x ga changechaüۡxüۡ.
‫ڟ‬
noxri rü CorɥҡɗӕՓËȍիӡիËȍü ۡ, natürü
Pauru rü nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ ga yema
ҡ̲ֆŃ̲Йľҡ͑ӥՓËȍիӡֆľфӥҡ̲
duüۡxüۡ ga chixexüۡ namaã üxüۡ
chanaxwa۳xe na pexüۡ
changechaüۡǣӥիŕŕիüۡ. Rü yemaca۳x tama 5ॸNatürü yema yatü ga choxüۡ
pexüۡtawa íchayadau, yerü tama pexüۡ ngechaüիŕŕիüۡ, rü tama choxüۡիɥËҡ̲
ۡ
chingagüchaüۡ. Rü Tupana nüxüۡ nacua۳x ͑ɗիɥǣ͑͑ǣľËȍüۡիŕŕիüۡ. Natürü
͑ɗիËӥ̲͑ֆɗɥիüۡ ga yema. 24ॸRü maneca meãrüwa pexüۡ rü ta
tama tanaxwa۳xe na pexüۡ tamuxüۡ na nangechaüۡիŕŕ. Rü: ٘ͅľ%фӥՓٚ
ñuxãcü tá Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ. Erü ñacharügü erü tama chanaxwa۳xe na
pema rü marü aixcüma meãma poraãcü nüxüۡ‫ ڟ‬nangúxüۡ. 6ॸRü yema
ЙľֆիΥǣӥ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲tanaxwa۳xexüۡ poxcu ga nüxna pexãxüۡ ga yexguma
͑ɗիɥ͑Йľիüۡ tarüngüۡիŕŕǣӥիüۡ na pengutaque۳xegügu, rü chauxca۳x rü
ֆľիľф%ËӥЙľҡ%ŕǣӥիüۡca۳x. ̲фӥ̲͑ľ͑͑ǣŕիɥËҡ̲͑ֆɗɥիüۡ.
2
1ॸRü yemaca۳ի͑ɗիɥǣҡ̲Փľ͑ 7ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü chanaxwa۳xe i
pexüۡҡՓËȍիӡիüۡ, yerü tama nüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ pengechaüۡ i norü chixexüۡ rü

chanaxwa۳xe ga pexüۡ na nüxüۡ perüngüۡիŕŕ͑ҡ̲ֆľիľфիüۡ i
changechaüۡիŕŕիüۡ. 2ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ chixexüۡwa nagaãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
pexüۡ changechaüۡիŕŕǣӕ, ¿rü texé tá ngechaüۡ. 8ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x chanaxwa۳xe i
choxüۡ ҡҡ%ŕիŕŕ? ƄфӥЙľիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ wenaxãrü noxrirüüۡ nüxüۡ nüxüۡ ЙľĀӕիŕŕ
choxüۡ Йľҡ%ŕիŕŕիüۡ. ¿Rü ñuxãcü tá na aixcüma nüxüۡ pengechaüۡxüۡ. 9ॸRü
choxüۡ Йľҡ%ŕիŕŕ, ega pexüۡ yemaca۳ի͑ɗիɥǣֆľ̲Ëȍɗǣ̲фӥ
changechaüۡիŕŕǣӕ? 3ॸRü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ pexca۳x chanaxümatüxüۡ, yerü pexüۡ
443 ‫ڟ‬
chaxüxchaüۡ, rü nüxüۡ chacuáxchaüۡ toma i Cristugagu Tupanape۳xewa na

͑ǣΎիɗ̲фӥɗիËӥ̲ËȍӕǣЙľիɥ͑ӥŕ. timexüۡ, rü guxüۡwama toxüۡ nadawenü i
10ॸRü ñu۳xma pemaã nüxüۡ chixu rü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i marü nayauxgüxüۡ i
yíxema pema tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ pengechaüۡիŕɗ maxüۡ i taguma gúxüۡ фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü
tümaãrü chixexüۡ, rü choma rü tá ta i tama nayauxgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ. 16ॸRü
tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ changechaüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡca۳x rü
chi ҧacü rü chixexüۡxüۡ tüxüۡ‫ڟ‬ ͖Ύ̲ՓӥիɗɗΎфľɗ͑ֆӕľիŕŕիüۡãrü
changechaüۡgu, фӥЙľǣǣӕ͑ɗիɥɗ ngeruüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
Cristupe۳xewa tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ changechaüۡxüۡ i ֆիΥǣӥիüۡca۳x rü ñoma wüxi i ore i
͑ǣŕ̲. 11ॸѠӥ͑ǣŕ̲%ËӥËȍ͑իӥ͑ ̲͑իŕիŕŕիüۡãrü ngeruüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. ¿Rü
ҡ̲͑ֆΎի͑ɗŕիüۡca۳x i Chataná na ͑ǣŕmaca۳x texémaã nanguxüۡ i ñaã
chixexüۡgu tüxüۡ ͑ֆɗիŕŕիüۡca۳x. Erü puracü na nüxüۡ tixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ?
yixema rü meãma nüxüۡ tacua۳x i 17ॸRü yíxema toxrüüۡ ɗիɥǣӥիľիɗËҡ̲
nacüma i Chataná na ñuxãcü chixexüۡgu ҡɗիɥֆҡӥ̲̲%͑͑ǣӕիüۡ‫ڟ‬իŕ. Rü toma rü

tüxüۡ ͑ֆɗիŕŕËȍüۡxüۡ. ҡ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľǣӕĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ
ҡֆիӕ͑ǣŕ̲̲ӕիüۡma i togü na
ҽәфӕфӥɥ%͑ľՓфӥ
naxügüxüۡrüüۡ. Natürü Tupanape۳xewa rü
nanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣЬӕфӕ
aixcüma meã nüxüۡ ҡɗիӕɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
12ॸѠӥֆľիǣӕ̲ҽәфӕфӥɥ%͑ľՓ ore, erü nüma toxüۡ nimugü rü Cristuarü
changuxgu na nüxüۡ chixuxüۡca۳x ga ҡɗիɥǣӥ.
Cristuarü ore, rü poraãcü choxüۡ‫ڟ‬
Tupanaãrü uneta i ngexwacaxüۡxüۡchiga
natauxcha na yéma tórü Coriaxüۡ‫ڟ‬
chapuracüxüۡ. 13ॸNatürü tama aixcüma ñu۳xma na pemaã nüxüۡ tixuxüۡ
3
1ॸRü
Ëȍҡ%ŕǣֆŃ̲, yerü tama yexma ͑ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ga toxüۡ

nüxüۡ Ëȍֆ͑ǣӕǣҡľ͑ľŕǣҽɗҡӕ. Rü mucü, фӥ¡ľի̲͑ҡ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ
yemaca۳x nüxüۡ Ëȍфӥ̲ΎիŕǣֆŃ̲Ëüۡ۳ãx۳ na wenaxãrü togüétüwa tidexagüxüۡ.
ga duüۡxüۡgü, фӥɗËȍիӡ%Ëȍɗ, rü ¿E۳xna penaxwa۳xe na wüxi i carta i
ͅËȍľĀΔ͑ɗ%%͑ľՓËȍիӡ. cua۳xruüۡ pexüۡ tawéxüۡ na nawa nüxüۡ
pecuáxüۡca۳x na aixcüma Tupanaãrü
Cristu rü Paurumaã napora
orearü uruüۡǣӥҡɗիɥǣӥիüۡ, rü e۳xna
14ॸѠӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕҡի%ǣӥľфӥ͑Ύфӥ penaxwa۳xe na pexüۡtawa naxca۳x ítac۳axüۡ
duüۡxüۡgüxüۡ toxüۡ ͑ɗիɥǣӥիŕŕ. Rü ñu۳xma ɗËфҡǣӥ͑͑ǣŕ̲ՓĀӕüۡxüۡgü toxüۡ
na Cristuarü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥիüۡ, rü nüma cuáxüۡca۳ի͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na naxügüãxüۡ i
ya Tupana rü guxüۡguma tomaã togü? 2ॸRü pemaã nüxüۡ tixu rü tama
͑͑իӡpe۳xe. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡΎիüۡ tanaxwa۳xe i ҧacü rü carta na duüۡxüۡgü
namuxüۡ na duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ toxüۡ cuáxüۡca۳x, ľфӥЙľ̲ҡ̲͑ɗիɥɗ
tacua۳իŕŕիüۡca۳x i norü ore. Ѡӥ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲Ëфҡфüüۡ Йɗիɥǣӥիüۡ, фӥЙľՓ͑ɗիɥɗ
norü ore rü guxüۡwama nangu rü nangóxüۡ ͑ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ ga
guxüۡguma nipuema ñoma wüxi i toxüۡ mucü. Ѡӥ̲ľ%̲ҡΎΥŕՓ͑ӥիüۡ
pumara i yixichixüۡrüüۡ. 15ॸRü ñu۳xma i tacua۳իɗ͑ǣŕ̲. Rü yema na
‫ڟ‬
naxüchicüüxüۡ ga perü maxüۡ, rü ֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃҡӥի͑%իüۡ i

͑ǣŕ̲Փǣӕիüۡma i duüۡxüۡgü nüxüۡ yuwa tüxüۡ gagüxüۡ, rü taxüۡ ga
nadau na aixcüma wüxi ga mexüۡ ga ya۳ uracüüxüۡmaã ínangu. Rü yemaãcü
puracü taxüxüۡ ga petanüwa. 3ॸRü ñu۳xma ̲͑ľիŕËȍɗǣֆľիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕ.
rü meãma nango۳x na pema rü ñoma 8ॸͮҡӥфӥֆľիľф%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗ͑ɗիɥɗ
wüxi i carta i Cristutama ümatüxüۡrüüۡ ͑ǣŕ̲ӕ͑ľҡɗ͑ǣľիՓËիüۡxüۡ i

͑Йɗիɥǣӥիüۡ. ѠӥҡΎфӥЙӕфËӥǣǣӕ͑ɗիɥɗ ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ taxca۳x ngo۳իŕŕիüۡ.
͑ǣŕ̲. Natürü tama wüxi i carta i ҧacü 9ॸѠӥֆľ̲%ËӥՓΎΎ̲͑ľիŕËȍɗǣֆľ̲
rü ümatüxüۡmaã ümatüxüۡ Йɗիɥǣӥ, natürü mugü ga yuwa tüxüۡ gagüxüۡ, natürü

Йľ̲͑ɗիɥɗËфҡɗҽӕЙ͑ֆͅիüۡËӥ%ŕ ֆľիľф%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗɗ͑ǣŕ̲ӕ͑ľҡɗ
ɗԖӥ͑ľիüۡ ümatüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ëфҡфӥ ngexwacaxüۡxüۡ i Tupanape۳xewa tüxüۡ
tama popera rü e۳xna nutawa ̲ľիŕŕիüۡ. 10ॸRü yema mugü ga noxri
iwücuchixüۡ ͑ɗիɥ, natürü perü maxüۡwa ̲ľիŕËȍɗիüۡ, rü ñu۳xma rü taxuwama
͑ɗիɥɗ͑͑ǣΔիüۡ ɗ͑ǣŕ̲. 4ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x name, ega namaã nügü nangugügu i
tama tamuüۡŕ͑͑ǣŕ̲%ËӥҡΎǣӥca۳xtama ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥӕ͑ľҡɗ
tidexagüxüۡ, ľфӥҡֆիΥǣӥ͑æфɗѸҡӕǣǣӕ ngexwacaxüۡxüۡ ɗֆľիľф%Ëӥ̲ľիŕËȍɗիüۡ.
Tupana toxüۡ dauxüۡ na timexüۡ. 5ॸRü 11ॸѠӥֆľ̲%ËӥՓΎΎ̲͑ľիŕËȍɗǣֆľ̲
tama toxrütama cua۳ի̲%͑ɗիɥɗ ̲ӕǣӥǣЙի%Ëȍɗɗիɥիüۡ, natürü

tanaxüxüۡ i ҧacü rü mexüۡ. Natürü ֆľիľф%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗɗ͑ǣŕ̲ӕ͑ľҡɗ
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡիӥիüۡ rü Tupanaãrü ngexwacaxüۡxüۡ i guxüۡǣӕҡ̲ɗիɥիüۡ.
ngüۡիŕŕ̲%͑ɗիɥɗҡ͑իӥիüۡ. 6ॸRü Tupana 12ॸRü toma aixcüma nüxüۡ tacua۳x na
rü toxüۡ narüngüۡիŕŕ͑Āӕüۡxüۡgümaã guxüۡǣӕҡ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ

nüxüۡ tixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣľիՓËիüۡxüۡ i uneta i ngexwacaxüۡxüۡ ɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ, rü
norü uneta na ñuxãcü Cristugagu tá ͑ǣŕmaca۳x tama cúãcüma duüۡxüۡgümaã
tüxna naxããxüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. nüxüۡ tixu. 13ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x tama
Ѡӥ͑ǣŕ̲̲իüۡ rü tama yema mugü ga duüۡxüۡgüchaxwa iticu۳իǣӥֆľ̲ͅΎɥËȍŃ
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡgagu tanayaxu, natürü üxüۡrüüۡ. ֤ľфӥǣͅΎɥËȍŃфӥ͑ӥǣӥ
ҡ͑ֆիӕľфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tüxna nidüxchiwe na tama nüxüۡ
nanaxã. Ѡӥֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ nadaugüxüۡca۳x ga yema Yudíugü ga
ümatüxüۡ rü yuwa tüxüۡ nagagü, natürü ñuxãcü na yaxochigüxüۡ ga norü
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü tüxna nanaxã i ya۳ urachiwecüü. 14ॸNatürü ga yema
maxüۡ i taguma gúxüۡ. 7ॸRü yema mugü duüۡxüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃիüۡ íixümücügüxüۡ rü
ǣͅΎɥËȍŃ͑͑ի%իüۡ ga Tupana, rü ñoma yadüxgüchiwexüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣӥֆľфӥ
͑ӕҡǣӕ͑ɗիɥǣ͑իӥ̲ҡӥիüۡ. Rü tama nüxüۡ nacua۳xgüéga ga ҧacüchiga
ֆľիǣӕ̲ͅΎɥËȍŃnayau۳xgu ga yema ͑ֆɗɥիüۡ ga yema mugü. Rü ñu۳xma rü ta
mugü, rü poraãcü niya ۳ urachiwecüxü. ɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥҡ̲͑ӥիüۡ
Rü yemaca۳x ga duüۡxüۡgü rü nacua۳իǣӥŃǣɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑Փ
ҡիӕËӥфӥՓ̲ͅΎɥËȍŃËȍɗՓľǣӕ ͑͑ǣәľǣӕɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. Ƅфӥ͑͑ǣŕի̲
narüdaunü. Natürü yema norü i ҧacü i ñoma yadüxgüchiwexüۡrüüۡ nüxü‫ۡڟ‬
ya۳ urachiwecüü rü nixochigü. Natürü ga ͑ǣӕիËȍիŕŕիüۡ na tama nüxüۡ
445 ‫ڟ‬
nacua۳xgüxüۡca۳x. Rü ñu۳xma rü ta tama ɗիɥիüۡիɥËҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ tixuxüۡ. Rü

͑ӥի͑ɞ͑͑ǣӕŃǣɗ͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ľфӥ ͑ǣŕ̲%ËӥTupanape۳իľՓҡ̲իŕфӥ
æфɗѸҡӕիɗËҡ̲͑ɗիɥֆֆɗ̲͑ӥի͑ duüۡxüۡgüpe۳xewa togü itawe۳x na nüxüۡ
ɞ͑͑ǣӕիŕŕËӥ. 15ॸRü ñu۳ի̲фӥҡɗ͑ǣŕ̲ nacua۳xgüxüۡca۳ի͖͑ӕի%Ëӥҡɗիɥǣӥիüۡ i
Yudíugü, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑Փ͑͑ǣәľǣӕɗ tomax. 3ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃca۳x
͑ǣŕ̲ΎфľǣͅΎɥËȍŃҡӥի͑%իüۡ, rü ͑ǣӕիËȍǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ i nüxüۡ
͑͑ǣŕի̲ɗҧacü i ñoma tixuxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
yadüxgüchiwexüۡrüüۡ nüxü‫ۡڟ‬ iyarütauxexüۡca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥɗ
͑ǣӕիËȍիŕŕիüۡ na tama nüxüۡ naguxchaxüۡ. 4ॸErü nümagü rü tama
nacua۳xgüégaxüۡca۳x na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ i ͑ֆիΥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñoma i
͑ǣŕ̲Ύфľ. 16ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗɗ naãneãrü ãŕ۳xgacü i Chataná rü nüxü‫ۡڟ‬
duüۡxüۡ nüxüۡ rüxoxgu i nacüma i ͑͑ǣӕիËȍիŕŕ͑ҡ̲͑ӥիüۡ
chixexüۡ, rü tórü Coriaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥΥǣӕ, rü nacua۳xgüxüۡca۳ի͖͑ӕի%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ɗիɥɗ͑ӥի͑ɞ͑͑ǣӕիüۡ i ɗ͑ΎфӥΎфľֆæфɗѸҡӕֆԖӥ͑ľËӥ. Rü
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ‫͑ ڟ‬ǣӕիËȍիŕŕիüۡ. 17ॸErü æфɗѸҡӕՓ͑ɗիɥɗ͑͑ǣΔիüۡ na ñuxãcü na
͑ӥ̲ֆҡΔфӥæΎфɗфӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü ֆɗɥիüۡ ya Tupana. 5ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
Փӥիɗҡ̲͑ɗիɥфӥ͑ǣľիҡ duüۡxüۡgümaã nüxüۡ ҡɗիӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ,
ɞ͑͑ǣŕի̲իüۡՓɗҡΔфӥæΎфɗ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ, rü tama tochigaxüۡtama tixugü. Natürü
rü tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ҡӕիËȍիŕŕ͑ҽӕЙ͑͑ nüxüۡ tixu na Ngechuchu ya Cristu rü
ingaicamagüxüۡ. 18ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x guxãma ҡΔфӥæΎфɗֆɗɥիüۡ, rü nüma tüxüۡ na
i yixema na Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ rü nangechaüۡxüۡgagu perü ngüۡիŕŕфӕüۡgü na
ñoma wüxi i woruarüüۡ tawa ҡɗիɥǣӥիüۡ. 6ॸErü nümatama ya Tupana ga
͑͑ǣΔËȍɗЙľҡ͖͑ӕի%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ noxri naãne naxü۳իǣӕիфӥŕ%͑ľիüۡwa
ya tórü Cori erü nataxuma i ҧacü i tüxüۡ nango۳իŕŕËӥǣ͑ǣΔΎ͑ľիüۡ, rü nümatama
idüxüxüۡ naxchaxwa. Rü nüma ya tórü ͑ɗիɥɗ͖u۳xma i tüxüۡ yango۳ի͑%ŕիŕŕǣӥիüۡ
æΎфɗɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ɗիɥËӥ, rü ͑͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ icuáxüۡca۳x na ñuxãcü
guxüۡguma yexeraãcü tüxüۡ ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ i nümax. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
͑ɗ̲ľիŕŕËȍɗǣӥ͑͑իфüüۡ aixcüma mexüۡ rü Ngechuchu ya Cristuchiwewa
imexüۡca۳x. ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ idauxüۡ.
1ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x taguma nüxüۡ
4 tarüchau i ñaã puracü, erü Tupana

ya nüxü‫ ۡڟ‬tangechaüۡtümüüۡËӥ͑ɗիɥǣҡΎիüۡ
֤իΥΥËӥ̲ҡ̲իŕ
7ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ na icuáxüۡ na ñuxãcü
mucü na tanaxüxüۡca۳x i ñaã puracü na ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ ya Tupana, фӥ͑ǣŕ̲cua۳x
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ tixuxüۡca۳x i norü ore. фӥՓӥիɗɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ ͑ɗիɥ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
2ॸRü yemaca۳x nüxüۡ tarüxoe ga guxüۡma cua۳իɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ rü taxüne i
ga ҧacü ga chixexüۡ i ãne tüxna ãxüۡ i ̲ɥфիüۡnaxca۳իՓ͑͑ǣŕի̲, na
cúãcü üxüۡ. Rü tama nangóxüۡca۳ի͑ҽӕЙ͑Փ͑ľ͑իӡիüۡ i
ҡ͑ՓΎ̲ӥիŕŕ%Ëӥ̲͑ɗիɥɗ̲͑%͑ӥիüۡ guxüۡma i pora rü tama i tawatama. 8ॸRü
tixuxüۡ i ore rü tama tanaxüchicüü i guxüۡwama toxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ
͑ǣŕ̲Ύфľ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ guxchaxüۡgü, natürü taguma nüxüۡ
‫ڟ‬
tarüchau i ñaã puracü. Rü woo poraãcü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ̲ΎիŕҽӕЙ͑͑

ҡիΎľǣ%ŕǣӥǣӕ, natürü taguma ãgüxüۡ rü nüxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ. 16ॸRü
ítanange۳x. 9ॸRü woo togü towe ͑ǣŕmaca۳x taguma nüxüۡ tarüxoe na
ɗ͑ǣŕիüۡtanügu, natürü ya Tupana rü nüxüۡ tixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. Rü woo
taguma toxüۡ ínawogü. Rü woo duüۡxüۡgü yayachigügu rü yaturachigügu i toxone,
toxüۡ ͑Йɞľիŕŕǣӕ, ͑ҡӥфӥҡ̲͑ǣŕի̲ ͑ҡӥфӥҡΎΥŕՓфӥǣӕիüۡ i ngunexüۡgu rü
tayacua۳իŕŕɗ͖%ЙӕфËӥ. 10ॸRü yexeraãcü tiporaetanü. 17ॸƄфӥ͑ǣŕ̲
guxüۡՓ̲ɗ͑ǣľիҡɞҡիɥիüۡwa rü ngúxüۡ i toxüۡ üpetüxüۡ i ñaã torü
%ӡËӥ̲իüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, yexgumarüüۡ maxüۡwa, фӥ͑ǣŕ̲фӥՓӥիɗɗ
ǣͮǣľËȍӕËȍӕ͑%ӡËӥ̲իüۡwa Йի%Ëȍɗ̲фľ͑ɗիɥфӥЙիҡ
nayexmaxüۡrüüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡΎիüۡ nangupetü. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ
naxüpetü na duüۡxüۡgü nüxüۡ daugüxüۡca۳x tanayaxu i wüxi i maxüۡ ɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ i
na ñuxãcü towa namaxüۡxüۡ ya tagutáma gúxüۡ i ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i
Ngechuchu. 11ॸRü ñu۳ի̲͑ҡ̲իŕիüۡ, maxüۡ%фӥֆľիľфիӥËȍɗɗիɥիüۡ. 18ॸRü tama
rü guxüۡ i ngunexüۡgu rü Ngechuchugagu ͑ǣŕ̲͖u۳xma nüxüۡ idauxüۡǣӕ͑ɗիɥ
%ӡËӥ̲իüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. Natürü ɗҡфӥիɥ͑ӥŕիüۡ, ͑ҡӥфӥ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕɗ
͑ǣŕ̲%ËӥҡΎիüۡ naxüpetü na Ngechuchu ͑ǣŕ̲͖u۳xma tama nüxüۡ idauxüۡ. Erü
inawéxüۡca۳x i norü pora nawa i ñaã ͑ǣŕ̲͖u۳xma nüxüۡ idauxüۡ rü tama
toxone i yuxwa۳xexüۡ. 12ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ natai, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲͖u۳xma tama nüxüۡ
Tupanaãrü oreca۳ի%ӡËӥ̲իüۡwa idauxüۡ, rü guxüۡǣӕҡ̲͑͑ǣŕի̲ŕËȍ.
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡΎիüۡ 1ॸRü nüxüۡ tacua۳իǣӥľǣ͑ǣŕիǣӕ̲
naxüpetü na pema rü pexüۡ‫ڟ‬

͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
5 iyanaxoxgu i ñaã toxone i paxaãchi
ñu۳xma toxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ, фӥĀիӡǣӕիüۡ i
13ॸTupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü naãnewa tá tanayaxu i wüxi i toxone i
ñanagürü: tagutáma iyarüxoxüۡ i Tupanatama toxca۳x
“Nüxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥфӥyemaca۳x ̲ľիŕŕիüۡ rü tama i duüۡxüۡgü. 2ॸRü
ҽӕЙ͑ËȍɗǣËȍɗĀľիٚ, ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma i ñaã toxonemaã
ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡҡ̲ҡɗիɥǣӥ ҡ̲իŕֆ͑ľ, фӥҡ̲ɗիËӥ̲ҡҡ%ŕǣӥ.
ɗҡΎ̲͑ҡֆիΥǣӥիüۡ rü Tupanachiga Erü tanaxwa۳xe na paxa toxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i
tidexagüxüۡ. 14ॸErü nüxüۡ tacua۳xgü rü ͑ǣŕ̲ҡΎիΎ͑ľɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
ҽӕЙ͑ǣֆӕՓɞ͑ĀիŕŕËӥǣ ͑ǣŕի̲իüۡ. 3ॸѠӥ͑ǣŕ̲ҡΎիΎ͑ľɗĀիӡǣӕիüۡ i
Ngechuchu ya tórü Cori, rü yimatama naãnewa tá toxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ rü ñoma wüxi
ҽӕЙ͑ҡ͑ɗիɥֆҡΎիüۡ ɞфӥĀǣӥիŕŕËӥ, i naxchirurüüۡ tá toxüۡ nidüxü, na
erü Ngechuchuarü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. Rü ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ի%իüۡnexücۡ a۳իɗҡΎΥŕ. 4ॸRü ñaã
͑ǣŕ̲%ËӥՓӥիɗǣӕЙľ̲%͑ӥǣӥիüۡtawa toxone i ñu۳xma toxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡwa
tá toxüۡ nagagü. 15ॸRü guxüۡma ga yema ҡ̲իŕֆ͑ľ, rü tanaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥфӥҡ̲
toxüۡ ngupetüxüۡ rü perü mexüۡca۳ի͑ɗիɥ ɗիËӥ̲ҡҡ%ŕǣӥ. Rü tama aixcüma
͑ֆľիľф%Ëӥֆ̲ӕŕҡ͑ӥիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ ítanatáxchaüۡ i toxone i ñoma i naãnewa
duüۡxüۡgü i Tupana nüxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡ. toxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ, natürü tanaxwa۳xegü na
Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡĀӥիՓ̲͑ӕիӡËȍɗɗ tanayaxuxüۡ i toxone i ngexwacaxüۡxüۡ na
447 ‫ڟ‬
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣŕ̲̲իüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ aixcüma torü Corixüۡ tamuüۡŕ. Rü

ɗֆ͑իΎիŕŕիücۡ a۳x i toxone i ñu۳xma toxü‫ۡڟ‬ Tupana toxüۡ nacua۳ի͖͑ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ i
͑ǣŕի̲իüۡ. 5ॸѠӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆҡΎիüۡ tórü maxüۡ, rü chierüna pema rü chi ta
ɗ̲ľիŕŕËӥnaxca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ǣľիՓËիüۡxüۡ i toxüۡ pecua۳xgux. 12ॸRü tama tanaxwa۳xe i
maxüۡ фӥ͑ǣŕ̲͑ǣľիՓËիüۡxüۡ i toxone. wenaxãrü togüétüwa tidexagü, natürü
ѠӥҡΎի̲͑͑͑ӕǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ na pexüۡ tarüngüۡիŕŕËȍüۡ na pexüۡ‫ڟ‬
͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacuáxücۡ a۳x na aixcüma tá ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x na ҧacüca۳x tomaã
tanayaxuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲. 6ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x Йľҡ%ŕǣӥիüۡ na nüxüۡ pecuáxüۡca۳x na
taxuca۳ի̲ҡիΎľǣ%ŕǣӥ. Erü nüxüۡ tacua۳x ñuxãcü penangãxüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
rü ñu۳ի̲͖%ҡΎիΎ͑ľՓҡ̲իŕֆ͑ľ, rü pepe۳xewa nügü írümegünetaxüۡ natürü
taxucürüwama tórü Corixüۡtawa norü maxüۡwa rü tama ixaixcümagüxüۡ.
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa. 7ॸRü 13ॸRü woo duüۡxüۡgü toxüۡ daugügu na
woo tama nüxüۡ tadaugügu ya yima tórü ҽӕЙ͑ǣӕҡի%ӡ%ŕǣӥիüۡ, rü nüŕt‫ ڟ‬ama

Cori i ñu۳xmax, ͑ҡӥфӥҡֆիΥǣӥ͑Փӥիɗɗ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ľфӥ͑ӥ̲ҡ̲ֆҽӕЙ͑
ngunexüۡ rü tá nüxüۡ tadaugüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ rü meãma toxüۡ nacua۳x. Natürü i pema
͑ɗիɥɗҡΎիüۡ ЙΎфիŕŕիüۡ i ñaã torü maxüۡwa. rü meãma toxüۡ pecua۳x na meãma
8ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x taxuca۳ի̲ҡիΎľǣ%ŕǣӥ ҡΎΥŕիüۡ tacuáãcüma pemaã nüxüۡ tixuxüۡ
ega tayuegu. Erü toxca۳իфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ ga norü ore. 14ॸRü Cristu ya poraãcü
͑ɗիɥ͑͑ӥի͑ɞҡËȍΎիüۡxüۡ i ñaã toxone, na toxüۡ ngechaüۡËӥ͑ɗիɥֆ͖u۳xma tomaã
tórü CorixüۡҡՓҡֆ͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳x. 9ॸRü icuácü, ľфӥҡֆիΥ͑͑ӥ̲фӥǣӕի%%фӥ
͑ǣŕmaca۳x, woo ñoma i toxonewa pecaduca۳x nayuxüۡ na yexma
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥǣӕфӥe۳xna tama nawa yanaxoxüۡca۳x ga guxããrü chixexüۡgü.
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥǣӕ, rü tanaxwa۳xe na 15ॸRü yemaãcü guxüۡma ga duüۡxüۡgüca۳x
guxüۡguma tórü Coriarü ngúchaüۡ na nayu ga Cristu, ͑͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i

taxüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x naxca۳x tadaugü na ñu۳ի̲̲իŕիüۡ, rü tama nümatama
tanaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲nanaxwa۳xexüۡ i nümax. ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡǣӕ̲͑իŕիüۡca۳x, natürü
10ॸErü guxãtama i yixema rü Cristupe۳xewa naxca۳ի̲͑͑իŕիüۡca۳x ya yima naxca۳x
tá tangugü na wüxichigü nayaxuxücۡ a۳x i yucü rü wena írüdacü. 16ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i
͑ǣŕ̲ҡӥի͑ӥիüۡ. Rü nüma tá toma rü tama ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i
wüxichigüxüۡ nangugüarü maxüãۡ x۳ . Rü duüۡxüۡǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ texéxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ͖͑ӕի%Ëӥ̲ľ%ɗ̲իŕիüۡ rü tangugüarü maxüۡãx۳ . Rü woo ga üۡpa rü
e۳ի͑Ëȍɗիфɗɗ̲իŕիüۡ ga yexguma ñoma ga ñoma ga naãnecüۡ۳ãx۳ ga duüۡxüۡgü nagu
taxünewa iyexmagügu, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ фӥիɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ Cristuxüۡ tangugü, natürü
tüxna nanaxã ya wüxichigü. i ñu۳ի̲фӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑%͑ǣӕ
ҡфӥիɥ͑ӥŕ. 17ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ
Cristu rü taxca۳x Tupanaxüۡ
Cristuaxüۡ‫ ڟ‬yaxΥ۳xgu, rü ngexwacaxüۡxüۡ i
͑фӥ͑ǣӥի̲ӥիŕŕ
duüۡxüۡ ҡɗիɥ. Rü nuxcümaüۡxüۡ ga
11ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x Tupanaãrü orearü tümacüma rü marü tüxna inayarüxo, rü
uwa tapuracüe rü tayaxucu۳իŕǣӥɗ ngexwacaxüۡxüۡ i maxüۡ tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲.
duüۡxüۡǣӥ͑ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. Erü toma rü 18ॸRü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆ
‫ڟ‬
naxücü. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣæфɗѸҡӕǣǣӕ naxca۳x tadau na guxãpe۳xewa meã

tamaã inangüxmüxüۡ. Rü ñu۳xma rü toxüۡ ҡ̲իŕիüۡ na taxuca۳xma texé chixri torü
namu na duüۡxüۡgümaã nüxüۡ tixuxüۡ na puracüchiga idexaxüۡca۳x. 4-5ॸRü
̲͑%ɗ͑͑ǣӥի̲ӥŕիüۡca۳x. 19ॸYerü guxüۡwama duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ
Tupana rü Cristugagu duüۡxüۡgümaã ҡĀӕիŕŕËȍüۡ na aixcüma Tupanaãrü
͑ӥǣӥ͑фӥ͑ǣӥի̲ӥիŕŕ. Rü tama duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x yaxna
duüۡxüۡǣӥфӥЙľËĀӕǣӕ͑իɥ͑ӥ%Ëӥ̲ ̲͑%ҡիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕիǣӕ̲ՓΎΎ͑ǣәիüۡ
nanaxü ga yema. Rü ñu۳xma rü toxüۡ toxüۡ ngupetügu, rü e۳xna ҧacü toxü‫ۡڟ‬
̲͑ӕ͑͑ǣŕ̲Ëȍɗǣիüۡ duüۡxüۡgümaã tau۳xgu, rü e۳xna ҧacü rü guxchaxüۡ toxü‫ۡڟ‬
tixuxüۡ. 20ॸѠӥ͑ǣŕ̲%ËӥæфɗѸҡӕфӥΎфľфӥ ͑ǣŕի̲ǣӕ, rü e۳xna toxüۡ yac۳uaixgügu,
ngeruüۡǣӥҡɗիɥǣӥ, фӥҡΎՓ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ rü e۳xna toxüۡ napoxcuegu, rü e۳xna
pexüۡ ca۳ax۳ üۡxüۡ na namaã naxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕҡ͑ӥǣӕфӥҡΎ̲%͑͑ӕŕǣӕ.
ɗЙľфӥ͑ǣӥի̲ӥŕիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x Rü poraãcüxüchima tapuracüe, rü
Cristuégagu pexüۡ taca۳ax۳ üۡgü na ñuxguacü rü tama tapee, rü ñuxguacü
ҽӕЙ̲͑%ɗЙľфӥ͑ǣӥի̲ӥŕիüۡca۳x. rü taiya toxüۡ‫ ڟ‬nangu۳x. Natürü yaxna
21ॸCristurü taguma pecadu naxü. Natürü ̲͑%ҡիɥ͑ӥŕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲. 6ॸRü
ҡǣǣӕ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ǣ͖Ύ̲ duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ ҡĀӕիŕŕ͑ɗիËӥ̲
pecaduãx‫ ڟ‬üۡrüüۡãcüma namaã naxüãxüۡ na namexüۡ i torü maxüۡ, erü aixcüma
yemaãcü nagagu tüxüۡ Tupanape۳իľՓ̲ľ%ҡ̲իŕ, rü meã
ínanguxüۡիŕŕիüۡca۳x nawa i tórü chixexüۡ Tupanaxüۡ tacua۳x, rü yaxna
na aixcüma nape۳xewa imexüۡca۳x. duüۡxüۡǣӥ̲%ҡիɥ͑ӥŕ, rü namaã
tamecüma. Rü nüxüۡ nüxüۡ ҡĀӕիŕŕ͑
6
1ॸRü ñu۳xma na Tupanaãrü
ngüۡիŕŕфӕüۡ ҡɗիɥǣӥիüۡ, rü pexüۡ ҡΎՓ͑͑ǣŕի̲իüۡ ɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
taca۳ax۳ üۡ na tama nüxüۡ pexoexüۡca۳x ga rü aixcüma guxüۡ i duüۡxüۡgüxüۡ
yema pemaã na namecümaxüۡ ga tangechaüۡxüۡ. 7ॸRü duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ
yexguma nayu۳xgu ga Nane. 2ॸErü ҡĀӕիŕŕ͑ɗիËӥ̲̲͑ľիüۡ i torü
Tupana rü norü ore i ümatüxüۡwa, rü maxüۡ, erü namaã nüxüۡ ҡɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ
ñanagürü: ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, rü itanawe۳x i
“Rü yema ngunexüۡ ga nagu ҽӕЙ͑%фӥЙΎфɗҡΎՓ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü
namexüۡgu na choxüۡ peyaxuxüۡ, ͑ǣŕ̲ҡΎի͑ľɗիɥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗҡΎфӥ
фӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣЙľիüۡ maxüۡ i aixcüma mexüۡ i Tupanape۳xewa.
Ëȍիɥ͑ӥիüۡ. Rü yexguma pexna Ѡӥ͑ǣŕ̲̲%͑ɗիɥɗҡΎǣӥɞҡЙΎիüۡxüۡ i
chanaxuãxüۡgu ga maxüۡ i torü uwanügüpe۳xewa. 8ॸRü ñuxguacü i
taguma gúxüۡ, фӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥ duüۡxüۡgü rü toxüۡ nicua۳xüüۡgü, rü
ga pexüۡ charüngüۡիŕŕիüۡٚ, ñuxguacü rü ҧacü tomaã nixugüe. Rü
ñanagürü. Rü ñu۳ի̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ ñuxguacü rü meã tochiga nidexagü, rü
ngunexüۡ i nagu namexüۡ na Tupanaxüۡ ñuxguacü rü chixri tochiga nidexagü.
peyaxuxüۡ, rü ñu۳ի̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ Rü woo aixcümachire۳իֆɗիɥǣӕɗ͑ǣŕ̲
ngunexüۡ i pexna naxuaxüۡãxüۡ i maxüۡ i ore i nüxüۡ tixuxüۡ, natürü dorata۳ax۳ toxüۡ
taguma gúxüۡ. 3ॸRü toma rü guxüۡguma nawogüe. 9ॸRü woo meã toxüۡ
449 ‫ڟ‬
nacua۳xgüchire۳xgu, natürü ñoma tama Tupana rü pechiga nidexa ga yexguma

toxüۡ nacuáxüۡrüüۡ ҡΎ̲%͑ɗիɥǣӥɗ ñaxgu:
duüۡxüۡgü. Rü ñuxguacü rü wixgutaa۳x ٘Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüwa tá chamaxüۡ,
tayue, natürü naŕҡ‫ ڟ‬ӥՓҡ̲իŕ%̲. Rü фӥ͑ҡ͑ӥǣӕҡËȍֆфӥիӡӡիüۡ. Rü
toxüۡ napoxcue, natürü tama toxüۡ ͑ΎфӥҽӕЙ͑ҡËȍɗիɥ, rü nümagü
nadaixichi. 10ॸRü woo tangechaüۡgügu, rü tá chorü duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥǣӥٚ,
natürü guxüۡǣӕ̲ҡҡ%ŕǣӥ̲. Rü woo 17
ñaxgu. ॸRü yemaca۳x ñanagürü ta ga
ñoma i naãnewa tama tamuãrü tórü Cori:
͑ǣŕ̲իüۡãx۳ gügu, natürü muxüۡma i “¡Rü ípechoxüۡ ɗ͑ҡ͑ӥՓɗ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡna tanaxã i taxüۡ i mexüۡ erü duüۡxüۡgü i tama chorü duüۡxüۡgü
togagu nanayaxu i maxüۡ i taguma gúxüۡ. ɗիɥǣӥիüۡ! ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗ͑ӥիüۡ
Rü woo taxuüۡma toxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕxma۳xgu i Йɗ͑ǣΥǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲chope۳xewa
ñoma i naãnewa, ͑ҡӥфӥĀիӡ-guxüۡ i chixexüۡ! Rü choma rü tá pexüۡ
naãnewa rü toxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗǣӕիüۡma. chayaxu. 18ॸRü choma rü Penatü
‫ڟ‬
11ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥɗæΎфɥtiucü ۡ۳ãx۳ , dücax ҡËȍɗիɥ, rü pemagü rü tá
aixcüma pemaã nüxüۡ tixu rü pexüۡ ËȍӕիËӥǣӥЙɗիɥǣӥٚ,
tangechaüۡgüxüchi. 12ॸRü toma rü tama ñanagürü ya tórü Cori ya Tupana ya
pexüۡ taxoe, ͑ҡӥфӥЙľ̲Փիɗ͑ɗիɥɗ guxüۡãrü yexera poraxüchicü.
tama petoxwa۳xexüۡ. 13ॸRü dücax, Pa 1ॸRü dücax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü ñoma wüxi i papa

naxãcügüxüۡ ca۳ax۳ üۡxüۡrüüۡ pexüۡ chaca۳ax۳ üۡ
7 Changechaüۡgüxex, фӥ͑ǣŕ̲
Tupanaãrü unetagü i pemaã nüxüۡ
na choxüۡ pengechaüۡgüxüۡca۳ի͑ǣŕ̲ chixuxüۡ, rü taxca۳ի͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
choma pexüۡ changechaüۡxüۡrüüۡ. tanaxwa۳xe na yigüna idaugüxüۡ na tama
taxünemaã rü e۳ի͑ҡ%ŕ̲%͑իӥիüۡca۳x
Tupana ya maxüۡËӥЙҡҡɗիɥǣӥ
ɗ͑ǣŕ̲Tupanape۳xewa tama mexüۡ. Rü
14ॸ‫ؽ‬Ѡӥҡ%ӡҡ̲̲͑%Йľի%̲ӥËӥɗ tanaxwa۳xe i aixcüma Tupanaxüۡ
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ! Erü imuüۡŕ%Ëӥ̲͑ӥի͑ֆɗǣӥҡի%ǣӥфӥ
͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲%ËӥЙľ͑իü۳xgu rü naxca۳իɗËҡ̲ҡ̲իŕ.
ҡ%ӡҡ̲ǣӕի%ՓӥիɗǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ. ¿Rü
‫ڟ‬
Corɥtiucüۡ۳ãx
۳ gü rü wenaxãrü
ñuxãcü nawüxiguxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ
Tupanaca۳x nawoegu
̲͑%ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ? ¿Rü ñuxãcü
nawüxigu i ngóonexüۡ ̲͑%ɗŕ%͑ľիüۡ? 2ॸRü tanaxwa۳xe i toxüۡ pengechaüۡgü. Rü
15ॸ¿Rü ñuxãcü nawüxiguxüۡ ya Cristu dücax ga toma rü taxúxemaãma chixexüۡ
namaã i Chataná? ¿Rü ñuxãcü taxügü. Rü taxúxexüۡma chixexüۡgu
nawüxiguxüۡ i wüxi i duüۡxüۡ ɗֆիΥիüۡ ҡ͑ǣӕիŕŕ. Rü taxúxexü̲ۡҡՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ.
namaã i wüxi i duüۡxüۡ ɗҡ̲ֆիΥիüۡ? 3ॸRü tama pexüۡ chixuxüc ۡ a۳ի͑ɗիɥɗЙľ̲%
16ॸ¿Rü ñuxãcü Tupanapatawa ۡ ۡ
nüxü chixuxü ɗ͑ǣŕ̲. Yerü marü pemaã
͑͑ǣŕի̲իüۡ i tupananetachicüna۳xãgü? nüxüۡ chixu na ñuxãcü poraãcü pexüۡ
Erü yixema rü Tupana ya maxüۡcüpata changechaüۡxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Йľիüۡ na
ҡɗիɥǣӥ, rü tawa namaxüۡ i nümax. Rü changechaüۡxüۡgagu rü íchamemare na
‫ڟ‬
petanüwa chamaxüۡxüۡ rü e۳xna wüxigu penaxüchicüü ga perü maxüۡ. Rü pema rü

pemaã chayuxüۡ. 4ॸRü ñu۳xma rü taxuca۳xma aixcüma Tupanana pecua۳xãchieãcüma
pexüۡ chaxãneãcüma pemaã chidexa erü namaã peporae ga yema ngechaüۡ, rü
ЙΎф%ËӥЙľ̲%Ëȍҡ%ŕ. Rü woo ngúxüۡ na yemaãcü taxuüۡma ga chixexüۡ pemaã taxü
tingegüxüۡ, natürü aixcüma choxüۡ‫ڟ‬ ga yexguma pexca۳x tanaxümatügu ga
penangúchaüۡիŕŕфӥËȍΎիüۡ Йľҡ%ŕիŕŕ. 5ॸRü yema popera. 10ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ǣľËȍüۡ i
yexguma Machedóniããnewa ne Tupana naxwa۳xexüۡãcüma namaã
ҡիɥիǣӕ̲̲фӥҡǣӕ̲ɗҡфӥ͑ǣüۡŕËӥфիüۡ iporaexüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ, ľфӥ͑ǣŕ̲
na guxchaxüۡgü toxüۡ ngupetüxüۡ. Yerü ngechaüۡgagu naxüchicüü i tórü maxüۡ rü
guxüۡՓ̲ǣ͑ǣľիҡɞҡɗիɥǣӥիüۡwa rü nüxüۡ ͑ǣŕ̲ǣǣӕҡ͑ֆիӕɗ̲իüۡ i taguma
itayangau ga guxchaxüۡgü. Rü chixri tomaã gúxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x taxuca۳xma naxca۳x
nachopetü ga duüۡxüۡgü, rü tamuüۡŕ. Йɗի%ӡի%Ëȍɗľɗ͑ǣŕ̲͑ǣľËȍüۡ. Natürü
6ॸNatürü ya Tupana ya tüxüۡ ҡ%ŕիŕŕËӥֆ ͑ǣŕ̲͑ǣľËȍüۡ i ñoma i naãnecüãۡ۳ x۳ i
yíxema ngechaüۡgüxe, rü toxüۡ rü ta duüۡxüۡgü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ rü taxuwama
͑ҡ%ŕիŕŕǣֆľիǣӕ̲ҡΎիüۡtawa nanguxgu name erü yuwa nanaga. 11ॸRü yexguma
ǣҡľ͑ľŕǣҽɗҡӕ. 7ॸRü tama yema yema poperamaã pexüۡ changechaüۡիŕŕǣӕ,
toxüۡtawa na nanguxücۡ a۳իɗËҡ̲ҡҡ%ŕǣӥ, rü Tupana naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲͑ɗիɥǣ
͑ҡӥфӥҡҡ%ŕǣӥҡֆľфӥǣЙľ̲фӥ namaã peporaexüۡ ga yema ngechaüۡ. ¡Rü
poraãcü nüxüۡ‫ ڟ‬penangúchaüۡիŕŕфӥ dücax i ñu۳xma i ҧacü Tupana pemaã üxüۡ i
Йľ͑ҡ%ŕիŕŕǣǣӕ̲ҡľ͑ľŕǣҽɗҡӕ. Rü ͑ǣŕ̲Йľфӥ͑ǣľËȍüۡgagu! Yerü yema perü
nüma ga Titu rü tomaã nüxüۡ nixu na ngechaüۡǣǣӕфӥɗիËӥ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ
ñuxãcü poraãcü penaxwa۳xexüۡ na toxüۡ ga yema chixexüۡ ga petanüwa üpetüxüۡ, rü
pedauxüۡ. Rü tomaã nüxüۡ nixu na ñuxãcü meãma chomaã nüxüۡ pixu ga yema. Rü
naxca۳x pengechaüۡgüxüۡ ga yema chomaã yema perü ngechaüۡǣǣӕфӥЙľ%ŕՓ
pexüxüۡ, rü na ñuxãcü chauxca۳x nangu۳x ga yema chixexüۡ, rü poraãcü
ЙľիΎľǣ%ŕǣӥիüۡ. Rü guxüۡma ga yema Tupanaxüۡ pemuüۡŕ. Rü yemaca۳x
Ύфľ̲%фӥֆľիľф%ËӥËȍҡ%ŕ. 8ॸChoma penaxwa۳իľ͑ֆŃ̲Ëȍիӡիüۡ na pexüۡ
nüxüۡ chacua۳x rü yema popera ga pexca۳x chayarüngüۡիŕŕիücۡ a۳x yerü
chaxümatüxüۡ rü pexüۡ nangechaüۡǣӥիŕŕ, Йľ̲͑ľիŕŕǣӥËȍüۡ ga yema chixexüۡ. Rü
natürü ñu۳xma rü marü tama naxca۳x yema perü ngechaüۡgagu rü aixcüma
changechaüۡ na chanaxümatüxüۡ ga yema penaxucu۳իŕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡ ga chixexüۡ
popera. Rü noxri rü yemáãcü naxca۳x üxüۡ. Rü guxüۡ ga yemawa rü ipenawe۳x na
changechaüۡ ga yexguma nüxüۡ chacua۳xgu ҡ̲Йľǣǣӕֆɗɥիüۡ ga yema chixexüۡ ga
ga na pexüۡ nangechaüۡǣӥիŕŕիüۡ ga yema ngupetüxüۡ. 12ॸRü yemaca۳x, yexguma
popera ga yexguma penayau۳xgu. 9ॸNatürü i pexca۳x chanaxümatügu ga yema popera,
ñu۳ի̲фӥËȍҡ%ŕ͑pexca۳x rü tama yema duüۡxüۡ ga chixexüۡ üxüۡgu
chanaxümatüxüۡ ga yema popera. Rü tama Ëȍфӥիɥ͑ӥ%Ëӥ̲Ëȍ͑իӥ̲ҡӥ, rü tama
yema na pengechaüۡgüxücۡ a۳իËȍҡ%ŕ, yema duüۡxüۡ ga namaã chixexüۡ naxüxüۡgu
͑ҡӥфӥËȍҡ%ŕֆľфӥֆľ̲Йľфӥ Ëȍфӥիɥ͑ӥ%Ëӥ̲Ëȍ͑իӥ̲ҡӥ. Natürü
ngechaüۡgagu Tupanana pecua۳xãchie rü chanaxümatü ga yema popera na yemawa
451 ‫ڟ‬
Tupanape۳xewa nüxna pecua۳xãchiexücۡ a۳x Ëȍɗիӕфӥ͑ӥ̲ǣӥфӥҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ǣɥիüۡ

na ñuxãcü aixcüma toxüۡ pengechaüۡgüxüۡ. inaxãgü ga gu۳իËӥ̲ǣĀɥŕфӕǣ͑ӥիü‫ۡڟ‬
13ॸRü yema na toxüۡ pengechaüۡgüxüۡ, rü ҡӕիËȍËӥ͑͑ǣɥիüۡ inaxãgüxüۡ. Rü ngɥŕt‫ ڟ‬ü
Փӥիɗǣҡ%ŕ͑ɗիɥǣtoxca۳x. Natürü yema ֆľ̲%фӥֆľիľфҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ǣɥիüۡ inaxãgü.
ҡ%ŕ%фӥֆľիľф͑ɗիɥǣֆľ̲ҡ%ŕǣҡΎիüۡ‫ڟ‬ 4ॸRü poraãcü toxüۡ naca۳ax۳ üۡgü na tama
yexmaxüۡ ga yexguma nüxüۡ tada۳u۳xgu ga ۡ
nüxna tanachu۳xuxüca۳x na yemaãcü yema
Titu ga ñuxãcü taxüۡ ǣҡ%ŕЙľҡ͑ӥՓ͑ ҡΎǣӥǣҡľ͑ľŕǣӥիüۡ nangüۡիŕŕǣӥիücۡ a۳x.
nayaxuxüۡ. Rü aixcüma guxãma ga pema 5ॸѠӥֆľ̲͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕիüۡãrü yexera
͑ɗիɥǣՓľ͑ի%фӥЙΎф%Ëӥ͑ӥիü‫ۡڟ‬ ͑ǣɥիüۡ ɗ͑ի%ǣӥǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga

penangúchaüۡիŕŕիüۡ. 14ॸRü noxri tauta yéma Machedóniããnecüã۳ۡ x۳ . ֤ľфӥҽӕЙ͑͑իɥф
͑իӡիǣӕǣҽɗҡӕ, rü namaã nüxüۡ chixu na nügü naxãgü rü yemawena toxna nügü
mexüۡ i duüۡxüۡǣӥ͑Йɗիɥǣӥիüۡ. Rü ñu۳xma naxuaxüۡǣӥ͑ҡΎǣ͑իɥ͑ӥŕիücۡ a۳x, yema
rü taxuca۳xma chaxãne, erü guxüۡma ga Tupana naxwa۳xexüۡrüüۡ. 6ॸRü yemaca۳x
yema Titumaã nüxüۡ chixuxüۡ ga pechiga rü Tituxüۡ taca۳ax۳ üۡ na wena petanüwa
ɗիËӥ̲͑ǣŕ̲%ËӥЙɗիɥǣӥ, yexgumarüüۡ na ͑իӡիücۡ a۳ի͑͑ǣɥիüۡ Йɗ͑ǣӕիŕŕիücۡ a۳x i
ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ga guxüۡma ga yema ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕǣ̲фӥЙľ̲%͑ǣɥիüۡ
Tupanaãrü ore ga pemaã nüxüۡ tixuxüۡ ga ɗ͑իӥǣӥËӥ͑͑ǣɥիüۡ penutaque۳xexüۡ
tomax. 15ॸRü ñu۳xma i Titu rü yexeraãcü naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ӥիü‫ۡڟ‬
pexüۡ nangechaüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥի͑ nataxuxüۡ. 7ॸPema rü guxüۡՓ̲̲ľ%ɗЙľիɥ
nacua۳xãchigu na ñuxãcü meã naga ľфӥ̲ľ%ЙľֆիΥǣӥ, rü pexüۡ‫ ڟ‬natauxcha na
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ rü ñuxãcü nüxüۡ meã nüxüۡ pixuxüۡ i Tupanaãrü ore erü meã
pengechaüۡãcüma meã penayaxuxüۡ. 16ॸRü nüxüۡ pecua۳x na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ. Rü
ËȍΎ̲фӥҡЙΎф%ËӥЙľ̲%Ëȍҡ%ŕիüۡchi, aixcüma togüxüۡ perüngüۡիŕŕËȍüۡ, rü yema
erü nüxüۡ chacua۳x na aixcüma pexüۡ ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡãcüma pegü
Йľֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ ga guxüۡma ga yema pemaã pengechaüۡgü. Rü ñu۳ի̲фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
nüxüۡ chixuxüۡ. ta penaxwa۳իľ͑ɗիËӥ̲̲ľ%ɗЙľիɥիüۡ
͑Փɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ ɗ͑Ëӥ̲͑Āɥŕфӕ
Yema yaxõgüxüۡ rü woo tama na namuãrü
͑ǣɥիüۡ ipexãxüۡ naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗ
Āɥŕфӕã۳xgüxüۡ, natürü yema nüxüۡ‫ ڟ‬yexmacü
nüxüۡ‫ ڟ‬nataxuxüۡ. 8ॸҽ̲Փӥիɗɗ̲ӕ͑ɗիɥɗ
ǣĀɥŕфӕ̲%̲ľ%ҡΎǣӥիüۡ narüngüۡիŕŕǣӥ
͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ. Natürü
chanaxwa۳xemare na nüxüۡ pecuáxüۡ na
8
1ॸRüñu۳xmax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü
pemaã nüxüۡ tixuxchaüۡ na ñuxãcü ͖ӕի%Ëӥҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ǣɥիüۡ inaxãgüxüۡ ga
Tupana namaã mecümaxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ҡΎǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ. Rü pemaã nüxüۡ chixu i
ֆիΥǣӥիüۡ ɗͅËȍľĀΔ͑ɗ%%͑ľ%фӥɥ%͑ľǣӥՓ ͑ǣŕ̲͑Йľ̲фӥҡ͑ǣɥիüۡ ipexãgüxücۡ a۳x i
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 2ॸRü woo taxüۡ ga ͑ǣŕ̲ĀɥŕфӕɗҡΎǣӥɗҡľ͑ľŕǣӥфӥ
guxchaxüۡgü nüxüۡ na üpetüxüۡ, natürü ngüۡիŕŕca۳իɗիɥËӥ, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
͑ҡ%ŕǣӥ̲. Rü woo tama na namuãrü ipenawéxücۡ a۳x na aixcüma nüxüۡ
Āɥŕфӕã۳xgüxüۡ, natürü yema nüxüۡ‫ ڟ‬yexmacü pengechaüۡgüxüۡ. 9ॸErü pema rü marü nüxüۡ
ǣĀɥŕфӕ̲%̲ľ%ҡΎǣӥիüۡ narüngüۡիŕŕǣӥ. pecua۳x na ñuxãcü tamaã namecümaxüۡ ga
3ॸRü choma nüxüۡ chacua۳x rü pemaã nüxüۡ tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristu. Rü woo
‫ڟ‬
nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga guxüۡma, natürü ñoma

Titu rü namücügüchiga
wüxi ga ngearü yemaxüãۡ x‫ ڟ‬üۡrüüۡ pexca۳x
͑ӥǣӥ͑ɗիɥիŕŕ͑͑ǣŕ̲%ËӥЙľիü‫ۡڟ‬ 16ॸͮҡӥфӥҽӕЙ̲͑͑ΎիŕËȍի%, erü
͑͑ǣŕի̲իücۡ a۳x i muxüۡma i mexüۡgü. 10ॸRü nüma rü Tituxüۡ ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥիŕŕ͑

ñu۳xma rü perü mexücۡ a۳ի͑ɗիɥɗЙľ̲% aixcüma pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x, ͑ǣŕ̲
nüxüۡ chixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕфӥ ËȍΎ̲ЙľǣӕËȍфӥիɥ͑ӥիüۡrüüۡ. 17ॸRü
nutaque۳xechiga. Rü taunecü ga nüma ga Titu rü: “Ngü͖ۡٚ͑ǣӥфӥ͑
͑ǣӕЙľҡӥËӥǣӕҡ̲͑ɗիɥǣɗЙľ͑իӥǣӥիüۡ ga wena petanüwa chanamuxüۡ. Yerü nüma
͑ǣɥիüۡ na penutaque۳xexüۡ. Rü yema rü фӥՓΎľҡ̲ЙΎф%ËӥЙľǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ. Rü
aixcüma perü ngúchaü̲ۡ%͑ɗիɥǣ ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü wena petanüwa
penaxüxüۡ. 11ॸRü ñu۳xma rü yema noxri na ͑իӡ, erü nüxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ. 18ॸRü
meã ipenaxügüxüۡrüüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ Titumaã ngŕ̲ ‫ ڟ‬ҡ̲͑ӕɗՓӥիɗɗҡľ͑ľŕɗ
ҡ%ŕ%Ëӥ̲фӥЙľфӥ͑ǣәËȍüۡmaã guxü̲ɗֆիΥǣӥիüۡ nüxüۡ ngechaüۡgüxüۡ
ۡ
Йľֆ͑ǣӕիŕŕфӥ͑ǣŕ̲ĀɥŕфӕɗЙľիüۡ‫ڟ‬ erü nüma rü aixcüma meã nüxüۡ nixu i
͑ǣŕի̲ËӥՓ͑ǣɥիüۡ ipexã naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ Tupanaãrü ore i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. 19ॸRü
Йľľ͑ľŕǣӥɗ͑ӥիü‫ ۡڟ‬nataxuxüۡ. 12ॸErü ҡ̲͑ǣŕmaca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥ. Erü
͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲ՓӥիɗֆĀӕüۡիŕ guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲
tümaãrü ngúchaü̲ۡ%͑ǣŕ̲Āɥŕфӕɗҡӥիü‫ۡڟ‬ ҡľ͑ľŕիüۡ naxunetagü na toxüۡ
͑ǣŕxma۳իËӥՓҡӥ̲ŕ͑ľŕca۳ի͑ǣɥիüۡ íyaxümücüxüۡca۳x rü toxüۡ
itaxãxgu, фӥҽӕЙ͑фӥҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ǣɥիüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲
nayaxu. Erü nüma ya Tupana rü taguma YerucharéüۡՓ͑ǣɥիüۡ ҡ͑ǣľիǣӕɗ͑ǣŕ̲
ҡӥի͑͑ǣɥxca۳ի͑Ëɗ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ‫ ڟ‬tau۳xcü. Āɥŕфӕ, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ
13ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x tama chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲ ticua۳xüüۡgüxüۡca۳x ya tórü Cori, rü na
togüxüۡ na perüngüۡիŕŕիüۡgagu pexü‫ ۡڟ‬nataxu guxãma nüxüۡ dauxüۡca۳x na ñuxãcü
i pemax. 14ॸNatürü chanaxwa۳xe i guxãma ҡ%ŕ%Ëӥ̲ֆɗǣӥфӥ͑ǣüۡիŕŕǣӥիüۡ. 20ॸRü
tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗҧacü i tanaxwa۳xexüۡ, erü ɞҡֆǣɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕ, erü tama
tama name na texéaxüۡ‫ ڟ‬nataxuxüۡ i ҧacü. Rü tanaxwa۳xe i texé toxüۡ tixu i yixcama
ñu۳xma na pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ ɗЙľфӥĀɥŕфӕ, ͑ǣɥxca۳իɗ͑ǣŕ̲ҡËӥɗĀɥŕфӕɗ
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ perüngüۡիŕŕǣӥɗ ҡľ͑ľŕǣӥca۳ի͑ǣɥիüۡ inutaque۳xegücü.
͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ӥիüۡ‫ ڟ‬nataxuxüۡ. Rü 21ॸErü tama Tupanape۳xewaxicatama
ngürüãchi to i ngunexüۡgu i pema pexüۡ‫ڟ‬ tanaxwa۳xe na meã tanaxüxüۡ, natürü

natau۳xgu, фӥ͑ӥ̲ǣӥфӥҡ͑ӥիɥ͑ӥիü‫ۡڟ‬ guxüۡ i duüۡxüۡgüpe۳xewa rü ta tanaxwa۳xe
͑͑ǣŕի̲͑Йľիüۡ nangüۡիŕŕǣӥիücۡ a۳x. Rü na meã tanaxüxüۡ. 22ॸRü Titumaã rü
͑ǣŕ̲%Ëӥҡǣӕի%ҡ̲ҡՓӥիɗǣӕ. 15ॸRü ͑ǣŕ̲ҡΎɗҡľ͑ľŕ̲%Йľҡ͑ӥՓ
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü ñanagürü: ҡ̲͑ӕɗՓӥիɗɗҡΎɗҡľ͑ľŕɗҡΎիüۡ nüxüۡ
“Guxema muxüۡma tüxüۡ‫ ڟ‬ֆľի̲իŕфӥ Āӕիŕŕիüۡ na aixcüma nüxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ
taxuüۡma tüxüۡ‫ ڟ‬ínayaxü. Rü na naxüãxüۡ i Tupanaãrü puracü. Rü
guxema noxretama tüxüۡ‫ ڟ‬ֆľի̲իŕ ñu۳xma rü yexeraãcü petanüwa
rü tama tüxü‫ ۡڟ‬ɗ͑ֆҡիӕٚ, ͑իӡիËȍüۡ i nümax, erü nüxüۡ nacua۳x
ñanagürü. ͖͑ӕի%ËӥЙľ̲фӥҡ%ŕ%Ëӥ̲ҡΎǣӥիüۡ
453 ‫ڟ‬
na perüngüۡիŕŕǣӥËȍüۡxüۡ. 23ॸRü ͑ǣɥիüۡ inaxãgüxüۡ. 3ॸNatürü i ñu۳xma rü

͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃЙľի͑Ëիǣӕ͑ҡľիľ ngŕ̲‫ ڟ‬Йľҡ͑ӥՓËȍ̲͑ӕǣӥɗ͑ǣŕ̲
ֆɗɥիüۡ ya Titu, ¡rü tümamaã nüxüۡ pixu ҡľ͑ľŕǣӥ͑͑ӥիüۡ nadaugüxüۡca۳x, na
na nüma rü chomücü ya wüxiwa ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ chixuxüۡ i
chomaã pexca۳իЙӕфËӥËӥ͑ֆɗɥիüۡ! Rü pechiga. Rü chanaxwa۳xe na aixcüma
͑ǣŕ̲ҡիфľɗҡΎǣӥɗ̲͑ӥËӥǣӥ, rü ípememarexüۡ ͑͑ǣɥիüۡ ipexãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗֆҡӥǣӥɗǣӕիüۡma i Āɥŕфӕ, ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥ̲%͑ӥիüۡ
ֆիΥǣӥիüۡ nüxüۡ unetagüxüۡ na Cristuarü chixuxüۡrüüۡ. 4ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͖ӕիфľɗ
puracü naxügüxüۡca۳x. Rü nümagü rü ҡľ͑ľŕǣӥɗͅËȍľĀΔ͑ɗ%%͑ľËüۡ۳ãx۳ rü
aixcüma norü maxüۡmaã Cristuxüۡ ͑ǣӥфӥ%ËȍɗËȍΎ̲%Йľҡ͑ӥՓ͑իɥիǣӕ,
nicua۳xüüۡgü. 24ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x rü tama chanaxwa۳xe na pexüۡ na
chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥիüۡ nüxüۡ iyan۳g۳auxüۡ na tama aixcüma
ЙľĀӕիŕŕ͑ɗիËӥ̲͑ӥիüۡ ípememarexüۡ ͑͑ǣɥիüۡ ipexãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
pengechaüۡgüxüۡ, na guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ Āɥŕфӕ. Rü toxüۡ‫ ڟ‬rü chi wüxi i ãnexüۡchi
nüxüۡ cua۳xgüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ. Rü ͑ɗիɥ, erü marüchire۳x namaã nüxüۡ tixu
͑ǣŕ̲%Ëӥǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ tá na ñuxãcü aixcüma ípememarexüۡ na
nüxüۡ nacua۳իǣӥ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ i ͑ǣɥիüۡ ipexãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ. Rü
͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i ore i pechiga namaã maneca pexü‫ ۡڟ‬rü chi ta wüxi i ãnexüۡchi
nüxüۡ tixuxüۡ. ͑ɗիɥ. 5ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗchauxca۳x
namexüۡ na naxca۳x íchac۳axüۡ ɗ͑ǣŕ̲
֤ľ̲Āɥŕфӕǣֆľ̲ҡΎǣӥǣֆիΥǣӥիüۡca۳x
ҡľ͑ľŕǣӥ͑͑ӥիɥфЙľҡ͑ӥՓ͑իɥիüۡca۳x
͑ǣɥիüۡ inutaque۳xecüchiga
rü nümatama pexüۡ yanangüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x
taxuca۳xma tü۳xcüüۡ pexca۳x ͑͑ǣɥիüۡ penutaque۳xegüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
9
1ॸRü
Ëȍ͑իӥ̲ҡӥ͑ǣɥËȍɗǣɗ͑ǣŕ̲ ĀɥŕфӕǣüۡЙ̲̲͑ǣɥիüۡ pixucü. Rü

Āɥŕфӕɗ͑ǣɥիüۡ penutaque۳xegücü naxca۳x i ͑ǣŕ̲%ËӥɗիËӥ̲ҡɞɗ̲ľ̲фľɗ͑ǣŕ̲
͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ i Āɥŕфӕɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a changuxgu. Rü
֤ӕĀŃ͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 2ॸErü marü togü tá nüxüۡ nadaugü na aixcüma perü
nüxüۡ chacua۳x rü perü ngúchaüۡmaã ngúchaü̲ۡ%ֆɗɥիüۡ ͑͑ǣɥիüۡ ipexãgüxüۡ
ɗЙľ͑ի%ɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ. Rü guxüۡguma фӥҡ̲ӥ%Ëӥ̲͑ֆɗɥիüۡ. 6ॸNatürü
ҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ i chanaxwa۳xe i nüxna pecua۳xãchie rü
ͅËȍľĀΔ͑ɗ%%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡmaã yíxema noxretama i nanetüchane itoxe,
nüxüۡ chixu na ñuxãcü i pema i rü noxretama i norü o tayaxu. Natürü
kËֆ͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľфӥ͑ɥֆ yíxema muxüۡ i nanetüchane itoxe, rü
taunecügutama marü ípememarexüۡ na muxüۡma i norü o tayaxu. 7ॸRü
͑ǣɥիüۡ ipexãgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕ. Rü wüxichigü tanaxwa۳իľ͑͑ǣɥիüۡ itaxãxüۡ i
ֆľ̲фӥ̲ӕ̲ŕիüۡ ǣֆիΥǣӥիüۡ ga ͑ǣŕ̲͑ǣɥǣӕҡфӥիɥ͑ӥËӥ͖͑ӕիфľ͑ǣɥիüۡ
Machedóniããnecüۡ۳ãx۳ , rü yexguma nüxüۡ itaxãxchaüۡxüۡ. Rü tama name i aüãcüma
͑իɥ͑ӥŕǣӕ͖͑ӕի%Ëӥҡ%ŕ%Ëӥ̲ ͑ǣɥիüۡ itaxã rü e۳xna texé tüxüۡ muãcüma
togüca۳ի͑ǣɥիüۡ na ipexãgüxüۡ i perü ͑ǣɥիüۡ itaxã. Erü Tupana rü nüxüۡ
Āɥŕфӕ, rü nümagü rü ta inanaxügü na nangechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ ɗҡ%ŕ%Ëӥ̲
‫ڟ‬
͑ǣɥիüۡ ixãxüۡ. 8ॸRü Tupaname۳իŕՓ ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥфӥҡҽӕЙ͑իüۡ

͑͑ǣŕի̲͑ЙΎф%ËӥЙľի͑ nicua۳xüüۡgü, ľфӥ͑ǣŕ̲Йľфӥ%̲фľ̲%
naxããxüۡca۳x i guxüۡma i mexüۡ i pexü‫ۡڟ‬ tá nüxüۡ nüxüۡ ЙľĀӕիŕŕ͑ɗիËӥ̲
taxuxüۡ, na guxüۡguma pexüۡ‫ڟ‬ ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡ i Cristuarü ore i mexüۡ.
͑͑ǣŕի̲իüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲penaxwa۳xexüۡ Ѡӥ͑ӥ̲ǣӥфӥҡҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ
rü naŕt‫ ڟ‬ü na pexüۡ‫ ڟ‬íyaxüxüۡca۳x na togüxüۡ naxãgü naxca۳իɗ͑ǣŕ̲Йľфӥ%̲фľɗ
namaã perüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x. 9ॸTupanaãrü perü ngúchaüۡmaã nüxna rü guxüۡma i
ore i ümatüxüۡwa rü ñanagürü: ֆիΥǣӥիüۡna pexãgüxüۡ. 14ॸRü
“Yima yatü ya mecü rü norü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥфӥҡ
ngúchaüۡmaã meã inanaxã poraãcü pexca۳ի͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥ, erü pexüۡ
͑ӥի͑ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nangechaüۡgü. ѠӥҡҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ
taxuüۡma nüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ. Rü naxãgü naxca۳x na ñuxãcü nüma ya
Tupana rü tá guxüۡgu nüxna Tupana poraãcü pexüۡ ͑͑ǣӥիŕŕիüۡ na
nacua۳xãchi na ñuxãcü yemaãcü pexüۡ‫ ڟ‬natauxchaxüۡca۳x na nüxüۡ
namecümaxüۡ ɗ͑ӥ̲իٚ, perüngüۡիŕŕǣӥիüۡ. 15ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i
ñanagürü. 10ॸҽӕЙ͑͑ɗիɥֆҡӥի͑ ñu۳ի̲фӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕҡի%, yerü
naxãcü ya nanetüchane na inatoxüۡca۳x, tüxna nanamu ga Nane na tórü ãmare
фӥҡӥի͑͑ի%ËӥɗΥ͑͑͑͑ǣΦիüۡca۳x. ֆɗɥիüۡca۳x. Rü nataxuma i ore i nagu
Ѡӥ͑ӥ̲ҡ͑ɗիɥɗЙľի͑͑ի%%իüۡ ya mexüۡ na nüxüۡ ixuxüۡca۳x na ñuxãcü
guxüۡnema ya nanetüchane ya ̲͑%ɗҡ%ŕǣӥիӥËȍɗիüۡ ɗ͑ǣŕ̲%̲фľ.
penaxwa۳xene na ipenatoxüۡca۳x. Rü
ЬӕфӕфӥΎфľфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥֆľфӥ
͑ӥ̲ҡ͑͑իӥիŕŕфӥ͑͑ֆիŕŕֆ
ҽӕЙ͑͑ɗիɥǣ͑ӥի͑%ǣËӥ
yima nanetüchane. Ѡӥҡ̲͑͑ӕիŕŕɗ
norü o, ̲͑ӕիӡËȍɗիüۡ nawa
10
1ॸRü ñu۳xma rü yema Cristu
peyaxuxüۡca۳ի͑͑ǣŕ̲̲%ҡΎǣӥիüۡ ֆի͑ҡ̲%͑իɥ͑ӥիüۡrüüۡ rü
perüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x. 11ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ tamaã namecümaxüۡrüüۡ, rü choma rü ta
pema rü tá pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗǣӕիüۡma i Йľ̲%ֆի͑Ëȍիɥ͑ӥ%Ëӥ̲фӥЙľ̲%
mexüۡ na tauxchaãcüma nüxüۡ chamecümaãcüma pexüۡ chaca۳ax۳ üۡ na
perüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x i togü. Rü ËȍӕǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡca۳x. Erü nümaxüۡ i
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ duüۡxüۡgü rü nüxüۡ nixugü na pexüۡ
ҡľ͑ľŕǣӥիüۡҡՓ͑ǣɥիüۡ tangegügu i chamuüۡxüۡ ega pexüۡҡՓËȍ͑ǣŕի̲ǣӕ
͑ǣŕ̲Āɥŕфӕɗnaxca۳ի͑ǣɥիüۡ ipexãcü, rü ͑ҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľի͑Ëȍֆիüۡgu rü
͑ӥ̲ǣӥфӥҡЙΎф%ËӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ tama pexüۡ chamuüۡ. 2ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
naxãgü. 12ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥի͑͑ǣɥիüۡ ‫ ڟ‬Йľҡ͑ӥՓËȍիӡիǣӕ, rü chierü
ngŕ̲
ҡի%իǣӕɗ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕɗ͑ӥիüۡ ͑ǣɥ̲% natau۳xguma na ҧacüca۳x namaã
perüngüۡիŕŕǣӥËӥɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥ, rü chaporagaxüۡ rü na chanaxucu۳իŕիüۡ i
tama ҧacü i nüxüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡca۳xicatama ta ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i petanüwa toxüۡ ixuxüۡ
͑ɗիɥ, natürü naŕҡ‫ ڟ‬ӥɗ͑ӥ̲ǣӥɗҡľ͑ľŕǣӥ ͖͑Ύ̲ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡrüüۡ na
rü perü ãmaregagu tá poraãcü ҡ̲իŕիüۡ. Erü choma rü íchamemare
ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%ǣӥ. 13ॸRü nümagü i na namaãxüۡchi na chidexaxüۡ. 3ॸRü
455 ‫ڟ‬
ɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľËü۳ۡãx۳ pexüۡ ícha¤aixgüchaüۡxüۡ ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲

ҡɗիɥǣӥիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑%фӥ poperagü i pexca۳x chaxümatüxüۡ. 10ॸErü
orearü uwanümaã togü tadaixgu, rü nümaxüۡ i duüۡxüۡgü rü nüxüۡ nixugü na
tama ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ nügü chorü poperawa pemaã chaporagaxüۡ
ćaixüۡrüüۡãcüma tanaxü. 4-5ॸƄфӥ͑ǣŕ̲ natürü chomatama rü tama aixcüma na
toxne i namaã ítanapoxüۡxüۡ i Tupanaãrü chaporaxüۡ rü tama aixcüma nüxüۡ na
ore rü tama ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ namaã chacuáxüۡ na meã chidexaxüۡ,
ãxnexüۡ ͑ɗիɥ. Erü toma rü toxü‫ۡڟ‬ ñanagürügü choxüۡ. 11ॸNatürü yíxema
͑͑ǣŕի̲ɗҽӕЙ͑%фӥЙΎф͑ ͑ǣŕ̲͖ǣӥիľфӥtanaxwa۳xe i nüxüۡ
͑ǣŕ̲̲%ɗҡֆ͑իΎիŕŕիüۡca۳x i tacua۳իфӥ͑ǣŕ̲Йľի͑ҡֆիüۡguãcüma
Chatanáãrü pora. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ torü poperawa pemaã nüxüۡ tixuxüۡrüüۡ
ɗҡֆ͑իΎիŕŕɗǣӕիüۡma i chixexüۡ i ore i ҡҡ̲Йľ̲%ҡɗիɥǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲
Tupanaxüۡ namaã yaxugügüxüۡ i Йľҡ͑ӥՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥǣӕ. 12ॸToma rü
duüۡxüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗҡֆ͑իΎիŕŕɗ tama tanaxwa۳xe i namaã togü
guxüۡma i Tupanaãrü uwanügüarü ore i ҡՓӥիɗǣӕիŕŕфӥe۳xna nagu togü tangugü
nügü namaã yacua۳xüüۡgüãcüma ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nügütama
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ yaxugügüxüۡ na tama icua۳xüüۡgüxüۡ. Nümagü rü nügütama
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. Rü guxüۡma i ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ, erü nügümaã nügü
ҧËӥɗ͑ǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü ͑Փӥիɗǣӕիŕŕфӥ͑ӥǣӥǣӕҡ̲͑ӥǣӥ
i chixexüۡ, rü Cristuna tanaxuaxüۡ na nangugü. 13ॸNatürü toma rü tama togü
nüma namaã inacuáxüۡca۳x. 6ॸRü namaã ticua۳xüüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ i
wüxicana marü meã Cristuga tama Tupana toxme۳xwa
Йľիɥ͑ӥŕǣӕ, rü toma rü ítamemare na ͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕիüۡ. ֤ľфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥǣ
tüxüۡ tapoxcuexüۡ ya guxãma ya texé ya tomaã nüxüۡ ixucü na ngextá
ҡ̲͑ǣɥ͑ӥŕիŕɗæфɗѸҡӕфӥΎфľ. nanaxwa۳xexüۡ na tapuracüexüۡ. Rü nüma
7ॸPema rü norü düxétüxüۡnewaxicatama ‫ڟ‬
͑ɗիɥǣ͑ΎիфɗæΎфɥtiuwa ga petanüwa
͑ɗիɥɗЙľ͑͑ǣӕǣӥիüۡ i wüxi i duüۡxüۡ. toxüۡ ͑͑ǣӕǣӥիŕŕիüۡ na pemaã nüxüۡ
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃҡӥǣӥcua۳xgu na tixuxüۡca۳x ga norü ore. 14ॸRü yemaãcü
Cristuarü duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ҡΎիɗф͑ɗիɥǣ͑ΎիфɗЙľҡ͑ӥՓ
nüxüۡ tacua۳x na toma rü ta tümarüüۡ tangugüxüۡ na pemaã nüxüۡ tixuxüۡca۳x ga
Cristuarü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥիüۡ. 8ॸRü woo yema Cristuarü ore. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i
ɞффӥՓËȍ͑͑ǣӕЙľҡӥիŕŕ͑Ëȍӕǣӥ ñu۳ի̲͑Йľҡ͑ӥՓҡիɥիüۡ, rü tama
chicua۳xüüۡxüۡ ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲͑ҽӕЙ͑ ҡ͑͑ǣӕЙľҡӥիŕŕǣֆľ̲ҽӕЙ͑ҡΎ̲%
toxüۡ muxüۡ, natürü taxuca۳xma naxca۳x nüxüۡ ixuxüۡ, ֆľфӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣҡΎիüۡ
chaxãne. ƄфӥɗիËӥ̲æΎфɗ͑ɗիɥֆҡΎիüۡ namuxüۡ na pexüۡ tarüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x.
mucü na pexüۡ tarüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x na 15ॸRü tama togüarü puracümaã togü
ֆľիľф%Ëӥ̲ľ%ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x. Rü ticua۳xüüۡgüchaüۡ, erü tama
tama ҧacü rü chixexüۡgu pexüۡ na tachopetüchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡΎ̲%
ҡֆɗիŕŕիüۡca۳ի͑ɗիɥɗҡΎիüۡ namuxüۡ. 9ॸRü ixunetaxüۡwa. Natürü petanüwa i
tama chanaxwa۳իľɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑ Tupana toxüۡ ímuxüۡwa tanaxwa۳xe na
‫ڟ‬
yexeraãcü tapuracüexüۡ na yexeraãcü na pexüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲

̲ľ%ЙľֆիΥǣӥľҡ͑ӥիüۡca۳x. 16ॸRü ínangugügu i duüۡxüۡgü i pemaã nüxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥЙľҡ͑ӥՓ ixuxüۡ i to i Ngechuchuchiga ya tama yima
tangugüguwena rü tanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲ toma nüxüۡ tixuchigacü, rü pema rü nüxüۡ‫ڟ‬
duüۡxüۡgü i perü yéamaxüۡф͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ЙľֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü. Rü pema rü
i ngextá taguma texé nüxüۡ íixuxüۡwa ҡ%ŕ%Ëӥ̲Йľ͑ֆիӕɗҡΎɗ͑%ŕɗҡ̲
ҡիɥ͑͑ǣŕ̲̲%фӥҡ͑ӥիüۡ tixuxüۡca۳x ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ga marü peyaxuxüۡ
i ore i mexüۡ. Erü tama tanaxwa۳xe i ɗիɥիüۡ. ѠӥЙľֆիΥǣӥɗҡΎɗΎфľɗҡ̲
togüarü puracümaã togü ticua۳xüüۡgü. Tupanaãrü ore i mexüۡ ga noxri peyaxuxüۡ
17ॸErü Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü ɗիɥիüۡ. 5ॸDücax, фӥՓΎΎ͑ՓľЙľфӥիɥիǣӕɗ
ñanagürü: ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗΎфľфӥӕфӕüۡgüneta, natürü
٘Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃҡӥǣӥ chauxca۳x rü taxuwama choxüۡ
icua۳xüüۡchaüۡgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ narüyexeragü. 6ॸRü woo tama choxüۡ‫ڟ‬
tórü Corixüۡ ticua۳xüüۡ, erü nüma ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗҡӕիËȍ͑Āӕüۡxüۡgüpe۳xewa
͑ɗիɥɗҡӥիüۡ nangüۡիŕŕիüۡٚ, chidexaxüۡ, natürü aixcüma meã nüxüۡ
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 18ॸƄфӥ͑ǣŕ̲ chacua۳իɗ͑ǣŕ̲͑ËȍɗǣËȍɗĀľիիüۡ. Rü
yatü i aixcüma Tupanape۳xewa mexüۡ rü ͑ǣŕ̲фӥǣӕիüۡma i torü puracüwa marü
tama nügütama nicua۳xüüۡ. Natürü pexüۡ nüxüۡ ҡĀӕիŕŕɗǣӕիüۡguma. 7ॸ¿Pexca۳x
͑ǣŕ̲ֆҡӥɗҡΔфӥæΎфɗ͑ӥիüۡ icua۳xüüxüۡ rü chixexüۡ pemaã chaxü ga yexguma
͑ɗիɥɗɗիËӥ̲Tupanape۳xewa mexüۡ. chaugü ícharüxíragu na pexüۡ
Ëȍҡիŕŕիücۡ a۳x rü cho۳xme۳xmaã
Pauru rü nüxüۡ nixuchiga ga yema orearü
chapuracügu na ngetanüãcüma pemaã
uruüۡgüneta ga tama Tupana imugüxüۡ
nüxüۡ chixuxüۡ ga Tupanaãrü ore i mexüۡ na
yemaãcü penayaxuxücۡ a۳x ga maxüۡ i
11
1ॸRü ñu۳ի̲ɗ͑ǣŕ̲ҡЙľ̲%
nüxüۡ chixuxüۡ, rü bexmana taguma gúxüۡ? 8ॸRü aixcüma yema togü ga
pexca۳իфӥՓӥիɗɗ͑ǣŕ%ŕ͑ɗիɥ, natürü ֆիΥǣӥիüۡ ËȍΎի͑͑ǣɥիüۡ %ǣӥËӥǣĀɥŕфӕ
chanaxwa۳xe i choxüۡ‫ ڟ‬ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ̲фľфӥ ͑ǣɥիüۡ chayaxu na yemamaã petanüwa
ֆի͑ËȍΎ̲%Йľիɥ͑ӥŕ. 2ॸErü Tupana pexüۡ chapuracüxücۡ a۳x rü pexüۡ
ɗ͑ӕիӡիüۡrüüۡ pexüۡ Ëȍɗ͑ӕիӡ. Erü chaugagu charüngüۡիŕŕիücۡ a۳x. 9ॸRü yexguma
͑ɗիɥɗæфɗѸҡӕիüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ, rü marü petanüwa chayexmagu rü aixcüma choxüۡ‫ڟ‬
Cristuna pexüۡ chaxuaxüۡ na noxrüxicatama ɗҡիӕǣĀɥŕфӕ, natürü taguma texéna
Йɗիɥǣӥիücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x chanaxwa۳xe i ͑ǣɥxca۳x chaca. Ѡӥҡľ͑ľŕǣӥǣ
ngearü chixexüۡ%ŕæфɗѸҡӕիüۡ pexüۡ chawe۳x ͅËȍľĀΔ͑ɗ%%͑ľՓ͑ľɥիüۡ фӥËȍΎի͑͑ǣɥիüۡ
ñoma wüxi i pacü i taguma yatüxüۡ naxãgü ga yema choxü‫ ۡڟ‬tau۳xcü. Rü
cua۳xcürüüۡ. 3ॸͮҡӥфӥËȍիΎľǣ%ŕфӥֆľ̲ yemaãcü tama pexüۡҡՓ͑ǣɥxca۳x íchaca
ãxtape norü doramaã Ebaxüۡ na ga yexguma. Rü ñu۳xma rü ta tagutáma
ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡrüüۡ, ngürüãchi tá ta texé pexüۡ ҧacüca۳x pexna chaca. 10ॸRü yema na
ҡՓΎ̲ӥիŕŕ, na nüxüۡ perüxoexücۡ a۳x na ngetanüãcüma pemaã nüxüۡ chixuxüۡ ga
æфɗѸҡӕǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ rü naxca۳xicatama na yema ore, фӥՓӥիɗɗËȍΎфӥҡ%ŕիüۡËȍɗ͑ɗիɥ.
Йľ̲իŕիüۡ. 4ॸƄфӥЙľ̲фӥҡӕիËȍ%Ëӥ͑ɗիɥ Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ%ŕфӥҡիӕËӥ̲ҡľիŃËȍΎի͑
457 ‫ڟ‬
tanayaxu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na aixcüma choma rü ta írarüwa chaugütama

Cristuxüۡ chacuáxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡtama chicua۳xüüxüۡca۳x. 17ॸRü ñu۳xma na
guxüۡ ɗkËֆ͑ľՓҡËȍҡ%ŕիüۡchi chaugüétüwa chidexaxüۡ фӥ͑ǣŕ̲фӥ
naxca۳x na ngetanüãcüma pemaã nüxüۡ ҡ̲ҡΔфӥæΎфɗфӥ̲ӕ͑ɗիɥ. Natürü
chixuxüۡ ga yema ore. 11ॸ¿Rü ҧacüca۳իֆɗɥիüۡ i ͖Ύ̲Փӥիɗɗ%ӡ%ŕիüۡ nügü icua۳xüüxüۡrüüۡ
͑ǣŕ̲%ËӥËȍɗĀľիիüۡ? ¿E۳xna pexca۳x rü ͑ɗիɥɗËȍɗĀľիիüۡ. 18ॸRü ñu۳xma na
tama pexüۡ changechaüۡxücۡ a۳իֆɗɥիüۡ i ͑͑ǣŕի̲իüۡ ɗ̲ӕիӡËȍɗիüۡ i duüۡxüۡgü i
͑ǣŕ̲%ËӥËȍɗĀľիիüۡ? Dücax, pemaã nüxüۡ ñoma i naãnewa nügü icua۳xüüۡgüxüۡ, rü
chixu rü Tupana nüxüۡ nacua۳x na ñuxãcü choma rü tá ta írarüwa chaugü
aixcüma pexüۡ changechaüۡxüۡ. 12ॸNatürü chicua۳xüüۡ. 19ॸЬľ̲фӥ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ
͑ǣŕ̲͑͑ǣľҡ͑ӥ%Ëӥ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ rü nüxüۡ cua۳xüchigüxüۡ Йɗիɥǣӥ. Natürü
chixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ ҡ%ŕ%Ëӥ̲ֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕɗ
chanaxüecha na taxucürüwa chixri ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗҡ̲͑%ŕիüۡ icuáxüۡ.
chauchiga yadexagüxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ 20ॸѠӥֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲
orearü uruüۡgüneta i nügü ixuxüۡ na toxrüüۡ duüۡxüۡgü i nügüxüۡ‫ ڟ‬pexüۡ ЙӕфËӥľիŕŕիüۡ,

naxügüãxüۡ i Tupanaãrü puracü. 13ॸNümagü фӥ͑ǣŕ̲͑ǣľҡ͑ӥ%Ëӥ̲Йľիüۡ
rü aixcüma orearü uruüۡǣӥ͑ľҡ͑ɗիɥǣӥ, rü ЙӕфËӥľիŕŕ̲фľիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Йľիüۡ
duüۡxüۡgüxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ. Rü nümagü rü ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ËȍɗիфɗЙľիüۡ
togu nügü nicu۳xgü, rü nügü nixugü na yauxgüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Йľ̲%
Cristu yamugüxüۡ. 14ॸѠӥ͑ǣŕ̲фӥ guxchigagüxüۡ. 21ॸRü woo wüxi i
taxuca۳xma namaã pe¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ. Yerü ãnexüۡËȍɗ͑ɗիɥ͑Йľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ,
woo ga Chataná rü ta yexgumarüüۡ natürü chauxca۳x rü tama aixcüma pexüۡ
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüãۡ۳ x۳ ga nüxüۡ ҡĀӕիŕŕǣҡΎфӥЙΎфǣֆľիǣӕ̲
͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӕüۡgu nügü nicu۳x. 15ॸRü petanüwa tayexmagügu. Natürü ñu۳xma
͑ǣŕmaca۳իՓΎľҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣӥɗ na tama namuüۡŕիüۡ na nügü
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Chatanáãxü‫ ۡڟ‬puracüexüۡ. yacua۳xüüۡgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü,
Rü nümagü rü duüۡxüۡgü i mexüۡ ügüxüۡgu rü choma rü ta taxuca۳xma chamuüۡ na
nügü nicu۳xgü. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ chaugüétüwa chidexaxüۡ woo pexca۳x rü
ɗիɥǣӥիüۡ, rü Tupana tá nanapoxcue naxca۳x i ҡիӕՓ̲̲͑ľիǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i naxügüxüۡ. chixuxüۡ. 22ॸNümagü rü nügü yaxugügu
фӥ֤ӕĀɞӕǣӥ͑ɗիɥǣӥ. Natürü choma rü ta
Pauru rü yema puracü ga Ngechuchu
֤ӕĀɞӕËȍɗիɥ. Rü nümagü nügü yaxugügu
nawa namuxüۡwa ngúxüۡ ninge
фӥʊфŃҡ͑ӥիüۡǣӥ͑ɗիɥǣӥ. Natürü choma
16ॸRü wena pemaã nüxüۡ chixu rü tama фӥҡфӥʊфŃҡ͑ӥիüۡ Ëȍɗիɥ. Rü nümagü rü
chanaxwa۳իľɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑Փӥիɗɗ nügü yaxugügu rü Abráüۡtanüxüۡ ͑ɗիɥǣӥ.
%ӡ%ŕիüۡ Ëȍɗɥիüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ Natürü choma rü ta Abráüۡtanüxüۡ Ëȍɗիɥ.
͑ǣŕ̲%ËӥËȍΎ̲%͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕ, 23ॸNümagü rü nügü yaxugügu rü
rü tama chanaxwa۳xe i choxna Cristuaxüۡ‫ ڟ‬napuracüe. Natürü choma rü

penachu۳իӕ͖͑Ύ̲Փӥիɗɗ%ӡ%ŕիüۡrüüۡ norü yexera Cristuaxü‫ ۡڟ‬chapuracü. Rü
chaugüétüwa chidexaxüۡ, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ ͑ǣŕ̲͖ËȍǣӥфӥЙľիüۡ woo pema nagu
‫ڟ‬
Йľфӥիɥ͑ӥŕǣӕ͖͑Ύ̲Փӥիɗɗ%ӡ%ŕիüۡrüüۡ ËȍիΎľǣ%ŕnaxca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲

chidexaxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüarü ֆիΥǣӥիüۡ i guxüۡ ɗɥ%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ.
yexera poraãcü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬chapuracü. 29ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃҡ̲ЙΎфǣӕ,
Rü norü yexera chapoxcu, rü norü rü choxüۡ‫ ڟ‬rü ta nangu۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲

yexera choxüۡ nac۳uaixgü ga duüۡxüۡgü. chi wüxie texéxüۡ ЙľËĀӕǣӕ͑ǣӕիŕŕǣӕ,
Rü muŕ۳xpü۳իËӥ͑фӥ%ӡËӥ̲իüۡchixüۡwa фӥËȍӕ%ŕՓnangu۳իɗ͑ǣŕ̲. 30ॸNatürü
chayexma rü wixguxüchi taa۳x choxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗËȍӕǣӥchicua۳xüüۡchaüۡgu,
nima۳xgü. 24ॸRü 5 e۳xpü۳իËӥ͑͑ɗիɥǣ39 rü tá chaugü chicua۳xüüۡ naxca۳x na
ga c۳uaximaã choxüۡ napoxcu-güxüۡ ga duüۡxüۡgü choxüۡ dauxüۡ na taxuwama
chautanüxüۡgü ga Yudíugü. 25ॸRü chamexüۡ. 31ॸRü Tupana ya tórü Cori ya
tomaŕ۳xpü۳իËӥ͑͑ɗիɥǣ͑ɥ̲%ËȍΎիüۡ Ngechuchu ya Cristunatü ya mecü na
nac۳uaixgüxüۡ, rü wüxicana ga nutamaã guxüۡguma nüxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ, rü nüxüۡ
choxüۡ ɞ̲͑ӕիӡËȍɗǣӥիüۡ. Rü nacua۳ի͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ
tomaŕ۳xpü۳իËӥ͑͑ɗիɥǣǣӕ̲ՓЙӕфӕ chixuxüۡ. 32ॸRü yexguma Damacuwa
ǣ͑ǣӕËȍɗիӡիüۡne rü chomaã inanguxüۡ. chayexmagu, фӥǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥãŕ۳xgacü
Rü wüxicana ga yexguma chomaã ga Aretaarü ngüۡիŕŕфӕüۡ, rü norü
inanguxgu ga wapuru rü wüxi ga churaragüxüۡ namu na nüxna
chütaxüۡ rü wüxi ga ngunexüۡ chinge na nadaugüxüۡca۳իǣǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥ
taxüۡ ga taxtüarü ngãxüۡtügu poxeguxüۡãrü ɥã۳xgü na choxüۡ
mürapewaétügu chatunagüãcüma yayauxgüxüۡca۳x ga yexguma chi yéma
ËȍɗՓŕիŕիüۡ. 26ॸRü poraãcü nu ne ɞËȍիӡӡիǣӕ. 33ॸͮҡӥфӥֆľ̲ɥ%͑ľ%фӥ
Ëȍ͑իӡ, фӥЙΎф%Ëӥ%ӡËӥ̲իüۡwa poxeguxüۡãrü ɥã۳xãcüwa rü wüxi ga
Ëȍֆľի̲ֆľфӥ͑ҡӥǣӥǣ%ӡËӥ̲իüۡgu pexchigu choxüۡ ínarüc۳h۳üxüetaüۡgü ga
‫ ڟ‬ax۳ güxüۡ rü chixexüۡ
Ëȍɗիӡǣӥ, rü ngɥta۳ chomücügü. Rü yemaãcü chiña
chomaã naxügüchaüۡ. Rü woo naxchaxwa ga yema ãŕ۳xgacü.
chautanüxüۡgü ga Yudíugütanüwa, rü
Tórü Cori rü Pauruxüۡ nango۳իľҡӥիŕŕфӥ
woo yema duüۡxüۡgü ga tama Yudíugü
nüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕǣҧËӥǣŕիüۡguxüۡ
ɗիɥǣӥիüۡtanüwa, фӥՓΎΎɥ%͑ľǣӥՓ, rü
woo namagüwa, rü woo taxtü i taxüۡwa
12
1ॸTaxuwama name na texé tügü
фӥ%ӡËӥ̲իüۡwa chayexma. Rü yema icua۳xüüxüۡ. Natürü tá pemaã
duüۡxüۡgü ga chomücügüneta nüxüۡ chixuama na ñuxãcü tórü Cori
ɗիɥǣӥիüۡҡ͑ӥՓфӥҡ%ӡËӥ̲իüۡwa choxüۡ nango۳իľҡӥիŕŕիüۡ rü ñuxãcü choxüۡ
chayexma. 27ॸRü poraãcü chataarü nüxüۡ na nacua۳իŕŕիüۡ ga ҧacü ga
puracüã۳x, фӥ̲ӕիӡËȍɗիüۡ ga guxchaxüۡgü ŕիüۡguxüۡ. 2ॸRü 14 ga taunecü marü
choxüۡ nangupetü. Rü muŕ۳xpü۳xcüna rü ͑͑ǣӕЙľҡӥǣ͑ҽӕЙ͑Āիӡǣӕիüۡ ga
tama chape, rü chataiya, rü chiҧawa. Rü naãnewa ga nüma ínayexmaxüۡwa choxüۡ
muŕ۳xpü۳xcüna rü tama chachibü, rü nagaxüۡ. Natürü tama nüxüۡ chacua۳x rü
choxüۡ nanadeyu, rü choxüۡ‫ ڟ‬nataxu ga Ëȍӕ%ŕՓիɗËҡ̲͑ɗիɥǣֆŃ̲ËȍΎիüۡ
chauxchiru. 28ॸRü naŕt‫ ڟ‬üwa i guxüۡma i nagaxüۡ, rü e۳xna guxüۡ ga chaxunemaã
͑ǣŕ̲, rü guxüۡ i ngunexüۡgu rü ֆɗɥիüۡ ga yéma choxüۡ nagaxüۡ. Rü
459 ‫ڟ‬
ҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ӥիüۡ nacua۳իɗ͑ǣŕ̲. tama poraexüۡՓ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲

3-4ॸRü aixcüma meãma nüxüۡ chacua۳x na chanango۳իŕŕիüۡ i ñuxãcü na chaporaxüۡٚ,
Āիӡǣӕիüۡ ga naãnewa choxüۡ nagaxüۡ ga ñanagürü choxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳իËȍҡ%ŕ
Tupana, natürü tama nüxüۡ chacua۳x rü ega tama chaporagu. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
guxüۡ ga chaxunemaã yéma choxüۡ naga ҡ̲ËȍЙΎфǣӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ɗիɥɗ
rü e۳xna tama. ѠӥҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ɗիɥ chowa inawéãxüۡ i norü pora ya Cristu.
ya nüxüۡ ËӕËӥɗ͑ǣŕ̲. Rü yéma nüxüۡ 10ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑æфɗѸҡӕիüۡ na
Ëȍիɥ͑ӥǣΎфľǣŕիüۡguxüۡ i guxüۡma i changechaüۡxüۡǣǣӕ͑ɗիɥɗֆի̲͑͑%

duüۡxüۡgüna chu۳xuxüۡ na nüxüۡ yaxugüxüۡ. Ëȍիɥ͑ӥիüۡ ega woo chaturagu rü woo
5ॸRü choma rü chi name na chaugü ҧacü chomaã yaxugüegu i duüۡxüۡgü. Rü
naxca۳x chicua۳xüüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲, natürü woo choxü‫ ۡڟ‬natau۳xgu i chorü
ҡ%ӡҡ̲͑ǣŕ̲%ËӥËȍ͑իӥ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲իüۡgü, rü woo duüۡxüۡgü rü chowe
ngúxüۡ na chingexü̲ۡ%իɥËҡ̲ҡ͑ɗիɥɗ ֆ͑ǣŕիüۡtanügu, rü woo guxchaxüۡgü
chaugü chicua۳xüüxüۡ. 6ॸNatürü choxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕфӥCristuca۳x rü yaxna
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗËȍӕǣӥchicua۳xüüۡchaüۡgu, ̲͑%Ëȍիɥ͑ӥɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲. Erü
фӥҡ%ӡËȍɗ̲Փӥիɗɗ͑ǣŕ%ŕ̲фľ͑ɗիɥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍҡӕфǣӕ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ɗիɥ
͑ǣŕ̲, ľфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ i yexeraãcü Cristu choxüۡ ЙΎфիŕŕիüۡ.
nüxüۡ chixuxüۡ i chauchiga. Natürü tama
Pauru rü naxca۳ի͑իΎľǣ%ŕǣֆľ̲
chaugü chicua۳xüüۡ na taxúema nagu
yaxõgüxüۡ ga Corɥtiuwa
‫ڟ‬ yexmagüxüۡ
фӥիɥ͑ӥիüۡca۳ի͑͑ǣŕ̲ËȍΎՓ͑ӥիüۡ
͑իɥ͑ӥŕիüۡ rü nüxüۡ nadaugüxüۡãrü 11ॸ͑ͅľË͖Ύ̲Փӥիɗɗ%ӡ%ŕիüۡrüüۡ
ֆľիľфËȍɗɥիüۡ. 7ॸNatürü tórü Cori rü chidexa, ľфӥ͑ǣŕ̲%ËӥËȍӕǣӥchicua۳xüüۡ.

tama nanaxwa۳xe i poraãcüxüchima ͮҡӥфӥЙľǣǣӕҡ̲͑ɗիɥɗĀӥիՓ
chaugü namaã chicua۳xüüxüۡ ga yema ͑ǣŕ̲%ËӥËȍӕǣӥŃҡӥՓËȍɗĀľիիüۡ, yerü
ŕիüۡguxüۡ ǣ̲ľիŕËȍɗիüۡ ga choxüۡ nüxüۡ Йľ̲Ëȍɗ͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ picua۳xüüۡgüxüۡ, rü
nacua۳իŕŕիüۡ. Rü yemaca۳x chaxunewa tama i chomax. Rü woo taxuwama chame
͑͑͑ǣӕիŕŕǣՓӥիɗǣËȍΎիüۡ‫ ڟ‬ngúxüۡ i chomax, natürü taxuwama choxüۡ
ñoma wüxi ya tuxu chaxunewa ͑фӥֆľիľфǣӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľфӥӕфӕüۡgüneta i
ingaxixüۡrüüۡ. Rü yema rü ñoma wüxi ga ͑ՓľЙľфӥիɥիüۡ. 12ॸRü yexguma petanüwa
Chatanáãrü orearü ngeruüۡrüüۡ chayexmagu, rü yaxna pemaã
chauxüۡtawa nangu na choxüۡ Ëȍիɥ͑ӥ%Ëӥ̲Йľիüۡ nüxüۡ ËȍĀӕիŕŕ͑
nachixewexüۡca۳x na tama chaugü aixcüma Cristu choxüۡ muxüۡ na nüxüۡ
chicua۳xüüxüۡca۳x. 8ॸRü tomaŕ۳xpü۳xcüna chixuxücۡ a۳x ga norü ore. Rü cua۳xruüۡgümaã
tórü Corina chaca na choxü‫ۡڟ‬ pexüۡ nüxüۡ chacua۳իŕŕǣֆľ̲. Rü pexüۡ
ɗֆ͑իΎիŕŕ%իüۡca۳x ga yema choxüۡ‫ڟ‬ nüxüۡ ËȍĀӕիŕŕǣҡիüۡ ga mexüۡgü ga
ngúxüۡ. 9ॸNatürü nüma ya tórü Cori rü Tupanaãrü poramaã üxüۡ. 13ॸRü yexguma
ñanagürü choxüۡ: petanüwa chayexmagu rü pemaã
“Rü cuma nüxüۡ cucua۳x na guxüۡguma chamecüma yema guxüۡma ga togü ga
cuxüۡ changechaüۡ, фӥ͑ǣŕիɥËҡ̲͑ɗիɥɗ ֆիΥǣӥիüۡmaã na chamecümaxüۡrüüۡtama.
cunaxwa۳xexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ͮҡӥфӥՓӥիɗՓիɗËҡ̲͑ɗիɥǣɞËȍҡӥիüۡ
‫ڟ‬
ֆľфӥǣЙľҡ͑ӥՓфӥҡ̲͑ǣɥիüۡ chayaxu Tupanape۳իľՓфӥæфɗѸҡӕŃǣǣӕ͑ɗիɥɗ

ǣĀɥŕфӕֆľ̲ҡΎǣӥǣֆիΥǣӥիüۡtanüwa tidexagüxüۡ na yexeraãcü meã Tupanaãxü‫ۡڟ‬
͑ǣɥիüۡ chayaxuxüۡrüüۡ. Rü chanaxwa۳xe i ЙľֆիΥǣӥիücۡ a۳x rü yexeraãcü meã na
choxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ pengechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲. 14ॸRü Йľ̲իŕիücۡ a۳x. 20ॸƄфӥËȍիΎľǣ%ŕфӥ
ñu۳xma rü marü íchamemare na norü ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑Йľիüۡ íchayada۳u۳xgu, rü
tomaŕ۳xpü۳xcüna pexüۡ íchayadauxüۡ. Rü ngürüãchi tama choma
ҡ%ӡҡ̲ҧacüca۳x pexna chayaca. Erü tama chanaxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲ɞЙľ̲իŕ, rü
Йľфӥ͑ǣŕ̲իüۡgüca۳իЙľҡ͑ӥՓËȍիӡ, ͑ǣŕmaca۳իɗЙľ̲фӥҡ%ӡҡ̲ËȍΎ̲%
natürü pexca۳իӥËȍɗ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲‫ ڟ‬Ëȍիӡիüۡ. Йľҡ%ŕǣӥ. ѠӥËȍիΎľǣ%ŕľфӥ͑ǣӥфӥ%Ëȍɗҡ
Ьľ̲фӥËȍӕիËӥǣӥЙɗիɥǣӥɗҽӕЙ͑%фӥ pexüۡ ichayangau na pegüchi ípexaiexüۡ, rü
orewa. Ѡӥ͑ǣŕ̲ЙЙфӥ̲̲%фӥ Йľǣӥфӥ͑ǣŕ̲իücۡ a۳իЙɗի%ӡի%Ëȍɗǣӥիüۡ, rü
ЙӕфËӥ͑ɗիɥ͑͑ի%Ëӥǣӥ͑͑ի%%իüۡ i Йľǣӥ̲%Йľ͑ӕŕիüۡ, rü pegüguxicatama
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡ. Rü tama naxãcügüarü ɞЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ, rü pexoregüta۳ax۳ güxüۡ, rü
ЙӕфËӥ͑ɗիɥ͑͑͑ҡӥ͑фӥ͑ŕ͑ ҧoguã۳xüۡ pixuxüۡ, rü pegü picua۳xüüۡgüxüۡ, rü
naxãgüãxüۡ. 15ॸRü choma rü íchamemare na chixexüۡ ípexüexüۡ фӥ͑ǣŕ̲%ËӥËȍɗիфɗ
chorü ngúchaüۡmaã pexca۳x ichanaxãxüۡ i ɞЙľ̲իŕիüۡ. 21ॸѠӥËȍիΎľǣ%ŕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
guxüۡma i ҧacü i choxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ rü woo Փľ͑Йľҡ͑ӥՓËȍիӡիǣӕ, rü ngürüãchi
chaugütama rü ta na ichaxãxüۡ na aixcüma Tupana rü pegagu tá choxüۡ ͑ի%͑ľիŕŕ. Rü
̲ľ%ЙľֆիΥǣӥիücۡ a۳x. Natürü chauxca۳x rü ngürüãchi ngechaüۡ tá choxna pexã, erü
͑ǣŕիǣӕ̲ֆľիľф%ËӥЙľիüۡ changechaüۡgu, ̲ӕիŕ̲ɗЙľҡ͑ӥՓфӥ̲фӥ͖ӕիǣӕ̲̲
rü pema rü yexeraãcü nüxüۡ perüxoetanü pecadu taxügüecha, rü tama nüxüۡ
na choxüۡ pengechaüۡxüۡ. 16ॸRü nümaxüۡ i tarüxoechaüۡ na Tupanape۳xewa chixexüۡ
duüۡxüۡgü i petanüwa, rü woo nüxüۡ taxügüxüۡ фӥ͑ɥɗ͑ǣľ̲%̲фľ͑
nacua۳xgü na taguma ҧacüca۳x pexüۡtawa ҡ̲իŕիüۡ rü guxüۡma i togü i chixexüۡ na
íchac۳axüۡ, natürü nümagü rü nüxüۡ taxügüxüۡ.
nixugüama na pexüۡ ËȍՓΎ̲ӥիŕŕ%Ëӥ̲
Pauru nayaxucu۳իŕǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga
ЙľфӥĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ chayaxuxüۡ. 17ॸ¿E۳xna
‫ڟ‬
Corɥtiucüۡ۳ãx
۳ rü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ
Йľ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥֆľ̲Āӕüۡxüۡgü
ga petanüwa chamugüxüۡwa pexüۡ
13
1ॸÑu۳xma rü norü tomaŕ۳xpü۳xcüna
ËȍՓΎ̲ӥիŕŕ? 18ॸRü Titumaã nüxüۡ chixu ҡ͑ɗիɥ͑Йľҡ͑ӥՓËȍիӡիüۡ. Rü
na petanüwa íyadauxücۡ a۳x. Rü namaã Tupanaãrü ore rü tamaã nüxüۡ nixu rü
ֆŃ̲Ëȍ̲͑ӕǣֆľ̲ҡΎǣҡľ͑ľŕ. ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËȍɗիľիüۡ ü۳xgu rü taxre rü
¿E۳ի͑Йľ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕǣҽɗҡӕфӥ e۳xna tomaŕ۳xpü۳x i duüۡxüۡgü nüxüۡ daugügu
pexüۡ ֆŃ̲͑ֆՓΎ̲ӥիŕŕ? ¿Tama e۳xna rü nüxüۡ ֆիӕǣӥǣӕ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ, rü
ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ na chauxrüüۡ meã na aixcüma tá tapoxcu ya yíxema chixexüۡ
namaxüۡxüۡ rü chauxrüüۡ mexüۡǣӕ͑իɥ͑ӥիüۡ üxe. 2ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i pema i
ga Titux? 19ॸBexmana pema tá nagu üۡpamamatama pecadu ügüechaxe rü
Йľфӥիɥ͑ӥŕфӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡɗĀľիǣӥ, erü ǣӕի%̲ɗЙľ̲ֆËȍɗիфɗ̲իŕիŕ, rü
togüétüwatama tachogüchaüۡ. Natürü, Pa ñu۳xma na woo pexna chayaxüۡguxüۡ rü
æȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ Tangechaüۡgüex, rü wenaxãrü pexüۡ chaxucu۳իŕфӥЙľ̲%͑ӥիüۡ
461 ‫ڟ‬
Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ ‫ ڟ‬Ëȍիӡիǣӕфӥ ítatüemarexüۡ. 8ॸToma rü taxucürüwama

ɗիËӥ̲ҡËȍ̲͑ľիŕŕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ chixri nachiga tidexagü i Tupanaãrü ore i
chixexüۡ ɗЙľҡ͑ӥՓ͑ǣŕի̲իüۡ, фӥҡ%ӡҡ̲ ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, erü toma rü naŕt‫ ڟ‬üwa
Ëȍ͑͑ǣӕЙľҡӥիŕŕ̲фľɗ͑ǣŕ̲. 3ॸRü pema ҡËȍΎǣӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 9ॸѠӥҡҡҡ%ŕǣӥľǣ
na naxca۳x iperüdaunüxüۡ na Cristu chowa aixcüma peporaegu i perü maxüۡwa rü
idexaxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲‫ ڟ‬Ëȍիӡիǣӕ, ͑ǣŕmaca۳x natau۳xgu i ҧacüca۳x pemaã na
фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ pedauxüۡ na taporagaexüۡ. Rü Tupanana tá naxca۳x
aixcüma chowa na yadexaxüۡ ya Cristu. Rü tacaama na pexüۡ ͑ЙΎфľիŕŕիücۡ a۳x i perü
nüma ya Cristu rü chowa tá pexüۡ nüxüۡ maxüۡwa na düxwa aixcüma mexüۡ i norü
͑Āӕիŕŕ͑ҡ̲͑ҡӕфիüۡ natürü duüۡxüۡǣӥ͑Йɗիɥǣӥիücۡ a۳x. 10ॸRü naxüۡpa na
ɗիËӥ̲ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡ i norü ore rü tüxüۡ pexüۡ na íchayadauxüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x
napoxcuexüۡ ya yíxema chixexüۡ ügüxe. 4ॸRü chanaxümatüxüۡ i ñaã popera, na
ɗիËӥ̲͑ɗիɥǣæфɗѸҡӕǣ͖Ύ̲Փӥիɗǣ ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a changuxgu rü
turaxüۡrüüۡ ֆɗɥիüۡ ga yexguma curuchawa ۡ
nataxuxüca۳x i ҧacüca۳x pemaã na
yapotagu. Natürü i ñu۳xma rü Tupanaãrü chaporagaxüۡ. Erü tórü Cori choxüۡ namu
poragagu namaxüۡ. Rü yexgumarüüۡ ga na pexüۡ charüngüۡիŕŕիüۡ na yexeraãcü meã
Cristu ga wüxi ga turaxüۡrüüۡ ͑ֆɗɥիüۡ ga ЙľֆիΥǣӥիücۡ a۳x, rü tama chixexüۡ pemaã
yexguma curuchawa yapotagu, rü na chaxüxücۡ a۳ի͑ɗիɥɗËȍΎիüۡ namuxüۡ. 11ॸRü
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i toma na norü duüۡxüۡgü ñu۳xma na ichayacua۳իŕŕիüۡ i ñaã popera,
ҡɗիɥǣӥիüۡ, rü taturae i toxonewa. Natürü Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü chanaxwa۳xe i meã
͑ǣŕ̲͑͑ΎфӥĀӕüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥիüۡ, rü pexüۡ naxüpetü rü naxca۳x pedau na ñuxãcü
ҽӕЙ͑%фӥЙΎфǣǣӕҡҡ̲իŕ͑Йľիüۡ aixcüma meã Tupanaca۳իЙľ̲իŕիüۡ. Rü
tarüngüۡիŕŕǣӥիücۡ a۳x. 5ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥЙľҡ%ŕիŕŕǣӥфӥՓӥիɗǣӕ
pegütama pengugü na nüxüۡ pecuáxücۡ a۳x Йľфӥիɥ͑ӥŕфӥ̲ľ%ֆի͑Йľǣӥ̲%Йľիɥ͑ӥŕ
͑ǣΎիɗɗիËӥ̲̲ľ%ЙľֆիΥǣӥ. Rü name rü aixcüma pegü pengechaüۡgü. Rü nüma
͑ɗիɥɗЙľǣӥЙľ͑ǣӕǣӥфӥ̲իüãۡ x۳ rü ngoxi ya Tupana ya tüxüۡ ngechaüۡcü rü tüxüۡ
Tupanape۳xewa pime. ¿Tama e۳xna nüxna фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕËӥ, rü guxüۡgutáma pemaã
pecua۳xãchie na Ngechuchu ya Cristu rü inarüxã۳ӡ۳x. 12ॸRü chanaxwa۳xe i wüxichigü i
ЙľՓ͑͑ǣŕի̲իüۡ ega aixcüma pema rü pegü pengechaüۡgüãcüma pegü
ЙľֆիΥǣӥǣӕ? 6ॸRü chierüna nüxüۡ pecua۳xgu Йľфӥ̲Ύիŕǣӥ. 13ॸRü guxüۡma i togü i
na toma rü tama orearü uruüۡgünetamare ҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ rü pexüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥ.
͑ҡɗիɥǣӥիüۡ. 7ॸRü Tupanana naxca۳x taca na 14ॸRü ñu۳xma rü chanaxwa۳xe i tórü Cori ya
taxuüۡma i chixexüۡ na pexügüxücۡ a۳x. Rü Ngechuchu ya Cristu pexüۡ narüngüۡիŕŕ, rü

tama duüۡxüۡgüpe۳xewa togü ítarütagüxücۡ a۳x Tanatü ya Tupana rü pexüۡ nangechaüۡ, rü
͑ɗիɥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥҡֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. Natürü ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü guxüۡguma pemaã
Tupanana naxca۳իҡËɗ͑ǣŕ̲͑ inarüxã۳ӡ۳x.
aixcüma meã naxca۳իЙľ̲իŕիücۡ a۳x woo Rü nuãma pexna,
duüۡxüۡǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕǣӕ͑ҡΎ̲фӥ Pauru
POPERA GA GÁRATAANEWA YEXMAGÜXÜۡ
GA YAXÕGÜXÜۡ TANÜWA
NAMUXÜۡ GA PAURU
naãneãrü chixexüۡ. Rü yemaãcü nanaxü,

ֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣҽ͑ҡӥֆҽӕЙ͑%фӥ
yaxõgüxüۡ ǣǾфҡ͑ľ%фӥɥ%͑ľǣӥՓ
ngúchaüۡ. 5ॸ‫̲ͮؽ‬ľիŕËȍɗֆҽӕЙ͑ɗ
yexmagüxüۡ
guxüۡguma! Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
1-2ॸЬҽΎľ͑ľŕǣӥɗ֤իΥǣӥիüۡ i
1 Ǿфҡ͑ľ%фӥʘ%͑ľǣӥՓ
ͮǣŕի̲ǣӥիüۡx, choma i Pauru rü namaã
Nataxuma i to i ore i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ
yema na Cristuaxüۡ‫ڟ‬
6ॸRü
i guxü̲ۡɗҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ӕ%Ëȍӕիüۡtawa pengechaüۡtümüüۡgüxüۡca۳ի͑ɗիɥǣЙľի͑
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ͑ɗիɥɗpexca۳x naxuxüۡ ya Tupana na penayaxuxüۡca۳x i
tanaxümatüxüۡ i ñaã popera. Rü choxüۡ maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü ñu۳xma rü
͑ɗիɥǣ̲͑ӕǣӥիüۡ ga Ngechuchu ya poraãcü cha¤ɗի%Ëȍɗ%ŕ, erü paxaxüchi
Cristu rü Tanatü ya Tupana. Rü ɗЙľ͑իӥǣӥ͑ҽӕЙ͑͑ЙɗիɥǣËȍɗիüۡ, na
aixcüma tama duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ ͑ՓľЙľфӥիɥիüۡca۳x i to i ngu۳իŕŕҡľɗ
mugüxüۡ rü e۳xna choxüۡ unetagüxüۡ na ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥЙľիüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ.
chanaxüxüۡca۳x i ñaã Tupanaãrü puracü. 7ॸͮҡӥфӥҡ̲ɗիËӥ̲͑͑ǣŕի̲ɗҡΎɗ
Natürü nümatama ga Ngechuchu ya ngu۳իŕŕҡľɗ͑Փ͑ֆիӕիüۡ i maxüۡ i

Cristu rü Tanatü ya Tupana ga taguma gúxüۡ. ͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ͖ӕիфľ
Ngechuchuxüۡ ɞфӥĀիŕŕËӥ͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ i duüۡxüۡgü i pexüۡ‫͑ ڟ‬ǣӕիËȍիŕŕËȍüۡxüۡ,
namugüxüۡ. 3ॸRü chanaxwa۳xe i Tanatü ya rü nanaxüchicüügüchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲
Tupana rü tórü Cori ya Ngechuchu ya ngu۳իŕŕҡľɗ̲ľիüۡ ga pemaã nüxüۡ
Cristu poraãcü pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥ chixuxüۡ ga Cristuchiga. 8ॸRü toma rü
pexüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕ. 4ॸRü nüma ga tórü Cori marü pexna tanaxã ga yema ngu۳իŕŕҡľɗ
ya Ngechuchu rü nügü inaxã na tórü ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ i Ngechuchuchiga. Rü
pecaduca۳x nayuxüۡca۳x na nüxna tüxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃЙľիüۡ ͑ǣәľիŕŕǣӕɗҡΎ
ínanguxüۡիŕŕիüۡca۳x i guxüۡma i ñoma i i ngu۳իŕŕҡľ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲
462
463 GÁRATAANECԖۡ۳Ã۳ ռॷ1
Tupana tüxüۡ napoxcu. Rü woo choma ga chorü nayaã۳xgüraüۡxüۡãrü yexera

Ëȍɗիɥǣӕ, rü e۳xna ҧacü rü Tupanaãrü ͑ǣӕËȍɗիӡǣֆľ̲֤ӕĀɞӕǣӥËӥ̲. Yerü
orearü ngeruüۡ ɗĀիӡËüۡ۳ãի۳ ֆɗիɥǣӕɗЙľիüۡ ͑Ύфӥֆľիľф̲ľ%̲Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕǣ
ngu۳իŕŕիüۡ i to i ngu۳իŕŕҡľ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ nacümagü ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga chorü
i noxtacüma Tupana tüxüۡ napoxcu. 9ॸRü o۳իɗǣӥ͑ǣӕɥիüۡ. 15-16ॸNatürü yexguma
ñu۳xma rü wena pemaã nüxüۡ chixu ga tautama chabuxgu, rü woetama Tupana
yema noxri pemaã nüxüۡ chixuxüۡ. Rü choxüۡ naxuneta na choxüۡ namuxüۡca۳x
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃЙľիüۡ ͑ǣәľիŕŕǣӕɗ na chanaxüxüۡca۳x i norü puracü. Rü
wüxi i to i ngu۳իŕŕҡľɗҡ̲ֆľ̲͑Ύիфɗ nüma rü chauxca۳x naca na noxrü
peyaxuxüۡrüüۡ ɗիɥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ Ëȍɗիɥիüۡca۳x yerü poraãcü choxüۡ
noxtacüma Tupana tüxüۡ napoxcu. 10ॸRü nangechaüۡ. Rü yexguma Tupana
ҡ̲ËȍΎ̲%͑Йľҡ%ŕǣӥիüۡca۳ի͑ɗիɥɗ naxwa۳xegu, rü choxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕǣ
͑ǣŕ̲͖Ëȍիüۡ. Erü tama naxca۳x Nane ya Cristu. Rü yemaãcü nanaxü na
chadau na duüۡxüۡǣӥËȍΎ̲%ҡ%ŕǣӥիüۡ, ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Yudíugü
͑ҡӥфӥҽӕЙ͑ËȍΎ̲%ҡ%ŕիüۡca۳ի͑ɗիɥɗ ɗիɥǣӥիüۡmaã nüxüۡ chixuxüۡca۳x na ñuxãcü
chadauxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ Ngechuchugagu tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ i
duüۡxüۡgüxüۡիɗËҡ̲Ëȍҡ%ŕիŕŕËȍüۡgu, maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü yexguma
фӥҡ%ӡËȍɗ̲æфɗѸҡӕфӥЙӕфËӥҡ͑ӥիüۡ yemaãcü Tupana choxüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕǣӕ
Ëȍɗիɥ. ga Nane, rü taxúenama chayaca. 17ॸRü
bai ga YerucharéüۡՓ͑Ëȍիӡիüۡ na
Ñuxãcü Pauruxüۡ nayaxu ga Tupana na
nüxna chayac۳axüۡca۳x ga yema togü ga
norü puracüwa namuãxüۡca۳x
ngúexüۡǣӥǣ͑ӥիɥфҽӕЙ͑ɗ̲ӕǣӥիüۡ.
11ॸNatürü,Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, Natürü ga choma rü yexgumatama
chanaxwa۳xe i nüxüۡ pecua۳x na ñaã ore i kф¡ɗ͑ľՓËȍիӡ. Rü yemawena, rü
mexüۡ i nüxüۡ chixuxüۡ, rü tama ġ̲Ëӕфӥɥ%neca۳x chataegu. 18ॸRü
duüۡxüۡǣӥ%ŕՓֆɗɥիüۡ ͑͑ľ͑իӡիüۡ. tomaŕ۳xpü۳x ga taunecü nawena ga
12ॸYerü tama wüxi ga duüۡxüۡxüۡtawa Cristuaxüۡ‫͑ ڟ‬ËȍֆիΥիüۡ, rü yexguma
naxca۳x changu۳x. Natürü Ngechuchu ya ͑ɗիɥǣĀӥիՓ֤ľфӕËȍфéüۡՓËȍիӡիüۡ
æфɗѸҡӕҡ̲͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ nüxüۡ na Pedruxüۡ chacuáxüۡca۳x. Rü 15 ga
cua۳իŕŕËӥ. 13ॸPema rü marü nüxüۡ ngunexüۡtama naxüۡtawa chayexma. 19ॸRü
Йľիɥ͑ӥŕËȍɗǣ͖͑ӕի%ËӥËȍ̲իüۡxüۡ ga yéma nüxüۡ chadau ta ga Chaüۡtiágu ga
üۡpa ga yexguma Yudíugücümagu ҡΔфӥæΎфɗ͑ŕ͑ľŕ. Natürü taxuüۡma ga
Ëȍɗիӡիǣӕ. Rü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕËȍɗǣ͑ togü ga ngúexüۡgü ga tórü Cori
͖ӕի%ËӥЙΎф%Ëӥ͑ՓľËȍɗ͑ǣŕËȍɗǣӥիüۡ ga imugüxüۡxüۡ chadau. 20ॸRü Tupana choxüۡ
guxüۡma ga Tupanaãrü duüۡxüۡgü ga ͑Āӕ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
ֆիΥǣӥիüۡ rü ñuxãcü chixri namaã na ñu۳xma pexca۳x chaxümatüxüۡ. 21ॸRü
chaxüpetüxüۡ na yemaãcü nüxüۡ nüxüۡ yemawena, rü Chíriaanewa rü
ËȍфӥիΎիŕŕիüۡca۳x ga yema na æȍɗфɞËȍɗ͑ľՓËȍիӡ. 22ॸNatürü yema
Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡ. 14ॸRü ҡľ͑ľŕǣӥǣæфɗѸҡӕիü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ ga
muxüۡma ga chautanüxüۡgü ga Yudíugü Yudéaanewa yexmagüxüۡ, rü taguma
GÁRATAANECԖۡ۳Ã۳ ռॷ1ٍॷ2 464
choxüۡxüۡchi nadaugü. 23ॸRü yema nüxüۡ ínawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡca۳x. 4ॸNatürü

͑իɥ͑ӥŕիüۡ ǣËȍӕËȍɗǣфӥ͖%իɥËҡ̲ ɗիËӥ̲͑ɗիɥǣ͖ӕիфľǣҡľ͑ľŕǣӥ͑ľҡ
͑ɗիɥ: ɗիɥǣӥիüۡ ga bexmamare tatanügu
٘Ѡӥ͑ǣŕ̲Ьӕфӕǣüۡpa tawe nachocuxüۡ. Ѡӥֆľ̲ǣӥ͑ɗիɥǣ
ɗ͑ǣŕËȍɗǣӥիüۡ, rü ñu۳xma rü duüۡxüۡgümaã naxwa۳xegüxüۡ na
nüxüۡ nixu i Tupanaãrü ore i mexüۡ, rü inawiüۡcha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
namaã nayaxucu۳իŕ͑æфɗѸҡӕիüۡ‫ڟ‬ ֆիΥǣӥիüۡ ɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü
ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑իӥɗ ñu۳xma na Ngechuchu ya Cristuarü
ñu۳xma rü woo ga noxri rü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ, фӥֆľ̲ҡľ͑ľŕǣӥ͑ľҡ
ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕËȍüۡ ǣֆľ̲Ύфľٚ, ñaxüۡ. rü bexma tatanügu nachocu na tüxüۡ
ѠӥֆľիɗËҡ̲͑ɗիɥǣËȍӕËȍɗǣǣ nangugügüxüۡca۳x na ñuxãcü Cristu
nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕիüۡ. 24ॸRü yexguma ga nüxna tüxüۡ ínguxüۡիŕŕիüۡ ga yema mugü
yema duüۡxüۡgü rü Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgü ǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. Yerü nümagü
nagagu ga yema Tupana chomaã üxüۡ. nanaxwa۳իľǣӥ͑Փľ͑ի%фӥ͑ǣӕɗիɥիüۡ
ga yema mugü ga guxchaxüۡgü ga
Yema togü ga ngúexüۡgü ga Tupana
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. 5ॸNatürü bai ga
imugüxüۡ rü meã Pauruxüۡ nayauxgü
ɞффӥՓ͑ǣ͑ҡիɥ͑ӥŕիüۡ ga yema
duüۡxüۡgü. Yerü tama tanaxwa۳xegü na
2
1ॸRü 14 ga taunecüwena rü
wenaxãrü YerucharéüۡՓËȍիӡ texé pexüۡ‫ ڟ‬naxüchicüüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ

namaã ga Bernabé. Rü Titu rü ta mexüۡ ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ i tamaã nüxüۡ
íchayaga. 2ॸѠӥֆŃ̲ËȍիӡֆľфӥҽӕЙ͑ ixuxüۡ i ñuxãcü tüxüۡ‫͑͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i
choxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕǣ͑ maxüۡ i taguma gúxüۡ ega Cristuaxüۡ‫ڟ‬
nanaxwa۳xexüۡ ͑ֆŃ̲Ëȍիӡիüۡ. Rü ֆիΥǣӥǣӕ. 6ॸNatürü yexguma yema
yéma Yerucharéüۡwa, rü yema ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü ga
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳իǣËӥǣӥ̲%իɥËҡ̲ Yerucharéüۡwa yexmagüxüۡ nüxüۡ ɥ͑ӥŕǣӕ
changutaque۳xe. Rü meãma namaã nüxüۡ ǣ͖ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ ga chorü ngu۳իŕŕҡľ,
chixu ga nachiga ga yema Tupanaãrü фӥ̲͑%͑ҡ%ŕǣӥфӥҡիӕüۡma ga ҧacü
ore i mexüۡ ga nüxna chaxãxüۡ ga yema ga togü ga mugü choxna naxãgü na
duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü ̲͑%Ëȍ͑ǣәľիŕŕҡľիüۡca۳x. Natürü
yemaãcü meãma namaã nüxüۡ chixu na tama yema na ãŕ۳իǣËӥǣӥֆɗիɥǣӥիüۡgu
͖ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ ga chorü ngu۳իŕŕҡľ, Ëȍфӥիɥ͑ӥ, erü nüxüۡ chacua۳x na
yerü tama chanaxwa۳xe na yixcüra rü Tupanape۳xewa rü guxãma na wüxiguxüۡ.
choxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ naxoexüۡ фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ 7ॸNatürü nümagü ga yema ãŕ۳xgacügü, rü
natüca۳ի̲̲фľ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ nüxüۡ nicua۳xãchigü na choxüۡ ֆɗɥիüۡ ga

puracü i chaxüxüۡ. 3ॸѠӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ, namuxüۡ ga Tupana na yema duüۡxüۡgü
фӥ͑ӥ̲ǣӥфӥҡ͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥǣֆľ̲ ǣҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã nüxüۡ
chorü ngu۳իŕŕҡľ. Rü yemaca۳x rü woo chixuxüۡca۳x ga norü ore i mexüۡ,
ҡ̲֤ӕĀɞӕ͑ֆɗɥիüۡ ga Titu rü taguma yexgumarüüۡ ga Pedruxüۡ na namuxüۡrüüۡ
na ínawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ, natürü ga Tupana na Yudíugümaã nüxüۡ
yema ãŕ۳xgacügü rü tama nanamu na yaxuxüۡca۳x ga yema ore. 8ॸRü gumatama
Tupana ga Pedruxüۡ mucü na ga yema Yudíugü ga yéma ngugüxüۡ ga

Yudíugümaã nüxüۡ na yaxuxüۡ ga ore i ͑ǣӕɥիüۡ ga yema nacüma na
mexüۡ, фӥǣӕ̲ҡ̲ҽӕЙ͑͑ɗիɥǣ Tupanaca۳x
choxüۡ mucü na yema duüۡxüۡgü ga tama ínawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxüۡ. 13ॸRü
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã nüxüۡ chixuxüۡca۳x ֆľ̲ҡΎǣӥǣ֤ӕĀɞӕǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ, rü
ga yema ore. 9ॸRü yemaca۳x ga Chaüۡtiágu yexguma nüxüۡ nadaugügu ga yema
rü Pedru rü Cuáüۡ ǣֆիΥǣӥիüۡãrü Pedru üxüۡ, rü nümagü rü ta nanaxügü
ãŕ۳xgacügü, rü nüxüۡ nicua۳xãchigü na ga yema chixexüۡ rü naxca۳x
choxüۡ naxunetaxüۡ ga Tupana na nawoeguchaüۡ ga yema nuxcümaüۡgüxüۡ
chanaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ. Rü ga nacümagü. Rü düxwa ga Bernabé rü
yemaca۳x ga yema ãŕ۳xgacügü, rü tome۳x ta natanügu naxã ga yema chixexüۡ
niyauxãchigü ga choma rü Bernabé na ügüxüۡ. 14ॸNatürü yexguma nüxüۡ
toxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕǣӥիüۡca۳x na chada۳u۳xgu na tama Tupanaãrü ore i
ɗիËӥ̲̲͑ӥËӥǣӥҡɗիɥǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ mexüۡ tüxüۡ ngu۳իŕŕիüۡãcüma na
puracüwa. Rü nümagü rü ta norü me ̲͑իŕիüۡ ga yema yatügü, rü guxüۡ ga
͑ɗիɥ͑͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Yudíugü ֆիΥǣӥիüۡpe۳xewa Pedruxüۡ nüxüۡ
ɗիɥǣӥիüۡtanüwa na tanaxüxüۡ i Tupanaãrü Ëȍիɥ͑ӥիŕŕ. Rü ñacharügü nüxüۡ:
puracü rü nümagü i Yudíugütanüwa. ٘ѠӥĀӥËիɗËӕ̲֤͑ӕĀɞӕнӕɗɥիüۡ,
10ॸRü toxna naxca۳x naca na nüxüۡ cuma rü tama aixcüma Yudíurüüۡ nagu
tarüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳իǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ нӕɗիӡɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥËӥ̲, natürü
ǣ͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ. Rü yexicatama wüxi i duüۡxüۡ ɗҡ̲֤ӕĀɞӕɗիɥիüۡrüüۡ
͑ɗիɥǣҡΎի͑͑ӥիüۡ nacua۳ի%Ëȍɗիŕŕիüۡ. Rü cumaxüۡ. ¿Rü ñuxãcü i ñu۳xma i
ËȍΎ̲фӥҡ͑ǣŕ̲ҡ̲͑ɗիɥɗ cunaxwa۳xexüۡ na Yudíugücümagu
guxüۡguma woetama meãma chaxüxüۡ. ͑իɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ?͖ٚËȍфӥǣӥ͑ӥիüۡ.
Pauru rü Aüۡtioquíawa Pedruxüۡ naxucu۳իŕ
11ॸNatürü ֤ӕĀɞӕǣӥфӥՓΎΎ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
yixcüra ga yexguma
ۡ ֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ фӥ͑ΎфӥΥǣǣӕ͑ɗիɥɗ
AüҡɗΎнӕɞՓ͑իӡիǣӕǣЬľĀфӕ, rü
nayauxgüãxüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ
noxtacüma nüxüۡ nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥիŕŕ, yerü
tama aixcüma name ga yema naxüxüۡ 15ॸRü pemaã nüxüۡ chixu rü toma rü
̲͑%ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga tama aixcüma torü bucümatama Yudíugü
֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 12ॸYerü noxri rü yema ҡɗիɥǣӥфӥҽӕЙ͑իüۡ tacua۳xgü. Rü
duüۡxüۡǣӥǣҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
nachibü ga Pedru. Natürü yexguma Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ ҡɗիɥǣӥ. 16ॸRü nüxüۡ
yéma nangugügu ga ñuxre ga Yudíugü tacua۳xgü rü yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga
ǣֆիΥǣӥիüۡ ga Chaüۡtiágu yéma ̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü tama tüxüۡ
mugüxüۡ, rü Pedru rü marü tama yema ͑ɗ̲ľիŕŕɗTupanape۳xewa, erü
duüۡxüۡǣӥǣҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã taxucürüwama texé aixcüma naga
nachibüchaüۡ. Ѡӥ֤ӕĀɞӕǣӥ̲%իɥËҡ̲ ҡիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. Natürü i ñu۳xma
nachibü ga yexguma yerü nüxüۡ namuüۡ rü Tupana tüxüۡ nadau na imexüۡ ega
Ngechuchu ya Cristuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥǣӕ. Rü ҡ̲ËȍΎ̲ҡ̲͑ɗիɥɗËȍӕǣӥ̲%

yemaca۳x ga toma rü ta Ngechuchu ya ichacuáxüۡ, natürü Cristume۳իŕՓ
Cristuaxü‫ ۡڟ‬ҡֆիΥǣӥ͑ҡΎфӥΥǣǣӕ ͑͑ǣŕի̲ɗËȍΎфӥ̲իüۡ, фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ
Tupana toxüۡ nadauxüۡ na timexüۡ. Erü chomaã inacuáxüۡ. Rü ñu۳xma rü Tupana
nüxüۡ tacua۳իǣӥфӥҡ̲͑ǣŕ̲ Nane ya Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ËȍֆիΥΥËӥ̲͑ɗիɥɗ
̲ӕǣӥǣǣӕ͑ɗիɥ͑Tupanape۳xewa chamaxüۡxüۡ i ñoma i naãnewa. Rü nüma
tamexüۡ ya wüxie, erü taxucürüwama ͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ nangechaüۡüۡxüۡ, rü nügü
ҡľիŃɗիËӥ̲͑ǣҡիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ inaxãxüۡ na chauxca۳x nayuxüۡca۳x. 21ॸRü
͑͑ǣŕ̲%ËӥTupanape۳xewa tama nüxüۡ chaxoxchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ
tamexüۡca۳x. 17ॸRü ñu۳xma i yixema rü ga Tupana taxca۳x üxüۡ ga yexguma
Cristuaxü‫ ۡڟ‬ҡֆիΥǣӥ, фӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ nayu۳xgu ga Cristu. Yerü yexguma chi
Tupanape۳xewa imexüۡ. Natürü ֆľ̲̲ӕǣӥǣӕɗիɥիüۡgagu Tupanape۳xewa
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗ͑ǣӕ͑ľիüۡgu rü imexgu, rü natüca۳ի̲̲фľËȍɗ͑ɗիɥǣ
ֆɗիľ̲͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕǣӕфӥ̲ӕǣӥǣӕ͑ na nayuxüۡ ga Cristu.
ɗիɥիüۡǣǣӕֆɗիɥǣӕ͑Tupanape۳xewa
Ñu۳ի̲фӥҡ̲͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣӕҡիɥľфӥ
imexüۡ, фӥ̲͑ľËҡ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕ͑
marü Cristuaxü‫ ۡڟ‬tayaxõgü
Cristu tüxüۡ pecaduã۳իŕŕիüۡ. Natürü
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥɗǾфҡ͑ľËüۡ۳ãx
dücax, фӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥľфӥ
Cristu rü tagutáma texéxüۡ
napecaduã۳իŕŕ. 18ॸChoma rü marü nüxüۡ
3 Йľ̲фӥЙľ͑ǣŕ%ŕǣӥ̲фľ. Rü
yexguma petanüwa tayexmagügu rü
۳ ,
ËȍфӥիΎ͑͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥիüۡ na meãma guxãpe۳xewa pemaã nüxüۡ tixu rü

̲ӕǣӥǣӕËȍɗիӡիüۡgagu Tupanape۳xewa pexca۳x tanango۳իŕŕ͖͑ӕի%Ëӥ
chamexüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ curuchagu taxca۳x nayuxüۡ ga Ngechuchu
wenaxãrü naxca۳իËȍҡľǣӕǣӕɗ͑ǣŕ̲ ya Cristu. ¿Rü texé pexüۡ ҡՓΎ̲ӥիŕŕɗ
nuxcümaüۡgüxüۡ i mugü rü chi nüxüۡ ñu۳ի̲͑ҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡca۳x i
charüxoxgu na Cristuaxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥիüۡ, rü ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ ga pemaã
chi aixcüma wüxi i pecaduãx‫ ڟ‬üۡ Ëȍɗիɥ. nüxüۡ tixuxüۡ? 2ॸRü wüxi i oreca۳x pexna
19ॸYerü yexguma yema mugüwa chaca, фӥ‫͖ع‬ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ ga penayaxuxüۡ
changu۳xgu, rü düxwa nüxüۡ chicua۳xãchi ǣҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ? ¿E۳xna pexca۳x rü
na tama yanguxüۡ ga yema mugü na ֆľ̲̲ӕǣӥ͑Йɗ͑ǣӕիŕŕǣӥիüۡǣǣӕֆɗɥիüۡ
choxüۡ ̲͑ľիŕŕիüۡ Tupanape۳xewa. Yerü ga penayaxuxüۡ, rü e۳ի͑͑ǣŕ̲Ύфľɗ
ҡիӕËӥфӥՓ̲ɗիËӥ̲͑ǣËȍիɥ͑ӥ mexüۡ ga nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ rü
ga guxüۡma ga yema mugü. Rü ЙɗիΥǣӥիüۡǣǣӕֆɗɥիüۡ? 3ॸPema rü
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü Cristuaxü‫ۡڟ‬ Йľ͑ǣŕ%ŕǣӥ̲фľфӥЙΎф%ËӥɞЙľҡӥľ.
ËȍֆիΥ͑Tupanape۳xewa chamexüۡca۳x Noxri rü Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥֆľфӥ
rü naxca۳xicatama chamaxüۡxüۡca۳x. Rü ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ pewa napuracü. ¿Rü
Cristu rü curuchagu nayu na ñu۳ի̲фӥ͖ӕի%Ëӥɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ
iyanaxoxüۡca۳x ga nuxcümaüۡxüۡ ga chorü ͑Йľիфӥҡ̲ЙΎф̲%Йľֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ i
maxüۡ ga choxü‫ ۡڟ‬yexmaxüۡ ga yexguma ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
ֆľ̲̲ӕǣӥǣӕËȍɗիӡիǣӕ. 20ॸRü ñu۳xma rü pewa ixügüxüۡ? 4ॸPema rü poraãcü
Tupana pexüۡ narüngüۡիŕŕ. Rü chierü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nagu

tama natüca۳ի̲̲фľֆɗիɥǣӕǣֆľ̲, фӥիɥ͑ӥŕիüۡ ̲͑ӕǣӥֆ͑ǣӕիŕŕǣӥիüۡgagu
erü taxucürüwa natüca۳ի̲̲фľ͑ɗիɥ. Tupanape۳xewa yamexüۡ. Erü Tupanaãrü
5ॸRü yexguma Tupana pexna namuxgu ore i ümatüxüۡwa rü ñanagürü:
ǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü petanüwa naxüãgu “Rü guxüۡma i duüۡxüۡgü i tama
ga taxüۡ ga mexüۡgü ga norü poramaã ɗիËӥ̲ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥիüۡ i
naxüxüۡ, rü ¿tü۳xcüüۡ ֆɗɥիüۡ ga naxüãxüۡ ga guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥɗ
yema? ¿Pexca۳x rü mugü na ümatüxüۡ, rü chixexüۡwa
Йɗ͑ǣӕիŕŕիüۡǣǣӕֆɗɥիüۡ ga Tupana ͑͑ǣŕի̲ǣӥٚ,
naxüxüۡ ga yema? Tama yemaca۳ի͑ɗիɥ. ñanagürü. Erü nüxüۡ tacua۳xgü na
Tupana rü petanüwa nanaxü ga yema taxucürüwama aixcüma texé
taxüۡ ga mexüۡgü ga norü poramaã ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ.
naxüxüۡ, фӥЙľի̲͑͑͑ӕǣͮ%ŕɗ 11ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľ%̲nango۳x na tama
Ԗӥ͑ľիüۡ, yerü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣΎфľɗ ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥҡɗ͑ǣӕիŕŕիüۡca۳իֆɗɥիüۡ na

mexüۡ, rü Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥ. 6ॸRü texé Tupanape۳xewa mexüۡ. Erü
dücax, pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü
nuxcümaüۡcü ga torü o۳xi ga Abráüۡrüüۡ ñanagürü:
Йɗիɥǣӥ. Yerü Abráüۡ rü Tupanaãxü‫ۡڟ‬ ٘Ѡӥֆɞիľ̲ҡӥ̲%фӥΥǣǣӕ
͑ֆիΥ, rü yemaca۳x Tupana nüxüۡ nadau Tupanape۳իľՓ̲ľիŕ, rü
ga na namexüۡ. 7ॸѠӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ ֆɞիľ̲ҡҡɗիɥֆɗիËӥ̲ҡӥիüۡ‫ڟ‬
ЙľĀӕфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Tupanaãxüۡ‫ڟ‬ ͑͑ǣŕի̲իŕɗ̲իüۡ i taguma
ֆիΥǣӥիüۡ ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲k¡фáüۡtanüxüۡ gúxüۡٚ,
ɗիɥǣӥիüۡ i Tupanape۳xewa. 8ॸRü ñanagürü. 12ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣӕ
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü nüxüۡ фӥիɥ͑ӥŕǣӕ̲͑ӕǣӥɗ͑ǣӕիŕŕիüۡca۳իֆɗɥիüۡ
nixu na ñuxãcü Tupanape۳xewa tá na na Tupanape۳xewa imexüۡ, rü taxuca۳x
yamexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ i chima tü۳xcüüۡ ҡֆիΥǣӥ. Erü Tupanaãrü
ՓΎΎҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü ΎфľՓфӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ͑իӥ̲ҡӥ, rü
yemaãcü nüxüۡ nixu naxüۡpa ga na ñanagürü:
nangupetüxüۡ. Yerü Tupana rü “Rü yíxema aixcüma meãma
nuxcümamatama Abráüۡmaã nüxüۡ nixu yanguxŕŕի‫ ڟ‬ŕɗǣӕիüۡma i mugü,
ga ñaã ore i mexüۡ i ñaxüۡ: фӥ͑ǣŕ̲ǣǣӕҡҡӥիüۡ‫ڟ‬
“Rü cugagu tá nüxüۡ charüngüۡիŕŕɗ ͑͑ǣŕի̲ɗҡӥ̲%фӥ̲իüۡٚ,
guxüۡma i nachiüۡãnecü۳ۡãx۳ i ñanagürü. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥфӥ
duüۡxüۡǣӥٚ, düxwa chixexüۡwa tüxüۡ naga erü
ñaxüۡ. Rü nüxüۡ tacua۳x rü Cristu rü taxucürüwama texé aixcüma meã
Abráüۡҡ͑ֆɗɥիüۡ. 9ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ҡֆ͑ǣӕիŕŕ. 13ॸNatürü ga Cristu rü nawa
ñu۳xma rü Tupana nanayaxu i guxüۡma i tüxüۡ ínanguxüۡիŕŕǣֆľ̲̲ӕǣӥǣ
duüۡxüۡǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ, yexgumarüüۡ ga chixexüۡwa tüxüۡ ֆľի̲ǣӥիŕŕիüۡ. Rü
Abráüۡ ǣֆիΥËӥիüۡ na nayaxuxüۡrüüۡ. taxca۳ի͑ɗիɥǣËȍɗիľիüۡwa nayexmaxüۡ ga
10ॸNatürü chixexüۡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥɗ yexguma curuchagu nayu۳xgu. Erü
GÁRATAANECԖۡ۳Ã۳ ռॷ3 468
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa, rü ínguxüۡ, фӥҡիӕËӥфӥՓ̲ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕ

ñanagürü: ǣֆľ̲ҽӕЙ͑%фӥӕ͑ľҡǣ͑ӥիɥф
“Rü guxãma ya yíxema wüxi i Abráüۡmaã nüxüۡ yaxuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i
͑ɥՓҡӥիüۡ ͑ҡӕիŕŕǣӥ%Ëӥ̲ ñu۳ի̲фӥҡ͑ЙΎфɗ͑ǣŕ̲ӕ͑ľҡ. 18ॸRü
yúxe, rü chixexüۡՓҡ͑ǣŕի̲ٚ, ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ̲ӕǣӥɗ͑ǣӕիŕŕǣӥիüۡgagu
ñanagürü. 14ॸRü yemaãcü curuchagu ֆɗիɥǣӕ͑ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ, rü
nayu ga Ngechuchu ya Cristu na nüxüۡ natüca۳ի̲̲фľËȍɗ͑ɗիɥǣֆľ̲
nangüۡիŕŕիüۡca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ ҽӕЙ͑%фӥӕ͑ľҡǣ͑ӥիɥфk¡фáüۡmaã
duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ, yema nüxüۡ yaxuxüۡ. ͮҡӥфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥ͑
Tupana Abráüۡmaã ixunetaxüۡrüüۡ. Rü ngetanüãcüma Abráüۡxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ ga
taxca۳x rü ta nayu ga Cristu na yíxema Tupana, yerü yemaãcü marü namaã
rü ta nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡca۳x rü inaxuneta. 19ॸRü ñu۳xma rü ¿ҧacüwa
nayauxgüxüۡca۳իɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i namexüۡ ǣֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ
tamaã inaxunetaxüۡ. ümatüxüۡ? Rü dücax, Tupana rü marü
Abráü̲ۡ%ɗ͑իӕ͑ľҡǣӕՓľ͑͑ɗիɥǣ
ҽӕЙ͑%фӥӕ͑ľҡфӥ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡgüna naxããxüۡ ga yema mugü, na
mugüarü yexera name
yemaãcü duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕիücۡ a۳x
15ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ñu۳xma rü tá pemaã na ñuxãcü poraãcü pecadu naxüexüۡ. Rü
nüxüۡ chixu i wüxi i cua۳xruüۡ na ñuxãcü ֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥ͖u۳xmata ínangu ga guma
duüۡxüۡgü ҧËӥ͑ӥǣӥ̲%̲ľիŕŕիüۡ. Rü Abráüۡtaa ya Cristu. Ѡӥǣӕ̲Ëȍɗǣ͑ɗիɥǣ
dücax, ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗֆֆҡӥфӥ Abráüۡmaã inaxunetaxüۡ ga Tupana ga
texémaã ҧËӥ̲͑ľիŕŕǣӕфӥՓӥիɗɗ noxrix. Rü yexguma ínanguxgu ga yema
ЙΎЙľфǣӕ̲ľ%͑իӥ̲ҡӥ%ǣӕɗ͑ǣŕ̲, rü mugü, фӥҽӕЙ͑фӥĀիӡËüãۡ۳ x۳ ga norü
ҡիӕËӥфӥՓҡľիŃɗҡֆ͑իΎիŕŕфӥe۳xna orearü ngeruüۡǣӥ̲%իɥф͑ӥիüۡ nixu. Rü
ҡ͑իӥËȍɗËӥӥɗ͑ǣŕ̲̲͑ľիŕŕիüۡ. 16ॸRü ֆľ̲ǣӥ͑ɗիɥǣ͑ӥիɥͅΎɥËȍŃ̲%͑ӥիüۡ
dücax, rü yexgumarüüۡҡ̲͑ɗիɥǣ ixugüxüۡ, фӥ͑ӥ̲ǣͅΎɥËȍŃфӥ
nangupetüxüۡ ga yexguma Tupana rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixu. 20ॸNatürü
Abráüۡmaã rü Abráüۡtaamaã inaxunetagu. yexguma Tupana Abráüۡmaã ixunetagu, rü
Rü Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü tama nümaxüۡËȍɗ̲ǣҽӕЙ͑͑ɗիɥǣ
“Abráüۡҡǣӥ͖ٚ͑ǣӥфӥ, yerü tama Abráüۡmaã nüxüۡ yaxuxüۡ ga yema norü
muxüۡma ga duüۡxüۡgüchiga nidexa. Natürü uneta. Ѡӥҡ̲ҡΎǣӥ̲%իɥф͑ӥիüۡ nixu na
yema ore rü “Abráüۡҡ͖ٚ͑ǣӥфӥ̲фľ, ֆľ̲ǣӥ͑ӥիɥk¡фáüۡmaã nüxüۡ
yerü wüxitama ga duüۡxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥǣ ixugüexücۡ a۳x.
yadexaxüۡ. Ѡӥֆľ̲фӥæфɗѸҡӕËȍɗǣ͑ɗիɥ.
17ॸѠӥ͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲%chanango۳իŕŕ͑ ӄacüca۳x duüۡxüۡgüna nanaxã ga
Tupana ga yema mugü
Tupana rü Abráü̲ۡ%̲͑ľիŕŕ%իüۡ rü
namaã inaxunetaxüۡ ͑æфɗѸҡӕǣǣӕҡֆɗɥիüۡ 21ॸ‫ع‬Ѡӥ͖ӕիӡ͖Йľǣӥիüۡ i ñu۳xmax?
i duüۡxüۡgüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ¿Pexca۳x e۳ի͑фӥֆľ̲ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ
ñu۳ի̲фӥֆľ̲ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ga mugü ǣ̲ӕǣӥфӥɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗҽӕЙ͑%фӥ
ga 430 ga taunecü yema unetawena unetagü? Rü dücax, ҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ
469 GÁRATAANECԖۡ۳Ã۳ ռॷ3ٍॷ4
͑ɗիɥ. Yerü yexguma chi naporagu ga Cristuarü duüۡxüۡǣӥ͑Йɗիɥǣӥիüۡ, rü

yema mugü na tüxna naxããxüۡ i maxüۡ i wüxitama i duüۡxüۡ Йɗիɥǣӥɗǣӕի%̲ɗ
taguma gúxüۡ, rü chi Tupanape۳xewa pemax. 29ॸRü ñu۳xma na Cristuarü
ҡɗ̲ľɗ͑ǣŕիǣӕ̲̲ľ%̲ֆ͑ǣӕիŕŕǣӕ. Йɗիɥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳իՓիɗ͑ɗիɥ͑
22ॸͮҡӥфӥҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. Erü aixcüma AbráüۡҡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ. Rü
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa nüxüۡ tadau ͑ǣŕmaca۳x i pema rü tá ta penayaxu i
na guxüۡma i duüۡxüۡgü rü pecadutüüۡwa guxüۡma ga yema Abráüۡmaã
͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma inaxunetaxüۡ ga Tupana.
rü yíxema Ngechuchu ya Cristuaxü‫ۡڟ‬
4
1ॸRü ñu۳xma rü tá pemaã
ֆիΥǣӥիľիɗËҡ̲ҡɗիɥֆ͑ֆӕիǣӥիľɗ chanango۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲̲фӥЙľ̲%
͑ǣŕ̲̲իüۡ i aixcüma mexüۡ i Tupana nüxüۡ chixuxüۡ. Rü dücax, ͑ǣŕիǣӕ̲
tamaã ixunetaxüۡ. 23ॸRü yexguma tauta wüxi i buxüۡ yunatügu, фӥ͑ǣŕ̲¡ӕիüۡ
ínanguxgu ga Cristu na nüxüۡ‫ڟ‬ фӥҡ̲͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲͑͑ֆիӕɗ
ֆիΥǣӥիüۡca۳x, rü mugütüüۡwa ͑͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü. Rü woo guxüۡma
tayexmagü rü tamaã inacua۳x. Rü ɗ͑͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲իüۡ%фӥֆΎфֆɗիɥǣӕ,
ֆľ̲%Ëӥҡɗիɥǣӥфӥ͖u۳xmata Tupana ͑ҡӥфӥ͑ǣŕիüۡrüüxüۡ i nanatüarü
taxca۳x nango۳իŕŕǣͮǣľËȍӕËȍӕֆ puracütanüxüۡrüü̲ۡфľ͑ɗիɥ͖u۳xmata
Cristu na nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡca۳x. 24ॸRü naya۳x. 2ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑͑ǣŕի̲ɗ
yemaãcü ga yema mugü rü tamaã ͑ǣŕ̲¡ӕիüۡãrü dauruüۡ i namaã icuáxüۡ
inacua۳x ñu۳xmata Cristuxüۡtawa tüxüۡ rü nüxüۡ‫ ڟ‬nüxna dauxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
nagagü na nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡca۳x rü ͑͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü ñu۳xmata nawa
͑ǣŕ̲%ËӥTupanape۳xewa imexüۡca۳x. nangu ya yima taunecü ya noxri nanatü
25ॸNatürü i ñu۳xma na marü núma ͑ǣӕӕ͑ľҡËӥ͑͑ǣŕ̲¡ӕիüۡ rü
nanguxüۡ ya Cristu na nüxü‫ۡڟ‬ nügümaã inacuáxüۡca۳x. 3ॸRü yexgumarüüۡ
ֆիΥǣӥիüۡca۳x, фӥ̲фӥҡ̲͑ǣŕ̲ ͑ɗիɥǣҡ̲%͑͑ǣӕЙľҡӥիüۡ ga noxrix.
mugütüüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. Rü ñu۳xma rü Yerü yexguma tauta Cristuxüۡ icua۳xgu,
marü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ tamaã inacua۳x rü natüüۡՓҡֆľի̲ǣӥǣֆľ̲͑%ŕǣӥ
ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. 26ॸRü ñu۳xma na i chixexüۡgü i ñoma i naãnemaã
Ngechuchu ya Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ, rü icua۳xgüxüۡ. 4ॸNatürü yexguma nawa
ҽӕЙ͑ի%ËӥǣӥЙɗիɥǣӥɗǣӕի%̲ɗЙľ̲ի. nanguxgu ga yema ngunexüۡ ga
27ॸRü ñu۳xma na Cristuégagu ípebaiüۡxüۡ, inaxunetaxüۡ ga Tupana, rü núma
фӥæфɗѸҡӕфӥЙɗիɥǣӥфӥ͑ӥ̲фӥЙľ̲% nanamu ga Nane. Rü duüۡxüۡgürüüۡ wüxi
inacua۳x na naxrüüۡ Йɗիɥǣӥիüۡca۳x. 28ॸRü ga ngewa nabu ga guma Nane. Rü yema
ñu۳xma rü Tupanape۳xewa rü nüŕt‫ ڟ‬ama ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ga mugütüüۡwa
͑ɗիɥľǣՓΎΎ֤ӕĀɞӕǣӥЙɗիɥǣӥǣӕфӥe۳xna nayexma ga yexguma nabuxgu. 5ॸRü
tama. Rü nüŕt‫ ڟ‬ama ega woo wüxi i yemaãcü núma nangu ga Tupana Nane
coriarü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥǣӕфӥe۳xna na tüxüۡ ínanguxüۡիŕŕիüۡca۳x i guxãma i
taxúxearü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥǣӕ. Rü yixema ga noxri mugütüüۡwa na
nüŕt‫ ڟ‬ama ega woo piyatügu rü e۳xna iyexmagüxüۡ. Rü yemaãcü tüxüۡ
pingexgu. Erü ñu۳xma na Ngechuchu ya narüngüۡիŕŕǣҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ҽӕЙ͑
GÁRATAANECԖۡ۳Ã۳ ռॷ4 470
tüxüۡ yaxuxüۡca۳x na aixcüma Ëȍɗիӡիüۡ ga yema mugü ga üۡpa tama nagu

͑ի%ËӥǣӥիӥËȍɗɗիɥǣӥիüۡ. 6ॸRü Tupana Йľիɥիüۡ. Rü dücax, yexguma noxri
Йľի̲͑͑͑ӕǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ na petanüwa chayexmagu rü tama choxüۡ
pexüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕիüۡca۳x na aixcüma pexo, фӥ͑ǣŕmaca۳x chanaxwa۳xe i ñu۳xma
͑ի%ËӥǣӥիӥËȍɗЙɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i фӥҡËȍӕǣЙľիɥ͑ӥŕ. 13ॸRü pema rü marü
ñu۳ի̲фӥ̲фӥ̲͑ľɗ٘Ьæȍӕ͑ҡӥիٚ, nüxüۡ pecua۳x rü yexguma noxri pemaã
ñaperügü nüxüۡ ya Tupana. 7ॸRü nüxüۡ chixuxgu ga Tupanaãrü ore i mexüۡ,
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü Tupanaxãcüxüchi rü yema na chićaawexüۡǣǣӕ͑ɗիɥǣ
нӕɗիɥ, rü tama wüxi i norü duüۡxüۡmare petanügu charüxãӡ ‫ ڟ‬իüۡ rü pemaã nüxüۡ
нӕɗիɥ. Rü ñu۳ի̲͑͑ի%ËӥիӥËȍɗнӕɗɥիüۡ, chixuxüۡ ga Tupanaãrü ore. 14ॸRü yema
rü norü ngúchaüۡ ͑ɗիɥ͑Ëӕի͑͑ի%%իüۡ ćaawe ga choxü‫ ۡڟ‬yexmaxüۡ, rü woo pexca۳x
i guxüۡma i ҧËӥɗ͑Ύիфӥɗիɥիüۡ. rü wüxi ga wa۳xtümüüۡ ͑ɗիɥ, natürü tama
choxüۡ pexo rü tama choxüۡ ípeta۳xüchi.
Pauru rü yema yaxõgüxüۡca۳ի͑իΎľǣ%ŕ
Natürü meãma choxüۡ peyauxgü ñoma
8ॸRü üۡpa ga yexguma tauta Tupanaxüۡ wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ i
pecua۳xgu, rü perü tupananetagütüüۡwa ĀիӡËüã۳ۡ ի۳ Ëȍɗɥիüۡrüüۡ. Rü ñoma Ngechuchu
peyexmagü rü nüxüۡ picua۳xüüۡgü ga yema ֆæфɗѸҡӕËȍɗɥիüۡrüüۡ, meãma choxüۡ
ҡ̲ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ɗիɥǣӥիüۡ. 9ॸNatürü i peyauxgü. 15ॸ¿Natürü ҧacü e۳xna nangupetü
ñu۳xma na Tupanaxüۡ pecuáxüۡ rü nüma rü ̲͑%ǣֆľ̲Йľфӥҡ%ŕǣ͑ΎիфɗЙľիüۡ‫ڟ‬
na pexüۡ nacuáxüۡ, rü ¿tü۳xcüüۡ wena naxca۳x yexmaxüۡ? Erü pemaã nüxüۡ chixu rü noxri
pewoeguchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑%ŕǣӥɗËȍɗիľիüۡgü petanüwa chayexmagu rü poraãcü chomaã
i ñoma i naãnemaã icua۳xgüxüۡ? ¿Rü Йľҡ%ŕǣӥ. Rü yexguma chi pexüۡ‫ڟ‬
tü۳xcüüۡ penaxwa۳xe na wena natüüۡwa pegü natauxchagu, rü pemaã nanguxüۡgu, rü chi
Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑%ŕǣӥɗҡ̲ pexetü peyaxu na choxna penaxãxücۡ a۳x,
aixcüma poraexüۡ i natüca۳xmamare ֆľфӥֆľ̲%ËӥЙΎф%ËӥËȍΎ̲%Йľҡ%ŕǣӥ
ɗիɥǣӥիüۡ? 10ॸRü dücax i pemax, rü ñu۳xma rü ga yexguma. 16ॸ¿Natürü ҧacü pexüۡ
ҡ͑ǣŕ̲͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ i naxüpetü i ñu۳xmax? ¿Pexca۳x rü e۳xna perü
֤ӕĀɞӕǣӥËӥ̲ǣӕЙľիɥ%̲ՓΎΎæфɗѸҡӕիüۡ‫ڟ‬ ӕՓ͑ӥËȍɗիɥֆľфӥЙľ̲%͑ӥիüۡ chixu ga
͑ЙľֆիΥǣӥիüۡ. Erü penaxaure i ñuxre i ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ? 17ॸRü
ngunexüۡgü rü ñuxre ya tauemacügü rü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i pexüۡ ͑ǣәľիŕŕիüۡ na
ñuxre ya taunecügü rü ñuxre i petagü, erü ֤ӕĀɞӕǣӥËӥ̲ǣӕ͑Йľիɥիücۡ a۳x, rü pegu
͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ ͑фӥիɥ͑ӥŕ͑ľҡ, tama aixcüma ҧacü rü
Tupanape۳xewa tá pimexüۡ. 11ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x mexücۡ a۳x nadaugü. Erü nümagü rü toxna
ЙΎф%ËӥËȍիΎľǣ%ŕ, erü ngürüãchi pexüۡ ͑ɗիɥǣËȍɗիŕŕËȍüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣ
natüca۳ի̲̲фľҡ͑ɗիɥǣֆľ̲ЙӕфËӥǣ Йľիɥ͑ӥŕիücۡ a۳x. 18ॸѠӥ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥфӥ̲фӥ
petanüwa chaxüxüۡ. 12ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ̲͑ľ͑Йľǣӕ͑իɥ͑ӥŕիüۡ, natürü
pexüۡ chaca۳ax۳ üۡ na chauxrüüۡ nüxüۡ nanaxwa۳xe na perü mexücۡ a۳x nadaugüxüۡ i
perüxoexüۡ ͑͑ǣӕЙľիɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ guxüۡguma. Rü tama name na petanüwa
Yudíugüarü mugü. Erü ñu۳xma na Cristuwe Ëȍ͑ǣŕի̲ǣӕիɗËҡ̲Йľфӥ̲ľիücۡ a۳x na
Ëȍфӥիӡիüۡ rü marü nüxüۡ charüxo na nagu nadaugüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥ. 19ॸPa
Chauxacügüx, wenaxãrü ñoma wüxi i ͑ӥիɥфüۡxüۡ ga norü ngüۡիŕŕ͑ɗիɥǣ

̲̲͑ǣɥի%Ëӥ̲%ngu۳xnecacürüüۡ yexguma Chinaɥãrü‫ڟ‬ ma۳իЙӦ͑ľՓ
poraãcü pexca۳x ngúxüۡ chinge na aixcüma ͅΎɥËȍŃ͑͑ի%%ǣӕǣ͑Ύфӥ̲ӕǣӥ͑
meã Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիücۡ a۳x rü aixcüma ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x ga duüۡxüۡgü. Rü
naxca۳ի͑Йľ̲իŕիücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ ֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ͑͑ի%իüۡ ga
Ëȍɗիɥ͖u۳xmatáta Cristu naxwa۳xexüۡrüüۡ ‫ڟ‬
ChinaɥՓфӥkǣɗֆɗիɥǣ͑Ύфӥcua۳ xruüۡ.
ЙɗիɥǣӥɗЙľфӥ̲իüۡwa. 20ॸRü chierü ۡ ۡ
Rü yema nge ga Agá rü naxütaxü ɗֆɗիɥ
ñu۳xmatama pexüۡҡՓËȍ͑ǣŕի̲ǣӕ͑ ga Abráüۡ rü yemaca۳իǣ͑ǣɥի%Ëӥǣӥфӥ
pemaã chidexaxüchixücۡ a۳x, rü tama ͑ǣɥիфüüۡtama togütüüۡwa nayexmagü rü
ñu۳xmarüüۡ pexca۳x tama ínanguxüۡ. Rü yemaãcü ga yema
chanaxümatümarexücۡ a۳x. Erü ñu۳xma rü nge rü wüxi i cua۳xruüۡ ɗֆɗիɥ͑Ëȍɗǣɗ
tama nüxüۡ chacua۳x na ҧacügu pemaã ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗ͖u۳ի̲̲իŕիüۡ rü
Ëȍфӥիɥ͑ӥիüۡ. ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥՓľфӥիɥիüۡ. Erü nümagü rü
ñu۳xma rü ta natüüۡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥɗ
Ore i cua۳xruüۡ i Abráüۡxüۡtaxüۡ ga Agáchiga
͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃֆիӕիüۡ ga
rü nama۳xüۡchi ga Charachiga
ma۳իЙӦ͑ľǣæȍɗ͑ɥ ‫ ڟ‬ya Arábiaanewa
21ॸѠӥЙľ̲͑͑ǣŕ̲ͅΎɥËȍŃ ͑ǣŕի̲͑ľՓ. Rü ñu۳ի̲фӥҡ͑ǣŕ̲
ümatüxüۡ i mugütüüۡwa pegü ̲ӕǣӥǣӕ͑իɥфӥҡ̲͑ӥիüۡ narüxoe.
Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕËȍüۡxüۡ, rü chanaxwa۳xe 26-28ॸNatürü yema nge ga Abráüۡ
i chomaã nüxüۡ pixu ngoxi aixcüma nama۳xüۡchi rü tama Agárüüۡ ɗֆɗիɥ. Rü

nüxüۡ ЙľËӕ͖͑ӕիӡ͖իüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣɥ͑ľǣʊËȍфӥ͑¡ӕֆľфӥҽӕЙ͑%իüۡ‫ڟ‬
mugü. 22ॸƄфӥ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥՓ͑ӥիüۡ ͑ֆիΥǣk¡фáüۡ ga yexguma Tupana
tadau rü Abráüۡ rü nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma ga namaã nüxüۡ ixuxgu rü tá na nüxüۡ‫ڟ‬
taxre ga nane. Rü wüxi ga nane rü nayexmaxüۡ ga wüxi ga nane. Rü ñu۳xma
naxüۡtaxüۡ ga Agáwa nüxü‫ ۡڟ‬nayexma, rü Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ֆɗիľ̲фӥҡҡֆիΥɗ
͑ɥǣ͑͑ľфӥnama۳xüۡchi ga Charawa ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡ̲%ɗիӕ͑ľҡիüۡ. Rü
nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma. 23ॸRü guma nane ga ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳ի̲фӥҡ̲͑ǣŕ̲
naxüۡtaxüۡwa nüxüۡ‫ ڟ‬yexmacü, rü nabu nuxcümaüۡgüxüۡ i mugütüüۡwa
ֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣ͑Ύфӥ͑ǣәËȍüۡ ga ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥk¡фáüۡ
Abráüۡ. Natürü guma nane ga nama۳xüۡchixacügürüüۡ ҡɗիɥǣӥ. Rü
nama۳xüۡchiwa nüxüۡ‫ ڟ‬yexmacü, rü nabu ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ tadau na aixcüma
yerü yemaãcü inaxuneta ga Tupana. ҽӕЙ͑ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ i norü ore ga Abráüۡ
24-25ॸRü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ nama۳xüۡchichiga ümatüxüۡ i ñaxüۡ:
ľфӥ͑ǣŕ̲Փ͑͑ǣŕի̲ɗҧacü i ٘‫ͮؽ‬ҡ%ŕ, Pa Ngecü i Ngexacücü!
ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ i pexca۳x ‫ؽ‬ѠӥËӕфӥҡ%ŕ̲%фӥիɗի͑իüۡ
chango۳իŕŕËȍüۡxüۡ. Rü yema taxre ga woo tagumachire۳x na
ngexüۡgü rü taxre i cua۳xruüۡǣӥ͑ɗիɥǣӥ͑ cuxãxãcüxüۡ! Erü tá cuxãxãcü,
͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ icuáxüۡca۳x na ñuxãcü фӥ͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡ i cuxüۡtaxüۡ i
Tupana duüۡxüۡgüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ na cuteaxü‫ ۡڟ‬ãxãcüxüۡãrü yexera tá
naxüۡtawa nangugüxüۡca۳x. Rü yema cuxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗËӕիËӥǣӥٚ,
ñaxüۡ. 29ॸNatürü guma Abráüۡ nane ga yatü i nügü íwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡchaüۡxüۡ

naxüۡtaxüۡwa nüxü‫ ۡڟ‬yexmacü, rü chixri ͑͑ǣŕ̲%ËӥTupanape۳xewa namexücۡ a۳x,
namaxüۡ namaã ga guma Abráüۡ nane ga фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑nacua۳xãchi na
Tupanaãrü unetagagu bucü. Rü ҡիӕËӥфӥՓ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑ֆӕի%իüۡ i
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i ñu۳xma rü yixema i norü maxüۡ ega tama aixcüma naga
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡgagu tüxüۡ‫ ڟ‬na ͑իɥ͑ӥǣӕɗǣӕիüۡma i togü i mugü. 4ॸRü
͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ, rü chixri tamaã ǣӕի%̲ɗЙľ̲ɗ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիŕ͑
͑ËȍΎЙľҡӥɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗ Tupanape۳xewa pimexüۡ ľǣ͑ǣӕЙľիɥիǣӕɗ
naxwa۳xegüxüۡ ͑͑ǣӕɗիɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, rü pemaã nüxüۡ chixu rü
̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. 30ॸ¿Natürü ̲фӥæфɗѸҡӕ͑ЙɗիɥǣËȍɗɗ͑ǣŕիǣӕ̲ի. Rü
͖ӕիӡ͖իüۡ i Tupanaãrü ore i ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pegü nüxna peyaxüۡիŕŕɗ
ümatüxüۡwa? Rü dücax, ͑ǣŕ̲Փ ͑ǣŕ̲͑ǣľËȍüۡ ga noxri Tupana namaã
Abráüۡmaã nüxüۡ ͑ɗիӕǣ͑͑ǣɥիüۡ pexüۡ ngechaüۡxüۡ. 5ॸͮҡӥфӥҽӕЙ͑%ŕɗ
ínatáxüۡca۳x ga naxüۡtaxüۡ ͑ǣɥ͑ľ̲%, yerü Ԗӥ͑ľիüۡ ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ na
ҡիӕËӥфӥՓ̲ֆľ̲͑ǣɥ͑ľ̲% ֆիΥǣӥիücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ
nayayauxye ga norü yemaxüۡ ga ínan۳g۳ӕիŕŕիüۡ na Cristugagu Tupanape۳xewa
nama۳xwaxüۡchixüۡËӥǣ͑͑ľ%фӥҡɗիɥիüۡ. imexüۡ. 6ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma na
31ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ,
nüxüۡ tadau rü tama Abráüۡ rü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥľǣՓΎΎ
naxüۡtaxüۡxãcügürüüۡ ҡɗիɥǣӥ, erü tama íiwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgu rü e۳xna tama,
͑ǣŕ̲̲ӕǣӥҡüüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. Natürü ľфӥҡ̲͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗTupanape۳xewa tüxüۡ
Abráüۡ nama۳xüۡchixacügürüüۡ ҡɗիɥǣӥ, erü ̲ľիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑naxwa۳xexüۡ i
Tupanaãrü unetagagu tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ ñu۳ի̲͑ɗիɥ͑ɗիËӥ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü
tórü maxüۡ. ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗǣӥ͑ɗ͑ǣľËȍüۡgüxüۡ. 7ॸPema
rü meãma ipenaxügü na Cristuwe
Meã pegüna pedaugü na tama wena
Йľфӥիɥիüۡ. ¿Rü texé e۳xna pexü‫ ۡڟ‬nüxüۡ taxoo۳x
͑ǣŕ̲̲ӕǣӥҡüüۡՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x
͑ҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ%̲իücۡ a۳x i norü ore
ñu۳xma ya Cristu rü marü tüxüۡ ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ? 8ॸRü pemaã nüxüۡ chixu,
5
1ॸRü
ínanguxüۡիŕŕ͑ҡ̲͑ǣŕ̲ rü tama Tupana ga noxri pexca۳x c۳Ëӥ͑ɗիɥ

mugütüüۡՓɗ͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳x. Rü ya yima pexüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ oócü. 9ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥ͑ЙľĀӕǣӥ͑ nüxna pecua۳xãchie rü wüxitama i duüۡxüۡ i
tama wena natüüۡwa pegü chixexüۡ üxüۡ, фӥ͑͑Ëȍɗիľիŕŕɗǣӕիüۡma i
Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕիücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ. 2ॸ¡Rü togü i natanüxüۡgü, ñoma wüxi i íraxüۡ i
choxü‫ ۡڟ‬ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ! Rü choma i Pauru rü Й%ӡ%фӥЙӕիŕŕфӕüۡ rü wüxi i taxüۡ ɗЙ%ӡËȍф
pemaã nüxüۡ chixu, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣӕ ɗЙӕիŕŕիüۡrüüۡ. 10ॸæȍΎ̲фӥËȍֆիΥ͑ҡΔфӥ
Йľիɥիǣӕ͑Йľǣӥ Cori tá pexüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ na choma nagu
ípewiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ Ëȍфӥիɥ͑ӥիüۡrüüۡ ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիücۡ a۳x.
penayaxuxücۡ a۳x i perü maxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ͮҡӥфӥҽӕЙ͑ҡ͑͑ЙΎիËӕɗ͑ǣŕ̲
ya Cristu rü chi taxuwama pexü‫ ۡڟ‬name. 3ॸRü duüۡxüۡ i pexüۡ Ëȍɗիľ%ŕիŕŕիüۡ, rü nüŕt‫ ڟ‬ama
wena pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիüۡrüüۡ i ͑ɗիɥľǣՓΎΎҡľիŃҡɗիɥǣӕ. 11ॸRü nümaxüۡ i
duüۡxüۡgü rü chauchiga nidexagü, rü nüxüۡ Йľ̲իŕǣӕ, фӥҡ%ӡҡ̲Йľիľ͑ľ%фӥ

nixugüe na choma rü duüۡxüۡgüxüۡ ngúchaüۡ pexügü. 17ॸƄфӥ͑ǣŕ̲
Ëȍ͑ǣәľիŕŕիüۡ na nügü taxüneãrü ngúchaüۡ фӥҡ̲ҽӕЙ͑%ŕɗ
ínawiücۡ ha۳xmüpe۳xechiraüۡxücۡ a۳x rü mugü Ԗӥ͑ľիüۡãrü ngúchaüۡmaã nawüxigu. Rü
͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥիücۡ a۳ի͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ‫ڟ‬ ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%իŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü ngúchaüۡ
͑͑ǣŕի̲իücۡ a۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ. rü tama taxüneãrü ngúchaüۡmaã
Natürü, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ nawüxigu. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ҡիфľɗ
͑ǣŕ̲%ËӥĀӕüۡxüۡgüxüۡ Ëȍ͑ǣәľիŕŕǣӕ, rü ngúchaüۡgü, rü nügüchi naxaie erü
ҡ%ӡËȍɗ̲ËȍΎՓľ͑ɗ͑ǣŕիüۡtanü i Yudíugü, ՓӥիɗËȍɗǣӥɗ͑ǣŕ̲фӥҡ̲%
ľфӥҡ%ӡËȍɗ̲͑%ŕՓnangu۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľ inacuáxchaüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i pema rü
i nüxüۡ chixuxüۡ nachiga ya Cristu ga ҡիӕËӥфӥՓЙľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲Йľ̲ҡ̲
curuchagu taxca۳x yucü. 12ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ penaxwa۳xexüۡ. 18ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
duüۡxüۡgü i pexüۡ Ëȍɗիľ%ŕǣӥիüۡ rü pexüۡ ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ pemaã icua۳xgux, rü
ucu۳իŕǣӥիüۡ na pegü ̲фӥҡ̲͑ǣŕ̲͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ i
ípewiücۡ ha۳xmüpe۳xechiraüۡxücۡ a۳x, rü mugütüüۡՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥ. 19ॸRü meãma
¿tü۳xcüüۡ e۳ի͑ɗ͑ӥ̲ǣӥɗҡ%ӡ͑ΎիҡËӥ̲ nango۳ի͖͑ӕի%Ëӥ̲͑իŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
nügü yacaugüpüxücharexegüxüۡ ta? duüۡxüۡgü i naxüۡneãrü ngúchaüۡ ügüxüۡ,
13ॸNatürü pemax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü фӥ͑ɥɗ͑ǣľ̲%̲իŕիüۡ, rü
Tupana pexca۳ի͑Ë͑͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ͑ airugürüü̲ۡфľɗիɥǣӥիüۡ. Rü tama
ípenguxüۡxücۡ a۳x. Natürü ñu۳xma na nüxna ͑ի%͑ľŕ͑ҧacü rü chixexüۡ naxügüxüۡ.
ípenguxüۡxüۡ, фӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣŕmaca۳x 20ॸRü tupananetachicüna۳xãgüxüۡ
pexeneãrü ngúchaüۡ pexügü. Natürü name nicua۳xüüۡgü, rü nayuüe rü

͑ɗիɥ͑ЙľǣӥЙľ͑ǣľËȍüۡgüxüۡ фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ ͑͑ǣΦxwa۳xegü, фӥɗǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ, rü
pegü perüngüۡիŕŕǣӥիüۡ i wüxichigü. 14ॸErü nachoxüۡgawa۳xegü, rü togüchi naxaie
guxüۡma i Tupanaãrü mugü rü wüxi i ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgüca۳x, rü nanuxwa۳xegü,
muwatama nango۳x rü ñanagürü: rü duüۡxüۡgüxüۡ naxucu۳իŕǣӥ͑ҡΎɗ
“¡Rü nüxüۡ nangechaüۡ i cumücü na ngu۳իŕŕҡľǣӕ͑իɥիüۡca۳x, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
cugütama cungechaüۡxüۡrüüۡ!ٚ nayatoye i duüۡxüۡgü na tama wüxigu
ñanagürü. 15ॸͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľիӕ%ŕǣӥ ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x. 21ॸRü togüarü
ľфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľǣӥ̲%Йľ͑ӕŕǣӕфӥ ͑ǣŕ̲իüۡgüca۳ի͑ɗի%ӡի%Ëȍɗǣӥ, rü
pegüchi pexaiegu, rü ngürüãchi tá pegü ͑͑ǣ%իŕwa۳xegü, rü peta naxügüecha, rü
ЙľՓΎΎ͑ľфӥҡɗЙľֆ͑իΎիŕŕɗҽӕЙ͑%фӥ nanaxügü i muxüۡma i togü i chixexüۡgü i
ΎфľɗЙľՓ͑ǣŕի̲իüۡ. ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x,
wena pemaã nüxüۡ chixu rü guxüۡma i
ͮǣŕ̲ҡիӥ͑ľ%фӥ͑ǣәËȍüۡ rü
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲իŕիüۡ, rü
ҡ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü
nataxutáma i nachica i ngextá Tupana
ngúchaüۡmaã nawüxigu
ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa. 22ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
16ॸPemaãnüxüۡ chixu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tamaã icua۳xgu, rü
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ naxwa۳xexüۡãcüma ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡӥիüۡ nangüۡիŕŕիüۡ na yigü
Йľ̲իŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ ingechaüۡgüxüۡca۳x, фӥɗҡ%ŕǣӥիüۡca۳x, rü
̲ľ%ֆɗǣӥ̲%ɗ̲իŕիüۡca۳x, rü yaxna 3ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥǣӕ͑
̲͑%ɗիɥ͑ӥŕիüۡca۳x i togü, rü togümaã wüxi i ҧËӥҡɗիɥիüۡ, rü tügütama

imecümagüxüۡca۳x, rü togüxüۡ ҡՓΎ̲ӥիŕŕ, erü Tupanape۳xewa rü
rüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x, rü aixcüma taxuümۡ achire۳իҡɗիɥ. 4ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i
ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ ixuxüۡ. wüxichigü, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡӥǣӥфӥ
23ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ maxüۡtama tangugü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
tüxüۡ narüngüۡիŕŕ͑ҡ̲Ëȍɗիľիüۡmaã namexgu i tümaãrü maxüۡ, rü tügümaã
͑ҡľǣӕիŕŕիüۡca۳x ega togü chixexüۡ ҡҡ̲ҡҡ%ŕ, rü nataxuma i tü۳xcüüۡ
tamaã ü۳xgux. Rü tüxüۡ narüngüۡիŕŕ͑ togüarü maxüۡwa tügü tangugüarü
meãma yigünatama idauxüۡca۳x na tama maxüãۡ x۳ . 5ॸErü tanaxwa۳xe i wüxichigü na
chixexüۡgu iyi۳ xüۡca۳x. Rü nataxuma i tümaãrü maxüۡnatama tadauxüۡ i
mugü i nachu۳xuxüۡ na naxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ Tupanape۳xewa. 6ॸRü yíxema nayaxuxe i
mexüۡgü. 24ॸѠӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ngu۳իŕŕҡľɗҽӕЙ͑%фӥΎфľՓфӥ
aixcüma Ngechuchu ya Cristuarü tanaxwa۳xe na tümaãrü ngu۳իŕŕфӕüۡmaã
duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü marü nüxüۡ narüxoe tan۳g۳auxüۡ i nagúxüۡraüۡxüۡ i tümaãrü
ga yema nuxcümaüۡxüۡ ga norü maxüۡ ga ͑ǣŕ̲իüۡgü. 7ॸ‫ؽ‬ѠӥЙľիӕ%ŕǣӥ͑ҡ̲
chixexüۡ, rü yema naxüۡneãrü ngúchaüۡgü ípetüexücۡ a۳x i perü maxüۡwa! Erü
ga chixexüۡ, rü guxüۡma ga ҧacü ga to ga taxucürüwa texé Tupanaxüۡ ҡՓΎ̲ӥիŕŕ.
ngúchaüۡ ga tama mexüۡ. 25ॸRü ñu۳xma na Rü yíxema chixexüۡ Ӧիľ, rü chixexüۡ tá
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tüxna naxãxüۡ i tórü tayaxu. Rü yíxema mexüۡ Ӧիľ, rü mexüۡ tá
maxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥ̲ҡΔфӥ ͑ɗիɥɗҡֆիӕիüۡ. 8ॸRü yíxema tümaxüneãrü
maxüۡmaã na inacuáxüۡ. 26ॸRü tama name ngúchaüۡ üxe, фӥ͑ǣŕ̲ҡӥ̲իüۡneãrü
ɗֆɗǣӥɞҡфӥҡфӥҡΎǣӥ̲%ҡ͑ӕ%ŕ, rü bai ngúchaüۡ rü tá yuwa tüxüۡ naga. Natürü
na ҧacüca۳իɗի%ӡի%Ëȍɗիüۡ. ֆɞիľ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü ngúchaüۡ
üxe, фӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡwa tá
̲ͮľ͑ɗիɥɗǣӕի%̲ɗЙľ̲фӥЙľǣӥ
tanayaxu i maxüۡ i taguma gúxüۡ. 9ॸRü
perüngüۡիŕŕǣӥɗՓӥիɗËȍɗǣӥ
͑ǣŕmaca۳x tama name na nüxüۡ rüchauexüۡ
na mexüۡ ixüexüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲
6
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
texéxüۡ peda۳u۳xgu na ҧacü rü nüxüۡ rüchauegu, rü düxwa mexüۡ tá tayaxu
chixexüۡgu tanguxüۡ, фӥЙľ̲͑ҽӕЙ͑%ŕ i Tupanaxüۡtawa. 10ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x
ɗԖӥ͑ľիüۡ naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲͑Йľ̲իŕիüۡ, ͑ǣŕիǣӕ̲ҡӥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕ͑ҧacümaã
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ pengechaüۡãcüma tüxüۡ togüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
perüngüۡիŕŕ͑ɗҡֆфӥwe۳xãchixücۡ a۳x. guxãxüۡma tarüngüۡիŕŕ. Natürü yexera
‫ͮؽ‬ҡӥфӥЙľիӕ%ŕǣӥɗՓӥիɗËȍɗǣӥ, na tama tanaxwa۳xegü na nüxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡ i
pema rü ta nagu peyi۳ xücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥфӥtaeya۳իǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ.
chixexüۡ! 2ॸ¡Rü pegü perüngüۡիŕŕǣӥɗ
Pauru nayaxucu۳իŕǣӥǣֆľ̲
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃЙľҡ͑ӥՓǣӕիËȍիüۡgü
yaxõgüxüۡ, rü nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ
tüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕ! Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ
pegü perüngüۡիŕŕǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ 11ॸRü
nuã tá ichanaxügü na
Йľֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲æфɗѸҡӕЙľիüۡ muxüۡ. chomaxüۡchima cho۳xme۳xmaã pexca۳x
chanaxümatüxüۡ i ñaã popera. ¡Rü ñoma i naãne rü marü tama choxüۡ

dücax, nüxüۡ peda۳u۳իɗ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲ nacuáxchaüۡ. 15ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
chaxümatüxüۡ na ñuxãcü natamatüxüۡ! Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡgü
12ॸѠӥ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗЙľիüۡ ͑ǣәľիŕŕիüۡ ɗիɥǣӥǣӕ, rü Tupanape۳xewa rü taxuüۡma
na pegü ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑
ípewiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxüۡca۳x, rü íiwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ rü e۳xna tama.
͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ namu erü ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ɗիËӥ̲nape۳xewa mexüۡ
͑͑ҡ%ŕիŕŕǣӥËȍüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ ͑ɗիɥ͑͑իӥËȍɗËӥӥիüۡ i tórü maxüۡ na
Yudíugü na tama naxchi naxaiexüۡca۳x ngexwacaxüۡxüۡ i duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡca۳x.
nagagu na Ngechuchu ya Cristu ga 16ॸRü Tupanana naxca۳x chaca na pexüۡ
curuchagu yucüaxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡ. ͑ҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡca۳x rü nüxü‫ۡڟ‬

13ॸErü woo i nümagü na pengechaüۡtümüüۡgüxüۡca۳x i guxãma i
ínawiüۡcha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ, rü tama Йľ̲ɗɗիËӥ̲ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥիľɗ͑ǣŕ̲
͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗǣӕիüۡma i mugü. Natürü pemaã nüxüۡ chixuxüۡ, rü guxãma ya
nümagü rü nanaxwa۳xegü na pegü yíxema aixcüma Tupanaãrü duüۡxüۡgü
ípewiüۡcha۳xmüpe۳xechiraüۡxüۡ, na ɗիɥǣӥիľ. 17ॸRü ñu۳xmawena rü tama
yixcama nügü yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x rü togü chanaxwa۳xe na texé ҧacü rü guxchaxüۡgü
i Yudíugümaã nüxüۡ na yaxuxüۡca۳x na choxna ãxüۡ. Erü choma rü aixcüma tórü
pema rü ta naxrüüۡ ͑ǣӕЙľիɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ Cori ya Ngechuchuarü duüۡxüۡ Ëȍɗիɥ. Rü
nuxcümaüۡgüxüۡ i mugü. 14ॸNatürü i ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥo۳xrigüchica i chowa
choma rü chaugü chicua۳xüüۡ erü nüxüۡ‫ڟ‬ ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡwa nüxüۡ pecua۳x na
ËȍֆիΥֆҡΔфӥæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕֆ ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲. 18ॸPa
Cristu ga curuchagu yucü. Rü æȍӕľ͑ľŕǣӥի, chanaxwa۳xe i tórü Cori
͑ǣŕmaca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥɗËȍӕǣӥ ya Ngechuchu ya Cristu pexüۡ
chicua۳xüüۡxüۡ. Rü ñu۳xma na Cristu ga narüngüۡիŕŕɗǣӕի%̲ɗЙľ̲ի. Rü
curuchagu yucüaxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥիüۡ, rü marü ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
ҡ̲͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľфӥ Rü nuãma pexna,
͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i Pauru
POPERA GA EPÉCHIUWA YEXMAGÜXÜۡ GA
nagúxüۡraüۡxüۡ i ngüۡիŕŕɗͮ%ŕɗ
Ԗӥ͑ľիüۡՓ͑ľɥիüۡ i tórü maxüۡca۳իɗիɥիüۡ.
yaxõgüxüۡ ǣƄЙŃËȍɗӕфӥɥ%͑ľՓ 4-5ॸRü tautama naãne ü۳xgu, rü
yexmagüxüۡ
Cristugagu Tupana tüxüۡ nidexechi na
nape۳xewa ixüünegüxüۡca۳x rü na
1
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆƄЙŃËȍɗӕՓ
ͮǣŕի̲ǣӥիľ, ËȍΎ̲ɗЬӕфӕ͑ɗիɥɗ nataxuxüۡca۳x i tórü chixexüۡ i nape۳xewa.

pexca۳x chanaxümatüxüۡ i ñaã popera. Rü Tupana rü poraãcü tüxüۡ nangechaüۡ.
ѠӥËȍΎ̲ɗЬӕфӕËȍɗիɥɗҽӕЙ͑ËȍΎիüۡ Rü yemaca۳x nuxcümamatama tüxüۡ
yaxuxüۡ na Ngechuchu ya Cristu choxüۡ naxuneta na naxãcügüxüۡ tüxüۡ
muxüۡca۳x na duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nadexüۡca۳x Ngechuchugagu. Rü
chixuxüۡca۳x i norü ore. Rü pexca۳x ֆľ̲%Ëӥ͑͑իӥֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣ
chanaxümatü i guxãma i pema ya norü ngúchaüۡ. 6ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ
ƄЙŃËȍɗӕфӥɥ%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľфӥ i guxüۡguma nüxüۡ ticua۳xüüۡgü ya
Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľфӥ Tupana. Erü nüma rü poraãcüxüchima
Ngechuchu ya Cristuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիľ. 2ॸRü tamaã namecüma rü poraãcü tüxüۡ
chanaxwa۳xe i pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥЙľիüۡ narüngüۡիŕŕǣֆľիǣӕ̲taxca۳x núma
͑ҡ%ŕիŕŕֆҽ͑ҡӥֆҽӕЙ͑фӥҡΔфӥ namuãxgu ga Nane ya nüxüۡ
Cori ya Ngechuchu ya Cristu. nangechaüۡxüۡchicü. 7ॸRü Tupana rü
poraãcü tüxüۡ nangechaüۡ, rü yemaca۳x
Tupana rü poraãcü tüxüۡ narüngüۡիŕŕľфӥ
nanamu ga Nane na taxca۳x nayuxüۡ rü
Cristuarü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ
nagü inabaxüۡ na yemaãcü tüxüۡ
3ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ ticua۳xüüۡgü ya ínanguxüۡիŕŕüۡca۳x rü tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ
Tanatü ya Tupana ya tórü Cori ya nangechaüۡxüۡca۳x ga tórü pecadugü. 8ॸRü
Ngechuchu ya Cristunatü. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ Tupana tüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥ
ɗ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑իӥľфӥ͖u۳xma na poraãcü tüxüۡ nangechaüۡxüۡ ga yexguma
Cristuarü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü nüma ya tüxna naxããxgu ga guxüۡma ga tórü cua۳x
ҽӕЙ͑фӥĀիӡՓtaxca۳x ne nanamu i ͑ҡ%ŕիüۡ icuáxüۡca۳x rü tüxüۡ‫ڟ‬
476
477 ƄЬƈæȸʊԆæԖۡ۳Ã۳ ռॷ1
natauxchaxüۡca۳x i norü ore. 9ॸRü tüxüۡ ͑Ύիфӥɗիɥǣӥիüۡ rü tá aixcüma tanayaxu i

nüxüۡ nacua۳իŕŕǣ͑Ύфӥ͑ǣәËȍüۡ ga guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡ̲%ɗ͑իӕ͑ľҡիüۡ i
͑Ύիфɗ͑ӥիɥËҡ̲͑ӥիüۡ nacuáxüۡ. Rü ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ә̲͑իӡիǣӕ͑
yema norü ngúchaüۡ ga pecaduwa tüxüۡ íyanguxüۡիŕŕիüۡchixüۡca۳x.
nuxcümaxüۡchima Cristumaã nagu Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ͑͑ӥիüۡ
͑իɥ͑ӥիüۡ ga Tupana, фӥֆľ̲͑ɗիɥǣ icua۳xüüۡgüxüۡ ya Tanatü ya Tupana ya
ñoma ga naãnewa na namuãxüۡ na tüxüۡ ̲ľիŕËȍɗËӥ.
ֆ̲իŕիŕŕիüۡca۳x. 10ॸRü yema nagu
Pauru rü Tupanana naxca۳x naca na yema
͑իɥ͑ӥիüۡ ͑ɗիɥ͑Cristume۳իŕՓ
yaxõgüxüۡna naxããxüۡca۳x ga cua۳x
͑͑ǣŕի̲իŕŕ%իüۡ i guxü̲ۡɗĀիӡǣӕիüۡ i
͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ rü guxüۡma i ñoma i 15-16ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, ñu۳xma na nüxüۡ
͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ ۡ
chacuáxü na aixcüma tórü Cori ya
͑͑իӥֆҽӕЙ͑ɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑Փ Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ rü na
͑͑ǣӕիǣӕ͑ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡ. 11ॸYerü aixcüma nüxüۡ pengechaüۡgüxüۡ i guxüۡma
nuxcümamatama Tupana toxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ, rü
nidexechi na Cristugagu ͑ǣŕmaca۳x taguma nüxüۡ charüchau na
tanayauxgüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i pexca۳ի̲Ύիŕ͑ӥի͑Ëȍի%իüۡ rü pexna
taguma gúxüۡ i nüma toxna chacua۳xãchixüۡ ɗËȍΎфӥֆӕ̲ӥիŕՓ. 17ॸRü
naxãxchaüۡxüۡ. Rü aixcüma yemaãcü ͑ǣŕիǣӕ̲̲͑%ËȍɗĀľիǣӕֆҽ͑ҡӥ
toxüۡ narüngüۡիŕŕֆľфӥֆľ̲͑ɗիɥǣ ֆҽӕЙ͑ֆ̲ľիŕËȍɗËӥֆͮ͑ҡӥֆ
norü ngúchaüۡ ga Tupana ya guxüۡma tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristu, rü
ücü, ͑ǣŕ̲͑ӥ̲͑ǣӕ͑իɥ͑ӥիüۡãcüma. naxca۳x nüxna chaca na pexna
12ॸRü yemaãcü Tupana toxüۡ nidexechi naxããxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲cua۳իɗͮ%ŕɗ
na naxca۳իҡ̲իŕիüۡca۳x rü nüxüۡ Ԗӥ͑ľիüۡՓ͑ľӡիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗ
ticua۳xüüۡgüxüۡca۳x naxca۳x na tomaã Ԗӥ͑ľիüۡ ҡ͑ɗիɥɗpexca۳x nango۳իŕŕիüۡ i
namecümaxüۡ i toma i toxira Cristuaxü‫ۡڟ‬ Tupanaãrü ore i mexüۡ na yexeraãcü
͑ҡֆիΥǣӥիüۡ. 13ॸRü yexgumarüüۡ ta ga nüxüۡ pecuáxüۡca۳x ya Tupana. 18ॸRü
pema i Epéchiucüۡ۳ãx۳ gü, rü yexguma Tupanana naxca۳x chaca na nümatama
nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ pexüۡ yango۳ի͑%ŕիŕŕիüۡca۳x, na nüxüۡ
ɗիɥիüۡ i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ, rü yexguma pecuáxüۡca۳x na ҧËӥֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥǣӕ, rü natanüxüۡgü ípenan۳g۳ӕիŕŕիüۡ i naxca۳x pexüۡ
Йɗիɥǣӥ. Rü Tupana ga tamaã ixunetacü yadexechixüۡ. Rü nüxna naxca۳x chaca na
na tüxna namuãxüۡca۳իɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ, pexüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕիüۡca۳x na ñuxãcü
фӥ̲фӥЙľի̲͑͑͑ӕɗ͑ǣŕ̲ͮ%ŕ ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma
na nüxüۡ pecuáxüۡca۳x na aixcüma norü gúxüۡ i nüma norü duüۡxüۡgüca۳x
duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ. 14ॸRü nüma ga ̲͑ľիŕŕիüۡ ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa.
ҽӕЙ͑͑ә̲̲͑͑ӕǣͮ%ŕɗ 19-20ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta rü nüxna
Ԗӥ͑ľիüۡ na nawa nüxüۡ icuáxüۡca۳x na naxca۳x chaca na pexüۡ nüxüۡ

aixcüma tá tüxna naxããxüۡ i guxüۡma ga nacua۳իŕŕիüۡca۳x na ñuxãcü nataxüchixüۡ i
yema tamaã inaxunetaxüۡ. Rü yixema na ͑ΎфӥЙΎфɗҡՓ͑ǣŕի̲իüۡ rü namaã
ƄЬƈæȸʊԆæԖۡ۳Ã۳ ռॷ1ٍॷ2 478
tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ ɗֆɗիľ̲͑ֆիΥǣӥիüۡ. guxãma ga yixema rü yemaãcü chixri

Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ̲ЙΎфɗҡիü̲ۡ%͑ɗիɥǣ ҡ̲իŕǣüۡpa. Rü tanaxü ga tóxrütama
napuracüxüۡ ga Tupana ga yexguma ngúchaüۡ, фӥ͑ǣӕҡիɥǣֆľ̲ҡիӥ͑ľ
yuwa Cristuxüۡ ɞ͑ĀիŕŕǣӕфӥĀիӡǣӕիüۡ naxwa۳xexüۡ фӥֆľ̲ҡ%ŕnaxwa۳xexüۡ.
ga naãnewa nagaãxgu rü nügüarü Rü yemagagu yema togü ga duüۡxüۡgü ga
ҡӥǣӥ͑ľËӥՓՓֆ͑ҡΎիŕŕ%ǣӕ͑ chixexüۡ ügüxüۡrüüۡ ͑Փҡիӥǣӥɗ͑ǣŕ̲
guxããrü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡca۳x. 21ॸRü ЙΎիËӕɗ%ӡËӥ̲իüۡchixüۡ i Tupana
yemaãcü guxüۡŕҡ‫ ڟ‬ӥՓ͑͑ֆľի̲իŕŕ. Rü ̲ľիŕŕիüۡ. 4ॸNatürü ga Tupana rü
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü Cristume۳իŕՓ poraãcü nüxü‫ ۡڟ‬tangechaüۡtümüüۡgü rü
͑͑ǣŕի̲ǣӥɗǣӕիü̲ۡɗĀիӡǣӕիüۡ i poraãcü tüxüۡ nangechaüۡ. 5ॸRü yemaca۳x,
naãnecüۡ۳ãx۳ i ãŕ۳xgacügü rü guxüۡma i woo tórü pecadugagu ñoma iyuexüۡrüüۡ
ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i ãŕ۳xgacügü. Rü ҡɗիɥǣӥ, natürü ga Tupana rü Cristuxüۡ
͑ǣŕ̲%Ëӥnaxme۳իՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥɗ ɞ͑Āիŕŕիüۡgagu tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕ. Rü
guxüۡma i pora i ñu۳ի̲͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ rü ñu۳xma rü pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i
guxü̲ۡɗЙΎфɗҡ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Rü taguma gúxüۡ, erü Tupana pemaã
͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ӥ̲фӥǣӕիüۡ i namecüma. 6ॸRü yema na Ngechuchu ya
ãŕ۳xgacügüarü ãŕ۳իǣËӥҡ͑ɗիɥɗ Cristuxüۡ Փľ̲͑͑իŕŕիüۡrüüۡ rü tüxüۡ rü
guxüۡguma. 22ॸRü yemaãcü ga Tupana rü ҡ̲͑իŕիŕŕǣҽӕЙ͑. Rü yemaãcü
marü Cristume۳իŕՓ͑͑ֆľի̲ǣӥիŕŕ nanaxü na yixema rü ta Cristumücügü
ga guxüۡma. Rü yexgumarüüۡ ta Cristuxüۡ ɗիɥǣӥիüۡca۳x, rü namaã ãŕ۳xgacügü
͑ɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ͑ǣӕիüۡma i ɗիɥǣӥիüۡca۳իɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa. 7ॸRü
ֆիΥǣӥիüۡŕфӕ͑ֆɗɥիüۡca۳x. 23ॸRü ñu۳xma yemaãcü nanaxü ga Tupana na
rü guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ rü wüxigu guxüۡgutáma duüۡxüۡgüxüۡ nawéaxüۡca۳x na
æфɗѸҡӕфӥ͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡՓ ñuxãcü Cristugagu poraãcü tüxüۡ
͑͑ǣŕի̲իüۡ i guxãma i yixema i nüxü‫ۡڟ‬ nangechaüۡxüۡ rü tamaã namecümaxüۡ.
͑ֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nüma 8ॸRü yemaãcü pemaã namecüma ga
͑ɗիɥɗ͑͑ǣŕի̲իŕŕ%իüۡ i guxüۡma i ҧacü i Tupana. Rü yemaca۳x penayaxu ga maxüۡ
͑ǣŕի̲իüۡ i guxüۡwama. i taguma gúxüۡ ֆľфӥЙľֆիΥǣӥ. Rü
͑ǣŕ̲̲իüۡ rü taxucürüwama
ҽ̲իŕľфӥҽӕЙ͑ҡӥիüۡ nangechaüۡ
pegünatama penaxã, natürü Tupana
üۡpa ga pema rü perü
2 ͑ɗիɥǣЙľի͑͑ի%̲фľËӥǣֆľ̲. 9ॸRü
1ॸRü
pecadugagu rü perü chixexüۡgagu tama ҧacü i mexüۡ i pexüxüۡca۳ի͑ɗիɥɗ

ñoma peyuexüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. 2ॸYerü ga pexü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ,
Йľ̲фӥ͑ǣӕЙľիɥǣֆľ̲Ëȍɗիľիüۡ i ͑ҡӥфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆЙľի͑
ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡǣӥ͑ǣӕɥիüۡ. ͑ի%̲фľËӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥҡիәľ̲ҡӥǣӥ
ѠӥЙľ̲фӥ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕǣæȍҡ͑ɗ icua۳xüüxüۡca۳x. 10ॸѠӥҽӕЙ͑͑ɗիɥǣҡӥիüۡ
n۳g۳oxogüarü ãŕ۳իǣËӥɗիɥիüۡ. Rü nüma ̲իŕիŕŕËӥ. Rü ñu۳xma rü tüxüۡ‫ڟ‬
͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡիŕŕ%իüۡ na ͑͑ǣŕի̲ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ yerü
chixexüۡ naxügüxüۡca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ Ngechuchu ya Cristu tórü pecaduca۳x
duüۡxüۡǣӥɗҡ̲ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ. 3ॸRü nayu. ѠӥҽӕЙ͑ҡӥի͑͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲
maxüۡ ̲͑ľ%ɗ̲իŕիüۡca۳x rü mexüۡ toxrüüۡ ֤ӕĀɞӕǣӥЙɗիɥǣӥ. Natürü i ñu۳xma

ixügüxüۡca۳x. Rü yemaãcü tüxüۡ rü Cristu marü yigümaã tüxüۡ
narüngüۡիŕŕǣҽӕЙ͑ֆľфӥՓΎľҡ̲ ͑фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕ. Rü yemaãcü
nuxcümaxüۡchima marü yemagu wüxitama i duüۡxüۡgüxüۡ tüxüۡ ͑ɗիɥǣӥիŕŕ
͑фӥիɥ͑ӥ. фӥɗ͑ֆ͑իΎիŕŕ͑ֆɗǣӥфӥӕՓ͑ӥ
ɗիɥǣӥիüۡ. Rü yexguma nayu۳xgu ga Cristu
æфɗѸҡӕ͑ɗիɥֆҡӥիüۡ фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕËӥ
rü tüxüۡ ínanguxüۡիŕŕ͑ҡ̲͑ҡüüۡwa
11-12ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i pema na tama iyexmagüxüۡca۳x ga yema nuxcümaüۡgüxüۡ
֤ӕĀɞӕǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑ ga mugü ga toma ga Yudíugü nagu
pecua۳xãchie na tama toxrüüۡ na ҡիɥիüۡ. Rü wüxitama i duüۡxüۡgü i
Йɗիɥǣӥիüۡ ga noxri rü tama Tupanaxüۡ na ngexwacaxüۡxüۡ tüxüۡ ͑ɗիɥǣӥիŕŕɗҡΎ̲ɗ
pecua۳xgüxüۡ. Rü yema na tama toxrüüۡ ֤ӕĀɞӕǣӥ͑ҡɗիɥǣӥիüۡ rü pema i tama
Йɗիɥǣӥիüۡ rü yemaca۳x ga toma ga ֤ӕĀɞӕǣӥ͑Йɗիɥǣӥիüۡ. Rü yemaãcü
Yudíugü i togü na nanaxü na guxãma i yixema rü norü
ítawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgüxüۡ, rü nüxüۡ duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥǣӥիüۡca۳x. Rü yemaãcü
tixugüe na pema rü tama yigümaã tüxüۡ ɗ͑фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕ. 16ॸRü
Tupanape۳xewa na pimexüۡ yerü tama yexguma curuchagu nayu۳xgu ga Cristu,
toxrüüۡ pegü фӥɗ͑ֆ͑իΎիŕŕǣֆɗǣӥËȍɗ͑ɗիɗľիüۡ.
ípewiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgü. Rü Rü yemaãcü ga Cristu rü Tupanamaã
yexguma ga pema rü tama Cristuxüۡ tüxüۡ inarüngüx-̲ӥŕիŕŕ, rü wüxitama i
pecua۳xgü, yerü tama Tupanaãrü duüۡxüۡgüxüۡ tüxüۡ ͑ɗիɥǣӥիŕŕ. 17ॸRü
duüۡxüۡgü i Yudíugütanüxüۡ Йɗիɥǣӥ. Rü ֆľիǣӕ̲æфɗѸҡӕ͑ә̲ӡիǣӕ, rü taxca۳x
tama nüxüۡ pecua۳xgü ga Tupana núma núma nanange ga ore ga mexüۡ ga marü
na namuxüۡ ga Nane na duüۡxüۡgüarü yigümaã rü Tupanamaã na
pecaduca۳x nayuxüۡca۳x na nüxna фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիüۡ. Rü yema ore rü toxca۳x
naxããxüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü ͑ɗիɥɗҡΎ̲ɗ֤ӕĀɞӕǣӥǣҡΎիɗф
woo ga yema mexüۡgü ga Yudíugümaã Tupanaxüۡ na tacuáxüۡ. Rü yema ore rü
inaxunetaxüۡ ga Tupana, rü taxucürüwa pexca۳իфӥҡ͑ɗիɥǣՓΎΎҡ̲
penayaxu. Yerü ñoma ga naãnewa rü Tupanaxüۡ na pecua۳xgüxüۡ ga noxrix.
Йľ̲իŕ̲фľ, rü tama nüxüۡ pecua۳x ga 18ॸRü ñu۳xma rü guxãma i yixema rü
ҧacü chi pexüۡ na üpetüxüۡ ga yexguma Cristugagu tüxüۡ‫ ڟ‬natauxcha na Tanatü ya

chi peyuegu yerü tama Tupanaxüۡ Tupanana ingaicamagüxüۡ. Rü
pecua۳x. 13ॸNatürü woo ga noxri rü tama ͑ǣŕ̲ҡ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ
Tupanaxüۡ na pecuáxüۡ, natürü i ñu۳xma rüngüۡիŕŕիüۡ na nüxna
rü nügüxüۡtawa pexüۡ nagagü. Rü ingaicamagüxüۡca۳x ya Tanatü ya
Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ Tupana. 19ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i pema rü woo
yerü pexca۳x nayu rü nagü inanaba. tama Tupanaxüۡ pecua۳xgü ga noxrix, rü
ñu۳ի̲фӥæфɗѸҡӕ͑ɗիɥֆҡӥիüۡ
14-15ॸRü woo tama norü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥǣ
фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕËӥ. Rü noxri ga toma ga yexguma, ͑ҡӥфӥҡ̲͑ǣŕ̲%ËӥЙɗիɥǣӥ
Yudíugü rü pexchi taxaie yerü tama i ñu۳xmax. Erü ñu۳xma rü natanüxüۡ
Йɗիɥǣӥɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chanaxümatüxüۡ ga noxrix. 4ॸRü yexguma

ҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü aixcüma pexca۳x chanaxümatügu rü pemaã nüxüۡ
ҽӕЙ͑ի%ËӥǣӥիӥËȍɗЙɗիɥǣӥɗ͖u۳xmax. Ëȍɗիӕǣֆľ̲͑Ύիфɗŕիüۡguxüۡ ga ore i
20-22ॸǾӕի%̲ɗЙľ̲фӥՓӥիɗֆɥЙҡֆ ñuxãcü Tupana rü Cristugagu duüۡxüۡgüxüۡ
mexüۡne ya Tupana nawa maxüۡne ̲͑իŕիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲ľ%͑Փ
Йɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ëľ̲ľ͑ҡӕɗ́Āфɗֆӕ Йľ͑ǣәľǣӕɗ͑ǣŕ̲ЙΎЙľффӥҡ͑ӥիüۡ
naŕt‫ ڟ‬ügu nugüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲фӥ pecua۳ի͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ga yema ore ga
Tupanaãrü ngúexüۡgü ga imugüxüۡ rü ͑Ύիфɗŕիüۡguxüۡ ga nachiga pexca۳x
norü orearü uruüۡǣӥ͑ɗիɥ. Rü yima chaxümatüxüۡ. 5ॸѠӥֆľ̲͑ɗիɥǣΎфľǣ
ladriyu ya nüxirama cementuétüwa ŕիüۡguxüۡ ga Tupana taxúexüۡma meã nüxüۡ
ɗիӥËӕËȍɗËӥфӥæфɗѸҡӕ͑ɗիɥ. Rü ngŕm‫ ڟ‬a nacua۳իŕŕիüۡ ga noxrix. Natürü i ñu۳xma rü
ۡ ۡ
inanaxügü na naxüãxü ya guxünema ya ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü marü
ֆɗ̲ɥ. Rü düxwa ningu na wüxi ya nanango۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲Ύфľnaxca۳x i
tupauca ya taxüۡne ya Cristugagu Tupanaãrü duüۡxüۡgü i üünexüۡ i yamugüxüۡ
ӥӥ͑ľ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥɗЙľ̲ rü norü orearü uruüۡgü. 6ॸRü ñu۳xma rü tá
͑æфɗѸҡӕфӥЙɗիɥǣӥիüۡ rü wüxigu tomaã pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕɗ͖ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ i
Йľֆ͑ǣӕիŕŕֆՓӥիɗֆҡӕЙӕËֆ ͑ǣŕ̲Ύфľǣ͑Ύիфɗŕիüۡguxüۡ. Rü dücax,
taxüۡ͑ľɗ͑ǣľիҡҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ՓΎΎҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥЙɗիɥǣӥ͑ҡӥфӥɗ͖u۳xma
ímaxüۡxüۡwa. rü pexca۳իфӥҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i
taguma gúxüۡ ga noxri Tupana tomaã
Tupana rü Pauruxüۡ namu na ore i
ixunetaxüۡ. Rü ñu۳xma i pema rü ta norü
mexüۡxüۡ yaxuxüۡ namaã ga yema duüۡxüۡgü
duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. Rü pexca۳ի͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i
ǣҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ
͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥӕ͑ľҡǣӥǣ͑ΎիфɗҡΎ̲%
ñu۳xma na yemaãcü Tupana pexüۡ nüxüۡ yaxuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͖u۳xma rü
3
1ॸRü
rüngüۡիŕŕիüۡ, rü choma i Pauru rü Ngechuchu ya Cristugagu pexü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲

pexca۳իËȍֆӕ̲ӥիŕ. Rü pemaã nüxüۡ chixu i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡǣӥľфӥЙľֆիΥǣӥɗ
rü núma poxcupataüۡՓËȍ͑ǣŕի̲ľфӥ norü ore i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. 7ॸRü woo
Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡ Ëȍɗիɥ. Rü taxuwama chame na chanaxüxücۡ a۳x i norü
nuxma chapoxcu erü guxüۡwama nüxüۡ puracü, natürü ya Tupana rü choxüۡ
chixuchiga na pema rü ta pexüۡ‫ڟ‬ namuãma rü choxüۡ ͑ЙΎфիŕŕ͑͑ӥիüۡ
͑͑ǣŕի̲իüۡ i pechica i Tupanaxüۡtawa chixuxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľɗ̲ľիüۡ. 8ॸRü
ՓΎΎ͑ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ. 2ॸRü chaugüca۳x i Tupanape۳իľՓфӥËȍΎ̲͑ɗիɥ
maneca marü nüxüۡ pecuáchiga na ñuxãcü i guxüۡ i norü duüۡxüۡgüarü ñaxtüwaama
Tupana choxüۡ nangechaüۡãcüma choxüۡ chaxüxüۡ. ѠӥՓΎΎ͑ǣŕ̲%ËӥËȍɗիɥ, natürü
muxüۡ na pexüۡ charüngüۡիŕŕիücۡ a۳x rü Tupana choxüۡ nangechaüۡ rü choxna
pemaã nüxüۡ chixuxücۡ a۳x i norü ore i mexüۡ. ͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗ̲ľիüۡ ͑͑ǣŕ̲
3ॸRü Tupana chomaã nanango۳իŕŕфӥËȍΎիüۡ ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիľ̲%͑ӥիüۡ na
nüxüۡ nacua۳իŕŕǣֆľ̲ΎфľǣЙľËȍɗǣǣ chixuxücۡ a۳x i norü ore i mexüۡ na ñuxãcü
͑Ύիфɗ͑ӥիɥËҡ̲͑ӥիüۡ nacuáxüۡ. Rü ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ rü taguma iyagúxüۡ ga yema
ֆľ̲Ëȍɗǣ͑ɗիɥǣɞффӥՓ̲фӥpexca۳x taxca۳x naxüxüۡ ga Cristu. 9ॸRü nüma ga
481 ƄЬƈæȸʊԆæԖۡ۳Ã۳ ռॷ3ٍॷ4
Tupana ya guxüۡãrü üruüۡ ɗիɥËӥ, rü choxüۡ guxüۡguma poraãcü tamaã mecümacüna

namu na guxüۡ i duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ ËȍË͑ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü ngüۡիŕŕ̲%
chacua۳իŕŕիücۡ a۳ի͖͑ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ pexüۡ ͑ЙΎфľիŕŕիüۡca۳x na aixcüma
norü ngúchaüۡ ǣ͑ӕիËӥ̲ŕիüۡguxüۡ ga peporaexüۡca۳x i perü maxüۡwa. 17-18ॸRü
͑Ύիфɗ͑ӥիɥËҡ̲͑ӥիüۡ nacuáxüۡ. Rü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nüxna naxca۳x chaca na
͑ǣŕ̲͑Ύфӥ͑ǣәËȍüۡ ͑ɗիɥɗæфɗѸҡӕǣǣӕ ЙľфӥΥǣǣӕЙľՓ̲͑իüۡxüۡca۳x ya
tüxüۡ ̲͑͑իŕիŕŕիüۡ. 10ॸRü yemaãcü Cristu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%ËӥЙľфӥ
choxüۡ ̲͑ӕǣҽӕЙ͑͑͑ǣŕ̲ maxüۡwa peporaegu rü pexü‫ۡڟ‬
duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã nüxüۡ ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ǣľËȍüۡ i
chixuxücۡ a۳x i ore i mexüۡ ͑ֆիΥǣӥ%իücۡ a۳x. ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, rü tá wüxigu guxüۡma i
Rü nüma ya Tupana nanaxwa۳xe na ֆիΥǣӥիüۡmaã nüxüۡ pecua۳x na ñuxãcü
ֆիΥǣӥ%իüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥǣӕիüۡma i nataxüchixüۡ i norü ngechaüۡ i namaã
ãŕ۳իǣËӥǣӥɗĀիӡËüãۡ۳ x۳ nüxüۡ nadaugüxücۡ a۳x tüxüۡ nangechaüۡxüۡ ya Cristu. 19ॸRü woo
na ñuxãcü nüxüۡ nacua۳xüchixüۡ ga Tupana tama yanguxgu i tórü cua۳x na nüxüۡ
ga yexguma duüۡxüۡgüaxüۡ‫͑ ڟ‬ҡӕիËȍիŕŕ%ǣӕ icuáxüۡca۳x na nañuxraüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
na naxüۡtawa nangugüxücۡ a۳x. 11ॸRü ngechaüۡ i namaã Cristu tüxüۡ
yemaãcü nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ҡӕիËȍիŕŕǣҽӕЙ͑ ngechaüۡxüۡ, natürü Tupanana naxca۳x
yerü woetama nuxcümaxüۡchima chaca na pexca۳x nango۳իŕŕ%իüۡca۳x na
guxüۡǣӕ̲͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ͑ҡΔфӥæΎфɗֆ ͖ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣľËȍüۡ na
Ngechuchu ya Cristugagu tá na ɗիËӥ̲ЙľՓ͑͑ǣŕի̲իüۡ i guxüۡma i
̲͑իŕիŕŕ%իüۡ i duüۡxüۡgü. Rü yemaãcü Tupanacümagü. 20ॸRü ñu۳xma rü name
͑ֆ͑ǣӕիŕŕ. 12ॸRü ñu۳xma na Cristuarü ͑ɗիɥɗǣӕի%̲ɗֆɗիľ̲фӥ͑ӥիüۡ
duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ rü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ, rü ticua۳xüüۡgü ya Tupana. Erü nüma rü
tüxü‫ ۡڟ‬natauxcha na Tupanana nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗЙΎф͑͑իӥ%իüۡ i
ingaicamagüxüۡ rü taxuca۳xma nüxüۡ na guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲naxca۳x íic۳axüۡ rü e۳xna
imuüۡŕիüۡ. 13ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma na ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡãrü yexeraxüchi. Rü
pexca۳x ngúxüۡ chingexüۡ rü pexüۡ chaca۳ax۳ üۡ ͑ǣŕ̲͑ΎфӥЙΎфɗҡՓ͑ǣŕի̲իüۡmaã
na tama chauxca۳իЙľիΎľǣ%ŕǣӥիücۡ a۳x. Erü ͑ɗիɥɗ͑իӥ%իüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲. 21ॸRü
͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ na chingexüۡ i ñu۳xma rü perü ñu۳ի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i norü
meruüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. duüۡxüۡǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ rü guxüۡgutáma
Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgü naxca۳իɗ͑ǣŕ̲
Cristu rü poraãcü tüxüۡ nangechaüۡ
Ngechuchu ya Cristu üxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
14ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣӕ ֆɗɥ.
Ëȍфӥիɥ͑ӥǣӕ͖͑ӕի%Ëӥҽ͑ҡӥֆ
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü wüxigutama
Tupana taxca۳ի̲͑ľիŕŕիüۡ na naxãcügü
tüxüۡ ͑фӥիɥ͑ӥŕիŕŕ
ɗիɥǣӥիüۡca۳x, rü nape۳xegu chacaxãp‫ ڟ‬ü۳xü
ۡ ۡ ۡ
4
15
na nüxü chicua۳xüüxüca۳x. ॸRü nüma 1ॸRü ñu۳ի̲͑͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ͑
͑ɗիɥɗͮ͑ҡӥֆɗɥիüۡ i guxüۡma i norü tüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ, rü choma i
duüۡxüۡǣӥɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓфӥĀիӡǣӕիüۡ Cristugagu na chapoxcuxüۡ, rü pexüۡ
ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 16ॸRü Tanatü ya chaca۳ax۳ üۡ na Tupana naxwa۳xexüۡãcüma
ƄЬƈæȸʊԆæԖۡ۳Ã۳ ռॷ4 482
̲ľ%Йľ̲իŕիüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ga guxema marü nüma tüxüۡ

͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲իŕľфӥЙľիüۡ ͑ɗիɥǣ nayexeraxe. Rü norü
yadexechixüۡ ga Tupana, rü norü duüۡxüۡgüna nanaxã ga nacüma i
duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥɗ͖u۳xmax. 2ॸRü mexüۡٚ,
chanaxwa۳xe i pegü íperüxíragü rü tama ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲ΎфľՓ. 9ॸRü ñu۳xma Pa
pegü picua۳xüüۡgü. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ% æȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü pexna chaca, rü
togü i duüۡxüۡgüxüۡ peyaxu rü namaã ¿ҧËӥËȍɗǣ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͖իüۡ,
Йľ̲ľËӥ̲ǣӥфӥֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕ. ٘ġիӡՓ͑իӡٚ, ñaxüۡ? Rü dücax,
Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥЙľ͑ǣľËȍüۡãcüma ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x ga noxri rü ñoma
pegü perüngüۡիŕŕǣӥ. 3ॸRü ñu۳xma rü ǣ͑%͑ľǣӕ͑ɞ͑իɥիüۡ ga nümax. 10ॸRü
ՓӥիɗǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕфӥ͖Ύ̲Փӥիɗҡ̲ɗ gumatama Cristu ga ñoma ga naãnegu
duüۡxüۡrüüۡ ЙɗիɥǣӥľфӥЙľՓ͑͑ǣŕի̲ɗ ɞфӥիɥËӥ, фӥǣӕ̲ҡ̲͑ɗիɥǣĀիӡǣӕիüۡ
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ɗ͑%͑ľɗҽӕЙ͑ɞ͑ǣŕի̲իüۡՓӡիËӥ͑
naxca۳x pedau na guxüۡǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ guxãŕҡ‫ ڟ‬ӥՓ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x rü
̲ľ%Йľǣӥ̲%Йľ̲իŕիüۡ rü pegü guxüۡՓ̲͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x. 11ॸRü
pengechaüۡgüxüۡ na taguma ҧacüca۳x na ͑ӥ̲ҡ̲͑ɗիɥǣǣӕիľ̲͑Ύфӥ
pegü pitoyexüۡ. 4ॸErü yixema na duüۡիŕǣӥ͑͑ի%%իüۡ ga tümaãrü cua۳x rü
Cristuarü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü ñoma tümaãrü puracü. Rü tüxüۡ naxuneta ga
wüxitama i duüۡxüۡrüüۡ ҡɗիɥǣӥ. Rü ñuxre na toxnamana tüxüۡ namugüxüۡca۳x
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡՓӥիɗҡ̲͑ɗիɥɗͮ%ŕɗ na yéma tanaxüxüۡca۳x ga norü puracü.
Ԗӥ͑ľիüۡ i guxãwama maxüۡxüۡ. Rü Rü tüxüۡ naxuneta ga ҧoguã۳x na
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta Tupana pexüۡ nidexechi tanango۳իŕŕիüۡca۳x ga norü ore. Rü tüxüۡ
na guxãma ípenan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡca۳x i naxuneta ga ҧoguã۳x na togümaã nüxüۡ
wüxitama i maxüۡ i taguma gúxüۡ. 5ॸRü tixuxüۡca۳x ga yema norü ore. Rü tüxüۡ
Փӥիɗҡ̲͑ɗիɥֆҡΔфӥæΎфɗ, rü naxuneta ga ҧoguã۳x na yema
wüxiaxü‫ۡڟ‬ҡ̲͑ɗիɥɗֆիΥǣӥիüۡ rü ֆիΥǣӥիüۡãrü dauruüۡ ͑ҡɗիɥǣӥիüۡca۳x. Rü
wüxica۳իɗËҡ̲͑ɗիɥǣɞɗ¡ɗüۡxüۡ ga tüxüۡ naxuneta ga ҧoguã۳x na duüۡxüۡgüxüۡ
guxãma. 6ॸѠӥՓӥիɗҡ̲͑ɗիɥֆҽӕЙ͑ ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x ga norü ore. 12ॸRü
ֆǣӕի%͑ҡӥɗիɥËӥ. Rü nüma rü yemaãcü norü duüۡիŕǣӥ͑͑͑ի%ǣ
guxãŕҡ‫ ڟ‬ӥՓ̲͑͑ǣŕի̲фӥǣӕի%Փ̲ tümaãrü puracü rü tümamaã
namaxüۡ. Rü nüma rü guxãxüۡ inananguxüۡիŕŕ͑͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡxüۡ
narüngüۡիŕŕ͑ҡ͑իӥիüۡca۳x i norü tarüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳ի͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
puracü. 7ॸNatürü wüxichigü i yixema rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü yexeraãcü
ҡ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲фӥ͑ǣŕ̲ nüxüۡ yacuáetanüxüۡca۳x i norü ore. 13ॸRü
cua۳x i Cristu tüxna ãmarechaüۡxüۡ na Cristu nanaxwa۳իľ͑͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľՓ
naxügüxüۡca۳x i norü puracü. 8ॸRü iyaetanüxüۡ i guxãma i yixema
͑ǣŕmaca۳x i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa ñu۳ի̲ҡҡՓӥիɗǣӕɗիËӥ̲̲ľ%ֆիΥǣӥ
rü ñanagürü: rü meã nüxüۡ icua۳xgü ya Tupana Nane.
٘Ѡӥֆľիǣӕ̲Āիӡǣӕիüۡ ga naãnewa Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡĀӥիՓ͑Փҡ͑ǣӕǣӥ
͑իӡիǣӕ, rü yéma tüxüۡ nagagü na aixcüma Tupana naxwa۳xexüۡãcüma
ɗիɥǣӥիüۡ, rü tá tiyaetanü i norü orewa taguma gúxüۡ ɗҽӕЙ͑Փ͑ľӡիüۡ, erü

ñu۳xmatáta ñoma Cristu ya aixcüma tama nüxüۡ nacua۳xgüchaüۡ. 19ॸRü tama
̲ľիŕËȍɗËӥфüüۡ ɗիɥǣӥ. 14ॸѠӥҡ%ӡҡ̲ ͑ի%͑ľŕ͑ҧacü rü chixexüۡ na
ñoma buxüۡgürüüۡ ҡɗիɥǣӥɗҡΔфӥ̲իüۡwa. naxügüxüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ǣӕ͑իɥфӥ
Ƅфӥ͑ǣŕ̲¡ӕիüۡgü rü tauxchaãcü nüxüۡ‫ ڟ‬namepua i guxüۡraüۡxüۡ i chixexüۡgü
ҡΎǣӕ̲͑фӥիɥ͑ӥŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü na naxügüxüۡ. 20ॸNatürü i pema rü tama
rü to i ngu۳իŕŕҡľիüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣӕфӥ ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑Йľ̲իŕիüۡca۳ի͑ɗիɥɗ
͑ǣŕ̲Փľ͑фӥիɥ͖u۳ի̲ҡ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕ Cristuaxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ. 21ॸYerü pema rü
ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chixexüۡ i norü marü meã nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣæфɗѸҡӕËȍɗǣ.
ĀΎф̲%͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥիüۡ rü Rü toxüۡtawa naxca۳x pengúe, rü nüxüۡ
͑ËȍɗիľիŕŕǣӥËȍüۡxüۡ. Natürü i yixema pecua۳իɗ͑ΎфӥΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ na
фӥҡ̲̲͑ľ͑͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ɗիɥǣӥիüۡ. ñuxãcü Ngechuchu naxwa۳xexüۡãcüma na
15ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗֆɗǣӥɗ͑ǣľËȍüۡgüãcüma Йľ̲իŕիüۡ. 22ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ
͑ǣӕҡիɥɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, nüxüۡ ЙľфӥիΎľɗ͑ǣŕ̲͑ӕիËӥ̲üۡxüۡ i
͑͑ǣŕ̲%Ëӥֆľիľф%Ëӥ͑իфüüۡ pecümagü ga üۡЙ͑ǣӕЙľիɥիüۡ. Yerü
ɗիɥǣӥիüۡca۳x ya Cristu ya guxüۡma i yema nuxcümaüۡxüۡ ga perü maxüۡ rü
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳իǣËӥɗիɥËӥ. 16ॸRü taeru nachixexüchi. Rü pexüۡ napora rü pexüۡ
ֆæфɗѸҡӕՓ͑ɗիɥɗ͑ľ͑իӡիüۡ i tórü pora ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ͑͑ǣӕЙľիɥիüۡca۳x ga
na naxca۳իɗ̲իŕիüۡca۳x. Rü guxãma i yema pexeneãrü ngúchaüۡgü i tama
yixema rü wüxigu naxme۳xwa mexüۡ. Natürü i ñu۳ի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲æфɗѸҡӕǣǣӕ nüxüۡ perüxoe i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲. 23ॸRü
meã wüxigu ipuracüegu rü yigü ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma na Cristuarü
rüngüۡիŕŕǣӕфӥǣӕիü̲̲ۡľ%̲ɗ͑ɗիӡ. duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑
Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗǣӥɗ͑ǣľËȍüۡgüãcüma ҽӕЙ͑ǣӕիɗËҡ̲Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. Rü
norü orewa tiyaetanü na düxwa nüma ̲͑ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑͑ЙľǣӥЙľի%ǣӥ͑
nanaxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲ɗիɥǣӥիüۡca۳x. ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ pewa puracüxüۡca۳x rü na
nangexwacaxüۡիŕŕ%իüۡca۳իɗЙľ%ŕ. 24ॸRü
Maxüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ i Cristugagu
̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ͑ֆիӕɗ͑ǣľիՓËիüۡxüۡ i
tüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ
pecüma i Tupana norü ngúchaüۡmaã
ñu۳xma rü Cristuégagu pexüۡ
17ॸRü pexca۳ի̲ľիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ɗ
chaxucu۳իŕ͑ҡ̲͑ǣӕЙľիɥիüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ rü perü maxüۡ i mexüۡwa
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ǣ͑Ύիфɗ͑ǣӕЙľիɥիüۡ ga tá nango۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣӕЙľիɥիǣӕɗ
yexguma tauta Cristuaxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥǣӕ. ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ rü tama
Ѡӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣӕЙľիɥɗ͑Ëӥ̲ǣӥɗ ͑ՓľЙľфӥիɥիǣӕɗЙľիľ͑ľ%фӥ͑ǣәËȍüۡ.
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Tupanaxüۡ 25ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma na Cristuarü
cua۳xgüxüۡ ɗ͑ŕËȍɗҡ̲фľ̲իŕիüۡ. 18ॸErü Йɗիɥǣӥիüۡ rü tama name na

æȍҡ͑фӥ͑͑ҡΎΥŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ pidorata۳ax۳ güxüۡ. ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
duüۡxüۡgü, фӥ͑ǣŕmaca۳x wüxichigü rü tümamücümaã aixcümaxüۡ
chixexüۡǣӕիɗËҡ̲͑фӥիɥ͑ӥŕ. Rü tixu. Erü guxãma i yixema rü
nagagugütama nüxü‫ ۡڟ‬nataxuma i maxüۡ i yigütanüxüۡ ɗֆիΥǣӥիüۡ ҡɗիɥǣӥ. 26ॸRü
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃҧËӥЙľ%ŕՓngu۳իŕŕǣӕ pengechaüۡtümüüۡgü i wüxichigü. Rü

rü ¡pegüna pedaugü na tama pecadu ͑ǣŕիǣӕ̲Йľҡ͑ӥՓҡľիŃҧacü rü
pexüxüۡca۳x! Rü tama name i nagu chixexüۡ pemaã ü۳xgux, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
Йľфӥիɥ͑ӥŕŕËȍ͑ҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙի pegüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ pengechaüۡgü i wüxichigü
͑ǣŕ̲ҡ̲ɗ͑ǣӕ͑ľիüۡgu nüxüۡ yema na Cristugagu Tupana pexüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
ɗЙľֆфӥ͑ǣӥ̲ɗ͑ǣŕ̲͑իüۡpa na nangechaüۡxüۡrüüۡ.
yanaxücuxüۡ ya üa۳xcü. 27ॸRü pegüna
̲ͮľ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲͑իŕɗҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥ
pedaugü na tama penaxüchicaxüۡca۳x i
æȍҡ͑͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ֆΎի͑ɗŕիüۡca۳x rü
5
1ॸRü ñu۳xma rü Tupanaxãcügü ya
pemaã inacuáxüۡca۳x. 28ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ pexüۡ nangechaüۡǣӥիľЙɗիɥǣӥ. Rü

texé petanüwa ngɥta۳ ‫ ڟ‬ax۳ gu ga üۡpa, rü ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗnaxca۳x pedau na
ۡ
̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիü ҡфӥիΎɗ͑ǣŕ̲. Rü naxrüüۡ ̲ľ%Йľ̲իŕիüۡ rü naxrüüۡ
̲͑ľ͑ɗիɥɗҡӥmame۳իŕ̲%̲ľ% pimexüۡ. 2ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥ
ҡЙӕфËӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥҡӥիüۡ‫ڟ‬ pengechaüۡgü yema Cristu tüxüۡ na
͑͑ǣŕի̲իüۡca۳իɗҡӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲իüۡ na ngechaüۡxüۡrüüۡ. Rü nüma rü taxca۳x nügü
ҧoguã۳x ya tüxü‫ ۡڟ‬nataxúemaã inaxã rü taxca۳x nayu. Rü yemaãcü
tan۳g۳auxüۡca۳x. 29ॸRü tama name i chixexüۡ Tupanaxüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕֆľфӥֆľ̲%Ëӥҡӥիüۡ
i oremaã pidexagü. ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ̲͑իŕիŕŕ. 3ॸRü ñu۳xma rü Tupanaãrü
ore i mexü̲ۡ%ЙɗĀľիǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tama
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i pexüۡ ɥ͑ӥŕիüۡxüۡ ̲͑ľɗ͑ɥɗ͑ǣľ̲%фӥe۳ի͑͑ɥֆ
perüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x na yexeraãcü yatümaã na ipepexüۡ. Rü tama name na
ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x rü pexeneãrü ngúchaüۡՓľЙľфӥիɥիüۡ rü e۳xna
͑ҡ%ŕǣӥիüۡca۳x. 30ॸ‫ؽ‬ѠӥЙľիӕ%ŕǣӥ͑ҡ̲ pegüna penanugüchaüۡxüۡ i ҧacü i
penangechaüۡիŕŕիüۡca۳իɗҽӕЙ͑%ŕɗ ͑ǣŕ̲իüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ
Ԗӥ͑ľիüۡ! Ƅфӥ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ɗիɥ nüxüۡ perüxoe i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
i Tupana pexna muxüۡ na nüxüۡ chixexüۡgü, rü bai i nachiga na
pecuáxüۡca۳x na aixcüma norü duüۡxüۡgü pidexagümarexüۡ. 4ॸRü tama name i ҧacü
Йɗիɥǣӥիüۡ ñu۳ի̲ҡҡ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i фӥΎфľɗ%ӡ%Ëȍɗիüۡxüۡ pixu, rü bai i ҧacü
nagu pexca۳ի͑ә̲͑իӡիüۡ ya Cristu. фӥ͑ǣľ%ŕիüۡmare pixu, rü bai i texéxüۡ
31ॸ¡Rü nüxüۡ perüxoe na nagu pecugücüraxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
Йľфӥիɥ͑ӥŕŕËȍիüۡ ega texé ҧacü rü chixexüۡgü rü taxuwama name. Rü
chixexüۡ pemaã ü۳xgux! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ
ҡ̲͑ľ͑ɗիɥ͑͑ӥիüۡ perüxoexüۡ na aigu pexãgü. 5ॸRü aixcüma pemaã nüxüۡ chixu
Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ, rü e۳ի͑Йľ͑ӕŕիüۡ, rü e۳xna фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ͑ɥɗ͑ǣľ̲%фӥe۳xna
pegü na pengaexüۡ, rü e۳xna ͑ɥֆֆҡӥ̲%ɗЙľիǣӕ, rü e۳xna
peguxchigawa۳xegüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ tümaxüۡneãrü ngúchaüۡ taxü۳xgu, rü
̲͑ľ͑ɗիɥ͑͑ӥիüۡ perüxoexüۡ i guxüۡma taxucürüwama taxãchica i ngextá tórü
ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i dexagü. 32ॸRü name Cori ya Cristu rü Tanatü ya Tupana
͑ɗիɥɗЙľǣӥЙľфӥ͑ǣüۡիŕŕǣӥфӥЙľǣӥ̲% ãŕ۳իǣËӥɞɗիɥիüۡwa. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
pemecümagü, rü pegüxü‫ۡڟ‬ taxucürüwama texé ngŕm ‫ ڟ‬a taxãchica
ega tügüna tananugüchaüۡxgu i ҧacü rü ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣΔΎ͑ľիüۡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӕ, rü

͑ǣŕ̲իüۡgü. Ƅфӥֆɞիľ̲͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ meãma nango۳ի͖͑ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ. Rü
tüxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իŕфӥĀӥիՓ̲͑% ͑ǣŕmaca۳x i Tupanaãrü orewa rü
tatupanaã۳իɗ͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ɗËȍɗիľիüۡ. ñanagürü:
6ॸ‫ؽ‬Ѡӥҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕľǣҡľիŃҧacü “¡Na¤aixãchi i cuma na cupexüۡ! ¡Rü
фӥΎфľɗ͑ǣŕ%ŕ̲фľիüۡmaã pexüۡ írüda i cuma na icuyarütaxuxüۡ!
ՓΎ̲ӥիŕŕËȍüۡgu na penaxüxüۡca۳x i ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥ͖͑ӕի%Ëӥ
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡgü! Ƅфӥ͑ǣŕ̲ nachixexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëӕфӥ
chixexüۡǣӥǣǣӕ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ҡЙΎф%Ëӥ pecadugü! Rü Cristu tá cuxca۳x
napoxcuexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama ͑͑͑ǣΔΎ͑ľիŕŕфӥҡËӕիüۡ
͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ. 7ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x tama name narüngüۡիŕŕ͑ҽӕЙ͑իüۡ
ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgümaã pexãmücügü na cucuáxüۡca۳իٚ,
pema rü ta tama penaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲ΎфľՓ. 15ॸRü
chixexüۡgü. 8ॸRü üۡpa ga pema rü ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľիӕ%ŕǣӥфӥ̲ľ%
ŕ%͑ľիüۡwa peyexmagü, yerü tama Йľ̲իŕ. Ѡӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣŕ̲
Tupanaxüۡ pecua۳իфӥËȍɗիфɗЙľ̲իŕ. duüۡxüۡgü i tama Tupanaãrü orexüۡ
Natürü i ñu۳xma na Tupanaxüۡ pecuáxüۡ cua۳xgüxüۡrüüۡ%Ëӥ̲͑Йľ̲իŕիüۡ,
rü tórü Coriarü duüۡxüۡǣӥ͑Йɗիɥǣӥիüۡ, rü natürü penaxwa۳xe na duüۡxüۡgü i meã
ngóonexüۡՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥ. Rü ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ ̲ľ%͑Йľ̲իŕիüۡ.
͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i 16ॸRü ñu۳xma na Tupana pexüۡ‫ڟ‬
ngóonexüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡrüüۡ meã na ֆҡӕիËȍ%Ëȍɗիŕŕիüۡ фӥ‫ؽ‬ЙľЙի%ŕǣӥ͑

Йľ̲իŕիüۡ. 9ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣΔΎ͑ľիüۡwa nüxüۡ‫ ڟ‬pepuracüexüۡ rü penaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
ɗ͑ǣŕի̲ǣӕ, rü mexüۡ taxügü, rü nagu nüma nanaxwa۳xexüۡ! Erü ñomaüۡcüü i
ҡիɥɗΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, rü meã duüۡxüۡgü rü poraãcü chixexüۡ naxügü.
ҡ̲իŕ. 10ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ 17ॸRü ñu۳ի̲͑͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑իŕիüۡ i
naxca۳իЙľĀӕ͑͑ǣӕЙľիɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ togü i duüۡxüۡgü, rü tama name na

maxüۡ ɗҡΔфӥæΎфɗ̲͑%ҡ%ŕիüۡ. 11ॸRü naxrüüۡ Йɗիɥǣӥիüۡ. Rü tama penaxwa۳xe i
ҡ̲̲͑ľɗЙľ̲фӥҡЙľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕ%ŕ̲фľիüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ.
chixexüۡgü i taxuwama mexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥΎфľՓ
togü i duüۡxüۡǣӥɗŕ%͑ľիüۡwa pengúe na nüxüۡ pecuáxüۡca۳x i ҧacü na
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ügüxüۡ. ͮҡӥфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ ֆɗɥիüۡ i tórü Cori pexüۡ‫ ڟ‬naxwa۳xexüۡ na
͑ɗիɥɗpenango۳իŕŕ͑͑Ëȍɗիľիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ penaxüxüۡ. 18ॸRü tama name i ҧacü rü
naxügüxüۡ. 12ॸƄфӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i axexüۡ i ngúchi ۳xáxü̲ۡ%Йľ͑ǣ%իŕ, erü
cúãcüma naxügüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥфӥ ͑ǣŕ̲фӥËȍɗիľիüۡ tüxüۡ ͑իӥիŕŕɗ
ngexüۡgü, rü woo nachiga ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥɗ̲իŕǣӕ. Natürü
idexagümaregu rü wüxi i ãnexüۡËȍɗ͑ɗիɥ. ̲͑ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡna pegü
13ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣΔΎ͑ľիüۡwa Йľի%ǣӥ͑ЙľՓ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x rü
͑͑ǣŕի̲ǣӕɗҧacü rü chixexüۡgü rü meã pemaã inacuáxüۡca۳x. 19ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
tá nango۳x na ñuxãcü nachixexüۡ. 14ॸErü Tupanaãrü orechigagu rü norü
guxüۡma i ҧËӥɗ͑ǣŕի̲իüۡ, rü wiyaegügu pegümaã pidexagü rü
pegümaã nüxüۡ pixu. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ chixexüۡ фӥ¡ɗɗɞффӥՓɗ͑ǣŕիǣӕ̲

nagúxüۡraüۡxüۡ i norü wiyaegügu nape۳xewa ingugügu. Erü tüxüۡ nidexechi
pewiyaegü, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥǣӕիüۡne ya na ixüünegüxüۡca۳x rü guxüۡwama
perü maxüۡnemaã tórü Corixüۡ imexüۡca۳x i nape۳xewa. 28ॸRü yema Cristu
picua۳xüüۡgüxüۡca۳x. 20ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ tüxüۡ na ngechaüۡxüۡrüüۡ, rü wüxichigü ya
guxüۡguma tórü Cori ya Ngechuchu ya yatü rü nanaxwa۳xe na nama۳xüۡ
æфɗѸҡӕŃǣǣӕ̲Ύիŕ͑ӥի͑Йľի%ǣӥֆ nangechaüۡxüۡ ñoma nügüxüۡnexüۡ na
Tanatü ya Tupana naxca۳x i guxüۡma. nangechaüۡxüۡrüüۡtama. Rü yíxema
tümama۳xüۡ ngechaüۡիŕфӥҡӥǣӥҡ̲͑ɗիɥ
͵ӕի%Ëӥ̲ľ%͑ӥǣӥ̲%̲͑իŕɗՓӥիɗֆ
i tangechaüۡxüۡ. 29ॸErü tataxuma ya texé
۳ i Cristuaxü‫ ۡڟ‬yaxõgüxüۡ
ɥЙҡËü۳ۡãx
ya tümaxüۡnechitama aixe, natürü
21ॸRü ñu۳xma na Cristume۳իŕՓ tanaxüwemü rü meãma nüxna tadau
Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥǣ ͑ǣŕ̲æфɗѸҡӕǣӕիü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡna
Йľիɥ͑ӥŕɗՓӥիɗËȍɗǣӥ, erü Cristuxüۡ dauxüۡrüüۡ. 30ॸRü guxãma i yixema na
pengechaüۡǣӥфӥ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ. 22ॸRü ֆիΥǣӥիüۡ rü Cristuna taxügü rü
pemax, Pa Ngexüۡgüx, фӥ͑ǣŕ̲ҡΔфӥ ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑իüۡ͑ľҡɗիɥǣӥ. Rü nüma
Cori naxwa۳xexüۡrüüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ tüxna nadau. 31ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i
ЙľҡľǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡ. 23ॸErü nüma ya yatü Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü
rü nama۳իŕфӕ͑ɗիɥ, ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ya ñanagürü:
Cristu na guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡŕфӕ͑ “Rü wüxichigü ya yatü rü nanatüna
ֆɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲ǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ rü фӥ͑ŕ͑ҡ͑ɗիӡǣËȍɗ͑
Cristuxüۡ͑ľ͑ɗիɥǣӥфӥ͑ӥ̲ֆæфɗѸҡӕ nama۳xmaã inaxãӡ ‫ ڟ‬իüۡca۳x. Rü
͑ɗիɥɗ͑Ύфӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ ֆɗɥիüۡ. 24ॸRü ͑ǣŕ̲ҡիфľфӥՓӥիɗҡҡ̲
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ͑æфɗѸҡӕǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡ i ͑ɗիɥǣӥٚ,
͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. 32ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
ngexüۡǣӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ǣӕիüۡguma yatüchiga rü nama۳xchiga rü wüxi i ore i
͑ҡľǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡ. 25ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ aixcüma mexüۡ ͑ɗիɥ. Natürü ñu۳xma na
nama۳xüۡ nangechaüۡ ya yatü, yema pemaã nüxüۡ chixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲фӥ
æфɗѸҡӕǣӕի%̲ǣֆիΥǣӥիľիüۡ na æфɗѸҡӕËȍɗǣфӥֆիΥǣӥիüۡËȍɗǣ͑ɗիɥɗ
nangechaüۡxüۡrüüۡ. Rü yema na tüxüۡ chidexaxüۡ. 33ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Ύфľфӥ
nangechaüۡxüۡca۳ի͑ɗիɥǣ͑ֆӕիüۡ ga ЙľËȍɗǣҡ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i
Cristu. 26ॸRü yemaãcü nanaxü ga Cristu ՓӥիɗËȍɗǣӥɗЙľ̲ɗֆҡӥǣӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥ
na nügüxü‫ ۡڟ‬tüxüۡ yadexechixüۡca۳x rü tüxüۡ i pema۳xüۡ na pengechaüۡxüۡ ͑ǣŕ̲
ֆիӥӥ͑ľիŕŕիüۡca۳x i guxãma i yixema na pegütama na pengechaüۡxüۡrüüۡ. Rü
ֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ΎфӥΎфľ̲%фӥ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i pema i ngexüۡgü rü
dexá i nawa íibaiüۡxüۡmaã tüxüۡ ͑ɗ̲ľիŕŕ penaxwa۳իľɗЙľҡľǣЙľիɥ͑ӥŕ.
na aixcüma nape۳xewa imexüۡca۳x. 27ॸRü 1ॸPa Buxüۡgüx, ñu۳xma na Cristuarü
yemaãcü tüxüۡ ͑ɗ̲ľիŕŕ͑͑ӥǣӥҡ̲

tüxüۡ nawéxüۡca۳x na aixcüma guxüۡwama
6 Йɗիɥǣӥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ͑ҡӥǣ
фӥЙľľǣЙľիɥ͑ӥŕ, ľфӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ
imexüۡ rü na nataxuxüۡma i ҧacü i tórü aixcüma mexüۡ. 2-3ॸYerü yema mugü ga
ҽӕЙ͑ͅΎɥËȍŃ͑%իüۡtanüwa rü yema ̲ľ%̲͑%Йľ̲իŕɗЙľфӥĀӕüۡxüۡgü. Rü

̲ӕǣ͑ӥիɥфՓӥիɗǣӕ͑ľҡ̲%ҽӕЙ͑ tama name i ҧacü rü chixexüۡmaã
nüxüۡ ixuxüۡ, rü ñanagürü: Йľ͑ի%ӡիüۡne. Rü nüxna pecua۳xãchie na
“¡Rü tüxüۡ nangechaüۡ rü tüxüۡ pema rü ta perü duüۡxüۡgürüüۡ tórü Cori
rüngüۡիŕŕֆËӕ͑ҡӥфӥËӕľ͑ ֆĀիӡǣӕËӥme۳իŕՓ͑Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ.
ɗիËӥ̲Ëӕҡ%ŕիüۡca۳x rü Rü aixcüma guxãma i yixema rü
namáxüۡca۳x i curü maxüۡ i ñoma tawüxigu i nape۳xewa ya tórü Cori ya
i naãnewa!ٚ Cristu.
ñanagürü. 4ॸRü pemax, Pa Papagü rü Pa
Cristuarü duüۡxüۡgüarü poxüۡruüۡ i Tupana
Mamagüx, rü tama name i penangamare
nüxna ãxüۡ na nügü namaã
фӥЙľ͑͑ӕŕիŕŕɗЙľիËӥǣӥ. Rü name
ínapoxüۡgüxüۡca۳x naxchaxwa i Chataná
͑ɗիɥɗ̲ľ%Йľ͑ֆľիŕŕ, rü peyaxucu۳իŕǣӥ
фӥЙľ͑͑ǣәľիŕŕ̲͑ľ%ҡΔфӥæΎфɗիüۡ‫ڟ‬ 10ॸRü ñu۳ի̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü
ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. 5ॸRü pemagü, Pa ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ͑ֆիӕɗҡΔфӥæΎфɗфӥ
Duüۡxüۡǣӥֆʊի%%фӥæΎфɗã۳xgüe, rü name pora na namaã peporaexüۡca۳x. Erü nüma
͑ɗիɥɗ̲ľ%͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗЙľфӥËΎфɗǣӥɗ фӥ͑ЙΎфիӥËȍɗ̲фӥ͑ǣŕmaca۳x nüxü‫ۡڟ‬
ñoma i naãnewa. Rü penaxwa۳xe i nüxüۡ natauxcha na pexüۡ ͑ЙΎфľիŕŕիüۡca۳x.
pengechaüۡgüãcüma rü nüxüۡ 11ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ͑ֆիӕɗǣӕիüۡma i
pemuüۡŕ%Ëӥ̲̲ľ%͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ͖Ύ̲ perü poxüۡruüۡ i Tupana pexna ãxüۡ na

Cristuaxüۡ‫ ڟ‬pepuracüexüۡrüüۡ. 6ॸRü tama ͑ǣŕ̲%ËӥЙľǣӥɞЙľЙΎիüۡxüۡca۳x rü
name ega perü corigü pexüۡ aixcüma peporaexüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲
dawenüguxicatama meã nüxüۡ‫ڟ‬ Chataná pexüۡ ՓΎ̲ӥիŕŕËȍüۡgu. 12ॸErü
ЙľЙӕфËӥľ͑͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲% tama duüۡxüۡgü i taxrüüۡ ãmachixüۡ rü
͑ҡ%ŕիüۡca۳x. Natürü ñu۳xma na ãxchinaxãxü̲ۡ%͑ɗիɥɗֆɗǣӥɗĀɗիüۡ.
Cristuarü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ, rü name ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲̲͑%ֆɗǣӥɗĀɗիüۡ ͑ɗիɥɗ
͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i perü ngúchaüۡmaã Chatanáãrü duüۡxüۡgü i n۳g۳oxogü i
Йľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑Йľիüۡ‫ڟ‬ chixexüۡgü i poraexüۡ. Rü nümagü rü
naxwa۳xexüۡ. 7ॸѠӥ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗЙľфӥ ̲͑ӕիӡËȍɗфӥҡӥիüۡ
cori pexna ãxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ͑фӥЙΎф̲ŕǣӥËȍüۡ. Rü tama nüxüۡ
Йľҡ%ŕ%Ëӥ̲Йľ͑իӥ, ñoma tórü Cori ya ҡĀӕǣӥľфӥ͑%ŕǣӥ͑ɗիɥ, natürü
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬pepuracüexüۡrüüۡ. Erü guxüۡՓ̲͑͑ǣŕի̲ǣӥɗ͖Ύ̲ɗ
aixcüma nüxü‫͑ ۡڟ‬ɗիɥɗЙľЙӕфËӥľիüۡ rü naãnewa. Rü namaã inacua۳x i ñoma i
tama i duüۡxüۡgüaxü‫ۡڟ‬. 8ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ naãne i chixexüۡ. 13ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x name
͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľ%ЙľЙӕфËӥľ, erü nüxüۡ ͑ɗիɥɗЙľ͑ֆӕիǣӥɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
pecua۳x rü wüxichigü i duüۡxüۡ rü woo perü poxüۡruüۡ i Tupana pexna ãxüۡ, na
wüxi i coriarü duüۡxüۡ ֆɗիɥǣӕфӥe۳xna ͑ǣŕ̲%ËӥЙľǣӥɞЙľЙΎիüۡxüۡca۳x rü nüxüۡ
ҡիәիľфӥֆɗիɥǣӕ, natürü tórü Cori ya perüyexeraxüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲
Ngechuchu tá nüxüۡ‫ ڟ‬nanaxütanü naxca۳x ͑%ŕǣӥɗËȍɗիľիüۡ pexüۡ
ɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i naxüxüۡ. 9ॸRü pemax, Pa фӥЙΎф̲ŕËȍüۡgu. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
Corigüx, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ penguxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲
ƄЬƈæȸʊԆæԖۡ۳Ã۳ ռॷ6 488
͑ǣŕ̲͑%ŕǣӥɗËȍɗիľիüۡ pexüۡ poxüۡruüۡ ɗ͑ŕфӕՓ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta

rüyexerachaüۡgu. 14ॸPema nüxüۡ pecua۳x i pema rü penaxwa۳xe na pexü‫ۡڟ‬
фӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥǣӥ͑ĀɗիËȍüۡgu i ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i perü maxüۡ i taguma
churaragü rü nagúxüۡraüۡxüۡ i norü gúxüۡ ͑͑ǣŕ̲̲%ЙľǣӥɞЙľЙΎիüۡxüۡca۳x.
poxüۡruüۡ nügü naxügü na tama norü Rü penaxwa۳xe i pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ
uwanügü nüxüۡ фӥЙΎф̲ŕǣӥիüۡca۳x. Rü ͑ǣŕ̲Йľի͑ľɗՓӥիɗɗҡффüüۡ ɗիɥիüۡ. Rü
pema penaxwa۳xe na Tupanaãrü ͑ǣŕ̲Йľի͑ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ
churaragü i mexüۡ ͑Йɗիɥǣӥիüۡ. Rü mexüۡ ɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ pexna ãxüۡ. 18ॸRü
͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ͑ֆӕիǣӥɗ tama name i nüxüۡ perüchaue na
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ЙΎիüۡruüۡ i Tupana Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
pexna ãxüۡ. Rü wüxi i churara rü nügü guxüۡǣӕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü
nanaxü i norü goyexüۡ i tachipanüxüۡ na ngüۡիŕŕ̲%ҽӕЙ͑իüۡ peca۳ax۳ üۡ rü
͑ǣŕ̲̲%͑ӥǣӥɞ͑ЙΎիüۡxüۡca۳x i guxüۡraüۡ%ËӥЙľֆӕ̲ӥիŕǣӥ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ
napütüwewa. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i ɗЙľիӕ%ŕǣӥ͑ǣӕիüۡǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ
pema rü penaxwa۳իľ͑͑ǣŕ̲Ύфľɗ Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ rü taguma nüxüۡ
ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡǣӕЙľիɥիüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ perüxoexüۡ. Rü penaxwa۳xe i tümaca۳x
pegü ípepoxüۡxüۡca۳x nawa i chixexüۡgü. Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥֆǣӕի%̲ֆҡľիŃֆ
Rü wüxi i churara rü nayanga۳xcuchi i Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľ. 19ॸRü
naremüãrü poxüۡruüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥǣӥ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta chanaxwa۳xe na
ínapoxüۡxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i chauxca۳իЙľֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ na Tupana
pema rü penaxwa۳xe na pexüۡ‫ڟ‬ choxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡca۳x rü choxna
͑͑ǣŕի̲իüۡ i perü maxüۡ i aixcüma naxããxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ͑ӥ̲
Tupanape۳xewa mexüۡ ͑͑ǣŕ̲%ËӥЙľǣӥ nanaxwa۳xexüۡ na nüxüۡ chixuxüۡ. Rü
ípepoxüۡxüۡca۳x nawa i chixexüۡgü. 15ॸRü chanaxwa۳xe i Tupanana naxca۳x peca na
wüxi i churara rü nicuaixcuchi i norü choxüۡ ͑ЙΎфիŕŕիüۡca۳x na tama
chapatu na nüxü‫ ۡڟ‬natauxchaxüۡca۳x na chamuüۡãcüma meãma nüxüۡ chixuxüۡca۳x
ɗֆիӡիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i pema rü i norü ore i mexüۡ ga noxri duüۡxüۡgü
penaxwa۳xe na meã ípememarexüۡ na tama nüxüۡ cuáxüۡ i Cristuchiga. 20ॸRü
ɗЙľիɥ%Ëȍɗիüۡ na nüxüۡ pixuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ ͑ǣŕ̲Ύфľիüۡ na chixuxüۡca۳ի͑ɗիɥǣ
i mexüۡ i Tupanamaã tüxüۡ Tupana nügüchicüü choxüۡ namuxüۡ, rü
фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕիüۡ rü tüxüۡ ҡ%ŕիŕŕիüۡ. ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗËȍЙΎիËӕիüۡ i ñu۳xmax.
16ॸRü wüxi i churara rü nügüchacüüwa Rü chanaxwa۳xe i chauxca۳իЙľֆӕ̲ӥիŕǣӥ
nayaxücuchi i norü poxüۡruüۡ i na tama chamuüۡãcüma meãma nüma
ãtachinüxüۡ i namaã nügü ínapoxüۡxüۡ. Rü nanaxwa۳xexüۡãcüma nüxüۡ chixuxüۡca۳x i
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i pema rü penaxwa۳xe ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľ.
na aixcüma Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ na
Pauru nanagu۳իŕŕǣ͑ΎфӥЙΎЙľффӥ
͑ǣŕ̲%ËӥЙľǣӥɞЙľЙΎիüۡxüۡca۳x nüxna i
wenaxãrü yema duüۡxüۡgüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ
æȍҡ͑͑ľɗ%ӡËӥ̲իüۡ i namaã tüxüۡ
͑ËȍɗիľիŕŕËȍüۡxüۡ. 17ॸRü wüxi i churara 21ॸѠӥҡľ͑ľŕֆ͑ӥիüۡ ingechaüۡcü ya
rü nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗnapate۳xe i norü Tíquicu, rü chauxrüüۡ aixcüma meãma
napuracü i tórü Coriarü puracüwa. Rü Йľǣӥ̲%Йľ̲իŕիüۡca۳x, rü aixcüma

nüma tá pemaã nüxüۡ nixu i chauchiga Йľҡ%ŕǣӥիüۡca۳x, rü pegü
rü guxüۡma i ñuxãcü choxüۡ na pengechaüۡgüxüۡca۳x rü meã
naxüpetüxüۡ i nuã. 22ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x. 24ॸRü chanaxwa۳xe i
pexüۡtawa chanamuxüۡ, na pemaã nüxüۡ Tanatü ya Tupana nüxüۡ narüngüۡիŕŕɗ
yaxuxüۡca۳x na ñuxãcü toxüۡ naxüpetüxüۡ, guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
͑͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕիüۡca۳x. aixcümaxüۡchi tórü Cori ya Ngechuchu
23ॸЬҽΎľ͑ľŕǣӥɗ֤իΥǣӥիüۡx, ya Cristuxüۡ ngechaüۡgüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
chanaxwa۳xe i Tanatü ya Tupana rü tórü ֆɗɥ.
Cori ya Ngechuchu ya Cristu pexüۡ Rü nuãma pexna,
narü-ngüۡիŕŕǣӥɗǣӕի%̲ɗЙľ̲̲͑ľ% Pauru
POPERA GA PIRIPUWA YEXMAGÜXÜۡ GA
ore i mexüۡ. Rü ñu۳xma rü ta choxüۡ

perüngüۡիŕŕǣӥľËȍ. 6ॸRü Tupana rü
yaxõgüxüۡ ga Piripuwa yexmagüxüۡ
marü inanaxügü i wüxi i mexüۡ i puracü
i perü maxüۡwa. Rü nüxüۡ chacua۳x rü
1
1ॸЬҽΎľ͑ľŕǣӥֆЬɗфɗЙӕՓ
ͮǣŕի̲ǣӥիľի, choma i Pauru rü nüma rü guxüۡgutáma nanaxüecha i

̲͑%ɗҡľ͑ľŕɗҽɗ̲ӕҡŃӕ͑ɗիɥɗpexca۳x ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ͖u۳ի̲ҡҡֆ͑ǣӕիŕŕ%ɗ
tanaxümatüxüۡ i ñaã popera. Rü toma rü ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕֆͮǣľËȍӕËȍӕֆ
Ngechuchu ya Cristuarü puracütanüxüۡ Cristu. 7ॸѠӥɗիËӥ̲̲͑ľ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
ҡɗիɥǣӥ. Rü pexca۳x tanaxümatü i pema i Йľ̲%͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥիüۡ, erü poraãcü
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳իǣËӥǣӥ͑Йɗիɥǣӥիüۡ, rü pexüۡ changechaüۡ rü aixcüma Tupana
pema i tupaucawa ngüۡիŕŕҡľфӕüۡgü na wüxigu tüxüۡ narüngüۡիŕŕɗǣӕի%̲ɗ
Йɗիɥǣӥիüۡ, rü guxãma i pema i yixema. Rü woo ñu۳xma na chapoxcuxüۡ
Ngechuchu ya Cristuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիľ. 2ॸRü rü e۳xna ega ãŕ۳xgacügüpe۳xewa choxüۡ
chanaxwa۳xe i Tanatü ya Tupana rü tórü nagagügu, rü Tupana choxüۡ narüngüۡիŕŕ
Cori ya Ngechuchu ya Cristu poraãcü ɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ΎфӥΎфľɗ̲ľիüۡŕt‫ ڟ‬üwa
pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥЙľիüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕ. chideaxgu rü namaã nüxüۡ chixuxgu i
ãŕ۳իǣËӥǣӥ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
Pauru rü yema yaxõgüxüۡca۳ի͑ֆӕ̲ӥիŕ
orewa nüxüۡ iyarün۳g۳auxüۡ i tórü maxüۡ i
3ॸRüguxüۡǣӕ̲ɗ͑ǣŕիǣӕ̲Йľի͑ taguma gúxüۡ. Rü nüxüۡ chacua۳x rü
chacua۳xãchixüۡǣӕфӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ ͑ǣŕ̲ËȍΎիüۡ nangüۡիŕŕիüۡãcüma, rü
chaxã i pexca۳x. 4ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ pexüۡ rü ta narüngüۡիŕŕ. 8ॸRü Tupana
Ëȍֆӕ̲ӥիŕǣӕի, rü guxüۡguma nüxüۡ nacua۳x na ñuxãcü poraãcü pexüۡ
Ëȍҡ%ŕ%Ëӥ̲pexca۳իËȍֆӕ̲ӥիŕɗ chadauxchaüۡxüۡ rü pexüۡ na
guxãma i pemax. 5ॸErü pema rü changechaüۡxüۡ i guxãma i pemax,
noxritama Tupanaãrü orexüۡ ͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕЙľիüۡ na
Йľիɥ͑ӥŕǣӕ̲̲фӥЙΎф%ËӥËȍΎիüۡ ngechaüۡxüۡrüüۡ. 9ॸѠӥËȍΎфӥֆӕ̲ӥիŕՓ
perüngüۡիŕŕ͑͑ӥիüۡ chixuxüۡca۳x i norü naxca۳x íchaca na yexeraãcü pegü
490
491 ЬʊѠʊЬԆæԖۡ۳Ã۳ ռॷ1
pengechaüۡgüxüۡca۳x rü Tupanaxüۡ nixugüexüۡ i Cristuchiga, erü togüxüۡ

pengechaüۡgüxüۡca۳x. Rü naxca۳x íchaca narüyexerachaüۡ. ͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ
na yexeraãcü nüxüۡ pecuáxüۡca۳x i togü i duüۡxüۡgü i aixcüma mexüۡgu
guxüۡma i Tupanachiga rü yexeraãcü ͑իɥ͑ӥŕ%Ëӥ̲̲ľ%͑ӥիüۡ ixugüexüۡ i
nüxüۡ pecuáxüۡca۳x na ñuxãcü ͑ǣŕ̲Ύфľ. 16ॸRü ñuxre i duüۡxüۡgü rü
nanaxwa۳xexüۡ na naxca۳իЙľ̲իŕիüۡ. Cristuchigaxüۡ nixugüe erü choxüۡ
10ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥpexca۳իËȍֆӕ̲ӥիŕľфӥ nangechaüۡgü rü nüxüۡ nacua۳xgü na
chanaxwa۳xe na meã penangugüxüۡ i ҧacü Tupana nuxma choxüۡ muxüۡ na
͑ɗիɥɗɗիËӥ̲̲ľիüۡ i Tupanape۳xewa na íchanapoxüۡxüۡca۳x i norü ore i mexüۡ.
penaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲. Rü chanaxwa۳xe 17ॸͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗҡΎǣӥɗ͑Ύիфӥҡ̲
na aixcüma namexüۡ i perü maxüۡ na ngúchaüۡca۳x daugüxüۡ фӥ͑ǣŕmaca۳x nüxüۡ

taxuca۳xma ҧacüca۳x Tupana pexna ixugüexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. Rü nümagü rü
c۳axüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕֆ tama mexüۡǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ, natürü naxca۳x
Cristu. 11ॸRü naxca۳x íchaca na nadaugü na yexeraãcü choxüۡ‫ڟ‬
Ngechuchu ya Cristu pexüۡ ͑ǣӕիËȍիŕŕǣӥ%իüۡ i ñu۳xma na
narüngüۡիŕŕիüۡ na aixcüma namexüۡca۳x i chapoxcuxüۡ. 18-19ॸNatürü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥ
perü maxüۡ rü aixcüma penaxüxüۡca۳x i ľǣՓΎΎ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիɥǣӕ. Erü woo
͑ǣŕ̲Tupanape۳xewa mexüۡ na mexüۡ i norü ngúchaü̲ۡ%ֆɗիɥǣӕфӥ
͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľ%Йľ̲իŕ%Ëӥ̲ҽӕЙ͑իüۡ e۳xna tama, natürü Cristuchigaxüۡ
picua۳xüüۡgüxüۡca۳x. nixugüe. Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥՓӥիɗɗҡ%ŕ͑ɗիɥɗ
chauxca۳x. Rü guxüۡǣӕҡ̲Ëȍҡ%ŕŕËȍ
Chauxca۳x rü Cristuarü ngúchaüۡ na
erü nüxüۡ chacua۳x rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
chaxüxüۡca۳ի͑ɗիɥɗËȍ̲իüۡxüۡ
rü chorü mexüۡca۳իҡ͑ɗիɥľфӥchauxca۳x
12ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü chanaxwa۳xe i Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥфӥËȍΎիüۡ narüngüۡիŕŕɗ
nüxüۡ pecua۳x rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ËȍΎիüۡ ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i Ngechuchu ya
üpetüxüۡ, фӥɗիËӥ̲͑ǣŕ̲%ËӥËȍΎիüۡ Cristuxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ. 20ॸѠӥ͑ǣŕ̲
naxüpetü na yexeraãcü natachigaxüۡca۳x i poraãcü chanaxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥ͑ҡǣӕ̲
Tupanaãrü ore i mexüۡ. 13ॸRü ñu۳xma i ҧacü rü chixexüۡ na chaxüxüۡ na
núma rü guxüۡma i churaragü i taxuca۳xma chaugüca۳x chaxãnexüۡca۳x.
ãŕ۳xgacüpataarü dauruüۡgü rü guxüۡma i Rü chanaxwa۳xe i guxüۡguma
togü rü ta nüxüۡ nacua۳xgü na íchamemare na guxãpe۳xewa tama
chapoxcuxüۡ naxca۳x na Cristuarü duüۡxüۡ chamuüۡãcüma Cristuchigaxüۡ chixuxüۡ.
Ëȍɗɥիüۡ. 14ॸRü ñu۳xma na chapoxcuxüۡ rü Rü ñu۳xma na chamaxüۡxüۡ rü
muxü̲ۡɗҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ rü tama chanaxwa۳xe i guxüۡguma
namuüۡŕ%Ëӥ̲͑ӥիüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ na aixrügumarüüۡtama Cristuxüۡ chicua۳xüüۡ
nüxüۡ yaxugüexüۡ i Tupanaãrü ore i фӥËȍ͑ҡիŕŕ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ՓΎΎ
mexüۡ. Rü yexeraãcü tórü Coriaxüۡ‫ڟ‬ chayu۳xgux, rü chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ
͑ֆիΥǣӥ. 15ॸѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͖ӕիфľɗ фӥҡËȍ͑ҡիŕŕ. 21ॸErü chauxca۳x rü
duüۡxüۡgü rü togüxüۡ na Cristuarü ngúchaüۡ na chaxüxüۡca۳ի͑ɗիɥɗ
ֆի%ӡի%Ëȍɗիŕŕիüۡca۳xmare nüxüۡ na chamaxüۡxüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ЬʊѠʊЬԆæԖۡ۳Ã۳ ռॷ1ٍॷ2 492
chayu۳իǣӕիфӥ͑ǣŕ̲фӥҡ̲͑ľ, erü ֆիӡËȍɗǣӥիüۡca۳x i norü ore i mexüۡ. 28ॸRü

CristuxüۡҡՓҡËȍ͑ǣŕի̲ɗ͑ǣŕիǣӕ̲. ͑ǣŕmaca۳x penaxwa۳xe i tama texéxüۡ
22ॸNatürü tama nüxüۡ chacua۳x i ҧËӥ͑ɗիɥ pemuüۡŕ%Ëӥ̲͑ӥիüۡ Йɗիӕǣӥ̲ɗ͑ǣŕ̲
ɗфӥ̲ľ̲ŕիüۡ i chauxca۳x, ͑ǣŕ̲͑ ore. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ҡ̲͑ӥիüۡ pemuüۡŕիüۡ
chayuxüۡ rü e۳xna tama. Erü ñu۳xma na фӥ͑ǣŕ̲фӥՓӥիɗɗcua۳xruüۡ ҡ͑ɗիɥ
chamaxüۡxüۡ rü choxüۡ‫ ڟ‬natauxcha na nüxüۡ‫ ڟ‬i perü uwanügü. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փҡ
chanaxüxüۡ i tórü Coriarü puracü. 23ॸRü nüxüۡ nacua۳իǣӥ͑ЙΎիËӕՓҡ͑իɥիüۡ i
͑ǣŕmaca۳x tama nüxüۡ chacua۳x na ҧacü nümagü natürü pema rü tá maxüۡwa na
ֆɗɥիüۡ i chauxca۳իфӥ̲ľ̲ŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ Йľիɥիüۡ. ѠӥҽӕЙ͑ҡ͑ɗիɥֆЙľիüۡ
taxrewa. Erü ñuxguacü rü chanaxwa۳xe rüngüۡիŕŕËӥ͑ҡ̲͑ӥիüۡ pemuüۡŕիüۡca۳x
na chayuxüۡ na Cristuxüۡtawa ɗ͑ǣŕ̲ЙľфӥӕՓ͑ӥǣӥ. 29ॸRü Tupanaga
Ëȍ͑ǣŕի̲իüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ ͑ɗիɥ͑æфɗѸҡӕիüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ. Rü
ɗիËӥ̲ֆľիľффӥ̲ľ̲ŕիüۡ i chauxca۳x. ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ǣ͑ɗիɥ͑Cristuca۳x
24ॸNatürü i pexca۳իфӥ͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥфӥ ngúxüۡ pingegüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥՓӥիɗɗ
͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͖͑Ύ̲ɗ ngüۡիŕŕ͑ɗիɥɗЙľի͑͑ի%իüۡ ya Tupana.
chaxunemaãtama na chamaxüۡxüۡ na 30ॸPema rü choma rü wüxigu Tupanaãrü
͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ charüngüۡիŕŕիüۡca۳x. ЙӕфËӥՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, rü tanaxüama i

25ॸRü ñu۳xma na aixcüma meã nüxüۡ ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥľǣՓΎΎҡľիŃҡӥիü‫ۡڟ‬
chacuáxüۡ na pechoxwa۳xexüۡ, rü ͑ǣӕիËȍիŕŕǣӕի. Rü üۡpa rü marü choxüۡ
͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ chacua۳ի͑ҡ%ӡҡ̲ pedau na ñuxãcü meã chanaxüxüۡ i
paxa chayuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ, rü ñu۳xma rü ta nüxüۡ
chamaxãma na pexüۡ charüngüۡիŕŕիüۡca۳x picuáchiga na ñuxãcü chanaxüamaxüۡ
na yexeraãcü Cristuca۳իЙľ̲իŕիüۡca۳x rü woo namu i chorü guxchaxüۡgü.
ֆľիľф%Ëӥҡ%ŕ%Ëӥ̲͑ӥիü‫ۡڟ‬
Cristu rü ñoma taxuü̲ۡֆɗɥիüۡrüüۡ nügü
ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x. 26ॸѠӥ͑ǣŕ̲%ËӥՓľ͑
͑ɗիɥիŕŕфӥyemaca۳x ga Tupana rü guxüۡãrü
ҡիфӥЙľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲. Rü
ãŕ۳xgacüxüۡ ͑ֆիɥիŕŕ
͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ËȍΎիüۡ pedaugügu rü
ɗիËӥ̲ҡЙľҡ%ŕǣӥľфӥҡЙľիüۡ‫ڟ‬
2
1ॸRü dücax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü
͑͑ǣŕի̲͑ҧacüca۳x Ngechuchu ya ñu۳xma na Cristuarü duüۡxüۡgü
Cristuxüۡ picua۳xüüۡgüxüۡ. 27ॸѠӥ͑ǣŕ̲ Йɗիɥǣӥիüۡ, ‫ع‬фӥɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ i nüma
guxüۡ%фӥֆľիľффӥ̲ľ̲ŕիüۡ ͑ɗիɥ͑ pexüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕիüۡ? ‫ع‬ѠӥɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ i
naxca۳x pedauxüۡ ̲͑ľ%Йľ̲իŕիüۡ, Йľҡ%ŕǣӥիüۡ erü nüma pexüۡ nangechaüۡ?
͑ǣŕ̲æфɗѸҡӕфӥΎфľЙľ̲%͑ӥիüۡ ‫ع‬ѠӥɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
ixuxüۡrüüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľҡ͑ӥՓ pexüۡҡՓ͑ǣŕի̲իüۡ? ¿Rü aixcüma
Ëȍիӡիǣӕфӥe۳xna woo tama ngŕm ‫ ڟ‬a ֆɗɥիüۡ i pegü pengechaüۡgüxüۡ rü pegüxüۡ‫ڟ‬
Ëȍիӡիǣӕ, natürü nüxü Ëȍիɥ͑ӥËȍüۡ na
ۡ pengechaüۡtümüüۡgüxüۡ? 2ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ǣӕի%̲ՓӥիɗǣӕЙľǣӥЙľЙΎфľիŕŕիüۡ na Ëȍɗ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիɥǣӕ, rü chanaxwa۳xe i
taguma nüxüۡ perüc۳h۳auxüۡca۳x na ǣӕի%̲ՓӥիɗǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ, rü aixcüma
ɗիËӥ̲ЙľֆիΥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ guxãma pegü pengechaüۡgü, rü aixcüma
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬pepuracüexüۡ na yexeraãcü ǣӕի%̲͖Ύ̲Փӥիɗҡ̲Йɗɥիüۡrüüۡ na
ֆɗɥիüۡ ɗЙľ%ŕ, rü guxãma wüxitama i ҡΔфӥæΎфɗֆɗɥիüۡ ya Ngechuchu ya Cristu

ngúchaüۡca۳x pedau. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ icua۳xüüۡgüxüۡca۳x ya
͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲իŕǣӕфӥՓӥիɗɗËȍΎфӥ Tanatü ya Tupana.
ҡ%ŕҡ͑ɗիɥ. 3ॸRü tama name i ҧacü pexü
Cristuarü duüۡxüۡgü rü ñoma omügürüüۡ
na pegü íperütagüxüۡca۳իфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
͑ɗիɥǣӥɗ͑ҡ͑ӥՓɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ҡΎǣӥфӥֆľիľф͑Йɗիɥǣӥիüۡca۳x. Natürü
tama yaxõgüxüۡ
̲͑ľ͑ɗիɥ͑ЙľǣӥɞЙľфӥիɞфǣӥիüۡ rü
ЙľǣӥǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ na taxuüۡma 12ॸRüñu۳xma na nüxüۡ pecuáxüۡ na
Йɗիɥǣӥիüۡ rü togü rü perü yexera na ͖ӕի%Ëӥͮ͑ҡӥǣ͑իɥ͑ӥիüۡ ga Cristu, rü
ֆɗիɥǣӥիüۡ. 4ॸ¡Rü tama pegüguxicatama chanaxwa۳իľɗËȍӕǣЙľիɥ͑ӥŕ, Pa
Йľфӥիɥ͑ӥŕ, ͑ҡӥфӥЙľǣӥЙľЙΎфľիŕŕիüۡ æȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ Changechaüۡgüxe.
na togüxüۡ perüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x! 5ॸRü Rü yéma petanüwa chayexmagu chauga
̲͑ľ͑ɗիɥǣֆľ̲ͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕ ͑Йľիɥ͑ӥŕիüۡãrü yexera chanaxwa۳xe i
͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡǣӕ͑Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ i ËȍӕǣЙľիɥ͑ӥŕɗ͖u۳xma na tama
pemax. 6ॸYerü nüma rü woo ga Йľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü
TupanaxüۡËȍɗ͑ֆɗɥիüۡ, natürü tama chanaxwa۳xe i Tupanaxüۡ pemuüۡŕ%Ëӥ̲
nügüna nanachu۳xu na ínanguxuchixüۡ naxca۳x pedaugüama i perü maxüۡ i
nawa ga yema. 7-8ॸRü yemaca۳x yéma taguma gúxüۡ. 13ॸƄфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆЙľфӥ
nanata۳x ga norü mexüۡǣӥǣĀիӡǣӕիüۡ maxüۡwa puracücü na pexüۡ‫ڟ‬
ga naãnewa. Rü wüxi i duüۡxüۡ i togüaxüۡ‫ڟ‬ ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i perü ngúchaüۡ i mexüۡ.
puracüxüۡrüüۡ ͑ӥǣӥ͑ɗիɥիŕŕ. Rü ñoma Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗЙľիüۡ nangüۡիŕŕիüۡ na
wüxi i duüۡxüۡrüüۡ ñoma ga naãnegu ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡca۳x rü penaxüxüۡca۳x i
nabu. Rü yexguma marü duüۡxüۡ ֆɗիɥǣӕ ͑ǣŕ̲͑ӥ̲Йľիüۡ‫ ڟ‬nanaxwa۳xexüۡ. 14ॸ¡Rü
ga nümax, rü ñoma taxuü̲ۡֆɗɥիüۡrüüۡ meã penaxü۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Йľիӥիüۡ,
͑ӥǣӥ͑ɗիɥիŕŕ. ѠӥҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥ, rü rü tama naxca۳x pidexagü rü tama pegü
yemaca۳x curuchagu nayu woo ga wüxi naxca۳x pechoxüۡgagü! 15-16ॸRü
ga ãnexüۡËȍɗ͑ֆɗɥիüۡ ga yema. 9ॸRü penaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľ%Йľ̲իŕ͑
yemaca۳x ga Tupana rü guxüۡãrü taxúema ҧacü rü chixexüۡxüۡ pewa
ãŕ۳xgacüxüۡ ͑ֆիɥիŕŕ, rü iyan۳g۳auxüۡca۳x. Rü penaxwa۳xe i mexüۡ i
͑ֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ͑ǣӕիüۡma i ҽӕЙ͑ի%ËӥǣӥЙɗիɥǣӥɗ͑ҡ͑ӥՓɗ
ãŕ۳իǣËӥǣӥŃҡӥՓ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x. 10ॸRü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chixexüۡ rü
yemaãcü nanaxü ga Tupana na Ëȍɗիľ%ŕǣӥ̲фľիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲
Ngechuchupe۳xegu tacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xügüxüۡca۳x duüۡxüۡgümaã nüxüۡ Йɗիӕǣӥֆ͑ľɗ͑ǣŕ̲
rü nüxüۡ ticua۳xüüۡgüxüۡca۳x ya guxãma ya ore i mexüۡ i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ, rü yoxni
ҡľիŃֆĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa natanüwa rü ñoma woramacurigü ya
͑ǣŕի̲ǣӥիľ, rü guxãma i ñoma i ŕ%͑ľիüۡwa ibáixgücürüüۡ ҡЙɗիɥǣӥ. Rü
͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľ, rü guxãma ya ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ә̲
texé ya yuexüۡËȍɗËՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľ. ͑իӡիǣӕֆæфɗѸҡӕфӥЙΎф%ËӥҡЙľ̲%
11ॸRü yemaãcü Tupana ãŕ۳xgacüxüۡ Ëȍҡ%ŕľфӥҡ͑ӥիüۡ chadau na tama
͑ֆիɥիŕŕ͑ǣӕի%̲͑ӥիüۡ ixuxüۡca۳x na natüca۳ի̲̲фľֆɗɥիüۡ ga yema puracü
ga petanüwa chaxüxüۡ. 17ॸѠӥ͑ǣŕ̲ narüngüۡիŕŕ͑ËȍΎ̲ҡ̲͑ǣŕm ‫ ڟ‬a

ñu۳ի̲̲͑ľ%ЙľֆիΥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ petanüwa íchayadauxücۡ a۳x. 25ॸRü
͑ɗիɥɗЙľфӥ%̲фľɗҽӕЙ͑͑Йľի%իüۡ. ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta rü chauxca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ
Ѡӥ͑ǣŕ̲̲͑ľ%ֆ͑ǣӕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ ngŕm‫ ڟ‬a petanüwa chanamuxüۡ ɗҡľ͑ľŕɗ
perü ãmare i Tupanape۳xewa, rü choma Epaporudítu. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣЙľ̲ҡ̲
rü íchamemare na Tupanaca۳x chauxca۳x núma penamuxüۡ na choxüۡ
ichanaxãxüۡ i chorü maxüۡ rü chayuxüۡ. nangüۡիŕŕիücۡ a۳x. Ѡӥ͑ӥ̲фӥËȍΎ̲ӥËӥ͑ɗիɥɗ
Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x woo chayu۳xgu rü wüxi i Tupanaãrü puracüwa, rü poraãcü choxüۡ
ҡ%ŕҡ͑ɗիɥɗchauxca۳x. Rü chanaxwa۳xe narüngüۡիŕŕɗҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥӕՓ. 26ॸRü
ɗЙľ̲ǣӥфӥҡ͑ǣŕmaca۳x wüxigu poraãcü nüxü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡ na pexüۡ íyadauxüۡ i
ËȍΎ̲%Йľҡ%ŕǣӥ. 18ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x ega guxãma i pemax. ѠӥЙΎф%Ëӥ͑իΎľǣ%ŕ,
͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡca۳x chayu۳xgux, rü yerü pema rü nüxüۡ pecuáchiga ga na
tama name na pengechaüۡgüxüۡ natürü yaćaawexüۡ ga nümax. 27ॸѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥǣ
penaxwa۳xe na wüxigu chomaã na yaćaawexüۡ, rü wixguxüchi taa۳x nayu.
Йľҡ%ŕǣӥիüۡ. Natürü Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡ rü
choma rü ta nüxü‫ ۡڟ‬changechaüۡtümüüۡ, rü
Timutéu rü Epaporudítuchiga
yemaca۳x naxca۳ի͑ֆҡ͑ľիŕŕ͑ҡ̲
19ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡΔфӥæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕ yexeraãcü changechaüۡxücۡ a۳x. 28ॸRü
naxwa۳xegu rü paxa petanüwa chanamuŕg‫ ڟ‬a ͑ǣŕmaca۳x rü yexeraãcü chanaxwa۳xe na
ֆҡľ͑ľŕֆҽɗ̲ӕҡŃӕ͑Йľիüۡ na paxa petanüwa chanamuxüۡ i Epaporudítu,
íyadauxücۡ a۳իфӥËȍҡ%ŕիücۡ a۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲ ͑Йľ̲фӥЙľҡ%ŕǣӥիücۡ a۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲
núma nangeãgu i pechiga. 20ॸRü aixcüma wena nüxüۡ pedaugügu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗ
nataxuma i to i chorü ngüۡիŕŕфӕüۡ i choma ËȍΎ̲фӥҡҡËȍҡ%ŕɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ
͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥիüۡrüüۡ ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ, rü chacua۳իǣӕ͑Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲իüۡ na
ҽɗ̲ӕҡŃӕիɗËҡ̲͑ɗիɥ. Rü nataxuma i to i pexüۡ nangüۡիŕŕիücۡ a۳x. 29ॸRü chanaxwa۳xe i
naxrüüۡ ɗիËӥ̲Йľǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ rü pexüۡ ҡΔфӥæΎфɗŃǣǣӕЙľҡ%ŕǣӥ%Ëӥ̲̲ľ%
rüngüۡիŕŕËȍüۡxüۡ. 21ॸErü guxüۡma i togü rü Йľ͑ֆիӕľфӥЙľľ͑ľŕ͑ɗիɥ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
naxca۳x nadaugü i noxrütama ngúchaüۡgü, rü nüxüۡ pengechaüۡgü i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
ҡ̲ɗիËӥ̲͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡgü i Epaporudíturüüۡ ɗիɥǣӥիüۡ. 30ॸYerü
Ngechuchu ya Cristuarü ngúchaüۡ. 22ॸNatürü i nüma ga Epaporudítu rü yema na poraãcü
pema rü marü nüxüۡ pecua۳x na ñuxãcü meã nawa napuracüxüۡ ga Cristuarü puracü, rü
namaxüۡxüۡ i Timutéu, rü ñuxãcü choxüۡ yemaca۳x wixguxüchi taa۳x nayu. Rü
nangüۡիŕŕիüۡ i Tupanaãrü orearü uchigawa, %ӡËӥ̲իüۡՓ͑ӥǣӥ͑ֆľի̲իŕŕ͑ЙľËȍɗËӥӥ
ñoma wüxi i buxüۡ i nanatüxüۡ choxüۡ nangüۡիŕŕիücۡ a۳x.
rüngüۡիŕŕիüۡrüüۡ. 23ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲
ͮǣŕ̲͑æфɗѸҡӕիüۡ icuáxüۡ фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ
nüxüۡ chacua۳xgu na ñuxãcü tá choxüۡ na
guxüۡ%фӥֆľիľффӥ̲ľ̲ŕիüۡ
naxüpetüxüۡ i núma, rü ñu۳իӡËȍɗ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a
petanüwa chanamuxchaü i Timutéu na pexüۡ
ۡ
3
1ॸRüñu۳ի̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü
íyadauxücۡ a۳x. 24ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nagu chanaxwa۳իľɗЙľҡ%ŕǣӥľфӥҡΔфӥ
Ëȍфӥիɥ͑ӥфӥҡΔфӥæΎфɗфӥɗիËӥ̲ҡËȍΎիüۡ Coriarü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. Rü yema ore ga
noxri pexca۳x chaxümatüxüۡ rü tama choxü‫ۡڟ‬ yema üۡpa chauxca۳x mexüۡ, rü ñu۳xma rü
nawa۳xtümüüۡ na wena pexca۳x taxuwama choxü‫ ۡڟ‬name rü marü íchanata۳x
chanaxümatüxüۡ erü aixcüma pexü‫ ۡڟ‬name i na Cristuaxü‫ۡڟ‬իɥËҡ̲ËȍֆիΥիücۡ a۳x. 8ॸRü
͑ǣŕ̲Ύфľ. 2ॸ¡Rü pegüna peda۳u۳x nüxna i ñu۳xma na Ngechuchu ya Cristu ya chorü
͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥɗËȍɗիфɗ̲իŕիüۡ rü Corixüۡ na chacuáxüۡ, rü chauxca۳x rü
chixexüۡmaã pexüۡ ixucu۳իŕǣӥիüۡ! Rü guxüۡma ga yema üۡЙ͑ǣӕËȍɗիӡիüۡ rü
͑ӥ̲ǣӥ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ yaxugüexüۡ rü taxuwama name, ľфӥ͑ǣŕ̲͑æфɗѸҡӕիüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲ֆɗǣӥ na chacuáxüۡ rü guxüۡãrü yexera
íiwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgu, rü ͑фӥ̲ľ̲ŕ. Rü guxüۡma ga yema noxri
taxucürüwama Tupanape۳xewa time. ͑ǣӕËȍɗիӡիüۡ rü marü nüxüۡ charüxo na
3ॸNatürü yíxema aixcüma Tupanape۳xewa æфɗѸҡӕՓľËȍфӥիӡիücۡ a۳x rü noxrü duüۡxüۡ na
ɗ̲ľիŕ, фӥֆɗիľ̲ҡɗիɥǣӥ. Rü Tupanaxüۡ Ëȍɗɥիücۡ a۳x. Rü chauxca۳x rü ñoma
ticua۳xüüۡǣӥɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü guxchirerüüۡ ͑ɗիɥǣֆľ̲üۡpa nagu
ngüۡիŕŕ̲%. Ѡӥҡҡ%ŕǣӥľфӥͮǣľËȍӕËȍӕ Ëȍɗիӡիüۡ ega Cristumaã nügü chananguxgu.
ya Cristuarü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. Rü tama 9ॸRü yemaãcü nüxüۡ charüxo ga guxüۡma ga
ҡֆիΥǣӥ͑͑ǣŕ̲ֆɗǣӥ yema na Cristuarü duüۡxüۡ ͑Ëȍɗɥիücۡ a۳x. Rü

íiwiecha۳xmüpe۳xechiraüۡxücۡ a۳x ñu۳xma rü Tupanape۳xewa chame erü
Tupanape۳xewa imexüۡ. 4ॸNatürü choma chi Cristuaxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥ. Ѡӥҡ̲͑ǣŕ̲͑
Փիɗ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ i togüarü yexera chamecümaxücۡ a۳x rü e۳xna mugü
ËȍֆիΥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ chaxaurexücۡ a۳ի͑ɗիɥ͑Ëȍ̲ľիüۡ i
wiecha۳xmüpe۳xechiraüۡchiga. Rü tataxu nape۳xewa. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑æфɗѸҡӕիüۡ‫ڟ‬
chima ya togue ya texé chauxrüüۡ ֆիΦիŕɗ ËȍֆիΥիücۡ a۳ի͑ɗիɥɗ͑ӥǣӥca۳x choxüۡ
͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ. 5ॸYerü yexguma 8 ga ngunexüۡ ̲͑ľիŕŕիüۡ ya Tupana. 10-11ॸѠӥ͑ǣŕ̲
ËȍӕŃҡӥֆɗիɥǣӕǣ͑Ëȍ¡ӕիüۡ, rü choxüۡ ñu۳xma chanaxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥ͑ɗիËӥ̲
ínawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgü, erü Yudíu Cristuxüۡ chacuáxüۡ rü chowa na
Ëȍɗիɥ. Rü Beyamítanüxüۡ Ëȍɗիɥ. Rü ͑͑ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙΎфǣՓľ͑
Ëȍӕ͑ҡӥфӥËȍӕŃфӥ֤ӕĀɞӕǣӥҡɗիɥǣӥ, rü Cristuxüۡ ɞфӥĀիŕŕիüۡ i ñu۳xma nüxüۡ‫ڟ‬
͑ǣŕmaca۳իɗËȍΎ̲фӥ֤ӕĀɞӕիӥËȍɗËȍɗիɥ. Rü ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü yema ngúxüۡ na yangexüۡ ga
choma rü Parichéuchire۳իËȍɗիɥ, rü pema nüma rü na nayuxüۡ фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡtama
nüxüۡ pecua۳իфӥ͑ǣŕ̲ЬфɗËȍŃӕǣӥфӥ chanaxwa۳xe i íchamemare na naxca۳x
meãma nanaxaure i Tupanaãrü mugü ga ngúxüۡ chingexüۡ rü naxca۳x chayuxüۡ na
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. 6ॸRü yema na meã yixcama choma rü ta yuwa ícharüdaxücۡ a۳x.
Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕËȍüۡxücۡ a۳x ga yema mugü ga
Pauru naxca۳x nadau na Cristuca۳x
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ, rü yemaca۳x nawe
namaxüۡxüۡ ñu۳xmatáta
Ëȍɗ͑ǣŕËȍɗǣӥǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü ga
Tupanaxüۡtawa nangu
Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. Rü yema na
aixcüma meã chanaxaurexücۡ a۳x ga yema 12ॸRüñu۳ի̲͑͑ǣŕ̲͖Ëȍիüۡ
̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ, rü yemaca۳x rü pemaã rü tama chanaxwa۳xe i nagu
taxucürüwama texé chauchigaxüۡ tixu ga Йľфӥիɥ͑ӥŕ͑ǣӕիüۡxüۡ chacuáxüۡ i
tama na chaxaurexüۡ. 7ॸNatürü guxüۡma ga Cristuchiga, rü e۳xna guxüۡwama na
chamexüۡ. Natürü guxüۡ i ngunexüۡgu rü фӥ͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիüۡma i duüۡxüۡgü i

naxca۳x chadauama na Ngechuchu ya Cristuarü uwanürüüۡ%Ëӥ̲̲իŕիüۡ. Rü
Cristuarü ngúchaüۡ na chaxüxüۡca۳x, yerü nümagü rü tama nüxüۡ nacua۳xgüchaüۡ na
yemaca۳ի͑ɗիɥǣ͑ӥ̲ǣchauxca۳x Cristu curuchagu naxca۳x yuxüۡ. 19ॸNatürü
nadauxüۡ ga noxrix. 13ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü tá düxwa inayarüxo.
pemaã nüxüۡ chixu rü chomatama Ѡӥ͑ǣŕ̲͑իüۡneãrü ngúchaüۡ ͑ɗիɥɗ
meãma nüxüۡ chacua۳x rü ñu۳xma rü ta ͑ΎфӥҡӕЙ͑ɗիɥիüۡ. Rü woo nüxüۡ
ҡӕҡ̲͑ՓËȍ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲naxca۳x nacua۳xchire۳ի͑Փӥիɗɗ%͑ľ͑ֆɗɥիüۡ i
chadauxüۡ. Natürü i ñu۳xma rü marü ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ natürü namaã
nüxüۡ icharüngüma i guxüۡma ga yema ͑ҡ%ŕǣӥ̲. Rü ñoma i naãneãrü
͑Ύիфɗ͑ǣӕËȍɗիӡիüۡ. Rü ñu۳xma rü ͑ǣŕ̲իüۡǣӕիɗËҡ̲͑фӥիɥ͑ӥŕ.
ËȍӕǣӥËȍЙΎфիŕŕ͑ɗիËӥ̲ 20ॸͮҡӥфӥɗֆɗիľ̲фӥĀիӡǣӕիüۡ i
Cristuca۳x na chamaxüۡxüۡ na nawa naãnewa tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗҡËȍɗË. Rü

changuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i ítanan۳g۳ӕիŕŕ͑Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa
chope۳իľՓ̲͑ǣŕի̲իüۡ. 14ॸRü taxca۳ի͑ľ͑իӡիüۡ ya tórü Cori ya
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü naxca۳x chadau na Ngechuchu ya Cristu ya tórü
aixcüma Cristuca۳x chamaxüۡxüۡ ͅիŕիŕŕфӕüۡ. 21ॸRü ñaã taxüne i
ñu۳xmatáta Tupanaxüۡtawa changu. Erü yuxwa۳xexüۡ rü nüma ya Cristu tá
chanayauxchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲%̲фľɗ͑ӥ̲ nanaxüchicüü na naxüۡne i
Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa naxca۳x taxca۳x ̲ľիŕËȍɗիüۡrüüۡ ֆɗɥիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
nangemaxüۡ i yixema na Ngechuchu ya pora i namaã guxüۡŕҡ‫ ڟ‬ӥՓ͑͑ǣŕի̲իüۡ,
Cristuarü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 15ॸRü фӥ͑ǣŕ̲̲%ҡ̲ҡ͑͑իӥËȍɗËӥӥɗ
guxãma i yixema na aixcüma Cristuaxüۡ‫ڟ‬ taxüne na noxrürüüۡ ֆɗɥիüۡca۳x.
ֆիΥǣӥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ
Ñu۳ի̲͑ҡΔфӥæΎфɗфӥɗիɥǣӥիüۡ rü name
͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
͑ɗիɥ͑ǣӕիüۡǣӕ̲̲͑%ɗҡ%ŕǣӥիüۡ
ҡľիŃɗЙľҡ͑ӥՓҡΎǣӕ̲ҡфӥիɥ͑ӥǣӕ, rü
Tupana tá tüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕɗ͑ǣŕ̲
4
1ॸRü ñu۳ի̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥֆ
nüma nanaxwa۳xexüۡ na nüxüۡ tacuáxüۡ. Pexüۡ Changechaüۡgüxe rü Poraãcü
16ॸѠӥ͑ǣŕ̲inaxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥ͑ Pexü Chadauxchaüۡgüxe, фӥ͑ǣŕ̲̲фӥ
ۡ
ɗիËӥ̲͑ǣɗիɥ͑ӥŕŕËȍիüۡ rü meãma pemaã nüxüۡ chixuxüۡrüüۡ chanaxwa۳xe i
͑ǣӕɗիɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲фӥ͑ӥիüۡ meã tórü Corica۳իЙľ̲իŕľфӥЙľ̲͑ɗիɥ
icuáxüۡ. 17ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, chanaxwa۳xe ɗËȍΎфӥҡ%ŕфӥËȍΎфӥ%̲фľɗҽӕЙ͑
i chauxrüüۡ ͑ǣӕЙľիɥɗ͑ǣŕ̲Йľիüۡ choxna ãxüۡ Йɗիɥǣӥիüۡ. 2ॸRü nüxüۡ
nüxüۡ ËȍĀӕիŕŕիüۡ na namexüۡ. ¡Rü chaca۳ax۳ üۡ i taeya۳xgü i Ebódia rü
Йľ͑͑ǣӕǣӥ͖͑ӕի%Ëӥ̲ľ%̲͑իŕիüۡ i æȍɗҡɗнӕľ͑͑ӥǣӥ̲%͑͑ǣӥի̲ӥŕիüۡca۳x,
͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i toma ľфӥ͑ӥ̲ǣӥфӥҡΔфӥæΎфɗիËӥǣӥ͑ɗիɥǣӥ.
ҡ̲իŕիüۡ%Ëӥ̲̲իŕիüۡ! 18ॸRü marü 3ॸRü cumax, Pa Chomücü ya Mecü i
muŕ۳xpü۳xcüna pemaã nüxüۡ chixu, rü Wüxigu Tupanaãrü Puracüwa Chomaã

ñu۳xma rü changechaüۡãcüma rü Puracücüx, rü cuxna naxca۳x chaca na
chaxauxãcüma wena pemaã nüxüۡ chixu nüxüۡ curüngüۡիŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ҡիфľɗ
taeya۳xgü, erü nümagü rü wüxigu ore i aixcüma meã iwéxüۡ rü guxüۡma i

ËȍΎ̲%фӥæфľ̲ľҡľ̲%фӥ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ ͑ǣŕ̲Tupanape۳xewa mexüۡ, rü guxüۡma
chomücügü i Tupanaãrü poperawa ɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i duüۡxüۡǣӥ̲͑%ҡ%ŕիüۡ,
marü ngo۳xégagüxüۡmaã napuracüe i rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ɗիËӥ̲
Tupanaãrü orearü uwa. 4ॸRü ñu۳xma na duüۡxüۡgüpe۳xewa mexüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ҡΔфӥæΎфɗфӥЙɗիɥǣӥիüۡ, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ͑ǣŕ̲ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ. 9ॸRü chanaxwa۳xe i
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma namaã ɗիËӥ̲Йľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲Йľիüۡ
Йľҡ%ŕǣӥ. Rü wena pemaã nüxüۡ chixu, Ëȍ͑ǣәľիŕŕիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Йľիüۡ namaã
фӥ‫ؽ‬Йľҡ%ŕǣӥ! 5ॸRü chanaxwa۳xe i meã chixucu۳իŕǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Ëȍӕիüۡtawa
Йľ̲իŕ͑ǣӕիüۡma i duüۡxüۡgü pexüۡ nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Ëȍӕիüۡtawa
nacua۳xgüxüۡca۳x na aixcüma mexüۡ i nüxüۡ pedauxüۡ na chanaxüxüۡ. Rü
duüۡxüۡǣӥ͑Йɗիɥǣӥիüۡ. ¡Rü nüxna ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲իŕǣӕфӥ
pecua۳xãchie na tórü Cori rü paxa tá pemaã tá inarüxã۳ӡ۳x ya Tupana ya
nataeguxüۡ ͑͑ә̲͑իӡիüۡ! 6ॸ¡Rü tamaã irüngüxmücü rü tüxüۡ ҡ%ŕիŕŕËӥ.
taxuca۳xma penaxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӥ! Natürü
Yema Piripucüۡ۳ãx
۳ ga yaxõgüxüۡ rü
͑ǣŕիǣӕ̲ՓΎΎҧacü pexüۡ üpetügu rü
Āɥŕфӕ̲%Ьӕфӕիüۡ narüngüۡիŕŕǣӥ
guxüۡǣӕ̲̲͑ľ͑ɗիɥ͑ҽӕЙ̲͑%
nüxüۡ pixuxüۡ ɗЙľфӥֆӕ̲ӥիŕՓ. ¡Rü 10ॸRü ñu۳ի̲͑ËȍΎфӥæΎфɗфӥËȍɗɥիüۡ,
naxca۳x ípeca i norü ngüۡիŕŕɗ͑ǣŕիǣӕ̲ фӥЙΎф%ËӥËȍҡ%ŕľфӥՓľ͑ի%фӥ

ҧacü pexüۡ‫ ڟ‬guxchaxgu, фӥ̲Ύիŕ͑ӥի͑ choxna pecua۳xãchie rü choxüۡ
pexãgü! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ̲͑% perüngüۡիŕŕ. Rü choma nüxüۡ chacua۳x rü
nüxüۡ pixu i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ӥի͑ pema rü guxüۡguma choxüۡ
naxca۳x pecagüchaüۡxüۡ! 7ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ perüngüۡիŕŕËȍüۡ, natürü taguma pexüۡ‫ڟ‬
nüma ya Tupana rü tá pexüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕ natauxcha ga na penaxüxüۡ ga yema.
̲͑%ɗՓӥիɗɗҡ%ŕɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ i 11ॸѠӥҡ̲͑ǣŕ̲͑ҧacü choxü‫ۡڟ‬
guxü̲ۡɗҡ%ŕɗ͑ӥիüۡ icuáxüۡãrü yexera taxuxüۡca۳ի͑ɗիɥɗЙľ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ i

̲ľիŕËȍɗիüۡ. Rü ñu۳xma na Ngechuchu ya ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ. Erü choma rü marü
Cristuarü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ ËȍΎ̲%͑ɗիӥ̲͑͑%Ëȍҡ%ŕիüۡ i
ҡ%ŕɗҽӕЙ͑Йľի͑%իüۡ rü tá nüxna ͑ǣŕ̲ËȍΎիüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ. 12ॸRü nüxüۡ
pexüۡ ínapoxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i nagu chacua۳ի͖͑ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ ega guxüۡ
Йľфӥիɥ͑ӥŕËȍիüۡ. choxüۡ‫ ڟ‬tau۳xgux, rü nüxüۡ chacua۳x na
͖ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ ega choxü‫ۡڟ‬
̲ͮľ͑ɗիɥɗ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕɗǣӕիüۡma i
̲͑ӕիӡËȍɗիǣӕ. Rü marü chomaã nixü
ҧacü i aixcüma mexüۡ ɗիɥիüۡ
̲͑͑%Ëȍҡ%ŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ËȍΎիü‫ۡڟ‬
8ॸRü ñu۳ի̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü name ͑ǣŕի̲իüۡ woo changaxpütüwegu, rü
͑ɗիɥɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ e۳xna woo chataiyaxgu, rü e۳xna woo
ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ choxüۡ‫̲͑ ڟ‬ӕիӡËȍɗիǣӕфӥe۳xna woo
nacüma i taxucürüwama texé chixri choxüۡ‫ ڟ‬natau۳xguma. 13ॸѠӥæфɗѸҡӕ͑ɗիɥֆ
nachiga idexaxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥфӥ̲͑ľ choxüۡ ЙΎфիŕŕËӥ, фӥ͑ǣŕmaca۳x chomaã
͑ɗիɥɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ nanguxüۡ na chanaxüxüۡ i guxüۡma i
ЬʊѠʊЬԆæԖۡ۳Ã۳ ռॷ4 498
͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑naxwa۳xexüۡ na ̲͑ľիŕËȍɗ, rü nüma rü poraãcü namaã

chanaxüxüۡ. 14ॸNatürü ga pema rü wüxi ͑ҡ%ŕ. 19ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x ya chorü
ga mexüۡ choxü‫ ۡڟ‬pexügü ga yexguma ҽӕЙ͑фӥ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü i
choxüۡ‫ ڟ‬natauxyane choxüۡ ̲ľիŕËȍɗիüۡwa tá pexna nanaxã i
perüngüۡիŕŕǣӥǣӕ. 15ॸRü pema, Pa guxüۡma i ҧacü i pexüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡ. Rü
֤իΥǣӥիüۡ i Piripucüۡ۳ãx۳ , rü meãma nüxüۡ ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑͑իӥľфӥͮǣľËȍӕËȍӕֆ
pecua۳x rü yexguma noxri Cristuarü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. 20ॸRü name
Machedóniããnewa nüxüۡ chixuxgu ga ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma nüxüۡ ticua۳xüüۡgü ya
Tupanaãrü ore, rü yexguma yéma Tanatü ya Tupana. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
ɞËȍիӡիüۡgu, фӥЙľիɗËҡ̲͑ɗիɥǣ
ãmare choxna pexãxüۡ naxca۳x ga yema
ngüۡիŕŕǣËȍӕիüۡtawa peyaxuxüۡ. 16ॸRü
ֆľիǣӕ̲ҽľËȍфΔ͑ɗËфӥɥ%͑ľՓ 21ॸRü chanaxwa۳xe i chauégagu nüxüۡ
chayexmayane, rü pema rü yéma Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗǣӕիüۡ ̲ ɗҡľ͑ľŕǣӥɗ
chauxca۳x penamugü ga perü ãmare na Ngechuchu ya Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ .
choxüۡ perüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x. Rü tama Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pexüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥ
ՓӥիɗË͑իɥËҡ̲͑ɗիɥǣֆľ̲%Ëӥ ɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗËȍӕիüۡ tawa
choxüۡ na perüngüۡիŕŕǣӥիüۡ. 17ॸRü woo ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ . 22ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
Йľфӥ%̲фľ̲%Ëȍҡ%ŕ, natürü pexüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥɗǣӕիüۡ m a i
ֆľիľф%ËӥËȍҡ%ŕľфӥ͑ǣŕ̲ËȍΎիüۡ na ҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ә̲ġӕ̲Փ
perüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x rü Tupana tá ãmare ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ . Ѡӥ͑ǣŕ̲ֆľիľфЙľիüۡ
pexna naxã. 18ॸRü ñu۳xma rü marü choxüۡ‫ڟ‬ фӥ̲Ύիŕǣӥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗҡľ͑ľŕǣӥ
͑͑ǣŕի̲ɗǣӕիüۡma i ҧacü i i Dumaãrü ãŕ۳xgacü ya tacüxüۡ - tawa
chanaxwa۳xexüۡ, фӥɗիËӥ̲͑ǣŕ̲%фӥ puracüexüۡ . 23ॸRü chanaxwa۳xe i tórü
yexera choxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲. Rü ñu۳xma na Cori ya Ngechuchu ya Cristu pexüۡ
Epaporudítu núma nangexüۡ i perü narüngüۡ ի ŕŕɗǣӕի%̲ɗЙľ̲ի. Rü
ãmare, rü taxuüۡma choxüۡ‫ ڟ‬nataxu. Rü ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
͑ǣŕ̲Йľфӥ%̲фľɗchauxca۳x núma Rü nuãma pexna,
pemuxüۡ, rü Tupanape۳xewa rü Pauru
POPERA GA COROCHAWA YEXMAGÜXÜۡ GA
duüۡxüۡǣӥɗҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ. 5ॸRü nüxüۡ

tacua۳իǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľ%
yaxõgüxüۡ ga Corochawa yexmagüxüۡ
Tupanape۳իľՓЙľ̲իŕիüۡ erü
penayauxgüchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü i
1
1-2ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆæΎфΎËȍфӥ
ʘ%͑ľՓͮǣŕի̲ǣӥիľի, choma i Tupana pexü‫ ۡڟ‬namaã nguxüۡxüۡ ɗĀիӡǣӕիüۡ i

ЬӕфӕфӥՓӥիɗǣӕ̲͑%ɗҡľ͑ľŕɗ naãnewa. Rü ñu۳xma rü meã ípenan۳g۳ӕիŕŕ
ҽɗ̲ӕҡŃӕ͑ɗիɥɗpexca۳x tanaxümatüxüۡ i na penayauxgüxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü
ñaã popera. ѠӥËȍΎ̲ËȍɗիɥɗҽӕЙ͑ yerü marü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣҽӕЙ͑%фӥΎфľ
choxüۡ yaxuxüۡ na Ngechuchu ya Cristu i mexüۡ ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 6ॸѠӥ͑ǣŕ̲ҡ̲
choxüۡ muxüۡca۳x na nüxüۡ chixuxüۡca۳x i ore i mexüۡ ga pexüۡtawa nguxüۡ, rü
norü ore. Rü pexca۳x chanaxümatü i guxüۡwama nangu i ñu۳xmax. Rü
ǣӕի%̲ɗЙľ̲ֆËȍӕľ͑ľŕǣӥֆ guxüۡwama ningüchigü rü duüۡxüۡgüarü
aixcüma Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľфӥ maxüۡxüۡ naxüchicüü, yema perü maxüۡxüۡ
Cristuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիľ. Rü chanaxwa۳xe i na naxüchicüüxüۡrüüۡ ga yexguma nüxüۡ
Tanatü ya Tupana pexüۡ narüngüۡիŕŕ͑ Йľիɥ͑ӥŕǣӕфӥ͑ӥիüۡ pecua۳xgügu na ñuxãcü
̲ľ%Йľǣӥ̲%Йľ̲իŕիüۡca۳x rü Tupana aixcüma pexüۡ na ngechaüۡxüۡ rü
Йľҡ%ŕǣӥիüۡca۳x. pexüۡ rüngüۡիŕŕËȍüۡxüۡ. 7ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
mexüۡ ͑ɗիɥǣЙľիüۡ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ga
Pauru rü yema yaxõgüxüۡca۳ի͑ֆӕ̲ӥիŕ
ƄЙЙфӕֆҡľ͑ľŕֆ͑ӥիüۡ ingechaüۡgücü
3ॸRü guxüۡǣӕ̲ɗ͑ǣŕիǣӕ̲pexca۳x ya wüxigu tomaã Tupanaãrü orewa
ҡֆӕ̲ӥիŕǣӥǣӕ, фӥ̲Ύիŕ͑ӥի͑ҡի%ֆ puracücü. Rü nüma rü Cristuarü
Tupana ya Nanatü ya tórü Cori ya puracütanüxüۡ ֆ̲ľËӥ͑ɗիɥ, фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ
Ngechuchu ya Cristu. 4ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ tochicüü pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡ. 8ॸRü nüma ya
tanaxü erü marü nüxüۡ tacuáchiga na ƄЙЙфӕ͑ɗիɥɗҡΎ̲%͑ӥիüۡ yaxuxüۡ i
ñuxãcü aixcüma meã Ngechuchu ya ЙľËȍɗǣ͖͑ӕի%ËӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü
Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ, rü aixcüma nüxüۡ ngüۡիŕŕ̲%ËȍΎիüۡ pengechaüۡgüxüۡ. 9ॸRü
pengechaüۡgüxüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕmaca۳x i toma ga noxritama pexüۡ
499
æϘѠϘæȸkæԖۡ۳Ã۳ ռॷ1 500
tacuáchigagu, rü taguma nüxüۡ ҧacü i ñu۳ի̲͑ǣŕի̲իüۡ, фӥ͑ӥիɥф

ɗҡֆфӥ͑ǣӥ̲ŕ͑pexca۳իҡֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. nayexma ga Tupana Nane. 16ॸRü Nanexüۡ
Rü guxüۡguma Tupanana naxca۳x tacagü na ͑ɗիɥǣ̲͑ӕիüۡ ga Tupana na
meã pexüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕիücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲ naxüãxüۡca۳x ga guxüۡma i ҧacü i ñu۳xma
nüma nanaxwa۳xexüۡ na penaxüxüۡ. Rü ͑ǣŕի̲իüۡ ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü
nüxna naxca۳x tacagü na pexna naxããxücۡ a۳x ñoma i naãnewa, rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
i nagúxüۡraüۡxüۡ i cua۳իɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡwa nüxüۡ idauxüۡ фӥ͑ǣŕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ
͑ľӡիüۡ. 10ॸRü nüxna naxca۳x tacagü na meã idauxüۡ. Rü yemaãcü nanaxü ga guxüۡma
tórü Cori naxwa۳xexüۡãcüma na ga norü orearü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËü۳ۡãx۳ ãrü
Йľ̲իŕիücۡ a۳x rü guxüۡguma penaxüxücۡ a۳x i ãŕ۳xgacügü rü guxüۡma ga n۳g۳oxogüarü
͑ǣŕ̲͑ӥ̲nanaxwa۳xexüۡ. Rü nüxna ãŕ۳xgacügü. Rü yemaãcü nanaxü ga
naxca۳x tacagü na pexüۡ‫ڟ‬ guxüۡma na nüxüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x.
͑ҡӕիËȍիŕŕ%իücۡ a۳x na togüxüۡ 17ॸRü naxüۡpa i guxüۡma i ҧacü i ñu۳xma
perüngüۡիŕŕǣӥիücۡ a۳x rü guxüۡ i ngunexüۡgu ͑ǣŕի̲իüۡ, фӥæфɗѸҡӕфӥ̲фӥ͑ӥիɥф

yexeraãcü Tupanaxüۡ na pecua۳xgüxücۡ a۳x. nayexma. Ѡӥ͑ǣǣӕ͑ɗիɥɗ̲ľ%ɗ͑͑ӕիüۡ
11ॸRü nüxna naxca۳x tacagü na norü pora i i guxü̲ۡľфӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ̲͑%
̲ľիŕËȍɗիüۡmaã pexüۡ ͑ЙΎфľիŕŕիücۡ a۳x, na inacuáxüۡ. 18ॸѠӥ͑ӥ̲ֆæфɗѸҡӕфӥ͑ŕфӕ
namaã peporaexücۡ a۳x i guxüۡma i ͑ɗիɥɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ. Rü
guxchaxüۡgü rü yaxna namaã ͑ӥ̲͑ɗիɥǣ͑իӥ%իüۡ rü nüxna
Йľիɥ͑ӥŕիücۡ a۳x. 12ॸRü ñu۳իӡËȍɗtanaxwa۳xe i naxããxüۡ ga maxüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣ
ҡ%ŕ%Ëӥ̲ҽ͑ҡӥֆҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ ͑ӥիɥфֆӕՓɞ͑Āիüۡ na guxüۡãrü
pexã, erü nüma pexüۡ ͑ɗ̲ľիŕŕǣӥ͑Йľ̲ ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡca۳x. 19ॸRü Cristu rü
rü ta penayauxgüxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü i TupanaxüۡËȍɗ͑ɗիɥ, yerü yemaãcü
naxüۡҡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i nüma tá nüxna nanaxwa۳xe ga Tupana. 20ॸRü Tupana rü
naxãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑Ύիфӥɗիɥǣӥիüۡ. ñoma ga naãnewa nanamu ga Cristu na
13ॸYerü nüma ga Tupana rü marü curuchagu pecaduca۳x nayuxüۡca۳x. Rü
Chatanáme۳իŕՓҡӥիüۡ ínanguxüۡիŕŕфӥ ֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑͑ӥǣӥ̲%
Nane ya nüxüۡ nangechaüۡcüme۳իŕՓҡӥիüۡ ͑͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕիüۡ ga guxüۡma i ñoma i
͑͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕ. 14ॸRü guma Nanegagu ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ rü guxüۡma i
͑ɗիɥǣҡӥիüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡ rü tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ Āիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü
nangechaüۡxüۡ ga tórü pecadugü. yemaãcü nanaxü ga Tupana yerü
yemaãcü nanaxwa۳xe. 21ॸRü pema ga üۡpa
Rü yexguma pecaduca۳x nayu۳xgu
фӥҡ̲ҽӕЙ̲͑ӥËӥǣӥЙɗիɥǣӥֆľфӥ
ga Cristu rü Tupana nügümaã
ɗիËӥ̲͑ΎфӥӕՓ͑ӥǣӥЙľǣӥЙɗիɥǣӥիŕŕ
͑͑͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü
yerü chixexüۡǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕфӥËȍɗիľիüۡ
15ॸTaguma texé Tupanaxüۡ tadau, pexüe. 22ॸNatürü i ñu۳xma ya Tupana rü
natürü nüma rü núma nanamu ga Nane nügümaã pexüۡ ͑фӥ͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕ͑
na duüۡxüۡgü nüxüۡ daugüxüۡca۳x rü nüxüۡ namücügü i mexüۡ Йɗիɥǣӥիüۡca۳x. Rü
nacua۳xgüxüۡca۳ի͖͑ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ i yemaãcü nanaxü ga Tupana ga
nüma ya Tupana. Rü naxüۡpa i guxüۡma i yexguma Cristu duüۡxüۡxüۡ ɗիɥիǣӕфӥ
501 æϘѠϘæȸkæԖۡ۳Ã۳ ռॷ1ٍॷ2
curuchawa ngúxüۡ yangexgu rü yexma i guxãma i pema i tama Yudíugü

nayu۳xgu. Rü yemaãcü nayu ga Cristu na ɗիɥǣӥիľ. Rü ñu۳xma i pema na woo tama
nügüxüۡtawa pexüۡ nagagüxüۡca۳x rü ֤ӕĀɞӕǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ, natürü pema rü ta
nape۳xewa pimexüۡca۳x rü nataxuxüۡca۳x i pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗЙľËȍɗËɗĀիӡǣӕիüۡ i
‫ ڟ‬a na
perü chixexüۡ. 23ॸNatürü ngŕm naãnewa erü Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥ. 28ॸRü
ۡ
pengugüxüca۳x, rü penaxwa۳xe na meã ñu۳xma i toma rü Cristuxüۡ ͑ɗիɥɗҡɗիӕիüۡ.
ЙľֆիΥǣӥľËȍիüۡ rü meã naga Rü guxüۡ i torü cua۳xmaã guxüۡma i
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ rü taguma nüxüۡ perüxoexüۡ i duüۡxüۡgüxüۡ tixucu۳իŕǣӥфӥ̲ľ%
͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľɗ̲ľիüۡ ga marü nüxüۡ ҡ͑͑ǣәľիŕŕ͑͑ǣŕ̲%ËӥæфɗѸҡӕǣǣӕ
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ. Rü yema ore ga marü nüxüۡ ngearü chixexüۡãx‫ ڟ‬üۡ Tupanaxüۡ
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ҡ̲Ύфľ͑ɗիɥɗ tawéxüۡca۳x. 29ॸѠӥ͑ǣŕ̲ҡ̲ЙӕфËӥ
nüxüۡ chixuxüۡ i chomax. Rü ñu۳xma rü ͑ɗիɥɗ͑ՓЙΎф%ËӥիӥËȍɗ̲
guxüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ yaxugüexüۡ. chapuracüamaxüۡ woo ҧacü rü guxchaxüۡ
chauxca۳x ínguxgu. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
Tupana rü Pauruxüۡ namu na guxüۡma ga
pora i Cristu choxna ãxüۡ i chowa
yaxõgüxüۡxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x
͑ǣŕի̲իüۡ ͑ɗիɥɗËȍΎիüۡ ЙΎфիŕŕիüۡ na
24ॸRü ñu۳xma rü woo pexca۳x ngúxüۡ chanaxüamaxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ.
Ëȍɗ͑ǣľիǣӕфӥËȍҡ%ŕľфӥ͑ӥիüۡ chacua۳x
2
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, chanaxwa۳xe i
rü ñaã chaxunemaã choma rü ta nüxüۡ pecua۳x na ñuxãcü poraãcü

Ëȍֆ͑ǣӕիŕŕǣֆľ̲͑ǣәիüۡ ga Cristu pexca۳x chapuracüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
ingexüۡ naxca۳x i norü duüۡxüۡgü i ta chanaxwa۳xe i nüxüۡ pecua۳x na ñuxãcü
ֆիΥǣӥիüۡ. 25ॸRü ñu۳xma ya Tupana rü poraãcü chapuracüxüۡ naxca۳իɗ͑ǣŕ̲
choxüۡ namu na nüxüۡ charüngüۡիŕŕիüۡca۳x ҡľ͑ľŕǣӥɗġΎĀɗËȍŃфӥɥ%͑ľՓ
i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥĀӕüۡxüۡgü i ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ rü guxüۡma i petanüxüۡgü i
ֆիΥǣӥիüۡ. Rü perü mexüۡca۳ի͑ɗիɥɗ taguma choxüۡ daugüxüۡ. 2ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
choxüۡ namuxüۡ na guxüۡwama meã nüxüۡ poraãcüxüchima chapuracü na nüxü‫ ۡڟ‬rü
chixuxüۡca۳x i norü ore. 26-27ॸѠӥ͑ǣŕ̲ ta chanangúchaüۡիŕŕիüۡca۳x. Erü
Tupanaãrü ore rü ñanagürü: chanaxwa۳xe i guxüۡma aixcüma nügü
٘ѠӥæфɗѸҡӕфӥЙľՓ͑͑ǣŕի̲ɗ nangechaüۡgü rü nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ
ñu۳xmax, rü nagaguxicatama ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i cua۳իɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. Rü
͑ɗիɥɗЙľիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲ľ%̲͑ӥիüۡ nacua۳xgü ga
ЙľËȍɗËɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa i ֆľ̲͑ΎիфɗҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ӥիüۡ
͑ǣľիҡɞ̲͑ľիŕËȍɗիüۡՓٚ, cuáxüۡ. Ѡӥֆɗ̲фӥæфɗѸҡӕҡ̲͑ɗիɥ. 3ॸRü
ñanagürü. Rü yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ i guxüۡma
duüۡxüۡgü rü tama nüxüۡ nacua۳xgü ga i cua۳x i aixcüma mexüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ
yemachiga, natürü ñu۳xma ya Tupana rü taxca۳x nango۳իŕŕ%իüۡ i Tupanachiga. 4ॸRü
norü duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ. Erü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľľфӥҡ̲
nüma ya Tupana rü norü duüۡxüۡgüxüۡ chanaxwa۳xe na texé pexüۡ
nüxüۡ ͑ĀӕիŕŕËȍüۡ na ñuxãcü poraãcü ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥիüۡ namaã i ҧacü rü ore i
pexüۡ nangechaüۡxüۡ rü pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡ chixexüۡwa pexüۡ gagüxüۡ. 5ॸRü woo na
tama ngŕ̲ ‫ ڟ‬Йľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲իüۡ, rü guxüۡma i Tupanaãrü pora rü

͑ҡӥфӥËȍӕ%ŕՓфӥЙΎф%ËӥЙľǣӕ æфɗѸҡӕՓ͑͑ǣŕի̲. 10ॸRü ñu۳xmax, rü
Ëȍфӥիɥ͑ӥ. ѠӥՓӥիɗɗËȍΎфӥҡ%ŕ͑ɗիɥ͑ Tupanaãrü maxüۡ rü norü pora rü
nüxüۡ chacuáxüۡ na ñuxãcü meã pegü ɗիËӥ̲ЙľՓ͑͑ǣŕի̲ľфӥname۳xwa
ipinuxüۡ na meã pegümaã ipecuáxüۡca۳x Йľ͑ǣŕի̲ǣӥֆæфɗѸҡӕֆ̲͑%ɗËӕËӥ
rü ñuxãcü tama nüxüۡ perüxoexüۡ na i guxü̲ۡɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ ãrü ãŕ۳xgacügü rü
Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ. guxüۡma i n۳g۳oxogüarü ãŕ۳xgacügü. 11ॸRü
͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥ͑ӥǣӥ
Ñu۳ի̲͑æфɗѸҡӕфӥɗիɥǣӥիüۡ rü
ínawiecha۳xmüpe۳xechiraüۡgü na
ngexwacaxüۡxüۡ i maxüۡ tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲
Tupanape۳xewa yamexüۡca۳x. Natürü
6ॸRü pema ga noxri rü meãma tórü ͑ǣŕիǣӕ̲æфɗѸҡӕիü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥǣӕфӥҡ̲
Cori ya Ngechuchu ya Cristuxüۡ ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲%͑͑իӥֆæфɗѸҡӕ͑
peyauxgü. Rü ñu۳xma rü yema noxri imexüۡca۳x. Erü nüma ya Cristu rü tórü
meãma na penayauxgüxüۡrüüۡ rü name maxüۡwa napuracü rü tüxüۡ ínanguxüۡիŕŕ
͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma nüxna penaxã i perü nawa i taxüneãrü ngúchaüۡgü. Rü
maxüۡ na nüma pexü‫ ۡڟ‬namaã ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ ֆ̲ľիŕŕիüۡ na
inacuáxüۡca۳x. 7ॸRü wüxi i nanetü Tupanape۳xewa imexüۡca۳x. 12ॸRü
nanaxwa۳xe i naxchúma۳xã na nataixüۡca۳x yexguma ípebaiüۡgu, rü Cristu na
rü na namaxüۡxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ itáxüۡrüüۡ yexma nata۳x ga yema
ta i pema rü penaxwa۳xe na meã nuxcümaüۡxüۡ ga perü maxüۡ. Rü yema
Cristuna peyaxӡ۳xgüxüۡ na meã nawa Cristu na írüdaxüۡrüüۡ rü pema rü ta
piyaetanüxüۡca۳x rü meã naxca۳x penayaxu i maxüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ, yerü
Йľ̲իŕիüۡca۳x rü meã nüxüۡ‫ڟ‬ ЙľֆիΥǣӥ͑ҽӕЙ͑͑ΎфӥЙΎф̲%
ЙľֆիΥǣӥ̲իüۡca۳x yema noxri Epáparu Cristuxüۡ ɞфӥĀիŕŕիüۡ. 13ॸRü üۡpa ga pema
pexüۡ ͑ǣәľիŕŕǣӕфüüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ rü tama aixcüma pexü‫ ۡڟ‬nayexma ga
guxüۡǣӕ̲ҽӕЙ̲͑͑ΎիŕЙľի%. 8-9ॸ¡Rü maxüۡ i taguma gúxüۡ yerü pepecaduã۳xgü
naxca۳իЙľիӕ%ŕǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i rü pexeneãrü ngúchaüۡ pexügü. Natürü i
pexüۡ ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥËȍüۡxüۡ! Rü tama ñu۳xma rü Cristuxüۡ ̲͑իŕŕիüۡrüüۡ pexüۡ
name i nüxüۡ‫ ڟ‬ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ ̲͑իŕիŕŕֆҽӕЙ͑ľфӥæфɗѸҡӕфӥ
Ύфľɗҡ̲ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ rü taxuwama duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. Rü Tupana rü marü
mexüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü pexüۡ Cristugagu tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i
͑͑ǣәľիŕŕËȍüۡ ͑͑ǣӕЙľիɥիüۡca۳x i guxüۡma i tórü pecadugü. 14ॸRü noxri rü
͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ǣӥǣ͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ ga ҡËȍɗիľֆľфӥҡ̲ɗիËӥ̲͑ǣҡիɥ͑ӥŕ
duüۡxüۡǣӥ͑ǣӕɥիüۡ. Rü ñoma i naãneãrü ǣֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃҡӥի͑%իüۡ, rü
ngu۳իŕŕҡľ͑ɗիɥɗɗ͑իɥ͑ӥŕիüۡ. Natürü tórü pecadugü rü yuwa tüxüۡ nagagü.
ҡ̲ɗիËӥ̲æфɗѸҡӕËȍɗǣ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ Natürü ga Cristu rü curuchagu tórü
pexüۡ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ pecaduca۳x nayu, rü yemaãcü Tupana
͑ӥի͑ЙɗիɥǣËȍɗɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ tüxüۡ‫͑ ڟ‬ֆ͑ǣӕҡ͑ӥիŕŕǣֆľ̲ҡΔфӥ
ngu۳իŕŕҡľфӕüۡgü i chixexüۡgü rü Cristuwe pecadugü. 15ॸRü yexguma curuchagu
Йľфӥիɥ. Erü Cristu rü TupanaxüۡËȍɗ͑ɗիɥ nayu۳xgu ga Cristu, фӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣ
Chatanáxüۡ ͑ЙΎф̲ŕիüۡ ga Tupana. Rü Cristu ya tüxüۡ ЙΎфľիŕŕËӥфӥҡӥիüۡ

ֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣǣӕիüۡ ga ɗֆľҡ͑ӥիŕŕËӥɗҡΔфӥΥՓɗǣӕի%̲ɗ
duüۡxüۡgüpe۳xewa Chatanáxüۡ yixema i norü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľ. Rü
͑ի%͑ľիŕŕիüۡ ñoma wüxi i churaragüarü ͑ӥ̲ֆæфɗѸҡӕ͑ɗիɥɗՓӥիɗǣӕҡӥիüۡ
ãŕ۳xgacü i norü uwanü i nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕիŕŕիüۡ i wüxichigü i yixema
͑ЙΎф̲ŕիüۡxüۡ ͑ի%͑ľիŕŕիüۡrüüۡ. ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑naxwa۳xexüۡrüüۡ. 20ॸRü
yexguma nayu۳xgu ga Cristu rü yexma
̲ͮľ͑ɗիɥɗnaxca۳իҡĀӕǣӥɗ͑ǣŕ̲
nayu ga nuxcümaüۡxüۡ ga perü maxüۡ, rü
mexüۡǣӥɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
yexma nayarüxo ga guxüۡma ga
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ
nuxcümaüۡgüxüۡ ga pecümagü i ñoma i
16ॸRü ñu۳xma rü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡ.
ۡ
pexü ͑ɗիӕɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥľǣՓΎΎ Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xmax ¿rü tü۳xcüüۡ ͑ɗիɥɗ
tama naxrüüۡ penaxü۳xgux. Nümagü rü ñoma i naãnecüۡ۳ãի۳ ̲իŕիüۡrüüۡ
͖ӕիфľɗΥ͑ǣӥիɗËҡ̲͑͑ǣΥ۳xgü, rü Йľ̲իŕիüۡ i pemax, rü tü۳xcüüۡ ͑ɗիɥɗ
ñuxre i axeüۡիɥËҡ̲͑ɗիիǣӥ, rü ñuxre ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥËӥ̲ǣӕЙľիɥիüۡ? 21ॸRü
i petaarü ngunexüۡgü naxauregü na nümagü i Yudíugü rü nüxüۡ nixugüe rü
͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ͑իüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x. ñanagürügü:
Ѡӥ͑͑ǣŕի̲ɗ͑ΎфӥЙľҡɗǣӕËӥֆ “Tama name i nüxüۡ нӕɗ͑ǣΥǣӥɗ͑ǣŕ%,
taunecügu Tupanaca۳x naxauregüxüۡ rü rü tama name i cunangΥ۳x i yea, rü tama
togü i petagü i gucü ya tauemacügu ̲͑ľɗËӕ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲ٚ, ñanagürügü.
naxauregüxüۡ. Rü nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ 22ॸNatürü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ǣӥфӥ
nacümagü na ñuxãcü ngüۡxchigaarü paxa tá inayarüxo erü duüۡxüۡgüarü

ngunexüۡgü naxauregüxüۡ. 17ॸRü aixcüma ͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Йľիüۡ namuxüۡ rü
yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga Yudíugü rü duüۡxüۡǣӥфӥ̲ӕǣӥ̲фľ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
nanaxauregü ga yema nacümagü yerü pexüۡ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ rü duüۡxüۡgüarü
ga Cristu rü tauta ínangu ga yexguma. ngu۳իŕŕҡľ̲фľ͑ɗիɥ. 23ॸRü guxüۡma i
Natürü i ñu۳xma rü marü ínangu ya ͑ǣŕ̲Йľիüۡ namuxüۡ rü pexca۳x
Cristu rü tórü pecaduca۳x nayu. Rü namexcüraxüۡ erü pexüۡ naxucu۳իŕǣӥ͑
ñu۳ի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑͑ǣɗիɥ͑ӥŕիüۡ ҧacü pexauregüxüۡca۳x, rü tama pegü
фӥҡ̲͑ǣӕɗիɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ picua۳xüüۡgüxüۡca۳x, rü meã pexenemaã
nuxcümaüۡgüxüۡ i nacümagü. 18ॸ¡Rü ipecua۳xgüxüۡca۳x. Natürü guxüۡma i
ҡ%ӡҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥфӥҡ̲ɗիËӥ̲Йľիüۡ
i nüxüۡ ixugüxüۡ na ipeyarütauxexüۡ ega narüngüۡիŕŕ͑͑ӥիüۡ perüxoexüۡca۳x i
ҡ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ i orearü ngeruüۡgüxüۡ pexeneãrü ngúchaüۡgü.
picua۳xüüۡgügu! Nümagü rü nügü
3
1ॸRü
ñu۳xma i pemax, rü Cristu
ínarüxíragüneta rü nügü nixugü na wena maxüۡxüۡrüüۡ rü pexüۡ‫ڟ‬
yango۳xetügüxüۡ. Rü noxrütama ͑͑ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ. Rü
cua۳xmaãmare nügü nicua۳xüüۡgü. ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗnaxca۳x pedau i
19ॸNatürü i nümagü rü tama aixcüma ͑ǣŕ̲̲ľիüۡǣӥɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
͑ǣ͑իɥ͑ӥŕֆֆɗ̲ҡľфӕɗիɥËӥֆ ͑ǣŕի̲իüۡ i ngextá Cristu rü Tupanaãrü
tügünecüwawa írütoxüۡwa rü namaã pegüchi pexaiexüۡ, фӥЙľǣӥ̲%Йľ͑ӕŕիüۡ,

ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa. 2ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ фӥËȍɗիфɗЙľ̲իŕիüۡ, rü pegümaã
guxüۡǣӕ̲͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ peguxchigagüxüۡ, rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
Āիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ, rü chixexüۡ i dexa i nüxüۡ pixuxüۡ. 9ॸRü tama
ҡ̲͑ǣŕ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ name i pegümaã pidorae, erü marü
͑ǣŕի̲իüۡ. 3ॸYerü yexguma nayu۳xgu ga ípenata۳x ga nuxcümaüۡxüۡ ga pecüma rü
Cristu rü yexma nayu ta ga guxüۡma ga yema chixexüۡgü ga üۡpa
nuxcümaüۡxüۡ ga perü maxüۡ. Rü ñu۳xma pexügüxüۡ. 10ॸRü ñu۳xma rü marü
rü pexü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗЙľфӥ̲իüۡ i penayaxu i ngexwacaxüۡxüۡ i perü maxüۡ
ngexwacaxüۡxüۡ erü Cristutanüxüۡ Йɗիɥǣӥ rü ngexwacaxüۡxüۡ i duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. Rü
rü Tupaname۳իŕՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥ. 4ॸRü guxüۡ i ngunexüۡgu rü Tupana pexüۡ
͑ӥ̲ҡ̲ֆæфɗѸҡӕ͑ɗիɥɗЙľիüۡ ningexwacaxüۡիŕŕËȍɗǣӥ͑ֆľիľф%Ëӥ
̲͑իŕիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ pimexüۡca۳x naxrüüۡ rü yexeraãcü nüxüۡ
núma nango۳xgu, rü namaã tá pengóe, na pecua۳xgüxüۡca۳x ya Tanatü ya Tupana
rü naxrüüۡ ҡЙɗ̲ľիŕËȍɗ. ya maxüۡ tüxna ãcü. 11ॸRü ñu۳xma rü
Tupanaca۳x rü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥľǣ֤ӕĀɞӕ
Marü nüxüۡ tarüxo i nuxcümaüۡxüۡ i
нӕɗիɥǣӕфӥe۳xna tama. Rü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥ
tacüma i chixexüۡgü rü tanayaxu i
ega ícuwiecha۳x-müpe۳xechiraüۡgu rü
ngexwacaxüۡxüۡ i tórü maxüۡ
e۳xna tama. Rü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥľǣҧacü rü
5ॸRüñu۳ի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡ нӕɗիɥǣӕ, rü e۳xna
perüxoe i guxüۡma i ñoma i naãneãrü ҧacü rü duüۡxüۡ нӕɗիɥǣӕ. Rü nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥ
chixexüۡ ɗЙľՓ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü tama ega wüxi i coriarü duüۡxüۡ нӕɗիɥǣӕ, rü
name i pema۳ի͑͑ɥɗ͑ǣľ̲%Йľ̲իŕ, e۳xna taxúxearüma duüۡxüۡ нӕɗիɥǣӕ. Erü
фӥҡ̲̲͑ľɗЙľҡľ͑͑ɥֆֆҡӥ̲% ñu۳ի̲фӥ͑ǣŕ̲ǣӕիüۡãrü yexera
Йľ̲իŕ. Rü tama name i penaxü i aixcüma tüxü‫ ۡڟ‬mexüۡ ͑ɗիɥ͑æфɗѸҡӕфӥ
pexeneãrü ngúchaüۡ rü bai i nagu guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ rü guxãwama
Йľфӥիɥ͑ӥŕ̲фľ. Rü tama name i pexüۡ‫ڟ‬ ͑͑ǣŕի̲իüۡ. 12ॸRü ñu۳xma ya Tupana rü
nangúchaüۡ i ҧacü rü to i chixexüۡgü. Rü pexüۡ nangechaüۡ i pema rü pexüۡ
ҡ̲̲͑ľɗЙľǣӥ͑իɥËҡ̲ ͑ɗĀľիľËȍɗ͑͑ΎիфӥЙɗիɥǣӥիüۡca۳x. Rü
penanuxuchigüchaüۡ i guxüۡma i ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma pexüۡ‫ڟ‬
͑ǣŕ̲իüۡgü, ľфӥֆɞիľ̲͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ nangechaüۡtümüüۡgü i togü, rü namaã
tüxü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իŕфӥĀӥիՓ̲͑% pemecümagü, rü tauxchaãcüma nüxna
tatupanaã۳x. 6ॸRü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ penaxã, rü taguma nape۳xewa pegü
chixexüۡgüca۳իҡ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ íperütagü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ՓΎΎҧacü
napoxcuexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i pemaã naxü۳իǣӕիфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗֆի͑
͑ǣŕ̲%Ëӥ̲իŕիüۡ rü tama naga ̲͑%Йľիɥ͑ӥŕ. 13ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ. 7ॸRü pema ga üۡpa rü wüxichigü i pema na pegümaã yaxna
penaxü ga yema chixexüۡgü, rü yemaãcü Йľիɥ͑ӥŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃҧacü
Йľ̲իŕ. 8ॸNatürü i ñu۳ի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ pemaã ü۳xgux, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥիü‫ۡڟ‬
nüxüۡ perüxoe i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ nüxüۡ pengechaüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲. Rü
yexgumarüüۡ ga tórü Cori na pexü‫ ۡڟ‬nüxüۡ Йľ͑ҡӥфӥЙľľǣЙľիɥ͑ӥŕ, ľфӥ͑ǣŕ̲

ngechaüۡxüۡrüüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡΎǣӥիü‫ۡڟ‬ ͑ɗիɥɗ̲͑%͑ҡ%ŕիüۡ ya tórü Cori. 21ॸPa
nüxüۡ pengechaüۡgü. 14ॸRü guxüۡãrü Yatügüx, фӥҡ̲̲͑ľɗЙľ͑͑ӕŕիŕŕɗ
yexera mexüۡ ͑ɗիɥ͑Йľǣӥ pexacügü. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ
pengechaüۡgüxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲ penaxü۳xgux rü ngürüãchi tá nüxüۡ‫ڟ‬
pegü pengechaüۡgügu rü aixcüma nawa۳xtümüüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲͑%͑ӥիüۡ
ՓӥիɗǣӕҡЙľфӥիɥ͑ӥŕ, rü meã pegümaã pixuxüۡ. 22ॸPa Duüۡxüۡǣӥիɗʊի%%фӥ
ҡЙľ̲իŕ. 15ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑Йľ̲% Coriã۳xgüxüۡx, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡwama
inacuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡ%ŕɗæфɗѸҡӕЙľի͑ ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗЙľфӥËΎфɗǣӥɗ͖Ύ̲ɗ
ãxüۡ ͑͑ǣŕ̲%ËӥɗիËӥ̲Йľǣӥ naãnewa pemaã icua۳xgüxüۡ. Rü tama
pengechaüۡgüxüۡca۳x. Yerü yemaca۳ի͑ɗիɥ name i pexüۡ nadaugüguxicatama meã
ga Tupana pexüۡ idexechixüۡ na ЙľЙӕфËӥľ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
wüxitama i duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡca۳x rü Йľ͑ҡ%ŕիŕŕիüۡca۳x. ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
̲ľ%ՓӥիɗǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡca۳x. Rü name mexüۡ i perü ngúchaüۡmaã guxüۡguma
͑ɗիɥɗ̲Ύիŕ͑ӥի͑Йľի%ǣӥֆҽӕЙ͑. meã pepuracüe erü tórü Corixüۡ pemuüۡŕ.
16ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡǣӕ̲Йľ%ŕՓ 23ॸRü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ЙľфӥЙӕфËӥɗ
͑͑ǣŕի̲ɗæфɗѸҡӕфӥΎфľфӥҡ%ŕ%Ëӥ̲ pexüxüۡՓфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľфӥ
͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ% ngúchaüۡmaã penaxü ñoma tórü Cori ya
Йľ%ŕիüۡ pecuáãcüma namaã pegü Cristuaxüۡ‫ ڟ‬pepuracüexüۡrüüۡ rü tama i
Йľ͑ǣәľիŕŕфӥЙľǣӥpixucu۳իŕǣӥ͑ duüۡxüۡgüaxüۡ‫ڟ‬. 24ॸRü marü nüxüۡ pecua۳x rü
͑ǣŕ̲%ËӥЙľǣӥիüۡ‫ڟ‬ Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü tórü Cori ya
penangúchaüۡիŕŕիüۡca۳x. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ Cristu tá pexna nanaxã i perü ãmare i
ɗիËӥ̲ҽӕЙ̲͑͑ΎիŕЙľի%ǣӥ%Ëӥ̲ maxüۡ i taguma gúxüۡ. Erü yima Cristu ya
nagu pewiyaegü i nagúxüۡraüۡxüۡ i norü ɗիËӥ̲ЙľфӥæΎфɗɗիɥËӥիü‫͑ ۡڟ‬ɗիɥɗ
wiyaegü. 17ॸRü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Йľիӥիüۡ pepuracüexüۡ. 25ॸNatürü yíxema chixexüۡ
rü nüxüۡ pixuxüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡΔфӥæΎфɗ üxe rü tá ta tanayaxu i tümaãrü natanü
ya Ngechuchuégagu penaxü. Rü name naxca۳իɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i taxüxüۡ, rü
͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲%ËӥͮǣľËȍӕËȍӕŃǣǣӕ aixcüma Tupana tá tüxüۡ napoxcu. Erü
ҽ͑ҡӥֆҽӕЙ̲͑͑ΎիŕЙľի%ǣӥ. Tupanape۳xewa rü guxüۡma i duüۡxüۡgü rü
nawüxigu, rü taxucürüwama texé
Tupana nanaxwa۳իľ̲͑ľ%̲͑իŕիüۡ i
Tupanacha۳xwa tiña ega chixexüۡ
duüۡxüۡgü i Cristuaxü‫ ۡڟ‬yaxõgüxüۡ
taxü۳xgux.
18ॸPa Ngexüۡgü i Ãtegüxüۡx, rü name
4
1ॸRü pemax, Pa Corigüx, rü name
͑ɗիɥɗЙľҡľǣЙľիɥ͑ӥŕ. Erü woetama ͑ɗիɥɗЙľфӥĀӕüۡxüۡgümaã

͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ na penaxüxüۡ erü pemecümagü, фӥҡ̲Йľ͑ՓΎ̲ӥիŕŕ.
tórü Cori ya Cristuarü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. ¡Rü nüxna pecua۳xãchie na pema rü ta
19ॸPa Yatügü i Ãmaxgüxüۡx, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ ya perü Cori ya
ɗ͑ǣɥիüۡ pengechaüۡgü i pema۳xgü. Rü ĀիӡǣӕËӥ! 2ॸ¡Rü guxüۡguma
ҡ̲̲͑ľɗ͑ǣɥ̲%Йľ͑ӕŕ. 20ॸPa Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥ, фӥЙľիӕ%ŕǣӥ͑ҡ̲
Buxüۡgüx, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡwama ͑ǣľիҡ̲фľ͑իɥ͑ӥիüۡca۳իɗЙľ%ŕɗ
͑ǣŕիǣӕ̲Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥǣӕ! ¡Rü petanüxüۡ ֆɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲ǣӥɗ͑ǣŕ̲

ҽӕЙ̲͑͑ΎիŕЙľի%ǣӥ! 3ॸ¡Rü toxca۳x rü taxre rü tá pemaã nüxüۡ nixu i guxüۡma i
ҡЙľֆӕ̲ӥիŕǣӥ͑ҽӕЙ͑ҡΎիü‫ۡڟ‬ ҧacü na ngupetüxüۡ i núma. 10ॸRü pexüۡ
͑ҡӕիËȍիŕŕիüۡca۳x na nüxüۡ tixuxüۡca۳x i ͑фӥ̲ΎիŕɗkфɗҡËӕɗՓӥիɗǣӕ͑ӕի̲
norü ore i mexüۡ, rü meãma chomaã poxcuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ tixuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ pexüۡ ͑фӥ̲ΎիŕɗͅфËӕɗ´ľф͑¡Ńľ͑ľŕ
ore ga noxri tama nüxüۡ nacua۳xgüxüۡ i ɗիɥիüۡ. Rü marü pemaã nüxüۡ chixu i
Cristuchiga! Ѡӥ͑ǣŕ̲oreca۳ի͑ɗիɥɗ Marcuchiga na meã penayauxgüxüۡca۳x i
ñu۳xma ichapoxcuxüۡ. 4ॸRü chanaxwa۳xe i ͑ǣŕիǣӕ̲Йľҡ͑ӥՓ͑͑ǣӕիǣӕ. 11ॸRü
chauxca۳իЙľֆӕ̲ӥիŕǣӥ̲͑ľ% ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pexüۡ ͑фӥ̲Ύիŕֆ
duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ chacua۳իŕŕիüۡca۳x i ҡľ͑ľŕֆͮǣľËȍӕËȍӕֆ֤ӕËȍӕǣӕ
͑ǣŕ̲Ύфľ, ľфӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ na ãŕg‫ ڟ‬acü. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡΎ̲ŕ۳xpü۳x i yatügü
chanaxüxüۡ. 5ॸRü chanaxwa۳xe i meã фӥ͑ǣŕիɥËҡ̲͑ɗիɥɗ֤ӕĀɞӕǣӥɗ
Йľ̲իŕnape۳իľՓɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ֆիΥǣӥիüۡ i wüxigu chomaã puracüexüۡ i
ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ. ¡Rü ñu۳xma na pexüۡ‫ڟ‬ Tupanaãrü puracüwa. Rü nümagü rü
natauxchaxüۡ, rü yoxni paxa penaxü۳x i poraãcü choxüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕǣӥ. 12ॸRü
Tupanaãrü puracü! ¡Rü tama ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pexüۡ ͑фӥ̲Ύիŕɗ
iperüchomare! 6ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ Epáparu. Rü nüma rü petanüxüۡ ͑ɗիɥ, rü
guxüۡguma meã namaã pidexagü i aixcüma nanaxü i Cristuarü puracü. Rü
͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü, rü mexüۡ i orexüۡ ͑ӥ̲фӥ͑Ύфӥֆӕ̲ӥիŕՓфӥǣӕիüۡguma
namaã pixugü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ӥիüۡ Tupanaxüۡ naca۳ax۳ üۡ pexca۳x na aixcüma
pecua۳x na ñuxãcü meã penangãxüۡxüۡ i ̲ľ%Йľ̲իŕիüۡca۳x rü
ՓӥիɗËȍɗǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i perü ЙľֆիΥǣӥ̲իüۡca۳x rü aixcüma
Υchigaca۳x pexna c۳axüۡ. penaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑
naxwa۳xexüۡ. 13ॸRü choma rü marü nüxüۡ
chadau rü pemaã nüxüۡ chixu i ñuxãcü
Epáparu poraãcü pexca۳x napuracüxüۡ rü
7ॸѠӥ͑ӥ̲ֆҡľ͑ľŕֆҽɞнӕɗËӕֆ naxca۳x napuracüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗ
nüxüۡ ingechaüۡgücü rü tá pemaã nüxüۡ ġΎĀɗËȍŃфӥɥ%͑ľՓфӥʊфЙΎфɗфӥ
nixu i chauchiga. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ ɥ%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 14ॸRü Luca, i
̲ľիŕËȍɗËӥֆËȍΎфӥ͑ǣüۡիŕŕфӕüۡ ֆɗɥիüۡ, rü duturu i nüxüۡ ingechaüۡgüxüۡ, rü pexüۡ
͑ӥ̲͑ɗիɥɗՓӥիɗǣӕËȍΎ̲%͑իӥ%իüۡ i ͑фӥ̲Ύիŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pexüۡ
tórü Coriarü puracü. 8ॸRü ñu۳xma rü ͑фӥ̲Ύիŕɗġľ̲. 15ॸRü chanaxwa۳xe i
petanüwa chanamu na pexüۡ nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗҡľ͑ľŕǣӥɗ
͑ҡ%ŕիŕŕիüۡca۳x rü pemaã nüxüۡ ġΎĀɗËȍŃՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Rü
yaxuxüۡca۳x na ñuxãcü toxüۡ nangupetüxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta chanaxwa۳xe i nüxüۡ
i tomax. 9ॸRü Tíquicumaã petanüwa Йľфӥ̲ΎիŕǣӥɗͮɗƸфӥǣӕիüۡma i
Ëȍ̲͑ӕɗϘ͑ŃËȍɗ̲ӕɗҡľ͑ľŕֆ͑ӥիüۡ ҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ i napatawa
ingechaüۡgücü ya aixcüma meã ngutaque۳xegüüxüۡ. 16ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥ
Tupanaãrü puracü ücü. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ nüxüۡ pedaumatüguwena i ñaã popera,
507 æϘѠϘæȸkæԖۡ۳Ã۳ ռॷ4
rü chanaxwa۳xe i Daodichéawa penamu ٘‫ؽ‬Ѡӥ̲ľ%͑ЙӕфËӥфӥֆ͑ǣӕիŕŕɗ

na ngŕm‫ ڟ‬acüۡ۳ãի۳ ɗҡľ͑ľŕǣӥфӥҡ͑ӥիüۡ ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗҡΔфӥæΎфɗËӕի͑%իüۡ!ٚ
nadaumatügüxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ñapegügü nüxüۡ. 18ॸChoma i Pauru rü
ɗ͑ǣŕ̲ЙΎЙľфɗġΎĀɗËȍŃՓ cho۳xme۳xmaãtama pexca۳x chanaxümatü
chamuxüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Йľիüۡtawa ɗ͖%ËȍΎфӥ̲Ύիŕ. ¡Rü nüxna
nanguxgu rü chanaxwa۳xe i nüxüۡ pecua۳xãchie na chapoxcuxüۡ! Rü
pedaumatügü. 17ॸRü chanaxwa۳xe i chanaxwa۳xe i Tupana pexüۡ narüngüۡիŕŕ.
Ariquípumaã nüxüۡ pixu, rü ñapegügü Rü nuãma pexna,
nüxüۡ: Pauru
TECHARÓNICAWA YEXMAGÜXÜۡ GA
pengechaüۡgüãcüma togüxüۡ
perüngüۡիŕŕիüۡ. Rü taguma nüxüۡ
yaxõgüxüۡ ga Techarónicawa yexmagüxüۡ
ɗҡֆфӥ͑ǣӥ̲ŕ͖͑ӕի%ËӥɗիËӥ̲̲ľ%
1ॸЬҽľËȍфΔ͑ɗËՓͮǣŕի̲ǣӥիüۡ i ípenan۳g۳ӕիŕŕիüۡ ya tórü Cori ya
1 ҽΎľ͑ľŕǣӥɗ֤իΥǣӥիüۡ i Tanatü ya
Tupana rü Tórü Cori ya Ngechuchu ya
ͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕфӥ͑ǣŕmaca۳x
ֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ i
Cristuarü Duüۡxüۡǣӥʊիɥǣӥիüۡx, choma i ñu۳xma pingexüۡ. 4ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի,
Ьӕфӕфӥ̲͑%ɗҡľ͑ľŕɗæȍɗфɗ¡͑ӕфӥ Tupana pexüۡ nangechaüۡ, rü nüxüۡ
ҽɗ̲ӕҡŃӕ͑ɗիɥɗpexca۳x tanaxümatüxüۡ i tacua۳իфӥ͑ӥ̲ҡ̲͑ɗիɥɗЙľիüۡ
ñaã popera. Rü tanaxwa۳xe i Tanatü ya yadexechixüۡ. 5ॸRü yexguma pemaã nüxüۡ
Tupana rü tórü Cori ya Ngechuchu ya tixuxgu ga Tupanaãrü ore i tüxüۡ
Cristu pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥЙľիüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ, rü tama toechama
͑ҡ%ŕիŕŕ. tidexagümare, ֆľфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
toxüۡ narüngüۡիŕŕ͑͑ΎфӥЙΎф̲%
Meãma nayaxõgü ga yema
pemaã nüxüۡ tixuxüۡ. Rü meã nüxüۡ
Techarónicawa yexmagüxüۡ rü yemaãcü
tacuáãcüma pemaã nüxüۡ tixu ga yema
wüxi ga cua۳xruüۡ ga mexüۡ ͑ɗիɥǣӥ
ΎфľֆľфӥҡΎΥŕՓҡ̲͑ӥիüۡ tacua۳x na
2ॸѠӥҡΎфӥֆӕ̲ӥիŕՓфӥǣӕիüۡguma ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ. Rü pematama nüxüۡ
pexna tacua۳xãchigü, rü pexca۳x pecua۳x ga ñuxãcü meã pepe۳xewa na
ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕҡի%. 3ॸRü guxüۡguma i ҡ̲իŕիüۡ ga yexguma na yemaãcü pexüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲ҽ͑ҡӥֆҽӕЙ̲͑% tarüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x. 6ॸRü pema rü
tidexagügu, rü taguma nüxüۡ meãma penaxügü ga yema pexüۡ
ɗҡֆфӥ͑ǣӥ̲ŕ͖͑ӕի%Ëӥ̲ľ% ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡ rü yema tüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ
ЙľֆիΥǣӥ%Ëӥ̲Йľ͑իӥիüۡ i Tupanaãrü ga tórü Cori ya Ngechuchu. Rü
puracü, rü ñuxãcü nüxüۡ ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ pexüۡ ҡ%ŕիŕŕ%Ëӥ̲
508
509 1ҽƄæȸkѠϜͮʊækæԖۡ۳Ã۳ ռॷ1ٍॷ2
penayauxgü ga yema ore ga woo Natürü Tupana toxüۡ narüngüۡիŕŕ͑

yemaca۳x poraãcü ngúxüۡ na pingegüxüۡ. pemaã nüxüۡ tixuxüۡca۳x ga norü ore i
7ॸRü yemaãcü ga pema rü wüxi ga tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. Rü yemaca۳x tama
cua۳xruüۡ ga mexüۡ Йɗիɥǣӥnaxca۳x ga tamuüۡŕ%Ëӥ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ tixu ga yema
guxü̲ۡǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga ore, woo ga torü uwanügü ga tama toxüۡ‫ڟ‬
Machedóniããnewa rü Acayaanewa ɗфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ rü poraãcü toxüۡ‫ڟ‬
yexmagüxüۡ. 8ॸRü yemaãcü petanüwa ͑ǣӕիËȍիŕŕǣӥ%ǣӕ. 3ॸRü yexguma
ɞ͑իӡիüۡ ga tórü Cori ya Ngechuchuarü pemaã nüxüۡ tixuxgu ga yema ore, rü
ore rü guxüۡwama nanguchigü. Rü tama ítatüeãcüma pemaã nüxüۡ tixu. Rü
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü tama chixexüۡ pemaã taxügüchaüۡãcüma
Machedóniããnewa rü Acayaanewa rü rü tama pexüۡ ҡՓΎ̲ӥիŕŕǣӥËȍüۡãcüma
guxüۡwama nüxüۡ nacua۳xgü na ñuxãcü pemaã nüxüۡ tixu ga yema ore. 4ॸYerü
meã Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ. Rü ҽӕЙ͑͑ɗիɥǣҡΎիüۡ unetacü rü toxüۡ
͑ǣŕmaca۳x marü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ i mucü na pemaã nüxüۡ tixuxüۡca۳x ga norü
toma rü namaã nüxüۡ ҡɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ ore i mexüۡ i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. Rü
mexüۡ i pechiga. 9ॸErü nümagütama i yemaca۳x Tupana naxwa۳xexüۡãcüma
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü marü nüxüۡ nixugügü pemaã nüxüۡ tixu ga yema ore. Rü tama
ga ñuxãcü ga pema rü meã toxüۡ na duüۡxüۡgüxü̲ۡфľ͑ҡҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡca۳x
peyauxgüxüۡ ga yexguma petanüwa pemaã nüxüۡ tixu, natürü nüxüۡ tixu na
ҡիɥիǣӕ. Rü nüxüۡ nixugügü ta ga ñuxãcü Tupanaxüۡ ҡҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡca۳x. Rü nüma
nüxüۡ na perüxoexüۡ ga perü ֆҽӕЙ͑͑ɗիɥɗҡӥիüۡ nacuáxüۡ rü tüxüۡ
tupananetachicüna۳xãgü na Tupanaxüۡchi nadauxüۡ rü nangugüãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ
ya maxüۡcü rü ixaixcümacüwe фӥիɥ͑ӥŕիüۡ. 5ॸRü pema nüxüۡ pecua۳x rü
Йľфӥիɥիüۡca۳x rü nüxü‫ ۡڟ‬pepuracüexüۡca۳x. taguma pepe۳xewa pexüۡ ticua۳xüüۡgü na
10ॸRü nüxüۡ nixugügü ta na ñuxãcü ҡΎǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡca۳x, rü taguma pexüۡ
aixcüma ípenan۳g۳ӕիŕŕիüۡ na wenaxãrü ҡՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ͑͑ǣɥիüۡ tayauxgüxüۡca۳x
ĀիӡՓ͑ľ͑իӡիüۡ ya Ngechuchu ya ǣЙľфӥĀɥŕфӕ. ѠӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆҡΎիüۡ
ҽӕЙ͑ͮ͑ľǣֆӕՓɞ͑Āիŕŕ%Ëӥ. Rü daucü na taguma yemaãcü na tanaxüxüۡ.
ֆɗ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥֆҡӥիüۡ 6ॸRü taguma naxca۳x tadaugü na
ínguxüۡիŕŕËӥ͑ӥի͑ɗ͑ǣŕ̲ЙΎիËӕɗ duüۡxüۡgü toxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡca۳x, rü bai i
%ӡËӥ̲իüۡ i tá ínguxüۡ. pema rü bai i togü i duüۡxüۡgü. 7ॸRü woo
Cristutama toxüۡ ̲͑ӕ͑ֆիΥǣӥիüۡãrü
Pauruarü puracü ga Techarónicawa
ãŕ۳իǣËӥǣӥ͑ҡɗիɥǣӥիüۡ natürü tama
ñoma wüxi ga ãŕ۳xgacürüüۡ pemaã
2
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü pematama
nüxüۡ pecua۳x rü tama ҡ̲իŕ. Natürü meãmare pemaã

natüca۳ի̲̲фľ͑ɗիɥ͑Йľիüۡtawa ҡ̲իŕ, ñoma wüxi i mama i
ҡիɥիüۡ. 2ॸRü pema nüxüۡ pecua۳x rü ͑ǣɥի%Ëӥǣӥ̲͑ľ%da۳u۳xcürüüۡ pemaã
naxüۡpa ga pexüۡtawa na tangugüxüۡ rü ҡɗիɥǣӥ. 8ॸRü poraãcü pexüۡ tangechaüۡ, rü
chixri tomaã nachopetü ga duüۡxüۡgü ga yemaca۳x pemaã nüxüۡ tixu ga
Piripuwa rü tomaã naguxchigagü. Tupanaãrü ore. Rü tama yemaxicatama
1ҽƄæȸkѠϜͮʊækæԖۡ۳Ã۳ ռॷ2 510
pexna taxãxchaüۡ ga yexguma. Natürü Ngechuchu ya Cristuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ ga

marü ítamemare ta ga pexca۳x na Yudéaanewa yexmagüxüۡ. Yerü
tayuexüۡ, yerü poraãcü pexüۡ natanüxüۡgütama ga Yudíugü rü chixri
tangechaüۡgü. 9ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, pema namaã nachopetü. 15ॸRü yema Yudíugü
nüxüۡ pecua۳x ga ñuxãcü poraãcü na ͑ɗիɥǣҡΔфӥæΎфɗǣͮǣľËȍӕËȍӕիüۡ
tapuracüexüۡ ͑ҡΎфӥΥnaca۳x ima۳xgüxüۡ, yexgumarüüۡ ga norü o۳xigü
tataxegüxüۡca۳x. Rü woo chütacü rü woo rü nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü
ngunecü tapuracüe na taxúeaxü‫ۡڟ‬ma wüxi uruüۡgüxüۡ na naćaixüۡrüüۡ. Rü yema
ga guxchaxüۡ ҡɗիɥǣӥիüۡca۳x ga yexguma ֤ӕĀɞӕǣӥ͑ɗիɥǣҡΎՓľɗ͑ǣŕիüۡtanüxüۡ. Rü
petanüwa tayexmagügu rü pemaã nüxüۡ Tupanamaã rü guxüۡ i duüۡxüۡgümaã
tixuxgu ga Tupanaãrü ore. 10ॸPa narüxuwanügü. 16ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲
Duüۡxüۡgü i Tupanaãxüۡ‫֤ ڟ‬իΥǣӥիüۡ, pema duüۡxüۡǣӥɗҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡmaã
͑ɗիɥǣҡΎիüۡ pedaugüxüۡ rü Tupana rü ta nüxüۡ tixuxchaüۡgu i Tupanaãrü ore na
toxüۡ ͑Āӕǣ͖ӕի%Ëӥ̲ľ%͑ҡ̲իŕիüۡ nümagü rü ta nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x i
ga petanüwa, rü ñuxãcü taxuüۡma ga maxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥҡΎի͑
chixexüۡ na taxüxüۡ ga yexguma. 11ॸRü nanachu۳xu. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ǣŕ̲
pema nüxüۡ pecua۳x ta ga ñuxãcü pexü‫ۡڟ‬ Yudíugü rü poraãcüxüchima chixexüۡ
na tanangúchaüۡիŕŕիüۡ. Rü yexguma naxügü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü
pengechaüۡgügu, rü pexüۡ ҡҡ%ŕիŕŕǣӥ ĀӥիՓ̲фӥ͑ӥի͑͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲
ñoma wüxi i papa i naxãcügüxüۡ ҽӕЙ͑%фӥЙΎիËӕɗ%ӡËӥ̲իüۡchixüۡ.
ҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡrüüۡ. 12ॸRü ñu۳xma na
Pauru rü nüxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ na wenaxãrü
ҽӕЙ͑%фӥЙɗիɥǣӥիüۡ, rü pexüۡ
͑ҡ͑ӥՓ͑իӡիüۡ ga yema yaxõgüxüۡ ga
taxucu۳իŕǣӥ̲͑ľ%naxca۳իЙľ̲իŕիüۡ.
Techarónicawa yexmagüxüۡ
Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗpexca۳x nangemaxüۡ na
ngextá ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa pengugüxüۡca۳x 17ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, yexguma pexna
na ngŕm‫ ڟ‬a mexüۡՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x. ɞҡɗիɥիǣӕՓľ͑, rü woo tama pexüۡtawa na

13ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x guxüۡguma pexca۳x tayexmagüechaxüۡ, natürü guxüۡguma
ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕҡի%, yerü yexguma Йľǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕ, rü poraãcü toxüۡ‫ڟ‬
noxri nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣӕǣֆľ̲͑ΎфӥΎфľ nangúchaüۡ na pexüۡҡՓҡիɥիüۡ na
ga pemaã nüxüۡ tixuxüۡ, rü meã wenaxãrü pexüۡ ítayadaugüxüۡca۳x. 18ॸRü
penayauxgü, yerü nüxüۡ pecua۳xgü rü aixcüma ngŕ̲ ‫ ڟ‬ҡիɥիËȍüۡ. Rü
ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľ͑ɗիɥфӥҡ̲ chomatama i muŕ۳xpü۳xcüna rü
duüۡxüۡǣӥфӥΎфľ̲фľ͑ɗիɥ. Rü yema ore chanaxwa۳xe na ngŕm ‫ ڟ‬a pexüۡtawa taa۳x
͑ɗիɥǣ͑իӥËȍɗËӥӥիüۡ ga perü maxüۡ ga Ëȍիӡӡիüۡŕg‫ ڟ‬axüۡ natürü n۳g۳oxo i Chataná
ֆľիǣӕ̲ЙľֆիΥǣӥǣӕ. 14ॸPa rü guxüۡguma toxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣӕիËȍիŕŕ͑
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, nüxüۡ tacua۳x na ñuxãcü tama ngŕ̲ ‫ ڟ‬ҡիɥիüۡca۳x. 19ॸNatürü pexüۡ
ngúxüۡ pingegüxüۡ yerü petanüxüۡgütama ítayadaugüchaüۡ%̲ľфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
pexchi naxaie rü chixri pemaã Փľ͑ի%фӥ͑ә̲͑իӡիǣӕֆҡΔфӥæΎфɗ
nachopetü. Natürü yemaãcütama nüxüۡ ya Ngechuchu ya Cristu rü ¿ta۳cüca۳x tá
nangupetü ga Tupanaãrü duüۡxüۡgü ga ͑ɗիɥɗTupanape۳իľՓҡҡ%ŕǣӥիüۡ i
tomax? ѠӥɗիËӥ̲ЙľՓҡ͑ɗիɥɗ tixuxüۡ ga Tupanaãrü ore. 6ॸNatürü

ítanan۳g۳ӕիŕŕիüۡ ͑ҡΎ̲%͑ҡ%ŕիüۡ ya ñu۳xma na ínanguxüۡ i Timutéu na
Tupana. ѠӥЙľ̲ҡ͑ɗիɥɗҡΎфӥҡ%ŕ Йľҡ͑ӥՓ͑ľ͑իӡիüۡ, rü mexüۡ i ore i
Йɗիɥǣӥիüۡ. ѠӥЙľǣǣӕҡ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲ pechiga ngŕm ‫ ڟ‬a ne nange. Rü tomaã
ҡΎǣӥ̲%ҡ̲ҡҡ%ŕǣӥիüۡ i nape۳xewa. nüxü ͑ɗիӕ͖͑ӕի%Ëӥ̲ľ%ЙľֆիΥǣӥիüۡ,
ۡ
20ॸѠӥ͑ǣŕ̲%ËӥЙľǣǣӕ͑ɗիɥɗ rü ñuxãcü guxãma meã pegü
ҡΎǣӥ̲%ҡ̲ҡҡ%ŕǣӥիüۡ, фӥЙľ̲͑ɗիɥ pengechaüۡgüxüۡ. Rü tomaã nüxüۡ nixu ta
ɗҡΎфӥҡ%ŕЙɗիɥǣӥիüۡ. na ñuxãcü guxüۡguma toxüۡ
pengechaüۡǣӥ%Ëӥ̲ҡΎǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ,
3
1ॸRü yema na taxuacüma ñuxãcü
Փľ͑ի%фӥЙľҡ͑ӥՓ͑Ëȍիӡիüۡ, rü ñuxãcü poraãcü penaxwa۳xegü na

фӥĀӥիՓ͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥ͑ wena toxüۡ na pedaugüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
Atenagutama na charüxãӡ ‫ ڟ‬իüۡ. 2-3ॸRü poraãcü pexüۡ tadaugüchaüۡxüۡrüüۡ. 7ॸRü
ۡ
pexüҡՓËȍ̲͑ӕǣҡľ͑ľŕǣ ͑ǣŕmaca۳x, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü woo
Timutéu na pexüۡ íyadauxüۡca۳x. Erü guxchaxüۡ toxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ rü ngúxüۡ
͑ӥ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥЙӕфËӥҡ͑ӥիüۡ i na tingegüxüۡ, rü poraãcü toxüۡ
wüxigu namaã tapuracüexüۡ na ͑ҡ%ŕիŕŕɗ͑ǣŕ̲Йľիüۡ na
tanaxunagüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ i tacuáchigaxüۡ ̲͑ľ%ɞЙľ̲իŕիüۡ rü meã
Cristuchiga. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a petanüwa ЙľֆիΥǣӥ̲իüۡ. 8ॸRü ñu۳xma na nüxüۡ
chanamu na pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x na tacuáchigaxüۡ na aixcüma meã tórü
ֆľիľф%ËӥЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x rü aixcüma Coriaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥ̲իüۡ, rü poraãcü
Йľҡ%ŕǣӥիüۡca۳իфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡǣӕ̲ ҡҡ%ŕǣӥ. 9ॸ¿Rü ñuxãcü tá Tupanana
texé i petanüwa nüxüۡ rüxoxüۡca۳x ega ̲Ύիŕҡի%naxca۳իɗ͑ǣŕ̲ҡ%ŕɗҡիüۡ i
ҧacü rü guxchaxüۡ pexüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕ. Erü toxna pexãxüۡ? ƄфӥɗիËӥ̲Йľǣǣӕ͑ɗիɥ
pematama marü nüxüۡ pecua۳x na i toxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ ɗՓӥիɗɗҡ%ŕɗҡիüۡ i
ǣӕի%̲ɗֆɗիľ̲͑ֆիΥǣӥիüۡ rü ngúxüۡ nape۳xewa. 10ॸRü ngunecü rü chütacü rü
tá tüxüۡ naxüpetü. 4ॸRü yexguma ҡֆӕ̲ӥիŕǣӥ, rü Tupanana naxca۳x
petanüwa tayexmagügu rü marü pemaã tacagü na petanüwa toxüۡ
nüxüۡ tixu na ngúxüۡ tá pexüۡ üpetüxüۡ. Rü ͑ՓΎľǣӕիŕŕիüۡca۳x na wena pexüۡ
pema marü nüxüۡ pecua۳x na aixcüma tadaugüxüۡca۳x rü pexüۡ
yemaãcü pexüۡ nangupetüxüۡ. 5ॸRü tarüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x na yexeraãcü nüxüۡ‫ڟ‬
yemaca۳x ga yexguma marü tama namaã ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x. 11ॸRü poraãcü
chaporagu ga yema tama paxa tanaxwa۳xegü i Tanatü ya Tupana rü
pechigaxüۡ na chacuáxüۡ, rü yemaca۳x tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristu na
düxwa Timutéuxüۡ yéma petanüwa toxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡ, na wena petanüwa
chamu na pexna yac۳axüۡca۳x ngoxi meã ítayadaugüxüۡca۳x. 12ॸRü tanaxwa۳xegü na
ɞЙľֆիΥǣӥ̲ɗҽӕЙ͑%фӥΎфľ. Yerü tórü Cori ya Ngechuchu pexüۡ
ËȍիΎľǣ%ŕфӥ¡ľի̲͑n۳g۳oxo i rüngüۡիŕŕիüۡ na yexeraãcü pegü
Chataná rü chixexüۡgu pexüۡ ͑ֆɗիŕŕ, rü pengechaüۡgüxüۡca۳x rü guxüۡ i
Ëȍɗ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիɥǣӕ, rü duüۡxüۡgüxüۡ na pengechaüۡgüxüۡca۳x,
natüca۳ի̲̲фľËȍɗ͑ɗիɥǣЙľ̲%͑ӥիüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i toma rü poraãcü pexüۡ
1ҽƄæȸkѠϜͮʊækæԖۡ۳Ã۳ ռॷ3ٍॷ4 512
na tangechaüۡgüxüۡrüüۡ. 13ॸRü tüxüۡ nidexechi na meã naxca۳x

tanaxwa۳xegü na tórü Cori ya ɗ̲իŕիüۡca۳x rü tama chixri na
Ngechuchu pexüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ ͑Йľ%ŕՓ ɗ̲իŕիüۡca۳x. 8ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x ega texé
фӥɗիËӥ̲̲ľ%ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x rü norü ҡ̲͑ǣɥ͑ӥǣӕɗ͖%ngu۳իŕŕҡľǣӥ, rü
duüۡxüۡgü i aixcüma mexüۡgü na pemaã nüxüۡ chixu rü tama wüxi i
Йɗիɥǣӥիüۡca۳x rü na nataxuxüۡca۳x i perü duüۡxüۡǣ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ taxoxüۡ,
pecadugü i nape۳xewa ya Tanatü ya ͑ҡӥфӥҽӕЙ͑ǣҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ
ҽӕЙ͑ɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ә̲ taxoxüۡ. Ѡӥǣӕ̲͑ɗիɥǣЙľի̲͑͑ӕËӥ
͑իӡիǣӕֆҡΔфӥæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕֆ ǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. 9ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑Йľǣӥ
Cristu namaã i guxüۡma i norü duüۡxüۡgü. pengechaüۡgüxüۡchiga, rü taxuca۳xma
Rü tanaxwa۳իľ͑͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥիüۡ. pexca۳x chanaxümatü i poperawa. Yerü
Tupanatama marü pexüۡ ͑͑ǣәľիŕŕɗ
Maxüۡ i Tupanaxüۡ ҡ%ŕիŕŕիüۡchiga
͑ǣŕ̲͖͑ӕի%ËӥɗիËӥ̲Йľǣӥ
pengechaüۡgüxüۡ. 10ॸѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ
4
1ॸRü
ñu۳ի̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü
͑͑ǣŕի̲ɗҧacüca۳x tórü Cori ya guxüۡguma meã nüxüۡ pengechaüۡgüxüۡ i
Ngechuchuégagu pexüۡ taca۳ax۳ üۡ rü pexüۡ guxü̲ۡɗҡľ͑ľŕǣӥɗͅËȍľĀΔ͑ɗ%%͑ľՓ
tamu. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥ͑ǣӕիüۡguma ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Natürü, ЬҽΎľ͑ľŕǣӥի, rü
Tupanaca۳ի̲ľ%Йľ̲իŕիüۡ yema pexüۡ pexüۡ taca۳ax۳ üۡgü na yexeraãcü meã nüxüۡ
ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡrüüۡ rü ñu۳xma marü pengechaüۡgüxüۡca۳x. 11ॸ¡Rü meã pegümaã
penaxüxüۡrüüۡ. 2ॸPema rü marü nüxüۡ Йľ̲իŕ, rü pexrütama maxüۡgu
pecua۳x ga yema torü ucu۳իŕǣӥǣҡΔфӥ Йľфӥիɥ͑ӥŕ, rü tama i togüarü max-üۡgu!
Cori ya Ngechuchu toxüۡ muxüۡ na pexüۡ ¡Rü pematama naxca۳x pepuracüe i perü
ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x. 3ॸRü Tupana ͑ǣŕ̲իüۡgü ga yexgumarüüۡ ga marü
nanaxwa۳xe na aixcüma namexüۡ i perü pemaã nüxüۡ na tixuxüۡrüüۡ! 12ॸRü
maxüۡ rü naxca۳իɗËҡ̲͑Йľ̲իŕիüۡ. ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲իŕǣӕ, rü
Ѡӥҡ̲̲͑ľɗËȍɗիфɗ̲фľЙľ̲իŕɗ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü tá
nape۳xewa, rü to i ngexüۡmaãmare pexüۡ nangechaüۡgü, rü pema rü
Йľ͑ǣŕ%ŕǣӥ̲фľ. 4ॸRü wüxichigü taxuüۡtáma pexüۡ‫ ڟ‬nataxu.
tanaxwa۳xe na aixcüma tümama۳xüۡ
͵ӕի%Ëӥҡ͑ɗիɥɗ͑ǣŕիǣӕ̲
tangechaüۡxüۡ, фӥ͑ǣɥ̲%իɥËҡ̲͑
nataegugu ya tórü Cori
tamaxüۡxüۡ. 5ॸѠӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣɥիüۡ na
pecuáxchaüۡmarexüۡca۳ի͑ǣɥ̲%Йľի%ma۳x 13ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗľ
ɗՓӥիɗɗ͑ǣľľфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑իŕɗ yu۳xgux, rü tanaxwa۳xe i nüxüۡ na
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Tupanaãxü‫ۡڟ‬ pecua۳xgüxüۡ na ҧacü tüxüۡ ngupetüxüۡ, na
ֆիΥǣӥիüۡ. 6ॸRü tama name i texé tama pengechaüۡgüxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i
͑ǣɥ̲%ҡ̲իüۡ ɗҡӥ̲ŕ͑ľŕֆֆիΥËӥ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü tama
nama۳x. Erü yexgumarüüۡ ga marü nüxüۡ cua۳xgüxüۡ ͑Փľ͑ҡ̲͑իŕիüۡ i
pemaã nüxüۡ tixuxüۡrüüۡ, rü Tupana tá yuexüۡ. 14ॸƄфӥֆɗիľ̲͑ֆիΥǣӥիüۡ na
poraãcü tüxüۡ napoxcu ya guxãma ya nayuxüۡ rü wena namaxüۡxüۡ ga Ngechuchu,
ֆɞիľ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ̲իŕիŕ. 7ॸErü Tupana фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡֆիΥǣӥ͑ҽӕЙ͑ҡ
ɞ͑Āǣӥիŕŕիüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ i ngecü i ãxãcücü rü ngürüãchi

Ngechuchuaxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ%Ëӥ̲ֆӕľիüۡ, rü ͑ǣɥի%Ëӥ̲%ngu۳xnecacürüüۡ ҡ͑ɗիɥ͑
wüxigu tá Ngechuchumaã nügüxüۡtawa taxúema naxchaxwa iñaxüۡ ɗ͑ǣŕ̲.
nanagagü. 15ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x pemaã nüxüۡ 4ॸNatürü pemax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü marü
ҡɗիӕɗ͑ǣŕ̲ΎфľǣҡΔфӥæΎфɗֆ meãma nüxüۡ pecua۳իɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ. Rü

Ngechuchu namaã ngu۳իŕŕҡľիüۡ. Rü ͑ǣŕmaca۳x taxuca۳xma ngürüãchi pexüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ә̲͑իӡիǣӕֆҡΔфӥ ínaya¤aixgü ya Cori ya Ngechuchu ñoma
æΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕфӥֆɗիľ̲͑ɗ̲իŕիüۡ i ‫ ڟ‬xáxüۡ ngürüãchi duüۡxüۡgüxüۡ
wüxi i ngɥta۳
͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓфӥҡ%ӡҡ̲ֆɗիɗфnape۳xe í¤aixgüxüۡrüüۡ. 5ॸErü guxãma i pema rü
ҡիɥɗ͑ǣŕ̲ֆӕľիüۡ. 16ॸErü nümatama ya Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ, фӥ͑ǣŕmaca۳x
æΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕфӥĀիӡՓҡɞ͑фӥիɥ, ngóonexüۡՓЙľ͑ǣŕի̲ǣӥфӥ̲ľ%̲͑ӥիüۡ
фӥҡ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ͑ǣɗҡիüۡ i pecua۳ի͖͑ӕի%Ëӥ̲ľ%Йľ̲իŕիüۡ. Rü
ĀիӡՓɗ͑իӡիüۡ i tüxüۡ muxüۡ, rü tá nüxüۡ yixema rü tama Chatanáãrü duüۡxüۡgü
ҡիɥ͑ӥŕɗҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥ͑ǣľфӕüۡgüarü ҡɗիɥǣӥ, фӥ͑ǣŕmaca۳իҡ̲ŕ%͑ľիüۡwa
ãŕ۳իǣËӥɗҡǣ%ËӥĀիӡՓɗËǣӥիüۡ, rü tá ҡ͑ǣŕի̲ǣӥфӥҡ̲ҡ͑իӥɗ͑ǣŕ̲
yacuegüxüۡ ya Tupanaãrü corneta. Rü chixexüۡ ɗŕ%͑ľիüۡwa naxüxüۡ. 6ॸRü
͑ǣŕիǣӕ̲ɗ͑ǣŕ̲ֆӕľիüۡ i Cristuaxü‫ۡڟ‬ ͑ǣŕmaca۳x tama tanaxwa۳xe i taechita
ֆիΥǣӥիüۡ rü tá ínarüdagü. 17ॸRü ɞҡ̲իŕ̲фľфӥɗҡфӥËȍΎ̲фľ
͑ǣŕ̲Փľ͑ɗֆɗիľ̲͑ɗ̲իŕիüۡ rü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
Tupana tá wüxigu caixanexüۡgu tüxüۡ ֆիΥǣӥիüۡ. Natürü tanaxwa۳իľɗҡիӕ%ŕǣӥ,
͑ɗǣǣӥ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i yuewa фӥ̲ľ%ҡ%ŕǣӕɞҡфӥիɥ͑ӥŕ. 7ॸƄфӥ͑ǣŕ̲
írüdagüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡĀիӡǣӕҡΔфӥ duüۡxüۡǣӥɗ͑ŕËȍɗҡ̲фľ̲իŕիüۡ rü ñoma
Cori ya Ngechuchuxüۡ tayangaugü na duüۡxüۡgü i chütacü peexüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Rü
guxüۡgutáma naxüۡҡՓɗ͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳x. ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i axegüxüۡ фӥËȍӥҡËӥ͑ɗիɥ
18ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x chanaxwa۳xe i ñaã oremaã ɗ͑ӥǣӥ͑͑ǣ%իŕիŕŕիüۡ. 8ॸNatürü i yixema rü
ЙľǣӥЙľҡ%ŕիŕŕǣӥ. ngóonexüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, фӥ͑ǣŕmaca۳x
tanaxwa۳xe i guxüۡǣӕ̲ҡիӕ%ŕǣӥ. Rü
5
1ॸNatürü, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, фӥ͑ǣŕ̲
norü ngunexüۡ rü taunecü i tá nagu tanaxwa۳xe i aixcüma meã Tupanaãxüۡ‫ڟ‬

nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ ҡֆիΥǣӥ, rü yigü tangechaüۡgü, rü meã
chixuxüۡ, rü taxuca۳xma pexca۳x ítanan۳g۳ӕիŕŕ͑ҽӕЙ͑ҡӥի͑͑ի%իücۡ a۳x i
Ëȍ͑իӥ̲ҡӥɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ. 2ॸErü ͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma gúxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
pematama meã nüxüۡ pecua۳իфӥ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ̲իŕǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡֆɗǣӥ
ngunexüۡ i taxúema nagu ínan۳g۳ӕիŕŕիüۡgu ítapoxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲æȍҡ͑Ëȍɗիľիüۡgu
ҡ͑ɗիɥɗɞ͑͑ǣӕիüۡ ya tórü Cori ya tüxüۡ ֆɗիŕŕËȍüۡgu. 9ॸErü Tupana rü tama
Ngechuchu. Rü ñoma wüxi i ngɥta۳ ‫ ڟ‬xáxüۡ i tüxüۡ nidexechi na tüxüۡ napoxcuexücۡ a۳x,
ۡ ۡ
ngürüãchi chütacü ínguxürüü ҡ͑ɗիɥ. 3ॸRü natürü tüxüۡ nidexechi na tórü Cori ya
͑ǣŕիǣӕ̲Āӕüۡxüۡǣӥ͑ǣӕɞфӥիɥ͑ӥŕǣӕ͑ Ngechuchu ya Cristugagu nayauxgüxücۡ a۳x i
guxüۡma na mexüۡ rü taxuüۡma na nüxüۡ maxüۡ i taguma gúxüۡ. 10ॸRü Ngechuchu ya
üpetüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgügu rü tá Cristu rü taxca۳x nayu na wüxigu namaã
ngürüãchi nagu۳x i guxüۡma. Rü ñoma wüxi ɗ̲իŕիücۡ a۳իɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa. Rü
nüŕt‫ ڟ‬ama ega woo marü iyuyane Cristuarü duüۡxüۡǣӥ͑Йɗիɥǣӥիüۡ. 19ॸRü

ínanguxgu rü e۳ի͑ɗ̲իŕֆ͑ľɞ͑͑ǣӕիǣӕ, tama name i nüxüۡ ЙľիΎľɗҽӕЙ͑%ŕɗ
ľфӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü wüxiwa tá Ԗӥ͑ľիüۡ. 20ॸRü tama name i nüxüۡ pexoe i
̲͑%ҡ̲իŕ. 11ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa Tupanaãrü ore ega texéwa pemaã
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗՓӥիɗËȍɗǣӥ yadeaxgu ya Tupana. 21ॸNatürü name
ЙľǣӥЙľҡ%ŕիŕŕǣӥфӥЙľǣӥЙľЙΎфľիŕŕɗ ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲Йľ͑͑ǣӕǣӥɗǣӕիüۡma i
ЙľфӥΥՓ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i ñu۳xma na marü oregü na nüxüۡ pecuáxüۡca۳x rü ngoxi
ípenaxügüxüۡ. ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľфӥe۳xna
tama. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲
Pauru rü nayaxucu۳իŕǣӥǣ
mexüۡիɥËҡ̲ЙɗիΥǣӥ! 22ॸ¡Rü nüxna
yema yaxõgüxüۡ
ЙɗիɥǣËȍɗɗ͑ǣәիüۡraüۡxüۡ i chixexüۡgü!
12ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, pexüۡ taca۳ax۳ üۡgü na 23ॸRü chanaxwa۳xe i nümatama ya
ۡ ۡ ۡ
nüxü pengechaügüxüca۳իɗ͑ǣŕ̲ Tupana ya tüxüۡ ҡ%ŕիŕŕËӥЙľիüۡ ɗ̲ľիŕŕ
ҡľ͑ľŕǣӥɗЙľҡ͑ӥՓЙӕфËӥľիüۡ rü na aixcüma nape۳xewa pimexüۡca۳x. Rü
pemaã icua۳xgüxüۡ rü pexüۡ ͑ǣәľիŕŕիüۡ i chanaxwa۳xe i guxüۡwama pexna nadau i
Cori ya Ngechuchuarü ore. 13ॸRü name Йľ%ŕՓфӥЙľիľ͑ľՓ͑͑ҡիӕիüۡca۳x i
͑ɗիɥɗ̲͑%Йľҡ%ŕǣӥфӥɗիËӥ̲̲ľ% ҧacü i perü chixexüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲
nüxüۡ pengechaüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥ, Փľ͑ի%фӥ͑ә̲͑իӡիǣӕֆҡΔфӥæΎфɗ
ľфӥ͑ӥ̲ǣӥ͑ɗիɥɗЙľիüۡ nangüۡիŕŕǣӥիüۡ. ya Ngechuchu ya Cristu. 24ॸRü guxüۡma i
Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥЙľ͑ǣľËȍüۡgüãcüma ͑ǣŕ̲фӥҡpexca۳x nanaxü ya Tupana
Йľ̲իŕ. 14ॸRü pemaã nüxüۡ tixu ta na ya pexüۡ idexechicü, erü nüma rü
penaxucu۳իŕǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ɗիËӥ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҡ̲%
oexüۡ i tama pura-cüechaüۡxüۡ. ¡Rü nüxüۡ‫ڟ‬ inaxunetaxüۡ.
penangúchaüۡիŕŕǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
Pauru rü wenaxãrü yema duüۡxüۡgüxüۡ
marü nüxüۡ rüxoechaüۡxüۡ ͑ֆիΥǣӥ%իüۡ!
͑фӥ̲Ύիŕфӥnaxca۳x ínaca na Cori ya
¡Rü nüxüۡ perüngüۡիŕŕǣӥɗ͑ǣŕ̲
Ngechuchu ya Cristu meã nüxüۡ
duüۡxüۡgü i turaexüۡ ɗ͑ΎфӥΥՓ! ¡Rü
rüngüۡիŕŕիüۡ ga yema yaxõgüxüۡ
̲͑ľ͑ɗիɥɗֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕɗ
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥ! 15ॸRü 25ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ¡Toxca۳x
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËȍɗիľիüۡ pemaã ü۳xgu, rü Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥ! 26ॸRü chanaxwa۳xe i
tama name i chixexü̲ۡ%Йľ͑ҡľǣӕիŕŕ. chauégagu meã nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗ
‫ͮؽ‬ҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗnaxca۳x pedau na guxü̲ۡɗҡľ͑ľŕǣӥ. 27ॸRü Cori ya
guxüۡguma mexüۡ pexügüxüۡ i Ngechuchuégagu pexüۡ chamu na guxüۡ i
pegütanüwa rü guxüۡma i togütanüwa rü ҡľ͑ľŕǣӥpe۳xewa na nüxüۡ pedaumatüxüۡ
ta! 16ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma i ñaã popera i pexca۳x ngŕm‫ ڟ‬a chamuxüۡ.
Йľҡ%ŕǣӥ. 17ॸ¡Rü guxüۡguma 28ॸRü
chanaxwa۳xe i tórü Cori ya
Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥ! 18ॸ¡Rü woo ҧacü pexüۡ Ngechuchu ya Cristu pexüۡ narüngüۡիŕŕɗ
ngupetügu, фӥҽӕЙ̲͑͑ΎիŕЙľի%ǣӥ! guxãma i pemax.
Ƅфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥnanaxwa۳xe ya Tupana na Rü nuãma pexna,
Йľ̲իŕիüۡ i pema i Ngechuchu ya Pauru
TECHARÓNICAWA YEXMAGÜXÜۡ GA
͖͑ӕի%Ëӥ̲ľ%ЙľֆիΥǣӥիüۡ, rü ñuxãcü
namaã peporaexüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
yaxõgüxüۡ ga Techarónicawa yexmagüxüۡ
guxchaxüۡgü rü ngúxüۡgü i pexüۡ ngupetüxüۡ.
1ॸЬҽľËȍфΔ͑ɗËՓͮǣŕի̲ǣӥիüۡ i 5ॸѠӥ͑ǣŕ̲ǣӕիËȍիüۡgü i pexüۡ
1 ҽΎľ͑ľŕǣӥɗ֤իΥǣӥիüۡ i Tanatü ya
Tupana rü tórü Cori ya Ngechuchu ya
ngupetüxüۡwa nüxüۡ tacua۳x na aixcümacü
ֆɗɥիüۡ ya Tupana, erü pexüۡ nangugü na
Cristuarü Duüۡxüۡǣӥʊիɥǣӥիüۡx, choma i aixcüma pimexüۡ na pichocuxücۡ a۳x i ngextá
Ьӕфӕфӥ̲͑%ɗҡľ͑ľŕɗæȍɗфɗ¡͑ӕфӥ nüma ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa. Rü ngŕm‫ ڟ‬a na
ҽɗ̲ӕҡŃӕ͑ɗիɥɗpexca۳x tanaxümatüxüۡ i pichocuxüca۳ի͑ɗիɥɗ͑ǣәիü pingegüxüۡ i
ۡ ۡ
ñaã popera. 2ॸRü tanaxwa۳xe i Tanatü ya ñu۳xmax. 6ॸѠӥɗիËӥ̲̲͑ľ͑ɗիɥ͑
Tupana rü tórü Cori ya Ngechuchu ya Tupana napoxcuexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
Cristu pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥЙľիüۡ ngúxüۡ pexüۡ ɗ͑ǣľǣӥիŕŕիüۡ. 7ॸNatürü i pema i
͑ҡ%ŕիŕŕ. ñu۳xma ngúxüۡ ɗ͑ǣľǣӥիľфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
wüxigu tomaã pexüۡ inarüngüۡŕիŕŕֆ
ͮǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ügüxüۡ rü Tupana tá
Tupana. Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥҡ͑͑իӥֆ
͑͑ЙΎիËӕľɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ի%фӥ͑ә̲
ҽӕЙ͑ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ӥիӥľ̲ǣӕĀիӡՓ͑ľ
͑իӡիǣӕֆæфɗѸҡӕ
͑իӡիǣӕֆҡΔфӥæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕֆ
3ॸЬҽΎľ͑ľŕǣӥի,rü guxüۡguma pexca۳x Cristu wüxigu namaã i norü orearü
ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕҡի%, ľфӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ ngeruüۡgü i poraexüۡ. 8ॸRü aixcüma núma tá
͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑իӥիüۡ. Erü guxüۡguma ͑իӡɗ͑ӥ̲ֆҡΔфӥæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕ͑
ֆľիľф%ËӥЙľֆիΥǣӥľҡ͑ӥфӥֆľիľф%Ëӥ napoxcueãxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama
pegü pingechaüۡgüetanü. 4ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x Tupanaxüۡ cuáxchaüۡgüxüۡ rü tama naga
ҡΎ̲ҡ̲ҡ%ŕ%Ëӥ̲ЙľËȍɗǣիüۡ tixu ɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ i tórü Cori ya
͑ҡ͑ӥՓËȍɗǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Ngechuchu ya Cristuchiga. 9ॸѠӥ͑ǣŕ̲
Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. Rü namaã nüxüۡ tixu duüۡxüۡgü rü wüxi i poxcu i taguma gúxüۡgu
515
2ҽƄæȸkѠϜͮʊækæԖۡ۳Ã۳ ռॷ1ٍॷ2 516
tá napoxcue erü tórü Cori ya ̲͑%ɗ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x. Rü pexüۡ

Ngechuchuarü yaxüۡwa tá nawogü. Rü taca۳ax۳ üۡgü na tama ngürüãchi togumare
ngŕm‫ ڟ‬a rü tagutáma nüxüۡ nadaugü na Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ фӥЙիЙľֆիΥǣӥիüۡ i ҧacü
͖ӕի%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ rü naporaxüۡ ya tórü rü ore i tama toma pemaã nüxüۡ tixuxüۡ.
Cori ya Ngechuchu. 10ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ Erü tama tanaxwa۳xe na
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgümaã nangupetü i pe¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥիüۡ ega texé pemaã
͑ǣŕիǣӕ̲ҡΔфӥæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕ͑ә̲ idoraegu rü pemaã nüxüۡ ixuxgu na
ӡիǣӕ. Rü núma tá nangu na nórü duüۡxüۡgü marü ínanguxüۡ ya tórü Cori ya
nüxüۡ icua۳xüüۡgüxücۡ a۳x, rü tá Ngechuchu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃЙľ̲%
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥфӥ͑ҡ%ŕǣӥľфӥҡ͑ӥիüۡ nüxüۡ ixuxgu na nagu taxãnegüxüۡ na
͑Āӕǣӥ͖͑ӕի%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ i nümax. Cristu rü marü ínanguxüۡ, rü tama name
Rü pema rü tá ta wüxigu namaã ɗҡӥ̲ǣЙľիɥ͑ӥŕ. Rü woo pemaã nüxüۡ
Йľ͑ǣŕի̲ǣӥ, ֆľфӥЙľֆիΥǣӥǣֆľ̲ tixugügügu na tanayauxgüxüۡ i wüxi i
Tupanaãrü ore ga pemaã nüxüۡ tixuxüۡ. torü popera i nüxüۡ ixuxüۡ na marü
11ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x guxüۡguma pexca۳x ínanguxüۡ ya tórü Cori ya Ngechuchu,
ҡֆӕ̲ӥիŕǣӥ. Rü Tupanana taca na nüma ‫ؽ‬фӥҡ%ӡҡ̲ҡӥիü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥ! 3ॸ¡Rü
pexüۡ nadauxüۡ na aixcüma mexüۡ i norü ҡ%ӡҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü
duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ i ñu۳xma na pexüۡ ɗ͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥËȍüۡxüۡ!
yadexechixüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nüxna Erü naxüۡЙ͑ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ә̲ӡիüۡ rü
taca na nümatama norü poramaã ҡɞ͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥɗҽӕЙ͑%фӥ
ֆ͑ǣӕիŕŕ%իücۡ a۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i ӕՓ͑ӥɗիɥիüۡ, фӥҡ͑͑͑ӕŕիŕŕɗ
Йľ%ŕՓ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ rü guxüۡma i muxüۡma i duüۡxüۡǣӥɗֆիΥǣӥËȍɗфŃիüۡ.
͑ǣŕ̲ЙӕфËӥǣӥɗ̲ľիüۡ ɗЙľфӥΥǣǣӕ ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥфӥҽӕЙ̲͑фӥ
pexüxüۡ. 12ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑ namaã nanaxuegu rü tá napoxcu. 4ॸRü
͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ rüngüۡիŕŕǣӕ, rü perü maxüۡ ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥӕՓ͑ӥфӥҡ
i mexüۡgagu rü guxüۡma i duüۡxüۡgü tá nüxüۡ Tupanamaã rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
nicua۳xüüۡgü ya tórü Cori ya Ngechuchu ya ҽӕЙ͑%фӥɗիɥիüۡmaã narüxuwanü. Rü tá
Cristu. Rü nümatama ya tórü Cori rü tá naxchi naxai i guxüۡma i ҧacü i mexüۡ i
Йľ̲%͑ҡ%ŕľфӥ͑ӥ̲фӥՓӥիɗǣӕҽ͑ҡӥ duüۡxüۡgü Tupanaxüۡ namaã icua۳xüüۡgüxüۡ.
ya Tupanamaã pexüۡ nangechaüۡgü. Rü Tupanaãrü tupauca ya taxüۡnewa tá
͑ֆфӥҡΎ͖Ύ̲ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡrüüۡ. Rü tá
Pauru rü nanango۳իŕŕɗ͖ӕի%Ëӥҡ
͑ӥǣӥ͑ɗիӕ͑ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ. 5ॸ¿Tama
͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕֆ
e۳xna nüxna pecua۳xãchie rü yexguma
Cori ya Ngechuchu
petanüwa chayexmagu rü marü meãma
pemaã nüxüۡ chixu nachiga ga yema?
2
1-2ॸRü
ñu۳ի̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü
pemaã nüxüۡ chixuxchaüۡ i nachiga 6ॸRü pema marü nüxüۡ pecua۳x na tü۳xcüüۡ
͖͑ӕի%Ëӥҡ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҡΔфӥ ֆɗɥիüۡ ɗҡӕҡ͑ә̲͑իӡիüۡ ɗ͑ǣŕ̲

Cori ya Ngechuchu ya Cristu wena Tupanaãrü uwanü. ҽӕҡ͑ә̲͑իӡ,
͑ә̲ӡիǣӕфӥҡӥիüۡ erü tauta nawa nangu i ngunexüۡ na
nangutaque۳իľիŕŕǣӥǣӕ͑ՓӥիɗՓ ínanguxüۡ. 7ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i
Tupanaãrü uwanü üxüۡ, rü marü cúãcü pexira penayauxgüxüۡca۳x i maxüۡ i

inaxügü. Natürü nümatama i Tupanaãrü taguma gúxüۡ ga yexguma pexüۡ
ӕՓ͑ӥфӥҡ%ӡҡ̲nango۳x ñu۳xmatáta nangüۡիŕŕǣӕǣͮ%ŕɗЙľիüۡ ӥӥ͑ľիŕŕիüۡ
͑ǣŕ̲͑ΎфӥËȍΎǣӥфӕüۡ nüxüۡ ingé. 8ॸRü фӥЙľֆիΥǣӥǣӕǣֆľ̲ΎфľɗɗիËӥ̲
͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗɞ͑͑ǣӕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ɗիɥիüۡ. 14ॸRü yemaca۳x Tupana pexca۳x
Tupanaãrü uwanü. Natürü nüma ya naca ga yexguma pemaã nüxüۡ tixuxgu
ҡΔфӥæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕфӥՓӥիɗɗ٘Ëӕľٚ ga norü ore i mexüۡ i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ.
ñaxüۡmaã tá nayama۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ Erü nüma nanaxwa۳xe na pexü‫ۡڟ‬
ínanguxgu ya tórü Cori ya Ngechuchu ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i pechica i tórü Cori ya
фӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥya ۳ uxracüüxüۡmaã tá Ngechuchu ya Cristuxüۡtawa i ngextá
ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥӕՓ͑ӥ. 9ॸRü ɞ̲͑ľիŕËȍɗիüۡwa. 15ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa
͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥӕՓ͑ӥ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ æȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü chanaxwa۳xe i meã
ínanguxgu rü tá nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ ЙľֆիΥǣӥ̲фӥҡ̲͑ӥիüۡ
æȍҡ͑%фӥЙΎффӥ͑ǣŕmaca۳x tá ɗЙľֆфӥ͑ǣӥ̲ŕǣֆľ̲Ύфľǣ
naporaxüchi. Rü tá nanaxü i tomatama pexüۡ ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡ rü yema
nagúxüۡraüۡxüۡ i cua۳xruüۡgü i Chatanáãrü ore ga poperagu pexca۳x taxümatüxüۡ.
poramaã naxüxüۡ. 10ॸRü nagúxüۡraüۡxüۡ i 16-17ॸRü chanaxwa۳xe i tórü Cori ya
chixexüۡ ҡ͑իӥ͑͑ՓΎ̲ӥիŕŕ%իüۡca۳x i Ngechuchu ya Cristu rü Tanatü ya

͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Tupana tá poxcuexüۡ. Tupana pexüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕǣӥфӥЙľիüۡ
Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ӥիüۡ ͑իӥЙľҡӥɗ͑ǣŕ̲ narüngüۡիŕŕ͑ǣӕիüۡguma mexüۡ i
duüۡxüۡgü, erü tama nanayauxgüchaüۡ rü oremaã pidexagüxüۡca۳x rü mexüۡ
tama nüxüۡ nangechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲ pexügüxüۡca۳x. Rü yima Tanatü ya
ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ i tüxüۡ ҽӕЙ͑͑ɗիɥֆҡ̲%̲͑ľËӥ̲%Ëӥ̲
̲իŕիŕŕիüۡ. 11ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x ya Tupana tüxüۡ ngechaüۡcü rü guxüۡguma tüxüۡ
фӥ͑͑͑ǣľիфӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü na ҡ%ŕիŕŕËӥфӥҡ̲%ɗիӕ͑ľҡËӥ͑Փӥիɗɗ
poraãcü ínatüexüۡca۳իфӥֆիΥǣӥ%իüۡca۳x i ngunexüۡ tá naxüۡҡՓɗ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ.
͑ǣŕ̲ΎфľɗĀΎф̲фľɗիɥիüۡ. 12ॸRü
Pauru naxca۳x ínaca na naxca۳x
͑ǣŕmaca۳x düxwa Tupana tá namaã
͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ
nanaxuegu na napoxcuexüۡ i guxüۡma i
͑ӥ̲ǣӥɗҡ̲ֆիΥǣӥËȍüۡxüۡ i ore i
3
1ॸRü ñu۳ի̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü
ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ фӥ̲͑%ҡ%ŕǣӥիüۡ i chanaxwa۳xe na toxca۳x
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ na naxügüxüۡ. Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ na paxa guxüۡwama
nanguxüۡca۳x i tórü Cori ya
Tupana tüxüۡ nidexechi na tüxü‫ۡڟ‬
Ngechuchuarü ore i mexüۡ, rü duüۡxüۡgü
͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ
norü ngúchaüۡmaã na nayauxgüxüۡca۳x ga
13ॸNatürü,Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥիɗҽΔфӥæΎфɗ yema pema na penayauxgüxüۡrüüۡ. 2ॸ¡Rü
ya Ngechuchu Pexüۡ Ngechaüۡgüxex, rü toxca۳իЙľֆӕ̲ӥիŕǣӥҡ͑ҡ̲ҧacü rü
guxüۡǣӕ̲ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕpexca۳x taxã chixexüۡ tomaã naxügüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
yerü nüma ga Tupana rü noxritama duüۡxüۡgü i chixexüۡgü! Erü tama guxüۡma
naãne ixügügumama pexüۡ nidexechi na i duüۡxüۡǣӥ͑ֆիΥǣӥ. 3ॸNatürü tórü Cori
ֆͮǣľËȍӕËȍӕфӥɗիËӥ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ ͑ΎիҡËӥ̲͑ǣľիфӥ̲͑ɗիɥ͑ҡËȍɗ¡ӥիüۡ.
͑ǣŕ̲ҡ̲%ɗ͑իӕ͑ľҡիüۡ. Rü nüma tá 11ॸRüpexca۳իҡ͑իӥ̲ҡӥɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ,
pexüۡ ͑ЙΎфľիŕŕфӥЙľի͑͑Āӕ͑ erü marü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕ͑Йľҡ͑ӥՓ
tama chixexüۡgu peyi۳ xüۡca۳x. 4ॸRü tórü ͑͑ǣŕի̲իüۡ i ñuxre i duüۡxüۡgü i oexüۡ
Cori ya Ngechuchu toxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ rü tama puracüechaüۡxüۡ rü
na aixcüma penaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йľիüۡ ҡΎǣӕľËȍɗǣǣӕ̲фľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ. 12ॸRü tórü
tamuxüۡ rü tagutáma nüxüۡ perüxoexüۡ na Cori ya Ngechuchu ya Cristuégagu
͑ǣŕ̲%ËӥЙľ͑իӥիüۡ. 5ॸRü tanaxwa۳xe i tanamu na meãmare ínapuracüexüۡca۳x i
tórü Cori ya Ngechuchu pexüۡ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü na nümatama norü
narüngüۡիŕŕ͑ɗիËӥ̲Йľǣӥ Υnaca۳x nataxegüxüۡca۳x. 13ॸPa
pengechaüۡgüxüۡca۳x, ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ æȍӕľ͑ľŕǣӥի, ¡tama nüxüۡ perüchau na
ngechaüۡxüۡrüüۡ. Rü naxca۳x ítaca na pexüۡ mexüۡ pexüexüۡ! 14ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ
͑ЙΎфľիŕŕիüۡca۳x na Cristurüüۡ namaã ҡ̲͑ǣɥ͑ӥǣӕɗ͖%ΎфľɗЙΎЙľфՓ
peporaexüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡgü i pemaã nüxüۡ tixuxüۡ ¡rü marü tüxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲pexca۳x ínanguxgu. pecua۳ի͑ҡľիŃҡɗɥիüۡ! Rü tama name i
tümamaã pexãmücü na taxãnexüۡca۳x i
̲ͮľ͑ɗիɥ͑ɗЙӕфËӥľիüۡ i wüxichigü
tümax. 15ॸ‫ͮؽ‬ҡӥфӥҡ%ӡҡ̲̲͑%
6ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, tórü Cori ya perüxuwanü! Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͖Ύ̲
Ngechuchu ya Cristuégagu pexüۡ tamu Йľľ͑ľŕիüۡ pexucu۳իŕիüۡãcüma meã tüxüۡ
na tama namaã pixãmücügüxüۡca۳x i ҧacü pexucu۳իŕ̲фľ.
ɗҡľ͑ľŕɗҡ̲ЙӕфËӥËȍüۡxüۡ rü tama
Pauru rü naxca۳x ínaca na Cori ya
͑ǣŕ̲Йľիüۡ ҡ͑ǣәľիŕŕ%Ëӥ̲̲իüۡxüۡ.
7ॸErü pema rü marü nüxüۡ pecua۳x na Ngechuchu nüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ ga yema
yaxõgüxüۡ
͖ӕի%ËӥҡЙľ̲իŕիüۡ na toxrüüۡ
penaxüxüۡca۳x. Yerü toma ga yexguma 16ॸRü chanaxwa۳xe i nümatama ya tórü
Йľҡ͑ӥՓҡֆľի̲ǣӥǣӕфӥҡΎфӥΥnaca۳x Cori ya tüxüۡ ̲ľ%ŕիŕŕËӥЙľիüۡ

tapuracüe, rü tama yexma tarüchomare. narüngüۡիŕŕ͑ǣӕիüۡguma i guxüۡwama
8ॸѠӥҡΎ̲фӥҡǣӕ̲ҡľիŃфӥΥ͑ Йľ̲ľ%ŕ̲фľľËȍիüۡca۳x. Rü chanaxwa۳xe
ngetanüãcüma tangΥ۳x. Natürü ngunecü ͑͑ӥ̲фӥЙľҡ͑ӥՓ͑͑͑ǣŕի̲իüۡ i
фӥËȍӥҡËӥфӥҡΎфӥΥnaca۳x tapuracüe na guxãma i pemax. 17ॸChoma i Pauru rü
tama wüxi ga guxchaxüۡ pexüۡ‫ڟ‬ cho۳xme۳xmaãtama pexca۳x chanaxümatü
ҡɗիɥǣӥիüۡca۳x. 9ॸRü woochire۳x ɗ͖%ËȍΎфӥ̲Ύիŕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗ
Tupanape۳իľՓфӥ̲͑ľ͑ɗիɥǣЙľфӥ chaugü nagu chawüégaxüۡ i guxüۡma i
ngüۡիŕŕca۳x na ítac۳axüۡ, natürü tama chorü popera. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗ
yemaãcü tanaxü. ѠӥҡΎфӥΥnaca۳x chanaxümatüxüۡ. 18ॸRü chanaxwa۳xe i
tapuracüe yerü pexüۡ nüxüۡ tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristu
ҡĀӕիŕŕËȍüۡ na ñuxãcü meã imaxüۡxüۡ. poraãcü pexüۡ narüngüۡիŕŕɗǣӕի%̲ɗ
10ॸYerü yexguma petanüwa pemax.
tayexmagügu, rü pemaã nüxüۡ tixu rü Rü nuãma pexna,
yíxema tama puracüchaüۡիŕ, rü Pauru
ͮԖռʘѠkÜۡ XÜۡ GA POPERA GA TIMUTÉUCA۳ X
NAXÜMATÜXÜۡ GA PAURU
rü chanaxwa۳իľɗËӕֆ͑իΎիŕŕɗǣӕիüۡma
Timutéuxüۡ ͑фӥ̲ΎիŕǣЬӕфӕ
ɗ͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľǣӥɗĀΎфǣӥ̲фľ
ɗիɥǣӥիüۡ. 4ॸRü chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲
1
1-2ॸPa Timutéux, ËȍΎ̲ɗЬӕфӕ͑ɗիɥ
i cuxca۳x chanaxümatüxüۡ i ñaã duüۡxüۡgümaã nüxüۡ quixu na nüxüۡ
popera. Rü choxüۡ ͑ɗիɥǣֆ̲ӕիüۡ ga naxoexüۡca۳ի̲͑͑%͑͑ǣәľիŕŕ%իüۡ i
Ngechuchu ya Cristu na norü puracü ͑ǣŕ̲Ύфľǣӥфӥ͑Ëӥ̲ǣӥǣ
chaxüxüۡca۳x, yerü yemaãcü nanaxwa۳xe nuxcümaüۡgüxüۡ ga duüۡxüۡǣӥ͑ǣӕɥիüۡ.
ga Tupana ya tüxüۡ ̲իŕիŕŕËӥфӥҡΔфӥ Erü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ΎфľǣӥфӥĀΎф̲фľ
Cori ya Ngechuchu ya Cristu ya ͑ɗիɥ, фӥ͑ǣŕ̲ǣǣӕĀӥիՓ͑ӥǣӥ̲%
ínan۳g۳ӕիŕŕǣӥËӥ. Rü cuma Pa Timutéux, ͑͑ӕŕɗĀӕüۡxüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ύфľǣӥфӥ
фӥËȍӕ͑ľнӕɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥΎфľՓֆľфӥ tama aixcüma nüxüۡ narüngüۡիŕŕɗ
chauxüۡҡՓ͑ɗիɥǣËӕ͑ֆիӕիüۡ ga duüۡxüۡgü na meã Tupanaãxüۡ‫ڟ‬
Tupanaãrü ore ga noxrix. Rü ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x. 5ॸNatürü Tupana
chanaxwa۳xe ya Tanatü ya Tupana rü nanaxwa۳xe i tórü maxüۡnewa na ingearü
tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristu rü pecaduã۳xgüxüۡ, rü na mexüۡgu
poraãcü cuxüۡ narüngüۡիŕŕǣӥфӥ͑ӥիüۡ‫ڟ‬ фӥիɥ͑ӥŕիüۡ, rü aixcüma meã na
cungechaüۡtümüüۡ rü cuxüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕǣӥ. ֆիΥǣӥիüۡ. Rü nüma tüxüۡ namu na
͑ǣŕ̲%Ëӥɗ̲իŕ%Ëӥ̲ֆɗǣӥ͑
Timutéuxüۡ naxucu۳իŕǣЬӕфӕ͑Ëȍɗǣǣ
ingechaüۡgüxüۡ. 6ॸNatürü ñuxre i duüۡxüۡgü
yema ngu۳իŕŕҡľǣӥǣҡ̲ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ
фӥ̲фӥ͑ӥի͑͑ɗիɥǣËȍɗɗҽӕЙ͑%фӥ
3ॸ֤ľիǣӕ̲Ëӕի͑ɗËȍիӡ%Ëȍɗǣӕ͑ Ύфľ͑͑Փľ͑իɥիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
ͅËȍľĀΔ͑ɗ%%͑ľՓ͑Ëȍիӡիüۡca۳x rü taxuwama mexüۡ ɗ͑ӕŕՓ
cumaã nüxüۡ chixu na Epéchiuarü nagagümarexüۡ. 7ॸErü nümagü tüxüۡ
ɥ%͑ľǣӕ͑Ëӕфӥիãӡ‫ ڟ‬իüۡca۳x. Rü ͑͑ǣәľիŕŕËȍüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣ
chanaxwa۳xe i ngŕ̲‫ ڟ‬Ëӕ͑ǣŕի̲ŕËȍľфӥ ͅΎɥËȍŃҡӥի͑%իüۡ, natürü tama nüxüۡ
͑͑ǣŕի̲ǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i doramaremaã nacua۳xgü i ҧËӥËȍɗǣ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
‫͑͑ ڟ‬ǣәľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ,
ngŕ̲ tamaã nüxüۡ yaxugüexüۡ rü tüxüۡ
519
1ҽʊͅԆҽƈԆॷ1 520
͑͑ǣәľիŕŕիüۡ woo nüma nagu 13ॸԖۡpa ga choma rü chixri nachiga

͑իɥ͑ӥŕǣӕфӥ̲ľ%̲͑ӥիüۡ nacua۳xgü. chidexa ga Cristu, rü naxchi chaxai ga
8ॸRü nüxüۡ tacua۳իфӥ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣ yema duüۡxüۡgü ga nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ, rü
ͅΎɥËȍŃҡӥի͑%իüۡ rü tüxüۡ‫ ڟ‬name ega poraãcü chixexüۡ namaã chaxü. Natürü
Tupana naxwa۳xexüۡãcüma naga woo yemaãcü na chamaxüۡxüۡ, rü Tupana
ɗիɥ͑ӥŕǣӕ. 9-10ॸNatürü nüxüۡ tacua۳xgü rü choxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ ga yema chorü
guxü̲ۡɗ̲ӕǣӥфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chixexüۡ, yerü tama aixcüma nüxüۡ
chixexüۡ ügüxüۡca۳ի͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ chacua۳x ga ҧacü na chaxüxüۡ, yerü tauta
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗҡ̲ɗфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ, nüxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥǣæфɗѸҡӕǣֆľիǣӕ̲.
фӥ͑ǣŕ̲ҡ̲͑Ύфӥãŕ۳իǣËӥǣɥ͑ӥŕիüۡ, 14ॸRü yemaãcü ga tórü Cori ya
фӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ügüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ Ngechuchu rü poraãcüxüchima chomaã
pecaduã۳xgüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ҡ̲ namecüma yerü choxüۡ narüngüۡիŕŕ͑
ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑͑ҡӥիüۡ nüxüۡ‫ ڟ‬ËȍֆիΥիüۡca۳x rü nagagu nüxüۡ
фӥ͑ŕիüۡ ima۳xgüxüۡ, rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ changechaüۡxüۡca۳x i guxüۡma i duüۡxüۡgü.
̲ŕҡǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑իüۡneãrü 15ॸRü pemaã nüxüۡ chixuxchaüۡ i wüxi i
ngúchaüۡՓľфӥիɥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥфӥ ore i aixcümaxüۡËȍɗɗիɥիüۡ i

ngexüۡgü i naxrüüۡ yatüxüۡ rü ngexüۡmaã inaxwa۳xegüxüۡ na guxãma nüxüۡ cuáxüۡ.
͑ǣŕ%ŕǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡիŕǣӥ̲% Rü Ngechuchu ya Cristu rü ñoma ga
taxegüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲idorata۳ax۳ güxüۡ, rü ͑%͑ľՓ͑͑ǣӕ̲͑͑իŕիŕŕ%իüۡca۳x i
͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügümaã idoragüxüۡ, rü pecaduã۳xgüxüۡ. Rü natanüwa rü choma
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i naxügüxüۡ i ͑ɗիɥǣǣӕիüۡãrü yexera na chixexüۡ
ҧacü rü togü i chixexüۡgü i tama chaxüxüۡ. 16ॸNatürü Tupana choxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ
Tupanaãrü ngu۳իŕŕҡľ̲%Փӥիɗǣӕիüۡ. nangechaüۡ ga yema chorü chixexüۡ na
11ॸѠӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥngu۳իŕŕҡľ, rü chowa duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕիüۡca۳x
nüxüۡ itayangau nagu i norü ore i mexüۡ i ga ñuxãcü nüma ga Ngechuchu ya
tüxüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ i ñuxãcü tüxü‫ ۡڟ‬na æфɗѸҡӕֆի͑ËȍΎ̲%͑͑իɥ͑ӥիüۡ ga
͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü woo guxüۡ ga pecaduã۳xgüxüۡãrü yexera
͑ǣŕ̲իüۡ na chixuxüۡca۳ի͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ ËȍɗիľËӥ͑Ëȍɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥՓӥիɗɗ
namuxüۡ ga nüma ya Tupana ya aixcüma cua۳xruüۡ Ëȍɗիɥnaxca۳x i guxüۡma i
̲ľիŕËȍɗËӥ. duüۡxüۡgü na nümagü rü ta nüxüۡ‫ڟ‬
͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
ЬӕфӕфӥҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ͑ի%ֆľфӥ͑ӥիü‫ۡڟ‬ 17ॸRü ñu۳xma tanaxwa۳xe i guxüۡgutáma
nüxüۡ nangechaüۡ ga norü chixexüۡgü
nüxüۡ ticua۳xüüۡǣӥфӥҡ͑ҡիŕŕǣӥֆ
12ॸѠӥ̲Ύիŕ͑ӥի͑Ëȍի%ֆ ֆɗ̲͑ӥիɥËҡ̲ҽӕЙ͑ɗիɥËӥ. Rü woo
Ngechuchu ya Cristu ya tórü Cori erü tama nüxüۡ tadaugü i ñu۳xma natürü
nüma choxüۡ nangugü rü wüxi i mexüۡ i guxüۡguma tórü Ãŕ۳իǣËӥֆѠľɗ͑ɗիɥфӥ
norü duüۡxüۡ Ëȍɗիɥ, фӥ͑ǣŕmaca۳x choxüۡ tagutáma nayu. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
naxuneta na norü puracü chaxüxüۡca۳x. 18-19ॸPa Chaune, Pa Timutéux, ͖%͑ɗիɥɗ
Rü nüma guxüۡguma choxüۡ narüngüۡիŕŕ chorü ore i cumaã nüxüۡ chixuxüۡ. Rü

na nüxüۡ chixuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľ. üۡЙǣֆľիǣӕ̲ҽӕЙ͑ֆĀľիիŕŕǣӕ
521 1ҽʊͅԆҽƈԆॷ1ٍॷ2
ǣ͖ӕիфľǣҡľ͑ľŕǣӥ, rü nüxüۡ nixugügü i mexüۡ фӥ͑ǣŕ̲̲%͑ɗիɥɗ͑ҡ%ŕիüۡ ya

na cuma rü tá mexüۡ i Tupanaãrü orearü yima tüxüۡ ̲իŕիŕŕËӥֆҽӕЙ͑. 4ॸErü
uruüۡ нӕɗɥիüۡ. Rü ñu۳xma chanaxwa۳xe i nüma nanaxwa۳xe i guxããxü‫ۡڟ‬ma na
yemagü nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ ̲ľ%Ëӕֆ͑ǣӕիŕŕ ͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü
ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗ̲ľիüۡ i Tupana nawa nanaxwa۳xe i guxãma na nüxüۡ cuáxüۡ i
cuxüۡ muxüۡ. Rü chanaxwa۳xe na aixcüma ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 5ॸRü nüma
ËӕֆիΥիüۡ фӥËӕ%ŕՓËӕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ ֆҽӕЙ͑фӥՓӥիɗҡ̲͑ɗիɥ. Rü
cucuáxüۡ na aixcüma namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡՓӥիɗҡ̲͑ɗիɥɗ
puracü i ícuxüxüۡ. Ñuxre i duüۡxüۡgü rü taétüwa chogüxüۡ na Tupanaxüۡtawa
nüxüۡ nacua۳xgüchire۳x i ҧËӥ͑ɗիɥɗ̲ľիüۡ tüxüۡ ͑͑ǣӕǣӥիŕŕիüۡca۳x. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥ
na naxügüãxüۡ, natürü chixexüۡãma ya Ngechuchu ya Cristu ya Tupana
naxügü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x düxwa nüxüۡ Nane ga duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥ. 6ॸRü nüma ga
narüxoe na Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡ. 20ॸRü Ngechuchu rü nügü inaxã rü nayu na
yemaãcü nüxüۡ ͑իӥЙľҡӥǣʊ̲ľ͑Ńӡфӥ guxüۡ i duüۡxüۡgüaxüۡ‫ ڟ‬naxütanüãxüۡca۳x na
Aleyãd‫ ڟ‬ru. Rü düxwa choma Chatanána Tupanaxüۡtawa nangugüxüۡca۳x. Rü
chanawogü ga yema taxre na Chataná yexguma Ngechuchu yu۳իǣӕ͑ɗիɥǣ
ngúxüۡ nüxüۡ ɗ͑ǣľիŕŕǣӥիüۡca۳x na ҽӕЙ͑ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ ga yema üۡpaacü
͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x na tama duüۡxüۡgümaã nüxüۡ yaxuxüۡ na ñuxãcü tá
namexüۡ na chixri Tupanachiga ̲͑իŕիŕŕ%իüۡ. 7ॸRü Tupana choxüۡ
yadexagüxüۡ. naxuneta na norü orearü ngeruüۡ
Ëȍɗɥիüۡca۳x. Rü choxüۡ namu na
̲ͮľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i duüۡxüۡgüca۳x
Ëȍ͑͑ǣәľիŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ҡֆӕ̲ӥիŕǣӥ
ҡ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗիɥǣӥիüۡ na nümagü rü ta
ñu۳xma rü tá pemaã nüxüۡ chixu ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x rü nüxüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x i
2
1ॸRü
na ñuxãcü namexüۡ na ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲

Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. Rü noxri chanaxwa۳xe i pemaã nüxüۡ chixuxüۡ, фӥɗիËӥ̲͑ɗիɥ,
naxca۳իЙľֆӕ̲ӥիŕǣӥɗǣӕիüۡma i rü tama pexüۡ ËȍՓΎ̲ӥիŕŕ. 8ॸRü ñu۳xma
duüۡxüۡgü. ¡Rü Tupanana naxca۳x peca na chanaxwa۳xe i guxüۡՓ̲͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥɗ
nüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x rü nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ yatügü. Rü chanaxwa۳xe i ngearü
nangechaüۡxüۡca۳x i norü pecadugü! ¡Rü pecaduã۳xãcüma naxugüme۳իŕфӥ
̲Ύիŕ͑ӥի͑͑ի%ֆҽӕЙ͑naxca۳x i ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲ҡľիŃ̲%͑͑ӕŕ%Ëӥ̲
guxüۡma i norü ngüۡիŕŕɗǣӕիüۡ i rü tama ҧacüchiga nügü
duüۡxüۡgüna naxãxüۡ! 2ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ nachoxüۡǣǣӥ%Ëӥ̲͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥ. 9ॸRü
ҡ̲͑ľ͑ɗիɥɗnaxca۳իЙľֆӕ̲ӥիŕɗ chanaxwa۳xe i ngexüۡgü rü tauxchaãcü
guxüۡma i nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügü i üxüۡ i naxchirugu nicu۳xgü, rü
tacügü rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡüüۡwa ҡӕիËȍ%Ëӥ͑ӥǣӥ̲͑ľիŕŕֆľǣӥ, rü
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i ãŕ۳իǣËӥǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ tama poraãcü nügü nanga۳ի%ŕǣӥ
ɗҡ%ŕǣӥիüۡca۳x rü tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i uirumaã rü nuta i tatanüxüۡmaã rü
wüxi i maxüۡ i mexüۡ i Tupanape۳xewa rü naxchiru i tatanüxüۡmaã. 10ॸNatürü
guxüۡ i duüۡxüۡgüpe۳xewa. 3ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥ ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲фľTupanaca۳x
1ҽʊͅԆҽƈԆॷ2ٍॷ3 522
̲͑իŕ, rü mexüۡ i puracü naxügü, erü ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ ҡɗիɥ. 3ॸRü tama name i wüxi
͑ǣŕ̲%Ëӥnanaxwa۳իľǣӥ̲͑͑իŕիüۡ i i ngãxwa۳xexüۡ rü nuwa۳xexüۡ ҡɗɥիüۡ, rü
͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡgü i aixcüma Tupanana ҡ̲̲͑ľɗҡӥ̲%фӥĀɥŕфӕǣӕ̲
nügü ãgüxüۡ. 11ॸRü chanaxwa۳xe i фӥիɥ͑ӥիŕҡɗɥիüۡ. ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ
ngexüۡǣӥфӥ̲ľ%ɗ͑իɥ͑ӥŕɗucu۳իŕǣӥ. Rü i duüۡxüۡǣӥ̲%ֆի͑ҡիɥ͑ӥфӥ̲͑%
tama name na nachoxüۡgawa۳xegüxüۡ. tamecüma. 4ॸRü tanaxwa۳xe i meãma
12ॸErü ngexüۡgüna rü chanachu۳xu na tümachiüۡmaã itacua۳x, rü tümaxãcügü
yatügüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ, rü yatüarü фӥ̲ľ%ҡӥ̲ǣ͑իɥ͑ӥŕ, rü tüxüۡ
ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ nangechaüۡgü. 5ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲
ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕ̲фľɗЙľфӥngutaque۳xegüwa. tümachiüۡmaã meã itacua۳xgu rü
13ॸYerü Tupana rü Adáüۡxüۡիɥф͑իӥфӥ ¿ñuxãcü i guxüۡma i Tupanaãxü‫ۡڟ‬
yixcama ga Ebaxüۡ. 14ॸRü Chataná rü ֆիΥǣӥիüۡmaã meã itacuáxüۡ? 6ॸRü
tama Adáüۡxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕ, natürü yema ֆɞիľ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳իǣËӥɗիɥիŕфӥ
ngecüxüۡ ͑ɗիɥǣ͑ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡ. Rü tama tanaxwa۳իľ͑͑ǣľիՓËիֆիΦիŕ
yemaãcü pecadugu ingu ga yema ngecü. ͑ҡɗɥիüۡ, ľфӥ͖ӕիǣӕËӥфӥ͑ǣŕmaca۳x
15ॸRü yemaca۳x Tupana nüxüۡ nixu rü tá tügü ticua۳xüüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ǣǣӕĀӥիՓ
poraãcü nüxü‫ ۡڟ‬nangu۳իɗ͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡgü ͑ǣӕҡ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲ЙΎիËӕɗæȍҡ͑իüۡ
ɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑իɞфիËӥǣӥǣӕ. Natürü namaã napoxcuxüۡ ya Tupana. 7ॸRü
͑ǣɥ̲ɗ͑ǣľËӥфӥҡɗ͑ֆիӕɗ̲իüۡ i tanaxwa۳xe i a۳i ۳xrüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
taguma gúxüۡ ľǣ̲ľ%͑ǣɥի%Ëӥǣӥ̲% ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü tüxüۡ nangechaüۡgü na
inacua۳xgu, rü mexüۡǣӕ͑իɥ͑ӥ%Ëӥ̲ taxúema chixri tümachiga idexagüxüۡca۳x
ֆիΥΥǣӕ, rü guxüۡguma duüۡxüۡgüxüۡ rü tama Chataná chixexüۡgu tüxüۡ na
nangechaüۡgu rü meã Tupanape۳xewa ͑ǣӕիŕŕիüۡca۳x.
̲͑իŕǣӕ.
Yatügü i diácunugü i tupaucawa
Yaxõgüxüۡãrü ãŕ۳xgacügüchiga ngüۡիŕŕҡľǣӥիüۡchiga
pemaã nüxüۡ chixuxchaüۡ i wüxi 8ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
3
1ॸRü ҡɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥɗ
ɗΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ tupaucawa ngüիŕŕҡľǣӥիüۡ ɗիɥǣӥիüۡ rü
ۡ
chi texé naxwa۳իľǣӕ͑ֆիΥǣӥիüۡãrü nanaxwa۳xe i mexüۡguxicatama
ãŕ۳իǣËӥҡɗɥիüۡ, rü mexüۡ ɗЙӕфËӥ͑ɗիɥɗ фӥիɥ͑ӥŕիüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Rü nanaxwa۳xe i
naxca۳x tadauxüۡ. 2ॸRü yíxema ɗիËӥ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacü rü tanaxwa۳xe na yaxugüexüۡ. Rü tama nanaxwa۳xe i
ɗիËӥ̲̲ľËӥҡɗɥիüۡ na taxúema ͑ǣ%իŕŕËȍǣӥիüۡ ͑ɗիɥǣӥфӥe۳xna norü
tümachiga chixri idexaxüۡca۳x. Rü Āɥŕфӕǣӕ̲фӥիɥ͑ӥŕիüۡ ͑ɗիɥǣӥ. 9ॸRü
tanaxwa۳իľɗՓӥիɗիɗËҡ̲ҡɗիɥֆ ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲͑ӥիüۡ nacua۳xgü i
tümama۳x, rü aixcüma meã tamaxüۡ rü guxüۡma i Tupanaãrü ore, na nüxüۡ
mexüۡǣӕիɗËҡ̲ҡфӥիɥ͑ӥ͑ǣӕիüۡ i nacua۳xgüxüۡca۳x na ҧacüca۳x na
duüۡxüۡgü tüxüۡ ngechaüۡgüxüۡca۳x. Rü ֆիΥǣӥ%իüۡ. Rü nanaxwa۳xe i
tanaxwa۳xe i guxüۡguma meã duüۡxüۡgüxüۡ ͑ӥǣӥ%ŕՓҡ̲͑ӥիüۡ nacua۳xgü na norü
tayaxu i tümapatawa, rü mexüۡ i maxüۡ rü aixcüma yamexüۡ i
523 1ҽʊͅԆҽƈԆॷ3ٍॷ4
Tupanape۳xewa. 10ॸRü tanaxwa۳xe i to i ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 16ॸRü

puracüwa nüxüۡ taxügüxira i noxrix. Rü yixema nüxüۡ tacua۳x rü aixcüma
͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥҡǣӕ̲Ëȍɗիľիüۡ ̲͑ľիŕËȍɗɗ͑ǣŕ̲Ύфľǣ͑Ύիфɗ
naxügügu, rü marü name i ŕիüۡguxüۡ i ñu۳xma Tupana tüxüۡ nüxüۡ
tupaucawaarü ngüۡիŕŕфӕüۡ ҡֆիɥǣӥիŕŕ. cua۳իŕŕիüۡ i Cristuchiga. Rü nüma ga
11ॸѠӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥɗҡӕЙӕËՓ Cristu rü duüۡxüۡgüxüۡ nügü nawe۳x ga
ngüۡիŕŕҡľǣӥիüۡ ɗիɥǣӥիüۡ rü tanaxwa۳xe i yexguma ñoma ga naãnewa nayexmagu.
naxma۳xgü rü ta mexüۡguxicatama Ѡӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nüxüۡ nixu na mecü
͑фӥիɥ͑ӥŕ. Rü tama name i ֆɗɥիüۡ. Rü Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü i
oregüta۳ax۳ güxüۡ ͑ɗիɥǣӥ, natürü ĀիӡËüۡ۳ãx۳ nüxüۡ nadaugü. Rü guxüۡ i
tanaxwa۳իľɗ̲ľ%̲͑իŕфӥɗիËӥ̲ nachiüۡãnegüwa rü duüۡxüۡgü nüxüۡ
͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣӥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ yaxugüxüۡ. nixugüe i nachiga, rü guxüۡwama
12ॸѠӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥɗҡӕЙӕËՓ duüۡxüۡgü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ. Rü Nanatü rü
ngüۡիŕŕҡľǣӥիüۡ ɗիɥǣӥիüۡ rü tanaxwa۳xe i Փľ͑ի%фӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa nanaga i
ՓӥիɗիɗËҡ̲ҡɗիɥֆnaxma۳x. Rü ͑ǣľիҡɞ̲͑ľիŕËȍɗիüۡwa.
tanaxwa۳xe i meãma napatacüۡ۳ãx۳ gümaã
Duüۡxüۡgü i nüxüۡ rüxoexüۡ na
inacua۳x, rü naxãcügü rü meã naga
yaxõgüãxüۡchiga
͑իɥ͑ӥŕ. 13ॸѠӥ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥɗ
tupaucawa ngüۡիŕŕҡľǣӥիüۡ ɗիɥǣӥիüۡ, rü 1ॸҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü nüxüۡ nixu
͑ǣŕիǣӕ̲̲ľ%̲͑իӥǣӥ%ǣӕɗ͑Ύфӥ
puracü i tupaucawa rü guxüۡma i
4 фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆ͑ǣɗËǣӕ͑
nagúxchaüۡxüۡ i naãne rü nümaxüۡ i
duüۡxüۡgü tá nüxüۡ nangechaüۡgü. Rü duüۡxüۡgü rü tá nüxüۡ narüxoe na
ñu۳իӡËȍɗɗ͑ӥ̲ǣӥҡ̲ɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥ ֆիΥǣӥ%իüۡ i Tupanaãrü ore i mexüۡ. Rü
rü tá yexeraãcü nüxü‫ ۡڟ‬natauxcha na ҡ͑Փľ͑фӥիɥɗĀӕüۡxüۡgü i doramare i
nüxüۡ yaxugüexüۡ i ñuxãcü Tupana orexüۡ ixugüxüۡ i Chatanáãrü ngu۳իŕŕҡľ
nanaxwa۳xexüۡ i Ngechuchu ya Cristuaxü‫ۡڟ‬ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ. 2ॸѠӥ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü
͑ֆիΥǣӥ%իüۡ i duüۡxüۡgü. tá nüxüۡ‫ ڟ‬ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
̲ľ%̲իŕ͑ľҡիüۡ rü idorata۳ax۳ güxüۡ. Rü
kɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗҽӕЙ͑ҡӥիüۡ
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü yeüۡcürü nanaxügü i
nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ i Cristuchiga
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ rü düxwa namaã nixü
14-15ॸRü
choma chanaxwa۳xe i paxa na chixexüۡǣӕիɗËҡ̲͑իɥ͑ӥŕիüۡ. 3ॸRü
‫ ڟ‬Ëȍիӡ͑Ëӕիüۡ íchayadauxüۡca۳x.
ngŕ̲ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü nanachu۳xu na
Natürü ngürüãchi tama paxa ngŕm ‫ ڟ‬a ɗֆ͑ǣɥǣӥիüۡ i duüۡxüۡgü. Rü nanachu۳xu na
Ëȍիӡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x cuxca۳x duüۡxüۡgü nangΥ۳xgüxüۡ ɗ͖ӕիфľɗΥ͑ǣӥфӥ
chanaxümatü i ñaã popera na nüxüۡ woochire۳x Tupana nanaxü i guxüۡma i
cucuáxüۡca۳x i ñuxãcü tanaxwa۳xe na Υ͑ǣӥ̲͑Ύիŕnaxca۳x inaxãgüãcüma
̲͑իŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ. nangΥ۳xgüãxüۡca۳x i norü duüۡxüۡgü i
Ƅфӥ͑ӥ̲ǣӥ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ֆ ֆիΥǣӥիüۡ rü nüxüۡ cua۳xgüxüۡ i norü ore i
maxüۡcüarü duüۡxüۡǣӥֆɗիɥǣӥիüۡ rü nüxüۡ ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 4-5ॸNatürü guxüۡma i
yaxugügüxüۡ rü ínapoxüۡgüaxüۡ i Tupana üxüۡ rü name. Rü taxuacüma
nüxüۡ ҡիΎľǣҽӕЙ̲͑͑Ύիŕnaxca۳x ɗ͑ǣŕ̲͑Ëӕ͑ǣľիҡü۳xüxüۡ! Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ

ixãxiraãcüma nayau۳xgu. Erü Tupanaãrü wüxi i mexüۡ i cua۳xruüۡ нӕɗիɥnaxca۳x i
Ύфľфӥ͑ǣŕ̲ֆӕ̲ӥիŕфӥ͑͑իӥӥ͑ľիŕŕ guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
ɗ͑ǣŕ̲Υ͑ɗTupanape۳xewa, rü cunaxwa۳xe i mexüۡ i oremaã quidexa, rü
͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ͑͑͑ǣΦիüۡ. meã duüۡxüۡgüpe۳xewa cumaxüۡ, rü aixcüma
nüxüۡ cungechaüۡ i guxüۡma i duüۡxüۡgü, rü
Wüxi i mexüۡ i Ngechuchu ya Cristuarü
meã Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ËӕֆիΥ, rü nape۳xewa meã
ngüۡիŕŕфӕüۡ rü mexüۡmaã nangu۳իŕŕҡľ
cumaxüۡ. 13ॸRü chanaxwa۳xe i
6ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲Ëӕ̲%͑ӥիüۡ ngutaque۳xewa rü guxüۡ i duüۡxüۡgüpe۳xewa
chixuxüۡ ɗΎфľ̲%Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕǣӕɗҡľ͑ľŕɗ nüxüۡ cudaumatü i Tupanaãrü ore, rü
ֆիΥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑Փ duüۡxüۡgümaã nüxüۡ нӕɗիӕ͖͑ӕիӡ
Ëӕ͑ǣәľËȍǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲фӥнӕɗիΥիüۡ, ñaxüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ. Rü chanaxwa۳xe i
фӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣӕнӕɗիӡŕËȍǣӕɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲%ËӥËӕ͑͑ǣәľիŕŕфӥ͑ӥիüۡ‫ڟ‬
mexüۡ i ngu۳իŕŕҡľɗ̲фӥ͑ǣӕнӕɗիӡիüۡ, rü cunangúchaüۡիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥ
͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗՓӥիɗɗ̲ľիüۡ i ñu۳xmatáta ngŕm ‫ ڟ‬a changu i chomax. 14ॸRü
Ngechuchu ya Cristuarü ngüۡիŕŕфӕüۡ нӕɗɥիüۡ. ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲̲͑%
7ॸѠӥҡ̲̲͑ľ͑͑ǣËӕիɥ͑ӥիüۡ i ñoma i ËӕЙӕфËӥɗ͑ǣŕ̲cua۳x ga Tupana cuxna
naãnecüãۡ۳ x۳ ãrü dexagümare i tama aixcüma ãxüۡ ga yexguma norü puracüca۳x cuxüۡ
ɗիɥիüۡ. ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma cugü ͑իӕ͑ľҡǣӕфӥֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü
ËӕЙΎфիŕŕ͑ֆľիľф%ËӥҽӕЙ͑իüۡ ãŕ۳xgacügü cuxüۡ ֆ͑ǣΥǣӥ%Ëӥ̲Ëӕ̲%
cungechaüۡxücۡ a۳իфӥ͑ՓľËӕфӥիӡիücۡ a۳x rü nüxüۡ yaxuxgu na cuxna naxããxüۡ ga yema
naxca۳x cumaxüۡxücۡ a۳x. 8ॸRü wüxi i mexüۡ cua۳x. 15ॸ¡Meã naxü i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
͑ɗիɥ͑͑ЙΎфիŕŕիüۡ rü yaxɥã۳իËӥիŕŕիüۡ i cumaã nüxüۡ chixuxüۡ, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥǣӕիüۡ i
taxüne na aixcüma naporaxücۡ a۳x. Natürü duüۡxüۡgü nüxüۡ daugüxücۡ a۳x na ñuxãcü
͑ǣŕ̲%фӥֆľիľф͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑ֆɗǣӥ guxüۡ i ngunexüۡgu yexeraãcü meã
ɗЙΎфիŕŕիüۡ na Tupanaxüۡ ingechaüۡxücۡ a۳x Tupanaca۳x na cumaxüۡxüۡ! 16ॸ‫ؽ‬ʊ͑իӕ%ŕ͑
ľфӥ͑ǣŕ̲фӥǣӕիüۡwama tüxüۡ‫ ڟ‬name i ñuxãcü meã cugüna cudauxüۡ rü ñuxãcü
͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓфӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa ̲ľ%Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥ! Erü
rü ta. 9ॸѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ ͑ǣŕիǣӕ̲̲ľ%Ëӕ͑իü۳xgu i guxüۡma, rü tá
cumaã nüxüۡ chixuxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ cunayaxu i maxüۡ i taguma gúxüۡ фӥ͑ǣŕ̲
ǣӕի%̲ҡֆիΥǣӥ. 10ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ togü i cuxüۡ‫ ڟ‬ɗфӥիɥ͑ӥŕիüۡ rü tá ta nüxüۡ
ipuracüexüۡ фӥֆɗǣӥɗЙΎфľիŕŕիüۡ na nüxüۡ curüngüۡիŕŕ͑͑ӥ̲ǣӥфӥҡ
ixuxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ, erü nüxü‫ۡڟ‬ nayauxgüãxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ.
ҡֆիΥǣӥֆҡΔфӥҽӕЙ͑ֆ̲իüۡcü ya
͵ӕի%Ëӥ͑ɗիɥɗ̲͑ľիüۡ na nüxüۡ
ǣӕի%%фӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ ɗիɥËӥ. Ƅфӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ
ingechaüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ
̲͑իŕիŕŕ%իüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nüxüۡ‫ڟ‬
ֆիΥǣӥիüۡ. 11ॸRü chanaxwa۳xe i
5
1ॸTaguma name i cunanga i wüxi i
Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕɗ͑ǣŕ̲ΎфľфӥĀӕüۡxüۡgüxüۡ yatü i cuxüۡ фӥֆ̲ŕիüۡ. Rü
cumu na naxauregüãxücۡ a۳x. 12ॸ¡Meã cugüna ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲cunaxucu۳իŕ
nadau na taxúema cuxüۡ naxoxücۡ a۳x naxca۳x ñoma cunatürüüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
525 1ҽʊͅԆҽƈԆॷ5
ngextü۳իӥËӥǣӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲ tanaxwa۳xe i 60 ya taunecüarü yexera

namaã quidexa ñoma ͑ǣɥիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲фӥՓӥիɗҡ̲͑ɗիɥǣ
Ëӕľ͑ľŕǣӥիӥËȍɗфüüۡ. 2ॸRü yíxema ͑ǣɥҡľǣ͑ǣɥիü‫ ۡڟ‬yexmacü ga noxrix. 10ॸRü
yaguã۳իǣӥֆ͑ǣľիľǣӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ tanaxwa۳xe i guxüۡma i duüۡxüۡǣӥ͑ǣɥիüۡ
meãma tümamaã quidexa cuexüchirüüۡ. nacua۳xgü na wüxi i mexüۡ ü۳իËӥ͑ֆɗɥիüۡ.
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i paxüۡgü rü name Rü tanaxwa۳իľɗ̲ľ%͑ǣɥի%Ëӥիüۡ
͑ɗիɥɗ̲ľ%̲̲͑%нӕɗĀľի̲фľՓӥիɗ ֆľիŕŕËӥɗֆɗիɥ, фӥ̲ľ%͑ǣɥЙҡՓ
i cueya۳xüchirüüۡ, rü tama name i duüۡxüۡgüxüۡ ֆիӕËӥɗֆɗիɥ, rü
chixexüۡǣӕ̲͑%Ëӕфӥիɥ͑ӥ. 3ॸ¡Tüxüۡ ֆիΥǣӥիüۡãrü ngüۡիŕŕфӕüۡ ɗֆɗիɥ, rü
rüngüۡիŕŕֆֆɞիľ̲ֆӕҡľǣӥիľľǣ ćaaweexüۡãrü ngüۡիŕŕфӕüۡ ɗֆɗիɥ. Rü
aixcüma ҧacü tüxü‫ ۡڟ‬tau۳xgu! 4ॸNatürü ͑ǣŕ̲%Ëӥtanaxwa۳xe i guxüۡraüۡxüۡ i
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗֆӕҡľËӥ͑ǣɥիüۡ‫ڟ‬ mexüۡ na naxüxüۡ. 11ॸNatürü tama
͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ͑ǣɥի%Ëӥǣӥфӥe۳xna tanaxwa۳իľɗֆիΥǣӥիüۡ%фӥЙӕфËӥ͑ɗիɥɗ
͑ǣɥҡǣӥ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥ̲ǣӥ͑ǣɥիüۡ ͑ǣɥի͑͑͑Āӕǣӥիüۡ i wüxi i yutecü
narüngüۡիŕŕǣӥфӥ͑ǣɥի͑͑͑ի%ɗҧacü i ega tama 60Փ͑͑ǣӕիǣӕֆ͑ǣɥфӥ
͑ǣɥիü‫ ۡڟ‬taxuxüۡ. Erü Tupana nanaxwa۳xe taunecü. Erü wüxi i yutecü i pacü, rü
͑͑ǣɥҡ͑ӥիüۡɥф͑ǣɥի͑Āӕǣӥիüۡ na ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣɥфӥ͑ǣәËȍüۡ Cristuna
͑ǣŕ̲%Ëӥֆ͑ǣӕҡ͑ӥիŕŕǣӥ%իüۡca۳x ga ͑ǣɥիüۡ ɗիӡǣËȍɗիŕŕǣӕ, rü tá inaxwa۳xe na
ֆľ̲͑ŕ͑͑ֆľիŕŕիüۡ. 5ॸNatürü wena naxãtexüۡ. 12ॸRü duüۡxüۡgü tá chixri
yíxema yutexe ya tüxica irüxãӡ ‫ ڟ‬իŕфӥ ͑ǣɥËȍɗǣ͑ɗĀľիǣӥ, erü tama aixcüma
‫ڟ‬ ۡ
tüxü nataxúxe i tümatanüxü, rü ۡ ɗֆ͑ǣӕիŕŕǣֆľ̲æфɗѸҡӕ̲%
Tupanaxüۡtawaxicatama ítanan۳g۳ӕիŕŕɗ inaxunetaxüۡ ga noxrix. 13ॸѠӥ͑ǣɥ̲фӥ
tümaãrü ngüۡիŕŕфӥǣӕիüۡguma woo düxwa ngextá iyaxáuchigümare, фӥ͑ɥ
ËȍӥҡËӥфӥ͑ǣӕ͑ľËӥфӥҡֆӕ̲ӥիŕ͑ ֆɥфӥ͑ǣӕɗֆфӥիã۳ӡ۳x, rü düxwa tama
tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x. 6ॸNatürü yíxema ipuracüchaüۡ. Ѡӥҡ̲͑ǣŕ̲իɥËҡ̲,
yutexe ya tümaãrü ngúchaüۡguxicatama natürü düxwa ixoregüta۳ax۳ , rü
фӥիɥ͑ӥիŕ, rü Tupanape۳xewa rü ñoma ɗֆ͑ǣŕի̲Ëȍɗǣӥ͑Փɗ͑ǣŕ̲Āľիɗ
tayuxüۡrüüۡ ҡɗիɥ. 7ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗΎфľɗҡ tama mexüۡ i togüchiga, rü guxüۡwama
Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ na nüxüۡ ɗֆիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗҡ̲̲ľիüۡ.
nügüna nadaugüxüۡca۳x na taxuüۡma i 14ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲
chixexüۡ naxügüxüۡca۳x rü taxúema yutegüxüۡ i paxüۡgü na wenaxãrü

nachiga chixri idexagüxüۡca۳x. 8ॸErü naxãtegüxüۡ, rü naxãxãcügüxüۡ, rü mexüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľфӥҡ̲̲ľ% i napataarü dauruüۡǣӥ͑ֆɗիɥǣӥիüۡ.Rü
nüxna tada۳u۳xgu i tümapatacüۡ۳ãx۳ gü rü ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣɥիËȍɗ
ҡӥ̲ŕфӥҡӥ̲͑ҡӥ, rü maneca tama aiexüۡ, фӥҡիӕËӥфӥՓËȍɗիфɗ͑ǣɥËȍɗǣ
aixcüma meã Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥ. Rü nidexagü. 15ॸCumaã nüxüۡ chixu i ñaã
Փӥիɗɗҡ̲ֆիΥիüۡãrü yexera chixecü ore, erü ñuxre i yutecü rü marü nüxüۡ
ҡɗիɥ. 9ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗ͑ǣľիüۡ i irüxoe i ore i mexüۡ фӥæȍҡ͑Փľɗфӥիɥ.
yutexüۡ naxca۳x íc۳իǣӕ͑͑ǣŕ̲ 16ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗ͑ǣľËӥɗ
ֆիΥǣӥիüۡ ͑ǣɥիüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x rü yaxΥ۳իËӥфӥ͑ǣɥիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ǣӕɗ

͑ǣɥҡ͑ӥիüۡ i yutexüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣɥիüۡ Cristupe۳իľՓфӥ͑ǣŕ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ i

irüngüۡիŕŕ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ%ӡҡ̲ҡΎǣӥɗ orearü ngeruüۡgü i Tupana nüxüۡ
ֆիΥǣӥիüۡ%фӥЙӕфËӥҡ͑ɗիɥ͑͑ǣɥի͑ ngechaüۡgüxüۡpe۳xewa, rü cuxüۡ chamu na
na nadaugüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ӥիüۡ‫ڟ‬ ͑ǣËӕիɥ͑ӥիüۡ i ñaã ore i cumaã nüxüۡ
͑ҡӕիËȍɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ na chixuxüۡ. Rü chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲
͑ǣɥիüۡ nangüۡիŕŕǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆӕҡľËӥɗ cumaã nüxüۡ chixuxüۡrüüۡ meã
ɗիËӥ̲͑ǣɥիüۡ‫ ڟ‬natau۳xcüma i cunaxucu۳իŕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
͑ǣɥҡ͑ӥիüۡǣӥɗ͑ǣɥիüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡ. ֆիΥǣӥիüۡ rü nüŕt‫ ڟ‬ama ega woo texé
17ॸѠӥ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü i ҡɗիɥǣӕ. 22ॸ‫ؽ‬ҽ̲Ëӕ͖ӕի%ŕɗֆիΥǣӥիüۡãrü
meãma naxügüxüۡ i Tupanaãrü puracü, ãŕ۳xgacüxüۡ ͑Ëӕֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕիüۡ i
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ wüxi i duüۡxüۡ! ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑Ύիфɗ
aixcüma meã nüxüۡ nangechaüۡgü rü meã фӥ̲ľ%͑ǣӕËӕфӥիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ľфӥ
nüxüۡ‫ ڟ‬nanaxütanügü. Rü guxüۡãrü yexera ngürüãchi tá wüxi i duüۡxüۡ i pecadu
tanaxwa۳xe i nüxüۡ nangechaüۡgü rü meã üechaxüۡ нӕɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ, rü cugagu tá
nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬իӥҡ͑ӥǣӥɗ͑ǣŕ̲ ͑ɗիɥľфӥҡ̲ɗËӕիӕ%ŕ. ¡Rü meã cugüna
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü i meãma nüxüۡ nadau na tama pecadugu cunguxüۡca۳x!
ixuxüۡ фӥ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ i Tupanaãrü ore i 23ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑cungu۳xnecaüۡxüۡ i
mexüۡ. 18ॸErü Tupanaãrü orewa rü ñuxguacü, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗɞффӥՓ

ñanagürü: binune cuyaxaxü, rü tama i
٘ҽ̲̲͑ľɗ͑ӥի͑ҡիӥɗ͑ǣŕ̲ dexáxicatama. 24ॸѠӥ͑͑ǣŕի̲ɗ
taxüۡna i puracüxüۡٚ, duüۡxüۡgüarü pecadugü i noxtacüma
ñanagürü. Rü ñanagürü ta: ngóxüۡ naxüۡpa na Tupana nüxna c۳axüۡ.
“Wüxi i puracütanüxüۡ rü tanaxwa۳xe ͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗҡΎɗЙľËĀӕǣӥɗ
i nüxü‫ ۡڟ‬na naxütanüxüۡ i norü duüۡxüۡǣӥфӥфӥҡ%ӡҡ̲nango۳x
ЙӕфËӥٚ, ñu۳xmatáta naãneãrü gu۳xwa nanguxgu
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľՓ. rü Tupana tüxna icagügu. 25ॸRü
19ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃ͑ӥիüۡ ixuxgu na ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑͑ǣŕի̲ɗ
chixexüۡ naxüxüۡ ɗՓӥիɗɗֆիΥǣӥիüۡãrü duüۡxüۡgüarü puracügü i mexüۡ i
ãŕ۳xgacü, фӥҡ%ӡҡ̲ҡӥիüۡ‫ ڟ‬ɗËӕիɥ͑ӥľǣ Tupanaca۳x naxügüxüۡ i ñu۳xma marü
natau۳xguma i taxre rü e۳xna tomaŕ۳xpü۳x i nüxüۡ idauxüۡ. Ѡӥ͑͑ǣŕի̲ҡɗ
togü i duüۡxüۡgü i nüxüۡ daugüxüۡ na puracügü i mexüۡ i ñu۳xma tama nüxüۡ
aixcüma chixexüۡ naxüxüۡ. 20ॸNatürü idauxüۡ natürü yixcüra tá nüxüۡ
͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü i idaugüamaxüۡ.
ɗիËӥ̲ЙľËĀӕǣӕ̲իŕիüۡ, rü name
6
1ॸǾӕի%̲ֆֆɞիľ̲ֆիΥǣӥիľфӥ
͑ɗիɥɗǣӕիüۡ ɗֆիΥǣӥիüۡpe۳xewa ixããrü coriãի‫ ڟ‬ŕ, rü tanaxwa۳xe i

cunaxucu۳իŕ, na guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ tümaãrü corixüۡ tangechaüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacügü rü ta taxucürüwa texé Tupanachiga rü tórü
namuüۡŕիüۡca۳x na naxügüãxüۡ i ҧacü rü ngu۳իŕŕҡľËȍɗǣËȍɗիфɗɗĀľիիüۡca۳x. 2ॸRü
chixexüۡ. 21ॸRü ñu۳xma Tupanape۳xewa rü ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗֆĀӕüۡիŕֆ
tórü Cori ya Ngechuchu ya Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕфӥՓӥիɗɗËΎфɗɗ
tümarüüۡ ֆիΥիüۡmaã tacoriã۳xgu, rü tümaca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥֆֆɞիľ̲̲͑%

tama tanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲͑ҡӥ̲ŕ͑ľŕ ҡ%ŕǣӥիľɗ͑ǣŕ̲̲фӥҡӥիü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ.
ֆɗɥիüۡca۳x nüxüۡ tarüxo na nüxüۡ 7ॸRü yixema rü yexguma noxri ixíraegu,
tangechaüۡxüۡ i tümaãrü cori. Natürü rü ngearü yemaxüۡãի‫ ڟ‬ŕ̲%ҡ¡ӕľɗ͖Ύ̲
tanaxwa۳xe i yexeraãcü meã nüxüۡ‫ڟ‬ i naãnewa. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲iyu۳xgu rü
tapuracü erü tümaãrü cori i nüxüۡ ҡիӕËӥфӥՓҡֆ͑ǣľɗҡΔфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü.
tarüngüۡիŕŕիüۡ i tümarüüۡ ֆիΥիüۡ ͑ɗիɥфӥ 8ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡӥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӕɗ
ҡӥ̲ŕ͑ľŕɗҽӕЙ͑͑ӥիüۡ ngechaüۡxüۡ ҡիËȍɗфӕфӥҡΔфӥΥ͑фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ

͑ɗիɥ. Pa Timutéux, chanaxwa۳xe i meãma ͑ǣŕ̲̲%ҡ̲ҡҡ%ŕǣӥ. 9ॸNatürü
Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗËӕ̲%͑ӥիüۡ ͑ǣŕ̲ĀӕüۡxüۡǣӥɗĀɥŕфӕã۳xgüchaüۡxüۡ, rü
chixuxüۡ, rü guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡpe۳xewa ҡ̲ֆի̲͑͑%͑իɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕիǣӕ̲
nüxüۡ quixu. ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕфӥ͑ǣәËȍüۡ nüxüۡ poragu.
Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x nagu nayi i muxüۡma i
Tupanaãrü ore rü aixcüma tüxüۡ‫ ڟ‬name
ngúchaüۡgü i taxuwama mexüۡ i
3ॸRü cumaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ chixexüۡwa nagagüxüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x
duüۡxüۡgü i namaã ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ i ĀӥիՓɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü poraãcü
͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľɗҡ̲̲͑% nachixe rü norü guxüۡmaãma
wüxiguxüۡ i tórü ngu۳իŕŕҡľ, rü tama inayarütauxe. 10ॸƄфӥ͑ǣŕ̲͑
namaã wüxiguxüۡ i tórü Cori ya Āɥŕфӕǣӕ̲͑фӥիɥ͑ӥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ
Ngechuchu ya Cristuarü ngu۳իŕŕҡľɗ guxüۡma i chixexüۡgüarü ügü. Rü
mexüۡ, rü tama namaã wüxiguxüۡ i ͑͑ǣŕի̲ɗ͖ӕիфľɗĀӕüۡxüۡgü i
͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľɗҽӕЙ͑%фӥΎфľՓ Tupanaãrü orexüۡ ítáxüۡ ľфӥĀɥŕфӕǣӕ̲
ngóxüۡ. 4ॸRü cumaã nüxüۡ chixu rü ͑фӥիɥ͑ӥŕ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x poraãcü nügü
ֆɞիľ̲͑ǣŕ̲%Ëӥngu۳իŕŕҡľիľфӥҡӥǣӥ nangechaüۡǣӥիŕŕфӥ͑ӥǣӥիü‫ۡڟ‬
ticua۳xüüۡ rü taxuüۡma tacua۳x. Rü nanangu۳իŕŕǣӥ.
͑ǣŕmaca۳ի͑ǣŕիüۡrüüxüۡmare i dexa rü
Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬yaxõgüamaxüۡchiga
naxca۳x tachoxüۡgawa۳xe, rü tama texéga
ҡիɥ͑ӥËȍüۡ, rü düxwa ñoma 11ॸNatürü cumax, Pa Timutéux, rü
tićaawexüۡrüüۡ ҡɗիɥ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ ՓӥիɗֆֆҡӥֆҽӕЙ͑%фӥիӥËȍɗнӕɗիɥ.
tümacüma. Ѡӥ͑ǣŕ̲ǣǣӕфӥ ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ӥի͑ɗիӡǣËȍɗɗǣӕիüۡma
ҡի%ӡի%chiwa۳xe, rü tanuxwa۳xe, rü ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ! ¡Rü meã
togümaã taguxchiga, rü taxúxeaxü‫ۡڟ‬ma Tupanape۳xewa namaxüۡ, rü norü
ҡֆիΥ. 5ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü ngúchaüۡ naxü, rü meã nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΥ, rü
ɗËȍɗիľ%ŕǣӥիüۡ, фӥ͑ӥǣӥ̲%͑͑ӕŕŕËȍ, nüxüۡ nangechaüۡ i guxüۡma i duüۡxüۡgü,
rü tama nüxüۡ nacua۳իǣӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ фӥֆի̲͑͑%͑իɥ͑ӥ, rü tama cugü
ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, фӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕфӥ icua۳xüüۡcüraxüۡ ɗËӕ%ŕՓ! 12ॸ¡Cugü
ҽӕЙ͑%фӥΎфľՓ͑ɗիɥɗĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ ͑ЙΎфիŕŕ̲͑ľ%ËӕֆիΥΥ̲իüۡca۳x rü
nayauxgüxüۡ. 6ॸѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ cunaxüamaxüۡca۳x i Tupanaãrü puracü
Tupanaãrü orewa nüxüۡ iyarün۳g۳auxüۡ i ega woo ҧacü rü guxchaxüۡ cuxüۡ
taxüۡma i mexüۡ, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ rü üpetügux! ¡Rü cugüna nadau na taguma
1ҽʊͅԆҽƈԆॷ6 528
cuxna na iyanataxuxüۡca۳x i maxüۡ i tügü ticua۳xüüۡgüxüۡca۳x rü tama nagu

taguma gúxüۡ! Yerü yema maxüۡca۳ի͑ɗիɥ ҡфӥիɥ͑ӥŕիüۡca۳ի͑͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥ
ga noxri Tupana cuxüۡ yaxuxüۡ ga ĀɥŕфӕՓ͑ӥիüۡ itayangaugüxüۡ i tümaãrü
yexguma muxüۡma ga duüۡxüۡgüpe۳xewa maxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ĀɥŕфӕфӥЙիҡ
nüxüۡ quixuxgu na ñuxãcü Ngechuchu nagu۳x. ͮҡӥфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ
ya Cristuaxüۡ‫͑ ڟ‬ËӕֆիΥիüۡ. 13-14ॸRü ҽӕЙ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥŕ, ľфӥֆɗ̲Փ͑ɗիɥɗ
ñu۳xma Pa Timutéux, rü nape۳xewa ya nüxüۡ itayangaugüxüۡ i tümaãrü maxüۡ.
Tupana ya guxãxü̲̲ۡիŕիŕŕËӥ, rü Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗЙΎф%Ëӥҡӥի͑͑ի%%իüۡ i
nape۳xewa ya Ngechuchu ya Cristu ga guxüۡma i ҧacü i inaxwa۳xexüۡ na
ãŕ۳xgacü ga Piratumaã nüxüۡ ixucü ga ɗҡ%ŕǣӥիüۡca۳x. 18ॸ¡Rü namaã nüxüۡ ixu i
ñuxãcü Nanatü ya Tupanaãxü‫ ۡڟ‬na ͑ǣŕ̲̲ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ, rü name na
ֆիΥΥիüۡ, rü cuxüۡ chamu na naga ͑ǣŕ̲̲%̲ľիüۡ naxügüxüۡca۳x rü togü i
Ëӕիɥ͑ӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗËӕ̲%͑ӥիüۡ duüۡxüۡgüxüۡ nangüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x! Rü
chixuxüۡ. Rü tama chanaxwa۳xe i ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲͑ӕɗ͑Ύфӥӥɗ̲ľիüۡ i
Ëӕ͑իӥËȍɗËӥӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, na taxúema Tupanape۳xewa. Rü tanaxwa۳xe i nümagü
texé ҧacüca۳x cuxüۡ oregüxüۡca۳x rü chixri ɗ̲ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ rü na
cuchiga idexaxüۡca۳x. Rü chanaxwa۳xe i ínamemaregüxüۡ na togüna naxããxüۡ rü
͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľ%Ëӕ͑իӥ͖u۳xmatáta namaã nan۳g۳auxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
ínangu ya tórü Cori ya Ngechuchu ya ͑ǣŕ̲իüۡgü. 19ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ӥիüۡ‫ڟ‬
Cristu. 15ॸƄфӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i Tupana ͑͑ǣŕի̲ɗ͑Ύфӥ̲ľիüۡǣӥɗĀիӡǣӕիüۡ i
nagu naxwa۳xexüۡgu rü tá Cristuxüۡ naãnewa, фӥҡ͑͑ֆӕիǣӥɗ͑ǣŕ̲
nango۳իŕŕ. Ƅфӥ͑ӥիɥËҡ̲ҽӕЙ͑͑ɗիɥ, maxüۡ ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ.
фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗɗիËӥ̲̲ľËӥֆɗɥիüۡ rü
Pauru rü Timutéuxüۡ namu, rü yemaãcü
guxüۡŕҡ‫ ڟ‬ӥՓ̲͑͑ǣŕի̲իüۡ. Rü guxüۡ i
inayacua۳իŕŕǣ͑ΎфӥЙΎЙľф
ãŕ۳xgacügüarü Ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ, rü guxüۡ i
ËΎфɗǣӥфӥæΎфɗֆɗɥիüۡ. 16ॸѠӥ͑ӥիɥËҡ̲ 20ॸPa Timutéux, ¡meã namaã
͑ɗիɥ͑ҡǣӕ̲͑ֆӕիüۡ. Rü nüma rü ͑͑ǣәľիŕŕҡľɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗËӕիüۡ

poraãcü ínangóonexüۡwa namaxüۡ, rü chamuxüۡ! Ѡӥҡ̲̲͑ľ͑ɗËӕфӥիɥ͑ӥիüۡ i
ҡիӕËӥфӥՓҡľիŃ͑ǣŕ̲͑ǣΔΎ͑ľիüۡna ñoma i naãnecüãۡ۳ x۳ ãrü dexagümare i
tangaicama. Taguma wüxi i duüۡxüۡ nüxüۡ taxuwama mexüۡ фӥ͑ǣŕ̲ΎфľɗĀΎф̲фľ
nadau, rü taxuacüma texé nüxüۡ tadau. ɗիɥիüۡ i duüۡxüۡgü nüxüۡ ixugügünetaxüۡ na
Nüma rü guxüۡguma naporaxüchi rü ore i nawa nüxüۡ icuáxüۡ ֆɗɥիüۡ. 21ॸErü ñuxre
taguma inayarüxo na Ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ. Rü ɗ͑ӥ̲ǣӥɗ͑ǣŕ̲͑Ύիфӥҡ̲cua۳իǣӕɥիüۡ,
͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe i guxãma nüxüۡ фӥĀӥիՓ͑ǣŕ̲ǣǣӕҽӕЙ͑͑͑ɗիɥǣËȍɗ.
ticua۳xüüۡgüecha. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ. 17ॸRü Rü chanaxwa۳xe i Tupana meã pexüۡ
yíxema tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӥիľɗ̲ӕիüۡma i narüngüۡիŕŕ.
ҡӥ̲%фӥĀɥŕфӕɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ, rü Rü nuãma pexna,
tümamaã nüxüۡ ɗիӕ͑ҡ̲͑ǣŕ̲̲% Pauru
TIMUTÉUCA۳ X NAXÜMATÜXÜۡ GA PAURU
nüxna chacua۳xãchi ga na ñuxãcü

Timutéuxüۡ ͑фӥ̲ΎիŕǣЬӕфӕ
poraãcü chauxca۳x cungechaüۡxüۡ rü
chauxca۳x cuxaxuxüۡ ga yexguma cuxna
1
1ॸPaTimutéux, ËȍΎ̲ɗЬӕфӕ͑ɗիɥɗ
cuxca۳x chanaxümatüxüۡ i ñaã ɞËȍɗիӡիǣӕ. Rü wenaxãrü cuxüۡ
popera. Rü choxüۡ ͑ɗիɥǣ̲͑ӕիüۡ ga chadauxchaüۡ ͑ɗիËӥ̲Ëȍҡ%ŕիüۡca۳x.
Ngechuchu ya Cristu, yerü yemaãcü 5ॸErü nüxna chacua۳xãchi na ñuxãcü meã
nanaxwa۳xe ga Tupana. Rü nüma choxüۡ aixcüma Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ËӕֆիΥիüۡ. Rü curü

namu na nüxüۡ chixuxüۡca۳x na ñuxãcü ͑Ύիŕǣ̞ΎɞфӥËӕľǣƄӕ͑ɞËȍɗфӥҡӥիɗф
tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i taguma aixcüma meã Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥǣӥфӥ
gúxüۡ, ega aixcüma Ngechuchu ya nüxüۡ chacua۳x i cuma rü ta na meãma
Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥǣӕ. 2ॸCuxüۡ changechaüۡ, nüxüۡ‫ ڟ‬ËӕֆիΥիüۡ. 6ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x cuxna
Pa Chaune, Pa Timutéux. Rü nüxüۡ chacua۳ի%Ëȍɗիŕŕ͑Ëӕǣӥ
chanaxwa۳xe ya Tanatü ya Tupana rü ËӕЙΎфիŕŕիüۡ na yexeraãcü
Ngechuchu ya Cristu ya tórü Cori na cunaxüamaxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ
cuxüۡ nangüۡիŕŕǣӥիüۡ rü nüxü‫ۡڟ‬ puracü ga naxca۳x cuxna naxããxüۡ ga
cungechaüۡtümüüۡgüxüۡ rü cuxüۡ cua۳x ga yexguma noxri cuxüۡ
͑ҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡ. Ëȍɗ͑ǣΥǣӥ%Ëӥ̲Ëӕ̲%Ëȍֆӕ̲ӥիŕǣӕ.
7ॸƄфӥ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i Tupana
Tama name i taxãne na
tüxna ãxüۡ rü tama nanaxwa۳xe na
Cristuchigaxüۡ ixuxüۡ
imuüۡŕիüۡ, natürü tüxüۡ ͑ЙΎфľիŕŕ͑
3ॸGuxüۡguma i chütacü rü ngunecü rü aixcüma duüۡxüۡgüxüۡ ingechaüۡgüxüۡca۳x
cuxna chacua۳xãchixüۡ i chorü rü meã yigümaã icuáxüۡca۳x. 8ॸRü tama
ֆӕ̲ӥիŕՓ, rü poraãcü cuxca۳ի̲Ύիŕ chanaxwa۳xe na cuxãnexüۡ na nüxüۡ
Tupanana chaxã. Rü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ɗիɥɗ quixuxüۡ i nachiga ya tórü Cori. Rü
chapuracüxüۡ i mexüۡ ɗËȍӕ%ŕ̲%, ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta tama chanaxwa۳xe i
yexgumarüüۡ ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga chauxca۳իËӕի%͑ľɗ͑ǣŕ̲͑
chorü o۳xigü naxügüxüۡrüüۡ. 4ॸChoma rü chapoxcuxüۡ naxca۳x i Tupanaãrü ore. Rü
529
̲͑ľ͑ɗիɥɗֆի̲͑͑%Ëӕիɥ͑ӥɗ ͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľɗ̲ľիüۡ ga
͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ i cuxca۳x ínguxüۡ nagagu i chauxüۡtawa naxca۳x cungúxüۡ. Rü name
͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ i nüxüۡ quixuxüۡ. Rü ͑ɗիɥɗ̲ľ%͑ӥիü‫ ۡڟ‬ËӕֆիΥΥ̲ֆ
Tupana tá cuxüۡ ͑ЙΎфիŕŕ. 9-10ॸRü Ngechuchu ya Cristu rü meã nüxüۡ
Tupana tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕфӥҡӥիüۡ cungechaüۡ i guxüۡma i duüۡxüۡgü, erü
nidexechi na naxca۳xicatama Cristuarü duüۡxüۡ нӕɗիɥ. 14ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ɗ̲իŕիüۡca۳x. Natürü tama ҧacü rü mexüۡ ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i tawa maxüۡxüۡãrü
na ixüxüۡǣǣӕ͑ɗիɥǣֆľ̲%Ëӥҡ̲% ngüۡիŕŕ̲%ɞËӕ͑ЙΎիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
namecümaxüۡ ga Tupana. Natürü ngu۳իŕŕҡľɗ̲ľիüۡ i Tupana cuxna ãxüۡ.
yemaãcü tüxüۡ narüngüۡիŕŕֆľфӥ 15ॸCuma marü nüxüۡ cucua۳x rü guxüۡma
ՓΎľҡ̲ֆľ̲͑ɗիɥǣnanaxwa۳xexüۡ ǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga Áchiaarü

yerü Ngechuchu ya Cristugagu tüxüۡ ͑%͑ľՓ͑ľɥիüۡ фӥ̲фӥËȍΎի͑͑իɥǣӥ.
nangechaüۡ. Rü nüma ya Tupana ga Rü yematanüwa nayexma ga Figueru rü
tautama naãne ü۳xgumama tüxüۡ Ermóquene. 16ॸϘ͑ľѸɞƸľфӕфӥ
ngechaüۡcü, rü yexguma ínanguxgu ga muŕ۳xpü۳xcüna choxüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕ, rü tama
ҡΔфӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ ga Ngechuchu ya chauxca۳ի͑ի%͑ľɗ͑ǣŕ̲͑
Cristu, фӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ҡӥիüۡ chapoxcuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x chanaxwa۳xe
nüxüۡ Āӕիŕŕիüۡ na ñuxãcü poraãcü tüxüۡ i tórü Coriaxü‫ ۡڟ‬nangechaüۡtümüüۡgü i
nangechaüۡxüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲ǣæфɗѸҡӕ͑ɗիɥ guxüۡma i natanüxüۡgü. 17ॸRü yexguma
ǣɗֆ͑իΎիŕŕ%իüۡ na iyuxuchixüۡ yerü noxritama Dumawa nanguxgu ga
nüma rü yuwa ínarüda rü wena nümax, rü chauxca۳x nadauecha rü
namaxüۡ. Rü norü orewa tüxüۡ nüxüۡ ñu۳xmata choxüۡ iyan۳g۳au. 18ॸCuma
nacua۳իŕŕ͑ֆɗիľ̲фӥҡҡӥիüۡ‫ڟ‬ meãma nüxüۡ cucua۳x ga ñuxãcü tüxüۡ na
͑͑ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma nangüۡիŕŕիüۡ ǣϘ͑ľѸɞƸľфӕǣƄЙŃËȍɗӕфӥ
gúxüۡ ega nüxü‫ ۡڟ‬yaxΥ۳xgu. 11ॸRü Tupana ɥ%͑ľՓ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳իËȍΎфӥֆӕ̲ӥիŕՓ
choxüۡ ͑ɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ͑͑ӥիüۡ naxca۳x íchaca na Tupanaãxü‫ۡڟ‬
chixuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľɗ̲ľիüۡ. Rü nangechaüۡtümüüۡxüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲
choxüۡ ̲͑ӕ͑͑ǣŕ̲Ύфľ̲% Փľ͖͑Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ͑իӡիǣӕֆҡΔфӥ
Ëȍ͑͑ǣәľիŕŕիüۡca۳x i duüۡxüۡgü i Cori ya Ngechuchu.
guxüۡwama. 12ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ
Ngechuchu ya Cristuarü
poraãcü ngúxüۡ chingexüۡ rü chapoxcuxüۡ
puracütanüxüۡ i mexüۡchiga
i ñu۳xmax. Natürü tama naxca۳x chaxãne
ɗ͑ǣŕ̲, erü choma nüxüۡ chacua۳x na
2
1ॸRü ñu۳xma, Pa Chaune, Pa
texéaxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥիüۡ. Rü nüxüۡ chacua۳x Timutéux, ‫ؽ‬фӥËӕǣӥ͑ЙΎфիŕŕ

na naporaxüۡ i nüma na nüxna ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ЙΎфɗͮǣľËȍӕËȍӕֆ
nadauxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗËȍΎի͑ Cristu cuxna ãxüۡ! 2ॸYema ore ga
naxãxüۡ rü namaã inacuáxüۡca۳իɗËȍӕ%ŕ chauxüۡtawa nüxüۡ Ëӕիɥ͑ӥիüۡ ga yexguma
i guxüۡgutáma ñu۳ի̲ҡҡ͑ǣŕ̲ muxüۡma ga duüۡxüۡgüpe۳xewa nüxüۡ
ngunexüۡ ɗ͑ǣӕՓľ͑͑ә̲͑իӡիüۡ. chixuxgu, rü chanaxwa۳xe i ñu۳xma cuxi
13ॸRü chanaxwa۳իľɗ̲ľ%̲͑ǣӕнӕɗիӡɗ ͑ǣŕ̲Ύфľ̲%Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕɗҡΎǣӥɗ
ֆҡӥǣӥɗ̲ľ%͑%ŕիüۡ cua۳xgüxüۡ ͑͑ӥիɥ ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑͑ֆӕիǣӥ%իüۡca۳x i maxüۡ i

togüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡca۳ի̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ mexüۡ i taguma gúxüۡ. 11ॸRü pemaã nüxüۡ
ore. 3ॸRü tama name i naxca۳x cumuüۡ na chixuxchaüۡ ɗՓӥիɗɗΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ.
Ngechuchu ya Cristuarü oregagu ngúxüۡ Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲æфɗѸҡӕֆӕիüۡrüüۡ norü
quingexüۡ. Natürü cunaxwa۳xe i namaã oreca۳x iyuegu, rü naxrüüۡ tá ta wena
cupora ñoma wüxi i mexüۡ i norü ҡ̲իŕ͑͑ӥ̲ɞ͑͑ǣŕի̲իüۡwa
churararüüۡ. 4ॸRü wüxi i duüۡxüۡ i ɗ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x. 12ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲͖Ύ̲
ËȍӕффՓ͑ǣŕի̲իüۡ, rü taxucürüwama ɗ͑%͑ľՓֆի̲͑͑%ɗիɥ͑ӥŕǣӕľǣ
ҡΎɗЙӕфËӥɗҡ̲Ëȍӕфффӥɗիɥիüۡgu ngúxüۡ ingexgu, фӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
͑фӥիɥ͑ӥ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥãŕ۳xgacü rü wüxigu namaã ãŕ۳իǣËӥҡҡɗիɥǣӥ. Rü
nagu namuxüۡ ɗЙӕфËӥǣӕ͑ɗիɥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲æфɗѸҡӕիüۡ icuáxchaüۡgu i
͑իɥ͑ӥիüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑Ύфӥãŕ۳xgacüxüۡ ñoma i naãnewa, фӥ͑ӥ̲фӥҡ%ӡҡ̲
͑ҡ%ŕիŕŕիüۡca۳x. 5ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta tüxüۡ nacuáxchaüۡ ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa.
wüxi i duüۡxüۡ ɗՓӥիɗɗɥ͑ӥËՓ͑ӥǣӥ 13ॸNatürü woo ñuxguacü i yixema rü
ɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕիüۡ, rü taxuacüma tama aixcüma naxü۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲

nanayaxu i norü ãmare ega chixri Tupanamaã ixunetaxüۡ, natürü nüma ya
͑իɥ͑ӥca۳xwa۳իľǣӕфӥҡ̲͑ǣŕ̲ Tupana rü guxüۡǣӕ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ
ɥ͑ӥËфӥãŕ۳իǣËӥǣ͑իɥ͑ӥǣӕ. 6ॸRü texé ͑ǣŕ̲ҡ̲%ɗ͑իӕ͑ľҡիüۡ, erü
ֆ͑%͑ľՓЙӕфËӥիľфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ҡիӕËӥ̲͑ӥǣӥҡ̲͑ՓΎ̲ӥիŕŕ.
tüxira tanayaxu i tümanetüarü o. 7ॸ¡Rü
Wüxi i mexüۡ i puracütanüxüۡ i
guxüۡǣӕ̲͑ǣӕфӥիɥ͑ӥɗ͖%Ύфľɗ
ҽӕЙ̲͑͑%ҡ%ŕիüۡchiga
cumaã nüxüۡ chixuxüۡ! Rü nüma ya Cori
ya Ngechuchu tá cumaã inananguxüۡիŕŕ 14ॸѠӥ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ i cuxüۡtawa
i guxüۡma na nüma nanaxwa۳xexüۡãcüma ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
cunaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ. 8ॸ¡Rü Tupanaŕg‫ ڟ‬agu nüxna nüxüۡ
nüxna nacua۳xãchi ya Ngechuchu ya cucua۳ի%Ëȍɗիŕŕ͑ҡ̲͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ i
Cristu ya Dabítanüxüۡ ga guma yuwa ore i taxuwama mexüۡca۳x nügümaã na
írüdacü! Ѡӥֆɗ̲Ëȍɗǣ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ yaporagatanücüüxüۡca۳x. Ƅфӥ͑ǣŕ̲фӥ
i mexüۡ i duüۡxüۡgümaã nüxüۡ chixuxüۡ. wüxi i chixexüۡ ͑ɗիɥ, фӥ͑͑Ëȍɗիľ%ŕիŕŕɗ
9ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ύфľǣǣӕ͑ɗիɥɗ͑ǣәիüۡ na ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nüxüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ. 15ॸ¡Rü
chingexüۡ фӥ͖Ύ̲Փӥիɗɗ̲ŕҡիüۡrüüۡ Ëӕǣӥ͑ЙΎфիŕŕ̲͑ľ%Ëӕ͑իӥիüۡca۳x i
núma poxcupataüۡwa cadenamaã Tupanaãrü puracü na nüma cumaã
chichotaxüۡ. Natürü Tupanaãrü ore i ͑ҡ%ŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲nape۳xewa
mexüۡ, rü guxüۡwama nanguama rü cunguxgux! Erü tama cunaxwa۳xe i
taxucürüwama texé tayachota. 10ॸRü ҧacüca۳x nüxüۡ Ëӕի%͑ľɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥ̲
͑ǣŕmaca۳իֆի̲͑͑%Ëȍիɥ͑ӥɗ cuxna nacaxgu i curü puracüchiga. ¡Rü
͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ i chingexüۡ naxca۳x i ͑ǣŕmaca۳x cunaxwa۳xe i aixcüma meã
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Tupana idexechixüۡ. ̲͑%Ëӕ͑ǣәľիŕŕҡľɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
Erü chanaxwa۳xe i nümagü rü ta mexüۡ ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ! 16ॸ¡Rü nüxüۡ rüxo i
Ngechuchu ya Cristuaxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ, rü ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ ãrü dexagümare i
taxuwama mexüۡ! Ƅфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i rüxo i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i

͑ǣŕ̲Āľիǣӥ̲фľǣӕɥիüۡ, rü guxüۡguma ngextü۳իӥËӥǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡ! ¡Rü meã
yexeraãcü chixexüۡgu nayi. 17ॸѠӥ͑ǣŕ̲ Tupanape۳xewa namaxüۡ rü aixcüma
norü ngu۳իŕŕҡľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü, rü nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥ! ¡Rü nüxüۡ nangechaüۡ i
ñoma wüxi i ćaaweane i tüxüۡ guxüۡma i duüۡxüۡgü, фӥҡ%իӢɗ̲͑%
ɞֆɗ̲Ëȍɗիŕŕիüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥǣ cunuxüۡ! Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥchanaxwa۳xe i
nüxüۡ ngupetüxüۡ ǣʊ̲ľ͑ŃӕфӥǗɗфľҡӕ. cumaxüۡ wüxigu namaã i guxüۡma i
18ॸYerü nidoragümare ga nüxüۡ na ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ngearü
yaxugüexüۡ rü marü na nangupetüxüۡ i pecaduã۳xãcüma Tupanamaã
yuetaarü dachiga. Rü yemaãcü ֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. 23ॸRü tama name i
͑͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥǣ͖ӕիфľǣĀӕüۡxüۡgü ɗËӕфӥիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ĀľիǣӥɗҡիӕՓ̲
na tama noxrirüüۡ ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x i mexüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ĀľիǣӥǣǣӕфӥĀӥիՓ
Tupanaãrü ore. 19ॸNatürü Tupanaãrü ore nügüchi naxaie i duüۡxüۡgü. 24ॸRü wüxi i
rü taguma inayarüxo rü taguma Tupanaãrü puracütanüxüۡ rü tama name
naxüchicüü. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľՓфӥ na namücüchi naxaixüۡ. Natürü name
ñanagürü: ͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i duüۡxüۡgümaã
“Tórü Cori ya Tupana nüxüۡ nacua۳x i namecüma. Rü nanaxwa۳xe i yaxna
ҡľիŃҡɗիɥֆ͑ΎфӥĀӕüۡxüۡgü ̲͑%͑իɥ͑ӥ%Ëӥ̲̲ľ%Āӕüۡxüۡgüxüۡ
ɗիɥǣӥիľ. Rü guxãma ya yíxema ͑͑ǣәľիŕŕɗҽӕЙ͑%фӥΎфľ. 25-26ॸRü
nüxüۡ ixuxe na Ngechuchu ya wüxi i Tupanaãrü puracütanüxüۡ rü
æфɗѸҡӕфӥҡӥ̲%фӥæΎфɗֆɗɥիüۡ, rü nanaxwa۳իľɗֆի̲͑͑%͑իɥ͑ӥ%Ëӥ̲
̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑ҡɗիɥǣËȍɗɗ meã nayaxucu۳իŕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
guxüۡma i chixexüۡٚ, ҡ̲ɗфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ. Rü nanaxwa۳xe i
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľՓ. 20ॸWüxi i ͑ǣŕ̲%Ëӥɞnanan۳g۳ӕիŕŕ͑ҽӕЙ͑͑ӥիüۡ
duüۡxüۡ ɗĀɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ rü napatawa rüngüۡիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü na nüxüۡ
͑͑ǣŕի̲ɗЙΎфҡӕɗuirunaxca۳x rü naxoexüۡca۳x i norü chixexüۡ rü nüxüۡ
Āɥŕфӕ̲ӥnaxca۳x. Ѡӥ͑͑ǣŕի̲ҡɗ nacua۳xgüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲
ЙΎфҡӕɗ͑ɥnaxca۳x rü waixüۡmünaxca۳x. ɗիɥիüۡ. Erü Tupana nanaxwa۳xe na
Ѡӥ͑ǣŕ̲ЙΎфҡӕɗuirunaxca۳x rü ͑իӕ%ŕǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü nawa
Āɥŕфӕ̲ӥnaxca۳x rü mexüۡ ɗ͑ΎфӥΥnaca۳x ínanguxüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i n۳g۳oxo i
͑ɗիɥ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ЙΎфҡӕɗ͑ɥnaxca۳x æȍҡ͑͑ǣӕ͑ֆɗիŕŕիüۡ na noxrütama
rü waixüۡmünaxca۳x rü guxchirechixüۡ ngúchaüۡ namaã naxüxüۡca۳x.
͑ɗիɥ. 21ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗɗֆիΥիüۡ
ͮӕի%Ëӥҡ͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i
naxwa۳xegu na aixcüma mexüۡ i
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣәիËȍüۡgu i naãne
Tupanaãrü puracütanüxüۡ ͑ֆɗɥիüۡ, rü
̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑͑ɗիӡǣËȍɗɗǣӕիüۡma i chanaxwa۳xe i nüxüۡ cucua۳x rü
3
1ॸRü
chixexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣәիËȍüۡgu i naãne rü

Tupanape۳xewa aixcüma naxüünexüۡ na ҡ͑͑ǣŕի̲ɗ%ӡËӥ̲իüۡgü rü
naxüãxüۡca۳x i nagúxüۡraüۡxüۡ i puracü i guxchaxüۡgü naxca۳x i duüۡxüۡgü. 2ॸRü
Tupana namaã nüxüۡ ixuxüۡ. 22ॸ¡Nüxüۡ duüۡxüۡǣӥҡ͑ӥǣӥǣӕիɗËҡ̲͑фӥիɥ͑ӥŕ,
фӥ͑ΎфӥĀɥŕфӕǣӕ̲ҡ͑фӥիɥ͑ӥŕ, rü tá 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chixexüۡmaã

nügü ínarütagü, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ%ӡҡ̲ ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü chixexüۡguxicatama
nüxüۡ nacua۳xgüchaüۡ i togü i duüۡxüۡgü i ͑фӥիɥ͑ӥŕ, фӥҡ̲ɗիËӥ̲͑ֆիΥǣӥɗ
tama naxrüüۡ ҡфӥĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ. Rü Tupanaãrü ore. Rü naxchi naxaie i
chixri Tupanachiga tá nidexagü, rü ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, naxrüüۡ ga
ҡ%ӡҡ̲͑͑ҡӥǣфӥ͑ŕǣ yema yuüxüۡgü ga Yane rü Yabre ga
͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ. Ѡӥҡ%ӡҡ̲̲Ύիŕɗ͑ի%ɗ ҡ̲ͅΎɥËȍŃǣɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ. 9ॸNatürü
͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑͑ӥիüۡ rüngüۡիŕŕǣӕ, rü ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡǣӥфӥҡ%ӡҡ̲
͑ǣŕ̲%Ëӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ nacua۳xgüchaüۡ poraãcü nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲
i Tupanaãrü ore. 3ॸѠӥҡ%ӡҡ̲͑ǣӕ chixexüۡmaã ngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ. Erü
͑фӥիɥ͑ӥŕɗҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgüxüۡ na guxüۡwama i duüۡxüۡgü rü tá nüxüۡ
nangechaüۡgüxüۡ, фӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ‫ڟ‬ nicua۳ի%Ëȍɗҡ͑ӥ͑͑ǣŕ%ŕǣӥ̲фľիüۡ
nangechaüۡtümüüۡgü. Rü tá ֆɗիɥǣӥիüۡ ֆľ̲ҡիфľǣҡ̲ͅΎɥËȍŃǣ
naxoregüta۳ax۳ gü, фӥҡ%ӡҡ̲͑ӥǣӥ ɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡrüüۡ.
͑ЙΎфľիŕŕ͑ֆի̲͑͑%
Pauru rü inayacua۳իŕŕ͑
͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x i naxüۡneãrü ngúchaüۡgü.
Timutéuna naxãgaxüۡ
Rü tá nichixecüma, rü tá naxchi naxaie i
guxüۡma i ҧacü i mexüۡ. 4ॸRü 10-11ॸNatürü cumax, Pa Timutéux,
duüۡxüۡgüechitawa۳xegüxüۡ ҡ͑ɗիɥǣӥ, rü marü nüxüۡ cucua۳x ga ñuxãcü meã na

͑ӕŕwa۳xexüۡ ҡ͑ɗիɥǣӥ, rü nügü Ëȍ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ga duüۡxüۡgü, rü ñuxãcü
icua۳xüüۡgüxüۡ ҡ͑ɗիɥǣӥ. Rü tá norü meã chamaxüۡxüۡ, rü ñuxãcü nagu
ngúchaüۡca۳xama nadaugü, фӥҡ%ӡҡ̲ Ëȍфӥիɥ͑ӥիüۡ, фӥ͖ӕի%Ëӥ̲ľ%ËȍֆիΥիüۡ,
Tupanaxüۡ nacua۳xgüchaüۡ. 5ॸRü tá nügü rü ñuxãcü nüxüۡ changechaüۡxüۡ rü yaxna
͑ֆիΥǣӥիӥËȍɗ͑ľҡիŕŕ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ ̲͑%Ëȍիɥ͑ӥիüۡ ga duüۡxüۡgü, rü
norü chixexüۡ i naxügüxüۡwa tá ñuxãcü nüxüۡ chixuamaxüۡ ga Tupanaãrü
nango۳xoma na tama aixcüma ore woo duüۡxüۡgü choxüۡ ima۳xgüchaüۡgu
ֆիΥǣӥ%իüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ. Rü rü ngúxüۡ chingexgu. Rü nüxüۡ cucua۳x ga
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲իŕիüۡ, rü ҧacü choxüۡ na üpetüxüۡ ga Aüۡtioquíawa
tama name i namaã cuxãmücü rü фӥʊËә͑ɗӡՓфӥġɗҡՓ, rü ñuxãcü
natanügu cuxã. 6-7ॸƄфӥ͑ǣŕ̲ choxüۡ na yama۳xgüchaüۡxüۡ ga duüۡxüۡgü
duüۡxüۡǣӥҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥɗ͑ӥ̲իüۡ rü ngúxüۡ chingexüۡ. Natürü tórü Cori ya
i duüۡxüۡǣӥɗɥЙҡǣӕɗËȍΎËӕľҡ͑ӥիüۡ. Rü Tupana choxüۡ narüngüۡիŕŕ͑ҡ̲
norü ngu۳իŕŕҡľ̲%͑ֆՓΎ̲ӥիŕŕǣӥɗ choxüۡ yama۳xgüxüchixüۡca۳x. 12ॸRü
͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡgü i ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲ǣӥիüۡ i aixcüma cumaã nüxüۡ chixu rü guxãma
ҡ̲͑%ŕիüۡ icuáxüۡ rü ipecaduã۳xgüxüۡ. ya yíxema naxwa۳xegüe na Ngechuchu
Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡgü, rü norü ya Cristuca۳իҡ̲իŕիüۡ, rü togü tá
ngúchaüۡgütama rü chixexüۡwa tümachi naxaie rü chixri tá tümamaã
nanagagü, фӥ͑ǣŕmaca۳x woo guxüۡguma nachopetü. 13ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
nangúegü natürü taguma aixcüma nüxüۡ chixecümagüxüۡ фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
nacua۳իǣӥɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. idorata۳ax۳ güxüۡ rü yexeraxüۡ i chixexüۡgu
tá nayi. Erü Chataná marü cunangúchaüۡիŕŕիüۡ i duüۡxüۡgü. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ

͑ֆՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ, фӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ӥիɥ ɗֆի̲͑͑%Ëӕիɥ͑ӥ%Ëӥ̲̲ľ%
togüxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ. 14ॸNatürü i cuma Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕ. 3ॸErü yixcüra i duüۡxüۡgü rü
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma meã nagu ҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ ɗ͑ǣŕ̲
нӕɗիӡɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲фӥ ngu۳իŕŕҡľɗ̲ľիüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü
cungúxüۡ. Erü cumatama rü nüxüۡ cucua۳x nichixecüma. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x naxca۳x nadaugü
͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, rü nüxüۡ ɗ͑Ύфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡgü i nüma
cucua۳ի͑ҡľիŃǣӥҡɗիɥǣӥիüۡ ga guxema nanaxwa۳xegüxüۡ%Ëӥ̲͑͑ǣәľիŕŕիüۡ. 4ॸRü
namaã cuxüۡ ngu۳իŕŕǣӥիľ. 15ॸRü cuma ҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ i Tupanaãrü ore i
nüxüۡ cucua۳x rü cubuxgumamatama ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. Erü nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲
nawa cungu۳իɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ ΎфľɗĀΎф̲фľɗիɥիüۡ фӥ͑ǣŕ̲ǣӕ̲
üünexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ՓËӕ͑ֆիӕɗcua۳x ͑фӥիɥ͑ӥŕ. 5ॸ¡Natürü cuma rü meã cugüna
na nüxüۡ cucuáxüۡca۳x i ñuxãcü tüxüۡ‫ ڟ‬na nadau, фӥɞ͑իӕ%ŕ, rü namaã napora ega
͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ ega ngúxüۡ cuxüۡ üpetügu! ¡Rü nüxüۡ ixuama i ore
Ngechuchu ya Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥǣӕ. i mexüۡ i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ, фӥ̲ľ%ֆ͑ǣӕիŕŕɗ
16ॸRü guxüۡma i Tupanaãrü ore i ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥɗҽӕЙ͑Ëӕի͑%իüۡ!
ümatüxüۡ фӥ͑ӥǣӥ%ŕՓҡ̲͑͑ֆիӕ 6ॸҽ%ӡҡ̲̲ӕիüۡ i ngunexüۡ ñoma i naãnewa
ga Tupana. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ύфľфӥ̲͑ľ͑ Ëȍ͑ǣŕի̲ľфӥ̲фӥËȍΎիüۡ ningaica na

duüۡxüۡgüxüۡ ̲͑%ɗ͑ǣәľիŕŕիüۡ, rü Tupanaãrü puracü chaxüxüۡgagu chayuxüۡ rü
namaã yaxucu۳իŕǣӥիüۡ rü namaã choxüۡ na yama۳xgüxüۡ i duüۡxüۡgü. 7ॸRü choma
iyanawe۳ի%Ëȍɗիŕŕǣӥիüۡ, rü namaã rü marü guxüۡwama nüxüۡ chixuchigü rü
͑͑ǣәľիŕŕիüۡ na meã Tupanape۳xewa íchayapoxüۡchigü ga Tupanaãrü ore i mexüۡ
̲͑իŕիüۡca۳x. 17ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ǣŕ̲ ga woo yemaca۳x duüۡxüۡgü chauxchi na
ore rü tüxüۡ narüngüۡիŕŕֆֆɞիľ̲ aiexüۡ. Rü guxüۡguma aixcüma Tupanaca۳x
ҽӕЙ͑%фӥɗիɥիŕ, na meã nüxüۡ chamaxãma rü nüxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥΥ̲. Rü
tacuáxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑naxwa۳xexüۡ ñu۳xma rü marü nawa nangu na chayuxüۡ.
rü ítamemarexüۡ na tanaxüxüۡca۳x i 8ॸRü ñu۳xma rü marü Tupana choxüۡ‫ ڟ‬namaã
nagúxüۡraüۡxüۡ i puracü i Tupana nanguxüۡ ɗ͑ǣŕ̲%̲фľɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ ya tórü

tümamaã nüxüۡ ixuxüۡ. Cori ya Ngechuchu ya ãŕ۳xgacü ya mecü tá
choxna ãxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ի%фӥ͖Ύ̲ɗ
4
1-2ॸRü nüma ya Ngechuchu ya Cristu ya
͑ә̲ҡӡËӥ͑͑ӥիüۡ yacagüxücۡ a۳x i ͑%͑ľՓ͑իӡիǣӕ. Ѡӥҡ%ӡҡ̲ËȍիɗË

͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ̲իŕիüۡ фӥ͑ǣŕ̲̲фӥ ËȍΎի͑͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲%̲фľ, natürü tá
yuechiréxüۡ, rü yimape۳xewa rü tüxna nanaxã ya guxãma ya yíxema tümaãrü
Tupanape۳xewa cuxüۡ chamu na nüxüۡ ngúchaüۡmaã ínan۳g۳ӕիŕŕǣӥիľ͑Փľ͑ի%фӥ
quixuxücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ. Rü ͑ә̲͑իӡիüۡ.
͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕիüۡ‫ ڟ‬yatauxchaãchigu rü woo
Timutéuxüۡ naxucu۳իŕǣЬӕфӕ
cuxü‫ ۡڟ‬naguxchagu, rü chanaxwa۳xe i nüxüۡ
нӕɗիӕ̲ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ 9ॸCumaã nüxüۡ chixu rü chanaxwa۳xe i
chanaxwa۳xe na icuyanawe۳ի%Ëȍɗիŕŕǣӥիüۡ rü Йի͑ӕ%Ëӕիӡ, rü choxüۡ ícuyadau.
meã cuyaxucu۳իŕǣӥիüۡ rü nüxü‫ۡڟ‬ 10ॸġľ̲фӥ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡgu
͑իɥ͑ӥիüۡǣǣӕËȍΎի͑͑ɗիӡфӥɥ%͑ľǣ chixuxücۡ a۳x ga norü ore i mexüۡ i tüxüۡ

ҽľËȍфΔ͑ɗËՓ͑իӡ. Rü Crechéüۡte rü ̲իŕիŕŕիüۡ. Rü yemaãcü guxüۡma ga yema
Ǿфҡ͑ľՓ͑իӡ, rü Titu i duüۡxüۡǣӥǣҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga yéma
Darumáchiaanewa. 11ॸRü Lucaxicatama yexmagüxüۡ rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣֆľ̲Ύфľ.
͑ɗիɥɗ͖u۳xma chauxüۡҡՓ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü Rü yemaãcü tórü Cori ya Ngechuchu
chanaxwa۳xe i naxca۳x cudau i Marcu na choxüۡ ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕǣֆľիǣӕ̲ҡիüۡ ga
nuã cunagaxücۡ a۳x. Erü nüma rü chauxca۳x %ӡËӥ̲իüۡwa chayexmagu. 18ॸRü nüma ya
name na choxüۡ na nangüۡիŕŕիüۡ i ñaã tórü Cori tá choxüۡ ɞ͑͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕ͑Փɗ
puracüwa. 12ॸѠӥҽɞнӕɗËӕфӥɥ%͑ľɗ guxüۡma i chixexüۡgü. Rü tá choxna nadau
Epéchiuwa chanamu. 13ॸ‫ͮؽ‬ǣŕիǣӕ̲͑ӕ% na ngextá ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa choxüۡ
Ëӕիӡիǣӕфӥ͑ӕ%͑͑ǣľɗËȍΎфӥǣӕիüۡchiru nagaxücۡ a۳x. Rü tanaxwa۳xe i guxüۡguma
ǣɥ%͑ľɗҽәфӕՓ͑ǣŕի̲իüۡ ga nüxüۡ ticua۳xüüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
Carpupatawa chatáxüۡ! Rü chanaxwa۳xe i
Pauru rü wenaxãrü Timutéuxüۡ
nuã cunana i chorü poperagü. Rü guxüۡãrü
͑фӥ̲Ύիŕфӥnaxca۳x ínaca
yexera chanaxwa۳իľɗ͑ӕ%Ëӕ͑͑ɗ͑ǣŕ̲
na Cori ya Ngechuchu ya
ËȍΎфӥЙΎЙľфǣӥɗɗĀɗիǣӥЙӦҡիüۡ.
‫ ڟ‬ru i cobrenaxca۳x i buetarearü
14ॸAleyãd Cristu nüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ
üwa puracüxüۡ rü poraãcü chixri chomaã 19ॸChanaxwa۳xe i chauégagu nüxüۡ
naxüpetü. Natürü Tupana nüxüۡ nacua۳x i Ëӕфӥ̲ΎիŕɗЬфɗѸɗ́, rü Aquiru, rü

ñuxãcü tá na napoxcuãxüۡ naxca۳x ga yema Ϙ͑ľËȍŃЙľфӕҡ͑ӥիüۡgü. 20ॸƄфҡӕфӥɥ%͑ľɗ
chixexüۡ ga chomaã naxüxüۡ. 15ॸ¡Meã ‫ڟ‬
Corɥtiugu narüxã۳ӡ۳x. Rü Turuquínu rü
cugüna nadau na tama chixexüۡ cumaã ićaawexü̲ۡɥ%͑ľɗͅɗфľҡӕՓchanata۳x.
naxüxücۡ a۳x! Erü poraãcüxüchima naxchi 21ॸRü naxüۡpa i gáuanexüۡ rü chanaxwa۳xe
naxai i Tupanaãrü ore i mexüۡ. 16ॸYexguma ɗ͑ӕ%Ëӕիӡ. Rü cuxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥɗ

noxrixüchima ãŕ۳xgacügüpe۳xewa Eubúru, фӥЬфӕĀŕҡľ, rü Linu, rü Cáudia,
chaugüétüwa chideaxgu rü taxúema choxüۡ rü guxü̲ۡɗҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ. 22ॸRü
tarüngüۡիŕŕ. Guxüۡma choxna nibuxmü. chanaxwa۳xe i tórü Cori ya Ngechuchu
Natürü tama chanaxwa۳xe i Tupana nagu ֆæфɗѸҡӕËӕ̲%͑͑ǣŕի̲, rü Tupana
͑фӥիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲. 17ॸNatürü tórü Cori pexüۡ narüngüۡիŕŕֆǣӕի%̲ɗЙľ̲ի.
choxüۡ ͑ЙΎфիŕŕфӥËȍΎիüۡ narüngüۡիŕŕ͑ Rü nuãma pexna,
choxüۡ‫ ڟ‬natauxchaxücۡ a۳x na nüxüۡ Pauru
POPERA GA TITUCA۳ X
ñu۳xma rü chauxrüüۡ ËӕֆիΥ. Rü

Tituxüۡ ͑фӥ̲ΎիŕǣЬӕфӕ
chanaxwa۳xe i Tanatü ya Tupana rü
1
1-2ॸPa Titux, choma i Pauru i Ngechuchu ya Cristu ya tórü
Tupanaãrü puracütanüxüۡ ͑ɗիɥɗ ̲իŕիŕŕфӕüۡ na cuxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡ rü
cuxca۳x chanaxümatüxüۡ i ñaã popera. Rü cuxüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡ.
ͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕ͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ
Tituarü puracü ga Cretawa
̲ӕËӥ͑͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Tupana
idexechixüۡmaã nüxüۡ chixuxüۡca۳x i norü 5ॸѠӥֆľիǣӕ̲æфľҡфӥËЙիӡǣӕËӕիüۡ
ore na Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x rü chamu۳xgux, rü cumaã nüxüۡ chixu na

nüxüۡ nacua۳xgüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľɗ ֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡҡ͑ӥՓËӕֆ͑ǣӕիŕŕիücۡ a۳x
ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ i tüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ na ga yema puracü ga tama chagu۳իŕŕիüۡ ga
naxca۳իɗ̲իŕիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ yexguma cuxna yéma chataegugu. Rü
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ҡֆիΥǣӥфӥnaxca۳x yemaca۳x cumaã nüxüۡ chixu na wüxichigü
ҡ̲իŕËȍüۡ erü tanayauxgüchaüۡ i ֆɥ%͑ľՓ͑ӥիüۡ quixunetachigüxücۡ a۳x i
͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma gúxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ tupaucaarü ãŕ۳xgacügü na yema
maxüۡ i taguma gúxüۡ ͑ɗիɥǣ ֆիΥǣӥիüۡmaã inacua۳xgüxücۡ a۳x, yema
nuxcümaxüۡchima ga yexguma tauta cuxna na chaxãgaxüۡrüüۡ. 6ॸRü wüxi i
naãne ü۳xgu Tupana ya taguma idoracü ãŕ۳իǣËӥɗֆիΥǣӥիüۡãrü, rü nanaxwa۳xe i
nüxüۡ ixuxüۡ. 3ॸRü ñu۳xma rü marü nawa meã namaxüۡ na taxúema chixri nachiga
nangu na Tupana tüxüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ i idexagüxücۡ a۳x. Rü nanaxwa۳xe i wüxitama
͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľɗ̲ľիüۡ i tüxüۡ ҡɗիɥֆnama۳x. Rü nanaxwa۳xe i naxãcügü
̲իŕիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x nümatama ya фӥֆիΥǣӥիüۡ ͑ֆɗիɥǣӥիüۡ rü meã na
ҽӕЙ͑ֆҡΔфӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ choxüۡ ̲͑իŕիüۡ na taxúema nüxüۡ ixuxücۡ a۳x na
namu na nüxüۡ chixuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ Ëȍɗիфɗ̲͑իŕիüۡ rü e۳xna chixri nanatüga
ore. 4ॸPa Titux, cuma rü Tupanaãrü ͑իɥ͑ӥŕիüۡ. 7ॸƄфӥֆɞիľ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü
ΎфľՓфӥËȍӕ͑ľнӕɗիɥֆľфӥËȍӕիüۡtawa ãŕ۳իǣËӥɗիɥիŕ, фӥҽӕЙ͑%фӥЙӕфËӥ͑ɗիɥɗ
cunayaxu ga Tupanaãrü ore ga noxri rü taxüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe i
536
537 ҽʊҽԆॷ1ٍॷ2
aixcüma meã tamaxüۡ. Rü tama name i nayauxgüxücۡ a۳իɗ͑ΎфӥĀɥŕфӕ. 12ॸRü wüxi ga

wüxi i yatü i chixecümaxüۡ ҡɗիɥфӥ ֆľ̲ҡ̲ËЙիӡËüãۡ۳ x۳ ga norü tupanaãrü
chixexüۡǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ ҡɗիɥ. Rü tama name na orearü uruüۡ ͑ɗիɥǣ͑ҡ͑ӥիüۡxüۡtama ixuxüۡ
tangãxüۡxüۡ, rü nuca۳x tadauxüۡ, rü togü i rü ñaxüۡ:
duüۡxüۡgüxüۡ ҡՓΎ̲ӥիŕŕիüۡ ɗ͑ΎфӥĀɥŕruca۳x. “Rü ñaã Cretacüãۡ۳ x۳ i duüۡxüۡgü rü
8ॸNatürü tanaxwa۳xe i guxüۡguma meã guxüۡguma dorata۳ax۳ güxüۡ ͑ɗիɥǣӥ, rü ñoma
duüۡxüۡgüxüۡ tayaxu i tümapatawa, rü ͑ŕիüۡgürüüۡ nidürae, rü nitaanü, rü
aixcüma nüxüۡ tangechaüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ͑ɗիΎիΎËȍɗٚ, ñaxüۡ. 13-14ॸѠӥɗիËӥ̲͑ɗիɥǣ
duüۡxüۡǣӥɗ̲ľ%̲իŕիüۡ. Rü tanaxwa۳xe i yema ore ga nüxüۡ yaxuxüۡ ga yema yatü. Rü
ՓӥիɗɗֆҡӥɗɗիËӥ̲ҡӥ̲%ŕիüۡ Ëӕիľҡɗիɥ, ͑ǣŕmaca۳x chanaxwa۳xe i poraãcü
rü guxüۡguma duüۡxüۡǣӥ̲%̲ľËӥ̲իŕҡɗիɥ, cuyaxucu۳իŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ na
rü aixcüma Tupanaca۳x maxüۡիŕҡɗիɥ, rü ɗիËӥ̲̲ľ%ֆիΥǣӥ%իücۡ a۳x, rü tama nagu
guxüۡǣӕ̲̲ľ%ҡӥǣӥ̲%ɗËӕիľҡɗիɥ. 9ॸRü ͑իɥիücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥËӥ̲. Rü
ֆɞիľ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳իǣËӥɗիɥիŕфӥ chanaxwa۳xe i namaã nüxüۡ quixu na tama
tanaxwa۳իľɗ̲ľ%̲͑ǣӕҡɗիӡɗ͑ǣŕ̲Ύфľ ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիücۡ a۳x ega ҧacü namuãxgu i
ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ ga tüxüۡ ingu۳իŕŕիüۡ, na ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama nüxüۡ cua۳xgüchaüۡxüۡ
tüma rü ta togüxüۡ ҡ͑ǣәľիŕŕիücۡ a۳x i ɗΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. 15ॸRü yíxema aixcüma
͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ, ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիü‫ۡڟ‬ Tupanape۳իľՓ̲ľիŕфӥǣӕիüۡwama tame.
tanangúchaüۡիŕŕիücۡ a۳x rü nüxüۡ Natürü yíxema tama aixcüma
ҡֆիΥǣӥիŕŕիücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Tupanape۳իľՓ̲ľիŕ, rü taxucürüwa ҧacü rü
͑Ύիфɗҡ̲ֆիΥǣӥËȍüۡxüۡ. 10ॸErü ͑Ëӥ̲ɗ͑ǣӕҡɗիӡիü̲ۡ%ҡӥǣӥҡ̲ľիŕŕ. Rü
͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիü̲ۡɗֆիΥǣӥËȍɗфŃիüۡ i ՓΎΎҡӥ̲%ŕՓ͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥիüۡwa rü
ҡ̲ɗիËӥ̲ɗфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ ҡËȍɗիľľфӥ͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ɗ͑ǣӕ
guxüۡ%фӥֆľիľфҡ̲ɗфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ ͑ɗիɥɗ ҡɗիӡիüۡmaã Tupanape۳xewa tügü
͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥɗֆիΥǣӥËȍɗфŃիüۡ i ҡ̲ľիŕŕËȍüۡ. 16ॸѠӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
naxwa۳xegüxüۡ na nuxcümaüۡgüxüۡ i ͑ǣŕ̲ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡ rü nügü yaxugügügu rü
͑Ëӥ̲Փľ͑իɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ. Rü Tupanaxüۡ nacua۳x, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ӥ̲ǣӥ
nümagü rü ore i taxuwama mexüۡxüۡ naxügüxüۡwa nüxüۡ tacua۳x na tama aixcüma
nixugügü, фӥ͑ǣŕ̲%ËӥĀӕüۡxüۡgüxüۡ ֆɗɥիüۡ na Tupanaxüۡ nacua۳xgüxüۡ. Rü nümagü
͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ. 11ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i rü Tupanape۳xewa nichixe, rü tama naga
͑ǣŕ̲%ËӥËȍɗիфɗngu۳իŕŕҡľǣӥիüۡ, rü ͑իɥ͑ӥŕ, rü taxuwama nime na ҧacü rü mexüۡ
chanaxwa۳xe i noxtacüma naxügüxüۡ.
icuyanangea۳իǣӥիŕŕ. Erü muxüۡma i
Ngu۳իŕŕҡľɗɗիËӥ̲̲ľիüۡ
duüۡxüۡgüxüۡ ͑Ëȍɗիľիŕŕǣӥфӥ͖u۳xmata
2
͖ӕիфľֆɥЙҡՓËȍɗǣӥфӥ͑͑Ëȍɗիľիŕŕɗ 1ॸNatürü i cuma, Pa Titux, rü
guxüۡma i duüۡxüۡgü na tama aixcüma cunaxwa۳xe i guxüۡǣӕҡ̲͑ǣŕ̲
Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ύфľɗ mexüۡ i ngu۳իŕŕҡľ̲%Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕфӥ
taxuwama mexüۡmaã duüۡxüۡgüxüۡ ҡǣӕ̲͑ӥի͑нӕɗիӡǣËȍɗ. 2ॸ¡Rü meã
͑͑ǣәľիŕŕ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ yaxucu۳իŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥɗֆǣӕã۳xgü
͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ%Ëӥ̲͑ǣɥիüۡ ͑ɗիËӥ̲̲ľ%͑%ŕիüۡ nacuáãcüma
ҽʊҽԆॷ2 538
̲͑իŕիüۡca۳x, rü taguma Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆֆɞիľ̲ËȍɗիфɗҡËȍɗǣ

nadauxcüraxüۡwa۳xegüxüۡca۳x, rü idexagüchaüۡիŕфӥҡҡի%͑ľŕľфӥ
guxüۡǣӕ̲̲ľ%͑ǣӕ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x! taxucürüwa ҧacü rü chixexüۡxüۡ tixugü i
‫ؽ‬Ѡӥ͑͑ǣәľիŕŕ͑ɗիËӥ̲̲ľ% tachiga. 9ॸ¡Rü meãma yaxucu۳իŕǣӥɗ
Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x, rü guxüۡ i ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i coriã۳xgüxüۡ! ¡Rü
duüۡxüۡgüxüۡ nangechaüۡgüxüۡca۳x, rü namaã nüxüۡ ixu na guxüۡguma meã norü
ֆի̲͑͑%͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x ega woo ËΎфɗǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x, rü norü corimaã
ҧacü rü guxchaxüۡ nüxüۡ üpetügux! 3ॸRü namecümagüxüۡca۳x, rü taguma norü
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta chanaxwa۳xe i meã corixüۡ nachoxüۡgagüxüۡca۳x! 10ॸRü tama
cuyaxucu۳իŕǣӥɗ͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡgü i name i norü coriaxü‫ ۡڟ‬nangɥ ۳xgü, natürü
yaguã۳xgü na meã Tupanape۳xewa nanaxwa۳xe i aixcüma meãma norü
̲͑իŕիüۡca۳x. Rü tama name na ËΎфɗ̲%̲͑իŕфӥҡǣӕ̲
yaxoregüta۳ax۳ güxüۡ, rü ͑͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑͑ǣ%իŕwa۳xegüxüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑իŕǣӕ, rü guxüۡma i togü
i duüۡxüۡgüpe۳իľՓфӥ̲ľ%̲͑իŕ. 4-5ॸRü i duüۡxüۡgü tá nüxüۡ nadaugü na ñuxãcü
͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡgü i yaguã۳xgü rü name ɗիËӥ̲̲͑ľիŕËȍɗիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ
͑ɗիɥɗ̲ľ%͑͑͑ǣәľիŕŕ%իüۡ ɗ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡgüxüۡ ̲͑%ɗ͑ǣәľիŕŕիüۡ nachiga
ngexüۡgü i paxüۡgü na aixcüma natexüۡ rü ֆҽӕЙ͑ֆҡΔфӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ.
naxãcügüxüۡ nangechaüۡgüxüۡca۳x, rü meã 11ॸTupana rü poraãcüxüchima tamaã
͑%ŕիüۡ nacua۳xgüxüۡca۳x, rü namecüma, rü yemaca۳x núma nanamu

mexüۡǣӕիɗËҡ̲͑͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x, rü ga Nane na guxüۡma i duüۡxüۡgüaxüۡ‫ڟ‬
meã napatana nadaugüxüۡca۳x, rü guxüۡ i ͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ
duüۡxüۡgümaã namecümagüxüۡca۳x, rü ega nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%ǣӕ. 12ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑
ɗիËӥ̲͑ҡľǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x na Tupana tamaã mecümaxüۡwa nüxüۡ
taxúema chixri Tupanaãrü orechigagu tacua۳x na namexüۡ na nüxüۡ rüxoexüۡ i
idexagüxüۡca۳x. 6ॸ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ñoma i naãnecü۳ۡãx۳ ãrü ngúchaüۡgü rü
meãma yaxucu۳իŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ guxüۡma i to i chixexüۡgü i nape۳xewa
ngextü۳իӥËӥǣӥ͑ɗիËӥ̲̲ľ%͑%ŕիüۡ ixüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑taxca۳x üxüۡ
͑Ëӕ%Ëӥ̲̲͑իŕիüۡca۳x rü tama tüxüۡ nangu۳իŕŕ̲͑ľ%ֆɗǣӥ̲%
nadauxcüraxüۡwa۳xegüxüۡca۳x! 7ॸ¡Rü icua۳xgüãcüma togü i duüۡxüۡgüpe۳xewa rü
Ëӕ̲ҡ̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ% Tupanape۳իľՓ̲ľ%ɗ̲իŕիüۡ i ñoma i
nape۳xewa cumaxüۡ i guxüۡwama na naãnewa. 13ॸRü tüxüۡ nangu۳իŕŕҡ͑
͑ǣŕ̲%ËӥՓӥիɗɗ͑Ύфӥcua۳xruüۡ i mexüۡ guxüۡguma meã ínan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡca۳x na
нӕɗɥիüۡca۳x! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ nataeguxüۡ ya Ngechuchu ya Cristu ya
Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕǣӕ, rü cunaxwa۳xe i mexüۡgu ҡΔфӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ ya tórü Tupana ya
Ëӕфӥիɥ͑ӥ%Ëӥ̲Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕфӥҡ̲ ҡËӥɗիɥËӥ. Erü Tanatü ya Tupana rü
ɥ͑ӥË%Ëӥ̲̲͑%͑ӥիüۡ нӕɗիӕɗ͑ǣŕ̲ tamaã inaxuneta na wena tá nataeguxüۡ
ore. 8ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľ% ya Ngechuchu, фӥՓӥիɗɗҡ%ŕҡ͑ɗիɥɗ
Ëӕ͑͑ǣәľիŕŕǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ, rü ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕ. 14ॸRü nüma ga
taxúetáma texé chixri nachiga tidexa. Ngechuchu rü taxca۳x nayu na tüxüۡ
539 ҽʊҽԆॷ2ٍॷ3
ínanguxüۡիŕŕիüۡca۳x nawa i guxüۡma i duüۡxüۡgüxüۡ nangechaüۡxüۡ. 5ॸRü yexguma

chixexüۡ, rü tüxüۡ ֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡca۳x na ͑ɗիɥǣҡӥիüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡ. Rü tama
aixcüma norü duüۡxüۡgü i mexüۡ ҧacü rü mexüۡ na ixügüxüۡǣǣӕ͑ɗիɥǣ
ɗիɥǣӥիüۡca۳x rü aixcüma naxca۳x tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡ, natürü tüxüۡ
idaugüxüۡca۳x na guxüۡguma mexüۡ ̲͑իŕիŕŕֆľфӥ͑ӥիüۡ‫ڟ‬
ixügüxüۡca۳x. 15ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ύфľҡ͑ɗիɥɗ tangechaüۡtümüüۡgü. Ѡӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i
duüۡxüۡgüxüۡ ̲͑%Ëӕ͑ǣәľիŕŕիüۡ rü tüxüۡ ngexwacaxüۡիŕŕիüۡãrü poramaã
nüxü‫ ۡڟ‬cunangúchaüۡիŕŕիüۡ na Tupanaca۳x Tupana tüxü‫ ۡڟ‬ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕǣҡΔфӥ
̲͑իŕիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ύфľ̲%ҡ pecadu na ngexwacaxüۡxüۡ i duüۡxüۡgü
aixcüma cuyaxucu۳իŕǣӥɗĀӕüۡxüۡgü erü ɗիɥǣӥիüۡca۳x. 6ॸRü Ngechuchu ya Cristu ya
ҽӕЙ͑ҡ̲͑ɗիɥֆËӕիüۡ mucü na ҡΔфӥͅիŕիŕŕфӕüۡǣǣӕ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ǣ
͑ǣŕ̲%ËӥËӕ͑իӥիüۡ. Rü tama name na guxüۡma ga norü ngúchaüۡmaã tüxna
texé cuxüۡ oxüۡ. namuãxüۡ ǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. 7ॸRü
yemaãcü tamaã namecüma rü tüxüۡ
Ñuxãcü nanaxwa۳xe na
narüngüۡիŕŕǣҽӕЙ͑͑ɗիËӥ̲
̲͑իŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ
imexüۡca۳x i nape۳xewa, rü na
1ॸѠӥ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ i duüۡxüۡgü rü nayauxgüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma
3 ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑͑ӥիüۡ
cucua۳ի%Ëȍɗիŕŕ̲͑ľ%͑ǣ
gúxüۡ i írün۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ. 8ॸRü guxüۡma i
͑ǣŕ̲̲фӥËӕ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ rü
͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x i nachiüۡãneãrü ãŕ۳xgacügü ɗիËӥ̲͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x chanaxwa۳xe
rü guxüۡma i togü i ãŕ۳xgacügü. ¡Rü i guxüۡguma nüxüۡ нӕɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľ͑
yaxucu۳իŕǣӥ͑ɞ̲͑ľ̲фľǣӥիüۡca۳x na aixcüma mexüۡ naxügüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
naxügüãxüۡca۳x i guxüۡma i mexüۡ i duüۡxüۡgü i Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. Erü
puracügü! 2ॸRü tama name i texéchiga ͑ǣŕ̲Ύфľфӥǣӕիüۡwama name i
Ëȍɗիфɗ͑ɗĀľիǣӥфӥҡľիŃ̲%͑͑ӕŕ. guxãca۳x. 9ॸ‫ͮؽ‬ҡӥфӥ͑ӥի͑ɗիӡǣËȍɗɗ
ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ i duüۡxüۡgümaã ͑ǣŕ̲ĀľիǣӥɗҡիӕՓ̲̲ľիüۡ i
namecümagü rü aixcüma guxüۡ i duüۡxüۡgü nawa nügü choxüۡgagüxüۡ rü
duüۡxüۡgüxüۡ nangechaüۡgü rü tama nügü ͑ǣŕ̲Ύфľǣӥɗ͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ i
ínarütagü. 3ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗֆի̲͑͑% duüۡxüۡǣӥËȍɗǣ̲фľɗիɥǣӥիüۡ! ¡Rü nüxna
ҡիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ, yerü ɗիӡǣËȍɗɗ͑ǣŕ̲͑ӥǣӥ͑ǣľիüۡ! ¡Rü
yixema rü ta ga üۡЙфӥËȍɗիфɗҡ̲իŕ, rü tama name na natanügu cuxãxüۡ i
ҡ̲ҽӕЙ͑ǣҡիɥ͑ӥŕ. Rü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nügümaã nüxüۡ
itayarütauxe rü tórü ngúchaüۡ tüxüۡ фӥ͑ӕŕҡ͑ӥËӥӥիüۡ ͑Ëȍɗǣɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ
napora. Rü chixexüۡǣӕфӥիɥ͑ӥŕ%Ëӥ̲ ǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ! Erü guxüۡma i
ҡ̲իŕфӥҡի%ӡի%chiwa۳xegü. Rü togü i ͑ǣŕ̲͑͑ӥիüۡ фӥ͑ӕŕҡ͑ӥËӥӥիüۡ rü
duüۡxüۡgü taxchi naxaie, rü yixema rü ta taxuwama name, rü natüca۳xmamare
rü yigüchi taxaie ga wüxichigü. 4ॸNatürü ͑ɗիɥ. 10ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľɗ
ǣҽӕЙ͑ֆҡΔфӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ rü tüxüۡ petanüwa rü chixexüۡ i ngu۳իŕŕҡľ̲%
nüxüۡ ͑Āӕիŕŕǣ͖ӕի%Ëӥҡ̲%͑ ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡxüۡ titoyegu, rü name
namecümaxüۡ rü ñuxãcü guxüۡ i ͑ɗիɥɗҡӥ̲̲%͑ӥիüۡ quixu na tama
ҽʊҽԆॷ3 540
ngexüۡ tawagüxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ͑իɥիüۡca۳x. Rü chanaxwa۳xe i nüxna

tanaxüamagu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑Փľ͑ Ëӕ͑ի%ɗ͑ǣŕ̲nanaxwa۳xexüۡ i norü
tümamaã nüxüۡ quixuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ namawaüۡ na taxuüۡma nüxü‫ ۡڟ‬taxuxüۡca۳x.
ҡ̲Ëӕǣҡիɥ͑ӥËȍüۡgu rü 14ॸѠӥ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ, rü
ҡ͑իӥ̲ǣӕɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ rü name ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ nacua۳xgü na mexüۡ

͑ɗիɥɗ͑ΎիҡËӥ̲ҡӥիüۡ ɞËӕ̲ӕիӡËȍɗ naxügüxüۡ rü togüxüۡ nangüۡիŕŕǣӥիüۡ ega
͑ҡ͑ӥՓɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ. 11ॸErü ҧacü nüxüۡ‫ ڟ‬tau۳xgux. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ
͑ǣŕ̲Ëȍɗիфɗ͑ҡ̲իüۡxüۡwa rü tá ͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ rü aixcüma
nüxüۡ cucua۳ի͑ҡËȍɗիľ%ŕիüۡ ya yíxema guxüۡwama tá name i norü maxüۡ.
duüۡիŕфӥҡӥ̲%фӥЙľËĀӕǣǣӕҡ͑ɗիɥ
Pauru rü wenaxãrü Tituxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕфӥ
na tapoxcuxüۡ.
naxca۳x ínaca na Tupana nüxüۡ
Tituxüۡ naxucu۳իŕǣЬӕфӕ rüngüۡիŕŕիüۡca۳x
12ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕիüۡtawa 15ॸRü guxüۡ ̲ ɗҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ӕ%
chanamu۳xgu i Artema rü e۳xna Tíquicu, chauxüҡ Փ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ rü cuxüۡ
ۡ
rü chanaxwa۳xe i paxa Nicaporíchiuwa ͑фӥ̲Ύիŕǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i
Ëӕիӡ͑ËȍΎիüۡ ícuyadauxüۡca۳x. Erü choma rü chanaxwa۳xe i nüxüۡ
ngŕ̲‫ ڟ‬ҡ͑ɗիɥɗËȍ͑͑ǣӕЙľҡӥիŕŕիüۡ ya Ëӕфӥ̲Ύիŕɗҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ i
yima tauemacügü ya nagu nagáuanecü. cuxüۡ ҡ Փ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ . Rü
13ॸRü guxüۡma i cuxüۡ‫ ڟ‬tauxchaxüۡmaã chanaxwa۳x e i Tupana pexüۡ
chanaxwa۳xe i nüxüۡ curüngüۡիŕŕɗ narüngüۡ ի ŕŕɗǣӕի%̲ɗЙľ̲ի.
ãŕ۳xgacü i Chena i Dumacüۡ۳ãx۳ güarü Rü nuãma cuxna,
mugüxüۡ cuáxüۡ rü Aporu na paxa núma Pauru
POPERA GA PIRIMÚCA۳ X
chanaxwa۳xe na meã nüxüۡ cucuáxüۡ na

Pirimúxüۡ ͑фӥ̲ΎիŕǣЬӕфӕ
ñuxãcü Ngechuchu ya Cristugagu poraãcü
1ॸPa Pirimú i Cuxüۡ Tangechaüۡgüxe i tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ ya Tupana. 7ॸRü choma
wüxigu Tomaã Puracüxe, choma i Pauru i фӥЙΎф%ËӥËȍҡ%ŕիüۡchi na ñuxãcü nüxüۡ
Ngechuchu ya Cristuca۳իЙΎիËӕիľфӥҡľ͑ľŕ cungechaüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ. Erü
i Timutéumaã cuxca۳x tanaxümatü i ñaã Ëӕǣǣӕ͑ɗիɥ, Ьæȍӕľ͑ľŕի, ͑͑ҡ%ŕǣӥիüۡ
popera. 2ॸRü ñaã popera rü naxca۳իҡ͑ɗիɥɗ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ.
͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗËӕЙҡՓ
Pirimúxüۡtawa rü Onéchimuca۳x wüxi ga
ngutaque۳xegüüxüۡ rü naxca۳իҡ͑ɗիɥtaeya۳x
ngüۡիŕŕca۳x ínaca ga Pauru
ɗoЙɗфӥҡľ͑ľŕɗkфɗнӕɞЙӕɗՓӥիɗǣӕҡ̲%
Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬puracüexüۡ. 3ॸRü chanaxwa۳xe i 8-9ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗ
Tanatü ya Tupana rü tórü Cori ya ngüۡիŕŕɗËӕիüۡtawa naxca۳x

Ngechuchu ya Cristu pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥ íchacaxchaüۡxüۡ. Rü dücax, æфɗѸҡӕ͑ɗիɥֆ
pexüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕ. choxüۡ ̲ӕËӥфӥ͑ǣŕmaca۳x choxü‫ۡڟ‬
͑͑ǣŕի̲ɗЙΎф͑Ëӕիüۡ chamuxüۡ na
Pirimú rü aixcüma Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬nayaxõ
cunaxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ǣüۡիŕŕɗ̲ľիüۡ i
rü yema yaxõgüxüۡxüۡ nangechaüۡ
tá cumaã nüxüۡ chixuxüۡ. Natürü tama
4ॸRü guxüۡǣӕ̲ɗ͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕի͑ ͑ǣŕ̲%ËӥËӕիüۡ chamuxchaüۡ erü cuxüۡ
chacua۳ի%ËȍɗǣӕɗËȍΎфӥֆӕ̲ӥիŕՓ, rü changechaüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x chauxca۳x
ҽӕЙ̲͑͑ΎիŕËȍի%cuxca۳x. 5ॸErü nüxüۡ ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑Ëӕիüۡ
chacuáchiga na ñuxãcü nüxü‫ ۡڟ‬ËӕֆիΥիüۡ ya chaca۳ax۳ üۡmarexüۡ naxca۳իɗ͑ǣŕ̲. Rü
tórü Cori ya Ngechuchu rü ñuxãcü nüxüۡ choma i Pauru rü marü chaya rü ñu۳xma
na cungechaüۡxüۡ i guxüۡma i duüۡxüۡgü i rü chapoxcu Ngechuchu ya Cristuca۳x.
ҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ. 6ॸRü Tupanana naxca۳x 10ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x cuxna naxca۳x
chaca na cuxüۡ nangüۡիŕŕիücۡ a۳x na chacaxchaüۡ i wüxi i ngüۡիŕŕnaxca۳x i

duüۡxüۡgümaã nüxüۡ quixuxücۡ a۳x na ñuxãcü Ϙ͑ŃËȍɗ̲ӕɗ͑ӕ%ЙΎիËӕЙҡüۡwa
Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ i yixemax, erü chauxüۡtawa Cristuxüۡ yaxuxüۡ. Rü
541
ЬʊѠʊͅԊ 542
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü Tupanaãrü orewa chomatama cuxü‫ ۡڟ‬chanaxütanüxüۡca۳x.

фӥËȍӕ͑ľ͑ɗիɥ. 11ॸRü üۡЙǣϘ͑ŃËȍɗ̲ӕ 19ॸRü chomatama i Pauru rü
rü wüxi ga curü duüۡxüۡ ga taxuwama cho۳xme۳xmaãxüۡchi chanaxümatü i ñaã

cuxüۡ‫ ڟ‬mexüۡ ͑ɗիɥ. Natürü i ñu۳xma rü popera. Rü aixcüma chomatama tá cuxüۡ‫ڟ‬
cuxüۡ‫ ڟ‬rü choxüۡ‫ ڟ‬rü ta name. 12ॸRü ñu۳xma chanaxütanü. Ѡӥҡ%ӡҡ̲Ëӕի͑͑ӥիüۡ
rü cuxca۳իËȍ͑ҡľǣӕիŕŕɗ͑ӥ̲ɗ chacua۳ի%Ëȍɗիŕŕ͖͑ӕի%ËӥËȍΎիüۡ‫ڟ‬
Ϙ͑ŃËȍɗ̲ӕ. Rü chanaxwa۳xe i meã cunangetanüxüۡ i curü maxüۡ i taguma
cunayaxu, ñoma choxüۡ cuyaxuxüۡrüüۡ. gúxüۡ i chaugagu Tupanaxüۡtawa
13ॸChierü chanaxwa۳xe na nuxma cuyaxuxüۡ. 20ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ, Pa
chauxüۡtagu naxãӡ ‫ ڟ‬իüۡ, rü na cuchicüü æȍӕľ͑ľŕի, rü chanaxwa۳xe i tórü
choxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x i ñu۳xma na Corigagu chauxca۳իËӕ͑իӥɗ͑ǣŕ̲
chapoxcuxüۡ naxca۳x i Tupanaãrü ore i ngüۡիŕŕ. Rü chanaxwa۳xe i choxüۡ
mexüۡ. 14ॸNatürü tama chanaxüxchaüۡ i Ëӕҡ%ŕիŕŕ, ľфӥËȍӕľ͑ľŕɗæфɗѸҡӕիüۡ‫ڟ‬
ҧacü i tauta “Ngü͖ۡٚËӕիüۡ choxüۡ. Erü ֆիΥիüۡ нӕɗիɥ. 21ॸRü cuxca۳x chanaxümatü
͑ǣŕ̲͑ǣüۡիŕŕɗËӕի͑naxca۳x chac۳axüۡ, i ñaã popera erü nüxüۡ chacua۳x na
rü chanaxwa۳xe na curü ngúchaüۡtama ɗիËӥ̲ËȍӕǣËӕիɥ͑ӥիüۡ rü tá
ֆɗɥիüۡ na cunaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲фӥҡ̲ɗ cunaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëӕի͑naxca۳x
ËȍΎфӥ̲ӕǣǣӕ͑ֆɗɥիüۡ. 15ॸRü bexmana chac۳axüۡãrü yexera. 22ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
Tupana nanaxwa۳xe na paxaãchi cuxna ta chanaxwa۳xe na chauxca۳x
ֆիӡիüۡ ǣϘ͑ŃËȍɗ̲ӕ͑ֆɗիË̲фӥ Ëӕ̲͑ľիŕŕիüۡ i wüxi i nachica i ngextá
wenaxãrü cuxca۳x nataeguxüۡca۳x rü tá nawa changuxüۡ. Erü íchanan۳g۳ӕիŕŕ͑
͑ǣŕ̲%Ëӥǣӕիüۡgutáma cuxüۡtawa Tupana tá nangãxüۡxüۡ ɗЙľфӥֆӕ̲ӥիŕǣӥ,
͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x. 16ॸNatürü i ñu۳xma rü rü tá choxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ na pexüۡ
ҡ̲͑ǣŕիüۡrüüxüۡmare i curü duüۡxüۡrüüۡ íchayadauxüۡca۳x.
͑ɗիɥ, erü wüxi i curü duüۡxüۡãrü yexera
Pauru rü wenaxãrü Pirimúxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ
͑ɗիɥɗ͖u۳xmax, ľфӥҡľ͑ľŕɗ͑ӥիüۡ
rü naxca۳x ínaca na Cori ya Ngechuchu ya
ingechaüۡxüۡ ͑ɗիɥ. Rü aixcüma poraãcü
Cristu nüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ
nüxüۡ changechaüۡ i chomax, natürü
maneca i cuma rü yexeraãcü nüxüۡ 23ॸѠӥ̲Ύիŕcuxca۳x ‫ ڟ‬a namu i
ngŕm
cungechaüۡ. Erü ñu۳xma rü tama wüxi i Epáparu. Rü nüma rü wüxigu chomaã
curü düüۡxü̲ۡфľ͑ɗիɥ, natürü wüxi i napoxcu naxca۳x ya Ngechuchu ya
Ëӕľ͑ľŕɗҡΔфӥæΎфɗիü‫ ۡڟ‬ֆիΥիüۡ ͑ɗիɥɗ Cristu. 24ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ̲Ύիŕ
ñu۳xmax. 17ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ cuxca۳x ngŕm‫ ڟ‬a namugü i Marcu, rü
choxüۡ cuda۳u۳իǣӕ͑ɗիËӥ̲Ëӕľ͑ľŕ Aritárcu, rü Dema rü Luca. Rü nümagü
Ëȍɗɥիüۡ, rü chanaxwa۳xe i meã cunayaxu i фӥËȍΎ̲ӥËӥǣӥ͑ɗիɥǣӥɗҽӕЙ͑%фӥ
Ϙ͑ŃËȍɗ̲ӕ, ñoma choxüۡ cuyaxuxüۡrüüۡ. puracüwa. 25ॸRü chanaxwa۳xe i tórü Cori
18ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü rü chixexüۡ cumaã ya Ngechuchu ya Cristu pexüۡ
naxü۳xgu rü e۳xna ҧacü cuxüۡ‫ڟ‬ narüngüۡիŕŕɗǣӕի%̲ɗЙľ̲ի.
nangetanügu, rü chanaxwa۳xe i chomaã Rü nuãma cuxna,
nüxüۡ нӕɗիӕ͖͑ӕիфľֆɗɥիüۡ, na Pauru
POPERA GA YUDÍUGÜ GA
YAXÕGÜXÜۡ CA۳ X ÜMATÜXÜۡ
yemawena rü NanatüxüۡҡՓ͑իӡɗ
Tupana rü Nanewa tamaã nidexa
Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa. Rü yéma
1
1ॸNuxcüma ga Tupana rü Nanatüarü tügünecüwawa nayarüto erü
muŕ۳xpü۳xcüna rü guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥɗ͖u۳xmax.
nagúxüۡraüۡxüۡãcüma norü orearü
Tupana Nane rü guxüۡma i orearü
uruüۡgüwa tórü o۳xigümaã nidexa, rü
ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãի
۳ ŃҡӥՓ͑͑ǣŕի̲
namaã nüxüۡ nixu ga ҧacü nüxü‫ ۡڟ‬na
nanaxwa۳xexüۡ. 2ॸNatürü i ñomaüۡcüü ya 4ॸRü
ñu۳xma i nüma ya Nane rü
ҽӕЙ͑фӥͮ͑ľՓҡ̲͑ɗիɥɗҡ̲% guxüma i Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü i
ۡ
yadexaxüۡ rü tüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕիüۡ na ĀիӡËüۡ۳ãի۳ %фӥֆľիľф͑ɗիɥфӥ͑ŕt‫ ڟ‬üwa
ñuxãcü tüxüۡ nangüۡիŕŕËȍüۡxüۡ. Rü ͑͑ǣŕի̲ֆľфӥֆľ̲%Ëӥ͑͑իӕľǣӕǣ
gumaxüۡ ͑ɗիɥǣ̲͑ӕիüۡ na naxüãxüۡca۳x Nanatü. 5ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗ͖u۳xma
ǣ͖Ύ̲ǣ͑%͑ľфӥĀիӡǣӕիüۡ ga yerü ga Tupana rü taguma wüxi ga norü
naãne rü üa۳xcü rü tauemacü rü orearü ngeruüۡxüۡ ñanagürü:
ՓΎф̲Ëӕфɗǣӥфӥŕիҡǣӥ. Rü ñu۳իӡËȍɗ ٘æӕ̲͑ɗիɥɗæȍӕ͑ľ. Rü ñu۳xma
guma Nanena nanana ga guxüۡma ga chanango۳իŕŕ͑ɗիËӥ̲
ֆľ̲͑͑Ύիфӥֆɗɥիüۡca۳x. 3ॸRü Nanewa æȍӕ͑ľнӕɗɥիüۡٚ,
͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ idauxüۡ na ñuxãcü ñanagürü. Rü taguma wüxi ga norü
̲͑ľիŕËȍɗիüۡ i nüma ya Tupana. Rü orearü ngeruüۡchiga ñanagürü:
nüma ya Nane rü Nanatü ya ٘æȍΎ̲͑ɗիɥɗͮ͑ҡӥËȍɗɥիüۡ rü
Tupanarüüۡҡ̲͑ɗիɥ. Rü ñu۳xma na ͑ӥ̲фӥæȍӕ͑ľ͑ɗիɥٚ,
guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ ya Nane, rü ñanagürü. 6ॸNatürü yexguma ñoma ga
guxüۡmaãma inacua۳x rü norü ore i naãnewa namuãgu ga Nane ya guxüŕۡ t‫ ڟ‬üwa
poraxüۡmaã nanamu i guxüۡma na nüma ͑ǣŕի̲Ëӥ, rü ñanagürü ga Tupana:
nanaxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲͑ֆɗɥիüۡca۳x. Rü “Chanaxwa۳xe i guxüۡma i chorü
͑ӥ̲ֆͮ͑ľ͑ɗիɥǣtaxca۳x nayuxüۡ na orearü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ rü
nüxüۡ rüxoexüۡca۳x ga tórü pecadugü. Rü nüxüۡ nicua۳xüüۡǣӥֆæȍӕ͑ľٚ,
543
Ƅ´ѠƈԆǾԖॷ1ٍॷ2 544
ñanagürü. 7ॸRü yexguma norü orearü naxchirurüüۡ tá nangaue. 12ॸRü

ngeruüۡǣӥǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ chiga yadeaxgu ñoma wüxi i naxchiru i n۳g۳auxüۡ
ga Tupana, rü ñanagürü: ‫ ڟ‬a ita۳xmarexüۡrüüۡ tá
i ngŕm
“Choma chanaxwa۳xexüۡãcüma ícunawogü i ñoma i naãne rü
Ëȍ̲͑ӕɗ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥΎфľфӥ guxü̲ۡɗĀիӡՓ͑ӥիüۡ idauxüۡ.
ngeruüۡgü i chorü ngüۡիŕŕфӕüۡgü Rü to i ngexwacaxüۡxüۡmaã tá
ɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ cunaxüchicüü, ñoma wüxi i
chanaxwa۳xegu rü ñoma naxchiru i n۳g۳auxüۡ i
buanecü rü ñoma üxüemarüüۡ ngexwacaxüۡxüۡmaã
Ëȍֆիɥǣӥիŕŕ, rü ixüchicüüxüۡrüüۡ. Natürü i cuma
Ëȍ͑ЙΎфľիŕŕ͑ rü tá cunaxa۳i ۳xrügumaraxüۡŕËȍ
naxügüãxüۡca۳x i chorü фӥҡǣӕҡ̲Ëӕֆӕٚ,
ngúchaüۡٚ, ñanagürü ga Tupana. 13ॸRü Tupana rü
ñanagürü. 8ॸNatürü yexguma Nanechiga ñanagürü nüxüۡ:
yadeaxgu ga Tupana rü ñanagürü: “¡Nuã chauxüۡtawa rüto ñu۳xmatáta
“Cuma rü chauxrüüۡ ҽӕЙ͑нӕɗիɥ. nüxüۡ cuxüۡ ËȍфӥЙΎф̲ŕիŕŕɗ
Rü guxüۡgutáma ãŕ۳իǣËӥнӕɗիɥ. guxüۡma i curü uwanügü!ٚ
Rü aixcüma meã guxüۡmaã ñanagürü. Natürü ga Tupana rü taguma
icucua۳իľфӥɗիËӥ̲Ëӥнӕɗիɥ. yema ñanagürü nüxüۡ ǣ͑ǣŕիüۡrüüxüۡ ga
9ॸRü nüxüۡ cungechaüۡ i guxüۡma i norü orearü ngeruüۡǣӥǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ .
͑ǣŕ̲͑Ëӥ̲ɗ̲ľիüۡ natürü 14ॸRü guxüۡma i Tupanaãrü orearü
naxchi cuxai i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãի۳ фӥ͑%ŕǣӥɗ

nacüma i chixexüۡ. Rü Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬puracüexüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Rü nüma
͑ǣŕmaca۳x i choma na Cunatü ya Tupana rü núma nanamugü na nüxüۡ
ֆҽӕЙ͑Ëȍɗɥիüۡ rü guxãŕt‫ ڟ‬üwa yanangüۡիŕŕǣӥիüۡca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
cuxüۡ Ëȍ͑ǣŕի̲իŕŕфӥǣӕի%%фӥ duüۡxüۡgü i Tupana naxwa۳xexüۡ na
yexera cuxüۡ Ëȍҡ%ŕիŕŕٚ, nayauxgüãxüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
ñanagürü. 10ॸRü yexgumarüüۡ ta Nanexüۡ
Tama name i nüxüۡ ҡիΎľɗ͑ǣŕ̲
ñanagürü ga Tupana:
maxüۡ i Tupana tüxna uaxüۡxüۡ
“Cuma rü guxüۡ%фӥæΎфɗнӕɗիɥ. Rü
ñu۳xma na nüxüۡ icuáxüۡ na
2
noxriarü ügügumama ga 1ॸRü
yexguma natau۳xgutama ga guxüۡma i Tupanaãrü orearü

ñoma ga naãne, фӥËӕ̲͑ɗիɥ ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãի۳ %фӥֆľիľфֆɗɥիüۡ ya
ga cunaxüxüۡ. Rü cumatama Nane, фӥ͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe i
͑ɗիɥǣËӕ͑իӥիüۡ ga üa۳xcü rü ֆľիľф%Ëӥ̲ľ%͑ǣҡիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲
tauemacü rü guxü̲ۡǣŕիҡǣӥ. ore i Nanechiga nüxüۡ ɗիɥ͑ӥŕիüۡ, erü
11ॸRü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥҡ tama tanaxwa۳xe na nüxüۡ rüxoexüۡ na
nagu۳x, natürü i cuma rü ֆիΥǣӥիüۡ. 2ॸRü yexguma tauta Nane ya
guxüۡǣӕҡ̲Ëӕ͑ǣŕի̲ŕËȍ. Rü Cristuxüۡ núma namuxgu ga Tupana, rü
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥ͖Ύ̲ norü orearü ngeruüۡǣӥǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ güwa
545 Ƅ´ѠƈԆǾԖॷ2
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixu ga norü mugü inacua۳xgüxüۡca۳x. Natürü duüۡxüۡgüxüۡ

͑͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիüۡca۳x. Rü yema mugü ͑ɗիɥǣ̲͑ӕիüۡ na namaã
rü aixcüma napora yerü guxüۡma ga inacua۳xgüxüۡca۳x ga guxüۡma ga yema
yema duüۡxüۡǣӥǣҡ̲͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ, rü mexüۡgü. 6ॸErü wüxiwa i Tupanaãrü ore i
yema mugü nüxüۡ ixuxüۡãcüma Tupana ümatüxüۡwa rü ñanagürü:
nanapoxcue. 3ॸRü yexguma yemaãcü “Pa Tupanax, ¿rü ҧËӥ͑ɗիɥɗ
napoxcueãgu ga yema duüۡxüۡgü ga tama duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣŕmaca۳x nagu
͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ, ‫ع‬фӥ͖ӕիӡËӥфӥՓɗֆɗիľ̲ɗ Ëӕфӥիɥ͑ӥիüۡ? ¿Rü ҧacüwa name
naxchaxwa ibuxmüxüۡ na tama tüxüۡ фӥ͑ǣŕmaca۳x nüxüۡ
napoxcuexüۡca۳x ega nüxüۡ ixoegu i cungechaüۡxüۡ? 7ॸRü paxaãchi
͑ǣŕ̲̲իüۡ ɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ i ñu۳xma curü orearü ngeruüۡ ga
Cristugagu tüxna naxuaxüۡxüۡ? Rü dücax, ĀիӡËüۡ۳ãx۳ gütüüۡwa
͑ӥ̲ҡ̲ֆҡΔфӥæΎфɗ͑ɗիɥǣ͑ӥիɥф Ëӕ͑ֆľի̲ǣӥիŕŕǣĀӕüۡxüۡgü,
naxunagüãxüۡ ga yema maxüۡ, rü natürü i ñu۳xma rü aixcüma
ñu۳իӡËȍɗֆɗիË̲͑ɗիɥǣֆľ̲͑ӥիüۡ Ëӕ͑ЙΎфľիŕŕфӥËӕֆҡիŕŕ.
ɥ͑ӥŕիüۡ ǣ͑ӥիɥ̲ľ%ҡӥիüۡ nüxüۡ 8ॸRü naxme۳իՓËӕ͑͑ǣŕի̲իŕŕ
nacua۳իŕŕիüۡ ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ i tüxü‫ۡڟ‬ i guxüۡma i ñoma i naãnewa

͑͑ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ ega nüxü‫ۡڟ‬ ͑ǣŕի̲իüۡٚ,
ֆիΥǣӥǣӕֆæфɗѸҡӕ. 4ॸRü nümatama ga ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲ΎфľՓ. Rü yemaãcü
Tupana rü ta taxca۳x nanango۳իŕŕ͑ ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ǣĀӕüۡxüۡgüme۳իŕՓ
ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ i Cristugagu tüxüۡ‫ ڟ‬na ͑ֆľի̲ǣӥիŕŕ%իüۡ i guxüۡma i ñoma i
͑͑ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ. Yerü nüma ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü nataxuma i ҧacü
ga Tupana rü norü duüۡxüۡgüwa nanaxü i ñoma i naãnewa i tama naxme۳xwa
ga muxüۡma ga mexüۡ ga taxüۡgü rü ͑͑ǣŕի̲իŕŕիüۡ. Natürü woo na
inanawe۳x ga muxüۡma ga cua۳xruüۡgü. Rü ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥիüۡ, rü ñu۳xma rü ta tauta
yexguma nagúxüۡraüۡãcüma tüxna nüxüۡ tadau na duüۡxüۡgüme۳իŕՓ
̲͑ӕ%ǣӕǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ yema nüma ͑͑ǣŕի̲իüۡ i guxüۡma i ñoma i
nanaxwa۳xexüۡãcüma, фӥֆľիǣӕ̲͑ɗիɥ ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ. 9ॸNatürü nüxüۡ
ga wenaxãrü tüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕիüۡ na tadau ya Ngechuchu ya aixcüma
ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ na Cristugagu tüxüۡ‫ڟ‬ guxüۡmaãma icuácü. Rü yexguma
͑͑ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ. Tupana ñoma ga naãnewa namu۳xgu rü
paxaãchi norü orearü ngeruüۡ ga
Tupana rü ñoma ga naãnewa
ĀիӡËüۡ۳ãի۳ ǣӥфӥ͖իҡӥՓ̲͑͑իӥիŕŕ.
nanamu ga Ngechuchu ya Cristu na
Natürü i ñu۳xma ya Tupana rü poraãcü
taxrüüۡ duüۡxüۡxüۡ ֆɗɥիüۡca۳x
Ngechuchuxüۡ ͑ҡիŕŕфӥãŕ۳xgacü ya
5ॸRü ñu۳xma rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ ҡËӥ͑ֆիɥիŕŕֆľфӥ͑ǣәիüۡ ninge rü
mexügü i Cristugagu tüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i
ۡ guxüۡma ga duüۡxüۡgüca۳x nayu yerü
pemaã nüxüۡ tixuchigaxüۡ, rü Tupana rü yemaãcü nanaxwa۳xe ga Tupana yerü
ҡǣӕ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga norü orearü tüxüۡ nangechaüۡ rü tüxüۡ
ngeruüۡgüna naxãga na namaã narüngüۡիŕŕËȍüۡ. 10ॸYerü ga Tupana rü
nanaxwa۳xe na guxüۡma i naxãcügü nüxü‫ۡڟ‬ yemaca۳ի͖Ύ̲ǣ͑%͑ľՓ͑իӡ͑

͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i nachica i mexüۡ i taxrüüۡtama naxãmachixüۡca۳x rü
naxüۡtawa. Rü yemaca۳x ñoma ga naxãgüxüۡca۳x na yemaãcü taxca۳x
naãnewa nanamu ga Ngechuchu ya nayuxüۡca۳x na yema norü yumaã nüxüۡ
Cristu na ngúxüۡ yangexüۡca۳x rü taxca۳x ͑ЙΎф̲ŕիüۡca۳x ga Chataná ga noxri
nayuxüۡca۳x na aixcümaxüۡchi tüxüۡ‫ڟ‬ nüxüۡ‫ ڟ‬yexmaxüۡ ga pora na tüxüۡ
͑͑ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ. ɗֆ͑ҡӕիľիŕŕիüۡca۳x. 15ॸRü yemaãcü
Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ֆľ̲%Ëӥ͑իӥ%իüۡ ga nanaxü ga Ngechuchu na
ҽӕЙ͑ֆľфӥ͑ӥ̲ҡ̲͑ɗիɥǣ͑իӥ%իüۡ Chatanáme۳իŕՓҡӥիüۡ
ga guxüۡma rü name۳իՓ͑͑ǣŕի̲͑ ínanguxüۡիŕŕիüۡca۳x ya guxãma ya
nüma nanaxwa۳xexüۡãcüma namaã yíxema noxri naxca۳x muüۡŕիŕǣ͑
inacuáxüۡca۳x. 11ॸѠӥͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥֆ tayuexüۡ. 16ॸRü yemaca۳x ñoma ga
tüxüۡ ɗ̲ľիŕŕǣӥËӥ͑Tupanape۳xewa naãnewa nangu ga Ngechuchu na
ixüünegüxüۡca۳x. Rü ñu۳xma i nüma ya taxca۳x nayuxüۡca۳x i guxãma i yixema na
Ngechuchu ya tüxüۡ ɗ̲ľիŕŕǣӥËӥфӥ Abráüۡrüüۡ ֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥҡ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳
guxãma i yixema na tüxüۡ i orearü ngeruüۡgüca۳x nayu, natürü
ֆիӥӥ͑ľիŕŕǣӥիüۡ фӥՓӥիɗҡ̲͑ɗիɥֆ taxca۳ի͑ɗիɥǣ͑ֆӕիüۡ. 17ॸRü nüma ga
Tanatü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ͑ӥ̲ֆ Ngechuchu rü nanaxwa۳xe na yixema i
Ngechuchu ya Tupana Nane, rü tama ͑ŕ͑ľŕǣӥɗիɥǣӥիüۡrüüۡtama nügü na
taxca۳x naxãnexüۡ ͑͑ŕ͑ľŕǣӥ̲%ҡӥիüۡ ֆիɥիŕŕիüۡ na yemaãcü aixcüma
naxuxüۡ. 12ॸErü Tupanaãrü ore i mecümacü ya nüxüۡ‫ ڟ‬ingechaüۡtümüüۡgücü
ümatüxüۡwa rü ñanagürü ga Nane: ya tórü chogüruüۡ ֆɗɥիüۡca۳x i
٘ѠӥËȍӕľ͑ľŕǣӥիüۡ tá nüxüۡ Tupanape۳xewa. Rü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ
chacua۳իŕŕɗËӕËȍɗǣ, Pa nügü inaxãxüۡ rü nayuxüۡ na yemaãcü
Chaunatüx. Rü norü Tupana duüۡxüۡgüaxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ
ngutaque۳xegüwa rü tá cuxca۳x ngechaüۡxüۡca۳x i norü pecadugü. 18ॸRü
ËȍՓɗֆľ͑͑ǣŕ̲%ËӥËӕիüۡ yema nümatama ngúxüۡ na yangexüۡ ga
chicua۳xüüxüۡca۳իٚ, ֆľիǣӕ̲æȍҡ͑͑ӥի͑ɥ͑ӥǣӕ, rü
ñanagürü. 13ॸRü toxnamana i Tupanaãrü ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü nüxüۡ nacua۳x na
ore i ümatüxüۡwa rü ñanagürü ta ga tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ ya yíxema Chataná
Nane: ҡӥի͑ɥ͑ӥիŕ.
“Cuxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥ, Pa Chaunatüx, erü
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥͅΎɥËȍŃŃҡӥՓ͑͑ǣŕի̲
nüxüۡ chacua۳x rü tá choxüۡ
curüngüۡիŕŕٚ,
3
1ॸRü ñu۳ի̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥֆ
ñanagürü. Rü ñanagürü ta: Tupanape۳իľՓԖӥ͑ľǣӥիľ, rü pexüۡ

٘ѠӥĀիľËȍɗիɥ, Pa Chaunatüx, ͑ɗիɥֆҽӕЙ͑ɗֆĀľիľËȍɗիüۡ na norü
̲͑%ɗËӕիËӥǣӥɗËȍӕľ͑ľŕǣӥ duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
i choxna cumugüxüۡٚ, ̲͑ľ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲̲ľ%͑ǣӕ
ñanagürü. 14ॸRü nüma ga Ngechuchu Йľфӥիɥ͑ӥŕֆͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕֆ
nüxüۡ nacua۳x na duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü Tupana núma namucü. Rü nüma ya
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥɗҡΔфӥËȍΎǣӥфӕüۡ i tacua۳x na wüxi i ngunexüۡ rü tá taxca۳x

Tupanape۳xewa tüxüۡ ɗիӥӥ͑ľիŕŕËӥ. Rü nataeguxüۡ na wüxiwa namaã
yimaãxü‫͑ ۡڟ‬ɗիɥɗֆիΥǣӥիüۡ. 2ॸRü Tupana ɗ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x.
rü marü Ngechuchuxüۡ naxuneta na
Tupanaãrü duüۡxüۡgü rü tá inarüngüۡŕ
naxüãxüۡca۳x ga yema puracü ga Tupana
nüxna ãxüۡ. Rü nüma ga Ngechuchu rü 7-8ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i Tupanaãrü ore i
ɗիËӥ̲ͮ͑ҡӥǣ͑իɥ͑ӥфӥ ümatüxüۡՓфӥ͖͑ǣӥфӥɗͮ%ŕɗ
͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣֆľ̲ЙӕфËӥ Ԗӥ͑ľիüۡ:
yexgumarüüۡ ǣͅΎɥËȍŃ̲ľ%̲͑ “Rü ñu۳xma na nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ i
naxüxüۡ ga yema puracü ga Tupana ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑Йľ̲%͑ӥիüۡ
nüxna ãxüۡ na nüxna nadauxüۡca۳x ga ixuxüۡ, rü tama name na nüxüۡ
Tupanaãrü duüۡxüۡgü ga Yudíugü. 3ॸRü pexoexüۡ, yexgumarüüۡ ga na
ՓΎΎǣ͑ΎիфɗфӥͅΎɥËȍŃիüۡ naxügüãxüۡ ga yema duüۡxüۡgü
͑ɗҡŃǣËӥӥիŕŕǣҽӕЙ͑, natürü i ga Tupanaxüۡ ügüxüۡ rü tama
ñu۳ի̲фӥͅΎɥËȍŃфӥֆľիľф ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ ga yexguma
Ngechuchuxüۡ ͑ɗիɥɗֆҡŃǣËӥӥիŕŕիüۡ. ͅΎɥËȍŃՓľ͑իɥիǣӕǣֆľ̲
ѠӥՓӥիɗֆɥЙҡֆ͑ǣľիՓËի naãne ga ngextá taxúema
ixüxüۡnerüüۡ ͑ɗիɥ, ľфӥՓΎΎ͑ǣŕ̲ íxãpataxüۡՓٚ.
ɥЙҡ̲%ҡҡ%ŕ, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ 9ॸRü yemaca۳x ga Tupana rü ñanagürü:
yexeraãcü nüxüۡ icua۳xüüxüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ ٘ѠӥֆŃ̲͑ɗիɥǣËȍɗիľիüۡ naxügüxüۡ

ɥЙҡфӥӥфӕüۡ. 4ॸRü guxüۡ͑ľ̲ֆɥфӥ ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga perü
nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ͑Ύфӥӥфӕüۡ. Natürü o۳xigü yerü choxüۡ naxügü yerü
guxüۡma i ҧËӥɗ͑ǣŕի̲իüۡ, rü Tupana tama choxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡ. Rü
͑ɗիɥֆ͑իӥËӥ. 5ॸѠӥͅΎɥËȍŃфӥՓӥիɗǣ yemaãcü nanaxügü woo 40 ga
Tupanaãrü duüۡxüۡ ga aixcüma mexüۡ ͑ɗիɥ taunecügu nüxüۡ na nadaugüxüۡ
yerü meã nüxna nadau ga Tupanaãrü ga yema mexüۡgü ga üünexüۡ ga
duüۡxüۡgü ga Yudíugü, yema Tupana nape۳xewa chaxüxüۡ. 10ॸRü
namaã nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ. Rü nüma ga yemaca۳x namaã chanu ga yema
ͅΎɥËȍŃ͑ɗիɥǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgümaã nüxüۡ duüۡxüۡgü, rü ñacharügü nüxüۡ:
yaxuxüۡ ga ñuxãcü Tupana tá yixcüra ‘Pema rü guxüۡguma
nüxüۡ na rüngüۡիŕŕիüۡ. 6ॸNatürü nüma ya chixexüۡguxicatama
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥͅΎɥËȍŃфӥֆľիľф͑ɗիɥ Йľфӥիɥ͑ӥŕŕËȍ, rü taguma
erü Tupana NanexüۡËȍɗ͑ɗիɥ. Rü nüma penaxüxchaüۡ ɗ͑ǣŕ̲
͑ɗիɥɗ͑ӥի͑͑Āӕիüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ chanaxwa۳xexüۡ na penaxüxüۡ’,
Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü yixema ñacharügü nüxüۡ. 11ॸRü yemaca۳x
rü ta Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥľǣ ͑ɗիɥǣ̲͑%Ëȍ͑ӕիüۡ ga
aixcüma Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥǣӕфӥ yema duüۡxüۡgü, rü
taguma nüxüۡ rüxoegu. Rü Tupana aixcümaxüۡchi namaã nüxüۡ
nanaxwa۳xe na guxüۡguma Ëȍɗիӕ͑ҡ%ӡҡ̲ֆľ̲͑%͑ľ
ͮǣľËȍӕËȍӕ̲%ɗҡ%ŕǣӥիüۡ erü nüxüۡ ga noxri namaã
ichaxunetaxüۡwa nangugüxüۡ na duüۡxüۡgü ga chixexüۡ ügüxüۡ. Rü yemaca۳x

͑ǣŕի̲͑͑ǣüۡŕիüۡca۳իٚ, yema nachica ga ngextá taxúema
ñanagürü ga Tupana. 12ॸRü ñu۳xma Pa íxãpataxüۡgu nayue. 18ॸ¿Rü texégümaã
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥ͑ ͑ɗիɥǣɗիËӥ̲իüۡchi inaxunetaxüۡ ga
pedaugü na tama ngürüãchi pechixearü ҽӕЙ͑͑ҡ%ӡҡ̲ֆľ̲͑%͑ľՓ
maxüۡãx‫ ڟ‬üۡca۳x, фӥ͑ǣŕ̲ǣǣӕ͑͑ӥիüۡ nangugüxüۡ na yexma nangüۡŕիüۡca۳x? Rü
perüxoexüۡ na Tupana ya maxüۡcüaxüۡ‫ ڟ‬na pemaã nüxüۡ chixu, фӥֆľ̲ǣӥ͑ɗիɥǣ
ЙľֆիΥǣӥիüۡ. 13ॸNatürü ñu۳xma pexü‫ۡڟ‬ yema duüۡxüۡǣӥǣҡ̲͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ.
natauxchagu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ 19ॸѠӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x na
wüxichigü pegüaxü‫ ۡڟ‬penangúchaüۡիŕŕիüۡ taxucürüwama yema naãne ga noxri

i guxüۡ i ngunexüۡgu na taxúema i Tupana namaã ixunetaxüۡwa nangugüxüۡ
petanüwa Tupanaxüۡ taxoxüۡca۳x nagagu i ga yema duüۡxüۡgü, yerü tama nüxüۡ‫ڟ‬
͑ǣŕ̲ЙľËĀӕɗЙľիüۡ ՓΎ̲ӥիŕŕËȍüۡxüۡ. ͑ֆիΥǣӥ.
14ॸRü Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥǣӥфӥֆľ̲%Ëӥ
4
1ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma na Tupana
tanayaxu ga tórü maxüۡ ga noxrix. Rü tamaã ixunetaxüۡ na nügüxüۡtawa tá

͑ǣŕիǣӕ̲͑Ύիфɗфüüۡtama guxüۡguma meã tüxüۡ ֆËȍΎËӕիŕŕիüۡ ͑͑ǣŕի̲
nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥľËȍǣӕфӥҡ̲͑ӥիüۡ rüngüۡŕիüۡca۳x, rü tanaxwa۳իľɗҡիӕ%ŕǣӥ,
rüxoegu, rü tá namaã tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ na tama ngürüãchi wüxie i tatanüwa
ҡËȍɗËɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa. 15ॸNatürü ҡ̲͑ǣŕի̲ҡիӥËӕիüۡ. 2ॸErü ñu۳xma i
ñu۳ի̲͑ɗիɥɗ̲͑ľիüۡ na meãma yixema rü marü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕɗ
ֆիΥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i Tupanaãrü Tupanaãrü ore i mexüۡ, yexgumarüüۡ ga
ore i ümatüxüۡwa rü ñanagürü: yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga duüۡxüۡgü nüxüۡ
“Rü ñu۳xma na nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ i ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡ. Natürü nümagü ga yema
͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑Йľ̲%͑ӥիüۡ duüۡxüۡgü rü taxuwama nüxü‫ ۡڟ‬name ga
ixuxüۡ, rü tama name na nüxüۡ nüxüۡ ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡ ga yema ore yerü
pexoexüۡ, yexgumarüüۡ ga na ҡ̲ֆľ̲͑ǣɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ aixcüma
naxügüãxüۡ ga yema duüۡxüۡgü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ. 3-4ॸNatürü i yixema na
ǣҡ̲ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ ga ֆիΥǣӥիüۡ, rü tá aixcüma Tupanaxüۡtawa
ֆľիǣӕ̲ͅΎɥËȍŃՓľ͑իɥիǣӕǣ ҡɗËȍΎËӕ͑͑ǣŕի̲фӥ͑ǣüۡŕիüۡca۳x. Rü
yema naãne ga ngextá taxúema wüxiwa i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa
íxãpataxüۡՓٚ, rü ngüۡxchigaarü ngunexüۡchigaxüۡ nixu,
ñanagürü. 16ॸ‫ع‬ѠӥҡľիŃǣӥҡɗիɥǣǣӕիľ̲ rü ñanagürü:
nüxüۡ ɥ͑ӥŕիŕǣֆľ̲ҽӕЙ͑ҡӥ̲̲% “Rü 6 ga ngunexüۡǣӕ͑ɗիɥǣ
nüxüۡ ixuxüۡ, rü ñu۳իӡËȍɗҡ̲ҽӕЙ͑ǣ nagu۳իŕŕ%իüۡ ga norü puracü ga
ɥ͑ӥŕիŕ? Rü pemaã nüxüۡ chixu rü Tupana. Rü yexguma norü 7 ga
ֆľ̲ǣӥ͑ɗիɥǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü ga ngunexüۡwa nanguxgu rü
ͅΎɥËȍŃƄнӕɗҡӕ͑ľՓɞ͑ǣӕիüۡիŕŕիüۡ. guxüۡma ga norü puracüna
17ॸ‫ع‬ѠӥҡľիŃ̲%͑ɗիɥǣ͑͑ӕիüۡ ga narüngüۡٚ,
Tupana ga 40 ga taunecügu? Rü pemaã ñanagürü. Rü nuxcüma ga Tupana rü
nüxüۡ chixu rü namaã nanu ga yema nanaxwa۳xe na nangüۡŕիüۡ ta ga yema
nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigü ga nangüۡŕիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ rü

ͅΎɥËȍŃՓľфӥիɥիüۡ. Natürü ga nümagü rü ñu۳ի̲͑ɗիɥ. Rü yemaca۳x ga Tupana rü
tama nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡ rü tama naga ̲ӕËӥ̲ǣҡӕ͑ľËӥǣͅΎɥËȍŃՓľ͑фӥ
͑իɥ͑ӥŕ. Rü yemaca۳x ga Tupana rü Dabímaã nüxüۡ nixu ga yema norü ore
norü ore i ümatüxüۡwa rü ñanagürü: ga ümatüxüۡ i ñaxüۡ:
“Yema duüۡxüۡgü rü tama choxüۡ‫ڟ‬ “Rü ñu۳xma na nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ i
͑ֆիΥǣӥфӥyemaca۳x namaã ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑Йľ̲%͑ӥիüۡ
chanu rü aixcümaxüۡchi namaã ixuxüۡ, rü tama name na nüxüۡ
nüxüۡ Ëȍɗիӕ͑ҡ%ӡҡ̲ֆľ̲ pexoexüۡٚ,
naãne ga namaã ñaxüۡ. Ѡӥֆľ̲ҡ̲͑ɗիɥǣΎфľǣ
ichaxunetaxüۡwa nangugüxüۡ na marüchire۳x pemaã nüxüۡ chixuxüۡ. 9ॸRü
͑ǣŕի̲͑͑ǣüۡŕիüۡca۳իٚ, ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳ի̲фӥҡ͑͑ǣŕի̲ɗ
ñanagürü. 5-6ॸRü yemaãcü ga yema wüxi i nachica i üünexüۡ i nagu tá
duüۡxüۡǣӥǣ͑ӥիɥф͑ӥիüۡ ɥ͑ӥŕիüۡ ga aixcüma nangüۡŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ
Tupanaãrü ore i mexüۡ, rü tama nawa duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 10ॸRü yíxema
nichocu ga yema nachica ga Tupana TupanaxüۡҡՓɗËȍΎËӕիľ͑͑ǣŕի̲
namaã nüxüۡ ixuxüۡ, yerü tama naga tarüngüۡŕիüۡca۳x, rü nüxna tarüngüۡŕɗ
͑իɥ͑ӥŕ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥ guxüۡma i tümaãrü puracügü
ore i ümatüxüۡwa i ñaxüۡ: yexgumarüüۡ ga Tupana rü nüxna na
٘ͮǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama chauga nangüۡxüۡ ga norü puracügü ga yexguma
ɥ͑ӥŕիüۡ фӥҡ%ӡҡ̲͑ǣŕ̲ naãne naxü۳xguwena. 11ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x
nachica i namaã tanaxwa۳իľɗ̲ľ%ҡֆիΥǣӥфӥ͑ǣ
ichaxunetaxüۡwa nichocu na ҡիɥ͑ӥŕ͑ɗËȍΎËӕիüۡca۳x i ngextá Tupana
͑ǣŕի̲͑͑ǣüۡŕիüۡca۳իٚ, tüxüۡ írüngüۡŕիŕŕիüۡwa. Erü tama
ñaxüۡ. Natürü ñu۳ի̲фӥҡ͑͑ǣŕի̲ɗ tanaxwa۳xe na texé ngürüãchi yema
nachica i tümaca۳իֆֆɞիľ̲͑ǣŕի̲ nuxcümaüۡgüxüۡ ga duüۡxüۡgü ga tama
Tupanaxüۡtagu chocuchaüۡիŕ͑͑ǣŕի̲ ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ norü orexüۡ na
tarüngüۡŕիüۡca۳x. 7-8ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ËȍɗËɗ taxoxüۡ. 12ॸErü Tupanaãrü ore rü namaxüۡ
ngextá nagu nangüۡŕիüۡ i duüۡxüۡgü rü rü naporaxüchi. Rü wüxi i tara i
tama yema naãne ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga guxüۡcüwawa meã waixmaguxüۡãrü
tórü o۳xigüxacügü tümaãrü ãŕ۳xgacü ga ֆľիľф͑ɗիɥ͑͑ҡŃիüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Ύфľфӥ
Yochuémaã tayauxgüxüۡ ͑ɗիɥ. Yerü tawa nixücu ñu۳ի̲ҡҡ%ŕՓ͑͑ǣӕ, rü
ֆľիǣӕ̲Ëȍɗֆľ̲͑%͑ľֆɗիɥǣӕ, rü ñu۳ի̲ҡ͑Փ͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲
ҽӕЙ͑фӥҡ%ӡËȍɗ̲Փľ͑ի%фӥ͑ӥիüۡ ՓӥիɗËȍɗǣӥ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
naxuneta ga to ga ngunexüۡ na nagu meãma nanango۳իŕŕ%̲ɗǣӕիüۡma i
naxüۡtawa yachocuxüۡca۳ի͑͑ǣŕի̲ ͑ǣŕ̲ֆɗիɗËҡ̲͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ rü
nangüۡŕիüۡca۳x i duüۡxüۡgü. Rü yemaca۳x ga tüxüۡ‫ ڟ‬ngúchaüۡxüۡ. 13ॸRü nataxutáma i
Tupana rü wenaxãrü nüxüۡ naxuneta i ҧacü i Tupana üxüۡ i tá naxchaxwa nügü
wüxi i to i ngunexüۡ na naxüۡtawa icúxüۡ erü nape۳xewa rü guxüۡma meã
yachocuxüۡca۳x i duüۡxüۡǣӥ͑͑ǣŕի̲ nango۳x. Rü guxüۡxüۡ nadau rü guxüۡxüۡ
nacua۳x ya yima tá tüxna c۳acü na namaã ga Tupanape۳xewa rü Tupanana

nüxüۡ ixuxüۡca۳x i tórü maxüۡchiga. naxããxüۡca۳x ga ãmaregü rü Tupanaca۳x
nadaiãxüۡca۳x ga naxüۡnagü na yemaãcü
Ngechuchu rü mecüxüchi ya tórü
nüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡxüۡca۳x ga norü
ngüۡիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥɗTupanape۳xewa
pecadugü. 2ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Йɗǣӥľфӕфӥ
14ॸNgechuchu ya Tupana Nane rü guxüۡma i duüۡxüۡgürüüۡҡ̲͑ɗիɥ͑
mecüxüchi ya tórü ngüۡիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥɗ pecadugu nanguxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x nüxüۡ
Nanatüpe۳xewa. Rü ñu۳ի̲фӥĀիӡǣӕիüۡ nacua۳x na ñuxãcü yaxna namaã
i naãnewa i NanatüxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲ ͑իɥ͑ӥիüۡ i duüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲
na ngŕm‫ ڟ‬a taétüwa nachogüxüۡca۳x. Rü ͑ŕËȍɗҡ̲фľЙľËĀӕ͑իӥľǣӕфӥҡ̲
͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe i guxüۡguma nüxüۡ‫ڟ‬ ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑Փľ͑իɥիǣӕ. 3ॸѠӥ͑ǣŕ̲
ҡֆիΥǣӥľËȍфӥҡǣӕ̲͑ӥիüۡ tarüxoe. Йɗǣӥľфӕфӥҡ̲͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüarü
15ॸRünüma ya Ngechuchu rü aixcüma pecaduca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥɗ͑Āɗ%իüۡ i
nüxüۡ nacua۳x na tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ erü naxüۡnagü, natürü nanaxwa۳xe i
nüxüۡ nacua۳x na ñuxãcü tüxüۡ‫ڟ‬ noxrütama pecaduca۳x rü ta na nadaiãxüۡ
naguxchaxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲æȍҡ͑ҡӥի͑ i naxüۡ͑ǣӥ͑͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ͑͑ӥիü‫ۡڟ‬
ɥ͑ӥǣӕфӥЙľËĀӕǣӕҡӥիüۡ nüxüۡ nangechaüۡxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
͑͑ǣӕիŕŕËȍüۡgu, yerü nüxna rü ta pecadugü. 4ॸRü taxúema tügütama
͑իɥ͑ӥǣæȍҡ͑, ͑ǣŕ̲ҡӥի͑͑ ҡɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ͑Йɗǣӥľфӕҡɗɥիüۡca۳x.
͑իɥ͑ӥիüۡrüüۡ. Natürü nüma ga ͮҡӥфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆҡӥիüۡ unetacü rü
Ngechuchu rü taguma chixexüۡ naxü. ҡӥի͑͑ի%Ëӥɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ͑
16ॸRü ñu۳xma na tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ ya paigüarü ãŕ۳իǣËӥҡɗɥիüۡca۳x, yexgumarüüۡ
tórü ngüۡիŕŕфӕüۡ ya Ngechuchu, rü name ga Tupana rü Arãӡ ‫ ڟ‬իüۡ na
͑ɗիɥɗҡ̲ɗ̲ӕüۡŕ%Ëӥ̲͑ӥի͑ ֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕիüۡrüüۡ na paigüeru
tangaicamagü ya tórü ãŕ۳xgacü ya ֆɗɥիüۡca۳x. 5ॸRü yexgumarüüۡ ga
Tupana ya tüxüۡ ngechaüۡcü. Rü Ngechuchu rü tama nügütama
tanaxwa۳իľ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥի͑ ͑ɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ͑Tupanape۳xewa tórü
ingaicamagüxüۡ na nüxüۡ‫ڟ‬ ngüۡիŕŕфӕüۡ ɗЙɗǣӥľфӕֆɗɥիüۡca۳x. Natürü
ingechaüۡtümüüۡgüxüۡca۳x rü tüxüۡ ҽӕЙ͑͑ɗիɥǣֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕËӥ. Yerü
nangechaüۡãcüma tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x i ҽӕЙ͑ҡ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ ñacü:
͑ǣŕիǣӕ̲ǣӕիËȍիüۡgü tüxna ٘æӕ̲͑ɗիɥɗæȍӕ͑ľ. Rü ñu۳xma
ngaicamagu. chanango۳իŕŕ͑æȍӕ͑ľ
нӕɗɥիüۡٚ,
5
1ॸNuxcüma ga Tupana rü
ͅΎɥËȍŃ̲%͑ӥիüۡ nixu na Arãӡ ‫ ڟ‬ ñacü. 6ॸRü toxnamana i Tupanaãrü ore i

ֆɗɥիüۡca۳իǣ֤ӕĀɞӕǣӥфӥЙɗǣӥľфӕɗիɥËӥ ümatüxüۡwa rü ñanagürü ta:
na guma duüۡxüۡgüétüwa chogüxüۡca۳x ga ٘æӕ̲͑ɗիɥɗǣӕիüۡgutáma duüۡxüۡgüarü
Tupanape۳xewa. Rü guxüۡma ga yema ngüۡիŕŕфӕüۡ ɗЙɗǣӥľфӕнӕɗɥիüۡ,
Arãӡ‫ ڟ‬Փľ͑ӥǣӥիüۡ ga paigüeru rü guma pai ga Melquisedérüüۡٚ,
duüۡxüۡgütanüwa nüxüۡ naxunetagü na ñanagürü. 7ॸRü yexguma Cristu ñoma ga
yema duüۡxüۡgüarü ngüۡիŕŕфӕüۡ ֆɗɥիüۡca۳x naãnewa maüۡxgu, rü poraãcü
551 Ƅ´ѠƈԆǾԖॷ5ٍॷ6
͑ֆӕ̲ӥիŕфӥҡǣ%Ëӥфӥ͑իӕի%Ëӥ inaxügüxüۡ na Tupanachigaxüۡ icuáxüۡ.

Tupanana naca na nüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥɗЙľ̲, rü
͑͑ǣ͑իɥ͑ӥիüۡca۳x. Rü yemaãcü ΥիËȍ͑ǣӥфüüۡҡ̲Йɗիɥǣӥ. Erü wüxi i
nanaxü ga Cristu, yerü Tupana rü ΥիËȍ͑фӥ͑ŕǣӥ͑ľ͑ɗիüۡ ya tauxchaãcü
napora na nüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x na tama ֆիիӥ͑ľ͑ɗիɥֆnanaxwa۳xene. Rü
yuxüۡ namuüۡxüۡca۳x. Rü Tupana rü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ЙɗիɥǣӥɗЙľ̲ɗ͖u۳xmax,
Cristuxüۡ ͑իɥ͑ӥֆľфӥ͑ӥ̲ǣæфɗѸҡӕфӥ erü penaxwa۳xe na wenaxãrü pemaã
ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥ. 8ॸRü nüma nüxüۡ tixuxüۡ ga yema ore ga marü
ǣæфɗѸҡӕфӥՓΎΎҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ, pemaã nüxüۡ tixuchiréxüۡ na ñuxãcü
rü poraãcü ngúxüۡ ninge na yemaãcü Cristuxüۡ peyauxgüxüۡ. Erü tama nüxüۡ
nüxüۡ nacuáxüۡca۳x na ñuxãcü yaxna pecua۳xgüéga i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
̲͑%͑իɥ͑ӥիüۡ. Rü yemaãcü aixcüma Tupanaãrü ore i yexeraãcü tamaã nüxüۡ
ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥ. 9ॸRü yemaãcü ixuxüۡ i Cristuchiga na ñuxãcü Tupana
͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣǣӕիüۡma ga yema puracü nanaxwa۳xexüۡ ͑͑ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡ. 13ॸRü
ga Nanatü nüxna ãxüۡ. Rü yemaca۳x ֆɞիľ̲ֆիΥիŕֆҡ̲͑ӥիüۡ cua۳xégaxe
curuchagu nayu na guxãma ya texé ya na ñuxãcü Tupanaca۳x tamaxüۡxüۡ, rü
͑ǣɥ͑ӥŕիŕ%фӥ̲իŕիŕŕфӕüۡ na ՓӥիɗɗΥիËȍ͑ɗm۳ ɥիüۡrüüۡ ҡɗիɥ. Rü
ֆɗɥիüۡca۳x. 10ॸRü Nanexüۡ ͑ɗիɥǣ ͑ǣŕ̲%ËӥЙɗիɥǣӥɗЙľ̲ի. 14ॸNatürü
naxunetaxüۡ ga Tupana na guxüۡgutáma ֆɞիľ̲ֆիΥիŕֆҡӥ̲̲%ֆիӦիľ͑
nügüpe۳xewa tórü ngüۡիŕŕфӕüۡ i paigüeru tanangugüxüۡ na ҧËӥֆɗɥիüۡ i ngu۳իŕŕҡľɗ
ֆɗɥիüۡca۳x yexgumarüüۡ ga pai ga mexüۡ rü ҧËӥֆɗɥիüۡ i ngu۳իŕŕҡľɗ
ͅľ́нӕɗѸľĀŃǣ͑Ύфӥֆӕ̲ӥիŕՓ chixexüۡ, rü aixcüma nüxüۡ tacua۳x na
nuxcümaüۡcü ga tórü o۳xi ga Abráüۡca۳x ñuxãcü Tupanaca۳x tamaxüۡxüۡ. Rü
Tupanana c۳acü na guma Abráüۡxüۡ yíxema rü ñoma wüxi i duüۡxüۡ i yaxüۡ i
nangüۡիŕŕիüۡca۳x ga Tupana. namachimaã ãwemüxüۡrüüۡ ҡɗիɥ. Natürü i
Йľ̲фӥҡ̲͑ǣŕ̲%ËӥЙɗիɥǣӥ.
ՠӥիɗɗ%ӡËӥ̲իüۡchixüۡ ͑ɗիɥ͑͑ӥիüۡ
6
1ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ
rüxoexüۡ na yaxõgüxüۡ
yexeraãcü tingúeetanü na aixcüma
ñu۳xma rü toxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ
11ॸRü meã nüxüۡ icuáxüۡca۳x i Cristuchiga. Rü
̲ӕիӡËȍɗիü̲ۡɗΎфľɗæфɗѸҡӕËȍɗǣɗիɥիüۡ i tanaxwa۳xe na nüxüۡ ichopetüxüۡ ga yema
pemaã nüxüۡ tixuxchaüۡxüۡ. Natürü ore ga nawa inaxügüxüۡ na
naguxchaxüchi na meãma pemaã Cristuchigaxüۡ icuáxüۡ. Ѡӥҡ%ӡҡ̲
tanango۳իŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲, erü pema rü yeüۡcürü yema ore ga nawa
tama nüxüۡ pecuáxchaüۡ. 12ॸRü marü inaxügüxüۡchiga tidexagüecha. Rü
ñuxgumama nüxüۡ na pecuáxüۡ i taxuca۳xma tü۳xcüüۡ wena pemaã nüxüۡ
Tupanaãrü orechiga, rü pema rü chi tixu na nüxüۡ perüxoexüۡca۳x na nagu
̲фӥ̲͑%Йľ͑ǣәľիŕŕҡľ. Natürü i Йľիɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ
pema rü ñu۳xma rü ta penaxwa۳xe na ümatüxüۡ i tama tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ. Rü
wena pemaã tanango۳իŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta taxuca۳xma tü۳xcüüۡ
Tupanaãrü ore i tauxchaxüۡ i nawa wena pemaã nüxüۡ tixu i nachiga na
Ƅ´ѠƈԆǾԖॷ6 552
ñuxãcü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. 2ॸRü chixexüۡ nawa yaegu, rü Tupana rü

͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta taxuca۳xma tü۳xcüüۡ chixexüۡ tá namaã nixugü rü tá üxüwa
wena pexüۡ ҡ͑ǣәľիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥ nayagu i guxüۡma i nawa yaexüۡ. Rü
Tupanaca۳x íibaiüۡxüۡ rü ñuxãcü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡɗիɥֆֆɞիľ̲æфɗѸҡӕիüۡ
duüۡxüۡgüxüۡ ɗ͑ǣΥǣӥ%Ëӥ̲̲͑% ítáxe.
iyumüxŕx‫ ڟ‬üۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
taxuca۳xma tü۳xcüüۡ wena pexüۡ ҡ͑ǣәľիŕŕ ۳ իŕŕ͑͑ֆӕիǣӥիüۡ i maxüۡ i
Ítanan۳gӕ
taguma gúxüۡ фӥ͑ǣŕmaca۳x tama nüxüۡ
͖͑ӕի%ËӥҡՓľ̲͑͑իŕիüۡ i duüۡxüۡgü
tarüxoe na yaxõgüxüۡ
i yuexüۡ rü ñuxãcü naãneãrü gu۳xgu rü
Tupana tá wüxichigü i duüۡxüۡgüna c۳axüۡ 9ॸNatürü, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ
͖͑ӕի%Ëӥ̲͑իŕիüۡ i ñoma i naãnewa. Tangechaüۡgüxe, фӥՓΎΎ͑ǣŕ̲%Ëӥ

3ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳ի̲фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ pemaã tidexagügu, natürü aixcüma
Tupana tama tüxna nachu۳xgu rü nüxüۡ tacua۳ի͑ҡ̲͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
tanaxwa۳xe i yexeraãcü tingúeetanü na nüxüۡ rüxoexüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥիüۡ. Erü pema rü
aixcüma guxüۡma i Cristuchigaxüۡ pexüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i taguma gúxüۡ,
icuáxüۡca۳x rü nüxüۡ na icuáxüۡca۳x na rü Tupana rü tá aixcüma poraãcü pexüۡ
ɗիËӥ̲͑ǣŕ̲͑ӥ̲ narüngüۡիŕŕ͑naxca۳իЙľ̲իŕիüۡca۳x.
nanaxwa۳xexüۡãcüma meã naxca۳x na 10ॸErü nüma ya Tupana rü aixcümacü
ɗ̲իŕիüۡ. 4-5ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľ ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ӥ̲фӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ
Cristuxüۡ yau۳xgu, rü chi meãma inayarüngüma ga yema mexüۡ ga pexüxüۡ
Tupanaxüۡ tacua۳xgu, фӥËȍɗͮ%ŕɗ фӥ͖ӕի%Ëӥҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡxüۡ na
Ԗӥ͑ľիüۡxüۡ tayau۳xgu, rü chi nüxüۡ pengechaüۡgüxüۡ ga yexguma nüxüۡ
tacua۳xgu na ñuxãcü namexüۡ i perüngüۡիŕŕǣӥǣӕ, ͑ǣŕ̲͖u۳xma
Tupanaãrü ore rü ñuxãcü na namexüۡ i ípenaxüxüۡrüüۡtama. 11ॸRü ñu۳xma rü
Āիӡǣӕիüۡ i naãne, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ tanaxwa۳xe i wüxichigü i pema rü
ҡիӕ%ŕ. 6ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑Ύիфɗфüüۡ mexüۡ i perü
meã tayaxΥ۳xgu i noxrix rü ñu۳իӡËȍɗ ngúchaüۡmaã nüxüۡ perüngüۡիŕŕǣӥľËȍɗ
Cristuxüۡ ítata۳xüchi ۳xgu, rü marü ҡľ͑ľŕǣӥ͖u۳ի̲ҡҡՓľ͑͑ә̲͑իӡ
taxucürüwama texé wenaxãrü ya Cristu. Rü tanaxwa۳իľ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
Tupanaca۳x tüxüۡ ҡҡľǣӕիŕŕ. Erü Йľ̲իŕիüۡ na düxwa aixcüma
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥɞtanata۳xüchi ۳xgu Cristuxüۡtawa pengugüxüۡ ͑ǣŕ̲
ya Tupana Nane, rü ñoma wena ípenan۳g۳ӕիŕŕիüۡrüüۡ. 12ॸRü tama
curuchawa tayapotaxüۡrüüۡ ҡֆիɥիŕŕ, tanaxwa۳xe na nüxüۡ perüxoetanücüüxüۡ
erü guxüۡ i duüۡxüۡgüpe۳xewa ãne nüxüۡ ͑æфɗѸҡӕՓľЙľфӥիɥիüۡ. Natürü
ҡɗ͑ǣľիŕŕ. 7ॸRü dücax, wüxi i naãne i tanaxwa۳xe i naxrüüۡ Йɗիɥǣӥɗ͑ǣŕ̲
pucü nagu nguxüۡ rü meãma nanetü duüۡxüۡgü i guxüۡǣӕ̲̲ľ%ֆիΥǣӥ%Ëӥ̲
nawa nayae tümaca۳x ya yíxema nagu æфɗѸҡӕՓľфӥիɥ%̲իüۡ rü nayauxgüxüۡ i
ӥ͑ľիŕ, фӥҽӕЙ͑фӥ̲͑%͑ҡ%ŕɗ guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü ga Tupana
͑ǣŕ̲͑%͑ľ. 8ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ namaã ixunetaxüۡ. 13ॸRü dücax, yexguma
͑ǣŕ̲͑%͑ľфӥҡӕիӕфӥ͑ҡӥ͑ľǣӥɗ tórü o۳xi ga Abráüۡmaã inaxunetagu ga
Tupana rü nügüégagutama inaxuneta, tüxüۡ narüngüۡիŕŕ͑͑ӥիüۡ icuáxüۡca۳x na

yerü tataxuma ga texé ga norü yexera aixcüma tá nayauxgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i
ɗիɥիŕ͑ҡӥ̲ŕg‫ ڟ‬agu inaxunetaxüۡca۳x. taguma gúxüۡ i tamaã inaxunetaxüۡ. 19ॸRü
14ॸRü nüma ga Tupana rü ñanagürü ñu۳xma na ínan۳g۳ӕիŕŕիüۡ na aixcüma tá
nüxüۡ ga Abráüۡ: nayaxuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma gúxüۡ,
“Rü aixcümaxüۡchi tá poraãcü cuxüۡ rü taxuca۳ի̲ҡիΎľǣ%ŕǣӥ, erü nüxüۡ
charüngüۡիŕŕ. Rü tá cuxüۡ‫ڟ‬ tacua۳ի͑ɗիËӥ̲Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa
͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիӡËȍɗիüۡtama i ɗҽӕЙ͑ɞ͑ǣŕի̲իüۡwa tá ingugüxüۡ.
Ëӕҡǣӥٚ, ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ֆͮǣľËȍӕËȍӕɗ
20ॸRü ngŕ̲
ñanagürü nüxüۡ. 15ॸRü Abráüۡ rü meãma ñu۳ի̲ֆľфӥ͑ӥիɥфֆľի̲͑իӥËӕ͑

ínanan۳g۳ӕիŕŕǣǣӕ̲͑͑ľǣҽӕЙ͑ Tupanape۳xewa taétüwa nachogüxüۡca۳x.
namaã ixunetacü. Rü yemaca۳x nabu ga Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥǣӕիüۡguma tórü
ǣӕ̲͑͑ľǣʊËȍǣҽӕЙ̲͑͑% ngüۡիŕŕфӕüۡ ɗЙɗǣӥľфӕ͑ɗիɥ, guma
nüxüۡ ixucü. 16ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Āӕüۡxüۡgü Melquisedé ga Tupanape۳xewa
ҧacüca۳x ixunetagügu, rü to i norü Abráüۡŕt‫ ڟ‬üwa chogücürüüۡ.
ֆľիľфɗիɥիüۡŕg‫ ڟ‬agu inaxunetagü. Rü
Ngechuchu rü guma nuxcümaüۡcü ga pai
wüxicana ҧacüca۳ի͑ǣŕ̲%Ëӥ
ga Melquisedérüüۡҡ̲͑ɗիɥ
inaxunetagügu, rü nüxüۡ tacua۳x rü
7
ɗիËӥ̲ҡ͑͑իӥǣӥɗ͑ǣŕ̲naxca۳x 1ॸѠӥǣӕ̲ͅľ́нӕɗѸľĀŃфӥɥ%͑ľǣ
inaxunetagüxüۡ, rü marü taxucürüwama Charéüۡãrü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥǣ

yeüۡcürü nachiga nidexagüecha. 17ॸRü yexguma namaüۡxgu ga Abráüۡ. Rü nüma
yemaca۳x ga Tupana rü yexguma ga Melquisedé, rü duüۡxüۡǣӥфӥЙɗ͑ɗիɥ
inaxunetagu namaã ga yema duüۡxüۡgü ga Tupanape۳xewa. Rü yexguma Abráüۡ
ga nayauxgüxüۡ tá ga yema ngüۡիŕŕǣ rü to ga nachiüۡãneãrü ãŕ۳xgacügümaã
Tupana nüxna ãxchaüۡxüۡ, rü nügü nadaixgu rü nüxüۡ nayexeragu, rü
nügüégagutama inaxuneta, yerü Melquisedé rü namawa Abráüۡpe۳xegu
nanaxwa۳xe na meãma nüxüۡ nacua۳xgüxüۡ nayangu ga yexguma Abráüۡ napataca۳x
͑ɗիËӥ̲ҡֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡ rü taegugu. Rü nüma ga Melquisedé rü
tagutáma naxüchicüüãxüۡ ga yema ͑ֆӕ̲ӥիŕ͑ҽӕЙ͑k¡фáüۡxüۡ
namaã inaxunetaxüۡ. 18ॸRü nüxüۡ tacua۳x rüngüۡիŕŕիüۡca۳x. 2ॸRü Abráüۡ rü nüxüۡ‫ڟ‬
фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacüca۳x nügüégagu nayexma ga guxüۡma ga yemaxüۡgü ga
inaxunetagu ya Tupana, rü yema ãŕ۳xgacügü ga namaã nügü
taxucürüwama tüxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕфӥ naćaixüۡna napuxüۡxüۡ. Rü yemawa
͑͑իӥËȍɗËӥӥɗ͑ǣŕ̲. Rü ñu۳xma i ínanaxüxüchi ga yema Tupanana üxüۡ,
guxãma i yixema na Tupanaca۳x rü Melquisedéna nanaxã. Ѡӥ͑ǣŕ̲
ibuxmüxüۡ na tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x rü naŕg‫ ڟ‬a i Melquisedé rü Ãŕ۳xgacü ya
tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x, rü nüma ya ʊիɗիËӥ̲Ëӥ͖իüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. Rü norü
Tupana rü nügüégagu tamaã inaxuneta ɥ%͑ľǣæȍфéüۡ фӥҽ%ŕիŕŕфӕüۡ
͑͑ǣŕ̲%Ëӥҡҡӥիüۡ nangüۡիŕŕիüۡ. Rü ñaxüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i naŕg‫ ڟ‬a i
͑ǣŕ̲%Ëӥҡӥիü‫ ۡڟ‬nanangúchaüۡիŕŕфӥ Melquisedé rü Ãŕ۳իǣËӥֆҽ%ŕիŕŕфӕüۡ
ñaxüۡËȍɗǣҡ͑ɗիɥ. 3ॸRü Tupanaãrü ore Tupanape۳xewa rü yíxema nüxna c۳axe rü

ga nuxcüma ümatüxüۡwa rü tama nüxüۡ ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗnaxca۳x ítac۳axüۡãrü yexera
͑ɗիӕ͑ҡľիŃҡɗɥիüۡ ǣ͑͑ҡӥфӥ͑ŕфӥ ҡɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ tacua۳x na
norü o۳xigü ga Melquisedé. Rü Abráüۡ%фӥֆľիľфֆɗɥիüۡ ga Melquisedé i
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta tama nüxüۡ nixu i norü Tupanape۳xewa. 8ॸRü ñu۳xma i nuã
buxchiga rü norü yuxchiga. Rü ҡҡ͑ӥՓфӥ͑ǣŕ̲Йɗǣӥɗ͑ǣɥիüۡ
͑ǣŕmaca۳x Tupana Nanerüüۡ guxüۡguma yauxgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ĀɥŕфӕɗҽӕЙ͑͑
duüۡxüۡgüarü ngüۡիŕŕфӕüۡ ֆЙɗ͑ɗիɥɗ ücü, rü duüۡxüۡǣӥ̲фľ͑ɗիɥǣӥфӥҡ
Tupanape۳xewa. 4ॸRü ñu۳xma rü name nayue. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑ɗիɥɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͖͑ӕի%Ëӥ Melquisedéchiga yadeaxgu i Tupanaãrü
aixcüma ãŕ۳իǣËӥֆҡËӥֆɗɥիüۡ ga ore, rü ñoma namaüۡxgurüüۡ ͑ɗիɥɗ
Melquisedé. Yerü nuxcümaüۡcü ga tórü nachiga yadexaxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ
o۳xi ga Abráüۡ rü Melquisedéna nanaxã tacua۳x na Cristu ya guxüۡguma
ga yema Tupanana üxüۡ ga natanüwa ga maxüۡcürüüۡ ֆɗɥիüۡ ga Melquisedé. 9-10ॸRü
yema yemaxüۡgü ga togü ga Abráüۡtaa ga Lebí, rü guxüۡma i paigü i
ãŕ۳xgacügüna napuxüۡxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ ̞ľ¡ɞҡǣӥɗիɥǣӥիüۡ i ñu۳ի̲͑ǣɥիüۡ
nüxüۡ tacua۳x na Tupanape۳xewa tórü o۳xi yauxgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ĀɥŕфӕɗҽӕЙ͑͑
ga Abráüۡ%фӥֆľիľфËӥֆɗɥիüۡ ga ücü, rü nümagü rü ta Abráüۡmaã
Melquisedé. 5ॸRü ñu۳xma i Yudíugü, rü Melquisedéna nanaxãgü ga yema
guxü̲ۡɗ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡwa Tupanana üxüۡ. Yerü nüma ga Lebí rü
ɞ͑͑իӥիӥËȍɗǣӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑ӥիüۡ, guxüۡma ga nataagü i ñu۳xma
rü ñu۳իӡËȍɗ͑ΎфӥЙɗǣӥ͑͑͑ի%ֆľфӥ ֤ӕĀɞӕǣӥфӥЙɗǣӥɗիɥǣӥիüۡ, rü woo ga na
ֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣ̲͑ӕ%իüۡ ga yema tauta nabuexüۡ ga yexguma, natürü
̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. Natürü marü Abráüۡxüۡnewa nayexmagü ga
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Йɗǣӥфӥ̞ľ¡ɞҡǣӥ yexguma Melquisedé namawa
͑ɗիɥǣӥ. Rü nüma ga Lebí rü guxüۡma i Abráüۡpe۳xegu yanguxgu. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ
Yudíugürüüۡ Abráüۡҡ͑ɗիɥ. Rü nüxüۡ tacua۳x na guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥ͑Ύфӥ Йɗǣӥфӥֆľիľфֆɗɥիüۡ ya Melquisedé.
Йɗǣӥ͑͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑ӥիüۡ, 11ॸRü nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigü ga
woo natanüxüۡ ͑ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Йɗǣӥ. Yudíugü, rü Lebítaagü ga paigüme۳իŕՓ

6ॸNatürü ga Melquisedé rü woo tama ͑ɗիɥǣ͑ֆӕիǣӥ%իüۡ ga Tupanaãrü
̞ľ¡ɞҡ͑ɗիɥ, natürü Abráüۡme۳իŕՓ mugü. Natürü pemaã nüxüۡ chixu rü
nanayaxu ga yema Tupanana üxüۡ. Rü yexguma chi yema paigü aixcüma yema
nüxüۡ tacua۳x na Abráüۡ ֆɗɥիüۡ ga noxri Yudíugüxüۡ ɗ̲ľիŕŕǣӥǣӕǣ
nayaxucü ga Tupanaãrü uneta. Rü Tupanape۳xewa, rü taxuca۳x chima
nüma ga Melquisedé rü Tupanana naca Tupana nüxüۡ ͑իӕ͑ľҡǣ͑ɥǣЙɗǣ
na Abráüۡxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x ga Tupana. Melquisedérüüۡ ɗիɥËӥǣҡ̲̞ľ¡ɞҡǣ
7ॸRü guxãma meãma nüxüۡ tacua۳x rü Arãӡ‫ ڟ‬фüüۡ ɗիɥËӥ. Rü yemaca۳x ga Tupana
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃtogueca۳x Tupanana rü nüxüۡ naxuneta ga Nane ga
caxgu na tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x, rü Ngechuchu na tórü chogüruüۡ ya pai
ֆɗɥիüۡca۳x. 12ॸRü yemaca۳x ga Tupana rü naxümatüxüۡ ǣͅΎɥËȍŃфӥҡ̲ЙΎф%Ëӥ

yema Yudíugüarü paigüchicüüxüۡ tüxüۡ narüngüۡիŕŕֆľфӥҡ̲ɗիËӥ̲
͑ֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕǣæфɗѸҡӕ. Rü nüma tüxüۡ ͑ɗ̲ľիŕŕǣӥǣTupanape۳xewa. Rü
͑ɗիɥɗ͖u۳xma i aixcüma Tupanape۳xewa yemaca۳x Nanexüۡ namu ga Tupana na
tüxüۡ ֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡ. Rü guxüۡma ga yema tórü pecaduca۳x nayuxüۡca۳ի͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
Йɗǣӥфӥ̞ľ¡ɞҡ͑ɗիɥǣӥֆľфӥֆľ̲%Ëӥ tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma
͑ɗիɥǣ̲͑ӕ%իüۡ ga yema mugü ga gúxüۡ rü aixcüma Tupanamücügü
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. Natürü nüma ga ɗիɥǣӥիüۡca۳x. 20-21ॸRü yexguma Tupana
Cristu rü marü nanaxüchicüü ga yema togü ga paigüxüۡ ͑ǣӕËӕիŕŕǣӕ, rü
guxüۡma ga yema. 13-14ॸErü meãma nüxüۡ ͑͑͑ǣӕËӕիŕŕ̲фľ. Natürü yexguma
tacua۳x rü nüma ya tórü Cori ya Cristuxüۡ ֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕǣӕ͑ҡΔфӥ
Ngechuchu ya yima nachiga idexagücü ngüۡիŕŕфӕüۡ ֆЙɗֆɗɥիüۡca۳x, rü
фӥҡ̲̞ľ¡ɞҡ͑ɗիɥľфӥ͑ӥ̲фӥ nügüégagutama inaxuneta. Rü yemaca۳x
֤ӕĀҡ͑ɗիɥ. Rü nüxüۡ tacua۳x rü ga yexguma Cristuxüۡ ֆ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕǣӕ
taxuü̲ۡǣ֤ӕĀҡфӥЙɗ͑ɗիɥ, yerü ga rü ñanagürü:
ͅΎɥËȍŃфӥֆľիǣӕ̲ֆľ̲ЙɗǣӥËȍɗǣ “Choma i Cori ya Tupana rü marü
yadeaxgu rü taxuüۡma ga Yudátaaxüۡ cuxüۡ chaxuneta na guxüۡgutáma
͑իӕ͑ľҡ͑Йɗֆɗɥիüۡca۳x. 15ॸRü duüۡxüۡgüarü ngüۡիŕŕфӕüۡ ya pai
͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľ%nango۳x na Tupana нӕɗɥիüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥ
ɗֆ͑իΎիŕŕիüۡ ga guxüۡma ga yema mugü tagutáma chanaxüchicüü erü
ǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ga paigüchiga. Yerü ËȍӕǣӥŃǣǣӕɗËȍիӕ͑ľҡٚ,
nüma ga Tupana rü tüxna nanamu ga ñanagürü. 22ॸRü ñu۳xma na yemaãcü
Փӥիɗǣ͑ɥǣЙɗǣֆľիՓËիüۡcü ga nügüégagutama inaxunetaxüۡ ga Tupana,
ҡ̲̞ľ¡ɞҡɗիɥËӥ. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡΔфӥ rü nüxüۡ tacua۳x na aixcümaxüۡchima
æΎфɗֆɗɥիüۡ ya Melquisedérüüۡ ɗիɥËӥ, erü ֆľ̲Йɗǣӥфӥֆľիľф͑ֆɗɥիüۡ ya Cristu
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗЙɗǣӥфӥֆľիľф erü guxüۡgutáma Tupanape۳xewa tüxüۡ
͑ɗիɥ. 16ॸRü guxüۡma ga yema togü ga narüngüۡիŕŕ. 23ॸRü yema togü ga paigü
Йɗǣӥфӥ͑͑ǣӕËӕֆľфӥ̞ľ¡ɞҡ͑ɗիɥǣӥ. фӥ̲͑ӕիӡËȍɗ, yerü niyuetanü. Rü
Natürü nüma ga Cristu rü paixüۡ yemaca۳x taxucürüwama guxüۡguma
ningucuchi yerü poramaã yuwa ínarüda Йɗǣӥ͑ɗիɥǣӥ. 24ॸNatürü ñu۳xma na tórü
rü guxüۡǣӕ̲̲͑իŕËȍ͑ҡӥիüۡ ngüۡիŕŕфӕüۡ ya paixüۡ yangucuchixüۡ ya
nangüۡիŕŕիüۡca۳x. 17ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i Ngechuchu, фӥ͑ǣŕmaca۳x marü
Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü tórü taxuca۳xma texé ya togue tingucuchi, erü
Corichiga ñanagürü: nüma ya Ngechuchu rü tagutáma nayu.
“Cuma rü guxüۡgutáma duüۡxüۡgüarü 25ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ͖u۳xma i nüxüۡ‫ڟ‬
ngüۡիŕŕфӕüۡ ֆЙɗнӕɗիɥ natauxchaxüۡ na aixcüma tüxüۡ

Melquisedérüüۡٚ, ̲͑իŕիŕŕիüۡ ya guxãma ya yíxema
ñanagürü. 18-19ॸRü yemaca۳x ga Tupana norü ngüۡիŕŕ̲%ҽӕЙ͑իüۡtawa
rü ñoma ga naãnewa nanamu ga Nane, ngugüxe. Erü nüma ya Ngechuchu rü
yerü yema mugü ga paigüchiga guxüۡǣӕ̲̲͑իŕËȍ͑ҡӥ̲ŕt‫ ڟ‬üwa
nachogüxüۡca۳x. 26ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆ Āիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓɗ͑ǣŕ̲͑ËȍɗËɗ

Ngechuchu, фӥ͑ӥիɥËҡ̲͑ɗիɥɗЙɗֆ üünexüۡ ga Tupana üxüۡՓ͑ɗիɥɗtaxca۳x
tórü ngüۡիŕŕфӕüۡ ֆɗɥիüۡ i Tupanape۳xewa. ínac۳axüۡ. Ѡӥҡ̲͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥ
Erü nüma rü aixcüma naxüüne, rü paigürüüۡ ՓӥիɗֆɥЙҡֆĀӕüۡxüۡgü
nataxuma i chixexüۡ i nawa, rü nangearü üxüۡnewa Tupanana taxca۳x ínaca. 3ॸRü
pecaduã۳x yerü taguma taxrüüۡ pecadu guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥЙɗǣӥľфӕфӥ
naxü. Rü ñu۳xma rü guxüۡŕt‫ ڟ‬üwa nangucu na Tupanana naxãgüãxücۡ a۳x i
͑͑ǣŕի̲ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa i ãmaregü rü naxca۳x nadaiãxücۡ a۳x i
ҽӕЙ͑ɞ͑ǣŕի̲իüۡwa. 27ॸRü Ngechuchu naxüۡnagü na Tupana nüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ
фӥҡ̲͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗЙɗǣӥľфӕфüüۡ ͑ɗիɥ. ngechaüۡxücۡ a۳x i duüۡxüۡgüarü pecadugü. Rü
Erü nümagü rü nanaxwa۳xe na guxüۡ i yemaca۳x ga Ngechuchu rü Tupanana nügü
ngunexüۡgu Tupanaca۳x naxüۡnagü naxãmare rü duüۡxüۡgüarü pecaduca۳x nayu.
naćaixüۡ ͑͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ͑͑ӥիüۡ‫ڟ‬ 4ॸRü ñu۳xma i nüma ya Ngechuchu rü
nüxüۡ ngechaüۡxüۡca۳x i noxrütama Āիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑͑ǣŕի̲͑͑ǣŕm ‫ ڟ‬a

pecadugü rü guxüۡ i duüۡxüۡgüarü ۡ ۡ ۡ
tórü ngüիŕŕфӕü ֆЙɗֆɗɥիüca۳x i
pecadugü ta. Natürü nüma ga Tupanape۳xewa. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tama ñoma
Ngechuchu rü yexguma nügü inaxãxgu, ɗ͑%͑ľՓ͑ɗիɥɗЙɗֆɗɥիüۡ. Natürü
rü wüxicanatama pecaduca۳x nayu. Rü ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ
͑ǣŕ̲фӥǣӕիüۡguma name i ͑͑ǣŕի̲ǣӕфӥҡ%ӡËȍɗ̲Йɗ͑ɗիɥľфӥ
Tupanape۳xewa. 28ॸRü yema mugü ga ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥɗ͑ǣŕ̲
ͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ, rü duüۡxüۡgümarexüۡ Yudíugüarü paigü i Tupanana ãmare
͑իӕ͑ľҡ͑Йɗǣӥľфӕǣӥֆɗիɥǣӥիüۡca۳x. ãgüxüۡ ֆľ̲ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥ͑ӥիüۡ
Natürü nümagü rü ta nipecaduã۳xgü. ixuxüۡrüüۡ. Natürü nüma ya Ngechuchu rü
Natürü yemawena ga Tupana rü ҡ̲͑ǣŕ̲фüüۡ ͑ɗիɥľфӥĀիӡǣӕիüۡ i
nügüégagu Nanexüۡ naxuneta na tórü ͑%͑ľՓ͑ɗիɥɗ͑͑ǣŕի̲իüۡ na ngŕm ‫ ڟ‬a
ngüۡիŕŕфӕüۡ ֆɗɥիüۡca۳x. Rü yima Nane rü tüxüۡ nangüۡիŕŕիücۡ a۳x. 5ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
guxüۡguma mecüxüchi ya tórü puracü i ñoma i naãnewa naxügüxüۡ i
ͅիŕիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥ. Rü nüma rü ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥЙɗǣӥ, rü naxca۳x
guxüۡguma tüxüۡ narüngüۡիŕŕɗ nadauxüۡҡľǣӥ̲фľɗ͑ǣŕ̲ͮǣľËȍӕËȍӕ
Tupanape۳xewa. Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa üxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
nachica i nawa Tupanaca۳x napuracüexüۡ i
ͮǣľËȍӕËȍӕ͑ɗիɥֆҡΔфӥ
͑ǣŕ̲Йɗǣӥ, rü nanaxüchicüna۳xãgümare
ngüۡիŕŕфӕüۡ i Tupanape۳xewa
ɗ͑ǣŕ̲͑ËȍɗËɗͮǣľËȍӕËȍӕ͑Փ
1ॸѠӥ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ tixuxchaüۡxüۡ ͑ǣŕի̲իüۡ. Rü meãma nüxüۡ tacua۳x i
8 i ñu۳ի̲͑ɗիɥ͑ҡӥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ ya
tórü ngüۡիŕŕфӕüۡ ֆ̲ľիŕËȍɗËӥɗ
͑ǣŕ̲, ֆľфӥֆľիǣӕ̲ͅΎɥËȍŃ
naxüxchaüۡgu ga Tupanapata, rü Tupana
Tupanaxüۡtawa. Rü nüma rü Tupana Nane rü ñanagürü nüxüۡ:
ֆæфɗѸҡӕ͑ɗիɥ. ѠӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa i “¡Dücax, ̲ľ%͑͑ǣӕǣӥɗ͑ǣŕ̲
Tupanaãrü tügünecüwawa narüto erü cua۳xruüۡ ga cuxüۡ chawéxüۡ ga
guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥ. 2ॸRü ngŕm‫ ڟ‬a ma۳իЙӦ͑ľǣæȍɗ͑ɥwa! ‫ڟ‬ Rü
chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ na ínachoxüۡxüۡca۳x ga Equituarü

Ëӕ͑իӥիӥٚ, naãnewa. Yerü nümagü ga
ñanagürü. 6ॸNatürü nüma ya tórü yema duüۡxüۡgü rü tama chauga
ngüۡիŕŕфӕüۡ ֆæфɗѸҡӕфӥĀիӡǣӕիüۡ i ͑իɥ͑ӥŕфӥҡ̲͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣ
͑%͑ľՓ͑͑ǣŕի̲, rü ngŕm ‫ ڟ‬a ֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga chorü
ۡ
aixcümaxüchi Tupanape۳xewa taétüwa uneta, rü yemaca۳x íchanawogü.
nachogü. Ѡӥ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥЙɗǣӥ 10ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑Փ
фӥ͑ǣӕ͑իɥ%̲ǣֆľ̲͑ӕիËӥ̲üۡxüۡ nanguxgu na wena namaã

ǣӕ͑ľҡǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ. Natürü ichaxunetaxüۡ, фӥ͖%Ëӥҡ͑ɗիɥɗ
nüma ya Tupana rü marü tüxna nanaxã guxüۡma i Yudíugümaã
i wüxi i ngexwacaxüۡxüۡ i uneta erü ichaxunetaxüۡ: ‘Rü tá meãma
tamaã nüxüۡ ͑ɗիӕ͑æфɗѸҡӕֆɗɥիüۡ ya ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ
aixcüma tórü ngüۡիŕŕфӕüۡ ɗիɥËӥ. Rü nüma chacua۳իŕŕɗËȍΎфӥ̲ӕǣӥ͑
rü nayu na Tupanape۳xewa tüxüۡ ɗիËӥ̲͑%ŕՓ
ֆ̲ľիŕŕիüۡca۳x, rü ngŕm‫ ڟ‬a ͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x. Rü choma
TupanaxüۡҡՓ͑͑ǣŕի̲ɗ͖u۳xma na фӥҡ͑ΎфӥҽӕЙ͑Ëȍɗիɥ, rü
taétüwa nachogüxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ nümagü rü tá chorü duüۡxüۡgü
nüxüۡ tadau na Tupanaãrü uneta i ͑ɗիɥǣӥٔ. 11ॸRü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
ngexwacaxüۡxüۡ rü yema nuxcümaüۡxüۡ ga duüۡxüۡgü i choxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ, rü
ӕ͑ľҡфӥֆľիľфֆɗɥիüۡ na namexüۡ. 7ॸYerü aixcüma tá choxüۡ nacua۳xgü. Rü
ֆľիǣӕ̲Ëȍɗֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga uneta ͑ǣŕmaca۳x taxuca۳xtáma tü۳xcüüۡ
ǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü aixcüma nügümaã nüxüۡ nixugügü i
namexgu na duüۡxüۡgüxüۡ ËȍӕËȍɗǣ͑͑ǣŕ̲%ËӥËȍΎիüۡ
ֆ̲իŕիŕŕիüۡca۳x, rü marü taxuca۳x nacua۳xgüxüۡca۳x. Erü guxüۡma i
chima tanaxwa۳xe i to i ngexwacaxüۡxüۡ i chorü duüۡxüۡgü rü aixcüma tá
Tupanaãrü uneta. 8ॸNatürü nüma ga meã choxüۡ nacua۳xgü woo buxüۡ
Tupana rü nüxüۡ nadau na tama rü e۳xna yaxüۡ. 12ॸRü tá nüxüۡ‫ڟ‬
aixcüma nape۳xewa duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ changechaüۡ i norü
ֆ̲ľիŕŕիüۡ ǣֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga uneta chixexüۡgü, rü tá nüxüۡ
ǣͅΎɥËȍŃ͑͑ի%իüۡ. Rü yemaca۳x ga ichayarüngümaxüۡchi i norü
Tupana rü ñanagürü: ЙľËĀӕǣӥٚ,
“Wüxi i ngunexüۡ rü wena táxarü ñanagürü ga Tupana. 13ॸRü dücax,
guxüۡma i chorü duüۡxüۡgümaã ñu۳xma na Tupana ngexwacaxüۡxüۡ i
ichaxuneta. 9ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ unetachiga idexaxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ
chorü uneta i ngexwacaxüۡxüۡ, tacua۳ի͑ֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga uneta rü
фӥҡ%ӡҡ̲̲͑%͑Փӥիɗǣӕǣ marü nangupetüchaüۡxüۡ. Rü nüxüۡ
ֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga chorü uneta tacua۳x rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲фӥ
ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga perü ngupetüchaüۡxüۡ, rü paxa tá inayarüxo.
o۳xigümaã nüxüۡ chixuxüۡ ga Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥфӥ
yexguma nüxüۡ charüngüۡիŕŕǣӕ paigü, rü marü inayarüxoxchaüۡ na
Tupanape۳xewa duüۡxüۡgüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ. Tupanaãrü mugü nagu ümatügücü. 5ॸRü

Erü nüma ya Tupana rü marü Cristuxüۡ yema baúétüwa nayexmagü ga yema
͑ɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ͑ҡΔфӥ͑ǣüۡիŕŕфӕüۡ ҡիфľǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ chicüna۳xãgü ga
ֆɗɥիüۡca۳x i nape۳xewa. ixãxpe۳xatüxüۡ. Rü naxpe۳xatügümaã
nayadüxétügü ga yema baúãt‫ ڟ‬aüۡ. Rü
Tupanapata ga duüۡxüۡgü üxüۡnechiga rü
ֆľ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ chicüna۳xãgüarü
ҽӕЙ͑ЙҡֆĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
ngãxüۡՓ͑ɗիɥǣ͑ӥǣӥnango۳իŕŕիüۡxüۡ ga
͑ǣŕի̲͑ľËȍɗǣ
Tupana. Natürü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ
yexeraãcü nüxüۡ ҡɗիӕɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ. 6ॸRü
9
1ॸѠӥֆľիǣӕ̲͑ӕիËӥ̲ͅΎɥËȍŃ̲%
yadeaxgu rü nüxna naxããgu ga ՓӥիɗË͑ֆľ̲%Ëӥ̲͑͑ľիŕŕǣӥ%իüۡ

ֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga uneta, rü Tupana ga guxüۡma ga yema, rü ñu۳իӡËȍɗǣ
namaã nüxüۡ nixu na ñuxãcü paigü rü guxüۡǣӕ̲ֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga
nanaxwa۳xexüۡ na nüxüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡ. ͑ի̲Ëȍɥ%ǣӕ͑ËȍΎËӕիüۡ na yéma
Rü yexgumarüüۡ ta namaã nüxüۡ nixu na Tupana namaã nüxüۡ ixuxüۡãcüma nüxüۡ
ñuxãcü nanaxwa۳xexüۡ na naxca۳x yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x. 7ॸNatürü yema to ga
naxüãxüۡ ǣՓӥիɗǣɥЙҡǣ ͑ի̲Ëȍɥ%Փфӥֆľ̲Йɗǣӥфӥ
naxchirunaxca۳x na yéma nüxüۡ ãŕ۳իǣËӥիɗËҡ̲͑ɗիɥǣֆľի̲ӥËӕիüۡ.
yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x ga paigü. 2ॸRü guma Rü tama guxüۡguma yexma naxücu,
ɥЙҡǣnaxchirunaxca۳x rü natürü wüxicanatama yexma naxücu ga
͑ɗҡӥֆľ̲Ëȍɥ%. Ѡӥֆľ̲͑ի̲Ëȍɥ%ǣ wüxichigü ga taunecügu. Rü yexguma
͑ӥիɥф͑ՓɗիӥËӕիüۡ, rü “Nachica i yexma naxücuxgu rü yéma nanange ga
Ԗӥ͑ľիüۡٚ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. Rü yéma naxüۡnagü rü guma nagümaã yema
͑ֆľի̲ǣՓľфËȍɗËфӥ̲ľËȍǣЙ%ӡ baúxüۡ namaxcuétü. Rü yemaãcü ga
ga üünexüۡ nagu nuxüۡ. 3ॸRü yema to ga yema paigüarü ãŕ۳xgacü rü inanaxã ga
͑ի̲Ëȍɥ%ǣֆľ̲ guma nagü na noxrütama pecadu rü
ҡӥֆľ̲Ëȍɥ%իüۡca۳xwena üxüۡ rü “Nachica guxüۡma ga duüۡxüۡgüarü pecaduxüۡ
ɗԖӥ͑ľիüۡchixüۡٚ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. 4ॸRü iyanangümaxüۡca۳x ga Tupana. 8ॸNatürü
yéma nayexma ga yema mecha ga yema paigüarü ãŕ۳իǣËӥիɗËҡ̲͑ɗիɥǣ
uirunaxca۳x ga ngextá nawa yagugüãxüۡ ֆľ̲ͮËȍɗËǣԖӥ͑ľիüۡchixüۡgu ücuxüۡ
ga pumara ga yixixüۡ ga yexguma ga Tupana íyexmaxüۡwa. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
yaguxgu. Rü yéma nayexma ta ga yema ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ
baú ga Tupanaãrü mugü nagu namaã na taxucürüwama yexma Tupana
nanguxüۡgüxüۡ. Rü yema baú rü íyexmaxüۡgu nachocuxüۡ ga guxüۡma ga
guxüۡwama uirumaã natüxüne. Rü duüۡxüۡǣӥֆľфӥֆľիǣӕ̲͑ǣӕ͑իɥիǣӕ
yematama baúarü aixepewa nayexma ǣֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ rü
ga wüxi ga tüۡxüۡxãcü ga uirunaxca۳x ga nachu۳xu ga yema. 9ॸRü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
ֆľ̲Й%ӡǣĀիӡՓфӥyi۳ xüۡmaã pemaã nüxüۡ chixuchigaxüۡ, rü wüxi i
ããcuxüۡ. Rü yexgumarüüۡ ta yema baúarü cua۳xruüۡ ͑ɗիɥɗtaxca۳x i yixema na
aixepewa nayexma ga Arãӡ ‫ ڟ‬%фӥËիüۡruüۡ ñu۳ի̲ɗ̲իŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ
ga rüxüxüۡne, rü guma nutagü ga tadau rü yema ãmaregü ga Tupanana
naxãgüxüۡ rü yema naxüۡnagü ga ñanagürü. Rü yemaca۳x ga yema

Tupanaca۳x naćaixüۡ rü taxucürüwama Yudíugü, rü yexguma wüxi ga yuetaxüۡ
yema duüۡxüۡgüxüۡ ͑ɗ̲ľիŕŕ͑ɗիËӥ̲ ֆ͑ǣΥǣӥǣӥǣӕфӥnanaxwa۳xegü ga na
Tupanape۳xewa yamexüۡca۳x. 10ॸRü yema norü paixüۡtawa nagaãxüۡ ga wüxi ga
nuxcümaüۡgüxüۡ ǣ̲ӕǣӥǣΥ͑ǣӥËȍɗǣ woca na yema pai Tupanaca۳x
rü axeüۡgüchiga rü nacümagüchiga yamáxüۡca۳x rü na yaguãxüۡca۳x na
ɗիɥիüۡ, rü yema duüۡxüۡgüarü yemaãcü ga guma tanimaca rü dexágu
düxétüxüۡneca۳իɗËҡ̲͑ɗիɥǣӥ. Rü nagüãxüۡca۳x na yema duüۡxüۡgüxüۡ namaã
yemaca۳x tama yema duüۡxüۡgüxüۡ namaxcuxüۡca۳x na yemaãcü nüxna
͑ɗ̲ľիŕŕ͑ɗիËӥ̲Tupanape۳xewa ínayi۳ xüۡca۳x ga norü chixexüۡ. Natürü
yamexüۡca۳x. Rü woo napora ga yema yema rü duüۡxüۡgüarü
mugü ga noxrix, natürü yexguma düxétüxüۡ͑ľՓիɗËҡ̲̲͑͑ľիŕŕфӥ
ínanguxgu ga Cristu rü marü yexma tama norü maxüۡxüۡ ̲͑ľիŕŕ. 14ॸNatürü
nayacua۳x na duüۡxüۡgümaã naporaxüۡ. nagü ya Cristu rü yema naxüۡnagügüarü
11ॸNatürü i ñu۳xma rü marü ínangu ya yexera name erü tórü maxüۡ ̲͑ľիŕŕ͑
Cristu. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗɗիËӥ̲ҡΔфӥ aixcüma Tupanape۳xewa imexüۡca۳x. Rü
ngüۡիŕŕфӕüۡ ֆɗɥիüۡ i Tupanape۳xewa, rü æфɗѸҡӕфӥՓΎΎҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ rü
͑ǣǣӕ͑ɗիɥɗ͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i na nataxuxüۡ ga norü chixexüۡ, natürü
taguma gúxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ËȍɗËɗ Tupanana nügü naxã rü tórü pecaduca۳x
ngextá taétüwa ínachogüxüۡwa rü ͑ֆӕֆľфӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑͑ЙΎфիŕŕ.
ɗիËӥ̲͑իӥӥ͑ľľфӥҡ̲ǣӕ̲ɥЙҡ Ѡӥֆľ̲%ËӥËӕфӕËȍǣӕ͑͑¡իŕŕǣ
ga naxchirunaxca۳x ga duüۡxüۡgümare nagü. Rü ñu۳xma ya yima nagü rü ningu
üxüۡnerüüۡ ͑ɗիɥľфӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa na tüxüۡ ̲͑ľիŕŕիüۡca۳x i Tupanape۳xewa.
͑͑ǣŕի̲. 12ॸRü Cristu rü marü Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x taxuca۳xma tanaxwa۳xe na
Āիӡǣӕիüۡ i naãnegu naxücu i ngextá ͑ǣӕɗիɥիüۡ ǣֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ
ҽӕЙ͑ɞ͑ǣŕի̲իüۡwa. Rü taxuca۳xma ümatüxüۡ ga tama tüxna naxãxüۡ i maxüۡ i
tü۳xcüüۡ ՓӥիɗËȍɗǣӥֆҡӕ͑ľËӥǣӕ͑ǣŕի̲ taguma gúxüۡ. Rü ñu۳xma na Cristugagu
naxücu, erü marü guxüۡguma ngŕm ‫ ڟ‬a Tupanape۳xewa imexüۡ, rü nüma ya
͑͑ǣŕի̲ŕËȍ. Rü yexguma yexma Cristu rü tüxüۡ narüngüۡիŕŕ͑
naxücuxgu, rü tama yéma nanange ga naxüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ֆ̲իüۡcü
chibugügü rü wocaxacügügü na tüxüۡ‫ ڟ‬naxwa۳xexüۡ. 15ॸRü ñu۳xma na tórü
Tupanana naxããxüۡca۳x. Natürü nüma ga pecaduca۳x nayuxüۡ ga Ngechuchu ya
Cristu rü nagütama inaxã na yemaãcü Cristu, фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡΔфӥ͑ǣüۡիŕŕфӕüۡ i
naxütanüãxüۡca۳x ga tórü pecadugü rü Tupanape۳xewa, ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ
tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i taguma uneta i ngexwacaxüۡxüۡ nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ.
gúxüۡ. 13ॸѠӥֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ Rü ñu۳xma i yixema i Tupana tüxüۡ
ümatüxüۡ rü ñanagürü: idexechixe, rü tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i
٘ͮǣŕիǣӕ̲ҡľիŃֆӕľҡիüۡ ɗ͑ǣΥǣӥǣӕ, taguma gúxüۡ ega yima Naneãxüۡ‫ڟ‬
rü taxucürüwama Tupanapata ֆիΥǣӥǣӕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i
ya naxchirunaxca۳իǣӕҡիӥËӕٚ, guxüۡma i Tupanaãrü duüۡxüۡgü ga
͑ӕիËӥ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ choxüۡ namuxüۡ ͑͑ǣŕ̲Փ

i maxüۡ i taguma gúxüۡ yerü Cristu nayu nüxüۡ pecuáxüۡca۳x na aixcüma tá
na norü pecaduna ínanguxüۡիŕŕ%իüۡca۳x. pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡٚ,
16ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ֆӕիËȍüۡgu i wüxi i ñanagürü. 21ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣͅΎɥËȍŃфӥ
duüۡxüۡ, rü wüxi i poperagu nanaxümatü guma nagümaã nanamaxcuétü ga guma
na texé tá nayaxuxüۡ ɗ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü. ɥЙҡǣnaxchirunaxca۳x ga nawa
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲͑üۡիǣӕɗ͑ǣŕ̲ Tupanaxüۡ yacua۳xüüۡgüne. Rü
duüۡxüۡ, rü taxucürüwama texé tanayaxu yexgumarüüۡ ta nanamaxcutanü ga
ɗ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü. 17ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i guxüۡma ga yemaxüۡgü ga namaã
͑ǣŕ̲ЙΎЙľффӥҡ̲͑ЙΎфɗ Tupanaxüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡ ga guma
͑ǣŕիǣӕ̲̲͑üۡիǣӕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ. ɥЙҡфӥɗիľЙľՓֆľի̲ǣӥիüۡ. 22ॸRü
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲nayu۳իǣӕիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ nüxüۡ tacua۳x rü yema duüۡxüۡgü ga
naporaxüۡ. 18ॸRü nüma ga Cristu rü norü yexguma pecadu naxügügu rü
ֆӕ̲%͑ɗիɥǣTupanape۳xewa tüxüۡ Tupanape۳իľՓ͑ӥǣӥֆ̲ľիŕŕǣӥËȍüۡgu,
ֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡ. ֤ľфӥǣͅΎɥËȍŃфӥ͑ӥիüۡ rü norü paigüxüۡtawa nanaga ga wüxi ga
nixu rü yexguma texé pecaduã۳xgu rü naxüۡna na nüxü‫ ۡڟ‬yamáãxüۡca۳x rü
tanaxwa۳xe na tümaãrü paixüۡtawa ɗ͑¡ǣӥիŕŕ%իüۡca۳x na Tupana tama
tanagaxüۡ ga wüxi ga naxüۡna na napoxcuexüۡca۳x. Natürü ñu۳xma ya
tümaŕǣ‫ ڟ‬ǣӕ͑ֆӕիŕŕ%իüۡca۳x rü Tupana rü tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i tórü
inabaãxüۡca۳x ga nagü na Tupana tüxüۡ‫ڟ‬ chixexüۡ yerü tórü pecaduca۳x nayu ga
nüxüۡ ngechaüۡxüۡca۳x ga tümaãrü pecadu. Ngechuchu rü nagü inanaba. Rü
19ॸѠӥͅΎɥËȍŃфӥǣӕիüۡma ga ֆľիǣӕ̲Ëȍɗҡ%ӡËȍɗ̲nayu۳xgu rü
duüۡxüۡgüpe۳xewa nüxüۡ nixu ga guxüۡma nagü inabaãgu, rü taxucürüwa chima
ga Tupanaãrü mugü. Rü yemawena Tupana tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i tórü
nanayaxu ga wocaxacügügü rü pecadugü.
chibuxacügügü, rü dexámaã nanaxüéüۡ.
Cristu rü nayu na
Rü ñu۳իӡËȍɗ͑͑ֆիӕǣՓӥիɗǣ
ɗֆ͑իΎիŕŕ%իüۡca۳x i pecadu
͑ɥիËȍËӥӥիËӥфӥ͖ӕիфľǣҡӥa۳xmü ga
dauxüۡne, фӥֆľ̲͑ɥիËȍËӥӥǣӕ 23ॸRü yemaca۳x ga Tupana rü
nanabagümü. Rü yemamaã guma nuxcümaxüۡËȍɗ̲ͅΎɥËȍŃ̲%͑ӥիüۡ nixu
nagüwa nanacúe rü ñu۳իӡËȍɗ na paigü duüۡxüۡgüarü pecaduca۳x naćaixüۡ
nanamaxcuétü ga yema popera ga ga naxüۡnagü rü inabaãxüۡ ga nagü na
Tupanaãrü mugü nawa yexmaxüۡ. Rü yemaãcü Tupana tama napoxcuexücۡ a۳x ga
yexgumarüüۡ ta nayamaxcutanü ga duüۡxüۡgü. Natürü i ñu۳xma i yixema na
guxüۡma ga duüۡxüۡgü. 20ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ Tupana tüxüۡ idexechixüۡ, rü tüxüۡ‫ڟ‬
ͅΎɥËȍŃфӥ͖͑ǣӥфӥ͑ӥիüۡ ga duüۡxüۡgü: ͑͑ǣŕի̲ɗҡËȍɗËɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
“Tupana rü marü inaxuneta na pexüۡ yerü Nane ya Cristutama tórü pecaduca۳x
tá nangüۡիŕŕիüۡ. Rü daa nayu rü inanaba ga nagü. Rü yima nagü rü
nagümaã pexüۡ chimaxcutanü i Tupanape۳իľՓфӥЙΎф%Ëӥ͑ǣŕ̲
ñu۳ի̲ľфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗ naxüۡ͑ǣӥǣӥфӥֆľիľф͑фӥЙΎф̲ŕ. 24ॸRü
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ ͑ֆ̲ľիŕŕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü woo gúcü

ǣӕ̲ɥЙҡǣnaxchirunaxca۳x ga duüۡxüۡgü ga taunecügügu Tupanaca۳x nanadaiixüۡ
üxüۡnegu naxücu ya Cristu na ngŕm ‫ ڟ‬a ga naxüۡnagü na yemaãcü Tupanana
taétüwa nachogüxücۡ a۳x. Erü nüma ya nangaicamagüxüۡca۳x. Rü yemaãcü ga
Cristu rü marü Tupanaxüۡtawaxüchi nangu yema mugü rü taxucürüwama Cristurüüۡ
ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a ̲͑͑իŕիŕŕǣֆľ̲Āӕüۡxüۡgü. 2ॸRü
Nanatüpe۳իľՓ͑͑ǣŕի̲ɗ͖u۳xma na yexguma chi yema mugü aixcüma yema
ngŕm‫ ڟ‬a taétüwa nachogüxücۡ a۳x. 25ॸRü duüۡxüۡgüxüۡ ɗ̲ľիŕŕǣӕǣTupanape۳xewa,
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ фӥҡ%ӡËȍɗ̲͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕŕËȍ͑
guxüۡǣӕ̲ͮ͑ҡӥ͑͑ӥǣӥ͑ի%ŕËȍ͑ yapecaduãx‫ ڟ‬üۡ, rü chi nüxüۡ narüxoe na
͑ǣŕ̲%Ëӥtaxca۳x nayuuuxücۡ a۳x. Rü yema naxüۡnagü Tupanaca۳x naćaixüۡ. 3ॸNatürü
Yudíugüarü paigüarü ãŕ۳xgacügü rü gúcü yema na Tupanaca۳x naxüۡnagü naćaixüۡ
ǣҡӕ͑ľËӥǣӥǣӕǣӕ̲ɥЙҡǣӥӥ͑ľ͑ľǣӕ ga duüۡxüۡgü, rü norü pecaduarü
nachocuxüۡ na yéma Tupanana cua۳ի%Ëȍɗիŕŕфӕü̲ۡфľ͑ɗիɥǣǣәËӥǣ
naxãgüãxücۡ a۳x ga guma naxüۡnagügü. taunecügügu. 4ॸYerü guma nagü ga
26ॸNatürü ya Cristu, rü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ yema wocagü rü chibugü rü tama
gúcü ya taunecügügu Tupanana nügü ͑ЙΎф͑ɗֆ͑իΎիŕŕ%իüۡca۳x ga
͑ի%ŕËȍ, ľфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ pecadugü. 5ॸRü yemaca۳x ga Cristu ga
ֆɗիɥǣӕфӥËȍɗ͑Ύիфɗ͑%͑ľɗիӥǣӥǣӕ̲̲фӥ yexguma ñoma ga naãnewa
chi marü muŕ۳xpü۳xcüna taxca۳x nayu. ͑իӡիËȍüۡgu, rü Nanatüxüۡ ñanagürü:
Natürü ñomaüۡcüü ga Cristu rü marü ñoma “Tama cunaxwa۳xe na naxüۡnagü
ga naãnewa nangu na wüxicanatama nügü cuxca۳x naćaixüۡ i duüۡxüۡgü na
inaxãxücۡ a۳x rü pecaduca۳x nayuxücۡ a۳x. naxütanügüãxücۡ a۳x i norü
27-28ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ՓӥիɗË͑ҡ̲͑ֆӕľիüۡ i pecadugü. ͮҡӥфӥËӕ̲͑ľիŕŕɗ
duüۡxüۡgü naxüۡpa na Tupanape۳xewa ͖%Ëȍիӕ͑ľ͑͑ǣŕ̲̲%
nangugüxüۡ, rü yexgumarüüۡtama ga Cristu chanaxütanüxücۡ a۳x i pecadu. 6ॸRü
rü wüxicanatama nügü inaxã rü nayu na ҡ̲̲͑%Ëӕҡ%ŕɗ͑ǣŕ̲
ɗֆ͑իΎիŕŕ%իücۡ a۳x i muxüۡma i naxüۡnagü i cuxna naxãmaregüxüۡ
duüۡxüۡgüarü pecadugü. Natürü wena rü cuxca۳x naćaixüۡ rü yagugüxüۡ
ҡիфӥ͑ә̲͑իӡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑ na naxütanügüãxücۡ a۳x i norü
͑ә̲͑իӡիǣӕфӥҡ̲ЙľËĀӕфӥΎիŕŕՓ pecadugü. 7ॸRü yemaca۳x rü
ҡ͑ә̲͑իӡ. ͮҡӥфӥҡ͑ә̲͑իӡ͑ ñacharügü: ‘Dücax, Pa
̲͑իŕիŕŕ%իücۡ a۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ Chaunatüx, ĀիľËȍɗիɥ, rü nuã
duüۡxüۡgü i aixcüma ínan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ. cupe۳իľՓËȍ͑ǣŕի̲͑
chanaxüxücۡ a۳x i curü ngúchaüۡ rü
10
1ॸѠӥֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃ
ümatüxüۡ rü írarüwatama yema na chayuxücۡ a۳x, ͑ǣŕ̲Ëӕфӥ

ۡ ۡ
duüxügüca۳x nanango۳իŕŕǣҧacü tá na orewa chauchiga
naxüxüۡ ga Cristu. Natürü ga yema mugü naxümatüxüۡrüüۡ’, ͖Ëȍфӥǣӥٚ.
rü tama aixcüma Cristurüüۡ napora, yerü 8ॸRü yemaãcü ga Cristu rü nüxüۡ nixu na
taxucürüwama Tupanape۳xewa Tupana rü tama aixcüma namaã

͑ҡ%ŕիüۡ ga yema na naxca۳x nadaiãxüۡ wüxicanatama Tupanana nügü naxã rü

ga naxüۡnagü rü naxca۳x yagugüãxüۡ na nayu na guxüۡguma Tupanape۳xewa
naxütanügüãxüۡca۳x ga norü pecadugü timexüۡca۳x ya yíxema Tupanaca۳x tüxüۡ
ՓΎΎֆľ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡwa ֆիӥӥ͑ľիŕŕǣӥիľ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma
rü duüۡxüۡgüxüۡ namu na naxügüãxüۡ ga rü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ wena nügü inaxã
guxüۡma ga yema. 9ॸRü yemawena ga rü nayu, yerü wüxicanatama guxüۡma
Cristu, rü ñanagürü ta: ͑ɗ͑ǣӕҡ͑ӥիŕŕ. 15-16ॸѠӥҽӕЙ͑%ŕɗ
“Dücax, Pa Chaunatüx, ĀիľËȍɗիɥ, Ԗӥ͑ľիüۡ rü tüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ͑
rü nuã cupe۳իľՓËȍ͑ǣŕի̲ ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲, yerü nüma ga
na chanaxüxüۡca۳x i curü Tupana rü ñanagürü:
ngúchaüۡ rü duüۡxüۡgüarü ٘ͮǣŕիǣӕ̲͑Փ͑͑ǣӕիǣӕ͑Փľ͑
pecaduca۳x na chayuxüۡca۳իٚ, ͑ǣŕ̲֤ӕĀɞӕǣӥ̲%
ñanagürü. Rü yemawa nüxüۡ tacua۳x na ichaxunetaxüۡ, rü wüxi i
ҽӕЙ͑фӥ̲фӥɗֆ͑իΎիŕŕ%իüۡ na ngexwacaxüۡxüۡ i uneta tá nüxna
naxüۡnagü naxca۳x naćaixüۡ, yerü Nanexüۡ chaxã. Ѡӥҡ̲ľ%͑ǣŕ̲
͑ɗ͑ǣӕËӕËȍɗիŕŕ͑pecaduca۳x nayuxüۡ. duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ chacua۳իŕŕɗ
10ॸRü ñu۳xma na Ngechuchu ya Cristu ËȍΎфӥ̲ӕǣӥ͑ɗիËӥ̲͑%ŕՓ
naxüxüۡ ga yema Tupanaãrü ngúchaüۡ, rü ͑͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳x rü guxüۡguma
͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ͖u۳xma i Tupanape۳xewa ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕիücۡ a۳x. 17ॸRü tá nüxüۡ
ixüünexüۡ i yixema. Yerü nüma ga Cristu ichayarüngümaxüۡËȍɗɗ͑ǣŕ̲
rü Tupanana nügü naxã na duüۡxüۡǣӥфӥЙľËĀӕǣӥфӥ͑ǣŕ̲
wüxicanatama guxããrü pecaduca۳x chixexüۡ i naxügüxüۡ. Rü tagutáma
nayuxüۡ. 11ॸRü guxüۡma i Yudíugüarü Փľ͑͑ǣӕËȍфӥիɥ͑ӥٚ,
paigü rü wüxichigü i ngunexüۡgu rü ñanagürü. 18ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ tacua۳x
ҡӕЙӕËՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ na Tupanana фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑Āӕüۡxüۡgüaxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ
naxãgüãxüۡca۳x i naxüۡnagü i naxca۳x ngechaüۡgu i norü pecadugü, rü marü
nadaiiixüۡ. Rü guxüۡguma yemaãcü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ nanaxwa۳xe na wena
nanaxügüxüۡ natürü taguma aixcüma ҧacü i naxüۡnagü nüxna naxãgüxüۡ
inayarüxo ga norü pecadugü woo naxca۳x i pecadu.
yemaãcü na naxügüxüۡãxüۡ. 12ॸNatürü
̲ͮľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑͑ҡ͑ǣɗË̲ǣӥ
nüma ga Ngechuchu ya Cristu rü
wüxicanatama Tupanana nügü naxã na 19-20ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x
i ñu۳xma, Pa
guxããrü pecaduca۳x nayuxüۡca۳x. Rü æȍӕľ͑ľŕǣӥ, rü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ
yemawena rü ñu۳իӡËȍɗĀիӡՓ͑իӡфӥ tamuüۡŕ͑ҽӕЙ͑ɞ͑ǣŕի̲իüۡwa
Tupanaãrü tügünecüwawa nayarüto, ichocuxüۡ na namaãxüۡchi idexagüxüۡca۳x.
erü guxããrü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥɗ͖u۳xmax. Rü nuxcümaxüۡchima rü paigüarü
13ॸRü ngŕ̲‫͑ ڟ‬ɗիɥɗ͑͑ǣŕի̲իüۡ ãŕ۳xgacüxicatama yexma naxücu nagu
ñu۳xmatáta ya Tupana rü guxüۡma i norü ǣǣӕ̲ɥЙҡǣnaxchirunaxca۳x ga
uwanügüxüۡ nüxüۡ ͑ֆľիľфիŕŕ. 14ॸRü Tupana nawa yexmane. Rü
nüma ga Ngechuchu ya Cristu rü ҡիӕËӥфӥՓ̲͑ǣľիľфӥիӦիľ̲фľֆľի̲
taxücu. Natürü nüma ga Ngechuchu ya ngutaque۳xegüwa na íingugüüxüۡ. Erü

æфɗѸҡӕфӥ̲фӥɗ͑ֆ͑իΎիŕŕǣǣӕիüۡma nümaxüۡ rü marü nüxüۡ narüxoe na
ga yema ga yexguma curuchagu ngutaque۳իľՓ͑իɥիüۡ, rü tama
nayu۳xgu rü nagü inabaãgu na Tupana tanaxwa۳իľ͑͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ɗիɥǣӥիüۡ. Rü
ɞ͑ǣŕի̲իüۡwa tüxüۡ ֆËȍΎËӕիŕŕիüۡca۳x rü ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗֆɗǣӥիüۡ‫ڟ‬
namaãxüۡchi idexagüxüۡca۳x. Rü woo tanangúchaüۡիŕŕ͑ingutaque۳xegüxüۡ.
taxucürüwama Tupanana tangaicamagü Rü ñu۳xma na nüxüۡ icuáxüۡ na marü
ga noxrix, natürü nüma ga Cristu rü yangaicaxüۡ ya tórü Cori, rü yexeraãcü
nayu na tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x. Rü tanaxwa۳xe na yigüaxü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡիŕŕիüۡ.
͑ǣǣӕ͑ɗիɥɗ͖u۳xma i Tupanaxüۡtawa 26ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃæфɗѸҡӕիü‫ۡڟ‬
ingugüxüۡ. 21ॸѠӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ ֆիΥchire۳xgu ga noxrix rü ñu۳իӡËȍɗ

Tupanape۳xewa tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ i noxtacüma nüxüۡ tarüxoxgu, rü marü
guxãma i yixema i Tupanaãrü duüۡxüۡgü ͑ҡիӕ̲͖͑ӕի%Ëӥ̲͑ľիŕŕիüۡ i
ɗիɥǣӥիľ. 22ॸRü ñu۳xma na tüxüۡ‫ڟ‬ ͑ǣŕ̲ҡӥ̲%фӥЙľËĀӕɗ
͑͑ǣŕի̲իüۡ ya tórü ngüۡիŕŕфӕüۡ i Tupanape۳xewa. 27ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
Tupanape۳xewa, rü tanaxwa۳xe i aixcüma ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ΎիҡËӥ̲æфɗѸҡӕիüۡ
mexüۡ ɗҡ%ŕ̲%ҽӕЙ͑͑ tarüxoxgu, rü aixcümaxüۡchi tá tanayaxu
tangaicamagü na namaãxüۡchi ɗ͑ǣŕ̲ЙΎիËӕɗ%ӡËӥ̲իüۡ i Tupana tá
idexagüxüۡca۳x. Rü tanaxwa۳xe i aixcüma tüxüۡ namaã poxcuxüۡ rü yima üxü ya
ҡֆիΥǣӥ͑͑ӥ̲фӥҡ̲ľ%ҡӥիüۡ ۳ urane ya nawa tá ínaguxüۡ͑ľɗ͑ǣŕ̲
iya
nayaxuxüۡ yerü Cristu rü taxca۳x nayu na Tupanaãrü uwanügü. Ѡӥ͑ǣŕիɥËҡ̲
tüxüۡ‫ ڟ‬ɗֆ͑իΎիŕŕ%իüۡca۳x i tórü chixexüۡ ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ ínan۳g۳ӕիŕŕիüۡ ya yíxema
rü yemaca۳x marü naŕg‫ ڟ‬agu ítabaiüۡ. 23ॸRü Cristuxüۡ rüxoxe. 28ॸRü nüxüۡ tacua۳x rü
tanaxwa۳xe i aixcüma meã Cristuaxü‫ۡڟ‬ ֆľիǣӕ̲ҡľիŃҡ̲ͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥǣ
ҡֆիΥǣӥľËȍֆľфӥ͑ǣӥ̲%ҡӥիü‫ۡڟ‬ ɥ͑ӥǣӕфӥ͑ֆľի̲ǣӕǣҡիфľфӥe۳xna
ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕǣҡΔфӥËȍɗիľիüۡ. Rü tomaŕ۳xpü۳x ga duüۡxüۡgü ga tüxüۡ
͑ǣŕmaca۳x ítanan۳g۳ӕիŕŕ͑Փľ͑ҡիфӥ daugüxüۡ rü tüxüۡ ixugüexüۡ na aixcüma
͑ә̲͑իӡիüۡ na Nanatüxüۡtawa tüxüۡ ҡ̲͑ǣҡիɥ͑ӥիüۡ, rü ãŕ۳xgacügü rü
nagagüxüۡ. Rü taguma tanaxwa۳xe na noxtacüma tüxüۡ nima۳xgü rü tama nüxüۡ‫ڟ‬
nüxüۡ rüxoexüۡ ͑ֆիΥǣӥիüۡ, rü bai i tangechaüۡtümüüۡgü. 29ॸNatürü Tupana rü
írarüwa. Erü Tupana ga tamaã aixcüma yexeraãcü tá nanapoxcue i
ixunetacü na tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ, rü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗҡ̲ͮ͑ľǣɥ͑ӥŕիüۡ
aixcümaxüۡËȍɗҡ͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗǣӕիüۡma rü yima nagü ya pecaduarü piruüۡxüۡ
ga yema tamaã nüxüۡ yaxuxüۡ. 24ॸRü oexüۡ фӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i nüxüۡ
ñu۳ի̲͑͑ǣŕ̲%Ëӥҡӥիüۡ nangüۡիŕŕիüۡ ngechaüۡxüۡmaã guxchigagüxüۡ. 30ॸRü
ya Tupana, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma meãma nüxüۡ tacua۳x rü Tupana rü tama
naxca۳x tadaugü na ñuxãcü wüxichigü natüca۳xma ñanagürü:
yigü rüngüۡիŕŕǣӥիüۡ na yexeraãcü yigü ٘æȍΎ̲ҡ͑ɗիɥɗ̲͑%͑ӥիüۡ
ingechaüۡgüxüۡca۳x rü mexüۡ ixügüxüۡca۳x. chacuáxüۡ na ҧacü tá namaã
25ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma tórü chaxüxüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
chixexüۡ ügüxüۡ. Rü aixcüma tá ͑ɗիɥɗֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕ͑

Ëȍ͑ЙΎիËӕٚ, penaxüxüۡca۳x i Tupanaãrü ngúchaüۡ rü
ñanagürü. Rü yexgumarüüۡ ta ñanagürü: penayaxuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲%̲фľɗЙľ̲%
٘æȍΎ̲ҡҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥի͑ inaxunetaxüۡ. 37ॸErü Tupanaãrü ore i
chac۳axüۡ i wüxichigü i chorü ümatüxüۡwa rü ñanagürü:
duüۡxüۡgü i norü maxüۡËȍɗǣٚ, ٘ЬիիӥËȍɗҡՓľ͑ի%фӥ͑ә̲͑իӡ
ñanagürü. 31ॸRü dücax, rü aixcüma ya Cristu. ѠӥɗիËӥ̲ҡ%ӡҡ̲
namaxüۡ ya Tupana, фӥ͑ǣŕmaca۳x ega nuxcü ínangu. 38ॸNatürü yíxema
ҡ̲͑ǣɗիɥ͑ӥŕǣӕфӥՓӥիɗɗ ҡӥ̲%фӥΥǣǣӕchope۳xewa
%ӡËӥ̲իüۡchixüۡ ͑ɗիɥ͑name۳xgu inguxüۡ ̲ľիŕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma
na tüxüۡ napoxcuxüۡca۳x. 32ॸRü dücax, ҡֆիΥΥËӥ̲chauxca۳x tamaxüۡ.
̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑pecua۳xãchie ga ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ
͖ӕի%Ëӥ͑ֆɗɥիüۡ ga yexguma noxri ҡфӥիΎիǣӕ͑ҡֆիΥիüۡ, rü
Cristuxüۡ peyau۳xgu. Rü yexguma ga ËȍΎ̲фӥҡ%ӡҡ̲ҡӥ̲̲%
Йľ̲фӥֆľ̲͑ЙľֆիΥǣӥիüۡgagu rü Ëȍҡ%ŕٚ,
poraãcü guxchaxüۡgü pexüۡ nangupetü, ñanagürü. 39ॸNatürü i yixema rü tama
natürü tama Cristuxüۡ perüxoe rü bai ga ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nüxüۡ rüxoexüۡ i
írarüwa. 33ॸRü ñuxre ga pema rü Tupana tá poxcuexüۡrüüۡ ҡɗիɥǣӥ. Erü
duüۡxüۡgü pemaã naguxchigagü rü ֆɗիľ̲фӥ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡtanüxüۡ
guxãpe۳xewa pexüۡ nic۳uaixgü. Rü ҧoguã۳x ҡɗիɥǣӥ, фӥ͑ǣŕmaca۳x tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ
ga pema rü pegü ipeyaxãgü na yema maxüۡ i taguma gúxüۡ.
pemücügürüüۡ ngúxüۡ pingegüxüۡca۳x.
34ॸRü pema rü pexüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡgü Tórü õchiga
ga yema petanüxüۡǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ ga
11
1ॸRü ñu۳ի̲фӥҡΔфӥΥǣǣӕ͑ɗիɥɗ
poxcupataüۡwa yexmagüxüۡ. Rü nüxüۡ icuáxüۡ na aixcüma tá
ҡ%ŕ%Ëӥ̲ֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕǣ nayauxgüxüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
ֆľ̲ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ ga pexna irün۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ ga Tupana tamaã
napuxüۡxüۡ ga perü yemaxüۡgü. Rü tama ixunetaxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡΔфӥΥǣǣӕ͑ɗիɥɗ
naxca۳իЙľիΎľǣ%ŕ, yerü meãma nüxüۡ nüxüۡ icuáxüۡ na aixcüma Tupana tá
pecua۳իфӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa pexüۡ‫ڟ‬ ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥӕ͑ľҡɗ
͑͑ǣŕի̲ɗ͑ǣŕ̲Йľфӥ͑ǣŕ̲իüۡgüarü ñu۳xma tauta nüxüۡ idauxüۡ. 2ॸRü ñuxre ga
ֆľիľфɗիɥիüۡ, erü tagutáma nagu۳x. 35ॸRü nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigü rü
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xmax, rü tama name na Tupanaãxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ, rü yemaca۳x ga
nüxüۡ perüxoexüۡ na Cristuaxü‫ۡڟ‬ ҽӕЙ͑фӥ̲͑%͑ҡ%ŕ. 3ॸѠӥ͑ǣŕ̲
ЙľֆիΥǣӥիüۡ woo ҧacü pexüۡ üpetügu. ҡΔфӥΥǣǣӕ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ icuáxüۡ na
Erü marü nüxüۡ pecua۳x rü Tupana rü ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ na Tupana rü norü
aixcümaxüۡchi tá pexna nanaxã i perü oremaãmare nango۳իŕŕ%իüۡ ga ñoma ga
ãmare i maxüۡ i taguma gúxüۡ, erü naãne rü üa۳xcü rü tauemacü rü
Cristuaxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥ. 36ॸѠӥ͑ǣŕ̲ ՓΎф̲Ëӕфɗǣӥфӥŕիҡǣӥ. Rü yemaãcü
guxchaxüۡgü i pexüۡ ngupetüxüۡ, rü name ga Tupana, rü ngürüwa
nanango۳իŕŕ̲фľǣǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ rü nama۳x rü nanegü rü naneã۳xgü. Rü

ñu۳xma nüxüۡ idauxüۡ. 4ॸRü guma ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥǣͮΎŕ,‫ ڟ‬rü nanaxü ga
nuxcümaüۡcü ga Abé rü Tupanaãxü‫ۡڟ‬ guma wapuru, rü yemaãcü tama nayue
͑ֆիΥ. Rü yemaca۳իҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥ ga nüma rü napatacüۡ۳ãx۳ . Rü yemaãcü
rü nüxna nanaxã ga wüxi ga naxüۡna ga Tupanaãxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥ. Natürü yema togü
Tupanaca۳x yamáxüۡ. ͮҡӥфӥǣ͑ŕ͑ľŕ ga duüۡxüۡǣӥфӥҡ̲͑ֆիΥǣӥ, rü
ga Caɥ ‫ ڟ‬фӥҡ̲ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥфӥ yemaca۳x Tupana nanapoxcue. Natürü
tama nüxna nanaxã ga yema ãmare ga nüma ga Tupana rü Noŕx‫ ڟ‬üۡ nixu na
Tupana nüxü‫ ۡڟ‬naxwa۳xexüۡ. Rü yemaca۳x nape۳xewa namexüۡ, yerü nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥ.
‫ڟ‬
ga Tupana rü woo tama Caɥ̲%͑ҡ%ŕ, 8ॸRü guma tórü o۳xi ga Abráüۡ, rü
͑ҡӥфӥk¡Ń̲%͑ҡ%ŕфӥ͑ӥիüۡ nixu na Tupanaãxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥ. Rü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ

̲ľËӥֆɗɥիüۡ ֆľфӥ͑ֆիΥфӥ͑ǣ͑իɥ͑ӥ. ͑ǣ͑իɥ͑ӥիüۡ фӥ͑ӥի͑ֆիӡիüۡ ga
Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xmax na woo nayuxüۡ nanatüchiüۡ%͑ľ͑͑Փ͑իӡիüۡca۳x ga
ga Abé, natürü wüxi i tórü cua۳xruüۡ ͑ɗիɥ. yema naãne ga Tupana tá nüxna ãxüۡ na
Ƅфӥ͑Փ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ icuáxüۡ na Tupana ͑ΎիфӥիӥËȍɗֆɗɥիüۡca۳x. Rü yemaãcü
naxwa۳xexüۡ ͑ֆիΥǣӥիüۡ rü naga nanaxü ga yexguma Tupana namuxgu.
ɗիɥ͑ӥŕիüۡ. 5ॸRü Enó rü ta Tupanaãxü‫ۡڟ‬ Rü nanatüchiüۡ%͑ľՓɗ͑իӡ%Ëȍɗǣ
͑ֆիΥфӥ͑ǣ͑իɥ͑ӥ. Rü yemaca۳x Abráüۡ woo tama nüxüۡ na nacuáxüۡ ga
͑ɗիɥǣ̲͑ի%Ëӥҡ̲ֆǣ%իüۡ na tama ͑ǣľիҡҡ͑͑իӡիüۡ. 9ॸRü yexguma
nayuxüۡca۳x. Rü namücügü rü taguma nawa nanguxgu ga yema naãne ga
nüxüۡ inayangaugü, yerü Tupana Tupana namaã ixunetaxüۡ, rü ñoma
nayaga. Rü Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa ֆľի̲͑իӡ%͑ľ%իüۡrüü̲ۡфľɥЙҡǣ
nüxüۡ nixu rü yexguma tauta yagaãgu, naxchirunaxca۳xmaãmare naxãchiüۡ. Rü
ga Enó rü nanaxü ga yema Tupana yexgumarüüۡҡ̲͑ɗիɥǣӥǣ͑͑ľǣ
naxwa۳xexüۡ. 6ॸNatürü taxuacüma Tupana ʊËȍфӥ͑ҡǣkËΎ¡ӕ, yerü yexguma
ҡ̲%͑ҡ%ŕľǣҡ̲͑ӥիü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥǣӕ. nayaegu rü Abráüۡrüüۡ ñoma yexma
Rü yíxema Tupanamaã ãmücüchaüۡիŕ, ͑իɥ%͑ľ%իüۡrüü̲ۡфľ͑ɗիɥǣӥǣֆľ̲
rü tanaxwa۳իľ͑ҡֆիΥիüۡ na naãnewa. Ѡӥֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣӥǣ
aixcümaxüۡËȍɗ͑͑ǣŕի̲իüۡ ya Tupana guxüۡma ga nümagü ga na woo Tupana
rü nüma rü aixcüma tüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ rü namaã inaxunetaxüۡ ga na noxrüxüchi
ya yíxema naxca۳x daugüxe rü naga ֆɗɥիüۡca۳x ga yema naãne. 10ॸRü yemaãcü
ɥ͑ӥŕիŕ. 7ॸRü yexguma Noŕm ‫ ڟ‬aã yadeaxgu ga Abráüۡ, rü woo ñoma yexma
ga Tupana, rü nüma ga Noŕ ‫ ڟ‬фӥ͑ֆիΥ ͑իӡ%͑ľ%իüۡrüüۡmare yéma nayexma,
фӥ͑ǣ͑իɥ͑ӥ. Rü Tupana rü namaã natürü Tupanaãxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥËȍɗǣӥ̲,
nüxüۡ ͑ɗիӕфӥҡ͑ɞ͑͑ǣӕիŕŕ%իüۡ ga yerü nüxüۡ nacua۳x na Tupana tá
mucü ga taxüchicü ga taguma duüۡxüۡgü Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa na nagaxüۡ nawa
nüxüۡ daucü rü tá guxüۡwama ֆֆɗ̲ɥ%͑ľֆ͑ӥ̲ҡ̲͑իӥիüۡne ya
ɗ͑͑ǣӕ͑ľիŕŕËӥ. Rü namaã nüxüۡ nixu tagutáma iyarüxoxüۡne. 11ॸRü
ga na naxüãxüۡca۳x ga wüxi ga wapuru yexgumarüüۡҡ̲ɗֆɗիɥǣk¡фáüۡ nama۳x
ga taxüۡne na tama nayuexüۡca۳x ga nüma ga Chara. Rü woo ga na taguma
naxãxãcüchiréxüۡ yerü marü iyaxüchi, ̲ľիŕËȍɗիüۡ ɗĀիӡՓ͑ǣŕի̲իüۡ i

͑ҡӥфӥɗի%ի%ËӥֆľфӥɗֆիΥΥ̲͑ Tupanaxüۡtawa. Rü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ
ҽӕЙ͑фӥɗիËӥ̲ҡֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡ ga Tupana ga tama naxãnexüۡ na nügü
yema norü uneta ga tá na naxãxãcüxüۡ. yaxuxüۡ ͑͑ΎфӥҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ. Yerü
12ॸRü yemaãcü ga Abráüۡ rü woo marü nüma ga Tupana rü naxca۳ի̲͑͑ľիŕŕ
yaguã۳xüۡËȍɗ͑ֆɗɥիüۡ, natürü düxwa ǣՓӥիɗǣɥ%͑ľֆĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma ga wüxi ga nane, rü ͑ǣŕի̲͑ľ. 17-18ॸRü Tupana ga noxri rü
ǣӕ̲Փ͑ľ͑իɥǣ̲ӕիüۡma ga Abráüۡmaã nüxüۡ nixu rü ñanagürü:
nataagü. Rü ñu۳ի̲фӥ͖Ύ̲ŕիҡǣӥфüüۡ ٘æӕ͑ľֆʊËȍՓҡËӕիü‫ۡڟ‬
̲͑ӕիӡËȍɗ, rü ñoma naxnücü ya ͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիӡËȍɗիüۡtama i
taxuacüma yaxugücürüüۡ ͑ɗիɥǣӥ, yerü Ëӕҡǣӥٚ,
yemaãcü Abráüۡmaã inaxuneta ga ñanagürü. Rü Abráüۡ фӥ͑ֆիΥ͑
Tupana. 13ॸNatürü nümagü ga Abráüۡ rü Tupana rü aixcümaxüۡchi tá na
ʊËȍфӥkËΎ¡ӕфӥ͑ֆӕľ, rü yemaca۳x ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡ ga yema namaã
tama nüxüۡ nadaugü ga guxüۡma ga inaxunetaxüۡ. Rü yemaca۳x ga yexguma
nataagü i ñu۳ի̲͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ, rü tama Tupana nüxüۡ ü۳իǣӕфӥʊËȍca۳x nüxna
namaã inacua۳xgü ga yema naãne ga nacaxgu na naxca۳x yamáãxüۡca۳x, rü
noxri Abráüۡmaã nüxüۡ yaxuxüۡ ga nüma ga Abráüۡ rü tama nanachu۳xu. Rü
Tupana. Natürü Tupanaãxüۡ‫ڟ‬ ínamemare na Tupanaca۳x yamáãxüۡ ga
͑ֆիΥǣӥ̲, rü yemaca۳x nüxüۡ guma nane ga nügümaã wüxicacü.
nacua۳xgü rü Tupana rü tá aixcüma na 19ॸYerü nüma ga Abráüۡ фӥ͑ֆիΥ͑
ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡ ga yema norü uneta ga Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬natauxchaxüۡ na wena

namaã nüxüۡ yaxuxüۡ. Ѡӥ͑ҡ%ŕǣӥֆľфӥ ̲͑իŕիŕŕ%իüۡ i yuexüۡ. Rü yemaca۳x ga
nüxüۡ nacua۳իǣӥ͑ҡ%ӡҡ̲ǣӕիüۡguma Abráüۡ rü ínamemare na Tupanaca۳x
ñoma ga naãnewa na nanexüۡ yamáxüۡ ֆľфӥ͑ֆիΥ͑ҽӕЙ͑
nayexmagüechaxüۡ, rü yemaca۳x nüxüۡ фӥՓľ͑ҡ̲͑իŕŕ%իüۡ. Rü
nixugüe na to i nachiüۡãnecü۳ۡãx۳ rüüۡmare aixcümaxüۡchi yemaãcü Abráüۡca۳x
ֆɗիɥǣӥիüۡ ga ñoma ga naãnewa. 14ॸRü nanaxü ga Tupana, yerü woo ñoma
nümagü rü yema oremaã meãma tüxüۡ marü nayuxüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ľ, natürü ga
nüxüۡ nacua۳իŕŕ͑ҡ̲͖Ύ̲ǣ Tupana rü maxüۡcü nüxna nanamu. Rü
͑%͑ľǣӕիɗËҡ̲͑իɥ͑ӥŕիüۡ natürü yema rü wüxi ga tórü cua۳xruüۡ ͑ɗիɥ͑
ínan۳g۳ӕիŕŕǣӥ%իüۡ i to i nachica i ͖ӕի%ËӥɗիËӥ̲ֆիΥΥիüۡ ga Abráüۡ.
Āիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ. 15ॸRü 20ॸѠӥǣӕ̲ʊËȍфӥҡҽӕЙ͑%իü‫ۡڟ‬
nümagü rü yexguma chi ͑ֆիΥ. Rü yemaca۳x ga yexguma marü

nanaxwa۳xegügu ga naxca۳x na naya۳xgu, фӥ͑ֆӕ̲ӥիŕфӥҽӕЙ͑͑
nawoeguxüۡ ga yema naãne ga noxri naca na nanegü ga Acobu rü Echaúxüۡ
͑Փ͑ľ͑իɥիüۡ, фӥҡ%ӡËȍɗ̲͑ӥիüۡ‫ڟ‬ nangüۡիŕŕիüۡca۳x. Ѡӥֆľ̲%Ëӥ͑ֆӕ̲ӥիŕ
naguxcha rü chi naxca۳x nawoegu. ֆľфӥɗիËӥ̲͑ֆիΥ͑ҽӕЙ͑ҡ
16ॸNatürü ga nümagü rü nüxü‫ۡڟ‬ ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ ga yema nüxna naxca۳x
nangúchaüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲͑%͑ľɗ nac۳axüۡ. 21ॸRü guma Acobu rü ta
Tupanaãxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥ. Rü yemaca۳x ga rü tama nanaxwa۳xe na nügü yaxuxüۡ na

yexguma marü naya۳xgu rü Equituaneãrü ãŕ۳իǣËӥիËӥ͑ǣɥ͑ľ͑
nayuxchaüۡgu, rü norü caxüۡxüۡmaã nügü ֆɗɥիüۡ, yerü naxca۳իфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑
ɗ͑ËȍɗիŕŕфӥҽӕЙ͑իüۡ nicua۳xüüۡ. Rü natanüxüۡgü ga Yudíugümaã wüxigu
͑ֆӕ̲ӥիŕфӥҽӕЙ͑͑͑Ë͑ ngúxüۡ yangexüۡ. Rü tama nanaxwa۳xe na
nataagü ga Yuche nanegüxüۡ ҧacü ga ñoma ga naãneãrü chixexüۡmaã
nangüۡիŕŕիüۡca۳x. Ѡӥֆľ̲%Ëӥ͑ֆӕ̲ӥիŕ ͑ӥǣӥ͑͑ҡ%ŕիŕŕիüۡ, yerü nüxüۡ nacua۳x
ֆľфӥɗիËӥ̲͑ֆիΥ͑ҽӕЙ͑ҡ фӥֆľ̲ҡ%ŕфӥЙի%Ëȍɗфӕü̲ۡфľ͑ɗիɥ.
ֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ ga yema Abráüۡmaã 26ॸRü yexgumarüüۡ ͑Āիӡǣӕիüۡ ga
inaxunetaxüۡ. 22ॸRü guma Yuche rü ta ͑%͑ľ͑͑ֆիӡիüۡ ga Cristu na ngúxüۡ

Tupanaãxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥ. Rü yemaca۳x ga yangexüۡca۳x, rü yexgumarüüۡ ҡ͑ɗիɥǣ
yexguma nayuxchaüۡgu, rü ͅΎɥËȍŃǣãŕ۳իǣËӥЙҡ͑͑ֆիӡիüۡ,
natanüxüۡmaã nüxüۡ nixu rü ñanagürü: yerü naxca۳իфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑
“Tataagü rü yixcüra rü tá ínachoxüۡ i natanüxüۡgü ga Yudíugümaã wüxigu
nuã Equituanewa na nawa ngúxüۡ yangexüۡ. Natürü taxuca۳xma
͑իɥիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑%͑ľǣ yema ngúxüۡǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ, yerü nüxüۡ
Tupana tórü o۳xi ga Abráüۡmaã nacua۳x rü tá wüxi i ngunexüۡgu
nüxüۡ ixuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ Tupanaxüۡtawa na nayauxãxüۡ i norü
ngŕ̲ ‫͑ ڟ‬իɥիǣӕ, rü chanaxwa۳xe natanü. 27-28ॸѠӥֆľ̲͑ֆիΥΥիüۡca۳x
‫ ڟ‬a
ya chauxchina۳xãgü rü ta ngŕm ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥիüۡ ǣͅΎɥËȍŃ.
͑͑͑͑͑ǣŕի̲ Rü yemaca۳x ga yexguma Tupana
yata۳xgüãxüۡca۳իٚ, namuxgu ga na naxüãxüۡ ga üpetüchiga,
ñanagürü. 23ॸRü yemawena rü mucüma фӥ͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣֆľ̲ҽӕЙ͑
ga taunecügü rü nimu ga yema duüۡxüۡgü namuxüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲ǣͅΎɥËȍŃфӥ
ga Equituanewa. Rü yema nachiüۡãneãrü guxüۡma ga natanüxüۡgü ga Yudíugüxüۡ
ãŕ۳xgacü, rü tama nanaxwa۳xe na ̲͑ӕ͑ՓӥիɗËȍɗǣӥǣɥЙҡՓ
ֆľիľф%Ëӥֆ̲ӕŕҡ͑ӥիüۡ, rü yemaca۳x yamáãxüۡca۳x ga wüxi ga carneruxacü na
nanamu na tüxüۡ nad۳aixüۡca۳x ga guxãma yemagümaã namaxcuãxüۡca۳x ga
ga buxe ga iyatüxe ga yexwacax naã۳xpatagü. Rü ñanagürü nüxüۡ:
ɗ¡ӕľҡ͑ӥիŕ. ͮҡӥфӥ͑͑ҡӥфӥ͑ŕǣ “Ñoma i chütaxüۡgu rü tá Tupana
guma tórü o۳իɗǣͅΎɥËȍŃ, rü aixcüma núma Equituanewa nanamu i
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ҡֆիΥǣӥ. Rü yemaca۳x ga wüxi i norü orearü ngeruüۡ i
ֆľիǣӕ̲͑Ύիфɗ͑¡ӕիǣӕǣͅΎɥËȍŃ, rü ĀիӡËüãۡ۳ x۳ rü tá nanadai ya yima
tomaŕ۳xpü۳x ga tauemacügu itayacu۳xgü, nüxira bucü ya Eqüituanecüãۡ۳ x۳ gü
yerü nüxüۡ ҡĀӕǣӥ̲͑͑ľիŕËȍɗիüۡ rü ͑͑ľɗՓӥիɗËȍɗǣӥֆɥЙҡՓ.
tama naxca۳x tamuüۡŕǣֆľ̲ ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ֆɗ̲͑ǣӥ̲%
Equituaneãrü ãŕ۳xgacüarü ore ga woo na penamaxcuxgu i perü ɥã۳xpata, rü
naxunagüãxüۡ ga na buxe tüxüۡ nad۳aixüۡ. ҡ%ӡҡ̲ЙľËȍɗüۡǣӕ͑իӥËӕٚ,
24-25ॸѠӥͅΎɥËȍŃфӥҡҽӕЙ͑%իü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥ. ñanagürü. Ѡӥֆľ̲%ËӥǣͅΎɥËȍŃфӥ
Rü yemaca۳x ga yexguma marü naya۳xgu ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥֆľфӥ͑ӥիü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥ. Rü
yemaca۳x ga yema orearü ngeruüۡ ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga Tupanaãrü orearü

ĀիӡËüã۳ۡ x۳ rü taxuüۡma ga Yudíugünexüۡ uruüۡgü. 33ॸѠӥֆľ̲͑ֆիΥǣӥ%իücۡ a۳ի͑ɗիɥ
nima۳x. Ѡӥֆľ̲͑ֆիΥΥիücۡ a۳ի͑ɗիɥǣ ga Tupana nüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ. Rü yemaãcü
ɞ͑իӡիӡիüۡ ga Equituarü naãnewa, rü tama to ga nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügüxüۡ
naxca۳x namuüۡxüۡ na guma Equituaneãrü ͑фӥЙΎф̲ŕǣӥ, rü meãma norü
ãŕ۳xgacü tá namaã nanuxüۡ. Rü taguma duüۡxüۡgümaã inacua۳xgü rü aixcüma
nüxüۡ ͑фӥիΎǣҽӕЙ͑Փľ͑͑իӡիüۡ, nanayauxgü ga yema Tupana namaã
ֆľфӥҽӕЙ͑ֆŕիüۡgucüarü ngúchaüۡ ixunetaxüۡ. Rü yemaca۳x ga yexguma woo
naxü. 29ॸRü yema duüۡxüۡǣӥǣͅΎɥËȍŃՓľ aitanügu yata۳xcuchigüãgu, rü taxuüۡma
фӥիɥիüۡ фӥҡ͑ֆիΥǣӥ. Rü yemaca۳x ga namaã naxü ga aigü yerü Tupana nüxna
yexguma yema Taxtü ga Dauchiüxüۡwa nadau. 34ॸRü yexguma norü uwanügü
nangugügu, rü yema dexá rü nügüna üxüxetüwa yawocuxgu, rü taxuüۡma nüxüۡ
͑ɗիɥǣËȍɗ, rü nipaaneãchi, rü yéma nichoüۡ. naxüpetü rü tama nixae, yerü Tupanaãxüۡ‫ڟ‬
Natürü yexguma yema Equituanecüãۡ۳ x۳ ga ͑ֆիΥǣӥфӥ͑ӥ̲фӥ͑ӥի͑͑Āӕ. Rü
Ëȍӕффǣӥǣ͑Փľ͑ǣŕǣӥիüۡ nawe yexguma togü taramaã nadaixchaüۡgu, rü
ichoüۡgu, rü yexma nayiama, yerü Tupana nüxüۡ narüngüۡիŕŕ͑ҡիӕüۡma
Փľ͑ի%фӥ͑ӥǣӥ͑͑իɥǣֆľ̲Āľի. nüxüۡ üpetüxücۡ a۳x. Rü yexguma naturaegu
30ॸѠӥֆľիǣӕ̲ǣӕ̲ɥ%͑ľǣ֤ľфɗËәՓ rü norü uwanügü nadaixchaüۡgu, rü
nangugügu ga yema duüۡxüۡgü, rü ҽӕЙ͑͑͑ЙΎфľիŕŕ. Rü yexguma to ga
taxucürüwama nichocu, yerü guxüۡwama nachiüۡãneãrü churaragümaã nügü
naxãxtapü۳x. Natürü Tupanaãxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ, nadaixgu, rü yema togü ga churaragüxüۡ
rü yemaca۳իҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕфӥ7 ga narüyexeragü. 35ॸRü nayexma ga ngexüۡgü
ngunexüۡ nüxüۡ ínichoeguãchitanücüü, ga yuexacüxüۡ, natürü yema naxãcügü rü
yema Tupana namaã nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ. wenaxãrü ínarüdagü yerü Tupanaãxü‫ۡڟ‬
Natürü yexguma norü 7 ga ngunexüۡwa ͑ֆիΥǣӥ. Natürü nayexma ga togü ga
nanguxgu, фӥ͑ӥŕËȍ̲niwa۳xgütapü۳x, rü poraãcü ngúxüۡ ingegüxüۡ yerü norü
yemaãcü nichocu. 31ॸNatürü yema nge ga uwanügü yemaãcü namaã nachopetü na
Yericúcüãۡ۳ x۳ ga Raá, rü woo chixri imaxüۡ ga Tupanaxüۡ ínata۳xgüxücۡ a۳x. Natürü ga
noxrix, natürü yexguma yéma nangugügu nümagü rü tama Tupanaxüۡ ínata۳xgü rü
ga yema taxre ga Yudíugü ga bexma yemaca۳x nayue, yerü naxca۳x rü
͑ǣӕǣӥҡľՓֆŃ̲ɥիüۡ, фӥ͑ǣɥ̲ɗֆɗիɥǣ ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑Փľ̲͑͑իŕիüۡ rü
nüxüۡ nangüۡիŕŕիüۡ. Rü yemaca۳x tama yema nayauxgüãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma
togü ga Yericúcüãۡ۳ x۳ ga tama Tupanaga gúxüۡ. 36ॸRü nayexma ta ga ñuxre ga togü
ɥ͑ӥŕիüۡrüüۡ iyu, yerü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ɗֆիΥ. ǣֆիΥǣӥիüۡ ga duüۡxüۡgü nüxüۡ cugüexüۡ,
32ॸ¿Rü ñu۳xma rü ҧacü i togü i rü yac۳uaixgüxüۡ, rü cadenamaã
duüۡxüۡgüchigaxüۡ tá pemaã chixuxüۡ? Rü yana۳ɥ ۳xgüxüۡ, rü poxcupataüۡgu nawocuxüۡ.
changechica na pemaã nüxüۡ chixuxücۡ a۳x i 37ॸRü ñuxre ga nümagü rü togü nutamaã
nachiga ga yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga ɞ̲͑͑ӕիӡËȍɗǣӥфӥֆľ̲%Ëӥ͑͑Āɗ. Rü

ãŕ۳իǣËӥǣӥǣ֤ľĀľӢфӥ´ффӥæȍüۡchóüۡ ñuxre ga nümagü rü togü nayaw۳ %ɥիֆľǣӥ
rü Yeté rü Dabí rü Chamuŕ,‫ ڟ‬rü guxüۡma ga rü nayue. Rü ñuxre ga nümagü rü togü
ngúxüۡ nüxüۡ ͑ɗ͑ǣľիŕŕǣӥ͑ҽӕЙ͑իüۡ tarüxoe i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ЙľËĀӕɗҡӥիüۡ

ínata۳xgüxücۡ a۳x. Rü ñuxre ga nümagü rü ɞҡӥľիŕŕիüۡ rü tüxü‫͑ ۡڟ‬ǣӕիËȍիŕŕիüۡ na
togü taramaã nanadai. Rü ñuxre ga ̲ľ%ֆիΥǣӥիüۡ! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%Йիnaxca۳x
͑ӥ̲ǣӥфӥ͑ӕ͑ľ͑͑իɥ̲фľфӥ tadaugü na meã Tupanaca۳իɗ̲իŕիüۡ rü
carnerucha۳xmüüۡ rü guxüۡguma aixcüma naxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
chibucha۳xmüüۡmaãmare nixãxchiru. Rü tüxüۡ‫ ڟ‬nanaxwa۳xexüۡ! 2ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
taxuüۡma nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma, фӥ͑Ëȍɗիľ%ŕǣӥ tanangugü na ñuxãcü namaxüۡxüۡ ga
yerü norü uwanügü rü chixri namaã ͮǣľËȍӕËȍӕфӥ͑ǣӕҡիɥɗ͑Ëӥ̲. Yerü
nachopetü. 38ॸRü ñoma ga naãnecüãۡ۳ x۳ rü ͑ӥ̲͑ɗիɥǣ͑ӕիËӥ̲͑ǣӕ͑իɥ͑ӥիüۡ
naxchi naxaie, natürü Tupana rü nüxüۡ ͖͑ӕի%ËӥҡΔфӥΥǣǣӕҡҡӥիüۡ
nangechaüۡ. Rü ñoma ga naãnewa rü norü ̲͑իŕիŕŕիüۡ фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡӥիüۡ
ӕՓ͑ӥǣӥËȍիՓ͑ӕ͑ľ͑͑իɥ̲фľǣ nangüۡիŕŕիüۡ na aixcüma meã
taxúema íxãpataxüۡwa. Rü ngürüanegu ֆիΥǣӥľËȍիüۡca۳ի͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
nipexüۡtanümare yerü nangepatagü . 39ॸRü naxüۡtawa ingugüxüۡca۳x. Rü nüma rü
guxüۡma ga yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga tama nügü nachu۳xu na curuchawa
duüۡxüۡǣӥфӥՓΎΎ͑ΎфӥΥǣǣӕҽӕЙ͑ ngúxüۡ yangexüۡ, фӥҡ̲͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ
̲͑%͑ҡ%ŕիüۡ, natürü taxuüۡma ga ga yema ãne na yangexüۡ, natürü
nümagü rü guxüۡxüۡma nadau ga yema ͑ҡ%ŕիüۡchi yerü nüxüۡ nacua۳x na
mexüۡgü ga Tupana namaã ixunetaxüۡ. 40ॸRü yemawena rü tá muxüۡma i duüۡxüۡgü
yemaãcü namaã nangupetü ga yema nayauxgüxüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü
duüۡxüۡgü, yerü ga Tupana rü tagu ñu۳xma rü Tupanaãrü tügünecüwawa
͑фӥիɥ͑ӥфӥҡ̲nanaxwa۳իľ͑͑ӥիɥф narüto na ngŕm ‫ ڟ‬a guxããrü ãŕ۳xgacü
͑ӥիɥËֆ̲ľիŕŕǣӥ%իüۡ, natürü nanaxwa۳xe ۡ 3
ֆɗɥիüca۳x. ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ͑͑ǣӕǣӥфӥ
͑ҡ̲%Փӥիɗǣӕֆ̲ľիŕŕǣӥ%իüۡ. Rü ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͖͑ӕի%Ëӥǣ
ñu۳ի̲ɗֆɗիľ̲͑ֆիΥǣӥիüۡ, rü yema ͮǣľËȍӕËȍӕфӥֆի̲͑͑%͑իɥ͑ӥիüۡ
nuxcümaüۡgüxüۡ ga duüۡxüۡgürüüۡ Tupanaãrü ga yema ngúxüۡ ga nüxüۡ ֆ͑ǣľիŕŕǣӥիüۡ
duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ, yerü Nane ya Ngechuchu ga yema duüۡxüۡgü ga pecaduã۳xgüxüۡ. Rü
rü guxãca۳xma nayu. Rü wüxi i ngunexüۡ rü nüma ga Ngechuchu rü yemaãcü yema
tá taxca۳ի͑ә̲͑իӡ͑͑ӥǣӥիüۡtawa tüxüۡ ngúxü̲ۡ%ֆի͑͑իɥ͑ӥ͑Йľ̲фӥ
nagagüxücۡ a۳x na ngŕm‫ ڟ‬a tama nüxüۡ perüc۳h۳auxüۡca۳x rü tama nüxüۡ
ۡ
ɗ͑ǣŕի̲ǣӥľËȍիüca۳x. perüxoexüۡca۳x na nüxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ. 4ॸRü
ñu۳ի̲ɗЙľ̲͑ЙľֆիΥǣӥիüۡ, rü ngúxüۡ
̲ͮľ͑ɗիɥɗͮǣľËȍӕËȍӕËӥ̲ǣӕҡիɥ
pingegü erü pecaduxüۡ perüxoe. Natürü
1ॸRü ñu۳xma na nüxüۡ icuáxüۡ na
12 ñuxãcü aixcüma Tupanaãxüۡ‫ڟ‬

ֆիΥǣӥ%իüۡ ga guxüۡma ga yema
taxúema ga petanüwa rü yemaca۳x
Cristurüüۡ yuwa tangu. 5ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
nüxna pecua۳xãchie i norü ore ya
nuxcümaüۡgüxüۡ ga duüۡxüۡgü, фӥ͑ǣŕ̲ Tupana i namaã pexüۡ yaxucu۳իŕǣӥիüۡ i
rü wüxi i tórü cua۳xruüۡ ͑ɗիɥ͖͑ӕի%Ëӥ ñu۳ի̲͑͑ի%ËӥǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ. Erü
Tupana naxwa۳xexüۡ na naxca۳իɗ̲իŕիüۡ. ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľɗӥ̲ҡӥիüۡwa rü
Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xmax, ‫ؽ‬фӥ͑ǣɥի%͑ӥիüۡ ñanagürü:
“Pa Chaunex, ‫ؽ‬ҡ%իӢɗ͑ӥիüۡ cuxoxüۡ i ɗիËӥ̲ҡ̲ҡҡ%ŕǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲

͑ǣŕիǣӕ̲Ëӕիüۡ Tupana tüxüۡ iyarüwe۳ի%Ëȍɗիŕŕǣӕ, erü
icharüwe۳ի%Ëȍɗիŕŕǣӕ! ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗ tüxü‫ ۡڟ‬nangu۳x. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Փľ͑ɗ
cuyarümaxãchixüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣɗիɥ͑ӥŕǣӕфӥֆ͑ǣӕիŕŕǣӕ
cuxüۡ chaxucu۳իŕǣӕ! 6ॸErü nüma ɗ͑ǣŕ̲ҡ̲%͑ӥիüۡ yaxuxüۡ, rü
ya Cori ya Tupana rü tüxüۡ ɗիËӥ̲ҡҡ%ŕǣӥ.
inayarüwe۳ի%Ëȍɗիŕŕֆֆɞիľ̲
ͮի%ӡËӥ̲͑ҡ̲ҽӕЙ͑ǣɗիɥ͑ӥŕիüۡ
tüxüۡ nangechaüۡիŕ. Rü tüxna
nanac۳uaixca ya yíxema 12ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma na ngúxüۡ
naxãcüxüۡ tüxüۡ nayaxúxe, na pingegüxüۡ rü pipaexüۡ na Tupanawe

͑ǣŕ̲%Ëӥҡӥիüۡ nangu۳իŕŕիüۡca۳x Йľфӥիɥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥ
na ñuxãcü nanaxwa۳xexüۡ na ЙľЙΎфľիŕŕ%̲͑͑Ύիфɗфüüۡtama meã
naxca۳x tamaxüۡxüۡٚ, ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x. 13ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ñanagürü. 7ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i pemax, rü naxca۳x pedaugü na Tupana pexüۡ‫ڟ‬
̲͑ľ͑ɗիɥ͑ֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕիüۡ i naxwa۳xexüۡãcüma aixcüma meã
͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑Йľի͑nac۳uaixcagu. Йľ̲իŕիüۡ, na yíxema ñu۳xma tama meã
Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲%ֆɗիɥǣӕ, ֆիΥǣӥիľфӥ̲ľ%ҡֆիΥǣӥիüۡca۳x. 14ॸ¡Rü
rü pexüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ͑ɗիËӥ̲ naxca۳x peda۳u۳x na guxüۡ i duüۡxüۡgümaã
͑ի%ËӥǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ. Erü guxüۡma i papa pemecümaxüۡ! Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta name
rü inayanawe۳ի%Ëȍɗիŕŕɗ͑ǣŕ̲ɗիËӥ̲ ͑ɗիɥɗnaxca۳x pedau na Tupanape۳xewa
͑ի%Ëӥǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 8ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ naxüünexüۡ i perü maxüۡ. Erü yíxema
chi Tupana tama pexüۡ tama Tupanape۳իľՓӥӥ͑ľիŕфӥҡ%ӡҡ̲
iyarüwe۳ի%Ëȍɗիŕŕǣӕ, ͑ǣŕ̲ǣӕիüۡma i tórü Corixüۡ tadau. 15ॸ¡Rü pegüna
naxãcügüxüۡ iyanawe۳ի%Ëȍɗիŕŕիüۡrüüۡ, rü pedaugü na taxúema nüxüۡ oxüۡca۳x i
͑ǣŕ̲Փҡ͑ӥիüۡ pecua۳x na tama ͑ǣŕ̲͑ǣüۡիŕŕɗҽӕЙ͑ҡӥիüۡ
͑ի%ËӥǣӥիӥËȍɗЙɗիɥǣӥիüۡ, rü ngenatüxüۡ nangechaüۡãcüma tüxna ãxüۡ! Erü tama
Йɗիɥǣӥիüۡ. 9ॸRü wüxichigü i yixema ga tanaxwa۳xe na texé petanüwa Cristuchi
yexguma ibuegu, rü tanatügü rü tüxüۡ aixüۡ фӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡΎǣӥիüۡ chixexüۡmaã
taxucu۳իŕǣӥ, rü yixema rü tümaga taxucu۳իŕիüۡ ͑æфɗѸҡӕ͑ҡɗիӡǣËȍɗիüۡca۳x.
ҡիɥ͑ӥŕфӥҡӥիüۡ tangechaüۡgü. Rü 16ॸRü tama name i texé i petanüwa rü
͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma rü yexeraãcü ͑ɥɗ͑ǣľ̲%͑ɗҡЙľիüۡ. Rü tama name

tanaxwa۳իľ͑͑ǣɗիɥ͑ӥŕիüۡ ya Tanatü ͑ҡľիŃҡӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲իüۡca۳x Tupanaxüۡ
ֆĀիӡǣӕËӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ֆիӕիüۡca۳x na oxüۡ. Rü yemaãcü nanaxü ga guma
i maxüۡ i taguma gúxüۡ. 10ॸRü tanatügü rü nuxcümaüۡËӥǣkËΎ¡ӕľ͑ľŕǣƄËȍә.
wüxi i paxaãchica۳xmare tüxüۡ Yerü yexguma nataiyagu rü wüxi ga
taxucu۳իŕǣӥ͑ҡӥ̲ Υnaca۳x nüxüۡ naxo ga guxüۡma ga yema
tanaxwa۳xegüxüۡ%Ëӥ̲ɗ̲իŕիüۡca۳x. nüxna üxüۡ ga nanatü chi nüxna ãxüۡ.
Natürü ya Tupana rü aixcüma tórü 17ॸRü pema nüxüۡ pecua۳x rü yemawena
mexüۡca۳ի͑ɗիɥɗҡӥիüۡ iyanawe۳ի%Ëȍɗիŕŕիüۡ ga yexguma nayauxchaüۡãgu ga yema

na naxrüüۡ ixüünegüxüۡca۳x. 11ॸRü noxri nüxna üxüۡ, rü marü
taxucürüwama nanayaxu, yerü marü pemax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü tama yemaãcü

͑ŕ͑ľŕǣфӥ¡ӕ̲ŕËӥ͑ҡ͑ի%ǣ pexüۡ naxüpetü ga yexguma penayauxgügu
nanatü. Rü nüma ga Echaú rü woo ga Tupanaãrü ore i ngexwacaxüۡxüۡ i
poraãcü naxaxu, natürü marü æфɗѸҡӕËȍɗǣɗիɥիüۡ. 22ॸRü ñu۳xma i pema rü
taxucürüwama ñuxãcü nanayaxu. Rü taxuca۳xma pemuüۡŕ, yerü ga Cristu rü
͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x na ñuxãcü taxca۳x nayu na Tupana ya guxüۡguma
͑ի%ӡËӥ̲իüۡ ͑ҡΔфӥ͑ǣŕ̲իüۡca۳x maxüۡcüxüۡtawa tüxüۡ nagagüxücۡ a۳x, na
Tupanaxüۡ ixoxüۡ. 18-21ॸRü nuxcüma ga guxüۡǣӕ̲͑Ύфӥɥ%͑ľֆĀիӡǣӕ͑ľֆ
tórü o۳իɗǣӥǣͅΎɥËȍŃՓľфӥիɥիüۡ, rü nüxüۡ Yerucharéüۡgu ãŕǣ‫͑ ڟ‬ľՓɗ͑ǣŕի̲ǣӥիücۡ a۳x.
͑իɥ͑ӥŕǣҽӕЙ͑ǣǣֆľիǣӕ̲͑ӥիüۡ Rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá tangutaque۳xegü namaã i
yangaicagügu ga guma ma۳իЙӦ͑ľǣ ͑ǣŕ̲̲ӕիӡËȍɗիüۡma i norü orearü
Chinaɥgu ‫ ڟ‬ãŕg‫ ڟ‬ane. Rü nüxüۡ nadaugü ga ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüãۡ۳ x۳ na wüxigu namaã
na yaya ۳ uraxüۡ ga guma ma۳իЙӦ͑ľфӥ Tupanaxüۡ icua۳xüüۡgüxücۡ a۳x. 23ॸRü ñu۳xma i
ЙΎф%Ëӥ͑իŕ%͑ľիüۡ rü poraãcü buanecü pemax, rü marü natanüxüۡǣӥЙɗիɥǣӥɗ
ixüxüۡ rü yaba۳i ۳xbe۳xanexüۡ rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗĀӕüۡxüۡgü i
yaduruanexüۡ. Rü poraãcü namuüۡŕǣ Tupanaãrü poperawa ngo۳xégagüxüۡ. Rü
yema duüۡxüۡgü, yerü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥŕǣ marü naxca۳իЙľիɥֆҽӕЙ͑ֆֆɗ̲
wüxi ga corneta ga tagane rü Tupana ga guxãnatáma cacü. Rü marü natanüwaama
tagaãcü yéma ñacü: pexügü i guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü ga
٘ͮǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľɗЙľҡ͑ӥՓ mecümagüxüۡ ga yuexüۡ ga Tupana
daa ma۳իЙӦ͑ľՓӡիǣӕ‫ؽ‬фӥ ɗ̲ľիŕŕǣӥիüۡ. 24ॸRü marü naxca۳իЙľիɥֆ
noxtacüma nutamaã tüxüۡ Ngechuchu ga taxca۳x yucü na tüxüۡ
ɞЙľ̲ӕիӡËȍɗ%Ëӥ̲ҡӥիüۡ pimá! ̲͑իŕիŕŕիücۡ a۳x, ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥӕ͑ľҡ
Rü woo wüxi i pexüۡ͑ֆɗիɥǣӕ i ngexwacaxüۡxüۡ tamaã nüxüۡ ixuxüۡrüüۡ. Rü
‫ؽ‬фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nagümaã pexü‫ ۡڟ‬nayayauxgü ga perü
ɞЙľ̲͑ӕիӡËȍɗ%Ëӥ̲Йľֆ̲!ٚ chixexüۡgü na aixcüma Tupanape۳xewa
ñanagürü. Rü yexguma yadeaxgu ga pixüünegüxücۡ a۳x. Rü guma nagü ga taxca۳x
Tupana, rü poraãcü namuüۡŕǣֆľ̲ ibacü rü tama guma nuxcümaüۡcü ga
duüۡxüۡgü. Rü norü muüۡmaã Tupanaxüۡ Abégürüüۡ ͑ɗիɥ. Yerü guma Abégü na
naca۳ax۳ üۡgü na íyachaxãchixüۡca۳x ga inabaxüۡǣǣӕфӥ͑ŕ͑ľŕիüۡ napoxcu ga
namaã na yadexaxüۡ. Rü yema na Tupana. Natürü Cristugü i baxüۡgagu
ЙΎф%Ëӥ͑ի%ӡËӥ̲իüۡchixüۡ ga yema Tupana tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i tórü
nüxüۡ nadaugüxüۡ, rü yemaca۳ի͑ɗիɥǣ pecadugü. 25ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ
͑ӥ̲ҡ̲ǣͅΎɥËȍŃǣ͖իüۡ: Йľիӕ%ŕǣӥ͑ҡ̲͑ӥիüۡ pexoexücۡ a۳x ya
“Chorü muüۡmaã chidu۳ru۳x i yima Tupana ya ñu۳xma tamaã idexacü. Rü
ñu۳ի̲իٚ, dücax yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga tórü o۳xigü
ñaxüۡ. Ѡӥֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣ̲͑% ǣͅΎɥËȍŃՓľфӥիɥիüۡ rü taxucürüwa
nangupetüxüۡ ga yema duüۡxüۡgü ga Tupanachaxwa nibuxmü na tama
ͅΎɥËȍŃ̲%͑ֆӕիǣӥիüۡ ga yema napoxcueãxücۡ a۳x ga yexguma Tupanaxüۡ
͑ӥիɥфüۡxüۡ ga Tupanaãrü mugü. Natürü i ͑իΎľǣӕфӥҡ̲͑ǣ͑իɥ͑ӥŕǣӕǣ
ֆľիǣӕ̲ͅΎɥËȍŃՓҽӕЙ͑ Йľľ͑ľŕիüۡ pengechaüۡxüۡrüüۡ. 2ॸTama

yaxucu۳իŕǣӥǣӕ. Rü yema na taxucürüwa name na nüxüۡ ɗЙľֆфӥ͑ǣӥ̲ŕիüۡ na
Tupanachaxwa yabuxmüxüۡ ga nümagü, rü meãma penayaxuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
yexeraãcü tüxüۡ‫ ڟ‬naguxcha i yixema na pepatawa ngugüxüۡ. Erü nüxüۡ tacua۳x rü
naxchaxwa ibuxmüxüۡ ega tama naga nümaxüۡ ga yemaãcü naxügüxüۡ rü
ɗիɥ͑ӥŕǣӕɗ͖u۳xma na Cristuwa tüxüۡ ñuxguacü rü tama nüxüۡ nacuáãcüma
yaxucu۳իŕǣӥիüۡ i nüma ya Tupana i bexma Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü i
Āիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲Ëӥ. 26ॸRü ĀիӡËü۳ۡãx۳ üۡ meã nayauxgü. 3ॸRü name
ֆľիǣӕ̲ͅΎɥËȍŃՓľ͑իɥիǣӕǣҡΔфӥo۳xigü, ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑pecua۳ի%Ëȍɗľɗ͑ǣŕ̲
rü Tupana rü nagamaã nayadu۳ru۳ի͑ľիŕŕ. duüۡxüۡgü i poxcuexüۡ, ñoma pema rü ta
Natürü i ñu۳xma rü ñanagürü: naxrüüۡ pepoxcuexüۡrüüۡ. Rü
“Wena táxarü chayadu۳ru۳ի͑ľիŕŕ. ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ӥի͑
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥ pecua۳ի%Ëȍɗľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i togü
chanaxü۳իǣӕфӥҡ%ӡҡ̲͖Ύ̲ɗ ngúxüۡ nüxüۡ ɗ͑ǣľիŕŕǣӥիüۡ, erü ngürüãchi
͑%͑ľիɥËchidu۳ru۳իŕŕ, natürü ҡҡ͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ nangupetü. 4ॸRü
üa۳xcü rü woramacurigü rü ͑ǣŕ̲ֆҡӥǣӥɗ%̲իüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ŕիҡǣӥфӥҡҡ meã naxma۳ի̲%̲͑իŕфӥҡӥիüۡ
chayadu۳ru۳իǣӥիŕŕٚ, nangechaüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i
ñanagürü. 27ॸRü yema na: ngexüۡgü, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%͑ҡľ̲%
“Wena táxarü chayadu۳ru۳ի͑ľիŕŕٚ, ̲͑իŕфӥ͑ӥիüۡ nangechaüۡgü. Erü
ñaxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x rü Tupana rü aixcüma tá nüxna naca rü tá
guxüۡma ga yema naxüxüۡ i tama ͑͑ЙΎիËӕľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ɥɗ
guxüۡguca۳իɗիɥիüۡ, rü Tupana tá ngemaã rü e۳ի͑͑ɥֆֆҡӥ̲%ɗЙľիüۡ.
ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕ͑͑ǣŕ̲ǣӕիüۡguca۳x Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta tüxüۡ napoxcue
ɗիɥիüۡիɥËҡ̲͑ɞֆիӥǣӥիüۡca۳x. 28ॸRü ya guxãma ya yíxema ngema۳xãcüma rü
͑ǣŕ̲͑ҡΔфӥãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ ya ͑ǣľҡľ%Ëӥ̲ҡӥǣӥ̲%̲իŕ̲фľիľ. 5ॸRü
Tupana, rü guxüۡguca۳ի͑ɗիɥ, rü tagutáma ҡ̲̲͑ľ͑Āɥŕфӕǣӕ̲Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡ.
ɗ͑ֆфӥիΎ͑͑Ύիфӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲͑%Йľҡ%ŕǣӥɗ͑ǣŕ̲
͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ͑ҽӕЙ̲͑͑Ύիŕ marü pexüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ. Yerü Tupana rü
ixãgüxüۡ, rü nüxüۡ ingechaüۡgüãcüma rü ñanagürü:
nüxüۡ imuüۡŕ%Ëӥ̲͑ӥիüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ, ٘ҽǣӕҡ̲Ëӕի͑Ëȍɗիӡ, rü
͑ǣŕ̲͑ӥ̲nanaxwa۳xexüۡrüüۡ. 29ॸErü tagutáma cuxüۡ íchata۳իٚ,
tórü Tupana, rü ñoma wüxi ya üxürüüۡ ñanagürü. 6ॸRü ñu۳xma na nüxüۡ icuáxüۡ
ɗիËӥ̲ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗǣӕիüۡma i tórü ͑͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲%ɗ͑իãӡ ‫ ڟ‬իüۡ, rü
chixexüۡ. ͑ǣŕmaca۳x tama taxãne na ñagüxüۡ:
٘ͮӥ̲ֆæΎфɗ͑ɗիɥֆËȍΎիüۡ
Ñuxãcü Tupanaxüۡ ҡҡ%ŕիŕŕ
rüngüۡիŕŕËӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
taxuca۳xma chamuüۡ. Erü
13
1ॸRüñu۳xma rü tama name na
nüxüۡ perüc۳h۳auexüۡ na taxucürüwama texé ҧacü rü
wüxichigü pegü pengechaüۡgüxüۡ ñoma chixexüۡ ËȍΎ̲%ҡիӥٚ,
ñagüxüۡ. 7ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑pecua۳xãchie ͑ǣŕmaca۳x i yixema, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑

ga yema perü dauruüۡgü ga noxri pemaã ҡɗիɥǣËȍɗɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ,
icuáxüۡ rü pemaã nüxüۡ ixugüxüۡ ga фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗNgechuchuca۳իҡիɥ. Rü woo
Tupanaãrü ore. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣӕ duüۡxüۡgü tüxüۡ cugüegu, yema Ngechuchuxüۡ
Йľфӥիɥ͑ӥŕǣ͖͑ӕի%Ëӥ̲ľ%̲͑իŕիüۡ na nacugüexüۡrüüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑իфüüۡ
pepe۳իľՓфӥ͖ӕի%Ëӥ̲ľ%ֆիΥǣӥ%Ëӥ̲ ֆի̲͑͑%ҡիɥ͑ӥŕ. 14ॸErü yixema na
nayuexüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥǣ͑ӥ̲ ֆիΥǣӥիüۡ, фӥҡ%ӡҡ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľɗЙի
ֆիΥǣӥ%իüۡrüüۡ ̲ľ%ЙľֆիΥǣӥɗЙľ̲ի. 8ॸRü tá gúxüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥľËȍ. ƄфӥĀիӡǣӕիüۡ i
nüma ya Ngechuchu ya Cristu rü guxüۡguma naãnewa tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗҡËȍɗË. Rü
͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҡ̲%͑ӥիüۡ yaxuxüۡ. ngŕm‫ ڟ‬a tá tangugü na guxüۡgutáma
Ѡӥ͑ӕիËӥ̲фӥ͑ֆ͑ǣӕիŕŕǣ͑ΎфӥΎфľ, rü ҽӕЙ̲͑%ɗ͑ǣŕի̲ǣӥľËȍիücۡ a۳x. 15ॸRü
ñu۳ի̲фӥҡ͑ֆ͑ǣӕիŕŕ. Rü guxüۡgutáma ͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe i Ngechuchu ya
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe na Cristuarü ngüۡիŕŕ̲%ǣӕիüۡguma Tupanaxüۡ
aixcüma nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. 9ॸRü tama name i ticua۳xüüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑taa۳xmaã nüxüۡ
ЙľֆիΥǣӥɗ͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľǣӥɗҡ̲ҡΎ̲ icua۳xüüۡgüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ%̲фľɗ̲ľիüۡ
pexüۡ ̲͑%ҡ͑ǣәľիŕŕիüۡ i tama Tupanaãrü na nüxna naxãxüۡ. 16ॸ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗ͑ӥիüۡ
ɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ӕիËӥ̲фӥ͑ǣӕҡիɥǣֆľ̲ ɗЙľֆфӥ͑ǣӥ̲ŕիüۡ na togüxüۡ perüngüۡիŕŕիüۡ
̲ӕǣӥǣͅΎɥËȍŃӥ̲ҡӥիüۡ ga tüxna rü namaã pen۳g۳auxüۡ ɗЙľфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü! Erü
nachu۳xuxüۡ na ҧacü ixüxüۡ rü ҧËӥɗ͑ǣΦիüۡ. ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ%̲фľɗҽӕЙ͑͑Йľի%իüۡ i
Natürü yema mugü rü taguma tüxüۡ ɗիËӥ̲̲͑%͑ҡ%ŕիüۡ. 17ॸ¡Rü naga
͑ЙΎфľիŕŕǣ͑Tupanaca۳իɗ̲իŕիüۡ. Rü Йľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ЙľфӥĀӕфӕüۡgü i pemaã
͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe na Tupana ya tüxüۡ icuáxüۡ, rü penaxü۳իɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%͑ӥիüۡ
ngechaüۡcüwa na nayaxuxüۡ i tórü pora na yaxuxüۡ! Erü nümagü rü Tupanape۳xewa
aixcüma naxca۳իɗ̲իŕիücۡ a۳x. 10ॸѠӥ͑ǣŕ̲ Йľի͑͑Āӕǣӥ̲͑ľ%Йľ̲իŕիücۡ a۳x erü
duüۡxüۡǣӥɗͅΎɥËȍŃфӥ̲ӕǣӥǣӕɥիüۡ, rü nüxüۡ nacua۳xgü na Tupana tá nüxna c۳axüۡ i
Tupanaca۳x naxüۡna nadai na tama nachiga na ñuxãcü pexna nadaugüxüۡ. Rü
napoxcueãxücۡ a۳x naxca۳x i norü pecadu. ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲͑%Йľ̲իŕɗ͑ǣŕ̲
Natürü tama nüxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥֆæфɗѸҡӕǣ perü dauruüۡǣӥ͑Փӥիɗɗҡ%ŕ͑ֆɗɥիücۡ a۳x i
tórü pecaduca۳x yucü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ͑ǣŕ̲͑ΎфӥЙӕфËӥфӥҡ̲Փӥիɗɗ͑Ύфӥ
taxucürüwama taxrüüۡ ͑͑ֆӕիǣӥɗ͑ǣŕ̲ guxchaxüۡ ͑ֆɗɥիücۡ a۳x. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ
ngüۡիŕŕɗæфɗѸҡӕ͑ӥի͑ӕիüۡxüۡ. 11ॸѠӥ͑ǣŕ̲ wüxi i norü guxchaxüۡ ֆɗիɥǣӕɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
duüۡxüۡgüarü paigüarü ãŕ۳xgacü, rü puracü na pexna nadauxüۡ, rü pema rü chi
tupaucawa nanange ya nagü i naxüۡnagü na taxuüۡma i mexüۡ ͑ՓЙľֆիӕɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
Tupanana naxããxücۡ a۳x na tama Tupana puracü. 18ॸRü tanaxwa۳xe na toxca۳x
napoxcuexücۡ a۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü. Natürü Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. ƄфӥҡΎΥŕՓ͑ӥիüۡ tacua۳x na
naxüۡ͑ľǣӥɗ͑ǣŕ̲͑իüۡnagü, фӥɥ%͑ľ%фӥ ɗիËӥ̲̲ľ%ҡֆ͑ǣӕիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ
ɥիЙľ̲Փ͑ֆ͑ǣӕǣӥ. 12ॸRü yexgumarüüۡ ta i Tupana toxna ãxüۡ rü tanaxwa۳xe na
ǣͮǣľËȍӕËȍӕфӥɥ%͑ľ%фӥɥիЙľ̲Փ͑ǣәիüۡ guxüۡǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑իӥիüۡ. 19ॸѠӥ͑ǣŕ̲
ninge rü nayu na nagümaãtama Tupanaca۳x guxüۡãrü yexera pexna naxca۳x chac۳axüۡ ͑ɗիɥ
ֆիӥӥ͑ľǣӥիŕŕ%իücۡ a۳x i duüۡxüۡgü. 13ॸRü
͑Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ na Tupana paxa pexca۳x nanaxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲ɗիɥǣӥիücۡ a۳x. Rü ñu۳xma

choxüۡ ҡľǣӕիŕŕիücۡ a۳x. tanaxwa۳xe i guxüۡguma yima Cristuxüۡ
ticua۳xüüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ. 22ॸPa
Yema duüۡxüۡgüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕфӥnaxca۳x
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, pexüۡ chaca۳ax۳ üۡ na yaxna
ínaca na Tupana nüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ
̲͑%Йľիɥ͑ӥŕիüۡ i ñaã noxretama i ore i
20-21ॸRü ñu۳xma chanaxwa۳xe i poraãcü pexüۡ ̲͑%Ëȍҡ%ŕիŕŕիüۡ rü pexüۡ namaã
pexüۡ narüngüۡիŕŕֆҽӕЙ͑ֆҡΔфӥ chaxucu۳իŕիüۡ. 23ॸRü chanaxwa۳xe na nüxüۡ
ҡ%ŕիŕŕфӕüۡ фӥҡΔфӥ͑ǣӥի̲ӥŕիŕŕфӕüۡ ɗիɥËӥ. Rü pecuáxüۡ фӥҡľ͑ľŕֆҽɗ̲ӕҡŃӕфӥ̲фӥ
͑ӥ̲͑ɗիɥǣֆӕՓɞ͑Āիŕŕ%իüۡ ga tórü Cori ínanguxuchi ga na napoxcuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ya Ngechuchu ya Cristu ya guxüۡma i paxa nuã chauxüۡtawa nanguxgu, rü tá
ֆիΥǣӥիüۡãrü dauruüۡ ya guxããrü yexera ngŕ̲‫ ڟ‬Йľҡ͑ӥՓËȍ͑ǣɗ͑ǣŕիǣӕ̲Йľիüۡ
ɗիɥËӥ. Rü ñu۳xma na curuchagu taxca۳x íchayada۳u۳xgu. 24ॸ¡Rü nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗ
nabaãxüۡ ga guma nagü ga tüxüۡ nüxüۡ guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ЙľфӥĀӕфӕüۡgü i pemaã
cua۳իŕŕËӥ͖͑ӕի%Ëӥǣӕիüۡguma tüxüۡ icuáxüۡ! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nüxüۡ
nangechaüۡxüۡ ya Tupana, rü chanaxwa۳xe na Йľфӥ̲Ύիŕǣӥɗǣӕիü̲ۡɗҡΎǣӥɗҡľ͑ľŕǣӥɗ
nüma ya Tupana pexüۡ ֆ̲ľիŕŕǣӥիüۡ rü ֆիΥǣӥիüۡ! Ѡӥҡľ͑ľŕǣӥɗʊҡфɗ͑ľՓ
pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡ na aixcüma guxüۡma i perü ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ rü ta pexüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥ. 25ॸ¡Rü
maxüۡwa pimexücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta Tupana poraãcü pexüۡ rüngüۡxŕŕ۳x i guxãma i
chanaxwa۳xe na Ngechuchu ya Cristuwa tüxüۡ pemax! Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
nangüۡիŕŕիücۡ a۳x ya Tupana na nüma Rü nuãma pexna.
TUPANAARÜ ORE GA
CHAÜۡ TIÁGU ÜMATÜXÜۡ
cua۳xgu na ҧacü tüxüۡ‫ ڟ‬nanaxwa۳xexüۡ ya

Chaüۡtiágu nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣ͑ҡ͑ӥիüۡgü
Tupana, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑naxca۳x
ga Yudíugü ga yaxõgüxüۡ
taca i cua۳x, rü nüma tá guxüۡma i norü
Chautanüxüۡgü i Yudíugü i ngúchaüۡmaã tüxna nanaxã. Erü Tupana
1
1ॸPa
Ngechuchuaxü‫֤ ۡڟ‬իΥǣӥիüۡ i Guxüۡ i meãma guxüۡ i duüۡxüۡgüna nanaxã i

ͮ%͑ľՓͮǣŕի̲ǣӥիüۡx, choma i cua۳x, rü tama nayanuxüۡ, rü taxúexüۡma
Chaüۡtiágu pexüۡ Ëȍфӥ̲Ύիŕ. Rü choma nanga. 6ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲naxca۳x
͑ɗիɥɗҽ͑ҡӥֆҽӕЙ͑фӥҡΔфӥæΎфɗֆ ítacaxgu rü tanaxwa۳xe na aixcüma
Ngechuchu ya Cristuaxüۡ‫ ڟ‬chapuracüxüۡ. ҡֆիΥիüۡ rü tá na tanayaxuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
naxca۳x ítac۳axüۡ. Rü tama name na nagu
ͮǣŕ̲cua۳x i aixcüma
ҡфӥիɥ͑ӥիüۡ фӥҡ%ӡҡ̲ҡ͑ֆիӕիüۡ. Erü
ҽӕЙ͑Փ͑ľӡիüۡchiga
ֆɞիľ̲ҡ̲̲ľ%ֆիΦիŕ, rü ñoma
2ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥɗ֤իΥǣӥիüۡx, name taxtüarü yuape i buanecümaã
͑ɗիɥ͑Йľҡ%ŕǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ guxüۡwama c۳uexüۡrüüۡ ҡɗիɥɗҡӥ̲%фӥ
nagúxüۡraüۡxüۡ i guxchaxüۡgü pexca۳x maxüۡwa. 7-8ॸRü yíxema duüۡիŕֆ͖u۳xma
ínguxgu. 3ॸErü pema nüxüۡ pecua۳x rü ̲ľ%ֆիΦիŕфӥ̲Ύիüۡ rü tama meã
͑ǣŕիǣӕ̲̲ľ%ЙľֆիΥǣӥ̲ǣӕľǣ ֆիΦիŕ, rü taxucürüwama nagu
woo ҧacü rü guxchaxüۡ pexüۡ üpetügu rü ҡфӥիɥ͑ӥ͑ҧacü Tupanaxüۡtawa
wüxi i mexüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲. Erü tayaxuxüۡ. Erü yíxema duüۡիŕֆ
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥֆҽӕЙ͑ɗЙľիüۡ ͑ǣŕ̲%ËӥֆիΦիŕ, rü tümaãrü maxüۡwa
͑ЙΎфľիŕŕիüۡ na yexeraãcü meã nüxü‫ۡڟ‬ фӥҡ̲ɗիËӥ̲Փӥիɗǣӕҡ̲ҡфӥիɥ͑ӥ.
ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x. 4ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ 9ॸѠӥֆɞիľ̲ֆիΦիŕֆҡ̲̲ӕ%фӥ
peporaexüۡ na aixcüma Tupanape۳xewa Āɥŕфӕãի‫ ڟ‬ŕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡҡ%ŕľфӥ

pimexüۡca۳x, rü naxca۳xicatama ҽӕЙ͑ի%Ëӥҡɗիɥфӥҡӥ̲̲%͑ҡ%ŕ.
Йľ̲իŕիüۡca۳x, rü taxuwama 10ॸѠӥֆɞիľ̲ֆիΦիŕֆ̲ӕ%фӥĀɥŕфӕãի ‫ ڟ‬ŕ
nachixexüۡca۳x i perü maxüۡ. 5ॸͮǣŕիǣӕ̲ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡҡ%ŕ%̲ľǣՓΎΎՓӥիɗ
chi wüxie i petanüwa tama meã nüxüۡ i ngunexüۡ düxwa tüxüۡ‫ ڟ‬natau۳xgu i
575
CHAԖۡҽʊoǾԆॷ1 576
ҡӥ̲%фӥĀɥŕфӕ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕãx‫ ڟ‬üۡ i ŕիҡǣӥ. Rü nüma rü guxüۡguma

duüۡxüۡgü, rü ñoma putürachacurüüۡ nanaxa۳i ۳xrügumaraxüۡ rü taguma
tama natai. 11ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ naxüchicüü. 18ॸѠӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣҡӥի͑
nangunagügu ya üa۳xcü rü poraãcü naxããxüۡ ǣ͑ΎфӥΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ na
nangu۳xetügu, rü narüñ۳ľիŕɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲%Ëӥҡӥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ
putüra rü narüngu i nachacu, rü i taguma gúxüۡ. Rü yemaãcü nanaxü
͑ǣŕի̲nagu۳x na namexüۡ. Rü yerü nanaxwa۳xe na yixira nüxüۡ‫ ڟ‬na
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡ͑ֆӕɗ͑ǣŕ̲ ֆիΥǣӥիüۡ, rü yixcama i togü.
Āɥŕфӕã۳xüۡchixüۡ фӥ͑ǣŕի̲ҡ͑ֆфӥիΎɗ
Ñuxãcü aixcüma Tupanaãxü‫ ۡڟ‬tayaxõ
norü guxüۡma.
19ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ
Tupana tüxüۡ naxü, natürü tama
Changechaüۡgüxex, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ
chixexü̲ۡ%ҡӥի͑͑իɥ͑ӥ
pemaã nüxüۡ ixuxgu i Tupanaãrü ore, rü
12ॸѠӥ͑ҡ%ŕֆֆɗ̲ֆҡӥֆ̲ľ%̲ ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ. Rü tama
ֆիΥΥ̲Ëӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑͑ӥիüۡ name i tüxüۡ pechoxüۡgagü. 20ॸErü
ü۳xgu. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲%Ëӥֆի͑ ͑ǣŕիǣӕ̲͑͑ӕիǣӕɗՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ, rü
̲͑%͑իɥ͑ӥ%̲ǣӕ, rü Tupana tá tama Tupanaãrü ngúchaüۡ naxü. 21ॸRü
̲͑%͑ҡ%ŕфӥҡ͑ӥի͑͑͑ի%ɗ ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ perüxoe i
norü ãmare i mexüۡ i taguma gúxüۡ. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡgü i guxüۡwama
͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ%̲фľɗҽӕЙ͑ҡӥ̲̲% ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. ¡Rü meã penayaxu i
ixunetaxüۡ ya yíxema nüxüۡ ngechaüۡgüxe. ͑ǣŕ̲ΎфľɗҽӕЙ͑Йľի͑%իüۡ! Erü
13ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҧËӥ͑ӥի͑ɥ͑ӥǣӕ ͑ǣŕ̲ՓЙľիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ̲իüۡ i
ya wüxi ya yatü na chixexüۡ naxüxüۡca۳x taguma gúxüۡ. 22ॸRü tama name i
rü tama name na: ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ̲фľɗ͑ǣŕ̲Ύфľ, natürü
٘ҽӕЙ͑ËȍΎի͑͑իɥ͑ӥٚ, ñaxüۡ. Erü ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲Йľ̲%
ҽӕЙ͑фӥҡǣӕ̲͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥ͑ nüxüۡ yaxuxüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
chixexüۡ naxüxüۡ фӥҡիәľ̲͑͑իɥ͑ӥ ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕ̲фľǣӕфӥҡ̲Йľ͑իü۳xgu,
na chixexüۡ taxüxüۡca۳x. 14ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ фӥЙľǣӥҡ̲ЙľՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ̲фľ. 23ॸErü
chixexüۡ ɗҡӥ̲ҡ̲͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥիüۡ ֆɞիľ̲ɗфӥիɥ͑ӥ̲фľիľɗҽӕЙ͑%фӥΎфľ
͑ɗիɥɗҡӥի͑ɥ͑ӥիüۡ rü chixexüۡgu tüxüۡ ͑ҡӥфӥҡ̲͑իӦիľɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ
͑ǣӕիŕŕիüۡ. 15ॸѠӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i yaxuxüۡ, rü wüxi i yatü i daucüwa nügü
ҡӥ̲ҡ̲͑ǣӕҡфӥիɥ͑ӥիüۡ ͑ɗիɥɗҡӥիüۡ dauchametüxüۡrüüۡ ҡɗիɥ. 24ॸErü nügü
pecaduã۳իŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ЙľËĀӕǣǣӕ nadauchametü, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑ɗիɥɗĀӥիՓɗҡֆфӥҡիӕիüۡ. 16ॸPa ֆիӡǣËȍɗǣӕфӥ̲фӥ͑ӥիüۡ
æȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ Changechaüۡgüxex, inayarüngüma na nañuxchametüraüۡxüۡ i
ҡ̲̲͑ľɗЙľǣӥҡ̲ЙľՓΎ̲ӥիŕŕǣӥ. noxrix. 25ॸNatürü yíxema guxüۡguma meã
17ॸErü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ɗիËӥ̲̲ľիüۡ i nüxüۡ Āӕ̲ҡӥիľфӥ͑ǣɥ͑ӥիŕɗ͑ǣŕ̲
‫ڟ‬
tüxü ͑ǣŕի̲իüۡ, rü naxüۡҡՓ͑ľ͑իӡ
ۡ ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ i pecaduwa tüxüۡ
ֆҽӕЙ͑ֆĀիӡǣӕËӥǣ͑իӥËӥǣ ɞ͑ǣӕիӕËȍɗիŕŕիüۡ, rü Tupana rü tá
üa۳xcü rü tauemacü rü woramacurigü rü aixcüma guxüۡwama tüxüۡ narüngüۡիŕŕ.
577 CHAԖۡҽʊoǾԆॷ1ٍॷ2
Ƅфӥҡ̲͑ǣŕ̲Ύфľիüۡ ҡիɥ͑ӥ̲фľ, ya Pexüۡ Changechaüۡgüxex, ‫ؽ‬ʊЙľфӥիɥ͑ӥŕ

͑ҡӥфӥҡ͑իӥɗ͑ǣŕ̲ҡӥ̲̲%͑ӥիüۡ i ñaã ore! Tupana tüxüۡ nidexechi ya
yaxuxüۡ. 26ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľ͑ǣӕ ֆɞիľ̲͑ǣľфӥĀɥŕфӕã۳xgüxe i ñoma i
фӥիɥ͑ӥǣӕ̲͑ľ%̲ҽӕЙ͑իüۡ tacuáxüۡ naãnewa na meã nüxüۡ‫ ڟ‬ҡֆիΥǣӥիüۡca۳x.
natürü tama nüxna tada۳u۳xgu ya Erü nanaxwa۳իľɗҡ͑ֆӕիǣӥɗ͑ǣŕ̲
tümaãrü conü i tümaãrü orewa, rü maxüۡ i taguma gúxüۡ i tümamaã
ҡӥǣӥҡ̲ҡՓΎ̲ӥիŕŕ, rü tama aixcüma inaxunetaxüۡ ya yíxema nüxüۡ
Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ҡֆիΥ. 27ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ ngechaüۡgüxe. 6ॸNatürü pema rü chixri
nacüma i Tanatü ya Tupanape۳xewa Йľ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ngearü
aixcüma üünexüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥ͑͑ӥիüۡ Āɥŕфӕã۳xgüxüۡ фӥ̲ľ%Йľ͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲
tarüngüۡիŕŕիüۡ i tacutagü rü yutegüxüۡ rü duüۡxüۡǣӥɗĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ. ¿Taux e۳xna
tügüna tadauxüۡ na tama ñoma i ͑ǣŕ̲Āɥŕфӕã۳xgüxüۡ ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիфɗ
naãneãrü chixexüۡgu taxücuxüۡ. Йľ̲%̲իŕիüۡ rü ãŕ۳xgacügüxüۡtawa
pexüۡ íyaxuaxüۡgüxüۡ? 7ॸѠӥ͑ǣŕ̲
̲ͮľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡ i duüۡxüۡgüxüۡ tangechaüۡ
Āɥŕфӕã۳xgüxüۡ ͑ɗիɥɗËȍɗիľիüۡ namaã
pema rü nüxü‫ۡڟ‬ ixugüexüۡ ya Cristu ya perü Cori ya
2
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի,
ЙľֆիΥǣӥֆҡΔфӥæΎфɗֆ ̲ľիŕËȍɗËӥ. 8ॸTupanaãrü orewa

ͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕֆ̲ľիŕËȍɗËӥ. Rü ͑͑ǣŕի̲ɗ͑Ύфӥ̲ӕɗǣӕիüۡ i mugüarü
͑ǣŕmaca۳x tama name na chixriãcü yexeraxüۡ i ñaxüۡ:
penayaxuxüۡ i ñuxre i duüۡxüۡgü rü meã “¡Nüxüۡ nangechaüۡ ɗËӕ̲ӥËӥ͑ǣŕ̲
penayaxuxüۡ i togü. 2ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ na cugütama cungechaüۡxüۡrüüۡ!ٚ
perü ngutaque۳xegu naxücuxgu i wüxi i ۡ
ñaxü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲͑ǣ
yatü i uirumaã aneraãx‫ ڟ‬üۡ rü mexchiruxüۡ, Йľիɥ͑ӥŕǣӕɗ͑ǣŕ̲̲ӕ, rü mexüۡ pexü.
фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ Ëȍɗҡ͑ǣŕի̲ 9ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲ľ%penayau۳xgu i
naxücuxgu i wüxi i yatü i ngearü wüxi i yatü i mexchiruxüۡ rü chixri

Āɥŕфӕãx‫ ڟ‬üۡ rü w۳ exachiruxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ penayau۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲w۳ exachiruxüۡ, rü
guxüۡxüۡma wüxigu meã peyaxu. 3ॸNatürü pecadu pexü. Rü Tupanape۳xewa
tama name ega meã penayau۳xgu i pechixexüۡǣӕľфӥҡ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗ
͑ǣŕ̲̲ľիËȍɗфӕիüۡ rü: ͑ǣŕ̲Йľիüۡ namuxüۡ. 10ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
“¡Nuã mexüۡ i naxma۳xwe۳xewa rüto!ٚ ËȍɗҡľիŃ͑ǣɥ͑ӥǣӕɗǣӕիüۡma i
ñapegüxüۡ nüxüۡ, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲ Tupanaãrü mugü natürü chi
w۳ exachiruxüۡxüۡ rü: wüxiwatama ítatüxgu na tama naga
٘‫ؽ‬æӕ̲фӥ͑ǣŕի̲ҡ̲͑Ëȍɗ, rü ҡիɥ͑ӥիüۡ, rü chi ñoma guxüۡma i
e۳xna yea ñatüanewa rüto!͖ٚЙľǣӥիüۡ ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕǣӥǣҡ̲ҡիɥ͑ӥիüۡrüüۡ
nüxüۡ. 4ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲Փӥիɗǣӕ̲ľ% tachixexüۡgu. 11ॸErü nümatama ya
penayau۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲ҡիфľ, rü Tupana ga ñacü:
pewatama nango۳x na tama aixcüma ٘‫ؽ‬ҽ%ӡҡ̲͑ɥɗ͑ǣľɗ%ҡľËӥ̲%
guxãxüۡ pengechaüۡgüxüۡ rü chixexüۡ i Ëӕ͑ǣŕ%ŕ!͖ٚËӥ,
duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ ľǣ͑ǣŕ̲%ËӥËȍɗիфɗ rü ñanagürü ta:
penayau۳xgu i duüۡxüۡgü. 5ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥ ٘‫ؽ‬ҽ%ӡҡ̲Ëӕ̲ŕҡ!ٚ
ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲͑ɥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲ËӕֆիΥ̲фľǣӕ͑ҡӥфӥҡ̲

nge i ãtecümaã cungeãŕ۳xgu, natürü mexüۡ cuxü۳xgu, rü ngürüãchi tá wüxie
Ëӕ̲ŕҡǣӕ, rü tama aixcüma meã naga ñatarügü cuxüۡ:
Ëӕիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ muxüۡ. ٘æӕ̲фӥËӕֆիΥ̲фľ͑ҡӥфӥËȍΎ̲
12ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ̲͑ľ% фӥËȍֆիΥфӥ͖u۳իӡËȍɗ̲ľիüۡ chaxü ta.
pidexagüxüۡ фӥ̲ľ%Йľ̲իŕիüۡ. Erü Rü ¿ñuxãcü tá nüxüۡ chacuáxüۡ na
Tupana tá pexna naca i perü maxüۡchiga ËӕֆիΥիüۡ ega tama mexüۡ cuxü۳xgux?
ngoxi Cristu pexüۡ muxüۡ%Ëӥ̲Йľ̲իŕ Natürü choma rü chorü ü i mexüۡmaã tá
rü e۳xna tama. Ѡӥ͑ǣŕ̲æфɗѸҡӕҡӥիüۡ cuxüۡ nüxüۡ ËȍĀӕիŕŕ͑ɗիËӥ̲
muxüۡ ͑ɗիɥ͑ֆɗǣӥɗ͑ǣľËȍüۡgüxüۡ. 13ॸErü ËȍֆիΥիüۡٚ, ñatarügü tá cuxüۡ. 19ॸCuma
guxãma ya yíxema tama tümamücügü ËӕֆիΥ͑͑͑ǣŕի̲իüۡ ya wüxitama ya
tüxüۡ‫ ڟ‬ngechaüۡtümüüۡgüxe, rü Tupana rü Tupana. Marü name. Natürü n۳g۳oxogü rü
ҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ‫ ڟ‬tangechaüۡtümüüۡgüãcüma ҡ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ֆիΥǣӥ, rü poraãcü
tüxna naca i tümaãrü maxüۡchiga. nidu۳xru۳xe erü Tupanaxüۡ namuüۡŕ. 20ॸPa
Natürü yíxema tümamücügü tüxüۡ‫ڟ‬ ֤ҡӥֆҡ̲ͅľ%ͮǣӕѠӥիɥ͑ӥËӥի,
ngechaüۡtümüüۡgüxe, фӥҡ%ӡҡ̲ҡ̲ӕüۡŕ cuma rü tama nüxüۡ cucua۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲
ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑ҡӥի͑Ëիǣӕ, erü ËӕֆիΥ̲фľǣӕфӥҡ̲̲ľիüۡ cuxü۳xgu,
nüxü‫ ۡڟ‬tangechaüۡtümüüۡgüãcüma tá tüxna фӥҡիӕՓ̲̲͑ľɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑
naca. ËӕֆիΥիüۡ. 21ॸTupana nüxüۡ ixuxgu rü
nuxcümaüۡcü ga tórü o۳xi ga Abráüۡ rü
Ega aixcüma yaxõgügu, rü tanaxwa۳xe i
Փӥիɗǣֆҡӥǣ̲ľËӥ͑ɗիɥ. Yerü mexüۡ
mexüۡ taxügü rü nüxüۡ tarüngüۡիŕŕɗҡΎǣӥ
͑իӥфӥҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥǣֆľիǣӕ̲
14ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ¿ӄacüwa namexüۡ namaã nüxüۡ yaxuxgu na naxca۳x
ega wüxie: yamáãxüۡca۳իǣ͑͑ľǣʊËȍ. 22ॸRü
“Choma rü Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ËȍֆիΥٚ, ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x rü tama
ñagügu, natürü tama mexüۡ taxü۳xgu? ͑ֆիΥ̲фľǣk¡фáüۡ, natürü mexüۡ
¿Pexca۳x rü Tupana tá tüxüۡ ̲իŕŕիüۡ ega naxü ta. Rü yema naxüxüۡwa tüxüۡ nüxüۡ
͑ǣŕ̲%ËӥҡֆիΥ۳xgux? 15-16ॸRü nacua۳իŕŕ͑ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%իüۡ‫ڟ‬
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗҡľ͑ľŕфӥe۳xna ֆիΥΥիüۡ. 23ॸRü yemaãcü ningu ga yema
taeya۳իɗֆիΥիüۡ rü nangexchirugu rü ore ga ümatüxüۡ ga ñaxüۡ:
nangewemügu, rü chi wüxie i pema rü “Abráüۡ rü Tupanaãxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥфӥ
ñapegügu: yemaca۳x Tupana nüxüۡ nixu na
“¡Mexüۡ cuxüۡ üpetü, rü icu۳xcuchi na ̲ľËӥֆɗɥիüۡ yerü nüxü‫͑ ۡڟ‬ֆիΥ.
tama cuxüۡ nadeyuxüۡca۳x, rü meã Rü nüxüۡ nixu ta na namücü
nachibü!͖ٚǣӥǣӕ, rü ¿ҧacüwa name i ֆɗɥիüۡ ga Abráüۡٚ.
͑ǣŕ̲ľǣҡ̲͑ӥի͑ҡ͑ի%իǣӕɗ 24ॸѠӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tadau na Tupana
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ‫ ڟ‬taxuxüۡ? 17ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ̲͑%ҡ%ŕիüۡ ya yima yatü ya mexüۡ

ֆիΥ̲фľǣӕ͑ҡӥфӥҡ̲̲ľիüۡ ixü۳xgu, ӥËӥфӥҡ̲ֆիΥ̲фľËӥ. 25ॸRü yemaãcü
rü tama togüxüۡ rüngüۡիŕŕǣӕ, rü ¿ҧacüwa ҡ͑ǣɥ̲%͑͑ǣӕЙľҡӥǣ͑ӕիËӥ̲ǣ
namexüۡ ɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ֆիΥիüۡ? 18ॸErü Raá. ѠӥҽӕЙ͑͑ǣɥ̲%͑ҡ%ŕֆľфӥ
mexüۡ ixü ga yexguma meã nayauxãgu üxüarü ya ۳ uraxüۡ i íraxüۡwa inaxügü na

ǣ͑ǣɥЙҡՓǣֆľ̲Ύфľфӥ͑ǣľфӕüۡgü yaxaxüۡ i taxüۡma i naãne. Rü tórü conü rü
ga Yudíugü. Ѡӥ͑ǣɥǣǣӕ̲͑իŕǣ ñoma wüxi ya üxürüüۡ ͑ɗիɥ. Rü taxünewa
yema orearü ngeruüۡgü yerü to ga rü wüxi i taxüۡ i chixexüۡ ͑ɗիɥֆֆɗ̲ҡΔфӥ
namagu iyamugü ga yexguma norü ËΎ͑ӥľфӥ͑͑Ëȍɗիľիŕŕɗǣӕիüۡma i tórü
uwanügü nadaixchaüۡgu. Rü woo ga maxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑n۳g۳oxogüxüۡ
͑ǣɥ̲фӥËȍɗիфɗ̲͑͑իüۡxüۡ ga noxrix, ípoxcuexüۡǣӕ͑ľֆӥիӥľ̲Փ͑ľ͑իӡɗ
natürü mexüۡ ɗիӥֆľфӥɗֆիΥ, rü ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i namaã yadexaxüۡ ya tórü
yemaca۳իҽӕЙ͑͑ǣɥ̲%͑ҡ%ŕ. 26ॸRü conü. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիü̲ۡ%͑͑Ëȍɗիľիŕŕ
wüxi i naxüۡne rü taxuwama name rü i guxüۡma i tórü maxüۡ. 7ॸDuüۡxüۡgü rü nüxüۡ
nayumare ega natau۳իǣӕ̲ɗ͑%ŕ. Rü nacua۳ի͑ɞֆЙӕիŕŕ%իüۡ rü nüxna
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥ͑ҡիӕՓ̲ nachogüxüۡ i nagúxüۡraüۡxüۡ ɗ͑ŕիüۡgü i
namexüۡ ͑ֆիΥ̲фľիüۡ ega taxuüۡma i idüraexüۡ, rü werigü, rü ãxtapegü, rü
mexüۡ ixü۳xgux. choxnigü. 8ॸNatürü taxúema nüxüۡ tacua۳x
na nüxna tachogüxüۡ ya tümaãrü conü. Erü
Tórü conüchiga
wüxi i chixexüۡ i taxüۡ i taxucürüwama texé
ɗֆфӥիΎիŕŕիüۡ ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ΎфӥĀľիфӥ
3
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, tama name i
̲ӕիŕ̲ɗЙľ̲фӥngu۳իŕŕҡľիüۡgü üüۡ ۡrüüۡ tüxüۡ ͑ֆӕիŕŕ. 9ॸRü yima tórü

ЙľǣӥЙɗիɥǣӥիŕŕËȍüۡ. Erü pema nüxüۡ conümaã nüxüۡ ticua۳xüüۡ ya Tanatü ya
pecua۳x na yixema i ngu۳իŕŕҡľիüۡgü na Tupana, rü yimamaãtama chixexüۡ namaã
ɗիɥǣӥիüۡ, rü guxüۡ i duüۡxüۡgüarü yexera tá tixugüe ta i duüۡxüۡgü i Tupana nügüãcü
tüxna naca ya Tupana tórü maxüۡchiga rü üxüۡ. 10ॸѠӥ͑ǣŕ̲taa۳xmaã, rü meã
tórü puracüchiga. 2ॸGuxãma i yixema rü duüۡxüۡgüchiga tidexagü, natürü
muŕ۳xpü۳xcüna chixexüۡ taxüe. Yima yatü ya ͑ǣŕ̲ҡ̲taa۳xmaã rü namaã
taguma chixexüۡxüۡ ixucü rü aixcüma mecü taguxchigagü ta. Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, tama
͑ɗիɥ, erü nüxüۡ nacua۳x na ñuxãcü ̲͑ľ͑͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥիüۡ. 11ॸWüxi i
guxüۡwama nügüna nadauxüۡ na tama dexáarü chuxchuxüۡwatama rü taxuacüma
chixexüۡ naxüxücۡ a۳x. 3ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ҡǣ ɞ͑իӡիӡɗĀľիɗ̲ľիüۡ rü dexá i chixexüۡ.
͑իɥ͑ӥիücۡ a۳x i wüxi i cowaru, rü 12ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, wüxi i iguera rü
tanaxwa۳xe na naxütü۳xünáguxüۡ na taxuacüma oríbuarü omaã naxo, rü wüxi i

͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիľ̲inaxwa۳xexüۡãcüma meã uba rü taxuacüma igueraarü omaã naxo.
ɗֆիӡիücۡ a۳x. 4ॸ‫ؽ‬ġӥËի͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕֆ Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta wüxi i dexáarü
wapurugü ya buanecüarü poramaã chuxchuxüۡ i yucürachiüxüۡwa, rü
ɗիӡիüۡne! Rü woo nitaxüchi rü buanecü ya ҡիӕËӥ̲ɞ͑իӡիӡɗĀľիɗ̲ľիüۡ.
taxüchicümaã inicuegü, natürü íracü ya
ͮǣŕ̲cua۳իɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ
quiyamaã nanatoxchinü i norü toxpe۳xeruüۡ,
rü ngextá nüma ínanaxwa۳xexüۡwa 13ॸͮǣŕիǣӕ̲ËȍɗЙľҡ͑ӥՓ
͑͑իӡիŕŕ. 5-6ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥֆ ͑͑ǣŕի̲ǣӕɗՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ i nüxüۡ

tórü conü rü woo na naxírachiréxüۡ, natürü cuáxüۡ фӥ̲ľ%͑%ŕիüۡ cuáxüۡ, rü name
̲͑ӕիӡËȍɗɗ͑ΎфӥΎфľ. Rü wüxitama i ͑ɗիɥ̲͑ľ%̲͑իüۡxüۡ rü mexüۡ na
CHAԖۡҽʊoǾԆॷ3ٍॷ4 580
naxüxüۡ rü tama nügü yacua۳xüüۡxüۡ na chixexüۡgü. 2ॸPema pexü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡ i

͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕիüۡca۳x na ͑ǣŕ̲Йľիü‫ ۡڟ‬taxuxüۡ natürü taxuacüma
aixcüma wüxi i duüۡxüۡ i nüxüۡ cuáxüۡ pexüۡ nanguxüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x peyama۳x i
ֆɗɥիüۡ. 14ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ togü. Ѡӥ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡca۳իЙɗի%ӡի%Ëȍɗľ
Йɗի%ӡի%chiwa۳xegügu rü togüchi natürü taxuacüma pexüۡ nanguxüۡŕg‫ ڟ‬a, rü
pexaiegu rü norü yexera pegü ͑ǣŕmaca۳իЙľǣӥ̲%Йľ͑ӕŕ, rü pegü
ЙɗիɥիŕŕËȍüۡgu, rü taxuacüma pegügu pedai. Ѡӥҡ̲Йľ͑ֆӕիǣӥɗ͑ǣŕ̲
Йľфӥիɥ͑ӥŕ̲͑ľիüۡgü rü nüxüۡ cua۳xgüxüۡ penaxwa۳xexüۡ erü tama Tupanana
Йɗիɥǣӥիüۡ. Rü wüxi i dora i taxüۡ ͑ɗիɥɗ naxca۳x peca. 3ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲naxca۳x
͑ǣŕ̲ľǣ͑ǣŕ̲%ËӥЙɗիɥǣӥǣӕ. 15ॸErü ípecaxgu, rü tama penayaxu, erü naxca۳x
͑ǣŕ̲͑ɗի%ӡի%chiwa۳xegüxüۡ rü ɞЙľËɗ͑ǣŕ̲ҡ̲ҽӕЙ͑Йľիü‫ۡڟ‬
duüۡxüۡgüchi na ixaiexüۡ rü norü yexera naxwa۳xexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Йľ̲ҡ̲
ֆɗǣӥ͑ɗիɥǣӥիŕŕËȍüۡxüۡ, rü tama penaxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥɗnaxca۳x ípec۳axüۡ na
ҽӕЙ͑Փ͑ľ͑իӡ, natürü ñoma i ̲͑%Йľǣӥҡ̲Йľҡ%ŕիŕŕ̲фľիüۡca۳x.
naãnecüۡ۳ãx۳ wa rü n۳g۳oxo i Chatanáwa 4ॸPa Duüۡxüۡǣӥɗæȍɗիфɗͅիŕիüۡx, ¿Tama
͑ɗիɥɗ͑ľ͑իӡիüۡ. 16ॸƄфӥ͑ǣľիҡ%ӡի%Ëȍɗ e۳xna nüxüۡ pecua۳իфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͖Ύ̲ɗ

ítaxüۡwa rü duüۡxüۡgü nügü naãnexüۡ pengechaüۡgu rü Tupanamaã
ɞфӥֆľիľфիŕŕËȍüۡxüۡwa, rü ngŕm ‫ ڟ‬a rü perüxuwanüxüۡ? Erü texé ya ñoma i
taxuü̲̲ۡľ%ɗ͑ɗիӡфӥ͑ǣәիüۡraüۡxüۡ i naãnexüۡ ngechaüۡիŕфӥҽӕЙ̲͑%
chixexüۡ ͑͑ǣŕի̲. 17ॸNatürü guxãma ya tarüxuwanü. 5ॸRü tama natüca۳ի̲͑ɗիɥɗ
yíxema aixcüma tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իŕɗ ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ͖իüۡ:
͑ǣŕ̲cua۳իɗҽӕЙ͑Փ͑ľӡիüۡ, rü ٘ͮǣŕ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i Tupana
ɗիËӥ̲̲ľ%ҡ̲իŕфӥǣӕի%̲% tüxna muxüۡ rü tüxüۡ ninuxüۡ erü
tamecümagü, rü meã duüۡիŕիüۡ tayauxgü ͑Ύիфӥҡɗիɥфӥҡӥիüۡ nangechaüۡٚ,
i tümapatawa, фӥ̲ľ%ɗҡфӥիɥ͑ӥŕɗ ñaxüۡ. 6ॸNatürü Tupana rü tüxüۡ
tümamücüarü ucu۳իŕ, rü guxüۡ i duüۡxüۡgü narüngüۡիŕŕ̲͑͑%ɗЙΎфľիüۡca۳x i
tüxüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡgü, rü guxüۡma i ñoma i naãneãrü ngúchaüۡ i
ǣӕի%̲%̲ҡӥǣӥҡՓӥիɗǣӕիŕŕǣӥ, rü chixexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x norü orewa rü
tixaixcümagü, rü mexüۡ taxügü. 18ॸRü ñanagürü:
yíxema naxca۳x daugüxe na duüۡxüۡgü “Tupana rü tümamaã nanu ya
͑ӥǣӥ̲%ɗфӥ͑ǣӥի̲ӥŕիüۡ, rü wüxi i yíxema tügü írütagüxe, natürü
mexüۡ taxügü. Ƅфӥ͑ǣŕ̲Փҡ͑ӥիüۡ tüxüۡ narüngüۡիŕŕֆֆɞիľ̲
tadaugü na aixcüma meã Tupanaca۳x ҡӥǣӥɞфӥիɞфǣӥիľٚ,
̲͑իŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü. ñanagürü. 7ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ¡Meã
ҽӕЙ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ! ¡Rü nüxüۡ pexoó i
Duüۡxüۡgü i ñoma i naãneãrü
n۳g۳oxo i Chataná! Rü nüma rü tá pexna
ngúchaüۡca۳x daugüxüۡchiga
niña. 8ॸ¡Tupanana pengaicamagü! Rü
1ॸ¿Tü۳xcüüۡ
4 Йľǣӥ̲%Йľ͑ӕŕфӥЙľǣӥ
pedai? Ьľǣӥ̲%Йľ͑ӕŕľфӥЙľիü‫ۡڟ‬
͑͑ǣŕի̲ɗ͑ǣŕ̲Йľфӥ͑ǣәËȍüۡgü i
nüma rü tá ta pexna nangaicama. Rü
pemax, Pa Pecaduã۳xgüxüۡx, ¡nüxüۡ
perüxoe i pecüma i chixexüۡ! Rü pemax,
ɗҽӕЙ͑ՓľфӥիɥիËȍüۡիŕ͑ҡӥфӥ͖Ύ̲ɗ “Ñu۳xma rü e۳xna moxüۡ ҡ͑ɥֆ

͑%͑ľՓľфӥҡфӥիɥիËȍüۡիŕ, ɥ%͑ľՓҡիɥ, rü wüxi ya taunecü tá
¡penamexŕŕ۳x i perü maxüۡ na ͑ǣŕի̲ҡֆֆիӕ, rü tá ngŕm ‫ ڟ‬a tataxegü
Tupanaca۳իɗËҡ̲Йľ̲իŕիüۡca۳x! ̲͑ӕËӥɗĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ iyaxuxüۡca۳իٚ,
9ॸ¡Pegümaã pengechaüۡgü rü pexauxe erü ñaperügügü! 14ॸPema rü tama nüxüۡ
pipecaduã۳x! Rü texé ya ñoma i pecua۳x na ҧacü tá pexüۡ üpetüxüۡ i moxüۡ.
͑%͑ľ%фӥҡ%ŕՓËӕǣӥիľ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ¿ӄËӥ͑ɗիɥɗЙľфӥ̲իüۡ? Perü maxüۡ rü
tügümaã taxauxe. Rü texé ya tümacüma ñoma wüxi i cherena i paxaãchi nüxüۡ
i chixexüۡmaã taãxŕի‫ ڟ‬ŕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ idauxüۡ фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲͑ǣӕЙľҡӥիüۡrüüۡ
Tupanape۳xewa tügümaã tangechaüۡ. tá inayarüxo. 15ॸѠӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ͑
10ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗæΎфɗֆTupanape۳xegu ñapegüxüۡ:
pecaxãpü۳xügü rü namaã nüxüۡ pixu na ٘ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗnanaxwa۳xegu ya Cori
taxuwama pimexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗ ֆҽӕЙ͑͑ɗ̲իŕիüۡ, rü chi tanaxü i
nüma rü tá pexüۡ nicua۳xüüۡ rü pexüۡ ͖%ЙӕфËӥɗ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥŕիüۡٚ,
͑ҡիŕŕ. ñapegüxüۡ. 16ॸNatürü i pema rü pegü
picua۳xüüۡgüchaüۡ. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲фӥ
Tama name i chixexüۡgu
tama name. 17ॸYíxema nüxüۡ cuáxe na
Ëӕľ͑ľŕ̲%Ëӕфӥիɥ͑ӥ
ñuxãcü Tupanape۳xewa meã tamaxüۡxüۡ,
11ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ‫ؽ‬ҽ%իӢɗ ͑ҡӥфӥҡ̲͑իӦիľ, rü pecadu taxü.
chixexümaã pegü pixugüxüۡ! Erü yíxema
ۡ
Ucu۳իŕɗĀɥŕфӕã۳xgüxüۡca۳x
chixexü̲ۡ%ҡӥ̲ŕ͑ľŕËȍɗǣǣӕɗĀľիիľ
rü e۳xna chixexüۡmaã nüxüۡ ĀՓľ͑ӥիŕ, rü Duüۡxüۡǣӥɗġɥŕфӕã۳xgüxüۡx,
5
1ॸPa
chixe nüxüۡ tawogü ta i Tupanaãrü ore. ‫ؽ‬ʊЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͖%Ύфľ! ¡Pexauxe rü

Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗիľիüۡgu Tupanaãrü aita pexüe erü chixexüۡ tá pexüۡ
Ύфľ̲%Ëӕфӥիɥ͑ӥǣӕ, rü Tupanaãrü naxüpetü! 2ॸЬľфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü rü marü
ΎфľфӥֆľիľфËӕǣӥнӕɗիɥիŕŕËȍüۡ erü nangaue, фӥ͑ǣŕ̲ЙľիËȍɗфӕɗ
ҡ̲ɗիËӥ̲͑ǣËӕիɥ͑ӥ. ̲ľիŕËȍɗիüۡ фӥ͑Փľ͑͑͑ǣΦ̲ӥ. 3ॸPerü
12ॸҽӕЙ͑իɥËҡ̲͑ɗիɥֆҡӥի͑͑ի%Ëӥ ӕɗфӕфӥЙľфӥĀɥŕфӕфӥ͑ǣŕի̲͑ի%üۡtanü
i norü mugü rü ñu۳իӡËȍɗҡҡӥի͑c۳acü фӥ͑ǣŕի̲͑͑ǣӕľ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
фӥ͑ǣΎիɗ͑ǣɗիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎфľ. ãüۡtanü rü wüxi i perü cua۳xruüۡ ҡ͑ɗիɥ
Ѡӥ͑ӥ̲ҡ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i na pema rü tá ta ipeyarütauxexüۡ ñoma
pora na tüxüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡ rü e۳xna tüxüۡ ҧacü üxüwa ixaxüۡrüüۡ. ҽӕЙ͑͑ǣɥիüۡ
͑ֆӕľիŕŕիüۡ. ‫ͮع‬ҡӥфӥҡľիŃнӕɗɥիüۡ i ͑ĀӕɗЙľфӥĀɥŕфӕɗ͑ǣɥ̲%Йľ͑ǣӕüۡxcü,
Ëӕ̲իфӥ͑ǣŕmaca۳x cunangugüxüۡ na фӥ͑ǣŕmaca۳x tá pexüۡ napoxcu i
ñuxãcü namaxüۡxüۡ i cumücü? naãneãrü gu۳xgu. 4ॸRü yema perü
puracütanüxüۡ ga tama meã nüxüۡ‫ڟ‬
Taxúema nüxüۡ tacua۳x na ҧacü tá tüxüۡ
penaxütanüxüۡ, rü ñu۳ի̲фӥ͑ǣɥxca۳x
ngupetüxüۡ i moxüۡãrü ngunexüۡgu
͑ɗĀľիǣӥǣֆľ̲Āɥŕфӕǣҡ̲͑ӥի͑
13ॸ¡Choxü‫ۡڟ‬
ɗЙľфӥիɥ͑ӥŕɗЙľ̲͑ ͑ǣɥիüۡ pexãcü. Rü Tupana ya guxããrü
ñapegügüxüۡ: æΎфɗфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüxüۡ ͑իɥ͑ӥ͑
͑ǣɥxca۳x yadexagüxüۡ ǣֆľ̲Āɥŕфӕǣ Йľիɥ͑ӥŕ%̲фӥTupanaca۳իЙľ̲իŕ%̲

nüxü‫͑ ۡڟ‬ǣɥիüۡ pengetanücü ga peanewa na ega ngúxüۡ pingegügu. 11ॸRü yixema
napuracüexüۡca۳x. 5ॸRü ñoma i naãnewa nüxüۡ tacua۳ի͑͑ҡ%ŕǣӥիüۡ ga yema
rü pegü penga۳ի%ŕǣӥфӥЙľ̲ľЙҡфӥ duüۡxüۡgü ga meã Tupanaca۳x
Йľ̲ӕ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡãի۳ ǣӥфӥЙľҡ%ŕǣӥфӥ ̲իŕ%̲իüۡ ga yexguma ngúxüۡ nüxüۡ
meã pechibüe. Natürü nawa tá nangu üpetügu. Rü pema nüxüۡ pecua۳x ga
͑͑ǣŕmaca۳x Tupana tá pexüۡ poxcuexüۡ. ñuxãcü meã namaxama ga guma Yox ga
6ॸRü pema penapoxcue rü penadai i yexguma ngúxüۡ nüxüۡ üpetügu. Rü nüxüۡ
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i taxuüۡma i chixexüۡ pecua۳x ga yixcama ga na ñuxãcü tórü
pemaã üchiréxüۡ. Rü nümagü rü pexüۡ Cori ya Tupana poraãcü nüxüۡ
͑фӥҡӕф̲ŕǣӥ, rü taxuacüma nügü rüngüۡիŕŕիüۡ. Erü nüma ya tórü Cori ya
ínapoxüۡgü. Tupana rü namecümaxüۡchi rü poraãcü
nüxüۡ‫ ڟ‬tangechaüۡtümüüۡgü. 12ॸRü guxüۡãrü
Tanaxwa۳իľɗҡֆӕ̲ӥիŕфӥ̲ľ%
yexera, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ítanan۳gӕ
۳ իŕŕֆæΎфɗֆҽӕЙ͑ ҧacüca۳x ipexunetagu, rü tama name i
7ॸRü ñu۳ի̲Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, rü name Tupanaŕg‫ ڟ‬agu ipexuneta, rü e۳xna ñoma i
͑ɗիɥɗ̲ľ%ɞpenan۳g۳ӕիŕŕ͖u۳xmatata naãneŕg‫ ڟ‬agu ipexuneta, rü e۳xna ҧacü i to
ínangu ya Cori ya Tupana. Rü dücax, i naŕg‫ ڟ‬agu ipexuneta. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
yíxema naãnewa puracüxe rü meã ɗիËӥ̲ֆɗիɥǣӕɗՓӥիɗɗΎфľ‫ؽ‬фӥ
ítanan۳g۳ӕիŕŕֆЙӕËӥ͑͑իӥǣӥիüۡca۳x i noxtacüma: “Ngü͖ۡٚЙľǣӥ! Rü
tümanetü. Rü ñu۳իӡËȍɗ͖ӕիфľֆ ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲ɗիËӥ̲ֆɗիɥǣӕɗՓӥիɗɗ
tauemacü ítanan۳g۳ӕիŕŕ͑͑ֆիüۡ i ore ¡rü noxtacüma: ٘ҽ̲͖ٚЙľǣӥ! Rü
tümanetüarü o, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ ͑ǣŕիǣӕ̲ֆҽӕЙ͑фӥҡ%ӡҡ̲Йľիüۡ
tayabuxgü. 8ॸRü pema rü ta penaxwa۳xe napoxcue naxca۳իɗ͑ǣŕ̲Йľфӥӕ͑ľҡ.
na meã ípenan۳g۳ӕիŕŕիüۡ na ínanguxüۡ ya 13ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ՓӥիɗľɗЙľҡ͑ӥՓ
Cori ya Tupana. ‫ؽ‬ѠӥЙľҡ%ŕǣӥ, фӥҡ%իӢɗ naxi ۳ի%Ëȍɗ%ŕǣӕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑

nüxüۡ perüc۳h۳auexüۡ na ípenan۳g۳ӕիŕŕիüۡ! ҡֆӕ̲ӥիŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗľ
Erü marü ningaica na ínanguxüۡ ya tórü ҡ%ŕǣӕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ҡՓɗֆľիüۡ rü
Cori. 9ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ̲͑ľ͑ɗիɥɗ Tupanaxüۡ ticua۳xüüۡxüۡ. 14ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
nüxüۡ perüxoe na pegüchigaxüۡ wüxie i petanüwa ićaawexgu, rü name
pixuechaüۡ ͑ҡ̲͑ǣŕmaca۳x pexna ͑ɗիɥɗnaxca۳իЙľֆËɗֆիΥǣӥիüۡãrü
nac۳axüۡca۳x ya Tupana. Erü marü ãŕ۳xgacügü na tümaca۳x
ningaica na ínanguxüۡ na duüۡxüۡgüxüۡ ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡca۳x rü Cori ya
yacagüxüۡca۳x i norü maxüۡchiga. 10ॸPa Tupanaŕg‫ ڟ‬agu chixüۡmaã tüxüۡ
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑ ֆ͑ǣΥǣӥǣӥիüۡca۳x. 15ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
pecua۳xãchie ga yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga aixcüma Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥ%Ëӥ̲
Tupanaãrü orearü uruüۡgü ga na ñuxãcü ͑ֆӕ̲ӥիŕǣӥǣӕ, rü tá tümaca۳x nitaane,
ֆի̲͑͑%͑իɥ͑ӥŕիüۡ ga yexguma rü nüma ya Cori ya Tupana tá tüxüۡ
ngúxüۡ yangegügu. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ̲ ɞ͑фӥĀիŕŕ͑Փɗҡӥ̲%фӥćaawe. Rü
фӥҡ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ yaxna namaã ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҧacü rü pecadu taxü۳xgu,
583 CHAԖۡҽʊoǾԆॷ5
rü Tupana tá tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ. ínaca. Rü wenaxãrü napu. Rü narüxü ga

16ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥ̲% guxüۡma ga nanetügü. 19ॸPa
nüxüۡ pixu i perü pecadugü rü pegüca۳x æȍӕľ͑ľŕǣӥի, ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃ
Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥɗՓӥիɗľËȍɗǣӥ͑pexca۳x Йľҡ͑ӥՓҽӕЙ͑͑ɗիӡǣËȍɗǣӕ, rü
yataanegüxüۡca۳x. Rü yima mecü ya ҡ͑ǣŕի̲ǣӕֆՓӥիɗľֆҡӥիüۡ
ֆҡӥфӥֆӕ̲ӥիŕфӥɗիËӥ̲͑ЙΎфľфӥ taeguxŕŕի‫ ڟ‬ŕ͑Փľ͑ի%фӥҽӕЙ͑Փľ
Tupana nanangãxüۡ. 17ॸTupanaãrü orearü ҡфӥիӡիüۡca۳x, rü mexüۡ taxü. 20ॸErü
uruüۡ ǣƄфɞ͑ɗիɥǣՓӥիɗǣֆҡӥǣ ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃTupanaca۳x
taxrüüۡ ɗիɥËӥ. Natürü yexguma nüma ͑ҡľǣӕիŕŕǣӕɗՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ nüxna i
guxüۡ ga norü ngúchaü̲ۡ%͑ֆӕ̲ӥիŕǣӕ norü chixexüۡ, rü tümagagu Tupana tá
na tama napuxüۡca۳x, rü tomaŕ۳xpü۳x ga ̲͑͑իŕŕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡ, rü tá nüxü‫ۡڟ‬
taunecüarü ngãxüۡgu rü tama napu ga nüxüۡ nangechaüۡ i norü pecadugü.
yema naãnewa. 18ॸNatürü yemawena rü Rü nuãma pexna,
Փľ͑ի%фӥ͑ֆӕ̲ӥիŕǣƄфɞфӥЙӕËӥca۳x Chaütۡ iágu
PEDRU ÜMATÜXÜۡ
Cristu Nanatü! Yerü yexguma

Pedru nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ
Ngechuchu ya Cristuxüۡ wena
ga to ga nachiüۡãnegu woonexüۡ
̲͑իŕŕǣӕ, rü tüxna nanaxã ga maxüۡ
ga yexwacaxüۡxüۡ, yerü poraãcü nüxüۡ‫ڟ‬
1
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ËȍΎ̲ɗЬľĀфӕ͑ɗիɥ
i pexca۳x chanaxümatüxüۡ i ñaã popera. tangechaüۡtümüüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x i
ѠӥËȍΎ̲͑ɗիɥɗͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕ ñu۳xma i yixema rü ta ítanan۳g۳ӕիŕŕ͑
choxüۡ muxüۡ na duüۡxüۡgümaã nüxüۡ Փľ͑ҡɗ̲իŕիüۡ. 4ॸRü pema rü wüxi i
chixuxücۡ a۳x i norü ore. Rü pexca۳x ngunexüۡgu rü aixcüma tá penayauxgü i
chanaxümatü i pema na perü naãnena to i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü i Tupana tá
nachiüۡãnegügu penawoonexüۡ ɗЬΥҡӕ͑ľՓ pexna ãxüۡ i ñu۳ի̲Āիӡǣӕիüۡ i naãnegu
rü Gárataanewa rü Capadochíaanewa rü pexüۡ‫ ڟ‬namaã nanguxüۡxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ
oËȍɗ͑ľՓфӥ´ɗҡɞ͑ɗ%%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľ. pexna naxãxüۡ rü tagutáma inayarüxo,
2ॸRü pexüۡ ͑ɗիɥǣֆĀľիľËȍɗիüۡ ga Tanatü фӥҡǣӕҡ̲͑ի%ӡ%Ëȍɗ, rü tagutáma
ya Tupana, ֆľфӥՓΎľҡ̲ֆľ̲͑ɗիɥǣ nangau. 5ॸRü ñu۳xma na Tupanaãxü‫ۡڟ‬
nuxcümaxüۡËȍɗ̲͑ǣӕ͑իɥ͑ӥիüۡ. Rü ЙľֆիΥǣӥիüۡ rü nüma rü norü poramaã
̲͑͑ӕǣͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ na pexüۡ tá pexna nadau ñu۳xmatáta aixcüma
ֆ̲ľիŕŕǣӥիücۡ a۳x na aixcüma nape۳xewa Йľ͑ֆӕիǣӥɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma
pixüünegüxücۡ a۳x rü Ngechuchu ya Cristuga gúxüۡ i tá pexna naxãxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲
͑Йľիɥ͑ӥŕիücۡ a۳x rü nagümaã na nagu۳xgu i naãne. 6ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x name
piyauxgüxücۡ a۳x na nataxuxücۡ a۳x i perü ͑ɗիɥɗЙΎф%ËӥЙľҡ%ŕǣӥ, rü nüŕt‫ ڟ‬ama
chixexüۡgü. Rü chanaxwa۳xe i Tanatü ya ͑ɗիɥľǣՓΎΎ͖u۳xma ñaã perü maxüۡwa
Tupana poraãcü pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥЙľիüۡ rü paxaxãchi muxüۡma i guxchaxüۡgü
͑ҡ%ŕիŕŕ. pexüۡ üpetügu. 7ॸƄфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗ
pexüۡ naxüxüۡ ya Tupana na nüxüۡ
۳ իŕŕ͑Փľ͑ҡɗ̲իŕիüۡ
Ítanan۳gӕ
nacuáxüۡca۳իфӥ͑ǣΎիɗɗիËӥ̲ЙľֆիΥǣӥ
3ॸ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%͑ӥիüۡ
ticua۳xüüۡgü ya rü e۳xna tama. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
Tupana ya tórü Cori ya Ngechuchu ya ЙľֆիΥǣӥ̲ǣӕľǣՓΎΎǣӕիËȍիüۡgü
584
585 1ЬƄġѠԆॷ1
pexca۳x ínguxgu, фӥ͑ǣŕ̲ЙľфӥΥфӥ yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga orearü

Փӥիɗɗӕɗфӕфӥֆľիľф͑ɗիɥ̲͑͑ľիüۡ uruüۡgüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ͑ҡ%ӡҡ̲
ľфӥ͑ǣŕ̲ӕɗфӕфӥՓΎΎ̲͑ľիŕËȍɗ nümagü nüxüۡ nadaugüxüۡ ga guma
natürü düxwa nangau. Ѡӥ͑ǣŕ̲ӕɗфӕ ͅիŕիŕŕфӕüۡ ga naxca۳x nadaugücü,
rü üxümaã nüxüۡ taxü na nüxüۡ ͑ҡӥфӥЙľ̲ҡֆɗɥիüۡ na nüxüۡ
icuáxüۡca۳x rü ngoxi aixcüma uiruxüchi pedaugüxüۡ. Rü dücax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի,
ֆɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥɗЙľфӥΥ ǣӕ̲ҡ̲ͅիŕիŕŕфӕüۡËȍɗǣ͑ɗիɥǣ
na guxchaxüۡgümaã Tupana nüxüۡ üxüۡ perü orearü uruüۡgü pemaã nüxüۡ
na nüxüۡ nacuáxüۡca۳x rü ngoxi aixcüma ixugügüxüۡ ǣֆľիǣӕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗ
nüxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥ͑ֆɗիË̲Йľիüۡ Ԗӥ͑ľիüۡ ǣĀիӡՓ͑ľ̲ӕիüۡ
yacua۳xüüۡxüۡca۳x rü mexüۡ i pechica pexna ֆĀľիǣӥիŕŕǣӕ. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ύфľ
naxãxüۡca۳իфӥЙľ̲%͑ҡ%ŕիüۡca۳x i ɗֆɗ̲ͅիŕիŕŕфӕüۡchiga, rü woo
͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ә̲͑իӡիǣӕֆ Tupanaãrü orearü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳
Ngechuchu ya Cristu. 8-9ॸPema rü rü nüxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡgü na yexeraãcü
Ngechuchu ya Cristuxüۡ pengechaüۡgü nüxüۡ nacua۳xgüxüۡ.
woo taguma nüxüۡ na pedaugüxüۡ. Rü
Tupana rü taxca۳x naca na nape۳xewa
ñu۳xma rü ta woo tama nüxüۡ pedaugü,
naxüünexüۡca۳x i tórü maxüۡ
natürü nüxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥ, rü poraãcü
Йľҡ%ŕǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Йľфӥҡ%ŕ̲%фӥ 13ॸRü ñu۳xma na Cristuarü duüۡxüۡgü
taxuacüma nüxüۡ pixuéga na ñuxãcü Йɗիɥǣӥիüۡ, rü penaxwa۳իľ͑Йľիӕ%ŕǣӥիüۡ
Йľҡ%ŕǣӥիӥËȍɗիüۡ, erü marü penayauxgü rü ípememarexüۡ na penaxüxüۡ i norü
i perü maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü ngúchaüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲̲ľ%
͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ. 10ॸRü ípenan۳g۳ӕիŕŕɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü
nuxcümaxüۡchima ga Tupanaãrü orearü i Tupana tá pexna ãxüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲
uruüۡgü, rü nüxüۡ nixugüe ga na ñuxãcü ͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕ͑ә̲ӡիǣӕ. 14ॸRü
tá Tupana pexüۡ narüngüۡիŕŕիüۡ. Rü ñu۳ի̲͑ҽӕЙ͑ի%ËӥǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ, rü
nümagü rü poraãcü nangúe rü naxca۳x penaxwa۳իľ͑ɗիËӥ̲͑ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡ.
͑Āӕǣӥɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma gúxüۡ. Ѡӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣӕЙľիɥǣֆľ̲
11ॸRü nümagü ga yema orearü uruüۡgü rü nuxcümaüۡxüۡ ga perü ngúchaüۡ ga üۡpa
Tupanaãrü poperawa nangúe na nüxüۡ ͑ǣӕЙľիɥիüۡ ga yexguma tauta
nacua۳xgüxüۡca۳ի͖͑ӕի%Ëӥҡ͑ֆɗɥիüۡ rü Tupanaxüۡ pecua۳xgu. 15ॸNatürü
ñuxguacü tá na nangóxüۡ ga guma penaxwa۳իľɗɗիËӥ̲̲ľ%Йľ̲իŕ͑
ͅիŕիŕŕфӕüۡ ga Cristu. ѠӥæфɗѸҡӕ%ŕɗ Tupanape۳xewa naxüünexüۡca۳x i perü
Ԗӥ͑ľիüۡ ga yema orearü uruüۡgüwa maxüۡ. Erü nüma ya Tupana ya pexüۡ
yexmaxüۡ, rü nüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕǣ͑ idexechicü, rü naxüüne. 16ॸRü norü ore i
Cristu rü tá ngúxüۡ yangexüۡ rü tá ümatüxüۡwa rü ñanagürü:
nayuxüۡ rü yixcama rü wena tá na “Chanaxwa۳xe i chauxrüüۡ pixüüne,
namaxüۡxüۡ rü ñu۳իӡËȍɗĀիӡǣӕիüۡ i ľфӥËȍΎ̲фӥËȍիӥӥ͑ľٚ,
͑%͑ľՓҡ͑͑իӡիüۡ na guxüۡãrü ñanagürü. 17ॸѠӥЙľ̲͑٘ЬҽΎ͑ҡӥիٚ
ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡca۳x. 12ॸNatürü Tupana rü ñapegüxüۡ nüxüۡ ya Tupana, rü ñu۳xma na
1ЬƄġѠԆॷ1ٍॷ2 586
͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓЙľ̲իŕիüۡ rü name 23ॸRü ñu۳xma i pema rü marü

͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma nüxüۡ pemuüۡŕ. Erü penayauxgü i ngexwacaxüۡxüۡ i perü
nüma rü aixcümaxüۡchi nanangugü i maxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ñoma ngexwacax
wüxichigü i duüۡxüۡgüarü maxüۡ na pebuexüۡrüüۡ Йɗիɥǣӥ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
͖ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ. Rü tüxüۡ napoxcu ya maxüۡ rü tama penatü rü pee ya
guxãma ya texé ya chixexüۡ ügüxe, rü yuewa۳իŃիľՓ͑ɗիɥɗЙľ͑ֆիӕիüۡ.
nüŕҡ‫̲͑ ڟ‬ɗիɥľǣՓΎΎҡľիŃҡɗիɥǣӕ, erü Natürü Tupanaãrü ore i maxüۡxüۡ i
nape۳xewa rü nawüxigumare i guxüۡma i taguma iyarüxoxüۡՓ͑ɗիɥɗЙľ͑ֆիӕիüۡ.
duüۡxüۡgü. 18-19ॸRü Tupana rü marü pexüۡ 24ॸErü Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü
ínanguxüۡիŕŕ͑Փǣֆľ̲ ñanagürü:
nuxcümaüۡxüۡ ga perü maxüۡ ga “Guxüۡma i duüۡxüۡgü rü ñoma wüxi i
taxuwama mexüۡ ga perü o۳xigüxüۡtawa natüanerüü̲ۡфľ͑ɗիɥ. Rü
peyaxuxüۡ. Rü yema na nawa pexüۡ guxüۡma i norü mexüۡ, rü wüxi i
ínanguxüۡիŕŕիüۡca۳x rü pexna naxããxüۡca۳x nanetüchacurüü̲ۡфľ͑ɗիɥ. Rü
i maxüۡ i ngexwacaxüۡxüۡ, rü poraãcü ͑ǣŕ̲͑ҡӥ͑ľфӥ͑ֆӕ, rü
nüxü‫ ۡڟ‬naxãtanü. Yerü tama uiru rü e۳xna nachacu rü narüngu. Rü
Āɥŕфӕɗn۳g۳auxwa۳xexüۡmaã nanaxütanü, ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü
͑ҡӥфӥæфɗѸҡӕǣӥֆ̲ľիŕËȍɗËӥ̲%͑ɗիɥ na tama nataixüۡ i norü maxüۡ i
ga naxütanüãxüۡ. Yerü nüma ga Cristu rü ñoma i naãnewa. 25ॸNatürü tórü
ñoma wüxi i carneru i taxuwama Coriarü ore rü taguma
nañuxraüۡxüۡ i Tupanaca۳x imáxüۡrüüۡ ɗ͑ֆфӥիΎٚ,
pexca۳x nayu na pexüۡ naxütanüxüۡca۳x. ñanagürü i Tupanaãrü orewa. Ѡӥ͑ǣŕ̲
20ॸRü nüma ga Tupana rü woetama Tupanaãrü ore i mexüۡ ͑ɗիɥǣЙľ̲%
nuxcümaxüۡchima tauta naãne ixügügu, nüxüۡ yaxugüxüۡ.
rü marü Cristuxüۡ naxuneta na pexca۳x 1ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ
nayuxüۡca۳x. Natürü ñomaüۡËӥӥ͑ɗիɥǣ

nangóxüۡ ga guma Cristu na pexüۡ
2 perüxoe i guxüۡma i chixexüۡgü, rü
͑ǣŕ̲͑pidorata۳ax۳ güxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑
nangüۡիŕŕիüۡca۳x. 21ॸRü ñu۳xma rü togüpe۳իľՓ̲ľ%͑Йľ̲իŕ͑ľҡիüۡ rü
æфɗѸҡӕǣǣӕ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ ya ͑ǣŕ̲͑Йɗի%ӡի%chiwa۳xegüxüۡ, rü
Tupana ga yuwa Cristuxüۡ ɞфӥĀիŕŕËӥфӥ ͑ǣŕ̲͑ЙľիΎфľǣӥta۳ax۳ güxüۡ. 2-3ॸRü
ĀիӡՓ͑ǣËӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗɗիËӥ̲͑ӥիüۡ
ñu۳xma i Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ rü picua۳xãchitanügu na ñuxãcü
ípenan۳g۳ӕիŕŕǣӥիüۡ ͑ĀիӡՓЙľիüۡ namecümaxüۡchixüۡ ya tórü Cori, rü
nagagüxüۡca۳x. 22ॸRü ñu۳xma na naga ͖Ύ̲ՓӥիɗɗΥիËȍ͑ɗ͑ǣľիՓËի¡ӕիüۡ
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ i Tupanaãrü ore i aixcüma ɗ͑ŕǣӥ͑ľ͑ɗիüۡ nüxüۡ‫ ڟ‬ngúchaüۡxüۡrüüۡ
ɗիɥիüۡ rü pexüۡ‫ ڟ‬natauxcha na pegü penaxwa۳xe i poraãcü pexüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ i
pengechaüۡgüxüۡ erü Tupana rü marü ͑ΎфӥΎфľ͑͑ǣŕ̲ՓЙľЙΎфľիüۡca۳x rü
pexüۡ‫ ڟ‬ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗЙľфӥËȍɗիľիüۡgü. Rü meã peyaexüۡca۳իɗЙľфӥΥՓ͑
͑ǣŕmaca۳x penaxwa۳xe i aixcüma guxüۡ i ͑ǣŕ̲%Ëӥǣӕիüۡwama namexüۡca۳x i perü
perü ngúchaüۡmaã pegü pengechaüۡgü. maxüۡ i taguma gúxüۡ.
587 1ЬƄġѠԆॷ2
Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x yimaŕҡ‫ ڟ‬ӥՓ͑ɗիɥ

æфɗѸҡӕ͑ɗիɥֆ͑ӕҡֆ̲իüۡcü
ichanaxügüxüۡ ֆËȍΎЙҡٚ,
4ॸRü ñu۳ի̲фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗҡΔфӥæΎфɗ͑ ñanagürü. 8ॸRü Tupanaãrü ore rü
pengaicamagü. Erü nüma ya tórü Cori ñanagürü ta:
͑ɗիɥֆֆɗ̲͑ӕҡֆ̲իüۡcü ya Tupana “Guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ
nayaxucü na namaã inaxügüãxüۡca۳x ya фӥҡ̲ɗфӥիɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ rü
napata. Rü woo duüۡxüۡgü rü nüxüۡ na yima nutagu tá
oexüۡ, ͑ҡӥфӥֆɗ̲͑ɗիɥֆҽӕЙ͑ ͑ֆфӥЙӕËӕҡӥǣӥٚ,
nayaxucü erü naxca۳իфӥ̲͑ľիŕËȍɗ. 5ॸRü ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗǣӕիüۡma i
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i pemax, rü Tupana ͑ǣŕ̲ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ rü tá chixexüۡgu
pexüۡ nade na napataarü nutagü ya ͑ֆɗľфӥҡ̲ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ rü
̲իŕËӥЙɗիɥǣӥիüۡca۳x. ѠӥЙľ̲͑ɗիɥɗ tama Cristuaxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥËȍüۡ. Rü
Tupanaãrü ngüۡիŕŕфӕüۡgü i üünexüۡ i ͑ǣŕmaca۳x Tupana tá nanapoxcue yema
Ngechuchu ya Cristuégagu Tupanana nüma nüxüۡ yaxuxüۡrüüۡ. 9ॸNatürü pema
ãmare pexãgüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%̲фľɗ ͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i tórü ãŕ۳xgacü ya
nüxna pexãgüxüۡ ɗ̲͑%͑ҡ%ŕիüۡ ͑ɗիɥɗ Tupana pexüۡ idexechixüۡ na norü
perü maxüۡ i mexüۡ i nape۳xewa. 6ॸRü ngüۡիŕŕфӕüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡca۳x. ѠӥЙľ̲͑ɗիɥ
Tupana rü norü ore i ümatüxüۡwa rü i duüۡxüۡgü i nape۳xewa ixüünexüۡ erü
Cristuchigaxüۡ nixu rü ñanagürü: nümatama ya Tupana rü norü
“Ñu۳xma na ichanaxügüxüۡ ya duüۡxüۡgüxüۡ pexüۡ ͑ɗիɥǣӥիŕŕ͑͑ӥիüۡ
chopata, rü yima nuta ya pixuxüۡca۳x i norü ore i aixcüma
͑ӥիɥфËȍֆիӥËӕËȍɗËӥ, rü ̲ľիŕËȍɗիüۡ. Rü nümatama ya Tupana
ֆɗ̲͑ɗիɥֆ͑ӕҡֆ̲ľիŕËȍɗËӥ ͑ɗիɥǣËȍɗիľիüۡwa pexüۡ ínanguxüۡիŕŕիüۡ
ya chomatama chanayaxucü na na norü ngóonexüۡ ɗ̲ľիŕËȍɗիüۡgu
chopata namaã ichaxügüxüۡca۳x. pechocuxüۡca۳x. 10ॸRü üۡpa ga pema rü
Rü yima nuta rü chaunechiga tama Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ,
͑ɗիɥ. Rü yíxema nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥիŕ, natürü i ñu۳xma rü aixcüma norü
rü aixcüma tá tanayaxu i duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥ. Rü üۡpa rü taxúeaxüۡ‫ڟ‬ma
͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma gúxüۡ i pengechaüۡtümüüۡgü, natürü i ñu۳xma rü
tümamaã ichaxunetaxüۡٚ, Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬pengechaüۡtümüüۡgü.
ñanagürü. 7ॸRü pema na nüxüۡ‫ڟ‬
Ñu۳xma na Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ,
ЙľֆիΥǣӥիüۡ, rü Cristu rü pexca۳x rü
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%naxca۳իЙľ̲իŕ
guxüۡwama name rü naporaxüchi.
ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡca۳x, rü 11ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ
taxuwama name. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ya Changechaüۡgüxex, rü ñu۳xma na

Tupana rü norü ore i ümatüxüۡwa rü Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ, rü tama
ñanagürü: ñoma i naãnecüۡ۳ãի۳ Йɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
֤٘ɗ̲͑ӕҡֆɥЙҡфӥӥфӕüۡgü pexüۡ chaca۳ax۳ üۡ na nüxüۡ perüxoexüۡca۳x i
nüxüۡ ocü, rü chauxca۳x rü gucü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ǣәËȍüۡgü i chixexüۡ i
ֆ͑ӕҡфӥֆľիľф̲͑ľիŕËȍɗ. ñoma i naãnecüۡ۳ãի۳ ͑ǣӕɥիüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲
1ЬƄġѠԆॷ2 588
ngúchaüۡgü i chixexüۡ фӥҡ%ŕիüۡ

Tanaxwa۳xe i Cristurüüۡ yaxna namaã
chixexüۡǣӕ͑͑ǣӕիŕŕËȍüۡ. 12ॸRü name
ҡիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣәիüۡ ingegügu
͑ɗիɥɗ̲ľ%Йľ̲իŕnape۳իľՓɗ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡgü i tama Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ. Rü 18ॸPaDuüۡxüۡgü i Coriã۳xgüxüۡx, ¡rü nüxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲ՓΎΎЙΎф%ËӥËȍɗիфɗЙľËȍɗǣ pengechaüۡǣӥфӥ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗЙľфӥ
yadexagügu i nümagü, rü tá nüxüۡ corigü! Ѡӥҡ̲̲͑ľɗ͑ǣŕ̲Йľфӥ
nadaugü na ñuxãcü mexüۡ pexügüxüۡ, rü corigü i pemaã mecümaxüۡxüۡիɥËҡ̲
tá Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲ pengechaüۡgü, ͑ҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ
æфɗѸҡӕՓľ͑͑ә̲ӡիǣӕ. 13ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥ pengechaüۡǣӥҡɗ͑ǣŕ̲ЙľфӥËΎфɗǣӥɗ
na tórü Cori ya Ngechuchugagu tümaga chixecümaxüۡ. 19ॸErü Tupana rü pemaã
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ ya guxãma ya yíxema perü ͑ҡ%ŕľǣ͑ӥիüۡ na pengechaüۡgüxüۡca۳x
ãŕ۳իǣËӥǣӥɗիɥǣӥիľ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑ľ ֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕǣӕɗ͑ǣŕիǣӕ̲
͑ɗիɥɗ̲ľ%͑ǣЙľիɥ͑ӥŕֆãŕ۳xgacü ya texé natüca۳xmamare chixexüۡ pemaã
ҡËӥֆġӕ̲Փ͑ǣŕի̲Ëӥ, erü nüma ü۳xgu rü ngúxüۡ pexüۡ ҡɗ͑ǣľիŕŕǣӕ.
͑ɗիɥɗǣӕիüۡ i togü i ãŕ۳xgacügüétüwa 20ॸNatürü ¿ҧacüwa pexüۡ‫ ڟ‬namexüۡ ega
͑͑ǣŕի̲իüۡ. 14ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕǣӕɗ͑ǣŕիǣӕ̲

̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ wüxi i perü chixexüۡca۳x pepoxcuegu?
ãŕ۳xgacügü i petanüwa namugüxüۡ ya ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü rü mexüۡ i
yima ãŕ۳xgacü ya tacü na pexüxüۡgagu ngúxüۡ pingegügu rü yaxna
napoxcueãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ügüxüۡ ̲͑%Йľիɥ͑ӥŕǣӕ, фӥ͑ǣŕ̲Փիɗ͑ɗիɥɗ
фӥ̲͑%͑ҡ%ŕǣӥիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ Tupanape۳xewa mexüۡ. 21ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑
ügüxüۡ. 15ॸErü Tupana nanaxwa۳xe na mexüۡ pexüxüۡgagu ngúxüۡ pingegüxüۡca۳x
mexüۡ pexügüxüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑Йľիüۡ idexechixüۡ. Yerü ga
ipeyanangea۳իǣӥիŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ Cristu rü ta pexca۳x ngúxüۡ ninge. Rü
duüۡxüۡgü i tama Tupanaãrü orexüۡ yemaãcü pexüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ͑
cuáxchaüۡgüxüۡ фӥËȍɗիфɗ͑ǣŕ̲ΎфľËȍɗǣ ñuxãcü nüma nanaxwa۳xexüۡ na naxrüüۡ
idexagüxüۡ. 16ॸRü ñu۳xma na Cristu pexüۡ ֆի̲͑͑%Йľիɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ.
ínguxüۡիŕŕիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗĀӕüۡxüۡgü i 22ॸNüma ga Cristu rü taguma pecadu
aixcüma ínguxüۡxüۡrüüۡ%Ëӥ̲ľ%Йľ̲իŕ. naxü, rü taguma texéxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕ.
Natürü ñu۳xma na ípenguxüۡxüۡ rü tama 23ॸRü yexguma duüۡxüۡgü chixexüۡ namaã
̲͑ľ͑͑ǣŕ̲̲%ЙľǣӥɞЙľЙΎիüۡxüۡ na ixugüegu, rü nüma rü taxuüۡma ga

ҧacü rü chixexüۡ pexügüxüۡca۳x. Erü chixexüۡmaã nanangãxüۡ. Rü yexguma
ñu۳xma na Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥիüۡ, ngúxüۡ nüxüۡ ֆ͑ǣľիŕŕǣӥǣӕ, rü nüma rü
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑Ύфӥ͑ǣәËȍüۡիɥËҡ̲ tama ҧacü rü chixexü̲ۡ%͑͑ի%ӡիüۡne.
pexügü. 17ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ% Natürü Tupanamaã nüxüۡ nixu na nüma
penayauxgü i guxüۡma i duüۡxüۡgü. ¡Rü ̲͑%̲͑ľիŕŕ%իüۡca۳x ga yema
nüxüۡ pengechaüۡ ɗҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ! duüۡxüۡgü ga chixri namaã chopetüxüۡ.
¡Rü nüxüۡ pemuüۡŕֆҽӕЙ͑! ¡Rü naga Yerü nüxüۡ nacua۳x rü Tupana rü
Йľիɥ͑ӥŕֆãŕ۳xgacü ya tacü ya aixcüma meã nanangugü i guxüۡma i
Dumacüۡ۳ãx۳ ! duüۡxüۡgüarü maxüۡ. 24ॸRü nümatama ga
589 1ЬƄġѠԆॷ2ٍॷ3
Cristu rü nügüxüۡnegu nayange ga tórü фӥ͑ǣɥфӥËΎфɗ̲%͑իӕիüۡ. Rü pemagü

pecadugü ga yexguma curuchagu фӥҡҡ͑ǣɥфüüۡ Йɗիɥǣӥľǣ̲ľիüۡ
nayu۳xgu. Rü yemaãcü nanaxü na nüxüۡ pexügügu. Rü ñu۳իӡËȍɗtaxuca۳xtáma
rüxoexüۡca۳x i tórü chixexüۡ na tü۳xcüüۡ peteca۳x pemuüۡŕ. 7ॸRü
naxca۳իɗËҡ̲ɗ̲իŕիüۡca۳x. Nüma rü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i pemax, Pa Yatügüx,
pexca۳x nanapi ۳x na yemaãcü pexüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%pema۳xüۡ
̲͑ľŕիŕŕիüۡca۳x. 25ॸRü pema ga üۡpa rü pengechaüۡǣӥфӥɗիËӥ̲ֆի͑͑ǣɥ̲%
͖Ύ̲Ëф͑ľфӕǣӥɗ͑ӕ͑ľ͑իɥ̲фľիüۡrüüۡ Йľիɥ͑ӥŕ, ľфӥ͑ǣɥ̲фӥɗфӥҡӕф̲ŕ. Rü
Йɗիɥǣӥ. Natürü i ñu۳xma rü marü ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣɥ̲%Йľҡ%ŕǣӥľфӥ
Cristuca۳x pewoegu. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗЙľфӥ Tupana rü pexna naxããxüۡrüüۡ ͑ǣɥի͑
dauruüۡ ֆɗɥիüۡ, фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗЙľի͑ ͑͑ի%ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i taguma gúxüۡ.
nadauxüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲ľ%͑ǣɥ̲%
Йľ̲իŕ͑ҽӕЙ͑͑ӥիüۡ ɥ͑ӥիüۡca۳x i
Ñuxãcü Tupana nanaxwa۳իľ̲͑͑իŕիüۡ
Йľфӥֆӕ̲ӥիŕǣӥ.
ɗ͑ǣŕ̲ɗի%̲իüۡ rü ixãtexüۡ
Yíxema mexüۡ ügüxe ya
pemax, Pa Ngexüۡgüx, rü
3
1-2ॸRü
ngúxüۡ ingegüxechiga
̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľҡľǣЙľիɥ͑ӥŕ͑
͑ǣŕ̲Йľҡľɗҡ̲ֆիΥիüۡ nüxüۡ 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥchanaxwa۳xe i guxãma
dauxüۡca۳x i perü maxüۡ i mexüۡ i i pema rü pegüxüۡ‫ ڟ‬pengechaüۡtümüüۡgü

Tupanape۳xewa rü duüۡxüۡgüpe۳xewa rü фӥՓӥիɗǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ, rü aixcüma nüxüۡ
͑ǣŕmaca۳ի͑ֆիΥΥիüۡca۳x woo taxuüۡma pengechaüۡgü i guxü̲ۡɗҡľ͑ľŕǣӥɗ
i Tupanaãrü orexüۡ namaã pixugu. 3ॸRü ֆիΥǣӥիüۡ. Rü chanaxwa۳xe i aixcüma
͑ǣŕ̲͑ɗիËӥ̲Йɗ̲ľիüۡca۳x, rü tama pemecümagü rü guxãmaã pegü
̲͑ľɗ͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͖͑ӕի%ËӥЙľǣӥ ЙľՓӥիɗǣӕիŕŕ. 9ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ
Йľ̲ľիŕŕֆľիӥËȍɗիüۡ, rü e۳xna chixexüۡ pemaã ü۳xgu, rü tama name i
uirunaxca۳x i nga۳ի%ŕфӕüۡmaã pema rü ta chixexüۡ tümamaã pexü. Rü
penga۳ի%ŕǣӥիüۡ, rü e۳xna tatanüxüۡchixüۡ i ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃЙľ̲%ǣӕիËȍɗǣǣӕ, rü
naxchirugu na picu۳xgüxüۡ. 4ॸNatürü tama name i pema rü ta tümamaã
̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľфӥ̲իüۡwa pegü peguxchiga. ͮҡӥфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥɗ
Йɗ̲ľիŕŕǣӥфӥǣӕիüۡma i duüۡxüۡgümaã mexüۡ i oremaã tüxüۡ pengãxüۡga rü tüxüۡ
pimecümagü rü taguma texémaã perüngüۡիŕŕ, erü Tupana pexüۡ nidexechi
Йľ͑ӕ%ŕǣӥ, ľфӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗЙľфӥ̲ľիüۡ i na pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x. 10ॸErü
taguma iyarüxoxüۡ i aixcüma mexüۡ i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü
Tupanape۳xewa. 5ॸRü yemaãcü norü ñanagürü:
maxüۡ i mexü̲ۡ%͑ɗիɥǣ͑ӥǣӥ ٘ͮǣŕիǣӕ̲ҡľիŃҡ%ŕ%Ëӥ̲
yanga۳ի%ŕǣӥիüۡ ga yema nuxcümaüۡgüxüۡ maxchaüۡgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ga ngexüۡgü ga Tupanape۳xewa ixüünexüۡ. nüxna tadau ya tümaãrü conü
Rü nümagü rü Tupanaãxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥфӥ na tama chixexüۡ i oremaã
͑ҡľǣ͑իɥ͑ӥŕ. 6ॸѠӥֆľ̲%Ëӥҡɗֆɗիɥǣ yadeaxüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
æȍфǣ͑ǣɥҡľǣk¡фáüۡǣ͑͑իɥ͑ӥիüۡ, ҡ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑ҡĀӕɗ
tümaã۳x na tama doraxüۡ yemaãcü nanaxü na Tupanaxüۡtawa tüxüۡ

yaxuxüۡca۳x. 11ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ nagagüxücۡ a۳x. Rü woo nayu ga naxüۡne,
nüxna tayaxüۡ i guxüۡma i ͑ҡӥфӥǣ͑%ŕфӥҡ̲͑ֆӕ. 19ॸRü
chixexüۡgü, rü mexüۡ taxü. Rü yexguma naxüۡne yu۳իǣӕфӥ͑%ŕфӥ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ͑ҡ͑ӥՓ͑իӡǣֆľ̲͑%ŕǣӥǣ
guxüۡguma naxca۳x tadau na Tupana poxcuexüۡ, rü orexüۡ namaã
ҡΎǣӥ̲%ҡҡ%ŕիüۡ. 12ॸErü tórü nayarüxu. 20ॸѠӥֆľ̲͑%ŕǣӥǣֆľի̲
Cori rü tüxna nadau ya yíxema poxcuexüۡ, фӥֆľ̲͑ɗիɥǣ͑%ŕǣӥǣ
ɗիËӥ̲ɞ̲ľիŕ, rü nüxüۡ ͑իɥ͑ӥ yema duüۡxüۡgü ga Noŕ ‫ ڟ‬maüۡxgu tama
ɗҡӥ̲%фӥֆӕ̲ӥիŕ. Natürü ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ woo yaxna namaã
tümamaã nanu ya yíxema ͑իɥ͑ӥǣֆľիǣӕ̲ͮΎŕ ‫ ڟ‬naxüyane ga
chixexüۡ ӥǣӥիľٚ, guma wapuru. Rü 8 ga duüۡxüۡgüxicatama
͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľՓ. ͑ɗիɥǣǣӕ̲ՓЙӕфӕǣӕɗËȍΎüۡxüۡ, rü yema
13ॸ¿Rü texé tá chixexüۡ pemaã üxüۡ ega ͑ɗիɥǣǣӕ̲̲ӕËӥǣҡիӥËȍɗËӥфӥ
pema rü aixcüma guxüۡguma mexüۡ ĀľիŃҡӥՓ̲իŕիüۡ. 21ॸRü yema dexá rü
pexügügu? 14ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣŕ̲ wüxi ga cua۳xruüۡ ͑ɗիɥ. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲
mexüۡ na pexügüxücۡ a۳x ngúxüۡ pingegügu, dexáwa íibaiegu, rü duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľҡ%ŕǣӥ. ¡Rü taxuca۳xma tacua۳իŕŕ͑ͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕՓľ͑
texéxüۡ pemuüۡŕ, rü taxuca۳xma ҧacüca۳x maxüۡxüۡǣǣӕֆɗɥիüۡ i tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i
ЙľիΎľǣ%ŕǣӥ! 15ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľфӥ maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü tama taxüneãrü
Corixüۡ ЙľֆիɥիŕŕֆæфɗѸҡӕфӥɗիËӥ̲ düxétüwa na imexücۡ a۳ի͑ɗիɥɗɞɗ¡ɗľիüۡ,
͑ǣЙľիɥ͑ӥŕ, rü guxüۡguma ípememare na natürü ítabaie yerü marü Tupanana
meã penangãxüۡxücۡ a۳x i guxüۡma i duüۡxüۡgü naxca۳x taca na tüxüۡ‫ ڟ‬ɗֆ͑իΎիŕŕ%իücۡ a۳x ga
i pexna c۳axüۡ na tü۳xcüüۡ Cristuaxü‫ۡڟ‬ tórü pecadugü na aixcüma nape۳xewa
ЙľֆիΥǣӥիüۡ. 16ॸͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ imexücۡ a۳x rü aixcüma mexüۡgu
pengechaüۡãcüma penangãxüۡ rü tama фӥիɥ͑ӥŕիücۡ a۳x. 22ॸRü nüma ga Ngechuchu
ЙľǣӥǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ%Ëӥ̲͑͑Ύфӥֆľիľф ya Cristu, фӥĀիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑իӡ, rü
Йɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%Йľ̲իŕ͑ ñu۳xma rü Tupanaãrü tügünecüwawa
taxuca۳ի̲ЙľիΎľǣ%ŕիücۡ a۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ͑͑ǣŕի̲. Rü ñu۳xma rü name۳xwa
͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲իŕǣӕфӥҡ͑ի%͑ľŕɗ ͑͑ǣŕի̲ǣӥɗǣӕիüۡma i Tupanaãrü orearü
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chixri pechiga ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüãۡ۳ x۳ rü guxüۡma i
idexagüxüۡ na ñuxãcü Cristuca۳իЙľ̲իŕիüۡ. ãŕ۳իǣËӥǣӥɗĀիӡËüãۡ۳ x۳ .
17ॸYixema rü ngúxüۡ tingegü ega chixexüۡ
Tanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲cua۳x i Tupana tüxna
ixügügu. ͮҡӥфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ͑ɗիɥ̲͑ľիüۡ
ãxüۡmaã nüxüۡ tarüngüۡիŕŕɗҡľ͑ľŕǣӥ
ixügüxücۡ a۳x ngúxüۡ na ingegüxüۡ, ega
͑ǣŕ̲%ËӥҽӕЙ͑naxwa۳xegu. 18ॸYerü
4
1-2ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ͑
nümatama ga Cristu rü ngúxüۡ ninge, rü ípememarexüۡ na ngúxüۡ pingegüxüۡ

wüxicanatama guxããrü pecaduca۳x nayu. yexgumarüüۡ ga Cristu na ngúxüۡ
ѠӥՓΎΎ̲͑ľËӥֆɗɥիüۡ rü taxca۳x nayu i yangexüۡ. Erü yíxema ngúxüۡ ingexe rü
yixema i chixexüۡ i duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü marü nüxüۡ tarüxo i tümaãrü pecadu na
591 1ЬƄġѠԆॷ4
guxüۡguma meã Tupana wüxichigü. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲ֆɗǣӥ

naxwa۳xexüۡãcüma tamaxüۡxüۡca۳x, rü ingechaüۡǣӥǣӕфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗ͑ֆфӥիΎɗ
tama i tümaxüۡne naxwa۳xexüۡãcüma na muxüۡma i pecadugü. 9ॸ¡Rü meã pegü
tamaxüۡxüۡca۳x. 3ॸԖۡpa ga pemax, rü peyauxgü i wüxichigü i pechiüۡwa! Rü
mucüma ga taunecü penaxüecha i ҡ̲̲͑ľɗҡӥ̲̲%Йľ͑ӕ%ŕ%Ëӥ̲
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i ñu۳ի̲ɗ͑ǣŕ̲ tüxüۡ peyaxu. 10ॸRü wüxichigü i pemax,
duüۡxüۡgü i tama Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ rü Tupana pexna nanaxã i perü cua۳x.
ügüxüۡ. Rü yexguma ga pema rü pecadu Ѡӥ͑ǣŕ̲Йľфӥcua۳ի̲%фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
Йľիӥǣӥ%Ëӥ̲Йľ̲իŕ, rü penaxü ga wüxichigü pegü perüngüۡիŕŕǣӥ, na
pexeneãrü ngúchaüۡ, фӥЙľ͑ǣ%իŕ, rü peta aixcüma Tupanaãrü ngüۡիŕŕфӕüۡ i mexüۡ
ǣ͑ՓЙľի%ӡǣҡ͑ӥիüۡ pexügü, rü ҧacü ͑Йɗիɥǣӥիüۡca۳x rü meã namaã
i nguchia۳xgüxüۡ poraãcü pixaxcugü, rü pepuracüexüۡca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲cua۳x
tupananetachicüna۳xãgüxüۡ picua۳xüüۡgü i i Tupana pexna ãxüۡ. 11ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
woo Tupana na pexna nachu۳xuxüۡ i texé nüxüۡ ixuxgu i ore, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
͑ǣŕ̲. 4ॸRü yema duüۡxüۡgü ga namaã aixcüma Tupanaãrü orexüۡ tixu. Rü
pexãmücügüxüۡ ga yexguma chixri ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃҡΎǣӥիüۡ rüngüۡիŕŕǣӕ, rü
Йľ̲իŕǣӕ, rü ñu۳xma rü poraãcü nagu ̲͑ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑ҡӥի͑%իüۡ i
͑фӥիɥ͑ӥŕ͑ҧacüca۳x tama natanügu poramaã tanaxü. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
pexãgüxüۡ фӥҡ̲͑ՓľЙľфӥիɥիüۡ i pexüxüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%̲Йľ͑իӥ
͑ǣŕիǣӕ̲͑ΎфӥËȍɗիľիüۡ naxügügu. Rü ͑͑ǣŕ̲%ËӥͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕǣǣӕ
͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ͖u۳xma i chixri pechiga Tupanaxüۡ picua۳xüüۡgüxüۡca۳x. Erü nüma
yadexagüxüۡ. 5ॸNatürü nümagü rü tá ta ya Tupana rü guxüۡǣӕ̲̲͑ľիŕËȍɗфӥ
Cristupe۳xewa nangugü na namaã nüxüۡ naporaxüchi. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
yaxugüxüۡca۳ի͖͑ӕի%Ëӥ̲͑իŕիüۡ. Rü
ͮǣŕիǣӕ̲æфɗѸҡӕիü‫ ۡڟ‬yaxõ۳xgu
nüma ya Cristu rü ínamemare na nüxna
rü ngúxüۡ tinge
yacachigüxüۡca۳x i guxüۡma i duüۡxüۡgü i
̲իŕիüۡ rü yuexüۡ. 6ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x ya 12ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ
Tupana rü naxüۡpa na nayuexüۡ i Changechaüۡgüxex, ñu۳xma na taxüۡ i

duüۡxüۡgü rü marü nüxna nanaxuaxüۡ i guxchaxüۡgü i perü ngu۳իŕŕфӕüۡ pexca۳x
maxüۡ i taguma gúxüۡ. Erü nanaxwa۳xe na ínguxüۡ, ‫ؽ‬фӥҡ%իӢɗpe¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥիüۡ,
naxrüüۡ guxüۡguma mexüۡwa ñoma ҧacü i taguma nüxüۡ pedauxüۡ
̲͑իŕŕËȍիüۡ ega woo ñoma i ngupetüxüۡrüüۡ! 13ॸͮҡӥфӥ͑фӥ̲ľ̲ŕ
naãnewa nayuegu i naxüۡnegü. 7ॸRü ͑ɗիɥɗЙľҡ%ŕǣӥ̲, erü yema Cristu
marü ningaica na nagúxüۡ i ñoma i ngúxüۡ na ingexüۡrüüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣәիüۡ na
naãne rü guxüۡma i ҧacü i nawa pingexüۡ i ñu۳ի̲ի͑Йľҡ%ŕǣӥիüۡca۳x i
͑ǣŕի̲իüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ͑ ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ә̲͑իӡիǣӕɗ
ɞЙľիӕ%ŕիüۡ фӥ̲ľ%Йľ%ŕҡɗЙľիӥǣӥիüۡ rü nümax. 14ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲æфɗѸҡӕիüۡ‫ ڟ‬na
guxüۡǣӕ̲Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. 8ॸRü guxüۡãrü ЙľֆիΥǣӥիüۡgagu texé pemaã
ֆľիľфɗ͑ǣŕ̲Йľիü‫ ۡڟ‬chanaxwa۳xexüۡ guxchigagu, фӥՓӥիɗɗЙľфӥҡ%ŕ͑ɗիɥɗ
͑ɗիɥ͑ɗիËӥ̲ЙľǣӥЙľ͑ǣľËȍüۡgüxüۡ i ͑ǣŕ̲. Ƅфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ pecua۳x na
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü pewa na pexrüüۡ ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳իǣËӥËȍɗիɥ. Rü

͑͑ǣŕի̲իüۡ. 15ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣәիüۡ chomaxüۡËȍɗ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ chadauxüۡ ga
pingegügu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑Փӥիɗɗ ñuxãcü ngúxüۡ na yangexüۡ ga Cristu. Rü
mexüۡ na pexügüxüۡǣǣӕ͑ֆɗɥիüۡ rü choma rü tá ta pexrüüۡ choxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ
tama wüxi i chixexüۡǣǣӕ͑ֆɗɥիüۡ, chauchica i mexüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ә̲
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ɗ̲ŕҡфӥe۳xna ngíta۳ax۳ ͑իӡիǣӕ. 2ॸRü ñu۳xma chanaxwa۳xe i nüxna
rü e۳xna togüarü guxchaxüۡwa na pegü pedau rü nüxüۡ perüngüۡիŕŕɗǣӕիüۡma i
Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕիüۡ. 16ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ Tupanaãrü duüۡxüۡgü i peme۳xwa
texé Cristuaxü‫ ۡڟ‬ҡֆիΥիüۡgagu ngúxüۡ ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Rü chanaxwa۳xe i mexüۡ i
tingexgu, rü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ perü ngúchaüۡmaã Tupana
͑ǣŕmaca۳x taxãne. Natürü tanaxwa۳xe i naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲Йľ͑իӥɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ,
͑ǣŕmaca۳x Tupanaxüۡ ticua۳xüüۡ. 17ॸRü rü tama texé pexüۡ muxguxica penaxü rü
ñu۳xma rü marü nawa nangu na Tupana e۳ի͑Āɥŕruca۳x penaxü. 3ॸRü tama
ngúxüۡ tüxüۡ ɗ͑ǣľիŕŕիüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ chanaxwa۳իľɗ̲͑%Йľ͑ӕŕ%Ëӥ̲фӥ
tüxüۡ iyanawe۳ի%Ëȍɗիŕŕիüۡca۳x i yixema na Йľ͑͑ǣ%Ëӥ̲Йľ̲͑ӕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü.
͑ի%Ëӥǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ Natürü chanaxwa۳xe i mexüۡ i perü
͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲%ɗ͑իӥǣӥ%ǣӕ, rü maxüۡmaã nüxüۡ nüxüۡ ЙľĀӕիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥ
¿ñuxãcü tá nüxüۡ ͑իӥЙľҡӥɗ͑ǣŕ̲ Tupana naxwa۳xexüۡ ̲͑͑իŕիüۡ. 4ॸRü
duüۡxüۡgü i tama Tupanaãrü ore i ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ә̲͑իӡիǣӕֆҡΔфӥ
mexüۡǣɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ? 18ॸErü Tupanaãrü Dauruüۡxüۡchi ya Cristu, rü pema rü tá
ore i ümatüxüۡwa rü ñanagürü: penayauxgü i wüxi i perü ãmare i
٘ͮǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i mexüۡ ügüxüۡ rü nga۳xcueruüۡ ɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ i taguma n۳g۳auxüۡ.
guxchaãcüma nanayauxgü i 5ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i pemax, Pa
maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü ñu۳xma Ngextü۳xücügüx, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣ

͑͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥիüۡ, ¿rü ñuxãcü Йľիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲Йľфӥãŕ۳xgacügü i
tá nüxüۡ nangupetüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ Tupanaãrü puracüwa puracüexüۡ. Rü
duüۡxüۡgü i chixexüۡ ügüxüۡ rü ǣӕի%̲ɗЙľ̲ɗֆիΥǣӥիüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
pecaduã۳xgüxüۡ?ٚ wüxichigü pegü perüngüۡիŕŕфӥҡǣӕ̲
ñanagürü. 19ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x ya yíxema ЙľǣӥǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕ͑Йľ̲ӥËӥǣӥфӥֆľիľф
Tupana naxwa۳xexüۡãcüma ngúxüۡ ingegüxe, Йɗիɥǣӥիüۡ. Erü Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa
фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ̲͑ľիüۡ taxügüechaxüۡ rü rü ñanagürü:
Tupana ya tüxüۡ ücüme۳իŕǣӕ͑ҡ͑իӥիüۡ i ٘ҽӕЙ͑фӥҡ̲͑Ύфӥ̲ľ͑ɗիɥɗ
ҡӥ̲%ŕ͑͑ӥի͑ҡӥիü‫ ۡڟ‬nadauxücۡ a۳x. Erü ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nügü írütaxüۡ.
͑ӥ̲ֆҽӕЙ͑фӥ̲ľËӥ͑ɗիɥфӥҡǣӕ̲ Natürü Tupana nüxüۡ
texéxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕ. narüngüۡիŕŕфӥ̲͑%
̲͑ľËӥ̲ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
Ucu۳իŕǣӥnaxca۳իɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ
nügü írüxíragüxüۡٚ,
ñu۳xmax, Ь֤իΥǣӥիüۡãrü
5 ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲ΎфľՓ. 6ॸRü
1ॸRü
Ãŕ۳xgacügüx, rü pexna chanaxãxchaüۡ ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľǣӥɞЙľфӥիɞфǣӥ

i wüxi i ucu۳իŕɗ̲ľիüۡ, erü choma rü ta rü Tupaname۳իŕֆЙΎф͑ľՓЙľǣӥ
593 1ЬƄġѠԆॷ5
Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕ͑͑ӥ̲Йľիüۡ 11ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma nüxüۡ

͑ҡիŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑Փ ticua۳xüüۡgü ya Tupana, ľфӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ
͑͑ǣӕիǣӕ͑͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲%͑իӥ%իüۡ. guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ i guxüۡguma. Rü
7ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗTupaname۳իŕǣӕЙľ͑իӥ ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
i guxü̲ۡɗЙľфӥΎľǣ%ŕǣӥ, erü nüma ya
Pedru rü yema yaxõgüxüۡxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕ
Tupana rü guxüۡǣӕ̲Йľǣӕ͑фӥիɥ͑ӥфӥ
aixcüma pexna nadau. 8ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ 12ॸҽľ͑ľŕֆæȍɗфɗ¡͑ӕֆ̲ľ%
guxüۡguma pegüna pedaugü rü ֆիΥËӥ̲%Йľҡ͑ӥՓËȍ̲͑ӕɗ͖%

ɗЙľիӕ%ŕǣӥ, erü perü uwanü i Chataná rü nuxmarexüۡ i popera na pexüۡ
doma wüxi ya ai ya idüraxüchicürüüۡ chixucu۳իŕǣӥիüۡca۳x rü pemaã nüxüۡ
nanañaãne rü tümaca۳x nadau na texéxüۡ chixuxüۡca۳ի͑͑ǣŕ̲Йľիüۡ
ҡ͑Ëȍɗիľիŕŕիüۡ. 9ॸ¡Rü peporaeama۳x rü nangechaüۡxüۡǣǣӕֆɗɥիüۡ ya Tupana i
ЙľֆիΥǣӥama۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲ҧacü rü aixcüma pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡ. Rü ñu۳xma
chixexüۡ pemaã naxüxchaüۡgu! Erü nüxüۡ ͑͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ nangechaüۡxüۡ, rü
pecua۳x rü guxü̲ۡɗҡľ͑ľŕǣӥɗ ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma naxca۳իЙľ̲իŕ.
guxüۡՓ̲͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ rü pexrüüۡ 13ॸRü pexüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥɗǣӕիüۡma i
͑ǣŕ̲ҡ̲͑ǣәիüۡ ningegü. 10ॸNatürü ҡľ͑ľŕǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ i pexrüüۡ Tupana

͑ǣŕիǣӕ̲Йիի%Ëȍɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ idexechixüۡ i núma Dumawa
ngúxüۡ pingegüguwena, rü Tupana rü tá ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pexüۡ
pexüۡ ͑ɗ̲ľիŕŕ͑ɗիËӥ̲nape۳xewa ͑фӥ̲ΎիŕɗËȍΎфӥ͑ǣüۡիŕŕфӕüۡ i Marcu ya
pimexüۡca۳x, rü tá pexüۡ narüngüۡիŕŕ͑ chaunerüüۡ ɗիɥËӥ. 14ॸRü chanaxwa۳xe i
taguma nüxüۡ perüxoexüۡca۳x, rü tá pexüۡ wüxichigü i pema rü pegü
͑ЙΎфľիŕŕ͑ɗիËӥ̲Йľфӥ̲իüۡwa pengechaüۡǣӥ%Ëӥ̲ЙľǣӥЙľфӥ̲Ύիŕǣӥ.
peporaexüۡca۳x. ѠӥĀҡ̲ҽӕЙ͑͑ɗիɥ Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta chanaxwa۳xe na
ya tüxna naxãcü i guxüۡma i mexüۡ i tüxü‫ۡڟ‬ ɗիËӥ̲Йľҡ%ŕǣӥիüۡ i guxãma i pema
͑ǣŕի̲իüۡ, rü tüxüۡ idexechicü na na Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡgü
naxüۡtawa tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i Йɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
tachica i mexüۡ i taguma gúxüۡ, erü Rü nuãma pexna,
Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. Pedru
PEDRU ÜMATÜXÜۡ
norü ngüۡիŕŕɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ ga
Pedru nüxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ
inaxunetaxüۡ na naxrüüۡ pimexüۡca۳x rü
͑ӥի͑ЙɗիɥǣËȍɗիüۡca۳x i guxüۡma i
1
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ËȍΎ̲ɗæȍɗ̲ӡ
ɗЬľĀфӕ͑ɗիɥɗpexca۳x chixexüۡgü i duüۡxüۡgüarü ngúchaüۡ i
chanaxümatüxüۡ i ñaã popera. Rü choma chixexüۡgagu ñoma i naãnewa
rü Ngechuchu ya Cristuarü ngüۡիŕŕфӕüۡ ͑ǣŕի̲իüۡ. 5ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x penaxwa۳xegü
Ëȍɗիɥ, фӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣËȍΎիüۡ namuxüۡ na ͑ЙľǣӥЙľЙΎфľիŕŕիüۡ na meã
nüxüۡ chixuxüۡca۳x i norü ore. Rü pexca۳x ЙľֆիΥǣӥիüۡ фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
chanaxümatü i pema na toxrüüۡ aixcüma penaxwa۳xegü na meã togüpe۳xewa
ЙľֆիΥǣӥիüۡ, erü tórü Tupana rü tórü Йľ̲իŕիüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
ͅիŕիŕŕфӕüۡ ya Ngechuchu ya Cristu rü penaxwa۳xegü na meãma nüxüۡ pecuáxüۡ
ɗիËӥ̲͑ɗ̲ľիŕËȍɗ. 2ॸRü ñu۳xma na na ҧËӥֆɗɥիüۡ i Tupana pexüۡ‫ ڟ‬naxwa۳xexüۡ.
Tanatü ya Tupanaxüۡ pecuáxüۡ rü tórü 6ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta penaxwa۳xegü na
Cori ya Ngechuchuxüۡ pecuáxüۡ, rü meã pegümaã ipecuáxüۡ na tama

chanaxwa۳xe i nümagü aixcüma pemaã chixexüۡgu peyi۳ xüۡca۳x. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
namecüma rü aixcüma pexüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕ. ta penaxwa۳xegü na yaxna pegümaã
Йľիɥ͑ӥŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
Yaxõgüxüۡcümagüchiga
penaxwa۳xegü na aixcüma Tupanaxüۡ
3ॸRüTupana rü noxrütama poramaã pengechaüۡgüxüۡ. 7ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
marü tüxna nanaxã ga guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ penaxwa۳xegü na pegü pengechaüۡgüxüۡ
nacüma i mexüۡ i inaxwa۳xexüۡ na ya guxãma i pemax. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
aixcüma meã naxca۳իɗ̲իŕիüۡca۳x. Rü penaxwa۳xegü na guxüۡma i duüۡxüۡgüxüۡ
yemaãcü nanaxü ga yexguma tüxüۡ nüxüۡ na pengechaüۡgüxüۡ. 8ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲
nacua۳իŕŕǣӕǣǣӕ̲ҡΔфӥæΎфɗֆ ɗիËӥ̲͑ǣŕ̲Йľիüۡ
̲ľիŕËȍɗËӥǣ͑ΎфӥЙΎф̲%ҡӥիüۡ chaxucu۳իŕիüۡ%Ëӥ̲Йľ̲իŕǣӕ, rü
idexechicü. 4ॸRü yematama norü ҡ%ӡҡ̲͑ҡӥca۳ի̲͑ɗիɥɗЙľфӥ̲իüۡ, rü
poramaã tüxna nanaxã ga guxüۡma ga ҡ%ӡҡ̲͑ҡӥca۳ի̲͑ɗիɥ͑͑ӥիüۡ
594
595 2ЬƄġѠԆॷ1
pecuáxüۡ ya tórü Cori ya Ngechuchu ya ucu۳իŕǣӥ͖͑ӕի%ËӥҽӕЙ͑naxwa۳xexüۡ

Cristu. 9ॸͮҡӥфӥֆɞիľ̲ҡ̲͑ǣŕ̲ ͑Йľ̲իŕիüۡ.
pexüۡ chaxucu۳իŕիüۡãcüma maxüۡիŕ, rü
Pedru rü namücügü rü aixcüma Cristuxüۡ
ñoma tangexetüxüۡrüüۡ ҡɗիɥ. Rü ñoma
͑Āӕǣӥǣ͖͑ӕի%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ
wüxi i duüۡxüۡ ɗҡ̲͑ǣӕфӥիɥ͑ӥիüۡ i
͑ǣŕ̲ֆɗիËӥфҡ͑ӥիüۡ ngupetüxüۡrüüۡ 16ॸRü yexguma pexüۡ ҡ͑ǣәľիŕŕǣӕ͑
ҡɗիɥ, erü nüxüۡ itayarüngüma na ñuxãcü ñuxãcü naporaxüۡ ya tórü Cori ya
Tupana tüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ ngechaüۡxüۡ ga Ngechuchu ya Cristu rü ñuxãcü tá wena
tümaãrü pecadugü. 10ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa na nataeguxüۡ, rü tama tomatama
æȍӕľ͑ľŕǣӥի, ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ֆľիľф%Ëӥ ҡΎǣӥ%ŕՓҡֆիӕիüۡ ɗΎфľ͑ɗիɥ. Yerü
meã Tupanaca۳իЙľ̲իŕիüۡ ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ tomatama toxetümaã nüxüۡ tadau na
ipenawéxüۡca۳x na aixcüma Tupanaãrü ͖ӕի%Ëӥ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ i nüma ya tórü
duüۡxüۡgü ya pexca۳x nac۳axe rü pexüۡ Cori. 17ॸRü nüxüۡ tadau ga yexguma
ֆĀľիľËȍɗիľ͑Йɗիɥǣӥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ Tanatü ya Tupana nüxüۡ icua۳xüüۡgu. Rü
͑ǣŕ̲%ËӥЙľ̲իŕǣӕфӥҡǣӕҡ̲ nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕǣֆľիǣӕ̲ǣӕ̲ҡ̲
chixexüۡgu peyi rü tagutáma Tupanaxüۡ ҽ͑ҡӥֆҽӕЙ͑ֆͅľիŕËȍɗËӥ͖իǣӕ:
ípeta۳x. 11ॸѠӥ͑ǣŕ̲%ËӥֆҽӕЙ͑, rü tá ٘ġ͑ɗիɥֆæȍӕ͑ľֆ͑ӥիüۡ
meã pexca۳x nayawãxna i ɥã۳x na changechaüۡxüۡchicü. Rü choma
tauxchaãcü pichocuxüۡca۳x i ngextá rü poraãcü namaã
guxüۡgutáma ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa ya tórü Ëȍҡ%ŕիüۡËȍɗٚ,
Cori ya Ngechuchu ya Cristu ya tórü ñaxgu. ॸRü aixcüma tomaxüۡchima
18
ͅիŕիŕŕфӕüۡ. 12ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x woo marü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕǣֆľ̲ҽӕЙ͑ǣǣ

nüxüۡ na pecuáxüۡ фӥ͑ǣӕ͑Йľիɥիüۡ i Āիӡǣӕիüۡ ǣ͑%͑ľՓɗ͑իӡիüۡ, yerü
͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, natürü tomatama rü tórü Corimaã tayexmagü
guxüۡgutáma pexna nüxüۡ nawa ga guma ma۳իЙӦ͑ľǣӥӥ͑ľ͑ľǣ
chacua۳ի%ËȍɗիŕŕŕËȍǣֆľ̲Йľիüۡ yexguma yema ngupetügu. 19ॸRü
namaã chaxucu۳իŕիüۡ. 13ॸErü ñu۳xma na yemaãcü nüxüۡ ҡĀӕ͑ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ
chamaxüۡxüۡ i chomax, rü nagu ga yema ore ga nuxcümaüۡgüxüۡ ga
Ëȍфӥիɥ͑ӥ̲͑͑ľիüۡ na pexna nüxüۡ Tupanaãrü orearü uruüۡgü nüxüۡ
chacua۳ի%Ëȍɗիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲͑% ixugügüxüۡ. Yerü yema nüxüۡ
pexüۡ chixucu۳իŕǣӥիüۡ, ͑͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ‫ڟ‬ yaxugügüxüۡrüüۡҡ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ
changúxchaüۡիŕŕիüۡca۳x na meã tadauxüۡ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľ̲фӥҡ
Tupanaca۳իЙľ̲իŕիüۡ. 14ॸRü pemaã nüxüۡ ɗիËӥ̲̲ľ%͑ǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲
Ëȍɗիӕɗ͑ǣŕ̲, erü tórü Cori ya ore, erü wüxi i omü i íraxetüxüۡ i
Ngechuchu ya Cristu choxüۡ nüxüۡ ŕ%͑ľիüۡwa ibaxixüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
nacua۳իŕŕ͑ЙիҡËȍֆӕիüۡ. 15ॸRü ore rü tá pexüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕɗ
ñoma rü ta na chamaxüۡxüۡ, rü meã pexüۡ Tupanachiga ñu۳xmatáta ínangu ya tórü
chixucu۳իŕǣӥ͑͑ǣŕիǣӕ̲ Cori ya Ngechuchu ya Cristu ya yima
chayu۳xguwena rü guxüۡguma nüxna woramacuri ya ngunetüxüۡ ngócürüüۡ
pecua۳xãchiexüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥ ɗիɥËӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕɗ͑ӥ̲
rü aixcüma tá meã pexüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ 3ॸѠӥ͑ӥ̲ǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chixexüۡ

i guxüۡma i nachiga. 20ॸNatürü rü tá nügüna nananugüchaüۡ i guxüۡma.
chanaxwa۳xe na guxüۡãrü yexera nüxüۡ Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tá pemaã nüxüۡ nixu i ore i
pecuáxüۡ i ñaã ore i tá pemaã nüxüۡ chixexüۡ ɗիɥիüۡ ͑͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ
chixuxüۡ. Rü dücax, taxúema ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥիüۡca۳x rü pexüۡ‫͑ ڟ‬ǣɥիüۡ
tüechamatama nüxüۡ tacua۳x i ҧacüchiga nayauxgüxüۡca۳իɗЙľфӥĀɥŕфӕ. Natürü tá
͑ֆɗɥիüۡ i Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ, ega ͑ЙΎիËӕľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü, фӥҡ%ӡҡ̲
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ tama tüxüۡ nibuxmü. Erü Tupana rü woetama
rüngüۡիŕŕǣӕ. 21ॸYerü taxuüۡma ga ͑ӕիËӥ̲̲̲͑͑ľիŕŕɗ͑ǣŕ̲ЙΎիËӕ.
Tupanaãrü orearü uruüۡ rü 4ॸYerü ga Tupana rü tama nüxü‫ ۡڟ‬nüxüۡ
͑ӥŕËȍ̲ҡ̲͑ӥǣӥ%ŕՓ͑͑ֆիӕǣ nangechaüۡ ga norü orearü ngeruüۡgü ga

yema ore ga nüxüۡ yaxugügüxüۡ. Natürü ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga pecadu ügüxüۡ. Rü yemaca۳x
yexguma yema orexüۡ yaxugügügu, rü ɞ͑իŕ%͑ľիüۡwa i n۳g۳oxogüxüۡ
ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ɗիɥǣֆĀľիǣӥիŕŕիüۡ. ínapoxcuexüۡwa nanawogü. Rü
cadenamaã nayana۳ɥ ۳xgü na ngŕm ‫ ڟ‬a
Doramaã duüۡxüۡgüxüۡ ͑ǣәľիŕŕիüۡchiga
͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x ñu۳xmatáta nawa
͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu Tupana
2
1ॸNatürü nuxcüma rü nayexma ta
ga Tupanaãrü orearü uruüۡgüneta nüxna c۳axüۡ i guxüۡma i duüۡxüۡgü. 5ॸRü

ɗիɥǣӥիüۡ ga Yudíugütanüwa. Rü yexgumarüüۡ ta ga Tupana rü tama nüxüۡ‫ڟ‬
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡЙľҡ͑ӥՓ͑͑ǣŕի̲ nüxüۡ nangechaüۡ ga yema
i duüۡxüۡgü i ngu۳իŕŕфӕüۡǣӥ͑ľҡɗիɥǣӥիüۡ. nuxcümaüۡgüxüۡ ga duüۡxüۡgü ga chixexüۡ
Rü nümagü rü tá doramaã ügüxüۡ. Rü yemaca۳x mucü ga taxüchicü
nanaxüchicüü i Tupanaãrü ore, rü naxca۳x yéma nanamu na gumamaã
͑ǣŕ̲%ËӥҡЙľիüۡ ͑͑ǣәľիŕŕɗΎфľɗ nadaiãxüۡca۳x ga yema duüۡxüۡgü ga
ĀΎфɗիɥիüۡ na pexüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥիüۡca۳x. chixexüۡ ügüxüۡ. Natürü ga Tupana rü
Ѡӥ͑ӥ̲ǣӥфӥҡ%ӡҡ̲͑ǣ Noŕx‫ ڟ‬üۡ nadau ga na meãma duüۡxüۡgüxüۡ
͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ ya yima tórü Cori ya yaxucu۳իŕǣӥիüۡ na nüxüۡ naxoexüۡca۳x ga
Ngechuchu ya Cristu ya norü norü chixexüۡgü. Rü yemaca۳x ga Tupana
ͅիŕիŕŕфӕüۡchire۳իɗիɥËӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ǣǣӕ rü Noŕx‫ ڟ‬üۡ ̲͑իŕŕ̲͑%ǣ7 ga
ya Tupana rü ngürüãchi tá nanapoxcue i natanüxüۡgü. Natürü nanadai ga guxüۡma
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲իŕիüۡ, rü ga yema togü ga duüۡxüۡgü. 6ॸRü Tupana
ҡɗ͑ֆ͑իΎիŕŕ. 2ॸRü nümagü rü tá rü yexgumarüüۡ ҡɗ͑ֆ͑իΎիŕŕǣ
nüxüۡ nixugü na tama wüxi i chixexüۡ ǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥǣæȍΎĀΎ̲фӥǾΎ̲Ύфǣ
ֆɗɥիüۡ ega woo taxüneãrü ngúchaüۡ poraãcü chixri duüۡxüۡǣӥ͑Փ̲իŕ͑ľ.
ixü۳xgu. Rü muxüۡma i togü i duüۡxüۡgü rü Ѡӥɞ͑͑ǣӕǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥ͖u۳xmata
ҡ͑Փľ͑фӥիɥɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i norü tanimacaxicatama íyaxü. Rü
naxügüxüۡwa. Ѡӥ͑ǣŕ̲ËȍɗիфɗЙľիüۡ ֆľ̲%Ëӥ͑͑իӥ͑ǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥфӥ
͑ǣәľիŕŕիüۡgagu rü muxüۡma i togü i wüxi ga cua۳xruüۡ ͑ֆɗɥիüۡca۳x nüxüۡ‫ ڟ‬ga
duüۡxüۡgü rü tá chixri nachiga nidexagü i yema duüۡxüۡgü ga chixexüۡ ga yemawena
Tupanaãrü ore i mexüۡ ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. ̲իŕիüۡ. 7ॸNatürü ga Chodomawa rü
597 2ЬƄġѠԆॷ2
ҽӕЙ̲͑͑͑իŕŕǣ̞ΎիǣՓӥիɗǣ naxügüxüۡ. Ѡӥ͑¡ӕľ͖͑Ύ̲͑ŕիüۡgü i

ֆҡӥǣ̲ľËӥɗիɥËӥǣЙΎф%Ëӥ yayauxgüxüۡ rü naćaixüۡrüüۡ ֆɗիɥǣӥիüۡca۳x.
ngechaüۡcü ga yexguma nüxüۡ nada۳u۳xgu ѠӥËȍɗիфɗ͑Ëȍɗǣ͑ɗĀľիǣӥɗ͑ǣŕ̲
ǣ͖ӕի%ËӥËȍɗիфɗ̲͑͑իŕիüۡ ga yema tama nüxüۡ nacua۳xgüxüۡ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
duüۡxüۡgü ga natanüwa nayexmaxüۡ. 8ॸRü chixexüۡ i naxügüxüۡgagu tá
guxüۡ ga ngunexüۡgu rü nüma ga Lox ga inayarütauxe, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣәիüۡ tá
meã maxüۡËӥфӥЙΎф%Ëӥ͑%ŕՓnangu۳x ͑ɗ͑ǣľǣӥ͑ǣǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ i
ga yexguma nüxüۡ nada۳u۳xgu rü nüxüۡ ҧoguã۳xüۡ ֆ͑ǣľիŕŕǣӥիüۡ. Rü nümagü rü
͑իɥ͑ӥǣӕǣֆľ̲Ëȍɗիľիüۡgü ga ̲͑%͑ҡ%ŕǣӥɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i
naxügüxüۡ ga yema duüۡxüۡgü ga ngunecütama naxügüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
natanüwa nayexmaxüۡ. 9ॸRü yema Loxüۡ pemaã nachibüegu, rü wüxi i
̲͑͑իŕŕիüۡrüüۡ ga Tupana, rü nüxüۡ‫ڟ‬ chixexüchixüۡ rü ãnexüۡËȍɗ͑ɗիɥǣӥľфӥ
natauxcha na tüxüۡ ínanguxüۡիŕŕիüۡ i ngŕm‫ ڟ‬a rü ta nanaxügü i norü chixexüۡgü
͑ǣŕիǣӕ̲æȍҡ͑ҡӥի͑ɥ͑ӥǣӕֆ i namaã pexüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥËȍüۡxüۡ.
ֆɞիľ̲̲ľ%̲իŕիŕ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ 14ॸѠӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü taxuacüma
ta ya yíxema chixexüۡ ügüxe, rü nüxü‫ۡڟ‬ wüxi ya ngeã۳xüۡ nadaugümare, natürü

natauxcha na poxcuwa tüxüۡ ͑%ŕՓфӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ͑͑ӥիü‫ۡڟ‬
͑͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕիüۡ ñu۳xmatáta nawa tangúchaüۡxüۡ. Rü tama nüxü‫ ۡڟ‬ninguéga
͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu guxüۡma na pecadu naxügüechaxüۡ. Rü naxca۳x
i duüۡxüۡgüxüۡ yacagüxüۡ. 10-11ॸRü Tupana nadaugü na ñuxãcü chixexüۡgu tüxüۡ
фӥɗիËӥ̲ҡ͑͑ЙΎիËӕľɗ͑ǣŕ̲ ͑ֆɗիŕŕիüۡ ya yíxema duüۡիŕǣӥֆ
duüۡxüۡgü i naxüۡneãrü ngúchaüۡǣӕɥիüۡ i turaearü maxüۡãx۳ güxe. Rü nüxüۡ
ҡ̲͑ǣɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ ya tórü Cori. Rü nicua۳xüchi na ñuxãcü ҧacü nügüna
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü taxúegama nanugüexüۡ. Natürü Tupana rü marü
͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ, rü nadauxcüraxüۡwa۳xegü namaã nanaxuegu na napoxcueãxüۡ.
фӥ͑ӥǣӥǣӕիɗËҡ̲͑фӥիɥ͑ӥŕ. Rü tama 15ॸѠӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥфӥҡ̲͑ǣӕ͑իɥ
namuüۡŕ̲͑͑%͑ǣӕիËȍɗǣǣӥիüۡ i ɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑ӥիüۡ‫ ڟ‬naxwa۳xexüۡ, rü

͑ǣŕ̲ãŕ۳իǣËӥǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ i ͑ǣŕmaca۳x inayarütauxe. Ѡӥ͑ǣӕ͑իɥ
TupanatüüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Rü ga yema chixexüۡ ǣ͑ǣӕֆիӡիüۡ ga
͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑իŕɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü. nuxcümaüۡxüۡ ga Tupanaãrü orearü uruüۡ
Natürü woo Tupanaãrü orearü ga Baráüۡ ga Beú nane ga chixexüۡ üxüۡ na
ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãի۳ ɗ͑ǣŕ̲ ֆľ̲%ËӥĀɥŕфӕ͑ǣɥիüۡ nayaxuxüۡca۳x.
duüۡxüۡgüxüۡ rüyexeraxüchichiréxüۡ, rü 16ॸRü noxrütama cowaru ga woo taguma
namuüۡŕ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑% idexachire۳xcü, rü wüxi ga duüۡxüۡrüüۡ

naguxchigagüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügü i namaã iyadexa rü inanga naxca۳x ga
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ i TupanatüüۡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. yema chixexüۡ ga naxüxchaüۡxüۡ. Rü
12-13ॸѠӥ͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕфӕüۡgüneta, rü yemaãcü Baráxüۡ ɞֆËȍի%Ëȍɗիŕŕ͑
͖Ύ̲͑ŕիüۡgürüüۡ ͑ɗիɥǣӥ, rü tama naxüãxüۡca۳x ga yema chixexüۡ ga
͑ŕիüۡgürüüۡ taxuüۡma nacua۳xgü. Rü naxüxchaüۡxüۡ. 17ॸѠӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü
͑ǣŕ̲͑իüۡnegü naxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥɗ taxuwama nime ñoma wüxi i puchu i
ngearü dexáãx‫ ڟ‬üۡrüüۡ. Rü ñoma wüxi i norü oxü na yaweaxüۡca۳x. Rü

caixanexüۡ i buanecü ic۳uexüۡrüüۡmare ͑ǣŕ̲ËӕËȍɗɗ͑ΎфӥֆΎф
͑ɗիɥ͑ҡիӕՓ̲ֆ̲ľիüۡ. Natürü meãma aiyachiréxüۡ, rü
ҽӕЙ͑фӥ̲фӥ̲͑͑ľիŕŕɗՓӥիɗɗ ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲Փľ͑ի%фӥ͑Ύфӥ
͑ËȍɗËɗŕ%͑ľիüۡchixüۡ i ngextá aiyaneca۳ի͑ҡľǣӕٚ,
guxüۡgutáma ínapoxcueãxüۡՓɗ͑ǣŕ̲ ͖͑ǣӥфӥɗ͑ǣŕ̲ΎфľՓ. Rü
duüۡxüۡgü. 18ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑͑ЙΎիËӕľ ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü, erü nügü marü Tupanaãrü orexüۡ cua۳xgüchiréxüۡ
yacua۳xüüۡgüãcüma chixri nidexagü i ore rü ñu۳իӡËȍɗՓľ͑ի%фӥnaxca۳x woeguxüۡ i
i taxuwama mexüۡmaã. Rü tüxüۡ norü chixexüۡgü ga noxri nawa
nixucu۳իŕǣӥ͑ҡӥ̲իüۡneãrü ngúchaüۡgu ínanguxüۡchiréxüۡ.
͑ҡիɥիüۡca۳x ya yíxema marü
Tórü Coriarü taeguchiga
͑ǣľիՓËի͑ǣŕ̲իüۡ rüxoechiréxe. 19ॸRü
tümamaã nüxüۡ ͑ɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑Փľ 1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ
ҡфӥիɥիǣӕфӥҡҡӥիüۡ ínanguxüۡիŕŕ͑

taxuüۡme۳իŕՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡca۳x rü
3 Changechaüۡgüxex, ͖%͑ɗիɥɗ
͑ǣŕ̲͑ΎфӥҡիфľɗЙΎЙľфɗpexca۳x
tüma tanaxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲ҡ̲իŕիüۡca۳x. chaxümatüxüۡ. Ѡӥֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga
ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ poperawa pemaã nüxüۡ chixuxüۡrüüۡ, rü
chixri idexagüxüۡ, rü nümagütama rü wena pexüۡ chixucu۳իŕǣӥфӥЙľի͑͑ӥիüۡ
norü chixexüۡtüüۡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ. Erü chacua۳ի%Ëȍɗիŕŕ͑ɗիËӥ̲̲ľ%
guxüۡma i duüۡxüۡgü, фӥ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ ҽӕЙ͑%фӥΎфľǣӕЙľфӥիɥ͑ӥŕիüۡca۳x. 2ॸRü
фӥֆľիľф̲ŕիüۡtüüۡՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ. chanaxwa۳xe i nüxna pecua۳xãchie i
20ॸRüguxãma ya yíxema marü tórü Cori ͑ǣŕ̲Ύфľǣ͑ӕիËӥ̲üۡgüxüۡ ga
ya Ngechuchu ya Cristu ya tórü Tupanaãrü orearü uruüۡgü ga ixüünexüۡ
ͅիŕիŕŕфӕüۡxüۡ cua۳xgüxe, rü marü nawa nüxüۡ ixugügüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
ítanguxüۡ i ñoma i naãneãrü chixexüۡgü. chanaxwa۳xe i nüxna pecua۳xãchie i
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓľ͑ի%фӥnaxca۳x ͑ǣŕ̲ҡΔфӥæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕֆҡΔфӥ
ҡՓΎľǣӕǣӕɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i nawa ͅիŕիŕŕфӕüۡãrü mugü ga pexüۡ
ítanguxüۡchiréxüۡ, фӥҡӥ̲%фӥ̲ľֆɗիɥǣӕ ͑͑ǣәľիŕŕիüۡ ga norü orearü uruüۡgü ga
͑Փľ͑͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡtüüۡwa nüma pexüۡtawa namugüxüۡ. 3-4ॸNatürü
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ, rü aixcüma noxriarü chanaxwa۳xe i guxüۡãrü yexera nagu
yexera tichixe. 21ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ Йľфӥիɥ͑ӥŕɗ͖%ΎфľɗЙľ̲%ҡ͑ӥիüۡ
nüxüۡ tacua۳xgüguwena nüxüۡ tarüxoegu i chixuxüۡ. Rü dücax, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲
͑ǣŕ̲Ύфľɗ̲ľիüۡ ga noxri tayauxgüxüۡ, nagúxchaüۡgu i ñoma i naãne, rü tá
фӥ͑фӥ̲ľ̲ŕËȍɗ͑ɗիɥǣ͑ΎիҡËӥ̲ ínangugü i duüۡxüۡgü i chixexüۡ ɗ͑ǣӕɥիüۡ
ҡ%ӡËȍɗ̲͑ӥիüۡ na tacua۳xgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ i naxüۡneãrü ngúchaüۡgü. Rü nümagü rü
maxüۡ i aixcüma mexüۡ. 22ॸTupanaãrü ore tá nacugüeãcüma ñanagürügü:
i ümatüxüۡwa rü ñanagürü: “Dücax, Cristu inaxuneta na wena
٘ͮǣŕ̲ɗфӕɗ͑ӥǣӥΎիǣӥիüۡ, rü núma naxӡŕg‫ ڟ‬axüۡ. ¿Rü ҧacü namaã
wenaxãrü naxca۳x nataegu i nangupetü i ñu۳xma na tama ínanguxüۡ?
599 2ЬƄġѠԆॷ3
Rü marü düxwa nayue ga tórü o۳xigü ga ͑ӥ̲ֆҡΔфӥæΎфɗфӥҡ̲͑͑ӕիËӥ%ŕ

ֆիΥǣӥիüۡ, natürü noxri naãne ͑ֆ͑ǣӕիŕŕ%իüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥӕ͑ľҡ,
ü۳xgumama rü natürü nüma rü tamaã yaxna
͑͑͑ǣŕիǣӕ̲фüۡŕËȍҡ̲ɗǣӕիü̲ۡٚ, ͑իɥ͑ӥ̲фľ. Erü nüma rü tama
ñanagürügü tá. 5-6ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲ nanaxwa۳xe na texé iyarütaxuxüۡ, natürü
duüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲%ËӥɗĀľիǣӥիüۡ rü tama nanaxwa۳xe na guxãma nüxüۡ rüxoexüۡ i
nüxüۡ nacua۳xgüchaüۡ ga yema ngupetüxüۡ tümacüma i chixexüۡ. 10ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲
ga yexguma Tupana ñoma ga naãnewa ngunexüۡ i tórü Cori nagu ínguxüۡ, rü
namuãgu ga guma mucü ga tacü ga ҡիәľ̲͑ǣӕɞ͑͑ǣӕիŕŕիüۡǣӕҡ͑ɗիɥ.
ɗֆ͑իΎիŕŕËӥǣǣӕիüۡma ga ҧacü ga Erü ngürüãchimare tá ínangu ñoma
ñoma ga naãnewa yexmaxüۡ. Rü ‫ ڟ‬xáxüۡ ínguxüۡrüüۡ. Rü ñu۳իӡËȍɗ
wüxi i ngɥta۳
nuxcümaxüۡchima naxüۡpa ga guma guxüma i ҧËӥɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
ۡ
mucü rü woetama nayexma ga ñoma ga ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ rü tá tagaãcü niwã۳ɥ ۳xgü rü
naãne rü guxü̲ۡɗĀիӡՓ͑ӥիüۡ idauxüۡ ͑ǣŕ̲%Ëӥҡɗ͑ֆфӥҡӕիľ. Rü yima
ga Tupana ngo۳իŕŕիüۡ ga yexguma üa۳xcü rü tauemacü rü woramacurigü rü
namuãgu na nangóxüۡca۳x. Rü yemaãcü ŕիҡǣӥфӥҡ͑ɗիľфӥ͑ǣŕի̲ҡ
dexáchiüwa nango۳x ga ñoma ga naãne nayarüxogü. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta i
rü dexáarü ngãxüۡtüchiüwa nayexma, ñoma i naãne rü tá nixa namaã i
yerü yemaãcü nanamu ga Tupana. guxüۡma i ҧËӥɗ͑Փ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ.
7ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲͖u۳ի̲͑ǣŕի̲իüۡ i 11ॸRü ñu۳ի̲͑͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲͑%
ĀիӡՓ͑ӥիüۡ idauxüۡ rü ñoma i naãne nangupetüxüۡ i guxüۡma i ҧacü i

rü Tupana namaã nanguxüۡ na yixcama ͑ǣŕի̲իüۡ, rü yexeraãcü penaxwa۳xe na
üxüwa yaxaxüۡca۳x, yerü yemaãcü namaã aixcüma Tupanape۳xewa pixüünexüۡ rü
nanaxuegu. Ѡӥ͑ǣŕ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľфӥ nüma nanaxwa۳xexüۡãcüma na
͑ǣŕ̲ĀիӡՓ͑ӥիüۡ idauxüۡ, rü yima Йľ̲իŕիüۡ. 12ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ̲ľ%
üxü ya Tupana nüxüۡ ixuxüۡ͑ľՓҡ͑ɗիɥɗ ípenan۳g۳ӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu tá
aixcüma ínaguãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i ínanguxüۡ ya tórü Cori ya Tupana. ¡Rü
nagu naxunetaxüۡgu na napoxcueãxüۡ rü paxa guxüۡwama nüxüۡ pixu i norü ore rü
chixexüۡwa nawogüãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ aixcüma naxca۳իЙľ̲իŕ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ
duüۡxüۡǣӥɗҡ̲͑ǣɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ. 8ॸRü ípenan۳g۳ӕիŕŕիüۡca۳x! Ѡӥ͑ǣŕ̲
ñu۳xmax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ ngunexüۡgu rü guxü̲ۡɗĀիӡՓ͑ӥիüۡ
Changechaüۡgüxex, tama chanaxwa۳xe i idauxüۡ rü tá nixa rü tá inachaxichigü.
nüxüۡ ɗЙľֆфӥ͑ǣӥ̲ŕ͑Փӥիɗҡ̲ɗ Rü ñoma i naãne rü üa۳xcü rü tauemacü
ngunexüۡ rü tórü Corica۳x rü 1000 ya фӥŕիҡǣӥфӥֆɗ̲ӥիӥ̲%ҡ
taunecürüüۡ ֆɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta, inachaxichigü. 13ॸNatürü yixema na
1000 ya taunecü rü tórü Corica۳x rü ֆիΥǣӥիüۡ rü ítanan۳g۳ӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲
wüxitama i ngunexüۡrüüۡ ֆɗɥիüۡ. 9ॸRü ngexwacaxüۡxüۡ ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãne rü
ñuxre i duüۡxüۡǣӥфӥ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ͑ ngexwacaxüۡxüۡ i ñoma i naãne ga
ҡ%ӡҡ̲Йիɞ͑͑ǣӕիüۡ ya tórü Cori Tupana tamaã ixunetaxüۡ. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a rü
yema tamaã inaxunetaxüۡrüüۡ. Natürü guxüۡtáma name, rü yixema rü tá ta
2ЬƄġѠԆॷ3 600
aixcüma time. 14ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa ҡ̲ɗիËӥ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü

æȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ Changechaüۡgüxex, ͑͑իӥËȍɗËӥӥǣӥɗ͑ǣŕ̲Ύфľ
rü ñu۳xma na ípenan۳g۳ӕիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲, rü ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na guxüۡma i Tupanaãrü
̲͑ľ͑ɗիɥɗɗիËӥ̲̲ľ%Йľ̲իŕфӥ ore i ümatüxüۡ naxüchicüügüxüۡrüüۡ.
aixcüma pegü pengechaüۡgü na ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ na
taxuwama nachixexüۡca۳x i perü maxüۡ rü naxügüxüۡgagu rü nügü tátama
ɗիËӥ̲Йľҡ%ŕǣӥիüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲ ɗ͑ֆфӥҡӕիľիŕŕ. 17ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x, Pa
Փľ͑͑ә̲͑իӡիǣӕ. 15ॸѠӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ æȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ Changechaüۡgüxex,
nüxna pecua۳xãchie na yaxna tamaã rü ñu۳xma na nüxüۡ pecuáxüۡ i ҧacü tá na
͑իɥ͑ӥիüۡ ya tórü Cori, erü nanaxwa۳xe ngupetüxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľիӕ%ŕǣӥ͑
na tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ i tórü maxüۡ i tama pexüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲
taguma gúxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҡ̲pexca۳x chixexüۡ i duüۡxüۡgü rü tama nüxüۡ
chanaxümatüxüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥǣpexca۳x perüxoexüۡca۳ի̲͑ľ%ЙľֆիΥǣӥիüۡ. 18ॸRü
naxümatüãxüۡ ǣҡľ͑ľŕֆ͑ӥիüۡ ͑ǣŕmaca۳x, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, penaxwa۳xe
ingechaüۡgücü ya Pauru ga yexguma ͑ЙľǣӥЙľЙΎфľիŕŕիüۡ na wüxichigü i
ҽӕЙ͑͑ЙΎфիŕŕ%Ëӥ̲pexca۳x ngunexüۡ yexeraãcü tórü Cori ya
naxümatüãgu. 16ॸRü guxüۡma ga norü Ngechuchu ya Cristu ya tórü
poperawa rü ñaã pexca۳x ͅիŕիŕŕфӕüۡxüۡ pecuáxüۡca۳x rü yexeraãcü
chaxümatüxüۡchiga nanaxümatü ga nüxüۡ picuáetanüxüۡca۳x na ñuxãcü
Pauru. Natürü yema pexca۳x aixcüma pexüۡ nangechaüۡxüۡ. ¡Rü
naxümatüxüۡՓфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ͖ӕիфľɗ ͑ǣŕmaca۳x rü guxüۡǣӕҡ̲фӥ͑ǣɥի%͑ӥիüۡ
ore i guxchaxüۡ na nüxüۡ icuáxüۡ na ticua۳xüüۡgü! Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i Rü nuãma pexna,
tama aixcüma Tupanaxüۡ cua۳xgüxüۡ rü Pedru
CUÁÜۡ ÜMATÜXÜۡ
͑ǣŕmaca۳x pexca۳x tanaxümatü i ñaã ore

Ore i tüxüۡ ̲իŕŕիüۡchiga
na wüxigu aixcümaxüۡËȍɗɗҡ%ŕǣӥիüۡca۳x.
1
1ॸPexca۳x tanaxümatü nachiga ya
Ñoma ngóonexüۡrüüۡ name ya Tupana
Tupana Nane ya Cristu ya yima
ՓΎľҡ̲̲фӥ͑ӥիɥфֆľի̲Ëӥǣ 5ॸѠӥ͖%͑ɗիɥǣΎфľǣҡΎ̲%͑ӥիüۡ
yexguma noxritama tauta naãne ü۳xgu. yaxuxüۡ ga Ngechuchu ya Cristu. Rü

Ѡӥ͑ӥ̲фӥϘфľɗͅիŕիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥɗ pemaã nüxüۡ tixu na ñoma ngóonexüۡrüüۡ
naŕǣ‫ ڟ‬ľфӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡ̲%͑ӥիüۡ namexüۡ ya Tupana, rü nawa rü
yaxuxüۡ i Tupanachiga rü tüxüۡ nataxuma i chixexüۡ ɗ͖Ύ̲ŕ%͑ľիüۡrüüۡ
̲͑իŕիŕŕիüۡ. Rü toma ga norü ɗիɥիüۡ, rü bai i íraxüۡ. 6ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ:
ngúexüۡǣӥ͑ҡɗիɥǣӥիüۡ, rü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕ ٘ҽ͑ҡӥֆҽӕЙ̲͑ӥËӥǣӥҡɗիɥǣӥٚ,
rü toxetümaã nüxüۡ tadaugü rü ñagügu, ͑ҡӥфӥËȍɗիфɗɗ̲իŕǣӕ, rü
tome۳xmaã nüxüۡ ҡɗ͑ǣΥǣӥǣӥ. 2ॸRü yima tidoraemare erü tama aixcüma meã
ͅիŕիŕŕфӕüۡ ya Cristu rü toxüۡ nügü ҡ̲իŕ. 7ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҽӕЙ͑фüüۡ
nawe۳x. Rü nüxüۡ tadaugü rü ngóonexüۡՓɗ̲իŕǣӕ, rü yigümücügü
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ ҡɗիӕ͖͑ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ. ҡɗիɥǣӥɗֆɗիľ̲, rü Tupana Nane ya
Rü ñu۳xma rü pemaã rü ta nüxüۡ Ngechuchu rü nagümaã tüxüۡ‫ڟ‬
tixuchiga ya yima Cristu ya tüxna ɗ͑ֆ͑ҡӕիŕŕɗǣӕիüۡma i tórü chixexüۡ.
naxãcü i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü noxri 8ॸͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ӥիüۡ ixuxgu rü:
rü Nanatüxüۡtawa nayexma, natürü “Changearü pecaduã۳իٚ, ñagügu, rü

ñoma ga naãnewa nangu rü toxca۳x ֆɗǣӥҡ̲ҡՓΎ̲ӥիŕŕ, rü tidoraemare.
nango۳x. 3ॸRü yema toma nüxüۡ 9ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҽӕЙ̲͑%
tadaugüxüۡ rü nüxüۡ ҡիɥ͑ӥŕիüۡ rü pemaã nüxüۡ ixuxgu i tórü pecadugü, rü nüma

nüxüۡ ҡɗիӕ͑ҡΎ̲ӥËӥǣӥЙɗիɥǣӥիüۡca۳x, tüxüۡ‫ ڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ rü tüxüۡ‫ڟ‬
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i toma na Tanatü ya ɗ͑ֆ͑ҡӕիŕŕɗǣӕիüۡma i tórü chixexüۡ,
Tupana rü Nane ya Ngechuchu ya ľфӥ͑ӥ̲фӥ̲ľËӥ͑ɗիɥфӥҡǣӕ̲ҡӥիüۡ
æфɗѸҡӕ̲ӥËӥǣӥҡɗիɥǣӥիüۡrüüۡ. 4ॸRü ͑ՓΎ̲ӥիŕŕ. 10ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ:
601
1 CUÁԖۡॷ1ٍॷ2 602
“Tangearü pecaduã۳իǣӥٚ, ñagügu, rü noxriarü ügügumama pexü‫ ۡڟ‬yexmaxüۡ ga

dorata۳ax۳ nüxüۡ tawogü ya Tupana rü ̲ӕ͑ɗիɥ. Ѡӥ͖%ҡ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%фӥ
ҡ̲ɗիËӥ̲ҡՓ͑͑ǣŕի̲ɗ͑Ύфӥ mu ga nuxcümaüۡxüۡ ga marü nüxüۡ
ore. Йľիɥ͑ӥŕիüۡ. 8ॸNatürü ñaã Tupanaãrü mu i
pexca۳x chaxümatüxüۡ rü guxüۡguma
Cristu rü tórü chogüruüۡ ͑ɗիɥ
nangexwacaxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣ
2
1ॸPa Chauxacügüx, pexca۳x Йľիɥ͑ӥŕǣӕɗ͖%ҽӕЙ͑%фӥ̲ӕ͑Йľǣӥ
chanaxümatü i ñaã ore na tama pengechaüۡgüxüۡ, фӥҡ̲ŕ%͑ľիüۡwatama
chixexüۡ pexügüxüۡca۳x. Natürü Йľ̲իŕ, natürü Cristurüüۡ ͑ǣŕ̲
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľËȍɗիľիüۡ ü۳xgu, rü ngóonexüۡ ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡwa
͑͑ǣŕի̲ֆҡӥ̲ŕt‫ ڟ‬üwa chogücü Йľ͑ǣŕի̲ǣӥ. 9ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľ:
nüxna ya Tanatü ya Tupana na tama ٘æȍΎ̲фӥ͑ǣŕ̲͑ǣΔΎ͑ľիüۡwa
tüxüۡ napoxcuxüۡca۳x. Ѡӥֆɗ̲͑ɗիɥֆ Ëȍ͑ǣŕի̲ٚ, ñagügu, natürü
Ngechuchu ya Cristu ya aixcüma mecü ҡӥ̲ŕ͑ľŕËȍɗҡիɗիǣӕ, rü
ɗիɥËӥ. 2ॸRü guma Ngechuchu ya Cristu rü ŕ%͑ľիüۡՓҡ̲ҡ͑ǣŕի̲. 10ॸYíxema
nügü inaxã rü nayu na naxütanüãxüۡca۳x ҡӥ̲ŕ͑ľŕիüۡ ngechaüۡիŕфӥ͑ǣΔΎ͑ľիüۡwa
ga tórü pecadugü. Rü tama tórü tamaxüۡ, rü taxuca۳xma tü۳xcüüۡ pecadu
pecadugüxicatama naxütanü, natürü taxü. 11ॸͮҡӥфӥֆɞիľ̲ҡӥ̲ŕ͑ľŕËȍɗ
guxüۡma i duüۡxüۡgüarü pecadugü ta aixe, фӥŕ%͑ľիüۡwatama tamaxüۡ, rü
naxütanü. 3ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ͑ǣ ŕ%͑ľիüۡǣӕҡɗիӡ. Rü tama nüxüۡ tacua۳x na
ɗիɥ͑ӥŕǣӕɗ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ namuxüۡ ya ͑ǣľիҡҡիӡիüۡ, erü tümaca۳ի͑իŕ%͑ľ.
Tupana, rü nüxüۡ tacua۳x na aixcüma 12ॸPa Chauxacügüx, pexca۳x
nüxüۡ icuáxüۡ. 4ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗľ: chanaxümatü erü Cristugagu Tupana

“Choma rü Tupanaxüۡ chacua۳իٚ, marü pexü‫ ۡڟ‬nüxüۡ nangechaüۡ i perü
ñagügu, ͑ҡӥфӥҡ̲͑ǣҡիɥ͑ӥǣӕɗ pecadugü. 13ॸPa Papagüx, pexca۳x
͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ namuxüۡ ya Tupana, rü chanaxümatü i ñaã ore erü nüxüۡ
wüxi i dorata۳xáxüۡ ҡɗիɥ. 5ॸNatürü yíxema pecua۳xgü ya Tanatü ya Tupana ga
͑ǣɥ͑ӥիŕɗ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ namuxüۡ ya noxriarü ügügumama yexmacü. Pa
Tupana, rü aixcümaxüۡchi Tupanaxüۡ Ngextü۳xücügüx, pexca۳x chanaxümatü
tangechaüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳xgü erü marü nüxüۡ Йľфӥֆľիľфɗ͑ǣŕ̲
na aixcüma Tupanaãrü duüۡxüۡgü n۳g۳oxo i Chataná i chixexüۡãrü üruüۡ. 14ॸPa
ɗիɥǣӥիüۡ. 6ॸRü yíxema: Buxüۡgüx, pexca۳x chanaxümatü erü
“Tupanaãrü duüۡxüۡ Ëȍɗիɥٚ, ñagüxe, rü marü nüxüۡ pecua۳xgü ya Tanatü ya
̲͑ľ͑ɗիɥ̲͑ľ%ҡ̲իüۡxüۡ yema Tupana. Pa Papagüx, pexca۳x
Ngechuchu ya Cristu meã maxüۡxüۡrüüۡ. chanaxümatü erü marü nüxüۡ pecua۳xgü
ya Tanatü ya Tupana ga noxriarü
Tupanaãrü mu i ngexwacaxüۡxüۡchiga
ügügumama yexmacü. Pa
7ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, tama wüxi i Ngextü۳xücügüx, pexca۳x chanaxümatü
ngexwacaxüۡxüۡ ɗҽӕЙ͑%фӥ̲ӕ͑ɗիɥɗ erü peporae, rü guxüۡǣӕ̲Йľ%ŕՓ
pexca۳x chaxümatüxüۡ. Natürü ñaãtama ͑͑ǣŕի̲ɗҽӕЙ͑%фӥΎфľ, rü marü
603 1 CUÁԖۡॷ2
nüxüۡ Йľфӥֆľիľфɗ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo i pecua۳իɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. Rü

Chataná i chixexüۡãrü üruüۡ. 15ॸ‫ؽ‬ҽ%իӢɗ nüxüۡ pecua۳իфӥ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲
pexü‫ ۡڟ‬nangúchaüۡxüۡ i ñoma i naãne rü ɗիɥիüۡwa rü nataxuma i dora. 22ॸ¿Texé
͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü! ͮǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ ҡɗɥիüۡ ya yíxema idorata۳xáxe? Yíxema:
texéaxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡgu i ñoma i naãne rü “Ngechuchu rü tama aixcüma Cristu
tama Tanatü ya Tupanaxüۡ tangechaüۡ. ֆҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ɗիɥٚ, ñagüxe, ҡɗիɥֆ
16ॸErü guxüۡma i ngúchaüۡgü i ñoma i idorata۳xáxe. ֤ɞիľ̲ҡɗիɥֆæфɗѸҡӕфӥ
͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡ rü ñoma i uwanü, erü tama nüxüۡ tacuáxchaüۡ ya
͑%͑ľ%фӥҡ̲͑ɗիɥфӥҡ̲ҽӕЙ͑%фӥ Tanatü ya Tupana rü Nane ya
͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣәËȍüۡǣӥфӥ͑ǣŕ̲ Ngechuchu. 23ॸGuxãma ya yíxema tama
͑ɗիɥɗҡիӥ͑ľ%фӥ͑ǣәËȍüۡgü, rü nüxüۡ cuáxchaüۡիŕֆҽӕЙ͑ͮ͑ľֆ
taxetüarü ngúchaüۡgü, rü yigü na Ngechuchu, rü tama nüxüۡ tacuáxchaüۡ ta
icua۳xüüۡgüxüۡ ҡΔфӥ͑ǣŕ̲իüۡgümaã. ya Tanatü ya Tupana. Natürü yíxema
17ॸNatürü ñoma i naãne rü guxüۡma i Ngechuchuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΦիŕ, rü Tanatü ya
ngúchaüۡǣӥɗ͑Փ͑ǣŕի̲իüۡ rü tá Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬фӥҡҡֆիΥ. 24ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x
nagu۳x. ͮҡӥфӥֆɞիľ̲ҽӕЙ͑ǣɥ͑ӥիŕ ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľֆիΥǣӥ̲ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ
rü guxüۡgutáma tamaxüۡ. ga noxri nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
ЙľֆիΥǣӥ̲ǣӕɗ͑ǣŕ̲Ύфľǣ͑Ύիфɗ
ϘфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡchiga rü
nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ, rü aixcüma norü
ΎфľɗĀΎфɗիɥիüۡchiga
duüۡxüۡǣӥЙɗիɥǣӥֆҽӕЙ͑ͮ͑ľֆ
18ॸPa Chauxacügüx, paxa tá nagu۳x i Ngechuchu rü Tanatü ya Tupana. 25ॸRü
ñoma i naãne. Pema rü marü nüxüۡ ͑ӥ̲ҡ̲ֆͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕ͑ɗիɥ
Йľիɥ͑ӥËȍɗǣфӥҡɞ͑͑ǣӕɗՓӥիɗɗ i tamaã inaxunetaxüۡ na tüxna
Cristuarü uwanü, natürü marü ínangugü naxããxüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ.
i muxüۡma. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳x na 26ॸͮ͑ǣŕի̲ɗĀӕüۡxüۡgü i chixexüۡwa
marü nagúxchaüۡxüۡ i ñoma i naãne. pexüۡ gagüchaüۡxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗǣ͑ɗիɥɗ

19ॸѠӥ͑ǣŕ̲æфɗѸҡӕфӥӕՓ͑ӥǣӥфӥ pexca۳x chanaxümatüxüۡ i ñaã ore.
ҡҡ͑ӥՓҡ̲͑͑ǣŕի̲ǣӥchire۳x, 27ॸNatürü pema rü marü Cristu pexna
natürü tama aixcüma tatanüxüۡ ͑ɗիɥǣӥ, ̲͑͑ӕɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ, rü guxüۡguma

ľфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡҡ͑ӥիüۡ ֆɗիɥǣӥǣӕфӥ ЙľՓ͑͑ǣŕի̲. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tama
tatanügu chitama narücho. Natürü marü penaxwa۳իľɗҡΎɗЙľфӥ͑ǣәľիŕŕիüۡ erü
tatanüwa ínachoxüۡ na meãma nüxüۡ ͑ӥ̲ҡ̲ɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü pexüۡ
icuáxüۡca۳x na tama aixcüma tatanüxüۡ ͑͑ǣәľիŕŕɗǣӕիüۡma. Rü norü
ֆɗիɥǣӥիüۡ. 20ॸNatürü pema rü Cristu marü ngu۳իŕŕҡľфӥɗիËӥ̲͑ɗիɥфӥҡ̲ĀΎф
Йľի̲͑͑͑ӕɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ, rü ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ͑
͑ǣŕmaca۳x meãma nüxüۡ pecua۳x i guxüۡguma Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ,
Tupanaãrü ore. 21ॸRü ñu۳xma rü tama ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ pexüۡ
͑ɗիɥ͑ҡ̲͑ӥիüۡ pecuáxüۡca۳x na ͑ǣәľիŕŕիüۡãcüma. 28ॸRü ñu۳xmax, Pa
pexca۳x chaxümatüxüۡ. Natürü pexca۳x Chauxacügüx, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ̲͑ľ%̲
chanaxümatü erü marü meãma nüxüۡ Cristuaxü‫ ۡڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡ na tama nüxüۡ
1 CUÁԖۡॷ2ٍॷ3 604
imuüۡŕիüۡca۳x, фӥҡ̲ɗի%͑ľŕիüۡca۳x tadau, rü taguma nüxüۡ tacua۳x. 7ॸPa

nape۳իľՓɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑͑ӕ% Chauxacügüx, ‫ؽ‬ҡ%իӢɗ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡ i
͑իӡիǣӕ. 29ॸPema nüxüۡ pecua۳x na Cristu ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i pexüۡ
фӥɗիËӥ̲̲ľËӥֆɗɥիüۡ. Rü ɗֆфӥҡӕիľիŕŕËȍüۡxüۡ! Yíxema mexüۡ Ӧիľ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡ̲͑ľ͑ɗիɥ͑͑ӥիüۡ фӥɗիËӥ̲̲ľËӥҡɗիɥ, ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ya
pecuáxüۡ na guxüۡma i duüۡxüۡgü i mexüۡ æфɗѸҡӕ͑ɗիËӥ̲̲ľËӥֆɗɥիüۡrüüۡ.
ügüxüۡ фӥҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥ͑ֆɗիɥǣӥիüۡ. 8ॸNatürü yíxema pecadu üechaxe rü
͑ǣŕ̲Փҡӥիüۡ tacua۳x na Chatanáãrü
Tupanaxãcügüchiga
duüۡxüۡ ҡɗɥիüۡ, erü nüma i Chataná rü
3
1ॸ¡Dücax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ñuxãcü noxriarü ügügumama pecadu naxüecha.
poraãcü tüxüۡ nangechaüۡ ya Tanatü Rü yemaca۳x ga Tupana Nane rü ñoma
ya Tupana! Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ ǣ͑%͑ľՓ͑իӡ͑ɗֆ͑իΎիŕŕ%իüۡca۳x
naxãcügümaã tüxüۡ naxuxüۡ i nümax. Rü ga yema Chataná üxüۡ. 9ॸRü yíxema
ɗիËӥ̲͑ի%Ëӥǣӥҡɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ҽӕЙ͑ի%Ëӥɗիɥիŕфӥҡ̲ЙľËĀӕ
ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü rü tama taxüecha, ľфӥ͑ի%ËӥիӥËȍɗҡɗիɥ. Rü
tüxüۡ nacuáxchaüۡ erü Tupanaxüۡ rü ta taxuacüma pecadu taxüecha erü Tupana
tama nacuáxchaüۡgü. 2ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥ ͑ɗիɥֆҡӥ̲͑ҡӥ. 10ॸYíxema chixexüۡ Ӧիľ
ya Pexüۡ Changechaüۡgüxe, ñu۳xma rü фӥҡӥ̲ŕ͑ľŕËȍɗɗիľ, rü tama
̲фӥҽӕЙ͑ի%ËӥǣӥҡɗիɥǣӥՓΎΎҡ̲ ҽӕЙ͑ի%Ëӥҡɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ
tüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ͖͑ӕի%Ëӥҡ tacua۳ի͑ҡľիŃҡɗիɥǣӥիüۡ ya
ɗիɥǣӥիüۡ i yixcüra. Natürü nüxüۡ tacua۳xgü ҽӕЙ͑ի%ËӥǣӥфӥҡľիŃҡɗիɥǣӥիüۡ ya
na Ngechuchurüüۡ ҡɗիɥǣӥիüۡ i Chatanáxãcügü.
͑ǣŕիǣӕ̲nango۳xgu, erü tá nüxüۡ
̲ͮľ͑ɗիɥ͑ֆɗǣӥɗ͑ǣľËȍüۡgüxüۡ
ҡĀӕǣӥ͖͑ӕի%Ëӥֆɗɥիüۡ i nümax. 3ॸRü
ǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲ֆիΦիŕ͑ 11ॸ̲ͮľ͑ɗիɥ͑ֆɗǣӥɗ͑ǣľËȍüۡgüxüۡ i
Ngechuchurüüۡ ҡҡɗɥիüۡ, rü tügüna tadau wüxichigü. Ѡӥֆľ̲ҡ̲Ύфľ͑ɗիɥǣ

na Ngechuchu ya Cristurüüۡ aixcüma noxriarü ügügumama nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕիüۡ.
Tupanape۳xewa tamexüۡ. 4ॸNatürü 12ॸRü tama tanaxwa۳xe na Caɥrüü‫ ۡ ڟ‬n۳g۳oxo i
guxãma ya yíxema pecadu üxe, rü ۡ
æȍҡ͑ի%Ëӥɗիɥǣӥիü. Yerü nüma rü
Tupanamaã chixexüۡ taxü. Erü ͑ŕ͑ľŕիüۡ nima۳x. ¿Rü ҧacüca۳ի͑ɗիɥǣ
͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲ҽӕЙ͑ǣҡիɥ͑ӥǣӕ, rü yamáãxüۡ? Nayama۳x yerü yema nüma
tapecaduã۳x. 5ॸPema nüxüۡ pecua۳x rü naxüxüۡ rü tama name, фӥֆľ̲͑ŕ͑ľŕ
Ngechuchu ya Cristu rü ñoma ga üxüۡ rü name. 13ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥի, ‫ؽ‬ҡ%իӢɗ
͑%͑ľՓ͑իӡ͑ɗֆ͑իΎիŕŕ%իüۡca۳x i pe¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥիüۡ ega pexchi naxaiegu i
tórü pecadugü. Rü nüma rü taguma ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü! 14ॸYixema
pecadu naxü. 6ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x guxãma ya rü marü nüxna ítanguxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ֆӕфӥ
yíxema aixcüma nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիľ, rü ñu۳xma rü marü maxüۡwaama
tama pecadu taxügüecha. Natürü ҡ͑ǣŕի̲ǣӥ. Nüxüۡ tacua۳իǣӥɗ͑ǣŕ̲
guxãma ya yíxema pecadu üechaxe, rü erü nüxüۡ tangechaüۡǣӥɗҡľ͑ľŕǣӥ.
͑ǣŕ̲%Ëӥҡ̲իŕľфӥҡǣӕ̲æфɗѸҡӕիüۡ ֤ɞիľ̲ҡ̲ҡӥ̲ŕ͑ľŕիüۡ ngechaüۡիŕфӥ
605 1 CUÁԖۡॷ3ٍॷ4
ֆӕՓҡ̲ҡ͑ǣŕի̲. 15ॸRü yíxema 22ॸRü nüma tá tüxna nanaxã i guxüۡma i

ҡӥ̲ŕ͑ľŕËȍɗɗիľфӥՓӥիɗɗ̲ŕҡիüۡrüüۡ ҧacü i naxca۳x íic۳axüۡ ľфӥ͑ǣҡիɥ͑ӥŕɗ
ҡɗիɥ. Rü pema nüxüۡ pecua۳xgü i wüxi i ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ namuxüۡ фӥҡ͑իӥɗ͑ǣŕ̲
̲ŕҡիüۡ rü nüxüۡ‫ ڟ‬nataxuma i norü maxüۡ ͑ӥ̲̲͑%͑ҡ%ŕիüۡ. 23ॸRü nüma tüxüۡ
i taguma gúxüۡ. 16ॸRü Ngechuchu ya namu na Nane ya Ngechuchu ya
Cristu rü tórü pecaduca۳x nayu, rü Cristuaxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ rü yigü
yemaãcü tüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ ingechaüۡgüxüۡ, yema nüma tüxüۡ
ngechaüۡ ɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. Rü namuxüۡãcü. 24ॸѠӥֆɞիľ̲͑ǣɥ͑ӥŕիŕɗ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i yixema, rü tanaxwa۳xe ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑ҡӥիüۡ muxüۡ, rü aixcüma
na íimemarexüۡ na nüxüۡ rüngüۡիŕŕիüۡ i Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥфӥ͑ӥ̲ֆ
ҡľ͑ľŕǣӥՓΎΎ͑ǣǣӕiyu۳xgu. 17ॸNatürü Tupana rü aixcüma tümawa namaxüۡ.
͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗֆҡӥ%իüۡ‫ڟ‬ Rü ñu۳xma rü nüxüۡ tacua۳x na aixcüma
͑͑ǣŕի̲ǣӕɗ̲ӕիüۡma i norü Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ rü tawa
͑ǣŕ̲իüۡgü, rü chi nüxüۡ nada۳u۳xgu i namaxüۡxüۡ, ľфӥͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ga tüxna
namücü na nüxüۡ‫ ڟ‬nataxuxüۡ, rü namuxüۡ tüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕ.
taxuacüma:
Yíxema tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իŕɗҽӕЙ͑%ŕɗ
“Choma rü Tupanaxüۡ changechaüۡٚ,
Üünexüۡ rü yíxema tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իŕɗ
ñanagürü, ega tama nüxüۡ nangüۡիŕŕǣӕɗ
æфɗѸҡӕфӥӕՓ͑ӥ%ŕ
namücü. 18ॸPa Chauxacügüx, tama name
i taa۳ի̲%фӥҡΔфӥΎфľ̲%իɥËҡ̲͑ӥիüۡ 1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ
tangechaüۡ ɗҡľ͑ľŕ. Natürü tanaxwa۳xe i

tórü maxüۡmaã rü tórü ü i mexüۡmaã
4 Changechaüۡgüxex, ‫ؽ‬ҽ%իӢɗ͑ӥիüۡ‫ڟ‬
ЙľֆիΥǣӥիüۡ i guxüۡma i orearü uruüۡgü i
nüxüۡ tangechaüۡ. nügü ixugügüxüۡ na aixcüma Tupanaãrü
orearü uruüۡǣӥֆɗիɥǣӥիüۡ! Natürü name
ҽ̲ҡի%͑ľŕ͑ҽӕЙ͑͑
͑ɗիɥɗЙľ͑͑ǣӕǣӥɗ͑ΎфӥΎфľ͑͑ӥիüۡ
ingaicamagüxüۡ
pecuáxüۡca۳ի͑ǣΎիɗҡɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%ŕ
19-20ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲ֆɗǣӥ ֆɗɥիüۡ i nawa idexaxüۡ rü e۳xna tama. Erü
ingechaüۡgügu, rü nüxüۡ tacua۳x na ñoma i naãnewa rü guxüۡwama
ɗիËӥ̲͑ǣɗիɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ ͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիüۡma i idorata۳ax۳ güxüۡ i
ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, rü Tupanape۳xewa rü nügü ixugüxüۡ na Tupanaãrü orearü
ɗիËӥ̲͑ի%Ëӥǣӥɗիɥǣӥիüۡ, woo uruüۡǣӥֆɗիɥǣӥիüۡ. 2ॸRü tá pemaã nüxüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲ҡ%ŕՓ͑ǣӕфӥիɥ͑ӥǣӕфӥ: chixu na ñuxãcü tá nüxüۡ pecuáxüۡ na
٘ҽ̲ҽӕЙ͑ի%ËӥËȍɗիɥٚ, ñagügu. ҡľիŃҡɗɥիüۡ ֆֆɞիľ̲ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%ŕ
Erü nüxüۡ tacua۳իфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥɗ ҡӥ̲Փ͑ǣŕի̲իŕ. Rü dücax, guxüۡma i
ҡ%ŕ%фӥֆľիľф, rü nüma nüxüۡ nacua۳x i orearü uruüۡgü i nüxüۡ ixugüxüۡ na
guxüۡma. 21ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ Tupana duüۡxüۡxüۡ ֆիɥիŕŕիüۡ ya
Changechaüۡgüxex, ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ%ŕՓ Ngechuchu ya Cristu, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ
nüxüۡ icua۳xgu na Tupanaxãcüxüchi ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%ŕ͑ՓɗĀľիիüۡ.
ɗիɥǣӥիüۡ, фӥҡ̲ҡի%͑ľŕ͑͑ӥի͑ 3ॸNatürü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ύфľфӥӕфӕüۡgü
ingaicamagüxüۡ ya Tanatü ya Tupana. i tama nüxüۡ ixugüxüۡ na Tupana

1 CUÁԖۡॷ4 606
duüۡxüۡxüۡ ֆիɥիŕŕիüۡ ga Ngechuchu, rü ga Nane ya nügümaã wüxicacü na

͑ǣŕ̲фӥҡ̲͑ӥիü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗ yimagagu tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡca۳x i maxüۡ i
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. Natürü Cristuarü taguma gúxüۡ. Rü yemawa Tupana tüxüۡ
ӕՓ͑ӥ%ŕ͑ɗիɥɗ͑Փ͑ǣŕի̲իüۡ. Marü nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥҡӥիüۡ
nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕ͑ɞ͑͑ǣӕիËȍüۡxüۡ i nangechaüۡxüۡ. 10ॸRü woo Tupanaxüۡ
Cristuarü uwanü, natürü ñu۳xma rü tangechaüۡgü, ͑ҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ǣľËȍüۡ i
̲фӥ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ͑͑ǣŕի̲. 4ॸPa guxüۡ%фӥֆľիľфɗիɥիüۡ ͑ɗիɥ͑͑ӥ̲ҡӥիüۡ
Chauxacügüx, pema rü Tupanaxãcügü nangechaüۡxüۡ rü ñoma ga naãnewa na
Йɗիɥǣӥ. Rü marü nüxüۡ perüyexera i namuãxüۡ ga Nane na taxca۳x nayuxüۡca۳x
͑ǣŕ̲ҡ̲ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥ rü naxütanüãxüۡca۳x ga tórü pecadugü.
uruüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗ 11ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ
Ԗӥ͑ľիüۡ ɗЙľ%ŕՓ͑ǣŕի̲իüۡ rü nüxüۡ Changechaüۡgüxex, yexguma yemaãcü

͑фӥֆľիľфɗ͑ǣŕ̲æфɗѸҡӕфӥӕՓ͑ӥ%ŕ tüxüۡ nangechaüۡgu ga Tupana, rü
i ñoma i naãnecüۡ۳ãի۳ ǣӥՓ͑ǣŕի̲իüۡ. ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗֆɗիľ̲фӥҡֆɗǣӥ
5ॸRü nüma i Cristuarü uwanüãrü tangechaüۡgü. 12ॸTaguma texé Tupanaxüۡ
duüۡxüۡgü rü ñoma i naãnecüۡ۳ãի۳ ǣӥ͑ɗիɥ. tadau. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲ֆɗǣӥ
Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x ñoma i naãnechigagu ingechaüۡgügu, rü Tupana rü tawa
nidexagü. Rü ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i namaxüۡ rü norü ngechaüۡ rü
duüۡxüۡgü rü nüxüۡ‫ ڟ‬ɗ͑фӥիɥ͑ӥŕ. 6ॸNatürü i aixcümaxüۡchi tórü maxüۡwa nango۳x.
ֆɗիľ̲фӥҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥҡɗիɥǣӥ. Rü 13ॸRü nüma rü marü tüxna nanamu ga
yíxema Tupanaxüۡ cuáxe rü tüxüۡ‫ڟ‬ ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ

ɗҡфӥիɥ͑ӥ. Natürü yíxema tama tacua۳x na aixcüma norü duüۡxüۡgü
Tupanaxüۡ cuáxe rü tama tüxüۡ‫ ڟ‬ɗҡфӥիɥ͑ӥ. ɗիɥǣӥիüۡ rü nüma rü tawa na namaxüۡxüۡ.
Ѡӥ͑ǣŕ̲Փ͑ӥիüۡ tacua۳xgü na texé 14ॸRü tomatama nüxüۡ tadaugü rü nüxüۡ
ҡɗիɥǣӥիüۡ ya aixcüma Tupanaãrü tixuchigagü na Tanatü ya Tupana núma

duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľфӥҡľիŃҡɗիɥǣӥիüۡ ya namuxüۡ ga Nane na guxüۡma i
Cristuarü uwanüãrü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľ. duüۡxüۡgüxüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡca۳x. 15ॸRü
ֆɞիľ̲ֆիΦիŕфӥ͑ӥիüۡ ixuchigaxe na
Tupana tüxüۡ nangechaüۡ
ҽӕЙ͑ͮ͑ľֆɗɥիüۡ ya Ngechuchu, rü
7ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ aixcüma Tupanaãrü duüۡxüۡ ҡɗիɥ, rü
Changechaüۡgüxex, ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ֆɗǣӥ Tupana rü tümawa namaxüۡ. 16ॸRü
ingechaüۡgüxüۡ, ľфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆҡӥիüۡ yixema nüxüۡ tacua۳իǣӥфӥҡֆիΥǣӥ͑
͑ǣәľիŕŕËӥ͑ֆɗǣӥɗ͑ǣľËȍüۡgüxüۡ. Rü Tupana rü poraãcü tüxüۡ nangechaüۡxüۡ,
ǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲ҡӥ̲ŕ͑ľŕիüۡ ľфӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗɗիËӥ̲ǣӕի%իüۡ
ngechaüۡիŕфӥҽӕЙ͑ի%Ëӥҡɗիɥǣӥфӥ nangechaüۡxüۡ. Rü yíxema aixcüma
Tupanaxüۡ tacua۳x. 8ॸYíxema tama ҡӥ̲ŕ͑ľŕիüۡ ngechaüۡիŕ, rü Tupanaãrü
ҡӥ̲ŕ͑ľŕիüۡ ngechaüۡիŕфӥҡ̲ duüۡxüۡ ҡɗիɥ, rü nüma ya Tupana rü
Tupanaxüۡ tacua۳x, ľфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆ aixcüma tümawa namaxüۡ. 17ॸRü
tüxüۡ ͑ǣәľիŕŕËӥ͑ֆɗǣӥɗ͑ǣľËȍüۡgüxüۡ. ͑ǣŕիǣӕ̲ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑իüۡ
9ॸTupana rü ñoma ga naãnewa nanamu ingechaüۡgügu, rü tórü maxüۡwa nango۳x i
607 1 CUÁԖۡॷ4ٍॷ5
͑ǣŕ̲, фӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ tamuüۡŕɗ ͑ǣҡիɥ͑ӥŕɗ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ namuxüۡ. Rü

͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu tüxüۡ yacagüxüۡgu ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ namuxüۡ rü tama naguxcha
naxca۳x i tórü maxüۡ. Erü woo ñoma i ͑͑ǣɗիɥ͑ӥŕիüۡ. 4ॸErü guxãma ya
͑%͑ľՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ, natürü nape۳xewa ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ի%Ëӥɗիɥիŕ, rü tama
rü Cristurüüۡ ҡɗիɥǣӥ. 18ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ñoma i naãneãrü ngúchaüۡ i chixexüۡgu
aixcüma Tupanaxüۡ ingechaüۡgügu, rü ҡфӥիɥ͑ӥ. Ѡӥֆɗիľ̲фӥҡֆիΥǣӥ, rü
nüxüۡ tacua۳ի͑ҡ%ӡҡ̲ҡӥիüۡ ͑ǣŕmaca۳x tama name i ñoma i
napoxcuexüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x taxuca۳xma naãneãrü ngúchaüۡ i chixexüۡgu
nüxüۡ tamuüۡŕ. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ ҡфӥիɥ͑ӥŕ. 5ॸѠӥֆɞիľ̲ֆիΦիŕ͑
nüxüۡ imuüۡŕǣӕ, rü nüxüۡ tacua۳x na tama ҽӕЙ͑ͮ͑ľֆɗɥիüۡ ya Ngechuchu, rü
aixcüma nüxüۡ ingechaüۡgüxüۡ. 19ॸRü ֆɞիľ̲ҡɗիɥֆҡ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľ%фӥ
yixema rü Tupanaxüۡ tangechaüۡgü, yerü ngúchaüۡ i chixexüۡǣӕфӥիɥ͑ӥիŕ.
͑ӥիɥфҡӥիüۡ nangechaüۡ ga nümax.
20ॸͮǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃ: Ore i Tupana Nanechiga
“Choma rü Tupanaxüۡ changechaüۡٚ, 6ॸRünüxüۡ tacua۳x na aixcüma Tupana

ñagügu, ͑ҡӥфӥҡӥ̲ŕ͑ľŕËȍɗҡիɗիǣӕ, ͮ͑ľֆɗɥիüۡ ya Ngechuchu. Yerü
rü tidora. Ƅфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ yexguma ñoma ga naãnewa nayexmagu
tangechaüۡǣӕɗҡӥ̲ŕ͑ľŕɗ͑ӥիüۡ tadauxüۡ rü dexáwa ínabaiegu, rü nümatama ga
rü taxuacüma nüxüۡ tangechaüۡ ya Tupana nüxüۡ nixu na NanexüۡËȍɗֆɗɥիüۡ.
Tupana ya tama nüxüۡ tadaucü. 21ॸRü Rü yexguma curuchagu nayu۳xgu rü
Ngechuchu ya Cristu tüxüۡ namu rü nagü inabaãgu ga Ngechuchu, rü
ñanagürü: Tupana rü wenaxãrü inanawe۳x na
“Yíxema Tupanaxüۡ ngechaüۡիŕ, rü ɗիËӥ̲ͮ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ. Rü
̲͑ľ͑ɗիɥ͑ҡӥ̲ŕ͑ľŕիüۡ rü ta ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡɗ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
tangechaüۡxüۡٚ, i taguma idoraxüۡ, rü tüxüۡ nüxüۡ
ñanagürü. nacua۳իŕŕ͑ɗիËӥ̲իüۡchi Tupana
ͮ͑ľ͑ֆɗɥիüۡ. 7ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡӥիüۡ‫ڟ‬
Nüxüۡ tarüyexera i ñoma
͑͑ǣŕի̲ɗҡΎ̲ŕ۳xpü۳x i cua۳xruüۡgü i
i naãneãrü ngúchaüۡgü
tüxüۡ nüxüۡ cua۳իŕŕիüۡ na aixcüma Tupana
ͮ͑ľֆɗɥիüۡ ya Ngechuchu. 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲
5
1ॸNgechuchu rü Tupana Nane ya
æфɗѸҡӕ͑ɗիɥ. Rü guxãma ya yíxema ͑ΎфӥՓӥիɗ͑ɗիɥɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ, rü
nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕ, фӥҽӕЙ͑ի%Ëӥҡɗիɥǣӥ. Rü ͑ǣŕ̲͑Ύфӥҡիфľ͑ɗիɥǣֆľ̲
yíxema Tanatü ya Tupanaxüۡ ngechaüۡիŕ, Tupanaga ga yexguma Ngechuchu
rü nüxüۡ tangechaüۡ ta i guxüۡma i dexáwa íbaiegu, фӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
naxãcügü. 2ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑իüۡ tomaŕ۳իЙӥի͑ɗիɥǣֆľ̲ҽӕЙ͑ӥիüۡ ga
ingechaüۡgügu rü naxü۳իǣӕɗ͑ǣŕ̲ yexguma curuchagu nagü inabaãgu ga
nüma tüxüۡ namuxüۡ, rü nüxüۡ tacua۳x na Ngechuchu. Rü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
aixcüma nüxüۡ ingechaüۡgüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ tomaŕ۳xpü۳x, rü wüxigu nüxüۡ nixu na
͑ի%Ëӥǣӥɗիɥǣӥիüۡ. 3ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ ɗիËӥ̲ҽӕЙ͑ͮ͑ľֆɗɥիüۡ ya
aixcüma Tupanaxüۡ ingechaüۡgügu rü Ngechuchu. 9ॸNüxü‫ ۡڟ‬ҡֆիΥǣӥɗĀӕüۡxüۡgü
1 CUÁԖۡॷ5 608
ega ҧacüxüۡ tamaã yaxugügu. Natürü nüxna ic۳axüۡ. 16ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃ

ҽӕЙ͑%фӥΎфľ͑ɗիɥɗֆľիľф%Ëӥ nüxüۡ da۳u۳իǣӕɗҡӥ̲ŕ͑ľŕ͑ЙľËĀӕ
aixcümaxüۡËȍɗɗիɥիüۡ. ѠӥҽӕЙ͑͑ɗիɥֆ naxüxüۡ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑naxca۳x
tamaã nüxüۡ ixucü na Ngechuchu rü tayumüxŕx‫ ڟ‬üۡ ega tama pecadu i
ͮ͑ľֆɗɥիüۡ. 10ॸRü yíxema nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΦիŕ ɗֆ͑ҡӕիŕŕիüۡ ֆɗիɥǣӕ. Rü Tupana tá
ya Tupana Nane rü nüxüۡ tacua۳x na ̲͑͑իŕŕɗ͑ǣŕ̲ҡӥ̲ŕ͑ľŕľǣҡ̲
ɗիËӥ̲ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗҽӕЙ͑ ЙľËĀӕɗɗֆ͑ҡӕիŕŕիüۡ ֆɗիɥǣӕ.
nüxüۡ ixuxüۡ i Nanechiga. Natürü yíxema ͮ͑ǣŕի̲ɗЙľËĀӕɗҡӥիüۡ
tama Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕфӥdorata۳ax۳ ɗֆфӥҡӕիŕŕիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲
nüxüۡ tawogü ya Tupana erü tama ЙľËĀӕՓľ͑իӡ%̲ǣӕɗՓӥիɗɗЙľľ͑ľŕ,
ҡֆիΥɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗҽӕЙ͑͑ӥիüۡ ixuxüۡ rü tama pemaã nüxüۡ chixu na naxca۳x
i Nanechiga. ॸѠӥ͖%͑ɗիɥɗ͑ΎфӥΎфľֆ Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥիüۡ. 17ॸGuxüۡma i chixexüۡ i
11
Tupana i tamaã nüxüۡ yaxuxüۡ, rü: ixüxüۡ, фӥЙľËĀӕ͑ɗիɥ. ͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲

“Chomatama marü pexna chanaxã i i pecadu i tama tüxüۡ ɗֆфӥҡӕիŕŕիüۡ.
ۡ ۡ
maxü i taguma gúxü. Rü ñaã 18ॸRü nüxüۡ tacua۳x, rü yíxema
maxüۡ rü Chaunegagu pexüۡ ‫ڟ‬ ҽӕЙ͑ի%Ëӥɗիɥիŕ, rü tama pecadu

͑͑ǣŕի̲ٚ, taxüecha, erü nüma ya Tupana Nane rü
ñanagürü. 12ॸYíxema nüxü‫ ۡڟ‬ֆիΦիŕֆ tüxna nadau. Rü taxuacüma tüxna
Tupana Nane rü tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ nangaicama i n۳g۳oxo i Chataná i tüxüۡ
ۡ
͑ǣŕ̲̲իü i taguma gúxü. Natürü ۡ pecaduã۳իŕŕËȍüۡxüۡ. 19ॸNüxüۡ tacua۳xgü na
‫ڟ‬
yíxema tama nüxü ֆիΦիŕֆֆɗ̲ͮ͑ľ ҽӕЙ͑ի%Ëӥǣӥɗիɥǣӥիüۡ, natürü guxüۡma i
ۡ
rü tama tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ. ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ rü n۳g۳oxo i
Chatanáme۳իŕՓ͑͑ǣŕի̲ǣӥ. 20ॸRü
Cuáüۡ rü ñuxre ga norü ucu۳իŕ̲%
nüxüۡ tacua۳x ta na ñoma ga naãnewa
nanguxüۡ ga Tupana Nane, rü tüxna
13ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥիֆҽӕЙ͑ nanaxã ga cua۳x na nüxüۡ icua۳xgüxüۡca۳x
Naneãxüۡ‫֤ ڟ‬իΥǣӥիľի, pexca۳x ya yima aixcümaxüۡËȍɗҽӕЙ͑ɗիɥËӥ. Rü
chanaxümatü i ñaã ore na nüxü ۡ norü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥֆֆɗ̲
ۡ ‫ڟ‬ ۡ
pecuáxüca۳x na pexü ͑͑ǣŕի̲իü i ۡ aixcümaxüۡËȍɗҽӕЙ͑ɗիɥËӥ, erü Nane
ۡ
͑ǣŕ̲̲իü i taguma gúxü. ॸRü ۡ 14 ya Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡgü
͑ǣŕmaca۳իҡ̲ҡի%͑ľŕ͑͑ӥի͑ ҡɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ӥ̲ֆҽӕЙ͑ͮ͑ľ͑ɗիɥɗ
ingaicamagüxüۡ ya Tupana. Rü nüxüۡ aixcümaxüۡËȍɗҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡ rü tüxna
tacua۳xgü ega ҧacüca۳x nüxna icaxgu, rü naxããxüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. 21ॸPa
nüma tüxüۡ ͑իɥ͑ӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑Ύфӥ Chauxacügüx, ¡Pegüna pedaugü na
ngúchaüۡ ֆɗիɥǣӕɗ͑ǣŕ̲naxca۳x nüxna tama nüxüۡ‫ ڟ‬ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x i
ۡ 15 ۡ
ic۳axü. ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիü icua۳xgu na tupanachicügü! Ѡӥ͑ǣŕիɥËҡ̲͑ɗիɥɗ
nüma tüxüۡ ͑իɥ͑ӥիüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ chorü ore i pemaã nüxüۡ chixuxüۡ.
ҧacüca۳x nüxna icaxgu, rü nüxüۡ tacua۳x ta Rü nuãma pexna,
na tüxna naxããxüۡ ɗ͑ǣŕ̲naxca۳x Cuáüۡ
͑ɗիɥ. ͮҡӥфӥֆľ̲ҡ̲͑ɗիɥǣ̲ӕǣ
Cuáüۡ%фӥ̲Ύիŕ
noxriarü ügügumama Tupana tüxna ãxüۡ.
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥɗ֤իΥǣӥիľֆҽӕЙ͑ 6ॸͮǣŕիǣӕ̲ҽӕЙ͑իüۡ ingechaüۡgügu, rü
Pexüۡ Dexex, pexca۳x chanaxümatü i choma tanaxü i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҡӥիüۡ namuxüۡ.

i Cuáüۡ ɗֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳իǣËӥ͑Ëȍɗɥիüۡ. Erü nüma rü noxriarü ügügumama tamaã
Choma rü aixcüma pexüۡ changechaüۡ. Rü nüxüۡ nixu na yigü ingechaüۡgüxücۡ a۳x i
tama i chaxica, natürü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ wüxichigü.
nüxüۡ cua۳xgüxüۡ i Tupanaãrü ore i aixcüma
Orearü uruüۡǣӥɗՓΎ̲ӥիŕŕфӕüۡchiga
ɗիɥիüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pexüۡ
nangechaüۡgü. 2ॸPexüۡ tangechaüۡ erü toxrüüۡ 7ॸGuxüۡwama i ñoma i naãnewa rü
nüxüۡ pecua۳իǣӥɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ ͑͑իɥ%͑ľɗ̲ӕիü̲ۡɗՓΎ̲ӥիŕŕфӕüۡgü
ɗիɥիüۡ i guxüۡǣӕҡ̲ҡՓ͑ǣŕի̲իüۡ. 3ॸRü ɗիɥǣӥիüۡ. Rü nüxüۡ nixuchigagü na tama
nüma ya Tanatü ya Tupana rü Nane ya Tupana duüۡxüۡxüۡ ֆիɥիŕŕիüۡ ga Ngechuchu
Ngechuchu ya Cristu rü poraãcü tá pexüۡ ya Cristu. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣŕ̲%ËӥɗĀľիիüۡ, rü
narüngüۡիŕŕǣӥфӥ͑ӥիü‫ۡڟ‬ ՓӥիɗɗՓΎ̲ӥիŕŕфӕüۡ ͑ɗիɥ, rü Cristuarü
pengechaüۡtümüüۡgü rü pexüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕǣӥ, ӕՓ͑ӥ͑ɗիɥ. 8ॸ‫ؽ‬ʊЙľիӕ%ŕǣӥ͑ҡիәľ̲Йľիüۡ
erü nüxüۡ pecua۳իɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥիücۡ a۳x rü na tama natüca۳xma
ɗիɥիüۡ rü pegü pengechaüۡgü. 4ॸRü poraãcü ֆɗɥիücۡ a۳x i tórü puracü! ¡Natürü meã
Ëȍҡ%ŕǣֆľիǣӕ̲͑ӥիüۡ chada۳u۳xgu na ЙľֆիΥǣӥ̲͑ɗիËӥ̲Йľ͑ֆիӕիücۡ a۳x
ñuxãcü ñuxre i petanüxüۡgü rü aixcüma i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑Йľի͑
̲ľ%͑ǣ͑͑իɥ͑ӥŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľɗ ãxchaüۡxüۡ! 9ॸRü yíxema nangupetüxŕŕի‫ ڟ‬ŕǣ
ɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, yema Tanatü ya Tupana yema Cristu tüxüۡ ͑ǣәľիŕŕիüۡ, rü tama
tüxüۡ muxüۡrüüۡ. 5ॸRü ñu۳xmax, Pa aixcüma Tupanaxüۡ tacua۳x. Natürü yíxema
æȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ Changechaüۡgüxex, rü tama nüxna íchoxüۡիŕǣֆľ̲æфɗѸҡӕҡӥիüۡ
pexna nüxüۡ chacua۳ի%Ëȍɗիŕŕ̲͑͑ľիüۡ na ͑ǣәľիŕŕիüۡ, rü aixcüma nüxüۡ tacua۳x ya
yigü ingechaüۡgüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲фӥҡ̲ Tanatü ya Tupana rü Nane ya Ngechuchu.
wüxi i ngexwacaxüۡxüۡ i Tupanaãrü mu 10ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗՓӥիɗɗĀӕüۡxüۡ
609
2 CUÁԖۡ 610
petanüwa nguxgu rü tama yema Cristu poperawa pemaã nüxüۡ chixuxüۡ , erü
tüxüۡ ͑ǣәľիŕŕիüۡmaã pexüۡ ͑͑ǣәľիŕŕǣӕ, rü paxa tá petanüwa íchayadauxchaüۡ na
‫ؽ‬ҡ%ӡҡ̲Йľ͑ֆիӕɗЙľËȍɗüۡwa rü bai i chomatama pemaãxüۡ chi nüxüۡ
nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥ! 11ॸƄфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗľ chixuxüۡ ca۳ի ͑͑ǣŕ̲%ËӥՓӥիɗǣӕ
tümachiüۡwa nayau۳xgu, фӥҡ͑͑%ŕфիüۡ ɗիËӥ̲ɗҡ%ŕǣӥիüۡ ca۳x. 13ॸѠӥ͑ǣŕ̲
rü natanüxüۡ ҡӥǣӥҡɗիɥիŕŕ͑Փɗ͑ǣŕ̲ ͑ӕ%͑ҡ͑ӥՓËȍ͑ǣŕի̲իüۡ i
norü chixexüۡ. ֆիΥǣӥիüۡ ɗЙľľ͑ľŕǣӥɗիɥǣӥիüۡ i
Tupana dexüۡ , rü pexüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣӥ.
Cuáüۡãrü ore ga nawa iyacuáxüۡ
Ѡӥ͑ǣŕիɥËҡ̲͑ɗիɥɗËȍΎфӥΎфľɗ
12ॸChoxü‫ۡڟ‬
͑͑ǣŕի̲ɗ̲ӕիüۡ m a i to i pemaã nüxüۡ chixuxüۡ .
ore i pemaã nüxüۡ chixuxchaüۡ xüۡ . Rü nuãma pexna,
Natürü tama chanaxwa۳x e na ñaã Cuáüۡ
NORÜ TOMAƚ۳XPÜ۳ X GA POPERA GA
Rü chanaxwa۳xe i nüxüۡ curüngüۡիŕŕɗ

Cuáüۡ фӥǾֆӕ̲%͑ҡ%ŕ
͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲Փľ͑
1ॸЬæȍӕľ͑ľŕ, Pa Gayu i Aixcüma cuxüۡtawa nangugügu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲
Cuxüۡ Changechaüۡիŕի, rü cuxca۳x Ëӕի͑ɞֆիɥիǣӕфӥ‫͑ؽ‬ӥի͑͑ի%ɗҧacü i
chanaxümatü i choma i Cuáüۡ i nüxü‫ ۡڟ‬taxuxüۡ i norü namawaüۡ! Erü
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳իǣËӥ͑Ëȍɗɥիüۡ. 2ॸPa ҽӕЙ͑%фӥ̲ľ͑ɗիɥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ӥիüۡ
æȍӕľ͑ľŕի, Tupanana chaca na meã rüngüۡիŕŕիüۡ i norü orearü uruüۡgü. 7-8ॸRü
cuxna nadauxüۡca۳x i curü maxüۡwa rü nümagü, rü Ngechuchu ya Cristuarü
cuxunewa, ͑ǣŕ̲ËӕфӥΥՓËӕի͑͑ ЙӕфËӥ͑ɗիɥɗ͑իӥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x
nadauxüۡrüüۡ. 3ॸѠӥЙΎф%ËӥËȍҡ%ŕǣ ͑ΎфӥΎфľ̲%͑͑իɥ%͑ľ. Natürü tama
ֆľիǣӕ̲͑ә̲͑իɥիǣӕǣ͖ӕիфľǣ ͑͑ֆӕիǣӥɗ͑ǣŕ̲ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü
ҡľ͑ľŕǣӥ, rü chomaã nüxüۡ yaxugügu ga ngüۡիŕŕ, фӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ËӕËȍɗǣ͖͑ӕի%Ëӥ̲ľ%ËӕֆիΥիüۡ i yixema na nüxüۡ rüngüۡիŕŕǣӥիüۡ na
ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ, rü ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗիľ̲фӥҡՓӥիɗǣӕ̲͑%
guxüۡǣӕ̲̲ľ%͑ǣ͑Ëӕիɥ͑ӥիüۡ. 4ॸRü naxügüxüۡca۳x i Tupanaãrü puracü.
guxüۡǣӕ̲Ëȍҡ%ŕիüۡËȍɗɗ͑ǣŕիǣӕ̲
Diótepe rü chixexüۡ naxü natürü
nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣӕ͖͑ӕի%ËӥҽӕЙ͑%фӥ
Demétriu rü mexüۡ naxü
ore nüxüۡ ixuxüۡ%Ëӥ̲̲ľ%̲͑իŕիüۡ i
chauxacügü. Rü aixcüma nataxuma i to 9ॸChoma rü marü chanaxümatü i wüxi
ɗҡ%ŕɗ͑ǣŕ̲%фӥֆľիľфɗիɥիüۡ. 5ॸPa i popera naxca۳իɗ͑ǣŕ̲
æȍӕľ͑ľŕɗæӕիüۡ Changechaüۡիŕի, mexüۡ tupaucatanüxüۡǣӥɗËӕфӥɥ%͑ľՓ
cuxü erü nüxüۡ curüngüۡիŕŕɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥ ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Natürü nüma i Diótepe rü
ɗҡľ͑ľŕǣӥɗҡΎի̲͑͑͑ľɥիüۡ i ҡ̲͑ǣ͑իɥ͑ӥËȍüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ
cuxüۡtawa ngugüxüۡ. 6ॸRü nümagü rü nuã tixuxüۡ, erü nanaxwa۳xe na nümatama
nangugü, rü torü ngutaque۳xepataüۡwa namuãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡӕЙӕËҡ͑ӥիüۡ. 10ॸRü
nüxüۡ nixugüe na ñuxãcü nüxüۡ ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ ‫ ڟ‬Ëȍիӡիǣӕфӥҡ͑ӥիüۡ
cungechaüۡxüۡ rü namaã cumecümaxüۡ. chaxoregü erü tochiga i chixexüۡmaã
611
3 CUÁԖۡ 612
inayarüdexanexüۡ. Rü woo tomaã na nüxüۡ cucua۳ի͑ɗիËӥ̲͑ֆɗɥիüۡ i

ngexüۡ nawagüxüۡ, rü naŕt‫ ڟ‬üwa to i ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ tixuxüۡ.
chixexüۡ naxü, erü tama nanayauxchaüۡ i
‫ ڟ‬a ngugüxüۡ. Rü Cuáüۡãrü ore ga nawa iyacuáxüۡ
͑ǣŕ̲ҡľ͑ľŕǣӥɗ͑ǣŕm
nanachu۳xu na texé nayaxuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ 13ॸChoma choxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕxmachire۳x i
ҡľ͑ľŕǣӥ. Rü yíxema nayauxchaüۡիŕ, rü muxü m a i chorü ore i cumaã nüxüۡ
ۡ
ngutaque۳xepataüۡwa tüxüۡ ínawoxüۡ. 11ॸPa chixuxchaüۡ xüۡ , natürü tama ñaã
æȍӕľ͑ľŕɗæӕիüۡ Changechaüۡիŕի, ‫ؽ‬ҽ%իӢ poperagu cuxca۳x chanaxümatüchaüۡ .
i nüxüۡ cuyadauxüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ 14ॸErü choma rü paxa ngŕ m ‫ ڟ‬a
chixexüۡ ügüxüۡ! ͮҡӥфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ ËȍիӡիËȍüۡ , фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фӥ̲ľ%ҡ
nüxüۡ cuyadauxüۡ ɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ ügüxüۡ. yigümaã tidexagü. 15ॸ¡Meã cuxüۡ
Erü yíxema guxüۡguma mexüۡ Ӧիľфӥ ͑իӥЙľҡӥфӥҡ%իӢɗËӕիΎľǣ%ŕիüۡ !
ҽӕЙ͑ի%Ëӥҡɗիɥ. Natürü yíxema Tamücügü i númacüۡ۳ ã۳իфӥ̲Ύիŕ
chixexüۡ üechaxe rü tama Tupanaxüۡ ‫ ڟ‬a namugü. Rü
cuxca۳x ngŕ m
tacua۳x. 12ॸGuxüۡma i duüۡxüۡgü nüxüۡ chanaxwa۳xe i nüxüۡ Ëӕфӥ̲Ύիŕɗ
ɗիӕիǣӕɗġľ̲ŃҡфɗӕфӥՓӥիɗֆ̲ľËӥ͑ɗիɥ. wüxichigü i tamücügü i ngŕ m ‫ ڟ‬a
Rü toma rü ta nüxüۡ tacua۳x na meã naga ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ . Ѡӥ͑ǣŕիɥËҡ̲͑ɗիɥɗ
͑իɥ͑ӥիüۡ i Tupanaãrü ore i aixcüma chorü ore i cumaã nüxüۡ chixuxüۡ .
ɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x toma rü ta nüxüۡ Rü nuãma cuxna,
ҡɗիӕ͑ɗիËӥ̲̲ľËӥֆɗɥիüۡ. Rü cuma Cuáüۡ
POPERA GA YUDA ÜMATÜXÜۡ
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i pexüۡ
Yema yaxõgüxüۡxüۡ ͑фӥ̲Ύիŕǣ֤ӕĀ
͑ՓΎ̲ӥիŕŕ%Ëӥ̲Йľҡ͑ӥǣӕËȍΎËӕիüۡ
1ॸЬ֤իΥǣӥիüۡ i Guxüۡwama ͑ɗիɥɗЙľիüۡ ͑ǣәľիŕŕիüۡ rü ñaxüۡ:
ۡ
ͮǣŕի̲ǣӥիüx, ËȍΎ̲ɗ֤ӕĀ͑ɗիɥɗ “Tupana rü namecümaxüۡchi rü
pexca۳x chanaxümatüxüۡ i ñaã popera. ͑ǣŕmaca۳իҡ%ӡҡ̲Йľիüۡ napoxcue ega
ѠӥËȍΎ̲͑ɗիɥɗæȍüۡҡɗǣӕľ͑ľŕËȍɗɥիüۡ, ՓΎΎËȍɗիфɗЙľ̲իŕǣӕٚ, ñaxüۡ. Rü
rü Ngechuchu ya Cristuarü duüۡxüۡ Ëȍɗիɥ. ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta tama nüxüۡ
Rü pexca۳x chanaxümatü i pema na nacua۳xgüchaüۡ ya tórü Cori ya
Tanatü ya Tupana pexüۡ idexechixüۡ rü ͮǣľËȍӕËȍӕֆæфɗѸҡӕֆҡΔфӥֆΎфɗիɥËӥ.
pexüۡ ngechaüۡxüۡ rü Ngechuchu ya Cristu ͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲%Ëӥ
pexna dauxüۡ. 2ॸRü pexca۳իËȍֆӕ̲ӥիŕ͑ ̲իŕիüۡ, rü woetama nuxcümama
guxüۡguma Tupanaãxüۡ‫ڟ‬ Tupanaãrü ore i ümatüxüۡwa rü marü
pengechaüۡtümüüۡgüxüۡca۳x, rü pexüۡ nüxüۡ nixu na Tupana tá napoxcuexüۡ.
͑ҡ%ŕիŕŕǣӥիüۡca۳x, rü pexüۡ 5ॸRü woo na marü nüxüۡ pecuáxüۡ natürü
nangechaüۡxüۡca۳x. pexna nüxüۡ chacua۳ի%ËȍɗիŕŕËȍüۡ na

ñuxãcü namaã nangupetüxüۡ ga yema
DuüۡxüۡǣӥɗĀΎф̲%͑ǣәľիŕŕҡľǣӥիüۡchiga
nuxcümaüۡgüxüۡ ga Yudíugü ga
3ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ ͅΎɥËȍŃՓľфӥիɥիüۡ. Rü tórü Cori ya
Changechaüۡgüxex, noxri rü poraãcü Tupana rü poraãcü nüxüۡ narüngüۡիŕŕ͑
choxüۡ‫ ڟ‬nangúchaüۡ na pexca۳x Equituanewa ínanguxüۡxüۡca۳x, natürü
chanaxümatüxüۡ ͑Ëȍɗǣɗ͑ǣŕ̲̲իüۡ i yixcama rü nanadai ga yema tama naga
taguma gúxüۡ i tüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ. Natürü ɥ͑ӥŕËȍüۡxüۡ. 6ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta pexna
ñu۳xma na petanügu nachocuxüۡ i ñuxre i nüxüۡ chacua۳ի%Ëȍɗիŕŕ͖͑ӕի%Ëӥ̲͑%
duüۡxüۡǣӥɗɞֆҡΎիŕŕǣӥËȍüۡxüۡ i nangupetüxüۡ ǣֆľ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga
Tupanaãrü ore, фӥ͑ǣŕmaca۳x orearü ngeruüۡgü ga noxri ixüünechiréxüۡ
chanaxwa۳xe na pexca۳x chanaxümatüxüۡ natürü yixcama nagagutama pecadu
na pexüۡ chaxucu۳իŕիüۡca۳x rü ügüxüۡ. Rü yemaca۳x ga Tupana rü
ípenapoxüۡxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗɗիËӥ̲ ŕ%͑ľիüۡwa nanawogü, фӥ͑ǣŕի̲
ɗիɥիüۡ ga nuxcüma wüxicanatama nanapoxcue ñu۳xmatáta nawa nangu i
Tupana norü duüۡxüۡgüna ãxüۡ. 4ॸRü ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu tüxüۡ yacagüxüۡ.
613
YUDA 614
7ॸRü yexgumarüüۡ ta nüxüۡ nangupetü ga ͑ɗիɥnaxca۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü erü

ǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥǣæȍΎĀΎ̲фӥǾΎ̲Ύффӥ ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑իŕ. Rü Caɥ ‫ ڟ‬ǣ͑ŕ͑ľŕիüۡ
ǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥǣ͑Ύфӥ͑ǣɗË̲ǣӕǣӥ͑ľ. imáxüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Rü ãŕ۳xgacü ga Baráüۡrüüۡ
֤ľфӥǣӕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ gü, rü poraãcü Āɥŕruca۳x chixexüۡ naxügü. Rü Corérüüۡ
Ëȍɗիфɗ͑ӥǣӥ̲%̲͑իŕ, rü yemaca۳x ga ҡ̲ҽӕЙ͑ǣ͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ, rü
Tupana rü üxümaã ínanagu. Rü ͑ǣŕmaca۳x Tupana tá nanapoxcue. 12ॸRü
ֆľ̲%Ëӥɗ͑ֆ͑իΎիŕŕǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥ ͑ǣŕիǣӕ̲ҡӕЙӕËՓҡΔфӥæΎфɗфӥΥnaca۳x
na yemawa tüxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕիüۡca۳x pengutaque۳xegügu, rü wüxi i ãnexüۡchi
͑͑͑ǣŕի̲իüۡ i wüxi i poxcu naxca۳x i ͑ɗիɥǣӥ. Erü narücutanüxüۡ, rü poraãcü
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ügüxüۡ. nachibüe rü naxaxegü, rü nügüguxicatama
8ॸͮҡӥфӥՓΎΎ͑ǣŕ̲իüۡ na nacua۳xgüxüۡ i ͑фӥիɥ͑ӥŕ. Rü ñoma caixanexüۡ i ngearü
͑ǣŕ̲ɗĀΎфľիüۡ i petanügu chocuxüۡ, pucüãx‫ ڟ‬üۡ i paanexüŕۡ t‫ ڟ‬üwa üpetüxüۡ natürü
natürü norü chixexüۡǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕ%̲. tama nanetüxüۡ ixaiyagüxüۡrüüۡ taxuwama
ѠӥЙΎф%ËӥËȍɗիфɗ͑ӥǣӥ̲%̲͑իŕ, rü nime. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑͑ľҡӥǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲
tama tórü Cori ya Tupanaga norü owa nanguxgu rü tama ixoxüۡrüüۡ
͑իɥ͑ӥŕËȍüۡ, rü chixri Tupanaãrü ͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥ͖Ύ̲͑ɥǣӥɗǣӕիüۡma i
orearü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ chigagu naxchúma۳xãmaã napuxüۡ rü yuxuchixüۡrüüۡ
nidexagü. 9ॸѠӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü ҡիӕՓ̲͑ɗ̲ľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü. 13ॸRü
͑ŕËȍɗҡ̲фľ͑ɗĀľիǣӥфӥҡ̲ ñoma yuape i taxüۡ i norü chixixüۡ i
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ga %ӡ%Ëȍɗիüۡ naxãnacüwa yataxüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣӥ,
Miguérerüüۡ nügüna nadau i norü orewa. erü poraãcü chixexüۡ naxügü. Rü ñoma
Rü guma Miguére rü woo guxüۡ i ՓΎф̲Ëӕфɗǣӥֆ͑ӕ͑ľ͑իɥ̲фľËӥфüüۡ
Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü i ͑ɗիɥǣӥ. Natürü Tupana rü marü namaã
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ãrü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիüۡ, natürü ͑͑իӕľǣӕ͑͑ǣŕ̲Փ͑ľիüۡchixüۡwa
tama n۳g۳oxo ga Chatanámaã naguxchiga guxüۡgutáma nawogüãxüۡ. 14-15ॸRü
ǣֆľիǣӕ̲ͅΎɥËȍŃիüۡneca۳x yéma nuxcümaüۡcü ga Enó ga AdáüۡҡɗիɥËӥфӥ
nügümaã yaporagatanücüüxgu, na nüxüۡ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüchiga nidexa ga yexguma
nacua۳xgüxüۡca۳ի͑ҡľիŃфӥҡֆɗɥիüۡ ga ҽӕЙ͑ֆĀľիիŕŕǣӕ, rü ñanagürü:
ͅΎɥËȍŃիüۡne. Natürü nüma ga Miguére “Rü nüxüۡ chadau ya Cori ya Tupana
rü ñanagürümare: ̲͑ӕիӡËȍɗիüۡ i norü orearü
“Cori ya Tupana tá cuxüۡ ͑իΎфľǣӥٚ, ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ maã núma
ñanagürümare. 10ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ӡËӥ͑Āӕüۡxüۡgüna nac۳axüۡca۳x i
doramaã i petanügu chocuxüۡ, rü tama norü maxüۡchiga rü
Tupanaxüۡ nacua۳xgüãcüma chixri nachiga napoxcueãxüۡca۳x i guxüۡma i
nidexagü, rü chixri norü orearü ngeruüۡgü i ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chixexüۡ
ĀիӡËüãۡ۳ x۳ chiga nidexagü. Rü ñoma ügüxüۡ rü namaã
͑ŕիüۡgürüüۡ naxüۡneãrü ngúchaüۡwemare guxchigagüxüۡٚ,
͑фӥիɥ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ̲͑իŕ. Natürü ñanagürü. 16ॸѠӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü
͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i naxügüxücۡ a۳x, rü Tupana ҧacüca۳x idexagüwa۳xexüchixüۡ ͑ɗիɥǣӥ, rü
tá nanapoxcue. 11ॸRü wüxi i ngechaüۡxüۡchi ҧoguã۳xüۡ ixuxwa۳xegüxüchixüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Rü
615 YUDA
noxrütama ngúchaüۡca۳x daugüxüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Ngechuchu ya Cristu na nüxü‫ۡڟ‬

Rü nügü icua۳xüüۡgüxüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Rü ingechaüۡtümüüۡgüãcüma tüxna
nümaxüۡ meã tümachiga nidexagüneta naxããxüۡca۳x i maxüۡ i taguma gúxüۡ!
ya duüۡիŕǣӥ, na tümaxüۡtawa ҧacü na 22ॸ¡Rü pexüۡ‫ ڟ‬nangechaüۡtümüüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲
nayauxgüxüۡca۳xmare. ҡ̲ɗիËӥ̲ֆիΥǣӥիüۡ, rü nüxüۡ

perüngüۡիŕŕǣӥ̲͑ľ%ֆիΥǣӥ%իüۡca۳x!
Yuda nayaxucu۳իŕǣӥǣֆľ̲ֆիΥǣӥիüۡ 23ॸRü togü, ¡rü paxa norü pecaduwa
17ॸЬæȍӕľ͑ľŕǣӥֆЬľիüۡ ɞЙľ͑ֆիӕËȍɗ̲͑͑իŕիüۡca۳x rü tama
Changechaüۡgüxex, ¡nüxna pecua۳xãchie yima üxü ya Tupana mexŕŕn ‫ ڟ‬egu
ga yema ore ga pemaã nüxüۡ yanatauxexüۡca۳x! ѠӥՓΎΎ͑ǣŕ̲ҡ̲
yaxugügüxüۡ ga tórü Cori ya Ngechuchu ֆիΥǣӥËȍüۡxüۡ, ¡rü pexü‫ۡڟ‬
ya Cristuarü ngúexüۡgü ga imugüxüۡ! nangechaüۡtümüüۡgü! ¡Natürü pegüna
18ॸRü nümagü rü ñanagürügü pexüۡ: pedaugü na tama norü chixexüۡgu
٘ͮǣŕիǣӕ̲͑ǣәիËȍüۡgu i naãne rü peyi۳ xüۡca۳x! Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ΎфӥËȍɗիľիüۡ i
ҡ͑͑ǣŕի̲ɗĀӕüۡxüۡgü i tá pexca۳x mexcüraxüۡxüۡ, ¡rü nüxüۡ pexo!
nüxüۡ cugüexüۡ i Tupanaãrü ore
Tupanaxüۡ yacua۳xüüۡãcüma
rü noxrütama ngúchaüۡ i
chixexüۡǣӕ̲фľ̲իŕիüۡٚ,
ñanagürügü pexüۡ. 19ॸѠӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü 24-25ॸRü
yima wüxitama ya Tupana ya
͑ɗիɥɗЙľիüۡ itoyexüۡ na tama wüxigu ҡΔфӥͅիŕիŕŕфӕüۡ ɗիɥËӥ, rü nüxüۡ‫ڟ‬
Йľфӥիɥ͑ӥŕիüۡca۳x rü tama meã ͑͑ǣŕի̲ɗЙΎф͑Йľի͑͑Āӕիüۡca۳x
ЙľֆիΥǣӥիüۡca۳x. Rü nümagü rü na tama pecadugu peyi۳ xüۡca۳x. Rü nüxüۡ‫ڟ‬
naxüۡneãrü ngúchaüۡՓľ͑фӥիɥ, rü tama ͑͑ǣŕի̲ɗЙΎф͑ɗֆ͑իΎիŕŕ%իüۡca۳x i
͑Փ͑͑ǣŕի̲ɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. guxüۡma i perü chixexüۡgü na
20ॸNatürü pemax, Ьæȍӕľ͑ľŕǣӥֆ Йľҡ%ŕǣӥ%Ëӥ̲͑ӥǣӥpe۳xewa pexüۡ
Pexüۡ Changechaüۡgüxex, ¡rü pegü nagagüxüۡca۳x i ngextá ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa.
perüngüۡxŕŕ۳x na guxüۡguma yexeraãcü Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tanaxwa۳xe i tórü Cori ya
͑ǣӕЙľիɥիüۡ фӥЙľֆիΥǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ύфľ Ngechuchu ya Cristuégagu Tupanaxüۡ
i üünexüۡ i marü peyauxgüxüۡ! ¡Rü ticua۳xüüۡgü, erü nüma rü guxüۡãrü
guxüۡǣӕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡãrü yexera name rü napora, rü guxüۡŕt‫ ڟ‬üwa
ngüۡիŕŕ̲%Йľֆӕ̲ӥիŕǣӥ! 21ॸ¡Rü meã ͑͑ǣŕի̲, rü guxüۡmaã inacua۳x. Rü
pegüna pedaugü na Tupana ֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣ͑ӕիËӥ̲իüۡchima, rü
naxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲Йľ̲իŕիüۡca۳x rü pexüۡ ͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ɗիɥɗ͖u۳xmax, rü
nangechaüۡãcüma pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡca۳x! guxüۡǣӕҡ̲͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.
¡Rü meã ípenan۳g۳ӕիŕŕիɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ Rü nuãma pexna,
ɗ͑ǣӕҡ͑ә̲͑իӡիüۡ ya tórü Cori ya Yuda
YEMA CUÁÜۡ NÜXÜۡ DAUXÜۡ I
YIXCÜRA TÁ NGUPETÜXÜۡ CHIGA
ɥ%͑ľֆoËȍɗфӥ͑%͑ľՓ
Ore ga Cuáüۡxüۡ nüxüۡ nacua۳իŕŕիüۡ ga
͑ǣŕի̲ǣӥ͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիľ. Rü
Ngechuchu ga Cristu
chanaxwa۳xe i pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥЙľիüۡ
1
1ॸ͵%͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ΎфľǣҽӕЙ͑ ͑ҡ%ŕիŕŕֆֆɗ̲ҽӕЙ͑ֆՓΎľҡ̲
Ngechuchu ya Cristuxüۡ nüxüۡ ͑ǣŕի̲ŕËȍËӥ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
cua۳իŕŕիüۡ ͑͑ӥիɥ͑ΎфӥĀӕüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ chanaxwa۳xe i pexüۡ narüngüۡիŕŕфӥЙľիüۡ
nacua۳իŕŕիüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Йիҡ ͑ҡ%ŕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i
ngupetüxüۡ. Rü nüma ga Ngechuchu ya naxüۡҡՓ͑ľӡիüۡ i perü dauruüۡ ɗիɥիüۡ i
æфɗѸҡӕ͑ɗիɥǣ͑ΎфӥΎфľфӥ͑ǣľфӕüۡ ga Йľ̲ɗֆիΥǣӥիľֆֆɗ̲7ֆɥ%͑ľՓ
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ üۡ namuxüۡ na norü duüۡcü ga ͑Йľ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 5ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
Cuáüۡmaã nüxüۡ na yaxuxüۡca۳x. 2ॸRü chanaxwa۳xe na pexüۡ nangüۡիŕŕիüۡ rü
choma i Cuáüۡ ËȍɗիɥǣɗիËӥ̲̲ľ%̲ pexüۡ ͑ҡ%ŕիŕŕիüۡ ya Ngechuchu ya
nüxüۡ chadauxüۡ rü chanaxümatüxüۡ ga Cristu ga aixcüma meãma nüxüۡ ixucü
guxüۡma ga yema Tupanaãrü ore ga ga Tupanaãrü ore ga ñoma ga naãnewa.
Ngechuchu chauxca۳x ngo۳իŕŕիüۡ. 3ॸRü Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիɥфֆӕՓɞ͑Āիüۡ.
ҡҡ%ŕֆֆɞիľ̲Āӕüۡxüۡgüpe۳xewa nawa Rü nüma rü guxüۡma i ñoma i naãnewa
ngúxe i ñaã Tupanaãrü ore, rü ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i nachiüۡãneãrü
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡҡ%ŕǣӥֆֆɞիľ̲ ãŕ۳xgacügüarü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥ. Rü nüma rü
nüxüۡ ɥ͑ӥŕիŕфӥ͑ǣɥ͑ӥŕիŕɗ͖%Ύфľɗ tüxüۡ nangechaüۡ, rü nagümaã tüxüۡ‫ڟ‬
ümatüxüۡ, ľфӥЙիҡ͑ɗ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲ ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗҡΔфӥЙľËĀӕǣӥ. 6ॸRü
nüxüۡ yaxuxüۡ. ñu۳xma na guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ i
nümax, rü tüxüۡ naxüchica i ngextá
Cuáüۡ nanaxümatü naxca۳x ga yema 7
nüma ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa. Rü paigüxüۡ
tücumü ga yaxõgüxüۡ ga Áchiaanewa
tüxüۡ ͑ɗիɥǣӥիŕŕ͑ͮ͑ҡӥֆҽӕЙ͑%իüۡ‫ڟ‬
yexmagüxüۡ
ipuracüexüۡca۳x rü nüxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡca۳x.
4ॸRüchoma i Cuáüۡ rü chanaxümatü i Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗǣӕիüۡgutáma Cristuxüۡ
ñaã ore pexca۳իɗֆիΥǣӥիľֆֆɗ̲7 ya ticua۳xüüۡgü, erü nüma rü guxüۡgutáma
616
617 kЬϘækѠʑæȸʊԆॷ1
guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ. na wüxi i poperagu cunaxümatüxüۡ i

7ॸ¡Rü dücax, marü ningaica na ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ cudauxüۡ. Rü ñu۳իӡËȍɗ
caixanexüۡgu ínanguxüۡ ya Cristu! Rü chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ ya yima
guxüۡtáma i duüۡxüۡgü nüxüۡ nadau, rü 7ֆɥ%͑ľֆoËȍɗфӥ͑%͑ľՓ
woo ga yema nacanapacütüüۡgüxüۡ rü tá ͑ǣŕի̲ǣӥ͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡtanüwa
ta nüxüۡ nadaugü. Rü guxüۡ i duüۡxüۡgü i cunamu. Rü yima 7ֆɥ%͑ľ͑ɗիɥֆ
guxüۡ i nachiüۡãnecüۡ۳ãի۳ ɗҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ Epéchiu rü Esmira rü Pérgamu, rü
rü norü muüۡmaã rü norü ngechaüۡmaã Tiatíra rü Chardi rü Firadérƿa rü
ҡ͑իӕիľɗ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕɗ ġΎĀɗËȍŃٚ, ñanagürü. 12ॸRü chaugü
nümax. ѠӥɗիËӥ̲͑ǣŕ̲%Ëӥҡ͑ɗիɥ. íchidau na nüxüۡ chacuáxüۡca۳x na ҧacü
8ॸRü nüma ya tórü Cori ya Tupana ya ֆɗɥիüۡ ga yema chomaã idexaxüۡ. Rü
guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥɗիɥËӥֆՓΎľҡ̲ yexguma chaugü íchida۳u۳xgu rü nüxüۡ
͑ǣŕի̲ŕËȍËӥ, rü ñanagürü: chadau ga 7 ga weraarü üruüۡgü ga
٘æȍΎՓ͑ɗիɥǣɗ͑իӥǣӥիüۡ ga guxüۡma, uirunaxca۳իɗիɥǣӥիüۡ. 13ॸRü yema 7 ga
rü nataxuma i ҧacü i chorü yexera weraarü üruüۡgüarü ngãxüۡtanüwa nüxüۡ
͑ǣŕի̲ŕËȍիüۡٚ, ñanagürü. chadau ga wüxi ga duüۡxüۡ ga chauxca۳x
nangechuchu ga duüۡxüۡxüۡ ɗիɥËӥфüۡxüۡ.
Cuáüۡca۳x nango۳իǣæфɗѸҡӕֆ̲ľիŕËȍɗËӥ
Rü wüxi ga naxchiru ga máxüۡmaã
9ॸRü choma i Cuáüۡ na pexca۳x naxãxchiru. Rü wüxi ga goyexüۡ ga
chanaxümatüxüۡ i ñaã popera, фӥЙľľ͑ľŕ uirunaxca۳xmaã nigoyeremü. 14ॸRü nayae
Ëȍɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑ rü nacho۳xochi ñoma ҧacü i
chaxüxüۡ rü chaxãchica i ngextá nüma cho۳xochixüۡrüüۡ. Ѡӥ͑իŕҡӥфӥ͖Ύ̲
ãŕ۳իǣËӥɞֆɗɥիüۡwa. Rü Ngechuchuca۳x üxüemarüüۡ niya ۳ uracüü. 15ॸRü nacutü rü
pexrüüۡ ngúxüۡ chinge, natürü nüma ta niya۳ uracüü ñoma cobrexüchi i
pexüۡ ͑ЙΎфľիŕŕիüۡrüüۡ choxüۡ ͑ЙΎфիŕŕ meãma ípixüۡrüüۡ. Rü yexguma yadeaxgu
͑ֆի̲͑͑%Ëȍիɥ͑ӥիüۡca۳x i rü natagaxüchi ñoma taxüۡ i cotüna i
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ i choxüۡ chuxchuxüۡ ãgaxüۡrüüۡ. 16ॸRü norü
üpetüxüۡ. ѠӥËȍΎ̲фӥՓӥիɗǣËЙիӡ tügüneme۳իŕՓ͑ӥիüۡ‫ ڟ‬nayexma ga 7 ga
ga Patmugu ãŕg‫ ڟ‬axüۡgu chapoxcu yerü woramacurigü. Rü naã۳xwa nayexma ga
Tupanaãrü orexüۡ chixuchigü, rü wüxi ga tara ga guxüۡcüwawa téxüۡ. Rü
duüۡxüۡgümaã nüxüۡ chixu ga yema nüxüۡ nachiwe rü ñoma üa۳xcü poraãcü
chacuáxüۡ ga Ngechuchu ya Cristuchiga. ngu۳xetügurüüۡ ͑ɗիɥ. 17ॸRü yexguma nüxüۡ
10-11ॸRü wüxi ga yüxüarü ngunexüۡgu rü chada۳u۳xgu, rü nape۳xegu chayangu
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ chomaã inacua۳x, rü ñoma chayuxüۡrüüۡ. Natürü ga nüma rü
chango۳xetü rü choweama nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥ norü tügüneme۳իŕ̲%ËȍΎիüۡ ͑ɗ͑ǣΥǣӥ,
ga wüxi ga naga ga tagaxüۡ ga ñoma rü ñanagürü choxüۡ:
cornetagarüüۡ ɗիɥիüۡ ga ñaxüۡ choxüۡ: ٘‫ؽ‬ҽ%իӢɗËӕ̲ӕüۡxüۡ! Choma rü chaxira
٘æȍΎՓ͑ɗիɥǣɗ͑իӥǣӥիüۡ ga guxüۡma, chayexma rü guxüۡgutáma
rü nataxuma i ҧacü i chorü yexera Ëȍ͑ǣŕի̲ŕËȍ. 18ॸѠӥËȍΎ̲͑ɗիɥֆ
͑ǣŕի̲ŕËȍիüۡ. Rü ñu۳xma chanaxwa۳xe yima maxüۡcü. Rü üۡpa rü chayu, natürü i
kЬϘækѠʑæȸʊԆॷ1ٍॷ2 618
ñu۳xma rü marü guxüۡgutáma ՓΎΎ͑ǣŕmaca۳x muxüۡma i guxchaxüۡgü

Ëȍ̲իŕËȍ. Rü cho۳xme۳իՓ͑͑ǣŕի̲ cuxca۳x ínguxgu. Rü nüxüۡ chacua۳x na
na ñuxgu tá nayuxüۡ i wüxichigü i ҡ̲Ëӕфӥ̲ľֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
duüۡxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡËȍΎ̲͑ɗիɥɗ chixexüۡ ügüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta
namaã ichacuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ËȍɗËɗ nüxüۡ chacua۳x na meã cunangugüarü
͑ǣľիҡɞ͑͑ǣŕի̲ǣӥիüۡwa i guxüۡma i maxüۡãx‫ ڟ‬üۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nügü
duüۡxüۡgü i yuexüۡ. 19ॸRü ñu۳xma rü ixugüxüۡ na Tupana imugüxüۡ ֆɗիɥǣӥիüۡ
chanaxwa۳իľɗËӕ͑իӥ̲ҡӥɗ͑ǣŕ̲ ͑ҡӥфӥҡ̲ɗիËӥ̲ɗիɥǣӥիüۡ na
nüxüۡ cudauxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ͖u۳xma Tupana yamugüxüۡ. Rü cuma rü nüxüۡ
͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡmaã ngupetüxüۡ, rü cucua۳xama na idorata۳ax۳ maregüxüۡ
͑ǣŕ̲ֆɗիËӥфҡ͑ǣӕЙľҡӥիüۡ. 20ॸRü ֆɗիɥǣӥիüۡ. 3ॸѠӥՓΎΎ͑ǣӕիËȍɗ͑ǣŕ̲
ñu۳xma rü tá cuxca۳x chanango۳իŕŕɗ puracü i chauxca۳x cuxüxüۡ, natürü
͑ǣŕ̲ŕիüۡguxüۡ ɗ͑ǣŕ̲7 i cunaxüama. Rü woo chaugagu poraãcü
woramacurigü i chorü tügüneme۳իŕՓ ngúxüۡ na quingexüۡ, natürü yaxna
nüxüۡ cudauxüۡËȍɗǣфӥ͑ǣŕ̲7 i ̲͑%Ëӕիɥ͑ӥ, rü tama nüxüۡ curüchau.
weraarü üruüۡgü i uirunaxca۳xchiga. Rü 4ॸͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗՓӥիɗɗËӕիӥիüۡ i
͑ǣŕ̲7 i woramacurigü i nüxüۡ ҡ̲ËȍΎфӥ̲ľɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥ͑

cudauxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ãŕ۳իǣËӥǣӥɗ͑ǣŕ̲ tama noxrirüüۡ choxüۡ cungechaüۡxüۡ i
7ҡӥËӕ̲ӥɗֆիΥǣӥիüۡŕt‫ ڟ‬üwa ñu۳xmax. 5ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x i ñu۳xma na
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡËȍɗǣ͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲7 i ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡgu cunguxüۡ, rü name
weraarü üruüۡǣӥфӥ͑ǣŕ̲7 tücumü i ͑ɗիɥɗ͑ӥի͑cucua۳xãchi na ñuxãcü
ֆիΥǣӥիüۡ i yima 7ֆɥ%͑ľՓ choxüۡ cungechaüۡxüۡ ga noxrix. Rü name
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡËȍɗǣ͑ɗիɥٚ. ͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ curüxo i curü chixexüۡ rü
noxrirüüۡ choxüۡ cungechaüۡãcüma mexüۡ
Ore ga yema 7 tücumü ga yaxõgüxüۡca۳x
cuxü. ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲͑ӥիüۡ
ümatüxüۡ Ore ga yema yaxõgüxüۡ ga
curüxoxgu i curü chixexüۡ, rü paxa tá
ƄЙŃËȍɗӕфӥɥ%͑ľՓֆľի̲ǣӥիüۡca۳x
cuxüۡ íchayadau, rü tá cuxüۡ chaxo na
ümatüxüۡ
ҡ̲͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗֆիΥǣӥիüۡtanüwa
cuxãchicaxüۡca۳x. 6ॸͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ
2
1ॸ“Rü ñu۳xma chanaxwa۳իľɗ͑ǣŕ̲
ƄЙŃËȍɗӕՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i wüxi i cuxüxüۡ ɗËȍΎфӥ̲ľɗիɥիüۡ. Rü
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacüca۳x cunaxümatü, ͑ǣŕ̲͑ɗիɥ͑͑իËȍɗËӕիɗիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
rü ñacurügü nüxüۡ: َ͵%͑ɗիɥɗ͑ΎфӥΎфľ chixexüۡ i naxügüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲
ֆֆɗ̲͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡtanügu Nicoraítagü. Rü choma rü ta naxchi
ֆфӥիӡӡüۡcü rü norü tügüneme۳իŕ̲% Ëȍիɗɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i naxügüxüۡ’.
͑ӥի͑ĀӕËӥɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡãrü 7ॸRü yíxema ãchixŕի ‫ ڟ‬ŕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ãŕ۳xgacügü’. 2ॸRü ñanagürü i nümax: ͑ǣҡիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ
‘Choma nüxüۡ chacua۳x i guxüۡma i nüxüۡ ixuxüۡ ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲
͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡ. Rü nüxüۡ chacua۳x na ֆիΥǣӥիüۡҡӥËӕ̲ӥǣӥٚ. Rü ñanagürü:
ñuxãcü poraãcü choxü‫ ۡڟ‬cupuracüxüۡ rü “Yíxema nüxüۡ фӥЙΎф̲ŕիŕɗËȍɗիľիüۡ
ñuxãcü cunaxüamaxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ rü tá tüxüۡ nüxüۡ chamu۳ի͑ľҡիŕŕɗ͑ΎфӥΎ
ɗ͑ǣŕ̲ori ۳x i tüxüۡ ̲իŕիŕŕիüۡ i “Yíxema ñoma i naãnewa nüxüۡ

Tupanaãrü ori ۳ի͑ľËӥՓ͑ǣŕի̲իüۡٚ, фӥЙΎф̲ŕիŕɗËȍɗիľիüۡ, фӥҡ%ӡҡ̲
͖͑ǣӥфӥɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. Tupana n۳g۳oxogüxüۡ ípoxcuexüۡwa tüxüۡ
͑ՓΎǣӥٚ, ͖͑ǣӥфӥɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ.
Ore ga yema yaxõgüxüۡ ga Esmiraarü
ɥ%͑ľՓֆľի̲ǣӥիüۡca۳x ümatüxüۡ Ore ga yema yaxõgüxüۡ ga Pérgamuãrü
ɥ%͑ľՓֆľի̲ǣӥիüۡca۳x ümatüxüۡ
8ॸRü yema chomaã idexaxüۡ rü
ñanagürü ta: 12ॸRü yema chomaã idexaxüۡ rü
“Chanaxwa۳xe i Esmirawa ñanagürü ta:
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ɗֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacüca۳x “Chanaxwa۳xe i Pérgamuwa
cunaxümatü, rü ñacurügü tá: َ͵%͑ɗիɥɗ ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ɗֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacüca۳x
͑ΎфӥΎфľֆֆɗ̲͑ӥիɥфֆľի̲Ëӥфӥ cunaxümatü, rü ñacurügü tá: َ͵%͑ɗիɥɗ
guxüۡǣӕ̲͑ǣŕի̲ŕËȍËӥǣЙի%Ëȍɗ norü ore ya yima nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲Ëӥɗ
yucü rü wena maxüۡcü’. 9ॸRü ñanagürü i ͑ǣŕ̲ҡфɗǣӕիüۡcüwawa téxüۡ’. 13ॸRü
nümax: ñanagürü i nümax:
‘Choma nüxüۡ chacua۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ ‘Choma nüxüۡ chacua۳ի͑ֆɗ̲ɥ%͑ľ
cuxüxüۡ. Rü nüxüۡ chacua۳x na ñuxãcü ya Chataná poraãcü namaã ícuáxüۡnewa
ngúxüۡ quingexüۡ. Rü nüxüۡ chacua۳x na na cumaxüۡxüۡ. ͮҡӥфӥՓΎΎ͑ǣŕի̲͑
Ëӕ͑ǣľфӥĀɥŕфӕãx‫ ڟ‬üۡ i ñoma i naãnewa, cuxãchiüۡxüۡ, rü tama choxüۡ ícuta۳x. Rü
͑ҡӥфӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa cuxüۡ‫ڟ‬ woo yexguma chorü orearü uruüۡ ga
͑͑ǣŕի̲ɗ͑ǣŕ̲ҡǣӕ̲ǣәիüۡ. Rü nüxüۡ mecü ga Atípaxüۡ yama۳xgügu nagu ga
chacua۳x na ñuxãcü chixri cuchiga ǣӕ̲ɥ%͑ľǣ͑Փæȍҡ͑
yadexagüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nügü duüۡxüۡgümaã ícuáxüۡne, rü tama nüxüۡ
ixugüxüۡ ֤͑ӕĀɞӕǣӥֆɗիɥǣӥիüۡ. Natürü i curüxo na choxü‫ ۡڟ‬ËӕֆիΥΥ̲իüۡ.
nümagü rü aixcüma Chatanáãrü 14ॸͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ͖ӕիфľɗҧacü i
duüۡxüۡǣӥ̲фľ͑ɗիɥǣӥ. 10ॸ‫ؽ‬Ѡӥҡ%իӢɗ cuxüxüۡ ɗҡ̲ËȍΎфӥ̲ľɗիɥիüۡ. Rü

cumuüۡxüۡ naxca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ i tá ͑ǣŕ̲͑ɗիɥ͑Ëӕǣӥիüۡtawa
quingexüۡ! Rü n۳g۳oxo i Chataná rü tá norü Ëӕ͑͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕիüۡ i ñuxre i curü
duüۡxüۡgüxüۡ namu na poxcupataüۡgu pexüۡ duüۡxüۡgü i tama nüxüۡ rüxoechaüۡxüۡ i
napoxcuexücۡ a۳x i ñuxre i pema na ͑ǣŕ̲ngu۳իŕŕҡľǣ͑ӕիËӥ̲´фáüۡ
͑ǣŕ̲%ËӥЙľիüۡ naxüxücۡ a۳x. Rü ñuxre i Yudíugüarü ãŕ۳xgacü ga Baráxüۡ namaã
ngunexüۡ tá ngúxüۡ pingegü. Natürü woo ucu۳իŕիüۡ na chixexüۡgu Yudíugüxüۡ
͑ǣŕ̲%Ëӥ͑ǣәիüۡ pingegügu rü ͑ֆɗիŕŕիüۡca۳x. Rü yema Yudíugü rü
chanaxwa۳xe i choxü‫ ۡڟ‬ËӕֆիΥΥ̲ yema ucu۳իŕǣǣӕ͑Փ͑իɥǣֆľ̲
ñu۳xmatáta cuyu۳x. Rü choma rü tá cuxna petagü ga togü ügüxüۡ naxca۳x ga norü
chanaxã i curü ãmare i maxüۡ i taguma tupananetachicüna۳xãgü. Rü
gúxüۡ’. 11ॸRü yíxema ãchixŕի‫ ڟ‬ŕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥ yexgumarüüۡ ta yema ucu۳իŕǣǣӕ͑ɗիɥǣ
ɗ͑ǣҡիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑ɥǣ͑ǣľ̲%̲͑իŕիüۡ ga Yudíugü.
nüxüۡ ixuxüۡ ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ Rü ñu۳xma i ñuxre i curü duüۡxüۡgü i
ֆիΥǣӥիüۡҡӥËӕ̲ӥǣӥٚ. Rü ñanagürü: ЬŃфǣ̲ӕՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ фӥ͑ǣӕ͑իɥ
kЬϘækѠʑæȸʊԆॷ2 620
ga yema nuxcümaüۡxüۡ ga ngu۳իŕŕҡľǣ rü ñuxãcü nüxüۡ na curüngüۡիŕŕիüۡ i

chixexüۡ, rü tama nüxüۡ narüxoechaüۡ. ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ, rü ñuxãcü
15ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta ngŕm ‫ ڟ‬a ֆի̲͑͑%Ëӕիɥ͑ӥիüۡ i guxchaxüۡgü.
Ëӕ͑͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕɗ͖ӕիфľɗĀӕüۡxüۡgü i Rü nüxüۡ chacua۳x i ñu۳xma na noxriarü
tama nüxüۡ rüxoechaüۡxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ yexera cunaxüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëӕիüۡ‫ڟ‬
Nicoraítagüarü ngu۳իŕŕҡľɗ´фáüۡãrü chanaxwa۳xexüۡ. 20ॸͮҡӥфӥ͑͑ǣŕի̲ɗ
ngu۳իŕŕҡľфӕüۡ chixexüۡ. 16ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x wüxi i cuxüxüۡ ɗҡ̲ËȍΎфӥ̲ľɗիɥիüۡ.
chanaxwa۳xe i nüxüۡ ËӕфӥիΎɗ͑ǣŕ̲ Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥ͑͑ǣŕm ‫ ڟ‬a
chixexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗҡ̲͑ӥիüۡ Ëӕ͑͑ǣŕի̲իŕŕŕËȍիüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣľիüۡ i
curüxoxgu, rü paxa tá ngŕm ‫ ڟ‬a cuxüۡtawa Yechabéra i nügü ixuxüۡ na Tupanaãrü
Ëȍիӡфӥ͑ǣŕ̲ҡфɗchaua۳xwa orearü uruüۡ ͑ֆɗɥիüۡ, natürü norü
͑ǣŕի̲իü̲ۡ%ҡ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüxüۡ ngu۳իŕŕҡľ̲%ËȍΎфӥĀӕüۡxüۡgüxüۡ ngŕm‫ ڟ‬a
chadai’. 17ॸRü yíxema ãchixŕի‫ ڟ‬ŕфӥ̲͑ľ ۡ ۡ
ՓΎ̲ӥիŕŕիü ͑Ëȍɗիфɗ̲͑իŕիüca۳x, rü
͑ɗիɥɗ͑ǣҡիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗ ͑ɥɗ͑ǣľ̲%ɗ͑Йľǣӥիüۡca۳x, rü
Ԗӥ͑ľիüۡ nüxüۡ ixuxüۡ ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ nangΥ۳xgüãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Υ͑ǣӥɗҡΎǣӥ
ֆիΥǣӥիüۡҡӥËӕ̲ӥǣӥٚ. Rü ñanagürü: norü tupananetachicüna۳xãgüca۳x ćaixüۡ
“Yíxema nüxüۡ фӥЙΎф̲ŕիŕɗËȍɗիľիüۡ ͑͑ǣŕ̲̲%͑ӥիüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡca۳x.
фӥҡҡӥի͑Ëȍ͑ի%ɗЙ%ӡɗĀիӡËü۳ۡãx۳ . 21ॸѠӥËȍΎ̲фӥ̲фӥ͑ǣɥիüۡ
Rü tá tüxna chanaxã ya wüxi ya nuta ya íchanan۳g۳ӕիŕŕфӥֆի͑͑ǣɥ̲%Ëȍիɥ͑ӥ

chócü i wüxi i naŕg‫ ڟ‬a i ngexwacaxüۡxüۡ na nüxüۡ naxoxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ǣɥËӥ̲ɗ
nagu ümatücü rü yíxema chixexüۡ, natürü tama inaxwa۳xe na nüxüۡ
nayaxuxexicatama nüxüۡ cuáxüۡٚ, naxoxüۡ rü ínatáãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣɥфӥ
͖͑ǣӥфӥɗͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ. chixexüۡ i naxüxüۡ. 22ॸRü ñu۳ի̲ɗ͑ǣŕ̲
͑ǣľфӥҡ͑ǣɥիüۡ chid۳Փľիŕŕ͑͑ǣɥфӥ
Ore ga yema yaxõgüxüۡ ga Tiatíraarü
ngürücarewa ngúxüۡ yangexüۡca۳x, rü
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣɥ̲%ɗЙľիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
18ॸRü yema chomaã idexaxüۡ rü nge rü nümagü rü tá ta ngúxüۡ na
ñanagürü ta: yangegüxüۡca۳x ega tama nüxüۡ naxoegu i
“Chanaxwa۳xe i Tiatírawa ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ɗ͑ǣɥ̲%͑իӥǣӥիüۡ.
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ɗֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacüca۳x 23ॸѠӥҡËȍ͑Āɗɗ͑ǣɥի%Ëӥǣӥɗ͑ǣŕ̲
cunaxümatü, rü ñacurügü tá: َ͵%͑ɗիɥɗ nge. Ѡӥ͑ǣŕ̲Փҡ͑ӥիüۡ nacua۳xgü i

norü ore ya yima Tupana Nane ya ñoma guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ na aixcüma nüxüۡ
üxüemarüüۡ iya ۳ uraxetücüücü rü chacuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑%ŕՓ͑ǣӕ
nacutügü rü ñoma cobre i meãma ͑իɥ͑ӥիüۡ i wüxichigü i duüۡxüۡ. Rü
ípixüۡrüüۡ ɗիɥիüۡne’. 19ॸRü ñanagürü i wüxichigü i pemax rü tá pexüۡ‫ڟ‬
nümax: Ëȍ͑իӥҡ͑ӥ͑ǣŕ̲͖͑ӕի%Ëӥ
‘Choma nüxüۡ chacua۳x i guxüۡma i Йľ̲իŕիüۡãcüma rü ñuxãcü
͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i cuxüxüۡ. Rü nüxüۡ chacua۳x penaxüxüۡãcüma. 24-25ॸNatürü pemagü i
na ñuxãcü cumücügüxüۡ cungechaüۡxüۡ, Tiatíracüۡ۳ãի۳ ɗҡ̲͑ǣӕɥիŕɗ͑ǣŕ̲
rü ñuxãcü meãma choxü‫͑ ۡڟ‬ËӕֆիΥիüۡ, ngexüۡãrü ngu۳իŕŕҡľɗËȍɗիľիüۡ rü
621 kЬϘækѠʑæȸʊԆॷ2ٍॷ3
ҡǣӕ̲͑Փ͑ǣәľիľɗ͑ǣŕ̲ΎфľɗҡΎǣӥ ixugügu na Tupanaca۳ի̲͑իŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲

͑իӕǣӥǣӕфӥæȍҡ͑%фӥΎфľɗŕիüۡguxüۡ ֆիΥǣӥիüۡ i cuxüۡҡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ natürü
ɗիɥիüۡ, rü pemaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕ̲ ҡ̲ɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲, ľфӥ͑ǣŕ̲
pexüۡ‫ ڟ‬chanaxwa۳xexüۡ ͑ɗիɥ̲͑ľ%̲͑% ֆիΥǣӥիüۡ rü tama aixcüma choxüۡ‫͑ ڟ‬ֆիΥǣӥ
penguxüۡgüxüۡ фӥ͑ǣЙľիɥ͑ӥŕիüۡ i rü tama aixcüma chauxca۳ի̲͑իŕ. 2ॸRü
͑ǣŕ̲ËȍΎфӥΎфľ͖u۳xmatáta íchangu i ̲͑ľ͑ɗիɥɗcu¤aixãchi rü cugü íquicua۳x rü
chomax. Ѡӥ͑ǣŕիɥËҡ̲͑ɗիɥɗЙľիüۡ‫ڟ‬ Ëӕֆ͑ǣӥիŕŕɗ͑ǣŕ̲ɞфիüۡ i mexüۡ i cuxüۡ‫ڟ‬
chanaxwa۳xexüۡ. 26ॸRü yíxema nüxüۡ íyaxüxüۡ i marü iyarüxoxchaüۡxüۡ. Erü nüxüۡ
фӥЙΎф̲ŕǣӥիľɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ rü ËȍĀӕфӥ͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡ rü tama
͑իӥǣӥ̲իŕɗ͑ǣŕ̲ҡӥիü‫ۡڟ‬ Tupanape۳xewa name. 3ॸ¡Rü nüxna
chanaxwa۳xexüۡ ñu۳xmatáta tayuemare, nacua۳xãchi ga yema ngu۳իŕŕҡľǣ̲ľիüۡ ga
rü tá chaugüxüۡtawa tüxüۡ chaxüchica na noxri nüxüۡ Ëӕիɥ͑ӥիüۡ rü cuyaxuxüۡ, rü nagu
wüxigu chomaã guxüۡãrü ãŕ۳xgacü ɗիӡ! ¡Rü nüxüۡ фӥիΎɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i
ҡɗիɥǣӥիüۡca۳x. 27ॸRü yema Chaunatü cuxüxüۡ! ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ̲͑ӥիüۡ
ãŕ۳xgacüxüۡ choxüۡ ͑ɗիɥիŕŕիüۡrüüۡ tá curüxoxgu i curü chixexüۡ, rü ñoma wüxi i
tüxna chanaxã i pora na guxüۡ i ‫ ڟ‬xáxüۡ i ngürüãchi ínguxüۡrüüۡ tá
ngɥta۳
nachiüۡãnegümaã taporaexüۡca۳x. Rü cuxüۡҡՓËȍիӡ. Ѡӥҡ%ӡҡ̲͑ӥիüۡ cucua۳x
͑ǣŕիǣӕ̲͖Ύ̲ɗ͑%͑ľËü۳ۡãx۳ i duüۡxüۡgü ͖͑ӕիǣӕËӥֆɗɥիüۡ. 4ॸNatürü ngŕm ‫ ڟ‬a
ҡ̲ҡӥ̲ǣɥ͑ӥŕǣӕфӥ͖Ύ̲Փӥիɗɗ Chardiwa cuxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗ͖ӕիфľɗĀӕüۡxüۡgü
tüۡxüۡ ͑ǣɥիüۡ ɗЙӕիŕŕիüۡrüüۡ ҡ̲͑%ҡɗիɥǣӥ i mexüۡ i tama ñoma i naãneãrü chixexüۡmaã
rü poraãcü tá tanapoxcue. 28ॸRü tá tüxna ͑ӥǣӥ%ӡ%Ëȍɗфӥ̲իüãۡ x۳ güxüۡ. Rü nümagü rü
chanaxã ya yima woramacuri ya tá cómüxü̲ۡ%͑ɗի%իËȍɗфӕфӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ
pa۳xmama nüxüۡ idaucü’. 29ॸRü yíxema ËȍΎ̲%ɗ͑իɥ, erü nümagü rü duüۡxüۡgü i
ãchixŕի‫ ڟ‬ŕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣҡիɥ͑ӥɗ mexüۡ i chauxca۳ի̲իŕիüۡ ͑ɗիɥǣӥ. 5ॸRü
͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nüxüۡ ixuxüۡ yíxema nüxüۡ фӥЙΎф̲ŕǣӥիľɗËȍɗիľիüۡ, rü tá
̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡҡӥËӕ̲ӥǣӥٚ cómüxüۡmaã tixãxchiru. Ѡӥҡ%ӡҡ̲͑Փ
ñanagürü. tüxüۡ ɞËȍЙɗŃǣɗ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥЙΎЙľфɗ͑ǣӕ
chayawügüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nüxüۡ‫ڟ‬
Ore ga yema yaxõgüxüۡ ga Chardiarü
͑͑ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü
Chaunatüpe۳xewa rü guxüۡma i norü orearü
yema chomaã idexaxüۡ rü ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüãۡ۳ x۳ güpe۳xewa tá tüxüۡ
3
1ॸRü
ñanagürü ta: chixu na chorü duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥիüۡ’. 6ॸRü

“Chanaxwa۳իľɗæȍфĀɗՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i yíxema ãchixŕի‫ ڟ‬ŕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣҡիɥ͑ӥɗ
ֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacüca۳x cunaxümatü, rü ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nüxüۡ ixuxüۡ
ñacurügü tá: َ͵%͑ɗիɥɗ͑ΎфӥΎфľֆҽӕЙ͑ ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡҡӥËӕ̲ӥǣӥٚ.
ͮ͑ľֆͮ%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ͑Փ͑ǣŕի̲Ëӥֆ
Ore ga yema yaxõgüxüۡ ga Firadérƿaarü
yima 7 ya woramacuri nüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲Ëӥٔ. Rü
ñanagürü i nümax: ‘Choma nüxüۡ chacua۳x i
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡ. Rü nüxüۡ chacua۳x yema chomaã idexaxüۡ rü
7ॸRü
ta rü woo guxüۡwama duüۡxüۡgü nüxüۡ ñanagürü ta:

“Chanaxwa۳xe i Firedérƿawa i ñu۳xma meã cumaxüۡxüۡrüüۡ meã

͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ɗֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacüca۳x cumaxecha, na taxúema cuxna
cunaxümatü rü ñacurügü tá: َ͵%͑ɗիɥɗ napuxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲Ëӕфӥ%̲фľ. 12ॸRü
͑ΎфӥΎфľֆֆɗ̲Ԗӥ͑ľËӥֆɗիËӥ̲ yíxema nüxüۡ фӥЙΎф̲ŕǣӥիľɗǣӕիüۡma i
æфɗѸҡӕɗիɥËӥֆġ¡ɞфüüۡ ãŕ۳xgacü ya tacü chixexüۡ, rü Chaunatü ya Tupanaxüۡtawa
ɗիɥËӥֆ͑ӥիüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ËӥɗЙΎф͑ tá tüxüۡ Ëȍ͑ǣŕի̲ǣӥիŕŕ͑ҡǣӕҡ̲
yawãxnaãxüۡca۳x rü nawãxtaãxüۡca۳x i ngŕm‫ ڟ‬a ítachoxüۡxüۡca۳x. Rü tümagu tá
Āիӡǣӕիüۡ i naãne. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ chanaxümatü i naŕg‫ ڟ‬a ya Chaunatü ya
texéca۳x yawãxnaãgu, rü taxucürüwama Tupana. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta tümagu
texé tümacha۳xwa tanawãxta. Rü chanaxümatü i naŕg‫ ڟ‬a ya Tupanaãrü
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃcha۳xwa nawãxtaãgu, rü ɥ%͑ľֆ֤ľфӕËȍфéüۡ ya ngexwacaxüۡne
taxucürüwa texé tümaca۳x tayawãxna’. ya TupanaxüۡҡՓɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
8ॸRü ñanagürü i nümax: ɞфӥիɥիüۡne. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta
‘Choma nüxüۡ chacua۳x i guxüۡma i tümagu chanaxümatü i chauéga i
͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡ. Rü dücax, cuxüۡ‫ڟ‬ ngexwacaxüۡxüۡ’. 13ॸRü yíxema ãchixŕի‫ ڟ‬ŕ
Ëȍ͑ҡӕիËȍիŕŕ͑ҡΎǣӥ̲%͑ӥիüۡ фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣҡիɥ͑ӥɗ͑ǣŕ̲
quixuxüۡca۳x i chorü ore, rü taxucürüwa ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nüxüۡ ixuxüۡ namaã i
texé cuxna tanachu۳xu na cunaxüxüۡca۳x i ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡҡӥËӕ̲ӥǣӥٚ.
͑ǣŕ̲ЙӕфËӥ. Rü choma nüxüۡ chacua۳x
Ore ga yema yaxõgüxüۡ ga Daodichéawa
na tama aixcüma cuporaxüchixüۡ, erü
yexmagüxüۡca۳x ümatüxüۡ
͑Ύիфľҡ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ i
cuxüۡҡՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Natürü cuma rü 14ॸRü yema chomaã idexaxüۡ rü
͑ǣËӕիɥ͑ӥɗËȍΎфӥΎфľ, rü tama ñanagürü ta:
icuyacu۳x na chorü duüۡxüۡ нӕɗɥիüۡ. 9ॸRü “Chanaxwa۳xe i Daodichéawa
͑ǣŕmaca۳իɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ɗֆիΥǣӥիüۡãrü ãŕ۳xgacüca۳x
æȍҡ͑фӥɗիɥǣӥիüۡ i nügü ixugüxüۡ na cunaxümatü rü ñacurügü tá: َ͵%͑ɗիɥɗ
chorü duüۡxüۡǣӥֆɗիɥǣӥիüۡ natürü tama ͑ΎфӥΎфľֆֆɗ̲ɗիËӥ̲ɗիɥËӥֆ
ɗիËӥ̲ËȍΎիфӥɗիɥǣӥիüۡ, rü tá chanamu ɗիËӥ̲ֆ͑ǣӕիŕŕËӥɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ
na cupe۳xegu nacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xügüxüۡca۳x na yaxuxüۡ rü ore i aixcüma
nüxü nacua۳xgüxüca۳x na aixcüma cuxüۡ
ۡ ۡ ɗիɥիüۡxüۡxicatama ixucü. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥǣ
changechaüۡxüۡ. 10ॸCuma rü meãma inaxügüãxüۡ ga guxüۡma ga yema Tupana
Ëӕֆ͑ǣӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲Ëӕիüۡ chamuxüۡ na üxüۡ’. 15ॸRü ñanagürü i nümax:
ɗիËӥ̲ËӕֆիΥΥ̲իüۡ naŕt‫ ڟ‬üwa i ‘Choma nüxüۡ chacua۳x i guxüۡma i
͑ǣŕ̲ǣӕիËȍիüۡgü i cuxüۡ ngupetüxüۡ. ͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡ. Rü nüxüۡ chacua۳x na
Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tá cuxüۡ íchapoxüۡ na tama tama wüxi i duüۡxüۡ i chauxchi aixüۡ
cuxna nanguxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ǣӕիËȍիüۡ i нӕɗɥիüۡ, natürü tama wüxi i duüۡxüۡ i
taxüۡ i ñoma i naãnewa tá ínguxüۡ na aixcüma choxüۡ ngechaüۡxüۡ нӕɗիɥ. Rü
guxüۡma i ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i chierü noxtacüma wüxi i duüۡxüۡ i
duüۡxüۡgüxüۡ naxüxüۡca۳x. 11ॸRü paxa tá chauxchi aixüۡ нӕɗիɥǣӕфӥe۳xna
ngŕm‫ ڟ‬a cuxüۡҡՓËȍիӡ. Rü chanaxwa۳xe noxtacüma wüxi i duüۡxüۡ i aixcüma
choxüۡ ngechaüۡxüۡ нӕɗիɥǣӕ. 16ॸNatürü tümaxüۡtagu chaxücu. Rü tümamaã tá

ñu۳xma na írarüwatama choxüۡ chachibü rü tüma i chomaã. 21ॸRü
cungechaüۡxüۡ, фӥ͑ǣŕmaca۳x tá cuxüۡ yíxema nüxüۡ фӥЙΎф̲ŕǣӥիľɗËȍɗիľիüۡ,
íchata۳x. Erü tama noxtacüma wüxi i rü tá chaugüxüۡtawa tüxüۡ ËȍфӥҡΎǣӥիŕŕ
duüۡxüۡ i chauxchi aixüۡ нӕɗիɥфӥҡ̲ na chomaã ãŕ۳իǣËӥҡɗիɥǣӥիüۡca۳x,
noxtacüma wüxi i duüۡxüۡ i aixcüma yexgumarüüۡ ga choma rü nüxüۡ na
choxüۡ ngechaüۡxüۡ нӕɗիɥ. 17ॸRü cuma cugü ËȍфӥЙΎф̲ŕիüۡ ga chixexüۡ, rü ñu۳իӡËȍɗ
нӕɗիӕիǣӕфӥËӕ̲ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳x, rü Chaunatüxüۡtawa na chayarütoxüۡrüüۡ na
Ëӕ̲ӕ%фӥ͑ǣŕ̲իüۡãx۳ , rü meãma cuxüۡ namaã ãŕ۳իǣËӥËȍɗɥիüۡca۳x’. 22ॸRü yíxema
naxüpetü, rü taxuüۡma cuxü‫ ۡڟ‬nataxu. ãchixŕի‫ ڟ‬ŕфӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣҡիɥ͑ӥɗ
Natürü i cuma rü tama nüxna ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nüxüۡ ixuxüۡ
cucua۳xãchi na chope۳xewa rü wüxi i ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡҡӥËӕ̲ӥǣӥٚ,
taxuwama mexüۡ нӕɗɥիüۡ, rü wüxi i ñanagürü ga yema chomaã idexaxüۡ.
ngechaüۡxüۡËȍɗнӕɗɥիüۡ, rü wüxi i taxuüۡma
Tupanaxüۡ ͑ҡիŕŕǣӥɗ
cuxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իŕнӕɗɥիüۡ, rü ñoma wüxi i
Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa
ngexetüxüۡrüüۡ нӕɗɥիüۡ, rü ñoma wüxi i
ngexchiruxüۡrüüۡ нӕɗɥիüۡ. 18ॸRü ñu۳xma rü 1ॸRü yemawena ga choma ga Cuáüۡ
cuxüۡ chaxucu۳իŕ͑Ëȍӕիüۡtawa naxca۳x

cutaxexüۡca۳x i uiru i marü üxüwa iguxüۡ i
4 rü nüxüۡ chadau ga wüxi ga ɥã۳x ga
iwãxnaxüۡ ǣĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa. Rü
͑ӥիɥËҡ̲ɗիɥիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡ yema naga ga nacornetagaraüۡxüۡ ga
aixcüma cuxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗËӕфӥ noxri nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥիüۡ ga chomaã
͑ǣŕ̲իüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta cuxüۡ idexaxüۡ, rü ñanagürü choxüۡ:
chaxucu۳իŕ͑Ëȍӕիüۡtawa naxca۳x ٘‫ͮؽ‬ӕի%͑իɥ͑ǣӥ! Rü tá cuxüۡ nüxüۡ
cutaxexüۡca۳x i cuxchiru i cómüxüۡ na ËȍĀӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲͖u۳xmaüۡcüüwena tá
͑ǣŕ̲ǣӕнӕɗËәիüۡca۳x na taxúema cuxüۡ ngupetüxüۡٚ, ñanagürü. 2ॸRü
dauxüۡca۳x na cungexchiruxüۡ. Rü ֆľիǣӕ̲ҡ̲ǣËȍΎ̲фӥҽӕЙ͑%ŕɗ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta cuxüۡ chaxucu۳իŕ͑ Ԗӥ͑ľիüۡ фӥËȍӕ%ŕ̲%inacua۳x, rü
chauxüۡtawa naxca۳x cutaxexüۡca۳x i curü ĀիӡՓ͑͑ǣ. ѠӥֆŃ̲Āիӡǣӕիüۡ ga
ma۳ɥ ۳իŕҡӥիüۡ ͑Ëӕфӥ̲ľիŕҡӥիüۡca۳x na naãnewa nüxüۡ chadau ga wüxi ga
wena quidauchixüۡca۳x. 19ॸChoma rü tüxüۡ tochicaxüۡ ǣ̲ľիŕËȍɗիüۡ ga yéma
chaxucu۳իŕфӥҡӥիüۡ ichayarüwe۳ի%Ëȍɗիŕŕ Tupana nawa rütoxüۡ. 3ॸRü guma yema
ya guxãma ya yíxema tüxüۡ tochicaxüۡwa rütocü, rü ñoma nuta ya
changechaüۡիŕ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի̲͑ľ͑ɗիɥ ̲ľիŕËȍɗËӥֆֆѸЙľфüüۡ ͑ɗիɥ̲͑͑ľիüۡ
i nüxüۡ curüxo i cucüma i chixexüۡ, rü rü ñoma nuta ya cornalínarüüۡ ͑ɗիɥ͑
aixcüma choxüۡ cungechaüۡ rü cunaxü i namexüۡ. Rü yema tochicaxüۡŕt‫ ڟ‬üwa
͑ǣŕ̲Ëӕիüۡ‫ ڟ‬chanaxwa۳xexüۡ. 20ॸRü dücax, nayexma ga wüxi ga chirapa ga ñoma
choma rü ɥã۳իՓËȍ͑ǣŕի̲ŕËȍ. Rü nuta ga esmerádarüüۡ ̲ľիŕËȍɗËӥ. 4ॸRü
‫ ڟ‬a Tu tu tu ñacharügüecha. Rü
ngŕm yema tochicaxüۡcüwawa nayexmagü ga
͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËȍΎիüۡ ɥ͑ӥǣӕфӥ 24 ga togü ga tochicaxüۡgü ga nüxüۡ
chauxca۳x tayawãxnagu, rü tá ɞ͑ӕ̲ŕǣӕ%Ëȍɗիüۡ. Rü yema
tochicaxüۡgüwa narütogü ga 24 ga “Pa Torü Cori, Pa Torü Tupanax, cuxüۡ

ãŕ۳իǣËӥǣӥǣֆիΥǣӥիüۡ%фӥɗիɥǣӥիüۡ. Rü ͑ɗիɥɗ̲͑ľիüۡ na ticua۳xüüۡgüxüۡ rü cuxüۡ
cómüxüۡmaã nixãxchiru rü uirunaxca۳x ҡҡիŕŕǣӥիüۡ, erü guxüۡŕҡ‫ ڟ‬ӥՓËӕ͑ǣŕի̲.
͑ɗիɥǣ͑Ύфӥnga۳xcueruüۡgü. 5ॸRü yema Yerü cuma cunaxü ga guxüۡma rü curü
nachica ga Tupana írütoxüۡՓɞ͑իӡիüۡ ngúchaüۡǣǣӕ͑ɗիɥɗ͑͑ǣΔիüۡ i ñu۳ի̲իٚ,
ga ba۳i ۳xbe۳xanexüۡ rü duruanexüۡ rü ñanagürügü.
nagagü. Rü yema tochicaxüۡpe۳xewa
Popera ga idixixüۡchiga rü Tupana Nane
nayexma ga 7 ga omügü ga yéma
ga ñoma wüxi ga carnerurüüۡ imácüchiga
͑ɥǣӥիüۡ. Ѡӥֆľ̲Ύ̲ӥǣӥ͑ɗիɥǣ
ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ ga yema 7 ga 1ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ chadau ga guma
ֆիΥǣӥիüۡtücumümaã icuáxüۡ. 6ॸRü yema

Tupanaãrü tochicaxüۡpe۳xewa rü ñoma
5 tochicaxüۡwa rütocü, rü norü
tügüneme۳իŕՓ͑͑͑ǣľǣՓӥիɗǣ
dexáétüwarüüۡ ɗիɥիüۡmaã nachaxu rü popera ga idixixüۡ. Rü düxétüwa rü
nichipetü woruarüüۡ. Rü yema aixepewa rü naxãmatü ga yema popera.
tochicaxüۡxüۡ ɞ͑ËȍΎ̲ŕǣӕ%Ëȍɗǣ Rü 7 wa niñaxtachipe۳xe. 2ॸRü nüxüۡ
%ǣӥ̲ӥËӥǣĀիӡËüۡ۳ãի۳ ǣ̲իŕիüۡ ga chadau ga wüxi ga norü orearü ngeruüۡ
guxüۡՓ̲%իŕҡӥիüۡ naweama rü ǣĀիӡËü۳ۡãx۳ ga poraxüchixüۡ ga tagaãcü
nape۳xewa. 7ॸѠӥՓӥիɗǣֆľ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ íc۳axüۡ rü ñaxüۡ:
ǣ̲իŕիüۡ rü nanaxairaxüۡ. Rü yema to ٘‫ع‬ҽľիŃҡɗիɥֆֆɞիľ̲̲ľիľ͑
rü nanawocaraxüۡ. Rü yema norü tayagautanüxüۡ i norü ñaxtachipe۳xexüۡ rü
tomaŕ۳xpü۳x rü nanaduüۡxüۡchiweraxüۡ. Rü ítayadixgüxüۡ i ñaã popera?͖ٚիüۡ.
ֆľ̲͑Ύфӥ%ǣӥ̲ӥËӥфӥ͑͑իɥֆӥɗ 3ॸͮҡӥфӥՓΎΎǣĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa
gonagüxüۡraxüۡ. 8ॸRü yema ãgümücü ga rü bai ga ñoma ga naãnewa rü bai ga

ĀիӡËüۡ۳ãի۳ ǣ̲իŕիüۡ, rü wüxichigü yuexüۡtanüwa, rü tataxuma ga texé ga
nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga 6 ga naxpe۳xatügü. Rü mexe na ítayadixgüxüۡ rü nüxüۡ
guxüۡwama ga naxpe۳xatüétüwa rü tadaumatüxüۡ ͖͑ӕիӡ͖իüۡ ga yema
naxpe۳xatütüüۡՓфӥ̲͑ӕիŕҡӥ. Rü popera. 4ॸRü choma rü poraãcü chaxaxu
ngunecü rü chütacü rü ñanagürügüecha: ֆľфӥҡҡիӕ̲ǣҡľիŃǣ̲ľիŕ͑
“Naxüüne, naxüüne, ͑իӥӥ͑ľ͑ɗիɥֆ ítayadixgüxüۡ rü nüxüۡ tadaumatüxüۡ na
tórü Cori ya Tupana ya guxüۡŕt‫ ڟ‬üwa ͖ӕիӡ͖իüۡ ga yema popera. 5ॸRü
͑ǣŕի̲ËӥфӥՓΎľҡ̲͑ǣŕի̲ŕËȍËӥٚ, ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗǣֆľ̲24 ga ãŕ۳xgacügü
ñanagürügüecha. 9-10ॸѠӥֆľ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ǣֆիΥǣӥիüۡãrü, rü ñanagürü choxüۡ:
ǣ̲իŕիüۡ, rü yexguma nüxüۡ ٘‫ؽ‬ҽ%իӢɗËӕիիӕիüۡ! Erü yima Cristu ya
yacua۳xüüۡgüüۡxgu ga guma tochicaxüۡwa ЬΎфËӥֆ֤ӕĀҡɗիɥËӥֆãŕ۳xgacü ya
rütocü, фӥ̲Ύիŕ͑ӥի͑͑ի%ǣӥǣӕ, rü ġ¡ɞҡɗիɥËӥ, rü marü nüxüۡ narüyexera
yema 24 ga ãŕ۳իǣËӥǣӥǣֆիΥǣӥիüۡãrü i guxüۡma i chixexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x nüma
фӥֆɗ̲ՓΎľҡ̲͑ǣŕի̲ŕËȍËӥpe۳xegu ͑ɗիɥɗ̲͑ľիüۡ na yagautanüãxüۡca۳x i
nacaxãp‫ ڟ‬ü۳xügü, rü nüxüۡ nicua۳xüüۡgü, rü ͑ǣŕ̲7 i norü ñaxtachipe۳xexüۡ ɗ͑ǣŕ̲
nape۳xegu nananu ga norü ЙΎЙľффӥ͑ɞֆՓŕǣӥ%իüۡca۳իٚ. 6ॸRü
nga۳xcueruüۡgü. 11ॸRü ñanagürügü: ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ chadau ga Tupana Nane
ga ñoma wüxi ga carneruxacü ga nagawa idexagüxüۡ. 10ॸRü

ma۳xwa írüdaxüۡrüüۡ yexma chicü ͑ǣŕ̲ǣӥիüۡ cuxüchica i ngextá
naxüۡtagu ga guma tochicaxüۡwa rütocü ãŕ۳իǣËӥɞнӕɗɥիüۡwa, rü
rü natanügu ga yema ãgümücü ga Tupanaãrü ngüۡիŕŕфӕüۡgüxüۡ
ĀիӡËüۡ۳ãի۳ ǣ̲իŕիüۡ rü yema 24 ga Ëӕֆիɥǣӥիŕŕ͑Ëӕ̲%Փӥիɗǣӕ
ãŕ۳xgacügü. Rü nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma ga 7 ga guxüۡ i naãnemaã
nachatacu۳xre ga norü poraarü cua۳xruüۡ inacua۳xgüxüۡca۳իٚ,
rü 7ǣ͑իŕҡӥ. Rü guma 7ǣ͑իŕҡӥфӥ ñanagürügü. 11ॸRü yemawena
͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ i ichadawenü, rü nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣ͑ǣ
guxüۡma i ñoma i naãnewa namuxüۡãrü ǣ̲ӕիӡËȍɗիüۡma ga Tupanaãrü orearü
cua۳xruüۡ ɗիɥիüۡ. 7ॸRü guma pecaduarü ngeruüۡǣӥǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ . Rü norü
ütanüca۳x yucü rü guma tochicaxüۡwa ngãxüۡwa nayexma ga yema tochicaxüۡ
rütocüca۳ի͑ɗիӡ, rü nanayaxu ga yema фӥֆľ̲%ǣӥ̲ӥËӥǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga
popera ga norü tügüneme۳իŕՓ ̲իŕիüۡ rü yema 24 ga ãŕ۳xgacügü. Rü
yexmaxüۡ. 8ॸRü yexguma nayauxãgu ga ̲͑ӕիӡËȍɗ̲ǣֆľ̲ҽӕЙ͑%фӥ
yema popera, rü yema ãgümücü ga orearü ngeruüۡǣӥǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga yéma
ĀիӡËüۡ۳ãի۳ ǣ̲իŕիüۡ rü yema 24 ga yexmagüxüۡ. 12ॸRü tagaãcü ñanagürügü:
ãŕ۳xgacügü rü inacaxgüãp ‫ ڟ‬ü۳xü nape۳xegu ٘ġ͑ɗիɥֆֆɗ̲͖Ύ̲Փӥիɗɗ
ga guma pecaduarü ütanüca۳x yucü. Rü carneruacürüüۡ imácü ga pecaduarü
wüxichigü ga yema ãŕ۳xgacügü rü nüxüۡ‫ڟ‬ ütanüca۳x yucü. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ̲͑ľիüۡ na
nayexma ga wüxi ga norü paxetaruüۡ ga guxüۡãrü ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ, rü guxüۡãrü yora
arpa. Rü yexgumarüüۡ ta nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma ֆɗɥիüۡ, rü guxüۡ i cua۳x nüxüۡ‫͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ, rü
ga tazagü ga nangaxwegüraüۡxüۡ ga guxüۡãrü yexera naporaxüۡ. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ
uirunaxca۳x ga pumarate۳xemaã namexüۡ na guxãma nüxüۡ ngechaüۡgüxüۡ rü
ixããcuxüۡ. Rü yema pumarate۳xe rü ͑ҡիŕŕǣӥիüۡ rü nüxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡٚ,
nayixichi ga yexguma yaxaxgu. Rü ñanagürügü. 13ॸRü nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥҡǣ͑ǣ
yema pumaragü, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ ga guxüۡma ga yema Tupana üxüۡ i
Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥфӥֆӕ̲ӥիŕǣӥфӥ Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa rü ñoma i naãnewa
cua۳xruüۡgü. 9ॸRü nagu nawiyaegü ga rü naãnetüüۡwa rü taxtü i taxüۡwa
wüxi ga wiyae ga yexwacaxüۡxüۡ ga ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ ga ñagüxüۡ:
ñaxüۡ: ̲٘ͮľ͑ɗիɥ͑ǣӕիüۡgutáma guxãma nüxüۡ
٘æӕ̲͑ɗիɥɗËӕ̲ľիüۡ na icua۳xüüۡgüxüۡ rü nüxüۡ ngechaüۡgüxüۡ rü
cunayaxuxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ЙΎЙľффӥ ͑ҡիŕŕǣӥիüۡ ya yima pecaduarü ütanüca۳x
cuyagautanüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ ֆӕËӥфӥֆɗ̲͑ǣŕ̲ҡΎËȍɗËիüۡwa rütocü,
ñaxtachipe۳xexüۡ. Yerü cuma rü ľфӥ͑ӥ̲ǣӥ͑ɗիɥɗǣӕիüۡguma ãŕ۳xgacügü
marü quima۳xchire۳x, rü ֆɗիɥǣӥիüۡٚ, ñanagürügü. 14ॸRü yema ãgümücü
cugümaã Tupanaãxüۡ‫ ڟ‬naxca۳x ǣĀիӡËüãۡ۳ ի۳ ǣ̲իŕիüۡ rü ñanagürügü:
cutaxe i nagúxüۡraüۡxüۡ i ٘ͮǣŕ̲%Ëӥֆɗɥٚ, ñanagürügü. Rü
duüۡxüۡgü i nagúxüۡraüۡxüۡ i yema 24 ga ãŕ۳xgacügü rü
nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ i nagúxüۡraüۡxüۡ i inacaxgüãp ‫ ڟ‬ü۳xü rü nüxüۡ nicua۳xüüۡgü.
naxme۳xwa nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga wüxi ga

Yema 7 ga ñaxtachipe۳xeruüۡchiga
ҧacüarü yaruüۡ ga balanza. 6ॸRü nüxüۡ
1ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ chadau ga
6 yexguma guma pecaduarü

ütanüca۳x yucü yagauyegu ga yema
Ëȍիɥ͑ӥǣՓӥիɗǣ͑ǣǣֆľ̲
ĀիӡËüۡ۳ãի۳ ǣ̲իŕիüۡãrü ngãxüۡtanüwa
ɗ͑իӡիüۡ ga ñaxüۡ:
͑ӥիɥфüۡxüۡ ga norü ñaxtachipe۳xexüۡ ga “Wüxi i ngunexüۡãrü puracütanü rü
yema popera. Rü nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣՓӥիɗ naxãtanü i wüxi i kilo i trigu. Rü wüxi i
ǣֆľ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga maxüۡxüۡ ga ngunexüۡãrü puracütanü naxãtanü i
tagaãcü ñoma duruanexüۡrüüۡ ñaxüۡ tomaŕ۳xpü۳x i kilo i chebada. ¡Natürü
choxüۡ: ҡ%իӢɗËӕֆ͑ҡӕիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիüۡ rü
٘‫ͮؽ‬ӕ%͑իӡ!͖ٚիüۡ. 2ॸRü ichadawenü yima binu!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 7ॸRü yexguma
rü nüxüۡ chadau ga wüxi ga cowaru ga guma pecaduarü ütanüca۳x yucü
cómüxüۡ. Rü yema naŕt‫ ڟ‬üwa rütoxüۡ rü yagauyegu ga yema norü ãgümücü ga
nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma ga wüxi ga norü würa. yema poperaarü ñaxtachipe۳xexüۡ, rü
Rü wüxi ga nga۳xcueruüۡ nüxna naxã. Rü nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣֆľ̲͑Ύфӥ%ǣӥ̲ӥËӥ
ЙΎф%ŕ%Ëӥ̲͑ΎфӥËΎՓфӕ̲% ǣֆľ̲ĀիӡËüۡ۳ãի۳ ǣ̲իŕիüۡ ga ñaxüۡ
ɗ͑իӡ%Ëȍɗ͑Āӕüۡxüۡgüxüۡ nayexeraxüۡca۳x. choxüۡ:
3ॸRü yexguma guma pecaduarü ütanüca۳x ٘‫ͮؽ‬ӕ%͑իӡ!͖ٚիüۡ. 8ॸRü ichadawenü
yucü yagauyegu ga yema norü taxre ga rü nüxüۡ chadau ga wüxi ga cowaru ga
yema poperaarü ñaxtachipe۳xexüۡ, rü dexexüۡ. Rü yema naŕt‫ ڟ‬üwa rütoxüۡ rü Yu
nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣֆľ̲͑Ύфӥҡիфľǣ ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. Rü yema naweama ne
ֆľ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga maxüۡxüۡ ga ñaxüۡ ӡիüۡ, rü YuexüۡËȍɗË͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. Rü
choxüۡ: yema taxre nanayauxgü ga pora na
٘‫ͮؽ‬ӕ%͑իӡ!͖ٚիüۡ. 4ॸѠӥֆŃ̲͑իӡǣ ñoma ga naãnewa rü wüxi ga yema
wüxi ga cowaru ga dauxüۡ. Rü yema norü ãgümücütücumü ga duüۡxüۡgümaã
naŕt‫ ڟ‬üwa rütoxüۡ rü wüxi ga tara ga taxüۡ inacua۳xgüxüۡca۳x na daimaã rü taiyamaã
nüxna naxã. Rü yexgumarüüۡ ta pora rü ćaaweanemaã rü n۳g۳oxo idüraexüۡmaã
͑ֆիӕ͑ɗֆ͑իΎիŕŕ%իüۡca۳x na nügü ͑ֆӕľիŕŕ%իüۡca۳x. 9ॸRü yexguma guma
nangechaüۡgüxüۡ ga duüۡxüۡgü. Rü pecaduarü ütanüca۳x yucü yagauyegu ga
yemaãcü nanaxü na nügü naćaixüۡca۳x yema norü wüxime۳ŕx۳ pü۳x ga yema
ga duüۡxüۡgü. 5ॸRü yexguma guma poperaarü ñaxtachipe۳xexüۡ, rü nüxüۡ
pecaduarü ütanüca۳x yucü yagauyegu ga chadau ga wüxi ga nachica ga ngextá
yema norü tomaŕ۳xpü۳x ga yema Tupanaca۳x naxüۡnagü nawa yagugüxüۡ
poperaarü ñaxtachipe۳xexüۡ, rü nüxüۡ na nüxna naxãgüãxüۡca۳x. Rü yema
Ëȍիɥ͑ӥǣֆľ̲͑ΎфӥҡΎ̲ŕ۳xpü۳x ga nachicatüüۡwa nüxüۡ ËȍĀӕǣ͑%ŕǣӥ
ֆľ̲ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga maxüۡxüۡ ga ñaxüۡ ga yema duüۡxüۡgü ga Tupanaãrü orexüۡ
choxüۡ: na yaxugüxüۡca۳x naćaixüۡ. 10ॸRü yema
٘‫ͮؽ‬ӕ%͑իӡ!͖ٚիüۡ. Rü ichadawenü rü ͑%ŕǣӥфӥҡǣ%Ëӥ͖͑ǣӥфӥǣӥ:
nüxüۡ chadau ga wüxi ga cowaru ga “Pa Torü Cori ya Guxüۡŕt‫ ڟ‬üwa
waxüxüۡ. Rü yema naŕt‫ ڟ‬üwa rütoxüۡ rü ͮǣŕի̲ËӥфӥԖӥ͑ľËӥфӥʊիɗիËӥ̲Ëӥի,
¿ñuxgura tá ta i nüxna cucaxüۡ rü rütocü, rü naxchaxwa ya yima

cunapoxcuexüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i pecaduarü ütanüca۳x yucü erü tama
chixexüۡ ga toxüۡ d۳aixüۡ?͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ. tanaxwa۳xe na toxüۡ napoxcuexüۡ! 17ॸErü
11ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣҽӕЙ͑фӥՓӥիɗËȍɗǣӥ ̲фӥɞ͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i
ga yema duüۡxüۡgüna nanaxã ga naxchiru %ӡËӥ̲իüۡ i nagu napoxcuexüۡ ɗ͑ǣŕ̲
ga máxüۡ rü cómüxüۡ. Rü yema duüۡxüۡǣӥɗҡ̲ҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ. ¿Rü
duüۡxüۡǣӥ%ŕǣӥիüۡ ñanagürü: ҡľիŃҡ̲͑%ҡЙΎфɗ͑ǣŕ̲?ٚ
“¡Paxaãchi iperüngüۡŕ͖u۳xmatáta yangu i ñanagürügü.
Йľľ͑ľŕǣӥɗæфɗѸҡӕիü‫ ۡڟ‬puracüexüۡ i pexrüüۡ
Yema Yudíugü ga nacatüwa
tá ćaixüۡ!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 12ॸRü yexguma guma
cua۳xruüۡãx
۳ güxüۡchiga
pecaduarü ütanüca۳x yucü yagauyegu ga
yemawena rü nüxüۡ chadau ga
7
yema norü 6 ga yema poperaarü 1ॸRü
ñaxtachipe۳xexüۡ, rü nüxüۡ chadau ga ãgümücü ga Tupanaãrü orearü

poraãcü na naxɥã۳xãchianexüۡ. Rü üa۳xcü rü ngeruüۡǣӥǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga ñoma ga
wüxi ga naxchiru ga waxcharaxüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. naãneãrü ãgümücüpe۳xegu chigüxüۡ. Rü
Rü tauemacü rü guxüۡwama nagürüüۡ ínanapoxüۡgü ga gucüma ga buanecügü
naduema. 13ॸѠӥՓΎф̲Ëӕфɗǣӥфӥŕիҡǣӥ na tama waixüۡmüãneŕt‫ ڟ‬ügu naxüxüۡca۳x,
фӥĀիӡՓ͑фӥֆɗфӥ͖Ύ̲ǣ͑%͑ľǣӕ rü tama taxüۡ i taxtüétügu naxüxüۡca۳x, rü
nayi. Rü ñoma ori ۳x i doxüxüۡma buanecü bai i ҧËӥфӥ͑ɥŃҡӥǣӕ͑իӥիüۡca۳x. 2ॸRü
ֆҡËӥфӥֆɗիŕŕիüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. 14ॸRü guxüۡma i yexgumarüüۡ ta nüxüۡ chadau ga wüxi ga
ĀիӡՓ͑ӥիüۡ idauxüۡ rü inayarütaxu. Rü Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳
ñoma wüxi i popera i dixcumüãchixüۡ rü ga üa۳xcü íyarügoxüۡՓ̲͑ľӡիüۡ. Rü
iiyarütaxuxüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. Rü guxüۡma ga nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma ga Tupana ya
ma۳իЙӦ͑ľǣӥфӥËЙիӡǣӥфӥ͑ɗիɥǣËȍɗǣ Maxüۡcüarü ҧacüarü üégaruüۡ. Rü nüma
nachicawa. 15ॸRü ñoma ga naãnewa rü tagaãcü nüxna nacagü ga yema togü
yexmagüxüۡ ga nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügü, ga ãgümücü ga Tupanaãrü orearü
rü ma۳իЙӦ͑ľ̲ǣӕфӥma۳xpüۡ‫ڟ‬neãrü ngeruüۡgü ga nayauxgüxüۡ ga pora na
nutatanügu nicu۳xgü. Rü wüxigu yexma ͑Ëȍɗիľիŕŕǣӥ%իüۡca۳x ga guxüۡma ga
namaã nicu۳xgü ga yema togü ga waixüۡmü rü guxüۡma ga taxüۡ ga taxtü.
ãŕ۳xgacügü ga taxüۡgü ga ñoma ga 3ॸRü ñanagürü nüxüۡ:
naãnemaã icua۳xgüxüۡ, rü churaragüarü ٘‫ؽ‬ҽ%իӢɗֆҡËӥ̲Йľ͑Ëȍɗիľիŕŕիüۡ i

ãŕ۳xgacügü ga taxüۡgü, rü yema duüۡxüۡgü waixüۡmü rü taxtü i taxüۡ фӥ͑ɥǣӥ,
ǣ̲ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ, rü yema duüۡxüۡgü ñu۳xmatáta nacatüwa tayaxüarü
ga ñoma ga naãnewa poraexüۡ, rü guxüۡma cua۳xruüۡãի۳ ǣӥɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ
ga duüۡxüۡgü ga coriã۳xgüxüۡ, rü guxüۡma ga duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիüۡ!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 4ॸRü nüxüۡ
duüۡxüۡgü ga ngearü coriã۳xgüxüۡ. 16ॸRü Ëȍիɥ͑ӥǣ͖ӕիфľ͑ֆɗɥիüۡ ga yema
guxüۡma ga nümagü, rü guma ma۳իЙӦ͑ľիüۡ cua۳xruüۡãx۳ güxüۡ. Rü guxüۡma ga
rü guma nutagüxüۡ ñanagürügü: Yudíugütanüwa rü 144,000͑ɗիɥ. 5-8ॸRü
“¡Toétügu peyi۳ na toxüۡ ipicu۳xgüxüۡca۳x yema cua۳xruüۡãx۳ güxüۡ ga Yudíugü, rü
͑իËȍիՓֆֆɗ̲͑ǣŕ̲ҡΎËȍɗËիüۡwa ͖%͑ɗիɥ:
Yudátaagü - 12,000 nüxna ixãgüxüۡ, rü nüxüۡ ingechaüۡgüxüۡ,

Rubéüۡtaagü - 12,000 erü guxüۡ i cua۳x nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲, rü
Gadutaagü - 12,000 guxüۡŕҡ‫ ڟ‬ӥՓ͑͑ǣŕի̲, rü guxüۡãrü
Achetaagü - 12,000 yexera napora. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥٚ,
Netarítaagü - 12,000 ñanagürügü. 13ॸRü ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗǣ
Manachétaagü - 12,000 yema 24 ga ãŕ۳xgacügü rü choxna naca,
æȍɗ̲ľӢҡǣӥ- 12,000 rü ñanagürü:
Lebítaagü - 12,000 ٘‫ع‬ҽľիŃǣӥҡɗիɥǣӥֆֆɞիľ̲
ʊËȍËҡǣӥ- 12,000 cómüchirugüxe, фӥ͑ǣľիҡ͑ľҡիɥ?ٚ
Chaburãӡ ‫ ڟ‬ҡǣӥ- 12,000 ñanagürü. 14ॸRü choma chanangãxüۡ, rü
Yuchetaagü - 12,000 ñacharügü:
Beyamítaagü - 12,000 “Pa Corix, Ëӕ̲͑ɗիɥɗ͑ӥիüۡ cucuáxüۡ
9ॸRü yemawena ichadawenü, rü nüxüۡ ͑ҡľիŃǣӥҡɗիɥǣӥիüۡٚ, ñacharügü. Rü
ËȍĀӕǣ̲ӕիӡËȍɗիüۡma ga yexguma ga nüma rü ñanagürü:
nagúxüۡraüۡxüۡ ga duüۡxüۡgü ga ֤٘ɞիľ̲ǣӥҡɗիɥǣӥǣ͑Փ͑ǣӕЙľҡӥҡ͑ӥիŕ
nagúxüۡraüۡxüۡ ga nagawa idexagüxüۡ ga ga yema ngúxüۡ ga taxüۡ rü marü tügü
guxüۡma ga nachiüۡ%͑ľՓ͑ľɥիüۡ. Rü iyauxgüchiruxe nagüwa ga guma pecaduarü
yema tochicaxüۡpe۳xegu rü guma ütanüca۳x yucü. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ
pecaduarü ütanüca۳x yucüpe۳xegu ticómüchiruxüۡ. 15ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳ի͑ɗիɥɗ
nachigü. Ѡӥֆľ̲̲͑͑ӕիӡËȍɗիüۡ rü Tupanaãrü tochicaxüp ۡ e۳xewa
taxucürüwa texé tayaxugü na ñuxre ۡ
ҡ͑ǣŕի̲ǣӥľËȍիü rü ngunecü rü chütacü
ֆɗɥիüۡ. Rü naxchiru ga icómüxüۡ rü фӥҽӕЙ͑ɞ͑ǣŕի̲իüۡwa nüxüۡ‫ ڟ‬tapuracüexüۡ.
imáxüۡmaã nixãxchiru. Rü naxme۳xwa Rü nümatama ya Tupana ya tochicaxüۡwa
nanangegü ga wairaátügü. 10ॸRü guxüۡma rütocü rü tüxna nadau. 16ॸRü marü tagutáma
ga nümagü rü tagaãcü ñanagürügü: wenaxãrü taiya tüxü‫ ۡڟ‬nangu۳x, rü tagutáma
“Yima tórü Tupana ya tochicaxüۡwa tiҧawae. Rü marü tagutáma üa۳xcü tüxüۡ nigu,
rütocü rü yima pecaduarü ütanüca۳x rü tagutáma üa۳իËӥфӥ͑ɥ͑ľիüۡ tüxüۡ‫ڟ‬
ֆӕËӥ͑ɗիɥֆҡӥիüۡ ̲իŕիŕŕǣӥËӥٚ, nangu۳x. 17ॸErü yima pecaduarü ütanüca۳x
ñanagürügü. 11ॸRü guxüۡma ga ֆӕËӥɗ͑ǣŕ̲ҡΎËȍɗËիüۡxüۡҡՓ͑ǣŕի̲Ëӥ,
Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü ga rü tá aixcüma meã tüxna nadau ñoma
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ rü nüxüۡ ɞ͑Ëȍɗ̲ŕǣӕ%Ëȍɗǣ carnerugüna idauxüۡrüüۡ. Rü nawa tá tüxüۡ
yema tochicaxüۡ rü yema 24 ga ͑ǣǣӥɗ͑ǣŕ̲ĀľիфӥËȍӕիËȍӕիüۡgü i
ãŕ۳xgacügü rü yema ãgümücü ga ̲իŕŕфӕüۡ. Rü Tupana tá tüxü‫ ۡڟ‬ínanapi i
ĀիӡËüۡ۳ãի۳ ǣ̲իŕիüۡ. Rü yema guxüۡma i tümagüüۡիŕҡӥٚ, ñanagürü.
tochicaxüۡpe۳xegu nanangücuchitanü ga
Yema norü 7 ga ñaxtachipe۳xeruüۡchiga rü
yema orearü ngeruüۡgü, rü Tupanaxüۡ
yema buetare ga uirunaxca۳xchiga
nicua۳xüüۡgü. 12ॸRü ñanagürügü:
8
٘Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗ 1ॸRüyexguma guma pecaduarü
namexüۡ na guxüۡguma guxãma nüxüۡ ütanüca۳x yucü yagauyegu ga yema
icua۳xüüۡgüxüۡ, фӥ͑ҡիŕŕǣӥիüۡ, фӥ̲Ύիŕ norü 7 ga yema poperaarü
ñaxtachipe۳xexüۡ, rü ngãxüۡ ga ngora ɞ̲͑ľիŕŕǣӥ͑͑ǣӕֆËӕľǣӥիüۡca۳x. 7ॸRü

͑ËȍɗЙľҡӥ͑ľ̲фľǣĀիӡǣӕիüۡ ga wüxi ga yema Tupanaãrü orearü ngeruüۡ
naãnewa. 2ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ chadau ga фӥ͑ӥիɥф͑ֆËӕľǣ͑ΎфӥËΎф͑ľҡ. Rü
yema 7 ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü ga yexgumatama ñoma ga naãneŕt‫ ڟ‬ügu
ĀիӡËüãۡ۳ x۳ ga yexma Tupanape۳xegu narüyi ga gáuxüۡ rü üxüema ga nagümaã
chigüxüۡ. Rü wüxichigü nanayaxu ga norü ãŕü ‫ۡ ڟ‬xüۡ. Rü wüxi ga yema norü
corneta ga nüxna naxãxüۡne. 3ॸRü tomaŕ۳xpü۳xarü üye ga ñoma ga naãne rü
yemawena ínangu ga wüxi ga to ga nixa. Rü yexgumarüüۡ ta wüxi ga yema
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüãۡ۳ x۳ . Rü norü tomaŕ۳xpü۳իфӥӥֆľǣ͑ɥի͑ľËӥфӥ
yéma nanange ga wüxi ga norü buetare ga nixa. Rü guxüۡma ga natüane rü nixae.
uirunaxca۳x ga pumaraarü gute۳xeruüۡ. Rü 8ॸRü yema norü taxre ga Tupanaãrü
yema uirunaxca۳x ga pumaraarü orearü ngeruüۡ rü nayacue ga norü

gute۳xeruüۡtaxmüpe۳xegu nachi. Rü corneta. Rü ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗǣҧacü ga
nanayauxte۳xe ga taxüۡ ga pumara ga nüxna taxüchixüۡ ga nama۳իЙӦ͑ľфüۡxüۡ ga
naxãxüۡ na yema tochicaxüp ۡ e۳xewa iya۳ uxraxüۡ, rü yexma taxtü ga taxüۡgu
yexmaxüۡ ga pumaraarü nanaña. Rü wüxi ga yema norü
gute۳xeruüۡtaxmüwa yaguãxücۡ a۳x, na tomaŕ۳xpü۳xarü üye ga taxtü rü nagüxüۡ
yemaãcü Tupanana naxããxücۡ a۳x ga yema nananguxuchi. 9ॸRü wüxi ga yema norü
pumarate۳xe na yema pumaraema rü tomaŕ۳xpü۳xarü üyetücumü ga yema
wüxigu Tupanaãrü duüۡxüۡgüarü ҡիҡӥՓ̲իŕիüۡ, rü nayue. Rü
ֆӕ̲ӥիŕ̲%ҽӕЙ͑իüۡtawa nanguxücۡ a۳x. yexgumarüüۡ ta wüxi ga yema norü
4ॸRü yema pumarate۳xe ga yema orearü tomaŕ۳xpü۳xarü üyetücumü ga wapurugü,
ngeruüãۡ x‫ ڟ‬üۡ yexmaxüۡ фӥĀիӡ͑իӡŕ̲ rü inayi. 10ॸRü yema norü tomaŕ۳xpü۳x ga
wüxigu namaã ga Tupanaãrü duüۡxüۡgüarü Tupanaãrü orearü ngeruüۡ, rü nayacue
ֆӕ̲ӥիŕǣӥ͖u۳xmata Tupanaxüۡtawa nangu. ga norü corneta. Rü ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗǣ
5ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣֆľ̲Ύфľфӥ͑ǣľфӕüۡ rü taxüchicü ga woramacuri ga
nanayaxu ga yema buetare ga pumaraarü taemaxüۡËȍɗËӥфӥĀիӡՓ͑фӥ͑ǣӕ. Rü
gute۳xeruüۡ. Rü yema pumaraarü wüxi ga omü ga ixaxüۡrüüۡ ͑ɗիɥ. Rü nagu
gute۳xeruüۡtaxmüwa nanayaxu ga ãwe ga nangu ga wüxi ga yema norü
͑ɥËӥ, rü gumamaã nanaxüãcu ga guma tomaŕ۳xpü۳xarü üye ga natügü rü
buetare. Rü ñu۳իӡËȍɗ͖Ύ̲ǣ͑%͑ľŕt‫ ڟ‬ügu natüxacügü. 11ॸRü guma woramacuri rü
nanaña. Rü yexgumatama poraãcü Ԗիӥիüۡ ͑ɗիɥǣ͑ŕg‫ ڟ‬a. Rü wüxi ga yema
naduruãchiane, rü poraãcü nicuxcuane rü norü tomaŕ۳xpü۳xarü üye ga guxüۡma ga
niba۳i ۳xbe۳xane rü naxɥã۳xãchiane. dexá rü naxüxchiü. Rü muxüۡma ga
duüۡxüۡgü rü yema dexáwa nayue yerü
Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü ga
naxüxchiü. 12ॸRü yema norü ãgümücü ga
ĀիӡËüۡ۳ãx
۳ ãrü cornetachiga
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ rü nayacue ga
6ॸRü
yexguma ga yema 7 ga norü corneta. Rü wüxi ga yema norü
Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü ga tomaŕ۳xpü۳xarü üye ga üa۳xcü rü nixo. Rü
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ ga icornetaãx‫ ڟ‬üۡ, rü nügü yexgumarüüۡ ta wüxi ga yema norü
tomaŕ۳xpü۳xarü üye ga tauemacü rü cua۳xruüۡ nacatüwa yexmaxüۡ. 5ॸNatürü

ՓΎф̲Ëӕфɗǣӥфӥŕիҡǣӥфӥ͑ɗիΎ. Rü tama nanamu na yema duüۡxüۡgüxüۡ
yemaãcü wüxi ga yema norü naćaixüۡca۳x. Natürü nanamu na ngúxüۡ
tomaŕ۳xpü۳xarü üye ga guxüۡma ga yema nüxüۡ ֆ͑ǣľիŕŕ̲фľǣӥիüۡca۳x ga
фӥ͑իŕ%͑ľ. Rü ga ngunecü rü ãgümücü wüxime۳ŕx۳ pü۳x ga tauemacü. Rü yema
ǣ͑ǣΎф͑իŕ%͑ľ. Rü ga chütacü rü ngúxüۡ ga nüxüۡ ֆ͑ǣľիŕŕǣӥիüۡ, rü ñoma
ãgümücü ga ngora nataxuma ga tuxchinawe duüۡxüۡgüxüۡ chixüۡrüüۡ ͑ɗիɥ.
tauemacü rü bai ga woramacurigü rü 6ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡgügu rü duüۡxüۡgü tá
¡ɗǣŕիҡǣӥ. 13ॸRü yemawena naxca۳x nadaugü na nayuexüۡ, natürü

ichadawenü rü nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣՓӥիɗ ҡ%ӡҡ̲͑ֆӕľ. Rü woo
ǣɥֆӥǣĀիӡǣӕɞիľիľüۡxüۡ ga tagaãcü nanaxwa۳xegüxüchi na nayuexüۡ, natürü
ñaxüۡ: taxucürüwatáma nayue. 7ॸRü yema
“Nangechaüۡtümüüۡǣӥɗ͑ǣŕ̲ munügü rü ñoma cowaru i guerrawa
duüۡxüۡgü i yea pecaduãx‫ ڟ‬üۡ i naãnewa ɥիüۡrüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ŕфӕՓ͑ӥիüۡ‫ڟ‬
̲իŕիüۡ ɗ͑ǣŕիǣӕ̲ֆËӕľǣӥ%ǣӕҡֆ nayexma ga ҧacü ga ñoma nga۳xcueruüۡ
͑ΎфӥËΎф͑ľҡǣӥɗ͑ǣŕ̲ҡΎǣӥɗ ga uirunaxca۳xrüüۡ ɗիɥǣӥիüۡ. Rü nachiwe
tomaŕ۳xpü۳x i Tupanaãrü orearü rü nanaduüۡxüۡchiweraxüۡgü. 8ॸRü
ngeruüۡǣӥٚ, ñaxüۡ. nayaegü rü ñoma ngeã۳xyaerüüۡ ͑ɗիɥǣӥ.
Rü napütagü rü ñoma aipütagürüüۡ
9
1ॸRü yema norü wüxime۳ŕx ۳ pü۳x ga
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ, rü ͑ɗիɥǣӥ. 9ॸRü naxüۡnewa nüxüۡ‫ ڟ‬nayexma ga
nayacue ga norü corneta. Rü nüxüۡ ҧacü ga wüxi ga ƿerunaxca۳x ga
chadau ga wüxi ga woramacuri ga poxüۡruüۡrüüۡ ɗիɥիüۡ. Rü naxpe۳xatügüga rü
ĀիӡՓфӥ͑ǣӕËӥǣ͖Ύ̲ǣ͑%͑ľǣӕ ͖Ύ̲̲ӕիӡËȍɗ͑ľֆӕҡӕֆǣӕľффՓ
ngucü. Rü guma woramacuri nanayaxu cowaru túgünegarüüۡ ͑ɗիɥ. 10ॸRü
ga yema ãxmaxüۡ ga taguma nareexüۡgü rü ñoma tuxchinawerüüۡ
iyacuáxüۡãrü chawi. 2ॸRü nayawãxna ga naxãnegu. Rü yema naneguwa rü
yema ãxmaxüۡ ga taguma iyacuáxüۡ. Rü naxãguchata na wüxime۳ŕx۳ pü۳x ya
yéma inayagoema ga caxixüۡ ñoma wüxi tauemacü duüۡxüۡgüxüۡ ngúxüۡ
i taxüۡ i u۳xearü caxixüۡrüüۡ. Rü yema ֆ͑ǣľիŕŕǣӥիüۡca۳x. 11ॸRü yema
caxixüۡ фӥ͑͑իŕŕ̲իŕŕǣӥa۳xcü. 3ॸRü munügüarü ãŕ۳xgacü, rü yema ãxmaxüۡ
yema caxixüۡwa ínachoxüۡ ga munügü ga ga taguma iyacuáxüۡãrü dauruüۡ ͑ɗիɥ. Rü
naãneŕt‫ ڟ‬ügu yi۳ xüۡ. Rü yema munügü rü Yudíugügawa ga yema munügüarü
nanayauxgü ga pora ga nüxna naxãxüۡ ãŕ۳xgacü, rü Abadóüۡ ͑ɗիɥ. Rü
na ñoma tuxchinawerüüۡ duüۡxüۡgüxüۡ Griégugügawa rü Apolióüۡ ͑ɗիɥ. Rü
nachixüۡca۳x. 4ॸRü yema munümaã nüxüۡ ͑ǣŕ̲фӥ: ٘æȍɗիľիŕŕфӕüۡٚ, ñaxüۡchiga
nixu na tama natüanexüۡ ͑ɗիɥ. 12ॸRü yexma nayacua۳x ga yema
͑Ëȍɗիľիŕŕիüۡca۳x rü bai i ҧacü rü ͑ӥիɥфüۡxüۡ ga chixexüۡ ga taxüۡ, natürü
nanetügü rü bai i ҧËӥфӥ͑ɥǣӥ. Natürü ínayaxüama ga to ga taxre. 13ॸRü yema
̲͑͑ӕ͑͑Ëȍɗիľիŕŕǣӥ%իüۡca۳x ga norü 6 ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ rü
yema duüۡxüۡgü ga tama Tupanaãrü nayacue ga norü corneta. Rü nüxüۡ
Ëȍիɥ͑ӥǣՓӥիɗǣ͑ǣǣֆľ̲ Yerü ga nareexüۡgü rü ñoma ãxtaperüüۡ

Tupanape۳xewa yexmaxüۡ ga uirunaxca۳x ͑ɗիɥǣӥ, rü yemamaã nanangΥ۳x ga
ga pumaraarü gute۳xeruüۡtaxmüwa duüۡxüۡgü rü ngúxüۡ nüxüۡ ͑ɗ͑ǣľիŕŕфӥ
ɗ͑իӡիüۡ. 14ॸRü yema naga rü nanamu ga nanadai. 20ॸNatürü ga yema togü ga
yema orearü ngeruüۡ ga cornetaãx‫ ڟ‬üۡ, rü duüۡxüۡgü ga tama yema poxcuruüۡgümaã
ñanagürü nüxüۡ: yuexüۡ, rü tama nüxüۡ narüxoe ga yema
٘‫֤ؽ‬Փŕǣӥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲%ǣӥ̲ӥËӥɗ chixexüۡgü ga naxügüxüۡ. Rü tama nüxüۡ
orearü ngeruüۡǣӥɗæȍҡ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ i narüxoe na nüxüۡ yacua۳xüüۡgüxüۡ ga
taxtü i Eufrátegu ngãxüۡgüxüۡ!ٚ n۳g۳oxogü rü norü
ñanagürü. 15ॸѠӥֆľ̲%Ëӥ͑ɗՓŕǣӥիüۡ ga tupananetachicüna۳xãgü ga uirunaxca۳x
yema ãgümücü ga orearü ngeruüۡgü na фӥĀɥŕфӕ̲ӥnaxca۳x rü cobrenaxca۳x rü
nadaiãxüۡca۳x ga wüxi ga yema norü nutagünaxca۳իфӥ͑ɥnaxca۳x. Rü
tomaŕ۳xpü۳xarü üyetücumü ga duüۡxüۡgü. yemaãcü nüxüۡ nicua۳xüüۡgüama ga yema
Yerü ga yema orearü ngeruüۡgü rü norü tupananetachicüna۳xãgü ga ngearü
woetama yemaca۳x ínamemaregü na maxüۡãx‫ ڟ‬üۡ rü tama nüxüۡ dauxüۡ rü tama
yema ngora rü yema ngunexüۡ rü guma nüxüۡ ɥ͑ӥիüۡ фӥҡ̲ɗիӡիüۡ. 21ॸRü tama
tauemacü rü guma taunecü nadaiãxüۡca۳x nüxüۡ ͑фӥիΎľ̲͑͑ŕҡǣӥիüۡ, rü
ga yema duüۡxüۡgü. 16ॸRü nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥ yayuüexüۡ, фӥ͑͑ǣŕ%ŕǣӥիüۡ rü
͖͑ӕիфľ͑ֆɗɥիüۡ ga yema orearü ‫ ڟ‬ax۳ güxüۡ.
nangɥta۳
ngeruüۡgüarü churaragü ga cowaruétügu
Orearü ngeruüۡ ga nüxüۡ‫ ڟ‬yexmaxüۡ ga
ɥիüۡ. Rü 200̲ɗֆΔ͑ľǣӥ͑ɗիɥǣӥ. 17ॸRü
popera ga idixixüۡchiga
ֆľ̲%Ëӥ͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ chadauxüۡ ga
nüxüۡ chadau ga wüxi ga to
10
yema cowarugü ga yexguma 1ॸRü
chango۳xetügu. Rü yema churaragü ga ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ga

ֆľ̲ËΎՓфӕŃҡӥǣӕɥիüۡ rü nüxü‫ۡڟ‬ Āիӡǣӕիüۡ ǣ͑%͑ľՓɞфӥիɥիüۡ. Rü wüxi
nayexma ga norü nga۳xcuxüۡnexüۡ ga ga caixanexüۡãrü ngãxüۡwa nayexma, rü
poxüۡruüۡ ɗիɥիüۡ ga ñoma üxüxetürüüۡ ՓӥիɗǣËȍɗфЙ͑ŕфӕŃҡӥǣӕ͑¡Ύ. Rü
۳ uraxüۡ. Rü yema poxüۡruüۡ rü
iya nachiwe rü ñoma üa۳xcürüüۡ niya ۳ uracüü.
nixãmatü rü nidaumatü rü niya۳u۳xmatü Rü naparagü rü ta ñoma üxüemarüüۡ
‫ڟ‬
rü nidexmatü. Rü yema cowaruerugü rü niya۳ uracüü. 2ॸRü naxme۳xwa nüxüۡ
ñoma aierurüüۡ ͑ɗիɥǣӥ. Rü naã۳xgüwa nayexma ga wüxi ga poperaxacü ga
ɞ͑իӡիӡǣӥիӥľ̲фӥËիɗիüۡ rü azufre. ɞɗՓŕǣӥիüۡ. Rü norü tügünepara rü taxtü i
18ॸRü wüxi ga norü tomaŕ۳xpü۳xarü taxüۡŕt‫ ڟ‬ügu nachicutü. Rü norü
üyetücumü ga duüۡxüۡgü rü nayue namaã ҧoxwepara rü waixüۡmüãnegu nachicutü.
ga yema tomaŕ۳xpü۳իǣËȍɗիľիŕŕфӕüۡ ga 3ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ͑ӥ̲фӥҡǣ%Ëӥɗҡ
üxüema rü caxixüۡ rü azufre ga yema naxü ñoma wüxi ya ai ya tagaãcü aita

cowarugüa۳xwa íchoxüۡxüۡ. 19ॸYerü ga ücürüüۡ. Rü yexguma aita naxü۳xgu rü 7
yema cowarugü rü naã۳xwa rü e۳xpü۳xcüna naduruãchiane. 4ॸRü
nareexüۡՓ͑ɗիɥǣ͑ӥիü‫ ۡڟ‬nayexmaxüۡ ga yexguma yema 7 e۳xpü۳xcüna na
norü pora na duüۡxüۡgüxüۡ nad۳aixüۡca۳x. naduruãchianexüۡguwena rü
chanaxümatüchaüۡ. Natürü nüxüۡ ͮҡӥфӥËӕ͑ӥՓфӥҡ͑͑իӥի%Ëȍɗٚ,

Ëȍիɥ͑ӥǣՓӥիɗǣ͑ǣǣĀիӡǣӕիüۡ ñanagürü choxüۡ. 10ॸRü yema orearü
ǣ͑%͑ľՓɗ͑իӡիüۡ ga ñaxüۡ choxüۡ: ngeruüۡme۳իŕՓËȍ͑ֆիӕǣֆľ̲
٘‫ؽ‬ҽ%իӢɗcunango۳իŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲7 i poperaxacü, rü chanangΥ۳x. Rü
duruanexüۡ nüxüۡ ixuxüۡ! ¡Rü ngexrüma chaua۳xwa rü berurerüüۡ ̲͑ɥիËӕф.
na cunaxümatüxüۡ!͖ٚիüۡ choxüۡ. 5ॸRü Natürü yexguma chanangΥ۳xguwena rü
ñu۳իӡËȍɗǣֆľ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥ chauanüwa rü nanaxüxãchi rü
ngeruüۡ ga nüxüۡ chadauxüۡ na taxtü ga changu۳xneca. 11ॸRü ñu۳իӡËȍɗËȍΎ̲%
taxüۡŕt‫ ڟ‬ügu rü waixüۡmüŕt‫ ڟ‬ügu nüxüۡ nixu, rü ñanagürü choxüۡ:
nachicutüxüۡ, фӥĀիӡ͑իӕ͑ǣӥǣ͑Ύфӥ ̲٘ͮľ͑ɗիɥ͑Փľ͑ի%фӥҽӕЙ͑%фӥ
tügünechacüü. 6ॸRü inaxuneta naŕg‫ ڟ‬agu orexüۡ quixuxüۡ namaã i muxüۡma i
ga Tupana ya yima guxüۡguma maxüۡcü nagúxüۡraüۡxüۡ i duüۡxüۡgü, rü muxüۡma i
ֆֆɗ̲͑իӥËӥɗĀիӡǣӕիüۡ i naãne rü nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ gü i duüۡxüۡgü, rü
ñoma i naãne rü taxtü i taxüۡ rü guxüۡma muxüۡma i duüۡxüۡgü i to i nagawa
i ҧËӥ͑Փ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. Rü ñanagürü idexagüxüۡ, rü muxüۡma i
ga yema orearü ngeruüۡ: nachiüۡãnegüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥٚ, ñanagürü
“Ñu۳ի̲фӥ̲фӥҡ%ӡҡ̲͑ӕիËӥ choxüۡ.
͑ɗ͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑͑ӥիüۡ ixuxüۡ. 7ॸErü
Taxre ga orearü uruüۡchiga
͑ǣŕիǣӕ̲͑Փ͑͑ǣӕիǣӕ͑͑ǣŕ̲
norü 7 i Tupanaãrü orearü ngeruüۡ
11
1ॸRü yemawena chanayaxu ga
inaxügüxüۡ na yacueãxüۡ ya norü corneta, wüxi ga dexnemena۳xã ga
фӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡ͑ɗիɥɗֆ͑ǣӕիüۡ ga yema ngugüruüۡ ɗիɥիüۡne ga choxna naxãxüۡne. Rü
͑Ύիфɗŕիüۡguxüۡ ga Tupanaãrü uneta, guma choxna naxãcü rü ñanagürü choxüۡ:
yema nuxcümaüۡgüxüۡ ga norü orearü ٘‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗфӥ͑͑ǣӕǣӥֆֆɗ̲
uruüۡgümaã nüxüۡ yaxuxüۡٚ, ñanagürü. ҽӕЙ͑Йҡфӥ͑ǣŕ̲Йӕ̲ффӥ
8ॸRü yema naga ga noxri nüxüۡ gute۳xeruüۡtaxmü! ¡Rü yaxugü rü ñuxre
Ëȍիɥ͑ӥիüۡ ǣĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa ֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ngŕm
‫ ڟ‬a Tupanaxüۡ
ɗ͑իӡիüۡ, rü wenaxãrü chomaã nidexa. ۡ ۡ 2
icua۳xüügüxü! ॸ‫ͮؽ‬ҡӥфӥ͑ǣŕ̲͑ã۳xtü ya
Rü ñanagürü choxüۡ: Tupanapata, фӥҡ%ӡҡ̲Ëӕ͑͑ǣӕǣӥ! Erü
“¡NaxüۡҡՓ͑իӡɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama Tupanaãxüۡ‫ڟ‬
orearü ngeruüۡ i taxtü i taxüŕۡ t‫ ڟ‬ügu rü ֆիΥǣӥիüۡna marü nanaxã. Rü nümagü rü
waixüۡmüãneŕt‫ ڟ‬ügu chicutüxüۡ! ¡Rü nüxna tomaŕ۳xpü۳x ya taunecüarü ngãxüۡ tá
͑ֆիӕɗ͑ǣŕ̲ЙΎЙľфիËӥɗ̲фӥ chixexüۡ ̲͑%͑իӥǣӥֆֆɗ̲ɥ%͑ľֆ
ɞɗՓŕǣӥիüۡ i naxme۳իՓ͑ǣŕի̲իüۡ!ٚ üünene ya Yerucharéüۡ. 3ॸRü choma rü tá
ñanagürü. 9ॸRü naxüۡҡՓËȍիӡǣֆľ̲ chanamu i taxre i chorü orearü uruüۡgü na
orearü ngeruüۡ, rü nüxna naxca۳x chaca ga 1,260 i ngunexüۡ duüۡxüۡgümaã nüxüۡ
yema poperaxacü na choxna naxããxücۡ a۳x. yaxugüxücۡ a۳x i chorü ore. Rü nümagü i
Rü nüma rü ñanagürü choxüۡ: ͑ǣŕ̲ҡիфľфӥҡ͑ɗՓŕիËȍɗфӕ͑͑ǣŕ̲Փ
٘͵%͑ɗիɥ. ¡Rü nayaxu rü nangΥ۳x! Rü duüۡxüۡgü nüxüۡ cua۳xgüxücۡ a۳x na ngechaüۡ
cua۳xwa rü berurerüüۡ ҡ̲͑ɥËӕф. nüxü‫ ۡڟ‬ngu۳xgüxüۡٚ, ñanagürü choxüۡ. 4ॸRü
͑ǣŕ̲ҡիфľɗΎфľфӥӕфӕüۡǣӥ͑ɗիɥɗ͑Ύфӥ nanaxwa۳xegü na texé inata۳xgüxüۡ. 10ॸRü

cua۳xruüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡիфľɗ͑͑ľҡӥɗΎфɞ¡ӕфӥ ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i ñoma i naãnewa
͑ǣŕ̲ҡիфľɗՓľффӥӥфӕüۡgü i tórü Cori ̲իŕիüۡ фӥҡ͑ҡ%ŕǣӥ̲͑фӥ͑ֆӕľիüۡ i
ֆ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľ%фӥֆΎфɗիɥËӥpe۳xewa ͑ǣŕ̲ҡիфľ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ЙΎф%Ëӥ
͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ. 5ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃËȍɗիľիüۡ ͑ҡ%ŕǣӥիӥËȍɗիüۡ rü tá nügüna ãmare
namaã ügüchaüۡǣӕɗ͑ǣŕ̲ҡիфľɗΎфľфӥ naxãgü, yerü yema taxre ga orearü uruüۡgü
uruüۡgü, rü nümagü rü üxüema ya naã۳xwa фӥЙΎф%Ëӥ͑͑ËȍɗիľՓľфӥ͑%ŕՓ
ínacuexechinemaã tüxüۡ tá ínagu. Rü nanangu۳իŕŕǣӥ. 11ॸNatürü yema tomaŕ۳xpü۳x
͑ǣŕ̲%Ëӥҡɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗ͑Ύфӥ ga ngunexüۡãrü ngãxüۡguwena, rü Tupana
uwanügü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥҡҡӥիüۡ nadai ya Փľ͑ի%фӥ̲͑͑իŕիŕŕǣֆľ̲ҡիфľ. Rü
yíxema chixexüۡ namaã ügüchaüۡիŕ. 6ॸRü wenaxãrü ínarüdagü. Rü guxüۡma ga yema
͑ǣŕ̲ҡիфľɗΎфľфӥӕфӕüۡgü rü nüxüۡ‫ڟ‬ duüۡxüۡgü ga nüxüۡ daugüxüۡ rü
͑͑ǣŕի̲ɗЙΎф͑ɞֆËȍի%Ëȍɗիücۡ a۳x ya poraãcüxüchi namuüۡŕ. 12ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ
pucü na tama napuxücۡ a۳x i guxüۡma i yema taxre ga orearü uruüۡgü, rü nüxüۡ
͑ǣŕ̲1,260 i ngunexüۡgü i nagu ͑իɥ͑ӥŕǣՓӥիɗǣ͑ǣǣҡǣ%Ëӥ
Tupanaãrü orexüۡ yaxugüxüۡ. Rü Āիӡǣӕիüۡ ǣ͑%͑ľՓɗ͑իӡիüۡ ga ñaxüۡ:
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ɗЙΎф͑ ٘‫ͮؽ‬ӕ%ĀիӡՓЙľիɥ!͖ٚիüۡ. Rü
nagüxüۡ ֆիɥիŕŕǣӥ%իücۡ a۳x i dexá. Rü ñu۳իӡËȍɗǣ͑ӥ̲ǣӥфӥՓӥիɗǣ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲ɗЙΎф͑ caixanexüۡǣӕĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa
ñoma i naãnewa namugüãxücۡ a۳x i ͑իɥ. Rü norü uwanügü rü yoxni nüxüۡ
nagúxüۡraüۡxüۡ i poxcuruüۡǣӥ͑͑ǣŕ̲%Ëӥ narüdaunü. 13ॸRü yexgumatama poraãcü
ngúxüۡ duüۡxüۡgüxüۡ ֆ͑ǣľիŕŕǣӥիücۡ a۳x i naxɥã۳xãchiane. Rü wüxi ga yema norü
͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ҡիфľnaxwa۳xegügu. 10фӥӥֆľǣǣӕ̲ɥ%͑ľ, rü niwa۳xgü.
7ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲͑ǣŕ̲ҡիфľɗΎфľфӥ Rü 7,000 ga duüۡxüۡgü nayue namaã ga
uruüۡgü nagu۳իŕŕǣӥǣӕ͑͑ӥիüۡ yaxugüxüۡ i yema ɥã۳xãchiane. Rü yema togü ga
Tupanaãrü ore, фӥ͑ǣŕ̲n۳g۳ΎիΎɗ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡǣӥǣ̲իŕիüۡ rü poraãcüxüchi
ãxmaxüۡ i taguma iyacuáxüۡՓɞիӡիӡիüۡ, rü namuüۡŕ. ѠӥҽӕЙ͑ֆĀիӡǣӕիüۡ i
tá nüxna nayuxu. Ѡӥҡ͑ǣŕ̲ҡիфľիüۡ ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲Ëӥիüۡ nicua۳xüüۡgü. 14ॸRü
narüyexera, rü tá nanadai. 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲ yexma nayacua۳x ga yema norü taxre ga
naxüۡ͑ľǣӥɗ͑ǣŕ̲ҡիфľфӥҡֆɗ̲ɥ%͑ľǣ chixexüۡ. ͮҡӥфӥЙիҡɞ͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲
tórü Cori nawa curuchawa ipotane ya norü tomaŕ۳xpü۳իɗիɥիüۡ.
Yerucharéüۡãrü cayewa nawogü. Rü yima
Guma norü 7 ga cornetachiga
ɥ%͑ľфӥ͑Ëȍɗիľфӥ͑ǣŕmaca۳x Chodomaãrü
ɥ%͑ľ̲%фӥƄнӕɗҡӕ͑ľ̲%͑͑իӕǣӥ. 9ॸRü 15ॸRü yema norü 7 ga Tupanaãrü
tomaŕ۳xpü۳x i ngunexüۡãrü ngãxüۡ rü orearü ngeruüۡ, rü nayacue ga norü

muxüۡma i nagúxüۡraüۡxüۡ i duüۡxüۡgü rü corneta. Rü nayexma ga nagagü ga
muxüۡma i guxüۡ i nachiüۡãnecüãۡ۳ x۳ i ҡǣ%ËӥĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa
duüۡxüۡgü rü muxüۡma i duüۡxüۡgü i to i ɗ͑իӡǣӥիüۡ ga ñagüxüۡ:
nagawa idexagüchigüxüۡ, rü tá nüxüۡ “Ñu۳xma rü yima mecü na namaã
nadaugü i naxüۡnegü. Ѡӥҡ%ӡҡ̲ inacua۳xgüxüۡ i ñoma i naãne, rü nüma
͑ɗիɥֆҡΔфӥæΎфɗֆҽӕЙ͑фӥͮ͑ľֆ nayexma ga tauemacü. Ѡӥֆľ̲͑ǣɥфӥ

Cristu. Rü nüma rü guxüۡgutáma namaã nga۳xcueruüۡ ǣ͑ǣɥŕфӕՓֆľի̲իüۡ, rü
inacua۳իǣӥٚ, ñagüxüۡ . 16ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ 12ǣՓΎф̲Ëӕфɗǣӥ͑ɗիɥǣӥ. 2ॸRü yema
yema 24 ga ãŕ۳xgacügü ga norü nge rü itacharaüۡ. Rü poraãcü aita ixü
tochicaxüۡgüwa rütogüxüۡ ga yerü ixíraxacüchaüۡ rü poraãcü
Tupanape۳xewa, rü yexma ingu۳xnecaxüchi. 3ॸRü ñu۳իӡËȍɗĀիӡՓ
nanangücuchitanü, rü Tupanaxüۡ nango۳x ga wüxi ga to ga cua۳xruüۡ. Rü
nicua۳xüüۡgü. 17ॸRü ñanagürügü: yéma nayexma ga wüxi ga nacoyaraüۡxüۡ
“Pa Torü Cori ya Tupana ya Guxüۡãrü ǣĀфǣΦӡǣҡիӥËȍɗիüۡ ga dauxüۡ ga 7
Yexera Poracüx, cuma rü woetama ǣ͑ŕфӕ͑ӥիü‫ ۡڟ‬yexmaxüۡ rü 10 ga
Ëӕֆľի̲ŕËȍ, rü ñu۳xma rü ta naxchatacu۳xre. Rü wüxichigü ga
Ëӕ͑ǣŕի̲ŕËȍ. Ѡӥ̲ΎիŕËӕի͑ҡի%ǣӥ, ͑ŕфӕՓфӥ͑ӥիüۡ‫ ڟ‬nayexma ga norü
erü marü cugüme۳իŕՓËӕ͑͑ǣŕի̲իŕŕɗ nga۳xcueruüۡ. 4ॸRü nareexüۡmaã
guxüۡma, rü marü icunaxügü na namaã inayatúchigü ga wüxitücumü ga norü
icucuáxüۡ. 18ॸѠӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama tomaŕ۳xpü۳xarü üye ga woramacurigü, rü
Ëӕիфӥɗիɥǣӥիüۡ фӥЙΎф%ËӥիӥËȍɗ͑͑ӕŕ, ñoma ga naãneŕt‫ ڟ‬ügu nanawogü. Rü
͑ҡӥфӥ͑Փ͑͑ǣӕɗ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i ֆľ̲ĀфǣΦӡфӥ͑ǣɥpe۳xegu nayachi ga
nagu tá cunapoxcuexüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ yema nge ga íraxacüchaüۡcü, yerü tüxüۡ
ta marü nawa nangu na nüxüۡ quicagüxüۡ i ͑͑ǣΦիËȍüۡ ǣǣӕիľ̲͑ǣɥի%Ëӥիľǣ
guxüۡma i duüۡxüۡgü i yuexüۡ. Rü marü nawa yexguma tabuxgu. 5ॸRü yema nge rü
nangu na nüxüۡ‫ ڟ‬cunaxütanüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ixíraxacü, фӥ͑ֆҡӥǣ͑ǣɥ͑ľ. Rü nüma
curü duüۡxüۡgü i curü orearü uruüۡgü, rü rü tá guxüۡ i nachiüۡãneãrü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥ,
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i cupe۳xewa imexüۡ, rü rü tá namaã napora. Natürü ga guma
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i cuxüۡ muüۡŕիüۡ i ͑ǣɥ͑ľфӥֆľ̲͑ǣľ͑͑͑ֆիӕǣ
yaexüۡ rü buexüۡ. Rü marü nawa nangu na Tupana, rü nügüxüۡtawa nanaga ga norü
ɗËӕֆ͑իΎիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tochicaxüۡpe۳xewa. 6ॸRü yema nge rü
͑Ëȍɗիľիŕŕիüۡ ɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľٚ, wüxi ga nachica ga ngextá taxúema
ñanagürügü. 19ॸRü ñu۳իӡËȍɗҽӕЙ͑Йҡǣ íxãpataxüۡwa iña. Rü yéma Tupana
Āիӡǣӕիüۡ ga naãnewa yexmane, rü ͑ǣɥxca۳ի̲͑͑ľիŕŕǣՓӥիɗǣ͑ǣɥËȍɗË
niwãxna. Rü yéma norü aixepewa nüxüۡ ͑ֆŃ̲͑ǣɥի͑͑Āӕիüۡca۳իфӥ͑ǣɥիüۡ
chadau ga yema baú ga Tupanaãrü uneta naxüwemüxüۡca۳x ga 1,260 ga ngunexüۡ.
ga nutagu ümatüxüۡ. Rü niba۳i ۳xbe۳xane, rü 7ॸѠӥֆľ̲Փľ͑ǣĀիӡՓфӥ͑ӥǣӥ
poraãcü nicuxcuane, rü naxɥã۳xãchiane rü nadai. Rü Miguere ga Tupanaãrü orearü

poraãcü gáuxüۡ narüyi. ngeruüۡgüarü ãŕ۳իǣËӥɗիɥËӥфӥǣӕիüۡma
ga natanüxüۡ ga orearü ngeruüۡgü, rü
ՠӥիɗǣ͑ǣľфӥՓӥիɗǣĀфǣΦӡ
͑ӥǣӥ͑Āɗ̲͑%ǣֆľ̲ĀфǣΦӡǣ
taxüchixüۡ rü norü orearü ngeruüۡgü. Rü
12
1ॸRüñu۳իӡËȍɗĀիӡՓnango۳x ga
wüxi ga cua۳xruüۡ ga taxüۡ. Rü ֆľ̲ĀфǣΦӡфӥ͖u۳իӡËȍɗ͑ΎфӥΎфľфӥ
iyexma ga wüxi ga nge ga üa۳xcürüüۡ ngeruüۡgü i chixexüۡ rü poraãcü
۳ urachirucüücü. Ѡӥ͑ǣɥҡüüۡcutüwa
iya Tupanaãrü orearü ngeruüۡgümaã nügü
nadai. 8ॸͮҡӥфӥǣֆľ̲ĀфǣΦӡфӥ͑Ύфӥ ngunexüۡ nüxü‫ ۡڟ‬ínayaxü na chixexüۡ naxüxüۡ,

orearü ngeruüۡgü rü tama Tupanaãrü ľфӥЙիҡ͑ЙΎիËӕٚ, ñanagürü ga yema
orearü ngeruüۡgüxüۡ ͑фӥЙΎф̲ŕǣӥ. Rü naga. 13ॸѠӥֆľ̲ĀфǣΦӡǣҡիӥËȍɗիüۡ ga
ñu۳իӡËȍɗǣֆľ̲ĀфǣΦӡфӥ͑ΎфӥΎфľфӥ Chataná rü yexguma nüxüۡ yacua۳xãchigu
ngeruüۡǣӥфӥ͑͑ǣľËȍɗËǣĀիӡǣӕիüۡ na ñoma ga naãnegu natáexüۡ, фӥ͑ǣɥՓľ
ga naãnewa. 9ॸRü yemaãcü ínata۳xüchi ga ͑ɗ͑ǣŕËȍɗǣӥǣֆľ̲͑ǣľǣɞфիËӥËӥ.
Āիӡǣӕիüۡ ǣ͑%͑ľՓǣֆľ̲ĀфǣΦӡ 14ॸNatürü ga Tupana rü yema ngena
ga yema nuxcümaüۡxüۡ ga ãxtape. Rü ͑͑ի%ǣҡիфľǣ͑ǣɥxpe۳xatügü ga

nüma rü n۳g۳oxogu rü Chatanágu ɥֆӥpe۳xatürüüۡ ɗիɥիüۡne, na yema nachica ga
naxãŕg‫ ڟ‬a. Ѡӥ͑ӥ̲͑ɗիɥɗǣӕիüۡma i ñoma ngextá taxúema íxãpataxüۡwa nañaxücۡ a۳x
i naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgüxüۡ naxchaxwa ga yema ãxtape ga Chataná.
͑ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡ. Rü nüma rü norü orearü Ѡӥֆľ̲͑ËȍɗËՓ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑͑ǣɥի͑
ngeruüۡgümaã ñoma ga naãnegu dauxüۡ, фӥ͑ǣɥիüۡ üwemüxüۡ ga tomaŕ۳xpü۳x
narüwoüۡ. 10ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ Ëȍիɥ͑ӥ ga taunecüarü ngãxüۡ. 15ॸRü yema ãxtape
ǣՓӥիɗǣ͑ǣǣĀիӡǣӕիüۡ ga ga Chataná rü dexá nügüa۳իՓɞ͑իӡիӡիŕŕ
naãnewa tagaãcü ñaxüۡ: na wüxi ga natü naxüxücۡ a۳x, rü yema
“Ñu۳xma rü marü nawa nangu na tórü ͑ҡӥ̲%͑ǣɥիüۡ ֆËȍիŕŕիücۡ a۳x ga yema
Tupana rü norü duüۡxüۡgüxüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡ. nge. 16ॸNatürü ga waixü̲ۡӥфӥ͑ǣɥիüۡ
Rü ñu۳xma rü nüma tüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ narüngüۡիŕŕǣֆľ̲͑ǣľ. Rü ningéane na
na guxüۡãrü yexera naporaxüۡ rü guxüۡãrü ɗֆËȍľիŕŕ%իücۡ a۳x ga yema dexá ga yema
ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ. Rü Nane ya Cristu rü marü ĀфǣΦӡ͑ӥǣӥa۳իՓɞիӡիӡիŕŕիüۡ. 17ॸRü
tüxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕ͑ǣӕիüۡmaã ñu۳իӡËȍɗǣֆľ̲ĀфǣΦӡǣæȍҡ͑, rü
inacuáxüۡ. ֤ľфӥ̲фӥĀիӡǣӕիüۡ ga ЙΎф%ËӥիӥËȍɗ̲͑ǣɥ̲%͑͑ӕǣֆľ̲
naãnewa ínata۳xüchi ga Chataná ga nge. Ѡӥɞ͑ɗիӡ͑͑ӥǣӥ̲͑%yaćaixücۡ a۳x
ngunecü rü chütacü tórü Tupanape۳xewa ǣֆľ̲ҡΎǣӥǣ͑ǣɥի%Ëӥǣӥǣֆľ̲͑ǣľ.
ҡľ͑ľŕǣӥիüۡ yeüۡcürü ixuechaxüۡ. 11ॸRü Ѡӥ͑ǣŕ̲͑ǣɥի%Ëӥǣӥɗ͑ǣŕ̲ĀфǣΦӡ̲%
͑ӥ̲ǣӥǣֆľ̲ҡľ͑ľŕǣӥ, rü marü nügü ćaixüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲
Chatanáxüۡ narüyexeragü nagügagu ga duüۡxüۡǣӥɗ̲ľ%ҽӕЙ͑%фӥΎфľǣɥ͑ӥŕիüۡ rü
guma pecaduarü ütanüca۳x yucü rü nagagu ̲ľ%ֆիΥǣӥľËȍիüۡ i Ngechuchu ya
ga Tupanaãrü ore ga nüxüۡ yaxugüxüۡ. Yerü æфɗѸҡӕфӥΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ. Rü ñu۳իӡËȍɗ
ga nümagü rü tama nayanuxüۡgü ga norü ǣֆľ̲ĀфǣΦӡфӥ͑Ύфӥ͑ӕ̲%ҡիҡӥǣ
maxüۡ, rü ínamemaregü na Tupanaca۳x taxüۡãnacügu nayarüñu.
nayuexüۡ. 12ॸ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕmaca۳իЙľҡ%ŕǣӥɗ
Taxre ga n۳go
۳ xogüchiga
ǣӕի%̲ɗЙľ̲ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa
͑ǣŕի̲ǣӥիľ! ¡Natürü pengechaüۡtümüüۡgü nüxüۡ chadau ga wüxi ga
13
1ॸRü
i pema i yea naãne i pecaduãx‫ ڟ‬üۡwa n۳g۳oxo ga taxüۡ ga taxtügu

͑ǣŕի̲ǣӥիľфӥҡիҡӥɗҡիüۡwa íñuãchixüۡ ga 7 eruxüۡ rü 10
͑ǣŕի̲ǣӥիľ! Ƅфӥ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo i Chataná chatacu۳xrexüۡ. Rü wüxichigü ga
rü marü petanügu narütáe. Rü poraãcü naxchatacu۳xrewa rü nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga
nanu i nüma erü marü noxretama i norü nga۳xcueruüۡ. Ѡӥ͑ŕфӕǣӥǣӕ
naxümatü ga ñuxre ga naŕg‫ ڟ‬agü ga nachiüۡãnecüãۡ۳ x۳ ga nagúxüۡraüۡxüۡ ga

Tupanamaã guxchigagüxüۡ. 2ॸRü yema nagawa idexagüxüۡ. 8ॸѠӥҡ͑ǣŕ̲n۳g۳oxoxüۡ
n۳g۳oxo ga nüxüۡ chadauxüۡ, rü wüxi ga nicua۳xüüۡgü i guxüۡma i duüۡxüۡgü i ñoma i
airüüۡ ͑ɗիɥ. Rü naxme۳xgü rü chatü ga ͑%͑ľՓ̲իŕիüۡ i noxritama naãne ü۳xgu
taxüۡme۳իŕǣӥфüüۡ ͑ɗիɥ. Rü naã۳x rü wüxi ngeégagüxüۡ nawa i norü popera ya yima
ga aia۳xrüüۡ ͑ɗիɥ. Ѡӥֆľ̲ĀфǣΦӡǣ pecaduarü ütanüca۳x yucü i nagu
Chataná rü yema n۳g۳oxoxüۡ ͑ЙΎфիŕŕ͑ yawügüãxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i marü
naxrüüۡ naporaxüۡca۳x rü naxrüüۡ ãŕ۳xgacü Tupana nüxna naxãxüۡ i maxüۡ i taguma
ֆɗɥիüۡca۳x na ñoma ga naãnemaã gúxüۡ. 9-10ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ%իËȍɗիŕǣӕ, rü
inacuáxüۡca۳x. 3ॸѠӥՓӥիɗǣ͑ŕфӕՓǣ ̲͑ľ͑ɗիɥɗ͑ǣҡիɥ͑ӥɗ͖%ҡЙľ̲%
yema n۳g۳oxo, rü nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga wüxi nüxüۡ chixuxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ
ga taxüۡ ga norü o۳xri ga namaã tümamaã naxuegugu na tüxüۡ yayauxgüxüۡ,
nayuxchaüۡxüۡ. Natürü ga yema norü o۳xri rü noxtacüma tá tiyaxu. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲ҡľիŃ
rü nüxüۡ‫͑ ڟ‬ɗիŕ, rü naxca۳x nitaane. Rü tümamaã naxuegugu na tüxüۡ yama۳xgüxüۡ,
guxüۡma ga ñoma ga naãnecüۡ۳ãx۳ ga rü noxtacüma tá tüxüۡ nima۳xgü. Rü
duüۡxüۡgü rü poraãcü yema n۳g۳oxomaã ͑ǣŕmaca۳x ya yíxema Tupanaãrü duüۡxüۡgü
na¤aixãchie, фӥ͑Փľ͑фӥիɥ. 4ॸRü ga ɗիɥǣӥիľ, rü woo ҧacü rü guxchaxüۡ tüxüۡ
duüۡxüۡǣӥфӥֆľ̲ĀфǣΦӡǣæȍҡ͑իüۡ ngupetügu, rü tanaxwa۳xe na yaxna namaã
nicua۳xüüۡgü yerü yema n۳g۳oxoxüۡ ҡիɥ͑ӥŕիüۡ фӥҡֆիΥǣӥ̲իüۡ. 11ॸRü
͑ЙΎфիŕŕ͑ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡca۳x. Rü yemawena nüxüۡ chadau ga wüxi ga to ga
yexgumarüüۡ ta yema n۳g۳oxoxüۡ n۳g۳oxo ga taxrechatacu۳xrexüۡ ga
nicua۳xüüۡgü, rü ñanagürügü: waixü̲ۡӥ%͑ľՓɞիӡիӡիüۡ. Rü yema
٘‫ع‬ҽľիŃҡ͑ǣŕի̲ֆ͖%n۳g۳oxorüüۡ naxchatacu۳xre rü ñoma
poraxe? ¿Rü texé tapora na namaã tügü carneruchatacu۳xrerüüۡ ͑ɗիɥ. Natürü ga naga
taćaixüۡ?͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ. 5ॸNatürü ga Tupana фӥՓӥիɗǣĀфǣΦӡǣҡիӥËȍɗիüۡgarüüۡ ͑ɗիɥ
rü tama yema n۳g۳oxona nanachu۳xu na ga na natagaxüۡ. 12ॸRü yexguma yema
nügü yacua۳xüüۡxücۡ a۳x rü ҧacü Tupanamaã ͑ӥիɥфüۡxüۡ ga n۳go
۳ xope۳xewa nayexmagu, rü
yaxugüxücۡ a۳x rü ãŕ۳իǣËӥ͑ֆɗɥիücۡ a۳x ga 42 ۡ
naxrüütama napora. Rü ñoma ga
ga tauemacü. 6ॸRü yemaãcü chixexüۡ naxü naãnemaã inacua۳x, rü nanamu ga ñoma ga
ga yema n۳g۳oxo. Rü poraãcü ҧacü ͑%͑ľՓ̲իŕիüۡ ga duüۡxüۡgü na yema
Tupanamaã nixugü. Rü Tupanamaã ͑ӥիɥфüۡxüۡ ga n۳g۳ΎիΎǣɗիŕ%фӥo۳xriáxüۡxüۡ
naguxchiga, rü napatamaã rü ta na yacua۳xüüۡgüxücۡ a۳x. 13ॸRü yema n۳g۳oxo
naguxchiga, rü tümamaã naguxchiga ya nanaxü ga taxüۡ ga cua۳xruüۡgü ga duüۡxüۡgü
ǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲Āիӡǣӕիüۡ i naãnewa tama nüxüۡ cuáxüۡ na naxügüãxüۡ. Rü
͑ǣŕի̲ǣӥիľ. 7ॸѠӥֆľ̲ĀфǣΦӡǣ ĀիӡՓ͑͑ֆɗիŕŕǣӥիӥ, rü ñoma ga
Chataná rü yema n۳g۳oxoxüۡ ͑ЙΎфիŕŕ͑ naãnegu nayi nape۳xewa ga duüۡxüۡgü.
Tupanaãrü duüۡxüۡgümaã nügü naćaixücۡ a۳x 14ॸNatürü ga Tupana rü tama yema
ñu۳xmatáta tüxüۡ nayexera. Rü ãŕ۳xgacüxüۡ n۳g۳oxona nanachu۳xu na ñoma ga naãnewa

͑ֆիɥիŕŕ̲͑͑%ɗ͑Ëӕիücۡ a۳x ga ̲իŕիüۡ ga duüۡxüۡgüxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡ
nagúxüۡraüۡxüۡ ga duüۡxüۡgü ga guxüۡma ga namaã ga yema cua۳xruüۡgü ga yema
͑ӥիɥфüۡxüۡ ga n۳go
۳ xope۳xewa naxüxüۡ. Rü nayexma ga 144,000 ga duüۡxüۡgü ga
yemaãcü ga yema n۳g۳oxo rü duüۡxüۡgüxüۡ nacatüwa ixãŕg‫ ڟ‬axüۡ namaã ga guma
namu na naxügüãxücۡ a۳x ga naxchicüna۳xã pecaduarü ütanüca۳x yucüéga rü Nanatü ya
ǣֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga n۳g۳oxo ga taramaã Tupanaŕg‫ ڟ‬a. 2ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣ
chexexüۡ rü poraãcü rüxóxüۡ rü tama yuxüۡ. wüxi ga naga ga tagaxüۡ ǣĀիӡǣӕիüۡ ga
15ॸRü Tupana rü tama yema to ga n۳goxona
۳ ͑%͑ľՓɗ͑իӡիüۡ ga ñoma taxüۡ i cotüna i
nanachu۳իӕ̲͑͑իŕŕ%իücۡ a۳x ga yema chuxchuxüۡgarüüۡ ɗիɥիüۡ rü ñoma poraãcü
͑ӥիɥфüۡxüۡ ga n۳g۳oxochicüna۳xã. Rü yaduruanexüۡrüüۡ ɗիɥիüۡ фӥ͖Ύ̲̲ӕիӡËȍɗիüۡ
yemaãcü ga yema n۳g۳ΎիΎфӥ̲͑͑իŕŕǣ i duüۡxüۡgü i arpawa ípaxetagüxüۡrüüۡ ɗիɥիüۡ.
yema naxchicüna۳xã na yadexaxücۡ a۳x rü na 3ॸRü yema 144,000 ga duüۡxüۡgü rü nagu
nadaiãxücۡ a۳x ga guxüۡma ga yema duüۡxüۡgü nawiyaegü ga wüxi ga yexwacaxüۡxüۡ ga

ga tama nüxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ. 16ॸRü wiyae nape۳xewa ga Tupanaãrü tochicaxüۡ
yexgumarüüۡ ta guxüۡma ga duüۡxüۡgüxüۡ rü nape۳xewa ga yema ãgümücü ga
namu na norü tügüneme۳իŕՓфӥe۳xna ĀիӡËüãۡ۳ ի۳ ǣ̲իŕիüۡ rü nape۳xewa ga
nacatüwa nüxüۡ‫ ڟ‬na nayexmaxücۡ a۳x ga wüxi yema 24 ga ãŕ۳xgacügü. Rü taxucürüwama
ga cua۳xruüۡ ga yema n۳g۳ΎիΎŃǣɗիɥիüۡ. Rü texé ga togue nüxüۡ tacua۳xéga ga yema
yemaãcü nanamu ga guxüۡma ga duüۡxüۡgü wiyae. Rü yema 144,000 ga
rü woo buxüۡ rü e۳xna yaxüۡ, rü woo duüۡxüۡǣӥիɗËҡ̲͑ɗիɥǣ͑ӥիüۡ cua۳xgüxüۡ.
duüۡxüۡǣӥɗ̲ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳xgüxüۡ rü e۳xna Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥǣҽӕЙ͖͑Ύ̲ǣ
͑ǣľфӥĀɥŕфӡã۳xgüxüۡ, rü woo duüۡxüۡgü i naãnewa idexechixüۡ ̲͑͑իŕիŕŕ%իücۡ a۳x.
ngearü coriã۳xgüxüۡ rü e۳xna duüۡxüۡgü i 4ॸѠӥֆľ̲͑ɗիɥǣĀӕüۡxüۡgü ga tama ñoma
ixããrü coriã۳xgüxüۡ. 17ॸRü taxucürüwa texé ga naãneãrü ngúchaüۡ i chixexüۡmaã nügü

tümaãrü ҧacüca۳x tataxe rü e۳xna tümaãrü %ӡ%Ëȍɗфӥ̲իüãۡ x۳ güxüۡ rü tama nüxüۡ
ҧacümaã tataxe ga yexguma tümaãrü rüxoexüۡ na Tupanaãxü‫ ۡڟ‬ֆիΥǣӥ%իüۡ. Rü
tügüneme۳իŕՓфӥe۳xna tümacatüwa tüxü‫ۡڟ‬ nümagü rü yima Tupana Nane ga
natau۳xgu ga yema n۳g۳oxoéga rü e۳xna yema pecaduarü ütanüca۳իֆӕËӥՓľ͑фӥիɥɗ
n۳g۳oxoégaarü cua۳xruüۡ ga númeru. 18ॸRü ͑ǣľիҡɞ͑իӡիüۡwa. Ѡӥֆľ̲ǣӥ͑ɗիɥǣ
ñaã orexüۡ na icuáxücۡ a۳x, rü tanaxwa۳xe na ñoma ga naãnecüãۡ۳ x۳ tanüwa nüxira Tupana
tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i tórü cua۳x. Rü yíxema naxca۳x taxexüۡ na noxrü rü Naneãrü
tüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իŕɗҡӥ̲%фӥcua۳x, rü name duüۡxüۡgü i üünexüۡ ֆɗիɥǣӥիücۡ a۳x. 5ॸRü
͑ɗիɥɗҡ͑͑ǣӕǣӥɗ͑ǣŕ̲͑ә̲ľфӕɗ͑ǣŕ̲ yematanüwa rü taguma texé nüxüۡ ҡիɥ͑ӥ
n۳g۳ΎիΎŃǣɗիɥիüۡ. Ƅфӥ͑ǣŕ̲͑ә̲ľфӕфӥ na doraxüۡ yaxugüxüۡ, erü Tupanape۳xewa
wüxi i yatüégachire۳ի͑ɗիɥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ rü nataxuma i norü chixexüۡ.
númeru rü 666͑ɗիɥ.
Orearü ngeruüۡgü ga
Yema 144,000 ga duüۡxüۡgüarü wiyae ĀիӡËüۡ۳ãx
۳ ãrü orechiga
ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ chadau ga wüxi ga

14
1ॸRü yemawena ichadawenü, rü 6ॸRü
nüxüۡ chadau ga guma pecaduarü to ga orearü ngeruüۡ ǣĀիӡǣӕիüۡ ga

ütanüca۳x yucü ga guma ma۳իЙӦ͑ľǣ naãnegu íxexeüۡxüۡ ga iyangexüۡ ga
ґɗΦӡǣӕãŕg‫ ڟ‬aneŕt‫ ڟ‬ügu chicü. Rü naxüۡtawa Tupanaãrü ore i guxüۡǣӕҡ̲ɗիɥիüۡ, na
guxüۡ i nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ gümaã rü Nane ga pecaduarü ütanüca۳x yucü. 11ॸRü

nagúxüۡraüۡxüۡ i duüۡxüۡgümaã rü guxüۡma ͑ŕ̲ֆֆɗ̲ӥիӥֆ͑ՓҽӕЙ͑
i duüۡxüۡgü i nagúxüۡraüۡxüۡ i nagawa ngúxüۡ tüxüۡ ingexŕŕn ‫ ڟ‬e, rü guxüۡgutáma
idexagüxüۡmaã nüxüۡ yaxuxüۡca۳x. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a nicaixqueecha. Rü bai i írarüwa
yemaãcü inayange ga yema Tupanaãrü tá tüxüۡ‫͑ ڟ‬фӥ͑ɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡ ya
ore na guxüۡma i ñoma i naãnewa ֆɞիľ̲͑ǣŕ̲n۳g۳oxoxüۡ фӥ͑ǣŕ̲
̲իŕիüۡ i duüۡxüۡgümaã nüxüۡ yaxuxüۡca۳x. n۳g۳oxochicüna۳xãxüۡ icua۳xüüۡgüxe rü tügü
7ॸRü tagaãcü ñanagürü: ɗի%իŕ͑͑ǣŕ̲n۳g۳oxoégamaã
“¡Nüxüۡ pemuüۡŕֆҽӕЙ͑фӥ͑ӥիüۡ taxãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü bai i ngunecü rü bai i
picua۳xüüۡgü! Erü marü nawa nangu na chütacü tá tüxü‫͑ ۡڟ‬фӥ͑ɗ͑ǣŕ̲͑ǣәիüۡٚ,
guxüۡma i duüۡxüۡgüna nac۳axüۡ. ¡Rü nüxüۡ ñanagürü. 12ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳x ya yíxema
picua۳xüüۡǣӥֆֆɗ̲͑իӥËӥɗĀիӡǣӕիüۡ Tupanaãrü duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľфӥ͑Ύфӥ
i naãne rü ñoma i naãne rü taxtü i taxüۡ Ύфľǣɥ͑ӥŕիŕфӥͮǣľËȍӕËȍӕիüۡ‫ڟ‬
rü guxüۡma i natüxacügü!͖ٚ͑ǣӥфӥ. ֆիΥǣӥիľ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ͑ֆի̲͑͑%
8ॸRü yemawena nango۳x ga to ga orearü ҡիɥ͑ӥŕիüۡ фӥҡֆիΥǣӥ̲իüۡ ega woo
ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ , rü ñanagürü: ҧacü rü guxchaxüۡ tüxüۡ ngupetügu. 13ॸRü
٘ͅфӥ͑ǣӕ͑ֆфӥËȍɗիľֆֆɗ̲ɥ%͑ľ ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣՓӥիɗǣ͑ǣ
ya taxüۡne ya Babiróniã, rü nagu ǣĀիӡǣӕիüۡ ǣ͑%͑ľՓɗ͑իӡիüۡ ga
napogüe rü nayawa۳xtaüۡǣӥիŕŕֆ͑Ύфӥ ñaxüۡ choxüۡ:
ɥǣӥ. ֤ľфӥֆľ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ rü “¡Naxümatü i ñaã ore i tá cumaã nüxüۡ
͑͑Ëȍɗիľիŕŕǣǣӕիüۡma ga to ga chixuxüۡ! Rü ñu۳xmaüۡËӥӥҡҡҡ%ŕǣӥֆ
nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ ga duüۡxüۡgü. Rü guxüۡma yíxema tórü Coriaxüۡ‫̲ ڟ‬ľ%ֆիΥǣӥ%Ëӥ̲
ga yema duüۡxüۡgüxüۡ namu na yuexe. ƄфӥҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ rü
naxügüãxüۡca۳x ga yema chixexüۡ ga ñanagürü: ‘Ngüۡ, ͑ǣŕ̲%Ëӥҡҡҡ%ŕǣӥ
ǣӕ̲ɥ%͑ľՓ͑իӥǣӥիüۡ ga ya yíxema, erü tá itarüngüۡŕ͑ӥի͑ɗ
Tupanape۳xewa poraãcü chixexüۡٚ, tümaãrü puracügü. Ѡӥ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ i
ñanagürü. 9-10ॸRü yemawena nango۳x ga taxügüxüۡ фӥҡӥ̲̲%ՓӥիɗǣӕĀիӡǣӕիüۡ
to ga orearü ngeruüۡ ga tagaãcü ñaxüۡ: ɗ͑%͑ľՓҡ͑իӡٔॸٚ, ñanagürü.
٘ͮǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃ͑ӥիüۡ icua۳xüüۡgu i
͵Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ͑ֆĀľիľËȍɗɗ͑ǣŕ̲
͑ǣŕ̲n۳g۳oxo rü naxchicüna۳xãxüۡ
duüۡxüۡǣӥɗҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ
ticua۳xüüۡgu rü tügü itaxãxgu na
tümacatüwa rü e۳xna tümame۳իŕՓ 14ॸRüñu۳իӡËȍɗɗËȍĀՓľ͑ӥфӥ͑ӥիüۡ
͑ǣŕ̲n۳g۳oxoégamaã tacua۳xruüۡãx‫ ڟ‬üۡ, rü chadau ga wüxi ga caixanexüۡ ga
Tupana rü poraãcüxüchi tá tüxüۡ cómüxüۡ. Rü yema caixanexüۡŕt‫ ڟ‬üwa
͑ЙΎիËӕ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ЙΎիËӕɗ narüto ga Tupana Nane ga duüۡxüۡxüۡ
guxüۡ%фӥֆľիľфɗիɥիüۡ i nümatama ya ɗիɥËӥ. Ѡӥ͑ŕфӕՓ͑ֆľի̲ǣՓӥիɗǣ
ҽӕЙ͑͑Ύфӥ͑ӕ̲%̲͑ľիŕŕիüۡ. Rü norü nga۳xcueruüۡ ga uirunaxca۳x. Rü
üxümaã rü azufre i iya ۳ uraxüۡmaã tá name۳xwa nayexma ga wüxi ga cüxchi
ngúxüۡ tüxüۡ ͑ɗ͑ǣľիŕŕnape۳xewa i norü ga ínapomaguxüۡ ga te۳xechixüۡ. 15ॸRü
orearü ngeruüۡgü rü nape۳xewa ya yima ҽӕЙ͑ЙҡՓɞ͑իӡիӡǣՓӥիɗǣҡΎ
ga orearü ngeruüۡ ga tagaãcü ñaxüۡ nüxüۡ metruarü ngãxüۡ ͑ɗիɥǣ͑Ύфӥ̲ҡ̲ǣ

ga guma caixanexüۡŕt‫ ڟ‬üwa rütocü: guma nagü.
٘‫ؽ‬ʊ͑իӥǣӥ͑Ëӕ͑Āľիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
Tupanaãrü orearü ngeruüۡgü ga nüxüۡ‫ڟ‬
duüۡxüۡǣӥɗËӕիфӥɗիɥǣӥիüۡ! Erü marü
nayexmaxüۡ ga 7 ga poxcuruüۡgü
nawa nangu na cugüxüۡtawa cunanaxüۡ,
ľфӥ͑ǣŕ̲ËӕфӥĀӕüۡxüۡgü i ñoma i ñu۳իӡËȍɗǣĀիӡǣӕիüۡ ga
15
1ॸRü
͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ rü ínamemare na naãnewa rü nüxüۡ chadau ga wüxi

cunadexüۡٚ, ñanagürü. 16ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣ ga to ga taxüۡ ga cua۳xruüۡ ga namaã
guma yema caixanexüۡŕt‫ ڟ‬üwa rütocü rü i¤aixãchixüۡ. Rü nayexma ga 7 ga orearü
ñoma trigu i buxuxüۡrüüۡ naãneŕt‫ ڟ‬ügu ngeruüۡǣӥǣĀիӡËüãۡ۳ x۳ ga nüxü‫ۡڟ‬
͑ǣɥ̲%͑ֆ¡ӕ%Ëȍɗǣ͑ΎфӥËӥիËȍɗ. Rü yexmagüxüۡ ga 7 ga poxcuruüۡ. Rü yema
nanade ga yema norü duüۡxüۡgü ga ñoma ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑%фӥЙΎիËӕǣ͑Փ
ga naãnewa yexmagüxüۡ. 17ॸRü ñu۳իӡËȍɗ iyacuáxüۡ ga na nanuxüۡ. 2ॸRü yexgumarüüۡ
Āիӡǣӕիüۡ ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲͑ľֆ ta nüxüۡ chadau ga ñoma wüxi ga
ҽӕЙ͑ЙҡՓɞ͑իӡիӡǣՓӥիɗǣҡΎ nanaxtaaétüwaraüۡxüۡ ga woruarüüۡ
ga orearü ngeruüۡ ga nüxü‫ ۡڟ‬nayexmacü ۳ uraétücüüxüۡ ga üxüema nawa inachixüۡ.
iya
ga wüxi ga cüxchi ga ínapomaguxcü ga Rü yéma tayexmagü ga guxema nüxüۡ
te۳xechixcü. 18ॸRü yema pumaraarü rüyexeraxe ga yema n۳g۳oxo rü yema
gute۳xeruüۡҡի̲ӥՓɞ͑իӡիӡǣՓӥիɗǣ n۳g۳oxochicüna۳xã rü yema n۳g۳oxoéga rü
to ga orearü ngeruüۡ ga üxümaã icuáxüۡ. yema númeru ga yema n۳g۳ΎիΎŃǣɗիɥիüۡ. Rü
Rü nüma rü tagaãcü ñanagürü nüxüۡ ga yema nanaxtaaétüraüۡxüۡgu tachigü. Rü
yema to ga orearü ngeruüۡ ga yema tüxüۡ‫ ڟ‬nayexmagü ga tümaãrü paxetaruüۡgü
cüxchi ga ínapomaguxcü ga te۳xechixcü ga arpa ga Tupana tüxna ãxüۡ. 3ॸRü nagu
nüxü‫ ۡڟ‬yexmaxüۡ: ҡՓɗֆľǣӥǣͅΎɥËȍŃǣҽӕЙ͑%фӥĀӕüۡxüۡ
٘‫ؽ‬ʊ͑իӥǣӥ͑Ëӕ͑Āľիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ɗիɥËӥфӥՓɗֆľ. Rü yexgumarüüۡ ta nagu
duüۡxüۡǣӥɗֆŃ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i tawiyaegü ga yema wiyae ga guma
ҡ̲ҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ! Erü marü nawa Tupana Nane ga pecaduarü ütanüca۳x
nangu na Tupana napoxcuexüۡٚ, ñanagürü. ֆӕËӥфӥɗիɥիüۡ ga ñaxüۡ:
19ॸRü yema orearü ngeruüۡ rü ñoma ga “Pa Torü Cori ya Tupana ya Guxüۡãrü
naãneŕҡ‫ ڟ‬ӥǣӕ͑ǣɥ̲%͑ֆ¡ӕ%Ëȍɗǣ͑Ύфӥ Yexera Poracüx, nataxüchi rü
cüxchi. Rü nayadexechi ga yema duüۡxüۡgü ̲͑ľիŕËȍɗɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
ǣҡ̲ҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ ga ñoma ga cuxüxüۡ. Rü cuma rü guxüۡgutáma
naãnewa yexmagüxüۡ. Rü wüxi ga taxüۡ ga guxüۡma i nachiüۡãnegüarü
nachicagu nanawocu na yexma Tupana ãŕ۳իǣËӥнӕɗիɥ. Rü cuma rü
norü numaã naćaixücۡ a۳x, ñoma ubagü aixcüma meãma namaã icucua۳x
ima۳ɥ ۳xtüüۡxüۡrüüۡ. 20ॸRü yema nachica ga rü taguma quidora. 4ॸ¿Rü texé
ɥ%͑ľ%фӥɥիЙľ̲Փֆľի̲իüۡgu nanadai. ҡ%ӡҡ̲Ëӕիüۡ tamuüۡ, Pa Corix?
Rü guma nagü ga yéma íyaxüchicü, rü 300 ‫ع‬ѠӥҡľիŃҡ%ӡҡ̲Ëӕիüۡ ticua۳xüüۡ?
ga kilómetru inayarübaichi, rü wüxi ga ƄфӥËӕ̲фӥËӕիɗËҡ̲͑ɗիɥɗ
ӥӥ͑ľËӥнӕɗɥիüۡ. Rü guxüۡma i
nachiüۡãnecüãۡ۳ ի۳ фӥ͑ӕ%ҡ͑իɥ, rü “¡Ngŕ̲‫ ڟ‬Йľիɥ, rü naãneŕt‫ ڟ‬üwa

tá cuxüۡ nicua۳xüüۡgü. Yerü marü Йľֆ¡ǣӥ%Ëӕɗ͑ǣŕ̲7 i tazagü i
nüxüۡ nadaugü na quixaixcümaxüۡ ҽӕЙ͑%фӥ͑ӕɗ%ӡËӥ̲իüۡmaã
i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ ixããcuxüۡ!͖ٚ͑ǣӥфӥ. 2ॸѠӥֆŃ̲͑իӡǣ
quixuxüۡwa rü aixcüma mea wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ, rü
cunangugüxüۡ i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ naãneŕt‫ ڟ‬ügu nayabaãcu ga norü taza. Rü
chixexüۡ ügüxüۡ фӥ͑ǣŕ̲̲ľիüۡ guxüۡma ga duüۡxüۡgü ga yema
ügüxüۡٚ, n۳g۳oxoégamaã ixãŕg‫ ڟ‬axüۡ rü yema
ñanagürü ga yema wiyae. 5ॸRü yemawena n۳g۳oxochicüna۳xãxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ, rü
ichadawenü rü nüxüۡ ËȍĀӕǣĀիӡǣӕիüۡ nawa inayarügogü ga taixna ga
ga naãnewa na yawãxnaxüۡ ga yema ngu۳xuchixüۡ ǣҡǣӕ̲ɗիŕիüۡ. 3ॸRü yema
nachica ga üünexüۡ ga Tupanapataarü norü taxre ga orearü ngeruüۡ, rü taxüۡ ga
aixepewa yexmaxüۡ ga ngexta namaã taxtüétügu nayabaãcu ga norü taza. Rü
ínanguxüۡgüxüۡwa ga guma nuta ga nagüxüۡ nananguxuchi ga dexá, rü ñoma
Tupanaãrü mugü nagu ümatücü. 6ॸRü wüxi i duüۡxüۡ i texé imáxüۡgürüüۡ ͑ɗիɥǣ
guma Tupanapatawa ínachoxüۡ ga yema 7 dexá. Rü guxüۡma ga ҧacü ga taxtüwa
ga orearü ngeruüۡǣӥǣĀիӡËüãۡ۳ x۳ ga nüxü‫ۡڟ‬ ̲իŕիüۡ rü nayue. 4ॸRü yema norü
nayexmagüxüۡ ga yema 7 ga poxcuruüۡgü. tomaŕ۳xpü۳x ga orearü ngeruüۡ rü
Ѡӥ͑իËȍɗфӕǣ̲ľիŕËȍɗիüۡmaã rü natügüétügu rü natüxacügüétügu
۳ uracüüxüۡmaã nixãxchiru. Rü yema
iya nayabaãcu ga norü taza. Rü guxüۡma ga
norü goyeremüüۡgü rü uirunaxca۳ի͑ɗիɥ. 7ॸRü yema natügü rü natüxacügü, rü nagüxüۡ
ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗǣֆľ̲%ǣӥ̲ӥËӥǣ nanaca۳xichi. 5ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ Ëȍիɥ͑ӥ
ĀիӡËüãۡ۳ x۳ ga maxüۡxüۡ, rü wüxichigü ga ga yema Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ga
yema 7 ga orearü ngeruüۡgüna nanaxã ga guxüۡma ga dexámaã icuáxüۡ ga ñaxüۡ:
wüxi ga taza ga nangaxweraüۡxüۡ ga ٘ЬҽΎфӥæΎфɗֆҽӕЙ͑ֆԖӥ͑ľËӥ
uirunaxca۳x ga Tupana ya guxüۡguma ֆՠΎľҡ̲֤ľի̲ŕËȍËӥфӥ͵u۳xma
̲իŕËȍËӥфӥ͑ӕɗ%ӡËӥ̲իüۡmaã ͮǣŕի̲ŕËȍËӥ, cuma rü wüxi i mexüۡ
ixããcuxüۡ. 8ॸRü guma Tupanapata rü namaã Ëӕիӥ͑͑ǣŕ̲%ËӥĀľի͑ǣӥիüۡ
naxããcu ga yema caixema ga Tupana ya cunaca۳իɗËȍɗիŕŕիüۡ ͑իËȍիՓɗ͑ǣŕ̲
̲ľիŕËȍɗËӥфӥЙΎфËӥՓ͑ľӡիüۡ. Rü duüۡxüۡgü. 6ॸYerü nümagü rü nanadai ga
taxucürüwama texé yexma taxücu yema curü duüۡxüۡgü rü curü orearü
ñu۳xmata nagú ga yema 7 ga poxcuruüۡ ga uruüۡgü, rü inanaba ga nagü. Rü ñu۳xma
yema 7 ga orearü ngeruüۡgüaxü‫ ۡڟ‬yexmaxüۡ. i cuma rü wüxi i mexüۡ ͑ɗիɥɗËӕիӥիüۡ na
͑ǣŕ̲Āľի͑ǣӥիüۡ cunaca۳իɗËȍɗիŕŕիüۡ
Tazagü ga Tupanaãrü numaã
na nawa naxaxegüxüۡca۳x. Yerü yema
ixããcuxüۡchiga
͑ɗիɥǣֆľ̲nanaxwa۳xegüxüۡ rü
ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣ yemaca۳ի͑ɗիɥǣËӕфӥĀӕüۡxüۡgüxüۡ
16
1ॸRü
wüxi ga naga ga tagaãcü guma naćaixüۡٚ, ñaxüۡ. 7ॸRü nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣ

ҽӕЙ͑ЙҡՓɗ͑իӡիüۡ ga ñaxüۡ nüxüۡ ga wüxi ga naga ga yema pumaraarü
yema 7 ga orearü ngeruüۡgü: gute۳xeruüۡҡի̲ӥՓɗ͑իӡիüۡ ga ñaxüۡ:
“Ngüۡ, Pa Cori ya Tupana ya Guxüۡãrü yema n۳g۳oxogü ga naxügüxüۡ ga yema

Yexera Poracüx, ɗիËӥ̲͑ɗիɥɗ̲͑ľիüۡ taxüۡ ga cua۳xruüۡgü ga duüۡxüۡgü
ɗ͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡٚ, ñaxüۡ. 8ॸRü yema norü taxucürüwa ügüxüۡ. Rü yema n۳g۳oxogü
ãgümücü ga orearü ngeruüۡ rü rü ínachoxüۡ na
üa۳xcüétügu nayabaãcu ga norü taza. Rü nangutaque۳իľիŕŕǣӥ%իüۡca۳x i guxüۡma i
ֆľ̲%Ëӥ͑͑ЙΎфիŕŕǣӥa۳xcü na ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i
yexeraãcü nangu۳xemaxüۡca۳x, na yema nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügü na Tupana
͑Ύфӥ͑ɥŕ̲իüۡmaã ínaguãxüۡca۳x ga ya Guxüۡãrü Yexera Poracümaã nügü
duüۡxüۡgü. 9ॸRü guxüۡma ga duüۡxüۡgü rü nadaixüۡca۳իɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑Փ͑͑ǣӕիǣӕ
poraãcü nüxü‫ ۡڟ‬nangu۳xema, natürü tama i naãneãrü gu۳x. 15ॸNatürü dücax, rü
nüxüۡ narüxoe ga nacüma ga chixexüۡ rü Йľիӕ%ŕǣӥľфӥҡΔфӥæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕ
tama Tupanaxüۡ nicua۳xüüۡgü. Rü ya Cristu rü ñanagürü:
naguxchigagüama namaã ga Tupana ya “Choma rü ngürüãchi taxúetáma
guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ЙΎիËӕфӕüۡmaã icuácü. choxüۡ ínan۳g۳ӕիŕŕֆ͑ľɞËȍ͑ǣӕ, ñoma
10ॸRü yema norü wüxime۳ŕx ۳ pü۳x ga wüxi i ngɥta۳ ‫ ڟ‬xáxüۡ ínguxüۡrüüۡ. Ѡӥҡҡ%ŕ
orearü ngeruüۡ, rü yema n۳g۳oxoarü ya yíxema ímemarexe ñoma wüxi i
tochicaxüۡŕt‫ ڟ‬ügu nayabaãcu ga norü taza. duüۡxüۡ ɗ͑իËȍɗфӕɞ̲ľիŕŕիüۡrüüۡ na tama
Rü guxüۡwama ga ngextá ãŕ۳xgacü tangexchiruxüۡca۳x rü taxãnexüۡca۳x i
ɞֆɗɥիüۡwa ga yema n۳g۳oxo, фӥ͑իŕ%͑ľ. ͑ǣŕիǣӕ̲ɞËȍ͑ǣӕիǣӕٚ, ñanagürü. 16ॸRü
Rü yema na poraãcü nüxüۡ‫ ڟ‬nangúxüۡ ga yema n۳g۳oxogü, rü nanangutaque۳իľիŕŕ
duüۡxüۡgü, фӥ͑ӥǣӥ͑͑ǣΦΥфӥËΎ͑ӥã۳xgü. ga guxüۡma ga ñoma ga naãnewa
11ॸNatürü woo yemaãcü nüxüۡ na yexmagüxüۡ ga nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ güarü
nangupetüxüۡ ga duüۡxüۡgü, rü tama nüxüۡ ãŕ۳xgacügü. Rü yema nachica ga nawa
narüxoechaüۡ ga yema chixexüۡ ga nangutaque۳xegüxüۡ, rü Armaguedóüۡgu
naxügüxüۡ. Natürü yema na poraãcü naxãŕg‫ ڟ‬a i Yudíugügawa. 17ॸRü yema
nüxü‫ ۡڟ‬nangúxüۡ ga norü taixnagü, rü norü 7 ga orearü ngeruüۡ, rü
naguxchigagüama namaã ga Tupana ya buanecügumare nayabaãcu ga norü
ĀիӡǣӕËӥ. 12ॸRü yema norü 6 ga orearü taza. Ѡӥǣӕ̲ҽӕЙ͑ЙҡֆĀիӡǣӕիüۡ
ngeruüۡ, rü yema taxtü ga Eufráteétügu ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲͑ľՓɗ͑͑իӡǣ
nayabaãcu ga norü taza. Rü inayache ga wüxi ga naga ga tagaxüۡ ga yema
yema taxtü na wüxi ga nama na Tupanaãrü tochicaxüۡՓɗ͑իӡիüۡ ga
ֆɗɥիüۡca۳x naxca۳x ga yema ñaxüۡ:
nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügü ga üa۳xcü ٘ͅфӥ͑ɗ͑ǣӕٚ, ñaxüۡ. 18ॸRü
íyarügoxüۡՓ͑ľɥիüۡ. 13ॸRü nüxüۡ chadau niba۳i ۳xbe۳xane, rü poraãcü nicuxcuane,
rü yema dragΦӡã۳xwa, rü yema rü niduruane. Rü poraãcü
͑ӥիɥфüۡxüۡ ga n۳g۳oxoa۳xwa, rü yema to ga naxɥã۳xãchiane. Rü noxri Tupana
n۳g۳oxo ga yema orearü uruüۡnetaa۳xwa, duüۡxüۡgüxüۡ ü۳xgumama rü taguma
rü wüxia۳իՓËȍɗǣӥɞ͑իӡիӡǣՓӥիɗǣ nayexma ga wüxi ga ɥã۳xãchiane ga
͑%ŕǣËȍɗիľիüۡ ga ñoma curururüüۡ yemarüüۡ poraxüۡ. 19ॸѠӥǣӕ̲ɥ%͑ľǣ
ɗիɥիüۡ. 14ॸѠӥֆľ̲͑ɗիɥǣ͑%ŕǣӥǣ taxüۡne ga Babiróniã, rü tomaŕ۳xpü۳xgu
ningüxyeane. Ѡӥǣӕ̲ɥ%͑ľǣӥǣ͖Ύ̲ Rü yema n۳g۳oxo rü guxüۡwama

ga naãnewa yexmagüne rü niwa۳xtaüۡgü. naxãŕg‫ ڟ‬axüۡne, rü yema naŕg‫ ڟ‬agü rü
Rü Tupana rü nüxna nacuaxãchi ga Tupanamaã naguxchiga. Rü 7͑ɗիɥǣ
ǣӕ̲ɥ%͑ľǣ´¡ɗфΔ͑ɗ%%фӥËȍɗիľիüۡ. Rü ͑ŕфӕфӥ10 ga naxchatacu۳xre. 4ॸRü
yemaca۳x norü numaã poraãcü yema nge rü wüxi ga naxchiru ga
͑͑ЙΎիËӕǣǣӕ̲ɥ%͑ľ, yerü dauxracharaxüۡ rü dauxüۡmaã ixãxchiru.
poraãcüxüchi namaã nanu. 20ॸRü Rü uirumaã rü nutagü ga
guxü̲ۡǣËЙիӡǣӥфӥǣӕիüۡnema ga ̲ľիŕËȍɗËӥ̲%ɗ͑ǣã۳ի%ŕ. Ѡӥ͑ǣɥxme۳xwa
ma۳իЙӦ͑ľǣӥ, rü inayarüxogü. 21ॸRü ͑ǣɥիü‫ ۡڟ‬nayexma ga wüxi ga taza ga
ĀիӡՓ͑фӥֆɗǣǣӕիüۡ ga itapütaxüۡ, uirunaxca۳x. Rü yema taza rü namaã
rü duüۡxüۡgüétügu nayi. Rü naxããcu ga nagúxüraüۡxüۡ ga yema
wüxipütachigü ga yema gáuxüۡ, rü 40 ga Tupanape۳xewa chixexüۡ rü nagúxüraüۡxüۡ
˔ɗ́Ύǣӕ͑ɗիɥǣ͑ֆիüۡ. Rü ga duüۡxüۡgü ga chixexüۡgü ga yema nge üxüۡ. 5ॸRü
rü Tupanamaã naguxchigagü nagagu ga ͑ǣɥËҡӥǣӕ͑իӥ̲ҡӥǣՓӥիɗǣ͑ŕg‫ ڟ‬a
yema poxcuruüۡ ga gáuxüۡ, yerü poraãcü ga taxúema nüxüۡ cuáxüۡ ͖͑ӕիӡ
nüxü‫ ۡڟ‬nangu۳x ga yema poxcu ga Tupana ñaxüۡËȍɗǣֆɗɥիüۡ. Rü yema naŕg‫ ڟ‬a rü
namaã napoxcuexüۡ. ñanagürü:
“Taxüۡ͑ľֆ´¡ɗфΔ͑ɗ%ɗ͑ŕɗǣӕիüۡma i
ʘ%͑ľǣ´¡ɗфΔ͑ɗ%ǣՓӥիɗǣ͑ǣľǣ
duüۡxüۡgü i chixexüۡ ügüxüۡ rü guxüۡma i
͑ǣŕ%ŕիüۡchicügu ixuxüۡne
chixexüۡ ɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲իüۡٚ,
ñanagürü. 6ॸѠӥ͑ǣɥիüۡ chadau ga yema
17
1ॸRüyema 7 ga orearü
ngeruüۡgü ga nüxüۡ‫ ڟ‬yexmagüxüۡ nge ga na nangãxüۡxüۡ namaã ga guma
ga 7 ga tazagü, rü yematanüwa rü wüxi nagü ga yema duüۡxüۡgü ga Tupanaãrü
ga orearü ngeruüۡ, rü chauxca۳ի͑ɗիӡ, rü ɗիɥǣӥիüۡ rü yema duüۡxüۡgü ga
ñanagürü choxüۡ: Ngechuchuarü orexüۡ na yaxugüxüۡca۳x
٘‫ͮؽ‬ӕ%͑իӡ! Rü tá cuxüۡ nüxüۡ ćaixüۡ. Rü yexguma yemaxüۡ chada۳u۳xgu,
ËȍĀӕիŕŕɗҧËӥҡ͑ɗիɥɗ͑ǣɥфӥЙΎիËӕɗ rü cha¤aixãchi. 7ॸRü yexguma ga yema
͑ǣŕ̲͑ǣľɗ͑ǣľ%ŕիüۡchicü i taxüۡ i orearü ngeruüۡ rü ñanagürü choxüۡ:
dexágüétüwa rüto۳xcü. 2ॸRü ñoma i “¿ӄacüca۳x cu¤aixãchi? Dücax, tá
͑%͑ľՓ͑ǣŕի̲ǣӥիüۡ i nachiüۡãnegüarü cumaã nüxüۡ chixu na ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ i
ãŕ۳xgacügü, фӥ͑ǣɥ̲%̲͑իŕ, rü ͑ǣŕ̲͑ǣľ, rü ҧËӥËȍɗǣֆɗɥիüۡ ɗ͑ǣŕ̲
yemaãcü poraãcü chixexüۡ naxügü. Rü n۳g۳oxo i 7 eruxüۡ rü 10 chatacu۳xrexüۡ i
guxüۡma i ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ , фӥ͑ǣɥфӥ naŕt‫ ڟ‬üwa natoxüۡ. 8ॸѠӥ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo i
chixexüۡ ͑ӥի͑͑իӥľٚ, ñanagürü. 3ॸRü nüxüۡ cudauxüۡ, фӥֆľ̲͑ɗիɥǣ
ֆľիǣӕ̲ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ yemaãcü nuxcümaxüۡchi maxchiréxüۡ natürü
choxüۡ ngo۳իľҡӥիŕŕǣӕ, rü yema orearü ñu۳xma rü marü yuxüۡ фӥ͑ǣŕ̲%ի̲իüۡ
ngeruüۡ rü wüxi ga nachica ga ngextá i taxuguma iyacuáxüۡՓ͑ǣŕի̲իüۡ.
taxúema íxãpataxüۡwa choxüۡ naga. Rü Natürü paxa tá ngŕ̲ ‫ ڟ‬ɞիӡիӡիüۡ, rü
ֆŃ̲͑ǣɥիüۡ chadau ga wüxi ga nge ga ñu۳իӡËȍɗ͑ǣŕ̲͑ËȍɗËɗǣӕիüۡgutáma
wüxi ga n۳g۳oxo ga dauxüۡŕt‫ ڟ‬üwa rüto۳xcü. nagu napoxcuxüۡՓҡӡիüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
n۳g۳oxom aã tá na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥɗ͑ǣŕ̲ na duüۡxüۡgümaã inacua۳xgüxüۡ. Natürü

duüۡxüۡǣӥɗ͖Ύ̲ɗ͑%͑ľՓ̲իŕիüۡ i yixcüra tá nanayauxgü i pora na
tama nawa ngo۳xégagüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ Փӥիɗҡҡ̲ɗ͑ǣΎф͑ǣŕ̲n۳g۳oxomaã
Tupanaãrü popera i noxritama naãne wüxigu ãŕ۳իǣËӥǣӥֆɗիɥǣӥիüۡca۳x. 13ॸRü
ixügügu Tupana nagu yawügüxüۡ i ͑ǣŕ̲10 i ãŕ۳xgacügü rü wüxigu nagu
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i nüxüۡ‫͑͑ ڟ‬ǣŕի̲իüۡ i ͑фӥիɥ͑ӥŕ͑͑ǣŕ̲n۳g۳oxona
maxüۡ i taguma gúxüۡ. Rü nümagü i naxãgüãxüۡca۳x i norü pora, ͑͑ǣŕ̲
͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü aixcüma tá namaã n۳g۳oxo namaã icuáxüۡca۳x. 14ॸRü ñu۳իӡËȍɗɗ
na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥɗ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ ͑ǣŕ̲ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo rü tá
͑Āӕǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo ga nügü nadai namaã ya yima Tupana
nuxcümaxüۡchi maxchiréxüۡ rü yuxüۡ Nane ga pecaduarü ütanüca۳x yucü.
natürü wena táxarü ínguxüۡ. 9ॸRü ñaã Natürü ya yima Tupana Nane rü tá
͑ɗիɥɗՓӥիɗɗΎфľnaxca۳իɗ͑ǣŕ̲ nüxüۡ narüyexera, erü nüma rü guxüۡ i
duüۡxüۡgü i nüxüۡ‫ ڟ‬natauxchaxüۡ na nüxüۡ ËΎфɗǣӥфӥæΎфɗ͑ɗիɥ, rü guxüۡ i
nacua۳xgüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲7ɗ͑ŕфӕɗ nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügüarü Ãŕ۳xgacü
͑ǣŕ̲n۳g۳oxo, фӥֆɗ̲͑ɗիɥֆ7 ya ͑ɗիɥ. Ѡӥֆɞիľ̲̲͑ӥËӥǣӥɗիɥǣӥիľ, rü
ma۳իЙӦ͑ľËȍɗǣ. Rü yima 7 ya ֆɞիľ̲ǣӥҡɗիɥǣӥֆҽӕЙ͑ҡӥիüۡ
ma۳իЙӦ͑ľŕҡ‫ ڟ‬ӥՓ͑ɗիɥɗ͑ҡΎիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ idexechixe rü tümaca۳x nac۳axe. Rü
nge. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡɗ͑ǣŕ̲ ҡӥ̲ǣӥфӥɗիËӥ̲͑ǣҡիɥ͑ӥŕٚ,
͑ŕфӕǣӥ, rü 7 i nachiüۡãnegüarü ñanagürü choxüۡ. 15ॸRü yema orearü
ãŕ۳իǣËӥǣӥËȍɗǣ͑ɗիɥ. 10ॸRü ngeruüۡ rü ñanagürü ta choxüۡ:
wüxime۳ŕx۳ pü۳իɗ͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügü rü ٘ͮǣŕ̲ҡիüۡ i dexá i nüxüۡ cudauxüۡ i
marü togü nüxüۡ narüyexeragü, rü naŕt‫ ڟ‬üwa natoxüۡ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣľɗ
ñu۳xma rü marü tama ãŕ۳իǣËӥǣӥ͑ɗիɥǣӥ. ͑ǣŕ%ŕիüۡchicü, rü nagúxüۡraüۡxüۡ i
Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ6ɗ͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügü, duüۡxüۡǣӥËȍɗǣ͑ɗիɥ, rü guxüۡma i
rü nüma rü ñu۳xma rü ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥ. Rü duüۡxüۡgü i to i nagawa idexagüxüۡchiga
͑ǣŕ̲͑Ύфӥ7ҡ͑ɗիɥɗֆɗիËӥфɞ͑ǣӕիüۡ. ͑ɗիɥ, rü guxüۡma i nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ gü i
ͮҡӥфӥ͑ǣŕիǣӕ̲ɞ͑͑ǣӕիǣӕɗ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡǣӥËȍɗǣ͑ɗիɥ. 16ॸѠӥ͑ǣŕ̲10 i
norü 7 i nawa iyacuáxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ naxchatacu۳xre i nüxüۡ cudauxüۡ i nüxüۡ‫ڟ‬
ãŕ۳xgacügü, фӥЙի%Ëȍɗ̲фľҡ͑ɗիɥɗ ͑ǣŕի̲իüۡ ɗ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo, фӥҡ͑ǣŕ̲
ãŕ۳իǣËӥֆɗɥիüۡ. 11ॸѠӥ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo ga ͑ǣľɗ͑ǣŕ%ŕիüۡchicüchi naxaie. Rü tá
nuxcümaxüۡchi maxchiréxüۡ rü ñu۳xma rü ͑ǣŕ̲͑ǣľ͑͑͑Йӕիüۡ i guxüۡma i ҧacü
marü yuxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ͑Ύфӥ8 i ɗ͑ǣɥիü‫͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
͑ǣŕ̲ãŕ۳xgacügü. Ѡӥ͑ӥ̲фӥ͑ǣŕ̲7 ͑ǣľիËȍɗфӕ%Ëӥ̲ҡ͑ǣŕի̲ɗфӥիã۳ӡ۳x. Rü
tanüxüۡ ͑ɗիɥ. ͮҡӥфӥɗ͑ӥ̲фӥ͑ǣŕ̲ ҡ͑ǣɥիüۡ nangΥ۳xgü, фӥӥիӥՓҡ͑ǣɥիüۡ
nachica i guxüۡgutáma nagu nigugü. 17ॸYerü ga Tupana rü yema 10
napoxcuxüۡՓ͑իӡ. 12ॸѠӥ͑ǣŕ̲10 i ga ãŕ۳xgacügüxüۡ ͑ǣӕ͑фӥիɥ͑ӥŕիŕŕ͑
naxchatacu۳xre i nüxüۡ cudauxüۡ, rü 10 i naxügüãxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲nanaxwa۳xexüۡ i
nachiüۡãnegüarü ãŕ۳իǣËӥǣӥËȍɗǣ͑ɗիɥ. nüma ya Tupana. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳իɗ͑ǣŕ̲
Natürü i nümagü rü tauta inanaxügüe ãŕ۳xgacügü, rü tá wüxigu nagu
͑фӥիɥ͑ӥŕ͑͑ǣŕ̲n۳g۳oxoxüۡ ĀӥիՓ̲фӥĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa

͑ЙΎфիŕŕǣӥիüۡ na norü ãŕ۳xgacü nangu. Rü ñu۳xma ya Tupana rü nüxna
ֆɗɥիüۡca۳x ñu۳ի̲ҡҡҽӕЙ͑ֆ͑ǣӕիŕŕɗ nacua۳ի%Ëȍɗɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ i naxügüxüۡ,
͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ yaxuxüۡ. 18ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑ǣľɗ фӥ͑ǣŕmaca۳իҡֆɗ̲ɥ%͑ľիüۡ napoxcu.
͑ǣɥիüۡ cuda۳u۳xcü, фӥֆɗ̲͑ɗիɥֆֆɗ̲ 6ॸѠӥ͑ǣŕ̲ЙΎф%ËӥËȍɗիľիüۡ na
ɥ%͑ľֆҡիüۡne ya guxüۡma i naxügüxüۡrüüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ tá ta

nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügümaã ͑ɗիɥ͑Ëȍɗիľիüۡmaã nüxüۡ‫ ڟ‬penaxütanüxüۡ
icuáxüۡ͑ľٚ, ñanagürü. i pemax. ¡Rü ñu۳ի̲͑͑ǣŕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳
togümaã chixexüۡ naxügüxüۡ, rü
ͮǣӕ͑ֆфӥËȍɗիľǣɥ%͑ľǣ´¡ɗфΔ͑ɗ%
taxree۳xpü۳իËӥ͑ҡЙľ͑Ëȍɗիľիŕŕɗ
yemawena nüxüۡ chadau ga pemax! ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ga yema
18
1ॸRü
wüxi ga to ga orearü ngeruüۡ ga ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ togüca۳ի̲ľիŕŕǣӥիüۡ, rü pema

Āիӡǣӕիüۡ ǣ͑%͑ľՓɞфӥիɥիüۡ ga taxüۡ rü taxree۳xpü۳իËӥ͑ҡ͑ǣŕ̲%Ëӥnaxca۳x
ga ãŕ۳իǣËӥɗիɥիüۡ. Rü yema orearü Йľ̲͑ľիŕŕ! 7ॸ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣŕ̲͑͑ӥǣӥ
ngeruüۡãrü ya ۳ uracüüxüۡmaã nangóone ga yacua۳xüüۡgüxüۡ фӥ̲ľիŕËȍɗիüۡwa na
ñoma ga naãne. 2ॸRü tagaãcü ñanagürü: ̲͑իŕիüۡ, фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡ͑ɗիɥ
٘ͅфӥ͑ǣӕ͑ֆфӥËȍɗիľֆֆɗ̲ɥ%͑ľ na ngúxüۡ nüxüۡ Йɗ͑ǣľիŕŕǣӥիüۡ rü
ya taxüۡne ya Babiróniã. Rü ñu۳xma rü ngechaüۡ nüxüۡ Йɗ͑ǣľիŕŕǣӥիüۡ! Erü
n۳g۳oxogüchiüۡ ͑ɗիɥфӥ͑ǣәիüۡraüۡxüۡ ɗ͑%ŕ ñu۳ի̲ɗ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãի۳ фӥ͑ӥǣӥ%ŕՓ
i chixexüۡgüchiüۡ ͑ɗիɥ. Rü ñu۳xma rü ñanagürügü: ‘Yixema rü ñoma wüxi i
͑ǣŕի̲͑ի%Ëȍɗüۡ i nagúxüۡraüۡxüۡ i ãŕ۳xgacürüüۡ ̲ľիŕËȍɗիüۡՓҡ͑ǣŕի̲ǣӥ.
ngurucugü rü werigü i chixexüۡ i Rü tagutáma wüxi i yutexüۡrüüۡ
duüۡxüۡgü naxchi aiexüۡ. 3ॸYerü guxüۡma tangechaüۡgü’, ͖͑ǣӥфӥǣӥ͑ӥǣӥ%ŕՓɗ
ga nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ gü, фӥǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥ ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ . 8ॸѠӥ͑ǣŕmaca۳իҡ͑ɗիɥɗ
chixexüۡ nüxna naxüe. Rü norü wüxitátama i ngunexüۡgu ínanguxüۡ i
ãŕ۳xgacügü, rü yéma poraãcü chixri ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľ%фӥЙΎիËӕфӕüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲
̲͑իŕ. Rü guxüۡma ga ñoma ga ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ rü ngúanemaã tá nayue, rü
nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ gü ga taxetanüxüۡgü, rü poraãcü tá nangechaüۡgü, rü poraãcü
͑ӥǣӥ̲͑ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳իŕŕǣӥ̲͑%ǣ taiya tá nüxüۡ‫ ڟ‬nangu۳x, фӥ͑Ύфӥɥ%͑ľфӥ
ֆľ̲ɥ%͑ľ%фӥֆľ̲իüۡgü ga tama üxümaã tá nigu. Erü naporaxüchi ya
Tupanape۳xewa mexüۡٚ, ñanagürü. 4ॸRü yima Tupana ya guxüۡ%фӥæΎфɗɗիɥËӥɗ
ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣҡΎǣ͑ǣǣ ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľիüۡ ЙΎիËӕËӥٚ, ñanagürü ga
Āիӡǣӕիüۡ ǣ͑%͑ľՓɗ͑իӡիüۡ ga ñaxüۡ: yema naga. 9ॸѠӥ͑ǣŕ̲͑Ëȍɗüۡãnegüarü
“¡Dücax i guxãma i pema ya chorü ãŕ۳իǣËӥǣӥǣֆľ̲ɥ%͑ľՓЙΎф%Ëӥ
duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľ, rü ípechoxüۡ nawa ya Ëȍɗիфɗ̲իŕիüۡ фӥ̲ľիŕËȍɗիüۡwa
ֆɗ̲ɥ%͑ľ͑ҡ̲͑ǣŕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ rüüۡ yexmagüxüۡ, rü tá poraãcü norü
pipecaduã۳xgüxüۡca۳x rü tama nagu ngechaü̲ۡ%ֆɗ̲ɥ%neca۳x naxauxe i
peyi۳ xüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲ЙΎիËӕɗҡֆɗ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ ͑Āӕǣӥǣӕɗ͑ǣŕ̲
ɥ%͑ľՓ͑ǣӕիüۡ! 5ॸƄфӥ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ ãrü üxüema i namaã yaxaxüۡ. 10ॸNatürü
pecadugü, rü nügüétüwa narünucue, rü ͑ǣŕ̲ãŕ۳իǣËӥǣӥфӥ͑ǣŕ̲ЙΎիËӕիüۡ na
namuüۡŕիüۡcha۳xwa rü tá yaxüۡwa nüxüۡ marü nataxuma i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲

narüdaunü, rü ñanagürügü tá: meruüۡgü ga noxri cuxü‫ ۡڟ‬yexmaxüۡ, rü
“Cungechaüۡtümüüۡ, Pa Taxüۡ͑ľֆʘ%͑ľ tagutáma wenaxãrü cuxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲ٚ,
ya Babiróniã ya Guxüۡ i ñanagürügü tá. 15ॸѠӥ͑ǣŕ̲ҡիľҡ͑ӥիüۡ
Nachiüۡãnegümaã Porachiréne. Erü i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ori ۳իǣӥ̲%фӥ͑ǣŕ̲
wüxitama i ngoragu cuxca۳x ínangu i meruüۡgümaã taxegüxüۡ фӥǣӕ̲ɥ%͑ľǣӕ
ËӕфӥЙΎիËӕٚ, ñanagürügü tá. 11ॸRü ͑ӥǣӥ̲ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳իŕŕիüۡchigüxüۡ, rü
guxüۡma i ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i yaxüۡwa tátama nüxüۡ narüdaunü ya
taxetanüxüۡ, rü tá poraãcü norü ֆɗ̲ɥ%͑ľ, erü nüxüۡ namuüۡŕɗ͑ǣŕ̲
ngechaüۡmaã naxca۳x naxauxe ya yima ЙΎիËӕɗֆɗ̲ɥ%͑ľիüۡ üpetüxüۡ. Rü tá
ɥ%͑ľ. Erü marü taxúetáma naxca۳x nüxü‫ۡڟ‬ poraãcü norü ngechaüۡmaã naxauxe.
ҡҡիľɗ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü i ngŕm ‫ ڟ‬a 16ॸRü ñanagürügü tá:
ۡ 12
nangegüxü. ॸRü marü taxúetáma “Nangechaüۡtümüüۡ ֆֆɗ̲ɥ%͑ľֆ
naxca۳x nüxüۡ‫ ڟ‬tataxe i norü uiru, rü norü taxüۡne. Erü noxri rü ñoma wüxi i nge i
Āɥŕфӕ̲ӥ, фӥ͑Ύфӥ͑ӕҡǣӥɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ, ̲ľիŕËȍɗիüۡ i naxchiru i dauxracharaxüۡ
фӥ͑իЙӥǣӥɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ i rü dauxcharaxüۡmaã ãxchirucü i
dauxracharaxüۡ rü idauxcharaüۡ i ngŕm
‫ ڟ‬a ӕɗфӕ̲%фӥ͑ӕҡǣӥֆ̲ľիŕËȍɗËӥ̲%
nangegüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta nga۳ի%ŕիËӥфüüۡ ͑ɗիɥ. 17ॸNatürü ngürüãchi
taxúetáma naxca۳x nüxüۡ‫ ڟ‬tataxe i nagu۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ɥ%͑ľ%фӥ
nagúxüۡraüۡxüۡ ɗ͑Ύфӥ͑ɥիËȍɗЙ͑ӥǣӥɗ meruüۡǣӥٚ, ñanagürügü tá. Rü guxüۡne
yixixüۡ, фӥ͑Ύфӥ͑ǣŕ̲իüۡgü i ya wapurugüarü ãŕ۳xgacügü, rü guxüۡma
marfílnaxca۳x rü mürapewa i i norü duüۡxüۡgü ya yima wapuruwa
̲ľիŕËȍɗիüۡnaxca۳x rü cobrenaxca۳x rü puracüexüۡ, rü guxüۡma i duüۡxüۡgü ya
ƿerunaxca۳x rü nutanaxca۳x i ngŕm ‫ ڟ‬a ֆɗ̲ՓЙӕфӕǣӕɥիüۡ, rü guxüۡma i
nangegüxüۡ. 13ॸRü taxúetáma naxca۳x taxetanüxüۡǣӥɗՓЙӕфӕǣӕֆфӥիɥɥüۡxüۡ, rü
nüxü‫ ۡڟ‬tataxe i norü canela rü togü i norü yaxüۡwa tátama nayachaxgütanüãchi, rü
üexüۡwemüxüۡgü i yixixüۡ, rü pumarate۳xe ngŕm‫ ڟ‬a tá nüxüۡ narüdaunü. 18ॸRü
i guruüۡ ɗիɥիüۡ, rü togü i pumaragü i ͑ǣŕիǣӕ̲͑ӥիüۡ nadaugügu i norü
yixixüۡ, rü binugü rü chixüۡgü, rü arina i caxixüۡ ֆֆɗ̲ӥիӥֆֆɗ̲ɥ%͑ľ̲͑%
̲ľիŕËȍɗիüۡ, rü trigu i ngŕm ‫ ڟ‬a nangegüxüۡ. ixaxüۡne, rü tagaãcü tá ñanagürügü:
ۡ ‫ڟ‬
Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüü ta ngŕma nanagagü i ٘ͮҡիӕ̲ֆ͑ɥֆɥ%͑ľֆĀɥ%͑ľ
wocagü, rü carnerugü, rü cowarugü, rü ya taxüۡnerüüۡ ɗիɥիüۡ͑ľٚ, ñanagürügü.
autugü i cowaru itúchigüxüۡ, rü duüۡxüۡgü 19ॸRü norü ngechaüۡmaã nügüétügu tá
i puracüruüۡgü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥՓΎΎ waixüۡmü nagünagügü, rü tá poraãcü

duüۡիŕǣӥфӥ͑ǣŕm ‫ ڟ‬a tüxüۡ nagagü na naxauxe, rü tagaãcü ñanagürügü tá:
tümamaã nataxegüxüۡca۳x. 14ॸѠӥ͑ǣŕ̲ “Nangechaüۡtümüüۡ ֆֆɗ̲ɥ%͑ľֆ
taxetanüxüۡ, rü ñanagürügü tá nüxüۡ ya taxüۡne. Rü noxri rü norü yemaxüۡgümaã
ֆɗ̲ɥ%͑ľ: ͑ӥǣӥ͑ɗ̲ӕ%фӥĀɥŕфӕã۳իŕŕǣӥǣǣӕիüۡne
٘æӕՓфӥ̲фӥ͑ҡիӕ̲ɗ͑ǣŕ̲ ga wapurugüarü yoragü. Natürü i
ori ۳x i curü duüۡxüۡǣӥфӥ̲ľɗիɥիüۡ. Rü ñu۳xma rü ngürüãchi wüxi i
ngoragutama rü inayarüxo i guxüۡma i duüۡxüۡǣӥ͑ɗիɥǣnaćaixüۡ rü

͑ǣŕ̲. 20ॸNatürü ñu۳xma na napoxcuxüۡ ɗ͑¡իŕŕǣӥիüۡ ga nagü ga Tupanaãrü
ֆֆɗ̲ɥ%͑ľ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗЙľҡ%ŕǣӥɗ orearü uruüۡgü rü yema duüۡxüۡgü ga
Йľ̲ɗĀիӡǣӕիüۡ i naãnewa ҽӕЙ͑%фӥɗիɥǣӥիüۡ rü guxüۡma ga
͑ǣŕի̲ǣӥľ, rü pema i Tupana pexüۡ duüۡxüۡgü ga ñoma ga naãnegu
imugüe, rü pema i Tupanaãrü orexüۡ Tupanaarü oregagu naćaixüۡ.
1ॸRü yemawena nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥ
ixugüe, rü guxãma i pema i Tupanaãrü
duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥľ. Erü ñu۳xma na
napoxcuxüۡ ֆֆɗ̲ɥ%͑ľ, фӥ͑ǣŕ̲%Ëӥ
19 ga muxüۡma ga duüۡxüۡgüga ga
Āիӡǣӕիüۡ ga naãnewa tagaãcü ñagüxüۡ:
Tupana pexüۡ naxütanü naxca۳x ga yema ٘‫ͮؽ‬ǣɥի%ҽӕЙ͑իüۡ ticua۳xüüۡgü! Erü
chixexüۡ ga pemaã naxügüxüۡ ga guma ͑ӥ̲͑ɗիɥɗҡӥիüۡ ̲͑իŕիŕŕիüۡ. Rü
ɥ%͑ľËüۡ۳ãի۳ ٚ, ñanagürügü. 21ॸRü ñu۳իӡËȍɗ ͑ӥ̲ֆҡΔфӥҽӕЙ͑͑ɗիɥɗǣӕիüۡãrü
wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ga ֆľիľф̲͑ľիŕËȍɗիüۡ rü naporaxüchixüۡ.
ĀիӡËüۡ۳ãx۳ rü nanangenagü ga wüxi ga 2ॸRü nüma rü aixcüma meãma
nuta ga taxüchicü ga ñoma ҧacüarü nanangugü i guxüۡma i duüۡxüۡgüarü
caruüۡrüüۡ ɗիɥËӥ. Rü yema orearü ngeruüۡ maxüۡ, rü aixcüma tá nanapoxcue i
rü taxtü ga taxüۡgu nanaña ga guma ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ügüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x
nuta ga taxüchicü, rü ñanagürü: ̲фӥ͑͑ЙΎիËӕֆֆɗ̲ɥ%͑ľֆ
٘ͮǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡнӕɗիɥ͑ taxüۡne ya chixene ya norü chixexüۡmaã
icuyarüxoxüۡ Ьʘ%͑ľֆҡիüۡne ya nachixexŕŕn ‫ ڟ‬e i guxüۡma i ñoma i
Babiróniã na tagutáma texé wena cuxüۡ naãnecü۳ãx۳ i duüۡxüۡgü. Rü ñu۳xma i nüma
ۡ
nadauxüۡ. 22ॸRü tagutáma wena curü ya Tupana rü norü duüۡxüۡgü ga guma
cayewa texé nüxüۡ ҡիɥ͑ӥɗЙիľҡфӕüۡgü ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ ćaixüۡxüۡ ͑իӥҡ͑ӥٚ,
i arpagü rü quenagü rü cornetagü. Rü ñanagürügü. 3ॸRü ñu۳իӡËȍɗՓľ͑ի%фӥ
͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta cuwa nataxutáma i ñanagürügü:
puracütanüxüۡgü i ҧacüwa puracüexüۡ, rü ٘‫ͮؽ‬ǣɥի%ҽӕЙ͑իüۡ ticua۳xüüۡgü! Erü
tagutáma texé nüxüۡ ҡիɥ͑ӥ͑ËӕՓ yima üxüarü caxixüۡ ֆֆɗ̲ɥ%͑ľ
ínapuracüexüۡ i chawüarü caruüۡgü. 23ॸRü namaã ixaxüۡne, rü tagutáma
marü tagutáma texé nüxüۡ tadau i cuwa i ɗ͑ֆфӥիΎٚ, ñanagürügü. 4ॸRü yema 24
omü. Rü marü tagutáma texé nüxüۡ ga ãŕ۳xgacügü rü yema ãgümücü ga
ҡիɥ͑ӥɗ͑ǣɥǣӥËȍɗǣфӥЙľҡǣӥфӥ ĀիӡËüۡ۳ãի۳ ǣ̲իŕիüۡ rü yexma
cuxcuane. Ѡӥ͑ǣŕ̲%ËӥҡËӕ̲% nanangücuchitanü, rü Tupana ya yema
nangupetü woo ga noxri rü yema tochicaxüۡwa rütocüxüۡ nicua۳xüüۡgü. Rü
taxetanüxüۡ ga cuwa taxegüxüۡ rü ñanagürügü:
guxüۡma ga togü ga taxetanüxüۡãrü ٘Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ. ‫ؽ‬Ѡӥ͑ǣɥի%͑ӥիüۡ
ֆľիľф͑ɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕmaca۳x tá poraãcü ticua۳xüüۡgü ya tórü Cori!͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ.
cupoxcu nagagu ga yema chixexüۡ ga 5ॸRü ñu۳իӡËȍɗֆľ̲ҡΎËȍɗËիüۡxüۡtawa
̲͑%Ëӕ͑ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡ ga guxüۡma ga ɗ͑͑իӡǣՓӥիɗǣ͑ǣǣ͖իüۡ:

togü ga nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳ ga duüۡxüۡǣӥٚ, ̲٘ͮľ͑ɗիɥɗҡΔфӥҽӕЙ͑իüۡ
ñanagürü. 24ॸ֤ľфӥǣӕ̲ɥ%͑ľËüۡ۳ãx۳ ga picua۳xüüۡgü i guxãma i pemax Pa
Buxüۡgü rü Pa Yaxüۡgüx i norü duüۡxüۡgü ٘‫ؽ‬ҽ%իӢɗ͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡ! Erü choma rü

͑Йɗիɥǣӥիüۡ rü nüxüۡ na pemuüۡŕիüۡٚ, ta Tupanaãrü duüۡxüۡ Ëȍɗիɥ,
ñaxüۡ. ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ɗËӕ̲фӥËӕľ͑ľŕǣӥɗ
ͮǣľËȍӕËȍӕфӥΎфľɗɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ
Tupana Nane ga pecaduarü ütanüca۳x
ɗիΥǣӥľËȍիüۡrüüۡ ҡËȍɗիɥ. Ѡӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ
ֆӕËӥфӥ͑ǣɥǣӥфӥЙľҡËȍɗǣ
Tupanaxüۡ quicua۳xüüۡٚ, ñanagürü. Erü
6ॸRüñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣҧacü ga ͑ǣŕ̲ΎфľɗͮǣľËȍӕËȍӕËȍɗǣɗիɥիüۡ, rü
͖Ύ̲̲ӕիӡËȍɗիüۡ ga duüۡxüۡgü ֆľ̲ҡ̲Ύфľ͑ɗիɥǣҽӕЙ͑%фӥΎфľфӥ
idexagüxüۡrüüۡ ɗիɥիüۡ ga ñoma taxüۡ i uruüۡgü nüxüۡ ixugüexüۡ ga yexguma
cotüna i chuxchuxüۡrüüۡ ɗիɥիüۡ ga ñoma ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ nawa ideaxgu.
poraãcü yaduruanexüۡrüüۡ ɗիɥիüۡ ga ñaxüۡ:
Guma Tupana Nane ga cowaru ga
٘‫ͮؽ‬ǣɥի%ҽӕЙ͑իüۡ ticua۳xüüۡgü! Erü
cómüxüۡŕt‫ ڟ‬ügu tonagücüchiga
nüma ya tórü Cori ya Tupana ya
guxüۡãrü yexera poracü, rü marü 11ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ chadau ga
ningucuchi na guxüۡmaã inacuáxüۡ. 7ॸ¡Rü Āիӡǣӕիüۡ ga naãne na yawãxnaxüۡ. Rü
͑ǣɥի%ҡҡ%ŕǣӥфӥǣӕիüۡ ɗҡΔфӥҡ%ŕ̲% yéma nango۳x ga wüxi ga cowaru ga
nüxüۡ ticua۳xüüۡgü! Erü marü nawa nangu cómüxüۡ. Rü guma naŕt‫ ڟ‬üwa rütocü rü
͑ɗֆ͑ǣɥիüۡ ya yima Tupana Nane ga ʊիɗիËӥ̲ËӥфӥkɗիËӥ̲֤͑ǣӕիŕŕËӥ
pecaduarü ütanüca۳x yucü. Ѡӥ͑ǣŕ̲ ͑ɗիɥɗ͑ŕg‫ ڟ‬a. Rü nüma rü aixcüma
norü duüۡxüۡgü i ñoma nama۳xrüüۡ ɗիɥǣӥիüۡ guxüۡma i duüۡxüۡgüarü maxüۡxüۡ nacua۳x,
фӥ̲фӥ͑ӥǣӥɞ͑ɗ̲ľիŕŕǣӥ. 8ॸRü yima rü aixcüma tá guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ
ҽӕЙ͑ͮ͑ľфӥ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ‫ڟ‬ ügüxüۡmaã nügü nadai rü tá
ֆիΥǣӥիüۡxüۡ ̲͑ӕ̲͑ľիŕËȍɗիüۡ rü nanapoxcue. 12ॸѠӥ͑իŕҡӥǣӥ, rü ñoma
cómüxüۡ rü iya ۳ uracüüxüۡ i naxchirumaã üxüemarüüۡ niya ۳ uracüü. Ѡӥ͑ŕфӕՓфӥ
na yaxãxchiruxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑իËȍɗфӕɗ namu ga norü nga۳xcueruüۡgü. Rü
̲ľիŕËȍɗիüۡ фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ͑ǣŕ̲ nacatügu naxümatü ga wüxi ga naŕg‫ ڟ‬a
duüۡxüۡgüarü maxüۡ i mexüۡËȍɗǣٚ, ǣ͑ӥիɥËҡ̲͑ӥիüۡ nacuáxüۡ. 13ॸRü
ñanagürügü. 9ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣҽӕЙ͑%фӥ wüxi ga naxchiru ga máxüۡ ga nagüwa
orearü ngeruüۡ, rü ñanagürü choxüۡ: táexüۡ ͑ɗիɥǣ͑իËȍɗфӕ. Rü naŕg‫ ڟ‬a rü
“Chanaxwa۳xe i cunaxümatü i ñaã ore ҽӕЙ͑%фӥϘфľ͑ɗիɥ. 14ॸѠӥ͑Փľ͑фӥիɥ
i cumaã tá nüxüۡ chixuxüۡ: َҽҡ%ŕǣӥֆ ga guxüۡma ga norü churaragü ga
ֆɞիľ̲ҡӥի͑͑իӕիľɗ͑Ύфӥ͑ǣɥǣӥфӥ ĀիӡËüۡ۳ãx۳ . Rü nümagü rü naxchiru ga
petawa ya yima Tupana Nane ga ɗ̲ľիŕËȍɗիüۡ rü cómüxüۡmaã nixãxchiru.
pecaduarü ütanüca۳իֆӕËӥٔॸٚ, ñanagürü. Rü cowarugü ga icómüxüۡŕҡ‫ ڟ‬ӥǣӕ͑իɥ.
Rü ñu۳իӡËȍɗ͖͑ǣӥфӥҡ: 15ॸRü naã۳xwa nayexma ga wüxi ga tara
٘ͮǣŕ̲ΎфľɗËӕ̲%͑ӥիüۡ chixuxüۡ, rü ga te۳xechixüۡ na yemamaã

ҽӕЙ͑%фӥΎфľիӥËȍɗҡ̲͑ɗիɥٚ, ñanagürü. ͑Йɞľիŕŕ%իüۡca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
10ॸRü choma rü yema orearü ngeruüp ۡ e۳xegu duüۡxüۡgü i tama nüxüۡ‫ ڟ‬ֆիΥǣӥիüۡ. Rü tá
chacaxãp‫ ڟ‬ü۳xü na nüxüۡ chicua۳xüüۡxücۡ a۳x. nüma nanaxwa۳xexüۡ%Ëӥ̲͑ǣŕ̲
Natürü ga nüma rü ñanagürü choxüۡ: duüۡxüۡgümaã inacua۳x. Rü nüma rü tá
ЙΎф%Ëӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i tama ͑ɗիɥǣ͑ՓΎ̲ӥիŕŕ%իüۡ ga yema

ֆիΥǣӥիüۡxüۡ ͑ЙΎիËӕ̲͑%ɗ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡgü ga nüxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ ga
poxcu ya Tupana ya Guxüۡxüۡ naxchicüna۳ի%ǣֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga
ѠӥЙΎф̲ŕËӥ͑Ύфӥ͑ӕ̲%̲ľիŕŕիüۡ. Rü n۳g۳oxo rü nügü ixãgüxüۡ na yema
ñoma ubagü i norü maɥ ۳xruüۡwa n۳g۳oxoégamaã na yaxüégagüxüۡ. Rü
ima۳ɥ ۳xtüüۡxüۡrüüۡ ҡ͑ɗիɥ͑͑ЙΎիËӕľ%իüۡ. ֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga n۳g۳oxo rü yema to ga
16ॸRü naxchirugu rü naperemagu n۳g۳oxo ga orearü uruüۡ͑ľҡɗիɥիüۡ, rü
naxümatü ga wüxi ga naŕg‫ ڟ‬a ga ñaxüۡ: Փӥիɗǣӕ̲իŕիüۡma nawa nawoüۡ ya
“Guxüۡma i nachiüۡãnegüarü yima naxtaa ya üxümaã iya ۳ urachiüne
ãŕ۳xgacügüarü Ãŕ۳xgacü, rü guxüۡma i ya azufremaã ixaxüۡne. 21ॸRü yema tara
ËΎфɗǣӥфӥæΎфɗɗիɥËӥٚ, ñaxüۡ. 17-18ॸRü ga te۳xechixüۡ ga guma cowaruétüwa
ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ chadau ga wüxi ga rütocüa۳xwa yexmaxüۡmaã nanadai ga
Tupanaãrü orearü ngeruüۡ ǣĀիӡËüۡ۳ãx۳ yema n۳g۳oxogüarü ngüۡիŕŕфӕüۡgü ga
ga üa۳xcügu chixüۡ. Rü nüma rü tagaãcü ãŕ۳xgacügü rü norü churaragü. Rü
ñanagürü nüxüۡ ga guxüۡma ga guxüۡma ga ngurucugü, rü
ngurucugü ga yexma ixexexüۡtanüxüۡ: yemamachimaã nangãxcharaüۡgü.
٘‫ͮؽ‬ӕ%Йľիɥфӥpengutaque۳xegü naxca۳x
Chataná rü 1,000 ga taunecü nina۳ɥ ۳x
ɗΥ͑ɗҡիüۡ i Tupana pexca۳ի̲ľիŕŕիüۡ
͑Йľ͑͑ǣΦիüۡca۳x i nachiüۡãnegüarü yemawena nüxüۡ chadau ga
20
1ॸRü
ãŕ۳xgacügümachi, rü churaragüarü wüxi ga Tupanaãrü orearü

ãŕ۳xgacügümachi, rü yatügü i ngeruüۡ ǣĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa
poraxüchixüۡmachi, rü cowarugümachi, ɞфӥիɥիüۡ. Rü naxme۳xwa nayexma ga
фӥ͑ǣŕ̲ËΎՓфӕŃҡӥǣӕɥիüۡ i yema ãxmaxüۡ i taxuguma iyacuáxüۡãrü
duüۡxüۡgümachi, фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i chawi rü ñu۳իӡËȍɗՓӥիɗǣËĀľ͑. 2ॸRü
coriã۳xgüxü̲ۡËȍɗфӥ͑ǣŕ̲͑ǣľфӥ yema Tupanaãrü orearü ngeruüۡ rü
coriã۳xgüxü̲ۡËȍɗфӥ͑ǣŕ̲ ֆľ̲ĀфǣΦӡիüۡ niyaxu. Rü yematama
buxüۡǣӥ̲Ëȍɗфӥ͑ǣŕ̲ֆիüۡgümachi!ٚ ĀфǣΦӡ͑ɗիɥǣֆľ̲͑ӕիËӥ̲üۡxüۡ ga
ñanagürü. 19ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ chadau ãxtape ga n۳g۳ΎիΎǣæȍҡ͑ɗիɥիüۡ. Rü
ǣֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga n۳g۳oxo rü guxüۡma yema orearü ngeruüۡ rü 1,000 ga
ga nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügü ga norü taunecügüca۳x nayana۳ɥ ۳x. 3ॸRü yema
churaragümaã yéma ngutaque۳xegüxüۡ orearü ngeruüۡ rü yema ãxmaxüۡ i
na nügü naćaixüۡca۳x namaã ya yima taxuguma iyacuáxüۡgu nayata۳xcuchi. Rü
ËΎՓфӕŃҡӥǣӕɥիӡËӥфӥ͑ΎфӥËȍӕффǣӥ. ñu۳իӡËȍɗֆľի̲̲ľ%̲͑͑Փ%իҡüۡ na
20ॸѠӥֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga n۳goxo rü nüma ga Chataná rü marü taguma
۳
niyaxu. Rü wüxigu namaã niyaxu ga wenaxãrü duüۡxüۡgüxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡca۳x
yema to ga n۳g۳oxo ga orearü uruüۡneta ñu۳xmatáta 1,000ֆҡӕ͑ľËӥ͑ǣŕի̲
ɗիɥիüۡ ǣֆľ̲͑ӥիɥфüۡxüۡ ga yangeã. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥ
n۳g۳oxope۳xewa naxüxüۡ ga cua۳xruüۡgü ga ֆ͑ǣӕիŕŕ%ǣӕֆֆɗ̲1,000 ya taunecü,
duüۡxüۡgü tama nüxüۡ cuáxüۡ na rü tá paxaxãchi nayange۳x. 4ॸRü ñu۳իӡËȍɗ
naxügüãxüۡ. Rü yema cua۳xruüۡgümaã nüxüۡ chadau ga ñuxre ga tochicaxüۡgü.
Rü yema tochicaxüۡwa tarütogü ga churaragü rü tá ñoma i naãneãrü tagu

guxema Tupanaxüۡtawa nayauxgüxe ga ninguuchi. Rü tá Tupanaãrü duüۡxüۡgüxüۡ
pora na duüۡxüۡgüxüۡ ticagüxüۡca۳x. Rü фӥֆɗ̲ɥ%͑ľֆҽӕЙ͑͑ӥիüۡ
yexgumarüüۡ ta nüxüۡ ËȍĀӕǣ͑%ŕǣӥ ngechaxüۡne ya Yerucharéüۡxüۡ
ga yema duüۡxüۡgü ga Ngechuchuarü ínachoeguãchi. Natürü Tupana rü
orexüۡ na yaxugüxüۡca۳x nadaüۡnaãgüxüۡ. ĀիӡՓҡ͑͑ֆɗիŕŕֆӥիӥ, rü
Ѡӥֆľ̲͑ɗիɥǣĀӕüۡxüۡgü ga meãma yimamaã tá nixae i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
nüxüۡ ixugüxüۡ ga Tupanaãrü ore rü tama norü uwanügü. 10ॸѠӥ͑ǣŕ̲n۳g۳oxo i
yema n۳g۳oxoxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ rü bai ga ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgüxüۡ ՓΎ̲ӥիŕŕիüۡ, rü
yema n۳g۳oxochicüna۳xãxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ, nawa tá natáe ya yima naxtaa ya
rü tama nügü ixãgüxüۡ na nacatüwa rü üxümaã iya ۳ urachiüne ya azufremaã
e۳xna naxme۳xwa yema n۳g۳oxoégamaã ۡ
ixaxüne. Ѡӥֆɗ̲͑ɗիɥֆ͑իҡǣ
yaxãŕg‫ ڟ‬axüۡ. Rü nüxüۡ chadau ga wena na marü nawa nawoüۡne ga yema
̲͑իŕիüۡ, rü 1,000 ga taunecü ͑ӥիɥфüۡxüۡ ga n۳g۳oxo rü yema to ga
Cristumaã wüxigu ãŕ۳իǣËӥ͑ɗիɥǣӥ. 5ॸRü n۳g۳oxo ga orearü uruüۡ͑ľҡɗիɥիüۡ. Rü
ֆľ̲ǣӥ͑ɗիɥǣ͑ӥիɥф̲ɞфӥĀǣӥիüۡ. ֆɗ̲͑իҡՓҡ͑ɗիɥɗǣӕիüۡgutáma
Natürü ga yema togü ga yuexüۡ rü ngunecü rü chütacü ngúxüۡ yangegüxüۡ.
ҡ%ӡҡ̲̲͑իŕ͖u۳xmatáta yima 1,000
ͮǣŕ̲ҡիüۡ i tochicaxüۡ i cómüxüۡwa
ya taunecüguwena. 6ॸѠӥҡҡ%ŕǣӥֆ
rütocüpe۳xewa nangugü i duüۡxüۡgü
yíxema tüxira írüdagüxe erü Tupanaãrü
duüۡxüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. Ѡӥ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ 11ॸRü ñu۳իӡËȍɗ͑ӥիüۡ chadau ga wüxi ga
ЙΎիËӕфӥ̲фӥҡ%ӡҡ̲ҡӥmaca۳ի͑ɗիɥ. taxü ga tochicaxüۡ ga cómüxüۡ, rü nüxüۡ
ۡ
Rü tá Tupanaãrü rü Cristuarü chadau ga guma nawa rütocü. Rü
ngüۡիŕŕфӕüۡǣӥҡɗիɥǣӥ. Rü 1,000 ya gumachaxwa nibuxmü ga ñoma ga
taunecü tá Cristumaã ãŕ۳իǣËӥǣӥҡɗիɥǣӥ. naãne rü guxü̲ۡǣĀիӡՓ͑ӥիüۡ
idauxüۡ, rü inayarütauxe. 12ॸRü nüxüۡ
N۳ go
۳ xo i Chataná rü marü nagu chadau ga yema yuexüۡ ga yaexüۡ rü
nayarüchixe
buexüۡ ga Tupanape۳xegu chigüxüۡ. Rü
7ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲̲фӥ͑͑ǣӕЙľҡӥǣӕֆ ningena ga poperagü. Rü yexgumarüüۡ
yima 1,000 ya taunecü, rü Chataná rü ta ningena ga yema Tupanaãrü popera i
tá ninge۳իɗ͑ǣŕ̲ɞ͑ЙΎիËӕիüۡwa. 8ॸRü nagu yawügüxüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i
͑ӥ̲ɗæȍҡ͑фӥҡɞ͑իӡիӡ͑ nüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իüۡ i maxüۡ i taguma
ֆՓΎ̲ӥիŕŕ%իüۡca۳x i guxüۡma i ñoma i gúxüۡ. Rü yema yuexüۡ rü yexgumarüüۡ ga
naãnecüۡ۳ãx۳ i duüۡxüۡgü rü Goga rü ͖ӕի%Ëӥ̲͑͑իŕիüۡ ga wüxichigü rü
ͅǣΎǣ͑͑ǣŕ̲ǣӥիüۡ yexgumarüüۡ ga ñuxãcü na yema
nangutaque۳իľիŕŕիüۡca۳x na Tupanaãrü poperawa inaxümatüxüۡrüüۡãcüma
duüۡxüۡgümaã nügü naćaixüۡca۳x. Rü Tupana namaã nüxüۡ nixu na ngextá tá
͑ǣŕ̲æȍҡ͑%фӥËȍӕффǣӥ, rü ñoma ͑իɥիüۡ. 13ॸRü yema yuexüۡ ga taxtü ga
taxtü i taxüۡãrü naxnecüchicute۳xerüüۡ tá taxüۡwa yexmagüxüۡ rü wenaxãrü
̲͑ӕիӡËȍɗ. 9ॸѠӥ͑ǣŕ̲%Ëӥɗæȍҡ͑%фӥ ínarüdagü. Rü yema yuexüۡ ga tauquewa
yexmagüxüۡ rü wenaxãrü ínarüdagü. Rü Rü nüma ya Tupana rü natanüwa tá

yemaãcü ínarüdagü ga guxüۡma ga ͑͑ǣŕի̲ŕËȍ, na guxüۡguma norü
duüۡxüۡgü ga yuexüۡ. Rü guxüۡma ga yema ҽӕЙ͑ֆɗɥիüۡca۳x. 4ॸRü nüma tá ínanapi i
yuexüۡ rü Tupana nüxna nicachigü rü naxgüüۡŕҡӥɗǣӕիü̲ۡɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü.
yexgumarüüۡ ǣ͖ӕի%Ëӥ̲͑͑իŕիüۡ ga Ѡӥ̲фӥҡ%ӡҡ̲ҡľիŃҡֆӕ, rü texé
wüxichigü rü namaã nüxüۡ nixu na tümaãrü ngechaüۡmaã taxaxu, rü texé
͑ǣľիҡҡ͑իɥիüۡ. 14ॸRü yemawena rü ngúxüۡ tingegü. Erü guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲
guma naxtaa ga üxümaã ngúxüۡ фӥ̲фӥɗ͑ֆфӥիΎٚ, ñanagürü.
۳ urachiünewa nawoüۡ ga yu guxüۡma
iya 5ॸRü guma yema tochicaxüۡwa rütocü rü
ga norü poramaã. Rü guma naxtaa ga ñanagürü:

üxümaã iya ۳ urachiüne, фӥ͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗ “Dücax, choma rü
poxcu i taguma iyacuáxüۡ i tümaca۳x chanangexwacaxüۡիŕŕɗǣӕիüۡma i ҧacü i
ɗիɥիüۡ ya yíxema tama Tupanaãrü ͑ǣŕի̲իüۡٚ, ñanagürü. Rü ñu۳իӡËȍɗ
duüۡxüۡǣӥɗիɥǣӥիľ. 15ॸRü guma naxtaa ga ñanagürü ta:
üxümaã iya ۳ urachiünewa tawoüۡ ga “¡Naxümatü i ñaã ore! Erü ñaã ore rü
ǣӕիľ̲ɗ͑ǣľŃǣիľ͑Փɗ͑ǣŕ̲ ɗիËӥ̲͑ɗիɥ, фӥ͖%͑ɗիɥɗΎфľɗ̲ľիüۡ
Tupanaãrü popera i nagu tiwügüxüۡ ya ͑ֆիΥիüۡٚ, ñanagürü. 6ॸRü yemawena
yíxema tüxü‫͑͑ ۡڟ‬ǣŕի̲իŕɗ̲իüۡ i rü ñanagürü choxüۡ:
taguma gúxüۡ. “Ñu۳xma rü marü ningu i guxüۡma. Rü
ËȍΎՓ͑ɗիɥǣɗ͑իӥǣӥիüۡ ga guxüۡma, rü
Ngexwacaxüۡxüۡ i ñoma i naãne rü guxüۡma
nataxuma i ҧacü i chorü yexera
ɗĀիӡՓ͑ǣŕի̲իüۡ
͑ǣŕի̲ŕËȍիüۡ. Rü yíxema iҧawaxe, rü
yemawena nüxüۡ chadau choma rü tá nangetanüãcüma tüxüۡ
21
1ॸRü
na nayexwacaxüۡxüۡ ga ñoma ga Ëȍիիŕŕ̲фľ͑Փɗ͑ǣŕ̲Āľիɗ

naãne rü guxüۡma ga ҧËӥǣĀիӡՓ ̲իŕŕфӕüۡ. 7ॸRü yíxema nüxüۡ
yexmagüxüۡ. ֤ľфӥֆľ̲͑ӥիɥф фӥЙΎф̲ŕǣӥիľɗËȍɗիľիüۡ, rü tá
yexmagüxüۡ rü marü nangupetü, rü tanayauxgü i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲̲ľիüۡgü i
yema taxüۡ ga taxtü rü marü nataxuma. nüxüۡ chixuxüۡ. Rü choma rü tá tümaãrü
2ॸRü nüxüۡ ËȍĀӕǣǣӕ̲ɥ%͑ľǣ ҽӕЙ͑Ëȍɗիɥ, rü tüma i chauxacügü.
mexüۡne ga Yerucharéüۡ ga yexwacaxüۡne 8ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲̲ӕüۡŕիüۡ i nüxüۡ rüxoexüۡ
ǣĀիӡǣӕիüۡ ga naãnewa ͑ËȍΎՓľ͑իɥիü, rü nawa tá nawoüۡ ya
ۡ
TupanaxüۡҡՓɞфӥիɥիüۡne ga guxüۡwama yima naxtaa ya üxümaã iya ۳ urachiüne
̲ľիŕËȍɗ͑ľ͖Ύ̲ՓӥիɗɗЙËӥɗ ya azufremaã ixaxüۡne. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ
͑ǣŕիǣӕ̲ɗֆ͑ǣɥիǣӕфӥ͑ǣɥteca۳ի͑ǣɥǣӥ ҡɗ͑ǣŕ̲ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲
mexŕŕ۳xcürüüۡ ɗիɥիüۡne. 3ॸRü nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥ chixexüۡ ügüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲̲ŕҡǣӥիüۡ, rü
ga wüxi ga naga ga yema tochicaxüۡwa ͑ǣŕ̲͑ɥɗ͑ǣľ̲%ɗЙľիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲
ɗ͑իӡիüۡ ga tagaãcü ñaxüۡ: iyuüxüۡ фӥ͑ǣΦxwa۳xegüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲
“Tupana rü duüۡxüۡgütanüwa namaxüۡ i tupananetachicüna۳xãxüۡ icua۳xüüۡgüxüۡ,
ñu۳xmax. Ѡӥ͑ҡ͑ӥՓҡ̲͑իŕËȍ. фӥ͑ǣŕ̲idorata۳ax۳ güxüۡ, rü nawa tá
Rü nümagü rü norü duüۡxüۡǣӥҡ͑ɗիɥǣӥ. nawoüۡ ya yima naxtaa ya üxümaã
۳ urachiüne ya azufremaã ixaxüۡne. Rü

iya nayexma, rü yema to ga tomaŕ۳xpü۳x rü
͑ǣŕ̲͑ɗիɥɗЙΎիËӕɗҡǣӕ̲ɗֆËӕիüۡ i norü tügünecüwawa nayexma, rü yema
nüxüۡ ínan۳g۳ӕիŕŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲ҡ̲ to ga tomaŕ۳xpü۳x rü naweama nayexma.
ֆիΥǣӥ%Ëӥ̲ֆӕľիüۡٚ, ñanagürü. 14ॸѠӥǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥЙΎիľǣӕիüۡ, rü 12 ga
nuta ga taxüchicüétüwa inaxügü. Rü

Yexwacaxüۡne ga Yerucharéüۡchiga
wüxichigü ga guma nutagüwa
9ॸRü yema 7 ga orearü ngeruüۡgü ga nango۳xéga ga wüxichigü ga norü
‫ڟ‬
nüxüۡ yexmagüxüۡ ga 7 ga tazagü ga ngúexüۡgü ga guma Tupana Nane ga
yema 7 ga poxcuruüۡmaã ixããcuxüۡ, rü pecaduarü ütanüca۳x yucü. 15ॸRü yema
yematanüwa rü wüxi ga orearü ngeruüۡ orearü ngeruüۡ ga chomaã idexaxüۡ, rü
rü chauxca۳ի͑ɗիӡ, rü ñanagürü choxüۡ: nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga wüxi ga norü
٘‫ͮؽ‬ӕ%͑իӡ! Rü tá cuxüۡ nüxüۡ ngugüxüۡ ga uirumena۳xãnaxca۳x na
ËȍĀӕիŕŕɗ͑ǣŕ̲ֆիΥǣӥիüۡ i ñoma yemamaã nangugüãxüۡca۳իǣǣӕ̲ɥ%͑ľ,
nama۳xrüüۡ ҡɗիɥǣӥիüۡ ya yima Tupana rü norü ɥã۳xgü, rü norü poxeguxüۡgü.
Nane ga pecaduarü ütanüca۳իֆӕËӥٚ, 16ॸѠӥǣӕ̲ɥ%͑ľфӥ͑Փӥիɗǣӕ̲фľǣ
ñanagürü. 10ॸRü yexguma yemaãcü guxüۡcüwawa. Rü norü ma۳x rü

ҽӕЙ͑%ŕɗԖӥ͑ľիüۡ choxüۡ nawüxigumare namaã ga norü
ngo۳իľҡӥիŕŕǣӕ, rü yema orearü ngeruüۡ tatachinü. Rü yema orearü ngeruüۡ rü
rü wüxi ga ma۳իЙӦ͑ľǣҡիüۡnewa choxüۡ yema uirumena۳xãmaã nanangugü ga
naga. Rü choxüۡ nüxüۡ ͑Āӕիŕŕǣǣӕ̲ ǣӕ̲ɥ%͑ľ. Rü 2,200˔ɗ́Δ̲ľҡфӕ͑ɗիɥǣ
ɥ%͑ľֆӥӥ͑ľ͑ľǣ֤ľфӕËȍфéüۡ ga norü ma۳x. Rü yexgumarüüۡ ta 2,200
Āիӡǣӕիüۡ ga naãnewa Tupanaxüۡtawa ˔ɗ́Δ̲ľҡфӕ͑ɗիɥǣ͑ΎфӥҡҡËȍɗ͑ӥ. Rü
ɞфӥիɥիüۡne. 11ॸѠӥǣӕ̲ɥ%͑ľфӥ 2,200˔ɗ́Δ̲ľҡфӕҡ͑ɗիɥǣ͑Ύфӥ
Tupanaãrü ya ۳ uracüüxüۡmaã nangóone. máchane. 17ॸRü yemawena rü inanangu
Rü yema norü ya ۳ uracüüxüۡ ǣǣӕ̲ɥ%͑ľ ga yema norü poxeguxüۡ ǣǣӕ̲ɥ%͑ľ.
фӥ͖Ύ̲Փӥիɗֆ͑ӕҡֆ̲ľիŕËȍɗËӥфüüۡ Rü 65̲ľҡфӕ͑ɗիɥǣ͑Ύфӥ̲Ëȍ͑ľ. Rü
͑ɗիɥ. Rü ñoma nuta ya yasperüüۡ ͑ɗիɥ͑ yemaãcü duüۡxüۡgüarü ngugüxüۡmaã
yachipetüxüۡ. 12ॸѠӥǣӕ̲ɥ%͑ľфӥ nanangugü. 18ॸRü yema norü poxeguxüۡ
guxüۡwama ínapoxegu. Rü nataxüchi rü ǣǣӕ̲ɥ%͑ľ, фӥ͑ӕҡǣ̲ľիŕËȍɗËӥǣ
namáchanexüۡchi ga yema norü yaspenaxca۳ի͑ɗիɥ. Rü nümatama ga
poxeguxüۡ. Rü yema norü poxeguxüۡ rü ǣӕ̲ɥ%͑ľфӥuirunaxca۳ի͑ɗիɥ. Rü ñoma
nüxü‫ ۡڟ‬nayexma ga 12 ga norü ɥã۳x. Rü woruarüüۡ niya۳ uracüü. 19ॸRü guma
wüxichigü ga yema ɥã۳xwa nayexma ga nutagü ga itacü ga norü poxeguxüۡpara
wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruüۡ. Rü ɗիɥǣӥËӥ, rü nagúxüۡraüۡcü ga nuta ga
wüxichigü ga yema ɥã۳xwa nango۳xéga ga ɗ̲ľիŕËȍɗËӥ̲%nanga۳ի%ŕ. Rü guma
wüxichigü ga yema 12 ga Acobu nane ͑ӥիɥфüۡcü ga napara rü nuta ga
ǣ֤ӕĀɞӕǣӥ͑Փ͑ľɥիüۡ. 13ॸRü yaspemaã nanga۳ի%ŕ. Rü guma norü
tomaŕ۳xpü۳x ga norü ɥã۳x rü taxre ga napara rü nuta ga saƿrumaã
nape۳xewaama nayexma, rü yema to ga nanga۳ի%ŕ. Rü guma norü tomaŕ۳xpü۳x ga
tomaŕ۳xpü۳x rü norü ҧoxwecüwawa napara rü nuta ga ágatamaã nanga۳ի%ŕ.
Rü guma norü ãgümücü ga napara rü mexüۡgü. 25ॸRü norü ɥã۳xgü rü tagutáma

nuta ga esmerádamaã nanga۳ի%ŕ. 20ॸRü narüwãxtagü erü ngŕm ‫ ڟ‬a rü guxüۡguma
guma norü wüxime۳ŕx۳ pü۳x ga napara rü nangune rü taguma nachüta. 26ॸRü
nuta ga onichemaã nanga۳ի%ŕ. Rü guma ngŕm‫ ڟ‬a tá nanana i guxüۡma i ñoma i
norü 6 ga napara rü nuta ga naãneãrü mexüۡgü. 27ॸNatürü tagutáma
cornalínamaã nanga۳ի%ŕ. Rü guma norü ͑ǣŕի̲͑իӥËӕɗҧacü i Tupanape۳xewa
7 ga napara rü nuta ga crisólitumaã chixexüۡ, rü bai ya texé ya chixexüۡ Ӧիľ
nanga۳ի%ŕ. Rü guma norü 8 ga napara rü rü e۳xna idorata۳xáxe. Rü yíxema Tupana
nuta ga berilumaã nanga۳ի%ŕ. Rü guma Nane ga pecaduarü ütanüca۳x yucüarü
norü 9 ga napara rü nuta ga topásiumaã poperawa ngo۳xégagüxexicatátama
nanga۳ի%ŕ. Rü guma norü 10 ga napara ҡɗիɥǣӥֆ͑ǣŕի̲ËȍΎËӕիľ.
22
rü nuta ga crisoprásamaã nanga۳ի%ŕ. Rü 1ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣֆľ̲Ύфľфӥ
guma norü 11 ga napara rü nuta ga ngeruüۡ rü choxüۡ nüxüۡ

ֆËȍɥҡӕ̲%nanga۳ի%ŕ. Rü guma norü ͑ĀӕիŕŕǣՓӥիɗǣ͑ҡӥǣ
12 ga napara rü nuta ga amatístamaã metacüchiüxüۡ rü ichipetüchiüxüۡ ga
nanga۳ի%ŕ. 21ॸRü yema 12 ga norü ɥã۳x ga Āľիǣ̲իŕŕфӕüۡ. Rü yema tochicaxüۡ
ǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥЙΎիľǣӕիüۡ rü perlanaxca۳x ga nawa natogüxüۡ ga Tupana rü Nane
͑ɗիɥ. Rü wüxichigü ga yema ɥã۳x rü ga pecaduarü ütanüca۳x yucü, rü nawa
Փӥիɗҡ̲ǣЙľф́͑ɗիɥ. Rü yema norü ͑ɗիɥǣ͑ľ͑Āիüۡ ga yema natü. 2ॸRü
Ëֆľǣǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥ͑ǣ%իüۡwa ǣӕ̲ɥ%͑ľ%фӥ͑ǣ%իüۡwa dapetüxüۡ ga
dapetüxüۡ, rü uiruxicanaxca۳ի͑ɗիɥ. Rü cayearü ngãxüۡgu nida ga yema natü. Rü
ñoma woruarüüۡ niya ۳ uracüü. 22ॸRü guma norü guxüۡËӕҡӥՓ͑фӥիӥǣӥǣ͑ɥǣӥǣ
ɥ%͑ľՓфӥҡիә͑ľ̲ǣ ̲իŕŕфӕüۡ. Ѡӥֆľ̲͑ɥǣӥфӥ
ngutaque۳xepataxüۡ ga ngextá Tupanaxüۡ wüxicanatama naxo ga wüxichigü ga
nawa yacua۳xüüۡgünexüۡ chadau, yerü tauemacügu rü yemaãcü 12 e۳xpü۳xcüna
nümatama ga Tupana ya poracü rü naxo ga wüxi ga taunecügu. Rü naãtügü
Nane ga pecaduarü ütanüca۳x yucü rü ǣֆľ̲͑ɥǣӥ, rü guxüۡ i nachiüۡãnecüۡ۳ãx۳
yéma nayexma na duüۡxüۡgü nüxüۡ i duüۡxüۡǣӥɗֆիΥǣӥիüۡ%фӥҡ%ŕիŕŕфӕüۡ
icua۳xüüۡgüxüۡca۳x. 23ॸѠӥֆɗ̲ɥ%͑ľфӥ ͑ɗիɥ. 3ॸRü ngŕm‫ ڟ‬a rü nataxutáma i ҧacü i
taxuca۳xma üa۳xcü rü tauemacü nüxüۡ Tupana chixexüۡ namaã naxuxuchixüۡ.
nabaxi, erü Tupanaãrü ngóonexüۡtama Ѡӥֆɗ̲ɥ%͑ľՓҡ͑͑ǣŕի̲ɗ͑Ύфӥ
͑ɗիɥɗ͑͑ǣΔΎ͑ľիŕŕիüۡ. Rü yima Tupana tochicaxüۡ ya Tupana rü Nane ga
Nane ga pecaduarü ütanüca۳իֆӕËӥ͑ɗիɥ pecaduarü ütanüca۳x yucü. Rü norü
ֆ͑ΎфӥΎ̲ӥɗիɥËӥ. 24ॸѠӥ͑ǣŕ̲ duüۡxüۡgü rü tá nüxüۡ nicua۳xüüۡgü. 4ॸRü
Tupanaãrü ngóonexüۡ ɗֆɗ̲ɥ%͑ľիüۡ ͑ǣŕ̲͑ΎфӥĀӕüۡxüۡgü rü tá
͑ǣΔΎ͑ľիŕŕիüۡ ҡ͑ɗիɥɗ͑͑ǣΔΎ͑ľիŕŕիüۡ nachiwexüchixüۡ nadaugü, rü tá
naxca۳x i guxüۡma i ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i ‫ ڟ‬a rü
naŕg‫ ڟ‬amaã nixãŕg‫ ڟ‬acatü. 5ॸRü ngŕm
duüۡxüۡgü. Rü ngŕm ‫ ڟ‬a tá nangugü i tagutáma nachüta. Ѡӥ͑ǣŕ̲͑Ύфӥ
guxüۡma i nachiüۡãnegüarü ãŕ۳xgacügü i duüۡxüۡgü, rü taxuca۳xtáma nanaxwa۳xe i
ֆիΥǣӥիüۡ rü tá Tupanana nayana i norü daparina rü e۳xna üa۳xcü na
nangóonexüۡca۳x. Erü nümatama ya tórü erü marü ningaica na yanguxüۡ ɗ͑ǣŕ̲

Cori ya Tupana rü tá nüxüۡ nabaxi. Rü ore. 11ॸͮҡӥфӥ͑ǣŕ̲Ëȍɗիľիüۡ ügüxüۡ, rü
͑ӥ̲ǣӥɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü rü chixexüۡ tá naxügüecha. Ѡӥ͑ǣŕ̲
guxüۡgutáma wüxigu Tupanamaã Tupanape۳իľՓËȍɗիфɗ̲իŕիüۡ, rü chixri
ãŕ۳իǣËӥǣӥ͑ɗիɥǣӥľËȍ. ҡ̲͑իŕŕËȍ. Natürü yíxema mexüۡ
ügüxe, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ̲͑ľիüۡ
ͅфӥ͑ɗ͑ǣɗË͑Փľ͑͑ә̲͑իӡիüۡ ya
taxügüechaxüۡ. Rü yíxema
Ngechuchu ya Cristu
Tupanape۳իľՓɗիӥӥ͑ľիŕ, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ
6ॸRü ñu۳իӡËȍɗǣֆľ̲ҽӕЙ͑%фӥ na Tupanape۳իľՓҡɗիӥӥ͑ľŕËȍիüۡٚ,
orearü ngeruüۡ rü ñanagürü choxüۡ: ñanagürü. 12ॸRü ñanagürü ga
٘͵%ΎфľфӥɗիËӥ̲ɗիɥիüۡ ͑ɗիɥ, rü ñaã Ngechuchu:
͑ɗիɥɗΎфľɗ̲ľիüۡ ͑ֆիΥիüۡ. Rü nüma “Dücax, paxa tá íchangu namaã i
ya tórü Cori ya Tupana ga nuxcüma ͑ǣŕ̲%̲фľɗՓӥիɗËȍɗǣӥ͑ҡËȍի%իüۡ
norü orearü uruüۡgümaã nüxüۡ ixucü ga ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ na ñuxãcü tanaxüxüۡ i
ҧacü tá na ngupetüxüۡ, фӥ͑ӥ̲ҡ̲͑ɗիɥ tümax. 13ॸæȍΎ̲͑ɗիɥɗ͑Ύфӥӥǣӥɗ
i ñu۳xma inamuãxüۡ i norü orearü ngeruüۡ guxüۡma, фӥËȍΎՓ͑ɗիɥɗֆËӕիüۡ erü
ɗĀիӡËü۳ۡãx۳ na norü duüۡxüۡgüxüۡ nüxüۡ nataxuma i ҧacü i choweama üxüۡ. 14ॸRü
͑Āӕիŕŕիüۡca۳x na ҧacü tá paxa ҡҡ%ŕǣӥֆǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲ֆɗ̲
nangupetüxüۡٚ, ñanagürü. 7ॸRü nüma ya pecaduarü ütanüca۳x yucügüwa tügü
tórü Cori ya Ngechuchu rü ñanagürü: iyauxgüchiruxe na Tupanape۳xewa
“Paxa tá íchangu. Ѡӥҡҡ%ŕֆ timexüۡca۳ի͑ֆɗ̲ɥ%͑ľ%фӥɥã۳xwa
ֆɞիľ̲͑ǣɥ͑ӥիŕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥ tichocuxüۡca۳x rü nüxüۡ
ore i ñaã poperagu ümatüxüۡٚ, ñanagürü. tangΥ۳xnetagüxüۡca۳իɗ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎɗ
8ॸRü chomatama i Cuáüۡ rü nüxüۡ Ëȍիɥ͑ӥ ͑ǣŕ̲͑ɥɗ̲իŕŕфӕüۡ. 15ॸNatürü
rü nüxüۡ chadau i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲͑ӥիüۡ ҡ%ӡҡ̲ֆɗ̲ɥ%͑ľՓ͑ɗËȍΎËӕɗ͑ǣŕ̲
chixuxüۡ. Rü yemaxüۡ Ëȍիɥ͑ӥǣӕՓľ͑фӥ ҡ̲ֆիΥǣӥիüۡ, фӥ͑ǣŕ̲ɗֆӕӥիüۡ rü
nüxüۡ chada۳u۳xguwena, rü yema orearü ͑ǣΦxwa۳xegüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲͑ɥɗ͑ǣľ̲%
ngeruüۡ ga yemaxüۡ choxüۡ ipegüxüۡ, фӥ͑ǣŕ̲̲ŕҡǣӥիüۡ, rü
Āӕիŕŕիüۡpe۳xegu chacaxãp ‫ ڟ‬ü۳xü na nüxüۡ ͑ǣŕ̲ҡӕЙ͑͑ľҡËȍɗËӥna۳xãxüۡ
ۡ ۡ 9
chicua۳xüüxüca۳x. ॸNatürü ga nüma rü icua۳xüüۡgüxüۡ. Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ta i
ñanagürü choxüۡ: ͑ǣŕ̲idorata۳ax۳ güxüۡ ɗ͑Ύфӥ̲ľɗիɥիüۡ
٘‫ؽ‬ҽ%իӢɗ͑ǣŕ̲Ëӕիӥիüۡ! Erü choma rü ta na togüxüۡ ͑ՓΎ̲ӥիŕŕǣӥիüۡ, фӥҡ%ӡҡ̲
Tupanaãrü duüۡxüۡ Ëȍɗիɥ, ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ i ͑Փ͑ɗËȍΎËӕֆֆɗ̲ɥ%͑ľ. 16ॸRü
Ëӕ̲фӥËӕľ͑ľŕǣӥɗҽӕЙ͑%фӥΎфľիüۡ choma i Ngechuchu, rü guxãma i pema i
ixugüxüۡ фӥ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡǣӥɗ͑ǣɥ͑ӥŕիüۡ i ֆիΥǣӥիüۡtanüwa chanamu i chorü
͑ǣŕ̲Ύфľɗ͖%ЙΎЙľфǣӕӥ̲ҡӥիüۡ. Rü orearü ngeruüۡ na pemaã nüxüۡ
̲͑ľ͑ɗիɥɗҽӕЙ͑իüۡ quicua۳xüüۡٚ, yaxuxüۡca۳x i guxü̲ۡɗ͑ǣŕ̲ËȍΎфӥΎфľ.
ñanagürü. 10ॸRü ñanagürü ta choxüۡ: ѠӥËȍΎ̲͑ɗիɥɗġ¡ɞҡËȍɗɥիüۡ. Rü
“Tama name na icuyacúxüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ËȍΎ̲͑ɗիɥֆֆɗ̲ՓΎф̲Ëӕфɗֆ
Tupanaãrü ore i ñaã poperagu ümatüxüۡ, pa۳ի̲̲ЙΎф%Ëӥ͑͑ǣΔΎ͑ľիŕŕËӥфüüۡ
Ëȍɗɥիüۡٚ, ñanagürü. 17ॸѠӥҽӕЙ͑%ŕɗ nüxüۡ üpetügu i wüxitama i ñaã Tupanaãrü

Ԗӥ͑ľիüۡ rü guxü̲ۡɗֆիΥǣӥիüۡ, rü ore i ñaã poperagu ümatüxüۡ, rü Tupana rü
Ngechuchuxüۡ ñanagürügü: ҡ%ӡҡ̲ҡӥիüۡ nüxüۡ nango۳ի͑ľҡիŕŕɗ
٘‫ͮؽ‬ӕ%͑իӡ!͖ٚ͑ǣӥфӥǣӥ. Rü yíxema ͑ǣŕ̲͑ΎфӥΎɗ͑ǣŕ̲͑ɥɗ̲իŕŕфӕüۡ i
nüxüۡ ɥ͑ӥիŕɗ͖%Ύфľ, rü: ñaã poperawa nachiga naxümatüxüۡ. Rü
٘‫ͮؽ‬ӕ%͑իӡ!͖ٚҡǣӥǣӥ. Rü yíxema ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ ҡҡҡ%ӡҡ̲ҡӥիüۡ
iҧawáxe rü tüxüۡ‫ ڟ‬nachixégaxe, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥ ͑ɗ̲ӕËӕËȍɗ͑Փֆֆɗ̲ɥ%͑ľֆӥӥ͑ľ͑ľɗ
ɗ͑ӕ%ҡիӡфӥҡӥիü‫ ۡڟ‬nangetanüãcüma nawa ñaã poperawa nachiga naxümatüne. 20ॸRü
ҡիիľɗ͑ǣŕ̲Āľիɗ̲իŕŕфӕüۡ. 18ॸRü yima nüxüۡ ixucü i ñaã ore, rü ñanagürü:
ǣӕի%̲ֆֆɞիľ̲ɗфӥիɥ͑ӥŕիŕɗ͖% ٘ͮǣŕ̲%Ëӥ, ЙիҡɞËȍ͑ǣӕٚ,
Tupanaãrü ore i ñaã poperagu ümatüxüۡ, ñanagürü. Ѡӥ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ. Rü choma i
rü tümamaã nüxüۡ Ëȍɗիӕфӥ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ Cuáüۡ rü ñacharügü:
ҡľիŃɞֆҡΔիŕŕǣӕɗ͑ǣŕ̲ҽӕЙ͑%фӥΎфľɗ ٘‫ͮؽ‬ӕ%͑իӡЬæΎфɗֆͮǣľËȍӕËȍӕ!ٚ
ñaã poperagu ümatüxüۡ, rü Tupana rü tá ñacharügü. 21ॸRü chanaxwa۳xe i tórü Cori
tümaca۳ի͑͑ֆľիľфիŕŕɗ͑ǣŕ̲ ya Ngechuchu ya Cristu poraãcü pexüۡ
poxcuruüۡgü i ñaã poperawa nachiga narüngüۡիŕŕɗǣӕի%̲ɗЙľ̲ի. Rü
naxümatüxüۡ. 19ॸѠӥ͑ǣŕիǣӕ̲ËȍɗҡľիŃ ͑ǣŕ̲%Ëӥֆɗɥ.

Ticuna Peru - Bible New Testament

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Ticuna Peru - Bible New Testament

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Tupanaãrü Ore

i Tórü Cori ya Ngechuchu

Primera edición, 1986

Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar

Cristuarü o۳xigü ga nuxcümaüۡgüxüۡ. Doboáüۡ.

ѠӥʊËȍ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkËΎ¡ӕ. Ѡӥ֤ΎËȍЙ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ

Charu. Ѡӥҽ̲ф͑ǣɥ͑ľǣӥ͑ɗիɥ Rü Yotáüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkË .

13 ѠӥæȍΎфΎ¡¡Ń͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ namaã nidexa. Rü ñanagürü nüxüۡ: —Pa

yema Ngechuchuarü o۳xigü rü 14͑ɗիɥ ɗ͑ǣŕ̲͑ǣľɗҡǣӕ̲ֆҡӥիüۡ

ɗ͑͑ǣŕի̲իüۡ ya yima Yudíugüarü ipeyangauxgu rü chomaã nüxüۡ pixu na

Erode rü bexma naxca۳x naca ga yema ֆľ̲ֆҡӥǣӥфӥՓӥիɗǣĀիӡËü۳ۡãx۳ ga

na yamáãxüۡca۳x —ñanagürü nüxüۡ. 14ॸRü ñanagürü ga yema ore. 19ॸNatürü

dauxchitawa ngextá taxúema rü taxuwama name na pegü pixuxüۡ na

pecadugü, rü Cuáüۡ rü tüxüۡ ínabaiüۡիŕŕǣ ñoma i naãnewa yadexechiãxücۡ a۳x i norü

aixcüma marü nüxüۡ perüxoexüۡ ɗ͑ǣŕ̲ ͑ľ͑իӡիüۡ ga Ngechuchu. Rü

natüwa, na Cuáüۡ ɞ͑¡ɗľիŕŕիüۡca۳x. 14ॸRü ٘ҽ%ӡҡ ̲Й%ӡիɥË̲͑͑իŕիŕŕɗ

Ԗӥ͑ľիüۡ rü wüxi ga nachica ga ngextá Chataná rü ñanagürü nüxüۡ: —Choma chi

Ngechuchuxüۡtawa nangugü ga pecüma i chixexüۡ! Erü marü ningaica na

15-16 “Rü duüۡxüۡgüca۳x tá nango۳x i wüxi yéma nanata۳xgü ga norü püchagü. Rü

Rü duüۡxüۡgümaã nüxüۡ nixuchiga ga ore ya yíxema ngechaüۡgüxe, erü Tupana tá

Ngechuchuxüۡ nacuáchigagü ga guxüۡma nangúchaüۡիŕ͑Tupanape۳xewa meã

ga duüۡxüۡgü ga ngúanemaã ićaaweexüۡ, tüxü‫ ۡڟ‬ngechaüۡtümüüۡgüxe, erü tümagü rü tá

yexmaxüۡ, rü duüۡxüۡgü ga óxwaã۳xgüxüۡ, фӥիɥ͑ӥŕիŕɗҡӥ̲%ŕՓ, erü yíxemagü tá

Gariréaanecüۡ۳ãx۳ , rü tümachi aiexe naxca۳x na Tupana

5 da۳u۳xgu ga yema muxüۡma ga

ta i pema rü ñoma i naãnecüۡ۳ãx۳ i ҡ̲͑ǣɥ͑ӥիŕɗ͑ǣŕ̲̲ӕǣӥ, rü woo

‫ؽ‬ѠӥËӕľ͑ľŕիüۡҡՓ͑իӡ, rü namaã yima üxü ya n۳g۳oxogü nagu poxcuene.

naxaixüۡ! Ѡӥ͑ǣŕ̲Փľ͑фӥ̲фӥ̲͑ľ tügüneme۳իŕЙľËĀӕËӕիüۡ ӥիŕŕǣӕ, rü

paxa Tupanana peca na pexü‫ ۡڟ‬nüxüۡ —ͅΎɥËȍŃфӥüۡpa nüxüۡ nixu rü yíxema

marü chixexüۡ ͑ǣɥ̲%ҡիӥɗҡӥ̲%ŕՓ. —Pema rü marü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣ

ñaxüۡ. 34ॸ—Natürü choma rü pemaã nüxüۡ na ngŕm ‫ ڟ‬a rü ta cuxüۡ tapechiwexüۡca۳x rü

guxüۡma i to i ore i namaã icuxunetaxüۡ, —Pema rü marü nüxüۡ Йľիɥ͑ӥŕǣ

ñaxü. ॸ—Natürü choma rü pemaã nüxüۡ

puracüexüۡ фӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ nanaxügü. cumücüxüchi rü tama name i nüxüۡ na

meã na iwéxüۡrüüۡ. ҡ̲̲͑ľɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü i

10ॸ‫ؽ‬Ѡӥ͑ә̲͑իӡ͑ҡΎфӥ ɗ͑ǣŕ̲͑Tupanaca۳x naxaureexüۡ. Rü

chixexüۡ taxügüxüۡca۳x. Erü cuma penanutaque۳xe i muxüۡma i perü

ͮǣľËȍӕËȍӕ͑͑͑ǣәľիŕŕǣӕфľËȍɗǣ Taxüneãrü omüchiga

pechibüeãcüma Tupanaca۳x pexaureegu 22ॸ—Cuxetügü rü ñoma wüxi i omürüüۡ

nanaxügü na togü nüxüۡ na daugüxüۡca۳x ngúchaüۡca۳x cuda۳u۳xgu, rü guxüۡma i

curü maxüۡ rü chixexüۡՓ͑͑ǣŕի̲. Rü pemaã nüxüۡ chixu rü woo guma ãŕ۳xgacü

penaxüxüۡrüüۡ, rü Tupana tá pemaã nanaxü. naxca۳x dauxe, rü nüxüۡ itayangau. Rü

mea nüxüۡ cudau na cunayaxuxücۡ a۳x i penaxwa۳xexüۡ i togü pemaã na naxüxüۡ, rü

mexüۡ i duüۡxüۡǣӥ͑ľҡ͑ɗիɥǣӥիŕŕ. Natürü ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ ͖Ëȍфӥǣӥ͑ӥիüۡ:

ori ۳x i igu tayaxu. 17ॸ—Erü guxüۡma i ɥ͑ӥիŕфӥ͑իӦիľɗ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲ҡӥիüۡ

20ॸ—Ѡӥ͑ǣŕիǣӕ̲фüüۡ nacümawa tá ͑իӦիľɗ͑ǣŕ̲ËȍΎ̲ҡӥիüۡ chamuxüۡ,

Ngechuchuca۳ի͑ɗիӡǣՓӥիɗǣֆҡӥǣ duüۡxüۡ. 9ॸ—Erü choma rü ta rü chorü

quixu, rü tá naxca۳x nitaane i chorü Ngechuchu. ѠӥֆŃ̲͑ǣɥիüۡ nadau ga

Pedru na۳իŕǣ͑ǣӥфӥËфľǣӕɗфӥիã۳ӡ۳xcü ͑ǣľիҡ Ëӕ̲ɞËӕիӡիüۡwa —ñanagürü.

n۳g۳oxoã۳xgüxüۡ. Rü wüxitama ga oremaã ñanagürü nüxüۡ: —¡Noxtacüma chowe

na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ, rü nügümaã ñanagürügü: nibuxmü. Ѡӥֆľիǣӕ̲ɥ%͑ľՓ

٘‫ؽ‬ʊ͑Ëȍɗфӥɞɗիӡ!͖ٚǣӥիüۡ nüxüۡ? —‫͵ع‬ӕի%ËӥɗЙľфӥ͑ǣәľիŕŕфӕüۡ rü namaã

͑ЙҡՓ͑իӡ. 8ॸRü yexguma yemaxüۡ Tupanaãrü ore i ümatüxüۡ i ñaxüۡ:

—‫ؽ‬æȍΎՓľфӥիӡ! —ñanagürü. Rü baiüۡիŕŕфӕüۡãrü ngúexüۡgü, rü

ãmaxüۡ? ͑ͅľËҡ̲͑ɗիɥ. Natürü wüxi Corix, chauxacü rü ngexwacax iyu. Natürü

Yudíugüarü. Rü Ngechuchupe۳xegu Ngechuchu, rü taxre ga ngexetüxüۡ rü

—Pa Ngechuchux, Pa Dabítanüxüۡx,

ićaaweexüۡ ga woo nañuxraüۡxüۡ ga Йľфӥ̲ľիŕŕիǣӕ, erü pema rü pexü‫ۡڟ‬

íxuaxüۡxüۡ. pechocugu, rü meã tá nüxüۡ Йľфӥ̲Ύիŕǣӥ

yuexüۡ! ‫ؽ‬ѠӥЙľ̲͑ľŕիŕŕ۳իɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕ̲͑ǣӕ͑ľիüۡ i nagu nagúxüۡ i naãne,

pexüۡ daixchaüۡgu, фӥ̲͑ľ͑ɗիɥɗ

penangãxüۡxüۡ rü e۳xna ҧacüxüۡ tá namaã pemuüۡŕիüۡ ɗ͑ǣŕ̲Āӕüۡxüۡgü! Erü guxüۡma

naxãcügüxüۡ ínaxuaxüۡgü, rü naxãcügü duüۡxüۡgü i pexüۡ daixchaüۡxüۡ! Erü

͑ǣŕիǣӕ̲Փӥիɗֆɥ%͑ľՓфӥĀӕüۡxüۡgü namaã petaxe i taxre i werixacügü? Natürü

ѠӥʊËȍ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkËΎ¡ӕ. Ѡӥ֤ΎËȍЙ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣ

Charu. Ѡӥҽ̲ф͑ǣɥ͑ľǣӥ͑ɗիɥ Rü Yotáüۡ ͑ɗիɥǣ͑͑ҡӥǣkË.

natüwa, na Cuáüۡ ɞ͑¡ɗľիŕŕիüۡca۳x. 14ॸRü ٘ҽ%ӡҡ̲Й%ӡիɥË̲͑͑իŕիŕŕɗ

mexüۡ i duüۡxüۡǣӥ͑ľҡ͑ɗիɥǣӥիŕŕ. Natürü ͑ǣŕիǣӕ̲фӥҡ͖Ëȍфӥǣӥ͑ӥիüۡ:

Pedru na۳իŕǣ͑ǣӥфӥËфľǣӕɗфӥիã۳ӡ۳xcü ͑ǣľիҡËӕ̲ɞËӕիӡիüۡwa —ñanagürü.

ҡ%ӡҡ̲ɗ͑ֆ͑իΎիŕŕɗ͑ǣŕ̲ ͑ǣŕիǣӕ̲Ëȍɗ´ľËȍľ¡ә͑ӥǣӥҡ̲

ngeruüۡǣӥɗĀիӡËüۡ۳ãx۳ , фӥ͑ә̲ҡ͑իɥ. duüۡxüۡgü rü na¤ɗի%Ëȍɗ%ŕǣӥ̲͑%ǣ

֤٘ľфľ̲ɞ%нӕɗիɥ͖ٚǣӥիüۡ. Rü togü rü: —Choma rü YerucharéüۡՓҡËȍիӡ, rü

Ëȍɗɥիüۡ фӥՓľ͑ҡիфӥ͑ә̲Ëȍիӡ. Rü ga ñaxüۡ: —ġ͑ɗիɥֆæȍӕ͑ľֆ͑ӥիüۡ